Vous êtes sur la page 1sur 30

Burma Information Technology Team (BIT)

tifwmeuf pdppfjzwfawmufr_rsm; ausmfvìm;Ekdifa&; vlxkvufpJG

FOR CITIZENS WORLDWIDE

A CIVISEC PROJECT

The Citizen Lab


The University of Toronto
September, 2007
Burma Information Technology Team (BIT)
cover illustration by Jane Gowan
Burma Information Technology Team (BIT)

rmwdum

a0g[m& 4

rdwfqufed'gef; 5

ausmfvìm;jcif;enf;ynmudka&G;cs,fjcif; 8
okH;pGJolqdkif&m tcsuftvufrsm;avhvmqef;ppfjcif;
yHhydk;olqdkif&m tcsuftvufrsm;avhvmqef;ppfjcif;

enf;ynm 17
0ufbftajccH ausmfv$m;jcif;enf;pepfrsm;
v#dK‹0Sufvdkif; oG,fwef;jcif; aqmhzf0J
trnf0Suf qufoG,fa&;pepf

ausmfv$m;jcif;enf;ynm. vSnfhuGufrsm; 28

rSwfom;xm;&rnfhtcsufrsm; 29

3
Burma Information Technology Team (BIT)

a0g[m&

ausmfvìm;jcif;enf;ynmrsm;
ausmfvìm;jcif;enf;ynmqdkonfrSm tifwmeufpdppfr_rsm;tm; jzwfoef;ausmfvìm;&mwGif tokH;jyKaomud&d,mrsm;/
aqmhzf0JESifh enf;vrf;rsm;udk qdkvdkonf? ‚if;enf;ynmrsm;wGif ¶_yfaxG;qef;jym;onfh uGefysLwm y¶kd*&rfrsm;ESifh
tqifhqifh vG,fulpGm vkyfaqmifr_rSonf wm;jrpf0ufbfqdk'frsm;tm; wdkuf¶kduf0ifa&mufjcif;xuf &SmazGa&;
tif*sifwGif ,m,DodkrSD;xm;jcif;rsm;rSwpfqifh 0ifa&mufjcif;rsdK;jzpfaom omrefenf;vrf;rsm;txd yg0ifayonf?

ausmfvìm;jcif;pepf yHhydk;olrsm;
tifwmeufpdppfr_r&Sdonhfa'orS uGefysLwmwpfvkH;wGif aqmhzf0Jrsm;wyfqifxnfhoGif;xm;+yD; tifwmeufpdppf
jzwfawmufr_}uHKawG@ae&onfh a'orS okH;pGJolrsm; tqdkyguGefysLwmESifh qufoG,fEkdifap&ef csdwfqufr_rsm;udk
ausmfvìm;jcif; yHhydk;olrsm;u aqmif&Gufay;vsuf&Sdonf? xdkodkŒ yHhydk;olrsm;wGif ausmfvìm;jcif;0efaqmifr_rsm;udk
tca=u;aiG,lI yHhydk;ay;onfh pD;yGm;a&;tzGJ@tpnf;rSonf tcrJh aqmif&Gufay;aeonfh wpfoD;yk*~vdursm;txd
yg0ifayonf?

ausmfvìm;jcif;pepf okH;pGJolrsm;
ausmfvìm;jcif;pepf okH;pGJolrsm; qdkonfrSm tifwmeufay:rS ta=umif;t&mrsm;udk pdppfaer_rsm;tm; jzwfoef;ausmf
vìm;Ekdifonfh enf;ynmrsm; okH;pGJvsuf&Sdonfh yk*~dKvfwpfOD;csif;udk qdkvdkonf?

4
Burma Information Technology Team (BIT)

rdwfqufed'gef;

tifwmeuf pdppfjzwfawmufr_ odk@r[kwf yg0ifta=umif;t&mrsm;udk pdppfaer_onf


urBmvkH;qdkif&m ta&;}uD; jy\emjzpfvmonf?

tifwmeufcsw d q f ufaqmif&u G af er_rsm;udk Ekid if t


H pk;d &rsm;u xde;f csKyfxm;Ekid jf cif;r&S[ d al om ,lqcsurf sm;
&Scd =hJ uaomfvnf; OpenNet Initiative (http://www.opennet.net) . okawoejyKcsut f & (25)Ekid if aH usmo
f nf
tifwmeuf pdppfjzwfawmufrr_ sm; usio hf ;Hk aea=umif; awG@&&dS onf? trsm;pkusio hf ;Hk vsu&f adS om pdppfrr_ sm;onf
vuf&t dS pd;k &udk tEœ&,fay;Ekid af om od@k r[kwf rvdv k m;aom vl@tcGit hf a&;qdik &f m tzG@J tpnf;rsm;/ owif;rsm;/
bavmh*rf sm; ESihf tjcm;tifwmeuf 0efaqmifrr_ sm; ok;H pGcJ iG u hf kd ykrH eS yf w
d q f @kd xm;avh&o dS nf? tjcm;pepfrsm;url
AsL[majrmuf v_y&f mS ;r_rsm;jzpfaom a&G;aumufy/JG vlxq k ENjyyGJ ponfw@kd EiS hf csed o f m;udu k v
f iì w
hf ifavh&adS om
cgawmfrSD 0ufbq f 'kd rf sm;/ uGe,
f uf0efaqmifrr_ sm;ESihf tifwmeufay:rS qufpyfowif;ESihf tcsut f vuftcsKd Œwd@k ukd
oD;oef@ ydwq f @kd =uonf?
tifwmeufppd pfrr_ sm;udk tcsKd @Eikd if rH sm;u oD;jcm;Oya' jyXmef;aqmif&u G =f uaomfjim; trsm;pkurl vlxrk S aumif;pGm
oabmayguef m;vnfjcif;/ yGiv hf if;jywfom;jcif;wd@k r&Sb d J qufvufusio hf ;Hk aeqJjzpfonf? Ekid if t H rsm;pkonf
rnfuo hJ @kd aom owif;tcsut f vufrsm;tm; ydwq f @kd xm;onfukd zGi[ hf a=ujimjcif;r&S=d uay? xd@k tjyif
TtusKd ;qufukd Ekid if o H m;rsm;/ owif;tcsut f vuf vGiw hf ifa&;om;olrsm; rnfr#xcd u kd cf cH &hJ a=umif;udk qef;ppfjcif;/
ta&;w,l aqmif&u G jf cif;vnf; r&S=d uay? 0,f,o l ;Hk pGEJ idk af om aqmhz0f rJ sm; ok;H pG+J y;D ydwq f @kd &ef}uKd ;pm;onfth cg
ta=umif;t&mtrsKd ;trnf rSm;,Gi;f qk;H jzwf+y;D tvGet f rif;ydwq f @dk vmonft h wGuf jy\emydrk sm;vm+y;D Al;av;&m
z&kq H ifjh zpfco
hJ nf? tusKd ;quftaejzifh trsm;jynfoel m;rvnfEidk o f nfh tifwmeuf pdppfjzwfawmufr_ Oya'/
pnf;urf;csurf sm;udk yk*v ~ u d ukr% ` rD sm;uyg pnf;urf;owfrw S cf surf sm; owfrw S v
f m=uonf? aps;uGuw f iG f
0,f,El idk af om aqmhz0f rJ sm;udk tok;H cs+y;D tifwmeufppd pfjzwfawmufrr_ sm;udk jrefrmEkid if /H wle;D &Sm;/ ,Drif/ aqmf't D ma&As
ESihf tD&efEidk if rH sm;wGif usio hf ;Hk ae=uonf?

TvufpGJpmtkyfonf enf;ynmuírf;usifr_r&Sdaom tifwmeufokH;pGJolrsm;tm; qifqm-


jzwfawmufr_ ausmfvìm;Ekdifonfh enf;ynmrsm;ESifh rdwfqufay;&ef &nf&G,fygonf?
xdk@tjyif rdrd&ifqdkifae&aom tajctaersm;/ vdktyfcsufrsm;ESifh tudkufnDqkH;enf;vrf;udk
a&G;cs,fEkdif&efvnf; ulnDay;ygrnf?

5
Burma Information Technology Team (BIT)

vufawG@urBmrS erlemjzpf&yfrsm;

Internet content filtering practices vary widely by country.

w¶kwfjynf
w¶kwfEkdifiHwGif enf;ynmtokH;cs pdppfa&;enf;vrf;rsm;udk omru pnf;urf;csufrsm;/ vrf;!ïefcsufrsm; oD;oef@jyXmef;jcif;wdk@
udkyg yl;wGJusifhokH;+yD; tifwmeufodk@csdwfquf0ifa&mufjcif;ESifh tGefvdkif;ay:rS owif;tcsuftvufrsm;a&;om;azmfjyjcif;rsm;udk
xdef;csKyfxm;onf? enf;ynmtokH;cs pdppfr_rsm;udk wpfEkdifiHvkH; tqifh yifr0ifaygufay: (national backbone level) wGif tajccH
pdppfr_rsm;vkyfaqmifae+yD; wm;jrpf 0ufbfqdk'f tifwmeufvdyfpmrsm; ESifh owif;tcsuftvufrsm;twGif wm;jrpfpum;vkH;rsm;
y
+ydKifbufyg
yufoufvmv#if tifwmeufygta=umif;t&mrsm; pdppfa&;qdkif&m w&kwfEkdifiH. A[dkxdef;csKyfpepfa=umifh EkdifiHwpf0Srf;vkH;wGif
wpforwfwnf; ydwfqdk@xm;vsuf&Sdonf? tifwmeufpdppfr_rsm;ESifh ywfoufIvnf; yGifhvif;r_r&Sdoavmuf jzpf+yD; trsm;jynfol
vufcHem;vnf;avmufonfh vkyfxkH;vkyfenf;rsm;vnf;r&Sday?

tD&ef
wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh wpforwfwnf;xm;&Sdaom pdppfa&;pepfrsm; tD&efwGif r&Sday? odk@&mwGif qifqm jzwfawmufr_rsm;
ESifh ywfoufI tpdk;&rS jyXmef;xm;aom tao;pdwf !ïef=um;csufrsm;udk tifwmeuf0efaqmifr_yHhydk;olrsm; (ISP) u wm0ef,l
vdkufemay;&onf? yk*~vdu tifwmeuf0efaqmifr_ay;olrsm;onf tar&duefrS aqmhzf0Jrsm;udk okH;pGJjcif;jzifhvnf;aumif;/ rdrdbmom
rdrd pd
tifwmeuf 0efaqmifr_ ay;aompepfrsm;rS tifwmeufrS 0ufbfqdk'frsm;odk@ 0ifa&muf&mwGif wpfXmeESifh wpfXme okH;pGJEkdifr_ykHpHrsm;
rwlnDr_udk awG@&ayrnf? EkdifiHa&;0ufbfqdk'frsm; vdifwlqufqHr_udpP&yfrsm;/ trsdK;orD; tcGifhta&;0ufbfqdk'frsm;/ tqufrjywf
xkwfvGifhaeaom owif;Xmersm;/ bavmh*frsm; tygt0if tD&eftpdk;&udk xdckdufvmEkdifonfh yg&Sm;/ zm&pDbmomjzifhazmfjyxm;aom
tD&efESifh oufqdkifaom ta=umif;t&mrsm;udk pdppf&efjzpfonf? tifwmeufyg ta=umif;t&mrsm; pdppfr_rl0g'rsm;ESifh ywfoufI
yGifhvif;pGm todtrSwfjyKa&;/ aqG;aEG;a&;wdk@twGuf tpdk;&tzGJ@twGif;jiif;ckHr_rsm; &Sdaeaomjim; pdppfjzwfawmufrnfhta=umif;t&m
twdtusudkrl yGifhyGifhvif;vif; a=ujimjyXmef;xm;jcif;r&Sday?a=ujimjyXmef;xm;jcif;r&Sday?

tar&duefjynfaxmifpk
tar&duefjynfaxmifpkwGifrl trsm;qdkifXmersm;jzpfaom pmoifausmif;rsm;ESifh pm=unfhwdkufrsm;onf uav;oli,frsm;tm;
vdifr_qdkif&m t"rRjyKusifhjcif;rsm;jzpfyGm;aponfh npfnrf;"gwfykHrsm; tjcm;qufpyfta=umif;t&mrsm;odk@ r0ifa&mufEkdif&eftwGuf
pdppfa&; aqmhzf0Jrsm; okH;I ydwfqdk@xm;&ef uav;oli,frsm;qdkif&m tifwmeuf umuG,fa&;Oya'jzifh owfrSwfjyXmef;ay;xm;onf?
xdkodk@pdppf&mwGifvnf; trsm;pku tqifhoifh 0,f,lokH;pGJEkdifaom enf;ynmrsm;udkokH;pGJojzifh trsdK;tpm;rSm;,Gif;cGJjcm;rdjcif;/
tcuftcJrsm; ñuHawG@&jcif;wdk@ jzpfay:vmjyefonf? tqdkyg 0,f,lokH;pGJEkdifaom pdppfa&;enf;ynmrsm;onf trsdK;orD;a&;&m/
usef;rma&;/ usm;vdifwl rvdifwl qufqHolrsm;qdkif&m tcGifhta&;/ q,fausmfoufrsm;tm; vdifynmay;a&;ponfwdk@ESifh
qufpyfaeaom ta=umif;t&mrsm;udk rSm;,Gif;pGm ydwfqdk@xm;wwf=ua=umif; okawoeynm&Sifrsm;u avhvmawG@&Sdxm;onf?

6
Burma Information Technology Team (BIT)

rdwfqufed'gef; (tquf)

urBmvkH;qdkif&m jy\em=uD; ,ckuJhodk@=uD;xGm;vmaoma=umifh urBmt0Srf;rS vlrsm;onf


enf;vrf;trsdK;rsdK; &SmazGvm=uonf? rdrdod&Sdvdkaom owif;tcsuftvufrsm;udk
&&SdokH;pGJEkdifa&;twGuf tpdk;&rS pdppfydwfqdk@aer_rsm;udk a&Smif&Sm;jcif;jzifh tajccH
vl@tcGifhta&;rsm; ydkifqdkif&ef=udK;pm;vm=uonf?

tifwmeufygta=umif;t&mrsm;tm; pdppfydwfqkd‹aer_rsm;udk a&Smif&Sm;&efokH;pGJonfhud&d,mrsm;/ enf;vrf;rsm;ESifh


AsL[mrsm;onf ausmfvìm;jcif;enf;ynmrsm;jzpfonf?
tifwmeufokH;pGJolrsm;. tcuftcJtrsdK;rsdK;ay: rlwnfI tokH;jyKEkdifaom ausmfvìm;jcif; enf;ynmrsm; tajrmuf
trsm;&Sdygonf? okH;pGJoltrsdK;rsdK;. tcuftcJtrsdK;rsdK;udk ajyvnfapEdkifonf wpfckwnf;aom enf;ynm[lIr&Sdyg?
ausmfvGm;jcif;enf;ynmtm;vkH;udk tulud&d,mrsm;tjzpf aygif;pyfokH;pGJjcif;onf taumif;qkH;jzpfayrnf? tcsdK‹
ud&d,mrsm;onf tcsdK‹aomvkyfief;rsm;twGuf aumif;rGefonf rSefaomvnf; tjcm;vkyfief;rsm;twGufrl oifhawmfr_
r&SdEdkifay? okH;pGJol. uírf;usifr_taetxm;vnf; vdktyfayrnf? ausmfvìm;jcif;enf;ynmwpfckcsif;tm; okH;pGJol
wpfOD;csif;. xl;jcm;tcuftcJrsm;/ tajctae ESifh uírf;usifr_ ponfwkd‹udk xnfhoGif;pOf;pm; &ayrnf?
7
Burma Information Technology Team (BIT)

ausmfvìm;jcif;
enf;ynmrsm;oHk;pGJolavm

ausmfv$m;jcif;enf;ynmrsm;udk u|rf;usifr_tqifhtwef;ESifh toHk;jyKonfh pufypPnf;wdkΠrwlnD=uaom oHk;pGJol


trsdK;rsdK;twGuf &nf&G,fxm;ayonf? xdk@a=umifhwpfOD;wpfa,muftwGuf taumif;qHk;[k ,lqxm;aom
enf;ynmrsm;onf tjcm;wpfa,muftwGufrl tqifajycsifrS ajyayrnf? ausmfv$m;jcif;enf;ynmwpfck
a&G;cs,frnfqdkv#if yHhydk;olaum/ oHk;pGJolyg xnfhoGif;pOf;pm; &rnfhtcsufrSm 4if;wdkŒ.oD;oef@tajctaetwGuf
rnfonfhenf;u taumif;qHk; jzpfrnfenf;yif? ausmfv$m;jcif;enf;ynmwpfcka&G;cs,f&mwGif yg0ifolrsm;.
xl;jcm;aom vdktyfcsufrsm;/ &&SdoHk;pGJEdkifrnfh pufypPnf;t&if;tjrpfrsm;/ yg0ifolrsm;.vHkjcHKa&; tEœ&m,frsm;
ponfhtcsufrsm;udk xnfhoGif;oHk;oyf+yD; owd&Sd&Sdav;av;eufeufjzifh a&G;cs,foifhonf?
tifwmeufpdppfjywfawmufr_rsm;udk jzwfausmfvdkaom oHk;pGJolrsm;twGuf ajrmufrsm;pGmaom enf;ynmrsm;
&Sdaeayonf? odk@aomf ausmfv$m;jcif;0efaqmifr_rsm;udk wnf+idrfatmifjrifpGm toHk;csEdkifa&;rSmrl tcsufaygif;rsm;pGm
pOf;pm;&ayOD;rnf? 4if;wdk@wGif oHk;pGJol. enf;ynmu|rf;usifr_ tqifhtwef;/ vHk+cHKpdwfcsr_twGuf &SdvmEdkifonfh
tEœ&m,frsm;/ tjzwfawmuftcHa'o. jyifywGif &&Sdxm;aom ,Hk=unfr_wdk@yg0ifonf? ausmfv$m;jcif;enf;ynmrsm;
a&G;cs,f&mwGif toHk;jyKolESifh yHhydk;ol ESpfzufpvHk; a,bl,spOf;pm;&rnfh tcsufrsm;udk t=urf;zsOf;azmfjyvdkufygonf?

okH;pGJolrsm; yHhydk;ol

oifonf ausmfv$m;jcif;e
nf;ynmrsm;oHk;pGJolavm
odk@r[kwf yHhydk;olavm/

8
Burma Information Technology Team (BIT)

ausmfvìm;jcif;enf;ynmudka&G;cs,fjcif;
(cont'd)

ausmfv$m;jcif;enf;ynmoHk;pGJvdkolrS pOf;pm;&rnfhtcsufrsm; (bmvJ/ b,frSmvJ/ b,fvdkvJ)

tifwmeufrS owif;tcsuftvufrsm;odk@ tifwmeufay:rS wm;jrpfxm;aom ta=umif;t&mrsm;tm; 0ifa&muf =unfh&_


0ifa&mufvdkygovm;? odk@r[kwf jcif;onf 4if;wdk@tm; jzef@a0jcif;ESif@qufpyfaeaomfjim; rwlnDonfhtcsufrSm
tifwmeufwGif owif;tcsufrsm;udk toHk;jyKoltwGuf &if;ESD;pGef@pm;&r_/ enf;AsL[mESifh enf;ynmwdk@jcm;em;pGmyg0if
jzef@a0vdkygovm;? aejcif;jzpfonf? tGefvdkif; owif;tcsuftvufrsm;udk jzef@a0Edkif&ef tifwmeuf
pDppfjzwfawmufr_rsm;udk ausmfv$m;vdkolrsm;twGuf t}uHay;vrf;n$efcsufrsm;udk
oD;jcm;jyKpkxm;ygonf?

tifwmeufudk udk,fydkifuGefysLwmuae tifwmeufo@kd rdrt d rd rf S (od@k ) tifwmeufuaz;qdik w f pfc.


k uGeyf sLwmwpfv;kH rS (od@k )
0ifa&mufwmvm;? trsm;ydik pf m=unfw h u kd rf S ponfjzifh 0ifa&mufyakH y: rlwnfI pOf;pm;&rnft h csurf sm;
trsm;ydkifuGefysLwmuae uGmjcm;Edik yf gonf? ausmv f m$ ;jcif;twGuv f nf; jzpfEikd af jcrsm;pGm ay:xGuEf ikd yf gonf?
0ifa&mufwmvm; Oyrm - trsm;qdik u f eG yf sLwm (od@k ) tifwmeuf uaz;qdik w f pfqikd f rSwqif@
tifwmeuf odŒk 0ifa&mufonfqykd gp@kd ? oift h aejzifh aqm@z0f rJ sm; xnfo h iG ;f
wyfqifjcif; raqmif&u G Ef ikd o
f nfh tjyif aqm@z0f q J ikd &f mvkyif ef;rsm; twGuf
udvk nf; uef@owfc&H ayrnf? rdru d 0ufbq kd =f unf&h j_ cif; (HTTP) udo
f u k m
aqmif&u G f vdak omfvnf; tjcm;vlrsm;u tD;ar;vkyif ef;rsm; (SMTP) /
pmwGaJ jymif;a&$@jcif; (FTP) wd@k vyk cf si=f uayrnf? xd@k a=umif@vnf; 4if;wd@k EpS o f uf&m
aqmhz0f x J nfo h iG ;f wyfqifjcif;/ uGeyf sLwmtjyiftqifrsm; pdww f ikd ;f us csed n f jdS cif;wd@k
jyKvky=f uayrnf? tifwmeuftoH;k jyK&m trsm;qdik af e&mrsm;wGif cGirhf jyKaomfvnf;
ud,k yf ikd u
f eG yf sLwmwGirf l pdw}f uKd uf aqm@z0f rJ sm;udk a&G;cs,w f yfqifxm;Edik o f nf?
od@k aomf Tod@k aqmif&u G jf cif;onfvnf; tjcm;aom pGe@f pm;&if;ES;D r_rsm;od@k
OD;wnfv#u&f o dS nf? tb,fah =umifq h akd omf oifu h eG yf sLwmwGif ausmv f m$ ;Edik af om
enf;ynmrsm;oH;k pGx J m;a=umif; oufaotaxmuftxm;cdik v f akH e+yDjzpf&m
wm0ef&ydS *k Kd~ vfwpfO;D OD;u awGŒoGm;cJ@v#if tjypf'%fEiS hf &ifqikd &f ayawmhrnf?

trsm;qdik t f ifwmeufXmersm;wGif trnfrahJ qmif&u G vf yk uf ikd Ef ikd af omfvnf;


ud,
k yf ikd u
f eG yf sLwmrsm;wGirf l xdo
k @kd rjzpfEikd af cs? rnfo@kd qakd p tcsKd Œaom trsm;qdik f
tifwmeufXme rsm;onfvnf; vma&mufo;kH pGo J rl sm;taeESihf ywfoufI
oufaocHtaxmuftxm;rsm; awmif;cHwwf=u+y;D aqmif&u G o f nfv h yk if ef;wdik ;f
udv
k nf; apmif=h unfah vh&=dS uonf? tifwmeuf pDppfjzwfawmufrt _ m;
jzwfausmjf cif;udk tdrrf jS zpfap trsm;qdik Xf mewpfcrk S jzpfapaqmif&u G &f mY
ta&;}u;D onfrmS yHyh ;kd ay;xm;onfh 0efaqmifrE_ iS hf ywfoufI pnf;urf;oabmwl
owfrw S cf surf sm;udk tjynft h 0em;vnfxm;zd@k vakd yonf?

9
Burma Information Technology Team (BIT)

ausmfvìm;jcif;enf;ynmudka&G;cs,fjcif;

ausmfv$m;jcif;enf;ynmoHk;pGJvdkolrS pOf;pm;&rnfhtcsufrsm;
&,ljcif; (odkOE) jzefOEa0jcif;twGuf

EdkifiHjyifyrS ,kH=unfpdwfcs&olwpfOD;ESifh tifwmeuf pDppfjzwfawmufr_rsm;udk ausmfv$m;onfqdk&mY


qufoG,fr_rsm; (odk@) jzpfEdkifacsrsm; qifqmjzwfawmufa'o. jyifyrS uGefysLwmwpfvHk;ESifhcsdwfquf&r_vJ
&Sdygovm;? (Oyrm- rdwfaqGrsm;/ yg0ifayonf? odk@jzpf&mausmfv$m;jcif;enf;ynmrsm; yHhydk;ay;rnfhjyifyyk*d~Kvf
rdom;pk0ifrsm;/ vkyfazmfudkifzufrsm;)
(odk@) tzGJ@ESifh&if;ESD;,Hk=unfr_ &Sdr&SdqdkonfhudpPrSm tvGefta&;}uD;ayonf?
tifwmeuf pDppfjzwfawmufr_udk ausmfv$m;oltrsm;pkonf emrnf}uD;
(proxy) uGefysLwmrsm;udk toHk;jyKavh&Sdonf? odk@aomf xdkuGefysLwmrsm;ESif@
csdwfqufxm;onfh owiftcsuftvufrsm;udk yHkpHtrsdK;rsdK;jzifh
a=umfjimazmfjyxm;a=umif; awG@ae&jyefonf?
TuJhodk@ csdwfqufr_rsm;onf tjrift& vHkjcHKr_tenf;qHk; jzpfonfudk
odxm;oifhonf? Todk@ csdwfqufr_rsdK;onf &efolaxmifacsmuf jzpfEdkif
ouJhodk@ &efoluyg rsufpdusvmonfh oumtdk;}uD;vnf; jzpfoGm;Edkifayonf?
Tenf;rsdK;xuf ,kH=unfpdwfcs&olwpfOD;ESif@ csdwfqufaqmif&Gufjcif;u
ydkrdkaumif;rGefygonf? odk@aomf Tenf;onfvnf; &if;ESD;pGef@pm;&r_rsm;/ pOf;pm;
&rnfhtcsufrsm;yg0ifaea=umif; owdjyKyg? azmfjyyg enf;ynmyHhydk;olrsm;onf
oifoGm;a&mufcJhonfh 0ufbfqdkufrsm;tygt0if tGefvdkif;ay:rS
aqmif&Gufonfh udpPwdkif;tm; apmifh=unfhppfaq;Edkifygonf? xdk@a=umifh
ausmfv$m;jcif; enf;ynmyHhydk;rnfhol (odk@) tzGJ@tpnf;onf oiftjynfht0
,Hk=unf&oljzpfzdk@ vdkayonf? pDppfjzwfawmufr_uif;rJha'orS ,Hk=unfpdwfcs
&olwpfOD;OD;&SdrSomv#if ausmfv$m;jcif;enf;ynmrsm;udk tqifajyacsmarG@pGm
a&&SnfusifhoHk;Edkifayrnf?

tifwmeufay:rS owif;tcsuftv ,Hk=unfpdwfcs&aomrdwfaqGrsm;/ rdom;pk0ifrsm;/ oifhtodkif;t0dkif;


ufrsm;&,ljcif; (odkŒ) jzefŒa0jcif;twGuf jyifywGif r&Sdbl;qdkygu tjcm;wpfOD;wpfa,mufudkom ,Hk=unf&ayawmhrnf?
tzJG@tpnf;wpfckxHwGif oifh,Hk=unfr_udk- ausmfv$m;jcif; enf;ynmrsm;udk tca=u;aiGjzifh yHhydk;ay;aeonfh pD;yGm;a&;
tyfESHygrnfavm
vkyfief;rsm;pGm&Sdygonf? xdktca=u;aiGudk wwfEkdifonfqdkygu xdkyHhydk;olrsm;.
pnf;urf;oabmwlowfrSwfcsufrsm;ESifh vsKdŒ0SufvkH+cKHr_qdkif&mrl0g'rsm;udk
aoaocsmcsm pl;prf;oifhygonf? TuJhodkΠtca=u;aiG,l+yD; enf;ynm
yHhydk;olrsm; udk,fwkdifu oifhudkod&Sdaeao;a=umif; rarhoifhyg? xdktjyif
Oya'a=umif;t& twif;tusyf ckdif;apvmcJhonf&Sdaomf xdkyHhydk;olrsm;onf
‚if;wdk@.rSwfwrf;rsm;/ oifh.udk,fa&;udk,fwmtcsuftvufrsm;tm;vkH;udk
xkwfazmfzGifh[=urnfrSm trSefyifjzpfonf?

10
Burma Information Technology Team (BIT)

ausmfvìm;jcif;enf;ynmudka&G;cs,fjcif;

ausmfv$m;jcif;enf;ynmokH;pGJolrS pOf;pm;&rnfhtcsufrsm; ('gawGudkodygp)

oif. enf;ynm u|rf;usifr_ tqifh oif.enf;ynm u|rf;usifr_ tqifhjrifhavav/ ausmfv$m;jcif;enf;ynmrsm;


rnfr#&SdygovJ/ uGefysLwmokH;pGJ&mwGif a&G;cs,fEkdifr_ ydkrsm;avav jzpfonf? tcsdK@olrsm;twGufqdkv#if aqmhzf0Jrsm;
oif.tqifhtwef;udk ynmoif/ xnfhoGif;jcif;/ pwifwyfqifr_vkyfief;rsm;/ au#mfvGm;jcif;enf;ynmrsm; okH;pGJr_
tv,ftvwfpm;/ ynm&Sif
rnfodk@owfrSwfxm;ygovJ? ponfwdk@onf ‚if;wdk@twGuftvGefcufcJaeonf? rnfr#¶_yfaxG;eufeJonfh
aqmhzf0JrsdK;jzpfaeygap/ tcsdef,lavhvmygu okH;pGJwwfoGm;rnfrSefaomfjim
aqmhzf0JxnfhoGif;jcif;ESifh ausmfv$m;jcif;enf;ynmwdk@udk rSefuefpGmrokH;pGJwwf
v#ifvnf; qkH;¶_H;r_rsm;ESifh &ifqkdifwwf&a=umif;udk owdjyKyg?

rnfonfh bmompum;rsKd; ausmfv$m;jcif;enf;ynmtcsKd@onf ‚if;wdk@. enf;pepfrluGJrsm;/


okH;pGJxm;jcif;udk =udKufygovJ? okH;pGJolvrf;!Gefrsm;udk tjcm;bmompum;rsm;jzifh azmfjywwf=uaomfvnf;
enf;ynmrsm;udk tokH;jyK&mwGif trsm;pkurl !Gef=um;csufrsm;udk t*Fvdyfbmomjzifhom a&;om;
t*Fvdyfr[kwfbJ tjcm;bmompum; xm;wwf=uonf? tu,fIoifokH;aeaom okH;pGJolvufpGJonf bmomjyef
okH;zdk@vdktyfygovm;?
xm;jcif;jzpfygu okH;pGJaeonfh aqmhzf0Jrl&if;ESifh vkH;0udkufnDa=umif;
aocsmzdk@vdkygonf? xdkESpfrsdK;rSm wpfcgw&HwGif udkufnDr_r&Sd=uay?

11
Burma Information Technology Team (BIT)

ausmfvìm;jcif;enf;ynmudka&G;cs,fjcif;

ausmfv$m;jcif;enf;ynm okH;pGJolrS pOf;pm;&rnfhtcsufrsm; (pdwfcs&r_ESifh v#dKŒ0SufvkH+cHKr_)

oifaexdkif&mwdkif;jynf. vkH+cKHa&;udk wm;jrpfxm;aomta=umif;t&mrsm; txl;ojzifh EkdifiHawmf. vkH+cKHa&;udk


xdyg;vmEkdifonf[k ,lq&aom tvGef xdyg;vmEkdifonfh owif;tcsuftvufrsm;udk &,l=unfh¶_Œjcif;onf Oya'udk
tEœ&,f}uD;aomta=umif;t&mrsm;udk }uD;av;pGmazmufzsufjcif;jzpfonf? oifonf azmfjyygta=umif;
0ifa&muf=unfh¶_aeygovm;?
t&mrsm;ukd ykHrSef0ifa&muf &,laewwfoljzpfygu oifhta=umif;udk
vkH+cHKpGm uG,f0Sufay;xm;onfh v#dK@0Sufpdwfcs&r_t&SdqkH; ausmfv$m;jcif;
enf;ynmudk okH;yg? okd@aomf okH;&vG,fuljcif;ESifh v#dKŒ0SufvkH+cKHr_
wdk@=um;wGif tay;t,lvkyf+yD; csdef!Sd&p+rJjzpf&m qkH;¶_H;r_tenf;qkH;jzpfap&ef
tcsdefESifhvkyftm;wdk@ ydkrdktokH;cs+yD; jyifqifxm;oifhayonf?

tifwmeuf pdppfjzwfawmufr_rsm;udk oifhtpdk;&. owdxm;apmifh=unfh&rnfh olrsm;pm&if;wGif xnfhoGif;xm;aom


ausmfv$m;jcif;rsm;twGuf zrf;qD;cH&jcif;rsdK; emrnf}uD;tzGJ@tpnf;rsm;ESifh qufqHaqmif&Gufr_rsm; oifhrSm &Sdaeyg
oifhwdkif;jynfwGif ,cifu &SdcJhzl;ygovm;? ovm;? emrnf}uD; vlŒtcGifhta&;qdkif&m toif;tzGJŒrsm;/ twkduftcHtzGJ@
tpnf;rsm;ESifh ywfouf qufqHr_rsm;&Sdaeygu oifonfvnf; tpdk;&.
oifhtpdk;&. owdxm;apmifh=unfh&rnfh apmifh=unfh&olrsm; pm&if;wGif ygaeEkdifaoma=umifh ausmfv$m;jcif;
olrsm;pm&if;wGif xnfhoGif;xm;aom enf;ynmrsm; okH;pGJ&mwGif ydkIowdxm;a&G;cs,f&ayrnf? oif.v_yf&Sm;r_
emrnf}uD;tzGJ@tpnf;rsm;ESifh qufqH rsm;udk tjrJrjywf apmifh=unfhaeonf? oif.uGefysLwmonfvnf; tcsdefra&G;
aqmif&Gufr_rsm; oifhrSm&Sdaeygovm;? odrf;qnf;cH&Ekdifonf[k rSwf,lxm;&ayrnf? rdrduGefysLwmtwGif;odk@
aqmhzf0J xnfhoGif;&efvdkonfh ausmfv$m;jcif;enf;ynmrsKd;udk a&Smif=uOfyg?
jzpfEkdifv#if tifwmeufcsdwfquf&mY txifu&r[kwfaom tifwmeuf
uaz;trsdK;rsdK;udk vnfhywfokH;pGJoifhygonf?

www.

12
Burma Information Technology Team (BIT)

ausmfvìm;jcif;enf;ynmudka&G;cs,fjcif;

ausmfv$m;jcif;enf;ynmokH;pGJolrS pOf;pm;&rnfhtcsufrsm; (rdrdta=umif;)

oifhta=umif;udk tGefvdkif;ay:rS ausmfv$m;jcif;ESifh zkH;uG,fjcif;onfrwlnDyg? zkH;uG,fay;jcif;enf;pepfonf


umuG,fxm;jcif;onf r&Sdrjzpfwr# oifhta=umif;/ oifcsdwfqufxm;onfh 0ufbfqdk'frsm;ESifh tqdkygzkH;uG,f
ta&;}uD;ygovm;? tifwmeufodk@ ay;jcif;enf;pepfudk,fwkdifuyif rod&SdEkdifatmif umuG,fay;xm;ygrnf?
0ifa&mufvSnfhywf=unfh¶_@&mwGif
odk@r[kwf jzef@a0&mwGif oifhudk,foif ‚if;enf;pepfrsm;udk ausmfv$m;&mwGifvnf;okH;Ekdifygonf? odk@aomf
zkH;uG,fxm;vdkygovm;? T&nf&G,fcsufrsm;jzifh zefwD;xm;jcif;r[kwfojzifh tvG,fwul ydwfqkd@
cH&Ekdifygonf? ausmfv$m;jcif;enf;ynmurl ydwfqdk@r_rsm;tm; auG@0dkuf
a&Smif&Sm;Ekdif&ef zefwD;xm;ygonf? odk@aomf oifhta=umif;udk ausmfv$m;jcif;
enf;ynmyHhydk;olrS rod&Sdap&efawmhjzifh umuG,fay;rnfr[kwfay?
vltrsm;pko;Hk pGaJ e=uonfh proxies rsm;udk zk;H uG,rf p_ epfrsm;ESihf ra&moifyh g?
xdk proxies rsm;onfz;Hk uG,af y;olrsm; r[kw=f uyg? oifx h rH mS ud,
k af &;ud,
k w
f m
tcsut f vufrsm; rawmif;cHaomfjim;/ tifwmeufo@kd csw d qf uf&mwGif
oiftok;H jyKaom uGeyf sLwm.wnfae&m/ xdu k eG yf sLwmrSwpfqifh oif=h unf¶h _
cJah om0ufbq f 'kd rf sm; ponfw@kd ukd apmif=h unfrh w
S of m;xm;Ekid of nf?
tifwmeufay:wGif rdrdudk,fudk vlrodap&bJ v#dK@0SufpGm v_yf&Sm;
oGm;vmEkdifygonf[k a=umfjimaeaom aps;uGuf0if0efaqmifr_rsm;onfyif
oif.csdwfqufr_/ oif=unfhcJhaom 0ufbfqdk'f wdk@udk apmifh=unfhrSwfom;xm;
Ekdif=uonf? ‚if;0efaqmifr_rsm;udk okH;pGJjcif;twGufpnf;urf;oabmwlowfrS
wfcsufrsm;udk tjynfht0em;vnfxm;&ygrnf?
tGefvdkif;ay:wGifrdrdudk,fudk vlrodap&bJ v#dKŒ0SufpGmjzef@a0Ekdifap&ef
enf;AsL[majrmufjrm;pGm &Sdaeygonf? tGefvdkif;wGif jzef@a0jcif;twGuf
ausmfv$m;enf;rsm; vrf;!$efudk Citizen Lab uoD;jcm; jyKpkay;xm;ygonf?
xdktxJwGif trnfrazmfbJ jzef@a0jcif; u¾yg0ifygonf?

YOU
ARE
HERE

13
Burma Information Technology Team (BIT)

ausmfvìm;jcif;enf;ynmudka&G;cs,fjcif;

ausmfv$m;jcif;enf;ynmyHhydk;olrsm;rS pOfpm;&rnfhtcsufrsm; (v#dKŒ0SufvkHjcHKr_onf t"du)

owif;tcsuftvufrsm;&,ljcif;/ vGwfvyfpGmajymqkdjcif; ponfh tajccHvl@tcGifta&;rsm;&&Sdap&ef ausmfv$m;jcif;


enf;ynmwpfckwnfaqmif+yD; tjcm;olrsm;tm; jzef@a0ulnDay;jcif;onf tvGefrGefjrwfaomvkyfief;jzpfygonf?
}uD;av;aomwm0efrsm;ESifh tav;teufpOf;pm;&rnfh tcsufrsm;&Sdaea=umif;udkvnf; owdjyK&ygrnf? xdk@xufydkI
ta&;}uD;onfrSm oif.enf;ynmudk okH;pGJolrsm; v#dKŒ0Suf vkH+cHKr_&Sda&;udk t"duOD;pm;ay;pOf;pm;&efjzpfonf?

oif.enf;ynmu|rf;usifr_ ausmfv$m;jcif;enf;ynmqkdif&mqmAmwpfck wnfaqmif0efaqmifr_


tqifhrnfr#&SdygovJ? uGefysLwmokH;pGJr_ ay;jcif;onf ausmfv$m;r_enf;pepftvdkuf tcsdefukef+yD; eufeJ¶_yfaxG;ygonf?
wGif oif. u|rf;usifr_udk ynmoif/ tcsdKŒqkdv#if aqmhzf0JtrsdK;rsdK;udk tifwmeufrS ul;,l&efESifh xnfhoGif;wyfqif
tv,ftvwfwef;pm;/ ynm&Sif
ponfjzifh rnfodk@owfrSwfxm;ygovJ? &efvdkayonf? oif.uGef,ufjzef@usufEkdifr_tay:rlwnfI tqdkyg aqmhzf0J
rsm;tm;vkH;eD;yg;udk oDoef@wyfqif&rnfjzpfonf? Oyrm-tifwmeufcsdwf
qufr_udk Router odk@r[kwf Firewall cHIaqmif&Gufv#if oif.ausmfv$m;jcif;
enf;pepfwGif tcsdKŒudkpdwfwdkif;us jyKjyifzefwD;Edkifayrnf? tcsdKŒaomausmfv$m;
jcif;enf;ynmrsm;wGif wdus&Sif;vif;+yD; tokH;0ifonfh okH;pGJenf;vrf;!Gefrsm;
&Sd=uaomfvnf; tcsdKΠryg=uay? rdrd.u|rf;usifr_tqifhESifhudkufnDaomenf;
ynmudk a&G;cs,fwwfzdk@vdkygonf? tb,fa=umifhqdkaom enf;pepfwpfckudk
tom;wus rwyfqifrdv#if xkdpepfudk okH;pGJolrsm;. v#dKŒ0SufvkH+cHKr_udk
ysufjym;oGm;apEkdifygonf? acwfrrSDaom odk@r[kwf jy\em tjrJay:wwf
aom enf;ynmrsm;udk okH;pGJrdygu pdppfjzwfawmufcHa'orsm;rS okH;pGJolrsm;
twGuf taESmuft,Sufjzpf+yD; tEœ&,fay;Ekdifojzifh oif.enf;pepfonf
jyKjyifxdef;odrf;&ef vG,fula=umif; oifudk,fwkdifuaocsmzdk@vdkayonf?

14
Burma Information Technology Team (BIT)

ausmfvìm;jcif;enf;ynmudka&G;cs,fjcif;

ausmfv$m;jcif;enf;ynmyHhydk;olrsm;rS pOf;pm;&rnfhtcsufrsm; (oif.enf;pepfudk okH;pGJrnfholrsm;)

oifar#mfvifhxm;aom odk@r[kwf enf;y oifhuGefysLwmrSwpfqifh tifwmeufodk@ 0ifa&mufv_yf&Sm;cGifhjyKrnfh okH;pGJol


nmyHhydk;&ef&nf&G,fxm;aom okH;pGJolOD;a& ta&twGufonf oifhuGefysLwm vkyfief;aqmif&GufEkdifr_pGrf;&nfESifh tjrefE_ef;
rnfr#&SdygovJ? oifyhHydk;ay;Ekdifonfh wdk@udk xdckdufEkdifygonf? oifhvkyfief;udkomru ausmfv$m;jcif; enf;ynm
v_dif;tus,frnfr#&SdygovJ?
okH;pGJolrsm;. vkyfief;udkyg xdcdkufjcif;rsdK;jzpfonf? cGifhjyKonfhOD;a&rsm;
vmonfESifh tr# ‚if;wdk@. tokH;csr_rsm;udk ppfaq;=unfh¶_&ef (vdktyfv#if)
ESifh‚if;wdk@.rSwfwrf;rsm;udk xdef;odrf;}uD;=uyf&efydkI ¶_yfaxG;vmayrnf?
xdk@a=umifh oifESifh oifhuGefysLwmwdk@. pGrf;tm;&SdoavmufESifh nDr#aom
okH;pGJolOD;a&udkom cGifhjyKoifhygonf?

okH;pGJolrsm;udk oifhuGefysLwmESifh ausmfv$m;jcif;enf;ynm0efaqmifr_wpfckwnfaxmifxm;jcif;onf


csdwfqufr_rS wpfqifh rnfonfh T0efaqmifr_rSwpfqifhaqmif&GufcJhaom tokH;csr_tm;vkH;udk
udpPrsm;aqmif&Guf&ef cGifhjyKrnfenf;? oifhtaejzifh apmifh=unfhppfaq;Ekdifapygonf? TtcGifhxl;udk&&Sdxm;jcif;jzifh
‚if;wdk@. 0ifa&mufaeaom odk@r[kwf okH;pGJolrsm;tm; rnfonfhowif;tcsuftvufrsdK;udk &,lcGifh odk@r[kwf
jzef@a0aeaom ta=umif;t&mrsm;udk jzef@a0cGifhay;rnfqdkonfh vkyfydkifcGifhudkvnf;&&Sdapygonf? ausmfv$m;jcif;
odxm;vdkygovm;? ‚if;wdk@oGm;vm
v_yf&Sm;cJhonfh rSwfwrf;rsm;ESifh ywfoufI enf;ynmtcsdKŒonf Ttm;omcsufudk tjcm;olrsm;xuf ydkrdkvGwfvyf
bmqufvkyfrnfenf;? ayghyg;ap&ef zefwD;xm;wwf=uonf? tqdkyg tjcm;enf;ynmrsm;
qdkonfrSm okH;pGJolrsm;. v_yf&Sm;aqmif&Gufor#udk oifhuGefysLwm
xJwGif oJvGefpusefraeap&ef azsmufzsufwwf=uonf? rnfodk@aomf
owif;tcsuftvufrsdK;udk =unfh¶_rnf/ odrf;xm;rnf/ z,f&Sm;rnfqdkonfudkrl
oifudk,fwdkifqkH;jzwfa&G;cs,f&ayrnf? owif;tcsuftvufrsm;udk zsufodrf;
vdkufonfqdkaomjim; oJvGefpusefaewwfao;ojzifh zsufrnfqdkv#ifvnf;
pepfwus zsufqD;oifhygonf? tcsKyftm;jzifhqdk&v#if okH;pGJolrsm;u
oifhuGefysLwmay:wGif csefxm;&pfonfh owif;tcsuftvufrsm;ESifh
ywfoufI oif.vkyfief;aqmif&GufykH pHykHpH owfrSwfcsufESifh oif.
ausmfv$m;jcif;enf;ynmudk tokH;jyKI rnfonfhudpPrsdK;udk okH;pGJolrsm;
aqmif&GufEkdifa=umif; }udKwiftoday;xm;&ygrnf? okH;pGJolrsm;ESifh
qufoG,faqmif&Guf&mwGif &Sif;vif;wdusaom rl0g'&Sdygap?

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

15
Burma Information Technology Team (BIT)

ausmfvìm;jcif;enf;ynmudka&G;cs,fjcif;

ausmfv$m;jcif;enf;ynm yHhydk;olrsm;rS pOf;pm;&rnfhtcsufrsm; (&if;ESD;pGef@pm;&r_rsm;)

ausmfv$m;jcif;enf;ynmrsm;0efaqmif ausmfv$m;jcif;enf;ynmrsm; 0efaqmifay;jcif;a=umifh =uHKawG@vm&rnfh


ay;&jcif;a=umifh v#dKŒ0SufvkH+cHKr_ESifh &if;ESD;pGef@pm;&r_rsm;onf tqdkygenf;ynmrsm;udk okH;pGJ&olrsm; &ifqkdifae&
Oya'a=umif;wdk@tm;jzifh rnfodk@aom oavmuf r}uD;rm;onfrSefaomjim; vkH;0r&Sdjcif;awmh r[kwfay?
&if;ESD;pGef@pm;&jcif;rsKd;&Sdaeygoenf;?
Todk@aom vkyfief;rsdK;udk oifcsdwfquf uGefysLwmESifh oif. tifwmeufcsdwfqufr_rsm;rS wpfqifh aqmif&Gufonfh
xm;aom tifwmeuf0efaqmifr_Xme udpP&yfwdkif;twGuf oifwpfOD;wnf;tay:wGifom wm0ef&Sdayonf?
odk@r[kwf tpdk;&rS uef@owfxm;ygovm;? wpfpkHwpfa,mufonf oif.ausmfv$m;jcif;0efaqmifr_udk tokH;cs+yD;
w&m;r0if 0ufbfqdk'frsm;tm;=unfh¶_jcif; odk@r[kwf owif;tcsuftvufrsm;
vGifhwifjcif;wdk@jyKvkyfoGm;ygu oifonfvnf; Oya'ESifh jidpGef;aeayrnf?
jzpfEkdifajcenf;aomfvnf; jzpfvmEkdifonfh wpfckwnf;aom tusdK;qufrSm
oif.0efaqmifr_rsm; yHhydk;xm;onfhEkdifiHrS apv$wfxm;aom
jynfypkHaxmufrsm;u oifhudk ypfrSwfwpfcktjzpf owfrSwfvmEkdifjcif;yif?
ausmfv$m;jcif;enf;ynmrsm; 0efaqmifay;jcif;a=umifh oif.
tifwmeuf0efaqmifr_Xme ESifh oifhEkdifiH. tpdk;&wdk@rS csrSwfvm=urnfh
vkH+cHKa&;ESifh Oya'a=umif;t& &if;ESD;pGef@pm;&r_rsm;udkaumif;pGmoabmayguf
xm;&ayrnf?

vufawG@urBmrS erlemjzpf&yfrsm;

tar&duefjynfaxmifpk/ a*smf*sD,mjynfe,f/ twWvEœm+rdK@wGifaexdkifol ,GrfvD. aetdrfodk@


trnfrodyk*~dKvfrsm;u 2006 ckepf azazmf0g&Dv (8) &uf eHeuf 11;15 wGif t=urf;zuf
pD;eif;0ifa&mufcJh=uonf? ,GrfvDtm; csKyfaESmif ¶kdufESuf+yD;v#if ‚if;ydkifqdkifonfh vufyfawmh
uGefysLwmrsm;ESifh pmwGJrsm;udk ,laqmifoGm;=uonf? y&ifpwefwuUodkvfrS owif;tcsuftvuf
enf;ynmu|rf;usifolESifh zmvifa*gif;toif;.acgif;aqmifwpfOD;jzpfol ,GrfvDonf w¶kwfEkdifiH.
bmoma&;ESifh ywfoufaom [pfwkdif0uffbfqdk'frsm;udk tar&duef jynfaxmifpkrSaeIa&;om;ay;
cJhonf? w¶kwfjynftwGif;rS okH;pGJolrsm;uvnf; tpdk;&. ydwfqdk@r_rsm;udk jzwfausmfI
xdk0ufbfqdk'frsm;Y owif;tcsuftvufrsm; zwf¶_jcif;/ v$ifhwifjcif;wdk@jyKvkyfcJh=u
onf? Tjzpf&yfrsm;ESifh ywfoufIckdifvkHaomf taxmuftxm;rsm; r&Sdaomvnf;
tqdkygt=urf;zuf yk*~dKvfrsm;onf rdrd.0efaqmifr_vkyfief;rsm;tm; zsufqD;&ef w¶kwftpdk;&rS
apv$wfvkdufaomolrsm; jzpf&rnf[k ,GrfvDu,kH=unfxm;onf?
16
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

0ufbftajccH ausmfv$m;jcif;enf;pepfrsm;

0ufbftajccH ausmfv$m;jcif;enf;pepfrsm; qdkonfrSm oD;oef@a&;qGJxm;aom 0ufbfpmrsufESmrsm;yifjzpfonf?


tokH;jyKolrsm;taejzifh rdrdtvdk&Sdonfh vdyfpmwpfckudk xnfhoGif;vkdufonfESifhrdrd=unfh¶_vkdaom0ufbfpmrsufESmrsm;udk
0ufbftajccH ausmfv$m;jcif;enf;pepfrsm;u &,lay;ygvdrfhrnf? tqdkygenf;pepfrsm;onf wm;jrpf0ufbfqdk'frsm;rS
ta=umif;t&mrsm;udk okH;pGJol=unfh¶_Edkif&ef azmfjyay;jcif;jzpf&m xdk0ufbfqdk'frsm;ESifh okH;pGJolt=um; qufoG,fr_
r&Sdawmhay? vltrsm;okH;pGJ=uonfh ausmfv$m;jcif;enf;pepfrsm;. 0ufbfqdk'fvdyfpmrsm;rS emrnf=uD;ae+yDjzpf&m
tifwmeufpdppfydwfqdk@r_aqmhzf0Jtrsm;pkonf ‚if;wdk@ydwfqdk@&rnfh 0ufbfqdk'frsm;pm&if;wGif xdkvdyfpmrsm;udk xnfhoGif;
xm;=u+yD;jzpfonf? EkdifiHtrsm;pkuvnf; wpfwkdif;jynfvkH;twdkif;twmjzifh xdkvdyfpmrsm;udk pdppfydwfqdk@xm;onf?
jynfywGif ,kH=unftm;xm;avmufolr&Sdonfh okH;pGJolrsm;tzdk@ 0ufbftajccH ausmfv$m;jcif;enf;pepfrsm;onf
(ydwfqdk@xm;jcif; rcH&ao;v#if) taumif;qkH;a&G;cs,fr_yifjzpfonf?

rSwfcsuf? ? 0ufbftajccHausmfv$m;jcif;enf;pepftcsdKŒonf v#dKŒ0Suf


zkH;uG,fv_yf&Sm;olrsm;[k trnfwyfa=umfjimaomfvnf; trsm;pkrSm
r[kwf=uacs? tcsdKŒrSm v#dKŒ0Sufpmrsm;jzifha&;om;xm;onfh0ufbfqdk'frsm;
udk https jzifhpwifazmfjyavh&Sda=umif; rSwfom;xm;&efjzpfonf? xdk@tjyif
‚if;0ufbfqdk'frsm;udk oauFwjyK&mwGifvnf; uGefysLwm.0ufbfqdk'frsm;
=unfh¶_&efae&mYaomhtyGifhykHpHav;rS aomhtydwfykHpHav;okd@ajymif;oGm;jcif;
jzifh azmfjywwfygonf? oifoGm;a&mufvdkaom 0ufbfqdk'frsm;ta=umif;udk
v#dKŒ0Sufpmjzifha&;om;jcif;rjyKbJ omrmeftwdkif; awmif;qdkrnfqdkygu oif.
aetdrfokH; odk@r[kwf ¶kH;okH; Router rSwpfqifh tifwmeuf 0efaqmifr_
Xmeodk@ ydk@v$wf&mvrf;wpfav#mufwGif ay;ydk@r_udk vrf;ckvwfrS tvG,fwul
jzwf,lEkdifygonf?

0ufbftajccH ausmfv$m;jcif;enf;pepfrsm; pm&if;

Proxify
https://proxify.com/

StupidCensorship
https://stupidcensorship.com/

Proxify ESifh Stupid Censorship wdkŒonf vSdKŒ0Sufapwwfaom trsm;okH; 0ufbftajccH


ausmfv$m;jcif; enf;pepfrsm; jzpf}uygonf? ydwfqkdŒr_rsm;&Sdaom EdkifiHwpfckwGif&Sdonfh
okH;pGJol wpfOD;onf ,ck 0ufbfqdk'fwpfckudk &dk;&Sif;pGm 0ifa&mufEdkifonfhtjyif
olwdkŒ. oGm;vdk&mudk xnfhoGif;Edkifonf? ,ck 0efaqmifrSKrsm;udk vltrsm;okH;pGJ=uojzifh
wdkif;jynftrsm;tjym;wGif ydwfqdkŒaomaqmhzf0Jrsm;tokH;jyKI txufyg0efaqmifrSKrsm;
ydwfqdkŒjcif;cHcJh}u&ygonf?
17
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

0ufbftajccH ausmfv$m;jcif;enf;pepfrsm; pm&if;


CGIProxy
http://www.jmarshall.com/

CGIProxy onf 0ufbt f ajccH ausmv f m$ ;jcif;enf;pepf ok;H pGo J l trsm;pk ok;H pGoJ nfh pepfwpfck
+zpfygonf? ud, k yf ikd o
f ;Hk 0ufbt f ajccH ausmv f m$ ;jcif;enf;pepfrsm;onf uGeyf sLwmwpfv;Hk udk
ud,k yf ikd of ;Hk 0ufbpf mrsuEf mS rsm;udk &,lEikd pf rG ;f &Sod nfh pum;0Suq f mAmtjzpfoŒkd ajymif;vJ
aponft h jyif &yfa0;&Sd ok;H pGo J rl sm;udk 0ufbpf mrsuEf mS rsm;jyoygonf? ud, k yf ikd o
f ;Hk 0ufbf
ausmv f m$ ;jcif;enf;pepfwiG f yHyh ;kd ol/ wyfqifay;olEiS hf jzwfawmufjcif; r&Sad omae&mwGif
pwifay;olEiS hf jzwfawmufjcif;cH&aom ok;H pGo J rl sm; yg0ifonf? ausmv f m$ ;jcif;enf;
pepfukd yHyh ;kd olonf ,k}H unfrKS udk tajccHaomvlrq _S ufo, G af &;owif;uGe, f uf ESihf
ud,k yf ikd (f oD;oefŒ) qufo, G af &;wdŒk udk rsm;jym;wd;k yGm;vmaponft h jyif ,if;wdŒk udk
jzwfawmufyw d qf Œkd olrsm;u &SmazG&efEiS hf ydwq f Œkd jcif;wdŒk udk jyKvky&f ef cufcaJ pygonf?

psiphon
http://psiphon.ca

psiphon onf omrefuGefysLwmwpfvkH;udk udk,fydkifokH; rnfonfhae&mrS rqdk0ufbfp


mrsufESmrsm;udk &,l+yoEdkifpGrf;&Sdaom pum;0SufqmAmtjzpfodkΠajymif;vJay;ygonf?
owif;ydwfqdk‹ jzwfawmufjcif;r&Sdaomwdkif;jynfwGif aexdkifaomyk*~dKvfonf
Taqmhzf0Judk ul;,l+yD; uGefysLwmwGif wyfqifxm;yg? psiphon onf tcrJh&,lokH;pGJEkd
ifaomykHpHjzifh vif;epf ESifh 0if;'dk; rluGJrsm;tjzpf &&SdEkdifygonf? xdkaqmhzf0Jonf tvGe-
fwdusI vdkufygvkyfaqmif&ef vG,fulaom tokH;jyKol twGuf vrf;n$efcsufvnf;
yg0ifygonf? uGeyf sLwmudk Router ESihf wGzJ ufo;Hk pGrJ nfqykd gu tcsKd ‹aomtcsut f vufrsm;udk
xnfhoGif;jyifqif&efvdktyfygonf? xdkaqmhzf0Judk wyfqif+yD;ygu Taqmhzf0Judk yHhydk;olu
owif;ydwfqdk@jzwfawmufonfh e,fajrtwGif;aexdkifokH;pGJolrsm;udk csdwfqufr_ES-
ifhywfoufaom owif;tcsuftvufrsm;udk &&SdEdkifonfh vkH+cKHrSKt&SdqkH;enf;jzifh
ay;ydkŒygonf? owif;ydwfqdk@jzwfawmufcH&onf okH;pGJolonf rnfonhfaqmhzf0Judkr#
wyfqifxm;&ef rvdkaomfvnf; &dk;&dk;tifwmeuf vdyfpmwpfckudk psiphon
utjyma&mifwef; xnfhoGif;Edkif+yD; 4if;tcsufonf psiphon udk rnfonfhae&mrSrqdk
0ifa&mufokH;pGJEdkifa}umif;yif jzpfygonf? psiphon wyfqifxm;onfh uGefysLwmrsm;onf
udk,fykdifuGefysLwmrsm; tjzpf&Sd=uaoma=umifh &SmazG&ef ESifh ydwfqdk‹&ef tvGefcufcJapy-
gonf?
Peacefire/Circumventor
http://peacefire.org/

Peacefire/Circumventor ESifh psiphon onf eD;pyfonf[k owfrSwfEdki-


faom ausmfv$m;jcif; enf;pepfwpfck jzpfygonf? odkŒaomfvnf; 4if;aqmhzf0Jonf
wyfqifokH;pGJ&ef cufcJ ygonf? rwlnDaomaqmhzf0JokH;ckudk ul;,lqGJcs&rnfjzpf+yD;ae
muf wyfqifokH;pGJ&rnf? Router ESifh wGJzufokH;rnfqdkygu tcsdK‹tcsuftvufrsm;udk
xnfhoGif;jyifqif&ef vdktyfygonf? Peacefire/Circumventor wGif
wyfqiftokH;jyK&eftwGuf vrf;nGefcsuftaxmuftulrsm; xnfhoGif;xm;aomvnf;
tao;pdwftcsuftvufrsm; psiphon avmufryg&Sday? xdkŒodkŒuGJjym;jcm;em;csufrsm;
18 &Sdaomfvnf; Peacefire/Circumventor onf t"dutcsufrsm;wGif psiphon uJhodkŒyif
vkyfaqmifygonf?
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

v#dK‹0Sufvdkif; oG,fwef;jcif; aqmhzf0J

v#dK‹0Sufvdkif; oG,fwef;jcif; qdkonfrSm okH;pGJr_/ jzwfoef;r_rsm;udk ykHpHuGJjzpfatmif pDrHjcif;jzpfygonf? ykHpHtm;jzifh


vkH+cKHrSKr&Sdaom/ vSdKŒ0SufrSKr&Sdaom jzwfoef;okH;pGJrsm;udk vsdKŒ0SufaomqufoG,fr_wpfcktwGif;wGifxJhoGif;
jzwfoef;apjcif;
jzpfonf? omrmef0efaqmifr_rsm;udk okH;pGJol. uGefysLwmwGif &&SdEdkifaomfvnf; pdppfjcif;rjyKxm;aom uGefysLwmudk
vsdK@0Sufvdkif;jyKvkyfI jzwfoef;oGm;ap+yD; okH;pGJol. awmif;qdkcsufrsm;ESifhwkefŒjyefcsufrsm;udk vGwfvyfpGm &&Sdapygonf?
pdppfjcif;r&Sdaomwdkif;jynfESifh tquftoG,f&Sdaomolonf udk,fydkifv#dKŒ0SufqufoG,fjcif;udk wnfaqmufEdkif+yD;/
tquftoG,frygbJ tca=u;aiGjzifh vsdKŒ0Sufvkdif;oG,fwef;jcif; 0efaqmifrSKrsm;udk okH;pGJEdkifygonf? 0ufbfqdk'f
tajcjyKvsdK@0Sufvdkif;oG,fwef;jcif;onf 0ufbfoG,fwef;r_rsm;twGufomvkyfaqmifEkdifjcif;a=umifh
0ufbfqdk'f=unfhaom aqmhzf0J (web browsers) wGifomvkyfaqmifEkdif+yD; tjcm;aqmhzf0Jrsm;wGif rokH;pGJEkdifay?
aqmhzf0JpktajcjyK vsdK@0Sufvdkif;oG,fwef;jcif;onf tD;ar;vfaqmhzf0J ESifh wkduf&kdufpum;ajymEkdifaom aqmhzf0Jpaom
tifwmeuf0efaqmifr_rsm;okH;pGJr_ trsdK;rsdK;twGuf vkyfaqmifay;Ekdifygonf?

0ufbfqdk'f tajcjyKvsdK@0Sufvdkif;oG,fwef;jcif;aqmhzf0J (tcrJh)


UltraReach
http://www.ultrareach.com/

UltraReach udk owif;pdppfjzwfawmufjcif;udk qefŒusifonfhaqmhzf0Jtjzpf


zefwD;cJh+yD; UltraSurf [kod}uonf? UltraReach udk qGJcs&,lEkdif+yD; Windows
wGiftokH;jyKEkdifatmif vkyfaqmifay;xm;ygonf? tokH;jyKolwpfOD;u qGJcs&,l&kHjzifh
(wyfqifxm;&efrvdktyfay) uGefysLwmwGiftokH;jyKEkdifygonf? 4if;onf
tcrJhaqmhzf0J jzpf+yD; t*FvdyfbmomESifh w&kwfbmomwdkŒESifh &&SdEdkifygonf? 4if;udk
wpf}udrfpwif+yD;v#if aqmhzf0Jonf Internet Explorer udk tvdktavsmuf yGifhapI
vdt k yfaomtcsut f vufrsm;udk jyifqifaqmif&u
G +f y;D ok;H pGo
J rl S aqmhz0f u
J kd tok;H jyKEkid rf n
jf zpfygonf? tjcm;tifwmeuf=unf&h a_ ompepfrsm; (browsers) wGif rdru d , kd wf idk f tcsuf
tvufrsm; jyifqifaqmif&Guf&ef vdktyfygonf? ykHrSeftm;jzifh qufoG,fr_rsm;udk
0SufpmtokH;jyKrnfjzpf+yD;/ rydwfqkd@xm;aom vdyfpmrsm;udkvnf; enf;ynmpkHokH;um
&SmazGr_ vkyfaqmifxm;ygonf? UltraSurf onf tjcm;olrsm;udk,kH=unfvdkaom
omrmefokH;pGJolrsm;twGuf taumif;qkH;a&G;cs,fr_ jzpf+yD; vufcHEkdifaom tjrefE_ef;
udkvnf; tcrJh&&Sdapygonf?
tcsdKŒEkdifiHrsm;wGif UltraReach 0ufbfqdk'fudk ydwfqdk@xm;+yD;jzpfygvdrfhrnf? xdktcg
okH;pGJoltaejzifh xdkaqmhzf0Judk wpfpkHwpfa,mufxHrS &,l&efvdktyfygonf?
0ufbfqdk'fudk ydwfqdk@xm;cJhaomjim;vnf; 0efaqmifr_rsm;udkrl &,lokH;pGJEkdifygvdrfhrnf?
rydwfqdk@xm;aom IP vdyfpmrsm;udk enf;rsdK;pkHjzifh &SmazG&,lay;ygvdrfhrnf? odkŒaomfvnf
wdusaocsmpGm pdppfaernfqdkygu ydwfqdk@aumif;ydwfqdk@Ekdifvdrfhrnfjzpfygonf?
19
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

0ufbfqdk'f tajcjyKvsdK@0Sufvdkif;oG,fwef;jcif;aqmhzf0J (tcrJh)

FreeGate
http://www.dit-inc.us

Freegateonf DynaWeb u jyKvkyfxm;onfh owif;pdppfjzwfawmufr_udk


qefŒusifonfhenf;ynmwpfck jzpf+yD;/ UltraSurf ESifh enf;vrf;tawmfrsm;rsm;wGif
xyfwlnD }uygonf? UltraSurf ESifh rwlnDaomtcsufrSm ykHrSeftm; jzifh Freegate
onf vdyfpmrsm;udk 0SufpmtokH;rjyKjcif;jzpfygonf? okH;pGJoltaejzifh vdyfpmrsm;udk
0SufpmtokH;jyKvdkonf qkdygu tjcm; aqmhzf0Jtpkudk &,lxnfhoGif;&efvkdtyf+yD;/
tcsufvufrsm;jyKjyif ajymif;vJay;&efvdktyfygonf?
FreeGate onfausmfvïm;jcif;enf;ynmtm; vkH+cHKr_twGufomru tjcm;olrsm;tm;
,kH=unfr_vdkvm;aom enf;ynmuírf;usifolrsm;twGuf a&G;cs,ftokH;jyKEkdif
ayonf? udk,fwkdif aocsmpGm ajymif;vJjyifqifr_rsm; ESifh vkHavmufaom
tjrefE_ef;wGif 0ufbfpmrsufESmrsm;udk tcrJh=unfh&_Ekdifygonf? Ultrasurf uJhodk‹yif
qifqmjzwfawmufolrsm;rS ydwfqdk‹+yD;jzpfayvdrfhrnf? xdktwGuf tjcm;aomae&mrS
aqmhzf0Judk okH;pGJolrsm;taejzifh &,l&ygrnf? xdk‹twl 0efaqmifr_rsm;udk
ydwfqdk‹wm;jrpfxm;ygu okH;pGJoltaejzifh rydwfqdk‹xm;aom IP udk udk,fwkdifxnfhoGif;
tokH;jyKEkdifygonf?

0ufbq
f 'kd f tajcjyKvsKd @0u
S v
f ikd ;f oG,w
f ef;jcif;aqmhz0f J (tok;H jyKc aumufc)H
Anonymizer
http://anonymizer.com

Anonymizer udk Windows twGuf &,lEidk +f y;D pdppfjzwfawmufrr_ sm; cHae&aom tok;H
jyKol. uGeyf sLwmwGif tok;H jyKEkid yf gonf? vG,u f al omwyfqufrt _ qifrh sm; +yD;aemuf
ok;H pGo
J t
l wGuf trnf0u S o f ;Hk pGjJ cif;ykpH oH ‹kd a&muf&o dS mG ;ap+y;D qufo, G rf _ vrf;a=umif;
rsm;onf Anonymizer rSwpfqifh vsKd ‹0u S v f ikd ;f oG,w f ef;+y;D jzwfoef;oGm;ygvrd rhf nf?
od‹k aomfvnf; vk+H cKH r_ ydrk akd ocsmr_&adS =umif; aocsmap&eftwGuo f ;Hk pGo
J rl S Surfing Security
(tm) SSL Encryptionudk a&G;cs,v f yk af qmif &rnf? xdo k ‹kd vyk af qmifjcif;onf qufo, G rf _
vrf;a=umif;rsm;udk HTTPS/SSL jzifh pum;0Sujf yKvkyo f ;Hk pGjJ cif;udk vkyaf qmifay;ygrnf?
omrmeftm;jzifh xdyk pHk o H ;Hk pGrJ u
_ kd ydwx f m;rnf? xdak qmhz0f o J nf rSww f rf;wifxm;aom
t&mrsm; z,f&mS ;aom aqmhz0f J (“Digital Shredder" ) / axmufvrS ;f zsuq f ;D r_umuG,af &;
aqmhz0f J (Anti-Spyware) ESihf vsKd ‹0u S pf mG ajymif;vJo;Hk pGEJ idk af om tD;ar;vf (disposable email
addresses) paom tjcm;0efaqmifrr _ sm;udv k nf; xnfo h iG ;f ay;xm;ygonf?
Anonymizer onf enf;ynmtm;enf;olrsm;/ tokH;jyKcay;acsvdkolrsm;ESifh 0ufbf
pmrsufESmrsm;udk tvGefvsifjrefaomE_ef;/ pum;0Sufpepfjzifh =unfhvkdolrsm; twGuf
taumif;qkH;jzpfonf? 0ufbfqdk'fudk ydwfqdk‹xm;r_rsm; &SdEkdifaomvnf; tjcm;aom
ae&mrS aqmhzf0Judk okH;pGJolrsm;taejzifh &,l&ygrnf? 0ufbfqdk'fudk ydwfqdk@xm;cJh
aomvnf; 0efaqmifr_rsm;udkrl &,lokH;pGJEkdifygvdrfhrnf? xdk0efaqmifr_udk wdusao
csmpGm pdppfjcif;jzifh vG,fulpGm ydwfqdk@Ekdifvdrfhrnfjzpfygonf? xdkaqmhzf0Jpkudk wyfqif
okH;pGJ&rnfqdkygu trsm;okH;pGJaomae&mrsm;wGif okH;pGJjcif;ESifh uGefysLwmtwGif;
20 &SmazGzrf;qD;Ekdifaomtaetxm;&Sdonfh okH;pGJolrsm;twGuf roifhawmfyg?
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

0ufbq
f 'kd f tajcjyKvsKd @0u
S v
f ikd ;f oG,w
f ef;jcif;aqmhz0f J (tok;H jyKc aumufc)H

Ghost Surf
http://tenebril.com

Ghost Surf udk Windows twGuf qGJcs&,lEkdif+yD; pdppfjzwfawmufr_rsm; cHae&aom


tokH;jyKol. uGefysLwmwGif wyfqiftokH;jyKEkdifygonf? wyfqifr_rsm;+yD;qkH;ygu
aqmhzf0JrS Internet Explorer browser udk tvdktavsmuf vdktyfonfh tcsuftvuf
rsm; jznfhoGif;ay;rnfjzpfonf? tjcm;tifwmeuf=unfh&_aompepfrsm; (browsers) wGif
rdrdudk,fwkdif tcsuftvufrsm; jyifqifaqmif&Guf&ef vdktyfygonf? aqmhzf0JrS
“Normal" ykHpHjzifh tjrJwef;tokH;jyKEkdifrnfjzpfygonf? xdkykHpHwGif qufoG,fr_
tm;vkH;onf omrmefykHpHtwkdif;jzpf+yD; =um;rS jzwfawmuf=unfhEkdifygonf? qufoG,fr_
rsm;udk pum;0SufjzifhtokH;jyKvdkygu “Secure" jzifhvnf;aumif;/ tjrifhqkH;tqifh
“Anonymous" onf tjcm;pmom; vsdK‹0Sufcsufrsm; 0ufbfqdk'frS xnfhoGif;oGm;jcif;udk
umuG,fjcif;omjzpf+yD;/ trnf0Suf qufoG,fjcif;ykHpHjzifh vkyfaqmifEkdifjcif;r&Sdyg?
“Secure" ykHpHudk a&G;cs,fvkyfaqmifxm;rnfqdkygu tifwmeufokH; aqmhzf0JwGif
vkyfaqmifr_tcsufrsm; ajymif;vJ jyifqifxm;+yD; tokH;jyKygu tokH;jyKaom qufoG,fr_
rsm;tm;vkH;onf Ghost Surf . qmAmrsm;rS pum;0SufykHpHjzifh tokH;jyKEkdifygrnf?
Ghost Surf onf enf;ynmwwfuírf;olrsm;/ tokH;jyKcay;acsvdkolrsm; ESifh
0ufbfpmrsufESmrsm;udk tvGefvsifjrefaomE_efjzifh =unfhvkdolrsm; twGuf
taumif;qkH;jzpfonf? Anonymzer rsm;xkH;pHtwdkif; Ghost Surf 0ufbfqdk'fudk ydwfqdk‹
xm;r_rsm; &SdEkdifaomvnf; tjcm;aomae&mrS aqmhzf0Judk okH;pGJolrsm;taejzifh
&,l&ygrnf? 0ufbfqdk'fudk ydwfqdk@xm;cJhaomjim;vnf; 0efaqmifr_rsm;udkrl
&,lokH;pGJEkdifygvdrfhrnf? xdk0efaqmifr_udk wdusaocsmpGm pdppfjcif;jzifh vG,fulpGm
ydwfqdk@Ekdifvdrfhrnfjzpfygonf? xdkaqmhzf0Jpkudk wyfqifokH;pGJ&rnfqdkygu trsm;okH;pGJ
aomae&mrsm;wGif okH;pGJjcif;ESifh uGefysLwmtwGif; &SmazGzrf;qD;Ekdifaomtaetxm;
&Sdonfh okH;pGJolrsm;twGuf roifhawmfyg?

vufawG@urBmrS erlemjzpf&yfrsm;

2006 ckepf/ wleD;&Sm;EkdifiH wl;epf+rdK‹wGif urBmvkH;qkdif&m owif;enf;ynmtodkif;t0dkif; Information Society II (WSIS) udkusif;ycJhygonf?
wleD;&Sm;

WSIS udk taqm


aqG;aEG;yGJwpfckonf tifwmeufydwfqkd‹jcif;r&Sdaom w&m;0iftpnf;ta0;jzpf+yD;/ tjcm;wpfckwGif NGO rsm;ESifh owif;orm;rsm; twGuf pDpOfxm;aom
aqG;aEG;yGJwGif wleD;&Sm; tifwmeuf0efaqmifr_udk tokH;jyKcJh&m tar&duefwGifa&mif;csaom Smartfilter udktokH;jyKI owif;tcsuftvufydwfqdk‹r_rsm;
vkyfaqmifcJhygonf?

tpdk;&r[kwfaom tzGJ‹tpnf;wpfckonf ydwfqdk‹wm;qD;aom ae&mwGifusa&mufaeaomtcgwGif e,fomvefwGif &Sdaom olwdk‹tdrfokH;uGefysLwmudk


tokH;jyKI SSH-D ESifh proxy udk wyfqiftokH;jyKcJhygonf? xdkaemuf tjcm;olrsm;udk olwdk‹tokH;jyKaompepfrS trSwfudk ajymjy+yD; tjcm;olrsm;tm;
wleD;&Sm;. ydwfqdk‹r_rsm;udk jzwfausmfEkdifcJhygonf?
21
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

aqmhzf0JpktajcjyK vsdK@0Sufvdkif;oG,fwef;jcif; (tcrJh)

GPass
http://gpass1.com/

GPass udk Windows twGuf qGJcs&,lEkdif+yD; pdppfjzwfawmufr_rsm; cHae&aom


tokH;jyKol. uGefysLwmwGif wyfqiftokH;jyKEkdifygonf? 4if;onf tcrJhaqmhzf0J jzpf+yD;
t*FvdyfbmomESifh w&kwfbmomwdkŒESifh &&SdEdkifygonf? GPass udkpwifvkdufaomtcg/
okH;pGJvdkaom aqmhzf0Jpkudk GPass .y&kd*&rftwGif; qGJ,lcsvdkufjcif;jzifh xdkaqmhzf0Jpkudk
wpfqifhcHokH;pGJEkdifatmif vkyfaqmifay;Ekdifygonf? xdkaqmhzf0Jpkrsm; pwifokH;pGJaomtcg
GPass rSwqifhokH;pGJEkdifatmif tvdktavsmuf jyifqifaqmif&Gufay;ygonf?
ykHrSeftm;jzifh Internet Explorer / Windows Media Player ESifh tD;ar;vfokH;pGJaom
y&kd*&rfrsm;udk jyifqif
aqmif&Guf+yD;jzpfygrnf? ykHrSeftm;jzifh qufoG,fr_rsm;onf pum;0Sufpepfjzifh
vkyfaqmifrnfjzpf+yD; rydwfqdk‹xm;aom IP vdyfpmrsm;udk enf;rsdK;pkH;okH;I&SmazGrnf
jzpfonf? xdkaqmhzf0Jpkonf vufcHEkdifaom tjrefE_ef;ESifh rSwfom;xm;&efvdkaom
vdyfpmrsm;ESifh tjcm;zdkifrsm;udk odrf;qnf;ay;Ekdifjcif;rsm; yHhydk;ay;onf?
GPass onf tjcm;olrsm;udk,kH=unfvdkaom omrmefokH;pGJolrsm;twGuf taumif;qkH;
a&G;cs,fr_ jzpf+yD; vufcHEkdifaomtjrefE_ef; pum;0SufykHpH jzifh tcrJh&&Sdapygonf?
Anonymzer rsm;xkH;pHtwdkif; Gpass 0ufbfqdk'fudk ydwfqdk‹xm;r_rsm; wcgw&H &SdEkdifaom-
vnf; tjcm;aomae&mrS aqmhzf0Judk okH;pGJolrsm; taejzifh &,l&ygrnf? 0ufbfqdk'fudk
ydwfqdk@xm;cJhaomjim;vnf; 0efaqmifr_rsm;udkrl &,lokH;pGJEkdifygvdrfhrnf? ydwfqdk‹xm;r_
rsm;udk jyefvnfokH;pGJEkdifonfh taetxm;jyef&&eftwGuf rydwfqdk‹xm;aom IP
vdyfpmrsm;udk tvdktavsmuf&SmazGay;ygrnf? xdkaqmhzf0Jpkudk wyfqifokH;pGJ&rnfqdkygu
trsm;okH;pGJaomae&mrsm;wGif okH;pGJjcif;ESifh uGefysLwmtwGif; &SmazGzrf;qD;Ekdifaomtae
txm;&Sdonfh okH;pGJolrsm;twGuf roifhawmfyg?

22
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

0ufbq
f 'kd f tajcjyKvsKd @0u
S v
f ikd ;f oG,w
f ef;jcif;aqmhz0f J (tok;H jyKc aumufc)H

HTTP Tunnel
http://www.http-tunnel.com/

HTTP Tunnel udk Windows twGuf qGJcs&,lEkdif+yD; pdppfjzwfawmufr_rsm; cHae&aom


tokH;jyKol. uGefysLwmwGif wyfqiftokH;jyKEkdifygonf? psiphon ESifh Peacefire/
Circumventor enf;wl HTTP Tunnel onf ydwfqdk‹jcif;rcH&olrS y&kd*&rfudk &,lwyfqifI
qmAmwpfckuJhodk‹ yHhydk;xm;+yD; ydwfqdk‹jcif;cH&aom okH;pGJoltm; udk,fydkif0efaqmifr_
ay;jcif;jzpfonf? HTTP Tunnel onf tcrJh 0efaqmifr_rsm;&Ekdifovdk 0efaqmifc-
aumufcHaom ykHpHjzifhvnf; okH;pGJEkdifygonf? okH;pGJolrS udk,fwkdif aqmhzf0Jpkrsm;wGif
tcsuftvufrsm; jyifqifxnfhoGif;&rnfjzpf+yD; 0ufbfqdk'f=unfh aqmhzf0Jrsm;/
tD;ar;vfokH;pGJEkdifonfh aqmhzf0Jrsm; ESifh wkduf&kdufpum;ajymEkdifaom aqmhzf0Jrsm;wGif
HTTP Tunnel udkokH;pGJEkdifygonf?

HTTP Tunnel onfausmfvïm;jcif;enf;ynmtm; vkH+cHKr_twGufomru


tjcm;olrsm;tm; ,kH=unfr_vdkvm;aom enf;ynmuírf;usifolrsm;twGuf
a&G;cs,ftokH;jyKEkdifayonf? udk,fwkdif aocsmpGm ajymif;vJjyifqifr_rsm; ESifh vkHav-
mufaom tjrefE_ef;wGif 0ufbfpmrsufESmrsm;udk =unfh&_Ekdifygonf? HTTP tunnel
onf pum;0Sufrsm;xnfhoGif; tokH;rcsaomvnf; tpm;xdk;ajymif;vJjcif;pepfrsm;udk
omxnfhoGif;xm;ygonf? tjcm;aomykHpHuGJwpfrsdK;tjzpf owif;tcsuftvufrsm;udk
azmfjyjcif;jzpf+yD;/ yxrenf;vrfrsm;avmuf owif;tcsuftvufrsm; vsdK‹0Sufr_udk
rxdef;odrf;Ekdifay?
tjcm;0efaqmifr_rsm; ykHpHtwdkif; HTTP Tunnel 0ufbfqdk'fudk ydwfqdk‹xm;r_rsm; wcgw&H
&SdEkdifaomvnf; tjcm;aomae&mrS aqmhzf0Judk okH;pGJolrsm;taejzifh &,l&ygrnf?
xdk0efaqmifr_udk wdusaocsmpGm pdppfjcif;jzifh vG,fulpGm ydwfqdk@Ekdifvdrfhrnf
jzpfygonf? ydwfqdk‹xm;r_rsm;udk jyefvnfokH;pGJEkdifonf taetxm;jyef&&eftwGuf
enf;ynmwwfu|rfolrS &SmazGay;ygrnf? xdkaqmhzf0Jpkudk wyfqifokH;pGJ&rnfqdkygu
trsm;okH;pGJaomae&mrsm;wGif okH;pGJjcif;ESifh uGefysLwmtwGif; &SmazGzrf;qD;Ekdifaomtae
txm;&Sdonfh okH;pGJolrsm;twGuf roifhawmfyg?

23
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

aqmhzf0JpktajcjyK vsdK@0Sufvdkif;oG,fwef;jcif; (tokH;jyKc aumufcH)

Relakks
https://www.relakks.com/

Relakks onf Relakks Safe Surf [kac:wGifaom tokH;jyKcaumufcHonf 0efaqmifr_


wpfckjzpfygonf? udk,fydkifuGef,ufwk (Virtual Private Network (VPN)) wpfckjzpf+yD;
pum;0SufjzifhvsdK‹0Sufvdkif;oG,fwef;+yD; qufoG,fr_rsm;udk Relakks qmAmrSwqifh
ydwfqdk‹xm;aomwdkif;jynfrsm;wGif tokH;jyKEkdifatmif vkyfaqmifxm;jcif;jzpfonf?
Windows ESifh Mac wGif wGJqufyg0ifaom VPN pepfrsm;udktokH;cs+yD; okH;pGJoltaejzifh
rnfonfh aqmhzf0Judk rS wyfqifxm;&efrvdkay? tD;ar;vf aqmhzf0J/ 0ufbfpmrsufESmrsm;
=unfhaomaqmhzf0J ESifh wkduf&kdufpum;ajymEkdifaom aqmhzf0Jrsm;udk VPN ay:wGif
vsdK‹0Sufvdkif;oG,fwef;jcif;jzifhtokH;jyKEkdifygonf? Relakks Safe Surf onf enf;ynm
tm;enf;olrsm;/ tokH;jyKcay;acsvdkolrsm; ESifh pum;0Sufpepfjzifh udk,fydkifuGef,ufwk
(Virtual Private Network (VPN)) rSwqifh okH;pGJolrsm; twGuf taumif;qkH;jzpfonf?
Relakks onf tvG,fwul ydwfqdk‹Ekdifygonf?

Guardster/SSH
http://www.guardster.com/

xyfrHI tcrJh&aom/ pum;0SufrokH;aom 0ufbftajccH ausmfv$m;jcif;enf;pepf


wpfckjzpfonfh Guardster onf 0efaqmifcay;aqmifjcif;jzifh pum;0SuftokH;jyKaom
0ufbftajccH ausmfv$m;jcif;enf;pepfESifh Secure Shell (SSH) jzifh vsdK‹0Sufvdkif;
oG,wf ef;jcif; udo
k ;Hk pGEJ idk yf gonf? aqmhz0f t
J rsKd ;tpm;rsm;pGm/ 0ufbq
f 'kd =f unf&h a_ om aqmhz0f J ESihf
tD;ar;vftokH;jyKaomaqmhzf0Jrsm;onf vsdK‹0Sufvdkif;oG,fwef;jcif;udk SSH tunnel of
Guardster jzifhokH;pGJEkdifygonf?

Guardster/SSH onf enf;ynmtm;enf;olrsm;/ tokH;jyKcay;acsvdkolrsm; ESifh


pum;0Sufpepfjzifh vsdK‹0Sufvdkif;oG,fwef;jcif; rSwqifh okH;pGJolrsm; twGuf
taumif;qkH;jzpfonf? tjcm;0efaqmifr_rsm; ykHpHtwdkif; Guardster/SSH 0ufbfqdk'fudk
ydwfqdk‹xm;r_rsm; wcgw&H &SdEkdifaomvnf; tjcm;aomae&mrS aqmhzf0Judk
okH;pGJolrsm;taejzifh &,l&ygrnf? Guardster/SSH udk wdusaocsmpGm pdppfjcif;jzifh
ydwfqdk@Ekdifvdrfhrnfjzpfygonf?

24
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

trnf0Suf qufoG,fa&;pepf

trnf0Suf enf;ynmrsm;onf okH;pGJol. IP vdyfpmudk qmAmwGif vm&mcJhonfh pm&if;rS uG,f0Sufay;ygonf?


tcsdK‹wGifrl trnf0Suf enf;ynmrsm;onf okH;pGJol. IP vdyfpmomru trnf0Suf0efaqmifr_ESifh okH;pGJol=um;
qufoG,fr_rsm;udkyg pum;0Sufpepfjzifh qufoG,fvkyfaqmifapygonf? okH;pGJolrsm;u trnf0Sufenf;ynmrsm;jzifh
0ufbfpmrsufESmrsm;udk qufoG,f&,lygu jzwfoef;oGm;aom 0efaqmifr_udk wdkuf&kduf&,ljcif;rjyKbJ wqifhcHjcif;jzifh
tokH;csapygonf? trnf0Sufenf;ynmrsm;ond tvGefyif tokH;usaom tifwmeufydwfqdk‹wm;jrpfr_rsm;udk
ausmfvïm;Ekdifaom enf;vrf;rsm;jzpfonf? tcsdK‹aom trnf0Suf enf;ynmrsm;wGif okH;pGJolrS aqmhzf0Judk ul,lokH;pGJ&ef
vdktyf+yD;/ wm;jrpfolrsm;rSvnf; vG,fulpGm ydwfqdk‹wmjrpfEkdifrnfjzpfonf?

JAP ANON
http://anon.inf.tu-dresden.de/index_en.html

JAP ANON udk Windows/Mac/Linux twGuf qGJcs&,lEkdif+yD; pdppfjzwfawmufr_rsm;


cHae&aom tokH;jyKol. uGefysLwmwGif wyfqiftokH;jyKEkdifygonf?
4if;onf t*FvdyfbmomESifh Oa&mybmompum;rsm;pGmwdkŒESifh &&SdEdkifygonf?
okH;pGJolonf “mix" udk qufoG,fr_vrf;a=umif;rsm;udk ajymif;vJap&ef a&G;cs,f+yD;aemuf
JAP ANON udkokH;pGJEkdif&ef vkyfaqmifr_tcsufvufrsm;udk 0ufbfqdk'f okH;pGJaom
aqmhzf0Jrsm;wGif wpfaoGrwdrf;ajymif;vJ&ef vdktyfonf? “mix" qdkonfrSm
=um;cHtpk=uD;jzpf+yD; awmif;qdkr_rsm; jyKvkyfaomtcgwGif qufoG,fr_vrf;a=umif;
rsm;udk ajymif;vJjzwfoef;ap+yD; =um;cHyHhydk;ol odk‹r[kwf tcsuftvufrsm; odkrSD;&mXme
vnf;r[kwfay? odk‹aom “mix" onfokH;pGJol. udk,fa&;tcsuftvufrsm;udk od&Sdol
jzpfonf? odk‹aomvnf; trnf0Suf jcif;ykHpHrsm;onf “single mix" ESifh “mix cascades."
udk okH;pGJr_rsm;ay:rlwnfI ajymif;vJaeygonf? tjrefE_ef; ESifh trnf0Suf 0efaqmifr_
rsm;twGuf 0efaqmifc&,lygonf?
JAP ANON onfausmfvïm;jcif;enf;ynmtm; vkH+cHKr_twGufomru tjcm;olrsm;tm;
,kH=unfr_vdkvm;aom enf;ynmuírf;usifolrsm; twGuf a&G;cs,ftokH;jyKEkdifayonf?
JAP ANON 0ufbfqdk'fudk ydwfqdk‹xm;r_rsm; wcgw&H EkdifiH tcsdK‹wGif &SdEkdifaomvnf;
tjcm;aomae&mrS aqmhzf0Judk okH;pGJolrsm;taejzifh &,l&ygrnf? 0ufbfqdk'fudk ydwf
qdk@xm;cJhaomjim;vnf; 0efaqmifr_rsm;udkrl &,lokH;pGJEkdifygvdrfhrnf? wdusaocsmpGm
pdppfjcif;jzifh ydwfqdk@Ekdifvdrfhrnfjzpfygonf? xdkaqmhzf0Jpkudk wyfqifokH;pGJ&rnfqdkygu
trsm;okH;pGJaomae&mrsm;wGif okH;pGJjcif;ESifh uGefysLwmtwGif; &SmazGzrf;qD;Ekdifaomtae
txm;&Sdonfh okH;pGJolrsm;twGuf roifhawmfyg?

25
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

trnf0Suf qufoG,fa&;pepf

Tor
http://tor.eff.org

Tor onf tcrJh&,lEkdifaom trnf0Suf qufoG,fa&;pepf jzpfygonf? 0ufbf


awmif;qdkr_rsm;udk ajymif;vJqufoG,fapjcif;ESifh pum;0Sufrsm; aygif;pyftokH;jyKap
jcif;jzifh rnfonfae&mrS vmonf/ rnfonfae&modk‹oGm;rnfudk ud&d,mrsm;jzifh
uGef,uftwGif;rS rrSef;qEkdifatmif vkyfaqmifjcif;jzpfonf? trnf0Sufjcif;udk
ta&;=uD;vkdtyfolrsm;twGuf a&G;cs,f&efjzpfonf? tb,fa=umifhqdkaom
tpdk;&taejzifh rnfodk‹qufoG,fr_rsm;jyKvkyfonfudk Tor uGef,ufudkokH;pGJaeoltm;
&SmazG&cufcJaoma=umifhjzpfonf? Tor onf vsdK‹0SufoG,fwef;jcif;udk uGef,uftwGif;
wdkuf&kdufpum;ajymjcif; ESifh tD;ar;vf paomaqmhzf0Jrsm;twGuf tjcm;ykHpHrsdK;pkHjzifh
qufoG,fr_rsm;udk yHhydk;ay;xm;ygonf? xdkaqmhzf0JwGifygaom xl;jcm;r_wpfckrSm
uG,f0Sufr_0efaqmifjcif; “hidden services" okH;pGJolrsm; trnf0Sufum ukd,fydkif0ufbf
pmrsufESmrsm; a&;om;wifjyjcif;udk Tor rSwqifh vkyfaqmifEkdifjcif;jzpfygonf?
xdkaqmhzf0Jpkudk ul;,lokH;pGJ&rnfqdkygu trsm;okH;pGJaomae&mrsm;wGif okH;pGJjcif;ESifh
uGefysLwmtwGif; &SmazGzrf;qD;Ekdifaomtaetxm;&Sdonfh okH;pGJolrsm;twGuf
roifhawmfyg? bmompum;rsdK;pkHjzifh&,lEkdif+yD; vltrsm; wDxGifa&;om;Ekdif&ef
yHhydk;xm;ygonf? tvGefaumif;rGefaom vkyfaqmifr_ tzGJ‹tpnf;ESifh pm&Gufpmwrf;rsm;
udkvnf; &&SdEkdifygonf? wyfqyfr_rsm;vkyfaqmif+yD;aomtcg/ 0efaqmifr_ pwifrnf
jzpfygonf? Firefox browser udkydkrdkOD;pmay;a&G;cs,fygonf? “Torbutton" udk awG‹jrif
Ekdif+yD; vG,fulpGmjzifh zGifhjcif;/ ydwfjcif;rsm;udk vkyfaqmifEkdifygonf? tjcm; tifwmeuf
=unfhaom aqmhzf0Jrsm;wGif ukd,fwkdif ajymif;vJvkyfaqmifr_rsm; vdktyfygonf?
Tor onfausmfvïm;jcif;enf;ynmtm; vkH+cHKr_ta&;=uD;aom enf;ynmuírf;usifolrsm;
aqmhzf0JtrsdK;rsdK;udk rjrefaomE_ef;jzifh tokH;jyKEkdifayonf? Tor 0ufbfqdk'fudk ydwfqdk‹
xm;r_rsm; wcgw&H EkdifiH tcsdK‹wGif &SdEkdifaomvnf; 0efaqmifr_rsm;udkrl &,lokH;pGJ
Ekdifygvdrfhrnf? wdusaocsmpGm pdppfaom EkdifiHrsm;wGifh ydwfqdk@Ekdifvdrfhrnfjzpfygonf?
odk‹aomfvnf; y&kd*&rfa&;om;olrsm;onf ydkrdkaumif;rGefaom ausmfvïm;jcif;enf;
ynmrsm; udkqufvufa&;omaeygonf? rsm;jym;aom Router rsm;udk jzwfoef;
&aoma=umifh tifweufudk Tor jzifhokH;pGJjcif;onf aES;auG;aernfjzpfonf?
Tor udk tokH;jyKrnfqkdygu uGefysLwm wwfu|rf;olrsm;twGufomjzpf+yD;
pwiftokH;jyKolrsm;twGuf roifhawmfay?

26
Burma Information Technology Team (BIT)

enf;ynm

I2P
http://www.i2p.net

I2P onf trnf0Suf uGef,ufjzpf+yD; t"dutm;jzifh okH;pGJolrsm;. owif; tcsuf


tvufrsm; vGifhwif&ef ESifh okH;pGJEkdif&efudk I2P rSwqifh tokH;jyK&ef &nf&G,fvkyf
aqmifcJhjcif;jzpfonf? odk‹aomvnf; tifwmeufwGif trnf0Suf okH;pGJjcif;udkyg
okH;pGJEkdifcJhonf? I2P udk Windows/Mac/Linux twGuf qGJcs&,lEkdif+yD; pdppfjzwfawmuf
r_rsm; cHae&aom tokH;jyKol. uGefysLwmwGif wyfqiftokH;jyKEkdifygonf? okH;pGJol.
tifwmeuf=unfhaom aqmhzf0JwGif I2P uGef,ufudk jznfhoGif;ay;&rnfjzpfonf?
I2P onfausmfvïm;jcif;enf;ynmtm; vkH+cHKr_ta&;=uD;aom enf;ynmuírf;usifolrsm;
a&;om;wifjyjcif; tay:rlwnfI rjrefaomE_ef;jzifh tokH;jyKEkdifayonf?
I2P 0ufbfqdk'fudk ydwfqdk‹xm;r_rsm; wcgw&H EkdifiH tcsdK‹wGif &SdEkdifaomvnf;
tjcm;aomae&mrS aqmhzf0Judk okH;pGJolrsm;taejzifh &,l&ygrnf? 0ufbfqdk'fudk ydwf
qdk@xm;cJhaomjim;vnf; 0efaqmifr_rsm;udkrl &,lokH;pGJEkdifygvdrfhrnf? wdusaocsmpGm
pdppfjcif;jzifh ydwfqdk@Ekdifvdrfhrnfjzpfygonf? xdkaqmhzf0Jpkudk wyfqifokH;pGJ&rnfqdkygu
trsm;okH;pGJaomae&mrsm;wGif okH;pGJjcif;ESifh uGefysLwmtwGif; &SmazGzrf;qD;Ekdifaom
taetxm;&Sdonfh okH;pGJolrsm;twGuf roifhawmfyg?

27
Burma Information Technology Team (BIT)

ausmfv$m;jcif;enf;ynm. vSnfhuGufrsm;

,m,DodkrSD;xm;aom bmomjyef0efaqmifr_rsm; RSS 0ufbfqdk'fpk


0ufbfpmrsufESmrsm; bmomjyef0efaqmifr_vkyfief;rsm; tifwmeufay:wGif RSS 0ufbfqdk'fpkqdkonfrSm oifESpfouf&m ta=umif;
tajrmuftjrm;awG@Ekdifygonf? &SmazGa&;tif*sifrsm;u t&mrsm;udk RSS Feeds wGifrSwfom;jcif;/ zwf¶_jcif;
&SmazGa&;tif*siftrsm;tjym;onf &SmazGay;&rnfh0uf bmomjyef0efaqmifr_rsm;udk yHhydk;xm;=ujcif; wdk@udkzefwD;ay;onfh 0ufbfqdk'ftpkta0;jzpfonf? RSS
bfqdk'frsm;.rl&if;pmrsufESmrsm;udk rdwWLul;yGm;xm;onfh jzpfygonf? bmomjyef0efaqmifr_wpfckrS wpfqifh 0ufbfqdk'fpkonf wm;jrpf0ufbfqdk'frsm;odk@oGm;a&mufcsdwf
,m,DodkrSD; pmrsufESmrsm;udk yHhydk;ay;wwf=uygonf? 0ufbfqkd'frsm;odk@oGm;a&mufrnfqdkygu tqdkyg quf+yD; RSS Feed rsm;tjzpf ul;,lum oifzwf¶_Ekdif
0ufbfqdk'fwpfck &SmazGonfhtcg &SmazGr_&v'frsm;. wm;jrpf0ufbf qdk'frsm;odk@ oifuoGm;a&mufcsdwfqufjcif; atmifzefwD;ay;=uygonf? 0ufbfqdk'frsm;udk oifudk,fwkdif
eHab;wGif cached [k pm!$ef;uyfxm;aom r[kwfbJ bmomjyef0efaqmifr_uom csdwfquf0ifa&muf oGm;a&muf csdwfqufp&mrvdkbJ RSS Feed
csdwfqufr_udk&Sm=unfhEkdifygonf? wm;jrpfxm;aom ay;jcif;jzpfonf? xdkenf;vrf;tm;jzifh wm;jrpf0ufbfqdk'frsm; 0ufbfqdk'fpku csdwfqufay;rnfjzpfaoma=umifh qifqm
pmrsufESmudk wm;jrpf0ufbfqdk'fxHrS wdkuf¶kduf&,ljcif; odk@ wdkuf¶kdufcsdwfquf&efrvdkbJ qifqmjzwfawmufxm; jzwfawmufxm;onfh ta=umif;t&mrsm;udkvnf;
r[kwfbJ &SmazGa&;tif*sif.qmAmrS rdwWLyGm;udkom onfh ta=umif;t&mrsm;udk zwf¶_Ekdifayrnf? &,lEkdifayonf?
&,ljcif;jzpfaoma=umifh qifqmjzwfawmufxm;onfh
ta=umif;t&mrsm;udkyg &,lEkdifayrnf? rnfodk@qdkap Oyrm babel.altavista.com Oyrm www.bloglines.com
EkdifiHtcsdKŒurl tqdkyg ,m,DodkrSD;jcif;0efaqmifr_rsm;udk
t"duypfrSwfxm; ydwfqdk@ae=uonf?

Oyrm – Google Cache

'drk ed ;f trnfajymif;vJtok;H jyKjcif;


0ufbfqdk'fwpfcktm; qifqmjzwfawmufxm;rnf qdkv#if
tokH;trsm;qkH;enf;rSm ‚if;0ufbfqdk'ftm; 'dkrdef;trnf

2 (Oyrm - news.bbc.co.uk) udkydwfqdk@xm;jcif;yif


jzpfonf? odk@aomf 0ufbfqdk'frsm;onf tjcm;'dkrdef;

1 trnf (Oyrm - newsrss.bbc.co.uk) rsm;jzifh


0ifI&wwfygonf? xdk@a=umifh 'dkrdef;trnfwpfckudk

3 ydwfqkd@xm;ygu ‚if;0ufbfqdk'f.ta=umif;t&mrsm;udk
&,lEkdif&ef tjcm; 'dkrdef;trnfwpfckjzifh 0ifI&/ r&
}udK;pm;=unfhoifhygonf?

Oyrm
news.bbc.co.uk -> newsrss.bbc.co.uk

4 0ufbfpGrf;aqmif&Sifrsm;
0ufbfpGrf;aqmif&Sifrsm;onf 0ufbfpmrsufESmrsm;udk
,m,DodkrSD;xm;wwf=u+yD; oifhtm;jyefvnfjyo&mwGif
tifwmeufcsdwfqufr_ ydkrdkjrefqefvmonf[k
xif&avmufatmif ¶kwfjcnf;azmfjyay;=uonf?
0ufbfqdk'fwpfckzGifhvSpf&mwGif wm;jrpf0ufbfqdk'ftm;
wkduf¶kdufzGifhvSpfjcif; r[kwfbJ ,m,DodkrSD;xm;jcif;rS
&,ljcif;om jzpfonfhtwGuf jzwfawmufpdppfxm;onfh
ta=umif;t&mrsm;udkyg &,l=unfh¶_Ekdifayrnf?

5 Oyrm
webaccelerator.google.com

28
Burma Information Technology Team (BIT)

rSwfom;xm;&rnfhtcsufrsm;

wm;jrpfÿufbfqdk'fwpfckodk@ ÿifa&mufEkdifonfh enf;vrf;trsm;tjym;&Sdygonf?


‚if;wdk@teuftrsm;pkonf xdkodk@ v#dKŒÿSufpGm ÿifa&mufEkdifa&;udk raqmif&Gufay;Ekdifyg?
xdka=umifh ÿifa&mufjcif;udkomru v#dKŒÿSufvkH+cKHr_udkyg tmrcHay;Ekdifonfh enf;vrf;rsKd;
&SmazGoifhygonf?
oiftokH;jyKrnf ausmfv$m;jcif;enf;ynmonf v#dKŒÿSufr_&Sdav ydkaumif;avyif
jzpfonf? rnfonfhenf;ynmudkokH;onfjzpfap/ v#dKŒÿSufEkdifoa&G@umvywfvkH;
tjcm;oloGm;jcif;ESifh ydwfqdk@cH&jcif;wdk@rS taumif;qkH;a&Smif&Sm;Ekdifayrnf?
EkdifiHjyifywGif a&mufaeonfh ,kH=unfpdwfcs&olwpfOD;udk tokH;jyKEkdifrnfqdkygu oif.
a&&SnfokH;oGm;&rnfh ,kH=unfpdwfcs&aom ausmfv$m;jcif;enf;ynmtqifhtwef;udk
jrêifhay;oifhygonf?
cifrif&if;ES;D jcif;/ ,k=H unfpw
d cf s&jcif;wd@k r&Syd gu jynfytquftoG,Ef iS hf qufqH
aqmif&u G jf cif;udk vk;H ÿrvkyo f ifah y? xkt d quftoG,o f nf v#Kd ŒÿSuvf +Hk cHKr_
twGuf t"dutm;ud;k &mjzpfouJo h @kd oifuakd csmufcsrnfh peufwv H nf;jzpfomG ;Ekid o
f nf?
oift
h wGuaf usmv f m$ ;jcif;enf;ynmyHyh ;kd olonf xdek nf;ynmudk tok;H cs+yD;
oifvyk af qmifaom udp&P yfwikd ;f tm; pOfqufrjywf=unf¶h a_ eEkid af =umif; rarhoifyh g?
tifwmeufpdppfjzwfawmufr_ESifh ywfoufI EkdifiHawmftpdk;&rS jyXmef;xm;aom
Oya'udk csdK;azmufjcif;onf tifrwef}uD;av;aom jypfr_jzpfonf? tjynfhtÿ
em;rvnfonfh odk@r[kwf rnfodk@tokH;cs&rSef; rodonfh enf;ynmrsdK;udk
vkH;ÿrokH;ygESifh? EkdifiHtaetxm;/ u|rf;usifr_ESifh todkif;t0dkif;ay:rlwnfum
wdusaocsmaom pDppfavhvmr_udk jyKvkyfyg?
rdrdtokH;jyKonfhenf;ynmudk aumif;pGmem;vnfxm;zdk@vdkygonf? tcsdKŒaom
ÿefaqmifr_rsm;onf v#dKŒÿSufvkH+cHKr_&Sdonf/ zkH;uG,fay;xm;Ekdifonf/ ponfjzifh
a=umfjimavh&Sd=uaomfvnf; vufawG@wGifrl raqmif&Gufay;Ekdif=uacs? aqmif&Guf
ay;Ekdifrnfqdkv#ifvnf; xyfrHIoD;oef@wyfqif&efodk@r[kwf aiGa=u;xyfrHay;aqmif&ef
awmif;qdk=uygvdrfhrnf?

29
Burma Information Technology Team (BIT)

www.citizenlab.org

THE CITIZEN LAB is an interdisciplinary laboratory based at the Munk


Centre for International Studies at the University of Toronto, Canada
that engages in advanced research and development at the intersec-
tion of digital media and world civic politics.

A “hothouse" that brings together social scientists, computer scientists,


activists, and artists, the Citizen Lab's projects explore the political and
social dimensions of new information and communication technolo-
gies with a focus on human rights, humanitarianism, and democratic
change worldwide.

The civisec project is sponsored by the generous support of


the Open Society Institute.

Vous aimerez peut-être aussi