INTERVIEW | Esther-Miriam Sent (48), hoogleraar economie
FOTO ANP ROBIN VAN LONKHUIJSEN
Wij zijn zelf medeschuldig
aan graaicultuur De jacht op graaiende bankiers en topmannen lijkt deze week te zijn heropend. Na de commotie rond salarisverhogingen bij ABN Amro, leverde KPN-voorman Eelco Blok 425.000 euro aan bonussen in. De top ziet er echt het kwaad niet van in en dat is ook de schuld van ons consumenten, zegt bonusexpert Esther-Miriam Sent. TOBIAS DEN HARTOG DEN HAAG | Ze kent ze. Bankiers en
topmannen die achteloos klagen dat
een nieuwe Bentley er dit jaar niet inzit, terwijl hun chauffeur ze behoedzaam langs de rijen van de voedselbank stuurt. Een zwak moreel kompas, heet het. Toch zijn wij als consumenten ook niet vrij van schuld, zegt Sent, als hoogleraar economie verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Pardon? Wij zijn medeschuldig aan megabonussen en topsalarissen? ,,Nou en of. De doorsnee consument heeft een partij boter op het hoofd. We roepen dat we weggaan bij KPN, of bij ABN Amro. Maar als puntje bij paaltje komt, zijn we te lui om het te doen. Te veel gedoe. Dt zorgt er toch niet voor dat er krankzinnige bonussen worden uitgedeeld? ,,Nee, maar het houdt het systeem wel in
stand. En het is lekker makkelijk: een
bankier haten. Zeker in deze tijd waarin we weinig verantwoordelijkheid nemen en makkelijk naar de ander wijzen. Hebben die mensen dan zelf geen besef dat ze die 4 ton niet waard zijn, zeker als een deel van het land het krap heeft? ,,Daar denken ze zelf anders over. Ze leven in de cocon van hun eigen wereldje. Ze zien vooral wat de buurman, lees collega, heeft en willen dat ook. Of liever: net iets meer. Dat geldt voor de huisschilder net zo als voor de topman. De schilder spiegelt zich niet aan de topman, dus andersom ook niet. Dat maakt het allemaal niet acceptabel. ,,Nee, maar alle mensen hebben van nature een verstoord beeld van zichzelf. Vindt u zichzelf ook geen betere automobilist dan de ander? Of slimmer? Of aardiger? Dat kan dus niet: niet iedereen is bovengemiddeld. Ook die zogenoemde graaiers niet. Zij denken ook: ja, maar k verdien dat echt. Dus hebben we het te accepteren? ,,Natuurlijk niet. Het gaat ook om absurde bedragen soms. Bovendien: de
Hoogleraar: Consument te lui om bij bank of provider weg te gaan
Pumawint rechtszaak overPudel KALSRUHE | Het Duitse sport-
merk Puma heeft een stokje
gestoken voor het oneigenlijk gebruik van zijn merknaam, waarbij Puma (poema) werd verbasterd tot Pudel (poedel). Het Federale Hof in Duitsland verbood de ontwerper van T-shirts van Pudel langer de merknaam te gebruiken. De merknaam Pudel was in hetzelfde lettertype gedrukt als het alom bekende Puma. Ook het logo, een stoere springende katachtige, dat werd verhaspeld tot een liefelijk ogend keffertje, toonde te veel gelijkenissen. Volgens de rechter wogen de intellectuele eigendomsrechten van Puma, waaraan de waarde wordt geraamd op 1,1 miljard euro, zwaarder dan het recht op vrijheid van meningsuiting en artistieke vrijheden.
We hebben een neus
voor betrouwbare autos
honger raakt nooit gestild. Het is een
hedonistische tredmolen. Een bonus of riant salaris activeert volgens onderzoek dezelfde hersendelen als bij drugsgebruik. Je wilt derhalve meer en meer. Het is een bodemloze put. Ik gok dus dat geld niet gelukkiger maakt? ,,Er is genoeg wetenschappelijk bewijs dat salarisverhogingen na een jaarinkomen van ongeveer 60.000 euro geen geluk meer toevoegen. Bovendien wijst onderzoek juist uit dat het geluksgevoel van materile zaken niet beklijft. Nou, een villa en een dure auto maken het leven toch prettig, zou je denken. ,,Niet wezenlijk, niet op lange termijn. Dat is ook een probleem van onze samenleving. Je doet wat de baas zegt en legt daar verantwoording over af. En als je het goed doet, verdien je meer. Of krijg je een extraatje. Maar dat systeem is niet het beste. Het is breed aangetoond dat mensen productiever zijn als ze niet door geld worden gedreven, maar als ze zich creatief kunnen ontplooien. Als ze uitgedaagd worden, zinvol werk doen, zich gewaardeerd voelen. Geld als prikkel kan zelfs contraproductief werken. Er moet een omslag komen? ,,Ja, in de wetenschap is dat nieuwe denken dominant, maar in de samenleving nog niet. Dat gaat tijd vergen. En tot dan hebben we de bonussen te slikken? ,,Ik vrees dat we onvoldoende tegenkracht bieden. Tenzij we onze verantwoordelijkheid nemen en die telecomprovider of bank de rug toekeren. Dan komt de winst in gevaar en staan de topmannen hun bonus af alsof het een besmettelijke ziekte is. En aangezien ik denk dat de consument de daad niet bij het woord gaat voegen, kun je verwachten dat er nog meer schandalige bonussen in het nieuws gaan komen.