ICS 77.040.

20

TRK STANDARDI

TS ISO 9935/Temmuz 1995

NSZ
- Bu standard, Milletleraras Standardizasyon Tekilatnn yaymlad ISO 9935 numaral
Milletleraras Standard esas alnarak, TSE Metalurji Hazrlk Grubu/ na bal TM ve Kaynak zel
Daimi Komitesince kurulan ilgili Teknik Komite tarafndan hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun
11.Temmuz 1995 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir.

ICS 77.040.20

TRK STANDARDI

TS ISO 9935/Temmuz 1995

NDEKLER
1 - KAPSAM............................................................................................................... 1
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ......................................................................... 1
3 - TARFLER............................................................................................................. 1
3.1 - Penetrant Hata Detektr.......................................................................................... 1
3.2 - Muayene Edilecek Yzeyin Hazrlanmas in Gerekli Fonksiyonel Birimler .............. 1
3.3 - Hazrlanm Yzeye Penetrant Muayene Malzemesinin Uygulanmas in Gerekli
Fonksiyonel Birimler .......................................................................................................... 1
3.4 - Yzey Muayenesi in Gerekli Fonksiyonel Birimler................................................... 1
3.5 - Penetrant Muayene Malzemelerinin Kalite Kontrolu in Gerekli Fonksiyonel Birimler 1
3.6 - Ultraviyole Radyasyonu ve Grnr In lm in Gerekli Fonksiyonel Birimler 1
3.7 - Ultraviyole Radyasyon Kayna, (UV Radyasyon Kayna) ....................................... 2
3.8 - Ultraviyole Radyasyon (UV Radyasyon) .................................................................... 2
3.9 - Ultraviyole Filtre (UV Filtre)........................................................................................ 2
3.10 - Standard Referans Para ........................................................................................ 2

4 - GENEL BLG ....................................................................................................... 2

5 - GENEL ARTLAR ................................................................................................ 2
6 - MUAYENE YZEY N GEREKL FONKSYONEL BRMLER ........................ 3
7 - UV RADYASYONUNUN KONTROLU N GEREKL NTELER ...................... 4
8 - EMNYET ARTLARI ........................................................................................... 4
EK - A......................................................................................................................... 5
ATIF YAPILAN STANDARDLAR .............................................................................. 6

ICS 77.040.20

TRK STANDARDI

TS ISO 9935/Temmuz 1995

TAHRBATSIZ MUAYENE - PENETRANT HATA DETEKTRLER GENEL TEKNK ARTLAR

1 - KAPSAM
Bu standard, imalatn herhangi bir kademesinde, herhangi bir geometrik biime sahip metalik veya
metalik olmayan malzemelerdeki grlmeyen veya gzle ok zayf olarak grlebilen yzey
sreksizliklerini gstermek iin tasarmlanan penetrant hata detektrleri ve bunlarn fonksiyonel
birimleriyle ilgili genel artlar kapsar.

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Bu standard metninde atf yaplan standardlar aada verilmitir.
EN, ISO
Ad
TS No
No
(ngilizce)
ISO - 3452: 1984
Non destructive testingTS EN 571-1
EN 571-1:
penetrant inspection-General
principles
ISO - 3453: 1984
Non destructive testingLiquid penetrant inspectionTS ISO 3453
Means of verification

Ad
(Trke)
Tahribatsz muayene - Penetrant muayenesi genel
kurallar.
Tahribatsz muayene penetrant muayenesi -Dorulama
vastalar.

Atf yaplan standardlarn en son basklar geerli olacandan, atf yaplan bu standardlardaki
revizyon ve/veya tadil ile yaplan deiiklikler takip edilmeli ve gerektiinde atf yapan standardda yeni
dzenlemeler yaplmaldr.

3 - TARFLER
Bu standardn amac iin, aadaki tarifler uygulanr:

3.1 - Penetrant Hata Detektr

Penetrant muayenesi iin kullanlan lme cihazlar, yardmc cihazlar ve fonksiyonel birimlerden
mteekkil bir sistemdir.

3.2 - Muayene Edilecek Yzeyin Hazrlanmas in Gerekli Fonksiyonel Birimler

Muayene edilen yzeyin n temizlii, yann giderilmesi ve kurutulmas iin kullanlan tehizattr.

3.3 - Hazrlanm Yzeye Penetrant Muayene Malzemesinin Uygulanmas in

Gerekli Fonksiyonel Birimler
Bir penetrantn uygulanmas, fazla penetrantn giderilmesi, bir gelitiricinin uygulanmas ve penetrantn
gelitirilmesi iin kullanlan tehizattr.

3.4 - Yzey Muayenesi in Gerekli Fonksiyonel Birimler

Ultraviyole radyasyonu veya grnr k altndaki bir muayene yzeyinin muayenesi ve sreksizlik
belirtilerinin kayd iin kullanlan lme cihazlar ve tehizattr.

3.5 - Penetrant Muayene Malzemelerinin Kalite Kontrolu in Gerekli

Fonksiyonel Birimler
Penetrant muayene malzemelerinin fiziksel zelliklerinin kontrolu iin kullanlan techizat ve lme
cihazlardr.

3.6 - Ultraviyole Radyasyonu ve Grnr In lm in Gerekli

Fonksiyonel Birimler
Muayene yzeyinde ultraviyole radyasyonu veya grnr lme iin kullanlan tehizat ve
cihazlardr.

ICS 77.040.20

TRK STANDARDI

TS ISO 9935/Temmuz 1995

3.7 - Ultraviyole Radyasyon Kayna, (UV Radyasyon Kayna)

315 nm-400 nm (istenen 365 nm) dalga boyunda ultraviyole radyasyon veren bir kaynaktr.

3.8 - Ultraviyole Radyasyon (UV Radyasyon)

315 nm-400 nm dalga boyunda bir elektromagnetik radyasyondur (UV tayfnn A blgesi). Floresan
penetrant muayenesi iin kullanlr.

3.9 - Ultraviyole Filtre (UV Filtre)

315nm-400 nm dalga boyunda UV radyasyonunu ileten (365nm arzu edilir) ve dier dalga boylarndaki
radyasyonu yutan bir filtredir.

3.10 - Standard Referans Para

Bilinen geometride tabii veya suni sreksizlikleri ihtiva eden bir muayene parasnn fiziksel modelidir.
Bu para, penetrant hata detektrlerinin fonksiyonel birimlerini kontrol etmek, penetrant muayene
malzemelerinin kalitesini kontrol etmek ve penetrant muayenesinin hassasiyetini kontrol iin kullanlr.

4 - GENEL BLG
4.1 - Penetrant hata detektr
- Sabit
- Hareketli
- Portatif
olmak zere tipte tasarmlanabilir.
4.2 - Amaca bal olarak penetrant hata detektrleri aadaki birimlerden meydana gelebilir:
- Muayene edilecek yzeyin hazrlanmas iin gerekli birimler
- Hazrlanan yzeye penetrant muayene malzemelerinin uygulanmas iin gerekli birimler
- Yzey muayenesi iin gerekli birimler
- Penetrant muayene malzemelerinin kalite kontrolu iin gerekli birimler
- UV radyasyonu ve grnr n kontrolu iin gerekli birimler.
Penetrant hata dedektrleri ve bunlarn fonksiyonel birimleri iin bir gsterili sistemi Ek Ada
verilmitir.
4.3 - Penetrant hata detektrleri
- uzun vade,
- ksa vade, veya
- aralkl.
konumlarda altrlabilir.

5 - GENEL ARTLAR
5.1 - Penetrant hata detektrleri ve zel penetrant muayene malzemeleri vastasyla elde edilen
muayene hassasiyeti gzle veya optik lme cihazlar vastasyla standard referans para zerinde
[ISO 3453] sreksizliklerin tespit edilebildiinin deerlendirilmesiyle belirlenmelidir.
5.2 - Floresan penetrant muayenesinde kullanlan penetrant hata detektrleri muayene yzeyinde 8
2
2
W/m den (800 W/cm ) daha az olmayan bir UV radyasyonu temin etmelidir.
5.3 - Penetrant hata detektrleri, flouresan penetrant muayenesinde kullanldnda muayenenin
yaplaca oda karartlmaldr. Muayene yzeyinin aydnlatlmas iin 10 lks amayan grnr bir
kta aydnlatma yaplabilir.
5.4 - Renk kontrast penetrant muayenesi iin kullanlan penetrant hata detektrleri kombine
klandrma (genel ve blgesel) kullanmn gerektirir. Dk basnl floresan lambalar veya flaman
lambalar, grnr k kayna olarak kullanlmaldr.
Bir muayene yzeyindeki lambann nitelii ve rengine bal olan aydnlatma 500 lksten daha az
olmamaldr.

ICS 77.040.20

TRK STANDARDI

TS ISO 9935/Temmuz 1995

2

Muayene yzeyinin gz ynnde yanstt grnr k aydnlatmas 400 cd/m yi amamaldr.

5.5 - Ultraviyole radyasyona ynlendirilen penetrant hata detektrlerinin fonksiyonel birimlerinin
yzeyleri, floresans olmamal ve ultraviyole radyasyonu yanstmamaldr.
5.6 - Penetrant hata detektrlerinin fonksiyonel birimleri korozyona ve boyaya, penetrant muayene
malzemeleri tarafndan meydana getirilen etkilere ve ultraviyole radyasyona, grnr k,sl ve dier
tip radyasyonlarn etkilerine dayankl olmaldr.
5.7 - Penetrant hata detektrleri normal olarak anma deerinin (-%15)-(+%10) snrlar ierisinde
gerilim deiimleri gsteren a.a. g kaynaklaryla almal ancak bamsz besleme kaynaklaryla da
alabilmelidir.
5.8 - Penetrant hata detektrlerinin akm tayan kablolaryla toprak temas arasndaki yaltmn direnci
%70den daha fazla olmayan nispi hava nemi ve 20C5C ortam scaklnda 20 M den daha az
olmamaldr.
5.9 - Penetrant hata detektrlerinin tasarm, yorulma ve zaman israfna sebep olacak gereksiz
hareketlere yol amayarak alacak ekilde olmaldr.
5.10 - Penetrant hata detektrlerinin iklim artlarna olan direnciyle ilgili artlar penetrant hata
dedektrlerinin her bir tipi iin hazrlanan teknik dkmanlarda belirtilmelidir.

6 - MUAYENE YZEY N GEREKL FONKSYONEL BRMLER

6.1 - Amaca bal olarak yzey muayenesi iin gerekli fonksiyonel birimler penetrant muayene
sonularnn otomatik olarak ileme tabi tutulmas iin gerekli karmak aralar da dahil olmak zere
UV radyasyon kayna ve optik ve lme cihazlarndan meydana gelebilir.
6.2 - UV radyasyon kaynaklar orta ve yksek basnl, civa buharl gaz dearj lambalar, UV filtreleri,
zel odaklayc yanstclar ve ksclar kapsar. UV filtreleri ve yanstclar gaz dearj lambasnn bir
paras olabilecei gibi ayr bir paras da olabilir.
NOT 1 - zel UV lazerleri de UV - radyasyon kaynaklar olarak kullanlabilir.
6.3 - UV radyasyon kaynaklar 315 nm ila 400 nm (istenen tepe iddeti 365 nm) dalga boyunda UV
radyasyonu meydana getirmelidir.
6.4 - UV radyasyon kaynaklar iin teknik dkmanlar UV radyasyon kayna ile bir muayene yzeyi
2
2
arasndaki mesafeyi mm olarak belirtmeli ve bu mesafedeki UV radyasyon deeri W/m veya W/cm
olarak verilmelidir. Bunun yansra radyasyon alannn boyutlar da belirtilmelidir.
6.5 - UV radyasyon kaynaklarnn alma konumunu ayarlamak iin gerekli sre 10 dakikay
amamaldr.
6.6 - Gaz dearj lambasnn kna bal olarak UV radyasyon kaynaklar UV filtrelerden ve dier
paralardan snn giderilmesini temin eden tabii veya cebri yaylmal soutma cihazlaryla tehiz
edilmelidir.
6.7 - Bir UV radyasyon kaynann tasarm, yanstc ve UV filtreyi radyasyon kaynann optik
zelliklerini zayflatabilecek toz, kir ve dier kirliliklerden korumaldr.
6.8 - UV filtreleri ve UV radyasyon kaynaklarnn, UV radyasyon iddetinin azalmasna yol aabilecek
kirlilikleri gidermek iin dzenli olarak slak havsz bir bezle temizlenmesi gereklidir. UV filtreyi ve UV
radyasyon kaynan temizlemeden nce, UV radyasyon kaynan kapatmak ve paralarn tamamen
soumasn beklemek gereklidir.
6.9 - Penetrant hata detektrleri srekli hizmette bulunduunda, radyasyon kayna tarafndan
meydana getirilen UV radyasyonunu teknik dkmanda (Madde 6.4) belirtilen mesafede en az haftada
bir kez kontrol etmek gereklidir.

ICS 77.040.20

TRK STANDARDI

TS ISO 9935/Temmuz 1995

7 - UV RADYASYONUNUN KONTROLU N GEREKL NTELER

7.1 - UV radyasyonu 315 nm den 400 nmye kadar olan aralkta okuma yapabilen radyometrelerle
2
2
(radyasyon ler) llmeli ve deer W/m veya W/cm cinsinden ifade edilmelidir.
7.2 - 400 nmden byk dalga boylarnda radyometrelerin hassasiyeti, 365 nm dalga boyundaki
hassasiyetin % 5ini amamaldr.
7.3 - Radyometreler, standard UV radyasyon kaynaklar kullanlarak 365 nm dalga boyunda kalibre
edilmelidir.

8 - EMNYET ARTLARI
8.1 - Penetrant hata detektrlerinin kullanld oda alma alanndaki kirlilikleri gidermek iin yeterli
bir ekilde havalandrlmaldr.
8.2 - UV radyasyon kaynakl floresan penetrant muayenesi iin kullanlan penetrant hata detektrleri,
operatrn yz ve gzlerini radyasyondan korumak iin dedektrle entegre veya ayr cihazlarla tehiz
edilmelidir.
8.3 - Operatrn gzlerini korumak iin UV radyasyonunu absorbe eden, fakat grnr floresan
geiren, rahatszlk vermeyen k filtreleriyle techiz edilmi gzlkleri takmak gerekli olabilir.
8.4 - Floresan penetrant muayenesi iin kullanlan penetrant hata detektrlerinde 315 nmden daha az
olmayan bir dalga boyundaki UV radyasyonu 365 nm dalga boyundaki radyasyon iddetinin % 5inden
daha fazla olmamaldr.
8.5 - Penetrant hata detektrlerinin tasarm yanc ve patlayc malzemelerle alan ie uygulanan
emniyet artlarn karlayacak ekilde olmaldr. Penetrant hata detektrleri ak ate ve alev gibi s
kaynaklarndan uzakta bulundurulmaldr.
8.6 - Penetrant hata detektrlerinin tasarm elektrik arpmalarna kar personel gvenliini
salayacak ekilde olmaldr.
8.7 - altrma srasnda operatrn dokunduu penetrant hata detektr ksmlarnn scakl 40C
amamaldr.
8.8 - Penetrant hata detektrleri hibir artn evreye gitmeyecei artlar altnda kullanlmaldr.

ICS 77.040.20

TRK STANDARDI

TS ISO 9935/Temmuz 1995

EK - A
Penetrant Hata Detektrleri in Gsterili Sistemi
PI -

X - X - X -

X/X
PI Penetrant Muayenesi
Bir Penetrant Hata Detektrnn Fonksiyonel Birimleri
1 - Muayene edilecek yzeyin hazrlanmas
2 - Hazrlanan yzeye penetrant muayene malzemelerinin uygulanmas
3 - Yzey muayenesi
4 - Penetrant muayene malzemelerinin kalite kontrolu
5 - UV radyasyonu ve grnr n llmesi
Tasarm Tipi
1 - Sabit
2 - Hareketli
3 - Portatif
Kullanlan Penetrant Muayene Teknikleri (Semboller ISO 3452ye Gre)
A Floresan
B Grnr Penetrant
C ift amal (floresan/grnr penetrant)
UV Radyasyon Kaynann zellikleri (Floresan Penetrant Muayenesi in Kullanlan Penetrant
Hata Detektrleri in)
UV radyasyon kayna ve muayene yzeyi arasnda, anma mesafesinde UV radyasyon kayna
2
(W/cm )
UV radyasyon kayna ve muayene yzeyi arasndaki anma mesafesi (mm)
RNEKLER
1 - Hazrlanm yzeye penetrant muayene malzemelerinin uygulanmas iin gerekli fonksiyonel
birimlere sahip grnr penetrant muayenesi ve yzey muayenesi iin kullanlan bir portatif
penetrant hata detektr aadaki gibi gsterilir;
PI - 23-3-B
2 - Hazrlanm yzeye penetrant muayene malzemelerinin uygulanmas iin fonksiyonel birimleri
sahip floresan penetrant muayenesi, yzey muayenesi ve UV radyasyonu (UV radyasyonu=400
2
mmlik bir anma mesafede 5000 W/cm ) iin kullanlan bir sabit penetrant hata detektr
aadaki gibi gsterilir:
PI-235-1-A-5000/400
2

3 - 200 mm lik bir anma mesafesinde 8000 W/cm lik bir UV radyasyonlu floresan penetrant
muayenesi iin kullanlan bir portatif UV radyasyon kayna aadaki gibi gsterilir:
PI-5-3-A-8000/200

ICS 77.040.20

TRK STANDARDI

TS ISO 9935/Temmuz 1995

ATIF YAPILAN STANDARDLAR

REFERENCES
TS 11297/Nisan 1994

TM Penetrant Muayenesi-Terimler
NDT-Penetrant Inspection-Terms

TS - EN 571-1/Temmuz 1995

TM-Penetrant Muayenesi-Genel Kurallar

NDT-Penetrant Inspection-General Requirements

TS - ISO 3453/Temmuz 1995

TM-Penetrant Muayenesi-Dorulama-Vastalar
NDT-Penetrant Inspection-Means of Verification