161

2.6. Zjawiska harmoniczne w muzyce sonorystycznej

2.6.1. Sens mwienia o sonorystycznej harmonice
Z' perspektywy' historycznej' nurt' sonoryzmu' (lata' 60Vte' XX' wieku)' jawi' si'jako' '
jeden'z'niewielu''oryginalny,'rdzennie'polski'wkad'do'wiatowej'kultury'muzyczV
nej.125'Jednak'w'oglniejszym'ujciu'powiela'schemat'rewolucyjnego'w'zaoeniach'
nurtu' awangardowego,' z' typowymi' jego' cechami,' jak' zamanifestowany' sprzeciw'
wobec' tradycji,' przeformuowanie' poj' i' przewartociowanie' estetyczne' poprzez'
promowanie'alternatywnych'wzgldem'tradycji,'bardziej'nowoczesnych'kryteriw'
pikna.126'W'szczeglnoci,'gdy'chodzi'po'stron'techniczn'zarzuca'si,'fundamenV
talne'dla'muzyki'europejskiej,'od'stuleci'obecne'w'traktatach'i'podrcznikach'eleV
menty'dziea'muzycznego,'jak'rytm,'melodia'i''rzecz'jasna''harmonia127.'W'rzeV
czywistoci' jednak' manifest' taki' przenosi' punkt' cikoci' z' elementw' tradycyjnie'
pierwszoplanowych,' na' te' traktowane' dotd' drugoplanowo' (faktura,' barwa).' Z'
ksiki' Tadeusza' Zieliskiego' Problemy% harmoniki% nowoczesnej' przebija' gwne'
przesanie,'i'zjawiska'harmoniczne's'wci'obecne'w'najnowszej'muzyce,'lecz'ich'
zrozumienie'wymaga'generalnej'rewizji'teorii:'
Wymaga!to!nowego!spojrzenia!na!harmonik!w!ogle,!rwnie!na!tradycyjny!system!to_
nalny:! rozpoznanie! wzgldnego! charakteru,! jego! podstawowych! dogmatw! (oraz! istoty!
ich!wzgldnoci),!ktre!teoretycy!narzucali!nam!dotd!jako!absolutne!(Zieliski!1983:7).!

W'takim'podejciu'harmonia'byaby'staym'elementem'kadej'muzyki:'zawsze'jest'
jaka'harmonia,'tak'jak'zawsze'jest'jaka'pogoda.'W'pewnych'epokach'i'stylach'
problemy'te's'pierwszoplanowe'i'otrzymuj'stosown'do'swej'wagi'opraw'teoreV
tyczn,'w'innych'za'nie.'
125!Obszerna!dyskusja!na!temat!odrbnoci!i!unikalnoci!nurtu!sonorystycznego!w!skali!

midzynarodowej!przedstawiona!w:!Szwajgier!2009.!
126!Paradoksalnie!taka!awangarda!jest!w!istocie!zjawiskiem!gboko!osadzonym!w!tradycji!

(Ars-Nova,-Le-Musique-Nuove,-Moda-Polska,-La-Jeune-France!itd.)!
127!Znane!jest!zdanie!przypisywane!Pierre!Boulezowi:!Muzyk!mona!zrobi!ze!wszystkie_

go,!z!wyjtkiem!rytmu,!harmonii!i!melodii.!