Gim ngho Vit Nam di gc nhn ca trng phi Hin i ha

MAI Lan Phng, Jean Philippe PEEMANS, NGUYN Mu Dng, Philippe LEBAILLY

Gii thiu chung

Sau chin tranh th gii th hai, lung t tng v s "pht trin" c th hin qua tin trnh
hin i ha ton cu ngy mt r nt. L thuyt hin i ha c lan truyn trn phm vi
th gii t cc nc pha Bc n cc nc pha Nam. Thuyt hin i ha cho rng nhng
nguyn nhn ca km pht trin xut pht t x hi truyn thng v ph nhn nhng gii thch
do nh hng ca ch ngha quc. Mt khc n mun chng minh rng khi nim v pht
trin chnh l vic lm tng chic bnh gato hn l chia nhau phn cn li ca chic bnh, do
vic phn cp kinh t th trng nhm t c mc tiu pht trin s hiu qu hn so vi
ch k hoch ha tp trung1.
Trong nhng nm 1970 mt dng mi ca hin i ha xut hin da trn cc hot ng v
thng mi v u t quc t, y c coi nh l ng lc tng trng kinh t di s
gip ca Ngn hng Th gii. Gia nhng nm 1970 hc thuyt v s tng trng gn
lin vi nhng yu cu c bn v chng li i ngho2.T nhng nm 1980 hc thuyt ny
c pht trin theo mt dng mi do nhng thay i ca bi cnh quc t. u tin l yu t
"con ngi" c b sung vo cc nhn t ca s pht trin cui nm 19803, tip n l vai
tr ca Nh nc v vn dn ch vo nhng nm 90. Cui nm 2000, mc tiu pht trin
thin nin k c hnh thnh v mc tiu "cuc chin ton cu chng khng b" c b
sung vo mc tiu pht trin thin nin k nm 2001. Lung t tng thng tr trong lnh vc
pht trin cho thy r rng l thuyt da trn mc tiu thin nin k thc cht chnh l l
thuyt hin i ha bin i nhm ph hp vi bi cnh v thi gian4.
Vit Nam l mt trng hp c bit ca s chuyn ha x hi phc tp bi s tc ng
tng h gia chnh sch tng trng v chnh sch chng i ngho theo hng hin i
ha. Tin trnh ny bt ngun t chnh sch i Mi c thc hin vo nm 1986. Vit Nam
c xem l mt nc c rt nhiu thnh cng trong xa i gim ngho. Chng trnh gim
ngho ca Vit Nam nhn c s hng dn ca cc cp y ng, chnh quyn v cc
on th t Trung ng n a phng. Chng trnh xa i gim ngho c th hin
trong cc chnh sch, k hoch c th tp trung vo pht trin nng nghip, xy dng cc cng
trnh thy li nhm m bo hot ng sn xut v p ng nhu cu chuyn i ca c cu
kinh t, m bo an ninh lng thc, tm hiu nhng nguyn nhn ngho i gip ngi
ngho pht trin nng lc, tn dng c hi thot khi i ngho v tn dng c hiu qu
cc tr gip i ngho t Chnh Ph v cc t chc x hi.
Chnh v vy m iu kin sng ca ngi dn nng thn c bc chuyn bin tch cc
trong hn 20 nm qua c bit l kh nng m bo lng thc, tng thu nhp u ngi v
1

Jean Philippe Peemans, 2007, Le rle de la modernisation dans les rapports entre imprialisme capitalisme et dveloppement ? P5-8

H.Chenery et al., Redustrubution with Growth, Oxford University Press, 1974; F. STEWARD & P. STREETEN, New Strategie for
Development: Poverty, Income Distribution and Growth, in Quarterly Journal of Economics, n3, 1976
3

Jean Philippe Peemans, 2007, Le rle de la modernisation dans les rapports entre imprialisme capitalisme et dveloppement, p13

LAPEYRE F., Objectifs du Millnaire pour le Dveloppement : outil de dveloppement oi Cheval de Troie des politiques nolibrales ?
Alternative Sud, vol.13,2006/1

kh nng cung cp dch v hng ha mi. Nhng thay i ny c c l do s tng trng

kinh t theo hng m ca gp phn lm tng kh nng to vic lm v tng thu nhp cho
ngi dn. Tuy nhin, s thay i ny cng km theo nhng bin i to ra rt nhiu vn
tim n. Cc chin lc xut khu nng nghip, cng nghip ha chn nui, cng nghip ha
nng thn bc l ngy cng r nt nhng nhc im ca n thm ch dn n s ph hy
cng ng lng x v mi trng, iu ny i khi dn n vic ph hy hon ton cuc sng
ca ngi nng dn v lm mt kh nng duy tr mt nn nng nghip bn vng. S bt bnh
ng cng v th m pht sinh trong cng ng nng thn, gia nng thn v thnh th. Ni
mt cch khc, chin lc xa i gim ngho c bit n nh mt thnh cng, nhng
dng nh chnh nhng chin lc ny to ra mt dng ngho mi m chng ta cn phi
quan tm hn: l s bt n trong vic s dng t ai, s tn ph ti nguyn thin nhin
n mc khng th phc hi. Th nhng k l thay nhng dng bt bnh ng v cc dng
ngho mi li t c s quan tm hn cc dng i ngho c nht l ngho i khu vc
nng thn.
Nghin cu ny th hin mi lin h tng tc gia s pht trin kinh t mt cch mnh m
theo hng hin i ha v tin trnh xa i gim ngho ca Vit Nam. Cu hi nghin cu
t ra l liu s bt bnh ng, nhng bt n v tnh hnh kinh t x hi ca Vit Nam thi
im hin ti chnh l nhng du hiu minh chng cho s thiu bn vng ca chin lc tng
trng kinh t nhm xa i gim ngho ?
Cc s liu th cp t Tng cc Thng k quc gia c s dng trong phn tch nhm m t
nhng thc trng mi quan h gia tng trng kinh t v gim ngho Vit Nam trong gn
20 nm qua. Phng php phn tch nh lng c s dng trong nghin cu.
Phn u ca bi vit l nhng vn v l thuyt lin quan n s pht trin ca trng phi
Hin i ha qua cc giai on chnh. Phn th hai l mt bc tranh tng qut m t tin trnh
tng trng kinh t, xa i gim ngho v h qu l s xut hin ngy cng r nt tnh trng
bt bnh ng v cc dng ngho mi trong x hi Vit Nam hin i.
1. Trng phi hin i ha v cuc chin xa i gim ngho
1.1. S xut hin ca thuyt hin i ha trong bi cnh ca nhng nm 1945 - 1970
1.1.1. Bi cnh v l do xut hin thuyt hin i ha
Cc trng phi hin i ha ca M thi k sau chin tranh vn gi v tr ch o trong pht
trin n tn nhng nm u thp k ca th k th 21. C th ni, tng v s pht trin
ca cc t chc nh Ngn Hng Th Gii, Qu Tin T Quc T, Lin Hip Quc, Chu u,
cc t chc Hp tc Song phng v cc t chc Phi chnh ph.. l tng i ging nhau v
gn vi trng phi hin i ha ca M trong nhn mnh vai tr ca ch dn ch v
m ca th trng nh nhng nhn t mi trong lnh vc pht trin gip chng li ngho i.
S hnh thnh lung t tng v pht trin c phc ha r nt qua tng giai on lch s t
sau chin tranh th gii th hai di nh hng ca cuc chin tranh lnh gia cc nc pha
ng v pha Ty, v phong tro gii phng khi ch thuc a ca cc nc Chu v
2

Chu Phi. Ti cc trng i hc hng u Bc M, vo nhng nm 1945 v 1965, hc

thuyt hin i ha c xy dng nh l kt tinh ca s pht trin theo dng lch s5.
Cng chnh t im xut pht ny m cc tng lp u t i hc ca cc nc m nhim
mt v tr ch o trong lnh o truyn b t tng. y cng chnh l l do dn n s gn
b cht ch ca trng phi hin i ha trong nn khoa hc x hi v tm nh hng ca n
n cc quyt nh chnh sch. Trng phi t tng ny xuyn sut tt c cc nn khoa
hc x hi v to ra mt ci nhn ton din v s pht trin gp phn hon thin nhng ng
gp ca x hi hc, khoa hc chnh tr, kinh t, lch s v cc ngnh khoa hc khc. Nhng d
n tr tu ny gn lin vi nhng d n chnh tr ca M vo thi im trong bi cnh
i u ca cc nc pha ng (cc nc X hi Ch Ngha) v cc nc pha Ty (cc
nc T bn Ch ngha)6.
Thuyt hin i ha ca M c coi l mt gii php thay th cho s suy sp ca thc dn
chu u, nhng ng thi n th hin tnh cht tip ni gia lung t tng "ch ngha
chuyn quyn " v lung t tng "hin i ha"7. y l s kt hp gia s k tha nhn loi
hc thuc a vi cc khi nim v phn tch chc nng ca nhng nm ba mi v hc
thuyt mi Wbrienne ca lch s Phng Ty nhm to ra mt hc thuyt chung ca s
chuyn i t truyn thng ti hin ti, th hin nh mt bc chuyn t "km pht trin"
n "pht trin"8. Theo l thuyt ny th cc nc km pht trin l i din v cc nc ny
vn cn tn ti nhng c trng c bn ca x hi truyn thng tc l x hi th hin r s
lin kt mnh m gia tn gio, chnh tr v php l, bi nhng u th ca truyn thng gia
nh, dn tc , mi quan h gn gi v tng h trong cc quan h x hi, s yu km ca
nng sut lao ng v kh nng lm ch k thut theo bn cht ca kinh t. Do , quan im
"pht trin" l s xut hin v cng c cc nhn t hin i m cc nhn t ny c tng
bc p dng v hp thu cc tc nhn "truyn thng" thng qua tin trnh v t ch ha th
ch, th tc ha nn vn ha v s khc bit x hi, s chuyn mn ha vai tr, chc nng v
s phn chia lao ng v u t cao hn9.
1.1.2. Quan im ch yu ca thuyt hin i ha
Khi nim v hin i ha ca nhng giai on ny c hnh thnh da trn kinh nghim
ca cc nc tin hnh hin i ha, l cc nc Phng Ty, ni m s thnh cng
c th hin theo cc cch khc nhau10. Cu hi trung tm t ra l lm th no m cc nhn
t ca hin i ha c th dn dn tng bc thm nhp v thay th cc nhn t truyn thng
v l thuyt x hi ca hin i ha tm ra cch xc nh cc yu t v cc tc nhn c
5

Tipps D.C., "Modernization Theory and the Comparative Study of Societies: A Critical Perspective " in Black C.E., ed., Comparative
Modernization, Collier, London, 1976
6

Maier C.S., "The Politics of Productivity: Foundations of American International Economic Policy after World War II", in Kaztzenstein
P.J., ed., Between Power and Plenty : Foreign Economic Policies of Advanced Industrial States, University of Wisconsin Press, Madison ,
1978
7

Pletsch C.,"The Three Worlds, or the Division of Social Scientific Labor, circa 1950-1975,
Comparative Studies in Society and History, 23 , 1981
8

Berthoud G., Modernity and Development, The European Journal of Development Research, vol.2, n 1,1990

Rist G., "Development" as part of the Western Myth: the Western socio-cultural dimension of Development, European Journal of
Development Research,vol.2,n1,1990
10

Eisenstadt S.N., Modernization, Protest and Change, Prentice Hall, Englewood Cliffs, 1966

th thay i cc gi tr v hnh vi trong x hi truyn thng theo hng c nhn ha v hp

l11?
Theo quan im hin i ha ny, bc chuyn n mt th ch t ch theo Phng Ty, vi
s phn chia hnh php, lp php v t php c cn nhc nh mt nhn t chnh ca Hin
i ha. Mt x hi pht trin v hin i l mt x hi c nn dn ch hin i da trn h
thng chnh tr a nguyn a ng12. Cng cn phi lu rng i vi cc nh x hi hc v
cc nh chnh tr hc hin i, th hin i ha x hi v chnh sch c ng nht vi hin
i ha kinh t da trn cc nguyn tc th trng v hiu qu th hin bng s tng ln ca
thu nhp u ngi. Chnh v vy, cn thit phi cng c v thc y vic chuyn i sang
ch dn ch hng ti mt x hi tm khc bit cao hn. Phn ln cc nh l thuyt v
hin i ha cho rng vic chuyn i l chnh ng v Nh nc ng vai tr ch ng. Do
, khi nim "xy dng Nh nc" c xut hin trong thi k ny nhm khng nh tm
quan trng ca Nh nc trong vic chuyn i t "x hi truyn thng" sang "x hi hin
i".
iu quan trng cn phi nhn thy rng, trong quan im ph bin nht th hin i ha c
xut nh l mt m hnh nh nguyn. Ngi nng dn l i tng v l cng c ca hin
i ha cho cc tng lp x hi. Vic huy ng tt cc ngun lc ti nguyn s gip cho qu
trnh hin i ha. Chnh v vy hng tng trng kinh t trong tng cng u t (c
bit to ra thng d nng nghip) tng li nhun, duy tr mc lng m bo nhu cu thit
yu ca cuc sng, tng thi gian lm vic.v.v l hng i chnh trong qu trnh thc hin
cng nghip ha. Tm li, hin i ha l qu trnh gip to doanh thu trn tt c cc kha
cnh sn xut kinh t v n cng chnh l tin cho s xut hin ca cc tc nhn t bn.
ng thi chng ta c th nhn mnh rng mi quan tm ca trng phi hin i ha l
xc nh cht ch con ng ca pht trin theo cc quy tc c th bt kp tc pht trin
ca cc nc t bn, ng thi y c xem nh l con ng duy nht tin ti s thnh
cng m bo i din vi cc kinh nghim x hi ch ngha.
Mt iu chc chn l phn ln cc nh lnh o ca cc nc pha Nam (cc nc km pht
trin nh Chu Phi, Chu M La tinh, Chu ..) khng l thuc n gin vo cc tiu
chun ca m hnh hin i ha Bc M. Trong nhiu nc pha Nam, cc nh lnh o
c gng chia tch cc kha cnh ca k thut v kinh t ca hin i ha. Thng thng h
da trn cc chnh sch vn ha v x hi nhm duy tr v kim sot cc bn sc vn ha ca
t nc13.
Trng hp r rng nht ca lung t tng ban u v hin i ha cc nc pha Nam
vo thi im ny l trng phi M La Tinh, n lin quan n tnh hung v bt bnh ng
trong cu trc trao i gia cc nc xut khu nguyn liu th v cc nc cng nghip ha,

11
12

Bernstein H., " Modernization Theory and the Sociological Study of Development", Journal of Development Studies, 7 , 1971
Almond G.& Coleman J.,eds., The Politics of the Developing Areas, Princeton University Press,1960.

13

Cooper F. & Packard R., eds., International Development and the Social Sciences, Essays in the History and Politics of Knowledge,
University of California Press,1997

Trng hp bt bnh ng ny c xem nh l nguyn nhn dn n s km pht trin v

gy tr ngi cho vic hnh thnh mt nn hin i ha bn vng14.
T u nhng nm 70, i mt vi vn Chu M Latinh cng vi nhng vn chung
tn ti vo thi im , trng phi hin i ha ca M c ci thin hn trong sut
mt phn t thp k, cho ti tn cuc khng hong chu vo nm 1997. Trng hp ca
Nam Triu Tin v i Loan nh mt v d v s thnh cng ca hin i ha. hai nc
ny, iu ng nh l thi im ca ch c ti qun s tn bo theo quan im v qun
s v kinh t ca M, do h c tin cho trang b v kh chu .iu cn nhn
mnh y l nhng tng hin i ha ny t c s hng ng mnh m ca cc
tng lp tr thc v k thut u t cc nc pha Nam ni m cc t chc a phng bt
u pht trin mnh. Chnh v vy, cc nc b thu ht bi l thuyt hin i ha v m
rng ca hn vi th gii vi nhng li ha v trin vng ca s tng trng c th hin r
trong trng hp ca Nam Triu tin v i loan.
Cui nhng nm 70, cc d tho v hin i ha thng tr rng khp cc nc th gii
th ba hoc nc x hi ch ngha (trng hp Trung quc). Tt c cc tng lp thng tr
tham gia vo qu trnh hin i ha thng qua cc khon n d dng trn th trng quc t
to mt nn mng cho s ph thuc mi trong tng lai.
1.2.3. nh gi chung
Nh vy, c th ni rng vo cui nhng nm 70, m hnh ca hc thuyt hin i ha
c ph cp v ng vai tr chnh ca s bnh chng ca ch ngha t bn v ch ngha
quc trong thc h chnh tr, nhng nhng nh phn tch ch ngha quc khng nhn
thy iu ny. Mc d trong nhng nm 70, bt u xut hin nhng lung t tng ch
trch nghim khc quan nim ca th gii v hin i ha: cc nh Sinh thi hc, lung tro
lu n quyn Bc u v mt s pht trin khc, nhn mnh ci gi ca x hi v mi
trng n ng sau s pht trin, v khng nh s cn thit phi tm ra con ng pht trin
khc da trn cc nguyn tc khc nhau (nh quyn con ngi, dn quyn b vi phm trong
nh nc hin i ha c ti). Mc d ti thi im nhng lung t tng ny khng ch
yu, nhng n i din cho mt t tng chun mc, lung t tng ny khng tha nhn
mt cch r rng s ng nht gia tng trng v pht trin c th hin bi cc xu hng
khc nhau ca hin i ha. V vo thi im ny, h t co nhng dng tng trng "tiu
dng qu mc" nh hng n nhng gii hn ni ti ca con ngi v nhng gii hn bn
ngoi ca t nhin15.
1.2. Hin i ha quc gia theo m hnh hin i ha ton cu mi giai on 1980 - 2010
1.2.1. Nhng thay i c bn trong thuyt hin i ha
Nhng nm t 1980 n 1990 c bit n nh mt giai on tng tc n tng v cc iu
kin tch ly vn trn phm vi ton cu. S tp trung quyn lc kinh t, s thm nhp mnh
m t bn ti chnh ti cc vng cng nghip ln cc nc pha Bc (cc nc t bn ch
14

Kay C., Latin American Theories of Development and Under development, Routledge, London ,1989

15

Dclaration de Cocoyoc, Symposium Pnue -Cnuced , Cocoyoc, Mexique, 1974

ngha Chu u, M). Mng li quyn lc quc t mi pht huy mnh m vai tr ca n
nhm cng c cc hot ng v to ra s ph thuc v kinh t ln nhau gia nc pha Bc
theo mt logic v kh nng cnh tranh gia cc cc ca thnh cng 16. Nhng g chng ti
mun nhn mnh y l s lin lc ca cc d n hin i ha ca cc tng lp thng tr
Phng Ty trong s ln ngi ca mt th gii hon ton mi nh vo s thay i mnh lit
ca nn kinh t, cng ngh m i vi cc nc pha Nam cc lnh vc ny vn cn rt nhiu
hn ch.
T nhng nm 1980, ch ngha hin i ha c pht trin theo mt dng mi do nhng
thay i quan trng ca bi cnh kinh t th gii. Mt phin bn kh khn ca vic iu chnh
c gi l "s iu chnh c yu t nhn vn" vo cui nhng nm 1980, trong phin bn
ny ngi ta bt u cp n nhn t con ngi trong qu trnh hin i ha. Cui nhng
nm 1990 c s lng ghp ch ngha dn ch v s nh thu ca Chnh Ph. Cc mc tiu
Pht trin Thin nin k c xy dng trong nhng nm 2000 v n nm 2001 b sung
thm mc tiu v "cuc chin ton cu chng khng b" vo mc tiu thin nin k.
Trong nhng nm 1980 v 1990, cc lung l thuyt v pht trin tn ti khp kn trong mt
thi gian di trong s tip cn trung tm v s tng phn gia vai tr ca Nh nc v vai
tr ca th trng trong pht trin. Cc hc thuyt tn t do khng nh tnh u vit ca c
ch th trng v s can thip ca Nh nc nhm m bo s tng trng kinh t nhanh
chng v thu tm tt c cc vn ca pht trin17. Nh vy c th thy vai tr chi phi
mnh m ca th trng i vi nhng quyt nh v chnh sch ca Nh nc c th hin
r trong phin bn Tn hin i ha ton cu ny. iu ny dn n cc tng lp thng tr v
kinh t s ngy cng th hin vai tr thng tr mnh m hn so vi cc tng lp thng tr v
chnh tr, hnh chnh.
1.2.2. Quan im ch yu ca thuyt hin i ha giai on 1980 - 2010
Trong thc t, s tng trng ca cc nc pha Nam c th hin r t gia nhng nm
1980 theo logic ca s tch t cc cc thnh cng lin quan n kinh t quc t thc t nh
(n , Trung Quc, Mexico, Brazin, Chile, Malaixia, Vietnam) hoc nhng d n (c p
dng cc nc chu v Chu M Latin). Trong phn ln cc nc ny th tng lp trung
lu lin quan n cc hot ng kinh doanh quc t pht trin mnh m v c doanh thu ln.
H tin tng vo kh nng qun l c gc r vn tch ly quc gia c kt ni vi
mng li tch ly quc t v do vn v tiu dng sn phm, ngh nghip v phng
php qun l ngy cng c quc t ha18.
Hin i ha l vic thch ng mt cch nhanh nht v hiu qu nht vo mng li quc
t v iu ny ng thi dn n s ph thuc ln nhau gia cc nc pha Bc v cc nc
pha Nam. Mt phn ln gii lnh o ca cc nc pha Nam ngy cng tn thnh cc ch
tiu ca Tn t do theo mt trt t th gii mi. Cng lc khi nim v "cng ng quc
t" c ln ngi nh mt biu tng chung cho s thay th ti vai tr phn phi do h thng
16

Stopford J. & .Strange S., Rival States, rival Firms, Competition for world market shares, Cambridge University Press,1991

17

Preston P.W., Development Theory, An Introduction ,Blackwell, Oxford, 2004

18

Sklair L., Sociology of the Global System, Harvester, New York,1991

Lin Hip Quc m nhim t sau chin tranh th gii th hai. Mt trong nhng d n r
rng nht ca "Cng ng quc t" c ci thin v dn b p t bi Chnh ph v nn
dn ch l phng chm s tin b ca nn dn ch chnh tr khng th tch ri vi m
ca nn kinh t th trng th gii.
L thuyt v s cm quyn v dn ch c thay bi l thuyt ca cc T chc Quc t v
cc nc ti tr thng qua vin tr song phng v sau l bi cc t chc phi chnh ph
cc nc pha Bc v pha Nam cui cng tr thnh mt phn trong l lun chnh tr ca
gii tinh hoa chnh tr v x hi trong phn ln cc nc pha Nam. Cc t chc phi Chnh
ph ca cc nc pha Nam thc y cng mt lc cc tc nhn c quyn ca "x hi dn
s" v "th trng c s tham gia" chuyn sang m rng mt lot cc hot ng mi vi
nhng ha hn v u t v nhng iu kin tham gia ph hp nht theo mt l thuyt mi
vi cc hot ng nhiu hn vi nhng quy nh nghim ngt do cc nh ti tr vn a ra
di s bo v ca Ngn hng th gii. Cc chng trnh qun tr a phng kt hp cc
tng v s tham gia, sng kin a phng v s trao quyn c xy dng trc y
nhng ni khc vi s t ch ca ngi dn19.
Chng ta c th ni rng t tng Tn hin i ha ny c lan truyn ph bin trong cc
tng lp x hi m ngi ta c th gi l "gii tnh hoa". Trong mt vi trng hp, tng lp
ny t cho mnh quyn c "pht ngn", i din cho nhng i hi yu cu cao t pha
ngi dn i vi cc tng lp lnh o di danh ngha l tn trng cc quyn, nhn quyn
v p ng cc nhu cu c bn. Nhng kinh nghim lch s gn y cho thy kh nng phi
thng ca gii tinh hoa ton cu nhm ghi li nhng yu sch nhm thit lp li mt khun
kh i vi nhng yu cu ca s tch t, c bit l thng qua v s nhng chng trnh lin
quan n "i ngho" v d nh chng trnh v tn dng vi m hoc vi m doanh nghip.
L thuyt v sn xut ca hin i ha lun lun c thay i trong cc thnh phn ca cc
d n ang din ra v n ng mt vai tr quan trng trong s tin trin v lun c ng
thun cao. Vo u nhng nm 2000, cc biu hin r rng nht ca s ng thun ny
c cng b v c th hin trong "mc tiu pht trin thin nin k" (MDGs) v cc vn
bn v chin lc gim ngho (CPRGS). Ngi ta mt ln na khng nh li s chc chn
v vai tr ca Nh nc nhm t c cc mc tiu v gim ngho20.
Tuy nhin trong thc t, mt mt s t ch ca Nh nc b gim mnh v hn bao gi ht,
s t ch ny c t di s gim h ca cc tc nhn a phng. Do s ng thun
c tng cng nhm bo m an ton cho cc hot ng mang tnh ton cu ti nhng khu
vc c nhiu ri ro vi mc ngy cng tng. Mt khc Nh nc c chc nng "st nhp"
mt cch ch ng hn i ngho vo th trng. Tc gi J.Sachs khng ngi ngn khng
nh rng h nn vn minh nng nghip ca th trng cha b loi tr th khng c cch no
c th thc hin c chnh sch tng trng nhm gim s ngho i cng cc21.

19

Cornwall A. et Brock K., What do Buzzwords do for Development Policy? A critical look at participation, empowerment and poverty
reduction Third World Quarterly, Vol. 26, No. 7, 2005
20

Craig D.& Porter D., Poverty Reduction Strategy Papers: a new convergence, World Development, 31 (1), 2003.

21

Sachs J., The End of Poverty,Penguin,2005

Mt li khng nh th hin du hiu ca s tip tc gia nhng tng ca nhng nm nm

mi v hin ti trong khun kh ca hin i ha. Trong thc t phong tro tng tc hng
ti hi nhp ha kinh t th gii gy nn tnh trng ngho i trn din rng v xu hng
tan r ca nhiu x hi. Lch s ang c to ra lun lun l cu chuyn ca s ti to, bo
lc v cc tnh trng bt bnh ng bn trong ni ti ca tng x hi.
Vic cn nhc lung t tng hin i ha cho php lm sng t vai tr trung tm ca cc t
chc trong chin lc ca quc hin i. l t chc hng ti nhng lo lng v vic sn
sinh ra nhng tng lp thng tr khc nhau. Cc tng lp thng tr u t lun lun lm mi, v
thit lp cc ng thun gia h v cc tc nhn trung tm trong cc d n quc. N vn
hnh v mt phn tng trng cc tng lp thng tr u t ca cc nc pha Nam cn c h
tr t bn ngoi duy tr v tr ca h khi i mt vi tng lp nhn dn, nh gi nhng kh
khn cn phi kim sot, nhng nguy him do tc ng ca vic ph hy cu trc tch ly
ton cu. y r rng l trng hp trong phn ln cc nc chu , chu Phi, cc nc rp
v chu Mlatinh.
Nu chng ta mun nghim tc suy ngh v s thay th n h t tng v n hot ng ca
cc tc nhn thng tr ca ch ngha t bn ton cu theo quan nim ca s pht trin, th iu
quan trng l phi cn nhc n bn cht ca m hnh hin i ha v s tin trin ca n
trong thi gian gn y. c bit cn phi xem xt c s v kinh t v x hi ca nhng thnh
cng, cng nh cc nhn t ca s ng thun lin quan n dng qun l x hi cht ch hn
v bn ca nhng l thuyt khoa chng ti s tin b v hin i ha.
1.2.3. nh gi chung
Ngay trong giai on thnh lp, l thuyt hin i ha hin nhin rt chun xc trong vic
xc nh con ng ca s pht trin. Th nhng ti thi im chng ta thy l thuyt
th hin vai tr t ch ca Nh nc trong vic xc nh cc d n hin i ha ph hp vi
nhng hn ch ca tng quc gia. iu ny dn n tt c ti liu tm v ch ra rng
hin i ha khng cn thit phi ha ln vo cc nc Phng Ty, v d trong nghin cu
Nht bn22. Nhng nghin cu gn y cng nhn mnh mt thc t l thi k thuc a ca
nhiu nc khng ph thuc vo Phng Ty bt u tin trnh thay i trong c kha
cnh ca hin i ha23.
Chng ta cng khng th qun rng l thuyt v thc hnh ca cc tng lp thng tr Phng
Ty lun n lc ch ra rng "hin i ha thc s" l mt chiu v n ch din ra trong m
hnh ca Phng Ty hoc l cc bn sao ca m hnh Phng Ty. Phin bn tn hin i
ha hin ti tng cng xu hng ny v ngy cng km hm tnh t ch ca Nh nc,
cho n khi co gic li cc tc nhn v ch quyn quc gia v bin gii trong mt th gii
khng bin gii. y l du hiu th hin s thng tr ca ton cu ha v s can thip vo bt
c ni no m h pht hin ra hoc cho rng n e da n s an ton ca h, khng tun th
nhng tiu chun v li ch v tiu chun ca d n ton cu.
22

Dower J.W.,ed., Origins of the Modern Japanese State ,Selected Writings of E.H.Norman, Pantheon Books,New York,1975;Hunter J.E.,
The Emergence of Modern Japan, Longman,London,1989
23

Bayly C.A., The Birth of the Modern World, 1780-1914, Blackwell Publishing, Oxford, 2004

c im khng bin gii ny nhn t quan im ca s pht trin, th hin mt s hp php

ha ngy cng r nt ca s can thip, s len li theo cc cch thc khc nhau. Cc dng ca
hin i ha c xc nh ngy cng hp bi nhng yu cu ca ch ngha t bn ton cu
"dn ch". S khng hi lng ca Phng Ty th hin vi s ngo mn v s khng y
ca ch ngha "tn hin i ha Trung Quc" l minh ha cho xu hng ny. Gii thng tr
ca cc nc pha Bc thay phin nhau trong vic ha hn nhng l thuyt v mt nn vn
minh ph cp vi tham vng o c v s tham gia t nguyn24.
2. Tng trng Kinh t v xa i gim ngho Vit Nam theo trng phi hin i ha
2.1. S xm nhp ca t tng Hin i ha vo pht trin kinh t v xa i gim ngho
Vit Nam
T nhng nm 1990 t duy v i ngho trn ngp trong cc ti liu v pht trin nng
thn ng Nam ni chung v Vit Nam ni ring. Sau cuc khng hong kinh t vo
cui nm 1990, tt c cc nc trong vng ng Nam cam kt s dng nhng thc o
mi cho vic gim ngho. i ngho, theo thuyt hin i ha, lin quan mt thit n s km
pht trin, lc hu ca vng nng thn. Thuyt hin i ha cho rng mt phn nguyn nhn
ca s km pht trin xut pht t phn b t ai v ci cch rung t l nhn t quan trng
trong chin lc gim ngho i vi ngi dn nng thn trong hin i ha nng nghip.
Xt theo quan im ca trng phi hin i ha th Vit Nam c xc nh l mt x hi
truyn thng vi nn vn minh tiu nng c truyn c canh cy la, th cng lc hu ch yu
l t cp t tc. Chnh v vy Vit Nam cho rng cn thit phi thc hin cc gii php pht
trin tng hp v kinh t - x hi nhm to ra nhng bc pht trin mi trong tin trnh n
hin ti t truyn thng. Nhn li qu trnh pht trin hn hai mi nm qua, Vit Nam c
coi l mt trng hp c bit ca s chuyn i x hi hn hp thng qua mi tng tc
gia cc chnh sch pht trin v chnh sch gim ngho. Tin trnh ny s dng ngun lc
trong bi cnh c th ca chnh sch "i Mi" c thc hin vo cui nhng nm 80. C
s ca chnh sch ny l s phn phi li t ai ca hp tc x c thc hin vo cui
nhng nm 1950 min Bc v min Nam vo cui nhng nm 1975.
Ngoi ra bt u t nhng nm 1990, c rt nhiu cc t chc quc t vo Vit Nam vi mc
ch gip Vit Nam xa i gim ngho, pht trin kinh t x hi nh Ngn Hng Th gii
(WB), Qu Tin t quc t (IMF), Lin hip quc (UNDP- United Nation Development
Programe), cc t chc phi Chnh ph ONG, t chc hp tc kinh t v pht trin (OECD
-Organisation for Economic Co-operation and Development). Thuyt hin i ha c cc t
chc ny vn dng v xem nh s i mi trong pht trin nht l trong xa i gim ngho.
Trong thi gian ny, Lin Hip Quc (LHQ) gi cho Vit Nam mt khung l thuyt
nhm pht trin nng lc xa i gim ngho25. Xut pht t nhn nh c 5 nguyn nhn
chnh gy ra tnh trng ngho i Vit Nam, nht l nng thn: th nht l do khc bit v
a l, ngn ng, x hi v thng tin; th hai l khng c tip cn vi ngun lc sn c nh
t ai, tn dng, k thut; th ba l thiu s tham gia ca nhn dn vo qu trnh hoch nh
24

Postel-Vinay K.,LOccident et sa bonne parole, Flammarion, Paris,2005

25

Lin Hp Quc, Tin kp - Pht trin nng lc xa i gim ngho Vit Nam, H Ni 10.1996

v thc hin cc chng trnh ca Chnh ph v kinh t gio dc, y t, vn ha; th t l

nhng ri ro nghim trng do bo lt, su hi bnh tt, sinh con ngoi mun; th 5 l tnh
thiu bn vng v ti chnh v mi trng. khc phc 5 nguyn nhn chnh ny, LHQ cho
rng Vit Nam cn phi xc nh h thng cc nhn t bao gm: 1. Phn b t ai hp l, 2.
nng cp c s h tng nng thn, 3. bo m cng n vic lm n nh cho ngi lao ng,
4. Hon thin nn ti chnh vi m, 5. Bo m cc dch v x hi c bn nh gio dc y t.
Bn cnh , h thng ny phi bo m nhng nguyn tc v kinh t x hi m Ngn hng
Th gii nu ra: l mt nn mng php lut, mt mi trng chnh sch lnh mnh bao
gm s n nh kinh t v m, tip n l u t vo con ngi v kt cu h tng, cui cng
l bo v nhng ngi d b tn thng v bo v mi trng thin nhin26.
Trn thc t, iu kin cn c th c WB/IMF u t l cc quc gia km pht trin
trong c Vit Nam phi tin hnh xy dng Chng trnh mc tiu quc gia v xa i
gim ngho (CPRGS). Chng trnh gim ngho phi m bo c 3 chin lc tr ct chnh
l to c hi (Oportunity), trao quyn (empowerment) v an ton (security) 27. Ba chin
lc tr ct ny khng ch din t thc h trong s ng thun v c hi t do ha th
trng vi s dn ch x hi trong vic trao quyn m cn m bo tnh an ton. C hi c
to ra y c ngha l cn thit phi to ra s ci cch v kinh t c th l s thay i v cu
trc kinh t v m, iu ny s gip cho s ngi cn ngho tng ln thng qua vic h tr
ngi ngho gip h tham gia mt cch ch ng v tch cc nng cao thu nhp t nhng
hot ng kinh t ca h. C hi c xem nh l cha kha ca vic nng cao thu nhp. n
gin hn c hi m Chng trnh gim ngho em li l c hng s tr gip ca cc t
chc nh Qu tin t Quc t v Ngn Hng th gii gip cc nc nh gi c cc ri ro
t bn trong v bn ngoi nhm thc hin chin lc v tng trng kinh t v thc y tiu
dng cng cng cho vic gim ngho. thc hin c iu ny, cn thit phi pht trin
lnh vc cng nghip v cc chnh sch thng mi phi theo hng thc y sn xut v tng
kh nng cnh tranh nht l trong nhng lnh vc c th nh hng tt ti vic gim ngho .
Trao quyn trong Chin lc gim ngho chnh l s ng thun v t do dn ch x hi,
s tham gia ca cc dn tc, cc t chc trong nhng tho lun v xy dng k hoch hng
ti th trng t do. An ton c ngha l Chin lc quc gia v xa i gim ngho phi
c xy dng da trn c s phn tch v ri ro v tnh khng n nh. Mc an ton thp
th hin thng qua tnh tn thng trc nhng c shock do s suy gim v tnh trng sc
khe c th xy ra cp h gia nh hoc c nhn, mc cng ng hay cp quc gia. Tm
li, ba chin lc tr ct ca chng trnh gim ngho c th hin theo trng phi tn hin
i ha pht trin nhm hng cc nc ang pht trin ti s tng trng kinh t nhanh, bn
vng v gp phn gim ngho thng qua vic t do ha th trng tin ti hi nhp kinh t
ton cu.
n nm 2002, chin lc ton din v Tng trng v Xa i gim ngho (CPRGS) ca
Vit Nam c thng qua, di s h tr v ti chnh ca Ngn Hng Th Gii v Qu tin t
quc t, gn kt cht ch mc tiu tng trng kinh t vi xa i gim ngho, m bo
26

Trung Tm Khoa hc X hi v Nhn vn, Nng thn trong bc qu d sang kinh t th trng, Chuyn
thng tin khoa hc x hi, H Ni 1999
27
David Craig and Doug Porter, Development beyond neoliberalism?, Routledge Taylor and Francis Group, 2006

10

cng bng x hi v pht trin bn vng. CPRGS tip tc nhn mnh Gim i ngho khng
ch l mt trong nhng chnh sch x hi c bn, c Nh nc Vit Nam c bit quan tm,
m cn l mt b phn quan trng ca mc tiu pht trin, ng thi thc hin i mi,
thc y tng trng kinh t nhanh i i vi tin hnh cng tc xa i gim ngho, thc
hin cng bng x hi nhm hn ch s phn cch giu ngho gia cc tng lp dn c, gia
cc vng. c bit, chin lc ny a ra nhng mc tiu pht trin mang tnh c th ca
Vit Nam (thng gi l cc Mc tiu pht trin ca Vit Nam - VDG). y l h thng cc
ch tiu h tr cho vic thc y v nng cao cht lng thc hin cc Mc tiu MDG. Vit
Nam, cc Mc tiu MDG trong CPRGS c c th ha ph hp vi iu kin ca t
nc v c lng ghp vo cc chin lc v k hoch pht trin kinh t - x hi quan trng
nht. c th thc hin c thnh cng mc tiu ca Chin lc ton din v tng trng
v xa i gim ngho, cc gii php chnh sch ngnh c c th ho t Chin lc pht
trin kinh t - x hi 10 nm, K hoch pht trin kinh t - x hi 5 nm cng nh cc chng
trnh, d n ca cc ngnh v tng trng kinh t v xa i gim ngho nh: Cc chnh sch
v pht trin nng nghip v kinh t nng thn xa i gim ngho trn din rng; pht
trin cng nghip th nhm to vic lm v nng cao i sng cho ngi ngho; pht trin
c s h tng to iu kin cho ngi ngho, x ngho, vng ngho tip cn vi cc dch
v cng; xy dng nn gio dc cng bng hn, cht lng hn cho ngi ngho; nng cao
cht lng dch v y t, k hoch ha gia nh, tng kh nng tip cn v gim gnh nng v
chi ph y t cho ngi ngho; v xy dng mt nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc
v ci thin vic cung cp thng tin gip ngi dn m rng kh nng la chn; bo v mi
trng v duy tr mt cuc sng trong lnh cho ngi ngho.
Kt qu l, sau hn 20 nm
pht trin, xt trn gc v Tc tng trng GDP ca Vit Nam qua cc nm
tng trng kinh t, Vit
Nam c xem nh l mt
t nc t c nhiu
thnh cng trong vic chuyn
i v hi nhp. Nhn li tc
tng trng GDP ca Vit
Nam t nm 1986 cho thy:
Thi k 1976 - 1985 tc
tng trng kinh t ca Vit
Nam mc thp, bnh qun
source: GOS
hng nm ch t 2,0% trong khi tc tng dn s bnh
qun hng nm 2,4% chnh v vy mc thu nhp bnh qun u ngi gim bnh qun 0,4%
mi nm. Trong nhng nm ny nn kinh t Vit Nam tng trng thp, lm khng n v
da vo ngun lc bn ngoi ngy cng ln. Nhu cu ca ngi dn thnh th c m bo
bng ch tem phiu. nng thn, hu ht nng dn u l x vin hp tc x nng nghip,
nhu cu c bn ca h cng c bo m bng ch phn phi theo nh sut (ph thuc
trc tip vo s khu trong gia nh). V vy ch phn phi mang nng tnh bnh qun, co
bng. ng lc khng cn, cng bng x hi b vi phm nghim trng, kinh t nc ta ri vo
khng hong nng n.
11

T sau i mi nm 1986, Vit Nam m ca nn kinh t, thu ht u t nc ngoi, chuyn

quan h kinh t i ngoi t n phng sang a phng theo hng nn kinh t m, a dng
ha hnh thc v a phng ha quan h. Tng sn phm trong nc nm 1987 tng 3,6%,
nm 1988 tng 5%, nm 1989 tng 4,7% v t nm 1995 tng 9%. C ch mi i vo thc
tin t nm 1989, tem phiu c xa b, lm pht phi m b km li, i sng ca ngi dn
c tng bc ci thin. Nm 1995 Vit Nam gia nhp ASEAN v thc hin y cc cam
kt t do ha thng mi trong khun kh Khu vc Thng mi T do ASEAN (AFTA)
Nm 1999, do nh hng tiu cc ca cuc khng hong ti chnh - tin t chu , tc
tng trng GDP ca Vit Nam gim xung cn 4,8%. Tng trng gim st th hin
hu ht cc ngnh kinh t ch cht nh cng nghip, dch v v xut nhp khu. Tuy nhin,
n nm 2000, nn kinh t c s hi phc nhanh chng, tc tng trng kinh t t
mc 6,8% v lin tip tng trong cc nm tip theo t 7,0% (nm 2002); 7,3% (nm 2003);
7,6% (nm 2004); 8,4% (nm 2005).
T nm 2005 tng trng ca Vit Nam c du hiu chm li trong na u ca giai on
(2005-2007) vi nhng bt n v m bt u tch t v bc l. in hnh l chnh sch kch
thch kinh t thng qua ni lng tn dng bt ngun t nhng nm u thp nin 2000
chng li suy gim tng trng xut hin vo nm 1999-2000 tch t nguyn nhn gy
ra lm pht cao bt u bc pht t gia nm 2007. Thm vo , vic gia nhp T chc
Thng mi Th gii (WTO) vo thng 11-2006 m ra mt thi k hi nhp su rng cha
tng c, khin mc giao lu thng mi v u t quc t tng vt, dn n nhng bt n do
dng vn vo (c u t trc tip ln gin tip) tng mnh, khin vic kim sot v m tr nn
lng tng. Cng vi cuc khng hong kinh t th gii, trong hai nm 2008-2009, tng trng
kinh t mc thp i lin vi lm pht cao (c bit trong 2008), thm ht thng mi v
thm ht ngn sch u cao. Nm 2010 c xem l nm bn l n nh kinh t v m,
khc phc cc kh khn sau khng hong v ly li tng trng cho giai on tip theo 28.
GDP bnh qun u ngi nm 2010 Vit Nam c tnh khong 1.200 USD (PPP), tng gp
3 ln so vi nm 2000. Vi mc ny, Vit Nam chuyn v tr t nhm nc ngho nht sang
nhm nc c mc thu nhp trung bnh thp29.
T mt nc c nn cng nghip
km pht trin, Vit Nam ngy
nay tng bc xy dng mt nn
cng nghip theo hng hin i.
Tuy vy, nhiu kin cho rng s
tng trng t c ch yu do
tng vn u t v s lng lao
ng ch khng phi l do nng
cao cht lng, hiu qu u t,
trnh cng ngh v cht lng

H s ICOR ca Vit Nam

source: GSO

28

Nguyen Duc Thnh, inh Tun Minh. Kinh t Vit Nam trong bi cnh kinh t th gii.
http://dl.ueb.vnu.edu.vn/bitstream/1247/113/2/kinh%20te%20viet%20nam%20trong%20boi%20canh%20kinh%20te%20the%20gioi.pdf
29

B K hoch v u t. 2010. "VIT NAM 2/3 CHNG NG THC HIN CC MC TIU PHT TRIN THIN NIN K, HNG TI
NM 2015" Hi tho Gii v vic thc hin cc mc tiu pht trin thin nin k MDGs. Lt 6_7/2010

12

lao ng. iu ny e da n tnh bn vng ca s pht trin hin ti v tng lai, to ra

mu thun gia tc tng trng v s lng v cht lng ca tng trng. iu ny c
phn nh r nt qua mc tng h s ICOR ca Vit Nam qua cc nm. Xu hng pht trin
ch yu da vo yu t vn u t, trong khi , vn t c thp, ch yu phi i vay t nc
ngoi, vay trong dn c, s khin cho tng trng thiu tnh bn vng, n nh, d b tc
ng t cc yu t bn ngoi, c bit t s bin ng ca th trng vn. Yu t lao ng
c coi l ngun lc ni sinh, hin ang c li th so snh (nh gi r, di do) th ch
ng vai tr thp hn nhiu so vi yu t vn trong tng trng.
Song song vi tng trng kinh t, t l ngho i ca Vit Nam gim mnh, Vit Nam ni
ln nh mt hin tng mi v nhng thnh cng trong cng cuc xa i gim ngho. Trong
hai thp k qua t l ngho ca Vit Nam lin tc gim theo nh gi trong bo co v Thc
hin cc mc tiu thin nin k ca B Lao ng Thng Binh & X hi, t 58,1% nm 1993
xung cn 28,9% nm 2002 v tip tc gim xung cn 16% nm 2006 v 14,5% vo nm
2008. Bnh qun mi nm gim c khong 1,8 triu ngi ngho, t hn 40 triu ngi
ngho nm 1993 xung 12,5 triu ngi ngho nm 2008. T l ngi i, o lng bng
chun ngho lng thc thc phm, gim t 24,9% nm 1993 xung cn 10,9% nm 2002 v
6,9% nm 2008. Theo chun US$1 (PPP), Vit Nam vt xa Mc tiu pht trin Thin
nin k gim 50% t l ngi dn c mc thu nhp di mc US$1 (PPP)/ngy trong giai
on 1990 2015. T l ny gim t 39,9% nm 1993 xung cn 4,1% nm 2008.
Gim ngho din ra tt c cc nhm dn c, thnh th, nng thn, nhm ngi Kinh, nhm
dn tc thiu s v cc vng a l. T l ngho khu vc thnh th gim t 25,1% xung
3,3% trong thi k 1993-2008, t l ngho khu vc nng thn gim t 66,4% xung cn
18,7% trong cng k. Nhm dn tc thiu s cng t c nhng thnh tu ng k v gim
ngho vi t l ngho gim t 86,4% nm 1993 xung 50,3% nm 2008. Tuy nhin tc
gim ngho ca nhm dn tc thiu s thp hn kh nhiu so vi tc gim ngho ca
nhm dn tc a s. Nguyn nhn chnh l do ngi dn tc thiu s thng tp trung
nhng ni c iu kin a l khng thun li nh min ni, cao nguyn vi c s h tng v
cc iu kin kinh t x hi cn kh ngho nn v lc hu.
Nhn chung, sau hn 20 nm , chng ta nhn thy rng tng trng kinh t c nhng tc
ng mnh m n s chuyn i c cu x hi lao ng - ngh nghip Vit Nam. iu ny
tc ng mnh n nng lc th trng v phn tng mc sng (giu - ngho) nng thn.
S t bin xut hin quy m h gia nh v ngi lao ng bit tn dng thi c mi
pht ln song mc n nh rt bp bnh. Bn cnh , c im ni bt ca qu trnh i
mi thi gian qua l chuyn i khng u, mc sng chung ca c nc tng ln lin tc
trong qu trnh i mi nhng mc sng trung bnh ca nng thn cha bng mt na mc
sng trung bnh ca th, nng thn pha nam v ng bng vn giu c hn nng thn pha
bc v min ni. Mc ngho ni chung l thp c bit vng su vng xa. Tnh trng
"ngho i" Vit Nam vn tn ti thch thc mi n lc can thip v chnh sch ca Chnh
Ph cng nh ca cng ng th gii. Dng nh nhng gii php gim ngho m Vit Nam
v ang tin hnh vn cha ph hp, cha tc ng n nguyn nhn gc r ca ngho i
ca cc vng min trong c nc.
13

2.2. Ci cch rung t - nhn t quan trng trong chin lc gim ngho theo trng
phi hin i ha
V l thuyt, Vit Nam s phn phi li t ai ca hp tc x da trn c s bnh qun
bng cch phn phi li t ai da trn quy m gia nh. Min Bc, sau nm 1954 thc
hin ci cch rung t vi khu hiu "ngi cy c rung", khong 1/4 din tch rung t
c phn chia li cho nng dn. Gii on sau min Bc tin hnh s hu tp th nng
nghip di hnh thc hp tc bc thp (ngi dn vn s hu rung t v t liu sn xut)
v hp tc x bc cao (nng dn gp chung t ai v t liu sn xut v chu s qun l
chung ca hp tc x). n giai on 1961 - 1979 c khong 80% h nng dn tham gia vo
hp tc x bc cao. min Nam tin hnh ci cch t ai di hnh thc qun l thu t,
quy nh v mc hn in vi khu hiu "rung t v tay ngi cy". 1,3 triu ha t nng
nghip c phn phi li cho hn 1 triu h nng dn vo nhng nm 1970. Sau khi thng
nht t nc, hnh thc tp th ha tip tc c pht trin c hai min Nam v Bc, nhng
ngc li vi s pht trin mnh m hnh thc tp th min Bc, th min Nam ch c
khong 6% s h tham gia vo hp tc x nng nghip , h s dng chung lao ng v cc
ngun lc cho sn xut nhng h t quyt nh trong vn s dng cc u vo cho sn xut
v p dng cng ngh30.
Ch th 100 ca Ban B th Trung ng ng hay cn gi l khon 100 ra i nm 1981 th
hin r t ai thuc s hu ca Nh nc v di s qun l ca HTX. Ngi nng dn
c tr thu nhp bng thc da trn sn lng sn xut v ngy cng lao ng. y c
xem nh l bc t ph trong qu trnh hng ti nn kinh t th trng. Thng 4 nm 1988
ngh quyt 10 ra i, ngi nng dn c giao t nng nghip s dng t 10 n 15 nm,
h nng dn c tha nhn nh mt n v kinh t t ch. S ra i ca lut t ai nm
1993, ngi nng dn c giao quyn s dng t ai lu di vi 5 quyn: quyn chuyn
nhng, quyn chuyn i, quyn cho thu, quyn tha k v quyn th chp. Ngi c nhu
cu c giao t s dng 20 nm vi cy hng nm v ng nghip, 50 nm vi cy lu nm.
n nm 1998 ngi nng dn c giao thm hai quyn na l quyn cho thu li v quyn
c gp vn u t kinh doanh bng t ai. Nm 2001 nhng sa i b sung cho php
ngi s dng t ai c tng t ai cho h hng bn b ca h v c n b nu b thu
hi t. Lut t ai sa i b sung c hiu lc t nm 2004, ln u tin t ai c chnh
thc xem nh l hng ha c bit, c gi tr v th c quyn chuyn nhng thng mi.
iu ny thc y s pht trin mnh m ca th trng t ai sau ny. Li ch em li t
vic t nhn ha t ai v kinh t thng qua th trng t ai th hin r nt. Mt b phn
ngi nng dn tm cch c thm c cc mnh t thng qua thu hoc mua t v do
h c th va m bo cung cp lng thc cho gia nh, mt khc li c kh nng
cung ng lng thc ra th trng. Mt s gia nh c th bn mt phn t ai khi gi cao
nhm c vn u t khoa hc k thut trn mnh t cn li. Mc khc, vic bn v mua cho
php dn cc tha nh t li vi nhau, hoc cho php thc hin s a dng ha sn xut lu
di, y l mt nhn t quan trng i vi ngi sn xut nh. Tuy nhin, song song vi vic
pht trin th trng t ai, th mt b phn nng dn khng c t cng dn c hnh
thnh c bit l vng ng bng sng Cu Long.
30

ACIAR, Pht trin nng nghip v chnh sch t ai Vit Nam, Trung tm Nghin cu nng nghip, 2007

14

Theo nghin cu ca d n ACIAR cho thy cc hot ng thu mn t ai thng xuyn

din ra khu vc cc tnh pha Bc v hot ng mua bn din ra mnh hn cc tnh pha
Nam. Mt s h nng dn c t l ln din tch t vic tch t t c th ln ti 100% thng
qua cc hot ng mua bn hoc thu mn. H ty, mt s nhm h giu dnh c phn
ln din tch t c giao dch, mua quyn s dng t v cc h ngho em bn quyn s
dng t.
Vn v s hu t ai dn dn to nn s khc bit v x hi gia cc vng nng thn
vi s xut hin ca mt b phn ngi nng dn ngy cng giu hn lin quan n vn
t ai. Cc ch trang tri c nhu cu m rng trang tri ca h nhm t c nhng li ch
v kinh t lin quan n s tch ly t bn ngy cng mnh, iu ny dn n s chuyn
ha cu trc nng nghip da trn vic m rng quy m ca cc trang tri. Song song vi ,
mt b phn ln nng dn nh tr thnh ngi v sn. S mt cn i trong mi quan h t
ai ngy cng tng to ra khong cch hu hnh gia b phn nng dn khng t v nhng
ngi nhiu t.Nhng h nng dn khng th kim sng trn chnh tha t ca h v ang
phi tm kim c hi vic lm bng nhng cng vic khc ngoi nng nghip31.
Cng lc ngi ta tin hnh o to nhng ngi nng dn khng t, thng thng l
nhng ngi c trnh hc vn thp, khng c tay ngh, khng c kh nng tr thnh cng
nhn trong cc khu cng nghip. Dn dn nhng ngi nng dn v sn tr thnh ngi lao
ng lm cng n lng. Trn thc t hin tng ny din ra mnh t nhng nm 2000, khi
Vit Nam ch trng xy dng cc khu cng nghip ti cc vng nng thn. Nh nc thu
hi t ai ca nng dn cho xy dng khu cng nghip, nhng d n bt ng sn hoc d
n pht trin th, thm ch trong nhng nm gn y h thng hn hp du lch v sn gn.
Ngi nng dn trong chc lt tr thnh nhng ngi khng c t nhng b li h c
mt khon tin n b ln t t v c hi c tr thnh ngi cng nhn. Vi s tin n
b ln nh vy, phn ln ngi dn khng bit lm g ngoi vic xy nh ca, mua sm ti
sn cho tiu dng trong gia nh. Nhng ngi lao ng nng thn c ha hn s c vic
lm trong cc nh my ngay ti chnh qu hng mnh nhng cui cng h - nhng ngi
khng tay ngh, tui i kh cao, trnh hc vn thp - b t chi vo lm vic trong cc
nh my. Khng t liu sn xut, khng vic lm, khng thu nhp, h trc y c mt cuc
sng khng kh gi, nhng n v cc iu kin sinh hot trong gia nh c bo m th
by gi h ri vo tnh trng d b tn thng v d ri vo ngho i. C th ni, chnh cc
chng trnh pht trin tp trung vo tng trng kinh t v coi nh cc yu t x hi lm
trm trng thm s chnh lch giu ngho gia cc nhm x hi. Tnh trng a s ngi va
thot ngho vn xung quanh cn ngho to ra tnh thiu bn vng ca cng cuc xo i,
gim ngho. Cc s liu v bt bnh ng trong phn tip theo l mt minh chng c th.
2.3. Bt bnh ng v khong cch giu - ngho
HDI

Trung tm nghin cu Nng nghip quc t Australian, Pht trin nng nghip v chnh sch t ai Vit
Nam, 2007
31

15

Trong nhng nm qua, gi tr HDI ca Vit Nam lin tc c ci thin. Vit Nam nm trong
s 100 nc lun ci thin c ch s HDI trong sut thi gian t 1990 n nay, song s
tng ln ny theo xu th chung ca hu ht cc nc c nh gi. Hn na, HDI ca Vit
Nam c tng nhng tng rt chm. Theo UNDP Vit Nam c ch s HDI l 0,593 xp th 128
trong s 187 quc gia. T nm 1990 n nm 2011, HDI ca Vit Nam tng t 0,435 n
0,593, bnh qun hng nm tng khong trn 1,5%. Trn thc t ch s HDI tng cao l do s
tng trng v kinh t, t nm 1990 thu nhp bnh qun u ngi Vit nam tng ti mc
288%32. Tuy nhin theo b Setsuko Yamazakia, gim c pht trin lin hp quc gii thch
HDI che giu s bt bnh ng trong phn phi thnh tu v pht trin con ngi trn ton
b dn s. Khi HDI c iu chnh theo mc bt bnh ng th con s ny gim i 14%.

Bng 1: HDI ca Vit Nam

Nm
1990
1995
2000
HDI
0,435
0,486
0,528

2005
0,561

2010
2011
0,590
0,593
Source: UNDP

H s GINI
Xt qu trnh bin i, trong giai on u thi k i mi, h s GINI ca Vit Nam cn
tng i thp, nhng y l kt qu mang tnh tiu cc mt thi k bao cp kh di, khong
cch bt bnh ng thp trn mt nn kinh t cn kh khn, thu nhp bnh qun chung cn t
i, kinh t cn ngho nn. H s GINI tng ng k c bit l t nm 1998 n nay, y l
kt qu tt yu i theo cng vi qu trnh pht trin kinh t.
H s GINI ca Vit Nam

H s GINI ca Vit Nam theo vng

Ch s thng k ca Vit Nam v h s GINI nm 1994 l 0,350, nm 1995 l 0,357, nm

1996 l 0,362, nm 1999 l 0,390, nm 2002 l 0,420, nm 2004 l 0,423. Nhng con s ny
chng t s bt bnh ng v thu nhp gia cc nhm dn c c xu hng tng ln. Cch bit
v thu nhp gia thnh th v nng thn ngy cng m rng. Nn kinh t ca ta ang chuyn
sang c ch th trng th s mt cn i trong phn phi, vic chnh lch mc sng v
khong cch giu ngho ngy mt tng.Thu nhp v phn ha giu ngho.
Thu nhp v chi tiu
Vi s tng trng lin tc ca nn kinh t, sau hn 20 nm thu nhp bnh qun u ngi
ca Vit Nam tng. Thu nhp bnh qun u ngi nm 1994 l 168,1 nghn ng th n nm
32

http://baobacgiang.com.vn/298/82004.bgo

16

1995 l 206,1 nghn ng tng 22,67% v n nm 2010 l 1387,2 nghn ng/ngi/thng.

Thu nhp thnh th, nng thn v by vng sinh thi u tng. Thu nhp nng thn nm
1994 l 141,1 nghn ng/ngi/thng th n nm 2010 l 1070,5 nghn ng/ngi/thng.
khu vc thnh th nm 1994 thu nhp l 359 nghn ng/ngi/thng n nm 2010 l
2127,7 nghn ng.
Thu nhp bnh qun u ngi/thng

H s chnh lch thu nhp gia nhm

ngi giu (nhm 5) v nhm ngi ngho
(nhm 1) nm 1994 l 6,48 ln, n nm
2010 l 9,23 ln. iu ny cho thy thu
nhp gia nhm ngi giu v ngi ngho
c s chnh lch ngy cng ln. Nu xt v
mc thu nhp gia vng nng thn v
thnh th th mc chnh lch ny thp hn.
Tuy nhin nu so snh v thu nhp gia
Thu nhp bnh qun ngi/thng thnh th

Thu nhp bnh qun ngi/thng nng thn

nhm ngi giu nht v nhm ngi ngho nht khu vc thnh th v khu vc nng thn
th thy con s ny l tng i cao. thnh th mc chnh lch v thu nhp gia nhm
ngi giu nht v nhm ngi ngho nht l 7,87 ln nm 2010 th nng thn con s ny
cng ln n 7,48 ln.
Bng 2: Chnh lch v thu nhp gia cc nhm dn c
Chnh lch v thu nhp bnh qun u
ngi gia thnh th v nng thn
Chnh lch v thu nhp gia nhm
ngi giu nht (nhm 5) v nhm ngi
ngho nht (nhm 1) thnh th
Chnh lch v thu nhp gia nhm
ngi giu nht (nhm 5) v nhm ngi
ngho nht (nhm 1) nng thn

1994

1995

1996

1999

2002

2004

2006

2008

2010

2.55

2.62

2.71

2.30

2.26

2.16

2.09

2.11

1.99

6.95

7.71

8.00

9.80

8.03

8.08

8.19

8.28

7.87

5.40

5.83

6.14

6.30

5.97

6.36

6.52

6.90

7.46

Ngun: Tng cc Thng k

thy r hn vn ny chng ta cng xem xt mc chi tiu ca cc h gia nh Vit

Nam t nm 2002. Sau gn 10 nm mc chi tiu bnh qun ca mt h cho mt thng tng
nhanh nguyn nhn chnh ca vic ny do lm pht, gi c ngy mt tng. Nu nh nm 2002
trung bnh mt ngi tiu ht 293,7 nghn ng/thng th con s ny l 1210,7 nghn tng 4,1
ln.
17

Chi tiu bnh qun ngi/thng

Chi tiu bnh qun ngi/thng theo nhm thu nhp

Chi tiu bnh qun ngi/thng theo vng

Nu xt v thu nhp ca cc vng

sinh thi th ch c ba vng c mc
thu nhp cao hn mc bnh qun
trung ca c nc l vng l vng
ng bng sng hng, ng Nam
B v vng ng Bng sng Cu
Long v vng Ty Bc l vng c
mc chi tiu thp nht.
Mc chi tiu thnh th lun cao hn so vi nng thn khong 2 ln. Nu so snh theo
nhm dn c th mc chi tiu ca nhm giu nht gp 4,6 ln. Chi ph cho n ung v cht t
lun chim t trng cao trong tng chi tiu nht l i vi nhm ngho nht. Theo s liu ca
Tng cc Thng k th chi ph cho n ung ca nhm h ngho nht chim khong t 65%
n 70% tng chi tiu. Trong khi i vi nhm giu nht th khong t 45% n 50% trong
tng chi tiu. Mc chnh lch nhiu nht gia hai nhm h ny trong cc khon chi tiu ngoi
lng thc thc phm l nh , dung gia nh, i li v chi ph cho cc hot ng gii
tr.
Bng 3: So snh mc chi tiu /khu/thng gia cc nhm dn c
Gia nng thn v thnh th
Gia nhm giu nht (nhm 5) v nhm ngho nht
(nhm 1)
Chi cho n, ung, ht
20% nhm ngho nht (nhm 1)
20% nhm giu nht (nhm 5)
May mc m nn giy dp
20% nhm ngho nht (nhm 1)
20% nhm giu nht (nhm 5)
Nh , in nc, v sinh
20% nhm ngho nht (nhm 1)
20% nhm giu nht (nhm 5)
Thit b v dng gia nh
20% nhm ngho nht (nhm 1)

vt
Ln
Ln

2002
2.14
4.45

2004
2.07
4.46

2006
2.02
4.53

2008
2.01
4.22

2010
1.92
4.67

%
%

70.07
49.63

66.46
46.92

65.18
45.83

65.09
45.93

65.82
44.86

%
%

5.52
4.58

5.17
4.14

4.95
4.26

4.19
4.15

3.64
3.52

%
%

2.27
5.36

2.56
5.34

2.62
5.12

2.43
4.86

2.22
5.57

5.52

6.67

6.82

6.61

6.76

18

20% nhm giu nht (nhm 5)

Y t v chm sc sc khe
20% nhm ngho nht (nhm 1)
20% nhm giu nht (nhm 5)
i li v bu in
20% nhm ngho nht (nhm 1)
20% nhm giu nht (nhm 5)
Gio dc
20% nhm ngho nht (nhm 1)
20% nhm giu nht (nhm 5)
Vn ha th thao, gii tr
20% nhm ngho nht (nhm 1)
20% nhm giu nht (nhm 5)
Chi ph v dng v cc dch v khc
20% nhm ngho nht (nhm 1)
20% nhm giu nht (nhm 5)

9.52

9.96

10.78

9.38

8.44

%
%

5.76
5.25

6.86
7.14

6.82
5.84

7.28
5.57

5.87
4.80

%
%

3.73
13.25

4.80
13.66

5.84
15.59

7.19
18.03

7.26
19.30

%
%

4.87
6.53

5.05
6.50

5.39
6.17

5.19
6.20

5.02
6.43

%
%

0.08
2.10

0.12
2.42

0.20
2.89

0.15
3.21

0.10
2.67

%
%

2.19
3.79

2.31
3.91

2.18
3.52

1.88
2.67

3.32
4.41

Ngun: Tng cc thng k

So snh gia mc thu nhp v mc chi tiu cho thy khu vc nng thn thu nhp ch m
bo cho nhng tiu dng ti thiu, khng c nhiu cho tch ly. Trong tng ch tiu ca mt
khu/thng th t trng chi tiu cho lng thc thc phm, cht t lun cao hn so vi chi
tiu cho cc hot ng khc ngoi thc phm. c bit hai vng Ty Bc v Bc Trung B,
cc khon chi tiu cn cao hn mc thu nhp.
Bng 4: % Chi tiu bnh qun khu/thng trong tng thu nhp
C nc
Thnh th
Nng thn
ng bng sng Hng
ng Bc
Ty Bc
Bc Trung B
Duyn Hi Nam trung B
Ty Nguyn
ng Nam B
ng Bng Sng Cu Long

2002
82.48
75.14
84.37
85.02
89.58
97.66
89.29
87.31
88.65
77.80
76.70

2004
81.92
79.96
83.13
85.56
85.52
94.39
86.72
88.31
82.34
74.96
79.85

2006
80.35
76.70
79.43
81.40
81.10
87.17
83.67
82.31
82.50
76.84
77.31

2008
79.63
77.58
81.28
77.63
82.14
90.39
87.38
83.78
84.43
78.38
75.47

2010
87.28
85.83
88.76
91.91
90.79
102.63
103.46
93.77
89.24
76.63
84.83

Ngun: Tng cc Thng k

Khi so snh ngho v thu nhp c o bng t l phn trm dn s sng di mc ngho
1,25USD/ngy (PPP) cho thy t l ngho i theo mc thu nhp ch chim mt phn. T l
ngho i a chiu l 17,7% trong khi t l ngho i tnh theo mc thu nhp l 13,1%.
iu ny th hin rng cc c nhn sng trn mc ngho kh v thu nhp vn c th ngho
trong cc iu kin v y t v gio dc v cc iu kin sng khc. Tnh ton cho thy t l
ngi dn sng trong tnh trng d b tn thng dn n ngho i l rt cao 18,5%.
2.4. S kt hp gia chnh quyn a phng, cc t chc x hi v ngi dn trong
cuc chin chng i ngho
19

 Vit Nam, giai on i mi c gii thiu phn ln v kinh t, tp trung vai tr ca th

trng trong pht trin thu nhp tin t v gim i ngho trn din rng. Nu trc y l
cng cuc ci cch t ai pht trin sn xut nng nghip v th hin ti l chin lc pht
trin mnh m khu cng nghip. Dng nh vic t nhn ha ngun ti nguyn nht l ti
nguyn t ai nhm hng ti s tng trng v kinh t, tng thu nhp cho ngi nng dn
gp phn gim i ngho trn din rng, nhng song song vi n l cc gi tr trong i
sng cng ng b gim st. T do ha th trng v t nhn ha ngun lc khin cho vic
tp trung vo ci thin kh nng kim tin tng nhng cc tc nhn gp phn gn kt x hi b
lu m v iu ny dn n tin trnh phn ha thu nhp lin quan n vic m rng th trng.
S tch t rung t nhm sn xut hng ha theo quy m ln s y nhng ngi nng dn
sn xut nh t t v ngi nng dn khng t dch chuyn theo hng th trng c ngha
l tr thnh nhng ngi lm cng n lng phc v cho tng lp nng dn giu v cc ch
sn xut ln. Cuc sng ca h gn kt cht ch vi nhng bin ng ca th trng trong
nc cng nh th trng th gii, mt cuc sng bp bnh.
Dn dn, Vit Nam cng nh nhiu nc ng Nam khc, coi s bin mt ca nhng
ngi nng dn sn xut nh l tt yu, s thay i ny dng nh ngy cng mnh so vi
bn cht ca s thay i t sau giai on i Mi. Nhng ngi nng dn nh khng b
ng, nhng h cn phi c thi gian thch ng vi nhng iu kin hon ton khng bo
trc c sinh ra t th trng, trong bi cnh thng tr bi ca mi lin h gia ngi giu
v nhng nh cm quyn chnh sch. S thch ng ny c thc hin khng ch bi s a
dng ha cc hot ng nng nghip, nhng cng bi s a dng ha ngun thu nhp, trong
cc hot ng phi nng nghip nng thn, v dn dn bi cc cng vic n lng du nhp t
bn ngoi vng nng thn.
T nhng nm 1980 1990, nhiu cc nghin cu v pht trin nng thn khng nh sc
sng v sc sng to ca x hi nng dn, kh nng v tn ca n trong vic thch ng i vi
tt c nhng rng buc v mi trng v th ch c th tn ti, duy tr cc iu kin ti sn
xut ca h gia nh v ca cng ng lng x. Dn dn, ngi ta pht hin ra tnh hp l
trong qun l sn xut ca ngi nng dn. iu ny cho thy nhn t ca pht trin bn vng
c th hin ngay trong chnh yu cu ca ngi nng dn v s pht trin. Nhng kinh
nghim t thc t, nhu cu, s mong i, nhng tim nng ca cu trc x hi nng dn c
v mi l nhng nhn t quan trng gp phn xy dng mi lin kt cht ch trong x hi
nng dn v n gp phn ci thin s tham gia ca ngi nng dn vo trong mi hot ng
kinh t v x hi (J.Ph, 2008).
Trong thc t sn xut v i sng nng thn Vit Nam, s hp tc gia nhng ngi nng
dn c th din ra ngu nhin, nht thi nh ngi nng dn hp tc i cng cho nhau trong
ma v, nhng ngi th th cng hp sc vi nhau thc hin mt vi cng vic sn xut,
cc tiu thng hp vn mua bn khi cn thit. Pht trin cao hn na l s lin kt hp
tc din ra trong sn xut, mt s h chuyn sn xut mt khu, mt cng vic lin kt hp tc
vi cc h cc khu khc trong qu trnh to ra sn phm hon chnh. V nh vy, cc t,
nhm, hip hi c thnh lp trong x hi nng dn trn c s s ph thuc ln, tin tng
ln nhau v cng hng ti s an ton trong chin lc sn xut. Nhn t trung tm to nn
mi lin kt bn vng l s cng bng gia cc thnh vin trong cc t chc, quyn li ca
20

mi thnh vin c xc nh thng qua mc tiu c th, chc nng lin kt ca tng thnh
vin trong sn xut, phn phi v tiu th, m rng phm vi hot ng trong sn xut phi
nng nghip, tit kim tn dng, bo him v s hp tc gia nhng ngi sn xut v tiu
dng.. M hnh Nng trng Sng Hu l mt v d in hnh: Ni y khng ch c pht
trin kinh t n thun m l s pht trin v con ngi. l nhn t trung tm to nn s
thnh cng vang di ca nng trng sng Hu.
M hnh nng trng sng Hu, Cn th l mt trong nhng in hnh v m hnh cng ng lng x
gn trc tip gia cng nghip v nng nghip, gia quc doanh vi nng dn, sn xut vi th trng,
n nh v pht trin, quy m pht trin c chiu su v mt x hi v nhn vn. Bn cnh nhng
thnh tu ng k trong hot ng sn xut vi m hnh sn xut RRVAC (Rung ry vn ao
chung) lm cho kinh t h gia nh pht trin v hiu qu t trn 50 triu ng/ha. Ngi dn ca
nng trng t hai bn tay trng, go khng n c cuc sng kh hn rt nhiu theo phng
chm "dt ngho, tng kh, khuyn khch lm giu". Song song vi cc hot ng kinh t, cc hot
ng vn ha x hi cng c c bit ch trng nh: Chng trnh xy dng np sng vn ha, ni
b cn b c s phn cng gip nhau sn xut. H thng gio dc ca nng trng c t mu gio
n ph thng trung hc, gio dc c min ph hon ton. Ngoi ra nng trng cn m cc lp dy
ngh nng cao trnh chuyn mn cho cn b cng nhn, cc nng trng vin. Nh c s phi kt
hp hi ha gia li ch v kinh t v li ch v x hi, nng trng Sng Hu tr thnh mt cng
ng an sinh pht trin trong c ch mi h mi ngi thc ngy cng su v mt cuc sng
v mnh v v tt c. Con ngi y c chm sc ton din, c lm vic ti a v c nhn li
theo kh nng v hiu qu ng gp ca mnh. (Hc vin Chnh tr quc gia H Ch Minh, 2001, p6066)

nng cao tnh hiu qu trong qu trnh hp tc lin kt trong x hi nng dn, bi cnh th
ch ng vai tr quan trng trong vic iu ha cc mi quan h pht trin. S gn kt cht
ch gia ba nhn t Nh nc, cc t chc cng v cc t chc x hi s gp phn nng cao
nng lc tham gia ca mi thnh vin v tnh t nguyn v mc ch chung. S phn quyn
ph hp s gp phn cng c xy dng mt khun kh th ch hiu qu v gp phn tng
cng s hp tc gia cc tc nhn. Bn cnh , mt s t ch nht nh kt hp vi s a
chc nng ln hn ca cc t chc v c quan hnh chnh cng cng cp lnh th c th
va cho php phi hp tt hn cc d n v cc c cu hnh chnh theo chiu dc, va to ra
s phi hp tch cc gia khu vc cng cng, ONG, cc t chc tr gip v hip hi nng
dn .
Chnh quyn m nhim tt vai tr lnh o, cc t chc x hi th hin tt vai tr gn kt
ngi nng dn to nn mt s pht trin kinh t x hi n nh v bn vng. M hnh
"Lng hu cho ngi nng dn" ti x Thanh Vn, huyn Thanh Oai H Ni l mt th d
in hnh.

21

Thanh Vn l mt x thun nng thuc vng chim trng ca huyn Thanh Oai vi dn s 6.520
ngi, din tch canh tc 600ha. Bnh qun thu nhp u ngi t 10 triu ng/nm. T nm
1989, ng y x c ngh quyt chm lo i sng nhn dn. Thng 5/1989, x thnh lp Qu
Bo him nng dn. ly tin gy qu, ban u HTX Nng nghip x Thanh Vn bn 20 tn
thc c 10 triu ng gi vo Trung tm tn dng ca huyn Thanh Oai nhm ly li chi bo
him cho nhn dn. T u nhng nm 2000, ng y x ch trng huy ng ngun lc t tp
th v c nhn ng gp. Trong ch trng tit kim t cc d n xy dng, thit k ng gp
vo Qu. n cui nm 2010, Qu bo him v phc li nng dn x Thanh Vn c s tin
chi tr tr cp cho nhng ngi t 60 tui tr ln vi mc 100.000 ng/thng. Ngy 19/4/2011
Qu chnh thc c khai trng vi tng s ngi tham gia l 264 ngi, trong c 196 ngi
c tr cp 100.000 ng/thng. ng Trn Vn Tun, Ch tch UBND x Thanh Vn cho bit, tt
c cc c t 60 tui tr ln ng bo him 1 ln vi tng s tin 4,8 triu ng (cho c 20 nm) s
c nhn lng hu n ht i vi mc lng mi 300.000 ng/ngi/thng. Hin nay, tt c
ngi dn x Thanh Vn t 16 tui tr ln u c ng bo him vi mc 20.000 ng/thng,
trong vng 20 nm nhn lng hu. Ngoi ra, x cn vn ng cc nh ho tm, cc t chc, c
s tham gia ng gp cho Qu. n nay s tin ca Qu t gn 39 t ng. Ton b s tin
c gi vo ngn hng, ly li chi tr lng hu cho cc thnh vin. UBND x ra Ngh
quyt, trong nm 2013 phn u chi tr lng hu cho nng dn l 350.000 ng/thng, 2014 l
400.000 ng/thng, 2015 ln mc 500.000 ng/thng
Ngun: http://dantri.com.vn/c20/s20-559837/nong-dan-co-luong-huu.htm

Kha cnh x hi s ch bn vng v tng thch vi nhng i hi ca s pht trin bn vng

nu nh n gp phn thc y cc hot ng kinh t sn xut. iu ny tng thch vi cc
tiu chun ca mt khu vc kinh t x hi gp phn a dng ha cc hot ng sn xut
hng ti nhu cu v da trn tiu chun v hiu qu x hi nhm m bo v lu di mt s
pht trin cn i v ng b.
3. Kt lun
Trong din gii ca thuyt hin i ha, ngi nng dn Vit Nam hin ti c xem nh l
mt th gii lc hu vi nn vn ha c xa v cuc sng ca h lin tc b e da bi thin
tai, ri ro. Chnh v vy th gii lc hu ny cn phi b loi tr thay vo l mt th gii
hin i. Tuy nhin s tng trng kinh t theo l thuyt ny trn thc cht khng lm gim
i ngho m ch lm chuyn ha c tnh ca i ngho theo thi gian. S bt bnh ng,
khong cch giu ngho ngy cng lan rng. Mt b phn tng lp dn c ngy cng tr nn
giu hn, trong khi phn ln cc tng lp bnh dn b y vo trong mt mt trng sng
y s ri ro v nguy c ri vo hon cnh ngho mi do s cn kin v ngun ti nguyn v
s nhim mi trng. Dng nh u ra ca ngho i li c th tr thnh u vo ca s
bn cng ha da trn vic p dng l thuyt hin i ha chuyn t x hi truyn thng sang
x hi hin i. Trong thc t tc ng kt hp ca chnh sch kinh t m ca th trng
dn n s ph thuc ca ngi dn vo s bin ng ca th trng. V chnh v vy nu nh
trc y bn cht ca ngho i l phi tin t th dng ngho i ny c chuyn ha
hon ton di dng tin t v s gia tng v khc bit x hi.
Nng thn Vit Nam c mt b dy lch s vi nhng kin thc bn a da trn nn tng v
s hiu bit ca cng ng lng x, on kt hng ti pht trin ca c cng ng, li ch c
nhn nm trong li ch cng ng. Nhiu trng hp nghin cu ch r s pht trin bn
vng ch c th da trn s pht trin theo hng tip cn vng. C ngha l ty thuc vo
22

tng bi cnh c th ca a phng, cc tng lp th ch nh lnh o a phng v cc t

chc hi nh hi ph n, hi nng dn... phi ng vai tr trung gian gia th trng v cu
trc x hi. Vic pht trin a dng ha sn xut theo hng th trng l tt yu nhng cng
cn phi duy tr mt h thng s hu tp th nhm gp phn m bo an ninh lng thc cho
nhng c nhn khng c nng lc th trng. Tng lp chnh quyn a phng cn phi c
nhng cn nhc c th trong vic duy tr nhng c tnh ca a phng trong vic s dng
ngun lc t ai cho php va lm tng thu nhp ca cc tng lp x hi khc nhau nhng
khng lm nh hng hay e da n s an ninh ca cng ng.
Ti liu tham kho
Almond G.& Coleman J.,eds., The Politics of the Developing Areas, Princeton University Press,1960.
Bayly C.A., The Birth of the Modern World, 1780-1914, Blackwell Publishing, Oxford, 2004
B K hoch v u t. 2010. "VIT NAM 2/3 CHNG NG THC HIN CC MC TIU PHT
TRIN THIN NIN K, HNG TI NM 2015" Hi tho Gii v vic thc hin cc mc tiu pht trin
thin nin k MDGs. Lt 6_7/2010
Berthoud G., Modernity and Development, The European Journal of Development Research, vol.2, n 1,1990
Bernstein H., " Modernization Theory and the Sociological Study of Development", Journal of Development
Studies, 7 , 1971
Cheval de Troie des politiques nolibrales ? Alternative Sud, vol.13,2006/1
Cooper F. & Packard R., eds., International Development and the Social Sciences, Essays in the History and
Politics of Knowledge, University of California Press,1997
Cornwall A. et Brock K., What do Buzzwords do for Development Policy? A critical look at participation,
empowerment and poverty reduction Third World Quarterly, Vol. 26, No. 7, 2005
Craig D.& Porter D., Poverty Reduction Strategy Papers: a new convergence, World Development, 31 (1),
2003.
Dclaration de Cocoyoc, Symposium Pnue -Cnuced , Cocoyoc, Mexique, 1974
Dower J.W.,ed., Origins of the Modern Japanese State ,Selected Writings of E.H.Norman, Pantheon Books,New
York,1975;Hunter J.E., The Emergence of Modern Japan, Longman,London,1989
Eisenstadt S.N., Modernization, Protest and Change, Prentice Hall, Englewood Cliffs, 1966
H.Chenery et al., Redustrubution with Growth, Oxford University Press, 1974; F. STEWARD & P. STREETEN,
New Strategie for Development: Poverty, Income Distribution and Growth, in Quarterly Journal of
Economics, n3, 1976
Kay C., Latin American Theories of Development and Under development, Routledge, London ,1989
Jean Philippe Peemans, 2007, Le rle de la modernisation dans les rapports entre imprialisme capitalisme et
dveloppement ? P5-8
Jean Philippe Peemans, 2007, Le rle de la modernisation dans les rapports entre imprialisme capitalisme et
dveloppement, p13
Jean Philippe PEEMANS, 2011, Le discours sur le developpement rural face aux ralit du monde et de lAsie
du Sud est (1945-2010). Etude et document du Graese, N1/2011
LAPEYRE F., Objectifs du Millnaire pour le Dveloppement : outil de dveloppement oi Cheval de Troie des
politiques nolibrales ? Alternative Sud, vol.13,2006/1
Maier C.S., "The Politics of Productivity: Foundations of American International Economic

23

Nguyen Duc Thnh, inh Tun Minh. Kinh t Vit Nam trong bi cnh kinh t th gii.
http://dl.ueb.vnu.edu.vn/bitstream/1247/113/2/kinh%20te%20viet%20nam%20trong%20boi%20canh%20kinh
%20te%20the%20gioi.pdf
Policy after World War II", in Kaztzenstein P.J., ed., Between Power and Plenty : Foreign Economic Policies of
Advanced Industrial States, University of Wisconsin Press, Madison , 1978
Pletsch C.,"The Three Worlds, or the Division of Social Scientific Labor, circa 1950-1975, Comparative
Studies in Society and History, 23 , 1981
Postel-Vinay K.,LOccident et sa bonne parole, Flammarion, Paris,2005
Preston P.W., Development Theory, An Introduction ,Blackwell, Oxford, 2004Rist G., "Development" as part
of the Western Myth: the Western socio-cultural dimension of Development, European Journal of Development
Research,vol.2,n1,1990
Sachs J., The End of Poverty,Penguin,2005
Sklair L., Sociology of the Global System, Harvester, New York,1991
Stopford J. & .Strange S., Rival States, rival Firms, Competition for world market shares, Cambridge University
Press,1991
Tipps D.C., "Modernization Theory and the Comparative Study of Societies: A Critical Perspective " in Black
C.E., ed., Comparative Modernization, Collier, London, 1976

24