DIJAGNOSTIKO

TERAPIJSKE TEHNIKE
ZA URINARNI SISTEM

NEFROLOKA NJEGA
URINARNI SISTEM
Mokrani, urinarni ili eksretorni

sistem (lat. organa urinaria) ine:

bubrezi, mokraovodi, mokrana
beika i mokrana cijev.
Putem mokranog sistema iz krvne
plazme se eliminiu sve tetne
materije (krajnji produkti
metabolizma, toksini i sl.) kao i
viak vode i elektrolita, i pri tome
nastaje mokraa.

ANATOMIJA URINARNOG

SISTEMA

NEFROLOKA NJEGA
Centralni organ urinarnog

sistema je bubreg, u kome se i

deava stvaranje urina kroz
procese glomerulske filtracije i
tubulske sekrecije i reapsorpcije.
Obavljajui ovu primarnu ulogu,
bubrezi vre i druge funkcije
bitne za funkcionisanje
organizma. Ovako stvoren urin
se kroz desni i lijevi mokraovod
transportuje do mokrane
beike. To je neparni organ koji
slui kao privremeni rezervoar
urina i iz nje se urin odvodi u
spoljanju sredinu putem
mokrane cijevi.

NEFROLOKA NJEGA
URIN ILI MOKRAA - analize
1. Fiziko- hemijska analiza: izgled,

boja, miris, reakcija i specifina

teina.
2. Hemijska analiza: analize na
proteine, eer, ketonska tela,
urobilinogen, bilirubin i nitrite.
3. Mikroskopski pregled urina:
mikroskopski pregled taloga koji se
dobije nakon to se mokraa
centrifugira (eritrociti, leukociti,
elije)
4. Bakterioloka analiza- urinokultura

NEFROLOKA NJEGA
Uzimanje urina za analizu
Prvi jutarnji urin se uzima u

sterilnu posudu pri emu je

neophodna odgovarajua
higijena pacijenta (spolovilo
oprati sapunom i vodom
prije uzimanja uzorka)i
uzima se ne prvi, ve drugi
mlaz prve jutarnje
mokrae. Za pretrage je
dovoljno do 10 ml urina.
Najbolje ga je u roku od dva
sata donijeti u laboratorij,

Uzorak tzv. 24-satne

mokrae (za kvantitativne

pretrage, npr. proteine,
kreatinin) potrebno je vrlo
paljivo prikupljati, budui
da se njime odreuje koliko
se pojedinane tvari izlui
kroz 24 sata.

NEFROLOKA NJEGA
Normalan urin je bistrog izgleda,

ute boje, mirisa koji podsjea

na miris govee juhe i kisele
reakcije.
Proteini, glukoza ,urobilinogen,
bilirubin, aceton su normalno
negativni.
Sediment urina: 0-2 eritrocita, 0-5
leukocita

urin

NEFROLOKA NJEGA
KATETERIZACIJA

MOKRANOG MJEHURA
Indikacije za
kateterizaciju su sva
stanja kada bolesnik ne
moe spontano mokriti, a
mokrani mjehur treba
isprazniti (retencija urina,
prije operacije, poroda, u
dijagnostike i terapijske
svrhe...)
Moe biti privremena ili
trajna kateterizacija
mokranog mjehura

NEFROLOKA NJEGA
Stalni kateteri se koriste da bi

oslabili napetost mokrane

beike izazavanu retencijom
urina i omoguili neprekidnu
drenau urina. Ostale indikacije
za stalni kateter ukljuuju
opstrukciju urinarnog trakta
tumorom ili uveanom
prostatom, retenciju urina zbog
neurogene paralize mokrane
beike izazvane povredom ili
oboljenjem kime kao i bilo
koju bolest kod koje je
potrebno precizno mjerenje
diureze.

KATETERIZACIJA

MOKRANOG MJEHURA

NEFROLOKA NJEGA
IZVOENJE PROCEDURE
Postupak kateterizacije mokranog mjehura se izvodi po svim pravilima asepse.
Potrebno je objasniti pacijentu proceduru i obezbjediti privatnost (zatiti krevet

paravanom)
Oprati ruke i pripremiti sterilan odgovarajui pribor (rukavice, tupfere, kateter odg.
veliine)
Postaviti bolesnika da lei na leima bez odjee u donjem dijelu tijela: ena s
rairenim nogama savijenim u koljenima i stopalima poloenim na postelju
razmaknutim oko 60 cm, a mukarac s ispruenim i poloenim na nogama na
postelju
Otvoriti set za kateterizaciju i obui rukavice
Da bi imali sterilno polje otvoriti set i postaviti ga izmeu nogu kod pacijentice, a
pored kukova pacijenta mukog spola.

NEFROLOKA NJEGA
dezinficirati vanjsko ue mokrane cijevi sterilnim tupferom namoenim u

dezinfekcijsko sredstvo u smjeru od simfize prema anusu (kod pacijentica

razmaknuti velike usne te tupferom namoenim u dezinfekciono sredstvo obrisati
jednu stranu uretralnog ua odozgo ka dole, zatim drugim tupferom na isti nain
drugu stranu uretralnog ua, zatim treim tupferom po sredini; kod pacijenta
mukog spola nedominantnom rukom uzeti spolovilo podii ga i zategnuti pod
uglom od 60 do 90 stepeni, a dominantnom rukom sterilnim tupferom namoenim u
dezinfekciono sredstvo krunim pokretima prati prvo otvor uretre, zatim drugim
tupferom ponoviti kao i treim tupferom)
uvesti kateter (u mukaraca se stavi kap anestezijskog gela i prieka 1-2 minuta)
pomou sterilne hvataljke njenim pokretima u mokrani mjehur (4-5 cm ene, 1012 cm mukarci) dok se ne pojavi urin
Kada se pojavi urin privrstiti pric napunjen sa fiziolokim rastvorom te naduvati
balon da bi se kateter zadrao na mjestu u mokranoj beici.

NEFROLOKA NJEGA
VRSTE URINARNIH KATETERA
1. Foley kateter na vrhu balon u koji
se stavlja voda, silikonska ili prirodna
guma
2. Robinson kateter fleksibilan
kateter, za kratkotrajnu upotrebu, bez
balona na kraju
3. Hematurija kateter postTURP
hemostaza, poput Foley katetera, dva
ili tri lumena
4. Coude katetr zakrivljen vrh, lake
prolazi zrok kurvaturu kod prostate
Veliina se izraava u Frenima (F).
Od 10 F (3.3mm) do 28 F (9.3mm).

FOLEY KATETER

Nefroloka njega
Odravanje stalnog

katetera
Rutinsko odravanje
katetera je neophodno da
bi se sprijeila infekcija i
druge komplikacije i odrala
istoa mjesta preko kojeg
je plasiran urinarni kateter.
Obavlja se svakodnevno,
nakon jutarnje toalete
pacijenta i neposredno
nakon perinealnog
tretmana.

Nefroloka njega
Izvoenje procedure:
Pregledati kateter i provjeriti dreniranje urina, da li ima sluzi, ugruaka

krvi, taloga i zamuenja. Potrebno je stisnuti kateter izmeu dva prsta

da se odredi da li lumen sadri bilo kakav materijal.
Pregledati spoljanjost katetera tamo gdje on ulazi u uretralno ue na
prisustvo sasuenog materijala i gnoja. Takoe, treba pregledati tkivo
oko ua uretre zbog iritacije ili otoka.
Sterilnom tehnikom sa gazom oistiti tkivo oko ua. Da bi se izbjeglo
kontaminiranje urinarnog trakta uvijek se isti brisanjem upolje-nikad
prema uu uretre.
Kateter se ne smije vui jer moe ozljediti uretru i zid mokrane
beike. Potrebno je obezbjediti da kateter bude dovoljno labav prije
fiksiranja tako da se spijei zatezanje odvodne cijevi i eventualno
oteenje lumena uretre.

Nefroloka njega
Uklanjanje urinarnog katetera
Pripremiti pribor pored

postelje pacijenta i obui

sterilne rukavice
Objasniti pacijentu proceduru
i rei mu da moe osjetiti
malu nelagodu.
Navui rukavice i privrstiti
pric na ventilni mehanizam
na kateteru. Prethodno
odvojiti urinarni kateter od
kese za sakupljanje urina da
ne bi dolo do vraanja urina
koji moe sadravati bakterije.

Nefroloka njega
Aspiriranjem tenosti iz

balona doi e do njegovog

pranjenja.
Uhvatiti kateter upijajuom
vatom i njeno ga izvui iz
uretre.
Pacijenta kontrolisati
narednih 6 do 24 sata
nakon uklanjanja katetera
da bi bili sigurni da
ponovno mokri.

Nefroloka njega
Ispiranje urinarnog katetera
Stalni kateter se ispira samo

ako je zapuen zato da bi se

izbjeglo unoenje
mikroorganizama u mokranu
beiku. On moe biti zapuen
ugrukom krvi koji nastaje
nakon operacije bubreg,
prostate, gustim sedimentom,
proteinskim naslagama kod
glomeluronefritisa, itd. Ispiranje
katetera obuhvata primjenu
strogo sterilne tehnike da bi se
sprijeio ulazak bakterija u
mokranu beiku.

Primjenjujui sterilnu tehniku

rada, oistiti spoj katetera i

cijevi za drenau tupferom sa
alkoholom da bi se uklonilo to
vie bakterijskih
kontaminanata. Zatim
razdvojiti kateter i cijev za
drenau uvrui ih u suprotnim
smjerovima. Kateter drati u
nedominanatnoj ruci i ne
zatezati ga. Na distalni kraj
katetera ubrizgati rastvor za
ispiranje (moe i fizioloka
otopina), obino od 30 do 50
ml.

Nefroloka njega
Ako se naie na bilo kakav

otpor prilikom ubacivanja

rastvora za ispiranje treba
prekinuti proceduru i
obavjestiti ljekara. Ako je
stalni kateter neprolazan
potrebno ga je ukloniti i
zamjeniti novim da bi se
sprijeila distenzija mokrane
beike, akutna bubrena
insuficijencija, staza urina i
posljedine infekcija.

Nefroloka njega
Kontinuirano ispiranje

mokrane beike
To je procedura kojom se
ispiraju mali ugruci krvi
nastali nakon operacije
prostate ili mokrane
beike i na taj nain
sprijeava opstrukcija
urinarnog trakta. Ova
procedura se koristi takoer
u lijeenju iritirane,
inflamirane ili inficirane
sluznice mokrane beike.

Nefroloka njega
Za ovu proceduru se mora

Pri kontinuiranom ispiranju

mokrane beike,
trolumenski kateter
omoguuje da rastvor za
ispiranje ulazi u mokranu
beiku kroz jedan lumen i
istie kroz drugi. Takoer,
kontinuirano proticanje
rastvora za ispiranje kroz
mokranu beiku stvara
blagu tamponadu koja moe
pomoi u sprijeavanju
venskog krvarenja.

plasirati trolumenski
kateter, najee nakon
operativnog zahvata, u
operacionoj sali. Jedan
lumen kontrolie
naduvavanje balona, drugi
omoguava uticanje
rastvora za ispiranje, a trei
omoguava njegovo
isticanje.

RTG URINARNOG
SISTEMA
Nativni snimak urotrakta
inicijalna metoda pregleda kod akutnih oboljenja bubrega,

uretera i mokrane beike.

Snimak nativnog abdomena (pregledan snimakabdomena)
prethodi svakoj kontrastnoj pretrazi urinarnog trakta.
Priprema pacijenata za nativno snimanje urotrakta:
podrazumjeva da bolesnik 12 sati pre pregleda ne jede i da
koristi neko od laksantnih sredstava.
Kod urgentnih stanja rendgensko snimanje se vri bez
prethodne pripreme. Rendgensko snimanje se obavlja u
leeem stavu i AP poloaju
Nativnim snimkom urotrakta se odreuje: veliina, oblik i
poloaj bubrega,kao i postojanje mjeovitih ili neorganskih
kalkulusa u ureterima ili mokranoj beici.

NEFROLOKA NJEGA
Ultrazvunim pregledom

bubrega mogu se prilino

dobro prikazati bubreni
kamenci i bubrene ciste.
Prije ultrazvune pretrage
abdomena bitno je da se
pacijent dri propisanog
reima dijete, temeljenog na
hrani koja ne nadima (palenta,
dvopek, kuhano meso i slino),
jer uzimanje nadimajue hrane
(voe, povre, gazirani sokovi)
izaziva nakupljanje zraka u
crijevima te irenje eluca to
ometa pregled.

Hidronefroza bubrega,

proirenje kanala u
bubrenim aicama

NEFROLOKA NJEGA
CT (kompjutorizirana)

tomografija urinarnog trakta je

mnogo skuplja nego UZ pregled,
ali ima neke prednosti. Ova
pretraga je najkorisnija za
procjenu vrste i proirenosti
bubrenih tumora ili drugih tvorbi
koje dovode do patolokih
promjena normalnog mokranog
sistema. Radiokontrast se moe
ubrizgati intravenski kako bi se
dobilo vie podataka. Pomou CTa moe se utvrditi koliko se daleko
tumor proirio izvan bubrega.

Ako se prilikom vrenja CT-a u

mokrani mjehur ubrizga

mjeavina zraka i radiokontrasta
moe se dobiti jasan obris tumora
mokranog mjehura.
CT male zdjelice

MR URINARNOG SISTEMA
MR (magnetska rezonansa) je pretraga kojom se mogu otkriti bubrene

tvorbe koje se drugim tehnikama ne mogu prikazati, npr. oblik tumora moe
se odrediti na temelju trodimenzionalnih snimaka koji se dobiju pomou
MR. vrste bubrene tvorbe izgledaju drugaije od upljih (cistinih)
tvorbi, a na temelju apsorpcijskih vrijednosti tekuine u cisti (apsorpcijska
vrijednost tekuine ovisi o njenoj gustoi, a oitava se iz ve prireenih
tablica koje predstavljaju brojanu vrijednost, tzv. koeficijent apsorpcije za
odreene tekuine, npr. za vodu, krv, eksudat, transudat, zrak) doktor moe
raspoznati krvarenje od neke infekcije. Osim toga, MR stvara odline slike
krvnih ila i struktura oko bubrega, to prua velike dijagnostike
mogunosti. Ipak, kamenci i naslage kalcija u bubrezima ne prikazuju se
jasno, bolji prikaz daje CT.

NEFROLOKA NJEGA
KONTRASTNE
PRETRAGE URINARNOG
TRAKTA
INTRAVENOZNA
UROGRAFIJA
(PIJELOGRAFIJA)
MINUTNA UROGRAFIJA
RETROGRADNA
UROGRAFIJA
Kontraindikacije:
insuficijencija bubrega,
jetre i preosjetlljivost na
jodne kontraste.

RETROGRADNA

PIJELOGRAFIJA

NEFROLOKA NJEGA
Intravenska urografija

(pijelografija) je visoko pouzdana

metoda kojom se utvruje
funkcioniranje i rad bubrega, vidi se
njihov izgled kao i stanje izvodnih
bubrenih kanala, uretera i mokranog
mjehura. Ovaj pregled daje vane
podatke u ispitivanju arteriske
hipertenzije. Intravenozna
urografija je kontrastna metoda
pregleda urinarnog trakta kod
koje se prethodno ubrizgava
urotropno kontrastno sredstvo
u jednu od vena (najee
kubitalnu venu). K.S se daje
1ml/kg tt

IV PIJELOGRAFIJA

NEFROLOKA NJEGA
Eliminacija kontrasta iz krvne cirkulacije preko bubrega u kanalni sistem

urinarnog trakta omoguuje njegovu vizuelizaciju, a time uvid u

patoloka zbivanja na bubrezima, ureterima i mokranom mjehuru.
Potrebna je priprema pacijenta za pregled uz upotrebu laksantnih
sredstava i smanjen unos tenosti nekoliko sati prije pregleda .
IZVOENJE PROCEDURE
Pacijent legne na rentgenski stol i dobije u venu dvije ampule
kontrastnog sredstva (do 60 ml); preko trbuha pacijenta se zategne
jedna iroka platno koje uvrsti pacijenta za plou rentgenskog stola i
iji je zadatak da sprijei brzo oticanje kontrastnog sredstva iz bubrega;
nakon toga se obavlja snimanje. Sam pregled traje 40 minuta; Da bi se
tokom pretrage bolje uoile strukture urotrakta , pacijent se treba
dijetom adekvatno pripremiti kako bi se oistila crijeva od sadraja kao i
gasnih kolekcija .

NEFROLOKA NJEGA
Minutna urografija:

kontrastno sredstvo se
aplicira brzo i pravi se
snimak nakon jedne
minute.

IV UROGRAFIJA

INTRAVENSKA
UROGRAFIJA
Izvoenje pretrage i priprema pacijenta
Bolesnik lei na leima na stolu za rtg preglede. Posebne pripreme prije

pregleda nisu potrebne, osim to bolesnik treba biti natate, a dugotrajno

opstipirani bolesnici trebaju uzeti blago sredstvo za ienje. Najprije se
radi snimka bez kontrasta - nativna snimka mokranog sustava. Potom se
daje kontrastno sredstvo, obino u kubitalnu venu , a potrebna koliina
odreuje se prema tjelesnoj teini bolesnika. Prije primjene kontrastno
sredstvo se zagrije na priblino tjelesnu temperaturu. Nakon danog
kontrastnog sredstva rade se snimke u standardnim vremenskim intervalima
i po potrebi kose i slojevne snimke, snimka u stojeem stavu te snimka
nakon mokrenja.

NEFROLOKA NJEGA

Retrogradna urografija je

kontrastna metoda
rendgenolokog
ispitivanja kod koje se
uvodi tanki kateter u
ureter pod kontrolom oka
putem cistoskopa sve do
pijeloureterinog vrata
gdje se ubrizgava
kontrastno sredstvo i
retrogradno puni pijelon,
vratovi i aice kanalnog
sistema bubrega.

NEFROLOKA NJEGA
RETROGRADNA

UROGRAFIJA
Metode retrogradne
urografije se izvode
uglavnom u stacionarnim
ustanovama, a one se u
posljednje vrijeme sve vie
izbjegavaju radi
retrogradnog unoenja
infekcije u ureteru i prema
bubrezima.

PROSTATA
Muka spolna lijezda koja se nalazi izmeu mokranog mjehura i ravnog
crijeva (lat. rectum), a okruuje mokranu cijev koja provodi mokrau iz
mjehura kroz penis.

NEFROLOKA NJEGA

PROSTATA
Adenom prostate je benigna promjena koja nastaje sa starenjem. Adenom

stvaraju umnoene lijezde unutarnjeg sloja prostate koje podlijeu

stromalnoj i epitelnoj hiperplaziji. Uzrok nastanku adenoma je nejasan, a
dovodi se u vezu s promjenama hormonalnog statusa u starijoj dobi.
Prema statistikim podacima rak prostate se javlja u 5-7 % meu
mukarcima iznad 50-te godine ivota.
Karcinom prostate nastaje u lijezdanom tkivu prostate, sporo raste i tako
gotovo 90% svih karcinoma prostate ostaje desetljeima kliniki
neprimjetno tj. bez simptoma bolesti.

PROSTATA
Biopsija prostate je uzimanje

uzoraka (6-12 uzroraka) iz tkiva

prostate debljom iglom za biopsiju.
Zahvat radi ljekar specijalista
urolog iglom za biopsiju (ona ima
vei promjer od obine igle), i
njom uzima vie uzoraka tkiva
prostate sa razliitih mjesta u
prostati.Zahvat se radi u lokalnoj
anesteziji, preko sluznice zavrnog
debelog crijeva (rektuma), a rjee
preko trbune upljine. Uzorci
dobiveni biopsijom alju se na
patohistoloku analizu.

BIOPSIJA PROSTATE

 Prostata se moe hirurki potpuno

ili djelimino ukloniti

Transuretralna resekcija prostate
(TURP) je hirurka procedura
kojom se odstranjuje dio prostate
koji komprimira uretru. Ova
operacija prostate se primijenjuje
kod ranijih stadija raka prostate.
Radikalna perinealna
prostatektomija je jedan od naina
potpunog odstranjenja prostate.

PROSTATA

Tumor prostate

NEFROLOKA NJEGA

CISTOSKOPIJA
Endoskopska dijagnostiko

terapeutska metoda koja pomou

cistoskopa omoguuje pregled
unutranjosti mokranog mjehura.
Cistoskop je optiki instrument
kojim se uvodi u mokrani
mjehur kroz mokranu cijev
(uretru) te se procjenjuje
veliina mokranog mjehura,
izgled sluznice, postojanje
karcinoma ili dobroudnih
promjena (polipi i ciste
mokranog mjehura).

CISTOSKOPIJA

NEFROLOKA NJEGA

Cistoskopija se moe

izvesti u lokalnoj
anesteziji, spinalnoj
anesteziji ili opoj
anesteziji.

CISTOSKOPIJA

Postoje dvije vrste cistoskopa:

1.Fleksibilni koristi se bez lokalne anestezije, samo sa
ksilokain gelom koji se aplicira u uretru prije uvoenja
instrumenta
2.Rigidni obino se izvodi u optoj anesteziji zbog bola i
nelagode u toku rada

NEFROLOKA NJEGA
Cistoskopija prua najire

dijagnostike mogunosti, jer se sa

njom moe sagledati svaki detalj na
sluzokoi mokrane beike
Cistoskopima podeenim za
kateterizaciju uretera omoguava se
dopunska radiografska dijagnostika,
odnosno izvoenje retrogradne
ureteropijelografije
Rigidnim ili fleksibilnim
uretroskopom, uvedenim kroz
odgovarajui cistoskop, eksplorira se
ureter, ili se iz njega izvlae manji
konkrementi. Operativnim
cistoskopom se uzimaju biopsije.

ab

Slika: Bladder Cancer (Cystoscopy)

NEFROLOKA NJEGA
URETEROSKOPIJA
Ureteroskopija je endoskopska

procedura koja putem

ureteroskopa vizualizira sluznicu
mokrane beike i uretera.
To je dijagnostiko terapeutska
procedura koja pomae ljekaru
da pronae, ukloni kamen ili ga
razbije na manje komade koji se
zatim lako izbacuju.

URETEROSKOPIJA

NEFROLOKA NJEGA
URETEROSKOPIJA
Ureteroskopija se esto koristi za

uklanjanje kamena koje blokira

ureter, a ponekad i za uklanjanje
kamena iz bubrega.
Procedura se moe izvesti
fleksibilnim ili rigidnim
endoskopom u opoj anesteziji.

URETEROSKOPIJA

HIRURKE PROCEDURE URINARNOG

SISTEMA
Nefrektomija
Hiruka procedura uklanjanja bubrega.
Indikacije:
1. Karcinom bubrega
2. Kod transplantacije bubrega
3. Parcijalna kod traume (ruptura)
Procedura moe biti:
1.Klasina otvorena metoda
2.Laparaskopska (danas Single Post Access
Surgery)

Slika: Nefrektomija

HIRURKE PROCEDURE URINARNOG SISTEMA

Cistektomija predstavlja hirurko

odstranjenje cijelog ili dijela mokranog

mjehura zbog tumora koji je probio stjenku
mjehura.
Postoji nekoliko operativnih zahvata i naina
derivacije mokrae.
Moe se nadomjestiti novim djelom koji se
pravi od ileuma ili kolona za skupljanje
mokrae.

TRANSPLANTACIJA BUBREGA
- Bubrena transplantacija podrazumijeva
transplantaciju novog bubrega kod pacijenata koji se
nalaze u terminalnoj fazi hronine bubrene
insuficijencije. Uspjeno presaen bubreg omoguava
normalan ivot primaocu.
-Transplantacija moe biti kadaverina ili sa ivog
donatora.
-1950 prva dokumentovana bubrena transplantacija
(odbaen, bez imunosupresiva)
-1954 identini blizanci da se sprijei odbacivanje
-1964 imunosupresivi uvedeni kao dio procedure

TRANSPLANTACIJA
BUBREGA
ivi donor (blii srodnik: otac, majka, brat, sestra)
2. Kadaver (umirua osoba)
Za transplantaciju bubrega neophodno je:
-potpuna podudarnost u ABO sistemu (izuzetno davalac
O Rh+ moe dati primaocu A,B ili AB)
-odgovarajua podudarnost u HLA sistemu
- da primalac nije senzibilisan na tkivo donora
(negativan Kros-me, odsustvo citotoksinih antitela)

DIJALIZA
Dijaliza je medicinski

postupak pri kojem se

uklanjaju otpadni produkti iz
krvi pacijenta sa bubrenom
insuficijencijom. Tom
prilikom krv pacijenta se
proputa kroz dijalizator za
preiavanje i potom vraa
u pacijenta. Moe biti:
Hemodijaliza
Peritonealna dijaliza
Hemofiltracija

HEMODIJALIZA

NEFROLOKA NJEGA
Osnovni mehanizam dijalize

je difuzija kroz
polupropustljivu membranu
koja ekstrahuje produkte
metabolizma kao to su
urea, kreatinin i viak
tekuine.
Veina bolesnika dijalizira se
3 puta sedmino, a
postupak prosjeno traje 4
sata.[1]

DIJALIZA
Hemodijaliza i priprema bolesnika za leenje hemodijalizama (kreiranje

vaskularnog pristupa)
Da bi bolesnik otpoeo lijeenje hemodijalizama, potrebno je napraviti
dobar vaskularni pristup, najbolje arteriovensku fistulu na lijevoj ruci (kod
denjaka) ili desnoj kod ljevorukih. Ova operacija se radi uglavnom u
lokalnoj anesteziji, rjee u optoj anesteziji. Pored fistule, bolesnicima sa
loim kvalitetom krvnih sudova, moe se ugraditi i vaskularna proteza koja
imitira prirodni krvni sud. Trea opcija je stavljanje vaskularnog katetera za
dugotrajnu upotrebu; on se plasira u veliku venu (najee subklaviju).
Posle ovakve pripreme bolesnik dolazi najee tri puta nedeljno na
bolniku hemodijalizu koja traje 4 sata.

Nefroloka njega
AV ANT

Njega arteriovenskog anta

Arteriovenski (AV) ant se

sastoji od dva segmenta

spojenih cijevi koje skreu
krv od arterije ka veni. On
obezbjeuje pristup
cirkulatornom sistemu za
hemodijalizu. Plasiran je
hirurki i to obino u
podlakticu. Nakon
postavljanja, ant zahtijeva
redovnu procjenu
prohodnosti i pregled okolne
koe na znakove infekcije.

Nefroloka njega
Njega AV anta ukljuuje

aseptino ienje arterijskih

i venskih izlaznih mjesta,
primjenu antiseptinih masti i
zavijanje mjesta sterilnim
zavojima. Ova procedura,
kada je uinjena neposredno
prije hemodijalize, produava
ivot anta, sprijeava
infekciju i omoguava rano
otkrivanje tromba.
Odravanje mjesta anta se
sprovodi ee ako zavoj
postane vlaan ili ako
proputa.

Nefroloka njega
Izvoenje procedure:
Objasniti pacijentu proceduru
Staviti ruku sa antom na

sterilno prekrivenu povrinu.

Paljivo ukloniti zavoj .od
gaze koji prekriva ant i
tupfer od gaze ispod anta.
Provjeriti da li na arterijskom
i venskom izlaznom mjestu
ima znakova infekcije kao to
su crvenilo, otok, prevelika
osjetljivost ili dreniranje.

NEFROLOKA NJEGA
Provjeriti protok krvi kroz

ant posmatranjem boje

krvi i uporeivanjem
toplote anta sa toplotom
okolne koe. Krv bi trebala
da bude svjetlocrvena, a
ant bi trebao da bude
topao kao i koa. (ako je krv
tamnopurpurne boje ili
crna, a temperatura anta
nia od okolne koe, dolo
je do tromboziranjaobavjestiti ljekara).

NEFROLOKA NJEGA
Palpirati ant zbog trila

(blagim postavljanjem
vrhova prstiju iznad mjesta
pristupa da bi se osjetile
vibracije) koji takoer
ukazuje na normalan protok
krvi.
Oistiti kou sterilnim
tupferom natopljenim
dezinfekcionim sredstvom.
Brisati upolje od mjesta da
bi se uklonile bakterije i
smanjila mogunost
kontaminacije anta.

Staviti suhi, sterilni tupfer

od gaze ispod anta. Ovo

sprijeava kontakt anta sa
koom koji bi mogao da
izazove iritaciju koe i
oteenje.

DIJALIZA
Peritonealna dijaliza je proces

pri kojem se dijaliza vri preko

polupropustljive peritonealne
membrane. U ovoj proceduri
dijalizat (rastvor) se instilira u
peritonealnu upljinu pomou
katetera i nakon propisanog
vremena drenira izvlaei
otpadne produkte, viak
tenosti i elektrolite. Stalni
peritoneumski kateter postavlja
hirurg (Tenkofov kateter) za
neprekidno cirkulisanje
dijalizata.

PERITONEALNA DIJALIZA

DIJALIZA
Peritonealna dijaliza i priprema bolesnika za lijeenje peritonealnom

dijalizom
Za izvodjenje peritonealne dijalize, potrebno je prvo plasirati peritonealni
kateter u trbuh. Ovaj kateter se operativno stavlja pod lokalnom (rjee
optom) anestezijom i po zarastanju otpoinje se obuka bolesnika da ovu
vrstu dijalize moe samostalno da izvodi u kunim uslovima i tako bude
nazavisan od bolnice. Kako je bolesnik nezavisan od bolnice najvei dio
vremena, ova metoda je pogodna za zaposlene, osobe kolskog uzrasta i za
osobe koje esto putuju. Ambulantne kontrole se vre na 1-2 meseca, a po
potrebi i ranije. Kod starih, sljepih i nemonih bolesnika, obuava se
zainteresovani lan porodice za izvoenje kune peritonealne dijalize.

DIJALIZA
Peritonealna dijaliza se

izvodi u strogo aseptinim

uslovima da bi se sprijeila
pojava peritonitisa
(zamuena tenost,
poviena temperatura, bol u
trbuhu, osjetljivost stomaka).
Pacijent se uvijek izmjeri da
bi se ustanovila poetna
teina i prati bilans tekuine.

Potrebno je nauiti pacijenta

da svakodnevno biljei svoju

teinu i krvni pritisak i da
redovno provjerava da li ima
otoke na nogama. Takoer,
treba ga educirati da vodi
preciznu listu bilansa
tenosti.

DIJALIZA
Izvoenje procedure kontinuirane ambulantne peritonealne

dijalize:
Nakon stavljanja maske, kesa sa dijalizatorom se prikai na
cijev koja ulazi u dio trbuha pacijenta tako da tenost tee u
peritonealnu upljinu. Maska se uklanja kad se zavri ovaj
korak.
Dok se dijalizat zadrava u peritonealnoj upljini, pacijent
moe presaviti kesu, staviti je ispod svoje koulje i obavljati
svoje normalne aktivnosti.
Nakon ponovnog stavljanja maske, odviti kesu i okaiti je
ispod karlice da bi omoguili dreniranje dijalizata iz
peritonealne upljine nazad u kesu.