SSTEMATK DAVRANII KURAM (Hull)

SSTEMATK
DAVRANII
KURAM

Clark L. Hull (1884-1952), ilk olarak mhendislik eitimi almtr. Lisans sonras
eitimini psikoloji zerine yapmtr. Yirmi drt yanda ocuk felci geirmesine
ramen almalarna devam etmitir. lk almas hipnoz ve telkin zerine
olan Hull, on yllk sre sonunda renme psikolojisine ve klasik koullanmaya
ynelmi ve davrann nesnel ilkelerini ieren genel davran kuramn
gelitirmitir. Bu kuram sunduu ve iyiletirdii bir seri kitap yazmtr.
Hulla gre ideal bir renme kuram klit geometrisi gibi postulat (nerme)
ve teoremlerden kurulan mantksal bir yapya sahip olmaldr.
Bu nedenle Hullun kuram oluturma anlay mantksal tmdengelim olarak
adlandrlmaktadr.
1943 te yaymlad Davran lkeleri adl kitab, renme almalarn
kkten deitirmitir. Hullun kuram, renmeyi aklamaya alan ilk gl
kuramdr.
Hull, kuram oluturma anlaynda, varsaymsal tmdengelim ya da mantksal
tmdengelim yntemlerini benimser.
SSTEMATK DAVRANII KURAMIN TEMEL LKELER

Dsal Uyarc
ve Uyarc
Kalnts

Dsal uyarc, duyu sinirlerine etkiyi balatr. Bu, duyu sinirleri zerindeki etki,
uyarc yok olduktan sonra da,
birka saniye srer. Hull, bu etkiyi uyarc izi olarak adlandrr.
Bu balamda geleneksel Uyarc - Tepki forml Hull tarafndan Uyarc Uyarc kalnts - Tepki olarak
deitirilmitir.
Esasen renme uyarc izi ile tepki arasnda kurulan ba ile oluur

Duyusal
Uyarclarn
Etkileimi

Bu nerme, hangi uyarc ya da uyarc rntsnn hangi davran meydana

getireceini ngrmenin zor olduunu ileri srer. Bir davrann sadece bir
uyarc sonucunda olumas ok nadirdir. ou zaman davran, birok
uyarcnn etkileiminin sonucu olarak ortaya kar.

renilmemi
Davranlar

Hulla gre, organizma bir ihtiya duyduunda, bu ihtiyac giderebilecek

davran hiyerarisine sahiptir.
Hibir isel tepki biimi ihtiyac etkili bir biimde gideremiyorsa, bu durumda
organizma yeni tepki biimlerini renmek zorunda kalr.

renmenin
Koullar;
Bitiiklik
ve
Drt
Azalmas

Uyarc
Genellemesi

Uyarc
Ba

Drt

Bu nermeye gre, uyarc davran dourur, davran da biyolojik ihtiyacn

karlanmasn salarsa, uyarc ve tepki arasndaki ba glenir. Hulla gre
birincil pekitirme, ihtiyac giderici zellie sahip olmaldr. Hull bu durumu
drt azalmas olarak adlandrr.

Hulla gre uyarc genellemesi,

birbirine benzer uyarclarn ayn
koullu tepkiyi oluturmasdr. Baka
bir deyile, nceki renmeler, benzer
koullar altnda meydana gelecek
yeni renmelere aktarlr. Hull bu
duruma
genellenmi
alkanlk
gc olarak adlandrlr.

Organizmadaki biyolojik yoksunluk

drty meydana getirir. Her drt de
spesifik
bir uyarcyla ilikilidir.
Bunun anlam, her bir drtnn
giderilmesine ynelik

Arabasnn motoru bozulan bir

ofr bolduu zm yolunu,
arkadann arabasnn motoru
bozuluncada uygulamak ister.
Benzer problemler, benzer yollarla
zlr

A mide yemekle doyurulur

Susuzluk suyla giderilir

zel bir uyarc mevcuttur.

HULLUN BAZI TEMEL KAVRAMLARI
Crespi Etkisi

Pekitirmenin gc ne kadar fazlaysa

tepki o kadar kuvvetli olur.
-

Salnm Etkisi

Tepkinin ortaya kmasnn

engellenmesinin durumdan duruma,
zamandan zamana farkll.

Alkanlklar
hiyerarisi

Koullu
( Tepkisel )
engelleme

Davran zincirindeki pekitirme ne

kadar ge yaplrsa ,reaksiyon
gcde o kadar zayf olur. Ne
kadar erken yaplrsa reaksiyon
gc o denli kuvvetli olur.
Labirente konan fare yiyecee
ulamak iin en ksa yolu renir,
o yol kapatlrsa ikinci en ksa yolu
renir. Buna alkanlklar
hiyerarisi denir.
Yorgunluk, yallk gibi etkenler
reaksiyon gcn etkiler

Kediye ne kadar byk balk

gsterirseniz , o denli kafesten
kma tepkileri ortaya koyar
Saysal lotoda datlacak
ikramiyenin gc arttka , kupon
oynama saysda artar
Bir ocuun oyuncan annesi
elinden alrsa daha iddetli alar,
baba elinden alrsa daha az alar.
ocuumuz komunun evine
gittiimizde daha ok yaramazlk
davranlar gsterirken, kendi
evimize geldiimizde daha uslu
durur
rnein bir labirentte yiyecee
giden en ksa yol ,pekitirmeyi en
az geciktirmeyle saladndan en
yksek reaksiyon gcn
meydana getirir.

Kafese konan gen kedi , yalya

gre daha ok kafesten kma
davran sergiler.
Tok kedi , dardaki bala
ulamak iin daha zayf tepki
ortaya koyar