Vous êtes sur la page 1sur 128

Tagldit n lmvrib

Tamawast n usgmi anamur d usslmd yattuyn d usmuttg n imssugar


d usiggl amassnan

tifawin a tamazivt

adlis n tnlmadt d unlmad


asgas wiss i n usslmd amnzu
imuran
faima agnaw
hcCG Wa

mpmmd lbvdadi
OGdG fi

hnnu loj
d g

mryam dmnati

obdslaM xalafi
N dG Y

nuddin amu
UheG jdG Qf

lmhdi iozzi
YE
YGE dG
dG

pamid swifi
jS M

obdlla qasi
Sb dG Y

asinag agldan n tussna tamazivt

iskkiln n tfinav

imalass

1
2, 3, 4

5, 6, 7

8, 9
10, 11, 12

13, 14, 15

16, 17
18, 19, 20

21, 22, 23

24, 25
26, 27, 28

29, 30, 31

32, 33

Abu n tsugar xf usgas

tasugrt

Allas
n tallast
tamsayt
(7-20)

isntal d isursn n
umsawa

Imalass n usnbgi
A^i n tvri
tangmi tanamurt
- dadda lfahim
tamsayt
Tivmrt n tvri
-argaz aqrzaz

Asnuml n
tvariwin d Tivariwin d wagarn
wagarn n
uwrik
(21-34)
asiwl xf
uawan n
tmurt inu
(35-48)

askan d
usmigl xf
tvft g
ubrid
(49-62)

tivri

tayafut

aawan n tmurt inu

tavft g ubrid
tayafut

A^i n tvri
-pmmu bu invmisn
Tivmrt n tvri
-Tivariwin d wagarn n middn
-takarikaturt s wawal
ai n tvri
-tifyur: tanaut tamyant
^ Tivmrt n tvri
-aawan
ai n tvri
-rar tavft g ubrid !
Tivmrt n tvri
-ifiln n usikl

ai n tvri
assullvt
-masinisa amzwaru
xf inmvurn n inmvurn n umzruy azayku
Tivmrt n tvri
umzruy
-obdlkrim lxabi, anzbay
azayku
amqqran
(63-76)

Annvms xf
twuri n
imyann
(77-90)

Assfru n
tumant
tamassant
(91-104)

Assni xf
ustay n
tazzulin
(105-118)

tawuri n imyann
tayafut

asddi amaddur

tazzulin

ai n tvri
-tawuri n imyann
Tivmrt n tvri
-is tssnm izrfan nnun a imyann ?

ai n tvri
-mamk ittbbi usddi amaddur?
Tivmrt n tvri
-mnnaw n wanawn n imaddarn ad illan g
usddi amaddur?
ai n tvri
-tazzult n unvmas
Tivmrt n tvri
-akal n tmvarin
-tazzulin nni xf ur jjin nsla
tayafut

Tajumt d usfti
1- tajumt
- imrnutn n wakud
- talviwin n wakud
2- asfti
- asfti n imyagn g wusmid

Abu n tsugar xf usgas


tirra

Imalass n usnbgi
-asmutti n usaru unniv vr
ui amallas
- afars n tallast
tamsayt

1- tajumt
- ifrisn n tvara
- talviwin n tvara
2- asfti
- asfti n imyagn g wusmid
1- tajumt
- anawn n twinas
- tinawt tusridt d tinawt tarusridt
2- asfti
- asfti n imyagn g wusmid
1- tajumt
-talviwin n uskan
-talva tanabawt
2- asfti
- asfti n imyagn g wurmir s ad
1- tajumt
- imlay imskann
- imqqimn imskann
2- asfti
- asfti n imyagn g warusmid

1- tajumt
- talviwin n usqsi
- imlayn imilan d imqqimn imilan
2- asfti
- asfti n imyagn g warusmid
1- tajumt
- talviwin n tfada
- tawila tattwavt
2- asfti
- asfti n imyagn g warusmid
1- tajumt
- imassn n ussni
- imlayn arunmiln
2- asfti
- asfti n imyagn g warusmid s ad

- asiriw n u^i
asnummal s tlviwin n
tvariwin d wagarn
-afars n ui asnummal
tayafut
- Asmad n ui n umsawal
s tlviwin d yusan
- afars n ui n umsawal

awrar

-tallast tams^ayt

- tizlit
- tanfust
- izlan

- tiwafitin

- asmad n ui amskan s - izlan


tlviwin n uskan
- afars n ui amskan
- tiwafitin
tayafut
- assuds n ui
amssullvt
- afras n ui
amssullvt
- annvms xf twuri n
imyann s usmrs n
isqsitn d yusan
- afars n ui annvmas s
usmrs n isqsitn d yusan
tayafut

- tanfust
- tanfust
- tizlit

- tanfust
- tizlit
- izlan

-assuds n ui amssfraw - tanfust


s tawsa n iwlafn
-afars n ui amssfraw
s tawsa n iwlafn

-asmad n tflwit s tikki n - tanfust


inatn imakadn d inatn
inmgaln
- tizlit
- afars n ui amssnay
tayafut

taguri xf udlis nnv

azul ! ha adlis nnv n tmazivt wiss i. ntta, d adlis n uswir


amggaru g usslmd amnzu.
llant gis tamt n tsugar. ku tasugrt, gis it n tilal :
amsawa, tivri, taj^umt d usfti, tirra, tivmrt n tvri, awrar.
g umsawa, ad nsku tisugar n umsawa s usiwl xf isntal ad : tangmi
tanamurt tamsayt, asnuml n tvariwin d wagarn n iwrikn, aawan n
tmurt nnv, tavft g ubrid, inmvurn n umzruy azayku, tawuri n imyann
d izrfan nnsn, asddi amaddur d tazzulin.
g tivri,
1. ad nvr iin s tmazivt tanamurt.
2. ad tn nrms s wawwas n tmawalt.
3. ad nrar xf isqsitn izdin d iin.
4. ad nssn asnay n wanawn n iin.
g tjumt d usfti, ad nssiriw ils nnv :
s usmrs n usnay n twinas d tuskiwin d usfti n imyagn.

g tirra, ad nlmd ad nari anawn n iin s ussmrs n ilmmudn nnv d


wawwas n iluvma d twlafin.

g tvmrt n tvri, ad nssiriw tussna nnv s i^in ya^nin.

g uwrar, ad nlmd s tirart, nssmvur tussna nnv s tzlatin d tnfusin


d twafitin.

Tasugrt 1: Allas n tallast tamsayt


Asntl : tangmi tanamurt tamsayt

tizmmar n umsawa
u
u
u
u
u

ad v awlaf, sawlv.
ad azv iwrikn n tallast.
ad azv timitar n wakud d udvar.
ad azv tifras timsayin n tallast.
ad alsv tanfust s usmrs n imassn n tutlayt.

tizmmar n tvri
u
u
u
u
u
u

ad vrv, skuv anamk n tallast tamsayt.


ad azv iwrikn n tnfust.
ad afv akud d udvar.
ad afv asuds n tigawin.
ad afv tifras timsayin n tallast.
ad azv asnay n ui amallas.

tizmmar n tjumt d usfti

1. taj^umt
u ad rmsv, sniyv tiwinas s imrnutn n wakud.
u ad rmsv, sniyv tiwinas s talviwin n wakud.
2. Asfti
u ad ssftiv imyagn g wusmid.

tizmmar n tirra
u
u

ad smuttiv asaru unniv vr ui amallas.


ad ariv tallast tamsayt.
7

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

amsawa^^

tidffuyin tizgavin

hmmmmmmmmm ! Awi d
tidffuyin tizgavin !

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

amsawa^^
ad v

1. ad v tasna n ulma, iniv ma ad illan g


usaru unniv.
2. ad iniv is jjun xafi tkka zun d tallast ad.

ad ssnv ad alsv tallast tamsayt

ismal / imlan

1. mcta n iwrikn ad illan g usaru unniv ad ?


2. mani g tmsar tallast ad ?
3. min imsarn g umzwaru n tallast ad ? man akud ?
4. ma ad iskr urgaz i irbatn ? is ifulki uynna ?
5. mani g llan irbatn g twlaft tiss kkut ? ma ad skarn ?
6. ma ad ijan g umggaru ?
7. ma ad isan g tallast ad ?

ad alsv tallast tamsayt

1. ad alsv tallast tamsayt n tasna n u^lma^.


ad awsv i yixf inu s usmrs n talviwin n wakud d umawal d yusan.
ad alsv tallast s tbridt isan.
2. ur ttettuv ad sawlv :
- xf usurs amzwaru : iwrikn, akud, advar.
- xf usurs anammas : timsarin, timukrisin / imxumbar.
- xf usurs amggaru : afssay.
3. ad alsv yat n tallast tamsayt nna ssnv.

aorbub

imassn n wallas
yan wass / ijj n wass...
g yi / g tmddit...
is ka / vas / var...

llig / lliv / umi...


ilmma / uca / day...
g umggaru...

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

tivri

dadda lfahim

ittwassn g yiffus n tmurt nnv, yan urgaz s ufssay n tmukrisin.


ar as ttinin dadda lfahim. kudnna ran imzdavn afssay n
kra n tmukrist, ttlavan as.
yan wass, an imdavn yan umudr nna ur jjun
in. tga ak tadawt nns tisgniwin.
ar swingimn, ar swingimn aylliv
min. ur ssinn ma ad iga. ^msasan
ad vrn i dadda lfahim.
llig d yusa, iknu xf umudr ann,
ar gis ismuqqul, ar gis
ismuqqul.

is ka ia tisgniwin, issnti
ar ikkmz tamart nns d ugayyu nns.
yan imikk, yasi dadda
lfahim amudr g ufus nns, yini
i imzdavn :

way ! way ! way ! hmmm ! tjla, nufa tt ! tapanut n tsgniwin aya !

amawal

ad ssiriwv amawal inu


kudnna
: milmi mma, adday.
ttlavan as
: ar as qqarn, ar as aqqran.
ar swingimn
: ar ttxmmamn, ttxan.
aylliv min
: alami upln, ayllig upln.
iknu
: yudr.
is ka ia
: var ia, vas ia.
agayyu
: ixf, azllif, aqrru.
yan imikk
: yan imiqq, xas uca.
tjla, nufa tt
: tw, nufi tt .
llig d yusa
: lliv d yucka, umi d yusa.

10

tisgniwin / tisgnaf

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

tivri
armas

ad rarv xf isqsitn ad
1. ma ad iga uwrik n tallast ad ?
2. mani g ittwassn d ma s ittwassn ?
3. man tamukrist illan g tallast ad ?
4. is yufa dadda lfahim a fssay n tmukrist ?
5. ma ad isan g tallast ad ? ini max.
ad ssnv asnay n ui

llant kat n tfulin:


-asurs amzwaru, asurs anammas, asurs amggaru.
1. ad afv man asurs g nttafa tankda n uwrik d udvar.
2. ad afv asurs g tlla tmukrist.
3. ad afv asurs g illa ufssay n tmukrist.
4. ad afv asurs amsay.
5. ad iniv ma ad iga wanaw n ui ad.

insi

mmutn irbatn ad s taa

immut urgaz ad s tawda !


immut s tigda !

11

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

tajumt
1. imrnutn n wakud
ad v

1. yan wass, ufiv yan utbir ddaw n waddag, asiv t g ufus inu.
yan imikk, tbdd d yimmas aflla n yixf inu.
llig srsv atbir g ugns n yiskki nns, tayl yimmas.
2. ijj n wass, ufiv ijj n utbir sadu n usklu, isiv t g ufus inu.
xas uca, tbdd d yimmas xf uzllif inu.
umi srsv atbir g ugns n yiskki nns, twa yimmas.

ad ssnv
da nsmras imrnutn n wakud g ui
amallas afad ad nssuds timsarin n
tallast.
yan wass = ijj n wass
yan imikk = xas uca

ad sniyv

ad smdv tiwinas ad s imrnutn n wakud d yusan.


1. .................., ddiv s makc, nkk d yimma.
llig nlkm, nufa nn tafukt irvan.
....................issnti una ar ikkat.
2. ....................... nffv ncc d imddukkal inu ad nssara g tagant.
umi niw, nufa ijj n uji i sg ua.
ngga as tavanimt, nwca as ad icc, nsrs t xf yict n ta.
..........................., iwa g ujnna.

12

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

tajumt
2. talviwin n wakud
ad v

- kudnna ran imzdavn afssay n kra n tmukrist, ar as aqqran.


- adday ran imzdavn afssay n kra n tmukrist, ar as qqarn.
- milmi mma xsn imzdavn afssay n kra n tmukrist, ttlavan as.

ad sniyv

ad smdv tiwinas s talviwin n wakud d yusan


1. ................... tra tifawt ad tftu s tinml, ar tsray azzar nns.
2. .................ikkat una, da kccmv vr taddart inu.
3. ..................txsd ad tccd, iqqan d ad tssirdd ifassn nnk.

ad v

- is ka ia dadda lfahim tisgniwin, issnti ar ikmmz tamart nns d ugayyu nns.


- vas ia dadda lfahim tisgniwin, issnti ar ikmmz tamart nns d uqrru nns.
- var ia dadda lfahim tisgnaf, issnti ikmmz tamart nns d uzllif nns.

ad sniyv

ad smdv tiwinas s talviwin n wakud d yusan


1. ..................i^^a umucc aydi, issufv ibbaskarn nns.
2. ..................issfld i tallast tamsayt, immut s taa.
3. .....................i^a yidir amddakl nns, ilava as.

ad ssnv

da nsmras talviwin n wakud g ui amallas afad ad nssuds timsarin n tallast.


kudnna = milmi mma = adday
is ka = var = vas

13

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

asfti
ad v

imyagn m, zdv, lkm, kcm g wusmid

1. g imalass izrin, i^m yan yimikr taggurt n taddart nnv.


2.tm titrit adlis n twlafin vudanin.
3. llig nlkm, nm taggurt n tgmmi.
4. mnt trbatin idlisn nnsnt n tmazivt.
ad ssftiv amyag m
mv
nm
tmd / tmt
tmm
im
tmmt
tm
mn
mnt

ad ssnv

adday nsawal xf tigawin izrin, da nssmras imyagn g wusmid.

ad sniyv

ad smdv amyag zdv g wusmid


zdv...
...zdv...
...zdv
...zdv

...zdv
...zdv...
...zdv... ...
zdv...
zdv... ...

ad smdv tiwinas ad s m niv zdv g wusmid


1. .........tilila adlis nns n tmazivt.
2. .........yidir g tama n tinidlisn.
3. .........irbatn ilugn nnsn n tirra.
4. ...........tmddukkal inu g unfgu.
ad ssftiv imyagn lkm d kcm g wusmid

14

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

tirra
ad lmdv ad ariv tallast tamsayt

ad v asaru unniv, ariv tallast tamsayt

- llig
- lliv ...
- umi

- yan wass
...
- ijj n wass

avrda

akrbay

tisi

tamiyt

ad ariv tallast tamsayt nna ssnv

ad ur ttuv ad :
1. stiv tallas tamsayt
2. ssudsv ai :
- asurs amzwaru : awrik, advar.
- asurs anammas : tamukrist.
- asurs amggaru : afssay.

- yan imikk ... - is ka


- xas uca
- vas ...
- var

15

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

tivmrt n tvri

argaz aqrzaz

illa g yan yivrm yan urgaz aqrzaz, imyar ad ittam dar middn, maca ur jjun
ifki kra i awd yan.
yan wass, ina xf tmda n waman afad ad
issird ifassn nns.
yan imikk, icc. ur issin ad icucf.
ar ingg^ g waman, isvuyyu.
uzzln d imzdavn n yivrm pma ad as
awsn. ku yan da as ittini
awi d afus nnk ! awi d afus nnk !. yugi
ad asn isl. ar ing^g, ar ingg.
isawl d yan umivis. inna i imzdavn :
ajjat iyi ad sawlv akids !. yudr vr urgaz, inna as :
av ak afus inu, am !. if urgaz afus, iffv d sg waman.
inna umivis i imzdavn :
argaz ad, ur ittiri awi d, ipml vas am ! av ak ! ha! ha! ha!.

amawal

imyar ad ittam dar middn


aqrzaz
icc
ingg
ina
amivis
yugi
If

: innum ittf sg middn.


: amjpap, amrjijju, abxil.
: ipuj.
: ihka.
: yudr.
: upic.
: ur iri, ur ixs.
: yum.

16

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

tilal n uwrar

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

tallast tamsayt
tawngimt n pmmu
pmmu vars drus n tnoacin. ijj n wass, iup var ugadaz. tuva illu, ur icci sg
inna nns.

umi yiw var ugadaz, yufa ipmmasn n islman mn tiwura nnsn. yisi s usqinft, inna g
wul nns : Ayyay ! mcpal iin islman n ugadaz !
iswingm mamc va igg ad tn
icc. iap var yijj n bu
inguln, isva ict n tngult n
uvrum s uynni vars n
tnoacin yudrusn. sg
ssnni yudf var ijj n bu
islman, ibdd xf
uvzdis nns, ikks d
avum nni isva, igg it snnj
i islman ittwacnfn, uca yili
ittet.

inna as upmmas : srs tinoacin,


atig n islman !.

irra xafs pmmu : aqqa, ttettv avrum inu, ur ttettv islman nnc!

irra xafs upmmas : uhu, aqqa ttettd au n islman inu! srs tinoacin!

icmz pmmu g tmart nns, ixa^. sg ssnni, issufv d ijj n tqabsat sg upsin nns, igga
gis ijj n uu, uca, issunn itt g ujnna. inna as i upmmas: sl! mala nkk iv islman nnk,
ckk sl I tnoacin ttsrsirnt ! Ha ! ha ! ha!.

amawal

iv
au n islman

: cmmv.
: arript n islman.

18

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

tallast tamsayt
awtil d urgaz
idda yan urgaz vr ugadaz, yaf nn yan uoa^ da izznza tikifin, isrs yan uwtil
tama nns. inna as i uoa : mcta ad gant tkifin ad ?
irar d xafs uoa. inna as : ku yiwt s watig nns.
isqsa t urgaz nna. inna as : imma awtil ad, mcta ad gis
ttettrt ?
inna as uoa : atig n uwtil ad, anct nns anct n
watig n tkifin kul.
inna as urgaz : mimc ?
irar d xafs
uoa : hat,
ntta ad iggarn
aa nnsnt,
i tnt.

inna as urgaz : i mimc va as gv


pma ad iyi i yat tkift ?.

irar d xafs uoa : awi t ar


ca n udvar igan lua, tmt as
gis, hat idda ad ak igr aa n
tkift nna trit.

msasan xf watig n uwtil, isv t urgaz lli,


yawi t ar advar igan lua, im as. yaf uwtil aynna ira. yazzl allig ur
as tqqimi tmatart. ar as iqqar urgaz lli: addu d a awtil ! addu d !
han tikift nna riv, ur tgi anct nna.

19

tasugrt 1 : Allas n tallast tamsayt

tallast tamsayt
Tigmmi n imnadn

inkr yan urgaz ar issaqqlay yat tgmmi ma v ittzdav, ig as imi


mnid n uvaras.
yan wass, izri d yan urgaz, ar
ismuqqul v tgmmi lli, yini as :
azul a bab n tgmmi ! ad ur tgt
imi n tgmmi nnk xf tsga n ubrid.
wann izrin, rad i agnsu n tgmmi
nnk. iqqan d ad tgt taggurt xf
tsga yanin. iswingm bab n
tgmmi, yaf nn amnad n urgaz ifulki.
yadj imi amzwaru, im wayya v
udvar ya^^nin.

yan wass, izri d yan urgaz yanin,


yini as : azul a bab n tgmmi ! ad
ur tgt imi n tgmmi nnk xf tsga ann.
ur sar ak tffv tafukt imi n tgmmi
g unbdu. iqqan d ad tgt imi n tgmmi xf
tsga nna illan g umalu. iswingm bab n tgmmi, yaf nn amnad n urgaz ifulki. ifl taggurt
ann, iskr tayya.
vmkan, kra igat ass d ma ad izrin, ifk as amnad nns, yaf t inn ifulki, iskr sis,
aylliv tga zun d tigmmi n uvrda.
ur issin ma iskar. man imi rad iqqn d man wad rad im.

llig imi, yadj ak tigmmi ann, iddu s yan udvar yanin, ar gis issaqqlay yat
tgmmi tamaynut.

yan imikk, izri d yan urgaz, yini as: azul a bab n tgmmi ! ad ur tgt imi n tgmmi.....
ibbi as bab n tgmmi awal, irar as d:
ssfld a argaz ! tigmmi ad, tinu ad tga ! han tigmmi n imnadn g udvar ann, m alln
nnk, sti imi nna trit !

20

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik


Asntl d usurs n umsawa: tivariwin d wagarn
tizmmar n umsawa
u
u
u

ad v iwlafn, azv ma ayd gisn illan.


ad snumlv tafrist tawngimt n iwrikn illan g iwlafn.
ad snumlv tafrist tawngimt n yan uwrik nna ssnv.

tizmmar n tvri
u
u
u
u

ad vrv, skuv anamk n ui asnummal.


ad d ssufvv tafrist takmamt n uwrik.
ad d ssufvv tafrist tawngimt n uwrik.
ad azv asnay n ui asnummal.

tizmmar n tjumt d usfti

1. taj^umt
u ad rmsv, sniyv tiwinas s ifrisn d imyagn n tvara.
u ad rmsv, sniyv tiwinas s tlviwin n tvariwin d wagarn.
2. Asfti
u ad ssftiv imyagn g wusmid.

tizmmar n tirra
u
u

ad siriwv a^i asnummal s ifrisn d tlviwin n tvariwin d


wagarn .
ad snumlv ca n uwrik nna ssnv s usmrs n tvarast n usnuml n tfrist.

21

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

amsawa^^

- imqqur as wul i urba ad.


- ul nns d amqqran !
- iga amnafu.

- iqqur as wul i ufrux ad.


- ul nns d au.
- ntta, d mirixf nns.

- arba ad, gis ul.


- gis amnus n tvri.
- iga amhrri.

- tcca tpnjirt a ifaddn nns !


- immut as wul.
- tga tamogazt.

22

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

amsawa^^
ad v

- ad v iwlafn n tasna n ulma, iniv ma ad ittgg ku awrik.


- ad iniv min ismunn ngr iwlafn ad.
- ad vrv azwl n tsugrt, iniv ma xf d iwin iwlafn ad.

ad ssnv ad snumlv

1. ad v iwlafn 1 d 3, iniv ma tn ismunn.


2. ad snumlv awlaf 1, ssufvv d tavara gis illan.
3. ad snumlv awlaf wiss 3, ssufvv d tavara gis illan.
4. ad v iwlafn wiss 2 d 4, iniv ma tn ismunn.
5. ad snumlv awlaf wiss 2, ssufvv d agar gis illan.
6. ad snumlv awlaf wiss 4, ssufvv d agar gis illan.
7. ad siwlv xf tvariwin inu d wagarn inu.

ad snumlv tivariwin d wagarn n kra n uwrik nna ssnv

ad awsv i yixf inu s iggitn n wawal d umawal nna lmdv.

23

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

tivri

pmmu bu invmisn

pmmu, d argaz awssar. illa vurs ngr 70 d 80 n isgasn.


maca, tsul twada nns tfssus waxxa ixatr g uwtay nns.
Iga pmmu yan ufgan bu tiddi
imsasan, ur ivzzif, ur
iqque. da ilssa snat n
tjlluba n tau^^t, am g
tgrst am g unbdu. ict, tga
tumlilt d ict, tazgzawt.
ifssus pmmu xf wul,
minzi iga bu taa d bu
tqbbat.

ku ass, ttafd vars anvmis


amaynu. s man aya, qqarn as
imddukkal nns bu invmisn.

iga pmmu argaz anfkay,


mqqar idrus uynna dars
illan. adday vurs isigg
kra n yan, ad as d isrs aynna
vurs illan.

pmmu, d afgan amivis, da ittafa afssay i tmukrisin n imddukkal nns.

ntta, s tidt, d argaz nna mi i^m ufus, imvur as wul. ar ia d umyan d umqqran.
maca, gis yan wagar axatar:

da ittgga izm adday as ia i. ur ipmil pmmu ad isl i udida n yizi milmi


mma ixs ad iswunfu g yimi n taddart nns. wnna ikkan tama nns, ar ittddu xf tfdnin
pma ur t iskkr sg unuddm. mc t isfafa, la ittavul pmmu argaz yan. Da ittgga
uki.

24

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

tivri
amawal

1. ad ssiriwv tamawalt inu s tguriwin


afgan
: bnadm
taut
: tauft
tumlilt
: tacmlalt
tawada
: ticli
anfkay
: wnna mi im ufus, wnna ijudn, amjjudi.
adida
: lpss.
ur sar ittettu
: ommars ad ittu.
pma ur t iskkr
: afad ad t ur issnkr sg yi^^.
uki
: wnna mi iqsp wawal.
2. ad ssiriwv tamawalt inu s tlviwin.
ifssus xf wul
: wnna ttirin middn.
ittddu xf tfdnin : ittddu s yifsti, s lpss.

armas

ad rarv xf isqsitn
1. ma ism n uwrik nna isnuml ui ad ?
2. ad d ssufvv tafrist takmamt nns: awtay nns, tiddi nns, timlsit nns.
3. ad d ssufvv tafrist tawngimt nns: tivariwin nns d wagarn nns.
4. ad afv g ui talviwin d ifrisn isnumuln tivariwin nns.
5. ad afv g ui talviwin d ifrisn isnumuln agarn nns.
6. ad smdv taflwit ad s tlviwin ad d ifrisn ad:
tivariwin

ifrisn
..............................
..............................

talviwin
..............................
..............................

ifrisn
..............................
..............................

agarn

talviwin
..............................
..............................

ad ssnv asnay n ui
1. ad afv, g ui, tasddart isnumuln tafrist takmamt n uwrik.
2. ad afv tisddarin isnumuln tafrist tawngimt nns: tivariwin nns d wagarn nns.
3. ad iniv ma ad igan anaw n ui ad.

25

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

tajumt

ad v

1. ifrisn n tvara

- pmmu, d argaz amqqran.


- tga fama tamvart tamqqrant.
- gan pmmu d oddi irgazn imqqrann.
- fama d yi^u, gant timvarin timqqranin.

ad ssnv

ttmsasan ifrisn akd wassavn nna d ttmunn. amdya :


arba amyan.
tarbat tamyant.
irbatn imyann.
tirbatin timyanin.

ad sniyv

ad smsasav afris d wassav nns


- tga tjllabit n pmmu (azgza).
- da ttiriv kigan ultma (amyan).
- tga tifawt tarbat (amanuz ). ur da tsxitir ixf nns xf awd yan.
- gan ismunn inu (imivis), da ttrmasn dvya.

ad v

{
{

2. imyagn n tvara

- iga pmmu argaz imqqurn.


- tga fama tamut imqqurn.
- pmmu d oddi, d irgazn imqqurn.
- pmmu d oddi, gan irgazn mqqurnin.
-fama d i^u, d timvarin imqqurn.
- fama d i^u, gant timvarin mqqurnin.

ad ssnv

la iffu umyag n tvara assav zun d afris. amdya: argaz ivudan /tamvart ivudan.
izmr umvun ad imsasa d wassav g umagut. amdya: tarbat ivudan /tirbatin vudanin.

ad sniyv

ad ssftiv imyagn n tvara

- idir, d arba (iil).


- tga tifawt tafruxt (ifulki).
- iddr d masin, d ipnjirn (icna).
- tifawt d nadya, gant tirbatin (ivudan).

26

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

tajumt

3. talviwin n tvara
ad v

- im as ufus i pmmu , da yakka aynna vurs illan.


- tlla gis tasa, da ittiri tarwa nns cigan.
- tqqur as tasa i tmucct ad, ur da tssuu tarwa nns.
- arba ad, itca ifaddn nns, iga amogaz.

ad ssnv

mala nra ad nsnuml tafrist tawngimt n ca n uwrik, da


nsmras talviwin n tvariwin. amdya :
im^qqur as wul g wansa n iga amnafu.

ad sniyv

ad zdiv talviwin d unamk nnsn.

argaz aqrzaz

1.ur gis tasa :


q tqqur as tasa

q kksn as tasa

q ilul bla tasa.

2.immut as wul :
q gis ul

q ur gis ul

q kksn as ul.

3. iqqur as ufus :
q imqqur as ufus

q ikrs as ufus q immut as ufus.

27

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

asfti

asfti n imyagn als, az, adf, agl g wusmid

ad v

- imalass lli izrin, ulsv yat n tnfust ifulkin i imddukkal inu.


- yuls av baba tanfust n yinsi d wuccn llig d yavul sg twuri nns.
- yukz idir amddakl nns masin g twlaft n tinml.

ad ^v asfti n imyagn als d adf, smdv taflwit n usfti n umyag az


amyag als g wusmid
ulsv
tulsd /tulst
yuls
tuls
nuls
tulsm
tulsmt
ulsn
ulsnt

ad ssnv

amyag adf g wusmid


udfv
tudfd / tudft
yudf
tudf
nudf
tudfm
tudfmt
udfn
udfnt

amyag az g wusmid
...kz
...kz....
...kz....
...kz....
...kz
...kz....
...kz....
...kz....
...kz....

g usmid, da nsnfal avri amzwaru a n umyag am als s u


amdya : als
uls, adf
udf,
a^z
ukz.

ad ssftiv imyagn g wusmid

- (az) ultma iwrikn n tallast nna nvra illi.


- (az ) baba amdda^kl nns g tilifizyun.
- (adf) istma vr tsdlist.
- (adf) uslmad vr tdala.
- tfulki tnfust nna av (als) yimma igam.
- (als) uslmad i iluvma nna ur nrmis.
- (agl) mddn icnyaln ass n tfugla n tlalit n ugllid.
- (agl) tmvarin idffasn nnsnt g tafukt.

28

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

tirra
ad lmdv ad snumlv awrik

ad ssiriwv ai ad s ifrisn niv talviwin d yusan .


ad awsv i yixf inu s umawal ad :
imqqur as wul, tamanuzt, timhrrit, (gis) tasa, tfssus (xf wul),
tagzlalt / taquat, fulkinin.

titrit, tarbat tamivist


tga titrit tamddak^^lt inu. titrit, yat n trbat ................. ilssan timlsa ...............
....................... titrit xf wul n inlmadn.
nttat, d tafruxt ....................... da d ttasa d tamzwarut g tdala. waxxa aynna, tga
titrit yat n tnlmadt ........................
....................... i titrit d tili gis .......................... awd xf imudar.
illa yan wagar vr titrit; ur tssin ad tini uhu i awd yan.

ad ariv ai asnummal xf ca n uwrik nna ssnv


ad awsv i yixf inu s tvarast ad:
- tankda n uwrik
- asnuml n tiddi nns
- asnuml n tmlsit nns
- asnuml n tvariwin nns
- asnuml n wagarn nns.

29

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

tivmrt n tvri

ban middn xf kigan n wanawn

ban middn xf kigan n wanawn.


ku yan s tvariwin nns d wagarn nns.

illa wanna g illa wul, ur gis tasa,


yili wnna g tlla tasa, immt as wul.
da nttafa wnna mi imqqur wul, iga
amogaz, naf wnni g illa umnus, iqqur
as ufus.

takarikaturt s wawal

llan middn ittggn takarikaturt s wawal. qqarn as i wnna isawaln aa, tisirt
n wawal niv ar ia awal. ar ttinin i wanna bahra issugrn, iga tifrvi n wau
niv ittjbban aman. da ttinin i wanna igan aqrzaz, iga ilammn manin, niv ur ittett
var ma iqqn amucc.
qqarn as i wanna ittbdadn d middn srs t xf utrs ijji, niv srs t xf
unccaf ijji, niv srs t xf ugzzim ad iggnfa.

amawal

Qqarn as
Wanna ittbddadn d middn

: da as ttinin.
: wnni ittbddan akd iwdan.

30

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

tilal n uwrar

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

tizlit

tamunit

munt d iw, munmt id


Ad ngg afus g ufus
Ad nbna tammurt nnv
Ad nmunt i umnus
mala nccin nmun
maa ad xafnv ifsus
Ad d nbna g umaal
Ad d asmn lgnus
Ad nssili tacnyalt
Ad ttali ur tettrus
mupmmd caca, azlawi amaziv

tiwafitin
1. azzl g tm^i nnk, xf tmvr nnk.
2. tivydt n u^va, ur ttjji tamurt nns waxxa twt itt tzawa.

32

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

tanfust
tAmucct n tfqqirt
tlla yat tfqqirt, tzdv vas nttat d yixf nns. idrus gis wawal. ur da tsawal vas
i imudar nna tssgma.
yan wass, tssufv as d tfullust icicawn, ukan tgg tn d twuri nns.

s wass, da tn tkssa g umrdul, tpu tn sg tmdda d yicob... g yi, da tn ttawi vr


tama n tissi nns, tvms asn s wara iayn.

tkka tt nn tfqqirt ad, tsgma yat tmucct. maca, iddv ar as ttakr, ur tqqimi da gis
tt ttawi. ku i, da tkccm tmucct vr taddart n tfqqirt pma ad taf ma ayd ttetta,
maca ur da as takka tmvart awd pap. yan yi^, tsla tmucct i lpss n icicawn ddaw n
wara. trzzu ad tn ttc. Ur vursnt tufi abrid...
sg wass nna, ku i, da ttali xf wara, tsuggr
xf icicawn ignan, tskcm tacwwalt nns g waln n
wara, tssfafa tn, tddu tffr g ca n
tvmrt. adday svuyyn icicawn, tkkr d
tmvart tgllint, sg unudm, tdduhda,
pma ad t ma ayd ijan i
icicawn nns.
sg tvmvt nns, da gis
ttaoa tmucct, ar ttini
g yixf nns:
a tafqqirt ! ur
gganv, ur tggant, ur ggann
icicawn....

amawal

amrdul
icob
tacwwalt

: advar nna iiln i tkssa.


: amudr ittuttn ifullusn.
: tabut n umucc.

33

tasugrt 2 : asnuml n tvariwin d wagarn n uwrik

tanfust
tafullust d ubavuv
yan wass, yav la yan ubavuv, iddu s tama n taddart n yat tfullust ar gis ittini:
- wanna iran invmisn d igran, iffv d ad asn issfld!

tafullust lli, nttat, ur d tffiv acku tku ad tt icc ubavuv. tsaqsa t id sg ugns
n tgmmi nns:
- ma ad d igran ?

- Anvmis amzwaru, iga t mas d


mcackan imudar ad sul ur cttan
ngratsn. Izm, ur ad ictta udad ;
avilas, ur ad ictta an; agru,
ur ad ictta tamurvi; uccn, ur ad
ictta tavat; abavuv, ur ad ictta
tafullust. iv trit ad am iniv
anvmis wiss sin, tffvt d !
tra tfullust ad tssn anvmis
wiss sin, maca ur tt ujjint
tka ad d tffv dar ubavuv.
Imik ukan, tanni nn tfullust yan
wukay imqqurn, yum d avaras.
ffvnt tt tka, ar ilmma
ttpyyal ad d tffv dar ubavuv.
Abavuv lli, nttan, is nn ka ia
ukay, siv nit iffrtl, irwl,
ar as taqqra tfullust :

- yak tnnit a abavuv mas ur rad sul cttan imudar ngratsn. max aylliv trwlt ?
- ur nniv ukay nna is t ilkm unvmis nna am nniv !

34

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

Asntl d usurs n umsawa : aawan n tmurt inu


tizmmar n umsawa
u
u
u
u
u
u

ad v iwlafn, sawlv.
ad azv aynna xf d yiwi umsawal.
ad azv imslsawaln.
ad d ssufvv tufrayin n imslsawaln.
ad d ssufvv talviwin timzdayin d twilawin n umgnu d yusan akd
usurs n umsawal.
ad smrsv talviwin d twilawin nna lmdv g usurs amaynu.

tizmmar n tvri
u
u
u
u
u
u

ad vrv ai n umsawal.
ad azv aynna xf d yiwi umsawal.
ad azv imslsawaln.
ad d ssufvv tufrayin n imslsawaln.
ad d ssufvv timitar n ui n umsawal.
ad azv asnay n ui n umsawal.

tizmmar n tjumt d usfti

1. taj^umt
u ad smrsv tawinst tanalawt d twinst tasqsayt d twinst tanaaft,
d twinst tanat.
u ad buv ngr tinawt tusridt d tinawt tarusridt
2. asfti
u ad ssftiv imyagn g wusmid

tizmmar n tirra
u
u

ad smdv amsawal s tlviwin timzdayin d twilawin n umgnu.


ad ariv ai n umsawal.
35

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

amsawa^^

Azul a nadya ! min


tsmuqquld ?

ifulki! ml
iyi ad v!
waxxa. as d!
qqim !

tifawin a idir ! da
smuqqulv yan n udlis
xf imassn n uawan.

tamja a,
mcpal tcna!

Awd rribab
a ihyya, ma ay
tnnid?

s tidt, tvuda! ttxsv


timslit nns aa!

tssnd! ncc tnqq


iyi ticti n wallun!

imassn n uawan n
tmurt nnv maa cnan !

tvant! ifulki!
ssfldv as g unzway

tanmmirt xf uynna
iyi tmlid!
s tafi !

36

tanmmirt !

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

amsawa^^
ad v

- ad v tasna n ulma, iniv man anaw n warra gis illan.


- Ad iniv mamk ssnv.

ad ssnv ad sawlv xf uawan n tmurt inu

- ad iniv mcpal n iwrikn illan g tasna n ulma.


- Ad iniv ma ad gan.
- Ad iniv mani llan.
- Ad iniv min xf sawaln imslsawaln, iniv mamk ssnv.
- Ad iniv mamk ssntin amsawal nnsn.
- Ad iniv mamk smdn amsawal nnsn.

Ad sawlv xf uawan n tmurt inu

Ad sawlv akd umddakl/ tamddaklt inu xf kra n unau nna ttxsv, ur ttettuv :
- ad ssntiv amsawal s usuzl (azul, tifawin, timnsiwin...).
- ad ur ttbbiv awal.
- Ad ur ttffvv xf uynna d yiwi umsawal.
- Ad smrsv tiwilawin n umgnu (tanmmirt, s tafi...).
- Ad smrsv talviwin am: s tidt! Tvant! Ma tnnid, is tssnd...)

tamja / tavanimt

rribab

37

Allun

anzway

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

tivri

tifyur : tanaut tamyant

imsagar ziri akd tifawt tama n tinml


nnsn.

ziri : azul a tifawt! ma tsmdd ai


nnm xf inaun n tmurt nnv?

tifawt : tifawin a ziri ! wah smdv t.


ziri : man anau xf turid ?

tifawt : uriv xf tnaut tifyur

ziri : tifyur ! mcpal icna uawan nns !


siwl iyi xafs mala txsd !

tifawt : tifyur, d tanaut tamyant.


is tssnd ? nttat d tanlmadt tamivist. tettas d tamzwarut g tinml waxxa
tga tanaut.
ziri : min xf ssawaln izlan nns ?

tifawt : izlan nns, ttxsv tn aa ! ssawaln xf tussna tamazivt d inmvurn n umzruy n


tmurt nnv am obdlkrim lxabi .
ziri : yam ? is tufid ad iyi tinid kra sg izlan nns ?
tifawt : yyih ! ssfld:

lmd a amaziv, lmd ad tssnd


ad tksd ifurag xf tussna, ad tzdvd.

ziri : ayyaw ! mcpal icna yizli a! tanmmirt!.


tifawt : s tafi!.

amawal

ad ssiriwv amawal inu


imsagar : immaqqar, immaggar.
mala txsd : mc trit, iv trit.

38

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

tivri

ad afv g ui imnawayn n tlviwin a :


siwl vifs / siwl fllas
mc tufit / mala tufid
mkad ifulki / mcta ivuda
mqqar ttirir

armas

ad rarv xf isqsitn a :
1. wi isawaln g ui ? mamk t tssnd ?
2. mani g llan imslsawaln ?
3. ma xf sawaln imslsawaln ?
4. mamk ssntin amsawal nnsn ?
5. ma xf isqsa ziri ?
6. man invmisn tfka tifawt xf tifyur ?
7. mamk tsiwl tifawt xf tifyur ?
8. man tiwilawin n umgnu smrsn imslsawaln g ui ?
ad ssnv asnay n ui
- ma s issnti umsawal ? max ?
- mamk tga twila n ui a (anaw n twinas d umpas) ?
- Ad iniv man anaw iga ui a.

apidus n iorrimn n ayt waayn

39

anau amyan

tanaut crifa

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

tajumt

1. anawn n twinas

ad v

- tga tifyur tanaut tamyant.


- is fulkin izlan nns?
- wayyaw ! mcpal cnan izlan n tifyur !
- ini iyi kra sg izlan nns!

ad ssnv

tanaut tifyur

tawinst tanawt, da takka anvmis. tettsmad s tnqqit(.).


tawinst tasqsayt, da tsqsa xf kra n unvmis. tettsmad s tmatart n usqsi (?).
tawinst tanaaft, da takka tufrayin n unmsawal. tettsmad s tmatart n wuuf(!).
tawinst tanat, da takka tanat niv agddul niv asmigl niv tutra.
da ittusftay umyag nns g wana. Tettsmad s tmatart n wuuf(!).

ad sniyv

1. ad d ssufvv sg ui n tvri g tasna 38 :


tawinst tanawt : ..................................................................................................................
tawinst tasqsayt : ...........................................................................................................
yat n twinst tanaaft : .......................................................................................................
yat n twinst tanat : ...........................................................................................................
2. ad ariv tawinst d yusan akd ku asurs.
- Ia idir yan unau axatar, ira ad issn ism nns, isqsa babas :
........................................................................................................
- ira babas ad irar xf usqsi n yidir, inna as :
........................................................................................................
- tsla titrit i uawan n unau, issusm tt kigan, tnna :
........................................................................................................
- tettr titrit i yidir tasfift n ina^un lfnay :
tasfift
.........................................................................................................

40

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

tajumt

2. tinawt tusridt d tinawt tarusridt

ad v

1- ziri: man anau xf turid a tifawt ?


isqsa ziri tifawt man anau xf tura.
2- ziri: is tssnd tifyur a tifawt ?
isqsa ziri tifawt is tssn tifyur.
3- ziri: ma tssnd tifyur a tifawt ?
isqsa ziri tifawt ma tssn tifyur.

ad ssnv

tagiat

tinawt tarusridt
- ur tlli twinst gr taskarin
- tga tawinst tanalawt

tinawt tusridt
-tlla twinst gr taskarin
-llant snat n tnqqa dat n taskarin

ad sniyv

ad ssnflv tiwinas a sg tinawt tusridt vr tinawt tarusridt.


1- idir: man avanib trid a titrit?.
- idir, isqsa titrit......................................................................................................
2- titrit: mcta n tsddarit turid xf tifyur a nadya?.
- tsqsa titrit nadya ........................................................................................................
3- taslmadt: is turim ai xf uawan n tmurt nnv?.
- tra tslmadt ad tssn is.................................................................................................
4- mlmi va tddud vr lpusima a baba?.
- idir, isqsa babas.......................................................................................................

41

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

asfti

imyagn ml, sv, gr d fl g wusmid

ad v

1- inna, mliv adlis n tzlatin i baba.


2- imalass nni izrin, tmla anv tslmadt tawlaft n tifyur.
3- mlan inaun imassn n uawan i inlmadn.
Ad ssftiv amyag ml g usmid
mliv
tmlid / tmlit
imla
tmla

ad ssnv

nmla
tmlam
tmlamt
mlan
mlant

aytmatn lokkaf

g wusmid, la nsftay imyagn am ml s tmrnut n i g wudm amzwaru


d wiss sin amdya : mliv, tmlit d uvri a g udmawn nnin.

ad sniyv

ad smdv amyag sv g wusmid


sv...
...sv...
...sv
...sv

...sv
...sv...
...sv... ...
sv...
sv... ...

ad smdv tiwinas a s ml niv sv g wusmid.


- Asinas nni izrin, ....... iyi baba tagiat tamaynut.
- Inna, ....... baba sin n idlisn.
- ....... inlmadn aluvmu nnsn i uslmad imalass nni izrin.
- g tfaska izrin, ....... yidir timlsit tamaynut.

ad ssftiv amyag gr d fl g warusmid

42

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

tirra
ad lmdv ad ariv ai n umsawal

ad smdv ai s talviwin d yusan


azul, tanmmirt, tifawin, is tufid / ma tzmmard / is tvid, s tafi, mcpal icna /
mcta ihyya / mkad ifulki.
idir
nadya

: .... a nadya, min ttggd?


: .... a idir. da ssflidv i ommuri mbark.
ifulki uawan nns.
idir : .... imsli n tgiat nns ... ... ad iyi tmld
mani sg d tsvid tasfift nns?
nadya
: waxxa.
idir :
titrit : ...

ad ariv a^i n umsawal

ur ttettuv :
1. ad stiv asurs n umsawa.
2. ad stiv imslsawaln.
3. talviwin timzdayin d twilawin n umgnu.
4. ampas.

anau ommuri mbark

anoiba n umarg ngr ay ipya d ay ajmmao

43

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

tivmrt n tvri

aawan
ifulki uawan i waa n tvawsiwin g
tudrt n ufgan. ufin imsiggiln aqqa
assfld n uawan issfsus aann xf imuan.
da ittaws uawan, altu, i uswuri n wul d
wanli. xf yiggi n uya, issdrus uawan
angas g ubrid, minzi:
- ur ttipln imndahn.
- ur da tn ittawi yi
s man aya, iqqn d ad nssflid i uawan ku
ass.

amawal

ufin...aqqa
imuan
altu
xf yiggi n uya

lua

Amndah

: ufan ....mas.
: imuinn, imhrac.
: dav, div.
: nnig n uya, snnj i man aya.

atklas

44

ganga

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

tilal n uwrar

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

izlan
nccin d tma
A ap d ad nirar,
A ap d ad npc,
Ad nali var tagant,
ad nirar ad npparwc
ma tslim xf tma,
tnn iccin tarwa nns?
twa sboa n idurar,
trzzu xf umksa nns,
tsqsa taziri,
cpal jar as d akids!
ma d adrar, ma d tnayn!
tmmarmc ixsan nns!
Nccin d imyann,
Ntsla xf tissar nns,
manis mma nkka,
nttaf rimart nns!
Nccin ommars ad nmmt,
Nccin lbda aqqa nddar,
mala d imyann,
tiwcca aqqa nmvar !
tanaut tifyur
taqait : mulay mupmd, 2007

46

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

izlan

tamvart

a tamvart a tnna
ipan amzruy,
qqis iyi ma tit
qqis iyi ma izrrin
qqis iyi at ua.
.....
siwl iyi xf imdyazn
timviw d ipidas,
siwl iyi xf invmisn
n wussan nna izlan;
siwl iyi xf imnvan
d irgzn iozzan.
.....
mupa mllal : anzwum,1996. tasna 40

tiwafitin

zuzzrv awn tt inn, ma ayd igan ?


- izikr ur illim ufus.
- ilul d s tamart, immt bla tamart.
- ar ittazzal, ur yupil ?
- ilul d s waskiwn, immt bla askiwn ?
- ar ttetta, ur tdjiwn ?

47

tasugrt 3 : asiwl xf uawan n tmurt inu

izlan

atbir umlil
atbir umlil, nra a nmun s darun
iv iyi trit, nra bdda a ng winnun
a nmun, a n walli nra v ddunit
iqqan av d usmun, lxyar d kyyin
ma iyi imlan is ijla utbir
iga wapdat ur imun d yan
a xuya atbir niv apbib n yan
a t ukan lap iqqan d ad jlun
lmuluo yan iyyn atbir
nkki nniv yuf a tn ialb yan
iv ira a t tbbut a bdda ig winnun
nkk nniv yuf a tn ialb yan
i walli t yurun nv tn bban
imma axlawiy ur sar ggawrn
mlad lhwa nns is ira ad jlun.

amawal

apbib
lmuluo
yan iyyn
a tn ialb yan
iv ira a t tbbut
axlawiy

amarg aqbur. inna t ay lpajj bloid

: asmun.
: wanna bahra ittirin asmun nns.
: yan igmrn.
: ad tn ittr yan.
: iv ira ad t tssgmit.
: awliwan, wanna dar ur illi usmun niv amddakl.

tiwafitin

1. tjyyr ur taf imi. ma ad tga?


2. ar ittwddan ur ar ittalla. ma ad iga?
3. imun d uvaras, yasi tukrist nns. ma ad iga?
4. immvi, ur iaf iuan. ma ad iga?
5. tagst inu dar unsram, adis inu dar ugzzar. mad ad giv?

48

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid


Asntl d usurs n umsawa: tavft g ubrid
tizmmar n umsawa
u
u
u
u

ad v iwlafn, sawlv.
ad azv timukrisin nna xf d iwin iwlafn.
ad fkv ismigiln d yusan s usmrs n talviwin n uskan.
ad afv yat tmukrist yanin, fkv ismigiln d yusan.

tizmmar n tvri
u
u
u
u
u

ad vrv ai amskan.
ad azv timukrisin nna xf d yiwi ui.
ad d ssufvv ismigiln illan g ui.
ad afv talviwin n uskan illan g ui.
ad azv asnay n ui amskan.

tizmmar n tjumt d usfti

1. taj^umt
u ad rmsv, sniyv tiwinas s talviwin n uskan.
u ad rmsv, sniyv tiwinas s talva tanabawt.
2. Asfti
u ad ssftiv imyagn g wurmir s ad.

tizmmar n tirra
u
u

ad smdv ai amskan s talviwin n uskan.


ad ariv ai amskan.
49

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

amsawa^^

asurs amzwaru

- ad ur ntturar g uvaras.
- ur ntturar g ubrid.

- mla d nkk, ad tturarv g usays.


- mr d nkk, ad tturarv g usays.
- mli d ncc, ad tturarv g usays.

asurs wiss sin

- ad ur nzggr g tuumt n uvaras.


- ad ur nttbbi g wammas n ubrid.
- ur nki g wammas n ubrid.

- iqqan d ad nbbi avaras sg usaka n imikiln.


- iqqan d ad nbbi abrid sg usaka n imikiln.
- iqqan d ad nwa abrid sg usaka n imikiln.

50

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

amsawa^^
ad v

1. ad v tasna n ulma, iniv ma ad gis illan.


2. ad iniv ma ad ismunn ngr iwlafn ad.

ad ssnv ad smiglv

1. ad v tiwlafin n usurs amzwaru, snumlv tnt.


2. ad afv tamukrist illan g usurs amzwaru.
3. ad fkv ismigiln d yusan.
4. ad v tiwlafin n usurs wiss sin, snumlv tnt.
5. ad afv tamukrist illan g usurs wiss sin.
6. ad wcv ismigiln d yusan.

ad smiglv

tawjja / tacamma

asays

1. ad afv yat tmukrist yanin nna ssnv.


2. ad iniv ismigiln d yusan.

idir, iga arba amzzav, da ittbbi


abrid sg usaka n imikiln.

51

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

tivri

rar tavft g ubrid !

arr taynit ! cqqan ibridn ! tugt n imikiln ar tn kkatnt thiritin iv bbin abrid,
ur rurn anli.
ha kra n ismigiln xf mamk rad nbbi avaras :
1. mala illa usaka n imikiln d isaddn n usikl
iqqan d ad n^aja ar va tili tifawt taz^g^avt, bddnt thiritin, pma ad nwa abrid
sg usaka n imikiln.
2. iv illa usaka n imikiln, maca ur llin isaddn n usikl
mqqar illa usaka n imikiln, ad ur nttettu ad nsmuqql xf ufasi nnv d ulma nnv iv ur
ta nzgr avaras.
3. mc ur illi usaka n imikiln d isaddn n usikl
iqqan d ad nsti yan udvar g nttannay tihiritin d ittasan sg ufasi d ulma. ad n
kigan n tikkalt vr ku tasga dat ad nbbi abrid.
4. mala illa ugrbrid
ur nttettu ad nbdd xf usali, nsmaqql xf ufasi nnv d ulma nnv, nbbi abrid sg usaka
n imikiln. ommrs ad n^wa g wammas n ugrbrid.
5. iv illa ubrbrid
iqqan d ad nkk xf tlgit ittawin s tsga yanin n ubrbrid. ar bahra gis ttazzalnt
thiritin.
ur sar rad nbbi avaras g wammas n ubrbrid !

amawal

ad ssiriwv amawal inu


rar tavft
: arr taynit, rar anli.
bbi
: zgr, wa.
iv
: mala, mc.
tugt
: kigan, aa, bzzaf.
Asidd, isaddn
: tifawt, tifawin.
ad naja
: ad nqql, ad nggani.
iv ur ta nzgr avaras : dat ad nbbi abrid.
talgit
: taruggut.
ad afv g ui imnawayn n twinst ad
ommrs ad nwa abrid.

52

Asaka n imikiln

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

tivri
armas

ad rarv xf isqsitn ad
1. ma xf isawal ui ad ?
2. ma rad iju g uvaras iv ur nrur anli ?
3. g man tifawt ad nwa abrid ?
4. xf man advar ad nttbbi abrid ?
5. ma rad nskr ku tikklt nna nra ad nbbi avaras ?
6. mala illa ugrbrid, min ur nttgg ?
7. mamk nttbbi abrbrid ?

isaddn n usikl

ad ssnv asnay n uri


1. man anaw iga ui ad ? mamk tssnd ?
2. man anvmis nttafa g uzwl ?
3. max allig llan wuunn g ui ?
4. ma illan ddaw n ku uun ? mamk tssnd ?

talgit

abrbrid

asali

tihirit

53

agrbrid

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

tajumt
1. talviwin n uskan
ad v

1. kudnna trit ad tzgrt a^varas, iqqan d ad tsmaqqlt xf ufasi d ulma.


2. adday nlla g ubrid, iqqan d ad nrar tavft.
3. milmi mma txsd ad t^wid abrid, iqqan d ad tsmuqqld xf ufusi d ulma.

ad ssnv
da nttafa talviwin n uskan g ui
amskan, zun d :
iqqan d ad

ad sniyv

ad smdv tiwinas ad s iqqan d ad

1. iv ira yidir ad izgr avaras sg usaka n imikiln, ............ i xf ufasi nns


d ulma nns.
2. mala lliv tama n isaddn n usikl, ........... ajiv ar va tili tifawt tazgavt pma
ad wiv abrid.
3. ad ur ttazzalt g uvaras n tinml, ...........tffvt zikk sg tgmmi.
4. mc tra tifawt ad tbbi abrid, ..............trar tavft.

5. ur tturar g wammas n ubrid, ...........tturard g usays.

54

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

tajumt
ad v

1. tzgr nadya avaras g tuumt n ugrbrid.


mla d nkk, rad zgrv xf usaka n imikiln.
2. ibbi aiq abrid, ur yannay xf ufasi nns d
ulma nns.
mr d nkk, ad annayv xf ufasi inu d ulma inu.
3. iwa karim g wammas n ubrbrid.
mli d ncc, ad wiv g truggut ittawin s
ujmma inn.

ad ssnv

da nttafa talviwin n uskan g ui amskan.


mla d nkk = mr d nkk = mli d ncc

ad ur ntbbi g ugrbrid

ad sniyv

ad smdv tiwinas ad s mla d nkk / mr d nkk / mli d ncc.

1. ibbi urba abrid s tazzla .., rad smaqqlv g umzwaru xf ufasi


d ulma.

2. tturarn irbatn s tcamma g wammas n ubrid, ad urarv g yijj n


wansa d yusin, am usays.
3. da ittddu urba g wammas n ubrid ......................, ad dduv xf usali.

ad v

2. talva tanabawt

ur jjun urarv g tuumt n uvaras.


ur jjin nttu ad nrar tavft g ubrid.
ur jjin iwa abrbrid g wammas nns.

ad ssnv

da ttafa talva tanabawt s : ur jjun = ur jjin

55

ad nwa abrbrid sg truggut

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

ad sniyv

ad smdv tiwinas ad s ur jjun / ur jjin


1. ar tturarn irbatn s twjja n ua g wammas n ubrid. nkk, ......... urarv g tuumt
n uvaras.
2. .............irar yidir g ubrid.
3..............ddiv vr tinml s tazzla.
4. .................. twa tifawt agrbrid g wammas nns.
5. ................ nbbi abrid iv tlla tifawt tazgzawt.

asfti

ad v

imyagn m, als, ml g wurmir s ad

1. riv ad mv as^jm, ad ikcm uzwu.


2. tra massa yamna ad tals tanfust i titrit.
3. iqqan d ad nml i irbatn m^^iynin mamk nttbbi abrid.
ad ssftiv imyagn m, als, ml g wurmir s ad
ad mv
ad alsv
ad tmt/d
ad talst/d
ad im
ad yals
ad tm
ad tals
ad nm
ad nals
ad tmm
ad talsm
ad tmmt
ad talsmt
ad mn
ad alsn
ad mnt
ad alsnt

ad sniyv

ad mlv
ad tmlt/d
ad iml
ad tml
ad nml
ad tmlm
ad tmlmt
ad mln
ad mlnt

ad smdv tiwinas ad s imyagn m, als, ml g wurmir s ad.


1. tra titrit .... adlis nns n tmazivt.
2. ran inlmadn d tnlmadin .... tallast g tdala.
3. yuf awn, ... abrid i irbatn m^iynin..
ad ssftiv imyagn kcm, adf, sv g wurmir s ad

56

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

tirra
ad lmdv ad ariv ai amskan

ad smdv tabrat ad s :
- iqqan d ad,
- ad ur ttazzalm / ur ttazzalm,
- ad ur ttettum / ur ttettum,
- mla d nnk / mr d nnk / mli d ncc.

tabrat i imndahn

tanttalt

tamndaht, amndah,
arrt taynit ! rarat anli !
............. tama n tinml nnv. ............. ad trarm tavft i tnlmadin d inlmadn g uvaras.
......... ad ttbddm dat n usaka n imikiln afad ad nbbi abrid.
................., ad gv amndah amzzav.
inlmadn d tnlmadin n tinml n tifawin

ad ariv ai amskan

ad v iwlafn ad, afv tamukrist.


ad ariv ismigiln d yusan ddawatsn.
!

57

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

tivmrt n tvri

ifiln n usikl

llan ka n wanawn n ifiln n usikl :

1. ifiln n ugddul. ad ur nskr !


ifiln ad, gan inayn, tisgin nnsn tizgavin.
g ugns nnsn, nttaf awlaf immaln agddul.
2. ifiln n uzuccl iqqan d ad nttgg !
ifiln ad, gan inayn, ammas nnsn awal.
g ugns nnsn, nttaf awlaf immaln azuccl.
3. ifiln n imizi: ad narr taynit !
ifiln ad, gan inmkan, timwwa nns tizgavin.
g ugns nnsn, nttaf awlaf immaln imizi.

azlalam

ifil anay

58

ad ur nzri s
ua.

ad ur nzri s
uzlalam.

iqqan d ad
nzri s ua.

iqqan d ad nzri
s uzlalam.

ad nrar tavft
i irbatn nna
ittbbin abrid.

ad nrar anli
i imikiln lli
izgrn avaras.

Ifil anmka

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

tilal n uwrar

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

izlan

ayur, ayur !

ayur, ayur !
ayur, ayur !
ini iyi min ttwarid
sg umzwar ar amggar ?
ttwariv ibridn b^an,
man abrid va nfa !
ttwariv diha tmi,
tssur akd twsar !
ttwariv buydunan,
ittru iv afar !
ayur, ayur !
ayur, ayur !
siwl iyi xf ujnna,
tammurt d rbpur.
nnan ad iwwt una
s tvaydin n una !
ad ilellc ujnna
s tslatin n una !
ad tssu ddunct
s wafar n udbir !
ayur, ayur !
ayur, ayur !

tiwafitin

yura tt uzlawi, musawi saoid,


irir itt unau, karim lmrsi

1. twa d sg tzqqa, ur ti, twa g waman, t.


2. tggur, tuvu adan nns.
3. twa aman, ur tuff.

60

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

tanfust

tara d tma

tlla yat tmut ar tssgma yat trbibt


tamyant ism nns tara. tudja tt d tmut
tamzwarut n urgaz nns. ku ass, tsxub as tmut au i tara.
yan wass, tnna tmut gr as d yixf nns:
ad aznv tara ad d tzdm g udrar. Dinnav, ad tt tam tama,
ad tt tettc, hnnav digs.
llig d yuli wass, tskkr d tmut tara sg yis, tnna as :
ur vurnv iqqimi ma s nssiviy timssi a illi. hat iqqan km d ad tddud ad av d
tawid ca n ikccun sg udrar
ur tviy tara ad as tini uhu i tmut n babas, tkkr tddu vr udrar.
ar tzddm allig tvli tafuyt, tsmun yat tzdmt tamqqrant, tasi tt, tmun d ubrid
ittawin s yivrm.
iay waga xf tadawt n tara, ar tteddu vas s ttawil. ant vifs tillas ur yad
tssid datas.
Imiq, tffv as d tma mi qqarn tarir. tnna as i tara :
yuwi d bbi imnsi inu! ad km tcv! hat inva iyi la.
t d tara ca g ukcci n tzdmt, tu vifs g ifassn nns, tav digs tmssi.
tara, d ticirrit tamyant ivudan, tssiv timssi g tdiklt n ifassn nns ar ttu
vf trggin !
tgd tma acku ur tviy ad ttc ticirrit d trggin g ufus nns! Tggami tma ma
tqqar i unar ad issxsi tirggin g ufus n tcirrit nnav, maca, iu wau g trggin,
irnu ujajip n tmssi gr ifassn n tcirrit. trwl tma,tmmt s tawda.
tazmrt imqqurn ay illan vur tara, ticirrit tamyant ivudan!
tavul tara tmun d ubrid ittawin vr uxxam nns.
llig nn tuw taddart, tals as i tmut n babas aynna as ijan. tgd awd nttat. ur
yad tviy ad as tsxub au.
zrin isgasn, tmqqur tara, tawl, ilin vurs icirran ivudan, ddrn g lman d lhna.
lapbib fuad

amawal

tama
tidiklt
tawda

: ttrhu, tarir.
: uraw, urawn.
: ism sg umyag gd.

61

timssi : afa, takat.


ajajip : apmadju.

tasugrt 4 : askan d usmigl xf tvft g ubrid

izlan

agadir

nkka kullu timizar yat f n yat


kullu ma ad nkka s ua, nkka tn s lfp
zun d lhna n ugadir ur ili anaw
walaynni tamazirt, mla yufa yan
ad gis iskr tamazirt nns, arun arraw
a mar ibnan agadir s imc n tammnt
ig asn tigjda s usvar nnk a rripan
ig as afaf s tibint, tlup aman
tiflwin tin jjaj, lqfl win n nnqqrt
tasarut n ddahab, ifili win lmlf
ukan ifk ak a bab n aft tasarut

amarg n taayst rqyya talbnsirt, 1968.

Ayyih awa a atbir


Ayyih awa a atbir
ma rad tskrt i uiyya
var imutr n
Ar iklla v udrar
Ar inssa v udrar
Acku kyyi a f imdi
tlla giti tawda
n a lli dars
rad k yut, zluzzun k
Ayyih awa a alif
ma rad tskrt
izznza k bab n taddart
Urta tssn tazzwit
is tnzit a alif.

62

Amarg n ay bizmawn, 1975.

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku


Asntl d usurs n umsawa: inmvurn n umzruy azayku
tizmmar n umsawa
u
u
u
u
u

ad v arratn, ssufvv d invmisn gisn illan.


ad afv anmvur xf d iwin invmisn ad.
ad afv akud d udvar izdin akd invmisn.
ad ssudsv invmisn sg umqqran ar am^yan.
ad ssullvtv xf yan unmvur nni ssnv.

tizmmar n tvri
u
u
u
u
u

ad vrv, skuv anamk n ui amssullvt.


ad azv awrik nna xf illa unvmis.
ad wcv invmisn xf wakud d udvar n uwrik.
ad fkv invmisn illan xf uwrik.
ad ssudsv ai amssullvt.

tizmmar n tjumt d usfti

1. taj^umt
u ad rmsv, sniyv tiwinas s imlayn imskann.
u ad rmsv, sniyv tiwinas s imqqimn imskann.
2. asfti
u ad ssftiv imyagn g warusmid.

tizmmar n tirra
u
u

ad ssudsv ai amssullvt.
ad ariv ai amssullvt.
63

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

amsawa^^

tamddurt n yuba wiss sin


ilul g usg^as 52 dat n tlalit n lmasip g ifriqya n yi^lm.
in^b xf kigan n tmizar g muian.

ittwassn s tussna nns tamqqrant g igran n tskla d umzruy d


trkyulujit.

ittwassn s udlis nns libika issawaln xf tmurt n imazivn.


yuba wiss sin
agllid amusnaw

immut g wattayn n 23 dffir n tlalit n lmasip.

iddza ugllid yuba wiss sin iqain s yism nns d yism


n tmvart nns kliyubaa silini, illis n tgllidt n mia
tazaykut.

takaa tazaykut n ifriqya n yilm

64

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

amsawa^^
ad v

1. ad iniv man anaw n warratn illan g tasna n ulma.


2. ad iniv ma ismunn jar warratn ad.
3. ad iniv is jjin iv zun d arratn ad. ad iniv mani.

ad ssnv ad ssullvtv

1. ad v arra amzwaru, ssufvv d invmisn gis illan.


2. ad v arra wiss sin, ssufvv d invmisn gis illan.
3. ad v arra wiss ka, ssufvv d invmisn gis illan.
4. ad ssudsv invmisn s tbridt ad :
- ism n unmvur;
- ma ad iga;
- akud d udvar n tlalit nns;
- akud g immut;
- tamazirt xf inb;
- ma s ittwassn;
- ism n tmvart nns d ma ad tga;
- ivrman n tgldit.

ad ssullvtv

ad ^ ssullvtv xf unmvur nna ssnv.


ad ur ttuv ad fkv invmisn :
1. xf yism nns;
2. xf ma ad iga;
3. xf milmi ilul;
4. xf mani g ilul;
5. xf min igga g tudrt nns;
6. xf s mi ittwassn.

aqai n
ugllid yuba wiss sin

65

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

tivri

masinisa amzwaru

iga masinisa amzwaru agllid amqqran g umzruy amaziv


azayku. ilul g usg^as n 238 dat n tlalit n lmasip, g tgldit n
masil. tuva t d argaz idusn. ittmnva xf tmurt nns ar
tingira n tudrt nns. ittwassn s tnaka n iysan d ufrag d
tayri n tmazirt nns.

umi yum tanbat, yufa masinisa kigan n tmnain n tmazirt nns


g ifassn n umddurruy n i^umaniyn d umddurruy n iqajn.
awarni n waa n imnvan, ismun timna^^in ad, isku yat n tgldit
taxatart.
isvuda masinisa tudrt n ugdud nns. isbuvla tadamsa n
tgldit nns s ussmvr n ufars n imndi d uzatim d idqqi.
issugt inyalkamn imzznzayn akd tmizar yan.

Anaruz n masinisa : tilelli d tamunt n ifriqya n yilm. llig


immut g usgas 148 dat n lmasip, iska as ugdud nns yan usml imqqurn
g tmnat n yivrm n qnin. da ttinin ittwassn masinisa amzwaru s wawal nns:
ifriqya i ifriqiyn.

takaa tazaykut n uzmz n masinisa

66

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

tivri
amawal

ad ssiriwv amawal inu


amddurruy
: amakkas n tmizar.
tuva t
: ikka tt inn.
argaz idusn
: argaz ipan.
tanaka
: tanaya (sg umyag niy. niy xf wayyis).
awarni
: dffir, at.
inyalkamn imzznzayn : tasbbabt ngr tmizar.
asbuvlu
: asmvr, asugt.
issugt
: isxatr, igga s waa.
Anaruz
: asitm.

armas

ad d ssufvv sg ui invmisn :
- xf tnkda n unmvur.
- xf tiggawin n unmvur.
- xf unaruz n unmvur.
ad afv ma ad iban d ma ad ismunn ngr
yuba wiss sin d masinisa.
ad ssnv asnay n ui
1. g man tafult nttaf invmisn xf tnkda n
unmvur?
2. g man tafult nttaf invmisn xf tiggawin
n unmvur?
3. g man tafult nttaf invmisn xf tmitar
nns?
4. man anaw iga ui ad?
asm^l n masinisa

67

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

tajumt

ad v

1. imlayn imskann

argaz ad
argaz a

irgazn ad
irgazn a

tamvart ad
tamvart a

timvarin ad
timvarin a

argaz ann
argaz inn

irgazn ann
irgazn inn

tamvart ann
tamvart inn

timvarin ann
timvarin inn

ad ssnv

- llan sin n wanawn n imlayn imskann :


1- imlayn imskann n wadas niv n twait (ad, a)
2- imlayn imskann n tsaggugt niv n usig^j (ann, inn).
- ur da ttmsasan imlayn ad akd wassavn nna d ttmunn.

ad sniyv

ad vrv tiwinas, smdv tnt s imlayn imskann d yusan


1. anlmad ............. illan tama inu, vurs adlis n umzruy.
2. tfulki tdabut ............. illan ngratnv.
3. adlis ........... illan g ifassn inu, issawal xf ugllid masinisa.
4. tapnjirt ......... ibddn dat n tpanut inn, txs ad tsv alug.
5. ur zmirv ad awv idlisn ............ illan g tsdlist.
6. imudar .......... iqqnn g turtit, ran tilelli.

68

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

tajumt

2. imqqimn imskann

ad v

argaz ad
argaz a

wad
wa

irgazn ad
irgazn a

wid
yina

tamvart ad
tamvart a

tad timvarin ad
ta
timvarin a

argaz ann
argaz inn

wann
winn

irgazn ann
irgazn inn

winn
yininn

tamvart ann
tamvart inn

tann timvarin ann tinn


tinn timvarin inn tininn

ad ssnv

ttilin imqqimn imskann g udvar n wassav.


amdya:
tirbatin ad, llant g tdala
tid, llant g tdala.
tarbat a, ism nns tifawt
ta, ism nns tifawt.

ad sniyv

ad smdv tiwinas s imqqimn imskann d yusan :


1. islmadn ann, zdvn g xnifra
..........., zdvn g xnifra
2. tislmadin inn, zdvnt g taza.
.........., zdvnt g taza.
3. aslmad a, isslmd anv amzruy n lmvrib.
............., isslmd anv amzruy n lmvrib.
4. tafruxt ad, ar bahra tettiri ijddign.
............., ar bahra ttiri ijddign.

69

tid
tina

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

asfti

imyagn zdv, m, lkm d kcm g warusmid

ad v

1. ku ass, im yidir adlis nns n tmazivt.


2. ku ass, da im yidir adlis nns n tmazivt.
3. ku ass, ar im yidir adlis nns n tmazivt.

ad ssnv

xmi nssawal xf tiggawin ur ismidn, nssmras imyagn g


warusmid. da nssftay imyagn am zdv m, lkm d
kcm g warusmid s wallas n uskkil wiss sin n imyagn ad.
dat n umyag g warusmid, nzmr ad nsmrs tizlviwin am :
da, ar, la.
ad v asfti n imyagn m d zdv, smdv taflwit n usfti n umyag kcm

Amyag ^^^m g warusmid Amyag zdv g warusmid Amyag kcm g warusmid


kcm
zddvv
mv
kcm
tzddvd/tzddvt
tmd / tmt
kcm
izddv
im
kcm
tzddv
tm
kcm
nzddv
nm
kcm
tzddvm
tmm
kcm
tzddvmt
tmmt
kcm
zddvn
mn
kcm
zddvnt
mnt

ad sniyv

ad ssftiv imyagn m zdv g warusmid


1. ku tanumt n unbdu, (zdv) dar babatnv amqqran g udrar.
2. (m) tinml ku ayyur n cuntanbir.
3. (zdv) timddukkal inu dat n tmzgida.
4. iwdan infkayn, (m) ifassn nnsn d wul nnsn.
ad ssftiv amyag lkm g warusmid.

70

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

tirra
ad lmdv ad ariv ai amssullvt

ad ssudsv invmisn ad
1. tlul g wala anammas, g tqbilt n ayt sxman.
2. tddr g uzmz n umddurruy afani g lmvrib.
3. tawgrat ult oisa, tga tamdyazt tanzbayt.
4. s man aya, tnna timdyazin xf tlelli d tnzbayt.
5. tuva ttmnva PMA AD TSLELLI TAMURT NNS LMVRIB.

ad ariv ai amssullvt

tawgrat ult oisa

AD V AWLAF, ARIV ai amssullvt XF UWRIK GIS ILLAN.


ad awsv i yixf inu s invmisn ad :
1. ism nns
: mafa pjji.
2. talalit
: 1971.
3. advar n tlalit : ifran, tamnat n uglmim g yiffus n lmvrib.
4. tawuri
: amaddal amalan n tcamma n ua.
ad ur ttuv ad afv invmisn yan xf umaddal ad.

mafa pjji

71

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

tivmrt n tvri

obdlkrim lxabi, anzbay amqqran


iga mupmmd obdlkrim lxabi anzbay amqqran
n umzruy n lmvrib. ilul g wattayn n usgas n 1882,
g ujdir, g tqbilt n ayt waryivr g arrif.
ittwassn unzbay ad akswat s tmxsa nns taxatart
i tlelli n tmurt nns.
ivra mupmmd obdlkrim lxabi g yivrm n fas
d yivrm n mlilt. tuva tawssna nns d tamQqrant g
igran n usslmd d izrfan d uvmis. ikka tt inn ar
isslmad tamazivt g yivrm n mlilt. g usgas n
1906 idwl d anvmas. g usgas n 1915, yavul iga
amqqran n inban.
llig d isug umddurruy xf yilm n lmvrib g
usgas n 1912, ikkr mupmmd obdlkrim lxabi,
ismun inzbayn n arrif, ibdd arndad n isnga ad.
ia adfrir nnsn g waa n idvarn am ha ubaan nna ittwassn s imnvi n
unwal d ivribn. g usgas n 1923, ibdd, altu, arndad n ifanin nna yiwsn i
ibanyuln.
tuva mupmmd obdlkrim lxabi anct ittxs tamazirt nns, anct ittwqqar izrfan
n ufgan waxxa gan isnga. s man aya, issufv d yan uzrf ifrrgn i inkrufn n yimnvi.
ifka asn mani va n, d min va in, d ma ad tcn, d ma ad swn. isbdd imnvan
ngr tqbilin, inb ngratsnt s tvdmt.
idja mupmmd obdlkrim lxabi imvrabin ak^ kssin iri nnsn g ujnna. acku,
irur asn d addur d tindi jar igdudn n umaal maa.

72

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

tilal n uwrar

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

tanfust
aqzin, ittzu g ujnna !
msasan sin imddukkal ad ggn tizmmar nnsn pma ad ddrn s ixarriqn d icipn. nnan i
wayawya : iqqan d ad nmyawas, ad njj iwdan an ixarriqn nnv am tidt. Aqqa, s
ixarriqn, ad nawi min va ntc !.
muddan, imddukkal ad, var yan n ivrm mani ur tn issin ura d ijj. umi iwn, msagarn
akd tarwa n tmurt nni. ikkr bu icipn amzwaru, inna : slt a iwdan n yivrm ad. Aqqa,
ncnin nttsla min ur ttslim! na min ur tam! Aqqa, nknin nxs ad awm nini min illan g
tmurt, d min illan g ujnna!.
ibbirh wul n ayt yivrm, nnan asn: init anv min illan!.
ibdd bu icipn wiss sin, inna: aqqa, sliv i yijj n uqzin ittzu g ujnna!.
ttbhn iwdan n yivrm, nnan asn : mavar ian, awn g ujnna pma ad dinn zun !.
ikkr bu icipn amzwaru, inna asn : wah! Aqqa ra d ncc ttsliv as ittzu g ujnna! minzi
izmmar ad yili ca n uji, iwa sigs, pma ad t icc g tqiccat n udrar!.
nnan iwdan n yivrm nni i wayawya : man aya ur
ittili, minzi ija ur kssin imudar
imqqrann am uydi!.
Ayyay! t, i Imddukkal, tmllalt g
ufus! iwdan n yivrm ur isin sg wawal nnsn.
nnan asn: man aya ur ittili. mala txsm ad
tawym tudrt nwm, iqqan d ad tggm tawuri
nwm. Aqqa ixarriqn ur ttiwyn var mani!.
inna bu icipn wiss sin i umzwaru : ckk
ur tssind ad iyi tawsd g ixarriqn inu
pma ad nawi amkli. irra xafs umddukkl
nns : nccin nmtawa ad ac awsv g ixArriqn n
tmurt ur lli g yinni n ujnna!.

74

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

tizlit
fazaz
isul uu nnc a fazaz izgzaw

isul ad d issili ala ad isslhu


isul ad ixatr ad t annin injda

isul umalu nnc ad t amn imzdav


sg ma ayd llant tmsmunin g udvar

sg ma ayd usin ayt uxam nnc anzgum

sg ma ayd ttilin kuci nnsn g ugraw.


ipa uynna vifc ittini umzruy

ipa c umur ur c ilamma agd yuk


ipa ufrag n tmagit nna av tgit

ipa uvbalu nnc issufv tirgin.


lakbir lvazi
inua , 2007

amawal

fazaz
Ala

: adrar n walas anammas.


: afriwn n imvayn d winn isla.

75

tasugrt 5 : assullvt xf inmvurn n umzruy azayku

tanfust

pmad unamir

yan wass g yi, iduy d pmad unamir, yaf d yat tinirt bahra ifulkin ar as tvmma
lpnna. yam as afus, ittr as ad tt yawl. trar as d mas tra. maca, tskr dis ad as
zwar isku sa ipuna trgl yat tsarut ; d immas ad sar tt ur t. iskr s wawal lli
as tnna. immas n pmad unamir, ur ta ad ur tssn mamk tga tmvart n yiwis. tqql
aylliv idda pmad unamir s ugadaz, ar ttlli aylliv tufa tasarut n ipuna lli, tawl
ilmma ar tn t^^m yan s yan. is as ka tssfld tinirt, tgr itli nns g wakal, tffv g
usm, tayl d ignwan. lliv d yavul pmad unamir, ur d yufi amr itli n tsmunt nns, yasi
t, s kigan n unzgum, iddu iniy ayyis nns ar dar yigidr, yini as: buyh a igidr
azgzaw, asmun inu vlin d ignwan!
irar as d yigidr: vrs i wayyis nnk a pmad unamir s awa tlkmt mmu udlal ijjan
irar as d pmad unamir: mmak qqrsv i wayyis inu, mu giv ilguma n wurv aylliv
ak mdan?
irar as d wayyis nns: tjja lmut a bab inu, iv tlkmt dar mmu udlal ijjan!
ivrs i wayyis lli nns, ifk t i yigidr. icc t aylliv ijjawn, yasi ilmma pmad
unamir xf tadawt nns, isslkm t ar tavbalut lliv ttilint tinirin.
ar ittqql aylliv d tucka tsmunt nns ad d tagm, igr as nn
itli nns g tbuqqalt. taz t, munn ilmma s
tgmmi n tinirt lliv zzrin kigan n
wussan ilnin. yan wass g wussan
n tfaska, tini as: riv ad
dduv ad v tawja inu ;
maca, ad nn ur tagt ddu
tut ad!
lliv tdda, yini d yixf
nns: iqqan d ad ssnv ma ad
illan ddu tut ad.
lliv tt issinf, yanni nn immas
ar ukan ttini:
ma rad iyi ivrs i ussfk
inu, a pmad unamir inu, a pnnanu!
igr as d tuzzalt ur tt tlkim,
i d ilmma s wakal ar ittini: inva iyi ummi n ngr tgnaw a immi!.

76

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

Asntl d usurs n umsawa: tawuri n imyann


tizmmar n umsawa
u
u
u
u
u

Ad v awlaf, sqsav xf ma ad gisn illan.


Ad azv tamukrist n usurs.
Ad nnvmsv xf Uwrik n tmukrist ad.
Ad nnvmsv xf izrfan n imyann.
Ad nnvmsv xf kra n tmukrist yan.

tizmmar n tvri
u
u
u
u
u
u

Ad vrv, skuv anamk n u^i annvmas.


ad a^zv tamukrist illan g u^^i^ ad.
Ad azv iwrikn illan g ui ad.
Ad azv isqsitn iqqnn s tmukrist n usurs.
Ad d ssufvv invmisn illan xf tmukrist ad.
Ad azv asnay n ui annvmas.

tizmmar n tjumt d usfti

1.tajumt
u ad rmsv, sniyv tiwinas s talviwin n usqsi.
u ad rmsv, sniyv tiwinas s imqqimn imilan.
2. asfti.
u ad ssftiv imyagn g warusmid.

tizmmar n tirra
u

ad nnvmsv xf ca n tmukrist n twuri n im^yann s isqsitn d yusan.


77

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

amsawa^^

awd nkk, riv ad


dduv vr tinml

max, ur da tettddu
trbat ad s tinml ?
mli d as tufa!
tkkat, tgllint,
tamara g
taddarin n
middn.

is ur llin izrfan
n imyann ?

llan a illi,
maca idrus
ma tn issnn.

is tufit, a
imma, ad av
tsawlt xf
izrfan ad ?

78

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

amsawa^^

ad v

- ad v awlaf n tasna n ulma, azv iwrikn gis illan.


- ad azv awrik lli xf d yiwi unnvms.
- ad d ssufvv tamukrist xf d yiwi unnvms, iniv mamk tt ssnv.

ad ssnv ad nnvmsv

- xf uwrik :
1. ma ad tga trbat ad?
2. mcta n isgasn ad as tfkd?
3. min tettgg ?
- xf tmukrist
4. ma ad tga tmukrist n trbat ad ?
5. man advar d iqqan ad gis tili ?
6. man isqsitn ya^n tufid ad tn twcd xf tmukrist ad ?
- xf ufssay n tmukrist
7. is llan izrfan vur trbat ad ?
8. ma ad gan izrfan ad ?

INVMI

ad nnvmsv

ad stiv yan uwlaf, nnvmsv xf uwrik d tmukrist gis illan.


Ad awsv i yixf inu s tflwit ad
isqsitn xf uwrik

- ma ad iga ...?
- min iona.... ?

isqsitn xf
tmukrist
- mani g illa
- mani illa ?

isqsitn xf ufssay
n tmukrist
- is llan izrfan n
imyann ?
- MA LLAN izrfan n
imyann ?
- ma ad gan imizitn - mani nttafa izrfan n
n twuri nns?
imyann ?

- mcta...
- mcpal...
- mnnaw n isgasn... ?
- ma ayd ittgga... ? - man advar d
- min ittgg... ?
iqqan ad yili
- ma ad iskar ?
uwrik ?

- is tn ttwqqarn
middn g tmazirt
nnv ?

79

tIWILAwin n umgnu
- is tat ad ?
- ma tzmrd Ad.... ?
- is tufid ad ...?
Tanmmirt!
S TAFI

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

tivri

tawuri n imYAnn

isul iqqim, ngr walln n yidir d tifawt, Uwlaf n trbat nni ittmrratn g taddarin n
middn.
idir: is tufid, a imma, ad anv tinid max allig xddmn imyann ?
massa yamna : llant its n twacunin, a memmi,
iifin tarwa nnsnt vr
twuri afad ad asnt awsnt g
tudrt nnsnt iddv gant
timla.
tifawt: is ggudin imyann ad ?

massa yamna : ggutn, a illi! aa n tfrxin


d ifrxan, ttggn s uvil, kigan
n twuriwin sg tmi nnsn.

idir : ini iyi, a imma, man twuriwin ttggn ?

massa yamna : tiwuriwin nna ttggn, cqqant!


llant trbatin izzruyn
tudrt nnsnt ttmrratnt g
tmma n middn. da skarnt,
i d wass, aynna asnt inna
bab d lal n taddart. llan
im^^yann izzruyn ass nnsn g
igran. llant tpnjirin, izzruyn ussan
Nnsnt ttagmnt. llan dav ipnjirn, ikllan ttasin agatn iayn g igadazn.
tifawt : igllinn ! is da ttviman g tmara ad, ku ma tkka tudrt nnsn ?

massa yamna : isgasn xf isgasn, ur da ttafan ad urarn, ur da ttafan ad vrn niv ad


sgunfun. imyann ad, igllinn, waxxa xddmn kigan n isgasn, ttviman g
tmara sg tmi nnsn ar umggaru n tudrt nnsN.
tifawt: max ur llin i^^zrfan n im^^yann ?

massa yamna : llan izrfan g warratn. msasant xafsn tmura n umaal. illa awd wass
amaLAN N izrfan N imyann, ar tn id nsktay ku ass n 12 yunyu.

80

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

tivri
amawal

ad ssiriwv amawal inu


its n twacunin
: ca n twacunin, kra n twjiwin, its n txamin.
max allig xddmn : maymmi xddmn.
iifin
: ittaznn.
ggudin
: ggutn, llan s waa, llan s kigan.
s uvil
: s bzzez, s bzziz, s yivnan.
ikllan
: ikkaln, zzrayn ass nnsn.
i d wass
: i d uzal / tamddit d wass.

armas

ad rarv xf isqsitn ad
1- ma xf d yiwi ui ad?
2- maymmi xddmn its n irban d its n trbatin sg tmi nnsn ?
3- man tiwuriwin ttggn ? mamk gant twuriwin ad ? ini mamk tssnd.
4- swingm, tinid mani g d iqqan ad ilin imyann ad.
5- mamk ta twuri n imyann tudrt nnsn ?
6- ini amnad nnk, tfkt yan ufssay i tmukrist n imyann ad.
ad ssnv asnay n ui annvmas
llant snat n tfulin g ui ad :
- tafult n tnkda n tmukrist.
- tafult n unnvms xf tmukrist ad.
1. af tifulin ad g ui.
2. ssufv d tiguriwin n unnvms sg tfult n unnvms :
isqsitn, tiwilawin n umgnu.

ku arba d trbat lan amur


nnsn g tinml

81

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

tajumt
ad v

1. talviwin n usqsi

tsrs titrit isqsitn ad pma ad tnnvms xf twuri n imyann


1. is da xddmn imyann ?
2. max allig xddmn ?
3. mani g xddmn ?
4. man anaw n twuriwin skarn ?
5. ma llan izrfan n imyann ?
6. milmi d ffvn izrfan ad ?
7. mnnaw n izrfan ayd illan ?

ad ssnv

da nssmras talviwin n usqsi pma ad nennvms xf ca n uwrik niv kra n tmukrist niv
ca n tvawsa.
is = ma.
mani = mani g
milmi = managu = mantur = man asra.
max = maymmi.
man
mnnaw = mcta = mcpal.

ad sniyv

1. ad vrv isqsitn n titrit, alsv asn s usmrs n imnawayn n tlviwin n usqsi n snnj.
2. ad vrv ai n tvri, ssufvv d sigs talviwin n usqsi.
3. ad srsv isqsitn pma ad nnvmsv xf wass anmaal n imyann.

ad v

2. imlayn imilan

tsqsa tslmadt izza inlmadn d tnlmadin nns.


taslmadt izza : is d tiwim imassn nnun n tvri ?
Ayyur
: nkki, iwiv d imassn inu n tvri.
taslmadt izza : i cmm a tilila, is d tiwit imassn nnm n tvri ?
tilila
: yah, llan g waccka inu.
taslmadt
: i ckk a ziri d kmm a muna?
ziri d muna
: ula nccnin niwi d imassn nnv.

82

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

tajumt
ad ssnv

ad sniyv

imlayn imilan
inu
nnk / nnc
nnm
nns
nns
nnv
nnun / nnwm
nnunt / nnnt / nncnt
nnsn
nnsnt

imqqimn udmawann
Nkk / ncc
kiyy/ckk
kmm/ cmm
ntta
nttat
nkni / nccnin
nnin / knniw
nninti /knnint
nttni / nitni
nttnti/ nitnti

ad ariv tiwinas s usmrs n imlayn imilan. Ad awsv i yixf inu s umsawal illan g
tasna 82 d tflwit illan snnj.

ad v

1. avanib inu.
2. tanakat inu.
3. idlisn nnv.
4. tinakatin nnv.

ad sniyv

3. imqqimn imilan
winu, wnninu.
tinu, tnninu.
winnv, yinninnv.
tinnv, tinninnv.

ad vrv tiwinas, snflv imlayn imilan s imqqimn imilan


1. adlis inu.
.. .
2. tasffat inu.
.. .
3. ilugn nnv.
.. .
4. tisrramin nnv.
.. .

83

amznzi

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

asfti
imyagn adf, az d als g warusmid
ad v

1- ku ayyur n cutanbir, ttadfn inlmadn vr tinml.


2- da anv ttals immatnv tamqqrant tallasin ku i.
3- Ar ttazv iwrikn g iwlafn n ku tamsirt n umsawa.

ad v asfti n imyagn adf d als, smdv taflwit


n usfti n umyag az

Amyag adf g warusmid Amyag als g warusmid Amyag az g warusmid


... ...az
Ttalsv
Ttadfv
az
Ttalsd / Ttalst
Ttadfd / Ttadft
az
ittals
ittadf
az
tettals
tettadf
az
nttals
nttadf
az
teTtalsm
tettadfm
az
teTtalsmt
tettadfmt
az
Ttalsn
ttadfn
az
ttalsnt
ttadfnt

ad ssnv

da nssftay imyagn am adf, als, az, agm d am g warusmid s tmrnut


n iskkiln tt. na ad nssmrs da, ar niv la dat n imyagn ad g warusmid.

ad sniyv

ad ssftiv imyagn g warusmid


ku ass, (adf) inlmadn d tnlmadin vr tdala sin s sin.
ziri ! (als) tanfust i ultmas.
ku imalass, (als) titrit i tzlit afad ad tt tpsu.
ku asgas, (am) ku ma lmdv g tinml.

84

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

tirra
Ad lmdv ad nnvmsv xf twuri n imyann

ad v iwlafn, nnvmsv s isqsitn d yusan. Ad awsv i yixf inu s tflwit n tasna 79.
isqsitn xf uwrik

- awtay nns
- anaw (arba / tarbat)
- advar n tzdduvt nns

isqsitn xf tmukrist

- tiwuriwin n uwrik
- imizitn n twuriwin nns
- akud d udvar n twuri nns
- Anaruz nns

ad nnvmsv xf twuri n imyann

isqsitn xf ufssay n
tmukrist
- izrfan n imyann
-anaw n izrfan ad
-Asmrs n izrfan ad

ad stiv yan uwlaf, nnvmsv s isqsitn d yusan.


ur tettuv ad nnvmsv :
- xf uwrik.
- xf tmukrist.
- xf ufssay n tmukrist.

imgni

anamas n iburksn

85

in

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

tivmrt n tvri

is tssnm izrfan nnun a imyann ?


1- ku arba d ku tarbat, lan amur nnsn g yism d tawja.
2- ku arba d ku tarbat, lan amur nnsn g udwas ifulkin, d wutci tn ittajjan ad
mvurn.
3- ku arba d ku tarbat, lan amur nnsn g tinml. ad ssnn ad vrn, ad arin, ad ssin,
ad urarn d ad swunfun.
4- ku arba d ku tarbat, lan amur nnsn g usgmi.
5- ku arba d ku tarbat, lan amur nnsn g uwqqr aynna ira ig t u^u nnsn d ulu nnsn niv
asvan nnsn.
6-illa xf tmura n umaal ad frgnt i imyann sg umrmd waxxa iga win ayt uxam nnsn.
7- ur illi xf urba niv tarbat ad skrn tiwuriwin icqqan.
8- ku arba d ku tarbat, lan amur nnsn g usiwl s tlelli.
9-illa xf tmura n umaal ad frgnt i irban d trbatin immuon.
10- illa xf tmizar n umaal ad ur sskcamnt tarwa nnsnt g imnvan illan ngratsnt d
tmizar yan.
tasuvlt n izrfan n imyann

amawal

lan amur
Aynna ira ig t
illa xf tmizar n umaal ad
asvan

: darsn tasvart nnsn, varsn tavat nnsn.


: mamc ma iga.
: iqqan d var tmura n umaal ad....
: iga lislam asvan n imuslmn.

86

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

tilal n uwrar

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

tanfust
imndi nnm, Alum nnm
tgga tqnannct adwal akd wuccn. msasan ad
^un imndi. umi d tiw tkrza, tssnti
tqnannct tkrrz. tnna as i wuccn: ugur a
uccn, ssiv iyi d afus. maca, irar
xafs s taa: cmm, a taqnannct, krz ! nkk,
ad dduv ad fv addar inn, pma ur
iwi xafm.

tgga tqnannct, tagllint, tawuri nns. umi d


yiw unbdu, yuv yimndi, tssnti
tqnannct tmjjr. tnna as i wuccn, amdwal nns:
ugur a uccn, ssiv iyi d afus. maca,
irar xafs wuccn s taa: cmm, a
taqnannct, mjr! nkk, ad apv var yill ad t fv pma ur xafm issfay. tmjr tqnannct
igran, tgga imndi d taffiwin. Sg ssinni, tddu var wuccn, tuf it vas ittazzl,
inu, ittirar g yijdi n yill. tnna as: aqqa, rxxu mjrv, ugur ad iyi tssivd afus
pma ad nssrwt. maca, uccn, irar xafs s taa: nkk, ad dduv ad awiv au pma ad
tzzuzzrd. tugur tqnannct, tgllint, tssnti tssrwat. umi tsala, tba imndi xf ulum,
tgga imndi g txuncay, tsbdd atmun, yus d vars wuccn, inna as: iwa, rxxu ad nba.
nkk, ad ksiv imndi, cmm, ad tisid alum. trar xafs tqnannct: waxxa, maca, iqqan d ad
d nawi inbi pma ad iba jaranv. yaa wuccn, inna as: up, awi t id! ha ! ha ! ha !

tffv tqnannct. cway, uca tudf d. tzrv d s yijj n tzyawt, tarbu tt id. tnna as i wuccn:
jjall, aqqa tggid tawuri nnk amntnna. yisi
wuccn aa, ijjull aqqa igga tawuri nns
amntnna. xas, ijj n wuccay ad iffv sg tzyawt
nni. isvuy wuccn, igd. irwl s tazzla,
ian ttawn as imjjan. Awarnas uccay, ixs
ad t if. isvuyyu wuccn maa min vars g
tmijja nns. iqqar as: a lalla taqnannct inu!
surf iyi, imndi nnm, alum nnm! a lalla taqnannct
inu! imndi nnm, alum nnm!.

88

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

tizlit

Ur riv ad mmtv

Ur riv ad mmtv
Ar d sfldv i taa n ifrax g umaal.
Ur riv ad mmtv
Ar d ijjawn ku afrux g ivrman.
Ur riv ad mmtv
Ar d annayv tirbatin qqap jaj n tinmal.
Ur riv ad mmtv
Ar d amn im^yann amur nnsn d yusan.

tirart
Ad afv tiguriwin immaln mani g illa umur nnsn i im^yann.
Awrar
awrav

ayt uxam
urti

askka

ism

adlis
Tinml

aswunfu
ayur
insi

utci ismvurn
asgmi
ti
tamazivt

adwas iiln

89

afrag

Tasugrt 6 : annvms xf twuri n im^yann

izlan
Agadir ifawn
Agadir ifawn,ikllan aman
ifaw v ignwan, ifaw i wakal
kul ma ad d tmaggart ntta a f isawl
gan angur n tumrt issn tn ku yan.
zzin n ugadir ifaw, iga zun d ayyur
ifka tifawt i wakal, ifka tt i ignwan
inna v nn illa umallay, ar t id ittvawal
iv t inn lkmn timitar n ufulki ad an
istara gis, ifjjij iup ad tthnnan.
zzin n ugadir ifaw, iga zun d ayyur
had lua, hann imudal, ijddign d waman
lbp zun d nnqqrt, amlal nns gan urv
fulkin imuran, ijaifn lli olanin
afulki n tvazut, azuzwu d taangiwin
Agadir ifawn,ikllan aman
ifaw v ignwan, ifaw i wakal
kul ma ad d tmaggart ntta a f isawl
gan angur n tumrt issn tn ku yan.
imuzzar n ida utanan, iwin d aman
au nns gan asafar, i kigan d waan.
tiznit, tfp s imazzaln, tqqn tanbalin
tafrawt, tsrs nn lluz immimn d watay
taznaxt, tfp s inbgiwn, tssa tikifin

inaurn amarg fizyun


taqait tuddizt agadir ifawn 2005.

90

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant


asntl d usurs n umsawa : asddi amaddur
tizmmar n umsawa
u
u
u
u

ad v arra, azv tumant ittwasfran.


ad azv ifin n warra.
ad ssfruv ifisn n warra s tbridt tamssfrawt d yusan.
ad ssfruv tumanin nnin n usddi amaddur.

tizmmar n tvri
u
u
u
u
u
u

ad vrv, rmsv ai amssfraw.


ad azv tumant ittwasfran g ui.
ad d ssufvv sg ui ifin n tumant ittwasfran.
ad d ssufvv sg ui tawnavt n usddi amaddur.
ad d ssufvv ammakn imssfrawn illan g ui.
ad azv asnay n ui amssfraw.

tizmmar n tjumt d usfti

1. taj^umt
u ad rmsv, sniyv tiwinas s talviwin n tfada.
u ad rmsv, sniyv tiwinas s twila tattwavt.
2. asfti
u ad ssftiv imyagn g warusmid.

tizmmar n tirra
u
u

ad ssudsv ai amssfraw s tawsa n iwlafn.


ad ariv ai amssfraw s tawsa n iwlafn.
91

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

amsawa^^

mamk ittili usddi amaddur?

amdya n usddi amaddur :

tindrt 2: amudr

tindrt 1 : amvay

tindrt 3: afgan

da yakka wutci azmar

92

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

amsawa^^

ad v

1. ad v tasna n ulma, iniv ma xf d tiwi.


2. ad iniv is jjun iv zun d arra ILLAN G tasna n ulma d mani.

ad ssnv ad ssfruv mamk ittili usddi amaddur

1. ad v tasna n ulma, afv ifin gis illan (azwl, amdya,


iwlafn)
2. min illan g uzwl?
3. man taguri n usqsi illan g uzwl? max?
imaddarn
4. man amdya ittwasfran?
5. ma ad ismunn ngr umdya d iwlafn?
6. mannawt n tindar ad illan g umdya n usddi n tasna n ulma. ma ad gant?
7. ma ad ismunn ngr tindar ad?
8. ad v iwlafn sg 1 ar 3, ssfruv mamk ittili usddi amaddur.

ad ssfruv asddi amaddur yan

1. ad v iwlafn ad, ssfruv asddi amddur.

addag

tamurvi

2. ad awsv i yixf inu s tflwit ad :


tiguriwin issudusn
issfrutn
- g umzwaru;
- ilmma /day / uca;
- dav / div;
- g umggaru.

agru/aliga

tiguriwin issfrun
asvun ngr issfrutn
- acku / iddv / minzi;
- afad ad / pma ad;
- vmkann af / s man aya /
aynna a xf.

93

ifivr/alma

igidr

tamawalt
- amaddar, IMADDarn ;
- tafukt ; tindrt, tindar ;
- utci/ amtcu ;
- azmar.

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

tivri

mamk ittbbi usddi amaddur?

da immal usddi amaddur ma ad icttan mi. da issntay s umvay ismd s umdlap. iv


ta yat sg tindar nns, rad ibbi usddi amaddur am min imsarn g yan ivrm
amyan, g tmazirt n kungu g ifriqya.
g yivrm ad, myarn imzdavn ad cttan islman nna gmmrn sg wasif. maca, ass xf wass,
ar ttidrusn islman g wasif allig afun. max ?
sin isgasn dat n wufu n islman, sskmn imzdavn tagant pma ad ssiriwn ivrm nnsn.
tagant ad, av ttafan iysan n waman utci nnsn. imudar ad, kudnna ccan, ar ttddun s wasif.
da gis skarn timl^it nnsn. timlit ann ad ictta wadal nna ttettn islman. maca, sg ma
isskm ufgan tagant, ffvn tt iysan n waman, tbbi tml^it, yafu wadal. s man aya, ur
qqimin islman nna gmmrn imzdavn n yivrm ad.

tagant

ayyis n waman

timlit

94

adal

islman

angmar

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

tivri

amawal

ad ssiriwv amawal inu


amdlap
: amudr igmmrn imudar yan.
tindar
: amagut n tindrt, imaddarn ittilin g usddi amaddur.
myarn ad cttan islman : nnumn ad ttettn islman / walfn ad ttettn islman.
Am imsarn g.. : zun d mklli ijan g.../am uynna ijan g
afun
: ur qqimin. mmndan.
sskmn tagant : jdrn tagant / svusn tagant.
ad afv imnawayn n tguriwin ad:
iv
: ....................
s man aya : ....................
am
: ....................
pma ad
: ....................

armas

ad ur nsskma tagant !
ad rarv xf isqsitn ad
1. ma ad issfraw u^i ad? mamk tssnt?
2. ma ad igan asddi amaddur?
3. milmi ayd ittbbi usddi amaddur?
4. ad d ssufvv sg ui max allig ibbi usddi amaddur g yivrm.
5. ma ad ismunn ngr tagant d islman?
6. ad iniv amnad inu xf tmukrist n ayt yivrm ad.
ad ssnv asnay n ui
llant kat n tfulin g ui ad:
- azwl d uwlaf, tasddart tazwarayt, tasddart n ussfru.
1. man invmisn nttaf g uzwl d iwlafn n ui?
2. ad afv tafult n ussfru g ui, iniv mamk ssnv.
3. ad iniv man anaw iga ui ad. ad iniv mamk ssnv.

95

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

tajumt

1. talviwin n tfada

ad v

1. bbin imzdavn addagn.


ia usddi amaddur.
- mc da ttbbin imzdavn addagn, ad i usddi amaddur.
- mala ttbbin imzdavn addagn, ad i usddi amaddur.
- iv ar ttbbin imzdavn addagn, rad i usddi amaddur.

ad sniyv

ad zdiv tiwinas s talviwin n tfada


1. nsmun arras.
nsvuda turtit nnv.
2. da issa afay.
imvr kigan.
3. tlla tafukt d waman.
mvrn imvayn.
4. illa una.
yili yimndi.
5. nttbbi addagn.
ttili tnzruft.

ad v

2. ur llin waman.
tbdd tudrt.
- mc ur llin waman, ad tbdd tudrt.
- mala ur llin waman, ad tbdd tudrt.
- iv ur llin waman, rad tbdd tudrt.

ad ur nttbbi addagn !

ad sniyv

ad zdiv tiwinas s talviwin n tfada


1. ur illi una.
idrus yimndi.
ssizdigat av tawnnat nnv
2. ur llin imvayn.
mmttn imudar.
3. ur llin imvayn.
ibbi usddi amaddur.

ad ssnv

da nssmras talva n tfada kudnna nra ad nsrs tafada i kra n tigawt.


macad = mala...ad = ivrad niv mc urad = mala urad = iv urrad

96

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

tajumt
ad v

2. tawila tattwavt

1. icca ifivr agru.


2. igmr igidr tiskrin.
3. ssnn inlmadn tavarast n usfru

ittwatc ugru.
ttwagmrnt tskrin.
tettwassn tvarast n usfru

ad ssnv

da ttilin yits n imyagn g twila tattwavt s usmrs n ttwa.


da ittmsasa umyag g twila tattwavt akd wassav nna t i^fun.

ad sniyv

ad snflv tiwinas vr tawila tattwavt

1. ssnn middn tamazirt nnv s tmazirt n lmvrib.


...............................................................................................................................................
2. gmrn middn izm amggaru n wa^la.

...............................................................................................................................................
3. an ibuvas addagn n yidgl.

...............................................................................................................................................

izm / Ayrad

abavus

97

idgl

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

asfti

ad v

imyagn ml, gr, sv d fl g warusmid

1. ar anv tmmal tsugrt ad assfru n usddi amaddur.


2. immal anv u^i n tvri mamk ittbbi usddi amaddur.
3. da nggar afa g udvar nns pma ad nszdig tawnnat nnv.
4. ku asgas, ssavnt tnlmadin d inlmadn imassn n tvri.
5. ur ar ffalv imddukkal inu g ubrid.

ad ssnv

da nssftay imyagn zun d ml, gr, sv d fl g warusmid s wallas n uskkil


amzwaru n umyag d tmrnut n uvri a
amdya :
ml
mmal
gr
ggar
sv
ssav
fl
ffal
na ad nssmrs da, ar niv la dat n imyagn ad.

ad v asfti n imyagn ml d gr g warusmid, smdv taflwit n usfti n umyag


sv.
amyag ml g warusmid
amyag gr g warusmid
amyag sv g warusmid
mmalv
ggarv
s vv
tmmald /tmmalt
tggard /tggart
ts vd /ts vt
immal
iggar
is... ... v
tmmal
tggar
ts... ... v
nmmal
nggar
ns... ... v
tmmalm
tggarm
ts... ... vm
tmmalmt
tggarmt
ts... ... vmt
mmaln
ggarn
s... ... vn
mmalnt
ggarnt
s... ... vnt
1. ad ssftiv imyagn g warusmid
- (ml) anv islmadn d tslmadin aa n tvawsiwin.
-(gr) afa g udvar nns, mc trid ad tvudu twnnat.
-ku ayyur n cutanbir, (sv) tnlmadin d inlmadn idlisn imaynutn.
-ku ass, (fl) tadala nnv tzddig.
-ku tikklt nna tdda tawja nnv vr tagant niv aftas, (fl) advar nns izddig.
2. ad ssftiv amyag fl g warusmid

98

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

tirra

ad lmdv ad ariv a^i amssfraw

ad ssudsv tiwinas sg 1 ar 8 s tawsa n iwlafn ad.

1. s man aya, iqqan d ad nfrg ku tindrt n usddi amaddur.


2. mc yafu^ kra n umudr g usddi amaddur, rad mmtn imudar nna t ittettn.
3. aqaymun d titrit n yill ar cttan tadalut.
4. awd nttni, da tn cttan islman imqqrann am un.
5. islman imqqrann, ar tn igmmr ufgan, iskr sisn tirmt nns.
6. mamk ittili usddi amaddur g yill ?
7. llan g yill a^a^ n wanawn n imaddarn : imvayn d tdalut d islman.
8. ar ictta uwqqas un.

ad ariv a^^i amssfraw

ad v iwlafn, ariv ai amssfraw

amvay

ilan

tikunda

takkalt

aylal

uccn

ur ttettuv:
1. ad srsv asqsi xf usddi amaddur ad.
2. ad nkdv aynna rad ssfruv.
3. ad ssfruv s usmrs :
- n tguriwin issudusn issfrutn : g umzwaru, ilmma / day / uca, g umggaru.
- n tguriwin issfrun asvun ngr issfrutn : acku / iddv / minzi.
- n talviwin n tfada : mc / iv / mala.

99

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

tivmrt n tvri

mnnaw n wanawn n imaddarn ad illan g usddi amaddur ?

llan smmus n wanawn n imaddarn g usddi amaddur.

1. imsyufa : g umzwaru n usddi amaddur, nttaf imvayn


am tuga d waddagn d ijddign. imaddarn ad, nqqar
asn imsyufa minzi ssmarn matca nnsn s ixfawn nnsn s
tawsa n tafukt d waman d umazir.
2. imstuga : nttaf imudar am tvat d udad
d ugbur. imaddarn ad, da asn nttini
imstuga iddv da ttettn imvayn am tuga d
walim d waqqayn n is^la.
3. imsksumn : llan dav imaddarn zun d
takkalt d ugru d wuccn d yizm.
imaddarn ad, ar asn nttini imsksumn
acku ar cttan aksum n imudar ya^n.
4. inarmutn : llan altu imaddarn am ufgan. imaddarn ad, nqqar
asn inarmutn minzi ttettn imvayn d uksum.
5. imssrciyn : g umggaru n usddi amaddur, da ttilin kra
n imaddarn nna ittddrn ddaw n wakal, zun d ibxxuyn d
twkka d irsln. imaddarn ad, ar sfruruyn imaddarn
mmutnin. ar sigsn cttan kra, ajjn kra, ig amazir i imvayn.

100

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

tilal n uwrar

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

tanfust

tirja n umksa

tuva ijj umksa irk^s var ijj n bab n txswin d ifunasn. ku ass, tuva t ikssi cwayt
sg trussi, ismuna tt g yijj n tqdipt i yuyl g tnwalt nns. umi tt iccur, inna g yixf
nns: trussi a, ad t xmmrv i wussan ibarcann.
ijj n wass, i^^ggp d sg
trwsa. i^^l g tnwalt, uca
yili ittxa^^a^^. ixzar g
tqdipt snnj nns, uca yili
ittarja. inna as: ih ! a
taqdipt. aqqa, ad zznzv
trussi nnm s frank. ad sigs
svv ict n txsi. tixsi nni, ad
taru tixswin nnin. ad ggv
tpimmrt. sg ssnni, ad tt
zznzv, ad svv tifunasin. ad
arunt tiynduzin. ad tnt zznzv,
ad svv tilvmin. tilvmin nni,
ad arwnt ijoun. ad ggnt
tpimmrt tmvar. iwa, xmi va
dwlv d bu wagra amqqran, ad
ssilyv ijj n ibrgmmi
imvar. ad as qqarn iwdan:
cnna mara inna tt !.
ibbirh wul nns, innupmz, icmz
g uoddis, uca irni, inna : ad rzuv ad awiv ict n tmvart tcna a^^^a. ur vars bu
tsarwas. ad vari yili ijj upnjir ivuda, yif maa ipnjirn. ad t ssymv, ad t
svrv. ad ilmd tivit. maca, mala igga abt niv yugi ad yisi s wawal inu, ad t wtv
s ukccu a. ad as ggv : ddaf, ddaf !
umi, yisi umksa akccu nns g ujnna, iv d taqdipt nni n trussi xf uzllif nns, uca
t. tnnvl as d xf yiri d uorur !

102

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

tanfust

tasmunt n tuda

zikk, llig ar sawaln imudar, tlla yat tgujilt tar immas g taddart nnsn nttat d
babas d tmut n babas d istmas sg babas. tagujilt ad, ism nns tuda.
iddv ur tt tpmil tmut n babas, tgra vifs aga n taddart
kul. sg ma ayd d ttnqqar tafukt, d tuda tsmun, tssirid, tssnwa.
ur da ttafa ad tkmz ixf nns, qqimnt istmas da tturarnt.
mani n tlla yat tydit vr middn ad, ism nns tasmunt,
tozz cigan vr tuda, ar dids tbu aynna n imiq n
wutci nna as takka tmut n babas.
yan wass, tlla tuda ar tszdig taddart, tsl
i tydit da as tsawal :
ddu ad tswunfud , adj iyi ad am smunv
taddart. tm gis tuda alln d yimi,
tnna as : is tssnd ad tsiwld ?
ta tydit, tnna as i tuda ddu, ddu
vr tvmrt nna g nttetta hat srsv am ca
gis. tddu tuda vr unsa nna myarnt
da gis ttettant, taf nn utci azddag,
anafat ivms s yan lcttan umlil.
ttc, tsu, tavul d vr tsmunt taf
taddart tmun, utci inwa, iobann
aridn. tnna as i tydit nns :

mimc tggid i uya ad t tsmunt ? trar d vifs tnna as :

ma ayd km iddan. sg wass ad, ur sar ttasi anzwum i awd imiqq.

zrin wussan, tannay tmut n babas n tuda, tarbibt nns tavul tdus,tavul tvuda; tval
is d anct n twuri nna ttgga tuda ayd tt isvudan. tkks as tt, tgr tt vr istis. mani
n, isla memmis n ugllid n tmazirt nna s tvudi n tuda, yazn d imazann nns, ittr tt, yawl
tt. tawi dids tuda tasmunt vr abrgmmi nna as iska ugllid.

103

tasugrt 7 : assfru n tumant tamassant

tanfust
tiddukkla !
yan wass, ikla nn yan uva imiyn g ba. llig d ikcm s taddart, tsaqsa t immas:
mani g nn tklit ar vila?
- ar ttirarv d umddakl inu amucc.
- max ur tssint! ava d umucc ur jjun gin imddukkal!
- max?
- acku, iv yufa umucc ava, ar
t ictta! vmkan a xf d iqqan
ad sul dids ur ttirart.
- waxxa! tanmmirt xf
issfrutn ad a imma
inu pnnanu!
amucc, vd nttan, tsqsa t
yimmas : mani g nn tklit ar
vila?
- ar ttirarv d umddakl
inu, ava.
- max ur tssint! amucc d
uva, ur jjun gin
imddukkal!
- max?
- acku, nkknin n imucca, ar nctta
ivayn ! vmkan a xf d iqqan
ad tcct amddakl nna nnk askka!
- waxxa! tanmmirt xf issfrutn ad
a imma inu pnnanu!
llid askka, ar d ittnqqar umucc tiflut n taddart n uva: ffv d a amddakl inu
ad nirar!
- uhu! ur ad nn ffvv, acku issfrutn nna illan g yixf nnk, ad illan g winu!

104

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin


Asntl d usurs n umsawa : tazzulin
tizmmar n umsawa
u
u
u

ad ^v, azv tavawsa nna xf illa ussn^i.


ad d ssufvv inatn imakadn d inatn inmgaln.
ad stiv ca n tazzult, fkv inatn inu s usmrs n tguriwin n ussni.

tizmmar n tvri
u
u
u
u

ad vrv, skuv anamk n ui amssnay.


ad afv tazzult nna xf illa ussni.
ad ssufvv inatn imakadn d inatn inmgaln.
ad azv asnay n ui amssnay.

tizmmar n tjumt d usfti

1- tajumt
u ad rmsv, sniyv tiwinas s imassn n ussni.
u ad rmsv, sniyv tiwinas s imlayn arunmiln.
2- asfti
u ad ssftiv imyagn g warusmid s ad.

tizmmar n tirra
u
u

ad smdv taflwit s tikki n inatn imakadn d inatn inmgaln xf kra n


tazzult.
ad ariv ai amssnay xf ca n tazzult nni ttxsv.

105

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

amsawa^^
man tazzult txsd ad tggd xmi va tmvrd ? maymmi?

iv mqqurv, riv ad gv
amarir afad ad sslkmv
tibratin n tayri d ufra.

nkki, ur riv ad gv tamarirt acku


ur dari ag ifulkin. yuf iyi ad
gv tamssasfrt afad ad sujjiv imu^an.

xmi va mvrv, xsv ad dwlv


d tamstant pma ad bddv xf
izrfan n im^yann.

adday mvurv, riv ad gv


Ansram akswat pma ad d ssufvv
sg ifassn inu iskkinn ilnin.

ncc, yif vari ad gv amssxsi


minzi issnjam middn.

106

nkk, ur nniv ad gv tansramt, fln iyi


ifassn. mc ufiv ad gv tinbit iddv
riv ad smsasav ngr middn.

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

amsawa^^
ad v

1. ad v tasna n ulma, iniv ma xf d iwin iwlafn.


2. ad iniv ma ismunn ngr iwlafn ad.

Ad ssnv ad ssn^iv

1. mnnaw n isqsitn ad illan g tasna n ulma. ma xf d yiwi ku


asqsi?
2. ma xf isawal ku awrik? mamk isawal xf ustay nns?
3. ad iniv is masasan iwrikn xf ustay nns, iniv mamk ssnv.
4. ad d ssufvv inatn imakadn d inatn inmgaln.
5. ur tlli kra n tazzult yufn tnnin, wc amnad nnk.

taslmadt

Ad ssn^iv

-ad stiv tazzult xsv, iniv max?


-ad stiv tazzult nna ur riv, iniv max?
ad awsv i yixf inu s imassn n ussni n tflwit ad :
tazzult nna riv

xsv ad gv
riv ad gv
minzi / acku /iddv
pma ad / afd ad
mqqar /waxxa
maca

tazzult ur xsv

ur riv ad gv
ur xsv ad gv
minzi / acku /iddv
pma ad / afad ad
mqqar /waxxa
maca

107

amkni

asbbab

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

tivri

tazzult n unvmas

maa tazzulin varsnt tibvurin d twiva. tga tazzult n unvmas yat sg tazzulin nna xf
ur msasan middn. llan yinni gis i^^an aa n tvariwin,
ilin winna gis i^^ttannayn kigan n wagarn.
tga tazzult n unvmas, vr yinni gis i^an
tibvurin, annum xf umaal; minzi anvmas
ittmuddu g tmazirt nns d tin ba, Pma ad
irzu invmisn nna issiwi i middn. tazzult
ad, addur nns imqqur, acku ttajja anvmas
ad imsagar akd inmvurn n tdamsa d tussna d
tsrtit. s man aya issiriw unvmas tussna nns d
tin middn.

maca tga tazzult n unvmas, dar winna gis ian


tiwiva, tin tmara, iddv tawuri ad, gis
bahra n tmukrisin d imizitn.
kigan n immuddutn ttajjan
Anvmas ig^j xf twacunt nns, ajjn
t ad yakka udm nns i imizitn n
imnvan. vas g usgas n 2007
mmutn g imnvan ugar n 77 n unvmas
g tmnain n umaal.
waxxa tga tazzult n unvmas tin
imxumbar, llan wnni tt ittirin,
acku da sslkamn, s tazzult ad,
invmisn i middn.

108

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

tivri
amawal

tibvurin
tiwiva
Addur
ig^j xf twacunt nns
Ajjn t ad yakka udm nns

: min icnan g tazzult /aynna i^iln g tazzult.


: min ur ivudin g tazzult / aynna ur ifulkin g tazzult
: atig axatar.
: yaggug xf tawja nns niv xf ayt uxam nns.
: ttjjan t ad iwc udm nns.

armas

ad rarv xf isqsitn ad
1. man tazzult xf isawal ui ?
2. is msasan middn g umnad nnsn xf tazzult ad ?
anvmas n tunnunt
3. ma ad igan amnad n yinni ittxsn tazzult ad? ssufv
d inatn nnsn.
4. ma ayd igan amnad n winna ur ittirin tazzult ad ? ssufv d inatn nnsn.
5. mamk isala u^i ad ?
6. wc amnad nnk xf tazzult ad.
Ad ssnv asnay n ui amssnay
llant kat n tfulin g ui ad:
1. tazwarayt : tankda n uynna xf illa ussni.
2. tafult n ussni : inatn imakadn d inatn inmgaln.
3. tafult tamggarut : tikki n umnad n imuran.
ad vrv ai :
- afv tasddart g llan inatn imakadn.
- afv tasddart g llan in^^atn inmgaln.
- iniv min iqqnn tasddart tamggarut vr tsddarin yanin.

109

tamsmnidt n invmisn

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

tajumt

1. imassn n ussni
ad v

- ixs masin ad ig amssxsi. tazzult a, tssnjam iwdan sg tmssi.


- ixs masin ad ig amssxsi minzi tazzult a tssnjam iwdan sg tmssi.
- ira yidir ad ig amarir. tazzult ad, ar tsslkam tibratin n tayri d ufra.
- ira yidir ad ig amarir acku tazzult ad ar tsslkam tibratin n tayri d ufra.
- tra nadya ad tg tinbit. tazzult ad, da tsmsasa ngr middn.
- tra nadya ad tg tinbit iddv tazzult ad da tsmsasa ngr middn.

ad ssnv

da nssmras minzi, acku d iddv afad


ad nfk tamntilt n kra n tvawsa.
minzi = acku = iddv

ad sniyv

amarir
ad zdiv tiwinas s minzi / iddv / acku
1. txs nadya ad tg tamstant. tazzult ad, ttbdda xf izrfan.
2. tra titrit ad tg tamssasfrt. tazzult ad, tssujjuy middn.
3. ira yitri ad ig anvmas. tazzult ad, ar tsslkam invmisn i middn.

ad v

- tazzult n unvmas, addur nns imvr. illa gis waa n tmara.


- tazzult n unvmas, addur nns imvr, maca illa gis waa n tmara.

ad ssnv

nssmras maca pma ad nwc amnad anmgal

110

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

tajumt
ad sniyv

ad zdiv tiwinas s maca


- riv ad gv amarir. ur dari ag^.
- xsv ad gv amssxsi. tssagad iyi tmssi.
- riv ad gv amssayl. digi timlillay.

2. imlayn arunmiln

imssayln

ad v

maa tazzulin, varsnt tibvurin d twiva.


qqap tazzulin, vursnt tibvurin d twiva.
tazzulin ak, darsnt tibvurin d twiva.

ad ssnv

imlayn arunmiln, ur da ttmsasan akd tguriwin nna d munn.


maa = qqap = Ak

ad sniyv

1.Ad smdv tiwinas s maa / qqap / Ak


- tazzulin ..., darsnt addur amqqran.
- ... tazzulin ttettrnt aa n twuri.
- ... tazzulin, gisnt tamara.
2.Ad sniyv tiwinas ad s usmrs n maa / qqap / Ak
- timddukkal n tifawt, ttxsnt tazzult n unau.
- middn, da ttirin tamazirt nnsn.
- inlmadn d tnlmadin, ar ttirin tanuzmt.

111

amskar

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

asfti

ad v

imyagn g warusmid s ad

- ifulki ad ngmmr islman g wakud nnsn.


- iqqan d ad ttadfn inlmadn s tinml ku ayyur n cuttanbir.
- yuf ad tssavt imassn n tvri dat n ukccum n tinml.

ad v asfti n imyagn gmr d adf d sv g warusmid


Ad gmmrv
Ad tgmmrd /t
Ad igmmr
Ad tgmmr
Ad ngmmr
Ad tgmmrm
Ad tgmmrmt
Ad gmmrn
Ad gmmrnt

ad ttadfv
ad ttadfd/t
ad ittadf
ad tettadf
ad nttadf
ad ttadfm
ad tettadfmt
ad ttadfn
ad ttadfnt

ad ssavv
Ad tssavd/t
Ad issav
Ad tssav
Ad nssav
Ad tssavm
Ad tssavmt
Ad ssavn
Ad ssavnt

ad ssnv

nzmmr ad nsmrs imyagn g warusmid s ad akd tiguriwin am :


iqqan d, yuf, icna, ifulki, riv, xsv, viyv

ad sniyv

1. ad ssftiv imyagn g warusmid s ad


- ittxs masin (adf) g tsdlast n tinml.
- ar ttirin ifrxan d tfrxin (sv)
timlsit tamaynut.
- iqqan d (gmr) ingmarn ij^a g wakud n
tgmart nnsn.

2. Ad ssftiv imyagn ^m, als, ml


g warusmid s ad.

112

angmar d uydi nns

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

tirra
ad lmdv ad ariv ai amssnay

ad stiv yat tazzult, afv inatn, smdv taflwit ad.


tazzult

in^atn

........................................

inant imakadn
.................................................
.................................................
.................................................
.................................................
.................................................

amsgnaf

in^atn inmgaln
.................................................
.................................................
.................................................
.................................................
.................................................

ad ariv ai amssnay

1. ad stiv yat tazzult.


2. ad srsv inatn imakadn n tazzult ad.
3. ad srsv inatn inmgaln n tazzult ad.
4. Ad ur ttuv ad smrsv imassn n ussni.
Acku = minzi = iddv,
pma ad = afad ad

amssal

s man aya = aynna a xf = vmkann a f


mqqar = waxxa
maca

inbi
amstan

113

aslmad

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

tivmrt n tvri

akal n tmvarin

tga tmsmunt n wakal n tmvarin yat sg tmsmunin illan g yilm n lmvrib.


tamsmunt ad, tusi anzgum n ufrag
d waray n idqqi nni igan sg
tazzulin tizaykutin n tmizar n
yill agrakal. tamsmunt n wakal n
tmvarin, tsmutti tawuri n
idqqi nna izdin vas d ifckan s
yat n twuri nna iqqnn s t^u^i. dvi,
nttafa kigan n iskkinn ittwaggn sg
idqqi. iskkinn ad, gisn ilan
iiln d wunuvn nna igan timitar n
tussna tamazivt.
tawuri n tmsmunt ad, tla addur amqqran, acku da tsmun ngr tussna tazaykut d
tussna tamaynut.

tazzulin nni xf ur jjin nsla

llan ca n iwdan ttggn kra n tazzulin nni xf ur jjin nsla


g tmazirt nnv.
g karulina n yilm, illan g tmurt n amirika, da
nttafa ca n middn, tawuri nnsn, ssgman ivlaln pma ad
ggn sigsn ampizwar ittilin ku asgas g tmurt nnsn.
g tmizar n urubba, llan kra n middn, tawuri nnsn, ttawin
iyyan n wiyya^ pma ad tn ssufvn ad ssaran g turtitin d
taganin.
s man aya, nzmmr ad nini: ku ijj d twuri nns !.

114

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

tilal n uwrar

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

tanfust

amkraz d tarwa nns

yuca ijj n uwssar s wussan nns tt^apn ttudrusn,


tudrt nns tg^gur ad tbdd. tuva iwdan, maa,
ttlavan as amkraz amivis. Minzi, tudrt nns amn
tlla iska tt s twuri n tmurt. s man aya, igga
aa n wagra. umi d iwn wussan nns ad immt,
ilava xf tarwa nns ad d asn vr uxxam mani illa.
udfn vars, imawn g tiawin. inna asn : qqnm
tawurt d tqqimm arndad inu !
ixzar xf ufusi d ulma, iw g tmurt, in
tamuvli nns g udmawn n tarwa nns, uca inna asn :
slt a tarwa inu min awm va iniv ! aqqa, g tmurt
nnv illa gis waa n wurv. maca, ur ssinv man ansa g ittwaffr. s man aya, mala txsm
ad tggm agra, iqqan d ad xafs tvm, pma ad ttafm. iqqan d ad tggm maa tizmmar
nwm pma ad t id tkksm.
isqinft uwssar amivis, uca irni, inna : varwm, a tarwa inu, ad tzznzm acal nwm !
aqqa, acal a, d wnni d iuan nwm, d wnni d ijjin imvarn nwm. d wnni knniw d issvmyn,
issymn ar ami tmvarm. tudrt nwm, a tarwa inu, tssur akd tmurt nwm. S man aya, mala
txsm ad tafm urv vzat tamurt nwm, rzut ansa mani illa !.
immut umkraz amivis g uyur n vuct. Umi t nln tarwa nns, kkrn ad vzn tamurt, rzzun xf
wurv d tbanyut. Nqcn acal tivmart, tivmart. ur jjin ansa ur t nqicn. aCal, idwl ifif.
Maca, walu, ur ufin min asn inna babatsn ! swingmn akd
yixf nnsn, nnan as : umi, ur nufi urv, iqqan d ad gis
nu imndi.
Asgas nni, yus d uvmmuy. twca tmurt tayafut.
ccurn tarwa n umkraz amivis tisarfin, ggin agra.
ku asgas, nqqcn, crrzn, qqazn tamurt. maca, ur
ttifn urv nni ! g wansa ad t afn, tticc asn tmurt
afars n imndi d igumma, d tfsut. immrni wagra
nnsn, immrni usnddi, ccurnt tisarfin nnsn.
Asgas awarni usgas, rmsn, tarwa n umkraz
amivis, tivit n babatsn.

116

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

tanfust

Awuf d ubarjuj

ikka tt inn yan uwuf d yan ubarjuj zdvn g yan waddag amqqran. abarjuj da izzray
ass ma ayd ila g izlan. lkamanja g ufus, allun g ua, izlan g imi...da ittaylal ingr
igdjign d isla
ar ittirar :
tilt a tudrt, tilt a tafukt,
Axiknid a ussan irvan !
Axiknid a ussan ivzzafn !
Plan igdjign d waman n ivzran !...
Awuf, ntta, illa da ismuttur irdn g inurar, d
tmin g imrdal. ma ayd ila wass, ur da itsula...
izri unbdu, yiw umwan, awuf d ubarjuj ku yan
gisn ifar tawuri nns. imil, han tagrst tsugr d s udfl d usmmi d wussan
igzlaln. abarjuj, igllin, immv as unna, ibzg as wallun, bbint as tgzwin n lkamanja.
iqqim ar yalla. Ar ittini:
Ap nns i ddunit ! tamxibt itbamn,
ddan wussan ivudan,
iwn d wussan n tmara d buhyyuf,
mani km a tafukt, mani k a anrvi ?
Awuf, ntta, iqqn d vifs tiflut. tasraft nns tuff s
yirdn d tmin. Almssi nns, gis utci d unrvi. da d
isuggur sg usjm ar ittannay adfl ivms i umrdul.
yan wass, han abarjuj da vifs d ikkat tiflut, ar ittini:
a gma awuf ! m iyi ad rvv imiqq, zm iyi ad tcv ca. ad ur tettut aawan inu,
ad ur tettut izlan inu...
maca iqqur as wul i uwuf. inna as: ddu ! mc da tirart g unbdu, iwa dvi cp
s usmmi.

amawal

inurar
: idvarn nna g nsrwat imndi.
tasraft : axbu ivzan ddaw wakal, da gis nsrus imndi.

117

tasugrt 8 : assn^i xf ustay n tazzulin

tizlit

manza k inn?

manza k inn a amkraz


manza tizzla nnun
manza izmaz lli zrinin
afulki manza t inn ?
manza k inn a amkraz
tamat inu manza k inn
manza tisrfin n tmin ?
ixaban n wudi d tammnt
manza izna v taganin
manza adal n zznbup d llim
manza k inn a amkraz
tizzla n ufulki, manza tt inn ?

tanfust

lpusin ajgun
sg tzlfin n ulili. al aqlam. agadir 2007. tasna tiss 14.

tga tamunt tadusi

g yan uzmz lli izrin, ikka tt inn yan urgaz awssar, dars ka ifrxan. iku igllin
iv immut, ad bun tarwa nns, t tawja nns...iggawr ar iswingim ma rad iskr afad
ad tn ismun.
yan wass ivra i tarwa nns, ifk i ku yan gisn yat tkccut, yini asn: riv ad v ma
ad gitun ian ad i takccut nns...
kra igat yan gisn i tt dvya.
issufv d uwssar kat tkccuin yanin,
ismun tnt s ifili. yinna i tarwa nns:
vilad riv ad v ma ad ian gitun ad
i tikccuin ad imunn...
Awd yan gisn ur ia ad tnt i!
inna uwssar i tarwa nns: iv tbam, rad tim zun d tikccuin banin. maca, iv tmunm,
han tamunt tga tadusi. Swingmat a tarwa inu g wawal ad.

118

tamawalt n imnawayn

119

amawal n imnawayn
tasugrt 1

ad tftu
ad vrn i
adday
agayyu
aji
ak
amivis
aqrzaz
ar as ttinin
ar gis ismuqqul
ar ikkmz
ar ingg^
ar swingimn
atbir
aylliv min
azzar
g ugnsu
iwa g ujnna
ibbaskarn
icc
ict n ta
icucf
if
iknu
imikr
imyar
is ka ia
ittam dar middn
kccmv
kra
kudnna
llig d yusa
llig nlkm
ma ad iga
mas ittwassn ?
mcta
nufa nn
nwca as
pma ad
tadawt
taggurt
tayl

: ad tddu / ad tap
: ad lavan i
: kudnna, milmi mma
: ixf / azllif, aqrru
: agi
: maa / qqap
: upic / ifukks
: amrjijju/ amcpap/azqram
: qqarn as
: da gis ittraoa / ixzzar days
: icmmz / ikmmz
: ar ila/ ihka
: ttxmmamn / ttxaan
: adbir
: ar ami upln/ allig upln
: acwwaf
: g ugns, g daxr
: yayl g ignna
: Accarn, axbacn
: ipruj
: yan ucup/ yat tat / askki
: iftp, ioum
: yum
: yadr/ yudr/ipudr
: amxxar/ acffar
: innum
: var ia/ vas ia
: ittf sg middn
: ttadfv
: ca
: milmi mma/ adday
: umi d yusa, lliv d yucka
: umi niw
: min iona
: s minzi ittwassn?
: cpal / mck
: nufa dinn
: nca as/ nfka as
: afad ad
: aorur
: tiflut/ tawwurt
: tafru / twa

120

timukrisin
tisgniwin
tjla nufa tt!
ttlavan as
umi
ur jjun ifka kra i awd yan
ur jjun
vifi
vudanin
yan imikk
yan wass
yugi

: imxumbar
: tisinaf
: Tzla naf tt!/ tw nufi tt!
: ar as aqqran
: llig, lliv
: ur jjin iwca ca i ca n yijj
: ur jjin
: xafi / fllati
: fulkinin/ cnAn
: yan imiqq/ xas uca
: ijj n wass
ur iri

ad iswunfu
adf
adida
am
anccaf
cigan
da ilssa
illi
Ict
iqque
iqqur as ufus
isigg
ivzzif
ixatr g uwtay
llig d yavul
ma ayd gis illan
ma ittgg / iskar
ma tn ismunn
mc
milmi mma
Minzi
Mqqar
Ngr
pma ad ur t isfafa
s man aya
tau^^t
tafugla
tagzlalt
tawada
tcca ifaddn nns
timlsit
taqbbat

: ad isunfu, ad izgnfa
: kcm
: azbzb / lpss
: zun d
: ayzzim / atrs
: kigan/ a^a
: itti
: inna, igam
: yat
: igzzul
: yuv as ufus
: issij
: izzugart
: imvar g isgasn
: umi d idwl / lliv d yurri
: min gis illan
: min ittgg
: min tn ismunn
: iv / mala
: kra igan tizi nna...
: acku/ iddv
: waxxa
: jar
: afad ad t id ur issnkr / pma ur t iskkr
: s uya / vmkann a f
: tauft
: tamvra
: taquat
: ticli / tikli
: tga tamogazt
: au / iobann / ihdumn
: taqat / ar ttqqn ^^n

tasugrt 2

121

tqqur as tasa
tsul twada nns tfssus
Tumlilt
ul n trbat d amqqran
ul n ufrux d au
ur sar
viyv
wnna ikkan tama nns
wnna mi imqqur wul

: tuv as tasa
: tqqim ticli nns tfsus
: tacmlalt
: tga tamnafut
: iqqur as wul
: ommrs
: zmrv / av
: wnni ikkin tama nns
: wnni umi imvar wul

Aan
Altu
as d
Aynna xf d yiwi
Gr
Ifurag
Ihyya
imsagar akd
imsiggiln
inmvurn
is tufid
isqsa is tssn
ma s issnti
ma tsmdd
ma xf sawaln
mamk
max
mcpal icna
min tnnid
mlmi va
Ngr
qqim
siwl vifs
Tamja
Tamvnajt
tnqq iyi ticti n wallun
Tvant
ur ttipln
wi issawaln
xf iggi n uya

: lhrac / tamaunt
: div / dav
: ack d
: min xf d yiwi/ aynna f d yiwi
: jar, ingr
: ifrign
: icna/ ivuda / ipla/ifulki /ip
: immaqqar / immaggar
: imrzzutn
: imqqrann / imvarn
: mc tvid, ma tzmmard
: isqsa ma tssn
: s minzi issnti
: is tsmdt
: min xf sawaln
: mammc
: maymmi
: mkad ifulki / mcta ivuda
: ma ayd tnnit, ma ad tnnit
: managu rad
: jar
: gawr/ skus
: sawl fllas / siwl xafs
: tavanimt / talowadt
: tamarirt
: ar iyi inqqa usngi n wallun, da iyi tnqqa
: awal nnc g wansa nns
: ur ar ttmuyn / ur da ttupiln
: ma ad isawaln.
: snnj i man aya / uggar n maya

Ad fkv
Ad Ikcm
ad naja

: ad wcv
: ad yadf
: ad nqql, ad nggani

TASUGRT 3

TASUGRT 4

122

Ad wcv
ajmma inn
Ansa
rar tavft
Asays
avaras
bbi
bahra
cqqan
ddawatsn
ijj
isaddn
ittawin s tsga yanin
iv ur ta
ku tikklt
kudnna
ma rad iju
ma xf
mala
mqqar
Mra d nkk
Nskr
rar tavft
talgit
Tawjja
tisgin
tuumt
tugt n imikiln
ur sar rad nbbi avaras
Yanin
Yuf awn
zgr

: ad fkv
: amma ann / s tsga yanin
: advar
: arr taynit, rar anli
: azzarg
: abrid
: wa, zgr
: aa / cigan
: qspn
: s wadday nnsn
: yan
: tifawin
: ittawin vr ujmma inn
: dat ad / dat ma
: ku amur
: adday / mlmi mma / tizit nna
: min va ijan / imsarn
: min xf
: iv / mc
: waxxa
: mli d ncc / mr d nkk
: ngga
: arr taynit, rar anli
: taruggut
: tacamma
: timwwa
: ammas
: kigan, aa n imsbridn
: ommars ad nwa abrid
: nnin
: yif awm
: bbi, wa

ad wcv
Akswat
Altu
anaruz
Am uya
argaz idusn
arndad
Asbuvlu
Asml imqqurn
Attayn n usgas
Awarni
icipn n ujnna

: ad fkv
: amqqran, axatar
: div, oawd
: asitm, au
: ammu, s vmka
: argaz ipan / iqspn
: mnid
: asmvr / asugt
: aml amqqran
: unu n usgas
: dffir
: ixaiqn / tikrkas / tipllal

TASUGRT 5

123

Iddza iqain
idwl d
Ijddign
Ikka tt inn
Ingratsnt
Inmvurn
Inyalkamn
Isnga
Issugt
Izdin akd
jar
Llig
Ma ad iga
mani va n
Min igga
min va in
Ngratnv
Ran
S mi ittwassn
tanaka n iysan
Tapnjirt
Taxatart
Tayri
Tazaykut
Timxsa
Tingira
Udfn
Umi
Yanin
Yum

: iwta / iskr/ igga iqain


: yavul d
: tinwwacin / tilullucin / ildjign
: tuva
: jar asn
: imqqrann, imvarn
: imsawan
: iodawn
: isxatar, issmvr, igga aa
: iqqnn s
: ingr
: umi / lliv
: min iona
: mani va ggann.
: ma iskr
: ma ad lssan
: jaranv
: xsn
: s minzi ittwassn
: tanaya n iysan, (sg umyag niy: Niy xf wayis)
: tarbat
: tamqqrant
: timxsa
: taqburt/ taqdimt
: tayri
: tasyurit/ amggaru / tigara
: kcmn
: llig
: nnin
: if

Ad ur sskcamnt
awd nkk
Aynna asnt inna
Aynna ira ig t uu nnsn
Ckk
Cmm
Cqqant
Ggudin
i d wass
I
Iifin
Iddv
idrus ma issnn izrfan
ikllan

: ur ssidifnt
: ra d ncc / ula nkk
: min asnt inna
: mamc ma iga uwa nnsn
: cgg, kyy
: kmm, kmmi
: qspnt
: ggutn, llan s waa, llan s kigan
: i d uzal
: tamddit
: ittaznn
: acku / minzi
: idrus wi issnn izrfan
: ikkaln, zzrayn ass nnsn

tasugrt 6

124

Imassn nnun
is tat ad
Is tiwit
is ur llin
its n twacunin
Kudnna
Lan amur nnsn
ma ad tga?
max
max allig
maymmi
Mcta n isgasn ad v as tfkd ?
min tettg?
mli da as tufa
Mnnaw ayd illan?
Nccnin
Nkki
Skarn
Snnj
Swingm
Tamara
Tifrxin miynin
tkkal tkkat tamara
tirbatin izzruyn tudrt nnsnt
ttggn s uvil
utci
yan

: imassn nwm
: ma tzmmard ad
: ma tiwid
: ma ur llin
: ca n twacunin, kra n tawjiwin, its n txamin
: xmi / adday
: darsn tavat nnsn / varsn tavat nnsn
: min tona?
: maymmi
: maymmi / max aylliv
: max
: mcpal n isgusa ad as va twcd? / mnnaw n isgasn
ad rad as tfkt?
: ma ad tskar? Ma ay da tettgg?
: mla as tufa
: mcpal i illan? / mcta illan?
: nknin / nccin
: nkk / ncc
: ttggn
: iggi
: xa
: tammara
: tirbatin timyanin
: ar tklla v tmmara
: tipnjirin issodun tudrt nnsnt
: ar skarn s bzzez
: matca / amtcu
: yanin / nnin

afa
afun
alim
amazir
am imsarn g
amvay
aqnin
aqqayn
arras
awtil
cttan
ddaw n wakal
igidr
imvayn
iskr sis
its n imyagn

: arras
: ur qqimn, qan, mmndan
: ulum
: lvbar
: zun d mklli ijan g...
: avmay / avmmuy
: aqninni
: ivyayn
: afa
: ayi / awtul
: tettn
: sadu n ucal
: ajidr
: ivmmuyn
: igga sigs
: ca / kra n imyagn

tasugrt 7

125

lkmn dvya
mc
myarn
nggar
rad
sskmn tagant
tafgga
takkalt
tawkka
timlit
ur ar ffalv imddukkal inu

: iwn dvya
: mal a/ iv
: nnumn
: nn
: ad
: jdrn tagant / svusn tagant
: arrimt
: tastit / tabvaynust / iwlilli / qundoa
: ikccawn
: tisct / tiscin / tarffuct
: ur ttjjiv imddukkal inu

ad dwlv
ad sjjiv middn
ad yakka udm nns
addur
ag
amarir
anzgum
aray n yidqqi
digi
ian
iddv
ifckan
igj xf
imqqur
ittirin
izdin
maa
middn
sis
sslkmv
tazzult
timlsit
tinn
tla addur
tssjjuy
winna
wiyya

: ad avulv , ad urriv
: ad sgnfiv middn
: ad yuc udm nns
: atig
: tmijja
: amvnaj
: amnus
: afrag n yidqqi
: giti / dayi
: ittannayn
: acku / minzi
: tirura
: yaggug xf
: imvar
: ittxsn
: iqqnn
: qqap, ak
: iwdan
: sigs
: ssiwv
: lxdmt
: au
: tnni
: vars addur
: tsgnfa
: wnni
: yinnin

tasugrt 8

126

Vous aimerez peut-être aussi