Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
LA LENGO
PROUVENALO
EDICIONS
TALVERA
ENSENHADOR
Presentacion (Joan Francs Blanc)...................................v
Calendi de Prouvno pr 1856 (F. Mistral)...................1
Li grihet (F. Mistral).......................................................15
Gramaci (J. Roumanille).................................................16
Mortuorum prouvenau de 1855 (F. Mistral)..................18
La lengo prouvenalo (F. Mistral)...................................19
Li terro-trmo (F. Mistral)...............................................23
Letro au proumi felibrihoun (F. Mistral).......................24
Li mousco (F. Mistral)....................................................25
Julo Canounge em'a Jan Reboul (F. Mistral)...............35
Lou chivali Felip de Girard (F. Mistral)........................38
La nevaiado de 1855 (F. Mistral)....................................44
Assabs (F. Mistral)........................................................46
iii
iv
Presentacion
vi
f
La lengo prouvenalo
CALENDI DE PROUVNCO
EME
li
!i Ronmavage,
e de chasque jour
(tournes,
SE DU
La lengo prouvenalo
PRSNCIPAU MILEIME D3 PROUVENCO.
Foundacioun
de
pr li Fouceien, 600 an avansJ.-C.
Marsiho
avansJ.-C.
A Pourriero, lou Conse Marius aclapo aquli barbare, 103 an avans J.-C.
En 930 (aprs J.-C.), establissamen dou Reiaume d'Arle.
A parti de 837 (aprs J.-C.), Ji Sarrasin fan que bregandeja dins la Prouvno.
En 972, lou Comle Guihn fai encourre aqueli capounas.
De 1207 1229,guerro dis Albigs.
Franchimau s'emparon d'Avignoun (1226).
En 1309, lou Papo Clement V vn resta en Avignoun.
En 1376, lou Papo Gregori XI s'enlorno Roumo.
Versloudougiemesicle, li marin prouvenau.envnton la Marineto, autramen dicho Boussulo.
En
1481, lou Ri Reini baio pr testamen Prouvno au ri de Franco
Louis XI.
En 1515 , lou marrit Parlamen de-z-Ais fai brula Cabriero e Merindu.
Daqui vn loupfouvrbi:
Ires grand flu pr la Prouveno
Mou Mistrau, lou Parlamen e Durno.
Psto de Marsiho, en 1720.
En 1791, la Coumtat devn franso.
ta Coumtat d'Avignoun.
En1756, Jan Althen adus 111 garano dins
Coumtat,
Prouvno
ela
dins
la
Dempii
1783
se manjo de tartifle.
-Li
la
la
ESCLUSSI.
b lou 6.
Ion
1.
Luno mecrouso,
Femo renouso
E aurobruno,
DinsCant an
21
La lengo prouvenalo
MES DE JANVIE.
SIGNE DOU ZOLDIAQUE:
L'AIGADl.
Intro
1-2Dim.S.Clar.
LAN.
Susl'r
S3Dij. ISloGcneYivo.
Div. S.Ferridu.
[ a Diss.Simu de la coL
Sieu Janvi lou jala,
i ii DIll. Li RI.
Viipela
T7Dil. S.Lncian.
Que de longo tremole
3 8 Dim. S. SeveriiL
Pr me gara la fre,
I? 9 Dim. S. Julian.
Brvi drole,
D0Dij. S.PauTermite.
Aduses lou pech
; ;; S.
1 Div. S.Teodosi.
Vejen
S. Gaspard.
E 5 DIM. Sto Veronieo.
Saussen I
Buven !
M Dil.S.Alari.
Rebuvcn
coDim.S.Bonnd
Turten
#6 Dim. S. Ounourat.
v7Dij. S.Anlom.
8.8Div. S.Alanasi.
U,9Diss.S.Canal.
ATE
25.Cucuroun
27.
ROGAVAIRE;
FORCAUQUIE
28.Forcauqirie;
FIERO CBANJADISSO.
!!
FIERO E YOTO.
(*) 1.
Visan. 22. LI
Maussano.
Roumi.26.CALAS.
, ;
22Diss.
PROUVERBE
Cuers; Riez ;
Daufin.
2. ALe; ALA.U;
Vrsto de la
b.
PERTUS
:
anua.
16.
ROUMIE Lou Lu.
GO Div. Counv. de S. Pan. IGIIASSO; CANNO; MAS-TI- Sant Clar d'Atau Salt Anliiiri de Cnjo,
BERT. 17. Cujo ; Barju; S. Vincn de Rocavaire, S. Dlai de Ceiresto,
iHG Diss. S. Ansile.
Soun quatre nnrndi fasto.
eal
UDIM S. Mari.
(*) Li noum d'endr escri
PrSaulAntoni
W
Fai fre jusqu'au Denbni.
StoCesario.
aquti
pichouno,
letro
es
(J9Dim. S,
FrancesdeSales que i'a de Fiero; li noum.
Saut AiUboi donu l'ion i galin.
Marcello.
d'endrescri enletroCAPOU Per Sant Vinccn
0Dim. ISlo
t;1
StoMartino.
Li glaceirounperdon li dent
LIERO es aqulique Vadevato
0li reeonbron per lontemi.
e de Roumavage.
f/i
2 S.
o5 8.
S.
Dil.
Dj.
"']
La lengo prouvenalo
MES DE FEBR.
SIGNE DOU ZOUDIAQUE
LI PIS.
fai lou 6;
Esplenalou -0 ;
Intra.sOlmsegollndquarCl)llulorcit
4Div.s.Ignaci,avesq.
2 IDISS.,
LaCandelouso.
7tDIM. S. BlasI.
4Dil. SloJano.
;i Dim. Slo Agueto.
6 Dim. CiNDRE.
7Dij. S:Richard.
42Dim.
45 Dim. Tempouro.
14Dij.
S.Valentin,
doDiv. S. Qucnin.
46Diss.S.Armenian.
47 DIM. StoMariano,
18Dil. S.Flavian.
49Dim.S.Valie.
20Dim.S.Ouqueri.
2iDij. S.Feli.
22Div.SloIsabello.
25Diss.S.Meraul.
24 DIM.S. Matias.
25 Dil. S.Aleissantfre.
26S.Nestcu.
28Dij. S. Cassian.
29Diy. S.Rooman.
li
Eloupijedetous.
Barjen
FIEROEVOTO.
StoLali.
Vioulto de Febrt,
Prdamoeprcavali.
Nen de Febr,
Hiefumie,
j ;;
; Aubaguo:Aup
Bouteno; LuflS Maubfe.
3. CEIRSTO. S MITBE
Gordo; Istre; Malauceno
Rians : 4. Li Peno ;
Mounieu
; Aurenjo. b.
MAIANO Lucho, courso d'ome,
2. Ais
eic.
Touli mesdel'anaorejo.
febr ea Ion plus court
Boufen
;s
Fielen
Debanen
S.Jan-de-Mata.
10DIM.SloColastico.
44Dil. S.Adofo.
f! !
8Diy. S.Ginous.
9 Uiss.
Es iu que siuFebr
apr. li Cndre.- Lou dernijour dt Carmnure-seft,
IUtVa, jujamtn (la Qufnuntrnii
Verinet,
aCllnt1;<<d', aision-yh it
Tout blanc de candleto. httdaire de drarjlia
boufet,
I
di
Gardas vstis esclop, mas5
Chatouneto
PROUVERBI.
E fielas prs dou, fio !
Caufen I
Se FeLre noun febrejo,
Sefaisouln,intromai,
vii i scut sits
l'ouirc, conrre dins1OIL sa, ft
Esortplus de quaranto jour,
tranglo-cat. SolieS J Alen.
Ealor,oil!quetsfre
FAUCOUN.13.Digno.
Gabdano
Arle.
L!I.
14.
Senounnevo,plou
VEISOUN. 16. DRAGUT0ploureoneva,
GNAN. 19. SANT-VALl.
Quaranto jour n'a\n tnca.
24.Avignoun; Lambesc;
Vaurias.
Quand perN. D leuarnicaseIevo brban
Fai mai de fmb aprsqu'avans.
de micchome e
9.
- I- Perno e
Fainco,
i traucado!)
,dij.,
dij. gras.
gras. Mousti
gras.
lou
Saut
dimcre
apr. la Seissagesimo.Roubioun,proum.
dil. de carmo. Seloun,
dimcregras.
Sisteroun,
diL gras. Digno,loudil.
SauloAgueto
Emporto la Ire dinssa saqnelo
PrSantoAgueto,
Failaponrreto.
MiFebr,
Journan enti.
deprimavero,
ASantValentin
-
La lengo prouvenalo
MES
DE MARS.
L'ARET.
1Diss.StoAiilounino.
2 IIM. S. Semplice.
5Dil. StoCuncgoundo.
4Dim.S.Casinicr.
oDim.S.Ambrosi:
6Dij. StoCouleto.
7Div.StoPerpetio.
8Diss.S.Jan-de-Dieu.
Dil.
!!
Fumen
Coutreien
Li40Martire.-
11
Dim. S. Cciile,
ileStudSisT.
^22
Diss.
<125 DIM. PASCO.
2.24 Dil. S.GraVic.
5225 Dim. N. D. DE MAns.
Dim. S. Alassemilian.
StoNalaBo.
.7Dil.
--8Div.
It29
S. llarioun.
Diss. S. Sist.
IUI. QUASIMODO.
Sol Dil. S"-Bwjarain.
looO
-LonEslou
sonlude
amar.
ie
Ate,
dil. de Quasimodo.
Barcilouneto , diL de
Passioun Bargemount,
dil. de Pasco.
dil.apr.quasimodo Bar-
ju
Bri
dijou av. Rampau.
gnolo
Castelano, segounadil.
de Garmo- CASTU-REI-
NARD
1'iuicru J fan-e NostroDrnno dis lou.Flaiosc, segound dil. de Mars. Forcauqui, dil. apr. Quasimodo.Manosco, dil.sant,
e 15jourapr. Pasco. Menerho, dil. de PassiDun.
Itan
pegoumars-
PlueiodeMars,
Cioutat;
Lapalud.15. Trest. 19.
Aubagno; Lilo; Malauceno;
Visan.21.Vaurias.24
L18
S.Benedil.
S.Afradasso.
QuaueofesloumesdeMars
Man
1. Cuers.5. La
leno ; Aup
221Div.
PIEROEVOTO.
DIM. RAMPAC.
S.JouacLih.
LoumesdeMars
Estantosnivo,tantesclar.
Dono
Li7Dil.Sto.Reino.
S?20 Dij.
FROMRBI.
Caven
T16
119Dim.S.Joasc.
Pasco.
9 DIM. PASSIOTTN.
MO
dil. de
Saut,
dil. de Pasco.Sant-Savournin, dil.
15jour apr.sant. Saut-Massemin,
Gut.. diL de Pasco.
Ren prenpart.
Quand trono en Mars,
Esglari de tcuto part.
Quand en Mars trono,
L'ameloesbono.
Mai qu'au mes de Mars,
Lou blad tape Ion montard
N'es pas trop lard.
Quau vn un bon iMlounic,
-Pr
Nestro-Damo de Mars,
lajnar.
Marsaumaus,
Abrupluious,
-PauEbntengudo.
paa iihe,
vigno e
en Febri
le fau ana'melou panic;
Mai quand flouris en Man,
Erne Iou sa ie fau ana.
La lengo prouvenalo
MESD'ABRE
SIGNE DOU ZOUDIAQ
LOUBRAU.
innoil'.-Jlireufitlouli;
/.'dinspintlou10;
La
I'1
Introasounproumiequartounton
""---
lou -"7.
1Ullll.tguc
S.FrncsdePaulo. lu sieu lou fres Abru
Tout reviu,
3Dij.S. Richard.
Toutgrelo, toutbourrejo.
2 Dim.
4Div. S.Isour.
."iDiss.S.VineenFerric.
6DIM.S.Pnulenci.
7 Dil. S.Gaiilie.
8Dim.S.Auberl.
E tounds li
14Dil.
S. Justin.
S.lienesel.
15Dim.S.Frutuous.
IfiDim.S.Lambert.
17Dij.
18Div.
S.Anicet.
S.Apoloni.
19Diss.S.Oufeffe.
20DIM. S.Anseimic.
21Dil. S.Ouspice.
22Dim.S.Lcounide.
23Dim.S.Joriri.
24 Dij. StoViiori.
25Div. S.Marc.
20 Diss. S. Clct.
"7DUI.StoZeto.
28Dil. S.Vidau.
29 Dim. ROIT.UESOCX.
30Dim.S.Eslropi.
Cantolencouguou,s'esviu.
Au lems que canto Iou couguou,
-FangoenAbru
I
Planten!
Rastelen
Quand dins
FIEROEVOTO.
;, f
Seloudesnounl'aplanto.
Paseomolo,
Espigofolo.
-APasco,figoe
erousto.
sermoun
Anpassadescsoun.
Entre Paseo e Pandeeousto,
- La-Mouto-dou-Cairo
av.lnu -LanOIlIl,
dissatc
flualr
apr. Pasco.
rROUVRBI.
ie dison
l'Atrirando.
Quand
l'abrivandoesveutenson'i'a
per 40 jour.
fai:
":"
26. Ounglo. 28.
Anreio.
5
es
Lou blad ie
MALANO: Cairelode
Castu
Innliirittuntiela
SuntMarc
(iii
-Abruesde Irtnlo:
Scguen!
CARD,
tW
EspigftnMtifu.
Piehotopluciod'Abru,
Faibellomeissound'estiu.
Marquen
j-
Dematinmoui,devespredor..
troupu
Tounden!
S.Macari.
11Div.S.Leon.
12 Diss. S.Juli.
13DIM.
abrive.
9Dim.SloSofio.
10Dij.
-Abru,
EnAbru,
la
lai,
Crouset,
-Jourget, Marquet, Troupet,
la
fre.
Soun li quatre eavalie de
Xoun te lengues*pr iverna
La lengo prouvenalo
MES DE MAI.
SIGSE DOU ZOUDIAQCE :
HBEaSOf<.
T.aLanodrMai fatou4;
AS
DI;.
1
ASCENSIOLN.
Aurenj o
Siu Mai,lou mesd'amour la P." , <f','e i S,<!> 27. AureilJO
2 Div.S.Alanasi.
9.fant Massemin.
E
de
flour
5 Diss. LA CROUS.
Alisque lou terraire.
FIEROEVOTOCHAMADISSO.
4 DIM.SloMounico.
Versquauamas lou mai,
oDil. SloScreno.
Calignaire,
AIS, Fsto-de-Diu. Alau, lou
apr.lou proum. dimenche de mai.
6 Dim. S.JanPorloLatino, Aoas planta lou mai I dil.
Arle,loudij. av. Pandecousto: Pi,,'"
Riguen
7 Dim. S. Estanislas.
Brignolo, dimar av. Paniinarrflrcf.
Jouguen!
dil. av. lou 11
decousto.
8Dij. S.Dreseli.
Castelano, l'outavo
de ]a
Mai. Digno, dil. apr.
Sauten
1)Div. S.Gregori.
Fsto-de-Diu.Draguignan,dilde
Calignen
Pandc. Forcauqui, lendeman de
rllO Diss. S. Antounin.
Ganten!
dePand :
l'Ascensioun.LAMBESC,
HI DIM. PEDECOUSTO.
Proucessioun dou rei de l'Eissado et dou rci
FIEROEVOTO.
de V/tquhindu. Li Maio, dil. av. la
tLJ2Oil.IS.rancci.
Roussihoun, di!.
Fsto-de-Diu.
1.BRECOUEDO;CAMARET; de Pandec. LaSANTO-BAUMO, dil
M3 Dim.SloGlicero.
fiero pr
ROUGNA; MOURIES Flaiosc; de Paudec. Tarascoun
M4 Dim.TEMPouRo.
Cavaioun
Mousti; Pife- rAscengiOUn : dimciichcu'ai'tinsI'/lrMeras. Plantacioundou illni. crnsiouu 110M a nostral>anti af H*(f
H5Dij. S. Pons.
prstn di Itri". 3. ArIe querrt lo Btnurad ; vrr Paiutecmsln I j> de
11116Div. IS.Genl.
Eiguiero; MaIauceno;
La- la Tarasco. S. Antounin e Veisoun,
Diss. S Pascau.
gno; Rians; Sto-Cio, lou dimar de Pandec. Simiano et FONT
Tor. S. Sino. 6. Avi- DEVAUCLUSO, lIiI de Pandec. SE1U8 DIM.,TERNITA.
gnoun.; Seloun; Rougno. LOUN I Lo* prawn, dimnhehf apr. lou$ <i.,
Dil. Celestin.
7. Reiano. 8. CASSIS: IJ/ui, o lou 5 I .',. MH dimenche, li jtcniihu
J" de la liij-n1 dc la Targo c miuntnna Santo Crous en Ja l.'i'sto-.l -i.
:t:O Dim. S.Bernadin.
de LitNado.
10.SANT AN- j roucvssiotui (fou roi de VEissado,
Dim.
m
SloEstello.
TOUNIN; Figaniero. 11.
PROVRBI.
VALENSOLO.-12. PI-LOUjFESTQ-DE-DIU. BIj MANOSCO; Aup; Lilo;
-Mi
Saut; Ouresoun.15. SANT
',#5Div:S.Dcidie.
Quand plu lou proumi de Mai,
PONS. 16. MOUNTU
Li
Decoudeunn'i'agai.
Diss.
Dounacian.
^#4
S.
Movnlvlesvan cu cotirrbit "our'"
Quand pluloudous,
(;;.,r.t an fSautsef. LiPefl'SO DIM. Sto MARIO Jacobe. S.
Sounvermenous.
tahri tti'IIfanSunt OMIWUIAI evan
I
I!
dil
t7
!9 It
1 I
t7
is.
t28 Dim.
Dij.
>26Dil. FclipdeNeri.
Dim.S.OnJivi.
Calian
aSanto -Hass'.n..
fan
S.
N'i'a ges.
QnanlemaridoanmesdeMai,
Duro gai (gaire).
PichotoplueiodeMai,
La lengo prouvenalo
MES DE
JUN.
LOU CHAMBRE.
deJunf.it ion_>'
Lalano
18;
Es pleno lou
asjunprvuiuie'quartoanlouiO;
Intro
2Dil. S.Marcelio.*
a Dim.
Querin.
4 Dim. S. Oulal.
5Dij. S.Bonifacu
S.
6Diy. S.Glaudi.
7DissS.Tiourbert.
Es ren lou mes de Jun Oupedo, dil. apr. lou 29. Malamort,
,
darri dil. de Jun. MAIANO , GnACaud brun,
BARBENTANO, etc. dimeache
Courouna de tousello 1 VESOUN,
25
Carreto deS.Aloi.
apr.
lou
i Ligaire, meissouni,
PROUYERBI.
Glenarello,
Al'obro! mapden-ie!
Daien!
Rasclen
Liguen I
Garbejen
Glenen I
8 DIM. S. Medard.
9 Dil. SloPelagio.
10 Dim. Sto Felecila.
=
11 Dim. S. Barnabeu.
FIEROEYOTO.
12 Dij. SloOulimpo.
lo Div. S. AlIwni de Pado. i. Entrecastu.
BOURBOUN : Pe,- S. Mm14Diss.S.Basile.
celiu, li Bourbonns fan la
15DIM. Gui;
proucessioun di fiolo, e IAOUU
Hubert ie btntsis lou itu en
16DiU&Cei-i.
irrand cersrnou. 3. LA
CIOUTAT: Limarinde la Ciou17 Dim. S. Vcrume.
tal fan Sant umc. Tartfo ,
18 Dim. S.-Ourias.
con,'sodil,al'u.-8.l.ouLu..
19Dij. S.Gervasi.
gardian a1Arl*HIanion soun cr
NNRJ.
23. Sant
20 Div. Stu Feliciano.,
20. Anp.
Jan-Garnie.
A-z-AIS,
21 Diss. S. Uufr.
la Braved". Fide &. Jun.
42DIM. Paiilin.
24 ROCAFORT;MALAMORT;
Barrmo; Valensolo;Gmo;
Vaurias
;Pertus. A TREST
25 Dil. SloAgrevo.
ii
Ocruiitaue dvSant Jay.
'an
24 Dim. S. JAIStBATISTO. 25. Rocavaire Saut; Ma
;
25 Dim.Trasl, de S. Aloi. nosco.-27.Barju; VEXO.
SJ
-29.AURUOU; SARRIANS;
itii'esuiir..
26Dij. S.Davi.
VITOURET.
S.
S.
27Div.S.Adelin.
28Diss.S.lrenou.
/'tilo
CHANJADISSO.
E VOTO
29 DIM. S. Peire e S. Pau. Cavaioun o Malauceno,
segound dil. deJun. i>is50Dil. S. Lucide.
teroun, dil. apr. lou H.
tHjll, dil. apr lou.13 -i
FiERO
-Lau
paSalJ.
Hor de fam.
Au mes de tan,
Manjol'agriotoendejeu.
-AumesdeJun,
Sen'enmeisounoquiuquis-un.
PlaciedeJun
Qandplupr SantMedard,
Delarecordoemportounquart.
Sant ledard,
Qoand pllI pr
Pluquarauto jour-putard,
Hai queSant Barnab
-!
SantBarnabu
sortdesapu.
Verdomadur,
SantJanadus.
La seglo
Jan
(iblad).
jouri'esunan
-Degonrrino
o deleiroun,
Fanfairelameissoun.
Un
Entre
i'a ic
Quand i'a de plQ.
blad.
La lengo prouvenalo
MES DE JUIET.
SIGNE DOU ZO"l'DUQl:']Y:
LOuLIOlN.
La
- Intro
a
-- MI^PTSNOLOU17;
1Vim.JUarsau.
! lim. LAVESITAClOUN
5lij.
Ligrapie
8.Anatoli.
FIEROCHANJADlSSO.
7Dil. SloAubiergo.
U
Cauquen
6Dim.Stokabeii.
Viren!
!
Espaien
Draien!
Au mes de Juitl
Se JI'issouo tout dai'te.
Venten
Dim. 8. Bies.
Dij, N.-D.DESASTA.
HO
Div. S.Po.
H2Diss.S.Wibert.
U3DIM. Anaclel.
Isabu,
Senounliasbello,vostenoumesbn
Quau eauco avans la Madakiiu,
FIERO E VOTO
8.
5. Avi 1. Bouleno.
GNOUN Li piuri febrous van
Dil. S. Bonavcnturo.
cii dzvoucioiui l'oustau <[urabi
H Dim.S.Enri.
tavo Sunt Pire dtiLisu1Ilbo"r9
"jor i" beurei*aigodesoun pous.
H6Dim.H.-D.DOUM.
DVQTU Lou ,.fW, prega dins la
H7Dij. S.Alfessi.
parroqui de S. Pare , mountc
sti ccnH8 Div. S. Toumasd'Aquin, soun espaustLSouncrtpu,
e soun sacra courtibaiL.
B9 Diss. S.YincendePaulo, turd
10.
CARPENAurenjo.
9.
lU
Cancosensopeno.
A la Madaleno
L'ameloespleno,
LonTaanwa,
C.
La
f-
!{Dij.
S.German.
FAUCOUN.
-
maduro,
8
S6
DIM.S.Panlali.
y8Dl. S.Sanari.
59 Dim. Sto larta,
J0 Dim. S. Loup.
11go
Loubladensaca.
flwi
venla,
u paON.
Paiet pountilu(
Dejna perdu (prim, di rafi).
En ceniculo, gea d'eics, En tout tmLlcl de prolics.
La lengo prouvenalo
MES D'AVOUST.
SIGE
DOU ZOUDtAQUE
LA VIERGE.
usounpioumicquartou
Lalunointra
lOllII;
t.tplcuoloui;
Introsounsegoundquartoun
lOll
:".;
2Diss.S.Esleve.
4Dil.
8.Doumerguc.
5Dim.S.Iuii,
!
Brandejen!
Chuchen!
6 Him. S Sauvaire.
7Dij. S. Garelan.
Courren
Naden!
Lucben I
8Div.S.Jostin.
9Diss. S.Rouman.
40DIM.S.Lauren.
11 DiI. SlOUuslicillo(d'Arle),
ru
CUERS
YAUVE
-4. Perno ;
Trest:
Aurenjo; Manosco;
Mouniu. 2b. Martegue ; Beeso ;
Malauceno;Meoerbo; Vaurias; Cairano;Mouris; fm SantLoui*.VJ
lau27.Charlava; Aguhio: ./Berro,
28. MlRAUAS
(limtitc/it d.
",,.i remandon la fcsto au dun
ttl mbre ; 29. BARBENTANO Itr'lli flfr!l."Novo;
Mounteu.31.
Marsiho
dauh f
#uti tie quinije /our.
~biHfdicioun di pessgue
ii:
FIEROEVOTO.
12Dim.SloClaro.
13Dim.S.Pourcaii.
S.
26 Dim.
S. Zefirrt.
27Dim.S.Cesari,
S'unveus.ti'i
jrfraquiufXS 0<f&tulems^
i;::
fiatjue la coaTSO d,
o cheiererin; OURGOUN;
;;
28 Dij. S. Julian.
17. Lilo. t9..BRlGNOLO.
29 Div. S, Jan Degoulassf. O.
Gordo.21.ROUSSET.
Verhegue
22.EIRAGO
50Diss.SloRoso.
Caumount ; Lambesc ;
51JDIM.S.Lazftri.
marida
15tAURE10
fau
biu,que
-.---, -.
Icastfeu-a.S.Roumanet.
10. Selot7n:Eigaliero: Onpedo;Roussiheun;S - Massemin.- U.Calas; Flaiosc
19Dim.S,Louis.
20 Dim. S. Beraat.
21 Dij. S.Prival..
22Dir. S.Safourismv
23 Diss. S. Suloni.
24 BUI. S. Bonrwumlh
25 Bil. S.Gensi.
;I
10
I.
PROB
lIon eaoco tu
Avoust,
Quand plouen
joulr r
- Caoco paurous.
eloutmousl
Toutli
SeplouperSantBourtoumiu,
Boufo-ielouquiu.
La lengo prouvenalo
MESDE SETEMBRE.
SIGNE DOU ZOUDIAQUE
HHALAXO.
fj:
Intro a soun segoitnd quartoun loui
fai lou
La lano de Sclvmbrc
11
l9.
La lengo prouvenalo
MES D'OCTOBRE.
SIGE
DOU ZOUDILQUE
L'ESCOURPIOUN.
-LplenalUll
15
i-uim.Roumie.
S.
gardian. Siulou mes vinassous
2 Dij.
Li
Ange
Div.
(Juprian.
4 Diss. S, Francs d'Assiso.
DIM.StoTuli.
S.
5
S Dil. S.Evosi.
7Dim.S.BacJie.
9 Dij. S.Danis.
10Div. S.Vergeli,
t Diss, S. Castou.
12DIM.S.VeraD.
DiI. SLudofo.
14 Dim. S. Calistc.
15 Dim. SloTereso.
16Dij. SloRossoline.
17 Div. S. Floornt.
Mari-II
ar>uii..
~!i. Auruou; Cuers; Lila Labastidu.
di Jourdau; Sant Roumie:Escl
uti"" /finttj ;s(r. 29. sanl
jnnccu
,.<to
IIi
Sisteroun J
,
dil. av.
dil. apr. lou 9. Castelano,
FIEROEVOTO.
lou proum. nouvmbre.
PROUVRBI.
1. SANTROUMLFI.T Courso
de libu. Mus.
2. S. Chamas.3.TOULOUN: Danso di
Au mes d'Outobre,
fialouso ; Flaisoct
4. LaQuaa a ges de raubo, que s'en obre
Tour-d'Egue; Simiano.
LaIIBIDanodeSantLu,
5. CUCUROUN ; Pourriero.
Samenoperlu
Li Cticuroiuun van jilaniu lou
PrSantLa.,
mai a Santo Tli, en ie disnt
18Diss.S.Lu.
SIDiv.IS.Cristdu.
Hon2S^SA>T-RAFEU;
tieBounieu
gnano
, dimcre
apr.lou
-dil.Saut,
apr. lou 7. -Aup
S.
Chauchen
Gerard Tenco.
20 Dil. S.Grapasi.
SI Dim. Sto Oursulo.
22 Dim.Sto Mario Salom.
23 Dij. S.Amoun.
"24Div. S.Magldri.
M Diss. S. Crespin.
26DIM.S.Riisti.
27 DiI. S. Salvian.
28Dim. Simoim.
29 Dim. S. Narcisse.
30 Dij. S.Lucan.
Cojusa
Emoustous,
Outobre iu m'apelle
Que Iou rasin de Crau
TerniU31GREIASCO.FETTUDIJWRUS'encamelle
Aufouns di grand tioau. fuis.
Coupen!.
FIERO E VOTO CHANJADlSS0.
Pourten
Malamort, proum. diL dou mes,
Dansen
Bargemoont diL apr. ]ou.H
Trapejen I
Riez
48Jouc,j
!!
4 9 DIM. S.
lntroSOUtt segonnd.quurlouulou'Q.
Grando Santo
A l'escolo
Tuli.,
agrado,
L'enlournaren mai.
: ,
Frejus. 7.
6. Baumo;
Nu jour
JOUCO
Lou CtIl-,
PI-STO9. LAMBESC;
Valensolo;
S.
Lamanoun;
Savourninj Rougno,-10.
ATE.
Trest
Gordo. 11.
Foift"lucho 8.
RERARADO,
; ;
;
12.
VENO
Visan:
US.
TOULOUN
16.
S.
Auru.
Mousti.
Gharlava.
LIS ARC. A
S. Crmnt.
;
fan
CANAT
MENERBO ;
18.
Lou Lu Rians;
22. Li SANTO
12
- ! !!
-Prfre's
Sant Lu,
ausu.
.-
malestru
La
mimn\eat
dIaDp bn
mgrana.
samenatdarrieren russis
un
Qaand
Lonfaupasdiresisenfant.
Quan sameno,
Senounrecuei,gleno.
-M*
1j
La lengo prouvenalo
MES DE NOUVMBRE.
SIGNE DOU ZOUDIAQUE
L'AUBARESTI.
-
ri auartpiin
- j4s
[,)ll J ;
pleno
Introsounsegoundquartounlou
de Nouvmbre fai
Laluno
(flU 12
13
LOll
1'1.
19;
La lengo prouvenalo
MES DE DESMBRE
SIGNE DOUZOUDIAQUE
LOU BANARU.
sounsegoundquartounlou
lou5;
Es pleno
lOlL
Intro
19.
1J;
1Dil. S.Aloi.
2Dim.SloBibiano.
3 Dim. S. Fr. Savi.
4Dij. StoBarbo.
5Dir.S.Sabas.
Diss.
DIM.
Dil.
Dim.
Dim.
Desmbre, i6u lou siu Cairano; Sablet. 28. Branto Plmeras. 29. ARLE. 50. FAUCQUN.
Long di riu,
Gratas de cacalausol..
FtEMEYOTeCHANJANSSO.
L'an vai feni, pichot 1
Fass pauso,
dil. apr. lou 8. Bar Sisteroun
gemount,
dil. av. lou24.
E boutas cachafio
Pasten
PROUVRBI.
!t !
S. Micoulau.
S. Ambrosi.
7
Cousen
COUNCEICIOUN.
8
Lipen
Apellon counti
calendru donge jour
Sto Loocaio.
9
Taulejen
d'avans Nonv. N'i'a qu'ofourtissonqu'en remarSto VaIiero.
10
Preguen
eant loa terns que fai dins chascun d'aqnli
11Dij. S.Damsi.
jour, se pou saupre lou terns que fara dint,
chaseun di douge mes de l'an.
FIEROEYOTO.
42Div. StoDaniso.
A Sant Toumas,
13 Diss. Sto Lei.
Coni tonn pan, lavo tidrap.
1.FONT-VILO.Fstodi
14DIM.S.Nicasi.
mei7l9,dis orfebre di rarrcri*, Autre-tms, Santo Luei ero lou 23, i lt,.
di nranescau, di bOKJTnli;
avien resoun de dire:
15Dil. S.Ousbi.
FREJUSfan S.Leonci
Oure A Santo Lucio
16 Dim. Sto Azalais.
Pelissano.
Sant
2.
soun;
!!
18Dij.
19Div.
S.Graci.
to
S. Filogoun.
81
22
25
24
25
Diss.
DIM.
Dil.
Dim.
Dim.
Dij.
S.Timoleon.
Sto Vitri.
S. Ives.
CALNDO.
SODiv.S.Eslevc.
27 Diss. S.Jan,evangel.
28 DIM. Lis S. Innoucnt.
89 Dil. S. Trefume.
3-0 Dim. Sto Couloumbo.
Dim.S.Sivstre.
S.Ounourat.
8. Aubagno
: Chivau, ai
telo, araire. Aup; LouLu;,
Lilo; Cadenet. 9. S. SALa fiero freja.
VOURNIN
11.Gordo. 13.Ate Sant
:- ;
;;
Caramentranemsamoui.
Calndo a l'escur,
Aglan de tout segur.
ANou\emie granit
APascomiceli.
Parton l'an.
ASantSivstre,
j r,
14
nevousa,
Annadoaboundouso.
La lengo prouvenalo
ARMANA PROUVENCAU
LI GRIHET.
A TEODORO AUBANEL.
Puri- grihet!
Mai quand degoutoLa fresco eigagno de la niu,
Que res nous vi, que tout es mut,
Bn d'aise mountan sus li mouto:
La fournigueto a fa soun fai,
E nautre, alor,
toutplan-planeto,
15
La lengo prouvenalo
GRAMACI.
milo
de touto meno
Estamperian tout ac en blli letro moulado, tout ac
lou
rsto.
e
E sian mai eici, la jambougno i man, lou rire en bouco e la flour au
capu. Longo-mai fuguen ensn, mis ami longo-mai canten longo-mai
riguen
Nsti rire soun ounste ounste soun nsti cant. Ansin siegon toujou !
Nsti maire e nsti sorre, podon rire em nous-utri, em nous-utri
podon canta.
Proun cantaire e proun troubaire poudrien pas n'en dire autan.
Noste Armana, tambn, s'es vendu coume de pebre, emai mies. A
vu li croumpaire soun vengu, coume l'av a la sau coume li Francs
a la bataio.
N'en avian fa milo, milo nous n'en an croumpa ; n'en aven mai estampa
milo, e lis aven touti chabi, touti fin que d'un emai n'i'agusse !
Un pau d'ajudo fai toujou grand bn fau pii tout dire. L'ajudo nous a
e di
pas manca, moun Dieu vous rnde graci Quant de troumpetoun
mies embouca an troumpeta pr nous-utri quant de tambour, e di mai
,
lusnt, pr nous-autre
an brusi! Lis aven pas souna, e soun vengu nous
semoundre amicalamen si service; lis avn pas paga, e an troumpeta sus
lou toun aut, e an rampela coume se du.
Ah
quau saup quant de gramaci devn-t pas eu touti li mstre de la
plumo, que, pr acampa li gent a noste entour, an tan ben faparla papi !
Felibre urous e trefouli, venn ie rendre nosti dev, lou rire en bouco e
lou capu a la man.
Un gramaci dounc pr Julo Canounge escrivan d'eli, quemanejo
tan de biais la jambougno franchimando, e la di Prouvenau, un gramaci
pr u Un gramaci tambn a Jan Reboul, cantaire de grand e bhi r?noum !
;! ,
!
li
16
La lengo prouvenalo
17
La lengo prouvenalo
Vessbn qu'a
! cantas dee countas,
fes cridon:
!
eproun
Braye
j, roumanille.
Dentre lis orne ilustre que la Pruvnco fournis a la Franco, veici aquli
qu'aven perdu en 1855
Mounsegne Ferriu, evesque de Bellino, nascu Cucuroun
mort,
pechaire lou mes de febr passa, en Corio, reiaume ribeiroun de la Chino,
mounte dempii mai de ds-e-vuech-an, ro missiounari apostol;
Lou generau Perrin Jounquiero, d'Arle mort dou colera a 1a guerro
d'Ourint, e lou generau de Pontevs, de Marsiho, toumba glouriousamen a l'assaut de Sebastopol;
Louis Astouin, lou pokto porto-fais de Marsiho encian representnt
dou despartamen di Bouco-dou-Rose a l'Assemblado Coustitunto de 1848,
mort au mes d'avoust, a 33 an. Dos belli causo dins la vido d'Astouin,
es dabord d'agu repres soun proumi mesti quand revengu de l'Assemblado, e pii d'agu pres lou mau de la mort, en se trasnt tout abiha
dins lou canau pr davera
enfant que s'ennegavo;
Antni-Pire Bellot, lou viei, galoi e renouma troubaire, nascu lou
47 de mars 1783, a Marsiho, mort lou de setmbre 1855, dins la memo
vilo, mounte ero tan ama !
Camilie Roqueplan de Malamort, un di proumi pintre de nosto epoco,
,
mort a Paris lou 29 setmbre
1855. Uno causo que pu douna 'no idio de
l'auto estimo que lou mounde avi pr soun talent, es qu'un de si tablu,
buLioun amoytwis, s'i vendu 25,000 fr., e un autre, l'Anticri,32,000!
'n
18
La lengo prouvenalo
LA LENGO PROUVEE:ALO.
's
19
La lengo prouvenalo
eut
:
li
,
pauduret.
De
20
La lengo prouvenalo
,,
Labellaudiere, Brueys, Coudoulet, Gros, German, Pelabon, Dioulouloct, etc, an escri dins aquu parla.
Aujourd'uei
aqulique lou fanlou mai lusi soun d'Astros, F. Aubert,
, , ,
Lou parla dou Rose, em lou parla marsihs, formon ce qu'apelan pu par~iiculieramen lalengo prouvenalo. Lou parla dou Rose se parlo tout de long
DIOU Rose
entre-mitan Arle Sant-R,oumi6 Cavaioun Carpentras Au~enjo Avignoun, Nimes e Bucaire.
,
i lou
plus dous e lou plus pur de touti.
Quand uno jouino Arlatenco, o 'no jouino Avignounenco vousdis
~uaucarn dins aquel armounous paroulit, pouds pas vous alassa de
'entndre e smblo de perlo d'or que toumbon en cascaiant dins un basliin de vire.
Dins aquu parla ni mai, counkisson pas lissdou pluril; li pluril se
oe formon tout simplamen em lis article li, di, i, e, dins la counversaioun,l'auriho i'es jamai escalustrado pr uno letro duro.
Saboly, Coyo, Astier,Truchet, JacintoMorel, Aubanel (deNimes), etc.,
~mescri dins aquu parla; ede noste tms, T. Aubanel, J. Aubert,
Autheman, Boudin, Bounet, Brunet, Cassan Castil-Blaze, Chalvet,
~Oesanat, C.Dupuy,
Garcin, Glaup, Lambert, M.Lacroix, A. Mathieu,
~E Mistral, C. Reybaud
Roumieux, Roumanille Tavan etc. se fan un
~olesi de canta si pensado em'un estrumen tan brave e tan plasnt.
HI. Parla lengadoucian.
, ,
,
E.
Lou veritable Lengadoucian es aquu que s'entnd entre-mitan Mount~oeli, Narbouno e li Ceveno; es peru dous e poulit quenounsai, e es eu
~ue retrai lou mai sus l'enciano lengo roumano.
Li gent que lou parlon semblo que canton
e fan toujou senti fa au
loluril: las plumas.
Per dire avieu, fariu dirieu, etc. dison avii, tarii, disiei, etc.
A la fin di mot femenin, se servon de fa au lio de To: la terra.
Ail lio de dire ciavau
fou, ygneu, dison ciaval, fol, agnel,
Se servon dis article lou, del o dou, alo au lous, fas, das as.
,
nfin, an counserva gros noumbre de vieii letro que nous autre
Proufasn
pr
maio.
evenau
passa
Favre, Lesage,
Rigaud, Michel, Tandon
Lafare-Alais, an escri de
21
La lengo prouvenalo
draiu;
fl
IV.Parla gascoun.
LOUMASCARUN.
A n
-
- nno
palricoularello.
22
La lengo prouvenalo
la
LaViergede capeleto
Apareigu dins la chambreto
Don jouveinet sQufro-doulour;
Sus soun cor paus sa maneto,
E, mandant au cu soun ameto,
Lou garigu dou mau d'amour.
U TERRO - TRMO.
Es bn lou 29 desmbre 1854 que s'i senti en Prouvno un tremoulun
de terro. 1' a bravamen de tms que s'ropas ausi parla d'ac dins lou pais,
ear, dins aqustis encountrado, sian i pd de Diu. ro dos ouro de ma..
tin e fasi 'n vnt-terrau que derrabavo tout.
Lou terro-tremo dure belu la mitad'uno minuto.
Li vilo en ribo de la mar.lou sentiguron lou mai.
A Marsiho, li porto, li moblee
crubecello bouleguroD e brusiguron coume s'un marrit esperit lis avi. gansouia.
,
A Nio,
i' agu 'n escaufstre de 1a maladicioun ! lis oustan brandavon e
trantraiavon coume d'ome embria; quuquis-un s'esbarboulron, bravamen
se fendasclron, e lis abitant, em la petarrufo,pachusclron foro de lavilo.
En dedins de la Prouvnco, la brandado fugu pas tan vioulnto, e dins.
foro pas, ie faguron ges de cas mai dins ae touti li gnt qu'en aquelo
,
grandoquantitaque
ouro dourmienpas, se n' aviseron pauoproun, en'
sentigueron trigoussa soun lie coume quand boulegon un crevu pr faire
,
veni lou bla'u rode. Lou vnt-terrau
que boufavo d'enterin cal quauqui
aprs
la
moumen
Vaqui pr uno.
Quatre mes e demi aprs, voulounta-dire lou 12 de mai 1855, a ds
ouro vint minuto dou vspre mai un tremoulun de terro !
Avignoun, Nimes
e quenounsai d'atris endr, ressautron sus si
foundamento, coume se lou terraire ayi 'sprouva. subitamen un frfejoulun
de fbre.
Coume la proumiero fes li porto, li pestrin, li terraio 'e crubecello,
aguron l'r de vougu faire un brout de farandoulo.
la darE, ce que i' a de remarcable es que, tan la proumiero coume
Prouvno,
riero fes, lou terro trmo se fagu senti, noun soulamen en
mai encaro en Piemount e tout de long de la coustiero d'Italo.
li
trigoussado.
, ,
,
,
23
i'a
La lengo prouvenalo
li
S'i sachu meme que, lou darri cop, mountagno de Sousso avien agu
peru soun esmougudo, e que lou voulcandou Vesvi aviracafioc
flamo, coume un alenadou d'iafr.
Aro, coume vai que, de liun en liun, ie pren a la terro d'aquli refoulri?
Aqui dessus, n' i' a gaire que n'en sachon mai qued'autre. Yeici pamens
lou sentimen di savnt. Li savnt an recouneigu qu'en davalant dins l'enteriour de la terro la calour ro toujou pu forto, bn talamen que, s'ro
,
dins la terro soulamen a tres kilomtre de founsour
poussible de penetra
,
l'on trouvari l'aigo bouinto.
En partent d'aquelo descuberto, li savnt an chifra que, en estnt que la
calour aumento em la founsour a 25 kilomtre de founs, touti li matri
touti li metau, emai touti li piro,, dvon stre foundu coume I'estam dins la
sartan d'un estamaire.
Eh bn !aro, escoutas bn-ei :' la boulo de la terro a 3,000 lgo d'espessour; venn de vire qu'en ie cavant a siis lgo en dedins, li causo li
pu duro ie soun rendudo en aigo : dounc , nosto boulo aquelo terro que
ie sian dessus e que nous smblo tan soulido
n'es qu'un mouloun de
matri bouinto qu'a quasimen 5,000 lgo d'esps em' uno crousto de
,
quatre o cinq lgo soulamen
a la mendroboulegado que vngon a faire aquli maE vaqui perqu
tri la primo pelofo que nons porto du necessarimen tremoula, s'en,
clouta,
e souventifes se
Quand aquelo crousto tremolo, arribo de tremoulun de terro
Quand s'encluto, lis encloutaduro formon de mountagno aqui mounte
n' ' avi ges
E quand pr malur, se crebo lou fio, li flamo, li cndre,lou siupre
,
e li peiro bouinto, gisclon en furour de la gulo di voulcan.
Es peru d'aqulis asclo que sorton li font caudo, coume pourrian dire
aquelo de-z-Ais o'quelo de Grus.
Nosti colo de Prouvno, tan escalabrouso, tan estrassado, e souventifes
tan pelado, soun pleno d'encian voulcan que se soun amoussa e atapa
d'li-meme.
, ,
!
, creba.
Toun paire (que Diu benesigue !) m'a manda dire que vnes d'espeli.
T estrugue don prefound dou cor de tabono vengudo !
24
La lengo prouvenalo
,!
:!
!ami
,
LI MOUSCO.
AU GRAND AMI CHALVET, FELIBRE DOU POUNTIAS.
25
La lengo prouvenalo
Enterin souleiavo,
qu'
E lou bon mu
cha pau se foundie
Mai
couha,
Mai ah
pas mai! lou bestiri testard,
Agroumandi pr aquu bon mu clar,
Snso branda pipavo riflo-vntre,
E n'en veni! que de la malo part
Aurias bn di que semblavon lou sntrel
26
La lengo prouvenalo
, :.
-_
in
I'avi dins Ais un celbre avoucat,
Di pu finocho e di mies alenga,
Que ie disien Moussu de Tregelengo.
'Me tan de biais sabi mena sa lengo,
Sabi tan bn moustra li li faus,
E sus soun banc pica tan prepaus;,
Qu'en ie pourtant la causo la pu torto,
Vous fasi bon de n'en tira redorto.
IV
Despachas-vous
v, que fau que m'envague.
Moussu que m'an rauba de meu.
Saubrs,
! t
's
? !
27
La lengo prouvenalo
de
, -
Grando
terriblo.
Au tFibunau ?
Ah ! pardiu se pouds
coundana pr la vertu dou code,
,
Nous
pagaran de doumage-inters ,
Emai d'emendo, emai touti li frs.
E
!,
d'esfouiro-chin,
Vous n'adurrai, Moussu
marbiu!
Ah
Un plen cabas
queto frucho
In.
?.
,!
28
La lengo prouvenalo
!-
!!
Aco-d'aqui pamen
l'avoucat doun de pensamen.
Ah fagu'nfin, m'estounon pas, ii guso?
Ac n'es bn uno.meno d'arpian
De gnt dern, de longo nuso ecruso,
Vivntjamai que sus barbo dePian
Mai, lis auren!.Ah
sara defecile
Pr destousca belu, soun demecile.
Dise pas noun me fourra cambeja
Gausi d'argent, escrure, sacreja, ,
(Que sabe-iu?) belu bn me facha
'Me de counfraire ,
Anas
fugues tranquile!
Quant vous disiu, ads quaranto escut?
fugueaco, Moussu.
Si crese bn que
Anen fau pa'speia lou pleidejaire
Adounc fagu noste avoucat lengu
,
Maugrat li frs que m'anas faire faire,
Vs, en estentqu'avespas trop l'r dru,
M'anas bata nonanto escut, coumpaire,
E vous fau bon de vous tira d'afaire !
Sus lou buru lou paure gavuchoun
Proun regret vej tout soun pouchoun
En bn coumtant de faire la mouscaio
Coume se du raca doublo picaio.
A
,:
!.
!. ?!
VI
La lengo prouvenalo
VII
!:
30
La lengo prouvenalo
Aro, coumtas,
(e ma chifro es pas fausso),
Coumtas, Messies, quant de gnt mort de fam
Sarien encaro en vido e bn pourtant,
S'avien pouscu ie'n pau trempa soun pan i
0 tempora I mores! tms dis amouro
Sara-ti di quel'ome que labouro
Vegue soun mu,
susour e soun bn,
Manja di moasco
un pople bon pr rent
s'es
ansin,
s'uno
li noun arrsto
Ah
Dins si proujt 'quelo rao funsto,
0 magistrat, em nosti capu
Nous rsto plus qu' nous curbi la tsto,
Quand sourtiren, e tira lou rideu,
Se 'n cop vouln manja de brigadeu I
sa
VIII
31
La lengo prouvenalo
IX
Un
vu de mousco an,raubad'un mesquin
L'oulo de mu e pii caga dedin;
,
Counsiderant que-li
mousco groumando
An fa lou crime
ourganisado en bando;
Vist que li mousco
en fci dou soulu ,
,,
32
La lengo prouvenalo
lou
,,
Mai
33
La lengo prouvenalo
"E
, !
LOU
PIKTOURLEJAmE.
n'i'en
bouta
Pr
Cio,
Santo
de
li
tuiu
de l'ourgueno
e
escura
5
9
cinq toutUlame-nu
P atuva de flanio dins lou Purgatori, e ie restaura quxauqui
5
pauris amo,
Pr
i'adouba.
li
de
faire
Sant
Ro,
pato
de
chin
iu
e
un
au
5
davans,
au
desembouchardi
Pr
Sant
Antoni,
faire
ie
pore
de
e
uno
co
loumourre,
16
A-n-apoundre
34
17
t5
65
La lengo prouvenalo
LOU PENJADJS.
leissa faire
Moussulou
Coumessari,
Bn,
dis,
saubrs
que, douscop, davansque
! ,
35
La lengo prouvenalo
Que touto niu vous endourmigon
!
Qu'enfestoulis vosti coulet,
!
36
La lengo prouvenalo
A REBOUL,
Is iu d'Erode espaventa,
A CANOUNGE.
* Izane, poulli piehot libre mounte M. Ganounge nons dono un tablu parlant de
la vido Arlatenco.
**Mirio,pomoinedi.
37
La lengo prouvenalo
Mai
just.
Maiano,
nouvemhre 185i.
delaDurnco..
A
I
Lou Chivali-Felip de Girard nasqu en
, ,:
aquelo lengo.
38
lis
li
La lengo prouvenalo
Digo-me dounc
gnto bergiero,
Digo se n'amaras jamai.
Sies tu qu'ameri la proumiero,
Sies tu que toujour amarai!
II
Veici dounc qu'en 1810,l'Emperaire Napoleon avi renduquest deert
d'eici :
En estent que sari pr la Frano uno bin bono canso de perfeciouna lis estofo de
n lin e de li rndre meiour marcat que ce que soun, fasn assaupre en touti li nacioun
n qu'aquu qu'enventara la meiouro mecanico pr fiela lou lin, reaupra en recoum>
39
La lengo prouvenalo
[II
Li fraire De Girard demandron au gouvernamen nouvu de ie croumpa,
tout lou mens si machino tan despensiouso.
Lou nouveu gouvr digu de noun.
Reclamron uno avano, un secours quaucarn !
,
Rn ! pousquron rn outeni.
Lou malur nl'en vouli pr l'acaba de founs un gusas d'emplega ie
raublou plan de si maGhino, e l'an vndre is Angls pr cinq cnt
milo franc.
Alor, maucoura, au nis de la serp, abandouna de soun ingrat pas, lou
bon Chivali de Girard se despatri. Bel ome u que la Franco auri degu
pourta sus lou bout dou det, se vire oubliga d'ana demanda la retirado a
TAutricho
I
E, ce que fai vergougno gouvernamen
d'alor,TAutricho, nostoviio
enemigo
Iou reaup, lou recat e l'ounour coume un grand ome.
_-
au
placo.
40
La lengo prouvenalo
Pamens, ro vengu dins l'age : intravo dins si setanto an. Mai de meme
qu'un paure couscri que s'envai tristamen a l'armado, que doumai
s'aliuncho de sounvilajoun, doumaiviro souvent la tsto pr louvire
encaro uno fes 4e meme lou noble e desfourtuna Chivai, tan mai se
fasie dins l'age, tan mai se languissi de vkire soun pas, de vire soun
pichot endr de long de la Durno, e mai que tout, sa bono famiho que
tan!
1'amavo
!a
en
li
*VI
,
libre.
,
li
Alor, se vesnt mai que mai envirouna d'ami, lou bon Moussu deGirard
present i deputa douri Felip un memouriau mounte reclamavo
Tecoumpnso proumesso pr Napoleon, d'autan mai qu'ero sus l'estigano
d'aquelo proumesso qu'avi despensa tout soun bn e tout lou ben de sa
tristisome que doumifamiho. Eh bn lou creirs olou creirs pas,
la
voues
doulento
d'aqueu noble
epoco,
fuguron
sourd
aquelo
navon en
miserable
vi, e
ie neguron lou pan de si vii jour. De tan decrous
d'ounourque se jitavon a la rapiho, n'i'agu pas uno pr aquu generous
pitre queTavi. meritado tan de cop
E pamens, lou jour que retourn'n Franco, li gnt de soun cadr, li
brvi Lourmarinen, avien planta lausi6dins sounjardin, en soun ounour
e glori. Enri Scheffer, lougrand pintre, ayie yougme tira scaLnretra.
! !
, li
la
li
'n
41
La lengo prouvenalo
VII
Ah
quau pourrie redire la grand pieta que tranqu lou cor de touti,
quand adugueron soun corsdins loutoumbeu de sa famiho, au vilajoun de
Lourmarin ! Lou cors arrib dins lou pas a jour fali.
Li Lourmarinen ie venguron en proucessioun a l'endavans, em la
tsto descuberto, e 'n pourtant a la man depegoun em de lume. Em la
teslo descuberto, e gounfle dou plourun
l'acoumpagnron a sa darriero
demoro coume lou cors d'un
Aqui, tres jour e tres niu, demoure'ntrepausa sus un atahnt; e, bn
IT soun coustat, i'avien coucha peru sabella-sorre, Madamo Frederi de
Girard, morto un pau apres eu. Tres jour e tres niu, touti li poupulaciouu
del'avesinano venguron en devoucioun vire encaro un copsoun grand
ome ,e s'agcnouia 'n plourant a l'tntour dou catafau.
rei.,
VIH
Evaquila vido elamort de Felip de Girard. Manco pas d'ome que se
n'en parlomai que d'eu, n'en manco pas que, sus li placo, ie vesn sis estatuo
eml'espaso laman, n'en manco pas que papi troumpet-on
noum
fbre-countunio; n'en manco pas que tiron de pago tan grosso queren
qu'em'uno soulo se pourrie nourri tout un vilage mai pr n'en trouva un
,
que, dins noste sicle, ague fa mai de bJl au mounde que Felip de Girard,
mai de bn a gratis, mai de bn sensoescampa'n degout de sang e snso
ifitira dous-liard de paraganti, pr n'en trouva un fourri'analiun !
li
si
IX
mge
l'Emperaire
42
La lengo prouvenalo
LI
NAPOLEON
Pfcr la
EMPERAIRE DI FRANCES ,
En touti presnt e veni,
salut!
, ,
'
LOU FELIBRE DE
A MADAMISELLO
BELLO-VISTO.
E. T***
43
-.
La lengo prouvenalo
la
LANEVAIADODE 1855.
'n
s'arrap.
li
Livii dison quequand lou Rose s'arrapo,esrare que lis oulivie noun
agon mau.
Tambn,
mai que d'un quarti, coume, pr eismple, susla costo
en
lis
oulivi6 fuguronrabina,
En
mai
de
mort.
men
que d'un quarli, li figuiero e
lamen magagna qu'a faugu cepa pr lou pecj.
Sant-Roumierenco,
li
44
La lengo prouvenalo
's
li
gari li vigno.
Es pa'n mau, disien d'autre, que i'ague de liun en liun de verinado
coume aquelo.
Aqueli fre vioulnto, aquli nevaias soun coume uno bugado que netejo
l'r, qu'espurgo la terro, que fai peta lavermenudo, lounierun e la pesoulinodiplanto quebessai empourtara pr uno boo
aquelopouisoun
,
Jes
decolera.
Diu lou fague
Xiou tout es que lou prouvrbi dis :
*
!
Annado nevouso,
Annado aboundouso.
45
La lengo prouvenalo
*
ASSABS.
*
46
EDICIONS TALVERA
Colleccion Esbrigalhs
Julian Desaygues. Marsyas, c!
Joan Francs Blanc. Bandiras del mond
Colleccion Mistralenc
Maurice Rivire, Frederic Mistral. Muereglie.
Lou Felibre de Bello-Visto (Frederic Mistral). La lengo prouvenalo
*
Presentacion e catalg complt: http://edicions.talvera.free.fr
47
Mistralenc
Lou Felibre de Bello-Visto
(Frederic Mistral)
LA LENGO
PROUVENALO
EDICIONS
TALVERA