Vous êtes sur la page 1sur 4

t4

26. Nornnes EN -uE


Gwno.- Todo la rubetaotivo y adjetivo co .,n soq .iD ercepci4
ntutTog.
27. Ro cENERAL6oBRErJ\ oncr,N,crn DE Los NEurRoo.-Lo
arbs
ttivo y adjetivoo neutros, sean de la declinacin que fucreo, fcma eicmpre
gualcslc treo caea \ominavo,Vocotvoy
Acusaiuo.
En plurd estc tres cc tienen aiemprc la desioeacia,"
28.

Paradigmer: rubetantivo: templum, umpb;

r5

TERCERA DECLINACIN

GRAMTICA DE IA LENGUA I-{TINA

edetivo:

boaun,

Algrnor oornbre forma el geait. dc pl. cn -um:


rtertiu+ m, scrtetcio (noneda), Geo. pl' estertir
uodiua m.,modio (nedida), Gen. pl. modium
fbcr, m., cbco, ca la erpreria praefecnl fabtr!, tetc de b nopu h htgc'
nicros.
6. I aornbre cn .ir, -irr prereatt vccc ca d Geait. !in. .'. dei.cci
cootrrcts i-, cn lugar de la aormal -ii:
orsiliunq conscio,Genit. coac
bperiuor lmPcrio, Getit" inry
5.

Tcrcero

btrcno.

Decllnocin

(Trmor cn con3onontcy on -l)


G cnlt ivo - i

Noxrxrtvo
Vocrtvo
Acusrrvo
Gxrvo
Detvo
Arrtvo
D.

I tcmplum
I tcmplum
Itcmplum
I templ
I templ
I tcnpld

I templ
I tcmpl
Itempl
| teopldrum
| tcmpl-Is
I tcmpl-ls

ll
lf
[|
ll
ll
ll

bonum
bouum
bonum
bouf
boud
boud

I bon
I bon
Ibon
I bondrum
I bonTs
I bons

,O. I Tercer Declinacin comprende substantivoo y adjetivoa de lo


trec gneroc. Ie nombres de esta declinacin e dividen en dos grandee grupo!:
nombre de tem eD oonsonante y nombree de tema err -L

Tabla de Desinencat
lar
Iuc.gFcm.

OsssnvaqoE8 EoBRBL/\ SEqNDApcrN.rcrN.

Norrxvo
Vocrvo
Acsrrvo

l. El Locatiw. - Ifl nmbre dc ciudad, co cingular, dc le Scgunde Decli,


ncin @nlcrv rn Loctuo en .ir
Tareotrm, Toranto, lcat. Tarenti, cn Ta:raa
Toletro, T olcilo, let. Toleti, cn T olsilo.
r'. Alguaor nombc ocrlio an fl
lonll4htgar.,pL tocr.
iocrq chfsr, Dt ioc..
Viccvc, dgror ncutro. co .rc fer
teoror fr,erc, gL hairtD, tstilb, pL tL

B. Aluoor rombrc c,nbi & rotido d puu dd irglr d plunl:


cadfn, cal'l|r., gl. canra, compcmcto.
inpdimetun, obsaicttlo, pl inpedimet , bagaja (dc u drcto).
i[r'o, uxlio, gl. euxiliq tropu aurilarct.
lortlr, bfcc (de ua evc), pL otr, rrlbwu &lfec .tns
X.

Nombrcr udo lo n phrnh


iaferi, onm, lot lnflelrll.
beri, onnn, bt hiot
portai onnr ler dascefun
a, oruur, b f'mtd
., rar b**

Grrvo
I
Drtvol-Il-Ibug
A.rrrvo
|

er coavicrtca Ga ncutro. al pasar rl plunl.

u lrrrl nruliae c t

I
I
I

-,
-,

-a
-a
-cu

Plural

I llrutro I Marc.Fcm. I

|
|
|

|
|
|

-Es
-s
-s

I
|
I

Ncuiro

-r-l
-,-i
-trr-t

-I8

-utrtr -lum

-, -r

-ibus

,1. NotsRBs pARIsfLABosB rMp RrsfLABos.- Sc llaman nmbrcr pansle,


bor loc que eo el Geoit. ring. tieneo el mismo nmero dE laba que eo el No'
mnativo. Eja:
Nm. hos-tir, Genit. hos-ti6
Nm. nu-bes, Genit. nu-bi
Nm- ma.re, Geoit. ma-ri.
Nmbree imparielaboo m lo fc D cl Genit. cing. ticnco r lab m
que co cl Nominatvo:
Nom. con+ul, Genit. con-u-[
Nom. rer, Genit. re-gu
Nom. ci-vi-tac, Genit. ci-vi-ta-tir.
m

En geoerel, y salvo lar excepciones que ac dirn, lo nmbrca de tcoe co J


paislh, c lmperirlabor lor de tcm o cononrtr,

r6

GRAMCA

,2. DrrnNcrs EN L/t ozcr.NecN. - Lo ambrcr dc teoa co cdlry


nrnte (imparieflaboe) tieneo en el Gcrdt. plw. b tcrminacin -rrm, D d Nooa.
Voc. Acus. plw. twutto, - La dc tema co .i (parielabos) aadeo une i antc
ccte! terminacime: Gcrlrjt. . -ium, \on. Voc. Acrs. pl.'nano -ia. Adem
lor edjetivo dc lo do tcrna! y dguno rubcttivo dc tcn co -i tiereo eo cl
Abl4r. sing. -i co vez dc.G"
Rrcr Mo(tqlea pARA DBcLTN^RNoMBRtg DB r.A TERcERA DacLxA,
tt.
crN. - Pra decliner rn nombrc dc le Terccr Dcclnacio hay que cmcer l
forma de a Gcnitruo singubr (que la diccionaio dan eiempre)- Se ccpara dc
egtr fD le deaicnd i+ y r lo Erc !rr rr lc dco l termiecionc
de los dems ce!6.
Ej.: rer, rey, Gcnit. reg-b
Acuc. rcg-cm, Dat. reg-i, Abl. rca.c, ctc
hono, bonbre, Gcait. homi-i

,4. I ononntc 6nt dd tcnl lparcc generalmcntc entc lr terminacin


-i del Gcni. sng., eunquc voor. ccidcn&s fmtico h vcoido obrcrreceda.
al Nombrcr in desincode cspcciel co cl Nminativo aingular:
,r.
Paradigmar: coosul, genit. coosuliq n cdrnL nooea, geoit uooinir,
wntbrc; natio, genit. nationir, f . tlr.ciL
S i n g ul ar
nltio
artio
nrtinem
artinIt
natini
tin

DOMCO
DOMCE
EOECD

nomlnlg
nomlni
nomla

Plural
Noxrxrnvo
Vocrrvo
Acustvo
Gxlrvo
Drrvo
A.rrrvo

conslEt
conslg
conslt
conlum
conlibug
coalfbu8

ntin8
ntns
B.ting
ntiDIm
nti0nibug
nltioDIbUt

36. b) Nombres con .t en Nominativo eingular.


Substantivo. Paradigmae: rcr, genit. leg'4 m. rcy; civitae, genit civitet'ilt
. aAad; corp!' genit. co4ror'isrn. axrpoSingular
Nox. Voc.
Acusrtvo
Gxrrvo
Detvo
A.rtrvo

Nor. Voc. Ac.


Gsxrrrvo
Drr. AL.

Trmo or conronqnla

conul
coul
coen
cooslIt
conl
consl

Porma el Nominativo aing. rin -s los temas en lquida (r, l): rcror, rcror'ir, f' hcr"
pcctin'iq-n'
m. hombre,
mana, al, ml-is, m. sol, aasat (n): homo,-homin-is,
-P9d.n,
pia"", ir"",
r.min.ic, o. po"i; ademe-los nombres quc ea cl ominat. terminb
.on perdieron la -: homo, natio, cermo.

fc

regem
rgIc
regi
rcg

corPut
corPur
corporlt
corpo
corpor

civita
civitatem
civitatlg
civitatl
civitat
Plur al

Acr. homin-co, Det. ho


Abl. hominq ctc.

Norxrtrvo
Vocrrvo
Acusrrvo
Gxrtvo
Drtrvo
Arrtvo

17

TERCERA DECLINACION

DE Ij' LENGI.JA LAIINA

aomfn
nomintr
oomin
nominum
nominfbuS
ominlbug

o"

regr
rcgum
reglbus

civitats
civitatum
civitatbug

corpor
corPorum
corporibus

Tieoeo desinencia. co l Nominat. ring. lor temar en oclusiva: gutural (c, g): du:,
duc-ilr n. caudillo, ter, leg-iq l. lcy, labial (p, b): pribceps, princip-is, m. principc, pleb4
pfeb-ir, f. plcbc; dmtal (d, t): mile, oilit.is, m _solddo, merces' m-erred'is, f.. saiao,
-[
neutros carecln de desinencia: caput, capit.ic, cobezo, lac, lact-is, leche.
Lo tema en.. conEenaD a vece! eeta letra cn el Nominavo, aunque en lo demr
calo re convierte cn - hono (tambio honor), hooor.iq o. hoo, dos, dor-iE m. flor,
orpuq corpor-iq n. crerpo, geourr gencr-irr n. to:rr.

,7. It{panIsfi,rsos @N GBNITIVoPL. EN -ium.


Forman el Genit. pl. en -ium a pesar de eer imparisflaboo:
l. Le mayor parte de lo adjetivc imparislabo (vare $ 52'56).
2.c Lc zubstantivc moncflabc
nacio -i del Gsni. sing.:
urbs, f. ciua
dens, m. diantc

gue tieneo dq coreonantesante l termi'

Gen. aing urb-is


Gen. eing. dent-is

Gen. pl. s$i'm


Gen. pl. dentiro

qlaff, glandis, f. bcllota; an, arcis, f. auladcla; arq attis, f . ortc; pars, patis,
i. part"; nor, noctis, f . nochc; oe, ossis,n. hucso. Alguno de estc nombres 60o
entiguos temaa en -i que perdieron eata vocal en el Nom. ei.g. y s hicieron
imparislabc (p. ej. pars de partis).
3.c Loe gentilicioe en -ar, -atir y en -iq -itis, como Arpinas, -atb, arpnensc, gm' PL
$omnfu, .itiq samnita, gen. pl. Saritium. Asimismo rostrasr -art[ compotriot.
Arpinatium,
ru/scto, optimater, los optirn;tcs, tetlatcq lo dios familiotcs.
2. - Gramtica de la Lengus Ltina

18

TERCERA DECUNACION

GRAMTICA DE IA LENGUA I-{TTNA

4.) I femeoio abetractos en -t l, -tatiq como civite+ cludad, puedea hacrlo e


.uo y el -ium"
mus, muris,
5.t Algunos monoslabos de vocal larga, como lisr tis' plcrto (liti'n);
m. rtr (murium); fraus, fraudis, f. fraudc (fraudium); fau:<, faucig f. feucc (general,
mete uado en pl. faucea,genit. fauci"-).

Tcmos en -i
t8. a) Masculinos y f cmeninos.- Lc nombree Eacculinoc o femeninos
de tema en .i hacen el Nm. sing. en -is: Substantivc: hostis, hostis, m. cncmi'
go, turds, turris, f. torrc; adjetivu:brettb,brcoe.
Como stos e declinan loe substantivos terminado en .ec (caei todoe femeninos):
nubes, nubis, nubc, fames, tais, hambr4 y algunos substantivo y adjetivos masculinos
en .er: inber, imbris, lluuia, venter, ventis, vieitre, cele4 rpido,

Paradigmas.Substantivos: hostis, hostis, m. cnemigo; nubes, nubir, f. nubc;


imber, imbris, m. llutia. Adjetivc: fottis, valcrosq celer, rpo.
S i n g ul ar

Nox. Voc.

I hostis I nubes I imber

forts

I celer

Ac us , r r r v o
Gr x r r v o
Dr . r r v o
As r r r r v o

l h o s te ml a u b e m l i m b re m
l h o s ti
lnubis
l i mb ri s
l h o s ti
lnubi
l i mb ri
l b o s t
lnub
l i m b r

fortem
fortis
forti
fortf

I
I
I
I

celrem
celris
celri
cclri

Pl u r a
Nox. V<c.Ac.
GnNtvo
Dr,r. Ar,.
OssrnvectN. -

imbrs
hosts I oule,
hosdumI nubium imbrium
hostibus I nubibus

imbribus

fons J celres
fortium I celrium
fortibus I celribus

Ntese, en loe adjetivc, el Ablat. 6ing. en J.

,9, b) Nros.- LG substantivooneutrc de tema en -i terminan en 9


y
-al -ar (estaedoo ltimas clases6on imparislaboe,genit. -alis, -ads, a pesar de
lo cual eiguen la declinacin de loe parislabc). Ic adjetivos neutros termin
eo -e. Todo ellq hacenel Ablat. eing. en -i.
Paradigmas. Substantivc: mare, maris, fttot' urirnalr nimalie, qnimo\ Ad.
jetivo : fottel lalcr,oso.

Nox. Voc. Ac.


GexIrvo
Drrvo
Alertvo

mare
maris
meri
mari

nimal I
animlis I
nimali I
animF I

forte
fortis
forti
fortl

mari animali fortl


|
mriu m animaliumI fortium
mari bus enimalibuslfortibus
maribus aoimelibusI fortibu
I

,O.

OgrvrcroNBS

SoBR r-l pcnrcrx

r9

o rg MAs aN i.

l. Parisflabo con Genitivo e .un Forman el Genitivo plural ea .rmr I pe6r de !a


grrtrflabor, lor oombesaiguienter:
al Lo nombrea de parenteecocn -ter! pater, p-atr'is,\. Fade (paaum), mater, netriq
l, mdr (matrum), frater, ftatrir, m. hermano (fratrum)_; estos nombres pierden cn lor
J.r" ro'it" edl'lz terminacin'-g del Nominat., con lo que se convierten en pariefla'
bor, un que por dlo deieo dc declioare como los tema! en consonante I los que Prtrt
nccea (-n).
b) Los rubstatrtivoE caniq ir m. pcfio (cmum), iuveairr \ a. touctr (iuveanrm)t
mci, roA m. rlr:iono(eo*-), vatq 4 m. divno (vatum).
c) heden hacr el genit pL o -u0 y ea .igm loa nolbrea,aiguietes: menrirr iq
l. *dc, pi!, i! f. obcio(ais coriente pirm).
r. rnas (na corriente meisirn)-; *dcr,4
2. Aeusativo eo -im y Ablativo cr .L Alguao ubatantivo femenino ea -i foma
d Acuo. aing. eo .im.
Eet mi8-o. rbetantivo ca el Abl. aing. tieaeo o puedeo tecr -l an lugar dc J.
Abl. dd
Acra dtin
Ei.: itiq scd
, td
D rrlitD
trssi!, to
c-ohombto, av\
Tienea aiemprc Acu. co -io y Abl. c .i: bur4 t orcra..cTdr
rolnqucrr", aitie, icd, tu!sir, tos, vt+ fwn, y algunor nombre de ciudadeo y ror como
Btbilir. Colat4^tu,Tietu, Tibc,
Loe ti"treoiambin generel-ente: febriq fcbtc, gdvra pabngatu, PuPP4 pop4 tctti+
ancda" rrr,lrtrit, hocha, tr.uriq torrc.
3. Acusativo plural en -i. El Acurat. pl. de lor tema! c -i trminab primitivrncntr
?a -ir Esta deineacia e corriente todava co la poce claica.
PnrcunoAnBa DB LA TERcER^Dcr.rxcrx.
l.r E Locarvo - Ea la Tercea Dedinacin el Locativo h eido reemplazadopor
d Ablativo. Coneervan,ain embargo, ua Locativo -i: rusr rutis, m. campo: ttsti, at cl
corno, y algunoe nombre de ciudad en eingular, como C.arthago, inirr Locat. Crtfgii
c Cdruga,Tibur, urir, Loct. Tibui, cr Tibu.
41.

4L 2.] Novns
RREcuLAa,a!.- I dediacio de lo ombrc riguieotcr pr,c,
ruta algunar irregularidader:
Inppiter, m. lipitct, gen. Iovir, ac. Iovem, dat. Iovi, abl fovctener, m. d,trcano,gen cair, ac. cem, etc., gen. pl. e"caro, f. corne, get.. car[ ac. (rln, etc., ge4 pl. carniuln ca pL eignifc pcfut
ilc ctrne.
rupellex, f, molaro, ajuu, gen. eupellectilis, ac. opellectilemt etc. Carecc de plurel
coniurx, m. y . crtyugc, gen. coniugir, ac. couiugem, etc.
rguie+ f. dscanso,-gen.requictb aL requietem o requiem, dat. reguieti, abl. equietc.
b"l .. y f. bucy o v.rcd. ge . boviq ac. bovern, etc.; pl. gn. bo'm, dat. abl. bobrr
o bubu
srs, m. y i. ccrdo, gen. aris, ac. rn, etc.; pl. dat. abl, rubu o nibu.
vb, . fucra eing: ec vim' abl. vi (caec de gen. y dat-); plunl: non voc. .s
vircq gen. yirm, dat, abl. viribr.
ita4 a. camino, gen. itiaerir, dat. itineri, crc.
l.r
o)
feq
r uaa

Nombre defcctivo (de declinacia iacomplete):


a f. fucna, carece de gen. y dat ing. (vae na arribe).
a. b petmido por h lcl di*u y rf+ . b pohibtilo
GDnon. y crr riul.

po b lcl ir., L

20

GRAMTICA DE L{, LENGUA LATINA

vicir (geoit.) cm-bio,.cfliog. tienc (adeor del genit.), rcur. vicc y abl. vice pturel,
roa. c, viaq dat. abl. vicibu.
fon, attt, lo e ua en oE. sing. y bl. ig.; ctc ltimo c h coavertido co
rdverbio,
lorte, por &rtt,
ttont er uo ablat. usado e lae erpreoioner Ee {rote, a {rortc, ctpotttneamcnta.
naoc, nominat. y ablat., h mat.
b)

c)

$ubtantivo lo uado cn ringulrr:


ve;rti+ iq t. vcstido
2ecimea, ii, n. rnucsr4
erpetler, eril4 f. mucblc.
Subtantivo lo uado en plunl:
dteria, iun, . alu
ctrviceg um, f. rrucd
fauceq iun,-f._ gdrg.L'nit4(c" g. lo rbl faro)]
fider, i'-, f. lra
forer, i-, f. pucna
Dne-s,irm, m. b (dioscs) rl.ntut
noenia, ium, a. mualb
vctbera, ., n. golp.

a. Algunoa ubtaativo cmbia dc otido at parar dcl ring. e! pturd:


fi4 4 m. fin, frotrtrra, pl.: finer, irfi, tcrrtoro.
eedir (o eeder), iq f. templo; pl.: aeder, ium, tcmplos o casa,rcsdenci*
op"-l, f. lewcza, cc:ursos;en eing. el genit. opis y el ac. ort oignificaa Eocorto;
cI rbl. ope, podeq cl omiat aing. no ae uaa.

tpli9a, rupcllert ccil4 robilrdo


nex, aeci4 lnuct c, prexr
lcx, bsju' lcy,
'..t+ tni'+
-peci1,
coba, foit-ic4 bvcd, acol'
.].ri,
-or:
l.r .So neutror lor a
--bi
at Pocmar ttit, pocma
rr oere, iq racr
<r lec, lacti!' lcchc
{ rei, rtlb, n'cl (gero Iac. 1,, i+ ol, [ Lt ,.).
: cdrnettr inb Pocr, crrl
-t caputr it4 ccz
{: calcr, llrit, esPueh
.nr: robur, oria, ioblc, fucna (gero mac. voltrr [o nrltur]r rilr h,lctc)..,, .or?, otit, cterpo (pero femenioos loc cn -tu!r .tltir: virtus, utir, ulo irvCaq
CttCit,iuveitud, etc.i aetis feorq udi", onimol domstico, ovejo, vearu, erir, gmor, ltlru,
lifr',. or mas: l+ nrr4 an, bpuq or4 coio).
",'otu*",'plnq
"d4

Cuo rlo Dccli nocin


f icm o cn'u)
G cnit lvo. n
- ut
tU. I C\artl Dccllnado oomprendc nrbetndvot dc loc tres gacroi
[a mac, y fir.. tcrnino d N@int. cing. co -uar lor nsutrot cn.tr

13, Gxno Da r6 NoMBREoDB LA TERcER,TDBc,rxcrx. - Aparte de lao reglac


*laardn dc toc gneroodJdar ea el $ 10, laa reglar ciguientecpermiten-conocerd gn-ero
dc lo ubstantivo de la Tercera Declinacin eegn la terminacin del nominat. ain!.:
l.r Son macutio lo _ea: .o: homo, irris, hombre (pero femeninos los en do,
-go,
.io: onsetrdo, gis, costumbrc, origo, inis, origeL natio, onis, nacin; mbio
r"a"o,
r4 crr,<encambio maculino ordo, iab, orden).
.or: dolor, otis, dolor (pero neutros mrmor, oris, mrmol acquor. otir. h lhnua dcl
mat, oo?, cordis, corazn;femenino ar6or, oris, bol, vase$ l0). .or: hoaoq-orir, horor (pero_femeninoE: coq crt[ picdo dc ofilal doq doti, dot;
!?utroi or, odq boca, os, ossis,hucso).
imberr-fra \wi,a,(pero_neutroa: cadaver, eis, cdvc1 itec, itineriq carnro,
-a: crir, golpc, ucado
vcrber,
elo eo plurat; ve!, vris, pdmavera),
.er inparisiiabor: edec, eti!,, cornao (pero femeninor mercq edir, nrcrccd, quier,
Suietir y requies, eti4 dascaruo, *geq etiq nics; neutro, aes, .erb dncrol.2.. Son femenino lo ea: -s: civitaq etir, cudad (pero maeculino: !, a!ii!, as [mo,
ncdaJ; nertro, vaq vasir, uro,quc hace cl pl. regn la 2.. decl.: v""a, orin, y'loo de,
cliable fas y nefar).
..i9; nav!r-, 4 tra;ug(peo naqc -lor cn .guir y -nir: anguir, iq serpiente, 6nir, ia fin;
tmbin,- collir, ir,-colin4 t"""t", i4 haz, ensis, is, espda, ftrst4 !, palo, furpb, idi!, picdr4
-eorir, \ mcs, vae S 10, orbi4 i4 tculo, pirir, ie, p"z, plv4
etb, folvo).
.anr: fanr, lardh, ahbanza^
a parirlabos: clade!, ir, danou (pero mare vepru, ia zarzal.
{ prcccdid- dc consonante: urtq 14 ciudad (pcro marc. foar, lr6q fuerrlu, nonr, atir,
aotrt, por, rt\ prnntc, denq ntiq dicntc).
I r*, rriq clod,cb Qnro nrrc. lo c q or.s, i.i+ corlcr4 uqrc ot fco

2l

CTIARTA DECLINACIN

Tabla de Deelnencia!

Nor. Voc.
I
Acusrrrvol-uml-
Grnrrvo
|

-s

-s

Drrvo

-uT G)

Arrtvo

I -u
| -ut

-s
-s

-UUm
-Ibu.s (bue)
-Ibus (iibus)

Paradigmar:fnrctur, w, el fruto; conr+ rll, c,,tcrrrr,ah ilc un circtn.

Acusrrrvo
Drrvo
Aa.rrvo

com
com
comE
(fruct)
com (cornui)
fructul
I
cora
lfructi

lfructum

fructiis
fructig
fuctuum
fructlbus
fructlbus

I
I
I
I
I

coroul
comut
cornuum
cornlbu
comlbus

Vous aimerez peut-être aussi