ICS 77.040.20; 77.140.

85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-2/ubat 2002

NSZ
Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN 10228-2 (1998) standard esas alnarak, TSE
Metalurji Hazrlk Grubuna bal Tahribatsz Muayene ve Kaynak zel Daimi Komitesince
hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 12 ubat 2002 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak
kabul edilerek yaymna karar verilmitir.

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-2/ubat 2002

NDEKLER
1
2
3
4
5

Kapsam................................................................................................................ 1
Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar ....................................................... 1
Tarifler ................................................................................................................. 1
Anlama hususlar.............................................................................................. 1
Yazl prosedr.................................................................................................... 1
5.1
5.2
5.3

6
7

Genel......................................................................................................................................... 2
Form .......................................................................................................................................... 2
erik.......................................................................................................................................... 2

Personelin vasflandrlmas .............................................................................. 2

Muayene sistemi................................................................................................. 2
7.1
7.2
7.3

Muayene rnleri ...................................................................................................................... 2

Cihazlar ..................................................................................................................................... 2
Fonksiyon deneyi ...................................................................................................................... 2

8 malt safhas...................................................................................................... 3
9 Yzey durumu..................................................................................................... 3
10 Muayenenin kapsam....................................................................................... 3
11 Penetrant muayenesi....................................................................................... 3
12 nceleme ........................................................................................................... 3
12.1
12.2

13
14
15
16
17

Genel ..................................................................................................................................... 3
nceleme artlar .................................................................................................................... 3

Belirtilerin snflandrlmas............................................................................. 3
Kayt ve kabul kriterleri ................................................................................... 4
Hatalarn giderilmesi ....................................................................................... 5
Temizlik ............................................................................................................ 5
Rapor hazrlama1)............................................................................................. 5

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-2/ubat 2002

DVME ELIKLERIN TAHRIBATSIZ MUAYENESI - BLM 2:

PENETRANT MUAYENESI

Kapsam

Bu standard, dvme eliklerin penetrant muayenesinde kullanlan metodu ve kabul kriterlerini kapsar.
Tanmlanan bu metot, yzey sreksizliklerini tesbit etmek iin kullanlr.

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf
yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste halinde verilmitir.
Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil
veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin
belirtilmemesi halinde en son basks kullanlr.
EN, ISO, IEC,vb
No
EN 473
EN 571-1

prEN 1330-6

2)

EN ISO 3452

Ad
(ngilizce)
Qualification and certification of
NDT personnel - General
principles
Non-destructive testing
Penetrant testing Part 1:
General principles for the
examination
Non-destructive testing
Terminology Part 6: Terms
used in penetrant systems
Non-destructive testing
Penetrant testing
Part 2: Testing of penetrant
materials
Part 4: Equipment

TS No

1)

TS 7477
EN 473
TS EN 571-1

Ad
(Trke)
Tahribatsz muayene personelinin
vasflandrlmas ve
belgelendirilmesi - Genel kurallar
Tahribatsz muayene- Penetrant
muayenesi Ksm 1: Genel
kurallar

TS 11297
prEN 1330-6

Tahribatsz Muayene
Terminoloji Blm 6: Penetrant
sistemlerinde kullanlan terimler

TS prEN 956

Tahribatsz muayene- Penetrant

muayenesi- Tehizat.

Tarifler

Bu standardn amac bakmndan, prEN 1330-6' da verilen tarifler uygulanr.

Anlama hususlar

Penetrant muayenesi ile ilgili aadaki hususlar zerinde, mteri ve tedariki arasnda n grme
ve sipari srasnda anlama salanmaldr.
a) Penetrant muayenesinin uygulanaca imalt safhalar (Madde 8),
b) Muayene edilecek yzey alanlar (Madde 9),
c) Muayenenin hangi tr kontrast boya veya florl penetrant ile yaplaca (Madde 7.1),
d) Gereken kalite snf veya uygulanacak kalite snflar ve yzey alanlar (Madde 14),
e) izelge 1'de ayrntlar verilenlerin dna klmas durumunda uygulanabilen kayt ve kabul
kriterleri,
f) Muayenenin mteri veya temsilcisi gzetiminde gerekletirilip gerekletirilmedii,
g) Yazl prosedrn, onay iin mteriye sunulup sunulmayaca (Madde 5),

Yazl prosedr

1) TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir.

2)
TSE
Notu:
prEN
1330-6
iptal
edilmi;
yerine
EN
ISO
12706
gemitir.

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-2/ubat 2002

5.1 Genel
Penetrant muayenesi yazl bir prosedre uygun olarak yaplmaldr. n grmeler veya sipari
esnasnda belirtildiinde, yazl prosedr muayene ncesinde onay iin mteriye sunulmaldr.

5.2 Form
Yazl prosedr aada belirtilenlerden herhangi biri olmaldr:
a) Bir mamul artnamesi,
b) Belirli bir uygulama iin yazlm zel bir prosedr,
c) Bu standard, uygulamaya zg muayene detaylar ile rtyorsa kullanlabilir.

5.3 erik
Yazl prosedr asgar bir art olarak aadaki maddeleri ihtiva etmelidir:
a) Muayene edilecek dvme paralarn tanm,
b) Referans dokmanlar,
c) Muayeneyi gerekletirecek personelin vasf ve sertifikalar,
d) Muayenenin uygulanaca imalt safhas,
e) Uygulanabilir kalite snflar cinsinden belirlenmi yzey alanlar,
f) Uygulanacak penetrant muayene rnlerinin eitleri: penetrant, giderici, emlsiyon yapc,
gelitirici,
g) Gerekli yzey artlar,
h) nceleme artlar,
i) n temizleme ve kurutma ilemlerinin, kullanlacak temizleme maddelerini ve kurutma iin izin
verilen en az sreyi de ihtiva edecek ekilde tanmlanmas,
j) Uygulanan penetrantn, uygulanma scakl ve nfuziyet sresini de ihtiva edecek ekilde
tanmlanmas,
k) Fazla penetrantn giderilmesi ve gelitiricinin yzeye uygulamasndan nce kurutmann
tanmlanmas,
l) Uygulanan gelitiricinin, gelitirme sresi ile beraber tanmlanmas,
m) Belirtileri iaretleme ve kaydetme metodlar,
n) Kabul kriterleri,
o) Son temizlemenin gerekip gerekmedii, gerekiyorsa bu prosesin bir tanm,
p) Muayene raporu.

Personelin vasflandrlmas

Personel, EN 473 stardardna gre vasflandrlmal ve sertifikalandrlmaldr.

Muayene sistemi

7.1 Muayene rnleri

Penetrant muayenesi rnleri (penetrant, emlsiyon yapc, giderici, gelitirici) EN 571 Blm 1' e
uygun olmaldr. Kullanlacak penetrant muayene sistemi aada belirtilen artlar karlamaldr:
a) EN 571 Blm 1' e uygun olmaldr;
b) Muayene edilecek malzeme ile uyum salayacak ekilde olmaldr (rehberlik iin EN 571 Blm 1),
c) Hassasiyet seviyelerinin belirlenmesi iin hedeflenen kayt seviyelerini (izelge 1) salamaldr
(EN 571 Blm 1).

7.2 Cihazlar
Kullanlacak cihazlar prEN ISO 3452 Blm 4' e uygun olmaldr.
Not - Aadaki cihazlar kullanlabilir:
a) Pskrtme tabancas veya sprey,
b) Daldrma tank,
c) Elektrostatik pskrtme tabancas.

7.3 Fonksiyon deneyi

Penetrantn hassasiyeti, prEN ISO 3452 Blm 2' ye uygun ekilde belirlenmelidir.

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-2/ubat 2002

Not - Dvme parann scakl, imaltnn belirledii scaklk snrlarnn iinde kalndndan emin
olmak iin kontrol edilmelidir.

malt safhas

Mmkn olduunda, dvme paralarn son kabul muayenesi, parann teslimat artlarnda
yaplmaldr (Madde 4).

Yzey durumu

Muayene edilecek parann yzeyleri, muayene hassasiyetini olumsuz ynde etkileyebilecek veya
belirtilerin yorumlanabilmesini zorlatracak tufal, ya, gres, ileme izleri, boya ve dier yabanc
maddelerden arndrlmaldr.
Muayene edilecek yzeylerdeki yzey przl, kalite snflar 2, 3 ve 4 iin 6.3 m Ra' dan, kalite
snf 1 iin ise 12,5 m Ra' dan kk olmaldr.

10 Muayenenin kapsam
Uygulanabildii takdirde, muayene, muayene yzeyinin %100'n kapsayacak ekilde yaplmaldr.

11 Penetrant muayenesi
Penetrant muayenesi, EN 571 Blm 1'e uygun olarak yaplmaldr.

12 nceleme
12.1 Genel
nceleme, belirtiler ile ilgili tam bir kan elde edebilmek iin, gelitirici tatbikinin hemen ardndan
gelitirme sresinin sonuna kadar periyodik olarak devam etmelidir.

12.2 nceleme artlar

nceleme artlar aada belirtildii gibi olmaldr:
a) Kontrast boya penetrantlar
Muayene edilecek yzey, yzey zerinde en az 500 lks k iddeti salayan beyaz k altnda
incelenmelidir. Parldama ve yansmalardan kanlmaldr.
Not - Daha dk k younluu konusunda, mteri ve tedariki arasnda, anlamaya varlabilir.
b) Florl penetrantlar
2
Muayene edilecek yzey, yzey zerinde en az 10 W/m iddet salayan UV-A (siyah k) altnda
incelenmelidir.
Arka fondaki beyaz n younluu 20 lks' amamaldr.
Muayeneden nce, muayeneyi gerekletirecek operatre, azalan arka plan a uyum
salayabilmesi iin en az 5 dakika sre verilmeli ve UV-A lambas, snmas iin en az 5 dakika
bekletilmelidir.

13 Belirtilerin snflandrlmas
Belirtilerin snflandrlmasnda, aadaki kurallar uygulanr (ekil 1):
a) Bir dorusal belirti, dier bir dorusal belirti ile ayn hizada deilse veya dier bir dorusal belirti ile
ayn hizada olduu halde aralarndaki mesafe uzun olann boyunun be katndan fazla ise, o belirti
bamsz bir belirti olarak dikkate alnr.
b) Etkileen belirtiler, ayn hizada yer alan iki (veya daha fazla) dorusal belirtidir, ve dikkate alnan iki
belirti, aralarndaki mesafe uzun olann boyunun be katndan daha az veya be katna eit olmas
halinde, deerlendirmenin amac bakmndan kesintisiz bir uzunlua sahip olarak gz nne alnr.
c) Dorusal belirtilerin toplam uzunluu, referans yzey zerinde tesbit edilen btn dorusal
belirtilerin uzunluunun toplamdr (mesela, 148 mm x105 mm veya A6 format).
Not - Dorusal belirti, boyu geniliinin katndan byk olan belirtidir.

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-2/ubat 2002

d) Yuvarlak belirti, boyu geniliine eit ya da boyu geniliinin katndan kk olan belirtidir.
e) Parann geometrisinden (kesit deiimi veya delik vb.) veya paraya uygulanan yzey
ilemlerinden (izik veya torna izi vb.) kaynaklanan yanltc belirtiler dikkate alnmaz.

Etkileimli Belirtiler

zole Belirtiler

Referans Yzey

ekil 1 - Dorusal belirtilerin snflandrlmas

Aklamalar:
a) Referans yzeyi = 148 mm x 105 mm (A6 format).
b) d1 < 5L1; d2 < 5L3; d3 > 5L3.
c) L1, L2 ve L3 = etkileen her bir belirtinin uzunluu.
d) Etkileen belirtilerin toplam uzunluu Lg = (L1 + d1) + (L2 + d2) + L3.
e) L4, L5 ve L6 = izole belirtilerin uzunluklar.
f) Lg + L4 +L5 +L6 = referans yzeydeki dorusal belirtilerin toplam uzunluu.
g) 4 = referans yzeydeki belirtilerin says ( Lg, L4, L5 ve L6 olarak belirtilen), izelge 1.

14 Kayt ve kabul kriterleri

Dvme ya da dvme parasna drt kalite snf uygulanr. Kalite snf 4, en kat kalite snf olup en
kk kayt seviyesini ve en kk kabul standartn uygulatr. Dvme paralarn, sadece dvlm
yzeylerini genel uygulamada kalite snflar 1 ve 2 uygulanabilir. Kapal kalp dvmeler iin, en az
kalite snf 3 gereklidir.
Uygulanabilir kalite snf (snflar) mteri ve tedariki arasndaki anlamaya gre belirlenmelidir.
izelge 1' de, 4 kalite snf iin kayt seviyeleri ve kabul kriterleri ayrntl olarak belirtilmitir.

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-2/ubat 2002

Not - Taraflar arasnda anlamaya varlmas durumunda, kayt seviyeleri ve kabul kriterleri izelge 1'
den farkl olabilir.
izelge 1 - Kalite snflar, kayt seviyeleri ve kabul kriterleri
Kalite Snf
Parametre
1)
1
2
3
4
2)
Kayt Seviyesi mm
7
3
3
1
zole dorusal belirtiler iin izin verilebilir azami L
20
8
4
2
ve etkileen belirtiler iin izin verilebilir azami Lg
2)
uzunluu mm
Referans yzeydeki dorusal belirtiler iin izin
75
36
24
5
2)
verilebilir azami toplam uzunluk mm
zole yuvarlak belirtiler iin izin verilebilir azami
30
12
8
3
2)
byklk mm
3)
Referans yzeyde kayt edilebilir belirtiler iin
15
10
7
5
izin verilebilir azami say
1) Yzey ilem tolerans yzey bana 0,5 mm' den byk olan alanlarn muayenesinde kalite
snf 4 uygulanamaz.
2) izelgedeki bu deerler, sreksizliklerin yzey aklklarna deil belirtilerin byklklerine
uygulanr.
3) Referans yzey = 148 x 105 mm (A6 format)

15 Hatalarn giderilmesi
Uygulanabilen kabul kriterlerini karlayamayan belirtiler hata olarak nitelendirilir. Hatalarn
giderilmesinden sonra, ilk muayenedeki penetrant muayene sistemi kullanlarak penetrant muayenesi
tekrar yaplr. Hatalar, dvme ilemindeki toleranslar dahilinde kalnmas artyla, yzey talanarak
veya ilenerek giderilmelidir. Talama ile hata giderilirken talama, oluacak oyuun yzeyin kalan
ksmyla kapanmasn salayacak ekilde, hataya dik ynde gerekletirilir.

16 Temizlik
Penetrant muayenesinden sonra penetrant rnleri, sonraki ilemleri veya muayene parasnn
kullanm artlarn etkilediinden, yzeyden temizlenmelidir.

17 Rapor hazrlama1)
Btn penetrant muayenelerinde yazl bir rapor hazrlanmal ve bu rapor aada belirtilenleri mutlaka
ihtiva etmelidir.
a) Tedarikinin ismi,
b) Sipari numaras,
c) Muayene edilecek dvme para veya paralarn tanm,
d) Muayene kapsam: yzey(ler) ve uygulanabilir kalite snf (snflar),
e) Penetrant muayenesinin uygulanaca imalt safhalar,
f) Yzey durumu,
g) Kullanlacak penetrant sisteminin EN 571e gre seimi: Blm 1, rnlerin imalt ve seimi ile
birlikte,
h) nceleme artlar,
i) Bu standarda veya yazl bir talimata (uygun olduu durumlarda) yaplan atflar (TS EN 10228-2),
j) Muayene sonular:
k) Muayenenin yapld yer,
l) Snflandrma,
m) Uygun kayt seviyelerini aan btn belirtilerin yn ve boyutu,
n) Referans yzeyde kaydedilen belirtilerin says,
o) Kabul edilemez belirtilerin tanmlanmas.
p) Muayene kapsam dna klmsa, bununla ilgili ayrntl bilgiler,
q) Muayene tarihi,
r) Muayene operatrnn ismi, vasf ve imzas.
s)
1) TSE NOTU: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilveten, TS EN ISO/IEC 17025de verilen
bilgileri de ihtiva edecek ekilde dzenlenebilir.