DIJAGNOSTIKO

TERAPEUTSKE PROCEDURE
ZA GENITALNI SISTEM

REPRODUKTIVNI SISTEM ENE

jajnik (lat. Ovarium)

jajovod (lat. tuba
uterina) materica
(lat. Uterus) vagina
(lat. Vagina) stidnica
(lat. vulva)

REPRODUKTIVNI SISTEM ENE

jajnik (lat. Ovarium)

jajovod (lat. tuba
uterina) materica
(lat. Uterus) vagina
(lat. Vagina) stidnica
(lat. vulva)

Poloaj pri pregledu

DIJAGNOSTIKO TERAPEUTSKE PROCEDURE ZA

REPRODUKTIVNI SISTEM ENE

Ginekoloki pregled se sastoji iz tri dijela: inspekcija, pregled sa spekulumom i

bimanuelni pregled.
Inspekcija predstavlja pregled vanjskih genitalija posmatranjem i uoavanjem
odreenih promjena na njima.
Pregled sa spekulumom znai pregled vagine i spoljne
povrine grlia sa instrumentom koji se naziva spekulum. Taj dio
pregleda je prilino neprijatan ali je veoma vaan jer na taj nain
golim okom moemo imati odlian u vid u stanje grlia to je od
velike vanosti i bez ega pregled nije kompletan.
Bimanuelni pregled je u stvari pregled u pravom smislu te
rijei koji se vri sa dvije ruke: unutranja i vanjska. Uobiajeno u
vaginu uvodimo dva prsta unutranje ruke (mada ima ginekologa
koji pregledaju i samo jednim prstom) s kojima hvatamo prvo
matericu a onda jajnike i tiskamo ih do vanjske ruke

Pregled sa spekulumom.
Spekulum slui da se njim
odmaknu zidovi vagine jedan
od drugoga, to omoguava da
se vidi unutranjost vagine i
grli materice .Na ovaj nain
ljekar golim okom moe imati
uvid u stanje grlia zatim uvid
u strukturu i izgled zidova
vagine, te vaginalom sekretu,
njegovom izgledu, boji i
koliini. Drvenim tapiem na
ijem se jednom kraju nalazi
komadi vate ginekolog e
uzeti uzorak za Papanikolau
test.

spekulum

Bimanuelni pregled.
Pregled se izvodi na
ginekolokom stolu
Pacijentice na pregled treba da
dou praznog mokranog
mjehura
Kada pacijentica legne na
ginekoloki sto i stavi noge u
nogare, potrebno je da dobro
rairi noge i da ruke stavi na
grudi.
Potrebno je da se opusti te
trbuni miii nee biti
zategnuti to e znaajno
olakati i ubrzati bimanuelni
pregled.

Bimanuelni pregled

GINEKOLOKI
ULTRAZVUK

transabdominalni i
transvaginalni
Slui za prikazivanje
anatomije male zdjelice,
otkrivanje dobroudnih i
zloudnih tumora maternice,
jajnika i jajovoda.
Transvaginalni ultrazvuk
koristi se za praenje rasta
jajnih stanica
(folikulometrija) i sluznice
maternice.

Kolor dopler omoguuje

detaljno istraivanje protoka
krvi u maloj zdjelici, kao i
fetalnog protoka. Osim
morfologije, koju prua
klasian ultrazvuk, kolor
Dopplerom dobivamo
parametre bitne za
utvrivanje funkcionalnog
stanja struktura koje se
istrauju.

DIJAGNOSTIKO TERAPEUTSKE PROCEDURE ZA

REPRODUKTIVNI SISTEM ENE

Priprema pacijenta za ultrazvuni pregled

Da bi se ultrazvuni pregled male zdjelice obavio potrebno je da
pacijent popije najmanje 2-3 ae vode 90 minuta prije pregleda
(da bi tenost bila prisutna u mokranoj beici). Naravno, vodu ne
treba prazniti iz mokrane beike prije pregleda.
Za pregled vaginalnom sondom, za razliku od pregleda
abdominalnom sondom, potrebna je prazna mokrana beika i
prazna crijeva.
Pregled jajnika je najbolje obaviti 7- 10 dana nakon zadnje
menstruacije.

HISTEROSALPINGOG
RAFIJA
Kontrastna pretraga
maternice i jajovoda.
Radioloka procedura
kojom se dijagnosticira
stanje uterusne
upljine i dijelom tuba.
Procedura je potpuno
bezbolna te se izvodi
bez anestezije,

Ovo ispitivanje se vri u

prvoj polovini menstrualnog
ciklusa ubrizgavanjem
jodnog kontrasta kroz kanal
grlia materice u materinu
duplju i jajovode. U toku
ubrizgavanja kontrasta
naini se rendgenski
snimak na kome se vidi
kanal grlia, upljina
materice i lumeni jajovoda
sa eventualnim patolokim
promenama na njima.

HISTEROSALPINGOGRAFIJA

Na osnovu napravljenog
snimka moe da se procjeni
anatomsko stanje materine
duplje i prohodnost jajovoda.
U toku ubrizgavanja
kontrasta naini se
rendgenski snimak na kome
se vidi kanal grlia, upljina
materice i lumeni jajovoda sa
eventualnim patolokim
promjenama na njima. Za
sprovodenje
histerosalpingografije koriste
se uljani i vodeni rastvori
kontrastnih sredstava

HISTEROSKOPIJA

Histeroskopija je endoskopska
metoda kojom se uz pomo
histeroskopa kroz cerviks ulazi u
materinu duplju, vri inspekcija
materine upljine i po potrebi
odstranjuju nepravilnosti.
Histeroskopija je dijagnostika i
terapeutska metoda.
Intervencija se radi u optoj ili sve
ee u lokalnoj anesteziji.
Pored dijagnostike uloge slui i
kao metod kod hirukih procedura
(operativna histeroskopija).

Endoskopski instrument je
histeroskop prenika 4 mm
duine 300 mm sa
prikljukom za hladno svjetlo
i kameru teine 50 -60g ,
kojom se slika prenosi na
ekran uveana od 10 -150
puta.

HISTEROSKOPIJA

GINEKOLOKA NJEGA

U maternicu se ubacuje tenost ili

HISTEROSKOPIJA

gas CO2 radi irenja i boljeg prikaza.

Intervencija se radi u optoj ili sve
ee u lokalnoj anesteziji . Nakon
dilatacije grlia uvodi se
resectoskop (instrument za
operacije) sa optikom u materinu
duplju pod kontrolom kamere. Uz
pomo optike i svjetla sagleda se
materina duplja i promjene :
urodjene pregrade, miomi, polipi,
hiperplastini endometri, karcinom,
strana tijela- spirale mogu se
odstraniti.

Izvoenje procedure
Priprema pacijentkinje za
histeroskopiju
podrazumijeva brijanje i
apstinenciju od jela i pia u
trajanju od najmanje 5 sati
ako se intervencija izvodi u
optoj anesteziji. Osim toga
neophodan je i uredan nalaz
vaginalnog i cervikalnog
brisa. Optimalno vrijeme za
izvodjenje histeroskopije je
prvi dan nakon prestanka
menstrualnog krvarenja.

Myomas seen through

hysteroscope

DIJAGNOSTIKO TERAPEUTSKE PROCEDURE ZA

REPRODUKTIVNI SISTEM ENE

Dio ginekolokog pregleda je i Papanikolau test ili PAPA-test.

To je citoloka analiza obrisaka rodnice i vrata maternice po metodi
Papanicolaua.
PAPA-test je skrining test malignih i premalignih promjena grlia materice
Papanikolau test slui da se otkriju prekancerozne i kancerozne promene na
grliu materice, odnosno da se pronau eventualno promenjene elije .To je
jednostavna metoda , traje samo nekoliko minuta i preporuuje se raditi
jedanput godinje. Ovom se pretragom mogu na vrijeme otkriti predstadij i rak
grlia maternice, te uzronike spolno prenosivih bolesti povezanih s rakom.
U okviru ginekolokog pregleda odreuje se i stupanj istoe sekreta rodnice.
Tako se otkrivaju pojedini uzronici upala i spolno prenosivih bolesti.

Izvoenje procedure
U sklopu ginekolokog
pregleda (dio sa
spekulumom ) sa grlia
maternice se drvenim
tapiem na ijem se
jednom kraju nalazi komadi
vate uzme uzorak sa
prednje i zadnje usne grlia
kao i kanala grlia
maternice.

Od uzetog uzorka se pravi

citoloki razmaz koji se fiksira
na mikroskopskoj ploici i boji
po metodi Papanikolau. Posle
bojenja vri se mikroskopska
analiza morfolokih osobina
elija u toku koje se mogu
otkriti znaci zapaljenja grlia,
uzronici infekcije,
dobroudne i zloudne elije i
druge patohistoloke
promene.

KOLPOSKOPIJA
Dijagnostika procedura kojom se
pregleda grli materice i dijela
vagine uz pomo binokularnog
optikog instrumenta-kolposkopa.
Kolposkop koji ima jaki izvor
svjetla i omoguava pregled
maternice pod poveanjem 5- 40
puta (najee se koristi poveanje
10-15 puta). Ova metoda ima za
cilj odreivanje rasporeda
abnormalnog skvamoznog epitela i
preciziranje djelova iz kojih se
moe uzeti tkivo za biopsiju.

kolposkopija

U toku kolposkopskog pregleda

aplikuje se siretna kiselina. To
prouzrokuje da jedro elija nabubri
te ne proputa svetlo.
Cerviks se osvjetli svjetlom
kolposkopa. Povrine koje su
nepropusne za svjetlost reflektuju
se nazad kolposkopiaru.
Reflektovana svjetlost je bijela , te
su takve povrine vidljive. elije
spoljnog sloja zdrave povrine
cerviksa imaju mala jedra te e
proputati svjetlo. Bijela polja su
reoni displazije. to je polje bjelje
to je stupanj displazije tei.

Lezije se ocijenjuju prema

internacionalno dogovorenim
stupnjevima C cervical I
inthraepithelial N neoplasia ili CIN,
gradiraju od blagih (CIN1) do tekih
(CIN3).

DIJAGNOSTIKO TERAPEUTSKE PROCEDURE ZA

REPRODUKTIVNI SISTEM ENE

CIN 1:
Vie od pola ena s takvim nalazom ne treba nikakvo lijeenje jer je vjerojatno da e
promjene proi sponatano.
CIN 2:
Abnormalne stanice koje su klasificirane kao CIN 2 imaju veu vjerojatnost da e
napredovati. ene s tim nalazom e uglavnom biti upuene na lijeenje gdje e
zahvaeni dio vrata maternice biti uklonjen da se smanji mogunost napredovanja
abnormalnih stanica.
CIN 3:
Takve promjene uvijek zahtijevaju lijeenje u smislu otklanjanja zahvaenog podruja
na vratu maternice.

Redovna ginekoloka kontrola - jednom godinje,

ukoliko nema indikacija za ee preglede, koja
podrazumjeva kolposkopiju sa uzimanjem PAP-a
brisa, vaginalnog i cervikalnog brisa.
Kolposkopija i PAPA test su dvije neodvojive
dijagnostike procedure koje omoguavaju
otkrivanje i stepenovanje eventualnih premalignih
ili malignih promjena grlia materice, vagine i
vulve.

DIJAGNOSTIKO TERAPEUTSKE PROCEDURE ZA

REPRODUKTIVNI SISTEM ENE

Ultrazvuno praenje trudnoe

Prvi UZV obino se radi na poetku trudnoe, zatim
izmeu 18. i 22. tjedna, te izmeu 32. i 36. tjedna
trudnoe. Postoje mnogi razlozi koji se navode za
izvoenje ultrazvuka u trudnoi:
rana dijagnoza trudnoe (jednoplodne ili vieplodne)
-ispitivanje morfologije ploda
-biometrija ploda (dinamika rasta i razvoja ploda)
-uvid u poremeaj sranog ritma ploda
-uvid u lokalizaciju,grau i veliinu posteljice i
pupanika

DIJAGNOSTIKO TERAPEUTSKE PROCEDURE ZA

REPRODUKTIVNI SISTEM ENE

AMNIOCENTEZA

Dijagnostika procedura u toku koje se aspirira amnionska

tekuina radi laboratorijskih nalaza. Indicirana je kada
roditelji zajedno imaju preko 70 godina te kod poremeaja
hromosoma u porodici (hromosopatija).
Amniocenteza se obino obavlja izmeu 14. i 16. sedmice
trudnoe. Postupak se izvodi tako da se pod kontrolom
ultrazvuka uvlai duga igla kroz trbuh trudnice u
posteljicu te se izvlai plodna voda. Plodna voda sadri
stanice fetusa iz kojih je laboratorijski mogue odrediti
broj i izgled kromosoma, pol fetusa te openito zrelost
fetusa.
Komplikacije amniocenteze su rijetke, manje od 1-2% i
ukljuuju infekciju, krvarenje, preuranjeni porod i
pobaaj.

AMNIOCENTEZA

PROCEDURA

Izvoenje procedure:
Objasniti postupak pacijentici
Provjeriti pismeni pristanak
Da bi se smanjo rizik od punkcije
mokrane beike potrebno je da
isprazni mokranu beiku ukoliko je
trudnoa starija od 20 nedjelja, dok
trudnoa manja od 20 nedjelja
zahtijeva punu mokranu beiku jer e
maternica biti u stabilnom poloaju.
Postaviti pacijenticu da legne na lea i
procjeniti njene vitalne pokazatelje.
Zatim odrediti osnovnu frekvencu
srane radnje ploda pomou doppler
stetoskopa ili fetoskopa.

GINEKOLOKA NJEGA

Uputiti pacijenticu da dri ruke

na grudima ili ispod glave i
upozoriti je da miruje.
Ljekar pomou ultrazvuka locira
plod i posteljicu te dep sa
amnionskom tenou
U strogo sterilnim uslovima,
nakon injektiranja lokalnim
anestetikom, ljekar sterilnom
iglom od 20 G ulazi kroz zid
abdomena i maternice u
amnionsku kesu. Kad se pojavi
kap amnionske tenosti spojiti
pricu od 20 ccm sa iglom i
aspirirati tenost. Sterilnim
postupkom ubaciti amnionsku
tenost u epruvete i zatvoriti.

Amniocenteza

Kada ljekar izvue iglu sterilnim

tupferom staviti zavoj preko
mjesta uboda.
Popuniti laboratorijske uputnice i
odmah poslati uzorke u
laboratoriju.
Ponovno procjeniti vitalne
pokazatelje majke i ploda nakon
15 tak minuta, pa nakon 30
minuta i tako narednih nekoliko
sati.
Uputiti pacijenticu da odmah
obavjesti ljekara ako se pojave
komplikacije (vaginalno
pranjenje tenosti ili krvi,
smanjenje pokreta ploda,
temperatura, drhtavica, itd).

Amniocenteza

CERVIKALNI SERKLA

Koristi se kod tretmana cervikalne insuficijencije ili kod prijeteih

pobaaja (12-14-sedmica)
Serkla (francuski - cerclage) spada u ginekoloke operacije
kojom se podvezuje unutranje ue materice - kada postoji
slabost ligamenata, ili kada je u pitanju mogue preterano
rastezanje materice, kao to je sluaj kod vieplodnih trudnoa.

KARDIOTOKOGRAFIJ
A

Kardiotokografija (CTG) je
dijagnostika metoda praenja
stanja fetusa, tj. njegove
ugroenosti tokom trudnoe i
poroaja .Vri se preko dva ureaja
privrena na trbuh majke. Jedan
tj. ultrazvuni transduktor prenosi
frekvencu srane radnje ploda na
monitor , a drugi tokotransduktor
prenosi kontrakcije maternice .

kardiotokografija

OPERATIVNI ZAHVATI U
GINEKOLOGIJI

Laparoskopija je procedura kojom je omoguena

direktna vizuelizacija organa u maloj karlici.
Laparoskopske operacije u ginekologiji
podrazumjevaju intervencije na uterusu,
adneksama, mokranoj beici i limfnim ljezdama.
Laparotomija-poprena incizija ispod pupka odmah
iznad pubine simfize. Kod ove operacije se koa,
potkono tkivo i fascija sijeku popreno,a linea
alba uzduno. Koristi se za carski rez i ginekoloke
operacije.

1. HISTEREKTOMIJA
Hiruka metoda odstranjivanja uterusa. Jedna od
najeih ginekolokih operacija.

Tipovi histerektomije:
1.Radikalna potpuno uklanjanje uterusa, cerviksa, gornjeg
dijela vagine i parametrija (karcinom, odstranjuju se i limfni
vorii, jajnici, jajovoti)
2.Totalna - potpuno uklanjanje uterusa, cerviksa
3.Subtotalna uklanja se samo uterus, cerviks se ostavlja
Tehnika:
1.Klasini pristup laparotomija
2.Vaginalna histerektomija
3.Laparoskopska histerektomija

Konizacija je dijagnostiki i istodobno terapijski

postupak prilikom kojeg se uzima dublji isjeak vrata
maternice u vidu konusa.
Povrina vrata maternice predstavlja pri tome bazu
konusa, a cirkularni rez se vodi i kontrolira uz pomo
Schillerove jodne probe ili kolposkopski. Veoma je bitno
da se sve sumnjive promjene nau unutar baze konuse.

Klasina konizacija podrazumijeva

odstranjenje tkiva hirurkim noem skalpelom, pa se stoga naziva i
hirurka konizacija
("Messerkonisation"). Ukoliko se
umjesto hirurkog noa koristi laserski
zrak, ovaj tip konizacije se oznaava
laserska konizacija
("Laserkonisation").

OVARIEKTOMIJA
Hiruko odstranjenje jednog ili oba jajnika
laparoskopski ili laparotomski.
Indikacije:
1.Ovarialne ciste ili kancer
2.Preventivno odstranjenje (anamneza, dojka)
3.Uz histerektomiju

SALPINGEKTOMIJA
Hiruko odstranjivanje jajovoda.
Indikacije:
1.Krvarea ektopina trudnoa
2.Hidrosalpinks
3.Tubarni karcinom
Tehnika:
1.Klasini pristup laparotomija
2.Laparoskopski

POROAJ

Poroaj (latinski partus) je

zavretak trudnoe tj.
gestacijskog perioda poraanjem
jednog ili vie novoroeneta iz
eninog uterusa. Poroaj se dijeli
u 4 stadija odnosno poroajna
doba:
Prvo poroajno doba- stadij
dilatacije grla maternice i ua
(otvaranje ua)
Drugo poroajno doba- stadij
istiskivanja djeteta (ekspulzije)
Tree poroajno doba- stadij
istiskivanje posteljice i ovoja
etvrto poroajno doba- stadij
ranog oporavka, traje 2h

Prvo poroajno doba poinje

pojavom kontrakcija
maternice koje se ponavljaju
na 15 do 20 minuta i traju
izmeu 10 i 30 sekundi. Kod
prvorotki prva faza traje od
3,3 do 19,7 sati, a kod
vierotki ona traje od 0,1 do
14,3 sata. Tokom ovog
poroajnog doba grli se
postepeno dilatira da bi na
kraju bio potpuno dilatiran
(od 8 do 10 cm), a
kontrakcije traju od 45 do 60
sec. i ponavljaju se svake
dvije minute

Drugo poroajno doba se

karakterie kontrakcijama svakih
jedan do dva minuta i traju do
90 sekundi. Ovo poroajno doba
se zavrava raanjem
novoroeneta.
Tree poroajno doba poinje
trenutkom raanja djeteta te
zavrava poraanjem posteljice.
etvrto porodno doba poinje
izlaskom placente, a predstavlja
prijelaznu fazu poroda prema
puerperiju (babinju), a traje oko
2h.To je doba u kojem se
zatvaraju raskidane krvne ile i
stiava krvarenje.

There are times when it is

necessary to help the delivery
along using forceps or a vacuum
extractor. Forceps resemble two
large salad spoons, and the doctor
uses them to guide the baby's head
out of the birth canal. Vacuum
extraction uses a soft plastic cup
that is applied to the baby's head
and stays in place by suction. There
is a handle on the cup that allows
the doctor to use this to assist with
delivery through the birth canal.
The choice between using forceps
or a vacuum extractor is usually
made by the doctor.

CARSKI REZ (SECTIO CAESAREA)

Carski rez je hirurko dovrenje poroda

operacijom maternice. Carski rez treba uiniti
kada je to za majku ili fetus sigurnije od
vaginalnog poroda. Oko 5 do 25 posto poroda
zavrava carskim rezom.
Najee specifine indikacije za carski rez su
prethodni carski rez, produljeni porod, fetalna
distocija (osobito poloaj zatkom), i
zabrinjavajua srana akcija fetusa kod koje
je potreban hitni porod.

CARSKI REZ

ABORTUS/POBAAJ

Pobaaj ili abortus (lat. abruptio graviditatis) je

spontani ili izazvani prekid trudnoe odstranjenjem ili
izbaajem embrija ili fetusa iz maternice prije
sposobnosti ljudskog ploda za samostalni ivot.
Namjerni prekid trudnoe do 10. tjedna od zaea moe
se izvriti na zahtjev trudne ene.
O zahtjevu za prekid trudnoe nakon 10. tjedna, na elju
same trudnice ili na prijedlog lijenika, ali uvijek uz
pristanak trudnice, odluuju odgovarajue komisije pri
bolnikim ustanovama.

POBAAJ

Pobaaj se moe izvesti hirurki ili farmakoloki

Kod hirurkog pristupa (instrumentalni) dilatira se grli i aspirira
konceptus te se napravi instrumentalna revizija materice.
Hemijski ili farmakoloki vjetaki prekid trudnoe je danas sve
popularniji i sve zastupljeniji. Mogue je kombinovati
farmakoloki i instrumentalni prekid trudnoe, kada se pobaaj
inicira lijekovima i dovrava instrumentalno.

Uspjenost farmakolokog prekida trudnoe se kree oko 90% ako

se procedura izvodi do 8. nedjelje trudnoe.
Prekid trudnoe se izvodi u kratkotrajnoj sedoanalgeziji ili
lokalnoj anesteziji.
Priprema pacijentkinje za prekid trudnoe podrazumjeva
apstinenciju od jela i pia u trajanju od 5-6 sati, brijanje, pismeni
podatak o krvnoj grupi i grupi vaginalnog sekreta.