Aristotel

Aristotel (384-322. g.p.n.e.) se rodio u Stagiri, gradiu nadomak Soluna, ali je

slavu stekao u Atini. Za razliku od Platona, njegova glavna djela nisu dijalozi, ve
rasprave u kojima je navodio miljenja prethodnih filozofa, kritikovao ih,
postavljao filozofska pitanja i odgovorao na njih, nudei svoja reenja. Dok je
Platon bio iv, Aristotel je bio lan Akademije, a kasnije je (335. god. p.n.e.)
osnovao vlastitu filozofsku kolu - Likej. Sledbenici Aristotela su se nazivali i
peripatetiari jer se kola nalazila u natkrivenom etalistu. Bio je uitelj
Aleksandra Makedonskog. Aristotel je smatrao da ljudsko miljenje ne moe
odraavati objektivnu stvarnost niti spoznati objektivnu istinu, ako samo nije
postavljeno na sigurne principe. Pokazuje da je metoda indukcije put do spoznaje,
da se od pojedinane stvari doe do odreenog pojma. Kae da svako ivo bie
ima sposobnost opaanja, ali ljudi se odlikuju jo i time, da zamijeeno mogu
zadrati u sjeanju. Dakle od zapaanja dolazi do sjeanja, odatle uslijed estog
ponavljanja iskustvo o dotinom predmetu, a samim iskustvom ovjek stjee
praktino umijee i znanje. Predmet opaanja je samo pojedinano, a pojam, kao
ope odnosi se na mnotvo pojedinanog, i do njega se dolazi putem indukcije.
Me utim, spoznaja ne ostaje samo na pojmu, jer se pojmovi u nekom sudu mogu
opet svrstati pod jo openitije pojmove, ime Aristotel prelazi na uenje o
kategorijama tj. o najopenitijim predikatima. Aristotel ih je naao 10:
supstancija, kvantiteta, kvaliteta, relacija, mjesto, vrijeme, poloaj, posjedovanje,
djelovanje i trpljenje. Da bi se ljudsko miljenje moglo odrati, ono mora imati
osnovne principe, koji e biti ope vaei i nee ih trebati dokazivati. Aristotel ih
svodi na ova tri: princip identiteta (sve to je istinito mora se potpuno samo sa
sobom podudarati), princip kontradikcije (nemogue je da se jednome i istome na
isti nain jedno i isto odre enje dodaje i ne dodaje), te princip iskljuenja treeg
(izme u kontradiktornih stavova ne moe biti treeg). Prema tome Aristotelova
logika (on je zove analitika vjetina razdvajanja) nije sama sebi svrha, niti se
bavi praznim apstrakcijama, nego polazi od realnog, pojedinanog predmeta, i
prouava kako se on spoznaje u sadrajnom miljenju. Aristotelova djela kasnije
su dobila nazive po temama kojima se bavi u njima. To su praktino sve teme
kojima se filozofija bavi. Naslovi tih knjiga su: Fizika, Metafizika, Organon (Logika),
Nikomahova etika, O dui, Politika i dr. Aristotelova se logika u nekim svojim
osnovnim postavkama odrala i do danas kao uzor za zasnivanje elementarne
logike, pa je stoga i Kant mogao ustvrditi kako je logika u Aristotela