Vous êtes sur la page 1sur 181

:

S4
Algbre Linaire

2009 -2008 :

LMD

benharrat2006@yahoo.fr
:

1523

II

.............................................................

.1
............................................

.2
..................................................

.3
) ................................. M m,n ( IK

.4
...............................................

.5
..........................

.6
...................................................

.7
...........................................

.8
...................................................

.9
..........................................

.10
.................................................

.11
...........................................................

..................................................

.1
..................................

.2
.........................

.3
.......................................

.4

.5
.......................................................... n

................................................

.6
..........................................

.7
.............................................

.8
...................................................

.9
.......................................

.10
III

1
1
2
6
7
9
12
14
14
19
22
23
26
28
28
31
38
42
45
47
51
52
53
55

...........................................................

.................................................

.1
..................................... Cramer

.2
....................

.3
............................ Gauss

.4
...........................................................

..............................................

.1
.............................

.2
.............................................

.3
.............................................

.4
...........................................................

.........................................................

.1
..............................

1.1
..........................................

2.1
..........................................

3.1
......................................................

.2
..........................................

2.1
..................................................

...................................... Jordan -

.................................................

.3
...........................................................

..................................................

..........................................................

IV

56

59
62
64
69
77
82
84
84
85
89
93
95
97
97
99
101
101
107
108
108
113
118
123
125
176

.1
Matrices

.1

2007 / 2006

907
600
412

802
520
406

1002
555
302

944
520
500

944 1002 907 802

520 555 600 520

500 302 412 406

.2

E F

dim E n dim F m
( C
IR ) IK

.F

BF f1 , f 2 ,..., f m
E

BE
e1 , e2 ,..., en

1.2
) f (e1 ), f (e2 ),..., f (en

E F

f1 , f 2 ,..., f m
f (e j ) a1 j f1 a2 j f 2 ... aij f i ... a mj f m

i 1...m

. aij IK j 1...n,

a12 a1 j a1n

a 22 a 2 j a2 n

ai 2 aij ain

am 2 a mj amn

a11

a21

ai1

a
m1

BE . BF

) f (e1

) ... f (e2

BF f1 , f 2 ,..., f m

) f (e j

. BF f1 , f 2 ,..., f m
2

aij

aij

1i m
1j n

.j

E F

IR IR

f : IR 3 IR 2
) ( x, y, z ) f ( x, y, z ) ( x y, x z

3
f1 , f 2

IR
e1 , e2 , e3

IR

f (e1 ) f (1,0,0) (1,1) f1 f 2


f (e2 ) f (0,1,0) (1,0) f1

f (e3 ) f (0,0,1) (0,1) f 2

1 1 0

1 0 1

IR 2
e1 , e2 , e3

IR 3

f 2
f1 (1,0) f1
(0,1) f 2
f1
, f 2

f (e1 ) f (1,0,0) (1,1) f1


f 2
f (e2 ) f (0,1,0) (1,0) f 2

f (e3 ) f (0,0,1) (0,1) f1

f1:
, f 2
e1 , e2 , e3

1 0 1

1 1 0

)e2(1,0,1) e1(1,1,0

e1
, e

IR 3

2 , e3

f1 , f 2

)e3(0,1,1 IR 2
f (e1
) f (1,1,0) (2,1) 2 f1 f 2
f (e2
) f (1,0,1) (1,2) f1 2 f 2

f (e3
) f (0,1,1) (1,1) f1 f 2

f1 , f 2 :
e1
, e

2 , e3
2 1 1

1 2 1

2.2

a1n

a2 n

ain

amn

. IK

aij

a1 j
a2 j

aij

amj

a12
a22

ai 2

am 2

a11

a 21

A
ai1

a m1

BE
e1 , e2 ,..., en

IK
n

IK n

)E

BF f1 , f 2 ,..., f m

IK
m

(.

IK m

) F

v1 , v2 ,..., vm

E F
f

v1 a11 f1 a 21 f 2 ... ai1 f i ... am1 f m

v2 a12 f1 a22 f 2 ... ai 2 f i ... a m 2 f m

vn a1n f1 a 2 n f 2 ... ain f i ... amn f m


f (e1 ) v1 , f (e2 ) v2 ,..., f (en ) vn

.A

BE BF

.3
n
m

) M m,n ( IK

aij
IK

aij

( j 1...n ) j

( i 1...m ) i

) M m,n ( IK

1.2

( A) f
A
aij

) LIK ( E , F
1i m
1j n

) f LIK ( E , F

f (e j ) a1 j f1 a2 j f 2 ... aij f i ... amj f m

) LIK ( E , F

2.2

) M m,n ( IK

. ( f ) A

BE BF

aij IK

, j 1...n, i 1...m

C
IR ) IK

E F

BE
e1 , e2 ,..., en
dim E n dim F m
(

BF f1 , f 2 ,..., f m
) : LIK ( E , F ) M m,n ( IK
f A
6

) LIK ( E , F

) M m,n ( IK

IK

IK

) M m,n ( IK

.4

n
m

) M m,n ( IK

1.4
B
bij
aij

) A, B M m,n ( IK

A 1i m
1i m
1j n

1j n

. A B aij bij i 1...m, j 1...n

2.4

) A, B M m,n ( IK

. B
bij
aij
A 1i m
1i m
1j n

1j n

) LIK ( E , F

)f ( A )g (B

f g

) . C ( f g

f (e j ) aij f i
i
1

g (e j ) bij f i
i
1

( f g )(e j ) (aij bij ) f i


i
1

cij aij bij


C A B
C A B

cij aij bij

0
1
2 1

1 1
1 0

3 1 2 3

1
4

7
1 2 7

0
1 2 1

1 2
6 2 4

1 0
0
0
4

1
1

3.4
. IK A
aij

A M m,n ( IK )

1i m
1j n

.A
LIK ( E , F )

f ( A)

i
1

i
1

f (e j ) aij f i f (e j ) aij f i

A
aij
1i m

1j n

A
aij
aij
1i m
1i m
1j n

1j n

6 3

A 3A 3 3
0 12

2 1

3, A 1 1

0 4

. IK

)( M m,n ( IK ),,.

. A 0 aij 0 i 1...m, j 1...n

.5
. IK

F, E G

F G g

E . G

f g

BE
e1 , e2 ,..., en

BF f1 , f 2 ,..., f m

BG
g1 , g 2 ,..., g r

g f f g
B A C

) B M m,n ( IK ) A M r ,m ( IK ) C M r ,n ( IK

. C
cij
bij
aij
B 1i r
1im A
1i r
1j m

1j n

1j n

: f g (e j )
C j

f g (e j ) f (bkj f k )
k
1

bkj f ( f k )
k
1
m

bkj (aik g i )
k
1
n

i
1

( aik bkj ) g i
i
1 k
1

aik bkj f g (e j )

k
1

. cij aik bkj


k
1

f g

. C AB

B
bij
A
aij

1im
1i r
1j n

. C AB
cij
1i r

1j m

1j n

cij aik bkj


k
1

10

m 3, r 4, n 2

a13

b11 b12

a 23
B

b
b

21
22
a33

b31 b32

a 43

a11 a12

a22
a
A 21
a31 a32

a
41 a42
a11b11 a12b21 a13b31

a b a22b21 a13b31
AB 21 11
a31b11 a32b21 a33b31

a41b11 a 42b21 a43b31

a11b12 a12 b22 a13b32

a21b12 a22 b22 a 23b32


a31b12 a32 b22 a33b32

a41b12 a42 b22 a 43b32

2 4 12 0 1 (5) 3 13

B
1 0
1 4 0 0 (5) (1) 9

3 1

0 5
-13 9
1

7 4 (1) 0 (8) (1) 20


7

1
8
37
20

A
AB

4
1
9
36
7

7 2 (1) 1 8 3 37
2 3 6 11 14

(2) 2 (3) 1 6 3 11
(2) 4 (3) 0 6 (1) 14

4 4 10 9 (1) 7
4 2 11 9 3 36

11

AB

AB

.B

.6
C
IR ) IK

E F

BE
dim E n dim F m e1 , e2 ,..., en
(
.F

BF f1 , f 2 ,..., f m
E

x E x x1e1 x2 e2 ... xn en

x1

x
X 2

y F

y y1 f1 f 2 e2 ... f m em
y1

y
Y 2

12

) (1

BE

. A
aij

BF
1i m
1j n

)y f (x

f (e j ) a1 j f1 a2 j f 2 ... aij f i ... amj f m

) y f ( x) f ( x1e1 x2 e2 ... xn en
) y x1 f (e1 ) x2 f (e2 ) ... xn f (en

)( 2

)(1 )(2

y1 a11 x1 a12 x2 ... a1n xn


y a x a x ... a x
2
21 1
22 2
2n n

y m a m1 x1 a m 2 x2 ... amn xn

a1n
x1


a2n
x2

a mn

n
Y AX

y1 a11 a12

y 2 a21 a 22

am1 a m 2
m

A
Y AX

)y f (x

BE X BF

x BE Y

. BF
13

.7
1

. A

) A M m,n ( IK f

) . rg ( A) rg ( f

)rg ( A) inf(m, n

.8
2

) . M n (IK

) L(E

IK

) M n (IK

) M n (IK
14

A
aij

1i n
1j n

.
a11 , a22 ,..., aii ,..., ann

I n

1
0

0
1

0 0
1 0
0 1

0

I n

) . M n (IK

I n

) M n (IK

0
0

1
0
1
0

1
0

1
0

1
0

0
1

1
0

1.8

aij


1i n
1j n

) . diag (a11 , a22 ,..., ann

. aij 0, i j
(.

)
15

0
5

2 0

A diag (2,3, 5 )
0 3

0 0

)I n diag (1,1,1,...,1

aij


1i n
1j n

i j

aij 0,

aij


1i n
1j n

i j

aij 0,

3 7 2

A
0 1 1

0 0 0

2 0 0

B
1 0 0

0 1 10

2.8
3

A
aij
1i , j n
n

. Tr ( A) aii

)Tr ( A

i
1

16

a b
Tr
c d
a d

5
2
1

Tr 2 1 2i
0 6

6
2i
3

Tr ( A) : M n ( IK ) IK

(1
)Tr ( AB ) Tr ( BA
(2
(

3.8
4

AB BA I n

. A1

A
IK n IK n

. IK n

17

.B

I n

Id IK n
f g g f Id

. AB BA I n

f 1

n
n

f IK IK

e1 , e2 ,..., en

.
f (e1 ), f (e2 ),..., f (en )
3

). (rg ( A) n
4

B, A

. ( AB) 1 B 1 A1

AB

18

( AB ) 1 ( AB ) ( B 1 A 1 )( AB ) B 1 ( A 1 A) B B 1 I n B I n
( AB )( AB ) 1 ( AB )( B 1 A 1 ) A( BB 1 ) A 1 AI n A 1 I n

.9
(

1.9
5

IK

E F

B
e1
, e

B
e1 , e2 ,..., en

2 ,..., e
n
.E
e

j
. B

) . P ( pij
e

j pij ei
i
1

B
B

19

2.9

B
e1 , e2 ,..., en

x E

x x1e1 x2 e2 ... xn en

B
e1
, e

2 ,..., e
n
x x1
e1x
2 e
2 ... x
n e
n

x1 x1


x2 x
2
P

x

x

n n

P 1

x1

x1

x
2 1 x2
P

n
n
. B
B

P 1

20

3.9
IK

E F

BE
e1 , e2 ,..., en

E . F

BF f1 , f 2 ,..., f m
. f

BE
e1
, e

2 ,..., en

BFf1
, f 2
,..., f m

. f

BE
BE

BF
BF

f
E
F
E Id

E
F Id

F
P
A
S
BE
BE
BF

BF

. A

E F

Id F S

Id E P

1
. AS AP

21

.10
6

) . A, B M m,n ( IK

B S 1 AP

.B

" B

"

) . M m,n ( IK

"B

"


. S I n , P I m
S

B S 1 AP


SBP 1 A

P 1

A ( S 1 ) 1 BP 1
:

." A

"

B S 1 AP C Q 1 BR


C Q 1 S 1 APR ) C ( SQ ) 1 A( PR

" A

" C

" B" B

" A

." C

22

m
n
IK . IK

) 7

A B

. B P 1 AP

.11
8

) A M m,n ( IK

) B (b ji

A
aij
1i m

1j n

( B

) b ji aij

. tA

1 0 2

1 1 4 3

1 3 0
t
A
,
A

3
5

4
5 0

0 0 1
2

3 2 1

t
) diag (a11 , a 22 ,..., ann ) diag (a11 , a22 ,..., a nn

23

( A B )t At B
t

( AB)t B tA
( A) A

t t

rg ( t A) rg ( A)
Tr ( t A) Tr ( A)

( A 1 ) ( t A) 1

24

1.1

0 1
2

6 5 4
1 2 3

B C 3 1 4
,
A

0 5 4

7
1
8

2 6 9

3AB :
. 3 tA 2 t B
AC

(1

AB
CA
(2
) . Tr (C

(3

2.1

ER f1 , f 2

B
e1 , e2 , e3

f : E F

:
F

f (e3 ) f1 f 2 , f (e2 ) 2 f1 , f (e1 ) f1 f 2


B . R

(1
e3e1 e2 e3 , e2e2 e3 , e1e1 e2 :

(2
f 2
f1 f 2 , f1
f1 f 2

.F

Rf1
, f 2
E

B
e1
, e2
, e3

(3
. R

. R
B

25

3.1

)E M 2 ( IR

a b

c d

1 0
0 1
0 0
0 0

M 1
,
M

,
M

,
M

2
3
4

0
0
0
0
1
0
0
1




.E

B
M 1 , M 2 , M 3 , M 4

(1
1 2

(2

3 4

f :E E

M f ( M ) NM

. B

a b

(3

b
d

). M 2 ( IR

a d
b
a b

g :

b d
a b d

. F

Kerg

26

4.1

) 1) f1 : IR 2 IR 3 , ( x, y ) (3 x y,2 x 4 y,5 x 6 y
), e3 (0,0,1

IR 2

2) f 2 : IR 3 IR 2

3) f 3 : IR 2 IR 2 ,

4) f 4 f 2 f1

5.1

Tr : M n ( IK ) IK

(1
)Tr ( AB ) Tr ( BA

(2
.

(3
6.1

0 0 1
1 2
1 1

0 1 0
1

2
1

1 0 0
1 2 1 1

0 0 0
2 1
1 1

. AJ JA :

(1 J 2
(2 . J 1
. A1

A( A 6 I ) 5 I 4

(3

27

J
0

.2
Dterminants

.1

n
C E IK
IR
IK

.1

Aij

1 i n 1 j n

) A M n (IK

n 1

.j

A M n ( IK ) det( A) IK

det(a ) a : n 1

: n 1

) det( A) a11 det( A11 ) a12 det( A12 ) ...(1) k 1 a1k det( A1k
... (1) n1 a1n det( A1n ).

)det(A

a11 a12 a1n


a
a22 a 2 n
det( A) 21

an1 an 2 a nn
28

a
a 21

11

a11
a 21

a12
2

a22

a12
a11 det(a22 ) a21 det(a12 )
a22
a11a22 a21a12

a11

a12

a13

a 21

a22

a23 a11 det( A11 ) a21 det( A21 ) a13 det( A13 )

a31

a32

a33
a11

a 22

a21

a31

a33

a12

a21

a 23

a31

a33

a13

a21

a 22

a31

a32

a11 (a22 a33 a21a31 ) a12 (a 21a33 a23 a31 )


a13 (a 21a32 a22 a31 )
a11a22 a33 a12 a23 a31 a13 a21a32
a11a21a31 a12 a21a33 a13 a 22 a31

29

: Sarrus

a12
a22
a32

a11
a 21
a31

a11 a 22 a33 a12 a 23 a31 a13 a 21 a 32

a13
a23
a33

a12
a22
a32

a11
a 21
a31

a13 a 22 a31 a11a 23 a32 a12 a 21a 32

1
2
1
3
1 0 2
2 1 3
2 1 3
2 1 0 2
1 1 1 2 1 1 1 1 0 2
1 1 1 1
1
0
2
1 0 2
1 0 2
0
1
0
2
1 1 0 2
0 2

0 2 0 2
1 1
1 1 1 3
1 3

)
0 2 0 2 1 1

2(2

0 2 1 3 1 3

)
0 2
0 2 0 2

(2

)2 2 2(4 2 4) (2 2
4
30

det( diag (a11 , a22 ,..., ann )) a11a 22 ...ann

I n diag (1,1,1,...,1) det( I n ) 1

.2
.A

C1 , C2 ,..., C n

) A M n (IK

IK 1 j n

)(1
) det(C1 ,..., C j ,..., C n ) det(C1 ,..., C j , C n

C j C

1 j n

)(2
j C
j
det(C1 ,..., C
,..., Cn ) det(C1 ,..., C
j C
j
) j ,..., C n
det(C1 ,..., C
) ,..., Cn
j

. det(C1 ,..., Cn ) 0
Ci C j

)(3
. det(C1 ,..., Cn ) 0
C j 0

)(4

)(1

)(1

)(4

. n

)(2)(3

n 2

31

a b
a b
ad b(c)
c d
c d
a a b
(a a
)d (c c
)b
c c d
(ab bc) (a
d bc
)
a b a b

c d c d
a a
ac ac 0
c c

n 1

a11 a12
a21 a 22

a n1 a n 2
a11

B 21

an1

a1n

a2 n

a1n

a11

a12

an1

a n 2 ann

a
a22 a2 n
21

a nn

a1n
a11 a12

a 22 a 2 n
a21 a22
,
A

a
an 2 a nn

n1 a n 2
a12

32

a1n

a2 n

ann

det( A) a11 det( A11 ) a12 det( A12 ) ...(1) k 1 a1k det( A1k )
... (1) n1 a1n det( A1n )
det( B ) b11 det( B11 ) b12 det( B12 ) ...(1) k 1 b1k det( B1k )
... (1) n1 b1n det( B1n )

b11 a11

bij aij

j 2

B11 A11

A1k

B1k

k 2
:

det( B11 ) det( A11 ) b11 a11


k 1

det( B1k ) det( A1k ) b1k a1k


k 1

det(B)

. det( B) det( A)

a12 a1n a11 a12


a11 a11

a 21 a
a 22
21 a 22 a 2 n a 21

a n1 a1
a n 2 a nn a n1 a n 2
n

33

a1n
a2n

a12
a11
a a 22
21


a nn a1
an 2
n

a1n
a2n


a nn

B, A, A

a12
a11 a12 a1n
a11

a22 a2 n
a22
a
a
21

A 21
,
A

a a
a

a
n1
n2
nn
n1
n2
a12 a1n
a11 a11

a
a

21
22
2n
B 21

a a a

a
n1 1n
n2
nn

a1n

a2 n

a nn

b11 a11 a11

B11 A11 A11

B1k

k 2

A1

A1k

k
. A1

A1K

: k 1
det( B11 ) det( B11 ) b11 a11 a11

det( B1k ) det( A1k ) det( A1


: k 2

k ) b1k a1k

det( B ) b11 det( B11 ) b12 det( B12 ) ...( 1) k 1 b1k det( B1k )
... (1) n1 b1n det( B1n )
) det( A11 ) a12 (det( A12 ) det( A12
)) ...
(a11 a11
(1) k 1 a1k (det( A1k ) det( A1
k ))
... (1) n 1 a1n (det( A1n ) det( A1
n ))
34

) det( B ) a11 det( A11 ) a11 det( A12 ) ... (1) k 1 a1k det( A1k
) ... (1) n1 a1n det( A1n
det( A11
) a12 det( A12
)
a11
... (1) k 1 a1k det( A1
1) n 1 det( A1
k ) ... (
)n
det( A) det( A
)

) . det( A11 ) det( A12

A11 A12

( n 1

) A1k

k 3

det( A1k ) 0

) det( A) a11 det( A11 ) a12 det( A12 ) 0 .( a11 a12

)(1)(2

(1
.

C1

k Ck

(2
k 2

det
C

C
,
C
,...
C

1
k
k
2
n

) det(C1 , C 2 ,...Cn
k 2

det

C
,
C
,...
C

k
k
2
n

k 2

) det(C1 , C 2 ,...Cn
n

) k Ck det(Ck , C2 ,...Cn
k 2

35

2 k n

) (C k , C 2 ,...C n

k 2
det(Ck , C 2 ,...C n ) 0

det
C

1 k C k ,C 2 ,...C n
) det(C1 , C2 ,...Cn
k 2

Ci C j

(1
) det(C1 ,..., Ci ..., C j ,..., Cn ) det(C1 ,..., C j ,..., Ci ,..., Cn

(2

C 2

C1

Ci C j

)(3

det(C1 C 2 , C1 C2 ,..., Cn ) 0

) det(C1 , C1 ,...Cn ) det(C1 , C 2 ,..., C n

det(C2 , C1 ,...C n ) det(C 2 , C2 ,..., Cn ) 0

det(C1 , C1 ,...Cn ) det(C2 , C2 ,..., C n ) 0


) det(C1 , C2 ,..., Cn ) det(C2 , C1 ,..., C n

36

)(1

)(1 )(2

A M n ( IK ) :

)det( t A) det( A

37

.3
.

(1
.

(2

(3
).(-1

(4
1 j n

) det( A) (1) i j aij det( Aij


j
1

) ( n 1

Aij

)( j

) ( i

1 j n

(5

) det( A) (1) i j aij det( Aij


i
1

(
)

(6

(7
.

(8

38

1
2 1
3
2 1 2 1 2
3
2 1 0 2
1 1
1 2 1 2
1 1 1 1
0
1
2
0 1
2
0
1
0
2
(4 2 2 2) (2 6 8 2) 4

1
2
9
4

2
1

4
3

5
2

d
5 7 3
1 2 1

2C2 C4 C4

C1 C3 C3

39

9
4

2
1

4
3

7 3 6
2 1 0
4
7
9
3
3
4
7 8 6
2 0
0

5
2

d
5
1
5
2

5
1

9
4

2C1 C2 C 2

5 17 8 6
1
0
0
0
14
7
9
7
3
4
17 8 6

C 2 C1 C3 C1

)( -1

(-1)L3

2 L1 L3 L3

7
3

14
7

5
2

2 7
9
0
3
4
4 8 5
2 7 9
0 3 4
4 8 5
2 7 9
0
3 4
0 22 23
3 4
22 23

2
38

40

a 3 1
1
d 5
a 3
1
6
6 a 3
a 3

a 3

a 3

a 2

d 5

a 2 a 2
0

C1 C 2 C1

a 2 a 4
1 0

(a 2)(a 2) 1 1

0 1 a 4
1 0

(a 2)(a 2) 1 1

C 3 C1 C3

0 1 a 4
(a 2)(a 2)(a 4) (a 2 4)(a 4)

A, B M n ( IK )

det( AB ) det( A) det( B )

41

A B

) M nm (IK

0 C
) M m,n ( IK

C M m (IK ) 0
) A M n (IK

A B
det
0 C
) det( A) det(C

1 0 0
2
5 1
0 0 0
1 2
(26)(5) 130
0 0 0 4 3 0
2 1
0 1 2 2 1 0
6 2 1

2
5
4 3
d 2 1
14 7
1 5

.4

. det A 0

A
1

det A

. det( A 1 )

42

Aij

)( Comatrice de A ) Com( A

. A

) . mij (1) i j det( Aij


Com( A) (mij )1i , j n
3

) Com( A) (1) i j det( Aij

1 t
A 1
)Com( A
det A

)C A tCom( A
) Cij aik (1) i k det( Aik
k
1

Cij
i j
)det(A
i j

. Cij 0

i j

C det( A) I n

1 t
A 1
)Com( A

det A

/ ab bc 0

a b
A
c d
n 2

1 d b

A-1

c
a
ab bc

43

1 2

A 2 5
1 0

1 2 3
2
det A 2 5 4
5
1 0 2
5

0
2
Com( A)

0
2

5
10

4
2
3
2
3
4

1
1

1
1

4
2

3
1 2
2
9
4
2 5

4
2
3
2
3
4

1
1

1
1

0
2

0
2

5 2
2
1

10 4 7

1 t
1
1
A
Com( A)
8 5
2
det A
9

5 2 1

44

.5

.E

B
ne1 , e2 ,..., en

. E

V1 ,...,Vn

. B

V j

V1 ,V2 ,...,Vn

.M

) det B (V1 ,V2 ,...,Vn

) (V1 ,V2 ,...,Vn ) det B (V1 ,V2 ,...,Vn

.1
.V j

.2
. det B (e1 , e2 ,..., en ) 1 .3
4

. E

V1 ,V2 ,...,Vn

V1 ,V2 ,...,Vn

. det B (V1 ,V2 ,...,Vn ) 0

45

M ) M n (IK

. B

V j

rg ( M ) n

V1 ,V2 ,...,Vn

V1 , V2 ,..., Vn

det B (V1 ,V2 ,...,Vn ) 0

V1

V1 kVk
k 2
n

) det B (V1 ,V2 ,...,Vn ) det( kVk ,V2 ,...,Vn


k 2

) k det (Vk ,V2 ,...,Vn


k 2

k 2 det(Vk ,V2 ,...,Vn ) 0

det B (V1 ,V2 ,...,Vn ) 0

)V3 (1,1, a) , V2 (1,1,1) , V1 (1, a,1 . IR 3

C1 C 2 C1

1 1 1
0
1 1
det (V1 ,V2 ,V3 ) a 1 1 a 1 1 1
1 1
a
0
1 a
1 1
1 a

)(a 1

)(a 1)(a 1
46

a 1

V1 ,V2 ,...,Vn

.V2 V1 : a 1

V2 V3 : a 1

.6
4

V1 ,V2 ,...,Vm

.V1 ,V2 ,...,Vm

V1 ,V2 ,...,Vm

) . (V1 ,V2 ,...,Vm

V1 ,V2 ,...,Vm

47

a1m
a11
a12
a1m




a2 m
a21
a2m

a22

,
V

,...,
V

1
2 m

anm

n1
n 2
nm

V1 ,V2 ,...,Vm

a11 a12

a22
a
M 21

a
n1 a n 2

ei

det N 0

V1 ,V2 ,....,Vm , em1 ,..., en

0
N

A
N I

n m

n m

I nm

det A det N det I n m det N 0

V1 ,V2 ,....,Vm , em 1 ,..., en


.

V1 ,V2 ,....,Vm

48

V1 ,V2 ,....,Vm

V1 ,V2 ,....,Vm

e1 , e2 ,..., en

ei

) em1 ,..., en

. E

V1 ,V2 ,....,Vm , em1 ,..., en

A
e1 , e2 ,..., en

. det A 0
. det N 0

det A det N

V1 ,V2 ,....,Vm
. M

s r
)(1

r s
)(2
. r s

)(1 )(2

IR 5

)V1 (4,1,1,1,1),V2 (1,4,1,1,1

)V3 (1,1,4,1,1),V4 (1,1,1,4,1

49

1
1
4 1

1
1 4 1
A 1
1 4 1

1
1 4
1
1
1
1
1

4 1
1
1
1 4 1
1
D
1
1 4 1
1
1
1 4

C1 C2 C3 C1

1 1
1
1
1 4 1
1

1 1 4 1
1 1
1 4

1 1
1
1
0 5 0
0
D
125
0
0 5 0
0
0
0 5

V1 ,V2 ,V3 ,V4 . 4

A rg ( A) 4

50

.7

M ) M n,m ( IK

) M M n,m ( IK

)1 rg ( M ) inf(m, n

)inf(m, n

(1
). rg ( M ) inf(m, n

)inf(m, n

(2
.

inf(m, n) 1

(3
.

7
4 18

5 14

. 1 rg ( M ) 3

1
1

2
M
3

.3

51

1 1 5
2 1 7 0
3 4 18

2 3
1

2 4
1

1 1 5
1
0 5
2 1 7 2 1 7
1 5 14 1 6 14
1
0
0
2 1 3 1
1 6 19

. rg ( M ) 3

.8
E f : E E

n f

.f

det( Id E ) 1
(1
f , g L(E) : det( f g) detf detg
(2

f det f 0
(3
52

.9

B
e1 , e2 ,..., en

IR

B
e1
, e

E
2 ,..., e
n

det B
e1
, e2
,..., e
n
6

. det B
e1
, e
0

2 ,..., e
n

BB
det B ( B
) 0

. E

BB

det B ( B) 1

. B

B
j
det B ( B
)) det( P

. B

P 1

1
) det B( B ) det( P

. B

det( P) det( P 1 ) 1

PP 1 I n

det B ( B
) det B( B) 1
.

BB
B
B
53

E
B
B
B

B Q

. B

S PQ

. det B ( B
) det B ( B
) det B( B
)

)det(S ) det( P) det(Q

B
det B ( B
) det B ( B
) det B( B
) 0

B
B
B

. BB

: det B ( B
)

. B

det B ( B
) 0

. B

det B ( B
) 0

( IR
E

) 7

IR
E

(.

IR 2 IR 3

i , j i , j , k

54

.10
u, v, w

e1 , e2 , e3

IR 3

u , v, w

)
.

e1 , e2 , e3

55

1.2

2 6
1)
5 14
1
4) a
a2
a
6) 1
1

1
b
b2

1
c
c2
1 1
a 1
1 a

cos t sin t
2)
sin t cos t
a
5) b
b
2
7) 5
0

b
a
b
6
4
x

2 6
1
3) 5 4 4
4 5 1

b
b
a
1
4
1

2.2

4
2
1
a 3
5
2

3
1 2
3a

2
A
,
B

3
5 7 3 9
b

1 2 1 4

3b 2

x 2m 6
2m 4

D 1 5 m x
2 m
1 2m 5 2m 2 x

56

a2
2a
b2
2b

a
1
b
1

1
0

1 2 6
6 m 2

0 m 1
3
1
C
,

3
3
6
m

16

2
1
8
4

2 x 1
1

E 1 2 x
m
1
m
2 x

a, b, x, m IR

3.2

IR

f t

IR
t

1 t 1

N t t 1 1

1 1 t

rgN t
rgN t 3

4.2

1 1 1
1 3 1

i 1

A
1 2 3 B 1
1 1 C

1
i

1 3 6
1 1

57

1 1
1
1

1 1 0
0

D
1 0 1 0

1
0
0

5.2

3 4
x 2


AB

BA

A B ) M 2 ( IR

13 12
8 y

x . y

6.2

IN
n

58

.3
Systmes Linaire

ax by c

'a ' x b' y c

c' , c, b' , b, a' , a

)( 2

)(1

59

)( 3
(.

) (1

) (2
(.

(.

) (3
(

)(c)(b)(a)(g
.

)(e)(d )(h
.

)(f
60

61

n
)

(.

.1
n

IK

a11 x1 ... a1m xm b1

( S )

a n1 x1 .... a nm xm bn

.( C
IR ) IK

aij , bi

) ( y1 ,..., y m IK m

) (S

a11 y1 ... a1m y m b1

a m1 y1 .... a nm y m bn

62

) (S

e1 ,..., en

IK n

) (S

. b b1e1 ... bn en v j a1 j e1 ... anj en


(V ) x1v1 ... xm vm b
:

) (S

. v1 ,..., vm

f1 ,..., f m

IK m

n
m
u ( f j ) v j
:

IK IK
) (F
u ( x) b
:

) (S

x x1 f1 ... xm f m

IK m IK n
u

n
m

b IK

x IK

( M ) A X B
:

) (S

) (F

) (S

) (V

) (M

) (S

u ( y ) b

) y ( y1 ,..., y m

u ( x) b u ( x y ) 0
63

z IK m

. u

u ( z ) 0
z z1e1 ... z m em

u ( z ) 0

a11 z1 ... a1m z m 0

(S
)

a n1 z1 .... a nm z m 0

) . (S

(S
)

IK m

) (S

. y Ker u

IK m

) (S

Cramer -

.2
4

64

A X B

.1
1
X A B

A
A X B

X 1 , X 2

.2
AX 1 B , AX 2 B

A( X 1 X 2 ) AX 1 AX 2 0

1
A

A 1 A( X 1 X 2 ) 0
X 1 X 2 0
X 1 X 2

65

det A 0

det A 0

n
n

u : IK IK
n
. u ( y ) 0

y K y 0

Keru
0

:n

a11 x1 ... a1n xn b1

( S )

a n1 x1 .... a nn xn bn

. A

det(v1 ,..., vn ) 0

) (S

) y ( y1 ,..., y n

x1v1 ... xn vn b

y1v1 ... y n vn b

) det(b, v2 ,..., vn

) det( y1v1 ... y n vn , v2 ,..., vn ) y1 det(v1 ,..., vn

) det(v1 ,..., v j 1 , b, v j 1 ,..., vn


yj
) det(v1 ,..., vn

66

y j

(.

)b

x y z 1

2 x 5 y 3 z 0

3 x 2 y az 1

1 1
1
1 0
0
2 5 3 2 3
5 3(a 3) 25 3a 34
3 2 a
3 5 a 3
34

.
3
1
1
1
0
5 3
1 2 a
5a 2
x

3a 34
3a 34
1 1
1
2 0 3
3 1 a
2a 14
y

3a 34
3a 34

67

3 2 1
22
z

3a 34
3a 34

34

)b (1,0,1 IR 3
34
)
3

v1 (1,2,3) , v2 (1,5,2) , v3 (1,3,

3 0

1 1
2 5

IR 3

v1 , v2

v1 , v2

v1 , v2 , v3

: v1 , x2 , b

1 1
1
2 5
0 22
3 2 1

b
v1 , v2

v1 , v2 , v3

68

x 1 y z

3 y 5 z 2

3 y 5 z 12 / 5

.3

. IK

v1 ,..., vm

x1 ,..., xr

(.

) (S

v1 ,..., vn

v1 ,..., vr

v1 ,..., vr

K m

69

v1 ,..., vr , b

r 1

b1

a11 a1r

br

a rr

a r1

bs

a sr

a s1

. s r 1,..., n

a11 x1 ... a1r xr b1 a1,r 1 xr 1 a1m xm



(
S
)
1
a r1 x1 ... a rr xr br ar ,r 1 xr 1 arm xm
( S )

a n1 x1 ... a nr xr bn an,r 1 xr 1 anm xm

r 1 ,..., m

xr 1 ,..., xm

) ( S1

IK
. y1 ,..., y r

b r 1rr 1 m rm

v1 ,..., vr

v1 ,..., vr

b 1r1 m rm 1r1 ... r rr

) ( S1

) (S

) . ( y1 ,..., y r , r 1 ,..., m

70

x1 ,..., xr

) ( S1

n m r

b 0

n m

r n

m n
m n

) ( x1 ,..., xr

) ( x1 ,..., xr

) ( x1 ,..., xr

71

n m r

n m

xi 0 i 1...n

r n

b 0

n m

) r inf(n, m

n m

) r inf(n, m

xi 0 i 1...n

2 x 3 y z 2t 3

4 x 6 y 3 z 4t 5

8 x 12 y 7 z at 9

2 3 1 2

4
6
3
4

8 12 7 a

72

3 2
6 4 0
12 a
2 1
)4 3 2(a 8
a 7

2 3 1
4 6 3 0
8 12 7
2 3 1
)4 6 3 3(a 8
a 12 7

2
4
8
2
4
8

a 8

. x, z , t

y, z, t
2 x z 4t 3 3 y

4 x 3 z 4t 5 6 y

8 x 7 z at 9 12 y

1 2
3 4
7 a 4(a 8) 3 y (a 8) 4 3 y

2
)2(a 8
2
4
a

2(4 3 y ) 3 y 4
t

)2(a 8
a 8
73

3 3 y
5 6 y
9 12 y
x
2 1
4 3
8 7
2

3 3 y

5 6 y

8 9 12 y a
z
1 ,
)2(a 8

.3

a 8

3 1
6 3

y, z,

3 y z 3 2 x 2t

6 y 3 z 5 4 x 4t

z 1

1
) y (4 2 x 2t

2 x 3 y 7

( S )
3 x y 5
x 5 y 11

.2

2 3

.2

74

2 x 3 y 7

3 x y 5

). ( x, y ) (2,1

) (S

x 5 y 11

3 x 2 y 2 z t 0

4 x y 5 z 2t 0

2 x 5 y 9 z 4t 0

2 3

2 . det M 11

x (8 z 3t ), y (23z 10t ), z IR, t IR

1
11

75

1
11

4 x 3 y z 0

2 x 7 y 5 z 0

3 x y 4 z 0

5 x 2 y 3 z 0

4 3 1

M 2 7 5

3 1 4

Gabriel Cramer (17041752), Suisse

76

Gauss

.3

. Li Lk

.1
Li Li

Li

.2
). (0

Li

.3
Li k Lk Li

k i

). (0

L1
L2
L3
L4

0 x1 x2 3 x3 x4 0 x5 b1

2 x1 x2 7 x3 x4 6 x5 b2

( S )
3 x1 0 x2 6 x3 x4 5 x5 b3

4 x1 x2 11x3 0 x4 6 x5 b4

x1

) (S

L1 L2

77

2 x1 x2 7 x3 x4 6 x5 b2
L1

0 x1 x2 3 x3 x4 0 x5 b1
L2

( S )
3 x1 0 x2 6 x3 x4 5 x5 b3
L3

4 x1 x2 11x3 0 x4 6 x5 b4
L4

x1

2 L3 3L1 L3

2 L4 4 L1 L4
L1
L2
L3
L4

2 x1 x2 7 x3 x4 6 x5 b2

0 x1 x2 3 x3 x4 0 x5 b1

( S )
0 x1 3 x2 9 x3 x4 8 x5 2b3 3b2

0 x1 2 x2 6 x3 4 x4 12 x5 2b4 4b2

x2

1x2 3 x3 x4 0 x5 b1
L' 2

( S ' )
3 x2 9 x3 x4 8 x5 2b3 3b2
L '3

2 x2 6 x3 4 x4 12 x5 2b4 4b2
L' 4

L'3 3L'1 L'3 L'4 2 L'1 L'4

2 x1 x2 7 x3 x4 6 x5 b2
L1

0 x1 x2 3 x3 x4 0 x5 b1
L2

( S )
0 x1 0 x2 0 x3 4 x4 8 x5 2b3 3b2 3b1
L3

0 x1 0 x2 0 x3 6 x4 12 x5 2b4 4b2 2b1


L4

2 L4 3L3 L4

78

2 x1 x2 7 x3 x4 6 x5 b2

0 x1 x2 3x3 x4 0 x5 b1

( S )
0 x1 0 x2 0 x3 4 x4 8 x5 2b3 3b2 3b1

0 x1 0 x2 0 x3 0 x4 0 x5 4b4 6b3 b2 5b1

L1
L2
L3
L4

4b4 6b3 b2 5b1 0

(1
.

4b4 6b3 b2 5b1 0

(2

b1 0 , b2 6 , b3 1 , b4 0

2 x1 x2 7 x3 x4 6 x5 6

( S )
0 x1 x2 3 x3 x4 0 x5 0

0 x1 0 x2 0 x3 4 x4 8 x5 16

x5 x3

x1 1 2 x3 x5

( S )x2 4 3 x3 2 x5
x 4 2 x
5
4

.
(1 x5 2 x3 ,4 2 x5 3 x3 , x3 ,4 2 x5 , x5 ), x3 , x5 IR

2 x1 x2 4 x4 2

4 x1 2 x2 3 x3 7 x4 9

( S )
4 x1 x2 2 x3 8 x4 2

3 x2 12 x3 x4 2

(S )

79

2
1
4 2

0
3

4 : 2
7 : 9

4
1
2 8 : 2
0 3 12 1 : 2
2 1
0
4 : 2
0 0
3
1 : 5

L2 2 L1 L2

4 1 2 8 : 2
0 3 12 1 : 2
2 1
0
4 : 2
0 0
3
1 : 5

L3 2 L1 L3

0 1 2 0 : 2
0 3 12 1 : 2
2 1
0
4 : 2
0 1 2 0 : 2

L2 L3

0 0
3
1 : 5
0 3 12 1 : 2
2 1
0
4 : 2
0 1 2 0 : 2

L4 3L2 L4

0 0
3
1 : 5
0 0 6 1 : 8
2 1
0 4 : 2
0 1 2 0 : 2

L4 2 L3 L4

0
0

0
0

3
0

1 : 5
1 : 2
80

2 x1 x2 4 x4 2

x 2 x 2
2
3
( S )
3 x3 x4 5

x4 2
). (3,4,1,2

Karl Friedrich Gauss (17771855), Allemand

81

1.3

2 x 3 y 3
2 x y 3 z 5

1)
3 x 2 y 2 z 5
2)x 2 y 5

5 x 3 y z 16
3 x 2 y 7

x 2 y z t 1

3)x 2 y z 5t 5
x 2 y z 5t 5

2.3

mx y mz 0

1)x my z m
2 x y z 1

2 x y z a

2)x my z b

3 x y mz c

a, b, c IR

3.3

2 x 3 y 5 z 1

( S1 )x 2 y 4 z 1

3 x y 3 z 0

x y z t 1

( S 2 )x y z 2t 4

2 x y 2 z 3t 1

82

2 x 6 y 4 z 4t 2

2 x 3 y 5 z 5t 2

( S 3 )
3 x 8 y 3 z 2t 1

x 2 y z 10t 0

4.3

(1 m) x 2 y z 1

2 x (3 m) y 3 z 1

x y (2 m) z 1

83

.4

Vecteurs propres et valeurs propres

.1

IK

(.

E E
1

f (v) v

IK

v 0

f (0) 0

IK

f (v) v

v 0
f (v) v

v
v

)
.

84

f (v) 1v f (v) 2 v

v 0

1
2 )v 0
. 1 2

IK 0

IK ,0
0
v 0

). f (v) f (v) (v) (v

.2
3

. f

E
v E / f (v) v

E
v E / f (v) v

f . f ( E) E

85

u, v E

f (v) v , f (u ) u
)f (u v) f (v) f (u ) (u v

u v E

v E, IK

)f (v) f (v) (v) (v


. E

v E

. E
0

Id

v E f (v) v

( f Id )(v) 0
) v Ker ( f Id

.1

E
f (v) v E
v E

. f

1 , 2 ,, m

E1 ... Em

86

. m

E1 E2
0 :
1

m 2

E1 E2

m 1

. m

E1 E2 ,...,Em 1
F E1 ... Em 1

x F Em

x F

1 i m 1

x x1 x2 ,...,xm 1 / xi Ei

x xm

x Em

xm Em

xm x1 x2 ,...,xm 1

m xm f ( xm ) f ( x1 x2 ,...,xm 1 ) 1 x1 2 x2 ,..., m 1 xm 1
(
,...,(m 1 m ) xm 1 0
1
m ) x1 (
2
m ) x2
1 m 2 m m 1 m 0

1 2 m 1 m 0

n IN A

. IK

IK . Av v

. Av v
87

2 a 1

A
b 1 1

1 3 2

a b
*
. 2

IR 3

e1 , e2 , e3

x x1e1 x2 e2 x3e3
2 x1 ax2 x3 2 x1

x1

AX 2 X (1)
bx1 x2 x3 2 x2
/ X x2
x
x 3 x 2 x 2 x
3
2
3
3
1
ax2 x3 0

(2)
bx1 x2 x3 0
x 3 x 0
2
1

0 a
1
b 1 1 0 3b a 1 0 a 3b 1
1 3
0
b IR a 3b 1

b 1 a 4

)(2

x
E2 x IR / f ( x) 2 x

)(2

b 1 a 4

88

4 x2 x3 0

x1 3 x2

(3)x1 x2 x3 0
0 x2 0
x 3 x 0
x 4 x
2
2
3
1
x1 3t , x2 t , x3 4t , t IR

E2
t (3,1,4) , t IR

.2

)v (3,1,4

.3
.E

e1 , e2 ,..., en

E
f

A (aij )1i , j n

det( A I n ) 0 ( f

)
E
Id

I n

IK

Ker ( f Id )
0 f

f Id

f Id
det( A I ) 0

89

a n1

a 21

a 22 a 2 n

a nn

a11
a21

an 2

det( A I )

a n1

IK

n
1
n
1
n

)(1) Tr ( A

)(1

n
. det A
)det( A I n ) (1) n n (1) n Tr ( A)n 1 ... det( A

). PA (

PA () det( A I n ) (1) n n (1) n Tr ( A)n1 ... det A

0 3 0

A
1 2 4

1 1 1

3
0
PA () det( A I 3 ) 1 2 4
1
1
1

90

3
3
0
3 2 4
3
1
1
1
3
0
(3 )1 2 4
1
1
1
1
0
0
(3 )1 5 4
1
2
1
(3 )(2 43)
(3 )(1)(3)

B
1

PB () det( B I 3 ) 1
1

1 0

2 4
1 3

1
0
2 4 (1) 2 (1)
1
3

91

) A M n (IK IK

.A

) (1
.

)( A I ) (2
). PA () det( A I n ) 0 (3

).(3

(1

)PA (

IK C

(2

(.

n f
n

)PA (

IK IR

(3
.

) A M 2 ( IK

0 1

1
0

1
PA ()
2 1

1
.

A
IK IR

*
1 i . 2 i

IK C

92

.4
(f

) f

e1 , e2 ,..., en

f ( x) 0 x

AX 0 X
( A 0 I n ) X 0

r0

. 0

5 0 0

A 1 2 0
3 1 2

5 0
0
)PA () det( A I 3 ) 1 2 0 (2 ) 2 (5
3
1
2

( A I ) X 0

(5 ) x 0

5 x 2(2 ) y 0

3 x y (2 ) z 0

93

1 5

x 3 y 0

3 x y 3 z 0

x 3 y

1
1
z x y

3
3
x 3 y
x 3 y

1
z y
3
z y 3 y

y IR
8

E1

y (3,1, ) , y IR
3

. 1

8
. 1 5

) v1 (3,1,

2 2

3 x 0

x 0

x 0 y 0

3 x y 0

z IR

E2 z (0,0,1 ) , z IR

. 2 2

)v2 (0,0,1

94

1.4

1 1 2

A
2 1 1 , B
1

0
0 1 3

1 1 1

C
1 1 1 , D 1

0
1 1 1

2 0

0 0
0 1

2 0

0 1
0 1

4 0 1

E
0 2 6

0 4
8

2.4

A A

(1

A B

(2
.

1
A

(3
t

. A1

3.4

f f f f
IR

.f

-1
4

95

)u f (x

IR 4
x

-2
.f

)v x f (x
Kerf . Im f

-3

4.4

E R2
fX

2
.P

P
f ( P) (2 x 1) P ( x 1) P
P E
.
1, x, x 2

(1
.f

(2
5.4

1 1 0

A 2 0 0
2 0 1

. A

(1
1
2

A A

PA ( A) 0

(2

96

. A1

.5
Diagonalisation ,Triangulation

.1

B
e1 , e2 ,..., en

) A M n (IK

n
A

IK
B

IK n

e1 , e2 ,..., en

A D

v1 , v2 ,..., vn

D P 1 AP

) 1

A B

. B P 1 AP

97

( .n

A B

f IK n IK n

(.

)PA (

. m

dim E0 m

dim E p m

p
v1 , v2 ,..., v p

f (v1 ) 0 v1 , f (v2 ) 0 v2 ,..., f (v p ) 0 v p

v p 1 ,..., vn

. E

v1 , v2 ,..., vn

98

b1n

b2 n

b pn
b( p 1) n

bnn

0
0

)b1( p 1
)b2 ( p 1

0
0

0
)b p ( p 1
) 0 b( p 1)( p 1

0
)bn ( p 1

0
0

0
0

B 0
0

b pn
b( p 1) n

bnn

)b p ( p 1
)b( p 1)( p 1

)bn ( p 1

PB () (0 ) p

. p m

. dim E 1

1.1
2

) A M n (IK

IK

. IK

(1

(2
.

99

D P 1 AP

1 , 2 ,..., p

m1 , m2 ,..., m p

s1 , s2 ,..., s p

E1 , E2 ,..., Ep
1 i p i

si

D dig (
) , 2 ,..., 2 ,..., p ,..., p
1 ,...,

S p fois

S 2 fois

S1 fois

PA () (
)) S1 (2 ) S 2 ...(p
1

s1 , s2 ,..., s p

1 , 2 ,..., p

1 , 2 ,..., p

dim Ei mi
1 i p

. IK

m1 , m2 ,..., m p

)PA (

1 , 2 ,..., p IK

Sp

m1 m2 ... m p n

mi

. dim Ei mi i
1,..., p

1 i p
i

E1 E2 ... Ep

IK

IK n E1 E2 ... Ep

100

(1

IK C

IK IR

) A M n (IK

IK

2.1
D

) A M n (IK

D P 1 AP

)PA (

(1
.

IK
E

(2
. ( A I ) X 0

(3
.

101

(4
.

(5
.D

P 1

(6
1
1
D P AP A PDP

0 3 0

A
1 2 4

1 1 1

:D

(1

3
0
)PA () 1 2 4 (3 )(1)(3
1
1
1
PA () 0 3
1
3 : A

(2

1 3 , 2 1 , 3 3

(3
3 3

E1 , E2 , E3

1 3 , 2 1 ,
102

(A I ) X 0

x 3 y 0

( S )x (2 ) y 4 z 0
x y (1 ) z 0

(S )

1 3

x 3 y 0

x y 4 z 0
x y 4 z 0

x IR

y x
z 0

v1 (1,1,0)

E1 x(1,1,0) , x IR

. 1 3

(S )

2 1

x y 0

x y 4 z 0
x y 2 z 0

x y

y IR
z 0

v2 (1,1,0)

E2 y (1,1,0) , y IR

2 1

3 3

3 x 3 y 0
x y 0

( S )x 5 y 4 z 0
4 y 4 z 0
x y 2 z 0
x y 2 z 0

x y, z y, y IR

v3 (1,1,1) E3 y (1,1,1) , y IR

3 3

103

3 0 0

D 0 1 0

(4
0
0 3

1 1 1

P
1 1 1
P

(5
0 0 1

1
1
2
1

(6

0 1

1 1
P 1
4 4
1 1

4 4

1
0
3

A 4 1 0
4 8 2

). PA () (1) 2 (2

(1

2 1

1 2

(2
.

E1 , E2

(3

1 2 , 2 1

X y
z

( x, y, z ) E1 AX 2 X

104

5 x y 0

x 0

4 x y 0 y 0

z IR
4 x 8 y 0

E1 ) v1 (0,0,1
z (0,0,1) , z IR

1 2

( x, y, z ) E2 AX X
y 2 x

20
z
3

x IR
E2
x(3,6,20) , x IR

. 2 1

) v2 (3,6,20

A
dim E2 1 2

0 1

1 0

PB () 2 1 2 i , 1 i

.B

. 1 i

E1

ix y 0

( x, y ) E1
x iy 0

x iy

)v1 (i,1

E1 E1
x(i,1) , x IR
. 1 i

105

2 i

E2

x x
( x, y ) E 2 B
y
i
y


ix y 0

x iy 0
y ix

)v2 (1, i

E2 E2
x(1, i ) , x IR
. 2 i

IR

i 1

i 0

P
,
D

1
i
0

0 1 0

B
1 2 4

1 1 3

2
PB () (1) (1) :

(1
.

2 1

1 1

B (2
1 1

E1

(3
x y 0

( x, y, z ) E1 x y 4 z 0
x y 4 z 0

x y

z 0
106

. E1
( x,x,0) , x IR
(1,1,0) , x IR

. 1 1

)v1 (1,1,1

E1
2 1

E2

( x, y, z ) E 2 BX X
x y 0

x 3 y 4 z 0
x y 2 z 0

x y

y z 0

E2 E2
( x, x, x) , x IR
(1,1,1) , x IR

. 2 1

)v2 (1,1,1
.

dim E2 1 2

.2

) A M n (IK

) T M n (IK

P ) M n (IK

. T P 1 AP
.

107

*(
.C

*(
.

1.2

(1
3

f IK

1
2 , 1

.1
2

1 2

v1 , v2

v3

. IK 3

v1 , v2 , v3
f (v1 )
1v1

f (v2 ) 2 v2
f (v3 ) av1 bv2 cv3

0 a

T 0 2 b
0 0 c

108

c 2
. A

T
IK 3

1
0
3

A 4 1 0
4 8 2

2 1

1 2

1 2 )v2 (3,6,20

) v1 (0,0,1
. 2 1

IR 3

v3

v1 , v2

). v3 (0,1,0

det(v1 , v2 , v3 ) 0

f (v1 ) 2v1

f (v2 ) v2
f (v ) f (e ) e e 8e e v 8v
2
1
2
3
1
3
1
3

v2 3e1 6e2 20e3 3e1 6v3 20v1


1
20
e1 v2 2v3 v1
3
3
1
44
f (v3 ) v2 v2 v3
3
3
109

v1 , v2 , v3

3
44
3
1

2 0

T 0 1

0 0

3 0

6 1
20 0

P
0

1 0 0

A
0 0 1

0 1 2

. A

PA () (1 ) 3

. 2 1

E1

.1 dim E1 3

( x, y, z ) E1 AX X

x x

z y
y 2 z z

x IR, y z , z IR
. E1
( x,z , z ) , x, z IR

110

dim E1 2 3 v2 (0,1,1) v1 (1,0,0)

E1
.

E1

v2 (0,1,1) v1 (1,0,0)

IR 3

v3 (0,0,1)

det B
1 0
IR

v1 , v2 , v3
v1 e1
e1 v1

v2 e2 e3
e2 v2 v3

v3 e2
e3 v3

f (v1 ) f (e1 ) e1 v1

f (v2 ) v2
f (v ) f (e ) e 2e v v v v
3
2
3
2
3
2
3
3

1 0 0

P
0 1 0

0 1 1

1 0 0

T
0 1 1

0 0 1

3
3
1

2
2

1
5

A
0
2
2
1
9
2

2
2
111

E2
z (1,1,1), z IRPA () (2 ) 3

A
IR 3

B
v1 , v2 , v3

. v1 (1,1,1), v2 e2 , v3 e3

det(v1 , v2 , v1 ) 1 0

v3 , v2 , v1
:
v1 , v2 , v3

v1 e1 e2 e3
e1 v1

v2 e1

e2 v3

v3 e2
e3 v1 v2 v3

f (v1 ) 2v1

f (v2 ) f (e1 ) v1 2v2


2

f (v3 ) 2v1 v2 2v3

1 0 0
2

P 1 1 0 T
0 2
1 0 1

0 0

112

1
2

Jordan -

(2

:3

n 2 :

dim E 1

T
0

3 1

1 1

PA () (2) 2 2

x
x IR

2
y

y x
E2. dim E2 1

v1 (1,1) E2
x(1,1) , x IR

IR 2

v2

Av2 v1 2v2

x y 1

3x y 1 2 x

x y 1 2 y

)v2 (2,1

x 2 y 1

v1 , v2

2 1

0 2

1 2

1 1

. P

113

n 3 :

.A

2 . dim E2 1

(1

Av3 2v3 v2

v3

E2

v2
:

a 0 0

T 0 b 1
0 0 b

0 1 0

A
1 2 4

1 1 3

)v1 (1,1,0 1

)v2 (1,1,1

) v3 ( x, y, z

Av3 v3 v2 A(v3 I 3 ) v2
x y 1
x y 1

y z 0

y z 0
x y 2 z 0

)v3 (2,1,1

f (v2 ) v2 , f (v3 ) v3 v2
114

f (v1 ) v1 ,

1 0 0

T
0 1 1

0 0 1

1 1 2

. P 1 1 1

0 1 1

A . dim E 2

(2
Av3 v3 v2

v1 , v2

v3

0 0

T 0 1
0 0

1 0 0

A
0 0 1

0 1 2

)v1 (1,0,0 ). v2 (0,1,1

v3

Av3 v3 v2 A(v3 I 3 ) v2

x IR

z y

y z 0

y z 0

x 2 z y 1

f (v 2 ) v 2 , f (v3 ) v3 v 2
115

f (v1 ) v1 ,

)v3 (2,1,1

v1 , v2 , v3
1 0 2
1 0 0

T 0 1 1 . P 0 1 1

0 1 1
0 0 0

. v1

dim E 1

(3

v2 , v3

f (v1 ) u1 2u 2

f (v3 ) v2 2v3

1 0

. T 0 1
0 0

5 13
7

A 3 1 9
1
1
0

PA () (2 ) 3

5 x 5 y 13 z 0

x y 3 z 0

3 x 3 y 9 z 0

x y 2 z 0
x y 2 z 0

. E2

)v1 (1,1,0

116

Av2 v1 2v2

v3 v2

(1)

Av3 v2 2v3
( 2)
5 x 5 y 13 z 1

3x 3 y 2

(1) 3x 3 y 9 z 1
3z 1
x y 2 z 0

2
1
v2 ( ,0, )

3
3
2

5
x

5
y

13
z

3
3 x 3 y 3

(2) 3 x 3 y 9 z 0
3 z 1

1
x y 2 z
3

1
v3 (0,1, )

1
2 1 0

T 0 2 1 P 1 0

0 1
0 0 2

117

1
1

3

.3

) 1

0
d1k 0
0 0

k
d2 0 0
0
d
0

k
k

0 d 3 0 D 0
0 d3 0

k
0

0 0 dn
0
0

A P 1DP

1
1
1
k 1
A k ( PDP 1 ) k
PDP
....
PDP
PDP

PD P
k fois

4
0

0
1
2
0

118

4
A 0

d1

0
D 0

A k P
0

1
0
0
1 0 1

P
0 1 0

A P 0
0
P 1
2

1 0 1
1

0 0

2
1
1
0

2
2

. P 1 0 1 0
1 0 1
2
2

1
1
1

1
k
1
0
0
2
2
2
2

k
1
1

0
0
0 P
k

2
2

1
1
1
1
1
k 1 0
k 1

2 2
2 2
2k

1
1
0

2
2

im A k 0 0 0
k
1 0 1
2
2

119

) 2

wn , vn , u n

3
1

wn
n

1
n

4
4

( S )
vn 1 vn
2

1 3

wn 1 u n wn

4 4

4
u n

0
vn

w
3
n

u n 1 4

vn1 0
w
n 1 1

0
1
2
0

4 u 0

0 v0

3 w0

0
1
2
0

u n 4

vn 0
w
n 1

An

120

1
1
n1
u n 2 2

vn 0
w
1
n 1
n 1
2 2

0
1
2n
0

1
1
n1
2 2
u 0

0
v0

w
1
1
0
n1
2 2

1 1
1
1
u

w0

0
n
2 2 n 1 2 2 n1

v n n v0

1 1
1
1
u 0 n1
w0
wn 2 n1
2
2
2

)3

t x(t ) , t y (t )

(t ) 3 x(t ) 2 y (t )
x
( E )
(t ) x(t ) 2 y (t )
y
(t )
3 2
x
x

(
t
)
1
2

3 2

1
2

2 4 1 1

. A

2
1

v2 (1,1)
v1 (1,1)

1
. A P DP

121

x
1 x x

y
P DP
y
P
y
DP
y

1 0
X

X
X x

Y
Y
P
y

0
4



X
X

Y
4Y

X (t ) e t , Y (t ) e 4t

x 1 X

(E )

y
P
Y


t
4t

x(t ) e e

e t 2 e 4t
, IR
y (t )

Wilhelm Jordan (18421899), Allemand


122

1.5

2 0
4

A
3 4 12

1 2 5

. A

.1
3
.

A
C

.2

.3

.4 P . P AP
) . P() det( A I

.5
1

2.5

0
1 1

A 0 1 1 )M 3 ( IR

1
0 1

) . M 3 (C

3.5

4 0 2

)M 3 ( IR

A 0 1 0

5 1 3

123

4.5

1 a 1

. A 0 1 b

b, a c

0 0 c

5.5

IR 3

) f ( x, y, z ) ( x, 2 x 2 y z , y
.f

A
A

(1
.

(2
.

(3

6.5

1.4

0 0

. 0 2 1

0 0
2

7.5

:
A

(1
0 1 1

. A 1 0 1

1 1 0

124

(2

xy z

(1)yx z
zx y

(3 . Ak
8.5

IR 3

2 1 0

A 1 0 2
0 1 2

.A

x2 x y

(2)yx 2 z
zy 2 z

. An
T n

n IN

wn , vn , u n

: n IN
u n1 2u n vn

(3)
vn1 u n 2 wn
w v 2 w
n
n
n1
v0 . w0
u 0 n

vn u n wn

125

1 .1

9 1 5
2 16 34 3A B

AC

16
4
23 29 16

15 14

3 A 2 B 4 17
1
4

AB
CA

.B

. Tr (C ) 10
t

2 .1

B . R

(1
1 2 1

1
0

f1
, f 2

e1
, e

(2
2 , e3

F, E

R
, B

2
F

3
E

(3
. R

Q R

126

1 0 1

P 1 1 1

0 1 1

1
S Q MP R
, B

1 1

1
1

Q 1

: Q 1

QQ 1 I 2

a b
Q 1
c d

1 1
a b
1

QQ 1 I 2

c d
1 1
0

1
a c b d

a c b d
0

a c 1

b d 0

a c 0

b d 1

1
1
1
1
a , c , b , d :

2
2
2
2

1 1 1

Q 1

1
1
2

127

S Q 1MP
1 0 1

1 2 1

1 1 1


1
1
1

1 0 1
2
1 1

0 1 1

1 0 1

1 1
0

1
1
1

0 1 1

0 1 1

1
2
2

3.1

M 2 ( IR)

a b
M
c d

a, b, c, d IR

(1
1 0
0 1
0 0
0 0

M a

0 0
1 1
1 0
0 1

aM 1 bM 2 cM 3 dM 4

. E

B
M 1 , M 2 , M 3 , M 4

. dim E 4

(2
. B

f ( M 4 ), f ( M 3 ), f ( M 2 ), f ( M 1 )

128

f ( M 1 )

f ( M 2 )

2
1 0
1 0

1M 1 3M 3
4
0
0
3
0


2
0 1
0 1

M 2 3M 4
4
0
0
0
3

f ( M 1 )

f ( M 1 )

2
0 0 2 0

4 0
2 M 1 4 M 3
4
1
0

2
0 0
0 2

2 M 2 4 M 4
4
0
1
0
4

1 0 2 0

0
1
0
2

A
3 0 4 0

0
3
0
4

M 2 ( IR)

F
(3
0 0

0
0

IR
,F A
,A

a b

a b

. A
,
A

b
d
b
d

a b
a b

A A

b d
b d

a a b b

b b d d

. M 2 ( IR)

129

A
F
A

a b
1 0
0 1
0 0

b d
0 0
1 0
0 1

aM 1 bM 2 cM 3

M 1 , M 2 , M 3

IR , ,

0 0

M 1 M 2
M 3 0

0 0

0
. dim F 3 F

M 1 , M 2 , M 3

. F

:g
a a
d d
b b

g (A A
)

a a
b
b b

b
d d

a c
b
c
b

b
b a

g ( A) g ( A
)
M 1 , M 2 , M 3

1 0

g ( M 1 )

1M 1 0 M 2 1M 3
0
1

130

g ( M 2 )

g ( M 3 )

1
0 M 1 1M 2 1M 3
1

0
1M 1 0 M 2 1M 3
1

1 0

Q
0 1

1 1

Kerg
A F

A F

A F

A F

0
1

/ g ( A) 0

: Kerg

a d
b
0 0

a b d
0 0

/ a d 0, b 0, a b d 0
/ a IR, b 0, d a

a 0

0 a
,

1 0

0 1

. dim Kerg 1

a IR

a IR

1 0

Kerg

4.1

IR

B
e1 , e2 , e3 B
u1 ,u 2

(1
.

IR3
: B
B

f1

131

f (u1 ) f (1,0) (3,2,5) 3e1 2e2 5e3


f (u 2 ) (1,4 6) e1 4e2 6e2
3 1

A 2 4

5 6

f 2

(2
f 2 ( x, y, z ) ( x, y ) , ( x, y, z ) IR 3
: B
B

f 2

1 0 0

0
1
0

: f3

(3
( x, y ) (r cos, r sin )
f 3 ( x, y ) ( x
, y
)

f 3

f 3 ( x, y ) f 3 (r cos, r sin )

(r cos(), r sin())
( x cosy sin , x sin y cos)
f 3 (u 2 ) f 3 (1,0) (cos, sin )

cosu1 sin u 2
f 3 (u 2 ) f 3 (0,1) (sin , cos)
sin u1 , cosu 2

:
f 3

cos sin

C
sin cos

132

IR 2
IR 2

f 4 f 2 f1 (4
B A:

3 1

3 1
1 0 0

D B.A
2
4

2 4

0
1
0

5 6

5.1

) M n (IK
) A (aij ) B (bij

(1
: IR

) Tr (A B ) (aii bii
i
1

i
1

i
1

aii bii
) Tr ( A) Tr ( B

(2
n

Tr ( AB ) ( AB ) ii aik bki
i
1

i
1 k
1

Tr ( BA) ( BA) ii bik aki


i
1

i
1 k
1

k
i

(3
1
B P AP

). Tr ( B) Tr ( P 1 AP) Tr ( APP 1 ) Tr ( A

133

6.1

J I 4

2 1
1 1

1
1

AJ JA
1 1 2 1

1 1
1 2

J 2 I 4 J 1 J
:
JA AJ A( A 6 I ) 5I 4 :

1
A 1 ( A 6 I )
A1 A AA1 I 4
5
1 1
1
4

1
4
1
1

A 1
4 1 1
5 1

4 1 1 1

134

1.2

2 (14) 5 6 58
5 14
cos t sin t
2)
cos2 t sin 2 t 1
sin t cos t

1)

2 6
1
2 6 1
3) 5 4 4 13 28 0
4 5 1
4 5 1

L2 4 L1 L2

2
6 1
13 28 0
2 11 0

L3 L1 L3

13 28

(11) (13) 2 (28)


2 11
199
1 1
4) a b
a 2 b2

1
1
0
c a
b a
c 2 a 2 b 2 a 2

0
c a
c 2 a 2

C2 C1 C2
C3 C1 C3

1
0
0
(b a )(c a ) a
1
1
a 2 b a c a
(b a )(c a )(c b)
135

a b b

a 2b a 2b a 2b

5) b a b b
b b a

L1 L2 L3 L1

1 1 1
(a 2b) b a b
b b a
1

(a 2b) b a b
b

0
a b

C2 C1 C2
C3 C1 C3

(a 2b)(a b) 2
a 1 1 a
0
1
6) 1 a
1 1

1 1 a 1

1 a 1

C 2 C3 C2

a 0 1
(a 1) 1 1

1 1

a 0

(a 1) 1 1

a (a 1)(a 1).

0 0 a 1
2 6

7) 5 4 4 x
0 x

2 6

13x 22
5 4 5 4

2.2

136

5
2

4
3

2
1

1
2

det A
5 7 3 9
1 2 1 4
0 14 7 19
2
3
1 2

5 7 3 9
1 2 1 4
0 14 7 19
0
7
3 10

5 7 3 9
1 2 1 4
0 14
7 19
0 7
3 10

0 17 8 29
1 2 1 4
14
7 19
7
3 10
17 8 29
0
1
0
7
3 13
17 8 37
38

L1 5 L4 L1

L2 2 L4 L2

L3 5 L4 L3

L1 2 L2 L1
C3 C2 C3

. det A 0

137

a3

a2

a 1

3a 2
det B 3
b

2a 1 0

2b 1 0

3b

b2

b 1
L3 L1 L3

a3

a2

3a 2

2a

3
b a 3
3b

b 2 a 2

b a 0

2b

3a 2

2a

(a b) b 2 ab a 2
3b

2b

3a 2
(a b) b 2 ab 2a 2
3b 2 3a 2
(a b) 3 b 2a
3(b a )

L2 L1 L2
L3 L1 L3

b a 1

3a 2

2a
b a

1
0

2b 2a 0

2a 1
1

(a b) 4

. a b

138

1 2 6
6 m 2
1
0 m 1
3
det C
3 3
6
m 2 16
2

5 2 10 14 m
1
0 m 1
3

9 3
18 m 2 28
0
1
0
0
2

5
10 14 m 2
1 m 1
3
9 18 m 2 28

C1 2C2 C1
C3 8C2 C3
C 4 4C2 C4

C3 3C1 C3

5
10 1
m 1 1 m 1 0
9 18 1

5
10 1
(m 2 1) 1
m 1 0 14(m 1) 2 (m 1)
14 28 0

. m 1

139

2m x

2m 4

5 m x

2 m

2m 5

2m 2 x

2m 6

2m 4

5 m x

2 m

m x

m x

det D 1

1
0

x
(m x) 1

2m 6

2m 4

5 m x

2 m

0
x

2m 4

3 x

2 m

3 x

(m x) 1

(m x)

L2 L3 L3

C 2 C3 C 2

(m x)( x 2)( x 1)

. x m x 2 x 1

140

2 x 1
1
det E 1 2 x
m
1
m
2 x

C3 C2 C3

2 x 1
0
1 2 x m 2 x
1
m
2 x m
2 x 1
0
(m 2 x) 1 2 x 1
1
m
1
2 x
1
0
(m 2 x) 1
2 x
1
2 m 2 x 0
(m 2 x)

L2 L3 L2

2 x
1
2 m 2 x

(m 2 x)( x 2 x(m 4) 2m 2)
x 2 m

m 4 m 2 8

. x

141

3.2

Nt

1 t 1
det N t t 1 1
1 1 t
t 2 t 1
t 2 1 1
t 2 1 t
1 t 1
(t 2) 1 1 1
1 1 t
0

1 t

(t 2) 1 1

t 1 t 1
(t 2)(t 1) 2

t 1

N t

. t 2
. rgN1 1

t 1

t 2

1 2 1

1 2
. rgN 2 2

N t 5
2 1 1
2 1
1 1 2

142

1 1 1

A
1 2 3

1 3 6

1 1 1 1 0 0
det A 1 2 3 1 1 4 1
1 3 6 1 2 7

4.2

1
1 1

6
2 3
3 9 5

1
1 1

3 7 4

6
1 3
1 2 1

1
1 1

3
1 2
3 9 5

1 t

1
A
Com( A) 3 7 4
det A
1 2 1

3
1
Com( A)

1
1

3
6
3
6
2
3

0
1
B 1

4
1

4
i
1
C 1

2 1

3
1

1
1

1 1
1
1

1 1

1 3 3 1
1 1 1 1

, D
1
1
4 2
4 1 1

1
1

1
1
1

4
2
1

143

Tr ( AB) Tr ( BA)

det( AB) det( BA)

5.2

15 x y

36 52 xy 16

x y 15

xy 0

. ( x, y ) (0,15)
(x, y ) (15,0)

6.2

n 2

a11 a12

det
0 a
a11a 22

22

n 1

. n

a
a12 a1n
a
a23 a 2 n

11

22

0
a

a
0 a 22 a 2 n

33
3n
1
1
det

1
)
a
det
11

a
0

nn

nn
a11a22 a33 ...ann

144

1.3

(1

(1
2 1 3
x 5


3 2 2
y 5

z
5 3 1
16

2 1 3
3 2 2 26
5 3 1

5
1 3
2 5 3
1
1
x 5 2 2 1
, y 3 5 2 3

16 3 1
5 16 1
2 1
5
1
z 3 2 5 2

5 3 16

2 1 3

A1

A
3 2 2

5 3 1

x
5
1
y A 5
z

16

145

(2

2 x 3 y 3

x 2 y 5

x 3 y 1

x 3 . y 1
(1

(3

x 2 y z 0

t 1

. z 2 y x
. x, y IR
)( x, y,2 y x,1

2.3

m 1 m

(1 A 1 m 1

1 1

). det A (m 1)(3m 1
1
:

(1

m 1 m

3
m 0 m
0
1 m
1
1
y
1 m 1 , x
m m 1
det A
det A
2
1
1
1
1 1
m 1
0
1
z
1 m m
det A
2
1
1
146

2m 1
)m(3m 2
2m 2m 1
y
z
)(m 1)(3m 1
)(m 1)(3m 1
)(m 1)(3m 1

m 1

x y z 0

x y z 1

2 x y z 1

.x

x 2

y z 2

y z 3

1
3

x 3 y z 0

3x y 3 z 1

2 x y z 1

x 3 y z

5 y 6 z 0.5

5 y 6 z 1

147

2 1 1

(2 A 1 m 1

3 1 m

). det A 2m(2 m
:

(2

m 0 m 2

)a (m 2 1) b(m 1) c(m 1
x
)2m(2 m
a (m 3) b(3 2m) 3a
y
)2m(2 m
)a (1 3m) b c(2m 1
z
)2m(2 m

m 0

2 x y z a

x z b

3x y c

2 x y z a

3x y b a

3x y c

c b a

x IR , y 3 x b a , z x b
.

c b a

148

m 2

2 x y z a

x 2 y z b

3x y 2 z c

y 2 x z a

x z (2a b) / 3

x z c a

c a (2a b) / 3 5a b 3c 0

x z c a,
y z 2c 3a,
z IR

c a (2a b) / 3 5a b 3c 0

149

3.3

: ( S1 )

2 3 5 : 1
1 2 4 : 1
3 1 3 : 0
1 2 4 : 1
2 3 5 : 1
3 1 3 : 0
1 2 4 : 1
0 1
13 : 3
0 5 15 : 3
1 2 4 : 1
0 1 13 : 3
0 0 50 : 12

L1 L2

L2 2L1 L2
L3 3L1 L3
L3 5 L2 L3

x 2 y 4 z 1

y 13z 3

50 z 12

7
25

3 6
)

25 25
: (S2 )

. ( , ,
1 1 1
1 : 1
1 1 1 2 : 4
2 1 2 3 : 1
150

1 1 1
1 : 1
0 2 2 1 : 5
0 1 4 5 : 3
1 1
0

L2 L1 L2
L3 2 L1 L3

: 1

1 :
11
3
:
2

5
1
2

1
L3 L2 L3
2

(S 2 )

x y z t 1

( S 2 ) 2 y 2 z t 5
3 z (11 / 2)t 1 / 2

3
3
x t ,
2
2

2
6
2 3

4
5

7
7
y t ,
3
3

11 1
z t , t IR
6
6
: (S3 )

4 : 2
5 : 2

3 8 3 2 : 1
1 2 1 10 : 0
2 6 4 4 : 2
0 3 9 1 : 0
0 1 3 8 : 2
0 1 3 12 : 1

151

L2 L1 L2
3
L3 L1 L3
2
1
L4 L1 L4
2

1
L3 L2 L3
3
1
L4 L2 L4
3

: 2
: 0
: 2
: 1

2 6 4 4
0 3 9 1
25
0 0 0
3
37
0 0 0
3

3
6
t

37
25

.
4.3

1 m
2
1
: 1
)2 (m 3
3
: 1
1
1
(2 m) : 1
L2 2 L1 L2
L3 (1 m) L1 L3

1
1
)(2 m
: 1
)0 (1 m
)3 2(2 m
: 3
0 (1 m) 1 (1 m)(2 m) : m

m 1

1 1 1 : 1
0 0 1 : 3
0 0 1 : 1

x y z 1

z 3
z 1

152

m 1

L2 L2
(1 m)
L3 (1 m) L2 L3
1 1 (2 m) :
1
1 2m
3
0 1
:
1 m
1 m
0 0 m(3 m) : 3 m

x y (2 m) z 1

3
1 2m
z
y
1 m
1 m
m(3 m) z 3 m

m 0

x y z 1

x z 3

0 3

m 3

x y z 1

x (5 / 2) z (3 / 2)

0 0

.
x z , y z , z IR

153

3
2

1
2

5
2

3
2

m 0 m 3

)(3 m
)(m 1
1
y
z
)m(m 1
)m(m 1
m

.x

) (S

m 1

m 0

m 3
1
5
3
3

x z , y z , z IR
2
2
2
2

m 1
m 0
m 3

)(3 m
)(m 1
1
x
y
z
)m(m 1
)m(m 1
m

154

1.4

: A

(1
A

)PA () (1 )(4

. 3 4 , 2 1 , 1 0

E1 , E2 , E3

1 , 2 , 3
x

X y
z

( x, y, z ) E1 AX 0 /

x y 2 z 0

2 x y z 0
y 3 z 0

x z

y 3 z
z IR

E1 )v1 (1,3,1
z (1,3,1) , z IR

. 1

( x, y, z ) E 2 AX X
y 2 z 0 y 4 x

2 x z 0 z 2 x
y 2 z 0 x IR

155

E2 )v2 (1,4,2
x(1,4,2) , x IR

. 2

( x, y, z ) E3 AX 4 X

3 x y 2 z 0 x z

2 x 3 y z 0 y z
y z 0
z IR

E3 z (1,1,1) , z IR )v3 (1,1,1

. 3

:B

(2

1 2

PB () (2 )(1) 2

2 1

E2 , E1

. 2 1, 1 2
:

1 2

x 2 y 0
x 2 y

x 2 y 0 z 0

y IR
z 0

E1
y (2,1,0) , y IR

2 1

2 x 2 y 0

x y

x y 0 y IR

z IR
0 z 0

. E2 y (1,1,0) z (0,0,1) , z, y IR
156

1 2

)v1 (2,1,0

)v3 (0,0,1) v2 (1,1,0


. 2 1
:C

(3

1 0

)PC () 2 (3

2 3

)v2 (1,0,1) v1 (1,1,0

. 2 3

)v2 (1,1,1
1 0
2

1 2 PD () (2 )(1) : D

(4
.

2 1

E1
x(2,1,0) , x IR
. 1 2

E2
x(1,1,0) , x IR
. 2 1

. 1 2

)v1 (2,1,0
. 2 1

)v2 (1,1,0
:E

(5

1 2

PE () (2 )(4) 2

)v1 (1,3,2

2 4

1 2 )v2 (1,0,0

. 2 4
157

2.4

A A

(1
t

PA () det( A I n )

det( A I n ) t

det At (I n ) t

(det B det B t )

( A B)

At B t

det( At I n ) PAt ()

B A (2
B P 1 AP

PB () det( B I n )
det( P 1 AP I n )
det( P 1 AP P 1 P )

det
P

( A I ) P

det P 1 ( AP P)

det P det( A I n ) det P


det( A I n ) PA ()

. det A 0

A1 (3
PA1 (
) det( A 1
In )
PA () det( A I n )
det( A AA 1 )

det A( I n A 1 )

det A det( I n A 1 )
1

() n det A detA 1 I n

158

PA () 0

detA 1 I n 0

1
PA1 0

. A1

3.4

f ( x) x
x 0

x f ( x) f 2 ( x) f f ( x) f (x) f ( x) 2 x

4
x IR / u f ( x) 0

f 0
f (u ) f f ( x) f ( x) u

. 1

x IR 4 / v x f ( x) 0

f Id n

f (v) f ( x) f f ( x)
f ( x) f ( x) 0

. 0

x E0 : f ( x) 0 x f ( x) 0 x Kerf

. Kerf E0

159

)x E1 : f ( x) x f ( x) Id IR n ( x
Kerf 0
E1 Im f

x IR : x
x f ( x)
)f ( x
n

/ u E1 , v E2

v u

E0 E1
0

IR n E0 E1

IR n Im f Kerf

E0 Kerf E1 Im f

4.4


1, x, x

f (1) 1 2 x
f ( x) 1 x x 2
f ( x 2 ) 2 x x 2

1 1 0

A
2 1 2

0 1 1

.A

160

PA () (1)(1 )(3 ) : A

A . 3 3 , 2 1 , 1 1

1 , 2 , 3

v1 , v2 , v3

v a bx cx

a, b, c IR
a

( A I )b 0
c

1 1

2 x y 0

x z (1 / 2) y

2 x 2 y 2 z 0

y IR
y 2 z 0

(a, b, c) (1,2,1) y 2 v1 (1 x) 2

. 1 1

2 1

y 0
x z

2 x 2 z 0 y 0

y 0
z IR

(a, b, c) (1,0,1) z 1 v2 1 x 2

. 2 1

3 3

2 x y 0

x z (1 / 2) y

2
x

2
y

2
z

y IR
y 2 z 0

161

v3 (1 x) 2 (a, b, c) (1,2,1) y 2

. 3 3
5.4

1 1 0

A
1 0 0
2 0 1

det A 1 0 :

A
3

PA () det( A I 3 ) 1

0 0 0

3
PA ( A) A Id 3
0 0 0

0 0 0

A3 Id 3 A(A 2 ) (A 2 ) A Id 3

A 1 A

0 1 0

A
1 1
0

0 2 1

162

1.5

4
2 0

A 3 4 12

1 2 5

PA () det( A I 3 ) (2 )(1) :

. 2, 1, 0 : A

2, 1, 0

E2 , E1 , E0

3
E0
( x, y, z ) IR / Ay
0

0
4
0
2 x 4 z 0
x
x 2 z

4 12
0
3 x 4 y 12 z 0
6 z 4 y 0
y
z

x 2 y 5 z 0
2 5
0


x 2 y 5 z 0

x 2 z

3
y z

. E0
2 z (4,3,2) / z IR
z (2, ,1) / z IR
3
2

E1
( x, y, z ) IR 3

/ ( A I 3 )y
0

163

1 0
4
0
2 x 4 z 0


3 5 12
0
3 x 5 y 12 z 0

1 2 4
0


x 2 y 4 z 0
x 4 z

12 z 5 y 12 z 0
x 2 y 4 z 0

x 4 z

y 0
E1
z (4,0,1) / z IR

3
E2
( x, y, z ) C /( A 2 I 3 )y
0

0 0
4
0
4 z 0 z 0


3 6 12
0
3 x 6 y 12 z 0

1 2 3
0


x 2 y 3 z 0
x 2 y, z 0

y IR

E2
y (2,1,0) / y IR

v2 (4,0,1) v1 (4,3,2)

2, 1, 0

v3 (2,1,0)

0 0 0

D
0 1 0

0 0 2

164

1
0

4
0
1

P 3
2

1 / 2 1 2

1 t
. D P AP
P
ComP 1
2 5
det P
3 / 2 2 6

. PA ( A) A(2 I 3 A)( A I 3 ) 0

2.5

PA () det( A I 3 ) (2 33) : A

3
3
3
3
3 i
2 i

1 0
)PA (

2
2
2
2
.A

)M 3 ( IR

) . M 3 (C

( 1 / 2 ) ( 3 / 2 ) i

( 1 / 2 ) ( 3 / 2 ) i

1 ( 1 / 2 ) ( 3 / 2 ) i

P
1 ( 1 / 2 ) ( 3 / 2 ) i

1
1

0 0 0

. D 0 1 0

0 0 2

v3

3 :

2 . v 3 v2

v2

165

3.5

4 0 2

A 0 1 0
5 1 3

1 1

PA () det( A I 3 ) (1 ) 2 (2)

2 2

1 dim E1 2 :

E1

1 1
( x, y, z ) E1 AX X
4 x 2 z x

y y

5 x y 3 z z

5 x 2 z 0

5 x 2 z y 0

2
x z , y 0
5
2

dim E1 1

E1 z
, z IR

,0,1

4.5

1 a 1

A
0 1 b

0 0 c

166

)PA () det( A I 3 ) (1 ) 2 (c

: c 1

(1
A

1
1 a 1

A
0 1 b

0 0 1

: 1

E1

x, y IR
b 0
-

E1
)x(1,0,0) y (0,1,a

E1 X ( x , y , z ) IR 3 / AX X
1 a 1

x x x ay z x


ay z 0
0 1 b

y y y 3z y
bz 0

z z z z
0
0
1

. dim E1 3

z 0 ay 0

b 0

E1 A
x(1,0,0) y (0,1,0) x, y IR
. dim E1 3
a b . IR

A
c 1

2 c

1 1 : c 1

(2
.

.1 dim E1 2 : 1 1

E1
. dim E2 1 : 2 c

E2

AX X

E1 ( x, y, z ) IR 3

167

b IR

x ay z x
ay 0

z 0
y bz y

z 0
(a 1) z 0

: a 0
y IR
:

ay 0
)X ( x, y, z ) ( x, y,0) x(1,0,0) y (0,1,0

e2

e1

dim E1 2 A

e1 e2

E1

y 0
: a 0
( x,0,0) xe1 dim E1 1

5.5

)f (e1 ) f (1,0,0) (1,2,0


)f (e2 ) f (0,1,0) (0,2,1
)f (e3 ) f (0,0,1) (0,1,0
f

1 0 0

A 2 2 1

0 1 0

PA () det( A I 3 ) (1 )(1 ) 2

1 1

2 1

E1

( A I 3 ) X 0

E1 ( x , y , z ) IR 3 /

y IR

168

y ( 2,1, 1),

: 1 1

E1

( x, y, z ) E1 ( A I 3 ) X 0

1 dim E1 2

x 0

y z
z IR

dim E 1 1

E1 z
0,1,1
, z IR

u3

)u1 (2,1,1 )u 2 (0,1,1

u3 , u 2 , u1

)u3 e1 (1,0,0

det(u1 , u 2 , u3 ) 2

f (u1 ) u1
f (u 2 ) u 2
f (u3 ) e1 2e2 u1 u 2 u3
1 0
1

T
0 1 1

0 0 1

)u3 (, ,

Au3 u3 u 2 ( A I )u3 u 2

30
0

21 1

1
IR

169

)u3 (0,0,1

1 0
0

T 0 1 1

0 0 1

2 0 0

P 1 1 0
1 1 1

1.4

6.5

1 1
0 0 0
1

D 0 1 0 . P 3 4 1
1 2 1

0 0 4

2 0 0
2 1 0

D 0 1 0 . P 1 1 0
0

0 1
0 0 1

1 1
0 0 0
1

D 0 0 0 . P 1 0 1
0 1 1

0 0 3

1
1/ 2
2 0 0
2

. P 1 1 0
T 0 1 1
0

0 1 / 2
0 0 1

170

2 0 0
1 1 0

. P 3 0 1
T 0 4 1
2 0 1

0 0 4

7.5

0 1 1

A
1 0 1

1 1 0

(1
)PA () det( A I 3 ) (1) 2 (2

2 2

1
1

E1
)x1 (1,0,1) x2 (0,1,1
x1 , x2 IR
E2
x1 (1,1,1)) x1 IR

D PAP 1
D

v1 , v2 , v3
1 0 0

1 0 1

D 0 1 0 P 0 1 1
0

0 2
1 1 1

(2

x
x
x

1
y
Ay PDP y
z

z
z

171

P 1

1
P y

DP

y
z

X
x
1

Y P y

Z
z

X 1 0 0
X X


Y0 1 0
Y Y
Z 0
Z 2 Z
0 2

X (t ) c1e t

Y (t ) c2 e t

2t

Z (t ) c3 e

c1 , c2 , c3 IR

x X

(1)

y PY

z Z

x(t ) c1e t c3e 2t

t
2t
y (t ) c2 e c3e

t
2t

z (t ) (c1 c2 )e c3e

172

c1 , c2 , c3 IR

(1) k
2 1 1

1
P 1 1 2 1

D k 0
3

1 1 1
0

A k
(3
0
0

k
(1)
0

k
0
2

2(1) k 2 k
1 k 1
k
k
1
A PD P
(1) 2 k
3 k 1
(1) 2 k

(1) k 1 2 k
2(1) k 2 k
(1) k 1 2 k

(1) k 1 2 k

k
1
k
(1) 2

2(1) k 2 k

8.5

2 1 0

A 1 0 2
0 1 2

2 1 1 2

PA () (2 )(1) 2

. u 2 (1,1,1) u1 (2,0,1)

u3 (, , )

Au3 u 2 u3 ( A I )u3 u 2
1
1

21 0

1
1

u3 (1,0,1)

2 1 1

P
0 1 0

1 1 1

173

2 0 0

T
0 1 1

0 0 1

(2)

x
x
x
x

1
y
Ay PTP y P y
TP y
z

z
z

z
z

X
x
1

Y P y

Z
z

X 2 0 0
X 2 X

0 1 1
Y Z
Y
Y
Z
Z Z
0 0 1

X (t ) k1e

Y (t ) (k 2 k 3t )e t

Z (t ) k3 e
2t

k1 , k 2 , k3 IR

2 X Y Z
x X

y PY Y

z Z X Y Z

x(t ) 2k1e (k 2 k3 k3t )e

t
y (t ) (k 2 k3t )e

2t
t

z (t ) k1e (k 2 k3 k3t )e
2t

k1 , k 2 , k3 IR

. (2)

174

T n

T 3 T 2

T n

2n

. T n 0

0 0

1 n

0 1

n IN

n IN

An PT n P 1
A PTP 1

0 1
1

P 1 0
1
0
1 1 2

2 n1 (n 1) n 2 2n 2 n1

n
A n
1 n
2n
n IN
n
n
n
2 2n 2
2 (n 1)
u n 1 u n

(3)

vn1 Avn
w w
n 1 n
u n
u
n 0

vn A v0
w
w
n
0

u n (2 n1 (n 1))u 0 nv0 (2 2n 2 n 1 ) w0

vn nu0 (1 n)v0 2nw0

n
n
wn (2 (n 1))u 0 nv0 (2 2n 2 ) w0
175

1. C. Baba-Hamed, K. Benhabib, Algbre I, Rappels


de cours et exercices avec solutions, OPU, 1992.
2. B.
Be
nz
a
gho,
I
nt
r
oduc
t
i
onl
a
lgbre linaire,
eme
(2
Edition ), OPU , 1989.
3. F. Cottet-Emard, Algbre linaire et bilinaire,
Cours et exercices corrigs, De Boeck & Larcier
s.a., 2006.
4. Da
mi
e
nEt
i
e
nne
,Exe
r
c
i
c
e
sd
a
l
g
br
el
i
n
a
i
r
eTome
1 et Tome 2, De Boeck & Larcier s.a. 2006.
5. Jean-Pi
e
r
r
eEs
c
of
i
e
r
,Tout
el

a
l
g
br
edu1re cycle
Dunod , Paris, 2002.
6. R. Labbas, L. Jolivet, Algbre linaire et
Gomtrie, Applications Mathmatiques avec
MATLAB , Lavoisier, 2005.
7. Lay, Algbre linaire : Thorie, Exercices,
Applications, De Boeck & Larcier s.a., 2004.
8. J.Leland-Ferrand , J.M Arnudies. Cours de
Mathmatique , Tome 1, Algbre, Dunod, Paris,
1977.
9. Jean-Marie Monier, Algbre MPSI, Dunod , Paris,
2003
10. Patrice Tauvel,Exe
r
c
i
c
e
sd
a
l
g
br
el
i
n
a
i
r
e
,
Dunod , Paris, 2004.
11. Rme Ruppli, Algbre linaire, Ellipses, 2002.
12. J. Rivaud, Algbre linaire 1, Vuibert, 1978.
13. J. Rivaud, Algbre linaire 2, Vuibert, 1978.
176

14. Robert C. Dalang, Amel Chaabouni, Algbre


linaire, aide-mmoire, exercices et applications,
Presses Polytechnique et Universitaires
Normondes, 2001.
15. M. Zitouni, : Algbre , ( 2eme Edition ), OPU ,
1991.

177

Vous aimerez peut-être aussi