Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven

Bron: Didactisch model van Gelder

Student(e)
Anne van de Lisdonk
Klas
PEH15VA
Stageschool OBS Brandevoort
Plaats
Helmond
Vak- vormingsgebied: Natuur en techniek
Speelwerkthema / onderwerp: Zintuigen - proefjes

Mentor
Datum
Groep
Aantal lln

Linda
12 april 2016
7C
28

Persoonlijk leerdoel:
Duidelijke uitleg geven: Ik wil aan het begin van de les een duidelijke uitleg geven over de verschillende proefjes die horen bij deze les. Ik wil dit
gaan doen door :
- van te voren te zorgen dat iedereen stil is
- ze allemaal naar mij kijken
- proefje voor te doen
Orde houden: Ik wil ervoor zorgen dat ik goed orde kan houden tijdens deze les van natuur en techniek. Omdat we in deze les gaan werken met
proefjes is het belangrijk dat ik een goed orde kan houden. Om orde te kunnen krijgen en te behouden ga ik een aantal regels met de leerlingen
afspreken, deze regels zijn als volgt:
- tijdens mijn uitleg is het stil
- als je iets wilt vertellen/vragen steek je je vinger op
- we luisteren naar elkaar
- we doen goed mee met de les
- we gaan respectvol om met de spullen
Plannen: Ik wil ervoor zorgen dat ik alles op tijd af heb zodat de leerlingen snel aan de slag kunnen met de proefjes.
Samenwerken bevorderen: ik wil proberen het samenwerken in deze klas te vergroten doormiddel van het samenwerken bij proefjes.

Lesdoel(en):
- De leerlingen hebben aan het einde van de les geleerd om
individueel en in tweetallen verschillende zintuigen waar te
nemen (productdoel).
- De leerlingen leren om met elkaar samen te werken en
naar elkaar te luisteren (procesdoel).

Evaluatie van lesdoelen:

Aan het einde van de les kunnen de leerlingen vertellen wat de bevindingen
zijn bij de proefjes. Door de les heen loop ik rond om te kijken of alle leerlingen
goed samenwerken en of het lukt met de proefjes. Wanneer het samenwerken
in een tweetal niet lukt ga ik proberen dit samen met de leerlingen op te
lossen.

Tijdens deze les van natuur en techniek werken de leerlingen aan

kerndoel 42: De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen
en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit,
kracht, magnetisme en temperatuur.
Beginsituatie: In klas 7C zitten 28 leerlingen, 15 jongens en 13 meisjes. Normaal gesproken staat op dinsdag middag de crea en weektaak
gepland. Deze week hebben we na de crea een natuur en techniek les. Omdat de leerlingen voor deze les crea hebben is de kans groot dat de
leerlingen druk zijn omdat ze net vrij aan het werken zijn geweest. Mijn taak is dus om orde te houden zodat dit een leuke les is.
Op school werken ze met de methode van Naut, Meander en Brandaan. Hierbij is Naut voor natuur en techniek. De leerlingen hebben regelmatig
een geplande lessencyclus van een Naut thema . De leerlingen weten al aardig wat over de zintuigen, deze les gaat vooral om het werken met de
zintuigen.
De leerlingen hebben nog niet eerder een les van natuur gehad waarbij ze proefjes gingen doen alleen of in tweetallen. Het is dus belangrijk dat ik
alles goed uitleg. Omdat de leerlingen niet heel vaak samenwerken heb ik ervoor gekozen om bij sommige proefjes in tweetallen te werken. Op
deze manier kunnen de leerlingen van elkaar leren. Andere proefjes doen de leerlingen alleen. Het is dus een combinatie les waarbij de leerlingen
moeten schakelen van het samenwerken naar het individueel werken.
Ik ga in mijn les gebruik maken van het 5 stappenplan. De leerlingen hebben hier nog niet eerder meegewerkt. De leerlingen krijgen verder een
demonstratie, voeren een practicum uit en ontdekken vaardigheden voor het ontdekkend leren. Het vijf stappenplan bestaat uit de volgende
stappen:
1. Er komt iets binnen (introductie onderwerp)
2. Spontane verkenning (aanrommelen)
3. Proefjes uitvoeren aan de hand van het stappenplan en vastleggen van resultaten
4. Elkaar vertellen over de resultaten
5. Toepassing en ik vertel nog wat (Vaan, 2012)
Lesverloop
Tijd

Leerinhoud Didactische handelingen

Leraar

Leeractiviteit
leergedrag leerling(en)

Materialen /
Organisatie

Inleiding
+/- 10
minuten

Uitleg over
de proefjes
en de
groepjes
opnoemen.

Ik zorg ervoor dat alle benodigdheden vooraan op de

tafel staan zodat we meteen kunnen beginnen met de
les.
Ik zorg ervoor dat ik door harder te praten en 2 keer te
klappen in mijn hand aandacht vraag aan de leerlingen.
Op deze manier kijken de leerlijnen mijn kant op zodat
ik verder kan gaan met de inleiding van de les. Zodra
alle leerlingen stil zijn ga ik vertellen dat we het gaan
hebben over de zintuigen. Ik vraag aan de leerlingen of
ze aan mij kunnen vertellen welke zintuigen er zijn er
voor ze voor zijn. Ik leg uit dat we deze les gaan
experimenteren met de zintuigen : ogen en huid.
Ik leg de proefjes kort uit:
1: kriebel de leerlingen gaan in tweetallen elkaar
kietelen. De leerling die gekieteld word zegt stop
wanneer die denkt dat de andere leerling bij de holte
van zijn/haar elleboog is.
2: kriebelend geluid de leerlingen gaan in tweetallen
kijken hoe het kan dat je geluid kunt voelen.
3: scherp zien de leerlingen gaan individueel ervaren
hoe scherp ze kunnen zien aan de hand van twee
blaadjes met zinnen,
4: gat in je hand de leerlingen gaan individueel kijken
of ze een gat in hun hand zien aan de hand van een
proefje.
Ik vertel dat de leerlingen zijn opgedeeld in groepjes.
Per groepje krijgen ze een blaadje waarop staat in welke
volgorde ze de proefjes moeten doen.

De leerlingen vertellen mij wat ze nog Organisatie:

weten over welke zintuigen er zijn en
- de
wat ze precies doen.
benodigdheden
staan vooraan in
Wanneer ik de proefjes ga doornemen
de klas.
is iedereen stil en letten ze op. Als er
- Alle werkboeken
vragen zijn kunnen de leerlingen deze
zijn klaar.
aan mij stellen. De leerlingen blijven
tijdens deze uitleg en instructie op
hun eigen plaats zitten.

Kern
+/- 30
minuten

Proefjes
klaarzetten
en
beginnen.

Wanneer ik de proefjes heb uitgelegd vertel ik dat we

gaan beginnen. Ik vraag aan de hulpjes of ze mij willen
helpen om alles klaar te zetten. Ik zorg ervoor dat de
rest van de klas rustig blijft wachten. Wanneer de
proefjes staan en de werkboeken zijn uitgedeeld vertel
ik aan de leerlinge ik welk groepje ze zitten.

De hulpjes gaan samen met mij de

Materialen:
proefjes klaar zetten op de tafels. Ze
- theedoeken
delen de werkboeken uit waarop de
- vellen papier
rest van de klas zijn/haar naam zet.
met zinnen
De rest van de klas blijft stil tot alles
(proefje 3)
is uitgedeeld en ik weer aan het
- A4 papier
woord ben. Wanneer ik de groepjes
- Ballonnen
Zodra de leerlingen bezig zijn met de proefjes loop ik
bekend maakt blijft iedereen nog
rond om te kijken of alles goed gaat en of ze goed
zitten tot het moment dat ik zeg dat
Organisatie:
samenwerken. Wanneer een leerling niet goed meedoet ze mogen opstaan.
- om de 7
haal ik deze leerling uit de groep en bespreek ik
minuten
hem/haar op zijn gedrag.
De groepjes gaan het rijtje van
wisselen van
proefjes af die op het lijstje staan. Ze
groepje
Ik houd tijdens het werken in de gaten zodat we telkens maken hierbij de opdrachten uit het
na 7 minuten kunnen wisselen van proefje.
werkboekje aan de hand van het
stappenplan. Wanneer de leerlingen
bij een proefje zijn waarbij ze moeten
samenwerken doen ze dit rustig en
behandelen ze elkaar met respect. Ze
luisteren naar elkaar en helpen
elkaar.

Slot
+/- 10
minuten

Evalueren
Ik zorg ervoor dat iedereen op zijn eigen plaats zit.
en opruimen Wanneer iedereen zit ga ik de les samen met de
leerlingen bespreken. Ik vraag aan de leerlingen welk
proefje ze het leukste vonden en waarom. Ook vraag ik
aan de leerlingen wat ze van zon les vonden. Of ze dit
vaker willen doen of dat ze liever uit een boek leren.

De leerlingen beantwoorden mijn

vragen en luisteren na elkaar.
Wanneer we gaan opruimen doen de
leerlingen dit snel en helpen ze
elkaar.

Organisatie:
- alles word
vooraan in de
klas verzameld.

Persoonlijke reflectie
Wat wilde ik?
Ik wilde tijdens deze les gaan werken aan de volgende persoonlijke leerdoelen:
Duidelijke uitleg geven: Ik wil aan het begin van de les een duidelijke uitleg geven over de verschillende proefjes die horen bij deze les. Ik wil dit
gaan doen door :
- van te voren te zorgen dat iedereen stil is
- ze allemaal naar mij kijken
- proefje voor te doen
Orde houden: Ik wil ervoor zorgen dat ik goed orde kan houden tijdens deze les van natuur en techniek. Omdat we in deze les gaan werken met
proefjes is het belangrijk dat ik een goed orde kan houden. Om orde te kunnen krijgen en te behouden ga ik een aantal regels met de leerlingen
afspreken, deze regels zijn als volgt:
- tijdens mijn uitleg is het stil
- als je iets wilt vertellen/vragen steek je je vinger op
- we luisteren naar elkaar
- we doen goed mee met de les
- we gaan respectvol om met de spullen
Plannen: Ik wil ervoor zorgen dat ik alles op tijd af heb zodat de leerlingen snel aan de slag kunnen met de proefjes.
Samenwerken bevorderen: ik wil proberen het samenwerken in deze klas te vergroten doormiddel van het samenwerken bij proefjes
Wat deed ik?
Aan het begin van de les heb ik gezorgd dat het stil was in de klas en dat alle leerlingen naar mij keken en luisterden. Ik heb verteld wat we deze
les gingen doen. Nadat ik heb verteld wat we precies gingen doen heb ik de proefjes met ze doorgenomen aan de hand van het werkboekje. Toen
ik de proefjes had uitgelegd heb ik verteld wat de groepjes waren en met wie de leerlingen gingen samenwerken . Toen de leerlingen aan het werk
waren heb ik de tijd in de gaten gehouden en heb ik rondgelopen. Omdat ik zag dat veel leerlingen op tijd klaar waren met de proefjes heb ik de
tijd per proefje ingekort. Aan het einde van de les heb ik de leerlingen alles laten opruimen en hebben we de proefjes uitgebreid besproken.
Welke betekenis had dit voor mij?
Ik vond de les goed gaan. De les was drukker als een normale les maar de leerlingen hebben goed meegedaan waardoor ik dit niet erg vond.
Zowel de leerlingen als mijn mentor waren enthousiast over de les. Omdat ik uitgebreid de proefjes met ze heb besproken heb ik een goed beeld
gekregen over hoe de leerlingen denken en waarin ze genteresseerd zijn. Het verbaasde mij tijdens deze opdracht dat het samenwerken in de
tweetallen goed ging. De leerlingen hebben naar elkaar geluisterd en zijn goed met elkaar omgegaan.
Hoe nu verder?
Ik wil in de toekomst de les beter voorbereiden. Ik had nu een groot deel al voorbereid maar moest de laatste kleine dingen op stage doen. Door

de evaluatie met Linda weet ik dat het slim is om de volgende keer bepaalde dingen op een andere manier aan te pakken. De leerlingen waren nu
aan het spelen met de ballonnen. Ik kan de volgende keer beter aan het begin van de les vertellen dat de leerlingen niet mogen spelen tijdens de
les, en dat wanneer ze goed meedoen ze aan het einde van de les de ballonnen kapot mogen maken. Verder wil ik gaan kijken welke opdracht ik
kan aanbieden aan de leerlingen voor als ze eerder klaar zijn.
Literatuur:
http://tule.slo.nl/OrientatieOpJezelfEnWereld/F-L42.html
Vaan, E. de & Marell, J. (2012). Praktische didactiek voor natuuronderwijs. Bussum : Coutinho
OGP3
Format voor toelichting lesontwerp
Domein: Taal Rekenen/ wiskunde OJW BVO*
*omcirkel wat van toepassing is

B1. Leerdoelen stellen

3.4 passend leerinhouden
vanuit leerlijnen
3.11 Leerprocessen
observeren en registreren

Welke keuze(s) heb je in

dit opzicht gemaakt?

Waarom heb je deze

keuze(s) gemaakt?

Ik heb voor deze les de

volgende leerdoelen
geformuleerd.

Ik ben gaan kijken naar wat ik

deze les wilde gaan doen. De
leerlingen hadden in het
laatste thema van Naut
geleerd over de zintuigen en
het menselijk lichaam. Ik heb
toen bedacht dat ik het wilde
gaan hebben over zintuigen.
Ik ben toen gaan kijken op
Tule.slo naar welke
kerndoelen hier bij hoorde.

- De leerlingen hebben aan

het einde van de les geleerd
om in tweetallen
verschillende zintuigen waar
te nemen.
-De leerlingen leren om met
elkaar samen te werken en
naar elkaar te luisteren.

Omdat ik bij deze opdracht

de leerlingen laat

B3. Leeractiviteiten
begeleiden
2.6 Samenwerking,
zelfredzaamheid

A3. Leiding geven aan

het groepsproces
1.1 zicht op groepjes
leerlingen
1.3 effectieve

Tijdens deze les van natuur

en techniek werken de
leerlingen aan kerndoel 42:
De leerlingen leren
onderzoek doen aan
materialen en natuurkundige
verschijnselen, zoals licht,
geluid, elektriciteit, kracht,
magnetisme en temperatuur.
Ik heb aan het begin van de
les verteld wat we gingen
doen. Ik heb de proefjes
uitgelegd zodat de
leerlingen een idee hadden
over welke proefjes er
waren. Ik heb toen de
groepjes en tweetallen
opgenoemd waarin de
leerlingen gingen werken.
Toen ik klaar was met het
opnoemen van de groepjes
heb ik verteld dat de
leerlingen mochten
beginnen met de proefjes.
Tijdens het rondlopen heb ik
er nog gezegd dat de
leerlingen de proefjes
konden maken aan de hand
van het stappenplan in het
werkboek.
Ik ben tijdens het
samenwerken gaan
rondlopen om te kijken of
alles goed ging en of de
leerlingen wisten wat ze
allemaal moesten doen.

samenwerken heb ik als

procesdoel het samenwerken
in tweetallen benoemd.

Ik heb ervoor gekozen om de

proefjes vooraan in de klas
eerst uit te leggen zodat de
leerlingen een idee hadden
over wat we precies gingen
doen.

Ik had de groepjes van te

voren gemaakt en deze aan
mijn mentor laten zien. Mijn
mentor vond dit goede
groepjes en dus heb ik deze
groepjes ingezet in mijn les.

Ik vind het belangrijk om

tijdens het werken rond te
lopen omdat ik op deze
manier goed zicht heb op wat
de leerlingen aan het doen
zijn.

leerkrachtcommunicatie
Verder heb ik gelet op de
manier hoe de leerlingen
aan het samenwerken
waren. Als ik merkte dat het
niet lekker liep heb ik hier
een oplossing voor gezocht.

A4. Interactie aangaan

met de groep
3.13 feedback aan
leerlingen

Tijdens het rondlopen heb ik

de leerlingen geholpen om
de proefjes nog beter uit te
voeren. Door deze feedback
kwamen de leerlingen tot
een beter resultaat.
Aan het einde van de les heb
ik de les met de leerlingen
gereflecteerd. Hierbij hebben
we de proefjes besproken en
hebben de leerlingen aan mij
feedback gegeven en ik aan
hun.

B2 Leeractiviteiten
ontwerpen
3.6 werkvormen en
groeperingsvormen
4.5 leeromgeving
inrichten

Ik heb ervoor gekozen om de

leerlingen bij twee proefjes
te laten samenwerken in
tweetallen. Deze tweetallen
heb ik van te voren
gemaakt. Aan het begin van
de les heb ik een instructie
gegeven over de proefjes.

Door te kijken naar de

samenwerking kan ik zien of
er problemen ontstaan in de
tweetallen en kan ik de
leerlingen aansporen om nog
beter samen te werken.
Wanneer ik ze beter kan laten
samenwerken wordt de
onderlinge band in de groep
fijner.
Ik vind het belangrijk om de
leerlingen feedback te geven
tijdens het werken omdat ze
op deze manier een nog
beter resultaat kunnen
behalen.
Door de les te reflecteren
kom ik erachter wat de
bevindingen van de
leerlingen waren en wat ze
van de les vonden. Verder
vond ik het belangrijk om de
leerlingen feedback te geven
op de manier hoe ze hadden
samengewerkt omdat ze dan
zien hoe belangrijk
samenwerken kan zijn.
Ik heb ervoor gekozen om de
leerlingen in tweetallen te
laten werken omdat dit de
beste manier van
samenwerken is in mijn klas
(zie overdenking).
Ik heb ervoor gekozen om
deze voor de les te maken en

Ik heb in deze les gebruik

gemaakt van het 5
stappenplan.
Ik heb in iedere hoek van de
klas een proefje neergelegd.

te laten controleren door mijn

mentor zodat ik voor mezelf
wist dat het goede tweetallen
zouden zijn.
Ik heb gewerkt met het 5
stappenplan omdat de
leerlingen dan optimaal bezig
zijn met leren. (Vaan, 2012)
Ik heb gekozen voor
verschillende hoeken omdat
de leerlingen dan genoeg
ruimte hebben om de
proefjes uit te voeren.