HIMATI

VOLUME XIX ISSUE NO. 1

AUGUST - OCTOBER 2015

news feature
page 8

04

news

UP faces 2.2B
buget cut

06

features

To whom this may

concern

13

culture

#LOVEWINS: Legalizing the Rainbow

14

opinion

The problem of nuetrality

02

editorial

HIMATI

asabay sa pagbukas ng bagong

taong akademiko ay ang pagsambulat ng sari-saring isyung
kinakaharap ng unibersidad at lipunan.
Sa bisa ng kolektibong pagkilos at
walang patid na panawagan, patuloy
nating tinututulan ang pagpapatupad
ng mga mapang-abuso at di-maka-estudyanteng
panuntunan
sa
unibersidad na kumikitil sa karapatan
ng bawat indibidwal na makapag-aral.
Sama-samang kinukundena ang kakulangan ng gobyerno sa pagtugon sa
mga primerang pangangailangan sa
sektor ng edukasyon.
Subalit ang problemang kinakaharap at ipinaglalaban sa loob ng
unibersidad ay hindi nalalayo sa
problemang kinakaharap ngayon ng
mga Lumad sa Mindanao.
Nagtayo ng mga alternatibong
paaralan ang komunidad sa kabukiran
sa tulong ng iilang non-government
agencies upang tugunan ang pangangailangan sa edukasyon. Ngunit ang
mismong paaralang lilinang sa kaalaman at kultura ng mga Lumad- ang
mismong batayang serbisyong nararapat tugunan ngunit bigong naibigay
ng pamahalaan ay siya pang ginigipit
ng huwad na giyera.
Ngayon, higit kailanman, ang pangangailangan na maipakintal sa pamahalaan ang banta sa karapatan ng mga
Lumad sa edukasyon at karumaldumal na kalagayan nila sa kabukiran.
Sa loob lamang ng ilang buwan,
naitala ang magkaibang pandarahas
sa mga Lumad sa ibat ibang parte ng
Mindanao- bakwit sa Haran, ilegal na
paghuli at masaker ng mga Lumad sa
Bukidnon, kampuhan ng militar sa
komunidad at paaralan sa Talaingod,
pagpaslang sa mga lider sa Surigao del
Sur at bakwit sa Tandag City. Bagaman
iginigiit ng mga sundalo na tribal war
o di kayay pinaparatangang miyembro ng New Peoples Army (NPA) ang
mga Lumad, hindi maikakailang taktika ito upang supilin ang mga organisadong pamayanan sa kabukiran sa
ilalim ng Oplan Bayanihan.
Sa mismong tala ng Childrens
Rehabilitation Center, sa 146 alternative schools na itinayo para sa mga
batang Lumad, 87 sa mga ito ang nakakaranas ng militarisasyon. May 233
na mga kabataang Lumad ang nakaranas ng pagtapak sa karapatang-pantao
mula pa noong 2010. Kasabay nito ay
ang di mabilang na insidente ng pambobomba, pandarahas, paninira ng
mga kabahayan at paaralan, paggamit

HIMATI
A.Y. 2015-2016

Vol. XIX Issue No. 1 | AUG - OCT 2015

Kolektibong paglaban
sa militarisasyon

sa mismong gusali ng mga estusyante

bilang kampo ng militar, at maging
ang pagpaslang ng mga lider-Lumad.
Tumataas na ang bilang ng napaslang na mga lider sa kanayunan at
patuloy pa rin ang operasyon sa kabukiran. Pilit na isinasantabi ang daing
ng mga Lumad na itigil na ang militarisasyon at pamamaslang sa mga taong
lumalaban sa baluktot na sistema ng
lipunan.
Makikita ang malaking bentahe ng mga naaprubahang polisiya sa
pagmimina at dayuhang agrikorporasyon sa Mindanao imbes na palaguin
ang kultura, kabuhayan at edukasyon
ng mga Lumad. Pinatunayan ng estado kung saan sila nakapanig- sa mga
malalaking korporasyong kumakain
sa maliliit na hanay ng mga kapatid na
nasa kabukiran.
Sa pagpanig at pagprotekta ng
pamahalaan sa mga gahamang im-

Sancia Palma Editor-in-Chief

Charlotte Cubero Assoc. Editor - Internal
Paulo Rizal Assoc. Editor - External
Noemi Visto Managing Editor
Nicole Mangaoang Circulation Manager

Rizia Perez News Editor

Gilford Doquila Features Editor
Kenneth Senarillos Graphics Editor
Marga Mangao Photo Editor
Kent Babiera Layout Editor

peryalista na kinakamkam ang mga

lupa at umaangkin ng mga likas na
yaman sa isla, patuloy rin ang pagtindi ng militarisasyon sa kanilang mga
komunidad kasama ang mga grupong
paramilitar na inarmasan ng AFP.
Sa pagkamulat ng mga Lumad ay
ang pagkakaroon ng konkreto at solidong pundasyon ng karunungan sa
kanilang kanayunan na magbibigay
sa kanila ng kakayahan sa pagbuo ng
progresibo at maunlad na komunidad- na walang bahid ng kapitalistang
mapanlinlang o dayuhang mapagsamantala.
Higit pa, patuloy na itinatanggi ng
pamahalaan at hukbo ng mga sundalo ang paglalapastangan sa karapatang
pantao ng mga Lumad. Huwad na
pangako ng administrasyon ang kapayapaan at proteksyon para sa lahat.
Sa pagpatay ng lider, pinapatay
din nito ang karapatan ng mga Lumad
Writers

Nove Patangan
Monique Carillo
Monique Kapunan
Ain Arienza

Photojournalists

Meagan Wenceslao
Rene Cajoles, Jr.

sa edukasyon.
Panahon na upang makiisa sa laban ng mga Lumad para sa karapatan
sa lupa, edukasyon at pagkakakilanlan. Kagyat ang pangangailangan na
pagtibayin ang hanay upang panagutin ang pamahalaan at hukbong sangkot sa pandarahas sa mga Lumad.
Kinukundena natin ang malawawakang militarisasyon, pagpaslang
sa mga Lumad sa kabukiran at sa pagsupil sa kanilang mga karapatan ng
mga militar at mismong pamahalaan.
Hindi lamang nalilinang ang kaalaman sa loob ng silid-aralan, hindi
lamang itinataas ang diskurso sa mga
isyu ng unibersidad, bagkus tayo ay
dapat lumabas, makialam, at makiisa sa panawagan ng bawat sektor ng
masang nakaatas na pagsilbihan ng
bawat Iskolar ng Bayan.

Illustrators

Vannesa Homez
Jet Israel

Member of

* UP Solidaridad
* College Editors
* Guild of the
* Philippines
DIBUHO NI JET ISRAEL

AUG - OCT 2015

news

| Vol. XIX Issue No. 1

HIMATI

03

DC, UP sign Sports Complex MOU

Settlers file complaint

he City Government of Davao in

partnership with the University
of the Philippines in Mindanao
(UPMin) signed the Memorandum of
Understanding (MOU) for the development of the Davao City- University of the Philippines (DC-UP) Sports
Complex on August 6.
The MOU will serve as a legal basis to convene and review the existing 1998 Memorandum of Agreement
(MOA) which contained provisions
regarding land property and ownership. It will also create a Technical
Working Group that will be composed
of members from both parties, and a
Comprehensive Development Plan to
be presented by the UPMin School of
Management to foresee specific strategies and preliminary plans in sustaining the DC-UP Sports Complex.
The signing of the MOU was
headed by Davao City Mayor Rodrigo Duterte and UP System President
Alfredo Pascual. Other administrative
officials also graced the said event.
The sports complex will comprise of the following infrastructures:
36,000-seater stadium, multi-purpose training gym, dormitory and
medical building, low rise commercial block and recreation area, parking building, power house and pump
house, practice fields for football,
tennis court, sports arena, archery
and practical shooting range, indoor
basketball, adventure sports, waste
management and water treatment
facility, aquatics center, country club,
and parking area.

ROVIE AIN ARIENZA

Meanwhile, a P100 million proposed budget will be allocated for
the construction of the multi-purpose training gym under the Department of Public Works and Highways
Local Infrastructure Program. It will
include a volleyball court, two basketball courts, maintenance electrical rooms, varsity rooms, locker and
shower rooms, canteens and retractable seats.
Settlers complaint
While the UPMin administration
and the city government claimed that
the settlers living in the area have already supported the project, Sitio 117
Bago Oshiro Farmers Association Inc.
led by Allan Logronio filed a complaint against the construction of the
sports complex.
As stipulated in the complaint,
the university has not yet complied
the provision of the existing MOA regarding the compensation and relocation of the settlers.
The complaint also provided a
detailed historical background of the
land property and the legitimate occupants. Contrary to the 32 families
recognized, there are 24 more families that will be affected as recorded
on the said complaint.
On the other hand, in a dialogue
between President Pascual and the
UPMin University Student Council,
Pascual suggested that the filed complaint of the settlers can be reconciled
and mediated to address the interest

END-DEPENDENCE DAY. Progressive groups protested against the South China Sea dispute
and called on Filipinos to action in defense of national sovereignty and territorial integrity against the
foreign powers during Independence Day. Photo by Meagan Wenceslao

STUDENT COUNCIL DIALOGUES WITH PAEP. On August 6, the University Student

Council raised the issues on lack of classrooms and facilities in the university and the continuing
resistance of a group of settlers affected by the construction of the Sports Complex to UP President,
Alfredo E. Pascual after the signing of the Memorandum of Understanding. Photo by Marga Mangao

of the parties involved.

Pascual said that the recognized
settlers can be relocated on site and
can be given a formal lease to legitimize their stay but not the ownership
of the land. On the other hand, the
settlers that will be relocated outside

the campus can be given a lot title.

The repair and construction of
the roads from College of Science
and Mathematics (CSM) leading to the
sports complex designated area had
started as part of the first phase of
DC-UP sports complex development.

Initiative for Lumad,

peasants relaunched

umanitarian groups, youth

groups, church leaders, and
IP rights advocates across
the nation convened to initiate the
re-launching of the Solidarity Action
Group for Indigenous Peoples and
Peasants (SAGIPP) with the theme Libolog: A gathering to strengthen the
ties between IP and IP rights advocates on September 5.
SAGIPP was created in 1994 to
support the Lumad people and the
peasants of Southern Mindanao in
their struggle for right to self-determination.
Gabriela Partylist Rep. Luzviminda Ilagan, a former president of
SAGIPP, encouraged the people to
support the plight of the indigenous
people.
(Kung nay mga pagpanghasi),
dapat mosukol pud ta kay kung pasagdan ra nato mura rata og nisuko ra,
said Rep. Ilagan.
BAYAN Rep. Teddy Casio expressed support for the calls of the indigenous people. He said that self-determination and organization among
people are the key to fight against

MONIQUE AMETHYST KAPUNAN

historical discriminations and harassments that are inflicted upon the
Lumad people.
Heightened militarization
Tribal chieftains Bai Bibyaon Ligcayan Bigkay and Datu Kaylo Buntolan
slammed the injustices perpetrated
by the military forces and Alamara,
the armed lumad group that forced
Lumads in Pantaron and Kapalong to
seek refuge once again in Haran.
For about three months now, at
least 1,280 Lumad evacuees in Davao
City have been staying at the United
Church of Christ of the Philippines
(UCCP)- Haran.
Mangayo mi ug tabang aron
kami matabangan ug makabalik sa
among yutang kabilin. Bai Bibyaon
said.
According to the data gathered by
Save Our Schools Network, 9 out of 10
Lumad children have no access to education, 87 school have reported cases of military attacks, 233 cases were
documented of childrens....
CONTINUED ON PAGE 14 > > >

04

HIMATI

news

State abandonment on
education heightens - Ridon

IPS STATE OF THE LUMAD ADDRESS. Kerlan Fanagel, a Blaan spokesperson of Pasaka Confederation of Lumad Organizations, called to continue to defend their ancestral domains
and fight against mining, militarization, and human rights violation during the State of the Lumads
Address at UCCP Haran Mission Center. Photo by Kenneth Senarillos

UP faces 2.2B budget cut

he University of the Philippines

System is about to face a P2.2
billion budget cut for 2016.
According to the 2016 National Expenditures Program (NEP) released by the Department of Budget
and Management, the proposed budget for UP is reduced to P10.9 billion
compared to last years approved
budget which is P13.4 billion.
In the proposed budget, P1.14 billion will be allocated for the Capital
Outlay (CO), which is used for maintenance and development of infrastructures, as opposed to 2015s budget where P4.34 billion was alloted for
CO.
The allocation for Personal Services (PS), which covers the benefits and salaries of faculties and employees will be P7.6 billion, while the
Maintenance and Other Operating
Expenses (MOOE), which is used for
utility expenses and supplies, will be
P2.7 billion.
Despite the P2.2 billion cut, UP
President Alfredo Pascual insisted
that there is no budget cut for the university in the 2016 proposed budget
during his dialogue with the UP Mindanao University Student Council held
last August 5.
The reduced budget is due to the
recently concluded Philippine General Hospital (PGH) project. 2015 UP
budget allocated a P3 billion budget
for the modernization of equipment
of the PGH.
President Pascual explained that
budget is only allocated for CO if
there is a need for it.
While President Pascual added
that there is no need for additional

Vol. XIX Issue No. 1 | AUG - OCT 2015

NICOLE JOYCE MANGAOANG

budget for UP due to numerous donations, Student Regent Miguel Aguiling Pangalangan stressed that this is a
form of state abandonment stripping
UP of its public character and the right
to education.
This reason [for reduction in
Capital Outlay] cannot be seen as a
justification for UP receiving less state
support than the little we already get.
Our infrastructure development is
already highly reliant on alumni support (philanthropy), DAP (corrupt and
illegal), and the commercialization of
idle assets and education, SR Pangalangan said in a statement.
Deliberate slashing
With the governments deliberate
slashing of budget, USC Councilor and
Rise for Education convenor Omid Siahmard reiterated that this is part of
the Roadmap to Public Higher Education Reform (RPHER).
The RPHER program urges the
22 leading State Universities and
Colleges (SUCs) including UP to be
self-sufficient by 2016 through slashing 50 percent of their budget to reduce reliance on government funding
and to depend on income generating
projects (IGP).
[It] only aims to make SUCs
self-sufficient and thus getting money from the pockets of our very own
Iskolar ng Bayan and that is one of the
most concrete example of state abandonment to education. I believe that
its really high time for us to call for
the junking of the STS and for the rolling back of the tuition and fight for full
state subsidy for our education, Siahmard pointed.

abataan Partylist Representative

Terry Ridon called on student
leaders to take action against
educational issues such as K to 12 educational system, budget cut and Tuition and Other Fees Increases (TOFI)
during the Consultative Forum on Education Situation and Youth Agenda
2016 on August 29.
Despite the claim of the Department of Education that the country is
ready for the K to 12 program, Ridon
raised the lack of infrastructures and
preparation for K to 12 program.
If you dont have sufficient
schools for public senior high school,
how can the Department of Education
comply with the constitution mandate of free high school education? So
were backing on that particular theory, because clearly the availability of
private senior high schools might not
be exactly enough, said Ridon.
The K to 12 program is set to add
two more years in secondary education for students who will be enrolling
under this system. It is also the recognized standard for students and professionals internationally.
On top of the lacking facilities for
senior high school, he shared that the
government provided an alternative
which is to prioritize private senior
high schools by vouching subsidies.
However, this would still not be efficient for all the students since tuition
fees would still vary for each school.
Budget Cut and TOFI in SUCs
In addition, 59 state universities
and colleges (SUCs) in the country
are to face budget cut under the General Appropriations Act of 2016. The

MONIQUE CARILLO
capital outlays of 40 SUCs will be deducted from their respective operating budget for 2016, including the UP
system which has the largest deduction of its capital outlay by 2.2 Billion
pesos.
Ridon revealed that maintenance
projects have caused increases, while
the budget for new buildings under
capital outlay has overlapped with the
budget for building K to 12 facilities.
Along with budget cut, the issue
on TOFI with dubious and exorbitant
fees remains.
Despite the fact that some schools
hold consultation with students to increase matriculation fees, he further
refuted that it did not recognize student rights.
As long as a consultation is conducted, the increase will be approved
even when students who attended
the consultation disagree with the
matter. This is not the kind of system
[sic], the incremental payment in matriculation [sic], we wanted to use in
order to manage schools. Therefore,
we considered government participation as essential regarding the tuition
and fee increases, he said.
Development fees and energy
fees may not benefit students directly
since they could have been paying for
school properties that may be completed right before or after graduation.
In light of the forthcoming presidential elections, the forum has also
been an outlet for the presentation of
the Youth Agenda which...
CONTINUED ON PAGE 14 > > >

IN SOLIDARITY. Students from UP Mindanao light candles to express indignation at the recent
string of Lumad killings as well as show their support to the displaced communities.
Photo by Marga Mangao

AUG - OCT 2015

| Vol. XIX Issue No. 1

news feature

LIHIS NA DAAN
MARY NOVE PATANGAN

1st STOP

EDUKASYON
Ibinungad ng
pamahalaan ang
pagtugon sa backlog sa kagamitang
pang-edukasyon katulad ng karagdagang libro, silid at gusali sa taong 2016. Ipinagmalaki rin
niya ang pagbaba ng bilang ng out-ofschool youths mula 2.9 milyon noong
2008 na naging 1.2 milyon ngayong
taon ayon sa pag-aaral ng Philippine
Institute for Development Studies.
Subalit sa huling tala ng Ibon
Foundation noong 2014, may kakulangan na 113, 000 silid-aralan mula
kinder hanggang sekondarya. Idagdag
pa ang K to12 na magluluwal lamang
ng mga lakas-paggawa na siyang iaalay sa ibang bansa. Patuloy pa rin ang
pagkaltas sa nakalaang badyet para sa
mga state universities and colleges sa
ilalim ng Roadmap for Public Higher
Education Reform (RPHER). Lantaran
na ang malaking pagtaas ng matrikula
at ang mga kaduda-dudang bayarin o
Red fees na mas lalong nagpapahirap
sa mga estudyante. Pinaigting ng mga
polisiyang ito ang pagiging komersyalisado ng edukasyon.

2nd StOP

EKONOMIYA
Ipinagmalaki ang
pagtaas ng Gross
Domestic Product
(GDP) ng 6.5 % mula
2010. Sa katunayan sa
kauna-unahang pagkakataon, nasa
investment grade na ang bansa ayon
sa pinakatanyag na credit rating agencies. Pang-eengganyo pa ni Pangulong
Aquino sa mga negosyante, Malinaw
ang sinasabi nito sa mga negosyante:
Sulit mamuhunan sa Pilipinas; nabawasan na ang peligro sa pagnenegosyo.
Saad ng mga iilang economic
analyst na ang anyo ng ekonomiyang
pinapalago ng administrasyon ay nakasentro lamang sa ikakaunlad ng
malalaking domestic at foreign corporations na nagdudulot ng di-pantay na distribusyon ng permanenteng
trabaho at mataas na sweldo. Kapansin-pansin din ang di pagtuon ng administrasyon sa sektor ng agrikultura
at industriya. Sa 1000 nangugunang
DIBUHO NI JET ISRAEL

korporasyon, ang sektor ng agrikultura ang may pinakamababang profit

na 14%. Pagpapayaman pa rin sa iilang
bulsa ang nangingibabaw sa usaping
ekonomiya bilang patunay sa pagyakap ng administrasyon sa imperyalismo at kapitalismo.

3rd STOP

LAKAS
paggawa

Ibinandera
ang pagliit ng bilang ng mga Overseas Filipino Workers
na mula 9.51 milyon ay naging 9.07
milyon na ito bilang patunay daw na
marami ang bumalik at nakahanap ng
trabaho sa Pilipinas. Bukod dito bumaba ang unemployment rate sa 6.8%
noong nakaraang taon. Lumago na rin
ang manufacturing sector ng 8% mula
2010 hanggang 2014.
Sa kabila nito, hinahasa pa rin
ang kakayahan ng mga manggagawa
para sa maliit na sweldo at banyagang
industriya. Kapansin-pansin rin ang
lumalalang kalagayan ng kababayan
nating urban poor dahil sa kawalan
ng trabaho at pangunahing serbisyo
na dapat nilang matamasa. Ayon kay
Benjie Badal, tagapagsalita ng KADAMAY, ang ugat ng mga ito ay ang Public Private Partnership na ginawa ng
gobyerno na nagkakait sa mga pangunahing karapatang pantao. Lumulobo pa ang bilang ng manggagawang
kontraktwal. Ayon sa datos noong
nakaraang Abril na nakalap ng IBON
Foundation, 15.5 milyon o 40% ng
nagtatrabahong Pilipino ay part-time
lamang at kaakibat nito ang mababang
sahod at kawalan ng benepisyo. Kapansin-pansin pa rin ang di-pantay
na distribusyon ng trabaho at sapat na
sweldo sa yamang-taong kumakayod
araw-araw.

4th STOP

BATAYANG
serbisyo &
kahirapan

Itinakda ng National Statistical Coordination Board ang

poverty threshold o hangganan ng
kahirapan na nangangailangan lang
ng P52.00 upang hindi maituturing na

mahirap. Ngunit hindi ito tumutugon

at sumasalamin sa pang-araw-araw
na reyalidad. Dagdag pa rito, ang Php
10 bilyon na informal settlers fund
ay nagamit lamang sa demolisyon ng
mga kabahayan imbes na magtayo
ng karagdagang pabahay at paghahanap-buhay. Kasabay ng pagdagdag
ng badyet sa Pantawid Pamilyang
Pilipino Program o 4Ps ay ang
mga anomaliya ng
korapsyon, pandaraya at di tuwirang
pagsugpo sa kahirapan.

LAST STOP

MAHAHALA
Gang isyu
Nilihis tayo ng pangulo sa mga mahahalagang isyu gaya
na lang sa hidwaan
ng Pilipinas at China sa usaping pagmamay-ari ng West Philippine Sea at
sa Mamasapano operation na nagdulot ng pagkasawi ng 60 na tao at 44
na SAF commandos. Nakaligtaan din
ang laganap na militarisasyon at pagpaslang sa mga kapatid nating lumad
at ang lumalalang extrajudicial killings. Tuloy pa rin ang panganganak
ng korapsyon sa ibat-ibang ahensya
ng pamahalaan sa ilalim ng Disbursement Acceleration Program (DAP).
Ang pangingialam at karahasan
na dulot ng US sa soberanya ng
bansa ay hindi rin naiungkat
sa panghuling SONA.

Lumiko na ang tuwid na daang pinangako ng administrasyong Aquino patungo

sa lubak-lubak na daan. Sa pagtatasa sa
huling State of the Nation Address (SONA)
ni Pangulong Noynoy Aquino ay maaaninag ang daang pinanday ng pandarambong, panlilinlang at pagpapabaya sa loob
ng anim na taon. Gayunpaman, patuloy pa
rin ang panawagan sa muling pagpanday
sa totoong tuwid na daan ng bayan.

HIMATI

05

06

HIMATI

news feature

Vol. XIX Issue No. 1 | AUG - OCT 2015

TO WHOM IT MAY CONCERN:

CHARLOTTE DOMINIQUE CUBERO

ssues were raised by the University

Student Council (USC) during their
dialogue with UP President Alfredo
E. Pascual (PAEP) after the signing of
the Memorandum of Understanding
between the university and the City
local Government last August 16, 2015.
In the dialogue, the needs of the students were expressed, problems were
relayed, and certain questions were
answered. We did not receive the assurance we were seeking; nevertheless we were hopeful that our concerns, voiced, did not fall on deaf ears.
First, the dispute over land will
continue, and the tension between
the administration and the settlers
will increase as long as infrastructural
projects begin and end at the settlers
expense.
Kung concerned ang mga estudyante sa mga informal settlers
dito, mas concerned ang mga administrators ng unibersidad. PAEP stated. Kaya kita niyo naman, hanggang
ngayon, hindi natin masosolusyonan
yung sitwason.
This concern will not gain progress unless acted upon. The additional
school facilities we need for come in
exchange for a piece of land habited
by the settlers. In every new project,
a family will have to sit in fear, unsure
of what may come of the four walls
and a roof they have called home
for so long, of the land that has been
passed on to them from generations.
This is why we have to ensure that
consultations happen regularly, and
that when they do, all the sectors that
may be affected be consideredfree
to express opposition, to propose alternative solutions especially when
the situation ceases to be beneficial in
any way.
Second, there is a need for the
settlers and the ad-

ministration to
come into terms

on resettlement. The administration

has prohibited the settlers from transporting housing repair materials into
areas within the UP Mindanao property, emphasizing the temporality of
the settlers habitation. Settlers may
procure housing materials only after
permission has been sought through
the submission of a formal letter to
the administration. Mang Dante (not
his real name) needs roofing materials
now; how long will he have to wait in
order to be able to improve the conditions of his home?
The school administration admits experiencing difficulties in negotiating with the settlers. Coming to
terms for their resettlement may be
inhibited due to the division between
the settlersa portion supports its establishment; while the other, stands
against it. Resettlement plans cannot
progress because those who may be
displaced still struggle for proper representation. The settlers do not ask for
much; all they want is assurance.
Third, the student leaders ask
for the real priority of the university,
as the construction of the Sports
Complex seems to precede the
construction of additional classrooms. There has been a need to
provide the students with additional education facilities. For instance,
due to the increase in the number
of freshmen, the College of Science
and Mathematics (CSM) experienced
troubles in scheduling classes. Hence,
the college library has been coverted
to a classroom.
After USC Councilor Lee Daniel
Suelan reiterated the need for more
classrooms, PAEP asked the
councilor to recount

t h e
recent infrastructural
developments.
Hindi. Huwag mo
sabihing kulang. Ano ang nadagdag? You always look at the negative
side. PAEP answered.
It is undeniable that these developments are detrimental but the precedence of these projects over a basic

educational needa classroomis

what we shall continue to question.
According to CSM Dean Anna
Novero, PAEP granted a 60 million
budget for improvement, rehabilitation, and rewiring of school facilities.
Soon to be constructed are the Center
for Advanced Research in Mindanao
and the Research Development Extension building (RDE).
Fourth, the call for the relocation
of the military encampment will never cease so long as they remain situated within the UP Mindanao Campus
grounds. The nearby presence of the
military has become a threat to student leaders and activists and continues to repress the student movement
and the freedom to organize. Furthermore, the encampment threatens the
safety of the civilians in its vicinity,
making them vulnerable to any future
attacks.
Fifth, the students begin to question the accessibility of the sports
complex upon its establishment: will
the students be able to use the complex without having to pay any additional fees? Will all of the facilities
be open for educational use?
May mga rules yan sa
paggamit ng sports complex. Susundin nalang
natin yon. Wag niyo
na man sabihing
hindi kayo nagtitiwala sa
UP. PAEP
reiterated.
T h e
s t u -

dents
ask
not to be waved from these
rules and regulations, but rather, demand on the assurance of the accessibility of the sports complex.
These are the issues raised during
the dialogue with PAEP, these are the
concerns that we currently face as a
body. Settlers give up land so we can
enjoy the establishment of educational facilities, personnel from the
administration are having difficulties

on coming up with resettlement plans

because the tension has debarred
them from the area they must survey,
students suffer from the inaccessibility of education manifested through
the smokescreen of a scheme we call
STS, and exhibited by the inadequacy of school facilities, reflected by the
cloud of doubt that shall continue to
make the students question whether
or not future provisions will be free
and accessible for their use. Now, its
easier to see, that the university once
created for every Filipino is now starting to become an industry, that educationa rightis now being a commodity. And as we continue to invest
in the institution that has promised us
so much, our voices cannot quiver in
our calls.
When we scream for reform
when all we really need is abolishment, when we practice apathy
because we deem it easier than resistance, when we spend less time
educating and informing ourselves of
the issues that rid our society, when
we accept instead of question, when
we continue to see our struggles separately from the masses, then we prove
ourselves ignorant of what it really
means to be an Iskolar ng Bayan. And
so we write this lengthy piece of a letter to you, dear stranger. To you, we
plead: be informed, be educated, and
take a stand. The system of the university is changing, and so is the culture.
We are hoping to make you see
the struggle before the
bourgeois culture of
the university renders
you blind. And so we
end this letter hoping
to have made an effective attempt; thus,
we shall await for
your response.

For the students

and for the people.

GRAPHICS BY KENT BABIERA

AUG - OCT 2015

| Vol. XIX Issue No. 1

news feature

aberya sa apela

aliban sa paghihintay sa pila

ng enrollment, pag-eenlist sa
ibang subjects, at ngayon sa
midterm exams may iba pang hinihintay ang mga estudyante ng Unibersidad ng Pilipinas sa Mindanao ang
paglabas ng resulta ng appeal sa tuition discount sa ilalim ng Socialized
Tuition System (STS).
As early as possible sana ma-release, ani ni Ted* matapos siyang
makatanggap ng No Tuition Fee Discount mula sa dating binabayarang
40% tuition discount, Okay na sana
na sa July 31 ang release (na naka-ayon
sa schedule na nakalagay sa STS na
website), kaya lang na-intensify ang
paghulat, annoying hantod karon,
dismayadong dagdag niya.
Siyempre lisod uy, lisod kayo,
dapat igawas before enrolment, tugon naman ni Pam* na inaming malaking pasanin ang pagkakapunta sa PD
40 dahil sa laki ng tuition at gastusin
ng kursong arkitektura.
Nagdulot naman ito ng kaba kay
Jo Ann*, Feeling nako mag-change
akong life kay dili ko ka-enroll, kung
dili kay magbalhin na lang ko sa
Kidapawan kay naay gina-offer na
scholarships didto.
Si Ted, Pam, at Jo Ann ay tatlo lamang sa 185 na mag-aaral o 17% ng
kabuuang populasyon ng Unibersidad
ng Pilipinas Mindanao na nag-aabang
sa paglabas ng resulta ng kanilang
apela hinggil sa angkop na tuition
discount ng Socialized Tuition System (STS).
Ang Socialized Tuition System
ay programang nagtatakda sa tuition
discounts ng mga estudyante base sa
kakayahan ng pamilya na makapagbayad. Inaprubahan ito ng UP Board
of Regents noong 2013 bilang kapalit sa Socialized Tuition and Financial
Assistance Program o STFAP.
Ang resulta ng tuition discount
ay ayon sa pamantayang sistema ng
STS kung saan may programang magsusuri sa mga sagot sa questionnaire
form base sa isang computerized tool
na maka-ilang beses nang sinubukan
ng National Statistics Office (NSO) sa
School of Statistics sa Diliman.
Sa kabila ng makailang
pagsusuri, ang resulta ng
tuition discounts ay hindi
pa rin sapat at tugma sa
pangangailangan ng mga
mag-aaral. Dumadaan
sila sa mahabang proseso sa apela at matagalang
pag-aantay ng resulta.
DIBUHO NI JET ISRAEL

Ayon kay Ms. Lisa Fulvadora mula

sa Financial Assistance and Scholarship section ng Office of Student
Affairs (OSA), kailangang isalaysay ng
aplikante ang rason kung bakit siya
umaapela at kung ano ang kinakaharap ng kaniyang pamilya, mga bagay
na hindi nakikita at naiintindihan
ng programa sapagkat kompyuter o
makina na walang human factor ang
sumusuri nito.
Gayunpaman, hindi pa rin nailalabas ang resulta ng mga apela dahil
kailangan ng isang lupon na susuri
dito. Bubuuhin ang kumiteng ito ng
Vice-Chancellor for Academic Affairs
(VCAA) bilang Chairperson, at mga
miyembro na kabilang ang Registrar,
OSA director, tatlong faculty members sa ibat-ibang kolehiyo, at isang
representante ng University Student
Council (USC).
Sa taong ito, wala pang nangyayaring pagpupulong dahil ang mismong lupon na magsusuri sa mga
apela ay hindi pa rin nabubuo.
Dili ma-convene ang committee
kay busy sila preparing for graduation
kay bag-o ang VCAA, registrar, ug OSA
director, kaso puro OIC lang sila, rason ni Fulvadora hinggil sa kawalan ng
committee.
Ang pagkaantala ng mga resulta
ay may malaking epekto, di lamang
sa mga estudyante, kundi pati na rin
sa mga magulang na nakadepende sa
buwanang sahod at panahon ng pagani upang makapagbayad ng matrikula ng kanilang anak. Sa kawalan ng
kumite, pinapasan ng mga magulang
at mag-aaral ang pagbayad ng mahal
na matrikula.
Umaapela ang isang magaaral kapag hindi siya satisfied
sa kanyang bracket, saad ni
Fulvadora.
Nahirapang magbayad
ng full tuition si Ted sapagkat
naka-budget na

HIMATI

07

NOEMI LYNNE VISTO

ang pera para sa 40% na tuition

discount na nakasanayang niyang
matanggap, at sa kadahilanang nasa
kolehiyo na ang kanyang kapatid. Si
Pam naman na nais sanang magkaroon ng 80% tuition discount ay nahihirapan dahil sa dami ng gastusin
sa kanyang kurso. Dagdag pa niya na
ang nanay niya lang ang bumubuhay sa kanilang pitong magkakapatid.
Samantala, pilit pa ring ikinakayod
ng ama ni Jo Ann ang pag-aaral nito
mula sa kakarampot na sweldo sa
pagsasaka at pagkakarpintero, pati na
ang pangangailangan ng tatlo niyang
kapatid at ng kanyang inay na may kapansanan.
Para tugunan ang problemang
ito, parehong nangapa sa student loan
sina Ted at Pam. Samantalang napilitan namang magbayad ng mahigit
P6000 si Jo Ann, at di na lang tumuloy
sa pagkuha ng student loan. Dahil sa
kawalan ng permanenteng trabaho ng
magulang, wala siyang maipakita na
ITR na kinakailangan sa student loan.
Sa pagkuha ng student loan,
kailangang may angkop na halaga ang
ITR para igarantiyang makakabayad sa
inutang. Papatunayan pang naghihirap
ang mga estudyante base sa panayam
at karagdagang requirements bilang
pruweba sa kawalan ng pambayad.
Dahil dito, napilitan ang ilang
mag-aaral na magaplay ng scholarship sa labas
ng UP sa
halip
na

umasa sa STS dahil sa takot na magkamali sa pagsagot sa mga hindi-klaro at

nakakalitong mga tanong nito.
Kabaliktaran ang istorya nila Ted,
Pam at Jo Ann sa layunin ng STS na tugunan ang problemang pinansyal na
kinakaharap ng mga estudyante. Ang
mabagal na paglabas ng resulta sa mga
apela ay nagtutulak sa mga mag-aaral
na pilit pagkasyahin ang kakarampot
na allowance at nagpapahirap sa mga
magulang na iginagapang ang pagtustos ng pag-aaral ng mga anak.
Sa bawat semestreng sinisingil
ng mahal na matrikula at sa mahahabang prosesong dinadaanan ng
mga estudyante, unti-unting kinikitil ang pag-asa ng isang indibidwal
na makapag-aral. Pinaigting pa ito ng
halos taun-taon (at halos nakagawian
na) na budget cut na umabot na sa 2.2
bilyong piso ngayong 2016.
Ang pag-aapela sa STS ay hindi
isang sukatan kung kuntento ba ang
isang estudyante o hindi sa tuition
discount, kundi sukatan ito kung gaano ba kaepektibo ang pagpapatupad
ng STS, na hindi na kinakailangan
pang maghanap ng ibang scholarships
at pasanin ang pagbabayad sa ng mahal na matrikula.

08

HIMATI

news feature

Vol. XIX Issue No. 1 | AUG - OCT 2015

IRONY ON EDUCATION
G

usto ko maging teacher para

matabangan nako ang mga
lumad na gusto magtuon,
Kim, an 11-year-old boy answered as
he was asked about what he wanted
to be when he grows up.
According to Childrens Rehabilitation center, 9 out of every 10 lumad
children do not have access to education. The arduous conditions in the
mountains and the threatening presence of the military brought about by
the counterinsurgency programs under the current administration have
caused the limited number of teachers
to withdraw from teaching in lumad
schools. Today, only the non-government organizations that are dedicated
to the cause of education survive the
risk in the mountains, still persistent
to equip the lumads with the knowledge and skills necessary for protection from further exploitation.
The Salugpongan Ta Tanu Igkanogon Community Learning Center
(STTICLC) and the Mindanao Interfaith Services Foundation, Inc (MISFI),
both accredited by Department of Education (DepEd) in 2007, are only two
of the alternative schools built by the
concerned private and non-profit organizations.
Ironically, the Armed Forces of
Philippines (AFP) makes it hard for
these organizations to operate, threatening them and tagging their schools
as skwelahan sa mga NPA. Last April,
Davao Del Norte Superintendent
closed 36 campuses of STTICLC and
ordered to replace the teachers with
military para-teachers. Soon enough,
schools were utilized for operations
and housing of the militaries as documented by Human Rights Viola-

RIZIA JAHZIEL PEREZ

tions groups. This caused the lumads says that public infrastructures such
third evacuation from their schools as schools, hospitals and rural health
and homes to camp out on the open units shall not be utilized for military
streets of Davao City, and to endure purposes.
the unfriendly conditions of the city
On a poetry workshop conductenvironment just so they could plead ed by the UP Mindanao Literary Soto DepEd Regional Director Atty. ciety, the Lumad students described
Alberto Escobarte to reopen their the military men who invaded their
schools.
schools and houses mga busaw
On June 22, the Lumad groups which means monsters, and kalayo
plea was evenor fire. This retually granted
flects the fear
and 19 out of
instituted
on
Oplan Bayanihan
the 36 schools
the minds of
Counterinsurgenwere reopened.
the civilians and
A
permission
the
children,
cy program of the
to operate may
the very peoAquino Administrahave been reple the military
tion is supposedly
leased, but 213
was supposed to
students conprotect.
designed to conduct
tinue to stay in
Then
on
peace and developUnited Church
July 23, Rep.
of Christ PhilNancy Catamco
ment programs in the
ippines- Haran
,
Chairperson
country, but this be(UCCP Haran)
of the House
today, resuming
Committee on
comes state instrutheir classes in
Indigenous Peoments of repression
UCCP grounds,
ples and Culturin pursuit of the
al
Communiof the peoples rights
education they
ties ordered the
and interests.
truly deserve.
Davao City PoThe perlice to forcibly
mit is never
fetch the lumads
enough to protect our children from out of UCCP Haran and to bring them
military attacks, Datu Doloman Daw- back to their homes.
say of STI said.
We have to walk for two days
According to The Comprehen- just to buy paper, Ian (not his real
sive Agreement on Human Rights name) shared the difficulties of livand International Humanitarian Law ing and continuing education in the
(CARHRIHL), the population shall mountains.
have the right to be protected against
Despite the hardships, the Lumad
the risks and dangers posed by the people continue to strive for the obmilitary camps. The Article 10, Sec- tainment of educational supplies and
tion 22(e) of Republic Act 7610 also materials, showing their determina-

tion in meeting the necessary ends for

proper education.
Asked if he still wants to go home,
he answered in Bisaya, Of course.
Even if life is hard in the mountains,
life is harder here in the city. Every
move you make requires money. In
our place, almost everything is free.
If not just because of these militaries,
our life would be okay,
Last March, under the supervision of the City Mayor, the Lumad
were able to return home from their
second evacuation, but the peace and
order was short-lived as the military
operations resumed a week after their
homecoming. The militarys disregard on the calls of the Lumad people
to end militarization, to respect the
Lumads ancestral domain, and to stop
the uncalled meddling of Nancy Catamco is a manifestation of the longterm transgression of the state on
the rights of the Lumad. In search of
peace and in avoidance of bloodshed,
the Lumads put down their weapons
and resorted to leaving the mountains, to go down to the city to seek
for proper legal action against the oppressors, asking for support from all
others willing to stand by them and
fight for their cause.
On the Congressional Inquiry on
August 13, Hon. Carlos Zarate said Ang
mga sundalo ngayon, nagagalit sila
kung bakit raw marunong nang magtanong o sumagot ang mga Lumad.
To not sit in silence, to know
when to question and when to answer, to stand in accordance with
ones beliefs is the quintessence of education. Strong, brave and steadfast,
the Lumad forge on, fighting for the
education that has not failed them yet.
GRAPHICS BY KENNETH SENARILLOS

The Violence
That Erupted
in UCCP Haran
PAULO RIZAL

Photos and accompanying article by Paulo Rizal originally published last July 23, 2015 by Himati

10

HIMATI

feature

Vol. XIX Issue No. 1 | AUG - OCT 2015

paano ba maging iskolar NG BAYAN?

B

9
5
10
1
6
2
7
3
8
4

ilang isang pampublikong unibersidad, tayo rin ay Iskolar ng Bayan!

Pero ano ba tong Republic Act
10648 o Iskolar ng Bayan Law na naipasa
ngayong taon kung saan ang mga Iskolar
ng Bayan ay magiging ano pa ba? Iskolar na talaga! Free tuition na talaga sa lahat
ng state universities and colleges (SUCs),
ayon pa sa commercial! Pero teka, gaano
ba natin kaalam ang bagong batas na to?
Hanggang TV ad na lang ba tayo? Syempre,
hindi. Kaya read on mga Isko at Iska, para
malaman kung paano maging iskolar:
Matalino ka, check! Gusto mo magUP, check na check! Kaya lang di mo afford ang tuition, beks. Pero huwag kang
mag-alala! Naipasa na ang Iskolar ng Bayan
Law na pinanukala ni Kuya Allan Peter
Cayetano na naglalayong maging abotkaya ang edukasyon sa pamamagitan ng
pagbibigay ng mga scholarship grants sa
sampung top graduates ng mga pampublikong sekondaryong paaralan. Ayan na
beks! May pag-asa ka na, kaya lang pano
na yung ibang hindi nasa Top Ten? Kailangan pa kasing maging brainy for the tuition
to be free. Kaya ihanda mo na ang sarili sa
pagsusunog ng kilay dahil ngayon tila college education is a privilege, not a right!
Honor student ka raw? Congrats
beks, pagbutihin mo lang ang pag-aaral at
makakapasok ka na rin sa Iskolar ng Bayan
program! Ayan, on your way to pagiging
Iskolar ka na talaga! Naks, pacheeseburger naman dyan. Pero anyare at Top 11 ka
lang daw? Paano na ang Iskolar ng Bayan
dreams mo? Kulang ka kasi daw sa extra-curricular points, puro ka lang daw
kasi aral, sali rin daw kasi sa mga club activities, kailangan daw kasing well-rounded individuals yung top students. Palibhasa, ang pagiging parte kasi ng Top 10 ang
basehan.
Lulusot ka pa beks kahit na Top 11 ka
lang, more than 500 naman yung graduates ng batch niyo. Ayon kasi sa Section
3 ng Iskolar ng Bayan Law na sa bawat
500 na estudyanteng ga-gradweyt mula
sa mataas na pampublikong paaralan ay
magdadagdag pa ng isa pang scholarship
slot na mapupunta sa ika-11 na estudyante
sa honors list. Okay pa rin pala kahit top 11
ka eh, salamat kay Section 3, Iskolar ka na.
Your tuition is now free, baby! Hahay yan
tuloy, 11 lang sa bawat mahigit na 500 estudyante ang may maswerteng kapalaran
na makatanggap ng free tuition.
O, diba? You are finally a scholar!
Free tuition na itey, partey! Matutupad na
ang pangarap mo na makakuha ng Forestry. Pero teka lang--ang tanong ay kung
may ganyan bang kurso sa rehiyon mo?
Parang nasa ibang UP campus o lalawigan yata yung gusto mong kurso. Oopsies!
Nakasaad kasi sa Section 4 ng Iskolar ng
Bayan Law na awtomatiko na para sa Top
10 graduates ang pagpasok sa SUC sa loob
lamang ng rehiyong kinabibilangan nila.
May hangganan na nga ang bilang ng Iskolar, pati pagpipiliang SUC may hangganan
din. Eh, hindi ka pala Iskolar ng Pilipinas,
Iskolar ka lang pala sa rehiyon mo. Good-

CUBERO, MANGAOANG, VISTO

bye na sa dream mong kurso, yan kasi

makuntento ka na lang sa mga kurso ng
mga SUCs na malapit sa inyo.
Pero at least di ka na mag-u-UPCAT
o kahit ano pa mang entrance exam para
makapasok sa kahit saang SUC. Sabi kasi
sa commercial, basta nasa top 10 ka, diretso Iskolar ka na, diretso pasok ka na rin
sa SUC na gusto mo. Hanep ah! Pero teka,
bakit sabi sa Section 5 ng Iskolar ng Bayan
Law, magtatake ka pa ng entrance exams?
Sabi pa nga dito na ang lahat ng SUCs ay
magbibigay lamang ng scholarships sa
lahat ng kwalipikadong graduates kapag
matagumpay na naipasa ng aplikante ang
entrance examination at nakumpleto ang
admission requirements ng SUC. Yan kasi,
huwag assuming. Mashaket, bhe. Wag kasi
maniwala sa mga sabi-sabi (at commercials), mag-e-entrance exam pa rin. Kung
education for all lang sana ang peg nila,
di na sana natin kailangan pang mag-exam at magbayad ng P500 para lang dito,
at para lang matamasa ang dekalidad na
edukasyon.
Ayan, at least di ba Iskolar ka pa rin,
wala ka pa ring babayarang tuition. Bahala ng may entrance exam. Matalino ka
naman eh, sisiw na sayo yan. Basta para
sa free tuition, kahit butas ng karayom
papasukin mo; para sa college education,
hindi ka magpapatalo. Pero ano tong nabalitaan ko na ayon sa Section 5 ng Iskolar
ng Bayan Law na may cut-off sa qualified
slots kapag lumagpas na sa 5% ng average ang population ng freshies na nagpa-enroll sa nakaraang dalawang taon?
Maraming estudyante ang maaaring hindi matanggap. Pero di ba, at least naman
meron. Mabuti nalang magpagbigay talaga
ang ating gobyerno.
O, di ba. Achieve na achieve! Alam
naman natin na limitado lang ang badyet
sa edukasyon, dahil sa 2.2 B budget cut sa
UP. Pero dont you worry, iskolar ka naman
eh, kaya automatic na Full Discount (FD)
ka sa STS. Huwag mo ng isipin ang mga
kaibigan at schoolmate mong maaaring
malipat at tumaas ang bracket. Kebs lang
yan.
Kumusta ang kolehiyo? Ano? Haggardo Versoza ba? Tom Jones na ba? Masyado
na bang magastos sa UP? Ubos na ba ang
pera mo kaka-photocopy? Pano ba yan,
mag-brunch ka na lang palagi. Wala pa
kasing mapapadala sina Tatay at Nanay dahil di pa tig-ani. Paano ba yan, Agosto na
nagsimula ang pasukan. Yung ate at kuya
mo, hindi rin makakakatulong kasi hindi
panahon ng bonus ang pasukan niyo. Academic calendar shift pa more, yan tuloy,
ubos na ang pera na sana pang-tuition mo
nung Hunyo. Di bale, keri pa rin tayo para
sa future. Tipid-tipid ka na lang muna.
Magsimula ka nang magsaing ng sariling
mong kanin para may makain ka sa tanghalian tapos punta ka ng Kalimudan at
humingi ka na lang ng libreng sabaw kay
Ate Marichu. Busog nga utak mo sa lectures, pero gutom naman tiyan mo dahil
wala ka nang pambili ng pagkain.
Kulang din pala sa classrooms kaya

sa dating CSM library muna ang mga klase

mo ngayon. Marami kasi ang freshies this
year at kasalukuyan pang pinagpaplanuhan ang infrastructural projects
ng CSM na makakabigay ng
karagdagang silid sa mga
mag-aaral. Di bale, hindi
naman kulang ang classrooms
sa CHSS, yun nga lang, walang
tubig yung mga CR. Pero kahit
ganun, push pa rin. Kahit mahirap,
go lang nang go! No pain, no gain.
Sa wakas, natapos din ang 1st academic year mo sa UP! Orayyyt! Rock
n roll to the world! Worth it ba, Iskolar
ng Bayan? Keri ang lahat basta scholar ka
lang! Siya nga pala, nasabi ba sayo? Wala
ka ng scholarship ngayong 2nd year ka
na. Isang taon lang kasi yung ico-cover ng
free tuition mo, beks. Ano, umasa ka bang
iskolar ka pa rin sa mga susunod na mga
taon mo sa kolehiyo? Tanggapin mo na,
walang forever. Kaya mag-apply ka na sa
STS bhe, ihanda ang sirang flush at bahay
para makapasok sa bracket na kinakailangan mo. Orayt? Orayt!
Aminin nating magandang balita
ang naipasang batas na Iskolar ng Bayan
ngunit hindi pa rin ito ang pangmatagalang solusyon sa mga problema sa
edukasyon. Ika nga ng isa sa mga nagpanukala ng batas, na si Pasig City Rep.
Roman Romulo, kailangang mas maging
abot-kaya ang edukasyon upang mapuksa ang kahirapan. Ngunit, sa kasalukuyan
ay di pa rin abot-kaya ang edukasyon at
marami pa ring kinakaharap na mga
problema- marami pa rin ang hindi nakakapag-aral, at nariyan ang
isyu sa kakulangan ng mga pasilidad. Unang pinlano na hindi
saklaw ang UP sa naturang batas dahil may mga parte ang
batas na hindi angkop sa
sistema ngunit napatupad
pa rin ang Iskolar ng Bayan
Law sa UP. At kahit na libre
na ang unang taon sa kolehiyo ng sampung top graduates na tinuturing na cream of
the crop, pano na ang ibang estudyante na wala ring pambayad
ng tuition? Naipasa nga ang batas
at epektibo dapat ito ngayong taon
ngunit wala pang nakakatamasa
nito. At dahil walang freshmen mula
sa mga pampublikong paaralan sa darating
na dalawang taon dahil sa K to 12 program
ng gobyerno, dalawang taon ding walang
silbi ang Iskolar ng Bayan Law.
Ang edukasyon pa rin ay hindi libre
para sa lahat at itoy nanatiling prebilihiyo lamang. Patuloy pa rin ang mga budget
cuts sa mga SUCs sa ilalim ng Roadmap to
Public Higher Education Reforms (RPHER)
kaya patuloy pa rin ang pagtaas ng tuition,
at epektibo lang ng isang taon ang libreng
matrikula. Ngayon, sa tingin mo, Iskolar ka
pa rin ba ng bayan?

DIBUHO NI VANESSA HOMEZ

AUG - OCT 2015

| Vol. XIX Issue No. 1

asabay nang pagbukas ng bagong taong akademiko ay ang

muling pag-awit ng UP Naming
Mahal. Muling tumindig at pinag-isa
ang mga tinig sa saliw ng makabayang
ritmo. At sa pagdaloy ng mga huling
lirikong halaw sa atas ng pampublikong karakter ng UP ay taas-kamaong sinalubong ng mga upperclassmen
ang mga bagong Iskolar ng Bayan.
Hindi ko makuha kung bakit
yon ginagawa pero sa nakita ko, sumisimbolo ito na mayroong pinaglalaban ang sino mang gumagawa nito.
Ito ang reaksyon ni Aaron*, isang
freshman ng College of Humanities
and Social Sciences, noong una niyang nasaksihan ang sabay-sabay na
pagtaas ng kaliwang kamao ng mga
estudyante nang kantahin ang UP
Naming Mahal.
Tanyag na simbolo at praktis ang
pagtataas ng kamao tuwing kinakanta
ang himno ng UP. Kadalasan ay itinataas ito sa huling dalawang
linya
ng himno
na
m a y
kata-

feature
gang, Mabuhay ang pag-asa ng bayan,.
May ilang nagtataas ng kaliwang kamao, mayroon ding kanan.
Bagaman ginagawa ito sa loob ng
15 kampus ng unibersidad, ibat-iba
ang perspektibo ng mga indibidwal
sa konkretong pinagmulan ng kultura
ng taas-kamao sa UP. Gayunpaman,
nananatili itong pagkakakilanlan ng
bawat Iskolar ng Bayan.
Kadalasang inuugnay ang kanang
kamao sa pagpanig sa reporma at
sistema habang ang kaliwang kamao
naman ay sa pag-angkla sa radikal at
progresibong kaisipan.
Ayon kay Sir Antonio Moran,
isang propesor ng Departamento ng
Agham Panlipunan, halin sa ibat ibang
implikasyon at simbolo ang pagtataas
kamao lalo na sa panahon ng rehimeng Marcos.
Naging mapanupil ang diktaturyang Marcos sa ilalim ng Martial Law at
naging lantaran ang pang-aabuso sa
mga progresibong pag-aaklas. Bunga
nito ay ang pag-usbong
ng diwa ng pakikibaka.
Bagaman hindi naging
madali ang matapang
na pagpapahayag ng
sarili, umigting ang
mga damdamin ng
mga tao na bumalikwas at lumaban sa lingkag
na sistema.
Dahan-dahan ka
sa kung
anong

kamao ang itataas mo [sa panahon ng

rehimeng Marcos], kaliwa o kanan,
dapat sigurado ka, ani niya.
Buhay man ang maging kapalit,
may mga grupong hindi natinag sa
tawag ng pakikibaka lalo na mula sa
sektor ng kabataan. Pinagtibay nila
ang hanay ng mga estudyanteng tunay
na naglilingkod sa bayan at lumalaban
para sa isang malayang lipunan. Naging pruweba ang Diliman Commune,
isang organisasyong binubuo ng mga
estudyante at mga guro sa UP Diliman
noong Pebrero 1971 laban sa rehimeng Marcos, sa malakas na pwersa
at kolektibong hanay ng mamamayan.
Gayunpaman, batid ni Sir Moran
na may personal na dahilan ang bawat
isa sa pagtataas ng kamao at hindi
dapat naikakahon ang depinisyon ng
aktibismo dito. Ang pagtataas kamao
ay isang non-linguistic na uri ng komunikasyon. Dahil sa mga kilos na ito
ay mabigat ang maaring maiparating
na implikasyon sa madla.
Ayon sa konsepto ng communicative action ng communication theorist na si Jurgen Habermas, ang komunikasyon ay isang uri na ng pagkilos.
Ang bawat mensahe ay may kaakibat
na tugon mula sa tao. Pinalawig ito ng
konsepto ng speech act kung saan ang
bawat kilos at salita ay may inaasahang kaakibat na kritikal, komprehensibo at angkop na tugon.
Sa kulturang ito na pagtataas ng
kamao sa UP ay sinasalamin lamang
ang katangian ng malayang pagpapahayag ng ating mga sarili nang walang
takot na siyang iminungkahi ni University Student Council Chairperson

HIMATI

11

Leah Aying.
Sa kahalagahan ng pagpapahayag sa sarili, bagamat ito ay malaya,
kaakibat pa rin ang hamon sa bawat
isa na maging kritikal sa pagpuna sa
mga kasalukuyang isyu ng bayan. Suriin ang bawat anggulo at perspektibo sa mga isyu nang may malalim na
pag-intindi at pag-unawa.
Nasa mandato ng isang Iskolar ng
Bayan ang pagkakaroon ng pakialam
sa kalagayan ng ating lipunan at pagsisilbi sa taumbayan. Bilang mag-aaral
ng bayan, hinihimok tayong hindi lamang maging magaling sa akademiya
kung hindi maging aktibong mamamayan sa lipunan at manilbihan sabayan.
Sa pagtaas kamao ay hindi lamang
natin itinataas ang dangal ng pagiging
estudyante para sa bayan kung hindi
itinataas din natin ang layunin ng Iskolar ng Bayan na patuloy na lumalaban para sa kapwa at naninindigan
sa katotohanan. Isinusulong natin ang
laban para sa ating mga kapatid na
Pilipino sa karapatan ng edukasyon,
trabaho at pagkakapantay-pantay at
sa pagpuna sa mapanupil na sistema
ng gobyerno.
Nakatuon ang hamon sa bawat
indibidwal na kilalanin ang pakikibaka
tungo sa pagbabago upang makamit
ang paglaya ng lipunan. Taas kamaong
nakikiisa ang mga Iskolar ng Bayan sa
laban ng mga mamamayang Pilipino.
Patuloy nating itanghal ang giting
at tapang ng bawat mamamayan sapagkat mabuhay ang pag-asa para sa
bayan!
*hindi niya tunay na pangalan

Taas Kamaong
Pakikibaka
JOHN GILFORD DOQUILA

DIBUHO NI VANESSA HOMEZ

12

culture

HIMATI

Vol. XIX Issue No. 1 | AUG - OCT 2015

Ang Paghuhubad sa Kasaysayan

A

ng kwento ni
Heneral
Antonio
Luna,
na namatay sa kamay ng kanyang
mga kapwa Pilipino, ay isang
kapuna-punang
alegorya dahil sa
dalawang dahilan:
una, ang kwento ni
Luna at ng kanyang
panahon ay repleksyon
ng kasalukuyan, at pangalawa, ang pelikula
ay isang paghuhubad
sa ilusyon na ang mga
prominenteng tauhan ng
ating kasaysayan ay mga
bayani sa romantiko nitong
depinisyon - perpekto, walang
bahid ng pagkamakasarili at
walang pag-iimbot na ibinigay
ang kanilang mga buhay para
sa bayan.
Hanggang ngayon ay dama
pa rin ang mga problemang
ating kinaharap mahigit sandaang
taon na ang nakalipas. Patuloy ang
mga modernong Paterno at Buencamino sa pakikipagkuntsaba sa
mga dayuhang patuloy na kinakamkam ang mga yaman ng bansa. Sila ay
dumami sa parehong numero at pangalan,

MONIQUE AMETHYST KAPUNAN & PAULO RIZAL

ngayoy kumakatawan sa kongreso,
at hanggang ngayoy pilit na sinusubukang buksan ang ekonomiya sa mga
dayuhan.
Nag-iba lang ang porma dahil
hindi na giyera, bagkus ay dinadaan
na sa mga ayuda at pautang ang panggigipit.
Mula kay Aguinaldo hanggang kay
Aquino patuloy pa rin ang paggamit
ng mga pangulo sa kanilang posisyon
para sa pansariling interes. Inuusig
at pinapatay ang lahat ng maaaring
maging banta sa kanilang kapangyarihan. Sekondaryo ang interes ng iba;
ang importante ay maiukit sila bilang
bayani sa kasaysayan.
At gaya noon, ang mga ordinaryong mamamayan pa rin ang nalulugi.
Bihag pa rin tayo sa kasulukuyan nang hindi natin namamalayan.
Nagpalit lang ng pormat anyo ang kalaban. Nakatali pa rin ang ating mga
kamay habang nakapiring ang ating
mga mata sa katotohanang hindi pa
rin tayo ganap na malaya. Kaakibat
ng bawat desisyong pampamahalaan
ay ang mga rekisitong inilatag ng mga
imperyalistang bansa.
Hanggang ngayon, tayoy parang
mga manok pa rin na pinagsasabong
sa isat isa; pinaghihiwalay upang mapagharian.
Hindi na kailangang magbuwis
ng dugo ang mga dayuhan sapagkat
Pilipino na mismo ang pumapatay
sa kanyang kapwa. Palagian tayong
nakaririnig ng mga kaso kung saan
mismong mga sundalong sumumpang magtanggol at maglingkod ang
kumikitil sa mga lehitimong
nagtutulak ng pagbabago sa
bansa.
Ngunit kailan lang
ay niyanig tayo ng mga
balitang mismong mga
Lumad na rin ay inaarmasan ng estado upang
tugisin ang mga kapwa
nila na ang nais lang
ay protektahan ang
kanilang pamumuhay at lupang ninuno. Sila ay tinutuon
na sa isat isa
pinaglalaban upang humina ang
pagkilos.
Ang ginawa
ni Jerold Tarrog
na paglalahad
ng kwento ni
Antonio Luna,

Emilio Aguinaldo, at iba pa ay isang

makabuluhang pagpapakatao sa mga
nooy mga pangalan lamang na nabuhay sa ganitong panahon, sumabak sa
giyera sa kung saang lugar, at namatay
sa ganitong petsa. Mga tauhan lamang
sa kuwento ng ating kasaysayan at
hindi lubos na tao.
Isang napakahalagang naiambag ng pelikula sa ating pag-unawa
sa ating kasaysayan ang pagtanggal
sa ilusyon na ang ating mga bayani ay
perpekto at walang kamalian. Mahusay na naisadiwa at nabigyang hustisya ni John Arcilla, halimbawa, ang
pagiging marahas, mainitin ng ulo, at
maging ang pagiging palikero ni Luna
nang hindi nakakaligtaan ang kanyang
pagka makata, labis na pagmamahal
sa bayan at pagnanais na lumaya ito
mula sa mga nagnanais na sumakop
dito buhay man niya ang kapalit.
Ang panonood sa Heneral Luna
ay pagtanaw sa kasaysayan mula sa
isang kritikal na perspektibo. Totoong
hindi ligtas ang kahit anong pagsasadula, lalo na ang pelikula sa romantisismo at maging ang paglihis ng katotohanan para sa mas mapang-akit na
pagkukuwento, ngunit ito ay malayo
rin sa nakasanayang Hekasi o Araling
Panlipunan na walang kahit ano mang
bahid ng pagsusuri at likas ang pagkakolonyal.

Lalong malayo rin ito sa nakasanayang mga biopic na ang tanging
layunin ay ang paglalagay ng bayani
sa pedestal sapagkat mahusay na hinimay-himay ang katauhan ni Luna at
ng iba pang mga tauhan.
Huwag nating kalilimutan ang
mensaheng isinisigaw ng bawat parte
ng pelikulana ang kalaban ay hindi
lamang nahahanap sa hanay ng mga
dayuhan, kundi maging sa ating mga
sarilli. Ang ating mga pansariling interes ang bumubulag sa atin at lalong
nagpapatindi sa ating pagkagapos,
at ang unang nararapat gawin ay ang
pagsantabi nito.
Hindi dapat magwakas ang mensahe sa pagtatapos ng pelikula subukan nating lumabas at madidiskubre
nating narito, narito mismo sa lansangan makikita ang tunay na sitwasyon
na walang anumang libro o pelikula
ang makakatumbas sa pagmumulat.
Ayon pa nga kay Luna, Ang tunay na
may damdamin ay hindi alipin.

GRAPHICS BY KENT BABIERA

AUG - OCT 2015

| Vol. XIX Issue No. 1

or the
p a s t
f e w
years, the
Lesbian,
Gay, Bisexual and
Transgender
(LGBT)
community
has been
openly
struggling
and
fighting to achieve
legal
recognition
especially
in
marriage.
The marriage
equality debate
is not just confined to emotions
and social mores, but
a civil rights issue.
Last June 26, the US
Supreme Court affirmed the
U.S. Constitution to provide
same-sex couples the right to
marry and enjoy equal protection
under the law, handing a historic
triumph to the American gay rights
movement. The ruling lifted the ban
against same-sex marriages in 14
states.
In line with the legalization, the
LGBT community in the Philippines is
optimistic that the same ruling would
send a positive message around the
world especially in the country. They
are hopeful that the lawmakers will
soon consider same-sex marriage to
uplift equality towards homosexuals.
Same-sex couples want to get
married for reasons similar to those
of heterosexuals: to have the rite of
passage and celebration of commitment, to obtain a package of civil
benefitsand, often, to have or raise
children.
Married couples get a lot of legal
benefits that unmarried couples do
not get to enjoy: favorable treatment
in tax, inheritance and insurance
status; immigration rights; adoption
and custody rights; visitation rights
in health care and burial; the spousal
privilege exemption when giving testimony in court; and other relationship entitlements under state benefits.
Same-sex couples intend to marry to secure firm, personal, and legal
foundation of their relationships, and
to ensure the future of their children.
In the case of paying taxes, its quite

ILLUSTRATION BY VAN HOMEZ

culture

#lovewins:

LEGALIZING
THE RAINBOw
MARY NOVE PATANGAN
difficult for homosexual partners especially when their marriage is not
recognized in a certain state. Joint
payment for their taxes will lessen
compared to couples separately filing
and paying for their income taxes. In
the aspect of health, married samesex partners will be given the authority in terms of medical decisions

for their partner. Another underlying

benefit for same-sex marriage is the
inheritance rights, in which a certain
spouse has the right to own the properties of the late partner.
Unlike in the United States, legalizing same-sex marriage in the Philippines will take a couple of years and
will depend largely on future amend-

HIMATI

13

ments of
the Family Code
and other revisions
o
n
particular
local
laws
aside
from the
impact
brought
by
religious sectors opposing
this
reformation.
As stipulated in the 1987
Family Code of
the
Philippines,
marriage is only
bound between a
man and a woman
f o r the establishment of
conjugal and family life.
The equal rights in
marriage for the LGBT community is not exclusive to procreation. The LGBT communitys
continuing struggle manifests the
societys long-standing view of samesex marriage as a source of taint to
conventional marriage, instead of
understanding the human purpose of
legality. Recognizing the LGBT communitys rights acknowledges our detachment from the religious fundamentalism and misogyny. And so, we
should respect and accept that more
than their desire for expressing their
love and relationship status is their
desire for stability and acknowledgement in legal terms.
Their voices have been muffled
for so long, and they have always
been deemed as the minority: deviants of societys norms. It is high time
that we join the shouts and calls of
the LGBT community: their call for
love, their call for open minds, and
their call for equality.
Sources:
Rosero, E. (June 27, 2015). PHL laws need
revision to allow same-sex marriage-Atty. Kapunan. Retrieved August 29, 2015 from http://
www.gmanetwork.com/news/story/511498/
news/nation/phl-laws-need-revision-tp-allow-same-sex-marriage-atty-kapunan
Chan Virtual Law Library. THE FAMILY
CODE OF THE PHILIPPINES: Executive Order
No. 209-FULL TEXT. Retrieved August 30, 2015
from http://www.chanrobles.com/executiveorderno209.htm#.Vd9bJssZ5Ai

14

opinion

HIMATI

DISSONANCE

The Problem with Neutrality

any people will tell you that

the root of all evil is money.
And you will agree with them,
citing modern day examples of corrupt officials that steal from our coffers, lining their own pockets in the
expense of the countrys development.
Others more insightful, pondering people would tell you that it was
greed, not money. Money after all, is
nothing but a piece of paper or metal that bears no evil intent, not even
value in itself. We were the ones who
gave it value and then waged wars
for it. Youll nod your head because
this sounds better than what you first
thought.
Still another religious friend of
yours will tell you that evil is the devil himself, playing havoc in the world
because the people have turned away
from God, and the only way to alleviate this is to turn from our sinful ways
and follow their dogma. Depending
on your inclinations, you may still nod
your head in halfhearted agreement
out of respect for peoples choices.
And they could be right. But here
is something that you may not agree
with. This could be something that
youll probably attack me for. But I
wouldnt mind. I will try to propose
yet another problem. While it cannot

BUKANG-LIWAYWAY

Vol. XIX Issue No. 1 | AUG - OCT 2015

claim to be the one that started it all,

it certainly allows the whole problem
to perpetuate: neutrality.
We have become unwilling to
choose.
We have become passive. No,
not powerless; but rather unwilling
to test our ideas through practice or
engagement. Pluralism is used as a
means to hide apathy; engagement of
ideas is frowned upon and dismissed
as dogmatism. Nowadays, we would
rather end a discussion passive aggressively rather than by standing on
solid, founded facts, preferring to be
in the middle because it seems to be
the more convenient choice.
We have somehow forgotten that
while academic freedom means the
presentation of different perspectives, at the end of the day, we are expected to choose and act.
We are so scared of being proven
wrong that we would rather not be
right at all. And worse, being right is
now somehow impossible because
assertion of position, even when
founded on concrete, objective, and
material evidence is met with hostile,
non-engaging but rather antagonistic
ad hominem responses like: edi wow,
ikaw na maraming alam, and ka close
minded nimo oy.

As a result, we have become unable to synthesize, unable to connect

parts of the puzzle, because we see
the pieces as just that; pieces, individual and to be taken at arms length;
studied and examined without looking at the larger context. Nothing can
ever be right or wrong anymore because we have lost the ability to discern so.
Conflict is at the very heart of
progress. Every innovation is founded at the need to improve a particular human condition, and doubtlessly, there will always be hope for
improvement for as long as we are
constantly sharpening our social consciousness.
But nothing shall ever be accomplished through indecisiveness
and accepting other peoples views
without taking into account the material state of our society. Day by day,
oppression rams through our people
just as backhoes are flattening our
mountains, and our inaction fuels it.
As Desmond Tutu puts it, If you
are neutral in situations of injustice,
you have chosen the side of the oppressor. If an elephant has its foot on
the tail of a mouse and you say that
you are neutral, the mouse will not
appreciate your neutrality.
PAULO RIZAL

Pinag-isang Uri

a lakas ng ulan sa labas ng Himati house ay hindi ko na

mawari ang aking pag-iisa. Alas
nwebe na pala ng gabi at katatapos
lang ng presswork. Nagsiuwian na ang
lahat ng miyembro at naiwan na lamang ang bakas ng masinsinang trabahot pagtapos sa unang limbag na
pahayagan para sa taong ito. Nagkalat
na ang mga papel, lapis at nakabuklat
na dating pahayagan ng publikasyon,
maging ang mula sa ibang paaralan sa
mesa. Nakatambad pa ang magulong
upuan at mesa. Naiwan na lang ang
supot ng chichirya sa gilid at napuno
na rin ng upos ng sigarilyo ang bote
ng tubig.
Tila kanina lang puno ang
opisinang ito ng mga abalang manunulat na sabik sa pagtapos ng kanilang mga sulatin. Nagmistula silang
pilantropo na di makapaghintay na
iambag ang kanilang mga natutunan
sa mga kapwa nila mag-aaral. Ang
mga salitang pinag-isipan at isyung
pinag-aralan ang bumubuo sa mga
artikulong naglalayong magmulat
sa natutulog na kritikal na isipan ng

mga mambabasa. Maging ang mga taga-guhit ay nakatutok na sa kanilang

mga dibuhong kukuha sa atensyon
ng nakararami- ang sumasalamin
sa katotohanang pinagkait sa bayan.
Abala rin ang nag-iisang layout artist
na pilit pinagkakasya ang mga isyung
dapat iparating sa mga estudyante. Sa
bawat tipa ng mga daliri sa keyboard
at ukit sa mga papel, naaninag ko ang
pagpupursigi ng mga kabataang ito na
handang magsilbi sa kapwa Iskolar
ng Bayan sa pamamagitan ng publikasyong ito.
Marahil sa kasabikang ito ay wala
pa sa aming ulirat ang paglinis ulit sa
opisina. Lalung-lalo na sa sirang palikuran na marahil ay puno na naman
ng putik at tinirhan na nang kung anuanong insekto. Hindi na rin inalintana
ang sirang ilaw at pihitan sa conference room, maging ang kakulangan
sa mesa. Mabuti na lang at may upuan
pa para sa mga bag at di pa nilalamok
dahil sa gumaganang bentilador.
Marami-rami na nga kung tutuusin ang bilang ng estudyanteng
mamamahayag na meron kami ngay-

on. Sa apat na taon kong pagsusulat

para sa bayan ay nasaksihan ko na
ang biglaang paglobo at pagbaba ng
mga miyembro. Na tila ba sabay kaming umibig sa paglalathala, ngunit may
ilang lumisan na lang bigla dahil sa
kung anong angkop na rason. Ngunit
ang paglisan na iyon ang nagtulak sa
mas maraming miyembrong nanatili at naiwan na ipagpatuloy ang nasimulang pagmulat sa mga Iskolar ng
Bayan.
Wag kayong mag-alala. Lahat tayo
may tanong, may pakikibaka, may responsibilidad sa kapwa mag-aaral
at kapwa. Sa pakikiisa sa layuning
hanapin ang katotohanan at paninindigan nakasalalay ang bugso ng damdaming pagsilbihan ang bayan.
Patuloy pa rin ang bugso ng ulan
sa labas. At tila ba maya-maya pa ito
titila. Sinimulan ko nang ligpitin ang
mga kalat at ayusin ang mga gamit sa
silid. Minsan nga naman, sa pag-iisa
mo ay namamalayang kumikilos ka
na.
SANCIA NOVIE PALMA

<<<

CONTINUED FROM PAGE 3

Initiative for Lumad...

...rights violations from 2010-2015,
along with other numerous threats,
bombings, and forms of attack in
the region.
During the event, a campaign
was also issued to sign the online petition to oust Representative Nancy
Catamco as the committee chair for
Cultural Communities for allegedly
insulting Lumad leaders during a dialogue and for forcing 700 Lumads to
go back to their village without assurance that their homes are safe.
<<<

CONTINUED FROM PAGE 4

State abandonment...
...imbibes the interests and aspirations of the youth and serves as a
checklist for youth voters in choosing their candidates from the lowest
to the highest position in the government. All of these are efforts of the
Partylist to advance the struggle of
the youth for quality and accessible
education the state has long denied
its people.Kabataan Partylist regional
coordinator Paul Nio Dotollo said in
a statement.

FRESHMEN POP UPDATE

2015 FRESHMEN
POPULATION
RISES

336

A.Y. 2015-2016

227 A.Y. 2014-2015

220 A.Y. 2013-2014
269 A.Y. 2012-2013
219 A.Y. 2011-2012
225 A.Y. 2010-2011
225 A.Y. 2009-2010
168 A.Y. 2008-2009

AUG - OCT 2015

index

| Vol. XIX Issue No. 1

M G A C H I S M I S N I U P C AT

GUSTO KA
MUSULOD?

HIMATI

15

VOLUME 1 | NO. 1

CHSS CR NA UGA. Sa mga dumaan na mga linggo ay napansin ng mga estudyante ang pagkawala ng tubig sa palikuran ng College
of Humanities and Social Sciences (CHSS) at kasama rin nito ay ang unti-unting pagkawala ng kalinisan ng mga nasabing palikuran.

TARA ISTORYA TA!

writers

pen and bluebook

illustrators
cartoonists
graphic artists

drawing materials and

five past works

photojournalists
ten past photos

layout artists
pencil

WEDNESDAYS | 5pm
himati house

himati ask
Ano ang gusto mong
sabihin kay PAEP?
Kumusta si crush?
2011-374**
Many have heard me, but no
one has seen me, and I will not speak
back until Im spoken to... what am I?
Kato crush lang gihapon.. walay pag, uswag hahaiz.
2012-369**
Wag niya nang antayin na may
isa pang Iskolar ng Bayan ang hind
imakakapag-aral dahil sa malaking
bayarin sa UP. Ibasura na ang ST
System at i-rollback ang tuition sa flat
rate! Gawin niya ng prayoridad ang

TORCH NIGHT 2015. Photo by Rene Cajoles

mga basic services na kailangan ng

mga estudyante. Bigyan niya ng atensyon at sulusyon ang kakulangan
sa faculty, classrooms, laboratories at
dormitories.
Hahaha. Ayos naman. Ayun,
may crush ring iba.
2012-679**
Pakihinto na ng lahat ng neo-liberal na mga polisiya sa loob ng pamantasan ng bayan. Hindi hihinto ang
iskolar ng bayan s pag-alsa hanggat
nananatiling komersyalisado, kolonyal
at pasista ang sistema ng edukasyon.
Manhid parin, tulad ni PAEP.
2013-323**
Bakit mas inuuna ang pagpapatayo ng sports complex instead of
facilities and additional classrooms

PANGIYAK KI! TORCH PARADE. Photo by Jet Israel

(Huot na kaayo ang upmin haha)? Mas

priority ba ng UP ang sports and other
activities instead of academic excellence?
Ok naman going strong pa rin.
2014-728**
Mangutana ko kung kanus-a siya
mubaba as president ug nganong niingon siya nga dapat walay mga ikot
ang UP.
Ok lang naman siguro? namomoblema kung papasa o babagsak
haha kung kakayanin pa ba daw ang
UP.
2014-748**
Makinig ka nga sa mga students.
Kaya hindi mo kami naiintindihan dahil pilit mong pinupush na ang sayong
mga salit ay yun lang ang tama.

Ayun maganda parin lalo na

nung naka contact lenses siya. Yung
parin ang lapit lang namin pero parang
ang layo niyang abutin.
2014-632**
Kailan ka bababa sa pwesto mo
PAEP? Pagod na kami sayo. Tsk.
Happy siguro sa lovelife niya?
Hahaha. Basta happy na akong malamang pareho kaming bisexual na lalake. Hahaha
2015-033**
Tatanungin ko siguro kung saan
napupunta ang pera ng UP at kung
paano ba ito ginagamit. At magtatanong rin ako kung sinusustentahan pa
ba tayo ng gobyerno. Yun lang po.
Ayun, pogi pa rin