Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
NHN XT CA GVHD
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
Trang 1
LI M U
Cng ngh thc phm ang trn pht trin mnh m, nhn c nhiu s quan tm.
Sn phm thc phm hin nay rt a dng, p ng nhu cu ngy mt cao hn ca ngi tiu
dng. Cu trc v v b ngoi ca thc phm l mt trong nhng thuc tnh quan trng c
ngi tiu dng s dng nh gi cht lng thc phm, c ngha tin phong trong vic
p ng yu cu ca ngi tiu dng.
n chuyn ngnh thc phm Tng quan cc yu t cng ngh nh hng n cu
trc v v b ngoi ca sn phm thc phm dng bn rn bn lun v cc yu t cng ngh
trong qu trnh sn xut nh hng nh th no n sn phm dng bn rn, c bit v
cu trc v v b ngoi ca sn phm dng bn rn. Cht lng sn phm ni chung cng
nh cu trc v v b ngoi ni ring chu s nh hng ca nhiu yu t cng ngh : nguyn
liu s dng, phng php v phng ti n sn xut Trn c s nguyn liu v quy trnh
ch bin sn phm, nh sn xut s iu khin, kim sot cc thng s cng ngh c th, t
to ra c nhng sn phm c cht lng nh mong mun, p ng nhu cu th trng,
em li hiu qu kinh t cao.
Bi bo co ny c hon thnh vi s gip tn tnh ca c Nguyn Thanh
Khng cng cc thy c trong b mn Cng Ngh Thc Phm, khng ch trong lc tm
kim ti liu m c nhng kh khn trong lc dch bi. Ngoi ra, xin chn thnh c m n cc
bn trong lp gip rt nhiu trong vic tm kim ti liu.
Trong qu trnh thc hin d em c gng nhng khng th trnh khi nhng sai st,
rt mong thy c hng dn, sa cha n ca em c hon thin hn.
Trang 2
MC LC
Li m u .................................................................................................................................2
Mc lc ......................................................................................................................................3
Danh mc hnh ...........................................................................................................................4
Danh mc bng ..........................................................................................................................5
A. Tng quan v sn phm thc phm dng bn rn.................................................................6
I. Gii thiu chung v thc phm dng bn rn ...................................................................6
II. Mt s sn phm thc phm dng bn rn tr n th trng..............................................7
1. Cc sn phm thc phm bn rn dng nh t ng .................................................7
2. Cc sn phm dng bn rn c c ..................................................................11
3. Cc sn phm thc phm bn rn dng c t o gel ................................................12
III. c tnh cu trc v v b ngoi quan trng ca sn phm TP dng bn rn............. 14
1. Cc c tnh cu trc .............................................................................................15
2. Cc yu t v b ngoi ..........................................................................................15
B. Tng quan cc yu t cng ngh nh h ng n cu trc v v b ngoi ca sn phm thc
phm dng bn rn ...................................................................................................................16
I. Nguyn liu..................................................................................................................16
1. Cht bo ................................................................................................................16
2. Protein ...................................................................................................................17
3. Cht nh ha .........................................................................................................18
4. Cht to c, to gel ..............................................................................................19
II. Cc qu trnh x l .....................................................................................................21
1. Phi trn................................................................................................................21
2. Kt tinh cht bo ...................................................................................................22
3. ng ha...............................................................................................................24
4. ng t casein ......................................................................................................24
C. Cc yu t nh hng n cu trc v v b ngoi ca mt s sn phm thc phm dng
bn rn......................................................................................................................................25
I. Yaourt ..........................................................................................................................25
1. Quy trnh cng ngh .............................................................................................25
2. Cc yu t nh hng n cu trc v v b ngoi ca sn phm ........................26
2.1 Chun b nguyn liu sa..............................................................................26
2.2 iu kin ln men .........................................................................................30
2.3 X l sau ln men ..........................................................................................31
II. Mayonnaise ................................................................................................................32
1. Quy trnh cng ngh .............................................................................................32
2. Cc c im ca sn phm ..................................................................................33
3. Cc yu t nh hng n cu trc v v b ngoi ca sn phm ........................34
3.1 Nguyn liu...................................................................................................34
3.2 Qui trnh........................................................................................................36
Kt lun ....................................................................................................................................38
Ti liu tham kho ...................................................................................................................39
Trang 3
DANH MC HNH
Hnh 1 : B.................................................................................................................................7
Hnh 2 : Margarine .....................................................................................................................8
Hnh 3 : B u phng ...............................................................................................................9
Hnh 4 : Mayonnaise ..................................................................................................................9
Hnh 5 : Shorterning.................................................................................................................11
Hnh 6 : Tng t ....................................................................................................................12
Hnh 7 : Yaourt ........................................................................................................................12
Hnh 8 : Mt ng....................................................................................................................13
Trang 4
DANH MC BNG
Bng 1: Cng thc ca mt s loi Margarine ..........................................................................9
Bng 2: Thnh phn dinh dng trong 100g b u phng lt .................................................9
Bng 3 : Cc c tnh cu trc ca sn phm thc phm dng bn rn ...................................15
Bng 4 : Mt s cht nh ha thng dng trong cng nghip thc phm ...............................19
Bng 5 : nh hng t l lng cht bo lng v cht bo rn trong cream n cng ca
b thnh phm..........................................................................................................23
Bng 6 : Ch x l nhit lnh v lng ging cy cho qu trnh ln men cream tng
ng vi cc ch s iod khc nhau ca nguy n liu....................................................23
Bng 7 : nh hng ca nhng phng php hiu chnh khc nhau n tnh ch t
vt l ca yaourt ........................................................................................................28
Trang 5
Sn phm thc phm bao gm nhiu thnh phn kt hp vi nhau theo nhiu cch.
Trong cc trng thi c bn ca vt cht, 2 dng : dng rn v dng lng l mi quan tm c
bn trong nghin cu cu trc thc phm. Dng rn c kh nng gi c kch thc, hnh
dng xc nh v chu c lc c khuynh hng lm bin dng n mt gii hn xc nh.
Ngc li, dng lng l nhng dng vt cht khng c kh nng chng li p lc trt, chy
d dng v thng mang hnh dng ca vt cha [5].
Nu em hnh thi ca thc phm xp vo mt min lin tc th dng rn v dng lng
c th coi l hai u mt ca min ny. Bn cnh c nhng lc chng ta khng th xc
nh r rng c mt sn phm thuc dng rn hay dng lng, ngi tiu dng c th s
dng nhng thc phm ny m khng cn nhai nhiu v gi l dng bn rn (semi-solid
hay semi-liquid) [6].
Theo Texture measurement of food (Amihud Kramer, Alina S. Szczesniak 1973) , c
nhiu thc phm khng hon ton l d ng lng cng khng hon ton l dng rn, m tn ti
trng thi kt t khi ht (aggregation) v thng c gi l thc phm bn rn, tc l
trng thi trung gian gia dng lng v dng rn. Elder v Smith (1969) li t k thch trng
ming (gelatin dessert), jelly, gum confection, b u phng, pudding v.v vo d ng sn
phm ny. Nhng sn phm nh vy c th xem l dng rn mm, tc l chng khng chy
thnh dng nh cht lng nhng th hin s bin dng tng th di p lc va phi (v d
nh trng lc). Ranh gii gia nhng sn phm dng rn v bn rn l khng r rng, ty
thuc vo cm quan ca ngi s dng.
Cui cng, c mt dng l thc phm hn hp compound food c a ra bi
Mazt (1962). Trong trng thi ny bao gm ch yu l phn lng, nhng cng cha c mt
lng phn phi lng c th nhn thy c, v d nh soup, puree, sauces Sherman (1971)
ch ra rng chng c nhng h phn tn ct yu v gii hn thc phm hn hp l cch
gi cha tng thch. Elder v Smith (1969) nh n mnh rng nhng nguyn l lu bin p
dng cho tt c nhng s kt t thc phm phc tp v khc nhau bi lu bin c nh
ngha rng l s bin dng v dng chy ca vt cht. D sao, nhng kt cu phc tp cng
lm tng kh khn trong vi c lin h l thuyt vi quan st thc nghim.
Vic nh gi hnh thi ph thuc rt ln vo mouthfeel ca sn phm mouthfeel
l mt khi nim cm quan xut pht t cm nhn trong ming v trn li sau khi a
thc n vo ming. N lin quan n c, st, nht, sc cng b mt v nhng tnh
cht vt l khc ca sn phm. Mt s thay i trong cch thc phm di chuyn hoc chy
trong ming v c hng c nh hng ln n s nh gi cu trc sn phm, t nh
hng n cht lng thc phm.
Trang 6
II.
Hnh 1 : B
Trang 7
b.
Margarine
Margarine l sn phm chim mt vai tr quan trng trong ngnh cng nghip ch bin
du m. S ra i ca n trc nhm thay th b thin nhin trong i u kin chin
tranh. V sau, do tnh u vit ca sn phm v gi tr dinh dng ln gi tr kinh t nn cng
ngh sn xut margarine ngy cng pht tri n mnh m tt c cc nc. Hn na margarine
cn c a chung bi v n c hng v c bit.
Cng nh b, magarine l mt h nh tng gm 80% du thc vt v 20% nc (t
l ny thay i ty theo tng vng, tng quc gia), nc c phn b di dng nhng ht
rt mn trong khi cht bo qua qu trnh kt tinh nhit nht nh.
Margarine c cht lng cm quan tng i ging b. Sn phm c v c trng, mu
vng ng nht trong ton khi. B mt v cu trc sn phm cng yu cu phi t c cc
ch tiu tng t nh sn phm b : b mt mn, khng sn si, c ng u, c do
nht nh.
Hnh 2 : Margarine
Trang 8
59.584
0.1
0.3
-0.001
0.015
39.384
0.1
-0.5
0.001
0.015
16.1
-1.6
2.0
0.09
--0.01
37.36
-1.1
1.5
-0.13
Chnh pH= 5
0.01
54.86
2.5
1.1
1.5
-0.13
Chnh pH= 4.8
0.01
c.
B u phng
B u phng l sn phm c ch bin t ht u phng rang, c th b sung hoc
khng b sung thm du vo. B u phng c s dng ph bin trn th gii, hng v
thm v mu sc c trng, c mn v mc tri pht cao, c th s dng pht ln
bnh m.
B u phng l h nh tng nc trong du, u phng sau khi rang em nghi n ri
qua qu trnh ng ha s to nh tng bn, cc ht nc nh mn phn tn tt trong du v
khng nhp li vi nhau thnh nhng git ln tch ra.
Bng 2: Thnh phn dinh dng trong 100g b u phng lt
Thnh phn
Carbohydrate
Tinh bt
Saccharose
Cht x
Lipid
Protein
Nc
20g
4.8g
9.2
6g
50g
25g
1.8g
Trang 9
Hnh 3 : B u phng
d.
Mayonnaise
Mayonnaise c dng nh mt loi gia v cho mt s mn n nh: sandwiches, salad,
hoc mt s loi thc n khc ch bin t tht, c, tm, cua, cc nc u M. Sn phm
ny tr thnh mn n ph bin v c pht trin mnh di hnh thc mt ngnh cng
nghip ch bin du m. nc ta t trc n nay cng c s dng mayonnaise (nhng
khng nhiu) di hnh thc t iu ch trong gia nh hoc trong khch sn.
Mayonnaise l sn phm nh tng du trong nc. Trong , du thc vt l pha phn
tn, dung dch dm l pha lin tc v lecithin (trong lng trng) l cht nh ha. Ngoi ra
c th b sung thm mt s gia v nh m tt, mui nhm tng hng v cho sn phm.
Hnh 4 : Mayonnaise
e.
Shortening
Shortening c ch bin t du thc vt. Cc loi du dng sn xut shortening
thng c ch s acid thp thun tin cho vic hydro ha hoc du c hydro ha mt
phn c rn nhng do thch hp v n nh tt. Trong cng nghip, ngi ta
thng s dng du bng, du phng, du da hay hn hp du phng v du da sn
xut shortening.
SVTH : V Th Hong Trm
Trang 10
Hnh 5 : Shortening
2.
Cc sn phm dng bn rn c c
Trang 11
Hnh 6 : Tng t
3.
a.
Yaourt
Sa ln men yaourt l mt sn phm rt ph bin trn th gii, c ch bin t sa
nh qu trnh ln men bi vi khun lactic. Qu trnh ln men s lm gim pH v gi tr thch
hp casein ng t to mng gel nht nc bn trong (casein trong s a tn ti di dng
micelle, c im ng in pI = 4.6), to ra cu trc mm do ca yaourt. Sau , tin hnh
lm lnh mi trng ln men n nh cu trc ca sn phm, ng thi lm chm tc
sinh tng hp acid lactic ca vi khun, to mi v v cu trc c trng cho sn phm.
Hnh 7 : Yaourt
b.
Mt ng : jam, jelly, marmalade
Mt ng (gele) l sn phm c ch bin t nc p hay puree tri cy. Trong qu
trnh ch bin dch qua c coac nhiet ocao , sau to gel ng bng cch phi trn
vi pectin, agar, gelatin, alginate... (trn thc t, ngi ta thng s dng kt hp cc ph gia
ny to ra cu trc gel mong mun). Cc phn t polysaccharide ny dui mch, hnh
thnh lin kt gia cc si to khung mng, c kh nng gi nc, to thnh cu trc cho sn
phm.
Sn phm c cu trc gel mm, ng nht cao, b mt ng u, trong ty thuc
tng loi mt ng. Sn phm phi c mi v t nhin c trng ca dch qu ban u.
SVTH : V Th Hong Trm
Trang 12
Hnh 8 : Mt ng
c.
Ph mai (ph mai tui, ph mai nu chy)
Ph mai mm c m rt cao. Cc sn phm c sn xut khng qua giai on
chn (ph mai ti) u thuc nhm ph mai mm. im c trng ca ph mai mm khng
qua giai on chn l qu trnh bo qun c thc hin nhit thp v thi gian bo
qun ngn. Sa sau khi chun ha s c thanh trng ri tin hnh ln men v ng t
to khi ng (cha casein, nc, cht bo v mt s hp cht khc). Phn khi ng ny
c em phi trn thm vi cream, cc nguyn liu ph khc trong thit b khuy trn. Hn
hp c khuy o mnh t c mn v ng nht theo yu cu.
Ph mai nu chy l loi sn phm c ngi ta sn xut bng cch s dng nhit
cao nu chy mt hay nhiu loi loi ph mai khc nhau, c b sung thm sa v mt s
ph gia thc phm khc. Sau khi lm ng nht hn hp nguyn liu, ta tin hnh khun
v lm ngui s thu c ph mai nu chy. Ph mai nu chy chia lm hai nhm : nhm I
c nng cht kh tng i cao, ngi tiu dng thng ct thnh ming nh s dng;
cn nhm II c nng cht kh thp, ngi tiu dng s pht ln bnh s dng. Thng
thng, ph mai nu chy c cu trc mm hn, m cao hn so vi ph mai nguyn liu
ban u, hm lng cht bo khng thp hn 40% tng cht kh trong sn phm.
Trang 13
III.
Cc c tnh cu trc v v b ngoi quan trng ca sn phm thc phm
dng bn rn
Nhn chung, hot ng ca con ngi c thc hin qua 5 gic quan: th gic, khu
gic, v gic, xc gic v thnh gic, c bit trong thc phm k c khi nng, lnh. Thc
phm l t hp ca cc thnh phn ha hc, c sp xp t nhng n v nh nht. S nh
gi thc phm bi cc c tnh cm quan l kt qu ca vic kch thch ln cc gic quan b i
cc tnh cht vt l ca thc phm. Cc tnh cht cm quan ca thc phm nhn chung bao
gm 3 yu t: v b ngoi, hng v v cu trc. Tuy nhin, c 3 yu t khng c lp vi
nhau m c quan h rt mt thit. V d nh yu t mu sc l yu t quan trng c trng
cho v b ngoi ca sn phm nhng n cn nh hng n hng v, ngi tiu dng s cho
im cao v hng v i vi nhng sn phm c mu m hn l nhng sn phm c mu
nht. S tc ng qua li gia v b ngoi v hng v c xem nh l yu t visual
flavour. Tng t, c tnh cu trc nh dnh c th nh hng ti hng v hoc mt
vi hng v nh v acid c th nh hng ti cu trc thc phm. iu c ngha l vic
xc nh hng v, cu trc v v b ngoi th chng ta c th xem xt mt hoc hai yu t
nh gi. Do t chc Tiu chun quc t (the International Standards Organisation ISO
1992) dn ti vic xc nh cc yu t hng v, cu trc v v b ngoi nh sau:
+ V b ngoi: l c tnh cm quan c nh gi bi yu t th gic. Ngoi ra
cn c cc yu t khc nh khu gic cng gp phn nh gi v b ngoi sn phm.
+ Hng v: l t hp ca hng v v. Cc yu t nh nng, lnh, h hng, th
gic cng c th gp phn nh hng.
+ Cu trc: l c tnh phn ln c xc nh bng xc gic v s chuyn ng
ca thc phm. Ngoi ra yu t cm quan khc nh th gic v hng v cng c nh hng
ng k.
Nhng nh ngha trn cho ta bit c mt t thng tin lm th no c th nh gi
c cht lng ca cc thuc tnh. V b ngoi i khi b nhm ln v thng v hnh chung
ch nh gi mu sc, ngoi ra n cn cc c tnh khc nh hnh dng, trng thi, c,
trong, cng c th nh hng n th gic ca ngi tiu dng.
Trang 14
1.
Cc c tnh cu trc
Bng 3 : Cc c tnh cu trc ca sn phm thc phm dng bn rn [8]
c tnh
nh ngha
nht Viscosity
chc Firmness
c kt Cohesiveness
bm dnh Adhesiveness
du Oiliness/ m t Moistness
n hi Elastic recovery
mn Smoothness
dnh Gumminess
2.
Cc yu t v b ngoi
- Hnh khi : l hnh dng ca khi sn phm khi ngi tiu dng s dng.
- Mu sc : l yu t quan trng th hin cm quan, cng nh cht lng sn phm
. i khi mu sc cn c th gip cho ngi quan st nh gi c v thnh phn c
trong sn phm.
SVTH : V Th Hong Trm
Trang 15
Nguyn liu
Nguyn liu ban u lun l mt yu t rt quan trng trong qu trnh sn xut thc
phm, tc ng trc tip n cht lng ca sn phm cui cng. l yu t quyt nh cho
vic chn phng php x l xy dng quy trnh sn xut, sau li nh hng trc tip
n vic chn thng s cng ngh ti u cho quy trnh. Thnh phn ha hc, hnh dng, kch
thc, khi lng nguyn liu em i sn xut u l nhng nguyn nhn c th nh
hng n cht lng ca sn phm cui cng.
Thnh phn v hm lng cc polyme sinh hc nh protein, polysacchari c, cht bo
lm tng nht, bn ca mng li, nh hng ln n cu trc v v b ngoi ca thc
phm bn rn. S hiu bit v tnh cht ca cc polyme ny gip ta to ra c sn phm cu
trc, cm quan nh mong mun. V d, nht ph thuc trc ht vo thnh phn ca cc
cht c trong nguyn liu ban u cng nh trong sn phm cui cng, ch yu l ph thuc
cht bo, protein v mt s hp cht cao phn t.
1.
Cht bo
Trang 16
Protein
Trang 17
Trang 18
Tn cht nh ha
Phospholipid (v d: lecithin)
Sodium oleat, potassium oleat
Protein (v d: gelatin, albumin)
Sodium stearyl-2-lactylate
Glycerol monostearate
Polyglycerol ester
Polyoxyethylen sorbitol v cc acid bo
Ester gia propylen glycol v acid bo
Ester gia sorbitol v cc acid bo
Alginate
Cacboxymethylcellulose
Carragennan
Guar
Gum arabic
Methyl cellulose
Pectin
Tragacanth
Xanthan
Gi tr cn bng a nc a bo
18 20
2,8
3,4
4,7
10,5
11,9
Cht to c, to gel
Trang 19
to gel t h lng, n nh h bt, nh tng v huyn ph, ngn cn s hnh thnh tinh th
v ng, gi hng l nhng cht thuc nhm ph gia ci to cu trc thc phm.
Chng c th c phn loi ty thuc vo ngun gc, phng php phn tch, ch c nng,
cu trc, kh nng thun nghch v nhit, thi gian to gel hay in tch. Nhng phng php
phn loi thch hp nht cho nhng tc nhn to gel l cu trc, kh nng thun nghch v
nhit v thi gian to gel.
- Polysaccharide khi c m t trong thc phm u th hin mt s tnh cht c li da
trn cu trc phn t, kch thc v lc lin kt phn t, ch yu l lin kt Hydro.
Polysaccharide l polymer t cc monosaccharide, mi monosaccharide c mt s im c
kh nng to lin kt vi Hydro. Mi nhm OH trn gc monosaccharide c th kt hp vi
mt phn t nc v v vy mi gc u c th hon ton solvat ha. Do cc phn t
polysaccharide c th tan c v phn tn u trong nuc. Chng ng vai tr to kt
dnh, to c, tng nht v to gel. Khi phn tn trong n c mi phn t s lin kt vi
cc phn t bn cnh to thnh mt cu trc khng gian 3 chiu nht cc phn t nc bn
trong to thnh mng lin kt. Kh nng to gel hay to c ph thuc vo lin kt gia cc
phn t.
- Ph gia to gel :
+ bn gel ph thuc ch yu vo lc lin kt gia cc phn t :
Nu chiu di ca vng lin kt di, lc lin kt gia cc chui s ln chng li
p lc v chng li chuyn ng nhit ca cc phn t, gel to thnh s chc bn.
Nu chiu di ca vng lin kt ngn v cc chui khng c lin kt vi nhau mnh,
cc phn t s tch ri di tc dng ca p lc hay s tng nhit (lm cho cc chui
polymer chuyn ng nhit), gel s yu v khng n nh.
Cu trc cc phn t :
Nhng phn t c nhnh khng lin kt vi nhau cht ch, v vy khng to nhng
vng lin kt c kch thc v sc mnh ln to thnh gel. Chng ch to cho dung
dch c nht v n nh.
Nhng phn t mch thng to gel chc bn hn.
in tch phn t : i vi cc polysacchride tch i n, lc y tnh in
gia cc nhm tch in cng du s ngn cn s to thnh lin kt.
+ Ngoi ra cn ph thuc vo nhit , pH v s c mt ca cc yu t khc trong
dung dch.
+ Mt s ph gia to gel :
Gel thun nghch v nhit
Agar : Gel to thnh khi lm lnh. Cc phn t c s chuyn i t cu trc cun
sang cu trc xon v tip theo l s t hp ca cc chui xon.
Kappa carrageenan : Gel to thnh khi lm lnh vi s c mt ca nhng mui Kali.
Cc phn t c s chuyn i t cu trc cun sang cu trc xon v tip theo l s t hp
ca cc chui xon.Ion K + lin kt cc chui xon. S c mt ca cc mui lm gim lc y
tnh in gia cc chui thc y s t hp.
Trang 20
Cc qu trnh x l
Trang 21
phm c c trng cu trc, c tnh v chc nng nh mong mun th t l gia cc thnh
phn em i phi trn cn c tnh ton ph hp. Nu thay i thnh phn nguyn liu, cu
trc v v b ngoi ca sn phm u rt d b thay i theo.
Phi ch l qu trnh phi trn gia 2 hay nhiu thnh phn khc nhau thu c mt
hn hp sn phm p ng yu cu nh. Cn o trn l qu trnh c hc nhm khuy
trn cc thnh phn trong hn hp chng phn b u nhau.
Nguyn liu a vo phi ch thng khc nhau v tnh cht nguyn liu, mi loi
nguyn liu s tng ng vi mt gi tr nht nh ty thuc thnh phn. Khi tip xc vi
nhau, cc thnh phn nguyn liu em phi ch trong ch bin thc phm c th d dng ha
tan trong nhau to thnh mt hn hp ng nht di dng dung dch cng pha. Trong qu
trnh o trn, di tc dng c hc ca cnh khuy, cc cu t trong hn hp tip xc vi
nhau nhiu hn, lm tng kh nng lin kt gia chng, do ng nht ca sn phm
cng cao.
- Th t phi trn cng l mt yu t quan trng trong qu trnh, s nh hng trc
tip n cht lng ca cc sn phm. N s nh hng trc ht n s hnh thnh lin kt
gia cc thnh phn nguyn liu, to nn cu trc, mu sc, mi v c trng cho sn phm.
- Tc khuy o nh hng n qu trnh hnh thnh lin kt hay tng trng cc
tinh th cht bo. chn gi tr thch hp cho qu trnh, ngi ta da vo hm lng cc
cht c trong nguyn liu ban u. Nu ch khuy trn khng thch hp, sn phm s
khng hnh thnh c cht lng nh mong mun.
Chng hn khi ch bin mayonnaise, nu cc thnh phn nguyn liu ban u khng
c tin hnh khuy trn th h nh tng ng nht khng th no to thnh, v nu khuy
trn vi tc khng ph hp, sn phm cng khng th t c st c trng, n nh.
2. Kt tinh cht bo
- Mt tnh nng quan trng ca cht bo l kh nng chuyn t trng thi lng sang
trng thi rn, hay l s kt tinh cht bo.
Do nguyn liu thng cha hn hp cc cht bo c im nng chy khc nhau nn
nhit kt tinh ca chng cng khc nhau. Tc kt tinh v tinh khit ca cc tinh th
s ph thuc vo ch x l nhit v tc khuy o. Bng cch iu chnh cc thng s
, nh sn xut s kim sot c s hnh thnh v tng trng cc tinh th, to ra c tinh
th c kch thc, hnh dng tinh th thch hp vi cu trc sn phm mong mun. Thng
thng, ngi ta da vo ch s iod ca cht bo nguyn liu chn ch x l nhit
lnh ti u. Khi , sn phm s khng c cu trc qu cng hoc qu mm.
- Khi cc qu trnh x l tin hnh nhit cao khong 90 95oC, tt c cc ht
cu bo u trng thi lng. Khi lm ngui nguyn liu cha cht bo xung 40oC, mt s
phn t cht bo bt u kt tinh.
+ Nu ta lm ngui nguyn liu cha cht bo xung nhit thp hn vi tc
chm, qu trnh kt tinh s ko di nhng cc tinh th bo s ln lt xut hin vi tinh
khit cao.
+ Khi lm ngui nhanh, qu trnh kt tinh cht bo s din ra nhanh. Tuy nhin,
trong trng hp ny, mt s tinh th cht bo thu c khng t tinh khit cao v c
SVTH : V Th Hong Trm
Trang 22
Lng cht bo rn
(% so vi tng lng cht bo)
15
45
65 78
22 35
<28
28 29
30 31
32 34
35 37
38 39
>40
8 21 20
8 21 16
8 20 13
6 19 12
6 17 11
6 15 10
20 8 11
1
23
5
5
6
7
5
Trang 23
3. ng ha
- K thut ng ha h nh tng bao gm cc phng php ph v , lm gim kch
thc nhng ht thuc pha phn tn v phn b u chng trong pha lin t c. Vic lm tng
din tch b mt tip xc gia hai pha v sc cng b mt s lm cho h nh tng n nh
hn v trnh c hin tng tch pha di tc dng ca trng lc, to ng nht, gi cu
trc c trng cho sn phm. Trong thc t sn xut, ngi ta thng s dng cc cht nh
ha trong qu trnh ng ha. Khi cc ht phn tn b ph v v gim kch thc, cht nh
ha s hp ph ln b mt tip xc gia hai pha, to nn mt mng bo v quanh cc ht
phn tn gip h nh tng bn hn.
Trong thc t c nhiu phng php ng ha khc nhau : khuy trn, s dng p lc
cao, nghin keo, dng chy xoy tm, sng siu mTrong , hiu qu qu trnh ng ha
khi s dng bng phng php khuy trn l khng cao, thng ch dng ng ha s b
hoc ng ha cc h nh tng c nht thp. Trong thc t hin nay, phng php
ng ha s dng p lc cao c s dng kh rng ri.
- Cc yu t nh hng n hiu qu ng ha:
+
T l phn trm gia th tch pha phn tn v tng th tch : Nu t l ca pha
phn tn ch chim mt phn nh so vi th tch ca ton h th qu trnh ng ha s c
thc hin d dng v h s c bn cao. Ngc li, nu t l ny cng cao, cng kh ng
ha bng cc phng php thng th ng, cc ht ca pha phn tn d c xu hng kt hp
vi nhau gy hin tng tch pha.
+
Nhit : Nhit mu cng thp ng ha cng km hiu qu do mt s
cht bo chuyn sang trng thi rn, cn nhit qu cao lm tng chi ph nng l ng v c
th xy ra mt s phn ng ha hc khng cn thit nh hng n cht lng ca h nh
tng. Da vo thnh phn ha hc ca h nh tng m ta s chn nhit thch hp cho
qu trnh.
+
p sut : p sut ng ha cng ln, cc ht pha phn tn c to thnh c
kch thc nh v h nh tng c bn cao.
+
Cht nh ha : c tc dng lm bn h nh tng, vn quan trng l phi
la chn c cht nh ha thch hp cho tng loi sn phm.
4. ng t casein
- ng t casein trong sa l qu trnh chuyn casein t trng thi keo sang khi
ng vi cu trc gel. tin hnh ng t casein trong sa, ngi ta thng s dng mt
trong hai phng php sau :
+ Chnh gi tr pH sa v im ng in ca casein (pI = 4,6). Khi lc ht
tnh in gia cc phn t vi nhau s tng, casein s chuyn sang trng thi khng tan v
xut hin cc khi ng t trong sa.
+ S dng enzyme chymosin ng t sa. Enzyme xc tc thy phn lin kt
peptide ti v tr gia acid amin s 105 (phe) v acid amin s 16 (met) trong phn t -casein.
Kt qu l phn on caseinomacropeptide c tch khi phn t -casein ha tan vo dung
dch, phn on paracasein vn cn gn li trn cc gc micelle lm cho micelle d tp hp
SVTH : V Th Hong Trm
Trang 24
Trang 25
Trang 26
Yaourt
1.
Sa nguyn liu
Ging VSV
Chun ha
Nhn ging
Bi kh
ng ha
X l nhit
Cy ging
Hng liu
Bao b
Phi trn
Ln men
Rt sn phm
Lm lnh
Pure qu
Ln men
Phi trn
Lm lnh
Rt sn phm
Bo qun lnh
Bo qun lnh
Yaourt
truyn thng
Yaourt
dng khuy
Hng liu
Bao b
Trang 27
2.
Ni dung v cc phng
php hiu chnh
SMP, UF, EV
RO (so vi phng php
b sung bt sa)
Jaros (2002)
Sa gy hon nguyn
Kulkani (1990)
Whey protein c c
Lankes (1998)
Modler (1983)
Rohm v Schmid (1993)
Savello v Dargan
(1995,1997)
Schkoda (2001)
SVTH : V Th Hong Trm
Kt qu
Lm tng bn gel, gim s
ng c
Tng bn gel, gim ng
c
Tng bn gel, tng c v
kh nng gi huyt thanh
Gim c v lm tng thnh
phn whey protein
n nh v nht ca UF
cao hn
Tng bn gel, gim c,
WPC to gel t bn vng hn sn
phm i t casein
Tng st, nht l NaC, gim
c
UF to yaourt c bn gel v
st cao hn
Tng bn gel, st, kh
nng gi huyt thanh
Trang 28
ng ha
Trang 29
c.
X l nhit
Gia nhit sa nguyn liu l yu t quan trng trong sn xut yaourt, v iu kin nhit
- thi gian c th khc nhau hiu chnh tnh cht vt l ca sn phm. Qu trnh gia
nhit ngoi mc ch bo qun, cn c mc ch quan trng hn, l to ra mt s bin tnh
ca whey protein lin kt vi cc micelle casein. Gia nhit lm tng th tch, tng kh
nng gi nc lin kt v lm gim tnh tan ca whey protein. Cc nhm ch c hot ng
trong phn t whey protein, c bit l nhm thiol, l ra ngoi khi phn t dui mch, to ra
lin kt disulfua v lin kt gia cc micelle casein v whey protein. Hn na, whey protein
bin tnh c th lin kt vi cc micelle casein thng qua tng tc k nc vi -casein. Tt
c nhng tng tc c th c u to ra vai tr ca whey protein bin tnh n tnh cht ca
gel thnh phm.
Trong sn phm yaourt thng mi, ch nhit - thi gian p dng thng trong
khong 90 95oC trong 3 5 pht. Cc nghin cu chng minh c mi quan h mt
thit gia mc bin tnh ca -lactoglubolin v tnh cht vt l la chn ca sn phm.
Vi mc bin tnh ca -lactoglubolin khong 60 99%, kh nng ng t gim tuyn
tnh, trong khi , n nh gel yaourt th hin ti u khi -lactoglubolin cn li khong
10%.
C th cc whey protein bin tnh lin kt vi casein trong sut qu trnh gia nhit v
sau ng vai tr nh hai cu ni bng cch lin kt vi phn t whey protein bin tnh
khc. Corredig v Dalgleish (1999) nghin cu v a ra hai c ch tng tc chnh : mt
tng tc trc tip ca -lactoglubolin vi cc micelle casein thng qua lin kt vi -casein;
v s to thnh cht kt t tan c t -lactoglubolin v -lactalbumin nh l mt cht
trung gian trc khi tc dng vi casein.
2.2. iu kin ln men
a.
Canh trng
S la chn canh trng ban u s nh hng ln n tnh cht vt l ca yaourt.
c nhiu ngi thc hin phn lp v tch polysaccharide ngo i bo t canh trng ln men
ca nhiu loi vi khun lactic khc nhau, tuy nhin chc nng ca polysaccharide ngoi bo
trong sn phm ln men t sa th cha c xc nh r rng. C v nh s lng
polysaccharide ngoi bo khng mang tnh quyt nh, nhng loi polysaccharide, kh nng
tch in, khi lng ca polysaccharide ngoi bo th rt quan trng i vi tnh cht lu
bin. Tuy nhin, s lng polysaccharide ngoi bo c mi tng quan vi nht, v chng
c kh nng lin kt vi si casein trong mng gel to thnh. Nh vy, polysaccharide ngoi
bo s lm tng nht, ci thin bn vt l ca sn phm ln men.
Nhng phng php o trn gel yaourt c n nguyn vn khng th hin nh hng ca
polysaccharide ngoi bo trong vic bo qun mng gel c hm lng cht kh khong 12%,
trong khi mt s sn phm c ci tin c qunh th c hm lng cht kh thp
hn na. iu ny c gi thit do cc polysaccharide n goi bo khng tch in tan
trong huyt thanh ti cc nt mng nn khng nh hng n bn ca mng protein, dn
Trang 30
Trang 31
Mayonnaise
Quy trnh cng ngh
Trng
Ra
Thanh trng
Du
Tch lng
Lng trng, v
Gim
Khuy trn
Ha tan
Gia v
ng ha
n nh sn phm
ng chai
Mayonnaise
Trang 32
2.
Cc c im ca sn phm mayonnaise
Mayonnaise l mt loi thc phm dng kem mn, mu vng nht, c mi v c trng,
thng c s dng vi salad, sandwich v mt s thc phm khc. Mc d c thnh phn
nguyn liu n gin v c ch bin khng qua qu nhiu qu trnh, nhng c mt cng
thc phi trn v quy trnh tt, cn phi c s hiu bit v vai tr ca mi thnh phn v tng
qu trnh to nn cu trc sn phm mong mun.
Mayonnaise l mt thc phm bn rn trong du thc vt chim t nht 65% ; 2,5%
acid acetic hay acid citric (d i dng gim hay nc ct chanh) v khi lng, c pH khong
3,64,0. Cc sn phm mayonnaise thng m i thng cha khong 7782% du thc vt,
ngoi ra trong thnh phn cn c mui, ng saccharose, gia v, cht to mi, cht iu v,
cht bo qun
Mayonnaise l mt h nh tng du trong nc, trong du thc vt (thnh phn
chim t l ln) phn tn trong nc (thnh phn chim t l t hn). V cu trc khng bnh
thng ny nn h nh tng trong mayonnaise d b ph v. Do mayonnaise nht thit
cn s dng lng trng ng vai tr l cht nh ha khi ch bin.
Cc tnh cht nh kh nng pht, mouthfeel, bn nh b tc ng bi s phn tn
ca cc ht du trong pha nc. Lng du trong h nh tng cng nhiu, sn phm cng
tr nn c hn. Vi lng du khong 65%, mayonnaise kh long, trong khi vi khong
8084% du, sn phm rt c v st.
S thay i v cu trc v mouthfeel ca mayonnaise c quyt nh bi s phn tn
ca cc ht du trong pha nc v s tng tc gia cc ht cu bo.
H nh tng s tr nn qu ti v km n nh khi lng du vt qu 84%. Cc ht
cu xp rt st nhau vi khong h rt nh. Mt mng li yu c hnh thnh do s kt t
ca cc ht cu bo, s tng tc gia cc ht cu bo ph thuc vo lin kt Van Der Waals.
Nu lc ht qu ln, cc ht cu s hp nht li to thnh ht c kch thc ln hn.
nht ca h nh tng ph thuc vo t l th tch v tnh cht ca pha lin tc.
nht ca pha du phn tn c th khng quan trng nu cc ht cu bn vng. Tuy nhin, nu
cc ht cu b bin dng do s xp kht (khi lng du cao), nht ca cc ht cu ng
mt vai tr quan trng n nht chung ca h nh tng. Tnh cht lu bin ca
mayonnaise c xp vo tnh nht n-vicoelastic.
Trong mayonnaise, cc ht cu bo xp rt st nhau. Lng du cao to ra kt cu dng
t ong cho cc ht cu bo ny. Mt kha cnh quan trng ca cc cc ht du l kch thc
v phn b kch thc ng nht. Nhiu ht c dng cu, nhng chng khc nhau ng k
v kch thc ht vi nhng ht nh hn xp khong gia cc ht ln hn. S sp xp kht
nhau gy ra s bin dng ca cc ht cu bo thnh dng lc gic, gp phn to ra v b
ngoi dng t ong. Cc ht cu bo b bin dng thng gp nhng sn phm c hm lng
bo trn 80%. Lng ht cu bin dng cao c th tc ng n s n nh v cu trc ca h
nh tng.
Pha nc bao quanh cc ht cu bo l pha lin tc. Cc thnh phn khc trong cng
thc phi trn sn phm (gia v, ng, mui) nhm lm tng hng v c tm thy
Trang 33
trong pha ny. Cc protein trong lng trng hp ph ln b mt phn chia pha v lin kt
vi nhau, to thnh mt mng gel protein, lm tng nht v n nh ca h nh tng.
B mt cc ht cu bo c bo v bi lecithin trong lng trng (cht nh ha) v
mt lp protein trng. Mng bao ny c nh hng kh ln n bn vng ca cc ht cu
bo. Khi lp mng ny mng hoc yu i v c lc c hc tc ng vo, cc ht cu bo c
th d dng kt hp li vi nhau.
Thnh phn s dng sn xut h nh tng mayonnaise l rt quan trng. T l gia
trng v du cn phi c cn bng hp l t c nht v cu trc mong mun.
3.
a. Du
Du l thnh phn ng gp phn ln vo gi thnh sn xut, da vo thnh phn t l.
Cc nh qun l phi cn bng vic s dng cho tnh n nh v cht lng sn phm vi gi
thnh sn xut. Gim lng du s lm gim chi phi sn xut, nhng s lm gim t l du
trong sn phm, cng nh lm gim lng ht cu bo v lm nh hng n cht lng sn
phm. Vic lm gim lng ht cu bo c th lm gim s lm gim d tng tc, v h nh
tng s tr nn km n nh hn.
Cht lng ca du c s dng rt quan trng n hng v ca sn phm v s n
nh ca h nh tng. Du bng, du nnh, du hng dng, du bp, du oliu u c
s dng sn xut mayonnaise. Du nnh khng qua hidro ha c s dng rng ri nht
do gi thnh r. Cc loi du c bo ha cao him khi c s dng do khi kt tinh
nhit thp c th ph v cu trc ca sn phm.
Cc loi du cha bo ha rt d b oxi ha, gy nh hng n hng v v cht lng
ca mayonnaise. Du nnh thng c sn cc thnh phn chng oxi ha t nhin (nh
tocopherol) gip hn ch s oxi ha du. Du dng sn xut mayonnaise khng c php
c mi l do b oxi ha.
b. Trng
Trng l thnh phn c gi cao nht trong cc nguy n liu sn xut mayonnaise v c
tc ng r rng n c tnh v cht lng sn phm. Hm lng cht kh trong trng thp
c th c th gy s mt n nh ca h nh t ng. Lng v loi cht kh trng c tc ng
ln n nht v bn ca h nh tng. Vic quyt nh t l trng trong cng thc
phi trn da rt ln vo thc nghim.
Lng trng rt giu lecithin, protein, lipoprotein nn c th ng vai tr l cht
nh ha trong sn xut mayonnaise. Th nh phn ng vai tr l cht nh ha trong lng
trng chim khong 10% khi l ng ca lng .
Trng c s dng trong sn xut mayonnaise c th l trng ti, hay bt trng, c
th s dng lng hoc ton b trng. Tuy nhin, lng qua ch bin c th lm ph
v kt cu v lm gim kh nng nh ha ca trng. Trng ng lnh c th s bin tnh
khng thun nghch nhit lnh ng v khi khng th s dng trong sn xut
mayonnaise. Cc qu trnh c hc (ng ha) hoc b sung enzyme (proteases hay
SVTH : V Th Hong Trm
Trang 34
Trang 35
Trang 36
b. ng ha
Khi hn hp c phi trn k, bn thnh phm c a sang thit b nghin keo
thc hin qu trnh ng ha. Hn hp khng n n qu lu trong my nghin v c th
s c qunh li, nh h ng khng tt n qu tr nh ng ha v cu trc sn phm cui
cng. My nghin keo c t ch khong 3600 v ng/pht. Kch thc m ca my
nghin tc ng n kch thc ca ht cu bo. m ph hp t c sn phm mong
mun c c bng cc cuc th nghim. Ch nghin thch hp nht l m nh nht
m khng lm ph v h nh tng. Gim kch thc cc ht cu bo s lm tng tng din
tch b mt ca cc ht cu. Cng thc ca sn phm v kh nng nh ha ca lng trng
l nhng yu t quyt nh n ch nghin. m ca ca th ng c s dng l 25
40mm. My nghin keo c th c thm v o nhit lm gim nhit ca sn phm xung
khong 24 oC.
c. Rt bao b
H nh tng sau khi nghin vn cn kh nng chy nhng phi c bm vo bao b
thch hp nhanh chng. H nh tng s chuyn sang dng khi c bn rn sau mt khong
thi gian nht nh. Thi gian cn thit l m c ph thuc vo nhiu yu t lin quan n
cng thc, thit b v cch tin hnh. Nu khi c ny b ph, s tr nn mm hn d c kh
nng c li..
Bao b thng c s dng l thy tinh hay nha polyethylene. Vic chn la bao b
ph hp c cn nhc gia cc yu t : s tin li cho ngi tiu dng, gi thnh nguyn
liu v gi phn phi, thi hn s dng ca sn ph m. Bao b thy tinh c kh nng ngn cn
oxy khng kh tt hn cc loi bao b nha, do lm gim nguy c b oxi ha cho sn
phm.
Trang 37
KT LUN
Sn phm thc phm rt a dng, phong ph v ang c pht trin mi ngy. Vic
hiu bit v tnh cht cng ngh gip cho hiu qu ca qu trnh sn xut gia tng. Trong
cng nghip thc phm hin nay, sn phm dng bn rn vn cn nhiu hng pht trin
ang c nghin cu su hn. Cc yu t cng ngh nh hng n thc phm bn rn trnh
by phn trn l mt phn c ng dng quy m cng nghip. Cc tnh cht c
trng ca mt sn phm nh cu trc, v b ngoi c th nh hng bi nhiu yu t khc
nhau. Ty theo mc ch, yu cu sn xut, iu kin tin hnh m nh cng ngh s la
chn gii php ph hp nht i vi tng sn phm. Vic thay i cc yu t cng ngh cng
chnh l phng php hi u qu pht trin, a dng ha sn phm thc phm trong sn
xut.
Trang 38
[5]. Nguyn Hong Dng, nh gi cm quan thc phm: Nguy n tc v thc hnh,
NXB Khoa hc v K thut
[6]. Amihud Kramer, Alina S. Szczesniak, Texture measurements of food , Springer, 1973.
[7]. Brian M. McKenna, Texture in food Volume 1 : Semi-solid foods, Woodhead
Publishing, 2003.
[8]. Richar D. O Brien, Fats and Oils (Formulating and processing for Applications),
Technomic publishing CO, INC.
[9]. ISO. 11036:1994. (1994). Sensory Analysis Methodology Texture profile,
International Organization for Standardization, Geneva, Switzerland.
[10]. J. Scott Smith and Y. H. Hui, Food Processing Principles and Applications , Blackwell
Publishing, 2004.
[11]. KeShun Liu, Soybeans: Chemistry, Technology, and Utilization , Springer Science &
Business Media Publishing, 1997.
[12]. Serpil Sahin and Servet Glm Sumnu, Physical properties of foods , Springer Science &
Business Media Publishing, 2006.
[13]. http://en.wikipedia.org/wiki
[14]. http://sciencedirect.com
[15]. http://www.freepatentsonline.com
Trang 39