Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
aq p[qmp[Xne p[qmoå?y;y"
yqo Etıët" p[¸t a;¸tXxUlgvo b≤lhr,' p[Tyvroh,m∑k;hom îit
s¢ p;kyDs'Sq; îit 1 t; anu Vy;:y;Sy;m" 2 t] yıÜyte s ¸to
yqwti√v;hSsImNto•yn' ceit 3 t] ih Ùyt Ev 4 aq yıëTv; dIyte
s p[¸to yqwt∆;tkmR c*l' ceit 5 t] ih ¸Tv; dIyt Ev 6 aq
yuıTë v; dTv; c;dIyte s a;¸t" yqwtdupnyn' sm;vtRn' ceit 7 t]
ih ¸Tv; dTv; c;dIyte 8 aq yCzÀlWe pU nIy gVy;in ≈py≤Nt s
xUlgv" 9 aq yt( gOÁ;>yo devt;>yoå•' sNp[i£r≤Nt tt( b≤lhr,m(
10 aq yÎto Atu' p[Tyvroh≤Nt tt( p[Tyvroh,m( 11 aq ydek;∑-
k;y;m•' i£yte soå∑k;hom îit 12 ivv;h' Vy;:y;Sy;m" 13 ¨dg-
yn a;pUymR ;,p=e pu<ye n=]e yuGm;n( b[;˜,;n( vr;n( p[ih,oit p[sGu mNt;
…/ys;nSy s=…, vre….vRr;\ a….Wups[ Idt ) aSm;k…mN{ ¨.y' jujo-
Wit yTs*MySy;N/so bubo/it îit 14 ytoånumN]yte anO=r; Ajv-
SsNtu pNq; ye….Ss%;yo y≤Nt no vreym( ) smyRm; sM.go no innI-
y;TsÔ;SpTy\ suymmStu dev;" îit 15 aq yid d≤=,;….Ssh dˇ;
Sy;•;] vr;n( p[ih,uy;t( 16 t;' p[itgOIy;t( p[j;pit≤S]y;' yx" îTyet;-
….„W≤@±.rnuCzNdsm( 17 sveR m;s; ivv;hSy 18 xu…ctpStp-
SyvjR…mTyekÉ 19 roih,I mOgxIWRmˇu re fLgunI Sv;tIit ivv;hSy
n=];…, 20 punvRsU it„yo hStX≈o,; revtITyNyeW;' .UitkmR,;m( 21
y;in c;Ny;in pu<yoˇ_;in n=];…, teWu pUv¥Re ru ve ≤ıRptU WRe u yuGm;n( b[;˜,;n(
.ojyet( 22 p[d≤=,mupc;r" 23 pu„pfl;=t…m≈wyvR iw Stl;qRmpu ≤l„y;'
d?yodn' sMp[k°yR d≤=,' j;nu' .Um* in/;y sVymuıT» y î@; devÙ" îit
jipTv; n;NdImu%;" iptr" ip[yNt;m( îit v;c…yTv; a¥ ivv;h" îit
b[;˜,;n•en p·riv„y pu<y;h' SviSt A≤ım( îTyo˚;rpUv| i]≤S]re-
kìk;m;≤xWo v;c…yTv; ò;toåhtv;so gN`;nu≤lPtSßGvI .uˇ_v;n(
p[todp;…,rpd;itgRTv; v/UD;it….rit…qvd…cRtSò;t;mhtv;ss;' g-
N/;nu≤l¢;' ß‚Gv,I' .uˇ_vtI…mWuhSt;' dˇ;' v/U' smI=te a.[;tOflI'
v®,;pitflI' bOhSpte ) îN{;pu]flI' l+My' t;mSyw sivtSsuv îit 24
173 (173)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
jõ™`e[ /;v-yt" 23 avneˇ_u" p;,I sMmOxit m…y mho m…y .go m…y
.goR m…y yx" îit 24 aq;p ¨pSpOXy myI≤N{y' vIyRm( îTyur"p[Ty;Tm;n'
p[Ty….mOxte 25 apo b[Iih….yRvvw ;R smud;yuTy tqwv kÀc;R>y;' p·rgOÁ;-
hR,Iy; a;p îit p[;h 26 t; a….mN]ye a;m a;g;√cRs; yxm; s'sjO
pys; tejs; c ) t' m; ip[y' p[j;n;' k⁄v…R /pit' pxUn;m( îit 27 Ek-
dexmÔl;b;nIym;nmnumN]ye ivr;joå…s ivr;jo dohmxIy ) mm
p¥;y ivr;j îit 28 ait≤x∑;" pr;cIinRnIym;n; anumN]ye smu{' v"
p[ih,oMy ≤=t;" Sv; yoinmip gCzt ) aiCz{" p[jy; .Uy;s' m;
pr;so…c mTpy" îit 29 aq tqwv kÀc;R>y;' p·rgOÁopStr,Iy; a;p
îit p[;h 30 t; ipbit amOtopStr,m…s îit 31 i]r;cmet( i]" p·rmOjte (
) i√rTyekÉ 32 a;c;Nt;y;p;vOˇ;y tqwv kÀc;R>y;' p·rgOÁ;~yR îit p[;h
m/upkú îit v; 33 m/upk| p[oˇ_mnumN]yte ]Yyw iv¥;yw yxoå…s yxso
yxoå…s b[˜,o dIi¢r…s ) t' m; ip[y' p[j;n;' k⁄v…R /pit' pxUn;m( îit
34 tmu.;>y;' hSt;>y;' p[itgO;it devSy Tv; sivtu" p[sveå…ênob;R¸>y;'
pU„,o hSt;>y;' p[itgO;…m îit 35 tiSm'…ít( ik≤çd;pitt' Sy;ˇd©ëœnº
c mh;n;MVy; cops©»Ámº ;' idx' inrSyit ne∑;vO≤ı' ’Nt;…m y; te `or;
tnU" ) ty; tm;ivx yoSm;n( √πi∑ y' c vy' i√„m" îit 36 aq;p
¨pSpOXy sv;R….r©ëlI….Ssmud;yuTy p[;Xn;it yNm/uno m/Vy' prm-
m•;¥' vIyRm( ) ten;h m/uno m/Vyen prme,;•;¥en vIye,R prmoå•;do
m/Vyoås;in îit 37 i]" p[;Xy i]rnuipbeCzπW' c k⁄y;Rt( 38 y a;Tmn"
≈ey;'s…mCzπˇSmw xeW' d¥;idit 39 a;c;Nt;y;p;vOˇ;y tqwv kÀc;R>y;'
p·rgOÁ;ip/;nIy; a;p îit p[;h 40 t;" ipbit amOt;ip/;nm…s îit
41 i]r;c;met( i]" p·rmOjte ( ) i√·rTyekÉ 42 a;c;Nt;y;p;vOˇ;y g*·rit
g;' p[;h 43 t;mnumN]yte g*rSyphtp;Pm;åp p;Pm;n' nud mm c;mu„y
c îTyupveˇnu ;Rm gO;it 44 n;n; mhiTvRG>yo g;" p[;h 45 Ek;'
hotOk>É y" 46 sve>R yo vwk;miv.vTv;t( 47 y" p[;h tSm; ¨p;kro-
Tyekdex' vp;y juhoit a…¶" p[qm" p[;Xn;tu s ih ved yq; h…v" ) ≤xv;
aSm;>ymop/I" ’,otu ivêcWR…," îit 48 Ekdexmuphrit tt( p[;Xn;it
a…¶" p[qm" p[;Xn;tu s ih ved yq; h…v" ) a·r∑mSm;k˘ ’,oTvs*
b[;˜,o b[;˜,eWu îit ) aq yduTS]+yn( .vit t;mnumN]yte g*/enR .u Vy;
175 (175)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
inp¥seåh' iv`r,I îit ) t;' Tv; `OtSy /;ry;å¶* s'r;…/nIR yje Sv;h;
38 s'r;…/Nyw deVyw Sv;h; ) p[s;…/Nyw deNyw Sv;h; ) .USSv;h; )
.uvSSv;h; ) suvSSv;h; .U.vRu SsuvSSv;h; îTyet;vt( svRdvIRhom;n;meW
kLp" 39
îit bo/;ynIygOÁsU]e p[qmp[Xne tOtIyo?y;y"
aq p[qmp[Xne ctuqoRå?y;y"
aq;Sy; ¨poTq;y d≤=,en hSten d≤=,m's' p[itb;¸mNvv˙Ty ˙dy-
dexm….mOxit--mm ˙dye ˙dy' te aStu mm …cˇe …cˇmStu te ) mm
v;jmekmn;" Í,u m;mev;nuvt[ ; shcy;R my; .v îit 1 aq;Syw d≤=,e
k,Re jpit 2 m;' te mn" p[ivxtu m;' c=um;Rmu te .g" m…y sv;R…, .Ut;in
m…y p[D;nmStu te 3 m/uge m?vg;he …j◊; me m/uv;idnI ) mu%e me
s;r`' m/u dTsu s'vnn' ’tm( 4 c;£v;k˘ s'vnn' y•dI>y ¨d;˙tm(
) yi√ˇ* devgN/v*R ten s'vinn* Sv" 5 SpOx;…m teåhm©;in v;yur;pXc
m; mr" ) m;' cwv pXy sUy| c m; c;NyeWu mn" ’q;" 6 som" p[qmo
ivivde gN/voR ivivd ¨ˇr" ) tOtIyo a…¶∑e pitSturIySte mnu„yj;"
7 somoåddÌN/v;Ry gN/voRådd¶ye ) r…y' c pu];'í;d;d…¶mRÁmqo
îm;m( 8 srSvit p[de mv su.ge v;…jnIvit ) t;' Tv; ivêSy .UtSy
p[g;y;mSyg[t" îit 9 aq;Syw d≤=,en nIc; hSten d≤=,muˇ;n' hSt'
s;©ëœm.Iv lom;in gO;it gO>,;…m te supj[ ;STv;y hSt' my; pTy;
jrdi∑yRq;ås" ) .goayRm; sivt; puriN/mRÁ' Tv;ådug;RhpR Ty;y dev;"
îit 10 aqwn;' p[d≤=,m…¶' py;R,yit--p·rTv;å¶e pur' vy' ivp[' shSy
/Imih ) /OW√,| idveidve .eˇ;r' .©ër;vt" îit 11 aq tqopiv-
Xy;Nv;rB/;y;mupymnIjuhR oit 12 a¶e x/R mhte s*.g;y tv ¥uª;Nyuˇ-
m;in sNtu ) sÔ;SpTy' suymm;’,u„v x]Uyt;m….itœ; mh;'…s Sv;h;
13 som;y jinivde Sv;h; 14 gN/v;Ry jinivde Sv;h; 15 a¶ye
jinivde Sv;h; 16 kNyl; iptO>yo ytI pitlokmv dI=;md;Sq
Sv;h; 17 p[te o muç;it n;mutSsubı;mmutSkrt( ) yqey…mN{mI!(v-
Ssup]u ; su.g; stI Sv;h; 18 îm;' Tv…mN{ mI!(vSsup]u ;' su.g;' k⁄®
) dx;Sy;' pu];n;/eih pitmek;dx' Sv;h; 19 a…¶rwtu p[qmo devt;n;'
178 (178)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
y;åSy;' pitflI tnU" p[j;flI pxuflI læ+mflI j;rflImSyw t;' ’,o…m Sv;h;
14 p[j;pte p[;y…íˇe Tv' dev;n;' p[;y…í·ˇr…s b[;˜,STv; n;qk;m" p[p¥e
y;åSy;' pitflI tnU" p[j;flI pxuflI læ+mflI j;rflImSyw t;' ’,o…m Sv;h;
îit 15 pKv;dev iSv∑vtI>y;' s*iv∑’tm( 16 l;jw·rtr] 17
hVyv;hm….m;itW;h' r=oh,' pOtn;su …j„,um( ) Jyoit„mNt' dI¥t'
puriN/m…¶' iSv∑’tm;¸vemom( ) iSv∑m¶e a…. tt( pO,;ih ivê;dev
pOtn; a….„y ) ¨®˘ n" pNq;' p[idxn( iv.;ih Jyoit„mıeÁjr' n
a;yuSSv;h; îit 18 jyp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 19 aq;JyxeW,e
ihr<ymNt/;Ry mU…›R s'ß;v' juhoit.USSv;h; .uvSSv;h; suvSSv;h;
.U.vRu SsuvSSv;h; îit 20 aqwn;' p[d≤=,m…¶' py;R,yit ayRM,o a…¶'
p·ryNtu ≤=p[' p[tI=Nt;' ê≈uvo devr;í îit 21 aq ≈ImNtmg;r'
sMmO∑op≤l¢' gN/vNt' pu„pvNt' /UpvNt' dIpvNt' tLpvNt' s;…/v;s' id=u
sipRSsU]Ne /np[¥oittmudk⁄M.;dxoRiCzrs' p[p;¥ tiSm•en;' s'vXe y tSy;
a≤NtkÉ jpit 22 ¨dI„v;‹to ivê;vso nmse@;mhe Tv; ) aNy;…mCz
p[fVy| s' j;y;' pTy; sOj ) ¨dI„v;‹t" pitvtI ÁºW; ivê;vsu' nms;
gI….RrIØπ ) aNy;…mCz iptOWd' Vyˇ_;' s te .;go jnuW; tSy iv≤ı îit
23 aqwn;mups'vx e yit p[j;pitÆSS]y;' yx" îTyety; 24 aq;Sy;s-
tokoit' ivvO,oit p[j;yw Tv; îit 25 s; y¥≈u k⁄y;Rˇ;mnumN]yte jIv;'
®dNtI ivmyNto a?vre dI`;Rmnup…[ sit' dI…/yunrR " ) v;m' iptO>yo
y îd' sme·rre my" pit>yo jny" p·r„vje îit 26
îit bo/;ynIye gOÁsU]e p[qmp[Xne Wœoå?y;y"
aq p[qmp[Xne s¢moå?y;y"
b[;˜,en b[;˜<y;muTp•" p[;gupnyn;∆;t îTy…./Iyte 1 ¨pnItm;]o
v[t;nuc;rI ved;n;' ik≤çd/ITy b[;˜," 2 Ek;' x;%;m/ITy ≈oi]y" 3
a©;?y;YynUc;n" 4 kLp;?y;yI AiWkLp" 5 sU]p[vcn;?y;yI .[,U "
6 ctuvdRe ;ÎiW" 7 at Ë?v| dev" 8 aq yid k;myet ≈oi]y'
jnyey…mTy;å®N/TyupSq;n;T’Tv; i]r;]m=;rlv,;≤xn;v/Xx;…yn*
b[˜c;·r,;v;s;te 9 aht;n;' c v;ss;' p·r/;n' s;y' p[;tí;l˚r-
,;…mWupt[ odyoí /;r,m…¶p·rcy;R c 10 ctuQy;| pKvhom ¨ps'vx e n'
182 (182)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
aq i√tIyp[Xne i√tIyoå?y;y"
ctuqRe m;Syupin„£m,m( 1 b[;˜,;n•en p·riv„y pu<y;h' SviStA≤ı-
…mit v;c…yTv; 2 aq devyjnoLle%np[.TO y;…¶mu%;t( ’Tv; SvSTy;-
]ey' hoit 3 SviSt no …mmIt;m…ên; .gSSviSt deVyiditrn,Rv" )
SviSt pUW; asuro d/;tu n" Sv;iSt ¥;v;pO…qvI suktÉ nu ; 4 SvStye
v;yumpu b[v;mhw som' Sv;iSt .uvnSy ySpit" ) bOhSpit' svRg,' SvStye
SvSty a;…cTy;so .vNtu n" 5 ivêe dev; no a¥; SvStye vwê;nro
vsur…¶SSvStye ) dev; avNTvO.v" SvStye SviSt no ®{" p;Tv'hs"
6 SviSt …m];vv®,; SviSt pQye revit ) SviSt n îN{í;…¶í SviSt
no aidte ’…/ 7 Svit pNq;mnucrem sUy;RcN{ms;ivv ) pundRdt;åflt;
j;nt; s'gmemih 8 SvSTyyn' t;+yRm·r∑ne…m' mh∫Àt' v;ys' devt;n;m(
) asurflI…mN{s%' smTsu bOh¥xo n;v…mv;®hem 9 a'homucm;i©rs'
gy' c SvSTy;]ey' mns; c t;+yRm( ) p[ytp;…,Xxr,' p[p¥ SviSt
s'b;/e„v.y' no aStu 10 SviSt n îN{o vOı≈v;SSviSt n" pUW; ivê-
ved;" ) SviSt nSt;+yoR a·r∑ne…mSSviSt no bOhSpitdR/;tu îTy∑;….r-
nuCzNdsm( 11 jyp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 12 aqopin„£My
b;Á;in …ci]y;<y>yCyR i]vOt;å•en b[;˜,;n( sMpUJy;≤xWo v;c…yTv;
p[d≤=,I’Ty Sv;n( gOh;n;nyit 13
îit bo/;ynIye gOÁsU]e i√tIyp[Xne i√tIyoå?y;y"
aq i√tIyp[Xne tOtIyoå?y;y"
Wœº m;Sy•p[;xnm( 1 b[;˜,;n•en p·riv„y pu<y;h' SviSt A≤ı…mit
v;c…yTv; 2 aq devyjnoLle%np[.TO y;…¶mu%;t( ’Tv; a•sUˇ_Én ju-
hoit-ahmiSm p[qmj; AtSy îTy∑;….rnuCzNdsm( 3 jyp[.iO t
…sım;/envu rp[d;n;t( 4 aq*dn' d›; m/un; `Otne ;≤∫·rit smud;yuTy
ihr<yen*W/Sy k⁄m;r' p[;xyit--y; j;t; aoW/y" îit W≤@±.rnu-
CzNdsm( 5 .U.vRu Ssuvrp;' Tv*W/In;' rs' p[;xy;…m ≤xv;St a;p
aoW/ySsNTvs* îit sv;RSvnuWjit 6
îit bo/;ynIygOÁsU]e i√tIyp[Xne tOtIyoå?y;y"
188 (188)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
aq i√tIyp[Xne ctuqoR?y;y"
s'vTsre cU@;kmR i]Wu v; s'vTsreWu 1 b[;˜,;n•en p·riv„y pu<y;h'
SviSt A≤ı…mit v;c…yTv; 2 aq devyjnoLle%np[.TO y;…¶mu%;-
T’Tv; pKv;∆uhoit--ye kÉ≤xn" ) îit puronuv;Ky;mnUCy nte' b[˜,"
) îit y;Jyy; juhoit 3 aq;Jy;¸tI®pjuhoit--a;roh p[oœ' ivWhSv
x]Un( ) îTy;Nt;dnuv;kSy 4 iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 5
aq;g[,e ;…¶mudMu brp,RWe u ¸txeW' ind/;it--nmo ihr<yb;hve îit 6
apre,;…¶mu.yIrpSs'iniWçit 7 ¨„,;su xIt; a;nyit--¨„,en
v;yvudkÉnÁe idit" kÉx;n( vptu ) îit 8 t;….rSy ≤xr ¨n·ˇ--
a;p ¨NdNtu jIvse dI`;RyTu v;y vcRse ) îit 9 Ë?v;Rg'[ bihRrnUzy^ it-
-aoW/e ];ySvwnm( ) îit 10 =urm….mN]yte--JyoKc sUy| Îxe îit
11 aqwn' inyRç' ind/;it--Sv…/te mwn' ih'sI" îit 12 aq;Sy
kÉx;Nvpit--yen;vpTsivt; =Ur,e ) îit 13 p[vptoånumN]yte--m;
te kÉx;nnug;√cR Ett( îit 14 aqwn;n( smu≤∞Ty d.RStMbe ind/;it
--te>yo in/;n' b¸/; VywCzn( ) îit 15 aqwnmu„,odkÉn;Pl;vyit
--bl' te b;¸voSsivt; d/;tu îit 16 aqwnmek≤x%≤S]≤x%"
pç≤x%o v; yqwvWw ;' k⁄l/mRSSy;t( 17 yqiWR ≤x%;' ind/;tITyekÉ
18 aqwn' ò;Py;Cz;¥;l˚éTy i]vOt;å•en b[;˜;,;n( sMpUJy;≤xWo v;c-
yit 19 îit p[¸to Vy;:y;t" 20
îit bo/;ynIygOÁsU]e i√tIyp[Xne ctuqoRå?y;y"
aq i√tIyp[Xne pçmoå?y;y"
aq;¸t" 1 g.;R∑meWu b[;˜,mupnyIt g.wk R ;dxeWu r;jNy' g.√;dxeWu
vwXym( 2 a;Wo@x;t( b[;˜,Sy;n;Tyy îit 3 Evmevte ryo" √;…v'x-
ití ctu…v|xití 4 aq;ip k;My;in .v≤Nt--s¢me b[˜vcRsk;-
mm∑m a;yu„k;m' nvme tejSk;m' dxmeå•;¥k;mmek;dx î≤N{yk;m'
√;dxe pxuk;m' ]yodxe me/;k;m' ctudx
R e pui∑k;m' pçdxe .[;tOVyvNt'
Wo@xe svRk;m…mit 5 vsNte b[;˜,mupnyIt g[I„me r;jNy' xrid vwXy'
vW;Rsu rqk;r…mit ) sv;Rnve v; vsNte 6 b[;˜,;n•en p·riv„y
pu<y;h' SviSt A≤ı…mit v;c…yTv; k⁄m;r' .oj…yTv; tSy c*lvˇU„,I'
189 (189)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
/eih îit r*hItkm( 21 pui∑r…s pui∑' m…y /eih îit b;drm( 22 ËgRSyUj|
m…y /eih îTy*duMbrm( 23 ah' vO=Sy re·rv; ) k°itR" pOœ' …gre·rv )
Ë?vRpiv]o v;…jnIv SvmOtmiSm ) {iv,' svcRsm( îit v;=Rm( 24
kon;m;Sys* n;m;iSm îit x;#‰;ynkm( 25 aqwn' d≤=,e hSte g;it
yiSmn( .Ut' c .Vy' c sveR lok;Ssm;iht;" ) ten gO;…m Tv;mh' mÁ'
gO;…m Tv;mh' p[j;pitn; Tv; mÁ' gO;Mys* îit 26 aqwn' devt;>y"
p·rdd;it dev>e ySTv; p·rdd;…m ivêdev>e ySTv; p·rdd;…m ivêe>ySTv;
dev>e y" p·rdd;…m sve>R ySTv; dev>e y" p·rdd;…m sv;R>ySTv; devt;>y"
p·rdd;Mys* îit 27 aqwnmupnyit devSy Tv; sivtu" p[sveå…êno-
b;R¸>y;' pU„,o ˙St;>y;mupnyeås* îit 28 aq k⁄m;r" pKv;∆uhoit-
-yXzNds;mOW.o ivêÂpXzNdo>yoå?ymOt;Ts-Mb.Uv ) smeN{o me/y;
SpO,oTvmOtSy dev /;r,o .Uy;s' Sv;h; îit 29 aq;Jy;¸tI®pjuhoit
=ei]yw Tv; inARTyw Tv; îit W≤@±.rnuCzNdsm( 60 Evmev b[˜sUˇ_Én
¸Tv; b[˜jD;nm( îit W≤@±." 31 iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t(
32 ag[,e ;…¶' pl;xp,RWe u ¸txeW' ind/;it nmo aStu nIl¶I v;y îit
33 a] s;ivi]v[tm( 34 aq p;l;xIítßSs…m/ a;{;RSspl;x;-
Ssp[;roh;" p[;dexm;]Irp·rxu„k;g[; `Ot;Nvˇ_; a>y;/;pyn( v;cyit
y;…Dk;n;' v; vO=;,;' aNytmSy 35 a¶e v[tpte s;iv]' v[t' c·r„y;…m
tCzkÉy' tNme r;?yt;' Sv;h; 36 v;yo v[tpt a;idTy v[tmte v[t;n;'
v[tpte s;iv]' v[t' c·r„y;…m tCzkÉy' tNme r;?yt;' Sv;h; îit 37
apre,;…¶mudgg[' kÀc| in/;y tiSmn( p[;Ñü% a;c;yR ¨pivxit--
r;∑^.dO Sy;c;y;RsNdI m; Tv¥oWm( îit 38 tSy;g[,e k⁄m;ro d.eWR u p[TyÑü%
¨pivXy p;d;vNv;r>y;hs;iv]I' .o anubiU[ h îit 39 tSm; aNv;ho…mit
p[itp¥te tTsivtuvrR <e ym( îTyet;' pCzoå/Rcx
R SttSsmSt;' Vy;˙tIivR-
˙t;" p;d;id„vNteWu v; tq;å/RcyR o®ˇm;' ’Tò;y;…mit 40 aq k⁄m;r"
pKv;dup;d;y p[;Xn;it xrIr' me ivcWR,m( ) …j◊; me m/umˇm; )
k,;R>y;' .U·r iv≈uvm( ) b[˜," koxoåse me/y; ipiht" ) ≈ut' me gop;y
îit 41 aq hwkÉ p[Ks;iv}y;" p[;Xn;it b[˜ v; a•…mit vdNt" 42
tdu tq; n k⁄y;R•;nuˇ_;y;' s;iv}y;' p[;XnIy;idTynUˇ_;y;mnUˇ_;y;'
s;iv}y;' p[;XnIy;idit x;#‰;ynkm( 43 aq;p ¨pSpOXy Jyoit„m-
191 (191)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
v[t;n;' v[tpte s;iv]' v[tmc;·rW' tdxk˘ tNme r;…/ Sv;h; îit 68 tqwv
su≈vsm>yCyR i]vOt;å•en b[;˜,;n( sMpUJy;≤xWo v;c…yTv; 69 a]wkÉ
d<@m…jn' me%l;' v;sí;itsOj≤Nt 70 aNy;Ny;d;y;Sy v;s a;dˇe
ySy te p[qmb;Sy' hr;mSt' Tv; ivêe anumdntu dev;" ) t' Tv; .[;trSsu˙do
v/Rm;nmnuj;yNt;' bhvSsuj;t…mit 71 aq;/on;>yup·r j;Nv;Cz;¥
d<@m…jn' me%l;' c /;ryn( ≈;ısUtkmwqnu m/um;'s;in vjRyn( .w=;h;-
roå/Xx;yI c;c;yRSy gOh;netIit ivD;yte a;c;yoR vw b[˜ie t 72
îit bo/;ynIygOÁsU]e i√tIyp[Xne pçmoå?y;y"
aq i√tIyp[Xne Wœoå?y;y"
vedm/ITy ò;Ty…•Tyuˇ_' sm;vtRnm( 1 mN]b[;˜,' ved îTy;c=te 2
mN]b[;˜,yovedR n;m/eym( 3 mN]b[;˜,e yDSy p[m;,m( 4 mN]b[;˜,e
a/ITy cI,RWe u v; v[tWe u 5 Et;vdev n;n; 6 aq devyjnoLle%n-
p[.TO y;å…¶mu%;t( ’Tv; p;l;xI' s…m/m;Jyen;KTv; m?y'idneå>y;d/;it
7 tTpurSt;√‰;:y;tm( 8 aq kÉxXm≈ulomn%;v;pnenvw p[itp¥te
…sım;Cz];d;n;T’Tv; pKv;∆uhoit a;vhNtI ivtNv;n; ) k⁄v;R,;
cIrm;Tmn" ) v;s;'…s mm g;ví ) a•p;ne c svRd; ) tto me …≈y-
m;vh ) lomx;' pxu….Ssh Sv;h; îit 9 aq;Jy;¸tI®pjuhoit
am;yNtu b[˜c;·r,SSv;h; ) yxojneås;in Sv;h; ) ≈ey;n( vSy-
soås;in Sv;h; ) t' Tv; .g p[ivx;in Sv;h; ) s m; .g p[ivx
Sv;h; îit 10 iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 11 aq;g[,e ;…¶'
…bLvx;%;y;' ¸txeW' ind/;it tiSmn( shßx;%e ) in.g;h' Tv…y
mOje Sv;h; îit 12 aq pKv;dup;d;y p[;Xnit yq;ååp" p[vt; y≤Nt )
yq; m;s; ahjRrm( ) Ev' m;' b[˜c;·r,"ß ) /;tr;yNtu svRtSSv;h;
îit 13 p[;Xy;p a;cMyor" p[Ty;Tm;n' p[Ty….mOxte p[itvexo…s p[ m;
p;ih p[ m; p¥Sv îit 14 soå]wv;Ste a;n=];,;mudy;t( 15 aqoidteWu
n=]eWpU in„£My idx ¨pitœt îit …sımt Ë?vRm( 16 yiSm•¶;vup-
nyit tiSmn( b[˜cy| tiSmn( v[tcy| tiSmn( sm;vtRn' tiSmt( p;…,g[h,'
tiSmn( gOÁ;in km;R…, i£yNte 17 tiSmn( k;My;in tiSmn( p[j;s'Sk;r;
îTyekÉ 18 s EW ¨pnynp[.iO t Vy;˙tI….Ss…m≤ıÙ‹yt a; sm;vtRn;t(
193 (193)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
Sv;h; mIm;y dev;y Sv;h; mhte dev;y Sv;h; îit 18 aq m?ye juhoit-
-.vSy devSy pà‰w Sv;h; xvRSy devSy pà‰w Sv;h; Èx;nSy devSy
pà‰w Sv;h; pxuptedvRe Sy pà‰w Sv;h; ®{Sy devSy pà‰w Sv;h; ¨g[Sy
devSy pà‰w Sv;h; mhto devSy pà‰w Sv;h; îit 19 aq;pr;/eR juhoit
.vSy devSy sut;y Sv;h; xvRSy devSy sut;y Sv;h; Èx;nSy devSy
sut;y Sv;h; pxuptedvRe Sy sut;y Sv;h; ®{Sy devSy sut;y Sv;h;
¨g[Sy devSy sut;y Sv;h; mImSy devSy sut;y Sv;h; mhto devSy
sut;y Sv;h; îit 19 aq;Jy;¸tI®pjuhoit--nmSte ®{ mNyve
îTy;åNt;dnuv;kSy ) iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 22
aq;g[,e ;…¶mkúp,RWe u ¸txeW' ind/;it--yo ®{o a¶* yo aPsu y aoW/IWu
yo ®{o ivê; .uvn;ååivvex tSmw ®{;y nmo aStu îit 23
Sq;lIsÕ;lnm;JyxeWmudkxeW' c p;}y;' sm;nIy vetsx;%y;vo=n(
svRt" i]" p[d≤=,' g;" pyeiR t--a; g;vo aGm•ut .¥m£n( îTyetne sUˇ_Én
24 mhTSvSTyyn…mTy;c=te 25 aq yid g;' n l.te meWmj'
v;åål.te 26 Èx;n;y Sq;lIp;k˘ v; ≈py≤Nt tSm;detTsv| kroit
yÌv; k;yRm( 27 xUlgvo Vy;:y;t" 28 Evmev;∑My;' p[doWe i£yet-w
t;vdev n;n; 29 n;]op;kr,' pxo" 30
îit bo/;ynIygOÁsU]e i√tIyp[Xne s¢moå?y;y"
aq i√tIyp[Xne a∑moå?y;y"
aq b≤lhr,m( 1 s;y' p[;tyRdxnIySy i£yet*p;sve pcve v; hom"
2 Et;vdev n;n; 3 =;rlv,;vr;•s's∑O Sy tu hom' p·rc=te 4
k;m…mtre„v;ytneWu 5 aq y¥etdev Sy;duˇrto .Sm…m≈;n©;r;…•ÂÁ
teWu ju¸y;t( 6 sve„R v;ytneWu p;…,n; p·rsmUÁo.yt" p·rWek˘ ind?y;t(
7 dex;>y;se mN];>y;s" k;m' sm;nSq;neWu 8 avg[;hxo hSten hom"-
-a¶ye Sv;h; som;y Sv;h; /[vu ;y Sv;h; /[vu ;y .Um;y Sv;h; /[vu ≤=tye
Sv;h; aCyut≤=tye Sv;h; Èx;n;y Sv;h; jyNt;y Sv;h; /mR®cye
Sv;h; /NvNtrye Sv;h; iv¥;yw Sv;h; a‚Mbk;yw Sv;h; hrye Sv;h;
g,e>ySSv;h; g,pit>ySSv;h; p·rWŒSSv;h; ivêe>yo dev>e ySSv;h;
s;?ye>yo dev>e ySSv;h;" sve>R yo dev>e ySSv;h; sv;R>yo devt;>ySSv;h;
195 (195)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
Sv;h; d≤=,;yw idxe Sv;h; p[tICyw idxe Sv;h; ¨dICyw idxe Sv;h;
Ë?v;Ryw idxe Sv;h; a/r;yw idxe Sv;h; îit 36 aq;v;Ntrid=u ym;y
Sv;h; inARTyw Sv;h; r=o>ySSv;h; Èx;n;y Sv;h; îit 37 aq;k;x
¨æT=pit ye .Ut;" p[cr≤Nt idv; v≤l…mCzNto ivtudSy p[„e y;" ) te>yo
b≤l' pui∑k;mo hr;…m m…y pui∑' pui∑pitdR/;tu Sv;h; îit idv; 37 ye
.Ut;" p[cr≤Nt nˇ_' b≤l…mCzNto ivtudSy p[„e y;" ) te>yo b≤l' pui∑k;mo
hr;…m m…y pui∑' pui∑pitdR/;tu Sv;h; îit nˇ_m( 39 s'=;ln' p[;gudICy;'
id≤x innyit nmo ®{;y .*m;y Sv;h; îit 40
îit bo/;ynIye gOÁsU]e i√tIyp[Xne a∑moå?y;y"
aq i√tIyp[Xne nvmoå?y;y"
aq vwêdev' ¸Tv;åit…qm;k;=ed;godoRhk;lm( 1 ag[' voı»Ty d¥;t( 2
ivD;yte yDo v; EW pçmo ydit…q" 3 j`nen g;hRpTyyupiv-
Xy*p;snSy v; a/Iih .o îit g;hRpTymuKTv; p[;,;y;mw≤S]r;y>y
s;iv]I' shß’Tv; a;vtRyCe zt’Tvoåp·r…mt’Tvo v; dx;vrm( 4
ved;dyXzNd;'…s kÀXm;<@;in c;/IyIt a…¶mI¬π puroihtm( îit
AGvedSy îWe TvojeR Tv; îit yjuvdRe Sy a¶ a;y;ih vItye îit s;mvedSy
x' no devIr….∑ye îTyqvRvde Sy a…¶mU/R ;R .uv" îit zNd;'…s y∂ºv;
devhe¬n…mit kÀXm;<@‰" 5 yd/Ite s b[˜yDo y∆uhoit s devyDo
y≤TptO>ySSv/; kroit s iptOyDo y∫Àt>e yo b≤l' hrit s .UtyDo
yd(b;[ ˜,e>yoå•' dd;it s mnu„yyD îit 6
Ete pç mh;yD;"
stt' supy[ ˇu _; ny≤Nt prm;' gitm( 7
Ete>yo ySy pç>yo yD Ekoåip hIyte
mnSvTy;¸itSt] p[;y…íˇ' iv/Iyte 8
√‰h' }yh' v;åip p[m;d;d’teWu tu
itßStNtumtIÛRTv; ctßo v;®,IjRpte ( 9
197 (197)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq i√tIyp[Xne dxmoå?y;y"
aq p[Tyvroh,m( 1 vsNt;d* m/uí m;/ví îit ¸Tv; v;s≤Ntkìrl-
˚;rwrl˚éTy v;s≤Ntk;Ny•;in b[;˜,e>yo dTv;å•xeW;n( sg," p[;Xn;it
2 aq g[I„m;d* xu£í xu…cí îit ¸Tv; g[iw „mkìrl˚;rwrl˚éTy
g[iw „mk;Ny•;in b[;˜,e>yo dTv;å•xeW;n( sg," p[;Xn;it 3 aq vW;Rd*
n.í n.Syí îit ¸Tv; v;iWRkrì l˚;rwrl˚éTy v;iWRk;Ny•;in b[;˜,e>yo
dTv;å•xeW;n( sg," p[;Xn;it 4 aq xrd;d* îWíojRí îit ¸Tv;
x;ridkìrl˚;rwrl˚éTy x;ridk;Ny•;in b[;˜,e>yo dTv;å•xeW;n( sg,"
p[;Xn;it 5 aq hemNt;d* shí shSyí îit ¸Tv; hwm≤Ntkìrl˚;-
rwrl˚éTy hwm≤Ntk;Ny•;in b[;˜,e>yo dTv;å•xeW;n( sg," p[;Xn;it 6
aq ≤x≤xr;d* tpí tpSyí îit ¸Tv; xw≤x·rkìrl˚;rwrl˚éTy xw≤x-
·rk;Ny•;in b[;˜,e>yo dTv;å•xeW;n( p[;Xn;it 7 aq;…/m;se s's-
poRåSy'hSpTy;y Tv; îit ¸Tv; cwi]kìrl˚;rwrl˚éTy cwi]k;Ny•;in
b[;˜,e>yo dTv;å•xeW;n( sg," p[;Xn;it 8 s EW a;`;rv;n( v;
Sy;d;…¶hoi]ko v;åPy;pUivRko v; 9 p[Tyvroh,' Vy;:y;tm( 10
îit bo/;ynIye gOÁsU]e i√tIyp[Xne dxmoå?y;y"
aq i√tIyp[Xne Ek;dxoå?y;y"
aq;∑k;hom" 1 twWe m;Syprp=Sy;∑My;' i£yet 2 Ev' m;` Ev'
f;Lgune yid iv˙t" 3 y¥u vw smSt ¨p·r∑;Nm;?y;" p*,Rm;Sy; a;rp-
=Sy s¢My;∑My;' nvMy;…mit i£yet;ip v;å∑My;mev 4 ê" k·r„y;mIit
b[;˜,;…•mN]yte yoingo]≈utvOˇsMbN/;inTyekÉ 5 k;m' sMbN/;nip
≈utvOˇsMp•;n( ≈utvOˇyoihR Sv/; in/Iyt îTyupidx≤Nt 6 t;n( êo.Ute
Xm≈ukm;R>yÔnò;nwyqR opp;d' sMpUJy Svym;PluTy xuc* sme dexe
devyjnoLle%np[.TO y; p[,It;>y" ’Tv; bihRr;d;y g;mup;kroit--
iptO>ySTv; ipt;mhe>ySTv; p[ipt;mhe>ySTv; ju∑;mup;kro…m îit
tU„,I…mTyekÉ 7 aqwn;m≤∫" p[o=it iptO>ySTv; ipt;mhe>ySTv;
p[ipt;mhe>ySTv; ju∑;' p[o=;…m îit ) tU„,I…mTyekÉ 8 t;m]wv
p[tIcIn≤xrsI' d≤=,;pdI' s'Dp≤Nt 9 tSyw s'D¢;y; a≤∫r….Wekm( 10
p[;,;n;Py;yyit tU„,Im( 11 tU„,I' vp;muiT%¥ ˙dymuırit 12 p[D;t;in
199 (199)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
) aq p[Tyvroh,m( ) aq;∑k;hom" 11
îit bo/;y;nIygOÁsU]e i√tIyp[Xn"
aq tOtIyp[Xne p[qmoå?y;y"
¸t;nu’it®p;kmR 1 ≈;v<y;' p*,Rm;Sy;' i£yet;ip v; a;W;!‰;m( 2
smNv;rB/e„vNtev;…sWu 3 aq devyjnoLle%np[.TO y;å…¶mu%;t( ’Tv;
ctß" p[/;n;¸tIjuhR oit y;…Dk°>yo devt;>ySSv;h; s;'ihtI>yo
devt;>ySSv;h; ) v®,I>yo devt;>ySSv;h; ) sv;R>yo devt;>y-
SSv;h; îit 4 aq k;<@AWIn( juhoit p[n;ptye k;<@AWye Sv;h; )
som;y k;<@AWye Sv;h; ) a¶ye k;<@AWye Sv;h; ) ivêe>yo
dev>e y" k;<@AiW>ySSv;h; ) SvyM.uve k;<@AWye Sv;h; îit 5
aq sdsSpit' juhoit sdsSpitm∫⁄t' ip[y…mN{Sy k;Mym( ) sin'
me/;my;…sW' Sv;h; îit 6 aq s;…v]I' juhoit tTsivtuvrR <e y…mTyet;m(
7 aq ved;¸tIjuhoit AGved;y Sv;h; ) yjuvdRe ;y Sv;h; ) s;mved;y
Sv;h; ) aqvRvde ;y Sv;h; ) aqv;Ri©ro>ySSv;h; ) îith;s-
pur;,e>ySSv;h; ) spRdve jne>ySSv;h; ) svR.tU >e ySSv;h; îit 8
]In;idtoånuv;k;n/IyIrn( v; sv;Rn( 9 jyp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t(
10 aq b[;˜,;n( tpRyTypUp/w ;Rn;….Ssˇ_⁄….rodnenie t y¥u vwt>e yo .vit
11 AWyXzNd;'Sy;c;y;R ved; yD;í p[IyNt;…mit v;c…yTv; 12
}yhmek;h' v; n;/IyIrn( 13 m;s' p[doWe n;/IyIrn( 14 inTy' cwv
.uKTvo?vRm( 15 m?yr;];t( Stinte sp[doWmhrn?y;y" aSt…mte )
cody;i√¥uit c Sv“;Ntm( 16 Evmev k;<@op;kr,£;<@sm;pn;>y;m(
17 s Ek" k;<@AiW" 18 tSy cwvk w Sy k;<@Sy;¥oånuv;k" 19
tSy cwvk w Sy k;<@Sywtdhrn?y;y" 20 Ev' k;<@ivsgeR ) Et;vdev
n;n; n;];nuv;k" ) p*ro@;≤xk˘ y;jm;n' hot;ro h*]' pwtmO /e îit
sb[;˜,;in s;nub;[ ˜,;in p[;j;pTy;in 21 a;?vyRv' g[h; d;≤=,;in
s…m∑yjU„' yv.OqyjUi' W v;jpeyXxui£y;…, sv; îit sb[;˜,;in
s;nub;[ ˜,;in s*My;in 22 aGNy;/eym…¶ho]m¶‰upSq;nm…¶cyn'
s;iv]' n;…ckÉt' c;tuhoR]Iy' vwêsOj;®,; îit sb[;˜,;in s;nub;[ ˜-
,;Ny;¶ey;in 23 r;jsUy" pxubN/" î∑yo n=]e∑yo idvXyenyoåp;`;-
203 (203)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
îit n;v; trNtI' v/U' pXyit 6 kÀlmuˇIy| jpit smu{;y vyun;y …sN/Un;'
ptye nm" îit 7 dugmR ?v;n' v; p[p;¥ j;tvedse îit shße,;-
idTymupitœte 8 a;s•.ye zl ¥UtVyh;re r;jk⁄le Vysne bıo v; in-
rNtrmup;'xu jpedte dev ) duSSv“eWu xt' jpedte dev 9
îit bo/;ynIye gOÁsU]e ctuqpR X[ ne tOtIyoå?y;y"
aq ctuqpR X[ ne ctuqoRå?y;y"
aq;>y;`;tSSy;d…¶ío√;tSSy;t( sv| tt( apht;" îit p[o+y
Sqi<@lmuıT» y tmev;…¶mupsm;/;y sMp·rStIy;Rå…¶mu%;T’Tv;
pKv;∆uhoit ye dev; yDhno yDmuW" îit itsO….rnuCzNdsm( 1
iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 2 aq y¥=.edSSy;ˇmev;…¶-
mupsm;/;y sMp·rStIy;Rå…¶mu%;T’Tv; p[/;n;¸tIjuhR oit îh /OitSSv;-
heh iv/OitSSv;heh r≤NtSSv;heh rmitSSv;h; îit 3 jyp[.iO t …sı-
m;/envu rp[d;n;t( 4 aq;Nym=m;hrit a≤=toåSy≤=Tyw Tv; m; me =eœ;
amu];mui„mn( lokÉ îit 5 aqwn' rqe yojyit a;itœ vO]hn( rqm( îit
6 aq rqe …mqun' p[itœ;pyit p[it =]e p[it itœ;…m r;∑^e ) p[TyêeWu p[it
itœ;…m goWu ) p[Ty©πWu p[it itœ;My;Tmn( ) p[it p[j;y;' p[it itœ;…m
.Vye îit 7 pUvvR ddn@±v;h* yun·ˇ_ ) aq …mqun' p[itœ;Py p[y;tIit
8 aq yid blvt; smrqSSy;t( pq;{q' p[spRyit anO,; aiSm•nO,;"
priSm'SpOtIye lokÉ anO,;SSy;m ) ye devy;n; ¨t iptOy;,;Ssv;Rn(
pqo anO,; a;=Iyem îit 9 aq pqmvSq;y y;n;y jpit …mqunSy
SvSTyyNySyip pNq;mgSmih SviSt g;mnehsm( ) yen ivê;" p·r
i√Wo vO,·ˇ_ ivNdte vsu îit 10 aq rqm….p[ie t pqSpq" p·rpitm(
îit 11 aq iv¥uTStinte s'];sSSy;ˇmSywN{‰;vOc* jpit yt îN{
.y;mhe SviStd; ivxSpit" îit 12 aq km;RNtmev p[itp¥te 13
îit bo/;ynIye gOÁsU]e ctuqpR X[ ne ctuqoRå?y;y"
aq ctuqpR X[ ne pçmoå?y;y"
aq p;kyD;n;' p[;y…í·ˇ" 1 t¥q; {VyhivmRN]km;RdIn;mitp•Sk-
•….•.¶n∑du∑ivprItdG/;ÍTyin’t;n;mn;ª;teWu ju¸y;t( mno Jyo-
221 (221)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq ctuqpR X[ ne nvmoå?y;y"
aq;tSs¢p;kyD;n;' p[;y…íˇsmu∞y' Vy;:y;Sy;m" 1 ¸t" p[¸t
a;¸tXxUlgvo b≤lhr,' p[Tyvroh,m∑k;hom îit s¢p;kyD;n;' n
p[y;j; îJyNte n;nUy;j;" n s;…m/enI" 2 aNv;hteWu kmRSv…¶mup-
sm;/;y sMp·rStIyR y] y] dvIRhom' k⁄y;Rˇ]t] c®˘ smvd;y juhoit
3 svR] Sk•e ….•e …z•e =;me ivpy;Rse ¨∂;he Ën;it·rˇ_É piv]n;xe
p;].ede √π …mNd;¸tI juhoit 4 m≤=kìmx R kìv;R rom…." ippI≤lkìv;R
Vy;p¥et p[jptye hom' k⁄y;Rt( 5 Vy;p•m;JymVy;p•mNtihRtmn;D;t-
p[;y…íˇ' yDsmOıIjuhR oit 6 aNtr;gmne p[;y…íˇ' dxhot;r' c;nu:y;'
c juhoit 7 aNt˙≥te p[;y…íˇ' ctuhoRt;r' c;nu:y;' c juhoit 8
m<@ÜkspRmiU Wkm;j;Rr;Ntr;gmne p[;y…íˇ' pçhot;r' c;nu:y;' c juhoit
9 iv’tÂpe iv’txBde ivSf⁄$e p[;y…íˇ' x'yvu ;k˘ c;nu:y;' c juhoit
10 an;id∑' svRp;[ y…íˇ' Vy;:y;t' v;®,I…mit inidRxte ( 11 s'Sk;-
r;Nteå¶;vuTs•e t∫Smsm;rop,' s…m/' v; yid nopivNde¥;…Dk˘ v;
p[;y…íˇ' mh;Vy;˙tI" p[,v' mnSvtI' c juhoit 12 Svr;=rpdvOˇ.[We We u
a;….gIR….R" îit 13 svR] p;kyD;n;' sdSye>yo /enmu WO .mn@±v;h' d¥;t(
14 sdSy;SsvRp;[ y…íˇ;in p[itin/I'í bo/…y„yNtIit 15
îit bo/;ynIye gOÁsU]e ctuqpR X[ ne nvmoå?y;y"
aq ctuqpR X[ ne dxmoå?y;y"
aq yid homk;le„v…¶®√;tSSy;t( sv| tt( apht;" îit p[o+y Sqi<@-
lmuıT» y;…¶mupsm;/;y sMp·rStIyR p[;y…íˇ' juhoit ay;í;¶e pçhot;
b[;˜, Ekhot; dx mnSvtI" …mNd;¸tI mh;Vy;˙tI" Vy;˙tyí p[;y…íˇ'
ju¸y;idit 1 aq y¥upnyn;…¶ivRv;h;…¶j;Rtk;…¶XXmx;n;…¶r;c-
tuq;Rd;dx;h;d;sçyn;du√;tSSy;t( apht; asur;" îit p[o+y ≤=p[' .Sm-
sm;roh,m( ) ay' te yoinA≥iTvy" îit s…m…/ sm;roPy l*ikkm…¶-
m;˙Ty s…m/m;d/;it a;ju◊;n" ¨d(b?u ySv;¶e îit √;>y;m( 2 sMp·r-
StIyR p[;y…íˇ' juhoit ay;í;¶e pçhot; b[;˜, Ekhot; dx mnSvtI
…mNd;¸tI mh;Vy;˙tI" Vy;˙tyí p[;y…íˇ' ju¸y;idit bo/;yn" 3
îit bo/;ynIye gOÁsU]e ctuqpR X[ ne dxmoå?y;y"
223 (223)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq ctuqpR X[ ne Ek;dxoå?y;y"
aq gOhme…/no b[˜c;·r,í;nugteå¶o k;l;it£me homyodRxpR ,U mR ;syo-
í;g[y,en;inÇ; nv;•p[;xn;JySk•;v/UthInmN];…/kkmR,í;’tsI-
mNt;y;' p[stU ;y;' .;y;Ry;' S]IWu goWu ym¬jnne rjSvl;å….gmne pit-
tsM.;W,e idv;mwqnu e xU{;å….gmne Sv“;Nte retSSkNdne ¨dkÉ mU]-
purIWkr,e k⁄m;rSy j;tSy;s'Sk;reå’t;…¶s'sgeR devt;ivpy;Rse mN]-
ivpy;Rse kmRivpy;Rse b[˜c;·r,í v[tivpy;Rse me%l;yDopvItSyo-
Czπdne ’„,;…jnSy;/;r,e km<@Lv/;r,e d<@.©π sN?y;lopeå…¶k;-
yRlop ¨dk⁄M.lope ….=;cr,Sv;?y;ylope xu≈WU ;lope Etwí;Nywí;n;ª;-
teWu p[;y…íˇm( 1 a…¶mupsm;/;y sMp·rStIyR p[;y…íˇ' juhoit p;ih no
a¶ Ense Sv;h; ) p;ih no ivêvedse Sv;h; ) yD' p;ih iv.;vso
Sv;h; ) sv| p;ih xt£to Sv;h; ) p;ih no a¶ Eky; ) p;Áut
i√tIyy; ) p;ih gI….RiStsO….Âj;| pte ) p;ih ctsO….vRso Sv;h;
îit 2
purSt;∞op·r∑;∞ s;nu£m,' yq;ånupvU k R r,miviCz•' sNtt' .vtIit 3
îit bo/;ynIye gOÁsU]e ctuqpR X[ ne Ek;dxoå?y;y"
aq ctuqpR X[ ne √;dxoå?y;y"
aq gOhSqSy iv¥;…qRn≤S]y;å>ynuD;tSy Atusv' x e nivCzπdp[;y…íˇ'
Vy;:y;Sy;m" 1 vsNto g[I„mo vW;RXxrıemNtÆXx≤xre,tuk R ;lmuKTv;
b[;˜,e>yo inved…yTv; cI,Rvt[ ;Nten;q p[doWe devyjnmud;nyit 2 aq
devyjnoLle%np[.TO y;…¶mu%;T’Tv; pKv;∆uhoit ySTv; ˙d; k°·r,;
mNym;n" îit puroånuv;Ky;mnUCy ySmw Tv' su’te j;tved" îit y;Jyy;
juhoit 3 aq;Jy;¸tI®pjuhoit m/uí Sv;h; ) m;/ví Sv;h; îTy;-
åNt;dnuv;kSy 4 iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 5 apre,;…¶'
a;JyxeWmudkxeW' co.* j;y;ptI p[;XnIy;t;m( 6 Atusv' x e niv-
Czπdp[;y…íˇ' Vy;:y;tm( 7
îit bo/;ynIye gOÁsU]e ctuqpR X[ ne √;dxoå?y;y"
aq gOhSqSy ) aq gOhme…/n" ) aq yid homk;leWu ) aq;tSs-
224 (224)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
16
îit bo/;ynIye gOÁp·r.;W;sU]e p[qmp[Xne dxmoå?y;y"
aq p[qmp[Xne Ek;dxoå?y;y"
s yid pu]p[s.U vR it p[…sım*p;sne j;tkmR ’Tv;åNy] flIkr,hom'
juhoit s sUtk;…¶.Rvit 1 t' dx;h' /;ryit 2 aq nvMy;' Vyu∑;y;'
sUtk;¶;v;Jy' ivl;PyoTpUy yugmuTq;pyit b[˜jD;nm( îit 3 aqo-
dk⁄M.muTq;pyit .U.vRu Ssuvrom( îit 4 aqwnmPsu ivsjRyit smu{' v"
p[ih,oMy≤=t;SSv;' yoinmip gCzt ) aiCz{" p[jq; .Uy;s' m; pr;se…c
mTpy" îit 5 aqwtne vw yqetmeTy sUtk;…¶mupitœte bo/; no aSy
vcso yivœ m'ihœSy p[.tO Sy Sv/; v" ) pIyit Tvo anu Tvo gO,;it
vNd;®Ste tnuv' vNde a¶e îit 6 aq pu]p[smU pu itœte sbo…/ sU·rmR`v;
vsud; v; vsupit" ) yuyo?ySmd(√Wπ ;'…s îit 7 aq k⁄m;rmuTq;pyit
¨·ˇœ b[˜,Spte ) devyNtSTvemhe ) ¨pp[yNtu m®tSsud;nv" ) îN{
p[;xU.vR ; sc; îit 8 aqwnm;d;yopin„£My a;idTymudI=yit ¨√y'
tmsSp·r ¨duTy' …c]' ti√„,o" prm' pdm( îit ctsO…." 9 aq tenvw
yqetmeTy k⁄m;r' m;tOhSte dTv; sUtk;¶; v;JySy juhoit ihr<yg.RSs-
mvtRt;g[e îTy;Nt;dnuv;KySy p[TyOcm( 10 ¨TsOj…s sUtk;…¶m( 22
a;yud;R a¶e hivWo juW;," îTyr<yov;R sm;ropyte 12 tmupnyne mNqit
13 aq*p;snmupitœte a¶ a;yUi' W pvse a¶e pvSv Svp;" îit √;>y;m(
14 Jyoit„mTy; pu]Sy n;m gO;it a•;dmevnw ' kroit îit b[;˜,m( 15
aqwn' mUfiyRv`[;y;….mN]yte a…¶r;yu„m;n( îit pç…." py;R yw" 16
p[v;s;deTy;gt' v; pu]metrw ve ;….mN]yte 17 p[…sı' dxMy;muTq;nm( 18
dxMy;' √;dXy;' v; n;mkr,m( 19 n;mkr,opin„£;m,;•p[;xn;in
b[;˜,.ojn;devk w WÉ ;m( 20 pu<y;hv;cn;devkw WÉ ;m( 21 p[…sıe c*¬op
nyne 22
îit bo/;ynIye gOÁp·r.;W;sU]e p[qmp[Xne Ek;dxoå?y;y"
aq p[qmp[Xne √;dxoå?y;y"
aqopnItSy;v[Ty;in .v≤Nt 1 n;NySyoiCz∑' .uÔIt;Ny] iptOJyeœ;>y;m(
236 (236)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
k⁄® îit ctuqmR ( 16 Ev' ctu„’Tv" p[;Xy i]rnuipbe• sv| n tOi¢' gCzπt(
17 ym;TmnX≈ey;' s…mCzπˇSmw xeW' d¥;idit 18 aq k,Re d;ª; bı;'
g;mnumN]yte jih me p;Pp;nmupveTtu" îit 19 aq g;muTsOjte ( g*/enR .u Vy;
îit 20 aq;dwnm;˙t' p[;Xn;it b[˜n( Tv;Xn;…m îit 21 aqodk…m≈'
sˇ_⁄m;˙tmXn;it b[˜n( Tv;åXn;…m îit 22 Evmev j@b…/rmUk;-
N/k⁄Bj;dIn;mxˇ_StU„,I' s…m/m;/;y xeW' tU„,Im;cret( 23
îit bo/;ynIye gOÁp·r.;W;sU]e p[qmp[Xne ctudxR oå?y;y"
aq p[qmp[Xne pçdxoå?y;y"
]y" ò;tk; .v≤Nt vedSn;tko v[tò;tko vedv[tò;tkíeit 1 aqw-
teW;mt Ë?v| inTy;in .v≤Nt a*p;sno d<@" km<@lu®p;nh* z]' √π
v;ssI √π yDopvIte ¨„,IWm…jnmNtv;Rs" îit 2 pUv,Re g[;m;…•„£m-
,p[vxe n;in c v;Gyt ¨ˇre, v; 3 bihv;Rc' ivsOjte ( 4 p[Xnmnuv;k˘
v;å/IyIt 5 b[˜pro b[˜inTyo dev>e y AiW>y" iptO>yStpR,;in ’Tv;å
XnIy;t( 6 idv; no„,IWI nˇ_mu„,IWI mU]purIWoTsgeWR u c invItI inTy-
yDopvItI 7 itœ•;c;met( p[◊o v; 8 sN?yyoí bihg[;mR ;d;sn'
v;Gytí 9 a; j;y;s©m;t( ò;tk; .vNTyt Ë?v| gOhSq;" 10 aiv-
Czπd;y vedv[tVw yRvhret( k*m;re, m;heêre, /;NvNtre,ie t 11
îit bo/;ynIye gOÁp·r.;W;sU]e p[qmp[Xne pçdxoå?y;y"
aq p[qmp[Xne Wo@xoå?y;y"
s y¥*,mn' n /;ryTy; dx;h;devnw m;Jyen Vy;˙tI….ÛRTv;å¶In;-
/;Sym;no b[˜*dn' ’TvoTsOjit 1 kmR…,kmR<yevnw ' punSs'S’Ty;hrit
2 y¥u vw n;/;Sym;no .vit nwnmuTsOjit 3 yiSm•¶;vupnyit tiSmn(
v[tcy| tiSmn( sm;vtRn' tiSmn( p;…,g[h,' tiSmn( gOÁ;…, km;R…,
i£yNte ) tiSmn( p[j;sSk;r; îTyekÉ 4 s EW ¨pnynp[.iO t Vy;˙it-
….Ss…m≤∫Ù‹yt a; sm;vtRn;t( 5 sm;vtRnp[.iO t a;Jyen Vy;˙it….rev
Ùyt a; p;…,g[h,;t( 6 p;…,g[h,p[.iO t v[Iih….yRvvw ;R 7 hStentw e
a;¸tI juhoit a¶ye Sv;h; p[j;ptye Sv;h; îit s;ym( 8 sUy;Ry Sv;h;
p[j;ptye Sv;h; îit p[;trip 9 a…¶ho]hivW;mNytmen Ùyte 10 aq;Sy
241 (241)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq i√tIyp[Xne ctuqoRå?y;y"
a…jn' v;sSsU]' v; i√tIym( ySy y∫vit ten s ¨pVyyte devl+mmev
tTk⁄®te îit b[;˜,m( 1 aq;p a;cMyeit tdip i√tIym…Bl©;….iS]"
ipbe√‰;˙it….iS]" p·rmOjde ip v; Vy;˙it….iS]" ipbed‚Bl©;…." i]"
p·rmOj¥e DSy dev; dev;n;' yD îit yDSy dev;n;' c s'yog' kroit 2
aq dxRp,U mR ;syoíTv;r AiTvj a;idTyoå?vyuíR N{m; b[˜;…¶hoRt;
v;yur;¶I/[í;tum;RSyp[.TO y…ên;v?vyUR pjRNy ¨Ì;t;po ho]k; rXmyí-
ms;?vyRv îit yDSy dev;n;' c s'yog' kroit 3 aq gOhSqSy vwêdev'
’Tv;g[' dTv; k;lyo.oRjn m;nuWm( 4 m;…sm;Syprp=e m;…sk˘ iptO-
,;…mit 5 ¨.* k;l;v…¶p·rcy;R c hom;í;/Rm;seå/Rm;se p;vR,o iv-
…/devR ;n;…mit 6 ]y;,;' ]yo inym;„W$( sMp¥Nte Wo!;ivihto vw pu®W"
îit tSm;d;Tmin„£y,m( 7 pç mh;yD;" devyD" iptOyDo .UtyDo
mnu„yyDo b[˜yD îit 8 devyDSSv;h;k;r" a; k;œ;t( 9 iptOyD-
SSv/;k;r a*dnp;];t( 10 .UtyDo nmSk;r a;pu„pe>y" 11 mnu„yyDo
d;nm;mUlflx;kÉ>y" 12 b[˜yD ao'k;r a;Vy;˙it>y" 13 aq;-
Sy;itqyoå>y;gt; v,;R≈m; a;nuxs' ; a>yuTqey; a~y;‹ acRnIy;
a;>yNtr; rhSy; ivê;Sy;í .v≤Nt 14 ≈;NtoåÎ∑pUvoRå≈ut" kÉvl-
m•;qIR n;NyTp[yojno y Eit soåit…q.Rvit 15 aip v; svRv,;Rn;-
mNytm" k;le yqopp•SsveWR ;mitqIn;' ≈eœtmoåit…q.Rvit 16 ê≈Uê-
xuryoinsMbN/;" òehvN/m;…..;Wm;,; .Uyo.Uyoå>y;gCzπrn( tq;
p[We …,k;í;>y;gt; .v≤Nt 17 s%; sh;/IitSsh;?vnIn" b[;˜,=i]-
yvwXyrqk;r;" sgOh;Ss;…¶hoi]k; aniSvno r…qní;itqyo .v≤Nt 18
teW;mNtr;¬π ivp¤°" ’Tv; sv;Rn( k;m;nuphret( s;n@±v;hpxUn;m( 19
ivD;yte c tSm;dnSvI c rqI c;itqIn;mp…cttm;vp…cttmo .vit
y Ev' ved îit b[;˜,m( 20
îit bo/;ynIye gOÁp·r.;W;sU]e i√tIyp[Xne ctuqoRå?y;y"
aq i√tIyp[Xne pçmoå?y;y"
aq yid b[;˜," =i]yí smeTy;y;t;' b[;˜,oåit…q" =i]ye s;NTvm( 1
aq yid =i]yo vwXyí smeTy;y;t;' =i]yoåit…qvwXR ye s;NTvm( 2 aq
247 (247)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq i√tIyp[Xne Wœoå?y;y"
yqo Et¥≤Tk≤çdNy] ivh;r;ıÜyte sv;RSt;" p;kyDs'Sq; îit 1 y;
Evwt; a….c;r;y p;vn;y x;Ntye smOıye SvStye v; ÙyNte t; Evwt;
¨ˇ_; .v≤Nt 2 t;íe{;jNyo vwXyí b[;˜,' purod/It 3 td….gMy;….b;¥
b[yU ;t( a;kÀTyw Tv; k;m;y Tv; smO/e Tv; purod/e amOtTv;y jIvse îit
4 puroihto jpit a;kÀitmSy;vse k;mmSy smOı‰w ) îN{Sy yuÔte
…/y" îit 5 Svy' jpit a;kÀit' devI' mns" purod/e ) yDSy m;t;
suhv; me aStu ) yidCz;…m mns; s k;mo ivdeymenı»dye iniv∑m(
îit 6 svR] dwvWe u purSt;dudGvop£moåpvgR" p[d≤=,mupc;ro yDopvIt'
p[;gg[dw .R rRw ¶In;' p·rStr, p[;gudgg[vw ;R piv];>y;muTpvnm( 7 Evmev
ivprItop£mopvgR" ip}yeWu d≤=,;g[dw .R rRw ¶In;' sMp·rStr,' d≤=,;p[tI-
Cyg[vw ;R piv]e,oTpvnm( 8 teW;…mymev p[itp·ˇVy;R˙itpyRNto hom" 9
atoåNye kmRVyÔk; ¨phom;" pOq‚Gviniv∑; aNyoNymupjIvNt" 10
td;nI'tne„v;c;y;R Ëhs•mnwí mN]wyDR ' p[itsNd/urivCzπd;y 11 y Ev'
iv√;n( yD' yjet yíwv' iv√;n( yDen yjte sve,R vw yDen yjte sv| cwv
yD' yjit 12 tdeW;å….vdit a; dev;n;mip pNq;mgNm yCz£v;m
tdnu p[vo!üm( ) a…¶ivR√;n( s yj;Tsedu hot; so a?vr;'Ts AtUn(
kLpy;it îit 13
îit bo/;ynIye gOÁp·r.;W;sU]e i√tIyp[Xne Wœoå?y;y"
aq i√tIyp[Xne s¢moå?y;y"
Wœoåhin xucI ò;t* xuKlvS]* Svl˚ét*
hiv„ym•m;d;y b[;˜,;n( susm;iht;n( 1
.oj…yTvops©»Á sust' ¢O We u te„vq
pu<y;h' v;c…yTv; t;n….v;¥ p[,My c 2
êet;y;XêetvTs;y;SSq;lIp;k˘ tu p;cyet(
g;y}y;å∑shß' tu sMp;t;….¸to .vet( 3
249 (249)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq p[qmp[Xne pçmoå?y;y"
aq;tæSskt;doW' Vy;:y;Sy;m" 1 .SmkÉxtuWkp;lxkúrtO,;iSq-
ippI≤lkìr;{R…skt;in vjRyte ( 2 .Smn; yjm;n=y" kÉxne S]Imr,'
tuW,e pu]fl' kp;lwrqRn;xn' xkúrbw NR /uivyog" tO,ne kmR=y" aiSqn;
g[;mivn;x" ippI≤lkì" r;∑^ivn;x" a;{R…sktwVy;R…/.y' .vtITy;h
.gv;n( bo/;yn" 3
îit bo/;ynIye gOÁxeWe p[qmp[Xne pçmoå?y;y"
aq p[qmp[Xne Wœoå?y;y"
aq;t" p·rStr,iv…/' Vy;:y;Sy;m" 1 d.wrR iviCz•;g[rw n%iCz•wriv-
v,Rkrì Vy;…/krdG/mUlíw tur©ë¬;…/kìml RU ' …zN¥;ıStsmm;Jyen;>yJy
v; SpOÇ;Jyen v; SpO∑rw ≤∫rnumJO y devSy Tv; sivtu" p[sveå…ênob;R¸>y;'
pU„,o hSt;>y;' p·rStO,;…m îit purSt;Tp·rStIyR d≤=,en Vy;˙it…." p…í-
men ¨√y' tmsSp·r îit ¨ˇre, a¶ a;y;ih vItye îit d≤=,en;…¶'
b[˜;ytn ¨pveXy ao' .U.vRu Ssuvro' b[˜n( ) b[˜;…s nmSte b[˜n( )
b[˜,e îTy;sn' kLp…yTvoˇre,;…¶' p[,It;>y" kLp…yTv; v®,oå…s
/Otv[to v;®,m…s îit 2 EtSm;Tp·rStr,iv…/Vy;R:y;t" 3
îit bo/;ynIye gOÁxeWe p[qmp[Xne Wœoå?y;y"
aq p[qmp[Xne s¢moå?y;y"
svR] dvIRhom;n;m∑oˇrxt' d.;R" √π hStpiv]e √π a;sne p[;gudIcIn;-
g[„w Wo@;x p·rStr,' d≤=,t" p[;gg[Sw s¢dx pí;dudIcIn;g[rw ∑;dxoˇrt"
p[;gg[Sw s¢dx p;];,; pç s¢dx b[˜;sn' p[,It;sne √π √π a;Jypiv]e
√π a….¥otne √π d.;Rge[ √π pyR…¶kr,e ßKsMm;jRn' ctu>yR îit 1 ariàm;]'
W@©ël' itßXxMy;" p·r/In( ’Tv; m?ym;©ë≤lrn;…mk; kiniœkÉit
Sqivœo m?ymoå,Iy;n( {;`Iy;n( d≤=,toå…,œo Ó…sœ ¨ˇrto-
å©ëœpvRm;]m∑;dx y;…Dk;" k;œ;" p[;dexm;]' piv]' d.etR ®,k;>y;-
m©ëœpvRm;]' p[o=,Im;JySq;lI' p[Sqctu.;Rg' pU,R p[Sqi√.;g' p[,It;-
p[,yn' c®Sq;lI' p[Sqm;¸itp[m;,' ctur©ëlmvd;np[m;,m©ëœpvRm;]'
dvIRpm[ ;,mek…v'xTy©ëœ' tSy; √‰©ëœmu•t' pç;©ëœ' …blmevmev ßuKp[;-
254 (254)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
256 (256)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
aq p[qmp[Xne dxmoå?y;y"
aq;t" pu<y;h' Vy;:y;Sy;m" 1 xuc* sme dexe d.;RNdUv;| /;rym;,;"
cTv;ro b[;˜,; a·rˇ_hSt;" p[;Ñü%; yuGm;iStœ≤Nt 2 teW;' d≤=,t
¨dÑü%o v;ipihtmudk⁄M.' /;ryNv;c…yt; tSy d≤=,' b;¸m;…≈Ty
pTNyiStœ≤Nt 3 pU,k R M⁄ .m>yCyR d.e„R v;sIno d.;RN/;rym;,oånuD;' k⁄y;Rt(
.v≤∫rnuD;t" pu<y;h' v;c…y„ye îit ) te p[,vpUv| v;Cyt;m( îit
p[itb[yU "u 4 ao' iSqTv; teW;' spiv]eWu p;…,Wu jl' dd;it aom;p" îit
) ≤xv; a;pStNtu îit p[TyUc"u 5 tt" gN/;" îit gN/' dd;it ) sugN/;"
p;Ntu îit p[itgO≤Nt 6 te>y" sumns" îit pu„p' dd;it ) te s*mnSymStu
îit p[itgO≤Nt 7 teW;' p;…,Wu a=tm( îit a=t;Ndd;it ) a=txBden
v[Iih…m≈;St<@ël; ¨CyNte ) a=t' c;·r∑' c;Stu îit p[itgO≤Nt 8
b[;˜,; a.uˇ_;íet( aomNv;h;yR" îTyodn' dd;it ) te SvNv;h;yoRåStu
îit p[itgO≤Nt 9 te>yo d≤=,;" îit d≤=,;' dd;it ) SviSt d≤=,;"
p;Ntu b¸dey' c;Stu îit p[TyUc"u 10 tto v;c…yt; d≤=,' j;nu' .Um* in/;y
sVymuTq;PyoduÑ% ü " î@; devÙ" îit jpit ) ¨dk⁄M.m;d;yopitœ îit
p[TyUc"u 11 tto v;c…yt; mnSsm;/Iyt;m( îit sm;ihtmnsSSm"
îtItre p[Ty;Û" 12 kt;R p[sIdNtu .vNt" îit p[s•;SSm" îit v;c…yTv;
y√; svwmR NR ]wrnv;n' vdet( 13 x;≤NtrStu pui∑rStu tui∑rStu vO≤ırStu
aivflmStu a;roGymStu ≤xv' km;RStu îit ) Evmevte re p[Ty;Û" 14
y∂ºvTy' .vit tSy n;m gO;it as* p[Iyt;m( îit ) Evmevte re 15
v;c…yt; pu<y;h' .vNto b[vNtu ao' pu<y;hm( îtI-tre p[Ty;Û" ) Evmev
i]" 16 tt" SviSt .vNto b[vu Ntu îit ) ao' SviSt îtItre p[TyUc"u
18 tto v;c…yt; ao' A≤ı' .vNto b[vNtu îit ) ao' A?yt;m( îtItre
p[Ty;Û" 18 Evmev i]v;Rc…yTv; ao' pu<y;h-smO≤ırStu aStu îit ao'
≤xv' km;RStu aStu îtItre p[Ty;Û" 19 y∂ºvTy' .vit tSy n;m gO;it
as* p[Iyt;m( îit 20 p[Iyt;ms* îit p[itb[yU "u 21 aq Vy;˙it…..UmR *
jl' ivsOJyopivXy sur….mTy;å≤Bl©;….-v;R®,I….ihRr<yv,;R…."
p;vm;nI….Vy;R˙tI….·rit m;jR…yTv; pàI' c p[o=tITy;h .gv;Nbo/;yn"
22
îit bo/;ynIye gOÁxeWe p[qmp[Xne dxmoå?y;y"
257 (257)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq p[qmp[Xne Ek;dxoå?y;y"
aq p[¸te p[…sı' j;tkmR ’Tv; dxMy;' √;dXy;' v; m;t;iptr* ò;Tv;
xuCyg;r' ’Tv; pu]Sy n;m/eySy ind/Iy;t;…mit 1 b[;˜,;n•en
p·riv„y pu<y;h' SviSt A≤ım( îit v;c…yTv; devyjnoLle%n-
p[.TO y;…¶mu%;T’Tv; p[;j;pTyen sUˇ_Én juhoit p[j;pte n Tvdet;NyNy" îit
W≤@±.rnuCzNdsm( 2 jyp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 3 b[;˜,;n•en
p·riv„y pu<y;h' SviSt A≤ım( îit v;cy•;m;Smw d/;it n=]n;m/eyne
4 i√tIymSy n;m/ey' guÁmSy;Nyd….v;dnIymopnynk;l;Nm;t;iptr*
s'ividt* .vt" 5 ivD;yte c tSm;t( i√n;m; b[;˜,oå/uk R " îit 6
somy;jI tOtIy' n;m/ey' k⁄vIRt îit ivD;yte 7 ayug=r' k⁄m;ywR SviSt
≈IsoMyeit dI`Rv,;RNtm( 8 aq;Pyud;hr≤Nt xm;RNt' b[;˜,Sy bm;RNt'
=i]ySy gu¢;Nt' vwXySy .OTyd;s;Nt' xU{Sy d;s;Ntmev v; 9 aq
yid b[;˜,' n ivNdet*p;sne Jyoit„mTy; pu]Sy n;m gO;Tyupitœte v;
10 aq n=];…, roih,ImOgxIWRm%;…c];Jyeœ;≈v,xt….Wk™ revTy;-
êyu=u p[qm;=rvO≤ıSSy;{oih<y;' r*ih,;yeit ) tqetr;…, 11 it„y
a;XleW; hSt ivx;%; anUr;/; a;W;!; ≈ivœ;su p[’itv·ˇ„y;yeit )
tqer;…, 12 fLguNy;' f;Lgun;yeit 13 Sv;tIpunvRSvo" Sv;tye punvRsv
îit 14 mUl;{Ryo" mUlk;y;{Rk;yeit 15 p[oœpd;su p[oœpd;y
p[*œpd;yeit v; 16 ap.r<y;mp.r,;y;p.r,;yeit v; 17 a¶ye
’·ˇk;y k;itRk;yeit v; Vy;:y;t;Ny¶ehotu" 18 S]IivWye k⁄m;ywR
roih<yw su…≈yw g*ywR SvStIit 19
îit bo/;ynIye gOÁxeWe p[qmp[Xne Ek;dxoå?y;y"
aq p[qmp[Xne √;dxoå?y;y"
s¢meå∑me v; m;…s k,Rv/e " 1 b[;˜,;n•en p·riv„y pu<y;h' SviSt
A≤ım( îit v;c…yTv;åq devyjnoLle%np[.TO y;å…¶mu%;T’Tv; pKv;-
∆uhoit ≈o]e, .{m( îit puronuv;Ky;mnUCy yen p[;Cyw îit y;Jyy; juhoit
2 aq;Jy;¸tI®pjuhoit p[;,o r=it ivêmejt( îTyetne ;nuv;kÉn p[TyOcm(
3 iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 4 aq;g[,e ;…¶' ve,pu ,RWe u ¸txeW'
ind/;it smu{;y v;yun;y …sN/Un;' ptye nm" îit 5 aq;≤xWo
258 (258)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
259 (259)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq p[qmp[Xne ]yodxoå?y;y"
aq n=]hom' Vy;:y;Sy;m" s'vTsre s'vTsre W$(su W$(su m;seWcu tuWRu
ctuWRu At;vOt* m;…s m;…s v; k⁄m;rSy jNmn=]e i£yet 1 b[;˜,;n•en
p·riv„y pu<y;h' SviSt A≤ım( îit v;c…yTv;åq devyjnoLle%n-
p[.TO y;…¶mu%;T’Tv; pKv;∆uhoit a…¶mU/R ;R .uv" îit √;>y;m( 2 aq
n=]devt;>yo juhoit yq;n=]m( 3 anu noå¥;numitriNvdnumte îit
tOtIym( 4 aq;Jy;¸tI®pjuhoit n=]devt;>yo yq;n=]m( 5 cN{mse
Sv;h; ) p[tIÎXy;yw Sv;h; ) ahor;]e>ySSv;h; a/Rm;se>ySSv;h;
) m;se>ySSv;h; îit m;…s m;…s 6 Atu>ySSv;h; îTyOt;vOt* 7
s'vTsr;y Sv;h; îit s'vTsre 8 iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t(
9 a•xeW' sg," p[;Xn;it 10 aq s'vTsre pyRvte e p[…sım;…¶mu%;-
T’Tv; pKv;∆uhoTy;¶ey' p[/;ndevTym( 11 yq;n=]' i√tIym( 12 anu
noå¥;numitriNvdnumteTvm( îit tOtIym( 13 nvo nvo .vit j;ym;n"
ym;idTy; a'xmu ;Py;yy≤Nt îTy;Nt;dnuv;kSy 14 aq pUvvR d;Jy;-
¸tI®pjuhoit n=]devt;>yo yq;n=]m( 15 cN{mse Sv;h; ) p[tIÎ-
Xy;yw Sv;h; îTyet"w Sv;h;k;rwr;Nt;dnuv;kSy 16 iSv∑’Tp[.iO t …sı-
m;/envu rp[d;n;t( 17 n=]homo Vy;:y;t" 18
îit bo/;ynIye gOÁp·r.;W;sU]e p[qmp[Xne ]yodxoå?y;y"
aq p[qmp[Xne ctudxR oå?y;y"
aq vw .vit ≈ı; v; a;pX≈ı;mev;r>yeit ) yDo v; a;po
yDmev;r>yeit ) vj[o v; a;po vj[mve .[;tOVye>y" p[˙Ty îit ) a;po
vw r=oflI r= s;mphTyw îit ) a;po vw dev;n ip[y' /;m îit ) amOt'
v; ap;StSm;d≤∫rvt;'tm….iWç≤Nt îit ) a;po vw sv;R devt; devt;
Ev;r>y îit a;po vw x;Nt;Xx;Nt;….rev;Syxuc' xmyit îit b[;˜,m(
1 tSm;Tpiv]e, x;Nyudk˘ kroit jNmn=]e pu<ye n=]e ivv;hc*¬op-
nynsm;vtRnsImNt;GNy;/ey;NyNy;in m©lk;y;R…, g[hopr;ge g[hoTp;te
v; i√p;Tsu ctu„p;Tsu .y' ivNdet;q x;≤Ntm;r.et 2 yuGm;n( b[;˜,;n(
sup=[ ;≤¬tp;…,p;d;np a;cmYy p[itidxm;sneWpU veXy gomyen gocmR-
m;]' ctur≈' Sqi<@lmup≤lPy d.eWR u p[;Ñü% ¨pivXy d.;Rn( dUv;Rí
260 (260)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
a≈∂/;nmxu…cmjp' Tyˇ_m©¬m(
g[h; ny≤Nt suVyˇ_' pu®W' yms;dnm( 1
g[h;,;mugc[ ∑e ;n;' n=]pqc;·r,;m(
¨pc;r;n( p[v+y;…m x;NTyq| tu yq;iv…/ 2
m;…sm;SyOt;vOt;vyne cN{g[he sUygR h[ e ivWuve xu.;xu.e jNmn=]e v;
td≠gh[ ;,;m;itQy' s'vTsr;dip p[yÔu ;nSsv;Rn( k;m;nv;“otIit 3 ¨ˇ_-
mek;…¶iv/;nm( 4 Eko v; ivWmSqSSy;TsvR Ev;cRnIy; .v≤Nt 5
.;Skr;©;rk* rˇ_* êet* xu£inx;kr*
sompu]o gu®íwv t;vu.* pItk* SmOt* 6
’„,' xnwír' iv¥;{;hu' kÉt'u tqwv c
g[hv,;Rin pu„p;…, p[;DSt]opkLpyet( 7
blI'ívw oph;r;'í gN/m;Ly' tqwv c
yq;£me,ophreTsveWR ;m;nupvU x
R " îit 8
akús…m/m;idTy;y %;idrm©;rk;y*duMbr' xu£;y p;l;x' som;-
y;p;m;g| bu/;y;êTq' bOhSptye xmImy' xnwír;y r;hve dUv;R" kÉtve k⁄x;
îit 9 sveWR ;ml;.e p;l;xIv;R ) b[;˜,;n•en p·riv„y pu<y;h' SviSt
A≤ım( îit v;c…yTv;åq devyjnoLle%np[.TO y;p[,It;>y" ’Tv; h-
vI'iW invRpit 10 aqopoTq;y;g[,e ;…¶' t<@ël"w Sqi<@l' ’Tv; g[hdevt;
a;v;hyit 11
m?ye tu .;Skr' iv¥;Lloiht' d≤=,en tu
pUvRe tu .;gRv' iv¥;TpUvdR ≤=,tXxxI 12
pUvoRˇre bu/' iv¥;duˇre tu gu®˘ tq;
p…íme tu xin' iv¥;{;hu' d≤=,p…íme 13
263 (263)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
rˇ_ßGgN/v;s; kriv/Otgd;x·ˇ_%@±gi]xUl"
.;r√;j≤S],e]o vsumittnyo loiht;õ™Xxu.;©"
meWVy;`[?vjoåkú¥iu tsÎxmh;k⁄<@l;…Xl∑k,R"
p;y;∫;Sv≤TkrI$;©»dvlylsi√&m;l˚to n" 10
/mRSTv' vOWÂpe, jgd;nNdk;rk
a∑mUtrRe …/œ;n atXx;≤Nt' p[yCz me 11
/;r,Ig.RsM.Ut' iv¥uTk;çns…•.m(
k⁄m;r' x·ˇ_hSt' c loiht;©÷ nm;Myhm( 12
mheêrSy;nnSved…bNdo.UmR * j;t' rˇ_m;Ly;Mbr;!‰m(
sudI…/it' loiht;©÷ k⁄m;rm©;rk˘ sd; xr,mh' p[p¥e 13
xu£˘ xuKltnu' êetvS];!‰' dwTym≤N],m(
.;gRv' d<@vrdkm<@Lv=sUi],m( 14
k⁄Ndpu„psm;n;.' muˇ_;flsmp[.m(
Sq;py;…m mh;x;Nt' .Og'u dwTygu®˘ p[.mu ( 15
sUySR y pUviR dG.;ge pçko,;k;rm<@le p[;Ñü%' .ojk$kdexj' .;gRv-
go]j' x*nk;W| it„yn=]j' i]∑ëPzNds' h;$k;…¶k˘ êetm=sU]d<@-
km<@luvrdctu.jRu ' êet;MbrgN/m;Lyvj[rà;.r,.UiWt' ikrIi$n' êet-
Cz]?vjpt;ikn' êet;êv;hn' .UsM.vêetdx;ê' êet' rqm;®Á idVy' me®˘
p[d≤=,Ik⁄v;R,' g[hm<@le p[iv∑' a…/devteN{;,I p[Ty…/ devteN{m( 16
vNde ivr;…jt…st;'xk u gN/m;Ly'
aCz;êg' tnuivr;…jtvj[ràm(
do….RSsd<@vrk⁄i<@km=sU]'
…b.[;,m;surgu®˘ .Ogpu ]u mI@‰m( 17
268 (268)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
iv„,uSTvmêÂpe, ySm;dmOtsM.v"
iv„,orkúSy v;h" Sy;dtXx;≤Nt' p[yCz ve 18
ihmk⁄NdtuW;r;.' dwTy;n;' prm' gu®m(
svRxS]p[d;t;r' .;gRv' p[,m;Myhm( 19
vWRPlv' …c≤Ntt;q;Rnk
u l
À ' nyp[/;n' ivnyopp•m(
t' .;gRv' yogivxuısÊv' xu£˘ sd; xr,mh' p[p¥e 20
êetvS]/r' êetdx;êrqv;hnm(
i√.uj' s;.ygdm;]ey' s;mOt' iv/um( 21
x;Nt' n=]n;q' c roih,IvLl.' p[.mu (
k⁄Ndpu„poJJvl;k;r' Sq;py;…m inx;krm( 22
sUySR y;¶eyidG.;ge cturß;k;rm<@le p[SyÑü% ymun;dexjm;]eygo]-
jm;]ey;W| ’·ˇk;n=]j' g;y]IzNds' ip©l;…¶k˘ a.ygd;/r' i√.uj'
êet;MbrgN/m;Lymuˇ_;.r,.UiWt' ikrIi$n' êetCz]?vjpt;ivn' v;·r-
s'.tU dx;ê' i]c£˘ êetrqm;®Á idVy' me®˘ p[d≤=,Ik⁄v;R,' g[h m<@le
p[iv∑m…/devt;p' p[Ty…/devt;g*rIm( 23
êet;Mbrßgnulpe nmi]ne]-
j;t' dx;êrqv;hnmoW/Ixm(
do>y;| /Ot;.ygd' .pit' su/;'x'u
≈ImTsum*·ˇ_k/r' p[,m;…. cN{m( 24
pu<ySTv' xƒ pu<y;n;' m©¬;n;' c m©¬m(
iv„,un; iv/Oto inTymtXx;≤Nt' p[yCz me 25
d…/xƒtuW;r;.' =Irod;,RvsM.vm(
nm;…m x≤xn' .KTy; xM.omRk$⁄ .UW,m( 26
269 (269)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
k⁄Ndpu„psm;n;.' t¢k;çns…•.m(
Sq;py;…m mh;.KTy; p[s•vdn' gu®m( 36
sUySR yoˇridG.;ge dI`Rctur≈m<@le ¨dÑü%' …sN/udx e jm;i©rsgo]j'
v…sœ;WRmˇu r;fLgunIn=]j' i]∑ëPzNds' ≤x:y…¶k˘ pItm=sU]d<@-
km<@luvrdctu.jRu ' pIt;MbrgN/m;Lypu„yr;grà;.r,.UiWt' ikrIi$n'
pItCz]?vjpt;ikn' ivêÂp;:yp;<@ër;∑;ê' k;'cn' rqm;®Á idVy'
me®˘ p[d≤=,Ik⁄v;R,' g[hm<@le p[iv∑' a…/devteN{' p[Ty…/devt; b[˜;,m(
37
pIt;Mbr' tnulsı»tpu„yr;g'
kÉyrU h;rm…,k⁄<@lmi<@t;©÷
d<@÷ vr;=gu,k⁄i<@yut' d/;n'
a;©«rs' surgu®˘ hyg' nm;…m 38
pItvS]yug' ySm;√;sudve Sy vLl.m(
p[d;n;dSy me iv„,u" p[Ito .vtu svRd; 39
devt;n;mOWI,;' c gu®˘ k;çns…•.m(
suvN¥' i]Wu lokÉWu p[,m;…m bOhSpitm( 40
buı‰; smo ySy n k…ídNyo mit' dev; ¨pjIv≤Nt ySy
p[j;pter;Tmj' /mRinTy' bOhSpit' sd; xr,mh' p[p¥e 41
îN{nIlin.' mNd' k;Xyip' …c].UW,m(
c;pb;,/r' cmRx≤U ln' gO/v[ ;hnm( 42
îN{nIlsm;n;.' nIloTplsmp[.m(
Sq;py;…m mh;r*{' sUypR ]u ' xnwírm( 43
sUySR y p…ímidG.;ge /nur;k;rm<@le ¨dÑü%' k;Xypgo]j' .OGv;WeyR '
271 (271)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
Ty;iddevt;inA≥itm( 51
r;hu' kr;g[p·rmi<@tcmR%@±g÷
.Im' tmomytnu' tm…m≤N√n;·rm(
k*i<@NysUnmu …st;'xk u gN/.UW'
gomed.UiWttnu' h·rg' nm;…m 52
ySm;Êv' z;g yD;n;m©Tven VyviSqt"
y;n' iv.;vsoinTymtXx;≤Nt' p[yCz me 53
a/Rk;y' mh;vIy| cN{;idTyivmdRnm(
…s'hk;g.Rs.' tU ' t' r;hu' p[,m;Myhm( 54
yo iv„,unvw ;mOt' pIym;n'
…zTv; ≤xro g[h.;ve inyuˇ_"
yoå>ykúcN{* g[sit pvRk;le
r;hu' sd; xr,mh' p[p¥e 55
/Um;[ n( i√b;¸gidno iv’t;Sy;n( xt;Tmk;n(
gO/;[ sngt;n( kÉtnU ( vrd;n( b[˜,Ssut;n( 56
nIlme`sm;n;.' …c]v,| mh;blm(
Sq;py;…m mh;r*{' kÉt'u svRflp[dm( 57
sUySR y v;yVyidG.;ge ?vj;k;rm<@le d≤=,;….mu%mNtveiR ddexj' jw-
…mnIsU]j' r*{;…¶k˘ /Um'[ vrdgd;/r' i√.uj' …c];MbrgN/m;Lyvw@yÜ -R
rà;.r,.UiWt' ikrIi$n' /UmC[ z]?vjpt;ikn' …c]gO/v[ ;hn' /Um;®,;∑;ê'
/Um'[ rqm;®Á idVy' me®mp[d≤=,Ik⁄v;R,' g[hm<@le p[iv∑' a…/dev-
t;b[˜;,' p[Ty…/devt;…c]gu¢m( 58
gO/i[ Sqt;n( jljyoinsm;nvK];n(
273 (273)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
iv„,ulokmv;“oit ≤xvlokmq;ip v;
svRrogivinmRˇu _" sv;Rn( k;m;nv;“uy;t( 13
gosUˇ_Én tO,' d¥;t( gv;mev ivxeWt"
yXxO,oit p#π√;ip s y;it prm;' gitm( 14
yo devSy ip[yo iv√;n( devSy pdm;“uy;t(
devSy pdm;“uy;idTy;h .gv;Nbo/;yn" 15
îit bo/;ynIye gOÁxeWe p[qmp[Xne √;…v'xoå?y;y"
aq p[qmp[Xne ]yo…v'xoå?y;y"
aq;to r;j;….Wek˘ Vy;:y;Sy;m" 1 pUvpR =Sv pçMy;' ]yodXy;' it„ye
≈o,;y;' v; y;in c;Ny;in xu.;in n=];…, teWu pUv¥Re ru ve yuGm;n( b[;˜,;n(
.ojyet( 2 a;≤xWo v;c…yTv; yoingo]≈utvOˇsMp•' b[;˜,' puroiht'
vO,It a;kÀTyw Tv; k;m;y Tv; îit 3 puroihto jpit a;kÀitmSy;vse
) k;mmSy smOı‰w ) îN{Sy yuÔte …/y" îit 4 Svy' jpit a;kÀit'
devI' mns" purod/e yDSy m;t;' suhv; me aStu ) yidCz;…m mns;
sk;mo ivdeymenı»dye iniv∑m( îit 5 aq;St…mt a;idTye pµ;’it'
m<@l ’TvopkLpyte v[Iih….yRviw Stlm;Ww" pçgVywSs;mu{;í;po
n¥;í*duMbr' .{;sn' Vy;`[cmR hemklxwgoRÍ©¯í sM.OTy sh s;dyit
yTsh sv;R…, m;nuW;…, îTyetSm;t( b[;˜,;t( 6 ¨ˇrpUvRe dexåe g;rSy
p;kyDiv/;nen v[Iih….yRviw Stlm;WwVy;|˙it….mRh;Vy;˙it….Ss;iv-
}y; c i]yMbkÉn;∑shß' juhoit 7 aq d≤=,;/eR ≈Isuˇ_iv/;nen ≈I-
devIm;r;?y mk⁄$' p[=;¬yit 8 g;y}y; gOÁ gosU]' gN/√;reit gomym(
) a;Py;ySveit c =Ir' d…/£;V,eit vw d…/ ) xu£msITy;Jy' devSy
Tveit k⁄xodkm( ) îit 9 mk⁄$' p[=;¿y p[itsr' b›;it p[tˇe a¥
≤xipiv∑ îit 10 r;j;n' r;jv;hn' c;g[åe ….iWçet( 11 aqwt;' r;i]-
mupivxet( s'ivxe√; 12 aqoidt a;idTye .{;sn' in/;y t‚Tmn(
Vy;`[cm;RStIy| tiSmn( p[;Ñü% ¨pivXy hemklx;n;d;y a;po ihœ;
myo.uv" îit itsO…." ihr<yv,;RXxucy" p;vk;" îit ctsO….gOR ;it
279 (279)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq i√tIyp[Xnp[;rM."
aq;t" pçmI≈;ı' Vy;:y;Sy;m" xw≤xre m;Sy;r>y xuKlp=Sy pçMy;'
’„,p=Sy s¢My;' c pu]k;mI s'vTsr' dI=;' ’Tv; tSm;TpUv¥Re Su s;-
ym*p;snhome ¸te p[;cIn;vItI s˚Lpyet( p[qms'vTsr' kt;RåiSm îit 1
mns; s˚Lpe ’te s;ymnxn" }yvr;n( b[;˜,;n( inmN]yte 2 p;d-
p[=;¬n' ’Tv; gN/;id….rl˚éTy pu];inCzπ v" pçm' ≈;ı' .ivt; t]
.v≤∫" p[s;d" kr,Iy" îit 3 apre¥ru ;mN}y p;dp[=;¬n' ’Tv; a¥
≈;ı' .vit îit 4 m?y;ˆe tOtIym;mN],m( 5 av$%nn;id m;…s-
≈;ıvt( 6 iptø,;' ≈;ı' m;t;mh;n;' c ≈;ı' k⁄y;Ridit 7 aq;å…¶mu%;-
T’Tv; m;…s≈;ıvıom' ’Tv; pOqKpOqG`om' c k⁄y;Rt( 8
vS];.r,k⁄<@l;¥wrl˚éTy ·rı' .vtu îit v;c…yTv; t;n( .ojyet( 9
.ojnve¬;y;' idv;k°TyRp#n' pu<ykqn' SmOitp#n' c 10 %;c;Nt;n(
p[,My .uˇ_d≤=,;' yq;x·ˇ_ dTv; punæSsı' v;c…yTv; t;n( ivsOJy
√;r;NtmnuvJ[ y ip<@d;n;in m;…s≈;ıvT’Tv; ttXxeW' dMptI aXnI-
y;t;m( 11 m?ymip<@;' pàI' p[;xyit 12 WUv¥Re U r;];vpre¥U r;]* c
.ojn' mwqnu ;id n k⁄y;R¥e ≈;ı.o…jní 13 Ev' k⁄vnR ( pu]Ssg,opeto
.vit pu]o n xIyRte tSm;TpçmI≈;ı' k⁄y;Rt( 14 puT] îit invRcnm(
puidit nrkStSm;T];yte îit puT]oåpuT]Sy gitn;RSsITy;h .gv;n(
bo/;yn" 15
îit bo/;ynIye gOÁxeWe i√tIyp[Xne p[qmoå?y;y"
aq i√tIyp[Xne i√tIyoå?y;y"
aq g.;R/;n' Vy;:y;Sy;m" pUvpR =e pu<ye n=]e b[;˜,;n•en p·riv„y
pu<y;h' SvSTyO≤ım( îit v;c…yTv;q devyjnoLle%np[.TO y;…¶mu%;-
T’Tv; pKv;∆uhoit p[v/e se kvye me?y;y vco vNd;® vOW.;y vO„,e )
ytoå.ym.y' t•o aSTvv dev;n( yje he@‰;n( Sv;h; îit 1 iSv-
∑’tmvd;y tmNt"p·r…/ s;d…yTv;q;Jy;¸tI®pjuhoit Jyeœ;y Sv;h;
≈eœ;y Sv;h; kinœ;y Sv;h; kiniœTyw Sv;h; p[itœ;y Sv;h; p[itiœTyw
Sv;h; dMpTyw Sv;h; ayne Sv;h; aynptye Sv;h; p[j;ptye Sv;h; b[˜,e
Sv;h; îit 2 iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 3 hiv„ym-
282 (282)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
aq i√tIyp[Xne ctuqoRå?y;y"
aq p[j;…qRhom" 1 pUvpR =e pu<ye n=]eåm;v;Sy;y;' ivWuvåe yne v; ndI-
tIreåêTqCz;y;y;' v; gomyen gocmRm;]' ctur≈' Sqi<@l' ’Tv; b[;˜,;-
n•en p·riv„y pu<y;h' SvSTyO≤ım( îit v;c…yTv; p[;Cy;' id≤x b[˜;,'
p[itœ;Py p;êRyo/;Rt;r' iv/;t;r' d≤=,to /;t;rmuˇrto iv/;t;rm( 2
ttSt;ncRyTe pUv| b[˜;, p[j;pit' prmeiœn' ihr<yg.Rm;v;hy;…m îTy;v;-
Á s;iv}y; p;¥' dd;it s;iv}y; invedyedtwrve n;m/eyXw xuKl;•' b[˜,e
muÌ;•' /;tu" pIt;• iv/;tu" 3 ttSs;iv}y; ap a;cMy p[,ven;∑xt'
¸Tv; b[˜;,mupitœte nmo v;ce nmo v;cSptye nmo b[˜,e bOhte kro…m
îTyev' nmo /;]w nmo iv/;]e îit 4 a…¶mupit∑et nmoå¶ye s¢;…cR" s¢
…j◊;" s¢/;å…¶" p[itiœt" ) s¢wv ivê; .Ut;in ko Á…¶" p[ititœit
) tÊvm…s ivêm…s yoinr…s îit 5 aq ≤S]ym;Ùy s;iv}y; pl;x-
p,wrR ∑oˇrshßw" ò;p…yTv; pu®WsUˇ_Én ju¸y;ˇTsMp;ten mU…›R ju¸y;t(
p[,ven nmSk⁄y;Rt( 6 a?vyu| vS]k⁄<@l;>y;ml˚roit 7 ttSs;
g….R,I .vtITy;h .gv;n( bo/;yn" 8
îit bo/;ynIye gOÁxeWe i√tIyp[Xne ctuqoRå?y;y"
aq i√tIyp[Xne pçmoå?y;y"
aq m;`m;se xuKlp=Sy s¢My;' b[;˜,;n•en p·riv„y pu<y;h' SviSt
A≤ım( îit v;c…yTv;åq devyjnoLle%np[.TO y;p[,It;>y" ’Tv;åg[-e
,;…¶m;idTym;≤l:y s'p·rStIyR Wo@x….rkúp,wrR >yNtr;g["w p[d≤=,'
m<@lm;StIyR gN/odkÉn;>yu+y pu„pwrvk°yR /Upne ;…/v;Sy tiSmn(
p[,It;m≤∫" pU,;| ’TvoTpUy;idTym;v;hyet( 1 a;idTy' n;vmro+ye
pU,;Rmpu ·rv;…snIm( ) aiCz{;' p;r…y„,u' xt;·r];' SvSty ao' nm
a;idTy;y îit 2 p·r/;np[.TO y;å…¶mu%;T’Tv; pKv;∆uhoit a;y;tu
devSsivtopy;tu ihr<yyen suvtO ; rqen ) vhn( h'St su.g' ivµn;ps'
p[yCzNt' ppu·r' pu<ymCz îTyek;m;¸it' ¸Tvoˇr;/;Rt( iSv∑’tmvd;-
y;Nt"p·r…/ s;d;…yTv; b¸p[k;rrwr•wr;idTy' tpRyit ao' nmo .gvt
a;idTy;y nm" ) Kl' ndIvO·ˇSt$I®vo n;vm,;R≤lsu·r,oro®…miv·r-
ikt;k⁄n;n;®sN?ytume mN]vd;in Sv;h; îit 3 aq;Jy;¸tI®pjuhoit
284 (284)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
Sqivre Sv;h; tejse Sv;h; y…mN{m;¸kÉ Sv;h; î√ym( ¨duTy' …c]' t∞=u"
y ¨dg;t( hmXxu…cWt( vySsum,;R" aivêdev' sUyoR devIm( îit cTv·r
sUˇ_;in ) √;dx s'p¥Nte √;dx m;s;Ss'vTsrSs'vTsre, sv;Rn( k;m;-
nv;“eit 4 iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 5 tpR…yTv; mns;
t;n( ?y;Tv; p[v;hyit ¨dSt;'PsITsivt; …m]o ayRm; sv;Rn…m];nv/I-
¥ugne ) bOhNt' m;mkG√«rvNt' rqNtre ≈ySv Sv;h; pO…qVy;' v;mdeVye
≈ySv Sv;h;åNt·r=e bOhit ≈ySv Sv;h; idiv bOht; TvopSt>no…m îit
6 aqwn; a;d;y s;hkúp,w®R ·ˇœit ¨d;yuW; îit 7 y];pStÌTv;åpo
innyit smu{' v" p[ih,o…m Sv; yoinmip yCzt ) aiCz{" p[j;y;
.Uy;s' m; pr;se…cmTpy" îit 8 spiv]e, p;…,n;å≤∫m;RjyR it a;po
ihœ; myo.uv" îit itsO…." ihr<yv,;RXxucy" p;vk;" îit ctsO…."
pvm;nSsuvjRn" îTyetne ;nuv;kÉn m;jR…yTv; y;" sugN/; rs; v,;R"
îTyet;….·rit 9 Et √Ny' pu<y' pu}y' p*}ym;yu„y' SvGy| sUy;RcN{m-
soSs;yuJy' slokt;m;“otIit dIpyedmunie t 10
îit bo/;ynIygOÁxeWsU]e i√tIyp[Xne pçmoå?y;y"
i√tIyp[Xne Wœoå?y;y"
aq;t" pu]p[itg[hkLp' Vy;:y;Sy;m" 1 xo…,txuKlsM.vo m;tOiptO-
in…mˇkStSy p[d;np·rTy;giv£yeWu m;t;iptr* kt;Rr* .vto n Tvek˘ pu]'
d¥;t( p[it gOIy;√; s ih sNt;n;y WUvWRe ;m( 2 n tu S]I pu]' d¥;t(
p[itgOIy;√;åNy];nuD;n;∫tu"R 3 pu]' p[itg[hI„y•upkLpyte √π v;ssI
√π k⁄<@le a©ëlIyk˘ c;c;y| c vedp;rg' k⁄xmy' bihR" p,Rmy…m?m…mit
4 aq bN/Un;' m?ye r;jin c;ve¥ d·rWid v;åg;rm?ye b[;˜,;n•en
p·riv„y pu<y;h' SvSTyO≤ım( îit v;c…yTv;åq devyjnoLlo%np[.-O
Ty;p[,It;>y" ’Tv; d;tuSsmIp' gTv; pu]' me deih îit …m=et dd;…m îtItr
a;h 5 t' pu]' p[itgO;it /m;Ry Tv; gO;…m sNtTyw Tv; gO;…m îit 6
aqwn' vS]k⁄<@l;>y;m©ëlIykÉn c;l˚éTy p·r/;np[.TO y;å…¶mu%;-
T’Tv; pKv;∆uhoit ySTv; ˙d; k°·r,; mNym;n" îit puronuv;Ky;mnUCy
ySmw Tv' su’te j;tved" îit y;Jyy; juhoit 7 aq a;Jy;¸tI®pjuhoit
Vy;˙tI….ÛRTv; iSv∑’Np[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 8 aq d≤=,;'
285 (285)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
286 (286)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
aq i√tIyp[Xne a∑moå?y;y"
aq r;jNyvwXyyo®pnyn' p[…sım( 1 Et;vdev n;n; 2 a;c;yR Ev
pKv;∆uhoit 3 b[˜sU]mvoı»Ty i]∑ëG.I r;jNySy …j`MyR…¶m( a; Tv;
…j`…m| a;yud;R a¶e hivWo juW;," îit ) jgtI….vwXR ySy jnSy gop;
ajin∑ j;gO…v" Tv;m¶e m;nuWIrI@te ivx" s¢ te a¶e s…m/Ss¢…j◊;"
îit 4 vwXySy rqk;rSywt;vdev n;n;c;yR Ev pKv;∆uhoit tTsiv-
tuvrR <e ym( îit 5 aq;Jy;¸tI®pjuhoit =ei]yw Tv; inA≥Tyw Tv; îit
W≤@±.rnuCzNdsm( ) n;] jgtI….vwXR ySy juhoit 6 aq;g[,e ;…¶' ¸txeW'
dTv; ivrmet( 7 b[;˜,en =i]y;y;muTp•o b[;˜,vdevtw ;vdev n;n; tSy
=ei]yw Tv; îit Vy;˙tI….íeTyuphom" 8 =i]yvdMbœSy =ei]yw Tv;
îTyevophom" 9 =i]y;√wXy;y;muTp•" =i]yvdev =ei]yw Tv; s;iv}y;
cophom" 10 vwXy;CzÀ{;y;muTp•StU„,I' vwXyvt( 11 g;y]Ii]∑ëBjgTy"
tTsivtuvrR <e ym( a;sTyen yuÔte mn" îit s;iv}yo yq;£m' b[;˜,-
=i]yvwXy;n;m( 12 ¨ˇ_' sm;vtRnm( ) sm;vtRnp[.iO t ò;tk" pUv,Re
g[;m;…•„£m,p[vx e n;Nyuˇre, v; vihv;Rc' ivsOjde Ny] hSt' dTv;' p[…sı'
ò;Tv; deviWRipt'SO tpR…yTv; d.eWR u p[;Ñü% ¨pivXy d.;Rn( dUv;Rí /;rym;-
,S]In( p[;,;y;m;n( /;r…yTv; s;iv]I' shß’Tv a;vtRyCe zt’Tvoåp-
·r…mt’Tvo v; dx;vr' ved;n/ITy p[Xnmnuv;k˘ v;å/IyIt y;vˇrsm(
îit ivD;yte tto gOh;neit y≤Tk≤ç∂d;it s; d≤=,; îit b[;˜,m( 13
aq dwvt;NycRyit vwêdev' kroit p[…sı' b≤lhr,m( 14 aq vw .vit
pç v; Ete mh;yD;Sstit p[t;yNte stit s'itœNte devyD" iptOyDo
.UtyDo mnu„yyDo b[˜yD" îTyetd;nupVU y| .vit 15 aq devyD"
dev>e ySSv;h; Vy;˙tI….í îit ) aip s…m/' t∂ºvyDSs'itœte 16
aq iptOyD" b[;˜,;n( .ojyet( ip}y;nip v; d≤=,en;…¶' d≤=,;g[;n(
d.;Rn( s'StIyR gN/pu„p/UpdIpwr>yCy;‹l˚éTy teWu ip<@÷ dd;it iptO>y-
SSv/; nm" îit aPypSt≤TptOyDSs'itœte 17 aq .UtyD" ¨ˇre,;…¶'
p[;gg[;n( d.;Rn( s'StIyR gN/pu„p/UpdIpwrl˚éTy teWu b≤lmuphrit .Ut>e yo
nm" îTy;pu„pe>yStd(.tU yDSs'itœte 18 aq mnu„yyD" b[;˜,e>yoå•'
d¥;d*dnp;];t( tNmnu„yyDSs'itœte 19 aq b[˜yD" ¨ˇ_" 20 kqmu
%lu inTy;n;mnu£m îit sN?yop;snm¶‰upSq;n' inTySv;?y;ygOhk-
287 (287)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
mRò;n;idTyopSq;ntpR,jpyDgOhdevt;cRnvw„vdevpçmh;yD;TmyD-
sN?yop;sn;…g[ho];TmyDsvexn;nITyet;Nyuidtho…mnoåjß;…¶hoi],o-
ånuidtho…mnoå…¶ho]' sN?yop;sn…mit £m" 21 Et;in inTy;Nyup-
VyuWm;r>y;svexn;t( p[…sım( 22 s;y p[;tSspàIk" p[Iit' v/Ryte ( 23
tSy;" pà‰;" pUvrR ;];vups'vx
e nm;/Rr;];d/Xxynm; b[;˜muÙt;Rdqo-
poTq;y inTy;Ny;r.te 24 îit Vy;:y;tmupnynm( 25
îit bo/;ynIygOÁxeWe i√tIyp[Xne a∑moå?y;y"
aq i√tIyp[Xne nvmoå?y;y"
aq j@b…/rmUk;n;' s'Sk;r' Vy;:y;Sy;m" 1 AtuyqR ;k;mI Sy;t( 2
pu<ye n=]e b[;˜,;n( .oj…yTv;≤xWo v;c…yTv; kÉx;noPy ò;t' xu…c-
v;ss' bı≤x%' yDopvIitnmp a;cmYy devyjnmud;nyit 3 aq
devyjnoLle%np[.TO y;…¶mu%;T’Tv; y;…Dk°' s…m/m;Jyen;KTv; tU„,I-
m>y;/;pyit ) tU„,ImXm;n' Sq;pyit ) yq;l;.' tU„,I' v;s" p·r-
/;pyit ) tU„,I' me%l;' p·rVyyit ) mN]vd≠gi[ Nq' kroit ) tU„,Im…jn'
p[itmuçit ) tU„,I' d<@÷ p[yCzit ) y;…DkSy vO=Sy n;m p[yCzit
4 aqwn' d≤=,e hSte gO;it yiSmn( .Ut' c .Vy' c îit 5 aqwn' devt;>y"
p·rdd;it dev>e ySTv; îit 6 aqwnmupnyit devSy Tv; îit sv| n;m-
g[h,vjRm( 7 a;c;yR Ev pKv;∆uhoit tTsivtuvrR <e ym( îit 8 aq;-
Jy;¸tI®pjuhoit =ei]yw Tv; îit W≤@±.Vy;R˙it….í 9 aq iSv∑’Tp[.iO t
…sım;/envu rp[d;n;t( 10 aq;g[,e ;…¶' y;…DkvO=Sy p,RWe u ¸txeW' ind-
/;it tTpurSt;√‰;:y;tm( 11 aq pKv;dup;d;y p[;Xn;it 12 tU„,I'
sv;Rn( mN];n;c;yR Ev jpeidTyekÉ 13 W<@j@KlIb;N/VysinVy;-
…/toNmˇhIn;©b…/r;…/k;©;my;VypSm;·r…êi]k⁄œIdI`Rro…g,íwten
Vy;:y;t; îTyekÉ 14 s¥o m/upk| dd;it 15 itsOWu Vyu∑;su m/upkúvd;
v[t;tU„,Im( 16 aq;…¶muTsOjit a;yud;R a¶e hivWo juW;," îit 17
ipt; v; .[;t; v;Tmin sm;ropyeidTyekÉ 18
îit bo/;ynIye gOÁxeWsU]e i√tIyp[Xne nvmoå?y;y"
288 (288)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
aq i√tIyp[Xne dxmoå?y;y"
aq;toåêTqs'Sk;r' Vy;:y;Sy;m" 1 AtuyqR ;k;mI Sy;t( 2 pu<ye
n=] b[;˜,;n( .oj…yTv;≤xWo v;c…yTv; p[d≤=,mêTq' p·rsmUhit
aêTqe vo inWdnm( îit 3 tm>yCyR yDopvIt' p[itmuçit 4 aq
devyjnoLle%np[.TO y;…¶mu%;T’Tv; y;…Dk°' s…m/m;Jyen;KTv; tU„,I-
m;/;pyit ) yq;l;.' tU„,I' v;s" p·r/;pyit ) tU„,I' me%l;' p·r-
Vyyit ) mN]vd≠gi[ Nq' kroit ) tU„,Im…jn' p[itmuçit ) tU„,I' d<@÷
p[yCzit ) y;…DkSy vO=Sy n;m p[yCzit 5 aq;êTqmupnyet(
devSy Tv; îit n;mg[h,vjRm( 6 a;c;yR Ev pKv;∆uhoit tTsiv-
tuvrR <e ym( îit 7 aq;Jy;¸tI®pjUhoit =ei]yw Tv; îit W≤@±.Vy;R˙it….í
8 iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 9 aq;g[,e ;…¶' pl;xp,RWe u ¸t-
xeW' ind/;it ) tTpurSt;√‰;:y;tm( 10 aq pKv;dup;d;y;qwn' inved-
yit 11 tU„,I' sv;Rn( mN];n;c;yR Ev jpeidTy;h .gv;n( bo/;yn" 12
îit bo/;ynIye gOÁxeWe i√tIyp[Xne dxmoå?y;y"
aq i√tIyp[Xne Ek;dxoå?y;y"
aq;¸te p[…sımupnynm( 1 Et;vdev n;n; 2 k⁄m;r' .oj…yTv; gomyen
gocmRm;]' ctur≈' Sqi<@lmup≤lPy m©l;in s'StIyR teWu p[;Ñü% a;c;yR
¨pveXy tSy;g[,e k⁄m;ro d.eWR u p[TyÑü% ¨pivXyo.yIrpSs…•iWç-
Tyu„,;su xIt; a;nyit tSy c*lvˇU„,I' kÉx;noPy ò;Py;Cz;¥;-
l˚éTy;idTy;….mu%iStœn( a…jn' v;so v; d≤=,t ¨pvIy d≤=,' b;¸-
muırteåv/ˇe sVy…mit yDopvItm( îit b[;˜,m( 3 yDopvIitnmp
a;cmYy devyjnmud;nyit 4 ’„,;…jn' b[;˜,SyeTy;id ) ctur©ël'
b[;˜,Sy }y©ël' r;jNySy √‰©ël' vwXySyopvItvt( b›;it 5 aq
s;iv]I' .o anubiU[ h îTyuKTv; k⁄m;rSy d≤=,e k,Re ¨pidxeidTyekÉ )
k,;R>y;' .U·r iv≈utm( îTyuKTvoNmu%;vlokn' ’Tv; v;cyit s;iv]Im(
6 aq s;y'p;[ tSsN?y;' gOhSqvTsm;pyit 7 aqwnm…¶mupsm;/;y
p[o=,INs'S’Ty p·rsmUÁ p·riWCy Vy;˙tI….Ss…m/ a;/;pyitWo-
!;ivihtenopSq;pyit 8 td;¶ey' .Sm s©»Á v;mp;…,tkÉ in≤=Py m;
nStokÉ îTy≤∫" x' no devIr….∑ye îit s'sJO y s'm¬ e y ityRki™ ]pu-
289 (289)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
pU,x
R r;v' gu¬odn' invedyet( 34 ’srm;Jy…m≈' ju¸y;t( .v;y dev;y
Sv;h; îTy∑;…." .vSy devSy pà‰w Sv;h; îTy;id…." 35 aq h·r{odn'
ju¸y;t( .vSy devSy sut;y Sv;h; îTy∑;…." 36 aq }yMbk˘ yj;mhe
m; no mh;Nt' m; nStokÉ a;{Ry; ®{" hetI ®{Sy a;r;ˇe a…¶" ivik·rd
ivloiht shß;…, shß/; shß;…, shßx" îit ) √;dxn;m…."
≤xv;y x˚r;y shm;n;y ≤xitk<#;y kpidRne t;m[;y a®,;y apgur-
m;,;y ihr<yb;hve siSqÔr;y b>lux;y ihr<y;y Sv;h; îit 37
iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 38 hivW;' b≤lmuphrit Tv;mek-
m;¥' pu®W' pur;tn' ®{' ≤xv' ivêsOj' yj;mhe ) Tvmev yDo ivihto
iv/eySTvm;Tmn;Tmn( p[itgOI„v hVym( îit 39 aq;g[,e ;…¶m-
êTqp,RWe u ¸txeW' ind/;it .U.vRu Ssuvrom( îit 40 i√" ctuv;R sh;…¶'
p[d≤=,' p·r£;mit ivê.uje nm" ) svR.ju e nm" ) a;Tmne nm" )
prm;Tmne nm" îit 41 b[˜c;rI gOhSqo v; √;dx b[;˜,;n( s'yt;n(
h·r{odnen .ojyet( 42 s'itœte p[itœ;iv…/" 43
îit bo/;ynIye gOÁxeWsU]e i√tIyp[Xne Wo@xoå?y;y"
aq i√tIyp[Xne s¢dxoå?y;y"
aq;to mh;devSy;hrh" p·rcy;Riv…/' Vy;:y;Sy;m" ò;tXxu…cSsme
xuc* dexe gomyenop≤lPy devSy p[it’it' ’Tv;å=tpu„pwyqR ;l;-
.mcR…yTv; sh pu„podkÉn mh;devm;v;hyet( ao' .U" pu®Wm;v;hy;…m
îTy;id a;y;tu .gv;n( mh;dev" îit 1 yo ®{o a¶* îit yjuW;
p;]m….mN}y p[=;¿y itr"piv]mp a;nIy punStenvw ;….mN}y sh
piv]e,;idTy' dxRyte ( aom( îTy;t…mto" 2 t;s;' p;¥m( îit p;¥' dd;it
3 aq Vy;˙tI….inRm;RLy' VypoÁ;~yRm;cmnIy' dTv;å….iWçit a;po
ihœ; myo.uv" îit itsO…." ihr<yv,;RXxucy" p;vk;" îit ctsO…."
pvm;nSsuvjRn" îTyetne ;nuv;kÉn b[˜ jD;nm( k&d;y Tv·rt®{' v;m-
deVy' a;po v; îdm( îit c 4 aq Vy;˙tI…." p[d≤=,mudk˘ p·riWCy
piv]' p;dmUle in/;y;≤∫StpRyit .v' dev' tpRy;…m îTy∑;…." 5 ao'
nmo .gvte ®{;y }yMbk;y îit vS]yDopvIte d¥;t( 6 .v;y dev;y
nm" îTy∑;…." pu„p;…, d¥;t( 7 Tv·rt®{e, gN/pu„p/UpdIp' dd;it 8
299 (299)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
301 (301)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq i√tIyp[Xne Ekon…v'xoå?y;y"
aq;t" pun"p[itœ;kLp' Vy;:y;Sy;m" pUvoRˇ_ÉWu n=]eWu y;in c;Ny;in
xu.n=];…, xuKlp= ¨dgyne vsNt;idk;le pUv| p[itiœtSy;ip bu≤ı-
pUvkR mekr;]' i√r;]mekm;s' i√m;s' v;åcRn;ivCzπde xU{rjSvl;pitt;-
¥upPlve v; pUv¥Re ru ve yuGm;n( b[;˜,;n•en p·riv„y pu<y;h' SviSt A≤ım(
îit v;c…yTv; sm;gt;y;' inx;y;' jl;…/v;s ’Tv; êo.Ut ¨Tq;y √*
klx* Sq;pyedk e ˘ pçgVyen pUr…yTv;åpr' xuıodkÉn sh ràen ò;pyet(
1 a∑shßm∑xtm∑;…v'xit' v; mUlmN]e, ®{g;y}y; ò;p…yTv;
pu„p;…, d¥;¥q;l;.mcR…yTv; gu@odn' invedyet( 2 Ev'’teåSy x;≤Nt-
.Rvit 3 bu≤ıpUv,Re ;cRn;ivCzπde ò;pn' ktRVym( 4 Ev' k⁄v;R," SviSt
A≤ım;“otITy;c=te 5 Ev' pun" p[itœ;mN]e, p[itœ;pyeidTy;h .gv;n(
bo/;yn" 6
îit bo/;ynIye gOÁxeWsU]e i√tIyp[Xne Ekon…v'xoå?y;y"
aq i√tIyp[Xne …v'xoå?y;y"
at" pr' p[v+y;…m pçgVyiv…/' £m;t(
¨ˇm' {o,mek˘ tu m?ym' tu td/Rkm( 1
td/Rm/m' Dey' i]iv/' p·rk°itRtm(
p[qp;d' `Ot' p[oˇ_' gomU] i√gu,' .vet( 2
gomy' k⁄@pë ' p[oˇ_' d…/ p[SqsmiNvtm(
=Ir' p[Sq√y' p[oˇ_' --3
ò;pn' pçgVyen .u·ˇ_mu·ˇ_p[d' nO,;m(
kipl;y; vr' =Ir' êet;y;Stu vr' d…/
rˇ_;y; vrm;Jy' vw xeW* xvl’„,yo" 4
--- p[yto devSy gOh' gTv; purto m<@pe sme dexe gomyenop≤lPy
v[Iih….yRvvw ;R %;·rm;]' td/| v; s'gÁO s*v,| r;jt' k;'Sy' mO<my' v;
302 (302)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
ivWiS]r∆up;W;,dex;NtrmOtåe ip v;
a….xStsur;p;TmTy;…gn;' i√jht;n;mNyeW;' c √;dx vW;R…, ]I<yek˘
v; y] mr,' ySy t]t] k⁄vIRt 1 as;'iht;n;' p;l;x;g[m;Ùyp,RTsÂ,;'
’„,;…jne pu®W;’it' ’Tv; hotOkLpen v; iptOm/e ne v; s'Sk⁄y;Rt( 2 aq
p[yogmN];npoı»Ty pu®WsUˇ_Sy p[TyOc' tˇNmN];,;' Sq;ne pOqKpOqKp[yogo
.vit 3 aip v; tU„,I' sv| i£yet 4 y;MysUˇ_ÉnopoW,m( 5 p*®We,o-
pSq;nm( 6 sm;nmt Ë?vRm( 7 tIqeR ò;Tv; p[te ;yodki£y;' ’Tv;
n;mgo]e mns; b[tU e n;r;y,wtˇ ¨dkm( îit v;c;å….Vy;hret( 8 s Etmev
s;y'p;[ tdRxr;]' kroit 9 i]r;]e, v; 10 ip<@d;ne as;vetˇe ip<@m(
îit ivxeW" 11 Ek;dXy;mekoi∂∑m( 12 Ev' p[te ;y;mu„mw ym;y c
Sv;h; îTyg[* kr,e v; 13 p[itg[h,e p[d;ne ivsjRne c n;r;y,;y îTynen
mN]e, kroit 14 sv| mns; s˚Lpye√;c;å….Vy;hret( 15 pvR]ye c
W;<m;…skÉ c sm;nm( 16 s'vTsre sip<@«kr,m( sip<@«kr,Sq;ne
n;r;y,v≤li£y; 17 s;y' p[;tnR iv¥te soy' bo/;ynmto yq; 18
√yoryns˚^;NTyo" pu<yeWu idvseWu v; 19 aq v;åprp=Sy i£y; .vet(
20 sip<@«kr,metWe ;mNyeW;' c sm;nm( 21 p[te p;]' iptOp;]e innyet( )
i]Wu v;…sçet( ) p[te ip<@÷ iptOip<@ºWu ind?y;t( as* iptO…." ipt;mhw"
p[ipt;mhwSs'gCz?v' .U.vRu Ssuvrom( îTy;h .gv;n( bo/;yn" 22
îit bo/;ynIye gOÁxessU]e tOtIyp[Xne Ek…v'xoå?y;y"
aq tOtIyp[Xne √;…v'xoå?y;y"
ySTv;TmnX≈ey;'s…mCzTy*?vRdiw hk˘ SvSy yid .vit td; dhnp[.iO t
sip<@«kr,;Nt' jIv•ev;/Stqoˇ_' skl' k⁄y;Rt( 1 tq;h k<v"
jIv•ev c y" k⁄v•R ;TmnX≈;ı…mCzit
yN]e, ’Tv; s'Sk;rmudk˘ b≤lmev c 2
’Tv;åq Wo@x≈;ı' d¥;¥¥≤Tp[y' .vet(
a;TmnStTSvy' dTv; ttX≈;ı' sm;pyet( 3
323 (323)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
329 (329)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq ctuqpR X[ ne tOtIyoå?y;y"
aq;to mOtb≤l' Vy;:y;Sy;m" p[;Gd≤=,;ytn' ctur≈' gomyenop≤lPy
p[;cIn;vItI d≤=,;mu%SsVy' j;nu' inp;Ty s’duÆLl:y;≤∫r>yu+y
d≤=,;g[;n( d.;Rn( s'StIy;R≤∫m;Rj…yTvopStI,;R….`;·rt' s’iˇl…m≈'
c®mv¥it mui∑p[m;,' k⁄Kv$;<@p[m;,' v; hSten amukgo];ywtˇe
aodnSSv/; nm" îit 1 aq;©ëœnº ;….mOXy;q;Ôn;>yÔne m/u v;so
dxo,;R v; gN/pu„p/UpdIpwhSR t;i√prIt;Ts;y' p[;tdRxr;]' ’Tv; SviSt-
g[;m' .oj…yTv; dxMy;' iv’t;h;r' s;y' b≤l' dTv;åqwk;dXy;mekoi∂∑'
k⁄v≤R Nt 2 n j;tu Xyenk;k;dIn( p≤=," p[itWe/yet( t{Up;StSy iptr-
Ssm;y;NtIit vwidk;" îit ivD;yte 3
îit bo/;ynIy' gOÁxeWsU]e ctuqpR X[ ne tOtIyoå?y;y"
aq ctuqpR X[ ne ctuqoRå?y;y"
aq p[¸t;nu’it" /moRp.ogiv…/' Vy;:y;Sy;m" setbu N/ndI%;tt$;k-
pu„k·r,Iv;pIkÀpdevgOhp[;s;dvstIn;moW…/vnSptIn;' c pUt| .vit
.Uitk;mo in≤x juhoit 1 ¨dgyn a;pUymR ;,p=e pu<ye n=]e yD{Vy;-
<y?vyu®R pkLpyte %;idr' p;l;x' v; }yriàm;]' yUp' ’Tv; s*v,RspR-
≤x'xmu ;rkÀmmR krkkú$kmlk⁄vlyk⁄mtu oTplkÒ;r;'í r;jt;n( h'sm-
TSym<@Ük;'í devgOhp[;s;dvstIn;' td;’itvdoW…/vnSptIn;' tTf-
l;’itvt( suv,RràeWu sipRí®itlcU,pR yoåpUp/;n;n( sˇ_Un( gN/pu„p/Up-
dIpv;s;'sI?m;bihRWI c 2 sp[doWe i√j;tIn;' hom" 3 xU{;,;' nmSk;-
rwr;vOtvw ;R 4 t$;ktIre m?ypUvRe Sqi<@lmup≤lPy yUp;v$' %;Tv;å?vyuíR
yUp' p[itœ;pyit a;b[˜n( b[;˜," îit b[;˜,Sy aiSmn( r;∑^e îit r;jNySy
doG/[I /en"u îit vwXySy 5 m…,muˇ_;p[v;¬suv,Rgjt;=twrvk°yR j`nen
yUp' Sqi<@l' ’Tv;åq devyjnoLle%np[.TO y;p[,It;>y" ’TvopoTq;y;-
g[,e ;…¶' dev;n;v;hyit b[˜,e iv„,ve …≈yw sUy;Ry cN{;y;¶ye ym;y
inA≥Tyw v®,;y v;yve som;yex;n;y îTy;v;Á suv,Rrjt;=twrvk°yR
yUpdevt;' gN/pu„p/UpdIpwr>yCyR yUpmupitœte ti√„,o" prm' pdm( îit 6
t' v;so….ve∑R …yTv; tiSmn( Âp;…, b?v; p·r/;np[.TO y;…¶mu%;T’Tv;
pKv;∆uhoit avte he@" ¨duˇmm( îit √;>y;m( 7 aq;Jy;¸tI®pjuhoit
330 (330)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
aq ctuqpR X[ ne s¢moå?y;y"
aq;t a;cmniv…/' Vy;:y;Sy;m" p[;Ñü% ¨dÑü%o v; bı≤x%o
yDopvItI no„,;….nR =;r;….nR ivv,;R….nR dugNR /rs;…." n sfÉn;….nR
cwkhSt;….nR dUiWt;….nR bihj;Rn…u .nR ivr¬©ë¬«….nR buädë ;….nR itœ•
hsn( n jLpn( n ivloky• p[◊o n p[,to n rocyn( 1 b[;˜,Sy d≤=,e
hSte pç tIq;Rin .v≤Nt a©ëlIm?ye devtIqRm©ëLyg[ a;W| tIq| m?ye-
å…¶tIqRm©ëœtjRNyomR?ye pwtk O tIqRm©ëœtleåit˙Ty pí;Lle%' td(b˜[ -
tIqRm( 2 m;Wm¶' tu tNm;]' p[itgOÁ i]" ipbedpo gok,RvıSten i]r;-
c;met( 3 p[qm' y≤Tpbit ten AGved' p[I,;it yid≠√tIy' ten yjuvdRe ' p[I,;it
yˇOtIy' ten s;mved' p[I,;it p[qm' yTp·rmOjit ten;qvRvde ' p[I,;it
yid≠√tIy' tenie th;spur;,;in yNmu%' ten;…¶' yTsVy' p;…,m>yu=it ten
n=];…, yTp;dm>yu=it ten iv„,u' y∞=uWI ten cN{;idTy* y•;…skÉ ten
p[;,;p;n* yCz^o]' ten idxo yä;Ù tenNe {' yı»dy' ten ®{' y•;….' ten pO…qvI'
yd©ëœyo" ßvNTy;p" k⁄bre ;dy" sv;R devt;" p[I,NTy…¶v;Ry"u p[j;pit-
rkúcN{* m`v;init vwidk;" 4 an;…mk;©ëœ;>y;' c=uWI smupSpOxte (
) p[;de≤xNy©ëœ;>y;' tu n;…skÉ a©ëœkinœk;>y;' tu ≈o]e a©ëœm?y-
m;>y;' tu b;Ù ctur©ëlI….˙≥dym©ëœnº n;….' svwmR /RU ;Rn' smupSpOxde te ne
iv…/n; yuˇ_; n ≤lPyNte kd;cneit 5
îit bo/;ynIye gOÁxeWsU]e ctuqpR X[ ne s¢moå?y;y"
aq ctuqpR X[ ne a∑moå?y;y"
aq vw .vit a;po v; îdmg[e s≤llm;sIˇiSmn( p[j;pitv;Ry.u TRU v;åcr-
Ts îm;mpXyˇ;' vr;ho .UTv;åhrˇ;' ivêkm;R .UTv; Vym;$R( s;åp[qt s;
pO…qVy.vt( tTpO…qVyw pO…qivTv' tSy;m≈;Myt( îit tdu hwk a*p;snme-
vop;ste ≤S]y; Ev s'Sk;r;qRm*p;sno inTyo /;yoRånugto mNQy"
≈oi]y;g;r;√;ååh;yoR √;dx;h' iviCz•" punr;/eyoåq yid √;dx;h'
iviCz•" punr;/eySSy;¥; p[’itStt a;hr,…mTyuˇ_metTs≤Ntœte 1 aq
gOhSqSy*p;snm( W<m;s;•;juhvuyqR opp;dm;˙Ty;…¶' p[itœ;Py p·rStIyR
√;dx;hp[;y…íˇ' ¸Tv; td;nImev sMp·rStIy;Råp[,It;>y;" ’Tv; ctu-
Xxr;vmodn' ≈p…yTv;å….`;yoRdçmu√;Sy p[itiœtm….`;yR p·r/;np[-
333 (333)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq ctuqpR X[ ne ctudx
R oå?y;y"
aq gOhSqSy*p;sn' iviCz¥et p[;,eWTU £;NteW.U yo" ≈oi]yyovRcn;duıret(
) ≈oi]y;g;r;√;˙Ty Vy;˙tI….inRyPu yopsm;/;y pyu+R y p·rStIy;RJy'
ivl;PyoTpUy ßuKßuv' in∑Py s'mTO y ßu…c ctughRO It' gOhITv;åNv;rB/o
yjm;no juhoit s¢ te a¶e s¢Vy;˙it….í pUv| dev; apre, p[;,;p;n*
îit √;>y;' m; Tv; vO=* sMb;…/∑;m( m; Tv; vO=* sMb;/eq;m( îit √;>y;m(
a¶eå>y;vitRn( a¶e ai©r" îit √;>y;mekk ì ˘ p[it ctughRO It' gOhITv; juho-
it 1 n c b[˜; n c p[,It; n c®nR c iSv∑’tm( 2 at Ë?v|
pwtmO …e /k˘ kmR p[itp¥te 3
îit bo/;ynIye gOÁxeWsU]e ctuqpR X[ ne ctudx R oå?y;y"
aq ctuqpR X[ ne pçdxoå?y;y"
aq y¥;iht;…¶√π≥ .;yeR ivNdet p[;Ks'yog;≤Nm[yte kq' tihR k⁄y;Ridit 1
a*p;sn' s'p·rStIy;RJy' …bl;PyoTpUy ßuKßuv' in∑Py s'mJO y ßu…c
ctughRO It' gOhITv; s…m√Ty¶* p·r…≈te pU,;R¸it' juhoit s…mt' s˚Lpeq;m(
îit …mNd;¸tI Vy;˙tI….í ¸Tv; tm…¶' ay' te yoin" îit s…m…/ sm;roPy
g;hRpTye s…m/m;d/;it .vt' nSsmns* îit ) g;hRpTy a;Jy' ivl;-
PyoTpUy ßuKßuv' in∑Py sMmOJy ßu…c ctughRO It' gOhITv; g;hRpTye juhoit
a¶;v…¶írit p[iv∑" îit 2 apr' ctughRO It' gOhITv; g;hRpTy Ev juhoit
…ciˇSßuk™ îit 3 aq g;hRpTye ßuv;¸tIjuhR oit b[;˜, Ekhot; îit
dx…." 4 aq p[;cIn;vIt' ’Tv;åNv;h;yRpcne juhoit ye sm;n;" ye
sj;t;" îit √;>y;m( 5 aq;Nv;h;yRpcn Ev ßuv;¸tIjuhR oit a¶ye
kVyv;hn;y iSv∑’te Sv/; nmSSv;h; îit 6 aq yDopvIt' ’Tv;
√;dxgOhIten ßuc' pUr…yTv; pu®WsUˇ_Én mns;ånu{Ty;hvnIye juhoit 7
aq ßuv;¸tIjuhR oit a¶ye ivivcye Sv;h; a¶ye v[tptye Sv;h; a¶ye
pvm;n;y Sv;h; a¶ye p;vk;y Sv;h; a¶ye xucye Sv;h; a¶ye p…q’te
Sv;h; a¶ye tNtumte Sv;h; a¶ye vwê;nr;y Sv;h; îit 8 aq ßu…c
ctughRO It' gOhITv; mnSvtI' juhoit mno JyoitjuWR t;m;Jy' iviCz•' yD'
s…mm' d/;tu ) y; î∑; ¨Wso inm[cí t;Ss'd/;…m hivW; `Otne Sv;h;
îit 9 at Ë?v| pwtmO …e /k˘ kmR p[itp¥te 10
337 (337)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
342 (342)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
aq ctuqpR X[ ne …v'xoå?y;y"
aq;to g[;mSyoTp;tx;≤Nt' Vy;:y;Sy;m" a…¶d;he Vy;`[;id….r…..Ute
sOg;lpI@ne g[;m;dNtí<@;l;?yv…ste g[;mSy SqU,;vroh,e m/un ¨p-
vexne vLmIkpu„kroTp•e devg;]SvedkMpne Jvr;…..Ute b¸b[;˜,mr,e
g[;mm?ye Xmx;ne v; dSyu….í;ip pI…@te r;]* t$;kset.u ©π jle ivv,Re
v; SvNtSqeåxinp;te …crk;lxUNyg[;mp[vx e e te„vNyeWu coTp;teWu x;≤Nt'
k⁄y;Rt( 1 xu.v;re xu.n=]e xu.l¶e iv„,oSò;pn;q| mh;dev;….Wek;q|
√* √* b[;˜,* kLp…yTv; nvg[hx;NTyq| cturo b[;˜,;'Stywv sƒ‰y;
g[;mx;≤Nthom;q| kLp…yTv;åq g[;mx;≤Nthome g[;mSyoˇrpUvdR x e e dev;-
g;re ctu„pqe v; xuc* sme dexe gomyen gocmRm;]' ctur≈' Sqi<@-
lmup≤lPy itlsWRpl;jwgNR /pu„p;=twrvk°yR Sqi<@l' kLp…yTv;
k⁄M.Sq;pn' ’Tv;å…¶mupsm;/;y s'p·rStIy;Rp,[ It;>y" ’TvopoTq;-
y;g[,e ;…¶' devt;í;b;hyit Vy;˙tI…." yDpu®Wm;v;hy;…m devSy d≤=-
,to b[˜,m;v;hy;…m ¨ˇrt" i]yMbkm;v;hy;…m devSy;¶e v;Stup®u W-
m;v;hy;…m îN{;iddevt;í;v;hy;…m îTy;v;Á pu®WsUˇ_Én iv„,um>yCyR
b[˜sUˇ_Én ctum% uR ' ®{sUˇ_Én i]yMbk˘ c;>yCy;‹NyeW;' dev;nm;v;h-
n;id£me, SvwSSvwn;Rm….r>yCy;‹pre,;…¶' p[;Ñü% ¨pivXy;…¶mu%;T’Tv;
pKv;∆uhoit v;Sto„pte p[it j;nIÁSm;n( îit puronuv;Ky;mnUCy v;Sto„pte
xGmy; s'sd; te îit y;Jyy; juhoit 2 tenvw mN]en xmImyI'
s…m/m∑oˇrshß' ju¸y;t( ) v;Sto„pte p[tr,o n E…/ îTy∑oˇrshß-
m•;¸tIju¸R y;t( 3 amivh; v;Sto„pte îTy∑oˇrshßm;Jy;¸tIju¸R y;t(
4 mOg;rei∑vt( a'homuce îTy….Dw" p[TyOcm;Jy;¸tIÛRTv; y; v;…mN{;v®,;
îit √;dx;¸tIÛRTv; pvm;nSsuvjRn" îTyetne ;nuv;kÉn p[TyOcm;Jy;-
¸tIÛRTv; pu®WsUˇ_Én b[˜sUˇ_Én ®{sUˇ_Én c p[TyOcm;Jy;¸tIÛRTv; yt îN{
.y;mhe SviStd; ivxSpit" îit √;>y;' a…¶r;yu„m;n( îit pç…." a¶e
ny supq; îit W≤@±." yoåSy k*œ‰ îit EW te inA≥te .;g" îit îm' me
v®, tÊv; y;…m îit √;>y;' smu{;y Tv; v;t;y Sv;h; îit ]yodx;¸tI"
a;Py;ySv s' te py;'…s îit √;>y;' Èx;nSsvRiv¥;n;m( îit i]yMbk˘
yj;mhe îit p[Tyekm;Jy;¸tIÛRTv; a;sTyen îTy;id kÉt'u ’<v•kÉtve
îTyNt' nvg[hmN]e,;Jy;¸tIÛRTv; iSv∑’Tp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 5
343 (343)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
ß;p…yTv;åq iv√≤∫rNyvS];dl˚ét;m(
pU,;R¸Tyq …mNd;>y;' mh;Vy;˙it….Ssh 3
¸Tv; tNtumtI' cwv Vy;˙tI….Stqwv c
an;D;t' c iv√≤∫XxeW' k;y| sm;cret( 4
p[/;nhome invOˇR e mlv√;ssI .vet(
i]yhe pyRvte åe q xeWk;y| sm;cret( 5
l;jm;Jy' ßuv' cwv p[,It;Xm;nmev c
svRm>yNtr' ’Tv; b[˜vw k
w o bih.Rvte ( 6
d≤=,;' idxm;…≈Ty ymo mOTyuí itœit
dMpTyo r=,;q;Ry b[˜vw k
w o bih.Rvte ( 7
a©ë¿yg[nw R hotVy' n ’Tv;åÔ≤l.ednm(
dÔlev;Rm.;gen l;jhom îit SmOt" 8
a;¥' p[d≤=,' k⁄y;Rdb( ˜[ ,; sh m;nv"
p[d≤=,]y' pí;i√n; t…mit kÉcn 9
n;m;idn;NdIkr,m;≤xW' i√j.ojnm(
r=;bN/nm•;id c*¬;¥ïrmev c 10
g.RvjoRTsv;TpUvmR yugåe ˆ‰ïr;pR,m(
p[doWe v;åq s;y;ˆe gu,;…/Kyåiˆ ve„yte 11
a;/;ng.RsS' k;rj;tkm;R…, n;m c
ihTv;åNy] iv/;tVy' m©¬;ïrv;pnm( 12
pu…' s n;m;•c*¬opò;np;…,g[hWe u c
348 (348)
MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
bo/;ynIygOÁsU]m( [BodhŒyana]
BODHÌYANA GRIHYA SÛTRAM
pr' mOTyo anu preih îit W≤@±." p[itmN]' p[d≤=,' p[itidx' lo∑muTsOJy
gN/√;r;m( îit lo∑m;d;y ¨duTy' j;tvedsm( îit lo∑m;idTy' dxR…yTv;
≈ImeR .jTvl+mImeR nXytu îit ≤xr" p[d≤=,I’Ty shßxIW;R îit ≤xr
a;≤lPy iv„,um% u ;" îit mu%m( aojo g[Iv;…." îit g[Iv;' mh;\ îN{o
vj[b;Û" îit b;Ù som;n\ Svr,m( îit k=" xrIr' yDxmlm( îit xrIr'
n;….meR …cˇm( îit n;…m' a;p;NtmNyu" îit ki$m( iv„,o rr;$m;…s îit
pOœm( v®,Sy SkM.nm…s îit me!m^ ( a;nNdnNd* îTy<@* ¨®voroj"
îTyUÂ ËÂ aràI îit j;nunI jÏ;>y;m( îit jÏyo" cr,' piv]m( îit
cr,* îd' iv„,u" ]I…, pd; îit √;>y;' p;d* sjoW; îN{ îit xeW' dUv;Rsiht'
lo∑' ≤xr…s in/;y ihr<yÍ©m( îit tIq| gTv; su…m]; n a;p
aoW/ySsNtu îTy;Tm;nm….iWçet( ) ¨dk;Ô≤lm;d;y lo∑dexe innIy
du…mR];StSmw .Uy;su" îit p[qm' yoåSm;n( √πi∑ îit i√tIy' y' c vy' i√„m"
îit tOtIym( ) ihr<yÍ©m( îit ctuq| a;po ihœ; myo.uv" îit itsO…."
ihr<yv,;R" îit ctsO…." pvm;nSsuvjRn" îTynuv;kÉn c m;jR…yTv;
nmoå¶yeåPsumte îit nmS’Ty ydp;' £Àrm( îTy≤∫" i]r;vOTy îm' me g©π
îTy….mN}y At' c sTy' c îTy`mWR,sUˇ_Én;poåvg;Á EW .UtSy îit
m;jR…yTv; a;{| Jvlit îit pITv; ak;yRk;rI îit punrvg;Á dev;nOWIn(
iptøn( tpR…yTv; yekcÉ ;SmTk⁄le j;t; apu]; goi],o mOt;" ) te gONtu
my; dˇ' vS]in„pI@nodkm( ) îit vS]' in„pI@‰ xucI vo hVy; îit
vS]' p[o+y devSy Tv; îit vS]m;d;y av/Utm( îTyv/Uy ¨duTy' …c]m(
îit vS]m;idTy' dxR…yTv; a;vhNtI ivtNv;n; îit v;s" p·r/;y
i√r;cMyoT£;mNtu .Utp[te ipx;c;¥;SsveR te .U…m.;rk;" ) sveWR ;miv-
ro/en b[˜kmR sm;r.e ) îit d.;Rsn' p[itœ;PyoPy i]" p[;,;n;yMy;-
∑oˇrxt' g;y]I' jpet( 2 b[;˜," pUto .vit 3 b[˜hTy;gov/gu®-
tLpsugp;nsuv,RStey;idsvRp;pp[,;xn…mit ivD;yte 4 ihTv; t∂ºh'
jn;dRn' p[p¥t îTy;h .gv;n( bo/;yn" 5
îit bo/;ynIye gOÁxeWsU]e pçmp[Xne ctuqoRå?y;y"
aq pçmp[Xne pçmoå?y;y"
aq;toåkoR√;h' Vy;:y;Sy;m" mUk;N/b…/r;dIn;' j@;n;' c tOtIyiv-
351 (351)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM
aq pçmp[Xne Wœoå?y;y"
aq;t" pçmI≈;ı' Vy;:y;Sy;m" m;gRxI„y;| m;?y;' p[oœp¥;' vop·r-
∑;TpçMy;m;r>y s'vTsr' v; k⁄y;Rt( 1 pUviR dne v[tI .Uy;t( îd' k·r„y;Myev'
k·r„y;…m îit 2 b[;˜,;…•mN]yte yoingo]≈utvOˇsMp•;n( 3 asb-
N/;nip ≈utvOˇsMp•;…•mN]yte 4 tSy m;…s ≈;ı ¨ˇ_ Et;vdev n;n;
5 purSt;iTSv∑’t Et; a;¸tIjuhR oit a;yu∑e a;yud;R a¶e j;to yd¶e
a•pteå•Sy no deih îit ctß" 6 iv„,usˇU _Én c;•Sy juhoit 7 aq
l;jwjhRu oit pu®WsUˇ_Én p[TyOcm( 8 aq itlwjhRu oit x' no devI" p[j;pte
îm' ym p[Strm( Vy;˙tI….í 9 aq;JySy juhoit a¶ a;yUi' W pvse a¶e
pvSv ySTv; ˙d; k°·r,; îit ctß" /;t; dd;tu no r…ymIx;n" îTy;-
Nt;dnuv;kSy p[TyOcm( av te he@" ¨duˇmm( îm' me v®, tÊv; y;…m Tv'
no a¶e s Tv' no a¶e Tvm¶e ay;å…s ¨√y' tmsSp·r ¨duTy' …c]' vwê;nro
n ËTy; pO∑o idiv somo /enmu ( îit dxho];¥w„W≤@±." b[;˜, Ekhot;
îit dx…." ) iSv∑’Tp[.iO t …sım;ip<@d;n;t( 10 d≤=,en;…¶' d≤=-
,;g[;n( d.;Rn( s'StIyR te„v•xeWSw ]In( ip<@;n( dd;it 11 dxmeåhin
vwv;ihk≈;ıvt( .Um* lepmN]]y;Nt' ’Tv;åqwn;n( s'=;¬nen i]rpslw"
p·riWçit Ëj| vhNtI" îit 12 aq m?ymip<@÷ pà‰w p[yCzit vIr' me
dˇ iptr" îit 13 t' pàI p[;Xn;it a;/ˇ iptro g.| k⁄m;r' pu„krßjm(
) yqeh pu®Wo hst( îit pum;'s Ev me pu]; j;yerm( îit b[;˜,m( 14
jyp[.iO t …sım;/envu rp[d;n;t( 15 yid jIvipt; ip<@÷ n d¥;t(
iptO>ySSv/; îit mN];n( s•mYy p[;cImudIcI' v; idxmupin„£My
ctu„pqe d.RStMbeWu b≤lmuphrit 16
nm≤S]yw nm" pus' e nmSsvyse nm"
xuKl;y ’„,dNt;y p;ipn;' ptye nm" 17
ye me p[j;muplopy≤Nt g[;me vsNt ¨t v;år<ye
te>yo nmo aStu b≤lmet>e yo hr;…m SviSt meåStu p[j;' me d/ îit 18
353 (353)
[BodhŒyana] gOÁsU]m( MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENT
VEDIC LITERATURE COLLECTION
GRIHYA SÛTRAM