kola

Tehnika kola 15

Uenik
Predrag Risti

List
2

Tekst zadatka
Na osnovu datih podataka proraunati i konstruisati puni par vratila I
reduktora za date podatke. Izabrati I proveriti standardne elemente (klinove
I leaje).
Polazni podaci su:
1. F=25,5 KN
2. n1=n2=1660 /min
z1
=11
Z2

3.

i 1,2=

4.

K A =1,33

5.

t=12000 h/min

6.

.1530

7.

L1=280 mm

8.

L2=190 mm

9.

P .C u Z n 16

10.

S=1,35

11.

x=0,015

12.

levi A

Nacrtati:
1. Radioniki crte pua, venca i punog toka
2. Sklopni crte reduktora

Datum
08.08.2015.
kola
Tehnika kola 15

Predmet
Konstruisanje
Uenik
Predrag Risti

Tok prorauna:
1. Osno rastojanje punog para
T K
1 163600 1,25
a= 3 2 2 A Z2E Z 2P = 3
157,42 2,92 =214 mm
2
d
176

Gde je:
T 2 =T 1 i =0,147 11 0,902=1,1636 kNm=1 163 600 Nmm
T1=

P
25,5
=
=0,147 kNm
1 173,75

1 =

n 1 3,14 1660
=
=173,75 s1
30
30

i=10
=

ugaona brzina pua

prenosni odnos punog para

tg m

tg ( m+ )

gde je

obrtni moment na vratilu pua

tg m =

K A =1,33

tg 16,699
=0,902
tg ( 16,699+1,7 )

Z1 3
=
q 1 0 , pa je

stepen iskorienja

m=1 6 , 699 , =0,03i =1,7

faktor spoljanjih dinamikih sila

Dozvoljeni napon na bokovima zubaca puznog zupanika:

d=

Hlim Z h Z n 500 1,09 0,42

N
=
=176
2
S
1,3
mm

Hlim=500

N
P . Cu Z n 16
mm2

gde je:

prema tablici 4.6

Profesor
List
3

Zh=

25000 6 25000
=
=1,09
t
1 2 000

1
1
=8
=0,42
( 7,5 n2+ 1 ) ( 7,5 1 660+1 )

Zn=8

S=1,3

faktorveka

faktor broja obrtaja

Usvojena vrednost stepena sigurnosti bokova

Faktor elastinosti materijala P .C u Z n 16

prema tablici 4.6

Faktor dodira prema tablici 4.7 za pretpostavljeni odnos

Z E=157,4
dm1
=0,35
a

N
mm2

iznosi:

Z =2,9
Osno rastojanje punog para
punog zupanika

m=

a=0,5 ( d1 + d2 ) =0,5 m ( q+ Z 2 ) , pa je modul

2a
2 214
=
=10 , usvaja se standardni modul
q+ Z 2 10+3 3

m=10
2. Stepen
flim
847

=
=4 3 , 7 9,
S
f
19 , 34

sto zadovoljava

Gde je:
flim=847

N
trajna izdrzljivost podnozja zubaca puznog zupcanika od
mm2

P .CuZn 16 prema tablici 4.5

Datum
08.08.2015.
kola
Tehnika kola 15

f=

Predmet
Konstruisanje
Uenik
Predrag Risti

Profesor
List
4

1.5 F t 2 K A 1.5 7757 1.33

N
=
=19 , 34
napon u podnoju zubaca punog
b2 m
80 10
mm2

zupanika
F t 2=

2 T 2 2 1163 600
=
=7757 N obimna sila na punom zupaniku
d2
300

b2=0.8 d 1=0.8 100.0=80 mm irina puznog zupcanika

m=10 mm modul punog zupanika

3. Proraun geometrijskih veliina punog para za X =0,01

Broj hodova pua

Z 1=3

Prenosni odnos

i=11

Broj zubaca punog zupanika Z 2=3 3

m=10 mm

Modul

Standardni profil odreen je sa n=20 , Un=1, cn=0.2 i x=0

Prenici podeonih krunica

d 1=m q=10 10=100 mm
d 2=m Z 2=10 3 3=3 3 0 mm
Ugao nagiba zavojnice na podnonom preniku
Z
3
tgy m = 1 = , pa je Y m=16,699
q 1 10
Smer zavojnice pua je levi.
Osno rastojanje geometrijskih osa pua i punog zupanika
=

d1 +d 2 100+3 3 0
=
=215 mm
2
2

Prenici temenih krunica

d a 1=d 1 +2 m=100+2 10=120 mm
d a 2=d 2 +2 m=3 30+ 2 10=3 5 0 mm
Prenici podnonih krunica
d f 1 =d 12.4 m=1002.4 10=76 mm
d f 2 =d 22.4 m=3 3 02.4 10=30 6 mm
Prenici temenog kruga punog zupanika za
d a 2 <d a 2 +2 m ; d a 2+ 2 m=3 5 0+20=37 0 mm
Usvajam

d a 2=3 5 0 mm

Poluprenik zaobljenja povrine puastog toka

d
35 0
r=a a 2 =215
=40 mm
2
2

Z 1=3

Datum
08.08.2015.
kola
Tehnika kola 15

irina pua (b1 )

Predmet
Konstruisanje
Uenik
Predrag Risti

i punog toka ( b2

Profesor
List
5

iznosi:

b1 > d a 2d22 , d 2a 2d 22= 3 5 023 3 02=11 6 mm

Usvaja se

b1=130 mm , b 2=0.8 d1 =0.8 100=80 mm

Debljina navoja pua na podeonom krugu

S t 1=

m cosy m 10 cos 16,699

=
=15,04 mm
2
2

Temena visina zupca pua

h1=m=10 mm

4. Aktivne sile i semao pterecenja vratila

2T
2 1 470 00
F
=F
=

K
=
1. 33=3 910 N
t
1
a2
A
Obimna sila
d1
100
Ft
3 910
F
=F
=
=
=9695 N
a
1
t
2
Akcijalna sila
tg ( y m + ) tg 18,399

Radijalna sila Fr 1=Fr 2=Ft tg=9695 tg20 =3529 N

ema optereenja vratila

5. Dimenzionisanje vratila l,izbor i provera klina i izbor i provera lezaja na vratilu l

Otpori oslonca u ,,V ravni
l
M A =Fa 1 r 1F r 1 21 F BV l1=0

l
Fr 1 1 F a1 r 1
2
3529 1 409695 50
F BV =
=
=33 N
l1
280
l

M B =F AV l1F a 1 r 1F r 1 21 =0
l
F r 1 1 + F a 1 r1
2
3529 1 40+ 9695 50
F Av =
=
=3 496 N
l1
280

Datum
Predmet
08.08.2015.
Konstruisanje
kola
Uenik
Tehnika kola 15
Predrag Risti

Otpori oslonca u ,,H ravni

F
3 910
F AH =F BH = t 1 =
=1 955 N
2
2

Profesor
List
6

Rezultujui radijalni otpori oslonca

F A = F2AH + F 2AV = 1 9552 +3 496 2=3 496 N

Ako se promeni smer obrtanja vratila, promenie se vrednost otpora oslonca,

tako da oba leaja treba proveravati sa Fa =9695 N i Fr =3529 N . Ako se
zanemare sopstvene teine, moment savijanja iznose:
M SB=M SA =0
l
M lS 1 V =F BV 1 =33 1 40=4620 Nmm
2
l
M dS 1 V =F AV 1 =3 496 1 40=48 9 44 0 Nmm
2
l
M S 1 H =F BH 1 =1 955 1 40=273 700 Nmm
2
M S 1= M 2S 1 H + M 2S 1V = 2737002 + 48 944 02=560 770 Nmm

Moment uvijanja odspojnice do sredine pua T 1 =1 47 000 Nmm

Za elik
sd =

D (1)
S

.1530 D (1 )=220

220
N
=55
2
4
mm

N
2
mm

D (1) =180

N
2
mm , pa su dozvoljeni naponi:

 ud =
0=

D (1)
S

d (1)
D (1)

180
N
=45
4
mm2

220
=1.22
180

Merodavni moment za proraun vratila

2
0
1.22
T =
1 47 000=89670 Nmm
2
2

( )

M is =M iA = 0+

2
0
M iz = M +
T =5 607702 +89670 2=5 67694 Nmm
2
2
S1

( )

Idealni prenici vratila iznose

3 32 M iA
32 89670
d iA =diS =
=3
=25 mm
sd
55

d iZ =

32 M iZ 3 32 5 67694
=
=4 7 mm
sd
55

Usvojeni prenici vratila

Veza vratila i elektromotora (4AZI8OL-4) ostvaruje se pomou elastine spojnice
sa gumenim obruem. Za elektromotor je predvien prenik vratila D=35 mm
(V.katalog trofaznih asihronih motora ,,SEVER)
Datum
Predmet
08.08.2015.
Konstruisanje
kola
Uenik
Tehnika kola 15
Predrag Risti

Profesor
List
7

Za elektrine spojnice sa gumenim obruem (,,POBEDA) velicine 14-1 mogue

je izvriti razvrtanje provrta do 35mm. Prema tome usvaja se d s =35 mm
Leita su izloena velikom radijalnom, a naroito aksijalnom optereenju. Zato
privremeno usvajamo
d A =d B =55 mm .
Idealni prenik vratila na delu pua mora biti manji od podnonog prenika
pua.Ovaj uslov je ispunjen jer je podnoni prenik pua d fl =76 mm , a idealni
prenik vratila

d il =45 mm .

Dimenzionisanje I provera klina

Za prenik vratila d=35 mm usvaja se zaobljeni kiln bez nagiba visokih dimenzija
10 x 8 x 70JUS M .C 2.060 .
Korisna duina klina l k =1.5 d=1.5 35=52,5 mm ; l=l k +b=52,5+10=62,5 mm

t 1 =ht =85.0=3.0 mm .

I dubina dodira sa spojnicom

Obimna sila na klinu iznosi:
2 T 2 1 47 000
Ftk =
=
=8400 N .
d
35

Povrinski pritisak
F
8400
N
p= tk =
=42 , 42
,
l k t 1 60 3,3
mm 2

povrinski pritisak zadovoljava.

Izbor i provera lezaja A i B

Leajna vratilu I optereen je sa

Fr =3529 N

Fa =9695 N ,

broj obrtaja

n=166 0 min ,
radna temperature

t 100 C .

Na osloncu B privremeno se usvajaju dva lezaja

32312,
od kojih svaki ima nosivost

C=65 kN .

Ekvivalentno optereenje jednog leaja:

F=x Fr + y Fa =0.4 3529+1.45 9695=15 470 N
F a 9695
Gde je za 32312: e=0,41 ; V =1, Fr = 3529 =2.75, pa je
prsten miruje.
Vek leaja
m
106 f t c
106
1 65
Lh =

60 n
F
60 166 0 1510

( )

x=0.4, y=1.45,

jer spoljni

3,33

=1683 h

6. Dimenzionisanje vratila II, izbor i provera klina i izbori provera leaja na vratilu II
Otporio slonca u ,,V ravni
l
M D=FCV l2F a 2 r 2 + F r 2 22 =0
l
F r 2 2 F a 2 r 2
2
3529 9 53 910 165
FCV =
=
=1631 N
l2
190
l

M C=F a 2 r 2 + F r 2 22 F DV l2=0
F DV =

Fr2

l2
+ Fa 2 r 2
2
3529 85+ 3 910 1 65
=
=4 974 N
l2
190

Datum

Predmet

Profesor

08.08.2015.
kola
Tehnika kola 15

Konstruisanje
Uenik
Predrag Risti

List
8

Ako se promeni smer obrtanja vratila, promenie se i smer aksijalne sile. Zato su
za proveru leaja merodavne sile FCV =F DV =4 974 N .
Otpori oslonca u ,,H ravni
F
9695
FCH =F DH = t 2 =
=4847,5 N
2
2
Rezultujuci radijalni otpori oslonca
F D = F 2DH + F 2DV = 4 974 2 +4847,52 =6 945 N
Momenti savijanja ako se zanemari sopstvena tezina elemenata
M SS=M SC =M SD=0
l
M lS 2 V =F CV 2 =1631 95=130400 Nmm
2
l
M S 2 H =F CH 2 =4847,5 95=387 800 Nmm
2
M S 2= M 2S 2 H + M 2S 2V = 387 8002 +1304002=409137 nmm
Moment uvijanja od puznog zupcanika do spojnice
T 2 =T 1 i n=1163 60 0 Nmm

Za elik
sd =
ud =
0=

.1530 D (1 )=220

N
mm 2

D (1) =180

D (1) 220
N
=
=55
S
4
mm2
D (1)
S

d (1)
D (1)

180
N
=45
4
mm2

220
=1.22
180

Merodavni moment za proraun vratila

M is =M iC = 0+

2
0
1.22
T =
1163 6 00=709796 Nmm
2
2

( )

2
0
M iz = M +
T = 4091372 +7097962=819270 Nmm
2
2
S2

( )

Idealni prenici vratila iznose

N
mm 2 , pa su dozvoljeni naponi:

d iC =d iS=
d iZ =

32 M iC 3 32 709796
=
=5 1mm
sd
55

32 M iZ 3 32 819270
=
=5 3 mm
sd
55

Usvaja se
d C =d D =75 mm. ,

d S =65 mm ,

Datum
08.08.2015.
kola
Tehnika kola 15

d 2=80 mm

Predmet
Konstruisanje
Uenik
Predrag Risti

Profesor
List
9

Dimenzionisanje I provera klina

Ako se veza izlaznog vratila reduktora I radne maine izvodi pomou elastine
spojnice sa gumenim vencem, prema catalogu proizvoaa veliina spojnice je
28 -1 +, pa je duina klina l=110 mm . Usvajamo dva klina 18x11x110 JUS
M.C2.060
Korisna duina klina l k =lb=11018=92 mm
Obimna sila na klinu iznosi:
2 T K A 2 1163 6 00 1, 33
Ftk =
=
=47494 N .
d
65
Povrinski pritisak
F
47494
p= tk =
=157 ,
l k t 1 92 3,3

povrinski pritisak zadovoljava.

Za vezu tela toka I vratila usvaja se kiln 22x14x110 JUS M.C2.060

Obimna sila na klinu iznosi:
2 T 2 1163 6 00
Ftk =
=
=35710 N .
d
65
Povrinski pritisak
F
35710
N
p= tk =
=118
,
l k t 1 92 3,3
mm2

povrinski pritisak za dovoljava.

Izbor i provera lezaja A i B

Leaj na vratilu II optereen je sa

Fr =3529 N

Fa 2 =3 910 N ,

broj obrtaja

n=166 0 min ,
radna temperature

t 100 C .

Na osloncu B privremeno se usvajaju dva lezaja

32312,
C=104 kN .

od kojih svaki ima nosivost

Ekvivalentno optereenje jednog leaja:

F=x Fr + y Fa =0.4 3529+1.45 3 910=6 088 N
F a 3225
e=0,41
;
V
=1,
=
=0,91, pa je
Gde je za 32312:
Fr 3529
prsten miruje.
Vek leaja
m
106 f t c
106
1 104
Lh =

60 n
F
60 166 0 5,71

( )

Datum
08.08.2015.

x=0.4, y=1.45,

jer spoljni

3,33

=173777 h

Predmet
Konstruisanje

Profesor