Arazide Üretime Hazırlık PDF

T.C.
MLL ETM BAKANLII
ORTA RETM PROJES
TARIM TEKNOLOJLER
ARAZDE RETME HAZIRLIK

581MSP136
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. ARAZ TESPT .................................................................................................................. 3
1.1. Arazi Ynnn Belirlenmesi ........................................................................................ 3
1.2. Arazi Meylinin Belirlenmesi ......................................................................................... 4
1.3. Arazi Yerinin Belirlenmesi ........................................................................................... 6
UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 7
LME VE DEERLENDRME ...................................................................................... 9
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 10
2. RETME ETK EDEN EKONOMK FAKTRLER ..................................................... 10
2.1. Ekonomik Faktrler .................................................................................................... 10
2.1.1. Arazi Miktar ....................................................................................................... 10
2.1.2. Sermaye Miktar .................................................................................................. 11
2.1.3. i Durumu ......................................................................................................... 12
2.1.4. Alet ve Malzeme temini ...................................................................................... 12
2.2. Pazarlama ve Deerlendirme ...................................................................................... 12
2.2.1. Standardizasyon ................................................................................................... 13
2.2.2. Ambalajlama ........................................................................................................ 14
2.2.3. Nakliye................................................................................................................. 14
2.2.4. Sat ..................................................................................................................... 15
2.3. Maliyet Hesab ............................................................................................................ 16
2.3.1. Meyve retiminde Maliyet Hesab ..................................................................... 16
2.3.2. Tarla Bitkileri ve Akta Sebze retiminde Maliyet Hesab ............................... 17
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 18
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 20
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 21
3. TLER .............................................................................................................................. 21
3.1. itlerde Aranan zellikler .......................................................................................... 21
3.2. it eitleri ................................................................................................................. 22
3.2.1. Canl itler .......................................................................................................... 22
3.2.2. Cansz itler ........................................................................................................ 23
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 31
4. DRENAJ............................................................................................................................. 31
4.1. Drenajn Tanm .......................................................................................................... 31
4.2. Drenaj ekilleri ........................................................................................................... 35
4.2.1. Yzey Drenaj ...................................................................................................... 36
4.2.2. Toprak Alt Drenaj ............................................................................................. 39
RENME FAALYET5 .................................................................................................. 48
5. TESVYE ........................................................................................................................... 48
i
5.1. Tesviyenin Tanm ...................................................................................................... 48

5.2. Tesviyenin Amac ....................................................................................................... 49
5.3. Tesviyenin Yaplmas ................................................................................................. 50
5.3.1. Arazi Tesviyesinin Yararlar................................................................................ 51
5.3.2. Tesviyeyi Snrlayc Faktrler ............................................................................ 51
5.3.3. Tesviye Biimleri ................................................................................................ 52
5.4. Teraslama .................................................................................................................... 53
5.4.1. Teraslarn Faydalar ............................................................................................. 53
5.4.2. Teras eitleri ...................................................................................................... 56
RENME FAALYET6 .................................................................................................. 64
6. ARAZNN YERNN PARSELLERE BLNMES ..................................................... 64
6.1. Arazi Plannn izilmesi ............................................................................................. 64
6.2. Plann Araziye Uygulanmas ...................................................................................... 66
6.2.1. Yollar ................................................................................................................... 66
6.2.2. Su Kanallar ......................................................................................................... 66
6.2.3. Yetitirme Ortamlar ............................................................................................ 67
RENME FAALYET7 .................................................................................................. 73
7. TOPRAK LEME............................................................................................................. 73
7.1. Toprak lemenin Amalar ........................................................................................ 74
7.2. Toprak lemenin Faydalar ........................................................................................ 76
7.3. Toprak lemenin Zaman ........................................................................................... 81
7.4. Toprak leme ekilleri (Metotlar) ............................................................................ 84
7.5. Toprak leme Derinlikleri .......................................................................................... 84
7.5.1. Derin Toprak leme ............................................................................................ 84
7.5.2. Yzeysel Toprak leme ...................................................................................... 86
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 92
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 94
KAYNAKA ......................................................................................................................... 98
ii
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
581MSP136
ALAN
Tarm Teknolojileri
DAL/MESLEK
Alan Ortak
MODLN ADI
Arazide retime Hazrlk
SRE
Tekniine uygun olarak arazi seme, araziyi retim

modeline gre planlama; arazinin etrafn evirme, drenajn
ve tesviye ilerini yapma, parsellere ayrma ve toprak ileme
bilgi ve becerisinin kazandrld bir renme materyalidir.
40/32
N KOUL
n koulu yoktur.
YETERLK
Arazi hazrl yapmak
MODLN TANIMI
MODLN AMACI
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
LME VE
DEERLENDRME
Genel Ama
Gerekli ortam salandnda tekniine uygun arazi hazrl
yapabileceksiniz.
Amalar
1. Arazi tespiti yapabileceksiniz.
2. retime
etki
eden
ekonomik
faktrleri
belirleyebileceksiniz.
3. Arazinin etrafn evirebileceksiniz.
4. Drenaj yapabileceksiniz.
5. Toprak tesviyesi yapabileceksiniz.
6. Araziyi parsellere blebileceksiniz.
7. Arazide toprak ilemesi yapabileceksiniz.
Ortam: Ak arazi
Donanm: Pusula, harita, eit katalou, internet, kazma,
krek, kum, imento, direk, tel, it bitkisi, traktr, kanal
pulluu, kepe, bel, drenaj borusu, pulluk, tesviye krei,
kt, kalem, silgi, rmork, dipkazan, kltvatr, trmk,
merdane, toprak ileme alet kombinasyonlar eitleri, tamir
iin gerekli el aletleri, yedek balant elemanlar, makine
ya eitleri, toprak ileme alet/makineleri yedek paralar,
gres pompas, bakm ve kullanma kitab
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
iii
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
iv
GR
GR
Sevgili renci,
Tarmsal retimde nemli olan; birim alandan krl, bol ve kaliteli rn almaktr. Bu
ama dorultusunda retim planlamasndan itibaren birtakm teknik konulara dikkat etmek
gerekir. Tarla tarmnda veya tek yllk bitki yetitiriciliinde arazi seimindeki yanl
uygulamalarn faturas, meyvecilikteki gibi ok ar hissedilmez; bunun nedeni meyvecilikte
tesis masraflarnn fazla olmasdr.
Teknoloji alanndaki gelimeler paralelinde tarm sektr de gelimitir. nsanlarn
yaamlarn devam ettirebilmeleri iin beslenmeleri gereklidir. Bu da tarm rnleriyle
olmaktadr. Tarm rnlerinin yetimesi iin de topraa ihtiya vardr.
Tarmda kullanlmayan arazilerin problemleri tespit edilerek bunlara zm yollar
retmek de ancak yetimi elemanlar tarafndan yaplabilmektedir. Arazinin tarmda
kullanlamaynn sebepleri ve zm nerileri arazi hazrlnn yaplmas yetimi
elemanlarla olur.
te bu modl ierisinde arazi yerinin seiminde; iklim, toprak, sulama, yney, eim
ve ekonomik faktrler bakmndan dikkat edeceiniz nemli hususlar sizlere verilecek
eitim ile renecek; arazinin retime hazrlanmas iin gerekli olan arazi evirmesini,
drenaj, tesviye ileri, retim plan ve parsellere ayrma ilemlerini tekniine uygun olarak
yapabileceksiniz. Toprak ilemenin bilinli yaplmas, verim artn etkileyen etkenlerin
banda gelir. Size verilecek eitim sonunda, toprak ilemenin amalarn, faydalarn,
zamann ve eitlerini renerek tarm teknolojileri alanndaki dallarn tm iin ortak olan
toprak ileme faaliyetini yapabilir hle gelmeniz temennisiyle baarlar dilerim.
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Gerekli ortam salandnda, tekniine uygun olarak yer ve yney bakmndan uygun
arazi seimi yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Bulunduunuz blgede meyve baheliklerini ve tarla arazilerini yer ve yney

bakmndan inceleyiniz.
Meyve bahelerinin ve ba alanlarnn neden gney yamalarda kurulu

olduunu aratrnz.
Elde ettiiniz bilgileri arkadalarnzla paylanz.
1. ARAZ TESPT
1.1. Arazi Ynnn Belirlenmesi
Genellikle gney ve dou yneyleri scakln biraz yksek olmasn salar. Bu durum
erken ieklenmeyi ve rnn erken olgunlamasn tevik eder. Ayrca sebzelerin erken
ekilmelerini salar; bu nedenle erkencilik ekonomik neme sahipse gney yney tercih
edilmelidir. Ancak bu yneyde ilkbahar ge donlarndan zarar grme ihtimali yksektir.
ekil 1.1: Gne nnn gney yne geli as
Kuzey yney ieklenmeyi geciktirir ancak ilkbahar ge donlarndan zarar grme

olasl daha azdr. Ayrca gney yney yksek k iddetine sahip blgelerde gne
yanklarna kar aalar korur. Hkim k rzgrlar kuzeybatdan esiyorsa kuzey ve bat
3
yneyler bu souk rzgrlara en fazla maruz kalan yneyler olacaktr. O zaman bahede
dayankl eitlere gerek vardr. Byle yerlerde dou ve gneyden esen souk havann sert
etkisinden koruyabilecektir.
Resim 1.1: Kuzey yn tesis edilmi zeytinlik
Dou ve bat yneyleri kuzey ile gney arasnda orta bir karakter gsterir. Yalnz bat
yneyleri leden sonra havalarn daha ok snd bir zaman gne nlar dikeyletiinden
daha scak olur. Ayn zamanda bat yneylerinde gnn en scak zaman, dou yneyinin
aksine olarak hava nispi neminin en dk olduu yani havann en kurak olduu zamana
rastlar. Bu sebepten step (yar kurak) ve scak blgelerde bat yneylerinde meyve aalar
gne yanmasndan korkar. Bunun iin bahelerin bat tarafndan yksek boylu aalarla
glge altna alnmas gerekir.
Souk ve sert iklimli yerlerde ise ilkbahara doru dou yneyleri sabahlar henz
topran donu zlmeden fazla snacaklarndan meyve aalarndan fazla transprasyonla
(terleme) zarar grmelerine sebep olabilir. Bu nedenle souk yerlerde bat yneyleri daha
uygundur. Ayrca bat ynlerinde ilkbahar donlarndan etkilenen meyve iekleri sabah don
erimeden birden gne greceklerinden don etkisi daha da fazla olur. Yneyleri turfandaclk
bakmndan da gz nnde tutmak gerekir. lk turfanda yetitirmek iin gneyleri semek
doru olur. Bahe dikim plannn ve sera boylarnn gneten daha uzun faydalanmas
asndan dou bat ynnde planlanmas nemlidir. Aalarn birbirine glge yapmamas ve
gne klarna engel olmamas fotosentez ve retim asndan nemlidir.
1.2. Arazi Meylinin Belirlenmesi

Araziler dz veya eimli olmak zere ikiye ayrlabilir. Doada tam dz arazi kk
alanlarda bulunur. Genel olarak eimi % 2ye kadar olan araziler dz arazi, % 2-10 arasnda
olan araziler orta eimli, % 10dan fazla olan araziler ok eimli arazilerdir.
Tarm arazilerinin ok meyilli olmalar istenmeyen bir husustur. Ar meyil yalarla
ve rzgrla toprak kaybna yani erozyonuna aktr. Meyilli arazilerde toprak ileme, bitki
bakm, hasat ve harman ileri daha zordur.
Resim 1.2: Meyilli arazide bitkisel retim
Tarm arazilerinin ok meyilli olmalar istenmeyen bir husustur. Ar meyil,

yalarla ve rzgrla toprak kaybna yani erozyonuna aktr. Meyilli arazilerde toprak
ileme, bitki bakm, hasat ve harman ileri daha zordur.
Tarm arazilerinde eim hesab tecrbe ile belirlenebilecei gibi aadaki forml ile
de hesaplanabilir.
Eim = h / L*100
Burada: h ykseklik, L mesafe ifadesidir.
rnek : Ykseklik fark =1 ; Yatay mesafe = 50 ise
Eim = 1/50 *100 = 0,02 = % 2dir.
ekil 1.2: Meyilin (eim) gsterilii
Eim aadaki alt grup altnda aklanr:

Olduka dz eim
Olduka eim
Orta eim
Kuvvetli eim
Dik eim
ok dik eim
%0-1
%1-3
%3-5
%5-8
% 8 - 12
%12 +
Resim 1.3: Meyilli arazinin grn
1.3. Arazi Yerinin Belirlenmesi

Yer seiminde dikkat edilmesi gereken nemli hususlarn banda, pazar durumu gelir.
Baarl olmu birok yetitirme alannda, ekolojik faktrler yannda pazara yakn olmann
da byk pay vardr. Ancak son yllarda depolama ve tamadaki gelimeler ya meyveleri
hasat zamannn dnda da pazarlamay mmkn klmaktadr. zellikle modern
tamaclktaki gelimeler, pazar uzakl dikkate alnmadan rn iin en uygun artlarn
olduu yerde yetitirmeye imkn salamaktadr. Ancak doal olarak bu ilemler maliyeti
ykseltmekte ve rnn kendi pazarnda yetitii duruma gre daha fazla enerjiyi
gerektirmektedir.
Resim 1.4: letmenin yol durumu, araziye yaknl ve duruu
Yer seiminde dikkat edilecek dier bir husus da aalk alanlarn yaknldr.
Aalk yerler souk havann biriktii yerlerdir. Bu birikme hava drenajnn engellenmesi
suretiyle olur. Bu alanlarda lkbaharda don cepheleri oluabilir. Bu nedenle dikimler orman
alanna
ok
yakna
yaplmamaldr.
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Yer ve yney bakmndan uygun arazi seimi yapnz.
lem Basamaklar
neriler
Yetitireceiniz bitki eidine gre
arazi ynne karar veriniz.
Yneyin yetitiricilie etkisini
aratrnz.
Tarmsal uygulamalarda eimin
nemini unutmaynz.
Arazi uzunluunu lnz.
Ykseklik farkn lnz.
Yetitireceiniz bitki zelliklerini gz
nnde bulundurunuz.
Pazara olan mesafeyi belirleyiniz.
evredeki aa durumunu aratrnz.
Arazi ynn tespit ediniz.
Arazi meylini tespit ediniz.
Arazi yerini tespit ediniz.
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1
Arazi ynn tespit ettiniz mi?
Arazi meylini tespit ettiniz mi?
Arazi yerini (ova, tepe vb.) tespit ettiniz mi?
Yetitireceiniz bitki eidine gre arazi ynne karar verdiniz mi?
Arazi uzunluunu ltnz m?
Ykseklik farkn ltnz m?
Pazara olan mesafeyi belirlediniz mi?
evredeki aa durumunu aratrdnz m?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Gney yneyleri ... biraz yksek olmasn salar.

. yneylerin ilkbahar ge donlarndan zarar grme ihtimali yksektir.
Kuzey yneyleri .. geciktirir.
Ar meyilli araziler toprak ve rzgr na aktr.
Bir tarlada yatayda 100 metre de 3 metre d varsa bu arazide eim % dr.
Aalk yerler .. havann biriktii yerlerdir.
Dou ve bat yneyleri kuzey ile gney arasnda ................... bir karakter gsterir.
Bir tarlada ykseklik fark 4,5 m, yatay mesafe 150 m ise, eim % ...............dr.
Aalk yerler ......................... havann biriktii yerlerdir.
lk turfanda yetitirmek iin ........................ ynn semek doru olur.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET2
Gerekli ortam salandnda, tekniine uygun olarak retime etki eden ekonomik
faktrlerin maliyet hesabn yaparak arazi seimi yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Blgenizde yetien bir tarmsal rnn yetitiricilii hakknda reticilerle sohbet
ediniz.
Bu bitkinin retim sreci boyunca hangi girdilerin kullanldn aratrnz.
Pazarn istedii eitleri tespit ediniz.
2. RETME ETK EDEN EKONOMK

FAKTRLER
Tarmsal faaliyet, insanlarn ve hayvanlarn tarmsal madde ihtiyalarn karlamak
amacyla yaplmakta, dier bir ifadeyle tarmsal maddeler, bunlara duyulan ihtiyac
gidermek iin retilmektedir.
2.1. Ekonomik Faktrler

retim, iletme ad verilen ekonomik birimlerde yaplmaktadr. Tarmsal retimde
doal kaynaklardan yararlanmak suretiyle ham maddeler elde edilmektedir. Doal
kaynaklardan yararlanmada, ilkel retim yntemlerinde emek faktrnn, gelimi retim
yntemlerinde ise sermayenin ve mteebbisin (iletmeci) nemli rolleri ve katklar
olmutur. Tarmda tabiatn, zellikle topran nemi insan emeine nazaran daima nde
gelmitir. Tarmsal retim faaliyetinde kullanlan faktrleri arazi miktar, sermaye, ii
durumu ve alet ve malzeme temini olarak gruplandrmak mmkndr.
2.1.1. Arazi Miktar

Tarmda arazi denildii zaman snrlar belirli geni toprak paras anlalr. Toprak,
tarmsal retim iin arttr. Arazi ve toprak unsurunun drt nitelii vardr.
10
Arazi ve topran yerleri deitirilemez, toprak sabittir. Bu zellik iletme yerlerinin

seiminde de rol oynar. Bu nedenle, ancak arazinin bulunduu yere, emek ve sermayenin
gtrlmesi suretiyle araziden yararlanmak mmkndr.
Arazi ve toprak azaltlp oaltlamaz. Arazi ve topran alan olarak miktar sabittir.
Deniz kylarnn doldurulmas, gllerin ve bataklklarn kurutulmas yntemleriyle arazi
kazanld dnlebilir ise de bu ekilde kazanlan arazi paralar, karalar toplamna oranla
ok az olduundan, arazinin bu zellii deimemektedir.
Arazi ve toprak yok edilemez. Arazi, kullanma sresi veya mr bakmndan snrl
deildir. Dier iletme vastalar veya retim faktrleri, bilindii gibi, ancak belirli bir sre
kullanlabilmekte, daha sonra yok olmakta veya hurdaya ayrlmaktadr. Arazi, byle bir
kaynak deildir; ne kadar kullanlrsa kullanlsn yok edilemez. Bu nedenle, maliyet
hesaplarnda ve iletme analizlerinde toprak iin amortisman hesaplanmamaktadr.
Arazi, yap ve verimlilik bakmndan homojen deildir. Topra meydana getiren ana
materyal (toprak iskeleti) her yerde, hatta bir blgede bile, ayn deildir. Toprak iindeki
besin maddelerinin miktar ve bileimi, her arazi parasnda deiiktir. Ayrca iklim,
toporafya vb. farkllklardan dolay, arazi paralar deiik yapya ve deiik kullanma
kabiliyetine veya verimlilie sahip bulunmaktadr.
Arazi, bitki ve hayvan yetitiricilii iine veya tarmsal rnler retimine dorudan
katld gibi zerinde bina, iftlik avlusu, yol vb. tesislerin aracl ile dolayl olarak da
katlmaktadr. retimdeki bu byk katksnn yannda arazi, ayn zamanda, iletmeye
kurulu yeri de salamaktadr. Bu nedenle arazi, tarmsal faaliyet iin mutlaka olmas
gereken, vazgeilmez bir retim faktrdr.
lkemiz tarmnn en byk sorunlarndan biri, tarmsal iletmelerin byklklerinin
ekonomik snrn altnda olmasdr. Tarlann ekil ve bykl i verimini etkiler. Kk ve
ekilleri dzgn olmayan parseller i baarsn ve i verimini drr.
2.1.2. Sermaye Miktar

Tarmsal retim iinde sadece arazi ve emek yeterli deildir. Bunlarn yannda alet/
makine, tohum, barnma ve iletme binalarna ihtiya vardr. Bu saydklarmzn her biri
birer sermaye rneidir.
Sermaye sadece paradan ibaret deildir. Tarmda retimde kullanlan arazi ve insan
gc dndaki btn mallar, yani, makine ve ekipmanlar, hayvanlar, binalar, para ve
malzeme, birer sermaye unsurudur. Dikkat edilirse sermaye olarak nitelenen mallarn ou
insan yapsdr ve dorudan doruya bir ihtiyac gidermez ancak retimde kullanlr ve insan
yaps olmayan kaynaklarn (arazinin ve insann) verimliliini artrmaya yarar. Bu zellikleri
dolaysyla sermaye, gelecek retim iin saklanm bir mal veya insan almasnn rn
olan ve tekrar retime tahsis olunan retimin bir ksmdr.
Gnmzde gerek tarmsal retim gerekse btn ekonomik faaliyetlerde sermaye
nemli bir yer igal etmektedir. Sermaye insan emei ile tabiatn ekonomik faydasn ve
11
verimini artrmaya yarayan bir vastadr. Ksaca servetin retimde kullanlan ksmna
sermaye diyebiliriz. Sermaye; retimde emein etkisini artran ve verimi ykselten, doal
unsurlar dndaki her trl mallara denir. Tarm iletmelerinde de elde edilen rnn bir
ksm iletmede, ihtiyalarn karlanmas iin kullanlmakta veya satlmakta, bir ksm rn
ise tekrar retime tahsis edilmektedir. Bu ikinci ksm, sermaye olmaktadr.
2.1.3. i Durumu
Tarmsal iletmelerde bedensel olarak alan kimselere tarm iisi denir. Kk
iletmelerde iler genellikle aile fertleri tarafndan, byk iletmelerde genellikle tarm
iileri tarafndan yaplr. ifti ve aile fertlerine ait i gc ile alan iletmelerde i daha
ksa srede bitirilmekte, ifti emeinin karln alaca dncesiyle canla bala
almaktadr. Dardan temin edilen iiler her zaman ayn gayreti gstermemektedir. ifti
ve ailesinin i gc iletme ilerinin yrtlmesinde yetersiz kald hllerde dardan ii
teminine gidilir. letmenin faaliyeti srasnda daima ite bulunan khya, oban gibi iilere
daim ii denir. Bunlar en az bir retim boyu iletmede bulunur. Mevsimlik iiler ise
iletmede belirli dnemlerde, ilerin fazla olduu dnemlerde alan kiilerdir.
i temini durumu arazi yerinin seiminde gz nnde bulundurulmaldr. zellikle
hasat ve bakm ilerinde insan i gcne ihtiya duyulmaktadr. Tarmsal retimin yaplaca
blgede bu i gc temin edilemiyorsa zellikle hasat dneminde skntlarla
karlalmaktadr. Ya rnlerin hasat olgunluu gemekte ya da pazar deerini
yitirmektedir.
Bu nedenle retimi dnlen tarmsal araziler kolaylkla tarm iisi temin
edilebilecek yerleim alanlarna yaknlkta olmaldr.
Son yllarda artk makine tarmn btn aamalarna girmeye balamtr. rnein
gemi yllarda ukurovada pamuk hasadnda yaanan ii skntlar artk gnmzde
pamuk hasat makinelerinin bu alana girmesiyle azalmtr.
2.1.4. Alet ve Malzeme temini

Tarmsal retimde kullanlacak olan alet ve makine temininde sknt ekilecek
yerlerden uzak olmaldr. retimin ileri safhalar da dnlerek bu planlama yaplmaldr.
Bu planlama maliyeti drmek ve alet ve malzemenin gerekli bakm ve tamir ilerinin de
kolay yaplabilmesi iin gereklidir.
2.2. Pazarlama ve Deerlendirme

Tarmsal adan pazarlama, iftinin satmak iin tarm rnlerini yetitirmeyi
kararlatrmasyla balar ve rnlerin retildikleri yerden tketiciye ulancaya kadar
geirdikleri tm teknik, ekonomik safhalar ve ticari ilemleri kapsar. Eskiden kk
kasabalarda ve ehirlerde retici ile tketici genellikle kar karya bulunurdu yani retici
maln dorudan doruya mahalli pazarlara getirir ve orada satard. Sonradan ulam
olanaklarnn artmas, modernlemesi, insan topluluklarnn nfusa oalmas ile retici ile
tketici birbirlerinden uzaklamtr.
12
Resim 2.1: Muhafaza ve depolamas planlanm meyveler
Tarmsal retimde pazarlama faaliyeti, rnn olgunlap hasat edilmesi ile balam
demektir. Pazara arz edilen bir rn grn ve yeme zellikleriyle tketici zerinde iyi veya
kt etkilerde bulunur. Bu etkilerin iyi olmas ve rnn rahat satlabilmesi iin hasat
zamannn iyi seilmi olmas, hasadn dikkatli yaplmas maln standartlara uygun olarak
hazrlanmas, ambalajlanmas, ambalaj nakil ve sat ilemlerinin tketiciyi zendirici bir
ekilde yaplmas gerekmektedir. Bu husus ya meyve ve sebzeler iin ok nemlidir nk
meyve ve sebzeler su ieriklerinin yksek olmas nedeniyle abuk bozulabilir.
Resim 2.2: Pazara sunumlu meyve grubu
Yetitirilen meyve, meyve suyu ve benzeri sanayinde kullanlacak tr ve eitlerden

ise rnmzn bulunduu yrede bu rnleri ileyen fabrikalarn olmas yine pazarlamay
kolaylatracaktr. Uzak olmas nakliye cretlerinin artmasna dolaysyla sat fiyatlarnn
dmesine neden olmaktadr.
2.2.1. Standardizasyon
Standardizasyon gerek endstride gerekse tarm kesiminde elde edilen rnlerin tm
niteliklerinde (renk, ekil, irilik vb.) bir rneklilii ifade eder. Standardizasyon; belirli bir
faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda salamak zere btn ilgili taraflarn yardm ve i
birlii ile belirli kurallar koyma ve bu kurallar uygulama ilemidir.
eitli mal, rn ve hizmetlerin bir rnekliliini temin iin hazrlanan belgelere
standart ad verilir. Yani standart, bir mal veya rnn zelliklerini, boyutlarn,
13
arlklarn, iindeki yabanc madde eit ve miktarlarn, kusur cins ve toleranslarn tespite
yarayan ve bunlarn nasl llp muayene edileceini, metotlaryla beraber belirleyen bir
belge olmaktadr. Bu belgede ayn zamanda, maln durumuna gre, zelliklerini korumak
amac ile yaplmas gerekli bulunan saklama, depolama ve tama gibi hususlarla maln
piyasaya arz edilirken iine konulaca ambalajlarn ne ekilde ve boyutlarda olacan
belirleyen bilgilere de yer verilir.
Standardizasyon uygulanarak retilen rnlerin pazarlamas kolaylar. zellikle
uluslararas piyasalarda yer bulmann yolu artk standart rn yetitirmekten gemektedir.
Artk, uluslararas pazarlarda rekabet edebilmenin yolu standartlara uygun ve kaliteli
mal ve hizmet retiminden gemektedir.
2.2.2. Ambalajlama
Ya meyveler, abuk bozulabilir rnlerden olduklarndan pazara hazrlanmalar iin
yaplan btn ilemlerde olduu gibi ambalajlanmalarnda da gereken dikkatin gsterilmesi
lzumlu bulunmaktadr.
Resim 2.3: Ambalajlanm meyve
Standartlarda ambalajlar iin rnlerin tama depolama ve pazarlama sresince

onlar iyi bir ekilde muhafaza edecek nitelikte olmal ayrca tama ve istiflemede kolaylk
salayacak boyutlarda olmal kayd yer almaktadr.
zellikle d pazarlara gnderilen meyveler iin mteriyi zendirecek gzel, salam
ambalajlarn yaplmas, maln kolay pazarlanabilmesi bakmndan zorunludur.
2.2.3. Nakliye
Ya meyve ve sebzeler pazara tanrken daha dikkatli olunmaldr. Tama arac
olarak kullanlan kamyon, tren, uak, vapurlar rnn eidine, pazar deerine, yakn veya
uzak oluuna, tama mevsimine gre deiik ekillerde donatlmtr. Uzak pazarlara
yaplan nakliyatlarda kullanlan soutmal trlar en ok kullanlan nakil aralardr.
14
Nakliyede nemli olan, rnn tazeliini kaybetmeden en ksa srede tketiciyle

buluturulmasdr. Bu nedenle nakliye aralar gnmzde soutma, havalandrma gibi
sistemlerle donatlmlardr.
Resim 2.4: Soutma sistemli nakliye arac
Modern tamaclkta ya meyveler gibi abuk bozulabilir rnlerin uzak pazarlara

sevkinde souk zincir ismi verilen soutma ilemlerinin, pazarlamann her safhasnda,
noksansz uygulanmasna dikkat edilmelidir. Hasattan sonra n soutma veya souk
depolama ile balayan souk zincir, bundan sonra souk tertibatl vastalarla tama,
gnderildikleri pazarlarda souk depolarda muhafaza ve sper market ismini verdiimiz
byk sat maazalarnda soutmal reyonlarda sata arz edilmesi ile devam eder ve
nihayet tketicinin evinde, tketilinceye kadar buzdolabnda muhafazas ile sonulanr.
2.2.4. Sat
Tarmsal rnlerin sat deiik usullerde yaplmaktadr. Bunlar aadaki gruplarda
toplayabiliriz:
rnn tarlada toptan satlmas: rnn bahede toptan satlmas ya gtr

usulle ya da kilo ile yaplr. Gtr olarak yaplan satlarda daha meyveler
olgunlamadan baheye gidilerek o yl baheden elde edilecek mahsul miktar
tahmin edilir ve buna gre bir fiyat zerinde anlalr. Bu tr satlarda
ounlukla retici maln dk bir fiyatla satm olmaktadr. Sat muamelesi
yapldktan sonra bahedeki rnden alc sorumludur. zellikle erken donlarn
meyvelere zarar yapt yrelerde bu tr sat, alc iin riskli olmaktadr.
rnn, kilogram fiyat zerinden toptan satlmasnda retici, meyvelerin geliip

olgunlamasndan toplanp kasalara yerletirilmesine kadar btn safhalardaki bakm
ilerinden sorumlu olmaktadr. Memleketimizdeki meyve suyu fabrikalar bata vine olmak
zere baz meyveleri bu usulle satn almaktadr.
15
rnlerin hallerde komisyonculara gnderilerek belirli bir komisyon

denerek satlmas: rnlerin hallerde komisyoncular araclyla sat
lkemizde en yaygn olarak kullanlan sat ekillerindendir. retim
blgelerindeki iftiler ounlukla byk tketim merkezlerindeki bu
komisyonculara balanm durumdadr.
rnn reticinin bal olduu tarm sat kooperatifleri araclyla
satm: rnn reticinin bal olduu tarm sat kooperatifi araclyla sat
en uygun ve krl sat eklidir. Deiik rnler iin kurulmu tarm sat
kooperatifleri vardr.
rnn retici tarafndan mahalli pazarlara gtrlerek toptan veya
perakende satlmas: Dier bir sat ekli de rnn retici tarafndan mahalli
pazarlarda veya bahede ya da yol kenarnda satlmas eklidir. Bunlar
genellikle kk iletmelerin bavurduu sat eklidir.
2.3. Maliyet Hesab

Tarmsal retimde maliyet hesab rne gre deimekle beraber ana unsurlar
ayndr. Sadece maliyete etki eden kalemlerde birtakm farkllklar vardr. Meyve
yetitiricilii, tarla bitkileri ve akta sebze bitkileri yetitiriciliinde maliyet unsurlarn ayr
ayr incelemekte fayda vardr.
2.3.1. Meyve retiminde Maliyet Hesab

Tesis Dnemi Maliyet Unsurlar
Arazinin Hazrlanmas
Arazi temizlii
Toprak ileme
itle evirme
Teraslama
Dikim ileri
Yerlerin iaretlenmesi
ukurlarn almas
Fidan masraf
Dikim masraf
Bakm ileri
Sulama
Gbreleme
lalama
apalama/srm
Budama
Kira giderleri
TOPLAM MALYET
TL / da
TL / da
TL / da
TL / da
TL / da
16
retim Dnemi Maliyet Unsurlar

Bakm ileri
Sulama
Gbreleme
lalama
apalama/srm
Budama
Kira giderleri
Hasat masraflar
Toplama
Snflandrma
Ambalajlama
Kasalama
Depolama
Nakliye
Beklenmedik giderler
(Dolu, don, sigorta vb.)
TL / da
TL / da
TL / da
TL / da
TOPLAM MALYET TL / da
Her retim dneminin maliyetleri o gnn olumu fiyatlar zerinden deer verilerek
toplam maliyet bulunur. Gerek verilere uygun maliyet hesab yaplrsa salkl maliyet
sonular kacandan yaplacak i net yorumlanr.
2.3.2. Tarla Bitkileri ve Akta Sebze retiminde Maliyet Hesab

Maliyet Unsurlar
Toprak hazrl
TL / da
Tohum/fide
TL / da
Ekim/dikim/fideleme
TL / da
Gbreleme
TL / da
lalama
TL / da
Sulama
TL / da
Hasat ve harman
TL / da
Nakliye ve pazarlama
TL / da
Sigorta giderleri
TL / da
Arazi kiras
TL / da
TOPLAM MALYET
TL
17
da
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Maliyet hesab yaparak ekonomik faktrler ynnden arazi seimi yapnz.
lem Basamaklar
Arazi miktarn tespit ediniz.
Pazar uzakln tespit ediniz.
Pazara ulam yollarn tespit ediniz.
Pazarn istedii eitleri tespit ediniz.

Meyveleri deerlendirme yerlerini
tespit ediniz.
i temin durumunu tespit ediniz.
Alet ve malzeme temin durumunu
tespit ediniz.
neriler
Masraflarnz dikkate alarak retim
talebine gre arazi miktarn planlaynz.
reteceiniz rn eidini tespit ediniz.
Nakliye imknlarn aratrnz.
Nakliye iin gerekli olan ara ihtiyacnz
belirleyiniz.
En ksa ve en iyi ulam yolunu tespit
ediniz.
Bozuk yollar mmkn olduunca
kullanmaynz.
Pazarda tutulan eidin satnn daha
kolay yapabileceinizi unutmaynz.
Piyasa aratrmas yapnz.
Fabrikalara uzaklnz belirleyiniz.
Meyvelerin deerlendirme ekillerini
aratrnz.
htiyacnz olan ii miktarn
belirleyiniz.
Kalifiye ii kullanmaya nem veriniz.
htiyacnz olan alet ve malzeme
miktarn belirleyiniz.
Alet ve malzeme almn retime uygun
tercih ediniz.
18
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1
Arazi miktarn tespit ettiniz mi?
Pazar uzakln tespit ettiniz mi?
Pazara ulam yollarn tespit ettiniz mi?
Pazarn istedii eitleri tespit ettiniz mi?
Meyveleri deerlendirme yerlerini tespit ettiniz mi?
i temin durumunu tespit ettiniz mi?
Alet ve malzeme temin durumunu tespit ettiniz mi?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
19
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Servetin retimde kullanlan ksmna .. diyebiliriz.

rnn bahede toptan satlmas ya .. usulle veya . ile yaplr.
rnlerin hallerde araclyla sat lkemizde en yaygn olarak
kullanlan sat ekillerindendir.
ok yllk bitkilerin yetitiriciliinde maliyet unsurlarnda tek yllk bitki
yetitiriciliinden farkl olarak . masraf vardr.
Tarmsal retimde maliyet hesab . gre deimektedir.
Belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda salamak zere btn ilgili taraflarn
yardm ve i birlii ile belirli kurallar koyma ve bu kurallar uygulama ilemine
............................................. denir.
Modern tamaclkta ya meyveler gibi abuk bozulabilir rnlerin uzak pazarlara
sevkinde ........................................ ismi verilen soutma ilemlerinin, pazarlamann
her safhasnda, noksansz uygulanmasna dikkat edilmelidir.
Tarmsal iletmelerde bedensel olarak alan kimselere ...........................................
denir.
Arazi seimini snrlayan en nemli unsurlardan biri de .......................................dir.
Nakliye aralar gnmzde ....................................... ve .............................................
gibi sistemlerle donatlmlardr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken
tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn
tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
20
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Mevcut arazinin iklim artlarn, sulama ve rzgr durumunu, topran yapsn
dikkate alarak tekniine uygun olarak gvenli bir evirmeyi renebileceksiniz.
ARATIRMA
eitli tarm iletmelerine giderek arazinin hangi sistemle evrildiini ve ne tr

materyaller kullanldn inceleyiniz.
Bu ile uraan firmalardan it materyalleri ile ilgili gerekli bilgileri aratrnz.
3. TLER
nsan ve hayvan zararlarndan korumak, arazinin evresini belirlemek, rzgrn
etkisini azaltmak, scak ve souk hava akmlarna kar fidanl siper altna almak amacyla
fidanln etraf ta duvarlar, teller veya yeil itlerle evrilir.
3.1. itlerde Aranan zellikler

Araziyi insanlardan, hayvanlardan korumak ve rzgrn etkisini azaltmak iin yaplan
itler u zellikleri tamaldr:
it iin kullanlacak materyal, arazinin zelliklerine uygun olmaldr.

Materyal ucuz olmaldr.
it uzun sre dayanmaldr.
nsan, hayvan ve eitli zararllara kar araziyi korumaldr.
Materyal arazideki bitkilere zarar vermemelidir.
Gerektii zaman rzgrlara kar rzgr kran grevi de yapmaldr.
Etraf kapal olan yerlerde arazinin havalanmasna engel olmamaldr.
21
Resim 3.1: Bahe etrafnn kafes tel itle evrilmesi
3.2. it eitleri
itler, nerede ve ne ekilde kullanlacana gre canl ve cansz itler olmak zere
ikiye ayrlr.
3.2.1. Canl itler

Arazinin etrafn evirmek amacyla yrenin iklim artlarna ve sulama durumuna gre
kullanlan, eitli bitkiler, allar ve aalardan tesis edilen itlerdir. Canl it bitkileri
aadaki zellikleri tamaldr:
it bitkileri dikenli ve sk tal olmaldr.

Gelimeleri kuvvetli olmal ve budamaya elverili olmaldr.
Arazideki bitkilere zarar vermemelidir.
Bcek ve mantarlara barnaklk yapmamaldr.
Kn yapran dkmemelidir.
Resim 3.2: Canl it Resim 3.3: Morsalkmdan oluan canl it
Genellikle canl it tesisinde kullanlan bitkiler unlardr:
22
Resim 3.4: Canl it bitkisi arizona servisi
it olarak kullanlacak bitkiler tek sra hlinde veya iki sra hlinde gen eklinde
3040 cm aralklarla dikilir.
Arazi rzgrl yerde ise belirli uzunlukta ve sklkta aa ve allar dikilerek rzgr
kranlar oluturulmaldr. Rzgr kranlar rzgrn tesirini azaltrken % 50 hava
geirgenliine sahip olmaldr. Bir rzgr kran, kendi yksekliinin 10 kat uzaklkta ve
geniliinin 2/3 kadar genilikte bir alan rzgrdan korur.
Resim 3.5: Rzr kran
rnein, 6 m ykseklikte ve 50 m uzunlukta bir rzgr kran, 60 m uzunlukta ve

taban 30 mden balayarak gittike daralan gen eklinde bir alanda etkili olur.
Rzgr kran tesis edilirken bu durum mutlaka gz nnde bulundurulmaldr. Ayrca
rzgr krann glgeleme yoluyla bitkiler zerinde meydana getirebilecei olumsuz etkileri
ortadan kaldrmak zere bitkiler, rzgr krann boyuna 1/3 kadar eklenecek uzaklktan
itibaren yetitirilmelidir.
rnein; rzgr kran 6 m boyunda ise bitkiler ile rzgr kran arasnda 6+2=8 m
uzaklk olmaldr.
Resim 3.6: Arazinin tel it ile evrilmesi ve rzgr kran
3.2.2. Cansz itler

Cansz itler eitli duvar, ahap ve tel gibi materyallerle yaplr. Bu itlerin dayanma
gleri canl itlere gre daha fazladr. Fakat maliyetleri olduka yksek olduundan tercih
edilmez.
23
Resim 3.7: Cansz metal kafes tel
Duvarlar: Duvarlar harl ta, tula, briket, kerpi ve ta yma olarak deiik
materyallerle yaplr. Ta duvarlarn 50100 yl, tula duvarlarn 2550 yl,
briket duvarlarn 1020 yl mr vardr.
Resim 3.8: Duvar ve ahap it
Teller: Teller dikenli, dikensiz ve kafesli ekildedir. Tellerle it tesis ederken

direklere de ihtiya vardr. Direkler beton, demir ve ahaptan olabilir. Direkler
birbirinden 35 m aralkla dikilir. Boylar 150200 cm arasnda olur. Demir
direkler (T, L, O) eklinde olabilir. Aa direkler 5X5 veya 10X10 cm
kalnlnda drt ke, dikdrtgen veya yuvarlak kesitlidir.
Resim 3.9: Dikenli tel it
Resim 3.10: Demir direkli kafes ve dikenli tel tesisi
Demir direkler, dayanma glerini artrmak; rmelerini, paslanmalarn nlemek

iin astar boya ile astarlanr. Gerekirse yal boya ile boyanr. Tahta direklerin toprak alt
24
ksmlarnn rmesini nlemek iin % 5lik bakr slfat eriyii ve katran iine batrmak
veya u ksmlarn hafif yakmak gerekir.
Arazi snrlarnda dikimi yaplacak olan canl ve cansz itlerin arasndaki mesafeler
verildii anda arazi snrlarna toplam olarak gidecek canl it (it bitkileri), cansz it (metal
direkler) ve rg tel ykseklii verilince toplam it malzemeleri ve gidecek rg tel alan
bulunabilir.
rnek: Arazi 50 dekar olup en 200 m, boy 250 mdir. Arazi snrlarna 2 mye bir
direk ve 4 m yksekliinde tel rg ekileceine gre direk saysn ve giden toplam tel rg
alann bulunuz.
rnek zm: Arazi dikdrtgen olup en ve boy toplanp iki ile arplr. Toplam
uzunluk iki metreye blnr. Arazi evresine dikilecek direk says bulunmu olur.
Direk says = ( a + b ) x 2 = 200+250= 450x2 = 900 m/ 2= 450 adet direk dikilir.
rg tel gideri = 900 m x 4 m = 3600 m2 rg tel arazi evresine gider.
it bitkisi says = 900 / 2 =450 adet it bitki fidan gider.
Direklerin zerine tellerin ekilmesinde telgraf manivelas, makara ve makas
kullanlr. Teller nce 2025 cm aralkla birbirine paralel olarak ekilir. Daha sonra direkler
arasna apraz teller gerilir. apraz teller paralellere balanr.
Resim 3.11: Kafes tel balantlar
Ahap direkler zerine aalar rtmek, dikenli allar, otlar koymak ve kapak
tahtalarn akmak suretiyle itler oluturulur. Ayrca bu i iin karg denilen kuru kamlar
da kullanlr.
25
Resim 3.12: Ahap it rnei
Resim 3.13: Ahap it rnei
Resim 3.14: Farkl ahap it rnei
26
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Gerekli olan malzemeleri hazr hle getirerek arazinin etrafn eviriniz.
lem Basamaklar
neriler
Arazinin snrlarn tespit ediniz.
Yapacanz it tesisi iin gerekli olan
llendirmeleri yapnz.
Arazinin konumunu belirleyiniz.
D artlarn durumunu aratrnz.
Ekonomik durumunuzu belirleyiniz.
Karar verdiiniz kapatma sistemi iin
gerekli malzemeleri belirleyiniz.
Gerekli malzemeleri temin ediniz.
Hangi it eidini uygulayacanza
karar veriniz.
Malzemelerin salam olmasna zen
gsteriniz.
Malzemeleri temin ediniz.
Temel anz.
Duvar zerine kullanacanz tel
sistemini belirleyiniz.
klim artlarna uygun it bitkilerini
belirleyiniz.
Kullanacanz bitkilerin ekolojik ve
yetitiricilik zelliklerini aratrnz.
Dzenli olarak sulama yapnz.
Bahenin evresini lnz.

Kullanacanz kapatma yntemine
karar veriniz.
Gerekli olan malzemeleri temin ediniz.
it tesisi yapnz.
Duvar rnz.
Yeil it bitkisi dikiniz.
27
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1
Bahenin etrafn ltnz m?
Kullanacanz kapatma yntemine karar verdiniz mi?
Gerekli olan malzemeleri temin ettiniz mi?
it tesisini yaptnz m?
Duvar rdnz m?
Yeil it bitkisi diktiniz mi?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
28
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1.
2.
3.
4.
5.
evirmede kullanlan materyaller .. zarar vermemelidir.

Cansz itlerin .. gleri dier itlere gre fazladr fakat .
olduka yksektir.
it olarak kullanlan ta duvarlarn mrleri yldr.
Telli itlerde dikilecek direklerin mesafesi. dr.
Aa direkler veya . kalnlnda olmaldr.
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
6.
Aadakilerden hangisi evirmede kullanlacak materyal seiminde nemli deildir?

A) Gsterili olmal
B) Uzun sre dayanmal
C) Bitkilere zarar vermemeli
D) Hayvanlarn gemesine izin vermemeli
7.
Aadakilerden hangisi cansz it deildir?

A) Duvarlar
B) Kafes teller
C) Mazlar
D) Dikenli teller
8.
Aadakilerden hangisi tahta direklerin toprak alt ksmnn rmesini nlemede

kullanlmaz?
A) Bakr slfat eriyii
B) Cilalamak
C) Katran srmek
D) Hafif yakmak
9.
Aadakilerden hangi alet direklere teller ekilirken kullanlmaz?

A) Testere
B) Telgraf manivelas
C) Makara
D) Makas
10.
Canl it tesis ederken dikilecek bitkilerde aadakilerden hangi zellik aranmaz?

29
A)
B)
C)
D)
Kuru olmas
Dikenli ve sk tal olmal
Kn yapran dkmemeli
Bitkilere zarar vermemeli
DEERLENDRME
30
RENME FAALYET4
RENME FAALYET4
AMA
Mevcut arazinin yzey durumu, toprak yaps, sulama ekli dikkate alnarak en uygun
drenaj sistemini tasarlamay ve tekniine uygun olarak kurmay reneceksiniz.
ARATIRMA
evrenizdeki tarm iletmelerini gezerek yaplan drenajlar ve kullanlan

materyalleri inceleyiniz.
Drenaj materyalleri satan firmalarla irtibata geerek materyaller hakknda

gerekli bilgileri reniniz.
4. DRENAJ
Topraa zararl ve bitki geliimini olumsuz ynde etkileyen taban suyu seviyesini,
bitki kk blgesinin altnda kontrolde tutmak iin yaplan mhendislik almasna drenaj
denir.
4.1. Drenajn Tanm

Tarm alanlarnda eitli nedenlerle oluan fazla sularn araziden uzaklatrlmas
almalarna tarmsal drenaj denir. Eer fazla su toprak yzeyinde ise yzey drenaj,
toprak yzeyinin altnda ise toprak alt drenaj yaplr. Toprak yzeyindeki fazla su,
kolaylkla gzlenmesine karn, toprak alt suyunun belirlenmesi iin arazi ve laboratuvar
incelemeleri gerekebilir.
ekil 4.1: Gzlem kuyusu
Drenaj almalarnda asl ama, tarmsal retimde yeter lde kuru bir st toprak ve
bitki kk gelimesine uygun ortam salamaktr. Tarmsal drenajn amac, arazinin tarma
31
elverililiini artrmak iin toprak suyu koullarnn gelitirilmesi eklinde zetlenebilir.

Tarma elverililik durumunun bu art, tarmsal ilemlerin etkinliinin artrlmasyla bitki
geliimi zerine dorudan doruya olabildii gibi sulu tarm koullarnda toprakta uygun bir
tuz dengesinin salanmasyla da olabilir. Kt drenajn bitkilerde ve toprak zerinde
oluturduu zararlar unlardr:
Toprak gzeneklerindeki fazla su, toprak havasnn yerini alr ve uygun bir kk
geliimi salanamaz.
Islak st topraklarda hava ile toprak arasnda oluan gaz alverii ok yavalar ve kk
blgesinde yeterli oksijen gaz bulunmaz. Byle ortamlarda organik maddeler anaerobik
zmlemeye urar ve ortamda zararl metan gaz ve kompleks aldehitler oluur.
Kt drenaj koullarnda bitkiler iin zararl olan demir ve kkrt bileikleri oluur.
Resim 4.1: Muzda drenaj
Toprak su ile doyunca azot, organik artklar ierisinde bitkilerin yararlanamayaca

biimde kalr.
Taban suyunun ykselmesi hlinde bitki kkleri, yalnzca yatay bir gelime gsterir ve
taban suyunun dmesi hlinde ise suyu bulamamaktan zarar grr.
Toprak ss kt drenaj koullarndan etkileneceinden toprak ge ve g snr. Ekim
vaktinde yaplamaz. Bu gibi topraklarda, hava ve scaklk az olduu iin kltr bitkileri,
kklerini daha derinlere salamaz ve zararl otlar oalr.
Tuzluluk ve sodyumluluk sorunu ortaya kar, arazi oraklar.
32
Resim 4.2: Fazla sudan oraklam bir arazi
Fazla sularn oluturduu drenaj sorunlar arazide u ekilde gzlenebilir:
ukur blgelerde uzun sre su gllenmesi

Tuz lekelerinin grlmesi
Bitkilerde yaprak yanmas ve kk rmesi
Tarm alanlarnda fazla sivrisinek grlmesi
Tarm alanlarnda suyu seven yabanc otlarn gelimesi
Ekim ve hasat zamanlarnn gecikmesi ve tarm makinelerinin toprak zerinde
iz brakmas
Zaman zaman toprak yzeyinde slaklk grlmesi
Toprak rutubeti ile ilgili bitki hastalklarnn artmas
Resim 4.3: Drenaj yaplmas gerekli bir arazi
Drenaj almalarnda yaplacak ettler:

Drenaj almalarnda arazinin ne amala kullanlaca bilinmelidir. Daha sonra,
drenaj alanna ilikin drenaj ettlerinin yaplmas gerekir. Ettler unlardr:
Toporafik ettler: Haritalardan ukurlarn, yksekliklerin, kaynak ve

szntlarn, eme ve kuyu gibi tesislerin yer ve kotlarnn saptanmasdr.
Taban suyu ettleri: Arazide gzlem kuyular yardm ile yaplr. Gzlem
kuyularna akl konularak ve bunun iine delikli borular yerletirilerek ett
yaplr.
33
Snf
Snrlar
yi
Taban suyu seviyesi yzeyden 2.00 mnin altnda veya ylda 30 gn

1.80 mye kadar ykselir.
Orta
Taban suyu seviyesi 1.80 m-30 gn periyotla 1.20 mye ykselir.
Fena
30 gn periyotla 1.20-1.80 m arasnda, bazen 0.90 mye kadar ykselir

ve toprak yzeyinde sodyumluluk grlr.
ok Fena
Taban suyu seviyesi 1.20 m ve daha yksek, doal ve yapay boaltma

az yoktur veya uzaktr.
Tablo 4.1: Drenaj ynnden taban suyu dzeyinin snflandrlmas
Hidrolik ettler: Drenaj alanna gelebilecek maksimum yzey ak

miktarlarnn ve yaplacak evirme kanalnn kapasitesinin saptanmasdr.
Yalardan oluabilecek fazla sularn saptanmas ve bunlarn uzaklatrlmas
iin gerekli sistem tesis edilir.
k yeri ve boaltma az ettleri: Btn drenaj almalarnda ilk i k
yeri etd yapmaktr. Normal koullarda k yeri kotu ile zemin arasndaki
ykseklik, yetitirilecek bitkinin kk derinliinin altnda olmaldr. k yeri
kapasitesine etkili faktrler:
Yalar ve bu yalardan kaynaklanan yzey ak miktar

Drenaj alannn bykl ve karakteri
Planlanacak bitki eidi
evreden gelen taknlarn karakteri, periyodu, debisi
Sulama suyu miktar
Toprak ettleri: Toprak profili hakknda fikir edinmek ve topran profil

boyunca ortaya koyduu deiiklikleri tespit etmek iin yaplr. Drenaj almalarnda en
nemli toprak zelliklerinden biri, topran geirgenliidir.
Drenaj projesinin planlanmasnda zellikle drenaj sisteminin seiminde topran
geirgenlik deeri etken rol oynar. Eer st toprak tabakasnn geirgenlik deeri ok dk
ise kapal boru sistemi ekonomik olmaz. Byle durumlarda fazla sularn yzey drenaj sistemi
ile atlmas yoluna gidilir.
34
Resim 4.4: Harran ovasnda drenaj almalar
4.2. Drenaj ekilleri

Drenaj sistemi yaplrken nce fidanlk yeri ve yakn evresinin 1/5001/1000
leinde toporafik haritasnn karlmas gerekir. Bu haritada eim kot farklar, yollar,
kpr, menfez, dere vb. tahliye kanallar gsterilir. Sonra drenaj alannda en dk ve en
yksek su seviyeleri, yzeysel ak durumu, evrenin ya rejimi (aylk, yllk miktarlar ve
ya iddetleri) saptanr. Bunun yannda toprak ettleri de itina ile yaplmaldr. Bu ettlerde
fidanlk iin karlan toprak haritasndan faydalanlr. Bylece toprak tr ve dolaysyla
topran dren kabiliyeti tespit edilir. Ayrca ana ta ok derinde ise 120-130 cm derinlie
kadar toprak grnleri alarak toprak tabakalarnn zelliklerinin belirlenmesi gerekir.
Ayrca taban suyunun durumu, nitelii (durgun, s veya deiken taban suyu zellikleri),
taban suyunun dikey hareketleri, eime bal hareketler, taban suyunun baz zararl tuzlar
ierip iermedii aratrlr. Btn bunlar yaplacak drenaj ebekesinin drenaj tipini, tesis
tekniini ortaya koyar.
ekil 4.2: Drenaj salanm bir toprak kesiti
Drene edilecek suyun boaltlmas, ana kanal ve yan kanallarn derinliklerine uygun
bir k az mevcut ise tahliye yer ekimiyle meyle gre kendiliinden olur, aksi
hlde bir pompaj sistemi de dnmek gerekir. Drenaj tipleri yzeysel drenaj ve derin
drenaj olmak zere iki tiptir.
35
4.2.1. Yzey Drenaj

st topran slakln engeller. Bu sistem zellikle st topran arca olduu veya
altta yzeye yakn geirimsiz bir tabakann bulunduu durumlarda sz konusudur.
Nehir, ay ve dere taknlarnn etkisine maruz kalan yerlerde de byle yzeysel bir drenaj
sistemi etkili olur.
Resim 4.5: Yzeysel drenaj
Yzeysel drenaj fidanlk yerinde ukurluklarda biriken suyun drene edilmesi iin
yaplacaksa bu ukurlarn bir kanala birletirilmesi ve aktlmas yeterlidir. Hedef yzey
sularn drene etmek iin yaplacaksa meyil istikametinde pullukla daha iyisi bir kanal
pulluu ile yaplan derin bir srmle salanabilir.
Yzey drenaj sorunu, suyun arazi yzeyinde serbeste ilerleyerek doal bir boaltma
azna ulamasyla ortaya kar. Yzey drenajna hizmet edecek olan drenler, gllenmeye
neden olmayacak ekilde ina edilmelidir.
Suyun arazi zerinden tahliye hz toprak, iklim, arazi kullanma ve toporafik
koullarla birlikte, sistemin teknik ve ekonomik uygunluuna ve yetitirilen bitkinin eidine
baldr.
Yastk sistemi: Eimi % 01,5i amayan dz ve dze yakn arazilerde

uygulanr. Sistem, kapal drenaj sisteminin uygun olmayan, toprak geirgenlii
olduka az olan yerlerde uygulanr.
Geirgenlii dk, drenaj kt eimsiz alanlarda uygulanan en eski yzey drenaj

sistemlerinden biridir.
Resim 4.6: Yastk sistemini oluturan dipkazan aletleri
36
ifti kendi olanaklaryla ve toprak ileme aletleriyle kolayca aabilir. Yastklar ana
eim ynnde ina edilir. Yastklarn genilii 8-30 m, uzunluklar ise 100-300 m arasnda
deiir. Yastk ykseklii 20-40 cm arasndadr. iziler, 90300 m aralklarla geirilen
toplayc drenlere suyu boaltr. Bitki sralar izilere paralel olarak dzenlenir.
ekil 4.3: Dip kazan kullanm sonucu oluan profil
Resim 4.7: Yzey drenaj yaplm bir arazi
Rastgele dren sistemi: ukur tarm alanlarnn drenajnda, arazinin toporafyas

uygun olmad ve tesviye uygulamasnn ekonomik olmayaca hllerde
rastgele drenaj hendekleri kullanlr. Bu sistemde, arazi zerindeki knt
alanlarnda gllenmi olan sular, arazi eimine gre birbirine balanr ve daha
sonra boaltma hendeine gnderilir. Genel olarak bu drenler, 25 cmden daha
derince ev eimleri 1/8den daha dik olmamak zere trapez kesitli olarak alr.
ekil 4.4: Rastgele dren sistemi
Paralel drenler sistemi: Genel olarak eimi % 00,5 olan tesviye edilmi
arazilerde kullanlr. Yzey drenaj sistemlerinin en pahalsdr. nce arazi
tesviye yaplr. Sonra drenler yaplr. Bitki sralar yzey tarla drenlerine dik
konumlu olup arazi yzeyindeki fazla su bitki sralar arasnda yer alan kk
kanalcklar izleyerek yzey drenlerine, buradan da tarla laterallerine akar. Ak
37
drenlerin aral sra uzunluuna baldr. Sra uzunluu ise toprak, ya,
toporafya (arazi yzey ekli) ve ekonomik koullara gre deiir. Ar killi
topraklarda sra uzunluu 250 m ve daha az, orta bnyeli topraklarda 300400
m arasnda deiir. Toprak derinlii uygun ise sra eimi % 0,1 olmaldr.
ekil 4.5: Paralel drenler sistemi
apraz meyil drenleri: Eimi % 24 olan arazilerin yzey drenajnda kullanlr. Bu

sistem daha ok eimi uzun, alt topra geirimsiz olan arazilerde kullanlr. Mevcut arazi
eimine apraz olarak ina edilir. Drenlere verilecek eim % 0,11,0 arasnda deiir.
ekil 4.6: Yzeysel drenler
nleyici sistem: Bu sistem drenajda, yzey ve toprak alt sularnn

saptrlmasnda bireysel olarak projelenen ve ana eime apraz olarak ina
edilen evirme hendekleri tarafndan tutulan su, emniyetli bir hzla boaltma
azna aktlr. Bu hendekler eim uzunluunu ksaltmak, yzey sularn tutmak
ve saptrmak suretiyle erozyonu azaltr. Bu sistemin kullanlmas ile baharda
toprak 34 hafta nce tava gelir, sonbaharda ise hasat ileri kolaylar.
38
Resim 4.8: nleyici sistem
evirme hendekleri arasnda kalan arazilerin yeterince kurutulmas iin bunlara

verilecek araln 3060 m olmas gerekir. Hendek kesiti toprak ileme aletlerinin kolayca
geebilecei boyut ve ev eiminde olmaldr. Verilecek eim % 0,32 arasnda olabilir.
Dey boaltma kuyular : Uygun bir yer ekimi az kullanmayan alak arazilerde
yzey sular veya toprak yzeyindeki fazla sular toplanp dey boaltma kuyular yolu ile
derinlerdeki su tayc tabakalara ulatrlr. Bu tip kuyularda treyen yosunlar ve meydana
gelen korozyon kuyu kaplamasndaki delikleri tkar ve kuyuya gelen suyun devaml olarak
tayc tabakaya iletilmesini engeller. Ayrca yzey sularnn yer alt sularn kirletmesi sz
konusu olduundan, kuyular alrken ilgili kiilere haber verilir.
4.2.2. Toprak Alt Drenaj

Derin drenaj, derindeki kk blgesinde olan fazla suyun aktlmasn hedef alr.
Sistem, kk bir fidanlkta ak sistem eklinde ucuz bir ekilde yaplabilir. Daha byk
ve entansif fidanlk iletmelerinde kapal drenaj sistemine ihtiya vardr. Ak sistem
yzey sularn sratle boaltr, kolay ina edilir, makine ile kolayca basit ekilde
temizlenebilir. Belirli aralklarla alan bu kanallar, belirli bir dzen dhilinde eimle yaplr.
Tkanmalarn olduu yer kolayca tespit edilip onarlabilir.
39
Resim 4.9: Toprak alt drenaj sistemleri
Kapal sistemin tesis tekniinde ise genellikle daha nce belirtilen esaslara gre tespit
edilen derinlikte kanallar alr ve belirlenen meyilde drene edilecek su miktarna uygun
apta (genellikle 1525 cm apnda) knkler denir. Bugn kapal drenaj sistemlerinde
knk yerine hortum eklinde delikli dayankl plastik ve demir drenaj borularnn kullanm
da gittike yaygnlamaktadr.
Resim 4.10: Kapal drenaj sistemi
Toporafik koullar, yksek taban suyu ve geirimsiz toprak koullar gibi faktrlerin
kk blgesindeki suyu yer ekimi kuvveti ile boaltmasn engelledii hllerde toprak
verimliliinin gelitirilmesi ve devamllnn salanmas iin toprak alt drenaj gereklidir.
Toprak alt drenaj yapmakla fazla su tahliye edilir. Topran havalanmas salanr.
Dolaysyla yararl bitki besin maddeleri serbest hle geer. Bunun sonucu olarak yararl
bakteriler faaliyete geerek kk blgesinin gelimesini kamlar. Bitki, verilen gbreden
daha iyi yararlanr.
Resim 4.11: Toprak alt drenaj
40
Toprak alt drenaj ayn zamanda tuzlu, sodyumlu toprak slahnda da yerine
getirilmesi gereken bir kltr teknik ilemidir. En iyi drenaj toprak alt ile yzey drenajn bir
kombinasyonudur.
Prensip olarak toprak ierisindeki suyun yer ekimi kuvvetiyle serbeste akabilecei
bir ortam salanmaldr.
Genel olarak bir toprak alt drenaj sisteminin ilk yatrm masraflar, bir dereceye kadar
ak drenlere gre daha yksektir. Ancak ak sistemlerdeki arazi kayb ile toprak ilemedeki
zorluklar ve bakm masraflar pek ok hlde bu farkll kapal drenler lehine evirmektedir.
Toprak alt drenler iin ok deiik materyal kullanlr. Bunlar kil borular, deiik
uzunlukta beton borular, topraa serilen akl rtler, topraa gmlen dallar gibi lifli ahap
materyal, rl ta drenler, bitml fiber materyal ve delikli borular olabilir.
Resim 4.12: Toprak alt drenaj
Kil knkler: nceleri kapal dren borular olarak olduka yaygn olarak
kullanlrd. Bunlar 33 cm kadar uzunlukta ve 1015 cm i apl olarak imal
edilir. Drenaj amacyla alan hendeklerin tabanna kum, akl serilir ve knkler
u uca denerek toprak altnda devaml bir boru hatt oluturur. Boru hatt
dendikten sonra zerine kum, akl veya baka bir filtre materyali serilir ve
hendek daha sonra toprak ile doldurulur.
Plastik borular: Plastik borular, zellikle son yllarda sulu tarm alanlarnn
drenajnda byk lde kullanlmaya balanmtr. Drenajda nceleri 6 mlik
standart uzunlukta yarkl dz PVC borular kullanlrken son zamanlarda esnek
plastik spiral borular kullanlmaya balanmtr. Plastik borularn, kil knklere
gre geni kullanm alan bulma nedeni:
Daha az emek ve i gc ile daha abuk denmeleri,
Hafif olmalar,
Ulam masraflarnn az olmasdr.
Spiral plastik borular, genellikle filtre materyali ile birlikte denmektedir. Filtre
materyalleri borular zerinde, suyun girmesini salayarak deliklerin tkanmasn
nlemektedir.
41
Resim 4.13: Plastik boru denmi bir drenaj
Drenajda filtre materyali olarak en ok kullanlan malzeme kum ve akldr. Bunun

yannda cam pamuu, cam yaygc, snger, torf, saman, tala ve tekstil art gibi
malzemelerde filtre materyali olarak kullanlmaktadr.
Resim 4.14: Drenajda plastik boru kesiti
Mol drenler: Bu tip drenaj, zellikle taban suyunun ekim dikim dneminde
yksek, bitki gelime dneminde dk olduu ar bnyeli topraklarda erken
toprak tav elde etmek iin uygulanr.
ekil 4.7: Mol dren sistemi
Mol dreni zel mol pulluunun arkasna balanan 57,5 cm apl yaklak 30 cm
uzunluunda torpil biimindeki bir maden trpann toprak altnda ekilmesiyle yaplr.
Trpann toprak altnda ekilmesiyle geride silindirik kesitte bir kanalck oluur. Bu silindirik
42
kanal ve zerindeki pulluk kolunun brakt dey kanalck, suyu toplar ve drenaj hendeine
kadar iletir.
ekil 4.8: Mol drenin arazideki duruu
Dier dren tesislerinin inasnda olduu gibi, mol drenlerin de almasnda boaltma
hendeklerinden balanr. Mol drenler zellikle dz arazilerde uygulanr ve tesis masraflar
son derece dktr. Ancak hizmet sreleri ok ksadr (13 yl). Planlamalarnda genellikle
derinlik 5060 cm, eim %12 ve dren aral 23 metre olarak alnmaldr.
43
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Drenaj denmesi gereken bir arazi belirleyerek bu araziye uygun olan drenaj
sistemini seip uygulaynz.
lem Basamaklar
neriler
Derin bir hendek anz.
Atnz hendekte biriken suyun
yksekliini lnz.
Topran pHn lnz.
Tuzluluu gidermek iin neler
yapacanz aratrnz.
Arazide gerekli lmleri yapnz.
Drenaj kanallarnn derinlik ve
aralklarn belirleyiniz.
Kanallarn eimini iyi ayarlaynz.
Drenaj borusunun tipini belirleyiniz.
Borular uygun eimde deyiniz.
Arazi meyil ynn iyi tespit ediniz.
Drenaj kanaln uygun meyilde anz.
Taban suyu seviyesini tespit ediniz.

Topran tuzluluunu belirleyiniz.
Arazi ierisine drenaj kanallar anz.

Drenaj kanallarna borular deyiniz.
Arazi evresine tahliye kanallar anz.
44
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1
Taban suyu seviyesini tespit ettiniz mi?
Topran tuzluluunu belirlediniz mi?
Arazi ierisine drenaj kanallar atnz m?
Drenaj kanallarna borular dediniz mi?
Arazi evresine tahliye kanallar atnz m?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
45
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1.
2.
3.
4.
5.
Tarm alanlarndaki fazla suyun uzaklatrlmasna .. denir.

Drenaj almalarnda ana ama, tarmsal uralarda yeter lde kuru bir
ve bitkigelimesin uygunsalamaktr.
Drenaj almalarnda arazinin ne kullanlaca bilinmelidir.
Taban suyu su ile doygun olan st snrdr.
Eimi % 2-4 olan arazilerin yzey drenajnda kullanlr.

6.
Aadakilerden hangisi drenaj gerekli klmaz?

A) Arazinin tesviyesinin bozuk olmas
B) Fazla yalardan meydana gelen kk blgesindeki fazla su
C) Arazi yzeyinde meydana gelen gllenmeler
D) Taban suyunun kontrol altna alnmas
7.
Aadakilerden hangisi drenajn salad faydalardan deildir?

A) Birim alandan alnan rn miktarnn ykselmesi
B) Toprak yapsnn dzelmesi
C) Arazinin evresinin dzelmesi
D) Arazi ileme imknlarnn artmas
8.
Aadakilerden hangisi bir drenaj eididir?

A) Tarla drenaj
B) Bahe drenaj
C) Yol drenaj
D) Yzey drenaj
9.
Aadakilerden hangisi yzey drenaj tiplerinden deildir?

A) Ak tava tipi
B) Rastgele dren
C) Paralel drenler
D) apraz meyil drenleri
10.
Aalardakilerden hangisi kapal drenajn dezavantaj deildir?

46
A)
B)
C)
D)
lk yatrm maliyeti olduka yksektir.

Drenaj borularnn zerine aalar dikilemez.
Dayanmlar fazladr.
Basnla abuk tkanrlar.
DEERLENDRME
47
RENME FAALYET5
RENME FAALYET5
AMA
Mevcut arazinin toporafik durumunu ve yaplacak retim eitlerini dikkate alarak
arazi zerinde gerekli alet ve ekipmanlarla tekniine uygun tesviye ilemi yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizdeki iletmeleri gezerek tesviye yaplm arazileri inceleyiniz.

Hangi tr tesviye yapldn hangi alet ve makinelerin kullanldn aratrnz.
Tesviye ileri yapan firmalarla irtibata geerek tesviye alet ve ekipmanlar ve bu
ekipmanlarn kullanlmas hakknda gerekli bilgileri reniniz.
5. TESVYE
Sulama suyunun arazi yzeyinde ilerleyebilmesi ve niform olarak yaylabilmesi iin
arazi yzeyinin dzgn ve eimli olmas gerekir. Yzey dzgnlnn ve uygun eimin
salanabilmesi iin sulanan veya sulanacak arazilerin tesviye edilmesi zorunludur.
5.1. Tesviyenin Tanm

Bir dzlem oluturmayan girintili, kntl ve engebeli arazi yzeyinin istenen eimde
bir dzlem oluturacak ekilde dzeltilmesi veya sulama suyunun arazinin her tarafna
homojen olarak uygulanabilmesi iin doal eimi bozmamak, toprak verimliliini
azaltmamak kouluyla ukurlar doldurmak, tmsekleri kaldrmak, pulluk ve ar makine
izlerini kaybetmek, araziye uygun bir eim vermek amacyla yaplan ilemler arazi tesviyesi
olarak tanmlanabilir. Ayrca, suyun erozyona sebep olmakszn bitkilerin kk blgesi
derinliine, eit miktarda ve kaypsz olarak ulamasn salamak iin arazi yzeyinin
dzeltilmesine arazi tesviyesi denir.
Resim 5.1: Lazerli tesviye krei ile alma
48
Resim 5.2: Kapakl tesviye aletiyle tesviye almas
Arazi tesviyesi denildiinde genellikle tarm alanlarnn daha iyi sulanabilmesi

amacyla yaplan tesviye akla gelmektedir.
5.2. Tesviyenin Amac

Genellikle sulanan araziler dz ve tesviyeye gereksinmeleri yokmu gibi grnrse de
aslnda bu arazilerin de istenen ekilde sulanabilmesi iin tesviye edilmeleri gerekir. Yzey
sulama yntemleri ile sulanan arazilerin tesviyeye gereksinmeleri olup olmad pratik
olarak aadaki hususlardan anlalabilir.
Su, karkta ve tavada eit bir hz ve derinlikte akmyorsa,
Tavann bir tarafndaki suyun derinlii dier tarafna oranla daha fazla ise,
Su arazi yzeyinde yer yer glleniyorsa,
Su karklardan tayorsa,
Arazinin baz yerleri dier ksmlarna gre daha abuk kuruyor ve uzun sre ya
kalyorsa,
Az su verildiinde toprak eim boyunca srkleniyorsa bu gibi araziler tesviye
edilmelidir.
Yzey sulama yntemlerinde su, toprak yzeyi zerinden aktlarak topraa verilir.
Sulama suyu, bitkilerin tamamnn kk blgesine eit ve kaypsz olarak toprak anmna
(erozyon) neden olmadan verilebilmelidir. Bu da ancak toprak yzeyinin belli bir eim
derecesinde, dzgn bir yzeye sahip olmasna baldr. Byle bir yzey, ancak arazinin
tesviye edilmesiyle salanabilir.
49
Resim 5.3: Arazide tesviye almalar
Toprak yzeyi dzgn olmayan arazilerde su, ukur noktalarda fazla, yksek
noktalarda daha az birikir. Yksek noktalar bazen hi su almaz.
Eimi fazla olan araziler, sulama ile toprak kaybna (erozyona) urar. Her iki durum
da verim azalmasna neden olur.
Drenaj olmayan alanlarda, ukur noktalarda fazla suyun toplanmas sonucunda,
arazide taban suyu ykselmesi ve dolaysyla tuzluluk sorunu ortaya kar. Btn bu
sorunlara yol amamak iin tarm arazilerinin yzeyinin uygun bir eimle sulamaya uygun
hle getirilmesi gerekir.
Sulu tarm alanlarnda arazinin toporafyas ve buna en uygun sulama metodunun
seilmesi, sulamada nemli bir faktrdr.
Resim 5.4: Arazide lazerli tesviye almas
5.3. Tesviyenin Yaplmas

Arazi tesviyesi, yzey sulama sistemlerinin uygulanaca arazide suyun dzgn bir
eimle yrtlebilmesini ve tarlann dzgn bir biimde sulanabilmesini salamak iin
yaplan tm dzeltme ilemlerini kapsar.
Resim 5.5: Dner kulakl pullukla tesviye yaplm arazinin ilenmesi
50
Tesviyenin bozulmamas iin topra tek tarafl ileyen dner kulakl pulluklar,
graham pulluu, izel, rotovatr gibi l kark brakmayan aletler kullanlmaldr. Arazi
zaman zaman hafif tesviye aletleriyle dzeltilmelidir.
Tesviye edilen arazinin derin kaz yaplan ksmlarnda verimlilii artrmak iin iftlik
gbresi ve kompost gibi maddeler ilave edilmeli ya da arazi birka yl baklagil tarmna
tahsis edilmelidir. Ayrca tesviyeden sonra tarlaya hemen ok yllk bitkilerin ekilmesi
gerekir. lk bir iki ylda tek yllk bitkiler yetitirilmelidir.
Resim 5.6: izelin tesviye yaplm arazide almas
5.3.1. Arazi Tesviyesinin Yararlar
Sulama suyu miktar azalr.

Toprak verimlilii artar.
Verilen gbreden daha iyi sonu alnr.
oraklk problemi ortadan kalkar.
Toprak yzeyinin her taraf ayn zamanda tava gelir, dolaysyla apa ve bakm
ileri kolaylar.
Sulamann yaplmas kolaylar, iilik ve zamandan tasarruf salanr ve maliyet
azalr.
Sulamann randman artar.
Sulanamayan alanlar sulanabilir hle gelir, mill gelir artar.
Yzeysel drenajn uygulanmas mmkn hle gelir.
Bitki geliiminin tekdze (ayn seviyede) olmas salanr.
5.3.2. Tesviyeyi Snrlayc Faktrler

Tesviyeyi snrlayc faktrler u ekilde sralanabilir:
Taban suyu dzeyinin yksek olmas

Arazinin toporafik durumu
Kumlu, akll ve organik maddece zengin topraklarda suyun fazla szmas ve
tuzluluk sorunu
Arazinin doal eiminin uygun olmamas
Yararl toprak derinliinin az olmas
Drenaj yetersizlii
Su kayna yetersizlii
51
Arazinin su taknlarnn etkisinde kalp kalmamas

Maliyet
Resim 5.7: Bilgisayarl tesviye krei ile tesviye ilemi
Resim 5.8: Tesviye yaplm bir arazi
5.3.3. Tesviye Biimleri
Yerel tesviye: Toporafik harita zerinde ve tmseklerin kaldrlmas,

ukurlarn doldurulmas ile yaplr.
Resim 5.9: Tarlada tesviye yapm
ki ynde deiken tesviye: Her iki ynde bir eime sahiptir, deikendir, iki
ynde de bir eim salanmaya allr.
Tek ynde deiken eimli tesviye: zellikle uzun tava sulama metodunda ele
alnan bir tesviye biimidir.
ki ynde sabit eimli tesviye: ki ynde tabii eime uyan bir dzlemin
geirilmesi ile yaplan bir tesviye biimidir.
Tek ynde sabit eimli tesviye: Sulama ynnde sabit, dier ynde deimez
eime sahip tesviyedir.
Resim 5.10: Tesviye ileminde kullanlan greyderler
Arazi tesviye ilemlerinde yaplacak kaz ve dolgu kapasitesine gre eitli aletler
kullanlmaktadr. Bunlarn en ilkel ve basit olanlar kazma, krek, bel, el arabas gibi aletler
52
ile hayvanla ekilen tesviye aletleri veya traktrle ekilen tesviye aletleridir. Gnmzde en
iyi ve modern tesviye aletleri scraperler, land plain ve greyderlerdir.
Resim 5.11: Tesviye ileminde kullanlan scraperler
5.4. Teraslama
Az eimli arazilerde yzey aklarn nlemek iin eimin srtlar, kanallar ya da geni
basamaklarla kesilmesine teraslama denir.
Resim 5.12: Teraslama yaplm arazi
Erozyon ve sel zararlarnn bitki mnavebesi, tesviye erilerine paralel toprak ileme,
erit zerine ekim gibi bitkisel kontrol ve toprak ileme almalar ilemleri ile
nlenemedii yerlerde, kltre alnan arazilerin teraslanmas gerekir.
Resim 5.13: Teraslama yaplm bir arazi
5.4.1. Teraslarn Faydalar

Teraslama yapmann faydalar u ekilde sralanabilir:
Meyilli, tarma elverisiz arazileri tarmsal faaliyetlere uygun hle getirmek

Topran kt olduu alanlarda bitkisel retim iin yeni alanlar oluturmak
Meyilli arazilerde erozyon kontrol ile toprak tanmasna engel olmak
53
Eim derecesini azaltarak araziyi daha kolay ilenebilir hlde sulanabilir

duruma getirmek
Teraslama yaplmas iin arazide bulunmas gereken zellikler unlardr:
Toprak karakterinin teraslamaya uygun olmas

Toprak veriminin ok azalm olmas
Arazinin fazla eimli olmas
Resim 5.14: Teraslamada kullanlan dozer makinesi
rnein, teraslar aras mesafelerin, kanal meyillerinin inasnda kullanlacak aletlerin

byklk ve cinsinin, ina mevsiminin, lzumlu zaman ve kuvvetin tespitinde; topran
erozyona olan hassasiyetinin ve geirgenliinin etkisi ok byktr.
Resim 5.15: Teraslama yaplm tarla bitkileri arazisi
Tarla bitkileri yetitirilmesine msait olmayan araziler teraslanmaldr. Ancak toprak

veriminin ok fazla azalm olduu arazilerde, devaml bir ayr veya orman rtsnn
tesisine yardm bakmndan teras yaplabilir. Teraslama yaplacak arazilerde meyil en nemli
faktr olarak karmza kar. Teraslama yaplacak araziler, mevcut alet ve makinelerin
alma tarzlarna uygun olmaldr. Muhtelif arazilerin erozyona hassasiyet ve geirgenlik
arasndaki farklar, teraslama asndan byk nem tar. Aksi takdirde olumsuz faktrlerin
arazide mevcut olmas araziyi baz tehlikelere maruz brakabilir.
54
Resim 5.16: Teraslama yaplm arazi
Teraslarn kullanlmalarn snrlayan balca faktrler, arazi eimi ve toprak

derinliidir. Eim oaldka erozyon sonucu meydana gelen toprak kayb artar ve maliyet
ykselir.
Resim 5.17: Teras yaplm arazi
Toporafyas fazla bozuk, ok kumlu, tal ve s topraklarda, toprak ve su muhafaza

tedbirleri, erozyonu iyi kontrol edemediinden teraslama tavsiye edilmez.
55
Teraslanacak arazilerdeki eim, yatay ve dikey mesafeler aada gsterilmitir:

Ortalama
Eim
ki Teras Arasndaki
Ykseklik Fark (m)
ki Teras
Arasndaki Yatay
Mesafe (m)
1 Hektar Arazi in
Lzumlu Yaklak Teras
Uzunluu (m)
0.30
0.60
0.75
0.90
1.05
1.20
1.30
1.40
1.50
1.60
1.70
1.80
30.0
30.0
25.0
22.5
21.0
20.0
18.6
17.5
16.6
16.0
15.4
15.0
330
330
400
445
475
500
540
570
605
625
650
665
%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Tablo 5.1: Teraslar arasndaki yatay ve dikey mesafeler ile ortalama arazi meyilleri
5.4.2. Teras eitleri

Teraslarn yaplmasndaki ama topran muhafazasdr. Teraslar bu grevi sel sularn
evirerek ve zararsz bir ekilde aktararak veya suyu absorbe ederek yapar.
Resim 5.18: Teraslama yaplm bir arazi
Teraslar yapl ekillerine gre 5 grupta toplanr:
Tarla teraslar :
Tarla teraslar iki ekilde yaplr. Bunlar:

nleyici ve saptrc teraslar (akntl teraslar)
56
Fazla yamur sularn, erozyona sebep olmayacak ekilde kontrol edilmelidir. Selin
erozyon yapmayacak bir hzla akmas istendiinden bu teraslarda srttan ziyade suyu
emniyetle aktacak olan kanala nem verilmelidir.
Geni, az meyilli fakat yksek kapasiteli teraslar arzu edilen sonular verir. Teras
kanal boyunca tarlann yzeyinde kazlan toprak, teras kanalnn alt kenarndan itibaren set
tekil etmek zere istenilen kesit elde edilecek ykseklikte ylr.
Yzey toprann daha fazla kazlmasndan, ina masrafnn fazla olmasndan ve
toprak ileme almalarna zorluk karmasndan dolay fazla yksek srt arzu edilmez.
ekil 5.1: Taban suyu yksek yerlerde yaplan akntl teras kesiti
nleyici ve emdirici teraslar (akntsz teraslar)

Bu tr teraslarla erozyon kontrol ve su muhafazas ayn anda salanr. Terasn suyu
emme (absorbsiyon) kapasitelerini artrabilmek iin yzey akla gelen suyu mmkn
mertebe geni bir alanda toplamak gerekir. Bunun iin terasn ina edilecei arazi eiminin
az, srtn da suyun geni bir yzeye yaylabilecei ykseklikte yaplmas gerekir. Toprak
dzgn bir ekilde kazlarak sularn birikebilecei baz kk ukurlar oluturulmaldr. Bu
teraslarda srt, kanaldan daha nemlidir. Azami derecede absorbsiyon arzu ediliyorsa teras
byk kanal kapasitesine sahip olmal ve son ular yatay bir vaziyette kapal
bulundurulmaldr.
Bu tr teraslar, ya az ve topran suyu emme kabiliyetinin yksek olduu blgeler
iin uygundur.
ekil 5.2: Akntsz teraslar
Basamak (seki) teraslar:
Bu tip teraslar, nfusu youn olan ve bu nfusu beslemek iin meyilli arazilerde de
tarm yapmak mecburiyetinde bulunan yerlerde tesis edilmektedir.
57
Basamak teraslarn kullanlmas suretiyle erozyon kayplarnn nne geildii gibi

ok eimli arazilerde gvenli bir ekilde tarm yapmak da salanmaktadr.
Tarma elverili dz arazilerin az olduu yerlerde meyilli araziler, fazla gelir getiren
bitkilere tahsis edildii mddete basamak teraslarn kullanlmas gerekmektedir. Basamak
teras 2-3 yl youn bir ekilde ilendikten iftlik gbresi ve dier yeil gbrelerle
gbrelendikten sonra ekime elverili hle gelebilir.
Resim 5.19: Seki teras yaplm, alt eltik ekimi yaplm, st orman arazisi
Aralk teraslar:
Eimli arazilerde eimin derecesine gre 20-40 metre aralklarla yaplan bu teraslara
aralkl teraslar veya grodoni tipi teraslar ad verilir. Bu teraslar iki teras arasnda meydana
gelecek yzey akn idare edebilecek kapasitededir. Bu teraslarn tarla tipi teraslardan fark,
sekiler zerinde devaml ve mmkn olduu kadar az toprak ilemeye ihtiya gsteren
bitkilerin yetitirilmesi ile toprak ilemenin en aza indirilmi teras olmasdr.
ekil 5.3: Grodoni (aralk) tipi seki teras
58
Hendek teraslar:
Yukar havza slah almalarnda su muhafazas ve erozyon kontroln salamak ve

aalandrma yapmak iin tesis edilen teraslardr. Tesviye erilerine paralel olarak kazlan
hendekler yzey ak tutarak erozyona mani olur iken yetitirilecek fidanlar iin su da
muhafaza edilir. Bunlar, dz tabanl, geriye meyilli tabanl ve derin hendekler olmak zere
e ayrlr. Kurak blgelerde hendeklere meyil verilmez.
ekil 5.4: Hendek teras kesiti
Cep teraslar:
zellikle zeytin gibi meyve aalarnn eimli arazilerde yetitirilmesinde, su

muhafazas ve erozyon kontrol salamak iin cep eklinde ukurlar kazlr ve bu ukurlarn
aa ksmna duvar rlr. Duvarlarn stten grn hilal eklindedir.
ekil 5.5: Cep (anak) teras
59
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Teraslama yaplmas gereken bir arazi belirleyerek bu araziye uygun olan teraslamay
yapnz.
lem Basamaklar
Arazinin meyilini tespit ediniz.
Aa ve allar temizleyiniz.
ri talar temizleyiniz.
Tmsekleri dzeltiniz.
ukurlar doldurunuz.
Meyile uygun teraslama yapnz.
neriler
Arazinin eim lmn yapnz.
Dolgu ve kaz durumunu inceleyiniz.
Aalarn byklk ve derinliklerini tespit
ediniz.
gvenlii kurallarna dikkat ediniz.
Teraslamaya engel olan talar tespit ediniz.
Talarn byklk ve derinliklerini tespit
ediniz.
Teraslamaya engel olan tmsekleri tespit
ediniz.
Arazinin tmsek yerlerini dzeltiniz.
Teraslamaya engel olan ukurlar tespit
ediniz.
Arazinin tmsek yerlerindeki topraklar,
ukur yerlere doldurunuz.
Arazi eimine en uygun teras yntemini
belirleyiniz.
Meyil orann tespit ediniz.
60
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1
Arazinin meyilini tespit ettiniz mi?
Aa ve allar temizlediniz mi?
ri talar temizlediniz mi?
Tmsekleri dzelttiniz mi?
ukurlar doldurdunuz mu?
Meyile uygun teraslama yaptnz m?
gvenlii kurallarna dikkat ettiniz mi?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
61
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1.
Arazinin
yzeyinin
var
olan
toporafik
durumu
dikkate
alnarak
dzeltilmesine.. denir.
2.
Toprak yzeyi dzgn olmayan arazilerde su, ukur noktalarda., yksek

noktalarda . birikir.
3.
Drenaj olmayan alanlarda fazla suyun ukur noktalara toplanmas sonucu

sorunu ortaya kar.
4.
Derin kaz ile tesviye edilen arazide verimlilii artrmak iin . ve

.. gibi maddeler topraa ilave edilir.
5.
Az eimli arazilerde yzey aklarn nlemek iin eimin srtlar, kanallar ya da geni
basmaklarla kesilmesine . denir.

6.
Aadakilerden hangisi tesviyenin yararlarndan deildir?

A) Sulama suyu miktar azalr.
B) Toprak verimlilii artar.
C) Topran strktr geliir.
D) oraklk problemi ortadan kalkar.
7.
Aadakilerden hangisi tesviyeyi snrlayc faktrlerden deildir?

A) Taban suyunun yksek olmas
B) Arazinin doal eiminin uygun olmamas
C) Drenaj
D) Yararl toprak derinliinin az olmas
8.
Aadakilerden hangisi tesviye biimi deildir?

A) Yerel tesviye
B) ki ynde deiken tesviye
C) Tek ynde sabit eimli tesviye
62
D) ki ynde apraz tesviye

9.
Aadakilerden hangisi teraslarn faydalarndan deildir?

A) Meyilli arazilerde erozyonu artrmak
B) Topraklar tarma elverili hle getirmek
C) Bitkisel retim iin yeni alanlar oluturmak
D) Araziyi daha kolay ilenir hle getirmek
10.
Aalardakilerden hangisi teraslama eidi deildir?

A) Aralk teraslar
B) Hendek teraslar
C) Akkan teraslar
D) Cep teraslar
DEERLENDRME
63
RENME FAALYET6
AMA
RENME FAALYET6
Mevcut arazinin gerekli lme aletleri ile lmn yapabilecek, plann izebilecek,
araziyi tekniine ve retim modeline gre parselleyebilecek, gerekli yol ve su kanallarn
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Tarm iletmelerine giderek arazinin nasl parsellendiini aratrnz.
Arazinin parsellenmesinde hangi kriterlerin gz nne alndn aratrnz.
Arazinin parsellenme ii iin gerekli olan materyalleri aratrnz.
6. ARAZNN YERNN PARSELLERE

BLNMES
Tarmsal amal arazi kullanm plan ve projelerinde, toprak kayb ve arazi
bozulmasna neden olmayacak ekilde nasl kullanlmas gerektii belirlenir. Toprak ileme,
sulama, mnavebe ekilleri, anzn deerlendirilmesi, girdi kullanmlar, verimlilik ve rn
planlamasnn usulne uygun yaplmasn ortaya koyan bir planlama veya spesifik olarak
yaplacak sulama, sekileme, evirme duvar gibi arazi iyiletirme ve toprak korumaya
ynelik projeler hazrlanr.
6.1. Arazi Plannn izilmesi

Arazi kullanm planlarnda tarm arazileri olarak belirlenen alanlar topran derinlii,
tall, fiziksel, kimyasal ve biyolojik zellikleri ile eimi, konumu, iklim artlar ve
yaplacak tarmsal faaliyetlerin zellikleri gz nne alnarak planlanr.
Plan veya projenin uygulanaca arazilerin bykl ve snrlarnn tespitinde; en
kk idari snrlar dikkate alnr. Bu amala; toprak zellikleri, toporafya, kullanm ekli
ynnden benzer zelliklere sahip davranlar gsteren yerler, bloklar hlinde belirlenerek
kayt altna alnr. Blok snrlarnn tespitinde yol, kanal, dere, tepe, akarsu gibi deimeyen
snrlar esas alnr. Blok ierisinde birden fazla parsel ve tarmsal faaliyet olabilir.
Arazi kullanm plan hazrlandktan sonra ilk olarak arazinin etraf uygun itlerle
evrilir. Arazide gerekli ise drenaj, tesviye ilemleri yaplr. Bu ekilde arazinin neresinden
ne ekilde yararlanabileceimiz plana aktarlm olur. Yaplan planlama bir lek dhilinde
kareli ktlar zerine izilir veya izdirilir.
64
Resim 6.1: Arazi plan yapmaya uygun kt
Plan yaplrken arazinin geometrik ekli, su ve toprak durumu, yollar, su kanallar,

sosyal etkinlik alanlar ve buna benzer hususlar gz nnde tutularak hangi parsellerin
arazinin neresine yerletirilecei belirtilir.
Arazinin ortasndan geecek ekilde bir ana yol yapldktan sonra bahenin
byklne gre ikinci derecedeki yollarla bahe eitli parsellere ayrlr. kinci derecedeki
yollar ana yola 90 derecelik a yapacak ekilde birletirilmelidir. Ayrlan parsellerin kolayca
ilenebilmesi iin uygun byklkte olmaldr.
Arazinin giriinden balayarak boydan boya geirilmi bir ana yol verilir. Yan yollar
bu ana yola veya yollara balanr.
ekil 6.1: rnek bir fidanlk plannn kt zerine dkm
65
6.2. Plann Araziye Uygulanmas

izimi gerekletirilen plan araziye uygulanmaya balanr. Gerekli olan yollar, su
kanallar retimde kullanlacak parseller, sosyal tesisler planda belirtilen ller dhilinde
gerekli almalar yaplarak araziye uygulanr.
6.2.1. Yollar
Araziyi boydan boya kesen bir veya iki ana yol ile bunlara dikey olarak alan yan
yollar, fidanlktaki trafii salayacaktr. Ana yollar 6 m, yan yollar 3-4 m genilikte
olmaldr. Btn yollarn kenarlarnda, yollarn geniliklerine uygun oranda hendekler
almas gerekir. Bu hendekler, araziyi dardan epeevre saran ve genilii 1 m olan ana
drenaj hendeinde son bulur. Bylece herhangi bir iddetli yala veya baka sebeplerle
oluan su basknlarnda sularn hzl aktlarak fidanla zarar vermesi nlenmi olur.
Resim 6.2: Arazi yollar
6.2.2. Su Kanallar
Kuyudan veya araziye gelen akarsudan yararlanlarak sulama yaplmas iin
dnlen ana su kanallar da en az 500 m uzunlukta olacaktr. Tali su kanallar, parseller
ierisinde yaplacak ekim ve dikim durumuna gre ihtiya orannda her yl yeniden
alacaktr. Btn yollar, su kanallar, drenaj hendekleri ve binalarn kaplad alan retim
alannn % 9unu amamaldr.
Resim 6.3: Parsellere su gtren kanal
66
6.2.3. Yetitirme Ortamlar

Arazinin durumu ve sulama ekline gre blmler kt zerine iaretlendikten sonra
araziye uygulanr. nk binalarn yaplmas olduka masrafl ve zaman alc olduundan
eksik bir taraf kalmamasna dikkat etmek ve her eyi yerli yerinde yapmak gerekir.
Btn bu iler planl bir ekilde yapld takdirde almalar hi aksamadan devam
eder.
Blmler ayrldktan sonra yoldan geen aralarn bitkilere zarar vermemesi ve
inememesi iin yol kenarlarn yapran dkmeyen it bitkilerinden biriyle veya rzr
kranlarla evrilmesi daha iyi olur. Bu suretle bitkiler tozdan da korunmu olur.
Arazi parsellere ayrldktan sonra, sra i blmlerin oluturulmasna gelir. Bu
blmler:
Tahta: Yalar bol olan blgelerde suyu sevmeyen bitkilerin dikilmeleri iin
yaplr.
Bitki yetitirme yerleri su ark tabanndan daha yksekte oluturulan retim

yaplardr. 120-150 cm genilik, 5-20 m uzunluunda bir zeminin 4 tarafndan bir krek
derinliinde hendek alr. Sulama, alan bu hendekten yaplr. Szdrma ile tahtann orta
ksmlarndaki bitkiler sulanr.
ekil 6.2: Tahtann grn
Tava: Tahtann tersidir. Suyu seven ve yalarn az olduu blgelerde

bitkilerin yetitirilmeleri iin yaplr.
Bitki yetitirme yerleri su ark tabanndan daha alakta veya ayn hizada yaplr. 120150 cm genilik 5-20 m uzunluunda bir zeminin 4 taraf 15-20 cm yksekliinde setle
evrilir. Su oluturulan ukurun iine verilir. Bitkilerin gvdeleri su ile temas edecek ekilde
doldurulur.
ekil 6.3: Tavann grn
67
Masura (kark) : Sudan azami tasarruf salamak, apa ilemini azaltmak ve

bitkilerin kalitesini artrmak amacyla iki ark arasna balksrt eklinde 20-30
cm ykseltilmi toprak yn oluturulmas ile yaplr. Su arka salnr. Bitkiler
szma usul ile sudan istifade eder.
Resim 6.4: Masurann grn
68
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Parsellere blnmesi gereken bir arazi belirleyerek bu araziye uygun parselleme
ilemini uygulaynz.
lem Basamaklar
neriler
Plana gre yollar yapnz/yaptrnz.
Sulama kanallarn
yapnz/yaptrnz.
Sulama borularn
deyiniz/detiniz.
Tava, tahta ve masuralarndan birini
yapnz.
Arazinin plann iziniz/izdiriniz.
Arazinin etrafn lnz.

Arazinin krokisini dzenli iziniz.
Yollarn boyutlarn belirleyiniz.
Yollarn yerlerini belirleyiniz.
Sulama kanallarnn yerlerini belirleyiniz.
Sulama kanallarnn boyutlarn belirleyiniz.
Sulama borularnn ebatlarn belirleyiniz.
Borularn kaliteli olmasna zen gsteriniz.
Borular planlanan ekilde deyiniz.
gvenlii kurallarna dikkat ediniz.
Gerekli olan malzemeleri hazrlaynz.
reteceiniz bitkiyi tespit ediniz.
Blgenin iklim zelliklerine dikkat ediniz.
69
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1
Arazinin plann izdiniz/izdirdiniz mi?
Plana gre yollar yaptnz/yaptrdnz m?
Sulama kanallarn yaptnz/yaptrdnz m?
Sulama borularn dediniz/dettiniz mi?
Evet
Hayr
Tava, tahta ve masuralarndan birini yaptnz m?
DEERLENDRME
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
70
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1.
Arazi kullanm planlar, arazinin konumu, iklim artlar ve yaplacak

. dikkate alnarak .. yaplr.
2.
Arazi planlamasnda parseller hem traktrle ileme hem de araziden kaybetmeme

bakmndan az olmamaldr.
3.
Bir arazi plannda, arazinin ekli, su ve toprak durumu, .., su kanallar,

sosyal . gz nnde bulundurularak yaplr.
4.
Arazi planlamasnda ana yollar .. tali yollar ..genilikte olur.
5.
Ana su kanallar en az .. uzunlukta olmaldr.

6.
Aadakilerden hangisi yetitirme ortam deildir?

A) A ve terbiye parselleri
B) Tohum anal
C) Yollar
D) Kalem damzl
7.
Aadakilerden hangisi iletme binasnda bulunmamaldr?

A) Garaj
B) Gbrelik
C) Ambar
D) Sundurma
8.
Aadakilerden hangisi tali su kanallarnn yapmnda dikkate alnmaz?

A) letme binasnn konumu
B) Yetitirme ortamlarnn konumu
C) Drenaj durumu
D) Ana sulama kanallar
71
9.
Aadakilerden hangisi arazi kullanm plan hazrlandktan sonra ilk yaplacaklardan

deildir?
A) Arazinin etrafn evirmek
B) Gerekli drenaj sistemini kurmak
C) Tesviye ilerini yapmak
D) letme binasn yapmak
10.
Aadakilerden hangisi arazi plan yaplrken dikkate alnmaz?

A) Arazinin geometrik ekli
B) Sulama durumu
C) nsanlarn gelir durumu
D) Topran yaps
DEERLENDRME
72
RENME FAALYET7
RENME FAALYET7
AMA
Gerekli ara gere salandnda, arazide tekniine uygun olarak toprak ileme iin n
hazrlk yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Etrafnzdaki tarmsal reticilerin toprak ilemeyi niin yaptklarn aratrnz.
Etrafnzdaki tarmsal reticilerin toprak ilemeye ne zaman baladklarn

aratrnz.
Toprak tavnn ne anlama geldiini ve niin nemli olduunu aratrnz.
7. TOPRAK LEME
Tohumlarn ekilebilmesi, bitkilerin yetiebilmesi, topran uygun duruma getirilmesi
iin herhangi bir toprak ileme aleti ile gevetilmesi, ufalanmas ve kartrlmas olayna
toprak ileme denir.
Bu kavram; topran slah, tohum yatann hazrlanmas ve ekimden hasada kadar
geen sre iinde tarlada toprakla ilgili yaplan her trl ilemi kapsar.
Tohum yata hazrlamak iin yaplan toprak ileme genellikle iki safhada olur
Srm adn verdiimiz ilk ve asl toprak ilemede, topran sertlii azaltlp
yzeydeki bitki materyali kartrlr ve toprak dier aralarn alabilmesi iin uygun hle
getirilir.
Resim 7.1: Dner kulakl pullukla toprak ileme
73
Srmden sonraki ikinci safhada uygulanan ilemlerle tohumlarn ekilmesi ve

bitkilerin gelimesi iin en elverili toprak artlarnn olumas hedeflenir.
Resim 7.2: Topran ikileme aletleri ile dzeltilmesi ve ekilmesi
Kltr bitkilerinin baaryla yetitirilebilmeleri iin topran yumuak, su tutma

yeteneinin yksek ve iinde yeterli miktarda besin maddelerinin bulunmas gerekir.
Topra canl duruma getirmek ve bu durumu srdrmek onu ilemekle mmkn olur.
Toprak ilemenin bilinli yaplmas, verim artn etkileyen etkenlerin banda gelir.
Topran istenen zelliklerini gelitirmek, istenmeyen zelliklerini ortadan kaldrmak
amac ile uygulanmas gereken toprak ileme metotlar iklim ve toprak artlar ile bitki
eidine gre deiik olabilir. Uygulanan yntem belirli artlar dnda olumsuz sonu
verebilir. Topra ilerken daima elverili zelliklerini kuvvetlendirmek, kt etkilerini
azaltmak yani topra slah etmek iin allr.
Resim 7.3: Kulakl pullukla yaplan ilk toprak ileme
7.1. Toprak lemenin Amalar

Tarmsal adan toprak ilemenin ana amalarn grup altnda toplayabiliriz:
yi bir tohum yata hazrlamak: Tohum yata, ekilen tohumun imlenmesine

ve kk geliimine imkn salayan toprak katman olarak tanmlanabilir.
Tohum yata hazrlamann amac; tohumun imlenmesini salayacak gevek bir

ortam hazrlamak, bitki kklerinin gelimesine uygun su ve hava dzenine sahip bir toprak
durumu oluturmaktr.
74
Genellikle iyi bir tohum yatanda toprak zerreleri tohumla temas edecek ekilde
sktrlm olmal, bitkinin gelimesine zarar verecek sap ve bitki artklarndan
temizlenmelidir. Ayrca uygun bir ekipmanla paralanmaldr.
Toprak, ekim esnasnda imlenmeye yetecek ve daha sonraki gelimeyi destekleyecek
kadar nem ihtiva etmelidir.
Uygun yapya sahip bir toprakta infiltrasyon (suyun toprak tarafndan emilmesi) hz
iyi, hava kapasitesi ve havann toprak iindeki deiimi yeterlidir.
Tohum yata iyi hazrlanmam bir tarladan iyi rn elde etmek mmkn deildir.
Ancak topra fazla ilemek de iyi bir tohum yata hazrlamak anlamna gelmez.
Yabanc otlarla mcadele etmek: Tarmsal retim yaplan alanda, asl olarak
retimi yaplan bitkinin dnda yetien ve istenmeyen bitkilerin tamamna
yabanc ot denir.
Genel olarak yabanc otlar kuvvetli ve canldr; abuk byr, etkili kk ve srgn
sistemine sahiptir.
Yabanc otlar; retimi yaplan bitkilerle su, besin maddeleri ve k ynnden rekabet
ederek rn verimini azaltr. Yabanc otlar ve tohumlar, retilen rne kararak asl rnn
kalitesini bozar. Birok hastalk ve zararlya ev sahiplii yaparak bunlarn retilen rne
olan zararlarn artrr. Sulama ve dier toprak ileme ile ilgili faaliyetlerin maliyetlerini de
ykseltir.
Bu ve benzeri zararlarndan dolay yabanc otlarla deiik yntemlerle mcadele
etmek gerekmektedir. Bu mcadele yntemlerinden biri de toprak ilemedir.
zel olarak yabanc otlarla mcadele amacyla youn bir toprak ileme yaplabilecei
gibi, tohum yata hazrl amacyla yaplan toprak ileme srasnda da dolayl olarak
yabanc otlarla mcadele edilmi olmaktadr.
Baz zel ve yaygn yabanc otlarla mcadele amacyla youn bir toprak ileme
program uygulamak gerekebilir.
Topran fiziksel durumunu slah etmek: Topran strktr (fiziksel yaps),

topra oluturan paracklarn bileik tanecikler tekil ederek birlemesi ve
gruplamasdr.
Topran fiziksel yaps; topran su geirgenlii, su tutma kapasitesi, havalanma

durumu, bitki besin maddelerinin elverililik derecesi, bitki kklerinin toprakta gelimesi ve
sonu olarak bitki gelimesi ile yakndan ilgilidir.
Strktr elverili, iyi havalandrlm nemli bir toprakta bitkiler, var olan besin
maddelerinden daha iyi faydalanr.
75
yi ilenmi bir toprakta bakteri faaliyetleri ve kimyasal olaylar artar. Bylece topran
tabii besin maddeleri mobilize (besin maddelerinin bitkiler tarafndan kullanlabilir hle
gelmesi) olur.
Toprak, suyu alt katlara ne kadar kolay geirebilirse yzeyde akp gitmesini de o kadar
kolay nleyebilir. Ayn zamanda istenmeyen kaymak tabakas da nlenmi olur.
7.2. Toprak lemenin Faydalar

Toprak ilemenin yukarda bahsedilen ana amalarnn dnda faydalarndan da sz
edilebilir. nk ana gayeler dnlerek yaplan toprak ileme faaliyeti ile birlikte aada
bahsedilecek olan nemli faydalar da ortaya kmaktadr. Toprak ilemenin faydalarn genel
olarak u ekilde sralayabiliriz:
Topran havalanmasn temin etmek: Bitkilerin ve toprakta yaayan

mikroorganizmalarn pek ounun byyp geliebilmesi ve oalabilmesi iin
iyi havalandrlm topraa ihtiyalar vardr. Tohumlarn pek ou, yeterli nem
ve scaklk olsa dahi havasz artlarda imlenemez.
Toprak havasndaki oksijen miktar azaldnda bitkinin su alm yavalar. Dolaysyla

bitkinin geliimi de yavalam olur.
Resim 7.4: Diskli trmkla yabanc ot imhas ve topran havalanmas
Kklerin solunumla kard karbondioksit ve karbonik asit toprakta birikir. Bu

biriken karbondioksit ve karbonik asidin atmosfere geip topraktan uzaklamas iin topran
havalandrlmas gerekir. Bu ilem de ancak toprak ileme ile mmkn olmaktadr.
Toprakta bulunan faydal bakterilerin geliebilmesi ve tohumun imlenip geliebilmesi
iin topran snmas da nemli bir faktrdr. yi havalanm topraklar daha abuk snr. Bir
toprak ktan ne kadar kabark bir strktrle karsa ilkbaharda o kadar abuk snr. Buna
karn fazla oturmu ve bundan dolay nemli kalm bir topran abuk snabilmesi iin
topran kabartlp havalandrlmas yani ilenmesi gerekmektedir.
Netice itibariyle asl gayeleri yerine getirmek amacyla toprak ilenirken bir taraftan
bu toprak havalanmakta, dolaysyla toprak oksijen asndan zenginleirken dier taraftan da
topran kolay snmas salanm olmaktadr.
76
Topraktaki organik madde miktarn artrmak: yi ilenmi ve havalanm

topraklarda organik maddelerin paralanmas srasnda mikroorganizmalar
nitrojen (azot) sarf eder.
Toprak havasndaki serbest azotun topraktaki mikroorganizmalar tarafndan alnarak

bitkilere faydal azotlu bileikler hline dntrlmesine nitrojen tespiti (nitrifikasyon) ad
verilir. Bu olayn dzenli bir ekilde cereyan etmesi iin yeterli miktarda oksijen, su ve
scaklk gerekmektedir. Bu faktrlerin temini iin de topran ilenmesi gerekmektedir.
Toprakta nitrifikasyonun yeterli fazla olmas iin toprak iinde paralanacak organik
maddeye ihtiya vardr. Gerek toprak zerinde bulunan yabanc otlar, gerekse retimi
yaplan kltr bitkisinin artklar bu i iin iyi bir materyal olmaktadr.
Resim 7.5: izelle bitki artklarnn topraa kartrlmas
Ayrmann olmas iin bu bitki artklarnn topraa kartrlmas gerekmektedir. Bu

ilem de yine toprak ileme ile mmkn olmaktadr yani toprak ileme yaparken toprak
yzeyinde bulunan artklar topraa kartrlmakta, bylece topran organik madde miktar
artmakta, dolays ile bitkiler iin temel besin elementi olan azota zenginlemesi
salanmaktadr.
Kaymak tabakasn krarak buharlama ile su kaybn nlemek: Tarmsal

retimin yapld alanlarn ounda yllk yalar bitkilerin su ihtiyacnn
altnda kalmakta ve su ihtiyac dier kaynaklardan karlanmaya allmaktadr.
Bu nedenle topraa giren her damla suyun en iyi ekilde kullanmn salamak
ve kaybn nlemek veya kayplar en dk dzeyde tutmak gerekmektedir.
Resim 7.6: Kaymak tabakasnn krlmasnda kullanlan dili merdane
77
Genellikle yalardan ve sulamadan sonra toprak yzeyinde kaymak tabakas

dediimiz geirimsiz ve sert bir tabaka olumaktadr. Bu oluum zellikle ar topraklarda
daha sk grlmektedir.
Kaymak tabakas dediimiz tabaka krlmazsa sonradan yaan yamur sular toprak
zerinde akp gitmekte bylece bitkiler tarafndan kullanlamadan israf olmaktadr. Ayrca
yeni imlenip toprak yzeyine kmaya alan bitkinin kna diren gstererek k
geciktirir veya engeller. Bir de toprak iinde klcal borular diye tabir edebileceimiz kapiler
boluklar sayesinde topraktaki suyun kolayca buharlamasna sebep olur.
Bu durumda zellikle ya yetersiz olan blgelerde topraktaki nem azalacandan
bitkilerin gelimesi olumsuz olarak etkilenir.
Bilinli ve dikkatli bir toprak ileme ile bu kaymak tabakas krlarak yaan
yalardan ve yaplan sulamalardan azami istifade edilmi olmaktadr. Buna ilave olarak
hem buharlama ile topraktaki nem kaybnn nne geilmi olur hem de imlenmi
bitkilerin toprak yzeyine kmalar kolaylatrlm olur.
Topra geveterek kklerin derine inmesini salamak: zellikle derin

kkl bitkiler iin doru toprak ileme ok nemlidir. Genel olarak st toprak
katmanlar srekli bitkiler tarafndan kullanld iin alt katmanlar bitki besin
maddeleri tarafndan daha zengindir. Bitkilerin bu zengin besin maddelerinden
faydalanabilmeleri iin bu katmanlara inmeleri gerekmektedir. Alt katmanlara
inmek iin uygun ortam bulan bitkilerde kk sitemi daha iyi gelimektedir. Bu
sayede bitki topraa daha salam tutunabilmekte, ayrca alt katmanlarda
bulunan bitki besin maddeleri ve sudan daha fazla istifade edebilmektedir.
Resim 7.7: Topra gevetmede kullanlan ok gvdeli dipkazan
Kkler ancak iyi ilenmi ve havalanm topraklarda derinlere inebilmektedir.

zellikle derin kk yapsna sahip bitkiler, yeterli derinlikte gelime imkn bulamazlarsa
gelime hz decek ve dolaysyla verim ve kalite istenen seviyede olamayacaktr.
Doru, bilinli ve yetitirilecek bitki trne uygun bir toprak ileme ve yeterli
derinlikte topran gevetilmesi ile bitkilerin topran alt katmanlarndaki besin maddeleri ve
sudan daha fazla faydalanmas salanacak, daha yksek verim ve daha kaliteli rn elde
edilmi olacaktr.
Hastalk ve zararllarla mcadele etmek: Toprak ilemenin dier bir faydas

da retimi yaplacak rne zarar verebilecek hastalk ve zararllarla mcadele
78
etmektir. yi bir toprak ileme ile bitkiye zarar verebilecek hastalk etmenleri ve
zararllarn oalmas, gelimesi ve yaylmas nlenmi olur. Hasattan sonra
tarlada kalan bitki artklar ve anz rts arasnda yuvalanan ve gelimeleri iin
iyi bir ortam bulan bu hastalk etmeni ve zararllar toprak ilenmedii zaman
uzun sre hayatiyetlerini devam ettirir ve hzl bir ekilde oalr. Bu ekilde
yetitirilecek rne verdikleri zarar da artm olur.
Uygun zamanda ve tekniine uygun bir toprak ileme ile tarla yzeyindeki bitki
artklar topraa kartrlacandan bunlarn yaad ortam da bozulmu olacak, yuvalar
dalarak yumurta ve larvalar toprak iine kararak rmek suretiyle yok olacaktr.
Ayrca k dnemini toprak altnda geiren zararllar, toprak ileme ile toprak
yzeyine kartlarak yaama alanlar bozulacandan, oalmalar dolaysyla da zararlar
nlenmi olacaktr.
Organik ve kimyasal gbreler ile baz tarm ilalarn topraa kartrmak:

Bitkilerin daha hzl ve salkl gelimeleri iin topran yapsn dzeltmek ve
bitki besin maddelerince zenginletirmek amacyla gerek organik gerekse baz
kimyasal gbrelerle destek salanmaktadr.
iftlik gbresi ve topraa kartrlarak topran organik yapsn zenginletirmek

amacyla yetitirilen yeil gbre bitkisi gibi organik gbrelerden istenen faydann salanmas
iin bunlarn topraa kartrlmas gerekmektedir.
Resim 7.8: iftlik gbresi datma makinesi
Toprak ileme faaliyeti ile bu fayda da temin edilmi olmaktadr yine baz dnemlerde
toprak yzeyine atlan kimyasal gbrelerden bitkilerin azami istifade edebilmeleri iin
bunlarn topraa kartrlmalar gerekir. te toprak ileme ile bu kimyasal gbrelerin
topraa kartrma ii de gereklemi olur.
Baz bitki hastalk ve zararllar iin topran kimyasal tarm ilalar ile ilalanmas
gerekir. Bu ilalarn buharlama ile kaybolmadan gerekli faydann salanmas iin topraa
kartrlmalar gerekir. Toprak ileme ile bu ilem de gereklemi olmaktadr.
Toprak erozyonunu azaltmak: zellikle meyilli arazilerde gerek yalarla

gelen suyun gerekse yzey sulama yntemleriyle yaplan sulama suyunun meyil
79
boyunda hzla akmas sonucunda yzey toprann da su ile birlikte hareket

etmesi, erozyon dediimiz topran tanmas hadisesini meydana gelir. Bu tr
arazilerde bilinli bir toprak ileme yntemi ve ekli ile erozyonun nne
gemek veya en azndan zararlarn azaltmak mmkn olmaktadr.
Toprak ilemeye balamadan nce ileriki konularda anlatlacak olan toprak ileme
yntemlerinden en uygun olan tercih edilerek toprak yzeyinde bulunan bitki artklarnn
olumsuz yn ortadan kaldrlarak toprak erozyondan korunabilir.
Resim 7.9: Dner kulakl pullukla eimli arazilerde erozyon nleme tedbiri
Yaplacak olan dier bir uygulama da arazinin eim ynne dik bir ekilde toprak
ileme yapmaktr. Bu ekilde yaplan bir toprak ileme neticesinde, eime dik eritler
sayesinde yukardan akarak gelen suyun hz azalr. Hz azalan suyun topra tama gc de
azalacandan erozyon asndan azaltc bir etki yaplm olur.
ekil 7.1: Eimli arazide doru toprak ileme yn
Tarmsal faaliyetlere uygun toprak yzey ekilleri oluturmak: Toprak

ileme ile bitkisel retimin farkl aamalar iin gerekli zel yzey ekilleri
oluturulmu olacaktr. Mesela srta ekim yaplmas gereken rnler iin srt
oluturmak, kark sulama iin karklar oluturmak gibi.
Btn bu aamalar salkl bir ekilde yrtebilmek iin retim yaplacak yrenin
corafik ve iklim artlar, retim yaplacak arazinin konumu, yetitirilecek olan rnn
80
eidi ve retim deseni, sulama ekli gibi konular bir btn olarak ele alnmaldr. Btn bu
faktrler gz nne alnarak retim plan oluturulmal ve bu plan dorultusunda ilemlere
balanmaldr.
Bu ekilde yaplacak bir planlama dorultusunda yaplacak bir toprak ileme faaliyeti
ile retimin btn aamalarnda ihtiya duyulan yzey ekilleri hazrlanm olacak ve her bir
faaliyet iin tekrar tekrar ileme gerek kalmayacaktr.
7.3. Toprak lemenin Zaman

Toprak ilemenin zaman; yetitirilen rn eidine, iklim ve toprak artlarna ve
toprak ilemede hedeflenen asl amaca gre farkllk gsterir.
Topran ilenmeye en uygun olduu fiziki duruma tav denir. Tava gelmemi veya
tav gemi topran ilenmesi toprak yapsnn bozulmasna neden olduu gibi tohum yata
hazrlanmas iin daha fazla zaman ve i gc gerektirir. Dolaysyla toprak ileme
maliyetini de ykseltir. Bu yzden zellikle ilk toprak ileme zaman iin mutlaka toprak
tav kontrol edilmeli ve yakalanmaya allmaldr.
Tarla toprann tava gelip gelmediini anlamak iin genellikle bitki kklerinin aktif
olduu 5-25 cm derinlikten bir avu toprak alnarak avu iinde sklr. Avu iindeki toprak,
normal sklkta oluyor ve yere atldnda normal bir ekilde dalyorsa bu toprak tavnda
demektir. Toprak, lastik top gibi sk bir yap alyor ve yere atldnda dalmyorsa tav ar
demektir.
Ayrca topran tava gelip gelmediini tecrbeli bir tarmc tarlada yrrken anlar.
Toprak basld yerde hal zerinde yrr gibi esner. Bakldnda rmcek a gibi bir
ekilde grlr.
Tavnda srm yapld zaman toprakta byk paralar olumaz, toprak srmle
birlikte paralanarak yumuak bir yap alr. Toprak, tav durumundan daha slaksa byk ve
parlak yzeyli kesekler oluur. Toprak tavdan daha kuru ise atlak yerlerinden kopan iri ve
sert kesekler meydana gelir.
Resim 7.10: Tavnda bir toprak srm
Kurak blgelerde srm dediimiz ilk ve asl toprak ileme ok nceden yaplarak
topraklar ekime hazr hle getirilmelidir.
81
Nemli blgelerde ilk toprak ilemenin zaman bitkiye ve topraa baldr.

Nemli blgelerde ekimi yaplacak rnler tahl ise ve bunlar sonbaharda ekilecekse ilk
toprak ilemenin yaz aylarnda yaplmas gerekir.
Pamuk, msr, soya fasulyesi, eker pancar gibi ilkbaharda ekilecek eitler iin
toprak ilemesi sonbaharda veya ilkbaharda yaplabilir.
Toprak ileme zaman sonbahar ve ilkbahar olmak zere iki ksmda incelenir:
Sonbaharda toprak ilemesi: Baz durumlarda topra sonbaharda veya k

balangcnda ilemek faydal olmaktadr. Genellikle bu zamanda iletmede
yaplacak iler pek fazla olmaz. Ayrca organik maddeler bu zamanda topraa
gmlr ve bylece rmeleri iin gerekli sre temin edilmi olur. Mevsimin
etkisi ile toprakta meydana gelen donma ve zlmeler sonucu topran yaps
iyileir. Alnabilir bitki besin maddeleri miktar artar. ok yllk bitkilerin
kkleri, bcekler ve onlarn yumurtalar topran ilenmesi sonucu souk
havaya maruz kalacaklarndan yok olur.
Sonbaharda toprak ilemesi souklar baladktan sonra herhangi bir zamanda

yaplabilir. Sonbaharda toprak nitrifikasyonunun aktif olduu devrelerde topra ilemek
doru olmaz. nk topra ilemekle nitrifikasyon artar ve herhangi bir bitkinin de
bulunmad bu dnemde nitratlar kaybolur.
Topra her zaman sonbaharda ilemek de doru deildir. zellikle organik madde
bakmndan ok fakir olan topraklar granler yapda olmayacandan su ve rzr erozyonu
bu gibi topraklarda daha ok zararl olacaktr. Bunun iin byle topraklarda sonbaharda bitki
rts bulundurmak ve toprak ilemeyi ilkbaharda yapmak daha yararl olacaktr. Sonbahar
ve kn ilenen topraklar iri kesekli olarak braklmal ve ilkbaharda ekimden nce tohum
yata hazrlamak iin zerinden diskaro (goble) geirilmelidir. Kesekli olarak braklan
topraklar kn daha ok kar tutar ve ya sularn daha iyi bir ekilde emer.
Killi veya killi-tnl yapdaki ar topraklarda ilkbaharda ekim yaplacaksa sonbaharda
veya kn ilk toprak ileme yaplmal ve ilkbaharda ekimden nce tohum yata
hazrlanmaldr.
Nem yetersizlii nedeniyle kara nadas uygulanan sahalarda ilk toprak ileme, erken
ilkbaharda toprak tava gelir gelmez yaplmaldr.
lk srmn erken yaplmas hlinde toprak ya olduundan toprakta skma ve daha
sonra da sert kesek oluur.
lk srmn ge yaplmas hlinde ise toprak iyice kuruduundan yine byk kesekler
oluur, ayrca yabanc otlar da toprak suyunu kullanm olur.
Buday ve arpa gibi tahllar hasat edildikten sonra tarlada geriye kalan kkl saplara
veya srlmemi tarlaya anz denilmektedir.
82
Hasat sonras anzn ve dier bitki artklar ile yabanc otlarn, toprak ileme aletleri ile
topraa gmlmesi iine de anz bozma denir.
Topran hasattan sonraki sahip olduu bu tav durumuna glge tav denir.
Anz bozma ile u temel amalar hedeflenmektedir:
Kapilariteyi ve dolaysyla buharlamay azaltmak suretiyle topran alt

tabakalarn nemli tutmak
Tarla yzeyinde kalan bitki artklar ve yabanc otlar topraa kartrp abuk
rmelerini salamak
retimi yaplan kltr bitkisini hasat srasnda tarlaya dklen tohumlar ile
yabanc otlarn tohumlarn imlendirip yok etmek
Topraa rutubet ve havann girmesini salamak, dolaysyla faydal
mikroorganizma faaliyetlerini artrmak
Anz yakmann en nemli zarar organik maddeyi yok etmesidir. Topraktaki eksik
bitki besin maddeleri gbreleme ile takviye edilebilse bile organik madde an ksa vadede
kapatmak ok zor hatta imknszdr. Organik madde ise srdrlebilir bir tarmsal retim
iin toprak asndan hayati nem tamaktadr. Zaten eksiklii problem olan
topraklarmzda, anzl toprak ileme ile yaplabilecek organik madde takviyesi de
engellenmi olmaktadr. Anz yakma ile toprak yzeyinde bulunan bitki artklar
yanmaktadr. Ancak anz yaklmas sonucu oluan yksek scaklk, topran st
tabakasndaki organik maddeyi de yakmakta, baz besin elementlerini bitkilerin
faydalanamayaca forma dntrmekte, bu gibi tarlalarda yetien rnlerde besin maddesi
noksanlklar grlmektedir.
Anz yakldnda toprak yzeyinde bulunan pek ok yararl mikroorganizma ile
birlikte tabiat dengesinin bir paras olan pek ok canl da yok olmakta ve zarar hemen
anlalamayan ama ileriki yllarda telafisi mmkn olmayan zararlar meydana gelmektedir.
Anzl topraklarda, kulakl pulluk gibi uygun aletlerle anzn tarla toprana
kartrlarak ilenmesine anzl toprak ileme denir.
Anzl toprak ileme; topran fiziksel, kimyasal ve biyolojik dengesini dzenlemek
amacyla topran organik madde orann korumak, su tutma kapasitesini artrmak ve
verimliliini srdrmek iin yaplmaktadr.
83
Resim 7.11: Anzl toprak ileme
lkbahar toprak ilemesi: Topraklar ilkbaharda ilendiinde ekime

hazrlanabilmeleri iin sonbahar ilemesinden daha fazla i ister. Toprak
ilkbaharda ilendiinde yerlemesi ve organik maddelerin zlmesi iin yeterli
zaman bulamaz. Bylece toprakta sonbahar ilemesindeki kadar iyi bir granler
yap elde edilemez. Bu gibi durumlarda iyi bir tohum yata ancak fazla
srmle elde edilir. Kurak blgelerde toprakta nem biriktirmek amacyla nadas
sisteminin uyguland yerlerde araziler sonbaharda rn hasat elde edildikten
sonra ilkbahara kadar olduu gibi braklr. lkbaharda toprakta byyen
yabanc otlarn topraktaki nemi kullanmalarn nlemek amac ile toprak
ilemesi mmkn olduu kadar erken yaplmaldr.
7.4. Toprak leme ekilleri (Metotlar)

Toprak ileme ekilleri ve bu ilemelerde kullanlan aletler genel olarak aadaki
ekilde gruplandrlr.
Topran eritler hlinde devrilerek ilenmesi: Soklu pulluklar, diskli

pulluklar, diskaro ve benzeri aletlerdir.
Topran derinden dikine yrtlarak ilenmesi: Dipkazan, izeller ve graham
pulluklardr.
Topran alttan yrtlp devrilmeden kabartlarak ilenmesi: Kazayaklar,
krlang kuyruklardr.
Topran kartrlp paralanarak ilenmesi: Dili trmklar, kk diskli
trmklardr.
Topran sktrlarak ilenmesi: Merdaneler, tapan (srg)lardr.
7.5. Toprak leme Derinlikleri

Tarla bitkileri yetitirilmesinde genellikle topra fazla derin srmek gerekmez. Derin
srm rn veriminde herhangi bir dmeye sebep olmaz. Fakat rn art da derin srm
iin yaplacak masraf karlayacak dzeyde olmamaktadr. Toprak ileme derinlii toprak
ileme zamanna ve topran eidine gre deimektedir. lkbahar ekimi iin sonbaharda
yaplacak toprak ileme ilkbahar toprak ileme derinliinden daha fazla olabilir. zellikle
ar killi topraklarda topran alt st edildii hllerde donma ve zlmenin topran
ufalanmasna olan etkisi de gz nnde bulundurularak sonbaharda derin srm yaplr.
Tarla bitkileri yetitiriciliinde topra 12-20 cm derinlikte ilemek yeterlidir. Tahl
yetitirmek iin topra 20 cmden daha derin ilemek verimde herhangi bir art
salamamtr.
7.5.1. Derin Toprak leme
Pullukla toprak ileme (topran eritler hlinde devrilerek ilenmesi): Bu

yntemde, toprak eritler hlinde kesilip ters yz edilerek devrilir. zellikle
toprak tav yakalanmsa ayn zamanda topra datarak paralanmasn da
salamaktadr.
84
Genellikle 15-25 cm derinliinde toprak ileme iin kullanlr ancak zel amalar iin
daha yzlek srm yapan eitleri de mevcuttur.
Resim 7.12: Kulakl pulluk
Resim 7.13: Dner kulakl pulluk
Pulluk tabann krma (topran derinden dikine yrtlarak ilenmesi):

Tarmsal retimde verimi azaltan nemli faktrlerden biri toprakta skma veya
sert tabaka bulunmasdr.
Uzun yllar ayn derinlikte ve zellikle ar tavda zamansz yaplan toprak ileme
neticesinde, pulluk izi tabannn hemen altnda oluan 5-10 cm kalnlndaki sert ve
geirimsiz toprak tabakasna pulluk taban denir.
Resim 7.14: Pulluk tabann krmada kullanlan dipkazan
Pulluk taban, zellikle derin kkl bitkilerde kklerin geliimini engeller. Toprak
tabannda bulunan su ve bitki besin maddelerinden istifadesine mani olur. Yalarla gelen
suyun toprak altna gemesini ve dolaysyla suyun yzeyden akp giderek toprakta
depolanmasn engeller.
Bu geirimsiz tabakann nispeten daha ince ve yzeysel (30-40cm) olmas hlinde
izel, daha derin (40-90 cm) ve sert olmas hlinde ise dipkazan kullanlmaktadr.
Pulluk tabannn krlmas ile u faydalar salanr:
85
Toprakta su tutumu ve yamur sularnn depolanmas artar. Bylece sulama ihtiyac

azalr, yzey aklar ve toprak erozyonu azalr.
Toprak havalanr. Bylece toprak yaps zerinde olumlu etkileri bulunan toprak
canllarnn aktiviteleri artar.
Tohumun imlenmesi ve kk geliimi daha iyi olur. Kk geliimi iyi olan bitki
topraktaki su ve bitki besin maddelerinden daha fazla istifade edeceinden gelimesi ve
dolaysyla verimi daha iyi olur.
Bitkilere zarar veren birok hastalk etmeni, havalanm topraklarda daha az grlr.
Bu nedenle birok hastalk iin derin toprak ileme kltrel tedbir olarak nemli fayda
salar.
zellikle kurak blgelerde topran alt katmanlarnda bulunan sudan daha fazla
istifade edilmi olur.
Resim 7.15: Dip patlatmann kk geliimine etkisi
7.5.2. Yzeysel Toprak leme
Topran alttan yrtlp devrilmeden kabartlarak ilenmesi: Bu yntem

genellikle daha nceden birinci snf toprak ileme aletleri ile ilenmi
topraklarn ilenmesinde kullanlr.
Pulluklarla ilenerek devrilmi ve kaba paralar olumu toprak, ikinci snf toprak
ileme aletleri grubuna giren kltivatrlerle ilenerek paralanr.
Grevleri topra yrtarak kabartmak, havalandrmak, kesekleri krmak, yabanc otlar
kesip kklerini yzeye kartmak ve eer varsa toprak yzeyine atlm olan gbreleri
topraa kartrmaktr.
86
Resim 7.16: Topra kartran yayl kltvatr
Topran kartrlp paralanarak ilenmesi: Birinci snf toprak ileme

yaplp ardndan kltvatrle byk kesekler krlsa bile ou zaman iyi bir
tohum yata ve dolaysyla uygun bir ekim iin yeterli toprak hazrl
tamamlanm olmaz.
Topran iyice ufalanarak uygun bir tohum yatann hazrlanmas iin topran iyice
paralanarak kartrlmas gerekir. Bu ilemler iin genellikle toprak frezeleri ve trmklar
kullanlr.
Toprak frezeleri, topra yzeysel olarak kabartr, ufalar ve kartrr. Tarla
yzeyindeki otlar ve saplar keser, topra homojen bir ekilde kartrr. kinci rn iin
topran hazrlanmasn ve saplarn topraa kartrlmasn salar.
Trmklar da topra kartrp paralama iini yapar.
Resim 7.17: Topra yzeysel ileyen toprak frezeleri
87
Resim 7.18: Diskli trmk
Resim 7.19: Dili trmklar
Topran sktrlarak ilenmesi: Tohum yata amacyla yaplan son

ilemedir. Dier toprak ileme faaliyetleri sonunda oluan kesekler paralanp
ufaltldktan sonra gevek olan toprak bastrlr. Bylece tohumun toprakla
temas artrlm olur. Bu ilem, imlenmeye yardmc olur, klcal borucuklarn
oluumunu dzenler.
Resim 7.20: Merdane ile tarla almas
88
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Toprak ileme iin n hazrlk yapnz ve topra ileyiniz.
lem Basamaklar
Toprak ileme zamann tespit
ediniz.
Toprak tavn kontrol ediniz.
neriler
Toprak ileme alet ve makinelerini

hazr hle getiriniz.
Uygulayacanz derin toprak ileme
yntemine karar veriniz.
Topra derin ileyiniz.

Uygulayacanz yzeysel toprak
ileme yntemine karar veriniz.
Topra yzeysel olarak ileyiniz.
Ekim yaplacak bitkiyi belirleyiniz.

Ya durumunu kontrol ediniz.
Toprak yapsn tespit ediniz.
Elle veya aletle toprak tavn kontrol ediniz.
Toprak yapsn inceleyiniz.
Topran nem durumunu kontrol ediniz.
Kullanacanz alet ve makineyi
belirleyiniz.
Alet ve makinenin ayarlarn yapnz.
gvenlii kurallarna uyunuz.
Toprak yapsn gzden geiriniz.
Yetitireceiniz bitkiye karar veriniz.
Verdiiniz karara gre uygun alet seiniz.
Toprak ilemeyi ne amala yapacanza
karar veriniz.
Pulluk veya dip kazan kullannz.
Hangi bitkiyi yetitireceinize karar veriniz.
Trmk eidini belirleyip karar veriniz.
Toprak ilemeyi ne amala yapacanza
karar veriniz.
Uygun kltvatr seiniz.
Uygun trmk seiniz.
89
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
Evet Hayr
1 Toprak ileme zamann tespit ettiniz mi?

2 Toprak tavn kontrol ettiniz mi?
3
almaya balamadan nce kullanacanz alet ve malzemelerin

bakmn tekniine uygun olarak yaptnz m?
4 Uygulayacanz derin toprak ileme yntemini belirlediniz mi?

5 Derin toprak ileme yapabildiniz mi?
6 Uygulayacanz yzeysel toprak ileme yntemini belirlediniz mi?
7 Yzeysel toprak ileme yapabildiniz mi?
DEERLENDRME
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
90
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(.) Toprakta tohum yatann alt ksmnda bulunan toprak tabakas ksmen
sktrldnda, alt toprak ile tohum yata seviyesi arasnda klcal borularn
dzenlenmesi salanr. Bylece topran alt katmanlarnda bulunan nemin tohuma
ulamas kolaylam olur.
(.) Toprak frezeleri, topra yzeysel olarak kabartr, ufalar ve kartrr. Tarla
yzeyindeki otlar ve saplar keser, topra homojen bir ekilde kartrr. kinci rn
iin topran hazrlanmasn ve saplarn topraa kartrlmasn salar.
(.) Topra kartrp paralayarak ileyen alet ve makinelerin, su ve rzgr
erozyonunu nleyici etkisi vardr.
(.) Dip kazann i genilii, i derinliinin iki katdr. Dnlerde bu lye dikkat
edilmelidir aksi hlde kabartlan toprak tekrar sktrlm olur.
(.) Kltvatrlerin alma blgeleri topran st katman olup pulluklara gre i
derinlikleri daha dktr.
(.) Topran hasattan sonraki sahip olduu nem durumuna glge tav denir.
(.) Uzun yllar ayn derinlikte ve zellikle ar tavda zamansz yaplan toprak ileme
neticesinde, pulluk izi tabannn hemen altnda oluan 5-10 cm kalnlndaki sert ve
geirimsiz toprak tabakasna pulluk taban denir.
(.) Tohumlarn ekilebilmesi, bitkilerin yetiebilmesi iin topran uygun duruma
getirilmesi ve bu durumun korunmas iin herhangi bir arala gevetilmesi, ufalanmas
ve kartrlmas olayna toprak ileme denir.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn
tm
doru
Modl
Deerlendirmeye
geiniz.
91
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
1.
Aadakilerden hangisi topra sktrarak ileyen bir alettir?

A) Dipkazan
B) Pulluk
C) Kltvatr
D) Merdane
2.
Aadakilerden hangisi topra kartrp paralayarak ileyen alet ve makinelerden
deildir?
A) Dipkazan
B) Diskli trmk
C) Dili trmk
D) Kltvatr
3.
Aadakilerden hangisi toprak ileme ekillerinden biri deildir?

A) Topran eritler hlinde devrilerek ilenmesi
B) Topran alttan yrtlp devrilmeden kabartlarak ilenmesi
C) Topran derinden dikine yrtlarak ilenmesi
D) Topran stlp ilenmesi
4.
Pulluk tabann krmak iin aadaki alet ve makinelerden hangisi kullanlr?

A) Pulluk
B) Trmk
C) Dipkazan
D) Kltvatr
5.
Tarmsal retim yaplan alanda asl olarak retimi yaplan bitkinin dnda yetien ve
istenmeyen bitkilerin tamamna ne ad verilir?
A) Kltr bitkisi
B) Yabani ot
C) Yabanc ot
D) Ana bitki
92
6.
Topran ilenmeye en uygun olduu fiziki duruma ne denir?

A) Tav
B) Tav suyu
C) Toprak taban
D) Toprak ileme zaman
7.
Aadakilerden hangisi tavl topran bir zelliidir?

A) Srlnce kesekler oluur.
B) ok kurudur.
C) ok slaktr.
D) Srlrken dalr ve alete yapmaz.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
93
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
Scakln
Gney
ieklenmeyi
Erozyonu
Souk
Orta
3,6
Souk
10
Gney
RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1
Sermaye
Gtr-Kilo
Komisyoncular
Tesis
rne
Standardizasyon
Souk zincir
Tarm iisi
Sermaye
10
Soutma-Havalandrma
94

1
Bitkilere
Dayanm-Maliyetleri
50-100 yIl
3-5 Metre
5 x 5 cm-10 x 10 cm
10

1
Tarmsal Drenaj
st Toprak-
3
4
Amala
Kk-Ortam
Yksek-Topran
apraz Meyil Drenleri
10
95

1
Arazi Tesviyesi
Fazla-Daha Az
Tuzluluk
iftlik Gbresi-Kompost
Teraslama
10
RENME FAALYET-6NIN CEVAP ANAHTARI
Tarmsal Faaliyetlerin zellikleriPlanlar

Onar
Dekardan
Yollar-Etkinlikler
6 m, 3-4 m
500 m
10
96
RENME FAALYET-7NiN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
Doru
Doru
Yanl
Yanl
Doru
Doru
Doru
Doru
MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
D
A
D
C
C
A
D
97
KAYNAKA
KAYNAKA
AKALAN N.,. EBAK, C. PAKSOY, Genel Meyvecilik, Ankara, 1981.

ALPER Vahap, Ziraatinin El Kitab, Ankara, 1999.
ANAMER Mnir, Genel Meyvecilik -l, Ankara, 1986.
ANAMER Mnir, Genel Meyvecilik -2, Ankara, 1986.
BARI Mahmut Nedim, Tarmsal Sulama, Ske, 1996.
ERGENE A., Toprak Biliminin Esaslar, Atatrk niversitesi Ziraat Fakltesi
Yaynlar, Erzurum, 1982.
GEMALMAZ E., Drenaj Mhendislii 1, Atatrk niversitesi Ziraat Fakltesi
Yaynlar, Erzurum, 1993.
GKEBAY B., Tarm Makinalar-1, Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi
Yaynlar, Ankara, 1986.
CAN Selim, Emin TEPEL, Ahmet UYAN, Medeni YAAR, Ali AVDAR,
Sulamann Temel Esaslar-1, Adana, 2001.
KARAGLGE C., S. KIZILOLU, O. YAVUZ, Tarm Ekonomisi Temel
lkeler, Atatrk niversitesi Ziraat Fakltesi Yaynlar, Erzurum, 1995.
KASAP E., Bekir ENGRL, K.Sedat KILIN, Hakan BAARAN, zkan
FT, Mesut GLBAI, Mustafa AKKURT, Tarm Alet ve Makineleri,
Tarm ve Kyileri Bakanl Ders Ara Gereleri Makine Eitim Merkezi
Mdrl Yaynlar, Ankara, 1998.
OPANOLU Nizamettin, Tarla Ziraati-1, Malatya, 1991.
SENCAR ., S. GKMEN, A.YILDIRIM, S. KANDEMR, Tarla Bitkileri
retimi, Gaziosmanpaa niversitesi Ziraat Fakltesi Yaynlar, Tokat, 1994.
TARIMCILAR A., N. BYKSA, S. N. ONAT, Y. OKTAY, Zirai
letmecilik Ders Notu, Bursa, 1980.
www.aeri.org.tr
(07.04.2011/ 09.15)
www.agri.ankara.edu.tr (08.04.2011/ 14.50)
www.khgm.gov.tr
(17.04.2011/ 00.24)
www.tarim.gov.tr
(16.04.2011/ 23.50)
www.tokattopraksu.gov.tr (05.04.2011/ 17.20)
www.ttae.gov.tr.
(07.04.2011/ 11.05)
98

Arazide Üretime Hazırlık PDF

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Arazide Üretime Hazırlık PDF

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ORTA RETM PROJES

ARAZDE RETME HAZIRLIK

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

5.1. Tesviyenin Tanm ...................................................................................................... 48

Arazide retime Hazrlk

Tekniine uygun olarak arazi seme, araziyi retim

Arazi hazrl yapmak

becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

Bulunduunuz blgede meyve baheliklerini ve tarla arazilerini yer ve yney

Meyve bahelerinin ve ba alanlarnn neden gney yamalarda kurulu

Elde ettiiniz bilgileri arkadalarnzla paylanz.

ekil 1.1: Gne nnn gney yne geli as

Kuzey yney ieklenmeyi geciktirir ancak ilkbahar ge donlarndan zarar grme

Resim 1.1: Kuzey yn tesis edilmi zeytinlik

1.2. Arazi Meylinin Belirlenmesi

Resim 1.2: Meyilli arazide bitkisel retim

Tarm arazilerinin ok meyilli olmalar istenmeyen bir husustur. Ar meyil,

ekil 1.2: Meyilin (eim) gsterilii

Eim aadaki alt grup altnda aklanr:

Resim 1.3: Meyilli arazinin grn

1.3. Arazi Yerinin Belirlenmesi

Resim 1.4: letmenin yol durumu, araziye yaknl ve duruu

Arazi ynn tespit ediniz.

Arazi meylini tespit ediniz.

Arazi yerini tespit ediniz.

Arazi ynn tespit ettiniz mi?

Arazi meylini tespit ettiniz mi?

Arazi yerini (ova, tepe vb.) tespit ettiniz mi?

Yetitireceiniz bitki eidine gre arazi ynne karar verdiniz mi?

Arazi uzunluunu ltnz m?

Ykseklik farkn ltnz m?

Pazara olan mesafeyi belirlediniz mi?

evredeki aa durumunu aratrdnz m?

Gney yneyleri ... biraz yksek olmasn salar.

2. RETME ETK EDEN EKONOMK

2.1. Ekonomik Faktrler

2.1.1. Arazi Miktar

Arazi ve topran yerleri deitirilemez, toprak sabittir. Bu zellik iletme yerlerinin

2.1.2. Sermaye Miktar

2.1.4. Alet ve Malzeme temini

2.2. Pazarlama ve Deerlendirme

Resim 2.1: Muhafaza ve depolamas planlanm meyveler

Resim 2.2: Pazara sunumlu meyve grubu

Yetitirilen meyve, meyve suyu ve benzeri sanayinde kullanlacak tr ve eitlerden

Resim 2.3: Ambalajlanm meyve

Standartlarda ambalajlar iin rnlerin tama depolama ve pazarlama sresince

Nakliyede nemli olan, rnn tazeliini kaybetmeden en ksa srede tketiciyle

Resim 2.4: Soutma sistemli nakliye arac

Modern tamaclkta ya meyveler gibi abuk bozulabilir rnlerin uzak pazarlara

rnn tarlada toptan satlmas: rnn bahede toptan satlmas ya gtr

rnn, kilogram fiyat zerinden toptan satlmasnda retici, meyvelerin geliip

rnlerin hallerde komisyonculara gnderilerek belirli bir komisyon

2.3. Maliyet Hesab

2.3.1. Meyve retiminde Maliyet Hesab

retim Dnemi Maliyet Unsurlar

2.3.2. Tarla Bitkileri ve Akta Sebze retiminde Maliyet Hesab

Pazara ulam yollarn tespit ediniz.

Pazarn istedii eitleri tespit ediniz.

Arazi miktarn tespit ettiniz mi?

Pazar uzakln tespit ettiniz mi?