Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
TURKISH STANDARD
TS 1258
Ekim 1983
ICS 91.140.60
1. Bask
Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde
grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin
deerli katklarn kranla anarz.
TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas)
TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard
olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul
edilen teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda
Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.
DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun
retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir
garanti sz konusu deildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir.
TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
NDEKLER
0 - KONU, TANIM, KAPSAM................................................................................................................... 5
0.1 - KONU.......................................................................................................................................... 6
0.2 - TANIMLAR .................................................................................................................................. 8
0.2.1 -Temiz su Tesisatnn Hesaplanmas .................................................................................... 9
0.2.2 - Toplam Su ihtiyac ............................................................................................................. 11
0.2.3 - En ok Kullanma Miktar ................................................................................................... 13
0.2.4 - Kullanma ezaman Etkeni ................................................................................................. 15
0.2.5 - Yk Birimi (YB) .................................................................................................................. 19
0.2.6- Akma Basnc ..................................................................................................................... 21
0.2.7 - Temiz su ebekesi Basnc ............................................................................................... 23
0.2.8 - En Elverisiz Kullanma Yeri (Noktas)............................................................................... 25
0.2.9 - En Elverisiz Kullanma Yeri Ykseklii ............................................................................. 27
0.2.10 - En Elverisiz Hat (Kritik Hat) ........................................................................................... 32
0.2.11 - Boru Toplam Basn Kayb (Pa)...................................................................................... 34
0.2.12 - zel Donat Basn Kayplar .......................................................................................... 36
0.2.13 Etkin Basn (Pa)............................................................................................................. 38
0.2.14 - Ortalama Basn Kayb.................................................................................................... 42
0.2.15 - Bamsz Boru Paras.................................................................................................... 44
0.2.16 letme Alt Basnc .......................................................................................................... 46
0.2.17 - letme st Basnc.......................................................................................................... 48
0.3- KAPSAM .................................................................................................................................... 50
1 - HESAPLAMA KURALLARI .............................................................................................................. 52
1.1 - KONUTLARDA SU HTYACI (GEREKSNMES) .................................................................... 53
1.2 - KONUT DII YAPILARDA SU HTYACI.................................................................................. 55
1.3 - TEMZSU DEPOLAMA HTYACI............................................................................................. 57
1.4 - KULLANMA YERLER SAYISININ BULUNMASI ..................................................................... 61
1.4.1 - Konutlarda Kullanma Yer Says ....................................................................................... 62
1.4.2 - Konut D Yaplarda Kullanma Yeri Says...................................................................... 68
1.5 - TEMZSU TESSATININ HESAPLANMASINA LKN KURALLAR .................................... 107
1.5.1 - Toplam Su ihtiyac ........................................................................................................... 108
1.5.2 - Kullanma Yerleri Su ihtiyac............................................................................................. 110
1.5.3 - En ok Kullanma Miktar ................................................................................................. 112
1.5.4 - Temiz su Kesilmelerine Kar Depolama ........................................................................ 114
2 - KULLANMA YERLERNE TAKILACAK DONATILARIN ANMA APLARI (DN)............................ 117
3 - BORU APLARINI HESAPLAMA ESASLARI ............................................................................... 131
3.1 - SU VERDSNN HESABI ....................................................................................................... 135
3.2 - DEK KULLANMA YERLER N HESAPLAMAYA ESAS AKMA BASINLARI............ 208
3.3 - SU SAY AINDAK BASIN KAYIPLARI .............................................................................. 211
3.4 - EBEKE BASINCI .................................................................................................................. 219
3.5 - BORULARDAK BASIN KAYIPLARININ HESABI ............................................................ 222
3.6 - BORU APLARININ HESABI................................................................................................. 257
4 - DOLAIM TESSATI HESABI........................................................................................................ 317
4.1 - BORU APININ BELRLENMES........................................................................................... 318
4.2 - DOLAIM BASINCI YETERLLNN KONTROL .............................................................. 338
4.3 - Bamsz Boru Paralarndaki Verdilerin Hesab.................................................................... 343
4.4 - Doal Akm Etkin Basncn Hesab......................................................................................... 347
4.5 - ZORLAMALI DOLASIMLI TESSATTA HESAPLAMA ........................................................... 385
5 - SICAKSU HAZIRLAYICISI BYKLNN HESABI .............................................................. 397
5.1 - MERKEZ SICAKSU HAZIRLAYICILARI (BOYLERLER) BYKLNN HESABI ......... 399
6 - SICAKSU HAZIRLAYICILARINA AT GVENLK VANASI APININ SEM.............................. 448
7 - BASINLANDIRMA TESSATI HESABI ........................................................................................ 451
7.1 - BASIN YKSELTME- POMPASI TESSATININ DZENLENMES .................................... 454
7.2 - BASINLANDIRMA (HDROFOR) TESSATI (TS 1911) ..................................................... 474
7.3 - BASINLANDIRMA POMPASI .............................................................................................. 550
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
0.2 - TANIMLAR
0.2.1 -Temiz su Tesisatnn Hesaplanmas
Temiz su tesisatnn hesaplanmas, sayatan veya bamsz sistemlerde kaynaktan balayarak
kullanma yerlerine kadar olan temiz su boru ve donatlarnn l, say ve kullanma suyu verdi, basn
vb. belirlenmesidir.
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
0.3- KAPSAM
Bu Standard, yaplarda temiz su tesisatna yerletirilecek ve kurulacak kullanma yerleri ayiann, boru
aplarnn, basnl su ve scak su hazrlayclar byklklerinin hesaplanmas kurallarn kapsar.
1 - HESAPLAMA KURALLARI
1.1 - KONUTLARDA SU HTYACI (GEREKSNMES)
Banyosuz konutlarda bir gnde kii basma su ihtiyac en az 60 l gn; yalnz duu olan konutlarda en
az 80 l/gn; kvetli konutlarda en az 100 l/gn olarak alnmaldr. Bu gereksinme, yerel zellikler,
konutun bahesine, konutun boyuttan ile kullan ekline , scak su hazrlayclarnn tipine gre zel
olarak hesaplanmaldr.
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
ZELGE - 2 Depolama Hacimleri
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
NOT Hastahanelerin zelliklerine gre kullanma yerleri ve tipleri artrlabilir veya azaltlabilir .
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
10
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
12
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
13
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
14
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
16
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
2.3 izelge 13 de verilenlerin dnda kalan kullanma yerlerine taklacak donatlarn bykl
kullanma yerlerindeki ihtiya ve anma byklne gre izelge 14de verilen verdiler esas alnarak
hesaplanmaldr .
ZELGE - 14 zel Kullanma Yerleri Balant Azlar Anma Byklkleri (DN)
17
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
q = 0,25 . Zl/s
amprik bantsyla hesaplanr . Bunun tersi olarak q l/s verdiye karlk olan YB :
q
Z = ( ------- ) 2 = 16q2
0,25
bantsyla bulunur .
Gleri veya byklkleri belirten donat veya cihazlarda verdi bantyla deil deneyle bulunur .
Bunun dnda belirli kullanma yerleri iin verdiler izelge 15 den alnmaldr .
Hesaplamada kural olarak 0,5 l/s den daha kk verdisi olan kullanma yerleri ve basnl hela
ykayclar gibi srekli kullanlma sreleri ksa olan 0,5 l /s den daha byk verdili kullanma yerleri iin
YB deerleri , bunlarn dndaki kullanma yerlerinin tersine gerek verdileri alnmaldr .
Endstriyel tesisler gibi yap tesisatna benzemeyen tesisat hesabnda , her zel kullanma yerinin
verdisi ve bunlar iin gznne alnacak e zaman etkenleri , teknik kurallar iinde de hesap
edilmelidir.
ZELGE - 15 Belirli Kullanma Yerleri iin Verdi ve Yk Birimleri
HESAPLAMA RNEKLER
rnek 1 - Bir yap tesisat kolonundaki u balant borularnn her birinde birer tane anma ap 10 mm
lik boaltma musluu, bir rezervuar ve bir lavabo vardr. Buna gre toplam verdinin hesaplanmas:
izelge - 15 e gre :
Z =3 (1 + 0,25 + 0,5) = 5,25 YB
q = 0,25 x V 5,25 = 0,573 l /s dir.
18
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
= 3 x 2,5
= 7,5 YB
Z = Z1 + Z2 - 10,5 YB
q = 0,25 x 10,5 = 0,25 x 3,25
q = 0,81 l/s
rnek 3 - Endstriyel bir tesisin sra halinde bulunan ykama tesisatnda 18 tane tekne vardr. Toplam
verdinin bulunmas:
0,5 YB olarak her bir ykama yeri iin :
q = 0,25 x 10,5= 0,177 l/s
verdi hesaplanr. Toplam verdi q = 18 x 0,77
= 3,18 / Is
dir.
Oysa, ayn kullanma yerleri bir bina tesisat iin dnldnde toplam verdi;
q = 0,25 x 0,5 x 4,25 = 0,75 l/sn olur. Bunlarn kart olan YB leri :
Z (endstriyel) = 16q = 16x3,182 = 161.798 YB
Z (yap) = 16a2 = 16 x O,752 = 9,00 YB
19
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
Ancak, sayalardaki basn kayb, hi bir zaman 4807 10-5 Pa( 10mSS) den fazla olmamaldr.
Su sayalarnda alnacak basn kayptan izelge - 16 da verilmitir.
20
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
Boru ap, (h) de hesaplanan ortalama basn kaybna uygun olarak, ilgili fylerden alnmaldr.
Seilen boru aplarna gre elde edilen toplam basn, (f) de hesaplanan boru iin kullanabilir. Toplam
basntan deiik olmayacak ekilde gerekirse boru aplan deiilerek yeniden ayarlanmaldr.
3.6.1 - rnek 1 - Fy -10 da boru plan verilen bir ailelik bamsz bir evin souksu tesisatnn
hesaplanmas:
Boru plan, zerinde kullanma yerleri, kullanma yerlerine ait yk birimleri, ayr boru paralar ve
numaralar kolon numaralar, ayr boru paralarnn boylar , en elverisiz durumdaki kullanma yeri ve
bunun beslenme borusuna gre ykseklii gsterilir.
Kullanma yerleri ve bunlarn yk birimleri :
st katta el ykamak iin 1 lavabo (1/2 YB), zemin katta mutfakta su almak iin 1 musluk, DN 10 mm
(1 YB), su kartrma donats bulunan 1 termosifon, (5 YB), 1 rezervuar (1/4 YB), bodrum katta: 1
kalorifer kazan doldurma musluu, DN 10 mm (1 YB) ; 1 bulak ykamak iin musluk, DN 15 mm (5
YB); avluda temizlik iin rakorlu musluk DN 15 mm (2/1/2 YB). Toplam olarak (15 1/4 YB) ve buna
uygun verdi 0,976 l/s dir.
Boru aplar nce belirtilen esaslar iinde su hzlarna gre belirtilmelidir.
21
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
Tesisattaki boru malzemesi bitml veya galvanizli elik boru olduuna gre:
Kolon 2
Kolon 1
a) Temizsu ebeke basnc
(mSS)
40
40
b) En elverisiz kullanma
yerinin ykseklii (m)
c) Kullanma yerindeki en
kk akma basnc
29
22
e) Su sayacndaki (5m3)
basn kayb (mSS)
24
27
19,1
20,1
1.25
1,34
22
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
23
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
Dolam Borusu ap
DN
15
15
20
15
25
15
32
20
40
25
50
32
65
40
4.1.2 - DN 50 mm den daha byk apta scak su gidi borusu bulunan tesisat iin dolam borusu
ap, scak su gidi borusu apnn bir basamak altndaki anma ap seilmek suretiyle bulunmaldr.
4.1.3 - Burada verilen hesaplar yalnz merkezi scak su hazrlama tesisata iindir. Bunun dnda gazl,
elektrikli veya kmrl yerel (mevzili) scak su hazrlayclarnn bulunduu durum iin ayrca hesap
yaplmamal, yalnz scak su hazrlayclarnn balant azlarnn aplar gz nne alnmaldr,
4.1.4 - Tesisat doal dolaml veya zorlamal dolaml tplerden hangi tipte olursa olsun, var olan
dolam basmann yalnz en elverisiz kullanma yeri iin Madde 4.1.1 e gre seilen boru aplar ile
yeterli olduu Madde 4.2 deki hesapla gsterilmelidir.
24
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
(mm SS),
Burada;
H = Doal dolam basnc
(mm SS),
h = En elverisiz kullanma yerinin boylar ekseninden ykseklii (m)
g = Boylar knda scak su gidi suyunun zgl arl, (kg/m3)
d = Dn suyunun scak su hazrlaycs giriindeki zgl arl,(kg/m3)
dr.
Suyun eitli scaklklardaki zgl arlklar aada verilmitir.
Scaklk C
10C
20
30
40
50
60
70
80
90
kg/m3
0,9996
0,9982
0,9956
0,9922
0,9880
0,9832
0,9777
0,9718
0,9653
25
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
26
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
27
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
ZELGE - 19 Kullanma Amatan Deiik Yaplar iin Scaksu Gereksemeleri 60C Litre
Scaksu/saat Kullanma Yeri
: 45 x 20 = 900 l
-----------------------
Saatlik toplam su
Gereksemesi
= 4680 l
Depolama arpan
= 1,25
28
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
7.1.1
- ekil - 2 de grld gibi birbirine yedek olmak zere iki pompa paralel balanmaldr.
7.1.2 - Pompalar devreye paralel balanarak, elektrik akmnn kesildii pompalarn her ikisinin
arzaland veya ebeke su basncnn yeterli olduu hallerde dorudan doruya 3 ve 4 hattnn
kullanlman salanmaldr.
29
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
7.1.3 - Pompalar devreye sokmak veya devre dna almak iin 1, 2, 3 ve 4 nolu srgl vanalar
bulunmaldr. Ayrca 1 nolu vanalar pompa verdisini ayarlamak iin kullanlabilir.
7.1.4 - Basn ykseltme pompasnn basnc en elverisiz kullanma yerinde izelge - 15 de verilen
akma basnlarn salayacak kadar olmaldr.
ZELGE - 21
7.1.5 - Basn ykseltme pompasnn verdisi, hesaba esas alnan temiz su tesisatnn bir saatlik en
ok su gereksemesini karlayacak kadar olmaldr.
Bir saatlik en ok su gereksemesi, hesaplanan gnlk su gereksemesi izelge - 21 deki katsaylarla
arplarak bulunur.
30
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
EKL - 3
TS 1258/Ekim 1983
31
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
Vf .P = Ve (P-Pa)
Vf .Po
Ve = ------------Pu-Pa
Vf = Yararl hacim (l)
P = iletme st basn mutlak basn
Pa = iletme alt basnc
7.2.6 - letme alt basnc, basnl su tanknn besledii tesisatta en elverisiz kullanma yerinde
gerekli akma basncn salayacak kadar olmal ve aadaki formle gre hesaplanmaldr.
Pa = (H + hab + hk) 1,1
Pa = Basnl tank iletme basnc (mm SS)
H = En elverisiz durumdaki kullanma yerinin,tanka suyun alt basn ykseltisine gre ykseklii, (m)
ha b = En elverisiz kullanma yerindeki akma basna (m SS)
h k = En elverisiz kullanma yerine ait boru hattndaki toplam kayplar (m SS)
1,1 = Emniyet katsays
7.2.7 - letme st basnc, normal tesisatta iletme alt basncndan 1 - 1,5 (ata) zorunlu hallerde 2 - 3
(ata) daha fazla seilmelidir.
7.2.8 - Yararl hacim (Vf), basnl tankta bulunacak en alt ve st su dzeyleri arasndaki hacim olup,
aada verilen formlle hesaplanmaldr.
Vf = (qp - qmax) Z
Vf = Basnl tank yararl hacmi
Qp Pompa verdisi l/min
qmax = Dakikadakimax.su gereksemesi l/min
Z = Pompann devrede kalma zaman min
Bu formldeki, dakikalk en ok su gereksemesi Madde 7.1.5 de verilen esaslarla hesaplanmal ve
saatlik en ok su gereksemesinin 60 a blnmesi ile elde edilir.
7.2.9 - Pompann devrede kalma zaman, devreye girme says ile belirtilmelidir. Devreye girme says
(salt says) normal olarak 6 - 10 arasnda seilmeli ve 15'i gememelidir. Devreye girme saysna
bal olarak, devrede kalma zaman aadaki gibi hesaplanmaldr.
60
qmax
Z = ------------------- = --------
qp
Z = Pompann devrede kalma zaman min
= Pompann devreye girme says
Qmax = Dakikadaki su gereksemesi (max) l/min
qp = Pompa verdisi l/min
7.2.10 - Pompa verdisinin belirtilmesi pompann seilmesi demektir. Yukarda verilen birbirine bal
hesap esaslarndan tr, pompa verdisinin belirli snrlar ierisinde olmas gerekir. Pompa verdisi,
qmax/qp oran 0,4 ... 0,7 olacak ekilde seilmelidir.
32
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
33
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
34
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
35
ICS 91.140.60
36
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
37
ICS 91.140.60
38
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
39
ICS 91.140.60
40
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
41
ICS 91.140.60
42
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
ICS 91.140.60
TRK STANDARDI
TS 1258/Ekim 1983
43