PRMBAJTJA

ABSTRAKTI ...............................................................................................................................
FJALT KYE ............................................................................................................................
HYRJE
VESHKA SI ORGAN ME DISA FUNKSIONE ........................................................
1. METODOLOGJIA ...........................................................................................................
2. DISKUTIMI
2.1 HISTORIA E VESHKES ........................................................................................
2.2 INFORMACION I PERGJITHSHEM MBI VESHKEN ..........................................
2.3 STRUKTURA E VESHKES ......................................................................................
2.4 ROLI DHE FUNKSIONI I VESHKES ........................................................................
3. APARATI I EKSKRETIMIT ...............................................................................................
4. KANCERI I VESHKAVE
4.1 SHKAQET DHE DIAGNOSTIKIMI .............................................................................
4.2 TRAJTIMI DHE KURIMI .............................................................................................
5. GURET NE VESHKA
5.1 SHKAQET DHE DIAGNOSTIKIMI ...............................................................................
5.2 TRAJTIMI DHE KURIMI ...............................................................................................
6. KISTI ....................................................................................................................................
7. ARMIQTE E FSHEHUR TE VESHKAVE ......................................................................
8. USHQIMET E SHENDETSHME PER VESHKET ..........................................................
9. VESHKA SI USHQIM ......................................................................................................
10. PRFUNDIMET ............................................................................................................
11. LITERATURA...............................................................................................................

Abstrakti
Detyra shkencore sht pr veshkat dhe rolin e tyre n jetn ton. Kjo detyr si fillim tregon se far
sht veshka, ku bn pjes ajo dhe trajton vendndodhjen, ndrtimin dhe historin e saj. N kt
detyr trajtohen edhe gjrat kryesore q duhen t dihen pr veshkat, si aparati i ekskretimit, sistemi
urinar, roli dhe funksioni i veshks dhe shkaqet e smundjeve t ndryshme t tyre. Na prezanton
gjithashtu me armiqt e fshehur t veshkave dhe kujdesin q duhet t bjm ndaj tyre.

Abstract
The scientific project is to kidneys and their role in our lives. This project initially shows what is
kidney, where it belongs and treats location, building and its history. In this project also addressed
the main things that should be known to the kidneys, as excretion apparatus, the urinary system, the
role and function of kidney and various causes of their disease. Also presents us with hidden
enemies kidney and the care that should have them.

Fjalt kye: veshka, sistemi urinar, aparati i ekskretimit, smundjet, diagnostikimi, funksioni.

Keywords: kidney, the urinary system, the excretion apparatus, diseases, diagnosis, functions.

Hyrje
Veshka, organ me disa funksione, luan rol themelor rregullues n shumicn e kafshve, duke
prfshir vertebrort dhe disa jovertebror. Veshkat jan t domosdoshme pr funksionimin e
sistemit urinar dhe kryejn edhe funksione homeostatike t tilla si rregullimin e elektroliteve, dhe
rregullimin e presionit t gjakut (prmes ruajtjes s ekuilibrit krip-uj). Ato i shrbejn trupit si nj
filtr natyror i gjakut, dhe heqjen e mbeturinave t cilat devijohen n fshikzn e urins. N
prodhimin e urins, veshkat nxjerrin mbeturina t tilla si ure dhe amoniak. Veshkat gjithashtu jan
prgjegjse pr rithithjen e ujit, glukozs, dhe aminoacideve. Ato gjithashtu prodhojn hormone,
duke prfshir kalitriol, renin, dhe eritropoetin.
Tek njerzit veshkat jan t vendosura n zgavrn abdominale. Ka dy veshka, nj n do an t
shtylls kurrizore. Asimetria n zgavrn e barkut e shkaktuar nga pozicioni i mlis zakonisht bn
q veshka e djatht t jet pak m e posht se sa veshka e majt. Sipr secils veshk
gjendent gjndra mbiveshkore prkatse, majtas dhe djathtas.
Pjest e siprme t veshkave jan t mbrojtura pjesrisht nga brinjt e njmbdhjeta dhe t
dymbdhjeta; n totalitetin e saj veshka dhe gjndra mbiveshkore jan t rrethuara nga dy shtresa
dhjami (rrethveshkore dhe paraveshkore). Veshka e do t rrituri peshon midis 125 dhe 170 gram te
meshkujt dhe midis 115 dhe 155 gram te femrat. Veshka e majt zakonisht sht pak m e madhe se
e djathta.
Veshkat jan organe ift, t vendosura n t dy ant e shtylls kurrizore, menjher posht kafazit t
kraharorit. N brendsi t secils veshk, ndodhen rreth nj milion struktura t vogla, t quajtura
nefrone, t cilat bjn t mundur filtrimin e gjakut. Dmtimi i ktyre neuroneve, on n shfaqjen e
smundjeve t veshkave. N prgjithsi, ky dmtim, zhvillohet n mnyr t ngadalshme dhe t
fsheht n vite, ka sjell shpesh nj diagnostikim t vonshm t ktyre smundjeve.
Aparati i ekskretimit eshte nje prej apareteve me te rendesishem te organizmit, i cili sherben per
nxjerrjen jashte te lendeve te teperta dhe produkteve perfundimtare te organizmit ne mjedisin e
jashtem. Ai perbehet nga veshka,ureteret, fshikeza e urines dhe uretra.

1. Metodologjia: Marrje informacionesh n burime t ndryshme si interneti, televizioni, librat.

2. Diskutimi

2.1 Historia e veshks

Termi Latin RENES sht e lidhur me fjaln angleze " frenat " , nj sinonim pr veshkat n
shekspirin anglisht ( p.sh. Grat Gzuar e Windsor 3.5 ) , e cila ishte prkthyer nj version me koh
nga mbreti James. Veshkat jan konsideruar gjersisht si vendi i ndrgjegjes dhe reflektimit , dhe
kjo vihet re dhe n nj numr t vargjeve n Bibl ( p.sh. Ps . 07:09 , Rev . 2:23) Perndia krkimet
i bri jasht n mjedis dhe inspektoi veshkat , apo " renat " , e njerzve. N mnyr t ngjashme
Talmudi ( Berakhoth 61.a ) thekson se nj nga dy veshkat thekson at q sht e mir , dhe tjetra e
keqe.

2.2 Informacion i pergjithshem mbi veshkn

Veshkat jan organe n form fasuleje q shtrihen n abdomen, mbrapa peritoneumit t organeve t
tretjes, rreth ose posht kafazit t kraharorit dhe pran vertebrs lumbare. Organi ka madhsin e
nj grushti, rrethohet nga yndyrnat perirenale dhe gjendur n polin m t lart t secils veshk
sht gjendra e adrenalins. Veshkat marrin nj sasi gjaku prej 1,25 litrash n minut (25 % e
vllimit t gjakut t pompuar nga zemra) nga arteriet renale q ushqehen nga aorta abdominale. Kjo
sht mjaft e rndsishme sepse funksioni kryesor i veshkave sht pastrimi i mbeturinave t
tretshme nga gjaku. Pjesa tjetr e veshkave gjendet n fundin e tyre n uretert.
Veshkat kryejn nj sr funksionesh si : mbledhja e urins, sistemimi i elektroliteve, dhe ruatja e
parametrave baz-acid. Veshkat nxjerrin jasht dhe thithin elektrolit (p. sh. natriumi, kaliumi
dhe kalciumi ) nn ndikimin e hormoneve. Baraspesha e pH (peashit) kryhet duke nxjerr jasht
(ekskretuar) acidet dhe jonet amon. Prve ksaj, ato heqin qafe uren, nj mbeturin nitrogjenore e
prodhuar prej reaksioneve t aminoacidve.
Njerzit prodhojn rreth 2,9 litra urin n 24 or, ndonse kjo sasi ndryshon sipas rrethanave. Pr
shak se shkalla e pastrimit n veshk sht n proporcion me shkalln e pastrimit n glomerul, (e
cila vet sht e lidhur me qarkullimin e gjakut n veshk) ndryshimi i sasis s lngjeve n gjak
ndikon n funksionimin e veshks. Hormonet ekzogjene (q ndodhen jasht sistemit) dhe endogjene
(q ndodhen brenda sistemit) ndryshojn sasin e gjakut q qarkullon n qarkullon n glomerul.
Disa mjekime ndikojn n mnyr direkte oseindirekte n prodhimin e urins. Diuretikt e arrijn
kt duke ndryshuar sasin e elektroliteve t thithur ose ekskretuar, duke shkaktuar prodhimin e
urins.

2.3 Struktura e veshkes

4

Veshka ka nj struktur n formn e nj fasuleje. do veshk ka siprfaqe konkave dhe konvekse.

Siprfaqja konkave, gjiri sht pika n t ciln hyn n veshk arteria veshkore dhe dalin vena
veshore dhe ureteri. Veshka sht e rrethuar nga inde t forta fibroze, kapsula veshkore, e cila n
vetvete sht e rrethuar nga nj shtres dhjami.Veshka sht prafrsisht 11-14 cm e gjat, 6 cm e
gjer dhe 4 cm e trash.

1. Piramida Renale

11. Kapsula Renale e Siprme

2. Arteria Interlobulare

12. Vena Interlobulare

3. Arteria Renale

13. Nefroni

4. Vena Renale

14. Xhep i Vogl

5. Hilumi (Hyrja)

15. Xhep i Madh

6. Hapsira Renale

16. Tubi Renal

7. Ureteri

17. Kollona Renale

8. Xhep i vogl
9. Kapsula Renale
10. Kapsula Renale e Poshtme

Nefroni
5

Nefroni eshte njesia baze strukturore dhe funksionale e veshkaveFunksioni I saj kyresor eshte per te
rregulluar perqendrimin e ujit si dhe te substancave te tretshme. Nj nefrone eliminon mbeturinat
nga trupi, rregullon volumin e gjakut dhe presionin e gjakut, kontrollon nivelet e elektroliteve dhe
metaboliteve, dhe rregullon pH t gjakut. Funksionet e tij jan jetike pr jetn dhe jan t
rregulluara.N njerzit, nj veshk normale prmban 800.000 n 1.5 milion nefrone
Pjeset perberese: Glomerula(1lemsh me arterie, kapsula e baumanit dhe tubi i nefronit)
1-Pjesa fillestare,2-Kthesat e Henlit, 3-Pjesa Fundore

2.4 Roli dhe funksioni i veshks

Veshkat jan organe me disa funksione:

Pjes thelbsore e sistemit urinar, veshkat nxjerr mbeturina t tilla si ure dhe amoniak
Rregullon elektrolitet
Pr t mbajtur ekuilibrin acid-baz
Rregullon presionin e gjakut
Thithin ujin, glukozn dhe aminoacidet
Prodhimi hormoneve t tilla si calcitriol, renin, dhe eritropoietines

3. Aparati i ekskretimit
6

Aparati i ekskretimit perbehet nga veshka,ureteret, fshikeza e urines dhe uretra. Ai sherben per
nxjerrjen jashte te lendeve te teperta dhe produkteve perfundimtare te organizmit ne mjedisin e
jashtem.
1) Dy veshkat: kto jan organe ekskretore t cilat pastrojn gjakun nprmjet filtrimit t
mbeturinave dhe sasis s teprt t ujit.
2) Dy uretert: tuba muskulor t cilt shtyjn urinn nga veshkt n fshikz.
3) Fshikza urinare: rezervuar i urins. Fshikza sht e mbuluar me muskuj t cilat kontraktohen
me qllim q t zbrazin at.
4) Uretra: kanal nprmjet t cilit kalon urina kur nxjerret nga fshikza. Vrima e tij sht e quajtur
meatus urinaris. Tek femrat gjatsia e uretrs sht nga 3 deri n 5 centimetra dhe ka hapjen n
vulv. Tek meshkujt, gjatsia e uretrs sht midis 15 deri n 22 cm, dhe hapja e tij sht n glans
penis (majn e penisit).
5) Sfinktert e brendshm dhe t jashtm: jan muskuj me form unazore t cilt tkuren rreth
uretrs. Ato normalisht jan t tkurur duke mbyllur n kt mnyr kanalin pr t mos lejuar
rrjedhjen e urins. Ato veprojn si dyer automatike t cilat n momentin e duhur hapen dhe
mundsojn urinimin.
Sfinkteri i brendshm sht i vendosur n qafn e fshikzs, n vendin prej nga fillon uretra.
Sfinkteri i jashtm gjendet n maj ose n pjesn e siprme t uretrs. Tek meshkujt, ai rrethon
uretrn menjher nn prostat. Tek femrat, ai ndodhet n nj t tretn e siprme t uretrs. Kur nuk
ka dmtim t palcs kurrizore, sfinkteri i jashtm sht nn kontrollin e vullnetshm dhe mundson
kontrollimin e urinimit.

Infeksioni i aparatit t ekskretimit:

Infeksioni i aparatit te ekskrerimit eshte lloji i dyte me i zakonshem i infeksionit qe ndodh ne

organizmin tone.Nqs ju vereni simptomat e meposhtme ju mund te keni infeksion te aparatit te
ekskretimit :
1.Dhimbje ose djegje kur perdorni banjon
2.Temperature Lodhje dhe dridhje
3.Nevoje per ta perdorur shpesh banjon
4.Ere e keqe e urines
5.Vjellje ose dhimbje kurrizi
Smundjet e veshkave
Si funksionojn veshkat?
Kety dy organe qe duket si kokrra fasule e qe ndodhen ne te dy anet e shpines vetem pak perfundi
kafazit te brinjeve filtrojne mbi 190 litra gjak ne dite, kthehen 187 litra te gjakut te pastruar ne
sistem. Pjesa e mbetur e afro 2 litrave perfshin produkte mbeturinash dhe lengjeve te teperta qe
trupit tone nuk i duhen dhe nxirren jashte me procesin e urinimit.
Smundjet pa simptoma
Shum smundje t veshkave jan `tinzare` meq shpesh nuk kan kurrfar simptomash. Vetm me
prparimin e smundjes, pacienti fillon t ndihet i lodhur, i humb oreksi, ka mundime dhe
rregullime t gjumit. Shum njerz vetm n kt stad shkojn te mjeku. Me nj diagnostifikim
adekuat, shum smundje t veshkave mund t shrohen me sukses apo mund t pengohen ose
mund t ngadalsohet shkatrrimi i indit t veshkave. Kur veshkat dmtohen rnd aplikohet hemodializa apo edhe transplantimi i veshkave.
Smundjet akute dhe kronike
Smundjet e veshkave mund t jen akute apo kronike. Pamjaftueshmria akute e veshkave
karakterizohet me nj rnie t shpejt t funksionimit t veshkave, q shoqrohet me rritjen e
materieve azotike n gjak, me rregullimin e ujit dhe elektroliteve si dhe me acitoz metabolike.
Edhe sasia e urins mund t paksohet apo t mungoj fare. Pamjaftueshmria kronike e veshkave
shkaktohet nga dmtimi apo paksimi i njsive funksionale t veshkave. Shpejtsia e paksimit t
funksionimit t veshkave varet nga smundja themelore e veshkave.
Cilat jan simptomat e smundjes s veshkve?
Shenjat dhe simptomat e smundjeve jan:
1-Sistemi trets: Anoreksi, pshtjellim, t vjella.
2-Gjaku: hemorragji si pasoj e keqfunksionimit t trombociteve.
3-rregullime t volumit intravaskular q jan pasoj e humbjes s aftsis t veshkave pr t
rregulluar prqendrimin e urins.
4- Anemia sht pasoj e mosprodhimit t eritropoetins.
5-Djersitje e vazhdueshme.
8

6-Fryrje e trupit.
7-Ethe.
8-Dobsi.
9-Urin e turbullt me er t keqe.
10-Temperatur.
Deshtimi i veshkeve i lidhur me anemine do te thote se truri juaj nuk po arrin te marr oksigjen aq sa
i duhet. Kjo mund te shpie ne probleme me memorie, veshtirsi ne koncentrim dhe marramendje.
Si dshtojn veshkat?
Semundjet e veshkeve nuk ndodhin brenda nates. Nese nuk trajtohet, ajo ngadal ben progres,
shpeshe ne nje periudhe prej deri ne shtate vite pasi veshka te eshte demtuar. Me diabet te
pakontrolluar, ato enet e voglta te gjakut ne veshke qe jane pergjegjese per te filtruar dhe pastruar
gjakun fillojne te rrjedhin dhe nuk jane me ne gjendje te funksionojne si duhet. Perveq tjerash,
nivelet e larta te vazhdueshme te glukozes ne gjake mund te demtojne nervat qe arrijne gjer te
fshikeza e urines. Nese fshikez a nuk zbrazet e tera, urina mund te kthehet mbrapa dhe demtoje
veshkat. Per te bere gjerat edhe me keqe shume njerez me diabet gjithashtu kane edhe shtypjen e
larte te gjakut, nje gjendje qe i shtone stres shtese veshkeve.

4. Kanceri i veshkave
4.1 Shkaqet dhe diagnostikimi:
Kanceri i veshkave sht kanceri i cili krijohet n indin e veshkave. Kanceri i veshkave prfshin
kto dy lloje t kacereve: karcinoma e qelizave veshkore (kanceri q krijohet n mbshtjellsin e
gypave shum t vegjl t veshkave t cilat filtrojn gjakun dhe largojn produktet e panevojshme),
dhe karcinoma e legenit t veshkave (q formohet n qendr t veshkave ku mblidhet urina).
QELIZAT KANCEROZE
Kanceri fillon n qelizat, blloqet t cilat ndrtojn indet. Indet m pas ndrtojn veshkat dhe t
gjitha organet tjera n organizm. Qelizat normale t organizmit rriten dhe ndahen n nj mnyr t
kontrolluar, n varsi t nevojave t organizmit. Kur qelizat normale plaken ose dmtohen, ato
vdesin dhe krijohen qeliza t reja n vend t tyre. Ndonjher ky proces nuk zhvillohet si duhet.
Qelizat e reja krijohen kur organizmi nuk ka nevoj pr ta dhe qelizat e dmtuara nuk vdesin si
duhet. Krijimi i qelizave shtes shpesh krijon nj mas t indit t quajtur tumor. Tumoret n veshka
mund t jeni beninje (jo kanceroze) ose malinje (kanceroze). Tumoret beninje nuk jan aq t
dmshm sa tumoret malinje.
Tumoret beninje (si cistat):
-Zakonisht nuk jan krcnuese pr jetn.
-Mund t trajtohen ose largohen dhe zakonisht nuk kthehen.
-Nuk pushtojn inde t tjera rreth tyre.
9

-Nuk shprndahen n pjes t tjera t organizmit.

Tumoret malinje:
-Mund t jen krcnuese pr jetn.
-Zakonisht largohen, por mund t kthehen.
-Mund t pushtojn dhe dmtojn indin dhe organet rrethore.
-Mund t shprndahen n pjes t tjera t organizmit.
Kanceri i veshkave mund t shprndahet nga veshkat n pjes t tjera t organizmit. Ai udhton
prmes enve limfatike n nyjat limfatike n rrethin. Po ashtu mund t shprndahet prmes enve
t gjakut edhe n mushkri, eshtra, ose mli. Pasi shprndahet, kanceri i veshkave mund t sulmoj
indet tjera dhe t zhvillohet n form t tumoreve t cilat mund t dmtojn indet q kan pushtuar.
SHKAKTART
Shkaktart e sakt e kancerit t veshkave kurr nuk mund t dihen me saktsi. Mjekt zakonisht nuk
mund ti tregojn nj personi se pse ai sht prekur nga ky kancer, dhe t tjert jo. Megjithat dihet
se disa njerz me faktor t caktuar t rrezikut mund t jen m t prir pr t zhvilluar kancer t
veshkave se sa persona t tjer q nuk i kan kta faktor t rrezikut. Nj faktor rreziku sht dika
q shton gjasat pr tu prekur nga nj smundje e caktuar.
Studimet kan gjetur kta faktor rreziku pr kancerin e veshkave:

Prija e duhanit: Pirja e duhanit sht nj faktor i rndsishm rreziku pr kancerit e

veshkave. Personat q pin duhan jan m t rrezikuar pr kt lloj smundje se t tjert q
nuk pin duhan. Sa m shum cigare t pini dhe sa m gjat, aq m i madh bhet rreziku.
Obeziteti: T qenit obez (tepr i mbipesh) shton rrezikun pr tu prekur nga kanceri i
veshkave.
Tensioni i lart i gjakut: Nse keni tension t lart t gjakut, ju mund t jeni n rrezik t
rritur pr t zhvilluar kancer t veshkave.
Historia familjare e kancerit t veshkave: Disa njerz me antar familje q kan pasur
kancer t veshkave kan nj rrezik lehtsisht m t rritur t ksaj smundje. Po ashtu, disa
smundje t caktuara n familje mund ta shtojn rrezikun pr kancer t veshkave.
Sindroma Von Hippel-Lindau (VHL): Kjo sht nj smundje e rrall e cila prcillet npr
disa familje. Shkaktohet nga ndryshime gjenetike dhe shton gjasat pr kancer t veshkave (si
edhe pr cista ose tumore n sy, tyre dhe pjes tjera).
Shum njerz q kan kancer t veshkave nuk i kan asnjrn prej ktyre faktorve t rrezikut, po
ashtu shum njerz t tjer q kan madje disa faktor rreziku kurr nuk preken nga smundja.
SIMPTOMAT
Simptomat m t shpeshta t kancerit t veshkave jan:
o
o
o
o

Gjak n urin (q mund ta bj urinn t duket e vjetrsuar ose e kuqe e errt).

Dhimbje n seciln an t belit q nuk largohet.
Ndonj xhung ose fryrje n ndonjrn an t abdomenit.
Rnie peshe pa arsye t njohur.
10

o Temperatur.
o Ndjenj shum e shprehur e lodhjes.
Kto simptoma jo patjetr jan si pasoj e kancerit. Shpesh probleme t tjera shndetsore, si
ndonj infeksion ose cist e veshkave, japin t njjtat simptoma. Por, kushdo me kta simptoma
duhet t drejtohet te mjeku, ashtu q problemi t mund t diagnostikohet dhe t trajtohet sa m hert
q sht e mundshme.
DIAGNOSTIKIMI
Nse keni simptoma t cilat tregojn se mund t keni kancer t veshkave, mjeku do t prpiqet t
kuptoj se prej nga n t vrtet vijn kto probleme. Ju mund t bni kontrolle fizike, dhe po ashtu
disa prej testeve t poshtme:
-Analiz t urins - Laboranti analizon urinn tuaj pr t krkuar shenja gjaku dhe shenja t ndonj
smundje.
-Analiz t gjakut - Laboranti kontrollon gjakun tuaj pr disa substanca, si kreatinina. Nivelet e larta
t kreatinins mund t tregojn se veshkat tuaja nuk e bjn punn e tyre si duhet.
-Ultraz Pajisja e ultrazrit prdor val t zrit t cilat nuk mund t dgjohen nga njerzit. Valt e
zrit reflektohen nga organet e brendshme dhe m pas lexohen nga kompjuteri duke krijuar pamje t
veshkave dhe indeve rreth tyre. Pamjet prmes ultrazrit mund t tregojn tumorin e veshkave.
-Tomografia kompjuterike (CT) - sht nj varg i detajizuar i fotografive n zona t caktuara brenda
trupit, i marr nga knde t ndryshme, t cilat krijohen nga nj kompjuter i lidhur me nj makin me
rreze X. Ju ndoshta duhet t merrni injeksion me kontrast, ashtu q rrugt urinare dhe nyjat
limfatike t duken m qart.
-Fotografimi me rezonanc magnetike kjo metod prdor nj fush t fuqishme magnetike t
lidhur me nj kompjuter pr t krijuar fotografi t detajizuara t zonave brenda trupit tuaj, n kt
rast veshkave dhe rrugve urinare, pa prdor rrezatimin X. Edhe n kt rast ju mund t merrni
injeksion me kontrast, ashtu q rrugt urinare dhe nyjat limfatike t duken m qart.
-Pielogrami Intravenoz (PIV) gjat ksaj metode ju merrni nj injeksion me ngjyr n venat e
krahut. Ngjyra udhton npr gjith organizmin dhe mblidhet n veshkat tuaja. Ngjyra i bn ato m
t dukshme n rrezatimin X. Nj varg i fotografimeve me an t rrezatimit X prcjell ngjyrn derisa
ajo kalon npr veshka drejt ureterve dhe fshiks s urins. Rrezatimi X mund t tregoj tumorin e
veshkave ose probleme t tjera t ktyre organeve.
-Biopsia - Mjeku largon nj pjes t indit pr t shikuar qelizat e mundshme kanceroze. Para se t
merret mostra, prdoret nj anestezion lokal pr t mpir zonn. Kjo ndihmon uljen e dhimbjes.
Mjeku mund t largoj edhe ca palc kockore nga ashti i legenit ose ndonj asht tjetr i madh.
Mjeku prdor gjilpr t holl, me nj maj n form luge pr t prer dhe marr nj pjes t vogl
t kocks dhe palcs kockore. Patologu m pas prdor mikroskopin pr t kontrolluar indin pr
qeliza kanceroze.
-Ndrhyrja kirurgjike - Pasi t largohet nj pjes ose i gjith tumori i veshks, patologu bn edhe nj
her nj kontroll prfundimtar pr t par nse qelizat kanceroze jan eliminuar krejtsisht.
11

SHKALLZIMI
Shkallzimi i tumorit t veshkave:
Nse diagnostikohet kanceri i veshkave, mjeku duhet t gjej edhe shkalln n t ciln ai ka arritur
pr t mundsuar gjetjen e trajtimit m t mir. Shkallzimi bazohet n madhsin e tumorit t
veshkave dhe nse kanceri ka pushtuar indet rreth ose sht shprndar n pjes t tjera t
organizmit.
Mjeku mund tju kshilloj t bni m shum teste pr t prcaktuar shkalln e zhvillimit t
kancerit, si:

Analiz t gjakut pr t par substanca t caktuara t cilat mund t tregojn shprndarjen e

kancerit n pjes t tjera.

Skanim me rreze X n gjoks, pr t par nse tumori ka prekur mushkrit.

CT n gjoks dhe abdomen pr t par gjendjen e nyjave limfatike, mushkrive ose pjesve
t tjera.

MRI (Rezonanc magnetike) pr t par ent e gjakut, nyjat limfatike ose indet tjera n
abdomen.

Kur kanceri shprndahet nga vendi origjinal i krijimit n pjest tjera t trupit, tumori i ri ka t njjtat
qeliza anormale dhe t njjtin emr si tumori primar (origjinal). Pr shembull nse kanceri i
veshkave shprndahet n mushkri, qelizat kanceroze n mushkri n fakt jan qeliza kanceroze t
veshkave. Smundja quhet kanceri metastatik i veshkave, jo kancer i mushkris. Ai trajtohet si
kancer i veshkave, jo si kanceri i mushkris. Mjekt ndonjher e quajn tumor i ri i largt.

Shkallzimi i kancerit t veshks.

Shkallt npr t cilat kalon kanceri i veshkave jan kto:
1. Shkalla I: Tumori nuk sht m i madh se nj top tenisi (po thuajse 7 centimetra i gjer).
Qelizat kanceroze gjenden vetm n veshka.
2. Shkalla II: Tumori sht m i madh se topi i tenisit. Por qelizat kanceroze gjenden vetm n
veshka.

12

3. Shkalla III: Tumori mund t jet i cilsdo madhsi. Ai sht shprndar s paku edhe n nj
nyje t afrt limfatike. Ose sht shprndar npr veshk duke arritur n ent e afrta t
gjakut.
4. Shkalla IV: Tumori ka kaluar shtresn e indit dhjamor dhe shtresn e jashtme t indit lidhor
q e rrethon veshkn. Ose kanceri sht shprndar n nyjat limfatike n afrsi ose
mushkri, mli, eshtra ose inde t tjera.
TRAJTIMI
Opsionet m t shpeshta t trajtimit pr njerzit me kancer t veshkave jan operacioni kirurgjik,
terapia e shnjestruar dhe terapia biologjike. Pacienti mund t pranoj edhe m shum se nj lloj t
trajtimit. Trajtimi i cili sht i duhuri pr ju varet kryesisht nga kto faktor:
-Madhsia e tumorit;
-Nse tumori ka pushtuar indet rreth veshks;
-Nse tumori sht shprndar n pjes tjera t trupit;
-Mosha dhe shndeti i prgjithshm i pacientit.
N trajtimin e nj pacienti me kancer t veshkave mund t jeni e nevojshme t punoj nj ekip i
prbr prej m shum specialistve. Mjeku mund tju udhzoj juve t shkoni edhe te ndonj
specialist tjetr, ose mund t krkoj mendimin e tij vet. Ju mund t duhet t vizitoni urologun, nj
kirurg i cili sht i specializuar n trajtimin e problemeve t traktit urinar. Specialistt tjer t cilt
trajtojn kancerin e veshkave jan onkologt urolog (kirurg i specializuar n kanceret e traktit
urinar), onkologu mjeksor, dhe onkologu radiolog. Stafi shndetsor q mund t kujdeset pr nj
pacient me kancer t veshks mund t prfshij edhe infermieret dhe ndonj specialist t ushqimit.

Ndrhyrja kirurgjike
Ndrhyrja kirurgjike sht trajtimi m i shpesht pr njerzit me kancer t veshkave. Lloji i
ndrhyrjes varet nga madhsia dhe shkalla e kancerit, nse ju keni dy veshka dhe nse kanceri sht
gjetur n t dyja. Llojet e ndrhyrjes kirurgjike te ky lloj i kacerit mund t jen:
1) Largimi i t gjith veshks (neurektomi rrnjsore) - Kirurgu largon t gjith veshkn s
bashku me gjndrn mbiveshkore dhe disa inde prreth saj. Disa nyje limfatike n kt zon
po ashtu mund t largohen.
2) Largimi i nj pjese t veshks (neurektomi e pjesshme) Kirurgu largon vetm nj pjes t
veshks e cila prmban tumor. Njerzit me tumor t veshks q sht m i vogl se topi i
tenisit mund t zgjedhin kt lloj t ndrhyrjes.

13

Kanceri n fshikzen e urins

Fshikza e Urins sht nj organ ku depozitohet urina q vjen nga t dy veshkat me an t

kanaleve urinare. Ajo ka formn e nj sfere. Kancerit t dmshm (malign) q shkaktohet n
siprfaqen e brendshme t ktij organi u thon kanceri i fshikzs s urins. Kanceri i fshikzs
vrehet m tepr tek meshkujt se sa tek femrat. Ndr arsyet kryesore q dihen se e shkaktojn kt
kancer jan pirja e duhanit dhe kontakti me lndt kimike t punonjsve npr disa fabrika.

Si bhet diagnostikimi?
Diagnostikimi i mass tek fshikza e urins mund t bhet leht nprmjet t ekografis
(Ultrasonografis) abdominale ose e sistemit urinar. Kjo analiz bhet lehtsisht pa br prgatitje.
Prve ksaj duke injektuar ila n damar, n pjest e siprme dhe t poshtme t barkut mund t
bhet tomografia kompjuterike. Vetm se ngandonjher kto analiza nuk japin rezultate bindse
prandaj n kto raste prdoret diagnostikimi nprmjet t hyrjes nga vrima urinare n fshikzn e
urins me nj sistem me kamera dhe video dhe vzhgimin nga brenda t fshikzs (Endoskopi =
cistoskopi).
Veshkat rregullojn balancn e ujit n trup dhe prbresve t tjer kimik n gjak si, sodiumin,
potasin, fosforin dhe kalciumin; eleminojn nj sr toksinash nga trupi yn. Prodhojn disa
hormone, p.sh. rnien q ndikon n presionin arterial, nxisin prodhimin e qelizavet kuqe n palcn
e kockave dhe marrin pjes n prodhimin e forms aktive t vitamins D.
N disa raste, edhe pse veshkat jan t dmtuara, ato mund t vazhdojn t prodhojn urin, por bie
efikasiteti i tyre n eleminimin e produkteve t katabolizmit nga gjaku, si p.sh. t ures. Pr kt
arsye, kto substanca, do t vazhdojn t qarkullojn dhe t grumbullohen n organizm.
4.2 Trajtimi dhe kurimi:
N shumicn e rasteve, smundjet e veshkave nuk japin kurrfar simptomash. T krkosh nga
njerzit q n mnyr masive t kontrollojn shndetin e veshkave t tyre, do t ishte e teprt, por
prap, si tregon studimi i botuar n revistn shkencore "Health Journal", ekzistojn grupe njerzish
tek t cilt ekzaminimi do t ishte i arsyeshm
Nuk jan t rralla rastet e personave q kan probleme me veshkat. Komplikacionet dhe problemet e
shfaqura mund t jen n variante t ndryshme dhe n varsi t tyre, ndryshon edhe shkalla e
rrezikut t shfaqur. Problemet e shfaqura n veshk mund t jen shum t ndrlikuara sa q mund
t krkojn edhe ndrhyrjen kirurgjikale, apo edhe transplantin e saj. Edhe shfaqja e gurve n
veshka krkon trajtim dhe kurim.
Por e rndsishme sht q t njihen shkaktart e formimit t ktyre gurve dhe t shmangen, duke
ndihmuar veshkat n mirfunksionimin e tyre. Mjekt dhe ekspertt e shndetit kshillojn pirjen e
ujit dhe t lngjeve, pasi jan t domosdoshme pr jetn e njeriut.
Pa uj njeriu nuk mund t jetoj. Nj njeri mund t mos ushqehet gjat shum ditve, por me kusht,
q t pij uj. Marrja e ujit dhe e lngjeve sht nj domosdoshmri akoma m e madhe pr ata q
vuajn nga gurt e veshkave. Trajtimi i t gjitha llojeve t smundjeve me gurt n veshka qndron
14

n marrjen e nj sasie t caktuar lngjesh. Ky trajtim bhet n raport me llojin e gurve. Smundja
q shkakton prodhimin e gurve quhet Litiaz. N rastin e litiazes renale, gurt prodhohen nga
veshkat.
Smundjet renale mund t shfaqen n do mosh, por smundje t veanta shfaqen m tepr n
dekada t caktuara t jets. N moshn pediatrike (fmijrore) duhet ti kushtohet nj vmendje e
veant diagnostikimit t hershm t refluksit vesiko-ureteral (kthimi i urins nga fshikza e urins
n veshk), t smundjeve t trashguara, infeksioneve t rrugve urinare dhe sindromit nefrotik.
Vjeshta sht edhe stina kur shum njerz fillojn t ndrmarrin masat mbrojtse para stins s
ftoht t dimrit. Ulja e temperaturave shton mundsit pr tu prekur nga infeksionet bakteriale dhe
virale. "T mbrohesh" n kt rast do t thot ta mbash organizmin dhe sistemin imunitar sa m
eficent, pr t qen m t fort dhe m t gatshm pr tu mbrojtur. Stresi ndikon n uljen e
mbrojtjes s oragizmit.
Nj nga faktort q m shum se t tjert ul mbrojtjen natyrale t organizmit sht stresi, ku bn
pjes si ai fizik, ashtu edhe ai emotiv. Shum njerz as q e mendojn se edhe nj strvitje e
sforcuar mund t provokoj stres n organizm dhe t ul sistemin imunitar. Pothuajse gjith bota
sht dakord me faktin se sporti na ndihmon t kemi nj shndet m t mir, por sht vrtetuar se
sht i nevojshm nj aktivitet sportiv jo i sforcuar, si shtitje, joga, not dhe krcim.
Nj aktivitet i moderuar sportiv mund t prmirsoj qarkullim e gjakut, tonifikoj muskulin
kardiak, ti jap m shum oksigjen organizmit dhe t shkarkoj stresin motiv. Sigurisht, edhe nj
ushqyerje jo korrekte dhe e pashndetshme mund t dobsoj funksionin e sistemit imunitar. sht
shum e rndsishme t dihet se nj ushqyerje e shndetshme duhet t prshtatet me stilin e jetess,
me llojin e puns q bjm, moshn dhe sezonin. Dihet q nevojat ushqimore jan t ndryshme n
periudha t ndryshme t jets, ashtu si jan t ndryshme n stin t ndryshme.
Megjithat, rregulli i prbashkt sht: shum fruta, perime jeshile dhe ushqime t freskta. Me nj
sistem korrekt ushqyerjeje dhe me nj administrim t mir t stresit, do t jeni vrtet n gjendje ta
prballoni sa m mir stinn e vjeshts dhe dimrit. Gjat vjeshts sht vn re se kemi nj rnie m
t madhe t flokut, krahasuar me muajt e tjer t vitit. Ky proces q prek gjith qeniet njerzore, n
kt periudh manifestohet edhe te gjitart q kan qime n trup.
Megjithat, n disa raste vihet re nj rnie jasht normave t lejuara, ndaj sht e nevojshme t
ndrhyhet pr ta parandaluar. Mjetet natyrale q veprojn shpejt, ushqejn dhe mbrojn flokun jan
ato t pasura me vitaminat e grupit B. M i mir sht meli, q prej kohsh prdoret kundr rnies
s flokve. Kapsulat me prmbajtje t tilla sht mir t pihen 2 ose 3 her n dit. Edhe shampo me
t njjtin prbrs mund t prdoren pr nj koh t prcaktuar nga mjeku.

15

5. Guri n veshka
Nje gur i veshkave eshte nje pjese e forte materiali qe formohet ne veshke nga substancat qe
ndodhen ne urine . Ai mund te jete i vogel sa nje kokerr rere ose mund te jete i madh sa nje perle.
Shumica e gureve ne veshka dalin nga organizmi pa ndihmen e mjekut. Por ka raste qe guri nuk del.
Ngec ne kanalinm urinar duke bllokuar rrjedhjen e urines dhe duke sjell shume dhimbje.
N saj t urins, n trupin ton eliminohen nj sasi toksinash si sht ureja, acidi urik, kalciumi
dhe oxalate-t, nj nga prbrsit e urins). Quhet diureze sasia e urins s prodhuar do dit. Sa
m shum pim lngje, aq m shum urina sht e holluar dhe n ngjyr t elet. N rast t kundrt,
kur lngjet jan t pakta dhe djersitim shum, urina bhet m e prqendruar dhe e errt. Kur urina
sht shum e koncentruar, ajo ka prmbajtje t lart t toksinave, me prirjen pr tu kthyer n
form kristaline n nivelin e veshks. Duke u mbledhur njra pas tjetrs, kristalet formojn gurt.
Prania e gurve n veshka apo n rrugt urinare quhet litiaze urinare. Prania e gurve shkakton kriza
t dhimbshme, kolikat nefrotike si pasoj e bllokimit t gurve n ureter, nj kanal i holl q on
urinn n fshikz. Prve krizave t dhimbshme, litiaza mund t keqsoj gjendjen e veshkave dhe
t rrugve urinare, t cilat m von mund t ken pasoja t rnda pr shndetin. Ekzistojn shum
lloje t shfaqjes s gurve n veshka, n varsi t natyrs kimike t toksinave apo mbetjeve n to.
Kta gur kan karakteristikat e tyre t veanta, gj q lejon identifikimin e tyre.
Gurt mund t prbhen dhe nga minerale t tjera si magnez, ammonium apo fosfat. Formimi i
gurve shoqrohet dhe me pranin e nj bakteri, si mund t jet: Klebsiella, Serratia, Proteus,
Providencia species; t cilat transformojn uren n amonium. Me shpesh bhet fjal pr Proteus
mirabilis. Shum persona me gur n veshka nuk ndjejn dhimbj. Ata e kuptojn vese kur shohin
se kan hematuri, pra gjak n urin, ka sht shenja kryesore e nj litiaze renale. Prve gurit q
sht shenja e par dhe klinika tipike, mund t gjendet dhe prania e gjakut n urin prmes nj
analize me letr reaktive. Por kjo krkon dhe analiza t tjera plotsuese, si: ekografia abdominale,
e cila vzhgon veshkat dhe kanalet urinare, ku duket nj zgjerim i pyelon-it dhe grops s
veshkave; radiografia e thjesht ose me tomografi; urolografia ndr-venoze; skaneri; etj
5.1 Shkaqet dhe diagnostikimi:
Keto jane disa nga shenjat e gureve te veshkave qe kane nevoje per ndihmen e doktorit:
1.Dhimbje ekstreme ne shpine dhe ne ane qe nuk largohet
2.Gjak ne urina
3.Temperature dhe te dridhura
4.Te vjella
5.Nje ndjesi djegjeje gjate urinimit

16

Menyrat e diagnostikimit jan:

1)Menyrat dietike (Sic jan pijet dijetike dhe ushqimet e ndryshme )
2)Analiza me letera reactive kur kemi gjak gjat urinimit.
3)Radiografija,Tomografija
4)urolografia nder venoze
5)Skaner dhe IRM
6)Operacioni perkuttan
7)Te ushqehemi sipas ushqimeve qe rekomandohen nga doktoret(perimet,frutat,duhet ulur sasia e
ushqimeve me protein,duhet te kemi nje konsumim te reduktuar te kripes
Disa nga faktort q kontribuojn n formimin e gurve tek njerzit e prekshm jan: marrja e pakt
e lngjeve, infeksione kronike n rrugt urinare, keqprdorim i disa mjekimeve, bllokim i rrugve
urinare, etj.
5.2 Trajtimi dhe kurimi:
Pas prcaktimit t sakt t diagnozs s gurve n veshka, i smuri trajtohet me analgjezik t leht
dhe anisperistatike me efekt jo t fort. Atij i jepen lngje t ngrohta dhe i rekomandohet brja e
banjave n vaske me uj t vaket. Uji i ngroht liron tek ai i smuri rrugt urinare. Pr t lehtsuar
dhimbjet prdoren disa lloj ilaesh, t cilat jepem vetm me rekomandimin e mjekut.
Sidoqoft sht e kshillueshme q pas do urinimi t shoqruar me gjak t prdoren dizinfektant
gjat nj jave. Po kshtu rekomandohen ushqime t lehta, supa me zarzavate, lngje frutash, ajra t
ndryshme, etj. por njkohsisht duhet q i smuri t lviz. Pacientt q kalojn nj kolike renale
sht mir t bjn vazhdimisht analiza t urins.

17

6. Kisti
Nje kist eshte nje qese e mbushur me leng . Ka 2 lloje te kisteve ne veshka. Semundja e polikisteve
te veshkave trashegohet ne familje.Ne semundje e PKD kistet zene vendin e indeve normale.Ato
zgjerojne veshkat duke i bere ato te punojne keq dhe duke sjelle deshtimin e veshkave.Kur
semundja PKD ben qe feshka te mosfunksionoje gje qe ndosh pas shume vitesh pacienti ka nevoje
per dialize ose transplant veshkash.Gati gjysma e njerzve qe kane llojin me te zakonshem te PKD
perfundojne duke mod i funksionuar veshkat.PKD shkakton kiste edhe ne pjese te tjera te trupit sic
eshte melcia. Disa nga simptomat e PKD jane :
1.Dhimbje ne shpine
2. Dhimbje koke
3.Gjak ne urine
4.Infeksion ne fshikezen e urines
Doktoret e diagnostikojne PKD me ane te testeve me imazh dhe me historine e familjes. Trajtimet
perfshijen ilace dhe kur njerzve me PKD nuk i funksionojne me veshkat dialize dhe transplant
veshkash.

Smundjet e tjera t veshkave:

Kalkuloza renale eshte termi qe perdoret ne rast te pranise se gureve ne sistemin urinar. Madhesia
dhe perberja e tyre eshte e ndryshme dhe mund te shkaktojne dhimbje te forta. Qellimi i trajtimit
eshte heqja e tyre, parandalimi i infeksioneve dhe i riperseritjes se tyre.
Meshkujt jane me shpesh te prekur se femrat. Infeksionet e traktit urinar shkaktohen nga prania e
shtuar e baktereve ne urine. Infeksionet jane me te shpeshta te femrat sesa te meshkujt. Insuficienca
renale zhvillohet kur veshkat nuk jane me te afta te rregullojne balancen e ujit dhe perberesve te
18

tjere kimike ne gjak. Insuficienca renale eshte e formes akute (fillim i menjehershem dhe humbje e
perkohshme e funksionit te veshkave) dhe mund te jete pasoje e traumave, hemorragjive, perdorimit
te disa medikamenteve, gjendjeve skeptike etj.
Insuficienca renale kronike, eshte nje ulje graduale ne vite e funksionit te veshkave deri ne humbjen
e aftesise per te eliminuar nga organizmi substancat toksike, qe shoqerohet me rritje te vlerave te
azotemise dhe kreatinemise. Proteinuria eshte rritja e sasise se proteinave ne urine. Proteinuria, edhe
pse nuk eshte nje semundje, ne vetvete eshte nje tregues se veshkat nuk funksionojne ne menyren e
duhur.
Shenjat
Fillimi i semundjes shpesh mund te jete i heshtur dhe pa shenja te bujshme per pacientin dhe ai i
konsideron pjese te normalitetit te tij te perditshem. Shenjat qe permenden me poshte mund te mos
jene si pasoje e semundjeve te veshkave dhe prandaj eshte e rendesishme vizita dhe kontrolli
mjekesor. Nder shqetesimet me te shpeshta qe paraqesin te semuret me semundje te veshkave
permenden: ndryshime te urinimit, ku perfshihen, urinim te shpeshte (mbi 4-5 here ne dite), urinim
me dhimbje ose djegie, urinim me ngjyre te kuqe apo te erret, ndryshim te sasise se urinimit.
Ketu perfshihet edhe dhe enureza, pra urinimi i pavullnetshem gjate gjumit (por kujdes: eshte
normale deri ne moshen 5 vje); edemat (enjtjet), vihet re shfaqje e enjtjeve ne kembe, fytyre apo
duar (kjo vjen nga ulja e eliminimit te ujit nga organizmi); lodhje. Veshkat luajne rol kryesor ne
prodhimin e nje hormoni te quajtur eritropoetine qe ndikon ne zhvillimin e anemise tek te semuret
me ulje te theksuar te funksionit te veshkave; te perziera, te vjella.
Nje grumbullim i shtuar i produkteve toksike ne organizem si per shembull: te urese, mund te
shkaktoje te perziera, te vjella. Renia e oreksit on ne renien ne peshe te ketyre te semureve;
veshtiresi ne frymemarrje. Veshtiresia ne frymemarrje mund te jete pasoje e grumbullimit te ujit ne
mushkeri, apo nga prania e anemise; Dhimbje mesi. Ne disa raste, dhimbjet e mesit, mund te jene te
pranishme dhe sidomos me te shpeshtuara tek te semuret me kiste renale.
Shkaqet
Shkaku i semundjeve te veshkave, shpesh, mbetet i panjohur. Sipas te dhenave glomerulonefriti
kronik eshte shkaktar ne 12-15 % te rasteve, infeksionet urinare kronike, ne 25 %, semundjet e
trasheguara dhe kryesisht polikistoza renale ne 17% dhe nefropatia diabetike, ne 20 % te rasteve tek
pacientet me semundje kronike te veshkave. Hipertensioni, mbetet gjithashtu nje shkak kryesor ne
shfaqjen e insuficiences renale, sidomos ne moshat e rritura.
Vitet e fundit verehet nje rritje e numrit te te semureve me insuficience renale, si pasoje e diabetit.
eshte vene re se, ndersa infeksionet urinare kane nje incidence gjithmone ne ulje ne vendet e
zhvilluara, ne vendin tone, ato zene ende nje vend te rendesishem dhe mbetet nje nga shkaqet
kryesore te insuficiences renale kronike. Semundjet renale mund te shfaqen ne do moshe, por
semundje te veanta shfaqen me teper ne dekada te caktuara te jetes.
Ne moshen pediatrike (femijerore) duhet ti kushtohet nje vemendje e veante diagnostikimit te
hershem te refluksit vesiko-ureteral (kthimi i urines nga fshikeza e urines ne veshke), te semundjeve
te trasheguara, infeksioneve te rrugeve urinare dhe sindromit nefrotik. Mbas dekades se dyte, ka nje
frekuence te rritur te glomerulonefriteve, te infeksioneve urinare, te demtimit te veshkave si pasoje
19

e semundjeve te tjera kronike (diabet, hipertension, etj.,) apo nga perdorimi abuziv i
medikamenteve ne semundjet reumatizmale, neoplazite.
Parandalimi i semundjeve te veshkave:
Per te parandaluar semundjet renale, duhet pasur parasysh se te gjithe ne duhet te bejme nje
ekzaminim te thjeshte te urines, te pakten nje here ne vit, ne kuader kjo te nje kontrolli te
pergjithshem qe duhet te behet rutine. Pacientet me infeksione urinare kronike, duhet te kryejne
kontrolle me te shpeshta, nje here ne 6 muaj, te mbajne nje diete te caktuar, te pine lengje shpesh
gjate dites, dhe te urinojne gjithmone perpara se te flene. Pacientet diabetike duhet te bejne nje
kontroll te rregullt te albuminurise, te pakten nje here ne gjashte muaj, te mbajne ne norme shifrat e
glicemise dhe te kene kujdes me dieten.
Po keshtu, dhe pacientet hipertensive, duhet te mbajne nen kontroll shifrat e tensionit, te kene
kujdes me dieten dhe aktivitetin fizik, pasi te gjitha keto ngadalesojne progresionin drejt semundjes
renale kronike. Pacientet me insuficience renale kronike, duhet te kryejne kontrolle te shpeshta tek
mjeku nefrolog, te pakten nje here ne tre-kater muaj, duke bere dhe nje bilanc te pergjithshem, per
te pare ecurine e semundjes. Ne kete menyre, mjekimi i rregullt i tyre me medikamente
nefroprotektore, do te ngadalesoje progresionin e semundjes.
Gjithashtu, pacientet e transplantuar, duhet te ndiqen ne menyre te rregullt nga mjeku nefrolog, per
te vleresuar efikasitetin e trajtimit, per te parandaluar flakjen e organit te transplantuar, si dhe per te
vleresuar efektet anesore te terapise me imunosupresore. Pra, si perfundim, secili nga ne, duhet ti
kushtoje rendesi aparatit te tij urinar, duke bere nje kontroll, te pakten nje here ne vit dhe kjo eshte
menyra me e mire per te parandaluar nje sere semundjesh qe prekin v veshkat.
Si mund te behet mjekimi:
Semundjet e veshkave mund te trajtohen. Sa me shpejt te diagnostikohen keto semundje, aq me
shpejt dhe me mire ju mund te ndikoni ne ruajtjen e mire te funksionit te tyre. Mjekimi i
semundjeve te veshkave eshte ne varesi te semundjes baze dhe semundjeve te tjera shoqeruese. Nje
pacient, qe diagnostikohet me infeksion urinar, nuk duhet te nxitoje asnjehere te marre nje terapi me
antibiotike, pa bere ne fillim nje antibiograme per identifikimin e mikrobit shkaktar.
Ne kete menyre, mjekimi i infeksionit, eshte me efikas dhe menjanon krijimin e rezistencave ndaj
antibiotikeve. Gjate infeksioneve urinare, pacientet nuk duhet te harrojne te pine lengje ne sasi te
konsiderueshme, uje ose ajra, qe stimulojne urinimin, si aji i boronices, i cili mendohet te jete
efikas ne infeksionet me escheria coli, duke qene se nxit eliminimin e saj.
Rreth 4-5 dite pas mbarimit te terapise, pacienti duhet te perserise nje analize urine kontroll, per te
pare nese terapia me antibiotike, ka qene efikase apo jo. Mjekimi i glomerulonefriteve eshte shume
me kompleks dhe duhet te paraprihet, pothuajse gjithmone, nga nje biopsi e veshkave.
Mbas vendosjes se diagnozes me biopsine renale, fillon nje trajtim specifik me medikamente qe
tentojne te ulin forcat imunitare, i shoqeruar ky dhe me nje trajtim jospecifik. Trajtimi jospecifik
nenkupton trajtimin e hipertensionit, yndyrave te rritura. Mjekimi i glomerulonefrive eshte i zgjatur
ne kohe dhe behet sipas disa skemave te percaktuara.

20

Pse ndodh q njerzit q vuajn nga diabeti rrezikojn m shum t ken smundje
veshkash?
Nse diabeti nuk menaxhohet si duhet, nivelet e larta t glukozs n gjak mund t dmtojn ent e
gjakut n veshka duke shkaktuar kshtu rrjedhjen e tyre, ndrsa tensioni i lart i gjakut n ent e
gjakut i bn ato t paafta pr t filtruar mbetjet. Smundja e veshkave nga diabeti zhvillohet shum
ngadal, pas shum vitesh dhe ndodh m shpesh tek njerz q vuajn nga diabeti prej 20 vjetsh.
Tek rreth nj e treta e njerzve me diabet mund t zhvillohen edhe smundjet e veshkave.
Megjithat, ndrsa monitorimi dhe trajtimi i tyre sht prmirsuar dhe kjo gjendje sht menaxhuar
m me efikasitet, shum m pak njerz preken sot, n krahasim me t kaluarn.
Si mund t ulim rrezikun e smundjes s veshkave:
1. Mbani nn kontroll nivelin e glukozs n gjak, tensionin dhe yndyrnat e gjakut (kolesteroli).
Qllimet q i keni vn vetes duhet ti konsultoni me doktorin tuaj. 2. Ndiqni t njjtin plan t
shndetshm pr t ngrn si i rekomandohet gjithkujt tjetr ushqime me pak yndyr, krip dhe
sheqer, duke prfshir m tepr fruta dhe perime. 3. Kryeni rregullisht aktivitete fizike. 4. Merrni
ilae sipas rekomandimit t recets. Nse kjo recet nuk sht e prshtatshme pr ju, konsultohuni
me doktorin sa m shpejt. 5. Nse monitoroni glukozn n shtpi, kontrollojeni at rregullisht dhe
veproni bazuar n at ka keni zbuluar. Nse nivelet jan m t larta se normalisht prpiqu t
kuptosh arsyen pse. Nse nuk jeni i sigurt diskutoni me doktorin tuaj se mund t bni. 6. Ndaloni
duhanin. Nikotina dmton muret e brendshme t enve t gjakut.

7. Armiqt e fshehur t veshkave t shndetshme

Dmi i shkaktuar n veshka shpesh nuk mund t rregullohet, prandaj bni kujdes n shprehit n
vijim dhe nse keni mundsi, gjithsesi i rregulloni!
Veshkat jan t rndsishme pr funksionimin e shndetshm t trupit sepse rregullojn tensionin e
gjakut, balancimin e ujit dhe elektroliteve dhe eliminojn materiet e dmshme nga organizmi.
Nse darkn e kaloni shpesh n kau, me nj qese ips n njrn dor dhe telekomandn n dorn
tjetr, me siguri jeni t vetdijshm se sa e dmtoni shndetin tuaj. Derisa shprehit si kto shumica
i konsiderojn t pashndetshme, disa forma t tjera po ashtu dmtojn organizmin ton, por nuk
jemi edhe aq t vetdijshm!

Prdorimi i tabletave kundr dhimbjeve pr nj koh m t gjat

Prdormi afatgjat i tabletave kundr dhimbjeve, veanrisht n sasi t madhe, ka veprim t
dmshm n indin dhe strukturn e veshkave.
Edhe ilaet q merren me recet edhe ato pa recet mund t ndikojn n reduktimin e qarkullimit t
gjakut n veshka. Ilaet kundrinflamatore josteroide q prdoren pr shrimin e dhimbjeve dhe
temperaturn e rritur, jan shkaku kryesor i ksaj.
N mes nj dhe tre pr qind t arsyeve t reja t dshtimit kronik t veshkave n vit shkaktohen me
keqprdorimin e ilaeve kundr dhimbjeve, thon shkenctart.
21

 Pirja e duhanit
Ndikimi i cigares n mushkri dhe zemr tashm sht i njohur, por hulumtimet tregojn se si
duhanpirsit jan m t prir t ken proteina n urin, ka sht shenj e dmtimit t veshkave.
Smundjet t cilat ndikojn n punn e veshkave, si diabeti dhe tensioni i lart po ashtu
prkeqsohen nga konsumimi i duhanit, ndrsa duhanpirsit gjithnj e m shpesh kan nevoj pr
dializ ose transplantim t veshkave, kan treguar hulumtimet.
Ushqimi i pasur me sheqer
Pr s teprmi sheqer on te problemet shndetsore si diabeti dhe trashja - dhe kta jan faktort e
rrezikut pr smundjet e veshkave. Reduktoni konsumin e sheqerit n organizm dhe do t
reduktoni rrezikun nga smundjet e prmendura. M pak sheqerna t prpunuar nnkupton edhe m
pak kalori, kimikate dhe krip, ndrsa beli dhe veshkat do t'ju jen mirnjohse.
Teprimi me krip
Ushqimi shum i njelmt mund t rris tensionin e gjakut. Tensioni i lart dmton veshkat dhe me
koh mund t oj deri te dshtimi i veshkave. Derisa ushqimi i zakonshm amerikan prmban rreth
3.300 mg krip n dit, organizmat shndetsor rekomandojn konsumin ditor prej 2.300 mg, pra
rreth nj lug krip. Ata me tension t lart dhe veshka t smura kan nevoj t konsumojn edhe
m pak krip - rreth 1.500 mg n dit. Pr fillim, reduktoni konsumin e ushqimit t prpunuar dhe
sa m pak prdoreni.

Smundjet e veshkave, kush rrezikohet dhe si parandalohen

Fillimi i smundjes shpesh mund t jet i heshtur dhe pa shenja t dukshme pr pacientin, t cilat ai
i konsideron si pjes t normalitetit t tij t prditshm
Veshkat jan organe sa t komplikuara aq edhe t mahnitshme. Ato kan role t shumta biologjike.
Ato rregullojn ekuilibrin e ujit n trup dhe prbrsve t tjer kimik n gjak si: sodiumi, potasi,
fosfori dhe kalciumi. Gjithashtu veshkat eliminojn nj sr toksinash nga trupi yn dhe prodhojn
disa hormone, p.sh. retinn, q ndikon n presioninarterial. Ato nxisin prodhimin e qelizave t kuqe
n palcn e kockave dhe marrin pjes n prodhimin e forms aktive t vitamins D. Smundjet
kronike t veshkave po bhen do dit e m shum nj problem i shndetit publik n mbar botn
dhe shoqrohen me prekje t smundjes dhe vdekshmri t lart. Gjithashtu ato jan problem social
dhe ekonomik pr t smurt, familjet e tyre dhe gjith shoqrin.
T dhnat: N bot m shum se 10% e popullsis s rritur apo 1 n 10 persona, ka ndonj form t
dmtimit t veshkave. Pra, 90% e atyre q vuajn nga smundja kronike e veshkave, mbeten t
paidentifikuar. do vit miliona vet vdesin para kohe nga smundjet kardiovaskulare t lidhura me
smundjet kronike t veshkave. Prania e smundjeve kronike t veshkave lidhet me rritjen e rrezikut
pr smundje kardiovaskulare dhe nga ana tjetr vdekjet nga smundjet kardiovaskulare jan 8 her
m t larta tek pacientt me smundje kronike t veshkave. N vendin ton do vit kemi rreth 400
raste t reja me smundje kronike t veshkave, si glomerulonefrite, infeksione t traktit urinar,
nefropati diabetike, kalkuloza renale, etj.

22

Smundjet e veshkave, m t rrezikuar jan:

-Personat mbi 50 vje;
-Pacientt q vuajn nga diabeti;
-Pacientt q vuajn nga tensioni i lart i gjakut;
-Njerzit me smundjeve t veshkave t trashgueshme;
-Njerzit me mbipesh apo t dhjamosur;
-Duhanpirsit

8. Ushqimet e shndetshme pr veshkat

Me poshte keni 15 ushqime te shendetshme per veshkat, ushqime q jan me antioksidant qe ju
duhet ti fusni ne planin e dietes tuaj.
1. Speci i Kuq
Specat e kuq zile jane me sasi te vogel te potases dhe me shije shume, por kjo nuk eshte arsyeja qe i
bene ushqim shume i mire per veshka. Keto perime te shijshme jane gjithashtu burim shume i mire
i vitamines C dhe Vitamines A, e gjithashtu edhe vitamines b6, acidit folik dhe fibres.
Specat e kuqe jane te mire sepse permbajne licopene, nje antioksidant qe na mbron nga disa kancer.
Me se miri eshte qe ky spec te hahet ashtu si eshte ose te piqet pak por jo shume. Mund te perzihet
edhe me sallata e ushqime tjera sipas deshires.
2. Lakra
Lakra eshte perplot me fitokemikale, perzierje kemikale qe gjenden ne fruta dhe perime e qe
zberthejne radikalet e lire para se ata te bejne demin. Shume nga keto fitokemikale jane te njohura si
mbrojtes kunder kancerit e gjithashtu promovojne shendetin kardiovaskular.
Sulforafane, nje fitokemikal qe gjenden ne perimet si lakra, mund te parandaloj apo ndaloj
zhvillimin e qelizave kancerogjene, ne mushkeri, zorre, gji, fshikez te urines, prostate dhe vezor.
Me sasi te larte te vitamines K, Vitamine C dhe fiber, lakra eshte gjithashtu nje burim i mire i
vitamines B6 dhe acidit folik. Me sasi te vogel te potases dhe mim te lire, lakra eshte nje super
ushqim qe mund ta shtosh ne dieten per veshka.
3. Lulelakra
Edhe lulelakra eshte gjithashtu e pasur me vitamine C dhe nje burim shume i mire i fibres dhe
folates. Gjithashtu eshte e mbushur me perzierje qe i ndihmojne melise te neutralizoj substancat
toksike qe mund te demtojne membranen e qelizave dhe ADN.
Me te mira jane kur sherbehen ashtu si jane ose te avullohen apo te perzihen me perime tjera ne
sallata te ndryshme.
23

4. Hudhra
Hudhrat ndihmojne ne parandalimin e formimit te pllakave ne dhembe, ule kolesterinen dhe
zvogelon inflamacionin. Blej te fresket, te grire apo si pluhur dhe shtoja mishit, perimeve, pastave
apo edhe kosit.
Hudhra ofron nje shije shume te mire ushqimeve dhe hudhra pluhur mund te perdoret ne vend te
kripes se zakonshme per paciente me dialize. Lexo me shume lidhur me te mirat e hudhres ne postin
e me hershem.
5. Qepet
Qepa permban perzierje te sulfurit dhe kjo eshte ajo qe na bene te qajme kur e qerojme. Por perve
se te bene te qash, qepa eshte gjithashtu e pasur me flavonoid, veanerisht quercitin, nje antioksidant i fuqishem qe funksionon ne zvogelimin e semundjes se zemres dhe na mbron kunder
shume llojeve te kancerit.
Qepet jane me pak potas dhe nje burim i mire i kromit, nje mineral qe na ndihmon ne metabolizmin
e yndyrave, proteinave dhe karbohidrateve.
6. Molla
Molla njihen qe zvogelojne kolesterinen, parandalojne kapsllekun, na mbrojne nga semundja e
zemres dhe zvogelojne rrezikun e kancerit. Me shume fiber dhe perzierje anti-inflamacion,
nje molle ne dite vertete ju ndihmon.
Lajm i mire gjithashtu edhe per ata me semundje te veshkave te cilet ve kane vizituar mjekun deri
tani. Keshtu qe mos harroni te hani mollen dhe ate me gjithe fara. Ju gjithashtu mund pini edhe leng
molle apo te gatuani nje pite me molla.
7. Manaferrat
Manaferrat njihen si mbrojtes kunder infeksioneve te fshikezes se urines duke parandaluar ngjitjen e
baktereve ne muret e fshikezes.
Ne po te njejten menyre, manaferrat gjithashtu e mbrojne stomakun nga bakteret qe shkaktojne
ulcere dhe mbrojne shtresimin e traktit gastrointestinal. Manaferrat gjithashtu jane pare qe mbrojne
kunder kancerit dhe semundjes se zemres.
8. Boronicat
Edhe boronicat jane te pasura me shume antioksidant qe quhen anthocianidis, te cilet gjithashtu i
dhurojne ngjyren blu boronicave. Boronicat gjithashtu jane perplot me perzierje natyrale qe
ndihmojne ne zvogelimin e inflamacioneve.
Jane burim i mire i vitamines C, magnez, nje perzierje qe i mbane eshtrat e shendetshme, dhe fibres.
Gjithashtu mund te ndihmojne ne mbrojtjen e trurit nga disa efekte te plakjes.
9. Mjedrat
Mjedrat permbajne nje fitonutrient qe quhet acid ellagik i cili ndihmon ne neutralizimin e radikaleve
te lire ne trup dhe keshtu parandalojne demtimin qelizor. Ato gjithashtu permbajne nje tjeter
antioksidant qe quhen anthocianin, antioksidant qe i japin ngjyren e kuqe atyre.
24

Jane nje burim i shkelqyeshem i magnezit, vitamines C, fiber, folate dhe vitamin B, mjedrat kane
perberes qe ndalojne zhvillimin e qelizave kancerogjene dhe formimin e tumoreve.
10. Dredhezat
Dredhezat jane te pasura me dy lloje te fenoleve: anthocianin dhe ellagitanin. Antohocianinet jane
ato qe i japin ngjyren e kuqe dredhezave dhe jane antioksidant te fuqishem qe ndihmojne ne
mbrojtjen e strukturave qelizore dhe parandalojne demet oksidative.
Dredhezat jane burim i mire i vitamines C dhe magnezit dhe nje burim shume shume i mire i fibres.
Njihen qe ofrojne mbrojtje te zemres si dhe kane perberje antikancerogjene.

11. Qershite
Qershite kur konsumohen per dite kane treguar rezultate te mira ne zvogelimin e inflamacionit. Ato
jane gjithashtu te mbushura me antioksidant dhe fitokemikale qe mbrojne zemren.
12. Rrushi i Kuq
Rrushi i kuq permban disa flavonoid te cilet gjithashtu i japin ngjyren e kuqe. Flavonoidet
ndihmojne ne mbrojtjen kunder semundjes se zemres duke parandaluar oksidimin dhe zvogeluar
formimin e mpiksjes se gjakut.
Rezervatrol, nje flavonoid qe gjendet ne rrush, mund qe gjithashtu te stimuloj prodhimin e oksidi
nitrik i cili ndihmon ne relaksimin e qelizave muskulore tek enet e gjakut keshtu duke shtuar
rrjedhen e gjakut. Keta flavonoid gjithashtu ofrojne mbrojtje kunder kancerit dhe parandalojne
inflamacionin.
13. E bardha e vezes
E bardha e vezes eshte krejtesisht proteine dhe ofron kualitetin me te larte te proteines me te gjithe
amino acidet. Per diete te veshkave, e bardha e vezes ofrojne proteina me me pak fosfor se sa
burimet tjera te proteinave sikur e verdha e vezes (gogluqi), apo mishrat. Bej ndonje omelete me te
bardhen e vezes ose sandui.
14. Peshku
Peshku ofron kualitet te larte te proteines e cila permban acide yndyrore te quajtura omega. Keto
yndyra te shendetshme ne peshk ndihmojne ne lufte kunder semundjeve sikur semundja e zemres
25

dhe kanceri. Omega-3 gjithashtu ndihmon ne uljen e kolesterines se keqe (LDL) dhe ngrit
kolesterinen e mire (HDL).
15. Vaji i Ullirit
Vaji i ullirit eshte nje burim i mire i acidit olik, nje acid yndyrore anti-inflamator. Yndyrat gjysme te
ngopura ne vaj te ullirit na mbrojne kunder oksidimit. Vaji Ullirit eshte i pasur me ploifenols dhe
perzierje antiokside qe parandalojne inflamacionin dhe oksidimin.
Studimet tregojne se aty ku popujt perdornin sasi te medha te vajit te ullirit ne vend te vajrave tjera
kishin perqindje me te ulet te semundjes se zemres dhe kancerit.
Blini vaj ulliri extra virgin per shkak se jane me sasine e plote te antioksidanteve dhe perdore vajin
e ullirit per sallata dhe ne vend te vajit te zakonshem. Keto ushqime jane te mira per te gjithe
njerezit e jo vetem per ata te cilet kane probleme me veshka. Keshtu qe kushdo mund te perfitoj nga
te mirat e ketyre ushqimeve e sidomos ata te cilet kane.

9. Veshkat si ushqim
Hkarpanna, derri suedisht dhe merak veshkave. Veshkat mund t jet i gatuar dhe t hahet (s
bashku me t brendshmeve t tjera). Veshkat jan t pjekur n skar zakonisht ose Sauteed, por n
m shum ent komplekse ato jan zier me nj salc q do t prmirsoj shijen e tyre. N shum
prgatitjeve, veshkat jan t kombinuara me copa t mishit apo t mlis, si n skar t prziera
ose t meurav Yerushalmi.Gatimet prfshijn biftek britanike dhe byrek veshkave, t hkarpanna
suedeze (derri dhe merak veshkave), e rognons franceze de veau moutarde salc (veshkat vii n
salc mustard) dhe riones spanjolle al Jerez (veshkat zier n salc sheri)

26

10. Prfundimet

Veshka, organ me disa funksione, luan rol themelor rregullues n shumicn e kafshve, duke
prfshir vertebrort dhe disa jovertebror.
Veshkat jan t domosdoshme pr funksionimin e sistemit urinar dhe kryejn edhe
funksione homeostatike t tilla si rregullimin e elektroliteve, dhe rregullimin e presionit t
gjakut.
Veshkat jan organe ift, t vendosura n t dy ant e shtylls kurrizore, menjher posht
kafazit t kraharorit. N brendsi t secils veshk, ndodhen rreth nj milion struktura t
vogla, t quajtura nefrone, t cilat bjn t mundur filtrimin e gjakut.
Veshkat jan organe n form fasuleje q shtrihen n abdomen, mbrapa peritoneumit t
organeve t tretjes, rreth ose posht kafazit t kraharorit dhe pran vertebrs lumbare. Organi
ka madhsin e nj grushti, rrethohet nga yndyrnat perirenale dhe gjendur n polin m t
lart t secils veshk sht gjendra e adrenalins.
Veshka preket nga shum smundje si:gurt n veshk, kanceri i veshks, kisti dhe smundje
t tjera kronike ose jo.
M t rrezikuarit ndaj ketyre semundjeve jan :Personat mbi 50 vje; Pacientt q vuajn
nga diabeti; Pacientt q vuajn nga tensioni i lart i gjakut; Njerzit me smundjeve t
veshkave t trashgueshme; Njerzit me mbipesh apo t dhjamosur; Duhanpirsit.

11. Literatura

Al-kahtani, M. A.; C. Zuleta, E. Caviedes-Vidal, and T. Garland, Jr. (2004). "Kidney mass and
relative medullary thickness of rodents in relation to habitat, body size, and
phylogeny". Physiological and Biochemical Zoology 77(3): 346365
27

BOOKs The Kidney , From Normal Development to Congenital Disease, Edited by: Peter D.

Vize, Adrian S. Woolf and Johnathan B.L. Bard

Glodny B, Unterholzner V, Taferner B, et al. (2009)."Normal kidney size and its influencing

factors - a 64-slice MDCT study of 1.040 asymptomatic patients"

http://en.wikipedia.org/wiki/Kidney
http://kidney-stone.us/
http://science.howstuffworks.com/life/human-biology/kidney.htm
http://www.biology.ucr.edu/people/faculty/Garland/Al-kahtaniEA2004.pdf
http://www.biomedcentral.com/1471-2490/9/19
http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/kidney-disease

nephropathy.htmlhttp://www.kidney.org/kidneydisease/
http://www.indexedvisuals.com/scripts/ivstock/pic.asp?id=118-100
http://www.mountsinai.org/patient-care/service-areas/urological-conditions-and-surgery/areas-

of-care/kidney-disease-program
http://www.redurine.com/urinary_tract/kidney_facts.html
http://www.webmd.com/urinary-incontinence-oab/picture-of-the-kidneys

Section II: The Adult Kidney

Anatomy and Histology of the Human Urinary System, Pages 149-164, Benedikt Hallgrmsson,
Hallgrimur Benediktsson, Peter D. Vize.
Section III: Congenital Disease
Congenital Kidney Diseases: Prospects for New Therapies, Pages 487-492, Adrian S. Woolf

The Renal System (Systems of the Body) (Paperback)By (author) Michael J. Field, By
(author) Carol Pollock, By (author) David Harris

28