Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
1
ln x= dt , x >0
1 t
Daerah definisi (Df) dan daerah nilai Rf fungsi ini adalah Df = (0,+ ) dan Rf =R
Grafik dari fungsi f(x)=ln x adalah,
d
1
( lnx )= , x >0
dx
x
2.
d (
1 du u'
ln u )= . = , u ( x ) >0, u' ada
dx
u dx u
a
b
4. Ln
Contoh 1.
= ln a ln b
= r. ln a
1+ x
1x
ln
dx
u du=ln|u|+C , u 0.
Contoh 2
3
x
dx
10x
2
Hitunglah
Jawab
Misalkan
10x 2 dx=
maka
1 1
1
2
du=
ln|10x |+C
2
u
2
x
1 |
1
dx=
ln 10x 2| = ln 9 .
10x
2
2
2
1
1
Agar perhitungan di atas berlaku
10x 2 0
Latihan.
A. Tentukan turuna fungsi dibawah ini.
1.
2.
f ( x )=ln
y=ln
( 1x 1).
x2
.
x2
pada
[ 1,3 ] .
1.
+1
dx .
xx +1
2.
tan x dx .
y=f ( x ) ,
Misalkan fungsi
f.
x Df
dengan
1
x=f ( y ) . Fungsi
sebagai contoh,jika
y Rf . bila
dan
dapat dibalik,
x=f ( y )= y +1.
mempunyai
balikan.
Langkah-langkah mencari inversfungsi
y=f ( x) ,
dan
y=f ( x)
1
sebagai
dengan
( y ) x=f 1 ( y )
dari
x=f 1 ( y ) , diperolehlah
y=f 1 ( x ) .
Contoh 3
Tentukan rumus untuk
f 1 ( x )
bila
y=f ( x ) =
x
1 x .
Jawab
Langkah 1:
y
1+ y
y=
1x
y (1x )=x
Langkah 2:
Langkah 3:
Bila
f 1 ( y )=
y
1+ y
f 1 ( x )=
x
1+ x
mempunyai balikan
maka
sehingga
diperoleh
f 1 ( f ( x ) )=x
Jika
dan
f
f (1( y))= y
x=f 1 ( y ) y=f ( x )
Teorema 4. (turunan fungsi balikan)
Misalkan
x I , maka
untuk suatu
nilai
f 1
dan berlaku
f
(1) ( y )=
1
f (x )
'
dx
1
=
d y dy /dx
I . Jika
y=f (x)
f ' (x ) 0
pada daerah
f
(1) ( 4 )=
1
1
1
=
=
5+
2
7
f (1)
'
y=4
Berdasarkan fakta
sepadan dengan
x=1
dan
f ' ( x )=5 x 4 +2 .
Latihan
Rumuskan
f ' (x)
dari fungsi
f ( x ) berikut
f ( x )= 2 x+5
1.
f ( x )=
x
+5
4
3.
f ( x )=
(2 x2)
(x +3)
4.
f ( x )=x 3 /2 , x 0.
2.
ln x=1 .
2,7828
Fungsi ksponn natural adalah suatu fungsi yang didefinisikan oleh prsamaan
f ( x )=e x .
Teorema 5. (hubungan fungsi ln dan ekksponen)
Fungsi
f : R ( 0,+ ) , f ( x )=e x
g : ( 0,+ ) R , g ( x )=ln x
y=e x =ln y .
Karena antara eksponen dan ln adalah fungsi yang saling invers, maka grafik
y=e
adalah grafik
disamping.
Teorema 6 (sifat eksponen natural)
Jika
a,bR,
maka
1.
e =1
2.
e . e =e
3.
e /e =e
4.
e
b
a. b
( a) =e
a +b
ab
1.
e
( x)=e x
d
dx
2.
e
du u
( u)=e
=e . u'
dx
d
dx
u
Contoh 5.
1.
ada.
e
x
x
x
( 2)
1+ ln
1
( 2 + 2 x lnx)=xe x lnx
x
( 2 lnx)=e x lnx
d
( x 2 ln x )=e x lnx
dx
d
dx
2
e
x
sin
x
cos
( x cos x)=e x
d
dx
2.
e u du=eu +C .
Contoh 6.
2 x
1
1 x
x
2
dx= e (3 x dx)= e +C
3
3
3
(misalkan u=x ,
sehingga
du=3 x 2 .
Latihan
A. Tentukan turunan fungsi berikut.
1.
y=x 2 esin x
2.
1 e
( x)/(1+ e x )
ln
y=
1.
2.
ex
e 2 dx
dx
e x 1
f ( x )=a =e
Akibatnya,
x ln a
ln a =x ln a .
Teorema 8. (sifat-sifat eksponen umum).
Untuk
1.
a0 =1
2.
a1=a
3.
a x . a y =a x+ y
4.
ax
=a x y ,
y
a
y
5.
a .a =
1
ax
6.
(a x ) y =a xy
7.
(ab)
8.
a
( )
b
= a .b
ax
= bx
1.
a ln a ,a> 0 ;
d
dx
2.
d u
( a ln a ) u' ; u' ada
dx
Akibatnya diperoleh,
au
a du= ln a +C , a>0, a 1.
u
f ( x )=x a .
a>0
dan
y=f ( x ) =alog x .
Didefinisikan sebagai invers dari fungsi eksponen dengan bilangan dasar
Hubungan kedua fungsi ini ditentukan oleh relasi
a>0, a 1
a
1.
log x=
2.
log e=
ln x
ln a
1
1
; ln a= a
ln a
log e
a>0 dan
a
1.
a 1 dan
a
x , y >0,
maka
2.
log
x
= a log xalog y
y
3.
log a x y = y a log x
4.
5.
log aa=1
log 1 0
a>0 dan
a1 ,
x ,> 0,
u>0 , dan
ada maka
a , ax .
1.
log e
a
log e
=
x
dx
2.
logu
e
log .u '
=
d
dx
Contoh 7.
1.
2
x
x
2
ln . 2x ln x
1ln .
1
x + ln=
x
x ln x
2 . ln .
d ( x ln x )
2
=
dx
2.
x
x
x
sin =3log e . tan x
3
log e
cos =
.
cos x
3
log e d
log ( cos )=
.
cos x dx
dx
3.
1 4
4
4u du= .
+C=
+C
3 ln 4
3 ln 4
1
1
4 x x2 dx= 4 x ( 3 x 2 dx ) =
3
3
Latihan
A. Hitunglah turunan berikut
xy
1.
2 =x y
2.
log xy =x y 2
ln x
3x
1.
dx
2.
log x
dx
x
t , maka
;
1.
FUNGSI TRIGONOMETRI BALIKAN
TURUNAN FUNGSI TRIGONOMETRI
FUNGSI HIPERBOLIK DAN BALIKANNYA
Jllkmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm,mmmmmmmmmmmmmmmmm
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
mmmmmmmmmmmm
.iu7d