Vous êtes sur la page 1sur 614

Chahasa~gtipiaka

Suttantapiake A~guttaranikye

AHAKA NAVAKA DASAKA


EKDASAKANIPTAPI

_____

Buddhavasse 2552

Marammavasse 1370

AD. 2008

Romanized from Myanmar version published in 1997


Buddhassana Society

Pi Series 17
First published in 2008 by Ministry of Religious Affairs
Yangon, Myanmar

THE PI ALPHABET
IN BURMESE AND ROMAN CHARACTERS

____
VOWELS

ta

tm

Ou

OD |

{e

Mo o

CONSONANTS WITH VOWEL A

, ya

u ka c kha * ga
C gha i ~a
p ca
q cha Z ja
ps jha a
# a
X ha ! a
ha P a
w ta
x tha ' da
" dha e na
y pa
z pha A ba
b bha r ma
& ra
v la
0 va
o sa [ ha V a

VOWELS IN COMBINATION

-m -g =
u ka
c kha

um k
cg kh

d = i

D =

ud ki
cd khi

-k -K = u -l -L = |

uD k
cD kh

uk ku
ck khu

ul k|
cl kh|

a- = e

a-m a-g = o

au ke aum ko
ac khe acg kho ...

CONJUNCT-CONSONANTS

u kka
u kkha
us kya
Bud kri
u kla
uG kva
cs khya
cG khva
* gga
* ggha
*s gya
j* gra
uF ~ka
cF ~kha
*F ~ga

CF ~gha
p cca
p ccha
Z jja
Z jjha
n a
ha
ca
cha
ja
jha
a
| ha
a

P ha
@ a
P a
PS ha
w tta
w ttha
wG tva
ws tya
Mw tra
' dda
' ddha
's dya
j' dra
'G dva

"s dhya
"G dhva
E nta
E ntva
E ntha
E nda
`E ndra
E ndha
E nna
Es nya
ES nha
y ppa
y ppha
ys pya

y pla
y pba
A bbha
As bya
jA bra
r mpa
r mpha
r mba
r mbha
r mma
rs mya
rS mha
,s yya
,S yha

v lla
vs lya
vS lha
0S vha
o sta
~o stra
o sna
os sya
ssa
o sma
oG sva
[ hma
[G hva
V ha

Ahakaniptapi
_____
Mtik

Piha~ka
1. Pahamapasaka
1. Mettvagga

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Mettsutta
Pasutta
Pahama-appiyasutta
Dutiya-appiyasutta
Pahamalokadhammasutta
Dutiyalokadhammasutta
Devadattavipattisutta
Uttaravipattisutta
Nandasutta
Kraavasutta
Uddnagth

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

1
2
6
6
7
7
9
11
14
16
18

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

18
24
32
33
37
37
38
38
38
44
47

2. Mahvagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Verajasutta
Shasutta
Assjnyasutta
Assakhau~kasutta
Malasutta
D|teyyasutta
Pahamabandhanasutta
Dutiyabandhanasutta
Pahrdasutta
Uposathasutta
Uddnagth

ii

Ahakaniptapi
Mtik

Piha~ka
3. Gahapativagga

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Pahama-uggasutta
Dutiya-uggasutta
Pahamahatthakasutta
Dutiyahatthakasutta
Mahnmasutta
Jvakasutta
Pahamabalasutta
Dutiyabalasutta
Akkhaasutta
Anuruddhamahvitakkasutta
Uddnagth

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

47
50
53
54
55
57
58
58
60
62
68

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

68
68
69
69
70
72
74
75
76
77
78

...
...
...

...
...
...

79
81
84

4. Dnavagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Pahamadnasutta
Dutiyadnasutta
Dnavatthusutta
Khettasutta
Dn|papattisutta
Puakiriyavatthusutta
Sappurisadnasutta
Sappurisasutta
Abhisandasutta
Duccaritavipkasutta
Uddnagth
5. Uposathavagga

1. Sakhitt|posathasutta
2. Vitthat|posathasutta
3. Viskhsutta

Ahakaniptapi

iii

Mtik
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Piha~ka

Vsehasutta
Bojjhasutta
Anuruddhasutta
Dutiyaviskhsutta
Nakulamtsutta
Pahama-idhalokikasutta
Dutiya-idhalokikasutta
Uddnagth

...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...

87
88
90
94
95
96
99
100

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

101
106
106
107
111
114
114
115
115
116
116

...
...
...
...

...
...
...
...

116
118
121
123

2. Dutiyapasaka
(6) 1. Gotamvagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Gotamsutta
Ovdasutta
Sakhittasutta
Dghajusutta
Ujjayasutta
Bhayasutta
Pahama-huneyyasutta
Dutiya-huneyyasutta
Pahamapuggalasutta
Dutiyapuggalasutta
Uddnagth
(7) 2. Bh|miclavagga

1.
2.
3.
4.

Icchsutta
Alasutta
Sakhittasutta
Gayssasutta

iv

Ahakaniptapi
Mtik
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Piha~ka

Abhibhyatanasutta
Vimokkhasutta
Anariyavohrasutta
Ariyavohrasutta
Parissutta
Bh|miclasutta
Uddnagth

...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...

125
126
127
127
127
128
133

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

133
134
135
138
140
141
143
145
147
147
150

...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...

150
151
152
153
153
154

(8) 3. Yamakavagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Pahamasaddhsutta
Dutiyasaddhsutta
Pahamamaraassatisutta
Dutiyamaraassatisutta
Pahamasampadsutta
Dutiyasampadsutta
Icchsutta
Alasutta
Parihnasutta
Kustrambhavatthusutta
Uddnagth
(9) 4. Sativagga

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Satisampajaasutta
Puiyasutta
M|lakasutta
Corasutta
Samaasutta
Yasasutta

Ahakaniptapi

Mtik
7.
8.
9.
10.

Piha~ka

Pattanikujjanasutta
Appasdapavedanyasutta
Paisrayasutta
Sammvattanasutta
Uddnagth

...
...
...
...
...

...
...
...
...
...

158
158
159
159
160

(10) 5. Smaavagga

...

...

160

(11) Rgapeyyla

...

...

161

Ahakaniptapimtik nihit.

Navakaniptapi
_____
Mtik

Piha~ka
1. Pahamapasaka
1. Sambodhivagga

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Sambodhisutta
Nissayasutta
Meghiyasutta
Nandakasutta
Balasutta
Sevansutta
Sutavsutta
Sajjhasutta
Puggalasutta
huneyyasutta
Uddnagth

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

163
165
166
169
173
174
177
178
179
180
180

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

180
184
187
190
191
191
192
192
193
195
197

2. Shandavagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Shandasutta
Sa-updisesasutta
Kohikasutta
Samiddhisutta
Gaasutta
Sasutta
Kulasutta
Nava~guposathasutta
Devatsutta
Velmasutta
Uddnagth

Navakaniptapi

vii

Mtik

Piha~ka
3. Sattvsavagga

1. Tihnasutta

...

...

198

2. Assakhau~kasutta

...

...

198

3. Tahm|lakasutta

...

...

201

4. Sattvsasutta

...

...

201

5. Pasutta

...

...

202

6. Sily|pasutta

...

...

203

7. Pahamaverasutta

...

...

205

8. Dutiyaverasutta

...

...

207

9. ghtavatthusutta

...

...

208

10. ghtapaivinayasutta

...

...

208

11. Anupubbanirodhasutta

...

...

208

...

...

209

1. Anupubbavihrasutta

...

...

209

2. Anupubbavihrasampattisutta

...

...

209

3. Nibbnasukhasutta

...

...

213

4. Gv-upamsutta

...

...

216

5. Jhnasutta

...

...

220

6. nandasutta

...

...

224

7. Lokyatikasutta

...

...

225

8. Devsurasa~gmasutta

...

...

228

9. Ngasutta

...

...

230

10. Tapussasutta

...

...

233

Uddnagth

...

...

241

Uddnagth
4. Mahvagga

viii

Navakaniptapi
Mtik

Piha~ka
5. Smaavagga

1. Sambdhasutta

...

...

242

2. Kyasakkhsutta

...

...

244

3. Pavimuttasutta

...

...

245

4. Ubhatobhgavimuttasutta

...

...

245

5. Sandihikadhammasutta

...

...

245

6. Sandihikanibbnasutta

...

...

246

7. Nibbnasutta

...

...

246

8. Parinibbnasutta

...

...

246

9. Tada~ganibbnasutta

...

...

246

...

...

246

...

...

247

1. Khemasutta

...

...

248

2. Khemappattasutta

...

...

248

3. Amatasutta

...

...

248

4. Amatappattasutta

...

...

248

5. Abhayasutta

...

...

248

6. Abhayappattasutta

...

...

248

7. Passaddhisutta

...

...

248

8. Anupubbapassaddhisutta

...

...

249

9. Nirodhasutta

...

...

249

10. Anupubbanirodhasutta

...

...

249

11. Abhabbasutta

...

...

249

Uddnagth

...

...

249

10. Dihadhammanibbnasutta
Uddnagth
2. Dutiyapasaka
(6) 1. Khemavagga

Navakaniptapi

ix

Mtik

Piha~ka
(7) 2. Satipahnavagga

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Sikkhdubbalyasutta
Nvaraasutta
Kmaguasutta
Updnakkhandhasutta
Orambhgiyasutta
Gatisutta
Macchariyasutta
Uddhambhgiyasutta
Cetokhilasutta
Cetasovinibandhasutta
Uddnagth

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

250
250
250
251
251
251
251
252
252
252
253

...
...

...
...

254
254

...
...

...
...

255
255

...

...

256

(8) 3. Sammappadhnavagga
1. Sikkhasutta
10. Cetasovinibandhasutta
(9) 4. Iddhipdavagga
1. Sikkhasutta
10. Cetasovinibandhasutta
(10) 5. Rgapeyyla

Navakaniptapimtik nihit.

Dasakaniptapi
_____
Mtik

Piha~ka
1. Pahamapasaka
1. nisasavagga

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Kimatthiyasutta
Cetankarayasutta
Pahama-upanisasutta
Dutiya-upanisasutta
Tatiya-upanisasutta
Samdhisutta
Sriputtasutta
Jhnasutta
Santavimokkhasutta
Vijjsutta
Uddnagth

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

268
269
269
270
273
274
275
276
279
280
282

2. Nthavagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Sensanasutta
Paca~gasutta
Sayojanasutta
Cetokhlasutta
Appamdasutta
huneyyasutta
Pahamanthasutta
Dutiyanthasutta
Pahama-ariyvsasutta
Dutiya-ariyvsasutta
Uddnagth

Dasakaniptapi

xi

Mtik

Piha~ka
3. Mahvagga

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Shandasutta
Adhivuttipadasutta
Kyasutta
Mahcundasutta
Kasiasutta
Ksutta
Pahamamahpahsutta
Dutiyamahpahsutta
Pahamakosalasutta
Dutiyakosalasutta
Uddnagth

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

282
285
287
289
293
293
295
300
303
307
311

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

311
312
312
313
313
314
314
315
315
316
316

...
...
...

...
...
...

316
317
317

4. Uplivagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Uplisutta
Ptimokkhahapansutta
Ubbhiksutta
Upasampadsutta
Nissayasutta
Smaerasutta
Saghabhedasutta
Saghasmaggsutta
Pahama-nandasutta
Dutiya-nandasutta
Uddnagth
5. Akkosavagga

1. Vivdasutta
2. Pahamavivdam|lasutta
3. Dutiyavivdam|lasutta

xii

Dasakaniptapi
Mtik

4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Piha~ka

Kusinrasutta
Rjantepurappavesanasutta
Sakkasutta
Mahlisutta
Pabbajita-abhihasutta
Sarrahadhammasutta
Bhaanasutta
Uddnagth

...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...

318
320
321
324
325
325
325
328

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

329
330
332
334
337
340
340
340
341
342
345

...
...
...
...
...

...
...
...
...
...

346
348
351
351
352

2. Dutiyapasaka
(6) 1. Sacittavagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Sacittasutta
Sriputtasutta
hitisutta
Samathasutta
Parihnasutta
Pahamasasutta
Dutiyasasutta
M|lakasutta
Pabbajjsutta
Girimnandasutta
Uddnagth
(7) 2. Yamakavagga

1.
2.
3.
4.
5.

Avijjsutta
Tahsutta
Niha~gatasutta
Aveccappasannasutta
Pahamasukhasutta

Dasakaniptapi

xiii

Mtik
6.
7.
8.
9.
10.

Piha~ka

Dutiyasukhasutta
Pahamanaakapnasutta
Dutiyanaakapnasutta
Pahamakathvatthusutta
Dutiyakathvatthusutta
Uddnagth

...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...

352
353
356
358
359
360

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

360
362
364
365
365
370
375
375
375
376
376

...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...

376
377
379
380
382
386
389
393

(8) 3. ka~khavagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

ka~khasutta
Kaakasutta
Ihadhammasutta
Vuhisutta
Migaslsutta
Tayodhammasutta
Kkasutta
Nigahasutta
ghtavatthusutta
ghtapaivinayasutta
Uddnagth
(9) 4. Theravagga

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Vhanasutta
nandasutta
Puiyasutta
Bykaraasutta
Katthsutta
Adhimnasutta
Nappiyasutta
Akkosakasutta

xiv

Dasakaniptapi
Mtik

Piha~ka

9. Koklikasutta

...

...

393

...

...

396

...

...

398

1. Kmabhogsutta

...

...

398

2. Bhayasutta

...

...

404

3. Kidihikasutta

...

...

406

4. Vajjiyamhitasutta

...

...

409

5. Uttiyasutta

...

...

412

6. Kokanudasutta

...

...

415

7. huneyyasutta

...

...

417

8. Therasutta

...

...

419

9. Uplisutta

...

...

420

10. Abhabbasutta

...

...

426

Uddnagth

...

...

426

1. Samaasasutta

...

...

427

2. Bojjha~gasutta

...

...

427

3. Micchattasutta

...

...

428

4. Bjasutta

...

...

428

5. Vijjsutta

...

...

429

6. Nijjarasutta

...

...

430

7. Dhovanasutta

...

...

431

8. Tikicchakasutta

...

...

433

10. Khsavabalasutta
Uddnagth
(10) 5. Uplivagga

3. Tatiyapasaka
(11) 1. Samaasavagga

Dasakaniptapi

xv

Mtik
9.
10.
11.
12.

Piha~ka

Vamanasutta
Niddhamanyasutta
Pahama-asekhasutta
Dutiya-asekhasutta
Uddnagth

...
...
...
...
...

...
...
...
...
...

434
435
436
436
436

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

437
437
439
443
445
446
447
449
449
450
450

...
...

...
...

450
450

...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...

453
453
453
453
454
454

(12) 2. Paccorohaivagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Pahama-adhammasutta
Dutiya-adhammasutta
Tatiya-adhammasutta
Ajitasutta
Sa~gravasutta
Ormatrasutta
Pahamapaccorohasutta
Dutiyapaccorohasutta
Pubba~gamasutta
savakkhayasutta
Uddnagth
(13) 3. Parisuddhavagga

1. Pahamasutta
2-11. Dutiydisuttni
(14) 4. Sdhuvagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Sdhusutta
Ariyadhammasutta
Akusalasutta
Atthasutta
Dhammasutta
Ssavasutta

xvi

Dasakaniptapi
Mtik

7.
8.
9.
10.
11.

Piha~ka

Svajjasutta
Tapanyasutta
cayagmisutta
Dukkhudrayasutta
Dukkhavipkasutta

...
...
...
...
...

...
...
...
...
...

454
454
454
455
455

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

455
455
456
456
456
456
457
457
457
457

...
...

...
...

458
458

...
...
...
...
...

...
...
...
...
...

459
461
462
463
464

(15) 5. Ariyavagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Ariyamaggasutta
Kahamaggasutta
Saddhammasutta
Sappurisadhammasutta
Uppdetabbasutta
sevitabbasutta
Bhvetabbasutta
Bahulktabbasutta
Anussaritabbasutta
Sacchiktabbasutta
4. Catutthapasaka
(16) 1. Puggalavagga

1. Sevitabbasutta
2-12. Bhajitabbdisutta
(17) 2. Jussoivagga
1.
2.
3.
4.
5.

Brhmaapaccorohasutta
Ariyapaccorohasutta
Sa~gravasutta
Orimasutta
Pahama-adhammasutta

Dasakaniptapi

xvii

Mtik
6.
7.
8.
9.
10.
11.

Piha~ka

Dutiya-adhammasutta
Tatiya-adhammasutta
Kammanidnasutta
Parikkamanasutta
Cundasutta
Jussoisutta

...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...

464
470
470
471
472
478

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

482
482
483
483
483
483
484
484
484
484
485

...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...

485
485
485
486
486
486
486

(18) 3. Sdhuvagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.

Sdhusutta
Ariyadhammasutta
Kusalasutta
Atthasutta
Dhammasutta
savasutta
Vajjasutta
Tapayasutta
cayagmisutta
Dukkhudrayasutta
Vipkasutta
(19) 4. Ariyamaggavagga

1. Ariyamaggasutta
2. Kahamaggasutta
3. Saddhammasutta
4. Sappurisadhammasutta
5. Uppdetabbadhammasutta
6. sevitabbadhammasutta
7. Bhvetabbadhammasutta

xviii

Dasakaniptapi
Mtik

Piha~ka

8. Bahulktabbasutta
9. Anussaritabbasutta
10. Sacchiktabbasutta

...
...
...

...
...
...

487
487
487

...

...

488

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...

490
492
493
494
494
495
497
502
503
505

(22) 2. Smaavagga

...

507

(23) Rgapeyyla

...

512

(20) 5. Aparapuggalavagga
Nasevitabbdisuttni
(21) 1. Karajakyavagga
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Pahamanirayasaggasutta
Dutiyanirayasaggasutta
Mtugmasutta
Upsiksutta
Visradasutta
Sasappanyasutta
Pahamasacetanikasutta
Dutiyasacetanikasutta
Karajakyasutta
Adhammacariysutta

Dasakaniptapimtik nihit.

Ekdasakaniptapi
_____
Mtik

Piha~ka
1. Nissayavagga

1. Kimatthiyasutta

...

...

515

2. Cetankarayasutta

...

...

516

3. Pahama-upanissutta

...

...

517

4. Dutiya-upanissutta

...

...

519

5. Tatiya-upanissutta

...

...

520

6. Byasanasutta

...

...

521

7. Sasutta

...

...

522

8. Manasikrasutta

...

...

524

9. Saddhasutta

...

...

526

10. Moranivpasutta

...

...

528

Uddnagth

...

...

530

1. Pahamamahnmasutta

...

...

530

2. Dutiyamahnmasutta

...

...

534

3. Nandiyasutta

...

...

535

4. Subh|tisutta

...

...

538

5. Mettsutta

...

...

542

6. Ahakangarasutta

...

...

542

7. Goplasutta

...

...

546

8. Pahamasamdhisutta

...

...

551

9. Dutiyasamdhisutta

...

...

552

2. Anussativagga

xx

Ekdasakaniptapi
Mtik

Piha~ka

10. Tatiyasamdhisutta
11. Catutthasamdhisutta
Uddnagth

...
...
...

...
...
...

553
554
556

3. Smaavagga

...

...

556

4. Rgapeyyla

...

...

557

Ekdasakaniptapimtik nihit.

A~guttaranikya

Ahakaniptapi
_____
Namo tassa Bhagavato Arahato Sammsambuddhassa.

1. Pahamapasaka
1. Mettvagga
1. Mettsutta
1. Eva me sutaeka samaya Bhagav Svatthiya viharati
Jetavane Anthapiikassa rme. Tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi
bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav
etadavoca
* Mettya bhikkhave cetovimuttiy sevitya bhvitya bahulkatya
ynkatya vatthukatya anuhitya paricitya susamraddhya ahnisas
pika~kh. Katame aha? Sukha supati, sukha paibujjhati, na ppaka
supina passati, manussna piyo hoti, amanussna piyo hoti, devat
rakkhanti, nssa aggi v visa v sattha v kamati, uttari appaivijjhanto
brahmalok|pago hoti. Mettya bhikkhave cetovimuttiy sevitya bhvitya
bahulkatya ynkatya vatthukatya anuhitya paricitya susamraddhya
ime ahnisas pika~khti.
______________________________________________________________
* Upari 542 pihepi.

Ahakaniptapi

Yo ca metta bhvayati, appama paissato1.


Tan| sayojan honti, passato upadhikkhaya.
Ekampi ce pamaduhacitto,
Mettyati kusal tena hoti.
Sabbe ca pe manasnukamp,
Pah|tamariyo pakaroti pua.
Ye sattasaa pathavi vijetv,
Rjisayo yajamn anupariyag.
Assamedha purisamedha,
Sammpsa vjapeyya niraggaa.
Mettassa cittassa subhvitassa,
Kalampi te nnubhavanti soasi.
Candappabh tragava sabbe,
Yath na agghanti kalampi soasi2.
Yo na hanti na ghteti, na jinti na jpaye.
Mettaso sabbabh|tna, vera tassa na kenacti. . Pahama.
2. Pasutta
2. Ahime bhikkhave het| aha paccay dibrahmacariyikya paya
appailaddhya pailbhya, pailaddhya bhiyyobhvya vepullya
bhvanya prip|riy savattanti. Katame aha? Idha bhikkhave bhikkhu
satthra upanissya viharati aatara v garuhniya sabrahmacri,
yatthassa tibba hirottappa paccupahita hoti pemaca gravo ca.
Aya bhikkhave pahamo hetu pahamo paccayo dibrahmacariyikya
paya appailaddhya pailbhya pailaddhya bhiyyobhvya vepullya
bhvanya prip|riy savattati.
So ta satthra upanissya viharanto aatara v garuhniya
sabrahmacri, yatthassa tibba hirottappa paccupahita hoti pemaca
______________________________________________________________
1. Patissato (S)

2. Aya pdo bah|su na dissati.

1. Mettvagga

gravo ca, te klena kla upasa~kamitv paripucchati paripahati ida


bhante katha, imassa ko atthoti. Tassa te yasmanto avivaaceva
vivaranti, anuttnkataca uttn karonti, anekavihitesu ca ka~khhniyesu
dhammesu ka~kha paivinodenti. Aya bhikkhave dutiyo hetu dutiyo
paccayo dibrahmacariyikya paya appailaddhya pailbhya
pailaddhya bhiyyobhvya vepullya bhvanya prip|riy savattati.
So ta dhamma sutv dvayena v|paksena sampdeti
kyav|paksena ca cittav|paksena ca. Aya bhikkhave tatiyo hetu tatiyo
paccayo dibrahmacariyikya paya appailaddhya pailbhya
pailaddhya bhiyyobhvya vepullya bhvanya prip|riy savattati.
Slav hoti, ptimokkhasavarasavuto viharati cragocarasampanno,
aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati sikkhpadesu. Aya
bhikkhave catuttho hetu catuttho paccayo dibrahmacariyikya paya
appailaddhya pailbhya pailaddhya bhiyyobhvya vepullya
bhvanya prip|riy savattati.
Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhamm dikaly
majjhekaly pariyosnakaly sttha sabyajana1 kevalaparipua
parisuddha brahmacariya abhivadanti, tatthr|pssa dhamm bahussut
honti dht2 vacas paricit manasnupekkhit dihiy suppaividdh.
Aya bhikkhave pacamo hetu pacamo paccayo dibrahmacariyikya
paya appailaddhya pailbhya pailaddhya bhiyyobhvya vepullya
bhvanya prip|riy savattati.
raddhavriyo viharati akusalna dhammna pahnya kusalna
dhammna upasampadya, thmav dahaparakkamo anikkhittadhuro
kusalesu dhammesu. Aya bhikkhave chaho hetu chaho paccayo
dibrahmacariyikya paya appailaddhya pailbhya, pailaddhya
bhiyyobhvya vepullya bhvanya prip|riy savattati.
______________________________________________________________
1. Satth sabyajan (Ka, S)

2. Dhat (S, Sy, Ka, I)

Ahakaniptapi

Saghagato kho pana annkathiko hoti atiracchnakathiko, sma v


dhamma bhsati, para v ajjesati, ariya v tuhbhva ntimaati.
Aya bhikkhave sattamo hetu sattamo paccayo dibrahmacariyikya
paya appailaddhya pailbhya paaladdhya bhiyyobhvya vepullya
bhvanya prip|riy savattati.
Pacasu kho pana updnakkhandhesu udayabbaynupass viharati iti
r|pa iti r|passa samudayo iti r|passa attha~gamo, iti vedan iti vedanya
samudayo iti vedanya attha~gamo, iti sa -pa- iti sa~khr. Iti via
iti viassa samudayo iti viassa attha~gamoti. Aya bhikkhave
ahamo hetu ahamo paccayo dibrahmacariyikya paya appailaddhya
pailbhya pailaddhya bhiyyobhvya vepullya bhvanya prip|riy
savattati.
Tamena sabrahmacr eva sambhventi aya kho yasm
satthra upanissya viharati, aatara v garuhniya sabrahmacri,
yatthassa tibba hirottappa paccupahita hoti pemaca gravo ca, addh
ayamyasm jna jnti, passa passatti. Ayampi dhammo piyattya
garuttya1 bhvanya smaya ekbhvya savattati. (1)
Ta kho panyamyasm satthra upanissya viharanto aatara v
garuhniya sabrahmacri, yatthassa tibba hirottappa paccupahita
hoti pemaca gravo ca, te klena kla upasa~kamitv paripucchati
paripahati ida bhante katha, imassa ko atthoti. Tassa te yasmanto
avivaaceva vivaranti, anuttnkataca uttn karonti, anekavihitesu ca
ka~khhniyesu dhammesu ka~kha paivinodenti. Addh ayamyasm
jna jnti, passa passatti. Ayampi dhammo piyattya garuttya
bhvanya smaya ekbhvya savattati. (2)
Ta kho panyamyasm dhamma sutv dvayena v|paksena
sampdeti kyav|paksena ca cittav|paksena ca. Addh ayamyasm
jna jnti, passa passatti. Ayampi dhammo piyattya garuttya
bhvanya smaya ekbhvya savattati. (3)
______________________________________________________________
1. Piyatya garutya (Sy)

1. Mettvagga

Slav kho panyamyasm ptimokkhasavarasavuto viharati


cragocarasampanno, aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati
sikkhpadesu. Addh ayamyasm jna jnti, passa passatti. Ayampi
dhammo piyattya garuttya bhvanya smaya ekbhvya savattati.
(4)
Bahussuto kho panyamyasm sutadharo sutasannicayo, ye te dhamm
dikaly majjhekaly pariyosnakaly, sttha sabyajana
kevalaparipua parisuddha brahmacariya abhivadanti, tathr|pssa
dhamm bahussut honti dht vacas paricit manasnupekkhit dihiy
suppaividdh. Addh ayamyasm jna jnti, passa passatti. Ayampi
dhammo piyattya garuttya bhvanya smaya ekbhvya savattati.
(5)
raddhavriyo kho panyamyasm viharati akusalna dhammna
pahnya kusalna dhammna upasampadya thmav dahaparakkamo
anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Addh ayamyasm jna jnti,
passa passatti. Ayampi dhammo piyattya garuttya bhvanya
smaya ekbhvya savattati. (6)
Saghagato kho panyamyasm annkathiko hoti atiracchnakathiko,
sma v dhamma bhsati, para v ajjhesati, ariya v tuhbhva
ntimaati. Addh ayamyasm jna jnti, passa passatti. Ayampi
dhammo piyattya garuttya bhvanya smaya ekbhvya savattati.
(7)
Pacasu kho panyamyasm updnakkhandhesu udayabbaynupass
viharati iti r|pa iti r|passa samudayo iti r|passa attha~gamo, iti vedan
-pa- iti sa. Iti sa~khr. Iti via iti viassa samudayo iti
viassa attha~gamoti. Addh ayamyasm jna jnti, passa
passatti. Ayampi dhammo piyattya garuttya bhvanya smaya
ekbhvya savattati. (8)
Ime kho bhikkhave aha het| aha paccay dibrahmacariyikya
paya appailaddhya pailbhya, pailaddhya bhiyyobhvya vepullya
bhvanya prip|riy savattantti. . Dutiya.

Ahakaniptapi
3. Pahama-appiyasutta

3. Ahahi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu


sabrahmacrna appiyo ca hoti amanpo ca agaru ca abhvanyo ca.
Katamehi ahahi? Idha bhikkhave bhikkhu appiyapasas ca hoti
piyagarah ca lbhakmo ca sakkrakmo ca ahiriko ca anottapp ca
ppiccho ca micchdihi ca. Imehi kho bhikkhave ahahi dhammehi
samanngato bhikkhu sabrahmacrna appiyo ca hoti amanpo ca agaru ca
abhvanyo ca.
Ahahi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu sabrahmacrna
piyo ca hoti manpo ca garu ca bhvanyo ca. Katamehi ahahi? Idha
bhikkhave bhikkhu na appiyapasas ca hoti na piyagarah ca na lbhakmo
ca na sakkrakmo ca hirm ca hoti ottapp ca appiccho ca sammdihi ca.
Imehi kho bhikkhave ahahi dhammehi samanngato bhikkhu
sabrahmacrna piyo ca hoti manpo ca garu ca bhvanyo cti. .
Tatiya.
4. Dutiya-appiyasutta
4. Ahahi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu
sabrahmacrna appiyo ca hoti amanpo ca agaru ca abhvanyo ca.
Katamehi ahahi? Idha bhikkhave bhikkhu lbhakmo ca hoti sakkrakmo
ca anavaattikmo ca akla| ca amatta| ca asuci ca bahubh ca
akkosakaparibhsako ca sabrahmacrna. Imehi kho bhikkhave ahahi
dhammehi samanngato bhikkhu sabrahmacrna appiyo ca hoti amanpo
ca agaru ca abhvanyo ca.
Ahahi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu sabrahmacrna
piyo ca hoti manpo ca garu ca bhvanyo ca. Katamehi ahahi? Idha
bhikkhave bhikkhu na lbhakmo ca hoti na sakkrakmo ca na
anavaattikmo ca kla| ca matta| ca suci ca na bahubh ca
anakkosakaparibhsako ca sabrahmacrna. Imehi kho bhikkhave ahahi
dhammehi samanngato bhikkhu sabrahmacrna piyo ca hoti manpo ca
garu ca bhvanyo cti. . Catuttha.

1. Mettvagga

5. Pahamalokadhammasutta
5. Ahime bhikkhave lokadhamm loka anuparivattanti, loko ca aha
lokadhamme anuparivattati. Katame aha? Lbho ca albho ca yaso ca
ayaso ca nind ca pasas ca sukhaca dukkhaca. Ime kho bhikkhave
aha lokadhamm loka anuparivattanti, loko ca ime aha lokadhamme
anuparivattatti.
Lbho albho ca yasyaso ca,
Nind pasas ca sukha dukhaca.
Ete anicc manujesu dhamm,
Asassat viparimadhamm.
Ete ca atv satim sumedho,
Avekkhati viparimadhamme.
Ihassa dhamm na mathenti citta,
Anihato no paightameti.
Tassnurodh atha v virodh,
Vidh|pit attha~gat na santi.
Padaca atv viraja asoka,
Sammappajnti bhavassa prag|ti. . Pacama.
6. Dutiyalokadhammasutta
6. Ahime bhikkhave lokadhamm loka anuparivattanti, loko ca aha
lokadhamme anuparivattati. Katame aha? Lbho ca albho ca yaso ca
ayaso ca nind ca pasas ca sukhaca dukkhaca. Ime kho bhikkhave
aha lokadhamm loka anuparivattanti, loko ca ime aha lokadhamme
anuparivattati.
Assutavato bhikkhave puthujjanassa uppajjati lbhopi albhopi yasopi
ayasopi nindpi pasaspi sukhampi dukkhampi. Sutavatopi bhikkhave
ariyasvakassa uppajjati lbhopi albhopi yasopi ayasopi nindpi pasaspi
sukhampi dukkhampi. Tatra bhikkhave ko viseso

Ahakaniptapi

ko adhippayso1 ki nnkaraa sutavato ariyasvakassa assutavat


puthujjanenti. Bhagavam|lak no bhante dhamm Bhagavanettik
Bhagavapaisara, sdhu vata bhante Bhagavantayeva paibhtu etassa
bhsitassa attho, Bhagavato sutv bhikkh| dhressantti.
Tena hi bhikkhave sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti.
Eva bhanteti kho te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav
etadavocaassutavato bhikkhave puthujjanassa uppajjati lbho. So na iti
paisacikkhati uppanno kho me aya lbho, soca kho anicco dukkho
viparimadhammoti yathbh|ta nappajnti. Uppajjati albho -pauppajjati yaso. Uppajjati ayaso. Uppajjati nind. Uppajjati pasas.
Uppajjati sukha. Uppajjati dukkha. So na iti paisacikkhati uppanna
kho me ida dukkha, taca kho anicca dukkha viparimadhammanti
yathbh|ta nappajnti.
Tassa lbhopi citta pariydya tihati, albhopi citta pariydya
tihati, yasopi citta pariydya tihati, ayasopi citta pariydya tihati,
nindpi citta pariydya tihati, pasaspi citta pariydya tihati,
sukhampi citta pariydya tihati, dukkhampi citta pariydya tihati.
So uppanna lbha anurujjhati, albhe paivirujjhati. Uppanna yasa
anurujjhati, ayase paivirujjhati. Uppanna pasasa anurujjhati, nindya
paivirujjhati. Uppanna sukha anurujjhati, dukkhe paivirujjhati. So eva
anurodhavirodhasampanno na parimuccati jtiy jarya maraena sokehi
paridevehi dukkhehi domanassehi upysehi, na parimuccati dukkhasmti
vadmi.
Sutavato ca kho bhikkhave ariyasvakassa uppajjati lbho. So iti
paisacikkhati uppanno kho me aya lbho, so ca kho anicco dukkho
viparimadhammoti yathbh|ta pajnti. Uppajjati albho -pa- uppajjati
yaso. Uppajjati ayaso. Uppajjati nind. Uppajjati pasas. Uppajjati
sukha. Uppajjati dukkha. So iti paisacikkhati uppanna kho me ida
dukkha, taca kho anicca dukkha viparimadhammanti yathbh|ta
pajnti.
______________________________________________________________
1. Adhippyo, (S) adhippyaso (Sy, Ka), adhi + pa + yasu + a = adhippayso.

1. Mettvagga

Tassa lbhopi citta na pariydya tihati, albhopi citta na


pariydya tihati, yasopi citta na pariydya tihati, ayasopi citta na
pariydya tihati, nindpi citta na pariydya tihati, pasaspi citta
na pariydya tihati, sukhampi citta na pariydya tihati, dukkhampi
citta na pariydya tihati. So uppanna lbha nnurujjhati, albhe
nappaivirujjhati. Uppanna yasa nnurujjhati, ayase nappaivirujjhati.
Uppanna pasasa nnurujjhati, nindya nappaivirujjhati. Uppanna
sukha nnurujjhati, dukkhe nappaivirujjhati. So eva
anurodhavirodhavippahno parimuccati jtiy jarya maraena sokehi
paridevehi dukkhehi domanassehi upysehi, parimuccati dukkhasmti
vadmi. Aya kho bhikkhave viseso aya adhippayso ida nnkaraa
sutavato ariyasvakassa assutavat puthujjanenti.
Lbho albho ca yasyaso ca,
Nind pasas ca sukha dukhaca.
Ete anicc manujesu dhamm,
Asassat viparimadhamm.
Ete ca atv satim sumedho,
Avekkhati viparimadhamme.
Ihassa dhamm na mathenti citta,
Anihato no paightameti.
Tassnurodh atha v virodh,
Vidh|pit attha~gat na santi.
Padaca atv viraja asoka,
Sammappajnti bhavassa prag|ti.

. Chaha.

7. Devadattavipattisutta
7. Eka samaya Bhagav Rjagahe viharati Gijjhak|e pabbate
acirapakkante Devadatte. Tatra Bhagav Devadatta rabbha bhikkh|
mantesisdhu bhikkhave bhikkhu klena kla attavipatti
paccavekkhit hoti, sdhu bhikkhave bhikkhu klena kla paravipatti
paccavekkhit hoti, sdhu bhikkhave bhikkhu klena kla attasampatti
paccavekkhit hoti,

10

Ahakaniptapi

sdhu bhikkhave bhikkhu klena kla parasampatti paccavekkhit hoti.


Ahahi bhikkhave asaddhammehi abhibh|to pariydinnacitto Devadatto
pyiko nerayiko kappaho atekiccho.
* Katamehi ahahi? Lbhena hi bhikkhave abhibh|to pariydinnacitto
Devadatto pyiko nerayiko kappaho atekiccho. Albhena bhikkhave -pa-.
Yasena bhikkhave. Ayasena bhikkhave. Sakkrena bhikkhave. Asakkrena
bhikkhave. Ppicchatya bhikkhave. Ppamittatya bhikkhave abhibh|to
pariydinnacitto Devadatto pyiko nerayiko kappaho atekiccho. Imehi
kho bhikkhave ahahi asaddhammehi abhibh|to pariydinnacitto Devadatto
pyiko nerayiko kappaho atekiccho.
Sdhu bhikkhave bhikkhu uppanna lbha abhibhuyya abhibhuyya
vihareyya. Uppanna albha -pa- uppanna yasa. Uppanna ayasa.
Uppanna sakkra. Uppanna asakkra. Uppanna ppicchata.
Uppanna ppamittata abhibhuyya abhibhuyya vihareyya.
Kica1 bhikkhave bhikkhu atthavasa paicca uppanna lbha
abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppanna albha -pa- uppanna
yasa. Uppanna ayasa. Uppanna sakkra. Uppanna asakkra.
Uppanna ppicchata. Uppanna ppamittata abhibhuyya abhibhuyya
vihareyya.
Ya hissa bhikkhave uppanna lbha anabhibhuyya2 viharato
uppajjeyyu sav vightaparih, uppanna lbha abhibhuyya3 viharato
evasa te sav vightaparih na honti. Ya hissa bhikkhave uppanna
albha -pa- uppanna yasa. Uppanna ayasa. Uppanna sakkra.
Uppanna asakkra. Uppanna ppicchata. Uppanna ppamittata
anabhibhuyya viharato uppajjeyyu sav vightaparih, Uppanna
ppamittata abhibhuyya viharato evasa te sav vightaparih na honti.
Ida kho bhikkhave bhikkhu atthavasa paicca uppanna lbha
abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppanna albha -pa- uppanna
yasa. Uppanna ayasa. Uppanna sakkra. Uppanna asakkra.
Uppanna ppicchata. Uppanna ppamittata abhibhuyya abhibhuyya
vihareyya.
______________________________________________________________
* Vi 4. 365 pihe.
2. Anabhibhuyya anabhibhuyya (Ka)

1. Kathaca(Ka)
3. Abhibhuyya abhibhuyya (Ka)

1. Mettvagga

11

Tasmtiha bhikkhave eva sikkhitabba uppanna lbha


abhibhuyya abhibhuyya viharissma. Uppanna albha -pa- uppana
yasa. Uppanna ayasa. Uppanna sakkra. Uppanna asakkra.
Uppanna ppicchata. Uppanna ppamittata abhibhuyya abhibhuyya
viharissmti. Eva hi vo bhikkhave sikkhitabbanti. . Sattama.
8. Uttaravipattisutta
8. Eka samaya yasm Uttaro Mahisavatthusmi viharati
Sa~kheyyake pabbate Vaajlikya1. Tatra kho yasm Uttaro bhikkh|
mantesi sdhvuso bhikkhu klena kla attavipatti paccavekkhit hoti,
sdhvuso bhikkhu klena kla paravipatti paccavekkhit hoti,
sdhvuso bhikkhu klena kla attasampatti paccavekkhit hoti,
sdhvuso bhikkhu klena kla parasampatti paccavekkhit hotti.
Tena kho pana samayena Vessavao mahrj uttarya disya
dakkhia disa gacchati kenacideva karayena. Assosi kho Vessavao
mahrj yasmato Uttarassa Mahisavatthusmi Sa~kheyyake pabbate
Vaajlikya bhikkh|na eva dhamma desentassa sdhvuso bhikkhu
klena kla attavipatti paccavekkhit hoti, sdhvuso bhikkhu klena
kla paravipatti paccavekkhit hoti, sdhvuso bhikkhu klena kla
attasampatti paccavekkhit hoti, sdhvuso bhikkhu klena kla
parasampatti paccavekkhit hotti.
Atha kho Vessavao mahrj seyyathpi nma balav puriso
samijita2 v bha pasreyya, pasrita v bha samijeyya3.
Evameva Mahisavatthusmi Sa~kheyyake pabbate Vaajlikya
antarahito devesu Tvatisesu pturahosi. Atha kho Vessavao mahrj
yena Sakko devnamindo tenupasa~kami, upasa~kamitv Sakka
devnaminda etadavoca yagghe mrisa jneyysi, eso yasm Uttaro
Mahisavatthusmi Sa~kheyyake pabbate Vaajlikya bhikkh|na eva
dhamma deseti sdhvuso bhikkhu klena kla attavipatti
paccavekkhit
______________________________________________________________
1. Dhavajlikya (S), vaajlikya (Sy)
2. Sammijita (S, Sy, Ka, I)

3. Sammijeyya (S, Sy, Ka, I)

Ahakaniptapi

12

hoti, sdhvuso bhikkhu klena kla paravipatti -pa- attasampatti.


Parasampatti paccavekkhit hotti.
Atha kho Sakko devnamindo seyyathpi nma balav puriso
samijita v bha pasreyya, pasrita v bha samijeyya.
Evameva devesu Tvatisesu antarahito Mahisavatthusmi Sa~kheyyake
pabbate Vaajlikya yasmato Uttarassa sammukhe pturahosi. Atha kho
Sakko devnamindo yenyasm Uttaro tenupasa~kami, upasa~kamitv
yasmanta Uttara abhivdetv ekamanta ahsi, ekamanta hito kho
Sakko devnamindo yasmanta Uttara etadavoca
Sacca kira bhante yasm Uttaro bhikkh|na eva dhamma desesi
sdhvuso bhikkhu klena kla attavipatti paccavekkhit hoti,
sdhvuso bhikkhu klena kla paravipatti -pa- attasampatti.
Parasampatti paccavekkhit hotti. Eva devnamindti. Ki panida1
bhante yasmato Uttarassa saka paibhna2 udhu tassa Bhagavato
vacana Arahato Sammsambuddhassti. Tena hi devnaminda upama te
karissmi, upamya midhekacce vi| puris bhsitassa attha jnanti.
Seyyathpi devnaminda gmassa v nigamassa v avid|re
mahdhaarsi, tato mahjanakyo dhaa hareyya kjehipi piakehipi
uccha~gehipi ajalhipi. Yo nu kho devnaminda ta mahjanakya
upasa~kamitv eva puccheyya kuto ima dhaa harathti. Katha
bykaramno nu kho devnaminda so mahjanakyo samm bykaramno
bykareyyti. Amumh mahdhaarsimh harmti kho bhante so
mahjanakyo samm bykaramno bykareyyti. Evameva kho
devnaminda ya kici subhsita, sabba ta tassa Bhagavato vacana
Arahato Sammsambuddhassa. Tato updyupdya mayacae ca
bhamti.
Acchariya bhante, abbhuta bhante, yva subhsitacida yasmat
Uttarena ya kici subhsita, sabba ta tassa Bhagavato vacana
Arahato
______________________________________________________________
1. Ki pana (Sy)

2. Sakapaibhna updya (Ka)

1. Mettvagga

13

Sammsambuddhassa. Tato updyupdya mayacae ca bhamti.


Ekamida bhante Uttara samaya Bhagav Rjagahe viharati Gijjhak|e
pabbate acirapakkante Devadatte. Tatra kho Bhagav Devadatta rabbha
bhikkh| mantesi
Sdhu bhikkhave bhikkhu klena kla attavipatti paccavekkhit hoti,
sdhu bhikkhave bhikkhu klena kla paravipatti -pa- attasampatti.
Parasampatti paccavekkhit hoti. Ahahi bhikkhave asaddhammehi
abhibh|to pariydinnacitto Devadatto pyiko nerayiko kappaho atekiccho.
Katamehi ahahi? Lbhena hi bhikkhave abhibh|to pariydinnacitto
Devadatto pyiko nerayiko kappaho atekiccho. Albhena bhikkhave -pa-.
Yasena bhikkhave. Ayasena bhikkhave. Sakkrena bhikkhave. Asakkrena
bhikkhave. Ppicchatya bhikkhave. Ppamittatya bhikkhave abhibh|to
pariydinnacitto Devadatto pyiko nerayiko kappaho atekiccho. Imehi
kho bhikkhave ahahi asaddhammehi abhibh|to pariydinnacitto Devadatto
pyiko nerayiko kappaho atekiccho.
Sdhu bhikkhave bhikkhu uppanna lbha abhibhuyya abhibhuyya
vihareyya. Uppanna albha -pa- uppanna yasa. Uppanna ayasa.
Uppanna sakkra. Uppanna asakkra. Uppanna ppicchata.
Uppanna ppamittata abhibhuyya abhibhuyya vihareyya.
Kica bhikkhave bhikkhu atthavasa paicca uppanna lbha
abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Uppanna albha -pa- uppanna
yasa. Uppanna ayasa. Uppanna sakkra. Uppanna asakkra.
Uppanna ppicchata. Uppanna ppamittata abhibhuyya abhibhuyya
vihareyya.
Ya hissa bhikkhave uppanna lbha anabhibhuyya viharato
uppajjeyyu sav vightaparih, uppanna lbha abhibhuyya viharato
evasa te sav vightaparih na honti. Ya hissa bhikkhave uppanna
albha -pa- uppanna yasa. Uppanna ayasa. Uppanna sakkra.
Uppanna asakkra. Uppanna ppicchata. Uppanna ppamittata
anabhibhuyya viharato uppajjeyyu sav vightaparih, uppanna
ppamittata abhibhuyya viharato

Ahakaniptapi

14

evasa te sav vightaparih na honti. Ida kho bhikkhave bhikkhu


atthavasa paicca uppanna lbha abhibhuyya abhibhuyya vihareyya.
Uppanna albha -pa- uppanna yasa. Uppanna ayasa. Uppanna
sakkra. Uppanna asakkra. Uppanna ppicchata. Uppanna
ppamittata abhibhuyya abhibhuyya vihareyya.
Tasmtiha bhikkhave eva sikkhitabba uppanna lbha
abhibhuyya abhibhuyya viharissma. Uppanna albha -pa- uppanna
yasa. Uppanna ayasa. Uppanna sakkra. Uppanna asakkra.
Uppanna ppicchata. Uppanna ppamittata abhibhuyya abhibhuyya
viharissmti. Eva hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
Ettvat bhante Uttara manussesu catasso paris bhikkh| bhikkhuniyo
upsak upsikyo. Nya dhammapariyyo kismici upahito1.
Uggahatu bhante yasm Uttaro ima dhammapariyya, pariyputu
bhante yasm Uttaro ima dhammapariyya, dhretu bhante yasm
Uttaro ima dhammapariyya. atthasahito aya bhante
dhammapariyyo dibrahmacariyakoti2. . Ahama.
9. Nandasutta
9. Kulaputtoti bhikkhave Nanda samm vadamno vadeyya,
balavti bhikkhave Nanda samm vadamno vadeyya, psdikoti
bhikkhave Nanda samm vadamno vadeyya, tibbargoti bhikkhave
Nanda samm vadamno vadeyya. Kimaatra bhikkhave Nando
indriyesu guttadvro bhojane matta| jgariya anuyutto
satisampajaena samanngato, yehi3 Nando sakkoti paripua
parisuddha brahmacariya caritu. Tatrida bhikkhave Nandassa
indriyesu guttadvratya hoti. Sace bhikkhave Nandassa puratthim dis
loketabb hoti, sabba cetas samannharitv Nando puratthima disa
loketi eva me puratthima disa lokayato nbhijjhdomanass ppak
akusal dhamm anvssavissantti. Itiha tattha sampajno hoti.
______________________________________________________________
1. Patihito (S, Sy)

2. dibrahmacariyiko (S, Ka)

3. Yena (Ka)

1. Mettvagga

15

Sace bhikkhave Nandassa pacchim dis loketabb hoti -pa- uttar dis
loketabb hoti. Dakkhi dis loketabb hoti. Uddha ulloketabb hoti.
Adho oloketabb hoti. Anudis anuviloketabb hoti, sabba cetas
samannharitv Nando anudisa anuviloketi eva me anudisa
anuvilokayato nbhijjhdomanass ppak akusal dhamm
anvssavissantti. Itiha tattha sampajno hoti. Ida kho bhikkhave
Nandassa indriyesu guttadvratya hoti.
Tatrida bhikkhave Nandassa bhojane mattautya hoti, idha
bhikkhave Nando paisa~kh yoniso hra hreti, neva davya na madya
na maanya na vibh|sanya, yvadeva imassa kyassa hitiy ypanya
vihis|paratiy brahmacariynuggahya, iti puraca vedana
paiha~khmi, navaca vedana na uppdessmi, ytr ca me bhavissati
anavajjat ca phsuvihro cti. Ida kho bhikkhave Nandassa bhojane
mattautya hoti.
Tatrida bhikkhave Nandassa jgariynuyogasmi hoti, idha
bhikkhave Nando divasa ca~kamena nisajjya varayehi dhammehi
citta parisodheti, rattiy pahama yma ca~kamena nisajjya
varayehi dhammehi citta parisodheti, rattiy majjhima yma
dakkhiena passena shaseyya kappeti pde pda accdhya sato
sampajno uhnasaa manasi karitv, rattiy pacchima yma
paccuhya ca~kamena nisajjya varayehi dhammehi citta parisodheti.
Ida kho bhikkhave Nandassa jgariynuyogasmi hoti.
Tatrida bhikkhave Nandassa satisampajaasmi hoti, idha
bhikkhave Nandassa vidit vedan uppajjanti, vidit upahahanti, vidit
abbhattha gacchanti. Vidit sa -pa- vidit vitakk -pa- abbhattha
gacchanti. Ida kho bhikkhave Nandassa satisampajaasmi hoti.
Kimaatra bhikkhave Nando indriyesu guttadvro bhojane matta|
jgariya anuyutto satisampajaena samanngato, yehi Nando sakkoti
paripua parisuddha brahmacariya caritunti. . Navama.

16

Ahakaniptapi
10. Kraavasutta

10. Eka samaya Bhagav Campya viharati Gaggarya


pokkharaiy tre. Tena kho pana samayena bhikkh| bhikkhu pattiy
codenti. So bhikkhu bhikkh|hi pattiy codiyamno aena paicarati,
bahiddh katha apanmeti, kopaca dosaca appaccayaca ptukaroti.
Atha kho Bhagav bhikkh| mantesi niddhamatheta bhikkhave
puggala, niddhamatheta bhikkhave puggala. Apaneyyeso1 bhikkhave
puggalo, ki vo tena paraputtena visodhitena2. Idha bhikkhave ekaccassa
puggalassa tdisayeva hoti abhikkanta paikkanta lokita vilokita
samijita pasrita saghipattacvaradhraa, seyyathpi aesa
bhaddakna bhikkh|na, yvassa bhikkh| patti na passanti. Yato ca
khvassa bhikkh| patti passanti, tamena eva jnanti
samaad|svya3 samaapalpo samaakraavoti4. Tamena iti
viditv bahiddh nsenti. Ta kissa hetu? M ae bhaddake bhikkh|
d|sesti.
Seyyathpi bhikkhave sampanne yavakarae yavad|s5 jyetha
yavapalpo yavakraavoti. Tassa tdisayeva m|la hoti seyyathpi
aesa bhaddakna yavna, tdisayeva na hoti seyyathpi
aesa bhaddakna yavna, tdisayeva patta hoti seyyathpi
aesa bhaddakna yavna, yvassa ssa na nibbattati. Yato ca
khvassa ssa nibbattati, tamena eva jnanti yavad|svya
yavapalpo yavakraavoti. Tamena iti viditv sam|la uppetv
bahiddh yavakaraassa chaenti. Ta kissa hetu? M ae bhaddake
yave d|sesti.
Evameva kho bhikkhave idhekaccassa puggalassa tdisayeva hoti
abhikkanta paikkanta lokita vilokita samijita pasrita
saghipattacvaradhraa, seyyathpi aesa bhaddakna
bhikkh|na,
______________________________________________________________
1. Apaneyyo so (S), apaneyyo (Sy)
2. Ki vo paraputto vihehiyati (S), ki paraputto viheheti (Sy), ki vo paraputt
viheheti (I), ki so paraputto visodheti (Ka)
3. Samaar|p cya (Ka)
4. Samaakaraavoti (Ka)
5. Yavar|p (Ka)

1. Mettvagga

17

yvassa bhikkh| patti na passanti. Yato ca khvassa bhikkh| patti


passanti, tamena eva jnanti samaad|svya samaapalpo
samaakraavoti. Tamena iti viditv bahiddh nsenti. Ta kissa hetu?
M ae bhaddake bhikkh| d|sesti.
Seyyathpi bhikkhave mahato dhaarsissa phuamnassa1 tattha yni
tni dhani dahni sravantni, tni ekamanta puja hoti. Yni pana
tni dhani dubbalni palpni, tni vto ekamanta apavahati2.
Tamena smik sammajjani gahetv bhiyyosomattya apasammajjanti.
Ta kissa hetu? M ae bhaddake dhae d|sesti. Evameva kho
bhikkhave idhekaccassa puggalassa tdisayeva hoti abhikkanta
paikkanta lokita vilokita samijita pasrita
saghipattacvaradhraa, seyyathpi aesa bhaddakna
bhikkh|na, yvassa bhikkh| patti na passanti. Yato ca khvassa bhikkh|
patti passanti, tamena eva jnanti samaad|svya samaapalpo
samaakraavoti. Tamena iti viditv bahiddh nsenti. Ta kissa hetu?
M ae bhaddake bhikkh| d|sesti.
Seyyathpi bhikkhave puriso udapnapaniyatthiko tiha kuhri3
dya vana paviseyya, so ya yadeva rukkha kuhripsena koeyya.
Tattha yni tni rukkhni dahni sravantni, tni kuhripsena koitni
kakkhaa painadanti. Yni pana tni rukkhni antop|tni avassutni
kasambujtni, tni kuhripsena koitni daddara painadanti. Tamena
m|le chindati, m|le chinditv agge chindati, agge chinditv anto
suvisodhita visodheti, anto suvisodhita visodhetv udapnapani
yojeti. Evameva kho bhikkhave idhekaccassa puggalassa tdisayeva hoti
abhikkanta paikkanta lokita vilokita samijita pasrita
saghipattacvaradhraa, seyyathpi aesa bhaddakna
bhikkh|na, yvassa bhikkh| patti na passanti. Yato ca khvassa bhikkh|
patti passanti, tamena
______________________________________________________________
1. Vuyhamnassa (S, I), phusayamnassa (Sy), punamnassa (?)
2. Apakassati (S)
3. Kudhri (Sy, Ka, Ka)

18

Ahakaniptapi

eva jnanti samaad|svya samaapalpo samaakraavoti.


Tamena iti viditv bahiddh nsenti. Ta kissa hetu? M ae bhaddake
bhikkh| d|sesti.
Savsya vijntha, ppiccho kodhano iti.
Makkh thambh pas ca, issuk macchar saho.
Santavco janavati, samao viya bhsati.
Raho karoti karaa, ppadihi andaro.
Sasapp ca musvd, ta viditv yathtatha.
Sabbe samagg hutvna, abhinibbajjaytha1 na.
Kraava2 niddhamatha, kasambu apakassatha3.
Tato palpe vhetha, assamae samaamnine.
Niddhamitvna ppicche, ppa-cragocare.
Suddhsuddhehi savsa, kappayavho patissat.
Tato samagg nipak, dukkhassanta karissathti.

.Dasama.

Mettvaggo pahamo.
Tassuddna
Metta Pa ca dve Piy, dve Lok dve Vipattiyo.
Devadatto ca Uttaro, Nando Kraavena cti.
_____
2. Mahvagga
1. Verajasutta
11. Eva me suta * eka samaya Bhagav Verajya viharati
Naerupucimandam|le. Atha kho Verajo brhmao yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavat saddhi sammodi,
sammodanya katha sraya4
______________________________________________________________
1. Abhinibbijjayetha (Ka)
2. Karaava (Ka) Khu 1. 322 pihepi passitabba.
3. Avakassatha (Ka)
* Vi 1. 1 pihdsupi.
4. Srya (S, Sy, Ka, I)

2. Mahvagga

19

vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho Verajo brhmao


Bhagavanta etadavoca
Suta meta bho Gotama na samao Gotamo brhmae jie vuhe
mahallake addhagate vayo-anuppatte abhivdeti v paccuheti v sanena
v nimantetti. Tayida bho Gotama tatheva, na hi bhava Gotamo
brhmae jie vuhe mahallake addhagate vayo-anuppatte abhivdeti v
paccuheti v sanena v nimanteti, tayida bho Gotama na
sampannamevti. Nha ta brhmaa passmi sadevake loke samrake
sabrahmake sassamaabrhmaiy pajya sadevamanussya, yamaha
abhivdeyya v paccuheyya v sanena v nimanteyya. Ya hi
brhmaa Tathgato abhivdeyya v paccuheyya v sanena v
nimanteyya, muddhpi tassa vipateyyti.
Arasar|po bhava Gotamoti. Atthi khvesa brhmaa pariyyo, yena
ma pariyyena samm vadamno vadeyya arasar|po samao Gotamoti.
Ye te brhmaa r|paras saddaras gandharas rasaras phohabbaras, te
Tathgatassa pahn ucchinnam|l tlvatthukat anabhvakat1 yati
anuppdadhamm. Aya kho brhmaa pariyyo, yena ma pariyyena
samm vadamno vadeyya arasar|po samao Gotamoti. No ca kho ya
tva sandhya vadesti2. (1)
Nibbhogo bhava Gotamoti. Atthi khvesa brhmaa pariyyo, yena
ma pariyyena samm vadamno vadeyya nibbhogo samao Gotamoti.
Ye te brhmaa r|pabhog saddabhog gandhabhog rasabhog
phohabbabhog, te Tathgatassa pahn ucchinnam|l tlvatthukat
anabhvakat yati anuppdadhamm. Aya kho brhmaa pariyyo,
yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya nibbhogo samao
Gotamoti. No ca kho ya tva sandhya vadesti. (2)
______________________________________________________________
1. Anabhvakat (S, I)

2. Vadesi (S, Ka)

20

Ahakaniptapi

Akiriyavdo bhava Gotamoti. Atthi khvesa brhmaa pariyyo, yena


ma pariyyena samm vadamno vadeyya akiriyavdo samao
Gotamoti. Aha hi brhmaa akiriya vadmi kyaduccaritassa
vacduccaritassa manoduccaritassa, anekavihitna ppakna akusalna
dhammna akiriya vadmi. Aya kho brhmaa pariyyo, yena ma
pariyyena samm vadamno vadeyya akiriyavdo samao Gotamoti. No
ca kho ya tva sandhya vadesti. (3)
Ucchedavdo bhava Gotamoti. Atthi khvesa brhmaa pariyyo, yena
ma pariyyena samm vadamno vadeyya ucchedavdo samao
Gotamoti. Aha hi brhmaa uccheda vadmi rgassa dosassa mohassa,
anekavihitna ppakna akusalna dhammna uccheda vadmi.
Aya kho brhmaa pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno
vadeyya ucchedavdo samao Gotamoti. No ca kho ya tva sandhya
vadesti. (4)
Jegucch bhava Gotamoti. Atthi khvesa brhmaa pariyyo, yena
ma pariyyena samm vadamno vadeyya jegucch samao Gotamoti.
Aha hi brhmaa jigucchmi kyaduccaritena vacduccaritena
manoduccaritena, jigucchmi anekavihitna ppakna akusalna
dhammna sampattiy. Aya kho brhmaa pariyyo, yena ma
pariyyena samm vadamno vadeyya jegucch samao Gotamoti. No ca
kho ya tva sandhya vadesti. (5)
Venayiko bhava Gotamoti. Atthi khvesa brhmaa pariyyo, yena
ma pariyyena samm vadamno vadeyya venayiko samao Gotamoti.
Aha hi brhmaa vinayya dhamma desemi rgassa dosassa mohassa,
anekavihitna ppakna akusalna dhammna vinayya dhamma
desemi. Aya kho brhmaa pariyyo, yena ma pariyyena samm
vadamno vadeyya venayiko samao Gotamoti. No ca kho ya tva
sandhya vadesti. (6)
Tapass bhava Gotamoti. Atthi khvesa brhmaa pariyyo, yena ma
pariyyena samm vadamno vadeyya tapass samao Gotamoti.

2. Mahvagga

21

Tapanyha brhmaa ppake akusale dhamme vadmi kyaduccarita


vacduccarita manoduccarita, yassa kho brhmaa tapany ppak
akusal dhamm pahn ucchinnam|l tlvatthukat anabhvakat yati
anuppdadhamm, tamaha tapassti vadmi. Tathgatassa kho brhmaa
tapany ppak akusal dhamm pahn ucchinnam|l tlvatthukat
anabhvakat yati anuppdadhamm. Aya kho brhmaa pariyyo,
yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya tapass samao
Gotamoti. No ca kho ya tva sandhya vadesti. (7)
Apagabbho bhava Gotamoti. Atthi khvesa brhmaa pariyyo, yena
ma pariyyena samm vadamno vadeyya apagabbho samao Gotamoti.
Yassa kho brhmaa yati gabbhaseyy punabbhavbhinibbatti pahn
ucchinnam|l tlvatthukat anabhvakat yati anuppdadhamm,
tamaha apagabbhoti vadmi. Tathgatassa kho brhmaa yati
gabbhaseyy punabbhavbhinibbatti pahn ucchinnam|l tlvatthukat
anabhvakat yati anuppdadhamm. Aya kho brhmaa pariyyo,
yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya apagabbho samao
Gotamoti. No ca kho ya tva sandhya vadesi. (8)
Seyyathpi brhmaa kukkuiy ani aha v dasa v dvdasa v,
tnssu kukkuiy samm adhisayitni samm pariseditni samm
paribhvitni. Yo nu kho tesa kukkuacchpakna pahamatara
pdanakhasikhya v mukhatuakena v aakosa padletv sotthin
abhinibbhijjeyya, kinti svssa vacanyo jeho v kaniho vti.
Jehotissa bho Gotama vacanyo. So hi nesa bho Gotama jeho hotti.
Evameva kho aha brhmaa avijjgatya pajya aabh|tya
pariyonaddhya avijjaakosa padletv ekova loke anuttara
sammsambodhi abhisambuddho, aha hi brhmaa jeho seho lokassa,
raddha kho pana me brhmaa vriya ahosi asallna, upahit sati
asammuh, passaddho kyo asraddho, samhita citta ekagga.

22

Ahakaniptapi

So kho aha brhmaa vivicceva kmehi vivicca akusalehi dhammehi


savitakka savicra vivekaja ptisukha pahama jhna upasampajja
viharmi. Vitakkavicrna v|pasam ajjhatta sampasdana cetaso
ekodibhva avitakka avicra samdhija ptisukha dutiya jhna
upasampajja viharmi. Ptiy ca virg upekkhako ca viharmi, sato ca
sampajno sukhaca kyena paisavedemi, ya ta ariy cikkhanti
upekkhako satim sukhavihrti, tatiya jhna upasampajja viharmi.
Sukhassa ca pahn dukkhassa ca pahn pubbeva somanassadomanassna
attha~gam adukkhamasukha upekkhsatiprisuddhi catuttha jhna
upasampajja viharmi.
So eva samhite citte parisuddhe pariyodte ana~gae vigat|pakkilese
mudubh|te kammaniye hite nejappatte pubbenivsnussatiya citta
abhininnmesi. So anekavihita pubbenivsa anussarmi. Seyyathida,
ekampi jti dvepi jtiyo tissopi jtiyo catassopi jtiyo pacapi jtiyo
dasapi jtiyo vsampi jtiyo tisampi jtiyo cattlsampi jtiyo pasampi
jtiyo jtisatampi jtisahassampi jtisatasahassampi anekepi savaakappe
anekepi vivaakappe anekepi savaavivaakappe, amutrsi evanmo
evagotto evavao evamhro evasukhadukkhappaisaved
evamyupariyanto. So tato cuto amutra udapdi, tatrpsi evanmo
evagotto evavao evamhro evasukhadukkhappaisaved
evamyupariyanto. So tato cuto idh|papannoti. Iti skra sa-uddesa
anekavihita pubbenivsa anussarmi.
Aya kho me brhmaa rattiy pahame yme paham vijj adhigat,
avijj vihat, vijj uppann, tamo vihato, loko uppanno, yath ta
appamattassa tpino pahitattassa viharato. Aya kho me brhmaa
paham abhinibbhid ahosi kukkuacchpakasseva aakosamh. (1)
So eva samhite citte parisuddhe pariyodte ana~gae vigat|pakkilese
mudubh|te kammaniye hite nejappatte sattna cut|paptaya citta
abhininnmesi. So dibbena cakkhun visuddhena atikkantamnusakena
satte passmi camone upapajjamne hne

2. Mahvagga

23

pate suvae dubbae sugate duggate, yathkamm|page satte pajnmi


ime vata bhonto satt kyaduccaritena samanngat vacduccaritena
samanngat manoduccaritena samanngat, ariyna upavdak
micchdihik micchdihikammasamdn, te kyassa bhed para
mara apya duggati vinipta niraya upapannti. Ime v pana
bhonto satt kyasucaritena samanngat vacsucaritena samanngat
manosucaritena samanngat, ariyna anupavdak. Sammdihik
sammdihikammasamdn. Te kyassa bhed para mara sugati
sagga loka upapannti. Iti dibbena cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena satte passmi cavamne upapajjamne hne pate
suvae dubbae sugate duggate, yathkamm|page satte pajnmi.
Aya kho me brhmaa rattiy majjhime yme dutiy vijj adhigat,
avijj vihat, vijj uppann, tamo vihato, loko uppanno, yath ta
appamattassa tpino pahitattassa viharato. Aya kho me brhmaa dutiy
abhinibbhid ahosi kukkuacchpakasseva aakosamh. (2)
So eva samhite citte parisuddhe pariyodte ana~gae vigat|pakkilese
mudubh|te kammaniye hite nejappatte savna khayaya citta
abhininnmesi. So ida dukkhanti yathbh|ta abbhasi, aya
dukkhasamudayoti yathbh|ta abbhasi, aya dukkhanirodhoti
yathbh|ta abbhasi, aya dukkhanirodhagmin paipadti
yathbh|ta abbhasi, ime savti yathbh|ta abbhasi, aya
savasamudayoti yathbh|ta abbhasi, aya savanirodhoti
yathbh|ta abbhasi, aya savanirodhagmin paipadti
yathbh|ta abbhasi. Tassa me eva jnato eva passato kmsavpi
citta vimuccittha, bhavsavpi citta vimuccittha, avijjsavpi citta
vimuccittha, vimuttasmi vimuttamiti a ahosi, kh jti, vusita
brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti abbhasi.
Aya kho me brhmaa rattiy pacchime yme tatiy vijj adhigat,
avijj vihat, vijj uppann, tamo vihato, loko

24

Ahakaniptapi

uppanno, yath ta appamattassa tpino pahitattassa viharato. Aya kho


me brhmaa tatiy abhinibbhid ahosi kukkuacchpakasseva
aakosamhti. (3)
Eva vutte Verajo brhmao Bhagavanta etadavoca jeho bhava
Gotamo, seho bhava Gotamo. Abhikkanta bho Gotama, abhikkanta
bho Gotama, seyyathpi bho Gotama nikkujjita1 v ukkujjeyya,
paicchanna v vivareyya, m|hassa v magga cikkheyya, andhakre v
telapajjota dhreyya cakkhumanto r|pni dakkhantti. Evameva bhot
Gotamena anekapariyyena dhammo paksito, esha bhavanta Gotama
saraa gacchmi dhammaca bhikkhusaghaca, upsaka ma bhava
Gotamo dhretu ajjatagge pupeta saraa gatanti. . Pahama.
2. Shasutta
12. Eka samaya Bhagav Vesliya viharati Mahvane
K|graslya. Tena kho pana samayena sambahul abhit abhit
Licchav santhgre2 sannisinn sannipatit anekapariyyena Buddhassa
vaa bhsanti, dhammassa vaa bhsanti, saghassa vaa
bhsanti.
Tena kho pana samayena Sho senpati Nigahasvako tassa
parisya nisinno hoti, atha kho Shassa senpatissa etadahosi
nissasaya kho so Bhagav Araha Sammsambuddho bhavissati, tath
hime sambahul abhit abhit Licchav santhgre sannisinn
sannipatit anekapariyyena Buddhassa vaa bhsanti, dhammassa
vaa bhsanti, saghassa vaa bhsanti, yan|nha ta
Bhagavanta dassanya upasa~kameyya Arahanta
Sammsambuddhanti. Atha kho Sho senpati yena Nigaho Naputto3
tenupasa~kami, upasa~kamitv Nigaha Naputta etadavoca
icchmaha bhante samaa Gotama dassanya upasa~kamitunti.
______________________________________________________________
1. Nikujjita (Ka)

2. Sandhgre (Ka)

3. Nthaputto (Ka-S), Ntaputto (Ka-S)

2. Mahvagga

25

Ki pana tva Sha kiriyavdo samno akiriyavda samaa


Gotama dassanya upasa~kamissasi, samao hi Sha Gotamo akiriyavdo,
akiriyya dhamma deseti, tena ca svake vinetti. Atha kho Shassa
senpatissa yo ahosi gamiybhisa~khro1 Bhagavanta dassanya, so
paippassambhi.
Dutiyampi kho sambahul abhit abhit Licchav santhgre
sannisinn sannipatit anekapariyyena Buddhassa -pa- dhammassa -pasaghassa vaa bhsanti. Dutiyampi kho Shassa senpatissa etadahosi
nissasaya kho so Bhagav Araha Sammsambuddho bhavissati, tath
hime sambahul abhit abhit Licchav santhgre sannisinn
sannipatit anekapariyyena Buddhassa vaa bhsanti, dhammassa -pasaghassa vaa bhsanti, yan|nha ta Bhagavanta dassanya
upasa~kameyya Arahanta Sammsambuddhanti. Atha kho Sho senpati
yena Nigaho Naputto tenupasa~kami, upasa~kamitv Nigaha
Naputta etadavoca icchmaha bhante samaa Gotama dassanya
upasa~kamitunti.
Ki pana tva Sha kiriyavdo samno akiriyavda samaa
Gotama dassanya upasa~kamissasi, samao hi Sha Gotamo akiriyavdo,
akiriyya dhamma deseti, tena ca svake vinetti. Dutiyampi kho Shassa
senpatissa yo ahosi gamiybhisa~khro Bhagavanta dassanya, so
paippassambhi.
Tatiyampi kho sambahul abhit abhit Licchav santhgre
sannisinn sannipatit anekapariyyena Buddhassa -pa- dhammassa -pasaghassa vaa bhsanti. Tatiyampi kho Shassa senpatissa etadahosi
nissasaya kho so Bhagav Araha Sammsambuddho bhavissati, tath
hime sambahul abhit abhit Licchav santhgre sannisinn
sannipatit anekapariyyena Buddhassa vaa bhsanti, dhammassa
vaa bhsanti, saghassa vaa bhsanti. Ki hi me karissanti
______________________________________________________________
1. Gamikbhisa~khro (Ka-S) Vi 3. 328-9 Pihepi.

26

Ahakaniptapi

Nigah apalokit v anapalokit v, yan|nha anapaloketvva


Nigahe1 ta Bhagavanta dassanya upasa~kameyya Arahanta
Sammsambuddhanti.
Atha kho Sho senpati pacamattehi rathasatehi div divassa Vesliy
niyysi Bhagavanta dassanya. Yvatik ynassa bh|mi, ynena gantv
yn paccorohitv pattikova agamsi. Atha kho Sho senpati yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinno kho Sho senpati Bhagavanta etadavoca
Suta meta bhante akiriyavdo samao Gotamo, akiriyya
dhamma deseti, tena ca svake vinetti. Ye te bhante evamhasu
akiriyavdo samao Gotamo, akiriyya dhamma deseti, tena ca svake
vinetti. Kacci te bhante Bhagavato vuttavdino, na ca Bhagavanta
abh|tena abbhcikkhanti, dhammassa cnudhamma bykaronti, na ca koci
sahadhammiko vdnuvdo2 grayha hna gacchati.
Anabbhakkhtukm hi maya bhante Bhagavantanti.
Atthi Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya
akiriyavdo samao Gotamo, akiriyya dhamma deseti, tena ca svake
vinetti. (1)
Atthi Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya
kiriyavdo samao Gotamo, kiriyya dhamma deseti, tena ca svake
vinetti. (2)
Atthi Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya
ucchedavdo samao Gotamo, ucchedya dhamma deseti, tena ca svake
vinetti. (3)
Atthi Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya
jegucch samao Gotamo, jegucchitya dhamma deseti, tena ca svake
vinetti. (4)
______________________________________________________________
1. Nigaha (Sy, Ka) Vi 3. 329 pihe passitabba.
2. Vdnupto (Ka, S, Sy) A 1. 161; A 2. 3 pihesupi.

2. Mahvagga

27

Atthi Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya


venayiko samao Gotamo,Vinayya dhamma deseti, tena ca svake
vinetti. (5)
Atthi Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya
tapass samao Gotamo, tapassitya dhamma deseti, tena ca svake
vinetti. (6)
Atthi Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya
apagabbho samao, apagabbhatya dhamma deseti, tena ca svake
vinetti. (7)
Atthi Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya
asssako samao Gotamo, asssya dhamma deseti, tena ca svake
vinetti. (8)
Katamo ca Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno
vadeyya akiriyavdo samao Gotamo, akiriyya dhamma deseti, tena ca
svake vinetti. Aha hi Sha akiriya vadmi kyaduccaritassa
vacduccaritassa manoduccaritassa, anekavihitna ppakna akusalna
dhammna akiriya vadmi. Aya kho Sha pariyyo, yena ma
pariyyena samm vadamno vadeyya akiriyavdo samao Gotamo,
akiriyya dhamma deseti, tena ca svake vinetti. (1)
Katamo ca Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno
vadeyya kiriyavdo samao Gotamo, kiriyya dhamma deseti, tena ca
svake vinetti. Aha hi Sha kiriya vadmi kyasucaritassa
vacsucaritassa manosucaritassa, anekavihitna kusalna dhammna
kiriya vadmi. Aya kho Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm
vadamno vadeyya kiriyavdo samao Gotamo, kiriyya dhamma deseti,
tena ca svake vinetti. (2)
Katamo ca Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno
vadeyya ucchedavdo samao Gotamo, ucchedya dhamma deseti, tena
ca svake vinetti. Aha hi Sha uccheda vadmi rgassa

Ahakaniptapi

28

dosassa mohassa, anekavihitna ppakna akusalna dhammna


uccheda vadmi. Aya kho Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm
vadamno vadeyya ucchedavdo samao Gotamo, ucchedya dhamma
deseti, tena ca svake vinetti. (3)
Katamo ca Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno
vadeyya jegucch samao Gotamo, jegucchitya dhamma deseti, tena ca
svake vinetti. Aha hi Sha jigucchmi kyaduccaritena vacduccaritena
manoduccaritena, jigucchmi anekavihitna ppakna akusalna
dhammna sampattiy. Aya kho Sha pariyyo, yena ma pariyyena
samm vadamno vadeyya jegucch samao Gotamo, jegucchitya
dhamma deseti, tena ca svake vinetti. (4)
Katamo ca Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno
vadeyya venayiko samao Gotamo, Vinayya dhamma deseti, tena ca
svake vinetti. Aha hi Sha vinayya dhamma desemi rgassa dosassa
mohassa, anekavihitna ppakna akusalna dhammna vinayya
dhamma desemi. Aya kho Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm
vadamno vadeyya venayiko samao Gotamo, Vinayya dhamma deseti,
tena ca svake vinetti. (5)
Katamo ca Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno
vadeyya tapass samao Gotamo, tapassitya dhamma deseti, tena ca
svake vinetti. Tapanyha Sha ppake akusale dhamme vadmi
kyaduccarita vacduccarita manoduccarita, yassa kho Sha tapany
ppak akusal dhamm pahn ucchinnam|l tlvatthukat anabhvakat
yati anuppdadhamm, tamaha tapassti vadmi. Tathgatassa kho
Sha tapany ppak akusal dhamm pahn ucchinnam|l tlvatthukat
anabhvakat yati anuppdadhamm. Aya kho Sha pariyyo, yena
ma pariyyena samm vadamno vadeyya tapass samao Gotamo,
tapassitya dhamma deseti, tena ca svake vinetti. (6)

2. Mahvagga

29

Katamo ca Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno


vadeyya apagabbho samao Gotamo, apagabbhatya dhamma deseti, tena
ca svake vinetti. Yassa kho Sha yati gabbhaseyy
punabbhavbhinibbatti pahn ucchinnam|l tlvatthukat anabhvakat
yati anuppdadhamm, tamaha apagabbhoti vadmi. Tathgatassa kho
Sha yati gabbhaseyy punabbhavbhinibbatti pahn ucchinnam|l
tlvatthukat anabhvakat yati anuppdadhamm. Aya kho Sha
pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno vadeyya apagabbho
samao Gotamo, apagabbhatya dhamma deseti, tena ca svake vinetti.
(7)
Katamo ca Sha pariyyo, yena ma pariyyena samm vadamno
vadeyya asssako samao Gotamo, asssya dhamma deseti, tena ca
svake vinetti. Aha hi Sha asssako paramena asssena asssya
dhamma desemi, tena ca svake vinemi. Aya kho Sha pariyyo, yena
ma pariyyena samm vadamno vadeyya asssako samao Gotamo,
asssya dhamma deseti, tena ca svake vinetti. (8)
Eva vutte Sho senpati Bhagavanta etadavoca abhikkanta
bhante, abhikkanta bhante -pa- upsaka ma bhante Bhagav dhretu
ajjatagge pupeta saraa gatanti.
Anuviccakra kho Sha karohi, anuviccakro tumhdisna
tamanussna sdhu hotti. Iminpha bhante Bhagavato
bhiyyosomattya attamano abhiraddho. Ya ma Bhagav evamha
anuviccakra kho Sha karohi, anuviccakro tumhdisna
tamanussna sdhu hotti. Ma hi bhante aatitthiy svaka
labhitv kevalakappa Vesli paka parihareyyu Sho amhka
senpati svakatta upagatoti. Atha ca pana Bhagav evamha
anuviccakra Sha karohi, anuviccakro tumhdisna tamanussna
sdhu hotti. Esha bhante dutiyampi Bhagavanta saraa gacchmi
dhammaca Bhikkhusaghaca, upsaka ma Bhagav dhretu, ajjatagge
pupeta saraa gatanti.

Ahakaniptapi

30

Dgharatta kho te Sha Nigahna opnabh|ta kula, yena nesa


upagatna piaka dtabba maeyysti. Iminpha bhante
Bhagavato bhiyyosomattya attamano abhiraddho, ya ma Bhagav
evamha dgharatta kho te Sha Nigahna opnabh|ta kula, yena
nesa upagatna piaka dtabba maeyysti. Suta meta bhante
samao Gotamo evamha mayhameva dna dtabba, mayhameva
svakna dtabba, mayhameva dinna mahapphala, na aesa
dinna mahapphala, mayhameva svakna dinna mahapphala, na
aesa svakna dinna mahapphalanti. Atha ca pana ma Bhagav
Nigahesupi dne samdapeti1, api ca bhante mayamettha kla jnissma,
esha bhante tatiyampi Bhagavanta saraa gacchmi dhammaca
Bhikkhusaghaca, upsaka ma bhante Bhagav dhretu ajjatagge
pupeta saraa gatanti.
Atha kho Bhagav Shassa senpatissa anupubbi katha2 kathesi.
Seyyathida, dnakatha slakatha saggakatha kmna dnava
okra sakilesa nekkhamme nisasa paksesi, yad Bhagav asi
Sha senpati kallacitta muducitta vinvaraacitta udaggacitta
pasannacitta. Atha y Buddhna smukkasik dhammadesan, ta
paksesidukkha samudaya nirodha magga. Seyyathpi nma
suddha vattha apagatakaka sammadeva rajana paiggaheyya.
Evameva Shassa senpatissa tasmiyeva sane viraja vtamala
dhammacakkhu udapdi ya kici samudayadhamma, sabba ta
nirodhadhammanti.
Atha kho Sho senpati dihadhammo pattadhammo viditadhammo
pariyoghadhammo tiavicikiccho vigatakathakatho vesrajjappatto
aparappaccayo Satthussane Bhagavanta etadavoca adhivsetu me bhante
Bhagav svtanya bhatta saddhi bhikkhusaghenti. Adhivsesi
Bhagav tuhbhvena.
Atha kho Sho senpati Bhagavato adhivsana viditv uhysan
Bhagavanta abhivdetv padakkhia katv pakkmi, atha kho Sho
senpati aatara purisa mantesi gaccha tva ambho
______________________________________________________________
1. Samdpeti (?)

2. Anupubbikatha (sabbattha)

2. Mahvagga

31

purisa pavattamasa jnhti. Atha kho Sho senpati tass rattiy


accayena sake nivesane pata khdanya bhojanya paiydpetv
Bhagavato kla rocpesi klo bhante nihita bhattanti.
Atha kho Bhagav pubbahasamaya nivsetv pattacvaramdya
yena Shassa senpatissa nivesana tenupasa~kami, upasa~kamitv paatte
sane nisdi saddhi bhikkhusaghena. Tena kho pana samayena
sambahul Nigah Vesliya rathikya rathika1 si~ghakena
si~ghaka bh paggayha kandanti ajja Shena senpatin th|la pasu
vadhitv samaassa Gotamassa bhatta kata, ta samao Gotamo jna
uddissakata masa paribhujati, paiccakammanti.
Atha kho aataro puriso yena Sho senpati tenupasa~kami,
upasa~kamitv Shassa senpatissa upakaake rocesi yagghe bhante
jneyysi ete sambahul Nigah Vesliya rathikya rathika
si~ghakena si~ghaka bh paggayha kandanti ajja Shena senpatin
th|la pasu vadhitv samaassa Gotamassa bhatta kata, ta samao
Gotamo jna uddissakata masa paribhujati, paiccakammanti.
Ala ayyo dgharatta hi te yasmanto avaakm Buddhassa,
avaakm dhammassa, avaakm saghassa, na ca panete yasmanto
jiridanti ta Bhagavanta asat tucch mus abh|tena abbhcikkhitu, na
ca maya jvitahetupi sacicca pa jvit voropeyymti.
Atha kho Sho senpati Buddhappamukha bhikkhusagha patena
khdanyena bhojanyena sahatth santappesi sampavresi. Atha kho Sho
senpati Bhagavanta bhuttvi ontapattapi ekamanta nisdi,
ekamanta nisinna kho Sha senpati Bhagav dhammiy kathya
sandassetv samdapetv samuttejetv sampahasetv uhysan
pakkmti. . Dutiya.
______________________________________________________________
1. Rathiyya rathiya (bah|su)

32

Ahakaniptapi
3. Assjnyasutta

13. Ahahi bhikkhave a~gehi samanngato rao bhaddo assjnyo


rjraho hoti rjabhoggo, rao a~ganteva sa~kha gacchati. Katamehi
ahahi? Idha bhikkhave rao bhaddo assjnyo ubhato sujto hoti mtito
ca pitito ca. Yassa disya aepi bhadd assjny jyanti, tassa
disya jto hoti. Ya kho panassa bhojana denti alla v sukkha v,
ta sakkaccayeva paribhujati avikiranto. Jegucch hoti ucchra v
passva v abhinisditu v abhinipajjitu v. Sorato hoti sukhasavso,
na ca ae asse ubbejet. Yni kho panassa honti1 sheyyni k|eyyni
jimheyyni va~keyyni, tni yathbh|ta srathissa vikatt hoti, tesamassa
srathi abhinimmadanya vyamati. Vh kho pana hoti, kmae ass
vahantu v m v, ahamettha vahissmti citta uppdeti. Gacchanto kho
pana ujumaggeneva gacchati, thmav hoti yva jvitamaraapariydn,
thma upadaset. Imehi kho bhikkhave ahahi a~gehi samanngato
rao bhaddo assjnyo rjraho hoti rjabhoggo, rao a~ganteva
sa~kha gacchati.
Evameva kho bhikkhave ahahi dhammehi samanngato bhikkhu
huneyyo hoti -pa- anuttara puakkhetta lokassa. Katamehi ahahi?
Idha bhikkhave bhikkhu slav hoti, ptimokkhasavarasavuto viharati
cragocarasampanno, aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati
sikkhpadesu. Ya kho panassa bhojana denti l|kha v pata v, ta
sakkaccayeva paribhujati avihaamno. Jegucch hoti kyaduccaritena
vacduccaritena manoduccaritena, jegucch hoti anekavihitna ppakna
akusalna dhammna sampattiy. Sorato hoti sukhasavso, na ae
bhikkh| ubbejet. Yni kho panassa honti sheyyni k|eyyni jimheyyni
va~keyyni, tni yathbh|ta vikatt hoti Satthari v vi|su v
sabrahmacrsu, tesamassa Satth v vi| v sabrahmacr
abhinimmadanya vyamati. Sikkhit kho pana hoti,
______________________________________________________________
1. Yni kho panassa tni (Sy)

2. Mahvagga

33

kmae bhikkh| sikkhantu v m v, ahamettha sikkhissmti citta


uppdeti. Gacchanto kho pana ujumaggeneva gacchati, tatrya ujumaggo,
seyyathida, sammdihi -pa- sammsamdhi. raddhavriyo viharati
kma taco ca nhru1 ca ahi ca avasissatu sarre upasussatu
masalohita, ya ta purisathmena purisavriyena purisaparakkamena
pattabba, na ta appuitv vriyassa sahna bhavissatti. Imehi kho
bhikkhave ahahi dhammehi samanngato bhikkhu huneyyo hoti -paanuttara puakkhetta lokassti. . Tatiya.
4. Assakhau~kasutta
14. Aha ca2 bhikkhave assakhau~ke3 desessmi aha ca assadose,
aha ca purisakhau~ke aha ca purisadose, ta sutha sdhuka manasi
karotha, bhsissmti. Eva bhanteti kho te bhikkh| Bhagavato
paccassosu. Bhagav etadavoca
Katame ca bhikkhave aha assakhau~k? Aha ca assados, idha
bhikkhave ekacco assakhau~ko pehti vutto viddho samno codito
srathin pacchato paikkamati, pihito ratha pavatteti, evar|popi
bhikkhave idhekacco assakhau~ko hoti. Aya bhikkhave pahamo
assadoso.
Puna capara bhikkhave idhekacco assakhau~ko pehti vutto viddho
samno codito srathin pacch la~ghati, kubbara hanati, tidaa
bhajati, evar|popi bhikkhave idhekacco assakhau~ko hoti. Aya
bhikkhave dutiyo assadoso.
Puna capara bhikkhave idhekacco assakhau~ko pehti vutto viddho
samno codito srathin rathsya satthi ussajjitv rathsayeva
ajjhomaddati, evar|popi bhikkhave idhekacco assakhau~ko hoti. Aya
bhikkhave tatiyo assadoso.
Puna capara bhikkhave idhekacco assakhau~ko pehti vutto viddho
samno codito srathin ummagga gahati, ubbauma ratha karoti,
______________________________________________________________
1. Nahru (S, Sy, Ka, I)

2. Aha (Sy)

3. Assakhalu~ke (S)

34

Ahakaniptapi

evar|popi bhikkhave idhekacco assakhau~ko hoti. Aya bhikkhave


catuttho assadoso.
Puna capara bhikkhave idhekacco assakhau~ko pehti vutto viddho
samno codito srathin la~ghati purimakya, paggahati purime pde,
evar|popi bhikkhave idhekacco assakhau~ko hoti. Aya bhikkhave
pacamo assadoso.
Puna capara bhikkhave idhekacco assakhau~ko pehti vutto viddho
samno codito srathin andiyitv srathi andiyitv patodalahi1
dantehi mukhdhna2 vidhasitv yena kma pakkamati, evar|popi
bhikkhave idhekacco assakhau~ko hoti. Aya bhikkhave chaho assadoso.
Puna capara bhikkhave idhekacco assakhau~ko pehti vutto viddho
samno codito srathin neva abhikkamati, no paikkamati, tattheva
khlahy hito hoti, evar|popi bhikkhave idhekacco assakhau~ko hoti.
Aya bhikkhave sattamo assadoso.
Puna capara bhikkhave idhekacco assakhau~ko pehti vutto viddho
samno codito srathin purime ca pde saharitv pacchime ca pde
saharitv3 tattheva cattro pde abhinisdati, evar|popi bhikkhave
idhekacco assakhau~ko hoti. Aya bhikkhave ahamo assadoso. Ime kho
bhikkhave aha assakhau~k, aha ca assados.
* Katame ca bhikkhave aha purisakhau~k, aha ca purisados, idha
bhikkhave bhikkh| bhikkhu pattiy codenti, so bhikkhu bhikkh|hi
pattiy codiyamno na sarmti asatiy nibbeheti. Seyyathpi so
bhikkhave assakhau~ko pehti vutto viddho samno codito srathin
pacchato paikkamati, pihito ratha vatteti. Tath|pamha bhikkhave
ima puggala vadmi. Evar|popi bhikkhave idhekacco purisakhau~ko
hoti. Aya bhikkhave pahamo purisadoso.
______________________________________________________________
1. Patoda (S, I), patodayahi (Sy, Ka)
3. Sa~kharitv (Ka)

2. Mukhhna (Ka)
* Abhi 2. 402 pihepi.

2. Mahvagga

35

Puna capara bhikkhave bhikkh| bhikkhu pattiy codenti, so


bhikkhu bhikkh|hi pattiy codiyamno codakayeva paippharati ki nu
kho tuyha blassa abyattassa bhaitena, tvampi nma bhaitabba
maasti. Seyyathpi so bhikkhave assakhau~ko pehti vutto viddho
samno codito srathin pacch la~ghati, kubbara hanati, tidaa
bhajati, tath|pamha bhikkhave ima puggala vadmi, evar|popi
bhikkhave idhekacco purisakhau~ko hoti. Aya bhikkhave dutiyo
purisadoso.
Puna capara bhikkhave bhikkh| bhikkhu pattiy codenti, so
bhikkhu bhikkh|hi pattiy codiyamno codakasseva paccropeti tva
khosi itthannma patti panno, tva tva pahama paikarohti.
Seyyathpi so bhikkhave assakhau~ko pehti vutto viddho samno codito
srathin rathsya satthi ussajjitv rathsayeva ajjhomaddati,
tath|pamha bhikkhave ima puggala vadmi, evar|popi bhikkhave
idhekacco purisakhau~ko hoti. Aya bhikkhave tatiyo purisadoso.
Puna capara bhikkhave bhikkh| bhikkhu pattiy codenti, so
bhikkhu bhikkh|hi pattiy codiyamno aena paicarati, bahiddh
katha apanmeti, kopaca dosaca appaccayaca ptukaroti. Seyyathpi so
bhikkhave assakhau~ko pehti vutto viddho samno codito srathin
ummagga gahati, ubbauma ratha karoti, tath|pamha bhikkhave
ima puggala vadmi, evar|popi bhikkhave idhekacco purisakhau~ko
hoti. Aya bhikkhave catuttho purisadoso.
Puna capara bhikkhave bhikkh| bhikkhu pattiy codenti, so
bhikkhu bhikkh|hi pattiy codiyamno saghamajjhe bhuvikkhepa
karoti. Seyyathpi so bhikkhave assakhau~ko pehti vutto viddho samno
codito srathin la~ghati purimakya, paggahati purime pde,
tath|pamha bhikkhave ima puggala vadmi, evar|popi bhikkhave
idhekacco purisakhau~ko hoti. Aya bhikkhave pacamo purisadoso.

Ahakaniptapi

36

Puna capara bhikkhave bhikkh| bhikkhu pattiy codenti, so


bhikkhu bhikkh|hi pattiy codiyamno andiyitv sagha andiyitv
codaka spattikova yena kma pakkamati. Seyyathpi so bhikkhave
assakhau~ko pehti vutto viddho samno codito srathin andiyitv
srathi andiyitv patodalahi dantehi mukhdhna vidhasitv yena
kma pakkamati, tath|pamha bhikkhave ima puggala vadmi,
evar|popi bhikkhave idhekacco purisakhau~ko hoti. Aya bhikkhave
chaho purisadoso.
Puna capara bhikkhave bhikkh| bhikkhu pattiy codenti, so
bhikkhu bhikkh|hi pattiy codiyamno nevha pannomhi, na panha
pannomhti, so tuhbhvena sagha viheheti1. Seyyathpi so
bhikkhave assakhau~ko pehti vutto viddho samno codito srathin neva
abhikkamati, no paikkamati, tattheva khlahy hito hoti, tath|pamha
bhikkhave ima puggala vadmi, evar|popi bhikkhave idhekacco
purisakhau~ko hoti. Aya bhikkhave sattamo purisadoso.
Puna capara bhikkhave bhikkh| bhikkhu pattiy codenti, so
bhikkhu bhikkh|hi pattiy codiyamno evamha ki nu kho tumhe
yasmanto atibha mayi byva, yva2 idnha sikkha paccakkhya
hnyvattissmti. So sikkha paccakkhya hnyvattitv evamha idni
kho tumhe yasmanto attaman hothti. Seyyathpi so bhikkhave
assakhau~ko pehti vutto viddho samno codito srathin purime ca pde
saharitv pacchime ca pde saharitv tattheva cattro pde abhinisdati,
tath|pamha bhikkhave ima puggala vadmi, evar|popi bhikkhave
idhekacco purisakhau~ko hoti. Aya bhikkhave ahamo purisadoso, ime
kho bhikkhave aha purisakhau~k, aha ca purisadosti. . Catuttha.
______________________________________________________________
1. Viheseti (I, Ka)

2. Ida pada Shaapotthake natthi.

2. Mahvagga

37

5. Malasutta
15. Ahimni bhikkhave malni. Katamni aha? Asajjhyamal
bhikkhave mant, anuhnamal bhikkhave ghar. Mala bhikkhave
vaassa kosajja, pamdo bhikkhave rakkhato mala. Mala bhikkhave
itthiy duccarita, macchera bhikkhave dadato mala, mal bhikkhave
ppak akusal dhamm asmi loke paramhi ca, tato1 bhikkhave mal
malatara avijj parama mala, imni kho bhikkhave aha malnti.
Asajjhyamal mant, anuhnamal ghar.
Mala vaassa kosajja, pamdo rakkhato mala.
Malitthiy duccarita, macchera dadato mala.
Mal ve ppak dhamm, asmi loke paramhi ca.
Tato mal malatara, avijjparama malanti. . Pacama.
6. D|teyyasutta
16. * Ahahi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu d|teyya
gantumarahati. Katamehi ahahi? Idha bhikkhave bhikkhu sot ca hoti
svet ca uggahet ca dhret ca vit ca vipet ca, kusalo ca
sahitsahitassa, no ca kalahakrako. Imehi kho bhikkhave ahahi dhammehi
samanngato bhikkhu d|teyya gantumarahati. Ahahi bhikkhave
dhammehi samanngato Sriputto d|teyya gantumarahati. Katamehi
ahahi? Idha bhikkhave Sriputto sot ca hoti svet ca uggahet ca dhret
ca vit ca vipet ca, kusalo ca sahitsahitassa, no ca kalahakrako.
Imehi kho bhikkhave ahahi dhammehi samanngato Sriputto d|teyya
gantumarahatti.
Yo ve na byathati2 patv, parisa uggavdini3.
Na ca hpeti vacana, na ca chdeti ssana.
______________________________________________________________
1. Tato ca (Sy, I)
* Vi 4. 365 pihepi.
2. Na vedhati (S), na bydhati (Sy, I)
3. Uggavdina (S), uggahavdina (Sy, I), uggatavdini (Ka)

38

Ahakaniptapi
Asandiddhaca bhaati1, pucchito na ca kuppati.
Sa ve tdisako bhikkhu, d|teyya gantumarahatti.
Chaha.
7. Pahamabandhanasutta

17. Ahahi bhikkhave krehi itth purisa bandhati. Katamehi ahahi?


Ruena bhikkhave itth purisa bandhati, hasitena bhikkhave itth purisa
bandhati, bhaitena bhikkhave itth purisa bandhati, kappena bhikkhave
itth purisa bandhati, vanabha~gena bhikkhave itth purisa bandhati,
gandhena bhikkhave itth purisa bandhati, rasena bhikkhave itth purisa
bandhati, phassena bhikkhave itth purisa bandhati. Imehi kho bhikkhave
ahahkrehi itth purisa bandhati. Te bhikkhave satt subaddh2, ye3
phassena baddhti4. . Sattama.
8. Dutiyabandhanasutta
18. Ahahi bhikkhave krehi puriso itthi bandhati. Katamehi
ahahi? Ruena bhikkhave puriso itthi bandhati, hasitena bhikkhave
puriso itthi bandhati, bhaitena bhikkhave puriso itthi bandhati kappena
bhikkhave puriso itthi bandhati, vanabha~gena bhikkhave puriso itthi
bandhati, gandhena bhikkhave puriso itthi bandhati, rasena bhikkhave
puriso itthi bandhati, phassena bhikkhave puriso itthi bandhati. Imehi
kho bhikkhave ahahkrehi puriso itthi bandhati. Te bhikkhave satt
subaddh, ye phassena baddhti. . Ahama.
9. Pahrdasutta
19. Eka samaya Bhagav Verajya viharati
Naerupucimandam|le. Atha kho Pahrdo Asurindo yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta
ahsi, ekamanta hita kho Pahrda Asurinda Bhagav etadavoca
______________________________________________________________
1. Asandiddho ca akkhti(Vi 4. 365 pihe)
3. Yeva (Sy, I, Ka)

2. Subandh (S, Sy, Ka)


4. Bandhti (S, Sy, Ka)

2. Mahvagga

39

Api1 pana Pahrda asur mahsamudde abhiramantti. Abhiramanti


bhante asur mahsamuddeti. Kati pana Pahrda mahsamudde acchariy
abbhut dhamm2, ye disv disv asur mahsamudde abhiramantti. Aha
bhante mahsamudde acchariy abbhut dhamm, ye disv disv asur
mahsamudde abhiramanti. Katame aha? Mahsamuddo bhante
anupubbaninno anupubbapoo anupubbapabbhro na yatakeneva papto.
Yampi bhante mahsamuddo anupubbaninno anupubbapoo
anupubbapabbhro na yatakeneva papto. Aya bhante mahsamudde
pahamo acchariyo abbhuto dhammo, ya disv disv asur mahsamudde
abhiramanti.
Puna capara bhante mahsamuddo hitadhammo vela ntivattati,
yampi bhante mahsamuddo hitadhammo vela ntivattati. Aya3 bhante
mahsamudde dutiyo acchariyo abbhuto dhammo, ya disv disv asur
mahsamudde abhiramanti.
Puna capara bhante mahsamuddo na matena kuapena savasati4.
Ya hoti mahsamudde mata kuapa, ta khippameva5 tra vheti
thala ussreti. Yampi bhante mahsamuddo na matena kuapena
savasati. Ya hoti mahsamudde mata kuapa, ta khippameva tra
vheti thala ussreti. Aya bhante mahsamudde tatiyo acchariyo abbhuto
dhammo, ya disv disv asur mahsamudde abhiramanti.
Puna capara bhante y kci mahnadiyo. Seyyathida, Ga~g
Yamun Aciravat Sarabh| Mah. T mahsamudda patv6 jahanti
purimni nmagottni mahsamuddotveva sa~kha gacchanti. Yampi
bhante y kci mahnadiyo. Seyyathida, Ga~g Yamun Aciravat Sarabh|
Mah. T mahsamudda patv jahanti purimni nmagottni
mahsamuddotveva sa~kha gacchanti. Aya bhante mahsamudde
catuttho acchariyo abbhuto dhammo, ya disv disv asur mahsamudde
abhiramanti.
______________________________________________________________
1. Ki (Ka)
2. Abbhutadhamm (Sy, Ka) Vi 4. 419 pihe passitabba.
3. Ayampi (Ka)
4. Savattati (Sy)
5. Khippayeva (S), khippaeva (I), khippaeva (Vi 4. 420 pihe)
6. Patt (Ka, Vi 4. 420 pihe)

40

Ahakaniptapi

Puna capara bhante y ca1 loke savantiyo mahsamudda appenti, y


ca antalikkh dhr papatanti, na tena mahsamuddassa |natta g p|ratta
v payati. Yampi bhante y ca loke savantiyo mahsamudda appenti,
y ca antalikkh dhr papatanti. Na tena mahsamuddassa |natta v
p|ratta v payati. Aya bhante mahsamudde pacamo acchariyo
abbhuto dhammo, ya disv disv asur mahsamudde abhiramanti.
Puna capara bhante mahsamuddo ekaraso loaraso. Yampi bhante
mahsamuddo ekaraso loaraso. Aya bhante mahsamudde chaho
acchariyo abbhuto dhammo, ya disv disv asur mahsamudde
abhiramanti.
Puna capara bhante mahsamuddo bahuratano2 anekaratano.
Tatrimni ratanni, seyyathida, mutt mai veuriyo sa~kho sil pava
rajata jtar|pa lohitako masragalla. Yampi bhante mahsamuddo
bahuratano anekaratano. Tatrimni ratanni, seyyathida, mutt mai
veuriyo sa~kho sil pava rajata jtar|pa lohitako masragalla.
Aya bhante mahsamudde sattamo acchariyo abbhuto dhammo, ya disv
disv asur mahsamudde abhiramanti.
Puna capara bhante mahsamuddo mahata bh|tna vso. Tatrime
bh|t, timi timi~galo timirapi~galo3 asur ng gandhabb, santi
mahsamudde yojanasatikpi attabhv, dviyojanasatikpi attabhv,
tiyojanasatikpi attabhv, catuyojanasatikpi attabhv,
pacayojanasatikpi attabhv. Yampi bhante mahsamuddo mahata
bh|tna vso. Tatrime bh|t, timi timi~galo timirapi~galo asur ng
gandhabb, santi mahsamudde yojanasatikpi attabhv -pa- tiyojana.
Catuyojana. Pacayojanasatikpi attabhv. Aya bhante mahsamudde
ahamo acchariyo abbhuto dhammo, ya disv disv asur mahsamudde
abhiramanti. Ime kho
______________________________________________________________
1. Y kci (Sy, I, Ka)
2. Pah|taratano (Ka)
3. Timitimi~gal timirapi~gal (S), timitimi~gal timirami~gal (Sy, I)

2. Mahvagga

41

bhante mahsamudde aha acchariy abbhut dhamm, ye disv disv asur


mahsamudde abhiramantti.
Api pana bhante bhikkh| imasmi dhammavinaye abhiramantti.
Abhiramanti Pahrda bhikkh| imasmi dhammavinayeti. Kati pana bhante
imasmi dhammavinaye acchariy abbhut dhamm, ye disv disv
bhikkh| imasmi dhammavinaye abhiramantti. Aha Pahrda imasmi
dhammavinaye acchariy abbhut dhamm, ye disv disv bhikkh|
imasmi dhammavinaye abhiramanti. Katame aha? Seyyathpi Pahrda
mahsamuddo anupubbaninno anupubbapoo anupubbapabbhro na
yatakeneva papto. Evameva kho Pahrda imasmi dhammavinaye
anupubbasikkh anupubbakiriy anupubbapaipad na yatakeneva
apaivedho. Yampi Pahrda imasmi dhammavinaye anupubbasikkh
anupubbakiriy anupubbapaipad na yatakeneva apaivedho. Aya
Pahrda imasmi dhammavinaye pahamo acchariyo abbhuto dhammo,
ya disv disv bhikkh| imasmi dhammavinaye abhiramanti.
Seyyathpi Pahrda mahsamuddo hitadhammo vela ntivattati.
Evameva kho Pahrda ya may svakna sikkhpada paatta,
ta mama svak jvitahetupi ntikkamanti. Yampi Pahrda may
svakna sikkhpada paatta, ta mama svak jvitahetupi
ntikkamanti. Aya Pahrda imasmi dhammavinaye dutiyo acchariyo
abbhuto dhammo, ya disv disv bhikkh| imasmi dhammavinaye
abhiramanti.
Seyyathpi Pahrda mahsamuddo na matena kuapena savasati.
Ya hoti mahsamudde mata kuapa, ta khippameva tra vheti,
thala ussreti. Evameva kho Pahrda yo so puggalo dusslo
ppadhammo asucisa~kassarasamcro paicchannakammanto assamao
samaapaio abrahmacr brahmacripaio antop|ti avassuto
kasambujto, na tena sagho savasati, khippameva na sannipatitv
ukkhipati.
Kicpi so hoti majjhe bhikkhusaghassa sannisinno, atha kho so
rakva saghamh sagho ca tena. Yampi Pahrda yo so

42

Ahakaniptapi

puggalo dusslo ppadhammo asucisa~kassarasamcro


paicchannakammanto assamao samaapaio abrahmacr
brahmacripaio antop|ti avassuto kasambujto, na tena sagho
savasati, khippameva na sannipatitv ukkhipati. Kicpi so hoti majjhe
bhikkhusaghassa sannisinno, atha kho so rakva saghamh sagho ca
tena. Aya Pahrda imasmi dhammavinaye tatiyo acchariyo abbhuto
dhammo, ya disv disv bhikkh| imasmi dhammavinaye abhiramanti.
Seyyathpi Pahrda y kci mahnadiyo. Seyyathida, Ga~g Yamun
Aciravat Sarabh| Mah. T mahsamudda patv jahanti purimni nma
gottni, mahsamuddotveva sa~kha gacchanti. Evameva kho Pahrda
cattrome va khattiy brhma vess sudd, te Tathgatappavedite
dhammavinaye agrasm anagriya pabbajitv jahanti purimni
nmagottni, sama Sakyaputtiytveva1 sa~kha gacchanti. Yampi
Pahrda cattrome va khattiy brhma vess sudd, te
Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya pabbajitv jahanti
purimni nmagottni, sama Sakyaputtiytveva sa~kha gacchanti.
Aya Pahrda imasmi dhammavinaye catuttho acchariyo abbhuto
dhammo, ya disv disv bhikkh| imasmi dhammavinaye abhiramanti.
Seyyathpi Pahrda y ca loke savantiyo mahsamudda appenti, y
ca antalikkh dhr papatanti, na tena mahsamuddassa |natta v p|ratta
v payati. Evameva kho Pahrda bah| cepi bhikkh| anupdisesya
nibbnadhtuy parinibbyanti, na tena nibbnadhtuy |natta v p|ratta
v payati. Yampi Pahrda bah| cepi bhikkh| anupdisesya
nibbnadhtuy parinibbyanti, na tena nibbnadhtuy |natta v p|ratta
v payati. Aya Pahrda imasmi dhammavinaye pacamo acchariyo
abbhuto dhammo, ya disv disv bhikkh| imasmi dhammavinaye
abhiramanti.
Seyyathpi Pahrda mahsamuddo ekaraso loaraso, evameva kho
Pahrda aya dhammavinayo ekaraso vimuttiraso. Yampi
______________________________________________________________
1. Samao sakyaputtiyo tveva (Sy, Ka)

2. Mahvagga

43

Pahrda aya dhammavinayo ekaraso vimuttiraso. Aya Pahrda


imasmi dhammavinaye chaho acchariyo abbhuto dhammo, ya disv
disv bhikkh| imasmi dhammavinaye abhiramanti.
Seyyathpi Pahrda mahsamuddo bahuratano anekaratano, tatrimni,
ratanni, seyyathida, mutt mai veuriyo sa~kho sil pava rajata
jtar|pa lohitako masragalla. Evameva kho Pahrda aya
dhammavinayo bahuratano anekaratano, tatrimni ratanni, seyyathida,
cattro satipahn, cattro sammappadhn, cattro iddhipd,
pacindriyni, paca balni, satta bojjha~g, ariyo aha~giko maggo.
Yampi Pahrda aya dhammavinayo bahuratano anekaratano. Tatrimni
ratanni, seyyathida, cattro satipahn, cattro sammappadhn, cattro
iddhipd, pacindriyni, paca balni, satta bojjha~g, ariyo aha~giko
maggo. Aya Pahrda imasmi dhammavinaye sattamo acchariyo
abbhuto dhammo, ya disv disv bhikkh| imasmi dhammavinaye
abhiramanti.
Seyyathpi Pahrda mahsamuddo mahata bh|tna vso. Tatrime
bh|t, timi timi~galo timirapi~galo asur ng gandhabb. Santi
mahsamudde yojanasatikpi attabhv, dviyojanasatikpi attabhv,
tiyojanasatikpi attabhv, catuyojanasatikpi attabhv,
pacayojanasatikpi attabhv, evameva kho Pahrda aya
dhammavinayo mahata bh|tna vso. Tatrime bh|t, sotpanno,
sotpattiphalasacchikiriyya paipanno, sakadgm, sakadgmiphalasacchikiriyya paipanno, angm, angmiphalasacchikiriyya paipanno,
arah, arahattya paipanno. Yampi Pahrda aya dhammavinayo
mahata bh|tna vso. Tatrime bh|t, sotpanno, sotpattiphalasacchikiriyya paipanno, sakadgm, sakadgmiphalasacchikiriyya
paipanno, angm, angmiphalasacchikiriyya paipanno, arah,
arahattya paipanno. aya Pahrda imasmi dhammavinaye ahamo
acchariyo abbhuto dhammo, ya disv disv bhikkh| imasmi
dhammavinaye abhiramanti. Ime kho Pahrda imasmi dhammavinaye

44

Ahakaniptapi

aha acchariy abbhut dhamm, ye disv disv bhikkh| imasmi


dhammavinaye abhiramantti. .Navama.
10. Uposathasutta
20. * Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Pubbrme
Migramtupsde. Tena kho pana samayena Bhagav tadahuposathe
bhikkhusaghaparivuto nisinno hoti. Atha kho yasm nando
abhikkantya rattiy nikkhante pahame yme uhysan ekasa
uttarsa~ga karitv yena Bhagav tenajali pametv Bhagavanta
etadavoca abhikkant bhante ratti, nikkhanto pahamo ymo, ciranisinno
bhikkhusagho, uddisatu bhante Bhagav bhikkh|na ptimokkhanti.
Eva vutte Bhagav tuh ahosi. Dutiyampi kho yasm nando
abhikkantya rattiy nikkhante majjhime yme uhysan ekasa
uttarsa~ga karitv yena Bhagav tenajali pametv Bhagavanta
etadavoca abhikkant bhante ratti, nikkhanto majjhimo ymo, ciranisinno
bhikkhusagho, uddisatu bhante Bhagav bhikkh|na ptimokkhanti.
Dutiyampi kho Bhagav tuh ahosi. Tatiyampi kho yasm nando
abhikkantya rattiy nikkhante pacchime yme uddhaste arue
nandimukhiy rattiy uhysan ekasa uttarsa~ga karitv yena
Bhagav tenajali pametv Bhagavanta etadavoca abhikkant bhante
ratti, nikkhanto pacchimo yme, uddhasta arua, nandimukh ratti,
ciranisinno bhikkhusagho, uddisatu bhante Bhagav bhikkh|na
ptimokkhanti. Aparisuddh nanda paristi.
Atha kho yasmato Mahmoggallnassa etadahosi ka nu kho
Bhagav puggala sandhya evamha aparisuddh nanda paristi. Atha
kho yasm Mahmoggallno sabbvanta bhikkhusagha cetas ceto
paricca manasksi, addas kho yasm Mahmoggallno ta puggala
dussla ppadhamma asuci sa~kassarasamcra
paicchannakammanta assamaa samaapaia abrahmacri
brahmacripaia antop|ti avassuta kasambujta majjhe
bhikkhusaghassa nisinna, disvna uhysan yena so puggalo
tenupasa~kami, upasa~kamitv ta
______________________________________________________________
* Vi 4. 418; Khu 1. 138; Abhi 4. 168 pihesu.

2. Mahvagga

45

puggala etadavoca uhehvuso, dihosi Bhagavat, natthi te bhikkh|hi


saddhi savsoti.
Eva vutte so puggalo tuh ahosi, dutiyampi kho yasm
Mahmoggallno ta puggala etadavoca uhehvuso, dihosi
Bhagavat, natthi te bhikkh|hi saddhi savsoti. Dutiyampi kho so
puggalo tuh ahosi. Tatiyampi kho yasm Mahmoggallno ta puggala
etadavoca uhehvuso, dihosi Bhagavat, natthi te bhikkh|hi saddhi
savsoti. Tatiyampi kho so puggalo tuh ahosi.
Atha kho yasm Mahmoggallno ta puggala bhya gahetv
bahidvrakohak nikkhmetv s|cighaika datv yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta etadavoca nikkhmito so
bhante puggalo may, parisuddh paris, uddisatu bhante Bhagav
bhikkh|na ptimokkhanti. Acchariya moggallna, abbhuta
moggallna, yva bh gahapi nma so moghapuriso gamissatti.
Atha kho Bhagav bhikkh| mantesitumheva dni bhikkhave
uposatha kareyytha, ptimokkha uddiseyytha, na dnha bhikkhave
ajjatagge uposatha karissmi, ptimokkha uddisissmi. Ahnameta
bhikkhave anavakso ya Tathgato aparisuddhya parisya ptimokkha
uddiseyya.
Ahime bhikkhave mahsamudde acchariy abbhut dhamm, ye disv
disv asur mahsamudde abhiramanti. Katame aha? Mahsamuddo
bhikkhave anupubbaninno anupubbapoo anupubbapabbhro na
yatakeneva papto. Yampi bhikkhave mahsamuddo anupubbaninno
anupubbapoo anupubbapabbhro na yatakeneva papto. Aya bhikkhave
mahsamudde pahamo acchariyo abbhuto dhammo, ya disv disv asur
mahsamudde abhiramanti. (Yath p|rime tath vitthro) -pa-.
Puna capara bhikkhave mahsamuddo mahata bh|tna vso.
Tatrime bh|t, timi timi~galo timirapi~galo asur ng gandhabb, vasanti
mahsamudde yojanasatikpi attabhv -pa-. Pacayojanasatikpi

46

Ahakaniptapi

attabhv. Yampi bhikkhave mahsamuddo mahata bh|tna vso.


Tatrime bh|t, timi timi~galo timirapi~galo asur ng gandhabb, vasanti
mahsamudde yojanasatikpi attabhv -pa- pacayojanasatikpi attabhv.
Aya bhikkhave mahsamudde ahamo acchariyo abbhuto dhammo, ya
disv disv asur mahsamudde abhiramanti. Ime kho bhikkhave
mahsamudde aha acchariy abbhut dhamm, ya disv disv asur
mahsamudde abhiramanti.
Evameva kho bhikkhave aha imasmi dhammavinaye acchariy
abbhut dhamm, ye disv disv bhikkh| imasmi dhammavinaye
abhiramanti. Katame aha? Seyyathpi bhikkhave mahsamuddo
anupubbaninno anupubbapoo anupubbapabbhro na yatakeneva papto.
Evameva kho bhikkhave imasmi dhammavinaye anupubbasikkh
anupubbakiriy anupubbapaipad na yatakeneva apaivedho. Yampi
bhikkhave imasmi dhammavinaye anupubbasikkh anupubbakiriy
anupubbapaipad na yatakeneva apaivedho. Aya bhikkhave
imasmi dhammavinaye pahamo acchariyo abbhuto dhammo, ya disv
disv bhikkh| imasmi dhammavinaye abhiramanti -pa-. Seyyathpi
bhikkhave mahsamuddo mahata bh|tna vso. Tatrime bh|t, timi
timi~galo timirapi~galo asur ng gandhabb, vasanti mahsamudde
yojanasatikpi attabhv -pa- pacayojanasatikpi attabhv. Evameva
kho bhikkhave aya dhammavinayo mahata bh|tna vso. Tatrime
bh|t, sotpanno, sotpattiphalasacchikiriyya paipanno -pa- arah,
arahattya paipanno. Yampi bhikkhave aya dhammavinayo mahata
bh|tna vso. Tatrime bh|t, sotpanno, sotapattiphalasacchikiriyya
paipanno -pa- arah, arahattya paipanno. Aya bhikkhave imasmi
dhammavinaye ahamo acchariyo abbhuto dhammo, ya disv disv
bhikkh| imasmi dhammavinaye abhiramanti. Ime kho bhikkhave imasmi
dhammavinaye aha acchariy abbhut dhamm, yedisv disv bhikkh|
imasmi dhammavinaye abhiramantti. . Dasama.
Mahvaggo dutiyo.

3. Gahapativagga

47

Tassuddna
Verajo Sho jaa, Khau~kena Malni ca.
D|teyya dve ca Bandhan, Pahrdo Uposathoti.
_____
3. Gahapativagga
1. Pahama-uggasutta
21. Eka samaya Bhagav Vesliya viharati Mahvane
K|graslya. Tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi ahahi bhikkhave
acchariyehi abbhutehi dhammehi1 samanngata Ugga gahapati
Veslika dhrethti. Idamavoca Bhagav, ida vatvna Sugato
uhysan vihra pvisi.
Atha kho aataro bhikkhu pubbahasamaya nivsetv
pattacvaramdya yena Uggassa gahapatino Veslikassa nivesana
tenupasa~kami, upasa~kamitv paatte sane nisdi. Atha kho Uggo
gahapati Vesliko yena so bhikkhu tenupasa~kami, upasa~kamitv ta
bhikkhu abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinna kho Ugga
gahapati Veslika so bhikkhu etadavoca
Ahahi kho tva gahapati acchariyehi abbhutehi dhammehi
samanngato Bhagavat bykato. Katame te gahapati aha acchariy
abbhut dhamm, yehi tva samanngato Bhagavat bykatoti. Na kho
aha bhante jnmi katamehi ahahi acchariyehi abbhutehi dhammehi
samanngato Bhagavat bykatoti. Api ca bhante ye me aha acchariy
abbhut dhamm savijjanti, ta suohi sdhuka manasi karohi,
bhsissmti. Eva gahapatti kho so bhikkhu Uggassa gahapatino
Veslikassa paccassosi. Uggo gahapati Vesliko etadavoca yadha bhante
Bhagavanta pahama d|ratova addasa, saha dassaneneva me
______________________________________________________________
1. Abbhutadhammehi (Sy, Ka)

48

Ahakaniptapi

bhante Bhagavato citta pasdi. Aya kho me bhante pahamo acchariyo


abbhuto dhammo savijjati.
So kho aha bhante pasannacitto Bhagavanta payirupsi. Tassa me
Bhagav anupubbi katha kathesi. Seyyathida, dnakatha slakatha
saggakatha kmna dnava okra sakilesa nekkhamme
nisasa paksesi. Yad ma Bhagav asi kallacitta muducitta
vinvaraacitta udaggacitta pasannacitta, atha y Buddhna
smukkasik dhammadesan, ta paksesidukkha samudaya
nirodha magga. Seyyathpi nma suddha vattha apagatakaka
sammadeva rajana paiggaheyya. Evameva kho me tasmiyeva sane
viraja vtamala dhammacakkhu udapdi ya kici
samudayadhamma, sabba ta nirodhadhammanti. So kho aha bhante
dihadhammo pattadhammo viditadhammo pariyoghadhammo
tiavicikiccho vigatakathakatho vesrajjappatto aparappaccayo
Satthussane tattheva Buddhaca dhammaca saghaca saraa
agamsi, brahmacariyapacamni ca sikkhpadni samdiyi. Aya kho
me bhante dutiyo acchariyo abbhuto dhammo savijjati.
Tassa mayha bhante catasso komriyo pajpatiyo ahesu. Atha
khvha bhante yena t pajpatiyo tenupasa~kami, upasa~kamitv t
pajpatiyo etadavaca may kho bhaginiyo brahmacariyapacamni
sikkhpadni samdinnni1. Y icchati, s idheva bhoge ca bhujatu,
puni ca karotu, sakni v tikulni gacchatu, hoti v pana
purisdhippyo kassa vo dammti. Eva vutte s bhante jeh pajpati
ma etadavoca itthannmassa ma ayyaputta purisassa dehti. Atha kho
aha bhante ta purisa pakkospetv vmena hatthena pajpati gahetv
dakkhiena hatthena bhi~gra gahetv tassa purisassa oojesi. Komri
kho panha bhante dra pariccajanto nbhijnmi cittassa aathatta.
Aya kho me bhante tatiyo acchariyo abbhuto dhammo savijjati.
Savijjanti kho pana me bhante kule bhog, te ca kho appaivibhatt
slavantehi kalyadhammehi. Aya kho me bhante catuttho acchariyo
abbhuto dhammo savijjati.
______________________________________________________________
1. Samdini (S, Ka)

3. Gahapativagga

49

Ya kho panha bhante bhikkhu payirupsmi, sakkaccayeva


payirupsmi no asakkacca. Aya kho me bhante pacamo acchariyo
abbhuto dhammo savijjati.
So ce bhante me yasm dhamma deseti, sakkaccayeva suomi no
asakkacca. No ce me so yasm dhamma deseti, ahamassa dhamma
desemi. Aya kho me bhante chaho acchariyo abbhuto dhammo
savijjati.
Anacchariya kho pana ma bhante devat upasa~kamitv rocenti
svkkhto gahapati Bhagavat dhammoti. Eva vutte aha bhante t
devat eva vadmi vadeyytha v eva kho tumhe devat, no v
vadeyytha, atha kho Svkkhto Bhagavat Dhammoti. Na kho panha
bhante abhijnmi tatonidna cittassa unnati1 ma v devat
upasa~kamanti, aha v devathi saddhi sallapmti. Aya kho me
bhante sattamo acchariyo abbhuto dhammo savijjati.
Ynimni bhante Bhagavat desitni pacorambhgiyni sayojanni,
nha tesa kici attani appahna samanupassmi. Aya kho me bhante
ahamo acchariyo abbhuto dhammo savijjati. Ime kho me bhante aha
acchariy abbhut dhamm savijjanti. Na ca kho aha jnmi katamehi
cha2 ahahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samanngato Bhagavat
bykatoti.
Atha kho so bhikkhu Uggassa gahapatino Veslikassa nivesane
piapta gahetv uhysan pakkmi. Atha kho so bhikkhu
pacchbhatta piaptapaikkanto yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho so bhikkhu yvatako ahosi Uggena gahapatin Veslikena
saddhi kathsallpo, ta sabba Bhagavato rocesi.
Sdhu sdhu bhikkhu, yath ta Uggo gahapati Vesliko samm
bykaramno bykareyya. Imeheva kho bhikkhu ahahi acchariyehi
______________________________________________________________
1. Uati (Ka) Abhi1. 225; Abhi 2. 363 pihesupi passitabba.
2. Katamehipaha (S), katamehipha (I, Ka)

50

Ahakaniptapi

abbhutehi dhammehi samanngato Uggo gahapati Vesliko may bykato.


Imehi ca pana bhikkhu ahahi acchariyehi abbhutehi dhammehi
samanngata Ugga gahapati Veslika dhrehti. . Pahama.
2. Dutiya-uggasutta
22. Eka samaya Bhagav Vajjsu viharati Hatthigme. Tatra kho
Bhagav bhikkh| mantesi ahahi bhikkhave acchariyehi abbhutehi
dhammehi samanngata Ugga gahapati Hatthigmaka dhrethti.
Idamavoca Bhagav, ida vatvna Sugato uhysan vihra pvisi.
Atha kho aataro bhikkhu pubbahasamaya nivsetv
pattacvaramdya yena Uggassa gahapatino Hatthigmakassa nivesana
tenupasa~kami, upasa~kamitv paatte sane nisdi. Atha kho Uggo
gahapati Hatthigmako yena so bhikkhu tenupasa~kami, upasa~kamitv ta
bhikkhu abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinna kho Ugga
gahapati Hatthigmaka so bhikkhu etadavoca ahahi kho tva gahapati
acchariyehi abbhutehi dhammehi samanngato Bhagavat bykato. Katame
te gahapati aha acchariy abbhut dhamm, yehi tva samanngato
Bhagavat bykatoti.
Na kho aha bhante jnmi katamehi ahahi acchariyehi abbhutehi
dhammehi samanngato Bhagavat bykatoti. Api ca bhante ye me aha
acchariy abbhut dhamm savijjanti. Ta suhi sdhuka manasi
karohi, bhsissmti. Eva gahapatti kho so bhikkhu Uggassa
gahapatino Hatthigmakassa paccassosi. Uggo gahapati Hatthigmako
etadavoca yadha bhante ngavane paricaranto Bhagavanta pahama
d|ratova addasa, saha dassaneneva me bhante Bhagavato citta pasdi,
surmado ca pahyi. Aya kho me bhante pahamo acchariyo abbhuto
dhammo savijjati.
So kho aha bhante pasannacitto Bhagavanta payirupsi, tassa me
Bhagav anupubbi katha kathesi. Seyyathida, dnakatha slakatha
kmna dnava okra sakilesa nekkhamme nisasa paksesi.
Yad ma Bhagav asi kallacitta muducitta vinvaraacitta
udaggacitta pasannacitta. Atha

3. Gahapativagga

51

y Buddhna smukkasik dhammadesan, ta paksesidukkha


samudaya nirodha magga. Seyyathpi nma suddha vattha
apagatakaka sammadeva rajana paiggaheyya. Evameva kho me
tasmi yeva sane viraja vtamala dhammacakkhu udapdi ya kici
samudayadhamma, sabba ta nirodhadhammanti. So kho aha bhante
dihadhammo pattadhammo viditadhammo pariyoghadhammo
tiavicikiccho vigatakathakatho vesrajjappatto aparappaccayo
Satthussane tattheva Buddhaca dhammaca saghaca saraa
agamsi. Brahmacariyapacamni ca sikkhpadni samdiyi. Aya kho
me bhante dutiyo acchariyo abbhuto dhammo savijjati.
Tassa mayha bhante catasso komriyo pajpatiyo ahesu. Atha
khvha bhante yena t pajpatiyo tenupasa~kami, upasa~kamitv t
pajpatiyo etadavaca may kho bhaginiyo brahmacariyapacamni
sikkhpadni samdinnni. Y icchati, s idheva bhoge ca bhucatu,
puni ca karotu, sakni v tikulni gacchatu, hoti vpana
purisdhippyo, kassa vo dammti. Eva vutte s bhante jeh pajpati
ma etadavoca itthannmassa ma ayyaputta purisassa dehti. Atha kho
aha bhante ta purisa pakkospetv vmena hatthena pajpati gahetv
dakkhiena hatthena bhi~gra gahetv tassa purisassa oojesi. Komri
kho panha bhante dra pariccajanto nbhijnmi cittassa aathattha.
Aya kho me bhante tatiyo acchariyo abbhuto dhammo.
Savijjanti kho pana me bhante kule bhog, te ca kho appaivibhatt
slavantehi kalyadhammehi. Aya kho me bhante catuttho acchariyo
abbhuto dhammo savijjati.
Ya kho panha bhante bhikkhu payirupsmi, sakkaccayeva
payirupsmi no asakkacca. So ce me yasm dhamma deseti,
sakkaccayeva suomi no asakkacca. No ce me so yasm dhamma
deseti, ahamassa dhamma desemi. Aya kho me bhante pacamo
acchariyo abbhuto dhammo savijjati.

52

Ahakaniptapi

Anacchariya kho pana bhante saghe nimantite devat


upasa~kamitv rocenti asuko gahapati bhikkhu ubhatobhgavimutto,
asuko pavimutto, asuko kyasakkh, asuko dihippatto1, asuko
saddhvimutto, asuko dhammnusr, asuko saddhnusr, asuko slav
kalyadhammo, asuko dusslo ppadhammoti. Sagha kho panha
bhante parivisanto nbhijnmi eva citta uppdento imassa v thoka
demi, imassa v bahukanti. Atha khvha bhante samacittova demi. Aya
kho me bhante chaho acchariyo abbhuto dhammo savijjati.
Anacchariya kho pana ma bhante devat upasa~kamitv rocenti
svkkhto gahapati Bhagavat dhammoti. Eva vutte aha bhante t
devat eva vademi vadeyytha v eva kho tumhe devat, no v
vadeyytha. Atha kho svkkhto Bhagavat dhammoti. Na kho panha
bhante abhijnmi tatonidna cittassa unnati ma t devat
upasa~kamanti, aha v devathi saddhi sallapmti. Aya kho me
bhante sattamo acchariyo abbhuto dhammo savijjati.
Sace kho panha bhante Bhagavato pahamatara kla kareyya,
anacchariya kho paneta. Ya ma Bhagav eva bykareyya natthi
ta sayojana yena sayutto Uggo gahapati Hatthigmako puna ima
loka gaccheyyti. Aya kho me bhante ahamo acchariyo abbhuto
dhammo savijjati. Ime kho me bhante aha acchariy abbhut dhamm
savijjanti. Na ca kho aha jnmi katamehi cha ahahi acchariyehi
abbhutehi dhammehi samanngato Bhagavat bykatoti.
Atha kho so bhikkhu Uggassa gahapatino Hatthigmakassa nivesane
piapta gahetv uhysan pakkmi. Atha kho so bhikkhu
pacchbhatta piaptapaikkanto yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho so bhikkhu yvatako ahosi Uggena gahapatin Hatthigmakena
saddhi kathsallpo, ta sabba Bhagavato rocesi.
______________________________________________________________
1. Dihappatto (Ka)

3. Gahapativagga

53

Sdhu sdhu bhikkhu, yath ta Uggo gahapati Hatthigmako samm


bykaramno bykareyya, imeheva kho bhikkhu ahahi acchariyehi
abbhutehi dhammehi samanngato Uggo gahapati Hatthigmako may
bykato, imehi ca pana bhikkhu ahahi acchariyehi abbhutehi dhammehi
samanngata Ugga gahapati Hatthigmaka dhrehti. . Dutiya.
3. Pahamahatthakasutta
23. Eka samaya Bhagav aviya viharati Aggave cetiye. Tatra
kho Bhagav bhikkh| mantesisattahi bhikkhave acchariyehi abbhutehi
dhammehi samanngata Hatthaka avaka dhretha. Katamehi sattahi?
Saddho hi bhikkhave Hatthako avako, slav bhikkhave Hatthako
avako, hirm bhikkhave Hatthako avako, ottapp bhikkhave Hatthako
avako, bahussuto bhikkhave Hatthako avako, cgav bhikkhave
Hatthako avako, paav bhikkhave Hatthako avako. Imehi kho
bhikkhave sattahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samanngata
Hatthaka avaka dhrethti. Idamavoca Bhagav, ida vatvna Sugato
uhysan vihra pvisi.
Atha kho aataro bhikkhu pubbahasamaya nivsetv
pattacvaramdya yena Hatthakassa avakassa nivesana tenupasa~kami,
upasa~kamitv paatte sane nisdi. Atha kho Hatthako avako yena so
bhikkhu tenupasa~kami, upasa~kamitv ta bhikkhu abhivdetv
ekamanta nisdi, ekamanta nisinna kho Hatthaka avaka so
bhikkhu etadavoca
Sattahi kho tva vuso acchariyehi abbhutehi dhammehi samanngato
Bhagavat bykato. Katamehi sattahi? Saddho bhikkhave Hatthako avako,
slav -pa-. Hirm. Ottapp. Bahussuto. Cgav, pav bhikkhave
Hatthako avakoti. Imehi kho tva vuso sattahi acchariyehi abbhutehi
dhammehi samanngato Bhagavat bykatoti. Kaccittha bhante na koci gih
ahosi odtavasanoti. Na hettha vuso koci gih ahosi odtavasanoti. Sdhu
bhante yadettha na koci gih ahosi odtavasanoti.

54

Ahakaniptapi

Atha kho so bhikkhu Hatthakassa avakassa nivesane piapta


gahetv uhysan pakkmi. Atha kho so bhikkhu pacchbhatta
piaptapaikkanto yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv
Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho so
bhikkhu Bhagavanta etadavoca
Idhha bhante pubbahasamaya nivsetv pattacvaramdya yena
Hatthakassa avakassa nivesana tenupasa~kami, upasa~kamitv
paatte sane nisdi. Atha kho bhante Hatthako avako yenha
tenupasa~kami, upasa~kamitv ma abhivdetv ekamanta nisdi.
Ekamanta nisinna kho aha bhante Hatthaka avaka etadavaca
sattahi kho tva vuso acchariyehi abbhutehi dhammehi samanngato
Bhagavat bykato. Katamehi sattahi saddho bhikkhave Hatthako avako,
slav -pa-. Hirm. Ottapp. Bahussuto. Cgav. Paav bhikkhave
Hatthako avakoti. Imehi kho tva vuso sattahi acchariyehi abbhutehi
dhammehi samanngato Bhagavat bykatoti.
Eva vutte bhante Hatthako ma etadavoca kaccittha bhante na koci
gih ahosi odtavasanoti. Na hettha vuso koci gih ahosi odtavasanoti.
Sdhu bhante yadettha na koci gih ahosi odtavasanoti.
Sdhu sdhu bhikkhu, appiccho so bhikkhu kulaputto santeyeva attani
kusaladhamme na icchati parehi yamne1. Tena hi tva bhikkhu iminpi
ahamena acchariyena abbhutena dhammena samanngata Hatthaka
avaka dhrehi, yadida appicchatyti. . Tatiya.
4. Dutiyahatthakasutta
24. Eka samaya Bhagav aviya viharati Aggave cetiye. Atha
kho Hatthako avako pacamattehi upsakasatehi parivuto yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi.
Ekamanta nisinna kho Hatthaka avaka
______________________________________________________________
1. Papayamne (Ka)

3. Gahapativagga

55

Bhagav etadavoca mahat kho tyya Hatthaka paris, katha pana tva
Hatthaka ima mahati parisa sa~gahsti. Ynimni bhante Bhagavat
desitni * cattri sa~gahavatth|ni, tehha1 ima mahati parisa
sa~gahmi, aha bhante ya jnmi aya dnena sa~gahetabboti, ta
dnena sa~gahmi, ya jnmi aya peyyavajjena sa~gahetabboti, ta
peyyavajjena sa~gahmi, ya jnmi aya atthacariyya sa~gahetabboti,
ta atthacariyya sa~gahmi, ya jnmi aya samnattatya
sa~gahetabboti, ta samnattatya sa~gahmi. Savijjanti kho pana me
bhante kule bhog, daliddassa kho no tath sotabba maantti. Sdhu
sdhu Hatthaka, yoni kho tyya Hatthaka mahati parisa sa~gahetu.
Ye hi keci Hatthaka attamaddhna mahati parisa sa~ghahesu,
sabbete imeheva cat|hi a~gahavatth|hi mahati parisa sa~gahesu. Yepi
hi keci Hatthaka angatamaddhna mahati parisa sa~gahissanti,
sabbete imeheva cat|hi sa~gahavatth|hi mahati parisa sa~gahissanti.
Yepi hi keci Hatthaka etarahi mahati parisa sa~gahanti, sabbete
imeheva cat|hi sa~gahavatth|hi mahati parisa sa~gahantti.
Atha kho Hatthako avako Bhagavat dhammiy kathya sandassito
samdapito samuttejito sampahasito uhysan Bhagavanta
abhivdetv padakkhia katv pakkmi. Atha kho Bhagav acirapakkante
Hatthake avake bhikkh| mantesi ahahi bhikkhave acchariyehi
abbhutehi dhammehi samanngata Hatthaka avaka dhretha.
Katamehi ahahi? Saddho bhikkhave Hatthako avako, slav bhikkhave
-pa-. Hirm. Ottapp. Bahussuto. Cgav. Paav bhikkhave Hatthako
avako, appiccho bhikkhave Hatthako avako. Imehi kho bhikkhave
ahahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samanngata Hatthaka
avaka dhrethti. . Catuttha.
5. Mahnmasutta
25. Eka samaya Bhagav Sakkesu viharati Kapilavatthusmi
Nigrodhrme. Atha kho Mahnmo Sakko yena Bhagav tenupasa~kami,
______________________________________________________________
* A 1. 341; D 3. 193 pihesupi.

1. Tenha (S)

56

Ahakaniptapi

upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta


nisinno kho Mahnmo Sakko Bhagavanta etadavoca kittvat nu kho
bhante upsako hotti. Yato kho Mahnma Buddha saraa gato hoti,
dhamma saraa gato hoti, sagha saraa gato hoti. Ettvat kho
Mahnma upsako hotti.
Kittvat pana bhante upsako slav hotti. Yato kho Mahnma
upsako ptipt paivirato hoti, adinndn paivirato hoti,
kmesumicchcr paivirato hoti, musvd paivirato hoti,
surmerayamajjapamdahn paivirato hoti. Ettvat kho Mahnma
upsako slav hotti.
Kittvat pana bhante upsako attahitya paipanno hoti, no
parahityti. Yato kho Mahnma upsako attanva saddhsampanno hoti,
no para saddhsampadya samdapeti1. Attanva slasampanno hoti, no
para slasampadya samdapeti. Attanva cgasampanno hoti, no para
cgasampadya samdapeti. Attanva bhikkh|na dassanakmo hoti, no
para bhikkh|na dassane samdapeti. Attanva saddhamma sotukmo
hoti, no para saddhammassavane samdapeti. Attanva sutna
dhammna dhraajtiko hoti, no para dhammadhraya samdapeti.
Attanva sutna dhammna atth|paparikkhit hoti, no para
atth|paparikkhya samdapeti. Attanva atthamaya dhammamaya
dhammnudhammappaipanno hoti, no para dhammnudhammappaipattiy samdapeti. Ettvat kho Mahnma upsako attahitya paipanno
hoti, no parahityti.
Kittvat pana bhante upsako attahitya ca paipanno hoti parahitya
cti. Yato kho Mahnma upsako attan ca saddhsampanno hoti, paraca
saddhsampadya samdapeti. Attan ca slasampanno hoti, paraca
slasampadya samdapeti. Attan ca cgasampanno hoti, paraca
cgasampadya samdapeti. Attan ca bhikkh|na dassanakmo hoti,
paraca bhikkh|na dassane samdapeti. Attan ca
______________________________________________________________
1. Samdpeti (?)

3. Gahapativagga

57

saddhamma sotukmo hoti, paraca saddhammassavane samdapeti.


Attan ca sutna dhammna dhraajtiko hoti, paraca
dhammadhraya samdapeti. Attan ca sutna dhammna
atth|paparikkhit hoti, paraca atth|paparikkhya samdapeti. Attan ca
atthamaya dhammamaya dhammnudhammappaipanno hoti, paraca
dhammnudhammappaipattiy samdapeti. Ettvat kho Mahnma
upsako attahitya ca paipanno hoti parahitya cti. . Pacama.
6. Jvakasutta
26. Eka samaya Bhagav Rjagahe viharati Jvakambavane. Atha
kho Jvako komrabhacco yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv
Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho Jvako
komrabhacco Bhagavanta etadavoca kittvat nu kho bhante upsako
hotti. Yato kho Jvaka Buddha saraa gato hoti, dhamma saraa
gato hoti, sagha saraa gato hoti. Ettvat kho Jvaka upsako hotti.
Kittvat pana bhante upsako slav hotti. Yato kho Jvaka upsako
ptipt paivirato hoti -pa- surmerayamajjapamdahn paivirato hoti.
Ettvat kho Jvaka upsako slav hotti.
Kittvat pana bhante upsako attahitya paipanno hoti, no
parahityti. Yato kho Jvaka upsako attanva saddhsampanno hoti, no
para saddhsampadya samdapeti -pa-. Attanva atthamaya
dhammamaya dhammnudhammappaipanno hoti, no para
dhammnudhammappaipattiy samdapeti. Ettvat kho Jvaka upsako
attahitya paipanno hoti, no parahityti.
Kittvat pana bhante upsako attahitya ca paipanno hoti parahitya
cti. Yato kho Jvaka upsako attan ca saddhsampanno hoti, paraca
saddhsampadya samdapeti. Attan ca slasampanno hoti, paraca
slasampadya samdapeti. Attan ca

58

Ahakaniptapi

cgasampanno hoti, paraca cgasampadya samdapeti. Attan ca


bhikkh|na dassanakmo hoti, paraca bhikkh|na dassane samdapeti.
Attan ca saddhamma sotukmo hoti, paraca saddhammassavane
samdapeti. Attan ca sutna dhammna dhraajtiko hoti, paraca
dhammadhraya samdapeti. Attan ca sutna dhammna
atth|paparikkhit hoti, paraca atth|paparikkhya samdapeti. Attan ca
atthamaya dhammamaya dhammnudhammappaipanno hoti, paraca
dhammnudhammappaipattiy samdapeti. Ettvat kho Jvaka upsako
attahitya ca paipanno hoti parahitya cti. . Chaha.
7. Pahamabalasutta
27. Ahimni bhikkhave balni. Katamni aha? Ruabal bhikkhave
drak, kodhabal mtugm, vudhabal cor, issariyabal rjno,
ujjhattibal bl, nijjhattibal pait, paisa~khnabal bahussut,
khantibal samaabrhma. Imni kho bhikkhave aha balnti.
.Sattama.
8. Dutiyabalasutta
28. Atha kho yasm Sriputto yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinna kho yasmanta Sriputta Bhagav etadavoca kati nu kho
Sriputta khsavassa bhikkhuno balni, yehi balehi samanngato
khsavo bhikkhu savna khaya paijnti kh me savti. Aha
bhante khsavassa bhikkhuno balni, yehi balehi samanngato khsavo
bhikkhu savna khaya paijnti kh me savti.
Katamni aha? * Idha bhante khsavassa bhikkhuno aniccato sabbe
sa~khr yathbh|ta sammappaya sudih honti. Yampi bhante
khsavassa bhikkhuno aniccato sabbe sa~khr yathbh|ta
sammappaya sudih honti. Idampi bhante khsavassa bhikkhuno
bala hoti, ya bala gamma khsavo bhikkhu savna khaya
paijnti kh me savti. (1)
______________________________________________________________
* Upari 397; Khu 9. 355 pihepi.

3. Gahapativagga

59

Puna capara bhante khsavassa bhikkhuno a~graks|pam km


yathbh|ta sammappaya sudih honti. Yampi bhante khsavassa
bhikkhuno a~graks|pam km yathbh|ta sammappaya sudih
honti. Idampi bhante khsavassa bhikkhuno bala hoti, ya bala
gamma khsavo bhikkhu savna khaya paijnti kh me
savti. (2)
Puna capara bhante khsavassa bhikkhuno vivekaninna citta hoti
vivekapoa vivekapabbhra vivekaha nekkhammbhirata
byantibh|ta sabbaso savahniyehi dhammehi. Yampi bhante
khsavassa bhikkhuno vivekaninna citta hoti vivekapoa
vivekapabbhra vivekaha nekkhammbhirata byantibh|ta sabbaso
savahniyehi dhammehi. Idampi bhante khsavassa bhikkhuno bala
hoti, ya bala gamma khsavo bhikkhu savna khaya paijnti
kh me savti. (3)
Puna capara bhante khsavassa bhikkhuno cattro satipahn
bhvit honti subhvit. Yampi bhante khsavassa bhikkhuno cattro
satipahn bhvit honti subhvit. Idampi bhante khsavassa bhikkhuno
bala hoti. Ya bala gamma khsavo bhikkhu savna khaya
paijnti kh me savti. (4)
Puna capara bhante khsavassa bhikkhuno cattro iddhipd bhvit
honti subhvit -pa- pacindriyni bhvitni honti subhvitni -pa- satta
bojjha~g bhvit honti subhvit -pa- ariyo aha~giko maggo bhvito hoti
subhvito. Yampi bhante khsavassa bhikkhuno ariyo aha~giko maggo
bhvito hoti subhvito. Idampi bhante khsavassa bhikkhuno bala hoti,
ya bala gamma khsavo bhikkhu savna khaya paijnti kh
me savti. (5-8)
Imni kho bhante aha khsavassa bhikkhuno balni, yehi balehi
samanngato khsavo bhikkhu savna khaya paijnti kh me
savti. . Ahama.

60

Ahakaniptapi
9. Akkhaasutta

29. Khaakicco loko khaakicco lokoti bhikkhave assutav


puthujjano bhsati, no ca kho so jnti khaa v akkhaa v. Ahime
bhikkhave akkha asamay brahmacariyavsya. Katame aha? Idha
bhikkhave Tathgato ca loke uppanno hoti Araha Sammsambuddho
Vijjcaraasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro purisadammasrathi Satth
devamanussna Buddho Bhagav. Dhammo ca desiyati opasamiko
parinibbniko sambodhagm sugatappavedito, ayaca puggalo niraya
upapanno hoti. Aya bhikkhave pahamo akkhao asamayo
brahmacariyavsya. (1)
Puna capara bhikkhave Tathgato ca loke uppanno hoti -pa- Satth
devamanussna Buddho Bhagav. Dhammo ca desiyati opasamiko
parinibbniko sambodhagm sugatappavedito, ayaca puggalo
tiracchnayoni upapanno hoti -pa-. (2)
Puna capara bhikkhave -pa- ayaca puggalo pettivisaya
upapannohoti -pa-. (3)
Puna capara bhikkhave -pa- ayaca puggalo aatara dghyuka
devanikya upapanno hoti -pa-. (4)
Puna capara bhikkhave -pa- ayaca puggalo paccantimesu janapadesu
paccjto hoti, so ca hoti avitresu milakkhesu1. Yattha natthi gati
bhikkh|na bhikkhunna upsakna upsikna -pa-. (5)
Puna capara bhikkhave -pa- ayaca puggalo majjhimesu janapadesu
paccjto hoti, so ca hoti micchdihiko vipartadassano natthi dinna,
natthi yiha, natthi huta, natthi sukatadukkana kammna phala
vipko, natthi aya loko, natthi paro loko, natthi mt, natthi pit, natthi
satt opaptik, natthi loke samaabrhma sammaggat samm paipann,
ye imaca loka paraca loka saya abhi sacchikatv pavedentti
-pa-. (6)
______________________________________________________________
1. Milakkh|su (Sy, Ka) D 3. 249 pihepi.

3. Gahapativagga

61

Puna capara bhikkhave -pa- ayaca puggalo majjhimesu janapadesu


paccjto hoti, so ca hoti duppao jao eam|go appaibalo
subhsitadubbhsitassa atthamatu. Aya bhikkhave sattamo akkhao
asamayo brahmacariyavsya. (7)
Puna capara bhikkhave Tathgato ca loke anuppanno hoti Araha
Sammsambuddho -pa- Satth devamanussna Buddho Bhagav. Dhammo
ca na desiyati opasamiko parinibbniko sambodhagm sugatappavedito,
ayaca puggalo majjhimesu janapadesu paccjto hoti, so ca hoti paav
ajao aneam|go paibalo subhsitadubbhsitassa atthamatu. Aya
bhikkhave ahamo akkhao asamayo brahmacariyavsya. Ime kho
bhikkhave aha akkha asamay brahmacariyavsya. (8)
Ekova kho bhikkhave khao ca samayo ca brahmacariyavsya.
Katamo eko? Idha bhikkhave Tathgato ca loke uppanno hoti Araha
Sammsambuddho Vijjcaraasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro
purisadammasrathi Satth devamanussna Buddho Bhagav. Dhammo ca
desiyati opasamiko parinibbniko sambodhagm sugatappavedito, ayaca
puggalo majjhimesu janapadesu paccjto hoti, so ca hoti paav ajao
aneam|go paibalo subhsitadubbhsitassa atthamatu. Aya
bhikkhave ekova khao ca samayo ca brahmacariyavsyti. (1)
Manussalbha1 laddhna, saddhamme suppavedite.
Ye khaa ndhigacchanti, atinmenti te khaa.
Bah| hi akkha vutt, maggassa antaryik.
Kadci karahaci loke, uppajjanti Tathgat.
Tayida2 sammukhbh|ta, ya lokasmi sudullabha.
Manussapailbho ca, saddhammassa ca desan.
Ala vyamitu tattha, attakmena3 jantun,
______________________________________________________________
1. Manussaloka (Sy)

2. Tassida (Ka)

3. Atthakmena (S, Sy, Ka)

62

Ahakaniptapi
Katha vija saddhamma, khao ve1 m upaccag.
Khatt hi socanti, nirayamhi samappit.
Idha ce na virdheti, saddhammassa niymata2.
Vijova attattho, ciratta3 anutapissati.
Avijjnivuto poso, saddhamma apardhiko.
Jtimaraasasra, cira paccanubhossati.
Ye ca laddh manussatta, saddhamme suppavedite.
Akasu Satthu vacana, karissanti karonti v.
Khaa paccavidu loke, brahmacariya anuttara.
Ye magga paipajjisu, Tathgatappavedita.
Ye savar cakkhumat, desitdiccabandhun.
Tesu4 gutto sad sato, vihare anavassuto.
Sabbe anusaye chetv, mradheyyaparnuge.
Te ve pra~gat5 loke, ye patt savakkhayanti.
Navama.
10. Anuruddhamahvitakkasutta

30. Eka samaya Bhagav Bhaggesu viharati Susumragire


Bhesakavane migadye. Tena kho pana samayena yasm Anuruddho
Cetsu viharati Pcnavasadye. Atha kho yasmato Anuruddhassa
rahogatassa paisallnassa eva cetaso parivitakko udapdi appicchassya
dhammo, nya dhammo mahicchassa. Santuhassya dhammo, nya
dhammo asantuhassa. Pavivittassya dhammo, nya dhammo
sa~gaikrmassa. raddhavriyassya dhammo, nya dhammo
kustassa. Upahitassatissya6 dhammo, nya dhammo muhassatissa7.
Samhitassya dhammo, nya dhammo asamhitassa. Paavato aya
dhammo, nya dhammo duppaassti.
______________________________________________________________
1. Vo (Sy)
2. Niymita (Sy)
4. Tesa(Ka)
5. Pragat (S, Sy, I)
7. Muhasatissa (S, Sy, I)

3. Ciranta (Ka)
6. Upahitasatissya (S, Sy, I)

3. Gahapativagga

63

Atha kho Bhagav yasmato Anuruddhassa cetas


cetoparivitakkamaya seyyathpi nma balav puriso samijita v
bha pasreyya, pasrita v bha samijeyya. Evameva Bhaggesu
Susumragire Bhesakavane migadye antarahito Cetsu Pcnavasadye
yasmato Anuruddhassa sammukhe pturahosi. Nisdi Bhagav paatte
sane. yasmpi kho Anuruddho Bhagavanta abhivdetv ekamanta
nisdi. Ekamanta nisinna kho yasmanta Anuruddha Bhagav
etadavoca
Sdhu sdhu Anuruddha, sdhu kho tva Anuruddha (ya ta
mahpurisavitakka)1 vitakkesi appicchassya dhammo, nya dhammo
mahicchassa. Santuhassya dhammo, nya dhammo asantuhassa.
Pavivittassya dhammo, nya dhammo sa~gaikrmassa.
raddhavriyassya dhammo, nya dhammo kustassa.
Upahitassatissya dhammo, nya dhammo muhassatissa.
Samhitassya dhammo, nya dhammo asamhitassa. Paavato aya
dhammo, nya dhammo duppaassti. Tena hi tva Anuruddha imampi
ahama mahpurisavitakka vitakkehi nippapacrmassya dhammo
nippapacaratino, nya dhammo papacrmassa papacaratinoti.
Yato kho tva Anuruddha ime aha mahpurisavitakke vitakkessasi,
tato tva Anuruddha yvadeva2 ka~khissasi, vivicceva kmehi vivicca
akusalehi dhammehi savitakka savicra vivekaja ptisukha pahama
jhna upasampajja viharissasi.
Yato kho tva Anuruddha ime aha mahpurisavitakke vitakkessasi,
tato tva Anuruddha yvadeva ka~khissasi, vitakkavicrna v|pasam
ajjhatta sampasdana cetaso ekodibhva avitakka avicra
samdhija ptisukha dutiya jhna upasampajja viharissasi.
Yato kho tva Anuruddha ime aha mahpurisavitakke vitakkessasi,
tato tva Anuruddha yvadeva ka~khissasi, ptiy ca virg upekkhako ca
viharissasi, sato ca sampajno sukhaca kyena
______________________________________________________________
1. Satta mahpurisavitakke (S, I) D 3. 249 pihepi.

2. Yvade (Sa 1. 412 pihe)

64

Ahakaniptapi

paisavedissasi, ya ta ariy cikkhanti upekkhako satim


sukhavihrti tatiya jhna upasampajja viharissasi.
Yato kho tva Anuruddha ime aha mahpurisavitakke vitakkessasi,
tato tva Anuruddha yvadeva ka~khissasi, sukhassa ca pahn dukkhassa
ca pahn pubbeva somanassadomanassna attha~gam
adukkhamasukha upekkhsatiprisuddhi catuttha jhna upasampajja
viharissasi.
Yato kho tva Anuruddha ime ca aha mahpurisavitakke vitakkessasi,
imesaca catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh bhavissasi akicchalbh
akasiralbh, tato tuyha Anuruddha seyyathpi nma gahapatissa v
gahapatiputtassa v nnrattna dussna dussakaraako p|ro.
Evameva te pasuk|lacvara khyissati santuhassa viharato ratiy
aparitassya phsuvihrya okkamanya nibbnassa.
Yato kho tva Anuruddha ime ca aha mahpurisavitakke vitakkessasi,
imesaca catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh bhavissasi akicchalbh
akasiralbh, tato tuyha Anuruddha seyyathpi nma gahapatissa v
gahapatiputtassa v slna odano vicitakako anekas|po anekabyajano.
Evameva te piiylopabhojana khyissati santuhassa viharato ratiy
aparitassya phsuvihrya okkamanya nibbnassa.
Yato kho tva Anuruddha ime ca aha mahpurisavitakke vitakkessasi,
imesaca catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh bhavissasi akicchalbh
akasiralbh, tato tuyha Anuruddha seyyathpi nma gahapatissa v
gahapatiputtassa v k|gra ullittvalitta nivta phusitaggaa
pihitavtapna. Evameva te rukkham|lasensana khyissati
santuhassa viharato ratiy apiritassya phsuvihrya okkamanya
nibbnassa.
Yato kho tva Anuruddha ime ca aha mahpurisavitakke vitakkessasi,
imesaca catunna jhnna bhicetasikna dihadhammasukhavihrna nikmalbh bhavissasi akicchalbh akasiralbh, tato tuyha

3. Gahapativagga

65

Anuruddha seyyathpi nma gahapatissa v gahapatiputtassa v palla~ko


gonakatthato paikatthato paalikatthato kadalimigapavarapaccattharao1
sa-uttaracchado ubhatolohitak|padhno. Evameva te
tiasanthrakasayansana khyissati santuhassa viharato ratiy
aparitassya phsuvihrya okkamanya nibbnassa.
Yato kho tva Anuruddha ime ca aha mahpurisavitakke vitakkessasi,
imesaca catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh bhavissasi akicchalbh
akasiralbh, tato tuyha Anuruddha seyyathpi nma gahapatissa v
gahapatiputtassa v nnbhesajjni. Seyyathida, sappi navanta tela
madhu phita. Evameva te p|timuttabhesajja khyissati santuhassa
viharato ratiy aparitassya phsuvihrya okkamanya nibbnassa. Tena hi
tva Anuruddha yatikampi vassvsa idheva Cetsu Pcnavasadye
vihareyysti. Eva bhanteti kho yasm Anuruddho Bhagavato
paccassosi.
Atha kho Bhagav yasmanta Anuruddha imin ovdena ovaditv
seyyathpi nma balav puriso samijita v bha pasreyya, pasrita
v bha samijeyya. Evameva Cetsu Pcnavasadye antarahito
Bhaggesu Susumragire Bhesakavane migadye pturahosti. Nisdi
Bhagav paatte sane, nisajja kho Bhagav bhikkh| mantesi aha kho
bhikkhave mahpurisavitakke desessmi, ta sutha -pa-. Katame ca
bhikkhave aha mahpurisavitakk? Appicchassya bhikkhave dhammo,
nya dhammo mahicchassa. Santuhassya bhikkhave dhammo, nya
dhammo asantuhassa. Pavivittassya bhikkhave dhammo, nya
dhammo sa~gaikrmassa. raddhavriyassya bhikkhave dhammo,
nya dhammo kustassa. Upahitassatissya bhikkhave dhammo, nya
dhammo muhassatissa. Samhitassya bhikkhave dhammo, nya
dhammo asamhitassa. Paavato aya bhikkhave dhammo, nya
dhammo duppaassa. Nippapacrmassya bhikkhave dhammo
nippapacaratino, nya dhammo papacrmassa papacaratino.
______________________________________________________________
1. Kdali...paccattharao (S)

66

Ahakaniptapi

Appicchassya bhikkhave dhammo, nya dhammo mahicchassti


iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Idha bhikkhave bhikkhu
appiccho samno appicchoti ma jneyyunti na icchati, santuho samno
santuhoti ma jneyyunti na icchati, pavivitto samno pavivittoti ma
jneyyunti na icchati, raddhavriyo samno raddhavriyoti ma
jneyyunti na icchati, upahitassati samno upahitassatti ma
jneyyunti na icchati, samhito samno samhitoti ma jneyyunti na
icchati, paav samno paavti ma jneyyunti na icchati,
nippapacrmo samno nippapacrmoti ma jneyyunti na icchati,
appicchassya bhikkhave dhammo, nya dhammo mahicchassti iti
ya ta vutta, idameta paicca vutta. (1)
Santuhassya bhikkhave dhammo, nya dhammo asantuhassti
iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Idha bhikkhave bhikkhu
santuho hoti itartara cvara piapta sensana gilnappaccaya
bhesajjaparikkhrena. Santuhassya bhikkhave dhammo, nya
dhammo asantuhassti iti ya ta vutta, idameta paicca vutta. (2)
Pavivittassya bhikkhave dhammo, nya dhammo
sa~gaikrmassti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Idha
bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato bhavanti upasa~kamitro
bhikkh| bhikkhuniyo upsak upsikyo rjno rjamahmatt titthiy
titthiyasvak. Tatra bhikkhu vivekaninnena cittena vivekapoena
vivekapabbhrena vivekahena nekkhammbhiratena aadatthu
uyyojanikapaisayuttayeva katha katt1 hoti. Pavivittassya
bhikkhave dhammo, nya dhammo sa~gaikrmassti iti ya ta
vutta, idameta paicca vutta. (3)
raddhavriyassya bhikkhave dhammo, nya dhammo
kustassti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Idha
bhikkhave bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna dhammna
pahnya kusalna dhammna upasampadya, thmav dahaparakkamo
anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
______________________________________________________________
1. Pavatt (Ka)

3. Gahapativagga

67

raddhavriyassya bhikkhave dhammo, nya dhammo kustassti iti


ya ta vutta, idameta paicca vutta. (4)
Upahitassatissya bhikkhave dhammo, nya dhammo
muhassatissti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Idha
bhikkhave bhikkhu satim hoti paramena satinepakkena samanngato
cirakatampi cirabhsitampi sarit anussarit. Upahitassatissya
bhikkhave dhammo, nya dhammo muhassatissti iti ya ta vutta,
idameta paicca vutta. (5)
Samhitassya bhikkhave dhammo, nya dhammo asamhitassti
iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Idha bhikkhave bhikkhu
vivicceva kmehi -pa- catuttha jhna upasampajja viharati.
Samhitassya bhikkhave Dhammo, nya Dhammo asamhitassti iti
ya ta vutta, idameta paicca vutta. (6)
Paavato aya bhikkhave Dhammo, nya Dhammo duppaassti
iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Idha bhikkhave bhikkhu
paav hoti udayatthagminiy paya samanngato ariyya
nibbedhikya samm dukkhakkhayagminiy. Paavato aya bhikkhave
dhammo, nya dhammo duppaassti iti ya ta vutta, idameta
paicca vutta. (7)
Nippapacrmassya bhikkhave Dhammo nippapacaratino, nya
Dhammo papacrmassa papacaratinoti iti kho paneta vutta,
kiceta paicca vutta. Idha bhikkhave bhikkhuno papacanirodhe citta
pakkhandati pasdati santihati vimuccati. Nippapacrmassya
bhikkhave dhammo nippapacaratino, nya dhammo papacrmassa
papacaratinoti iti ya ta vutta, idameta paicca vuttanti. (8)
Atha kho yasm Anuruddho yatikampi vassvsa tattheva Cetsu
Pcnavasadye vihsi. Atha kho yasm Anuruddho eko v|pakaho
appamatto tp pahitatto viharanto nacirasseva yassatthya kulaputt
sammadeva agrasm anagriya pabbajanti, tadanuttara
brahmacariyapariyosna diheva dhamme saya abhi sacchikatv
upasampajja vihsi, kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya,
npara itthattyti abbhasi. Aataro ca panyasm Anuruddho

Ahakaniptapi

68

arahata ahosti. Atha kho yasm Anuruddho arahattappatto tya


velya im gthyo abhsi
* Mama sa~kappamaya, Satth loke anuttaro.
Manomayena kyena, iddhiy upasa~kami.
Yath me ahu sa~kappo, tato uttari desayi.
Nippapacarato Buddho, nippapaca adesayi.
Tassha dhammamaya, vihsi ssane rato.
Tisso vijj anuppatt, kata Buddhassa ssananti. . Dasama.
Gahapativaggo tatiyo.
Tassuddna
Dve Ugg dve ca Hatthak, Mahnmena Jvako.
Dve Bal Akkha vutt, Anuruddhena te dasti.
_____
4. Dnavagga
1. Pahamadnasutta
31. + Ahimni bhikkhave dnni. Katamni aha? sajja dna deti,
bhay dna deti, adsi meti dna deti, dassati meti dna deti,
shu dnanti dna deti, aha pacmi, ime na pacanti, nrahmi pacanto
apacantna dna adtunti dna deti, ima me dna dadato kalyo
kittisaddo abbhuggacchatti dna deti cittla~kracittaparikkhrattha
dna deti. Imni kho bhikkhave aha dnnti. . Pahama.
2. Dutiyadnasutta
32. ++ Saddh hiriya kusalaca dna,
Dhamm ete sappurisnuyt.
Eta hi magga diviya vadanti,
Etena hi gacchati devalokanti. . Dutiya.
______________________________________________________________
* Khu 2. 336 pihepi.

+ D 3. 214 pihepi.

++ Abhi 4. 255 pihepi.

4. Dnavagga

69

3. Dnavatthusutta
33. Ahimni bhikkhave dnavatth|ni. Katamni aha? Chand dna
deti, dos dna deti, moh dna deti, bhay dna deti, dinnapubba
katapubba pitupitmahehi, nrahmi pora kulavasa hpetunti
dna deti, imha dna datv kyassa bhed para mara sugati
sagga loka upapajjissmti dna deti, ima me dna dadato citta
pasdati, attamanat somanassa upajyatti dna deti,
cittla~kracittaparikkhrattha dna deti. Imni kho bhikkhave aha
dnavatth|nti. . Tatiya.
4. Khettasutta
34. Aha~gasamanngate bhikkhave khette bja vutta na
mahapphala hoti na mahassda na phtiseyya1. Katha
aha~gasamanngate? Idha bhikkhave khetta unnmaninnmi ca hoti,
psasakkharikaca hoti, |saraca hoti, na ca gambhrasita hoti, na
yasampanna hoti, na apyasampanna hoti, na mtiksampanna hoti,
na mariydasampanna hoti. Eva aha~gasamanngate bhikkhave khette
bja vutta na mahapphala hoti na mahassda na phtiseyya.
Evameva kho bhikkhave aha~gasamanngatesu samaabrhmaesu
dna dinna na mahapphala hoti na mahnisasa na mahjutika na
mahvipphra. Katha aha~gasamanngatesu? Idha bhikkhave
samaabrhma micchdihik honti micchsa~kapp micchvc
micchkammant micch-jv micchvym micchsatino
micchsamdhino. Eva aha~gasamanngatesu bhikkhave
samaabrhmaesu dna dinna na mahapphala hoti na mahnisasa
na mahjutika na mahvipphra.
Aha~gasamanngate bhikkhave khette bja vutta mahapphala
hoti mahassda phtiseyya. Katha aha~gasamanngate? Idha
bhikkhave khetta anunnmninnmi ca hoti, apsasakkharikaca hoti,
an|saraca hoti, gambhrasita hoti, yasampanna hoti, apyasampanna
hoti,
______________________________________________________________
1. Na phtiseyyanti (S, Sy, Ka), na phtiseyy (katthaci)

Ahakaniptapi

70

mtiksampanna hoti, mariydasampanna hoti, eva


aha~gasamanngate bhikkhave khette bja vutta mahapphala hoti
mahassda phtiseyya.
Evameva kho bhikkhave aha~gasamanngatesu samaabrhmaesu
dna dinna mahapphala hoti mahnisasa mahjutika
mahvipphra. Katha aha~gasamanngatesu? Idha bhikkhave
samaabrhma sammdihik honti sammsa~kapp sammvc
sammkammant samm-jv sammvym sammsatino
sammsamdhino. Eva aha~gasamanngatesu bhikkhave
samaabrhmaesu dna dinna mahapphala hoti mahnisasa
mahjutika mahvipphranti.
Yathpi khette sampanne, pavutt bjasampad.
Deve sampdayantamhi1, hoti dhaassa sampad.
Antisampad hoti, vir|h bhavati sampad.
Vepullasampad hoti, phala ve hoti sampad.
Eva sampannaslesu, dinn bhojanasampad.
Sampadna upaneti, sampanna hissa ta kata.
Tasm sampadamka~kh, sampannatth|dha puggalo.
Sampannapae sevetha, eva ijjhanti sampad.
Vijjcaraasampanne, laddh cittassa sampada.
Karoti kammasampada, labhati catthasampada.
Loka atv yathbh|ta, pappuyya dihisampada.
Maggasampadamgamma, yti sampannamnaso.
Odhunitv mala sabba, patv nibbnasampada.
Muccati sabbadukkhehi, s hoti sabbasampadti. . Catuttha.
5. Dn|papattisutta
35. * Ahim bhikkhave dn|papattiyo. Katam aha? Idha bhikkhave
ekacco dna deti samaassa v brhmaassa v anna pna vattha
______________________________________________________________
1. Sajyantamhi (Ka)

* D 3. 214 pihepi.

4. Dnavagga

71

yna mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya. So ya deti, ta


paccssati1. So passati khattiyamahsle v brhmaamahsle v
gahapatimahsle v pacahi kmaguehi samappite sama~gbh|te
paricrayamne, tassa eva hoti aho vatha kyassa bhed para
mara khattiyamahslna v brhmaamahslna v
gahapatimahslna v sahabyata upapajjeyyanti. So ta citta dahati,
ta citta adhihti, ta citta bhveti. Tassa ta citta hne vimutta2
uttari abhvita tatr|papattiy savattati, kyassa bhed para mara
khattiyamahslna v brhmaamahslna v gahapatimahslna
v sahabyata upapajjati. Taca kho slavato vadmi, no dusslassa. Ijjhati
bhikkhave slavato cetopaidhi visuddhatt. (1)
Idha pana bhikkhave ekacco dna deti samaassa v brhmaassa v
anna pna vattha yna mlgandhavilepana
seyyvasathapadpeyya. So ya deti, ta paccssati. Tassa suta hoti
Ctumahrjik3 dev dghyuk vaavanto sukhabahulti. Tassa eva
hoti aho vatha kyassa bhed para mara Ctumahrjikna
devna sahabyata upapajjeyyanti. So ta citta dahati, ta citta
adhihti, ta citta bhveti. Tassa ta citta hne vimutta uttari
abhvita tatr|papattiy savattati, kyassa bhed para mara
Ctumahrjikna devna sahabyata upapajjati. Taca kho slavato
vadmi, no dusslassa. Ijjhati bhikkhave slavato cetopaidhi visuddhatt. (2)
Idha pana bhikkhave ekacco dna deti samaassa v brhmaassa v
anna pna vattha yna mlgandhavilepana
seyyvasathapadpeyya. So ya deti, ta paccssati. Tassa suta hoti
Tvatis dev -pa- Ym dev. Tusit dev. Nimmnarat dev.
Paranimmitavasavatt dev dghyuk vaavanto sukhabahulti. Tassa
eva hoti aho vatha kyassa bhed para mara
Paranimmitavasavattna devna sahabyata upapajjeyyanti. So ta
citta dahati, ta citta
______________________________________________________________
1. Paccsisati (S, Sy, Ka, I)
2. Hnedhimutta (Sy, I) vimuttanti adhimutta, vimuttanti v vissaha
(ksavaan)
3. Ctummahrjik (S, Sy, Ka, I)

72

Ahakaniptapi

adhihti, ta citta bhveti. Tassa ta citta hne vimutta uttari


abhvita tatr|papattiy savattati, kyassa bhed para mara
Paranimmitavasavattna devna sahabyata upapajjati. Taca kho
slavato vadmi, no dusslassa. Ijjhati bhikkhave slavato cetopaidhi
visuddhatt. (3-7)
Idha pana bhikkhave ekacco dna deti samaassa v brhmaassa v
anna pna vattha yna mlgandhavilepana
seyyvasathapadpeyya. So ya deti, ta paccssati. Tassa suta hoti
brahmakyik dev dghyuk vaavanto sukhabahulti. Tassa eva hoti
aho vatha kyassa bhed para mara brahmakyikna devna
sahabyata upapajjeyyanti. So ta citta dahati, ta citta adhihti, ta
citta bhveti. Tassa ta citta hne vimutta uttari abhvita
tatr|papattiy savattati, kyassa bhed para mara brahmakyikna
devna sahabyata upapajjati. Taca kho slavato vadmi, no dusslassa.
Vtargassa, no sargassa. Ijjhati bhikkhave slavato cetopaidhi vtargatt.
Im kho bhikkhave aha dn|papattiyoti. (8).Pacama.
6. Puakiriyavatthusutta
36. Timni bhikkhave puakiriyavatth|ni. Katamni ti?
Dnamaya puakiriyavatthu1, slamaya puakiriyavatthu,
bhvanmaya puakiriyavatthu. Idha bhikkhave ekaccassa dnamaya
puakiriyavatthu paritta kata hoti, slamaya puakiriyavatthu
paritta kata hoti, bhvanmaya puakiriyavatthu2 nbhisambhoti.
So kyassa bhed para mara manussadobhagya upapajjati.
Idha pana bhikkhave ekaccassa dnamaya puakiriyavatthu mattaso
kata hoti, slamaya puakiriyavatthu mattaso kata hoti,
bhvanmaya puakiriyavatthu nbhisambhoti. So kyassa bhed
para mara manussasobhagya upapajjati.
______________________________________________________________
1. Puakiriyavatthu (S, I) evamuparipi.

2. Puakiriyavatthu (Sy)

4. Dnavagga

73

Idha pana bhikkhave ekaccassa dnamaya puakiriyavatthu


adhimatta kata hoti, slamaya puakiriyavatthu adhimatta kata
hoti, bhvanmaya puakiriyavatthu nbhisambhoti. So kyassa bhed
para mara Ctumahrjikna devna sahabyata upapajjati. Tatra
bhikkhave cattro mahrjno dnamaya puakiriyavatthu atireka
karitv slamaya puakiriyavatthu atireka karitv Ctumahrjike
deve dasahi hnehi adhigahanti dibbena yun dibbena vaena dibbena
sukhena dibbena yasena dibbena dhipateyyena dibbehi r|pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phohabbehi.
Idha pana bhikkhave ekaccassa dnamaya puakiriyavatthu
adhimatta kata hoti, slamaya puakiriyavatthu adhimatta kata
hoti, bhvanmaya puakiriyavatthu nbhisambhoti. So kyassa bhed
para mara Tvatisna devna sahabyata upapajjati. Tatra
bhikkhave Sakko devnamindo dnamaya puakiriyavatthu atireka
karitv slamaya puakiriyavatthu atireka karitv Tvatise deve
dasahi hnehi adhigahti dibbena yun -pa- dibbehi phohabbehi.
Idha pana bhikkhave ekaccassa dnamaya puakiriyavatthu
adhimatta kata hoti, slamaya puakiriyavatthu adhimatta kata
hoti, bhvanmaya puakiriyavatthu nbhisambhoti. So kyassa bhed
para mara Ymna devna sahabyata upapajjati. Tatra bhikkhave
Suymo devaputto dnamaya puakiriyavatthu atireka karitv
slamaya puakiriyavatthu atireka karitv Yme deve dasahi hnehi
adhigahti dibbena yun -pa- dibbehi phohabbehi.
Idha pana bhikkhave ekaccassa dnamaya puakiriyavatthu
adhimatta kata hoti, slamaya puakiriyavatthu adhimatta kata
hoti, bhvanmaya puakiriyavatthu nbhisambhoti. So kyassa bhed
para mara Tusitna devna sahabyata upapajjati. Tatra bhikkhave
Santusito devaputto dnamaya puakiriyavatthu atireka karitv
slamaya puakiriyavatthu atireka karitv Tusite deve dasahi hnehi
adhigahti dibbena yun -pa- dibbehi phohabbehi.

74

Ahakaniptapi

Idha pana bhikkhave ekaccassa dnamaya puakiriyavatthu


adhimatta kata hoti, slamaya puakiriyavatthu adhimatta kata
hoti, bhvanmaya puakirivatthu nbhisambhoti. So kyassa bhed
para mara Nimmnaratna devna sahabyata upapajjati. Tatra
bhikkhave Sunimmito devaputto dnamaya puakiriyavatthu atireka
karitv slamaya puakiriyavatthu atireka karitv Nimmnaratdeve
dasahi hnehi adhigahti dibbena yun -pa- dibbehi phohabbehi.
Idha pana bhikkhave ekaccassa dnamaya puakiriyavatthu
adhimatta kata hoti, slamaya puakiriyavatthu adhimatta kata
hoti, bhvanmaya puakiriyavatthu nbhisambhoti. So kyassa bhed
para mara Paranimmitavasavattna devna sahabyata upapajjati.
Tatra bhikkhave Vasavatt devaputto dnamaya puakiriyavatthu
atireka karitv slamaya puakiriyavatthu atireka karitv
Paranimmitavasavattdeve dasahi hnehi adhigahti dibbena yun
dibbena vaena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena dhipateyyena
dibbehi r|pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi
phohabbehi. Imni kho bhikkhave ti puakiriyavatth|nti. . Chaha.
7. Sappurisadnasutta
37. Ahimni bhikkhave sappurisadnni. Katamni aha? Suci deti,
pata deti, klena deti, kappiya deti, viceyya deti, abhiha deti, dada
citta pasdeti, datv attamano hoti. Imni kho bhikkhave aha
sappurisadnnti.
Suci pata klena, kappiya pnabhojana.
Abhiha dadti dna, sukhettesu1 brahmacrisu.
Neva2 vippaisrissa, cajitv misa bahu.
Eva dinnni dnni, vaayanti vipassino.
Eva yajitv medhv, saddho muttena cetas.
Abybajjha3 sukha loka, paito upapajjatti. . Sattama.
______________________________________________________________
1. Sukhette (S, I)
3. Abypajjha (Ka) A 1. 353; A 2. 296 pihesupi.

2. Na ca (S, I)

4. Dnavagga

75

8. Sappurisasutta
38. Sappuriso bhikkhave kule jyamno bahuno janassa atthya hitya
sukhya hoti, mtpit|na atthya hitya sukhya hoti, puttadrassa atthya
hitya sukhya hoti, dsakammakaraporisassa atthya hitya sukhya hoti,
mittmaccna atthya hitya sukhya hoti, pubbapetna atthya hitya
sukhya hoti, rao atthya hitya sukhya hoti, devatna atthya hitya
sukhya hoti, samaabrhmana atthya hitya sukhya hoti.
Seyyathpi bhikkhave mahmegho sabbasassni sampdento bahuno
janassa atthya hitya sukhya1 hoti. Evameva kho bhikkhave sappuriso
kule jyamno bahuno janassa atthya hitya sukhya hoti, mtpit|na
atthya hitya sukhya hoti,
puttadrassa atthya hitya sukhya hoti, dsakammakaraporisassa atthya
hitya sukhya hoti, mittmaccna atthya hitya sukhya hoti,
pubbapetna atthya hitya sukhya hoti, rao atthya hitya sukhya
hoti, devatna atthya hitya sukhya hoti, samaabrhmana atthya
hitya sukhya hotti.
Bah|na2 vata atthya, sappao gharamvasa.
Mtara pitara pubbe, rattindivamatandito.
P|jeti sahadhammena, pubbekatamanussara.
Angre pabbajite, apace brahmacrayo3.
Nivihasaddho p|jeti, atv dhamme ca pesalo4.
Rao hito devahito, tna sakhina hito.
Sabbesa5 so6 hito hoti, saddhamme suppatihito.
Vineyya maccheramala, sa loka bhajate sivanti. . Ahama.
______________________________________________________________
1. Hitya -pa-. (Sy, Ka)

2. Bahunna (S, I)

3. Brahmacrino (Sy)

4. Pesale (Ka)

5. Sabbesu (Ka)

6. Sa (Sy, I, Ka)

76

Ahakaniptapi
9. Abhisandasutta

39. Ahime bhikkhave pubhisand kusalbhisand sukhasshr


sovaggik sukhavipk saggasavattanik ihya kantya manpya hitya
sukhya savattanti. Katame aha? Idha bhikkhave ariyasvako Buddha
saraa gato hoti, aya bhikkhave pahamo pubhisando kusalbhisando
sukhasshro sovaggiko sukhavipko saggasavattaniko ihya kantya
manpya hitya sukhya savattati.
Puna capara bhikkhave ariyasvako dhamma saraa gato hoti,
aya bhikkhave dutiyo pubhisando -pa- savattati.
Puna capara bhikkhave ariyasvako sagha saraa gato hoti,
aya bhikkhave tatiyo pubhisando kusalbhisando sukhasshro
sovaggiko sukhavipko saggasavattaniko ihya kantya manpya hitya
sukhya savattati.
* Pacimni bhikkhave dnni mahdnni aggani rattani
vasani porni asakini asakiapubbni na sakiyanti na
sakiyissanti, appaikuhni1 samaehi brhmaehi vi|hi. Katamni
paca? Idha bhikkhave ariyasvako ptipta pahya ptipt
paivirato hoti. Ptipt paivirato bhikkhave ariyasvako aparimna
sattna abhaya deti, avera deti, abybajjha2 deti. Aparimna
sattna abhaya datv avera datv abybajjha datv aparimassa
abhayassa averassa abybajjhassa bhg hoti. Ida bhikkhave pahama
dna mahdna aggaa rattaa vasaa pora asakia
asakiapubba na sakiyati na sakiyissati, appaikuha samaehi
brhmaehi vi|hi. Aya bhikkhave catuttho pubhisando
kusalbhisando sukhasshro sovaggiko sukhavipko saggasavattaniko
ihya kantya manpya hitya sukhya savattati.
Puna capara bhikkhave ariyasvako adinndna pahya adinndn
paivirato hoti -pa- kmesumicchcra pahya kmesumicchcr
______________________________________________________________
* Abhi 4. 256 pihe.

1. Appatikuhni (S)

2. Abypajjha (Ka) evamuparipi.

4. Dnavagga

77

paivirato hoti -pa- musvda pahya musvd paivirato hoti -pasurmerayamajjapamdahna pahya surmerayamajjapamdahn
paivirato hoti. Surmerayamajjapamdahn paivirato bhikkhave
ariyasvako aparimna sattna abhaya deti, avera deti,
abybajjha deti. Aparimna sattna abhaya datv avera datv
abybajjha datv aparimassa abhayassa averassa abybajjhassa bhg
hoti. Ida bhikkhave pacama dna mahdna aggaa rattaa
vasaa pora asakia asakiapubba na sakiyati na
sakiyissati, appaikuha samaehi brhmaehi vi|hi. Aya kho
bhikkhave ahamo pubhisando kusalbhisando sukhasshro sovaggiko
sukhavipko saggasavattaniko ihya kantya manpya hitya sukhya
savattati. Ime kho bhikkhave aha pubhisand kusalbhisand
sukhasshr sovaggik sukhavipk saggasavattanik ihya kantya
manpya hitya sukhya savattantti. . Navama.
10. Duccaritavipkasutta
40. Ptipto bhikkhave sevito bhvito bahulkato
nirayasavattaniko, tiracchnayonisavattaniko, pettivisayasavattaniko.
Yo sabbalahuso1 ptiptassa vipko manussabh|tassa
appyukasavattaniko hoti.
Adinndna bhikkhave sevita bhvita bahulkata
nirayasavattanika, tiracchnayonisavattanika,
pettivisayasavattanika. Yo sabbalahuso adinndnassa vipko
manussabh|tassa bhogabyasanasavattaniko hoti.
Kmesumicchcro bhikkhave sevito bhvito bahulkato
nirayasavattaniko, tiracchnayonisavattaniko, pettivisayasavattaniko.
Yo sabbalahuso kmesumicchcrassa vipko manussabh|tassa
sapattaverasavattaniko hoti.
______________________________________________________________
1. Sabbalahusoti sabbalahuko (Sy-ha)

78

Ahakaniptapi

Musvdo bhikkhave sevito bhvito bahulkato nirayasavattaniko,


tiracchnayonisavattaniko, pettivisayasavattaniko. Yo sabbalahuso
musvdassa vipko manussabh|tassa abh|tabbhakkhnasavattaniko hoti.
Pisu bhikkhave vc sevit bhvit bahulkat nirayasavattanik,
tiracchnayonisavattanik, pettivisayasavattanik. Yo sabbalahuso
pisuya vcya vipko manussabh|tassa mittehi bhedanasavattaniko hoti.
Pharus bhikkhave vc sevit bhvit bahulkat nirayasavattanik,
tiracchnayonisavattanik, pettivisayasavattanik. Yo sabbalahuso
pharusya vcya vipko manussabh|tassa amanpasaddasavattaniko hoti.
Samphappalpo bhikkhave sevito bhvito bahulkato
nirayasavattaniko, tiracchnayonisavattaniko, pettivisayasavattaniko.
Yo sabbalahuso samphappalpassa vipko manussabh|tassa
andeyyavcsavattaniko hoti.
Surmerayapna bhikkhave sevita bhvita bahulkata
nirayasavattanika, tiracchnayonisavattanika,
pettivisayasavattanika. Yo sabbalahuso surmerayapnassa vipko
manussabh|tassa ummattakasavattaniko hotti. . Dasama.
Dnavaggo catuttho
Tassuddna
Dve Dnni Vatthuca, Khetta Dn|papattiyo.
Kiriya dve Sappuris, Abhisando Vipko cti.

5. Uposathavagga

79

5. Uposathavagga
1. Sakhitt|posathasutta
41. Eva me sutaeka samaya Bhagav Svatthiya viharati
Jetavane Anthapiikassa rme. Tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi
bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav
etadavoca
Aha~gasamanngato bhikkhave uposatho upavuttho mahapphalo hoti
mahnisaso mahjutiko mahvipphro. Katha upavuttho ca bhikkhave
aha~gasamanngato uposatho mahapphalo hoti mahnisaso mahjutiko
mahvipphoro? Idha bhikkhave ariyasvako iti paisacikkhati yvajva
arahanto ptipta pahya ptipt paivirat nihitada nihitasatth
lajj daypann sabbapabh|tahitnukampino viharanti, ahampajja imaca
ratti imaca divasa ptipta pahya ptipt paivirato nihitadao
nihitasattho lajj daypanno sabbapabh|tahitnukamp viharmi,
iminpa~gena1 arahata anukaromi, uposatho ca me upavuttho
bhavissatti. Imin pahamena a~gena samanngato hoti.
Yvajva arahanto adinndna pahya adinndn paivirat
dinndy dinnapika~kh athenena sucibh|tena attan viharanti, ahampajja
imaca ratti imaca divasa adinndna pahya adinndn paivirato
dinndy dinnapika~kh athenena sucibh|tena attan viharmi,
iminpa~gena arahata anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatti.
Imin dutiyena a~gena samanngato hoti.
Yvajva arahanto abrahmacariya pahya brahmacrino rcrino
virat methun gmadhamm, ahampajja imaca ratti imaca divasa
abrahmacariya pahya brahmacr rcr2 virato methun gmadhamm,
iminpa~gena arahata anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatti.
Imin tatiyena a~gena samanngato hoti.
______________________________________________________________
1. Iminpi a~gena (S, I) A 1. 212 pihepi.

2. Ancr (Ka)

80

Ahakaniptapi

Yvajva arahanto musvda pahya musvd paivirat


saccavdino saccasandh thet paccayik avisavdak lokassa, ahampajja
imaca ratti imaca divasa musvda pahya musvd paivirato
saccavd saccasandho theto paccayiko avisavdako lokassa,
iminpa~gena arahata anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatti.
Imin catutthena a~gena samanngato hoti.
Yvajva arahanto surmerayamajjapamdahna pahya
surmerayamajjapamdahn paivirat, ahampajja imaca ratti imaca
divasa sur meraya majja pamdahna pahya sur meraya majja
pamdahn paivirato, iminpa~gena arahata anukaromi, uposatho ca
me upavuttho bhavissatti. Imin pacamena a~gena samanngato hoti.
Yvajva arahanto ekabhattik ratt|parat virat viklabhojan,
ahampajja imaca ratti imaca divasa ekabhattiko ratt|parato virato
viklabhojan, iminpa~gena arahata anukaromi, uposatho ca me
upavuttho bhavissatti. Imin chahena a~gena samanngato hoti.
Yvajva arahanto naccagtavditavis|kadassanamlgandhavilepanadhraamaanavibh|sanahna pahya naccagtavditavis|kadassanamlgandhavilepanadhraamaanavibh|sanahn paivirat,
ahampajja imaca ratti imaca divasa naccagtavditavis|kadassanamlgandhavilepanadhraamaanavibh|sanahna pahya naccagtavditavis|kadassanamlgandhavilepanadhraamaanavibh|sanahn
paivirato, iminpa~gena arahata anukaromi, uposatho ca me upavuttho
bhavissatti. Imin sattamena a~gena samanngato hoti.
Yvajva arahanto uccsayanamahsayana pahya
uccsayanamahsayan paivirat ncaseyya kappenti macake v
tiasanthrakev, ahampajja imaca ratti imaca divasa
uccsayanamahsayana pahya uccsayanamahsayan paivirato
ncaseyya kappemi macake v tiasanthrake v, iminpa~gena arahata
anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatti. Imin ahamena a~gena
samanngato

5. Uposathavagga

81

hoti. Eva upavuttho kho bhikkhave aha~gasamanngato uposatho


mahapphalo hoti mahnisaso mahjutiko mahvipphroti. . Pahama.
2. Vitthat|posathasutta
42. Aha~gasamanngato bhikkhave uposatho upavuttho mahapphalo
hoti mahnisaso mahjutiko mahvipphro. Katha upavuttho ca
bhikkhave aha~gasamanngato uposatho mahapphalo hoti mahnisaso
mahjutiko mahvipphro? Idha bhikkhave ariyasvako iti paisacikkhati
yvajva arahanto ptipta pahya ptipt paivirat nihitada
nihitasatth lajj daypann sabbapabh|tahitnukampino viharati,
ahampajja imaca ratti imaca divasa ptipta pahya ptipt
paivirato nihitadao nihitasattho lajj daypanno sabbapabh|tahitnukamp viharmi, iminpa~gena arahata anukaromi, uposatho ca me
upavuttho bhavissatti. Imin pahamena a~gena samanngato hoti -pa-.
Yvajva arahanto uccsayanamahsayana pahya
uccsayanamahsayan paivirat ncaseyya kappenti macake v
tiasanthrake v, ahampajja imaca ratti imaca divasa
uccsayanamahsayana pahya uccsayanamahsayan paivirato
ncaseyya kappemi macake v tiasanthrake v, iminpa~gena arahata
anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatti. Imin ahamena a~gena
samanngato hoti. Eva upavuttho kho bhikkhave aha~gasamanngato
uposatho mahapphalo hoti mahnisaso mahjutiko mahvipphro.
Kvamahapphalo hoti kvamahnisaso kvamahjutiko
kvamahvipphro? Seyyathpi bhikkhave yo imesa soasanna
mahjanapadna pah|tarattaratanna1 issariydhipacca rajja kreyya.
Seyyathida, A~gna Magadhna Ksna Kosalna Vajjna
Mallna Cetna Va~gna Kur|na Paclna macchna2
S|rasenna Assakna Avantna Gandhrna Kambojna,
______________________________________________________________
1. Pah|tasattaratanna (S, Sy Ka, I) A 1. 213 pihe Piy kya
dassitapiyeva. Tadahakathpi passitabb.
2. Majjna (Ka)

Ahakaniptapi

82

aha~gasamanngatassa uposathassa eta1 kala ngghati soasi. Ta


kissa hetu? Kapaa bhikkhave mnusaka rajja dibba sukha
upanidhya.
Yni bhikkhave mnusakni pasa vassni, Ctumahrjikna
devna eso eko rattindivo2, tya rattiy tisarattiyo mso, tena msena
dvdasamsiyo savaccharo, tena savaccharena dibbni paca vassasatni
Ctumahrjikna devna yuppama. hna kho paneta
bhikkhave vijjati, ya idhekacco itth v puriso v aha~gasamanngata
uposatha upavasitv kyassa bhed para mara Ctumahrjikna
devna sahabyata upapajjeyya. Ida kho paneta bhikkhave sandhya
bhsita kapaa mnusaka rajja dibba sukha upanidhya.
Yni bhikkhave mnusakni vassasatni, Tvatisna devna eso
eko rattindivo, tya rattiy tisarattiyo mso, tena msena dvdasamsiyo
savaccharo, tena savaccharena dibba vassasahassa Tvatisna
devna yuppama. hna kho paneta bhikkhave vijjati, ya
idhekacco itth v puriso v aha~gasamanngata uposatha upavasitv
kyassa bhed para mara Tvatisna devna sahabyata
upapajjeyya. Ida kho paneta bhikkhave sandhya bhsita kapaa
mnusaka rajja dibba sukha upanidhya.
Yni bhikkhave mnusakni dve vassasatni, Ymna devna eso
eko rattindivo, tya rattiy tisarattiyo mso, tena msena dvdasamsiyo
savaccharo, tena savaccharena dibbni dve vassasahassni Ymna
devna yuppama. hna kho paneta bhikkhave vijjati, ya
idhekacco itth v puriso v aha~gasamanngata uposatha upavasitv
kyassa bhed para mara Ymna devna sahabyata upapajjeyya.
Ida kho paneta bhikkhave sandhya bhsita kapaa mnusaka
rajja dibba sukha upanidhya.
Yni bhikkhave mnusakni cattri vassasatni, Tusitna devna
eso eko rattindivo, tya rattiy tisarattiyo mso, tena msena
dvdasamsiyo savaccharo, tena savaccharena dibbni cattri
______________________________________________________________
1. Eka (Ka)

2. Rattidivo (Ka)

5. Uposathavagga

83

vassasahassni Tusitna devna yuppama. hna kho paneta


bhikkhave vijjati, ya idhekacco itth v puriso v aha~gasamanngata
uposatha upavasitv kyassa bhed para mara Tusitna devna
sahabyata upapajjeyya. Ida kho paneta bhikkhave sandhya bhsita
kapaa mnusaka rajja dibba sukha upanidhya.
Yni bhikkhave mnusakni aha vassasatni, Nimmnaratna
devna eso eko rattindivo, tya rattiy tisarattiyo mso, tena msena
dvdasamsiyo savaccharo, tena savaccharena dibbni aha
vassasahassni Nimmnaratna devna yuppama. hna kho
paneta bhikkhave vijjati, ya idhekacco itth v puriso v
aha~gasamanngata uposatha upavasitv kyassa bhed para mara
Nimmnaratna devna sahabyata upapajjeyya. Ida kho paneta
bhikkhave sandhya bhsita kapaa mnusaka rajja dibba sukha
upanidhya.
Yni bhikkhave mnusakni soasa vassasatni Paranimmitavasavattna devna eso eko rattindivo, tya rattiy tisarattiyo mso, tena
msena dvdasamsiyo savaccharo, tena savaccharena dibbni soasa
vassasahassni Paranimmitavasavattna devna yuppama. hna
kho paneta bhikkhave vijjati, ya idhekacco itth v puriso v
aha~gasamanngata uposatha upavasitv kyassa bhed para mara
Paranimmitavasavattna devna sahabyata upapajjeyya. Ida kho
paneta bhikkhave sandhya bhsita kapaa mnusaka rajja
dibba sukha upanidhyti.
Pa na hae1 na cadinnamdiye,
Mus na bhse na ca majjapo siy.
Abrahmacariy virameyya methun,
Ratti na bhujeyya viklabhojana.
Mla na dhre na ca gandhamcare2,
Mace chamya va sayetha santhate.
Eta hi aha~gikamhuposatha,
Buddhena dukkhantagun paksita.
______________________________________________________________
1. Hne (S), hane (Ka) A 1. 215 pihepi.

2. Gandhamdhare (Ka)

84

Ahakaniptapi
Cando ca suriyo ca ubho sudassan,
Obhsaya anupariyanti yvat.
Tamonud te pana antalikkhag,
Nabhe pabhsanti disvirocan.
Etasmi ya vijjati antare dhana,
Mutt mai veuriyaca bhaddaka.
Si~gsuvaa atha vpi kacana,
Ya jtar|pa haakanti vuccati.
Aha~gupetassa uposathassa,
Kalampi te nnubhavanti soasi.
Candappabh traga ca sabbe.
Tasm hi nr ca naro ca slav,
Aha~gupeta upavassuposatha.
Puni katvna sukhudrayni,
Anindit saggamupenti hnanti. . Dutiya.
3. Viskhsutta

43. * Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Pubbrme


Migramtupsde. Atha kho Viskh Migramt yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinna kho Viskha Migramtara Bhagav etadavoca
aha~gasamanngato kho Viskhe uposatho upavuttho mahapphalo hoti
mahnisaso mahjutiko mahvipphro. Katha upavuttho ca Viskhe
aha~gasamanngato uposatho mahapphalo hoti mahnisaso
mahjutikomahvipphro? Idha Viskhe ariyasvako iti paisacikkhati
yvajva arahanto ptipta pahya ptipt paivirat nihitada
nihitasatth lajj daypann sabbapabh|tahitnukampino viharanti,
ahampajja imaca ratti imaca divasa ptipta pahya ptipt
paivirato nihitadao nihitasattho lajj daypanno sabbapabh|tahitnukamp viharmi. Iminpa~gena arahata anukaromi,
______________________________________________________________
* A 1. 206 pihdsupi.

5. Uposathavagga

85

uposatho ca me upavuttho bhavissatti. Imin pahamena a~gena


samanngato hoti -pa-.
Yvajva arahanto uccsayanamahsayana pahya
uccsayanamahsayan paivirat ncaseyya kappenti macake v
tiasanthrake v, ahampajja imaca ratti imaca divasa
uccsayanamahsayana pahya uccsayanamahsayan paivirato
ncaseyya kappemi macake v tiasanthrake v. Iminpa~gena arahata
anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatti. Imin ahamena a~gena
samanngato hoti. Eva upavuttho kho Viskhe aha~gasamanngato
uposatho mahapphalo hoti mahnisaso mahjutiko mahvipphro.
Kvamahapphalo hoti kvamahnisaso kvamahjutiko
kvamahvipphro? Seyyathpi Viskhe yo imesa soasanna
mahjanapadna pah|tarattaratanna issariydhipacca rajja kreyya.
Seyyathida, A~gna Magadhna Ksna Kosalna Vajjna
Mallna Cetna Va~gna Kur|na Paclna Macchna
S|rasenna Assakna Avantna Gandhrna Kambojna,
aha~gasamanngatassa uposathassa eta kala ngghati soasi. Ta
kissa hetu? Kapaa Viskhe mnusaka rajja dibba sukha
upanidhya.
Yni Viskhe mnusakni pasa vassni Ctumahrjikna
devna eso eko rattindivo, tya rattiy tisarattiyo mso, tena msena
dvdasamsiyo savaccharo, tena savaccharena dibbni paca vassasatni
Ctumahrjikna devna yuppama. hna kho paneta Viskhe
vijjati, ya idhekacco itth v puriso v aha~gasamanngata uposatha
upavasitv kyassa bhed para mara Ctumahrjikna devna
sahabyata upapajjeyya. Ida kho paneta Viskhe sandhya bhsita
kapaa mnusaka rajja dibba sukha upanidhya.
Ya Viskhe mnusaka vassasata, Tvatisna devna eso eko
rattindivo, tya rattiy tisarattiyo mso, tena msena dvdasamsiyo
savaccharo, tena savaccharena vassasahassa Tvatisna devna
yuppama. hna kho paneta Viskhe

86

Ahakaniptapi

vijjati, ya idhekacco itth v puriso v aha~gasamanngata uposatha


upavasitv kyassa bhed para mara Tvatisna devna
sahabyata upapajjeyya. Ida kho pane paneta Viskhe sandhya
bhsita kapaa mnusaka rajja dibba sukha upanidhya.
Yni Viskhe mnusakni dve vassasatni -pa- cattri vassasatni -paaha vassasatni -pa- soasa vassasatni Paranimmitavasavattna devna
eso eko rattindivo, tya rattiy tisarattiyo mso, tena msena
dvdasamsiyo savaccharo, tena savaccharena dibbni soasa
vassasahassni Paranimmitavasavattna devna yuppama. hna
kho paneta Viskhe vijjati, ya idhekacco itth v puriso v
aha~gasamanngata uposatha upavasitv kyassa bhed para mara
Paranimmitavasavattna devna sahabyata upapajjeyya. Ida kho
paneta Viskhe sandhya bhsita kapaa mnusaka rajja dibba
sukha upanidhyti.
Pa na hae na cadinnamdiye,
Mus na bhse na ca majjapo siy.
Abrahmacariy virameyya methun,
Ratti na bhujeyya viklabhojana.
Mla na dhre na ca gandhamcare,
Mace chamya va sayetha santhate.
Eta hi aha~gikamhuposatha,
Buddhena dukkhantagun paksita.
Cando ca suriyo ca ubho sudassan,
Obhsaya anupariyanti yvat.
Tamonud te pana antalikkhag,
Nabhe pabhsanti disvirocan.
Etasmi ya vijjati antare dhana,
Mutt mai veuriyaca bhaddaka.
Si~gsuvaa atha vpi kacana,
Ya jtar|pa haakanti vuccati.

5. Uposathavagga

87

Aha~gupetassa uposathassa,
Kalampi te nnubhavanti soasi.
Candappabh traga ca sabbe.
Tasm hi nr ca naro ca slav,
Aha~gupeta upavassuposatha.
Puni katvna sukhudrayni,
Anindit saggamupenti hnanti. . Tatiya.
4. Vsehasutta
44. Eka samaya Bhagav Vesliya viharati Mahvane
K|graslya. Atha kho Vseho upsako yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nsdi, ekamanta
nisinna kho Vseha upsaka Bhagav etadavoca
aha~gasamanngato Vseha uposatho upavuttho mahapphalo hoti -paanindit saggamupenti hnanti.
Eva vutte Vseho upsako Bhagavanta etadavoca piy me bhante
tislohit aha~gasamanngata uposatha upavaseyyu, piynampi me
assa tislohitna dgharatta hitya sukhya. Sabbe cepi bhante khattiy
aha~gasamanngata uposatha upavaseyyu, sabbesampissa
khattiyna dgharatta hitya sukhya. Sabbe cepi bhante brhma -pavess. Sudd aha~gasamanngata uposatha upavaseyyu,
sabbesampissa suddna dgharatta hitya sukhyti.
Evameta Vseha, evameta Vseha, sabbe cepi Vseha khattiy
aha~gasamanngata uposatha upavaseyyu, sabbesampissa
khattiyna dgharatta hitya sukhya. Sabbe cepi Vseha brhma -pavess. Sudd aha~gasamanngata uposatha upavaseyyu,
sabbesampissa suddna dgharatta hitya sukhya. Sadevako cepi
Vseha loko samrako sabrahmako sassamaabrhma paj
sadevamanuss aha~gasamanngata uposatha upavaseyyu1,
sadevakassapissa2 lokassa
______________________________________________________________
1. Upavaseyya (?)
2. Sadevakassa (sabbattha) A 1. 515 pihe; Ma 3. 46 pihe ca passitabba.

88

Ahakaniptapi

samrakassa sabrahmakassa sassamaabrhmaiy pajya sadevamanussya


dgharatta hitya sukhya. Ime cepi Vseha mahsl
aha~gasamanngata uposatha upavaseyyu, imesampissa mahslna
dgharatta hitya sukhya ( )1, ko pana vdo manussabh|tassti. .
Catuttha.
5. Bojjhasutta
45. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Atha kho Bojjh upsik yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinna kho Bojjha upsika Bhagav etadavoca
Aha~gasamanngato Bojjhe uposatho upavuttho mahapphalo hoti
mahnisaso mahjutiko mahvipphro. Katha upavuttho ca Bojjhe
aha~gasamanngato uposatho mahapphalo hoti mahnisaso mahjutiko
mahvipphro? Idha Bojjhe ariyasvako iti paisacikkhati yvajva
arahanto ptipta pahya ptipt paivirat nihitada nihitasatth
lajj daypann sabbapabh|tahitnukampino viharanti, ahampajja imaca
ratti imaca divasa ptipta pahya ptipt paivirato nihitadao
nihitasattho lajj daypanno sabbapabh|tahitnukamp viharmi.
Iminpa~gena arahata anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatti.
Imin pahamena a~gena samanngato hoti -pa-.
Yvajva arahanto uccsayanamahsayana pahya
uccsayanamahsayan paivirat ncaseyya kappenti macake v
tiasanthrake v, ahampajja imaca ratti imaca divasa
uccsayanamahsayana pahya uccsayanamahsayan paivirato
ncaseyya kappemi macake v tiasanthrake v. Iminpa~gena arahata
anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatti. Imin ahamena a~gena
samanngato hoti. Eva upavuttho kho Bojjhe aha~gasamanngato
uposatho mahapphalo hoti mahnisaso mahjutiko mahvipphro.
______________________________________________________________
1. (Sace ceteyyu) katthaci atthi. A 1. 515 pihe passitabba.

5. Uposathavagga

89

Kvamahapphalo hoti kvamahnisaso kvamahjutiko


kvamahvipphro? Seyyathpi Bojjhe yo imesa soasanna
mahjanapadna pah|tarattaratanna issariydhipacca rajja kreyya.
Seyyathida, A~gna Magadhna Ksna Kosalna Vajjna
Mallna Cetna Va~gna Kur|na Paclna Macchna
S|rasenna Assakna Avantna Gandhrna Kambojna,
aha~gasamanngatassa uposathassa eta kala ngghati soasi. Ta
kissa hetu? Kapaa Bojjhe mnusaka rajja dibba sukha
upanidhya.
Yni Bojjhe mnusakni pasa vassni, Ctumahrjikna devna
eso eko rattindivo, tya rattiy tisarattiyo mso, tena msena
dvdasamsiyo savaccharo, tena savaccharena dibbni paca vassasatni
Ctumahrjikna devna yuppama. hna kho paneta Bojjhe
vijjati, ya idhekacco itth v puriso v aha~gasamanngata uposatha
upavasitv kyassa bhed para mara Ctumahrjikna devna
sahabyata upapajjeyya. Ida kho paneta Bojjhe sandhya bhsita
kapaa mnusaka rajja dibba sukha upanidhya.
Ya Bojjhe mnusaka vassasata -pa- tni Bojjhe mnusakni dve
vassasatni -pa- cattri vassasatni -pa- aha vassasatni -pa- soasa
vassasatni, Paranimmitavasavattna devna eso eko rattindivo, tya
rattiy tisarattiyo mso, tena msena dvdasamsiyo savaccharo, tena
savaccharena dibbni soasa vassasahassni Paranimmitavasavattna
devna yuppama. hna kho paneta Bojjhe vijjati, ya
idhekacco itth v puriso v aha~gasamanngata uposatha upavasitv
kyassa bhed para mara Paranimmitavasavattna devna
sahabyata upapajjeyya. Ida kho paneta Bojjhe sandhya bhsita
kapaa mnusaka rajja dibba sukha upanidhyti.
Pa na hae na cadinnamdiye,
Mus na bhse na ca majjapo siy.
Abrahmacariy virameyya methun,
Ratti na bhujeyya viklabhojana.

90

Ahakaniptapi
Mla na dhre na ca gandhamcare,
Mace chamya va sayetha santhate.
Eta hi aha~gikamhuposatha,
Buddhena dukkhantagun paksita.
Cando ca suriyo ca ubho sudassan,
Obhsaya anupariyanti yvat.
Tamonud te pana antalikkhag,
Nabhe pabhsanti disvirocan.
Etasmi ya vijjati antare dhana,
Mutt mai veuriyaca bhaddaka.
Si~gsuvaa atha vpi kacana,
Ya jtar|pa haakanti vuccati.
Aha~gupetassa uposathassa,
Kalampi te nnubhavanti soasi.
Candappabh traga ca sabbe.
Tasm hi nr ca naro ca slav,
Aha~gupeta upavassuposatha.
Puni katvna sukhudrayni,
Anindit saggamupenti hnanti. . Pacama.
6. Anuruddhasutta

46. Eka samaya Bhagav Kosambiya viharati Ghositrme. Tena


kho pana samayena yasm Anuruddho divvihra gato hoti paisallno.
Atha kho sambahul manpakyik devat yenyasm Anuruddho
tenupasa~kamisu, upasa~kamitv yasmanta Anuruddha abhivdetv
ekamanta ahasu, ekamanta hit kho t devat yasmanta
Anuruddha etadavocu maya bhante Anuruddha manpakyik nma
devat tsu hnesu issariya krema vasa vattema. Maya bhante
Anuruddha ydisaka vaa ka~khma, tdisaka vaa hnaso
pailabhma. Ydisaka sara ka~khma, tdisaka sara hnaso
pailabhma. Ydisaka sukha

5. Uposathavagga

91

ka~khma, tdisaka sukha hnaso pailabhma. Maya bhante


Anuruddha manpakyik nma devat imesu tsu hnesu issariya krema
vasa vattemti.
Atha kho yasmato Anuruddhassa etadahosi aho vatim devat
sabbva nl assu nlava nlavatth nlla~krti. Atha kho t devat
yasmato Anuruddhassa cittamaya sabbva nl ahesu nlava
nlavatth nlla~kr.
Atha kho yasmato Anuruddhassa etadahosi aho vatim devat
sabbva pt assu -pa- sabbva lohitak assu. Sabbva odt assu odtava
odtavatth odtla~krti. Atha kho t devat yasmato Anuruddhassa
cittamaya sabbva odt ahesu odtava odtavatth odtla~kr.
Atha kho t devat ek ca1 gyi, ek ca2 nacci, ek ca1 acchara
vdesi. Seyyathpi nma paca~gikassa t|riyassa3 suvintassa
suppaipatitassa kusalehi susamannhatassa saddo hoti vaggu ca rajanyo
ca kamanyo ca pemanyo ca madanyo ca. Evameva tsa devatna
ala~krna saddo hoti vaggu ca rajanyo ca kamanyo ca pemanyo ca
madanyo ca. Atha kho yasm Anuruddho indriyni okkhipi.
Atha kho t devat na khvayyo Anuruddho sdiyatti4
tatthevantaradhyisu. Atha kho yasm Anuruddho syanhasamaya
paisalln vuhito yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv
Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho
yasm Anuruddho Bhagavanta etadavoca
Idhha bhante divvihra gato homi paisallno, atha kho bhante
sambahul manpakyik devat yenha tenupasa~kamisu,
upasa~kamitv ma abhivdetv ekamanta ahasu, ekamanta hit
kho bhante
______________________________________________________________
1. Ek (S), ekva (Sy, I)
3. Turiyassa (S, Sy, I)

2. Ek pana (S), ekva (Sy, I)


4. Sdayatti (Saddantidhtuml)

Ahakaniptapi

92

t devat ma etadavocu maya bhante Anuruddha manpakyik nma


devat tsu hnesu issariya krema vasa vattema. Maya bhante
Anuruddha ydisaka vaa ka~khma, tdisaka vaa hnaso
pailabhma. Ydisaka sara ka~khma, tdisaka sara hnaso
pailabhma. Ydisaka sukha ka~khma, tdisaka sukha hnaso
pailabhma. Maya bhante Anuruddha manpakyik nma devat imesu
tsu hnesu issariya krema vasa vattemti. Tassa mayha bhante
etadahosi aho vatim devat sabbva nl assu nlava nlavatth
nlla~krti. Atha kho bhante t devat mama cittamaya sabbva nl
ahesu nlava nlavatth nlla~kr.
Tassa mayha bhante etadahosi aho vatim devat sabbva pt assu
-pa- sabbva lohitak assu -pa- sabbva odt assu odtava odtavatth
odtla~krti. Atha kho bhante t devat mama cittamaya sabbva
odt ahesu odtava odtavatth odtla~kr.
Atha kho bhante t devat ek ca gyi, ek ca nacci, ek ca acchara
vdesi. Seyyathpi nma paca~gikassa t|riyassa suvintassa
suppaipatitassa kusalehi susamannhatassa saddo hoti vaggu ca rajanyo
ca kamanyo ca pemanyo ca madanyo ca.Evameva tsa devatna
ala~krna saddo hoti vaggu ca rajanyo ca kamanyo ca pemanyo ca
madanyo ca. Atha khvha bhante indriyni okkhipi.
Atha kho bhante t devat na khvayyo Anuruddho sdiyatti
tatthevantaradhyisu. Katihi nu kho bhante dhammehi samanngato
mtugmo kyassa bhed para mara manpakyikna devna
sahabyata upapajjatti.
Ahahi kho Anuruddha dhammehi samanngato mtugmo kyassa
bhed para mara manpakyikna devna sahabyata upapajjati.
Katamehi ahahi? Idha Anuruddha mtugmo, yassa mtpitaro bhattuno
denti atthakm hitesino anukampak anukampa updya,

5. Uposathavagga

93

tassa hoti pubbuhyin pacchniptin kikrapaissvin manpacrin


piyavdin. (1)
Ye te bhattu garuno1 honti mtti v pitti v samaabrhmati
2

v, te sakkaroti garu karoti mneti p|jeti, abbhgate ca sanodakena


paip|jeti. (2)
Ye te bhattu abbhantar kammant uti v kappsti v, tattha
dakkh hoti analas, tatrupyya3 vmasya samanngat ala ktu
ala savidhtu. (3)
Yo so bhattu abbhantaro antojano dsti v pessti v
kammakarti v, tesa kataca katato jnti, akataca akatato jnti,
gilnaknaca balbala jnti, khdanya bhojanyacassa paccasena4
savibhajati. (4)
Ya bhattu harati dhana v dhaa v jtar|pa v, ta
rakkhena guttiy sampdeti, tattha ca hoti adhutt athen aso avinsik.
(5)
Upsik kho pana hoti Buddha saraa gat, dhamma saraa
gat, sagha saraa gat. (6)
Slavat kho pana hoti ptipt paivirat, adinndn paivirat,
kmesumicchcr paivirat, musvd paivirat,
surmerayamajjapamdahn paivirat. (7)
Cgavat kho pana hoti vigatamalamaccherena cetas agra
ajjhvasati muttacg5 payatapin6 vosaggarat ycayog
dnasavibhgarat. (8)
Imehi kho Anuruddha ahahi dhammehi samanngato mtugmo
kyassa bhed para mara manpakyikna devna sahabyata
upapajjatti.
______________________________________________________________
1. Guruno (Ka)
3. Tatr|pyya (S), A 1. 344; upari 539 pihepi.
4. Paccayena (Sy), paccattasena (Ka) A 2. 32 pihepi.
6. Payatapi (S), payatap (Sy, I, Ka)

2. Garukaroti (S, Sy, I)


5. Muttacg (Sy)

Ahakaniptapi

94

Yo na bharati sabbad, nicca tpi ussuko.


Ta sabbakmada1 posa, bhattra ntimaati.
Na cpi sotthi bhattra, issvdena rosaye.
Bhattu ca garuno sabbe, paip|jeti pait.
Uhhik2 analas, sa~gahitaparijjan.
Bhattu manpa carati, sambhata anurakkhati.
Y eva vattati nr, bhattu chandavasnug.
Manp nma te3 dev, yattha s upapajjatti. . Chaha.
7. Dutiyaviskhsutta
47. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Pubbrme
Migramtupsde. Atha kho Viskh Migramt -pa- ekamanta
nisinna kho Viskha Migramtara Bhagav etadavoca
Ahahi kho Viskhe dhammehi samanngato mtugmo kyassa bhed
para mara manpakyikna devna sahabyata upapajjati. Katamehi
ahahi? Idha Viskhe mtugmo, yassa mtpitaro bhattuno denti atthakm
hitesino anukampak anukampa updya, tassa hoti pubbuhyin
pacchniptin kikrapaissvin manpacrin piyavdin -pa-.
Cgavat kho pana hoti, vigatamalaccherena cetas agra ajjhvasati
muttacg payatapin vosaggarat ycayog dnasavibhgarat. Imehi
kho Viskhe ahahi dhammehi samanngato mtugmo kyassa bhed
para mara manpakyikna devna sahabyata upapajjatti.
Yo na bharati sabbad, nicca tpi ussuko.
Ta sabbakmada posa, bhattra ntimaati.
______________________________________________________________
1. Ta sabbakmahara (S, Sy, I) sabbakmahara (A 2. 32 pihe)
2. Uhyik (Ka)

3. Manpakyik (S, Ka)

5. Uposathavagga

95

Na cpi sotthi bhattra, issvdena rosaye.


Bhattu ca garuno sabbe, paip|jeti pait.
Uhhik analas, sa~gahitaparijjan.
Bhattu manpa carati, sambhata anurakkhati.
Y eva vattati nr, bhattu chandavasnug.
Manp nma te1 dev, yattha s upapajjatti. . Sattama.
8. Nakulamtsutta
48. Eka samaya Bhagav Bhaggesu viharati Susumragire2
Bhesakavane migadye. Atha kho Nakulamt gahapatn yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv -pa- ekamanta nisinna kho
Nakulamtara gahapatni Bhagav etadavoca
Ahahi kho Nakulamte dhammehi samanngato mtugmo kyassa
bhed para mara manpakyikna devna sahabyata upapajjati.
Katamehi ahahi? Idha Nakulamte mtugmo, yassa mtpitaro bhattuno
denti atthakm hitesino anukampak anukampa updya, tassa hoti
pubbuhyin pacchniptin kikrapaissvin manpacrin piyavdin.
(1)
Ye te bhattu garuno honti mtti v pitti v samaabrhmati
v, te sakkaroti garu karoti mneti p|jeti, abbhgate ca sanodakena
paip|jeti. (2)
Ye te bhattu abbhantar kammant uti v kappsti v, tattha
dakkh hoti analas, tatrupyya vmasya samanngat ala ktu ala
savidhtu. (3)
Yo so bhattu abbhantaro antojano dsti v pessti v
kammakarti v, tesa kataca katato jnti, akataca akatato jnti,
gilnaknaca balbala jnti, khdanya bhojanyacassa paccasena
savibhajati. (4)
______________________________________________________________
1. Manpakyik (S, Ka)

2. Susumragire (S, Sy, I)

96

Ahakaniptapi

Ya bhatt harati dhana v dhaa v rajata v jtar|pa v,


ta rakkhena guttiy sampdeti, tattha ca hoti adhutt athen aso
avinsik. (5)
Upsik kho pana hoti Buddha saraa gat, dhamma saraa
gat, sagha saraa gat. (6)
Slavat kho pana hoti ptipt paivirat -pa- surmerayamajjapamdahn paivirat -pa-. (7)
Cgavat kho pana hoti, vigatamalamaccherena cetas agra
ajjhvasati muttacg payatapin vosaggarat ycayog
dnasavibhgarat. (8)
Imehi kho Nakulamte ahahi dhammehi samanngato mtugmo
kyassa bhed para mara manpakyikna devna sahabyata
upapajjatti.
Yo na bharati sabbad, nicca tpi ussuko.
Ta sabbakmada posa, bhattra ntimaati.
Na cpi sotthi bhattra, issvdena rosaye.
Bhattu ca garuno sabbe, paip|jeti pait.
Uhhik analas, sa~gahitaparijjan.
Bhattu manpa carati, sambhata anurakkhati.
Y eva vattati nr, bhattu chandavasnug.
Manp nma te1 dev, yattha s upapajjatti. . Ahama.
9. Pahama-idhalokikasutta
49. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Pubbrme
Migramtupsde. Atha kho Viskh Migramt yena Bhagav
tenupasa~kami -pa- ekamanta nisinna kho Viskha Migramtara
Bhagav etadavoca
______________________________________________________________
1. Manpakyik (S)

5. Uposathavagga

97

Cat|hi kho Viskhe dhammehi samanngato mtugmo


idhalokavijayya paipanno hoti, ayasa loko raddho hoti. Katamehi
cat|hi? Idha Viskhe mtugmo susavihitakammanto hoti,
sa~gahitaparijano, bhattu manpa carati, sambhata anurakkhati.
Kathaca Viskhe mtugmo susavihitakammanto hoti? Idha Viskhe
mtugmo, ye te bhattu abbhantar kammant uti v kappsti v,
tattha dakkh hoti analas, tatrupyya vmasya samanngat ala ktu
ala savidhtu. Eva kho Viskhe mtugmo susavihitakammanto
hoti.
Kathaca Viskhe mtugmo sa~gahitaparijano hoti? Idha Viskhe
mtugmo yo so bhattu abbhantaro antojano dsti v pessti v
kammakarti v, tesa kataca katato jnti, akataca akatato jnti,
gilnaknaca balbala jnti, khdanyabhojanyacassa paccasena
savibhajati. Eva kho Viskhe mtugmo sa~gahitaparijano hoti.
Kathaca Viskhe mtugmo bhattu manpa carati? Idha Viskhe
mtugmo, ya bhattu amanpasa~khta, ta jvitahetupi na ajjhcarati.
Eva kho Viskhe mtugmo bhattu manpa carati.
Kathaca Viskhe mtugmo sambhata anurakkhati? Idha Viskhe
mtugmo,
ya bhatt harati dhana v dhaa v rajata v jtar|pa v, ta
rakkhena guttiy sampdeti, tattha ca hoti adhutt athen aso avinsik.
Eva kho Viskhe mtugmo sambhata anurakkhati. Imehi kho Viskhe
cat|hi dhammehi samanngato mtugmo idhalokavijayya paipanno hoti,
ayasa loko raddho hoti.
Cat|hi kho Viskhe dhammehi samanngato mtugmo
paralokavijayya paipanno hoti, paraloko raddho hoti. Katamehi cat|hi?
Idha Viskhe mtugmo saddhsampanno hoti, slasampanno hoti,
cgasampanno hoti, pasampanno hoti.

98

Ahakaniptapi
Kathaca Viskhe mtugmo saddhsampanno hoti? Idha Viskhe

mtugmo saddho hoti, saddahati Tathgatassa bodhi itipi so Bhagav


Araha Sammsambuddho Vijjcaraasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro
purisadammasrathi Satth devamanussna Buddho Bhagavti. Eva kho
Viskhe mtugmo saddhsampanno hoti.
Kathaca Viskhe mtugmo slasampanno hoti? Idha Viskhe
mtugmo ptipt paivirato hoti -pa- surmerayamajjapamdahn
paivirato hoti. Eva kho Viskhe mtugmo slasampanno hoti.
Kathaca Viskhe mtugmo cgasampanno hoti? Idha Viskhe
mtugmo vigatamalamaccherena cetas agra ajjhvasati muttacg
payatapin vosaggarat ycayog dnasavibhgarat. Eva kho Viskhe
mtugmo cgasampanno hoti.
Kathaca Viskhe mtugmo pasampanno hoti? Idha Viskhe
mtugmo paav hoti -pa-. Eva kho Viskhe mtugmo pasampanno
hoti. Imehi kho Viskhe cat|hi dhammehi samanngato mtugmo
paralokavijayya paipanno hoti, paraloko raddho hotti.
Susavihitakammant, sa~gahitaparijjan.
Bhattu manpa carati, sambhata anurakkhati.
Saddh slena sampann, vada| vtamacchar.
Nicca magga visodheti, sotthna samparyika.
Iccete aha dhamm ca, yass vijjanti nriy.
Tampi slavati hu, dhammaha saccavdini.
Soaskrasampann, aha~gasusamgat.
Tdis slavat upsik, upapajjati devaloka manpanti.
Navama.

5. Uposathavagga

99

10. Dutiya-idhalokikasutta
50. Cat|hi bhikkhave dhammehi samanngato mtugmo
idhalokavijayya paipanno hoti, ayasa loko raddho hoti. Katamehi
cat|hi? Idha bhikkhave mtugmo susavihitakammanto hoti,
sa~gahitaparijano, bhattu manpa carati, sambhata anurakkhati.
Kathaca bhikkhave mtugmo susavihitakammanto hoti? Idha
bhikkhave mtugmo, ye te bhattu abbhantar kammant -pa-. Eva kho
bhikkhave mtugmo susavihitakammanto hoti.
Kathaca bhikkhave mtugmo sa~gahitaparijano hoti? Idha bhikkhave
mtugmo, yo so bhattu abbhantaro antojano -pa-. Eva kho bhikkhave
mtugmo sa~gahitaparijano hoti.
Kathaca bhikkhave mtugmo bhattu manpa carati? Idha bhikkhave
mtugmo, ya bhattu amanpasa~khta, ta jvitahetupi na ajjhcarati.
Eva kho bhikkhave mtugmo bhattu manpa carati.
Kathaca bhikkhave mtugmo sambhata anurakkhati, idha bhikkhave
mtugmo, ya bhatt harati -pa-. Eva kho bhikkhave mtugmo
sambhata anurakkhati. Imehi kho bhikkhave cat|hi dhammehi
samanngato mtugmo idhalokavijayya paipanno hoti, ayasa loko
raddho hoti.
Cat|hi bhikkhave dhammehi samanngato mtugmo paralokavijayya
paipanno hoti, paraloko raddho hoti. Katamehi cat|hi, idha bhikkhave
mtugmo saddhsampanno hoti, slasampanno hoti, cgasampanno hoti,
pasampanno hoti.
Kathaca bhikkhave mtugmo saddhsampanno hoti, idha bhikkhave
mtugmo saddho hoti -pa-. Eva kho bhikkhave mtugmo
saddhsampanno hoti.

100

Ahakaniptapi

Kathaca bhikkhave mtugmo slasampanno hoti, idha bhikkhave


mtugmo ptipt paivirato hoti -pa- surmerayamajjapamdahn
paivirato hoti. Eva kho bhikkhave mtugmo slasampanno hoti.
Kathaca bhikkhave mtugmo cgasampanno hoti, idha bhikkhave
mtugmo vigatamalamaccherena cetas agra ajjhvasati -pa-. Eva kho
bhikkhave mtugmo cgasampanno hoti.
Kathaca bhikkhave mtugmo pasampanno hoti, idha bhikkhave
mtugmo paav hoti -pa-. Eva kho bhikkhave mtugmo
pasampanno hoti. Imehi kho bhikkhave cat|hi dhammehi samanngato
mtugmo paralokavijayya paipanno hoti, paraloko raddho hotti.
Susavihitakammant, sa~gahitaparijjan.
Bhattu manpa carati, sambhata anurakkhati.
Saddh slena sampann, vada| vtamacchar.
Nicca magga visodheti, sotthna samparyika.
Iccete aha dhamm ca, yass vijjanti nriy.
Tampi slavati hu, dhammaha saccavdini.
Soaskrasampann, aha~gasusamgat.
Tdis slavat upsik, upapajjati devaloka manpanti.
Dasama.
Uposathavaggo pacamo.
Tassuddna
Sakhitte Vitthate Viskhe, Vseho Bojjhya pacama.
Anuruddha puna Viskhe, Nakul Idhalokik dveti.

Pahamo pasako samatto.

2. Dutiyapasaka
(6) 1. Gotamvagga
1. Gotamsutta
51. Eka samaya Bhagav Sakkesu viharati Kapilavatthusmi
Nigrodhrme. Atha kho Mahpajpat1 Gotam yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta
ahsi, ekamanta hit kho Mahpajpat Gotam Bhagavanta etadavoca
sdhu bhante labheyya mtugmo Tathgatappavedite dhammavinaye
agrasm anagriya pabbajjanti. Ala Gotami, m te rucci mtugmassa
Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya pabbajjti.
Dutiyampi kho Mahpajpat Gotam Bhagavanta etadavoca sdhu
bhante labheyya mtugmo Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm
anagriya pabbajjanti. Ala Gotami, m te rucci mtugmassa
Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya pabbajjti.
Tatiyampi kho Mahpajpat Gotam Bhagavanta etadavoca sdhu bhante
labheyya mtugmo Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm
anagriya pabbajjanti. Ala Gotami, m te rucci mtugmassa
Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya pabbajjti.
Atha kho Mahpajpat Gotam na Bhagav anujnti mtugmassa
Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya pabbajjanti
dukkh dumman assumukh rudamn Bhagavanta abhivdetv
padakkhia katv pakkmi.
Atha kho Bhagav Kapilavatthusmi yathbhiranta viharitv yena
Vesl tena crika pakkmi, anupubbena crika caramno yena Vesl
tadavasari. Tatra suda Bhagav Vesliya viharati Mahvane
______________________________________________________________
1. Mahpajpati (Sy) Vi 4. 442 pihepi.

Ahakaniptapi

102

K|graslya. Atha kho Mahpajpat Gotam kese chedpetv ksyni


vatthni acchdetv sambahulhi skiynhi saddhi yena Vesl tena
pakkmi, anupubbena yena Vesl Mahvana K|grasl tenupasa~kami.
Atha kho Mahpajpat Gotam s|nehi pdehi rajokiena gattena dukkh
dumman assumukh rudamn bahidvrakohake ahsi.
Addas kho yasm nando Mahpajpati Gotami s|nehi pdehi
rajokiena gattena dukkhi dummana assumukhi rudamna
bahidvrakohake hita, disvna Mahpajpati Gotami etadavoca ki
nu tva Gotami s|nehi pdehi rajokiena gattena dukkh dumman
assumukh rudamn bahidvrakohake hitti. Tath hi pana bhante
nanda na Bhagav anujnti mtugmassa Tathgatappavedite
dhammavinaye agrasm anagriya pabbajjanti. Tena hi tva Gotami
muhutta idheva tva hohi, yvha Bhagavanta ycmi mtugmassa
Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya pabbajjanti.
Atha kho yasm nando yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv
Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho
yasm nando Bhagavanta etadavoca es bhante Mahpajpat Gotam
s|nehi pdehi rajokiena gattena dukkh dumman assumukh rudamn
bahidvrakohake hit na Bhagav anujnti mtugmassa
Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya pabbajjanti,
sdhu bhante labheyya mtugmo Tathgatappavedite dhammavinaye
agrasm anagriya pabbajjanti. Ala nanda, m te rucci mtugmassa
Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya pabbajjti.
Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho yasm nando Bhagavanta
etadavoca sdhu bhante labheyya mtugmo Tathgatappavedite
dhammavinaye agrasm anagriya pabbajjanti. Ala nanda, m te
rucci mtugmassa Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya
pabbajjti.

(6) 1. Gotamvagga

103

Atha kho yasmato nandassa etadahosi na Bhagav anujnti


mtugmassa Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya
pabbajja, yan|nha aenapi pariyyena Bhagavanta yceyya
mtugmassa Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya
pabbajjanti. Atha kho yasm nando Bhagavanta etadavoca bhabbo nu
kho bhante mtugmo Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm
anagriya pabbajitv sotpattiphala v sakadgmiphala v angmiphala v arahattaphala v sacchiktunti. Bhabbo nanda mtugmo
Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya pabbajitv
sotpattiphalampi sakadgmiphalampi angmiphalampi arahattaphalampi
sacchiktunti. Sace bhante bhabbo mtugmo Tathgatappavedite
dhammavinaye agrasm anagriya pabbajitv sotpattiphalampi -paarahattaphalampi sacchiktu. Bahukr bhante Mahpajpat Gotam
Bhagavato mtucch pdik posik khrassa dyik Bhagavanta janettiy
kla~katya thaa pyesi, sdhu bhante labheyya mtugmo
Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya pabbajjanti.
Sace nanda Mahpajpat Gotam aha garudhamme paiggahti,
svass hotu upasampad.
* Vassasat|pasampannya bhikkhuniy tadah|pasampannassa
bhikkhuno abhivdana paccuhna ajalikamma smcikamma
kattabba, ayampi dhammo sakkatv garu katv1 mnetv p|jetv
yvajva anatikkamanyo. (1)
Na bhikkhuniy abhikkhuke vse vassa upagantabba, ayampi
dhammo sakkatv garu katv mnetv p|jetv yvajva anatikkamanyo.
(2)
Anvahamsa bhikkhuniy bhikkhusaghato dve dhamm
paccssitabb2 uposathapucchakaca ovd|pasa~kamanaca, ayampi
dhammo sakkatv garu katv mnetv p|jetv yvajva anatikkamanyo.
(3)
Vassavuhya bhikkhuniy ubhatosaghe thi hnehi pavretabba
dihena v sutena v parisa~kya v, ayampi dhammo sakkatv garu
katv mnetv p|jetv yvajva anatikkamanyo. (4)
______________________________________________________________
* Vi 2. 74; Vi 4. 444 pihesupi.
2. Paccsisitabb (S, Sy, I)

1. Garukatv (S, Sy, I)

Ahakaniptapi

104

Garudhamma ajjhpannya bhikkhuniy ubhatosaghe


pakkhamnatta caritabba, ayampi dhammo sakkatv garu katv
mnetv p|jetv yvajva anatikkamanyo. (5)
Dve vassni chasu dhammesu sikkhitasikkhya sikkhamnya
ubhatosaghe upasampad pariyesitabb, ayampi dhammo sakkatv garu
katv mnetv p|jetv yvajva anatikkamanyo. (6)
Na kenaci pariyyena bhikkhuniy bhikkhu akkositabbo paribhsitabbo,
ayampi dhammo sakkatv garu katv mnetv p|jetv yvajva
anatikkamanyo. (7)
Ajjatagge ovao bhikkhunna bhikkh|su vacanapatho, anovao
bhikkh|na bhikkhunsu vacanapatho, ayampi dhammo sakkatv garu
katv mnetv p|jetv yvajva anatikkamanyo. (8)
Sace nanda Mahpajpat Gotam ime aha garudhamme paiggahti,
svass hotu upasampadti.
Atha kho yasm nando Bhagavato santike ime aha garudhamme
uggahetv yena Mahpajpat Gotam tenupasa~kami, upasa~kamitv
Mahpajpati Gotami etadavoca
Sace kho tva Gotami aha garudhamme paiggaheyysi, sva te
bhavissati upasampad.
Vassasat|pasampannya bhikkhuniy tadah|pasampannassa bhikkhuno
abhivdana paccuhna ajalikamma smcikamma kattabba,
ayampi dhammo sakkatv garu katv mnetv p|jetv yvajva
anatikkamanyo -pa-.
Ajjatagge ovao bhikkhunna bhikkh|su vacanapatho, anovao
bhikkh|na bhikkhunsu vacanapatho, ayampi dhammo sakkatv garu
katv mnetv p|jetv yvajva anatikkamanyo. Sace kho tva Gotami
ime aha garudhamme paiggaheyysi, sva te bhavissati upasampadti.

(6) 1. Gotamvagga

105

Seyyathpi bhante nanda itth v puriso v daharo yuv


maanakajtiko1 ssanhto2 uppalamla v vassikamla v
adhimuttakamla3 v labhitv ubhohi hatthehi paiggahetv uttama~ge
sirasmi patihpeyya. Evameva kho aha bhante nanda ime aha
garudhamme paiggahmi yvajva anatikkamanyeti.
Atha kho yasm nando yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv
Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho
yasm nando Bhagavanta etadavoca paiggahit bhante
Mahpajpatiy Gotamiy aha garudhamm yvajva anatikkamanyti.
Sace nanda nlabhissa mtugmo Tathgatappavedite dhammavinaye
agrasm anagriya pabbajja, cirahitika nanda brahmacariya
abhavissa, vassasahassameva saddhammo tiheyya. Yato ca kho nanda
mtugmo Tathgatappavedite dhammavinaye agrasm anagriya
pabbajito, na dni nanda brahmacariya cirahitika bhavissati, paceva
dni nanda vassasatni saddhammo hassati.
Seyyathpi nanda yni knici kulni bahutthikni4 appapurisakni,
tni suppadhasiyni honti corehi kumbhatthenakehi. Evameva kho
nanda yasmi dhammavinaye labhati mtugmo agrasm anagriya
pabbajja, na ta brahmacariya cirahitika hoti.
Seyyathpi nanda sampanne slikkhette setahik nma rogajti
nipatati, eva ta slikkhetta na cirahitika hoti. Evameva kho
nanda yasmi dhammavinaye labhati ntugmo agrasm anagriya
pabbajja, na ta brahmacariya cirahitika hoti.
Seyyathpi nanda sampanne ucchukkhette majihik5 nma rogajti
nipatati, eva ta ucchukkhetta na cirahitika hoti. Evameva kho
nanda yasmi dhammavinaye labhati mtugmo agrasm anagriya
pabbajja, na ta brahmacariya cirahitika hoti.
______________________________________________________________
1. Maanakajtiyo (S, I)
3. Atimuttakamla (S)
5. Majehik (S, Sy)

2. Ssanahto (S, I), ssanahto (Sy)


4. Bahukitthikni (S, I), bahu-itthikni (Sy)

Ahakaniptapi

106

Seyyathpi nanda puriso mahato takassa paikacceva1 i


bandheyya yvadeva udakassa anatikkamanya. Evameva kho nanda
may pai kacceva bhikkhunna aha garudhamm paatt yvajva
anatikkamanyti. . Pahama.
2. Ovdasutta
52. Eka samaya Bhagav Vesliya viharati Mahvane
K|graslya. Atha kho yasm nando yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm nando Bhagavanta etadavoca katihi nu kho bhante
dhammehi samanngato bhikkhu bhikkhunovdako sammannitabboti.
+ Ahahi kho nanda dhammehi samanngato bhikkhu

bhikkhunovdako sammannitabbo. Katamehi ahahi? Idhnanda bhikkhu


slav hoti -pa- samdya sikkhati sikkhpadesu. Bahussuto hoti -padihiy suppaividdh. Ubhayni kho panassa ptimokkhni vitthrena
svgatni honti suvibhattni suppavattni suvinicchitni suttaso
anubyajanaso. Kalyavco hoti kalyavkkarao poriy vcya
samanngato vissahya2 anelagaya3 atthassa vipaniy. Paibalo hoti
bhikkhunisaghassa dhammiy kathya sandassetu samdapetu
samuttejetu sampahasetu. Yebhuyyena bhikkhunna piyo hoti
manpo. Na kho paneta Bhagavanta uddissa pabbajitya
ksyavatthavasanya garudhamma ajjhpannapubbo hoti. Vsativasso v
hoti atirekavsativasso v. Imehi kho nanda ahahi dhammehi
samanngato bhikkhu bhikkhunovdako sammannitabboti. . Dutiya.
3. Sakhittasutta
53. * Eka samaya Bhagav Vesliya viharati Mahvane
K|graslya. Atha kho Mahpajpat Gotam yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta
ahsi, ekamanta hit kho s Mahpajpat Gotam Bhagavanta
etadavoca
______________________________________________________________
1. Paigacceva (S, I)
* Vi 4. 449 pihepi.

2. Visahya (Ka)

3. Aneagaya (S, Ka)


+ Vi 2. 73 pihepi.

(6) 1. Gotamvagga

107

Sdhu me bhante Bhagav sakhittena dhamma desetu, yamaha


Bhagavato dhamma sutv ek v|pakah appamatt tpin pahitatt
vihareyyanti. Ye kho tva Gotami dhamme jneyysi ime dhamm
sargya savattanti no virgya, sayogya savattanti no visayogya,
cayya savattanti no apacayya, mahicchatya savattanti no
appicchatya, asantuhiy savattanti no santuhiy, sa~gaikya
savattanti no pavivekya, kosajjya savattanti no vriyrambhya,
dubbharatya savattanti no subharatyti. Ekasena Gotami dhreyysi
neso dhammo neso vinayo neta Satthussananti.
Ye ca kho tva Gotami dhamme jneyysi ime dhamm virgya
savattanti no sargya, visayogya savattanti no sayogya,
apacayya savattanti no cayya, appicchatya savattanti no
mahicchatya, santuhiy savattanti no asantuhiy, pavivekya
savattanti no sa~gaikya, vriyrambhya savattanti no kosajjya,
subharatya savattanti no dubbharatyti. Ekasena Gotami dhreyysi
eso dhammo eso vinayo eta Satthussananti. . Tatiya.
4. Dghajusutta
54. Eka samaya Bhagav Koliyesu viharati Kakkarapatta nma
Koliyna nigamo. Atha kho Dghaju Koliyaputto yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinno kho Dghaju Koliyaputto Bhagavanta etadavoca
maya bhante gih kmabhogino1 puttasambdhasayana ajjhvasma,
Ksikacandana paccanubhoma, mlgandhavilepana dhrayma,
jtar|parajata sdayma. Tesa no bhante Bhagav amhka tath
dhamma desetu, ye amhka assu dhamm dihadhammahitya
dihadhammasukhya samparyahitya samparyasukhyti.
Cattrome Byagghapajja dhamm kulaputtassa dihadhammahitya
savattanti dihadhammasukhya. Katame cattro? Uhnasampad
rakkhasampad kalyamittat samajvit2. Katam ca Byagghapajja
uhnasampad? Idha Byagghapajja
______________________________________________________________
1. Kmabhog (S, Sy, I)

2. Samajvikat (S), upari 140 pihepi.

108

Ahakaniptapi

kulaputto yena kammahnena jvika1 kappeti yadi kasiy yadi vaijjya


yadi gorakkhena yadi issattena2 yadi rjaporisena yadi sippaatarena,
tattha dakkho hoti analaso, tatrupyya vmasya samanngato ala
ktu ala savidhtu. Aya vuccati Byagghapajja uhnasampad.
Katam ca Byagghapajja rakkhasampad? Idha Byagghapajja
kulaputtassa bhog honti uhnavriydhigat bhbalaparicit
sedvakkhitt dhammik dhammaladdh, te rakkhena guttiy sampdeti
kinti me ime bhoge neva rjno hareyyu, na cor hareyyu, na aggi
aheyya, na udaka vaheyya, na appiy dyd hareyyunti. Aya vuccati
Byagghapajja rakkhasampad.
Katam ca Byagghapajja kalyamittat? Idha Byagghapajja kulaputto
yasmi gme v nigame v paivasati, tattha ye te honti gahapat v
gahapatiputt v dahar v vuddhaslino vuddh v vuddhaslino
saddhsampann slasampann cgasampann pasampann, tehi saddhi
santihati sallapati skaccha sampajjati, yathr|pna
saddhsampannna saddhsampada anusikkhati, yathr|pna
slasampannna slasampada anusikkhati, yathr|pna
cgasampannna cgasampada anusikkhati, yathr|pna
pasampannna pasampada anusikkhati. Aya vuccati
Byagghapajja kalyamittat.
Katam ca Byagghapajja samajvit? Idha Byagghapajja kulaputto
yaca bhogna viditv vayaca bhogna viditv sama jvika3
kappeti nccogha ntihna eva me yo vaya pariydya hassati,
na ca me vayo ya pariydya hassatti. Seyyathpi Byagghapajja
tuldhro v tuldhrantevs v tula paggahetv jnti ettakena v
onata4 ettakena v unnatanti5. Evameva kho Byagghapajja kulaputto
yaca bhogna viditv vayaca bhogna viditv sama jvika kappeti
nccogha ntihna eva me yo vaya pariydya hassati, na ca me
vayo ya pariydya hassatti. Sacya Byagghapajja kulaputto
______________________________________________________________
1. Jvita (Ka)
4. Oata (Ka)

2. Issatthena (S, Sy, I)

3. Samajvika (Sy), samajvita (Ka)


5. Uatanti (Ka)

(6) 1. Gotamvagga

109

appyo samno ura jvika1 kappeti, tassa bhavanti vattro


udumbarakhdvya2 kulaputto bhoge khdatti. Sace panya
Byagghapajja kulaputto mahyo samno kasira jvika1 kappeti, tassa
bhavanti vattro ajehamaraavya3 kulaputto marissatti. Yato ca
khoya Byagghapajja kulaputto yaca bhogna viditv vayaca
bhogna viditv sama jvika kappeti nccogha ntihna eva
me yo vaya pariydya hassati, na ca me vayo ya pariydya
hassatti. Aya vuccati Byagghapajja samajvit.
Eva samuppannna Byagghapajja bhogna cattri apyamukhni
honti itthidhutto surdhutto akkhadhutto ppamitto ppasahyo
ppasampava~ko. Seyyathpi Byagghapajja mahato takassa cattri ceva
yamukhni cattri ca apyamukhni, tassa puriso yni ceva yamukhni,
tni pidaheyya. Yni ca apyamukhni, tni vivareyya. Devo ca na samm
dhra anuppaveccheyya. Eva hi tassa Byagghapajja mahato takassa
parihniyeva pika~kh no vuddhi. Evameva Byagghapajja eva
samuppannna bhogna cattri apyamukhni honti itthidhutto
surdhutto akkhadhutto ppamitto ppasahyo ppasampava~ko.
Eva samuppannna Byagghapajja bhogna cattri yamukhni
honti na itthidhutto na surdhutto na akkhadhutto kalyamitto
kalyasahyo kalyasampava~ko. Seyyathpi Byagghapajja mahato
takassa cattri ceva yamukhni cattri ca apyamukhni, tassa puriso yni
ceva yamukhni, tni vivareyya. Yni ca apyamukhni, tni pidaheyya.
Devo ca samm dhra anuppaveccheyya. Eva hi tassa Byagghapajja
mahato takassa vuddhiyeva pika~kh no parihni. Evameva kho
Byagghapajja eva samuppannna bhogna cattri yamukhni honti na
______________________________________________________________
1. Jvita (Ka)
2. Udumbarakhdika vya (S, I), udumbarakhdaka cya (Sy)
3. Ajaddhumrika vya (S, I), addhamraka cya (Sy), ettha jaddh|ti asana
= bhattabhujana, tasm ajaddhumrikanti anasanamaraanti vutta hoti.
Ma 1. 312 pihepi adholipiy ajaddhukanti pada dassita.

110

Ahakaniptapi

itthidhutto na surdhutto na akkhadhutto kalyamitto kalyasahyo


kalyasampava~ko. Ime kho Byagghapajja cattro dhamm kulaputtassa
dihadhammahitya savattanti dihadhammasukhya.
Cattrome Byagghapajja dhamm kulaputtassa samparyahitya
savattanti samparyasukhya. Katame cattro? Saddhsampad
slasampad cgasampad pasampad. Katam ca Byagghapajja
saddhsampad? Idha Byagghapajja kulaputto saddho hoti, saddahati
Tathgatassa bodhi itipi so Bhagav -pa- Satth devamanussna
Buddho Bhagavti. Aya vuccati Byagghapajja saddhsampad.
Katam ca Byagghapajja slasampad? Idha Byagghapajja kulaputto
ptipt paivirato hoti -pa- surmerayamajjapamdahn paivirato hoti.
Aya vuccati Byagghapajja slasampad.
Katam ca Byagghapajja cgasampad? Idha Byagghapajja kulaputto
vigatamalamaccherena cetas agra ajjhvasati muttacgo payatapi
vosaggarato ycayogo dnasavibhgarato. Aya vuccati Byagghapajja
cgasampad.
Katam ca Byagghapajja pasampad? Idha Byagghapajja kulaputto
paav hoti, udayatthagminiy paya samanngato ariyya
nibbedhikya samm dukkhakkhayagminiy. Aya vuccati Byagghapajja
pasampad. Ime kho Byagghapajja cattro dhamm kulaputtassa
samparya hitya savattanti samparyasukhyti.
Uht kammadheyyesu, appamatto vidhnav.
Sama kappeti jvika1, sambhata anurakkhati.
Saddho slena sampanno, vada| vtamaccharo.
Nicca magga visodheti, sotthna samparyika.
Iccete aha dhamm ca, saddhassa gharamesino.
Akkht saccanmena, ubhayattha sukhvah.
Dihadhammahitatthya, samparyasukhya ca.
Evameta gahahna, cgo pua pavahatti. . Catuttha.
______________________________________________________________
1. Jvita (Ka)

(6) 1. Gotamvagga

111

5. Ujjayasutta
55. Atha kho Ujjayo brhmao yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavat saddhi sammodi, sammodanya katha
sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho Ujjayo
brhmao Bhagavanta etadavoca maya bho Gotama pavsa
gantukm, tesa no bhava Gotamo amhka tath dhamma desetu, ye
amhka assu dhamm dihadhammahitya dihadhammasukhya
samparyahitya samparyasukhyti.
Cattrome brhmaa dhamm kulaputtassa dihadhammahitya
savattanti dihadhammasukhya. Katame cattro? Uhnasampad
rakkhasampad kalyamittat samajvit. Katam ca brhmaa
uhnasampad? Idha brhmaa kulaputto yena kammahnena jvika
kappeti yadi kasiy yadi vaijjya yadi gorakkhena yadi issattena yadi
rjaporisena yadi sippaatarena. Tattha dakkho hoti analaso, tatrupyya
vmasya samanngato ala ktu ala savidhtu. Aya vuccati
brhmaa uhnasampad.
Katam ca brhmaa rakkhasampad? Idha brhmaa kulaputtassa
bhog honti uhnavriydhigat bhbalaparicit sedvakkhitt dhammik
dhammaladdh. Te rakkhena guttiy sampdeti kinti me ime bhoge neva
rjno hareyyu, na cor hareyyu, na aggi aheyya, na udaka vaheyya,
na appiy dyd hareyyunti. Aya vuccati brhmaa rakkhasampad.
Katam ca brhmaa kalyamittat? Idha brhmaa kulaputto yasmi
gme v nigame v paivasati, tatra ye te honti gahapat v gahapatiputt v
dahar v vuddhaslino vuddh v vuddhaslino saddhsampann
slasampann cgasampann pasampann, tehi saddhi santihati
sallapati skaccha sampajjati. Yathr|pna saddhsampannna
saddhsampada anusikkhati, yathr|pna slasampannna
slasampada anusikkhati, yathr|pna cgasampannna cgasampada
anusikkhati, yathr|pna pasampannna pasampada
anusikkhati. Aya vuccati brhmaa kalyamittat.

112

Ahakaniptapi

Katam ca brhmaa samajvit? Idha brhmaa kulaputto yaca


bhogna viditv vayaca bhogna viditv sama jvika kappeti
nccogha ntihna eva me yo vaya pariydya hassati, na ca me
vayo ya pariydya hassatti. Seyyathpi brhmaa tuldhro v
tuldhrantevs v tula paggahetv jnti ettakena v onata ettakena v
unnatanti. Evameva kho brhmaa kulaputto yaca bhogna viditv
vayaca bhogna viditv sama jvika kappeti nccogha ntihna
eva me yo vaya pariydya hassati, na ca me vayo ya pariydya
hassatti. Sacya brhmaa kulaputto appyo samno ura jvika
kappeti, tassa bhavanti vattro udumbarakhdvya kulaputto bhoge
khdatti. Sace panya brhmaa kulaputto mahyo samno kasira
jvika kappeti, tassa bhavanti vattro ajehamaraavya kulaputto
marissatti. Yato ca khoya brhmaa kulaputto yaca bhogna viditv
vayaca bhogna viditv sama jvika kappeti nccogha ntihna
eva me yo vaya pariydya hassati, na ca me vayo ya pariydya
hassatti. Aya vuccati brhmaa samajvit.
Eva samuppannna brhmaa bhogna cattri apyamukhni honti
itthidhutto surdhutto akkhadhutto ppamitto ppasahyo ppasampava~ko.
Seyyathpi brhmaa mahato takassa cattri ceva yamukhni cattri ca
apyamukhni, tassa puriso yni ceva yamukhni, tni pidaheyya. Yni ca
apyamukhni, tni vivareyya. Devo ca na samm dhra
anuppaveccheyya, eva hi tassa brhmaa mahato takassa parihniyeva
pika~kh no vuddhi. Evameva kho brhmaa eva samuppannna
bhogna cattri apyamukhni honti itthidhutto surdhutto akkhadhutto
ppamitto ppasahyo ppasampava~ko.
Eva samuppannna brhmaa bhogna cattri yamukhni honti
na itthidhutto na surdhutto na akkhadhutto kalyamitto kalyasahyo
kalyasampava~ko. Seyyathpi brhmaa mahato takassa cattri ceva
yamukhni cattri ca apyamukhni, tassa puriso yni ceva yamukhni,
tni vivareyya. Yni ca

(6) 1. Gotamvagga

113

apyamukhni, tni pidaheyya. Devo ca samm dhra anuppaveccheyya.


Eva hi tassa brhmaa mahato takassa vuddhiyeva pika~kh no
parihni. Evameva kho brhmaa eva samuppannna bhogna cattri
yamukhni honti na itthidhutto -pa- kalyasampava~ko. Ime kho
brhmaa cattro dhamm kulaputtassa dihadhammahitya savattanti
dihadhammasukhya.
Cattrome brhmaa kulaputtassa dhamm samparyahitya
savattanti samparyasukhya. Katame cattro? Saddhsampad
slasampad cgasampad pasampad. Katam ca brhmaa
saddhsampad, idha brhmaa kulaputto saddho hoti, saddahati
Tathgatassa bodhi itipi so Bhagav -pa- Satth devamanussna
Buddho Bhagavti. Aya vuccati brhmaa saddhsampad.
Katam ca brhmaa slasampad? Idha brhmaa kulaputto ptipt
paivirato hoti -pa- surmerayamajjapamdahn paivirato hoti. Aya
vuccati brhmaa slasampad.
Katam ca brhmaa cgasampad? Idha brhmaa kulaputto
vigatamalamaccherena cetas agra ajjhvasati muttacgo payatapi
vosaggarato ycayogo dnasavibhgarato. Aya vuccati brhmaa
cgasampad.
Katam ca brhmaa pasampad? Idha brhmaa kulaputto paav
hoti -pa- samm dukkhakkhayagminiy. Aya vuccati brhmaa
pasampad. Ime kho brhmaa cattro dhamm kulaputtassa
samparyahitya savattanti samparyasukhyti.
Uht kammadheyyesu, appamatto vidhnav.
Sama kappeti jvika, sambhata anurakkhati.
Saddho slena sampanno, vada| vtamaccharo.
Nicca magga visodheti, sotthna samparyika.
Iccete aha dhamm ca, saddhassa gharamesino.
Akkht saccanmena, ubhayattha sukhvah.
Dihadhammahitatthya, samparyasukhya ca.
Evameta gahahna, cgo pua pavahatti. . Pacama.

Ahakaniptapi

114

6. Bhayasutta
56. Bhayanti * bhikkhave kmnameta adhivacana. Dukkhanti
bhikkhave kmanameta adhivacana. Rogoti bhikkhave kmnameta
adhivacana. Gaoti bhikkhave kmnameta adhivacana. Sallanti
bhikkhave kmnameta adhivacana. Sa~goti bhikkhave kmnameta
adhivacana. Pa~koti bhikkhave kmnameta adhivacana. Gabbhoti
bhikkhave kmnameta adhivacana. Kasm ca bhikkhave bhayanti
kmnameta adhivacana. Yasm ca kmargarattya bhikkhave
chandargavinibaddho dihadhammikpi bhay na parimuccati,
samparyikpi bhay na parimuccati, tasm bhayanti kmnameta
adhivacana. Kasm ca bhikkhave dukkhanti -pa- rogoti. Gaoti.
Sallanti. Sa~goti. Pa~koti. Gabbhoti kmnameta adhivacana.
Yasm ca kmargarattya bhikkhave chandargavinibaddho
dihadhammikpi gabbh na parimuccati, samparyikpi gabbh na
parimuccati, tasm gabbhoti kmnameta adhivacana.
Bhaya dukkhaca rogo ca, gao sallaca sa~go ca.
Pa~ko gabbho ca ubhaya, ete km pavuccanti.
Yattha satto puthujjano.
Otio star|pena, puna gabbhya gacchati.
Yato ca bhikkhu tp, sampajaa1 na riccati.
So ima palipatha dugga, atikkamma tathvidho.
Paja jtijar|peta, phandamna avekkhatti. . Chaha.
7. Pahama huneyyasutta
57. Ahahi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu huneyyo hoti
phuneyyo dakkhieyyo ajalikarayo anuttara puakkhetta lokassa.
Katamehi ahahi? Idha bhikkhave bhikkhu slav hoti -pa- samdya
sikkhati sikkhpadesu. Bahussuto hoti -pa- dihiy suppaividdh.
Kalyamitto hoti kalyasahyo
______________________________________________________________
* Khu 8. 265 pihepi.

1. Sampajae (Sy, Ka) Sa 2. 408 pihe passitabba.

(6) 1. Gotamvagga

115

kalyasampava~ko. Sammdihiko hoti sammdassanena samanngato.


Catunna jhnna bhicetasikna dihadhammasukhavihrna
nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh. Anekavihita pubbenivsa
anussarati. Seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo -pa- iti skra
sa-uddesa anekavihita pubbenivsa anussarati. Dibbena cakkhun
visuddhena atikkantamnusakena -pa- yathkamm|page satte pajnti.
savna khay -pa- sacchikatv upasampajja viharati. Imehi kho
bhikkhave ahahi dhammehi samanngato bhikkhu huneyyo hoti -paanuttara puakkhetta lokassti. . Sattama.
8. Dutiya huneyyasutta
58. Ahahi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu huneyyo hoti
-pa- anuttara puakkhetta lokassa. Katamehi ahahi? Idha bhikkhave
bhikkhu slav hoti -pa- samdya sikkhati sikkhpadesu. Bahussuto hoti
-pa- dihiy suppaividdh. raddhavriyo viharati, thmav
dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. raiko hoti
pantasensano. Aratiratisaho hoti, uppanna arati abhibhuyya abhibhuyya
viharati. Bhayabheravasaho hoti, uppanna bhayabherava abhibhuyya
abhibhuyya viharati. Catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh.
savna khay -pa- sacchikatv upasampajja viharati. Imehi kho
bhikkhave ahahi dhammehi samanngato bhikkhu huneyyo -paanuttara puakkhetta lokassti. . Ahama.
9. Pahamapuggalasutta
59. Ahime bhikkhave puggal huneyy phuneyy dakkhieyy
ajalikaray anuttara puakkhetta lokassa. Katame aha? Sotpanno
sotpattiphalasacchikiriyya paipanno, sakadgm sakadgmiphalasacchikiriyya paipanno, angm angmiphalasacchikiriyya paipanno,
arah arahattya paipanno. Ime kho bhikkhave aha puggal huneyy -paanuttara puakkhetta lokassti.

116

Ahakaniptapi
Cattro ca paipann, cattro ca phale hit.
Esa sagho ujubh|to, paslasamhito.
Yajamnna manussna,
Puapekkhna pina.
Karota opadhika pua,
Saghe dinna mahapphalanti. . Navama.
10. Dutiyapuggalasutta

60. Ahime bhikkhave puggal huneyy -pa- anuttara


puakkhetta lokassa. Katame aha? Sotpanno sotpattiphalasacchikiriyya paipanno -pa- arah arahattya paipanno. Ime kho bhikkhave
aha puggal huneyy -pa- anuttara puakkhetta lokassti.
Cattro ca paipann, cattro ca phale hit.
Esa sagho samukkaho, sattna aha puggal.
Yajamnna manussna,
Puapekkhna pina.
Karota opadhika pua,
Ettha dinna mahapphalanti. . Dasama.
Gotamvaggo pahamo.
Tassuddna
Gotam Ovda Sakhitta, Dghaju ca Ujjayo.
Bhay dve huneyy ca, dve ca aha Puggalti.
_____
(7) 2. Bh|miclavagga
1. Icchsutta
61. * Ahime bhikkhave puggal santo savijjamn lokasmi.
Katame aha? Idha bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato
niryattavuttino icch uppajjati lbhya, so uhahati ghaati vyamati
lbhya, tassa uhahato ghaato vyamato lbhya lbho nuppajjati. So tena
albhena socati kilamati paridevati uratti kandati sammoha pajjati.
Aya vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati
______________________________________________________________
* Upari 143 pihepi.

(7) 2. Bh|miclavagga

117

lbhya, uhahati ghaati vyamati lbhya, na ca lbh soc ca paridev ca


cuto ca saddhamm.
Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino
icch uppajjati lbhya, so uhahati ghaati vyamati lbhya, tassa
uhahato ghaato vyamato lbhya lbho uppajjati. So tena lbhena majjati
pamajjati pamdampajjati. Aya vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati
lbhya, uhahati ghaati vyamati lbhya, lbh ca mad ca pamd ca cuto
ca saddhamm.
Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino
icch uppajjati lbhya, so na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, tassa
anuhahato aghaato avyamato lbhya lbho nuppajjati. So tena albhena
socati kilamati paridevati uratti kandati sammoha pajjati. Aya
vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lbhya, na uhahati na ghaati na
vyamati lbhya, na ca lbh soc ca paridev ca cuto ca saddhamm.
Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino
icch uppajjati lbhya, so na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, tassa
anuhahato aghaato avyamato lbhya lbho uppajjati. So tena lbhena
majjati pamajjati pamdampajjati. Aya vuccati bhikkhave bhikkhu iccho
viharati lbhya, na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, lbh ca mad
ca pamd ca cuto ca saddhamm.
Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino
icch uppajjati lbhya, so uhahati ghaati vyamati lbhya, tassa
uhahato ghaato vyamato lbhya lbho nuppajjati. So tena albhena na
socati na kilamati na paridevati na uratti kandati na sammoha pajjati.
Aya vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lbhya, uhahati ghaati
vyamati lbhya, na ca lbh na ca soc na ca paridev accuto ca
saddhamm.
Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino
icch uppajjati lbhya, so uhahati ghaati vyamati lbhya,

118

Ahakaniptapi

tassa uhahato ghaato vyamato lbhya lbho uppajjati. So tena lbhena


na majjati na pamajjati na pamdampajjati. Aya vuccati bhikkhave
bhikkhu iccho viharati lbhya, uhahati ghaati vyamati lbhya, lbh ca
na ca mad na ca pamd accuto ca saddhamm.
Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino
icch uppajjati lbhya, so na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, tassa
anuhahato aghaato avyamato labhya lbho nuppajjati. So tena albhena
na socati na kilamati na paridevati na uratti kandati na sammoha
pajjati. Aya vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lbhya, na
uhahati na ghaati na vyamati lbhya, na ca lbh na ca soc na ca
paridev accuto ca saddhamm.
Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino
icch uppajjati lbhya, so na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, tassa
anuhahato aghaato avyamato lbhya lbho uppajjati. So tena lbhena na
majjati na pamajjati na pamdampajjati. Aya vuccati bhikkhave bhikkhu
iccho viharati lbhya, na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, lbh ca
na ca mad na ca pamd accuto ca saddhamm. Ime kho bhikkhave aha
puggal santo savijjamn lokasminti. . Pahama.
2. Alasutta
62. Chahi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu ala attano ala
paresa. Katamehi chahi? Idha bhikkhave bhikkhu khippanisanti ca hoti
kusalesu dhammesu. Sutnaca dhammna dhraajtiko1 hoti.
Dhtnaca2 dhammna atth|paparikkhit3 hoti. Atthamaya
dhammamaya dhammnudhammappaipanno ca hoti. Kalyavco ca
hoti kalyavkkarao poriy vcya samanngato vissahya anelagaya
atthassa vipaniy. Sandassako ca hoti samdapako4
______________________________________________________________
1. Dhrakajtiko (S, Sy, I) Upari145 pihepi.
3. Atth|paparikkh (S, Sy, I)

2. Dhatnaca (S, Sy, I)


4. Samdpako (?)

(7) 2. Bh|miclavagga

119

samuttejako sampahasako sabrahmacrna. Imehi kho bhikkhave chahi


dhammehi samanngato bhikkhu ala attano ala paresa. (1)
Pacahi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu ala attano ala
paresa. Katamehi pacahi? Idha bhikkhave bhikkhu na heva kho
khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu. Sutnaca dhammna
dhraajtiko hoti. Dhtnaca dhammna atth|paparikkhit hoti.
Atthamaya dhammamaya dhammnudhammappaipanno ca hoti.
Kalyavco ca hoti -pa- atthassa vipaniy. Sandassako ca hoti
samdapako samuttejako sampahasako sabrahmacrna. Imehi kho
bhikkhave pacahi dhammehi samanngato bhikkhu ala attano ala
paresa. (2)
Cat|hi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu ala attano nla
paresa. Katamehi cat|hi? Idha bhikkhave bhikkhu khippanisanti ca hoti
kusalesu dhammesu. Sutnaca dhammna dhraajtiko hoti. Dhtnaca
dhammna atth|paparikkhit hoti. Atthamaya dhammamaya
dhammnudhammappaipanno ca hoti. No ca kalyavco hoti
kalyavkkarao poriy vcya samanngato vissahya anelagaya
atthassa vipaniy. No ca sandassako hoti samdapako samuttejako
sampahasako sabrahmacrna. Imehi kho bhikkhave cat|hi dhammehi
samanngato bhikkhu ala attano nla paresa. (3)
Cat|hi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu ala paresa nla
attano. Katamehi cat|hi? Idha bhikkhave bhikkhu khippanisanti ca hoti
kusalesu dhammesu. Sutnaca dhammna dhraajtiko hoti. No ca
dhtna dhammna atth|paparikkhit hoti. Na ca atthamaya
dhammamaya dhammnudhammappaipanno hoti. Kalyavco ca hoti
kalyavkkarao -pa- atthassa vipaniy. Sandassako ca hoti -pasabrahmacrna. Imehi kho bhikkhave cat|hi dhammehi samanngato
bhikkhu ala paresa nla attano. (4)
Thi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu ala attano nla
paresa. Katamehi thi? Idha bhikkhave bhikkhu na heva kho khippanisanti
ca hoti kusalesu dhammesu. Sutnaca dhammna dhraajtiko hoti.

120

Ahakaniptapi

Dhtnaca dhammna atth|paparikkhit hoti. Atthamaya


dhammamaya dhammnudhammappaipanno ca hoti. No ca kalyavco
hoti kalyavkkarao poriy vcya samanngato vissahya anelagaya
atthassa vipaniy. No ca sandassako hoti samdapako samuttejako
sampahasako sabrahmacrna. Imehi kho bhikkhave thi dhammehi
samanngato bhikkhu ala attano nla paresa. (5)
Thi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu ala paresa nla
attano. Katamehi thi? Idha bhikkhave bhikkhu na heva kho khippanisanti ca
hoti kusalesu dhammesu. Sutnaca dhammna dhraajtiko hoti. No ca
dhtna dhammna atth|paparikkhit hoti. Noca atthamaya
dhammamaya dhammnudhammappaipanno hoti. Kalyavco ca hoti
-pa- atthassa vipaniy. Sandassako ca hoti samdapako samuttejako
sampahasako sabrahmacrna. Imehi kho bhikkhave thi dhammehi
samanngato bhikkhu ala paresa nla attano. (6)
Dvhi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu ala attano nla
paresa. Katamehi dvhi? Idha bhikkhave bhikkhu na heva kho
khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu. No ca sutna dhammna
dhraajtiko hoti. Dhtnaca dhammna atth|paparikkhit hoti.
Atthamaya dhammamaya dhammnudhammappaipanno ca hoti. No
ca kalyavco hoti -pa- atthassa vipaniy. No ca sandassako hoti -pasabrahmacrna. Imehi kho bhikkhave dvhi dhammehi samanngato
bhikkhu ala attano nla paresa. (7)
Dvhi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu ala paresa nla
attano. Katamehi dvhi? Idha bhikkhave bhikkhu na heva kho khippanisanti
ca hoti kusalesu dhammesu. No ca sutna dhammna dhraajtiko hoti.
No ca dhtna dhammna atth|paparikkhit hoti. No ca atthamaya
dhammamaya dhammnudhammappaipanno hoti. Kalyavco ca hoti
kalyavkkarao poriy vcya samanngato vissahya anelagaya
atthassa vipaniy. Sandassako ca hoti samdapako samuttejako
sampahasako sabrahmacrna. Imehi kho

(7) 2. Bh|miclavagga

121

bhikkhave dvhi dhammehi samanngato bhikkhu ala paresa nla


attanoti. (8). . Dutiya.
3. Sakhittasutta
63. Atha kho aataro bhikkhu yena Bhagav tenupasa~kami -paekamanta nisinno kho so bhikkhu Bhagavanta etadavoca sdhu me
bhante Bhagav sakhittena dhamma desetu, yamaha Bhagavato
dhamma sutv eko v|pakaho appamatto tp pahitatto vihareyyanti.
Evameva panidhekacce moghapuris mamaeva ajjhesanti, dhamme ca
bhsite mamaeva anubandhitabba maantti. Desetu me bhante
Bhagav sakhittena dhamma, desetu Sugato sakhittena dhamma,
appeva nmha Bhagavato bhsitassa attha jneyya, appeva nmha
Bhagavato bhsitassa dydo assanti. Tasmtiha te bhikkhu eva
sikkhitabba ajjhatta me citta hita bhavissati susahita, na ca
uppann ppak akusal dhamm citta pariydya hassantti. Eva hi te
bhikkhu sikkhitabba.
Yato kho te bhikkhu ajjhatta citta hita hoti susahita, na ca
uppann ppak akusal dhamm citta pariydya tihanti, tato te bhikkhu
eva sikkhitabba mett me cetovimutti bhvit bhavissati bahulkat
ynkat vatthukat anuhit paricit susamraddhti. Eva hi te bhikkhu
sikkhitabba.
Yato kho te bhikkhu aya samdhi eva bhvito hoti bahulkato, tato
tva bhikkhu ima samdhi savitakkampi savicra1 bhveyysi,
avitakkampi vicramatta2 bhveyysi, avitakkampi avicra3 bhveyysi,
sapptikampi bhveyysi, nipptikampi bhveyysi, stasahagatampi
bhveyysi, upekkhsahagatampi bhveyysi.
Yato kho te bhikkhu aya samdhi eva bhvito hoti subhvito, tato te
bhikkhu eva sikkhitabba karu me cetovimutti. Mudit me
cetovimutti. Upekkh me cetovimutti bhvit
______________________________________________________________
1. Savitakkasavicrampi (Ka)
2. Avitakkavicramattampi (Ka) visuddhi 1. 315 pihe passitabba.
3. Avitakka-avicrampi (Ka)

122

Ahakaniptapi

bhavissati bahulkat ynkat vatthukat anuhit paricit susamraddhti.


Eva hi te bhikkhu sikkhitabba.
Yato kho te bhikkhu aya samdhi eva bhvito hoti subhvito, tato
tva bhikkhu ima samdhi savitakkasavicrampi bhveyysi,
avitakkavicramattampi bhveyysi, avitakka-avicrampi bhveyysi,
sapptikampi bhveyysi, nipptikampi bhveyysi, stasahagatampi
bhveyysi, upekkhsahagatampi bhveyysi.
Yato kho te bhikkhu aya samdhi eva bhvito hoti subhvito, tato te
bhikkhu eva sikkhitabba kye kynupass viharissmi tp sampajno
satim vineyya loke abhijjhdomanassanti. Eva hi te bhikkhu
sikkhitabba.
Yato kho te bhikkhu aya samdhi eva bhvito hoti bahulkato, tato
tva bhikkhu ima samdhi savitakkasavicrampi bhveyysi,
avitakkavicramattampi bhveyysi, avitakka-avicrampi bhveyysi,
sapptikampi bhveyysi, nipptikampi bhveyysi, stasahagatampi
bhveyysi, upekkhsahagatampi bhveyysi.
Yato kho te bhikkhu aya samdhi eva bhvito hoti subhvito, tato te
bhikkhu eva sikkhitabba vedansu. Citte. Dhammesu dhammnupass
viharissmi tp sampajno satim vineyya loke abhijjhdomanassanti.
Eva hi te bhikkhu sikkhitabba.
Yato kho te bhikkhu aya samdhi eva bhvito hoti bahulkato, tato
tva bhikkhu ima samdhi savitakkasavicrampi bhveyysi,
avitakkavicramattampi bhveyysi, avitakka-avicrampi bhveyysi,
sapptikampi bhveyysi, nipptikampi bhveyysi, stasahagatampi
bhveyysi, upekkhsahagatampi bhveyysi.
Yato kho te bhikkhu aya samdhi eva bhvito hoti subhvito, tato
tva bhikkhu yena yeneva gagghasi, phsuyeva gagghasi. Yattha yattha
hassasi, phsuyeva hassasi. Yattha yattha nisdissasi, phsuyeva
nisdissasi. Yattha yattha seyya kappessasi, phsuyeva seyya
kappessasti.

(7) 2. Bh|miclavagga

123

Atha kho so bhikkhu Bhagavat imin ovdena ovadito uhysan


Bhagavanta abhivdetv padakkhia katv pakkmi. Atha kho so
bhikkhu eko v|pakaho appamatto tp pahitatto viharanto nacirasseva
yassatthya kulaputt sammadeva agrasm anagriya pabbajanti,
tadanuttara brahmacariyapariyosna diheva dhamme saya abhi
sacchikatv upasampajja vihsi, kh jti, vusita brahmacariya, kata
karaya, npara itthattyti abbhasi. Aataro ca pana so bhikkhu
arahata ahosti. . Tatiya.
4. Gayssasutta
64. Eka samaya Bhagav Gayya viharati Gaysse. Tatra kho
Bhagav bhikkh| mantesi -pa-. Pubbha bhikkhave sambodh
anabhisambuddho bodhisattova samno obhsaeva kho sajnmi, no ca
r|pni passmi. (1)
Tassa mayha bhikkhave etadahosi sace kho aha obhsaceva
sajneyya, r|pni ca passeyya. Eva me ida adassana
parisuddhatara assti.
So kho aha bhikkhave aparena samayena appamatto tp pahitatto
viharanto obhsaceva sajnmi, r|pni ca passmi. No ca kho thi
devathi saddhi santihmi sallapmi skaccha sampajjmi. (2)
Tassa mayha bhikkhave etadahosi sace kho aha obhsaceva
sajneyya, r|pni ca passeyya. Thi ca devathi saddhi santiheyya
sallapeyya skaccha sampajjeyya. Eva me ida adassana
parisuddhatara assti.
So kho aha bhikkhave aparena samayena appamatto tp pahitatto
viharanto obhsaceva sajnmi, r|pni ca passmi. Thi ca devathi
saddhi santihmi sallapmi skaccha sampajjmi. No ca kho t devat
jnmi im devat amukamh v amukamh v devanikyti. (3)

124

Ahakaniptapi

Tassa mayha bhikkhave etadahosi sace kho aha obhsaceva


sajneyya, r|pni ca passeyya. Thi ca devathi saddhi santiheyya
sallapeyya skaccha sampajjeyya, t ca devat jneyya im devat
amukamh v amukamh v devanikyti. Eva me ida adassana
parisuddhatara assti.
So kho aha bhikkhave aparena samayena appamatto tp pahitatto
viharanto obhsaceva sajnmi, r|pni ca passmi. Thi ca devathi
saddhi santihmi sallapmi skaccha sampajjmi. T ca devat jnmi
im devat amukamh v amukamh v devanikyti. No ca kho t
devat jnmi im devat imassa kammassa vipkena ito cut tattha
upapannti -pa-. T ca devat jnmi im devat imassa kammassa
vipkena ito cut tattha upapannti. No ca kho t devat jnmi im
devat imassa kammassa vipkena evamhr
evasukhadukkhappaisavediniyoti -pa-. T ca devat jnmi im
devat imassa kammassa vipkena evamhr
evasukhadukkhappaisavediniyoti. No ca kho t devat jnmi im
devat evadghyuk evacirahitikti -pa-. T ca devat jnmi im
devat evadghyuk evacirahitikti. No ca kho t devat jnmi
yadi v me imhi devathi saddhi sannivutthapubba, yadi v na
sannivutthapubbanti. (4-7)
Tassa mayha bhikkhave etadahosi sace kho aha obhsaceva
sajneyya, r|pni ca passeyya. Thi ca devathi saddhi santiheyya
sallapeyya skaccha sampajjeyya. T ca devat jneyya im devat
amukamh v amukamh v devanikyti. T ca devat jneyya im
devat imassa kammassa vipkena ito cut tattha upapannti. T ca devat
jneyya im devat evamhr evasukhadukkhappaisavediniyoti. T
ca devat jneyya im devat evadghyuk evacirahitikti. T ca
devat jneyya yadi v me imhi devathi saddhi sannivutthapubba,
yadi v na sannivutthapubbanti. Eva me ida adassana
parisuddhatara assti.

(7) 2. Bh|miclavagga

125

So kho aha bhikkhave aparena samayena appamatto tp pahitatto


viharanto obhsaceva sajnmi, r|pni ca passmi. Thi ca devathi
saddhi santihmi sallapmi skaccha sampajjmi. T ca devat jnmi
im devat amukamh v amukamh v devanikyti. T ca devat
jnmi im devat imassa kammassa vipkena ito cut tattha upapannti.
T ca devat jnmi im devat evamhr evasukhadukkhappaisavediniyoti. T ca devat jnmi im devat evadghyuk
evacirahitikti. T ca devat jnmi yadi v me devathi saddhi
sannivutthapubba, yadi v na sannivutthapubbanti. (8)
Yvakvaca me bhikkhave eva ahaparivaa
adhidevaadassana na suvisuddha ahosi, neva tvha bhikkhave
sadevake loke samrake sabrahmake sassamaabrhmaiy pajya
sadevamanussya anuttara sammsambodhi abhisambuddhoti1
paccasi. Yato ca kho me bhikkhave eva ahaparivaa
adhidevaadassana suvisuddha ahosi. Athha bhikkhave sadevake
loke samrake sabrahmake sassamaabrhmaiy pajya sadevamanussya
anuttara sammsambodhi abhisambuddhoti paccasi. aca pana
me dassana udapdi, akupp me cetovimutti2, ayamantim jti, natthi dni
punabbhavoti. . Catuttha.
5. Abhibhyatanasutta
65. * Ahimni bhikkhave abhibhyatanni. Katamni aha? Ajjhatta
r|pasa eko bahiddh r|pni passati parittni suvaadubbani. Tni
abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti, ida pahama
abhibhyatana.
Ajjhatta r|pasa eko bahiddh r|pni passati appamni
suvaadubbani. Tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti,
ida dutiya abhibhyatana.
______________________________________________________________
1. Abhisambuddho (S, Sy, I)
2. Vimutti (Ka-S, Ka)

* D 3. 215, 250 pihesupi; upari 304 pihepi.

126

Ahakaniptapi

Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati parittni


suvaadubbani. Tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti,
ida tatiya abhibhyatana.
Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati appamni
suvaadubbani. Tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti,
ida catuttha abhibhyatana.
Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati nlni nlavani
nlanidassanni nlanibhsni. Tni abhibhuyya jnmi passmti
evasa hoti, ida pacama abhibhyatana.
Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati ptni ptavani
ptanidassanni ptanibhsni. Tni abhibhuyya jnmi passmti
evasa hoti, ida chaha abhibhyatana.
Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati lohitakni
lohitakavani lohitakanidassanni lohitakanibhsni. Tni abhibhuyya
jnmi passmti evasa hoti, ida sattama abhibhyatana.
Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati odtni odtavani
odtanidassanni odtanibhsni. Tni abhibhuyya jnmi passmti
evasa hoti, ida ahama abhibhyatana. Imni kho bhikkhave aha
abhibhyatannti. . Pacama.
6. Vimokkhasutta
66. Ahime bhikkhave vimokkh. Katame aha? R|p r|pni passati,
aya pahamo vimokkho.
Ajjhatta ar|pasa bahiddh1 r|pni passati, aya dutiyo vimokkho.
Subhanteva adhimutto hoti, aya tatiyo vimokkho.
______________________________________________________________
1. Ar|pasa eko bahiddh (Sy, I, Ka) D 2. 60, 94; D 3. 217, 251;
Upari 161 pihesu; Ma 2. 205 pihe ca passitabba.

(7) 2. Bh|miclavagga

127

Sabbaso r|pasana samatikkam paighasana attha~gam


nnattasana amanasikr ananto ksoti ksnacyatana
upasampajja viharati, aya catuttho vimokkho.
Sabbaso ksnacyatana samatikkamma ananta vianti
viacyatana upasampajja viharati, aya pacamo vimokkho.
Sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti
kicayatana upasampajja viharati, aya chaho vimokkho.
Sabbaso kicayatana samatikkamma nevasansayatana
upasampajja viharati, aya sattamo vimokkho.
Sabbaso nevasansayatana samatikkamma
savedayitanirodha upasampajja viharati, aya ahamo vimokkho. Ime
kho bhikkhave aha vimokkhti. . Chaha.
7. Anariyavohrasutta
67. Ahime bhikkhave anariyavohr. Katame aha? Adihe
dihavdit, asute sutavdit, amute mutavdit, avite vitavdit,
dihe adihavdit, sute asutavdit, mute amutavdit, vite
avitavdit. Ime kho bhikkhave aha anariyavohrti. . Sattama.
8. Ariyavohrasutta
68. Ahime bhikkhave ariyavohr. Katame aha? Adihe
adihavdit, asute asutavdit, amute amutavdit, avite avitavdit,
dihe dihavdit, sute sutavdit, mute mutavdit, vite vitavdit.
Ime kho bhikkhave aha ariyavohrti. . Ahama.
9. Parissutta
69. Ahim bhikkhave paris. Katam aha? Khattiyaparis
brhmaaparis gahapatiparis samaaparis Ctumahrjikaparis
Tvatisaparis mraparis brahmaparis. Abhijnmi kho panha
bhikkhave

128

Ahakaniptapi

anekasata khattiyaparisa upasa~kamit, tatrapi may


sannisinnapubbaceva sallapitapubbaca skacch ca sampannapubb.
Tattha ydisako tesa vao hoti, tdisako mayha vao hoti. Ydisako
tesa saro hoti, tdisako mayha saro hoti. Dhammiy ca kathya
sandassemi samdapemi samuttejemi sampahasemi. Bhsamnaca ma
na jnanti ko nu kho aya bhsati devo v manusso vti. Dhammiy
kathya sandassetv samdapetv samuttejetv sampahasetv
antaradhymi. Antarahitaca ma na jnanti ko nu kho aya antarahito
devo v manusso vti.
Abhijnmi kho panha bhikkhave anekasata brhmaaparisa -paGahapatiparisa. Samaaparisa. Ctumahrjikaparisa.
Tvatisaparisa. Mraparisa. Brahmaparisa upasa~kamit. Tatrapi
may sannisinnapubbaceva sallapitapubbaca skacch ca
sampannapubb. Tattha ydisako tesa vao hoti, tdisako mayha
vao hoti. Ydisako tesa saro hoti, tdisako mayha saro hoti.
Dhammiy ca kathya sandassemi samdapemi samuttejemi sampahasemi.
Bhsamnaca ma na jnanti ko nu kho aya bhsati devo v manusso
vti. Dhammiy kathya sandassetv samdapetv samuttejetv
sampahasetv antaradhymi. Antarahitaca ma na jnanti ko nu kho
aya antarahito devo v manusso vti. Im kho bhikkhave aha paristi. .
Navama.
10. Bh|miclasutta
70. Eka samaya Bhagav Vesliya viharati Mahvane
K|graslya. Atha kho Bhagav pubbahasamaya nivsetv
pattacvaramdya Vesli piya pvisi, Vesliya piya caritv
pacchbhatta piaptapaikkanto yasmanta nanda mantesi
gahhi nanda nisdana, yena Cpla cetiya1 tenupasa~kamissma
divvihryti. Eva bhanteti kho yasm nando Bhagavato paissutv
nisdana dya Bhagavanta pihito pihito anubandhi.
______________________________________________________________
1. Pvlacetiya (Sy), Cplacetiya (I, Ka)

(7) 2. Bh|miclavagga

129

Atha kho Bhagav yena Cpla cetiya tenupasa~kami,


upasa~kamitv paatte sane nisdi, nisajja kho Bhagav yasmanta
nanda mantesi ramay nanda Vesl, ramaya Udena cetiya,
ramaya Gotamaka cetiya, ramaya Sattamba cetiya,
ramaya Bahuputtaka cetiya, ramaya Srandada cetiya,
ramaya Cpla cetiya. Yassa kassaci nanda cattro iddhipd
bhvit bahulkat ynkat vatthukat anuhit paricit susamraddh,
ka~khamno so nanda kappa v tiheyya kappvasesa v.
Tathgatassa kho nanda cattro iddhipd bhvit bahulkat ynkat
vatthukat anuhit paricit susamraddh, ka~khamno nanda Tathgato
kappa v tiheyya kappvasesa vti. Evampi kho yasm nando
Bhagavat orike nimitte kayiramne orike obhse kayiramne nsakkhi
paivijjhitu, na Bhagavanta yci tihatu bhante Bhagav kappa,
tihatu Sugato kappa bahujanahitya bahujanasukhya loknukampya
atthya hitya sukhya devamanussnanti. Yath ta mrena
pariyuhitacitto.
Dutiyampi kho Bhagav -pa-. Tatiyampi kho Bhagav yasmanta
nanda mantesi ramay nanda Vesl, ramaya Udena cetiya,
ramaya Gotamaka cetiya, ramaya Sattamba cetiya,
ramaya Bahuputtaka cetiya, ramaya Srandada cetiya,
ramaya Cpla cetiya. Yassa kassaci nanda cattro iddhipd
bhvit bahulkat ynkat vatthukat anuhit paricit susamraddh,
ka~khamno so nanda kappa v tiheyya kappvasesa v.
Tathgatassa kho nanda cattro iddhipd bhvit -pa- ka~khamno
nanda Tathgato kappa v tiheyya, kappvasesa vti. Evampi kho
yasm nando Bhagavat orike nimitte kayiramne orike obhse
kayiramne nsakkhi paivijjhitu, na Bhagavanta yci tihatu bhante
Bhagav kappa, tihatu Sugato kappa bahujanahitya bahujanasukhya
loknukampya atthya hitya sukhya devamanussnanti. Yath ta
mrena pariyuhitacitto.

130

Ahakaniptapi

Atha kho Bhagav yasmanta nanda mantesi gaccha tva1


nanda, yassa dni kla maasti. Eva bhanteti kho yasm nando
Bhagavato paissutv uhysan Bhagavanta abhivdetv padakkhia
katv Bhagavato avid|re aatarasmi rukkham|le nisdi. Atha kho mro
ppim acirapakkante yasmante nande Bhagavanta etadavoca
Parinibbtudni bhante Bhagav, parinibbtu Sugato. Parinibbnaklo
dni bhante Bhagavato. Bhsit kho panes bhante Bhagavat vc na
tvha ppima parinibbyissmi, yva me bhikkh| na svak bhavissanti
viyatt vint visrad pattayogakkhem2 bahussut dhammadhar
dhammnudhammappaipann smcippaipann anudhammacrino saka
cariyaka uggahetv cikkhissanti desessanti paapessanti pahapessanti
vivarissanti vibhajissanti uttnkarissanti, uppanna parappavda
sahadhammena suniggahita niggahetv sappihriya dhamma
desessantti. Etarahi bhante bhikkhu Bhagavato svak viyatt vint
visrad pattayogakkhem bahussut dhammadhar
dhammnudhammappaipann smcippaipann anudhammacrino saka
cariyaka uggahetv cikkhanti desenti paapenti pahapenti vivaranti
vibhajanti uttnkaronti, uppanna parappavda sahadhammena
suniggahita niggahetv sappihriya dhamma desenti.
Parinibbtu dni bhante Bhagav, parinibbtu Sugato. Parinibbnaklo
dni bhante Bhagavato. Bhsit kho panes bhante Bhagavat vc na
tvha ppima parinibbyissmi, yva me bhikkhuniyo na svik
bhavissanti -pa- yva me upsak na svak bhavissanti -pa-. Yva me
upsik na svik bhavissanti viyatt vint visrad pattayogakkhem
bahussut dhammadhar dhammnudhammappaipann smcippaipann
anudhammacriniyo saka cariyaka uggahetv cikkhissanti desessanti
paapessanti pahapessanti vivarissanti vibhajissanti uttnkarissanti,
uppanna parappavda sahadhammena suniggahita niggahetv
sappihriya dhamma desessantti. Etarahi bhante upsik Bhagavato
svik viyatt vint visrad pattayogakkhem
______________________________________________________________
1. Gaccha kho tva (Sa 3. 228 pihe) Khu 1. 152 pihepi passitabba.
2. Ida pada D 2. 87 pihe ca Sa 3. 228 pihe ca na dissati.

(7) 2. Bh|miclavagga

131

bahussut dhammadhar dhammnudhammappaipann smcippaipann


anudhammacriniyo saka cariyaka uggahetv cikkhanti desenti
paapenti pahapenti vivaranti vibhajanti uttnkaronti, uppanna
parappavda sahadhammena suniggahita niggahetv sappihriya
dhamma desenti.
Parinibbtu dni bhante Bhagav, parinibbtu Sugato. Parinibbnaklo
dni bhante Bhagavato. Bhsit kho panes bhante Bhagavat vc na
tvha ppima parinibbyissmi, yva me ida brahmacariya na
iddhaceva bhavissati phtaca vitthrika bhujaa puthubh|ta yva
devamanussehi suppaksitanti. Etarahi bhante Bhagavato brahmacariya
iddhaceva phtaca vitthrika bhujaa puthubh|ta yva
devamanussehi suppaksita.
Parinibbtu dni bhante Bhagav, parinibbtu Sugato. Parinibbnaklo
dni bhante Bhagavatoti. Appossukko tva ppima hohi, nacira
Tathgatassa parinibbna bhavissati, ito tia msna accayena
Tathgato parinibbyissatti.
Atha kho Bhagav Cple cetiye sato sampajno yusa~khra ossaji,
ossahe ca Bhagavat yusa~khre mahbh|miclo ahosi bhisanako
salomahaso, devadundubhiyo ca phalisu. Atha kho Bhagav etamatta
viditv tya velya ima udna udnesi
Tulamatulaca sambhava, bhavasa~khramavassaji Muni.
Ajjhattarato samhito, abhindi kavacamivattasambhavanti.
Atha kho yasmato nandassa etadahosi mah vatya bh|miclo,
sumah vatya bh|miclo bhisanako salomahaso, devadundubhiyo ca
phalisu. Ko nu kho hetu ko paccayo mahato bh|miclassa ptubhvyti.
Atha kho yasm nando yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv
Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho
yasm nando Bhagavanta etadavoca mah vatya bhante

132

Ahakaniptapi

bh|miclo, sumah vatya bhante bh|miclo bhisanako salomahaso,


devadundubhiyo ca phalisu. Ko nu kho bhante hetu ko paccayo mahato
bh|miclassa ptubhvyti.
Ahime nanda het| aha paccay mahato bh|miclassa ptubhvya.
Katame aha? Aya nanda mahpathav udake patihit, udaka vte
patihita, vto ksaho hoti. So nanda samayo, ya mahvt vyanti,
mahvt vyant udaka kampenti, udaka kampita pathavi kampeti.
Aya nanda pahamo hetu pahamo paccayo mahato bh|miclassa
ptubhvya.
Puna capara nanda samao v brhmao v iddhim cetovasippatto
devat v mahiddhik mahnubhv, tassa paritt pathavsa bhvit hoti
appam posa. So ima pathavi kampeti sa~kampeti sampakampeti
sampavedheti. Aya nanda dutiyo hetu dutiyo paccayo mahato
bh|miclassa ptubhvya.
Puna capara nanda yad bodhisatto Tusit ky cavitv sato
sampajno mtukucchi okkamati, tadya pathav kampati sa~kampati
sampakampati sampavedhati. Aya nanda tatiyo hetu tatiyo paccayo
mahato bh|miclassa ptubhvya.
Puna capara nanda yad bodhisatto sato sampajno mtukucchism
nikkhamati, tadya pathav kampati sa~kampati sampakampati
sampavedhati. Aya nanda catuttho hetu catuttho paccayo mahato
bh|miclassa ptubhvya.
Puna capara nanda yad Tathgato anuttara sammsambodhi
abhisambujjhati, tadya pathav kampati sa~kampati sampakampati
sampavedhati, aya nanda pacamo hetu pacamo paccayo mahato
bh|miclassa ptubhvya.
Puna capara nanda yad Tathgato anuttara dhammacakka
pavatteti. Tadya pathav kampati sa~kampati sampakampati
sampavedhati. Aya nanda chaho hetu chaho paccayo mahato
bh|miclassa ptubhvya.

(8) 3. Yamakavagga

133

Puna capara nanda yad Tathgato sato sampajno yusa~khra


ossajjati, tadya pathav kampati sa~kampati sampakampati sampavedhati.
Aya nanda sattamo hetu sattamo paccayo mahato bh|miclassa
ptubhvya.
Puna capara nanda yad Tathgato anupdisesya nibbnadhtuy
parinibbyati, tadya pathav kampati sa~kampati sampakampati
sampavedhati. Aya nanda ahamo hetu ahamo paccayo mahato
bh|miclassa ptubhvya. Ime kho nanda aha het| aha paccay
mahato bh|miclassa ptubhvyti. . Dasama.
Bh|miclavaggo dutiyo.
Tassuddna
Icch Alaca Sakhitta, Gay Abhibhun saha.
Vimokkho dve ca Vohr, Paris Bh|miclenti.
_____
(8) 3. Yamakavagga
1. Pahamasaddhsutta
71. Saddho ca1 bhikkhave bhikkhu hoti, no ca2 slav, eva so
tena~gena aparip|ro hoti. Tena ta a~ga parip|retabba kintha
saddho ca assa slav cti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca
hoti slav ca, eva so tena~gena parip|ro hoti.
Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti slav ca, no ca bahussuto, eva so
tena~gena aparip|ro hoti. Tena ta a~ga parip|retabba kintha
saddho ca assa slav ca bahussuto cti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu
saddho ca hoti slav ca bahussuto ca, eva so tena~gena parip|ro hoti.
______________________________________________________________
1. Saddho (Sy) ettheva. Upari 170, 264 pihesupi.
2. No (Sy) evamuparipi notveva dissati.

134

Ahakaniptapi

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti slav ca bahussuto ca, no ca


dhammakathiko -pa- dhammakathiko ca, no ca parisvacaro -paparisvacaro ca, no ca visrado parisya dhamma deseti -pa- visrado ca
parisya dhamma deseti, no ca catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh
-pa- catunna jhnna bhicetasikna dihadhammasukhavihrna
nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh, no ca savna khay ansava
cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv
upasampajja viharati, eva so tena~gena aparip|ro hoti. Tena ta a~ga
parip|retabba kintha saddho ca assa slav ca bahussuto ca
dhammakathiko ca parisvacaro ca, visrado ca parisya dhamma
deseyya, catunnaca jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh assa akicchalbh akasiralbh,
savnaca khay ansava cetovimutti pavimutti diheva dhamme
saya abhi sacchikatv upasampajja vihareyyanti.
Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti slav ca bahussuto ca
dhammakathiko ca parisvacaro ca, visrado ca parisya dhamma deseti,
catunnaca jhnna bhicetasikna dihadhammasukhavihrna
nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh, savnaca khay ansava
cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv
upasampajja viharati, eva so tena~gena parip|ro hoti. Imehi kho
bhikkhave ahahi dhammehi samanngato bhikkhu samantapsdiko ca hoti
sabbkraparip|ro cti. . Pahama.
2. Dutiyasaddhsutta
72. Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti, no ca slav, eva so tena~gena
aparip|ro hoti. Tena ta a~ga parip|retabba kintha saddho ca assa
slav cti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti slav ca, eva
so tena~gena parip|ro hoti.
Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti slav ca, no ca bahussuto -pabahussuto ca, no ca dhammakathiko -pa- dhammakathiko ca, no ca
parisvacaro -pa- parisvacaro ca, no ca visrado parisya dhamma

(8) 3. Yamakavagga

135

Deseti -pa- visrado ca parisya dhamma deseti, no ca ye te sant


vimokkh atikkamma r|pe rupp, te kyena phusitv viharati -pa- ye te
sant vimokkh atikkamma r|pe rupp, te kyena phusitv viharati, no ca
savna khay ansava cetovimutti pavimutti diheva dhamme
saya abhi sacchikatv upasampajja viharati, eva so tena~gena
aparip|ro hoti. Tena ta a~ga parip|retabba kintha saddho ca assa
slav ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisvacaro ca, visrado ca
parisya dhamma deseyya, ye te sant vimokkh atikkamma r|pe
rupp, te kyena phusitv vihareyya, savnaca khay ansava
cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv
upasampajja vihareyyanti.
Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti slav ca bahussuto ca
dhammakathiko ca parisvacaro ca, visrado ca parisya dhamma deseti,
ye te sant vimokkh attikkamma r|pe rupp, te ca kyena phusitv
viharati, savnaca khay -pa- sacchikatv upasampajja viharati, eva so
tena~gena parip|ro hoti. Imehi kho bhikkhave ahahi dhammehi sammgato
bhikkhu samantapsdiko ca hoti sabbkraparip|ro cti. . Dutiya.
3. Pahamamaraassatisutta
73. Eka samaya Bhagav Ntike1 viharati Gijakvasathe. Tatra
kho Bhagav bhikkh| mantesi bhikkhavoti. Bhanteti te bhikkh|
Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca maraassati bhikkhave
bhvit bahulkat mahapphal hoti mahnisas amatogadh
amatapariyosn. Bhvetha no tumhe bhikkhave maraassatinti.
Eva vutte aataro bhikkhu Bhagavanta etadavoca aha kho
bhante bhvemi maraassatinti. Yath katha pana tva bhikkhu bhvesi
maraassatinti. Idha mayha bhante eva hoti aho vatha rattindiva
______________________________________________________________
1. Ndike (S, Sy), Nike (I) A 2. 268 pihepi

136

Ahakaniptapi

jveyya, Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu1 vata me kata


assti. Eva kho aha bhante bhvemi maraassatinti. (1)
Aataropi kho bhikkhu Bhagavanta etadavoca ahampi kho bhante
bhvemi maraassatinti. Yath katha pana tva bhikkhu bhvesi
maraassatinti. Idha mayha bhante eva hoti aho vatha divasa
jveyya, Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata me kata
assti. Eva kho aha bhante bhvemi maraassatinti. (2)
Aataro kho bhikkhu Bhagavanta etadavoca ahampi kho bhante
bhvemi maraassatinti. Yath katha pana tva bhikkhu bhvesi
maraassatinti. Idha mayha bhante eva hoti aho vatha
upahadivasa jveyya, Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata
me kata assti. Eva kho aha bhante bhvemi maraassatinti. (3)
Aataropi kho bhikkhu Bhagavanta etadavoca ahampi kho bhante
bhvemi maraassatinti. Yath katha pana tva bhikkhu bhvesi
maraassatinti. Idha mayha bhante eva hoti aho vatha tadantara
jveyya, yadantara ekapiapta bhujmi, Bhagavato ssana manasi
kareyya, bahu vata me kata assti. Eva kho aha bhante bhvemi
maraassatinti. (4)
Aataropi kho bhikkhu Bhagavanta etadavoca ahampi kho bhante
bhvemi maraassatinti. Yath katha pana tva bhikkhu bhvesi
maraassatinti. Idha mayha bhante eva hoti aho vatha tadantara
jveyya, yadantara upahapiapta bhujmi, Bhagavato ssana
manasi kareyya, bahu vata me kata assti. Eva kho aha bhante
bhvemi maraassatinti. (5)
Aataropi kho bhikkhu Bhagavanta etadavoca ahampi kho bhante
bhvemi maraassatinti. Yath katha pana tva bhikkhu bhvesi
maraassatinti. Idha mayha bhante eva hoti aho vatha tadantara
jveyya, yadantara cattro paca lope sa~khditv2 ajjhoharmi,
______________________________________________________________
1. Bahu (S, I)

2. Sa~kharitv (Ka)

(8) 3. Yamakavagga

137

Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata me kata assti. Eva


kho aha bhante bhvemi maraassatinti. (6)
Aataropi kho bhikkhu Bhagavanta etadavoca ahampi kho bhante
bhvemi maraassatinti. Yath katha pana tva bhikkhu bhvesi
maraassatinti. Idha mayha bhante eva hoti aho vatha tadantara
jveyya, yadantara eka lopa sa~khditv1 ajjhoharmi, Bhagavato
ssana manasi kareyya, bahu vata me kata assti. Eva kho aha
bhante bhvemi maraassatinti. (7)
Aataropi kho bhikkhu Bhagavanta etadavoca ahampi kho bhante
bhvemi maraassatinti. Yath katha pana tva bhikkhu bhvesi
maraassatinti. Idha mayha bhante eva hoti aho vatha tadantara
jveyya, yadantara assasitv v passasmi, passasitv v assasmi,
Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata me kata assti. Eva
kho aha bhante bhvemi maraassatinti. (8)
Eva vutte Bhagav te bhikkh| etadavocayvya2 bhikkhave
bhikkhu eva maraassati bhveti aho vatha rattindiva jveyya,
Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata me kata assti. Yo
cya3 bhikkhave bhikkhu eva maraassati bhveti aho vatha
divasa jveyya, Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata me
kata assti. Yo cya3 bhikkhave bhikkhu eva maraassati bhveti
aho vatha upahadivasa jveyya, Bhagavato ssana manasi
kareyya, bahu vata me kata assti. Yo cya3 bhikkhave bhikkhu
eva maraassati bhveti aho vatha tadantara jveyya, yadantara
ekapiapta bhujmi, Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata
me kata assti. Yo cya3 bhikkhave bhikkhu eva maraassati
bhveti aho vatha tadantara jveyya, yadantara upahapiapta
bhujmi, Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata me kata
assti. Yo cya3 bhikkhave bhikkhu eva maraassati bhveti aho
vatha
______________________________________________________________
1. Sa~kharitv (Ka)
3. Yo pya (Ka) A 2. 269 pihe passitabba.

2. Yo cya (Ka-S)

Ahakaniptapi

138

tadantara jveyya, yadantara cattro paca lope sa~khditv


ajjhoharmi, Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata me kata
assti. Ime vuccanti bhikkhave bhikkh| pamatt viharanti, dandha
maraassati bhventi savna khayya.
Yo ca khvya1 bhikkhave bhikkhu eva maraassati bhveti aho
vatha tadantara jveyya, yadantara eka lopa sa~khditv
ajjhoharmi, Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata me kata
assti. Yocya2 bhikkhave bhikkhu eva maraassati bhveti aho
vatha tadantara jveyya, yadantara assasitv v passasmi,
passasitv v assasmi, Bhagavato ssana manasi kareyya, bahu vata me
kata assti. Ime vuccanti bhikkhave bhikkh| appamatt viharanti,
tikkha maraassati bhventi savna khayya.
Tasmtiha bhikkhave eva sikkhitabba appamatt viharissma,
tikkha maraassati bhvayissma savna khayyti, eva hi vo
bhikkhave sikkhitabbanti. . Tatiya.
4. Dutiyamaraassatisutta
74. Eka samaya Bhagav Ntike viharati Gijakvasathe. Tatra kho
Bhagav bhikkh| mantesi -pa-. Maraassati bhikkhave bhvit bahulkat
mahapphal hoti mahnisas amatogadh amatapariyosn.
Katha bhvit ca bhikkhave maraassati katha bahulkat
mahapphal hoti mahnisas amatogadh amatapariyosn. Idha
bhikkhave bhikkhu divase nikkhante rattiy patihitya3 iti paisacikkhati
bahuk kho me paccay maraassa, ahi v ma aseyya, vicchiko v
ma aseyya, satapad v ma aseyya, tena me assa klakiriy, so
mama assa4 antaryo. Upakkhalitv v papateyya, bhatta v me bhutta
bypajjeyya, pitta v me kuppeyya, semha v me kuppeyya, satthak v
me vt
______________________________________________________________
1. Yo cya (Sy), yo ca kho ya (Ka)
2. Yo pya (Ka)
3. Paihitya (I), (A 2. 270 pihepi passitabba) 4. Mamassa (A 2. 271 pihe)

(8) 3. Yamakavagga

139

kuppeyyu, manuss v ma upakkameyyu, amanuss v ma


upakkameyyu, tena me assa klakiriy, so mama assa antaryoti. Tena
bhikkhave bhikkhun iti paisacikkhitabba atthi nu kho me ppak
akusal dhamm appahn, ye me assu ratti kla karontassa
antaryyti.
Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti atthi me
ppak akusal dhamm appahn, ye me assu ratti kla karontassa
antaryyti. Tena bhikkhave bhikkhun tesayeva ppakna
akusalna dhammna pahnya adhimatto chando ca vymo ca ussho
ca ussoh ca appaivn ca sati ca sampajaaca karaya.
Seyyathpi bhikkhave dittacelo v dittasso v tasseva celassa v
ssassa v nibbpanya adhimatta chandaca vymaca usshaca
ussohica appaivnica satica sampajaaca kareyya. Evameva kho
bhikkhave tena bhikkhun tesayeva ppakna akusalna dhammna
pahnya adhimatto chando ca vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn
ca sati ca sampajaaca karaya.
Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti natthi me
ppak akusal dhamm appahn, ye me assu ratti kla karontassa
antaryyti. Tena bhikkhave bhikkhun teneva ptipmojjena vihtabba
ahorattnusikkhin kusalesu dhammesu.
Idha pana bhikkhave bhikkhu rattiy nikkhantya divase patihite iti
paisacikkhati bahuk kho me paccay maraassa, ahi v ma aseyya,
vicchiko v ma aseyya, satapad v ma aseyya, tena me assa
klakiriy, so mama assa antaryo. Upakkhalitv v papateyya, bhatta
v me bhutta bypajjeyya, pitta v me kuppeyya, semha v me
kuppeyya, satthak v me vt kuppeyyu, manuss v ma
upakkameyyu, amanuss v ma upakkameyyu, tena me assa
klakiriy, so mama assa antaryoti. Tena bhikkhave bhikkhun iti
paisacikkhitabba atthi nu kho me ppak akusal dhamm appahn, ye
me assu div kla karontassa antaryyti.

140

Ahakaniptapi

Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti atthi me


ppak akusal dhamm appahn, ye me assu div kla karontassa
antaryyti. Tena bhikkhave bhikkhun tesayeva ppakna
akusalna dhammna pahnya adhimatto chando ca vymo ca ussho
ca ussoh ca appaivn ca sati ca sampajaaca karaya.
Seyyathpi bhikkhave dittacelo v dittasso v tasseva celassa v
ssassa v nibbpanya adhimatta chandaca vymaca usshaca
ussohica appaivnica satica sampajaaca kareyya. Evameva kho
bhikkhave tena bhikkhun tesayeva ppakna akusalna dhammna
pahnya adhimatto chando ca vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn
ca sati ca sampajaaca karaya.
Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti natthi
meppak akusal dhamm appahn, ye me assu div kla karontassa
antaryyti. Tena bhikkhave bhikkhun tenava ptipmojjena vihtabba
ahorattnusikkhin kusalesu dhammesu. Eva bhvit kho bhikkhave
maraassati eva bahulkat mahapphal hoti mahnisas amatogadh
amatapariyosnti. . Catuttha.
5. Pahamasampadsutta
75. Ahim bhikkhave sampad. Katam aha? * Uhnasampad
rakkhasampad kalyamittat samajvit saddhsampad slasampad
cgasampad pasampad. Im kho bhikkhave aha sampadti.
Uht kammadheyyesu, appamatto vidhnav.
Sama kappeti jvika, sambhata anurakkhati.
Saddho slena sampanno, vada| vtamaccharo.
Nicca magga visodheti, sotthna samparyika.
Icchete aha dhamm ca, saddhassa gharamesino.
Akkht saccanmena, ubhayattha sukhvah.
Dihadhammahitatthya, samparyasukhya ca.
Evameta gahahna, cgo pua pavahatti. . Pacama.
______________________________________________________________
* Heh 107, 111 pihesupi.

(8) 3. Yamakavagga

141

6. Dutiyasampadsutta
76. Ahim bhikkhave sampad. Katam aha? Uhnasampad
rakkhasampad kalyamittat samajvit saddhsampad slasampad
cgasampad pasampad. Katam ca bhikkhave uhnasampad? Idha
bhikkhave kulaputto yena kammahnena jvita kappeti yadi kasiy yadi
vaijjya yadi gorakkhena yadi issattena yadi rjaporisena yadi
sippaatarena. Tattha dakkho hoti analaso tatrupyya vmasya
samanngato ala ktu ala savidhtunti. Aya vuccati bhikkhave
uhnasampad.
Katam ca bhikkhave rakkhasampad? Idha bhikkhave kulaputtassa
bhog honti uhnavriydhigat bhbalaparicit sedvakkhitt dhammik
dhammaladdh, te rakkhena guttiy sampdeti kintime bhoge neva rjno
hareyyu, na cor hareyyu, na aggi aheyya, na udaka vaheyya, na
appiy dyd hareyyunti. Aya vuccati bhikkhave rakkhasampad.
Katam ca bhikkhave kalyamittat? Idha bhikkhave kulaputto
yasmi gme v nigame v paivasati, tattha ye te honti gahapat v
gahapatiputt v dahar v vuddhaslino vuddh v vuddhaslino
saddhsampann slasampann cgasampann pasampann, tehi saddhi
santihati sallapati skaccha sampajjati, yathr|pna
saddhsampannna saddhsampada anusikkhati, yathr|pna
slasampannna slasampada anusikkhati, yathr|pna
cgasampannna cgasampada anusikkhati, yathr|pna
pasampannna pasampada anusikkhati. Aya vuccati bhikkhave
kalyamittat.
Katam ca bhikkhave samajvit? Idha bhikkhave kulaputto yaca
bhogna viditv vayaca bhogna viditv sama jvika kappeti
nccogha ntihna eva me yo vaya pariydya hassati, na ca me
vayo ya pariydya hassatti. Seyyathpi bhikkhave tuldhro v
tuldhrantevs v tula paggahetv jnti ettakena v onata ettakena v
unnatanti. Evameva kho bhikkhave kulaputto yaca bhogna viditv
vayaca bhogna viditv sama jvika kappeti nccogha ntihna
eva me yo vaya pariydya hassati, na ca me vayo ya pariydya
hassatti. Sacya bhikkhave

142

Ahakaniptapi

kulaputto appyo samno ura jvika kappeti, tassa bhavanti vattro


udumbarakhdvya kulaputto bhoge khdatti. Sace panya bhikkhave
kulaputto mahyo samno kasira jvika kappeti, tassa bhavanti vattro
ajehamaraavya kulaputto marissatti. Yato ca khoya bhikkhave
kulaputto yaca bhogna viditv vayaca bhogna viditv sama
jvika kappeti nccogha ntihna eva me yo vaya pariydya
hassati, na ca me vayo ya pariydya hassatti. Aya vuccati
bhikkhave samajvit.
Katam ca bhikkhave saddhsampad? Idha bhikkhave kulaputto
saddho hoti, saddahati Tathgatassa bodhi itipi so Bhagav -pa- Satth
devamanussna Buddho Bhagavti. Aya vuccati bhikkhave
saddhsampad.
Katam ca bhikkhave slasampad? Idha bhikkhave kulaputto ptipt
paivirato hoti -pa- surmerayamajjapamdahn paivirato hoti. Aya
vuccati bhikkhave slasampad.
Katam ca bhikkhave cgasampad? Idha bhikkhave kulaputto
vigatamalamaccherena cetas agra ajjhvasati -pa- ycayogo
dnasavibhgarato. Aya vuccati bhikkhave cgasampad.
Katam ca bhikkhave pasampad? Idha bhikkhave kulaputto
paav hoti -pa- samm dukkhakkhayagminiy. Aya vuccati bhikkhave
pasampad. Im kho bhikkhave aha sampadti.
Uht kammadheyyesu, appamatto vidhnav.
Sama kappeti jvika, sambhata anurakkhati.
Saddho slena sampanno, vada| vtamaccharo.
Nicca magga visodheti, sotthna samparyika.
Iccete aha dhamm ca, saddhassa gharamesino.
Akkht saccanmena, ubhayattha sukhvah.
Dihadhammahitatthya, samparyasukhya ca.
Evameta gahahna, cgo pua pavahatti. . Chaha.

(8) 3. Yamakavagga

143

7. Icchsutta
77. Tatra kho yasm Sriputto bhikkh| mantesi "vuso bhikkhavoti.
vusoti kho te bhikkh| yasmato Sriputtassa paccassosu. yasm
Sriputto etadavoca
* Ahime vuso puggal santo savijjamn lokasmi. Katame aha?
Idhvuso bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino icch uppajjati
lbhya, so uhahati ghaati vyamati lbhya, tassa uhahato ghaato
vyamato lbhya lbho nuppajjati. So tena albhena socati kilamati
paridevati uratti kandati sammoha pajjati. Aya vuccatvuso bhikkhu
iccho viharati lbhya, uhahati ghaati vyamati lbhya, na ca lbh soc
ca paridev ca cuto ca saddhamm.
Idha panvuso bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino icch
uppajjati lbhya, so uhahati ghaati vyamati lbhya, tassa uhahato
ghaato vyamato lbhya lbho uppajjati. So tena lbhena majjati pamajjati
pamdampajjati. Aya vuccatvuso bhikkhu iccho viharati lbhya,
uhahati ghaati vyamati lbhya, lbh ca mad ca pamd ca cuto ca
saddhamm.
Idha panvuso bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino icch
uppajjati lbhya, so na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, tassa
anuhahato aghaato avyamato lbhya lbho nuppajjati. So tena albhena
socati kilamati paridevati uratti kandati sammoha pajjati. Aya
vuccatvuso bhikkhu iccho viharati lbhya, na uhahati na ghaati na
vyamati lbhya, na ca lbh soc ca paridev ca cuto ca saddhamm.
Idha panvuso bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino icch
uppajjati lbhya, so na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, tassa
anuhahato aghaato avyamato lbhya lbho uppajjati. So tena lbhena
majjati pamajjati pamdampajjati. Aya vuccatvuso bhikkhu iccho
viharati lbhya, na uhahati
______________________________________________________________
* Heh 116 pihepi.

Ahakaniptapi

144

na ghaati na vyamati lbhya, lbh ca mad ca pamd ca cuto ca


saddhamm.
Idha panvuso bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino icch
uppajjati lbhya, so uhahati ghaati vyamati lbhya, tassa uhahato
ghaato vyamato lbhya lbho nuppajjati. So tena albhena na socati na
kilamati na paridevati na uratti kandati na sammoha pajjati. Aya
vuccatvuso bhikkhu iccho viharati lbhya, uhahati ghaati vyamati
lbhya, na ca lbh na ca soc na ca paridev accuto ca saddhamm.
Idha panvuso bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino icch
uppajjati lbhya, so uhahati ghaati vyamati lbhya, tassa uhahato
ghaato vyamato lbhya lbho uppajjati. So tena lbhena na majjati na
pamajjati na pamdampajjati. Aya vuccatvuso bhikkhu iccho viharati
lbhya, uhahati ghaati vyamati lbhya, lbh ca na ca mad na ca
pamd accuto ca saddhamm.
Idha panvuso bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino icch
uppajjati lbhya, so na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, tassa
anuhahato aghaato avyamato lbhya lbho nuppajjati. So tena albhena
na socati na kilamati na paridevati na uratti kandati na sammoha
pajjati. Aya vuccatvuso bhikkhu iccho viharati lbhya, na uhahati na
ghaati na vyamati lbhya, na ca lbh na ca soc na ca paridev accuto ca
saddhamm.
Idha panvuso bhikkhuno pavivittassa viharato niryattavuttino icch
uppajjati lbhya, so na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, tassa
anuhahato aghaato avyamato lbhya lbho uppajjati. So tena lbhena na
majjati na pamajjati na pamdampajjati. Aya vuccatvuso bhikkhu iccho
viharati lbhya, na uhahati na ghaati na vyamati lbhya, lbh ca na ca
mad na ca pamd accuto ca saddhamm. Ime kho vuso aha puggal
santo savijjamn lokasminti. . Sattama.

(8) 3. Yamakavagga

145

8. Alasutta
78. * Tatra kho yasm Sriputto bhikkh| mantesi -pa-. Chahvuso
dhammehi samanngato bhikkhu ala attano ala paresa. Katamehi
chahi? Idhvuso bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu.
Sutnaca dhammna dhraajtiko hoti. Dhtnaca dhammna
atth|paparikkhit hoti. Atthamaya dhammamaya
dhammnudhammappaipanno ca hoti. Kalyavco ca hoti
kalyavkkarao poriy vcya samanngato vissahya anelagaya
atthassa vipaniy. Sandassako ca hoti samdapako samuttejako
sampahasako sabrahmacrna. Imehi kho vuso chahi dhammehi
samanngato bhikkhu ala attano ala paresa.
Pacahvuso dhammehi samanngato bhikkhu ala attano ala
paresa. Katamehi pacahi? Idhvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti
ca hoti kusalesu dhammesu. Sutnaca dhammna dhraajtiko hoti.
Dhtnaca dhammna atth|paparikkhit hoti. Atthamaya
dhammamaya dhammnudhammappaipanno ca hoti. Kalyavco ca
hoti -pa-. Sandassako ca hoti -pa- sabrahmacrna. Imehi kho vuso
pacahi dhammehi samanngato bhikkhu ala attano ala paresa.
Cat|hvuso dhammehi samanngato bhikkhu ala attano nla
paresa. Katamehi cat|hi? Idhvuso bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu
dhammesu. Sutnaca dhammna dhraajtiko hoti. Dhtnaca
dhammna atth|paparikkhit hoti. Atthamaya dhammamaya
dhammnudhammappaipanno ca hoti. No ca kalyavco hoti -pa-. No ca
sandassako hoti -pa- sabrahmacrna. Imehi kho vuso cat|hi dhammehi
samanngato bhikkhu ala attano nla paresa.
Cat|hvuso dhammehi samanngato bhikkhu ala paresa nla
attano. Katamehi cat|hi? Idhvuso bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu
dhammesu. Sutnaca dhammna dhraajtiko hoti. No ca dhtna
dhammna atth|paparikkhit hoti. No ca atthamaya dhammamaya
dhammnudhammappaipanno hoti. Kalyavco ca hoti -pa______________________________________________________________
* Heh 118 pihepi.

146

Ahakaniptapi

sandassako ca hoti sabrahmacrna. Imehi kho vuso cat|hi dhammehi


samanngato bhikkhu ala paresa nla attano.
Thvuso dhammehi samanngato bhikkhu ala attano nla paresa.
Katamehi thi? Idhvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu
dhammesu. Sutnaca dhammna dhraajtiko hoti. Dhtnaca
dhammna atth|paparikkhit hoti. Atthamaya dhammamaya
dhammnudhammappaipanno ca hoti. No ca kalyavco hoti -pa-. No ca
sandassako hoti -pa- sabrahmacrna. Imehi kho vuso thi dhammehi
samanngato bhikkhu ala attano nla paresa.
Thvuso dhammehi samanngato bhikkhu ala paresa nla attano.
Katamehi thi? Idhvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu
dhammesu. Sutnaca dhammna dhraajtiko hoti. No ca dhtna
dhammna atth|paparikkhit hoti. No ca atthamaya dhammamaya
dhammnudhammappaipanno hoti. Kalyavco ca hoti -pa- atthassa
vipaniy. Sandassako ca hoti sabrahmacrna. Imehi kho vuso thi
dhammehi samanngato bhikkhu ala paresa nla attano.
Dvhvuso dhammehi samanngato bhikkhu ala attano nla
paresa. Katamehi dvhi? Idhvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti ca
hoti kusalesu dhammesu. No ca sutna dhammna dhraajtiko hoti.
Dhtnaca dhammna atth|paparikkhit hoti. Atthamaya
dhammamaya dhammnudhammappaipanno ca hoti. No ca kalyavco
hoti -pa-. No ca sandassako hoti -pa- sabrahmacrna. Imehi kho vuso
dvhi dhammehi samanngato bhikkhu ala attano nla paresa.
Dvhvuso dhammehi samanngato bhikkhu ala paresa nla
attano. Katamehi dvhi? Idhvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti
kusalesu dhammesu. No ca sutna dhammna dhraajtiko hoti. No ca
dhtna dhammna atth|paparikkhit hoti. No ca atthamaya
dhammamaya dhammnudhammappaipanno hoti. Kalyavco ca hoti

(8) 3. Yamakavagga

147

kalyavkkarao poriy vcya samanngato vissahya anelagaya


atthassa vipaniy. Sandassako ca hoti samdapako samuttejako
sampahasako sabrahmacrna. Imehi kho vuso dvhi dhammehi
samanngato bhikkhu ala paresa nla attanoti. . Ahama.
9. Parihnasutta
79. Ahime bhikkhave dhamm sekhassa bhikkhuno parihnya
savattanti. Katame aha? Kammrmat bhassrmat niddrmat
sa~gaikrmat indriyesu aguttadvrat bhojane amattaut
sasaggrmat papacrmat. Ime kho bhikkhave aha dhamm sekhassa
bhikkhuno parihnya savattanti.
Ahime bhikkhave dhamm sekhassa bhikkhuno aparihnya
savattanti. Katame aha? Na kammrmat na bhassrmat na
niddrmat na sa~gaikrmat indriyesu guttadvrat bhojane mattaut
asasaggrmat nippapacrmat. Ime kho bhikkhave aha dhamm
sekhassa bhikkhuno aparihnya savattantti. . Navama.
10. Kustrambhavatthusutta
80. * Ahimni bhikkhave kustavatth|ni. Katamni aha? Idha
bhikkhave bhikkhun kamma kattabba hoti. Tassa eva hoti kamma
kho me kattabba bhavissati, kamma kho pana me karontassa kyo
kilamissati, handha nipajjmti. So nipajjati, na vriya rabhati
appattassa pattiy anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya.
Ida bhikkhave pahama kustavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhun kamma kata hoti. Tassa eva
hoti aha kho kamma aksi, kamma kho pana me karontassa kyo
kilanto, handha nipajjmti. So nipajjati, na vriya rabhati appattassa
pattiy anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya. Ida
bhikkhave dutiya kustavatthu.
______________________________________________________________
* D 3. 211, 246 pihesupi.

148

Ahakaniptapi

Puna capara bhikkhave bhikkhun maggo gantabbo hoti. Tassa eva


hoti maggo me gantabbo bhavissati, magga kho pana me gacchantassa
kyo kilamissati, handha nipajjmti. So nipajjati, na vriya rabhati
appattassa pattiy anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya.
Ida bhikkhave tatiya kustavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhun maggo gato hoti. Tassa eva hoti
aha kho magga agamsi, magga kho pana me gacchantassa kyo
kilanto, handha nipajjmti. So nipajjati, na vriya rabhati appattassa
pattiy anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya. Ida
bhikkhave catuttha kustavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhu gma v nigama v piya
caranto na labhati l|khassa v patassa v bhojanassa yvadattha
prip|ri. Tassa eva hoti aha kho gma v nigama v piya
caranto nlattha l|khassa v patassa v bhojanassa yvadattha
prip|ri, tassa me kyo kilanto akammao, handha nipajjmti. So
nipajjati, na vriya rabhati -pa-. Ida bhikkhave pacama kustavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhu gma v nigama v piya
caranto labhati l|khassa v patassa v bhojanassa yvadattha prip|ri.
Tassa eva hoti aha kho gma v nigama v piya caranto
alattha l|khassa v patassa v bhojanassa yvadattha prip|ri, tassa
me kyo garuko akammao mscita mae, handha nipajjmti. So
nipajjati, na vriya rabhati -pa-. Ida bhikkhave chaha kustavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhuno uppanno hoti appamattako bdho.
Tassa eva hoti uppanno kho me aya appamattako bdho, atthi kappo
nipajjitu, handha nipajjmti. So nipajjati, na vriya rabhati -pa-.
Ida bhikkhave sattama kustavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhu giln vuhito1 hoti, aciravuhito
gela. Tassa eva hoti aha kho giln vuhito, aciravuhito gela,
tassa me kyo dubbalo akammao, handha
______________________________________________________________
1. A 2. 263 pihe suttavaan k oloketabb.

(8) 3. Yamakavagga

149

nipajjmti. So nipajjati, na vriya rabhati appattassa pattiy


anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya. Ida bhikkhave
ahama kustavatthu. Imni kho bhikkhave aha kustavatth|ni.
* Ahimni bhikkhave rambhavatth|ni. Katamni aha? Idha
bhikkhave bhikkhun kamma kattabba hoti. Tassa eva hoti kamma
kho me kattabba bhavissati, kamma kho may karontena na sukara
Buddhna ssana manasi ktu, handha paikacceva vriya
rabhmi appattassa pattiy anadhigatassa adhigamya asacchikatassa
sacchikiriyyti. So vriya rabhati appattassa pattiy anadhigatassa
adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya. Ida bhikkhave pahama
rambhavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhun kamma kata hoti. Tassa eva
hoti aha kho kamma aksi, kamma kho panha karonto
nsakkhi Buddhna ssana manasi ktu, handha vriya rabhmi
appattassa pattiy anadhigatassa adhigamya asacchikatassa
sacchikiriyyti. So vriya rabhati. Ida bhikkhave dutiya
rambhavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhun maggo gantabbo hoti. Tassa eva
hoti maggo kho me gantabbo bhavissati, magga kho pana me
gacchantena na sukara Buddhna ssana manasi ktu, handha
vriya -pa-. Ida bhikkhave tatiya rambhavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhun maggo gato hoti. Tassa eva hoti
aha kho magga agamsi, magga kho panha gacchanto nsakkhi
Buddhna ssana manasi ktu, handha vriya rabhmi -pa-.
Ida bhikkhave catuttha rambhavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhu gma v nigama v piya
caranto na labhati l|khassa v patassa v bhojanassa yvadattha
prip|ri. Tassa eva hoti aha kho gma v nigama v piya
caranto nlattha l|khassa v patassa v bhojanassa yvadattha
prip|ri, tassa me kyo lahuko kammao, handha vriya rabhmi
-pa-. Ida bhikkhave pacama rambhavatthu.
______________________________________________________________
* D 3. 212, 247 pihesupi.

150

Ahakaniptapi

Puna capara bhikkhave bhikkhu gma v nigama v piya


caranto labhati l|khassa v patassa v bhojanassa yvadattha prip|ri.
Tassa eva hoti aha kho gma v nigama v piya caranto
alattha l|khassa v patassa v bhojanassa yvadattha prip|ri, tassa
me kyo balav kammao, handha vriya rabhmi -pa-. Ida
bhikkhave chaha rambhavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhuno uppanno hoti appamattako bdho.
Tassa eva hoti uppanno kho me aya appamattako bdho. hna kho
paneta vijjati, ya me bdho pavaheyya, handha paikacceva
vriya rabhmi -pa-. Ida bhikkhave sattama rambhavatthu.
Puna capara bhikkhave bhikkhu giln vuhito hoti, aciravuhito
gela, tassa eva hoti aha kho giln vuhito, aciravuhito gela.
hna kho paneta vijjati, ya me bdho paccudvatteyya, handha
paikacceva vriya rabhmi appattassa pattiy anadhigatassa adhigamya
asacchikatassa sacchikiriyyti. So vriya rabhati appattassa pattiy
anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya. Ida bhikkhave
ahama rambhavatthu. Imni kho bhikkhave aha rambhavatth|nti. .
Dasama.
Yamakavaggo tatiyo.
Tassuddna
Dve Saddh dve Maraassat, dve Sampad athpare.
Icch Ala Parihna, Kustrambhavatth|nti.
_____
(9) 4. Sativagga
1. Satisampajaasutta
81. Satisampajae bhikkhave asati satisampajaavipannassa
hat|panisa hoti hirottappa, hirottappe asati hirottappavipannassa
hat|paniso hoti indriyasavaro, indriyasavare asati
indriyasavaravipannassa hat|panisa

(9) 4. Sativagga

151

hoti sla, sle asati slavipannassa pat|paniso hoti sammsamdhi,


sammsamdhimhi asati sammsamdhivipannassa hat|panisa hoti
yathbh|taadassana, yathbh|taadassane asati
yathbh|taadassanavipannassa hat|paniso hoti nibbidvirogo,
nibbidvirge asati nibbidvirgavipannassa hat|panisa hoti
vimuttiadassana. Seyyathpi bhikkhave rukkho skhpalsavipanno
tassa papaikpi na prip|ri gacchati, tacopi pheggupi sropi na prip|ri
gacchati. Evameva kho bhikkhave satisampajae asati
satisampajaavipannassa hat|panisa hoti hirottappa, hirottappe asati
hirottappavipannassa hat|paniso hoti -pa- vimuttiadassana.
Satisampajae bhikkhave sati satisampajaasampannassa
upanisasampanna hoti hirottappa, hirottappe sati hirottappasampannassa
upanisasampanno hoti indriyasavaro, indriyasavare sati
indriyasavarasampannassa upanisasampanna hoti sla, sle sati
slasampannassa upanisasampanno hoti sammsamdhi, sammsamdhimhi
sati sammsamdhisampannassa upanisasampanna hoti
yathbh|taadassana, yathbh|taadassane sati
yathbh|taadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidvirgo,
nibbidvirge sati nibbidvirgasampannassa upanisasampana hoti
vimuttiadassana. Seyyathpi bhikkhave rukkho skhpalsasampanno
tassa papaikpi prip|ri gacchati, tacopi pheggupi sropi prip|ri
gacchati. Evameva kho bhikkhave satisampajae sati
satisampajaasampannassa upanisasampanna hoti hirottappa, hirottappe
sati hirottappasampannassa upanisasampanno hoti -pavimuttiadassananti. . Pahama.
2. Puiyasutta
82. Atha kho yasm Puiyo yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm Puiyo Bhagavanta etadavoca ko nu kho bhante
hetu ko paccayo, yena appekad Tathgata dhammadesan paibhti,
appekad na paibhtti. Saddho ca Puiya bhikkhu hoti no
cupasa~kamit, neva Tathgata dhammadesan paibhti. Yato ca

152

Ahakaniptapi

kho Puiya bhikkhu saddho ca hoti upasa~kamit ca, eva Tathgata


dhammadesan paibhti. Saddho ca Puiya bhikkhu hoti upasa~kamit ca,
no ca payirupsit -pa- payirupsit ca, no ca paripucchit. Paripucchit ca,
no ca ohitasoto dhamma suti. Ohitasoto ca dhamma suti, no ca
sutv dhamma dhreti. Sutv ca dhamma dhreti, no ca dhtna
dhammna attha upaparikkhati. Dhtnaca dhammna attha
upaparikkhati, no ca atthamaya dhammamaya
dhammnudhammappaipanno hoti, neva tva Tathgata dhammadesan
paibhti.
Yato ca kho Puiya bhikkhu saddho ca hoti upasa~kamit ca
payirupsit ca paripucchit ca, ohitasoto ca dhamma suti sutv ca
dhamma dhreti, dhtnaca dhammna attha upaparikkhati,
atthamaya dhammamaya dhammnudhammappaipanno ca hoti,
eva Tathgata dhammadesan paibhti. Imehi kho Puiya ahahi
dhammehi samanngat1 ekantapaibhn2 Tathgata dhammadesan
hotti. . Dutiya.
3. M|lakasutta
83. * Sace bhikkhave aatitthiy paribbjak eva puccheyyu
kim|lak vuso sabbe dhamm, kisambhav sabbe dhamm,
kisamuday sabbe dhamm, kisamosara sabbe dhamm, kipamukh
sabbe dhamm, ki adhipateyy sabbe dhamm, kiuttar sabbe dhamm,
kisr sabbe dhammti. Eva puh tumhe bhikkhave tesa
aatitthiyna paribbjakna kinti bykareyythti. Bhagavam|lak no
bhante dhamm, Bhagavanettik Bhagavapaisara. Sdhu bhante
Bhagavantayeva paibhtu etassa bhsitassa attho, Bhagavato sutv
bhikkh| dhressantti. Tena hi bhikkhave desessmi, ta sutha sdhuka
manasi karotha, bhsissmti. Eva bhanteti kho te bhikkh| Bhagavato
paccassosu. Bhagav etadavocasace bhikkhave aatitthiy paribbjak
eva puccheyyu ki m|lak vuso sabbe dhamm, kisambhav sabbe
dhamm, kisamuday sabbe dhamm, kisamosara sabbe dhamm.
Kipamukh sabbe
______________________________________________________________
1. Samanngato (S, I), samanngata (Sy, Ka)
2. Ekantapaibhna (sabbattha) upari 380 pihe pana passitabba.
* Upari 190, 340 pihesupi passitabba.

(9) 4. Sativagga

153

dhamm, ki adhipateyy sabbe dhamm, ki uttar sabbe dhamm,


kisr sabbe dhammti. Eva puh tumhe bhikkhave tesa
aatitthiyna paribbjakna eva bykareyytha chandam|lak vuso
sabbe dhamm, manasikrasambhav sabbe dhamm, phassasamuday
sabbe dhamm, vedansamosara sabbe dhamm, samdhippamukh sabbe
dhamm, satdhipateyy sabbe dhamm, pauttar sabbe dhamm,
vimuttisr sabbe dhammti. Eva puh tumhe bhikkhave tesa
aatitthiyna paribbjakna eva bykareyythti. . Tatiya.
4. Corasutta
84. Ahahi bhikkhave a~gehi samanngato mahcoro khippa
pariypajjati, na cirahitiko hoti. Katamehi ahahi? Appaharantassa
paharati, anavasesa diyati, itthi hanati, kumri d|seti, pabbajita
vilumpati, rjakosa vilumpati, accsanne kamma karoti, na ca
nidhnakusalo hoti. Imehi kho bhikkhave ahaha~gehi samanngato
mahcoro khippa pariypajjati, na cirahitiko hoti.
Ahahi bhikkhave a~gehi samanngato mahcoro na khippa
pariypajjati, cirahitiko hoti. Katamehi ahahi? Na appaharantassa
paharati, na anavasesa diyati, na itthi hanati, na kumri d|seti, na
pabbajita vilumpati, na rjakosa vilumpati, na accsanne kamma
karoti, nidhnakusalo ca hoti. Imehi kho bhikkhave ahaha~gehi
samanngato mahcoro na khippa pariypajjati, cirahitiko hotti. .
Catuttha.
5. Samaasutta
85. Samaoti bhikkhave Tathgatasseta adhivacana Arahato
Sammsambuddhassa. Brhmaoti bhikkhave Tathgatasseta
adhivacana Arahato Sammsambuddhassa. Vedag|ti bhikkhave
Tathgatasseta adhivacana Arahato Sammsambuddhassa. Bhisakkoti
bhikkhave Tathgatasseta adhivacana Arahato Sammsambuddhassa.
Nimmaloti bhikkhave Tathgatasseta adhivacana Arahato
Sammsambuddhassa. Vimaloti bhikkhave Tathgatasseta adhivacana
Arahato Sammsambuddhassa. ti bhikkhave Tathgatasseta
adhivacana

154

Ahakaniptapi

Arahato Sammsambuddhassa. Vimuttoti bhikkhave Tathgatasseta


adhivacana Arahato Sammsambuddhassti.
Ya samaena pattabba, brhmaena vusmat.
Ya vedagun pattabba, bhisakkena anuttara.
Ya nimmalena pattabba, vimalena sucmat.
Ya in ca pattabba, vimuttena anuttara.
Soha vijitasa~gmo, mutto mocemi bandhan.
Ngomhi paramadanto, asekho parinibbutoti. . Pacama.
6. Yasasutta
86. Eka samaya Bhagav Kosalesu crika caramno mahat
bhikkhusaghena saddhi yena Icchna~gala nma Kosalna
brhmaagmo tadavasari, tatra suda Bhagav Icchna~gale viharati
Icchna~galavanasae. Assosu kho Icchna~galak brhmaagahapatik
samao khalu bho Gotamo Sakyaputto Sakyakul pabbajito Icchna~gala
anuppatto Icchna~gale viharati Icchna~galavanasae. Ta kho pana
bhavanta Gotama eva kalyo kittisaddo abbhuggato itipi so Bhagav
Araha Sammsambuddho -pa-. Sdhu kho pana tathr|pna Arahata
dassana hotti.
Atha kho Icchna~galak brhmaagahapatik tass rattiy accayena
pahuta khdanya bhojanya dya yena Icchna~galavanasao
tenupasa~kamisu, upasa~kamitv bahidvrakohake ahasu uccsadd
mahsadd. Tena kho pana samayena yasm Ngito Bhagavato upahko
hoti. Atha kho Bhagav yasmanta Ngita mantesi ke pana te Ngita
uccsadd mahsadd keva mae macchavilopeti. Ete bhante
Icchna~galak brhmaagahapatik pahuta khdanya bhojanya
dya bahidvrakohake hit Bhagavantayeva uddissa bhikkhusaghacti. Mha Ngita yasena samgama, m ca may yaso. Yo kho
Ngita nayimassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa
sambodhasukhassa nikmalbh assa akicchalbh akasiralbh, yassha
nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa

(9) 4. Sativagga

155

sambodhasukhassa nikmalbh1 akicchalbh akasiralbh, so ta


mhasukha middhasukha lbhasakkrasilokasukha sdiyeyyti.
Adhivsetu dni bhante Bhagav, adhivsetu Sugato, adhivsanaklo
dni bhante Bhagavato. Yena yeneva dni bhante Bhagav gamissati,
tanninnva bhavissanti brhmaagahapatik negam ceva jnapad ca.
Seyyathpi bhante thullaphusitake deve vassante yathninna udakni
pavattanti. Evameva kho bhante yena yeneva dni Bhagav gamissati,
tanninnva bhavissanti brhmaagahapatik negam ceva jnapad ca. Ta
kissa hetu? Tath hi bhante Bhagavato slapaanti.
Mha Ngita yasena samgama, m ca may yaso. Yo kho Ngita
nayimassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa
sambodhasukhassa nikmalbh assa akicchalbh akasiralbh, yassha
nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa
sambodhasukhassa nikmalbh akicchalbh akasiralbh, so ta
mhasukha middhasukha lbhasakkrasilokasukha sdiyeyya.
Devatpi kho Ngita ekacc nayimassa2 nekkhammasukhassa
pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikmalbhiniyo
assu3 akicchalbhiniyo4 akasiralbhiniyo, yassha nekkhammasukhassa
pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikmalbh
akicchalbh akasiralbh. Tumhkampi5 kho Ngita sa~gamma samgamma
sa~gaikavihra anuyuttna viharata6 eva hoti na hi n|name7
yasmanto imassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa
sambodhasukhassa nikmalbhino assu3 akicchalbhino akasiralbhino,
yassha nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa
sambodhasukhassa nikmalbh akicchalbh akasiralbh. Tath
______________________________________________________________
1. Nikmalbh assa (bah|su) A 2. 25 pihe passitabba. Tattha hi aya
phabhedo natthi.
2. Ekacc imassa (?)
3. Ida pada katthaci natthi.
4. Nikmalbhiniyo akicchalbhiniyo (?)
5. Tsampi (?)
6. Anuyutte viharante disv (?)
7. Na han|name (S, Sy, I)

156

Ahakaniptapi

hi paname yasmanto sa~gamma samgamma sa~gaikavihra anuyutt


viharanti.
Idhha Ngita bhikkh| passmi aamaa a~gulipatodakena1
sajagghante sakante. Tassa mayha Ngita eva hoti na hi n|name
yasmanto imassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa
sambodhasukhassa nikmalbhino assu akicchalbhino akasiralbhino,
yassha nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa
sambodhasukhassa nikmalbh akicchalbh akasiralbh. Tath hi paname
yasmanto aamaa a~gulipatodakena sajagghanti sakanti. (1)
Idha panha2 Ngita bhikkh| passmi yvadattha udarvadehaka
bhujitv seyyasukha passasukha middhasukha anuyutte viharante.
Tassa mayha Ngita eva hoti na hi n|name yasmanto imassa
nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa
sambodhasukhassa nikmalbhino assu akicchalbhino akasiralbhino,
yassha nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa
sambodhasukhassa nikmalbh akicchalbh akasiralbh. Tath hi paname
yasmanto yvadattha udarvadehaka bhujitv seyyasukha
passasukha middhasukha anuyutt viharanti. (2)
Idhha3 Ngita bhikkhu passmi gmantavihri samhita
nisinna. Tassa mayha Ngita eva hoti idni ima4 yasmanta
rmiko v upahahissati5 samauddeso v, ta tamh6 samdhimh
cvessatti. Tenha Ngita tassa bhikkhuno na atthamano homi
gmantavihrena. (3)
Idha panha Ngita bhikkhu passmi raika arae
pacalyamna nisinna. Tassa mayha Ngita eva hoti idni
ayamyasm ima niddkilamatha paivinodetv araasaayeva
manasi karissati ekattanti.
______________________________________________________________
1. A~gulipatodakehi (S, I, Ka)
3. Idha panha(?)
5. Paccessati (S, I), upahahati (Ka)

2. Idhha (S, I, Ka)


4. Idnima (katthaci) A 2. 301 pihepi.
6. So tamh (Ka-S), so ta tamh (?)

(9) 4. Sativagga

157

Tenha Ngita tassa bhikkhuno attamano homi araavihrena. (4)


Idha panha Ngita bhikkhu passmi raika arae asamhita
nisinna. Tassa mayha Ngita eva hoti idni ayamyasm asamhita
v citta samdahissati1, samhita v citta anurakkhissatti. Tenha
Ngita tassa bhikkhuno attamano homi araavihrena. (5)
Idha panha Ngita bhikkhu passmi raika arae samhita
nisinna tassa mayha Ngita eva hoti idni ayamyasm avimutta v
citta vimuccissati, vimutta v citta anurakkhissatti. Tenha Ngita
tassa bhikkhuno attamano homi araavihrena. (6)
2[Idha panha Ngita bhikkhu passmi gmantavihri lbhi

cvarapiapta sensana gilnapaccaya bhesajjaparikkhrna. So ta


lbhasakkrasiloka nikmayamno ricati paisallna, ricati
araavanapatthni pantni sensanni, gmanigamarjadhni osaritv
vsa kappeti. Tenha Ngita tassa bhikkhuno na attamano homi
gmantavihrena. (7)
Idha panha Ngita bhikkhu passmi raika lbhi cvara
piaptasensana gilnapaccaya bhesajjaparikkhrna, so ta
lbhasakkrasiloka paipametv na ricati paisallna, na ricati
araavanapatthni pantni sensanni. Tenha Ngita tassa bhikkhuno
attamano homi araavihrena. (8)]2
Yasmha3 Ngita samaye addhnamaggappaipanno na kaci passmi
purato v pacchato v, phsu me Ngita tasmi samaye hoti antamaso
uccrapassvakammyti. . Chaha.
______________________________________________________________
1. Samdahessati (katthaci)
2-2. [ ] Etthantare pho A 2. 301 pihe Chakkanipteyeva dissati, na ettha
Ahakanipte.
3. Yasmi ha (katthaci)

158

Ahakaniptapi
7. Pattanikujjanasutta

87. * Ahahi bhikkhave a~gehi samanngatassa upsakassa


ka~khamno sagho patta nikkujjeyya1. Katamehi ahahi? Bhikkh|na
albhya parisakkati, bhikkh|na anatthya parisakkati, bhikkh|na
avsya2 parisakkati, bhikkh| akkosati paribhsati, bhikkh| bhikkh|hi
bhedeti3, Buddhassa avaa bhsati, dhammassa avaa bhsati,
saghassa avaa bhsati. Imehi kho bhikkhave ahaha~gehi
samanngatassa upsakassa ka~khamno sagho patta nikujjeyya.
Ahahi bhikkhave a~gehi samanngatassa upsakassa ka~khamno
sagho patta ukkujjeyya. Katamehi ahahi? Na bhikkh|na albhya
parisakkati, na bhikkh|na anatthya parisakkati, na bhikkh|na avsya
parisakkati, na bhikkh| akkosati paribhsasati, na bhikkh| bhikkh|hi
bhedeti, Buddhassa vaa bhsati, dhammassa vaa bhsati, saghassa
vaa bhsati. Imehi kho bhikkhave ahaha~gehi samanngatassa
upsakassa ka~khamno sagho patta ukkujjeyyti. . Sattama.
8. Appasdapavedanyasutta
88. Ahahi bhikkhave dhammehi samanngatassa bhikkhuno
ka~khamno upsak appasda pavedeyyu. Katamehi ahahi? Gihna
albhya parisakkati, gihna anatthya parisakkati, gih akkosati
paribhsati, gih gihhi bhedeti, Buddhassa avaa bhsati, dhammassa
avaa bhsati, saghassa avaa bhsati, agocare ca na passanti.
Imehi kho bhikkhave ahahi dhammehi samanngatassa bhikkhuno
ka~khamn upsak appasda pavedeyyu.
Ahahi bhikkhave dhammehi samanngatassa bhikkhuno ka~khamn
upsak pasda pavedeyyu. Katamehi ahahi? Na gihna albhya
parisakkati, na gihna anatthya parisakkati, na gih akkosati paribhsati,
na gih gihhi bhedeti, Buddhassa vaa bhsati, dhammassa vaa
bhsati, saghassa vaa bhsati, gocare ca na passanti. Imehi kho
______________________________________________________________
1. Nikujjeyya (Ka)
3. Vibhedeti (bah|su)

2. Anvsya (S, Sy)


* Vi 4. 263 pihepi.

(9) 4. Sativagga

159

bhikkhave ahahi dhammehi samanngatassa bhikkhuno ka~khamn


upsak pasda pavedeyyunti. . Ahama.
9. Paisrayasutta
89. * Ahahi bhikkhave dhammehi samanngatassa bhikkhuno
ka~khamno sagho paisrayakamma kareyya. Katamehi ahahi?
Gihna albhya parisakkati, gihna anatthya parisakkati, gih akkosati
paribhsati, gih gihhi bhedeti, Buddhassa avaa bhsati, dhammassa
avaa bhsati, saghassa avaa bhsati, dhammikaca gihipaissava
na saccpeti. Imehi kho bhikkhave ahahi dhammehi samanngatassa
bhikkhuno ka~khamno sagho paisraya kamma kareyya.
Ahahi bhikkhave dhammehi samanngatassa bhikkhuno ka~khamno
sagho paisrayakamma paippassambheyya. Katamehi ahahi? Na
gihna albhya parisakkati, na gihna anatthya parisakkati, na gih
akkosati paribhsati, na gih gihhi bhedeti, Buddhassa vaa bhsati,
dhammassa vaa bhsati, saghassa vaa bhsati, dhammikaca
gihipaissava saccpeti. Imehi kho bhikkhave ahahi dhammehi
samanngatassa bhikkhuno ka~khamno sagho paisrayakamma
paippassambheyyti. . Navama.
10. Sammvattanasutta
90. + Tassappiyasikakammakatena bhikkhave bhikkhun ahasu
dhammesu samm vattitabba. Na upasampdetabbo, na nissayo dtabbo,
na smaero upahpetabbo, na bhikkhunovdakasammuti sditabb,
sammatenapi bhikkhuniyo na ovaditabb, na kci saghasammuti sditabb,
na kismici paccekahne hapetabbo, na ca tena m|lena vuhpetabbo.
Tassappiyasikakammakatena bhikkhave bhikkhun imesu ahasu
dhammesu samm vattitabbanti. . Dasama.
Sativaggo catuttho.
______________________________________________________________
* Vi 4. 42 pihepi thoka visadisa.

+ Vi 4. 208 pihepi.

160

Ahakaniptapi
Tassuddna
Satipuiyam|lena, Corasamaena pacama.
Yaso Pattappasdena, Paisrayaca Vattananti.
_____
(10) 5. Smaavagga
91-116. Atha kho1 Bojjh2 upsik1, Sirm, Padum, Sutan3, Manuj,

Uttar, Mutt, Khem, Ruc4, Cund, Bimb, Suman, Mallik, Tiss,


Tissamt5, So, Soya mt6, K, Kamt7, Uttar Nandamt,
Viskh Migramt, Khujjuttar upsik, Smvat upsik, Suppavs
Koliyadht8, Suppiy upsik, Nakulamt gahapatn.
(1-26)
Smaavaggo pacamo.

Dutiyo pasako samatto.

______________________________________________________________
1-1. Ettha atha khoti ca, upsikti ca ida Ahakathyameva dissati, na
Pipotthakesu.
2. Bojjha~g (Ka-S)
3. Sudhan (S, I), Sudhamm (Sy)
4. R|p (S, I)
5. Tissya mt (S, I)
6. Soamt (Sy)
7. Kya mt (S, I)
8. Koiyadht (Sy, I)

(11) Rgapeyyla

161

(11) Rgapeyyla
117. Rgassa bhikkhave abhiya aha dhamm bhvetabb. Katame
aha? Sammdihi sammsa~kappo sammvc sammkammanto
samm-jvo sammvymo sammsati sammsamdhi. Rgassa bhikkhave
abhiya ime aha dhamm bhvetabbti. (1)
118. Rgassa bhikkhave abhiya aha dhamm bhvetabb. Katame
aha? Ajjhatta r|pasa bahiddh r|pni passati parittni
suvaadubbani, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti.
Ajjhatta r|pasa bahiddh r|pni passati appamni
suvaadubbani, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti.
Ajjhatta ar|pasa bahiddh r|pni passati parittni suvaadubbaani,
tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti. Ajjhatta ar|pasa
bahiddh r|pni passati appamni suvaadubbani, tni abhibhuyya
jnmi passmti evasa hoti. Ajjhatta ar|pasa bahiddh r|pni
passati nlni nlavani nladassanni nlanibhsni, ptni ptavani
-pa- lohitakni lohitakavani -pa- odtni odtavani -paodtanibhsni, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti.
Rgassa bhikkhave abhiya ime aha dhamm bhvetabb. (2)
119. Rgassa bhikkhave abhiya aha dhamm bhvetabb. Katame
aha? R|p r|pni passati. Ajjhatta ar|pasa bahiddh r|pni passati.
Subhanteva adhimutto hoti. Sabbaso r|pasana samatikkam
paighasana attha~gam nnattasana amanasikr ananto
ksoti ksnacyatana upasampajja viharati. Sabbaso
ksnacyatana samatikkamma ananta vianti
viacyatana upasampajja viharati. Sabbaso viacyatana
samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharati.
Sabbaso kicayatana samatikkamma nevasansayatana
upasampajja viharati. Sabbaso nevasansayatana samatikkamma
savedayitanirodha upasampajja viharati. Rgassa bhikkhave abhiya
ime aha dhamm bhvetabb. (3)

162

Ahakaniptapi

120-146. Rgassa bhikkhave pariya -pa- parikkhayya. Pahnya.


Khayya. Vayya. Virgya. Nirodhya. Cgya. Painissaggya -pa-. Ime
aha dhamm bhvetabb. (4-30)
147-626. Dosassa -pa-. Mohassa. Kodhassa. Upanhassa. Makkhassa.
Pasassa. Issya. Macchariyassa. Myya. Sheyyassa. Thambhassa.
Srambhassa. Mnassa. Atimnassa. Madassa. Pamdassa abhiya -papariya. Parikkhayya. Pahnya. Khayya. Vayya. Virgya.
Nirodhya. Cgya. Painissaggya -pa-. Ime aha dhamm bhvetabbti.
(31-510)
Rgapeyyla nihita.

Ahakaniptapi nihit.

A~guttaranikya

Navakaniptapi
_____
Namo tassa Bhagavato Arahato Sammsambuddhassa.

1. Pahamapasaka
1. Sambodhivagga
1. Sambodhisutta
1. Eva me sutaeka samaya Bhagav Svatthiya viharati
Jetavane Anthapiikassa rme, tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi
Sace bhikkhave aatitthiy paribbjak eva puccheyyu
sambodhipakkhikna1 vuso dhammna k upanis bhvanyti.
Eva puh tumhe bhikkhave tesa aatitthiyna paribbjakna kinti
bykareyythti. Bhagavam|lak no bhante dhamm -pa- Bhagavato sutv
bhikkh| dhressantti.
Tena hi bhikkhave sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti.
Eva bhanteti kho te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav
etadavoca
Sace bhikkhave aatitthiy paribbjak eva puccheyyu
sambodhipakkhikna vuso dhammna k upanis bhvanyti. Eva
______________________________________________________________
1. Sambodhapakkhikna (S, Sy, I)

164

Navakaniptapi

puh tumhe bhikkhave tesa aatitthiyna paribbjakna eva


bykareyytha
Idhvuso bhikkhu kalyamitto hoti kalyasahyo
kalyasampava~ko. Sambodhipakkhikna vuso dhammna aya
paham upanis bhvanya.
Puna capara vuso bhikkhu slav hoti, ptimokkhasavarasavuto
viharati cragocarasampanno, aumattesu vajjesu bhayadassv samdya
sikkhati sikkhpadesu. Sambodhipakkhikna vuso dhammna aya
dutiy upanis bhvanya.
Puna capara vuso bhikkhu yya kath abhisallekhik
cetovivaraasappy. Seyyathida, appicchakath santuhikath
pavivekakath asasaggakath vriyrambhakath slakath samdhikath
pakath vimuttikath vimuttiadassanakath. Evar|piy kathya
nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh. Sambodhipakkhikna vuso
dhammna aya tatiy upanis bhvanya.
Puna capara vuso bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna
dhammna pahnya kusalna dhammna upasampadya, thmav
dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
Sambodhipakkhikna vuso dhammna aya catutth upanis
bhvanya.
Puna capara vuso bhikkhu paav hoti udayatthagminiy paya
samanngato ariyya nibbedhikya samm dukkhakkhayagminiy.
Sambodhipakkhikna vuso dhammna aya pacam upanis
bhvanya.
Kalyamittasseta bhikkhave bhikkhuno pika~kha
kalyasahyassa kalyasampava~kassa slav bhavissati,
ptimokkhasavarasavuso viharissati cragocarasampanno, aumattesu
vajjesu bhayadassv samdya sikkhissati sikkhpadesu.
Kalyamittasseta bhikkhave bhikkhuno pika~kha
kalyasahyassa kalyasampava~kassa yya kath abhisallekhik
cetovivaraasappy. Seyyathida, appicchakath santuhikath

1. Sambodhivagga

165

pavivekakath asasaggakath vriyrambhakath slakath samdhikath


pakath vimuttikath vimuttiadassanakath, evar|piy kathya
nikmalbh bhavissati akicchalbh akasiralbh.
Kalyamittasseta bhikkhave bhikkhuno pika~kha
kalyasahyassa kalyasampava~kassa raddhavriyo viharissati
akusalna dhammna pahnya kusalna dhammna upasampadya,
thmav dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
Kalyamittasseta bhikkhave bhikkhuno pika~kha
kalyasahyassa kalyasampava~kassa paav bhavissati
udayatthagminiy paya samanngato ariyya nibbedhikya samm
dukkhakkhayagminiy.
Tena ca pana bhikkhave bhikkhun imesu pacasu dhammesu
patihya cattro dhamm uttari1 bhvetabbo, asubh bhvetabb
rgassapahnya, mett bhvetabb bypdassa pahnya, npnassati2
bhvetabb vitakkupacchedya, aniccasa bhvetabb
asmimnasamugghtya. Aniccasaino bhikkhave anattasa sahti,
anattasa asmimnasamugghta pputi diheva dhamme nibbnanti. .
Pahama.
2. Nissayasutta
2. Atha kho aataro bhikkhu yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta -pa- ekamanta nisinno kho so bhikkhu
Bhagavanta etadavoca nissayasampanno nissayasampannoti bhante
vuccati, kittvat nu kho bhante bhikkhu nissayasampanno hotti. Saddha
ce bhikkhu bhikkhu nissya akusala pajahati, kusala bhveti,
pahnamevassa ta akusala hoti. Hiri ce bhikkhu bhikkhu nissya -pa-.
Ottappa ce bhikkhu bhikkhu nissya -pa-. Vriya ce bhikkhu bhikkhu
nissya -pa-. Paa ce bhikkhu bhikkhu nissya akusala pajahati,
kusala bhveti, pahnamevassa ta akulala hoti. Ta hissa bhikkhuno
akusala pahna hoti suppahna, yasa ariyya paya disv
pahna.
______________________________________________________________
1. Uttari (S, Sy, I)

2. npnasati (S, I)

166

Navakaniptapi

Tena ca pana bhikkhu bhikkhun imesu pacasu dhammesu patihya


cattro upanissya vihtabb. Katame cattro? Idha bhikkhu bhikkhu
sa~khyeka paisevati, sa~khyeka adhivseti, sa~khyeka parivajjeti,
sa~khyeka vinodeti. Eva kho bhikkhu bhikkhu nissayasampanno hotti.
. Dutiya.
3. Meghiyasutta
3. Eka samaya Bhagav Clikya viharati Clikpabbate, tena kho
pana samayena yasm Meghiyo Bhagavato upahko hoti, atha kho
yasm Meghiyo yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv
Bhagavanta abhivdetv ekamanta ahsi, ekamanta hito kho yasm
Meghiyo Bhagavanta etadavoca icchmaha bhante Jantugma1
piya pavisitunti. Yassa dni tva Meghiya kla maasti.
Atha kho yasm Meghiyo pubbahasamaya nivsetv
pattacvaramdya Jantugma piya pvisi, Jantugme piya caritv
pacchbhatta piaptapaikkanto yena Kimikya nadiy tra
tenupasa~kami, addas kho yasm Meghiyo Kimikya nadiy tre
ja~ghvihra2 anuca~kamamno anuvicaramno ambavana psdika
ramaya, disvnassa etadahosi psdika vatida ambavana
ramaya, ala vatida kulaputtassa padhnatthikassa padhnya. Sace
ma Bhagav anujneyya, gaccheyyha ima ambavana padhnyti.
Atha kho yasm Meghiyo yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm Meghiyo Bhagavanta etadavoca idhha bhante
pubbahasamaya nivsetv pattacvaramdya Jantugma piya
pvisi, Jantugme piya caritv pacchbhatta piaptapaikkanto
yena Kimikya nadiy tra tenupasa~kami, addasa kho aha bhante
Kimikya nadiy tre ja~ghvihra anuca~kamamno anuvicaramno
ambavana psdika ramaya, disvna me etadahosi psdika
vatida ambavana ramaya, ala vatida kulaputtassa
padhnatthikassa padhnya.
______________________________________________________________
1. Jatugma (S-ha, Sy-ha), Jattugma (Ka, Ahakathyampi phantara)
2. Ja~ghavihra (Sy, Ka)

1. Sambodhivagga

167

Sace ma Bhagav anujneyya, gaccheyyha ima ambavana


padhnyti, sace ma Bhagav anujneyya, gaccheyyha ta
ambavana padhnyti. gamehi tva Meghiya, ekakamhi1 tva2, yva
aopi koci bhikkhu gacchatti3.
Dutiyampi kho yasm Meghiyo Bhagavanta etadavoca Bhagavato
bhante natthi kici uttari karaya, natthi katassa paicayo. Mayha kho
pana bhante atthi uttari karaya, atthi katassa paicayo. Sace ma
Bhagav anujneyya, gaccheyyha ta ambavana padhnyti.
gamehi tva Meghiya, ekakamhi tva, yva aopi koci bhikkhu
gacchatti.
Tatiyampi kho yasm Meghiyo Bhagavanta etadavoca Bhagavato
bhante natthi kici uttari karaya, natthi katassa paicayo. Mayha kho
pana bhante atthi uttari karaya, atthi katassa paicayo. Sace ma
Bhagav anujneyya, gaccheyyha ta ambavana padhnyti.
Padhnanti kho Meghiya vadamna kinti vadeyyma, yassa dni tva
Meghiya kla maasti.
Atha kho yasm Meghiyo uhysan Bhagavanta abhivdetv
padakkhia katv yena ta ambavana tenupasa~kami, upasa~kamitv
ta ambavana ajjhoghetv aatarasmi rukkham|le divvihra nisdi.
Atha kho yasmato Meghiyassa tasmi ambavane viharantassa yebhuyyena
tayo ppak akusal vitakk samudcaranti. Seyyathida, kmavitakko
bypdavitakko vihisvitakko. Atha kho yasmato Meghiyassa etadahosi
acchariya vata bho, abbhuta vata bho, saddhya ca vatamh agrasm
angriya pabbajit, atha ca panimehi thi ppakehi akusalehi vitakkehi
anvsatt kmavitakkena bypdavitakkena vihisvitakkenti.
Atha kho yasm Meghiyo yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm Meghiyo Bhagavanta etadavoca
______________________________________________________________
1. Ekakamh (S, I)
2. Vata (Ka)
3. Dissat|ti (sabbattha, kyampi phantara), gacchat|ti, dissatti (kya
phantarni)

Navakaniptapi

168

Idha mayha bhante tasmi ambavane viharantassa yebhuyyena tayo


ppak akusal vitakk samudcaranti. Seyyathida, kmavitakko
bypdavitakko vihisvitakko. Tassa mayha bhante etadahosi
acchariya vata bho, abbhuta vata bho, saddhya ca vatamh agrasm
anagriya pabbajit, atha ca panimehi thi ppakehi akusalehi vitakkehi
anvsatt kmavitakkena bypdavitakkena vihisvitakkenti.
Aparipakkya Meghiya cetovimuttiy paca dhamm paripakkya
savattanti. Katame paca? Idha Meghiya bhikkhu kalyamitto hoti
kalyasahyo kalyasampava~ko. Aparipakkya Meghiya cetovimuttiy
aya pahamo dhammo paripakkya savattahi.
Puna capara Meghiya bhikkhu slav hoti,
ptimokkhasavarasavuto viharati cragocarasampanno, aumattesu
vajjesu bhayadassv samdya sikkhati sikkhpadesu. Aparipakkya
Meghiya cetovimuttiy aya dutiyo dhammo paripakkya savattati.
Puna capara Meghiya yya kath abhisallekhik
cetovivaraasappy. Seyyathida, appicchakath santuhikath
pavivekakath asasaggakath vriyrambhakath slakath samdhikath
pakath vimuttikath vimuttiadassanakath, evar|piy kathya
nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh. Aparipakkya Meghiya
cetovimuttiy aya tatiyo dhammo paripakkya savattati.
Puna capara Meghiya bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna
dhammna pahnya kusalna dhammna upasampadya, thmav
dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Aparipakkya
Meghiya cetovimuttiy aya catuttho dhammo paripakkya savattati.
Puna capara Meghiya bhikkhu paav hoti udayatthagminiy
paya samanngato ariyya nibbedhikya samm dukkhakkhayagminiy.
Aparipakkya Meghiya cetovimuttiy aya pacamo dhammo paripakkya
savattati.

1. Sambodhivagga

169

Kalyamittasseta Meghiya bhikkhuno pika~kha kalyasahyassa


kalyasampava~kassa slav bhavissati -pa- samdya sikkhissati
sikkhpadesu.
Kalyamittasseta Meghiya bhikkhuno pika~kha kalyasahyassa
kalyasampava~kassa yya kath abhisallekhik cetovivaraasappy.
Seyyathida, appicchakath -pa- vimuttiadassanakath, evar|piy
kathya nikmalbh bhavissati akicchalbh akasiralbh.
Kalyamittasseta Meghiya bhikkhuno pika~kha kalyasahyassa
kalyasampava~kassa raddhavriyo viharissati -pa- anikkhittadhuro
kusalesu dhammesu.
Kalyamittasseta Meghiya bhikkhuno pika~kha kalyasahyassa
kalyasampava~kassa paav bhavissati -pa- samm
dukkhakkhayagminiy.
Tena ca pana Meghiya bhikkhun imesu pacasu dhammesu patihya
cattro dhamm uttari bhvetabb. Asubh bhvetabb rgassa pahnya,
mett bhvetabb bypdassa pahnya, npnassati bhvetabb
vitakkupacchedya, aniccasa bhvetabb asmimnasamugghtya,
aniccasaino Meghiya anattasa sahti, anattasa
asmimnasamugghta pputi diheva dhamme nibbnanti. . Tatiya.
4. Nandakasutta
4. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Tena kho pana samayena yasm Nandako
upahnaslya bhikkh| dhammiy kathya sandasseti samdapeti
samuttejeti sampahaseti. Atha kho Bhagav syanhasamaya paisalln
vuhito yenupahnasl tenupasa~kami, upasa~kamitv bahidvra kohake
ahsi kathpariyosna gamayamno. Atha kho Bhagav
kathpariyosna viditv ukksetv aggaa koesi, vivarisu kho te
bhikkh| Bhagavato dvra.

170

Navakaniptapi

Atha kho Bhagav upahnasla pavisitv paattsane nisdi, nisajja


kho Bhagav yasmanta Nandaka etadavoca dgho kho tyya
Nandaka dhammapariyyo bhikkh|na paibhsi, api me pihi gilyati
bahidvrakohake hitassa kathpariyosna gamayamnassti.
Eva vutte yasm Nandako srajjamnar|po Bhagavanta etadavoca
na kho pana maya bhante jnma Bhagav bahidvrakohake hitoti.
Sace hi maya bhante jneyyma Bhagav bahidvrakohake hitoti.
Ettakampi ( )1 no nappaibhyeyyti.
Atha kho Bhagav yasmanta Nandaka srajjamnar|pa viditv
yasmanta Nandaka etadavoca sdhu sdhu Nandaka, eta kho
Nandaka tumhka patir|pa kulaputtna saddhya agrasm
anagriya pabbajitna, ya tumhe dhammiy kathya sannisdeyytha,
sannipatitna vo Nandaka dvaya karaya dhamm v kath, ariyo v
tuhbhvo. * Saddho ca Nandaka bhikkhu hoti, no ca slav, eva so
tena~gena aparip|ro hoti. Tena ta a~ga parip|retabba kintha
saddho ca assa slav cti. Yato ca kho Nandaka bhikkhu saddho ca hoti
slav ca, eva so tena~gena parip|ro hoti.
Saddho ca Nandaka bhikkhu hoti slav ca no ca lbh ajjhatta
cetosamdhissa, eva so tena~gena aparip|ro hoti. Tena ta a~ga
parip|retabba kintha saddho ca assa slav ca, lbh ca ajjhatta
cetosamdhissti. Yato ca kho Nandaka bhikkhu saddho ca hoti slav ca,
lbh ca ajjhatta cetosamdhissa, eva so tena~gena parip|ro hoti.
Saddho ca Nandaka bhikkhu hoti slav ca, lbh ca ajjhatta
cetosamdhissa, na lbh adhipadhammavipassanya, eva so tena~gena
aparip|ro hoti. Seyyathpi Nandaka pako catuppdako assa, tassa eko
pdo omako lmako, eva so tena~gena aparip|ro assa. Evameva kho
Nandaka bhikkhu saddho ca hoti slav ca, lbh ca ajjhatta
cetosamdhissa, na lbh adhipadhammavipassanya,
______________________________________________________________
1. (Dhamma) katthaci upari 417 pihe passitabba.
* Heh 133, upari 264 pihesupi.

1. Sambodhivagga

171

eva so tena~gena aparip|ro hoti, tena ta a~ga parip|retabba


kintha saddho ca assa slav ca, lbh ca ajjhatta cetosamdhissa,
lbh ca adhipadhammavipassanyti.
Yato ca kho Nandaka bhikkhu saddho ca hoti slav ca, lbh ca
ajjhatta cetosamdhissa, lbh ca adhipadhammavipassanya, eva so
tena~gena parip|ro hotti. Idamavoca Bhagav, ida vatvna Sugato
uhysan vihra pvisi.
Atha kho yasm Nandako acirapakkantassa Bhagavato bhikkh|
mantesiidni vuso Bhagav cat|hi padehi kevalaparipua
parisuddha brahmacariya paksetv uhysan vihra paviho,
saddho ca Nandaka bhikkhu hoti, no ca slav, eva so tena~gena
aparip|ro hoti, tena ta a~ga parip|retabba kintha saddho ca assa
slav cti. Yato ca kho Nandaka bhikkhu saddho ca hoti slav ca, eva so
tena~gena parip|ro hoti. Saddho ca Nandaka bhikkhu hoti slav ca, no ca
lbh ajjhatta cetosamdhissa -pa- lbh ca ajjhatta cetosamdhissa, na
lbh adhipadhammavipassanya, eva so tena~gena aparip|ro hoti.
Seyyathpi Nandaka pako catuppdako assa, tassa eko pdo omako
lmako, eva so tena~gena aparip|ro assa. Evameva kho Nandaka
bhikkhu saddho ca hoti slav ca, lbh ca ajjhatta cetosamdhissa, na
lbh adhipadhammavipassanya, eva so tena~gena aparip|ro hoti, tena
ta a~ga parip|retabba kintha saddho ca assa slav ca, lbh ca
ajjhatta cetosamdhissa, lbh ca adhipadhammavipassanyti. Yato
ca kho Nandaka bhikkhu saddho ca hoti slav ca lbh ca ajjhatta
cetosamdhissa, lbh ca adhipadhammavipassanya. Eva so tena~gena
parip|ro hotti.
Pacime vuso nisas klena dhammassavane klena
dhammaskacchya. Katame paca? Idhvuso bhikkhu bhikkh|na
dhamma deseti dikalya majjhekalya pariyosnakalya sttha
sabyajana, kevalaparipua parisuddha brahmacariya pakseti.
Yath yath vuso bhikkhu bhikkh|na dhamma deseti dikalya
majjhekalya pariyosnakalya sttha sabyajana,
kevalaparipua parisuddha brahmacariya

172

Navakaniptapi

pakseti. Tath tath so Satthu piyo ca hoti manpo ca garu ca bhvanyo


ca. Aya vuso pahamo nisaso klena dhammassavane klena
dhammaskacchya.
Puna capara vuso bhikkhu bhikkh|na dhamma deseti
dikalya majjhekalya pariyosnakalya sttha sabyajana,
kevalaparipua parisuddha brahmacariya pakseti. Yath yath vuso
bhikkhu bhikkh|na dhamma deseti dikalya -pa- brahmacariya
pakseti, tath tath so tasmi dhamme atthappaisaved ca hoti
dhammappaisaved ca. Aya vuso dutiyo nisaso klena
dhammassavane klena dhammaskacchya.
Puna capara vuso bhikkhu bhikkh|na dhamma deseti
dikalya majjhekalya pariyosnakalya sttha sabyajana,
kevalaparipua parisuddha brahmacariya pakseti. Yath yath vuso
bhikkhu bhikkh|na dhamma deseti dikalya -pa- brahmacariya
pakseti, tath tath so tasmi dhamme gambhra atthapada paya
ativijjha passati. Aya vuso tatiyo nisaso klena dhammassavane klena
dhammaskacchya.
Puna capara vuso bhikkhu bhikkh|na dhamma deseti
dikalya -pa- brahmacariya pakseti. Yath yath vuso bhikkhu
bhikkh|na dhamma deseti dikalya -pa- brahmacariya pakseti,
tath tath na sabrahmacr uttari sambhventi addh ayamyasm patto
v pajjati v. Aya vuso catuttho nisaso klena dhammassavane klena
dhammaskacchya.
Puna capara vuso bhikkhu bhikkh|na dhamma deseti
dikalya majjhekalya pariyosnakalya sttha sabyajana,
kevalaparipua parisuddha brahmacariya pakseti. Yath yath vuso
bhikkhu bhikkh|na dhamma deseti dikalya majjhekalya
pariyosnakalya sttha sabyajana, kevalaparipua parisuddha
brahmacariya pakseti, tattha ye kho bhikkh| sekh appattamnas
anuttara yogakkhema patthayamn viharanti, te ta dhamma sutv
vriya rabhanti appattassa pattiy

1. Sambodhivagga

173

anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya. Ye pana tattha


bhikkh| arahanto khsav vusitavanto katakaray ohitabhr
anuppattasadatth parikkhabhavasayojan sammadavimutt, te ta
dhamma sutv dihadhammasukhavihrayeva anuyutt viharanti. Aya
vuso pacamo nisaso klena dhammassavane klena
dhammaskacchya. Ime kho vuso paca nisas klena dhammassavane
klena dhammaskacchyti. . Catuttha.
5. Balasutta
5. Cattrimni bhikkhave balni. Katamni cattri? Pabala
vriyabala anavajjabala sa~ghabala. Katamaca bhikkhave
pabala? Ye dhamm kusal kusalasa~kht, ye dhamm akusal
akusalasa~kht, ye dhamm svajj svajjasa~kht, ye dhamm anavajj
anavajjasa~kht, ye dhamm kah kahasa~kht, ye dhamm sukk
sukkasa~kht, ye dhamm sevitabb sevitabbasa~kht, ye dhamm
asevitabb asevitabbasa~kht, ye dhamm nlamariy nlamariyasa~kht,
ye dhamm alamariy alamariyasa~kht, tyassa dhamm paya vodih
honti vocarit. Ida vuccati bhikkhave pabala.
Katamaca bhikkhave vriyabala? Ye dhamm akusal
akusalasa~kht, ye dhamm svajj svajjasa~kht, ye dhamm kah
kahasa~kht, ye dhamm asevitabb asevitabbasa~kht, ye dhamm
nlamariy nlamariyasa~kht, tesa dhammna pahnya chanda
janeti vyamati vriya rabhati citta paggahti padahati. Ye dhamm
kusal kusalasa~kht, ye dhamm anavajj anavajjasa~kht, ye dhamm
sukk sukkasa~kht, ye dhamm sevitabb sevitabbasa~kht, ye dhamm
alamariy alamariyasa~kht, tesa dhammna pailbhya chanda
janeti vyamati viriya rabhati citta paggahti padahati. Ida vuccati
bhikkhave vriyabala.
Katamaca bhikkhave anavajjabala? Idha bhikkhave ariyasvako
anavajjena kyakammena samanngato hoti, anavajjena vackammena
samanngato hoti, anavajjena manokammena samanngato hoti. Ida
vuccati bhikkhave anavajjabala.

174

Navakaniptapi

Katamaca bhikkhave sa~ghabala, cattrimni bhikkhave


sa~gahavatth|ni dna peyyavajja atthacariy samnattat. Etadagga
bhikkhave dnna yadida dhammadna. Etadagga bhikkhave
peyyavajjna yadida atthikassa ohitasotassa punappuna dhamma
deseti. Etadagga bhikkhave atthacariyna yadida assaddha
saddhsampadya samdapeti niveseti patihpeti. Dussla slasampadya.
Macchari cgasampadya. Duppaa pasampadya samdapeti
niveseti patihpeti. Etadagga bhikkhave samnattatna yadida
sotpanno sotpannassa samnatto, sakadgm sakadgmissa samnatto.
angm angmissa samnatto, arah arahato samnatto. Ida vuccati
bhikkhave sa~ghabala. Imni kho bhikkhave cattri balni.
Imehi kho bhikkhave cat|hi balehi samanngato ariyasvako paca
bhayni samatikkanto hoti. Katamni paca? jvikabhaya asilokabhaya
parisasrajjabhaya maraabhaya duggatibhaya. Sa kho so bhikkhave
ariyasvako iti paisacikkhati nha jvikabhayassa bhymi. Kissha
jvikabhayassa bhyissmi. Atthi me cattri balni pabala vriyabala
anavajjabala sa~ghabala. Duppao kho jvikabhayassa bhyeyya,
kusto jvikabhayassa bhyeyya, svajjakyakammantavackammantamanokammanto jvikabhayassa bhyeyya, asa~ghako jvikabhayassa
bhyeyya, nha asilokabhayassa bhymi -pa- nha
parisasrajjabhayassa bhymi, nha maraabhayassa bhymi -pa- nha
duggatibhayassa bhymi. Kissha duggatibhayassa bhyissmi, atthi me
cattri balni pabala vriyabala anavajjabala sa~ghabala.
Duppao kho duggatibhayassa bhyeyya, kusto duggatibhayassa
bhyeyya, svajjakyakammantavackammantamanokammanto
duggatibhayassa bhyeyya, asa~ghako duggatibhayassa bhyeyya. Imehi
kho bhikkhave cat|hi balehi samanngato ariyasvako imni paca bhayni
samatikkanto hotti. . Pacama.
6. Sevansutta
6. Tatra kho yasm Sriputto bhikkh| mantesi -pa-. yasm Sriputto
etadavoca

1. Sambodhivagga

175

Puggalopi vuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi,


cvarampi vuso duvidhena veditabba sevitabbampi asevitabbampi,
piaptopi vuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi,
sensanampi vuso duvidhena veditabba sevitabbampi asevitabbampi,
gmanigamopi vuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi,
janapadapadesopi vuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi.
Puggalopi vuso duvidhena veditabbo sevitabbo asevitabbopti iti kho
paneta vutta, kiceta paicca vutta. Tattha ya ja puggala
ima kho me puggala sevato akusal dhamm abhivahanti, kusal
dhamm parihyanti. Ye ca kho me pabbajitena jvitaparikkhr
samudnetabb cvarapiapta sensana gilnapaccaya bhesajjaparikkhr,
te ca kasirena samudgacchanti. Yassa camhi atthya agrasm anagriya
pabbajito, so ca me smaattho na bhvanprip|ri gacchatti. Tenvuso
puggalena so puggalo rattibhga v divasabhga v sa~khpi anpucch
pakkamitabba, nnubandhitabbo.
Tattha ya ja puggala ima kho me puggala sevato akusal
dhamm abhivahanti, kusal dhamm parihyanti. Ye ca kho me
pabbajitena jvitaparikkhr samudnetabb cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhr, te ca appakasirena samudgacchanti. Yassa
camhi atthya agrasm anagriya pabbajito, so ca me smaattho na
bhvanprip|ri gacchatti. Tenvuso puggalena so puggalo sa~khpi
anpucch pakkamitabba, nnubandhitabbo.
Tattha ya ja puggala ima kho me puggala sevato akusal
dhamm parihyanti, kusal dhamm abhivahanti. Ye ca kho me
pabbajitena jvitaparikkhr samudnetabb cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhr, te ca kasirena samudgacchanti. Yassa camhi
atthya agrasm anagriya pabbajito, so ca me smaattho
bhvanprip|ri gacchatti. Tenvuso puggalena so puggalo sa~khpi
anubandhitabbo, na pakkamitabba.

176

Navakaniptapi

Tattha ya ja puggala ima kho me puggala sevato akusal


dhamm parihyanti, kusal dhamm abhivahanti. Ye ca kho me
pabbajitena jvitaparikkhr samudnetabb cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhr, te ca appakasirena samudgacchanti. Yassa
camhi atthya agrasm anagriya pabbajito, so ca me smaattho
bhvan prip|ri gacchatti. Tenvuso puggalena so puggalo yvajva
anubandhitabbo, na pakkamitabba api panujjamnena1. Puggalopi vuso
duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopti iti ya ta vutta,
idameta paicca vutta.
Cvarampi vuso duvidhena veditabba sevitabbampi
asevitabbampti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Tattha
ya ja cvara ida kho me cvara sevato akusal dhamm
abhivahanti, kusal dhamm parihyantti. Evar|pa cvara na
sevitabba. Tattha ya ja cvara ida kho me cvara sevato
akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm abhivahantti. Evar|pa
cvara sevitabba. Cvarampi vuso duvidhena veditabba sevitabbampi
asevitabbampti iti ya ta vutta, idameta paicca vutta.
Piaptopi vuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopti iti
kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Tattha ya ja piapta
ima kho me piapta sevato akusal dhamm abhivahanti, kusal
dhamm parihyantti. Evar|po piapto na sevitabbo. Tattha ya ja
piapta ima kho me piapta sevato akusal dhamm parihyanti,
kusal dhamm abhivahantti. Evar|po piapto sevitabbo.
Piaptopi vuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopti iti ya
ta vutta, idameta paicca vutta.
Sensanampi vuso duvidhena veditabba sevitabbampi
asevitabbampti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Tattha
ya ja sensana ida kho me sensana sevato akusal dhamm
abhivahanti, kusal dhamm parihyantti. Evar|pa sensana na
sevitabba. Tattha ya ja sensana ida kho me sensana sevato
akusal dhamm
______________________________________________________________
1. Paujjamnena (?)

1. Sambodhivagga

177

parihyanti, kusal dhamm abhivahantti. Evar|pa sensana


sevitabba. Sensanampi vuso duvidhena veditabba sevitabbampi
asevitabbampti iti ya ta vutta, idameta paicca vutta.
Gmanigamopi vuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopti
iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta, tattha ya ja
gmanigama ima kho me gmanigama sevato akusal dhamm
abhivahanti, kusal dhamm parihyantti. Evar|po gmanigamo na
sevitabbo. Tattha yaja gmanigama ima kho me gmanigama
sevato akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm abhivahantti.
Evar|po gmanigamo sevitabbo. Gmanigamopi vuso duvidhena
veditabbo sevitabbopi asevitabbopti iti ya ta vutta, idameta paicca
vutta.
Janapadapadesopi vuso duvidhena veditabbo sevitabbopi
asevitabbopti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta, tattha ya
ja janapadapadesa ima kho me janapadapadesa sevato akusal
dhamm abhivahanti, kusal dhamm parihyantti. Evar|po
janapadapadeso na sevitabbo. Tattha ya ja janapadapadesa ima
kho me janapadapadesa sevato akusal dhamm parihyanti, kusal
dhamm abhivahantti. Evar|po janapadapadeso sevitabbo.
janapadapadesopi vuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopti
iti ya ta vutta, idameta paicca vuttanti. . Chaha.
7. Sutavsutta
7. Eka samaya Bhagav Rjagahe viharati Gijjhak|e pabbate. Atha
kho Sutav paribbjako yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv
Bhagavat saddhi sammodi, sammodanya katha sraya vtisretv
ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho Sutav paribbjako Bhagavanta
etadavoca
Ekamidha bhante samaya Bhagav idheva Rjagahe viharmi
giribbaje, tatra me bhante Bhagavato sammukh suta sammukh
paiggahita yo so

178

Navakaniptapi

Sutav1 bhikkhu araha khsavo vusitav katakarayo ohitabhro


anuppattasadattho parikkhabhavasayojano sammadavimutto, abhabbo
so paca hnni ajjhcaritu, abhabbo khsavo bhikkhu sacicca pa
jvit voropetu, abhabbo khsavo bhikkhu adinna theyyasa~khta
dtu, abhabbo khsavo bhikkhu methuna dhamma paisevitu,
abhabbo khsavo bhikkhu sampajnamus2 bhsitu, abhabbo khsavo
bhikkhu sannidhikraka kme paribhujitu. Seyyathpi pubbe
agriyabh|toti. Kacci meta bhante Bhagavato sussuta suggahita
sumanasikata s|padhritanti.
Taggha te eta Sutav sussuta suggahita sumanasikata
s|padhrita, pubbe cha Sutav etarahi ca eva vadmiyo so bhikkhu
araha khsavo vusitav katakarayo ohitabhro anuppattasadattho
parikkhabhavasayojano sammadavimutto, abhabbo so nava hnni
ajjhcaritu, abhabbo khsavo bhikkhu sacicca pa jvit voropetu,
abhabbo khsavo bhikkhu adinna theyyasa~khta dtu, abhabbo
khsavo bhikkhu methuna dhamma paisevitu, abhabbo khsavo
bhikkhu sampajnamus bhsitu, abhabbo khsavo bhikkhu
sannidhikraka kme paribhujitu seyyathpi pubbe agriyabh|to.
Abhabbo khsavo bhikkhu chandgati gantu, abhabbo khsavo
bhikkhu dosgati gantu, abhabbo khsavo bhikkhu mohgati gantu,
abhabbo khsavo bhikkhu bhaygati gantu. Pubbe cha Sutav
etarahi ca eva vadmiyo so bhikkhu araha khsavo vusitav
katakarayo ohitabhro anuppattasadattho parikkhabhavasayojano
sammadavimutto, abhabbo so imni nava hnni ajjhcaritunti. .
Sattama.
8. Sajjhasutta
8. Eka samaya Bhagav Rjagahe viharati Gijjhak|e pabbate. Atha
kho Sajjho paribbjako yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv
Bhagavat saddhi sammodi, sammodanya katha sraya vtisretv
______________________________________________________________
1. Sutava (Sy)

2. Sampajna mus (Ka-S)

1. Sambodhivagga

179

ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho Sajjho paribbjako Bhagavanta


etadavoca
Ekamidha bhante samaya Bhagav idheva Rjagahe viharmi
giribbaje, tatra me bhante Bhagavato sammukh suta sammukh
paiggahita yo so Sajjha bhikkhu araha khsavo vusitav katakarayo
ohitabhro anuppattasadattho parikkhabhavasayojano
sammadavimutto, abhabbo so paca hnni ajjhcaritu, abhabbo
khsavo bhikkhu sacicca pa jvit voropetu, abhabbo khsavo
bhikkhu adinna theyyasa~khta dtu, abhabbo khsavo bhikkhu
methuna dhamma paisevitu, abhabbo khsavo bhikkhu
sampajnamus bhsitu, abhabbo khsavo bhikkhu sannidhikraka
kme paribhujitu seyyathpi pubbe agriyabh|toti. Kacci meta bhante
Bhagavato sussuta suggahita sumanasikata s|padhritanti.
Taggha te eta Sajjha sussuta suggahita sumanasikata
s|padhrita, pubbe cha Sajjha etarahi ca eva vadmiyo so bhikkhu
araha khsavo vusitav katakarayo ohitabhro anuppattasadattho
parikkhabhavasayojano sammadavimutto, abhabbo so nava hnni
ajjhcaritu, abhabbo khsavo bhikkhu sacicca pa jvit voropetu
-pa- abhabbo khsavo bhikkhu sannidhikraka kme paribhujitu
seyyathpi pubbe agriyabh|to. Abhabbo khsavo bhikkhu Buddha
paccakkhtu, abhabbo khsavo bhikkhu dhamma paccakkhtu,
abhabbo khsavo bhikkhu sagha paccakkhtu, abhabbo khsavo
bhikkhu sikkha paccakkhtu. Pubbe cha Sajjha etarahi ca eva
vadmiyo so bhikkhu araha khsavo vusitav katakarayo ohitabhro
anuppattasadattho parikkhabhavasayojano sammadavimutto, abhabbo
so imni nava hnni ajjhcaritunti. . Ahama.
9. Puggalasutta
9. Navayime bhikkhave puggal santo savijjamn lokasmi. Katame
nava? Arah, arahattya paipanno, angm, angmiphalasacchikiriyya
paipanno, sakadgm, sakadgmiphalasacchikiriyya

180

Navakaniptapi

paipanno, sotpanno, sotpattiphalasacchikiriyya paipanno, puthujjano,


ime kho bhikkhave nava puggal santo savijjamn lokasminti. .
Navama.
10. huneyyasutta
10. Navayime bhikkhave puggal huneyy phuneyy dakkhieyy
ajalikaray anuttara puakkhetta lokassa. Katame nava? Arah,
arahattya paipanno, angm, angmiphalasacchikiriyya paipanno,
sakadgm, sakadgmiphalasacchikiriyya paipanno, sotpanno,
sotpattiphalasacchikiriyya paipanno, gotrabh|. Ime kho bhikkhave nava
puggal huneyy -pa- anuttara puakkhetta lokassti. . Dasama.
Sambodhivaggo pahamo.
Tassuddna
Sambodhi Nissayo ceva, Meghiya Nandaka Bala.
Sevan Sutav Sajjho, Puggalo huneyyena cti.
_____
2. Shandavagga
1. Shandasutta
11. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Atha kho yasm Sriputto yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinno kho yasm Sriputto Bhagavanta etadavoca vuttho
me bhante Svatthiya vassvso, icchmaha bhante janapadacrika
pakkamitunti. Yassadni tva Sriputta kla maasti. Atha kho yasm
Sriputto uhysan Bhagavanta abhivdetv padakkhia katv
pakkmi. Atha kho aataro bhikkhu acirapakkante yasmante Sriputte
Bhagavanta etadavoca yasm ma bhante Sriputto sajja appainissajja
crika pakkantoti. Atha kho Bhagav aatara bhikkhu mantesi

2. Shandavagga

181

ehi tva bhikkhu mama vacanena Sriputta mantehi Satth ta vuso


Sriputta mantetti. Eva bhanteti kho so bhikkhu Bhagavato
paissutv yenyasm Sriputto tenupasa~kami, upasa~kamitv yasmanta
Sriputta etadavoca Satth ta vuso Sriputta mantetti.
Evamvusoti kho yasm Sriputto tassa bhikkhuno paccassosi.
Tena kho pana samayena yasm ca Mahmoggallno1 yasm ca
nando avpuraa2 dya vihre hianti3. Abhikkamathyasmanto
abhikkamathyasmanto idnyasm Sriputto Bhagavato sammukh
shanda nadissatti. Atha kho yasm Sriputto yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinna kho yasmanta Sriputta Bhagav etadavoca idha
te Sriputta aataro sabrahmacr khyanadhamma panno yasm ma
bhante Sriputto sajja appainissajja crika pakkantoti.
Yassa n|na bhante kye kyagatsati anupahit assa, so idha
aatara sabrahmacri sajja appainissajja crika pakkameyya.
Seyyathpi bhante pathaviya sucimpi nikkhipanti, asucimpi
nikkhipanti, g|thagatampi nikkhipanti, muttagatampi nikkhipanti,
kheagatampi nikkhipanti, pubbagatampi nikkhipanti, lohitagatampi
nikkhipanti. Na ca tena pathav ayati v haryati v jigucchati v.
Evameva kho aha bhante pathavsamena cetas viharmi vipulena
mahaggatena appamena averena abypajjena. Yassa n|na bhante kye
kyagatsati anupahit assa, so idha aatara sabrahmacri sajja
appainissajja crika pakkameyya. (1)
Seyyathpi bhante pasmi sucimpi dhovanti, asucimpi dhovanti,
g|thagatampi, muttagatampi, kheagatampi, pubbagatampi, lohitagatampi
dhovanti. Na ca tena po ayati v haryati v jigucchati v. Evameva
kho aha bhante posamena cetas viharmi vipulena mahaggatena
______________________________________________________________
1. Mahmoggalno (Ka)
2. Appuraa (Sy, Ka)
3. Vihrena vihra anvhianti (S, I), vihra hianti (Sy)

Navakaniptapi

182

appamena averena abypajjena. Yassa n|na bhante kye kyagatsati


anupahit assa, so idha aatara sabrahmacri sajja appainissajja
crika pakkameyya. (2)
Seyyathpi bhante tejo sucimpi ahati, asucimpi ahati, g|thagatampi,
muttagatampi, kheagatampi, pubbagatampi, lohitagatampi ahati. Na ca
tena tejo ayati v haryati v jigucchati v. Evameva kho aha bhante
tejosamena cetas viharmi vipulena mahaggatena appamena averena
abypajjena. Yassa n|na bhante kye kyagatsati anupahit assa, so idha
aatara sabrahmacri sajja appainissajja crika pakkameyya. (3)
Seyyathpi bhante vyo sucimpi upavyati, asucimpi upavyati,
g|thagatampi, muttagatampi, kheagatampi, pubbagatampi, lohitagatampi
upavyati. Na ca tena vyo ayati v haryati v jigucchati v. Evameva
kho aha bhante vyosamena cetas viharmi vipulena mahaggatena
appamena averena abypajjena. Yassa n|na bhante kye kyagatsati
anupahit assa, so idha aatara sabrahmacri sajja appainissajja
crika pakkameyya. (4)
Seyyathpi bhante rajoharaa sucimpi puchati, asucimpi puchati,
g|thagatampi, muttagatampi, kheagatampi, pubbagatampi, lohitagatampi
puchati. Na ca tena rajoharaa ayati v haryati v jigucchati v.
Evameva kho aha bhante rajoharaasamena cetas viharmi vipulena
mahaggatena appamena averena abypajjena. Yassa n|na bhante kye
kyagatsati anupahit assa, so idha aatara sabrahmacri sajja
appainissajja crika pakkameyya. (5)
Seyyathpi bhante Calakumrako v Calakumrik v
kaopihattho nantakavs gma v nigama v pavisanto ncacittayeva
upahapetv pavisati. evameva kho aha bhante
Calakumrakacalakumriksamena cetas viharmi vipulena
mahaggatena appamena averena abypajjena. Yassa n|na bhante kye

2. Shandavagga

183

kyagatsati anupahit assa, so idha aatara sabrahmacri sajja


appainissajja crika pakkameyya. (6)
Seyyathpi bhante usabho chinnaviso s|rato sudanto suvinto
rathiyya rathiya si~ghakena si~ghaka anvhianto na kici hisati
pdena v visena v. Evameva kho aha bhante
usabhachinnavisasamena cetas viharmi vipulena mahaggatena
appamena averena abypajjena. Yassa n|na bhante kye kyagatsati
anupahit assa, so idha aatara sabrahmacri sajja appainissajja
crika pakkameyya. (7)
Seyyathpi bhante itth v puriso v daharo yuv maanakajtiko
ssanhto ahikuapena v kukkurakuapena v manussakuapena v
kahe sattena ayeyya haryeyya jiguccheyya. Evameva kho aha
bhante imin p|tikyena aymi harymi jigucchmi. Yassa n|na bhante
kye kyagatsati anupahit assa, so idha aatara sabrahmacri sajja
appainissajja crika pakkameyya. (8)
Seyyathpi bhante puriso medakathlika parihareyya
chiddvachidda uggharanta paggharanta. Evameva kho aha bhante
ima kya pariharmi chiddvachidda uggharanta paggharanta.
Yassa n|na bhante kye kyagatsati anupahit assa, so idha aatara
sabrahmacri sajja appainissajja crika pakkameyyti. (9)
Atha kho so bhikkhu uhysan ekasa uttarsa~ga karitv
Bhagavato pdesu siras nipatitv Bhagavanta etadavoca accayo ma
bhante accagam yathbla yathm|ha yath-akusala, yo aha
yasmanta Sriputta asat tucch mus abh|tena abbhcikkhi. Tassa
me bhante Bhagav accaya accayato paiggahatu yati savaryti.
Taggha ta1 bhikkhu accayo accagam yathbla yathm|ha yathakusala, yo tva Sriputta asat tucch mus abh|tena abbhcikkhi.
Yato ca kho tva bhikkhu accaya accayato disv
______________________________________________________________
1. Tva (S, I)

184

Navakaniptapi

yathdhamma paikarosi, ta te maya paiggahma. Vuhihes


bhikkhu ariyassa vinaye yo accaya accayato disv yathdhamma
paikaroti, yati savara pajjatti.
Atha kho Bhagav yasmanta Sriputta mantesi khama Sriputta
imassa moghapurisassa pur tassa tattheva sattadh muddh phalatti1.
Khammaha bhante tassa yasmato, sace ma so yasm evamha.
Khamatu ca me so yasmti. . Pahama.
2. Sa-updisesasutta
12. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Atha kho yasm Sriputto pubbahasamaya
nivsetv pattacvaramdya Svatthi piya pvisi. Atha kho yasmato
Sriputtassa etadahosi atippago kho tva Svatthiya piya caritu,
yan|nha yena aatitthiyna paribbjakna rmo
tenupasa~kameyyanti. Atha kho yasm Sriputto yena aatitthiyna
paribbjakna rmo tenupasa~kami, upasa~kamitv tehi aatitthiyehi
paribbjakehi saddhi sammodi, sammodanya katha sraya
vtisretv ekamanta nisdi.
Tena kho pana samayena tesa aatitthiyna paribbjakna
sannisinnna sannipatitna ayamantarkath udapdi yo hi koci vuso
sa-updiseso kla karoti. Sabbo so aparimutto niray, aparimutto
tiracchnayoniy, aparimutto pettivisay, aparimutto
apyaduggativiniptti. Atha kho yasm Sriputto tesa aatitthiyna
paribbjakna bhsita neva abhinandi nappaikkosi, anabhinanditv
appaikkositv uhysan pakkmi Bhagavato santike etassa bhsitassa
attha jnissmti. Atha kho yasm Sriputto Svatthiya piya
caritv pacchbhatta piaptapaikkanto yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta
______________________________________________________________
1. Phalissatti (Ka-S, Sy, I, Ka) Ahakathsu pana phalattiitveva dissati.

2. Shandavagga

185

abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho yasm Sriputto


Bhagavanta etadavoca
Idhha bhante pubbahasamaya nivsetv pattacvaramdya
Svatthi piya pvisi, tassa mayha bhante etadahosi atippago kho
tva Svatthiya piya caritu, yan|nha yena aatitthiyna
paribbjakna rmo tenupasa~kameyyanti. Atha kho aha bhante yena
aatitthiyna paribbjakna rmo tenupasa~kami, upasa~kamitv
tehi aatitthiyehi paribbjakehi saddhi sammodi, sammodanya
katha saraya vtisretv ekamanta nisdi. Tena kho pana samayena
tesa aatitthiyna paribbjakna sannisinnna sannipatitna
ayamantarkath udapdi yo hi koci vuso sa-updiseso kla karoti,
sabbo so aparimutto niray, aparimutto tiracchnayoniy, aparimutto
pettivisay, aparimutto apyaduggativiniptti. Atha kho aha bhante
tesa aatitthiyna paribbjakna bhsita neva abhinandi
nappaikkosi, anabhinanditv appaikkositv uhysan pakkami
Bhagavato santike etassa bhsitassa attha jnissmti.
Ke ca1 Sriputta aatitthiy paribbjak bl abyatt, ke ca2
sa-updisesa v sa-updisesoti jnissanti, anupdisesa v
anupdisesoti jnissanti.
Navayime Sriputta puggal sa-updises kla kurumn parimutt
niray, parimutt tiracchnayoniy, parimutt pettivisay, parimutt
apyaduggativinipt. Katame nava? Idha Sriputta ekacco puggalo slesu
parip|rakr hoti, samdhismi parip|rakr, paya mattaso kr. So
pacanna orambhgiyna sayojanna parikkhay antarparinibby
hoti. Aya Sriputta pahamo puggalo sa-updiseso kla kurumno
parimutto niray, parimutto
______________________________________________________________
1. Keci (Sy, I), te ca (Ka)
2. Keci (Sy, I, Ka) Ma 1. 233; A 2. 206, 306 pihesu Piy sasandetabba.

Navakaniptapi

186

tiracchnayoniy, parimutto pettivisay, parimutto apyaduggativinipt. (1)


Puna capara Sriputta idhekacco puggalo slesu parip|rakr hoti,
samdhismi parip|rakr, paya mattaso kr. So pacanna
orambhgiyna sayojanna parikkhay upahaccaparinibby hoti -paasa~khraparinibby hoti -pa- sasa~khraparinibby hoti -pa- uddhasoto
hoti akanihagm. Aya Sriputta pacamo puggalo sa-updiseso kla
kurumno parimutto niray, parimutto tiracchnayoniy, parimutto
pettivisay, parimutto apyaduggativinipt. (2-5)
Puna capara Sriputta idhekacco puggalo slesu parip|rakr hoti,
samdhismi mattaso kr, paya mattaso kr. So tia sayojanna
parikkhay rgadosamohna tanutt sakadgm hoti, sakideva ima
loka gantv dukkhassanta karoti. Aya Sriputta chaho puggalo
sa-updiseso kla kurumno parimutto niray -pa- parimutto
apyaduggatinipt. (6)
Puna capara Sriputta idhekacco puggalo slesu parip|rakr hoti,
samdhismi mattaso kr, paya mattaso kr. So tia sayojanna
parikkhay ekabj hoti, ekayeva mnusaka bhava nibbattetv
dukkhassanta karoti. Aya Sriputta sattamo puggalo sa-updiseso kla
kurumno parimutto niray -pa- parimutto apyaduggativinipt. (7)
Puna capara Sriputta idhekacco puggalo slesu parip|rakr hoti,
samdhismi mattaso kr, paya mattaso kr. So tia sayojanna
parikkhay kolakolo hoti. Dve v ti v kulni sandhvitv sasaritv
dukkhassanta karoti. Aya Sriputta ahamo puggalo sa-updiseso kla
kurumno parimutto niray -pa- parimutto apyaduggativinipt. (8)
Puna capara Sriputta idhekacco puggalo slesu parip|rakr hoti,
samdhismi mattaso kr, paya mattaso kr. So

2. Shandavagga

187

tia sayojanna parikkhay sattakkhattuparamo hoti,


sattakkhattuparama deve ca manusse ca sandhvitv sasaritv
dukkhassanta karoti. Aya Sriputta navamo puggalo sa-updiseso kla
kurumno parimutto niray, parimutto tiracchnayoniy, parimutto
pettivisay, parimutto apyaduggativinipt. (9)
Ke ca Sriputta aatitthiy paribbjak bl abyatt. Ke ca
sa-updisesa v sa-updisesoti jnissanti, anupdisesa v
anupdisesoti jnissanti. Ime kho Sriputta nava puggal sa-updises
kla kurumn parimutt niray, parimutt tiracchnayoniy, parimutt
pettivisay, parimutt apyaduggativinipt. Na tvya Sriputta
dhammapariyyo paibhsi bhikkh|na bhikkhunna upsakna
upsikna. Ta kissa hetu? Myima dhammapariyya sutv
pamda haris|ti1. Api ca may2 Sriputta dhammapariyyo
pahdhippyena bhsitoti. . Dutiya.
3. Kohikasutta
13. Atha kho yasm Mahkohiko3 yenyasm Sriputto
tenupasa~kami, upasa~kamitv yasmat Sriputtena saddhi sammodi,
sammodanya katha sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm Mahkohiko yasmanta Sriputta etadavoca ki
nu kho vuso Sriputta ya kamma dihadhammavedanya, ta me
kamma samparyavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati
brahmacariya vussatti. No hida vuso.
Ki panvuso Sriputta ya kamma samparyavedanya, ta me
kamma dihadhammavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati
brahmacariya vussatti. No hida vuso.
Ki nu kho vuso Sriputta ya kamma sukhavedaniya4, ta me
kamma dukkhavedaniya5 hot|ti etassa atthya Bhagavati
brahmacariya vussatti. No hida vuso.
______________________________________________________________
1. harisu (S, I)
3. Mahkohito (S, Sy, I)
5. Dukkhavedaniya (Ka)

2. Api cya (?)


4. Sukhavedaniya (Ka) Ma 3. 7 pihe passitabba.

Navakaniptapi

188

Ki panvuso Sriputta ya kamma dukkhavedanya, ta me


kamma sukhavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya
vussatti. No hida vuso.
Ki nu kho vuso Sriputta ya kamma paripakkavedanya, ta
me kamma aparipakkavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati
brahmacariya vussatti. No hida vuso.
Ki panvuso Sriputta ya kamma aparipakkavedanya, ta me
kamma paripakkavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati
brahmacariya vussatti. No hida vuso.
Ki nu kho vuso Sriputta ya kamma bahuvedanya, ta me
kamma appavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya
vussatti. No hida vuso.
Ki panvuso Sriputta ya kamma appavedanya, ta me
kamma bahuvedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya
vussatti. No hida vuso.
Ki nu kho vuso Sriputta ya kamma vedanya, ta me
kamma avedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya
vussatti. No hida vuso.
Ki panvuso Sriputta ya kamma avedanya, ta me kamma
vedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya vussatti. No
hida vuso.
Ki nu kho vuso Sriputta ya kamma dihadhammavedanya,
ta me kamma samparyavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati
brahmacariya vussatti iti puho samno no hida vusoti vadesi.
Ki panvuso Sriputta ya kamma samparyavedanya, ta me
kamma dihadhammavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati
brahmacariya vussatti iti puho samno no hida vusoti vadesi.

2. Shandavagga

189

Ki nu kho vuso Sriputta ya kamma sukhavedanya, ta me


kamma dukkhavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya
vussatti iti puho samno no hida vusoti vadesi.
Ki panvuso Sriputta ya kamma dukkhavedanya, ta me
kamma sukhavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya
vussatti iti puho samno no hida vusoti vadesi.
Ki nu kho vuso Sriputta ya kamma paripakkavedanya, ta
me kamma aparipakkavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati
brahmacariya vussatti iti puho samno no hida vusoti vadesi.
Ki panvuso Sriputta ya kamma aparipakkavedanya, ta me
kamma paripakkavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati
brahmacariya vussatti iti puho samno no hida vusoti vadesi.
Ki nu kho vuso Sriputta ya kamma bahuvedanya, ta me
kamma appavedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya
vussatti iti puho samno no hida vusoti vadesi.
Ki panvuso Sriputta ya kamma appavedanya, ta me
kamma bahuvedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya
vussatti iti puho samno no hida vusoti vadesi.
Ki nu kho vuso Sriputta ya kamma vedanya, ta me
kamma avedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya
vussatti iti puho samno no hida vusoti vadesi.
Ki panvuso Sriputta ya kamma avedanya, ta me kamma
vedanya hot|ti etassa atthya Bhagavati brahmacariya vussatti iti
puho samno no hida vusoti vadesi, atha kimattha carahvuso
Bhagavati brahmacariya vussatti.
Ya khvassa1 vuso ata adiha appatta asacchikata
anabhisameta, tassa ya dassanya pattiy sacchikiriyya
abhisamayya Bhagavati brahmacariya vussatti2. (Ki panassvuso
______________________________________________________________
1. Ya kho (Ka)

2. Vussati (Sy)

190

Navakaniptapi

ata adiha appatta asacchikata anabhisameta, yassa ya


dassanya pattiy sacchikiriyya abhisamayya Bhagavati brahmacariya
vussatti.)1 ida dukkhanti khvassa2 vuso ata adiha appatta
asacchikata anabhisameta, tassa ya dassanya pattiy sacchikiriyya
abhisamayya Bhagavati brahmacariya vussati. Aya
dukkhasamudayoti khvassa vuso -pa- aya dukkhanirodhoti khvassa
vuso -pa- aya dukkhanirodhagmin paipadti khvassa vuso ata
adiha appatta asacchikata anabhisameta, tassa ya dassanya
pattiy sacchikiriyya abhisamayya Bhagavati brahmacariya vussati.
Ida khvassa3 vuso ata adiha appatta asacchikata
anabhisameta, tassa4 ya dassanya pattiy sacchikiriyya
abhisamayya Bhagavati brahmacariya vussatti. . Tatiya.
4. Samiddhisutta
14. * Atha kho yasm Samiddhi yenyasm Sriputto tenupasa~kami,
upasa~kamitv yasmanta Sriputta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinna kho yasmanta Samiddhi yasm Sriputto
etadavoca kimramma Samiddhi purisassa sa~kappavitakk uppajjantti.
Nmar|pramma bhanteti. Te pana Samiddhi kva nnatta gacchantti.
Dht|su bhanteti. Te pana samaddhi kisamudayti. Phassasamuday
bhanteti. Te pana Samiddhi kisamosarati. Vedansamosara bhanteti.
Te pana Samiddhi kipamukhti. Samdhippamukh bhanteti. Te pana
Samiddhi kiadhipateyyti. Satdhipateyy bhanteti. Te pana Samiddhi
kiuttarti. Pauttar bhanteti. Te pana Samiddhi kisrti. Vimuttisr
bhanteti. Te pana Samiddhi kiogadhti. Amatogadh bhanteti.
Kimramma Samiddhi purisassa sa~kappavitakk uppajjantti iti
puho samno nmar|pramma bhanteti vadesi. Te pana Samiddhi
kva nnatta gacchantti iti puho samno dht|su bhanteti vadesi. Te
pana Samiddhi kisamudayti iti puho samno phassasamuday
______________________________________________________________
1. ( ) Sy-Ka-potthakesu natthi.
4. Yassa (?)

2. Kho ya (Ka)

3. Iti kho ya (Ka)


* Heh 152 pihepi.

2. Shandavagga

191

bhanteti vadesi. Te pana Samiddhi kisamosarati iti puho samno


vedansamosara bhanteti vadesi. Te pana Samiddhi kipamukhti iti
puho samno samdhippamukh bhanteti vadesi. Te pana Samiddhi
kiadhipateyyti iti puho samno satdhipateyy bhanteti vadesi. Te
pana Samiddhi kiuttarti iti puho samno pauttar bhanteti vadesi.
Te pana Samiddhi kisrti iti puho samno vimuttisr bhanteti
vadesi. Te pana Samiddhi kiogadhti iti puho samno amatogadh
bhanteti vadesi. Sdhu sdhu Samiddhi, sdhu kho tva Samiddhi puho1
puho vissajjesi, tena ca m mati. . Catuttha.
5. Gaasutta
15. Seyyathpi bhikkhave gao anekavassagaiko, tassassu gaassa
nava vaamukhni nava abhedanamukhni, tato ya kici pagghareyya,
asuciyeva pagghareyya, duggandhayeva pagghareyya, jegucchiyayeva2
pagghareyya. Ya kici pasaveyya, asuciyeva pasaveyya, duggandhayeva
pasaveyya, jegucchiyayeva pasaveyya.
Gaoti kho bhikkhave imasseta ctumahbh|tikassa3 kyassa
adhivacana mtpettikasambhavassa odanakumms|pacayassa
aniccucchdanaparimaddanabhedanaviddhasanadhammassa. Tassassu
gaassa nava vaamukhni nava abhedanamukhni. Tato ya kici
paggharati, asuciyeva paggharati, duggandhayeva paggharati,
jegucchiyayeva paggharati. Ya kici pasavati, asuciyeva pasavati,
duggandhayeva pasavati, jegucchiyayeva pasavati. Tasmtiha bhikkhave
imasmi kye nibbindathti. . Pacama.
6. Sasutta
16. Navayim bhikkhave sa bhvit bahulkat mahapphal honti
mahnisas amatogadh amatapariyosn. Katam
______________________________________________________________
1. Paha (S, Sy, I)
3. Ctummahbh|tikassa (S, Sy, I)

2. Dhajagucchiyeva (Ka)

Navakaniptapi

192

nava? Asubhasa maraasa hre paik|lasa1 sabbaloke


anabhiratasa2 aniccasa anicce dukkhasa dukkhe anattasa
pahnasa virgasa. Im kho bhikkhave nava sa bhvit bahulkat
mahapphal honti mahnisas amatogadh amatapariyosnti. . Chaha.
7. Kulasutta
17. Navahi bhikkhave a~gehi samanngata kula anupagantv v
nla upagantu, upagantv v nla nisditu. Katamehi navahi? Na
manpena paccuhenti, na manpena abhivdenti, na manpena sana
denti, santamassa pariguhanti, bahukampi thoka denti, patampi l|kha
denti, asakkacca denti no sakkacca, na upanisdanti dhammassavanya,
bhsitamassa na suss|santi. Imehi kho bhikkhave navaha~gehi
samanngata kula anupagantv v nla upagantu, upagantv v
nla nisditu.
Navahi bhikkhave a~gehi samanngata kula anupagantv v ala
upagantu, upagantv v ala nisditu. Katamehi navahi? Manpena
paccuhenti, manpena abhivdenti, manpena sana denti, santamassa na
pariguhanti, bahukampi bahuka denti, patampi pata denti, sakkacca
denti no asakkacca, upanisdanti dhammassavanya, bhsitamassa
suss|santi. Imehi kho bhikkhave navaha~gehi samanngata kula
anupagantv v ala upagantu, upagantv v ala nisditunti. .
Sattama.
8. Nava~guposathasutta
18. Navahi bhikkhave a~gehi samanngato uposatho upavuttho
mahapphalo hoti mahnisaso mahjutiko mahvipphro. Katha
upavuttho ca bhikkhave navaha~gehi samanngato uposatho mahapphalo
hoti mahnisaso mahjutiko mahvipphro, idha bhikkhave ariyasvako iti
paisacikkhabhi yvajva arahanto ptipta pahya ptipt
paivirat nihitada nihitasatth
______________________________________________________________
1. Paikk|lasa (S, Sy, I)

2. Anabhiratisa (Ka) A 2. 126 pihepi.

2. Shandavagga

193

lajj daypann sabbapabh|tahitnukampino viharanti, ahampajja imaca


ratti imaca divasa ptipta pahya ptipt paivirato nihitadao
nihitasattho lajj daypanno sabbapabh|tahitnukamp viharmi.
Iminpa~gena1 arahata anukaromi, uposatho ca me upavuttho
bhavissatti. Imin pahamena a~gena samanngato hoti -pa-.
Yvajva arahanto uccsayanamahsayana pahya
uccsayanamahsayan paivirat ncaseyya kappenti macake v
tiasanthrake v, ahampajja imaca ratti imaca divasa
uccsayanamahsayana pahya uccsayanamahsayan paivirato
ncaseyya kappemi macake v tiasanthrake v. Iminpa~gena arahata
anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatti. Imin ahamena a~gena
samanngato hoti.
Mettsahagatena cetas eka disa pharitv viharati. Tath dutiya.
Tath tatiya. Tath catuttha. Iti uddhamadho tiriya sabbadhi
sabbattatya sabbvanta loka mettsahagatena cetas vipulena
mahaggatena appamena averena abypajjena2 pharitv viharati. Imin
navamena a~gena samanngato hoti. Eva upavuttho kho bhikkhave
navaha~gehi samanngato uposatho mahapphalo hoti mahnisaso
mahjutiko mahvipphroti. . Ahama.
9. Devatsutta
19. Imaca bhikkhave ratti sambahul devat abhikkantya rattiy
abhikkantava kevalakappa Jetavana obhsetv yenha
tenupasa~kamisu, upasa~kamitv ma abhivdetv ekamanta ahasu,
ekamanta hit kho bhikkhave t devat ma etadavocu
upasa~kamisu no bhante pubbe manussabh|tna pabbajit agrni, te
maya bhante paccuhimha, no ca kho abhivdimha, t maya bhante
aparipuakammant vippaisriniyo paccnutpiniyo hna kya
upapannti.
______________________________________________________________
1. Iminpi a~gena (Ka-S)

2. Abypajjhena (Ka), abybajjhena (?)

194

Navakaniptapi

Aparpi ma bhikkhave sambahul devat upasa~kamitv etadavocu


upasa~kamisu no bhante pubbe manussabh|tna pabbajit agrni, te
maya bhante paccuhimha abhivdimha1, no ca tesa sana adamha, t
maya bhante aparipuakammant vippaisriniyo paccnutpiniyo hna
kya upapannti.
Aparpi ma bhikkhave sambahul devat upasa~kamitv etadavocu
upasa~kamisu no bhante pubbe manussabh|tna pabbajit agrni, te
maya bhante paccuhimha abhivdimha1, sana2 adamha, no ca kho
yathsatti yathbala savibhajimha -pa- yathsatti yathbala3
savibhajimha, no ca kho upanisdimha dhammassavanya -paupanisdimha4 dhammassavanya, no ca kho
ohitasot dhamma suimha -pa- ohitasot ca dhamma suimha, no ca
kho sutv dhamma dhrayimha -pa- sutv ca dhamma dhrayimha, no
ca kho dhtna dhammna attha upaparikkhimha -pa- dhtnaca
dhammna attha upaparikkhimha, no ca kho atthamaya
dhammamaya dhammnudhamma paipajjimha. T maya bhante
aparipuakammant vippaisriniyo paccnutpiniyo hna kya
upapannti.
Aparpi ma bhikkhave sambahul devat upasa~kamitv etadavocu
upasa~kamisu no bhante pubbe manussabh|tna pabbajit agrni, te
maya bhante paccuhimha abhivdimha1, sana2 adamha, yathsatti
yathbala3 savibhajimha, upanisdimha4 dhammassavanya, ohitasot ca
dhamma suimha, sutv ca dhamma dhrayimha, dhtnaca
dhammna attha upaparikkhimha, atthamaya dhammamaya
dhammnudhamma5 paipajjimha. T maya bhante paripuakammant
avippaisriniyo apaccnutpiniyo pata kya upapannti. Etni
bhikkhave rukkham|lni, etni sugrni, jhyatha bhikkhave m
pamdattha, m pacch vippaisrino ahuvattha seyyathpi t purimik
devatti. . Navama.
______________________________________________________________
1. Paccuhimha ca abhivdimha ca (Sy)
3. Yathbala ca (?)
5. Dhammnudhammaca (?)

2. sanaca (S, Sy)


4. Upanisdimha ca (Sy)

2. Shandavagga

195

10. Velmasutta
20. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Atha kho Anthapiiko gahapati yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinna kho Anthapiika gahapati Bhagav etadavoca
Api nu te gahapati kule dna dyatti. Dyati me bhante kule dna,
taca kho l|kha kajaka bia~gadutiyanti. L|khacepi1 gahapati dna
deti pata v, taca asakkacca deti, acittkatv2 deti, asahatth deti,
apaviddha3 deti, angamanadihiko deti. Yattha yattha tassa tassa dnassa
vipko nibbattati, na urya bhattabhogya citta namati, na urya
vatthabhogya citta namati, na urya ynabhogya citta namati, na
uresu pacasu kmaguesu bhogya citta namati. Yepissa te honti
puttti v drti v dsti v pessti v kammakarti v, tepi na
suss|santi, na sota odahanti na a citta upahapenti. Ta kissa hetu?
Eva heta4 gahapati hoti asakkacca katna kammna vipko.
L|khacepi gahapati dna deti pata v, taca sakkacca deti,
cittkatv deti, sahatth deti, anapaviddha deti, gamanadihiko deti.
Yattha yattha tassa tassa dnassa vipko nibbattati, urya bhattabhogya
citta namati, urya vatthabhogya citta namati, urya ynabhogya
citta namati, uresu pacasu kmaguesu bhogya citta namati. Yepissa
te honti puttti v drti v dsti v pessti v kammakarti v,
tepi suss|santi, sota odahanti, a citta upahapenti. Ta kissa hetu?
Eva heta gahapati hoti sakkacca katna kammna vipko.
Bh|tapubba gahapati Velmo nma brhmao ahosi, so evar|pa
dna adsi mahdna. Catursti suvaaptisahassni adsi
______________________________________________________________
1. L|kha vpi (Sy), l|khacpi (Ka)
2. Acitti katv (Ka), apacitti katv (Sy), acittikatv (I)
3. Apaviha (Sy)
4. Evaceta (Sy, Ka)

196

Navakaniptapi

r|piyap|rni, catursti r|piyaptisahassni adsi suvaap|rni, catursti


kasaptisahassni adsi hiraap|rni, catursti hatthisahassni adsi
sovala~krni sovaadhajni hemajlappaicchannni1, catursti
rathasahassni adsi shacammaparivrni byagghacammaparivrni
dpicammaparivrni paukambalaparivrni sovala~krni
sovaadhajni hemajlappaicchannni, catursti dhenusahassni adsi
duk|lasandhanni2 kas|padhrani, catursti kasahassni adsi
muttamaikualyo3, catursti palla~kasahassni adsi gonakatthatni
paikatthatni paalikatthatni kadalimigapavarapaccattharani
sa-uttaracchadni ubhatolohitak|padhnni. Catursti vatthakoisahassni
adsi khomasukhumna koseyyasukhumna kambalasukhumna
kappsikasukhumna, ko pana vdo annassa pnassa khajjassa bhojjassa
leyyassa peyyassa, najjo mae vissandanti4.
Siy kho pana te gahapati evamassa ao n|na tena samayena Velmo
brhmao ahosi, so5 ta dna adsi mahdnanti. Na kho paneta
gahapati eva dahabba. Aha tena samayena Velmo brhmao
ahosi, aha ta dna adsi mahdna. Tasmi kho pana gahapati
dne na koci dakkhieyyo ahosi, na ta koci dakkhia visodheti.
Ya gahapati Velmo brhmao dna adsi mahdna, yo ceka
dihisampanna bhojeyya, ida tato mahapphalatara.
( )6 Yo ca sata dihisampannna bhojeyya, yo ceka sakadgmi
bhojeyya, ida tato mahapphalatara.
( )6 Yo ca sata sakadgmna bhojeyya, yo ceka angmi
bhojeyya -pa-. Yo ca sata angmna bhojeyya, yo
______________________________________________________________
1. Hemajlasachannni (S, I)
2. Duk|lasandassanni (S), duk|lasahanni (Sy), duk|lasanthnni (I),
duhasandanni (D 2. 153), duk|lasandanni (Tattha phantara)
3. mukkamaikualyo (?)
4. Vissandati (S, I)
5. Yo (?)
6. (Yaca gahapati Velmo brhmao dna adsi mahdna) (S, I)

2. Shandavagga

197

ceka arahanta bhojeyya -pa-. Yo ca sata arahantna bhojeyya, yo


ceka Paccekabuddha bhojeyya -pa-. Yo ca sata Paccekabuddhna
bhojeyya, yo ca Tathgata Arahanta Sammsambuddha bhojeyya -pa-.
Yo ca Buddhappamukha bhikkhusagha bhojeyya -pa-. Yo ca
ctuddisa sagha uddissa vihra krpeyya -pa-. Yo ca pasannacitto
Buddhaca dhammaca saghaca saraa gaccheyya -pa-. Yo ca
pasannacitto sikkhpadni samdiyeyya ptipt veramai, adinndn
veramai, kmesumicchcr veramai, musvd veramai,
surmerayamajjapamdahn veramai. Yo ca antamaso
gandhohanamattampi1 mettacitta bhveyya. ( )2 Ida tato
mahapphalatara.
Yaca gahapati Velmo brhmao dna adsi mahdna, yo ceka
dihisampanna bhojeyya, yo ca sata dihisampannna bhojeyya, yo
ceka sakadgmi bhojeyya, yo ca sata sakadgmna bhojeyya, yo
ceka angmi bhojeyya, yo ca sata angmna bhojeyya, yo ceka
arahanta bhojeyya, yo ca sata arahantna bhojeyya, yo ceka
Paccekabuddha bhojeyya, yo ca sata Paccekabuddhna bhojeyya, yo
ca Tathgata Arahanta Sammsambuddha bhojeyya, yo ca
Buddhappamukha bhikkhusagha bhojeyya, yo ca ctuddisa sagha
uddissa vihra krpeyya. Yo ca pasannacitto Buddhaca dhammaca
saghaca saraa gaccheyya, yo ca pasannacitto sikkhpadni
samdiyeyya ptipt veramai -pa- surmerayamajjapamdahn
veramai, yo ca antamaso gandhohanamattampi mettacitta bhveyya, yo
ca accharsa~ghtamattampi aniccasaa bhveyya, ida tato
mahapphalataranti. . Dasama.
Shandavaggo dutiyo.
Tassuddna
Ndo Sa-updiseso ca, Kohikena Samiddhin.
Gaasa Kula Mett, Devat Velmena cti.
______________________________________________________________
1. Gandh|hanamattampi (S), gadd|hanamattampi (Sy, I) Ma 3. 167 pihe ca.
2. (Yo ca accharsa~ghtamattampi aniccasaa bhveyya) (Ka)

198

Navakaniptapi
3. Sattvsavagga
1. Tihnasutta

21. Thi bhikkhave hnehi Uttarakuruk manuss deve ca Tvatise


adhiggahanti Jambudpake ca manusse. Katamehi thi? Amam apariggah
niyatyuk visesagu1. Imehi kho bhikkhave thi hnehi Uttarakuruk
manuss deve ca Tvatise adhiggahanti Jambudpake ca manusse.
Thi bhikkhave hnehi dev Tvatis Uttarakuruke ca manusse
adhiggahanti Jambudpake ca manusse. Katamehi thi? Dibbena yun
dibbena vaena dibbena sukhena. Imehi kho bhikkhave thi hnehi dev
Tvatis Uttarakuruke ca manusse adhiggahanti Jambudpake ca
manusse.
* Thi bhikkhave hnehi Jambudpak manuss Uttarakurake ca
manusse adhiggahanti deve ca Tvatise. Katamehi thi? S|r satimanto
idha brahmacariyavso. Imehi kho bhikkhave thi hnehi Jambudpak
manuss Uttarakuruke ca manusse adhiggahanti deve ca Tvatiseti. .
Pahama.
2. Assakhau~kasutta
22. + Tayo ca bhikkhave assakhau~ke desessmi tayo ca
purisakhau~ke tayo ca assaparasse2 tayo ca purisaparasse3 tayo ca bhadde
assjnye tayo ca bhadde purisjnye, ta sutha.
Katame ca bhikkhave tayo assakhau~k? Idha bhikkhave ekacco
assakhau~ko javasampanno hoti, na vaasampanno na
rohaparihasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco assakhau~ko
javasampanno ca hoti vaasampanno ca, na rohaparihasampanno. Idha
pana bhikkhave ekacco assakhau~ko javasampanno ca hoti vaasampanno
ca rohaparihasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo assakhau~k.
______________________________________________________________
1. Visesabhuno (S, Sy, I)
+ A 1. 291 pihepi.
3. Purisasadasse (S, Sy, I)

* Abhi 4. 84 pihepi.
2. Assasadasse (S, Sy, I) A 1. 292 pihepi.

3. Sattvsavagga

199

Katame ca bhikkhave tayo purisakhau~k? Idha bhikkhave ekacco


purisakhau~ko javasampanno hoti, na vaasampanno na rohaparihasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco purisakhau~ko javasampanno ca
hoti vaasampanno ca, na rohaparihasampanno. Idha pana bhikkhave
ekacco purisakhau~ko javasampanno ca hoti vaasampanno ca,
rohaparihasampanno ca.
Kathaca bhikkhave purisakhau~ko javasampanno hoti na
vaasampanno na rohaparihasampanno? Idha bhikkhave bhikkhu ida
dukkhanti yathbh|ta pajnti, aya dukkhasamudayoti yathbh|ta
pajnti, aya dukkhanirodhoti yathbh|ta pajnti, aya
dukkhanirogomin paipadti yathbh|ta pajnti, idamassa javasmi
vadmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye paha puho sasdeti1 no
vissajjeti, idamassa na vaasmi vadmi. Na kho pana lbh hoti
cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrna, idamassa na
rohaparihasmi vadmi. Eva kho bhikkhave purisakhau~ko
javasampanno hoti, na vaasampanno na rohaparihasampanno.
Kathaca bhikkhave purisakhau~ko javasampanno ca hoti
vaasampanno ca, na rohaparihasampanno? Idha bhikkhave bhikkhu
ida dukkhanti yathbh|ta pajnti -pa- aya dukkhanirodhagmin
paipadti yathbh|ta pajnti, idamassa javasmi vadmi. Abhidhamme
kho pana abhivinaye paha puho vissajjeti no sasdeti, idamassa
vaasmi vadmi. Na kho pana lbh hoti cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrna, idamassa na rohaparihasmi vadmi.
Eva kho bhikkhave purisakhau~ko javasampanno ca hoti vaasampanno
ca, na rohaparihasampanno.
Kathaca bhikkhave purisakhau~ko javasampanno ca hoti
vaasampanno ca rohaparihasampanno ca? Idha bhikkhave bhikkhu
ida dukkhanti yathbh|ta pajnti -pa- aya dukkhanirodhagmin
paipadti yathbh|ta pajnti, idamassa javasmi vadmi. Abhidhamme
kho pana abhivinaye paha puho vissajjeti, no sasdeti, idamassa
vaasmi vadmi. Lbh kho
______________________________________________________________
1. Sasreti (Ka) A 1. 292 pihdsupi.

200

Navakaniptapi

pana hoti, cvarapiaptasensana gilnapaccaya bhesajjaparikkhrna,


idamassa rohaparihasmi vadmi. Eva kho bhikkhave purisakhau~ko
javasampanno ca hoti vaasampanno ca rohaparihasampanno ca. Ime
kho bhikkhave tayo purisakhau~k.
Katame ca bhikkhave tayo assaparass? Idha bhikkhave ekacco
assaparasso -pa- javasampanno ca hoti vaasampanno ca
rohaparihasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo assaparass.
Katame ca bhikkhave tayo purisaparass? Idha bhikkhave ekacco
purisaparasso -pa- javasampanno ca hoti vaasampanno ca
rohaparihasampanno ca.
Kathaca bhikkhave purisaparasso -pa- javasampanno ca hoti
vaasampanno ca rohaparihasampanno ca? Idha bhikkhave bhikkhu
pacanna orambhgiyna sayojanna parikkhay opaptiko hoti
tattha parinibby anvattidhammo tasm lok, idamassa javasmi vadmi.
Abhidhamme kho pana abhivinaye paha puho vissajjeti, no sasdeti,
idamassa vaasmi vadmi. Lbh kho pana hoti cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrna, idamassa rohaparihasmi vadmi.
Eva kho bhikkhave purisaparasso javasampanno ca hoti vaasampanno
ca rohaparihasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo purisaparass.
Katame ca bhikkhave tayo bhadd assjny? Idha bhikkhave ekacco
bhaddo assjnyo -pa- javasampanno ca hoti vaasampanno ca
rohaparihasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo bhadd assjny.
Katame ca bhikkhave tayo bhadd purisjny? Idha bhikkhave ekacco
bhaddo purisjnyo -pa- javasampanno ca hoti vaasampanno ca
rohaparihasampanno ca.
Kathaca bhikkhave bhaddo purisjnyo -pa- javasampanno ca hoti
vaasampanno ca rohaparihasampanno ca? Idha bhikkhave bhikkhu
savna khay ansava cetovimutti pavimutti diheva dhamme
saya

3. Sattvsavagga

201

abhi sacchikatv upasampajja viharati, idamassa javasmi vadmi.


Abhidhamme kho pana abhivinaye paha puho vissajjeti, no sasdeti,
idamassa vaasmi vadmi. Lbh kho pana hoti cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrna, idamassa rohaparihasmi vadmi.
Eva kho bhikkhave bhaddo purisjnyo javasampanno ca hoti
vaasampanno ca rohaparihasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo
bhadd purisjnyti. . Dutiya.
3. Tahm|lakasutta
23. * Nava bhikkhave tahm|lake dhamme desessmi, ta sutha.
Katame ca bhikkhave nava tahm|lak dhamm? Taha paicca
pariyesan, pariyesana paicca lbho, lbha paicca vinicchayo,
vinicchaya paicca chandargo, chandarga paicca ajjhosna,
ajjhosna paicca pariggaho, pariggaha paicca macchariya,
macchariya paicca rakkho, rakkhdhikaraa dadna
satthdna kalaha viggaha vivda tuvatuva pesua musvd aneke
ppak akusal dhamm sambhavanti. Ime kho bhikkhave nava tahm|lak
dhammti. . Tatiya.
4. Sattvsasutta
24. + Navayime bhikkhave sattvs. Katame nava? Santi bhikkhave
satt nnattaky nnattasaino, seyyathpi manuss ekacce ca dev ekacce
ca viniptik. Aya pahamo sattvso.
Santi bhikkhave satt nnattaky ekattasaino, seyyathpi dev
brahmakyik pahambhinibbatt. Aya dutiyo sattvso.
Santi bhikkhave satt ekattaky nnattasaino, seyyathpi dev
bhassar. Aya tatiyo sattvso.
Santi bhikkhave satt ekattaky ekattasaino, seyyathpi dev
subhakih. Aya catuttho sattvso.
Santi bhikkhave satt asaino appaisavedino, seyyathpi dev
asaasatt. Aya pacamo sattvso.
______________________________________________________________
* D 2. 50 pihepi.

+ D 3. 218 pihepi.

202

Navakaniptapi
Santi bhikkhave satt sabbaso r|pasana samatikkam

paighasana attha~gam nnattasana amanasikr ananto


ksoti ksnacyatanupag. Aya chaho sattvso.
Santi bhikkhave satt sabbaso ksnacyatana samatikkamma
ananta vianti viacyatan|pag. Aya sattamo sattvso.
Santi bhikkhave satt sabbaso viacyatana samatikkamma
natthi kicti kicayatan|pag. Aya ahamo sattvso.
Santi bhikkhave satt sabbaso kicayatana samatikkamma
nevasansayatan|pag. Aya navamo sattvso. Ime kho bhikkhave
nava sattvsti. . Catuttha.
5. Pasutta
25. Yato kho bhikkhave bhikkhuno paya citta suparicita hoti,
tasseta bhikkhave bhikkhuno kalla vacanya kh jti, vusita
brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti pajnmti.
Kathaca bhikkhave bhikkhuno paya citta suparicita hoti,
vtarga me cittanti paya citta suparicita hoti. Vtadosa me
cittanti paya citta suparicita hoti. Vtamoha me cittanti paya
citta suparicita hoti. Asargadhamma me cittanti paya citta
suparicita hoti. Asadosadhamma me cittanti paya citta
suparicita hoti. Asamohadhamma me cittanti paya citta
suparicita hoti. Anvattidhamma me citta kmabhavyti paya
citta suparicita hoti. Anvattidhamma me citta r|pabhavyti
paya citta suparicita hoti. Anvattidhamma me citta
ar|pabhavyti paya citta suparicita hoti. Yato kho bhikkhave
bhikkhuno paya citta suparicita hoti, tasseta bhikkhave bhikkhuno
kalla vacanya kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya,
npara itthattyti pajnmti. . Pacama.

3. Sattvsavagga

203

6. Sily|pasutta
26. Eka samaya yasm ca Sriputto yasm ca Candikputto
Rjagahe viharati Veuvane kalandakanivpe. Tatra kho yasm
Candikputto bhikkh| mantesi ( )1 Devadatto vuso bhikkh|na eva
dhamma deseti. Yato kho vuso bhikkhuno cetas cita hoti. Tasseta
bhikkhuno kalla veyykaraya kh jti, vusita brahmacariya,
kata karaya, npara itthattyti pajnmti.
Eva vutte yasm Sriputto yasmanta Candikputta etadavoca
na kho vuso Candikputta Devadatto bhikkh|na eva dhamma deseti,
yato kho vuso bhikkhuno cetas cita hoti, tasseta bhikkhuno kalla
veyykaraya kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya,
npara itthattyti pajnmti. Evaca kho vuso Candikputta Devadatto
bhikkh|na dhamma deseti. Yato kho vuso bhikkhuno cetas citta
suparicita hoti, tasseta bhikkhuno kalla veyykaraya kh jti,
vusita brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti
pajnmti.
Dutiyampi kho yasm Candikputto bhikkh| mantesi Devadatto
vuso bhikkh|na eva dhamma deseti. Yato kho vuso bhikkhuno
cetas cita hoti, tasseta bhikkhuno kalla veyykaraya kh jti,
vusita brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti
pajnmti. Dutiyampi kho yasm Sriputto yasmanta Candikputta
etadavoca na kho vuso Candikputta Devadatto bhikkh|na eva
dhamma deseti. Yato kho vuso bhikkhuno cetas cita hoti, tasseta
bhikkhuno kalla veyykaraya kh jti vusita brahmacariya, kata
karaya, npara itthattyti pajnmti. Evaca kho vuso candkputta
Devadatto bhikkh|na dhamma deseti. Yato kho vuso bhikkhuno cetas
citta suparicita hoti, tasseta bhikkhuno kalla veyykaraya kh
jti, vusita brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti
pajnmti.
______________________________________________________________
1. (vuso -pa- etadavoca) (S)

204

Navakaniptapi

Tatiyampi kho yasm Candikputto bhikkh| mantesi Devadatto


vuso bhikkh|na eva dhamma deseti. Yato kho vuso bhikkhuno
cetas cita hoti, tasseta bhikkhuno kalla veyykaraya kh jti,
vusita brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti
pajnmti. Tatiyampi kho yasm Sriputto yasmanta Candikputta
etadavoca na kho vuso Candikputta Devadatto bhikkh|na eva
dhamma deseti. Yato kho vuso bhikkhuno cetas cita hoti, tasseta
bhikkhuno kalla veyykaraya kh jti, vusita brahmacariya,
kata karaya, npara itthattyti pajnmti. Evaca kho vuso
Candikputta Devadatto bhikkh|na dhamma deseti. Yato kho vuso
bhikkhuno cetas citta suparicita hoti, tasseta bhikkhuno kalla
veyykaraya kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya,
npara itthattyti pajnmti.
Kathaca vuso bhikkhuno cetas citta suparicita hoti, vtarga
me cittanti cetas citta suparicita hoti. Vtadosa me cittanti cetas
citta suparicita hoti. Vtamoha me cittanti cetas citta suparicita
hoti. Asargadhamma me cittanti cetas citta suparicita hoti.
Asadosadhamma me cittanti cetas citta suparicita hoti.
Asamohadhamma me cittanti cetas citta suparicita hoti.
Anvattidhamma me citta kmabhavyti cetas citta suparicita
hoti. Anvattidhamma me citta r|pabhavyti cetas citta suparicita
hoti. Anvattidhamma me citta ar|pabhavyti cetas citta
suparicita hoti. Eva samm vimuttacittassa kho vuso bhikkhuno bhus
cepi cakkhuvieyy r|p cakkhussa ptha gacchanti, nevassa citta
pariydiyanti, amisskatamevassa citta hoti hita nejappatta, vaya
cassnupassati.
Seyyathpi vuso sily|po soasakukkuko, tassassu aha kukk| heh
nema~gam aha kukk| upari nemassa. Atha puratthimya cepi disya
gaccheyya bhus vtavuhi, neva na sa~kampeyya na sampavedheyya.
Atha pacchimya. atha uttarya. Atha dakkhiya cepi

3. Sattvsavagga

205

disya gaccheyya bhus vtavuhi, neva na sa~kampeyya na


sampavedheyya. Ta kissa hetu? Gambhratt vuso nemassa sunikhtatt
sily|passa. Evameva kho vuso samm vimuttacittassa bhikkhuno bhus
cepi cakkhuvieyy r|p cakkhussa ptha gacchanti, nevassa citta
pariydiyanti, amisskatamevassa citta hoti hita nejappatta, vaya
cassnupassati.
Bhus cepi sotavieyy sadd. Ghnavieyy gandh. Jivhvieyy
ras. Kyavieyy phohabb. Manovieyy dhamm manassa ptha
gacchanti, nevassa citta pariydiyanti, amisskatamevassa citta hoti
hita nejappatta, vaya cassnupassatti. . Chaha.
7. Pahamaverasutta
27. * Atha kho Anthapiiko gahapati yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinna kho Anthapiika gahapati Bhagav etadavoca
Yato kho gahapati ariyasvakassa paca bhayni verni v|pasantni
honti, cat|hi ca sotpattiya~gehi samanngato hoti. So ka~khamno
attanva attna bykareyya khanirayomhi khatiracchnayoni
khapettivisayo khpyaduggativinipto, sotpannohamasmi
aviniptadhammo niyato sambodhiparyaoti.
Katamni paca bhayni verni v|pasantni honti? Ya gahapati
ptipt ptiptapaccay dihadhammikampi bhaya vera pasavati,
samparyikampi bhaya vera pasavati, cetasikampi dukkha
domanassa paisavedeti, ptipt paivirato neva dihadhammikampi
bhaya vera pasavati, na samparyikampi bhaya vera pasavati, na
cetasikampi dukkha domanassa paisavedeti. Ptipt paiviratassa
eva ta bhaya vera v|pasanta hoti.
Ya gahapati adinndy -pa- kmesumicchcr. Musvd.
Surmerayamajjapamdahy surmerayamajjapamdahnapaccay
dihadhammikampi bhaya vera pasavati, samparyikampi bhaya
vera pasavati, cetasikampi dukkha
______________________________________________________________
* Upari 404; Sa 3. 338 pihepi.

Navakaniptapi

206

domanassa paisavedeti, surmerayamajjapamdahn paivirato neva


dihadhammikampi bhaya vera pasavati, na samparyikampi bhaya
vera pasavati, na cetasikampi dukkha domanassa paisavedeti.
Surmerayamajjapamdahn paiviratassa eva ta bhaya vera
v|pasanta hoti. Imni paca bhayni verni v|pasantni honti.
Katamehi cat|hi sotpattiya~gehi samanngato hoti? Idha gahapati
ariyasvako Buddhe aveccappasdena samanngato hoti itipi so Bhagav
Araha Sammsambuddho Vijjcaraasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro
purisadammasrathi Satth devamanussna Buddho Bhagavti.
Dhamme aveccappasdena samanngato hoti svkkhto Bhagavat
Dhammo sandihiko akliko ehipassiko opaneyyiko paccatta veditabbo
vi|hti.
Saghe aveccappasdena samanngato hoti suppaipanno Bhagavato
svakasagho, ujuppaipanno Bhagavato svakasagho, yappaipanno
Bhagavato svakasagho, smcippaipanno Bhagavato svakasagho,
yadida cattri purisayugni aha purisapuggal esa Bhagavato
svakasagho huneyyo phuneyyo dakkhieyyo ajalikarayo anuttara
puakkhetta lokassti.
Ariyakantehi slehi samanngato hoti akhaehi acchiddehi asabalehi
akammsehi bhujissehi viuppasatthehi aparmahehi
samdhisavattanikehi. Imehi cat|hi sotpattiya~gehi samanngato hoti.
Yato kho gahapati ariyasvakassa imni paca bhayni verni
v|pasantni honti, imehi ca cat|hi sotapattiya~gehi samanngato hoti. So
ka~khamno attanva attna bykareyya khanirayomhi
khatiracchnayoni khapettivisayo khpyaduggativinipto,
sotpannohamasmi aviniptadhammo niyato sambodhiparyaoti. .
Sattama.

3. Sattvsavagga

207

8. Dutiyaverasutta
28. * Yato kho bhikkhave ariyasvakassa paca bhayni verni
v|pasantni honti, cat|hi ca sotpattiya~gehi samanngato hoti. So
ka~khamno attanva attna bykareyya khanirayomhi
khatiracchnayoni khapettivisayo khpyaduggativinipto,
sotpannohamasmi aviniptadhammo niyato sambodhiparyaoti.
Katamni paca bhayni verni v|pasantni honti? Ya bhikkhave
ptipt ptiptapaccay dihadhammikampi bhaya vera pasavati,
samparyikampi bhaya vera pasavati, cetasikampi dukkha
domanassa paisavedeti. Ptipt paivirato -pa- eva ta bhaya
vera v|pasanta hoti.
Ya bhikkhave adinndy -pa- surmerayamajjapamdahy
surmerayamajjapamdahnapaccay dihadhammikampi bhaya vera
pasavati, samparyikampi bhaya vera pasavati, cetasikampi dukkha
domanassa paisavedeti, surmerayamajjapamdahn paivirato neva
dihadhammikampi bhaya vera pasavati, na samparyikampi bhaya
vera pasavati, na cetasikampi dukkha domanassa paisavedeti.
Surmerayamajjapamdahn paiviratassa eva ta bhaya vera
v|pasanta hoti. Imni paca bhayni verni v|pasantni honti.
Katamehi cat|hi sotpattiya~gehi samanngato hoti? Idha bhikkhave
ariyasvako Buddhe aveccappasdena samanngato hoti itipi so Bhagav
-pa- Satth devamanussna Buddho Bhagavti. Dhamme -pa-. Saghe.
Ariyakantehi slehi samanngato hoti akhaehi acchiddehi asabalehi
akammsehi bhujissehi viuppasatthehi aparmahehi
samdhisavattanikehi. Imehi cat|hi sotpattiya~gehi samanngato hoti.
Yato kho bhikkhave ariyasvakassa imni paca bhayni verni
v|pasantni honti, imehi ca cat|hi sotpattiya~gehi samanngato hoti. So
ka~khamno attanva attna bykareyya khanirayomhi
khatiracchnayoni khapettivisayo
______________________________________________________________
* Sa 3. 340 pihepi.

208

Navakaniptapi

khpyaduggativinipto, sotpannohamasmi aviniptadhammo niyato


sambodhiparyaoti. . Ahama.
9. ghtavatthusutta
29. * Navayimni bhikkhave ghtavatth|ni. Katamni nava?
Anattha me acarti ghta bandhati, anattha me caratti ghta
bandhati, anattha me carissatti ghta bandhati, piyassa me
manpassa anattha acarti -pa- anattha caratti -pa- anattha
carissatti ghta bandhati, appiyassa me amanpassa attha acarti
-pa- attha caratti -pa- attha carissatti ghta bandhati. Imni kho
bhikkhave nava ghtavatth|nti. . Navama.
10. ghtapaivinayasutta
30. + Navayime bhikkhave ghtapaivinay. Katame nava? Anattha
me acari1, ta kutettha labbhti ghta paivineti, anattha me carati,
ta kutettha labbhti ghta paivineti, anattha me carissati, ta
kutettha labbhti ghta paivineti, piyassa me manpassa anattha acari
-pa- anattha carati -pa- anatta carissati, ta kutettha labbhti ghta
paivineti, appiyassa me amanpassa attha acari -pa- attha carati -paattha carissati, ta kutettha labbhti ghta paivineti. Ime kho
bhikkhave nava ghtapaivinayti. . Dasama.
11. Anupubbanirodhasutta
31. Navayime bhikkhave anupubbanirodh, katame nava? Pahama
jhna sampannassa kmasa2 niruddh hoti, dutiya jhna
sampannassa vitakkavicr niruddh hoti, tatiya jhna sampannassa
pti niruddh hoti, catuttha jhna sampannassa asssapasss niruddh
honti, ksnacyatana sampannassa r|pasa niruddh hoti,
viacyatana sampannassa ksnacyatanasa niruddh hoti,
kicayatana
______________________________________________________________
* Abhi 2. 403; D 3. 218, upari 375 pihesupi.
3. Acirti (Sy), eva cariti, carissati padesupi.

+ D 3. 218, 255 pihesu.


2. missasa (Sy)

4. Mahvagga

209

sampannassa viacyatanasa niruddh hoti,


nevasansayatana sampannassa kicayatanasa niruddh
hoti, savedayitanirodha sampannassa sa ca vedan ca niruddh
honti. Ime kho bhikkhave nava anupubbanirodhti * . . Ekdasama.
Sattvsavaggo tatiyo.
Tassuddna
Tihna Khau~ko Tah, Sattapa Silyupo.
Dve Ver dve ghtni, Anupubbanirodhena cti.
_____
4. Mahvagga
1. Anupubbavihrasutta
32. * Navayime bhikkhave anupubbavihr. Katame nava?1 Pahama
jhna dutiya jhna tatiya jhna catuttha jhna
ksnacyatana viacyatana kicayatana
nevasansayatana savedayitanirodho. Ime kho bhikkhave nava
anupubbavihrti. . Pahama.
2. Anupubbavihrasampattisutta
33. Navayim bhikkhave2 anupubbavihrasampattiyo desessmi, ta
sutha -pa-. Katam ca bhikkhave nava anupubbavihrasampattiyo?
Yattha km nirujjhanti, ye ca kme nirodhetv nirodhetv viharanti, addh
te yasmanto niccht nibbut ti pra~gat tada~genti vadmi. Kattha
km nirujjhanti, ke ca kme nirodhetv nirodhetv viharanti, ahameta na
jnmi, ahameta na passmti iti yo eva vadeyya, so evamassa vacanyo
idhvuso bhikkhu vivicceva kmehi vivicca akusalehi dhammehi
savitakka savicra vivekaja ptisukha pahama jhna
______________________________________________________________
1. Ettha S-I-potthakesu idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kmehti-din vitthrena
pho dissati.
2. Nava bhikkhave (?)
* D 3. 221, 254 pihesupi.

210

Navakaniptapi

upasampajja viharati, ettha km nirujjhanti, te ca kme nirodhetv


nirodhetv viharantti. Addh bhikkhave asaho amyv sdh|ti
bhsita abhinandeyya anumodeyya, sdh|ti bhsita abhinanditv
anumoditv namassamno pajaliko payirupseyya.
Yattha vitakkavicr nirujjhanti, ye ca vitakkavicre nirodhetv
nirodhetv viharanti, addh te yasmanto niccht nibbut ti pra~gat
tada~genti vadmi. Kattha vitakkavicr nirujjhanti, ke ca vitakkavicre
nirodhetv nirodhetv viharanti, ahameta na jnmi ahameta na
passmti iti yo eva vadeyya, so evamassa vacanyo idhvuso bhikkhu
vitakkavicrna v|pasam -pa- dutiya jhna upasampajja viharati,
ettha vitakkavicr nirujjhanti, te ca vitakkavicre nirodhetv nirodhetv
viharantti. Addh bhikkhave asaho amyv sdh|ti bhsita
abhinandeyya anumodeyya, sdh|ti bhsita abhinanditv anumoditv
namassamno pajaliko payirupseyya.
Yattha pti nirujjhati, ye ca pti nirodhetv nirodhetv viharanti, addh
te yasmanto niccht nibbut ti pra~gat tada~genti vadmi. Kattha
pti nirujjhati, ke ca pti nirodhetv nirodhetv viharanti, ahameta na
jnmi, ahameta na passmti iti yo eva vadeyya, so evamassa vacanyo
idhvuso bhikkhu ptiy ca virg -pa- tatiya jhna upasampajja
viharati, ettha pti nirujjhati, te ca pti nirodhetv nirodhetv viharantti.
Addh bhikkhave asaho amyv sdh|ti bhsita abhinandeyya
anumodeyya, sdh|ti bhsita abhinanditv anumoditv namassamno
pajaliko payirupseyya.
Yattha upekkhsukha nirujjhati, ye ca upekkhsukha nirodhetv
nirodhetv viharanti, addh te yasmanto niccht nibbut ti pra~gat
tada~genti vadmi. Kattha upekkhsukha nirujjhati, ke ca
upekkhsukha nirodhetv nirodhetv viharanti, ahameta na jnmi,
ahameta na passmti iti yo eva vadeyya, so evamassa vacanyo
idhvuso bhikkhu sukhassa ca pahn -pa- catuttha jhna upasampajja
viharati, ettha upekkhsukha nirujjhati, te ca upekkhsukha nirodhetv
nirodhetv viharantti. Addh bhikkhave asaho amyv sdh|ti
bhsita

4. Mahvagga

211

abhinandeyya anumodeyya, sdh|ti bhsita abhinanditv anumoditv


namassamno pajaliko payirupseyya.
Yattha r|pasa nirujjhati, ye ca r|pasaa1 nirodhetv nirodhetv
viharanti, addh te yasmanto niccht nibbut ti pra~gat tada~genti
vadmi. Kattha r|pasa nirujjhati, ke ca r|pasaa nirodhetv
nirodhetv viharanti, ahameta na jnmi, ahameta na passmti iti yo
eva vadeyya, so evamassa vacanyo idhvuso bhikkhu sabbaso
r|pasana samatikkam paighasana attha~gam nnattasana
amanasikr ananto ksoti ksnacyatana upasampajja viharati, ettha
r|pasa nirujjhati, te ca r|pasaa nirodhetv nirodhetv viharantti.
Addh bhikkhave asaho amyv sdh|ti bhsita abhinandeyya
anumodeyya, sdh|ti bhsita abhinanditv anumoditv namassamno
pajaliko payirupseyya.
Yattha ksnacyatanasa nirujjhati, ye ca
ksnacyatanasaa nirodhetv nirodhetv viharanti, addh te
yasmanto niccht nibbut ti pra~gat tada~genti vadmi. Kattha
ksnacyatanasa nirujjhati, ke ca ksnacyatanasaa
nirodhetv nirodhetv viharanti, ahameta na jnmi, ahameta na
passmti iti yo eva vadeyya, so evamassa vacanyo idhvuso bhikkhu
sabbaso ksnacyatana samatikkamma ananta vianti
viacyatana upasampajja viharati, ettha ksnacyatanasa
nirujjhati, te ca ksnacyatanasaa nirodhetv nirodhetv viharantti.
Addh bhikkhave asaho amyv sdh|ti bhsita abhinandeyya
anumodeyya, sdh|ti bhsita abhinanditv anumoditv namassamno
pajaliko payirupseyya.
Yattha viacyatanasa nirujjhati, ye ca viacyatanasaa nirodhetv nirodhetv viharanti, addh te yasmanto niccht
______________________________________________________________
1. Yattha r|pasa nirujjhanti, ye ca r|pasa (S, Sy, I)

Navakaniptapi

212

nibbut ti pra~gat tada~genti vadmi. Kattha viacyatanasa


nirujjhati, ke ca viacyatanasaa nirodhetv nirodhetv viharanti,
ahameta na jnmi, ahameta na passmti iti yo eva vadeyya, so
evamassa vacanyo idhvuso bhikkhu sabbaso viacyatana
samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharati, ettha
viacyatanasa nirujjhati, te ca viacyatanasaa nirodhetv
nirodhetv viharantti. Addh bhikkhave asaho amyv sdh|ti
bhsita abhinandeyya anumodeyya, sdh|ti bhsita abhinanditv
anumoditv namassamno pajaliko payirupseyya.
Yattha kicayatanasa nirujjhati, ye ca kicayatanasaa
nirodhetv nirodhetv viharanti, addh te yasmanto niccht nibbut ti
pra~gat tada~genti vadmi. Kattha kicayatanasa nirujjhati, ke
ca kicayatanasaa nirodhetv nirodhetv viharanti, ahameta na
jnmi. Ahameta na passmti iti yo eva vadeyya, so evamassa
vacanyo idhvuso bhikkhu sabbaso kicayatana samatikkamma
nevasansayatana upasampajja viharati, ettha kicayatanasa
nirujjhati, te ca kicayatanasaa nirodhetv nirodhetv viharantti.
Addh bhikkhave asaho amyv sdh|ti bhsita abhinandeyya
anumodeyya, sdh|ti bhsita abhinanditv anumoditv namassamno
pajaliko payirupseyya.
Yattha nevasansayatanasa nirujjhati, ye ca
nevasansayatanasaa nirodhetv nirodhetv viharanti, addh te
yasmanto niccht nibbut ti pra~gat tada~genti vadmi. Kattha
nevasansayatanasa nirujjhati, ke ca nevasansayatanasaa nirodhetv nirodhetv viharanti, ahameta na jnmi, ahameta na
passmti iti yo eva vadeyya, so evamassa vacanyo idhvuso bhikkhu
sabbaso nevasansayatana samatikkamma savedayitanirodha
upasampajja viharati, ettha nevasansayatanasa nirujjhati, te ca
nevasansayatanasaa

4. Mahvagga

213

nirodhetv nirodhetv viharantti. Addh bhikkhave asaho amyv


sdh|ti bhsita abhinandeyya anumodeyya, sdh|ti bhsita
abhinanditv anumoditv namassamno pajaliko payirupseyya. Im kho
bhikkhave nava anupubbavihrasampattiyoti. . Dutiya.
3. Nibbnasukhasutta
34. Eka samaya yasm Sriputto Rjagahe viharati Veuvane
Kalandakanivpe, tatra kho yasm Sriputto bhikkh| mantesi
sukhamida vuso nibbna, sukhamida vuso nibbnanti. Eva vutte
yasm Udy yasmanta Sriputta etadavoca ki panettha vuso
Sriputta sukha, yadettha natthi vedayitanti. Etadeva khvettha vuso
sukha, yadettha natthi vedayita. Pacime vuso kmagu, katame
paca? Cakkhuvieyy r|p ih kant manp piyar|p km|pasahit
rajany. Sotavieyy sadd -pa-. Ghnavieyy gandh. Jivhvieyy
ras. Kyavieyy phohabb ih kant manp piyar|p km|pasahit
rajany. Ime kho vuso paca kmagu, ya kho vuso ime paca
kmague paicca uppajjati sukha somanassa. Ida vuccatvuso
kmasukha.
Idhvuso bhikkhu vivicceva kmehi -pa- pahama jhna
upasampajja viharati. Tassa ce vuso bhikkhuno imin vihrena viharato
kmasahagat samanasikr samudcaranti, svassa hoti bdho.
Seyyathpi vuso sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya.
Evamevassa te kmasahagat samanasikr samudcaranti, svassa hoti
bdho. Yo kho panvuso bdho, dukkhameta vutta Bhagavat. Iminpi
kho eta vuso pariyyena veditabba yath sukha nibbna.
Puna capara vuso bhikkhu vitakkavicrna v|pasam -pa- dutiya
jhna upasampajja vihrati. Tassa ce vuso bhikkhuno imin vihrena
viharato vitakkasahagat samanasikr samudcaranti, svassa hoti
bdho. Seyyathpi vuso sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya.
Evamevassa te vitakkasahagat samanasikr

214

Navakaniptapi

samudcaranti, svassa hoti bdho. Yo kho panvuso bdho, dukkhameta


vutta Bhagavat. Iminpi kho eta vuso pariyyena veditabba yath
sukha nibbna.
Puna capara vuso bhikkhu ptiy ca virg -pa- tatiya jhna
upasampajja viharati. Tassa ce vuso bhikkhuno imin vihrena viharato
ptisahagat samanasikr samudcaranti, svassa hoti bdho. Seyyathpi
vuso sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya. Evamevassa te
ptisahagat samanasikr samudcaranti, svassa hoti bdho. Yo kho
panvuso bdho, dukkhameta vutta Bhagavat. Iminpi kho eta vuso
pariyyena veditabba yath sukha nibbna.
Puna capara vuso bhikkhu sukhassa ca pahn -pa- catuttha
jhna upasampajja viharati. Tassa ce vuso bhikkhuno imin vihrena
viharato upekkhsahagat samanasikr samudcaranti, svassa hoti
bdho. Seyyathpi vuso sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya.
Evamevassa te upekkhsahagat samanasikr samudcaranti, svassa
hoti bdho. Yo kho panvuso bdho, dukkhameta vutta Bhagavat.
Iminpi kho eta vuso pariyyena veditabba yath sukha nibbna.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso r|pasana samatikkam
paighasana attha~gam nnattasana amanasikr ananto
ksoti ksnacyatana upasampajja viharati. Tassa ce vuso
bhikkhuno imin vihrena viharato r|pasahagat samanasikr
samudcaranti, svassa hoti bdho. Seyyathpi vuso sukhino dukkha
uppajjeyya yvadeva bdhya. Evamevassa te r|pasahagat
samanasikr samudcaranti, svassa hoti bdho. Yo kho panvuso
bdho, dukkhameta vutta Bhagavat. Iminpi kho eta vuso
pariyyena veditabba yath sukha nibbna.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso ksnacyatana
samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja
viharati. Tassa

4. Mahvagga

215

ce vuso bhikkhuno imin vihrena viharato ksnacyatanasahagat


samanasikr samudcaranti, svassa hoti bdho. Seyyathpi vuso
sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya. Evamevassa te
ksnacyatanasahagat samanasikr samudcaranti, svassa hoti
bdho. Yo kho panvuso bdho, dukkhameta vutta Bhagavat. Iminpi
kho eta vuso pariyyena veditabba yath sukha nibbna.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso viacyatana
samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharati.
Tassa ce vuso bhikkhuno imin vihrena viharato
viacyatanasahagat samanasikr samudcaranti, svassa hoti
bdho. Seyyathpi vuso sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya.
Evamevassa te viacyatanasahagat samanasikr samudcaranti,
svassa hoti bdho. Yo kho panvuso bdho, dukkhameta vutta
Bhagavat. Iminpi kho eta vuso pariyyena veditabba yath sukha
nibbna.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso kicayatana
samatikkamma nevasansayatana upasampajja viharati. Tassa ce
vuso bhikkhuno imin vihrena viharato kicayatanasahagat
samanasikr samudcaranti, svassa hoti bdho. Seyyathpi vuso
sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya. Evamevassa te
kicayatanasahagat samanasikr samudcaranti, svassa hoti
bdho. Yo kho panvuso bdho, dukkhameta vutta Bhagavat. Iminpi
kho eta vuso pariyyena veditabba yath sukha nibbna.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti. Iminpi kho eta vuso pariyyena
veditabba yath sukha nibbnanti. . Tatiya.

216

Navakaniptapi
4. Gv-upamsutta

35. Seyyathpi bhikkhave gv pabbateyy bl abyatt akhetta|


akusal visame pabbate caritu. Tass evamassa yan|nha
agatapubbaceva disa gaccheyya, akhditapubbni ca tini khdeyya,
aptapubbni ca pnyni piveyyanti. S purima pda na suppatihita
patihpetv pacchima pda uddhareyya, s na ceva agatapubba disa
gaccheyya, na ca akhditapubbni tini khdeyya, na ca aptapubbni
pnyni piveyya. Yasmi cass pades hitya evamassa yan|nha
agatapubbaceva disa gaccheyya, akhditapubbni ca tini khdeyya,
aptapubbni ca pnyni piveyyanti, taca padesa na sotthin
paccgaccheyya. Ta kissa hetu? Tath hi s bhikkhave gv pabbateyy
bl abyatt akhetta| akusal visame pabbate caritu. Evameva kho
bhikkhave idhekacco bhikkhu blo abyatto akhetta| akusalo vivicceva
kmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka savicra vivekaja
ptisukha pahama jhna upasampajja viharati. So ta nimitta na
sevati na bhveti na bahulkaroti, na svdhihita adhihti.
Tassa eva hoti yan|nha vitakkavicrna v|pasam ajjhatta
sampasdana cetaso ekodibhva avitakka avicra samdhija
ptisukha dutiya jhna upasampajja vihareyyanti. So na sakkoti
vitakkavicrna v|pasam -pa- dutiya jhna upasampajja viharitu.
Tassa eva hoti yan|nha vivicceva kmehi vivicca akusalehi
dhammehi savitakka savicra vivekaja ptisukha pahama jhna
upasampajja vihareyyanti. So na sakkoti vivicceva kmehi -pa- pahama
jhna upasampajja viharetu. Aya vuccati bhikkhave bhikkhu ubhato
bhaho ubhato parihno. Seyyathpi s gv pabbateyy bl abyatt
akhetta| akusal visame pabbate caritu.
Seyyathpi bhikkhave gv pabbateyy pait byatt khetta| kusal
visame pabbate caritu. Tass evamassa yan|nha agatapubbaceva
disa gaccheyya, akhditapubbni ca tini khdeyya, aptapubbni ca
pnyni piveyyanti. S purima pda suppatihita patihpetv
pacchima pda uddhareyya, s agatapubbaceva disa gaccheyya,
akhditapubbni ca

4. Mahvagga

217

tini khdeyya, aptapubbni ca pnyni piveyya. Yasmi cass padese


hitya evamassa yan|nha agatapubbaceva disa gaccheyya,
akhditapubbni ca tini khdeyya, aptapubbni ca pnyni piveyyanti,
taca padesa sotthin paccgaccheyya. Ta kissa hetu? Tath hi s
bhikkhave gv pabbateyy pait byatt khetta| kusal visame pabbate
caritu. Evameva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu paito byatto
khetta| kusalo vivicceva kmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka
savicra vivekaja ptisukha pahama jhna upasampajja viharati. So
ta nimitta sevati bhveti bahulkaroti, svdhihita adhihti.
Tassa eva hoti yan|nha vitakkavicrna v|pasam ajjhatta
sampasdana cetaso ekodibhva avitakka avicra samdhija
ptisukha dutiya jhna upasampajja vihareyyanti. So dutiya jhna
anabhihisamno vitakkavicrna v|pasam dutiya jhna upasampajja
viharati. So ta nimitta sevati bhveti bahulkaroti, svdhihita
adhihti.
Tassa eva hoti yan|nha ptiy ca virg upekkhako ca
vihareyya, sato ca sampajno sukhaca kyena paisavedeyya, ya
ta ariy cikkhanti upekkhako satim sukhavihrti tatiya jhna
upasampajja vihareyyanti. So tatiya jhna anabhihisamno ptiy ca
virg tatiya jhna upasampajja viharati. So ta nimitta sevati
bhveti bahulkaroti, svdhihita adhihti.
Tassa eva hoti yan|nha sukhassa ca pahn dukkhassa ca
pahn pubbeva somanassadomanassna attha~gam adukkhamasukha
upekkhsatiprisuddhi catuttha jhna upasampajja vihareyyanti. So
catuttha jhna anabhihisamno sukhassa ca pahn -pa- catuttha
jhna upasampajja viharati. So ta nimitta sevati bhveti bahulkaroti,
svdhihita adhihti.
Tassa eva hoti yan|nha sabbaso r|pasana samatikkam
paighasana attha~gam nnattasana amanasikr ananto ksoti
ksnacyatana upasampajja vihareyyanti. So

218

Navakaniptapi

ksnacyatana anabhihisamno sabbaso r|pasana samatikkam


-pa- ksnacyatana upasampajja viharati. So ta nimitta sevati
bhveti bahulkaroti, svdhihita adhihti.
Tassa eva hoti yan|nha sabbaso ksnacyatana
samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja
vihareyyanti. So viacyatana anabhihisamno sabbaso
ksnacyatana samatikkamma ananta vianti
viacyatana upasampajja viharati. So ta nimitta sevati bhveti
bahulkaroti, svdhihita adhihti.
Tassa eva hoti yan|nha sabbaso viacyatana
samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja
vihareyyanti. So kicayatana anabhihisamno sabbaso
viacyatana samatikkamma natthi kicti kicayatana
upasampajja viharati. So ta nimitta sevati bhveti bahulkaroti,
svdhihita adhihti.
Tassa eva hoti yan|nha sabbaso kicayatana
samatikkamma nevasansayatana upasampajja vihareyyanti. So
nevasansayatana anabhihisamno sabbaso kicayatana
samatikkamma nevasansayatana upasampajja viharati, so ta
nimitta sevati bhveti bahulkaroti, svdhihita adhihti.
Tassa eva hoti yan|nha sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja vihareyyanti. So
savedayitanirodha anabhihisamno sabbaso
nevasansayatana samatikkamma savedayitanirodha
upasampajja viharati.
Yato kho bhikkhave bhikkhu ta tadeva sampatti sampajjatipi
vuhtipi, tassa mudu citta hoti kammaa, mudun kammaena
cittena appamo samdhi hoti subhvito. So appamena samdhin
subhvitena yassa yassa abhisacchikarayassa dhammassa

4. Mahvagga

219

citta abhininnmeti abhisacchikiriyya. Tatra tatreva sakkhibhabbata


pputi sati sati yatane.
So sace ka~khati anekavihita iddhividha paccanubhaveyya.
Ekopi hutv bahudh assa, bahudhpi hutv eko assa -pa- yva
brahmalokpi kyena vasa vatteyyanti. Tatra tatreva sakkhibhabbata
pputi sati sati yatane.
So sace ka~khati dibbya sotadhtuy -pa- sati sati yatane.
So sace ka~khati parasattna parapuggalna cetas ceto paricca
pajneyya. Sarga v citta sarga cittanti pajneyya. Vtarga
v citta vtarga cittanti pajneyya. Sadosa v citta sadosa
cittanti pajneyya. Vtadosa v citta vtadosa cittanti pajneyya.
Samoha v citta samoha cittanti pajneyya. Vtamoha v citta.
Sakhitta v citta. Vikkhitta v citta. Mahaggata v citta.
Amahaggata v citta. Sa-uttara v citta. Anuttara v citta.
Samhita v citta. Asamhita v citta. Vimutta v citta.
Avimutta v citta avimutta cittanti pajneyyanti. Tatra tatreva
sakkhibhabbata pputi sati sati yatane.
So sace ka~khati anekavihita pubbenivsa anussareyya.
Seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo -pa- iti skra sa-uddesa
anekavihita pubbenivsa anussareyyanti. Tatra tatreva
sakkhibhabbata pputi sati sati yatane.
So sace ka~khati dibbena cakkhun visuddhena atikkantamnusakena
-pa- yathkamm|page satte pajneyyanti. Tatra tatreva sakkhibhabbata
pputi sati sati yatane.
So sace ka~khati savna khay ansava cetovimutti
pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv upasampajja
vihareyyanti. Tatra tatreva sakkhibhabbata pputi sati sati yataneti. .
Catuttha.

Navakaniptapi

220

5. Jhnasutta
36. Pahamampha bhikkhave jhna nissya savna khaya
vadmi. Dutiyampha bhikkhave jhna nissya savna khaya
vadmi. Tatiyampha bhikkhave jhna nissya savna khaya
vadmi. Catutthampha bhikkhave jhna nissya savna khaya
vadmi. ksnacyatanampha bhikkhave nissya savna khaya
vadmi. Viacyatanampha bhikkhave nissya savna khaya
vadmi. kicayatanampha bhikkhave nissya savna khaya
vadmi. Nevasansayatanampha bhikkhave nissya savna
khaya vadmi. Savedayitanirodhampha bhikkhave nissya
savna khaya vadmi.
Pahamampha bhikkhave jhna nissya savna khaya
vadmti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Idha bhikkhave
bhikkhu vivicceva kmehi -pa- pahama jhna upasampajja viharati. So
yadeva tattha hoti r|pagata vedangata sagata sa~khragata
viagata, te dhamme aniccato dukkhato rogato gaato sallato aghato
bdhato parato palokato suato anattato samanupassati. So tehi dhammehi
citta paivpeti1. So tehi dhammehi citta paivpetv2 amatya dhtuy
citta upasaharati, eta santa eta pata, yadida
sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo tahkkhayo virgo nirodho
nibbnanti. So tattha hito savna khaya pputi. No ce savna
khaya pputi. Teneva dhammargena tya dhammanandiy pacanna
orambhgiyna sayojanna parikkhay opaptiko hoti, tattha
parinibby anvattidhammo tasm lok.
Seyyathpi bhikkhave issso v isssantevs v tiapurisar|pake v
mattikpuje v yogga karitv so aparena samayena d|rept ca hoti
akkhaavedh ca mahato ca kyassa padlet3. Evameva kho bhikkhave
bhikkhu vivicceva kmehi -pa- pahama jhna
______________________________________________________________
1. Patihpeti (Sy), paipdeti (Ka) Ma 2. 99 pihepi passitabba.
2. Patihpetv (Sy), paipdetv (Ka) 3. Padlit (Ka) A 1. 288, 490 pihesupi.

4. Mahvagga

221

upasampajja viharati. So yadeva tattha hoti r|pagata vedangata


sagata sa~khragata viagata, te dhamme aniccato dukkhato
rogato gaato sallato aghato bdhato parato palokato suato anattato
samanupassati. So tehi dhammehi citta paivpeti. So tehi dhammehi
citta paivpetv amatya dhtuy citta upasaharati eta santa eta
pata, yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo
tahkkhayo virgo nirodho nibbnanti. So tattha hito savna khaya
pputi. No ca savna khaya pputi. Teneva dhammargena tya
dhammanandiy pacanna orambhgiyna sayojanna parikkhay
opaptiko hoti. Tattha parinibby anvattidhammo tasm lok.
Pahamampha bhikkhave jhna nissya savna khaya vadmti
iti ya ta vutta, idameta paicca vutta.
Dutiyampha bhikkhave jhna nissya -pa-. Tatiyampha
bhikkhave jhna nissya -pa-. Catutthampha bhikkhave jhna nissya
savna khaya vadmti iti kho paneta vutta, kiceta paicca
vutta. Idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahn dukkhassa ca pahn
pubbeva somanassadomanassna attha~gam adukkhamasukha
upekkhsatiprisuddhi catuttha jhna upasampajja viharati. So yadeva
tattha hoti r|pagata vedangata sagata sa~khragata
viagata, te dhamme aniccato dukkhato rogato gaato sallato aghato
bdhato parato palokato suato anattato samanupassati. So tehi dhammehi
citta paivpeti. So tehi dhammehi citta paivpetv amatya dhtuy
citta upasaharati eta santa eta pata, yadida
sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo tahkkhayo virgo nirodho
nibbnanti. So tattha hito savna khaya pputi. No ce savna
khaya pputi. Tenava dhammargena tya dhammanandiy pacanna
orambhgiyna sayojanna parikkhay opaptiko hoti. Tattha
parinibby anvattidhammo tasm lok.
Seyyathpi bhikkhave issso v isssantevs v tiapurisar|pake v
mattikpuje v yogga karitv so aparena samayena d|rept ca hoti
akkhaavedh ca mahato ca kyassa

222

Navakaniptapi

padlet. Evameva kho bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahn -pacatuttha jhna upasampajja viharati. So yadeva tattha hoti r|pagata
vedangata -pa- anvattidhammo tasm lok. Catutthampha bhikkhave
jhna nissya savna khaya vadmti iti ya ta vutta, idameta
paicca vutta.
ksnacyatanampha bhikkhave jhna nissya savna
khaya vadmti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Idha
bhikkhave bhikkhu sabbaso r|pasana samatikkam paighasana
attha~gam nnattasana amanasikr ananto ksoti
ksnacyatana upasampajja viharati. So yadeva tattha hoti
vedangata sagata sa~khragata viagata. Te dhamme
aniccato dukkhato rogato gaato sallato aghato bdhato parato palokato
suato anattato samanupassati. So tehi dhammehi citta paivpeti so tehi
dhammehi citta paivpetv amatya dhtuy citta upasaharati eta
santa eta pata, yadida sabbasa~khrasatho sabb|padhipainissaggo
tahkkhayo virgo nirodho nibbnanti. So tattha hito savna khaya
pputi. No ce savna khaya pputi. Teneva dhammargena tya
dhammanandiy pacanna orambhgiyna sayojanna parikkhay
opaptiko hoti. Tattha parinibby anvattidhammo tasm lok.
Seyyathpi bhikkhave issso v isssantevs v tiapurisar|pake v
mattikpuje v yogga karitv so aparena samayena d|rept ca hoti
akkhaavedh ca mahato ca kyassa padlet. Evameva kho bhikkhave
bhikkhu sabbaso r|pasana samatikkam paighasana attha~gam
nnattasana amanasikr ananto ksoti ksnacyatana
upasampajja viharati. So yadeva tattha hoti vedangata sagata -paanvattidhammo tasm lok. ksnacyatanampha bhikkhave nissya
savna khaya vadmti iti ya ta vutta, idameta paicca vutta.
Viacyatanampha bhikkhave nissya -pa-.
kicayatanampha bhikkhave nissya savna khaya vadmti iti
kho paneta vutta, kiceta paicca vutta, idha bhikkhave bhikkhu
sabbaso viacyatana

4. Mahvagga

223

samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharati. So


yadeva tattha hoti vedangata sagata sa~khragata viagata te
dhamme aniccato dukkhato rogato gaato sallato aghato bdhato parato
palokato suato anattato samanupassati. So tehi dhammehi citta
paivpeti. So tehi dhammehi citta paivpetv amatya dhtuy citta
upasaharati eta santa eta pata, yadida sabbasa~khrasamatho
sabb|padhipainissaggo tahkkhayo virgo nirodho nibbnanti. So tattha
hito savna khaya pputi. No ce savna khaya pputi. Teneva
dhammargena tya dhammanandiy pacanna orambhgiyna
sayojanna parikkhay opaptiko hoti. Tattha parinibby
anvattidhammo tasm lok.
Seyyathpi bhikkhave issso v isssantevs v tiapurisar|pake v
mattikpuje v yogga karitv so aparena samayena d|rept ca hoti
akkhaavedh ca mahato ca kyassa padlet. Evameva kho bhikkhave
bhikkhu sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti
kicayatana upasampajja viharati. So yadeva tattha hoti vedangata
sagata sa~khragata viagata, te dhamme aniccato dukkhato
rogato gaato sallato aghato bdhato parato palokato suato anattato
samanupassati. So tehi dhammehi citta paivpeti. So tehi dhammehi
citta paivpetv amatya dhtuy citta upasaharati eta santa eta
pata, yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo
tahkkhayo virgo nirodho nibbnanti. So tattha hito savna khaya
pputi. No ce savna khaya pputi. Teneva dhammargena tya
dhammanandiy pacanna orambhgiyna sayojanna parikkhay
opaptiko hoti. Tattha parinibby anvattidhammo tasm lok. kicayatanampha bhikkhave nissya savna khaya vadmti iti ya ta
vutta, idameta paicca vutta.
Iti kho bhikkhave yvat sasampatti, tvat apaivedho. Yni ca
kho imni bhikkhave nissya dve yatanni nevasansayatanasampatti ca savedayitanirodho ca.

Navakaniptapi

224

Jhyhete bhikkhave sampattikusalehi sampattivuhnakusalehi


sampajjitv vuhahitv samm akkhtabbnti vadmti. . Pacama.
6. nandasutta
37. Eka samaya yasm nando Kosambiya viharati
Ghositrme. Tatra kho yasm nando bhikkh| mantesi vuso
bhikkhaveti. vusoti kho te bhikkh| yasmato nandassa paccassosu.
yasm nando etadavoca
Acchariya vuso abbhuta vuso, yvacida tena Bhagavat jnat
passat Arahat Sammsambuddhena sambdhe oksdhigamo anubuddho
sattna visuddhiy sokaparidevna samatikkamya
dukkhadomanassna attha~gamya yassa adhigamya nibbnassa
sacchikiriyya, tadeva nma cakkhu bhavissati te r|p tacyatana, no
paisavedissati1. Tadeva nma sota bhavissati te sadd tacyatana, no
paisavedissati. Tadeva nma ghna bhavissati te gandh tacyatana,
no paisavedissati. Sva nma jivh bhavissati te ras tacyatana, no
paisavedissati. Sova nma kyo bhavissati te phohabb tacyatana, no
paisavedissatti.
Eva vutte yasm Udy yasmanta nanda etadavoca
sameva nu kho vuso nanda tadyatana no paisavedeti udhu
asati. Sameva kho vuso tadyatana no paisavedeti no asati.
Kisa panvuso tadyatana no paisavedetti. Idhvuso bhikkhu
sabbaso r|pasana samatikkam paighasana attha~gam
nnattasana amanasikr ananto ksoti ksnacyatana
upasampajja viharati. Evasapi kho vuso tadyatana no
paisavedeti.
______________________________________________________________
1. Paisavedayati. (Ka)

4. Mahvagga

225

Puna capara vuso bhikkhu sabbaso ksnacyatana


samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja
viharati. Evasapi kho vuso tadyatana no paisavedeti.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso viacyatana
samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharati.
Evasapi kho vuso tadyatana no paisavedetti.
Ekamidha vuso samaya Skete viharmi Ajanavane migadye.
Atha kho vuso Jailavsik1 bhikkhun yenha tenupasa~kami,
upasa~kamitv ma abhivdetv ekamanta ahsi, ekamanta hit kho
vuso Jailavsik bhikkhun ma etadavoca yya bhante nanda
samdhi na cbhinato na cpanato na ca sasa~khraniggayhavritagato2,
vimuttatt hito, hitatt santusito, santusitatt no paritassati. Aya bhante
nanda samdhi kiphalo vutto Bhagavatti.
Eva vutte soha vuso Jailavsika bhikkhuni etadavoca
yya bhagini samdhi na cbhinato na cpanato na ca
sasa~khraniggayhavritagato. Vimuttatt hito, hitatt santusito,
santusitatt no paritassati. Aya bhagini samdhi aphalo vutto
Bhagavatti. Evasapi kho vuso tadyatana no paisavedetti. .
Chaha.
7. Lokyatikasutta
38. Atha kho dve lokyatik brhma yena Bhagav
tenupasa~kamisu, upasa~kamitv Bhagavat saddhi sammodisu,
sammodanya katha sraya vtisretv ekamanta nisdisu,
ekamanta nisinn kho te brhma Bhagavanta etadavocu
P|rao bho Gotama Kassapo sabba| sabbadassv aparisesa
adassana paijnti carato ca me tihato ca suttassa ca
______________________________________________________________
1. Jailaghiy (S, I), Jailabhgik (Sy)
2. Sasa~khraniggayhavritavato (S, Sy, Ka, I), sasa~khraniggayhavrivvao (Ka)
A 1. 256, A 2. 20; D 3. 234 pihesupi.

226

Navakaniptapi

jgarassa ca satata samita adassana paccupahitanti. So evamha


aha anantena ena ananta loka jna passa viharmti. Ayampi1
bho Gotama Nigaho Naputto sabba| sabbadassv aparisesa
adassana paijnti carato ca me tihato ca suttassa ca jgarassa ca
satata samita adassana paccupahitanti. So2 evamha aha
anantena ena ananta loka jna passa viharmti. Imesa bho
Gotama ubhinna avdna ubhinna aamaa
vipaccankavdna ko sacca ha, ko musti.
Ala brhma tihateta imesa ubhinna avdna ubhinna
aamaa vipaccankavdna ko sacca ha, ko musti. Dhamma
vo brhma desessmi, ta sutha sdhuka manasi karotha,
bhsissmti. Eva bhoti kho te brhma Bhagavato paccassosu.
Bhagav etadavoca
Seyyathpi brhma cattro puris catuddis hit paramena javena ca
samanngat paramena ca padavtihrena, te evar|pena javena samanngat
assu. Seyyathpi nma dahadhamm3 dhanuggaho sikkhito katahattho
kat|psano lahukena asanena appakasirena tiriya tlacchya4 atipteyya,
evar|pena ca padavtihrena. Seyyathpi nma puratthim samudd
pacchimo samuddo, atha puratthimya disya hito puriso eva vadeyya
aha gamanena lokassa anta ppuissmti. So aatreva
asitaptakhyitasyit aatra uccrapassvakamm aatra
niddkilamathapaivinodan vassasatyuko vassasatajv vassasata gantv
appatvva lokassa anta antar kla kareyya. Atha pacchimya disya
-pa-. Atha uttarya disya. Atha dakkhiya disya hito puriso eva
vadeyya aha gamanena lokassa anta ppuissmti. So aatreva
asitaptakhyitasyit aatra uccrapassvakamm
______________________________________________________________
1. Ayampi hi (Sy, Ka)
2. Sopi (?)
3. Dahadhammo (sabbattha) A 1. 357; Ma 1. 117 pihesu ca, tasavaankyo ca
Moggallnabykaraaca oloketabb.
4. Tlacchti (S, Sy, I), tlacchdi (Ka) A 1. 357; Ma 1. 117 pihesu passitabba.

4. Mahvagga

227

aatra niddkilamathapaivinodan vassasatyuko vassasatajv vassasata


gantv appatvva lokassa anta antar kla kareyya. Ta kissa hetu?
Nha brhma evar|pya sandhvanikya lokassa anta teyya
daheyya patteyyanti vadmi, na cha brhma appatvva lokassa
anta dukkhassa antakiriya vadmi.
Pacime brhma kmagu ariyassa vinaye lokoti vuccati. Katame
paca, cakkhuvieyy r|p ih kant manp piyar|p km|pasahit
rajany, sotavieyy sadd -pa-. Ghnavieyy gandh. Jivhvieyy
ras. Kyavieyy phohabb ih kant manp piyar|p km|pasahit
rajany. Ime kho brhma paca kmagu ariyassa vinaye lokoti
vuccati.
Idha brhma bhikkhu vivicceva kmehi vivicca akusalehi dhammehi
savitakka savicra vivekaja ptisukha pahama jhna upasampajja
viharati. Aya vuccati brhma bhikkhu lokassa antamgamma lokassa
ante viharati. Tamae evamhasu ayampi lokapariypanno, ayampi
anissao lokamhti. Ahampi hi1 brhma eva vadmi ayampi
lokapariypanno, ayampi anissao lokamhti.
Puna capara brhma bhikkhu vitakkavicrna v|pasam -padutiya jhna. Tatiya jhna. Catuttha jhna upasampajja viharati.
Aya vuccati brhma bhikkhu lokassa antamgamma lokassa ante
viharati. Tamae evamhasu ayampi lokapariypanno, ayampi anissao
lokamhti. Ahampi hi brhma eva vadmi ayampi lokapariypanno,
ayampi anissao lokamhti.
Puna capara brhma bhikkhu sabbaso r|pasana samatikkam
paighasana attha~gam nnattasana amanasikr ananto
ksoti ksnacyatana upasampajja viharati. Aya vuccati brhma
bhikkhu lokassa antamgamma lokassa ante viharati. Tamae evamhasu
ayampi lokapariypanno, ayampi anissao
______________________________________________________________
1. Ahampi (S, I)

Navakaniptapi

228

lokamhti. Ahampi hi brhma eva vadmi ayampi lokapariypanno,


ayampi anissao lokamhti.
Puna capara brhma bhikkhu sabbaso ksnacyatana
samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja
viharati -pa- sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti
kicayatana upasampajja viharati -pa- sabbaso kicayatana
samatikkamma nevasansayatana upasampajja viharati. Aya
vuccati brhma bhikkhu lokassa antamgamma lokassa ante viharati.
Tamae evamhasu ayampi lokapariypanno, ayampi anissao
lokamhti. Ahampi hi brhma eva vadmi ayampi lokapariypanno,
ayampi anissao lokamhti.
Puna capara brhma bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti. Aya vuccati brhma bhikkhu lokassa
antamgamma lokassa ante viharati, tio loke visattikanti. . Sattama.
8. Devsurasa~gmasutta
39. Bh|tapubba bhikkhave devsurasa~gmo samupaby|ho1 ahosi.
Tasmi kho pana bhikkhave sa~gme asur jinisu, dev parjayisu2.
Parjit ca bhikkhave dev3 apayisuyeva4 uttarenbhimukh, abhiyisu5
asur. Atha kho bhikkhave devna etadahosi abhiyanteva kho asur,
yan|na maya dutiyampi asurehi sa~gmeyymti. Dutiyampi kho
bhikkhave dev asurehi sa~gmesu. Dutiyampi kho bhikkhave asurva
jinisu, dev parjayisu. Parjit ca bhikkhave dev apayisuyeva
uttarenbhimukh, abhiyisu asur.
Atha kho bhikkhave devna etadahosi abhiyanteva kho asur,
yan|na maya tatiyampi asurehi sa~gmeyymti. Tatiyampi kho
______________________________________________________________
1. Samupabb|ho (S, I)
4. Apayasveva (S)

2. Parjiyisu (S, Sy, Ka)

3. Dev bht (I)


5. Abhiyasu (S)

4. Mahvagga

229

bhikkhave dev asurehi sa~gmesu. Tatiyampi kho bhikkhave asurva


jinisu, dev parjayisu. Parjit ca bhikkhave dev bht devapurayeva
pavisisu. Devapuragatnaca pana1 bhikkhave devna etadahosi
bhruttnagatena kho dni maya etarahi attan viharma, akaray
asurehti. Asurnampi bhikkhave etadahosi bhruttnagatena kho dni
dev etarahi attan viharanti, akaray amhehti.
Bh|tapubba bhikkhave devsurasa~gmo samupaby|ho ahosi.
Tasmi kho pana bhikkhave sa~gme dev jinisu, asur parjayisu.
Parjit ca bhikkhave asur apayisuyeva dakkhienbhimukh, abhiyisu
dev. Atha kho bhikkhave asurna etadahosi abhiyanteva kho dev,
yan|na maya dutiyampi devehi sa~gmeyymti. Dutiyampi kho
bhikkhave asur devehi sa~gmesu. Dutiyampi kho bhikkhave dev
jinisu, asur parjayisu. Parjit ca bhikkhave asur apayisuyeva
dakkhienbhimukh, abhiyisu dev.
Atha kho bhikkhave asurna etadahosi abhiyanteva kho dev,
yan|na maya tatiyampi devehi sa~gmeyymti. Tatiyampi kho
bhikkhave asur devehi sa~gmesu. Tatiyampi kho bhikkhave dev
jinisu, asur parjayisu. Parjit ca bhikkhave asur bht
asurapurayeva pavisisu. Asurapuragatnaca pana bhikkhave asurna
etadahosi bhruttnagatena kho dni maya etarahi attan viharma,
akaray devehti. Devnampi bhikkhave etadahosi bhruttnagatena kho
dni asur etarahi attan viharanti, akaray amhehti.
Evameva kho bhikkhave yasmi samaye bhikkhu vivicceva kmehi
vivicca akusalehi dhammehi savitakka savicra vivekaja ptisukha
pahama jhna upasampajja viharati, tasmi bhikkhave samaye
bhikkhussa eva hoti bhruttnagatena kho dnha etarahi attan
viharmi, akarayo
______________________________________________________________
1. Puna (Ka)

230

Navakaniptapi

mrassti. Mrasspi bhikkhave ppimato eva hoti bhruttnagatena kho


dni bhikkhu etarahi attan viharati, akarayo mayhanti.
Yasmi bhikkhave samaye bhikkhu vitakkavicrna v|pasam -padutiya jhna. Tatiya jhna. Catuttha jhna upasampajja viharati,
tasmi bhikkhave samaye bhikkhussa eva hoti bhruttnagatena kho
dnha etarahi attan viharmi, akarayo mrassti. Mrasspi
bhikkhave ppimato eva hoti bhruttnagatena kho dni bhikkhu etarahi
attan viharati, akarayo mayhanti.
Yasmi bhikkhave samaye bhikkhu sabbaso r|pasana
samatikkam paighasana attha~gam nnattasana amanasikr
ananto ksoti ksnacyatana upasampajja viharati. Aya vuccati
bhikkhave bhikkhu antamaksi mra apada, vadhitv mracakkhu
adassana gato ppimato, tio loke visattikanti.
Yasmi bhikkhave samaye bhikkhu sabbaso ksnacyatana
samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja
viharati. Sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti
kicayatana upasampajja viharati. Sabbaso kicayatana
samatikkamma nevasansayatana upasampajja viharati. Sabbaso
nevasansayatana samatikkamma savedayitanirodha
upasampajja viharati, paya cassa disv sav parikkh honti. Aya
vuccati bhikkhave bhikkhu antamaksi mra apada, vadhitv
mracakkhu adassana gato ppimato, tio loke visattikanti. .
Ahama.
9. Ngasutta
40. Yasmi bhikkhave samaye raikassa ngassa gocarapasutassa
hatthpi hatthiniyopi hatthikalabhpi hatthicchppi purato purato gantv
tiaggni chindanti, tena bhikkhave raiko ngo ayati haryati
jigucchati. Yasmi bhikkhave samaye raikassa ngassa gocarapasutassa
hatthpi hatthiniyopi hatthikalabhpi hatthicchppi obhaggobhagga
skhbha~ga khdanti, tena bhikkhave raiko ngo ayati haryati
jigucchati.

4. Mahvagga

231

Yasmi bhikkhave samaye raikassa ngassa ogha otiassa hatthpi


hatthiniyopi hatthikalabhpi hatthicchppi purato purato gantv soya
udaka loenti, tena bhikkhave raiko ngo ayati haryati jigucchati.
Yasmi bhikkhave samaye raikassa ngassa ogh uttiassa hatthiniyo
kya upanighasantiyo gacchanti, tena bhikkhave raiko ngo ayati
haryati jigucchati.
Tasmi bhikkhave samaye raikassa ngassa eva hoti aha kho
etarahi kio viharmi hatthhi hatthinhi hatthikalabhehi hatthicchpehi,
chinnaggni ceva tini khdmi, obhaggobhaggaca me skhbha~ga
khdanti1, vilni ca pnyni pivmi, ogh ca2 me uttiassa hatthiniyo
kya upanighasantiyo gacchanti. Yan|nha eko gaasm v|pakaho
vihareyyanti. So aparena samayena eko gaasm v|pakaho viharati,
acchinnaggni ceva tini khdati, obhaggobhaggacassa skhbha~ga na
khdanti3, anvilni ca pnyni pivati, ogh cassa uttiassa na hatthiniyo
kya upanighasantiyo gacchanti.
Tasmi bhikkhave samaye raikassa ngassa eva hoti aha kho
pubbe kio vihsi hatthhi hatthinhi hatthikalabhehi hatthicchpehi,
chinnaggni ceva tini khdi, obhaggobhaggaca me skhbha~ga
khdisu, vilni ca pnyni apyi, ogh4 ca me uttiassa hatthiniyo
kya upanighasantiyo agamasu. Soha etarahi eko gaasm
v|pakaho viharmi, acchinnaggni ceva tini khdmi,
obhaggobhaggaca me skhbha~ga na khdanti, anvilni ca pnyni
pivmi, ogh ca me uttiassa na hatthiniyo kya upanighasantiyo
gacchantti. So soya skhbha~ga bhajitv skhbha~gena kya
parimajjitv attamano soa saharati5.
Evameva kho bhikkhave yasmi samaye bhikkhu kio viharati
bhikkh|hi bhikkhunhi upsakehi upsikhi ra rjamahmattehi
______________________________________________________________
1. Khdita (Sy, Ka) Vi 3. 500 pihe passitabba.
2. Oghpi ca (Sy, Ka) Vi 3. 500 pihe passitabba.
3. Na obhaggobhaggaca skhbha~ga khdati (Sy, Ka)
4. Ettha pisaddo sabbatthapi natthi.
5. Kau sahanti (S, I), kau sahanati (Sy), ettha kauvanadukkha vinetti
attho.

232

Navakaniptapi

titthiyehi titthiyasvakehi, tasmi bhikkhave samaye bhikkhussa eva hoti


aha kho etarahi kio viharmi bhikkh|hi bhikkhunhi upsakehi
upsikhi ra rjamahmattehi titthiyeti titthiyasvakehi, yan|nha
eko gaasm v|pakaho vihareyyanti. So vivitta sensana bhajati
araa rukkham|la pabbata kandara giriguha susna
vanapattha abbhoksa pallapuja, so araagato v rukkham|lagato
v sugragato v nisdati palla~ka bhujitv uju kya paidhya
parimukha sati upahapetv.
So abhijjha loke pahya vigatbhijjhena cetas viharati, abhijjhya
citta parisodheti. Bypdapadosa pahya abypannacitto viharati
sabbapabh|tahitnukamp, bypdapados citta parisodheti.
Thinamiddha pahya vigatathinamiddho viharati lokasa sato
sampjno, thinamiddh citta parisodheti. Uddhaccakukkucca pahya
anuddhato viharati ajjhatta v|pasantacitto, uddhaccakukkucc citta
parisodheti. Vicikiccha pahya tiavicikiccho viharati akathakath
kusalesu dhammesu, vicikicchya citta parisodheti. So ime paca nvarae
pahya cetaso upakkilese paya dubbalkarae vivicceva kmehi vivicca
akusalehi dhammehi savitakka savicra vivekaja ptisukha pahama
jhna upasampajja viharati. So attamano soa saharati1.
Vitakkavicrna v|pasam -pa- dutiya jhna. Tatiya jhna.
Catuttha jhna upasampajja viharati. So attamano soa saharati.
Sabbaso r|pasana samatikkam paighasana attha~gam
nnattasana amanasikr ananto ksoti ksnacyatana
upasampajja viharati. So attamano soa saharati. Sabbaso
ksnacyatana samatikkamma ananta vianti
viacyatana upasampajja viharati. Sabbaso viacyatana
samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharati.
Sabbaso kicayatana samatikkamma nevasansayatana
upasampajja viharati. Sabbaso
______________________________________________________________
1. Kau sahanti (S, I), kau sahanati (Sy), ettha kauvanasadisa
jhnapaipakkha kilesadukkha vinetti attho.

4. Mahvagga

233

nevasansayatana samatikkamma savedayitanirodha


upasampajja viharati, paya cassa disv sav parikkh honti. So
attamano soa saharatti. . Navama.
10. Tapussasutta
41. Eka samaya Bhagav Mallesu viharati Uruvelakappa nma
Mallna nigamo. Atha kho Bhagav pubbahasamaya nivsetv
pattacvaramdya Uruvelakappa piya pvisi, Uruvelakappe piya
caritv pacchbhatta piaptapaikkanto yasmanta nanda mantesi
idheva tva tva nanda hoti, yvha mahvana ajjhoghmi
divvihryti. Eva bhanteti kho yasm nando Bhagavato
paccassosi. Atha kho Bhagav mahvana ajjhoghetv aatarasmi
rukkham|le divvihra nisdi.
Atha kho Tapusso gahapati yenyasm nando tenupasa~kami,
upasa~kamitv yasmanta nanda abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinno kho Tapusso gahapati yasmanta nanda
etadavoca
Maya bhante nanda gih kmabhogino kmrm kmarat
kmasammudit, tesa no bhante amhka gihna kmabhogna
kmrmna kmaratna kmasammuditna papto viya khyati,
yadida nekkhamma. Suta meta bhante imasmi dhammavinaye
daharna daharna bhikkh|na nekkhamme citta pakkhandati pasdati
santihati vimuccati eta santanti passato1. Tayida bhante imasmi
dhammavinaye bhikkh|na bahun janena visabhgo, yadida
nekkhammanti.
Atthi kho eta gahapati kathpbhata Bhagavanta dassanya, yma
gahapati yena Bhagav tenupasa~kamissma, upasa~kamitv Bhagavato
etamattha rocessma, yath no Bhagav bykarissati, tath na
dhressmti.
Eva bhanteti kho Tapusso gahapati yasmato nandassa paccassosi.
Atha kho yasm nando Tapussena gahapatin
______________________________________________________________
1. Passata (?)

234

Navakaniptapi

saddhi yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta


abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho yasm nando
Bhagavanta etadavoca
Aya bhante Tapusso gahapati evamha maya bhante nanda gih
kmabhogino kmrm kmarat kmasammudit, tesa no bhante
amhka gihna kmabhogna kmrmna kmaratna
kmasammuditna papto viya khyati, yadida nekkhamma. Suta
meta bhante imasmi dhammavinaye daharna daharna bhikkh|na
nekkhamme citta pakkhandati pasdati santihati vimuccati eta santanti
passato. Tayida bhante imasmi dhammavinaye bhikkh|na bahun
janena visabhgo, yadida nekkhammanti.
Evameta nanda, evameta nanda, mayhampi kho nanda
pubbeva sambodh anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi
sdhu nekkhamma sdhu pavivekoti. Tassa mayha nanda
nekkhamme citta na pakkhandati nappasdati na santihati na vimuccati
eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi ko nukho hetu
ko paccayo, yena me nekkhamme citta na pakkhandati nappasdati na
santihati na vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda
etadahosi kmesu kho me dnavo adiho, so ca me abahulkato.
Nekkhamme ca nisaso anadhigato, so ca me ansevito. Tasm me
nekkhamme citta na pakkhandati nappasdati na santihati na vimuccati
eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi sace kho aha
kmesu dnava disv ta bahula kareyya1, nekkhamme nisasa
adhigamma tamseveyya. hna kho paneta vijjati, ya me
nekkhamme citta pakkhandeyya pasdeyya santiheyya vimucceyya eta
santanti passato. So kho aha nanda aparena samayena kmesu
dnava disv ta bahulamaksi, nekkhamme nisasa adhigamma
tamsevi. Tassa mayha nanda nekkhamme citta pakkhandati pasdati
santihati vimuccati eta santanti passato, so kho aha nanda vivicceva
kmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka savicra vivekaja
ptisukha pahama jhna upasampajja viharmi. Tassa mayha
nanda imin vihrena viharato kmasahagat samanasikr
samudcaranti, svassa me hoti
______________________________________________________________
1. Bahulkareyya (S, Sy, I)

4. Mahvagga

235

bdho. Seyyathpi nanda sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva


bdhya. Evamevassa me kmasahagat samanasikr samudcaranti,
svassa me hoti bdho.
Tassa mayha nanda etadahosi yan|nha vitakkavicrna
v|pasam -pa- dutiya jhna upasampajja vihareyyanti. Tassa mayha
nanda avitakke citta na pakkhandati nappasdati na santihati na
vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi ko nu
kho hetu ko paccayo, yena me avitakke citta na pakkhandati nappasdati
na santihati na vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda
etadahosi vitakkesu kho me dnavo adiho, so ca me abahulkato.
Avitakke ca nisaso anadhigato, so ca me ansevito. Tasm me avitakke
citta na pakkhandati nappasdati na santihati na vimuccati eta santanti
passato. Tassa mayha nanda etadahosi sace kho aha vitakkesu
dnava disv ta bahula kareyya, avitakke nisasa adhigamma
tamseveyya. hna kho paneta vijjati, ya me avitakke citta
pakkhandeyya pasdeyya santiheyya vimucceyya eta santanti passato.
So kho aha nanda aparena samayena vitakkesu dnava disv ta
bahulamaksi, avitakke nisasa adhigamma tamsevi. Tassa mayha
nanda avitakke citta pakkhandati pasdati santihati vimuccati eta
santanti passato. So kho aha nanda vitakkavicrna v|pasam -padutiya jhna upasampajja viharmi. Tassa mayha nanda imin
vihrena viharato vitakkasahagat samanasikr samudcaranti. Svassa
me hoti bdho. Seyyathpi nanda sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva
bdhya. Evamevassa me vitakkasahagat samanasikr samudcaranti,
svassa me hoti bdho.
Tassa mayha nanda etadahosi yan|nha ptiy ca virg
upekkhako ca vihareyya sato ca sampajno, sukhaca kyena
paisavedeyya, ya ta ariy cikkhanti upekkhako satim
sukhavihrti tatiya jhna upasampajja vihareyyanti. Tassa mayha
nanda nipptike citta na pakkhandati nappasdati na santihati na
vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi ko nu
kho hetu ko

236

Navakaniptapi

paccayo, yena me nipptike citta na pakkhandati nappasdati na santihati


na vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi
ptiy kho me dnavo adiho, so ca me abahulkato. Nipptike ca
nisaso anadhigato, so ca me ansevito. Tasm me nipptike citta na
pakkhandati nappasdati na santihati na vimuccati eta santanti passato.
Tassa mayha nanda etadahosi sace kho aha ptiy dnava disv ta
bahula kareyya, nipptike nisasa adhigamma tamseveyya,
hna kho paneta vijjati, ya me nipptike citta pakkhandeyya
pasdeyya santiheyya vimucceyya eta santanti passato. So kho aha
nanda aparena samayena ptiy dnava disv ta bahulamaksi,
nipptike nisasa adhigamma tamsevi. Tassa mayha nanda
nipptike citta pakkhandati pasdati santihati vimuccati eta santanti
passato. So kho aha nanda ptiy ca virg -pa- tatiya jhna
upasampajja viharmi. Tassa mayha nanda imin vihrena viharato
ptisahagat samanasikr samudcaranti, svassa me hoti bdho.
Seyyathpi nanda sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya.
Evamevassa me ptisahagat samanasikr samudcaranti, svassa me
hoti bdho.
Tassa mayha nanda etadahosi yan|nha sukhassa ca pahn
dukkhassa ca pahn pubbeva somanassadomanassna attha~gam
adukkhamasukha upekkhsatiprisuddhi catuttha jhna upasampajja
vihareyyanti. Tassa mayha nanda adukkhamasukhe citta na
pakkhandati nappasdati na santihati na vimuccati eta santanti passato.
Tassa mayha nanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo, yena me
adukkhamasukhe citta na pakkhandati nappasdati na santihati na
vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi
upekkhsukhe kho me dnavo adiho, so ca me abahulkato.
Adukkhamasukhe ca nisaso anadhigato, so ca me ansevito. Tasm me
adukkhamasukhe citta na pakkhandati nappasdati na santihati na
vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi sace
kho aha upekkhsukhe dnava disv ta bahula kareyya,
adukkhamasukhe nisasa adhigamma tamseveyya.

4. Mahvagga

237

hna kho paneta vijjati, ya me adukkhamasukhe citta


pakkhandeyya pasdeyya santiheyya vimucceyya eta santanti passato.
So kho aha nanda aparena samarena upekkhsukhe dnava disv ta
bahulamaksi, adukkhamasukhe nisasa adhigamma tamsevi. Tassa
mayha nanda adukkhamasukhe citta pakkhandati pasdati santihati
vimuccati eta santanti passato. So kho aha nanda sukhassa ca pahn
-pa- catuttha jhna upasampajja viharmi. Tassa mayha nanda imin
vihrena viharato upekkhsahagat samanasikr samudcaranti, svassa
me hoti bdho. Seyyathpi nanda sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva
bdhya. Evamevassa me upekkhsahagat samanasikr
samudcaranti, svassa me hoti bdho.
Tassa mayha nanda etadahosi yan|nha sabbaso r|pasana
samatikkam paighasana attha~gam nnattasana amanasikr
ananto ksoti ksnacyatana upasampajja vihareyyanti. Tassa
mayha nanda ksnacyatane citta na pakkhandati nappasdati na
santihati na vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda
etadahosi ko nukho hetu ko paccayo, yena me ksnacyatane citta na
pakkhandati nappasdati na santihati na vimuccati eta santanti passato.
Tassa mayha nanda etadahosi r|pesu kho me dnavo adiho, so ca
abahulkato. ksnacyatane ca nisaso anadhigato, so ca me ansevito.
Tasm me ksnacyatane citta na pakkhandati nappasdati na santihati
na vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi
sace kho aha r|pesu dnava disv ta bahula kareyya,
ksnacyatane nisasa adhigamma tamseveyya. hna kho
paneta vijjati, ya me ksnacyatane citta pakkhandeyya pasdeyya
santiheyya vimucceyya eta santanti passato. So kho aha nanda
aparena samayena r|pesu dnava disv ta bahulamaksi,
ksnacyatane nisasa adhigamma tamsevi. Tassa mayha
nanda ksnacyatane citta pakkhandati pasdati santihati vimuccati
eta santanti passato. So kho aha nanda sabbaso r|pasana

238

Navakaniptapi

samatikkam paighasana attha~gam nnattasana amanasikr


ananto ksoti ksnacyatana upasampajja viharmi. Tassa mayha
nanda imin vihrena viharato r|pasahagat samanasikr
samudcaranti, svassa me hoti bdho. Seyyathpi nanda sukhino
dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya. Evamevassa me r|pasahagat
samanasikr samudcaranti, svassa me hoti bdho.
Tassa mayha nanda etadahosi yan|nha sabbaso
ksnacyatana samatikkamma ananta vianti
viacyatana upasampajja vihareyyanti. Tassa mayha nanda
viacyatane citta na pakkhandati nappasdati na santihati na
vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi ko nu
kho hetu ko paccayo, yena me viacyatane citta na pakkhandati
nappasdati na santihati na vimuccati eta santanti passato. Tassa
mayha nanda etadahosi ksnacyatane kho me dnavo adiho, so
ca abahulkato. Viacyatane ca nisaso anadhigato, so ca me
ansevito. Tasm me viacyatane citta na pakkhandati nappasdati
na santihati na vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda
etadahosi sace kho aha ksnacyatane dnava disv ta bahula
kareyya, viacyatane nisasa adhigamma tamseveyya.
hna kho paneta vijjati, ya me viacyatane citta
pakkhandeyya pasdeyya santiheyya vimucceyya eta santanti passato.
So kho aha nanda aparena samayena ksnacyatane dnava disv
ta bahulamaksi, viacyatane nisasa adhigamma tamsevi.
Tassa mayha nanda viacyatane citta pakkhandati pasdati
santihati vimuccati eta santanti passato. So kho aha nanda sabbaso
ksnacyatana samatikkamma ananta via nti
viacyatana upasampajja viharmi. Tassa mayha nanda imin
vihrena viharato ksnacyatanasahagat samanasikr
samudcaranti, svassa me hoti bdho. Seyyathpi nanda sukhino
dukkha uppajjeyya yvadeva

4. Mahvagga

239

bdhya. Evamevassa me ksnacyatanasahagat samanasikr


samudcaranti, svassa me hoti bdho.
Tassa mayha nanda etadahosi yan|nha sabbaso
viacyatana samatikkamma natthi kicti kicayatana
upasampajja vihareyyanti. Tassa mayha nanda kicayatane citta
na pakkhandati nappasdati na santihati na vimuccati eta santanti
passato. Tassa mayha nanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo, yena
me kicayatane citta na pakkhandati nappasdati na santihati na
vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi
viacyatane kho me dnavo adiho, so ca me abahulkato.
kicayatane ca nisaso anadhigato, so ca me ansevito. Tasm me
kicayatane citta na pakkhandati nappasdati na santihati na
vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi sace
kho aha viacyatane dnava disv ta bahula kareyya,
kicayatane nisasa adhigamma tamseveyya. hna kho
paneta vijjati, ya me kicayatane citta pakkhandeyya pasdeyya
santiheyya vimucceyya eta santanti passato. So kho aha nanda
aparena samayena viacyatane dnava disv ta bahulamaksi,
kicayatane nisasa adhigamma tamsevi. Tassa mayha nanda
kicayatane citta pakkhandati pasdati santihati vimuccati eta
santanti passato. So kho aha nanda sabbaso viacyatana
samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharmi.
Tassa mayha nanda imin vihrena viharato viacyatanasahagat
samanasikr samudcaranti, svassa me hoti bdho. Seyyathpi nanda
sukhino dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya. Evamevassa me
viacyatanasahagat samanasikr samudcaranti, svassa me hoti
bdho.
Tassa mayha nanda etadahosi yan|nha sabbaso
kicayatana samatikkamma nevasansayatana upasampajja
vihareyyanti. Tassa mayha nanda nevasansayatane citta na
pakkhandati nappasdati na santihati na vimuccati eta santanti passato.
Tassa mayha nanda

240

Navakaniptapi

etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo, yena me nevasansayatane


citta na pakkhandati nappasdati na santihati na vimuccati eta santanti
passato. Tassa mayha nanda etadahosi kicayatane kho me
dnavo adiho, so ca me abahulkato. Nevasansayatane ca
nisaso anadhigato, so ca me ansevito. Tasm me
nevasansayatane citta na pakkhandati nappasdati na santihati na
vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi sace
kho aha kicayatane dnava disv ta bahula kareyya,
nevasansayatane nisasa adhigamma tamseveyya. hna
kho paneta vijjati, ya me nevasansayatane citta pakkhandeyya
pasdeyya santiheyya vimucceyya eta santanti passato. So kho aha
nanda aparena samayena kicayatane dnava disv ta
bahulamaksi, nevasansayatane nisasa adhigamma
tamsevi. Tassa mayha nanda nevasansayatane citta
pakkhandati pasdati santihati vimuccati eta santanti passato. So kho
aha nanda sabbaso kicayatana samatikkamma
nevasansayatana upasampajja viharmi. Tassa mayha nanda
imin vihrena viharato kicayatanasahagat samanasikr
samudcaranti, svassa me hoti bdho. Seyyathpi nanda sukhino
dukkha uppajjeyya yvadeva bdhya. Evamevassa me
kicayatanasahagat samanasikr samudcaranti, svassa me hoti
bdho.
Tassa mayha nanda etadahosi yan|nha
nevasansayatana samatikkamma savedayitanirodha
upasampajja vihareyyanti. Tassa mayha nanda savedayitanirodhe
citta na pakkhandati nappasdati na santihati na vimuccati eta
santanti passato. Tassa mayha nanda etadahosi ko nu kho hetu ko
paccayo, yena me savedayitanirodhe citta na pakkhandati nappasdati
na santihati na vimuccati eta santanti passato. Tassa mayha nanda
etadahosi nevasansayatane kho me dnavo adiho, so ca me
abahulkato. Savedayitanirodhe ca nisaso anadhigato,

4. Mahvagga

241

so ca me ansevito. Tasm me savedayitanirodhe citta na pakkhandati


nappasdati na santihati na vimuccati eta santanti passato. Tassa
mayha nanda etadahosi sace kho aha nevasansayatane
dnava disv ta bahula kareyya, savedayitanirodhe nisasa
adhigamma tamseveyya. hna kho paneta vijjati, ya me
savedayitanirodhe citta pakkhandeyya pasdeyya santiheyya
vimucceyya eta santanti passato. So kho aha nanda aparena
samayena nevasansayatane dnava disv ta bahulamaksi,
savedayitanirodhe nisasa adhigamma tamsevi. Tassa mayha
nanda savedayitanirodhe citta pakkhandati pasdati santihati
vimuccati eta santanti passato. So kho aha nanda sabbaso
nevasansayatana samatikkamma savedayitanirodha
upasampajja viharmi, paya ca me disv sav parikkhaya agamasu.
Yvakvacha nanda im nava anupubbavihrasampattiyo na
eva anulomapailoma sampajjmpi vuhahimpi, neva tvha nanda
sadevake loke samrake sabrahmake sassamaabrhmaiy pajya
sadevamanussya anuttara sammsambodhi abhisambuddhoti
paccasi. Yato ca kho aha nanda im nava
anupubbavihrasampattiyo eva anulomapailoma sampajjimpi
vuhahimpi, athha nanda sadevake loke samrake sabrahmake
sassamaabrhmaiy pajya sadevamanussya anuttara
sammsambodhi abhisambuddhoti paccasi, aca pana me
dassana udapdi akupp me cetovimutti1, ayamantim jti, natthi dni
punabbhavoti. . Dassama.
Mahvaggo catuttho.
Tassuddna
Dve Vihr ca Nibbna, Gv Jhnena pacama.
nando Brhma Devo, Ngena Tapussena cti.
______________________________________________________________
1. Vimutti (Ka-S, Ka)

Navakaniptapi

242

5. Smaavagga
1. Sambdhasutta
42. Eka samaya yasm nando Kosambiya viharati
Ghositrme. Atha kho yasm Udy yenyasm nando tenupasa~kami,
upasa~kamitv yasmat nandena saddhi sammodi, sammodanya
katha sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho
yasm Udy yasmanta nanda etadavocavuttamida vuso
Paclacaena devaputtena.
Sambdhe gata1 oksa, avidv bh|rimedhaso.
Yo jhnamabujjhi Buddho, pailnanisabho munti.
Katamo vuso sambdho, katamo sambdhe oksdhigamo vutto
Bhagavatti. Pacime vuso kmagu sambdho vutto Bhagavat. Katame
paca? Cakkhuvieyy r|p ih kant manp piyar|p km|pasahit
rajany. Sotavieyy sadd -pa-. Ghnavieyy gandh. Jivhvieyy
ras. Kyavieyy phohabb ih kant manp piyar|p km|pasahit
rajany. Ime kho vuso paca kmagu sambdho vutto Bhagavat.
Idhvuso bhikkhu vivicceva kmehi -pa- pahama jhna
upasampajja viharati. Ettvatpi kho vuso sambdhe oksdhigamo vutto
Bhagavat pariyyena. Tatrpatthi sambdho, kica tattha sambdho,
yadeva tattha vitakkavicr aniruddh honti. Ayamettha sambdho.
Puna capara vuso bhikkhu vitakkavicrna v|pasam -pa- dutiya
jhna upasampajja viharati. Ettvatpi kho vuso sambdhe oksdhigamo
vutto Bhagavat pariyyena. Tatrapatthi sambdho, kica tattha sambodho,
yadeva tattha pti aniruddh hoti. Ayamettha sambdho.
______________________________________________________________
1. Sambdhe vata (S)

5. Smaavagga

243

Puna capara vuso bhikkhu ptiy ca virg -pa- tatiya jhna


upasampajja viharati. Ettvatpi kho vuso sambdhe oksdhigamo vutto
Bhagavat pariyyena. Tatrpatthi sambdho, kica tattha sambdho,
yadeva tattha upekkhsukha aniruddha hoti. Ayamettha sambdho.
Puna capara vuso bhikkhu sukhassa ca pahn -pa- catuttha
jhna upasampajja viharati. Ettvatpi kho vuso sambdhe oksdhigamo
vutto Bhagavat pariyyena. Tatrpatthi sambdho, kica tattha sambdho,
yadeva tattha r|pasa aniruddh hoti. Ayamettha sambdho.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso r|pasana samatikkam
paighasana attha~gam nnattasana amanasikr ananto
ksoti ksnacyatana upasampajja viharati. Ettvatpi kho vuso
sambdhe oksdhigamo vutto Bhagavat pariyyena. Tatrpatthi
sambdho, kica tattha sambdho, yadeva tattha ksnacyatanasa
aniruddh hoti. Ayamettha sambdho.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso ksnacyatana
samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja
viharati. Ettvatpi kho vuso sambdhe oksdhigamo vutto Bhagavat
pariyyena. Tatrpatthi sambodho, kica tattha sambdho yadeva tattha
viacyatanasa aniruddh hoti. Ayamettha sambdho.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso viacyatana
samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharati.
Ettvatpi kho vuso sambdhe oksdhigamo vutto Bhagavat pariyyena.
Tatrpatthi sambodho, kica tattha sambdho, yadeva tattha
kicayatanasa aniruddh hoti. Ayamettha sambdho.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso kicayatana
samatikkamma nevasansayatana upasampajja viharati. Ettvatpi
kho vuso sambdhe oksdhigamo vutto Bhagavat pariyyena.

Navakaniptapi

244

Tatrpatthi sambdho, kica tattha sambdho, yadeva tattha


nevasansayatanasa aniruddh hoti. Ayamettha sambodho.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti. Ettvatpi kho vuso sambdhe oksdhigamo
vutto Bhagavat nippariyyenti. . Pahama.
2. Kyasakkhsutta
43. Kyasakkh kyasakkhti vuso vuccati, kittvat nu kho vuso
kyasakkh vutto Bhagavatti. Idhvuso bhikkhu vivicceva kmehi -papahama jhna upasampajja viharati. Yath yath ca tadyatana, tath
tath na kyena phusitv viharati. Ettvatpi kho vuso kyasakkh vutto
Bhagavat pariyyena. (1)
Puna capara vuso bhikkhu vitakkavicrna v|pasam -pa- dutiya
jhna. Tatiya jhna. Catuttha jhna upasampajja viharati. Yath
yath ca tadyatana, tath tath na kyena phusitv viharati. Ettvatpi
kho vuso kyasakkh vutto Bhagavat pariyyena. (2-4)
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso r|pasana samatikkam
paighasana attha~gam nnattasana amanasikr ananto
ksoti ksnacyatana upasampajja viharati. Yath yath ca
tadyatana, tath tath na kyena phusitv viharati. Ettvatpi kho vuso
kyasakkh vutto Bhagavat pariyyena -pa-. (5-8)
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti. Yath yath ca tadyatana, tath tath na
kyena phusitv viharati. Ettvatpi kho vuso kyasakkh vutto Bhagavat
nippariyyenti. (9). Dutiya.

5. Smaavagga

245

3. Pavimuttasutta
44. Pavimutto pavimuttoti vuso vuccati, kittvat nu kho
vuso pavimutto vutto Bhagavatti. Idhvuso bhikkhu vivicceva kmehi
-pa- pahama jhna upasampajja viharati, paya ca na pajnti.
Ettvatpi kho vuso pavimutto vutto Bhagavat pariyyena -pa-.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti, paya ca na pajnti. Ettvatpi kho vuso
pavimutto vutto Bhagavat nippariyyenti. . Tatiya.
4. Ubhatobhgavimuttasutta
45. Ubhatobhgavimutto ubhatobhgavimuttoti vuso vuccati,
kittvat nu kho vuso ubhatobhgavimutto vutto Bhagavatti. Idhvuso
bhikkhu vivicceva kmehi -pa- pahama jhna upasampajja viharati,
yath yath ca tadyatana, tath tath na kyena phusitv viharati,
paya ca na pajnti. Ettvatpi kho vuso ubhatobhgavimutto vutto
Bhagavat pariyyena -pa-.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti, yath yath ca tadyatana, tath tath na
kyena phusitv viharati, paya ca na pajnti. Ettvatpi kho vuso
ubhatobhgavimutto vutto Bhagavat nippariyyenti. . Catuttha.
5. Sandihikadhammasutta
46. Sandihiko dhammo sandihiko dhammoti vuso vuccati,
kittvat nu kho vuso sandihiko dhammo vutto Bhagavatti. Idhvuso
bhikkhu vivicceva kmehi -pa- pahama jhna upasampajja viharati.

246

Navakaniptapi

Ettvabhpi kho vuso sandihiko dhammo vutto Bhagavat pariyyena


-pa-.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti. Ettvatpi kho vuso sandihiko dhammo
vutto Bhagavat nippariyyenti. . Pacama.
6. Sandihikanibbnasutta
47. Sandihika nibbna sandihika nibbnanti vuso vuccati,
kittvat nu kho vuso sandihika nibbna vutta Bhagavatti. Idhvuso
bhikkhu vivicceva kmehi -pa- pahama jhna upasampajja viharati.
Ettvatpi kho vuso sandihika nibbna vutta Bhagavat pariyyena
-pa-.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti. Ettvatpi kho vuso sandihika nibbna
vutta Bhagavat nippariyyenti. . Chaha.
7. Nibbnasutta
48. Nibbna nibbnanti vuso vuccati -pa-. . Sattama.
8. Parinibbnasutta
49. Parinibbna parinibbnanti -pa-. . Ahama.
9. Tada~ganibbnasutta
50. Tada~ganibbna tada~ganibbnanti vuso vuccati -pa-. .
Navama.
10. Dihadhammanibbnasutta
51. Dihadhammanibbna dihadhammanibbnanti vuso vuccati,
kittvat nu kho vuso dihadhammanibbna vutta Bhagavatti.
Idhvuso bhikkhu vivicceva

5. Smaavagga

247

kmehi -pa- pahama jhna upasampajja viharati. Ettvatpi kho vuso


dihadhammanibbna vutta Bhagavat pariyyena -pa-.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti. Ettvatpi kho vuso dihadhammanibbna
vutta Bhagavat nippariyyenti. . Dasama.
Smaavaggo pacamo.
Tassuddna
Sambdho Kyasakkh Pa, Ubhatobhgo Sandihik dve.
Nibbna Parinibbna, Tada~gadihadhammikena cti.

Pahamo pasako samatto.

2. Dutiyapasaka
(6) 1. Khemavagga
1. Khemasutta
52. Khema khemanti vuso vuccati, kittvat nu kho vuso khema
vutta Bhagavatti. Idhvuso bhikkhu vivicceva kmehi -pa- pahama
jhna upasampajja viharati. Ettvatpi kho vuso khema vutta
Bhagavat pariyyena -pa-.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti. Ettvatpi ko vuso khema vutta
Bhagavat nippariyyenti. . Pahama.
2. Khemappattasutta
53. Khemappatto khemappattoti vuso vuccati. . Dutiya.
3. Amatasutta
54. Amata amatanti vuso vuccati. . Tatiya.
4. Amatappattasutta
55. Amatappatto amatappattoti vuso vuccati. . Catuttha.
5. Abhayasutta
56. Abhaya abhayanti vuso vuccati. . Pacama.
6. Abhayappattasutta
57. Abhayappatto abhayappattoti vuso vuccati. . Chaha.
7. Passaddhisutta
58. Passaddhi passaddhti vuso vuccati. . Sattama.

(6) 1. Khemavagga

249

8. Anupubbapassaddhisutta
59. Anupubbapassaddhi anupubbapassaddhti vuso vuccati. .
Ahama.
9. Nirodhasutta
60. Nirodho nirodhoti vuso vuccati. . Navama.
10. Anupubbanirodhasutta
61. Anupubbanirodho anupubbanirodhoti vuso vuccati, kittvat nu
kho vuso anupubbanirodho vutto Bhagavatti. Idhvuso bhikkhu vivicceva
kmehi -pa- pahama jhna upasampajja viharati. Ettvatpi kho vuso
anupubbanirodho vutto Bhagavat pariyyena -pa-.
Puna capara vuso bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti. Ettvatpi kho vuso anupubbanirodho vutto
Bhagavat nippariyyenti. . Dasama.
11. Abhabbasutta
62. Nava bhikkhave dhamme appahya abhabbo arahatta
sacchiktu. Katame nava? Rga dosa moha kodha upanha
makkha pasa issa macchariya. Ime kho bhikkhave nava dhamme
appahya abhabbo arahatta sacchiktu. Nava bhikkhave dhamme
pahya bhabbo arahatta sacchiktu. Katame nava? Rga dosa
moha kodha upanha makkha pasa isa macchariya. Ime kho
bhikkhave nava dhamme pahya bhabbo arahatta sacchiktunti. .
Ekdasama.
Khemavaggo pahamo.
Tassuddna
Khemo ca Amata ceva, Abhaya Passaddhyena ca.
Nirodho Anupubbo ca, dhamma pahya Bhabbena cti.

250

Navakaniptapi
(7) 2. Satipahnavagga
1. Sikkhdubbalyasutta

63. Pacimni bhikkhave sikkhdubbalyni. Katamni paca?


Ptipto adinndna kmesumicchcro musvdo
suramerayamajjapamdahna. Imni kho bhikkhave paca
sikkhdubbalyni.
Imesa kho bhikkhave pacanna sikkhdubbalyna pahnya
cattro satipahn bhvetabb. Katame cattro? Idha bhikkhave bhikkhu
kye kynupass viharati tp sampajno satim vineyya loke
abhijjhdomanassa. Vedansu -pa- citte. Dhammesu dhammnupass
viharati tp sampajno satim vineyya loke abhijjhdomanassa. Imesa
kho bhikkhave pacanna sikkhdubbalyna pahnya ime cattro
satipahn bhvetabbti. . Pahama.
2. Nvaraasutta
64. Pacimni bhikkhave nvarani. Katamni paca?
Kmacchandanvaraa bypdanvaraa thinamiddhanvaraa
uddhaccakukkuccanvaraa vicikicchnvaraa, imni kho bhikkhave
paca nvarani.
Imesa kho bhikkhave pacanna nvarana pahnya cattro
satipahn bhvetabb. Katame cattro? Idha bhikkhave bhikkhu kye
kynupass viharati tp sampajno satim vineyya loke
abhijjhdomanassa. Vedansu -pa- citte. Dhammesu dhammnupass
viharati tp sampajno satim vineyya loke abhijjhdomanassa. Imesa
kho bhikkhave pacanna nvarana pahnya ime cattro satipahn
bhvetabbti. . Dutiya.
3. Kmaguasutta
65. Pacime bhikkhave kmagu. Katame paca? Cakkhuvieyy
r|p ih kant manp piyar|p km|pasahit rajany. Sotavieyy
sadd -pa-. Ghnavieyy gandh. Jivhvieyy ras. Kyavieyy

(7) 2. Satipahnavagga

251

phohabb ih kant manp piyar|p km|pasahit rajany. Ime kho


bhikkhave paca kmagu.
Imesa kho bhikkhave pacanna kmaguna pahnya -pa-. Ime
cattro satipahn bhvetabbti. . Tatiya.
4. Updnakkhandhasutta
66. Pacime bhikkhave updnakkhandh. Katame paca?
R|pupdnakkhandho vedanupdnakkhandho saupdnakkhandho
sa~khrupdnakkhandho viupdnakkhandho. Ime kho bhikkhave
pacupdnakkhandh.
Imesa kho bhikkhave pacanna updnakkhandhna pahnya
-pa-. Ime cattro satipahn bhvetabbti. . Catuttha.
5. Orambhgiyasutta
67. Pacimni bhikkhave orambhgiyni sayojanni. Katamni
paca? Sakkyadihi vicikicch slabbataparmso kmacchando bypdo.
Imni kho bhikkhave pacorambhgiyni sayojanni.
Imesa kho bhikkhave pacanna orambhgiyna sayojanna
pahnya -pa-. Ime cattro satipahn bhvetabbti. . Pacama.
6. Gatisutta
68. Pacim bhikkhave gatiyo. Katam paca? Nirayo tiracchnayoni
pettivisayo manuss dev. Im kho bhikkhave paca gatiyo.
Imsa kho bhikkhave pacanna gatna pahnya -pa-. Ime cattro
satipahn bhvetabbti. . Chaha.
7. Macchariyasutta
69. Pacimni bhikkhave macchariyni. Katamni paca?
vsamacchariya kulamacchariya lbhamacchariya
vaamacchariya dhammamacchariya. Imni kho bhikkhave paca
macchariyni.

252

Navakaniptapi

Imesa kho bhikkhave pacanna macchariyna pahnya -pa-. Ime


cattro satipahn bhvetabbti. . Sattama.
8. Uddhambhgiyasutta
70. Pacimni bhikkhave uddhambhgiyni sayojanni. Katamni
paca? R|pargo ar|pargo mno uddhacca avijj. Imni kho bhikkhave
pacuddhambhgiyni sayojanni.
Imesa kho bhikkhave pacanna uddhambhgiyna sayojanna
pahnya -pa-. Ime cattro satipahn bhvetabbti. . Ahama.
9. Cetokhilasutta
71. * Pacime bhikkhave cetokhil1. Katame paca? Idha bhikkhave
bhikkhu Satthari ka~khati vicikicchati ndhimuccati na sampasdati. Yo so
bhikkhave bhikkhu Satthari ka~khati vicikicchati ndhimuccati na
sampasdati, tassa citta na namati tappya anuyogya staccya
padhnya. Yassa citta na namati tappya anuyogya staccya
padhnya. Aya pahamo cetokhilo.
Puna capara bhikkhave bhikkhu dhamme ka~khati -pa- saghe
ka~khati sikkhya ka~khati sabrahmacrsu kupito hoti anattamano
hatacitto khilajto. Yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacrsu kupito hoti
anattamano hatacitto khilajto, tassa citta na namati tappya anuyogya
staccya padhnya. Yassa citta na namati tappya anuyogya staccya
padhnya. Aya pacamo cetokhilo.
Imesa kho bhikkhave pacanna cetokhilna pahnya -pa-. Ime
cattro satipahn bhvetabbti. . Navama.
10. Cetasovinibandhasutta
72. Pacime bhikkhave cetasovinibandh2. Katame paca? Idha
bhikkhave bhikkhu kmesu avtargo hoti avigatacchando avigatapemo
______________________________________________________________
1. Cetokhl (Ka)
2. Cetovinibaddh (Sratthadpank) A 2. 218; D 3. 199 pihesupi.
* A 2. 217; D 3. 198; Ma 1. 145 pihesupi.

(7) 2. Satipahnavagga

253

avigatapipso avigatapariho avigatataho. Yo so bhikkhave bhikkhu


kmesu avtargo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipso
avigatapariho avigatataho, tassa citta na namati tappya anuyogya
staccya padhnya. Yassa citta na namati tappya anuyogya staccya
padhnya. Aya pahamo cetasovinibandho.
Puna capara bhikkhave bhikkhu kye avtargo hoti -pa- r|pe
avtargo hoti. Yvadattha udarvadehaka bhujitv seyyasukha
passasukha middhasukha anuyutto viharati. Aatara devanikya
paidhya brahmacariya carati iminha slena v vatena v tapena v
brahmacariyena v devo v bhavissmi devaataro vti. Yo so bhikkhave
bhikkhu aatara devanikya paidhya brahmacariya carati
iminha slena v vatena v tapena v brahmacariyena v devo v
bhavissmi devaataro vti. Tassa citta na namati tappya anuyogya
staccya padhnya. Yassa citta na namati tappya anuyogya staccya
padhnya. Aya pacamo cetasovinibandho. Ime kho bhikkhave paca
cetasovinibandh.
Imesa kho bhikkhave pacanna cetasovinibandhna pahnya
cattro satipahn bhvetabb. Katame cattro? Idha bhikkhave bhikkhu
kye kynupass viharati tp sampajno satim vineyyaloke
abhijjhdomanassa. Vedansu -pa- citte. Dhammesu dhammnupass
viharati tp sampajno satim vineyya loke abhijjhdomanassa. Imesa
kho bhikkhave pacanna cetasovinibandhna pahnya ime cattro
satipahn bhvetabbti. . Dasama.
Satipahnavaggo dutiyo.
Tassuddna
Sikkh Nvarakm, Khandh ca Orambhgiy Gati.
Macchera Uddhambhgiy ahama, Cetokhil Vinibandhti.

254

Navakaniptapi
(8) 3. Sammappadhnavagga
1. Sikkhasutta

73. Pacimni bhikkhave sikkhdubbalyni. Katamni paca?


Ptipto -pa- surmerayamajjapamdahna. Imni kho bhikkhave
paca sikkhdubbalyni.
Imesa kho bhikkhave pacanna sikkhdubbalyna pahnya
cattro sammappadhn bhvetabb. Katame cattro? Idha bhikkhave
bhikkhu anuppannna ppakna akusalna dhammna anuppdya
chanda janeti vyamati vriya rabhati citta paggahti padahati.
Uppannna ppakna akusalna dhammna pahnya chanda janeti
vyamati vriya rabhati citta paggahti padahati. Anuppannna
kusalna dhammna uppdya chanda janeti vyamati vriya
rabhati citta paggahti padahati. Uppannna kusalna dhammna
hitiy asammosya bhiyyobhvya vepullya bhvanya prip|riy
chanda janeti vyamati vriya rabhati citta paggahti padahati.
Imesa kho bhikkhave pacanna sikkhdubbalyna pahnya ime
cattro sammappadhn bhvetabbti. . Pahama.
74-81. (Yath satipahnavagge, tath sammappadhnavasena
vitthretabb.)
10. Cetasovinibandhasutta
82. Pacime bhikkhave cetasovinibandh. Katame paca? Idha
bhikkhave bhikkhu kmesu avtargo hoti -pa-. Ime kho bhikkhave paca
cetasovinibandh.
Imesa kho bhikkhave pacanna cetasovinibandhna pahnya
cattro sammappadhn bhvetabb. Katame cattro? Idha bhikkhave
bhikkhu anuppannna ppakna akusalna dhammna anuppdya
chanda janeti vyamati vriya rabhati citta paggahti padahati.
Uppannna ppakna akusalna dhammna pahnya.
Anuppannna kusalna dhammna uppdya. Uppannna kusalna
dhammna hitiy asammosya bhiyyobhvya vepullya bhvanya
prip|riy chanda janeti vyamati vriya rabhati citta paggahti

(9) 4. Iddhipdavagga

255

padahati. Imesa kho bhikkhave pacanna cetasovinibandhna


pahnya ime cattro sammappadhn bhvetabbti. . Dasama.
Sammappadhnavaggo tatiyo.
_____
(9) 4. Iddhipdavagga
1. Sikkhasutta
83. Pacimni bhikkhave sikkhdubbalyni. Katamni paca?
Ptipto -pa-. surmerayamajjapamdahna. Imni kho bhikkhave
paca sikkhdubbalyni.
Imesa kho bhikkhave pacanna sikkhdubbalyna pahnya
cattro iddhipd bhvetabb. Katame cattro? Idha bhikkhave bhikkhu
chandasamdhipadhnasa~khrasamanngata iddhipda bhveti,
vriyasamdhi. Cittasamdhi.
Vmassamdhipadhnasa~khrasamanngata iddhipda bhveti.
Imesa kho bhikkhave pacanna sikkhdubbalyna pahnya ime
cattro iddhipd bhvetabbti. . Pahama.
84-91. (Yath satipahnavagge, tath iddhipdavasena vitthretabb.)
10. Cetasovinibandhasutta
92. Pacime bhikkhave cetasovinibandh. Katame paca? Idha
bhikkhave bhikkhu kmesu avtargo hoti -pa-. Ime kho bhikkhave paca
cetasovinibandh.
Imesa kho bhikkhave pacanna cetasovinibandhna pahnya ime
cattro iddhipd bhvetabb. Katame cattro? Idha bhikkhave bhikkhu
chandasamdhipadhnasa~khrasamanngata iddhipda bhveti,
vriyasamdhi. Cittasamdhi.
Vmassamdhipadhnasa~khrasamanngata iddhipda bhveti.
Imesa kho bhikkhave pacanna cetasovinibandhna pahnya ime
cattro iddhipd bhvetabbti. . Dasama.
Iddhipdavaggo catuttho.

256

Navakaniptapi
Yatheva Satipahn, Padhn caturopi ca.
Cattro Iddhipd ca, tatheva Sampayojayeti.
_____
(10) 5. Rgapeyyla

93. Rgassa bhikkhave abhiya nava dhamm bhvetabb. Katame


nava? Asubhasa maraasa hre paik|lasa sabbaloke
anabhiratasa aniccasa anicce dukkhasa dukkhe anattasa
pahnasa virgasa, rgassa bhikkhave abhiya ime nava dhamm
bhvetabbti. (1)
94. Rgassa bhikkhave abhiya nava dhamm bhvetabb. Katame
nava? Pahama jhna. Dutiya jhna. Tatiya jhna. Catuttha
jhna. ksnacyatana. Viacyatana. kicayatana.
Nevasansayatana. Savedayitanirodho. Rgassa bhikkhave
abhiya ime nava dhamm bhvetabbti. (2)
95-112. Rgassa bhikkhave pariya -pa- parikkhayya -pa- pahnya
-pa- khayya -pa- vayya -pa- virgya -pa- nirodhya -pa- cgya -papainissaggya -pa-. Ime nava dhamm bhvetabb. (3-20)
113-432. Dosassa -pa-. Mohassa. Kodhassa. Upanhassa. Makkhassa.
Pasassa. Issya. Macchariyassa. Myya. Sheyyassa. Thambhassa.
Srambhassa. Mnassa. Atimnassa. Madassa. Pamdassa. Abhiya -papariya. Parikkhayya. Pahnya. Khayya. Vayya. Virgya.
Nirodhya. Cgya. Painissaggya -pa-. Ime nava dhamm bhvetabbti.
(21-340)
Rgapeyyla nihita.

Navakaniptapi nihit.

A~guttaranikya

Dasakaniptapi
_____
Namo tassa Bhagavat Arahato Sammsambuddhassa.

1. Pahamapasaka
1. nisasavagga
1. Kimatthiyasutta
1. Eva me sutaeka samaya Bhagav Svatthiya viharati
Jetavane Anthapiikassa rme. Atha kho yasm nando yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinno kho yasm nando Bhagavanta etadavoca
Kimatthiyni bhante kusalni slni kimnisasnti. Avippaisratthni
kho nanda kusalni slni avippaisrnisasnti.
Avippaisro pana bhante kimatthiyo kimnisasoti. Avippaisro kho
nanda pmojjattho pmojjnisasoti1.
Pmojja pana bhante kimatthiya kimnisasanti. Pmojja kho
nanda ptattha ptnisasanti.
Pti pana bhante kimatthiy kimnisasti. Pti kho nanda
passaddhatth passaddhnisasti.
______________________________________________________________
1. Pmujjattho pmujjnisasoti (S, Sy, I) upari 515 pihepi.

258

Dasakaniptapi

Passaddhi pana bhante kimatthiy kimnisasti. Passaddhi kho


nanda sukhatth sukhnisasti.
Sukha pana bhante kimatthiya kimnisasanti. Sukha kho nanda
samdhattha samdhnisasanti.
Samdhi pana bhante kimatthiyo kimnisasoti. Samdhi kho nanda
yathbh|taadassanattho yathbh|taadassannisasoti.
Yathbh|taadassana pana bhante kimatthiya kimnisasanti.
Yathbh|taadassana kho nanda nibbidvirgattha
nibbidvirgnisasanti.
Nibbidvirgo pana bhante kimatthiyo kimnisasoti. Nibbidvirgo
kho nanda vimuttiadassanattho vimuttiadassannisaso1.
Iti kho nanda kusalni slni avippaisratthni avippaisrnisasni,
avippaisro pmojjattho pmojjnisaso, pmojja ptattha
ptnisasa, pti passaddhatth passaddhnisas, passaddhi sukhatth
sukhnisas, sukha samdhattha samdhnisasa, samdhi
yathbh|taadassanattho yathbh|taadassannisaso,
yathbh|taadassana nibbidvirgattha nibbidvirgnisasa,
nibbidvirgo vimuttiadassanattho vimuttiadassannisaso. Iti kho
nanda kusalni slni anupubbena aggya parentti2. . Pahama.
2. Cetankarayasutta
2. * Slavato bhikkhave slasampannassa na cetanya karaya
avippaisro me uppajjat|ti, dhammat es bhikkhave ya slavato
slasampannassa avippaisro uppajjati. Avippaisrissa bhikkhave na
cetanya karaya pmojja me uppajjat|ti, dhammat es bhikkhave
ya avippaisrissa pmojja jyati. Pamuditassa bhikkhave na cetanya
karaya pti me upajjat|ti, dhammat es bhikkhave ya pamuditassa
pti uppajjati. Ptimanassa bhikkhave na cetanya karaya kyo me
passambhat|ti, dhammat es bhikkhave ya
______________________________________________________________
1. ...nisasoti (S, Ka)

2. Arahattya p|rentti (Sy)

* Upari 516 pihepi.

1. nisasavagga

259

ptimanassa kyo passambhati. Passaddhakyassa bhikkhave na cetanya


karaya sukha vediymti, dhammat es bhikkhave ya
passaddhakyo sukha vediyati. Sukhino bhikkhave na cetanya karaya
citta me samdhiyat|ti, dhammat es bhikkhave ya sukhino citta
samdhiyati. Samhitassa bhikkhave na cetanya karaya yathbh|ta
jnmi passmti, dhammat es bhikkhave ya samhito yathbh|ta
jnti passati. Yathbh|ta bhikkhave jnato passato na cetanya karaya
nibbindmi virajjmti, dhammat es bhikkhave ya yathbh|ta jna
passa nibbindati virajjati. Nibbinnassa1 bhikkhave virattassa na cetanya
karaya vimuttiadassana sacchikaromti, dhammat es bhikkhave
ya nibbinno2 viratto vimuttiadassana sacchikaroti.
Iti kho bhikkhave nibbidvirgo vimuttiadassanattho
vimuttiadassannisaso, yathbh|taadassana nibbidvirgattha
nibbidvirgnisasa, samdhi yathbh|taadassanattho
yathbh|taadassannisaso, sukha samdhattha samdhnisasa,
passaddhi sukhatth sukhnisas, pti passaddhatth passaddhnisas,
pmojja ptattha ptnisasa, avippaisro pmojjattho
pmojjnisaso, kusalni slni avippaisratthni avippaisrnisasni. Iti
kho bhikkhave dhamm dhamme abhisandenti, dhamm dhamme
parip|renti apr pra gamanyti. . Dutiya.
3. Pahama-upanisasutta
3. * Dusslassa bhikkhave slavipannassa hat|paniso hoti avippaisro,
avippaisre asati avippaisravipannassa hat|panisa hoti pmojja,
pmojje asati pmojjavipannassa hat|panis hoti pti, ptiy asati
ptivipannassa hat|panis hoti passaddhi, passaddhiy asati
passaddhivipannassa hat|panisa hoti sukha, sukhe asati sukhavipannassa
hat|paniso hoti sammsamdhi. Sammsamdhimhi asati
sammsamdhivipannassa hat|panisa hoti yathbh|taadassana,
yathbh|taadassane asati yathbh|taadassanavipannassa hat|paniso
hoti
______________________________________________________________
1. Nibbindassa (S, Ka)

2. Nibbindo (S, Ka)

* A 2. 16, upari 517 pihesupi.

260

Dasakaniptapi

nibbidvirgo, nibbidvirge asati nibbidvirgavipannassa hat|panisa


hoti vimuttiadassana. Seyyathpi bhikkhave rukkho
skhpalsavipanno, tassa papaikpi na prip|ri gacchati, tacopi.
Pheggupi. Sropi na prip|ri gacchati. Evameva kho bhikkhave
dusslassa slavipannassa hat|paniso hoti avippaisaro, avippaisre asati
avippaisravipannassa hat|panisa hoti -pa- vimuttiadassana.
Slavato bhikkhave slasampannassa upanisasampanno hoti avippaisro,
avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti
pmojja, pmojje sati pmojjasampannassa upanisasampann hoti pti,
ptiy sati ptisampannassa upanisasampann hoti passaddhi, passaddhiy
sati passaddhisampannassa upanisasampanna hoti sukha, sukhe sati
sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammsamdhi,
sammsamdhimhi sati sammsamdhisampannassa upanisasampanna hoti
yathbh|taadassana, yathbh|taadassane sati yathbh|taadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidvirgo, nibbidvirge
sati nibbidvirgasampannassa upanisasampanna hoti
vimuttiadassana. Seyyathpi bhikkhave rukkho skhpalsasampanno,
tassa papaikpi prip|ri gacchati, tacopi. Pheggupi. Sropi prip|ri
gacchati. Evameva kho bhikkhave slavato slasampannassa
upanisasampanno hoti avippaisro, avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti -pa- vimuttiadassananti. .
Tatiya.
4. Dutiya-upanisasutta
4. * Tatra kho yasm stiputto bhikkh| mantesi -pa-. Dusslassa
vuso slavipannassa hat|paniso hoti avippaisro, avippaisre asati
avippaisravipannassa hat|panisa hoti -pa- vimuttiadassana.
Seyyathpi vuso rukkho skhpalsavipanno, tassa papaikpi na prip|ri
gacchati, tacopi. Pheggupi. Sropi na prip|ri gacchati. Evameva kho
vuso dusslassa slavipannassa hat|paniso hoti avippaisro, avippaisre
asati avippaisravipannassa hat|panisa hoti -pa- vimuttiadassana.
______________________________________________________________
* Upari 519 pihepi.

1. nisasavagga

261

Slavato vuso slasampannassa upanisasampanno hoti avippaisro,


avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti -pavimuttiadassana. Seyyathpi vuso rukkho skhpalsasampanno, tassa
papaikpi prip|ri gacchati, tacopi. Pheggupi. Sropi prip|ri gacchati.
Evameva kho vuso slavato slasampannassa upanisasampanno hoti
avippaisro, avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna
hoti -pa- vimuttiadassananti. . Catuttha.
5. Tatiya-upanisasutta
5. * Tatra kho yasm nando bhikkh| mantesi -pa-. Dusslassa vuso
slavipannassa hat|paniso hoti avippaisro, avippaisre asati
avippaisravipannassa hat|panisa hoti pmojja, pmojje asati
pmojjavipannassa hat|panis hoti pti, ptiy asati ptivipannassa
hat|panis hoti passaddhi, passaddhiy asati passaddhivipannassa
hat|panisa hoti sukha, sukhe asati sukhavipannassa hat|paniso hoti
sammsamdhi, sammsamdhimhi asati sammsamdhivipannassa
hat|panisa hoti yathbh|taadassana, yathbh|taadassane asati
yathbh|taadassanavipannassa hat|paniso hoti nibbidvirgo,
nibbidvirge asati nibbidvirgavipannassa hat|panisa hoti
vimuttiadassana. Seyyathpi vuso rukkho skhpalsavipanno, tassa
papaikpi na prip|ri gacchati, tacopi. Pheggupi. Sropi na prip|ri
gacchati. Evameva kho vuso duslassa slavipannassa hat|paniso hoti
avippaisro, avippaisre asati avippaisravipannassa hat|panisa hoti
-pa-. vimuttiadassana.
Slavato vuso slasampannassa upanisasampanno hoti avippaisro,
avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti
pmojja, pmojje sati pmojjasampannassa upanisasampann hoti pti,
ptiy sati ptisampannassa upanisasampann hoti passaddhi, passaddhiy
sati passaddhisampannassa upanisasampanna hoti sukha, sukhe sati
sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammsamdhi,
sammsamdhimhi sati sammsamdhisampannassa upanisasampanna hoti
yathbh|taadassana, yathbh|taa______________________________________________________________
* Upari 520 pihepi.

262

Dasakaniptapi

dassane sati yathbh|taadassanasampannassa upanisasampanno hoti


nibbidvirgo, nibbidvirge sati nibbidvirgasampannassa
upanisasampanna hoti vimuttiadassana. Seyyathpi vuso rukkho
skhpalsasampanno, tassa papaikpi prip|ri gacchati, tacopi.
Pheggupi. Sropi prip|ri gacchati. Evameva kho vuso slavato
slasampannassa upanisasampanno hoti avippaisro, avippaisre sati
avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti -pavimuttiadassananti. . Pacama.
6. Samdhisutta
6. * Atha kho yasm nando yena Bhagav tenupasa~kami -paekamanta nisinno kho yasm nando Bhagavanta etadavoca siy nu
kho bhante bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath neva pathaviya
pathavisa1 assa, na pasmi posa assa, na tejasmi tejosa assa,
na vyasmi vyosa assa, na ksnacyatane ksnacyatanasa
assa, na viacyatane viacyatanasa assa, na kicayatane
kicayatanasa assa, na nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke idhalokasa assa, na paraloke paralokasa
assa, sa ca pana assti. Siy nanda bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa, na pasmi
posa assa, na tejasmi tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na
ksnacyatane ksnacyatanasa assa, na viacyatane
viacyatanasa assa, na kicayatane kicayatanasa assa,
na nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke
idhalokasa assa, na paraloke paralokasa assa, sa ca pana assti.
Yath katha pana bhante siy bhikkhuno tathr|po samdhipailbho,
yath neva pathaviya pathavisa assa, na pasmi posa assa, na
tejasmi tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na ksnacyatane
ksnacyatanasa assa,
______________________________________________________________
* Upari 551 pihepi.

1. Pahavisa (S), pahavsa (Sy)

1. nisasavagga

263

na viacyatane viacyatanasa assa, na kicayatane


kicayatanasa assa, na nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke idhalokasa assa, na paraloke paralokasa
assa, sa ca pana assti.
Idhnanda bhikkhu eva sa hoti eta santa eta pata,
yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo tahkkhayo virgo
nirodho nibbnanti. Eva kho nanda siy bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa, na pasmi
posa assa, na tejasmi tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na
ksnacyatane ksnacyatanasa assa, na viacyatane
viacyatanasa assa, na kicayatane kicayatanasa assa,
na nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke
idhalokasa assa, na paraloke paralokasa assa, sa ca pana assti. .
Chaha.
7. Sriputtasutta
7. Atha kho yasm nando yenyasm Sriputto tenupasa~kami,
upasa~kamitv yasmat Sriputtena saddhi sammodi, sammodanya
katha sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho
yasm nando yasmanta Sriputta etadavoca
Siy nu kho vuso Sriputta bhikkhuno tathr|po samdhipailbho,
yath neva pathaviya pathavisa assa, na pasmi posa assa, na
tejasmi tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na ksnacyatane
ksnacyatanasa assa, na viacyatane viacyatanasa
assa, na kicayatane kicayatanasa assa, na nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke idhalokasa assa,
na paraloke paralokasa assa, sa ca pana assti.

264

Dasakaniptapi

Siy vuso nanda bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath neva


pathaviya pathavisa assa -pa- na paraloke paralokasa assa, sa ca
pana assti.
Yath katha panvuso Sriputta siy bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- sa ca
pana assti. Ekamidha vuso nanda samaya idheva Svatthiya
viharmi andhavanasmi, tatthha1 tathr|pa samdhi sampajji2,
yath neva pathaviya pathavisa ahosi, na pasmi posa ahosi,
na tejasmi tejosa ahosi, na vyasmi vyosa ahosi, na
ksnacyatane ksnacyatanasa ahosi, na viacyatane
viacyatanasa ahosi, na kicayatane kicayatanasa
ahosi, na nevasansayatane nevasansayatanasa ahosi,
na idhaloke idhalokasa ahosi, na paraloke paralokasa ahosi, sa
ca pana ahosinti.
Ki sa panyasm Sriputto3 tasmi samaye ahosti.
Bhavanirodho nibbna bhavanirodho nibbnanti kho me vuso ava
sa uppajjati, ava sa nirujjhati. Seyyathpi vuso sakalikaggissa
jhyamnassa ava acci uppajjati, ava acci nirujjhati. Evameva kho
vuso bhavanirodho nibbna bhavanirodho nibbnanti ava sa
uppajjati, ava sa nirujjhati. Bhavanirodho nibbnanti4 sa ca
panha vuso tasmi samaye ahosinti. . Sattama.
8. Jhnasutta
8. Saddho ca5 bhikkhave bhikkhu hoti no ca6 slav, eva so tena~gena
aparip|ro hoti. Tena ta a~ga parip|retabba kintha saddho ca assa
slav cti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti slav ca, eva
so tena~gena parip|ro hoti.
______________________________________________________________
1. Athha (Ka)
2. Pailabhmi (Ka)
3. Kisa panvuso Sriputta (Ka)
4. Nibbna (S, Ka)
5. Imasmi vkye aya ca-kro natthi Symapotthake.
6. No (Sy) evamuparipi. Heh 133 pihepi.

1. nisasavagga

265

Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti slav ca no ca bahussuto -pabahussuto ca no ca dhammakathiko. Dhammakathiko ca no ca parisvacaro.
Parisvacaro ca no ca visrado parisya dhamma deseti. Visrado ca
parisya dhamma deseti no ca vinayadharo. Vinayadharo ca no ca
raiko1 pantasensano. raiko ca pantasensano no ca catunna
jhnna bhicetasikna dihadhammasukhavihrna nikmalbh hoti
akicchalbh akasiralbh. Catunnaca jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh
no ca savna khay ansava cetovimutti pavimutti diheva
dhamme saya abhi sacchikatv upasampajja viharati, eva so
tena~gena aparip|ro hoti. Tena ta a~ga parip|retabba kintha
saddho ca assa slav ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisvacaro ca,
visrado ca parisya dhamma deseyya, vinayadharo ca raiko ca
pantasensano, catunnaca jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh assa akicchalbh akasiralbh,
savnaca khay ansava cetovimutti pavimutti diheva dhamme
saya abhi sacchikatv upasampajja vihareyyanti.
Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti slav ca bahussuto ca
dhammakathiko ca parisvacaro ca, visrado ca parisya dhamma deseti,
vinayadharo ca raiko ca pantasensano, catunnaca jhnna
bhicetasikna dihadhammasukhavihrna nikmalbh hoti
akicchalbh akasiralbh, savnaca khay ansava cetovimutti
pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv upasampajja
viharati. Eva so tena~gena parip|ro hoti. Imehi kho bhikkhave dasahi
dhammehi samanngato bhikkhu samantapsdiko ca hoti
sabbkraparip|ro cti. . Ahama.
9. Santavimokkhasutta
9. Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti no ca slav -pa- slav ca no ca
bahussuto. Bahussuto ca no ca dhammakathiko, dhammakathiko ca
______________________________________________________________
1. raako (Ka)

266

Dasakaniptapi

no ca parisvacaro. Parisvacaro ca no ca visrado parisya dhamma


deseti. Visrado ca parisya dhamma deseti no ca vinayadharo.
Vinayadharo ca no ca raiko pantasensano. raiko ca pantasensano
no ca ye te sant vimokkh atikkamma r|pe rupp, te kyena phusitv
viharati. Ye te sant vimokkh atikkamma r|pe rupp, te ca kyena
phusitv viharati, no ca savna khay ansava cetovimutti
pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv upasampajja
viharati, eva so tena~gena aparip|ro hoti. Tena ta a~ga
parip|retabba kintha saddho ca assa slav ca bahussuto ca
dhammakathiko ca parisvacaro ca, visrado ca parisya dhamma
deseyya, vinayadharo ca raiko ca pantasensano, ye te sant vimokkh
atikkamma r|pe rupp, te ca kyena phusitv vihareyya, savnaca
khay ansava cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya
abhi sacchikatv upasampajja vihareyyanti.
Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti slav ca bahussuto ca
dhammakathiko ca parisvacaro ca, visrado ca parisya dhamma deseti,
vinayadharo ca raiko ca pantasensano, ye te sant vimokkh atikkamma
r|pe rupp, te ca kyena phusitv viharati, savnaca khay ansava
cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv
upasampajja viharati. Eva so tena~gena parip|ro hoti. Imehi kho
bhikkhave dasahi dhammehi samanngato bhikkhu samantapsdiko ca hoti
sabbkraparip|ro cti. . Navama.
10. Vijjsutta
10. Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti no ca slav, eva so tena~gena
aparip|ro hoti. Tena ta a~ga parip|retabba kintha saddho ca assa
slav cti. Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti slav ca, eva
so tena~gena parip|ro hoti.
Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti slav ca no ca bahussuto, bahussuto
ca no ca dhammakathiko -pa- dhammakathiko ca no ca parisvacaro.
Parisvacaro ca no ca visrado parisya dhamma deseti.

1. nisasavagga

267

Visrado ca parisya dhamma deseti no ca vinayadharo. Vinayadharo ca


no ca anekavihita pubbenivsa anussarati, seyyathida, ekampi jti
dvepi jtiyo -pa- iti skra sa-uddesa anekavihita pubbenivsa
anussarati. Anekavihitaca -pa- pubbenivsa. Anussarati no ca dibbena
cakkhun visuddhena atikkantamnusakena -pa- yathkamm|page satte
pajnti. Dibbena ca cakkhun visuddhena atikkantamnusakena -payathkamm|page satte pajnti, no ca savna khay -pa- sacchikatv
upasampajja viharati, eva so tena~gena aparip|ro hoti. Tena ta a~ga
parip|retabba kintha saddho ca assa slav ca bahussuto ca
dhammakathiko ca parisvacaro ca, visrado ca parisya dhamma
deseyya, vinayadharo ca, anekavihitaca pubbenivsa anussareyya,
seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo -pa- iti skra sa-uddesa
anekavihita pubbenivsa anussareyya, dibbena ca cakkhun
visuddhena atikkantamnusakena -pa- yathkamm|page satte pajneyya,
savnaca khay -pa- sacchikatv upasampajja vihareyyanti.
Yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti slav ca bahussuto ca
dhammakathiko ca parisvacaro ca, visrado ca parisya dhamma deseti,
vinayadharo ca anekavihitaca pubbenivsa anussarati, seyyathida,
ekampi jti dvepi jtiyo -pa- iti skra sa-uddesa anekavihita
pubbenivsa anussarati, dibbena ca cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena -pa- yathkamm|page satte pajnti, savnaca
khay ansava cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya
abhi sacchikatv upasampajja viharati, eva so tena~gena parip|ro hoti.
Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngato bhikkhu
samantapsdiko ca hoti sabbkraparip|ro cti. . Dasama.
nisasavaggo pahamo.
Tassuddna
Kimatthiya Cetan ca, tayo Upanispi ca.
Samdhi Sriputto ca, Jhna Santena Vijjayti.

268

Dasakaniptapi
2. Nthavagga
1. Sensanasutta

11. Paca~gasamanngato bhikkhave bhikkhu paca~gasamanngata


sensana sevamno bhajamno nacirasseva savna khay ansava
cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv
upasampajja vihareyya.
Kathaca bhikkhave bhikkhu paca~gasamanngato hoti? Idha
bhikkhave bhikkhu saddho hoti, saddahati Tathgatassa bodhi itipi so
Bhagav -pa- Bhagavti, appbdho hoti appta~ko samavepkiniy
gahaiy samanngato ntistya nccuhya majjhimya
padhnakkhamya, asaho hoti amyv yathbh|ta attna vikatt
Satthari v vi|su v sabrahmacrsu, raddhavriyo viharati akusalna
dhammna pahnya kusalna dhammna upasampadya, thmav
dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, paav hoti
udayatthagminiy paya samanngato ariyya nibbedhikya samm
dukkhakkhayagminiy. Eva kho bhikkhave bhikkhu
paca~gasamanngato hoti.
Kathaca bhikkhave sensana paca~gasamanngata hoti? Idha
bhikkhave sensana ntid|ra hoti nccsanna
gamangamanasampanna div appkia ratti appasadda
appanigghosa appaasamakasavttapasarsapasamphassa1, tasmi
kho pana sensane viharantassa appakasirena uppajjanti
cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhr, tasmi kho pana
sensane ther bhikkh| viharanti bahussut gatgam dhammadhar
vinayadhar mtikdhar, te klena kla upasa~kamitv paripucchati
paripahati ida bhante katha imassa ko atthoti. Tassa te yasmanto
avivaaceva vivaranti, anuttnkataca uttni karonti, anekavihitesu ca
ka~khhniyesu dhammesu ka~kha paivinodenti. Eva kho bhikkhave
sensana paca~gasamanngata hoti. Paca~gasamanngato kho
bhikkhave bhikkhu paca~gasamanngata sensana sevamno
bhajamno
______________________________________________________________
1. Appaasa...sirisapasamphassa (S, Sy, I)

2. Nthavagga

269

nacirasseva savna khay -pa- sacchikatv upasampajja vihareyyti. .


Pahama.
2. Paca~gasutta
12. Paca~gavippahno bhikkhave bhikkhu paca~gasamanngato
imasmi dhammavinaye keval vusitav uttamapurisoti vuccati. Kathaca
bhikkhave bhikkhu paca~gavippahno hoti? Idha bhikkhave bhikkhuno
kmacchando pahno hoti, bypdo pahno hoti, thinamiddha1 pahna
hoti, uddhaccakukkucca pahna hoti, vicikicch pahn hoti. Eva kho
bhikkhave bhikkhu paca~gavippahno hoti.
Kathaca bhikkhave bhikkhu paca~gasamanngato hoti? Idha
bhikkhave bhikkhu asekhena slakkhandhena samanngato hoti, asekhena
samdhikkhandhena samanngato hoti, asekhena pakkhandhena
samanngato hoti, asekhena vimuttikkhandhena samanngato hoti, asekhena
vimuttiadassanakkhandhena samanngato hoti. Eva kho bhikkhave
bhikkhu paca~gasamanngato hoti.
Paca~gavippahno kho bhikkhave bhikkhu paca~gasamanngato
imasmi dhammavinaye keval vusitav uttamapurisoti vuccati.
Kmacchando ca bypdo, thinamiddhaca bhikkhuno.
Uddhacca vicikicch ca, sabbasova na vijjati.
Asekhena ca slena, asekhena samdhin.
Vimuttiy ca sampanno, ena ca tathvidho.
Sa ve paca~gasampanno, paca a~ge2 vivajjaya3.
Imasmi dhammavinaye, keval iti vuccatti. . Dutiya.
3. Sayojanasutta
13. Dasayimni bhikkhave sayojanni. Katamni dasa?
Pacorambhgiyni sayojanni pacuddhambhgiyni sayojanni.
Katamni
______________________________________________________________
1. Thnamiddha (S, Sy, I)

2. Paca~gni (Sy)

3. Vivajjiya (Ka)

270

Dasakaniptapi

pacorambhgiyni sayojanni? Sakkyadihi vicikicch


slabbataparmso kmacchando bypdo. Imni pacorambhgiyni
sayojanni.
Katamni pacuddhambhgiyni sayojanni? R|pargo ar|pargo
mno uddhacca avijj. Imni pacuddhambhgiyni sayojanni. Imni
kho bhikkhave dasa sayojannti. . Tatiya.
4. Cetokhilasutta
14. Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v bhikkhuniy v paca
cetokhil appahn paca cetasovinibandh asamucchinn, tassa y ratti v
divaso v gacchati, hniyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no vuddhi.
Katamassa paca cetokhil appahn honti? Idha bhikkhave bhikkhu
Satthari ka~khati vicikicchati ndhimuccati na sampasdati, yo so bhikkhave
bhikkhu Satthari ka~khati vicikicchati ndhimuccati na sampasdati, tassa
citta na namati tappya anuyogya staccya padhnya. Yassa citta na
namati tappya anuyogya staccya padhnya, evamassya pahamo
cetokhilo appahno hoti.
Puna capara bhikkhave bhikkhu dhamme ka~khati -pa- saghe
ka~khati. Sikkhya ka~khati. Sabrahmacrsu kupito hoti anattamano
hatacitto khilajto. Yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacrsu kupito hoti
anattamano hatacitto khilajto, tassa citta na namati tappya anuyogya
staccya padhnya. Yassa citta na namati tappya anuyogya staccya
padhnya, evamassya pacamo cetokhilo appahno hoti. Imassa paca
cetokhil appahn honti.
Katamassa paca cetasovinibandh asamucchinn honti? Idha
bhikkhave bhikkhu kmesu avtargo hoti avigatacchando avigatapemo
avigatapipso avigatapariho avigatataho. Yo so bhikkhave bhikkhu
kmesu avtargo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipso
avigatapariho

2. Nthavagga

271

avigatataho, tassa citta na namati tappya anuyogya staccya


padhnya. Yassa citta na namati tappya anuyogya staccya
padhnya, evamassya pahamo cetasovinibandho asamucchinno hoti.
Puna capara bhikkhave bhikkhu kye avtargo hoti -pa- r|pe
avtargo hoti -pa- yvadattha udarvadehaka bhujitv seyyasukha
passasukha middhasukha anuyutto viharati. Aatara devanikya
paidhya brahmacariya carati iminha slena v vatena v tapena v
brahmacariyena v devo v bhavissmi devaataro vti. Yo so bhikkhave
bhikkhu aatara devanikya paidhya brahmacariya carati
iminha slena v vatena v tapena v brahmacariyena v devo v
bhavissmi devaataro vti, tassa citta na namati tappya anuyogya
staccya padhnya. Yassa citta na namati tappya anuyogya staccya
padhnya, evamassya pacamo cetasovinibandho asamucchinno hoti.
Imassa paca cetasovinibandh asamucchinn honti.
Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v bhikkhuniy v ime paca
cetokhil appahn ime paca cetasovinibandh asamucchinn, tassa y ratti
v divaso v gacchati, hniyeva pika~kh kusalesu dhammesu no vuddhi.
Seyyathpi bhikkhave kapakkhe candassa y ratti v divaso v
gacchati, hyateva vaena, hyati maalena, hyati bhya, hyati
rohaparihena. Evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhussa v
bhikkhuniy v ime paca cetokhil appahn, ime paca cetasovinibandh
asamucchinn, tassa y ratti v divaso v gacchati, hniyeva pika~kh
kusalesu dhammesu no vuddhi.
Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v bhikkhuniy v paca cetokhil
pahn paca cetasovinibandh susamucchinn, tassa y ratti v divaso v
gacchati, vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu no parihni.

272

Dasakaniptapi
Katamassa paca cetokhil pahn honti? Idha bhikkhave bhikkhu

Satthari na ka~khati na vicikicchati adhimuccati sampasdati. Yo so


bhikkhave bhikkhu Satthari na ka~khati na vicikicchati adhimuccati
sampasdati, tassa citta namati tappya anuyogya staccya padhnya.
Yassa citta namati tappya anuyogya staccya padhnya.
Evamassya pahamo cetokhilo pahno hoti.
Puna capara bhikkhave bhikkhu dhamme na ka~khati -pa- saghe na
ka~khati. Sikkhya na ka~khati. Sabrahmacrsu na kupito hoti attamano na
hatacitto na khilajto. Yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacrsu na kupito
hoti attamano na hatacitto na khilajto tassa citta namati tappya
anuyogya staccya padhnya. Yassa citta namati tappya anuyogya
staccya padhnya, evamassya pacamo cetokhilo pahno hoti. Imassa
paca cetokhil pahn honti.
Katamassa paca cetasovinibandh susamucchinn honti, idha
bhikkhave bhikkhu kmesu vtargo hoti vigatacchando vigatapemo
vigatapipso vigatapariho vigatataho. Yo so bhikkhave bhikkhu kmesu
vtargo hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipso vigatapariho
vigatataho, tassa citta namati tappya anuyogya staccya padhnya.
Yassa citta namati tappya anuyogya staccya padhnya,
evamassya pahamo cetasovinibandho susamucchinno hoti.
Puna capara bhikkhave bhikkhu kye vtargo hoti -pa- r|pe vtargo
hoti -pa- na yvadattha udarvadehaka bhujitv seyyasukha
passasukha middhasukha anuyutto viharati, na aatara devanikya
paidhya brahmacariya carati iminha slena v vatena v tapena v
brahmacariyena v devo v bhavissmi devaataro vti. Yo so bhikkhave
bhikkhu na aatara devanikya paidhya -pa- devaataro vti, tassa
citta namati tappya anuyogya staccya padhnya. Yassa citta
namati tappya anuyogya staccya padhnya, evamassya pacamo

2. Nthavagga

273

cetasovinibandho susamucchinno hoti. Imassa paca cetasovinibandh


susamucchinn honti.
Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v bhikkhuniy v ime paca
cetokhil pahn ime paca cetasovinibandh susamucchinn, tassa y ratti
v divaso v gacchati, vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu no
parihni.
Seyyathpi bhikkhave juhapakkhe candassa y ratti v divaso v
gacchati, vahateva vaena, vahati maalena, vahati bhya,
vahati rohaparihena. Evameva kho bhikkhave yassa kassaci
bhikkhussa v bhikkhuniy v ime paca cetokhil pahn ime paca
cetasovinibandh susamucchinn, tassa y ratti v divaso v gacchati,
vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu no parihnti. . Catuttha.
5. Appamdasutta
15. Yvat bhikkhave satt apad v dvipad v catuppad v
bahuppad v r|pino v ar|pino v saino v asaino v
nevasainsaino v, Tathgato tesa aggamakkhyati Araha
Sammsambuddho. Evameva kho bhikkhave ye keci kusal dhamm,
sabbe te appamdam|lak appamdasamosara, appamdo tesa1
aggamakkhyati.
Seyyathpi bhikkhave yni knici ja~galna2 pna padajtni,
sabbni tni hatthipade samodhna gacchanti, hatthipada tesa
aggamakkhyati yadida mahantattena. Evameva kho bhikkhave ye keci
kusal dhamm, sabbe te appamdam|lak appamdasamosara, appamdo
tesa1 aggamakkhyati.
Seyyathpi bhikkhave k|grassa y kci gopnasiyo, sabb t
k|a~gam k|aninn k|asamosara, k|o tsa aggamakkhyati.
Evameva kho bhikkhave ye keci kusal dhamm, sabbe te
appamdam|lak appamdasamosara, appamdo tesa aggamakkhyati.
______________________________________________________________
1. Tesa dhammna (S, Ka) Sa 3. 38 pihepi.
2. Ja~gamna (S, I) Sa 3. 40 pihepi.

274

Dasakaniptapi

Seyyathpi bhikkhave ye keci m|lagandh, knusriya tesa


aggamakkhyati. Evameva kho bhikkhave -pa-.
Seyyathpi bhikkhave ye keci sragandh, lohitacandana tesa
aggamakkhyati. Evameva kho bhikkhave -pa-.
Seyyathpi bhikkhave ye keci pupphagandh, vassika tesa
aggamakkhyati. Evameva kho bhikkhave -pa-.
Seyyathpi bhikkhave ye keci khuddarjno1, sabbe te rao
cakkavattissa anuyant bhavanti, rj tesa cakkavatt aggamakkhyati.
Evameva kho bhikkhave -pa-.
Seyyathpi bhikkhave y kci trakar|pna pabh, sabb t
candappabhya kala ngghanti soasi, candappabh tsa
aggamakkhyati. Evameva kho bhikkhave -pa-.
Seyyathpi bhikkhave saradasamaye viddhe vigatavalhake deve dicco
nabha abbhussakkamno2 sabba ksagata tamagata abhivihacca
bhsate ca tapate ca virocati ca. Evameva kho bhikkhave -pa-.
Seyyathpi bhikkhave y kci mahnadiyo. Seyyathida, Ga~g
Yamun Aciravat Sarabh| Mah, sabb t samudda~gam samuddaninn
samuddapo samuddapabbhr, mahsamuddo tsa aggamakkhyati.
Evameva kho bhikkhave ye keci kusal dhamm, sabbe te
appamdam|lak appamdasamosara, appamdo tesa aggamakkhyatti.
. Pacama.
6. huneyyasutta
16. Dasayime bhikkhave puggal huneyy phuneyy dakkhieyy
ajalikaray anuttara puakkhetta lokassa. Katame dasa? Tathgato
Araha Sammsambuddho Paccekabuddho ubhatobhgavimutto
pavimutto kyasakkh dihippatto saddhvimutto saddhnusr
dhammnusr gotrabh|. Ime kho bhikkhave dasa puggal huneyy -paanuttara puakkhetta lokassti. . Chaha.
______________________________________________________________
1. Kuarjno (S, Sy, I), kuarjno, k|arjno (Ka) A 2. 320 pihepi.
2. Abbhussukkamno(S) Sa 3. 41 pihepi.

2. Nthavagga

275

7. Pahamanthasutta
17. * Santh bhikkhave viharatha m anth, dukkha bhikkhave
antho viharati. Dasayime bhikkhave nthakara dhamm. Katame dasa?
Idha bhikkhave bhikkhu slav hoti, ptimokkhasavarasavuto viharati
cragocarasampanno, aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati
sikkhpadesu. Yampi bhikkhave bhikkhu slav hoti -pa- samdya sikkhati
sikkhpadesu. ayampi dhammo nthakarao. (1)
Puna capara bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo
sutasannicayo, ye te dhamm dikaly majjhekaly pariyosnakaly
sttha sabyajana1 kevalaparipua parisuddha brahmacariya
abhivadanti, tathr|pssa dhamm bahussut2 honti dht vacas paricit
manasnupekkhit dihiy suppaividdh. Yampi bhikkhave bhikkhu
bahussuto hoti -pa- dihiy suppaividdh, ayampi dhammo nthakarao.
(2)
Puna capara bhikkhave bhikkhu kalyamitto hoti kalyasahyo
lalyasampava~ko. Yampi bhikkhave bhikkhu kalyamitto hoti
kalyasahyo kalyasampava~ko, ayampi dhammo nthakarao. (3)
Puna capara bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraehi
dhammehi samanngato, khamo padakkhiaggh anussani. Yampi
bhikkhave bhikkhu suvaco hoti -pa- anussani, ayampi dhammo
nthakarao. (4)
Puna capara bhikkhave bhikkhu yni tni sabrahmacrna
uccvacni kikarayni, tattha dakkho hoti analaso, tatr|pyya
vmasya samanngato, ala ktu ala savidhtu. Yampi bhikkhave
bhikkhu yni tni sabrahmacrna -pa- ala ktu ala savidhtu,
ayampi dhammo nthakarao. (5)
Puna capara bhikkhave bhikkhu dhammakmo hoti piyasamudhro,
abhidhamme abhivinaye urapmojjo. Yampi bhikkhave bhikkhu
dhammakmo
______________________________________________________________
* D 3. 221, 225 pihesupi.

1. Stth sabyajan (S)

2. Bah| sut (?)

276

Dasakaniptapi

hoti piyasamudhro, abhidhamme abhivinaye urapmojjo, ayampi


dhammo nthakarao. (6)
Puna capara bhikkhave bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna
dhammna pahnya kusalna dhammna upasampadya, thmav
dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Yampi bhikkhave
bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna dhammna pahnya
kusalna dhammna upasampadya, thmav dahaparakkamo
anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, ayampi dhammo nthakarao. (7)
Puna capara bhikkhave bhikkhu santuho hoti itartara cvara
piaptasensana gilnapaccaya bhesajja parikkhrena. Yampi bhikkhave
bhikkhu santuho hoti itartaracvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrena, ayampi dhammo nthakarao. (8)
Puna capara bhikkhave bhikkhu satim hoti paramena satinepakkena
samanngato, cirakatampi cirabhsitampi sarit anussarit. Yampi
bhikkhave bhikkhu satim hoti paramena satinepakkena samanngato,
cirakatampi cirabhsitampi sarit anussarit, ayampi dhammo nthakarao.
(9)
Puna capara bhikkhave bhikkhu paav hoti udayatthagminiy
paya samanngato ariyya nibbedhikya samm dukkhakkhayagminiy.
Yampi bhikkhave bhikkhu paav hoti udayatthagminiy paya
samanngato ariyya nibbedhikya samm dukkhakkhayagminiy, ayampi
dhammo nthakarao. (10)
Santh bhikkhave viharatha, m anth, dukkha bhikkhave antho
viharati. Ime kho bhikkhave dasa nthakara dhammti. . Sattama.
8. Dutiyanthasutta
18. Eva me sutaeka samaya Bhagav Svatthiya viharati
Jetavane Anthapiikassa rme. Tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi
bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav
etadavoca

2. Nthavagga

277

Santh bhikkhave viharatha, m anth, dukkha bhikkhave antho


viharati. Dasayime bhikkhave nthakara dhamm. Katame dasa? Idha
bhikkhave bhikkhu slav hoti -pa- samdya sikkhati sikkhpadesu. Slav
vatya bhikkhu ptimokkhasavarasavuto viharati
cragocarasampanno, aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati
sikkhpades|ti therpi na bhikkh| vattabba anussitabba maanti,
majjhimpi bhikkh|. Navpi bhikkh| vattabba anussitabba maanti.
Tassa thernukampitassa majjhimnukampitassa navnukampitassa
vuddhiyeva pika~khkusalesu dhammesu, no parihni. Ayampi dhammo
nthakarao. (1)
Puna capara bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti -pa- dihiy
suppaividdh. Bahussuto vatya bhikkhu sutadharo sutasannicayo, ye te
dhamm dikaly majjhekaly pariyosnakaly sttha sabyajana
kevalaparipua parisuddha brahmacariya abhivadanti, tathr|pssa
dhamm bahussut honti dht vacas paricitmanasnupekkhit dihiy
suppaividdhti therpi na bhikkh| vattabba anussitabba maanti,
majjhimpi bhikkh|. Navpi bhikkh| vattabba anussitabba maanti,
tassa thernukampitassa majjhimnukampitassa navnukampitassa
vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no parihni. Ayampi dhammo
nthakarao. (2)
Puna capara bhikkhave bhikkhu kalyamitto hoti kalyasahyo
kalyasampava~ko. Kalyamitto vatya bhikkhu kalyasahyo
kalyasampava~koti therpi na bhikkh| vattabba anussitabba
maanti, majjhimpi bhikkh|. Navpi bhikkh| vattabba anussitabba
maanti. Tassa thernukampitassa majjhimnukampitassa
navnukampitassa vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no parihni.
Ayampi dhammo nthakarao. (3)
Puna capara bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraehi
dhammehi samanngato khamo padakkhiaggh anussani. Suvaco
vatya bhikkhu sovacassakaraehi dhammehi samanngato khamo
padakkhiaggh anussaninti therpi na bhikkh| vattabba
anussitabba maanti, majjhimpi bhikkh|. Navpi bhikkh| vattabba
anussitabba maanti. Tassa thernukampitassa

278

Dasakaniptapi

majjhimnukampitassa navnukampitassa vuddhiyeva pika~kh kusalesu


dhammesu, no parihni. Ayampi dhammo nthakarao. (4)
Puna capara bhikkhave bhikkhu yni tni sabrahmacrna
uccvacni kikarayni, tattha dakkho hoti analaso tatr|pyya
vmasya samanngato, ala ktu ala savidhtu. Yni tni
sabrahmacrna uccvacni kikarayni, tattha dakkho vatya
bhikkhu analaso tatr|pyya vmasya samanngato, ala ktu ala
savidhtunti therpi na bhikkh| vattabba anussitabba maanti,
majjhimpi bhikkh|. Navpi bhikkh| vattabba anussitabba maanti.
Tassa thernukampitassa majjhimnukampitassa navnukampitassa
vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no parihni. Ayampi dhammo
nthakarao. (5)
Puna capara bhikkhave bhikkhu dhammakmo hoti piyasamudhro,
abhidhamme abhivinaye urapmojjo. Dhammakmo vatya bhikkhu
piyasamudhro, abhidhamme abhivinaye urapmojjoti therpi na
bhikkh| vattabba anussitabba maanti, majjhimpi bhikkh|. Navpi
bhikkh| vattabba anussitabba maanti. Tassa thernukampitassa
majjhimnukampitassa navnukampitassa vuddhiyeva pika~kh kusalesu
dhammesu, no parihni. Ayampi dhammo nthakarao. (6)
Puna capara bhikkhave bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna
dhammna pahnya, kusalna dhammna upasampadya, thmav
dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. raddhavriyo
vatya bhikkhu viharati akusalna dhammna pahnya, kusalna
dhammna upasampadya, thmav dahaparakkamo anikkhittadhuro
kusalesu dhammes|ti therpi na bhikkh| vattabba anussitabba
maanti, majjhimpi bhikkh|. Navpi bhikkh| vattabba anussitabba
maanti. Tassa thernukampitassa majjhimnukampitassa
navnukampitassa vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no parihni.
Ayampi dhammo nthakarao. (7)
Puna capara bhikkhave bhikkhu santuho hoti itartaracvara
piaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrena. Santuho vatya
bhikkhu itartaracvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajja
parikkhrenti

2. Nthavagga

279

therpi na bhikkh| vattabba anussitabba maanti, majjhimpi


bhikkh|. Navpi bhikkh| vattabba anussitabba maanti. Tassa
thernukampitassa majjhimnukampitassa navnukampitassa vuddhiyeva
pika~kh kusalesu dhammesu, no parihni. Ayampi dhammo nthakarao.
(8)
Puna capara bhikkhave bhikkhu satim hoti paramena satinepakkena
samanngato, cirakatampi cirabhsitampi sarit anussarit. Satim vatya
bhikkhu paramena satinepakkena samanngato, cirakatampi cirabhsitampi
sarit anussaritti therpi na bhikkh| vattabba anussitabba maanti,
majjhimpi bhikkh|. Navpi bhikkh| vattabba anussitabba maanti.
Tassa thernukampitassa majjhimnukampitassa navnukampitassa
vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no parihni. Ayampi dhammo
nthakarao. (9)
Puna capara bhikkhave bhikkhu paav hoti udayatthagminiy
paya samanngato ariyya nibbedhikya samm dukkhakkhayagminiy.
Paav vatya bhikkhu udayatthagminiy paya samanngato
ariyya nibbedhikya samm dukkhakkhayagminiyti therpi na
bhikkh| vattabba anussitabba maanti, majjhimpi bhikkh|. Navpi
bhikkh| vattabba anussitabba maanti. Tassa thernukampitassa -pano parihni. Ayampi dhammo nthakarao. (10)
Santh bhikkhave viharatha, m anth, dukkha bhikkhave antho
viharati. Ime kho bhikkhave dasa nthakara dhammti. Idamavoca
Bhagav. Attaman te bhikkh| Bhagavato bhsita abhinandunti. .
Ahama.
9. Pahama-ariyvsasutta
19. * Dasayime bhikkhave ariyvs, ye ariy vasisu v vasanti v
vasissanti v. Katame dasa? Idha bhikkhave bhikkhu paca~gavippahno
hoti chaa~gasamanngato ekrakkho caturpasseno paunnapaccekasacco1
samavayasahesano anvilasa~kappo passaddhakyasa~khro suvimuttacitto
suvimuttapao. Ime kho bhikkhave dasa
______________________________________________________________
* D 3. 224, 257 pihesupi.

1. Panuapaccekasacco (Ka)

280

Dasakaniptapi

ariyvs, ye ariy vasisu v vasanti v vasissanti vti. . Navama.


10. Dutiya-ariyvsasutta
20. Eka samaya Bhagav Kur|su viharati Kammsadhamma nma
Kur|na nigamo. Tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi -pa-.
Dasayime bhikkhave ariyvs, ye ariy vasisu v vasanti v
vasissanti v. Katame dasa? Idha bhikkhave bhikkhu paca~gavippahno
hoti chaa~gasamanngato ekrakkho caturpasseno paunnapaccekasacco
samavayasahesano anvilasa~kappo passaddhakyasa~khro suvimuttacitto
suvimuttapao.
Kathaca bhikkhave bhikkhu paca~gavippahno hoti? Idha bhikkhave
bhikkhuno kmacchando pahno hoti, bypdo pahno hoti, thinamiddha
pahna hoti, uddhaccakukkucca pahna hoti, vicikicch pahn hoti.
Eva kho bhikkhave bhikkhu paca~gavippahno hoti. (1)
Kathaca bhikkhave bhikkhu chaa~gasamanngato hoti? Idha
bhikkhave bhikkhu cakkhun r|pa disv neva sumano hoti, na dummano,
upekkhako viharati sato sampajno. Sotena sadda sutv -pa-. Ghnena
gandha ghyitv. Jivhya rasa syitv. Kyena phohabba phusitv.
Manas dhamma viya neva sumano hoti, na dummano, upekkhako
viharati sato sampajno. Eva kho bhikkhave bhikkhu
chaa~gasamanngato hoti. (2)
Kathaca bhikkhave bhikkhu ekrakkho hoti? Idha bhikkhave bhikkhu
satrakkhena cetas samanngato hoti. Eva kho bhikkhave bhikkhu
ekrakkho hoti. (3)
Kathaca bhikkhave bhikkhu caturpasseno hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu sa~khyeka paisevati, sa~khyeka adhivseti, sa~khyeka
parivajjeti, sa~khyeka vinodeti. Eva kho bhikkhave bhikkhu
caturpasseno hoti. (4)

2. Nthavagga

281

Kathaca bhikkhave bhikkhu paunnapaccekasacco hoti? Idha


bhikkhave bhikkhuno yni tni puthusamaabrhmana
puthupaccekasaccni. Seyyathida, sassato lokoti v asassato lokoti v
antav lokoti v anantav lokoti v ta jva ta sarranti v
aa jva aa sarranti v hoti Tathgato para marati v na
hoti Tathgato para marati v hoti ca na ca hoti Tathgato para
marati v neva hoti na na hoti Tathgato para marati v, sabbni
tni nunnni honti paunnni1 cattni vantni muttni pahnni
painissahni. Eva kho bhikkhave bhikkhu paunnapaccekasacco hoti. (5)
Kathaca bhikkhave bhikkhu samavayasahesano hoti? Idha bhikkhave
bhikkhuno kmesan pahn hoti, bhavesan pahn hoti, brahmacariyesan
paippassaddh. Eva kho bhikkhave bhikkhu samavayasahesano hoti. (6)
Kathaca bhikkhave bhikkhu anvilasa~kappo hoti? Idha bhikkhave
bhikkhuno kmasa~kappo pahno hoti, bypdasa~kappo pahno hoti,
vihissa~kappo pahno hoti. Eva kho bhikkhave bhikkhu
anvilasa~kappo hoti. (7)
Kathaca bhikkhave bhikkhu passaddhakyasa~khro hoti? Idha
bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahn dukkhassa ca pahn pubbeva
somanassadomanassna attha~gam adukkhamasukha
upekkhsatiprisuddhi catuttha jhna upasampajja viharati. Eva kho
bhikkhave bhikkhu passaddhakyasa~khro hoti. (8)
Kathaca bhikkhave bhikkhu suvimuttacitto hoti? Idha bhikkhave
bhikkhuno rg citta vimutta hoti, dos citta vimutta hoti, moh
citta vimutta hoti. Eva kho bhikkhave bhikkhu suvimuttacitto hoti. (9)
Kathaca bhikkhave bhikkhu suvimuttapao hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu rgo me pahno ucchinnam|lo tlvatthukato anabhvakato
yati anuppdadhammoti pajnti. Doso me pahno -pa-.
______________________________________________________________
1. Nuni honti panuni (?)

282

Dasakaniptapi

Moho me pahno ucchinnam|lo tlvatthukato anabhva kato yati


anuppdadhammoti pajnti. Eva kho bhikkhave bhikkhu
suvimuttapao hoti. (10)
Ye hi keci bhikkhave attamaddhna ariy ariyvse vasisu, sabbe
te imeva dasa ariyvse vasisu. Ye hi1 keci bhikkhave
angatamaddhna ariy ariyvse vasissanti, sabbe te imeva dasa
ariyvse vasissanti. Ye hi1 keci bhikkhave etarahi ariy ariyvse
vasanti, sabbe te imeva dasa ariyvse vasanti. Ime kho bhikkhave dasa
ariyvs, ye ariy vasisu v vasanti v vasissanti vti. . Dasama.
Nthavaggo dutiyo.
Tassuddna
Sensana ca Paca~ga, Sayojankhilena ca.
Appamdo huneyyo, dve Nth dve Ariyvsti.
_____
3. Mahvagga
1. Shandasutta
21. Sho bhikkhave migarj syanhasamaya say nikkhamati, say
nikkhamitv vijambhati, vijambhitv samant catuddisa2 anuviloketi,
samant catuddisa2 anuviloketv tikkhattu shanda nadati, tikkhattu
shanda naditv gocarya pakkamati. Ta kissa hetu? Mha khuddake
pe visamagate sa~ghta pdesinti.
Shoti kho bhikkhave Tathgatasseta adhivacana Arahato
Sammsambuddhassa. Ya kho bhikkhave Tathgato parisya dhamma
deseti, idamassa hoti shandasmi.
______________________________________________________________
1. Yepi (?)

2. Catuddis (Sy, Ka) A 2. 365 pihepi.

3. Mahvagga

283

* Dasayimni bhikkhave Tathgatassa Tathgatabalni, yehi balehi


samanngato Tathgato sabha hna paijnti, parissu shanda
nadati, brahmacakka pavatteti. Katamni dasa? Idha bhikkhave Tathgato
hnaca hnato ahnaca ahnato yathbh|ta pajnti. Yampi
bhikkhave Tathgato hnaca hnato ahnaca ahnato yathbh|ta
pajnti. Idampi bhikkhave Tathgatassa Tathgatabala hoti, ya bala
gamma Tathgato sabha hna paijnti, parissu shanda nadati,
brahmacakka pavatteti. (1)
Puna capara bhikkhave Tathgato attngatapaccuppannna
kammasamdnna hnaso hetuso vipka yathbh|ta pajnti. Yampi
bhikkhave Tathgato attngatapaccuppannna kammasamdnna
hnaso hetuso vipka yathbh|ta pajnti. Idampi bhikkhave
Tathgatassa Tathgatabala hoti, ya bala gamma Tathgato sabha
hna paijnti, parissu shanda nadati, brahmacakka pavatteti. (2)
Puna capara bhikkhave Tathgato sabbatthagmini paipada
yathbh|ta pajnti. Yampi bhikkhave Tathgato sabbatthagmini
paipada yathbh|ta pajnti. Idampi bhikkhave Tathgatassa
Tathgatabala hoti, ya bala gamma Tathgato sabha hna
paijnti, parissu shanda nadati, brahmacakka pavatteti. (3)
Puna capara bhikkhave Tathgato anekadhtu nndhtu loka1
yathbh|ta pajnti. Yampi bhikkhave Tathgato anekadhtu
nndhtu loka yathbh|ta pajnti. Idampi bhikkhave Tathgatassa
Tathgatabala hoti -pa- brahmacakka pavatteti. (4)
Puna capara bhikkhave Tathgato sattna nndhimuttikata
yathbh|ta pajnti. Yampi bhikkhave Tathgato sattna
nndhimuttikata yathbh|ta pajnti. Idampi bhikkhave Tathgatassa
Tathgatabala hoti -pa- brahmacakka pavatteti. (5)
Puna capara bhikkhave Tathgato parasattna parapuggalna
indriyaparopariyatta yathbh|ta pajnti. Yampi bhikkhave Tathgato
parasattna
______________________________________________________________
* Ma 1. 99; Abhi 2. 328; Khu 9. 356 pihesupi.
1. Anekadhtunndhtuloka (S, Ka)

284

Dasakaniptapi

parapuggalna indriyaparopariyatta yathbh|ta pajnti. Idampi


bhikkhave Tathgatassa Tathgatabala hoti -pa- brahmacakka pavatteti.
(6)
Puna capara bhikkhave Tathgato jhnavimokkhasamdhisampattna sakilesa vodna vuhna yathbh|ta pajnti.
Yampi -pa- pajnti. Idampi bhikkhave Tathgatassa Tathgatabala hoti
-pa- brahmacakka pavatteti. (7)
Puna capara bhikkhave Tathgato anekavihita pubbenivsa
anussarati. Seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo tissopi jtiyo catassopi
jtiyo pacapi jtiyo dasapi jtiyo vsampi jtiyo tisampi jtiyo
cattlsampi jtiyo pasampi jtiyo jtisatampi jtisahassampi
jtisatasahassampi anekepi savaakappe anekepi vivaakappe anekepi
savaavivaakappe amutrsi evanmo evagotto evavao
evamhro evasukhadukkhappaisaved evamyupariyanto, so tato cuto
amutra udapdi, tatrpsi evanmo evagotto evavao evamhro
evasukhadukkhappaisaved evamyupariyanto, so tato cuto
idh|papannoti iti skra sa-uddesa anekavihita pubbenivsa
anussarati. Yampi bhikkhave Tathgato anekavihita pubbenivsa
anussarati. Seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo -pa- iti skra
sa-uddesa anekavihita pubbenivsa anussarati. Idampi bhikkhave
Tathgatassa Tathgatabala hoti, ya bala gamma Tathgato sabha
hna paijnti, parissu shanda nadati, brahmacakka pavatteti. (8)
Puna capara bhikkhave Tathgato dibbena cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena satte passati cavamne upapajjamne hne pate
suvae dubbae sugate duggate, yathkamm|page satte pajnti ime vata
bhonto satt kyaduccaritena samanngat vacduccaritena samanngat
manoduccaritena samanngat ariyna upavdak micchdihik
micchdihikammasamdn, te kyassa bhed para mara apya
duggati vinipta niraya upapann. Ime v pana bhonto satt

3. Mahvagga

285

kyasucaritena samanngat vacsucaritena samanngat manosucaritena


samanngat ariyna anupavdak sammdihik
sammdihikammasamdn, te kyassa bhed para mara sugati
sagga loka upapannti. Iti dibbena cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena satte passati cavamne upapajjamne hne pate
suvae dubbae sugate duggate, yathkamm|page satte pajnti. Yampi
bhikkhave Tathgato dibbena cakkhun visuddhena atikkantamnusakena
-pa- yathkamm|page satte pajnti. Idampi bhikkhave Tathgatassa
Tathgatabala hoti, ya bala gamma Tathgato sabha hna
paijnti, parissu shanda nadati, brahmacakka pavatteti. (9)
Puna capara bhikkhave Tathgato savna khay ansava
cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv
upasampajja viharati. Yampi bhikkhave Tathgato savna khay
ansava cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya abhi
sacchikatv upasampajja viharati. Idampi bhikkhave Tathgatassa
Tathgatabala hoti, ya bala gamma Tathgato sabha hna
paijnti, parissu shanda nadati, brahmacakka pavatteti. (10)
Imni kho bhikkhave dasa Tathgatassa Tathgatabalni, yehi balehi
samanngato Tathgato sabha hna paijnti, parissu shanda
nadati, brahmacakka pavattetti. . Pahama.
2. Adhivuttipadasutta
22. Atha kho yasm nando yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinna kho yasmanta nanda Bhagav etadavoca
Ye te nanda dhamm tesa tesa adhivuttipadna1 abhi
sacchikiriyya savattanti. Visrado aha nanda tattha paijnmi tesa
tesa tath tath dhamma desetu, yath yath paipanno santa v
atthti assati, asanta v natthti assati, hna v hnanti
______________________________________________________________
1. Adhimuttipadna (Ka)

286

Dasakaniptapi

assati, pata v patanti assati, sa-uttara v sa-uttaranti assati,


anuttara v anuttaranti assati. Yath yath v pana ta teyya v
daheyya v sacchikareyya v tath tath assati v dakkhati v
sacchikarissati vti hnameta vijjati. Etadnuttariya nanda na,
yadida tattha tattha yathbh|taa. Etasm cha nanda aa
a uttaritara v patatara v natthti vadmi.
Dasayimni nanda Tathgatassa Tathgatabalni, yehi balehi
samanngato Tathgato sabha hna paijnti, parissu shanda
nadati, brahmacakka pavatteti. Katamni dasa? Idhnanda Tathgato
hnaca hnato ahnaca ahnato yathbh|ta pajnti. Yampnanda
Tathgato hnaca hnato ahnaca ahnato yathbh|ta pajnti.
Idampnanda Tathgatassa Tathgatabala hoti, ya bala gamma
Tathgato sabha hna paijnti, parissu shanda nadati,
brahmacakka pavatteti. (1)
Puna capara nanda Tathgato attngatapaccuppannna
kammasamdnna hnaso hetuso vipka yathbh|ta pajnti.
Yampnanda -pa-. Idampnanda -pa-. (2)
Puna capara nanda Tathgato sabbatthagmini paipada
yathbh|ta pajnti. Yampnanda -pa-. Idampnanda -pa-. (3)
Puna capara nanda Tathgato anekadhtu nndhtu loka
yathbh|ta pajnti. Yampnanda -pa-. Idampnanda -pa-. (4)
Puna capara nanda Tathgato sattna nndhimuttikata
yathbh|ta pajnti. Yampnanda -pa-. Idampnanda -pa-. (5)
Puna capara nanda Tathgato parasattna parapuggalna
indriyaparopariyatta yathbh|ta pajnti. Yampnanda -pa-.
Idampnanda -pa-. (6)
Puna capara nanda Tathgato jhnavimokkhasamdhisampattna
sakilesa vodna vuhna yathbh|ta pajnti. Yampnanda -pa-.
Idampnanda -pa-. (7)

3. Mahvagga

287

Puna capara nanda Tathgato anekavihita pubbenivsa


anussarati. Seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo -pa- iti skra
sa-uddesa anekavihita pubbenivsa anussarati. Yampnanda -pa-.
Idampnanda -pa-. (8)
Puna capara nanda Tathgato dibbena cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena -pa- yathkamm|page satte pajnti. Yampnanda
-pa-. Idampnanda -pa-. (9)
Puna capara nanda Tathgato savna khay ansava
cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv
upasampajja viharati. Yampnanda Tathgato savna khay ansava
cetovimutti -pa- sacchikatv upasampajja viharati. Idampnanda
Tathgatassa Tathgatabala hoti, ya bala gamma Tathgato sabha
hna paijnti, parissu shanda nadati, brahmacakka pavatteti. (10)
Imni kho nanda dasa Tathgatassa Tathgatabalni, yehi balehi
samanngato Tathgato sabha hna paijnti, parissu shanda
nadati, brahmacakka pavattetti. . Dutiya.
3. Kyasutta
23. Atthi bhikkhave dhamm kyena pahtabb no vcya, atthi
bhikkhave dhamm vcya pahtabb no kyena, atthi bhikkhave dhamm
neva kyena pahtabb no vcya, paya disv1 pahtabb.
Katame ca bhikkhave dhamm kyena pahtabb no vcya? Idha
bhikkhave bhikkhu akusala panno hoti kici desa2 kyena. Tamena
anuvicca vi| sabrahmacr evamhasu yasm kho akusala panno
kici desa kyena, sdhu vatyasm kyaduccarita pahya
kyasucarita bhvet|ti. So anuvicca vi|hi sabrahmacrhi vuccamno
kyaduccarita pahya kyasucarita bhveti. Ime vuccanti bhikkhave
dhamm kyena pahtabb no vcya.
______________________________________________________________
1. Disv disv (S, Sy)

2. Kaci deva desa (S, Sy)

288

Dasakaniptapi

Katame ca bhikkhave dhamm vcya pahtabb no kyena? Idha


bhikkhave bhikkhu akusala panno hoti kici desa vcya. Tamena
anuvicca vi| sabrahmacr evamhasu yasm kho akusala panno
kici desa vcya, sdhu vatyasm vacduccarita pahya vacsucarita
bhvet|ti. So anuvicca vi|hi sabrahmacrhi vuccamno vacduccarita
pahya vacsucarita bhveti. Ime vuccanti bhikkhave dhamm vcya
pahtabb no kyena.
Katame ca bhikkhave dhamm neva kyena pahtabb no vcya,
paya disv pahtabb? Lobho bhikkhave neva kyena pahtabbo no
vcya, paya disv pahtabbo. Doso bhikkhave -pa-. Moho. Kodho.
Upanho. Makkho. Paso. Macchariya bhikkhave neva kyena
pahtabba no vcya, paya disv pahtabba.
Ppik bhikkhave iss neva kyena pahtabb no vcya, paya disv
pahtabb. Katam ca bhikkhave ppik iss? Idha bhikkhave ijjhati
gahapatissa v gahapatiputtassa v dhanena v dhaena v rajatena v
jtar|pena v. Tatratarassa dsassa v upavsassa v eva hoti aho
vatimassa gahapatissa v gahapatiputtassa v na ijjheyya dhanena v
dhaena v rajatena v jtar|pena vti. Samao v pana brhmao v
lbh hoti cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrna,
tatratarassa samaassa v brhmaassa v eva hoti aho vata
ayamyasm na lbh assa cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrnanti. Aya vuccati bhikkhave ppik iss.
Ppik bhikkhave icch neva kyena pahtabb no vcya, paya
disv pahtabb. Katam ca bhikkhave ppik icch? * Idha bhikkhave
ekacco assaddho samno saddhoti ma jneyyunti icchati, dusslo samno
slavti ma jneyyunti icchati, appassuto samno bahussutoti ma
jneyyunti icchati, sa~gaikrmo samno pavivittoti ma jneyyunti
icchati, kusto samno raddhavriyoti ma jneyyunti icchati,
muhassati samno upahitassatti
______________________________________________________________
* Abhi 2. 364 pihepi.

3. Mahvagga

289

ma jneyyunti icchati, asamhito samno samhitoti ma jneyyunti


icchati, duppao samno paavti ma jneyyunti icchati, akhsavo
samno khsavoti ma jneyyunti icchati, aya vuccati bhikkhave
ppik icch, ime vuccanti bhikkhave dhamm neva kyena pahtabb no
vcya, paya disv pahtabb.
Tace bhikkhave bhikkhu lobho abhibhuyya iriyati, doso. Moho.
Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya. Ppik iss. Ppik icch
abhibhuyya iriyati, so evamassa veditabbo nyamyasm tath pajnti,
yath pajnato lobho na hoti, tathhima yasmanta lobho abhibhuyya
iriyati. Nyamyasm tath pajnti, yath pajnato doso na hoti, moho.
Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya. Ppik iss. Ppik icch
na hoti, tathhima yasmanta ppik icch abhibhuyya iriyatti.
Tace bhikkhave bhikkhu lobho nbhibhuyya iriyati, doso. Moho.
Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya. Ppik iss. Ppik icch
nbhibhuyya iriyati, so evamassa veditabbo tath ayamyasm pajnti,
yath pajnato lobho na hoti, tathhima yasmanta lobho nbhibhuyya
iriyati. Tath ayamyasm pajnti, yath pajnato doso na hoti, moho.
Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya. Ppik iss. Ppik icch
na hoti, tathhima yasmanta ppik icch nbhibhuyya iriyatti. .
Tatiya.
4. Mahcundasutta
24. Eka samaya yasm Mahcundo Cetsu viharati Sahajtiya.
Tatra kho yasm Mahcundo bhikkh| mantesi vuso bhikkhaveti.
vusoti kho te bhikkh| yasmato Mahcundassa paccassosu. yasm
Mahcundo etadavoca
avda vuso bhikkhu vadamno jnmima dhamma
passmima dhammanti. Tace vuso bhikkhu lobho abhibhuyya tihati,
doso.

290

Dasakaniptapi

Moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya. Ppik iss.


Ppik icch abhibhuyya tihati, so evamassa veditabbo nyamyasm
tath pajnti, yath pajnato lobho na hoti, tathhima yasmanta lobho
abhibhuyya tihati. Nyamyasm tath pajnti, yath pajnato doso na
hoti, moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya. Ppik iss.
Ppik icch na hoti, tathhima yasmanta ppik icch abhibhuyya
tihatti.
Bhvanvda vuso bhikkhu vadamno bhvitakyomhi bhvitaslo
bhvitacitto bhvitapaoti. Tace vuso bhikkhu lobho abhibhuyya
tihati, doso. Moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya.
Ppik iss. Ppik icch abhibhuyya tihati, so evamassa veditabbo
nyamyasm tath pajnti, yath pajnato lobho na hoti, tathhima
yasmanta lobho abhibhuyya tihati. Nyamyasm tath pajnti, yath
pajnato doso na hoti, moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso.
Macchariya. Ppik iss. Ppik icch na hoti, tathhima yasmanta
ppik icch abhibhuyya tihatti.
avdaca vuso bhikkhu vadamno bhvanvdaca jnmima
dhamma passmima dhamma, bhvitakyomhi bhvitaslo bhvitacitto
bhvitapaoti. Tace vuso bhikkhu lobho abhibhuyya tihati, doso.
Moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya. Ppik iss.
Ppik icch abhibhuyya tihati, so evamassa veditabbo nyamyasm
tath pajnti, yath pajnato lobho na hoti, tathhima yasmanta lobho
abhibhuyya tihati. Nyamyasm tath pajnti, yath pajnato doso na
hoti, moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya. Ppik iss.
Ppik icch na hoti, tathhima yasmanta ppik icch abhibhuyya
tihatti.

3. Mahvagga

291

Seyyathpi vuso puriso daliddova samno ahavda vadeyya,


adhanova samno dhanavvda vadeyya, abhogova samno
bhogavvda vadeyya, so kismicideva dhanakaraye samuppanne na
sakkueyya upanhtu dhana v dhaa v rajata v jtar|pa v.
Tamena eva jneyyu daliddova ayamyasm samno ahavda
vadeti, adhanova ayamyasm samno dhanavvda vadeti, abhogavva
ayamyasm samno bhogavvda vadeti. Ta kissa hetu? Tath hi
ayamyasm kismicideva dhanakaraye samuppanne na sakkoti
upanhtu dhana v dhaa v rajata v jtar|pa vti.
Evameva kho vuso avdaca bhikkhu vadamno bhvanvdaca
jnmima dhamma passmima dhamma, bhvitakyomhi
bhvitaslo bhvitacitto bhvitapaoti. Ta ce vuso bhikkhu lobho
abhibhuyya tihati, doso. Moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso.
Macchariya. Ppik iss. Ppik icch abhibhuyya tihati, so evamassa
veditabbo nyamyasm tath pajnti, yath pajnato lobho na hoti,
tathhima yasmanta lobho abhibhuyya tihati. Nyamyasm tath
pajnti, yath pajnato doso na hoti, moho. Kodho. Upanho. Makkho.
Paso. Macchariya. Ppik iss. Ppik icch na hoti. Tathhima
yasmanta ppik icch abhibhuyya tihatti.
avda vuso bhikkhu vadamno jnmima dhamma
passmima dhammanti. Ta ce vuso bhikkhu lobho nbhibhuyya
tihati, doso. Moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya.
Ppik iss. Ppik icch nbhibhuyya tihati. So evamassa veditabbo
ayamyasm tath pajnti, yath pajnato lobho na hoti, tathhima
yasmanta lobho nbhibhuyya tihati. Tath ayamyasm pajnti, yath
pajnato doso na hoti, moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso.
Macchariya. Ppik iss. Ppik icch na hoti, tathhima yasmanta
ppik icch nbhibhuyya tihatti.

292

Dasakaniptapi
Bhvanvda vuso bhikkhu vadamno bhvitakyomhi bhvitaslo

bhvitacitto bhvitapaoti. Ta ce vuso bhikkhu lobho nbhibhuyya


tihati, doso. Moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya.
Ppik iss. Ppik icch nbhibhuyya tihati, so evamassa veditabbo tath
ayamyasm pajnti, yath pajnato lobho na hoti, tathhima
yasmanta lobho nbhibhuyya tihati. Tath ayamyasm pajnti, yath
pajnato doso na hoti, moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso.
Macchariya. Ppik iss. Ppik icch na hoti, tathhima yasmanta
ppik icch nbhibhuyya tihatti.
avdaca vuso bhikkhu vadamno bhvanvdaca jnmima
dhamma passmima dhamma, bhvitakyomhi bhvitaslo bhvitacitto
bhvitapaoti. Ta ce vuso bhikkhu lobho nbhibhuyya tihati, doso.
Moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso. Macchariya. Ppik iss.
Ppik icch nbhibhuyya tihati, so evamassa veditabbo tath
ayamyasm pajnti, yath pajnto lobho na hoti, tathhima
yasmanta lobho nbhibhuyya tihati. Tath ayamyasm pajnti, yath
pajnato doso na hoti. Moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso.
Macchariya. Ppik iss. Ppik icch na hoti, tathhima yasmanta
ppik icch nbhibhuyya tihatti.
Seyyathpi vuso puriso ahova samno ahavda vadeyya,
dhanavva samno dhanavvda vadeyya, bhogavva samno
bhogavvda vadeyya, so kismicideva dhanakaraye samuppanne
sakkueyya upanhtu dhana v dhaa v rajata v jtar|pa v.
Tamena eva jneyyu ahova ayamyasm samno ahavda
vadeti, dhanavva ayamyasm samno dhanavvda vadeti, bhogavva
ayamyasm samno bhogavvda vadeti. Ta kissa hetu? Tath hi
ayamyasm kismicideva dhanakaraye samuppanne sakkoti upanhtu
dhana v dhaa v rajata v jtar|pa vti.

3. Mahvagga

293

Evameva kho vuso avdaca bhikkhu vadamno bhvanvdaca


jnmima dhamma passmima dhamma, bhvitakyomhi
bhvitaslo bhvitacitto bhvitapaoti. Ta ce vuso bhikkhu lobho
nbhibhuyya tihati, doso. Moho. Kodho. Upanho. Makkho. Paso.
Macchariya. Ppik iss. Ppik icch nbhibhuyya tihati. So evamassa
veditabbo tath ayamyasm pajnti, yath pajnato lobho na hoti,
tathhima yasmanta lobho nbhibhuyya tihati. Tath ayamyasm
pajnti, yath pajnato doso na hoti. Moho. Kodho. Upanho. Makkho.
Paso. Macchariya. Ppik iss. Ppik icch na hoti, tathhima
yasmanta ppik icch nbhibhuyya tihatti. . Catuttha.
5. Kasiasutta
25. * Dasayimni bhikkhave kasiyatanni. Katamni dasa?
Pathavkasiameko sajnti uddha adho tiriya advaya appama,
pokasiameko sajnti -pa-. Tejokasiameko sajnti. Vyokasiameko
sajnti. Nlakasiameko sajnti. Ptakasiameko sajnti.
Lohitakasiameko sajnti. Odtakasiameko sajnti. ksakasiameko
sajnti. Viakasiameko sajnti uddha adho tiriya advaya
appama. Imni kho bhikkhave dasa kasiyatannti. . Pacama.
6. Ksutta
26. Eka samaya yasm Mahkaccno Avantsu viharati
Kuraraghare1 Pavatte pabbate. Atha kho K upsik Kuraragharik
yenyasm Mahkaccno tenupasa~kami, upasa~kamitv yasmanta
Mahkaccna abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho K
______________________________________________________________
* D 3. 223, 257; upari 304 pihesupi.
1. Kulaghare (Ka), Kururaghare (Vi 3. 283 pihe.)

294

Dasakaniptapi

upsik Kuraragharik yasmanta Mahkaccna etadavoca vuttamida


bhante bhavagat kumripahesu
Atthassa patti hadayassa santi,
Jetvna sena piyastar|pa.
Ekoha1 jhya sukhamanubodhi,
Tasm janena na karomi sakkhi2.
Sakkh3 na sampajjati kenaci meti.
Imassa kho bhante Bhagavat sakhittena bhsitassa katha vitthrena
attho dahabboti.
Pathavkasiasampattiparam kho bhagini eke samaabrhma atthoti
abhinibbattesu4. Yvat kho bhagini pathavkasiasampattiparamat,
tadabhisi Bhagav, tadabhiya Bhagav assdamaddasa5,
dnavamaddasa. Nissaraamaddasa. Maggmaggaamaddasa. Tassa
assdadassanahetu dnavadassanahetu nissaraadassanahetu
maggmaggaadassanahetu atthassa patti hadayassa santi vidit hoti.
pokasiasampattiparam kho bhagini -pa-.
Tejokasiasampattiparam kho bhagini. Vyokasiasampattiparam kho
bhagini. Nlakasiasampattiparam kho bhagini.
Ptakasiasampattiparam kho bhagini. Lohitakasiasampattiparam kho
bhagini. Odtakasiasampattiparam kho bhagini.
ksakasiasampattiparam kho bhagini. Viakasiasampattiparam
kho bhagini eke samaabrhma atthoti abhinibbattesu. Yvat kho
bhagini viakasiasampattiparamat, tadabhisi Bhagav,
tadabhiya Bhagav assdamaddasa. dnavamaddasa.
Nissaraamaddasa. Maggmaggaadassanamaddasa. Tassa
assdadassanahetu dnavadassanahetu nissaraadassanahetu
maggmaggaadassanahetu atthassa patti hadayassa santi vidit hoti. Iti
kho bhagini ya ta vutta Bhagavat kumripahesu
______________________________________________________________
1. Ekha (Ka)
3. Sakh (Ka)
5. dimaddasa (S, Sy)

2. Sakhi (Ka) Sa 1. 127 pihepi passitabba.


4. Atthbhinibbattesu (S, Sy)

3. Mahvagga

295

Atthassa patti hadayassa santi,


Jetvna sena piyastar|pa.
Ekoha jhya sukhamanubodhi,
Tasm janena na karomi sakkhi.
Sakkh na sampajjati kenaci meti.
Imassa kho bhagini Bhagavat sakhittena bhsitassa eva vitthrena
attho dahabboti. . Chaha.
7. Pahamamahpahsutta
27. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Atha kho sambahul bhikkh| pubbahasamaya
nivsetv pattacvaramdya Svatthi piya pavisisu. Atha kho tesa
bhikkh|na etadahosi atippago kho tva Svatthiya piya caritu,
yan|na maya yena aatitthiyna paribbjakna rmo
tenupasa~kameyymti.
Atha kho te bhikkh| yena aatitthiyna paribbjakna rmo
tenupasa~kamisu, upasa~kamitv tehi aatitthiyehi paribbjakehi
saddhi sammodisu, sammodanya katha sraya vtisretv
ekamanta nisdisu, ekamanta nisinne kho te bhikkh| te aatitthiy
paribbjak etadavocu
Samao vuso Gotamo svakna eva dhamma deseti etha tumhe
bhikkhave sabba dhamma abhijntha, sabba dhamma abhiya
viharathti. Mayampi kho vuso svakna eva dhamma desema etha
tumhe vuso sabba dhamma abhijntha, sabba dhamma abhiya
viharathti. Idha no vuso ko viseso ko adhippayso ki nnkaraa
samaassa v Gotamassa amhka v yadida dhammadesanya v
dhammadesana anussaniy v anussaninti.
Atha kho te bhikkh| tesa aatitthiyna paribbjakna bhsita
neva abhinandisu nappaikkosisu, anabhinanditv appaikkositv

296

Dasakaniptapi

uhysan pakkamisu Bhagavato santike etassa bhsitassa attha


jnissmti.
Atha kho te bhikkh| Svatthiya piya caritv pacchbhatta
piaptapaikkant yena Bhagav tenupasa~kamisu, upasa~kamitv
Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdisu, ekamanta nisinn kho te
bhikkh| Bhagavanta etadavocu
Idha maya bhante pubbahasamaya nivsetv pattacvaramdya
Svatthi piya pavisimh, tesa no bhante amhka etadahosi
atippago kho tva Svatthiya piya caritu, yan|na maya yena
aatitthiyna paribbjakna rmo tenusa~kameyymti. Atha kho
maya bhante yena aatitthiyna paribbjakna rmo
tenupasa~kamimh, upasa~kamitv tehi aatitthiyehi paribbjakehi
saddhi sammodimh, sammodanya katha sraya vtisretv
ekamanta nisdimh, ekamanta nisinne kho bhante aatitthiy
paribbjak amhe etadavocu
Samao vuso Gotamo svakna eva dhamma deseti etha tumhe
bhikkhave sabba dhamma abhijntha, sabba dhamma abhiya
viharathti. Mayampi kho vuso svakna eva dhamma desema etha
tumhe vuso sabba dhamma abhijntha, sabba dhamma abhiya
viharathti. Idha no vuso ko viseso ko adhippayso ki nnkaraa
samaassa v Gotamassa amhka v yadida dhammadesanya v
dhammadesana anussaniy v anussaninti.
Atha kho maya bhante tesa aatitthiyna paribbjakna
bhsita neva abhinandimh nappaikkosimh, anabhinanditv
appaikkositv uhysan pakkamimh Bhagavato santike etassa
bhsitassa attha jnissamti.
Evavdino bhikkhave aatitthiy paribbjak evamassu vacany
eko vuso paho eko uddeso eka veyykaraa, dve pah dve uddes
dve veyykarani, tayo pah tayo uddes ti veyykarani, cattro
pah cattro uddes cattri veyykarani, paca pah pacuddes paca
veyykarani,

3. Mahvagga

297

cha pah cha uddes cha veyykarani, satta pah sattuddes satta
veyykarani, aha pah ahuddes aha veyykarani, nava pah
navuddes nava veyykarani, dasa pah dasuddes dasa
veyykaranti. Eva puh bhikkhave aatitthiy paribbjak na ceva
sammyissanti, uttari ca vighta pajjissanti. Ta kissa hetu? Yath ta
bhikkhave avisayasmi. Nha ta bhikkhave passmi sadevake loke
samrake sabrahmake sassamaabrhmaiy pajya sadevamanussya, yo
imesa pahna veyykaraena citta rdheyya aatra Tathgatena v
Tathgatasvakena v, ito v pana sutv.
Eko paho eko uddeso eka veyykaraanti iti kho paneta vutta,
kiceta paicca vutta. Ekadhamme bhikkhave bhikkhu samm
nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamasmi ekadhamme? Sabbe satt hrahitik.
Imasmi kho bhikkhave ekadhamme bhikkhu samm nibbindamno samm
virajjamno samm vimuccamno samm pariyantadassv sammadattha
abhisamecca diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Eko paho eko
uddeso eka veyykaraanti iti ya ta vutta, idameta paicca vutta.
Dve pah dve uddes dve veyykaranti iti kho paneta vutta,
kiceta paicca vutta. Dvsu bhikkhave dhammesu bhikkhu samm
nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamesu dvsu? Nme ca r|pe ca. Imesu kho
bhikkhave dvsu dhammesu bhikkhu samm nibbindamno samm
virajjamno samm vimuccamno samm pariyantadassv sammadattha
abhisamecca diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Dve pah dve
uddes dve veyykaranti iti ya ta vutta, idameta paicca vutta.
Tayo pah tayo uddes ti veyykaranti iti kho paneta vutta,
kiceta paicca vutta. Tsu bhikkhave dhammesu bhikkhu samm
nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro

298

Dasakaniptapi

hoti. Katamesu tsu? Tsu vedansu. Imesu kho bhikkhave tsu dhammesu
bhikkhu samm nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno
samm pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Tayo pah tayo uddes ti veyykaranti iti
ya ta vutta, idameta paicca vutta.
Cattro pah cattro uddes cattri veyykaranti iti kho paneta
vutta, kiceta paicca vutta. Cat|su bhikkhave dhammesu bhikkhu
samm nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamesu cat|su? Cat|su hresu. Imesu kho
bhikkhave cat|su dhammesu bhikkhu samm nibbindamno samm
virajjamno samm vimuccamno samm pariyantadassv sammadattha
abhisamecca diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Cattro pah
cattro uddes cattri veyykaranti iti ya ta vutta, idameta
paicca vutta.
Paca pah pacuddes paca veyykaranti iti kho paneta
vutta, kiceta paicca vutta. Pacasu bhikkhave dhammesu bhikkhu
samm nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamesu pacasu? Pacasu updnakkhandhesu.
Imesu kho bhikkhave pacasu dhammesu bhikkhu samm nibbindamno
samm virajjamno samm vimuccamno samm pariyantadassv
sammadattha abhisamecca diheva dhamme dukkhassantakaro hoti.
Paca pah pacuddes paca veyykaranti iti ya ta vutta,
idameta paicca vutta.
Cha pah cha uddes cha veyykaranti iti kho paneta vutta,
kiceta paicca vutta. Chasu bhikkhave dhammesu bhikkhu samm
nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamesu chasu? Chasu ajjhattikesu yatanesu.
Imesu kho bhikkhave chasu dhammesu bhikkhu samm nibbindamno
samm virajjamno samm vimuccamno samm pariyantadassv
sammadattha abhisamecca diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Cha
pah cha uddes cha veyykaranti iti ya ta vutta, idameta
paicca vutta.

3. Mahvagga

299

Satta pah sattuddes satta veyykaranti iti kho paneta vutta,


kiceta paicca vutta. Sattasu bhikkhave dhammesu bhikkhu samm
nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamesu sattasu? Sattasu viahitsu. Imesu
kho bhikkhave sattasu dhammesu bhikkhu samm nibbindamno samm
virajjamno samm vimuccamno samm pariyantadassv sammadattha
abhisamecca diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Satta pah
sattuddes satta veyykaranti iti ya ta vutta, idameta paicca
vutta.
Aha pah ahuddes aha veyykaranti iti kho paneta vutta,
kiceta paicca vutta. Ahasu bhikkhave dhammesu bhikkhu samm
nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamesu ahasu? Ahasu lokadhammesu. Imesu
kho bhikkhave ahasu dhammesu bhikkhu samm nibbindamno -padukkhassantakaro hoti. Aha pah ahuddes aha veyykaranti iti
ya ta vutta, idameta paicca vutta.
Nava pah navuddes nava veyykaranti iti kho paneta vutta,
kiceta paicca vutta. Navasu bhikkhave dhammesu bhikkhu samm
nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamesu navasu? Navasu sattvsesu. Imesu kho
bhikkhave navasu dhammesu bhikkhu samm nibbindamno samm
virajjamno samm vimuccamno samm pariyantadassv sammadattha
abhisamecca diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Nava pah
navuddes nava veyykaranti iti ya ta vutta, idameta paicca
vutta.
Dasa pah dasuddes dasa veyykaranti iti kho paneta vutta,
kiceta paicca vutta. Dasasu bhikkhave dhammesu bhikkhu samm
nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamesu dasasu? Dasasu akusalesu kammapathesu.
Imesu kho bhikkhave dasasu dhammesu bhikkhu samm nibbindamno
samm virajjamno samm vimuccamno samm pariyantadassv
sammadattha abhisamecca diheva dhamme dukkhassantakaro

300

Dasakaniptapi

hoti. Dasa pah dasuddes dasa veyykaranti iti ya ta vutta,


idameta paicca vuttanti. . Sattama.
8. Dutiyamahpahsutta
28. Eka samaya Bhagav Kaja~galya viharati veuvane. Atha kho
sambahul Kaja~galak upsak yena Kaja~galik bhikkhun
tenupasa~kamisu, upasa~kamitv Kaja~galika bhikkhuni abhivdetv
ekamanta nisdisu, ekamanta nisinn kho Kaja~galak upsak
Kaja~galika bhikkhuni etadavocu
Vuttamida ayye Bhagavat mahpahesu eko paho eko uddeso
eka veyykaraa, dve pah dve uddes dve veyykarani, tayo pah
tayo uddes ti veyykarani, cattro pah cattro uddes cattri
veyykarani, paca pah pacuddes paca veyykarani, cha pah
cha uddes cha veyykarani, satta pah sattuddes satta veyykarani,
aha pah ahuddes aha veyykarani, nava pah navuddes nava
veyykarani, dasa pah dasuddes dasa veyykaranti. Imassa nu kho
ayye Bhagavat sakhittena bhsitassa katha vittrena attho dahabboti.
Na kho paneta vuso Bhagavato sammukh suta sammukh
paiggahita, napi manobhvanyna bhikkh|na sammukh suta
sammukh paiggahita. Api ca yath mettha khyati, ta sutha
sdhuka manasi karotha, bhsissmti. Eva ayyeti kho Kaja~galak
upsak Kaja~galikya bhikkhuniy paccassosu. Kaja~galik bhikkhun
etadavoca
Eko paho eko uddeso eka veyykaraanti iti kho paneta vutta
Bhagavat, kiceta paicca vutta. Ekadhamme vuso bhikkhu samm
nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamasmi ekadhamme? Sabbe satt hrahitik.
Imasmi kho vuso ekadhamme bhikkhu samm nibbindamno samm
virajjamno samm vimuccamno samm pariyantadassv sammadattha
abhisamecca diheva

3. Mahvagga

301

dhamme dukkhassantakaro hoti. Eko paho eko uddeso eka


veyykaraanti iti ya ta vutta Bhagavat, idameta paicca vutta.
Dve pah dve uddes dve veyykaranti iti kho paneta vutta
Bhagavat, kiceta paicca vutta. Dvsu vuso dhammesu bhikkhu
samm nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamesu dvsu? Nme ca r|pe ca -pa-. Katamesu
tsu? Tsu vedansu. Imesu kho vuso tsu dhammesu bhikkhu samm
nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Tayo pah tayo uddes ti veyykaranti iti
ya ta vutta Bhagavat, idameta paicca vutta.
Cattro pah cattro uddes cattri veyykaranti iti kho paneta
vutta Bhagavat, kiceta paicca vutta. Cat|su vuso dhammesu
bhikkhu samm subhvitacitto samm pariyantadassv sammadattha
abhisamecca diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu cat|su?
Cat|su satipahnesu. Imesu kho vuso cat|su dhammesu bhikkhu samm
subhvitacitto samm pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva
dhamme dukkhassantakaro hoti. Cattro pah cattro uddes cattri
veyykaranti iti ya ta vutta Bhagavat, idameta paicca vutta.
Paca pah pacuddes paca veyykaranti iti kho paneta
vutta Bhagavat, kiceta paicca vutta. Pacasu vuso dhammesu
bhikkhu samm subhvitacitto samm pariyantadassv sammadattha
abhisamecca diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu pacasu?
Pacasu indriyesu -pa-. Katamesu chasu? Chasu nissaraysu dht|su -pa-.
Katamesu sattasu? Sattasu bojjha~gesu -pa-. Katamesu ahasu? Ahasu
ariya-aha~gikamaggesu. Imesu kho vuso ahasu dhammesu bhikkhu
samm subhvitacitto samm pariyantadassv sammadattha abhisamecca
diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Aha pah ahuddes aha
veyykaranti iti ya ta vutta Bhagavat, idameta paicca vutta.

302

Dasakaniptapi

Nava pah navuddes navaveyykaranti iti kho paneta vutta


Bhagavat, kiceta paicca vutta. Navasu vuso dhammesu bhikkhu
samm nibbindamno samm virajjamno samm vimuccamno samm
pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva dhamme
dukkhassantakaro hoti. Katamesu navasu? Navasu sattvsesu. Imesu kho
vuso navasu dhammesu bhikkhu samm nibbindamno samm virajjamno
samm vimuccamno samm pariyantadassv sammadattha abhisamecca
diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Nava pah navuddes nava
veyykaranti iti ya ta vutta Bhagavat idameta paicca vutta.
Dasa pah dasuddes dasa veyykaranti iti kho paneta vutta
Bhagavat, kiceta paicca vutta. Dasasu vuso dhammesu bhikkhu
samm subhvitacitto samm pariyantadassv sammadattha abhisamecca
diheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu dasasu? Dasasu kusalesu
kammapathesu. Imesu kho vuso dasasu dhammesu bhikkhu samm
subhvitacitto samm pariyantadassv sammadattha abhisamecca diheva
dhamme dukkhassantakaro hoti. Dasa pah dasuddes dasa
veyykaranti iti ya ta vutta Bhagavat, idameta paicca vutta.
Iti kho vuso ya ta vutta Bhagavat sakhittena bhsitsu
mahpahsu eko paho eko uddeso eka veyykaraa -pa- dasa pah
dasuddes dasa veyykaranti. Imassa kho aha vuso Bhagavat
sakhittena bhsitassa eva vitthrena attha jnmi. ka~khamn ca
pana tumhe vuso Bhagavantaeva upasa~kamitv etamattha
paipuccheyytha. Yath vo1 Bhagav bykaroti, tath na dhreyythti.
Eva ayyeti kho Kaja~galak upsak Kaja~galikya kho bhikkhuniy
bhsita abhinanditv anumoditv uhysan Kaja~galika bhikkhuni
abhivdetv padakkhia katv yena Bhagav tenupasa~kamisu,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdisu, ekamanta
nisinn kho Kaja~galak upsak yvatako ahosi Kaja~galikya bhikkhuniy
saddhi kathsallpo, ta sabba Bhagavato rocesu.
______________________________________________________________
1. Yath kho (Ka), yath no (bah|su) upari 441-2, 466-8 pihesu pana phabhedo
natthi.

3. Mahvagga

303

Sdhu sdhu gahapatayo, pait gahapatayo Kaja~galik bhikkhun,


mahpa gahapatayo Kaja~galik bhikkhun, macepi tumhe gahapatayo
upasa~kamitv etamattha paipuccheyytha. Ahampi ceta evameva1
bykareyya, yath ta Kaja~galikya bhikkhuniy bykata. Eso ceva
tassa2 attho, evaca na dhreyythti. . Ahama.
9. Pahamakosalasutta
29. Yvat bhikkhave Ksikosal, yvat rao Pasenadissa Kosalassa
vijita3, rj tattha Pasenadi Kosalo aggamakkhyati. Raopi kho
bhikkhave Pasenadissa Kosalassa attheva aathatta, atthi viparimo.
Eva passa bhikkhave sutav ariyasvako tasmimpi nibbindati, tasmi
nibbindanto agge virajjati, pageva hnasmi. (1)
Yvat bhikkhave candimas|riy pariharanti dis bhanti virocamn,
tva sahassadh loko. Tasmi sahassadh loke sahassa candna
sahassa s|riyna4 sahassa Sinerupabbatarjna sahassa
Jambudpna sahassa Aparagoynna sahassa Uttarakur|na
sahassa Pubbavidehna cattri mahsamuddasahassni cattri
mahrjasahassni sahassa Ctumahrjikna sahassa Tvatisna
sahassa Ymna sahassa Tusitna sahassa Nimmnaratna
sahassa Paranimmitavasavattna sahassa brahmalokna. Yvat
bhikkhave sahass lokadhtu, mahbrahm tattha aggamakkhyati.
Mahbrahmunopi kho bhikkhave attheva aathatta, atthi viparimo.
Eva passa bhikkhave sutav ariyasvako tasmimpi nibbindati, tasmi
nibbindanto agge virajjati, pageva hnasmi. (2)
Hoti so bhikkhave samayo, ya aya loko savaati, savaamne
bhikkhave loke yebhuyyena satt bhassarasavattanik5 bhavanti. Te
tattha honti manomay ptibhakkh sayapabh antalikkhecar
subhahyino cira dghamaddhna tihanti. Savaamne bhikkhave
loke
______________________________________________________________
1. Evameva (Ka) Ma 1. 161 pihdsu passitabba.
2. Eso cevetassa (Ma 161 pihdsu.)
3. Vijite (S, Ka)
4. Suriyna (S, Sy, Ka, I)
5. bhassaravattanik (S, Sy)

304

Dasakaniptapi

bhassar dev aggamakkhyanti, bhassarnampi kho bhikkhave devna


attheva aathatta, atthi viparimo. Eva passa bhikkhave sutav
ariyasvako tasmimpi nibbindati, tasmi nibbindanto agge virajjati, pageva
hnasmi. (3)
+ Dasayimni bhikkhave kasiyatanni. Katamni dasa?
Pathavkasiameko sajnti uddha adho tiriya advaya appama.
pokasiameko sajnti -pa-. Tejokasiameko sajnti. Vyokasiameko
sajnti. Nlakasiameko sajnti. Ptakasiameko sajnti.
Lohitakasiameko sajnti. Odtakasiameko sajnti. ksakasiameko
sajnti. Viakasiameko sajnti. Uddha adho tiriya advaya
appama. Imni kho bhikkhave dasa kasiyatanni.
Etadagga bhikkhave imesa dasanna kasiyatanna, yadida
viakasia eko sajnti uddha adho tiriya advaya appama.
Evasainopi kho bhikkhave santi satt. Evasanampi kho bhikkhave
sattna attheva aathatta, atthi viparimo. Eva passa bhikkhave
sutav ariyasvako tasmimpi nibbindati, tasmi nibbindanto agge virajjati,
pageva hnasmi. (4)
* Ahimni bhikkhave abhibhyatanni. Katamni aha? Ajjhatta
r|pasa eko bahiddh r|pni passati parittni suvaadubbani, tni
abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti. Ida pahama
abhibhyatana.
Ajjhatta r|pasa eko bahiddh r|pni passati appamni
suvaadubbani, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti.
Ida dutiya abhibhyatana.
Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati parittni
suvaadubbani, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti.
Ida tatiya abhibhyatana.
______________________________________________________________
+ Heh 293 pihepi.

* D 3. 215, 250, heh 125 pihesupi.

3. Mahvagga

305

Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati appamni


suvaadubbani, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti.
Ida catuttha abhibhyatana.
Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati nlni nlavani
nlanidassanni nlanibhsni. Seyyathpi nma umpuppha nla
nlavaa nlanidassana nlanibhsa. Seyyath v pana ta vattha
Braseyyaka ubhatobhgavimaha nla nlavaa nlanidassana
nlanibhsa. Evameva ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati
nlni nlavani nlanidassanni nlanibhsni, tni abhibhuyya jnmi
passmti evasa hoti. Ida pacama abhibhyatana.
Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati ptni ptavani
ptanidassanni ptanibhsni. Seyyathpi nma kaikrapuppha pta
ptavaa ptanidassana ptanibhsa. Seyyath v pana ta vattha
Braseyyaka ubhatobhgavimaha pta ptavaa ptanidassana
ptanibhsa. Evameva ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati
ptni ptavani ptanidassanni ptanibhsni, tni abhibhuyya jnmi
passmti evasa hoti. Ida chaha abhibhyatana.
Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati lohitakni
lohitakavani lohitakanidassanni lohitakanibhsni. Seyyathpi nma
bandhujvakapuppha lohitaka lohitakavaa lohitakanidassana
lohitakanibhsa. Seyyath v pana ta vattha Braseyyaka
ubhatobhgavimaha lohitaka lohitakavaa lohitakanidassana
lohitakanibhsa. Evameva ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni
passati lohitakni lohitakavani lohitakanidassanni lohitakanibhsni tni
abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti. Ida sattama
abhibhyatana.
Ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati odtni odtavani
odtanidassanni odtanibhsni. Seyyathpi nma osadhitrak odt
odtava odtanidassan odtanibhs.

306

Dasakaniptapi

Seyyath v pana ta vattha Braseyyaka ubhatobhgavimaha


odta odtavaa odtanidassana odtanibhsa. Evameva ajjhatta
ar|pasa eko bahiddh r|pni passati odtni odtavani
odtanidassanni odtanibhsni, tni abhibhuyya jnmi passmti
evasa hoti. Ida ahama abhibhyatana. Imni kho bhikkhave aha
abhibhyatanni.
Etadagga bhikkhave imesa ahanna abhibhyatanna, yadida
ajjhatta ar|pasa eko bahiddh r|pni passati odtni odtavani
odtanidassanni odtanibhsni, tni abhibhuyya jnmi passmti
evasa hoti. Evasainopi kho bhikkhave santi satt. Evasanampi
kho bhikkhave sattna attheva aathatta, atthi viparimo. Eva
passa bhikkhave sutav ariyasvako tasmimpi nibbindati, tasmi
nibbindanto agge virajjati, pageva hnasmi. (5)
Catasso im bhikkhave paipad. Katam catasso? Dukkh paipad
dandhbhi dukkh paipad khippbhi sukh paipad dandhbhi
sukh paipad khippbhi. Im kho bhikkhave catasso paipad.
Etadagga bhikkhave imsa catunna paipadna, yadida sukh
paipad khippbhi. Evapaipannpi kho bhikkhave santi satt.
Evapaipannnampi kho bhikkhave sattna attheva aathatta, atthi
viparimo. Eva passa bhikkhave sutav ariyasvako tasmimpi
nibbindati, tasmi nibbindanto agge virajjati, pageva hnasmi. (6)
Catasso im bhikkhave sa. Katam catasso? Parittameko sajnti,
Mahaggatameko sajnti, appamameko sajnti, natthi kicti
kicayatanameko sajnti. Im kho bhikkhave catasso sa.
Etadagga bhikkhave imsa catunna sana, yadida natthi
kicti kicayatanameko sajnti. Evasainopi kho bhikkhave
santi satt. Evasanampi kho bhikkhave sattna attheva aathatta,
atthi viparimo. Eva passa bhikkhave sutav ariyasvako tasmimpi
nibbindati, tasmi nibbindanto agge virajjati, pageva hnasmi. (7)

3. Mahvagga

307

Etadagga bhikkhave bhirakna dihigatna yadida no cassa


no ca me siy, na bhavissmi na me bhavissatti. Evadihino bhikkhave
eta pika~kha y cya bhave appaikulyat, s cassa na bhavissati, y
cya bhavanirodhe pikulyat, s cassa na bhavissatti. Evadihinopi
kho bhikkhave santi satt. Evadihnampi kho bhikkhave sattna attheva
aathatta, atthi viparimo. Eva passa bhikkhave sutav ariyasvako
tasmimpi nibbindati, tasmi nibbindanto agge virajjati, pageva hnasmi.
(8)
Santi bhikkhave eke samaabrhma paramatthavisuddhi papenti.
Etadagga bhikkhave paramatthavisuddhi paapentna, yadida
sabbaso kicayatana samatikkamma nevasansayatana
upasampajja viharati. Te tadabhiya tassa sacchikiriyya dhamma
desenti. Evavdinopi kho bhikkhave santi satt. Evavdnampi kho
bhikkhave sattna attheva aathatta, atthi viparimo. Eva passa
bhikkhave sutav ariyasvako tasmimpi nibbindati, tasmi nibbindanto
agge virajjati, pageva hnasmi. (9)
Santi bhikkhave eke samaabrhma paramadihadhammanibbna
papenti. Etadagga bhikkhave paramadihadhammanibbna
paapentna, yadida channa phassyatanna samudayaca
attha~gamaca assdaca dnavaca nissaraaca yathbh|ta viditv
anupd vimokkho. Evavdi kho ma bhikkhave evamakkhyi eke
samaabrhma asat tucch mus abh|tena abbhcikkhanti samao
Gotamo na kmna paria papeti, na r|pna paria papeti,
na vedanna paria papetti. Kmnacha bhikkhave paria
papemi, r|pnaca paria papemi, vedannaca paria
papemi, diheva dhamme nicchto nibbhuto stibh|to anupd
parinibbna papemti. (10). . Navama.
10. Dutiyakosalasutta
30. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Tena kho pana samayena rj Pasenadi Kosalo
uyyodhik nivatto hoti vijitasa~gmo laddhdhippyo. Atha kho rj
Pasenadi Kosalo yena rmo tena pysi, yvatik ynassa bh|mi ynena
gantv yn paccorohitv pattikova rma pvisi. Tena kho pana
samayena sambahul

308

Dasakaniptapi

bhikkh| abbhokse ca~kamanti. Atha kho rj Pasenadi Kosalo yena te


bhikkh| tenupasa~kami, upasa~kamitv te bhikkh| etadavoca kaha nu
kho bhante Bhagav etarahi viharati Araha Sammsambuddho,
dassanakm hi maya bhante ta Bhagavanta Arahanta
Sammsambuddhanti. Eso mahrja vihro savutadvro, tena appasaddo
upasa~kamitv ataramno linda pavisitv ukksitv aggaa koehi,
vivarissati te Bhagav dvranti.
Atha kho rj Pasenadi Kosalo yena so vihro savutadvro, tena
appasaddo upasa~kamitv ataramno linda pavisitv ukksitv aggaa
koesi, vivari Bhagav dvra. Atha kho rj Pasenadi Kosalo vihra
pavisitv Bhagavato pdesu siras nipatitv Bhagavato pdni mukhena ca
paricumbati, phi ca parisambhati, nmaca sveti rjha bhante
Pasenadi Kosalo, rjha bhante Pasenadi Kosaloti.
Ka pana tva mahrja atthavasa sampassamno imasmi sarre
evar|pa paramanipaccakra karosi, mett|pahra upadasesti.
Katauta kho aha bhante katavedita sampassamno Bhagavati
evar|pa paramanipaccakra karomi, mett|pahra upadasemi.
Bhagav hi bhante bahujanahitya paipanno bahujanasukhya, bahuno
janassa ariye ye patihpit yadida kalyadhammatya
kusaladhammatya. Yampi bhante Bhagav bahujanahitya paipanno
bahujanasukhya, bahuno janassa ariye ye patihpit yadida
kalyadhammatya kusaladhammatya, idampi kho aha bhante
atthavasa sampassamno Bhagavati evar|pa paramanipaccakra
karomi, mett|pahra upadasemi. (1)
Puna capara bhante Bhagav slav vuddhaslo ariyaslo kusalaslo
kusalaslena samanngato. Yampi bhante Bhagav slav vuddhaslo
ariyaslo kusalaslo kusalaslena samanngato, idampi kho aha bhante
atthavasa sampassamno Bhagavati evar|pa paramanipaccakra
karomi, mett|pahra upadasemi. (2)

3. Mahvagga

309

Puna capara bhante Bhagav dgharatta raiko


araavanapatthni pantni sensanni paisevati. Yampi bhante Bhagav
dgharatta raiko araavanapatthni pantni sensanni paisevati,
idampi kho aha bhante atthavasa sampassamno Bhagavati evar|pa
paramanipaccakra karomi, mett|pahra upadasemi. (3)
Puna capara bhante Bhagav santuho itartaracvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrena. Yampi bhante Bhagav
santuho itartaracvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrena, idampi kho aha bhante atthavasa sampassamno
Bhagavati evar|pa paramanipaccakra karomi, mett|pahra
upadasemi. (4)
Puna capara bhante Bhagav huneyyo phuneyyo dakkhieyyo
ajalikarayo anuttara puakkhetta lokassa. Yampi bhante Bhagav
huneyyo phuneyyo dakkhieyyo ajalikarayo anuttara puakkhetta
lokassa, idampi kho aha bhante atthavasa sampassamno Bhagavati
evar|pa paramanipaccakra karomi, mett|pahra upadasemi. (5)
Puna capara bhante Bhagav yya kath abhisallekhik
cetovivaraasappy. Seyyathida, appicchakath santuhikath
pavivekakath asasaggakath vriyrambhakath slakath samdhikath
pakath vimuttikath vimuttiadassanakath, evar|pya kathya
nikmalbh akicchalbh akasiralbh. Yampi bhante Bhagav yya kath
abhisallekhik cetovivaraasappy. Seyyathida, appicchakath -pavimuttiadassanakath, evar|pya kathya nikmalbh akicchalbh
akasiralbh, idampi kho aha bhante atthavasa sampassamno Bhagavati
evar|pa paramanipaccakra karomi, mett|pahra upadasemi. (6)
Puna capara bhante Bhagav catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh akicchalbh akasiralbh.
Yampi bhante Bhagav catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh akicchalbh akasiralbh,
idampi kho aha bhante atthavasa sampassamno Bhagavati evar|pa
paramanipaccakra karomi, mett|pahra upadasemi. (7)

310

Dasakaniptapi

Puna capara bhante Bhagav anekavihita pubbenivsa anussarati.


Seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo tissopi jtiyo catassopi jtiyo
pacapi jtiyo dasapi jtiyo vsampi jtiyo tisampi jtiyo cattlsampi
jtiyo pasampi jtiyo jtisatampi jtisahassampi jtisatasahassampi
anekepi savaakappe anekepi vivaakappe anekepi savaavivaakappe
amutrsi evanmo evagotto evavao evamhro
evasukhadukkhappaisaved evamyupariyanto, so tato cuto amutra
udapdi, tatrpsi evanmo evagotto evavao evamhro
evasukhadukkhappaisaved evamyupariyanto, so tato cuto
idh|papannoti. Iti skra sa-uddesa anekavihita pubbenivsa
anussarati. Yampi bhante Bhagav anekavihita pubbenivsa anussarati.
Seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo -pa- iti skra sa-uddesa
anekavihita pubbenivsa anussarati. Idampi kho aha bhante atthavasa
sampassamno Bhagavati evar|pa paramanipaccakra karomi,
mett|pahra upadasemi. (8)
Puna capara bhante Bhagav dibbena cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena satte passati cavamne upapajjamne hne pate
suvae dubbae sugate duggate, yathkamm|page satte pajnti ime vata
bhonto satt kyaduccaritena samanngat vacduccaritena samanngat
manoduccaritena samanngat ariyna upavdak micchdihik
micchdihikammasamdn, te kyassa bhed para mara apya
duggati vinipta niraya upapann. Ime v pana bhonto satt
kyasucaritena samanngat vacsucaritena samanngat manosucaritena
samanngat ariyna anupavdak sammdihik sammdihikammasamdn, te kyassa bhed para mara sugati sagga loka
upapannti. Iti dibbena cakkhun visuddhena atikkantamnusakena satte
passati -pa- yathkamm|page satte pajnti. Yampi bhante Bhagav dibbena
cakkhun visuddhena atikkantamnusakena -pa- yathkamm|page satte
pajnti. Idampi kho aha bhante atthavasa sampassamno Bhagavati
evar|pa paramanipaccakra karomi, mett|pahra upadasemi. (9)

4. Uplivagga

311

Puna capara bhante Bhagav savna khay ansava cetovimutti


pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv upasampajja
viharati. Yampi bhante Bhagav savna khay ansava cetovimutti
-pa- sacchikatv upasampajja viharati, idampi kho aha bhante atthavasa
sampassamno Bhagavati evar|pa paramanipaccakra karomi,
mett|pahra upadasemi. (10)
Handa ca dni maya bhante gacchma, bahukicc maya
bahukarayti. Yassa dni tva mahrja kla maasti. Atha kho rj
Pasenadi Kosalo uhysan Bhagavanta abhivdetv padakkhia katv
pakkmti. . Dasama.
Mahvaggo tatiyo.
Tassuddna
Shdhivutti Kyena, Cundena Kasiena ca.
K ca dve Mahpah, Kosalehi pare duveti.
_____
4. Uplivagga
1. Uplisutta
31. Atha kho yasm Upli yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm Upli Bhagavanta etadavoca kati nu kho bhante
atthavase paicca Tathgatena svakna sikkhpada paatta
ptimokkha uddihanti.
Dasa kho Upli atthavase paicca Tathgatena svakna sikkhpada
paatta ptimokkha uddiha. Katame dasa? Saghasuhutya
saghaphsutya dumma~k|na puggalna niggahya pesalna
bhikkh|na phsuvihrya dihadhammikna savna savarya
samparyikna savna paightya appasannna pasdya
pasannna bhiyyobhvya saddhammahitiy vinaynuggahya. Ime kho
Upli dasa atthavase paicca Tathgatena svakna sikkhpada
paatta pmokkha uddihanti. . Pahama.

312

Dasakaniptapi
2. Ptimokkhahapansutta
32. Kati nu kho bhante ptimokkhahapanti. Dasa kho Upli

ptimokkhahapan. Katame dasa? Prjiko tassa parisya nisinno hoti,


prjikakath vippakat hoti, anupasampanno tassa parisya nisinno
hoti, anupasampannakath vippakat hoti, sikkha paccakkhtako tassa
parisya nisinno hoti, sikkha paccakkhtakakath vippakat hoti,
paako tassa parisya nisinno hoti, paakakath vippakat hoti,
bhikkhunid|sako tassa parisya nisinno hoti, bhikkhunid|sakakath
vippakat hoti. Ime kho Upli dasa ptimokkhahapanti. . Dutiya.
3. Ubbhiksutta
33. * Katihi nu kho bhante dhammehi samanngato bhikkhu ubbhikya
sammannitabboti. Dasahi kho Upli dhammehi samanngato bhikkhu
ubbhikya sammannitabbo. Katamehi dasahi? Idhupli bhikkhu slav hoti,
ptimokkhasavarasavuto viharati cragocarasampanno, aumattesu
vajjesu bhayadassv samdya sikkhati sikkhpadesu. Bahussuto hoti
sutadharo sutasannicayo, ye te dhamm dikaly majjhekaly
pariyosnakaly sttha sabyajana1 kevalaparipua parisuddha
brahmacariya abhivadanti, tathr|pssa dhamm bahussut honti dht
vacas paricit manasnupekkhit dihiy suppaividdh. Ubhayni kho
panassa ptimokkhni vitthrena svgatni honti suvibhattni suppavattni
suvinicchitni suttaso anubyajanaso, vinaye kho pana hito hoti asahro.
Paibalo hoti ubho atthapaccatthike sapetu papetu nijjhpetu
pekkhetu pasdetu. Adhikaraasamuppdav|pasamakusalo hoti.
Adhikaraa jnti. Adhikaraasamudaya jnti. Adhikaraanirodha
jnti. Adhikaraanirodhagmini paipada jnti. Imehi kho Upli dasahi
dhammehi samanngato bhikkhu ubbhikya sammannitabboti. . Tatiya.
______________________________________________________________
* Vi 4. 223 pihepi.

1. Satth sabyajan (S) evamuparipi.

4. Uplivagga

313

4. Upasampadsutta
34. Katihi nu kho bhante dhammehi samanngatena bhikkhun
upasampdetabbanti. Dasahi kho Upli dhammehi samanngatena
bhikkhun upasampdetabba. Katamehi dasahi? Idhupli bhikkhu slav
hoti, ptimokkhasavarasavuto viharati cragocarasampanno,
aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati sikkhpadesu.
Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhamm dikaly
majjhekaly pariyosnakaly sttha sabyajana kevalaparipua
parisuddha brahmacariya abhivadanti, tathr|pssa dhamm bahussut
honti dht vacas paricit manasnupekkhit dihiy suppaividdh.
Ptimokkha kho panassa vitthrena svgata hoti suvibhatta
suppavatta suvinicchita suttaso anubyajanaso. Paibalo hoti gilna
upahtu v upahpetu v. Paibalo hoti anabhirati v|paksetu v
v|pakspetu v. Paibalo hoti uppanna kukkucca dhammato
vinodetu. Paibalo hoti uppanna dihigata dhammato vivecetu.
Paibalo hoti adhisle samdapetu. Paibalo hoti adhicitte samdapetu.
Paibalo hoti adhipaya samdapetu. Imehi kho Upli dasahi dhammehi
samanngatena bhikkhun upasampdetabbanti. . Catuttha.
5. Nissayasutta
35. Katihi nu kho bhante dhammehi samanngatena bhikkhun nissayo
dtabboti. Dasahi kho Upli dhammehi samanngatena bhikkhun nissayo
dtabbo. Katamehi dasahi? Idhupli bhikkhu slav hoti -pa- samdya
sikkhati sikkhpadesu. Bahussuto hoti -pa- dihiy suppaividdh.
Ptimokkha kho panassa vitthrena svgata hoti suvibhatta
suppavatta suvinicchita suttaso anubyajanaso. Paibalo hoti gilna
upahtu v upahpetu v. Paibalo hoti anabhirati v|paksetu v
v|pakspetu v. Paibalo hoti uppanna kukkucca dhammato
vinodetu. Paibalo hoti uppanna dihigata dhammato vivecetu.
Paibalo hoti adhisle -pa- adhicitte. Adhipaya samdapetu. Imehi kho
Upli dasahi dhammehi samanngatena bhikkhun nissayo dtabboti. .
Pacama.

314

Dasakaniptapi
6. Smaerasutta

36. Katihi nu kho bhante dhammehi samanngatena bhikkhun


smaero upahpetabboti. Dasahi kho Upli dhammehi samanngatena
bhikkhun smaero upahpetabbo. Katamehi dasahi? Idhupli bhikkhu
slav hoti -pa- samdya sikkhati sikkhpadesu. Bahussuto hoti -padihiy suppaividdh. Ptimokkha kho panassa vitthrena svgata hoti
suvibhatta suppavatta suvinicchita suttaso anubyajanaso. Paibalo hoti
gilna upahtu v upahpetu v. Paibalo hoti anabhirati
v|paksetu v v|pakspetu v. Paibalo hoti uppanna kukkucca
dhammato vinodetu. Paibalo hoti uppanna dihigata dhammato
vivecetu. Paibalo hoti adhisle samdapetu. Paibalo hoti adhicitte
samdapetu. Paibalo hoti adhipaya samdapetu. Imehi kho Upli
dasahi dhammehi samanngatena bhikkhun smaero upahpetabboti. .
Chaha.
7. Saghabhedasutta
37. Saghabhedo saghabhedoti bhante vuccati, kittvat nu kho
bhante sagho bhinno hotti. Idhupli bhikkh| adhamma dhammoti
dpenti, dhamma adhammoti dpenti, avinaya vinayoti dpenti,
vinaya avinayoti dpenti, abhsita alapita Tathgatena bhsita
lapita Tathgatenti dpenti, bhsita lapita Tathgatena abhsita
alapita Tathgatenti dpenti, ancia Tathgatena cia
Tathgatenti dpenti, cia Tathgatena ancia Tathgatenti
dpenti, apaatta Tathgatena paatta Tathgatenti dpenti,
paatta Tathgatena apaatta Tathgatenti dpenti. Te imehi dasahi
vatth|hi avakassanti apakassanti, veni1 kammni karonti, veni
ptimokkha uddisanti. Ettvat kho Upli sagho bhinno hotti. .
Sattama.
______________________________________________________________
1. veni (Vi 4. 368 pihe) vei, veika (Tattheva adholipi)

4. Uplivagga

315

8. Saghasmaggsutta
38. * Saghasmagg saghasmaggti bhante vuccati, kittvat nu
kho bhante sagho samaggo hotti. Idhupli bhikkh| adhamma
adhammoti dpenti, dhamma dhammoti dpenti, avinaya avinayoti
dpenti, vinaya vinayoti dpenti, abhsita alapita Tathgatena
abhsita alapita Tathgatenti dpenti, bhsita lapita Tathgatena
bhsita lapita Tathgatenti dpenti, ancia Tathgatena
ancia Tathgatenti dpenti, cia Tathgatena cia
Tathgatenti dpenti, apaatta Tathgatena apaatta Tathgatenti
dpenti, paatta Tathgatena paatta Tathgatenti dpenti. Te imehi
dasahi vatth|hi na avakassanti na apakassanti, na veni kammni karonti, na
veni ptimokkha uddisanti. Ettvat kho Upli sagho samaggo hotti. .
Ahama.
9. Pahama-nandasutta
39. Atha kho yasm nando yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm nando Bhagavanta etadavoca saghabhedo
saghabhedoti bhante vuccati, kittvat nu kho bhante sagho bhinno
hotti. Idhnanda bhikkh| adhamma dhammoti dpenti, dhamma
adhammoti dpenti, avinaya vinayoti dpenti -pa- paatta
Tathgatena apaatta Tathgatenti dpenti. Te imehi dasahi vatth|hi
avakassanti apakassanti, veni kammni karonti, veni ptimokkha
uddisanti. Ettvat kho nanda sagho bhinno hotti.
Samagga pana bhante sagha bhinditv ki so pasavatti.
Kappahika nanda kibbisa pasavatti. Ki pana bhante kappahika
kibbisanti. Kappa nanda nirayamhi paccatti.
pyiko nerayiko, kappaho saghabhedako.
Vaggarato adhammaho, yogakkhem padhasati.
Sagha samagga bhinditv1,
Kappa nirayamhi paccatti. . Navama.
______________________________________________________________
* Vi 4. 368 pihepi.
1. Bhetvna (S, Sy), bhitvna (Ka) Vi 4. 369; Khu 1. 203; Abhi 4. 346 pihesupi.

316

Dasakaniptapi
10. Dutiya-nandasutta

40. Saghasmagg saghasmaggti bhante vuccati, kittvat nu kho


bhante sagho samaggo hotti. Idhnanda bhikkh| adhamma
adhammoti dpenti, dhamma dhammoti dpenti, avinaya avinayoti
dpenti, vinaya vinayoti dpenti, abhsita alapita Tathgatena
abhsita alapita Tathgatenti dpenti, bhsita lapita Tathgatena
bhsita lapita Tathgatenti dpenti, ancia Tathgatena
ancia Tathgatenti dpenti, cia Tathgatena cia
Tathgatenti dpenti, apaatta Tathgatena apaatta Tathgatenti
dpenti, paatta Tathgatena paatta Tathgatenti dpenti. Te imehi
dasahi vatth|hi na avakassanti na apakassanti, na veni kammni karonti, na
veni ptimokkha uddisanti. Ettvat kho nanda sagho samaggo hotti.
Bhinna pana bhante sagha samagga katv ki so pasavatti.
Brahma nanda pua pasavatti. Ki pana bhante brahma puanti.
Kappa nanda saggamhi modatti.
Sukh saghassa smagg, samaggnaca anuggaho.
Samaggarato dhammaho, yogakkhem na dhasati.
Sagha samagga katvna, kappa saggamhi modatti. . Dasama.
Uplivaggo catuttho.
Tassuddna
Upli hapan Ubbho, Upasampadanissay.
Smaero ca dve Bhed, nandehi pare duveti.
_____
5. Akkosavagga
1. Vivdasutta
41. Atha kho yasm Upli yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno

5. Akkosavagga

317

kho yasm Upli Bhagavanta etadavoca ko nu kho bhante hetu ko


paccayo, yena saghe bhaanakalahaviggahavivd uppajjanti, bhikkh| ca
na phsu1 viharantti. Idhupli bhikkh| adhamma dhammoti dpenti,
dhamma adhammoti dpenti, avinaya vinayoti dpenti, vinaya
avinayoti dpenti, abhsita alapita Tathgatena bhsita lapita
Tathgatenti dpenti, bhsita lapita Tathgatena abhsita alapita
Tathgatenti dpenti, ancia Tathgatena cia Tathgatenti
dpenti, cia Tathgatena ancia Tathgatenti dpenti,
apaatta Tathgatena paatta Tathgatenti dpenti, paatta
Tathgatena apaatta Tathgatenti dpenti. Aya kho Upli hetu
aya paccayo, yena saghe bhaanakalahaviggahavivd uppajjanti,
bhikkh| ca na phsu viharantti. . Pahama.
2. Pahamavivdam|lasutta
42. Kati nu kho bhante vivdam|lnti. Dasa kho Upli vivdam|lni.
Katamni dasa? Idhupli bhikkh| adhamma dhammoti dpenti,
dhamma adhammoti dpenti, avinaya vinayoti dpenti, vinaya
avinayoti dpenti, abhsita alapita Tathgatena bhsita lapita
Tathgatenti dpenti, bhsita lapita Tathgatena abhsita alapita
Tathgatenti dpenti, ancia Tathgatena cia Tathgatenti
dpenti, cia Tathgatena ancia Tathgatenti dpenti,
apaatta Tathgatena paatta Tathgatenti dpenti, paatta
Tathgatena apaatta Tathgatenti dpenti. Imni kho Upli dasa
vivdam|lnti. . Dutiya.
3. Dutiyavivdam|lasutta
43. Kati nu kho bhante vivdam|lnti. Dasa kho Upli vivdam|lni.
Katamni dasa? Idhupli bhikkh| anpatti pattti dpenti, patti
anpattti dpenti, lahuka patti garukpattti
______________________________________________________________
1. Phsu (?)

318

Dasakaniptapi

dpenti, garuka patti lahukpattti dpenti, duhulla patti


aduhullpattti dpenti, aduhulla patti duhullpattti dpenti,
svasesa patti anavasespattti dpenti, anavasesa patti
svasespattti dpenti, sappaikamma patti appaikammpattti
dpenti, appaikamma patti sappaikammpattti dpenti. Imni kho
Upli dasa vivdam|lnti. . Tatiya.
4. Kusinrasutta
44. Eka samaya Bhagav Kusinrya viharati baliharae
vanasae. Tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi bhikkhavoti.
Bhadanteti te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca
* Codakena bhikkhave bhikkhun para codetukmena paca dhamme
ajjhatta paccavekkhitv paca dhamme ajjhatta upahpetv paro
codetabbo. Katame paca dhamm ajjhatta paccavekkhitabb? Codakena
bhikkhave bhikkhun para codetukmena eva paccavekkhitabba
parisuddhakyasamcro nu khomhi, parisuddhenamhi kyasamcrena
samanngato acchiddena appaimasena, savijjati nu kho me eso dhammo
udhu noti. No ce bhikkhave bhikkhu parisuddhakyasamcro hoti
parisuddhena kyasamcrena samanngato acchiddena appaimasena,
tassa bhavanti vattro i~gha tva yasm kyika sikkhass|ti. Itissa
bhavanti vattro.
Puna capara bhikkhave codakena bhikkhun para codetukmena
eva paccavekkhitabba parisuddhavacsamcro nu khomhi,
parisuddhenamhi vacsamcrena samanngato acchiddena appaimasena,
savijjati nu kho me eso dhammo udhu noti. No ce bhikkhave bhikkhu
parisuddhavacsamcro hoti parisuddhena vacsamcrena samanngato
acchiddena appaimasena, tassa bhavanti vattro i~gha tva yasm
vcasika sikkhass|ti. itissa bhavanti vattro.
Puna capara bhikkhave codakena bhikkhun para codetukmena
eva paccavekkhitabba metta nu kho me citta paccupahita
sabrahmacrsu anghta savijjati nu kho me eso dhammo udhu noti.
No ce bhikkhave
______________________________________________________________
* Vi 4. 436; Vi 5. 328 pihesupi.

5. Akkosavagga

319

bhikkhuno metta citta paccupahita hoti sabrahmacrsu anghta,


tassa bhavanti vattro i~gha tva yasm sabrahmacrsu metta citta
upahpehti. Itissa bhavanti vattro.
Puna capara bhikkhave codakena bhikkhun para codetukmena
eva paccavekkhitabba bahussuto nu khomhi sutadharo sutasannicayo,
ye te dhamm dikaly majjhekaly pariyosnakaly sttha
sabyajana kevalaparipua parisuddha brahmacariya abhivadanti,
tathr|p me dhamm bahussut honti dht vacas paricit
manasnupekkhit dihiy suppaividdh, savijjati nu kho me eso
dhammo udhu noti. No ce bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo
sutasannicayo. Ye te dhamm dikaly majjhekaly pariyosnakaly
sttha sabyajana kevalaparipua parisuddha brahmacariya
abhivadanti, tathr|pssa dhamm bahussut honti dht vacas paricit
manasnupekkhit dihiy suppaividdh, tassa bhavanti vattro i~gha tva
yasm gama pariypuass|ti. Itissa bhavanti vattro.
Puna capara bhikkhave codakena bhikkhun para codetukmena
eva paccavekkhitabba ubhayni kho pana me ptimokkhni vitthrena
svgatni honti suvibhattni suppavattni suvinicchitni suttaso
anubyajanaso, savijjati nu kho me eso dhammo udhu noti. No ce
bhikkhave bhikkhuno ubhayni ptimokkhni vitthrena svgatni honti
suvibhattni suppavattni suvinicchitni suttaso anubyajanaso. Ida
panyasm kattha vutta Bhagavatti iti puho na sampyissati, tassa
bhavanti vattro i~gha tva yasm vinaya sikkhass|ti. Itissa bhavanti
vattro. Ime paca dhamm ajjhatta paccavekkhitabb.
Katame paca dhamm ajjhatta upahpetabb? Klena vakkhmi no
aklena, bh|tena vakkhmi no abh|tena, sahena vakkhmi no pharusena,
atthasahitena vakkhmi no anatthasahitena, mettacitto vakkhmi no
dosantaroti. Ime paca dhamm ajjhatta upahpetabb. Codakena
bhikkhave bhikkhun para codetukmena ime paca dhamme ajjhatta
paccavekkhitv ime paca dhamme ajjhatta upahpetv paro codetabboti.
. Catuttha.

320

Dasakaniptapi
5. Rjantepurappavesanasutta
45. * Dasayime bhikkhave dnav rjantepurappavesane. Katame

dasa? Idha bhikkhave rj mahesiy saddhi nisinno hoti, tatra bhikkhu


pavisati, mahes v bhikkhu disv sita ptu karoti, bhikkhu v mahesi
disv sita ptu karoti. Tattha rao eva hoti addh imesa kata v
karissanti vti. Aya bhikkhave pahamo dnavo rjantepurappavesane.
Puna capara bhikkhave rj bahukicco bahukarayo aatara itthi
gantv na sarati, s tena gabbha gahti. Tattha rao eva hoti na kho
idha ao koci pavisati aatra pabbajitena, siy nu kho pabbajitassa
kammanti. Aya bhikkhave dutiyo dnavo rjantepurappavesane.
Puna capara bhikkhave rao antepure aatara ratana nassati.
Tattha rao eva hoti na kho idha ao koci pavisati aatra pabbajitena,
siy nu kho pabbajitassa kammanti. Aya bhikkhave tatiyo dnavo
rjantepurappavesane.
Puna capara bhikkhave rao antepure abbhantar guyhamant
bahiddh sambheda gacchanti. Tattha rao eva hoti na kho idha ao
koci pavisati aatra pabbajitena, siy nu kho pabbajitassa kammanti.
Aya bhikkhave catuttho dnavo rjantepurappavesane.
Puna capara bhikkhave rao antepure pit v putta pattheti, putto
v pitara pattheti. Tesa eva hoti na kho idha ao koci pavisati
aatra pabbajitena, siy nu kho pabbajitassa kammanti. Aya bhikkhave
pacamo dnavo rjantepurappavesane.
Puna capara bhikkhave rj ncahniya ucce hne hapeti. Yesa
ta amanpa, tesa eva hoti rj kho pabbajitena sasaho, siy nu
kho pabbajitassa kammanti. Aya bhikkhave chaho dnavo
rjantepurappavesane.
______________________________________________________________
* Vi 2. 207 pihepi.

5. Akkosavagga

321

Puna capara bhikkhave rj uccahniya nce hne hapeti. Yesa


ta amanpa, tesa eva hoti rj kho pabbajitena sasaho, siy nu
kho pabbajitassa kammanti. Aya bhikkhave sattamo dnavo
rjantepurappavesane.
Puna capara bhikkhave rj akle sena uyyojeti. Yesa ta
amanpa, tesa eva hoti rj kho pabbajitena sasaho, siy nu kho
pabbajitassa kammanti. Aya bhikkhave ahamo dnavo
rjantepurappavesane.
Puna capara bhikkhave rj kle sena uyyojetv antarmaggato
nivattpeti. Yesa ta amanpa, tesa eva hoti rj kho pabbajitena
sasaho, siy nu kho pabbajitassa kammanti. Aya bhikkhave navamo
dnavo rjantepurappavesane.
Puna capara bhikkhave rao antepura hatthisammadda
assasammadda rathasammadda rajanyni
r|pasaddagandharasaphohabbni. Yni na pabbajitassa sruppni. Aya
bhikkhave dasamo dnavo rjantepurappavesane. Ime kho bhikkhave dasa
dnav rjantepurappavesaneti. . Pacama.
6. Sakkasutta
46. Eka samaya Bhagav Sakkesu viharati Kapilavatthusmi
Nigrodhrme. Atha kho sambahul Sakk upsak tadahuposathe yena
Bhagav tenupasa~kamisu, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv
ekamanta nisdisu, ekamanta nisinne kho Sakke upsake Bhagav
etadavoca api nu tumhe Sakk aha~gasamanngata uposatha
upavasathti. Appekad maya bhante aha~gasamanngata uposatha
upavasma, appekad na upavasmti. Tesa vo Sakk albh tesa
dulladdha, ye tumhe eva sokasabhaye jvite maraasabhaye jvite
appekad aha~gasamanngata uposatha upavasatha, appekad na
upavasatha.
Ta ki maatha Sakk, idha puriso yena kenaci kammahnena
anpajja akusala divasa ahakahpaa nibbiseyya, dakkho puriso
uhnasampannoti ala vacanyti. Eva bhante.

322

Dasakaniptapi

Ta ki maatha Sakk, idha puriso yena kenaci kammahnena


anpajja akusala divasa kahpaa nibbiseyya, dakkho puriso
uhnasampannoti ala vacanyti. Eva bhante.
Ta ki maatha Sakk, idha puriso yena kenaci kammahnena
anpajja akusala divasa dve kahpae nibbiseyya. Tayo kahpae
nibbiseyya. Cattro kahpae nibbiseyya. Paca kahpae nibbiseyya. Cha
kahpae nibbiseyya. Satta kahpae nibbiseyya. Aha kahpae
nibbiseyya. Nava kahpae nibbiseyya. Dasa kahpae nibbiseyya. Vsa
kahpae nibbiseyya. Tisa kahpae nibbiseyya. Cattrsa kahpae
nibbiseyya. Pasa kahpae nibbeseyya. Kahpaasata nibbiseyya,
dakkho puriso uhnasampannoti ala vacanyti. Eva bhante.
Ta ki maatha Sakk, api nu so puriso divase divase
kahpaasata kahpaasahassa nibbisamno laddha laddha
nikkhipanto vassasatyuko vassasatajv mahanta bhogakkhandha
adhigaccheyyti. Eva bhante.
Ta ki maatha Sakk, api nu so puriso bhogahetu bhoganidna
bhogdhikaraa eka v ratti eka v divasa upaha v ratti
upaha v divasa ekantasukhappaisaved vihareyyti. No heta
bhante. Ta kissa hetu? Km hi bhante anicc tucch mus
mosadhammti.
Idha pana vo Sakk mama svako dasa vassni appamatto tp
pahitatto viharanto yath maynusiha, tath paipajjamno satampi
vassni satampi vassasatni satampi vassasahassni
ekantasukhappaisaved vihareyya, so ca khvassa sakadgm v angm
v apaaka v sotpanno. Tihantu Sakk dasa vassni.
Idha mama svako nava vassni. Aha vassni. Satta vassni. Cha
vassni. Paca vassni. Cattri vassni. Ti vassni. Dve vassni. Eka
vassa appamatto tp pahitatto viharanto yath maynusiha, tath
paipajjamno satampi vassni satampi vassasatni satampi vassasahassni
ekantasukhappaisaved vihareyya, so ca khvassa

5. Akkosavagga

323

sakadgm v angm v apaaka v sotpanno. Tihatu Sakk eka


vassa.
Idha mama svako dasa mse appamatto tp pahitatto viharanto yath
maynusiha, tath paipajjamno satampi vassni satampi vassasatni
satampi vassasahassni ekantasukhappaisaved vihareyya, so ca khvassa
sakadgm v angm v apaaka v sotpanno. Tihantu Sakk dasa
ms.
Idha mama svako nava mse. Aha mse. Satta mse. Cha mse.
Paca mse. Cattro mse. Tayo mse. Dve mse. Eka msa.
Ahamsa appamatto tp pahitatto viharanto yath maynusiha,
tath paipajjamno satampi vassni satampi vassasatni satampi
vassasahassni ekantasukhappaisaved vihareyya, so ca khvassa
sakadgm v angm v apaaka v sotpanno, tihatu Sakk
ahamso.
Idha mama svako dasa rattindive1 appamatto tp pahitatto viharanto
yath maynusiha, tath paipajjamno satampi vassni satampi
vassasatni satampi vassasahassni ekantasukhappaisaved vihareyya, so
ca khvassa sakadgm v angm v apaaka v sotpanno. Tihantu
Sakk dasa rattindiv.
Idha mama svako nava rattindive. Aha rattindive. Satta rattindive.
Cha rattindive. Paca rattindive. Cattro rattindive. Tayo rattindive. Dve
rattindive. Eka rattindiva appamatto tp pahitatto viharanto yath
maynusiha, tath paipajjamno satampi vassni satampi vassasatni
satampi vassasahassni ekantasukhappaisaved vihareyya, so ca khvassa
sakadgm v angm v apaaka v sotpanno. Tesa vo Sakk
albh tesa dulladdha, ye tumhe eva sokasabhaye jvite maraasabhaye
jvite appekad aha~gasamanngata uposatha upavasatha, appekad na
upavasathti. Ete maya bhante ajjatagge aha~gasamanngata
uposatha upavasissmti. . Chaha.
______________________________________________________________
1. Rattidive (Ka)

324

Dasakaniptapi
7. Mahlisutta

47. Eka samaya Bhagav Vesliya viharati Mahvane


K|graslya. Atha kho Mahli Licchavi yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho Mahli Licchavi Bhagavanta etadavoca ko nu kho bhante
hetu, ko paccayo ppassa kammassa kiriyya ppassa kammassa
pavattiyti. Lobho kho Mahli hetu, lobho paccayo ppassa kammassa
kiriyya ppassa kammassa pavattiy, doso kho Mahli hetu, doso paccayo
ppassa kammassa kiriyya ppassa kammassa pavattiy, moho kho Mahli
hetu, moho paccayo ppassa kammassa kiriyya ppassa kammassa
pavattiy, ayoniso manasikro kho Mahli hetu, ayoniso manasikro
paccayo ppassa kammassa kiriyya ppassa kammassa pavattiy,
micchpaihita kho Mahli citta hetu, micchpaihita citta paccayo
ppassa kammassa kiriyya ppassa kammassa pavattiyti. Aya kho
Mahli hetu, aya paccayo ppassa kammassa kiriyya ppassa kammassa
pavattiyti.
Ko pana bhante hetu, ko paccayo kalyassa kammassa kiriyya
kalyassa kammassa pavattiyti. Alobho kho Mahli hetu, alobho paccayo
kalyassa kammassa kiriyya kalyassa kammassa pavattiy, adoso kho
Mahli hetu, adoso paccayo kalyassa kammassa kiriyya kalyassa
kammassa pavattiy, amoho kho Mahli hetu; amoho paccayo kalyassa
kammassa kiriyya kalyassa kammassa pavattiy, yoniso manasikro kho
Mahli hetu, yoniso manasikro paccayo kalyassa kammassa kiriyya
kalyassa kammassa pavattiy, sammpaihita kho Mahli citta hetu,
sammpaihita citta paccayo kalyassa kammassa kiriyya kalyassa
kammassa pavattiy. Aya kho Mahli hetu, aya paccayo kalyassa
kammassa kiriyya kalyassa kammassa pavattiy. Ime ca Mahli dasa
dhamm loke na savijjeyyu, nayidha payetha
adhammacariyvisamacariyti v dhammacariysamacariyti v. Yasm
ca kho Mahli ime dasa dhamm

5. Akkosavagga

325

loke savijjanti, tasm payati adhammacariyvisamacariyti v


dhammacariysamacariyti vti. . Sattama.
8. Pabbajita-abhihasutta
48. Dasayime bhikkhave dhamm pabbajitena abhiha
paccavekkhitabb. Katame dasa? Vevaiyamhi ajjhupagatoti pabbajitena
abhiha paccavekkhitabba. Parapaibaddh me jvikti pabbajitena
abhiha paccavekkhitabba. Ao me kappo karayoti pabbajitena
abhiha paccavekkhitabba. Kacci nu kho me att slato na upavadatti
pabbajitena abhiha paccavekkhitabba. Kacci nu kho ma anuvicca
vi| sabrahmacr slato na upavadantti pabbajitena abhiha
paccavekkhitabba. Sabbehi me piyehi manpehi nnbhvo vinbhvoti
pabbajitena abhiha paccavekkhitabba. Kammassakomhi kammadydo
kammayoni kammabandhu kammapaisarao, ya kamma karissmi
kalya v ppaka v, tassa dydo bhavissmti pabbajitena abhiha
paccavekkhitabba. Kathabh|tassa me rattindiv vtivattantti
pabbajitena abhiha paccavekkhitabba. Kacci nu kho aha sugre
abhirammti pabbajitena abhiha paccavekkhitabba. Atthi nu kho me
uttari manussadhammo alamariyaadassanaviseso adhigato, yenha1
pacchime kle sabrahmacrhi puho na ma~ku bhavissmti pabbajitena
abhiha paccavekkhitabba. Ime kho bhikkhave dasa dhamm
pabbajitena abhiha paccavekkhitabbti. . Ahama.
9. Sarrahadhammasutta
49. Dasayime bhikkhave dhamm sarrah. Katame dasa? Sta
uha jighacch pips uccro passvo kyasavaro vacsavaro
jvasavaro ponobhaviko2 bhavasa~khro. Ime kho bhikkhave dasa
dhamm sarrahti. . Navama.
10. Bhaanasutta
50. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Tena kho pana samayena sambahul bhikkh|
pacchbhatta
______________________________________________________________
1. Yoha (S, I, Ka), soha (Sy)

2. Ponobbhaviko (Ka)

326

Dasakaniptapi

piaptapaikkant upahnaslya sannisinn sannipatit bhaanajt


kalahajt vivdpann aamaa mukhasatthi vitudant viharanti.
Atha kho Bhagav syanhasamaya paisalln vuhito yena
upahnasl tenupasa~kami, upasa~kamitv paatte sane nisdi, nisajja
kho Bhagav bhikkh| mantesi kya nuttha bhikkhave etarahi kathya
sannisinn sannipatit, k ca pana vo antarkath vippakatti.
Idha maya bhante pacchbhatta piaptapaikkant
upahnaslya sannisinn sannipatit bhaanajt kalahajt
vivdpann aamaa mukhasatthi vitudant viharmti. Na kho
paneta bhikkhave tumhka patir|pa kulaputtna saddhya agrasm
anagriya pabbajitna, ya tumhe bhaanajt kalahajt vivdpann
aamaa mukhasatthi vitudant vihareyytha.
Dasayime bhikkhave dhamm sray piyakara garukara1
sa~gahya avivdya smaggiy ekbhvya savattanti. Katame dasa? Idha
bhikkhave bhikkhu slav hoti, ptimokkhasavarasavuto viharati
cragocarasampanno, aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati
sikkhpadesu. Yampi bhikkhave bhikkhu slav hoti -pa- samdya sikkhati
sikkhpadesu, ayampi dhammo srayo piyakarao garukarao sa~gahya
avivdya smaggiy ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo
sutasannicayo, ye te dhamm dikaly majjhekaly pariyosnakaly
sttha sabyajana kevalaparipua parisuddha brahmacariya
abhivadanti, tathr|pssa dhamm bahussut honti dht vacas paricit
manasnupekkhit dihiy suppaividdh. Yampi bhikkhave bhikkhu
bahussuto hoti -pa- dihiy suppaividdh, ayampi dhammo srayo
piyakarao garukarao sa~gahya avivdya smaggiy ekbhvya
savattati.
______________________________________________________________
1. Piyakar garukar (?)

5. Akkosavagga

327

Puna capara bhikkhave bhikkhu kalyamitto hoti kalyasahyo


kalyasampava~ko. Yampi bhikkhave bhikkhu kalyamitto hoti
kalyasahyo kalyasampava~ko, ayampi dhammo srayo piyakarao
garukarao sa~gahya avivdya smaggiy ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraehi
dhammehi samanngato, khamo padakkhiaggh anussani. Yampi
bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraehi dhammehi samanngato,
khamo padakkhiaggh anussani, ayampi dhammo srayo piyakarao
garukarao sa~gahya avivdya smaggiy ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu yni tni sabrahmacrna
uccvacni kikarayni, tattha dakkho hoti analaso, tatr|pyya
vmasya samanngato ala ktu ala savidhtu. Yampi bhikkhave
bhikkhu yni tni sabrahmacrna uccvacni kikarayni, tattha
dakkho hoti analaso, tatr|pyya vmasya samanngato ala ktu ala
savidhtu, ayampi dhammo srayo piyakarao garukarao sa~gahya
avivdya smaggiy ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu dhammakmo hoti piyasamudhro,
abhidhamme abhivinaye urapmojjo. Yampi bhikkhave bhikkhu
dhammakmo hoti piyasamudhro, abhidhamme abhivinaye urapmojjo,
ayampi dhammo srayo piyakarao garukarao sa~gahya avivdya
smaggiy ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna
dhammna pahnya kusalna dhammna upasampadya, thmav
dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Yampi bhikkhave
bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna dhammna pahnya
kusalna dhammna upasampadya, thmav dahaparakkamo
anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, ayampi dhammo srayo piyakarao
garukarao sa~gahya avivdya smaggiy ekbhvya savattati.

328

Dasakaniptapi

Puna capara bhikkhave bhikkhu santuho hoti itartaracvarapiaptasensanagilnapaccaya bhesajja parikkhrena. Yampi bhikkhave
bhikkhu santuho hoti itartaracvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrena, ayampi dhammo srayo -pa- savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu satim hoti paramena satinepakkena
samanngato, cirakatampi cirabhsitampi sarit anussarit. Yampi
bhikkhave bhikkhu satim hoti paramena satinepakkena samanngato,
cirakatampi cirabhsitampi sarit anussarit, ayampi dhammo srayo -pasavattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu paav hoti udayatthagminiy
paya samanngato ariyya nibbedhikya samm dukkhakkhayagminiy.
Yampi bhikkhave bhikkhu paav hoti udayatthagminiy, paya
samanngato ariyya nibbedhikya samm dukkhakkhayagminiy, ayampi
dhammo srayo -pa- savattati. Ime kho bhikkhave dasa dhamm
sray piyakara garukara sa~gahya avivdya smaggiy ekbhvya
savattantti. . Dasama.
Akkosavaggo pacamo.
Tassuddna
Vivd dve ca M|lni, Kusinrapavesane.
Sakko Mahli Abhiha, Sarrah ca Bhaanti.

Pahamo pasako samatto.

2. Dutiyapasaka
(6) 1. Sacittavagga
1. Sacittasutta
51. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi
bhikkhavoti. Bhadanteti te sikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav
etadavoca
No ce bhikkhave bhikkhu paracittapariyyakusalo hoti, atha
sacittapariyyakusalo bhavissmti1 eva hi vo bhikkhave sikkhitabba.
Kathaca bhikkhave bhikkhu sacittapariyyakusalo hoti? Seyyathpi
bhikkhave itth v puriso v daharo yuv maanakajtiko dse v
parisuddhe pariyodte acche v udakapatte saka mukhanimitta
paccavekkhamno sace tattha passati raja v a~gaa v, tasseva rajassa
v a~gaassa v pahnya vyamati. No ce tattha passati raja v a~gaa
v, tenevattamano hoti paripuasa~kappo lbh vata me parisuddha vata
meti. Evameva kho bhikkhave bhikkhuno paccavekkha bahukr2 hoti
kusalesu dhammesu abhijjhlu nu kho bahula viharmi, anabhijjhlu nu
kho bahula viharmi. Bypannacitto nu kho bahula viharmi,
abypannacitto nu kho bahula viharmi. Thinamiddhapariyuhito nu kho
bahula viharmi, vigatathinamiddho nu kho bahula viharmi. Uddhato
nu kho bahula viharmi, anuddhato nu kho bahula viharmi. Vicikiccho
nu kho bahula viharmi, tiavicikiccho nu kho bahula viharmi.
Kodhano nu kho bahula viharmi, akkodhano nu kho bahula viharmi.
Sakilihacitto nu kho bahula viharmi, asakilihacitto nu kho bahula
viharmi. Sraddhakyo nu kho bahula viharmi, asraddhakyo nu kho
bahula viharmi. Kusto nu kho bahula viharmi, raddhavriyo nu kho
bahula viharmi. Asamhito nu kho bahula viharmi, samhito nu kho
bahula viharmti.
______________________________________________________________
1. Bhavissmti (Sy)

2. Bhikkhu paccavekkhamno bahukro (Ka)

330

Dasakaniptapi

Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti abhijjhlu


bahula viharmi, bypannacitto bahula viharmi,
thinamiddhapariyuhito bahula viharmi, uddhato bahula viharmi,
vicikiccho bahula viharmi, kodhano bahula viharmi, sakilihacitto
bahula viharmi, sraddhakyo bahula viharmi, kusto bahula
viharmi, asamhito bahula viharmti. Tena bhikkhave bhikkhun
tesayeva ppakna akusalna dhammna pahnya adhimatto chando
ca vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn ca sati ca sampajaaca
karaya. Seyyathpi bhikkhave dittacelo v dittasso v tasseva celassa
v ssassa v nibbpanya adhimatta chandaca vymaca usshaca
ussohica appaivnica satica sampajaaca kareyya. Evameva kho
tena bhikkhave bhikkhun tesayeva ppakna akusalna dhammna
pahnya adhimatto chando ca vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn
ca sati ca sampajaaca karaya.
Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti
anabhijjhlu bahula viharmi, abypannacitto bahula viharmi,
vigatathinamiddho bahula viharmi. Anuddhato bahula viharmi,
tiavicikiccho bahula viharmi, akkodhano bahula viharmi,
asakilihacitto bahula viharmi, asraddhakyo bahula viharmi,
raddhavriyo bahula viharmi, samhito bahula viharmti. Tena
bhikkhave bhikkhun tesuyeva kusalesu dhammesu patihya uttari
savna khayya yogo karayoti. . Pahama.
2. Sriputtasutta
52. Tatra kho yasm Sriputto bhikkh| mantesi vuso bhikkhaveti.
vusoti kho te bhikkh| yasmato Sriputtassa paccassosu. yasm
Sriputto etadavoca
No ce vuso bhikkhu paracittapariyyakusalo hoti, atha
sacittapariyyakusalo bhavissmti eva hi vo vuso sikkhitabba.

(6) 1. Sacittavagga

331

Kathacvuso bhikkhu sacittapariyyakusalo hoti, seyyathpi vuso


itth v puriso v daharo yuv maanakajtiko dse v parisuddhe
pariyodte acche v udapatte saka mukhanimitta paccavekkhamno sace
tattha passati raja v a~gaa v, tasseva rajassa v a~gaassa v
pahnya vyamati. No ce tattha passati raja v a~gaa v,
tenevattamano hoti paripuasa~kappo lbh vata me parisuddha vata
meti.
Evameva kho vuso bhikkhuno paccavekkha bahukr hoti
kusalesu dhammesu abhijjhlu nu kho bahula viharmi, anabhijjhlu nu
kho bahula viharmi. Bypannacitto nu kho bahula viharmi,
abypannacitto nu kho bahula viharmi. Thinamiddhapariyuhito nu kho
bahula viharmi, vigatathinamiddho nu kho bahula viharmi. Uddhato
nu kho bahula viharmi, anuddhato nu kho bahula viharmi. Vicikiccho
nu kho bahula viharmi, tiavicikiccho nu kho bahula viharmi.
Kodhano nu kho bahula viharmi, akkodhano nu kho bahula viharmi.
Sakilihacitto nu kho bahula viharmi, asakilihacitto nu kho bahula
viharmi. Sraddhakyo nu kho bahula viharmi, asraddhakyo nu kho
bahula viharmi. Kusto nu kho bahula viharmi, raddhavriyo nu kho
bahula viharmi. Samhito nu kho bahula viharmi, asamhito nu kho
bahula viharmti.
Sace vuso bhikkhu paccavekkhamno eva jnti abhijjhlu bahula
viharmi -pa- asamhito bahula viharmti. Tenvuso bhikkhun
tesayeva ppakna akusalna dhammna pahnya adhimatto chando
ca vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn ca sati ca sampajaaca
karaya. Seyyathpi vuso dittacelo v dittasso v tasseva celassa v
ssassa v nibbpanya adhimatta chandaca vymaca usshaca
ussohica appaivnica satica sampajaaca kareyya. Evameva kho
vuso tena bhikkhun tesayeva ppakna akusalna dhammna
pahnya adhimatto chando ca vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn
ca sati ca sampajaaca karaya.

332

Dasakaniptapi

Sace panvuso bhikkhu paccavekkhamno eva jnti anabhijjhlu


bahula viharmi -pa- samhito bahula viharmti. Tenvuso bhikkhun
tesuyeva kusalesu dhammesu patihya uttari savna khayya yogo
karayoti. . Dutiya.
3. hitisutta
53. hitimpha bhikkhave na vaaymi kusalesu dhammesu, pageva
parihni. Vuhica kho aha bhikkhave vaaymi kusalesu dhammesu,
no hiti no hni.
Kathaca bhikkhave hni hoti kusalesu dhammesu, no hiti no vuhi?
Idha bhikkhave bhikkhu yattako hoti saddhya slena sutena cgena paya
paibhnena, tassa te dhamm neva tihanti no vahanti. Hnimeta
bhikkhave vadmi kusalesu dhammesu, no hiti no vuhi. Eva kho
bhikkhave hni hoti kusalesu dhammesu no hiti no vuhi.
Kathaca bhikkhave hiti hoti kusalesu dhammesu, no hni no vuhi?
Idha bhikkhave bhikkhu yattako hoti saddhya slena sutena cgena paya
paibhnena, tassa te dhamm neva hyanti no vahanti. hitimeta
bhikkhave vadmi kusalesu dhammesu, no hni no vuhi. Eva kho
bhikkhave hiti hoti kusalesu dhammesu no vuhi no hni.
Kathaca bhikkhave vuhi hoti kusalesu dhammesu, no hiti no hni?
Idha bhikkhave bhikkhu yattako hoti saddhya slena sutena cgena paya
paibhnena, tassa te dhamm neva tihanti no hyanti. Vuhimeta
bhikkhave vadmi kusalesu dhammesu, no hiti no hni. Eva kho
bhikkhave vuhi hoti kusalesu dhammesu no hiti no hni.
No ce bhikkhave bhikkhu paracittapariyyakusalo hoti, atha
sacittapariyyakusalo bhavissmti eva hi vo bhikkhave sikkhitabba.
Kathaca bhikkhave bhikkhu sacittapariyyakusalo hoti? Seyyathpi
bhikkhave itth v puriso v daharo yuv maanakajtiko dse

(6) 1. Sacittavagga

333

v parisuddhe pariyodte acche v udapatte saka mukhanimitta


paccavekkhamno sace tattha passati raja v a~gaa v, tasseva rajassa
v a~gaassa v pahnya vyamati, no ce tattha passati raja v a~gaa
v, tenevattamano hoti paripuasa~kappo lbh vata me parisuddha vata
meti. Evameva kho bhikkhave bhikkhuno paccavekkha bahukr hoti
kusalesu dhammesu abhijjhlu nu kho bahula viharmi, anabhijjhlu nu
kho bahula viharmi. Bypannacitto nu kho bahula viharmi,
abypannacitto nu kho bahula viharmi. Thinamiddhapariyuhito nu kho
bahula viharmi, vigatathinamiddho nu kho bahula viharmi. Uddhato
nu kho bahula viharmi, anuddhato nu kho bahula viharmi. Vicikiccho
nu kho bahula viharmi, tiavicikiccho nu kho bahula viharmi.
Kodhano nu kho bahula viharmi, akkodhano nu kho bahula viharmi.
Sakilihacitto nu kho bahula viharmi, asakilihacitto nu kho bahula
viharmi. Sraddhakyo nu kho bahula viharmi, asraddhakyo nu kho
bahula viharmi. Kusto nu kho bahula viharmi, raddhavriyo nu kho
bahula viharmi. Samhito nu kho bahula viharmi, asamhito nu kho
bahula viharmti.
Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti abhijjhlu
bahula viharmi. Bypannacitto bahula viharmi.
Thinamiddhapariyuhito bahula viharmi. Uddhato bahula viharmi.
Vicikiccho bahula viharmi. Kodhano bahula viharmi. Sakilihacitto
bahula viharmi. Sraddhakyo bahula viharmi. Kusto bahula
viharmi. Asamhito bahula viharmti. Tena bhikkhave bhikkhun
tesayeva ppakna akusalna dhammna pahnya adhimatto chando
ca vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn ca sati ca sampajaaca
karaya. Seyyathpi bhikkhave dittacelo v dittasso v tasseva celassa
v ssassa v nibbpanya adhimatta chandaca vymaca usshaca
ussohica appaivnica satica sampajaaca kareyya. Evameva kho
bhikkhave tena bhikkhun tesayeva ppakna akusalna dhammna
pahnya adhimatto chando ca vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn
ca sati ca sampajaaca karaya.

334

Dasakaniptapi

Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti


anabhijjhlu bahula viharmi. Abypannacitto bahula viharmi.
Vigatathinamiddho bahula viharmi. Anuddhato bahula viharmi.
Tiavicikiccho bahula viharmi. Akkodhano bahula viharmi.
Asakilihacitto bahula viharmi. Asraddhakyo bahula viharmi.
raddhavriyo bahula viharmi. Samhito bahula viharmti. Tena
bhikkhave bhikkhun tesuyeva kusalesu dhammesu patihya uttari
savna khayya yogo karayoti. . Tatiya.
4. Samathasutta
54. No ce bhikkhave bhikkhu paracittapariyyakusalo hoti? Atha
sacittapariyyakusalo bhavissmti eva hi vo bhikkhave sikkhitabba.
Kathaca bhikkhave bhikkhu sacittapariyyakusalo hoti, seyyathpi
bhikkhave itth v puriso v daharo yuv maanakajtiko dse v
parisuddhe pariyodte acche v udapatte saka mukhanimitta
paccavekkhamno sace tattha passati raja v a~gaa v, tasseva rajassa
v a~gaassa v pahnya vyamati. No ce tattha passati raja v a~gaa
v, tenevattamano hoti paripuasa~kappo lbh vata me parisuddha vata
meti. Evameva kho bhikkhave bhikkhuno paccavekkha bahukr hoti
kusalesu dhammesu. Lbh nu khomhi ajjhatta cetosamathassa, na nu
khomhi lbh ajjhatta cetosamathassa, lbh nu khomhi adhipadhammavipassanya, na nu khomhi lbh adhipadhammavipassanyti.
Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti lbhmhi
ajjhatta cetosamathassa na lbh adhipadhammavipassanyti. Tena
bhikkhave bhikkhun ajjhatta cetosamathe patihya adhipadhammavipassanya yogo karayo. So aparena samayena lbh ceva hoti ajjhatta
cetosamathassa lbh ca adhipadhammavipassanya.
Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti lbhmhi
adhipadhammavipassanya na lbh ajjhatta cetosamathassti. Tena

(6) 1. Sacittavagga

335

bhikkhave bhikkhun adhipadhammavipassanya patihya ajjhatta


cetosamathe yogo karayo. So aparena samayena lbh ceva hoti
adhipadhammavipassanya lbh ca ajjhatta cetosamathassa.
Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti na lbh
ajjhatta cetosamathassa na lbh adhipadhammavipassanyti. Tena
bhikkhave bhikkhun tesayeva kusalna dhammna pailbhya
adhimatto chando ca vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn ca sati ca
sampajaaca karaya. Seyyathpi bhikkhave dittacelo v dittasso v
tasseva celassa v ssassa v nibbpanya adhimatta chandaca vymaca
usshaca ussohica appaivnica satica sampajaaca kareyya.
Evameva kho bhikkhave tena bhikkhun tesayeva kusalna
dhammna pailbhya adhimatto chando ca vymo ca ussho ca ussoh
ca appaivn ca sati ca sampajaaca karaya. So aparena samayena
lbh ceva hoti ajjhatta cetosamathassa lbh ca adhipadhammavipassanya.
Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamno eva jnti lbhmhi
ajjhatta cetosamathassa lbh adhipadhammavipassanyti. Tena
bhikkhave bhikkhun tesuyeva kusalesu dhammesu patihya uttari
savna khayya yogo karayo.
Cvarampha bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi
asevitabbampi. Piaptampha bhikkhave duvidhena vadmi
sevitabbampi asevitabbampi. Sensanampha bhikkhave duvidhena
vadmi sevitabbampi asevitabbampi. Gmanigamampha bhikkhave
duvidhena vadmi sevitabbampi asevitabbampi. Janapadapadesampha
bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi asevitabbampi. Puggalampha
bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi asevitabbampi.
Cvarampha bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi
asevitabbampti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Tattha
ya ja cvara ida kho me cvara sevato akusal dhamm
abhivahanti, kusal dhamm pariyyantti. Evar|pa cvara na
sevitabba. Tattha ya ja cvara ida kho

336

Dasakaniptapi

me cvara sevato akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm


abhivahantti. Evar|pa cvara sevitabba. Cvarampha
bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi asevitabbampti iti ya ta
vutta, idameta paicca vutta.
Piaptampha bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi
asevitabbampti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Tattha
ya ja piapta ima kho me piapta sevato akusal dhamm
abhivahanti, kusal dhamm parihyantti. Evar|po piapto na
sevitabbo. Tattha ya ja piapta ima kho me piapta sevato
akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm abhivahantti. Evar|po
piapto sevitabbo. Piaptampha bhikkhave duvidhena vadmi
sevitabbampi asevitabbampti iti ya ta vutta, idameta paicca
vutta.
Sensanampha bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi
asevitabbampti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Tattha
ya ja sensana ida kho me sensana sevato akusal dhamm
abhivahanti, kusal dhamm parihyantti. Evar|pa sensana na
sevitabba. Tattha ya ja sensana ida kho me sensana sevato
akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm abhivahantti. Evar|pa
sensana sevitabba. Sensanampha bhikkhave duvidhena vadmi
sevitabbampi asevitabbampti iti ya ta vutta, idameta paicca
vutta.
Gmanigamampha bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi
asevitabbampti. Iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Tattha
ya ja gmanigama ima kho me gmanigama sevato akusal
dhamm abhivahanti, kusal dhamm parihyantti. Evar|po
gmanigamo na sevitabbo. Tattha ya ja gmanigama ima kho me
gmanigama sevato akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm
abhivahantti. Evar|po gmanigamo sevitabbo. Gmanigamampha
bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi asevitabbampti iti ya ta
vutta, idameta paicca vutta.
Janapadapadesampha bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi
asevitabbampti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Tattha
ya ja janapadapadesa ima kho me janapadapadesa sevato
akusal dhamm abhivahanti,

(6) 1. Sacittavagga

337

kusal dhamm parihyantti. Evar|po janapadapadeso na sevitabbo. Tattha


ya ja janapadapadesa ima kho me janapadapadesa sevato
akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm abhivahantti. Evar|po
janapadapadeso sevitabbo. Janapadapadesampha bhikkhave duvidhena
vadmi sevitabbampi asevitabbampti iti ya ta vutta, idameta
paicca vutta.
Puggalampha bhikkhave duvidhena vadmi sevitabbampi
asevitabbampti iti kho paneta vutta, kiceta paicca vutta. Tattha
ya ja puggala ima kho me puggala sevato akusal dhamm
abhivahanti, kusal dhamm parihyantti. Evar|po puggalo na
sevitabbo. Tattha ya ja puggala ima kho me puggala sevato
akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm abhivahantti. Evar|po
puggalo sevitabbo. Puggalampha bhikkhave duvidhena vadmi
sevitabbampi asevitabbampti iti ya ta vutta, idameta paicca
vuttanti. . Catuttha.
5. Parihnasutta
55. Tatra kho yasm Sriputto bhikkh| mantesi vuso bhikkhaveti1.
vusoti kho te bhikkh| yasmato Sriputtassa paccassosu. yasm
Sriputto etadavoca
Parihnadhammo puggalo parihnadhammo puggaloti vuso vuccati,
aparihnadhammo puggalo aparihnadhammo puggaloti vuso vuccati.
Kittvat nu kho vuso parihnadhammo puggalo vutto Bhagavat, kittvat
ca pana aparihnadhammo puggalo vutto Bhagavatti. D|ratopi kho maya
vuso gacchma yasmato Sriputtassa santike etassa bhsitassa
atthamatu. Sdhu vatyasmantayeva Sriputta paibhtu etassa
bhsitassa attho, yasmato Sriputtassa sutv bhikkh| dhressantti.
______________________________________________________________
1. Bhikkhavoti (S, Sy)

338

Dasakaniptapi

Tenhvuso sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti.


Evamvusoti kho te bhikkh| yasmato Sriputtassa paccassosu. yasm
Sriputto etadavoca
Kittvat nu kho vuso parihnadhammo puggalo vutto Bhagavat,
idhvuso bhikkhu assutaceva dhamma na suti, sut cassa dhamm
sammosa gacchanti. Ye cassa dhamm pubbe cetaso asamphuhapubb, te
cassa na samudcaranti, avitaceva na vijnti. Ettvat kho vuso
parihnadhammo puggalo vutto Bhagavat.
Kittvat ca panvuso aparihnadhammo puggalo vutto Bhagavat,
idhvuso bhikkhu assutaceva dhamma suti, sut cassa dhamm na
sammosa gacchanti. Ye cassa dhamm pubbe cetaso asamphuhapubb, te
cassa samudcaranti, avitaceva vijnti. Ettvat kho vuso
aparihnadhammo puggalo vutto Bhagavat.
No ce vuso bhikkhu paracittapariyyakusalo hoti, atha
sacittapariyyakusalo bhavissmti eva hi vo vuso sikkhitabba.
Kathacvuso bhikkhu sacittapariyyakusalo hoti, seyyathpi vuso
itth v puriso v daharo yuv maanakajtiko dse v parisuddhe
pariyodte acche v udapatte saka mukhanimitta paccavekkhamno sace
tattha passati raja v a~gaa v, tasseva rajassa v a~gaassa v
pahnya vyamati. No ce tattha passati raja v a~gaa v,
tenevattamano hoti paripuasa~kappo lbh vata me parisuddha vata
meti. Evameva kho vuso bhikkhuno paccavekkha bahukr hoti
kusalesu dhammesu anabhijjhlu nu kho bahula viharmi, savijjati nu
kho me eso dhammo udhu no. Abypannacitto nu kho bahula viharmi,
savijjati nu kho me eso dhammo udhu no. Vigatathinamiddho nu kho
bahula viharmi, savijjati nu kho me eso dhammo udhu no. Anuddhato
nu kho bahula viharmi, savijjati nu kho me eso dhammo udhu no.
Tiavicikiccho nu kho bahula viharmi, savijjati nu kho me eso
dhammo udhu no. Akkodhano nu kho bahula viharmi,

(6) 1. Sacittavagga

339

savijjati nu kho me eso dhammo udhu no. Asakilihacitto nu kho


bahula viharmi, savijjati nu kho me eso dhammo udhu no. Lbh nu
khomhi ajjhatta dhammapmojjassa, savijjati nu kho me eso dhammo
udhu no. Lbh nu khomhi ajjhatta cetosamathassa, savijjati nu kho me
eso dhammo udhu no. Lbh nu khomhi adhipadhammavipassanya,
savijjati nu kho me eso dhammo udhu noti.
Sace pana vuso bhikkhu paccavekkhamno sabbepime kusale dhamme
attani na samanupassati, tenvuso bhikkhun sabbesayeva imesa
kusalna dhammna pailbhya adhimatto chando ca vymo ca ussho
ca ussoh ca appaivn ca sati ca sampajaaca karaya. Seyythpi
vuso dittacelo v dittasso v tasseva celassa v ssassa v nibbpanya
adhimatta chandaca vymaca usshaca ussohica appaivnica
satica sampajaaca kareyya. Evameva kho vuso tena bhikkhun
sabbesayeva kusalna dhammna pailbhya adhimatto chando ca
vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn ca sati ca sampajaaca
karaya.
Sace panvuso bhikkhu paccavekkhamno ekacce kusale dhamme attani
samanupassati, ekacce kusale dhamme attani na samanupassati. Tenvuso
bhikkhun ye kusale dhamme attani samanupassati, tesu kusalesu dhammesu
patihya. Ye kusale dhamme attani na samanupassati, tesa kusalna
dhammna pailbhya adhimatto chando ca vymo ca ussho ca ussoh
ca appaivn ca sati ca sampajaaca karaya. Seyyathpi vuso
dittacelo v dittasso v tasseva celassa v ssassa v nibbpanya
adhimatta chandaca vyamaca usshaca ussohica appaivnica
satica sampajaaca kareyya. Evameva kho vuso tena bhikkhun ye
kusale dhamme attani samanupassati, tesu kusalesu dhammesu patihya.
Ye kusale dhamme attani na samanupassati, tesa kusalna dhammna
pailbhya adhimatto chando ca vymo ca ussho ca ussoh ca appaivn
ca sati ca sampajaaca karaya.
Sace panvuso bhikkhu paccavekkhamno sabbepime kusale dhamme
attani samanupassati, tenvuso bhikkhun sabbesveva imesu

340

Dasakaniptapi

kusalesu dhammesu patihya uttari savna khayya yogo karayoti. .


Pacama.
6. Pahamasasutta
56. Dasayim bhikkhave sa bhvit bahulkat mahapphal honti
mahnisas amatogadh amatapariyosn. Katam dasa? Asubhasa
maraasa hre paik|lasa sabbaloke anabhiratasa aniccasa
anicce dukkhasa dukkhe anattasa pahnasa virgasa
nirodhasa. Im kho bhikkhave dasa sa bhvit bahulkat mahapphal
honti mahnisas amatogadh amatapariyosnti. . Chaha.
7. Dutiyasasutta
57. Dasayim bhikkhave sa bhvit bahulkat mahapphal honti
mahnisas amatogadh amatapariyosn. Katam dasa? Aniccasa
anattasa maraasa hre paik|lasa sabbaloke anabhiratasa
ahikasa puavakasa1 vinlakasa vicchiddakasa
uddhumtakasa. Im kho bhikkhave dasa sa bhvit bahulkat
mahapphal honti mahnisas amatogadh amatapariyosnti. . Sattama.
8. M|lakasutta
58. * Sace bhikkhave aatitthiy paribbjak eva puccheyyu ki
m|lak vuso sabbe dhamm. Ki sambhav sabbe dhamm. Ki
samuday sabbe dhamm. Ki samosara sabbe dhamm. Ki pamukh
sabbe dhamm. Ki adhipateyy sabbe dhamm. Ki uttar sabbe
dhamm. Ki sr sabbe dhamm. Ki ogadh sabbe dhamm. Ki
pariyosn sabbe dhammti. Eva puh tumhe bhikkhave tesa
aatitthiyna paribbjakna kinti bykareyythti. Bhagavam|lak no
bhante dhamm Bhagavanettik Bhagavapaisara, sdhu vata bhante
Bhagavantayeva paibhtu etassa bhsitassa attho, Bhagavato sutv
bhikkh| dhressantti.
______________________________________________________________
1. Pulavakasa (S, I) puuvakasa (Ka), A 1. 43 pihepi.
* Heh 152 pihepi.

(6) 1. Sacittavagga

341

Tena hi bhikkhave sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti.


Eva bhanteti kho te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav
etadavoca
Sace bhikkhave aatitthiy paribbjak eva puccheyyu ki
m|lak vuso sabbe dhamm. Ki sambhav sabbe dhamm. Ki
samuday sabbe dhamm. Ki samosara sabbe dhamm. Ki pamukh
sabbe dhamm. Ki adhipateyy sabbe dhamm. Ki uttar sabbe
dhamm. Ki sr sabbe dhamm. Ki ogadh sabbe dhamm. Ki
pariyosn sabbe dhammti. Eva puh tumhe bhikkhave tesa
aatitthiyna paribbjakna eva bykareyytha. Chandam|lak
vuso sabbe dhamm. Manasikrasambhav sabbe dhamm.
Phassasamuday sabbe dhamm. Vedansamosara sabbe dhamm.
Samdhippamukh sabbe dhamm. Satdhipateyy sabbe dhamm.
Pauttar sabbe dhamm. Vimuttisr sabbe dhamm. Amatogadh sabbe
dhamm. Nibbnapariyosn sabbe dhammti. Eva puh tumhe
bhikkhave tesa aatitthiyna paribbjakna eva bykareyythti. .
Ahama.
9. Pabbajjsutta
59. Tasmtiha bhikkhave eva sikkhitabba yathpabbajjparicitaca
no citta bhavissati, na cuppann ppak akusal dhamm citta
pariydya hassanti, aniccasaparicitaca no citta bhavissati,
anattasaparicitaca no citta bhavissati, asubhasaparicitaca no
citta bhavissati, dnavasaparicitaca no citta bhavissati, lokassa
samaca visamaca atv tasaparicitaca no citta bhavissati, lokassa
bhavaca1 vibhavaca atv tasaparicitaca no citta bhavissati,
lokassa samudayaca attha~gamaca atv tasaparicitaca no citta
bhavissati, pahnasaparicitaca no citta bhavissati,
virgasaparicitaca no citta bhavissati, nirodhasaparicitaca no
citta bhavissatti. Eva hi vo bhikkhave sikkhitabba.
______________________________________________________________
1. Sambhavaca (S, Sy)

342

Dasakaniptapi

Yato kho bhikkhave bhikkhuno yathpabbajjparicitaca citta hoti, na


cuppann ppak akusal dhamm citta pariydya tihanti,
aniccasaparicitaca citta hoti, anattasaparicitaca citta hoti,
asubhasaparicitaca citta hoti, dnavasaparicitaca citta hoti,
lokassa samaca visamaca atv tasaparicitaca citta hoti, lokassa
bhavaca vibhavaca atv tasaparicitaca citta hoti, lokassa
samudayaca attha~gamaca atv tasaparicitaca citta hoti,
pahnasaparicitaca citta hoti, virgasaparicitaca citta hoti,
nirodhasaparicitaca citta hoti, tassa dvinna phalna aatara
phala pika~kha diheva dhamme a sati v updisese angmitti. .
Navama.
10. Girimnandasutta
60. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Tena kho pana samayena yasm Girimnando
bdhiko hoti dukkhito bhagilno. Atha kho yasm nando yena
Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv
ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho yasm nando Bhagavanta
etadavoca
yasm bhante Girimnando bdhiko hoti dukkhito bhagilno,
sdhu bhante Bhagav yenyasm Girimnando tenupasa~kamatu
anukampa updyti. Sace kho tva nanda Girimnandassa bhikkhuno
dasa sa bhseyysi, hna kho paneta vijjati, ya Girimnandassa
bhikkhuno dasa sa sutv so bdho hnaso paippassambheyya.
Katam dasa? Aniccasa anattasa asubhasa dnavasa
pahnasa virgasa nirodhasa sabbaloke anabhiratasa1
sabbasa~khresu anicchsa npnassati.
Katam cnanda aniccasa? Idhnanda bhikkhu araagato v
rukkham|lagato v sugragato v iti paisacikkhati r|pa anicca,
vedan
______________________________________________________________
1. Anabhiratisa (Ka)

(6) 1. Sacittavagga

343

anicc, sa anicc, sa~khr anicc, via aniccanti. Iti imesu


pacasu updnakkhandhesu aniccnupass viharati. Aya vuccatnanda
aniccasa. (1)
Katam cnanda anattasa? Idhnanda bhikkhu araagato v
rukkham|lagato v sugragato v iti paisacikkhati cakkhu anatt,
r|p anatt, sota anatt, sadd anatt, ghna anatt, gandh anatt, jivh
anatt, ras anatt, ky anatt, phohabb anatt, mano anatt, dhamm
anattti. Iti imesu chasu ajjhattikabhiresu yatanesu anattnupass viharati.
Aya vuccatnanda anattasa. (2)
Katam cnanda asubhasa? Idhnanda bhikkhu imameva kya
uddha pdatal adho kesamatthak tacapariyanta p|ra nnppakrassa
asucino paccavekkhati atthi imasmi kye kes lom nakh dant taco
masa nhru ahi ahimija vakka hadaya yakana kilomaka
pihaka papphsa anta antagua udariya karsa pitta semha
pubbo lohita sedo medo assu vas kheo si~ghik lasik muttanti. Iti
imasmi kye asubhnupass viharati. Aya vuccatnanda asubhasa. (3)
Katam cnanda dnavasa? Idhnanda bhikkhu araagato v
rukkham|lagato v sugragato v iti paisacikkhati bahudukkho kho
aya kyo bahu-dnavo, iti imasmi kye vividh bdh uppajjanti.
Seyyathida, cakkhurogo sotarogo ghnarogo jivhrogo kyarogo ssarogo
kaarogo mukharogo dantarogo oharogo kso sso pinso ho1 jaro
kucchirogo mucch pakkhandik s|l vis|cik kuha gao kilso soso
apamro daddu kau kacchu nakhas vitacchik lohita pitta2
madhumeho as piak bhagandal pittasamuhn bdh
semhasamuhn bdh vtasamuhn bdh sanniptik bdh
utuparimaj bdh visamaparihraj bdh opakkamik bdh
kammavipkaj bdh sta uha jighacch pips uccro passvoti.
______________________________________________________________
1. aho (S, Sy)

2. Lohitapitta (S)

344

Dasakaniptapi

Iti imasmi kye dnavnupass viharati. Aya vuccatnanda


dnavasa. (4)
Katam cnanda pahnasa? Idhnanda bhikkhu uppanna
kmavitakka ndhivseti pajahati vinodeti byantkaroti anabhva gameti,
uppanna bypdavitakka ndhivseti pajahati vinodeti byantkaroti
anabhva gameti, uppanna vihisvitakka ndhivseti pajahati
vinodeti byantkaroti anabhva gameti, uppannuppanne ppake akusale
dhamme ndhivseti pajahati vinodeti byantkaroti anabhva gameti.
Aya vuccatnanda pahnasa. (5)
Katam cnanda virgasa? Idhnanda bhikkhu araagato v
rukkham|lagato v sugragato v iti paisacikkhati eta santa eta
pata, yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhippainissaggo
tahkkhayo virgo nibbnanti. Aya vuccatnanda virgasa. (6)
Katam cnanda nirodhasa? Idhnanda bhikkhu araagato v
rukkham|lagato v sugragato v iti paisacikkhati eta santa eta
pata, yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhippainissaggo
tahkkhayo nirodho nibbnanti. Aya vuccatnanda nirodhasa. (7)
Katam cnanda sabbaloke anabhiratasa? Idhnanda bhikkhu ye
loke updn cetaso adhihnbhinivesnusay, te pajahanto viharati
anupdiyanto. Aya vuccatnanda sabbaloke anabhiratasa. (8)
Katam cnanda sabbasa~khresu anicchsa? Idhnanda bhikkhu
sabbasa~khresu ayati haryati jigucchati. Aya vuccatnanda
sabbasa~khresu anicchsa. (9)
Katam cnanda npnassati? Idhnanda bhikkhu araagato v
rukkham|lagato v sugragato v nisdati palla~ka bhujitv uju
kya panidhya parimukha sati upahapetv, so satova assasati, satova
passasati, dgha v assasanto dgha assasmti pajnti, dgha v
passasanto dgha passasmti pajnti, rassa v assasanto rassa
assasmti pajnti, rassa v passasanto

(6) 1. Sacittavagga

345

rassa passasmti pajnti, sabbakyapaisaved assasissmti


sikkhati, sabbakyapaisaved passasissmti sikkhati, passambhaya
kyasa~khra assasissmti sikkhati, passambhaya kyasa~khra
passasissmti sikkhati, ptipaisaved assasissmti sikkhati
ptipaisaved passasissmti sikkhati, sukhapaisaved assasissmti
sikkhati, sukhapaisaved passasissmti sikkhati, cittasa~khrapaisaved assasissmti sikkhati, cittasa~khrapaisaved
passasissmti sikkhati, passambhaya cittasa~khra assasissmti
sikkhati, passambhaya cittasa~khra passasissmti sikkhati,
cittapaisaved assasissmti sikkhati, cittapaisaved passasissmti
sikkhati, abhippamodaya citta -pa- samdaha citta -pa- vimocaya
citta -pa- aniccnupass -pa- virgnupass -pa- nirodhnupass -paPainissaggnupass assasissmti sikkhati, painissaggnupass
passasissmti sikkhati. Aya vuccatnanda npnassati. (10)
Sace kho tva nanda Girimnandassa bhikkhuno im dasa sa
bhseyysi, hna kho paneta vijjati, ya Girimnandassa bhikkhuno
im dasa sa sutv so bdho hnaso paippassambheyyti.
Atha kho yasm nando Bhagavato santike im dasa sa uggahetv
yenyasm Girimnando tenupasa~kami, upasa~kamitv yasmato
Girimnandassa im dasa sa abhsi. Atha kho yasmato Girimnandassa
dasa sa sutv so bdho hnaso paippassambhi, vuhahi cyasm
Girimnando tamh bdh, tath pahno ca panyasmato Girimnandassa
so bdho ahosti. . Dasama.
Sacittavaggo pahamo.
Tassuddna
Sacittaca Sriputta, hiti ca Samathena ca.
Parihno ca dve Sa, M|l Pabbajita Girti.

346

Dasakaniptapi
(7) 2. Yamakavagga
1. Avijjsutta

61. Purim bhikkhave koi na payati avijjya ito pubbe avijj


nhosi, atha pacch samabhavti evaceta bhikkhave vuccati, atha ca
pana payati idappaccay avijjti.
Avijjampha1 bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko chro
avijjya, paca nvaratissa vacanya. Pacapha bhikkhave nvarae
shre vadmi, no anhre. Ko chro pacanna nvarana, ti
duccaritntissa vacanya. Tipha bhikkhave duccaritni shrni
vadmi, no anhrni. Ko chro tia duccaritna,
indriya-asavarotissa vacanya. Indriya-asavarampha bhikkhave
shra vadmi, no anhra. Ko chro indriya-asavarassa,
asatsampajaantissa vacanya. Asatsampajaampha bhikkhave
shra vadmi, no anhra. Ko chro asatsampajaassa,
ayonisomanasikrotissa vacanya. Ayonisomanasikrampaha
bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko chro ayonisomanasikrassa,
assaddhiyantissa vacanya. Assaddhiyampha bhikkhave shra
vadmi, no anhra. Ko chro assaddhiyassa, asaddhammassavanan
tissa vacanya. Asaddhammassavanampha bhikkhave shra vadmi,
no anhra. Ko chro asaddhammassavanassa, asappurisasasevotissa
vacanya.
Iti kho bhikkhave asappurisasasevo parip|ro asaddhammassavana
parip|reti, asaddhammassavana parip|ra assaddhiya parip|reti,
assaddhiya parip|ra ayonisomanasikra parip|reti, ayonisomanasikro
parip|ro asatsampajaa parip|reti, asatsampajaa parip|ra
indriya-asavara parip|reti, indriya-asavaro parip|ro ti duccaritni
parip|reti, ti duccaritni parip|rni paca nvarae parip|renti, paca
nvara parip|r avijja parip|renti. Evametiss avijjya hro hoti,
evaca prip|ri.
______________________________________________________________
1. Avijjampaha (S, Sy)

(7) 2. Yamakavagga

347

Seyyathpi bhikkhave uparipabbate thullaphusitake deve vassante ( )1


ta udaka yathninna pavattamna pabbatakandarapadaraskh
parip|reti, pabbatakandarapadaraskh parip|r, kusobbhe2 parip|renti,
kusobbh parip|r mahsobbhe3 parip|renti, mahsobbh parip|r
kunnadiyo parip|renti, kunnadiyo parip|r mahnadiyo parip|renti,
mahnadiyo parip|r mahsamudda sgara parip|renti. Evametassa
mahsamuddassa sgarassa hro hoti, evaca prip|ri.
Evameva kho bhikkhave asappurisasasevo parip|ro
asaddhammassavana parip|reti, asaddhammassavana parip|ra
assaddhiya parip|reti, assaddhiya parip|ra ayonisomanasikra
parip|reti, ayonisomanasikro parip|ro asatsampajaa parip|reti,
asatsampajaa parip|ra indriya-asavara parip|reti,
indriya-asavaro parip|ro ti duccaritni parip|reti, ti duccaritni
parip|rni paca nvarae parip|renti, paca nvara parip|r avijja
parip|renti. Evametiss avijjya hro hoti, evaca prip|ri.
Vijjvimuttimpha bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko
chro vijjvimuttiy, satta bojjha~gtissa vacanya. Sattapha
bhikkhave bojjha~ge shre vadmi, no anhre. Ko chro sattanna
bojjha~gna, cattro satipahntissa vacanya. Cattropha
bhikkhave satipahne shre vadmi, no anhre. Ko chro catunna
satipahnna, ti sucaritntissa vacanya. Tipha bhikkhave
sucaritni shrni vadmi, no anhrni. Ko chro tia sucaritna,
indriyasavarotissa vacanya. Indriyasavarampha bhikkhave
shra vadmi, no anhra. Ko chro indriyasavarassa,
satisampajaantissa vacanya. Satisampajaampha bhikkhave
shra vadmi, no anhra. Ko chro satisampajaassa,
yonisomanasikrotissa vacanya. Yonisomanasikrampha bhikkhave
shra vadmi, no anhra. Ko chro yonisomanasikrassa,
saddhtissa vacanya. Saddhampha bhikkhave shra vadmi, no
anhra. Ko chro
______________________________________________________________
1. (Galagalyante) (S), (Gaagayante) (Sy)
2. Kussubbhe (S), kusubbhe (Sy), kusombhe (Ka) A 1. 245 pihepi.
3. Mahsombhe (Ka)

348

Dasakaniptapi

saddhya, saddhammassavanantissa vacanya.


Saddhammassavanampha bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko
chro saddhammassavanassa. Sappurisasasevotissa vacanya.
Iti kho bhikkhave sappurisasasevo parip|ro saddhammassavana
parip|reti, saddhammassavana parip|ra saddha parip|reti, saddh
parip|r yonisomanasikra parip|reti, yonisomanasikro parip|ro
satisampajaa parip|reti, satisampajaa parip|ra indriyasavara
parip|reti, indriyasavaro parip|ro ti sucaritni parip|reti, ti sucaritni
parip|rni cattro satipahne parip|renti, cattro satipahn parip|r
satta bojjha~ge parip|renti, satta bojjha~g parip|r vijjvimutti
parip|renti. Evametiss vijjvimuttiy hro hoti, evaca prip|ri.
Seyyathpi bhikkhave uparipabbate thullaphusitake deve vassante ta
udaka yathninna pavattamna pabbatakandarapadaraskh parip|reti,
pabbatakandarapadaraskh parip|r kusobbhe parip|renti, kusobbh
parip|r mahsobbhe parip|renti, mahsobbh parip|r kunnadiyo
parip|renti, kunnadiyo parip|r mahnadiyo parip|renti, mahnadiyo
parip|r mahsamudda sgara parip|renti. Evametassa mahsamuddassa
sgarassa hro hoti, evaca prip|ri.
Evameva kho bhikkhave sappurisasasevo parip|ro
saddhammassavana parip|reti, saddhammassavana parip|ra saddha
parip|reti, saddh parip|r yonisomanasikra parip|reti,
yonisomanasikro parip|ro satisampajaa parip|reti, satisampajaa
parip|ra indriyasavara parip|reti, indriyasavaro parip|ro ti
sucaritni parip|reti, ti sucaritni parip|rni cattro satipahne
parip|renti, cattro satipahn parip|r satta bojjha~ge parip|renti, satta
bojjha~g parip|r vijjvimutti parip|renti. Evametiss vijjvimuttiy
hro hoti, evaca prip|rti. . Pahama.
2. Tahsutta
62. Purim bhikkhave koi na payati bhavatahya ito pubbe
bhavatah nhosi, atha pacch samabhavti evaceta bhikkhave vuccati,
atha ca pana payati idappaccay bhavatahti.

(7) 2. Yamakavagga

349

Bhavatahmpha bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko


chro bhavatahya, avijjtissa vacanya. Avijjampha bhikkhave
shra vadmi, no anhra. Ko cahro avijjya, paca nvaratissa
vacanya. Paca nvaraepha bhikkhave shre vadmi, no anhre. Ko
chro pacanna nvarana, ti duccaritntissa vacanya.
Tipha bhikkhave duccaritni shrni vadmi, no anhrni. Ko chro
tianna duccaritna, indriya-asavarotissa vacanya.
Indriya-asavarampha bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko
chro indriya-asavarassa asatsampajaantissa vacanya.
Asatsampajaampha bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko
chro asat sampajaassa, ayonisomanasikrotissa vacanya.
Ayonisomanasikrampha bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko
chro ayonisomanasikrassa, assaddhiyantissa vacanya.
Assaddhiyampha bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko chro
assaddhiyassa, assaddhammassavanantissa vacanya.
Assaddhammassavanampha bhikkhave shra vadmi, no anhra.
Ko chro assaddhammassavanassa, asappurisasasevotissa vacanya.
Iti kho bhikkhave asappurissasasevo parip|ro assaddhammassavana
parip|reti, assaddhammassavana parip|ra assaddhiya parip|reti,
assaddhiya parip|ra ayonisomanasikra parip|reti, ayonisomanasikro
parip|ro asatsampajaa parip|reti, asatsampajaa parip|ra
indriya-asavara parip|reti, indriya-asavaro parip|ro ti duccaritni
parip|reti, ti duccaritni parip|rni paca nvarae parip|renti, paca
nvara parip|r avijja parip|renti, avijj parip|r bhavataha
parip|reti. Evametiss bhavatahya hro hoti, evaca prip|ri.
Seyyathpi bhikkhave uparipabbate thullaphusitake deve vassante ta
udaka yathninna pavattamna pabbatakandarapadaraskh parip|reti,
pabbatakandarapadaraskh parip|r kusobbhe parip|renti, kusobbh
parip|r mahsobbhe parip|renti, mahsobbh parip|r kunnadiyo
parip|renti, kunnadiyo parip|r mahnadiyo parip|renti, mahnadiyo
parip|r

350

Dasakaniptapi

mahsamudda sgara parip|renti. Evametassa mahsamuddassa


sgarassa hro hoti, evaca prip|ri.
Evameva kho bhikkhave asappurisasasevo parip|ro
assaddhammassavana parip|reti, assaddhammassavana parip|ra
assaddhiya parip|reti, assaddhiya parip|ra ayonisomanasikra
parip|reti, ayonisomanasikro parip|ro asatsampajaa parip|reti,
asatsampajaa parip|ra indriya-asavara parip|reti,
indriya-asavaro parip|ro ti duccaritni parip|reti, ti duccaritni
parip|rni paca nvarae parip|renti, paca nvara parip|r avijja
parip|renti, avijj parip|r bhavataha parip|reti. Evametiss
bhavatahya hro hoti, evaca prip|ri.
Vijjvimuttimpha bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko
chro vijj vimuttiy, satta bojjha~gtissa vacanya. Sattapha
bhikkhave bojjha~ge shre vadmi, no anhre. Ko chro sattanna
bojjha~gna, cattro satipahntissa vacanya. Cattropha
bhikkhave satipahne shre vadmi no anhre. Ko chro catunna
satipahnna, ti sucaritntissa vacanya. Tipha bhikkhave
sucaritni shrni vadmi, no anhrni. Ko chro tianna
sucaritna, indriyasavarotissa vacanya. Indriyasavarampha
bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko chro indriyasavarassa,
satisampajaantissa vacanya. Satisampajaampha bhikkhave
shra vadmi, no anhra. Ko chro satisampajaassa,
yonisomanasikrotissa vacanya. Yonisomanasikrampha bhikkhave
shra vadmi, no anhra. Ko chro yonisomanasikrassa,
saddhtissa vacanya. Saddhampha bhikkhave shra vadmi, no
anhra. Ko chro saddhya, saddhammassavanantissa vacanya.
Saddhammassavanampha bhikkhave shra vadmi, no anhra. Ko
chro saddhammassavanassa, sappurisasasevotissa vacanya.
Iti kho bhikkhave sappurisasasevo parip|ro saddhammassavana
parip|reti, saddhammassavana parip|ra saddha parip|reti, saddh
parip|r yonisomanasikra parip|reti, yonisomanasikro parip|ro
satisampajaa parip|reti,

(7) 2. Yamakavagga

351

satisampajaa parip|ra indriyasavara parip|reti, indriyasavaro


parip|ro ti sucaritni parip|reti, ti sucaritni parip|rni cattro
satipahne parip|renti, cattro satipahn parip|r satta bojjha~ge
parip|renti, satta bojjha~g parip|r vijjvimutti parip|renti. Evametiss
vijjvimuttiy hro hoti, evaca prip|ri.
Seyyathpi bhikkhave uparipabbate thullaphusitake deve vassante ta
udaka yathninna pavattamna -pa-. Evametassa mahsamuddassa
sgarassa hro hoti, evaca prip|ri. Evameva kho bhikkhave
sappurisasasevo parip|ro saddhammassavana parip|reti -pa-.
Evametiss vijjvimuttiy hro hoti, evaca prip|rti. . Dutiya.
3. Niha~gatasutta
63. Ye keci bhikkhave mayi niha gat, sabbe te dihisampann.
Tesa dihisampannna pacanna idha nih, pacanna idha vihya
nih. Katamesa pacanna idha nih? Sattakkhattuparamassa
kolakolassa ekabjissa sakadgmissa, yo ca diheva dhamme arah,
imesa pacanna idha nih. Katamesa pacanna idha vihya nih?
Antarparinibbyissa upahaccaparinibbyissa asa~khraparinibbyissa
sasa~khraparinibbyissa uddhasotassa akanihagmino. Imesa
pacanna idha vihya nih. Ye keci bhikkhave mayi niha gat, sabbe
te dihisampann. Tesa dihisampannna imesa pacanna idha
nih, imesa pacanna idha vihya nihti. . Tatiya.
4. Aveccappasannasutta
64. Ye keci bhikkhave mayi aveccappasann, sabbe te sotpann.
Tesa sotpannna pacanna idha nih, pacanna idha vihya nih.
Katamesa pacanna idha nih? Sattakkhattuparamassa kolakolassa
ekabjissa sakadgmissa, yo ca diheva dhamme arah, imesa pacanna
idha nih. Katamesa pacanna idha vihya nih?
Antarparinibbyissa upahaccaparibbyissa asa~khraparinibbyissa
sasa~khraparinibbyissa uddhasotassa akanihagmino. Imesa
pacanna idha vihya nih. Ye keci bhikkhave mayi aveccappasann,
sabbe te sotpann.

352

Dasakaniptapi

Tesa sotpannna imesa pacanna idha nih, imesa pacanna


idha vihya nihti. . Catuttha.
5. Pahamasukhasutta
65. Eka samaya yasm Sriputto Magadhesu viharati
Nlakagmake. Atha kho Smaakni paribbjako yenyasm Sriputto
tenupasa~kami, upasa~kamitv yasmat Sriputtena saddhi sammodi,
sammodanya katha sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho Smaakni paribbjako yasmanta Sriputta etadavoca
Ki nu kho vuso Sriputta sukha ki dukkhanti. Abhinibbatti kho
vuso dukkh, anabhinibbatti sukh. Abhinibbattiy vuso sati ida
dukkha pika~khasta uha jighacch pips uccro passvo
aggisamphasso daasamphasso satthasamphasso tpi mittpi sa~gamma
samgamma rosenti. Abhinibbattiy vuso sati ida dukkha pika~kha.
Anabhinibbattiy vuso sati ida sukha pika~khana sta na uha
na jighacch na pips na uccro na passvo na aggisamphasso na
daasamphasso na satthasamphasso tpi mittpi sa~gamma samgamma
na rosenti. Anabhinibbattiy vuso sati ida sukha pika~khanti. .
Pacama.
6. Dutiyasukhasutta
66. Eka samaya yasm Sriputto Magadhesu viharati
Nlakagmake. Atha kho Smaakni paribbjako yenyasm Sriputto
tenupasa~kami, upasa~kamitv yasmat Sriputtena saddhi sammodi,
sammodanya katha sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho Smaakni paribbjako yasmanta Sriputta etadavoca
Ki nu kho vuso Sriputta imasmi dhammavinaye sukha ki
dukkhanti. Anabhirati kho vuso imasmi dhammavinaye dukkh, abhirati
sukh. Anabhiratiy vuso sati ida dukkha pika~khagacchantopi
sukha

(7) 2. Yamakavagga

353

sta ndhigacchati, hitopi. Nisinnopi. Saynopi. Gmagatopi.


Araagatopi. Rukkham|lagatopi. Sugragatopi. Abbhoksagatopi.
Bhikkhumajjhagatopi sukha sta ndhigacchati. Anabhiratiy vuso sati
ida dukkha pika~kha.
Abhiratiy vuso sati ida sukha pika~khagacchantopi sukha
sta adhigacchati. hitopi. Nisinnopi. Saynopi. Gmagatopi.
Araagatopi. Rukkham|lagatopi. Sugragatopi. Abbhoksagatopi.
Bhikkhumajjhagatopi sukha sta adhigacchati. Abhiratiy vuso sati
ida sukha pika~khanti. . Chaha.
7. Pahamanaakapnasutta
67. Eka samaya Bhagav Kosalesu crika caramno mahat
bhikkhusaghena saddhi yena Naakapna nma Kosalna nigamo,
tadavasari. Tatra suda Bhagav Naakapne viharati palsavane. Tena kho
pana samayena Bhagav tadahuposathe bhikkhusaghaparivuto nisinno
hoti. Atha kho Bhagav bahudeva ratti bhikkh|na dhammiy kathya
sandassetv samdapetv samuttejetv sampahasetv tuhbh|ta
tuhbh|ta bhikkhusagha anuviloketv yasmanta Sriputta
mantesi
Vigatathinamiddho1 kho Sriputta bhikkhusagho, paibhtu ta
Sriputta bhikkh|na dhamm kath, pihi me gilyati, tamaha
yamissmti. Eva bhanteti kho yasm Sriputto Bhagavato paccassosi.
Atha kho Bhagav catuggua sa~ghi papetv dakkhiena
passena shaseyya kappesi pde pda accdhya sato sampajno
uhnasaa manasi karitv. Tatra kho yasm Sriputto bhikkh|
mantesi vuso bhikkhaveti. vusoti kho te bhikkh| yasmato
Sriputtassa paccassosu. yasm Sriputto etadavoca
______________________________________________________________
1. Vigatathnamiddho (S, Sy, Ka, I)

354

Dasakaniptapi
Yassa kassaci vuso saddh natthi kusalesu dhammesu, hir1 natthi.

Ottappa natthi. Vriya2 natthi. Pa natthi kusalesu dhammesu, tassa y


ratti v divaso v gacchati, hniyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no
vuddhi. Seyyathpi vuso kapakkhe candassa y ratti v divaso v
gacchati, hyateva vaena, hyati maalena, hyati bhya, hyati
rohaparihena. Evameva kho vuso yassa kassaci saddh natthi kusalesu
dhammesu, hir natthi. Ottappa natthi. Vriya natthi. Pa natthi
kusalesu dhammesu, tassa y ratti v divaso v gacchati, hniyeva
pika~kh kusalesu dhammesu, no vuddhi.
Assaddho purisapuggaloti vuso parihnameta. Ahiriko
purisapuggaloti vuso parihnameta. Anottapp purisapuggaloti vuso
parihnameta. Kusto purisapuggaloti vuso parihnameta. Duppao
purisapuggaloti vuso parihnameta. Kodhano purisapuggaloti vuso
parihnameta. Upanh purisapuggaloti vuso parihnameta.
Ppiccho purisapuggaloti vuso parihnameta. Ppamitto
purisapuggaloti vuso parihnameta. Micchdihiko purisapuggaloti
vuso parihnameta.
Yassa kassaci vuso saddh atthi kusalesu dhammesu, hir atthi.
Ottappa atthi. Pa atthi kusalesu dhammesu, tassa y ratti v divaso v
gacchati, vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no parihni.
Seyyathpi vuso juhapakkhe candassa y ratti v divaso v gacchati,
vahateva vaena, vahati maalena, vahati bhya, vahati
rohaparihena. Evameva kho vuso yassa kassaci saddh atthi kusalesu
dhammesu, hir atthi. Ottappa atthi. Vriya atthi. Pa atthi kusalesu
dhammesu, tassa y ratti v divaso v gacchati, vuddhiyeva pika~kh
kusalesu dhammesu, no parihni.
______________________________________________________________
1. Hiri (S, Sy, Ka, I)

2. Viriya (S, Sy, Ka, I)

(7) 2. Yamakavagga

355

Saddho purisapuggaloti vuso aparihnameta. Hirm


purisapuggaloti vuso aparihnameta. Ottapp purisapuggaloti vuso
aparihnameta. raddhavriyo purisapuggaloti vuso aparihnameta.
Paav purisapuggaloti vuso aparihnameta. Akkodhano
purisapuggaloti vuso aparihnameta. Anupanh purisapuggaloti
vuso aparihnameta. Appiccho purisapuggaloti vuso aparihnameta.
Kalyamitto purisapuggaloti vuso aparihnameta. Sammdihiko
purisapuggaloti vuso aparihnametanti.
Atha kho Bhagav paccuhya yasmanta Sriputta mantesi
sdhu sdhu Sriputta, yassa kassaci Sriputta saddh natthi kusalesu
dhammesu, hir natthi. Ottappa natthi. Vriya natthi. Pa natthi
kusalesu dhammesu, tassa y ratthi v divaso v gacchati, hniyeva
pika~kh kusalesu dhammesu, no vuddhi. Seyyathpi Sriputta kapakkhe
candassa y ratti v divaso v gacchati, hyateva vaena, hyati
maalena, hyati bhya, hyati rohaparihena. Evameva kho Sriputta
yassa kassaci saddh natthi kusalesu dhammesu -pa-. Pa natthi kusalesu
dhammesu, tassa y ratti v divaso v -pa- no vuddhi.
Assaddho purisapuggaloti Sriputta parihnameta. Ahiriko.
Anottapp. Kusto. Duppao. Kodhano. Upanh. Ppiccho. Ppamitto.
Micchdihiko purisapuggaloti Sriputta parihnameta.
Yassa kassaci Sriputta saddh atthi kusalesu dhammesu, hir atthi.
Ottappa atthi. Vriya atthi. Pa atthi kusalesu dhammesu, tassa y ratti
v divaso v gacchati, vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no
parihni. Seyyathpi Sriputta juhapakkhe candassa y ratti v divaso v
gacchati, vahateva vaena, vahati maalena, vahati bhya,
vahati rohaparihena. Evameva kho Sriputta yassa kassaci saddh
atthi kusalesu dhammesu, hir atthi. Ottappa atthi. Vriya atthi. Pa
atthi kusalesu dhammesu, tassa y ratti v divaso v gacchati, vuddhiyeva
pika~kh kusalesu dhammesu, no parihni.

356

Dasakaniptapi

Saddho purisapuggaloti Sriputta aparihnameta. Hirm. Ottapp.


raddhavriyo. Paav. Akkodhano. Anupanh. Appiccho. Kalyamitto.
Sammdihiko purisapuggaloti Sriputta aparihnametanti. . Sattama.
8. Dutiyanaakapnasutta
68. Eka samaya Bhagav Naakapne viharati palsavane. Tena kho
pana samayena Bhagav tadahuposathe bhikkhusaghaparivuto nisinno
hoti. Atha kho Bhagav bahudeva ratti bhikkh|na dhammiy kathya
sandassetv samdapetv samuttejetv sampahasetv tuhbh|ta
tuhbh|ta bhikkhusagha anuviloketv yasmanta Sriputta
mantesi
Vigatathinamiddho kho Sriputta bhikkhusagho, paibhtu ta
Sriputta bhikkh|na dhamm kath, pihi me gilyati, tamaha
yamissmti. Eva bhanteti kho yasm Sriputto Bhagavato paccassosi.
Atha kho Bhagav catuggua sa~ghi papetv dakkhiena
passena shaseyya kappesi pde pda accdhya sato sampajno
uhnasaa manasi karitv. Tatra kho yasm Sriputto bhikkh|
mantesi vuso bhikkhaveti. vusoti kho te bhikkh| yasmato
Sriputtassa paccassosu. yasm Sriputto etadavoca
Yassa kassaci vuso saddh natthi kusalesu dhammesu, hir natthi.
Ottappa natthi. Vriya natthi. Pa natthi. Sotvadhna natthi.
dhammadhra natthi. Atth|paparikkh natthi. Dhammnudhammappaipatti natthi. Appamdo natthi kusalesu dhammesu, tassa y ratti v
divaso v gacchati, hniyeva pika~kh kusalesu dhammesu no vuddhi.
Seyyathpi vuso kapakkhe candassa y ratti v divaso v gacchati,
hyateva vaena, hyati maalena, hyati bhya, hyati rohaparihena.
Evameva kho vuso yassa kassaci saddh natthi kusalesu dhammesu, hir
natthi. Ottappa natthi. Vriya natthi. Pa natthi. Sotvadhna natthi.
Dhammadhra natthi. Atth|paparikkh natthi. Dhammnudhammappaipatti natthi. Appamdo natthi kusalesu dhammesu, tassa y ratti

(7) 2. Yamakavagga

357

v divaso v gacchati, hniyeva pika~kh kusalesu dhammesu no vuddhi.


Yassa kassaci vuso saddh atthi kusalesu dhammesu, hir atthi.
Ottappa atthi. Vriya atthi. Pa atthi. Sotvadhna atthi.
Dhammadhra atthi. Atth|paparikkh atthi. Dhammnudhammappaipatti
atthi. Appamdo atthi kusalesu dhammesu, tassa y ratti v divaso v
gacchati, vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no parihni.
Seyyathpi vuso juhapakkhe candassa y ratti v divaso v gacchati,
vahateva vaena, vahati maalena, vahati bhya, vahati
rohaparihena. Evameva kho vuso yassa kassaci saddh atthi kusalesu
dhammesu -pa-. Appamdo atthi kusalesu dhammesu, tassa y ratti v
divaso v gacchati, vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no
parihnti.
Atha kho Bhagav paccuhya yasmanta Sriputta mantesi
sdhu sdhu Sriputta, yassa kassaci Sriputta saddh natthi kusalesu
dhammesu, hir natthi. Ottappa natthi. Pa natthi. Vriya natthi.
Sotvadhna natthi. Dhammadhra natthi. Atth|paparikkh natthi.
Dhammnudhammappaipatti natthi. Appamdo natthi kusalesu dhammesu,
tassa y ratti v divaso v gacchati, hniyeva pika~kh kusalesu
dhammesu, no vuddhi. Seyyathpi Sriputta kapakkhe candassa y ratti v
divaso v gacchati, hyateva vaena, hyati maalena, hyati bhya,
hyati rohaparihena. Evameva kho Sriputta yassa kassaci saddh
natthi kusalesu dhammesu -pa-. Appamdo natthi kusalesu dhammesu, tassa
y ratti v divaso v gacchati, hniyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no
vuddhi.
Yassa kassaci Sriputta saddh atthi kusalesu dhammesu, hir atthi.
Ottappa atthi. Vriya atthi. Pa atthi. Sotvadhna atthi.
Dhammadhra atthi. Atth|paparikkh atthi. Dhammnudhammappaipatti
atthi. Appamdo atthi kusalesu dhammesu, tassa y ratti v divaso v
gacchati, vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no parihni.
Seyyathpi Sriputta juhapakkhe candassa y ratti v divaso v gacchati,
vahateva vaena, vahati maalena, vahati bhya,

358

Dasakaniptapi

vahati rohaparihena. Evameva kho Sriputta yassa kassaci saddh


atthi kusalesu dhammesu -pa-. Appamdo atthi kusalesu dhammesu, tassa y
ratti v divaso v gacchati, vuddhiyeva pika~kh kusalesu dhammesu, no
parihnti. . Ahama.
9. Pahamakathvatthusutta
69. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Tena kho pana samayena sambahul bhikkh|
pacchbhatta piaptapaikkant upahnaslya sannisinn sannipatit
anekavihita tiracchnakatha anuyutt viharanti. Seyyathida, *
rjakatha corakatha mahmattakatha senkatha bhayakatha
yuddhakatha annakatha pnakatha vatthakatha sayanakatha
mlkatha gandhakatha tikatha ynakatha gmakatha
nigamakatha nagarakatha janapadakatha itthikatha1 s|rakatha
visikhkatha kumbhahnakatha pubbapetakatha nnattakatha
lokakkhyika samuddakkhyika itibhavbhavakatha iti vti.
Atha kho Bhagav syanhasamaya paisalln vuhito yena
upahnasl tenupasa~kami, upasa~kamitv paatte sane nisdi, nisajja
kho Bhagav bhikkh| mantesi kya nuttha bhikkhave etarati kathya
sannisinn sannipatit, k ca pana vo antarkath vippakatti.
Idha maya bhante pacchbhatta piaptapaikkant
upahnaslya sannisinn sannipatit, anekavihita tiracchnakatha
anuyutt viharma. Seyyathida, rjakatha corakatha -paitibhavbhavakatha iti vti. Na kho paneta bhikkhave tumhka
patir|pa kulaputtna saddhya agrasm anagriya pabbajitna, ya
tumhe anekavihita tiracchnakatha anuyutt vihareyytha. Seyyathida,
rjakatha corakatha mahmattakatha senkatha bhayakatha
yuddhakatha annakatha pnakatha vatthakatha sayanakatha
mlkatha gandhakatha tikatha ynakatha gmakatha
nigamakatha nagarakatha janapadakatha itthikatha s|rakatha
visikhkatha kumbhahnakatha pubbapetakatha nnattakatha
lokakkhyika samuddakkhyika itibhavbhavakatha iti vti.
______________________________________________________________
* D 1. 7; Ma 2. 181; Sa 3. 368; Vi 2. 213 pihesu.
1. Itthikatha purisakatha (Ka) Ma ha 3. 156 pihe passitabba.

(7) 2. Yamakavagga

359

Dasayimni bhikkhave kathvatth|ni. Katamni dasa? Appicchakath


santuhikath pavivekakath asasaggakath vriyrambhakath slakath
samdhikath pakath vimuttikath vimuttiadassanakathti, imni
kho bhikkhave dasa kathvatth|ni.
Imesa ce tumhe bhikkhave dasanna kathvatth|na updyupdya
katha katheyytha, imesampi candimas|riyna evamahiddhikna
evamahnubhvna tejas teja pariydiyeyytha, ko pana vdo
aatitthiyna paribbjaknanti. .Navama.
10. Dutiyakathvatthusutta
70. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Tena kho pana samayena sambahul bhikkh|
pacchbhatta piaptapaikkant upahnaslya sannisinn sannipatit
anekavihita tiracchnakatha anuyutt viharanti. Seyyathida, rjakatha
corakatha mahmattakatha -pa- itibhavbhavakatha iti vti.
Dasayimni bhikkhave psasni hnni. Katamni dasa? Idha
bhikkhave bhikkhu attan ca appiccho hoti, appicchakathaca bhikkh|na
katt hoti. Appiccho bhikkhu appicchakathaca bhikkh|na kattti
psasameta hna.
Attan ca santuho hoti, santuhikathaca bhikkh|na katt hoti.
Santuho bhikkhu santuhikathaca bhikkh|na kattti psasameta
hna.
Attan ca pavivitto hoti, pavivekakathaca bhikkh|na katt hoti.
Pavivitto bhikkhu pavivekakathaca bhikkh|na kattti psasameta
hna.
Attan ca asasaho hoti, asasahakathaca bhikkh|na katt hoti.
Asasaho bhikkhu asasahakathaca bhikkh|na kattti
psasameta hna.
Attan ca raddhavriyo hoti, vriyrambhakathaca bhikkh|na katt
hoti. raddhavriyo bhikkhu vriyrambhakathaca bhikkh|na kattti
psasameta hna.

360

Dasakaniptapi

Attan ca slasampanno hoti, slasampadkathaca bhikkh|na katt


hoti. Slasampanno bhikkhu slasampadkathaca bhikkh|na kattti
psasameta hna.
Attan ca samdhisampanno hoti, samdhisampadkathaca
bhikkh|na katt hoti. Samdhisampanno bhikkhu
samdhisampadkathaca bhikkh|na kattti psasameta hna.
Attan ca pasampanno hoti, pasampadkathaca bhikkh|na
katt hoti. Pasampanno bhikkhu pasampadkathaca bhikkh|na
kattti psasameta hna.
Attan ca vimuttisampanno hoti, vimuttisampadkathaca bhikkh|na
katt hoti. Vimuttisampanno bhikkhu vimuttisampadkathaca bhikkh|na
kattti psasameta hna.
Attan ca vimuttiadassanasampanno hoti,
vimuttiadassanasampadkathaca bhikkh|na katt hoti.
Vimuttiadassanasampanno bhikkhu
vimuttiadassanasampadkathaca bhikkh|na kattti psasameta
hna. Imni kho bhikkhave dasa psasni hnnti. . Dasama.
Yamakavaggo dutiyo.
Tassuddna
Avijj Tah Nih ca, Avecca dve Sukhni ca.
Naakapne dve vutt, Kathvatth|pare duveti.
_____
(8) 3. ka~khavagga
1. ka~khasutta
71. * Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi
bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav
etadavoca
______________________________________________________________
* A 1. 321; Khu 1. 274 pihesupi.

(8) 3. ka~khavagga

361

Sampannasl bhikkhave viharatha sampannaptimokkh,


ptimokkhasavarasavut viharatha cragocarasampann, aumattesu
vajjesu bhayadassvino samdya sikkhatha sikkhpadesu.
ka~kheyya ce bhikkhave bhikkhu sabrahmacrna piyo cassa
manpo ca garu ca bhvanyo cti, slesvevassa parip|rakr ajjhatta
cetosamathamanuyutto anirkatajjhno vipassanya samanngato br|het
sugrna.
ka~kheyya ce bhikkhave bhikkhu lbh assa
cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrnanti, slesvevassa
parip|rakr ajjhatta cetosamathamanuyutto anirkatajjhno vipassanya
samanngato br|het sugrna.
ka~kheyya ce bhikkhave bhikkhu yesha paribhujmi
cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrna, tesa te kr
mahapphal assu mahnisasti, slesvevassa -pa- br|het sugrna.
ka~kheyya ce bhikkhave bhikkhu ye me1 pet t slohit
kla~kat2 pasannacitt anussaranti, tesa ta mahapphala assa
mahnisasanti, slesvevassa -pa- br|het sugrna.
ka~kheyya ce bhikkhave bhikkhu santuho assa
itartaracvarapiapta sensana gilnapaccaya bhesajja parikkhrenti,
slesvevassa -pa- br|het sugrna.
ka~kheyya ce bhikkhave bhikkhu khamo assa stassa uhassa
jighacchya pipsya asa makasa vttapa sarsapa samphassna
duruttna durgatna vacanapathna, uppannna srrikna
vedanna dukkhna tibbna3 kharna kaukna astna
amanpna paharna adhivsakajtiko assanti, slesvevassa -pabr|het sugrna.
ka~kheyya ce bhikkhave bhikkhu aratiratisaho assa, na ca ma
aratirati saheyya, uppanna aratirati abhibhuyya abhibhuyya
vihareyyanti, slesvevassa -pa- br|het sugrna.
______________________________________________________________
1. Ye ma (Ma 1. 40 pihe)
3. Tippna (S, Sy, Ka, I)

2. Klakat (S, Sy, Ka, I)

362

Dasakaniptapi

ka~kheyya ce bhikkhave bhikkhu bhayabheravasaho assa, na ca


ma bhayabheravo saheyya, uppanna bhayabherava abhibhuyya
abhibhuyya vihareyyanti, slesvevassa -pa- br|het sugrna.
ka~kheyya ce bhikkhave bhikkhu catunna jhnna
bhicetasikna dihadhammasukhavihrna nikmalbh assa
akicchalbh akasiralbhti, slesvevassa -pa- br|het sugrna.
ka~kheyya ce bhikkhave bhikkhu savna khay ansava
cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv
upasampajja vihareyyanti, slesvevassa parip|rakr ajjhatta
cetosamathamanuyutto anirkatajjhno vipassanya samanngato br|het
sugrna.
Sampannasl bhikkhave viharatha sampannaptimokkh,
ptimokkhasavarasavut viharatha cragocarasampann, aumattesu
vajjesu bhayadassvino samdya sikkhatha sikkhpades|ti iti yata
vutta, idameta paicca vuttanti. . Pahama.
2. Kaakasutta
72. Eka samaya Bhagav Vesliya viharati Mahvane
K|graslya sambahulehi abhitehi abhitehi therehi svakehi
saddhi yasmat ca Clena1 yasmat ca Upaclena2 yasmat ca
Kukkuena3 yasmat ca Kaimbhena4 yasmat ca Nikaena5 yasmat ca
Kaissahena aehi ca abhitehi abhitehi therehi svakehi saddhi.
Tena kho pana samayena sambahul abhit abhit Licchav
bhadrehi bhadrehi ynehi parapurya6 uccsadd mahsadd Mahvana
ajjhoghanti Bhagavanta dassanya. Atha kho tesa yasmantna
etadahosi ime kho sambahul abhit abhit Licchav bhadrehi
bhadrehi ynehi parapurya uccsadd mahsadd Mahvana
______________________________________________________________
1. Plena (Sy)
4. Kavimbhena (S)

2. Upplena (Sy)
5. Kaena (S)

3. Kakkaena (S, Sy)


6. Parapurya (Sy-ha)

(8) 3. ka~khavagga

363

ajjhoghanti Bhagavanta dassanya. Saddakaak kho pana jhn vutt


Bhagavat, yan|na maya yena Gosi~gaslavanadyo
tenupasa~kameyyma, tattha maya appasadd appki phsu1
vihareyymti. Atha kho te yasmanto yena Gosi~gaslavanadyo
tenupasa~kamisu, tattha te yasmanto appasadd appki phsu
viharanti.
Atha kho Bhagav bhikkh| mantesi kaha nu kho bhikkhave Clo
kaha Upaclo, kaha Kukkuo, kaha Kaimbho, kaha Nikao, kaha
Kaissaho, kaha nu kho te bhikkhave ther svak gatti.
Idha bhante tesa yasmantna etadahosi ime kho sambahul
abhit abhit Licchav bhadrehi bhadrehi ynehi parapurya
uccsadd mahsadd Mahvana ajjhoghanti Bhagavanta dassanya.
Saddakaak kho pana jhn vutt Bhagavat, yan|na maya yena
Gosi~gaslavanadyo tenupasa~kameyyma, tattha maya appasadd
appki phsu vihareyymti. Atha kho te bhante yasmanto yena
Gosi~gaslavanadyo tenupasa~kamisu, tattha te yasmanto appasadd
appki phsu viharantti.
Sdhu sdhu bhikkhave yath te mahsvak samm bykaramn
bykareyyu, saddakaak hi bhikkhave jhn vutt may.
Dasayime bhikkhave kaak. Katame dasa? Pavivekrmassa
sa~gaikrmat kaako, asubhanimittnuyoga anuyuttassa
subhanimittnuyogo kaako, indriyesu guttadvrassa vis|kadassana
kaako, brahmacariyassa mtugm|pacro2 kaako, * pahamassa jhnassa
saddo kaako, dutiyassa jhnassa vitakkavicr kaak, tatiyassa jhnassa
pti kaako, catutthassa jhnassa asssapassso kaako, savedayitanirodhasampattiy sa ca vedan ca kaako, rgo kaako, doso
kaako, moho kaako.
______________________________________________________________
1. Phsu (Sy, Ka)
* Abhi 4. 115 pihepi.

2. Mtugmopavicro (S), mtugm|pavicaro (Ka)

364

Dasakaniptapi

Akaak bhikkhave viharatha, nikkaak bhikkhave viharatha,


akaakanikkaak bhikkhave viharatha, akaak bhikkhave arahanto,
nikkaak bhikkhave arahanto, akaakanikkaak bhikkhave arahantoti. .
Dutiya.
3. Ihadhammasutta
73. Dasayime bhikkhave dhamm ih kant manp dullabh
lokasmi. Katame dasa? Bhog ih kant manp dullabh lokasmi,
vao iho kanto manpo dullabho lokasmi, rogya iha kanta
manpa dullabha lokasmi, sla iha kanta manpa dullabha
lokasmi, brahmacariya iha kanta manpa dullabha lokasmi,
mitt ih kant manp dullabh lokasmi, bhusacca iha kanta
manpa dullabha lokasmi, pa ih kant manp dullabh
lokasmi, dhamm ih kant manp dullabh lokasmi, sagg ih kant
manp dullabh lokasmi.
Imesa kho bhikkhave dasanna dhammna ihna kantna
manpna dullabhna lokasmi dasa dhamm paripanth1. lasya
anuhna bhogna paripantho, amaan avibh|san vaassa
paripantho, asappyakiriy rogyassa paripantho, ppamittat slna
paripantho, indriya-asavaro brahmacariyassa paripantho, visavdan
mittna paripantho, asajjhyakiriy bhusaccassa paripantho, asuss|s
aparipucch paya paripantho, ananuyogo apaccavekkha dhammna
paripantho, micchpaipatti saggna paripantho. Imesa kho bhikkhave
dasanna ihna kantna manpna dullabhna lokasmi ime dasa
dhamm paripanth.
Imesa kho bhikkhave dasanna dhammna ihna kantna
manpna dullabhna lokasmi dasa dhamm hr. Uhna
anlasya bhogna hro, maan vibh|san vaassa hro,
sappyakiriy rogyassa hro, kalyamittat slna hro,
indriyasavaro brahmacariyassa hro, avisavdan mittna hro,
sajjhyakiriy bhusaccassa hro, suss|s paripucch paya hro,
anuyogo paccavekkha dhammna hro, sammpaipatti saggna
______________________________________________________________
1. Paribandh(Ka)

(8) 3. ka~khavagga

365

hro. Imesa kho bhikkhave dasanna dhammna ihna kantna


manpna dullabhna lokasmi ime dasa dhamm hrti. . Tatiya.
4. Vahisutta
74. Dasahi bhikkhave vahhi vahamno ariyasvako ariyya
vahiy vahati, srdy ca hoti vardy kyassa. Katamehi dasahi?
Khettavatth|hi vahati, dhanadhaena vahati, puttadrehi vahati,
dsakammakaraporisehi vahati, catuppadehi vahati saddhya vahati,
slena vahati, sutena vahati, cgena vahati, paya vahati. Imehi
kho bhikkhave dasahi vahhi vahamno ariyasvako ariyya vahiy
vahati, srdy ca hoti vardy kyassti.
Dhanena dhaena ca yodha vahati,
Puttehi drehi catuppadehi ca.
Sa bhogav hoti yasassi p|jito,
thi mittehi athopi rjubhi.
Saddhya slena ca yodha vahati,
Paya cgena sutena c|bhaya.
So tdiso sappuriso vicakkhao,
Diheva dhamme ubhayena vahatti. . Catuttha.
5. Migaslsutta
75. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Atha kho yasm nando pubbahasamaya
nivsetv pattacvaramdya yena Migaslya upsikya nivesana
tenupasa~kami, upasa~kamitv paatte sane nisdi. Atha kho Migasl
upsik yenyasm nando tenupasa~kami, upasa~kamitv yasmanta
nanda abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinn kho Migasl
upsik yasmanta nanda etadavoca
Katha katha nmya bhante nanda Bhagavat dhammo desito
aeyyo. Yatra hi nma brahmacr ca abrahmacr ca ubho
samasamagatik bhavissanti abhisamparya, pit me bhante Puro
brahmacr

366

Dasakaniptapi

hoti rcr1 virato methun gmadhamm, so kla~kato Bhagavat bykato


sakadgm satto2 Tusita kya upapannoti. Pitmaho me3 bhante
Isidatto abrahmacr ahosi sadrasantuho, sopi kla~kato Bhagavat
bykato sakadgm satto Tusita kya upapannoti.
Katha katha nmya bhante nanda Bhagavat dhamm desito
aeyyo, yatra hi nma brahmacr ca abrahmacr ca ubho samasamagatik
bhavissanti abhisamparyanti. Eva kho paneta bhagini Bhagavat
bykatanti.
Atha kho yasm nando Migaslya upsikya nivesane piapta
gahetv uhysan pakkmi. Atha kho yasm nando pacchbhatta
piaptapaikkanto yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv
Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho
yasm nando Bhagavanta etadavoca
Idhha bhante pubbahasamaya nivsetv pattacvaramdya yena
Migaslya upsikya nivesana tenupasa~kami, upasa~kamitv paatte
sane nisdi. Atha kho bhante Migasl upsik yenha tenupasa~kami,
upasa~kamitv ma abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinn kho
bhante Migasl upsik ma etadavoca
Katha katha nmya bhante nanda Bhagavat dhammo desito
aeyyo, yatra hi nma brahmacr ca abrahmacr ca ubho samasamagatik
bhavissanti abhisamparya, pit me bhante Puro brahmacr ahosi
rcr virato methun gmadhamm, so kla~kato Bhagavat bykato
sakadgm satto Tusita kya upapannoti. Pitmaho me bhante Isidatto
abrahmacr ahosi sadrasantuho, sopi kla~kato Bhagavat bykato
sakadgm satto Tusita kya upapannoti.
______________________________________________________________
1. Ancr (Ka)

2. Sakadgmisatto (S, Sy, I)

3. Pettpi yo me (S), pitu piyo me (Sy) A 2. 305 pihepi.

(8) 3. ka~khavagga

367

Katha katha nmya bhante nanda Bhagavat dhammo desito


aeyyo, yatra hi nma brahmacr ca abrahmacr ca ubho samasamagatik
bhavissanti abhisamparyanti. Eva vutte aha bhante Migasla
upsika etadavoca eva kho paneta bhagini Bhagavat bykatanti.
K cnanda Migasl upsik bl abyatt ammak ammakapa1, ke
ca purisapuggalaparopariye e.
Dasayime nanda puggal santo savijjamn lokasmi. Katame
dasa? Idhnanda ekacco dusslo hoti, taca cetovimutti pavimutti
yathbh|ta nappajnti, yatthassa ta dussilya aparisesa nirujjhati.
Tassa savanenapi akata hoti, bhusaccenapi akata hoti, dihiypi
appaividdha hoti smyikampi vimutti na labhati. So kyassa bhed
para mara hnya pareti no visesya, hnagmyeva hoti no visesagm.
(1)
Idha pannanda ekacco puggalo dusslo hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta pajnti, yatthassa ta dussilya aparisesa
nirujjhati. Tassa savanenapi kata hoti, bhusaccenapi kata hoti, dihiypi
paividdha2 hoti, smyikampi vimutti labhati. So kyassa bhed para
mara visesya pareti no hnya, visesagmyeva hoti no hnagm. (2)
Tatrnanda pamik pamianti imassapi teva dhamm aparassapi teva
dhamm, kasm nesa eko hno eko patoti. Ta hi tesa nanda hoti
dgharatta ahitya dukkhya.
Tatrnanda yvya puggalo dusslo hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta pajnti, yatthassa ta dussilya aparisesa
nirujjhati. Tassa savanenapi kata hoti, bhusaccenapi kata hoti, dihiypi
paividdha hoti, smyikampi vimutti labhati. Aya nanda puggalo
amun purimena puggalena abhikkantataro ca patataro ca. Ta kissa
hetu? Ima hnanda puggala dhammasoto nibbahati, tadantara ko
jneyya aatra Tathgatena. Tasmtihnanda m puggalesu pamik
______________________________________________________________
1. Ambak ambakapa (S, I), andhak andhakapa (Sy)
2. Suppaividdha (Sy)

368

Dasakaniptapi

ahuvattha, m puggalesu pama gahittha, khaati hnanda puggalesu


pama gahanto, aha v nanda1 puggalesu pama gaheyya, yo
v panassa mdiso.
Idha pannanda ekacco puggalo slav hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta nappajnti, yatthassa ta sla aparisesa
nirujjhati. Tassa savanenapi akata hoti, bhusaccenapi akata hoti,
dihiypi appaividdha hoti, smyikampi vimutti na labhati. So kyassa
bhed para mara hnya pareti no visesya, hnagmyeva hoti no
visesagm. (3)
Idha pannanda ekacco puggalo slav hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta pajnti, yatthassa ta sla aparisesa
nirujjhati. Tassa savanenapi kata hoti, bhusaccenapi kata hoti, dihiypi
paividdha hoti, smyikampi vimutti labhati. So kyassa bhed para
mara visesya pareti no hnya, visesagmiyeva hoti no hnagm. (4)
Tatrnanda pamik pamianti -pa- aha v nanda puggalesu
pama gaheyya, yo v panassa mdiso.
Idha pannanda ekacco puggalo tibbargo hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta nappajnti, yatthassa so rgo apariseso
nirujjhati. Tassa savenenapi akata hoti, bhusaccenapi akata hoti,
dihiypi appaividdha hoti, smyikampi vimutti na labhati. So kyassa
bhed para mara hnya pareti no visesya, hnagmyeva hoti no
visesagm. (5)
Idha pannanda ekacco puggalo tibbargo hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta pajnti, yatthassa so rgo apariseso nirujjhati.
Tassa savanenapi kata hoti, bhusaccenapi kata hoti, dihiypi
paividdha hoti, smyikampi vimutti labhati. So kyassa bhed para
mara visesya pareti no hnya, visesagmyeva hoti no hnagm. (6)
______________________________________________________________
1. Ahacnanda (S, Sy, Ka) A 2. 307 pihe passitabba.

(8) 3. ka~khavagga

369

Tatrnanda pamik pamianti -pa- aha v nanda puggalesu


pama gaheyya. Yo v panassa mdiso.
Idha pannanda ekacco puggalo kodhano hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta nappajnti, yatthassa so kodho apariseso
nirujjhati. Tassa savanenapi akata hoti, bhusaccenapi akata hoti,
dihiypi appaividdha hoti, smyikampi vimutti na labhati. So kyassa
bhed para mara hnya pareti no visesya, hnagmyeva hoti no
visesagm. (7)
Idha pannanda ekacco puggalo kodhano hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta pajnti, yatthassa so kodho apariseso
nirujjhati. Tassa savanenapi kata hoti, bhusaccenapi kata hoti, dihiypi
paividdha hoti, smyikampi vimutti labhati. So kyassa bhed para
mara visesya pareti no hnya, visesagmyeva hoti no hnagm. (8)
Tatrnanda pamik pamianti -pa- aha v nanda puggalesu
pama gaheyya yo v panassa mdiso.
Idha pannanda ekacco puggalo uddhato hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta nappajnti, yatthassa ta uddhacca
aparisesa nirujjhati. Tassa savanenapi akata hoti, bhusaccenapi akata
hoti, dihiy appaividdha hoti, smyikampi vimutti na labhati. So
kyassa bhed para mara hnya pareti no visesya, hnagmyeva hoti
no visesagm. (9)
Idha pannanda ekacco puggalo uddhato hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta pajnti, yatthassa ta uddhacca aparisesa
nirujjhati. Tassa savanenapi kata hoti, bhusaccenapi kata hoti, dihiypi
paividdha hoti, smyikampi vimutti labhati. So kyassa bhed para
mara visesya pareti no hnya, visesagmyeva hoti no hnagm. (10)

370

Dasakaniptapi

Tatrnanda pamik pamianti imassapi teva dhamm aparassapi teva


dhamm, kasm nesa eko hno eko patoti. Ta hi tesa nanda hoti
dgharatta ahitya dukkhya.
Tatrnanda yvya puggalo uddhato hoti, taca cetovimutti
pavimutti yathbh|ta pajnti, yatthassa ta uddhacca aparisesa
nirujjhati. Tassa savanenapi kata hoti, bhusaccenapi kata hoti, dihiypi
paividdha hoti, smyikampi vimutti labhati. Aya nanda puggalo
amun purimena puggalena abhikkantataro ca patataro ca. Ta kissa
hetu? Ima hnanda puggala dhammasoto nibbahati, tadantara ko
jneyya aatra Tathgatena. Tasmtihnanda m puggalesu pamik
ahuvattha, m puggalesu pama gahittha, khaati hnanda puggalesu
pama gahanto. Aha v nanda puggalesu pama gaheyya, yo
v panassa mdiso.
K cnanda Migasl upsik bl abyatt ammak ammakapa, ke
ca purisapuggalaparopariye e. Ime kho nanda dasa puggal santo
savijjamn lokasmi.
Yathr|pena nanda slena Puro samanngato ahosi, tathr|pena
slena Isidatto samanngato abhavissa, nayidha Puro Isidattassa gatimpi
aassa. Yathr|pya ca nanda paya Isidatto samanngato ahosi,
tathr|pya paya Puro samanngato abhavissa, nayidha Isidatto
Purassa gatimpi aassa. Iti kho nanda ime puggal ubho eka~gahnti.
. Pacama.
6. Tayodhammasutta
76. Tayome bhikkhave dhamm loke na savijjeyyu, na Tathgato
loke uppajjeyya Araha Sammsambuddho, na Tathgatappavedito
dhammavinayo loke dibbeyya. Katame tayo? Jti ca jar ca maraaca. Ime
kho bhikkhave tayo dhamm loke na savijjeyyu, na Tathgato loke
uppajjeyya Araha Sammsambuddho, na Tathgatappavedito
dhammavinayo loke dibbeyya. Yasm ca kho bhikkhave ime tayo dhamm
loke savijjanti, tasm Tathgato loke uppajjati Araha Sammsambuddho,
tasm Tathgatappavedito dhammavinayo loke dibbati.

(8) 3. ka~khavagga

371

Tayome bhikkhave dhamme appahya abhabbo jti pahtu jara


pahtu maraa pahtu. Katame tayo? Rga appahya dosa
appahya moha appahya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahya
abhabbo jti pahtu jara pahtu maraa pahtu. (1)
Tayome bhikkhave dhamme appahya abhabbo rga pahtu dosa
pahtu moha pahtu. Katame tayo? Sakkyadihi appahya,
vicikiccha appahya, slabbataparmsa appahya. Ime kho bhikkhave
tayo dhamme appahya abhabbo rga pahtu dosa pahtu moha
pahtu. (2)
Tayome bhikkhave dhamme appahya abhabbo sakkyadihi
pahtu vicikiccha pahtu slabbatarmsa pahtu. Katame tayo?
Ayonisomanasikra appahya kummaggasevana appahya cetaso
lnatta appahya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahya abhabbo
sakkyadihi pahtu vicikiccha pahtu slabbataparmsa
pahtu. (3)
Tayome bhikkhave dhamme appahya abhabbo ayonisomanasikra
pahtu kummaggasevana pahtu cetaso lnatta pahtu. Katame
tayo? Muhassacca appahya asampajaa appahya cetaso vikkhepa
appahya. Ime kho bhikkheve tayo dhamme appahya abhabbo
ayonisomanasikra pahtu kummaggasevana pahtu cetaso lnatta
pahtu. (4)
Tayome bhikkhave dhamme appahya abhabbo muhassacca
pahtu asampajaa pahtu cetaso vikkhepa pahtu. Katame tayo?
Ariyna adassanakamyata appahya ariyadhammassa1 asotukamyata
appahya uprambhacittata appahya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme
appahya abhabbo muhassacca pahtu asampajaa pahtu cetaso
vikkhepa pahtu. (5)
Tayome bhikkhave dhamme appahya abhabbo ariyna
adassanakamyata pahtu ariyadhammassa asotukamyata pahtu
uprambhacittata pahtu. Katame tayo? Uddhacca appahya
asavara appahya dussilya
______________________________________________________________
1. Ariyadhamma (Sy)

372

Dasakaniptapi

appahya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme appahya abhabbo ariyna


adassanakamyata pahtu ariyadhammassa asotukamyata pahtu
uprambhacittata pahtu. (6)
Tayome bhikkhave dhamme appahya abhabbo uddhacca pahtu
asavara pahtu dussilya pahtu. Katame tayo? Assaddhiya
appahya avadauta appahya kosajja appahya. Ime kho bhikkhave
tayodhamme appahya abhabbo uddhacca pahtu asavara pahtu
dussilya pahtu. (7)
Tayome bhikkhave dhamme appahya abhabbo assaddhiya pahtu
avadauta pahtu kosajja pahtu. Katame tayo? Andariya
appahya dovacassata appahya ppamittata appahya. Ime kho
bhikkhave tayo dhamme appahya abhabbo assaddhiya pahtu
avadauta pahtu kosajja pahtu. (8)
Tayome bhikkhave dhamme appahya abhabbo andariya pahtu
dovacassata pahtu ppamittata pahtu. Katame tayo? Ahirika
appahya anottappa appahya pamda appahya. Ime kho bhikkhave
tayo dhamme appahya abhabbo andariya pahtu dovacassata
pahtu ppamittata pahtu. (9)
Ahirikoya bhikkhave anottp pamatto hoti, so pamatto samno
abhabbo andariya pahtu dovacassata pahtu ppamittata
pahtu. So ppamitto samno abhabbo assaddhiya pahtu avadauta
pahtu kosajja pahtu. So kusto samno abhabbo uddhacca pahtu
asavara pahtu dussilya pahtu. So dusslo samno abhabbo
ariyna adassanakamyata pahtu ariyadhammassa asotukamyata
pahtu uprambhacittata pahtu. So uprambhacitto samno abhabbo
muhassacca pahtu asampajaa pahtu cetaso vikkhepa
pahtu. So vikkhittacitto samno abhabbo ayonisomanasikra pahtu
kummaggasevana pahtu cetaso lnatta pahtu. So lnacitto samno
abhabbo sakkyadihi pahtu vicikiccha pahtu slabbataparmsa
pahtu. So vicikiccho samno abhabbo rga pahtu

(8) 3. ka~khavagga

373

dosa pahtu moha pahtu. So rga appahya dosa appahya


moha appahya abhabbo jti pahtu jara pahtu maraa
pahtu. (10)
Tayome bhikkhave dhamme pahya bhabbo jti pahtu jara
pahtu maraa pahtu. Katame tayo? Rga pahya dosa pahya
moha pahya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahya bhabbo jti
pahtu jara pahtu maraa pahtu. (1)
Tayome bhikkhave dhamme pahya bhabbo rga pahtu dosa
pahtu moha pahtu. Katame tayo? Sakkyadihi pahya
vicikiccha pahya slabbataparmsa pahya. Ime kho bhikkhave tayo
dhamme pahya bhabbo rga pahtu dosa pahtu moha pahtu.
(2)
Tayome bhikkhave dhamme pahya bhabbo sakkyadihi pahtu
vicikiccha pahtu slabbataparmsa pahtu. Katame tayo?
Ayonisomanasikra pahya kummaggasevana pahya cetaso lnatta
pahya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahya bhabbo sakkyadihi
pahtu vicikiccha pahtu slabbataparmsa pahtu. (3)
Tayome bhikkhave dhamme pahya bhabbo ayonisomanasikra
pahtu kummaggasevana pahtu cetaso lnatta pahtu. Katame
tayo? Muhasacca pahya asampajaa pahya cetaso vikkhepa
pahya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahya bhabbo
ayonisomanasikra pahtu kummaggasevana pahtu cetaso lnatta
pahtu. (4)
Tayome bhikkhave dhamme pahya bhabbo muhassacca pahtu
asampajaa pahtu cetaso vikkhepa pahtu. Katame tayo?
Ariyna adassanakamyata pahya ariyadhammassa asotukamyata
pahya uprambhacittata pahya. Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahya
bhabbo muhassacca pahtu asampajaa pahtu cetaso vikkhepa
pahtu. (5)
Tayome bhikkhave dhamme pahya bhabbo ariyna
adassanakamyata pahtu ariyadhammassa asotukamyata pahtu
uprambhacittata pahtu. Katame tayo? Uddhacca pahya asavara
pahya dussilya pahya.

374

Dasakaniptapi

Ime kho bhikkhave tayo dhamme pahya bhabbo ariyna


adassanakamyata pahtu ariyadhammassa asotukamyata pahtu
uprambhacittata pahtu. (6)
Tayome bhikkhave dhamme pahya bhabbo uddhacca pahtu
asavara pahtu dussilya pahtu. Katame tayo? Assaddhiya
pahya avadauta pahya kosajja pahya. Ime kho bhikkhave tayo
dhamme pahya bhabbo uddhacca pahtu asavara pahtu
dussilya pahtu. (7)
Tayome bhikkhave dhamme pahya bhabbo assaddhiya pahtu
avadauta pahtu kosajja pahtu. Katame tayo? Andariya
pahya dovacassata pahya ppamittata pahya. Ime kho bhikkhave tayo
dhamme pahya bhabbo assaddhiya pahtu avadauta pahtu
kosajja pahtu. (8)
Tayome bhikkhave dhamme pahya bhabbo andariya pahtu
dovacassata pahtu ppamittata pahtu. Katame tayo? Ahirika
pahya anottappa pahya pamda pahya. Ime kho bhikkhave tayo
dhamme pahya bhabbo andariya pahtu dovacassata pahtu
ppamittata pahtu. (9)
Hirmya bhikkhave ottp appamatto hoti, so appamatto samno
bhabbo andariya pahtu dovacassata pahtu ppamittata pahtu.
So kalyamitto samno bhabbo assaddhiya pahtu avadauta
pahtu kosajja pahtu. So raddhavriyo samno bhabbo uddhacca
pahtu asavara pahtu dussilya pahtu. So slav samno bhabbo
ariyna adassanakamyata pahtu ariyadhammassa asotukamyata
pahtu uprambhacittata pahtu. So anuprambhacitto samno bhabbo
muhassacca pahtu asampajaa pahtu cetaso vikkhepa
pahtu. So avikkhittacitto samno bhabbo ayonisomanasikra pahtu
kummaggasevana pahtu cetaso lnatta pahtu. So alnacitto samno
bhabbo sakkyadihi pahtu vicikiccha pahtu slabbataparmsa
pahtu. So avicikiccho samno bhabbo rga pahtu dosa pahtu
moha pahtu. So rga

(8) 3. ka~khavagga

375

pahya dosa pahya moha pahya bhabbo jti pahtu jara pahtu
maraa pahtunti. (10). . Chaha.
7. Kkasutta
77. Dasahi bhikkhave asaddhammehi samanngato kko. Katamehi
dasahi? Dhas ca pagabbho ca tintio1 ca mahagghaso ca luddo ca
akruiko ca dubbalo ca oravit ca muhassati ca necayiko2 ca. Imehi kho
bhikkhave dasahi asaddhammehi samanngato kko. Evameva kho
bhikkhave dasahi asaddhammehi samanngato ppabhikkhu. Katamehi
dasahi? Dhas ca pagabbho ca tintio ca mahagghaso ca luddo ca
akruiko ca dubbalo ca oravit ca muhassati ca necayiko ca. Imehi kho
bhikkhave dasahi asaddhammehi samanngato ppabhikkh|ti. . Sattama.
8. Nigahasutta
78. Dasahi bhikkhave asaddhammehi samanngat Nigah. Katamehi
dasahi? Assaddh bhikkhave Nigah, dussl bhikkhave Nigah, ahirik
bhikkhave Nigah, anottappino bhikkhave Nigah,
asappurisasambhattino bhikkhave Nigah, attukkasakaparavambhak
bhikkhave Nigah, sandihiparms dhnaggh duppainissaggino
bhikkhave Nigah, kuhak bhikkhave Nigah, ppicch bhikkhave
Nigah, ppamitt bhikkhave Nigah. Imehi kho bhikkhave dasahi
asaddhammehi samanngat Nigahti. . Ahama.
9. ghtavatthusutta
79. * Dasayimni bhikkhave ghtavatth|ni. Katamni dasa? Anattha
me acarti ghta bandhati, anattha me caratti ghta bandhati,
anattha me carissatti ghta bandhati, piyassa me manpassa
anattha acarti -pa- anattha caratti -pa- anattha carissatti ghta
bandhati, appiyassa me amanpassa attha acarti -pa- attha caratti -paattha
______________________________________________________________
1. Nillajjo (Ka) tintioti tintia vuccati tah ... (S, Sy-ha) Abhidhamme
Khuddakavatthuvibha~ge (364) pihe tintiapadaniddese passitabba.
2. Nerasiko (S) tadahakathya pana necayikotveva dissati.
* Heh 208 pihepi.

376

Dasakaniptapi

carissatti ghta bandhati, ahne ca kuppati. Imni kho bhikkhave dasa


ghtavatth|nti. . Navama.
10. ghtapaivinayasutta
80. Dasayime bhikkhave ghtapaivinay. Katame dasa? Anattha
me acari, ta kutettha labbhti ghta paivineti, anattha me carati,
ta kutettha labbhti ghta paivineti, anattha me carissati, ta
kutettha labbhti ghta paivineti, piyassa me manpassa anattha
acari -pa- carati -pa- carissati, ta kutettha labbhti ghta paivineti,
appiyassa me amanpassa attha acari -pa- attha carati -pa- attha
carissati, ta kutettha labbhti ghta paivineti, ahne ca na kuppati.
Ime kho bhikkhave dasa ghtapaivinayti. . Dasama.
ka~khavaggo tatiyo.
Tassuddna
ka~kho Kaako Ih, Vahi ca Migaslya.
Tayodhamm ca Kko ca, Nigah dve ca ghtti.
_____
(9) 4. Theravagga
1. Vhanasutta
81. Eka samaya Bhagav Campya viharati Gaggarya
pokkharaiy tre. Atha kho yasm Vhano yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm Vhano Bhagavanta etadavoca katihi nu kho bhante
dhammehi Tathgato nissao visayutto vippamutto vimariydkatena
cetas viharatti.
Dasahi kho Vhana dhammehi Tathgato nissao visayutto
vippamutto vimariydkatena cetas viharati. Katamehi dasahi? R|pena kho
Vhana Tathgato nissao visayutto vippamutto vimariydkatena

(9) 4. Theravagga

377

cetas viharati, vedanya kho Vhana -pa- saya kho Vhana. Sa~khrehi
kho Vhana. Viena kho Vhana. Jtiy kho Vhana. Jarya kho
Vhana. Maraena kho Vhana. Dukkhehi kho Vhana. Kilesehi kho
Vhana Tathgato nissao visayutto vippamutto vimariydkatena cetas
viharati. Seyyathpi Vhana uppala v paduma v puarka v udake
jta udake savaha udak paccuggamma hita anupalitta udakena.
Evameva kho Vhana imehi dasahi dhammehi Tathgato nissao
visayutto vippamutto vimariydkatena cetas viharatti. . Pahama.
2. nandasutta
82. Atha kho yasm nando yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinna kho yasmanta nanda Bhagav etadavoca
So vatnanda bhikkhu assaddho samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna vijjati. (1)
So vatnanda bhikkhu dusslo samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna vijjati. (2)
So vatnanda bhikkhu appassuto samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna vijjati. (3)
So vatnanda bhikkhu dubbaco samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna vijjati. (4)
So vatnanda bhikkhu ppamitto samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna vijjati. (5)
So vatnanda bhikkhu kusto samno imasmi dhammavinaye vuddhi
vir|hi vepulla pajjissatti neta hna vijjati. (6)
So vatnanda bhikkhu muhassati samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna vijjati. (7)

378

Dasakaniptapi

So vatnanda bhikkhu asantuho samno imasmi dhammavinaye


vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna vijjati. (8)
So vatnanda bhikkhu ppiccho samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna vijjati. (9)
So vatnanda bhikkhu micchdihiko samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna vijjati. (10)
So vatnanda bhikkhu imehi dasahi dhammehi samanngato imasmi
dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna
vijjati.
So vatnanda bhikkhu saddho samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjati. (1)
So vatnanda bhikkhu slav samno imasmi dhammavinaye vuddhi
vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjati. (2)
So vatnanda bhikkhu bahussuto sutadharo samno imasmi
dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjati.
(3)
So vatnanda bhikkhu suvaco samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjati. (4)
So vatnanda bhikkhu kalyamitto samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjati. (5)
So vatnanda bhikkhu raddhavriyo samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjati. (6)
So vatnanda bhikkhu upahitassati samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjati. (7)
So vatnanda bhikkhu santuho samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjati. (8)
So vatnanda bhikkhu appiccho samno imasmi dhammavinaye
vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjati. (9)

(9) 4. Theravagga

379

So vatnanda bhikkhu sammdihiko samno imasmi dhammavinaye


vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjati. (10)
So vatnanda bhikkhu imehi dasahi dhammehi samanngato imasmi
dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta
vijjatti. . Dutiya.
3. Puiyasutta
83. Atha kho yasm Puiyo yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm Puiyo Bhagavanta etadavoca ko nu kho bhante
hetu ko paccayo, yena appekad Tathgata dhammadesan paibhti,
appekad nappaibhtti.
Saddho ca Puiya bhikkhu hoti, no ca upasa~kamit, neva tva
Tathgata dhammadesan paibhti. Yato ca kho Puiya bhikkhu saddho
ca hoti upasa~kamit ca, eva Tathgata dhammadesan paibhti.
Saddho ca Puiya bhikkhu hoti upasa~kamit ca, no ca payirupsit
-pa- payirupsit ca, no ca paripucchit. Paripucchit ca, no ca ohitasoto
dhamma suti. Ohitasoto ca dhamma suti, no ca sutv dhamma
dhreti. Sutv ca dhamma dhreti, no ca dhtna dhammna attha
upaparikkhati. Dhtnaca dhammna attha upaparikkhati, no ca
atthamaya dhammamaya dhammnudhammappaipanno hoti.
Atthamaya dhammamaya dhammnudhammappaipanno ca hoti, no
ca kalyavco hoti kalyavkkarao poriy vcya samanngato
vissahya anelagaya atthassa vipaniy. Kalyavco ca hoti
kalyavkkarao poriy vcya samanngato vissahya anelagaya
atthassa vipaniy, no ca sandassako hoti samdapako samuttejako
sampahasako sabrahmacrna. Neva tva Tathgata dhammadesan
paibhti.
Yato ca kho Puiya bhikkhu saddho ca hoti upasa~kamit ca
payirupsit ca paripucchit ca, ohitasoto ca dhamma suti, sutv ca
dhamma dhreti, dhtnaca dhammna attha upaparikkhati,
atthamaya dhammamaya

380

Dasakaniptapi

dhammnudhammappaipanno ca hoti, kalyavco ca hoti


kalyavkkarao poriy vcya samanngato vissahya anelagaya
atthassa vipaniy, sandassako ca hoti samdapako samuttejako
sampahasako sabrahmacrna. Eva Tathgata dhammadesan
paibhti. Imehi kho Puiya dasahi dhammehi samanngat1
2ekantapaibhn3 Tathgata dhammadesan hotti2. . Tatiya.

4. Bykaraasutta
84. Tatra kho yasm Mahmoggallno bhikkh| mantesi vuso
bhikkhaveti. vusoti kho te bhikkh| yasmato Mahmoggallnassa
paccassosu. yasm Mahmoggallno etadavoca
Idhvuso bhikkhu aa bykaroti kh jti, vusita brahmacariya,
kata karaya, npara itthattyti pajnmti. Tamena Tathgato v
Tathgatasvako v jhy sampattikusalo paracittakusalo
paracittapariyyakusalo samanuyujati samanugghati samanubhsati. So
Tathgatena v Tathgatasvakena v jhyin sampattikusalena
paracittakusalena paracittapariyyakusalena samanuyujiyamno
samanugghiyamno samanubhsiyamno ira pajjati, vicina4 pajjati,
anaya pajjati, byasana pajjati, anayabyasana pajjati.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittakusalo paracittapariyyakusalo eva cetas ceto paricca manasi
karoti ki nu kho ayamyasm aa bykaroti kh jti, vusita
brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti pajnmti.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittakusalo paracittapariyyakusalo eva cetas ceto paricca pajnti
______________________________________________________________
1. Samanngato (Ka)

2. Ekanta Tathgata dhammadesan paibhtti (Sy)

3. Ekantapaibhna (S)

4. Visina (S-ha)

(9) 4. Theravagga

381

Kodhano kho ayamyasm, kodhapariyuhitena cetas bahula


viharati, kodhapariyuhna kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye
parihnameta.
Upanh kho pana ayamyasm, upanhapariyuhitena cetas bahula
viharati, upanhapariyuhna kho pana Tathgatappavedite
dhammavinaye parihnameta.
Makkh kho pana ayamyasm, makkhapariyuhitena cetas bahula
viharati, makkhapariyuhna kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye
parihnameta.
Pas kho pana ayamyasm, pasapariyuhitena cetas bahula
viharati, pasapariyuhna kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye
parihnameta.
Issuk kho pana ayamyasm, isspariyuhitena cetas bahula
viharati, isspariyuhna kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye
parihnameta.
Macchar kho pana ayamyasm, maccherapariyuhitena cetas
bahula viharati, maccherapariyuhna kho pana Tathgatappavedite
dhammavinaye parihnameta.
Saho kho pana ayamyasm, sheyyapariyuhitena cetas bahula
viharati, sheyyapariyuhna kho pana Tathgatappavedite
dhammavinaye parihnameta.
Myv kho pana ayamyasm, mypariyuhitena cetas bahula
viharati, mypariyuhna kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye
parihnameta.
Ppiccho kho pana ayamyasm, icchpariyuhitena cetas bahula
viharati, icchpariyuhna kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye
parihnameta.

382

Dasakaniptapi

Sati1 kho pana ayamyasm uttari karaye oramattakena


visesdhigamena antar vosna panno, antar vosnagamana kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
So vatvuso bhikkhu ime dasa dhamme appahya imasmi
dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna
vijjati. So vatvuso bhikkhu ime dasa dhamme pahya imasmi
dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta
vijjatti. . Catuttha.
5. Katthsutta
85. Eka samaya yasm Mahcundo Cetsu viharati Sahajtiya.
Tatra kho yasm Mahcundo bhikkh| mantesi vuso bhikkhaveti.
vusoti kho te bhikkh| yasmato Mahcundassa paccasosu. yasm
Mahcundo etadavoca
Idhvuso bhikkhu katth hoti vikatth adhigamesu aha pahama
jhna sampajjmipi vuhahmipi, aha dutiya jhna sampajjmipi
vuhahmipi. Aha tatiya jhna sampajjmipi vuhahmipi, aha
catuttha jhna sampajjmipi vuhahmipi, aha ksnacyatana
sampajjmipi vuhahmipi, aha viacyatana sampajjmipi
vuhahmipi, aha kicayatana sampajjmipi vuhahmipi, aha
nevasansayatana sampajjmipi vuhahmipi, aha
savedayitanirodha sampajjmipi vuhahmipti.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittakusalo paracittapariyyakusalo samanuyujati samanugghati
samanubhsati. So Tathgatena v Tathgatasvakena v jhyin
sampattikusalena paracittakusalena paracittapariyyakusalena
samanuyujiyamno samanugghiyamno samanubhsiyamno ira
pajjati, vicina pajjati, anaya pajjati, byasana pajjati,
anayabyasana pajjati.
______________________________________________________________
1. Muhassati (S, Sy)

(9) 4. Theravagga

383

Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo


paracittakusalo paracittapariyyakusalo eva cetas ceto paricca manasi
karoti ki nu kho ayamyasm katth hoti vikatth adhigamesu aha
pahama jhna sampajjmipi vuhahmipi -pa- aha
savedayitanirodha sampajjmipi vuhahmipti.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittakusalo paracittapariyyakusalo eva cetas ceto paricca pajnti
Dgharatta kho ayamyasm khaakr chiddakr sabalakr
kammsakr na santatakr na santatavutti slesu. Dusslo kho ayamyasm,
dussilya kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Assaddho kho pana ayamyasm, assaddhiya kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Appassuto kho pana ayamyasm ancro, appasacca kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Dubbaco kho pana ayamyasm, dovacassat kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Ppamitto kho pana ayamyasm, ppamittat kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Kusto kho pana ayamyasm, kosajja kho pana Tathgatappavedite
dhammavinaye parihnameta.
Muhassati kho pana ayamyasm, muhassacca kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Kuhako kho pana ayamyasm, kohaa kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Dubbharo kho pana ayamyasm, dubbharat kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.

384

Dasakaniptapi

Duppao kho pana ayamyasm, duppaat kho pana


Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Seyyathpi vuso sahyako sahyaka eva vadeyya yad te samma
dhanena1 dhanakaraya assa, yceyysi ma2 dhana, dassmi te
dhananti. So kicideva dhanakaraye samuppanne sahyako sahyaka
eva vadeyya attho me sammadhanena, dehi me dhananti. So eva
vadeyya tena hi samma idha khanhti. So tatra khananto ndhigaccheyya,
so eva vadeyya alika ma samma avaca, tucchaka ma samma
avaca idha khanhti. So eva vadeyya nha ta samma alika
avaca, tucchaka avaca, tena hi samma idha khanhti. So tatrapi
khananto ndhigaccheyya, so eva vadeyya alika ma samma avaca,
tucchaka ma samma avaca idha khanhti. So eva vadeyya nha
ta samma alika avaca, tucchaka avaca, tena hi samma idha
khanhti. So tatrapi khananto ndhigaccheyya, so eva vadeyya alika
ma samma avaca, tucchaka ma samma avaca idha khanhti. So
eva vadeyya nha ta samma alika avaca, tucchaka avaca, api
ca ahameva ummda ppui cetaso vipariyyanti.
Evameva kho vuso bhikkhu katth hoti vikatth adhigamesu aha
pahama jhna sampajjmipi vuhahmipi, aha dutiya jhna
sampajjmipi vuhahmipi, aha tatiya jhna sampajjmipi
vuhahmipi, aha catuttha jhna sampajjmipi vuhahmipi, aha
ksnajyatana sampajjmipi vuhahmipi, aha viacyatana
sampajjmipi vuhahmipi, aha kicayatana sampajjmipi
vuhahmipi, aha nevasansayatana sampajjmipi vuhahmipi,
aha savedayitanirodha sampajjmipi vuhahmipti.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittakusalo paracittapariyyakusalo samanuyujati samanugghati
samanubhsati. So Tathgatena v Tathgatasvakena v jhyin
sampattikusalena paracittakusalena paracittapariyyakusalena
samanuyujiyamno samanugghiyamno samanubhsiyamno
______________________________________________________________
1. Bandho (Ka)
2. Ycissasi ma (S), pavedeyysi ma (Sy), parjeyypi ma (Ka)

(9) 4. Theravagga

385

ira pajjati, vicina pajjati, anaya pajjati, byasana pajjati,


anayabyasana pajjati.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittakusalo paracittapariyyakusalo eva cetas ceto paricca manasi
karoti ki nu kho ayamyasm katth hoti vikatth adhigamesu aha
pahama jhna sampajjmipi -pa- aha savedayitanirodha
sampajjmipi vuhahmipti.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittapariyyakusalo cetas ceto paricca pajnti.
Dgharatta kho ayamyasm khaakr chiddakr sabalakr
kammsakr na santatakr na santatavutti slesu. Dusslo kho ayamyasm,
dussilya kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Assaddho kho pana ayamyasm, assaddhiya kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Appassuto kho pana ayamyasm ancro, appasacca kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Dubbaco kho pana ayamyasm, dovacassat kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Ppamitto kho pana ayamyasm, ppamittat kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Kusto kho pana ayamyasm, kosajja kho pana Tathgatappavedite
dhammavinaye parihnameta.
Muhassati kho pana ayamyasm, muhassacca kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Kuhako kho pana ayamyasm, kohaa kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.

386

Dasakaniptapi
Dubbharo kho pana ayamyasm, dubbharat kho pana

Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.


Duppao kho pana ayamyasm, duppaat kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
So vatvuso bhikkhu ime dasa dhamme appahya imasmi
dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna
vijjati. So vatvuso bhikkhu ime dasa dhamme pahya imasmi
dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti hnameta
vijjatti. . Pacama.
6. Adhimnasutta
86. Eka samaya yasm Mahkassapo Rjagahe viharati Veuvane
kalandakanivpe. Tatra kho yasm Mahkassapo bhikkh| mantesi vuso
bhikkhaveti. vusoti kho te bhikkh| yasmato Mahkassapassa
paccassosu. yasm Mahkassapo etadavoca
Idhvuso bhikkhu aa bykaroti kh jti, vusita brahmacariya,
kata karaya, npara itthattyti pajnmti. Tamena Tathgato v
Tathgatasvako v jhy sampattikusalo paracittakusalo
paracittapariyyakusalo samanuyujati samanugghati samanubhsati. So
Tathgatena v Tathgatasvakena v jhyin sampattikusalena
paracittakusalena paracittapariyyakusalena samanuyujiyamno
samanugghiyamno samanubhsiyamno ira pajjati, vicina pajjati,
anaya pajjati, byasana pajjati, anayabyasana pajjati.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittakusalo paracittapariyyakusalo eva cetas ceto paricca manasi
karoti ki nu kho ayamyasm aa bykaroti kh jti, vusita
brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti pajnmti.

(9) 4. Theravagga

387

Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo


paracittakusalo paracittapariyyakusalo eva cetas ceto paricca pajnti
Adhimniko kho ayamyasm adhimnasacco appatte pattasa akate
katasa anadhigate adhigatasa adhimnena aa bykaroti kh jti,
vusita brhmacariya, kata karaya, npara itthattyti pajnmti.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittakusalo paracittapariyyakusalo eva cetas ceto paricca manasi
karoti ki nu kho ayamyasm nissya adhimniko adhimnasacco appatte
pattasa akate katasa anadhigate adhigatasa adhimnena aa
bykaroti kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya, npara
itthattyti pajnmti.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittakusalo paracittapariyyakusalo eva cetas ceto paricca pajnti
Bahussuto kho pana ayamyasm sutadharo sutasannicayo, ye te
dhamm dikaly majjhekaly pariyosnakaly sttha sabyajana
kevalaparipua parisuddha brahmacariya abhivadanti, tathr|pssa
dhamm bahussut honti dht vacas paricit manasnupekkhit dihiy
suppaividdh. Tasm ayamyasm adhimniko adhimnasacco appatte
pattasa akate katasa anadhigate adhigatasa adhimnena aa
bykaroti kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya, npara
itthattyti pajnmti.
Tamena Tathgato v Tathgatasvako v jhy sampattikusalo
paracittakusalo paracittapariyyakusalo eva cetas ceto paricca pajnti
Abhijjhlu kho pana ayamyasm abhijjhpariyuhitena cetas bahula
viharati, abhijjhpariyuhna kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye
parihnameta.

388

Dasakaniptapi

Bypanno kho pana ayamyasm bypdapariyuhitena cetas bahula


viharati, bypdapariyuhna kho pana Tathgatappavedite
dhammavinaye parihnameta.
Thinamiddho kho pana ayamyasm thinamiddhapariyuhitena cetas
bahula viharati, thinamiddhapariyuhna kho pana Tathgatappavedite
dhammavinaye parihnameta.
Uddhato kho pana ayamsm uddhaccapariyuhitena cetas bahula
viharati, uddhaccapariyuhna kho pana Tathgatappavedite
dhammavinaye parihnameta.
Vicikiccho kho pana ayamyasm vicikicchpariyuhitena cetas
bahula viharati, vicikicchpariyuhna kho pana Tathgatappavedite
dhammavinaye parihnameta.
Kammrmo kho pana ayamyasm kammarato kammrmata
anuyutto, kammrmat kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye
parihnameta.
Bhassrmo kho pana ayamyasm bhassarato bhassrmata
anuyutto, bhassrmat kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye
parihnameta.
Niddrmo kho pana ayamyasm niddrato niddrmata anuyutto,
niddrmat kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
Sa~gaikrmo kho pana ayamyasm sa~gaikarato sa~gaikrmata
anuyutto, sa~gaikrmat kho pana Tathgatappavedite dhammavinaye
parihnameta.
Sati kho pana ayamyasm uttari karaye oramattakena
visesdhigamena antar vosna panno, antar vosnagamana kho pana
Tathgatappavedite dhammavinaye parihnameta.
So vatvuso bhikkhu ime dasa dhamme appahya imasmi
dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjissatti neta hna
vijjati. So vatvuso

(9) 4. Theravagga

389

bhikkhu ime dasa dhamme pahya imasmi dhammavinaye vuddhi


vir|hi vepulla pajjissatti hnameta vijjatti. . Chaha.
7. Nappiyasutta
87. Tatra kho Bhagav kla~kata bhikkhu1 rabbha bhikkh|
mantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkh| Bhagavato paccassosu.
Bhagav etadavoca
Idha bhikkhave bhikkhu adhikaraiko hoti adhikaraasamathassa na
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu adhikaraiko hoti
adhikaraasamathassa na vaavd, ayampi dhammo na piyatya na
garutya na bhvanya na smaya na ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu na sikkhkmo hoti
sikkhsamdnassa2 na vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu na
sikkhkmo hoti sikkhsamdnassa na vaavd, ayampi dhammo na
piyatya na garutya na bhvanya na smaya na ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu ppiccho hoti icchvinayassa na
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu ppiccho hoti icchvinayassa na
vaavd, ayampi dhammo na piyatya na garutya na bhvanya na
smaya na ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu kodhano hoti kodhavinayassa na
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu kodhano hoti kodhavinayassa na
vaavd, ayampi dhammo na piyatya na garutya na bhvanya na
smaya na ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu makkh hoti makkhavinayassa na
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu makkh hoti makkhavinayassa na
vaavd, ayampi dhammo na piyatya na garutya na bhvanya na
smaya na ekbhvya savattati.
______________________________________________________________
1. Kalandaka bhikkhu (S), kakabhikkhu (Sy)

2. Sikkhkmassa (Ka)

390

Dasakaniptapi

Puna capara bhikkhave bhikkhu saho hoti sheyyavinayassa na


vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu saho hoti sheyyavinayassa na
vaavd, ayampi dhammo na piyatya na garutya na bhvanya na
smaya na ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu myv hoti myvinayassa na
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu myv hoti myvinayassa na
vaavd, ayampi dhammo na piyatya na garutya na bhvanya na
smaya na ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu dhammna na nismakajtiko hoti
dhammanisantiy na vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu dhammna na
nismakajtiko hoti dhammanisantiy na vaavd, ayampi dhammo na
piyatya na garutya na bhvanya na smaya na ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu na paisallno hoti paisallnassa na
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu na paisallno hoti paisallnassa na
vaavd, ayampi dhammo na piyatya na garutya na bhvanya na
smaya na ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu sabrahmacrna na paisanthrako1
hoti paisanthrakassa na vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu
sabrahmacrna na paisanthrako hoti paisanthrakassa na vaavd,
ayampi dhammo na piyatya na garutya na bhvanya na smaya na
ekbhvya savattati.
Evar|passa bhikkhave bhikkhuno kicpi eva icch uppajjeyya aho
vata ma sabrahmacr sakkareyyu garu kareyyu2 mneyyu
p|jeyyunti. Atha kho na sabrahmacr na ceva sakkaronti na garu
karonti3 na mnenti na p|jenti. Ta kissa hetu? Thathhissa bhikkhave
vi| sabrahmacr te ppake akusale dhamme appahne samanupassanti.
Seyyathpi bhikkhave assakhau~kassa kicpi eva icch uppajjeyya
aho vata ma manuss jnyahne hapeyyu, jnyabhojanaca
bhojeyyu, jnyaparimajjanaca parimajjeyyunti. Atha kho na
manuss
______________________________________________________________
1. Paisandhrako (Ka)

2. Garukareyyu (S, Sy)

3. Garukaronti (S, Sy)

(9) 4. Theravagga

391

na ceva jnyahne hapenti, na ca jnyabhojana bhojenti, na ca


jnyaparimajjana parimajjanti. Ta kissa hetu? Tathhissa bhikkhave
vi| manuss tni sheyyni k|eyyni jimheyyni va~keyyni appahnni
samanupassanti. Evameva kho bhikkhave evar|passa bhikkhuno kicpi
eva icch uppajjeyya aho vata ma sabrahmacr sakkareyyu garu
kareyyu mneyyu p|jeyyunti. Atha kho na sabrahmacr na ceva
sakkaronti na garu karonti na mnenti na p|jenti. Ta kissa hetu?
Tathhissa bhikkhave vi| sabrahmacr te ppake akusale dhamme
appahne samanupassanti.
Idha pana bhikkhave bhikkhu na adhikaraiko hoti
adhikaraasamathassa vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu na
adhikaraiko hoti adhikaraasamathassa vaavd, ayampi dhammo
piyatya garutya bhvanya smaya ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu sikkhkmo hoti sikkhsamdnassa
vaavad. Yampi bhikkhave bhikkhu sikkhkmo hoti sikkhsamdnassa
vaavd, ayampi dhammo piyatya garutya bhvanya smaya
ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu appiccho hoti icchvinayassa
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu appiccho hoti icchvinayassa
vaavd, ayampi dhammo -pa- ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu akkodhano hoti kodhavinayassa
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu akkodhano hoti kodhavinayassa
vaavd, ayampi dhammo -pa- ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu amakkh hoti makkhavinayassa
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu amakkh hoti makkhavinayassa
vaavd, ayampi dhammo -pa- ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu asaho hoti sheyyavinayassa
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu asaho hoti sheyyavinayassa
vaavd, ayampi dhammo -pa- ekbhvya savattati.

392

Dasakaniptapi

Puna capara bhikkhave bhikkhu amyv hoti myvinayassa


vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu amyv hoti myvinayassa
vaavd, ayampi dhammo -pa- ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu dhammna nismakajtiko hoti
dhammanisantiy vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu dhammna
nismakajtiko hoti dhammanisantiy vaavd, ayampi dhammo -paekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu paisallno hoti paisallnassa
vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu paisallno hoti paisallnassa
vaavd, ayampi dhammo -pa- ekbhvya savattati.
Puna capara bhikkhave bhikkhu sabrahmacrna paisanthrako hoti
paisanthrakassa vaavd. Yampi bhikkhave bhikkhu sabrahmacrna
paisanthrako hoti paisanthrakassa vaavd, ayampi dhammo piyatya
garutya bhvanya smaya ekbhvya savattati.
Evar|passa bhikkhave bhikkhuno kicpi na eva icch uppajjeyya
aho vata ma sabrahmacr sakkareyyu garu kareyyu mneyyu
p|jeyyunti. Atha kho na sabrahmacr sakkaronti garu karonti mnenti
p|jenti. Ta kissa hetu? Tathhissa bhikkhave vi| sabrahmacr te
ppake akusale dhamme pahne samanupassanti.
Seyyathpi bhikkhave bhaddassa assjnyassa kicpi na eva icch
uppajjeyya aho vata ma manuss jnyahne hapeyyu,
jnyabhojanaca bhojeyyu, jnyaparimajjanaca parimajjeyyunti.
Atha kho na manuss jnyahne ca hapenti, jnyabhojanaca
bhojenti jnyaparimajjanaca parimajjanti. Ta kissa hetu? Tathhissa
bhikkhave vi| manuss tni sheyyni k|eyyni jimheyyni va~keyyni
pahnni samanupassanti.
Evameva kho bhikkhave evar|passa bhikkhuno kicpi na eva icch
uppajjeyya aho vata ma sabrahmacr sakkareyyu garu kareyyu
mneyyu p|jeyyunti. Atha kho na sabrahmacr sakkaronti garu
karonti mnenti p|jenti. Ta kissa hetu? Tathhissa bhikkhave vi|
sabrahmacr te ppake akusale dhamme pahne samanupassantti. .
Sattama.

(9) 4. Theravagga

393

8. Akkosakasutta
88. Yo so bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhsako ariy|pavd
sabrahmacrna. hnameta avakso1, ya so dasanna byasanna
aatara byasana nigaccheyya2. Katamesa dasanna? Anadhigata
ndhigacchati, adhigat parihyati, saddhammassa na vodyanti,
saddhammesu v adhimniko hoti, anabhirato v brahmacariya carati,
aatara v sakiliha patti pajjati, gha v rogta~ka phusati,
ummda v pputi cittakkhepa, samm|ho kla karoti, kyassa
bhed para mara apya duggati vinipta niraya upapajjati. Yo so
bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhsako ariy|pavd sabrahmacrna.
hnameta avakso, ya so imesa dasanna byasanna aatara
byasana nigaccheyyti. . Ahama.
9. Koklikasutta
89. * Atha kho Kokliko bhikkhu yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho Kokliko bhikkhu Bhagavanta etadavoca ppicch bhante
Sriputtamoggalln, ppikna icchna vasa gatti. M heva
Koklika, m heva Koklika, pasdehi Koklika Sriputtamoggallnesu
citta, pesal Sriputtamoggallnti.
Dutiyampi kho Kokliko bhikkhu Bhagavanta etadavoca kicpi me
bhante Bhagav saddhyiko paccayiko, atha kho ppicchva
Sriputtamoggalln ppikna icchna vasa gatti. M heva
Koklika, m heva Koklika, pasdehi Koklika Sriputtamoggallnesu
citta, pesal Sriputtamoggallnti.
Tatiyampi kho bhikkhave Kokliko bhikkhu Bhagavanta etadavoca
kicpi me bhante Bhagav saddhyiko paccayiko, atha kho ppicchva
Sriputtamoggalln ppikna icchna vasa gatti. M heva
Koklika, m heva Koklika, pasdehi
______________________________________________________________
1. Ahnameta anavakso (S, Sy, I)
* Sa 1. 152; Khu 1. 379 pihesupi.

2. Na nigaccheyya (S, Sy, I)

394

Dasakaniptapi

Koklika Sriputtamoggallnesu citta, pesal Sriputtamoggallnti.


Atha kho Kokliko bhikkhu uhysan Bhagavanta abhivdetv
padakkhia katv pakkmi, acirapakkantassa ca Koklikassa bhikkhuno
ssapamatthi pakhi sabbo kyo phuo ahosi, ssapamattiyo hutv
muggamattiyo ahesu, muggamattiyo hutv kalyamattiyo ahesu,
kalyamattiyo hutv kolahimattiyo ahesu, kolahimattiyo hutv
kolamattiyo ahesu, kolamattiyo hutv malakamattiyo ahesu,
malakamattiyo hutv (tiukamattiyo ahesu, tiukamattiyo hutv)1
beuvasalukamattiyo ahesu, beuvasalukamattiyo hutv billamattiyo
ahesu, billamattiyo hutv pabhijjisu, pubbaca lohitaca paggharisu,
so suda kadalipattesu seti macchova visagilito.
Atha kho Tur| paccekabrahm2 yena Kokliko bhikkhu tenupasa~kami,
upasa~kamitv vehse hatv Koklika bhikkhu etadavoca pasdehi
Koklika Sriputtamoggallnesu citta, pesal Sriputtamoggallnti. Kosi
tva vusoti. Aha Tur| paccekabrahmti. Nanu tva vuso Bhagavat
angm bykato, atha kicarahi idhgato, passa yvaca te ida
aparaddhanti.
Atha kho Tur| paccekabrahm Koklika bhikkhu gthhi
ajjhabhsi
Purisassa hi jtassa, kuhr jyate mukhe.
Yya chindati attna, blo dubbhsita bhaa.
Yo nindiya pasasati, ta v nindati yo pasasiyo.
Vicinti mukhena so kali, kalin tena sukha na vindati.
Appamattako aya kali, yo akkhesu dhanaparjayo.
Sabbasspi sahpi attan, ayameva mahattaro kali.
Yo sugatesu mana pad|saye.
______________________________________________________________
1. Sa 1. 152 pihe; Khu 1. 380 pihesu natthi.
2. Tuduppaccekabrahm (S, I), tudi paccekabrahm (Sy), turi paccekabrahm (Ka)
Sa 1. 151 pihepi.

(9) 4. Theravagga

395

Sata sahassna nirabbudna, chattisati paca ca abbudni.


Yamariyagarah niraya upeti, vca manaca paidhya ppakanti.
Atha kho Kokliko bhikkhu teneva bdhena klamaksi, kla~kato ca
Kokliko bhikkhu paduma niraya upapajjati Sriputtamoggallnesu
citta ghtetv.
Atha kho brahm Sahampati abhikkantya rattiy abhikkantavao
kevalakappa Jetavana obhsetv yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta ahsi, ekamanta
hito kho brahm Sahampati Bhagavanta etadavoca Kokliko bhante
bhikkhu kla~kato, kla~kato ca bhante Kokliko bhikkhu paduma
niraya upapanno Sriputtamoggallnesu citta ghtetvti. Idamavoca
brahm Sahampati, ida vatv Bhagavanta abhivdetv padakkhia
katv tatthevantaradhyi.
Atha kho Bhagav tass rattiy accayena bhikkh| mantesiima
bhikkhave ratti brahm Sahampati abhikkantya rattiy abhikkantavao
kevalakappa Jetavana obhsetv yenha tenupasa~kami,
upasa~kamitv ma abhivdetv ekamanta ahsi, ekamanta hito kho
bhikkhave brahm Sahampati ma etadavoca Kokliko bhante bhikkhu
kla~kato, kla~kato ca bhante Kokliko bhikkhu paduma niraya
upapanno Sriputtamoggallnesu citta ghtetvti. Idamavoca bhikkhave
brahm Sahampati, ida vatv ma abhivdetv padakkhia katv
tatthevantaradhyti.
Eva vutte aataro bhikkhu Bhagavanta etadavoca kva dgha nu
kho bhante padume niraye yuppamanti. Dgha kho bhikkhu padume
niraye yuppama, na ta sukara sa~khtu ettakni vassnti v
ettakni vassasatnti v ettakni vassasahassnti v ettakni
vassasatasahassnti vti.
Sakk pana bhante upama ktunti. Sakk bhikkh|ti Bhagav avoca.
Seyyathpi bhikkhu vsati khriko Kosalako tilavho, tato puriso
vassasatassa vassasatassa accayena ekameka tila

396

Dasakaniptapi

uddhareyya, khippatara kho so bhikkhu vsatikhriko Kosalako tilavho


imin upakkamena parikkhaya pariydna gaccheyya, na tveva eko
Abbudo nirayo. Seyyathpi bhikkhu vsati Abbud niray, evameko
Nirabbudo nirayo. Seyyathpi bhikkhu vsati Nirabbud niray, evameko
Ababo nirayo. Seyyathpi bhikkhu vsati Abab niray, evameko Aao
nirayo. Seyyathpi bhikkhu vsati Aa niray, evameko Ahaho nirayo.
Seyyathpi bhikkhu vsati Ahah niray, evameko Kumudo nirayo.
Seyyathpi bhikkhu vsati Kumud niray, evameko Sogandhiko nirayo.
Seyyathpi bhikkhu vsati Sogandhik niray, evameko Uppalako nirayo.
Seyyathpi bhikkhu vsati Uppalak niray, evameko Puarko nirayo.
Seyyathpi bhikkhu vsati Puark niray, evameko Padumo nirayo.
Paduma kho pana bhikkhu niraya Kokliko bhikkhu upapanno
Sriputtamoggallnesu citta ghtetvti. Idamavoca Bhagav, ida
vatvna Sugato athpara etadavoca Satth
Purisassa hi jtassa, kuhr jyate mukhe.
Yya chindati attna, blo dubbhsita bhaa.
Yo nindiya pasasati, ta v nindati yo pasasiyo.
Vicinti mukhena so kali, kalin tena sukha na vindati.
Appamattako aya kali, yo akkhesu dhanaparjayo.
Sabbasspi sahpi attan, ayameva mahattaro kali.
Yo suggatesu mana pad|saye.
Sata sahassna Nirabbudna,
Chattisati paca ca Abbudni.
Yamariyagarah niraya upeti,
Vca manaca paidhya ppakanti. . Navama.
10. Khsavabalasutta
90. Atha kho yasm Sriputto yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinna kho yasmanta Sriputta Bhagav etadavoca kati nu kho
Sriputta

(9) 4. Theravagga

397

khsavassa bhikkhuno balni, yehi balehi samanngato khsavo bhikkhu


savna khaya paijnti kh me savti.
Dasa bhante khsavassa bhikkhuno balni, yehi balehi samanngato
khsavo bhikkhu savna khaya paijnti kh me savti.
Katamni dasa? * Idha bhante khsavassa bhikkhuno aniccato sabbe
sa~khr yathbh|ta sammappaya sudih honti. Yampi bhante
khsavassa bhikkhuno aniccato sabbe sa~khr yathbh|ta
sammappaya sudih honti, idampi bhante khsavassa bhikkhuno
bala hoti, ya bala gamma khsavo bhikkhu savna khaya
paijnti kh me savti. (1)
Puna capara bhante khsavassa bhikkhuno a~graks|pam km
yathbh|ta sammappaya sudih honti. Yampi bhante khsavassa
bhikkhuno a~graks|pam km yathbh|ta sammappaya sudih
honti, idampi bhante khsavassa bhikkhuno bala hoti, ya bala
gamma khsavo bhikkhu savna khaya paijnti kh me
savti. (2)
Puna capara bhante khsavassa bhikkhuno vivekaninna citta hoti
vivekapoa vivekapabbhra vivekaha nekkhammbhirata
byantbh|ta sabbaso savahniyehi dhammehi. Yampi bhante
khsavassa bhikkhuno vivekaninna citta hoti vivekapoa
vivekapabbhra vivekaha nekkhammbhirata byantbh|ta sabbaso
savahniyehi dhammehi. Idampi bhante khsavassa bhikkhuno bala
hoti, ya bala gamma khsavo bhikkhu savna khaya paijnti
kh me savti. (3)
Puna capara bhante khsavassa bhikkhuno cattro satipahn
bhvit honti subhvit. Yampi bhante khsavassa bhikkhuno cattro
satipahn bhvit honti subhvit. Idampi bhante khsavassa bhikkhuno
bala hoti, ya bala gamma khsavo bhikkhu savna khaya
paijnti kh me savti. (4)
Puna capara bhante khsavassa bhikkhuno cattro sammappadhn
bhvit honti subhvit -pa- cattro iddhipd bhvit honti
______________________________________________________________
* Heh 58; Khu 9. 355 pihesupi.

398

Dasakaniptapi

subhvit -pa- pacindriyni. Paca balni bhvitni honti subhvitni. Satta


bojjha~g bhvit honti subhvit. Ariyo aha~giko maggo bhvito hoti
subhvito. Yampi bhante khsavassa bhikkhuno ariyo aha~giko maggo
bhvito hoti subhvito. Idampi bhante khsavassa bhikkhuno bala hoti,
ya bala gamma khsavo bhikkhu savna khaya paijnti kh
me savti. (5-10)
Imni kho bhante dasa khsavassa bhikkhuno balni, yehi balehi
samanngato khsavo bhikkhu savna khaya paijnti kh me
savti. . Dasama.
Theravaggo catuttho.
Tassuddna
Vhannando Puiyo, Bykara Katthimniko.
Napiyakkosakokli, Khsavabalena cti.
_____
(10) 5. Uplivagga
1. Kmabhogsutta
91. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Atha kho Anthapiiko gahapati yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinna kho Anthapiika gahapati Bhagav etadavoca
Dasayime gahapati kmabhog santo savijjamn lokasmi. Katame
dasa? Idha gahapati ekacco kmabhog adhammena bhoge pariyesati
shasena, adhammena bhoge pariyesitv shasena na attna sukheti na
peti1 na savibhajati na puni karoti. (1)
______________________________________________________________
1. Na attna sukheti peti (S, Sy, I) evamuparipi.

(10) 5. Uplivagga

399

Idha pana gahapati ekacco kmabhog adhammena bhoge pariyesati


shasena, adhammena bhoge pariyesitv shasena attna sukheti peti na
savibhajati na puni karoti. (2)
Idha pana gahapati ekacco kmabhog adhammena bhoge pariyesati
shasena, adhammena bhoge pariyesitv shasena attna sukheti peti
savibhajati puni karoti. (3)
Idha pana gahapati ekacco kmabhog dhammdhammena bhoge
pariyesati shasenapi ashasenapi, dhammdhammena bhoge pariyesitv
shasenapi ashasenapi na attna sukheti na peti na savibhajati na
puni karoti. (4)
Idha pana gahapati ekacco kmabhog dhammdhammena bhoge
pariyesati shasenapi ashasenapi, dhammdhammena bhoge pariyesitv
shasenapi ashasenapi attna sukheti peti na savibhajati na puni
karoti. (5)
Idha pana gahapati ekacco kmabhog dhammdhammena bhoge
pariyesati shasenapi ashasenapi, dhammdhammena bhoge pariyesitv
shasenapi ashasenapi attna sukheti peti savibhajati puni karoti.
(6)
Idha pana gahapati ekacco kmabhog dhammena bhoge pariyesati
ashasena, dhammena bhoge pariyesitv ashasena na attna sukheti na
peti na savibhajati na puni karoti. (7)
Idha pana gahapati ekacco kmabhog dhammena bhoge pariyesati
ashasena, dhammena bhoge pariyesitv ashasena attna sukheti peti na
savibhajati na puni karoti. (8)
Idha pana gahapati ekacco kmabhog dhammena bhoge pariyesati
ashasena, dhammena bhoge pariyesitv ashasena attna sukheti peti
savibhajati puni karoti, te ca bhoge gathito1
______________________________________________________________
1. Gamito (Ka) A 1. 278 pihepi passitabba.

400

Dasakaniptapi

mucchito ajjhosanno1 andnavadassv anissaraapao paribhujati. (9)


Idha pana gahapati ekacco kmabhog dhammena bhoge pariyesati
ashasena, dhammena bhoge pariyesitv ashasena attna sukheti peti
savibhajati puni karoti, te ca bhoge agathito amucchito anajjhosanno
dnavadassv nissaraapao paribhujati. (10)
Tatra gahapati yvya kmabhog adhammena bhoge pariyesati
shasena, adhammena bhoge pariyesitv shasena na attna sukheti na
peti na savibhajati na puni karoti. Aya gahapati kmabhog thi
hnehi grayho. Adhammena bhoge pariyesati shasenti imin
pahamena hnena grayho, na attna sukheti na petti imin dutiyena
hnena grayho, na savibhajati na puni karotti imin tatiyena
hnena grayho. Aya gahapati kmabhog imehi thi hnehi grayho. (1)
Tatra gahapati yvya kmabhog adhammena bhoge pariyesati
shasena, adhammena bhoge pariyesitv shasena attna sukheti peti na
savibhajati na puni karoti. Aya gahapati kmabhog dvhi hnehi
grayho, ekena hnena psaso. Adhammena bhoge pariyesati
shasenti imin pahamena hnena grayho, attna sukheti petti
imin ekena hnena psaso, na savibhajati na puni karotti imin
dutiyena hnena grayho. Aya gahapati kmabhog imehi dvhi hnehi
grayho, imin ekena hnena psaso. (2)
Tatra gahapati yvya kmabhog adhammena bhoge pariyesati
shasena, adhammena bhoge pariyesitv shasena attna sukheti peti
savibhajati puni karoti. Aya gahapati kmabhog ekena hnena
grayho, dvhi hnehi psaso. Adhammena bhoge pariyesati shasenti
imin ekena hnena grayho, attna
______________________________________________________________
1. Ajjhpanno (sabbattha) A 1. 278 pihe suttavaan k oloketabb.

(10) 5. Uplivagga

401

sukheti petti imin pahamena hnena psaso, savibhajati puni


karotti imin dutiyena hnena psaso. Aya gahapati kmabhog imin
ekena hnena grayho, imehi dvhi hnehi psaso. (3)
Tatra gahapati yvya kmabhog dhammdhammena bhoge pariyesati
shasena ashasenapi, dhammdhammena bhoge pariyesitv shasenapi
ashasenapi na attna sukheti na peti na savibhajati na puni karoti.
Aya gahapati kmabhog ekena hnena psaso, thi hnehi grayho.
Dhammena bhoge pariyesati ashasenti imin ekena hnena psaso.
Adhammena bhoge pariyesati shasenti imin pahamena hnena
grayho, na attna sukheti na petti imin dutiyena hnena grayho,
na savibhajati na puni karotti imin tatiyena hnena grayho. Aya
gahapati kmabhog imin ekena hnena psaso, imehi thi hnehi
grayho. (4)
Tatra gahapati yvya kmabhog dhammdhammena bhoge pariyesati
shasenapi ashasenapi, dhammdhammena bhoge pariyesitv shasenapi
ashasenapi attna sukheti peti na savibhajati na puni karoti. Aya
gahapati kmabhog dvhi hnehi psaso, dvhi hnehi grayho.
Dhammena bhoge pariyesati ashasenti imin pahamena hnena
psaso, adhammena bhoge pariyesati shasenti imin pahamena
hnena grayho, attna sukheti petti imin dutiyena hnena
psaso, na savibhajati na puni karotti imin dutiyena hnena
grayho. Aya gahapati kmabhog imehi dvhi hnehi psaso, imehi
dvhi hnehi grayho. (5)
Tatra gahapati yvya kmabhog dhammdhammena bhoge pariyesati
shasenapi ashasenapi, dhammdhammena bhoge pariyesitv shasenapi
ashasenapi attna sukheti peti savibhajati puni karoti. Aya
gahapati kmabhog thi hnehi psaso,

402

Dasakaniptapi

ekena hnena grayho. Dhammena bhoge pariyesati ashasenti imin


pahamena hnena psaso, adhammena bhoge pariyesati shasenti
imin ekena hnena grayho. Attna sukheti petti imin dutiyena
hnena psaso. Savibhajati puni karotti imin tatiyena hnena
psaso, aya gahapati kmabhog imehi thi hnehi psaso, imin
ekena hnena grayho. (6)
Tatra gahapati yvya kmabhog dhammena bhoge pariyesati
ashasena, dhammena bhoge pariyesitv ashasena na attna sukheti na
peti na savibhajati na puni karoti. Aya gahapati kmabhog ekena
hnena psaso, dvhi hnehi grayho. Dhammena bhoge pariyesati
ashasenti imin ekena hnena psaso, na attna sukheti na petti
imin pahamena hnena grayho, na savibhajati na puni karotti
imin dutiyena hnena grayho. Aya gahapati kmabhog imin ekena
hnena psaso, imehi dvhi hnehi grayho. (7)
Tatra gahapati yvya kmabhog dhammena bhoge pariyesati
ashasena, dhammena bhoge pariyesitv ashasena attna sukheti peti na
savibhajati na puni karoti. Aya gahapati kmabhog dvhi hnehi
psaso, ekena hnena grayho. Dhammena bhoge pariyesati ashasenti
imin pahamena hnena psaso, attna sukheti petti imin
dutiyena hnena psaso, na savibhajati na puni karotti imin
ekena hnena grayho. Aya gahapati kmabhog imehi dvhi hnehi
psaso, imin ekena hnena grayho. (8)
Tatra gahapati yvya kmabhog dhammena bhoge pariyesati
ashasena, dhammena bhoge pariyesitv ashasena attna sukheti peti
savibhajati puni karoti, te ca bhoge gathito mucchito ajjhosanno
andnavadassv anissaraapao paribhujati. Aya gahapati kmabhog
thi hnehi psaso, ekena hnena grayho. Dhammena bhoge pariyesati
ashasenti imin

(10) 5. Uplivagga

403

pahamena hnena psaso, attna sukheti petti imin dutiyena


hnena psaso, savibhajati puni karotti imin tatiyena hnena
psaso, te ca bhoge gathito mucchito ajjhosanno andnavadassv
anissaraapao paribhujatti imin ekena hnena grayho. Aya
gahapati kmabhog imehi thi hnehi psaso. Imin ekena hnena
grayho. (9)
Tatra gahapati yvya kmabhog dhammena bhoge pariyesati
ashasena, dhammena bhoge pariyesitv ashasena attna sukheti peti
savibhajati puni karoti, te ca bhoge agathito amucchito anajjhosanno
dnavadassv nissaraapao paribhujati. Aya gahapati kmabhog
cat|hi hnehi psaso. Dhammena bhoge pariyesati ashasenti imin
pahamena hnena psaso, attna sukheti petti imin dutiyena
hnena psaso, savibhajati puni karotti imin tatiyena hnena
psaso, te ca bhoge agathito amucchito anajjhosanno dnavadassv
nissaraapao paribhujatti imin catutthena hnena psaso. Aya
gahapati kmabhog imehi cat|hi hnehi psaso. (10)
Ime kho gahapati dasa kmabhog santo savijjamn lokasmi.
Imesa kho gahapati dasanna kmabhogna yvya kmabhog
dhammena bhoge pariyesati ashasena, dhammena bhoge pariyesitv
ashasena attna sukheti peti savibhajati puni karoti, te ca bhoge
agathito amucchito anajjhosanno dnavadassv nissaraapao
paribhujati. Aya imesa dasanna kmabhogna aggo ca seho ca
pmokkho1 ca uttamo ca pavaro ca. Seyyathpi gahapati gav khra,
khramh dadhi, dadhimh navanta, navantamh sappi, sappimh
sappimao, sappimao tattha aggamakkhyati.
Evameva kho gahapati imesa dasanna kmabhogna yvya
kmabhog dhammena bhoge pariyesati ashasena, dhammena bhoge
pariyesitv ashasena attna sukheti peti
______________________________________________________________
1. Mokkho (Ka-S) A 1. 408; A 2. 193; Sa 2. 224 pihesupi.

404

Dasakaniptapi

savibhajati puni karoti, te ca bhoge agathito amucchito anajjhosanno


dnavadassv nissaraapao paribhujati. Aya imesa dasanna
kmabhogna aggo ca seho ca pmokkho1 ca uttamo ca pavaro cti. .
Pahama.
2. Bhayasutta
92. * Atha kho Anthapiiko gahapati yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi. Ekamanta
nisinna kho Anthapiika gahapati Bhagav etadavoca
Yato kho gahapati ariyasvakassa paca bhayni verni v|pasantni
honti, cat|hi ca sotpattiya~gehi samanngato hoti, ariyo cassa yo
paya sudiho hoti suppaividdho. So ka~khamno attanva attna
bykareyya khanirayomhi khatiracchnayoni khapettivisayo
khpyaduggativinipto sotpannohamasmi aviniptadhammo niyato
sambodhiparyaoti.
Katamni paca bhayni verni v|pasantni honti? Ya gahapati
ptipt ptiptapaccay dihadhammikampi bhaya vera pasavati,
samparyikampi bhaya vera pasavati, cetasikampi dukkha
domanassa paisavedeti. Ptipt paivirato neva dihadhammikampi2
bhaya vera pasavati, na samparyikampi3 bhaya vera pasavati, na
cetasikampi4 dukkha domanassa paisavedeti. Ptipt paiviratassa
eva ta bhaya vera v|pasanta hoti.
Ya gahapati adinndy -pa- kmesumicchcr. Musvd.
Surmerayamajjapamdahy surmerayamajjapamdahnapaccay
dihadhammikampi bhaya vera pasavati, samparyikampi bhaya
vera pasavati, cetasikampi dukkha domanassa paisavedeti.
Surmerayamajjapamdahn paivirato neva dihadhammikampi bhaya
vera pasavati, na samparyikampi bhaya vera pasavati, na cetasikampi
dukkha domanassa paisavedeti. Surmerayamajjapamdahn
paiviratassa
______________________________________________________________
1. Mokkho (Ka-S) A 2. 193 pihepi.
2. Neva dihadhammika.
4. Na cetasika (S, Sy, I)

* Heh 205; Sa 3. 338 pihesupi.


3. Na samparyika.

(10) 5. Uplivagga

405

eva ta bhaya vera v|pasanta hoti. Imni paca bhayni verni


v|pasantni honti.
Katamehi cat|hi sotpattiya~gehi samanngato hoti? Idha gahapati
ariyasvako Buddhe aveccappasdena samanngato hoti itipi so Bhagav
-pa- Buddho Bhagavti. Dhamme aveccappasdena samanngato hoti
svkkhto Bhagavat dhammo sandihiko akliko ehipassiko opaneyyiko
paccatta veditabbo vi|hti. Saghe aveccappasdena samanngato hoti
suppaipanno Bhagavato svakasagho ujuppaipanno Bhagavato
svakasagho yappaipanno Bhagavato svakasagho smcippaipanno
Bhagavato svakasagho, yadida cattri purisayugni aha purisapuggal,
esa Bhagavato svakasagho huneyyo phuneyyo dakkhieyyo
ajalikarayo anuttara puakkhetta lokassti. Ariyakantehi slehi
samanngato hoti akhaehi acchiddehi asabalehi akammsehi bhujissehi
viuppasatthehi aparmahehi samdhisavattanikehi. Imehi cat|hi
sotpattiya~gehi samanngato hoti.
Katamo cassa ariyo yo paya sudiho hoti suppaividdho? Idha
gahapati ariyasvako iti paisacikkhati iti imasmi sati ida hoti,
imassuppd ida uppajjati. Imasmi asati ida na hoti, imassa nirodh
ida nirujjhatiyadida avijjpaccay sa~khr, sa~khrapaccay
via, viapaccay nmar|pa, nmar|papaccay sayatana,
sayatanapaccay phasso, phassapaccay vedan, vedanpaccay tah,
tahpaccay updna, updnapaccay bhavo, bhavapaccay jti,
jtipaccay jar maraa soka parideva dukkha domanassupys
sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
Avijjya tveva asesavirganirodh sa~khranirodho -pa- evametassa
kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotti. Ayacassa ariyo yo
paya sudiho hoti suppaividdho.
Yato kho gahapati ariyasvakassa imni paca bhayni verni
v|pasantni honti, imehi ca cat|hi sotpattiya~gehi samanngato hoti,
ayacassa ariyo yo paya sudiho hoti

406

Dasakaniptapi

suppaividdho. So ka~khamno attanva attna bykareyya


khanirayomhi khatiracchnayoni khapettivisayo
khpyaduggativinipto sotpannohamasmi aviniptadhammo niyato
sambodhiparyaoti. . Dutiya.
3. Kidihikasutta
93. Eka samaya Bhagav Svatthiya viharati Jetavane
Anthapiikassa rme. Atha kho Anthapiiko gahapati div divassa
Svatthiy nikkhami Bhagavanta dassanya. Atha kho Anthapiikassa
gahapatissa etadahosi aklo kho tva Bhagavanta dassanya, paisallno
Bhagav, manobhvanynampi bhikkh|na aklo dassanya, paisalln
manobhvany bhikkh|, yan|nha yena aatitthiyna
paribbjakna rmo, tenupasa~kameyyanti.
Atha kho Anthapiiko gahapati yena aatitthiyna paribbjakna
rmo tenupasa~kami. Tena kho pana samayena aatitthiy paribbjak
sa~gamma samgamma unndino uccsaddamahsadd anekavihita
tiracchnakatha kathent nisinn honti. Addasasu kho te aatitthiy
paribbjak Anthapiika gahapati d|ratova gacchanta, disvna
aamaa sahpesu appasadd bhonto hontu, m bhonto
saddamakattha. Aya Anthapiiko gahapati rma gacchati samaassa
Gotamassa svako, yvat kho pana samaassa Gotamassa svak gih
odtavasan Svatthiya paivasanti, aya tesa aataro Anthapiiko
gahapati. Appasaddakme kho pana te yasmanto appasaddavint
appasaddassa vaavdino, appeva nma appasadda parisa viditv
upasa~kamitabba maeyyti.
Atha kho te aatitthiy paribbjak tuh ahesu, atha kho
Anthapiiko gahapati yena te aatitthiy paribbjak tenupasa~kami,
upasa~kamitv tehi aatitthiyehi paribbjakehi saddhi sammodi,
sammodanya katha sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinna kho Anthapiika gahapati te aatitthiy

(10) 5. Uplivagga

407

paribbjak etadavocu vadehi gahapati, kidihiko samao Gotamoti.


Na kho aha bhante Bhagavato sabba dihi jnmti.
Iti kira tva gahapati na samaassa Gotamassa sabba dihi jnsi
vadehi gahapati kidihik bhikkh|ti. Bhikkh|nampi kho aha bhante na
sabba dihi jnmti.
Iti kira tva gahapati na samaassa Gotamassa sabba dihi jnsi,
napi bhikkh|na sabba dihi jnsi, vadehi gahapati kidihikosi
tuvanti. Eta kho bhante amhehi na dukkara byktu, yadihik
maya. I~gha tva yasmanto yathsakni dihigatni bykarontu,
pacchpeta amhehi na dukkara bhavissati byktu, yadihik
mayanti.
Eva vutte aataro paribbjako Anthapiika gahapati etadavoca
sassato loko, idameva sacca moghamaanti evadihiko aha
gahapatti.
Aataropi kho paribbjako Anthapiika gahapati etadavoca
asassato loko, idameva sacca moghamaanti evadihiko aha
gahapatti.
Aataropi kho paribbjako Anthapiika gahapati etadavoca
antav loko -pa- anantav loko. Ta jva ta sarra. Aa jva
aa sarra. Hoti Tathgato para mara. Na hoti Tathgato para
mara. Hoti ca na hoti Tathgato para mara. Neva hoti na na hoti
Tathgato para mara, idameva sacca moghamaanti evadihiko
aha gahapatti.
Eva vutte Anthapiiko gahapati te paribbjake etadavocayvya
bhante yasm evamha sassato loko idameva sacca moghamaanti
evadihiko aha gahapatti, imassa ayamyasmato dihi attano v
ayonisomanasikrahetu uppann paratoghosapaccay v. S kho panes
dihi bh|t sa~khat cetayit paiccasamuppann, ya kho pana kici
bh|ta sa~khata cetayita paiccasamuppanna tadanicca, yadanicca
ta dukkha, ya dukkha tadeveso yasm allno tadeveso yasm
ajjhupagato.

408

Dasakaniptapi

Yopya bhante yasm evamha asassato loko, idameva sacca


moghamaanti evadihiko aha gahapatti, imasspi ayamyasmato
dihi attano v ayonisomanasikrahetu uppann paratoghosapaccay v. S
kho panes dihi bh|t sa~khat cetayit paiccasamuppann, ya kho pana
kici bh|ta sa~khata cetayita paiccasamuppanna tadanicca,
yadanicca ta dukkha, ya dukkha tadeveso yasm allno tadeveso
yasm ajjhupagato.
Yopya bhante yasm evamha antav loko -pa- anantav loko.
Ta jva ta sarra. Aa jva aa sarna. Hoti Tathgato
para mara. Na hoti Tathgato para mara. Hoti ca na ca hoti
Tathgato para mara. Neva hoti na na hoti Tathgato para mara,
idameva sacca moghamaanti evadihiko aha gahapatti. Imasspi
ayamyasmato dihi attano v ayonisomanasikrahetu uppann
paratoghosapaccay v. S kho panes dihi bh|t sa~khat cetayit
paiccasamuppann, ya kho pana kici bh|ta sa~khata cetayita
paiccasamuppanna tadanicca, yadanicca ta dukkha, ya dukkha
tadeveso yasm allno tadeveso yasm ajjhupagatoti.
Eva vutte te paribbjak Anthapiika gahapati etadavocu
bykatni kho gahapati amhehi sabbeheva yathsak dihigatni, vadehi
gahapati kidihikosi tuvanti. Ya kho bhante kici bh|ta sa~khata
cetayita paiccasamuppanna tadanicca, yadanicca ta dukkha, ya
dukkha ta neta mama, nesohamasmi, na meso attti evadihiko
aha bhanteti.
Ya kho gahapati kici bh|ta sa~khata cetayita
paiccasamuppanna tadanicca, yadanicca ta dukkha tadeva tva
gahapati allno tadeva tva gahapati ajjhupagatoti.
Ya kho bhante kici bh|ta sa~khata cetayita
paiccasamuppanna tadanicca, yadanicca ta dukkha, ya dukkha
ta neta mama, nesohamasmi, nameso attti evameta yathbh|ta
sammappaya sudiha, tassa ca uttari nissaraa yathbh|ta
pajnmti.

(10) 5. Uplivagga

409

Eva vutte te paribbjak tuhbh|t ma~kubh|t pattakkhandh


adhomukh pajjhyant appaibhn nisdisu. Atha kho Anthapiiko
gahapati te paribbjake tuhbh|te ma~kubh|te pattakkhandhe adhomukhe
pajjhyante appaibhne viditv uhysan yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho Anthapiiko gahapati yvatako ahosi tehi aatitthiyehi
paribbjakehi saddhi kathsallpo, ta sabba Bhagavato rocesi. Sdhu
sdhu gahapati, eva kho te gahapati moghapuris klena kla
sahadhammena suniggahita niggahetabbti.
Atha kho Bhagav Anthapiika gahapati dhammiy kathya
sandassesi samdapesi samuttejesi sampahasesi. Atha kho Anthapiiko
gahapati Bhagavat dhammiy kathya sandassito samdapito samuttejito
sampahasito uhysan Bhagavanta abhivdetv padakkhia katv
pakkmi.
Atha kho Bhagav acirapakkante Anthapiike gahapatimhi bhikkh|
mantesi yopi so bhikkhave bhikkhu vassasatupasampanno1 imasmi
dhammavinaye, sopi evameva aatitthiye paribbjake sahadhammena
suniggahita niggaheyya, yath ta Anthapiikena gahapatin
niggahitti. . Tatiya.
4. Vajjiyamhitasutta
94. Eka samaya Bhagav Campya viharati Gaggarya
pokkharaiy tre. Atha kho Vajjiyamhito gahapati div divassa Campya
nikkhami Bhagavanta dassanya. Atha kho Vajjiyamhitassa gahapatissa
etadavoca aklo kho tva Bhagavanta dassanya, paisallno Bhagav,
manobhvanynampi bhikkh|na aklo dassanya, paisalln
manobhvanypi bhikkh|, yan|nha yena aatitthiyna
paribbjakna rmo tenupasa~kameyyanti.
______________________________________________________________
1. Bhikkhu dgharatta avedhi dhammo (Sy)

410

Dasakaniptapi

Atha kho Vajjiyamhito gahapati yena aatitthiyna paribbjakna


rmo tenupasa~kami. Tena kho pana samayena te aatitthiy paribbjak
sa~gamma samgamma unndino uccsaddamahsadd anekavihita
tiracchnakatha kathent nisinn honti.
Addasasu kho te aatitthiy paribbjak Vajjiyamhita gahapati
d|ratova gacchanta, disvna aamaa sahpesu appasadd
bhonto hontu, m bhonto saddamakattha. Aya Vajjiyamhito gahapati
gacchati samaassa Gotamassa svako. Yvat kho pana samaassa
Gotamassa svak gih odtavasan Campya paivasanti, aya tesa
aataro Vajjiyamhito gahapati. Appasaddakm kho pana te yasmanto
appasaddavint appasaddassa vaavdino, appeva nma appasadda
parisa viditv upasa~kamitabba maeyyti.
Atha kho te aatitthiy paribbjak tuh ahesu. Atha kho
Vajjiyamhito gahapati yena te aatitthiy paribbjak tenupasa~kami,
upasa~kamitv tehi aatitthiyehi paribbjakehi saddhi sammodi,
sammodanya katha sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinna kho Vajjiyamhita gahapati te aatitthiy paribbjak
etadavocu sacca kira gahapati samao Gotamo sabba tapa garahati,
sabba tapassi l|khjvi ekasena upakkosati upavadatti. Na kho
bhante Bhagav sabba tapa garahati, napi sabba tapassi l|khjvi
ekasena upakkosati upavadati. Grayha kho bhante Bhagav garahati,
pasasitabba pasasati. Grayha kho pana bhante Bhagav garahanto
pasasitabba pasasanto vibhajjavdo Bhagav, na so Bhagav ettha
ekasavdoti.
Eva vutte aataro paribbjako Vajjiyamhita gahapati etadavoca
gamehi tva gahapati, yassa tva samaassa Gotamassa vaa bhsati,
samao Gotamo venayiko appaattikoti. Etthapha bhante yasmante
vakkhmi sahadhammena, ida kusalanti bhante Bhagavat paatta,
ida akusalanti bhante Bhagavat paatta, iti kusalkusala Bhagav
papayamno sapaattiko Bhagav, na so Bhagav venayiko
appaattikoti.

(10) 5. Uplivagga

411

Eva vutte te paribbjak tuhbh|t ma~kubh|t pattakkhandh


adhomukh pajjhyant appaibhn nisdisu. Atha kho Vajjiyamhito
gahapati te paribbjake tuhbh|te ma~kubh|te pattakkhandhe adhomukhe
pajjhyante appaibhne viditv uhysan yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho Vajjiyamhito gahapati yvatako ahosi tehi aatitthiyehi
paribbjakehi saddhi kathsallpo, ta sabba Bhagavato rocesi.
Sdhu sdhu gahapati, eva kho te gahapati moghapuris klena kla
sahadhammena suniggahita niggahetabb. Nha gahapati sabba tapa
tapitabbanti vadmi, na ca panha gahapati sabba tapa na
tapitabbanti vadmi. Nha gahapati sabba samdna samditabbanti
vadmi, na panha gahapati sabba samdna na samditabbanti
vadmi. Nha gahapati sabba padhna padahitabbanti vadmi, na
panha gahapati sabba padhna na padahitabbanti vadmi. Nha
gahapati sabbo painissaggo painissajjitabboti vadmi, na panha
gahapati sabbo painissaggo na painissajjitabboti vadmi. Nha
gahapati sabb vimutti vimuccitabbti vadmi, na panha gahapati sabb
vimutti na vimuccitabbti vadmi.
Ya hi gahapati tapa tapato akusal dhamm abhivahanti, kusal
dhamm parihyanti. Evar|pa tapa na tapitabbanti vadmi. Yaca
khvassa gahapati tapa tapato akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm
abhivahanti. Evar|pa tapa tapitabbanti vadmi.
Ya hi gahapati samdna samdiyato akusal dhamm
abhivahanti, kusal dhamm parihyanti. Evar|pa samdna na
samditabbanti vadmi. Yaca khvassa gahapati samdna samdiyato
akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm abhivahanti. Evar|pa
samdna samditabbanti vadmi.
Ya hi gahapati padhna padahato akusal dhamm abhivahanti,
kusal dhamm parihyanti. Evar|pa padhna na padahitabbanti
vadmi. Yaca khvassa gahapati padhna padahato akusal dhamm
parihyanti, kusal dhamm abhivahanti. Evar|pa padhna
padahitabbanti vadmi.

412

Dasakaniptapi

Ya hi gahapati painissagga painissajjato akusal dhamm


abhivahanti, kusal dhamm parihyanti. Evar|po painissaggo na
painissajjitabboti vadmi. Yaca khvassa gahapati painissagga
painissajjato akusal dhamm parihyanti, kusal dhamm abhivahanti.
Evar|po painissaggo painissajjitabboti vadmi.
Ya hi gahapati vimutti vimuccato akusal dhamm abhivahanti,
kusal dhamm parihyanti. Evar|p vimutti na vimuccitabbti vadmi.
Yaca khvassa gahapati vimutti vimuccato akusal dhamm parihyanti,
kusal dhamm abhivahanti. Evar|p vimutti vimuccitabbti vadmti.
Atha kho Vajjiyamhito gahapati Bhagavat dhammiy kathya
sandassito samdapito samuttejito sampahasito uhysan Bhagavanta
abhivdetv padakkhia katv pakkmi.
Atha kho Bhagav acirapakkante Vajjiyamhite gahapatimhi bhikkh|
mantesi yopi so bhikkhave bhikkhu dgharatta apparajakkho imasmi
dhammavinaye, sopi evameva aatitthiye paribbjake sahadhammena
suniggahita niggaheyya, yath ta Vajjiyamhitena gahapatin
niggahitti. . Catuttha.
5. Uttiyasutta
95. Atha kho Uttiyo paribbjako yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavat saddhi sammodi, sammodanya katha
sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho Uttiyo
paribbjako Bhagavanta etadavoca ki nu kho bho Gotama sassato loko,
idameva sacca moghamaanti. Abykata kho eta Uttiya may
sassato loko, idameva sacca moghamaanti.
Ki pana bho Gotama asassato loko, idameva sacca moghamaanti.
Etampi kho Uttiya abykata may asassato loko, idameva sacca
moghamaanti.
Ki nu kho bho Gotama antav loko -pa- anantav loko. Ta jva
ta sarra. Aa jva aa sarra. Hoti Tathgato para

(10) 5. Uplivagga

413

mara. Na hoti Tathgato para mara. Hoti ca na ca hoti Tathgato


para mara. Neva hoti na na hoti Tathgato para mara, idameva
sacca moghamaanti. Etampi kho Uttiya abykata may neva hoti na
na hoti Tathgato para mara, idameva sacca moghamaanti.
Ki nu kho bho Gotama sassato loko, idameva sacca
moghamaanti iti puho samno abykata kho eta Uttiya may
sassato loko, idameva sacca moghamaanti vadesi.
Ki pana bho Gotama asassato loko, idameva sacca
moghamaanti iti puho samno etampi kho Uttiya abykata may
asassato loko, idameva sacca moghamaanti vadesi.
Ki nu kho bho Gotama antav loko -pa- anantav loko. Ta jva
ta sarra. Aa jva aa sarra. Hoti Tathgato para mara.
Na hoti Tathgato para mara. Hoti ca na ca hoti Tathgato para
mara, neva hoti na na hoti Tathgato para mara, idameva sacca
moghamaanti iti puho samno etampi kho Uttiya abykata may
neva hoti na na hoti Tathgato para mara, idameva sacca
moghamaanti vadesi. Atha kicarahi bhot Gotamena bykatanti.
Abhiya kho aha Uttiya svakna dhamma desemi sattna
visuddhiy sokaparidevna samatikkamya dukkhadomanassna
attha~gamya yassa adhigamya nibbnassa sacchikiriyyti.
Ya paneta bhava Gotamo abhiya svakna dhamma desesi
sattna visuddhiy sokaparidevna samatikkamya
dukkhadomanassna attha~gamya yassa adhigamya nibbnassa
sacchikiriyya. Sabbo v1 tena loko nyati2 upaho v tibhgo vti3. Eva
vutte Bhagav tuh ahosi.
______________________________________________________________
1. Sabbo ca (Ka)
3. Tibhgo vti vadehi (Ka)

2. Nyissati (S), niyyssati (Sy), niyyissati (I)

414

Dasakaniptapi
Atha kho yasmato nandassa etadahosi m heva kho Uttiyo

paribbjako ppaka dihigata pailabhi sabbasmukkasika vata me


samao Gotamo paha puho sasdeti, no vissajjeti, na n|na visahatti,
tadassa Uttiyassa paribbjakassa dgharatta ahitya dukkhyti.
Atha kho yasm nando Uttiya paribbjaka etadavocatenahvuso
Uttiya upama te karissmi, upamya midhekacce vi| puris bhsitassa
attha jnanti. Seyyathpi vuso Uttiya rao paccantima nagara
dahuddhpa1 dahapkratoraa ekadvra, tatrassa dovriko paito
byatto medhv atna nivret tna paveset, so tassa nagarassa
samant anupariyyapatha anukkamati, anupariyyapatha
anukkamamno na passeyya pkrasandhi v pkravivara v antamaso
biranikkhamanamattampi. No ca khvassa eva a hoti ettak p
ima nagara pavisanti v nikkhamanti vti. Atha kho khvassa evamettha
hoti ye kho keci orik p ima nagara pavisanti v nikkhamanti v,
sabbe te imin dvrena pavisanti v nikkhamanti vti.
Evameva kho vuso Uttiya na Tathgatassa eva ussukka hoti
sabbo v tena loko nyati upaho v tibhgo vti. Atha kho evamettha
Tathgatassa hoti ye kho keci lokamh nyisu v nyanti v nyissanti v,
sabbe te paca nvarae pahya cetaso upakkilese paya dubbalkarae
cat|su satipahnesu suppatihitacitt satta bojjha~ge yathbh|ta
bhvetv evamete2 lokamh nyisu v nyanti v nyissanti vti. Yadeva
kho tva3 vuso Uttiya Bhagavanta paha4 apucchi, tadeveta paha
Bhagavanta aena pariyyena apucchi, tasm te ta Bhagav na
byksti. . Pacama.
______________________________________________________________
1. Dahuddpa (S, I)

2. Evametena (Ka)

3. Yadeva khvettha (Ka)

4. Ima paha (Sy, Ka)

(10) 5. Uplivagga

415

6. Kokanudasutta
96. Eka samaya yasm nando Rjagahe viharati Tapodrme.
Atha kho yasm nando rattiy pacc|sasamaya paccuhya yena Tapod
tenupasa~kami gattni parisicitu, Tapodya1 gattni parisicitv
paccuttaritv ekacvaro ahsi gattni pubbpayamno. Kokanudopi kho
paribbjako rattiy pacc|sasamaya paccuhya yena Tapod
tenupasa~kami gattni parisicitu.
Addas kho Kokanudo paribbjako yasmanta nanda d|ratova
gacchanta, disvna yasmanta nanda etadavoca kvettha2 vusoti.
Ahamvuso bhikkh|ti.
Katamesa vuso bhikkh|nanti. Samana vuso Sakyaputtiynanti.
Puccheyyma maya yasmanta kicideva desa, sace yasm
oksa karoti pahassa veyykarayti. Pucchvuso, sutv vedissmti.
Ki nu kho bho sassato loko, idameva sacca moghamaanti
evadihi3 bhavanti. Na kho aha vuso evadihi sassato loko,
idameva sacca moghamaanti.
Ki pana bho asassato loko, idameva sacca moghamaanti
evadihi bhavanti. Na kho aha vuso evadihi asassato loko,
idameva sacca moghamaanti.
Ki nu kho bho antav loko -pa- anantav loko. Ta jva ta
sarra. Aa jva aa sarra. Hoti tathgato para mara. Na
hoti tathgato para mara. Hoti ca na ca hoti tathgato para mara.
Neva hoti na na hoti tathgato para mara, idameva sacca
moghamaanti evadihi bhavanti. Na kho aha vuso evadihi neva
hoti na na hoti tathgato para mara, idameva sacca moghamaanti.
______________________________________________________________
1. Tapode (Ka)

2. Ko tettha (S), kvattha (I, Ka)

3. Evadihiko (Sy)

416

Dasakaniptapi
Tena hi bhava na jnti na passatti. Na kho aha vuso na jnmi na

passmi, jnmaha vuso passmti.


Ki nu kho bho sassato loko, idameva sacca moghamaanti
evadihi bhavanti iti puho samno na kho aha vuso evadihi
sassato loko, idameva sacca moghamaanti vadesi.
Ki pana bho asassato loko, idameva sacca moghamaanti
evadihi bhavanti iti puho samno na kho aha vuso evadihi
asassato loko, idameva sacca moghamaanti vadesi.
Ki nu kho bho antav loko -pa- anantav loko. Ta jva ta
sarra. Aa jva aa sarra. Hoti tathgato para mara. Na
hoti tathgato para mara. Hoti ca na ca hoti tathgato para mara.
Neva hoti na na hoti tathgato para mara, idameva sacca
moghamaanti evadihi bhavanti iti puho samno na kho aha vuso
evadihi neva hoti na na hoti tathgato para mara, idameva sacca
moghamaanti vadesi.
Tena hi bhava na jnti na passatti iti puho samno na kho aha
vuso na jnmi na passmi, jnmaha vuso passmti vadesi. Yath
katha panvuso imassa bhsitassa attho dahabboti.
Sassato loko, idameva sacca moghamaanti kho vuso
dihigatameta. Asassato loko, idameva sacca moghamaanti kho
vuso dihigatameta. Antav loko -pa- anantav loko. Ta jva ta
sarra. Aa jva aa sarra. Hoti tathgato para mara. Na
hoti tathgato para mara. Hoti ca na ca hoti tathgato para mara.
Neva hoti na na hoti tathgato para mara, idameva sacca moghamaanti kho vuso dihigatameta.

(10) 5. Uplivagga

417

Yvat vuso dihi1 yvat dihihna dihi-adhihna


dihipariyuhna dihisamuhna dihisamugghto2, tamaha jnmi
tamaha passmi. Tamaha jnanto tamaha passanto kyha vakkhmi
na jnmi na passmti. Jnmaha vuso passmti.
Ko nmo yasm, kathaca panyasmanta sabrahmacr jnantti.
nandoti kho me vuso nma, nandoti ca pana ma sabrahmacr
jnantti. Mahcariyena vata kira bho saddhi mantayamn na jnimha
yasm nandoti. Sace hi maya jneyyma aya yasm nandoti,
ettakampi no nappaibhyeyya3, khamatu ca me yasm nandoti. .
Chaha.
7. huneyyasutta
97. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu huneyyo hoti
phuneyyo dakkhieyyo ajalikarayo anuttara puakkhetta lokassa.
Katamehi dasahi? Idha bhikkhave bhikkhu slav hoti,
ptimokkhasavarasavuto viharati cragocarasampanno, aumattesu
vajjesu bhayadassv samdya sikkhati sikkhpadesu.
Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhamm dikaly
majjhekaly pariyosnakaly sttha sabyajana kevalaparipua
parisuddha brahmacariya abhivadanti, tathr|pssa dhamm bahussut
honti dht vacas paricit manasnupekkhit dihiy suppaividdh.
Kalyamitto hoti kalyasahyo kalyasampava~ko.
Sammdihiko hoti sammdassanena samanngato.
Anekavihita iddhividha paccanubhoti, ekopi hutv bahudh hoti,
bahudhpi hutv eko hoti, vibhva tirobhva tirokua
______________________________________________________________
1. Dihigat (sabbattha)
2. Yvat dihihna adhihna pariyuhna samuhna samugghto (S, I)
3. Nappaibhseyyma (Ka) nappaibhseyya (bah|su) Ma 3. 172 pihe passitabba.

418

Dasakaniptapi

tiropkra tiropabbata asajjamno gacchati seyyathpi kse,


pathaviypi ummujjanimujja karoti seyyathpi udake, udakepi abhijjamne
gacchati seyyathpi pathaviya, ksepi palla~kena kamati seyyathpi
pakkh sakuo, imepi candimas|riye evamahiddhike evamahnubhve
pin parmasati1 parimajjati, yva brhmalokpi kyena vasa vatteti.
Dibbya sotadhtuy visuddhya atikkantamnusikya ubho sadde
suti dibbe ca mnuse ca ye d|re santike ca.
Parasattna parapuggalna cetas ceto paricca pajnti, sarga v
citta sarga cittanti pajnti. Vtarga v citta vtarga cittanti
pajnti, sadosa v citta -pa- vtadosa v citta -pa- samoha v
citta. Vtamoha v citta. Sakhitta v citta. Vikkhitta v citta.
Mahaggata v citta. Amahaggata v citta. Sa-uttara v citta.
Anuttara v citta. Samhita v citta. Asamhita v citta.
Vimutta v citta. Avimutta v citta avimutta cittanti pajnti.
Anekavihita pubbenivsa anussarati. Seyyathida, ekampi jti
dvepi jtiyo tissopi jtiyo catassopi jtiyo pacapi jtiyo dasapi jtiyo
vsampi jtiyo tisampi jtiyo cattlsampi jtiyo pasampi jtiyo
jtisatampi jtisahassampi jtisatasahassampi anekepi savaakappe
anekepi vivaakappe anekepi savaavivaakappe amutrsi evanmo
evagotto evavao evamhro evasukhadukkhapaisaved
evamyupariyanto, so tato cuto amutra udapdi, tatrpsi evanmo
evagotto evavao evamhro evasukhadukkhapaisaved
evamyupariyanto, so tato cuto idh|papannoti iti skra sa-uddesa
anekavihita pubbenivsa anussarati.
Dibbena cakkhun visuddhena atikkantamnusakena satte passati
cavamne upapajjamne hne pate suvae dubbae sugate duggate,
yathkamm|page satte pajnti, ime vata kho bhonto satt
______________________________________________________________
1. Parimasati (S)

(10) 5. Uplivagga

419

kyaduccaritena samanngat vacduccaritena samanngat


manoduccaritena samanngat, ariyna upavdak, micchdihik
micchdihikammasamdn. Te kyassa bhed para mara apya
duggati vinipta niraya upapann. Ime v pana bhonto satt
kyasucaritena samanngat vacsucaritena samanngat manosucaritena
samanngat, ariyna anupavdak, sammdihik
sammdihikammasamdn. Te kyassa bhed para mara sugati
sagga loka upapannti. Iti dibbena cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena satte passati cavamne upapajjamne hne pate
suvae dubbae sugate duggate, yathkamm|page satte pajnti.
savna khay ansava cetovimutti pavimutti diheva
dhamme saya abhi sacchikatv upasampajja viharati. Imehi kho
bhikkhave dasahi dhammehi samanngato bhikkhu huneyyo hoti phuneyo
dakkhieyyo ajalikarayo anuttara puakkhetta lokassti. .
Sattama.
8. Therasutta
98. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato thero bhikkhu yassa
yassa disya viharati, phsuyeva viharati. Katamehi dasahi? Thero hoti
ratta| cirapabbajito. Slav hoti -pa- samdya sikkhati sikkhpadesu.
Bahussuto hoti -pa- dihiy suppaividdho. Ubhayni kho panassa
ptimokkhni vitthrena svgatni honti suvibhattni suppavattni
suvinicchitni suttaso anubyajanaso. Adhikaraasamuppdav|pasamakusalo hoti. Dhammakmo hoti piyasamudhro abhidhamme
abhivinaye urapmojjo. Santuho hoti itartaracvara piapta sensana
gilnappaccaya bhesajjaparikkhrena. Psdiko hoti abhikkantapaikkante1
susavuto antaraghare nisajjya. Catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh.
savnaca khay ansava cetovimutti pavimutti diheva dhamme
saya abhi sacchikatv upasampajja viharati.
______________________________________________________________
1. Abhikkantapaikkanto (Ka)

420

Dasakaniptapi

Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngato thero bhikkhu yassa


yassa disya viharati, phsuyeva viharatti. . Ahama.
9. Uplisutta
99. Atha kho yasm Upli yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm Upli Bhagavanta etadavoca icchmaha bhante
araavanapatthni pantni sensanni paisevitunti.
Durabhisambhavni hi kho1 Upli araavanapatthni pantni
sensanni, dukkara paviveka, durabhirama ekatte, haranti mae
mano vanni samdhi alabhamnassa bhikkhuno. Yo kho Upli eva
vadeyya aha samdhi alabhamno araavanapatthni pantni
sensanni paisevissmti, tasseta pika~kha sasdissati v
uplavissati vti2.
Seyyathpi Upli mah-udakarahado, atha gaccheyya hatthingo
sattaratano v ahaharatano3 v, tassa evamassa yan|nha ima
udakarahada oghetv kaasadhovikampi khia keyya
pihisadhovikampi khia keyya, kaasadhovikampi khia
kitv pihisadhovikampi khia kitv nhatv4 ca pivitv ca
paccuttaritv yena kma pakkameyyanti, so ta udakarahada oghetv
kaasadhovikampi khia keyya pihisadhovikampi khia
keyya, kaasadhovikampi khia kitv pihisadhovikampi
khia kitv nhatv ca pivitv ca paccuttaritv yena kma
pakkameyya. Ta kissa hetu? Mah Upli5 attabhvo gambhre gdha
vindati.
Atha gaccheyya saso v biro v, tassa evamassa ko cha, ko ca
hatthingo, yan|nha ima udakarahada oghetv
kaasadhovikampi khia keyya, pihisadhovikampi khia
keyya, kaasadhovikampi khia kitv pihisadhovikampi
khia kitv nhatv ca pivitv ca paccuttaritv yena kma
pakkameyyanti. So ta udakarahada sahas appaisa~kh pakkhandeyya,
tasseta pika~kha sasdissati v uplavissati
______________________________________________________________
1. Durabhisambhavni kho (S, I)
3. Aharatano (S, I)
5. Mah hupli (S, I)

2. Uppilavissati v (S, Sy, I)


4. Nahtv (S, I), nhatv (Sy)

(10) 5. Uplivagga

421

vti. Ta kissa hetu? Paritto Upli attabhvo gambhre gdha na vindati.


Evameva kho Upli yo eva vadeyya aha samdhi alabhamno
araavanapatthni pantni sensanni paisevissmti, tasseta
pika~kha sasdissati v uplavissati vti.
Seyyathpi Upli daharo kumro mando uttnaseyyako sakena
muttakarsena kati. Ta ki maasi Upli, nanvya keval parip|r
blakhiti. Eva bhante.
Sa kho so Upli kumro aparena samayena vuddhimanvya indriyna
paripkamanvya yni knici kumrakna kpanakni bhavanti.
Seyyathida, va~kaka1 ghaika mokkhacika ci~gulaka2 patthaka
rathaka dhanuka, tehi kati. Ta ki maasi upali, nanvya khi
purimya khiya abhikkantatar ca patatar cti. Eva bhante.
Sa kho so Upli kumro aparena samayena vuddhimanvya indriyna
paripkamanvya pacahi kmaguehi samappito sama~gibh|to paricreti
cakkhuvieyyehi r|pehi ihehi kantehi manpehi piyar|pehi
km|pasahitehi rajanyehi. Sotavieyyehi saddehi. Ghnavieyyehi
gandhehi. Jivhvieyyehi rasehi. Kyavieyyehi phohabbehi ihehi
kantehi manpehi piyar|pehi km|pasahitehi rajanyehi. Ta ki
maasi Upli, nanvya khi purimhi khihi abhikkantatar ca
patatar cti. Eva bhante.
* Idha kho pana vo3 Upli Tathgato loke uppajjati Araha
Sammsambuddho Vijjcaraasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro
purisadammasrathi Satth devamanussna Buddho Bhagav. So ima
loka sadevaka samraka sabrahmaka sassamaabrhmai paja
sadevamanussa saya abhi sacchikatv pavedeti, so dhamma deseti
dikalya majjhekalya pariyosnakalya sttha sabyajana
kevalaparipua parisuddha brahmacariya pakseti.
Ta dhamma suti gahapati v gahapatiputto v aatarasmi v
kule paccjto. So ta dhamma sutv Tathgate saddha pailabhati,
______________________________________________________________
1. Va~ka (S, I)
* D 1. 58; Ma 2. 190 pihesupi.

2. Pi~gulika (Sy), ci~kulaka (Ka)


3. Voti niptamatta (ha)

422

Dasakaniptapi

so tena saddhpailbhena samanngato iti paisacikkhati sambdho


gharvso rajpatho, abbhokso pabbajj, nayida sukara agra
ajjhvasat ekantaparipua ekantaparisuddha sa~khalikhita
brahmacariya caritu, yan|nha kesamassu ohretv ksyni
vatthni acchdetv agrasm anagriya pabbajeyyanti.
So aparena samayena appa v bhogakkhandha pahya mahanta v
bhogakkhanta pahya appa v tiparivaa pahya mahanta v
tiparivaa pahya kesamassu ohretv ksyni vatthni acchdetv
agrasm anagriya pabbajati.
So eva pabbajito samno bhikkh|na sikkhsjvasampanno
ptipta pahya ptipt paivirato hoti nihitadao nihitasattho lajj
daypanno sabbapabh|tahitnukamp viharati.
Adinndna pahya adinndn paivirato hoti dinndy
dinnapika~kh athenena sucibh|tena attn viharati.
Abrahmacariya pahya brahmacr hoti rcr virato methun
gmadhamm.
Musvda pahya musvd paivirato hoti saccavd saccasandho
theto paccayiko avisavdako lokassa.
Pisua vca pahya pisuya vcya paivirato hoti, ito sutv na
amutra akkht imesa bhedya, amutra v sutv na imesa akkht
am|sa bhedya, iti bhinnna v sandht sahitna v anuppadt
samaggrmo samaggarato samagganand samaggakarai vca bhsit
hoti.
Pharusa vca pahya pharusya vcya paivirato hoti, y s vc
nel kaasukh pemany hadaya~gam por bahujanakant
bahujanamanp, tathr|pi vca bhsit hoti.
Samphappalpa pahya samphappalp paivirato hoti klavd
bh|tavd atthavd dhammavd vinayavd nidhnavati vca bhsit
klena spadesa pariyantavati atthasahita.

(10) 5. Uplivagga

423

So bjagmabh|tagmasamrambh paivirato hoti. Ekabhattiko hoti


ratt|parato, virato viklabhojan. Naccagtavditavis|kadassan paivirato
hoti. Mlgandhavilepanadhraamaanavibh|sanahn paivirato hoti.
Uccsayanamahsayan paivirato hoti. Jtar|parajatapaiggaha paivirato
hoti. makadhaapaiggaha paivirato hoti. makamasapaiggaha
paivirato hoti. Itthikumrikapaiggaha paivirato hoti. Dsidsapaiggaha paivirato hoti. Ajeakapaiggaha paivirato hoti.
Kukkuas|karapaiggaha paivirato hoti. Hatthigavassavaavapaiggaha
paivirato hoti. Khettavatthupaiggaha paivirato hoti. D|teyyapahiagamannuyog paivirato hoti. Kayavikkay paivirato hoti. Tulk|akasak|amnak| paivirato hoti. Ukkoanavacananikatisciyog
paivirato hoti. Chedana vadha bandhana viparmosa lopa sahaskr
paivirato hoti.
So santuho hoti kyaparihrikena cvarena kucchiparihrikena
piaptena, yena yeneva pakkamati, samdyeva pakkamati. Seyyathpi
nma pakkh sakuo yena yeneva eti sapattabhrova eti. Evameva
bhikkhu santuho hoti kyaparihrikena cvarena kucchiparihrikena
piaptena, yena yeneva pakkamati, samdyeva pakkamati. So imin
ariyena slakkhandhena samanngato ajjhatta anavajjasukha
paisavedeti.
So cakkhun r|pa disv na nimittaggh hoti nnubyajanaggh,
yatvdhikaraamena cakkhundriya asavuta viharanta
abhijjhdomanass ppak akusal dhamm anvssaveyyu. Tassa
savarya paipajjati, rakkhati cakkhundriya, cakkhundriye savara
pajjati. Sotena sadda sutv. Ghnena gandha ghyitv. Jivhya rasa
syitv. Kyena phohabba phusitv. Manas dhamma viya na
nimittaggh hoti nnubyajanaggh, yatvdhikaraamena manindriya
asavuta viharanta abhijjhdomanass ppak akusal dhamm
anvssaveyyu, tassa savarya paipajjati, rakkhati manindriya,
manindriye savara pajjati. So imin ariyena indriyasavarena
samanngato ajjhatta abysekasukha paisavedeti.

424

Dasakaniptapi
So abhikkante paikkante sampajnakr hoti, lokite vilokite

sampajnakr hoti, samijite pasrite sampajnakr hoti,


saghipattacvaradhrae sampajnakr hoti, asite pte khyite syite
sampajnakr hoti, uccrapassvakamme sampajnakr hoti, gate hite
nisinne sutte jgarite bhsite tuhbhve sampajnakr hoti.
So imin ca ariyena slakkhandhena samanngato, imin ca ariyena
indriyasavarena samanngato; imin ca ariyena satisampajaena
samanngato vivitta sensana bhajati araa rukkham|la pabbata
kandara giriguha susna vanapattha abbhoksa pallapuja. So
araagato v rukkham|lagato v sugragato v nisdati palla~ka
bhujitv uju kya paidhya parimukha sati upahapetv.
So abhijjha loke pahya vigatbhijjhena cetas viharati, abhijjhya
citta parisodheti. Bypdapadosa pahya abypannacitto viharati
sabbapabh|tahitnukamp, bypdapados citta parisodheti.
Thinamida pahya vigatathinamiddho viharati lokasa sato sampajno,
thinamiddh citta parisodheti. Uddhaccakukkucca pahya anuddhato
viharati ajjhatta v|pasantacitto, uddhaccakukkucc citta parisodheti.
Vicikiccha pahya tiavicikiccho viharati akathakath kusalesu
dhammesu, vicikicchya citta parisodheti.
So ime paca nvarae pahya cetaso upakkilese paya dubbalkarae
vivicceva kmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka savicra
vivekaja ptisukha pahama jhna upasampajja viharati. Ta ki
maasi Upli, nanvya vihro purimehi vihrehi abhikkantataro ca
patataro cti. Eva bhante.
Imampi kho Upli mama svak attani dhamma sampassamn
araavanapatthni pantni sensanni paisevanti, no ca kho tva
anuppattasadatth viharanti.

(10) 5. Uplivagga

425

Puna capara Upli bhikkhu vitakkavicrna v|pasam -pa- dutiya


jhna upasampajja viharati. Ta ki maasi Upli, nanvya vihro
purimehi vihareti abhikkantaro ca patataro cti. Eva bhante.
Imampi kho Upli mama svak attani dhamma sampassamn
araavanapatthni pantni sensanni paisevanti, no ca kho tva
anuppattadasatth viharanti.
Punacapara Upli bhikkhu ptiy ca virg -pa- tatiya jhna
upasampajja viharati. Ta ki maasi Upli, nanvya vihro purimehi
viharehi abhikkantataro ca patataro cti. Eva bhante.
Imampi kho Upli mama svak attani dhamma sampassamn
araavanapatthni pantni sensanni paisevanti, no ca kho tva
anuppattasadatth viharanti.
Puna capara Upli bhikkhu sukhassa ca pahn -pa- catuttha jhna
-pa-.
Puna capara Upli bhikkhu sabbaso r|pasana samatikkam
paighasana attha~gam nnattasana amanasikr ananto
ksoti ksnacyatana upasampajja viharati. Ta ki maasi Upli,
nanvya vihro purimehi vihrehi abhikkantataro ca patataro cti. Eva
bhante.
Imampi kho Upli mama svak attani dhamma sampassamn
araavanapatthni pantni sensanni paisevanti, no ca kho tva
anuppattasadatth viharanti.
Puna capara Upli bhikkhu sabbaso ksnacyatana
samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja
viharati -pa-.
Sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti
kicayatana upasampajja viharati -pa-.
Sabbaso kicayatana samatikkamma santameta patametanti
nevasansayatana upasampajja viharati. Ta ki maasi Upli,
nanvya vihro purimehi vihrehi abhikkantataro ca patataro cti. Eva
bhante.

426

Dasakaniptapi

Imampi kho Upli mama svak attani dhamma sampassamn


araavanapatthni pantni sensanni paisevanti, no ca kho tva
anuppattasadatth viharanti.
Puna capara Upli bhikkhu sabbaso nevasansayatana
samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati, paya cassa
disv sav parikkh honti. Ta ki maasi Upli, nanvya vihro
purimeti vihrehi abhikkantataro ca patataro cti. Eva bhante.
Imampi kho Upli mama svak attani dhamma sampassamn
araavanapatthni pantni sensanni paisevanti, anuppattasadatth ca
viharanti. I~gha tva Upli saghe viharhi, saghe te viharato phsu
bhavissatti. . Navama.
10. Abhabbasutta
100. Dasayime bhikkhave dhamme appahya abhabbo arahatta
sacchiktu. Katame dasa, rga dosa moha kodha upanha
makkha pasa issa macchariya mna. Ime kho bhikkhave dasa
dhamme appahya abhabbo arahatta sacchiktu.
Dasayime bhikkhave dhamme pahya bhabbo arahatta sacchiktu.
Katame dasa, rga dosa moha kodha upanha makkha pasa
issa macchariya mna. Ime kho bhikkhave dasa dhamme pahya
bhabbo arahatta sacchiktunti. . Dasama.
Uplivaggo pacamo.
Tassuddna
Kmabhog Bhaya Dihi, Vajjiyamhituttiy.
Kokanudo huneyyo, Thero Upli Abhabboti.

Dutiyo pasako samatto.

3. Tatiyapasaka
(11) 1. Samaasavagga
1. Samaasasutta
101. Tisso im bhikkhave samaasa bhvit bahulkat satta
dhamme parip|renti. Katam tisso? Vevaiyamhi ajjhupagato,
parapaibaddh me jvik, ao me kappo karayoti. Im kho bhikkhave
tisso samaasa bhvit bahulkat satta dhamme parip|renti.
Katame satta? Santatakr1 hoti santatavutti2 slesu, anabhijjhlu hoti,
abypajjo hoti, anatimn hoti, sikkhkmo hoti, idamatthatissa hoti
jvitaparikkhresu, raddhavriyo ca 3 viharati. Im kho bhikkhave tisso
samaasa bhvit bahulkat ime satta dhamme parip|rentti. .
Pahama.
2. Bojjha~gasutta
102. Sattime bhikkhave bojjha~g bhvit bahulkat tisso vijj
parip|renti. Katame satta? Satisambojjha~go dhammavicayasambhojjha~go
vriyasambojjha~go ptisambojjha~go passaddhisambojjha~go
samdhisambojjha~go upekkhsambojjha~go. Ime kho bhikkhave satta
bojjha~g bhvit bahulkat tisso vijj parip|renti. Katam tisso? Idha
bhikkhave bhikkhu anekavihita pubbenivsa anussarati. Seyyathida,
ekampi jti dvepi jtiyo tissopi jtiyo -pa- iti skra sa-uddesa
anekavihita pubbenivsa anussarati. Dibbena cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena v yathkamm|page satte pajnti. savna khay
-pa- sacchikatv upasampajja viharati. Ime kho bhikkhave satta bojjha~g
bhvit bahulkat im tisso vijj parip|rentti. . Dutiya.
______________________________________________________________
1. Satatakr (Sy, I, Ka)
3. raddhaviriyo ca (S, I), raddhaviriyo (Sy)

2. Satatavutti (Sy, I)

428

Dasakaniptapi
3. Micchattasutta

103. Micchatta bhikkhave gamma virdhan hoti no rdhan.


Kathaca bhikkhave micchatta gamma virdhan hoti no rdhan?
Micchdihikassa bhikkhave micchsa~kappo pahoti, micchsa~kappassa
micchvc pahoti, micchvcassa micchkammanto pahoti,
micchkammantassa micch-jvo pahoti, micch-jvassa micchvymo
pahoti, micchvymassa micchsati pahoti, micchsatissa micchsamdhi
pahoti, micchsamdhissa miccha pahoti, micchissa1
micchvimutti pahoti. Eva kho bhikkhave micchatta gamma virdhan
hoti no rdhan.
Sammatta bhikkhave gamma rdhan hoti no virdhan. Kathaca
bhikkhave sammatta gamma rdhan hoti no virdhan?
Sammdihikassa bhikkhave sammsa~kappo pahoti, sammsa~kappassa
sammvc pahoti, sammvcassa sammkammanto pahoti,
sammkammantassa samm jvo pahoti, samm-jvassa sammvymo
pahoti, sammvymassa sammsati pahoti, sammsatissa sammsammdhi
pahoti, sammsamdhissa samma pahoti, sammissa2
sammvimutti pahoti. Eva kho bhikkhave sammatta gamma rdhan
hoti no virdhanti. . Tatiya.
4. Bjasutta
104. * Micchdihikassa bhikkhave purisapuggalassa
micchsa~kappassa micchvcassa micchkammantassa micch-jvassa
micchvymassa micchsatissa micchsamdhissa micchissa
micchvimuttissa yaca kyakamma yathdihi samatta samdinna3,
yaca vackamma. Yaca manokamma yathdihi samatta
samdinna, y ca cetan y ca patthan yo ca paidhi ye ca sa~khr,
sabbe te dhamm anihya akantya amanpya ahitya dukkhya
savattanti. Ta kissa hetu? Dihi hissa4 bhikkhave ppik.
Seyyathpi bhikkhave nimbabja v kostakibja v tittaklbubja
v allya pathaviy nikkhitta yaceva pathavirasa updiyati, yaca
porasa
______________________________________________________________
1. Micchassa (I, Ka)
* A 1. 33; Abhi 4. 367 pihesupi.
4. Dihi hi (S, Sy, I)

2. Sammassa (I, Ka)


3. Samdia (I, Ka)

(11) 1. Samaasavagga

429

updiyati, sabba ta tittakattya kaukattya astattya savattati. Ta


kissa hetu? Bja hi bhikkhave ppaka. Evameva kho bhikkhave
micchdihikassa purisapuggalassa micchsa~kappassa micchvcassa
micchkammantassa micch-jvassa micchvymassa micchsatissa
micchsamdhissa micchissa micchvimuttissa yaceva kyakamma
yathdihi samatta samdinna, yaca vackamma. Yaca
manokamma yathdihi samatta samdinna, y ca cetan y ca
patthan yo ca paidhi ye ca sa~khr, sabbe te dhamm anihya akantya
amanpya ahitya dukkhya savattanti. Ta kissa hetu? Dihi hissa
bhikkhave ppik.
Sammdihikassa bhikkhave purisapuggalassa sammsa~kappassa
sammvcassa sammkammantassa samm-jvassa sammvyamassa
sammsatissa samm samdhissa sammissa sammvimuttissa yaceva
kyakamma yathdihi samatta samdinna, yaca vackamma
yathdihi samatta samdinna. Yaca manokamma yathdihi
samatta samdinna, y ca cetan y ca patthan yo ca paidhi ye ca
sa~khr, sabbe te dhamm ihya kantya manpya hitya sukhya
savattanti. Ta kissa hetu? Dihi hissa bhikkhave bhaddik.
Seyyathpi bhikkhave ucchubja v slibja v muddikbja v
allya pathaviy nikkhitta yaca pathavirasa updiyati, yaca porasa
updiyati, sabba ta stattya madhurattya asecanakattya savattati.
Ta kissa hetu? Bja hi bhikkhave bhaddaka. Evameva kho bhikkhave
sammdihikassa -pa- sammvimuttissa yaceva kyakamma yathdihi
samatta samdinna, yaca vackamma. Yaca manokamma
yathdihi samatta samdinna, y ca cetan y ca patthan yo ca paidhi
ye ca sa~khr, sabbe te dhamm ihya kantya manpya hitya sukhya
savattanti. Ta kissa hetu? Dihi hissa bhikkhave bhaddikti. .
Catuttha.
5. Vijjsutta
105. Avijj bhikkhave pubba~gam akusalna dhammna
sampattiy anvadeva ahirika anottapa. Avijjgatassa bhikkhave
aviddasuno micchdihi pahoti, micchdihikassa micchsa~kappo pahoti,
micchsa~kappassa micchvc pahoti, micchvcassa micchkammanto
pahoti,

430

Dasakaniptapi

micchkammantassa micch-jvo pahoti, micch-jvassa micchvymo


pahoti, micchvymassa micchsati pahoti, micchsatissa micchsamdhi
pahoti, micchsamdhissa miccha pahoti, micchissa
micchvimutti pahoti.
Vijj bhikkhave pubba~gam kusalna dhammna sampattiy,
anvadeva hirottappa. Vijjgatassa bhikkhave viddasuno sammdihi
pahoti, sammdihikassa sammsa~kappo pahoti, sammsa~kappassa
sammvc pahoti, sammvcassa sammkammanto pahoti,
sammkammantassa samm-jvo pahoti, samm-jvassa sammvymo
pahoti, sammvymassa sammsati pahoti, sammsatissa sammsamdhi
pahoti, sammsamdhissa samma pahoti, sammissa
sammvimutti pahotti. . Pacama.
6. Nijjarasutta
106. * Dasayimni bhikkhave nijjaravatth|ni. Katamni dasa?
Sammdihikassa bhikkhave micchdihi nijji hoti, ye ca
micchdihipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
nijji honti, sammdihipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammsa~kappassa bhikkhave micchsa~kappo nijjio hoti, ye ca
micchsa~kappapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti te
cassa nijji honti, sammsa~kappapaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammvcassa bhikkhave micchvc nijji hoti, ye ca
micchvcpaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
nijji honti, sammvcpaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammkammantassa bhikkhave micchkammanto nijjio hoti, ye ca
micchkammantapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te
cassa nijji honti, sammkammantapaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
______________________________________________________________
* D 3. 259 pihe.

(11) 1. Samaasavagga

431

Samm-jvassa bhikkhave micch-jvo nijjio hoti. Ye ca


micch-jvapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
nijji honti. Samm-jvapaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammvymassa bhikkhave micchvymo nijjio hoti. Ye ca
micchvymapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
nijji honti. Sammvymapaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammsatissa bhikkhave micchsati nijji hoti. Ye ca
micchsatipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
nijji honti. Sammsatipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammsamdhissa bhikkhave micchsamdhi nijjio hoti. Ye ca
micchsamdhipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te
cassa nijji honti. Sammsamdhipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammissa bhikkhave miccha nijjia hoti. Ye ca
micchapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
nijji honti. Sammapaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammvimuttissa bhikkhave micchvimutti nijji hoti. Ye ca
micchvimuttipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
nijji honti. Sammvimuttipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti. Imni kho bhikkhave dasa nijjaravatth|nti. .
Chaha.
7. Dhovanasutta
107. Atthi bhikkhave dakkhiesu janapadesu dhovana nma, tattha
hoti annampi pnampi khajjampi bhojjampi leyyampi peyyampi naccampi
gtampi vditampi. Attheta bhikkhave dhovana, neta natthti vadmi.
Taca kho eta bhikkhave dhovana hna gamma pothujjanika
anariya anatthasahita na nibbidya na

432

Dasakaniptapi

virgya na nirodhya na upasamya na abhiya na sambodhya na


nibbnya savattati.
Ahaca kho bhikkhave ariya dhovana desessmi, ya dhovana
ekantanibbidya virgya nirodhya upasamya abhiya sambodhya
nibbnya savattati, ya dhovana gamma jtidhamm satt jtiy
parimuccanti, jardhamm satt jarya parimuccanti, maraadhamm satt
maraena parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupysadhamm satt
sokaparidevadukkhadomanassupysehi parimuccanti. Ta sutha
sdhuka manasi karotha, bhsissmti. Eva bhanteti kho te bhikkh|
Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca
Katamaca ta bhikkhave ariya dhovana, (Ya dhovana)1
ekantanibbidya virgya nirodhya upasamya abhiya sambodhya
nibbnya savattati, ya dhovana gamma jtidhamm satt jtiy
parimuccanti, jardhamm satt jarya parimuccanti, maraadhamm satt
maraena parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupysadhamm satt
sokaparidevadukkhadomanassupysehi parimuccanti.
Sammdihikassa bhikkhave micchdihi niddhot hoti. Ye ca
micchdihipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
niddhot honti. Sammdihipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammsa~kappassa bhikkhave micchsa~kappo niddhoto hoti -pa-.
Sammvcassa bhikkhave micchvc niddhot hoti. Sammkammantassa
bhikkhave micchkammanto niddhoto hoti. Samm-jvassa bhikkhave
micch-jvo niddhoto hoti. Sammvymassa bhikkhave micchvymo
niddhoto hoti. Sammsatissa bhikkhave micchsati niddhot hoti.
Sammsamdhissa bhikkhave micchsamdhi niddhoto hoti. Sammissa
bhikkhave miccha niddhota hoti -pa-.
______________________________________________________________
1. ( ) Natthi Symapotthake.

(11) 1. Samaasavagga

433

Sammvimuttissa bhikkhave micchvimutti niddhot hoti. Ye ca


micchvimuttipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
niddhot honti. Sammvimuttipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti. Ida kho ta bhikkhave ariya dhovana
ekantanibbidya virgya nirodhya upasamya abhiya sambodhya
nibbnya savattati. Ya dhovana gamma jtidhamm satt jtiy
parimuccanti, jardhamm satt jarya parimuccanti, maraadhamm satt
maraena parimuccanti, soka parideva dukkha domanassupysadhamm
satt soka parideva dukkhadomanassupysehi parimuccantti. . Sattama.
8. Tikicchakasutta
108. Tikicchak bhikkhave virecana denti pittasamuhnnampi
bdhna paightya semhasamuhnnampi bdhna paightya
vtasamuhnnampi bdhna paightya. Attheta bhikkhave
virecana, neta natthti vadmi. Taca kho eta bhikkhave virecana
sampajjatipi vipajjatipi.
Ahaca kho bhikkhave ariya virecana desessmi, ya virecana
sampajjatiyeva, no vipajjati. Ya virecana gamma jtidhamm satt
jtiy parimuccanti, jardhamm satt jarya parimuccanti, maraadhamm
satt maraena parimuccanti, soka parideva dukkha
domanassupysadhamm satt soka parideva dukkha domanassupysehi
parimuccanti. Ta sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti. Eva
bhanteti kho te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca
Katamaca ta bhikkhave ariya virecana, ya virecana
sampajjatiyeva, no vipajjati. Ya virecana gamma jtidhamm satt
jtiy parimuccanti, jardhamm satt jarya parimuccanti, maraadhamm
satt maraena parimuccanti, soka parideva dukkha
domanassupysadhamm satt sokaparidevadukkhadomanassupysehi
parimuccanti.
Sammdihikassa bhikkhave micchdihi viritt hoti. Ye ca
micchdihipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
viritt honti. Sammdihipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.

434

Dasakaniptapi

Sammsa~kappassa bhikkhave micchsa~kappo viritto hoti -pa-.


Sammvcassa bhikkhave micchvc viritt hoti. Sammkammantassa
bhikkhave micchkammanto viritto hoti. Samm-jvassa bhikkhave
micch-jvo viritto hoti. Sammvymassa bhikkhave micchvymo
viritto hoti. Sammsatissa bhikkhave micchsati viritt hoti.
Sammsamdhissa bhikkhave micchsamdhi viritto hoti. Sammissa
bhikkhave miccha viritta hoti -pa-.
Sammvimuttissa bhikkhave micchvimutti viritt hoti. Ye ca
micchvimuttipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
viritt honti. Sammvimuttipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti. Ida kho ta bhikkhave ariya virecana,
ya virecana sampajjatiyeva, no vipajjati. Ya virecana gamma
jtidhamm satt jtiy parimuccanti -pa- soka parideva dukkha
domanassupysehi parimuccant. . Ahama.
9. Vamanasutta
109. Tikicchak bhikkhave vamana denti pittasamuhnnampi
bdhna paightya semhasamuhnnampi bdhna paightya
vtasamuhnnampi bdhna paightya. Attheta bhikkhave
vamana, neta natthti vadmi. Taca kho eta bhikkhave vamana
sampajjatipi vipajjatipi.
Ahaca kho bhikkhave ariya vamana desessmi, ya vamana
sampajjatiyeva, no vipajjati. Ya vamana gamma jtidhamm satt jtiy
parimuccanti, jardhamm satt jarya parimuccanti, maraadhamm satt
maraena parimuccanti, soka parideva dukkha domanassupysadhamm
satt sokaparideva dukkhadomanassupysehi parimuccanti. Ta sutha
-pa-.
Katamaca ta bhikkhave ariya vamana, ya vamana
sampajjatiyeva, no vipajjati. Ya vamana gamma jtidhamm satt jtiy
parimuccantin -pa- sokaparideva dukkhadomanassupysadhamm satt
sokaparidevadukkhadomanassupysehi parimuccanti.

(11) 1. Samaasavagga

435

Sammdihikassa bhikkhave micchdihi vant hoti. Ye ca


micchdihipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
vant honti. Sammdihipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammsa~kappassa bhikkhave micchsa~kappo vanto hoti -pa-.
Sammvcassa bhikkhave micchvc vant hoti. Sammkammantassa
bhikkhave micchkammanto vanto hoti. Samm-jvassa bhikkhave
micch-jvo vanto hoti. Sammvymassa bhikkhave micchvymo vanto
hoti. Sammsatissa bhikkhave micchsati vant hoti. Sammsamdhissa
bhikkhave micchsamdhi vanto hoti. Sammissa bhikkhave
miccha vanta hoti -pa-.
Sammvimuttissa bhikkhave micchvimutti vant hoti. Ye ca
micchvimuttipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
vant honti. Sammvimuttipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti. Ida kho ta bhikkhave ariya vamana,
ya vamana sampajjatiyeva, no vipajjati. Ya vamana gamma
jtidhamm satt jtiy parimuccanti -pasokaparidevadukkhadomanassupysehi parimuccantti. . Navama.
10. Niddhamanyasutta
110. Dasayime bhikkhave niddhamany dhamm. Katame dasa?
Sammdihikassa bhikkhave micchdihi niddhant hoti. Ye ca
micchdihipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
niddhant honti. Sammdihipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti.
Sammsa~kappassa bhikkhave micchsa~kappo niddhanto hoti -pasammvcassa bhikkhave micchvc niddhant hoti. Sammkammantassa
bhikkhave micchkammanto niddhanto hoti. Samm-jvassa bhikkhave
micch-jvo niddhanto hoti. Sammvymassa bhikkhave micchvymo
niddhanto hoti. Sammsatissa bhikkhave micchsati niddhanto hoti.
Sammsamdhissa bhikkhave micchsamdhi niddhanto hoti. Sammissa
bhikkhave miccha niddhanta hoti.

436

Dasakaniptapi

Sammvimuttissa bhikkhave micchvimutti niddhant hoti. Ye ca


micchvimuttipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, te cassa
niddhant honti. Sammvimuttipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti. Ime kho bhikkhave dasa niddhamany
dhammti. . Dasama.
11. Pahama-asekhasutta
111. Atha kho aataro bhikkhu yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho so bhikkhu Bhagavanta etadavoca
Asekho asekhoti bhante vuccati, kittvat bhante bhikkhu asekho
hotti. Idha bhikkhu bhikkhu asekhya sammdihiy samanngato hoti,
asekhena sammsa~kappena samanngato hoti, asekhya sammvcya
samanngato hoti, asekhena samm kammantena samanngato hoti,
asekhena samm-jvena samanngato hoti, asekhena sammvymena
samanngato hoti, asekhya sammsatiy samanngato hoti, asekhena
sammsamdhin samanngato hoti, asekhena sammena samanngato
hoti, asekhya sammvimuttiy samanngato hoti. Eva kho bhikkhu
bhikkhu asekho hotti. . Ekdasama.
12. Dutiya-asekhasutta
112. Dasayime bhikkhave asekhiy dhamm. Katame dasa? Asekh
sammdihi, asekho sammsa~kappo, asekh sammvc, asekho
sammkammanto, asekho samm-jvo, asekho sammvymo, asekh
sammsati, asekho sammsamdhi, asekha samma, asekh
sammvimutti. Ime kho bhikkhave dasa asekhiy dhammti. .
Dvdasama.
Samaasavaggo pahamo.
Tassuddna
Sa Bojjha~g Micchatta, Bja Vijjya Nijjara.
Dhovana Tikicch Vamana, Niddhavana dve Asekhti.

(12) 2. Paccorohaivagga

437

(12) 2. Paccorohaivagga
1. Pahama-adhammasutta
113. * Adhammo ca bhikkhave veditabbo anattho ca, dhammo ca
veditabbo attho ca, adhammaca viditv anatthaca, dhammaca viditv
atthaca yath dhammo yath attho, tath paipajjitabba.
Katamo ca bhikkhave adhammo ca anattho ca? Micchdihi
micchsa~kappo micchvc micchkammanto micch-jvo micchvymo
micchsati micchsamdhi miccha micchvimutti. Aya vuccati
bhikkhave adhammo ca anattho ca.
Katamo ca bhikkhave dhammo ca attho ca? Sammdihi
sammsa~kappo sammvc sammkammanto samm-jvo sammvymo
sammsati sammsamdhi samma sammvimutti. Aya vuccati
bhikkhave dhammo ca attho ca.
Adhammo ca bhikkhave veditabbo anattho ca, dhammo ca veditabbo
attho ca, adhammaca viditv anatthaca, dhammaca viditv atthaca yath
dhammo yath attho, tath paipajjitabbanti iti ya ta vutta, idameta
paicca vuttanti. . Pahama.
2. Dutiya-adhammasutta
114. Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca
veditabbo attho ca, adhammaca viditv dhammaca, anatthaca viditv
atthaca yath dhammo yath attho, tath paipajjitabba.
Katamo ca bhikkhave adhammo, katamo ca dhammo, katamo ca
anattho, katamo ca attho.
Micchdihi bhikkhave adhammo, sammdihi dhammo. Ye ca
micchdihipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Sammdihipaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
______________________________________________________________
* Upari 464 pihepi.

438

Dasakaniptapi

Micchsa~kappo bhikkhave adhammo, sammsa~kappo dhammo. Ye ca


micchsa~kappapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Sammsa~kappapaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti, aya attho.
Micchvc bhikkhave adhammo, sammvc dhammo. Ye ca
micchvcpaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Sammvcpaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
Micchkammanto bhikkhave adhammo, sammkammanto dhammo. Ye
ca micchkammantapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti,
aya anattho. Sammkammantapaccay ca aneke kusal dhamm
bhnprip|ri gacchanti, aya attho.
Micch-jvo bhikkhave adhammo, samm-jvo dhammo. Ye ca
micch-jvapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Samm-jvapaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
Micchvymo bhikkhave adhammo, sammvymo dhammo. Ye ca
micchvymapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Sammvymapaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
Micchsati bhikkhave adhammo, sammsati dhammo. Ye ca
micchsatipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Sammsatipaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
Micchsamdhi bhikkhave adhammo, sammsamdhi dhammo. Ye ca
micchsamdhipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Sammsamdhipaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
Miccha bhikkhave adhammo, samma dhammo. Ye ca
micchapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho.

(12) 2. Paccorohaivagga

439

Sammapaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri gacchanti,


aya attho.
Micchvimutti bhikkhave adhammo, sammvimutti dhammo. Ye ca
micchvimuttipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Sammvimuttipaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti aya attho.
Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo
attho ca, adhammaca viditv dhammaca, anatthaca viditv atthaca yath
dhammo yath attho, tath paipajjitabbanti iti ya ta vutta, idameta
paicca vuttanti. . Dutiya.
3. Tatiya-adhammasutta
115. Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca
veditabbo attho ca, adhammaca viditv dhammaca, anatthaca viditv
atthaca yath dhammo yath attho, tath paipajjitabbanti idamavoca
Bhagav ida vatvna Sugato uhysan vihra pvisi.
Atha kho tesa bhikkh|na acirapakkantassa Bhagavato etadahosi
ida kho no vuso Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vitthrena
attha avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca bhikkhave
veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca, adhammaca viditv
dhammaca, anatthaca viditv atthaca yath dhammo yath attho, tath
paipajjitabbanti. Ko nu kho imassa Bhagavat sakhittena uddesassa
uddihassa vitthrena attha avibhattassa vitthrena attha vibhajeyyti.
Atha kho tesa bhikkh|na etadahosi aya kho yasm nando
Satthu ceva savaito sambhvito ca vi|na sabrahmacrna, pahoti
cyasm nando imassa Bhagavat sakhittena uddesassa uddihassa
vitthrena attha avibhattassa vitthrena attha vibhajitu, yan|na
maya yenyasm nando tenupasa~kameyyma, upasa~kamitv
yasmanta nanda etamattha paipuccheyyma1. Yath no yasm
nando bykarissati, tath na dhressmti.
______________________________________________________________
1. Puccheyyma (S, Sy, I) Ma 1. 156 pihdsu passitabba.

440

Dasakaniptapi
Atha kho te bhikkh| yenyasm nando tenupasa~kamisu,

upasa~kamitv yasmat nandena saddhi sammodisu, sammodanya


katha sraya vtisretv ekamanta nisdisu, ekamanta nisinn kho
te bhikkh| yasmanta nanda etadavocu
Ida kho no vuso nanda Bhagav sakhittena uddesa uddisitv
vitthrena attha avibhajitv uhysan vihra paviho adhammo ca
-pa- tath paipajjitabbanti.
Tesa no vuso amhka acirapakkantassa Bhagavato etadahosi ida
kho no vuso Bhagavat sakhittena uddesa uddisitv vitthrena attha
avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca -pa- tath
paipajjitabbanti. Ko nu kho imassa Bhagavat sakhittena uddesassa
uddihassa vitthrena attha avibhattassa vitthrena attha vibhajeyyti.
Tesa no vuso amhka etadahosi aya kho yasm nando Satthu
ceva savaito, sambhvito ca vi|na sabrahmacrna, pahoti
cyasm nando imassa Bhagavat sakhittena uddesassa uddihassa
vitthrena attha avibhattassa vitthrena attha vibhajitu, yan|na
maya yenyasm nando tenupasa~kameyyma, upasa~kamitv
yasmanta nanda etamattha paipuccheyyma, yath no yasm
nando bykarissati, tath na dhressmti. Vibhajatu yasm nandoti.
Seyyathpi vuso puriso sratthiko sragaves srapariyesana
caramno mahato rukkhassa tihato sravato atikkammeva m|la
atikkamma khandha skhpalse sra pariyesitabba maeyya,
evasampadamida yasmantna Satthari sammukhbh|te ta
Bhagavanta atisitv amhe etamattha paipucchitabba maatha. So
hvuso Bhagav jna jnti, passa passati, cakkhubh|to abh|to
dhammabh|to brahmabh|to vatt pavatt atthassa ninnet amatassa dt
dhammassm Tathgato, so ceva panetassa klo ahosi, ya tumhe

(12) 2. Paccorohaivagga

441

Bhagavantayeva upasa~kamitv etamattha paipuccheyytha. Yath vo


Bhagav bykareyya, tath na dhreyythti.
Addhvuso nanda Bhagav jna jnti, passa passati, cakkhubh|to
abh|to dhammabh|to brahmabh|to vatt pavatt atthassa ninnet
amatassa dt dhammassm Tathgato, so ceva panetassa klo ahosi, ya
maya Bhagavantayeva upasa~kamitv etamattha paipuccheyyma.
Yath no Bhagav bykareyya, tath na dhreyyma. Api cyasm
nando Satthu ceva savaito, sambhvito ca vi|na
sabrahmacrna, pahoti cyasm nando imassa Bhagavat sakhittena
uddesassa uddihassa vitthrena attha avibhattassa vitthrena attha
vibhajitu, vibhajatyasm nando agaru katvti.
Tenahvuso sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti.
Evamvusoti kho te bhikkh| yasmato nandassa paccassosu.
Athyasm nando etadavoca
Ya kho no vuso Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vitthrena
attha avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca bhikkhave
veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca, adhammaca viditv
dhammaca, anatthaca viditv atthaca yath dhammo yath attho, tath
paipajjitabbanti.
Katamo cvuso adhammo, katamo ca dhammo, katamo ca anattho,
katamo ca attho.
Micchdihi vuso adhammo, sammdihi dhammo. Ye ca
micchdihipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Sammdihipaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
Micchsa~kappo vuso adhammo, sammsa~kappo dhammo.
Micchvc vuso adhammo, sammvc dhammo. Micchkammanto vuso
adhammo, sammkammanto dhammo. Micch-jvo vuso adhammo,

442

Dasakaniptapi

samm jvo dhammo. Micchvymo vuso adhammo, sammvymo


dhammo. Micchsati vuso adhammo, sammsati dhammo. Micchsamdhi
vuso adhammo, sammsamdhi dhammo. Miccha vuso adhammo,
samma dhammo.
Micchvimutti vuso adhammo, sammvimutti dhammo. Ye ca
micchvimuttipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho, sammvimuttipaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
Aya kho no vuso Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vitthrena
attha avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca bhikkhave
veditabbo dhammo ca -pa- tath paipajjitabbanti. Imassa kho aha vuso
Bhagavat sakhittena uddesassa uddihassa vitthrena attha avibhattassa
eva vitthrena attha jnmi, ka~khamn ca pana tumhe vuso
Bhagavantayeva upasa~kamitv etamattha paipuccheyytha. Yath vo
Bhagav bykaroti1, tath na dhreyythti.
Evamvusoti kho te bhikkh| yasmato nandassa bhsita
abhinanditv anumoditv uhysan yena Bhagav tenupasa~kamisu,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdisu, ekamanta
nisinn kho te bhikkh| Bhagavanta etadavocu
Ya kho no Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vitthrena attha
avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca bhikkhave
veditabbo -pa- tath paipajjitabbanti.
Tesa no bhante amhka acirapakkantassa Bhagavato etadahosi
ida kho no vuso Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vittrena
attha avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca bhikkhave
veditabbo -pa- tath paipajjitabbanti. Ko nu kho imassa Bhagavat
sakhittena uddesassa uddihassa vitthrena attha avibhattassa vitthrena
attha vibhajeyyti.
______________________________________________________________
1. Bykareyya (Sy)

(12) 2. Paccorohaivagga

443

Tesa no bhante amhka etadahosi aya kho yasm nando


Satthu ceva savaito, sambhvito ca vi|na sabrahmacrna, pahoti
cyasm nando imassa Bhagavat sakhittena uddesassa uddihassa
vitthrena attha avibhattassa vitthrena attha vibhajitu. Yan|na
maya yenyasm nando tenupasa~kameyyma, upasa~kamitv
yasmanta nanda etamattha paipuccheyyma. Yath no yasm
nando bykarissati, tath na dhressmti.
Atha kho maya bhante yenyasm nando tenupasa~kamimh,
upasa~kamitv yasmanta nanda etamattha apucchimh. Tesa no
bhante yasmat nandena imehi krehi imehi padehi imehi byajanehi
attho suvibhattoti1.
Sdhu sdhu bhikkhave, paito bhikkhave nando, mahpao
bhikkhave nando. Ma cepi tumhe bhikkhave upasa~kamitv etamattha
paipuccheyytha, ahampi ceta evameva2 bykareyya, yath ta
nandena bykata, eso ceva tassa3 attho, evaca na dhreyythti. .
Tatiya.
4. Ajitasutta
116. Atha kho Ajito paribbjako yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavat saddhi sammodi, sammodanya katha
sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho Ajito
paribbjako Bhagavanta etadavoca
Amhka bho Gotama paito nma sabrahmacr, tena pacamattni
cittahnasatni cintitni, yehi aatitthiy upraddhva jnanti4
upraddhasmti5.
______________________________________________________________
1. Vibhattoti (?) evameva hi aesu disasuttesu dissati.
2. Ahampi ta evameva (Ma 1. 161 pihdsu)
3. Eso cevetassa (Ma 1. 161 pihdsu)
4. Upraddh pajnanti (S)
5. Upraddhamhti (S, I)

444

Dasakaniptapi

Atha kho Bhagav bhikkh| mantesi dhretha no tumhe bhikkhave


paitavatth|nti. Etassa Bhagav klo etassa Sugata klo. Ya Bhagav
bhseyya, Bhagavato sutv bhikkh| dhressantti.
Tena hi bhikkhave sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti.
Eva bhanteti kho te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav
etadavoca
Idha bhikkhave ekacco adhammikena vdena adhammika vda
abhiniggahti abhinippeti, tena ca adhammika parisa rajeti, tena s
adhammik paris uccsaddamahsadd hoti paito vata bho paito vata
bhoti.
Idha pana bhikkhave ekacco adhammikena vdena dhammika vda
abhiniggahti abhinippeti, tena ca adhammika parisa rajeti, tena s
adhammik paris uccsaddamahsadd hoti paito vata bho paito vata
bhoti.
Idha pana bhikkhave ekacco adhammikena vdena dhammikaca
vda adhammikaca vda abhiniggahti abhinippeti, tena ca
adhammika parisa rajeti, tena s adhammik paris
uccsaddamahsadd hoti paito vata bho paito vata bhoti.
Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo
attho ca, adhammaca viditv dhammaca anatthaca viditv atthaca yath
dhammo yath attho, tath paipajjitabba.
Katamo ca bhikkhave adhammo, katamo ca dhammo, katamo ca
anattho, katamo ca attho. Micchdihi bhikkhave adhammo, sammdihi
dhammo. Ye ca micchdihipaccay aneke ppak akusal dhamm
sambhavanti, aya anattho. Sammdihipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti, aya attho.
Micchsa~kappo bhikkhave adhammo, sammsa~kappo dhammo.
Micchvc bhikkhave adhammo, sammvc dhammo. Micchkammanto
bhikkhave adhammo, sammkammanto dhammo. Micch-jvo bhikkhave
adhammo, samm-jvo

(12) 2. Paccorohaivagga

445

dhammo. Micchvymo bhikkhave adhammo, sammvymo dhammo.


Micchsati bhikkhave adhammo, sammsati dhammo. Micchsamdhi
bhikkhave adhammo, sammsamdhi dhammo. Miccha bhikkhave
adhammo, samma dhammo.
Micchvimutti bhikkhave adhammo, sammvimutti dhammo. Ye ca
micchvimuttipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Sammvimuttipaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo
attho ca, adhammaca viditv dhammaca, anatthaca viditv atthaca yath
dhammo yath attho, tath paipajjitabbanti iti ya ta vutta, idameta
paicca vuttanti. . Catuttha.
5. Sa~gravasutta
117. * Atha kho Sa~gravo brhmao yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavat saddhi sammodi, sammodanya katha
sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho Sa~gravo
brhmao Bhagavanta etadavoca ki nu kho bho Gotama orima tra,
ki prima tranti. Micchdihi kho brhmaa orima tra,
sammdihi prima tra. Micchsa~kappo orima tra,
sammsa~kappo prima tra. Micchvc orima tra, sammvc
prima tra. Micchkammanto orima tra, sammkammanto prima
tra. Micch-jvo orima tra, samm-jvo prima tra.
Micchvymo orima tra, sammvymo prima tra. Micchsati
orima tra, sammsati prima tra. Micchsamdhi orima tra,
sammsamdhi prima tra. Miccha orima tra, samma
prima tra. Micchvimutti orima tra, sammvimutti prima
tranti. Ida kho brhmaa orima tra, ida prima tranti.
Appak te manussesu, ye jan pragmino.
Athya itar paj, tramevnudhvati.
Ye ca kho sammadakkhte, dhamme dhammnuvattino.
Te jan pramessanti, maccudheyya suduttara.
______________________________________________________________
* Upari 462 pihepi.

446

Dasakaniptapi
Kaha dhamma vippahya, sukka bhvetha paito.
Ok anoka mgamma, viveke yattha d|rama.
Tatrbhiratimiccheyya, hitv kme akicano.
Pariyodapeyya attna, cittaklesehi paito.
Yesa sambodhiya~gesu, samm citta subhvita.
dnapainissagge, anupdya ye rat.
Khsav jutimanto1, te loke parinibbutti. . Pacama.
6. Orimatrasutta

118. Orimaca bhikkhave tra desessmi primaca tra, ta


sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti. Eva bhanteti kho te
bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca
Katamaca bhikkhave orima tra, katamaca prima tra?
Micchdihi orima tra, sammdihi prima tra -pa- micchvimutti
orima tra, sammvimutti prima tra. Ida kho bhikkhave orima
tra, ida prima tranti.
Appak te manussesu, ye jan pragmino.
Athya itar paj, tramevnudhvati.
Ye ca kho sammadakkhte, dhamme dhammnuvattino.
Te jan pramessanti, maccudheyya suduttara.
Kaha dhamma vippahya, sukka bhvetha paito.
Ok anoka mgamma, viveke yattha d|rama.
Tatrbhiratimiccheyya, hitv kme akicano.
Pariyodapeyya attna, cittaklesehi paito.
Yesa sambodhiya~gesu, samm citta subhvita.
dnapainissagge, anupdya ye rat.
Khsav jutimanto, te loke parinibbutti. . Chaha.
______________________________________________________________
1. Jutmanto (S)

(12) 2. Paccorohaivagga

447

7. Pahamapaccorohasutta
119. Tena kho pana samayena Jussoi1 brhmao tadahuposathe
ssanhto2 nava khomayuga nivattho allakusamuhi dya
Bhagavato avid|re ekamanta hito hoti.
Addas kho Bhagav Jussoi brhmaa tadahuposathe
ssanhta nava khomayuga nivattha allakusamuhi dya
ekamanta hita, disvna Jussoi brhmaa etadavoca ki nu
tva brhmaa tadahuposathe ssanhto nava khomayuga nivattho
allakusamuhi dya ekamanta hito, ki nvajja3 brhmaakulassti4.
Paccoroha bho Gotama ajja brhmaakulassti5.
Yath katha pana brhmaa brhmana paccoroha hotti, idha
bho Gotama brhma tadahuposathe ssanht nava khomayuga
nivatth allena gomayena pathavi opujitv haritehi kusehi pattharitv6
antar ca vela antar ca agygra seyya kappenti. Te ta ratti
tikkhattu paccuhya pajalik aggi namassanti paccorohma
bhavanta paccorohma bhavantanti. Bahukena ca sappitelanavantena
aggi santappenti, tass ca rattiy accayena patena khdanyena
bhojanyena brhmae santappenti. Eva bho Gotama brhmana
paccoroha hotti.
Aath kho brhmaa brhmana paccoroha hoti, aath ca
pana ariyassa vinaye paccoroha hotti. Yath katha pana bho Gotama
ariyassa vinaye paccoroha hoti, sdhu me bhava Gotamo tath
dhamma desetu, yath ariyassa vinaye paccoroha hotti.
______________________________________________________________
1. Jnussoni (Ka-S), Jnussoi (Ka-S), Jusoi (Ka)
2. Ssanahto (S, I), ssanhto (Sy)
3. Ki nu ajja (Sy), ki nu kho ajja (I), ki nu khvajja (Ka)
4. Brhmaa brahmakusalassti (Ka)
5. Brahmakusalassti (Ka)

6. Pavitthretv (Ka)

448

Dasakaniptapi
Tena hi brhmaa suhi sdhuka manasi karohi, bhsissmti.

Eva bhoti kho Jussoi brhmao Bhagavato paccassosi, Bhagav


etadavoca
Idha brhmaa ariyasvako iti paisacikkhati micchdihiy kho
ppako vipko dihe ceva dhamme abhisamparyacti. So iti
paisa~khya micchdihi pajahati, micchdihiy paccorohati.
Micchsa~kappassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya micchsa~kappa pajahati,
micchsa~kapp paccorohati.
Micchvcya kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya micchvca pajahati,
micchvcya paccorohati.
Micchkammantassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya micchkammanta pajahati,
micchkammant paccorohati.
Micch-jvassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya micch-jva pajahati,
micch-jv paccorohati.
Micchvymassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya micchvyma pajahati,
micchvym paccorohati.
Micchsatiy kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya micchsati pajahati, micchsatiy
paccorohati.
Micchsamdhissa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya micchsamdhi pajahati,
micchsamdhimh paccorohati.

(12) 2. Paccorohaivagga

449

Micchassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme


abhisamparyacti. So iti paisa~khya miccha pajahati,
micchamh paccorohati.
Micchvimuttiy kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya micchvimutti pajahati,
micchvimuttiy paccorohati. Eva kho brhmaa ariyassa vinaye
paccoroha hotti.
Aath bho Gotama brhmana paccoroha, aath ca pana
ariyassa vinaye paccoroha hoti. Imiss ca bho Gotama ariyassa vinaye
paccorohaiy brhmana paccoroha kala ngghati soasi.
Abhikkanta bho Gotama -pa- upsaka ma bhava Gotamo dhretu
ajjatagge pupeta saraa gatanti. . Sattama.
8. Dutiyapaccorohasutta
120. Ariya vo bhikkhave paccorohai desessmi, ta sutha.
Katam ca bhikkhave ariy paccoroha? Idha bhikkhave ariyasvako iti
paisacikkhati micchdihiy kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya micchdihi pajahati.
Micchdihiy paccorohati. Micchsa~kappassa kho ppako vipko.
Micchvcya kho. Micchkammantassa kho. Micch-jvassa kho.
Micchvymassa kho. Micchsatiy kho. Micchsamdhissa kho.
Micchassa kho. Micchvimuttiy kho ppako vipko dihe ceva
dhamme abhisamparyacti. So iti paisa~khya micchvimutti pajahati,
micchvimuttiy paccorohati. Aya vuccati bhikkhave ariy paccorohati.
. Ahama.
9. Pubba~gamasutta
121. S|riyassa bhikkhave udayato eta pubba~gama eta
pubbanimitta yadida aruugga. Evameva kho bhikkhave kusalna
dhammna eta pubba~gama eta pubbanimitta, yadida
sammdihi. Sammdihikassa bhikkhave sammsa~kappo pahoti,
sammsa~kappassa sammvc pahoti, sammvcassa

450

Dasakaniptapi

sammkammanto pahoti, sammkammantassa samm-jvo pahoti,


samm-jvassa sammvymo pahoti, sammvymassa sammsati pahoti,
sammsatissa sammsamdhi pahoti, sammsamdhissa samma
pahoti, sammissa sammvimutti pahotti. . Navama.
10. savakkhayasutta
122. Dasayime bhikkhave dhamm bhvit bahulkat savna
khayya savattanti. Katame dasa? Sammdihi sammsa~kappo
sammvc sammkammanto samm-jvo sammvymo sammsati
sammsamdhi samma sammvimutti. Ime kho bhikkhave dasa
dhamm bhvit bahulkat savna khayya savattantti. . Dasama.
Paccorohaivaggo dutiyo.
Tassuddna
Tayo Adhamm Ajito, Sa~gravo ca Orima.
Dve ceva Paccoroha, Pubba~gama savakkhayoti.
_____
(13) 3. Parisuddhavagga
1. Pahamasutta
123. Dasayime bhikkhave dhamm parisuddh pariyodt natra
sugatavinay. Katame dasa? Sammdihi sammsa~kappo sammvc
sammkammanto samm-jvo sammvymo sammsati sammsamdhi
samma sammvimutti. Ime kho bhikkhave dasa dhamm parisuddh
pariyodt natra sugatavinayti. . Pahama.
2. Dutiyasutta
124. Dasayime bhikkhave dhamm anuppann uppajjanti natra
sugatavinay. Katame dasa? sammdihi -pa- sammvimutti. Ime kho
bhikkhave dasa dhamm anuppann uppajjanti natra sugatavinayti. .
Dutiya.

(13) 3. Parisuddhavagga

451

3. Tatiyasutta
125. Dasayime bhikkhave dhamm mahapphal mahnisas natra
sugatavinay. Katame dasa? Sammdihi -pa- sammvimutti. Ime kho
bhikkhave dasa dhamm mahapphal mahnisas natra sugatavinayti.
. Tatiya.
4. Catutthasutta
126. Dasayime bhikkhave dhamm rgavinayapariyosn honti,
dosavinayapariyosn honti, mohavinayapariyosn honti natra
sugatavinay. Katame dasa? Sammdihi -pa- sammvimutti. Ime kho
bhikkhave dasa dhamm rgavinayapariyosn honti, dosavinayapariyosn
honti, mohavinayapariyosn honti natra sugatavinayti. . Catuttha.
5. Pacamasutta
127. Dasayime bhikkhave dhamm ekantanibbidya virgya nirodhya
upasamya abhiya sambodhya nibbnya savattanti natra
sugatavinay. Katame dasa? Sammdihi -pa- sammvimutti. Ime kho
bhikkhave dasa dhamm ekantanibbidya virgya nirodhya upasamya
abhiya sambodhya nibbnya savattanti natra sugatavinayti. .
Pacama.
6. Chahasutta
128. Dasayime bhikkhave dhamm bhvit bahulkat anuppann
uppajjanti natra sugatavinay. Katame dasa? Sammdihi -pasammvimutti. Ime kho bhikkhave dasa dhamm bhvit bahulkat
anuppann uppajjanti natra sugatavinayti. . Chaha.
7. Sattamasutta
129. Dasayime bhikkhave dhamm bhvit bahulkat mahapphal
honti mahnisas natra sugatavinay. Katame dasa? Sammdihi -pasammvimutti. Ime kho bhikkhave dasa dhamm bhvit bahulkat
mahapphal honti mahnisas natra sugatavinayti. . Sattama.

452

Dasakaniptapi
8. Ahamasutta

130. Dasayime bhikkhave dhamm bhvit mahulkat


rgavinayapariyosn honti, dosavinayapariyosn honti,
mohavinayapariyosn honti natra sugatavinay. Katame dasa?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Ime kho bhikkhave dasa dhamm bhvit
bahulkat rgavinayapariyosn honti, dosavinayapariyosn honti,
mohavinayapariyosn honti natra sugatavinayti. . Ahama.
9. Navamasutta
131. Dasayime bhikkhave dhamm bhvit bahulkat ekantanibbidya
virgya nirodhya upasamya abhiya sambodhya nibbnya
savattanti ntra sugatavinay. Katame dasa? Sammdihi -pasammvimutti. Ime kho bhikkhave dasa dhamm bhvit bahulkat
ekantanibbidya virgya nirodhya upasamya abhiya sambodhya
nibbnya savattanti natra sugatavinayti. . Navama.
10. Dasamasutta
132. Dasayime bhikkhave micchatt. Katame dasa? Micchdihi
micchsa~kappo micchvc micchkammanto micch-jvo micchvymo
micchsati micchsamdhi miccha micchvimutti. Ime kho bhikkhave
dasa micchattti. . Dasama.
11. Ekdasamasutta
133. Dasayime bhikkhave sammatt. Katame dasa? Sammdihi
sammsa~kappo sammvc sammkammanto samm-jvo sammvymo
sammsati sammsamdhi samma sammvimutti. Ime kho bhikkhave
dasa sammattti. . Ekdasama.
Parisuddhavaggo tatiyo.

(14) 4. Sdhuvagga

453

(14) 4. Sdhuvagga
1. Sdhusutta
134. * Sdhuca vo bhikkhave desessmi asdhuca, ta sutha
sdhuka manasi karotha, bhsissmti. Eva bhanteti kho te bhikkh|
Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca
Katamaca bhikkhave asdhu? Micchdihi micchsa~kappo
micchvc micchkammanto micch-jvo micchvymo micchsati
micchsamdhi miccha micchvimutti. Ida vuccati bhikkhave
asdhu. Katamaca bhikkhave sdhu? Sammdihi sammsa~kappo
sammvc sammkammanto samm-jvo sammvymo sammsati
sammsamdhi samma sammvimutti. Ida vuccati bhikkhave
sdh|ti. . Pahama.
2. Ariyadhammasutta
135. Ariyadhammaca vo bhikkhave desessmi anariyadhammaca,
ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave anariyo dhammo? Micchdihi -pamicchvimutti. Aya vuccati bhikkhave anariyo dhammo. Katamo ca
bhikkhave ariyo dhammo? Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati
bhikkhave ariyo dhammoti. . Dutiya.
3. Akusalasutta
136. Akusalaca vo bhikkhave desessmi kusalaca, ta sutha -pa-.
Katamaca bhikkhave akusala? Micchdihi -pa- micchvimutti. Ida
vuccati bhikkhave akusala. Katamaca bhikkhave kusala? Sammdihi
-pa- sammvimutti. Ida vuccati bhikkhave kusalanti. . Tatiya.
4. Atthasutta
137. Atthaca vo bhikkhave desessmi anatthaca, ta sutha -pa-.
Katamo ca bhikkhave anattho? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya
vuccati bhikkhave anattho. Katamo ca bhikkhave attho? Sammdihi -pasammvimutti. Aya vuccati bhikkhave atthoti. . Catuttha.
______________________________________________________________
* Upari 482 pihepi.

454

Dasakaniptapi
5. Dhammasutta

138. Dhammaca vo bhikkhave desessmi adhammaca, ta sutha


-pa-. Katamo ca bhikkhave adhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti.
Aya vuccati bhikkhave adhammo. Katamo ca bhikkhave dhammo?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave dhammoti. .
Pacama.
6. Ssavasutta
139. Ssavaca vo bhikkhave dhamma desessmi ansavaca, ta
sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave ssavo dhammo? Micchdihi -pamicchvimutti. Aya vuccati bhikkhave ssavo dhammo. Katamo ca
bhikkhave ansavo dhammo? Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya
vuccati bhikkhave ansavo dhammoti. . Chaha.
7. Svajjasutta
140. Svajjaca vo bhikkhave dhamma desessmi anavajjaca, ta
sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave svajjo dhammo? Micchdihi -pamicchvimutti. Aya vuccati bhikkhave svajjo dhammo. Katamo ca
bhikkhave anavajjo dhammo? Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya
vuccati bhikkhave anavajjo dhammoti. . Sattama.
8. Tapanyasutta
141. Tapanyaca vo bhikkhave dhamma desessmi atapanyaca, ta
sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave tapanyo dhammo? Micchdihi -pamicchvimutti. Aya vuccati bhikkhave tapanyo dhammo. Katamo ca
bhikkhave atapanyo dhammo? Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya
vuccati bhikkhave atapanyo dhammoti. . Ahama.
9. cayagmisutta
142. cayagmica vo bhikkhave dhamma desessmi
apacayagmica, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave cayagm
dhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave
cayagm dhammo. Katamo ca

(15) 5. Ariyavagga

455

bhikkhave apacayagm dhammo? Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya


vuccati bhikkhave apacayagm dhammoti. . Navama.
10. Dukkhudrayasutta
143. Dukkhudrayaca vo bhikkhave dhamma desessmi
sukhudrayaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave dukkhudrayo
dhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave
dukkhudrayo dhammo. Katamo ca bhikkhave sukhudrayo dhammo?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave sukhudrayo
dhammoti. . Dasama.
11. Dukkhavipkasutta
144. Dukkhavipkaca vo bhikkhave dhamma desessmi
sukhavipkaca, ta sutha-pa-. Katamo ca bhikkhave dukkhavipko
dhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave
dukkhavipko dhammo. Katamo ca bhikkhave sukhavipko dhammo?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave sukhavipko
dhammoti. . Ekdasama.
Sdhuvaggo catuttho.
_____
(15) 5. Ariyavagga
1. Ariyamaggasutta
145. Ariyamaggaca vo bhikkhave dhamma desessmi
anariyamaggaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave anariyo maggo?
Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave anariyo maggo.
Katamo ca bhikkhave ariyo maggo? Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya
vuccati bhikkhave ariyo maggoti. . Pahama.
2. Kahamaggasutta
146. Kahamaggaca vo bhikkhave dhamma desessmi
sukkamaggaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave kahamaggo?
Micchdihi -pa- micchvimutti.

456

Dasakaniptapi

Aya vuccati bhikkhave kahamaggo. Katamo ca bhikkhave sukkamaggo?


Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave sukkamaggoti. .
Dutiya.
3. Saddhammasutta
147. Saddhammaca vo bhikkhave dhamma desessmi
asaddhammaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave asaddhammo?
Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave asaddhammo.
Katamo ca bhikkhave saddhammo? Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya
vuccati bhikkhave saddhammoti. . Tatiya.
4. Sappurisadhammasutta
148. Sappurisadhammaca vo bhikkhave desessmi
asappurisadhammaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave
asappurisadhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati
bhikkhave asappurisadhammo. Katamo ca bhikkhave sappurisadhammo?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave
sappurisadhammoti. . Catuttha.
5. Uppdetabbasutta
149. Uppdetabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi na
uppdetabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave na uppdetabbo
dhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave na
uppdetabbo dhammo. Katamo ca bhikkhave uppdetabbo dhammo?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave uppdetabbo
dhammoti. . Pacama.
6. sevitabbasutta
150. sevitabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi na
sevitabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave na sevitabbo
dhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave na
sevitabbo dhammo. Katamo ca bhikkhave sevitabbo dhammo?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave sevitabbo
dhammoti. . Chaha.

(15) 5. Ariyavagga

457

7. Bhvetabbasutta
151. Bhvetabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi na
bhvetabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave na bhvetabbo
dhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave na
bhvetabbo dhammo. Katamo ca bhikkhave bhvetabbo dhammo?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave bhvetabbo
dhammoti. . Sattama.
8. Bahulktabbasutta
152. Bahulktabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi na
bahulktabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave na bahulktabbo
dhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave na
bahulktabbo dhammo. Katamo ca bhikkhave bahulktabbo dhammo?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave bahulktabbo
dhammoti. . Ahama.
9. Anussaritabbasutta
153. Anussaritabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi na
anussaritabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave na anussaritabbo
dhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave na
anussaritabbo dhammo. Katamo ca bhikkhave anussaritabbo dhammo?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave anussaritabbo
dhammoti. . Navama.
10. Sacchiktabbasutta
154. Sacchiktabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi na
sacchiktabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave na sacchiktabbo
dhammo? Micchdihi -pa- micchvimutti. Aya vuccati bhikkhave na
sacchiktabbo dhammo. Katamo ca bhikkhave sacchiktabbo dhammo?
Sammdihi -pa- sammvimutti. Aya vuccati bhikkhave sacchiktabbo
dhammoti. . Dasama.
Ariyavaggo pacamo.

Tatiyo pasako samatto.

4. Catutthapasaka
(16) 1. Puggalavagga
1. Sevitabbasutta
155. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato puggalo na sevitabbo.
Katamehi dasahi? Micchdihiko hoti, micchsa~kappo hoti, micchvco
hoti, micchkammanto hoti, micch-jvo hoti, micchvymo hoti,
micchsati hoti, micchsamdhi hoti, micch hoti, micchvimutti hoti.
Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngato puggalo na sevitabbo.
Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato puggalo sevitabbo. Katamehi
dasahi? Sammdihiko hoti, sammsa~kappo hoti, sammvco hoti,
sammkammanto hoti, samm-jvo hoti, sammvymo hoti, sammsati
hoti, sammsamdhi hoti, samm hoti, sammvimutti hoti. Imehi kho
bhikkhave dasahi dhammehi samanngato puggalo sevitabboti.
2-12. Bhajitabbdisutta
156-166. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato puggalo na
bhajitabbo -pa-. Bhajitabbo -pa-. Na payirupsitabbo. Payirupsitabbo -pa-.
Na pujjo hoti. Pujjo hoti -pa-. Na psaso hoti. Psaso hoti -pa-. Agravo
hoti. Sagravo hoti -pa-. Appatisso hoti. Sappatisso hoti -pa-. Na rdhako
hoti. rdhako hoti -pa-. Na visujjhati. Visujjhati -pa-. Mna ndhibhoti.
Mna adhibhoti -pa-. Paya na vahati. Paya vahati -pa-.
Bahu apua pasavati. Bahu pua pasavati, katamehi dasahi?
Sammdihiko hoti, sammsa~kappo hoti, sammvco hoti,
sammkammanto hoti, samm-jvo hoti, sammvymo

(17) 2. Jussoivagga

459

hoti, sammsati hoti, sammsamdhi hoti samm hoti, sammvimutti


hoti. Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngato puggalo bahu
pua pasavatti.
Puggalavaggo pahamo.
_____
(17) 2. Jussoivagga
1. Brhmaapaccorohasutta
167. Tena kho pana samayena Jussoi brhmao tadahuposathe
ssanhto nava khomayuga nivattho allakusamuhi dya Bhagavato
avid|re ekamanta hito hoti.
Addas kho Bhagav Jussoi brhmaa tadahuposathe
ssanhta nava khomayuga nivattha allakusamuhi dya
ekamanta hita, disvna Jussoi brhmaa etadavoca ki nu
tva brhmaa tadahuposathe ssanhto nava khomayuga nivattho
allakusamuhi dya ekamanta hito, ki nvajja brhmaakulassti.
Paccoroha bho Gotama ajja brhmaakulassti.
Yath katha pana brhmaa brhmana paccoroha hotti, idha
bho Gotama brhma tadahuposathe ssanht nava khomayuga
nivatth allena gomayena pathavi opujitv haritehi kusehi pattharitv
antar ca vela antar ca agygra seyya kappenti, te ta ratti
tikkhattu paccuhya pajalik aggi namassanti paccorohma
bhavanta paccorohma bhavantanti, bahukena ca sappitelanavantena
aggi santappenti, tass ca rattiy accayena patena khdanyena
bhojanyena brhmae santappenti, eva bho Gotama brhmana
paccoroha hotti.
Aath kho brhmaa brhmana paccoroha hoti, aath ca
pana ariyassa vinaye paccoroha hotti. Yath

460

Dasakaniptapi

katha pana bho Gotama ariyassa vinaye paccoroha hoti, sdhu me


bhava Gotamo tath dhamma desetu, yath ariyassa vinaye paccoroha
hotti.
Tena hi brhmaa suhi sdhuka manasi karohi, bhsissmti.
Eva bhoti kho Jussoi brhmao Bhagavato paccassosi. Bhagav
etadavoca
Idha brhmaa ariyasvako iti paisacikkhati ptiptassa kho
ppako vipko dihe ceva dhamme abhisamparyacti. So iti
paisa~khya ptipta pajahati, ptipt paccorohati.
Adinndnassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya adinndna pajahati, adinndn
paccorohati.
Kmesumicchcrassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya kmesumicchcra pajahati,
kmesumicchcr paccorohati.
Musvdassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya musvda pajahati, musvd
paccorohati.
Pisuya vcya kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya pisua vca pajahati, pisuya
vcya paccorohati.
Pharusya vcya kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya pharusa vca pajahati,
pharusya vcya paccorohati.
Samphappalpassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya samphappalpa pajahati,
samphalp paccorohati.

(17) 2. Jussoivagga

461

Abhijjhya kho ppako vipko dihe ceva dhamme


abhisamparyacti. So iti paisa~khya abhijjha pajahati, abhijjhya
paccorohati.
Bypdassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya bypda pajahati, bypd
paccorohati.
Micchdihiy kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti, so iti paisa~khya micchdihi pajahati,
micchdihiy paccorohati. Eva kho brhmaa ariyassa vinaye
paccoroha hotti.
Aath kho bho Gotama brhmana paccoroha hoti, aath ca
pana ariyassa vinaye paccoroha hoti. Imiss bho Gotama ariyassa vinaye
paccorohaiy brhmana paccoroha kala ngghati soasi.
Abhikkanta bho Gotama -pa- upsaka ma bhava Gotamo dhretu
ajjatagge pupeta saraa gatanti. . Pahama.
2. Ariyapaccorohasutta
168. Ariya vo bhikkhave paccorohai desessmi, ta sutha
sdhuka manasi karotha, bhsissmti. Eva bhanteti kho te bhikkh|
Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca
Katam ca bhikkhave ariy paccoroha, idha bhikkhave ariyasvako iti
paisacikkhati ptiptassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya ptipta pajahati, ptipt
paccorohati.
Adinndnassa kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti, so iti paisa~khya adinndna pajahati, adinndn
paccorohati.
Kmesumicchcrassa kho ppako vipko -pa- kmesumicchcr
paccorohati.

462

Dasakaniptapi
Musvdassa kho ppako vipko -pa- musvd paccorohati.
Pisuya vcya kho ppako vipko -pa- pisuya vcya paccorohati.

Pharusya vcya kho ppako vipko -pa- pharusya vcya


paccorohati.
Samphappalpassa kho ppako vipko -pa- samphappalp paccorohati.
Abhijjhya kho ppako vipko -pa- abhijjhya paccorohati.
Bypdassa kho ppako vipko -pa- bypd paccorohati.
Micchdihiy kho ppako vipko dihe ceva dhamme
abhisamparyacti. So iti paisa~khya micchdihi pajahati,
micchdihiy paccorohati. Aya vuccati bhikkhave ariy paccorohati. .
Dutiya.
3. Sa~gravasutta
169. * Atha kho Sa~gravo brhmao yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavat saddhi sammodi, sammodanya katha
sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho Sa~gravo
brhmao Bhagavanta etadavoca
Ki nu kho bho Gotama orima tra, ki prima tranti.
Ptipto kho brhmaa orima tra, ptipt verama prima
tra. Adinndna kho brhmaa orima tra, adinndn verama
prima tra. Kmesumicchcro orima tra, kmesumicchcr
verama prima tra. Musvdo orima tra, musvd verama
prima tra. Pisu vc orima tra, pisuya vcya verama
prima tra. Pharus vc orima tra, pharusya vcya verama
prima tra. Samphappalpo orima tra, samphappalp verama
prima tra. Abhijjh orima tra, anabhijjh prima tra. Bypdo
orima tra, abypdo prima tra. Micchdihi orima tra,
sammdihi prima tra. Ida kho brhmaa orima tra, ida
prima tranti.
______________________________________________________________
* Heh 445 pihepi.

(17) 2. Jussoivagga

463

Appak te manussesu, ye jan pragmino.


Athya itar paj, tramevnudhvati.
Ye ca kho sammadakkhte, dhamme dhammnuvattino.
Te jan pramessanti, maccudheyya suduttara.
Kaha dhamma vippahya, sukka bhvetha paito.
Ok anoka mgamma, viveke yattha d|rama.
Tatrbhiratimiccheyya, hitv kme akicano.
Pariyodapeyya attna, cittaklesehi paito.
Yesa sambodhiya~gesu, samm citta subhvita.
dnapainissagge, anupdya ye rat.
Khsav jutimanto, te loke parinibbutti. . Tatiya.
4. Orimasutta
170. Orimaca bhikkhave tra desessmi primaca tra, ta
sutha -pa-. Katamaca bhikkhave orima tra, katamaca prima
tra, ptipto bhikkhave orima tra, ptipt verama prima
tra. Adinndna orima tra, adinndn verama prima tra.
Kmesumicchcro orima tra, kmesumicchcr verama prima
tra. Musvdo orima tra, musvd verama prima tra. Pisu
vc orima tra, pisuya vcya verama prima tra. Pharus vc
orima tra, pharusya vcya verama prima tra, samphappalpo
orima tra, samphappalp veraman prima tra. Abhijjh orima
tra, anabhijjh prima tra. Bypdo orima tra, abypdo
prima tra. Micchdihi orima tra, sammdihi prima tra.
Ida kho bhikkhave orima tra, ida prima tranti.
Appak te manussesu, ye jan pragmino.
Athya itar paj, tramevnudhvati.
Ye ca kho sammadakkhte, dhamme dhammnuvattino.
Te jan pramessanti, maccudheyya suduttara.

464

Dasakaniptapi
Kaha dhamma vippahya, sukka bhvetha paito.
Ok anoka mgamma, viveke yattha d|rama.
Tatrbhiratimiccheyya, hitv kme akicano.
Pariyodapeyya attna, cittaklesehi paito.
Yesa sambodhiya~gesu, samm citta subhvita.
dnapainissagge, anupdya ye rat.
Khsav jutimanto, te loke parinibbutti. . Catuttha.
5. Pahama-adhammasutta

171. * Adhammo ca bhikkhave veditabbo anattho ca, dhammo ca


veditabbo attho ca. Adhammaca viditv anatthaca, dhammaca viditv
atthaca yath dhammo yath attho, tath paipajjitabba.
Katamo ca bhikkhave adhammo ca anattho ca? Ptipto adinndna
kmesumicchcro musvdo pisu vc pharus vc samphappalpo
abhijjh bypdo micchdihi. Aya vuccati bhikkhave adhammo ca
anattho ca.
Katamo ca bhikkhave dhammo ca attho ca? Ptipt verama,
adinndn verama, kmesumicchcr verama, musvd veraman,
pisuya vcya verama, pharusya vcya verama, samphappalp
verama, anabhijjh abypdo sammdihi. Aya vuccati bhikkhave
dhammo ca attho ca.
Adhammo ca bhikkhave veditabbo anattho ca, dhammo ca peditabbo
attho ca. Adhammaca viditv anatthaca, dhammaca viditv atthaca
yath dhammo yath attho, tath paipajjitabbanti iti ya ta vutta,
idameta paicca vuttanti. . Pacama.
6. Dutiya-adhammasutta
172. Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca
veditabbo attho ca. Adhammaca viditv dhammaca, anatthaca viditv
atthaca yath
______________________________________________________________
* Heh 437 pihepi.

(17) 2. Jussoivagga

465

dhammo yath attho, tath paipajjitabbanti idamavoca Bhagav, ida


vatvna Sugato uhysan vihra pvisi.
Atha kho tesa bhikkh|na acirapakkantassa Bhagavato etadahosi
ida kho no vuso Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vitthrena
attha avibhajitv uhysan vihra paviho adhammo ca bhikkhave
veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca. Adhammaca viditv
dhammaca, anatthaca viditv atthaca yath dhammo yath attho, tath
paipajjitabbanti. Ko nu kho imassa Bhagavt sakhittena uddesassa
uddihassa vitthrena attha avibhattassa vitthrena attha vibhajeyyti.
Atha kho tesa bhikkh|na etadahosi aya kho yasm
Mahkaccno Satthu ceva savaito sambhvito ca vi|na
sabrahmacrna, pahoti cyasm Mahkaccno imassa Bhagavat
sakhittena uddesassa uddihassa vitthrena attha avibhattassa vitthrena
attha vibhajitu, yan|na maya yenyasm Mahkaccno
tenupasa~kameyyma, upasa~kamitv yasmanta Mahkaccna
etamattha puccheyyma. Yath no yasm Mahkaccno bykarissati,
tath na dhressmti.
Atha kho te bhikkh| yenyasm Mahkaccno tenupasa~kamisu,
upasa~kamitv yasmat Mahkaccnena saddhi sammodisu,
sammodanya katha sraya vtisretv ekamanta nisdisu,
ekamanta nisinn kho te bhikkh| yasmanta Mahkaccna
etadavocu
Ida kho no vuso Kaccna Bhagav sakhittena uddesa uddisitv
vitthrena attha avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca
bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo attho ca,
adhammaca viditv dhammaca, anatthaca viditv atthaca yath
dhammo yath attho, tath paipajjitabbanti.
Tesa no vuso amhka acirapakkantassa Bhagavato etadahosi ida
kho no vuso Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vitthrena attha
avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca bhikkhave -patath paipajjitabbanti, ko nu kho imassa Bhagavat

466

Dasakaniptapi

sakhittena uddesassa uddihassa vitthrena attha avibhattassa vitthrena


attha vibhajeyyti.
Tesa no vuso amhka etadahosi aya kho yasm Mahkaccno
Satthu ceva savaito sambhvito ca vi|na sabrahmacrna, pahoti
cyasm Mahkaccno imassa Bhagavat sakhittena uddesassa uddihassa
vitthrena attha avibhattassa vitthrena attha vibhajitu, yan|na
maya yenyasm Mahkaccno tenupasa~kameyyma, upasa~kamitv
yasmanta Mahkaccna etamattha paipuccheyyma. Yath no
yasm Mahkaccno bykarissati, tath na dhressmti. Vibhajatu
yasm Mahkaccnoti.
Seyyathpi vuso puriso sratthiko sra gaves srapariyesana
caramno mahato rukkhassa tihato sravato atikkammeva m|la
atikkamma khandha skhpalse sra pariyesitabba maeyya,
evasampadamida yasmantna Satthari sammukhbh|te ta
Bhagavanta atisitv amhe etamattha paipucchitabba maatha1. So
hvuso Bhagav jna jnti, passa passati, cakkhubh|to abh|to
dhammabh|to brahmabh|to vatt pavatt atthassa ninnet amatassa dt
dhammassm Tathgato, so ceva panetassa klo ahosi. Ya tumhe
Bhagavantayeva upasa~kamitv etamattha paipuccheyytha. Yath vo
Bhagav bykareyya, tath na dhreyythti.
Addh vuso Kaccna Bhagav jna jnti, passa passati,
cakkhubh|to abh|to dhammabh|to brahmabh|to vatt pavatt atthassa
ninnet amatassa dt dhammassm Tathgato, so ceva panetassa klo
ahosi. Ya maya Bhagavantayeva upasa~kamitv etamattha
paipuccheyyma. Yath no Bhagav bykareyya, tath na dhreyyma.
Api cyasm Mahkaccno Satthu ceva savaito sambhvito ca
vi|na sabrahmacrna, pahoti cyasm Mahkaccno imassa
Bhagavat sakhittena uddesassa uddihassa vitthrena attha avibhattassa
vitthrena attha vibhajitu, vibhajatyasm Mahkaccno agaru
karitvti.
______________________________________________________________
1. Maetha (S), maeyytha (Ka)

(17) 2. Jussoivagga

467

Tena hvuso sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti. Eva


vusoti kho te bhikkh| yasmato Mahkaccnassa paccassosu.
Athyasm Mahkaccno etadavoca
Ya kho no vuso Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vitthrena
attha avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca bhikkhave
veditabbo -pa- tath paipajjitabbanti.
Katamo cvuso adhammo, katamo ca dhammo, katamo ca anattho,
katamo ca attho? Ptipto vuso adhammo, ptipt verama dhammo.
Ye ca ptiptapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Ptipt veramaipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti, aya attho.
Adinndna vuso adhammo, adinndn verama dhammo. Ye ca
adinndnapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Adinndn veramaipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti, aya attho.
Kmesumicchcro vuso adhammo, kmesumicchcr verama
dhammo. Ye ca kmesumicchcrapaccay aneke ppak akusal dhamm
sambhavanti. Aya anattho, kmesumicchcr veramaipaccay ca aneke
kusal dhamm bhvanprip|ri gacchanti, aya attho.
Musvdo vuso adhammo, musvd verama dhammo. Ye ca
musvdapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti. Aya
anattho. Musvdveramaipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti, aya attho.
Pisu vc vuso adhammo, pisuya vcya verama dhammo. Ye
ca pisuvcpaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Pisuya vcya veramaipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti, aya attho.

468

Dasakaniptapi

Pharus vc vuso adhammo, pharusya vcya verama dhammo.


Ye ca pharusvcpaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti,
aya anattho. Pharusya vcya veramaipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti, aya attho.
Samphappalpo vuso adhammo, samphappalp verama dhammo.
Ye ca samphappalpapaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti,
aya anattho. Samphappalp veramaipaccay ca aneke kusal dhamm
bhvanprip|ri gacchanti, aya attho.
Abhijjh vuso adhammo, anabhijjh dhammo. Ye ca abhijjhpaccay
aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya anattho.
Anabhijjhpaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri gacchanti,
aya attho.
Bypdo vuso adhammo, abypdo dhammo. Ye ca bypdapaccay
aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya anattho,
abypdapaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri gacchanti,
aya attho.
Micchdihi vuso adhammo. Sammdihi dhammo. Ye ca
micchdihipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho, sammdihipaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
Ya kho no vuso Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vitthrena
attha avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca bhikkhave
veditabbo -pa- tath paipajjitabbanti. Imassa kho aha vuso Bhagavat
sakhittena uddesassa uddihassa vitthrena attha avibhattassa eva
vitthrena attha jnmi. ka~khamn ca pana tumhe vuso
Bhagavantayeva upasa~kamitv etamattha paipuccheyytha. Yath vo
Bhagav bykaroti, tath na dhreyythti.
Evamvusoti kho te bhikkh| yasmato Mahkaccnassa bhsita
abhinanditv anumoditv uhysan yena Bhagav

(17) 2. Jussoivagga

469

tenupasa~kamisu, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta


nisdisu, ekamanta nisinn kho te bhikkh| Bhagavanta etadavocu
Ya kho no bhante Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vitthrena
attha avibhajitv uhysan vihra paviho, adhammo ca bhikkhave
veditabbo -pa- tath paipajjitabbanti.
Tesa no bhante amhka acirapakkantassa Bhagavato etadahosi
ida kho no vuso Bhagav sakhittena uddesa uddisitv vitthrena
attha avibhajitv uhysan vihra paviho adhammo ca bhikkhave
veditabbo -pa- tath paipajjitabbanti. Ko nu kho imassa Bhagavat
sakhittena uddesassa uddihassa vitthrena attha avibhattassa vitthrena
attha vibhajeyyti.
Tesa no bhante amhka etadahosi aya kho yasm Mahkaccno
Satthu ceva savaito, sambhvito ca vi|na sabrahmacrna, pahoti
cyasm Mahkaccno imassa Bhagavat sakhittena uddesassa uddihassa
vitthrena attha avibhattassa vitthrena attha vibhajitu. Yan|na
maya yenyasm Mahkaccno tenupasa~kameyyma, upasa~kamitv
yasmanta Mahkaccna etamattha paipuccheyyma. Yath no
yasm Mahkaccno bykarissati, tath na dhressmti.
Atha kho maya bhante yenyasm Mahkaccno tenupasa~kamimh,
upasa~kamitv yasmanta Mahkaccna etamattha apucchimh. Tesa
no bhante yasmat Mahkaccnena imehi akkharehi imehi padehi imehi
byajanehi attho suvibhattoti.
Sdhu sdhu bhikkhave, paito bhikkhave Mahkaccno, mahpao
bhikkhave Mahkaccno. Ma cepi tumhe bhikkhave upasa~kamitv
etamattha paipuccheyytha, ahampi ceta evameva bykareyya, yath
ta Mahkaccnena bykata, eso ceva tassa attho, evaca na
dhreyythti. . Chaha.

470

Dasakaniptapi
7. Tatiya-adhammasutta

173. Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca


veditabbo attho ca. Adhammaca viditv dhammaca, anatthaca viditv
atthaca yath dhammo yath attho, tath paipajjitabba.
Katamo ca bhikkhave adhammo, katamo ca dhammo. Katamo ca
anattho, katamo ca attho? Ptipto bhikkhave adhammo, ptipt
verama dhammo. Ye ca ptiptapaccay aneke ppak akusal dhamm
sambhavanti, aya anattho. Ptipt veramaipaccay ca aneke kusal
dhamm bhvanprip|ri gacchanti, aya attho.
Adinndna bhikkhave adhammo, adinndn verama dhammo,
kmesumicchcro bhikkhave adhammo, kmesumicchcr verama
dhammo. Musvdo bhikkhave adhammo, musvd verama dhammo.
Pisu vc bhikkhave adhammo, pisuya vcya verama dhammo.
Pharus vc bhikkhave adhammo, pharusya vcya verama dhammo.
Samphappalpo bhikkhave adhammo. Samphappalp verama dhammo.
Abhijjh bhikkhave adhammo. Anabhijjh dhammo. Bypdo bhikkhave
adhammo, abypdo dhammo.
Micchdihi bhikkhave adhammo, sammdihi dhammo. Ye ca
micchdihipaccay aneke ppak akusal dhamm sambhavanti, aya
anattho. Sammdihipaccay ca aneke kusal dhamm bhvanprip|ri
gacchanti, aya attho.
Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca, anattho ca veditabbo
attho ca. Adhammaca viditv dhammaca, anatthaca viditv atthaca
yath dhammo yath attho, tath paipajjitabbanti iti ya ta vutta,
idameta paicca vuttanti. . Sattama.
8. Kammanidnasutta
174. Ptiptampha bhikkhave tividha vadmi lobhahetukampi
dosahetukampi mohahetukampi.

(17) 2. Jussoivagga

471

Adinndnampha bhikkhave tividha vadmi lobhahetukampi


dosahetukampi mohahetukampi.
Kmesumicchcrampha bhikkhave tividha vadmi
lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi.
Musvdampha bhikkhave tividha vadmi lobhahetukampi
dosahetukampi mohahetukampi.
Pisuavcampha bhikkhave tividha vadmi lobhahetukampi
dosahetukampi mohahetukampi.
Pharusavcampha bhikkhave tividha vadmi lobhahetukampi
dosahetukampi mohahetukampi.
Samphappalpampha bhikkhave tividha vadmi lobhahetukampi
dosahetukampi mohahetukampi.
Abhijjhampha bhikkhave tividha vadmi lobhahetukampi
dosahetukampi mohahetukampi.
Bypdampha bhikkhave tividha vadmi lobhahetukampi
dosahetukampi mohahetukampi.
Micchdihimpha bhikkhave tividha vadmi lobhahetukampi
dosahetukampi mohahetukampi. Iti kho bhikkhave lobho
kammanidnasambhavo, doso kammanidnasambhavo, moho
kammanidnasambhavo, lobhakkhay kammanidnasa~khayo, dosakkhay
kammanidnasa~khayo, mohakkhay kammanidnasa~khayoti. . Ahama.
9. Parikkamanasutta
175. Saparikkamano aya bhikkhave dhammo, nya dhammo
aparikkamano. Kathaca bhikkhave saparikkamano aya dhammo, nya
dhammo aparikkamano? Ptiptissa bhikkhave ptipt verama
parikkamana hoti, adinndyissa bhikkhave adinndn verama
parikkamana hoti, kmesumicchcrissa bhikkhave kmesumicchcr
verama parikkamana hoti, musvdissa bhikkhave musvd verama
parikkamana hoti,

472

Dasakaniptapi

pisuavcassa bhikkhave pisuya vcya verama parikkamana hoti,


pharusavcassa bhikkhave pharusya vcya verama parikkamana hoti,
samphappalpissa bhikkhave samphappalp verama parikkamana hoti,
abhijjhlussa bhikkhave anabhijjh parikkamana hoti, bypannacittassa1
bhikkhave abypdo parikkamana hoti. Micchdihissa bhikkhave
sammdihi parikkamana hoti. Eva kho bhikkhave saparikkamano aya
dhammo, nya dhammo aparikkamanoti. . Navama.
10. Cundasutta
176. Eva me sutaeka samaya Bhagav Pvya2 viharati
Cundassa kammraputtassa ambavane. Atha kho Cundo kammraputto yena
Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv
ekamanta nisdi, ekamanta nisinna kho Cunda kammraputta
Bhagav etadavoca kassa no tva Cunda soceyyni rocesti. Brhma
bhante pacchbh|mak kamaaluk sevlamlik3 aggiparicrik
udakorohak soceyyni paapenti, tesha soceyyni rocemti.
Yath katha pana Cunda brhma pacchbh|mak kamaaluk
sevlamlik aggiparicrik udakorohak soceyyni paapentti. Idha
bhante brhma pacchbh|mak kamaaluk sevlamlik aggiparicrik
udakorohak, te svaka4 eva samdapenti. Ehi tva ambho purisa
klasseva5 uhahantova6 sayanamh pathavi maseyysi. No ce pathavi
maseyysi, allni gomayni maseyysi. No ce allni gomayni
maseyysi, haritni tini maseyysi. No ce haritni tini maseyysi,
aggi paricareyysi. No ce aggi paricareyysi, pajaliko dicca
namasseyysi. No ce pajaliko dicca namasseyysi, syatatiyaka
udaka oroheyysti. Eva kho bhante brhma
______________________________________________________________
1. Bypdassa (S, I, Ka), bypannassa (Sy)
2. Campya (Ka-S) D 2. 105 pihe passitabba.
4. Svake (Sy, Ka)
6. Uhahanto (Sy), vuhahanto (I, Ka)

3. Sevlamlak (S, Sy, I)


5. Saklasseva (Sy)

(17) 2. Jussoivagga

473

pacchbh|mak kamaaluk sevlamlik aggiparicrik udakorohak


soceyyni paapenti, tesha soceyyni rocemti.
Aath kho Cunda brhma pacchbh|mak kamaaluk
sevlamlik aggiparicrik udakorohak soceyyni paapenti, aath ca
pana ariyassa vinaye soceyya hotti. Yath katha pana bhante ariyassa
vinaye soceyya hoti, sdhu me bhante Bhagav tath dhamma desetu,
yath ariyassa vinaye soceyya hotti.
Tena hi Cunda suhi sdhuka manasi karohi, bhsissmti. Eva
bhanteti kho Cundo kammraputto Bhagavato paccassosi. Bhagav
etadavoca
Tividha kho Cunda kyena asoceyya hoti, catubbidha vcya
asoceyya hoti, tividha manas asoceyya hoti.
Kathaca Cunda tividha kyena asoceyya hoti? Idha Cunda ekacco
ptipt hoti, luddo lohitapi hatapahate niviho, adaypanno
sabbapabh|tesu1.
Adinndy hoti, ya ta parassa paravitt|pakaraa gmagata v
araagata v, ta adinna theyyasa~khta dt hoti.
Kmesumicchcr hoti, y t mturakkhit piturakkhit
mtpiturakkhit2 bhturakkhit bhaginirakkhit tirakkhit gottarakkhit2
dhammarakkhit sasmik saparida antamaso mlguaparikkhittpi,
tathr|psu critta pajjit hoti. Eva kho Cunda tividha kyena
asoceyya hoti.
Kathaca Cunda catubbidha vcya asoceyya hoti? Idha Cunda
ekacco musvd hoti, sabhaggato v parisaggato v timajjhagato v
p|gamajjhagato v rjakulamajjhagato v abhinto sakkhipuho
______________________________________________________________
1. Pabh|tesu (Ka)

2. Natthi S-Sy-I-potthakesu.

474

Dasakaniptapi

ehambho purisa ya jnsi, ta vadehti, 1so ajna v ha jnmti,


jna v ha na jnmti, apassa v ha passmti, passa v ha na
passmti1, iti attahetu v parahetu v misakicikkhahetu v
sampajnamus bhsit hoti.
Pisuavco hoti. Ito sutv amutra akkht imesa bhedya, amutra v
sutv imesa akkht am|sa bhedya. Iti samaggna v bhett2
bhinnna v anuppadt, vaggrmo vaggarato vagganand vaggakarai
vca bhsit hoti.
Pharusavco hoti, y s vc aak kakkas parakauk parbhisajjan
kodhasmant asamdhisavattanik, tathr|pi vca bhsit hoti.
Samphappalp hoti, aklavd abh|tavd anatthavd adhammavd
avinayavd anidhnavati vca bhsit hoti aklena anapadesa
apariyantavati anatthasahita. Eva kho Cunda catubbidha vcya
asoceyya hoti.
Kathaca Cunda tividha manas asoceyya hoti? Idha Cunda ekacco
abhijjhlu hoti. Ya ta parassa paravitt|pakaraa, ta abhijjht3 hoti
aho vata ya parassa, ta mamassti.
Bypannacitto hoti paduhamanasa~kappo ime satt haantu v
bajjhantu v ucchijjantu v vinassantu v m v ahesunti4.
Micchdihiko hoti vipartadassano natthi dinna, natthi yiha,
natthi huta, natthi sukaadukkana5 kammna phala vipko, natthi
aya loko, natthi paro loko, natthi mt, natthi pit, natthi satt opaptik,
natthi loke samaabrhma sammaggat sammpaipann, ye imaca
loka paraca loka saya abhi sacchikatv pavedentti. Eva kho
Cunda manas tividha asoceyya hoti.
______________________________________________________________
1-1. So ajna v aha jnmti, jna v aha na jnmti, apassa v aha
passmti, passa v aha na passmti (I, Ka) evamuparipi.
2. Bhedt (Ka)
3. Abhijjhit (Ka) Ma 1. 356 pihepi passitabba.
4. Mv ahesu iti vti (S, I, Ka)
5. Natthettha phabhedo.

(17) 2. Jussoivagga

475

Ime kho Cunda dasa akusalakammapath1. Imehi kho Cunda dasahi


akusalehi kammapathehi samanngato klasseva uhahantova sayanamh
pathavi cepi masati, asuciyeva hoti, no cepi pathavi masati, asuciyeva
hoti.
Allni cepi gomayni masati, asuciyeva hoti. No cepi allni gomayni
masati, asuciyeva hoti.
Haritni cepi tini masati, asuciyeva hoti. No cepi haritni tini
masati, asuciyeva hoti.
Aggi cevi paricarati, asuciyeva hoti. No cepi aggi paricarati,
asuciyeva hoti.
Pajaliko cepi dicca namassati, asuciyeva hoti. No cepi pajaliko
dicca namassati, asuciyeva hoti.
Syatatiyaka cepi udaka orohati, asuciyeva hoti. No cepi
syatatiyaka udaka orohati, asuciyeva hoti. Ta kissa hetu? Ime Cunda
dasa akusalakammapath asucyeva2 honti asucikara ca.
Imesa pana Cunda dasanna akusalna kammapathna
samanngamanahetu nirayo payati, tiracchnayoni payati, pettivisayo
payati, y v3 panapi kci duggatiyo4.
Tividha kho Cunda kyena soceyya hoti, catubbidha vcya
soceyya hoti, tividha manas soceyya hoti.
Katha Cunda tividha kyena soceyya hoti? Idha Cunda ekacco
ptipta pahya ptipt paivirato hoti, nihitadao nihitasattho lajj
daypanno sabbapabh|tahitnukamp viharati.
______________________________________________________________
1. Akusal kammapath (?)

2. Asucicceva (Sy)

3. Y ca (Ka)

4. Duggati hoti (Sy, Ka)

476

Dasakaniptapi
Adinndna pahya adinndn paivirato hoti, ya ta parassa

paravitt|pakaraa gmagata v araagata v, na ta adinna1


theyyasa~khta dt hoti.
Kmesumicchcra pahya kmesumicchcr paivirato hoti, y t
mturakkhit piturakkhit mtpiturakkhit bhturakkhit bhaginirakkhit
tirakkhit gottarakkhit dhammarakkhit sasmik saparida antamaso
mlguaparikkhittpi, tathr|psu na critta pajjit hoti. Eva kho
Cunda tividha kyena soceyya hoti.
Kathaca Cunda catubbidha vcya soceyya hoti? Idha Cunda
ekacco musvda pahya musvd paivirato hoti, sabhaggato v
parisaggato v timajjhagato v p|gamajjhagato v rjakulamajjhagato v
abhinto sakkhipuho ehambho purisa ya jnsi, ta vadehti, so ajna
v ha na jnmti, jna v ha jnmti, apassa v ha na
passmti, passa v ha passmti, iti attahetu v parahetu v
misakicikkhahetu v na sampajnamus bhsit hoti.
Pisua vca pahya pisuya vcya paivirato hoti, na ito sutv
amutra akkht imesa bhedya, na amutra v sutv imesa akkht
am|sa bhedya. Iti bhinnna v sandht sahitna v anuppadt,
samaggrmo samaggarato samagganand samaggakarai vca bhsit
hoti.
Pharusa vca pahya pharusya vcya paivirato hoti, y s vc
nel kaasukh pemany hadaya~gam por bahujanakant
bahujanamanp, tathr|pi vca bhsit hoti.
Samphappalpa pahya samphappalp paivirato hoti, klavd
bh|tavd atthavd dhammavd vinayavd nidhnavati vca bhsit
hoti klena spadesa pariyantavati atthasahita. Eva kho Cunda
catubbidha vcya soceyya hoti.
______________________________________________________________
1. Ta ndinna (Ka-S, Ma 1. 357 pihepi)

(17) 2. Jussoivagga

477

Kathaca Cunda tividha manas soceyya hoti? Idha Cunda ekacco


anabhijjhlu hoti, ya ta parassa paravitt|pakaraa, ta anabhijjhit
hoti aho vata ya parassa ta mamassti.
Abypannacitto hoti appaduhamanasa~kappo ime satt aver hontu1
abypajj angh, sukh attna pariharant|ti.
Sammdihiko hoti avipartadassano, atthi dinna, atthi yiha atthi
huta, atthi sukaadukkana kammna phala vipko, atthi aya loko,
atthi paro loko, atthi mt, atthi pit, atthi satt opaptik, atthi loke
samaabrhma sammaggat sammpaipann, ye imaca loka paraca
loka saya abhi sacchikatv pavedentti. Eva kho Cunda tividha
manas soceyya hoti.
Ime kho Cunda dasa kusalakammapath. Imehi kho Cunda dasahi
kusalehi kammapathehi samanngato klasseva uhahantova sayanamh
pathavi cepi masati, suciyeva hoti. No cepi pathavi masati, suciyeva
hoti.
Allni cepi gomayni masati, suciyeva hoti. No cepi allni gomayni
masati, suciyeva hoti.
Haritni cepi tini masati, suciyeva hoti. No cepi haritni tini
masati, suciyeva hoti.
Aggi cepi paricarati, suciyeva hoti. No cepi aggi paricarati,
suciyeva hoti.
Pacaliko cepi dicca namassati, suciyeva hoti. No cepi pajaliko
dicca namassati, suciyeva hoti.
Syatatiyaka cepi udaka orohati, suciyeva hoti. No cepi
syatatiyaka udaka orohati, suciyeva hoti. Ta kissa hetu? Ime Cunda
dasa kusalakammapath sucyeva honti sucikara ca.
______________________________________________________________
1. Ida pada S-Sy-I-potthakesu natthi, tath Ma 1. 358 pihdsupi.

478

Dasakaniptapi

Imesa pana Cunda dasanna kusalna kammapathna


samanngamanahetu dev payanti, manuss payanti, y v panapi
kci sugatiyoti1.
Eva vutte Cundo kammraputto Bhagavanta etadavoca
abhikkanta bhante -pa- upsaka ma bhante Bhagav dhretu ajjatagge
pupeta saraa gatanti. . Dasama.
11. Jussoisutta
177. Atha kho Jussoi brhmao yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavat saddhi sammodi, sammodanya katha
sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho Jussoi
brhmao Bhagavanta etadavoca
Mayamassu bho Gotama brhma nma dnni dema, saddhni
karoma ida dna petna tislohitna upakappatu, ida dna
pet tislohit paribhujant|ti. Kacci ta bho Gotama dna petna
tislohitna upakappati, kacci te pet tislohit ta dna
paribhujantti. hne kho brhmaa upakappati, no ahneti.
Katama pana bho2 Gotama hna, katama ahnanti. Idha
brhmaa ekacco ptipt hoti, adinndy hoti, kmesumicchcr hoti,
musvd hoti, pisuavco hoti, pharusavco hoti, samphappalp hoti,
abhijjhlu hoti, bypannacitto hoti, micchdihiko hoti. So kyassa bhed
para mara niraya upapajjati. Yo nerayikna sattna hro, tena so
tattha ypeti, tena so tattha tihati. Idampi3 kho brhmaa ahna, yattha
hitassa ta dna na upakappati.
Idha pana brhmaa ekacco ptipt -pa- micchdihiko hoti. So
kyassa bhed para mara tiracchnayoni upapajjati. Yo
tiracchnayonikna sattna hro, tena so tattha ypeti,
______________________________________________________________
1. Sugati hotti (Sy), sugati hoti (Ka)
2. Katamaca pana bho (S, I) katama (Sy)

3. Ida (Sy)

(17) 2. Jussoivagga

479

tena so tattha tihati. Idampi kho brhmaa ahna, yattha hitassa ta


dna na upakappati.
Idha pana brhmaa ekacco ptipt paivirato hoti, adinndn
paivirato hoti, kmesumicchcr paivirato hoti, musvd paivirato hoti,
pisuya vcya paivirato hoti, pharusya vcya paivirato hoti,
samphappalp paivirato hoti, anabhijjhlu hoti, abypannacitto hoti,
sammdihiko hoti. So kyassa bhed para mara manussna
sahabyata upapajjati. Yo manussna hro, tena so tattha ypeti, tena so
tattha tihati. Idampi kho brhmaa ahna, yattha hitassa ta dna na
upakappati.
Idha pana brhmaa ekacco ptipt paivirato hoti -pasammdihiko hoti. So kyassa bhed para mara devna sahabyata
upapajjati. Yo devna hro, tena so tattha ypeti, tena so tattha tihati.
Idampi brhmaa ahna, yattha hitassa ta dna upakappati.
Idha pana brhmaa ekacco ptipt hoti -pa- micchdihiko hoti. So
kyassa bhed para mara pettivisaya upapajjati. Yo pettivesayikna
sattna hro, tena so tattha ypeti, tena so tattha tihati. Ya v panassa
ito anuppavecchanti mittmacc v tislohit v1, tena so tattha ypeti,
tena so tattha tihati. Ida kho brhmaa hna, yattha hitassa ta dna
upakappatti.
Sace pana bho Gotama so peto tislohito ta hna anupapanno
hoti, ko ta dna paribhujatti. Aepissa brhmaa pet tislohit
ta hna upapann honti, te ta dna paribhujantti.
Sace pana bho Gotama so ceva peto tislohito ta hna
anupapanno hoti, aepissa tislohit pet
______________________________________________________________
1. Mitt v amacc v t v slohit v (S, I)

480

Dasakaniptapi

ta hna anupapann honti, ko ta dna paribhujatti. Ahna kho


eta brhmaa anavakso, ya ta hna vivitta assa imin dghena
addhun yadida petehi tislohitehi. Api ca brhmaa dyakopi
anipphaloti.
Ahnepi bhava Gotamo parikappa vadatti. Ahnepi kho aha
brhmaa parikappa vadmi. Idha brhmaa ekacco ptipt hoti,
adinndy hoti, kmesumicchcr hoti, musvd hoti, pisuavco hoti,
pharusavco hoti, samphappalp hoti, abhijjhlu hoti, bypannacitto hoti,
micchdihiko hoti, so dt hoti samaassa v brhmaassa v anna
pna vattha yna mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya, so
kyassa bhed para mara hatthna sahabyata upapajjati, so tattha
lbh hoti annassa pnassa mlnnla~krassa1.
Ya kho brhmaa idha ptipt adinndy kmesumicchcr
musvd pisuavco pharusavco samphappalp abhijjhlu bypannacitto
micchdihiko, tena so kyassa bhed para mara hatthna sahabyata
upapajjati. Yaca kho so dt hoti samaassa v brhmaassa v anna
pna vattha yna mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya, tena
so tattha lbh hoti annassa pnassa mlnnla~krassa.
Idha pana brhmaa ekacco ptipt hoti -pa- micchdihiko hoti. So
dt hoti samaassa v brhmaassa v anna pna vattha yna
mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya, so kyassa bhed para
mara assna sahabyata upapajjati -pa- gunna sahabyata upapajjati
-pa- kukkurna sahabyata upapajjati2. So tattha lbh hoti annassa
pnassa mlnnla~krassa.
______________________________________________________________
1. Mlgandhavilepanassa nnla~krassa (Ka)
2. Kukkurna sahabyata upapajjatti aya vro kesuci Shaapotthakesu na
dissatti I~galisapotthake adholipi. Ta dasavragaanya sameti.

(17) 2. Jussoivagga

481

Ya kho brhmaa idha ptipt -pa- micchdihiko. Tena so


kyassa bhed para mara kukkurna sahabyata upapajjati. Yaca
kho so dt hoti samaassa v brhmaassa v anna pna vattha
yna mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya, tena so tattha lbh
hoti annassa pnassa mlnnla~krassa.
Idha pana brhmaa ekacco ptipt paivirato hoti -pasammdihiko hoti. So dt hoti samaassa v brhmaassa v anna
pna vattha yna mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya, so
kyassa bhed para mara manussna sahabyata upapajjati. So tattha
lbh hoti mnusakna pacanna kmaguna.
Ya kho brhmaa idha ptipt paivirato hoti -pa- sammdihiko.
Tena so kyassa bhed para mara manussna sahabyata upapajjati.
Yaca kho so dt hoti samaassa v brhmaassa v anna pna
vattha yna mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya, tena so
tattha lbh hoti mnusakna pacanna kmaguna.
Idha pana brhmaa ekacco ptipt paivirato hoti -pasammdihiko hoti. So dt hoti samaassa v brhmaassa v anna
pna vattha yna mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya, so
kyassa bhed para mara devna sahabyata upapajjati. So tattha
lbh hoti dibbna pacanna kmaguna.
Ya kho brhmaa idha ptipt paivirato hoti -pa- sammdihiko.
Tena so kyassa bhed para mara devna sahabyata upapajjati.
Yaca kho so dt hoti samaassa v brhmaassa v anna pna
vattha yna mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya, tena so
tattha lbh hoti dibbna pacanna kmaguna, api ca brhmaa
dyakopi anipphaloti.
Acchariya bho Gotama, abbhuta bho Gotama, yvacida bho
Gotama alameva dnni dtu, ala saddhni ktu. Yatra hi nma

482

Dasakaniptapi

dyakopi anipphaloti. Evameta brhmaa1, dyakopi hi brhmaa


anipphaloti.
Abhikkanta bho Gotama, abhikkanta bho Gotama -pa- upsaka
ma bhava Gotamo dhretu ajjatagge pupeta saraa gatanti. .
Ekdasama.
Jussoivaggo2 dutiyo.
_____
(18) 3. Sdhuvagga
1. Sdhusutta
178. * Sdhuca vo bhikkhave desessmi asdhuca, ta sutha
sdhuka manasi karotha, bhsissmti. Eva bhanteti kho te bhikkh|
Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca
Katamaca bhikkhave asdhu? Ptipto adinndna
kmesumicchcro musvdo pisu vc pharus vc samphappalpo
abhijjh bypdo micchdihi. Ida vuccati bhikkhave asdhu.
Katamaca bhikkhave sdhu? Ptipt verama adinndn
verama kmesumicchcr verama musvd verama pisuya vcya
verama pharusya vcya verama samphappalp verama anabhijjh
abypdo sammdihi. Ida vuccati bhikkhave sdh|ti. . Pahama.
2. Ariyadhammasutta
179. Ariyadhammaca vo bhikkhave desessmi anariyadhammaca,
ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave anariyo dhammo? Ptipto -pamicchdihi. Aya vuccati bhikkhave anariyo dhammo.
Katamo ca bhikkhave ariyo dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave ariyo dhammoti. . Dutiya.
______________________________________________________________
1. Evameta brhmaa evameta brhmaa (S, Sy)
* Heh 453 pihepi.

2. Yamakavaggo (Ka)

(18) 3. Sdhuvagga

483

3. Kusalasutta
180. Kusalaca vo bhikkhave desessmi akusalaca, ta sutha -pa-.
Katamaca bhikkhave akusala? Ptipto -pa- micchdihi. Ida vuccati
bhikkhave akusala.
Katamaca bhikkhave kusala? Ptipt verama -pa- sammdihi.
Ida vuccati bhikkhave kusalanti. . Tatiya.
4. Atthasutta
181. Atthaca vo bhikkhave desessmi anatthaca, ta sutha -pa-.
Katamo ca bhikkhave anattho? Ptipto -pa- micchdihi. Aya vuccati
bhikkhave anattho.
Katamo ca bhikkhave attho? Ptipt verama -pa- sammdihi.
Aya vuccati bhikkhave atthoti. . Catuttha.
5. Dhammasutta
182. Dhammaca vo bhikkhave desessmi adhammaca, ta sutha
-pa-. Katamo ca bhikkhave adhammo? Ptipto -pa- micchdihi. Aya
vuccati bhikkhave adhammo.
Katamo ca bhikkhave dhammo? Ptipt verama -pa- sammdihi.
Aya vuccati bhikkhave dhammoti. . Pacama.
6. savasutta
183. Ssavaca vo bhikkhave dhamma desessmi ansavaca, ta
sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave ssavo dhammo? Ptipto -pamicchdihi. Aya vuccati bhikkhave ssavo dhammo.
Katamo ca bhikkhave ansavo dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave ansavo dhammoti. . Chaha.

484

Dasakaniptapi
7. Vajjasutta

184. Svajjaca vo bhikkhave dhamma desessmi anavajjaca, ta


sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave svajjo dhammo? Ptipto -pamicchdihi. Aya vuccati bhikkhave svajjo dhammo.
Katamo ca bhikkhave anavajjo dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave anavajjo dhammoti. . Sattama.
8. Tapanyasutta
185. Tapanyaca vo bhikkhave dhamma desessmi atapanyaca, ta
sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave tapanyo dhammo? Ptipto -pamicchdihi. Aya vuccati bhikkhave tapanyo dhammo.
Katamo ca bhikkhave atapanyo dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave atapanyo dhammoti. . Ahama.
9. cayagmisutta
186. cayagmica vo bhikkhave dhamma desessmi
apacayagmica, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave cayagm
dhammo? Ptipto -pa- micchdihi. Aya vuccati bhikkhave cayagm
dhammo.
Katamo ca bhikkhave apacayagm dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave apacayagm dhammoti. .
Navama.
10. Dukkhudrayasutta
187. Dukkhudrayaca vo bhikkhave dhamma desessmi
sukhudrayaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave dukkhudrayo
dhammo? Ptipto -pa- micchdihi. Aya vuccati bhikkhave
dukkhudrayo dhammo.
Katamo ca bhikkhave sukhudrayo dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave sukhudrayo dhammoti. . Dasama.

(19) 4. Ariyamaggavagga

485

11. Vipkasutta
188. Dukkhavipkaca vo bhikkhave dhamma desessmi
sukhavipkaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave dukkhavipko
dhammo? Ptipto -pa- micchdihi. Aya vuccati bhikkhave
dukkhavipko dhammo.
Katamo ca bhikkhave sukhavipko dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave sukhavipko dhammoti. .
Ekdasama.
Sdhuvaggo tatiyo.
_____
(19) 4. Ariyamaggavagga
1. Ariyamaggasutta
189. Ariyamaggaca vo bhikkhave desessmi anariyamaggaca, ta
sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave anariyo maggo? Ptipto -pamicchdihi. Aya vuccati bhikkhave anariyo maggo.
Katamo ca bhikkhave ariyo maggo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave ariyo maggoti. . Pahama.
2. Kahamaggasutta
190. Kahamaggaca vo bhikkhave desessmi sukkamaggaca, ta
sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave kaho maggo? Ptipto -pamicchdihi. Aya vuccati bhikkhave kaho maggo.
Katamo ca bhikkhave sukko maggo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave sukko maggoti. . Dutiya.
3. Saddhammasutta
191. Saddhammaca vo bhikkhave desessmi asaddhammaca, ta
sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave asaddhammo? Ptipto -pamicchdihi. Aya vuccati bhikkhave asaddhammo.

486

Dasakaniptapi

Katamo ca bhikkhave saddhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave saddhammoti. . Tatiya.
4. Sappurisadhammasutta
192. Sappurisadhammaca vo bhikkhave desessmi
asappurisadhammaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave
asappurisadhammo? Ptipto -pa- micchdihi. Aya vuccati bhikkhave
asappurisadhammo.
Katamo ca bhikkhave sappurisadhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave sappurisadhammoti. . Catuttha.
5. Uppdetabbadhammasutta
193. Uppdetabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi na
uppdetabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave na uppdetabbo
dhammo? Ptipto -pa- micchdihi. Aya vuccati bhikkhave na
uppdetabbo dhammo.
Katamo ca bhikkhave uppdetabbo dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave uppdetabbo dhammoti. .
Pacama.
6. sevitabbadhammasutta
194. sevitabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi nsevitabbaca,
ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave nsevitabbo dhammo? Ptipto
-pa- micchdihi. Aya vuccati bhikkhave nsevitabbo dhammo.
Katamo ca bhikkhave sevitabbo dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave sevitabbo dhammoti. . Chaha.
7. Bhvetabbadhammasutta
195. Bhvetabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi na
bhvetabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave na bhvetabbo
dhammo?

(19) 4. Ariyamaggavagga

487

Ptipto -pa- micchdihi. Aya vuccati bhikkhave na bhvetabbo


dhammo.
Katamo ca bhikkhave bhvetabbo dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave bhvetabbo dhammoti. . Sattama.
8. Bahulktabbasutta
196. Bahulktabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi na
bahulktabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave na bahulktabbo
dhammo? Ptipto -pa- micchdihi. Aya vuccati bhikkhave na
bahulktabbo dhammo.
Katamo ca bhikkhave bahulktabbo dhammo? Ptipt verama
-pa- sammdihi. Aya vuccati bhikkhave bahulktabbo dhammoti. .
Ahama.
9. Anussaritabbasutta
197. Anussaritabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi
nnussaritabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave nnussaritabbo
dhammo? Ptipto -pa- micchdihi. Aya vuccati bhikkhave
nnussaritabbo dhammo.
Katamo ca bhikkhave anussaritabbo dhammo? Ptipt verama -pasammdihi. Aya vuccati bhikkhave anussaritabbo dhammoti. .
Navama.
10. Sacchiktabbasutta
198. Sacchiktabbaca vo bhikkhave dhamma desessmi na
sacchiktabbaca, ta sutha -pa-. Katamo ca bhikkhave na sacchiktabbo
dhammo? Ptipto -pa- micchdihi. Aya vuccati bhikkhave na
sacchiktabbo dhammo.

488

Dasakaniptapi

Katamo ca bhikkhave sacchiktabbo dhammo? Ptipt verama


-pa- sammdihi. Aya vuccati bhikkhave sacchiktabbo dhammoti. .
Dasama.
Ariyamaggavaggo catuttho.
_____
(20) 5. Aparapuggalavagga
Nasevitabbdisuttni
199. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato puggalo na sevitabbo.
Katamehi dasahi? Ptipt hoti, adinndy hoti, kmesumicchcr hoti,
musvd hoti, pisuavco hoti, pharusavco hoti, samphappalp hoti,
abhijjhlu hoti, bypannacitto hoti, micchdihiko hoti. Imehi kho
bhikkhave dasahi dhammehi samanngato puggalo na sevitabbo.
Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato puggalo sevitabbo. Katamehi
dasahi? Ptipt paivirato hoti, adinndn paivirato hoti,
kmesumicchcr paivirato hoti, musvd paivirato hoti, pisuya
vcya paivirato hoti, pharusya vcya paivirato hoti, samphappalp
paivirato hoti, anabhijjhlu hoti, abypannacitto hoti, sammdihiko hoti.
Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngato puggalo sevitabbo. (1)
200-209. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato puggalo na
bhajitabbo -pa-. Bhajitabbo. Na payirupsitabbo. Payirupsitabbo. Na pujjo
hoti. Pujjo hoti. Na psaso hoti. Psaso hoti. Agravo hoti. Gravo hoti.
Appatisso hoti. Sappatisso hoti. Na rdhako hoti. rdhako hoti. Na
visujjhati. Visujjhati. Mna ndhibhoti1. Mna adhibhoti. Paya na
vahati. Paya vahati -pa-. (2-11)
______________________________________________________________
1. Nbhibhoti (S) heh 458 pihepi.

(20) 5. Aparapuggalavagga

489

210. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato puggalo bahu


apua pasavati. Bahu pua pasavati. Katamehi dasahi? Ptipt
paivirato hoti, adinndn paivirato hoti, kmesumicchcr paivirato
hoti, musvd paivirato hoti, pisuya vcya paivirato hoti, pharusya
vcya paivirato hoti, samphappalp paivirato hoti, anabhijjhlu hoti,
abypannacitto hoti, sammdihiko hoti. Imehi kho bhikkhave dasahi
dhammehi samanngato puggalo bahu pua pasavatti. (12)
Aparapuggalavaggo pacamo.

Catuttho pasako samatto.

490

Dasakaniptapi
(21) 1. Karajakyavagga
1. Pahamanirayasaggasutta
211. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto

eva niraye. Katamehi dasahi? Idha bhikkhave ekacco ptipt hoti,


luddo lohitapi hatapahate niviho, adaypanno sabbapabh|tesu1.
Adinndy hoti, ya ta parassa paravitt|pakaraa gmagata v
araagata v, ta adinna theyyasa~khta dt hoti.
Kmesu micchcr hoti, y t mturakkhit piturakkhit
mtpiturakkhit bhturakkhit bhaginirakkhit tirakkhit gottarakkhit
dhammarakkhit sasmik saparida antamaso mlguaparikkhittpi,
tathr|psu critta pajjit hoti.
Musvd hoti, sabhaggato v parisaggato v timajjhagato v
p|gamajjhagato v rjakulamajjhagato v abhinto sakkhipuho ehambho
purisa ya jnsi, ta vadehti, so ajna v ha jnmti, jna v ha
na jnmti, apassa v ha passmti, passa v ha na passmti, iti
attahetu v parahetu v misakicikkhahetu v sampajnamus bhsit hoti.
Pisuavco hoti, ito sutv amutra akkht imesa bhedya, amutra v
sutv imesa akkht am|sa bhedya. Iti samaggna v bhett
bhinnna v anuppadt, vaggrmo vaggarato vagganand vaggakarai
vca bhsit hoti.
Pharusavco hoti, y s vc aak kakkas parakauk parbhisajjan
kodhasmant asamdhisavattanik, tathr|pi vca bhsit hoti.
______________________________________________________________
1. Natthettha phabhedo.

(21) 1. Karajakyavagga

491

Samphappalp hoti, aklavd abh|tavd anatthavd adhammavd


avinayavd anidhnavati vca bhsit hoti aklena anapadesa
apariyantavati anatthasahita.
Abhijjhlu hoti, ya ta parassa paravitt|pakaraa, ta abhijjht
hoti aho vata ya parassa, ta mama assti.
Bypannacitto hoti paduhamanasa~kappo ime satt haantu v
bajjhantu v ucchijjantu v vinassantu v m v ahesunti.
Micchdihiko hoti vipartadassano natthi dinna, natthi yiha,
natthi huta, natthi sukatadukkana kammna phala vipko, natthi
aya loko, natthi paro loko, natthi mt, natthi pit, natthi satt opaptik,
natthi loke samaabrhma sammaggat sammpaipann, ye imaca
loka paraca loka saya abhi sacchikatv pavedentti. Imehi kho
bhikkhave dasahi dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva
niraye.
Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva
sagge. Katamehi dasahi? Idha bhikkhave ekacco ptipta pahya
ptipt paivirato hoti, nihitadao nihitasattho lajj daypanno
sabbapabh|tahitnukamp viharati.
Adinndna pahya adinndn paivirato hoti, ya ta parassa
paravitt|pakaraa gmagata v araagata v, na ta adinna
theyyasa~khta dt hoti.
Kmesumicchcra pahya kmesumicchcr paivirato hoti, y t
mturakkhit -pa- antamaso mlguaparikkhittpi, tathr|psu na critta
pajjit hoti.
Musvda pahya musvd paivirato hoti, sabhaggato v
parisaggato v timajjhagato v p|gamajjhagato v rjakulamajjhagato v
abhinto sakkhipuho ehambho purisa ya jnsi ta vadehti. So ajna
v ha na jnmti, jna v ha jnmti, apassa v ha na
passmti, passa v ha passmti, iti attahetu v parahetu v
misakicikkhahetu v na sampajnamus bhsit hoti.

492

Dasakaniptapi
Pisuavca pahya pisuya vcya paivirato hoti, na ito sutv

amutra akkht imesa bhedya, amutra v sutv imesa akkht am|sa


bhedya, iti bhinnna v sandht sahitna v anuppadt, samaggrmo
samaggarato samagganand samaggakarai vca bhsit hoti.
Pharusavca pahya pharusya vcya paivirato hoti, y s vc nel
kaasukh pemany hadaya~gam por bahujanakant bahujanamanp,
tathr|pi vca bhsit hoti.
Samphappalpa pahya samphappalp paivirato hoti, klavd
bh|tavd atthavd dhammavd vinayavd nidhnavati vca bhsit
hoti klena spadesa pariyantavati atthasahita.
Anabhijjhlu hoti, ya ta parassa paravitt|pakaraa, ta
anabhijjht hoti aho vata ya parassa, ta mama assti.
Abypannacitto hoti appaduhamanasa~kappo ime satt aver hontu
abypajj angh, sukh attna pariharant|ti.
Sammdihiko hoti avipartadassano atthi dinna, atthi yiha, atthi
huta, atthi sukaa dukkana kammna phala vipko, atthi aya loko,
atthi paro loko, atthi mt, atthi pit, atthi satt, opaptik, atthi loke
samaabrhma sammaggat sammpaipann, ye imaca loka paraca
loka saya abhi sacchikatv pavedentti. Imehi kho bhikkhave dasahi
dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva saggeti. . Pahama.
2. Dutiyanirayasaggasutta
212. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto
eva niraye. Katamehi dasahi? Idha bhikkhave ekacco ptipt hoti,
luddo lohitapi hatapahate niviho, adaypanno sabbapabh|tesu.
Adinndy hoti. Kmesumicchcr hoti. Musvd hoti. Pisuavco
hoti. Pharusavco hoti. Samphalp hoti.

(21) 1. Karajakyavagga

493

abhijjhlu hoti. Bypannacitto hoti. Micchdihiko hoti vipartadassano


natthi dinna -pa- saya abhi sacchikatv pavedentti. Imehi kho
bhikkhave dasahi dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva
niraye.
Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva
sagge. Katamehi dasahi? Idha bhikkhave ekacco ptipta pahya
ptipt paivirato hoti, nihitadao nihitasattho lajj daypanno
sabbapabh|tahitnukamp viharati.
Adinndna pahya adinndn paivirato hoti. Kmesumicchcra
pahya kmesumicchcr paivirato hoti. Musvda pahya musvd
paivirato hoti. Pisua vca pahya pisuya vcya paivirato hoti.
Pharusa vca pahya pharusya vcya paivirato hoti. Samphappalpa
pahya samphappalp paivirato hoti. Anabhijjhlu hoti. Abypannacitto
hoti. Sammdihiko hoti avipartadassano atthi dinna -pa- ye imaca
loka paraca loka saya abhi sacchikatv pavedentti. Imehi kho
bhikkhave dasahi dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva
saggeti. . Dutiya.
3. Mtugmasutta
213. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato mtugmo yathbhata
nikkhitto eva niraye. Katamehi dasahi? Ptipt hoti -pa-. Adinndy
hoti. Kmesumicchcr hoti. Musvd hoti. Pisuavco hoti. Pharusavco
hoti. Samphappalp hoti. Abhijjhlu hoti. Bypannacitto hoti.
Micchdihiko hoti. Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngato
mtugmo yathbhata nikkhitto eva niraye.
Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato mtugmo yathbhata
nikkhitto eva sagge. Katamehi dasahi? Ptipt paivirato hoti -pa-.
Adinndn paivirato hoti. Kmesumicchcr paivirato hoti. Musvd
paivirato hoti. Pisuya vcya

494

Dasakaniptapi

paivirato hoti. Pharusya vcya paivirato hoti. Samphappalp paivirato


hoti. Anabhijjhlu hoti. Abypannacitto hoti. Sammdihiko hoti. Imehi kho
bhikkhave dasahi dhammehi samanngato mtugmo yathbhata nikkhitto
eva saggeti. . Tatiya.
4. Upsiksutta
214. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngat upsik yathbhata
nikkhitt eva niraye. Katamehi dasahi? Ptiptin hoti -pamicchdihik hoti. Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngat
upsik yathbhata nikkhitt eva niraye.
Dasahi bhikkhave dhammehi samanngat upsik yathbhata
nikkhitt evasagge. Katamehi dasahi? Ptipt paivirat hoti -pasammdihik hoti, imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngat
upsik yathbhata nikkhitt eva sagge. . Catuttha.
5. Visradasutta
215. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngat upsik avisrad
agra ajjhvasati. Katamehi dasahi? Ptiptin hoti, adinndyinhoti,
kmesumicchcrin hoti, musvdin hoti, pisu vc hoti, pharusavc
hoti, samphappalpin hoti, abhijjhlun hoti, bypannacitt hoti,
micchdihik hoti. Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngat
upsik avisrad agra ajjhvasati.
Dasahi bhikkhave dhammehi samanngat upsik visrad agra
ajjhvasati. Katamehi dasahi? Ptipt paivirat hoti, adinndn
paivirat hoti, kmesumicchcr paivirat hoti, musvd paivirat hoti,
pisuya vcya paivirat hoti, pharusya vcya paivirat hoti,
samphappalp paivirat hoti, anabhijjhlun hoti, abypannacitt hoti,
sammdihik hoti. Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngat
upsik visrad agra ajjhvasatti. . Pacama.

(21) 1. Karajakyavagga

495

6. Sasappanyasutta
216. Sasappanyapariyya vo bhikkhave dhammapariyya
desessmi, ta sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti. Eva
bhanteti kho te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca
Katamo ca bhikkhave sasappanyapariyyo dhammapariyyo?
Kammassak bhikkhave satt kammadyd kammayon kammabandh|
kammapaisara, ya kamma karonti kalya v ppaka v, tassa
dyd bhavanti.
Idha bhikkhave ekacco ptipt hoti. Luddo lohitapi hatapahate
niviho, adaypanno sabbapabh|tesu. So sasappati kyena, sasappati
vcya, sasappati manas. Tassa jimha kyakamma hoti, jimha
vackamma, jimha manokamma, jimh gati, jimhupapatti.
Jimhagatikassa kho panha bhikkhave jimhupapattikassa dvinna
gatna aatara gati vadmi, ye v ekantadukkh niray, y v
sasappajtik tiracchnayoni. Katam ca s bhikkhave sasappajtik
tiracchnayoni? Ahi vicchik satapad Nakul bir m|sik ul|k, ye v
panaepi keci tiracchnayonik satt manusse disv sasappanti. Iti kho
bhikkhave bh|t bh|tassa upapatti hoti. Ya karoti tena upapajjati,
upapannamena phass phusanti. Evamaha bhikkhave kammadyd
sattti vadmi.
Idha pana bhikkhave ekacco adinndy hoti -pa-. Kmesumicchcr
hoti. Musvd hoti. Pisuavco hoti. Pharusavco hoti. Samphappalp hoti.
Abhijjhlu hoti. Bypannacitto hoti. Micchdihiko hoti vipartadassano
natthi dinna -pa- saya abhi sacchikatv pavedentti, so sasappati
kyena, sasappati vcya, sasappati manas. Tassa jimha
kyakamma hoti, jimha vackamma, jimha manokamma, jimh
gati, jimhupapatti.
Jimhagatikassa kho panha bhikkhave jimhupapattikassa dvinna
gatna aatara gati vadmi, ye v ekantadukkh niray, y v
sasappajtik tiracchnayoni. Katam ca s bhikkhave sasappajtik

496

Dasakaniptapi

tiracchnayoni? Ahi vicchik satapad Nakul bir m|sik ul|k, ye v


panaepi keci tiracchnayonik satt manusse disv sasappanti. Iti kho
bhikkhave bh|t bh|tassa upapatti hoti. Ya karoti tena upapajjati,
upapannamena phass phusanti. Evamaha bhikkhave kammadyd
sattti vadmi. Kammassak bhikkhave satt kammadyd kammayon
kammabandh| kammapaisara, ya kamma karonti kalya v
ppaka v, tassa dyd bhavanti.
Idha bhikkhave ekacco ptipta pahya ptipt paivirato hoti,
nihitadao nihitasattho lajj daypanno sabbapabh|tahitnukamp
viharati. So na sasappati kyena, na sasappati vcya, na sasappati
manas. Tassa uju kyakamma hoti, uju vackamma, uju manokamma,
uju gati, ujupapatti.
Ujugatikassa kho panha bhikkhave ujupapattikassa dvinna gatna
aatara gati vadmi, ye v ekantasukh sagg, yni v pana tni
ucckulni khattiyamahslakulni v brhmaamahslakulni v
gahapatimahslakulni v ahni mahaddhanni mahbhogni
pah|tajtar|parajatni pah|tavitt|pakarani pah|tadhanadhani. Iti kho
bhikkhave bh|t bh|tassa upapatti hoti, ya karoti tena upapajjati,
upapannamena phass phusanti. Evamaha bhikkhave kammadyd
sattti vadmi.
Idha pana bhikkhave ekacco adinndna pahya adinndn paivirato
hoti -pa-. Kmesumicchcr paivirato hoti. Musvda pahya musvd
paivirato hoti. Pisua vca pahya pisuya vcya paivirato hoti.
Pharusa vca pahya pharusya vcya paivirato hoti. Samphappalpa
pahya samphappalp paivirato hoti. Anabhijjhlu hoti. Abypannacitto
hoti. Sammdihiko hoti avipartadassano atthi dinna -pa- ye imaca
loka paraca loka saya abhi sacchikatv pavedentti. So na
sasappati kyena, na sasappati vcya, na sasappati manas. Tassa uju
kyakamma hoti, uju vackamma, uju manokamma, uju gati,
ujupapatti.

(21) 1. Karajakyavagga

497

Ujugatikassa kho pana aha bhikkhave ujupapattikassa dvinna


gatna aatara gati vadmi, ye v ekantasukh sagg, yni v pana
tni ucckulni khattiyamahslakulni v brhmaamahslakulni v
gahapatimahslakulni v ahni mahaddhanni mahbhogni
pah|tajtar|parajatni pah|tavitt|pakarani pah|tadhanadhani. Iti kho
bhikkhave bh|t bh|tassa upapatti hoti. Ya karoti, tena upapajjati,
upapannamena phass phusanti. Evamaha bhikkhave kammadyd
sattti vadmi.
Kammassak bhikkhave satt kammadyd kammayon kammabandh|
kammapaisara, ya kamma karonti kalya v ppaka v, tassa
dyd bhavanti. Aya kho so bhikkhave sasappanyapariyyo
dhammapariyyoti. . Chaha.
7. Pahamasacetanikasutta
217. Nha bhikkhave sacetanikna kammna katna
upacitna appaisaveditv1 byantbhva vadmi, taca kho diheva
dhamme upapajje v2 apare v pariyye. Na tvevha bhikkhave
sacetanikna kammna katna upacitna appaisaveditv
dukkhassantakiriya vadmi.
Tatra bhikkhave tividh kyakammantasandosabypatti
akusalasacetanik dukkhudray dukkhavipk3 hoti. Catubbidh
vackammantasandosabypatti akusalasacetanik dukkhudray
dukkhavipk hoti. Tividh manokammantasandosabypatti
akusalasacetanik dukkhudray dukkhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave tividh kyakammantasandosabypatti
akusalasacetanik dukkhudray dukkhavipk hoti? Idha bhikkhave ekacco
ptipt hoti, luddo lohitapi hatapahate niviho, adaypanno
sabbapabh|tesu.
______________________________________________________________
1. Appaisaviditv (S, Sy, I)
2. Upapajja v (Ka) A 2. 363 pihepi passitabba, upapajja v (Ma 3. 257)
3. Akusala sacetanika dukkhudraya dukkhavipka (Ka)

498

Dasakaniptapi

Adinndy hoti, ya ta parassa paravitt|pakaraa gmagata v


araagata v, ta adinna theyyasa~khta dt hoti.
Kmesumicchcr hoti, y t mturakkhit -pa- antamaso
mlguaparikkhittpi, tathr|psu critta pajjit hoti. Eva kho
bhikkhave tividh kyakammantasandosabypatti akusalasacetanik
dukkhudray dukkhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave catubbidh vackammantasandosabypatti
akusalasacetanik dukkhudray dukkhavipk hoti? Idha bhikkhave ekacco
musvd hoti, sabhaggato v parisaggato v timajjhagato v
p|gamajjhagato v rjakulamajjhagato v abhinto sakkhipuho ehambho
purisa ya jnsi, ta vadehti, so ajna v ha jnmti, jna v ha
na jnmti, apassa v ha passmti, passa v ha na passmti, iti
attahetu v parahetu v misakicikkhahetu v sampajnamus bhsit hoti.
Pisuavco hoti, ito sutv amutra akkht imesa bhedya, amutra v
sutv imesa akkht am|sa bhedya. Iti samaggna v bhett
bhinnna v anuppadt vaggrmo vaggarato vagganand vaggakarai
vca bhsit hoti.
Pharusavco hoti, y s vc aak kakkas parakauk parbhisajjan
kodhasmant asamdhisavattanik, tathr|pi vca bhsit hoti.
Samphappalp hoti, aklavd abh|tavd anatthavd adhammavd
avinayavd anidhnavati vca bhsit hoti, aklena anapadesa
apariyantavati anatthasahita. Eva kho bhikkhave catubbidh
vackammantasandosabypatti akusalasacetanik dukkhudray
dukkhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave tividh manokammantasandosabypatti
akusalasacetanik dukkhudray dukkhavipk hoti? Idha bhikkhave ekacco
abhijjhlu hoti. Ya ta parassa paravittupakaraa, ta abhijjht hoti
aho vata ya parassa, ta mama assti.

(21) 1. Karajakyavagga

499

Bypannacitto hoti paduhamanasa~kappo ime satt haantu v


bajjhantu v ucchijjantu v vinassantu v m v ahesunti.
Micchdihiko hoti vipartadassano natthi dinna -pa- ye imaca
loka paraca loka saya abhi sacchikatv pavedentti. Eva kho
bhikkhave tividh manokammantasandosabypatti akusalasacetanik
dukkhudray dukkhavipk hoti.
Tividha kyakammantasandosabypatti akusalasacetanikhetu1 v
bhikkhave satt kyassa bhed para mara apya duggati vinipta
niraya upapajjanti. Catubbidhavackammantasandosabypatti
akusalasacetanikhetu v bhikkhave satt kyassa bhed para mara
apya duggati vinipta niraya upapajjanti. Tividhamanokammantasandosabypatti-akusalasacetanikhetu v bhikkhave satt kyassa bhed
para mara apya duggati vinipta niraya upapajjanti.
Seyyathpi bhikkhave apaako mai uddhakhitto yena yeneva
patihti, suppatihitayeva patihti. Evameva kho bhikkhave
tividhakyakammantasandosabypatti akusalasacetanikhetu v satt
kyassa bhed para mara apya duggati vinipta niraya
upapajjanti. Catubbidhavackammantasandosabypattiakusalasacetanikhetu v satt kyassa bhed para mara apya
duggati vinipta niraya upapajjanti. Tividhamanokammantasandosabypatti akusalasacetanikhetu v satt kyassa bhed para
mara apya duggati vinipta niraya upapajjantti.
Nha bhikkhave sacetanikna kammna katna upacitna
appaisaveditv byantbhva vadmi, taca kho diheva dhamme
upapajje v apare v pariyye. Na tvevha bhikkhave sacetanikna
kammna katna upacitna appaisaveditv dukkhassantakiriya
vadmi.
Tatra bhikkhave tividh kyakammantasampatti kusalasacetanik
sukhudray sukhavipk hoti. Catubbidh vackammantasampatti
kusalasacetanik sukhudray sukhavipk hoti. Tividh
manokammantasampatti kusalasacetanik sukhudray sukhavipk hoti.
______________________________________________________________
1. ...sacetanikahetu (Ka)

500

Dasakaniptapi

Kathaca bhikkhave tividh kyakammantasampatti kusalasacetanik


sukhudray sukhavipk hoti? Idha bhikkhave ekacco ptipt paivirato
hoti. Nihitadao nihitasattho lajj daypanno sabbapabh|tahitnukamp
viharati -pa-.
Adinndn paivirato hoti. Ya ta parassa paravitt|pakaraa
gmagata v araagata v, na ta adinna theyyasa~khta dt
hoti.
Kmesumicchcra pahya kmesumicchcr paivirato hoti. Y t
mturakkhit -pa- antamaso mlguaparikkhittpi, tathr|psu na critta
pajjit hoti. Eva kho bhikkhave tividh kyakammantasampatti
kusalasacetanik sukhudray sukhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave catubbidh vackammantasampatti
kusalasacetanik sukhudray sukhavipk hoti? Idha bhikkhave ekacco
musvda pahya musvd paivirato hoti. Sabhaggato v parisaggato v
timajjhagato v p|gamajjhagato v rjakulamajjhagato v abhinto
sakkhipuho ehambho purisa ya jnsi, ta vadehti. So ajna v ha
na jnmti, jna v ha jnmti, apassa v ha na passmti,
passa v ha passmti, iti attahetu v parahetu v misakicikkhahetu
v na sampajnamus bhsit hoti.
Pisua vca pahya pisuya vcya paivirato hoti, na ito sutv
amutra akkht imesa bhedya, amutra v sutv na imesa akkht
am|sa bhedya. Iti bhinnna v sandht sahitna v anuppadt,
samaggrmo samaggarato samagganandi samaggakarai vca bhsit
hoti.
Pharusa vca pahya pharusya vcya paivirato hoti. Y s vc
nel kaasukh pemany hadaya~gam por bahujanakant
bahujanamanp, tathr|pi vca bhsit hoti.
Samphappalpa pahya samphappalp paivirato hoti. Klavd
bh|tavd atthavd dhammavd vinayavd nidhnavati vca bhsit
hoti.

(21) 1. Karajakyavagga

501

Klena spadesa pariyantavati atthasahita. Eva kho bhikkhave


catubbidh vackammantasampatti kusalasacetanik sukhudray
sukhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave tividh manokammantasampatti kusalasacetanik
sukhudray sukhavipk hoti? Idha bhikkhave ekacco anabhijjhlu hoti.
Ya ta parassa paravitt|pakaraa, ta anabhijjht hoti aho vata ya
parassa, ta mamasti.
Abypannacitto hoti appaduhamanasa~kappo ime satt aver hontu
abypajjh angh, sukh attna pariharant|ti.
Sammdihiko hoti avipartadassano atthi dinna, atthi yiha -paye imaca loka paraca loka saya abhi sacchikatv pavedentti.
Eva kho bhikkhave tividh manokammantasampatti kusalasacetanik
sukhudray sukhavipk hoti.
Tividhakyakammantasampattikusalasacetanikhetu v bhikkhave satt
kyassa bhed para mara sugati sagga loka upapajjanti,
catubbidhavackammantasampattikusalasacetanikhetu v bhikkhave satt
kyassa bhed para mara sugati sagga loka upapajjanti,
tividhamanokammantasampattikusalasacetanikhetu v bhikkhave satt
kyassa bhed para mara sugati sagga loka upapajjanti.
Seyyathpi bhikkhave apaako mai uddhakhitto yena yenava
patihti, suppatihitayeva patihti. Evameva kho bhikkhave
tividhakyakammantasampattikusalasacetanikhetu v satt kyassa bhed
para mara sugati sagga loka upapajjanti,
catubbidhavackammantasampattikusalasacetanikhetu v satt kyassa
bhed para mara sugati sagga loka upapajjanti,
tividhamanokammantasampattikusalasacetanikhetu v satt kyassa bhed
para mara sugati sagga loka upapajjanti. Nha bhikkhave
sacetanikna kammna katna upacitna appaisaveditv
byantbhva vadmi, taca kho diheva dhamme upapajje v apare v
pariyye. Na tvevha bhikkhave sacetanikna kammna katna
upacitna appaisaveditv dukkhassantakiriya vadmti. . Sattama.1
______________________________________________________________
1. Ahakathya pana ahamasuttampi ettheva pariypanna viya savaan dissati.

502

Dasakaniptapi
8. Dutiyasacetanikasutta

218. Nha bhikkhave sacetanikna kammna katna


upacitna appaisaveditv byantbhva vadmi, taca kho diheva
dhamme upapajje v apare v pariyye. Na tvevha bhikkhave
sacetanikna kammna katna upacitna appaisaveditv
dukkhassantakiriya vadmi.
Tatra bhikkhave tividh kyakammantasandosabypatti
akusalasacetanik dukkhudray dukkhavipk hoti, catubbidh
vackammantasandosabypatti akusalasacetanik dukkhudray
dukkhavipk hoti, tividh manokammantasandosabypatti
akusalasacetanik dukkhudray dukkhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave tividh kyakammantasandosabypatti
akusalasacetanik dukkhudray dukkhavipk hoti -pa-. Eva kho
bhikkhave tividh kyakammantasandosabypatti akusalasacetanik
dukkhudray dukkhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave catubbidh vackammantasandosabypatti
akusalasacetanik dukkhudray dukkhavipk hoti -pa-. Eva kho
bhikkhave catubbidh vackammantasandosabypatti akusalasacetanik
dukkhudray dukkhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave tividh manokammantasandosabypatti
akusalasacetanik dukkhudray dukkhavipk hoti -pa-. Eva kho
bhikkhave tividh manokammantasandosabypatti akusalasacetanik
dukkhudray dukkhavipk hoti.
Tividha kyakammanta sandosa bypatti akusala sacetanikhetu v
bhikkhave satt kyassa bhed para mara apya duggati vinipta
niraya upapajjanti, catubbidhavackammanta -pa-. Tividhamanokammantasandosabypatti-akusalasacetanikhetu v bhikkhave satt kyassa bhed
para mara apya duggati vinipta niraya upapajjanti.
Nha bhikkhave sacetanikna kammna katna upacitna
appaisaveditv byantbhva vadmi, taca kho diheva dhamme
upapajje v apare v

(21) 1. Karajakyavagga

503

pariyye. Na tvevha bhikkhave sacetanikna kammna katna


upacitna appaisaveditv dukkhassantakiriya vadmi.
Tatra kho bhikkhave tividh kyakammantasampatti kusalasacetanik
sukhudray sukhavipk hoti, catubbidh vackammantasampatti
kusalasacetanik sukhudray sukhavipk hoti, tividh
manokammantasampatti kusalasacetanik sukhudray sukhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave tividh kyakammantasampatti kusalasacetanik
sukhudray sukhavipk hoti -pa-. Eva kho bhikkhave tividh
kyakammantasampatti kusalasacetanik sukhudray sukhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave catubbidh vackammantasampatti
kusalasacetanik sukhudray sukhavipk hoti -pa-. Eva kho bhikkhave
catubbidh vackammantasampatti kusalasacetanik sukhudray
sukhavipk hoti.
Kathaca bhikkhave tividh manokammantasampatti kusalasacetanik
sukhudray sukhavipk hoti -pa-. Eva kho bhikkhave tividh
manokammantasampatti kusalasacetanik sukhudray sukhavipk hoti.
Tividhakyakammantasampattikusalasacetanikhetu v bhikkhave satt
kyassa bhed para mara sugati sagga loka upapajjanti,
catubbidhavackammantasampatti -pa-.
Tividhamanokammantasampattikusalasacetanikhetu v bhikkhave satt
kyassa bhed para mara sugati sagga loka upapajjanti -pa-.1 .
Ahama.
9. Karajakyasutta
219. Nha bhikkhave sacetanikna kammna katna
upacitna appaisaveditv byantbhva vadmi, taca kho diheva
dhamme upapajje v apare v pariyye. Na tvevha bhikkhave
sacetanikna kammna katna upacitna appaisaveditv
dukkhassantakiriya vadmi.
Sa kho so bhikkhave ariyasvako eva vigatbhijjho vigatabypdo
asamm|ho sampajno paissato mettsahagatena
______________________________________________________________
1. Upapajjanti. (Sy, Ka) Tath sati nha bhikkhave sacetanikna miccdin
vuccamnavacanena saha ekasuttanti gahetabba. Peyylena pana purimasutte viya
nigamana dassita.

504

Dasakaniptapi

cetas eka disa pharitv viharati. Tath dutiya. Tath tatiya. Tath
catuttha1. Iti uddhamadho tiriya sabbadhi sabbattatya sabbvanta
loka mettsahagatena cetas vipulena mahaggatena appamena averena
abypajjena pharitv viharati.
So eva pajnti pubbe kho me ida citta paritta ahosi abhvita,
etarahi pana me ida citta appama subhvita. Ya kho pana kici
pamakata kamma, na ta tatrvasissati, na ta tatrvatihatti.
Ta ki maatha bhikkhave, daharatagge ce so aya2 kumro
metta cetovimutti bhveyya, api nu kho3 ppakamma kareyyti. No
heta bhante.
Akaronta kho pana ppakamma api nu kho dukkha phuseyyti.
No heta bhante, akaronta hi bhante ppakamma kuto dukkha
phusissatti.
Bhvetabb kho panya bhikkhave mett cetovimutti itthiy v
purisena v. Itthiy v bhikkhave purisassa v nya kyo dya gamanyo,
cittantaro aya bhikkhave macco. So eva pajnti ya kho me ida
kici pubbe imin karajakyena ppakamma kata, sabba ta idha
vedanya, na ta anuga bhavissatti. Eva bhvit kho bhikkhave
mett cetovimutti angmitya savattati idhapaassa bhikkhuno uttari4
vimutti appaivijjhato.
Karusahagatena cetas. Muditsahagatena cetas. Upekkhsahagatena
cetas eka disa pharitv viharati. Tath dutiya. Tath tatiya. Tath
catuttha. Iti uddhamadho tiriya sabbadhi sabbattatya sabbvanta
loka upekkhsahagatena cetas vipulena mahaggatena appamena
averena abypajjena pharitv viharati.
So eva pajnti pubbe kho me ida citta paritta ahosi abhvita,
etarahi pana me ida citta appama subhvita. Ya kho pana kici
pamakata kamma, na ta tatrvasissati, na ta tatrvatihatti.
______________________________________________________________
1. Catutthi (?)

2. Ce aya (Sy)

3. Api nu so (?)

4. Uttari (S, Sy, I)

(21) 1. Karajakyavagga

505

Ta ki maatha bhikkhave, daharatagge ce so aya kumro


upekkha cetovimutti bhveyya, api nu kho ppakamma kareyyti. No
heta bhante.
Akaronta kho pana ppakamma api nu kho dukkha phuseyyti.
No heta bhante, akaronta hi bhante ppakamma kuto dukkha
phusissatti.
Bhvetabb kho panya bhikkhave upekkh cetovimutti ittiy v
purisena v. Itthiy v bhikkhave purisassa v nya kyo dya gamanyo,
cittantaro aya bhikkhave macco. So eva pajnti ya kho me ida
kici pubbe imin karajakyena ppakamma kata, sabba ta idha
vedanya, na ta anuga bhavissatti. Eva bhvit kho bhikkhave
upekkh cetovimutti angmitya savattati idhapaassa bhikkhuno uttari
vimutti appaivijjhatoti. . Navama.
10. Adhammacariysutta
220. * Atha kho aataro brhmao yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavat saddhi sammodi, sammodanya katha
sraya vtisretv ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho so
brhmao Bhagavanta etadavoca ko nu kho bho Gotama hetu ko
paccayo, yenamidhekacce satt kyassa bhed para mara apya
duggati vinipta niraya upapajjantti. Adhammacariyvisamacariyhetu kho brhmaa evamidhekacce satt kyassa bhed para mara
apya duggati vinipta niraya upapajjantti.
Ko pana bho Gotama hetu ko paccayo, yenamidhekacce satt kyassa
bhed para mara sugati sagga loka upapajjantti. Dhammacariysamacariyhetu kho brhmaa evamidhekacce satt kyassa bhed para
mara sugati sagga loka upapajjantti.
Na kho aha imassa bhoto Gotamassa sakhittena bhsitassa
vitthrena attha jnmi, sdhu me bhava Gotamo tath dhamma
desetu, yathha imassa bhoto Gotamassa sakhittena bhsitassa vitthrena
attha jneyyanti. Tena hi brhmaa suhi sdhuka manasi
______________________________________________________________
* A 1. 57 pihepi.

506

Dasakaniptapi

karohi, bhsissmti. Eva bhoti kho so brhmao Bhagavato paccassosi.


Bhagav etadavoca
Tividh kho brhmaa kyena adhammacariyvisamacariy hoti,
catubbidh vcya adhammacariyvisamacariy hoti, tividh manas
adhammacariy visamacariy hoti.
Kathaca brhmaa tividh kyena adhammacariyvisamacariy hoti
-pa-. Eva brhmaa tividh kyena adhammacariy visamacariy hoti.
Kathaca brhmaa catubbidh vcya adhammacariyvisamacariy
hoti -pa-. Eva kho brhmaa catubbidh vcya adhammacariy
visamacariy hoti.
Kathaca brhmaa tividh manas adhammacariyvisamacariy hoti
-pa-. Eva kho brhmaa tividh manas adhammacariyvisamacariy hoti.
Eva adhammacariyvisamacariyhetu kho brhmaa evamidhekacce satt
kyassa bhed para mara apya duggati vinipta niraya
upapajjanti.
Tividh brhmaa kyena dhammacariysamacariy hoti, catubbidh
vcya dhammacariysamacariy hoti, tividh manas
dhammacariysamacariy hoti.
Kathaca brhmaa tividh kyena dhammacariysamacariy hoti -pa-.
Eva kho brhmaa tividh kyena dhammacariysamacariy hoti.
Kathaca brhmaa catubbidh vcya dhammacariysamacariy hoti
-pa-. Eva kho brhmaa catubbidh vcya dhammacariysamacariy hoti.
Kathaca brhmaa tividh manas dhammacariysamacariy hoti -pa-.
Eva kho brhmaa tividh manas dhammacariysamacariy hoti. Eva
dhammacariysamacariyhetu kho brhmaa evamidhekacce satt kyassa
bhed para mara sugati sagga loka upapajjantti.
Abhikkanta bho Gotama, abhikkanta bho Gotama -pa- upsaka
ma bhava Gotamo dhretu ajjatagge pupeta saraa gatanti. .
Dasama.
Karajakyavaggo pahamo.

(22) 2. Smaavagga

507

(22) 2. Smaavagga
221. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto
eva niraye. Katamehi dasahi? Ptipt hoti, adinndy hoti,
kmesumicchcr hoti, musvd hoti, pisuavco hoti, pharusavco hoti,
samphappalp hoti, abhijjhlu hoti, bypannacitto hoti, micchdihiko hoti.
Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto
eva niraye.
Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva
sagge. Katamehi dasahi? Ptipt paivirato hoti, adinndn paivirato
hoti, kmesumicchcr paivirato hoti, musvd paivirato hoti, pisuya
vcya paivirato hoti, pharusya vcya paivirato hoti, samphappalp
paivirato hoti, anabhijjhlu hoti, abypannacitto hoti, sammdihiko hoti.
Imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto
eva saggeti. (1)
222. Vsatiy bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto
eva niraye. Katamehi vsatiy? Attan ca ptipt hoti, paraca
ptipte samdapeti. Attan ca adinndy hoti, paraca adinndne
samdapeti. Attan ca kmesumicchcr hoti, paraca kmesumicchcre
samdapeti. Attan ca musvd hoti, paraca musvde samdapeti. Attan
ca pisuavco hoti, paraca pisuya vcya samdapeti. Attan ca
pharusavco hoti, paraca pharusya vcya samdapeti. Attan ca
samphappalp hoti, paraca samphappalpe samdapeti. Attan ca
abhijjhlu hoti, paraca abhijjhya samdapeti. Attan ca bypannacitto hoti,
paraca bypde samdapeti. Attan ca micchdihiko hoti, paraca
micchdihiy samdapeti. Imehi kho bhikkhave vsatiy dhammehi
samanngato yathbhata nikkhitto eva niraye.
Vsatiy bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto
eva sagge. Katamehi vsatiy? Attan ca ptipt paivirato

508

Dasakaniptapi

hoti, paraca ptipt veramaiy samdapeti. Attan ca adinndn


paivirato hoti. paraca adinndn veramaiy samdapeti. Attan ca
kmesumicchcr paivirato hoti, paraca kmesumicchcr veramaiy
samdapeti. Attan ca musvd paivirato hoti, paraca musvd
veramaiy samdapeti. Attan ca pisuya vcya paivirato hoti, paraca
pisuya vcya veramaiy samdapeti. Attan ca pharusya vcya
paivirato hoti, paraca pharusya vcya veramaiy samdapeti. Attan ca
samphappalp paivirato hoti, paraca samphappalp veramaiy
samdapeti. Attan ca anabhijjhlu hoti, paraca anabhijjhya samdapeti.
Attan ca abypannacitto hoti, paraca abypde samdapeti. Attan ca
sammdihiko hoti, paraca samdihiy samdapeti. Imehi kho bhikkhave
vsatiy dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva saggeti. (2)
223. Tisya bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto
eva niraye. Katamehi tisya? Attan ca ptipt hoti, paraca
ptipte samdapeti, ptipte ca samanuo hoti. Attan ca adinndy
hoti, paraca adinndne samdapeti, adinndne ca samanuo hoti. Attan
ca kmesumicchcr hoti, paraca kmesumicchcre samdapeti,
kmesumicchcre ca samanuo hoti. Attan ca musvd hoti, paraca
musvde samdapeti, musvde ca samanuo hoti. Attan ca pisuavco
hoti, paraca pisuya vcya samdapeti, pisuya vcya ca samanuo
hoti. Attan ca pharusavco hoti, paraca pharusya vcya samdapeti,
pharusya vcya ca samanuo hoti. Attan ca samphappalp hoti,
paraca samphappalpe samdapeti, samphappalpe ca samanuo hoti.
Attan ca abhijjhlu hoti, paraca abhijjhya samdapeti, abhijjhya ca
samanuo hoti. Attan ca bypannacitto hoti, paraca bypde samdapeti,
bypde ca samanuo hoti. Attan ca micchdihiko hoti, paraca
micchdihiy samdapeti, micchdihiy ca samanuo hoti. Imehi

(22) 2. Smaavagga

509

kho bhikkhave tisya dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva


niraye.
Tisya bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto
eva sagge. Katamehi tisya? Attan ca ptipt paivirato hoti,
paraca ptipt veramaiy samdapeti, ptipt veramaiy ca
samanuo hoti. Attan ca adinndn paivirato hoti, paraca adinndn
veramaiy samdapeti, adinndn veramaiy ca samanuo hoti. Attan
ca kmesumicchcr paivirato hoti, paraca kmesumicchcr
veramaiy samdapeti, kmesumicchcr veramaiy ca samanuo hoti.
Attan ca musvd paivirato hoti, paraca musvd veramaiy
samdapeti, musvd veramaiy ca samanuo hoti. Attan ca pisuya
vcya paivirato hoti, paraca pisuya vcya veramaiy samdapeti,
pisuya vcya veramaiy ca samanuo hoti. Attan ca pharusya
vcya paivirato hoti, paraca pharusya vcya veramaiy samdapeti,
pharusya vcya veramaiy ca samanuo hoti. Attan ca samphappalp
paivirato hoti, paraca samphappalp veramaiy samdapeti,
samphappalp veramaiy ca samanuo hoti. Attan ca anabhijjhlu hoti,
paraca anabhijjhya samdapeti, anabhijjhya ca samanuo hoti, attan ca
abypannacitto hoti, paraca abypde samdapeti, abypde ca samanuo
hoti. Attan ca sammdihiko hoti, paraca sammdihiy samdapeti,
sammdihiy ca samanuo hoti. Imehi kho bhikkhave tisya dhammehi
samanngato yathbhata nikkhitto eva saggeti. (3)
224. Cattrsya bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata
nikkhitto eva niraye. Katamehi cattrsya? Attan ca ptipt hoti,
paraca ptipte samdapeti, ptipte ca samanuo hoti, ptiptassa
ca vaa bhsati. Attan ca adinndy hoti, paraca adinndne
samdapeti, adinndne ca samanuo hoti, adinndnassa ca vaa
bhsati. Attan ca kmesumicchcr

510

Dasakaniptapi

hoti, paraca kmesumicchcre samdapeti, kmesumicchcre ca


samanuo hoti, kmesumicchcrassa ca vaa bhsati. Attan ca
musvd hoti, paraca musvde samdapeti, musvde ca samanuo hoti,
musvdassa ca vaa bhsati. Attan ca pisuavco hoti, paraca
pisuya vcya samdapeti, pisuya vcya ca samanuo hoti, pisuya
vcya ca vaa bhsati. Attan ca pharusavco hoti, paraca pharusya
vcya samdapeti, pharusya vcya ca samanuo hoti, pharusya vcya
ca vaa bhsati. Attan ca samphappalp hoti, paraca samphappalpe
samdapeti, samphappalpe ca samanuo hoti, samphappalpya ca
vaa bhsati. Attan ca abhijjhlu hoti, paraca abhijjhya samdapeti,
abhijjhya ca samanuo hoti, abhijjhya ca vaa bhsati. Attan ca
bypannacitto hoti, paraca bypde samdapeti, bypde ca samanuo
hoti, bypdassa ca vaa bhsati. Attan ca micchdihiko hoti, paraca
micchdihiy samdapeti, micchdihiy ca samanuo hoti,
micchdihiy ca vaa bhsati. Imehi kho bhikkhave cattrsya
dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva niraye.
Cattrsya bhikkhave dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto
eva sagge. Katamehi cattrsya? Attan ca ptipt paivirato hoti,
paraca ptipt veramaiy samdapeti, ptipt veramaiy ca
samanuo hoti, ptipt veramaiy ca vaa bhsati. Attan ca
adinndn paivirato hoti, paraca adinndn veramaiy samdapeti,
adinndn veramaiy ca samanuo hoti, adinndn veramaiy ca
vaa bhsati. Attan ca kmesumicchcr paivirato hoti, paraca
kmesumicchcr veramaiy samdapeti, kmesumicchcr veramaiy
ca samanuo hoti, kmesumicchcr veramaiy ca vaa bhsati.
Attan ca musvd paivirato hoti, paraca musvd veramaiy
samdapeti, musvd veramaiy ca samanuo hoti, musvd
veramaiy ca vaa bhsati. Attan ca pisuya vcya paivirato hoti,
paraca pisuya vcya

(22) 2. Smaavagga

511

veramaiy samdapeti, pisuya vcya veramaiy ca samanuo hoti,


pisuya vcya veramaiy ca vaa bhsati. Attan ca pharusya
vcya paivirato hoti, paraca pharusya vcya veramaiy ca samdapeti,
pharusya vcya veramaiy ca samanuo hoti, pharusya vcya
veramaiy ca vaa bhsati. Attanca samphappalp paivirato hoti,
paraca samphappalp veramaiy samdapeti, samphappalp veramaiy
ca samanuo hoti, samphappalp veramaiy ca vaa bhsati. Attan
ca anabhijjhlu hoti, paraca anabhijjhya samdapeti, anabhijjhya ca
samanuo hoti, anabhijjhya ca vaa bhsati. Attan ca abypannacitto
hoti, paraca abypde samdapeti, abypde ca samanuo hoti,
abypdassa ca vaa bhsati. Attan ca sammdihiko hoti, paraca
sammdihiy samdapeti, sammdihiy ca samanuo hoti,
sammdihiy ca vaa bhsati. Imehi kho bhikkhave cattrsya
dhammehi samanngato yathbhata nikkhitto eva saggeti. (4)
225-228. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato khata upahata
attna pariharati -pa-. Akkhata anupahata attna pariharati -pa-.
Vsatiy bhikkhave -pa-. Tisya bhikkhave -pa-. Cattrsya bhikkhave
dhammehi samanngato khata upahata attna pariharati -pa-. (5-8)
229-232. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato idhekacco kyassa
bhed para mara apya duggati vinipta niraya upapajjati -paidhekacco kyassa bhed para mara sugati sagga loka upapajjati.
Vsatiy bhikkhave -pa-. Tisya bhikkhave -pa-. Cattrsya bhikkhave
dhammehi samanngato idhekacco kyassa bhed para mara apya
duggati vinipta niraya upapajjati -pa- idhekacco kyassa bhed para
mara sugati sagga loka upapajjati. (9-12)
233-236. Dasahi bhikkhave dhammehi samanngato blo veditabbo
-pa-. Paito veditabbo -pa-. Vsatiy bhikkhave -pa-. Tisya bhikkhave
-pa-. Cattrsya bhikkhave dhammehi samanngato blo

512

Dasakaniptapi

veditabbo -pa-. Paito veditabbo -pa-. Imehi kho bhikkhave cattrsya


dhammehi samanngato paito veditabboti. (13-16)
Smaavaggo dutiyo.
_____
23. Rgapeyyla
237. Rgassa bhikkhave abhiya dasa dhamm bhvetabb. Katame
dasa? Asubhasa maraasa hre paik|lasa sabbaloke
anabhiratasa aniccasa anicce dukkhasa dukkhe anattasa
pahnasa virgasa nirodhasa. Rgassa bhikkhave abhiya ime
dasa dhamm bhvetabbti. (1)
238. Rgassa bhikkhave abhiya dasa dhamm bhvetabb. Katame
dasa? Aniccasa anattasa hre paik|lasa sabbaloke
anabhiratasa ahikasa puavakasa1 vinlakasa vipubbakasa
vicchiddakasa uddhumtakasa. Rgassa bhikkhave abhiya ime
dasa dhamm bhvetabbti. (2)
239. Rgassa bhikkhave abhiya dasa dhamm bhvetabb. Katame
dasa? Sammdihi sammsa~kappo sammvc sammkammanto
samm-jvo sammvymo sammsati sammsamdhi samma
sammvimutti. Rgassa bhikkhave abhiya ime dasa dhamm
bhvetabbti. (3)
240-266. Rgassa bhikkhave pariya -pa-. Parikkhayya. Pahnya.
Khayya. Vayya. Virgya. Nirodhya. ( )2 Cgya. Painissaggya -pa-.
Ime dasa dhamm bhvetabb. (4-30)
______________________________________________________________
1. Pulavakasa (S) puuvakasa (Ka)
2. (Upasamya) (S, Sy, I) aesa pana niptna pariyosne ida pada na dissati.

23. Rgapeyyla

513

267-746. Dosassa -pa-. Mohassa. Kodhassa. Upanhassa. Makkhassa.


Pasassa. Issya. Macchariyassa. Myya. Sheyyassa. Thambhassa.
Srambhassa. Mnassa. Atimnassa. Madassa. Pamdassa pariya -paparikkhayya. Pahnya. Khayya. Vayya. Virgya. Nirodhya. ( )1
Cgya. Painissaggya -pa-. Ime dasa dhamm bhvetabbti. (31-510)
Rgapeyyla nihita.

Dasakaniptapi nihit.

______________________________________________________________
1. (Upasamya) (S, Sy, I) aesa pana niptna pariyosne ida pada na dissati.

A~guttaranikya

Ekdasakaniptapi
_____
Namo tassa Bhagavato Arahato Sammsambuddhassa.
1. Nissayavagga
1. Kimatthiyasutta
1. Eva me sutaeka samaya Bhagav Svatthiya viharati
Jetavane Anthapiikassa rme. Atha kho yasm nando yena Bhagav
tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinno kho yasm nando Bhagavanta etadavoca
kimatthiyni bhante kusalni slni kimnisasnti. Avippaisratthni
kho nanda kusalni slni avippaisrnisasnti.
Avippaisro pana bhante kimatthiyo kimnisaso. Avippaisro kho
nanda pmojjattho pmojjnisaso.
Pmojja pana bhante kimatthiya kimnisasa. Pmojja kho
nanda ptattha ptnisasa.
Pti pana bhante kimatthiy kimnisas. Pti kho nanda
passaddhatth passaddhnisas.
Passaddhi pana bhante kimatthiy kimnisas. Passaddhi kho nanda
sukhatth sukhnisas.
Sukha pana bhante kimatthiya kimnisasa. Sukha kho nanda
samdhattha samdhnisasa.
______________________________________________________________
* Heh 257 pihepi.

516

Ekdasakaniptapi

Samdhi pana bhante kimatthiyo kimnisaso. Samdhi kho nanda


yathbh|taadassanattho yathbh|taadassannisaso.
Yathbh|taadassana pana bhante kimatthiya kimnisasa.
Yathbh|taadassana kho nanda nibbidattha nibbidnisasa.
Nibbid pana bhante kimatthiy kimnisas. Nibbid kho nanda
virgatth virgnisas.
Virgo pana bhante kimatthiyo kimnisaso. Virgo kho nanda
vimuttiadassanattho vimuttiadassannisaso.
Iti kho nanda kusalni slni avippaisratthni avippaisrnisasni.
Avippaisro pmojjattho pmojjnisaso. Pmojja ptattha
ptnisasa. Pti passaddhatth passaddhnisas. Passaddhi sukhatth
sukhnisas. Sukha samdhattha samdhnisasa. Samdhi
yathbh|taadassanattho yathbh|taadassannisaso.
Yathbh|taadassana nibbidattha nibbidnisasa. Nibbid
virgatth virgnisas. Virgo vimuttiadassanattho
vimuttiadassannisaso. Iti kho nanda kusalni slni anupubbena
aggya parentti. . Pahama.
2. Cetankarayasutta
2. * Slavato bhikkhave slasampannassa na cetanya karaya
avippaisro me uppajjat|ti. Dhammat es bhikkhave ya slavato
slasampannassa avippaisro uppajjati.
Avippaisrassa bhikkhave na cetanya karaya pmojja me
uppajjat|ti. Dhammat es bhikkhave ya avippaisrissa pmojja
uppajjati.
Pamuditassa bhikkhave na cetanya karaya pti me uppajjat|ti.
Dhammat es bhikkhave ya pamuditassa pti uppajjati.
Ptimanassa bhikkhave na cetanya karaya kyo me
passambhat|ti. Dhammat es bhikkhave ya ptimanassa kyo
passambhati.
______________________________________________________________
* Heh 258 pihepi.

1. Nissayavagga

517

Passaddhakyassa bhikkhave na cetanya karaya sukha


vediymti. Dhammat es bhikkhave ya passaddhakyo sukha
vediyati.
Sukhino bhikkhave na cetanya karaya citta me samdhiyat|ti.
Dhammat es bhikkhave ya sukhino citta samdhiyati.
Samhitassa bhikkhave na cetanya karaya yathbh|ta jnmi
passmti. Dhammat es bhikkhave ya samhito yathbh|ta jnti
passati.
Yathbh|ta bhikkhave jnato passato na cetanya karaya
nibbindmti. Dhammat es bhikkhave ya yathbh|ta jna passa
nibbindati.
Nibbinnassa bhikkhave na cetanya karaya virajjmti. Dhammat
es bhikkhave ya nibbinno virajjati.
Virattassa bhikkhave na cetanya karaya vimuttiadassana
sacchikaromti. Dhammat es bhikkhave ya viratto
vimuttiadassana sacchikaroti.
Iti kho bhikkhave virgo vimuttiadassanattho
vimuttiadassannisaso, nibbid virgatth virgnisas,
yathbh|taadassana nibbidattha nibbidnisasa, samdhi
yathbh|taadassanattho yathbh|taadassannisaso, sukha
samdhattha samdhnisasa, passaddhi sukhatth sukhnisas, pti
passaddhatth passaddhnisas, pmojja ptattha ptnisasa,
avippaisro pmojjattho pmojjnisaso, kusalni slni avippaisratthni
avippaisrnisasni. Iti kho bhikkhave dhamm dhamme abhisandenti,
dhamm dhamme parip|renti apr pra gamanyti. . Dutiya.
3. Pahama-upanissutta
3. * Dusslassa bhikkhave slavipannassa hat|paniso hoti avippaisro,
avippaisre asati avippaisravipannassa hat|panisa hoti pmojja,
pmojje asati pmojjavipannassa hat|panis hoti pti, ptiy asati
ptivipannassa hat|panis hoti passaddhi, passaddhiy
______________________________________________________________
* A 2. 16, heh 259 pihesupi.

518

Ekdasakaniptapi

asati passaddhivipannassa hat|panisa hoti sukha, sukhe asati


sukhavipannassa hat|paniso hoti sammsamdhi, sammsamdhimhi asati
sammsamdhivipannassa hat|panisa hoti yathbh|taadassana,
yathbh|taadassane asati yathbh|taadassanavipannassa hat|panis
hoti nibbid, nibbidya asati nibbidvipannassa hat|paniso hoti virgo,
virge asati virgavipannassa hat|panisa hoti vimuttiadassana.
Seyyathpi bhikkhave rukkho skhpalsavipanno tassa papaikpi na
prip|ri gacchati, tacopi. Pheggupi. Sropi na prip|ri gacchati.
Evameva kho bhikkhave dusslassa slavipannassa hat|paniso hoti
avippaisro, avippaisre asati avippaisravipannassa hat|panisa hoti
pmojja -pa- vimuttiadassana.
Slavato bhikkhave slasampannassa upanisasampanno hoti avippaisro,
avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti
pmojja, pmojje sati pmojjasampannassa upanisasampann hoti pti,
ptiy sati ptisampannassa upanisasampann hoti passaddhi, passaddhiy
sati passaddhisampannassa upanisasampanna hoti sukha, sukhe sati
sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammsamdhi,
sammsamdhimhi sati sammsamdhisampannassa upanisasampanna hoti
yathbh|taadassana, yathbh|taadassane sati
yathbh|taadassanasampannassa upanisasampann hoti nibbid,
nibbidya sati nibbidsampannassa upanisasampanno hoti virgo, virge sati
virgasampannassa upanisasampanna hoti vimuttiadassana.
Seyyathpi bhikkhave rukkho skhpalsasampanno tassa papaikpi
prip|ri gacchati, tacopi. Pheggupi. Sropi prip|ri gacchati. Evameva
kho bhikkhave slavato slasampannassa upanisasampanno hoti avippaisro,
avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti -pavimuttiadassananti. . Tatiya.

1. Nissayavagga

519

4. Dutiya-upanissutta
4. * Tatra kho yasm Sriputto bhikkh| mantesi vuso
bhikkhaveti1. vusoti kho te bhikkh| yasmato Sriputtassa
paccassosu. yasm Sriputto etadavoca
Dusslassa vuso slavipannassa hat|paniso hoti avippaisro,
avippaisre asati avippaisravipannassa hat|panisa hoti pmojja,
pmojje asati pmojjavipannassa hat|panis hoti pti, ptiy asati
ptivipannassa hat|panis hoti passaddhi, passaddhiy asati
passaddhivipannassa hat|panisa hoti sukha, sukhe asati sukhavipannassa
hat|paniso hoti sammsamdhi, sammsamdhimhi asati
sammsamdhivipannassa hat|panisa hoti yathbh|taadassana,
yathbh|taadassane asati yathbh|taadassanavipannassa hat|panis
hoti nibbid, nibbidya asati nibbidvipannassa hat|paniso hoti virgo,
virge asati virgavipannassa hat|panisa hoti vimuttiadassana.
Seyyathpi vuso rukkho skhpalsavipanno tassa papaikpi na
prip|ri gacchati, tacopi. Pheggupi. Sropi na prip|ri gacchati.
Evameva kho vuso dusslassa slavipannassa hat|paniso hoti
avippaisro, avippaisre asati avippaisravipannassa hat|panisa hoti
pmojja -pa- vimuttiadassana.
Slavato vuso slasampannassa upanisasampanno hoti avippaisro,
avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti
pmojja, pmojje sati pmojjasampannassa upanisasampann hoti pti,
ptiy sati ptisampannassa upanisasampann hoti passaddhi, passaddhiy
sati passaddhisampannassa upanisasampanna hoti sukha, sukhe sati
sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammsamdhi,
sammsamdhimhi sati sammsamdhisampannassa upanisasampanna hoti
yathbh|taadassana, yathbh|taadassane sati
yathbh|taadassanasampannassa upanisasampann hoti nibbid,
nibbidya sati
______________________________________________________________
1. Bhikkhavoti (S, Sy, I) eva sabbattha heh 260 pihepi.

520

Ekdasakaniptapi

nibbidsampannassa upanisasampanno hoti virgo, virge sati


virgasampannassa upanisasampanna hoti vimuttiadassana.
Seyyathpi vuso rukkho skhpalsasampanno tassa papaikpi
prip|ri gacchati, tacopi. Pheggupi. Sropi prip|ri gacchati. Evameva
kho vuso slavato slasampannassa upanisasampanno hoti avippaisro,
avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti
pmojja -pa- vimuttiadassananti -pa-. Catuttha.
5. Tatiya-upanissutta
5. * Tatra kho yasm nando bhikkh| mantesi -pa-. Dusslassa vuso
slavipannassa hat|paniso hoti avippaisro avippaisre asati
avippaisravipannassa hat|panisa hoti pmojja, pmojje asati
pmojjavipannassa hat|panis hoti pti, ptiy asati ptivipannassa
hat|panis hoti passaddhi, passaddhiy asati passaddhivipannassa
hat|panisa hoti sukha, sukhe asati sukhavipannassa hat|paniso hoti
sammsamdhi, sammsamdhimhi asati sammsamdhivipannassa
hat|panisa hoti yathbh|taadassana, yathbh|taadassane asati
yathbh|taadassanavipannassa hat|panis hoti nibbid, nibbidya asati
nibbidvipannassa hat|paniso hoti virgo, virge asati virgavipannassa
hat|panisa hoti vimuttiadassana.
Seyyathpi vuso rukkho skhpalsavipanno tassa papaikpi na
prip|ri gacchati, tacopi. Pheggupi. Sropi na prip|ri gacchati.
Evameva kho vuso dusslassa slavipannassa hat|paniso hoti
avippaisro, avippaisre asati avippaisravipannassa pah|panisa hoti
pmojja -pa- vimuttiadassana.
Slavato vuso slasampannassa upanisasampanno hoti avippaisro,
avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti
pmojja, pmojje sati pmojjasampannassa upanisasampann hoti pti,
ptiy sati ptisampannassa upanisasampann hoti passaddhi, passaddhiy
sati passaddhisampannassa upanisasampanna hoti sukha, sukhe sati
______________________________________________________________
* Heh 261 pihepi.

1. Nissayavagga

521

sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammsamdhi,


sammsamdhimhi sati sammsamdhisampannassa upanisasampanna hoti
yathbh|taadassana, yathbh|taadassane sati
yathbh|taadassanasampannassa upanisasampann hoti nibbid,
nibbidya sati nibbidsampannassa upanisasampanno hoti virgo, virge sati
virgasampannassa upanisasampanna hoti vimuttiadassana.
Seyyathpi vuso rukkho skhpalsasampanno tassa papaikpi
prip|ri gacchati, tacopi. Pheggupi. Sropi prip|ri gacchati. Evameva
kho vuso slavato slasampannassa upanisasampanno hoti avippaisro,
avippaisre sati avippaisrasampannassa upanisasampanna hoti
pmojja -pa- vimuttiadassananti. . Pacama.
6. Byasanasutta
6. (Yo so bhikkhave bhikkhu akkosako paribhsako ariy|pavdo
sabrahmacrna, hnameta avakso, ya so ekdasanna byasanna
aatara byasana nigaccheyya.
Katamesa ekdasanna? Anadhigata ndhigacchati, adhigat
parihyati, saddhammassa na vodyanti, saddhammesu v adhimniko hoti,
anabhirato v brahmacariya carati, aatara v sakiliha patti
pajjati, sikkha v paccakkhya hnyvattati, gha v rogta~ka
phusati, ummda v pputi cittakkhepa v, samm|ho kla karoti,
kyassa bhed para mara apya duggati vinipta niraya
upapajjati. Yo so bhikkhave bhikkhu akkosako paribhsako ariy|pavdo
sabrahmacrna, hnameta avakso, ya so imesa ekdasanna
byasanna aatara byasana nigaccheyya.)1
Yo so bhikkhave bhikkhu akkosako paribhsako ariy|pavdo
sabrahmacrna, ahnameta anavakso, ya so ekdasanna
byasanna aatara byasana na nigaccheyya.
______________________________________________________________
1. ( ) Etthantare pho S-Sy-Ka-I-potthakesu na dissati.

522

Ekdasakaniptapi

Katamesa ekdasanna? Anadhigata ndhigacchati, adhigat


parihyati, saddhammassa na vodyanti, saddhammesu v adhimniko hoti,
anabhirato v brahmacariya carati, aatara v sakiliha patti
pajjati, sikkha v paccakkhya hnyvattati, gha v rogta~ka
phusati, ummda v pputi cittakkhepa v, samm|ho kla karoti,
kyassa bhed para mara apya duggati vinipta niraya
upapajjati. Yo so bhikkhave bhikkhu akkosako paribhsako ariy|pavdo
sabrahmacrna, ahnameta anavakso, ya so imesa ekdasanna
byasanna aatara byasana na nigaccheyyti. . Chaha.
7. Sasutta
7. Atha kho yasm nando yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm nando Bhagavanta etadavoca
Siy nu kho bhante bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath neva
pathaviya pathavisa assa, na pasmi posa assa, na tejasmi
tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na ksnacyatane
ksnacyatanasa assa, na viacyatane viacyatanasa
assa, na kicayatane kicayatanasa assa, na
nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke
idhalokasa assa, na paraloke paralokasa assa, yampida diha
suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na
sa assa, sa ca pana assti.
Siy nanda bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath neva
pathaviya pathavisa assa, na pasmi posa assa, na tejasmi
tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na ksnacyatane
ksnacyatanasa assa, na viacyatane viacyatanasa
assa, na kicayatane kicayatanasa assa, na
nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke
idhalokasa

1. Nissayavagga

523

assa, na paraloke paralokasa assa, yampida diha suta muta


vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na sa assa,
sa ca pana assti.
Yath katha pana bhante siy bhikkhuno tathr|po samdhipailbho,
yath neva pathaviya pathavisa assa, na pasmi posa assa, na
tejasmi tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na ksnacyatane
ksnacyatanasa assa, na viacyatane viacyatanasa
assa, na kicayatane kicayatanasa assa, na
nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke
idhalokasa assa, na paraloke paralokasa assa, yampida diha
suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na
sa assa, sa ca pana assti.
Idhnanda bhikkhu evasa hoti eta santa eta pata,
yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo tahkkhayo virgo
nirodho nibbnanti. Eva kho nanda siy bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa, na pasmi
posa assa, na tejasmi tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na
ksnacyatane ksnacyatanasa assa, na viacyatane
viacyatanasa assa, na kicayatane kicayatanasa assa,
na nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke
idhalokasa assa, na paraloke paralokasa assa, yampida diha
suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na
sa assa, sa ca pana assti.
Atha kho yasm nando Bhagavato bhsita abhinanditv
anumoditv uhysan Bhagavanta abhivdetv padakkhia katv
yenyasm Sriputto tenupasa~kami, upasa~kamitv yasmat Sriputtena
saddhi sammodi, sammodanya katha sraya vtisretv
ekamanta nisdi, ekamanta nisinno kho yasm nando yasmanta
Sriputta etadavoca

524

Ekdasakaniptapi

Siy nu kho vuso Sriputta bhikkhuno tathr|po samdhipailbho,


yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida diha suta
muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na sa
assa, sa pana assti. Siy vuso nanda bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida
diha suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas,
tatrpi na sa assa, sa ca pana assti.
Yath katha panvuso Sriputta siy bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida
diha suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas,
tatrpi na sa assa, sa ca pana assti.
Idha vuso nanda bhikkhu evasa hoti eta santa eta
pata, yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo
tahkkhayo virgo nirodho nibbnanti. Eva kho vuso nanda siy
bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa
assa -pa- yampida diha suta muta vita patta pariyesita
anuvicarita manas, tatrpi na sa assa, sa ca pana assti.
* Acchariya vuso, abbhuta vuso, yatra hi nma Satthu ceva
svakassa ca atthena attho byajanena byajana sasandissati samessati
na viggayhissati yadida aggapadasmi. Idnha vuso Bhagavanta
upasa~kamitv etamattha apucchi, Bhagavpi me etehi akkharehi etehi
padehi etehi byajanehi etamattha byksi seyyathpi yasm Sriputto.
Acchariya vuso, abbhuta vuso, yatra hi nma Satthu ceva svakassa ca
atthena attho byajanena byajana sasandissati samessati na
viggayhissati yadida aggapadasminti. . Sattama.
8. Manasikrasutta
8. Atha kho yasm nando yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho yasm nando Bhagavanta etadavoca
______________________________________________________________
* A 2. 548 pihepi.

1. Nissayavagga

525

Siy nu kho bhante bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath na


cakkhu manasi kareyya, na r|pa manasi kareyya, na sota manasi
kareyya, na sadda manasi kareyya, na ghna manasi kareyya, na
gandha manasi kareyya, na jivha manasi kareyya, na rasa manasi
kareyya, na kya manasi kareyya, na phohabba manasi kareyya, na
pathavi manasi kareyya, na pa manasi kareyya, na teja manasi
kareyya, na vya manasi kareyya, na ksnacyatana manasi kareyya,
na viacyatana manasi kareyya, na kicayatana manasi
kareyya, na nevasansayatana manasi kareyya, na idhaloka
manasi kareyya, na paraloka manasi kareyya, yampida diha suta
muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tampi na manasi
kareyya, manasi ca pana kareyyti.
Siy nanda bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath na cakkhu
manasi kareyya, na r|pa manasi kareyya, na sota manasi kareyya, na
sadda manasi kareyya, na ghna manasi kareyya, na gandha manasi
kareyya, na jivha manasi kareyya, na rasa manasi kareyya, na kya
manasi kareyya, na phohabba manasi kareyya, na pathavi manasi
kareyya, na pa manasi kareyya, na teja manasi kareyya, na vya
manasi kareyya, na ksnacyatana manasi kareyya, na
viacyatana manasi kareyya, na kicayatana manasi kareyya,
na nevasansayatana manasi kareyya, na idhaloka manasi
kareyya, na paraloka manasi kareyya, yampida diha suta muta
vita patta pariyesita anuvicarita manas, tampi na manasi
kareyya, manasi ca pana kareyyti.
Yath katha pana bhante siy bhikkhuno tathr|po samdhipailbho,
yath na cakkhu manasi kareyya, na r|pa manasi kareyya -payampida diha suta muta vita patta pariyesita anuvicarita
manas, tampi na manasi kareyya, manasi ca pana kareyyti.
Idhnanda bhikkhu eva manasi karoti eta santa eta pata,
yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo tahkkhayo virgo
nirodho nibbnanti. Eva kho nanda siy bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath na cakkhu manasi kareyya, na r|pa manasi
kareyya -pa-.

526

Ekdasakaniptapi

Yampida diha suta muta vita patta pariyesita anuvicarita


manas, tampi na manasi kareyya, manasi ca pana kareyyti. . Ahama.
9. Saddhasutta
9. Eka samaya Bhagav Ntike viharati Gijakvasathe. Atha kho
yasm Saddho yena Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta
abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta nisinna kho yasmanta
Saddha Bhagav etadavoca
jnyajhyita kho Saddha jhya, m khau~kajhyita1. Kathaca
khau~kajhyita hoti? Assakhau~ko hi Saddha doiy baddho2 yavasa
yavasanti jhyati. Ta kissa hetu? Na hi Saddha assakhau~kassa doiy
baddhassa eva hoti ki nu kho ma ajja assadammasrathi kraa
kressati, kimassha3 paikaromti. So doiy baddho yavasa
yavasanti jhyati. Evameva kho Saddha idhekacco purisakhau~ko
araagatopi rukkham|lagatopi sugragatopi kmargapariyuhitena
cetas viharati kmargaparetena, uppannassa ca kmargassa nissaraa
yathbh|ta nappajnti. So kmargayeva antara katv jhyati
pajjhyati nijjhyati avajjhyati. Bypdapariyuhitena cetas viharati.
Thinamiddhapariyuhitena cetas viharati. Uddhaccakukkuccapariyuhitena
cetas viharati. Vicikicchpariyuhitena cetas viharati vicikicchparetena,
uppannya ca vicikicchya nissaraa yathbh|ta nappajnti. So
vicikicchayeva antara katv jhyati pajjhyati nijjhyati avajjhyati. So
pathavimpi nissya jhyati, pampi nissya jhyati, tejampi nissya jhyati,
vyampi nissya jhyati, ksnacyatanampi nissya jhyati,
viacyatanampi nissya jhyati, kicayatanampi nissya jhyati,
nevasansayatanampi nissya jhyati, idhalokampi nissya jhyati,
paralokampi nissya jhyati, yampida diha suta muta vita
patta pariyesita anuvicarita manas tampi nissya jhyati. Eva kho
Saddha purisakhau~kajhyita hoti.
______________________________________________________________
1. jnyajjhyita kho Saddha jhyatha, m khau~kajjhyita (S, I)
2. Bandho (Sy, Ka)
3. Kammassha (Ka)

1. Nissayavagga

527

Kathaca Saddha jnyajhyita hoti? Bhadro hi Saddha assjnyo


doiy baddho na yavasa yavasanti jhyati. Ta kissa hetu? Bhadrassa
hi Saddha assjnyassa doiy baddhassa eva hoti ki nu kho ma ajja
assadammasrathi kraa kressati. Kimassha paikaromti. So doiy
baddho na yavasa yavasanti jhyati. Bhadro hi Saddha assjnyo yath
ia yath bandha yath jni yath kali eva patodassa ajjhoharaa
samanupassati. Evameva kho Saddha bhadro purisjnyo araagatopi
rukkham|lagatopi sugragatopi na kmargapariyuhitena cetas
viharati na kmargaparetena, uppannassa ca kmargassa nissaraa
yathbh|ta pajnti. Na bypdapariyuhitena cetas viharati. Na
thinamiddhapariyuhitena cetas viharati. Na
uddhaccakukkuccapariyuhitena cetas viharati. Na vicikicchpariyuhitena
cetas viharati na vicikicchparetena, uppannya ca vicikicchya nissaraa
yathbh|ta pajnti. So neva pathavi nissya jhyati, na pa nissya
jhyati, na teja nissya jhyati, na vya nissya jhyati, na
ksnacyatana nissya jhyati, na viacyatana nissya jhyati,
na kicayatana nissya jhyati, na nevasansayatana nissya
jhyati, na idhaloka nissya jhyati, na paraloka nissya jhyati,
yampida diha suta muta vita patta pariyesita anuvicarita
manas tampi nissya na jhyati jhyati ca pana. Eva jhyica pana
Saddha bhadra purisjnya sa-ind dev sabrahmak sapajpatik
rakva namassanti
Namo te purisjaa, namo te purisuttama.
Yassa te nbhijnma, yampi nissya jhyasti.
Eva vutte yasm Saddho Bhagavanta etadavocakatha jhy
pana bhante bhadro purisjnyo1 neva pathavi nissya jhyati, na pa
nissya jhyati, na teja nissya jhyati, na vya nissya jhyati, na
ksnacyatana nissya jhyati, na viacyatana nissya jhyati,
na kicyatana nissya jhyati, na nevasansayatana nissya
jhyati, na idhaloka nissya
______________________________________________________________
1. Purisjnyo jhyati, so (S, Sy, I), purisjnyo, so (Ka)

528

Ekdasakaniptapi

jhyati, na paraloka nissya jhyati, yampida diha suta muta


vita patta pariyesita anuvicarita manas tampi nissya na jhyati
jhyati ca pana. Katha jhyaca pana bhante bhadra purisjnya
sa-ind dev sabrahmak sapajpatik rakva namassanti
Namo te purisjaa, namo te purisuttama.
Yassa te nbhijnma, yampi nissya jhyasti.
Idha Saddha bhadrassa purisjnyassa pathaviya pathavisa
vibh|t hoti, pasmi posa vibh|t hoti, tejasmi tejosa vibh|t
hoti, vyasmi vyosa vibh|t hoti, ksnacyatane
ksnacyatanasa vibh|t hoti, viacyatane
viacyatanasa vibh|t hoti, kicayatane kicayatanasa
vibh|t hoti, nevasansayatane nevasansayatanasa
vibh|t hoti, idhaloke idhalokasa vibh|t hoti, paraloke paralokasa
vibh|t hoti, yampida diha suta muta vita patta pariyesita
anuvicarita manas tatrpi sa vibh|t hoti. Eva jhy kho Saddha
bhadro purisjnyo neva pathavi nissya jhyati -pa- yampida diha
suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas tampi
nissya na jhyati, jhyati ca pana. Eva jhyica pana Saddha bhadra
purisjnya sa-ind dev sabrahmak sapajpatik rakva namassanti
Namo te purisjaa, namo te purisuttama.
Yassa te nbhijnma, yampi nissya jhyasti. . Navama.
10. Moranivpasutta
10. Eka samaya Bhagav Rjagahe viharati Moranivpe
paribbjakrme. Tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi bhikkhavoti.
Bhadanteti te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca
Thi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu accantaniho hoti
accantayogakkhem accantabrahmacr accantapariyosno seho
devamanussna. Katamehi thi? Asekhena slakkhandhena asekhena

1. Nissayavagga

529

samdhikkhandhena asekhena pakkhandhena. Imehi kho bhikkhave thi


dhammehi samanngato bhikkhu accantaniho hoti accantayogakkhem
accantabrahmacr accantapariyosno seho devamanussna.
Aparehipi bhikkhave thi dhammehi samanngato bhikkhu accantaniho
hoti accantayogakkhem accantabrahmacr accantapariyosno seho
devamanussna. Katamehi thi? Iddhipihriyena desanpihriyena
anussanpihriyena. Imehi kho bhikkhave thi dhammehi samanngato
bhikkhu accantaniho hoti accantayogakkhem accantabrahmacr
accantapariyosno seho devamanussna.
Aparehipi bhikkhave thi dhammehi samanngato bhikkhu accantaniho
hoti accantayogakkhem accantabrahmacr accantapariyosno seho
devamanussna. Katamehi thi? Sammdihiy sammena
sammvimuttiy. Imehi kho bhikkhave thi dhammehi samanngato bhikkhu
accantaniho hoti accantayogakkhem accantabrahmacr accantapariyosno
seho devamanussna.
Dvhi bhikkhave dhammehi samanngato bhikkhu accantaniho hoti
accantayogakkhem accantabrahmacr accantapariyosno seho
devamanussna. Katamehi dvhi? Vijjya caraena. Imehi kho bhikkhave
dvhi dhammehi samanngato bhikkhu accantaniho hoti
accantayogakkhem accantabrahmacr accantapariyosno seho
devamanussna. Brahmunpes bhikkhave sana~kumrena gth bhsit
Khattiyo seho janetasmi, ye gottapaisrino.
Vijjcaraasampanno, so seho devamnuseti. *
S kho panes bhikkhave sana~kumrena gth bhsit subhsit, no
dubbhsit, atthasahit no anatthasahit, anumat may, ahampi
bhikkhave eva vadmi
______________________________________________________________
* D 1. 92; Sa 1. 155; 471 pihesupi.

530

Ekdasakaniptapi
Khattiyo seho janetasmi, ye gottapaisrino.
Vijjcaraasampanno, so seho devamnuseti. . Dasama.
Nissayavaggo1 pahamo.
Tassuddna
Kimatthiy Cetan tayo, Upanis Byasanena ca.
Dve Sa Manasikro, Saddho Moranivpakanti.
_____
2. Anussativagga
1. Pahamamahnmasutta

11. Eka samaya Bhagav Sakkesu viharati Kapilavatthusmi


Nigrodhrme. Tena kho pana samayena sambahul bhikkh| Bhagavato
cvarakamma karonti nihitacvaro Bhagav temsaccayena crika
pakkamissatti. Assosi kho Mahnmo Sakko sambahul kira bhikkh|
Bhagavato cvarakamma karonti nihitacvaro Bhagav temsaccayena
crika pakkamissatti.
Atha kho Mahnmo Sakko yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho Mahnmo Sakko Bhagavanta etadavoca suta meta
bhante sambahul kira bhikkh| Bhagavato cvarakamma karonti,
nihitacvaro Bhagav temsaccayena crika pakkamissatti. Tesa no
bhante nnvihrehi viharata kenassa2 vihrena vihtabbanti.
Sdhu sdhu Mahnma, eta kho Mahnma tumhka patir|pa
kulaputtna, ya tumhe Tathgata upasa~kamitv puccheyytha tesa
no bhante nnvihrehi viharata kenassa vihrena vihtabbanti. Saddho
kho Mahnma rdhako hoti, no assaddho. raddhavriyo rdhako hoti,
no kusto. Upahitassati rdhako
______________________________________________________________
1. Nissyavaggo (Sy, Ka)

2. Kena (Sy, Ka)

2. Anussativagga

531

hoti, no muhassati. Samhito rdhako hoti, no asamhito. Paav


rdhako hoti, no duppao. Imesu kho tva Mahnma pacasu
dhammesu patihya cha dhamme uttari1 bhveyysi. * Idha tva
Mahnma Tathgata anussareyysi itipi so Bhagav Araha
Sammsambuddho Vijjcaraasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro
purisadammasrathi Satth devamanussna Buddho Bhagavti. Yasmi
Mahnma samaye ariyasvako Tathgata anussarati, nevassa tasmi
samaye rgapariyuhita citta hoti, na dosapariyuhita citta hoti, na
mohapariyuhita citta hoti, ujugatamevassa tasmisamaye citta hoti
Tathgata rabbha. Ujugatacitto kho pana Mahnma ariyasvako labhati
atthaveda, labhati dhammaveda, labhati dhamm|pasahita pmojja,
pamuditassa pti jyati, ptimanassa kyo passambhati, passaddhakyo
sukha vediyati, sukhino citta samdhiyati. Aya vuccati Mahnma
ariyasvako visamagatya pajya samappatto viharati, sabypajjya pajya
abypajjo viharati, dhammasotasampanno Buddhnussati bhveti.
Puna capara tva Mahnma dhamma anussareyysi svkkhto
Bhagavat dhammo sandihiko akliko ehipassiko opaneyyiko2 paccatta
viditabbo vi|hti. Yasmi Mahnma samaye ariyasvako dhamma
anussarati, nevassa tasmi samaye rgapariyuhita citta hoti, na
dosapariyuhita citta hoti, na mohapariyuhita citta hoti,
ujugatamevassa tasmi samaye citta hoti dhamma rabbha. Ujugatacitto
kho pana Mahnma ariyasvako labhati atthaveda, labhati
dhammaveda, labhati dhamm|pasahita pmojja, pamuditassa pti
jyati, ptimanassa kyo passambhati, passaddhakyo sukha vediyati,
sukhino citta samdhiyati. Aya vuccati Mahnma ariyasvako
visamagatya pajya samappatto viharati, sabypajjya pajya abypajjo
viharati, dhammasotasampanno dhammnussati bhveti.
Puna capara tva Mahnma sagha anussareyysi suppaipanno
Bhagavato svakasagho ujuppaipanno Bhagavato svakasagho
yappaipanno
______________________________________________________________
1. Uttari (S, Sy, Ka, I)

* A 2. 252 pihepi.

2. Opanayiko (S, Sy, Ka, I)

532

Ekdasakaniptapi

Bhagavato svakasagho smcippaipanno Bhagavato svakasagho,


yadida cattri purisayugni aha purisapuggal, esa Bhagavato
svakasagho huneyyo phuneyyo dakkhieyyo ajalikarayo anuttara
puakkhetta lokassti. Yasmi Mahnma samaye ariyasvako
sagha anussarati, nevassa tasmi samaye rgapariyuhita citta hoti,
na dosapariyuhita citta hoti, na mohapariyuhita citta hoti,
ujugatamevassa tasmi samaye citta hoti sagha rabbha. Ujugatacitto
kho pana Mahnma ariyasvako labhati atthaveda, labhati
dhammaveda, labhati dhamm|pasahita pmojja, pamuditassa pti
jyati, ptimanassa kyo passambhati, passaddhakyo sukha vediyati,
sukhino citta samdhiyati. Aya vuccati Mahnma ariyasvako
visamagatya pajya samappatto viharati, sabypajjya pajya abypajjo
viharati, dhammasotasampanno saghnussati bhveti.
Puna capara tva Mahnma attano slni anussareyysi akhani
acchiddni asabalni akammsni bhujissni viuppasatthni aparmahni
samdhisavattanikni. Yasmi Mahnma samaye ariyasvako sla
anussarati, nevassa tasmi samaye rgapariyuhita citta hoti, na
dosapariyuhita citta hoti, na mohapariyuhita citta hoti,
ujugatamevassa tasmi samaye citta hoti sla rabbha. Ujugatacitto kho
pana Mahnma ariyasvako labhati atthaveda, labhati dhammaveda,
labhati dhamm|pasahita pmojja, pamuditassa pti jyati, ptimanassa
kyo passambhati, passaddhakyo sukha vediyati, sukhino citta
samdhiyati. Aya vuccati Mahnma ariyasvako visamagatya pajya
samappatto viharati, sabypajjya pajya abypajjo viharati,
dhammasotasampanno slnussati bhveti.
Puna capara tva Mahnma attano cga anussareyysi lbh vata
me suladdha vata me, yoha maccheramalapariyuhitya pajya
vigatamalamaccherena cetas agra ajjhvasmi muttacgo payatapi
vosaggarato ycayogo dnasavibhgaratoti. Yasmi

2. Anussativagga

533

Mahnma samaye ariyasvako cga anussarati, nevassa tasmi samaye


rgapariyuhita citta hoti, na dosapariyuhita citta hoti, na
mohapariyuhita citta hoti, ujugatamevassa tasmi samaye citta hoti
cga rabbha. Ujugatacitto kho pana Mahnma ariyasvako labhati
atthaveda, labhati dhammaveda, labhati dhamm|pasahita pmojja,
pamuditassa pti jyati, ptimanassa kyo passambhati, passaddhakyo
sukha vediyati, sukhino citta samdhiyati. Aya vuccati Mahnma
ariyasvako visamagatya pajya samappatto viharati, sabypajjya pajya
abypajjo viharati, dhammasotasampanno cgnussati bhveti.
Puna capara tva Mahnma devat anussareyysi santi dev
Ctumahrjik, santi dev Tvatis, santi dev Ym, santi dev Tusit,
santi dev Nimmnaratino, santi dev Paranimmitavasavattino, santi dev
brahmakyik, santi dev tatuttari. Yathr|pya saddhya samanngat t
devat ito cut tatth|papann, mayhampi tathr|p saddh savijjati.
Yathr|pena slena samanngat t devat ito cut tatth|papann, mayhampi
tathr|pa sla savijjati. Yathr|pena sutena samanngat t devat ito
cut tatth|papann, mayhampi tathr|pa suta savijjati. Yathr|pena
cgena samanngat t devat ito cut tatth|papann, mayhampi tathr|po
cgo savijjati. Yathr|pya paya samanngat t devat ito cut
tatth|papann, mayhampi tathr|p pa savijjatti. Yasmi Mahnma
samaye ariyasvako attano ca tsaca devatna saddhaca slaca sutaca
cgaca paaca anussarati, nevassa tasmi samaye rgapariyuhita
citta hoti, na dosapariyuhita citta hoti, na mohapariyuhita citta
hoti, ujugatamevassa tasmi samaye citta hoti devat rabbha.
Ujugatacitto kho pana Mahnma ariyasvako labhati atthaveda, labhati
dhammaveda, labhati dhamm|pasahita pmojja, pamuditassa pti
jyati, ptimanassa kyo passambhati, passaddhakyo sukha vediyati,
sukhino citta samdhiyati. Aya vuccati Mahnma ariyasvako
visamagatya pajya

534

Ekdasakaniptapi

samappatto viharati, sabypajjya pajya abypajjo viharati,


dhammasotasampanno devatnussati bhvetti. . Pahama.
2. Dutiyamahnmasutta
12. Eka samaya Bhagav Sakkesu viharati Kapilavatthusmi
Nigrodhrme. Tena kho pana samayena Mahnmo Sakko giln vuhito
hoti aciravuhito gela. Tena kho pana samayena sambahul bhikkh|
Bhagavato cvarakamma karonti nihitacvaro Bhagav temsaccayena
crika pakkamissatti.
Assosi kho Mahnmo Sakko sambahul kira bhikkh| Bhagavato
cvarakamma karonti nihitacvaro Bhagav temsaccayena crika
pakkamissatti. Atha kho Mahnmo Sakko yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho Mahnmo Sakko Bhagavanta etadavoca suta meta
bhante sambahul kira bhikkh| Bhagavato cvarakamma karonti
nihitacvaro Bhagav temsaccayena crika pakkamissatti. Tesa no
bhante nnvihrehi viharata kenassa vihrena vihtabbanti.
Sdhu sdhu Mahnma, eta kho Mahnma tumhka patir|pa
kulaputtna, ya tumhe Tathgata upasa~kamitv puccheyytha tesa
no bhante nnvihrehi viharata kenassa vihrena vihtabbanti. Saddho
kho Mahnma rdhako hoti, no assaddho. raddhavriyo rdhako hoti,
no kusto. Upahitassati rdhako hoti, no muhassati. Samhito rdhako
hoti, no asamhito. Paav rdhako hoti, no duppao. Imesu kho tva
Mahnma pacasu dhammesu patihya cha dhamme uttari bhveyysi.
* Idha tva Mahnma Tathgata anussareyysi itipi so Bhagav
-pa- Satth devamanussna Buddho Bhagavti. Yasmi Mahnma
samaye ariyasvako Tathgata anussarati, nevassa tasmi samaye
rgapariyuhita citta hoti, na dosapariyuhita citta hoti, na
mohapariyuhita citta hoti, ujugatamevassa tasmi samaye citta hoti
______________________________________________________________
* A 2. 252 pihepi.

2. Anussativagga

535

Tathgata rabbha. Ujugatacitto kho pana Mahnma ariyasvako labhati


atthaveda, labhati dhammaveda, labhati dhamm|pasahita pmojja,
pamuditassa pti jyati, ptimanassa kyo passambhati, passaddhakyo
sukha vediyati, sukhino citta samdhiyati. Ima kho tva Mahnma
Buddhnussati gacchantopi bhveyysi, hitopi bhveyysi, nisinnopi
bhveyysi, saynopi bhveyysi, kammanta adhihahantopi bhveyysi,
puttasambdhasayana ajjhvasantopi bhveyysi.
Puna capara tva Mahnma dhamma anussareyysi -pa- sagha
anussareyysi -pa- attano sla anussareyysi -pa- attano cga
anussareyysi -pa- devat anussareyysi santi dev Ctumahrjik -pasanti dev tatuttari. Yathr|pya saddhya samanngat t devat ito cut
tatth|papann, mayhampi tathr|p saddh savijjati. Yathr|pena slena.
Sutena. Cgena. Paya samanngat t devat ito cut tatth|papann,
mayhampi tathr|p pa savijjatti. Yasmi Mahnma samaye
ariyasvako attano ca tsaca devatna saddhaca slaca sutaca cgaca
paaca anussarati, nevassa tasmi samaye rgapariyuhita citta hoti,
na dosapariyuhita citta hoti, na mohapariyuhita citta hoti,
ujugatamevassa tasmi samaye citta hoti devat rabbha. Ujugatacitto
kho pana Mahnma ariyasvako labhati atthaveda, labhati
dhammaveda, labhati dhamm|pasahita pmojja, pamuditassa pti
jyati, ptimanassa kyo passambhati, passaddhakyo sukha vediyati,
sukhino citta samdhiyati. Ima kho tva Mahnma devatnussati
gacchantopi bhveyysi, hitopi bhveyysi, nisinnopi bhveyysi, saynopi
bhveyysi, kammanta adhihahantopi bhveyysi,
puttasambdhasayana ajjhvasantopi bhveyysti. . Dutiya.
3. Nandiyasutta
13. Eka samaya Bhagav Sakkesu viharati Kapilavatthusmi
Nigrodhrme. Tena kho pana samayena Bhagav Svatthiya vassvsa
upagantukmo hoti1.
______________________________________________________________
1. Ahosi (Ka)

536

Ekdasakaniptapi

Assosi kho Nandiyo Sakko Bhagav kira Svatthiya vassvsa


upagantukmoti. Atha kho Nandiyassa Sakkassa etadahosi
yan|nhampi Svatthiya vassvsa upagaccheyya, tattha
kammantaceva adhihahissmi, Bhagavantaca lacchmi klena kla
dassanyti.
Atha kho Bhagav Svatthiya vassvsa upagacchi1. Nandiyopi kho
Sakko Svatthiya vassvsa upagacchi. Tattha kammantaceva
adhihsi2, Bhagavantaca labhi3 klena kla dassanya. Tena kho pana
samayena sambahul bhikkh| Bhagavato cvarakamma karonti
nihitacvaro Bhagav temsaccayena crika pakkamissatti.
Assosi kho Nandiyo Sakko sambahul kira bhikkh| Bhagavato
cvarakamma karonti nihitacvaro Bhagav temsaccayena crika
pakkamissatti. Atha kho Nandiyo Sakko yena Bhagav tenupasa~kami,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi, ekamanta
nisinno kho Nandiyo Sakko Bhagavanta etadavoca suta meta bhante
sambahul kira bhikkh| Bhagavato cvarakamma karonti, nihitacvaro
Bhagav temsaccayena crika pakkamissatti. Tesa no bhante
nnvihrehi viharata kenassa vihrena vihtabbanti.
Sdhu sdhu Nandiya, eta kho Nandiya tumhka patir|pa
kulaputtna, ya tumhe Tathgata upasa~kamitv puccheyytha tesa
no bhante nnvihrehi viharata kenassa vihrena vihtabbanti. Saddho
kho Nandiya rdhako hoti, no assaddho. Slav rdhako hoti, no dusslo.
raddhavriyo rdhako hoti, no kusto. Upahitassati rdhako hoti, no
muhassati. Samhito rdhako hoti, no asamhito. Paav rdhako hoti,
no duppao. Imesu kho te Nandiya chasu dhammesu patihya pacasu
dhammesu ajjhatta sati upahpetabb.
Idha tva Nandiya Tathgata anussareyysi itipi so Bhagav
Araha Sammsambuddho Vijjcaraasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro
______________________________________________________________
1. Upagachi (S, I)

2. Adhihya (Sy), adhihti (Ka)

3. Lacchati (Sy, Ka)

2. Anussativagga

537

purisadammasrathi Satth devamanussna Buddho Bhagavti. Iti kho te


Nandiya Tathgata rabbha ajjhatta sati upahpetabb.
Puna capara tva Nandiya dhamma anussareyysi svkkhto
Bhagavat dhammo sandihiko akliko ehipassiko opaneyyiko paccatta
veditabbo vi|hti. Iti kho te Nandiya dhamma rabbha ajjhatta sati
upahpetabb.
Puna capara tva Nandiya kalyamitte anussareyysi lbh vata
me, suladdha vata me, yassa me kalyamitt anukampak atthakm
ovdak anussakti. Iti kho te Nandiya kalyamitte rabbha ajjhatta
sati upahpetabb.
Puna capara tva Nandiya attano cga anussareyysi lbh vata
me, suladdha vata me, yoha maccheramalapariyuhitya pajya
vigatamalamaccherena cetas agra ajjhvasmi muttacgo payatapi
vosaggarato ycayogo dnasavibhgaratoti. Iti kho te Nandiya cga
rabbha ajjhatta sati upahpetabb.
Puna capara tva Nandiya devat anussareyysi y devat
atikkammeva kabakrhrabhakkhna1 devatna sahabyata
aatara manomaya kya upapann, t karaya attano na
samanupassanti katassa v paticaya. Seyyathpi Nandiya bhikkhu
asamayavimutto karaya attano na samanupassati katassa v paticaya.
Evameva kho Nandiya y t devat atikkammeva
kabakrhrabhakkhna devatna sahabyata aatara manomaya
kya upapann, t karaya attano na samanupassanti katassa v
paticaya. Iti kho te Nandiya devat rabbha ajjhatta sati upahpetabb.
Imehi kho Nandiya ekdasahi dhammehi samanngato ariyasvako
pajahateva ppake akusale dhamme na updiyati. Seyyathpi Nandiya
kumbho nikkujjo2 vamateva udaka, no vanta paccvamati3. Seyyathpi
v pana Nandiya sukkhe tiadye aggi mutto ahaeva gacchati, no
daha
______________________________________________________________
1. Kabaikrabhakkhna (S), kabakrabhakkhna (Sy, Ka, I)
2. Nikujjo (Ka)
3. Paccmasati (Sy)

538

Ekdasakaniptapi

paccudvattati. Evameva kho Nandiya imehi ekdasahi dhammehi


samanngato ariyasvako pajahateva ppake akusale dhamme na updiyatti.
. Tatiya.
4. Subh|tisutta
14. Atha kho yasm Subh|ti Saddhena bhikkhun saddhi yena
Bhagav tenupasa~kami, upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv
ekamanta nisdi, ekamanta nisinna kho yasmanta Subh|ti
Bhagav etadavoca ko nmya1 Subh|ti bhikkh|ti. Saddho nmya
bhante bhikkhu Sudattassa2 upsakassa putto saddh agrasm anagriya
pabbajitoti.
Kacci panya Subh|ti Saddho bhikkhu Sudattassa upsakassa putto
saddh agrasm anagriya pabbajito sandissati saddhpadnes|ti. Etassa
Bhagav klo etassa Sugata klo, ya Bhagav saddhassa saddhpadnni
bhseyya, idnha jnissmi yadi v aya bhikkhu sandissati
saddhpadnesu, yadi v noti.
Tena hi Subh|ti suhi sdhuka manasi karohi, bhsissmti. Eva
bhanteti kho yasm Subh|ti Bhagavato paccassosi. Bhagav etadavoca
Idha Subh|ti bhikkhu slav hoti ptimokkhasavarasavuto viharati
cragocarasampanno, aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati
sikkhpadesu. Yampi Subh|ti bhikkhu slav hoti -pa- samdya sikkhati
sikkhpadesu, idampi Subh|ti saddhassa saddhpadna hoti.
Puna capara Subh|ti bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo,
ye te dhamm dikaly majjhekaly pariyosnakaly sttha
sabyajana kevalaparipua parisuddha brahmacariya abhivadanti,
tathr|pssa dhamm bahussut honti dht vacas paricit
manasnupekkhit dihiy suppaividdh, yampi Subh|ti bhikkhu
______________________________________________________________
1. Ko nmo aya (S, Ka), ko nma aya (Sy, Ka)
2. Saddhassa (S, Sy, Ka, I)

2. Anussativagga

539

bahussuto hoti -pa- dihiy suppaividdh, idampi Subh|ti saddhassa


saddhpadna hoti.
Puna capara Subh|ti bhikkhu kalyamitto hoti kalyasahyo
kalyasampava~ko. Yampi Subh|ti bhikkhu kalyamitto hoti
kalyasahyo kalyasampava~ko, idampi Subh|ti saddhassa
saddhpadna hoti.
Puna capara Subh|ti bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraehi
dhammehi samanngato khamo padakkhiaggh anussani. Yampi
Subh|ti bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraehi dhammehi samanngato
khamo padakkhiaggh anussani, idampi Subh|ti saddhassa
saddhpadna hoti.
Puna capara Subh|ti bhikkhu yni tni sabrahmacrna uccvacni
kikarayni, tatra dakkho hoti analaso, tatrupyya vmasya
samanngato ala ktu ala savidhtu. Yampi Subh|ti bhikkhu yni
tni sabrahmacrna uccvacni kikarayni, tatra dakkho hoti analaso,
tatrupyya vmasya samanngato ala ktu ala savidhtu,
idampi Subh|ti saddhassa saddhpadna hoti.
Puna capara Subh|ti bhikkhu dhammakmo hoti piyasamudhro
abhidhamme abhivinaye urapmojjo. Yampi Subh|ti bhikkhu
dhammakmo hoti piyasamuhro abhidhamme abhivinaye urapmojjo,
idampi Subh|ti saddhassa saddhpadna hoti.
Puna capara Subh|ti bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna
dhammna pahnya kusalna dhammna upasampadya, thmav
dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Yampi Subh|ti
bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna dhammna pahnya
kusalna dhammna upasampadya, thmav dahaparakkamo
anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, idampi Subh|ti saddhassa
saddhpadna hoti.
Puna capara Subh|ti bhikkhu catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh.

540

Ekdasakaniptapi

Yampi Subh|ti bhikkhu catunna jhnna bhicetasikna


dihadhammasukhavihrna nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh,
idampi Subh|ti saddhassa saddhpadna hoti.
Puna capara Subh|ti bhikkhu anekavihita pubbenivsa anussarati.
Seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo tissopi jtiyo catassopi jtiyo
pacapi jtiyo dasapi jtiyo vsampi jtiyo tisampi jtiyo cattrsampi
jtiyo pasampi jtiyo jtisatampi jtisahassampi jtisatasahassampi
anekepi savaakappe anekepi vivaakappe anekepi savaavivaakappe
amutrsi evanmo evagotto evavao evamhro
evasukhadukkhappaisaved evamyupariyanto. So tato cuto amutra
udapdi, tatrpsi evanmo evagotto evavao evamhro
evasukhadukkhappaisaved evamyupariyanto. So tato cuto
idh|papannoti iti skra sa-uddesa anekavihita pubbenivsa
anussarati. Yampi Subh|ti bhikkhu anekavihita pubbenivsa anussarati.
Seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo -pa- iti skra sa-uddesa
anekavihita pubbenivsa anussarati, idampi Subh|ti saddhassa
saddhpadna hoti.
Puna capara Subh|ti bhikkhu dibbena cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena satte passati cavamne upapajjamne hne pate
suvae dubbae sugate duggate, yathkamm|page satte pajnti ime vata
bhonto satt kyaduccaritena samanngat vacduccaritena samanngat
manoduccaritena samanngat, ariyna upavdak micchdihik
micchdihikammasamdn. Te kyassa bhed para mara apya
duggati vinipta niraya upapann. Ime v pana bhonto satt
kyasucaritena samanngat vacsucaritena samanngat manosucaritena
samanngat, ariyna anupavdak sammdihik
sammdihikammasamdn. Te kyassa bhed para mara sugati
sagga loka upapannti. Iti dibbena cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena satte passati cavamne upapajjamne hne pate
suvae dubbae sugate duggate, yathkamm|page satte pajnti. Yampi
Subh|ti bhikkhu dibbena cakkhun visuddhena -pa- yathkamm|page satte
pajnti, idampi Subh|ti saddhassa saddhpadna hoti.

2. Anussativagga

541

Puna capara Subh|ti bhikkhu savna khay ansava


cetovimutti pavimutti diheva dhamme saya abhi sacchikatv
upasampajja viharati. Yampi Subh|ti bhikkhu savna khay -pasacchikatv upasampajja viharati, idampi Subh|ti saddhassa saddhpadna
hotti.
Eva vutte yasm Subh|ti Bhagavanta etadavocaynimni bhante
Bhagavat saddhassa saddhpadnni bhsitni, savijjanti tni imassa
bhikkhuno, ayaca bhikkhu etesu sandissati.
Aya bhante bhikkhu slav hoti, ptimokkhasavarasavuto viharati
cragocarasampanno, aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati
sikkhpadesu.
Aya bhante bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te
dhamm dikaly majjhekaly pariyosnakaly sttha sabyajana
kevalaparipua parisuddha brahmacariya abhivadanti. Tathr|pssa
dhamm bahussut honti dht vacas paricit manasnupekkhit dihiy
suppaividdh.
Aya bhante bhikkhu kalyamitto hoti kalyasahyo
kalyasampava~ko.
Aya bhante bhikkhu suvaco hoti -pa- anusssani.
Aya bhante bhikkhu yni tni sabrahmacrna uccvacni
kikarayni, tattha dakkho hoti analaso. Tatrupyya vmasya
samanngato ala ktu ala savidhtu.
Aya bhante bhikkhu dhammakmo hoti piyasamudhro abhidhamme
abhivinaye urapmojjo.
Aya bhante bhikkhu raddhavriyo viharati -pa- thmav
dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
Aya bhante bhikkhu catunna jhnna bhicetasikna
dihadhammasukhavihrna nikmalbh hoti akicchalbh akasiralbh.

542

Ekdasakaniptapi

Aya bhante bhikkhu anekavihita pubbenivsa anussarati.


Seyyathida, ekampi jti dvepi jtiyo -pa- iti skra sa-uddesa
anekavihita pubbenivsa anussarati.
Aya bhante bhikkhu dibbena cakkhun visuddhena
atikkantamnusakena -pa- yathkamm|page satte pajnti.
Aya bhante bhikkhu savna khay -pa- sacchikatv upasampajja
viharati, ynimni bhante Bhagavat saddhassa saddhpadnni bhsitni,
savijjanti tni imassa bhikkhuno, ayaca bhikkhu etesu sandissatti.
Sdhu sdhu Subh|ti, tena hi tva Subh|ti imin ca Saddhena
bhikkhun saddhi vihareyysi. Yad ca tva Subh|ti ka~kheyysi
Tathgata dassanya. Imin Saddhena bhikkhun saddhi
upasa~kameyysi Tathgata dassanyti. . Catuttha.
5. Mettsutta
15. * Mettya bhikkhave cetovimuttiy sevitya bhvitya
bahulkatya ynkatya vatthukatya anuhitya paricitya susamraddhya
ekdasnisas pika~kh
Katame ekdasa? Sukha supati, sukha paibujjhati, na ppaka
supina passati, manussna piyo hoti, amanussna piyo hoti, devat
rakkhanti, nssa aggi v visa v sattha v kamati, tuvaa citta
samdhiyati, mukhavao vippasdati, asamm|ho kla karoti, uttari
appaivijjhanto brahmalok|pago hoti. Mettya bhikkhave cetovimuttiy
sevitya bhvitya bahulkatya ynkatya vatthukatya anuhitya
paricitya susamraddhya ime ekdasnisas pika~khti. . Pacama.
6. Ahakangarasutta
16. Eka samaya yasm nando Vesliya viharati
Beluvagmake1, tena kho pana samayena Dasamo gahapati Ahakangaro
Paliputta anuppatto hoti kenacideva karayena.
______________________________________________________________
* Khu 9. 314; Khu 11. 195 pihesu.

1. Veuvagmake (Sy, Ka, Ka)

2. Anussativagga

543

Atha kho Dasamo gahapati Ahakangaro yena Kukkurmo, yena


aataro bhikkhu tenupasa~kami, upasa~kamitv ta bhikkhu etadavoca
kaha nu kho bhante yasm nando etarahi viharati, dassanakm hi
maya bhante yasmanta nandanti. Eso gahapati yasm nando
Vesliya viharati Beluvagmaketi.
Atha kho Dasamo gahapati Ahakangaro Paliputte ta karaya
tretv yena Vesl Beluvagmako, yenyasm nando tenupasa~kami,
upasa~kamitv yasmanta nanda abhivdetv ekamanta nisdi,
ekamanta nisinno kho Dasamo gahapati Ahakangaro yasmanta
nanda etadavoca atthi nu kho bhante nanda tena Bhagavat jnat
passat Arahat Sammsambuddhena ekadhammo sammadakkhto, yattha
bhikkhuno appamattassa tpino pahitattassa viharato avimutta v citta
vimuccati, aparikkh v sav parikkhaya gacchanti, ananuppatta v
anuttara yogakkhema anupputti. Atthi kho gahapati tena Bhagavat
jnat passat Arahat Sammsambuddhena ekadhammo sammadakkhto,
yattha bhikkhuno appamattassa tpino pahitattassa viharato avimutta v
citta vimuccati, aparikkh v sav parikkhaya gacchanti,
ananuppatta v anuttara yogakkhema anupputti.
Katamo pana bhante nanda tena Bhagavat jnat passat Arahat
Sammsambuddhena ekadhammo sammadakkhto, yattha bhikkhuno
appamattassa tpino pahitattassa viharato avimutta v citta vimuccati,
aparikkh v sav parikkhaya gacchanti, ananuppatta v anuttara
yogakkhema anupputti. Idha gahapati bhikkhu vivicceva kmehi
vivicca akusalehi dhammehi savitakka savicra vivekaja ptisukha
pahama jhna upasampajja viharati. So iti paisacikkhati idampi kho
pahama jhna abhisa~khata abhisacetayita, ya kho pana kici
abhisa~khata abhisacetayita, tadanicca nirodhadhammanti pajnti,
so tattha hito savna khaya pputi, no ce savna khaya
pputi, teneva dhammargena tya dhammanandiy pacanna
orambhgiyna sayojanna parikkhay opaptiko hoti, tattha
parinibby anvattidhammo tasm lok. Ayampi kho gahapati tena
Bhagavat jnat passat Arahat

544

Ekdasakaniptapi

Sammsambuddhena ekadhammo sammadakkhto, yattha bhikkhuno


appamattassa tpino pahitattassa viharato avimutta v citta vimuccati,
aparikkh v sav parikkhaya gacchanti, ananuppatta v anuttara
yogakkhema anupputi.
Puna capara gahapati bhikkhu vitakkavicrna v|pasam ajjhatta
sampasdana cetaso ekodibhva avitakka avicra samdhija
ptisukha dutiya jhna -pa- tatiya jhna -pa- catuttha jhna
upasampajja viharati, so iti paisacikkhati idampi kho catuttha jhna
abhisa~khata abhisacetayita, ya kho pana kici abhisa~khata
abhisacetayita, tadanicca nirodhadhammanti pajnti. So tattha hito
savna khaya pputi, no ce savna khaya pputi, teneva
dhammargena tya dhammanandiy pacanna orambhgiyna
sayojanna parikkhay opaptiko hoti, tattha parinibby
anvattidhammo tasm lok. Ayampi kho gahapati tena Bhagavat jnat
passat Arahat Sammsambuddhena ekadhammo sammadakkhto, yattha
bhikkhuno appamattassa tpino pahitattassa viharato avimutta v citta
vimuccati, aparikkh v sav parikkhaya gacchanti, ananuppatta v
anuttara yogakkhema anupputi.
Puna capara gahapati bhikkhu mettsahagatena cetas eka disa
pharitv viharati. Tath dutiya. Tath tatiya. Tath catuttha. Iti
uddhamadho tiriya sabbadhi sabbattatya sabbvanta loka
mettsahagatena cetas eka disa pharitv viharati vipulena mahaggatena
appamena averena abypajjena pharitv viharati, so iti paisacikkhati
ayampi kho mett cetovimutti abhisa~khat abhisacetayit, ya kho pana
kici abhisa~khata abhisacetayita, tadanicca nirodhadhammanti
pajnti, so tattha hito savna khaya pputi, no ce savna khaya
pputi. Teneva dhammargena tya dhammanandiy pacanna
orambhgiyna sayojanna parikkhay opaptiko hoti. Tattha
parinibby anvattidhammo tasm lok. Ayampi kho gahapati tena
Bhagavat jnat -pa- ananuppatta v anuttara yogakkhema
anupputi.
Puna capara gahapati bhikkhu karusahagatena cetas -pa- mudit
sahagatena cetas -pa- upekkhsahagatena cetas eka disa pharitv

2. Anussativagga

545

viharati. Tath dutiya. Tath tatiya. Tath catuttha. Iti uddhamadho


tiriya sabbadhi sabbattatya sabbvanta loka upekkhsahagatena cetas
vipulena mahaggatena appamena averena abypajjena pharitv viharati.
So iti paisacikkhati ayampi kho upekkhcetovimutti abhisa~khat
abhisacetayit, ya kho pana kici abhisa~khata abhisacetayita,
tadanicca nirodhadhammanti pajnti. So tattha hito savna khaya
pputi. No ce savna khaya pputi, teneva dhammargena tya
dhammanandiy pacanna orambhgiyna sayojanna parikkhay
opaptiko hoti tattha parinibby anvattidhammo tasm lok. Ayampi kho
gahapati tena Bhagavat jnat -pa- ananuppatta v anuttara
yogakkhema anupputi.
Puna capara gahapati bhikkhu sabbaso r|pasana samatikkam
paighasana attha~gam nnattasana amanasikr ananto
ksoti ksnacyatana upasampajja viharati. So iti paisacikkhati
ayampi kho ksnacyatanasampatti abhisa~khat abhisacetayit, ya
kho pana kici abhisa~khata abhisacetayita, tadanicca
nirodhadhammanti pajnti. So tattha hito savna khaya pputi. No
ce savna khaya pputi, teneva dhammargena tya dhammanandiy
pacanna orambhgiyna sayojanna parikkhay opaptiko hoti
tattha parinibby anvattidhammo tasm lok. Ayampi kho gahapati tena
Bhagavat jnat-pa- ananuppatta v anuttara yogakkhema
anupputi.
Puna capara gahapati bhikkhu sabbaso ksnacyatana
samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja
viharati -pa- sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti
kicayatana upasampajjaviharati. So iti paisacikkhati ayampi kho
kicayatanasampatti abhisa~khat abhisacetayit, ya kho pana kici
abhisa~khata abhisacetayita, tadanicca nirodhadhammanti pajnti.
So tattha hito savna khaya pputi. No ce savna khaya
pputi, teneva dhammargena tya dhammanandiy pacanna
orambhgiyna sayojanna parikkhay opaptiko hoti tattha
parinibby anvattidhammo tasm lok.

546

Ekdasakaniptapi

Ayampi kho gahapati tena Bhagavat jnat -pa- ananuppatta v anuttara


yogakkhema anupputti.
Eva vutte Dasamo gahapati Ahakangaro yasmanta nanda
etadavoca seyyathpi bhante nanda puriso eka nidhimukha gavesanto
sakideva1 ekdasa nidhimukhni adhigaccheyya. Evameva kho aha
bhante eka amatadvra gavesanto sakideva ekdasa amatadvrni2
alattha sevanya3. Seyyathpi bhante purisassa agra ekdasa dvra.
So tasmi agre ditte ekamekenapi dvrena sakkueyya attna sotthi
ktu. Evameva kho aha bhante imesa ekdasanna amatadvrna
ekamekenapi amatadvrena sakkuissmi attna sotthi ktu. Ime hi
nma bhante aatitthiy cariyassa cariyadhana pariyesissanti, ki4
panha yasmato nandassa p|ja na karissmti.
Atha kho Dasamo gahapati Ahakangaro Veslikaca Paliputtakaca
bhikkhusagha sanniptpetv patena khdanyena bhojanyena sahatth
santappesi sampavresi. Ekamekaca bhikkhu pacceka dussayugena
acchdesi yasmantaca nanda ticvarena, yasmato nandassa
pacasata vihra krpesti. . Chaha.
7. Goplasutta
17. Ekdasahi bhikkhave a~gehi samanngato goplako abhabbo
gogaa pariharitu phti ktu5. Katamehi ekdasahi? Idha bhikkhave
goplako na r|pa| hoti, na lakkhaakusalo hoti, na sika hret6 hoti,
na vaa paicchdet hoti, na dh|ma katt hoti, na tittha jnti, na
pta jnti, na vthi jnti, na gocarakusalo hoti, anavasesadoh ca hoti,
ye te usabh gopitaro gopariyak, te na atirekap|jya p|jet
______________________________________________________________
1. Sabbatthapi evameva dissati.
2. Ekdasanna amatadvrna (sabbattha) Ma 2. 15 pihe passitabba.
3. Savanya (Sy) S-I-Majjhimapasakadutiyasuttepi, bhvanya (Ma 2. 15 pihe.)
4. Kima~ga(Ma 2. 15)
5. Phtikattu (S), phtiktu (Sy, I)
6. Set (S, Sy, I)

2. Anussativagga

547

hoti. Imehi kho bhikkhave ekdasahi a~gehi samanngato goplako abhabbo


gogaa pariharitu phti ktu.
Evameva kho bhikkhave ekdasahi dhammehi samanngato bhikkhu
abhabbo imasmi dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjitu.
Katamehi ekdasahi? Idha bhikkhave bhikkhu na r|pa| hoti, na
lakkhaakusalo hoti, na sika hret hoti, na vaa paicchdet hoti, na
dh|ma katt hoti, na tittha jnti, na pta jnti, na vthi jnti, na
gocarakusalo hoti, anavasesadoh ca hoti, ye te bhikkh| ther ratta|
cirapabbajit saghapitaro saghapariyak, te na atirekap|jya p|jet
hoti.
Kathaca bhikkhave bhikkhu na r|pa| hoti? Idha bhikkhave bhikkhu
ya kici r|pa ( )1 cattri mahbh|tni catunnaca mahbh|tna
updyar|panti yathbh|ta nappajnti. Eva kho bhikkhave bhikkhu na
r|pa| hoti. (1)
Kathaca bhikkhave bhikkhu na lakkhaakusalo hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu kammalakkhao blo kammalakkhao paitoti yathbh|ta
nappajnti. Eva kho bhikkhave bhikkhu na lakkhaakusalo hoti. (2)
Kathaca bhikkhave bhikkhu na sika hret hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu uppanna kmavitakka adhivseti nappajahati na vinodeti, na
byantkaroti na anabhva gameti. Uppanna bypdavitakka. Uppanna
vihisvitakka. Uppannuppanne ppake akusale dhamme adhivseti
nappajahati na vinodeti na byantkaroti na anabhva gameti. Eva kho
bhikkhave bhikkhu na sika hret hoti. (3)
Kathaca bhikkhave bhikkhu na vaa paicchdet hoti? Idha
bhikkhave bhikkhu cakkhun r|pa disv nimittaggh hoti
anubyajanaggh, yatvdhikaraamena cakkhundriya asavuta
viharanta abhijjhdomanass ppak akusal dhamm anvssaveyyu,
tassa savarya na paipajjati, na rakkhati cakkundriya, cakkhundriye
savara npajjati. Sotena sadda sutv. Ghnena gandha ghyitv.
Jivhya rasa syitv. Kyena phohabba phusitv.
______________________________________________________________
1. (Sabba r|pa) Ma 1. 282 pihe. ( ) Katthaci dissati.

548

Ekdasakaniptapi

Manas dhamma viya nimittaggh hoti anubyajanaggh,


yatvdhikaraamena manindriya asavuta viharanta
abhijjhdomanass ppak akusal dhamm anvssaveyyu, tassa
savarya na paipajjati, na rakkhati manindriya, manindriye savara
npajjati. Eva kho bhikkhave bhikkhu na vaa paicchdet hoti. (4)
Kathaca bhikkhave bhikkhu na dh|ma katt hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu na1 yathsuta yathpariyatta dhamma vitthrena paresa
deset hoti. Eva kho bhikkhave bhikkhu na dh|ma katt hoti. (5)
Kathaca bhikkhave bhikkhu na tittha jnti? Idha bhikkhave bhikkhu
ye te bhikkh| bahussut gatgam dhammadhar vinayadhar mtikdhar,
te klena kla upasa~kamitv na paripucchti na paripahati ida bhante
katha imassa ko atthoti. Tassa te yasmanto avivaaceva na vivaranti,
anuttnkataca na uttnkaronti, anekavihitesu ca ka~khhniyesu
dhammesu ka~kha na paivinodenti. Eva kho bhikkhave bhikkhu na
tittha jnti. (6)
Kathaca bhikkhave bhikkhu na pta jnti? Idha bhikkhave bhikkhu
Tathgatappavedite dhammavinaye desiyamne na labhati atthaveda, na
labhati dhammaveda, na labhati dhamm|pasahita pmojja. Eva
kho bhikkhave bhikkhu na pta jnti. (7)
Kathaca bhikkhave bhikkhu na vthi jnti? Idha bhikkhave bhikkhu
ariya aha~gika magga yathbh|ta nappajnti. Eva kho
bhikkhave bhikkhu na vthi jnti. (8)
Kathaca bhikkhave bhikkhu na gocarakusalo hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu cattro satipahne yathbh|ta nappajnti. Eva kho bhikkhave
bhikkhu na gocarakusalo hoti. (9)
Kathaca bhikkhave bhikkhu anavasesadoh hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu saddh gahapatik abhihahu pavrenti cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrehi. Tatra bhikkhu matta na jnti
paiggahaya. Eva kho bhikkhave bhikkhu anavasesadoh hoti. (10)
______________________________________________________________
1. Ma 1. 283 pihe pana aya nakro dhammantipadassa anantara dissati.

2. Anussativagga

549

Kathaca bhikkhave bhikkhu ye te bhikkh| ther ratta| cirapabbajit


saghapitaro saghapariyak, te na atirekap|jya p|jet hoti? Idha
bhikkhave bhikkhu ye te bhikkh| ther ratta| cirapabbajit saghapitaro
saghapariyak, tesu na metta kyakamma paccupahpeti vi ceva
raho ca. Na metta vackamma. Na metta manokamma
paccupahpeti vi ceva raho ca. Eva kho bhikkhave bhikkhu ye te
bhikkh| ther ratta| cirapabbajit saghapitaro saghapariyak, na te
atirekap|jya p|jet hoti. (11)
Imehi kho bhikkhave ekdasahi dhammehi samanngato bhikkhu
abhabbo imasmi dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjitu.
Ekakdasahi bhikkhave a~gehi samanngato goplako bhabbo gogaa
pariharitu phti ktu. Katamehi ekdasahi? Idha bhikkhave goplako
r|pa| hoti, lakkhaakusalo hoti, sika hret hoti, vaa paicchdet
hoti, dh|ma katt hoti, tittha jnti, pta jnti, vthi jnti,
gocarakusalo hoti, svasesadoh ca hoti, ye te usabh gopitaro gopariyak,
te atirekap|jya p|jet hoti. Imehi kho bhikkhave ekdasahi a~gehi
samanngato goplako bhabbo gogaa pariharitu phti ktu.
Evameva kho bhikkhave ekdasahi dhammehi samanngato bhikkhu
bhabbo imasmi dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjitu.
Katamehi ekdasahi? Idha bhikkhave bhikkhu r|pa| hoti, lakkhaakusalo
hoti, sika hret hoti, vaa paicchdet hoti, dh|ma katt hoti,
tittha jnti, pta jnti, vthijnti, gocarakusalo hoti, svasesadoh ca
hoti, ye te bhikkh| ther ratta| cirapabbajit saghapitaro
saghapariyak, te atirekap|jya p|jet hoti.
Kathaca bhikkhave bhikkhu r|pa| hoti? Idha bhikkhave bhikkhu
ya kici r|pa cattri mahbh|tni catunnaca mahbh|tna
upadyar|panti yathbh|ta pajnti. Eva kho bhikkhave bhikkhu
r|pa| hoti. (1)

550

Ekdasakaniptapi

Kathaca bhikkhave bhikkhu lakkhaakusalo hoti? Idha bhikkhave


bhikkhu kammalakkhao blo kammalakkhao paitoti yathbh|ta
pajnti. Eva kho bhikkhave bhikkhu lakkhaakusalo hoti. (2)
Kathaca bhikkhave bhikkhu sika hret hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu uppanna kmavitakka ndhivseti pajahati vinodeti byantkaroti
anabhva gameti. Uppanna bypdavitakka. Uppanna
vihisvitakka. Uppannuppanne ppake akusale dhamme ndhivseti
pajahati vinodeti byantkaroti anabhva gameti. Eva kho bhikkhave
bhikkhu sika hret hoti. (3)
Kathaca bhikkhave bhikkhu vaa paicchdet hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu cakkhun r|pa disv na nimittaggh hoti nnubyajanaggh,
yatvdhikaraamena cakkhundriya asavuta viharanta
abhijjhdomanass ppak akusal dhamm anvssaveyyu, tassa
savarya paipajjati, rakkhati cakkhundriya, cakkhundriye savara
pajjati. Sotena sadda sutv. Ghnena gandha ghyitv. Jivhya rasa
syitv. Kyena phohabba phusitv. Manas dhamma viya na
nimittaggh hoti nnubyajanaggh, yatvdhikaraamena manindriya
asavuta viharanta abhijjhdomanass ppak akusal dhamm
anvssaveyyu, tassa savarya paipajjati, rakkhati manindriya,
manindriye savara pajjati. Eva kho bhikkhave bhikkhu vaa
paicchdet hoti. (4)
Kathaca bhikkhave bhikkhu dh|ma katt hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu yathsuta yathpariyatta dhamma vitthrena paresa deset
hoti. Eva kho bhikkhave bhikkhu dh|ma katt hoti. (5)
Kathaca bhikkhave bhikkhu tittha jnati? Idha bhikkhave bhikkhu ye
te bhikkh| bahussut gatgam dhammadhar vinayadhar mtikdhar, te
klena kla upasa~kamitv paripucchati paripahati ida bhante katha
imassa ko atthoti. Tassa te yasmanto avivaaceva vivaranti,
anuttnkataca uttnkaronti, anekavihitesu ca ka~khhniyesu dhammesu
ka~kha paivinodenti. Eva kho bhikkhave bhikkhu tittha jnti. (6)
Kathaca bhikkhave bhikkhu pta jnti? Idha bhikkhave bhikkhu
Tathgatappavedite dhammavinaye desiyamne labhati atthaveda, labhati
dhammaveda, labhati dhamm|pasahita pmojja. Eva kho
bhikkhave bhikkhu pta jnti. (7)

2. Anussativagga

551

Kathaca bhikkhave bhikkhu vthi jnti? Idha bhikkhave bhikkhu


ariya aha~gika magga yathbh|ta pajnti. Eva kho bhikkhave
bhikkhu vthi jnti. (8)
Kathaca bhikkhave bhikkhu gocarakusalo hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu cattro satipahne yathbh|ta pajnti. Eva kho bhikkhave
bhikkhu gocarakusalo hoti. (9)
Kathaca bhikkhave bhikkhu svasesadoh hoti? Idha bhikkhave
bhikkhu saddh gahapatik abhihahu pavrenti
cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrehi. Tatra bhikkhu
matta jnti paiggahaya. Eva kho bhikkhave bhikkhu svasesadoh
hoti. (10)
Kathaca bhikkhave bhikkhu ye te bhikkh| ther ratta| cirapabbajit
saghapitaro saghapariyak, te atirekap|jya p|jet hoti, idha
bhikkhave bhikkhu ye te ther ratta| cirapabbajit saghapitaro
saghapariyak, tesu metta kyakamma paccupahpeti vi ceva raho
ca. Metta vackamma. Metta manokamma paccupahpeti vi ceva
raho ca. Eva kho bhikkhave bhikkhu ye te bhikkh| ther ratta|
cirapabbajit saghapitaro saghapariyak, te atirekap|jya p|jet hoti.
(11)
Imehi kho bhikkhave ekdasahi dhammehi samanngato bhikkhu
bhabbo imasmi dhammavinaye vuddhi vir|hi vepulla pajjitunti. .
Sattama.
8. Pahamasamdhisutta
18. * Atha kho sambahul bhikkh| yena Bhagav tenupasa~kamisu,
upasa~kamitv Bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdisu, ekamanta
nisinn kho te bhikkh| Bhagavanta etadavocu
Siy nu kho bhante bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath neva
pathaviya pathavisa assa, na pasmi posa assa, na tejasmi
tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na
______________________________________________________________
* Heh 262 pihepi.

552

Ekdasakaniptapi

ksnacyatane ksnacyatanasa assa, na viacyatane


viacyatanasa assa, na kicayatane kicayatanasa assa,
na nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke
idhalokasa assa, na paraloke paralokasa assa, yampida diha
suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na
sa assa, sa ca pana assti.
Siy bhikkhave bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath neva
pathaviya pathavisa assa -pa- yampida diha suta muta
vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na sa assa,
sa ca pana assti.
Yath katha pana bhante siy bhikkhuno tathr|po samdhipailbho,
yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida diha suta
muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na sa
assa, sa ca pana assti.
Idha bhikkhave bhikkhu evasa hoti eta santa eta pata,
yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo tahkkhayo virgo
nirodho nibbnanti. Eva kho bhikkhave siy bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa, na pasmi
posa assa, na tejasmi tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na
ksnacyatane ksnacyatanasa assa, na viacyatane
viacyatanasa assa, na kicayatane kicayatanasa assa,
na nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke
idhalokasa assa, na paraloke paralokasa assa, yampida diha
suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na
sa assa, sa ca pana assti. . Ahama.
9. Dutiyasamdhisutta
19. Tatra kho Bhagav bhikkh| mantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te
bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav etadavoca

2. Anussativagga

553

Siy nu kho bhikkhave bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath


neva pathaviya pathavisa assa, na pasmi posa assa -pa- na
kicayatane kicayatanasa assa, na nevasansayatane
nevasansayatanasa assa, na idhaloke idhalokasa assa, na
paraloke paralokasa assa, yampida diha suta muta vita
patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na sa assa, sa ca
pana assti. Bhagavam|lak no bhante dhamm Bhagavanettik
Bhagavapaisara. Sdhu vata bhante Bhagavantayeva paibhtu etassa
bhsitassa attho, Bhagavato sutv bhikkh| dhressantti.
Tena hi bhikkhave sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti.
Eva bhanteti kho te bhikkh| Bhagavato paccassosu. Bhagav
etadavoca
Siy bhikkhave bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath neva
pathaviya pathavisa assa -pa- yampida diha suta muta
vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na sa assa,
sa ca pana assti.
Yath katha pana bhante siy bhikkhuno tathr|po samdhipailbho,
yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida diha suta
muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na sa
assa, sa ca pana assti.
Idha bhikkhave bhikkhu evasa hoti eta santa eta pata,
yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo tahkkhayo virgo
nirodho nibbnanti. Eva kho bhikkhave siy bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida
diha suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas,
tatrpi na sa assa, sa ca pana assti. . Navama.
10. Tatiyasamdhisutta
20. * Atha kho sambahul bhikkh| yenyasm Sriputto
tenupasa~kamisu, upasa~kamitv yasmat Sriputtena saddhi
sammodisu,
______________________________________________________________
* Heh 263 pihepi.

554

Ekdasakaniptapi

sammodanya katha sraya vtisretv ekamanta nisdisu,


ekamanta nisinn kho te bhikkh| yasmanta Sriputta etadavocu
Siy nu kho vuso Sriputta bhikkhuno tathr|po samdhipailbho,
yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida diha suta
muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na sa
assa, sa ca pana assti. Siy vuso bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida
diha suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas,
tatrpi na sa assa, sa ca pana assti.
Yath katha pana vuso Sriputta siy bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida
diha suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas,
tatrpi na sa assa, sa ca pana assti.
Idha vuso bhikkhu evasa hoti eta santa eta pata,
yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo tahkkhayo virgo
nirodho nibbnanti. Eva kho vuso siy bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida
diha suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas,
tatrpi na sa assa, sa ca pana assti. . Dasama.
11. Catutthasamdhisutta
21. Tatra kho yasm Sriputto bhikkh| mantesisiy nu kho vuso
bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa
assa, na pasmi posa assa, na tejasmi tejosa assa, na vyasmi
vyosa assa, na ksnacyatane ksnacyatanasa assa, na
viacyatane viacyatanasa assa, na kicayatane
kicayatanasa assa, na nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke idhalokasa assa, na paraloke paralokasa
assa, yampida diha suta muta vita patta pariyesita
anuvicarita manas, tatrpi na sa assa, sa ca pana assti.

2. Anussativagga

555

D|ratopi kho maya vuso gaccheyyma yasmato Sriputtassa


santike etassa bhsitassa atthamatu, sdhu vatyasmantayeva
Sriputta paibhtu etassa bhsitassa attho, yasmato Sriputtassa sutv
bhikkh| dhressantti.
Tenahvuso sutha sdhuka manasi karotha, bhsissmti.
Evamvusoti kho te bhikkh| yasmato Sriputtassa paccassosu. yasm
Sriputto etadavoca
Siy vuso bhikkhuno tathr|po samdhipailbho, yath neva
pathaviya pathavisa assa -pa- yampida diha suta muta
vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na sa assa,
sa ca pana assti.
Yath katha panvuso siy bhikkhuno tathr|po samdhipailbho,
yath neva pathaviya pathavisa assa -pa- yampida diha suta
muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na sa
assa, sa ca pana assti.
Idha vuso bhikkhu evasa hoti eta santa eta pata,
yadida sabbasa~khrasamatho sabb|padhipainissaggo tahkkhayo virgo
nirodho nibbnanti. Eva kho vuso siy bhikkhuno tathr|po
samdhipailbho, yath neva pathaviya pathavisa assa, na pasmi
posa assa, na tejasmi tejosa assa, na vyasmi vyosa assa, na
ksnacyatane ksnacyatanasa assa, na viacyatane
viacyatanasa assa, na kicayatane kicayatanasa assa,
na nevasansayatane nevasansayatanasa assa, na idhaloke
idhalokasa assa, na paraloke paralokasa assa, yampida diha
suta muta vita patta pariyesita anuvicarita manas, tatrpi na
sa assa, sa ca pana assti. . Ekdasama.
Anussativaggo dutiyo.

556

Ekdasakaniptapi
Tassuddna
Dve vutt Mahnmena, Nandiyena Subh|tin.
Mett Ahako Goplo, cattro ca Samdhinti.
_____
3. Smaavagga

22-29. Ekdasahi bhikkhave a~gehi samanngato goplako abhabbo


gogaa pariharitu phti ktu. Katamehi ekdasahi? Idha bhikkhave
goplako na r|pa| hoti, na lakkhaakusalo hoti, na sika hret hoti,
na vaa paicchdet hoti, na dh|ma katt hoti, na tittha jnti, na
pta jnti, na vthi jnti, na gocarakusalo hoti, anavasesadoh ca hoti,
ye te usabh gopitaro gopariyak, te na atirekap|jya p|jet hoti. Imehi
kho bhikkhave ekdasahi a~gehi samanngato goplako abhabbo gogaa
pariharitu phti ktu.
Evameva kho bhikkhave ekdasahi dhammehi samanngato bhikkhu
abhabbo cakkhusmi aniccnupass viharitu -pa- abhabbo cakkhusmi
dukkhnupass viharitu. Abhabbo cakkhusmi anattnupass viharitu.
Abhabbo cakkhusmi khaynupass viharitu. Abhabbo cakkhusmi
vaynupass viharitu. Abhabbo cakkhusmi virgnupass viharitu.
Abhabbo cakkhusmi nirodhnupass viharitu. Abhabbo cakkhusmi
painissaggnupass viharitu. (1-8)
30-69. Sotasmi. Ghnasmi. Jivhya. Kyasmi. Manasmi. (9-48)
70-117. R|pesu. Saddesu. Gandhesu. Rasesu. Phohabbesu.
Dhammesu. (49-96)
118-165. Cakkhuvie. Sotavie. Ghnavie. Jivhvie.
Kyavie. Manovie. (97-144)
116-213. Cakkhusamphasse. Sotasamphasse. Ghnasamphasse.
Jivhsamphasse. Kyasamphasse. Manosamphasse. (145-192)

4. Rgapeyyla

557

214-261. Cakkhusamphassajya vedanya. Sotasamphassajya


vedanya. Ghnasamphassajya vedanya. Jivhsamphassajya vedanya.
Kyasamphassajya vedanya. Manosamphassajya vedanya. (193-240)
262-309. R|pasaya. Saddasaya. Gandhasaya. Rasasaya.
phohabbasaya. Dhammasaya. (241-288)
310-357. R|pasacetanya. Saddasacetanya. Gandhasacetanya.
Rasasacetanya. Phohabbasacetanya. Dhammasacetanya. (289-336)
358-405. R|patahya. Saddatahya. Gandhatahya. Rasatahya.
Phohabbatahya. Dhammatahya. (337-384)
406-453. R|pavitakke. Saddavitakke. Gandhavitakke. Rasavitakke.
Phohabbavitakke. Dhammavitakke. (385-432)
454-501. R|pavicre. Saddavicre. Gandhavicre. Rasavicre.
Phohabbavicre. Dhammavicre aniccnupass viharitu. Dukkhnupass
viharitu. Anattnupass viharitu. Khaynupass viharitu. Vaynupass
viharitu. Virgmupass viharitu. Nirodhnupass viharitu.
Painissaggnupass viharitu -pa-. (433-480)
_____
4. Rgapeyyla
502. Rgassa bhikkhave abhiya ekdasa dhamm bhvetabb.
Katame ekdasa? Pahama jhna dutiya jhna tatiya jhna
catuttha jhna mettcetovimutti karucetovimutti muditcetovimutti
upekkhcetovimutti ksnacyatana viacyatana
kicayatana. Rgassa bhikkhave abhiya ime ekdasa dhamm
bhvetabb. (1)
503-511. Rgassa bhikkhave pariya. Parikkhayya. Pahnya.
Khayya. Vayya. Virgya. Nirodhya. Cgya. Painissaggya ime
ekdasa dhamm bhvetabb. (2-10)

558

Ekdasakaniptapi

512-671. Dosassa -pa-. Mohassa. Kodhassa. Upanhassa. Makkhassa.


Pasassa. Issya. Macchariyassa. Myya. Sheyyassa. Thambhassa.
Srambhassa. Mnassa. Atimnassa. Madassa. Pamdassa abhiya -papariya. Parikkhayya. Pahnya. Khayya. Vayya. Virgya.
Nirodhya. Cgya. Painissaggya -pa-. Ime ekdasa dhamm bhvetabbti.
(11. 170)
Idamavoca Bhagav, attaman te bhikkh| Bhagavato bhsita
abhinandunti.
Rgapeyyla nihita.
Nava suttasahassni, bhiyyo pacasatni ca1.
Sattapasa suttant2, A~guttarasamyut3ti.

Ekdasakaniptapi nihit.
A~guttaranikyo samatto.

______________________________________________________________
1. Paca suttasatni ca (ha)

2. Suttni (ha)

3. Honti A~guttargame (ha)

A~guttaranikye tatiyaganthe

Lakkhitabbapadna anukkamaik
Padnukkamo

Piha~ko

Ajito
Aha akkha
Aha acchariy
Aha garudhamme
Aha dnni
Aha dhamm
Aha paccay
Aha paris
Aha puggal
Aha malni
Aha lokadhamm
Aha sampad
Ahnisas
Atippago kho
Adhammo
Adhivuttipadna
Anacchariya

Piha~ko
[A]

[A]
Akiriyavdo
Akusala
Akkosakaparibhsako
Akkhaavedh
Akhetta|
A~graks|pam
Accayo
Acchariyo ssandna

Padnukkamo

20
453
393
220
216
59
183
39,
47, 53, 224
443
61
47
103
68
147, 161
2, 132
128, 132
115, 118
37
7
140
1
185, 295
437, 464
285
49, 52

Anariyavohr
127
Andeyyavc
78
Annkathiko
4
Aniccasaino
anattasa
165, 169
Anupubbavihr
209
Anupubbanirodh
208
Anupubbanirodho
249
Anupubbi katha
48
Anuruddho
62
Antar vosna
382, 358
Apagabbho
21
Apyamutt
185
Appaisaveditv byanti
vadmi
497
Appamdo
273
Appassuto
288
Apyamukhni
109, 112
Appyukasavattaniko
77
Appiyo
6
Abbuddinirayo
396
Abykata sassatdi
412
Abhijjhlu
387
Abhiha
325
Abhibhyatanni
125, 304
Ayamantarkath
184
Arasar|po
19

560

A~guttaranikye tatiyaganthe

Padnukkamo

Piha~ko
[A]

Ariyamagga
Ariyavohr
Ariyasvako
Ariyvs
Aruugga
Ala attano
Avippaisro
Aveccappasann
Asappurisasasevo
Asutavato
Asekho
Asoceyya
Assakhau~k
Assadoso
Assaddho
Assaparass
Assjny

455
127
76
279
449
145
258
351
346
7
436
473
33, 198
33
354
200
200

[]
ka~kheyya
361
kio
231
ghtapaivinay
208, 376
ghtavatth|ni
208, 375
dittacelo
139, 330
dnav
320
nando
102, 224, 443
npnassati
344
yamukhni
109, 112
yasm nando
315
yuppama devna
82
yusa~khra
131

Padnukkamo

Piha~ko

[]
rakkhasampad
raddhavriyo
rambhavatth|ni
savna khay
huneyyo

108
3
149
285
274, 417

[I]
Icchna~galak
Iccho
Itth v
Iddhipd
Idha Tathgato
Issso

154
143
183
255
421
220

[U]
Uggo
Ucchedavdo
Ujjayo
Uhnasampad
Uttamapurisa
Uttaro
Uttiyo
Udapnapaniyatthiko
Udayabbaynupass
Udy
Uddhambhgiyni
Upanisasampanno
Upam
Upavuttho
Upasampad

47
20
111
107
269
11
412
17
4
224, 242
252
260
12, 414
81
313

Lakkhitabbapadna anukkamaik

561

Padnukkamo

Piha~ko

Padnukkamo

Piha~ko

[ Ka ]

[U]
Updnakkhandh

251

Upli

311

Upsak

158

Upsako

56

Upsik

93, 294

Uposatha

45, 321

Uposatho

79, 192

Ubbhik

312

Ubhatobhgavimutto

245

Ummattakasavattaniko

78

[E]
Ekaccassa dnamaya

72

Ekacco dna deti

70

Ekacco puggalo

369

Eko

121

Etadagga

174
[O]

Oksdhigamo

242

Ogh

231

Oojesi

51

Ottapp

53

Odt

91

Obhaggobhagga

230

Orambhgiyni

251

Orima tra

446, 463

Ovao

104

Ohitabhro

178

Kaja~galik
Kaak
Kahamagga
Kathpbhata
Kammassak satt
Kammraputto
Kammsadhamma
Kalyamittat
Kasiyatanni
Kko
Kma tacaca
Kmabhog
Kmasukha
Kmesumicchcr
Kyasakkh
Ksikosal
Knusriya
K upsik
Kiogadh
Kidihik
Kim|lak
Kittvat
Kimatthiyni
Kimramma
Kiriyavdo
Kvamahapphalo
Kula
Kulaputto
Kusaldidhamm
Kustavatthu

300
363
455
233
495
472
280
108
293, 304
375
33
398
213
473
244
303
274
293
190
407
340
56
257, 515
190
25
85
192
14
173
147

562

A~guttaranikye tatiyaganthe

Padnukkamo

Piha~ko
[ Ka ]

Kokanudo
Kokliko
Koi na payati
Koviseso
Kosalo

415
393
346
7
308
60
383
87
58, 397
58, 178
103
274
69
248

[ Ga ]
Gao
Gandhohanamatta
Gaysse
Gmanigamo
Gv
Girimnando
Gih
Gotam
Gotamo
Goplako
[ Ca ]
Calakumrako
Catasso komriyo

Piha~ko
[ Ca ]

[ Kha ]
Khaakicco
Khaakr
Khattiy
Khsavassa balni
Khsavo
Khrassa dyik
Khuddarjno
Khettabja
Khema

Padnukkamo

114, 191
197
123
177
216
342
233
101
295
546
182
48

Catasso paris
Caturstikasahassni
Cat|hi dhammehi
Cattri sa~gahavatth|ni
Cattro
Cattro dhamm
Cattro puris
Candappabh
Candikputto
Candimas|riy
Cgavat
Cgasampanno
Ciranisinno
Cvara
Cumbati pde
Cetasovinibandh
Cetokhl
Cetosamathassa
Codakena

14
196
119
55
111, 113
110, 165
226
274
203
303
93
98
44
176, 335
308
252
252, 270
334
318

[ Cha ]
Chandam|lak
Chahi dhammehi
Chaa~gasamanngato
Chinnaviso
Chinnaggni

153
119
280
183
231

[ Ja ]
Janapadapadesa
Janapadapadeso
Jambudpak

336
177
198

Lakkhitabbapadna anukkamaik
Padnukkamo

Piha~ko

[ Ja-Jha ]
Javasampanno

199

Jussoi

447, 478

Jvako

57

Jegucch

20

Jeh pajpati

48

Jhyatha

194
[ a ]

avda

289

tislohit

87, 479
[ Ta ]

Tahm|lak

201

Tatiy vijj

23

Tathgatabalni

283

Tathgato

286

Tathr|po

263

Tadyatana

224

Tapass

20

Tapusso

233

Tayo dhamm

370

Tvatis

198

Tikicchak

433

Tibbargo

368

Tiracchnakatha

358

Tisso samaasa

427

[ Da ]
Dasa akusalakammakath

475

Dasa kathvatth|ni

359

Padnukkamo

563
Piha~ko

[ Da ]
Dasa kusalakammakath
477
Dahaparakkamo
5
Dna
195
Dnakatha
48
Dnaphala petna
478
Dnavatth|ni
69
Dn|papattiyo
70
Dihadhammanibbna
246
Dihadhammavedanya
188
Dibbena cakkhun
284
Dghaju
107
Dukkhavipka
455
Duccaritavipka
77
Dutiyampha
221
Dutiy vijj
23
Durabhisambhavni
420
Dullabh dasa
368
D|teyya
37
Devat
193
Devadattavipatti
9
Devadatto
10, 204
Devnamindo
12
Devsurasa~gmo
228
Dve dhamm
103
[ Dha ]
Dhammakathiko
134, 265
Dhammadna etadagga
174
Dhammapariyya
495
Dhammavinaye acchariy
41

564

A~guttaranikye tatiyaganthe

Padnukkamo

Piha~ko

[ Dha ]
Dhammasavana Buddhassa 169
Dhammaskacch
171
Dhovana
431
[ Na ]
Nandako
Nando
Na vaavd
Nava puggal
Nava dhamm
Nava sattvs
Naakapna
Nthakarao
Nigah
Nijjaravatth|ni
Niddhamany
Nibbna sukha
Nibbidvirgo
Nibbhogo
Nimbabja
Nissayo
Nl
Nvarani
Neta hna vijjati

169
14
389
180
256
202
353
275
375
430
435
213
259
19
428
313
91
250
377

[ Pa ]
Paccoroha
Pacchbh|mak
Paca kmagu
Paca gatiyo

449, 461
472
227, 251
251

Padnukkamo

Piha~ko

[ Pa ]
Paca~gasamanngato
268
Paca hnni
179
Paca dhamm
168
Paca bhayni
205, 404
Pacahi dhammehi
119
Paya disv
28, 215, 244
Pavimutto
245
Pasampanno
98
Pasavassni
82
Paisrayakamma
159
Pahamampha
220
Paham vijj
22
Paito
511
Pattanikujjana...
158
Padajtni
273
Panuapaccekasacco
281
Pabbajj
341
Paracittapariyyakusalo
329
Paribbjak
163, 296
Paribbjako
177
Parisvacaro
266
Parihnadhammo
337
Parihni
354
Pahnasa
344
Pahrdo
38
Ptipta
470
Ptimokkha
44, 311
Ptimokkhahapan
312
Ptimokkhasavarasavuto
32
Ptimokkhni
106

Lakkhitabbapadna anukkamaik
Padnukkamo

Piha~ko
375
336
176
6
91
72
76
151, 379
346
784
199
34
200
200
38, 183

[ Pha ]
Pharusavco
Pharus

490
78
[ Ba ]

Balni
Bahu-dnavo
Bahuratano
Bahulkat
Bahussuto
Blo
Bja
Bojjh
Brahmacariyapacamni

Piha~ko

[ Bha ]

[ Pa ]
Ppabhikkhu
Piapta
Piapto
Piyo
Pt
Puakiriyavatth|ni
Pubhisand
Puiyo
Pubbakoi na payati
Pubbenivsa
Purisakhau~k
Purisakhau~ko
Purisaparass
Purisjny
Puriso

Padnukkamo

565

58, 173
343
40
138
3, 265
511
69
88
48

Bhajitabbo
Bhaanakalaha...
Bhattu manpa
Bhabbo
Bhaya
Bhvanvda
Bhedanasavattaniko
Bhogabyasanasavattaniko
Bhog ih

458
317
97
249
114
290
78
77
364

[ Ma ]
Maggo
Macchariyni
Manpakyik devat
Maraassati
Mahapphalo
Mah-udakarahado
Mahkaccno
Mahkassapo
Mahkohiko
Mahcundo
Mahcoro
Mahdna
Mahdnni
Mahdhaarsi
Mahnadiyo
Mahnmo
Mahpah
Mahpurisavitakk
Mahbh|miclo

148
251
90
135
88
420
293
386
187
289, 382
153
195
76
12
39
55, 530
295, 300
65
131

566

A~guttaranikye tatiyaganthe

Padnukkamo

Piha~ko
[ Ma ]

Mahmegho
Mahmoggallno
Mahsamudde acchariy
Mahsamuddo
M anth
Mtugmo
Mturakkhit
Migasl
Migramt
Micchatta
Micchdihiko
Meghiyo
Mett bhvetabb
Mettya
[ Ya ]
Ya disv disv
Yan|nha
Yathkamm|page
Yamun
Yavakraavo
Yavna
Ycayog
Ydisaka
Ydisako
Ynikatya
Ynkat
Yvajva
Yvatik
Ye disv disv

75
380
39
274
275
92, 493
473
365
84
428
474
166
504
1, 542
40
103, 216
23
39
16
16
98
90
128
1
129
79, 192
26
41

Padnukkamo

Piha~ko

[ Ya-Ra ]
Yo ca metta
Yojanasatikpi
Rajanyo
Rajokiena
Rajoharaa
Ratanni
Rattani
Rattindivo
Rathsya
Ramay
Rgassa
Rjaporisena
Rjabhoggo
Rjraho
Ruabal
Rudamn
R|pabhog
R|paras
R|passa samudayo
Rog bahuvidh

2
40
92
102
182
40, 43
76
82
33
129
161
141
32
32
58
101
19
19
5
343

[ La ]
Lbha
Lbhakmo
Lbhya lbho
Lbho
Licchav
Lokavijayya
Lokassa anta
Loknukampya

10
6
143
7
25
97
226
129

Lakkhitabbapadna anukkamaik
Padnukkamo

Piha~ko
[ La ]

Lokyatik
Loke uppanno
Loaraso
Lobho
Lohitako
Lohitacandana
Lohitapi

Padnukkamo

Piha~ko
[ Va ]

225
60
40
289
40
274
490

[ Va ]
Vaggu
Va~keyyni
Vajjiyamhito
Vaajlikya
Vaa
Vamana
Vayo
Vassasatni
Vyo
Vseho
Vikatth
Vigatathinamiddho
Vightaparih
Vijj uppann
Viassa samudayo
Vit
Viditadhammo
Vinvaraacitta
Vimalo
Vimuttiraso
Vimokkh

567

92
32
409
11
25
434
141
82
182
87
382
153, 356
13
23
5
37
30
50
153
42
126, 161

Vilokita
Vivdam|lni
Vivekaja
Vivekapoa
Viharanto
Vriya ahosi
Vuddhaslino
V|paksena
Vedag|
Venayiko
Verajo
Vela
Velmo bodhisatto
Velya
Vesliya
Vessavao
Veuriyo
Vossaggarat

16
317
22
59
2
21
111
4
153
20
18
39
195
131
31
11
40
98

[ Sa ]
Saghagato
Saghabhedo
Saghasmagg
Sayojanni
Savaamno loko
Sasappanya
Sa-updises
Sa~kassarasamcra
Sa~gahavatth|ni
Sa~gahitaparijano

5
314
315
269
303
495
185
44
174
97

568

A~guttaranikye tatiyaganthe

Padnukkamo

Piha~ko

Padnukkamo

[ Sa ]
Sa~gravo
Sacittapariyyakusalo
Sajjho

Piha~ko
[ Sa ]

445, 462
331
178

Sa
192, 306
Satisampajae
150
Satta bojjha~g
427
Sattvs
201
Saddhammo hassati
105
Saddhpadna
538
Saddhsampanno
98
Santi mahsamudde
40
Sandihika
246
Sandihiko
245
Sapattaverasavattaniko
77
Saparikkamano
471
Sappurisadnni
74
Sappurisadhamma
456
Sappurisasasevo
348
Sappuriso
75
Sabbvanta
193
Samaggo
316
Samajvit
108, 112
Samaakraavo
17
Samaapalpo
17
Samdapito
55
Samdhipailbho
262
Sampad aha
140
Sambodhipakkhikna
163

Sambhata
Sarabh|
Sarrah
Savantiyo
Sdhu bhante
Smaero
Smukkasik
Sratthiko
Sriputtashanda
Shra
Sikkhdubbalyni
Sily|po
Slavato
Slav
Sho senpati
Sutavato
Sutadharo
Surdhutto
Suvaap|rni
Susavihitakammanto
Setahik
Sensana
Sevan
Sevitabbo
Sotpannassa a~ga
Sovaggik
Soasanna
Soasavassasatni

97
39
325
42
101, 117
314
30, 48
440, 466
181
346
250
204
72
5, 57
24
8
5
112
196
97
105
176, 336
175
458
205, 404
76
81
83

Lakkhitabbapadna anukkamaik
Padnukkamo

Piha~ko
[ Ha ]

Hat|paniso
Hatthakaparis
Hatthako
Hatthigmake

569

Padnukkamo

Piha~ko
[ Ha ]

150, 259, 261,


517
55
53
50

Hatthiniyo
Hni
Hiraap|rni
Hirm
Hirottappa

230
332
196
53
2

A~guttaranikye tatiyaganthe

Nnph
Pahamo m|lapho, S = Shaapotthaka, Sy = Symapotthaka,
Ka = Kambojapotthaka, I = I~galisapotthaka, Ka = kesuci
Marammapotthakesu dissamnapho, Ka-S = kesuci Shaapotthakesu
dissamnapho, ha = Ahakath.
Ahakaniptdipiy
Nnph

Piha~k

[A]
Aggya parentti = Arahattya p|rentti (Sy)
258
A~guttarasamyut = Honti A~guttargame (ha)
558
A~gulipatodakena = A~gulipatodakehi (S, I, Ka)
156
Acittkatv = Acitti katv (Ka) Apacitti katv (Sy) Acittikatv (I) 195
Ajehamaraavya = Ajaddhumrika vya (S, I)
Addhamraka cya (Sy)
109
Ajjhosanno = Ajjhpanno (sabbattha)
400
Ahaharatano = Aharatano (S, I)
420
Attakmena = Atthakmena (S, Sy, Ka)
61
Atth|paparikkhit = Atth|paparikkh (S, Sy, I)
118
Atthoti abhinibbattesu = Atthbhinibbattesu (S, Sy)
294
Adhippayso (Adhi + pa + yasu + a) = Adhippyo (S)
Adhippyaso (Sy, Ka)
8
Adhimuttakamla = Atimuttakamla (S)
105
Adhivuttipadna = Adhimuttipadna (Ka)
285
Anabhvakat = Anabhvakat (S, I)
19
Anabhiratisa = Anabhiratasa (S, Sy, I)
192, 342
Anupubbi katha = Anupubbikatha (sabbattha)
30
Anelagaya = Aneagaya (S, Ka)
106

572

A~guttaranikye tatiyaganthe

Nnph

Piha~k

[A]
Apaneyyeso = Apaneyyo so (S) Apaneyyo (Sy)
Apayisuyeva = Apayasveva (S)
Apavahati = Apakassati (S)
Apaviddha = Apaviha (Sy)
Appaikuhni = Appatikuhni (S)
Appaisaveditv = Appaisaviditv (S, Sy, I)
Abypajjena = Abybajjhena (Ka) Abypajjhena (?)
Abybajjha = Abypajjha (Ka)
Abhijjht = Abhijjhit (Ka)
Abhinibbajjaytha = Abhinibbijjayetha (Ka)
Abhiyisu = Abhiyasu (S)
Abhisambuddhoti = Abhisambuddho (S, Sy, I)
Abbhut dhamm = Abbhutadhamm (Sy, Ka) Vi 4. 419 pihe
passitabba.
Abbhutehi dhammehi = Abbhutadhammehi (Sy, Ka)
Abbhussakkamno = Abbhussukkamno (S)
Ammak ammakapa = Ambak ambakapa (S, I)
Andhak andhakapa (Sy)
Ar|pasa bahiddh = Ar|pasa eko bahiddh (Sy, I, Ka)
Avitakka-avicrampi = Avitakkampi avicra (S, Sy, I)
Avitakkampi vicramatta = Avitakkavicramattampi (Ka)
Asandiddhaca bhaati = Asandiddhoca akkhti (Vi 4. 365 pihe)
Asucyeva = Asucicceva (Sy)
Assakhau~ke = Assakhalu~ke (S)

367
126
121
121
38
475
33

[]
gacchatti = Dissat|ti (sabbattha) kyampi phantara.
dibrahmacariyakoti = dibrahmacariyiko (S, Ka)
npnassati = npnasati (S, I)
bhassarasavattanik = bhassaravattanik (S, Sy)
muttamaikualyo = mukkamaikualyo (?)

167
14
165
303
196

16
228
17
195
76
497
193
74
474
18
228
125
39
47
274

Nnph
Nnph

573
Piha~k

[]
raako = raiko (?)

265

raddhavriyo ca = raddhaviriyo ca (S, I) raddhaviriyo (Sy)

427

veni = veni (Vi 4. 368 pihe) vei, veika tattheva adholipi. 314
[I]
Iminpa~gena = Iminpi a~gena (S, I) A 1. 212 pihepi.
Issattena = Issatthena (S, Sy, I)

79
108

[U]
Uggavdini = Uggavdina (S) Uggahavdina (Sy, I)
Uggatavdini (Ka)
Uaki = Unnati (I)

37
49

Uttari = Uttari (S, Sy, I)

165, 504

Udumbarakhdvya = Udumbarakhdika vya (S, I)


Udumbarakhdaka cya (Sy)

109

Unnatanti = Uatanti (Ka)

108

Upagacchi = Upagachi (S, I)

536

Upapajjanti -pa- = Upapajjanti. (Sy, Ka)

503

Upapajje v = Upapajja v (Ka, A 2. 363)


Upapajja v (Ma 3. 257 pihe)
Upaveseyyu = Upavaseyya (?)

497
87

Upraddhva jnanti = Upraddh pajnanti (S)

443

Uplavissati vti = Uppilavissati v (S, Sy, I)

420

[E]
Ekantapaibhn = Ekantapaibhna (sabbattha)

152, 380

Ekdasa amatadvrni = Ekdasanna amatadvrna (sabbattha)

546

Evadihi = Evadihiko (Sy)

415

Eso ceva tassa = Eso cevetassa (Ma 1. 161 pihdsu)

303, 443

574

A~guttaranikye tatiyaganthe

Nnph

Piha~k

[O]
Ogh ca = Oghpi ca (Sy, Ka)
Opaneyyiko = Opanayiko (S, Sy, Ka, I)
Obhaggo -pa- na khdanti = Na obhaggo -pa- khdati (Sy, Ka)
[ Ka ]
Katt = Pavatt (Ka)
Kadali -pa- paccattharao = Kdali -pa- paccattharao (S)
Kabakrhrabhakkhna = Kabaikrabhakkhna (S)
Kabakrabhakkhna (Sy, Ka, I)
Kmasa = missasa (Sy)
Kraava = Karaava (Ka)
Kla~kata bhikkhu = Kalandaka bhikkhu (S)
Kakabhikkhu (Sy)
Kla~kat = Klakat (S, Sy, Ka, I)
Klasseva = Saklasseva (Sy)
Ki nvajja = Ki nu ajja (Sy) Ki nu kho ajja (I)
Ki nu khvajja (Ka)
Kici desa = Kici deva desa (S, Sy)
Kuhri = Kudhri (Sy, Ka, Ka)
Kuraraghare = Kulaghare (Ka) Kururaghare (Vi 3. 283 pihe)
Kusobbhe = Kusombhe (Ka) Kussubbhe (S) Kusubbhe (Sy)
Ke ca = Keci (Sy, I) Te ca (Ka)
Ko nmya = Ko nmo aya (S, Ka) Ko nma aya (Sy, Ka)
Koliyadht = Koiyadht (Sy, I)

231
531
231
66
65
537
208
18
389
361
472

293
347
185
538
160

[ Kha ]
Khippameva = Khippayeva (S) Khippa eva (I)
Khippaeva (Vi 4. 420 pihe)
39
Khuddarjno = Kuarjno (S, Sy, I) Kuarjno, K|arjno (Ka) 274

Nnph
Nnph

575
Piha~k

[ Ga ]
Gadhito = Gathito (S) kya sameti.

399

Gandhamcare = Gandhamdhare (Ka)

83

Gandhohanamattampi = Gandh|hanamattampi (S)


Gadd|hanamattampi (Sy, I)

197

Gamiybhisa~khro = Gamikbhisa~khro (Ka-S)

25

Garu katv = Garukatv (S, Sy, I)

103

Garu karoti = Garukaroti (S, Sy, I)

93

Giln vuhito = Ettha A 2. 263 pihe, suttavaan ksdhaka.

148

[ Ca ]
Catuttha = Catutthi (?)

504

Catuddisa = Catuddis (Sy, Ka)

282

Ctumahbh|tikassa = Ctummahbh|tikassa (S, Sy, I)

191

Ctumahrjik = Ctummahrjik (S, Sy, Ka, I)

71

Cpla cetiya = Pvlacetiya (Sy) Cplacetiya (I, Ka)

128

Ci~gulaka = Pi~gulika (Sy) Ci~kulaka (Ka)

412

Cetasovinibandh = Cetovinibaddh (Srattha)

252

Cetovimutti = Vimutti (Ka-S, Ka)

125, 241

[ Ja ]
Ja~galna = Ja~gamna (S, I)

273

Ja~ghvihra = Ja~ghavihra (Sy, Ka)

166

Jantugma = Jatugma (S-ha, Sy-ha) Jattugma (Ka)


Ahakathyampi phantara.

166

Jussoi = Jnussoni (Ka-S) Jnussoi (Ka-S) Jusoi (Ka)

447

Jvika = Jvita (Ka)

108

[ a ]
ho = aho (S, Sy)

343

576

A~guttaranikye tatiyaganthe

Nnph

Piha~k

[ Ta ]
Ta sabbakmada = Ta sabbakmahara (S, Sy, I)
Sabbakmahara (A 2. 32 pihepi)
Tatrupyya = Tatr|pyya (S)
Tapode = Tapodya (Sy, I)
Tintio = Nillajjo (Ka)
Tibbna = Tippna (S, Sy, Ka, I)
Timi -pa- pi~galo = Timi -pa- pi~gal (S) Timi -pa- mi~gal (Sy, I)
T|riyassa = Turiyassa (S, Sy, I)
Tur| paccekabrahm = Tuduppaccekabrahm (S, I)
Tudi paccekabrahm (Sy)
Turi paccekabrahm (Ka) Sa 1. 151 pihe.
[ Da ]
Dahadhamm = Dahadhammo (sabbattha)
Dahuddhpa = Dahuddpa (S, I)
Dihippatto = Dihappatto (Ka)
Dihi hissa = Dihi hi (S, Sy, I)
Duk|lasandhanni = Duk|lasandassanni (S) Duk|lasahanni (Sy)
Duk|lasanthanni (I) Duhasandanni (D 2. 153)
Duk|lasandanni (Tattha phantara)
Dukkhavedaniya = Dukkhavedanya (S, Ka)

94
93
415
375
361
40
91

394
226
414
52
428

196
187

[ Dha ]
Dht = Dhat (S, Sy, Ka, I)
Dhtnaca = Dhatnaca (S, Sy, I)
Dhraajtiko = Dhrakajtiko (S, Sy, I)

3
118
118

[ Na ]
Na attna -pa- na peti = Na attna -pa- peti (S, Sy, I)
idameva yuttatara.

398

Nnph
Nnph

577
Piha~k

[ Na ]
Nappaibhyeyya = Nappaibhseyyma (Ka) Nappaibhseyya (bah|su)
Ma 3. 172 pihe passitabba.
417
Na phtiseyya = Na phtiseyyanti (S, Sy, Ka)
Na phtiseyy (katthaci)
69
Na byathati = Na vedhati (S) Na bydhati (Sy, I)
37
Na hi n|name = Na han|name (S, Sy, I)
155
Naputto = Nthaputto (Ka-S) Ntaputto (Ka-S)
24
Ntike = Ndike (S, Sy) Nike (I)
135
Ndhibhoti = Nbhibhoti (S)
489
Nikma -pa- lbhiniyo = Nikma -pa- lbhiniyo (?)
155
Nikkujjita = Nikujjita (Ka)
24
Nikkujjo = Nikujjo (Ka)
537
Nibbinnassa = Nibbindassa (S, Ka)
259
Niymata = Niymita (Sy)
62
Necayiko = Nerasiko (S)
375
No ca = No (Sy) evamuparipi.
133
Nhatv = Nahtv (S, I) Nhatv (Sy)
420
Nhru = Nahru (S, Sy, Ka, I)
33
[ Pa ]
Paccasena = Paccayena (Sy) Paccattasena (Ka)
Paccvamati = Paccmasati (Sy)
Paccssati = Paccsisati (S, Sy, Ka, I)
Paccssitabb = Paccsisitabb (S, Sy, I)
Paha = Ima paha (Sy, Ka)
Paikacceva = Paigacceva (S, I)
Paik|lasa = Paikk|lasa (S, Sy, I)
Paipuccheyyma = Puccheyyma (S, Sy, I)
Paivpetv = Patihpetv (Sy) Paipdetv (Ka)
Paivpeti = Patihpeti (Sy) Paipdeti (Ka)

93
537
71
103
414
106
192
439
220
220

578

A~guttaranikye tatiyaganthe

Nnph
[ Pa ]
Paisanthrako = Paisandhrako (Ka)
Paissato = Patissato (S)
Paunnapaccekasacco = Panuapaccekasacco (Ka)
Patihitya = Paihitya (I) Patigatya (A 2. 270 pihe)
Patodalahi = Patoda (S, I) Patodayahi (Sy, Ka)
Pathavisa = Pahavisa (S) Pahavsa (Sy)
Panujjamnena = Paujjamnena (?)
Payatapin = Payatapi (S) Payatap (Sy, I, Ka)
Parapurya = Para purya (Sy-ha)
Parjayisu = Parjiyisu (S, Sy, Ka)
Parmasati = Parimasati (S)
Paripanth = Paribandh (Ka)
Pah|tarattaratanna = Pah|tasattaratanna (S, Sy, Ka, I)
Pmokkho = Mokkho (Ka-S)
Pmojjattho pmojjnisasoti = Pmujjattho pmujjnisasoti
(S, Sy, I)
Pra~gat = Pragat (S, Sy, I)
Pvya = Campya (Ka-S)
Pitmaho me = Pettpi yo me (S) Pitu piyo me (Sy)
A 2. 305 pihepi.
Piyakara garukara = Piyakar garukar (?)
Piyattya garuttya = Piyatya garutya (Sy)
Purisdhippy = Purisdhippyo (S, Sy, I) Idameva yutta.
Puavakasa = Puuvakasa (Ka) Pulavakasa (S, I)
Ponobhaviko = Ponobbhaviko (Ka)
[ Pha ]
Phti ktu = Phtikattu (S) Phtiktu (Sy, I)
Phsu = Phsu (Sy, Ka)
Phsu = Phsu (?)

Piha~k
390
2
279
138
34
262
176
93
362
228
418
364
81
403
257
62
472
366
326
4
48
340, 512
325
546
363
317

Nnph
Nnph

579
Piha~k

[ Pha ]
Phuamnassa = Vuyhamnassa (S, I) Phusayamnassa (Sy)
Punamnassa (?)

17

[ Ba ]
Baddhti = Bandhti (S, Sy, Ka)
Baddho = Bandho (Sy, Ka)
Bahutthikni = Bahukitthikni (S, I) Bahuitthikni (Sy)
Bahula kareyya = Bahulkareyya (S, Sy, I)
Bahussut = Bah| sut (?)
Bah|na = Bahunna (S, I)
Beluvagmake = Veuvagmake (Sy, Ka, Ka)
Bypannacittassa = Bypdassa (S, I, Ka) Bypannassa (Sy)
Brahmacrayo = Brahmacrino (Sy)
[ Bha ]
Bhavaca = Sambhavaca (S, Sy)
Bhikkhaveti = Bhikkhavoti (S, Sy, I)
Bhinditv = Bhetvna (S, Sy) Bhitvna (Ka)
Bhiyyo paca satni ca = Paca suttasatni ca (ha)
Bhett = Bhedt (Ka)
[ Ma ]
Macchna = Majjna (Ka)
Majihik = Majehik (S, Sy)
Maatha = Maetha (S) Maeyytha (Ka)
Maanakajtiko = Maanakajtiyo (S, I)
Manp nma te = Manpakyik (S, Ka)
Manussalbha = Manussaloka (Sy)
Mahkohiko = Mahkohito (S, Sy, I)
Mahpajpat = Mahpajpati (Sy) Vi 4. 442 pihepi.

37
526
105
234
275
75
542
472
75
341
337, 519
315
558
474
81
105
466
105
94, 95
61
187
101

580

A~guttaranikye tatiyaganthe

Nnph

Piha~k
[ Ma ]

Mahmoggallno = Mahmoggalno (Ka)

181

Mahsombhe = Mahsobbhe (S, Sy)

347

Mtugm|pacro = Mtugmopavicro (S)


Mtugm|pavicaro (Ka)

363

M v ahesunti = M v ahesu iti vti (S, I, Ka)

474

Micchissa = Micchassa (I, Ka)

428

Milakkhesu = Milakkh|su (Sy, Ka)

60

Muhassatissa = Muhasatissa (S, Sy, I)

62

Muttacg = Muttacg (Sy)

93

[ Ya ]
Yattha r|pasa -pa- r|pasaa = Yattha -pa- r|pasa (S, Sy, I) 211
Yavad|s = Yavar|p (Ka)

16

Yasmha = Yasmiha (Ka)

157

Yvat dihihna -pa- samugghto = Yvat dihihna -pasamugghto (S, I)


Yvadeva = Yvade (Sa 1. 412 pihe)

417
63

[ Ra ]
Rattindive = Rattidive (Ka)
Rathikya rathika = Rathiyya rathiya (bah|su)

323
31

[ La ]
Labhi = Lacchati (Sy, Ka)

536

L|khacepi = L|kha vpi (Sy) L|khacpi (Ka)

195

Lohita pitta = Lohitapitta (S)

343

[ Va ]
Va~kaka = Va~ka (S, I)
Vaajlikya = Dhavajlikya (S) Vaajlikya (Sy)

421
11

Nnph
Nnph

581
Piha~k

[ Va ]
Vdnuvdo = Vdnupto (Ka-S, Sy) A 1. 161; A 2. 3 pihesupi. 26
Vigatathinamiddho = Vigatathnamiddho (S, Sy, Ka, I)
353
Vicina = Visina (S-ha)
380
Visesagu = Visesabhuno (S, Sy, I)
198
Vissahya = Visahya (Ka)
106
Vihre hianti = Vihrena vihra anvhianti (S, I)
Vihra hianti (Sy)
181
Viheheti = Viheseti (I, Ka) Udnahakathya sameti.
36
Vriya = Viriya (S, Sy, Ka, I)
354
[ Sa ]
Savasati = Savattati (Sy)
Sasdeti = Sasreti (Ka)
Saharitv = Sa~kharitv (Ka)
Sakadgm satto = Sakadgmisatto (S, Sy, I)
Sakkh = Sakh (Ka)
Sakkhi = Sakhi (Ka) Sa 1. 127 pihepi.
Sa~khditv = Sa~kharitv (Ka)
Sati = Muhassati (S, Sy)
Sadevakassapissa = Sadevakassa (sabbattha) passitabba.
Santatakr = Satatakr (Sy, I, Ka)
Santatavutti = Satatavutti (Sy, I)
Santhgre = Sandhgre (Ka)
Sabbapabh|tesu = Pabh|tesu (Ka)
(Sabba ta r|pa) = (Sabba r|pa) Ma 1. 282 pihe.
Sy-I-Ka-potthakesu pana ettha
ta padattaya na dissati.
Sabbalahuso = Sabbalahusoti sabbalahuko (Sy-ha)
Sama jvika = Samajvika (Sy) Samajvita (Ka)
Samajvit = Samajvikat (S)

39
199
34
366
294
294
136
382
87
427
427
24
473

547
77
108
107

582
Nnph

A~guttaranikye tatiyaganthe
Piha~k

[ Sa ]
Samaakraavoti = Samaakaraavoti (Ka)
16
Samaad|svya = Samaar|p cya (Ka)
16
Samdapako = Samdpako (?)
118
Samdapeti = Samdpeti (?)
30, 56
Samdinna = Samdia (I, Ka)
428
Samdinnni = Samdini (S, Ka)
48
Samijeyya = Sammijeyya (S, Sy, Ka, I)
11
Samijita = Sammijita (S, Sy, Ka, I)
11
Samupaby|ho = Samupabb|ho (S, I)
228
Sampajaa = Sampajae (Sy, Ka)
114
Sampajnamus = Sampajna mus (Ka-S)
178
Sambdhe gata = Sambdhe vata (S)
242
Sambodhipakkhikna = Sambodhapakkhikna (S, Sy, I)
163
Sammissa = Sammassa (I, Ka)
428
Sarsapasamphassa = Sirisapasamphassa (S, Sy, I)
268
Savitakkasavicrampi = Savitakkampi savicra (S, Sy, I)
121
Sasa~khraniggayhavritagato = Sasa~khraniggayha vritavato
(S, Sy, Ka, I) Sasa~khraniggayhavrivvao (Ka)
225
Sttha sabyajana = Stth sabyajan (Ka-S)
3, 275, 312
Sdiyatti = Sdayatti (Saddanti)
91
Sraya = Srya (S, Sy, Ka, I)
18
Sikkhsamdnassa = Sikkhkmassa (Ka)
389
Ssanhto = Ssanahto (S, I) Ssanahto (Sy)
105
Sukhavedaniya = Sukhavedanya (S, Ka)
187
Sukhettesu = Sukhette (S, I)
74
Sudattassa = Saddhassa (S, Sy, Ka, I)
538
Subaddh = Subandh (S, Sy, Ka)
38
Susumragire = Susumragire (S, Sy, I)
95
S|riyna = Suriyna (S, Sy, Ka, I)
303
Sevanya = Savanya (Sy) Bhvanya (Ma 2. 15 pihe)
S-I-Majjhimapasake pana tatthapi sevanya
icceva dissati.
546

Nnph
Nnph

583
Piha~k

[ Sa ]
Sevlamlik = Sevlamlak (S, Sy, I)
472
So ajna v ha -pa- passmti = So ajna v aha -pa- passmti
(I, Ka)
474
Soa saharati = Kau sahanti (S, I) Kau sahanati (Sy) 232
[ Ha ]
Hae = Hne (S) Hane (Ka)
Hret = Set (S, Sy, I)
Hir = Hiri (S, Sy, Ka, I)
Hne vimutta = Hnedhimutta (Sy, I) Vimuttanti adhimutta,
Vimuttanti v vissaha. (k)
Hemajlappaicchannni = Hemajlasachannni (S, I)

83
546
354
71
196

A~guttaranikye tatiyaganthe

Nmna anukkamaik
Nmnukkamo

Piha~ko

Anuruddha
Avant

53-4
39
443
542
1, 195, 205,
398, 409
62, 90
293

[ -I ]
nanda
44, 102-6, 128, 181,
224, 233, 242, 257, 261, 263,
285, 365, 377, 415, 439,
514, 520-4, 542
av
53-4
Icchna~gala
154
[U]
Ugga (gahapati)
Ujjaya
Uttara
Uttiya
Udy
Upacla
Upli
Uruvelakappa

Piha~ko

[ Ka ]

[A]
Aggava
Aciravat
Ajita
Ahakanagara
Anthapiika

Nmnukkamo

Kakkarapatta
107
Kaja~gal
300
Kaissaha
362
Kapilavatthu
55, 101, 321-5
Kammsadhamma
280
Kaimbha (thera)
362
K
293
Kimik
166
Kukkua (thera)
362
Kuru
280
Kusinr
318
Kokanuda (paribbjaka)
415
Koklika
393
Koliya
107
Kosamb
90, 224, 242
Kosala
154, 303-7, 353
[ Ga ]

47, 50
111
11
412
224
362
311-18, 420
233

Gaggar
16, 376, 409
Ga~g
39
Gaa (adhivacana)
114, 191
Gabbha (adhivacana)
114
Gay
123
Gayssa
123
Gijjhak|a
9, 177-8
Girimnanda
342
Gotam
101, 106

586

A~guttaranikye tatiyaganthe

Nmnukkamo

Piha~ko

Nmnukkamo
[ Da ]

[ Ga - Gha ]
Gotama

19, 154, 225, 295,


406, 410-12

Ghositrma

90, 224

Dasamo (gahapati)

542

Dghaju

107

Dukkha (adhivacana)

114

Devadatta

[ Ca ]
Candikputta

Piha~ko

9, 203
[ Na ]

203
Nakulamt

95

128

Nanda

14

Cla

362

Nandaka

169

Clik

166

Nandiya

536

Cunda

472

Naakapna (nigama)

Camp

16, 376, 409

Cpla

Ceti (raha)

289, 382
[ Ja ]

Jussoi

447, 459, 478

Jvaka

57

Jvakambavana

57

Jetavana

1
[ a ]

(adhivacana)

353-6

Ngita

154

Naputta

24, 226

Ntika

135-8, 526

Nakagma

352

Nikaa (thera)

362

Nigrodhrma

55, 101, 321,


530-5

Nimmala (adhivacana)
153

[ Ta ]

153

[ Pa ]
Pa~ka (adhivacana)

114
395

Tapussa

233

Paduma (niraya)

Tapod

415

Passenadi

303, 307

Tapodrma

415

Pahrda

38

Timi

40, 45

Pv

Timi~galo

40, 45

Puiya

Timirapi~galo

40, 45

Pubbrma

Tur|

394

P|raa

472
151, 379
44, 84, 94, 96
225

Nmna anukkamaik
Nmnukkamo

Piha~ko

Nmnukkamo

[ Ba ]

Piha~ko

[ Ya-Ra ]

Beluvagma
Bojjh
Brhmaa (adhivacana)

542
88
153

[ Bha ]
Bhagga
Bhaya (adhivacana)
Bhisakka (adhivacana)
Bhesakavana

62, 95
114
153
62, 95

[ Ma ]
Magadha
Manpakyik
Malla (raha)
Mahkaccna
Mahkassapa
Mahkohika
Mahcunda
Mahnma
Mahpajpat
Mahmoggallna
Mahli
Mahvana
Mahisavatthu
Mah
Mra
Migadya
Migasl
Meghiya
Moggallna
Moranivpa

587

352
90
233
293
386
187
289, 382
55, 530-5
101, 106
44, 181, 380
324
24, 47, 87
11
39
130
62
365
166
393
528

Yamun
Rjagaha

39
9, 57, 177-8, 203,
213, 386, 415, 528
Roga (adhivacana)
114
[ Va ]
Vajjiyamhita
409
Vajj
50
Vaajlik
11
Vseha
87
Vhana
376
Vimala
153
Vimutta (adhivacana)
154
Viskh
84, 94-6
Vedag| (adhivacana)
153
Veraja
18
Velma
195
Vessavaa
11
Vesl
24, 47, 87, 101, 106,
128, 324, 362, 542
Veuvana
203, 213, 300
[ Sa ]
Sakka
55, 101, 321, 530-5
Sa~kheyyaka
11
Sa~ga (adhivacana)
114
Sa~grava
445, 462
Sajjha (paribbjaka)
178
Sana~kumra
529
Saddha (thera)
526, 538

588
Nmnukkamo

A~guttaranikye tatiyaganthe
Piha~ko

[ Sa ]
Samaa (adhivacana)
153
Samiddhi
190
Sarabh|
39
Salla (adhivacana)
114
Sahampati
395
Smaakni
353
Sriputta
37, 58, 143-5, 174
187, 190, 203, 213, 260,
330, 337, 352, 393, 396,
519, 553-4

Nmnukkamo

Piha~ko

[ Sa ]
Svatth

1, 44, 79, 84,


88 dipihesu
24, 282
177
530
62, 95

Sha
Sutav
Subh|ti
Susumragira
[ Ha ]
Hatthaka
Hatthigma

53-4
50

A~guttaranikye tatiyaganthe

Gths|ci
Pahamapd

Piha~k

[-I-U]
Aha~gupetassa uposathassa 84,
87, 90
Atthassa patti hadayassa
santi
294, 295
Antisampad hoti
70
Appak te manussesu
445,
446, 463
Appamattako aya kali
394,
396
Avijjnivuto poso
62
Asajjhyamal mant
37
Asekhena ca slena
269
Iccete aha dhamm ca 98, 100,
110, 113, 140, 142
Idha ce na virdheti
62
Uht kammadheyyesu
110,
113, 140, 142
Uhhik analas
94, 95, 96
[E]
Ekampi ce pamaduhacitto
2
Etasmi ya vijjati antare
dhana
84, 86, 90
Ete ca atv satim sumedho 7, 9
Eva yajitv medhv
74
Eva sampannaslesu
70

Pahamapd

Piha~k

[O]
Otio star|pena
Odhunitv mala sabba

114
70

[ Ka - Kha - Ca ]
Kaha dhamma
vippahya
446, 463, 464
Katha vija saddhamma 62
Kmacchando ca bypdo
269
Kraava niddhamatha
18
Khaa paccavidu loke
62
Khattiyo seho
janetasmi
529, 530
Cattro ca paipann
116
Cando ca suriyo ca
ubho sudassan
84, 86, 90
[ Ta ]
Tatrbhiratimiccheyya

446,
463, 464
Tayida sammukhbh|ta
61
Tasm sampadamka~kh
70
Tasm hi nr ca naro ca
slav
84, 87, 90
Tassnurodh atha v
virodh
7, 9
Tassha dhammamaya
68
Tulamatulaca sambhava
131

590
Pahamapd

A~guttaranikye tatiyaganthe
Piha~k

[ Da - Dha ]
Dihadhammahitatthya 110, 113,
140, 142
Dhanena dhaena ca yodha
vahati
365
[ Na - Pa - Ba - Bha ]
Na cpi sotthi bhattra
94,
95, 96
Namo te purisjaa
527, 528
Niddhamitvna ppicche
18
Nivihasaddho p|jeti
75
Neva vippaisrissa
74
Pa na hae na
cadinnamdiye
83, 86, 89
Purisassa hi jtassa
394, 396
P|jeti sahadhammena
75
Bah|na vata atthya
75
Bah| hi akkha vutt
61
Bhaya dukkhaca rogo ca 114
[ Ma - Ya ]
Manussalbha laddhna
61
Mama sa~kappamaya
68
Malitthiy duccarita
37
Mettassa cittassa subhvitassa
2
Mla na dhre na ca
gandhamcare
83, 86, 90
Ya nimmalena pattabba
154
Ya samaena pattabba
154
Yajamnna manussna 116
Yathpi khette sampanne
70
Yath me ahu sa~kappo
68

Pahamapd

Piha~k

[ Ya ]
Yatheva satipahn
256
Y eva vattati nr
94, 95, 96
Ye ca kho sammadakkhte
445,
446, 463
Ye ca laddh manussatta
62
Ye sattasaa pathavi
vijetv
2
Ye savar cakkhumat
62
Yesa sambodhiya~gesu
446,
463, 464
Yo na bharati sabbad
94, 96
Yo na hanti na ghteti
2
Yo nindiya pasasati 394, 396
Yo ve na byathati patv
37
[ La - Va - Sa ]
Lbho albho ca
yasyaso ca
7, 9
Loka atv yathbh|ta
70
Vijjcaraasampanne
70
Savsya vijntha
18
Sasapp ca musvd
18
Sata sahassna
nirabbudna
396
Saddhya slena ca yodha
vahati
365
Saddh slena sampann 98, 100
Saddh hiriya kusalaca
dna
68
Saddho slena sampanno
110,
113, 140, 142
Santavco janavati
18
Sabbe anusaye chetv
62

Gths|ci
Pahamapd

Piha~k
[ Sa ]

Sabbesa so hito hoti

75

Sambdhe gata oksa

242

Sa ve paca~gasampanno

269

Sukh saghassa smagg

316

Pahamapd

591
Piha~k

[ Sa ]
Suci pata klena
74
Susavihitakammant
98, 100
So ima palipatha dugga 114
Soha vijitasa~gmo
154
Soaskrasampann
98, 100

Vous aimerez peut-être aussi