Langobardi1

Langobardsko osvajnanje. Langobardi su isprva iveli na uu Labe,

na levoj, zapadnoj obali te reke. Naziv Langobard znai duga brada. Za
vreme Velike seobe naroda oni su krenuli na jug, ka granicama Panonije, a
zatim jo blie granica Italije. Uestvovali su u ofanzivi Vizantije na
Ostrogote2, a 568. godine u savezu s nizom germanskih, sarmatskih i
turanskih (Bugari) plemena, pod predvodnitvom svoga konunga Alboina, i
sami napali na Italiju i sruili vizantijsku vlast.
Langobardi su osvojili znatan deo Italije, ali su se nastanili uglavnom
u severnoj Italiji, koja je od tog vremena i poela nositi naziv Langobardija
Lombardija.Na severu nisu zauzeli Veneciju i Ravenu. Zatim su zauzeli vei
deo srednje Italije, sa izuzetkom grada Rima. Jug Italije nisu uspeli da
zauzmu.
Langobardsko osvajanje potpomagali su robovi i koloni, koji su dizali
ustanke u samoj Italiji. Prilikom langobardskog osvajanja unitavan je u
velikim razmerama krupni zemljini posed. Mnotvo krupnih
zemljoposednika bilo je ubijeno, a njihovi posedi konfiskovani. Znatan deo
zemljita bio je oduzet, na njih su naseljeni langobardi, dok je na ostalu
zemlju, koja je ostala u rukama Rimljana, razrezan porez. Sami vlasnici
zemlje pretvorili su se u poresko stanovnitvo tributarije. Takoe je veliki
broj Rimljana pretvoren u roblje.
Razvitak feudalnih odnosa. Posle langobardskog osvajanja Italije
preovlaujui sloj u Italiji postalo je slobodno langobardsko seljatvo. Ono
je sauvalo ostatke ranijih rodovskih odnosa. Rod je tu nosio naziv fara.
Danas mnoga italijanska naselja imaju u svom imenu re fara, to ukazuje na
to da su se Langobardi selili u rodovskim grupama i da su sauvali
optinsko-rodovske odnose. Od samog poetka zapaa se sve vea klasna
diferencijacija. Postojala je rodovska aristokratija koja je posedovala robove.
Jo u ediktu kralja Rotarija (oko 634) doputeno je otuivanje
zemljine svojine. Taj edikt dozvoljava prenoenje zenlje na crkvu, to
predstavlja prvi oblik otuivanja nekretnina koji se pojavljuje u varvarskom
pravu. U docnijim zakonima kralja Liutpranda (VIII vek) zapaamo ve
1

Udaljcov, Kosminski, Vajntajn, Istorija srednjeg veka I, str. 50 51, Nauna knjiga, Beograd, 1950.
Pohod protiv Ostrogota vodi je jedan od najveih vojskovoa u vizantijskoj istoriji, uveni general cara
Justinijana I, Velizar. Ratne operacije su otpoele 535. Velizar je u poetku kampanje imao velikih uspeha.
Zauzeo je Ravenu, glavno ostrogotsko uporite, i zarobio hrabrog kralja Vitigesa, koga je doveo u carigrad
kao zarobljenika 540. Meutim, pod Totilinim energinim vostvom Goti su se ponovo digli. Tek je
genijalni strateg i veti diplomata Narzes uspeo posle dugog i zamornog ratovanja uspeo da slomi otpor
neprijatelja. Najzad, posle dvadesetogodinje teke i promenljive borbe, cela zemlja je pokorena 555.
Georgije Ostrogorski, Istorija Vizantije, str. 89, Narodna knjiga, Beograd, 1998.
2

znatan razvitak klasne diferencijacije. U langobardskom drutvu postojalo je

nekoliko slojeva: aristokratija, slobodno seljatvo, ljudi slabog imovinskog
stanja i bezemljai, robovi i aldiji (osloboenici). Ratse krupni zemljini
posed, jaa privatna vlast krupnih zemljoposednika, pa izbijaju dseljake
bune.
Postepeno nestaje razlike izmeu Langobarda i Rimljana u pravnom
pogledu. Feudalci se konsoliduju u jednu jedinstvenu klasu. Nestaje i
prvobitne podvojenosti zmeu arijanaca Langobarda i katolika Rimljana,
jer Langobardi krajem VI i poetkom VII veka primaju katoliku veru. Papa
Grgur I Veliki negovao je dobre odnose sa kraljicom Teodelindom. 3 Uspeo je
da postigne sporazum o nenapadanju sa Langobardima.4
Langobardi i papstvo. U to vreme na elu katolike crkve nalazio se
papa Grgur I Veliki. Ve tada pape pokazuju tenju da se oslobode zavisnosti
od Vizantije. Ova tenja papa osobito je porasla posle irenja takozvanog
ikonoborskog pokreta5 u Vizantiji. Zakoni protiv potovanja ikona koje su
izdavali carevi na Istoku posle 726. poinju da se sprovode u ivot i po
vizantijskim posedima u Italiji. Pape su koristile taj povod da otvoreno
ustanu protiv Vizantije i ak da krenu putem konanog rascepa sa njom.
Papa proglaava vizantijskog cara za jeretika. Svuda po Italiji poinje
zbacivanje vizantijskih inovnika. Langobardski kraljevi, koristei se tom
povoljnom situacijom, osvajaju zemljita i gradove. Ali samim tim,
Langobardi postaju opasni suparnici papskoj vlasti, koja je dotle ila sa
njima ruku pod ruku. Sada se pape obraaju za pomo protiv Langobarda
istoj onoj Vizantiji.
Zategnutost iz izmeu Rima i ikonoklastikog Carigrada se stalno
poveavala. Rim je prelazio preko svih razmimoilaenja sve dotle dok se
moglo raunati na vizantijsku pomo protiv nadiranja Langobarda. Papa
Grgur I Veliki nije eleo da postane langobardski biskup. Meutim, Ravena
je pala 751. (za vlade Konstantina V) i time je Ravnski egzarhat, oslonac
vizantijske vlasti u Italiji prestao da postoji. Sada se pape obraaju za pomo
monom severnom susedu u usponu Franakoj kraljevini. Papa Stefan II
krenuo je lino preko Alpa i sastao se 6. januara 754. u Pontionu sa kraljem
Pipinom. Ovaj sastanak udario je temelj savezu Rima sa Franakom i
3

Dozef Lin, Istorija srednjovekovne crkve, str. 42, Clio, Beograd, 1999.
Enciklopedija ivih religija, str. 220, Nolit, Beograd, 2004.
5
Ikonoboraki spor oko 727. 787; 815. 843. Nastao kada su neki vizantijski carevi iz VIII i IX veka
(Lav III i Konstantin V), uz podrku svojih crkvenih pristalica, zabranili potovanje religioznih predstava
(ikona) Hrista, Bogorodice i svetitelja i nerdili unitavanje postojeih, smatrajui da je takvo potovanje, u
stvari, idolatrija. Spor je nastao kao kulminacija nespokojasatav i neslaganja koja su se dugo gomilala.
Ipak, ikonoborstvo, kao pojava nije na kraju prevagnulo. Encikolopedija ivih religija, str. 286, Nolit,
Beograd, 2004. vidi Georgije Ostrogorski, Istorija Vizantije, III poglavlje Doba ikonoklastike krize (711.
843.), Narodna knjiga, Beograd, 1998.
4

osnivanju rimske crkvene drave. Za manje od pola veka iz te sradnje je

proizalo Zapadno carstvo.6
Papa je miropomazao Pipina i njegovu dinastiju njegove sinove
Karla (768 814) i Karlomana (768 771). Stefan je zatraio od Pipina da
brani svetog Petra i rimsku crkvu od Langobarda.7
Bila su potrebna dva pohoda u Italiju (754 i 756) da se odbije
langobardska opasnost. Pipin je oduzeo Aistulfu ravensku oblast, ali umesto
da je vrati Vizantincima, koji su dozvolili da ih odatle isteraju, on je ustupio
papi, isto kao i Lacij, tako je nastala papska drava. Crkveni krugovi u
papskoj kuriji, da bi ozakonili tu svetovnu vlast izmislili su ubrzo posle toga
legendu o Konstantinovom daru.8
Konstantin je navodno ovom darovnicom na samrti dodelio Zapadno
carstvo papi Silvesteru. Papstvo je na ovoj darovnici tokom celog srednjeg
veka zasnivalo svoje politike pretenzije. Sve dok humanista XV veka
Lorenco Vala, u slubi napuljskog kralja i velikog protivnika pape, nije
dokazao da je taj dokument falsifikat. On se sluio metodom filoloke
kritike.9
Tek je Karlo Veliki uinio kraj langobardskoj sili. Kada je zarobio
kralja Deziderija u njegovoj prestonici Paviji., pripojio je njegovu dravu i
uzeo titulu langobardskog kralja (774). Karlo se krunisao gvozdenom
krunom Langobarda. On je potvrdio Pipinovu darivnicu.10
Ova Pipinova darovnica bila je poetak papske drave, koja je trajala
do ujedinjenja Italije 1870, a postoji i danas, kao 109 jutara zemlje koji ine
Vatikan.11
Izvori. Pavle akon, iveo u VIII veku, napisao Istoriju Langobarda.
Ovo delo predstavlja najznaajniji izvor za istoriju Langobarda i njihovih
odnosa sa Franakom.12

Georgije Ostrogorski, Istorija Vizantije, str. 177, Narodna knjiga, Beograd, 1998.
Dozef Lin, Istorija srednjovekovne crkve, str. 89, Clio, Beograd, 1999.
8
Peroa, Duse, Latrej, Istorija Francuske I, str. 75 76, Prosveta, Beograd, 1961.
9
Udaljcov., Kosminski, Vajntajn, Istorija srednjeg veka I, str. 390, Nauna knjiga, Beograd, 1950.
10
Peroa, Duse, Latrej, istorija Francuske I, str. 76. prosveta, Beograd, 1961.
11
Dozef Lin, Istorija srednjovekovne crkve, str. 89, Clio, Beograd, 1999.
12
Peter Rokai, Skripta izvora iz opte istorije srednjeg veka, str. 13, Radniki univerzitet, Svetozarevo,
1971.
7