குடி அரசு 1928-2

Fo muR
1928-2
bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«
bjhFâ 7
bgÇah® âuhÉl® fHf«

29 ïjÊayhs® FoÆU¥ò
âUtŸSt® ef® - âUth‹Äô®
br‹id - 600 041
üš És¡f« ‘Çnthš£’ ãwªjJ
üÈ‹ bga® : Fo muR 1928-2 “ ekJ eh£oš njh‹¿a Ó®âU¤j¡fhu®fË‹ ciH¥òfŸ ga‹
bghUŸ : bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R« juhjj‰F¡ fhuznk ï›É£L¡bfhL¡F« j‹ikí« jh£r©aK«
uh#jªâu brŒifí«jh‹”
bkhÊ : jÄœ
gâ¥ghs® : bfhs¤ö® jh.br.kÂ “ _l®fS¡F ïªâah kh¤âu«jh‹ brhªjkh”
gâ¥ò : 2008 “_l¡bfhŸiffis it¤J¡bfh©L btŸis¡fhu®fisí«
cÇik : gâ¥ghsU¡F gh®¥gd®fisí« mÊ¡f e«khš KoªJÉ£lhY« kWgoí« ‘btŸ
is¡fhu®fS«’ ‘gh®¥gd®fS«’ ntW v§»Uªnjh mšyJ ek¡
jhŸ tif : ne¢Ruš nõ£ fhfnt c‰g¤âah»nah e«ik moikfsh¡» Mâ¡f« brY¤ â¡
üš msî : 1 / 8 bl«Ä bfh©nl tUth®fŸ”
vG¤J msî : 11 òŸË - v‹w bgÇahÇ‹ fU¤jhHÄ¡f áªjidfŸ ï¤ bjhF¥ãš
g¡f§fŸ : 312 ml§»íŸsd. bj‹Åªâa Ó®âU¤j¡fhu® kfheh£oš bgÇah®
M‰¿a ciuí« Úâ¡f£áÆ‹ ö©fËš xUtuhd gdfš mur®
m£il totik¥ò : £uh£Þ» kUJ,
kiwî¡F bgÇah® vGâa ïu§fš ciuí« ï‹W« tÊfh£L«
br«g£o ïuhrh xËÉs¡FfŸ.
fÂÅah¡f« : mRu‹ Clf«, â©L¡fš
fhŠáòu« fh§»uÞ kheh£oš vªj tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt¡
Éiy : cU. 200 / - bfhŸiffS¡fhf bgÇah® btËna¿dhnuh mnj bfhŸif R¥g
btËpL : bgÇah® âuhÉl® fHf« uha‹ mik¢ruitÆš ïl« bg‰¿Uªj K¤ijah KjÈah®
Ka‰áahš brašgl¤bjhl§»a tuyh‰W¢ áw¥òÄ¡f fhyf£l«
29 ïjÊayhs® FoÆU¥ò ïJ. kiwkiy mofS¡F« RakÇahij ïa¡f¤J¡F« ïilna áW
âUtŸSt® ef® - âUth‹Äô® KWfš njh‹¿ kiwªjhY« bgÇah® irt¤ijí« nfŸÉ¡FŸsh¡
»dh®. “ïªJ kj¡ flîŸfŸ” “ò©ÂaÞjy§fŸ” v‹w jiy¥ò
br‹id - 600 041 fËš f£Liu¤ bjhl®fS« btËtu¤ bjhl§»d. “M©fshš
bg©fS¡F ÉLjiy »il¡Fkh? v§fhtJ óidfshš
vÈfS¡F ÉLjiy »il¡Fkh?” “ c©ikahd bg© ÉLjiy¡F
ãŸis bgW« bjhšiy monahL xÊªjhf nt©L«” v‹w òu£áfu
bgÇah® áªjidfŸ ï¤bjhF¥ãš ïl« bg‰WŸsd. mJtiu
‘m¡»uhrdh®’ mt®fns v‹W ÉË¤J¥ ngáa bgÇah® mij¡
if É£L ‘rnfhjÇfns, rnfhju®fns’ v‹W ÉË¡f¤ bjhl§»aJ«
ï¥nghJjh‹. RakÇahij¡ fU¤Jfis jÄHf¤ij¡ flªJ«, muá‹
fhJfS¡F« bfh©L bršy ÉU«ãa bgÇah® ‘Çnthš£’ M§»y
thu V£il uZa¥ òu£á ehshd et«g® 7 ïš bjhl§»a M©L«
ïJnt.
- gâ¥ghs® bghUsl¡f«
1. rhÄí«, rkaK«, rkah¢rhÇah®fS« 11
2. jhuh rrh§f« 19
3. bjhÊyhs® JauK« irk‹ gÏZfhu ntõK« 30
4. âU. KjÈah® mt®fË‹ ‘Kl§fš’ 35
5. kWgoí« gÏZfhu¡T¢rš 39
6. bjhÊyhs® 42
7. ï‹D« xU nyhfFU mtjhu« 43
8. ehlh® kfhehL 45
9. bj‹ÅªâauÆšnt bjhÊyhsÇ‹ ntiy ÃW¤j« 49
10. ntjhs« kWgoí« KU§f ku« V¿¡bfh©lJ 52
11. RakÇahij ãurhu§fŸ 56
12. gšyhtu¤J¥ g©oj® 57
13. <nuh£oš bjhÊyhs® Û£o§FfŸ 58
14. xU MÕrU¡F« FoahdtD¡F« r«ghõiz 62
15. gh®¥gÜa« 65
16. bg©fŸ c©ik ÉLjiyaila nt©Lkhdhš
“M©ik” mÊa nt©L« 72
17. âU. f©z¥g® 76
18. kjuhÞ ft®©bk©L MÕR« gh®¥gdU« 78
19. bjhÊyhs® ntiy ÃW¤j« 79
20. ïªJ kj j¤Jt« 82
21. nfhÉš ãuntr« 84
22. RakÇahij nghjdhKiw¥ ghlrhiy 85
23. âU.ntjhry« 86
Fo muR - 1928 ( 2 ) 4 5 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

24. ïªJ flîŸfŸ 87 53. v.uhkrhÄ KjÈahU« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤JtK« 193
25. bjhÊyhs® öJ 92 54. ãurhu¥ gŸË¡Tl« 198
26. gh®¥gÜa« 94 55. kªâÇ vÞ. K¤ijah KjÈah® thœf! thœf! 199
27. ïijÉl ntW rhø nt©Lkh? 99 56. ekJ FHªijfŸ gh®¥gd cgh¤âaha®fshš
gL« fZl« 203
28. âU. ntjhry« 101
57. âU.v.uhkrhÄ KjÈahÇ‹ m¿¡if 205
29. tleh£L¡ flîŸfŸ 106
58. “ Çnthš£” 207
30. gÏZfhu¥ òu£L« r®tf£á kfheh£L¥ òu£L« 108
59. ghŠrhy á§f« 210
31. ÉÞtner‹ 111
60. muáaY« r¤âaK« 211
32. ïªJ flîŸfŸ R¥ãukÂadJ ãw¥ò 112
61. bj‹Åªâa Ó®âU¤jfhu® kfhehL 213
33. eh« brŒj “Jnuhf«” 115
62. jŠir Íšyhngh®lhÇ‹ ijÇa« 216
34. fh§»uÞ fhu®fË‹ Jnuhf« 119
63. ‘Çnthš£’Mu«gÉHh 219
35. uhkdhjòu« Íšyhngh®L 122
64. ïj‰F v‹d thš v‹W bga® 222
36. gÊth§F« Fz« 127
65 nfhitÆš r®t fø kfhehL 223
37. “ò©ÂaÞjy§fŸ” 128
66. _l®fS¡F ïªâah kh¤âuªjh‹ brhªjkh? 224
38. $kâ lh¡l® kh®¤jh nthfË MÇah 135
67. fh®bghnuõ‹ jiyt® 225
39. âU r©Kf« br£oahU¡F lh¡l® eha®
fšÉ¡ fHf¤jh®mË¤j cg¢rhu« 136 68. yhyh y#gâ 226
40. br‹idÆš khbgU§ T£l« 138 69. r«kj taJ ÉrhuizÆ‹ mâra« 227
41. ïs«taJ Éthf Éy¡F knrhjh 142 70. âU. brsªâu gh©oa ehlhU¡F thœ¤J 231
42. ò©Âa Þjy§fŸ 147 71. Ó®âU¤j¡fhu®fŸ kfhehL 233
43. rka« 152 72. br‹id r£lrig 238
44. gÊnahÇl« ghtnkhÇl« 157 73. bj‹ ïªâa Ó®âU¤j¡fhu®fŸ kfhehL 243
45. irt rka« 158 74. ãu«kPhd r§fK« gh®¥gdušyhjhU« 263
46. cyfbk§F« RakÇahij ïa¡f« 162 75. j«g£l« 267
47. r®t fø kfheh£o‹ t©lths« I 166 76. br‹id bj‹ ïªâa Ó®âU¤j¡fhu®fŸ kfhehL 269
48. Ó®âU¤jK« ïªJ kj ÞÄUâí« 171 77. irk‹ fÄõD« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤JtK« 275
49. ahf¤â‹ ufáa« 176 78. »UZzrhÄ¥ãŸis kiwªjh® 280
50. mªnjh guŠnrhâ RthÄfŸ ãÇªjh® 180 79. ehÞâf« 281
51. fhªâí« flîS« 181 80. br§fšg£oš jÄœ eh£L¢ RakÇahij kfhehL 286
52. uhkehjòu« Íšyh ngh®L jiyt® Ãakd« 189

81. kiwªjh® ekjUik¤ jiyt®! vÅD«
kdKilªJ nghfhÔ® 289
82. ekJ g¤âÇ¡if 299
83. fh§»uÞ òu£il¡ f©L VkhªJ ÉlhÔ®fŸ 300
84. gh®¥gdušyhjh® ftÅ¡f nt©oa Éõa« 306
85. mUŠbrhš bghUŸ 309

rhÄí«, rkaK«, rkah¢rhÇah®fS«.
njt®fŸ v‹W«, bjŒt§fŸ v‹W«, mtjhubk‹W«, %g

bk‹W«, mj‰fhf kjbk‹W«, rkabk‹W«, mj‰fhf kjh¢rhÇa®
fŸ v‹W« mj‰F rkah¢rhÇa®fŸ v‹W« f£oaGgt®fŸ x‹wh
tÆ‰W¥ãiH¥ò òu£l®fshÆU¡f nt©L«. mšyJ gF¤j¿
Éšyhjt®fshfthtJ ïU¡f nt©L« v‹gnj ekJ mã¥ãuha«
v‹gjhf gy jlitfËš btË¥gL¤â ïU¡»‹nwh«.
mJ nghynt át‹ v‹nwh, ÉZQ v‹nwh, ãu«kh v‹nwh,

brhšy¥gLgití« xU “rhÄ” v‹nwh mšyJ xU MrhÄ v‹nwh
mšyJ xU cUtbk‹nwh bfhŸStJ« Phdk‰wt®
fË‹ bfhŸif ba‹nw brhšYnth«.
cyf¤ njh‰wK«, mâš eilbgW« c‰g¤â, thœî, mÊî

v‹gitfshd _tif¤ j‹ikfisí«, ³ “rhÄ”fnsh
MrhÄfnsh x›bthU j‹ikia x›bthU MrhÄ el¤J»wh‹
v‹nwh mšyJ x›bthU j‹ik¡F« x›bthU MrhÄ bghW¥
ghËahŒ ïU¡»‹wh‹ v‹nwh Ãid¤J¡ bfh©oU¥gt®fS«
Érhu Phd k‰wt®fŸ v‹nw brhšYnth«.
k‰wgo “nkš f©l x›bthU j‹ik¡F« nkšf©l

x›bthU bga® it¡f¥g£oU¡»‹wJ” v‹W«, “mJ xU cUt
kšy, xU cU¥go mšy” v‹W«, “c‰g¤â, thœî, mÊî v‹D«
j‹ikiaí« m¤j‹ik¡F Mjhukhd njh‰w§fis¤ jh‹ flîŸ
v‹nwh, bjŒt« v‹nwh rhÄ v‹nwh, M©lt‹ v‹nwh fUJ
»nwh«” v‹gjhfî«, “jhdhf¤ njh‹¿‰W, jhdhf thœªjJ jhdhf
mÊ»‹wJ v‹»‹w ahî« ïa‰ifjh‹” v‹W«, “m›Éa‰if¡
F¤jh‹, flîŸ, M©lt‹, rhÄ, bjŒt« v‹W brhšY»‹nwh«”
v‹gjhfî« k‰W« “ï›Éa‰if¤ njh‰w§fS¡F VjhtJ xU
fhuznkh mšyJ xU r¡ânah ïU¡f nt©Lnk” v‹W« “mªj
fhuz¤â‰nfh r¡â¡nfhjh‹ flîŸ, rhÄ, M©lt‹, bjŒt«
v‹»‹w bga® bfhL¡f¥g£oU¡»‹wJ v‹gjhfî« brhšÈ¡

bfh©L kh¤âu« ïU¥gt®fËl¤âš ek¡F ï¥nghJ m›tsthf fSnk K¡»a fhuz« v‹gij¤ ö¡F nkilÆÈUªJ« brhšy¤
jfuh® ïšiy v‹W brhšÈ¡ bfhŸS»‹nwh«. jahuhÆU¡»‹nwh«.
Mdhš mªj¡ flîS¡F f©, _¡F, thŒ, if, fhš, jiy, Ã‰f, ï¡flîŸfË‹ bghU£lhf e«eh£oš óir¡F«,
bga®, M© bg© j‹ik, bg©#hâ òUõ‹, FHªij F£o, jhŒ mãnõf¤â‰F«, mt‰¿‹ fšahz« KjÈa c‰rt¤â‰F« g#id
jf¥g‹ KjÈaitfis f‰ã¤J, mjÅl¤âš g¡â brŒa nt©L« KjÈa fhynBg¤â‰F« ï¡flîŸfis¥ g‰¿a rka§fS¡fhf
v‹W«, mj‰F nfhÉšf£o F«ghãnõf« brŒJ âd« gy ntis kl§fS¡F«, klhâgâfS¡F«, _®¤â Þjy«, Ô®¤j Þjy« KjÈa
óir brŒa nt©L« v‹W«, m¢rhÄfS¡F fšahz« KjÈa ah¤âiufS¡F«, ï¡flîŸfË‹ mtjhu k»ikfisí«,
itfŸ brŒtnjhL mªj¡ flîŸ m¥go¢ brŒjh®, ïªj¡ flîŸ âUÉisahlšfisí«, ï¡flîŸfis¥ g‰¿¥ ghod gh£L¡
ï¥go¢ brŒjh® v‹gjhd “âUÉisahlšfŸ” KjÈaitfŸ fisí«, m¢ro¤J É‰F« òÞjf§fis th§Ftj‰F«, k‰W«
brŒJ fh£l tUõh tUõ« c‰rt« brŒa nt©L« v‹W«, ïitfS¡fhf brythF« bghUŸfËY«, neu§fËY« e« xU
m¡flîŸfË‹ bgUikia¥ g‰¿í« âUÉisahlšfis¥ eh£oš kh¤âu« Rkh® ïUgJ nfho %ghŒfS¡F¡ FiwÉšyhkš
g‰¿í« ghl nt©L« v‹W«, m¥ghlšfis ‘ntjkhf’ ‘âUKiw
tUõh tUõ« ghHh»¡ bfh©L tU»‹wJ v‹W brhšYtJ
ahf’ ‘ãugªjkhf’ flîŸ c©L v‹gj‰F Mjhukhf bfhŸs
ÄifahfhJ.
nt©L« v‹W«, m¥ghlšfis¥ ghodt®fis ‘rkah¢rhÇ
a®’fshf, ‘Mœth®’fshf, ‘rkaFut®’ fshf, ‘eha‹kh®’fshf gy ï›ÉUgJ nfho %ghŒfŸ ï«khâÇahf ghG¡»iw¡fhkš,
m‰òj§fŸ brŒjt®fshf bfhŸs nt©L« v‹W« ïJ ngh‹w
k¡fË‹ fšÉ¡nfh, m¿î ts®¢á¡nfh, ÉŠPhd (ira‹Þ)
ï‹D« gy brŒjhš m¡flîŸfŸ ekJ ï¢irfis Ãiwnt‰W
ts®¢á¡nfh, bjhÊš ts®¢á¡nfh, bryth¡f¥g£L tUkhdhš e«
th®fŸ v‹W« k‰W« eh« brŒj, brŒ»‹w, brŒa¥ngh»‹w v›Éj
eh£oš kh¤âu« thu« yB¡z¡fhd k¡fis eh£il É£L m‹Åa
m¡»uk§fisí«, mnah¡»a¤jd§fisí«, bfhLikfisí«
k‹Å¥gh® v‹W« brhšy¥gLgitfshd _l e«ã¡ifí« eh£o‰F TÈfshf V‰Wkâ brŒa Koíkh? m‹¿í« bjhÊyhs®
tÆ‰W¥ ãiH¥ò Raey¥ãurhuK« xÊa nt©Lbk‹gJjh‹ ekJ fŸ fZl§fŸ v‹gJ V‰gLkh? Ô©l¡Tlhj - beU§f¡Tlhj -
ftiy. VbdÅš ïªeh£oš gh®¥gd Mâ¡f¤â‰F« k¡fis k¡fŸ gh®¡f¡Tlhj - k¡fŸ v‹ngh®fŸ nfho¡fz¡fhŒ ó¢á, òG, ÄUf§
Vkh‰¿¡ bfhLik¥gL¤Jtj‰F« k‰w eh£lh®fŸ nghy e«eh£L fS¡F« nftykhÆUªJ bfh©oU¡f Koíkh? 100 - ¡F _‹W
k¡fS¡F gF¤j¿î Érhy¥g£L k‰w eh£lh®fis¥ nghy ÉŠ ng®fshÆU¡F« gh®¥gd®fŸ k‰w 100 ¡F 97 ng®fis r©lhs®,
Phd (ira‹Þ) rhÞâu¤âny K‹nd‰wkilahkš ïU¥gj‰F«, Äny¢r®, N¤âu®, ntá k¡fŸ, jhák¡fŸ, moik¥ ãw¥ò v‹W
m‹Åa M£á¡ bfhLikÆÈUªJ j¥gKoahkš it¤J gSit¢ brhšÈ¡ bfh©L m£il ïu¤j¤ij c¿ŠRtJ nghš c¿Šá¡
Rk¡f KJif¡ FÅªJ bfhL¤J¡ bfh©oU¥gj‰F« ï«_l bfh©L«, e«ikí«, e« eh£ilí« m‹ÅaD¡F¡ fh£o¡ bfhL¤J
e«ã¡ifí«, áy RaeyÄfË‹ tÆ‰W¢ nrh‰W¥ ãurhuK«, ïit Ãuªju moikfshf ïU¡F«go brŒJ bfh©L« ïU¡f Koíkh?
fËdhš V‰g£l f©_o tH¡f§fS« bryîfSnkjh‹ fhuz§ v‹W nf£»‹nwh«. ek¡F fšÉ ïšyhjj‰F r®¡fh® ÛJ F‰w«
fŸ v‹gjhf eh« Koî brŒJ bfh©oU¡»nwh«. brhšYtâš ftiy bfhŸS»‹nwhnkašyhkš e« rhÄí«, ójK«,
rkaK« e« bršt¤ijí« m¿ití« bfhŸis bfh©oU¥gij¥
ehK« ekJ ehL« moik¥g£L¡ »l¥gj‰F« xUtiu xUt® g‰¿ ahuhtJ ftiy bfhŸS»‹nwhkh v‹W nf£»‹nwh«.
ca®î jhœî f‰ã¤J¡ bfhLik¥gL¤â x‰Wik ïšyhkš
brŒâU¥gj‰F«, k¡fŸ ghLg£L¢ r«ghâ¡F« bghUŸfŸ všyh« Ã‰f, “m‹ignah, mUisnah, xG¡f¤ijnah cg
eh£o‹ K‹nd‰w¤â‰F gy‹glhkš ghHhtj‰F«, k¡fË‹ m¿î rhu¤ijnah khWbgauhš flîŸ v‹W T¥ãL»‹nw‹, mjdhš
ts®¢á f£L¥g£L¡ »l¥gj‰F« áw¥ghf k¡fË‹ xG¡f§ cd¡F, v‹d jil?” v‹W ahuhtJ brhšy tUth®fshdhš mij
fŸ F‹¿ k¡fËl¤âš k¡fS¡F m‹ò« cgfhuK« ïšyhkš í« (mjhtJ m¡Fz§fŸ v‹W brhšy¥g£l flîŸ v‹gijí«)
ïU¥gj‰F« nkšf©l bfhŸiffŸ bfh©l flîŸ v‹gJ« mj‹ ã‹g‰W« goahd Fz§fshfnth “flîŸ”fshfnth jh‹ ïU¡f
rkaK« rka¢rhÇa®fŸ v‹gt®fS«, mt®fsJ ghlšfS«, be¿

nt©L« v‹W brhšY»‹nwhnk bahÊa tz§F«goahd flîŸ, mj‹ kz« jh‹ flîŸ, mHFjh‹ flîŸ, bg©jh‹ flîŸ,
flîshf ïU¡f ÃahaÄšiy v‹nw brhšYnth«. mj‹ ï‹g«jh‹ flîŸ, ïa‰ifjh‹ flîŸ, m¤njh‰w«jh‹
flîŸ” v‹gjhf jk¡nf òÇahkš csWtJ«. kWgoí« “át‹jh‹
kj« KGKj‰ flîŸ, k‰wgo ÉZQî« ãu«khî«, mtuJ gÇthu
njtijfŸ, irt rka«jh‹ c©ik¢ rka«, mJjh‹ K¡â mË¡f
ïJnghyntjh‹ “kj« v‹gJ«, rka« v‹gJ«, rkabe¿ tšyJ” v‹gJ« mšyJ “ÉZQjh‹ KGKj‰ flîŸ, mJjh‹
v‹gJ« k‰w ét‹fËl¤âš kÅj‹ elªJ bfhŸs nt©oa gu¤Jt« bfh©lJ, k‰witfŸ ÉZQÉ‹ gÇthu njtijfŸ”
eilia¥ g‰¿a bfhŸiffis¡ bfh©lJ” v‹gt®fËl¤âY« v‹gJ«, “itZzt rka«jh‹ c©ik¢ rka«, mâšjh‹
ek¡F m›tsthf jfuh® ïšiy. “m‹ng át«, átnk m‹ò” gu¤â‰F kh®¡f« c©L” v‹gJ«, “m¢átidnah ÉZQitnah
v‹gjhd átÅl¤âš ek¡F¢ r©ilÆšiy. “m‹ò v‹D« KGKj‰ flîshf¡ bfh©L m¡flîŸfisí« m¢rka§fisí«
Fz«jh‹ át«; mªj m‹ig if¡bfh©L ét‹fËl¤âš m‹ò ghodt®fŸjh‹ flîŸ be¿iaí« Ãiyikiaí« cz®¤âa
brY¤JtJjh‹ irt«” v‹gjhdhš ehK« xU irtdhfî« mj‹ bgÇah®fŸ, rkah¢ rhÇa®fŸ” v‹gJkhf k¡fŸ K‹ cs¿¡ bfh£o
_y« ehK« xU irt‹ v‹W brhšÈ¡ bfhŸsî« Mir¥ mt®fsJ kdij FH¥g¢ nr‰¿š mG¤J»‹wt®fŸ gy® ïU¡
gL»‹nwh«. mJnghynt “ét‹fËl¤âš ïu¡f« fh£LtJ, »‹wh®fŸ. mt®fsJ òu£ilí« ã¤jyh£l§fisí« btËah¡»
ét‹fS¡F cjÉ brŒtJ M»a Fz§fŸjh‹ ÉZQ; m¡ k¡fis FH¥g¢ nr‰¿ÈUªJ ÉLÉ¡f nt©Lbk‹Wjh‹
Fz§fis¡ if¡bfh©L xGFtJjh‹ itzt«” v‹gjhd brhšY»‹nwh«.
ÉZQÉl¤âY« itztÅl¤âY« ek¡F m›tsthf jfuh®
ïšiy v‹W brhšYtnjhL ehK« e«ik xU itzt‹ v‹W cyf¤âš flîŸ v‹gJ ï‹dJ v‹gjhf kdâš Étu¥
brhšÈ¡ bfhŸS« Ãiyik V‰gl nt©L« v‹nw Mir¥ gL¤â¡ bfhŸshkny flîis¥ g‰¿a j®¡f§fS« jfuhWfS«
gL»‹nwh«. ek¡F« k‰W« cŸs k¡fS¡F« m¢“irt¤ j‹ik” âdK« eilbg‰W tU»‹wJ. ïJ ï‹W ne‰W V‰g£l Étfhu
í« “itzt¤j‹ik”í« V‰gl nt©L« v‹W« jt§»l¡ kšy v‹W§Tl brhšYnth«.
»‹nwh«.
vdnt k¡fË‹ ghu«gÇakhdJ« v§F« guÉÆU¡F«
m¥go¡»šyhkš, ï‹dkhâÇ cUt« bfh©l mšyJ Fz« goahdJkhd klik¡F ïijÉl ntW cjhuz« »ilahJ v‹gJ
bfh©lJjh‹ flîŸ v‹W«, mij tz§F»wt‹jh‹ irt‹ ekJ mã¥ãuha«. VbdÅš ïªj Étfhu« ghku k¡fËil
v‹W«, m¥go tz§F»wt‹ ï‹dkhâÇahd cil ghtid Æš kh¤âu« eilbg‰W tU»‹wJ v‹W brhšYtj‰»šiy. ïJ
bfh©ltdhfî« ï‹dkhâÇ F¿ ïL»wtdhfî« ïU¥gJjh‹ bgU«ghY« go¤jt‹. MuhŒ¢á¡fhu‹, g©oj‹, g¡âkh‹
irt« v‹W«, ï‹d ngUŸs flîŸfis¥ g‰¿ ghod vGâd v‹»‹w T£l¤jhÇilnajh‹ bgÇJ« (ï›t¿ahik) ïl« bg‰W
MrhÄfisí« òÞjf¤ijí« tz§FtJ« kÇahij brŒtJ«jh‹ cu« bg‰¿U¡»‹wJ.
irt« v‹W«, k‰wgo ntW ï‹d cUtnkh ngnuh cŸs “flîŸ”
v‹gij tz§F»wt®fisí« ntW F¿ ïL»‹wt®fisí« flîŸ mtáakh?
ahbjhU F¿í« ïlhjt®fisí« irtušyhjt® v‹W brhšYtJ
khd bfhŸif¡fhuÇlnk ek¡F¥ bgÇJ« jfuh® ïU¡»‹wJ v‹W Ã‰f, r®t tšyikíŸs v‹W brhšy¥gLtjhd xU “flîŸ”
brhštJl‹ m¡bfhŸiffisí« m¢rka§fisí« m¡flîŸ ïU¡»‹wh® v‹gij (mJ ï‹dJ v‹W òÇahÉ£lhY«) Étfhu
fisí« R£L¥ bghR¡fnt©L« v‹W« brhšY»‹nwh«. Äšyhkš x¥ò¡ bfhŸStjhfnt it¤J¡ bfh©lhY« kÅjÅ‹
thœ¡if¡F m¡flîË‹ r«kªjnkh tÊghnlh mtáakh? mšyJ
m‹¿í« gy rka¥ òu£l®fŸ ï«khâÇ Étfhu« tU« kÅjD¡F áy Fz§fis¡ if¡bfh©L mj‹go xGF« j‹ik
nghJ “eh‹ flîŸ v‹gjhf xU jÅ tÞJnth xUFznkh mtáakh v‹gnj ekJ nfŸÉ. m‹¿í« m¥go¥g£l xU
ïU¥gjhf¢ brhšyÉšiy” v‹W« “kiyjh‹ flîŸ, MWjh‹ “flîŸ” j‹id k¡fŸ tÊgl nt©L« v‹whtJ, jd¡F nfhÉš
flîŸ, rK¤âu« jh‹ flîŸ, ku«brojh‹ flîŸ, òZg«jh‹ f£l nt©Lbk‹whtJ óir, mãnõf«, nj®, âUÉHh, c‰rt«

KjÈaitfŸ brŒa nt©L« v‹whtJ Mir¥gLkh? mšyJ nghynt ï«kj§fËš áyt‰¿‰F« fhynkh jiytnuh ïšyhk
k¡fŸ áy Fz§fis¡if¡ bfh©L k‰w ét‹fËl¤âš ï‹d ÈU¡fyh«.
ï‹d ÉjkhŒ elªJ bfhŸs nt©L« v‹gij ÉU«òkh? v‹gij
nahá¤J¥gh®¤jhš “flîŸ” v‹gJ thœ¡if¡F nt©Lkh nt© Mfnt, xU kÅj‹ ï‹d kj¡fhudhfnth ï‹d rka¡
lhkh v‹gJ És§fhkš nghfhJ. m‹¿í« m¢r®t tšyik cŸs fhudhfnth, ï‹d flîis tz§F»wtdhfnth ïU¡f nt©L«
rhÄfis k¡fS¡F m¿Kf¥gL¤j ï›tsî MrhÄfS« rka§ v‹gjhf f£lis ïlî«, ï‹d ï‹d kj¡fhudhf ïU¡f¡TlhJ
fS« nt©Lkh? v‹W« mªj¢ rhÄfis ïšiy v‹gt®fS¡F v‹W Ã®¥gªâ¡fî« ahU¡F cÇik c©L v‹W nf£»‹nwh«.
U#&gL¤j ï›tsî t¡ÑšfŸ nt©Lkh v‹W« nf£»‹nwh«.
kÅjD¡F kj« nt©L« v‹gJ mªjªj kÅjÅ‹ jÅ
ïJ nghynt x›bthU kj¤âY« x›bthU Éjkhf cyf¤ ïZl¤ij¥ bghW¤jjh mšyJ k‰bwhUtDila Ã®¥gªjkh v‹W
â‰F« k¡fS¡F« flîS¡F« r«kªj« f‰ã¡f¥g£oUªjhY« nf£»‹nwh«.
ò¤j kj« v‹gâš kÅj‹ elªJbfhŸs nt©oa xG¡f§fis¤
jÉu tz¡f« v‹gij m«kj¤ jiyt® xU á¿J« tÈíW¤â “JwÉ”¡F kj« VJ? “PhÅ”¡F rka« VJ? flîŸ VJ?
ÆU¥gjhf¡ fhz¥glÉšiy. “ntjhªâ”¡F kj« VJ? flîŸ VJ? rfy¤ijí« Jwªjt®jhnd
JwÉ? rfy¤ijí« rÇ v‹W v©Q»wt®jhnd “PhÅ”?
m‹¿í« mt® flîis¥ g‰¿nah, flîis tz§Ftij¥
g‰¿nah, flîŸ be¿ cz®¤âa bgÇah®fis kÇahij brŒtij¥ “rfyK« Ä¤ij, bghŒ, khŒif” v‹W v©Q»wt‹ jhnd
g‰¿nah ftiybfh©L xU fLfsî neukhtJ brytÊ¤âU¥ “ntjhªâ” v‹gt‹? ïitfis cyf« x¥ò¡ bfhŸS»‹wjh
gjhfî« fhz¡ »l¡fÉšiy. m‹¿í« mij¥g‰¿a th®¤ij ïšiyah? m§‡dkhÆ‹ ï«_t®fS« “eh°âf®”fsh v‹W
fisahtJ mt® v§fhtJ cgnah»¤âU¥gjhf brhšgt®fS« nf£»‹nwh«,
fhz¡ »il¡fÉšiy. m¥go¥g£l xUtiu kj¤ jiytuhfî«
cyf¤âš “JwÉ” Mtj‰nfh, “PhÅ” Mtj‰nfh “ntjhªâ”
m¡bfhŸifia, m«kj¤ij, m¢rka¤ij ï‹iwa âd« cyf¤
Mtj‰nfh vtD¡F cÇik ïšiy v‹W nf£gnjhL vªj òÞ
âYŸs bkh¤j #d¤bjhifÆš _‹¿š xU g§F¡F nkš mjhtJ
jf¤ij go¤JÉ£L ahÇl« cgnjr« bg‰W mšyJ vªj rka¤ij
50 nfho k¡fS¡F nkš j« kjkhfî« V‰W¡bfh©oU¥gjhf¢
V‰W vªj¡ flîis¤ bjhGJ “JwÉ”ahfnth, “ntjhªâ”ahfnth
brhšÈ¡ bfh©oU¡»wh®fŸ.
Mfnt©L« v‹»‹w Ã®gªjK©lh v‹W nf£»‹nwh«.
m‹¿í« m¥go¥g£l ò¤jiu j§fŸ flîŸ mtjhu bk‹W«
ï›Éõa§fis eh« tÈíW¤Jtjhš gy e©g®fS¡F r‰W
Ô®¡fjÇá v‹W« gfth‹ v‹W« brhšÈ¡ bfh©oU¡»w #d§fŸ
kd¡fr¥ò V‰glyh« v‹gJ ek¡F¤ bjÇí«. MdhY« e« eh£o‹
ïªJkj« v‹gâny, irt kj« v‹gâny, itzt kj« v‹gâny
ÉLjiy f©o¥ghŒ ïªj Éõa§fŸ És¡fkhtâšjh‹ ïU¡
gy nfho¡fz¡fhdt®fŸ ïU¥gnjhL mj‰F gy Mjhu§fS«
»‹wnjbahÊa btŸis¡fhuÇlK« gh®¥gd®fËlK« neÇš
it¤J¡ bfh©oU¡»‹wh®fŸ. ïij ahuhtJ kW¡f K‹tU»‹
K£o¡ bfhŸtjhš xU gaD« ïšiy v‹nw brhšYnth«.
wh®fsh?
btŸis¡fhu murh§f Kiwí«, gh®¥gd®fË‹ Mâ¡fK«
“kÅjD¡F VjhtJ xU kjnkh rkankh nt©oaJ
ekJ khd¤â‰F« moik¤jd¤â‰F« jÇ¤âu¤â‰F« Mjhu
mtáa«” v‹W ahuhtJ brhšy tUth®fshdhš ò¤j kj« v‹g
khÆU¡»‹wJ v‹gJ r¤âakhdhY« m›t¡»ukK« M£áí«
J«, cyfhíj kj« v‹gJ«, N‹a kj« v‹gJ«, ïa‰if kj«
Mâ¡fK« ïªj kj«, flîŸ, rka« v‹gitfshd _l bfhŸif
v‹gJ« kj§fŸ v‹W jhnd brhšy¥gL»‹wJ. m¥go ïU¡if
fË‹ ngÇšjh‹ f£l¥g£oU¡»wJ v‹gJ ekJ Koî. ï«_l¡
Æš m« kj§fËš VjhtJ x‹iw¡ bfh©lt®fŸ gy® ïU¡fyh«.
bfhŸiffis it¤J¡ bfh©L btŸis¡fhu®fisí«, gh®¥gd®
vdnt mJ v¥go F‰wKilajhF«. v¥go gy kj§fS¡F«
fisí« ó©nlhL mÊ¡f e«khš KoªJ É£lhY« kWgoí«
rka§fS¡F« jiytU« fhyK« ïšyhkš ïU¡»‹wnjh mJ

‘btŸs¡fhu®fS«’ ‘gh®¥gd®fS«’ ntW v§fhtâUªnjh mšyJ
ek¡fhfnt c‰g¤âah»nah e«ik moikfsh¡» Mâ¡f« brY¤
â¡ bfh©Ljh‹ tUth®fŸ v‹gij x›bthUtU« f©o¥ghŒ
Phgf¤âš it¤J¡ bfhŸs nt©L« v‹gjhf bjÇÉ¤J¡
bfhŸS»‹nwh«.
btŸis¡fhu murh§fnkh mšyJ ntW m‹Åa murh§

jhuh rrh§f«
fnkh ïšyhkš e« eh£lh®fŸ v‹ngh®fŸ murh©L tªj fhy¤â (ïu©L khzh¡f®fŸ r«ghõiz)
nyna eh« moikfshf, j‰F¿fshf, jhák¡fshf, Ô©lhjh®fshf
ïUªJ tªâU¡»‹nwh« v‹gij jaî brŒJ e«ò§fŸ v‹W - á¤âuò¤âu‹
nt©o¡bfhŸS»‹nwh«.
e«òtj‰F VjhtJ fZlkhŒ ïUªjhš e« eh£L, e«k¡fshš uhknrõ‹ : mnl n#hr¥! ï‹W ešy ouhkh v‹W neh£OÞ
“rhK©OÞtÇ” nguhY«, “g¤kehgrhÄ” nguhY«, “»UZzrhÄ gh®¤nj‹ nghfyhbk‹¿U¡»nw‹; Úí« tU»whah?
nguhY« Ms¥gL« ikNiuí«, âUth§Tiuí«, bfh¢áiaí« n#hr¥ : mJ v‹dlh m¥gh m¥ng®¥g£l ešy ouhkh?
jaîbrŒJ r‰W âU«ã¥ ghU§fŸ v‹W nt©o¡ bfhŸS»‹nwh«. bfhŠr« brhšY gh®¡fyh«?
M£á Kiw bfhLikí«, gh®¥gd Mâ¡fK« btŸis¡ uhknrõ‹ : mjh? jhuh rrh§f«; ešy Ó‹fS« ešy gh£L
fhu m‹Åa murh§f¤ijÉl cŸeh£L k¡fshš Ms¥gL« fS« cilaJ.
Rauh{a murh§f¤âš mâfkh? bfhŠrkh? v‹gij ftÅ¤jhš n#hr¥ : v‹dlh v‹dnkh bfhrKrh§f« v‹W brhšY»whŒ
btŸis¡fhuU« gh®¥gd®fS« jh§fshfnt j§fŸ gy¤jhš mj‹ fU¤J v‹d?
m¡»uk§fis brŒ»‹wh®fsh? mšyJ ïªj kjK«, flîS«, uhknrõ‹ : cd¡bf‹dlh bjÇí«; Únah j‰F¿ mJ c‹
kjbt¿í« ï›Éj m¡»uk§fŸ brŒa ïl« bfhL¡»‹wjh? v‹gJ thÆnyna EiHtâšiy; mj‰F ahU v‹d brŒth®fŸ?
Ryg¤âš És§fhkš nghfhJ v‹nw v©Q»‹nwh«. n#hr¥ : mªj¡ »ufbkšyh« c‹ thÆnyna EiHa£L«,
ešy ntisahf v‹ thÆš EiHant©lh«. mj‹ fU¤bj‹d
vdnt e« eh£o‰F ï¥nghJ mtáakhf nt©oaJ
brhšY gh®¥ngh«?
v‹dbt‹whš, _le«ã¡if xÊant©L«; m¿î¡F RjªâuK«,
ÉLjiyí« V‰g£L mJ ts®¢á bgw nt©L«; RakÇahij uhknrõ‹ : jhuh rrh§f« v‹whš jhiu rªâuD¡F Ã®thz
cz®¢á V‰glnt©L«. ï«_‹W« V‰gl nt©Lkhdhš kjK«, khŒ v©bzŒ njŒ¡F« ghf¤ij ehlf %gkhŒ ãu¤âaB¤âš
rhÄí«, rkah¢rhÇah®fS« rªâ¡F tªnj Ôunt©Lnkašyhkš fh£Lth®fŸ.
ïj‰F ntW g®¤ânah, uhÍnah ïšiy ba‹nw brhšÈ ïij n#hr¥ : m¥goah? jhiu v‹whš v‹d? rªâu‹ v‹whš
Ko¡»‹nwh«. v‹d? ïu©L ngU¡F« v‹d r«gªj« v‹gij KjÈš brhšY
m¥òw« Ã®thz¤ij¥ g‰¿í« v©iz njŒ¥gij¥ g‰¿í«
Fo muR - jiya§f« - 01.07.1928
ftÅ¡fyh«.
uhknrõ‹ : ïÅ cd¡F mÞâthu¤âÈUªJ brhšÈahf
nt©L«nghš ïU¡»wJ.
n#hr¥ : R«khjhdh xUkÅj‹ Ã®thz¤ij¥ gh®¡f
tU»‹wJ? mJ ï‹dJ v‹W Tl¤ bjÇa nt©lhkh?
uhknrõ‹ : brhšY»nw‹ nfŸ.

n#hr¥ : brhšy¥gh brhšY. nghš ïU¡»‹wJ.
uhknrõ‹ : njt®fS¡bfšyh« FUthf ãufÞgâ v‹gjhf n#hr¥ : R«khjhdh Ã®thz¤ij¥ nghŒ gh®¡»‹wJ. mJ
xU njtFU c©L. ï‹d Ã®thz« v‹W òÇa nt©lhkh?
n#hr¥ : bghW, bghW, ahUila njt®fS¡F? uhknrõ‹ : nfÈ g©zhnj, ÉtukhŒ¢ brhšY»nw‹ nfŸ.
uhknrõ‹: v§fŸ njt®fS¡F. v§fŸ ÇÈ#id (kj¤ij) Ú go¤jhš jhnd bjÇí«. eLÉš òFªJ
n#hr¥ : rÇ, rÇ, mJjh‹ nf£nl‹, všnyhUila njt® bfh©L nf£lhš Ryg¤âš òÇí«go brhšy Koíkh?
fS¡F v‹W v§nf brhšÈ É£lhnah v‹dnkh v‹Wjh‹ nf£L¥ n#hr¥ : X XnAh! ïbjšyh« c§fŸ ÇÈ#id (kj¤ij)¢ nr®ª
gh®¤nj‹. m¥òw«? jjh? m¥goahdhš ftdkhŒ nf£»‹nw‹; brhšY gh®¥ngh«.
uhknrõ‹ : mªj njtFUî¡F jhiu v‹»‹w xU bg©rhâ uhknrõ‹ : nyhf FU v‹gJ xU g£l¥bga®. mt®
c©L. njt®fSila FHªijfisbašyh« mªj ãufÞgâÆl« gh®¥gd®fËš xU T£l¤jh®¡F kh¤âu« rhÄah®. mªj¡ T£l¤
bfh©LtªJ É£L¤jh‹ fšÉ f‰ã¡»‹wJ tH¡f«. jhÇ‹ bršth¡»dhY« k‰w k¡fË‹ m¿åd¤âdhY« mtiu
n#hr¥ : ÃW¤J ÃW¤J, m¥goahdhš mªj ãufÞgâ všyhU¡F« FU v‹W brhšÈ gz« r«ghâ¡f V‰ghL brŒâU¡
ba‹»‹wt® xU th¤âahuh? »‹wh®fŸ. ï¥go¥ gy ng®tÊfŸ c©L. mJ nghynt x›bthU
T£l¤ij¢ nr®ªjt®fS¡F x›bthU rhÄah® v‹gt® c©L.
uhknrõ‹ : Mkh¥gh, FU v‹whš v‹d? th¤âahbu‹whš mt®fis všyh« ï«khâÇ fîutkhd bga®fshš miH¡»‹wJ
v‹d? ïu©L« x‹Wjhnd cd¡F ïJ Tl¤ bjÇtâšiyna! v§fŸ tH¡f«. Vbd‹whš xUtF¥ò rhÄahiu ntW xU tF¥gh®
c‹ndhL v¥go mGtJ? gÇfhr« g©Âdhš m¥òw« mªj tF¥ò¢ rhÄahiu k‰w tF¥gh®
n#hr¥ : ïu¥gh ïU, mJ¡FŸns nfhã¤J¡ bfhŸs nt©lh«. gÇfhr« brŒth®fŸ. m¥òw« xUtU¡F« nah¡»aij ïšyhkš
FU v‹whš ïªj¥ gšy¡»š Mid, Fâiu, x£lif, nks«, nghŒÉL«. Mjyhš xUtU¡bfhUt® kÇahij bfhL¤J kÇahij
th¤âa« ïJfSl‹ Äutiz (C®nfhy«) tªJ fu©oÆš j©Ù® th§»¡bfhŸS»‹wJ tH¡f«. ïªj KiwÆš mt®fS¡F mªj¥
É‰W gz« bfhŸisao¡»whnd mªj MrhÄnah v‹dnkh bga® »il¤âU¡»‹wJ. Mjyhš njtFU v‹gt® ïâš nr®ªj
mtD¡F¢ brhªj¥ bg©lh£o ïšiyba‹W brhšY»wh®fns, tUkšy. ïªj nyhf¤âš ïU¥gtUkšy.
m¥goÆU¡f Ú ïªj FUî¡F bg©lh£o ïU¥gjhf brhšY n#hr¥ : rÇ ïªj rhÄah®fshš c§fS¡F v‹d yhg«
»whna, v‹d¥gh mârakhÆU¡FJ v‹Wjh‹ nahá¡»‹nw‹. brhšY gh®¡fyh«.
uhknrõ‹ : mnl ïªj FU ntnwalh; Ú x‹W« bjÇahkš uhknrõ‹ : yhg« v‹d; eZlªjh‹. tUõh tUõ« tªJ
cswhnj. tÇ tNš brŒtJnghš gz« bfhŸisao¤J¡ bfh©L ngh»‹wJ
n#hr¥ : m¥goahdhš mªj FUî¡F v‹d ngU? mšyJ kl¤J¡F K‹ndh®fshš É£l brh¤J¡fË‹ tU«gofis
uhknrõ‹ : mt®fS¡F« FU v‹Wjh‹ bga®. mt®f mt®fŸ ïZl¥go mDgÉ¥gJ M»a fhÇa§fŸ jÉu mt®fshš
bsšyh« rkah¢rhÇah®fŸ, klhâgâfŸ, nyhf FU, FyFU, M¢rhÇ k¡fS¡F rhâ¡f¥gLtJ x‹W« »ilahJ.
ah®fŸ, g©lhu r‹dâfŸ, RthÄfŸ v‹W« gyÉjkhf¢ brhšy¥ n#hr¥ : vd¡F neukhŒÉ£lJ. ïªj rhÄah®fis¥ g‰¿
gLgt®fŸ. eh‹ brhšY»‹w ït® njtFU mjhtJ njt®fS¡F k‰bwhU ehis¡F¥ ngá¡ bfhŸsyh«. ï¥nghJ Ã®thz fhø¡F
cgh¤âaha® v‹W brhšy¥gLgt®. r«kªj¥g£l mªj njtFU r§fâ brhšY Ó¡»u« Koa£L«.
n#hr¥ : ÃšY ÃšY; mtrukhf¥ nghfhnj; vd¡F¥ òÇa uhknrõ‹ : nkny brh‹d mªj ãufÞgâ v‹»‹w njt
nt©lhkh? K‹ Ú brh‹dhna nyhfFU v‹W mªj nyhf FU FUî¡F jhiu v‹»‹w xU bg©rhâ c©L. mªj m«khŸ buh«g
v‹gt® vªj nyhf¤â‰F FU. î« mHF thŒªjtŸ. bastd gUtKilatŸ. ïªj ãufÞgâ
uhknrõ‹ : v‹d¥gh c‹ndhL bgÇa bjhšiyahŒ v‹»w FU jhoí« Ûirí« Kis¤J¥ gh®¡»‹wj‰F ‘»H¥ãrhR’
ïU¡»‹wJ? x›bth‹W« cd¡F¢ brhšÈ¤ bjhiy¡f nt©L« nghš ïU¥gh®. ï¥go ïU¡F« ehisÆš mªj njtFUÉl«

go¥ã¡f rªâuid mt‹ jhŒ jªija®fŸ ãufÞgâÆl« T£o nf£gJ ehÞâf« v‹W« ght« v‹W« vGâ it¤âU¡»‹wh®fŸ.
tªJÉ£lh®fŸ. mnjhL ï¥go j®¡f« brŒgtid á¤utij brŒJ bfh‹WÉl
n#hr¥ : Xlhnj Xlhnj! bfhŠr ÃšY rªâu‹ v‹W ï¥nghJ nt©L« v‹W« ntj« brhšY»‹wJ.
brh‹dhna mJ ahU. n#hr¥ : ešy ntisahf btŸis¡fhu murh§f« ïU¥
uhknrõ‹ : mlK£lhns! rªâu‹ v‹whš ah® v‹W Tlth gjhš Ú Tl v‹id¡ bfhšyhkš É£lhŒ nghY«. btŸis¡fhu
bjÇahJ. thd¤âš bjÇ»‹wnj. uh¤âÇÆš btË¢r« bfhL¡ murh§f« ntW tifÆš v›tsnth nkhrkhdbj‹W brhšÈ¡
»‹wnj mªj rªâu‹jh‹. ïJ Tlth brhšÈ¤ bjhiy¡f nt©L«? bfhŸs¥gLtjhÆUªjhY« ïªj¡ fhÇa¤J¡fhfthtJ ï‹D«
n#hr¥ : nfhã¤J¡ bfhŸsnt©lhk¥gh! R«kh jhdh bfhŠr ehis¡F ïU¡f nt©L« v‹nw vd¡F¤ njh‹W»‹wJ.
Ã®thz¤ij¥ gh®¡f tU»wJ? mâU¡f£L« ïijahtJ brhšY gh®¥ngh«.
khd¤âš bjÇ»‹w rªâudh xUtU¡F¡ FHªijahf ãwªJ uhknrõ‹ : vij?
ãufÞgâ v‹»‹w FU ïl« go¡f¡ bfh©L nghŒ Él¥g£lh‹. n#hr¥ : mjhtJ v¥bghGJ rªâu‹ ãŸisahŒ¥ ãwªjh‹
uhknrõ‹ : Mkh«, Mkh«, Mkh«. cd¡F üW ju« vªj cUt¤njhL ãwªjh‹. v¥go khd¤â‰F (Mfha¤â‰F)
brhšÈ¤ bjhiy¡f nt©Lkh¡F«. nghdh‹. mijahtJ brhšY gh®¥ngh«.
n#hr¥ : bjÇahjtD¡F v‹id¥ nghš j‰F¿¡F bjÇí« uhknrõ‹ : ïJî« mªj khâÇ nfŸÉfis nr®ªjJjh‹
goahŒ¢ brhšy nt©lhkh? m¥goahdhš Ú® brhšY»w rªâu‹ bjŒt_y«, ÇÎ_y«, eâ_y« M»aitffŸ x‹W« nf£f¥glhJ
ãw¥gj‰F Kªâ khd¤âš rªâu‹ ïUªjjh ïšiyah? v‹gJ« nf£gJ« mij¤ bjÇa ÉU«òtJ« ght« v‹gJ« v§fŸ
jÉu ãÞãÞgâÆl« go¤J¡ bfh©oUªj fhy¤âš khd¤âš ntj¤âš brhšy¥g£l f£lisahF«. Mjyhš eh‹ ïitfis¥
v‹d ïUªjJ? v¥nghJ« mkhthirahfnt ïUªjjh? r‰W És¡F g‰¿ ftiy vL¤J¤ bjÇªJ bfhŸs Ka‰á¡fntÆšiy. k‰wgo
gh®¥ngh«. ïitfis cd¡F¢ brhšy¡ TlhJ v‹»‹w Ã®gªj« x‹W« vd¡F
ïšiy.
uhknrõ‹ : v‹d¥gh ïHî, Ú »UÞjt‹ v‹gJ rÇahŒ
ïU¡»‹wJ. n#hr¥ : rÇ m¥goahdhš mªj ntj¤ij Ú gh®¤âU¡»‹
whah? mâš ï«khâÇ vGâÆU¥gJ cd¡F neÇš bjÇíkh?
n#hr¥ : âObu‹W m¥go¢ brhšÈ Élhnj. ïij c‹ j«ã
nf£gjhfnt Ãid¤J¡ bfh©L rhkhjhd« brhšÈ És§f¥ uhk nrõ‹
nrõ‹:: mij eh‹ gh®¡fÉšiy; v§fŸ ntj¤ij
uhknrõ‹
g©z¥gh. všnyhUnk gh®¤J Él KoahJ.
uhknrõ‹: v‹ j«ã ïªj khâÇ nfŸÉfŸ nf£ghndah»š n#hr¥ : mbj‹d m¥go?
m¥nghnj mtid e‹whŒ cij¤J ïÅnkš ï«khâÇ mâf¥ uhknrõ‹
uhknrõ‹ : m¥go¤jh‹; mij¢ áy®jh‹ gh®¡fyh«. mt®
ãuá§»¤jdkhdJ« ehÞâf¤jdkhdJkhd nfŸÉfis nf£f fŸ jÉu k‰wt®fŸ gh®¤jhš gh®¤jt®fË‹ f©iz¡F¤j nt©
nt©lh« v‹W rÇahdgo ò¤â f‰ã¤âU¥ng‹. L« v‹W« mâš cŸsij¡ fhjhš nf£lhš mªj¡ fhâš <a¤ij¡
n#hr¥ : v‹dlh¥gh filáahf ï¥go¢brhšÈ É£lhŒ, fhŒ¢á C‰w nt©L« v‹W« thahš go¤jhš go¤j eh¡if mW¡f
Ã®thz ehlf« gh®¡fthbt‹W btFxG§fhŒ T¥ãl kh¤âu« nt©L« v‹W« kdâš gâa it¤JÉ£lhš mªj beŠir¥ ãsªJ
cd¡F m¿ÉU¡FJ, mªj¡ fijÆ‹ nah¡»aij v‹dbt‹W mij btËah¡»Él nt©L« v‹W« Ãgªjid ïU¡»‹wJ.
nf£lhš ï¥go¢ brhš»whna. ïJ jhdh c‹Dila kj¤ j¤Jt«. n#hr¥ : mJ vâš ïU¡»‹wJ?
uhknrõ‹ : ïšiya¥gh mj‰fhf eh‹ brhšyÉšiy. ï« uhknrõ‹ : mJî« mªj ntj¤âšjh‹ ïU¡»‹wJ.
uhknrõ‹
khâÇahd nfŸÉfŸ nf£gbjšyh« j¥ò. mjhtJ ïjdhš xU kj n#h r¥ : mijahtJ Ú gh®¤jhah?
n#hr¥
j¤Jt¤ij (ï‹rš£) mtkhd¥gL¤âaJnghš V‰gL»‹wJ. ïij
uhknrõ‹ : eh‹jh‹ gh®¡f¡TlhJ v‹W K‹dnk
bašyh« m¿ªJ jh‹ bgÇat®fŸ, bgÇathŸ brh‹dijí«
brh‹ndnd.
vGâit¤jijí« m¥gona e«g nt©Lbk‹W« e«ghkš nfŸÉ

n#hr¥ : ã‹id cd¡F ïbjšyh« v¥go¤ bjÇªjJ? uhknrõ‹ : rªâuD¡F ãufÞgâ go¥ò¢ brhšÈ¡ bfhL¤
uhknrõ‹ : bgÇnah®fŸ brhšÈ¤ bjÇªjJ. J¡ bfh©oU¡F« ehisÆš xU ehŸ mtrukhf njt®fS¡F
murdhd njntªâu‹ ãufÞgâia T¥ã£lD¥ãdh‹.
n#hr¥ : m¥goahdhš ntj¤âš cŸsJ cd¡F« bjÇªJ
ï¥nghJ vd¡F« bjÇªJ É£lnj. Ú brhš»‹w ntj Ãgªjid¥ n#hr¥ : rÇ. T¥ã£lD¥ãdh‹, m¥òw«?
go gh®¤jhš c‹ fhâY« v‹ fhâY« <a¤ij¡ fhŒ¢áÉ£L c‹ uhknrõ‹ : ãufÞgâ j« r«rhukh»a jhiuia¡ T¥ã£L
beŠirí« v‹ beŠirí« ãsªjšyth Mfnt©L«. rªâuid¢ rÇahf¥ gh®¤J¡ bfhŸS« go¡F« j‹ khzh¡fdh»a
uhknrõ‹ : Ú v‹dlh¥gh bjh£lj‰bfšyh« Fj®¡fthj« rªâuid¡ T¥ã£L jhiuia¢ rÇahf¥ gh®¤J¡ bfhŸS«go¡F«
f£lis ï£LÉ£L njtnyhf¤â‰F¥ nghŒÉ£lh®.
ngR»‹whŒ ï¥gona gh®¤J¡ bfh©L nghdhš cyf¤âš vªj
kjK« vªj ntjK« Ãiy¡f ïl« ïU¡fhJ. ïªj Éõa§fis n#hr¥ : rÇrÇ bfhŠr« ÃšY. ï§nf xU á‹d rªnjf« v‹d
bašyh« e«ã¤jh‹ Mfnt©L«. xU khâÇahf¤jh‹ gh®¡f bt‹whš mªj ãufÞgâ njtnyhf« nghŒÉ£lh® v‹W
nt©L«. brh‹dhna m¥goahdhš ïJ mjhtJ m¥nghJ rªâu‹ jhiu
ãufÞgâ M»at®fŸ ïUªJ tªjJ vªj nyhf«?
n#hr¥ : k‰w kj§fisí« ntj§fisí« g‰¿ Ú x‹W«
ftiy¥ glhnj mitfŸ v¥gonah nghf£L«, mitfis¥ g‰¿ uhknrõ‹ : ïJ jhnd mâf¥ãuá§»¤jd«.ehÞâf« v‹gJ.
ïJ Koªjîl‹ ftÅ¡fyh« ï¥nghJ c‹ r§fâia mjhtJ c‹ n#hr¥ : rÇ rÇ nfhã¤J¡ bfhŸshnj. ãufÞgâ njtnyhf«
jiynkš ïU¡F« ghu¤ij¥ g‰¿ Ú cz®ªâU¥gij vd¡F¢ nghŒÉ£lh® m¥òw« brhšY.
brhšY mjhtJ Ú ï¥nghJ brh‹d ntj« v‹gJ ahuhš c©lh¡f¥ uhknrõ‹ : m¥òwkh? m¥òwªjh‹ c‹Ål« mij¥g‰¿
g£lJ. brhšYtJ rÇašy v‹W Ãid¡»nw‹.
uhknrõ‹ : mJ flîshš c©lh¡f¥g£lJ. n#hr¥: jhiu rªâuD¡F Ã®thzkhŒ v©bzŒ njŒ¥gij
n#hr¥ : mªj ntj« flîshš c©lh¡f¥g£lJ v‹W ah® neÇš gh®¡fyh« th v‹W T¥ãL»w Ú mªj¡ fijia¢ brhšy
brh‹dh®fŸ? bt£f¥gL»‹whna. ïJ jhdh c‹Dila kjg¡â. MÞâf«.
v‹id¡ T¥ã£l nah¡»aij.
uhknrõ‹ : mªj ntj¤âš jh‹ brhšy¥g£oU¡»wJ.
uhknrõ‹ : rÇ brhšÈ¤ bjhiy¡»‹nw‹ nfS!
n#hr¥ : ntj¤âš m¥go brhšy¥g£oU¡»wJ v‹W cd¡F
n#hr¥ : brhšy¥gh brhšY “ãufÞgâ” njtnyhf¤J¡F¥
ah® brh‹dh®fŸ?
nghŒÉ£lh®. m¥òw«?
uhknrõ‹ : ntj« gh®¤j bgÇnah®fŸ brh‹dh®fŸ.
uhknrõ‹ : nghŒÉ£lhuh.....
n#hr¥ : mªj¥ bgÇat®fŸ mªj ntj¤âš cŸsij
n#hr¥ : rÇ nghŒÉ£lh®. m¥òw« brhšY.
nf£fî« gh®¡fî« go¡fî« nah¡»aij ïšyhj cd¡F v¥go¢
brh‹dh®fŸ? uhknrõ‹ : m¥òwbk‹d? mijTl¢ brhšy nt©Lkh?
rªâu‹ ešy mHF cŸst‹ v‹W cd¡F¤ jh‹ bjÇínk
uhknrõ‹ : ïbjšyh« jh‹ mâf¥ãur§»¤jd«, Fí¡â Mfhr¤ij¥ gh®¤jhny bjÇahjh?
thj«, j®¡f thj«, ehÞâf« v‹W brhštJ.
n#hr¥ : Mfha¤âš cŸs rªâu‹ mHF¡F« ãufÞgâ
n#hr¥ : rÇ rÇ nfhã¤J¡ bfhŸshnj, Ã®thz¡ fijah»Y« å£oš cŸs mHF¡F« v‹d r«gªj«?
brhšÈ¤ bjhiy. rªâuid mt‹ bg‰nwh®fŸ ãufÞgâÆl«
uhknrõ‹ : ïJ jhnd mâf¥ ãuá§»¤jd«.
go¥ò¢ brhšÈ¡ bfhL¡f¡ T£o¡bfh©L tªjh®fŸ. m¥òw«?
n#hr¥ : ïšiy, ïšiy, brhšY, rªâu‹ ešy mHfhdt‹
uhknrõ‹ : m¥go¡ nfS. brhšY»‹nw‹. T£o¡ bfh©L
m¥òw«?
tªjh®fsh? rÇ T£o¡ bfh©L tªjh®fŸ. ãufÞgâí« rªâuid
jdJ khzh¡fdhf V‰W¡ bfh©lh®. uhknrõ‹ : mnjhL thÈg gUt« cilat‹, mJ nghy
n#hr¥ : rÇ m¥òw«? nt jhiuí« ešymHF« thÈggUtK« cilatŸ. ï¥go¥g£l

ïu©Lng® xU ïl¤âš ïUªjhš m¥òw« brhšy nt©Lkh? mtSila Mil mÉœªJ ÑnH ÉGªJ É£lJ. jhiu Ã‹W
n#hr¥ : mijí« brhšÈ¤ bjhiy. bfh©L v©iz njŒ¤J¡bfh©oU¡F«nghJ Mil ÑnH
ÉGªjij¥ gh®¤j rªâu‹ jiy ÃÄ®ªJ gh®¤jh‹...........
uhknrõ‹ : rªâu‹nkš jhiu¡F Mir c©lhŒÉ£lJ
n#hr¥ : ïJ rf#ªjh‹; khzh¡f‹ ÛJ th¤âahiu¥ nghynt ïJtiuÆš jh‹ ehlf¡ bfh£lifÆš Ó‹ el¡F«. ïj‰F
nkš bfh©l r§fâ¡F ehlf nkilÆš clnd âiuia¥ ngh£L
th¤âah® r«rhu¤J¡F« Mir ïU¥gJ tH¡f«jh‹. mjdhš
ÉLth®fŸ. ïij¤jh‹ jhuh rrh§f« v‹W brhšYtJ. ïij¥
v‹d?
gh®¡f¤jh‹ c‹id¡ T¥ã£nl‹; tU»whah ïšiyah? brhšY Ú
uhknrõ‹ : mªj khâÇ Mirašylh.rªâu‹ nkš jhiu¡F¡ tuhÉ£lhš ehdhtJ ngh»nw‹. ï‹W ešy gh£L ešyÓ‹ ešy
fhjš c©lhŒÉ£lJ. fhø. Äfî« nto¡ifahŒ ïU¡F«. bg©fŸTl mndf« ng®
n#hr¥ : m¥go¢ brh‹dhš vd¡F És§fÉšiyna. tUth®fŸ.
uhknrõ‹ : cd¡F e‹whf¢ brhšy nt©Lkh¡F«. fhjš n#hr¥ : rÇ rÇ; ïªj fijia¡ nf£f vd¡F v¥gonah thªâ
v‹whš rªâuid¤ jdJ Mir ehafdhf¡ bfh©L mtÅl¤âš tU»‹wJ nghš ïU¡»‹wJ.
fyÉ ï‹g« mDgÉ¡f nt©L« v‹»‹w Mirí« fhkÉfhuK« ïªj yBz¤â‰F ïij¥gh®¡f bg©fŸTl tUth®fŸ
c©lhŒ É£lJ. v‹whna mJ ntiwah ïªj mHF¡F. mt®fŸ vj‰fhf tU
n#hr¥ : njt®fS¡bfšyh« FUthÆU¡F« njtFU th®fŸ.
bg©#hâ¡F j‹ òUõÅl¤âš go¡f tªj khzh¡f‹ nkš ïªj¡ uhknrõ‹ : KjyhtJ, ïJ v§fŸ kj¤ij¢ nr®ªj xU g¡â
fhkÉfhu« c©lhŒ É£lJ v‹wh brhšY»‹whŒ. kh®¡f fij. ï¡ fijia nf£lt®fS¡F nkhB« c©L v‹W
uhknrõ‹ : M« M«. v§fŸ òuhz§fËš brhšy¥g£oU¡»‹wJ. ïu©lhtJ ïJ xU
n#hr¥ : m¥òw« rªâu‹ mj‰F¢ r«kâ¡fhkš mtis¤ nto¡if fij.
jL¤JÉ£lh‹. n#hr¥ : v‹d nto¡if fij ïJ?
n#hr¥ : m¥òw«? uhknrõ‹ : jhiu rªâuid¡ f£lha¥gL¤â ïG¥gJ, mt‹
uhknrõ‹: xU ehŸ jhiuahdtŸ jh‹ FUg¤âÅ v‹»‹w r«kâ¡fkh£nl‹ v‹W thjho¤ j¥ã¤J¡ bfh©L XLtJ, rªâ
KiwÆš rªâuid khzh¡f‹ v‹»‹w KiwÆš v©iz njŒ¤J uid jhiu gytªjgL¤Jtj‹ _y« ïUtU« f£o¥òuStJ
FË¥gh£LtJnghš xU V‰ghL brŒJ rªâuid c£fhu it¤J á‰¿‹gkhd gh£LfŸ ghLtJ, filáahf Ã®thz¡ fhø fh£LtJ
v©iz¡ »©z¤ij j‹ fhyoÆš it¤J jdJ J»š v©iz M»a nto¡iffis gh®¡f¡TL«. Mjyhš v§fŸ bg©fS«
njŒ¡f¤ njŒ¡f mÉœªJ ÉG«goahf m›tsî js®thŒ f£o¡ tUth®fbs‹W brh‹nd‹.
bfh©L v©iz njŒ¡f Mu«ã¤jhŸ. n#hr¥ : ï›Éj elto¡if el¡F« ï«khâÇ fhøfŸ
n#hr¥ : rÇ; Mu«ã¤jhŸ m¥òw«? fh£l¥gL« ï«khâÇ¥ gh£LfŸ ghl¥gL« v‹»‹w Éõa§fŸ
uhknrõ‹ : v©iz njŒ¡F« nghJ rªâu‹ jiy FÅªJ všyh« bjÇªjãwF jhdh c§fŸ ÞâßfS« VuhskhŒ¥ ngh»wh®
bfh©oUªjjhš v©iz¡ »©z¤â‰FŸ FUg¤âÅíila fŸ v‹»‹whŒ?
mtat cUt§fbsšyh« ÃHÈš bjÇí«goahf ïUªjJ. uhknrõ‹ : M« jhuh rrh§f ehlf« v‹W brhšÈ É£lhš
m¥gona ïU¡F«nghJ rªâuDila ò¤âí« bfhŠr« bfhŠrkhŒ ehlf¡fhu‹ Tl ï‹d ï‹d fhø, ï‹d ï‹d ntõ« ï‹d
rgy¥g£L¡ bfh©nl tªjJ ï‹dh® nghLth®fŸ v‹gij M©fisÉl bg©fS¡nf mâf«
n#hr¥ : ahU¡F? bjÇí« goahf És«gu« brŒth‹.
n#hr¥ : c§fŸ M©fŸ ïbjšyh« bjÇªJkh c§fŸ
uhknrõ‹ : khzh¡fD¡F.
bg©fis mD¥ò»wh®fŸ?
n#hr¥ : rÇ, rgy¥g£L É£lJ m¥òw«?
uhknrõ‹ : M«. Vbd‹whš M©fŸ ehlf¤â‰F òw¥
uhknrõ‹ : ïnj rka¤âš jhiu¡F« bkŸs bkŸs

gL«nghJ bg©fS« mtru mtrukhŒ j§fis á§fhÇ¤J¡ cgfhukhfîÄU¡»wJ.
bfh©L òw¥gLth®fŸ. ïJjh‹ jhuh rrh§f¡ fijÆ‹ jh¤gÇa«.
M©fŸ. ïªj fhøia gh®¡f tU»w gy bg©fis¥ n#hr¥ : ï¡fijÆdhš c§fŸ FU bg©#hâkh®fŸ r§fâí«
gh®¡fyh«, mt®fis¥ gh®¤J¢ áÇ¡fyh« v‹nw tUth®fŸ. ïJ Óõ¥ ãŸisfË‹ r§fâí« e‹whŒ bjÇa tªjJ. mnjhL c§fŸ
všyh¥ bg©fS¡F« bjÇí«. Mjyhš M©fŸ j§fŸ bg©fis f‰ò¡F« m®¤j« bjÇªjJ. ï›tsnt vd¡F nghJ«. Ú brh‹dâ
tunt©lhbk‹W brh‹dhš mt®fŸ ïªj ïufáa¤ij¢ brhšÈ ÈUªnj ïªj bfhrKrh§f fijia neÇš gh®¤jJ nghynt M»
M©fis f©o¤J ÉLth®fŸ. É£lJ. ïij Úí« c§fŸ bg©fSnk e‹whf¥ gh®¤J nkhB¤
jÉu áy M©fS¡F bg©fis å£oš jÅahŒ É£L â‰F¥ ngh§fŸ.
É£L¥ nghtj‰F« rªnjf«. vdnt ïUtU« nghth®fŸ. m‹¿ c§fŸ cgh¤âaha® g¤âÅkh®fS« ïªj f©fh£áia
í« ï¥go¥ nghtâš ï‹d« xU yhg« ïU¡»‹wJ. mjhtJ nkš
e‹whf¥ gh®¤J mªj¥gona elªJ khzh¡f®fS¡F f‰W¡
f©l khâÇahd fhkhJukhd gh£L« fhøí« brŒifí« ehlf¤
bfhL¤JÉ£L gŠr f‹ÅiffnshL nr®ªJ mt®fis Ãid¤jt®
âš fhz¥gL« bghGJ bg©fS¡F« M©fS¡F« fhkhÉfhu
fS¡bfšyh« nkhB¤ij¡ bfhL¤J tu£L«.
nk‰gl neU«, m¥nghJ mtut®fŸ òUõD« bg© #hâíkh
ÆUªjhš mtut®fSila brh¤ij mtut®fŸ gh®¤J xU Éj¤ khzh¡f®fsh»a Ú§fS« mt®fS¡F Óõ¥ ãŸisfshf¢
âš âU¥â mila¡TL«. m¥go¡»šyhÉ£lhš m¢rka¤âš ntW nr®ªJ rªâuid¥nghynt âdK« v©bzŒ njŒ¤J¡ bfh©L
xUt® brh¤ij xUt® gh®¡f neÇL«. mnjhL ïUtU« nghdhš òj‹fis¥ bg‰W¡ bfh©oU§fŸ.
xUtU¡bfhUt® gaªJ bfh©L ntW xUtiu¥ gh®¤J¡ e«ik kh¤âu« mªj nkhB¡ fh£á¡F T¥ãlhÔ®fŸ.
bfhŸsî« kh£lh®fŸ. Mjyhš òUõD« bg©#hâíkhf nghtnj uhknrõ‹ : ïijbašyh« Ú v§»UªJ go¤J¡ bfh©lhŒ
jÅahŒ nghtijÉl nkyhdJ v‹gJ vdJ mã¥ãuha«. v‹gJ vd¡F¤ bjÇí«. ‘Fo muR’ v‹»‹w mªj ehÞâf¥ g¤âÇ
n#hr¥ : mJ v¥gonah nghf£L«. nk‰bfh©L fijÆ‹ ifia Ú âd« go¡»‹wij eh‹ gh®¤J¡ bfh©Ljh‹ tU»nw‹.
Koî v‹d? mJ c‹id ï«khâÇ M¡»É£lJ. Ú v‹d brŒthŒ, c‹ ÛJ
uhknrõ‹ : fij Koî ïJjh‹. Énrõ ghf«. k‰wJ j¥ãjÄšiy.
rhuÄšyhjJ. n#hr¥ : FUg¤âÅ Óõ¥ ãŸis¡F Ã®thzkhŒ v©bzŒ
n#hr¥ : rhuÄšyhÉ£lhY« r‰W brhšY nf£ngh«. njŒ¥gij gh®¡f ïZlÄšiy v‹W brh‹dhš mJ ‘Fo muir’
uhknrõ‹ : ãwF xUtiu xUt® TL»wh®fŸ. ãufÞgâ gh®¤jjdhš tªj nflh¡F«? ehÞâfkh¡F«? nghJ«, nghJ«,
tU»‹w tiu ïnj ntiyahŒ ïU¡»wh®fŸ. ïjdhš jhiu¡F c§fŸ MÞâf¤ij _£il f£o ití§fŸ. ïÅ v‹Ål«
f®¥g« jÇ¤J ÉL»‹wJ. ãwF njtFU ãufÞgâ tªJ Phd ÉÇ¡fhÔ®fŸ. vd¡F« neukh¢RJ. eh‹ nghŒtU»nw‹. k‰bwhU
âUZoahš bjÇªJ nfhã¤J¡ bfh©L rªâuid 15 ehŸ njí« ehis¡F c§fŸ ntj¤ij¥g‰¿ ngá¡ bfhŸsyh«.
goahfî« 15 ehŸ tsU«goahfî« rã¤J ÉL»‹wh®. mJjh‹ F£ig - Good bye.
ts®ãiw njŒãiw v‹gJ. jhiu ÛJ« Vnjh nfhã¤J¡ bfhŸS Fo muR - ciuahlš - 08.07.1928
»‹wh®. jhiu¡F òj‹ v‹»w ãŸisí« ãw¡»‹wJ. njtFUî«
rªâuid rã¤JÉ£L j‹ bg©rhâia filáahf k‹Å¤J ÉL
»wh®. mnjhL Tl jhiuia cy»š cŸs f‰òŸs ÞâßfŸ ItÇš
xU¤âahf nr®¤J ÉL»wh®. jhiuia Ãid¤jhš Ãid¤jt®fS¡F
rfy ghtK« clnd ÔU«goahd r¡âiaí« mt®fS¡F
V‰gL¤âÉL»wh®. mJnghynt ï‹D« cyf¤âš âdK«
nfho¡fz¡fhd ng®fŸ ïªj jhiuia Ãid¥gj‹ _y«
âdªnjhW« mtut®fŸ brŒí« ght§fŸ k‹Å¡f¥g£L òâJ
òâjhd ght§fŸ brŒaî« k¡fS¡F v›tsnth ijÇa« bfhL¡f

k©iz¥nghl ïJtiuÆš v¤jidÉj ïaªâu¥ ãrhRfŸ
btËehLfËÈUªJ e« eh£o‰F tªâU¡»‹wd v‹gij m¿ahjh®
ah®? ïij¥g‰¿ ahuhtJ ftiy bfh©L mj‰fhf VjhtJ gÇfhu«
brŒâU¡»wh®fsh? m®¤jk‰w irk‹ fÛõ‹ gÑZfhu¤â‰fhf
T¢rš nghl kh¤âu« “njÓa” ïa¡f§fS¡F FiwÉšiy. njÓa
bjhÊyhs® JauK« jiyt®fS¡F« FiwÉšiy. mj‰F bryî brŒa e« _l k¡fË‹
gzK« ïU¡»‹wJ. m‹¿í« VjhtJ xU áW »uhk¤âš xU
irk‹ gÏZfhu ntõK« V¡fuhî¡F ïu©lzh ÃytÇ ca®ªJ É£lhš clnd tÇbfhlh
ïa¡f« Mu«ã¤J bghJ k¡fËl« gz« tNÈ¤J bgÇajd«
brŒJ j§fis És«gu¥gL¤â¡ bfhŸsî« gy ïa¡f§fŸ ïU¡
ïa‰if mik¥ãnyna if¤bjhÊšfisí«, bjhÊyhs® »‹wd; mj‰nf‰w jiyt®fSÄU¡»‹wh®fŸ. irk‹ fÛõid
fisínk étehoahfî« mÂahfî« bfh©L ÃyÉa e« ehlhdJ g»Zfhu« brŒtjhf T¢rš nghLtjhš eh£o‰F v‹d Éjkhd
vªj¡ fhy¤âš MÇa®fshš nkšf©l ïu©Lk‰w m‹Åa e‹ik Éisa¡TL« v‹gij ahuhtJ cz®»wh®fsh? r®¡fhnu
eh£lhU¡F fh£o¡bfhL¡f¥g£L m‹Åa eh£L e‹ik¡fhf gÏZfhu¡ T¢rY¡F gaªJ xU rka« ïz§» tªJ É£ljhfnt
Ms¥gL« m‹Åa Mâ¡f¤â‰F - moik M¡f¥g£lnjh m‹W it¤J¡ bfh©lhY« e« eh£L k¡fS¡F v‹d e‹ik V‰g£L
Kjny e«eh£L¤ bjhÊšfŸ bfhŠr« bfhŠrkhŒ mU»¥ nghf tÊ Él¡TL« v‹gJ ek¡F És§fÉšiy.
V‰g£ljšyhkš bjhÊyhs®fS« jÇ¤âu¤â‰F« J‹g¤â‰F«
Mshf ne®ªJ tUlh tUl« yB¡fz¡fhd if¤bjhÊyhs®fŸ rhjhuzkhf ïªâahî¡F Rauh{a¤ â£l« V‰gL¤J« nah¡
bjhÊÈšyhkš nt‰W ehLfS¡F ÄUf§fshf V‰Wkâ brŒa¥ »aij, cÇik, mâfhu« M»a ïitfŸ xU á¿J« btŸis¡
g£L« tU»‹wh®fŸ. fhuD¡nfh gh®Èbk©L¡nfh »ilahJ v‹gij ãÇ£oZ r®¡fh
uhnu x¥ò¡bfh©L mt‰iw ïªâa®fŸ jiyÆnyna ngh£L
vŠáíŸs bjhÊš k¡fŸ cŸ eh£L xU áW T£l¤âduh»a É£ljhfnt it¤J¡ bfhŸSnth«. m¥bghGJ ïªâa®fË‹
nguhir bfh©l KjyhËfËlK«, e«ÄlK« e« eh£olK« xU Rauh{a¤ â£l« v‹gJ v‹d v‹dthf ïU¡f Koí«, ah® ahuhš
á¿J« m‹ò« ïu¡fK« g‰WjY« m‰w btËeh£L KjyhË nfhy¥gLbk‹gij r‰W nahá¡f nt©L«. âUths®fŸ ÓÅthrŒ
fËlK« bfhLik¥g£L tU»‹wh®fŸ. a§fh®, ïu§frhÄ mŒa§fh®, r¤âa_®¤â, v«.nf. M¢rhÇah®,
bgr‹l«ik, É#auhfth¢rhÇah®, khsÉah M»at®fŸ ï¥nghJ
ïj‹gyndjh‹, e«eh£oš x›bthU ehS« bjhÊyhs®fŸ V‰gL¤â¡ bfh©oU¡F« jÅ¤jÅ â£lkh? mšyJ t®zháuk
ntiy ÃW¤jK«, fjtil¥ò«, r¤âah¡»ufK« bg©L ãŸis rigah® v‹gt®fS« ãuhkz rigah® v‹gt®fS« V‰gL¤â¡
F£o fSl‹ g£oÅ »l¥gJ« mogLjY«, cijgLjY«, J¥gh¡ bfh©oU¡F« â£l§fsh? mšyJ MââuhÉl®fŸ V‰gL¤J«
»ahš RLgLjY«, <£oahš F¤j¥gLjY«, áiwÆš mil¡f¥gL â£lkh? mšyJ ïªJ kfhrigah® nghL« â£lkh? mšyJ kfkâa
jY« Md fhÇa§fŸ elªjt©zkhfnt ïU¡»‹wd. eh« e‹whŒ kfhrigah®fŸ V‰gL¤J« â£lkh? mšyJ »UÞjt r§f¤jh®fŸ
m¿ªj ïªj Rkh® g¤J tUõ« bjhÊyhs® cyf¤âš elªjjhd V‰gL¤J« â£lkh? mšyJ fh§»uÞfhu®fŸ v‹gt®fŸ â£lkh?
bfhLikfŸ Ãid¤jhš tÆW g‰¿ vÇ»‹wJ. ïij¥g‰¿ V‹ mšyJ mj‰FŸ Kis¤j fh§»uÞ, Rauh{a¡fø¡fhu® â£lkh?
v‹WTl nf£f bghJk¡fËil v›Éj ïa¡fK« ïšiy. ahbjhU mšyJ fh§»uR Rna¢ir¡føah® â£lkh? mšyJ âUths®fŸ
c©ik¤ jiytUÄšiy. bjhÊyhs®fŸ bgaiu¢ brhšÈ¡ bfh© átrhÄ mŒa®, ÓÅthr rhÞâÇfŸ, rh¥U M»a jÅ¥ gh®¥gd®fŸ
L« mt®fis fh£o¡ bfhL¤J« mt®fsJ ciH¥ghš ãiH¡F« jiyik bfh©l ÄjthâfŸ r§f¤jh® â£lkh? mšyJ âU. #a¡f®,
njÓa¤ jiyt®fS¡F« njÓa ïa¡f§fS¡F« kh¤âu« e« eh£oš âU. Í‹dh ngh‹w t¡Ñš bfhŸis¡fhu®fŸ jÅ¤jÅahf V‰gL¤
FiwÉšiy. J« â£lkh? mšyJ ‘#ÞoÞ’ føah® v‹gt®fŸ â£lkh? mšyJ
mj‰FŸ Kis¤j xG§F Kiw¡fhu® â£lkh? mšyJ r®tfø
e«eh£L ViH¡ if¤bjhÊš k¡fË‹ TÈfË‹ thÆš

kfhehL v‹gjhf xU kfheh£il¡ T£o mâš všyh¡ f£á ahU¡ ïJnghš ïu©L tUõ¤â‰F K‹ r£lrigfËY« bgÇa
F« všyh¡ T£l¤jhU¡F« ïl« ïU¥gjhf ntõ« ngh£L j§fŸ btËna‰wK« elªjJ. mij xU bgÇa âahf« v‹W« bfh©
T£l¤jhiu¤ jÉu ntW ahU« tUtj‰F ïlÄšyhkš Nœ¢á lhl¥g£lJ. KoÉš mjdhš V‰g£l gy‹ v‹d? vdnt ï«
brŒJ, mj‰F v›tsî öu« ãuâÃâ¤Jt¤ j‹ik ïU¡»‹wJ khâÇahd g»Zfhu¤jhY« r¤âah¡»uf¤jhY« btËna‰w¤jhY«
v‹gJTl m«kfhehL T£Lgt®fS¡F« m«kfheh£ oš fyªJ tÇbfhlh ïa¡f¤jhY«, k¡fS¡nfh eh£o‰nfh V‰gL« bt‰¿fŸ
bfhŸS»‹wt®fS¡F« Tl bjÇahkš xU áy® x‹W To, mâY« v›tsî bgÇajhÆUªjhY« mjdhš V‰gL« gy‹ v›tsî,
xU Koî¡F tuhkš j§fŸ j§fŸ Ra e‹ik¡nfh mšyJ xU áy eh£o‰F«, eh£o‹ ViH k¡fS¡F« v›tsî ga‹gl¡ToaJ
tF¥ò e‹ik¡nfh V‰w Éõa§fisna ãujhdkhf¡ bfh©L v‹gij¤jh‹ ï§F ftÅ¥gj‰fhf ïij vGândh«.
ÉoaÉoa¥ ngá, filáÆš xU Koî¡F tuhkš mtut®fŸ
tªjtÊ âU«ò»‹wjhd mªj¤â£lkh? mšyJ âUths®fŸ t§fhs¤âš Ãuguhâfshd njrg¡j®fis ahbjhU fhuzK«
m©zhkiy, F¥òrhÄ, mÛ¤fh‹, Mâehuhaz br£oah®, FHªij, brhšyhkš áiwÆyil¤J it¤âU¥gj‰fhf m¤njr g¡j®fË‹
K¤Ju§f«, tujuh#Y, u¤âdrghgâ, khÇK¤J c‹Åah® ngh‹ njr g¡âia ghuh£oahtJ mšyJ mt®fsJ fZl¤ij¥ g‰¿
wh®fŸ _iy _iy¡F #ÞoÞ f£áiaí« k‰W« gh®¥gdušyhjh® ahtJ ïJtiu vªj njÓankh njrg¡j®fnsh fh§»unrh ahuhtJ
fisí« itJ¡ bfh©L gh®¥gd®fŸ Ûâš fÉgho¡ bfh©L ftiy vL¤J mj‰fhf vªj g»Zfhunkh r¤âah¡»ufnkh tÇ
gh®¥gd®fŸ brhštj‰bfšyh« Mkh« rhÄ ngh£L jiyah£o kW¥ngh Jt¡»dh®fsh v‹W nf£»‹nwh«.
tU« â£lkh?
irk‹ fÄõ‹ Ãakd¤jhY«, g®nlhÈ ÄuhRjhu®fË‹
mšyJ R¤â ïa¡f«, r§fj‹ ïa¡f« M»a ïa¡f¤jh®fŸ óÄ¡F nghl¥g£ljhf¢ brhšY« mâf tÇahY«, ekJ eh£o‰F
jÅ¤jÅna nghL« â£lkh? ïJngh‹W k‰WKŸs r§f§fË‹ V‰g£o U¡F« mtkhdK« r®¡fh® MztK« eZlK« bgÇjh?
ïa¡f§fË‹ â£l§fËš vªj â£l« ïªâahî¡fhf ïªâa¥ mšyJ t§fhs¤âš Ãuguhâfshd nkšf©l njrg¡j®fis
ãuâÃâfshš nghl¥g£L ïªâa k¡fŸ bgU«gFânahuhš x¥ò¡ ÃZfhuzkhŒ b#ÆÈš mil¤J it¤âU¡F« Éõa¤âš eh£
bfhŸs¥g£l â£l« v‹W x‹iw Ã®zÆ¡f¡ TL« v‹gjhš ïªj o‰F V‰g£l mtkhdK« r®¡fhÇ‹ m¡»ukK« eZlK« m¤ njr
gÏZfhu ‘åu®fŸ’ Ãid¤J¡ bfh©L ïU¡»wh®fŸ v‹W ahuhY« g¡j®fŸ gL« fZlK« bgÇjh? v‹W eLÃiyik thŒªjt®fis¡
brhšy Koíkh v‹W nf£»‹nwh«. nf£»‹nwh«.
ïJnghynt jŠirÆnyh, g®nlhÈÆnyh xU »uhk¤âš ïªj Ãiyfisbašyh« e‹whŒ cz®ªj btŸis

nghl¥g£l mâf tÇ v‹gij¡ F¿¤J tÇbfhlhïa¡f¤ij el¤â KjyhËfËš xU gFâa®fshd bj‹ ïªâa buÆšnt f«bgÅ¡
mªj »uhk¤jh® bt‰¿ bg‰W tÇfis Fiw¤J¡ bfh©lh®fŸ fhu® ïJjh‹ rkabk‹W xnu moahŒ MÆu¡fz¡fhd bjhÊyhs
v‹nw it¤J¡ bfh©lhY« k‰wgo eh£oYŸs óÄfS¡bfšyh« k¡fis¥ g£oÅ ngh£L bfhšy¤ JÂªJÉ£lh®fŸ. mjhtJ
nghl¥g£l mšyJ nghl¥ngh»‹w mâf tÇ v‹gJ ïšyhkš “jh§fŸ uÆšnt ntiy¡F aªâur¡âfŸ mâfkhŒ V‰gL¤â¡
nghŒÉLkh v‹W nf£»‹nwh«. bfh©nlh«; Mjyhš v§fS¡F¡ ifahš ntiy brŒí« M£fŸ
5000 ng®fŸ tiuÆš njit ïšiy” k‰W« Vnjnjh rh¡Ffis¢
g®nlhÈ Éõa« Koî bg‰whš g®nlhÈ¡F bt‰¿ v‹W brhšÈ TÈfis¡ Fiw¡fî« ïªâa bjhÊyhs®fis Ú¡» É£L
brhšÈ¡ bfhŸsyh«. g¡f¤J C®¡fhuU¡F v‹d yhg«. cjhuz x‹W¡F eh‹fhŒ TÈ bfhL¤J btŸis¡fhu M£fis ÓikÆš
khf it¡f¤âš eil¥gh¤âa bt‰¿ V‰g£lJ v‹W eh« brhšÈ¡ ïUªJ jUÉ¤J it¤J¡ bfhŸsîkhd V‰ghLfŸ brŒJ bfh©L
bfhŸs ïl« V‰g£lJ v‹gjhfî«, mjdhš áyU¡F És«guK«, ïij mKÈš bfh©L tu Mu«ã¤J É£lh®fŸ. ïªj¡ fZl¤
bgUikí«, Ñ®¤âí« V‰g£ljhfî« it¤J¡ bfhŸsyh«. Mdhš âÈUªJ Ú§f e« bjhÊyhs rnfhju®fŸ nkšgo bj‹Åªâa uÆš
m›bt‰¿ it¡f¤â‰F mL¤j My¥ãiH, m«gy¥ãiH v‹gjhd nt mâfhÇfis v›tsnth bfŠá¥ gh®¤jh®fŸ. njÓa¤ jiyt®
g¡f¤J »uhk§fS¡F¡Tl ga‹glhkš tH¡f«nghš cŸs bfhL fËlK« bghJ #d§fËlK« v›tsnth KiwÆ£L¥ gh®¤jh®fŸ;
ikfŸ M§fh§F eilbg‰W¡ bfh©Ljh‹ tU»wJ. r£lrig m§f¤âd®fËlK« r®¡fh® mâfhÇfËlK« Fiw ïuªJ

gh®¤jh®fŸ; xUt® _ykhfthtJ xU gÇfhuK« »il¡fÉšiy,
filáahf rh¤åfkhd r¤âah¡»uf¤âš ïw§»ÆU¡»wh®fŸ.
ïj‹ gydhŒ uÆšntfhu®fŸ gâdh‹fhÆu« ng®fis

btËÆš jŸË bjhÊ‰rhiyia mil¤J É£lh®fŸ v‹W rkh¢
rhu« bjÇa tU»‹wJ. Inah ïªâa ehnl! br‹id khfhznk!
cdJ éthjhukhd mUik¢ nrŒfŸ gâdhyhÆu« ng®fŸ mjhtJ
âU. KjÈah® mt®fË‹ ‘Kl§fš’
mt®fŸ FL«g m§f¤âd®fisí« fz¡»š nr®¤jhš I«gâdh
Æu¤J¡F nkšg£l k¡fŸ ï«khâÇ tij¡f¥gL»‹wh®fns! âU. É. fšahzRªju KjÈah® mt®fË‹ bgaiu jiyahf¡
ïj‰fhf Ú v‹d brŒa¥ngh»‹whŒ? ï›Éõa¤âš cd¡F <î bfh©l Éõa« “Fo muáš” jiya§fkhf tuhkš ï¥nghJ
ïu¡f« v‹gJ xU á¿J« ïšiyah? v‹W nf£»‹nwh«. kiy cgjiya§fkhf tUtâdhnyna âU. KjÈah® jiya§f¤â‰F
ïU¡»‹wJ; MW ïU¡»‹wJ; taš ïU¡»‹wJ; njh£l« ïU¡ mUf® mšyhkš nghŒÉ£lhnuh v‹dnkh v‹gjhf ahU«
»‹wJ. Juî ïU¡»‹wJ. j§f« Éis»‹wJ v‹W bgUik ngá¡ fUâÉl¡ TlhJ v‹gjhf KjÈš thrf®fS¡F bjÇÉ¤J¡
bfhŸS»‹whŒ. eh‹ åu®fis¥ bg‰wtsh¡F«, Nu®fis¥ bg‰wt bfh©L áy th¡»a§fSl‹ ehK« ï¡»isia Ko¡»‹nwh«.
sh¡F« v‹W bgUik ngá¡ bfhŸS»‹whŒ. ï¥gâdhyhÆu«
k¡fS« mt®fsJ bg©L ãŸisfS« nr®ªJ Rkh® 50000 ng® âU. KjÈah® mt®fŸ 27.6.28 ²“etr¡â” jiya§f¤âš
fË‹ ïªj Mg¤jhd Ãiyik¡F Ú v‹d gÇfhu« brŒa¥ ngh»‹ “bjhl® Kl§fš” v‹D« jiy¥ò¡ bfhL¤J ek¡F xU g»u§f¡
whŒ? m‹¿í« mt®fŸ j§fsJ Fiwfis¢ brhšÈ KiwÆ£L¡ foj« vGâÆU¡»wh®. mâš 24.6.28 ²“Fo muáš” m›Éõa¤ij
bfhŸs x›bthU C®fŸ njhW« tu¥ngh»‹wh®fŸ. m§FŸs j‰fhy rhªâahf eh« ÃW¤â it¡»‹nwh«” v‹W«, “âU. KjÈah®
bgÇah®fS« RakÇahij k¡fS« m¢rnfhju®fËš x›bthU mt®fnshL ngh® bjhL¡f ftiy bfhŸsÉšiy” v‹W« f©o
tiuí« m‹òl‹ tunt‰W mt®fŸ Fiwfis bghWikahŒ¡ U¡F« th¡»a§fis vL¤J¡fh£o mij Mjhukhf¡ bfh©L mj‰
nf£L mt®fŸ vâ®gh®¡F« cjÉia¢ brŒJ mt®fS¡F c§fŸ fhf¤ jhK« ngh® bjhL¡f tuÉšiy v‹W vGâÆU¡»wh®.
Mjuî ïU¥gjhf uÆšntfhu®fŸ czU«go brŒa nt©oaJ mitfŸ vªj th¡»a§fnshL ïiz¡f¥g£lJ v‹gij vL¤J¡
c§fŸ flik v‹gij eh« É©z¥ã¤J¡ bfhŸS»‹nwh«. fh£o âU. KjÈah® thrf®fS¡F Ãaha« brY¤jhkš nghŒÉ£lh®.
MÆD« eh« mij¥g‰¿ ftiy bfhŸshkš âU. KjÈah® mt®fŸ
ViH¤bjhÊyhs®fns! Ú§fŸ x‹W¡F« mŠr nt©oa m›ÉU th¡»a§fisí« x¥ò¡ bfh©L Kl§fY¡F Kªâ
âšiy; c§fsJ rnfhju®fŸ Ú§fŸ bršYÄl§fËš c§fS¡F ne®ªjjhd mÇa e‹ik¡fhf eh« bgÇJ« k»œ¢á mil»‹nwh«.
MjutË¥gh®fŸ v‹nw vâ®gh®¡»‹nwh«. Mdhš Ú§fŸ kh¤âu«
ïªj beU¡foahd Ãiyikia bghWikílD« mÏ«irílD« ïij kh¤âu« jaî brŒJ thrf®fŸ r‰W ftdkhŒ¥ go¤J
ò¤ârhÈ¤jd¤njhL« rkhËí§fŸ v‹W c§fis nt©o¡ kdâš gâa it¡f nt©L»‹nwh«.
bfhŸS»nwh«.
mjhtJ, KjyhtJ th¡»a¤âš K‹ bjhl®ò âU. KjÈah®
Fo muR - jiya§f« - 08.07.1928
mt®fŸ “Ó®âU¤j”¡ f£Liuia¥ g‰¿aJ.
mij¥g‰¿ U#&¡fis fh£oÉ£L “m›Éõa¤ij j‰fhy

rhªâahf ÃW¤â it¡»‹nwh«.” v‹W vGândh«. mt‰¿š
áyt‰iw âU. KjÈah® mt®fŸ kW¤JÉ£L áyt‰iw É£L
É£lh®fŸ. ïÅ m«kW¥ò¡F kW¥ò vGJtjhš eh« âU. KjÈah®
mt®fË‹ “Kl§fiy” x¥ò¡ bfhŸshjtuhnth« MdjhY«,
m‹¿í« m›Éõa« v‹iw¡F« »s«g¡ ToajhdjhY«, ï‹nw

kW¥ò nt©L« v‹»‹w mtáa¤âš g£lJkšythjyhY«, j‰fhy ï›tsî« mšyhkš, ïJtiu gy ïl§fËÈUªJ« gy
rhªâahf ÃW¤â it¥gâš F‰w« x‹W« ïšiy. MuhŒ¢á¡fhu®, g©oj®fŸ v‹ngh®fËlÄUªJ« »il¤j
bt‰¿fisbašyh« Él bgU« bt‰¿ v‹dbt‹whš, mJjh‹
k‰wgo vŠáa ïu©lhtJ th¡»aªjh‹ Äf K¡»akhdJ. bgÇa òuhz¤ij¥ g‰¿aJ. âU. KjÈahut®fis bgÇa òuhz¤
ij¥g‰¿ eh« vGâ¡ nf£oUªj gy Édh¡fS¡F - mjhtJ bgÇa
mjhtJ, “eh« âU. KjÈah® mt®fnshL ngh® bjhL¡f¡ òuhz« v‹gJ,
ftiy bfhŸsÉšiy” v‹»‹w th¡»a¤â‹ K‹ bjhl®ò.
“ïa‰if¡ flîshš” mD¥g¥g£ljh? “ïa‰if¡ flîË‹
“vdnt âU. KjÈah® mt®fŸ ïa‰if¤ njh‰w«jh‹ âUÉisahlšfis cz®¤J»‹wjh? “ïa‰if¡ flîis”
flîŸ v‹gjhf Ãid¤J¡ bfh©oU¡»‹wh® v‹gJ g‰¿í«, cz®¤J»‹w “bra‰if¡ flîis” cz®¤J»‹wjh? mJ thd rhÞ
âukh? ÉŠPhd rhÞâukh? clš TW rhÞâukh? cyf¡ TW rhÞâ
òuhz§fŸ F¥igfŸ v‹W vGâaJ g‰¿í«,
ukh? “ntjhªj” rhÞâukh? “á¤jhªj” rhÞâukh? njr rÇ¤âukh?
“bjŒt” rÇ¤âukh? “ïf¤â‰F” rhjdkh? “gu¤â‰F” rhjdkh?
mitfŸ (òuhz§fŸ) MÇa®fshš òF¤j¥g£ld
“f‰ò¡F” tÊah? fsî¡F tÊah? muáayh? kj ïayh? “flîŸ”
v‹W vGâaij¥ g‰¿í«,
j‹ik¡F be¿ah? kÅj¤ j‹ik¡F be¿ah? Kothf mâYŸs
mitfŸ rka bt¿a®fŸ gyuhš ghl¥g£lit v‹W bjšyh« c©ikjhdh? m‹¿ mJ xU rka¤jhuhš k¡fË‹
vGâaJ g‰¿í«, e‹ik¡bf‹W f‰ã¡f¥g£l f‰gid¡ fijah mšyth? mij
všnyhU« x¥ò¡ bfh©nl Ôu nt©Lkh? x¥ò¡ bfhŸshj t®fŸ
mitfshš cy»š k¡fŸ xG¡f§fS¡F nfL Nœª fhuz« Tl fh£l¡ Tlhjh?
jJ v‹W vGâaJ g‰¿í«,
vd¥ gy nfŸÉfS¡F âU. KjÈah® mt®fis rkhjhd«
eh« âU. KjÈah® mt®fnshL ngh® bjhL¡f ftiy nf£oUªjâš mitfS¡F xnu gâyhf,
bfhŸsÉšiy v‹gij âU. KjÈah® mt®fS¡F tz¡f
khŒ¤ bjÇÉ¤J¡ bfhŸS»‹nwh«.” “bgÇa òuhz¤â‹ cŸSiwia, ïJtiu »il¤JŸs
fšbt£L¡fŸ, mf¢rh‹WfŸ, ekJ eh£il¥ g‰¿ ï§F
v‹W vGâÆUªnjh«. Mjyhš âU. KjÈahut®fŸ ït‰iw tªJŸst®fŸ vGâ it¤j F¿¥òfŸ, áy òw¢rh‹WfŸ,
m¥gona x¥ò¡ bfh©ljhdJ ek¡F v›tsnth ÉLjiyia¡ rÇ¤âu¥ bghUŸfŸ, fhy Ãiy KjÈat‰¿‰F mu© brŒí«
bfhL¤âU¡»‹wJ. ïit ïj‰F K‹ gy jlit gy ïl§fËš âU. msî¡F¡ bfhŸsyh«.”
KjÈahut®fŸ brhšyhY« vG¤jhY« ïfœªâUªjhY« eh«
“flîis Ãªjid brŒjj‰F” Mfnt e«Kl‹ “mw¥ngh® v‹W jkJ mã¥ãuha¤ij¤ bjÇÉ¤âU¡»‹wh®.
bjhL¡f”¡ »s«ãa bgÇah® “ïa‰if¤ njh‰w§fŸ”jh‹ flîŸ
ïj‰F Mjhukhf¥ bgÇah®fŸ Rªju« ãŸis. ÓÅthr
v‹W x¥ò¡ bfh©lhuhdhš mJ ekJ fU¤J¡F e‹ikah mšyth
ãŸis, RthÄ ntjhry« KjÈnah®fŸ üšfisí« MŒªJ
v‹gij nahá¤jhš e« fU¤J¡ bfh©lt®fŸ bgU« k»œ¢áa
gh®¡F«go f£lisÆ£oU¡»‹wh®.
ilahkš ïU¡f KoahJ.
òuhz¥ ãL§fšfSilaî« mG¡F _£ilfSilaî«
Ã‰f! òuhz Éõa§fis¥g‰¿ bgÇa òuhz« x‹W jÉu k‰w
bjhšiyfËÈUªJ ÉLjiy bgw ïJ xUthwhd Mjhu« v‹gnj
òuhz§fisbašyh« xnu moahŒ F¥ig v‹W«, MÇa®fshš
òF¤j¥g£L kj bt¿a®fshš ghl¥g£L k¡fŸ xG¡f§fS¡F ekJ mã¥ãuha«.
nfL Nœtjhf ïU¡»‹wJ v‹W x¥ò¡ bfh©lJ« ek¡F¥ bgU«
ï¥bgÇah®fis m¿P®fshf¡ bfh©l vtU«, ïÅ m›t
bt‰¿ah mšyth v‹gij thrf®fns cz®ªJ gh®¡f£L«.

sî Rygkhf e«ÛJ “òuhz§fis¡ F‰w« brh‹dh‹” “flîis
itjh‹” “eha‹kh®fË‹ fijia¥g‰¿ thj« Ãfœ¤J»‹wh‹”
v‹W gÊRk¤â ïjdhš “rka« ngh¢R! eha‹kh®fS¡F V¢R ! flî
s®fS¡F Mg¤J!” v‹W M¤âu¥ glkh£lh®fŸ v‹W« m¥go
M¤âu¥gLgt®fŸ KjÈš e« âU. KjÈah® mt®fŸ ÛJ ghŒªJ
É£L¤jh‹ ãwF e«ÛJ gha tUth®fŸ v‹Wnk Ãid¤J k»œ¢á kWgoí« gÏZfhu¡ T¢rš
mil»‹nwh«.
ïªÃiyÆš, thjrig x‹W« nt©oaâšiy v‹W« jhdhf irk‹ fÛõ‹ g»Zfhu« v‹gjhf kWgoí« T¢rš nghl
tªjhš, nt©Lkhdhš gh®¤J¡ bfhŸsyh« v‹W« fUJ»‹nwh«. »s«ãÉ£lh®fŸ. ï¡T¢rÈ‹ cŸfU¤J mL¤J tu¥nghF«
r£lrig¤ nj®jÈš gh®¥gd Mâ¡f¤â‰F tÊnjlntahF«.
ïWâÆš “m‹ò KiwÆš xUtiu xUt® ngh® òÇªJ âUªj
ïj‰fhfnt ï¢Nœ¢á f©Lão¡f¥g£oU¡»‹wJ v‹W«,
Kaynt©L«; ãothj« bgU« ngŒ” v‹W vGâÆU¡»wh®.
mj‰fhfnt gh®¥gd® mšyhjhÇY« áy njÓa tÆ‰W¥ ãiH¥ò
xG§F Kiw¥ nghU¡F m‹ò Kiw¥ nghnu òÇtJ ekJ MrhÄfisí« fŠá¡F ntWtÊÆš ãiH¡f tifÆšyhj MrhÄ
fl‹. Nœ¢á Kiw¥ nghU¡F “ãothj¥ ngŒ” M£l« MLtnj fisí« ão¤J TÈ bfhL¤J irk‹ g»Zfhu« v‹D« nguhš
ekJ Fz«. e«ik¢ á‰¿d« v‹W fUjÉšiy v‹W brhšYtij gh®¥gd¡fø Mâ¡f¥ ãurhuK« gh®¥gdušyhjh® føfis itJ
eh« V‰W¡bfhŸtâš VJ« eZl« ïU¥gjhŒ¤ njh‹wÉšiy. mj‹ K‰ngh¡F¡F ïilôwhd ãurhuK« el¤j gh®¥gd® fŸ
VjhtJ xU tirbkhÊia brh‹dt®fŸ, brhšÈÉ£L ïšiy V‰ghL brŒâU¡»wh®fŸ v‹W« ïj‰F K‹ gy jlitfËš vGâ
v‹W brhšth®fshdhš, brhšy¥g£lt®fS¡F mJ xU bt‰¿ irk‹ fÛõ‹ g»Zfhu« v‹gJ òu£L v‹gj‰F« xU tF¥ghÇ‹
ahF« v‹gJ xU tH¡F. m«KiwÆš âU. KjÈah® mt®fŸ Raey« v‹gj‰F« gy Mjhu§fisí« vL¤J¡ fh£o tªnjh«.
brhšÈ ïUªjhY«, ïšyhÉ£lhY« mij¥g‰¿a ftiyia mitfËš x‹W¡fhtJ vªj ‘njÓathâ’ahtJ ‘njÓa
É£LÉ£nlh«. m¥go É£L ÉLtjhš ek¡F x‹W« FiwªJ ngh g¤âÇifiaahtJ mšyJ gh®¥gd®fË‹ njÓathâahtJ, njÓa
fhJ. Vbd‹whš, âU. KjÈah® mt®fshnyna ïÅí« ï«khâÇ g¤âÇifahtJ ïJtiu gâYiu¤jt®fŸ mšy. ekJ nfŸÉfis
v¤jidnah jlit nf£f¡ fh¤âU¡»‹nwh«. _o it¤J¡ bfh©L ghku k¡fË‹ _l¤jd¤ij j§fS¡F Mju
thŒ it¤J¡ bfh©L j§fshš TLkhdtiu Nœ¢á¥ ãurhu« brŒj
m¥go âU. KjÈah® ïÅí« ï«khâÇ brhšyhÉ£lhY« t©zkhfnt ïUªjh®fŸ. ï¢Raey¡T£l¤jhU« tÆW ts®¥ò¡
ï‹D« v¤jidnah ng® ï¥goí« ï‹D« nftykhfî« e«ik¢ T£l¤jhU« v›tsî Nœ¢á¥ ãurhu« brŒJ«, v›tsî nghÈ
brhšy¡ fh¤âU¡»‹wh®fŸ v‹»‹w cWâ ek¡F©L. v‹dbtÅš, njÓa ntõ« ngh£L«, ït®fsJ e«ã¡if¡F ÉnuhjkhŒ
ekJ bjh©lhdJ m›tsî cu« bg‰wJ« tir bkhÊ »il¥gjh ï¥nghÈfË‹ ãurhu¤jhš jh§fŸ VkhwÉšiy v‹gij¡ fh£lî«,
nyna mJ gy‹ bgw nt©o ïU¥gjhš ek¡F tirbkhÊ ïš nghÈfS¡F ïÅ eh£oš ïl« bfhL¡f kh£nlh« v‹W Koî
iyna v‹W«, mij¥g‰¿¡ bfh©L ekJ fU¤ij jhuhskhŒ brŒjij¡ fh£lî« ghku k¡fŸ m®£lhš âd¤ij e‹whŒ
btËÆ£L bt‰¿ bgw rªj®¥g§fŸ ïšiyna v‹W« ï¥nghJ eh« cgnah»¤J¡ bfh©L j¡fgo ò¤â f‰ã¤J É£lh®fŸ. mj‹
ftiy¥glÉšiy. gydhfnt kWgoí« m®£lhš v‹»‹w ng¢RTl ngr Koahkš
brŒJ É£lh®fŸ. x‹¿u©L khj« tiu T£l« ngh£L¥ ngrî«
Kothf ekJ ey‹ fUâ âUtUis tG¤Jtjhf vGâ nah¡»aij ïšyhkš brŒjnjhL ï¥nghÈ njÓa thâfŸ jh§fns
m¡f£Liuia Ko¤âU¥gj‰F eh« e‹¿ m¿jiy fh£l flik¥ “eh§fŸ m®£lhš brŒa¥ nghtâšiy” v‹W r®¡fhU¡F¤
g£LŸnsh«. bjÇÉ¡F«goahd ÃiyikÆš it¤J É£lh®fŸ. r®¡fh® ïÅ
m®£lhš brŒa¡TlhJ v‹W ngh£l 144-M« jil c¤âuití«
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 08.07.1928
th§»¥ ói# å£oš it¤J mj‰F Ñœ¥goªJ ói# brŒJ

bfh©oU¡F«goahd Ãiyik¡F« tªJÉ£lh®fŸ. rigfshfnt mitfŸ ïU¡»‹wd.
m‹¿í« ïªâah KGtJ« g»Zfhu¤âš ïU¡»‹wJ jÉu ‘Kjš tF¥ò¤ njáa¤ jiyt®fshd’ âUths®fŸ
v‹W«, bt‰¿ nkš bt‰¿ v‹W« f¤â¡ bfh©oUªjJ« kiwªJ É#auhfth¢rhÇah®, $ÅthrŒa§fh®, v. u§frhÄ mŒa§fh®
nghŒ, mt®fŸ kh¿É£lh®fŸ! ït®fŸ kh¿É£lh®fŸ! mªj KjÈnah®fS« j§fŸ ahjhÞ¤ij jÅahf m¢R¥ngh£L irk‹
khfhz r£lrig x¤JiH¡f¥ ngh»‹wJ! ïªj khfhz r£lrig fÄõD¡F¥ nghŒ nrU«go brŒjhŒ É£lJ. mitfŸ fil
x¤JiH¡f¥ ngh»‹wJ! ïÅ v‹d brŒtJ! v‹W To x¥ghÇ fËY« É‰f V‰ghL brŒjhŒ É£lJ. âUkâ bgr©l«ikah®
it¤J mH Mu«ã¤J É£lh®fŸ. T£lK« j§fsJ ahjhÞij g»u§fkhfnt x¥gil¤jh» É£lJ.
ïªj ÃiyÆš g»Zfhu¥ nghÈfËDilaî« TÈfË ïÅ g»Zfhu« brŒâU¡»‹wt®fŸ ah® v‹W gh®¥ngh
Dilaî« c©ik ntõ« btË¥g£LÉ£lJ. khdhš nkšf©l TÈ¥ãurhu¡ T£l¤ij¤ jÉu nt¿šiy v‹gJ
òydhF«. mt®fS«, ah® g»Zfhu« brŒahjj‰fhf it»‹wh®fŸ
mjhtJ, âUths®fŸ x. fªjrhÄ br£oah®, FHªij, v‹W gh®¥nghkhdhš, gh®¥gdušyhjh® f£áah®fis kh¤âuªjh‹
m©zhkiy, ieÅa¥g®, gê® mfkJ, mÛ¤fh‹, ïu¤âdrghgâ v‹gJ btËahF«. vdnt, ï›Éj TÈg»Zfhu¡ T¢rY¡F ïl«
KjÈnah®fŸ â¡F É#a« brŒa jÄœ eh£o‰FŸ ãurhu¤â‰F bfhL¡fhkY« mij¡ f©L gaªJ ÉlhkY« ïU¡F«go gh®¥gd
mD¥g¥g£oU¡»wh®fŸ. g¤âÇiffisí« T¥ghL nghl cR¥ ušyhj k¡fS¡F v¢rÇ¡if brŒ»‹nwh«.
gL¤â É£oU¡»wh®fŸ. ït®fŸ brŒí« ntiyfis ftÅ¤J¥
Fo muR - jiya§f« - 15.07.1928
gh®¤J tUgt®fS¡F ït®fË‹ ntõ« És§fhkš nghfhJ.
mjhtJ, gh®¥gdušyhjh® f£áiaí« m¡f£á¤ jiyt®fisí«
fhuzÄšyhkš ïÊJiwfËš itJFiu¥gJ«, mt®fS¡F mL¤j
nj®jÈš X£L¡ bfhL¡fhÔ®fŸ v‹W« gh®¥gd®fS¡F« gh®¥gd¡
TÈfS¡F« moikfS¡F« X£L¡ bfhL§fŸ v‹W« vGJtJ«
T¥ghL nghLtJkhd TÈ¡F khuo¤J tU« fhÇa§fshY«,
v›tsî vGâdhY«, v›tsî bjh©il »Êa f¤âdhY«, mij
e«ã VkhªJ nghF« fhynk kiyna¿¥ nghŒÉ£ljhš br‹wÉl
bkšyh« j¡f kÇahij f‰ã¡f¥g£L«. T£l« fiy¡f¥g£L«
TÈfŸ X£l¥g£L« elªJ tU« fhÇa§fshY« e‹F czuyh«.
Ã‰f, g»Zfhu Éõa¤âš gh®¥gd®fŸ TÈbfhL¤J gh®¥

gdušyhjhÇilÆš kh¤âu« g»Zfhu¥ãurhu« brŒa¢ brŒâU¡
»wh®fns xÊa j§fŸ r_f¤ij¥ bghW¤jtiu g»Zfhu¤â‰F
Énuhjkhfnt ãurhu« brŒJ #h¡»uijahŒ ïU¡»‹wh®fŸ.
mjhtJ,
gh®¥gd rigí« t®zháuk gh®¥gd rigí« irk‹

fÄõid g»ZfÇ¡f¡ TlhJ v‹W brh‹dnjhL fÄõÅš rh£á
brhšyî« x¤JiH¡fî« Ô®khd§fŸ brŒJ« ahjhÞ¤J jah®
brŒJ« mD¥ãÉ£ld. âUths®fŸ v«.nf. M¢rhÇah®, r¤âa
_®¤â rhÞâÇah® ngh‹w “ãugy njÓa thâfŸ” všnyhU« mâš
m§f¤âd®fshfî« jiyt®fshfî« jh‹ ïUªJ tU»‹w

bjhÊyhs® ï‹D« xU nyhfFU mtjhu«
bj‹Åªâa uÆšnt bjhÊyhs®fŸ j§fŸ Fiwfis vL¤J¢
brhšyî«, mij Ãt®¤â¡f¤ jh§fŸ bfh©LŸs KiwfS¡F ekJ eh£oš gh®¥gd®fŸ Mâ¡f¤â‰fhf mtjÇ¤j nyhf
Mjuî njlî«, C® CuhŒ ãurhu« brŒJ tU»‹w Éõa« ahtU« FU¡fŸ mnef® v‹gJ ahtU« m¿ªj Éõa«. mt®fshš V‰g£o
m¿ªjnj. ï«Ka‰á¡F M§fh§FŸs bghJ k¡fŸ Mjuî bfhL¡f U¡F« bjhšiyfS« ekJ RakÇahij¡F ïilôWfS« ekJ
nt©LkhŒ nt©o¡bfhŸ»nwh«. jhoÆš beU¥ò g‰¿ Ó®âU¤j¤â‰F« K‹nd‰w¤â‰F« K£L¡f£ilfS« ï›tsî
vÇ»‹wnghJ xUt‹ mâš RU£il¥ g‰wit¡f bfhŠr« beU¥ò¡ m›tsî v‹W brhšÈ KoahJ. ï›tsî« nghjhkš âUkâ
nf£lJnghš, eh£o‹ étdhoah»a bjhÊyhs k¡fŸ ï«khâÇ bgr©l«ikah® mt®fshš Rkh® 20, 30 tUõ§fshf “nyhfFU
ntjid¥g£L miyí«nghJ irk‹ fÄõ‹ ãurhuK« g®nlhÈ tU»wh®! nyhf khjh tU»‹wh®!” v‹gjhf T¥ghL nghl¥g£L
r¤âah¡»uf¤â‰F¥ gz« j©lY« btF K«KukhŒ elªJ tªJ, mnef lh¡l® g£l« bg‰wt®fŸ ã.v., v«.V., g£l« bg‰
tUtâÈUªJ eh£o‹ ViH k¡fËl¤âš “njÓa” ïa¡f§fS¡nfh wt®fŸ Kjš e«g¢brŒJ ïuî« gfY« vâ®gh®¤J âObu‹W Óik
“njÓa jiyt®fŸ” v‹ngh®fS¡nfh v›tsî ftiy ïU¡»‹wJ Æš âU. »UZzK®¤â v‹w thÈg® nyhfFUthfî« âUkâ
v‹gJ« mitfshš eh£o‰F v›tsî gy‹ V‰gL« v‹gJ« mU©nlš U¡kÂ m«khŸ v‹»‹w xU m«ikah® nyhf khjh
jhdhfnt És§F»‹wJ. ïÅahtJ bghJ k¡fŸ ï«khâÇ thfî« mtjhu« brŒJ cynfh®fŸ x¥ò¡bfh©ljhfî« V‰ghL
nghÈí« mtáaÄšyhjJkhd fhÇa§fËš nghÈ¤jiyt®fis brŒa¥ g£L xU g¡f¤âš ‘ cyfhø¥ò’ elªJ tU»‹wJ.
e«ã nkhr« nghfhkš K¡»akhd fhÇa§fËš ftd« brY¤j
ï›tsî« nghjhkš ekJ âU.âU.É.fšahzRªju KjÈah®
nt©LkhŒ nt©L»nwh«.
mt®fŸ jkJ jt¤jhš ï‹D« xU nyhfFU mtjhu« brŒa¥
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 15.07.1928 nghtjhŒ âUbešntÈÆš 8-7-28 njâ btËah¡» És«gu¥
gL¤âÆU¡»‹wh®. Mdhš mªj nyhfFU mtjhu« brŒa¥
nghtj‰F m¥nghJ mt® brh‹d fhuz«jh‹ Äf bt£f¡nflhdJ
v‹W brhšYnth«. v‹dbt‹whš k¡fS¡F flîŸ v©z«
kiwªJnghd fhy¤âš, flîŸ m›bt©z¤ij c©lh¡f
mtjhu« brŒtJ v¥nghJ« tH¡fkh«. mJnghy¤jh‹ K‹ò xU
fhy¤âš rkz®fshš flîŸ v©z« k¡fS¡FŸ kiwg£oUªj
fhy¤âš âUPhdr«kªj® v‹»‹w gh®¥gd® njh‹¿, jdJ
_‹whtJ taânyna rkz®fis bt‹W, mt®fŸ j¤Jt§fis
mÊ¤J, flîŸ bgUikia¡ fh£o, k¡fis nkhBkilí«go
brŒjhuh«. “ mJnghynt ï¥nghJ...................... v‹gtuhš k¡fS¡FŸ
flîŸ v©z« kiwg£L tUtjhš mij xÊ¤J mtid thâš
bt‹W k¡fS¡F flîŸ v©z¤ij C£o nkh£r« bfhL¡f xU
nyhfFU mtjÇ¡f¥ngh»‹wh®; mt® jahuhÆU¡»‹wh®; všnyh
U« jt« »l§fŸ” v‹W ngáÆU¡»‹wh®. mªj nyhfFU ïÅnkš

ãw¡f¥ ngh»‹whnuh mšyJ âU. »UZz_®¤â nyhfFU MŒ
É£lJ nghš ekJ âU.âU.É.fšahzRªjunu nyhfFU MŒÉL
thnuh mšyJ ekJ Rªjuuhnyna ahuhtJ fh£l¥gLthnuh m¿
»nyh«.
g¤J mtjhu§fS«, g‹Åu©L Mœth®fS«, eh‹F rka¡

Fut®fS«, mWg¤J _‹W eha‹kh®fS« mtjÇ¤J btFfhykhf
ehlh® kfhehL
ahU« mtjÇ¡fnt ïšiy v‹gJ ahtU« m¿ªjnj. ïj‰F¡
fhuz« cyf« nBkkhŒ ÚâahŒ r¤âakhŒ elªJ tªjjhnyh mU¥ò¡nfh£ilÆš ehlh® r_f kfhehL br‹w thu« 4,5,6
mšyJ ahuhtJ 144 ngh£L jL¤J É£ljhnyh v‹gJ ek¡F És§f njâfËš Äfî« ÉkÇirahf elªnj¿a Étu§fis k‰w g¡f¤âš
Éšiy. M»Y« ekJ KjÈah® mt®fŸ jt¤jhš ï¥nghjhtJ ãuRÇ¡f¥g£oU¡F« Éõa§fËÈUªJ m¿ayh«.
flîis cz®¤j xU mtjhu« tu¥nghtij¡ nf£L Äfî«
k»œ¢á vŒJ »nwh«. MdhY« ek¡F ïâš xnu xU rªnjf« r_f kfheh£il âwªJ it¤j lh¡l®. R¥guha‹ mt®fŸ
njh‹W»‹wJ. mjhtJ flîŸ cz®¢á kiwªj k¡fS¡F xUrka« tF¥ò kfhehLfË‹ mtáa« v‹wJ g‰¿í« x›bthU tF¥ò«
flîŸ xU mtjhu« mD¥ã¤ j‹id btË¥gL¤â¡ bfhŸtij K‹nd¿dhšjh‹ ehL ÉLjiy milaKoí« v‹wJ g‰¿í« ïªj
Él flîŸ jhdhfnt k¡fŸ kdâš btË¥gL«go brŒJ bfhŸs Éõa§fis bt‰¿ bgw j‹dhš Toaij brŒa¡ fh¤âU¥
Koahjh v‹gJjh‹. ïj‰F xU fij c©L. mjhtJ xU CÇš xU gjhf th¡fË¤jij¥ g‰¿í« eh« ÄFâí« ghuh£L»‹nwh«.
ãŸisah® nfhÆš ïUªjJ. mªj¡ nfhÆÈ‹ nkilÆš xU
uhkrhÄ ãŸisahU¡F nenu fhiy Ú£o¥ gL¤J¡bfh©oUªjh‹. kfheh£L m¡»uhrd® âU. fdfrig ehlh® mt®fŸ jkJ
ïij¥ gh®¤J ãŸisahU¡F Äfî« mtkhd« V‰g£L¤ j‹id m¡»uhrd¥ ãur§f¤âš F¿¤JŸs gy Éõa§fŸ bgh‹nd nghš
btF g¡âíl‹ óir brŒí« xU fšahzRªju¡ FU¡fis¡ T¥ ngh‰w¤ j¡fd.
ã£L “ X FU¡fns! ïªj uhkrhÄia fhiy vL¤J m¥òw« it¤J¡
bfhŸs¢ brhšY»‹whah? mšyJ c‹ f©iz bgh£il M¡ “eh« gy JiwfËY« áw¥ò¥ bg‰¿UªJ«, ekJ nah¡»
f£Lkh” v‹W nf£ljh«. mªj¡ FU¡fŸ ãŸisahiu¥ gh®¤J aij¡F jFªj fîut« ek¡F mË¡fÉšiy; g»u§fkhŒ mt®fŸ
“ v‹ f©iz¥ bgh£ilah¡f r¡âíŸs ãŸisahnu! mt‹ fhiy (ãw tF¥gh®fŸ) T¿tU« bfhŸiffŸ ahitahÆU¥ãD« rÇ,
Klkh¡fhÉ£lhY« r‰W kl¡f¢ brhšy¡Tlhjh” v‹W nf£f Phd bghJ¡T£l§fŸ _ykhí« g¤âÇif _ykhfî« mt®fŸ TW«
Äšyhkš uhkrhÄÆ‹ fhiy vL¡F«go jt« brŒjhuh«. mJnghš brŒâfŸ vitahÆU¥ãD« rÇ, fhÇa¤âš kh¤âu« x›bthU
ïU¡»‹wJ ekJ âU.KjÈah® mt®fŸ btË¥gL¤J« mtjhu tF¥ãdU« jh§fŸ É£L¡ bfhL¡fhJ btF #h¡»uijahf
k»ik. ïU¡»‹wh®fŸ”.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 15.07.1928 “xU áWgh‹iknah® jh§fŸ Vnjh nk‰Fy¤jt® v‹gij
Mjhukhf¡ bfh©L všyh cÇikfisí« ft®ªJ yB¡
fz¡fhd k‰iwnahiu¤ jhœikahf el¤â mt®fis Énuhj§
bfhŸtJ Kiwah? ïJ Ãahakh? njr¤â‹ bghJey¤â‰F ïJ
rhjfkhFkh?”
“ïªâa®fS¡F be£lhÈY« nf¥ fhyÅÆY« el¡F«

bfhLikfis eh« btFthf¡ f©o¡»‹nwh«. Mdhš ehnkh
ïitfËY« nk«g£l F‰w« brŒ»‹nwh« v‹gij kw¡fnth,
mšyJ mr£il brŒanth brŒ»nwh«”.

“ïªâa®fS¡F¢ rk¤Jt« mË¡f¥glÉšiy v‹W«, tUõ¤â‰F m¢r§f ntiyfŸ ehlh® r_f¤â‰F kh¤âukšyhkš
KGJ« M§»nya® Ãiwªj xU fÄõ‹ mD¥g¥g£oU¥gJ ïju r_f¤â‰F« gydË¡f¤j¡f mndf K‰ngh¡fhd tifÆš
ïªâahit mtkâ¤jjhFbk‹W«, Mifahš mªj fÄõid eilbgWbk‹nw vâ®gh®¡»‹nwh«. j‰fhy« ekJ bj‹dh£oš
g»Zfhu« brŒa nt©Lbk‹W« Ô®khd« brŒí« e« njr¤jhÇš cŸs gy r_f§fËš ehlh® r_fnk j¡f msî¡F K‰ngh¡f
áy® j§fŸ rnfhju®fS¡nf rk¤Jt« ïšiyba‹W kW¥gJ v‹d ilªJ« bghJ¡fhÇa§fËš gF¤j¿it cgnah»¤J j¡fJ brŒt
Éªij? ek¡FŸËU¡F« gy #dr_f É¤âahr§fisí« nt‰ Jkhd fhÇa§fËš jiyÆ£oU¡»wh®fŸ v‹W brhšYtJ
Wikfisí« fisªbj¿ªjhyšyhkš ekJ njr¤â‹ K‹nd‰w¤ ÄifahfhJ. rhjhuzkhf eh£L¡ nfh£il efu¤jh®fS« ïJ nghy
âš eh« mth îWtJ Ãahak‹W, ïj‰»ilÆš v›Éj e‹ Ka‰á nt K‰ngh¡filªJ tU»‹wh®fŸ v‹whY« mt®fŸ gz« r«gh
fŸ brŒa¥g£oU¥ãD« mitfŸ å© Ka‰áfnsahF«.” â¥gâš kh¤âu« gF¤j¿it cgnah»¤J v¥goahtJ r«ghâ¡f¥
gH»ÆU¡»‹wh®fnsašyhkš ï¥go r«ghâ¡»w gz¤ij rÇahd
ï‹ndhbu‹d gy mUikahd th¡»a§fŸ âfœ»‹wd. tÊÆš bryî brŒa¥ gHfÉšiyba‹nw brhšy nt©L«.
njÓa thâfŸ v‹ngh®fisí« Rauh{a thâfŸ v‹ngh®fisí« mjhtJ ghiw¡ f‰fËš ïiw¤J nfhÉšfis f£LtJ«, thfd§
ït‰¿‰F v‹d rkhjhd« brhšY»‹Ö®fŸ v‹W nf£»‹nwh«. fŸ brŒtJ«, c‰rt« brŒtJ«, gh®¥gd®fS¡F ïiw¥gJ«, ntj
ïâÈUªJ njÓa« v‹gJ« fÄõ‹ gÏZfhu« v‹gJ« v›tsî ghlrhiy rkÞ»Uj ghlrhiy v‹gJ ngh‹w ã¢ir vL¥gj‰F
òu£L« RaeyK« bfh©lJ v‹gJ ahtU¡F« bt£l btË¢rkh kh¤âu« cgnahf¥gL«goahdJ«, mJî« xU T£l¤â‰nf
ÆU¡Fbk‹nw Ãid¡»‹nwh«. m‹¿í« m«kfheh£oš Ãiw ga‹gLtJ« vªj¡ T£l¤jhÇl« ïUªJ bfhŸis bfhŸisahŒ
nt‰w¥g£l¤ Ô®khd§fËš gy Äfî« F¿¥ãl¤j¡fdî« ghuh£ ï¥go gz« r«ghâ¡»wh®fnsh mªj¡ T£l¤jh®fS¡F xU
l¤j¡fdîkhF«. mitahtd:- igrhî« cgnahf¥glhjJ« j§fŸ r_f¤â‰F« cgnahf¥
glhjJkhd Þjhgd§fS¡F¡ bfhL¥gâY« åzhf ïiw¤J
fšahz fhy§fËš å© bryîfS« mdhtáakhd rl§F tU»wh®fŸ.
fS« ïšyhkš xnu ehËš âUkz¤ij Ko¤JÉlnt©L« v‹
W«, rl§FfËY« nfhÉšfËY« ehlh® tF¥gh®fisna bfh©L Mdhš ehlh® r_f¤jh®fnsh ït®fis¥nghš m›tsî fL
Kiwna rl§F, óir KjÈaitfŸ el¤â¡ bfhŸs nt©L KiwfshY« bfhŸis bfhŸisahí« r«ghâ¡fh É£lhY«,
bk‹W« ViH khzt® Þfhy®Î¥ò¡fhf xU yBr %ghŒ nrfÇ¡f r«ghâ¤j gz¤âÈUªJ gŸË¡Tl« f£LtJ«, miu¢ r«gs¤
yh£lÇ Ó£L nghl nt©Lbk‹W« ehlh® fhny{ v‹gjhf xU âY«, fhš r«gs¤âY«, r«gsÄšyhkY« ãŸisfS¡F¥ go¥ò¢
fhny{ V‰gL¤j nt©L« v‹W«, brhšÈ bfhL¥gJ« m¥gona všyh tF¥ghU¡F« cgnahf¥
gL«goahf všyh tF¥ò ãŸisfS« r«gsÄšyhkš go¡f ïl«
bj‹ ïªâa buÆšnt bjhÊyhs® fZl¤â‰F mDjhg¥ brŒâU¥gJ« Md fhÇa§fËš bryî brŒJ tU»‹wh®fŸ.
gLtjhfî«, mt® el¤J« r¤âah¡»uf¤ij MjÇ¥gjhfî«, ïâÈUªJ eh£L¡nfh£il efu¤jh® jh§fS« gŸË¡Tl« f£lÉš
ï‹D« ïJngh‹w gy K¡»a¤ Ô®khd§fŸ Ãiwnt‰w¥ g£oU¡ iyah v‹W nf£fyh«. Mdhš mJ mt®fŸ åQ¡»iw¡F« gz¤
»‹wd. âš ü‰¿š xU g§F v‹W Tl brhšy KoahJ. ïª ehlh® tF¥gh®
fS¡F ï›tsî gy‹ju¤j¡f ntiy brŒa ïl« V‰g£lj‰F¡
m‹¿í« ï¤Ô®khd§fis mKY¡F bfh©L tUtj‰F j¡f
fhuz« vJbtÅš, ekJ eh£o‹ e‰fhy¤â‹ gadhf ehlh® tF¥gh®
fdth‹fŸ ï›tUõ Ã®thf rig¡F¤ bjÇªbjL¡f¥ g£o
fŸ fšY¢ “rhÄ” ïU¡F« nfhÉšfS¡FŸ EiHªJ _l®fshfhkš
U¥gjhdJ k‰bwhU Énrõ« v‹nw brhšy nt©L«. mjhtJ
cÆ®¢ “rhÄfŸ” ïU¡F« nfhÆšfËš EiHªJ mitfS¡F¤
bghiuah® âU.É.fdfrig ehlh® mt®fŸ m¡»uhrduhfî«
bjh©L brŒí«goahd Ãiyik vªj¡ fhuz¤âdhnyh mt®f
ÉUJ¥g£o âU.brªâšFkhu ehlh® mt®fŸ cgm¡»uhrduhfî«
S¡F V‰g£lnj jh‹ K¡»a¡ fhuz« v‹ngh«.
âUths®fŸ g£oåu‹g£o r£lrig bk«g® C. ò. m. brsªju
gh©oa ehlh®, T.rh.ã. bgÇaj«ã ehlh® M»a fdth‹fŸ fhÇa Ã‰f, nkšgo kfheh£il x£o ehlh® thÈg kfhehL x‹W«
jÇáfshfî« bjÇªbjL¡f¥g£oU¡»‹wd®. k‰wgo eilKjš bjhÊyhs® kfhehL x‹W« eilbg‰wJ. thÈg kfheh£oš jiyik

t»¤j âUths® âU. fšahzRªju KjÈah® mt®fŸ òuhz¤ij¥
g‰¿a És«gu§fS¡nf m¤jiyik Þjhd¤ij cgnah»¤J¡
bfh©lh® v‹W brhšYtJ ÄifahfhJ. vdnt m¤jiyik
cgªahr¤ij¥g‰¿ k‰bwhU rka« MuhŒnth«. Ã‰f,
bjh©l® kfheh£oš jiyik t»¤j âU. <.bt. uhkrhÄ

eha¡fÇ‹ jiyik cgªahr« m§F ToÆUªj k¡fS¡F xU òâa
bj‹Åªâa uÆšnt
cz®¢áiaí« òâa cyf¤ijí« c©lh¡»‰W v‹W brhšyyh«. bjhÊyhsÇ‹ ntiy ÃW¤j«
mJ ÄFâí« _l e«ã¡iffis xÊ¥gJ« RakÇahijia
bgWtJ«, k¡fS¡F¤ bjh©L brŒtJnk kÅj¥ ãwÉÆ‹ ga‹
v‹gJkhd bfhŸiffisna t‰òW¤âajhÆUªjJ. k‰wgo Ú©l ehshf uÆšnt bjhÊyhs®fŸ j§fSila Fiw
m«kfhehL elªj bgUikí« xG§F« ãuâÃâfŸ tªj T£lK«, fis¥g‰¿ v›tsnth vL¤J¢ brhšÈí« mâfhÇfŸ bfhŠrK«
ãuâÃâfS¡F brŒj trâfS«, cgrhu§fS« ïJtiu ekJ ïz§fhkÈUªjâdhY« gâdhÆu¡fz¡fhd ng®fŸ âObu‹W
eh£oš elªj kfhehLfËš Rkh® ïu©blh‹iw¤ jÉu ntW v§F« ntiyia É£L¥ nghf nt©oÆUªjâdhY« ntW fâÆšyhkš
ïJnghy elªâU¡fhJ v‹nw brhšYnth«. Kothf ï«kfheh£o‹ bjhÊyhs®fŸ r¤âah¡»ufK« ntiy ÃW¤jK« brŒnj Ôu
bgUikfis¥ g‰¿ rªnjhõ¥g£L¡ bfh©oU¡fhkš mL¤j nt©oajhŒ É£lJ.
tUõ¤â‰FŸshf¤ Ô®khd§fŸ mKY¡F tu¤j¡f K‹nd‰w¤
â‰fhd ntiyfis el¤â¡ fh£l nt©LkhŒ Ã®thf¡ fdth‹ ntiy ÃW¤j Éõa¤âš bjhÊyhs®fS¡F v›Éj cjÉí«
fis¡ nf£L¡ bfh©L ï¤ jiya§f¤ij Ko¡»‹nwh«. ïšyhkš, mjhtJ bjhÊyhs® jiyt® v‹W brhšÈ¡ bfhŸS
»wt®fS«, njÓa¤jiyt® v‹W brhšÈ¡ bfhŸS»wt®fS«,
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 15.07.1928 njÓa¥g¤âÇiffŸ v‹gitfS« gy uÆšnt¡ f«bgÅ¡fhu®
fËlÄUªJ j§fŸ R‰w¤jh®fS¡F c¤ânahf§fŸ bg‰¿U¡F«
KiwÆY«, bgw vâ®gh®¤âU¡F« KiwÆY«, k‰W« j§fŸ g¤âÇ¡
iffS¡F És«gu§fŸ bg‰¿U¡F« KiwÆY« uÆšnt¡
fhu®fS¡F moikfsh» ntiy ÃW¤j¤ij j¡fgo MjÇ¡fhkš
ntiy ÃW¤j« brŒa nt©oaâšiy v‹W«, ntiy ÃW¤j«
mdhtáa« v‹W«, V#©L Toatiu beU§» tªâU¡»wh®
v‹W«, ï‹D« k‰w bghJ #d§fS¡F« bjhÊyhsU¡F« mâfhÇ
fË‹ bfhLikiaí« ntiy ÃW¤j¤â‹ mtáa¤ijí« rÇahdgo
vL¤J¡fh£lhkš v›tsnth kiw¤J¡bfh©L tªâUªJ«, br‹w
19 - M« njâ bjhÊyhs®fshš bjhl§f¥g£l ntiy ÃW¤jkhdJ
xUthW bt‰¿¡F¿ílndna Äf mikâahfî«, rkhjhdkhfî«
elªJ tUtjhfnt rkh¢rhu§fŸ v£o ïU¡»‹wd.
bjhÊyhs®fË‹ filá nt©LnfhŸfshtd :-

1. fjtil¥ò brŒj fhy¤â‰F TÈ bfhL¡f nt©L«.
2. uhédhkh¢ brŒjt®fis¤ jÉu k‰wt®fis ntiy¡F
it¤J¡ bfhŸs nt©L«.
3. Ñœ¤ju ntiyah£fS¡F r«gs« T£l nt©L«.

4. u‹Å§Þlh› v‹D« uÆš ngh¡Ftu¤âš nr®ªj bt‰¿ailahk‰ brŒa¥ gy Nœ¢áfŸ el¥gjhfî« bjÇa tU»wJ.
M£fË‹ Fiwfis Ú¡f nt©L«.
V#©o‹ jªâ
ïitfŸ uÆšnt mâfhÇfshš rÇahdgo ftÅ¡f¥gl
Éšiy. ïjdhš ntiy ÃW¤j« brŒa Ã®¥gªj« V‰g£lJ. bjhÊyhs®fS¡FŸs Fiwfis yøa« brŒahkš bjhÊ
yhs®fS¡F cjÉ brŒí« Ñœ¤ju á¥gªâfSilaî« t©oÆš
ntiyÃW¤j Égu« nghF« á¥gªâfSilaî« Fiwfis kh¤âu« ftÅ¥gjhf
br‹id 20 - ² fhiyÆš br‹id¡F« vG«óU¡F« V#©L r«kâ¤âU¥gjhŒ btËÆ£oU¡»wh® vd¤bjÇ»wJ.
tunt©oa t©ofŸ tuÉšiy. bjhÊyhs®fŸ ïij xU ãÇ¤jhS« Nœ¢áahfnt fUâÆU¡
jh«ãu« v‹D« ïl¤âš 30 bjhÊyhs®fŸ yÆÅš gL¤J¡ »‹wd®. ntiy ÃW¤j« ts®ªJ bfh©L« tY¤J¡ bfh©L«
bfh©L r¤âah¡»uf« brŒjjhf muÞ£ brŒa¥g£lh®fŸ. nghtjhfnt bjÇ»wJ. bjhÊyhs®fŸ bt‰¿ bg‰W bjhÊyhs®
fË‹ FiwfŸ Ú§» Rf¥glnt©L« v‹W kd¥ó®tkhŒ Mir¥
nr¤J¥g£L¡F« vG«óU¡F« XL« MÕÎaš obuÆ‹
gL»nwh«. bghJ k¡fis ntiy ÃW¤j¤â‰F všyhîjÉí« brŒa
Xo¡ bfh©oU¡ifÆš beU¥ig miz¤J É£lgoahš tÊÆš
nt©LkhŒ¡ nf£L¡ bfhŸS»nwh«. bjhÊyhs®fisí« bghWik
Ã‹W Él ne®ªjJ.
nahL« mikâahfî« gyh¤fhuk‰w j‹iknahL« cWânahL«
vG«ó® Þnlõ‹ Ñœ¤ju á¥gªâfŸ ntiy¡F¥ nghf v›Éj¤ âahf¤J¡F« jahuhfÆUªJ KG bt‰¿ ailant©L
Éšiy. bk‹W nf£L¡bfhŸS»nwh«.
19 ² Æuî vG«óiuÉ£L¥ òw¥g£l ngh£bkÆš Fo muR - jiya§f« - 22.07.1928
KjÈaitfŸ ÉG¥òwÄUªJ rÇahdgo Xlhkš jfuhWg£L¡
bfh©nlÆUªjJ.
ca®ju mâfhÇfns t©ongh¡Ftu¤J¡F ntiy brŒJ
bfh©oU¡»wh®fŸ.
ÉG¥òu« njh£o, ngh®£l® všnyhU« ntiy ÃW¤j«
brŒJÉ£lh®fŸ.
âU¢á¡F« <nuh£o‰F bršy nt©oa t©ofŸ tÊÆ
nyna ÃW¤j¥g£L É£ld. <nuh£L¡F tunt©oa t©ofŸ
tuÉšiy.
âUbešntÈÆš eLuh¤âÇÆš ntiy ÃW¤j« Mu«ã¡f¥
g£lJ. m§»UªJ bršy nt©oa t©ofS« bj‰»Y« tl¡»
YÄUªJ tunt©oa t©ofS« ngh¡Ftu¤J eilbgwÉšiy.
kJiuÆš kÂao¡F« á¥gªâfŸ, Ãy¡fÇ thU« M£fŸ
c£gl gy® ntiy ÃW¤j« brŒJ É£lh®fŸ. kJiuÆÈUªJ
òw¥gl nt©oa õ£oš t©ofËš x‹Wnk nghfÉšiy.
<nuhL ÞnlõÅš eLuh¤âÇÆš ntiy ÃW¤j« brŒa¥
g£lJ.
ngh¤j}ÇY« eLuh¤âÇÆš ntiyÃW¤j« brŒa¥g£lJ.
M§»nyh ïªâa®, Þnlõ‹ khÞl® KjÈat®fË‹
ãua¤âd§fËdhny á‰áy bkÆš t©ofŸ kh¤âu« M§fh§F
fhyªjt¿¥ nghŒ¡ bfh©oU¥gjhf¤ bjÇ»wJ. ntiy ÃW¤j¤ij

fij”ba‹W« “rkz®fis¡ fGnt‰¿a tuyh‰W¡F¥ nghâa mf¢
rh‹whtJ òw¢rh‹whtJ ïšiy” v‹W« brh‹dnjhL k‰W«
Vnjnjh bfh£oÆU¡»wh®.
âU. KjÈah® rkz kj« áwªjJ v‹W xU ju« brhšÈÉ£L

kWgoí« ÑnH rkz kj¤jhš eh£oš bfhLikfŸ mâfÇ¤jJ
ntjhs« kWgoí« KU§f ku« v‹W« brhšÈ mij xÊ¡fnt âUPhd r«gªj® mtjhu« vL¤jh®
V¿¡bfh©lJ v‹W« brhšY»wh®.
ïJ ãw rka¡fhuiu Ãªjid brŒjjhfhjh? v‹W nf£»‹

âU. É. fÈahzRªju KjÈah® mU¥ò¡nfh£il thÈg®fŸ nwh«. ït®fis xÊ¡f flîŸ xU mtjhu« mD¥ãÆU¥gjhf¢
kfheh£oš thÈg®fS¡F òuhz¥ ãur§f« brŒifÆš, K‹ âU. brhštjhdhš mJ flîS¡F«, flîŸ be¿¡F« xG¡f§fS¡F«
eha¡fUl‹ “ngh®” el¤JifÆš KUfid¥g‰¿í« òuhz§ nfL Nœªjjhfhjh? v‹W nf£»‹nwh«.
fis¥ g‰¿í« v‹d vGâdhnuh mt‰¿‰F ne® ÉnuhjkhŒ
òuhz§fis MjÇ¤J ãur§f« brŒâU¡»‹wh®. k‰W« bgÇa rkz kj« v‹gJ vªj Éj¤âš áwªjJ v‹W«, mJ
òuhz¤ij¥ g‰¿ mt® vGâa fhy¤âš “fÉaHF¡F« ïa‰if Ó®bf£ljhf¢ brhšy¥gLtj‰F v‹d Mjhu« v‹W« âU. KjÈ
tUzid¡F« Tlth òuhz§fis¥ go¡f¡TlhJ” v‹W« “bgÇa ahuhš brhšy Koíkh? rkz®fŸ brŒjjhf¢ brhšy¥gL« bfhL
òuhz¤â‹ cŸSiwia ïJtiu »il¤JŸs fšbt£LfŸ, ikfŸ v‹d v‹gij âU. KjÈahuhtJ k‰W« vªj rkah¢
mf¢rh‹WfŸ, ekJ eh£il¥g‰¿ ï§F tªJŸst®fŸ vGâ rhÇah®, mtjhu« v‹gt®fshtJ v§fhtJ brhšÈÆU¡»wh®fsh?
it¤j F¿¥òfŸ, áy òw¢rh‹WfŸ, rÇ¤âu¥bghUŸfŸ fhyÃiy âU. KjÈahuhš “ïa‰if ïiw ciwíŸ” v‹W ngh‰w¥gL«
KjÈat‰¿‰F mu© brŒí« msî¡F¡ bfhŸsyh«” v‹W« njthu«, âUthrf« v‹»‹w òuhz§fËyhtJ VjhtJ F¿¡f¥
vGâÆUªjh®. ï¥go vGâdt® mL¤j thu¤ânyna òuhz¥ g£oU¡»‹wjh? m¥go¡bfh‹WÄšyhkš rkz kj¤ij¥ g‰¿ âU
ãurhu¤â‰fhf Mu«ã¤J kWgoí« giHa cz®î bfh©L mnj KjÈah® rkz®fS¡F gaªJ bfh©L óÍ¤J« irt®fS¡F
òuhz¤ij _l e«ã¡if¡fhf k¡fËil ãurhu« brŒa¤ âUbeš gaªJ bfh©L öÎ¤JÄUªjhY« âU. KjÈahuhš “mtjhu«”
ntÈia¡ f©Lão¤J m§FŸs k¡fËl« jkJ giHa _£ilia “bgÇah®” v‹W brhšy¥gL»w MrhÄfŸ všyh« rkz kj¤ij
mÉœ¡f Mu«ã¤JÉ£lh®. m¡ T£l¤âš ngR«nghJ mnj bgÇa í«, rkz®fisí« Äf¥ ò‹bkhÊfshš itâU¡»‹wh®fŸ
òuhz¤âYŸs xU fijia vL¤J¡bfh©L, mt®K‹ vGâdgo v‹gij KjÈah® kW¡»whuh? v‹W nf£»‹nwh«.
fÉaHF¡nfh, ïa‰if tUzid¡nfh k‰W« fšbt£LfŸ,
eh£il¥ g‰¿a F¿¥òfŸ KjÈat‰¿‰F “mu© brŒí« Ã‰f, rkz®fŸ fGnt‰w¥g£lJ bghŒ v‹W«, mj‰F
msî”¡nfh vL¤J¡ bfhŸshkš _l e«ã¡if¡F« k‰w kj¡fhu® ‘mf¢rh‹W, òw¢rh‹W’ ïšiyba‹W« brhšY»wh®.
fis rka bt¿a®fŸ v‹W ãw rka Ãªjid x‹iwna F¿¡
âU. KjÈahuhš ‘ïa‰if m‹ò’ v‹W Tw¥gL« bgÇa
bfh©L nghÈ¡fijfŸ òid»w j¤Jt¤J¡F« nghÈ¥òuhz§
òuhz¤ânyna rkz®fŸ fGnt‰w¥g£lJ fhz¥gL»wJ. âU.
fshš, “flîŸ be¿”¡F« xG¡f§fS¡F«, m‹ò¡F«, nfL
KjÈah® mt®fŸ bgÇaòuhz¤ij mâYŸs mf¢rh‹Wfis¡
Éisí« goahd j¤Jt¤â‰F« cgnahf¥gL¤â¡ bfh©oU¡»wh®.
bfh©L bfhŸsyhbk‹W x¥ò¡bfhŸtnjhL, m¥bgÇa òuhz¤â
cjhuzkhf ³ brh‰bghÊÉš, “rkz kj« áwªjJ. Mdhš rkz
YŸs fijfËš x‹wh»a âUPhdr«gªj® mtjhu¤ijí« mtuJ
kjK« Ó®bf£L eh£oš bfhLikfŸ mâfÇ¤J flîŸ e«ã¡if
m‰òj¤ijí« x¥ò¡bfh©oU¥gnjhL, mtiu¥nghš ï‹
bahÊªJ ehL mâf« Ó®bf£oUªj rka¤âš eh£L k¡fŸ brŒJ
bdhUt® tUtjhfî« brhšY»wh®.
tªj jt¥gadhš âUPhd r«gªj® Ó®fhÊÆš mtjÇ¤jh®” v‹W«
ngáÉ£L, “rkz®fŸ fGnt‰w¥g£ljhf brhšYtJ f£L¡ ïJ Ã‰f, x›bthU tUõK«, gy nfhÉšfËš rkz®fis

fGnt‰W»w c‰rtK«, fGit e£L mâš irt®fŸ rkz®fis ahtU¡F« ÃidÉU¡fyh«. ï¥nghJ âU. tujuh#&Y jkJ (âU.
fGÉny‰¿ mG¤JtJ« ehlf« nghy eo¤J¡ fh£l¥gL»wJ. ïij KjÈahuJ) òuhz¥òu£L¡F« rka¥òu£L¡F« cjÉ brŒtj‰fhf¡
ï‹W tiuÆY« j¥ò v‹whtJ, m«khâÇ el¤j¡Tlh fhÂ¡ifahŒ jh« (âU. KjÈah®) mtuJ (âU. tujuh#&YÉ‹)
bj‹whtJ âU. KjÈah® brh‹dtUkšy; VjhtJKa‰á vL¤J¡ g»Zfhu¥òu£L¡F« njÓa¥òu£L¡F« cjÉ brŒa xU¥g£L
bfh©ltUkšy. vdnt âU. KjÈah® v›Éj bghW¥igí« JÂnthL fh§»uirí« g»Zfhu¤ijí« MjÇ¤J vGâÆU¡
czuhkY« xU á¿J« jkJ gF¤j¿it cgnahf¥gL¤jhkY«, »wh®. irk‹ fÄõid Fiw T¿í« vGâÆU¡»wh®. ïj‹ _y«
Ãid¤jJ Ãid¤jgobašyh« cs¿¡ bfh£LtJ«, rka¤J¡F¤ gh®¥gdušyhjh® f£áah»a #ÞoÞ f£áia ö‰wî«, fh§»uir¥
jFªjgobašyh« kh‰¿¥ngRtJ«, ït‰iw ahuhtJ vL¤J¡ òfHî« Nœ¢á njo¡bfh©L m¤bjh©oY« kiwKfkhf ïw§»
fh£odhš mt®fŸ ÛJ gÊRk¤JtJ«, mt®fis¥g‰¿ Éõk¥ ÆU¡»wh®. ïitfbsšyh« óid f©iz¡ _o¡bfh©L ghiy¡
ãurhu§fŸ brŒtJ« jkJ rka¤bjh©lhfî« MÞâf¤ j‹ik Fo¥gJ nghy¡ fUâ âU. KjÈah® bkh£ilahf vGâ tªjhY«
ahfî« bfh©oU¡»wh® v‹gJ bghJ k¡fS¡F És§fÉšiyah? bghJk¡fŸ f©Âš ït®fŸ ïÅ k©iz¥ nghl Koahbj‹gnj
v‹W nf£»‹nwh«. ekJ JÂî.
k‰W« mt® mJrka« ngáajhf¡ fh©gitfis òuhz¤ bghJk¡fŸ c©ikahd nBk¤ijí«, RakÇahijiaí«,
ij¥ g‰¿ vGj V‰W¡bfh©oU¡»w m¿PU¡F É£L ÉL»nwh«. ÉLjiyiaí« mila nt©Lkhdhš, ešy murh£á v‹D«
nguhš btŸis¡fhu®fŸ mo¡F« bfhŸisiaí«, mâÈUªJ
Ã‰f, âU. KjÈah® ï›Éj« òuhz¥ ãurhu¤â‰fhfî«, Rauh{a« v‹D« nguhš njr¤ij¡ fh£o¡ bfhL¤J gh®¥gd®fŸ
mij¡ f©o¥gt®fis vâ®¥gj‰fhfî«, yŠr« bfhL¤J gy milí« g§ifí«, mâÈUªJ njÓa«, MÞâf«, kj« v‹git
e©g®fËl« e£ò¡ bfh©oU¡»wh®. mâš xUtuhŒ âU. tujuh#& fË‹ nguhš k¡fis¡ fh£o¡ bfhL¤J e«Ä‰ áy® milí« TÈ
Yî¡F bfhL¤âU¡F« yŠr« v‹dbt‹gij ï›thu “etr¡â” iaí« v¥ghLg£lhtJ btËah¡», ÃW¤âdhbyhÊa xU fLfsî«
jiya§f¤âÈUªJ cz®ªâU¡fyh«. v‹dbtÅš, âU KjÈah® ekJ ehL« k¡fS« K‹ndw KoahJ v‹»w cWâ bfh©lâdhš
fh§»ui[¥ g‰¿ ïj‰F K‹dhš btË¥gL¤âíŸs mã¥ãuha« jh‹ ïit vGâ tu neÇL»‹wJ.
ahtU« m¿ªjbjh‹nw. mjhtJ, tF¥ò¥ ãz¡FfS« ca®î
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 22.07.1928
jhœî¤ j‹ikfS« cŸs eh£oš muáaš ïa¡f« v‹W x‹W V‰
gLtJ mªeh£o‰F¡ nf£il ÉisÉ¥gjhF« v‹gjhf vGâÆU¥
gnjhL, jhK« m¡fh§»uÞ v‹w muáaš FGÉÈU¥gJ F‰w
bk‹W« brh‹dJl‹ fh§»uÞ Ã®thf rigÆÈUªJ uhédhkh
bfhL¤J Éy»djšyhkš fh§»uÞ FGÉš xU rhjhuz m§f¤
âduhf ÆU¥gâÈUªJ«, Éy»¡bfh©ljhfî« brh‹dt® ï¥
nghJ fh§»uir Ãiyeh£l Äf¡ ftiy bfh©oU¥gjhf vGâ
ÆU¡»wh®. ïj‰fhf âU. t. c. áj«gu« ãŸisat®fŸ òuhz¡ F¥
igfisí«, fh§»uÞ òu£ilí« MjÇ¡f K‹tªâU¥gjhf vGâ¡
bfh©L mtiu¥ ghuh£o ïU¡»wh®. ïJ v«k£L Ã#khÆUªjhY«
mijí« gh®¥ngh«.
Ã‰f, irk‹ fÄõid¥ g‰¿ âU. KjÈah® mij g»Z

fÇ¡f¡ Tlhbj‹gjhf vGâ tªjJ«, g»ZfÇ¥ngh®fË‹ òu£L
fis btËah¡»dJ«, mij MjÇ¤nj J©L És«gu§fS« Rt®
És«gu§fS« btËahf ne®ªjJ« mitfis f©o¤J âU. tuj
uh#&Y vGâ tªjJ« mj‰F kWgoí« âU. KjÈah® vGâdJ«

˜
RakÇahij¥ ãurhu§fŸ gšyhtu¤J¥ g©oj®

RakÇahij¥ ãurhu§fŸ gy ïl§fËš elªJ tUtjhf¢
âU. ntjhry« mt®fŸ br‹id Ffhdªj rigÆš rÛg¤âš
brŒâfŸ v£L»‹wd. mt‰¿š ngR»wt®fŸ gy khâÇ ngRt
T£l¥g£l xU T£l¤âš âU. <.bt. uhkrhÄ eha¡fiuí« mt®
jhfî« mij¡ nf£»wt®fŸ gy ÉjkhŒ m®¤j« brŒJ bfhŸS e©g®fisí« RakÇahij ïa¡f¤ijí« g‰¿ Äf¡ fLikahf¤
tjhí« á‰áy rka§fËš Égßj m®¤j« V‰g£L ÉLtjhfî« jh¡»¥ ngádjhfî« “ R¤j irt u¤j X£l« cŸst®fŸ ï‹dK«
bjÇa tU»wJ. m›Égßj¤ij ÃW¤Jtj‰fhf FiwªjJ gâidªJ ït®fis¡ bfhšyhkš ïU¡fyhkh” v‹gjhf rignah®fis¡
e©g®fis jah® brŒí« bghU£L <nuh£oš uÆšnt ÞnlõD¡ nf£ljhfî« “jÄœehL” “âuhÉl‹” g¤âÇiffËš fhz¥
fL¤j âU. bt§f£l eha¡f® njh£l¤âYŸs xU bfh£lifÆš gL»‹wJ.
“RakÇahij¥ ãu¢rhu nghjid¡ Tl«” v‹gjhf xU Þjhgd« V‰
gL¤Jtjhf V‰ghL brŒa¥g£oU¡»wJ. mâš xU khj fhy¤â‰F, mnj T£l¤âš âU. ntjhry¤ij âUths®fŸ j©lghÂ
âdK« ïu©L fhy« x›bthU kÂ neu« cgªahr§fË‹ _yK«, ãŸis, uhkdhj‹, f©z¥g® KjÈa gy® gy nfŸÉfŸ nf£l
k‰W« r«ghõiz, ‘Fo muáš’ f©l Éahr§fŸ KjÈait jhfî« gâš brhšy ïayhkš â¡F K¡fhoajhfî« filáahf
_ykhfî« f‰ã¤J¡ bfhL¡f Koî brŒâU¡»nwh«. fhyhtâ f©Ù® É£L mGjjhfî« k‰W« gy ÉjkhŒ fhz¥gL»‹wJ.
bah‹W¡F gâidªJ ng®fis nr®¤J¡ bfhŸs¡TL«. mt®fËš m‹¿í«, á‰áy Éõa§fËš âU. ntjhry«, eha¡fiu¤ jh¡f
brsf®aÄšyhjt®fS¡F ïytr rh¥ghL nghl¥gL«. ïZlKŸs c©ik¡F khwhf áy f‰gidfŸ brŒJ bfh©L nghdjhfî«
t®fŸ bjÇÉ¤J¡bfh©lhš V‰W¡ bfh©l Éõa¤J¡F« tu mij¡ m¡T£l¤ânyna btËah¡» mt® mtkhdkila¢
nt©oa Égu¤J¡F« k‰w ÃgªjidfŸ Égu¤J¡F« bjÇÉ¡f¥ brŒjjhfî« “âuhÉlÅ”š fhz¥gL»‹wJ. mitfŸ mL¤j
gL«. thu¤â‰FŸ âU. ntjhry« mt®fshš kW¡f¥glhj tiu “Fo
- <.bt.uhkrhÄ muá”š mitfis vL¤J vGâ j¡f rkhjhd§fŸ btËah¡
f¥gL«.
Fo muR - m¿É¥ò - 22.07.1928 Fo muR - jiya§f« - 29.07.1928

Ô®khd§fŸ :- $kh‹ ea¡f® mt®fshš ãunuã¡f¥g£L,
m¡»uhrd® mt®fshš bghJ k¡fË‹ m§Ñfhu¤â‰F Él¥g£L,
VfkdjhŒ Ãiwnt¿aJ.
1. uÆšnt bghJ ntiy ÃW¤j r«gªjkhf ft®‹bk©lhuhš

ifJ brŒa¥g£lt®fS¡F«, nghärhuhš R£L¡ bfhšy¥g£l
<nuh£oš bjhÊyhs® Û£o§FfŸ t®fË‹ FL«g¤jhU¡F« k‰W« vâ®ghuhj r«gt§fshš V‰g£l
fZl eZl§fshš tUªJ« FL«g¤jhU¡F« ï¡T£l« mD
jhg¤ij bjÇÉ¤J¡bfhŸ»wJ.
<nuh£oš uÆšnt ZnlõD¡F mUfhikÆš âU. bt§f£l
eha¡f® r¤âu¤âš <.bt.uhkrhÄ eha¡f® m¡»uhrd¤â‹ Ñœ #]iy 2. bjhÊyhs®fŸ nfhÇ¡iffŸ Äfî« ïu¡fkhdJ v‹W
21-š xU bjhÊyhs®fŸ ntiy ÃW¤j Û£o§F ToaJ. Ô®khÅ¥gnjhL mt®fS¡F V‰g£oU¡F« fZl§fS¡F bghJ
#d§fŸ j§fshš Toa MjutË¡f nt©L« v‹W nf£L¡
Û£o§F¡F Vuhskhd #d§fS« bjhÊyhs®fS« ToÆUª bfhŸStjhf ï¡T£l« Ô®khÅ¡»‹wJ.
jh®fŸ. âUths®fŸ njt m‹ò«, K¤J»UZz‹, m%® nto
br£oah®, k©o á. FkhurhÄ fî©l® KjÈnah®fŸ bjhÊyhs® 3. murh§f¤jh®, nghärh®, uÆšnt mâfhÇfŸ M»at®fŸ
ntiy ÃW¤j¤â‰F mDjhg« fh£o ngádh®fŸ. v›tsnth nfhg_£l¤j¡f brŒif brŒjhY« bjhÊyhs®fS«
bghJ #d§fS« bghWikahfnt ïU¡f nt©L« v‹W« vªj¡
kWehŸ nfhizthŒ¡fhš nluhfh£oš âU. eha¡f® m¡»uhr fhuz¤ij K‹Å£L« bghWik ïHªJÉl¡ TlhJ v‹W«
d¤âš xU Û£o§F ToaJ. ï¡T£l« nt©o¡bfhŸS»‹wJ.
mj‰F« Vuhskhd #d§fŸ tªâUªjh®fŸ. m§F ïu©L nkšf©l Ô®khd§fŸ Ô®khÅ¡f¥gLifÆš âU. eha¡f®
_‹W ehshf iy‹fËš elªj Éõa§fis vL¤J¢brhšÈ ngáajhtJ :-
r¤âah¡ »uf ÉõakhŒ ngr¥g£lJ.
rnfhju®fns! bjhÊyhs®fŸ FiwfŸ c©ikahdit v‹gJ
kWgoí« 25-njâ òj‹»Hik filåâ mÈrî¡»š ‘jh#&š vdJ mã¥ãuha«.
ïÞyh«’ g¤âuhâg® #dh¥ iedhKf«kJ rhaò mt®fŸ jiyik
Æš xU Û£o§F T£l¥g£lJ. uÆšnt¡fhu®fŸ âObu‹W _‹W eh‹fhÆu« ng®fis
ntiyÆÈUªJ Éy¡fnt©L« v‹W brhšY»‹wh®fŸ. mJ
bjhÊyhs®fS« âUths® M.A.<ÞtuU« k‰W« áy e©g® c©ikahd á¡fd¤ij K‹Å£lhtJ mšyJ yhg« f£lÉšiy
fS« ngá áy Ô®khd§fŸ Ãiwnt‰¿dh®fŸ. v‹gj‰fhtJ mšyJ #d§fË‹ e‹ik¡fhf uÆš rh®i# Fiw¥g
j‰bf‹whtJ ï¤â£l¤ij mDrÇ¥gjhdhš vd¡F rªnjhõnk.
27-7-28 ª njâ rhaªâu« 7-kÂ¡F, <nuhL “ fhªârî¡” v‹»w
fhiuthŒ¡fhš ikjhd¤âš bjhÊyhsU¡F mDjhg§fh£l E.P. m¥go¡»šyhkš, ÓikÆš cŸst®fS¡F ntiy bfhL¥g
bt§»lhry« br£oah® m¡»uhrd¤â‹ Ñœ xU bghJk¡fË‹ kfh j‰fhf m§»UªJ aªâu§fŸ jUÉ¡fî«, btŸis¡fhu®fS¡F«
ehL eilbg‰wJ, bjhÊyhs® rnfhju®fŸ $kh‹fŸ njt m‹ò«, mt®fŸ rh®ghU¡F« ntiy bfhL¥gj‰F« ï«khâÇ Nœ¢á brŒ
K¤J»UZz ehíL mt®fS« ngádh®fŸ. »‹wh®fŸ. bj‹Åªâa uÆšnt¡fhu® k‰w všyh uÆšfhu®fisÉl
mâf bfhŸis mo¡»‹wh®fŸ. k‰w uÆšfËš bkÆY¡F¡ Tl
ãwF $kh‹fŸ R¥g©z MrhÇah® M.A.<Þtu‹, <.bt. uhk
ikY¡F ïu©liu¡ fhR rh®{. Mdhš ït®fŸ eh‹F fhR, ehyiu¡
rhÄ eha¡f® mt®fS« ngádh®fŸ.
fhR th§F»wh®fŸ. t©o rîfÇa« k‰w t©ofisÉl vÞ.I.M®

uÆÈš Äf¡ bfhLikahdJ. r«gs«, TÈ KjÈaitfS« e« b#ÆÈš nghLtjhš ahU« gaªJÉl kh£lh®fŸ. b#Æš mD
kt®fS¡F k‰wt®fisÉl Äf¡ bfhŠrkhfnt bfhL¡»‹wh®fŸ. nghf« vd¡F e‹whŒ bjÇí«. _‹W eh‹F jlit eh‹ mDngh»¤
ïªj ÃiyikÆš ït®fŸ á¡fdbk‹gJ ïªâa®fŸ thÆš k© J¥ gh®¤jt‹. cŸns nghŒ btËÆš tU«nghJ clš ïil 10
iz¥ngh£L btŸis¡fhu®fŸ tÆW bto¡f¢ brŒí« bfhLik uh¤jš mâfkhfntjh‹ tu¡TL«. Mjyhš mªj ó¢rh©o¡F
naahF«. ahU« ga¥glKoahJ. kÇahijahf bjhÊyhs® nfhÇ¡iffS¡F
ïz§»nah mšyJ mt®fis rkhjhd¥gL¤ ânah xU Koî¡F
Ã‰f, uÆšfËš elªj mgha§fS¡bfšyh« uÆšnt tUtJjh‹ eykhf Koí«. filáahf eh‹ bghJ k¡fisí« bjhÊ
mâfhÇfns fhuzkhth®fŸ. VbdÅš, ntiy ÃW¤j« brŒtjhf yhs®fisí« nf£L¡ bfhŸtjhtJ:-
K‹bd¢rÇ¡if bfhL¤J¤jh‹ bjhÊyhs®fŸ ntiy ÃW¤j«
brŒâU¡»wh®fŸ. m¥goÆU¡F«nghJ uÆšnt¡fhu®fŸ vªj¡ fhuz¤ij K‹Å£L« gyh¤fhuK« bghWik ïH¤
v¢rÇ¡ifahŒ ïUªâU¡fnt©L«. xU ntiy ÃW¤j« v‹whš jY« ïšyhkš gh®¤J¡ bfhŸs nt©L«. VbdÅš, gyh¤fhu«
v‹bd‹d fhÇa§fŸ neUbk‹gJ mâfhÇfŸ m¿ªj Éõa« V‰gLtJ mâfhÇfS¡F e‹ikahfî« ek¡F bfLâahfî«
jh‹. nkšehLfË‹ ntiy ÃW¤j mDgt« bjÇªj btŸis¡ Koí«. x¤JiHahikÆ‹ nghJ Tl âObu‹W âUths® fhªâ
fhu®fŸ my£áakhŒ ïUªjJ Äfî« f©o¡f¤jFªjJ. fyf¡ ïa¡f¤ij ÃW¤j ne®ªjj‰F¡ fhuz« gyh¤fhu« V‰g£lJjh‹.
fhu®fS« fhÈfS« bjhÊyhs®fËl« mDjhg« bfh©l thÈg mjdhnynajh‹ m›Éa¡f« njhšÉailªjjhf fUj neÇ£lJ.
u¤j X£lKŸst®fS« ï‹dK« v‹bd‹d brŒth®fŸ v‹gJ Mjyhš gyh¤fhuÄšyhkš gh®¤J¡ bfhŸs nt©oaJ ekJ
eh« Ryg¤âš Koîf£l¡Toajšy. ïj‰fhf bjhÊyhs®fŸ ÛJ flikahF«. nghärh® ÛJ F‰w« brhštâš ahbjhU gaD« ïšiy.
F‰w« brhšYtJ m¿ahikna ahF«. mt®fŸ r«gs¤â‰fhf, nkš mâfhÇ brh‹dgo nf£F« Ãgªjid
ïšyhj moikfŸ. mt®fŸ v#kh‹ brh‹dgo el¡fh
cjhuzkhf, âU¢á ghy¡fiu ÞnlõD¡fU»š yaÅš cŸs É£lhš ntiy nghŒÉL«. 144 ngh£l khÍÞ£nu£olK« eh«
nf£oš fjÉšiy v‹W«, fhtÈšiy v‹W« bjÇªJ t©oia Él F‰w« f©Lão¥gJ K£lhŸjd«. btŸis mâfhÇfŸ brh‹dgo
v¥go uÆšnt mâfhÇfŸ r«kâ¤jh®fŸ v‹W eh‹ nf£»‹ nw‹. c¤âuî nghlhÉ£lhš ntiy nghŒÉL«. m¥òw« cghjhd bkL¡f
m¥go ftiyÆ‹¿ ïŠá‹ É£ljhš nkh£lh® gÞ ÛJ V¿ 10 nt©oanjh fUkhªâu å£oš jøiz¡F nghf nt©oanjh
ng®fŸ fr fr bt‹W eR§f ne®ªjJ. ïj‰F ahiu j©o¡f nt© mt®fŸ flikah» ÉL«. Mjyhš bghWik ïH¡fhkš gyh¤fhu
L« v‹gij Ú§fns naháí§fŸ. ešy murh§fkhÆUªjhš ïŠá‹ Äšyhkš gh®¤J¡ bfhŸS§fŸ. v§fshyhd cjÉ filá tiu
X£l MjhukhÆUªjt®fËš 10 ngiu ö¡»š ngh£L ïÅ ï«khâÇ brŒa¡ fh¤âU¡»‹nwh«. gyh¤fhu« V‰g£lhš, mJî« bjhÊyhs®
el¡fhkš gªnjhgÞJ brŒâU¡F«. .m¥go¡»šyhkš nkš f©l fshš elªjJ v‹gjhf bjÇªjhš eh§fS« Éy»¡bfhŸnth«
10 ng® eR¡f¥g£L nghdj‰fhf Érd¥g£l #d§fis R£lh®fsh«. v‹gij¡ f©o¥ghŒ brhšY»‹nw‹. k‰wgo ï§F el¤j¥ nght
ïJ v‹d xG§F! ïJ mâfhu« ïU¡»‹wJ v‹»wJ« J¥gh¡»í«, jhŒ brhšy¥gL« r¤âah¡»uf¤â‰F v‹dhyhd gz cjÉí« MŸ
F©L«, kUªJ« brh‹dgo nf£f nghäÞgilí« ïU¡»‹wJ cjÉí« brŒa¤ jahuhÆU¡»‹nw‹ v‹W brhšÈ Ko¤jh®.
v‹»wJkhd Mzt¤ij¡ bfhŠrkhtJ« fh£L»‹wjh ïšiyah
v‹W nf£»‹nw‹. ï«khâÇ bfhLikfS«, M¤âu« _£l¤j¡f F¿¥ò : 21.6.1928 ïš <nuhL bjhl®t©o Ãiya¤â‹ mU»š
fhÇaK« brŒJÉ£L bghWikah ÆU§fŸ! rhªjkhÆU§fŸ v‹W bjhÊyhs® ntiy ÃW¤j¡ T£l¤âš Ãiwnt‰w¥g£l Ô®khd§fis
brh‹dhš mJ th®¤ij msÉš ïU¡FnkašyhJ fhÇa¤âš x£o¥ngáaJ.
gadË¡Fkh? Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 29.07.1928
jÉu, 144 nghLtjhY« b#ÆÈš it¥gjhY« v‹d
fhÇa¤ij rhâ¡f Koí«? 144
144I ÛWtJ btF fZlkhd fhÇakh
v‹W nf£»‹nw‹. gyh¤fhukhd fhÇa§fŸ ahuhyhdhY« rÇ, elªj
jhf¡ fhz¥glhâUªjhš 144
144I ÛW«gona f£lis ï£oU¥ng‹.

j§fŸ å£oš j§fSl‹ jhnd ïU¡»wh®fŸ?
MÕr® : mjdhby‹d? K‹ò mtis mo¤J¡ bfh©L
nghd fh‹ÞnlãŸ mtËl« ïUªj eifia¥ ãL§»¡ bfh©L
Éu£o É£L É£lh‹. mtŸ ïªj C® r¤âu¤âš tªJ â©lhL
tjhf nfŸÉ¥g£nl‹. neÇš nghŒ¥ gh®¤nj‹. mtŸ mGjhŸ.
xU MÕrU¡F« FoahdtD¡F« mj‰F eh‹ “Ú v‹iw¡F Ciu É£L Xodhnah m‹W Kjny
c‹id v‹ r«rhukšy v‹W Ô®khÅ¤J É£nl‹; ïÅnkš
r«ghõiz vd¡F« cd¡F« òUõ‹ bg©#hâ v‹»w gh¤âaK« ïšiy”
- á¤âuò¤âu‹ v‹W f©o¥ghf brhšÈÉ£nl‹. ãwF mtŸ tU¤j¥g£lij¥
gh®¤J kWgoí« “cd¡F v‹Ål« tu ãÇaÄUªjhš c‹id eh‹
xU jhá khâÇahf¡ fUâ c‹Ål« ner« it¤J¡bfhŸS»‹nw‹.
Foahdt‹ : v v‹d rh®, j§fËl« jÅ¤J r‰W neu« ngr ïZlÄUªjhš v‹ndhL th” v‹W brh‹nd‹. mtS« mj‰F
nt©L« v‹»‹w v©z«. Vbd‹whš eh« ïUtU« btF r«kâ¤J v‹ndhL tªjhŸ. ehD« å£o‰F¡ T£o¡ bfh©L
ehisa ándfkšyth? Mjyhš áy Éõa§fis¤ bjÇÉ¡f nghŒÉ£nl‹. ï¥nghJ mtis xU jhá khâÇahf¤jh‹ Ãid¤J¡
nt©L« v‹»‹w Mir vd¡F c©L. bfh©oU¡»nw‹. Mdhš jhá å£o‰F eh‹ nghtj‰F gâyhf v‹
MÕr® : M! M!! ngõh ngryh«. ï¥bghGnj thU§fŸ. å£o‰F mtis tutiH¤J¡ bfhŸ»nw‹. mo¡fo mtŸ
v‹d Énrõ«! nghŒÉ£L tUtj‰F¥ gâyhf v‹ å£onyna ïU¡F«go brhšÈ
É£nl‹. FHªijfŸ Éõa¤âY«, XLtj‰F K‹ ãwªj FHªij
Foahdt‹ : Énrõ« x‹W« ïšiy; jh§fŸ nfhã¤J¡
fis v‹ brhªj¡ FHªijfŸ khâÇjh‹ it¤âU¡»‹nw‹. âU«ã
bfhŸs¡TlhJ. áne»j Éõa¤âš kd« bghW¡fÉšiy. Mjyhš
tªjj‰F¥ ã‹ ãwªj FHªijfis jhá¡F¥ ãwªj FHªij khâÇ
j§fËl« brhšÈ¤ Ôu nt©L« v‹»‹w ftiy bfh©L É£nl‹.
jh‹ Ãid¤J¡ bfh©oU¡»nw‹. jÉu,
MÕr® : v‹d ï›tsî nahá¡»‹Ö®fŸ. nfhg« v‹d
v‹ FHªijfisí« mtisna gh®¤J¡ bfhŸS«goahŒ¡
tªjJ? jhuhskhŒ¢ brhšY§fŸ. v‹d Énrõ«.
nf£L¡bfh©nl‹. mtS« j‹ FHªijfŸ khâÇna gh®¤J¡
Foahdt‹ : bfhŠrfhykhf¤ j§fSila r«rhu¤â‹ bfhŸS»‹whŸ. mªj Éj¤âš mtŸ c¤jÄ v‹nw brhšy
el¤ij rÇahŒ ïšiy. v‹ndu« gh®¤jhY« e«k å£L¡F mL¤j nt©L«.
å£L¤ ijašfhuÅlnk rhfthr« it¤J¡ bfh©oU¡»‹wjhf¤
Foahdt‹ : m¥goahdhš mo¡fo blŒy® ( ijašfhu‹)
bjÇ»‹wJ. áy rka§fËš mªj ijašfhu‹ mªj m«khis
å£oš ïU¡f¡ fh©»‹nwnd, mj‹ fhuz« v‹d?
mo¡»‹wjhfî« bjÇa tU»‹wJ. ïij¥ g‰¿ CÇY« gy
Éjkhf¥ ngá¡ bfhŸS»‹wh®fŸ. ïij¤ j§fËl« bjÇÉ¤J MÕr® : v‹dnkh fhuz« ïU¡fyh«. mij¥g‰¿ ek¡F V‹
Élnt©L« v‹W JÂªJ É£nl‹; k‹Å¡f nt©L«. ftiy? ehnk mtis xU jhá nghš Ãid¤J jháia it¤J¡
bfh©oU¡»wJ nghynt fUâ¡bfh©oU¡»nwh«. m¥goÆU¡f
MÕr® : ïâš k‹Å¡f nt©oa r§fâ x‹WÄšiyna. ek¡F mdhtáakhd ftiy vj‰F? mtŸ v§F nghdhš
jh§fŸ brhštJ c©ikahfî« ïU¡fyh«. Vbd‹whš mªj¡
ek¡bf‹d? v‹W jh‹ mâš v‹ neu¤ij xU á¿J« åzh¡Ftnj
fGijia v‹ r«rhu« mšy v‹W Éy¡» gy tUõkh»É£lJ.
Æšiy.
v¥bghGJ xU fh‹Þnlãis ïG¤J¡ bfh©L nghŒ ïu©L
khj« tiuÆš fhzhkš ïUªjhnsh m‹W Kjny eh‹ “ïÅ mtŸ Mdhš mªj blÆyÇl« mo¥gLtjhf brhšY»‹Ö®fns,
v‹Dila r«rhukšy” v‹gjhf Ô®khÅ¤J É£nlnd. ïJ mij¡ nf£f ek¡F r‰W gÇjhgkhf¤jh‹ ïU¡»‹wJ; v‹d
j§fS¡F¤ bjÇahjh? brŒayh«? ght« mªj blÆy®. xU rka« ïtis j‹ r«rhukhf
Ãid¤J¡ bfh©oU¡fyh«. mtS« mtid j‹ òUõdhf
Foahdt‹ : ïªj Éõabkšyh« vd¡F¤ bjÇant Ãid¤J¡ bfh©oUªjhY« ïU¡fyh«. m¥goÆUªjhš mo¡f
bjÇahJ. jh§fŸ brhšy¤jh‹ bjÇatU»‹wJ. Mdhš mªj«khŸ
nt©oaJ« mogl nt©oaJ« Ãahaªjhnd. ehD« mtis v‹
rKrhu« v‹W Ãid¤J¡ bfh©oU¡F«nghJ e‹whŒ cij¤J¡
bfh©Ljh‹ ïUªnj‹. mj‰F eh« v‹d brŒayh«.
Foahdt‹ : rÇ rh®, ï¥nghJjh‹ j§fSila bfhŸif
(ãÇ‹áãŸ) vd¡F És§»‰W. mdhtáakhŒ j§fŸ neu¤ij
bfL¤jj‰fhf k‹Å¡f nt©L«. eh‹ nghŒ tU»nw‹. gh®¥gÜa«
MÕr® : rÇ nghŒÉ£L thU§fŸ. ïij¤ jÉu ntW Éõa
Äšiyna.
gh®¥gd¥ g¤âÇiffS«, gh®¥gd c¤ânahfÞj®fS«
Foahdt® : ïšiy.
j§fŸ Mâ¡f¤â‰F Cd« tuhkš fh¥gâš ftiy vL¤J¡ bfh©L
Fo muR - ciuahlš - 29.07.1928 mj‰fhf vªjbjªj tifÆš k¡fis Vkh‰wyhnkh mªjªj tif
Æš všyh« ï‹D« JÂîl‹ ntiy brŒJ bfh©nljh‹ ïU¡»
wh®fŸ. Mjyhš ïÅ mij¥ g‰¿í« r‰W ftd« brY¤Jnth«.
v‹dbtÅš, cjhuzkhf, br‹wthu¤âš br‹id âUtšÈ¡

nfÂÆš cŸs c¤âuhâ kl« v‹»‹w xU itzt¥ gh®¥gd
kl¤âš it¤J¥ “ãuhkz®fŸ T£l«” v‹gjhf xU T£l«
T£l¥g£lJ. mâš Infh®£ khÍ #£Íí« ï¥nghJ t¡ÑYkhd
âU. É.É. ÓÅthrŒa§fh® m¡»uhrd¤â‹ Ñœ k‰bwhU I¡nfh®£L
t¡Ñš v‹. ÓÅthrh¢rhÇah® v‹gtuhš “ãuhkz®fË‹ j‰fhy
Ãiyik” v‹gJ g‰¿ xU cg‹ahr« brŒa¥g£oU¡»‹wJ. mJ
itÔf¥ gh®¥gd¡ T£l« v‹whY« všyh tifahd gh®¥gd®f
Snk m¡ T£l¤âš To ïUªâU¡»‹wh®fŸ. mªj¢ rka¤âš
m¡»uhrdU« cg‹ahrfU« M»a ïUt®fS« ngáa ng¢ir¡
nf£lt®fS¡F gh®¥gd®fË‹ j‰fhy Ãiyik v¥go¥g£lJ
v‹gJ xUthW bjÇa¡TLkhÆD« gh®¥gdušyhjhÇ‹ j‰fhy
Ãiyik v‹dbt‹gJ« mt®fŸ ïÅ v‹d brŒa nt©L«
v‹gJ« mijÉl e‹whŒ bjÇíbk‹nw Ãid¡»‹nwh«.
KjÈš m›ÉUt®fS« ngáa ng¢RfËš cŸs K¡»a

Éõa§fŸ áyt‰iw mjhtJ #]iy 27-njâ “Ä¤âu‹”
g¤âÇifÆš fhQtâ‹ rhu¤ij F¿¥ã£LÉ£L ã‹dhš mij¥
gÇÓyid brŒnth«.
m¡»uhrd® K‹DiuÆš fhz¥gLtJ:-

eh‹ 20 tUõkhf muáaš Éõa¤âš ftiy btË¥
gilahf vL¤J¡bfhŸsÉšiy. ï¥nghJ vL¤J¡bfhŸs ne®ªjJ.
vdJ mDgt¤ij¡ bfh©L vd¡F Rauh{a¤âš e«ã¡if
FiwªJÉ£lJ.

ãuhkz®fŸ jh§fŸ áWgh‹ikahŒ ïUªjhY« njr e‹ik ãuhkz®fŸ ïªj nk‹ik ÞââÆš ïU¡fnt©L
iana ãujhdkhf fUâajhš j§fS¡fhfbt‹W x‹W« muáa bk‹nwjh‹ eh§fŸ ãurhu« brŒ»nwh«. uhéa Éõa¤âš
Èš nf£L¡ bfhŸsÉšiy. eh§fŸ jiyÆLtnj »ilahJ.
m¥go ïUªJ« ïJ rka« ãuhkz® v‹w kh¤âu¤âš xUÉj “Fo muR” »s®¢á tY¤JtU« ï¢rka¤âš ahî« tu«ò Û¿¥
Jntõ ò¤â »s¥ãÉl¥g£L tU»‹wJ. ngh»‹wgoahš mij¤ jL¡f nt©Lbk‹nw uhéa Éõa¤âš
ãuhkz®fis öÎ¥gt®fŸ j§fŸ ãŸisfis go¡f it¤J jiyÆl K‹tªâU¡»nw‹.
K‹D¡F¡ bfh©L tUtij ãuhkz®fŸ v›tÊÆš jil ãuhkzušyhjh® ïa¡f« c¤ânahf« bgw V‰g£lbj‹W v©Â
brŒjh®fŸ? ahtU« ftiyÆšyhkš mij¢ R«kh É£LÉ£lh®fŸ.
ãuhkz Jntõ« 25 tUõ¤â‰F K‹ »s¥ãÉl¥g£l bghGJ ï¥nghJ mJ xU cÇikia Þjhã¤J¡ bfhŸtj‰F »s«ã
mJ Ãiy¡fhJ v‹W fUâ ãuhkz®fŸ myøakhf ïUªJ É£lJ. ãuhkz®fŸ j§fS¡F r£ló®tkhf gjÉ mË¡f¥
É£lh®fŸ. glnt©Lbk‹W V‰gL¤â¡ bfhŸsÉšiy. ãuhkzušyhjh®
ï¥nghJ ãuhkz Jntõ« guî« ßâia¥ gh®¤jhš ãuhkz ïa¡f¤âdhš Jntõ ò¤âia C£o tU»wh®fŸ, kj Éõa¤
j¤Jt¤â‰nf Mg¤J tU«nghš ïU¡»‹wJ. âY«, nfhÉš KjÈa Éõa¤âY« ãuntá¤J monahL
ïij v©Ânajh‹ $kh‹ ÓÅthrh¢rhÇah® ãuhkz ïa¡ fÉœ¡f Ka‰á¡»wh®fŸ. MÆu¡fz¡fhd tUõ§fshŒ eh«
f¤ij Mu«ã¤âU¡»wh®. mEgÉ¤J tU« gh¤âaijfis gyh¤fhukhŒ ãL§»Él
Mu«ã¤âU¡»wh®fŸ. RakÇahij ïa¡fbk‹W brhšÈ¡
ï¤ njr¤âš #hâ kj ngj kh¢rÇa« ïU¡F«nghJ Rauh{Í
bfh©L áy® brŒJtU« bfhLikfisí«, mtkhd§fisí«
a¤jhš v‹d gy‹ Éisí«.
C® CuhŒ¥ nghŒ R‰¿¥ gh®¥gt®fS¡Fjh‹ bjÇí«. nk‰f©l
mnef ãuhkz®fis eh‹ ÉrhÇ¤J¥ gh®¤j tiuÆš btŸis¡ Jntõ ò¤â ïa¡f¤âdhš (RakÇahij ïa¡f¤jhš) ãuhkz®
fhu uh{a ghunk nkyhdJ v‹W brhšY»wh®fŸ. fS¡F ahbjhUÉj bfLâí« V‰glh t©z«, jL¡f
ïªÃiyÆš ãuhkz kfhrig V‰g£lJ Äfî« ešy Éõa«. $ nt©Lbk‹nw irk‹ fÄõ‹ K‹ ekJ ÉŠPhgd¤ij¡
ÓÅthrh¢rhÇah® irk‹ fÄõid g»ZfÇ¡f¡ TlhJ v‹W bfhL¡f c¤njá¤âU¡»nw‹. mâš ïu©L Éõa§fŸjh‹
brhšy ijÇakhŒ K‹ tªâU¡»wh®. K¡»akhdJ. x‹W kjÉõa¤âš murh§f« jiyÆlhkš
eh« Rauh{a¤â‰F mUfuh? e«khš gÇghyd« brŒa Koíkh? ïU¡f nt©Lbk‹gJ k‰bwh‹W tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt¤
ek¡F Rauh{Ía¤âš ïl« »il¡fhJ v‹gJ Ã¢ra«. ïju®fŸ âdhš me®¤j« V‰g£LÉl¡TlhJ v‹gJ. ïit tUzháuk
(gh®¥gdušyhjh®fŸ) x‰WikahŒ ïU¡F« nghJ ãuhkz®fS« j®k kfheh£oš x¥ò¡ bfhŸs¥g£oU¡»wJ. k‰W« ãuhkz®fŸ
f£L¥ghlhŒ ïU¡f nt©lhkh? ahtuhY« x¥ò¡ bfhŸs¥g£oU¡»wJ. ï¤njr¤âš cŸs gy
kj Éõa¤âš ahuhtJ ãuntá¤jhš ãuhkÙa¤â‰F bfLjš f£áfS« e«ik y£áa« brŒaÉšiy. ïªâahÉYŸs r®t
tUkhifahš kj¤âš ãuntá¡f ahiuí« Él¡ TlhJ. f£á kfhehL«, fh§»u° KjyhditfŸ j§fŸ Ç¥ngh£il gh®È
bk©L¡F¤jh‹ mD¥g¥ngh»wh®fŸ. irk‹ fÄõD« jh§fŸ
ãuhkz® v‹gj‰fhf eh« xU É¤âahr¤ijí« f‰ã¡»w
nrfÇ¡F« Éõa§fis gh®Èbk©L¡F¤jh‹ mD¥g¥ ngh»
âšiy.”
wJ. e«ik ï§F xUtU« bghUŸgL¤jhkš ïU¡ifÆš e«
ã‹ò cg‹ahrf® $kh‹ $Ãth¢rhÇah® ngáaâ‹ K¡»a gh¤âaijia ahÇlnkD« t‰òW¤â it¡fnt ekJ nfhÇ¡
ghf«:- ifia fÄõ‹ K‹ M#®gL¤j nt©L«. ekJ cÇikia
ïªj ãuhkz r§f« gy tUõ§fshfnt ntiy brŒJ t‰òW¤j nt©oa fhy¤âš eh« R«kh ïUªJÉl¡ TlhJ.
tU»‹wJ. bgU«ghnyh® irk‹ fÄõid g»ZfÇ¡fhj fhy¤âš
vt‹ j‹ kdij ml¡» nah¡»adhf ïU¡»‹whndh mtnd 100 ¡F _‹Wng® M»a eh« kh¤âu« V‹ g»Zfhu« v‹W
ãuhkz‹. ò¤âÆšyhkš cs¿¡ bfh©oU¡f nt©L nt©L« « v‹W ngá
ÆU¡»wh®fŸ. ï› th¡»a§fis x›bth‹whf ftÅ¤J¥

gh®¥gt®fS¡F gh®¥gd®fË‹ ïufáaK«, gh®¥gdušyhjhÇ‹ bjÇahjh? RU§f¢ brh‹dhš ï¥nghJ« cgh¤âaha®fŸ gh®¥gd®
Ãiyikí«, irk‹ g»Zfhu« v‹gâ‹ nah¡»aijí«, “ïu© fŸ; gß£iB mâfhÇfŸ gh®¥gd®fŸ. (mJî« e«ik¢ N¤âu®fŸ
blhU gh®¥gd®fŸ mnah¡»a¤jdkhŒ ïU¡»wh®fŸ v‹g v‹W«, N¤âu®fis¥ go¡fÉl¡ TlhJ v‹W« brhšY« kj¡
j‰fhf gh®¥gd r_f¤ijna F‰w« brhšyyhkh?” v‹W brhšY« fhu®fŸ) ïªj ÃiyÆš m¥gh®¥gd®fËl« e« ãŸisfŸ v¥go¥
gh®¥gd¡ TÈfË‹ T‰WfË‹ nah¡»aijí« bt£l btË¢r go¤J ghÞbrŒa¡ TL« v‹gij thrf®fns cz®ªJ bfhŸs£L«.
khfhkš nghfhJ.
gh®¥gdušyhjh® ïa¡f« tY¥gL»‹wJ v‹W«, ïjdhš
nk‰go bj‹ ïªâa gh®¥gd ãuâÃâ rigahf ïu©L j¡f “ãuhkz¤Jt«” bf£L¥nghF« v‹W« âU. mŒa§fh® Kjiy¡
gh®¥gd®fis K¡»a òUõ®fshf khÍ iAnfh®£ #£#&«, f©ÙUl‹ ftiy¥gL»wh®. tF¥òthj¤ij bt£o¥ òij¤jhŒ
bršth¡F¥ bg‰w t¡Ñš v‹gtUkhd âU. É.å. ÓÅthrŒa§fh® É£lJ. “o§ lh§ o§” v‹W giwao¤j T£l¤jh® ï¥nghJ
v‹gt® m¡»uhrdhâgâahfî«, itÔf gh®¥gdU¡F¥ ãuâÃâahf Jntõ« tsU»wJ v‹W brhšYtâ‹ m®¤jbk‹d? gh®¥gd‹
âU.v‹. ÓÅthrh¢rhÇ v‹gt® cgªahruhfî«, mnef bysÑf k‰wt®fis Él ca®ªjt‹ v‹W v©Â¡bfh©oU¡F« xU áW
c¤ânahf¥ gh®¥gd®fS« mndf itÔf¥ gh®¥gd®fS« rig gh®¥gd¡ fU cyf¤âš cŸs tiu ãuhkz¤ Jntõ¤ij xÊ¡f
nah®fshfî« ïUªJ T£l« eilbg‰¿U¥gjhš ïJ bghJthf ahtuhY« KoahJ v‹gijí«, m¥go mJ xU rka« vªj¡
bj‹dh£L “bysÑf itÔf”¥ gh®¥gd®fË‹ bghW¥ng‰w rig fhuz¤jhyhtJ xÊtjhdhY« eh« cÆ® ÉL« tiu mj‰F
v‹gj‰F ahU« M£nBgid brhšy KoahJ. ïilôwhŒ ïUªJjh‹ ÔUnth« v‹gijí« thrf®fS«, k‰w¥
gh®¥gd®fS« x‹whŒ cz®th®fshf.
âU.É.É. ÓÅthrŒa§fh® muáaš òu£o‹ gydhŒ 20
tUõ§fshf khj« MÆu« gâdhÆu« %ghŒfŸ åj« t¡Ñš k‰W« ãuhkz¤Jntõ¤jhš ãuhkz j¤Jt¤â‰F bfLâ
bjhÊÈš bfhŸisao¤J É£L iAnfh®£ #£Í ntiyí« bg‰W tU« nghÈU¡»‹wJ v‹W Ä¡f J¡f¥gL»wh®.
mâY« xU if gh®¤JÉ£L ï‹dK« khj« gâdhÆu¡ fz¡fhŒ¢
r«ghâ¤J¡ bfh©oU¥gt®. ïªÃiyÆš gh®¥gdušyhjh®fS« ãuhkz¤Jt« v‹whš v‹d? Ciu Vkh‰Wtjh? c¤â
ïtiu¥ nghš M»ÉLth®fns v‹»‹w bghwhikahš jd¡F nahf§fbsšyh« vªj ntiy brŒjhtJ jh§fns gh®¡f nt©L
ï¥nghJ Rauh{Ía¤âš mjhtJ muáaš Rjªâu¤âš e«ã¡if bk‹gjh? j§fŸ Raey¤J¡fhf eh£il¡ fh£o¡ bfhL¤J bfhL
ïšiy v‹W« #hâ kj¤ JntõÄU¡F« nghJ Rauh{a« bgWtâš Kiw murh§f¤J¡F csthŒ ïU¥gjh? t¡Ñš ntiy brŒtjh?
gy‹ ïšiy v‹W« gh®¥gd®fS¡F Rauh{a¤âš g§F »ilahJ nghäR ntiy gh®¥gjh? yŠr« th§Ftjh? mâfhÇfË‹ jaî¡
v‹W« Rauh{Ía¤ij Él btŸis¡fhuÇ‹ uh{Ía ghunk fhf ïÊbjhÊÈš ïw§Ftjh? všyhÉj mnah¡»a¤ jd§fisí«
nkyhdbj‹W« brhšÈÉ£lh®. ïijnajh‹ všyh¥ gh®¥gd® ïÊ bjhÊiyí« brŒJ bfh©L« cl«ãdhš xU bjhÊY«
fS« ï¥nghJ brhšy Mu«ã¤J É£lh®fŸ. (Mdhš áy® ufáa brŒahkš ã¢irbaL¤J tÆW ts®¤J¡ bfh©L« nrh«ng¿
khŒ¢ brhšY»wh®fŸ) vdnt j§fS¡F mâfhuK« gjÉí« c¤â t®¡fkhŒ¤ âÇªJ bfh©L« ãuhkz‹ ca®ªjt‹ v‹W brhšY
nahfK« »il¥gjhÆUªJ mJî« Ãiy¤âUªjhš kh¤âu« Ra tjh? gh®¥gdušyhjhiu jiybaL¡fbth£lhkš kj¤â‹ nguhY«
uh{Ía« nt©L« v‹gJ« ntW ahU¡fhtJ mâš g§F nghŒ rhÄ nguhY« muáaÈ‹ nguhY« mG¤â it¤âU¥gjh?
ÉL« v‹W njh‹¿dhš clnd Rauh{Ía« nt©lh« v‹gJ«
gh®¥gd®fË‹ nah¡»aij v‹gjhf eh« mo¡fo brhšÈ tUtjh fh¥ã¡filÆš v¢áš »©z« fGîtjh? Égrhu¤â‰F juF
dJ bt£lbtË¢rkhF«go btËahdj‰F eh« k»œ¢áail ntiy brŒtjh? v‹W nf£gJl‹ m¥goahdhš ït‰¿š vªj¡
»‹nwh«. mL¤jgo gh®¥gdušyhjh® go¥gij gh®¥gd®fŸ jL¤ fhÇa« bf£L¥ nghF« v‹W âU. mŒa§fh® tU¤j¥gL»wh®
jh®fsh v‹»wh®. v‹gJ ek¡F És§fÉšiy.
ekJ go¥ò Éõa¤âš gh®¥gd®fŸ v›tsî ïilôwhŒ k‰W« “ãuhkz® ïa¡f« ãuhkz¤ j¤Jt¤ij” fh¥gh‰wnt
ïUªâU¡»‹wh®fŸ v‹gJ âU mŒa§fhU¡F c©ikÆnyna btFfhykhŒ ïUªJ tU»‹wJ v‹»‹wh®. gh®¥gdušyhjh®

ïa¡f¤ij fh£o¡ bfhL¤J ãiH¡F« tÆ‰W¥ ãiH¥ò njÓa ïªJ kj« j¥ò v‹W gh®¥gd #hâÆš ãwªJ »¿ÞJt kj¤âš
thâfŸ gy® gh®¥gd®fS¡F ešy ãŸis Mtj‰fhf mo¡fo nr®ªJ mâš bgÇa c¤ânahf« bg‰W¡ bfh©L kWgoí«
gh®¥gdušyhjh® ïa¡f¤ij Fiw T¿ tF¥ò ïa¡f« TlhJ TlhJ gh®¥ghdh» gh®¥gdušyhjhU¡F bfLâ brŒtjh? kWgoí«
v‹W brhšYtj‰F xU thŒ¥ò MF« v‹nw brhšYnth«. k‰W« kfkâa kj¤âš nr®ªJ kWgoí« gh®¥ghdhtjh? m©z‹ Äjthâ,
“všyh ãuhkz®fS« btŸis¡fhu murh§fnk nkš v‹W j«ã r®¡fh®thâ, jh‹ csthË á.I.o jf¥g‹ ãŠá‹ th§»a ãwF
brhšY»wh®fŸ” v‹»‹wh®. ïJ c©ikna. v¥go v‹whš, v¥ngh fh§»uÞ thâ, khkdh® t¡Ñš ntiyÆš yB¡ fz¡fhŒ gz«
J« gh®¥gd®fŸ j§fŸ ïZl« nghš j§fŸ Mâ¡f¤â‰F V‰wgo bfhŸisao¤J¡ bfh©l ãwF óuz Rna¢irthâ, f© bjÇahj
el¡f¡ Toa murh§f« ïšyhÉ£lhš clnd ntW murh§f¤ij¡ gh£ldh® x¤JiHahthâ v‹gjh? ï‹D« ïJ ngh‹w Éõa§fŸ
bfh©LtªJ Ãiy¡f it¡f Ka‰á¥gJ rÇ¤âu ó®tkhdJ; gâdhÆu¡fz¡»š, vij kj j¤Jt« v‹»wh® v‹gJ ek¡F
Mdjhš ek¡F« mâfhu¤âš r‰W g§F »il¡F« v‹»‹w ga« És§fÉšiy. k‰W« ekJ eh£oš ãuhkz‹ ãuhkzušyhjt‹
V‰g£lîl‹ Rauh{Ía« nt©lh« btŸis¡fhu uh{Íank v‹gj‰F xU É¤âahr¤ijí« f‰ã¥gâšiy v‹»‹wh®. ïJ
ïU¡f nt©L« v‹W brhšy tªJ É£lh®. thÞjtkh v‹gij thrf®fns bjÇªJ bfhŸs£L« v‹whY«, ïJ
x‹nw nghJ«. ït® v›tsî bghŒia¥ ngR»‹wh® v‹gj‰F
k‰W« kj Éõa¤âš ahU« ãuntá¡f ïl« bfhL¡f¡ TlhJ Mjhu« nghjhjh v‹W gh®¡f ÉU«ò»nwh«.
v‹»‹wh®.
ïJtiu m¡»uhrd® ÓÅthr mŒa§fh® K‹DiuÆš
kjÉõa« v‹whš v‹d? všnyhU« r«ghâ¡F« gz« xU áyij¥g‰¿ kh¤âu« vL¤J ÉtÇ¤âU¡»‹nwh«. k‰wgo cgªÃah
T£l¤jhÇ‹ tÆ‰¿nyna nghŒ ÉGtj‰F mDTykhÆU¡ rf® âU. ÓÅthrh¢rhÇah® cgªahr¤ij¥ g‰¿ kWKiw vGjyh«
f£L« v‹gjh? mšyJ kj Mjhu¤ij xU T£l¤jh® jÉu ntW v‹W ÃW¤âÉL»‹nwh«. ïâÈUªJ irk‹ fÄõ‹ gÏZfhu¤
ahU« gh®¡f¡TlhJ v‹gjh? xUtid xUt‹ bjhl¡TlhJ ij¥ g‰¿a c©ik v‹d v‹gJ« mJ Éõa¤âš gh®¥gd®fË‹
v‹gjh? bjUÉš el¡f¡ TlhJ v‹gjh? rhÄ nguhš bg©fŸ Nœ¢á v‹d v‹gJ« x¤JiH¥ò« gÏZfhuK« vj‰fhf v‹gJ«
bgh£L¡f£o¡ bfh©L CuhU¡bfšyh« nkfÉahâ ÉÃnah»¤J¡ xUthW âU. ÓÅthrh¢rhÇah® ngáa F¿¥òfËÈUªnj thrf®fŸ
bfh©oU¡f nt©L« v‹gjh? gh®¥ghD¡F ntiy brŒant czuyh« v‹W« Ãid¡»‹nwh«.
k‰wt®fis¡ flîŸ gil¤jh® v‹gjh? v‹d m¡»uk« brŒ
jhY« “ãuhkz‹ ãuhkz‹ jh‹” v‹gjh? rhÄfS¡F bg©L Mfnt gh®¥gdušyhjh® ïa¡fK« RakÇahij ïa¡f«
ãŸis, it¥gh£o, Égrhu« KjÈa Fz§fŸ f‰ã¤J mj‰F v‹»‹w Ó®âU¤j¤ j‹ik bfh©l ïa¡fK« ekJ k¡fS¡F
nfhÆš Fs« âUÉHh¡fS« f‰ã¤J mjdhš xU T£l¤jhnu nt©Lkh nt©lhkh v‹gJ«, gÏZfhu¡ T¢riy¥ òu£L v‹W
ãiH¡f tÊ brŒâU¥gjh? 10 taJ bg©Q¡F 60 taJ »Htid eh« ïJtiu brhšÈ tªjJ c©ikah mšyth? v‹gJ« xUthW
f£Ltjh? 11 taJŸs bg© FHªij k‰bwhU FHªijia¥ thrf®fS¡F m¡ F¿¥òfshš És§f¡ TL« v‹W« Ãid¡
bgWtjh? 5 taJ FHªijia jhÈaW¤J K©il¢á v‹W »‹nwh«.
bkh£ilao¤J rFd¤jilah¡» K¡fho£L rhF« tiu _iyÆš Fo muR - jiya§f« - 05.08.1928
»l¤Jtjh? bg©zhŒ¥ ãwªJÉ£lhš M©ãw¥ò ïšyhÉ£lhš
jh‹ gâÉuijfshf ïU¡fyh« v‹gjh? bg©fŸ ÉgrhÇ¤jd«
brŒjhš å£L¡F Éy¡fhdJ« m¤njhõ« Ô®ªJÉL»wJ v‹gjh?
flîns bg©fis ÉgrhÇfshf¢ áUZo¤J É£ljhš fhtš
brŒtâš ãunah#dÄšiy, ãuha¢á¤j« brŒjhš nghJ« v‹gjh?
VjhtJ xU »uhk¤âš xU gh®¥gh‹ xU uh¤âÇ j‹ g¡f¤âš
nghf¤â‰F¥ bg© ïšyhkš gL¤J¡ bfh©oUªjhš mªj¡
»uhk¤â‰nf njhõ«, Mjyhš â©iz â©izahŒ njo¥ gh®¤J
jÅahŒ¥gL¤âUªjhš xU bg©iz¥ gL¡f ití§fŸ v‹gjh?

ÉLjiy c©lhFkh? v§fhtJ btŸis¡fhu®fshš ïªâa®
fS¡F bršt« bgUFkh? v§fhtJ gh®¥gd®fshš gh®¥gduš
yhjh®fS¡F¢ rk¤Jt« »il¡Fkh? v‹gij nahá¤jhš ïj‹
c©ik És§F«. m¥go xU¡fhš VjhtJ xU rka« ³
Éõa§fËš ÉLjiy c©lhŒ É£lhY§ Tl M©fshš
bg©fŸ c©ik ÉLjiyaila bg©fS¡F ÉLjiy »il¡fnt »il¡fhJ v‹gij kh¤âu«
cWâahŒ e«gyh«. VbdÅš M©ik v‹D« gjnk bg©fis
nt©Lkhdhš ïÊîgL¤J« KiwÆš cyf tH¡»š cgnahf¥gL¤j¥g£L
tU»‹wJ v‹gij¥ bg©fŸ kwªJÉl¡ TlhJ mªj M©ik
“M©ik” mÊa nt©L« cy»š cŸs tiuÆY« bg©ik¡F kâ¥ò ïšiy ba‹gij¥
bg©fŸ Phgf¤âš it¤J¡ bfhŸs nt©L«. cyf¤âš
“M©ik” Ã‰F« tiuÆš bg©fŸ moikí« ts®ªnj tU«.
bg©fŸ ÉLjiyÆ‹ nguhš cyf¤âš mndf ïl§fËš,
bg©fshš “M©ik” v‹w j¤Jt« mÊ¡fg£lhyšyhJ bg©ik
mndf r§f§fS«, Ka‰áfS« ehS¡F ehŸ ts®ªJ bfh©L
ÉLjiy Æšiy ba‹gJ cWâ. “M©ik”ahšjh‹ bg©fŸ
tUtJ ahtU« m¿ªjnj. ï«Ka‰áfËš M©fS« Äf¡
moikah¡f¥g£oU¡»‹wh®fŸ.
ftiyíŸst®fŸ nghy¡ fh£o¡ bfh©L Äf¥ ghrh§F brŒJ
tU»‹wh®fŸ. M©fŸ Ka‰áahš brŒa¥gL« v›Éj ÉLjiy
Rjªju«, åu« KjÈa Fz§fŸ cyf¤âš “M©ik”¡F¤
ïa¡fK« v›tÊÆY« bg©fS¡F c©ikahd ÉLjiyia
jh‹ cÇajh¡f¥g£LÉ£lJ. V‹? “M©ik”¡F¤jh‹ mitfŸ
mË¡fKoahJ. j‰fhy« bg©fŸ ÉLjiy¡fhf bg©k¡fshš
c©L v‹W M©k¡fŸ Koî f£o¡ bfh©oU¡»wh®fŸ. ïij
Ka‰á¡f¥gL« ïa¡f§fS« ahbjhU gyidí« bfhL¡fhkš kh¤âu« bg©fŸ e‹whŒ czu nt©L« v‹W nt©o¡
nghtjšyhkš nkY« nkY« mit bg©fË‹ moik¤jd¤â‰nf bfhŸS»‹nwh«.
f£L¥ghLfis gy¥gL¤â¡bfh©nl nghF« v‹gJ ekJ mã¥
ãuha«. vJnghybt‹whš, ïªâa bghJk¡fŸ ÉLjiy¡F btŸ vdnt bg©k¡fŸ moikahdJ M© k¡fshnynajh‹
is¡fhuU« gh®¥gdU« ghLgLtjhf V‰ghLfŸ elªJ tUtâ‹ V‰g£lJ v‹gJ«, mJî« “M©ik”í« bg© moikí«
gydhf v¥go ehS¡F ehŸ ïªâa k¡fS¡F moik¤jd« flîshnyna V‰gL¤j¥g£ljhf všyh M©fS« fUâ¡ bfh©o
ÉLjiy bgw Koahjgo gy¥g£L v‹bw‹iw¡F« f£L¥ghL U¡»wh®fŸ v‹gJ«, mnjhL bg© k¡fS«, ïij c©ik v‹nw
V‰g£L tU»wnjh mJnghyî« r_fÓ®âU¤j«, rk¤Jt« v‹gjhf Ãid¤J¡bfh©L tªj gu«giu tH¡f¤jhš bg© moik¡F gy«
ntõ« ngh£L¡ bfh©L gh®¥gd®fS« òuhz¡fhu®fS« Ó® mâf« V‰g£oU¡»‹wbj‹gJ«, eLÃiyik¥ bg©fS¡F«
âU¤j¤âš ãuntá¤J tUtj‹ gydhf v¥go r_f¡ bfhL M©fS¡F« nahá¤J¥gh®¤jhš És§fhkš nghfhJ. bghJ k¡fŸ
ikfS« ca®î jhœîfS« r£l¤âdhY« kj¤âdhY« Ãiy bg‰W ãwÉÆš ca®î jhœî xÊa nt©Lkhdhš, v¥go flîshnyna
gy¥g£L tU»‹wnjh mJ nghyînk v‹W brhšyyh«. k¡fS¡F ãwÉÆš ca®î jhœî f‰ã¡f¥g£oU¡»‹wJ v‹w
ïªJkj¡ bfhŸifia¢ R£L¥bghR¡f nt©oaJ mtáankh
m‹¿í« M©fŸ, bg©fŸ ÉLjiy¡F¥ ghLgLtjhš
mJnghynt bg©k¡fŸ c©ik ÉLjiy bg‰W c©ik Rjªâu«
bg©fË‹ moik¤jd« tsUtJl‹ bg©fŸ v‹W« ÉLjiy
bgw nt©Lkhdhš “M©ik”í« “bg© moikí«” flîshš
bgw Koahj f£L¥ghLfŸ gy¥g£L bfh©L tU»‹wd. bg©
c©lh¡f¥g£lit v‹gj‰F¥ bghW¥ghíŸs flîŸ j‹ikí«
fS¡F kâ¥ò¡ bfhL¥gjhfî« bg©fŸ ÉLjiy¡fhf ghL
xÊªjhf nt©L«.
gLtjhfî« M©fŸ fh£o¡bfhŸtbjšyh« bg©fis Vkh‰W
tj‰F¢ brŒí« Nœ¢ána xÊa ntwšy. v§fhtJ óidfshš bg©fŸ ÉLjiy bgWtj‰F ï¥nghJ M©fisÉl¥
vÈ¡F ÉLjiy c©lhFkh? v§fhtJ eÇfshš ML nfhÊfS¡F bg©fns bgÇJ« jilahÆU¡»‹wh®fŸ. VbdÅš ï‹dK«
ÉLjiy c©lhFkh? v§fhtJ KjyhËfshš bjhÊyhËfS¡F bg©fS¡F jh§fŸ KG ÉLjiy¡F cÇat®fŸ v‹»‹w

v©znk njh‹wÉšiy. j§fSila ïa‰if¤ j¤Jt§fË‹ bg©fË‹ moik¤j‹ik bg©fis kh¤âu« ghâ¥g
j‹ikiana j§fis M©fS¡F moikahf¡ flîŸ gil¤â âšiy. mJ k‰bwhU tifÆš M©fisí« bgÇJ« ghâ¡»‹wJ.
U¥gâ‹ m¿F¿fshŒ¡ fUâ¡ bfh©oU¡»‹wh®fŸ. v¥gobaÅš ïijrhjhuz M©fŸ czUtâšiy. Mdhš eh« ï›Éõa¤âš
bg© ïšyhkš M© thœªjhY« thHyh«; Mdhš M© ïšyhkš mij¥g‰¿¢ á¿J« ftiybfhŸsÉšiy. bg©fis¥ g‰¿na
bg© thHKoahbj‹W x›bthU bg©Q« fUâ¡ bfh©oU¡ ftiybfh©L brhšY»‹nwh«. j‰fhy ÃiyikÆš bg©fË‹
»whŸ. m¥go mt®fŸ fUJtj‰F v‹d fhuz« v‹W gh®¥ngh ÉLjiy¡F¥ bg©fns ntW vªj Ka‰á brŒjhY« mJ á¿jhtJ
khdhš, bg©fS¡F¥ ãŸisfŸ bgW« bjhšiy x‹W ïU¥gjhš M©fS¡F¡ fZl¤ij¡ bfhL¡f¡Toajhf ïU¡fyh«. Mdhš
jh§fŸ M©fŸ ïšyhkš thH Koí« v‹gij U#&¥gL¤â¡ ïªj¡fhÇa¤âš, mjhtJ bg©fŸ ãŸis bgWtâšiy v‹»‹w
bfhŸs Koahjt®fshÆU¡»‹wh®fŸ. M©fS¡F mªj¤ bjhªj fhÇa¤âš M©fS¡F v›Éj¡ fZlK« eZlK« »ilahJ v‹g
uî ïšyhjjhš jh§fŸ bg©fŸ ïšyhkš thH Koí« v‹W brhšy njhL M©fS¡F ïyhgK« c©L v‹gijí« bjÇÉ¤J¡
ïlKŸst®fshÆU¡»‹wh®fŸ. m‹¿í« m¥ãŸis bgW« bfhŸS»nwh«. v¥gobaÅš xU kÅj‹ jh‹ ãŸisF£o¡
bjhšiyahš j§fS¡F¥ ãw® cjÉ nt©oÆU¥gjhš m§F fhuzhÆU¥gâdhnyna nah¡»akhfî« Rjªâukhfî« elªJ
M©fŸ Mâ¡f« V‰gl ïlK©lhŒÉL»‹wJ. vdnt c©ik bfhŸs¥ bgÇJ« KoahkÈU¡f nt©oatdhŒ ÉL»wh‹. m‹¿
ahd bg©fŸ ÉLjiy¡F ãŸis bgW« bjhšiy monahL í« mtD¡F mdhtáakhd ftiyí« bghW¥ò« mâf¥glî«
xÊªJ nghfnt©L«. mJ xÊahkš r«gs« bfhL¤J òUõid neÇL»‹wJ. k‰wgo ïjdhš V‰gL« k‰w Éõa§fisí«
ÃaÄ¤J¡ bfhŸtjhÆUªjhY« bg©fŸ bghJthfc©ikÉLjiy Kiwfisí« k‰bwhU rka« ÉÇ¥ngh«.
milªJÉl KoahJ v‹nw brhšYnth«. ï«khâÇ ïJtiu ntW Fo muR - jiya§f« - 12.08.1928
ahU« brh‹djhf¡ fhz¥glhÉ£lhY« eh« ïij¢ brhštJ
bgÇJ« K£lhŸjdnkh v‹gjhf¥ bghJk¡fŸ fUJth®fŸ v‹W
ïUªjhY« ïªj kh®¡f¤ij¤ jÉu - mjhtJ bg©fŸ ãŸis
bgW« bjhšiyÆš ïUªJ ÉLjiyahf nt©L« v‹»‹w
kh®¡f¤ij¤ jÉu - ntW vªj tifÆY« mt®fS¡F ÉLjiy
ïšiy v‹»‹w Koî ek¡F¡ fšY¥ ngh‹w cWâ cilajhŒ
ïU¡»‹wJ. áy® ïij ïa‰if¡F Énuhj« v‹W brhšytuyh«.
cyf¤âš k‰bwšyh¤ jhtu§fŸ, ét¥ãuhÂfŸ KjÈait ïa‰if
thœî el¤J«nghJ khÅl thœ¡ifÆš kh¤âu« ïa‰if¡F
Énuhjkhfnt mjhtJ bgU«ghY« bra‰if¤ j‹ikahfnt
thœî el¤â tU»‹wnghJ, ïªj Éõa¤âY« ïa‰if¡F Énuhj
khŒ eilbgWtâš x‹W« KG»¥ nghŒÉlhJ.
jÉu “bg©fŸ, ãŸis bgWtij ÃW¤âÉ£lhš cyf«

É®¤âahfhJ, khÅl t®¡f« É®¤âahfhJ” v‹W j®k Ãaha« ngr¢
áy® tUth®fŸ. cyf« É®¤âahfhÉ£lhš bg©fS¡F v‹d
eZl«? khÅl t®¡f« bgUfhÉ£lhš bg©fS¡F v‹d Mg¤J
V‰g£LÉl¡TL«? mšyJ ïªj j®k Ãaha« ngRgt®fS¡F¤jh‹
v‹d fZl« c©lh»ÉL« v‹gJ ek¡F¥ òÇaÉšiy. ïJ
tiuÆš bgU»¡ bfh©L tªj khÅl t®¡f¤jhš khÅl t®¡f¤
â‰F V‰g£l e‹ikjh‹ v‹d v‹gJ« ek¡F¥ òÇaÉšiy.

btËah»¡ bfh©oUªjnjhL mt‰¿š _‹¿š ïu©L g§F
ãuâfis¥ ãÇ¤J¡ Tl¥ gh®¥gt®fŸ ïšyhkš F¥ig¡F nghŒ¡
bfh©nlÆUªjJ v‹W brhštJ xU á¿J« ÄifahfhJ. m¥
ng®¥g£l “âuhÉl‹” ï‹W âd« 6000 ãuâ btËahtJ« mJî«
x›bthU g¤âÇifia 5, 10 ng®fŸ To thá¥gJ« “âuhÉl‹”
âU. f©z¥g® g¤âÇif go¡FÄl§fËš bjU¡T¤Jnghš #d§fŸ To¡
nf£gJ« M»a ï‹iwa Ãiy¡F âU. f©z¥g® mt®fË‹
mŠrh beŠrK«, gh®¥gdušyhjh® e‹ik¡F cÆiu x¥gil¤
“âuhÉl‹” g¤âuhâg® âU. f©z¥g® mt®fŸ bjhÊyhs® âU¡F« âahf cz®înk bgÇJ« fhuzkhdJ. mJkh¤âukšyhkš
fŸ ntiy ÃW¤j¤â‰F mDjhg« fh£oaJ g‰¿ ifJ brŒa¥g£l mt® ilu¡luhfî« K¡»a bk«guhfî« ïU¡F« #ÞoÞ fø
Égu« K‹dnkna bjÇÉ¤âU¡»‹nwh«. âU. f©z¥g®, gh®¥ jiyt®fË‹ mã¥ãuha ngj§fS¡F« xU á¿J« ga¥glhkš
gdušyhjh® k¡fË‹ ey¤â‰F v‹W ï¤jÄœeh£oš âUths® eha® RakÇahij ïa¡f¡ bfhŸifiana jkJ bfhŸifahfî« jkJ
bgUkhD«, âahfuha tŸsY« njh‰WÉ¤j “bj‹ ïªâa® ey “âuhÉl‹” g¤âÇifÆ‹ bfhŸifahfî« bfh©L murh§f¤
cÇik¢ r§f«” v‹D« gh®¥gdušyhjh® r§f« Jt¡f¥g£lJ Kjš â‰F« r£l¤â‰F« rka r_f f£L¥gh£o‰F« jdJ fø¡F« jdJ
Raey« fUjhJ bjh©lh‰¿ tUgt®. kd¢rhøianah bfhŸifianah xU á¿J« É£L¡ bfhL¡
fhJ kÅj¤j‹iknahL ngh® KidÆš Ã‹W bfh©oU¡»‹wt®.
m¢r§f¤âš ciH¤J tªj k¡fËš âU. f©z¥g® ngh‹W ï¥ng®¥g£l xU RakÇahij åu® ï‹iwaâd« gh®¥gdušyhj
j‹dy« fUjhkY« ciH¤jj‰fhf TÈ nf£fhkY« ciH¤j ViH¤bjhÊyhs rnfhju®fË‹ beU¡foahd rka¤âš jdJ
t®fis¡ fh©gJ Äfî« fZlkhd fhÇa« v‹gJ eh« brhšyh flikia¢ brY¤âaj‹ _y« áiwthr« brŒa V‰g£lJ mtuJ
kny És§F«. âU. f©z¥g® btyk ehíL tF¥ig¢ nr®ªjt gh¡»ankahF«. mt® milªj ï›bth¥g‰w gh¡»a¤â‰fhf jÄœ
uhÆD« mtU¡F #hâkj ngjnkh k¡fŸ ãwÉÆš ca®î jhœî k¡fŸ mtiu¥ ghuh£lhkÈU¡f KoahJ. mtiu 5 ehŸ áiwÆš
v‹»‹w cz®¢ánah xU á¿JÄšyhj rkurthâahth®. mtU¡F mil¤J it¤âUªJ #hÛÅš É£L¢ br‹w 6 njâ mt® ÛJŸs
ï‹iwa taJ K¥g¤Jx‹nwahF«. cWâí« ijÇaK« bg‰w åu®. ï‹oa‹ ãdš nfh£ 143, 188(2) ãÇî¥go nfÞ Érhuiz elªjJ.
jÄÊY«, M§»y¤âY« gÆ‰áíŸst®. mtuJ 22, 23 tJ taâny ÉrhuizÆš elªj gy CHšfshY« mâfhÇfË‹ kndhght¤
ãurhu¤âš òFªjt®. x¤JiHah ïa¡f« v‹gjhf ekJ eh£oš 7, 8 jhY« gh®¥gd Mâ¡fnk ï¡nfR¡F Mjhu« vd mt® cz®ªj
M©LfS¡F K‹dhš xU nfho %ghia _yjdkhf¡ bfh©L jhY« ïij ntW nfh®£L¡F kh‰w É©z¥g« bfhL¤J¡
nksjhs«, C®ty«, ókhiy, n# nfhõ« KjÈaitfnshL bfh©oU¡»wh®. ï«khj« 22 njâ tiu thŒjh bfhL¡f¥g£o
gh®¥gdU« gh®¥gdušyhj áyU« ghku k¡fËilÆš bgÇJ« U¡»wJ.
bršth¡F¥ bg‰W gh®¥gdušyhjhU¡F ÉnuhjkhŒ ãurhu« brŒJ
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 12.08.1928
bfh©oU¡ifÆš âU. f©z¥g® fšyoí« k©zoí« bg‰W¡
bfh©lJl‹ fhÈfË‹ cg¤âut§fisí« rkhË¤J¡ bfh©L
btF Ôu¤Jl‹ gh®¥gdušyhjh® ey¤â‹ bghU£L fh§»uÞ òu£il
í« gh®¥gd¥ òu£ilí« mt®fsJ TÈfË‹ nah¡»aijiaí«
btËah¡» bt‰¿khiy No¡bfh©L tªjt®. Rkh® 4, 5 tUõ
fhykhf “âuhÉl‹” g¤âÇif¡F ahbjhU CâaK« ïšyhkš jdJ
thœ¡if¡F kh¤âu« nt©oa xU áW myî‹ir¥ bg‰W¡ bfh©L
ïuî« gfY« ïilÉlhkš ciH¤J tªjt®.
âU. f©z¥g® “âuhÉl‹”g¤âÇif MáÇa¤ j‹ikia

V‰W¡ bfhŸS«nghJ m¥g¤âÇif MÆu« ãuâfS¡F ÑHhfnt
kjuh° ft®‹bk©L MÕR« bjhÊyhs® ntiy ÃW¤j«
gh®¥gdU«
1921´ Mf°£ khj« 5 ² br‹id r£lrigÆš fd« âth‹ bj‹ ïªâa uÆšbt bjhÊyhs® ntiy ÃW¤jkhdJ bjhÊ
gfö® X. jÂfhry« br£oah® bfh©L tªJ gh° brŒj Ô®khd§ yhs®fS¡F gy‹ bfhL¡fhkš nghdjhf áy® brhštjhdhY«
fSŸ K¡»akhdJ br‹id nfh£il¡FŸ bfhuLngh£L¡ mªj ntiy ÃW¤j« gy “jiyt®”fS¡F« g¤âÇif¡fhu®fS¡F«
bfh©oU¡»w ãuhkz®fSila nfh£ilia jf®¤J, ³ nfh£il bfhG¤j gyid¡ bfhL¤âU¡»‹wJ v‹gij ahU« kW¡f KoahJ
ah»a ft®bk©L MÕrh»a nfh£il¡FŸ ãuhkzušyhjhU« v‹nw brhšY»‹nwh«. v‹dbt‹whš bjhÊyhs® ntiy ÃW¤j«
N¥ãu©Lfshfî« ca®ju »sh®¡Ffshfî« brŒÉ¡f nt©L brŒa¥nghtjhf gy ehshfnt v¢rÇ¡if brŒJ« uÆšnt mâfhÇ
bk‹gJ«, mJî« _‹W tUõ fhy¤â‰FŸ ü‰W¡F I«gJ¡F fŸ ïz§fhkš ãothjkhÆU¥gj‰F«, ntiyÃW¤j« V‰g£l
Fiwahkš ãuhkzušyhjhiu ³ ntiyfËš ÃaÄ¡f nt©L ãwF« ntiyÃW¤j¤â‰F nfL neÇLtj‰F« c©ika‰w rkhrhu§
bk‹gJ«, mªj ft®‹bk©L MÕáš ïU¡F« ãuhkzU¡F¥ fis btË¥gL¤âí«, bjhÊyhs®fŸ ÛJ gÊRk¤âí« vGâtªj
ãu©LfŸ, »s®¡FfŸ btË¥gL¤j¥glnt©L bk‹gJkhd ïªj jiyt®fS¡F« g¤âÇiffS¡F« ešy Mjha« V‰g£lbj‹nw
Ô®khd¤J¡F v‹d kâ¥ò jªjd® ft®‹bk©lh®? ïªj Ãiy¡F brhšy nt©L«. uÆšnt mâfhÇfS« j§fŸ mDjhãfSlD«
ah® c¤juthj«? ãuhkz c¤jk Óy®fS«. Ô®khd¤ij Ãiwnt‰w¡ áy g¤âÇif¡fhu®fSlD«, áy jiyt®fSlD« ïJ ÉõakhŒ
Toa kd¤âlÄšyhj ÄÅ°l®fS« mšyth? ïâš mâf m¡»uk j¡f K‹nd‰ghLfŸ brŒJ bfh©Ljh‹ ntiy ÃW¤j¤ij¢ brŒJ
KilaJ. r®.á.ã. uhkrhÄ mŒaUila yh ogh®£Lbk©L xU Ôu nt©oa mtáa¤ij¡ bfh©L tªJ É£lh®fns xÊa
ãuhkz N¥ãu©L Tl ft®bk©L MÕir É£L btË¥gL¤jnt nt¿šiy.
ïšiy. ãuhkz®fS¡nf yh ogh®£Lbk©L fhÂah£áah? òJ yh
ïªj c©ikahdJ V#©o‹ Ku£L¤jd¤jhnyna xUthW
bk«g® ïij¡ftÅ¡F« goahf nt©L»‹nwh«. fd« eh¥ò Jiu
U#&thfhkš nghfhJ. mjhtJ âUths® nfhit á.vÞ. u¤âd
jh« ftÅ¤J V‰ghL brŒtjhf fî‹áÈš th¡fË¤jh®. mtU«
rghgâ KjÈah® V#©L¡F Äfî« mDTykhdt® v‹W áyuhš
nghŒ É£lh®. âU. jÂfhry« br£oahU« r£lrigÆš j‰nghJ
brhšy¥gLgt®. mt® ntiyÃW¤j¤â‹ nghJ k¡fË‹ Rfh
ïšiy. ïªj ÃiyÆš ïÅahtJ rÇahd ÃiyikÆYŸs všyh
jhu¤ij¥ bghW¤jtiu mjhtJ f¡TÞ R¤j« brŒtj‰F MŸ
mâfhÇfS«, ãuhkzušyhjhU¡F Ãaha« el¤Jth®fŸ v‹gJ
bfhL¤J cjÉdt®. ïjdhš áy bjhÊyhs®fSila kd tU¤
v§fŸ óuz e«ã¡if. yh ogh®Lbk©oš 100 -.¡F 50¡F nkš
j¤ijí« bg‰wt®. m¥go¥g£ltnu “bjhÊyhs® nghuh£l¤ij xU
ãuhkzušyhjhiu N¥ãbu©Lfshfî« »s®¡Ffshfî« mÌ°
Éjkhf Koî brŒayh« nghÈU¡»‹wJ. Mjyhš ïJ Éõa¤âš
bl©L br¡ÇlÇfshfî« M¡» it¡f nt©Lbk‹gJ #°o°
eh‹ VjhtJ nrit brŒa Mir¥gL»‹nw‹. mj‰F ïl«
f£á¡fhuUila nt©LnfhŸ. òJ yhbk«g® f£lha« ïªj m¡»uk
bfhL¡»‹Ö®fsh?” v‹W V#©il¡ nf£lj‰F “ckJ nrit
khd elto¡ifia kh‰¿ Ãaha« brŒa ntQ«. ïÅnkš òJ yh
vd¡F nt©oaâšiy, vd¡F mtáaKÄšiy” v‹W kÅj¤
bk«g® ftÅ¤J m¡»uk¤ij¡ Fiw¤J k‰w tF¥ãdiuí« yh
j‹ik¡nf‰w kÇahij Tl ïšyhkš jªâ mo¤JÉ£lh®. ï«khâÇ
ogh®£bk©oš mâfkhf nr®¡F«go c¤âuî clnd ãw¥ã¥gh®
kÇahij Tl ïšyhkš elªJ bfh©O®fns v‹W nf£lhš mj‰F
vd e«ò»nwh«. v§fŸ nfhÇ¡if Ãiwntw nt©lhkh? - Ãaha
bghU¤jk‰w gâiy¢ brhšÈÉ£L, Ú® VjhtJ nrit brŒa nt©L
nt©LnfhŸ.
bk‹»w MirÆUªjhš bjhÊyhs®fis v‹ fhÈš bfh©L tªJ
Fo muR - f£Liu - 12.08.1928
F«ãl ití« v‹gJ ngh‹w t‹bdŠrkhd foj« vGâdh®. ïij bjhÊyhs®fŸ jh§fŸ brŒjJ j¥ò v‹gjhf cz®ªJ uÆšnt
c¤njá¤J mt® mªj uÆšnt m£itrÇ ngh®oš jd¡FŸs mâfhÇfË‹ fhÈš nghŒ ÉGªjhšjh‹ bjhÊyhs®fŸ ntiy
bk«g® Þjhd¤ij uhédhkh bfhL¡f¡Tl¤ Ô®khÅ¤jh®. mtuJ ÃW¤j«, mJî« fhÈš ÉGªjt®fis¥ bghW¤jtiuÆš njhšÉ
c©ik e©g®fŸ áyÇ‹ nt©Lnfhshš mJ jL¡f¥g£lJ. ïj‹ milªjjhFnk bahÊa k‰w¥go mt®fŸ vªj y£áa¤ij c¤nj
nkš âU. KjÈah® mL¤J¡ Tl¥nghF« r£lrig¡ T£l¤âš xU á¤J ntiy ÃW¤j« brŒjh®fnsh mªj y£áa« Ãiwnt¿dh
mtru¤ Ô®khd« bfh©LtªJ bjhÊyhs® Ãiyia¥ g‰¿¥ byhÊa v‹d fZl« ne®ªjhY« bjhÊY¡F¥ nghtâšiy v‹W
ngr¥nghtjhf m¿»nwh«. ïjdhš v‹d gy‹ V‰gL« v‹gJ Koî brŒJ bfh©l RakÇahijíila bjhÊyhs®fS¡F vªj
ek¡F És§fÉšiy. r£lrig k©lg¤âYŸs Rt®fS« ö© Éj¤âY« njhšÉ V‰gLbk‹W brhšyKoahJ.
fS« âU. KjÈah® ng¢ir¡ nf£L¡ bfh©oU¥gjhš v‹d gy‹
Éisínkh, mJjh‹ m§FŸs r£lrig bk«g®fS« r®¡fh® cjhuzkhf ïJtiu Rkh® 5000 bjhÊyhs® j§fŸ ntiyia
mâfhÇfS« nf£L¡ bfh©oU¥gjhY« Éisínk xÊa uhédhkh bfhL¤JÉ£L ntW bfsutkhd ntiyÆš j§fŸ
nt¿šiy. thœ¡ifia el¤â¡ bfhŸStJ v‹W Koî brŒJÉ£lh®fŸ. ïªj
kd cWâiaí«, RakÇahij¤ j‹ikiaí« bfL¡fnt kWgoí«
murh§f« v‹gJ«, uÆšnt KjyhËfŸ v‹gJ«, #d¥ áy g¤âÇiffS« áy jiyt®fŸ v‹ngh®fS« Nœ¢á brŒtnjhL
ãuâÃâfŸ, jiyt®fŸ, fh§»uR, Rauh{a«, njÓa« v‹gJ«, r®¡fh® M£áí« mj‰F¤ JiznghŒ¡bfh©L f©lgo muÞ£
ViHfŸ jiyÆš ifia it¤J¡ bfhŸisao¤J¤ j§fS¡FŸ brŒtJ«, j©o¥gJ«, tH¡F n#ho¥gJ«, b#ÆÈš bfhLik¥
g§F ngh£L¡ bfhŸS« xnu j‹ikikíila bfhŸis¡ T£lnk gL¤JtJkhd m¡»uk§fis¢ brŒJ bfh©L tU»‹wJ.
xÊa nt¿šiy v‹W eh« nfhòu¤â‹ ÛâUªJ« Tînth«. ïj‰F ïitfshš eh« xU á¿J« mâra¥glÉšiy. ïªj eh£o‹ j‰fhy
cjhuz« btF öu« nghfnt©oaâšiy. x›bthU j‹ikÆY« Ãiy ïJjh‹ v‹W eh« bfhŠrfhy¤â‰F K‹dhnyna KoîbrŒJ
jiyt®fË‹ éÉa rÇ¤âu¤ij r‰W Phgf¥gL¤â¡ bfh©lhš bfh©Ljh‹ ïªj¤ bjh©oš ïw§»ÆU¡»‹nwh«.
nghJkhdjhF«.
ïâÈUªJ njÓa« v‹gJ«, muáaš v‹gJ«, Ó®âU¤j«
vdnt uÆšbt mâfhÇfË‹ Mzt¤â‰F¡ fhuz« ï‹dJ v‹gJ«, Rauh{a« v‹gJ«, bjhÊyhs® e‹ik v‹gJ«, fh§»uÞ
v‹gJ ï¥nghjhtJ bghJ #d§fS¡F És§»ÆU¡F«. ïªj v‹gJ«, irk‹ g»Zfhu« v‹gJ« bjhÊyhs®fŸ, jiyt®fŸ
khâÇ¥ g¤âÇiffËDilaî« jiyt®fËDilaî« cjÉ v‹gJ«, njÓa¤ jiyt®fŸ v‹gJ« njÓa¥ g¤âÇiffŸ v‹gJ«,
V#©L¡F Éiy bfhL¡fhkš »il¤âU¡Fbk‹W ahuhtJ e«g¡ bjhÊyhs®fŸ e‹ik¡F¥ ghLgL« g¤âÇiffŸ v‹gJ«, ViH
TLkh? Mjyhšjh‹ ï›ntiy ÃW¤j¤jhš gyU¡F yhg« v‹W fËl¤âš m‹òŸs KjyhËfŸ v‹gJ«, ViHfŸ e‹ik¡F¥ ghL
brh‹ndh«. “Fâiu ÑnH jŸËdjšyhkš FÊí« g¿¤jJ” v‹gJ gL« murh§f« v‹gJ« M»aitfË‹ òu£Lfis k¡fŸ m¿ªJ
nghš ntiy ÃW¤j¤ij njhšÉaila¢ brŒjJ nghjhkš bfhŸs xUthW trâ V‰g£lbj‹nw Ãid¡»nwh«.
bjhÊyhs®fis áiwÆyil¤J¡ bfhLik¥gL¤jî« gykhd
Fo muR - jiya§f« - 19.08.1928
fhÇa§fŸ brŒa¥g£L« tUtJ Äfî« btW¡f¤j¡fbj‹nw
brhšYnth«. flÿ® áiwÆš áy bjhÊyhs®fŸ j©o¡f¥g£L
v©bzŒ¢ br¡F M£Ltjhf nfŸÉ¥gL»‹nwh«. gy bjhÊyhs®
fŸ ÛJ gy tUõ« j©o¡f¤j¡f nfRfis n#hoid brŒtjhf
nfŸÉ¥gL»‹nwh«. nghÈ¤ jiyt®fS¡F moik¥glhj bjhÊ
yhs® r§f§fis monahL mÊ¡f Ka‰á¥gjhfî« nfŸÉ¥
gL»‹nwh«. ï‹dK« ïâš vGjKoahj bfhLikfS« eil
bgWtjhf¤ bjÇatU»‹wJ. ïjdhbyšyh« bjhÊyhs® ntiy
ÃW¤j¤ij xU¡fhY« njhšÉaila¢ brŒJÉl Koahbj‹nw
brhšYnth«.

Ãiwªj njÓa¤ â£l¤ij¥ g‰¿í« T¡FuÈ£L TÈ th§F»‹wh®
fnsbahÊa ïªj Éõa¤âš ahuhtJ ftiy brY¤â tU»wh®fsh
v‹W nf£»‹nwh«.
ntj«jh‹ “N¤âu®fŸ v‹»‹w ntá kfD« gh®¥gd® jhá

kfDkh»a” gh®¥gdušyhjh® go¡f¡ TlhJ v‹whš Éahfuz«
ïªJkj j¤Jt« v‹»‹wjhd bghJthd ïy¡fzK« Tl gh®¥gdušyhjh® go¡f¡
TlhJ v‹W brhšYtJ v›tsî mnah¡»a¤jdkhdJ v‹gij
âU¥gâÆš âU¥gâ njtÞjhd g©oš eilbgW« xU eh« És¡f nt©oaâšiy. vªj¥go¥ig gh®¥gdušyhjh® go¡f¡
gŸË¡Tl¤âš rkÞ»Uj Éahfuz tF¥ãš gh®¥gdušyhj Tlhnjh mªj¥ go¥ò¡F gh®¥gdušyhjh® gz¤ij cgnahf¥gL¤
ãŸisfis nr®¤J¡ bfhŸs¥glkh£lhJ v‹W gŸË¡Tl jyhkh v‹W nf£gJl‹ r‰whtJ khdnkh, bt£fnkh, Ra
mâfhÇfŸ kW¤JÉ£lh®fsh«. bghJ #d§fŸ ïij¥g‰¿ njtÞ kÇahijnah, R¤j u¤j X£lnkh cŸs T£lkhdhš ïªj¡ fhÇa«
jhd mâfhÇah»a kfªJÉl« brh‹dâš mt® jk¡F¤ bjÇahJ brŒaKoíkh v‹W nf£»‹nwh«.
v‹W brhšÈ É£lhuh«.
ïÅahtJ r®¡fhnuh mšyJ ïªJ kj gÇghyd ngh®lhnuh
ÄÞ. nknah, ïªâa k¡fŸ fšÉa¿Éšyhkš ïU¥gj‰F mšyJ bghJ #d§fnsh ïªj¡ fhÇa¤âš ãuntá¤J ïªj khâÇ
gh®¥gd®fns fhuz« v‹W jkJ “ïªâa¤ jhŒ” v‹w ò¤jf¤âš bghJ e‹ik¡fšyhj jÅ¥g£lt®fË‹ e‹ik¡F V‰wJkhd
vGâaj‰F “njÓa¤ jiyt®fshd” âU. r¤âa_®¤â gd¡fhš fhÇa§fS¡F bghJk¡fË‹ gz¤ij cgnahf¥gL¤jhkš gh®¤J¡
uh#hit r_f¤ Jnuh», njr¤ij¡ fh£o¡ bfhL¤j njr¤Jnuh» v‹w bfhŸs¡TLkh v‹W nf£»‹wJl‹ RakÇahij v‹whš v‹d
bghUŸgl¡ T¿dh®. k‰bwhU “njÓa¤ jiyt®” ÄÞ. nknahit v‹W ÉÊ¥gJl‹ ö§»¡ bfh©oU¥gJ ngh‹w Éj©lh
“F¥ig¡fhÇ” v‹W T¿dh®. thâfS¡F ïâÈUªjhtJ RakÇahij v‹gJ ï‹dbj‹W òÇíkh
ït®fŸ âU¥gâ gŸË¡Tl elto¡iffS¡F v‹d gâš Fo muR - f£Liu - 19.08.1928
brhšy¥ngh»wh®fŸ v‹W nf£»‹nwh«.
rkÞ»Uj«, njtghiõ, bghJghiõ, kjghiõ, m¿î

ghiõ v‹W brhšÈ mj‰F gh®¥gdušyhjh® gz¤âš gŸË¡
Tl« V‰gL¤JtJ«, mâš gh®¥gdušyhjh® ãŸisfŸ go¡f
Mir¥g£lhš kW¥gJkhd mnah¡»a¤jd¤ij xÊ¡fnth
f©o¡fnth ïJtiu vªj njÓa¤ jiyt®fŸ K‹ tªjh®fŸ v‹W
nf£»‹nwh«.
gh®¥gd®fË‹ ò‹áÇ¥ò¡F gaªJ bfh©L mt®fŸ fhY¡F

K¤jÄ£L tU« “njÓa åuKH¡f«” ï¥nghJ v§nf nghŒ xËªJ
bfh©lJ v‹W nf£»‹nwh«.
br¤j gh«ig M£LtJ nghš “br¤J¢ R£L¢ rh«gyh¡»

M‰¿š fiu¤J É£L¡ fhlh‰¿¡ fUkhâí«” elªJ É£l irk‹
fÄõ‹ g»Zfhu¤ij¥g‰¿í« Nœ¢áí« jªâuK« gh®¥gd
Mâ¡fK« tÆ‰W¢ nrh‰W njr g¡j®fË‹ ãiH¥ò¡F kh®¡fK«

“nfhÉš ãuntr«” RakÇahij nghjdhKiw¥ ghlrhiy
Ô©lhjh® v‹gt®fis nfhÉY¡FŸ Élnt©Lbk‹gJ«, <nuh£oš RakÇahij¥ ãurhu¤â‰F nghjdhKiw¥ ghl

gh®¥gdD¡F ntW ïl« ek¡F ntW ïl« v‹W ïU¡f¡ TlhJ rhiy V‰gL¤JtjhŒ ‘Fo muá’Y« ‘âuhÉlÅ’Y« btËÆ£oUªj
v‹gJ«, cŸns nghŒ RthÄ bjÇrd« brŒtjhnyh bjh£L¡ go ü‰W¡fz¡fhd É©z¥g§fŸ tªâU¥gitfËš Rkh®
F«ãLtjhnyh g¡â mâfkhFbk‹nwh, gy‹ mâfbk‹nwh 20 ng®fS¡F k£L« áy ÃgªjidfŸ f©L jÅ¤jÅahf
fUâ mšy v‹gij bghJ #d§fS¡F¤ bjÇÉ¤J¡ bfhŸS foj§fŸ vGj¥g£oU¡»‹wd. mt®fŸ jaî brŒJ clnd
»‹nwh«. mâš f©l Égu§fS¡F gâš vGâÉ£L ïÉlÄUªJ tU«
go foj« tªjhš MtÂ khj« 15 « njâ th¡»š ïÉl« ïU¡f¤
m¡ nfhÆšfË‹ ÃgªjidfŸ k¡fŸ RakÇahij¡F ïil jahuhÆU¡f nt©L«. gL¡if, òuhz«, rhÞâu« v‹gjhd òÞj
ôwhfî« ca®î jhœî f‰ã¥gj‰F Mjhukhfî« ïU¥gjhš ïit f§fŸ KjÈa mtut®fS¡F nt©oa rîfÇakhd rhkh‹fSl‹
fS¡F Mjhukhd rfy¤ijí« xÊ¡f nt©Lbk‹nw fUâ ïij tunt©oÆU¡F« v‹gijí« bjÇÉ¤J¡ bfhŸS»‹nwh«.
brŒa¤ ö©L»‹nwhnkašyhJ rhÄ v‹W x‹W ïUªjhš m§F
Fo muR - m¿É¥ò - 19.08.1928
jh‹ ïU¡f¡TLbk‹nwh, mªj¡ fšY¢rhÄ¡F g¡f¤âš nghtjhš
mâf yhg« »il¡Fbk‹nwh Ãid¤âU¡F« goahd m›tsî
K£lhŸjd¤Jl‹ eh« nfhÉÈš všnyhU¡F« rk cÇik
nf£fÉšiy.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 19.08.1928

âU. ntjhry« ïªJ flîŸfŸ
- á¤âuò¤âu‹
âU. ntjhry« mt®fË‹ br‹id uhang£il Ffheªj
Ãiya M©L ÉHh itgt¤â‹ m¡»uhrd¥ ãur§f¤âY« âU 1. ãŸisah®
ths® j©lghÂãŸis, f©z¥g®, uhkdhj‹ M»nah®fË‹
thj§fË‹ nghJ« ngáa Éõa§fis¥g‰¿ btËahd “jÄœehL”
“âuhÉl‹” g¤âÇifÆš f©l Éõa§fS¡F âU ntjhry« ïªJ kj« v‹gâš cŸs flîŸfË‹ v©Â¡if “v©Â¤
mt®fË‹ rkhjhdnkh kW¥ngh xU thu¤âš tuhj gB¤âš eh« bjhiyahJ. V£oyl§fhJ” v‹gJnghš v©Â¡if¡F ml§fhj
mj‹ MuhŒ¢áia bjÇÉ¥gjhf vGâÆUªnjh«, mªj¥go flîŸfŸ brhšy¥g£oU¥gJ« m¤jid flîŸfS¡F« òuhz«,
ïJtiu mtuhš ahbjhU kW¥ngh rkhjhdnkh ïJtiu tuhjjhš nfhÆš, Fs«, ói#, c‰rt«, g#id, gh£L KjÈaJfŸ V‰gL¤â
âU. ntjhry« v‹D« jiy¥ãš mt‰iw MuhŒªJ vGâ ïU¥git mitfS¡fhf ekJ ïªâa eh£oš tUl« x‹W¡F gy
tUnth« v‹gij thrf®fS¡F bjÇÉ¤J¡ bfhŸS»nwh«. ïªj nfho¡fz¡fhd %ghŒfS«, gy nfho %ghŒ bgU«goahd neu§
ÃiyÆš k‰wt®fŸ vGJ« Éahr§fS¡F nghâa ïlkË¡f fS«, gy nfho %ghŒ bgU«goahd m¿îfS« btFfhykhŒ
Koahik¡F« tUªJ»‹nwh«. ghHhŒ¡bfh©L tUtJ« vtuhY« Ryg¤âš kW¡f¡Toa
Fo muR - m¿É¥ò - 19.08.1928 fhÇakšy.
ï¡flîŸfËš Kj‹ik bg‰wJ«, k¡fËl« Äfî« brš

th¡F¥ bg‰wJ«, ïªJ¡fŸ v‹gt®fËš Vw¡Fiwa všnyh
uhY« x¥ò¡bfh©L tz§f¥gLtJkhd flîŸ ãŸisah® v‹gJ.
ïjid¡ fzgâ v‹W« Éehaf® v‹W« É¡»ndÞtu‹ v‹W«
ï‹D« ïJngh‹w gy ü‰W¡fz¡fhd bga®fis¢ brhšÈ
miH¥gJ« c©L.
Ã‰f, ïªj¥ ãŸisah® v‹D« flîis ïªJ¡fŸ v‹

gt®fŸ j§fSila vªj¡ fhÇa¤â‰F« Kj‹ikahŒ it¤J
tz§FtJ«, flîŸfS¡bfšyh« Kjš flîshf tz§FtJkhf
ï¥nghJ mKÈš ïU¡F« tH¡f¤ij vªj ïªJ v‹gtdhY«
kW¡f KoahJ. Mfnt ï¥go¥g£ljhd ahtuhY« x¥ò¡bfhŸs¡
ToaJ« mâbršth¡FŸsJ« Kj‰ flîŸ v‹gJkhd ãŸis
ahÇ‹ r§fâia¥ g‰¿ r‰W ftÅ¥ngh«. VbdÅš flîŸfË‹
r§fâ bjÇa nt©Lkhdhš Kjš Kjyhf Kj‰ flîis¥g‰¿¤
bjÇtJjh‹ e‹ikahdjhF«. VbdÅš Kjš flîŸ v‹W
brhšy¥gLtâ‹ r§fâ ï‹d khâÇ v‹gjhf¤ bjÇªjhš k‰w

flîŸfŸ r§fâ jhdhfnt És§f VJthÆU¡fyh«. m‹¿í« 2. xU fh£oš M© bg© ahidfŸ fyÉ brŒí«nghJ át
vªj¡ fhÇa« Mu«ã¤jhY« KjÈš ãŸisah® fhÇa¤ij¡ D« gh®tâí« f©L fyÉ Phgfnk‰g£L¡ fyªjjhš ahid Kf¤
ftÅ¡f nt©oaJ Kiwba‹W brhšy¥gLtjhš ehK« Jl‹ FHªij ãwªjJ v‹W« ãŸisah® fijÆš TW»‹wjh«.
flîŸfË‹ fijfis¥ g‰¿ És¡f¥ nghtâš Kjš flîis¥
g‰¿ Mu«ã¡f nt©oaJ« KiwahFk‹nwh. ïšyhÉ£lhš 3. gh®tâ f®¥g¤âš xU fUî‰¿U¡ifÆš xU mRu‹ m¡
“m¡flîË‹ nfhg¤â‰F Mshf neÇ£L vL¤j ï¡fhÇa¤â‰F fU¥ig¡FŸ fh‰W totkhf¢ br‹W m¡fU¢ áRÉ‹ jiyia
É¡»d« V‰g£lhY« V‰gl¡TL«” m‹¿í« rÛg¤âš m¡ bt£oÉ£L tªjjhfî« mj‰F¥ gÇfhukhf¥ gh®tâ ahidÆ‹
flîË‹ c‰rt« (ãŸisah® rJ®¤â) x‹W« tu¥nghtjhš ïªj¢ jiyia it¤J cÆ® c©lh¡» FHªijahf¥ bg‰W¡ bfh©l
rka« xU rka« bghU¤jkhdjhfî« ïU¡fyh«. Mjyhš jhfî« Éehaf® òuhz« TW»‹wjh«.
bjhl§FJ«.
4. j¡fDila ahf¤ij mÊ¥gj‰fhf át‹ jdJ _¤j
ãŸisah® ãw¥ò Fkhudh»a fzgâia mD¥ãajhfî«, j¡f‹ m¡fzgâ jiyia
bt£oÉ£ljhfî«, át‹ jdJ ïu©lhtJ ãŸisah»a R¥ãu
1. xU ehŸ átÅ‹ bg©#hâahd gh®tânjÉ jh‹ FË¡f¥ kÂaid mD¥ãdjhfî«, mt‹ nghŒ¥ gh®¤jâš jiy fhz¥
nghifÆš FË¡FÄl¤â‰F ntW xUtU« tuhkš ïU¡F« glhkš btW« K©lkhŒ¡ »lªjjhfî«, clnd xU ahidÆ‹
goahf xU fhtš V‰gL¤Jtj‰fhf jdJ rßu¤âš cŸs mG¡F jiyia bt£o it¤J cÆ®¥ã¤jjhfî« k‰bwhU fij brhšy¥
fis¤ âu£o cU£o mij xU M© ãŸisahF«go ÑnH gL»‹wJ. ïJ j¡fahfguÂ v‹D« òÞjf¤âš ïU¡»‹wjh«.
ngh£ljhfî«, mJ clnd xU M© FHªij M»É£ljhfî«,
ï‹D« gy tÊfŸ brhšy¥gL»‹wd. mjid¥ g‰¿í«
mªj M© FHªijia¥ gh®¤J “eh‹ FË¤JÉ£L btËÆš tU«
ï¥ãŸisahÇ‹ k‰w fijfis¥ g‰¿í« k‰bwhU rka«
tiu ntW ahiuí« cŸns Élhnj” v‹W brhšÈ mij å£L
ftÅ¡fyh«.
thÆ‰goÆš c£fhu it¤âUªjjhfî« mªj¢ rka¤âš gh®tâ
òUõdhd gukát‹ å£o‰FŸ òFªjjhfî«, mG¡FU©ilahd vdnt ãŸisah® v‹D« flîŸ átD¡nfh gh®tâ¡nfh
thÆš fh¡F« ãŸisah® mªj¥ gukátid¥ gh®¤J “gh®tâ kfdhf ghÉ¡f¥g£lt® v‹gJ« mªj¥ ãŸisahU¡F ahid¤
FË¤J¡ bfh©oU¥gjhš cŸns nghf¡ TlhJ” v‹W jL¤jjhfî«, jiy bra‰ifahš V‰g£lbj‹gJ« x¥ò¡bfhŸs nt©oa
mjdhš gukát¡ flîS¡F nfhg« V‰g£L j‹ ifÆÈUªj thsh ÉõakhF«.
íj¤jhš xnu å¢rhf mªj¥ ãŸisah® jiyia bt£o¡ ÑnH jŸË
É£L FË¡FÄl¤â‰FŸ nghdjhfî«, gh®tâ átid¥ gh®¤J flîŸ T£l¤âš Kjštuhd ãŸisah® r§fâna ï¥go¥
“fhtš it¤âUªJ« v¥go cŸns tªjhŒ” v‹W nf£ljhfî« gyÉjkhf¢ brhšy¥gLtJ«. mitfËY« všyhÉj¤âY« mt®
mj‰F¢ át‹ “fhtšfhu‹ jiyia bt£o cU£o É£L tªnj‹” ãwuhš c©lh¡f¥g£ljhfî«, ãw¥ò ts®¥ò cilatuhfî«
v‹W brh‹djhfî«, ïJ nf£l gh®tâ jh‹ c©lh¡»d FHªij V‰gLtJkhdjhÆUªjhš k‰w¡ flîŸfŸ r§fâia¥g‰¿ nahá¡f
bt£L©lj‰fhf¥ òu©L òu©L mGjjhfî«, át‹ gh®tâÆ‹ î« nt©Lkh? Ã‰f, xU flîS¡F¤ jhŒ jf¥g‹ V‰g£lhš mªj¤
J¡f¤ij jÂ¡f nt©o bt£L©L ÑnH ÉGªj jiyia vL¤J jhŒ jf¥g‹fshd flîŸfS¡F« jhŒ jf¥g‹fŸ V‰g£L¤jhnd
kWgoí« x£lit¤J cÆ® bfhL¡fyh« vd¡fUâ clnd btËÆš ÔU«. ( ïitfis¥ gh®¡F«nghJ flîŸfŸ jhkhf V‰g£lt®fŸ
tªJ gh®¡f bt£L©l jiy fhzhkš nghdjhš mU»ÈUªj xU v‹whš v¥go x¥ò¡bfhŸs Koí«? Mfnt ïªj¡ flîŸfS«
ahidÆ‹ jiyia bt£o K©lkhf¡ »lªj FHªijÆ‹ fG¤âš cyfK« V‰g£lj‰F ntW Mjhu§fis¡ f©L ão¡f
x£l it¤J mj‰F cÆiu¡ bfhL¤J gh®tâia âU¥â brŒj nt©oajhÆU¡»‹wJ. ïjid¥ ã‹dhš ftÅ¡fyh«)
jhfî« fij brhšy¥gL»‹wJ. ï¡fij¡F átòuhz¤âY«, fªj
òuhz¤âY« Mjhu§fSÄU¡»‹wdth«. flîis¥ g‰¿a Étfhu§fnsh rªnjf§fnsh V‰gL« nghJ
kh¤âu« “flîŸ xUt®jh‹, mt® ehk %g Fzk‰wt®, Mâaªjk‰

wt®, ãw¥ò ïw¥ò m‰wt®. jhdhí©lhdt®” v‹W brhšYtJ« gy nfhÉšfËš cUthu§fshf¤ njh‹wÉšiyah? ïij “vtndh
k‰W« “mJ xU r¡â” v‹W«, “xU j‹ik mšyJ Fz«” v‹W« xUt‹ brŒJ É£lh‹” v‹W brhštjhdhš ïitfS¡F¤ âdK«
ngá mªj¢ rka¤âš kh¤âu« j¥ã¤J¡ bfh©L ãwF ï«khâÇ bg©LãŸis thfd« KjÈaitfSl‹ ói#fŸ el¡f
flîŸfis¡ nfhonfhoahŒ c©lh¡» mitfS¡F ïJ ngh‹w Éšiyah? v‹gJ ngh‹witfis¢ r‰W nahá¤J¥ gh®¡F«go
gy Mghr¡ fijfis t©o t©oahŒ¡ f‰ã¤J mt‰iw bašyh« thrf®fis nt©o¡bfhŸS»‹nwh«.
k¡fis e«gî« tz§fî« óir brŒaî« c‰rt« KjÈad
brŒaî« brŒtâš v›tsî m¿ahikí« òu£L« fZlK« Ó®âU¤j¡fhu®fŸ “m¥go ïU¡f nt©L«” “ï¥go ïU¡f
eZlK« ïU¡»‹wJ v‹gij thrf®fŸjh‹ czu nt©L«. nt©L«” v‹W« “kj¤â‰F Mg¤J, rka¤J¡F Mg¤J, flîŸ
fS¡F Mg¤J” v‹W« T¥ghL ngh£L kj¤ijí« flîisí«
cjhuzkhf xU Éõa¤ij¡ F¿¥ãL»‹nwh«. áj«gu¡ fh¥gh‰wbt‹W mitfËl« “t¡fhy¤Jbg‰W” k‰w k¡fŸ
nfhÉÈš ahid Kf§bfh©l xU ãŸisah® áiy brŒJ mj‹ Jizia¡ nfhU« åu®fŸ ahuhtJ ïJtiu ïªj Mghr§fis
J«ã¡ifia k‰bwhU bg©áiyÆ‹ bg© F¿¡FŸ òfÉ£L Éy¡f K‹tªjh®fsh v‹W« nf£»‹nwh«.
ï¡fh£áia ahtU¡F« bjÇí«goahf¢ brŒâU¥gJl‹ ïªj¡
fh£á¡F âdK« Kiw¥go óirí« elªJ tU»‹wJ. gy M© ït‰iwbašyh« g‰¿ vªj MÞâf áfhkÂfS¡F« xU
bg© g¡j®fŸ mij¤ jÇá¤J¡ F«ã£L« tU»‹wh®fŸ. á¿J« ftiyÆšyhÉ£lhY« ãŸisah® rJ®¤â v‹»‹w c‰rt«
v‹iw¡F v‹gâš kh¤âu« thj¤â‰F« MuhŒ¢á¡F« FiwÉšiy
áy nj®fËY« xU ãŸisah® cUt« jdJ Jâ¡ifia xU v‹W brhštnjhL ïªj Mghr§fisbašyh« xÊ¡f Ka‰á¡fhkš
bg© cUt¤â‹ bg©F¿Æš òF¤â m¥bg©iz¤ ö¡»¡ R«kh ïUªJ bfh©L«, ï›thghr§fis ãur§f« g©Â¡
bfh©oU¥gJ nghyî« mªj¥ bg© ïu©L fhiyí« mf£o¡ bfh©L« ïUªJÉ£L ïij vL¤J¢ brhšYgt®fis ehÞâf®fŸ
bfh©L mªju¤âš Ã‰gJ nghyî« brJ¡f¥g£oU¡»‹wJ. v‹W brhšÈ ÉLtjhnyna vªj¡ flîisí« vªj¢ rka¤ijí«
ïitfis¥ gh®¤j ahuhtJ ïJ v‹d Mghr« v‹W nf£lhš, fh¥gh‰¿Él Koahbj‹nw brhšYnth«. ïÅ mL¤j Kiw mL¤j
ïitfS¡F xU fijí« òuhzK« ïU¥gjhfî« brhšy¥ flîis¥ g‰¿¡ ftÅ¥ngh«.
gL»‹wJ. Fo muR - f£Liu - 26.08.1928
mjhtJ Vnjh xU mRuDl‹ k‰bwhU flîŸ í¤j« brŒj
jhfî«, mªj í¤j¤âš njh‹¿a mRu®fis bašyh« mªj¡ flîŸ
bfh‹W bfh©nl tªJ«, j‹dhš Koahj msî Nu®fŸ xU mRu
ÞâßÆ‹ bg© F¿Æš ïUªJ <rš ò‰¿ÈUªJ <rš òw¥gLtJ
nghš gy yB¡fz¡fhŒ tªJ bfh©nl ïUªjjhfî«, ïij m¿ªj
mªj¡ flîŸ, ãŸisah® flîË‹ cjÉia nt©oajhfî«
clnd ãŸisahuhdt® <rš ò‰¿ÈUªJ fuo <ršfis c¿ŠRtJ
nghš jdJ J«ã¡ifia mªj ÞâßÆ‹ bg© F¿¡FŸ É£L
m§»Uªj mRu®fisbašyh« xnu c¿Šrhf c¿Šá É£ljhf¢
brhšy¥gL»‹wJ. vdnt ï«khâÇahd fh£LÄuh©o¤ j‹ikahd
Mghr§fS¡F, f©lijbašyh« flîŸ v‹W brhšY« “MÞâf®
fŸ” v‹d gâš brhšy¡TL« v‹W nf£»‹nwh«.
“vtndh xUt‹ xU fhy¤âš ï¥go vGâ É£lh‹” v‹W

bghW¥ãšyhkš brhšÈÉ£lhš nghJkh? ï‹iwa¤ âdK«
m›btG¤J¡ bfh©l Mjhu§fŸ ngh‰w¥glÉšiyah? m‹¿í«

nghäÞ ïyh¡fh bk«gÇ‹ Ã®¥gªj« fhuzkhfnt Þjy
nghäÞ mâfhÇfË‹ m¡»uk ml¡FKiw tH¡Ffis ã‹th§»¡
bfhŸs¢ brŒant©oa Ãiyikna‰gL« nghyî« bjÇ»‹wJ.
bghJthf ïªj¤ öJ¡T£l« ft®d® Jiu mt®fis ng£o
f©lâ‹ gadhf mtrukhdJ« mdhtáakhdJkhd ml¡F
bjhÊyhs® öJ KiwfŸ Þjy mâfhÇfË‹ mâfhu JZãunahf¤jhnyna
V‰g£ljhf mâfhÇfŸ cz®tjhf¤ bjÇatU»wJ.
gh®¥gdušyhjh® jiyt®fsh»a âUths®fŸ nfhit MdhY« xU jlit j§fŸ mtru¥ ò¤âahY« m¿ahik
r£lrig m§f¤âduhd uh› gfö® á.vÞ. ïu¤âdrghgâ KjÈah® ahY« brŒj fhÇa§fis¥ g‰¿ ãothjkhÆuhkš j§fŸ F‰w§fis
mt®fS«, kJiu r£lrig m§f¤âd® âUths® ã.o. ïuh#‹ cz®ªJ mt‰¿‰F gÇfhu« brŒJ bfhŸs Þjy mâfhÇfS¡F
mt®fS«, br‹id âUths® V. uhkrhÄ KjÈah® mt®fS« bj‹ rªj®¥g« mË¡f¥g£oU¥gjhfî« bjÇatU»‹wJ.
ïªâa uÆšnt bjhÊyhs®fŸ beU¡fo Éõakhf br‹id ft®d®
MdnghâY« ï«khâÇahd fhÇa§fËdhbyšyh« bjhÊ
Jiu mt®fis ng£o f©L ngr nt©Lbk‹W bjÇa¥gL¤â¡
yhs rnfhju®fS¡F v›Éj e‹ikahtJ V‰g£LÉl¡ TL« v‹W
bfh©lj‰nf‰g ft®d® Jiuat®fS« r«kâ¤J ng£o bfhL¤J¥
eh« Ãid¥gj‰»šiy. VbdÅš ïbjšyh« f©iz¤ Jil¡F«
ngádh®fŸ.
fhÇankbahÊa fhÇa¤âš v›Éj mDTy¤â‰F« V‰wjhfhJ.
öJ br‹w fdth‹fŸ _tU«, bjhÊyhs®fis uÆšnt¡ k‰wgo bjhÊyhs®fŸ ntiy ÃW¤j¤â‰F¡ fhuzkhÆUªj FiwfŸ
fhu®fŸ bfhLik¥gL¤âa Éõa§fisí«, r®¡fh® mâfhÇfŸ VjhtJ ftÅ¤J gÇfhu« brŒa¥gLkhdhš mij¥g‰¿ kh¤âu«
ml¡F Kiw _y« bjhÊyhs®fS¡F¢ brŒj mÚâfisí« g‰¿ eh« âU¥âaila ïlK©lhF«. Mdhš mJ kh¤âu« ft®d® Jiu
ÉÇthŒ vL¤J¢ brh‹dâ‹ ngÇš ft®d® Jiuat®fŸ aht‰iw mt®fshnyh mšyJ itáuhŒ Jiuat®fshnyh Tl¢ brŒa¡
í« bghWikahŒ btF mDjhg¤Jl‹ nf£L ïJÉõa¤âš Toa fhÇakšybt‹gJ« ek¡F¤ bjÇí«. VbdÅš itáuhŒ
j«khš Toaij¢ brŒtjhf th¡fË¤jjhf¤ bjÇa tU»‹wJ. JiufS«, ft®d® JiufS«, uÆšnt JiufS« ãÇ£oZ v‹g
jhd xUjhŒ tÆ‰W¥ ãŸisfŸ. ï¥goÆU¡f, xUt® brŒí«
bghJthf bjhÊyhs® jiyt®fËš áy® ÛJ« bjhÊyhs® nkhr¤ij k‰bwhUt® fh£o¡ bfhL¡f K‹tUth®fsh? m‹¿í«
fË‹ mDjhãfŸ gy® ÛJ« Þjy mâfhÇfŸ 144 c¤âuî mj‰F¤ j¡fgo mt®fis Ã®¥gªâ¡fthtJ e«Äl« VjhtJ
ãunah»¤J ml¡»dij¥ g‰¿í« ïJ ÉõakhŒ áy ïl§fËš kh®¡fÄU¡»‹wjh?
tH¡F¤ bjhL¤jij¥ g‰¿í« ft®d® Jiuí« k‰W« mtuJ Ã®thf
rfh¡fS« kdtU¤jkilªjjhfî« bjÇatU»‹wJ. gyh¤fhukhd njÓa ïa¡f§fŸ v‹gJ« njÓajiyt®fŸ v‹gt®fS«
brŒiffËš r«gªj¥g£ljhf nghJkhd U#& »il¡f¥bg‰W uÆšnt¡fhu®fSilaî«, r®¡fhUilaî« á¥gªâfshfî« cŸ
elto¡if vL¤J¡ bfhŸs¥g£lt®fŸ Éõa§fŸ jÉu, k‰wgo csî¡fhu®fshfî« ïU¡f¤j¡ft®fsh»É£lh®fŸ. vdnt
bjhÊyhs®fŸ Éõa¤âY« ãurhuf®fŸ Éõa¤âY« mDjhãfŸ v‹iw¡fhtJ bjhÊyhs®fS« TÈ¡fhu®fS« ïªj eh£oš Ra
Éõa¤âY« Þjy mâfhÇfŸ vL¤J¡ bfh©l Kiwfis¥ g‰¿í« kÇahijnahL« Rjªâu¤njhL« ãiH¡f nt©Lkhdhš ï«khâÇ
tH¡Ffis¥ g‰¿í« j§fŸ KGftd¤ij¢ brY¤â mitfS¡F¥ nghÈ ïa¡f§fisí« nghÈ¤jiyt®fisí« e«ghkš mt®fŸ
gÇfhu« njLtjhf th¡fË¤âU¥gjhfî« bjÇa tU»‹wJ. r£l fhÈny mt®fŸ Ã‰F«goahd Ãiyik V‰gl nt©L«. m«khâÇ
bk«gÇ‹ Ã®¥gªj¤â‹ Ûânyna gy ïl§fËš Þjy mâfhÇfŸ Ãiyik bgWtâš áy jlit eGÉ ÉGªjhY« F‰wÄšiy.
ãunah»¤j 144 ghz§fis âU¥ã th§»¡ bfhŸs ne®ªjjhfî« k‰wgo RakÇahijÆš kh¤âu« ftd« ïUªJ¡ bfh©L tªjhš
bjÇ»‹wJ. nghJkhdJ v‹nw brhšYnth«.
Fo muR - f£Liu - 26.08.1928

jÇrid¡F« juF bgWtJ«, nghäR ntiy brŒtJ«, t¡Ñš ntiy
brŒtJ«, ïZlÄšyhj bg©fis¡ T£o¡ bfhL¤jhtJ
c¤ânahf« bgWtJ«, m›î¤ânahf¤âš yŠr« th§FtJ«,
j§fŸ tF¥ghiu¤ jÉu k‰w tF¥gh® jiybaL¡fhkš mG¤J
tJ«, j§fŸ ãŸisfis¤ jÉu k‰w ãŸisfis go¡f Élhkš
gh®¥gÜa« jL¥gJ«, njr¤ijí«, ViH k¡fisí« fh£o¡ bfhL¤J cÆ®
thœtJkhd fhÇa§fisbašyh« brŒJ bfh©L j§fis
ãuhkz®fŸ v‹W brhšÈ¡ bfh©L«, ïªj¥ ãuhkz¤ j‹ik¡
br‹w ïu©L thu§fS¡F K‹ btËahd “Fo muR” fhf fŸS¡fil ntá åL Kjš flîŸ r‹Åjhd« v‹gJ tiuÆš
mjhtJ 5.8.28 ² kyÇš gh®¥gÜa« v‹gJ g‰¿ vGâa j§fS¡F ntW cÇikí« k‰wt®fS¡F ntW cÇikí« ïU¡f
jiya§f¤âš, br‹id âUtšÈ¡nfÂ c¤âuhâ kl¤âš elªj nt©Lbk‹W brhšÈ¡bfh©L k¡fis tij¤J¡ bfh©oU¡
itÔf gh®¥gd® T£l¤âš jiyik t»¤j âUths® É.É. ÓÅ »‹wJkhd m¡»uk§fis ïÅí« v¤jid fhy¤â‰F kiw¡fyh«
thrŒa§fh® mt®fË‹ m¡»uhrd cg‹ahr¤ij¥ g‰¿ ÉÇ¤J v‹W âU. M¢rhÇah® fUâ¡bfh©oU¡»‹wh® v‹gJ ek¡F
É£L cg‹ahrfuhd âU. v‹. ÓÅthrh¢rhÇahÇ‹ cg‹ahr¤ij¥ És§fÉšiy.
g‰¿ ã‹d® vGJtjhf vGâÆUªnjh«. mªj¥go ï›thu«
mij¥g‰¿ vGJ»‹nwh«. jÉu “uhéa Éõa¤âš eh§fŸ (ãuhkz®fŸ) jiyÆL
tnj »ilahJ” v‹W brhšÈ ÆU¡»‹wh®.
âU. ÓÅthrh¢rhÇah® mt®fŸ jkJ brh‰bghÊÉš brhšÈ
ÆU¡F« Éõa§fis¢ RU¡» ³ Kjš Éahr¤ânyna btËÆ£o ïJ c©ikah? m¥goahdhš âUths®fŸ vÞ. ÓÅthrŒ
U¡»‹nwh«. a§fh®, r¡»ut®¤â mŒa§fh®, r¤âa_®¤â, fÞöÇ u§fŒa§fh®,
u§frhÄ mŒa§fh®, uhkhE# M¢rhÇah®, uh#nfhghyh¢rhÇah®,
mâš âU. M¢rhÇah® “ãuhkz r§f« gy tUõ§fshf ïªj khsÉah, neU, âyf®, rhÞâÇ, r®kh, rh¥%, É.É.ÓÅthrŒa§fh®,
eh£oš ntiy brŒJ tU»‹wJ” v‹W«, “vt‹ j‹ kdij ml¡» kÂ mŒa®, átrhÄ mŒa®, r®.á.ã. uhkrhÄ mŒa®, rnuhÍÅ njÉ,
M©L bfh©L nah¡»adhf ïU¡»‹whndh mtnd ãuhkz‹” ghyh«ghŸ, ïnj cg‹ahrf® âU. v‹. ÓÅthrh¢rhÇah® KjÈa
v‹W« brhšÈÆU¡»‹wh®. t®fŸ muáaš Éõa¤âš jiyÆlÉšiy v‹»‹whuh? mšyJ
ït®fis ïªj “ãuhkz®”fnshL nr®¡fhkš ngR»‹whuh? v‹W
m¥goahdhš ï¥nghJ ãuhkz® v‹W j§fis¢ brhšÈ¡ âU. M¢rhÇahiu¡ nf£»‹nwh«.
bfhŸS« gh®¥gd®fŸ všyh« j« kdij ml¡» M©L bfh©L
nah¡»a®fshf ïU¡»‹wt®fsh mšyJ ãw® kdij ml¡» mt® ã¢ir¡F« ònuh»j¤J¡F« tU«nghJ kh¤âu« jh§fŸ
fis M©L bfh©L mnah¡»a®fshf ïU¡»‹wt®fsh v‹W muáaÈš ãuntá¡fhjt®fŸ v‹W brhšYtJ«, c¤ânahf¤â‰F
nf£gJl‹ btF ehshf ïªj eh£oš elªJ tU« ãuhkz r§f§fŸ tU«nghJ btŸis¡fhu®fËl« ãuhkz®fŸjh‹ muáaÈš
v‹gitfbsšyh« j§fŸ kdij ml¡» M©L nah¡»akhŒ jiyik t»¡fî« Ó®âU¤j¤âš bgÇa c¤ânahf« t»¡fî«
ïUªJ bfh©L tU« ãuhkz®fSila r§fkh v‹W« nf£ nah¡»a®fŸ v‹W«,btŸis¡fhu®fS¡F jFªjgo rfy Éj¤âY«
»‹nwh«. elªJ bfhŸS« âwikí«, rîfÇaK«, ãuhkz®fS¡F¤jh‹
c©L v‹W« brhšÈ rfy muáašfËY« ïªj ãuhkz®fns
ah® ãuhkz‹? v‹W nf£F« nghJ kh¤âu« “j‹ kdij òFªJ bfh©L btŸis¡fhu uh{a¤ij el¤JtJ« ïªj cg‹ah
ml¡» M©L bfh©L« nah¡»adhf ïUªJ bfh©L« rfU¡F c©ikÆnyna bjÇahjh v‹W nf£»‹nwh«.
ïU¡»‹wt‹ ãuhkz‹” v‹W brhšYtJ«, k‰w rka§fËš khd
<dÄ‹¿ cy»YŸs rfy mnah¡»a¤jd§fisí« mjhtJ “ãuhkz®fŸ j§fS¡F r£ló®tkhŒ v›Éj cÇikí«
bfhiy, fsîfŸ, âU£L, òu£LfŸ brŒtJ« rhÄ jÇrid¡F«, jhá V‰gL¤â¡ bfhŸsÉšiy” v‹»‹wd®. ïJ mt® kdjhu¢ brhšY«

ng¢rh mšyJ j§fis¤ jÉu k‰wt®fŸ K£lhŸfŸ v‹W fUâ¡ kj¤ijí«, gh®¥gd rhÄ nfhÆšfisí« fG¤J¥ ãoahŒ ão¤J¡
bfh©L brhšY« ng¢rh v‹W nf£»‹nwh«. ntj«, rhÞâu«, bfh©ljhš gh®¥gd®fŸ âÄUtj‰F ïlÄšyhkš f© ãJ§f
ÞÄUâ, Mfk«, òuhz«, kDj®k«, ïªJyh, gH¡ftH¡f« ÉÊ¡»‹wh®fŸ. nkY« ï›Éa¡f« bt‰¿ bg‰wJ v‹W
KjÈaitfË‹ nguhš j§fS¡F V‰gL¤â¡bfh©oU¡F« brhšYtJ, gh®¥gd®fŸ MÆu¡fz¡fhf mDgÉ¤J tªj jÅ
gjÉfS«, jÅ cÇikfS« r£ló®tkhf V‰gL¤â¡bfh©ljhfhjh cÇikfis¥ ãL§» všyh k¡fisí« rkkh¡»¤ Ôunt©oa
vd nf£»‹nwh«. k‰W« f¡TRfËš ngh®£ gyif ngh£L M© jhjyhš RakÇahij ïa¡f¤ij xÊ¡f Ka‰á¡f nt©oaJ
bg©fS¡F ãÇ¤âU¥gJnghš ï‹iw¡F« mndf ïl§fËš ãuhkz kfhrigÆ‹ flikahf¥ nghŒÉ£lJ v‹gâš mâra
(ngh®L) gyif ngh£L ãuhkz®fS¡F kh¤âu« v‹W ãÇ¤âU¥gJ bkh‹WÄšiy.
r£ló®tkh mšyJ gyif¥ ó®tkh v‹W nf£»‹nwh«.
“»uhk§fËš Tl ï›Éa¡f« guÉÉ£lJ” v‹W âU
“ãuhkzušyhjhÇa¡f« c¤ânahf¤â‰F V‰g£lJ v‹W M¢rhÇah® brhšYtâÈUªJ eh« rªnjhõ¥glnt©oajhdhY«
v©Â ftiy ïšyhkš ïUªJÉ£nlh«; mJ Fo muR ïa¡f¤âš mJ gutnt©oa msî¡F MÆu¤âš xU g§F Tl ï‹D«
nr®ªJ bfh©L (RakÇahij) cÇikia Þjhã¤J¡ bfhŸtj‰F gutÉšiy v‹gJ ekJ fU¤jhF«.
v‹W brhšÈ¡bfh©L kj Éõa¤âY« nfhÉš Éõa¤âY«
òFªJ e«ik monahL fÉœ¡f Mu«ã¤J MÆu¡fz¡fhd jÉu cg‹ahr KoÉš “RakÇahij ïa¡f« ãuhkz¤
tUõ§fshŒ eh« (ãuhkz®fŸ) mDgÉ¤J tªj cÇikia Jntõ ïa¡fkhdjhš m›Éa¡f¤jhš ãuhkz®fS¡F bfLâ
ï¥nghJ gyh¤fhukhŒ ãL§»¡ bfhŸs Mu«ã¤âU¡»wJ. V‰glhkš jL¥gj‰fhf irk‹ fÄõid jŠrkila nt©L«”
v‹gjhf brhšÈ ïU¡»‹wh®.
cjhuzkhŒ, RakÇahij¡fhu®fŸ brŒJ tU« ãurhu¤â‹
bfhLik C® Cuhf¢ R‰¿¥ gh®¥gt®fS¡Fjh‹ bjÇí«” v‹gjhf¢ jh§fŸ kh¤âu« v›tsî ïÊthdJ« mnah¡»a¤
brhšÈ ïU¡»‹wh®. jdkhdJkhd fhÇa§fis¢ brŒjhY« ãuhkz®fŸ v‹gJ«,
j§fis¤ jÉu k‰wt®fŸ v›tsî nah¡»a®fshdhY« mt®fŸ
ïªj th¡»a§fshš gh®¥gdušyhjh® ïa¡f¤â‹ c©ikí«, j§fsJ it¥gh£o k¡fŸ v‹W«, N¤âu®fŸ v‹W«, r©lhs®fŸ
RakÇahij ïa¡f¤â‹ j¤JtK« És§fhkš nghfhJ. btW« v‹W«, bjhl¡Tlhjt®fŸ v‹W«, bjUÉš el¡fTlhjt®fŸ
c¤ânahf¤ij¥ g‰¿ gh®¥gdušyhjh® ïa¡f« ghLgLtjhf gh®¥g v‹W« gy khâÇahd ïÊthd th®¤ijfshš miH¥gJ« bfhL
d®fŸ Ãid¤J¡ bfh©oUªj fhy¤âš mt®fS¡F ïij¥g‰¿ xU ik¥gL¤â tij¥gJ« Jntõkhfhkš nghtJ«, ï«khâÇ brŒtJ
á¿J« ftiy ïU¡f ÃahaÄšiy. VbdÅš v›tsî ãua¤jd¥ nah¡»akhdjšy bt‹W eh« brhšYtJ kh¤âu« Jntõ
g£lhY« r®¡fh® c¤ânahf§fËÈUªJ gh®¥gd®fis Ryg¤âš khtJkhdhš ïªj Jntõ« cyf KGikí« V‰glnt©L« v‹nw
Éu£oÉl KoahJ. VbdÅš btŸis¡fhu®fËlÄUªJ c¤â Mir¥gLtnjhL ïªj JntõÄšyhj jÄœ k¡fŸ RakÇahij
nahf« bgW« nah¡»aijí«, rîfÇaK« mitfS¡nf‰wgo m‰wt®fŸ v‹nw brhšYnth«.
el¡F« j‹ikí« gh®¥gdušyhjh®fS¡F ïšiy v‹gJ gh®¥gd®
fS¡F e‹whŒ bjÇªj Éõa«. m‹¿í« gh®¥gdušyhjhU¡F âU. M¢rhÇah® vªj¡ fhuz¤J¡fhf j§fŸ ÛJ Jntõ«
ÉnuhjkhŒ vâ®¥ãurhu« brŒa gh®¥gdušyhj gy TÈfŸ j§f V‰gLtjhf brhšY»‹whnuh mšyJ RakÇahij¡fhu®fŸ vªj
S¡F RygkhŒ »il¥gh®fŸ v‹»‹w ijÇaK« ïUªjJ. Mjyhš Éõa§fis¢ brhšÈ¡bfh©L gh®¥gd®fŸ ÛJ Jntõ«
mt®fŸ ïij y£áa« brŒaÉšiy. Mdhš ï¥nghJ RakÇahij c©lhF«go brŒ»‹wh®fbs‹W e«ò»‹whnuh mªj¡ fhuz§
ïa¡fkhdJ gh®¥gd¢ Nœ¢áfŸ gÈ¡f Élhkš brŒtnjhL fis¥ g‰¿ xU á¿jhtJ ftÅ¤jhuh v‹W« mšyJ mj‰F xU
gh®¥gdušyhj TÈfS« gh®¥gd®fnshL K‹ nghy m›tsî á¿jhtJ rkhjhd« brhšy K‰gL»‹whuh v‹W« nf£»‹nwh«.
jhuhskhŒ nrUtj‰»šyhkš brŒtjhš ï¥nghJ gh®¥gd®fŸ
gaªJ Ôu nt©oajhŒÉ£lJ. m‹¿í« RakÇahij¡ bfhŸiffŸ âU. M¢rhÇahÇ‹ T£l« MÆu¡fz¡fhd tUõ§fshŒ
gh®¥gd Mâ¡f¤â‰F MjhukhdJ« MÂ ntuhdJkhd gh®¥gd xU cÇikia mDgÉ¤J¡ bfh©L tªjjhnyna mt®fS¡F mJ

Ãuªju¥gh¤âakhŒ ÉLkhdhš mjdhš kÅj¤j‹ikia ïHªJ
fZl¥gL»‹w k¡fŸ m›îÇikia gyh¤fhu¤jhš ãL§»¡
bfhŸtjšyhkš ntW v‹d tÊ mt®fS¡F ïU¡»‹wJ v‹W
nf£»‹nwh«. j§fSila MÆu¡fz¡fhd mDnghf gh¤âaij
ia¢ brhšyhkš ntW nah¡»akhd Ãaha¤ij¢ brhšÈ j§fŸ
cÇikia fh¥gh‰¿¡ bfhŸs tªjhš mj‰F eh« jhuhskhŒ ïl« ïijÉl ntW rhø nt©Lkh?
bfhL¡f¤ jahuhÆU¡»‹nwh«. m¥go¡»šyhkš btW« mDnghf
gh¤âa« kh¤âu« brhšYtjhdhš mij ah® x¥ò¡ bfhŸs Koí«?
VbdÅš gh®¥gd®fŸ ÛJ eh« brhšY« F‰wnk mJjhndašyhkš bj‹eh£L gh®¥gd®fŸ x¤JiHahikia xÊ¤J âU.
ntW v‹d? mjhtJ ïªj¥ gh®¥gd®fŸ ntj« v‹W«, kj« v‹W« fhªâiaí« _iyÆš c£fhu it¤JÉ£L x¤JiHahikÆš
rhÄ v‹W«, ójbk‹W« òu£LfŸ f‰ã¤J mitfË‹ nguhš e«ik b#ÆY¡F¥ nghdt®fSilaî« âU. fhªâat®fSilaî«
Vkh‰¿, e«ik¤ jhœ¤â, e«ÛJ MÆu¡fz¡fhd tUõ§fshŒ bršth¡ifí« cgnahf¥gL¤â¡bfh©L«, mt®fSila bga®
Mâ¡f« brY¤â tU»‹wh®fshjyhš m›thâ¡f¤ij xÊ¤J eh« fis¢ brhšÈ¡ bfh©L« x‹W ïu©L tUõ« r£lrig¤ nj®jš
ÉLjiy bgw nt©L« v‹Wjh‹ brhšÈ tU»‹nwh«. ïª fËY« Íšyh, jhÿ¡fh KÅághÈ£o KjÈa Þjy Þjhgd¤
ÃiyÆš ïU¡»‹w eh« v¥go fhyhtâ njhõ¤ij x¥ò¡bfhŸs nj®jšfËY« gh®¥gdušyhjhU¡F Énuhjkhfî« j§fŸ Mâ¡f¤
Koí«? â‰F mDTykhfî« v›tsî öu« jiy¡bfhG¥òl‹ fhÇa§fŸ
brŒayhnkh m›tsî« brŒjh®fŸ. ïj‰F áy gh®¥gdušyhj
m‹¿í« ï›thâ¡f¤ijí« cÇikfisí« ÃiyÃW¤â¡ tÆ‰W¢ nrh‰W¡ TÈfS« j§fŸ Raey¤ij c¤njá¤J j§fŸ
bfhŸs irk‹ fÄõid jŠrkilªJ ÉŠPhgd« brŒJ bfhŸs khd¤ij É‰W gh®¥gdU¡F v›tsî öu« moikahŒ ïUªJ
nt©L« v‹»‹wh®. bfh©L gh®¥gduhšyhjhU¡F v›tsî ïilôW brŒa¡ TLnkh
m›tsî« brŒjh®fŸ. mªj rka¤âš “Fo muR” x‹Wjh‹
ïij, jh‹ kh¤âu« jÅahŒ brhštjhf ïšyhkš ãuhkz ijÇakhŒ jÅ åudhf Ã‹W ïªj¥ òu£Lfis v›tsî öu«
rig, tUzháuk gÇghyd rig, itÔf ãuhkz rig M»ait btËah¡» mjdhš V‰g£l bfLâfis v›tsî öu« xÊ¡f
fS« ï¡bfhŸiffis x¥ò¡ bfh©oU¥gjhfî« brhšY»‹wh®. yhnkh m›tsî öu« xÊ¡f K‹ tªjJ. ïªj¡ fhuz¤jhš “Fo
ïâÈUªJ irk‹ fÄõÅ‹ r¡â ï›tsbt‹gJ És§fhkš muR«” mj‹ MáÇauhd âU. uhkrhÄ eha¡fU« bgÇa “njr¤
nghfhJ. Jnuh»”fshdJ« thrf®fŸ cz®ªjnj ahF«.
vdnt RakÇahij ïa¡f¤ij F‰w« brhšY»‹wt®fS« Mdhš “bf£o¡fhu‹ òSF v£L ehisÆš btËahŒ
irk‹ fÄõid¥ gÏZfÇ¡f nt©L« v‹W TÈ¥ãurhu« ÉL«” v‹gJnghš mL¤J nj®jšfŸ tUtj‰FŸshfnt,
brŒ»‹wt®fS« ïâÈUªjhtJ ghl« f‰W¡ bfhŸSth®fshf! gh®¥gd®fSilaî« mt®fsJ thšfsh»a tÆ‰W¢ nrh‰W njr
F¿¥ò : 05.08.1928 Fo muR jiya§f¤â‹ bjhl®¢á. g¡j®fSilaî« òu£LfŸ btËah» ï¥nghJ ïªj¡ T£l« btË
Fo muR - jiya§f« - 26.08.1928 Æš jiyfh£Ltj‰F¡ Tl nah¡»aijÆšyhkš K¡fho£L _iy
Æš c£fh®ªJ bfhŸs neÇ£lJ.
cjhuzkhf br‹id fh®¥gnuõ‹ bfs‹áy® nj®jšfËY«

btË KÅágš bfs‹áy®fŸ nj®jšfËY« “Rauh{a¡ f£á¡F
bt‰¿! fh§»uR¡F bt‰¿” v‹W bkh¢ir¡ bfh£il gUkDŸs
vG¤J¡fËš És«gu« brŒJbfh©L tªj “njÓa g¤âÇif
fS«” “njÓa jiyt®fS«” ï¥nghJ ïU¡FÄl« Tl bjÇa

Éšiy. xU nj®jÈyhtJ Rauh{a¡ f£á rh®ghfnth fh§»uÞ
rh®ghfnth M£fis ÃW¤âajhfî« bjÇaÉšiy.
njr¤Jnuhf f£ába‹W gh®¥gd®fshY« mt®fsJ TÈ

fshY« brhšy¥g£l #ÞoÞ f£á¤ jiyt®fS« k‰wt®fS«
Ã‹wÉlbkšyh« bt‰¿ bg‰W tUtnjhL mt®fS¡F ngh£oahf
M£fis ÃW¤Jtj‰F¡ Tl fh§»u[&¡fhuU¡F ijÇaÄšyhkš
âU. ntjhry«
nghŒÉ£lJ.
âU. ntjhry« mt®fŸ br‹id ghyR¥gukÂa g¡j rig
ïªj tUl¤âa br‹id¤ nj®jÈš âU. v. uhkrhÄ KjÈah®
M©L ÉHhÉš jiyik t»¤J Ãfœ¤âa jiyik¥ ngUiuÆš
mt®fŸ br‹id fh®¥gnuõÅš ïu©L ïl§fËš Vf fhy¤âš
RakÇahij ïa¡f¤ij¥ g‰¿í« mj‹ bfhŸiffis¥ g‰¿í«
mngBfuhŒ Ã‹wâš nkšf©l ïu©L Þjhd§fËY« ngh£o
âU.<.bt. uhkrhÄ eha¡fiu¥ g‰¿í« tir bkhÊfS« fLbkhÊ
Æšyhkny bt‰¿ bg‰wh® v‹whš k‰wgo ntW v‹d cjhuz«
fS« bkhÊªjjhfî« mJg‰¿ mJrka« m§F tune®ªj âU
nt©L«.
ths®fŸ f©z¥g®, j©lghÂ ãŸis, uhkehj‹ M»nah®
fS¡F« âU. ntjhry« mt®fS¡F« th¡Fthj¥ ngh® elªj
Ã‰f, fh§»uÞ nguhš xnu xU bjhÊyhs® ÃW¤j¥g£lâš
jhfî« “âuhÉl‹” KjÈa g¤âÇiffËš fhz¥g£lnjhL gy
mt® Äf¥bgUÄj X£Lfshš e‹whŒ njhšÉailªjh®. br‹w
Ã%g®fS« ek¡F vGâ tªjh®fŸ.
tUõ« bjhÊyhs® rh®ghŒ Ã‹w fdth‹ jÅahf bjhÊyhs® v‹w
KiwÆš Ã‹wjhš fh§»uÞfhu®fŸ gy MÆu« %ghŒ bryî brŒJ
M»Y« âU. ntjhry« mt®fŸ jÄœeh£oš bršth¡F«
mtiu vâ®¤J« Tl m¤ bjhÊyhs® bt‰¿ bg‰wh®. ï›tUõ«
kâ¥ò« bg‰w g©oj® v‹gjhf eh« fUâ tªjjhš g¤âÇif
fh§»uÞ bgaiu¢ brhšÈ¡ bfh©L Ã‹wj‹ gadhfî«, fh§»uÞ
fËY« Ã%g§fËY« f©lt‰¿‰F rkhjhd« vGJtJ v‹gJ
jiyt®fsh»at®fŸ, fh§»uÞ tunt‰ò¡ fÄ£o¤ jiyt® âU.
ek¡F r‰W r§flkhfnt ïUªjJ. VbdÅš, KjyhtJ, ï›tsî
K¤Ju§f KjÈah®, âU. fšahzRªju KjÈah® KjÈat®fS«
nkhrkhf mt® ngáÆU¥ghuh v‹gJ. ïu©lhtJ, m¥gona ngá
k‰W« gy “njÓa åu®fS«” ghLg£L« bjU¤bjUthŒ ãur§
ïU¡fyhbk‹whY« mJ mt® kdjhu¥ ngáajhf ïU¡fhJ
»¤J« jiyÆš ifia it¤J¡ bfhŸs ne®ªJ É£lJ. vdnt
v‹gJ«, k‰wgo Vnjh rka rªj®¥g§fŸ ï«khâÇ ngr nt©oa
fh§»uÞ òu£L« njÓa¥ òu£L« k¡fS¡F e‹whŒ btËahŒ
Ãiy¡F mtiu bfh©L tªJ É£oU¡fyh« v‹W« fUâanjhL
É£lj‰F ïijÉl ntW rhø nt©Lkh v‹W nf£»‹nwh«.
ïij mDrÇ¤J âU. ntjhry« mt®fËlÄUªJ VjhtJ xU jftš
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 26.08.1928 »il¤jhš mij Mjhukhf it¤nj m›Éõa§fis eGt
É£LÉlyh« v‹W« fUâ vâ®gh®¤J¡ bfh©oUªnjh«. mJ
nghynt âU. ntjhry« mt®fS¡F« ek¡F« bghJthd
ïu©blhU e©g®fŸ, eh« nkny Ãid¤j ïu©L Éjkhf¤jh‹
Éõa« elªjbj‹W« mj‰fhf âU. ntjhry« mt®fŸTl r‰W
tU¤j¥g£lhbu‹W«, v¥go ïUªjhY« ïÅ mij¥g‰¿ »suhkš
m¥gona É£LÉLtJ všnyhU¡F« e‹ik ga¥gJ v‹W«
brh‹dh®fŸ. mij MjhukhŒ it¤J xU áW F¿¥òl‹ m›
Éõa¤ij Ko¤JÉlyh« v‹nw ïUªnjh«.
Mdhš mL¤j x‹W ïu©L thu« âU. ntjhry« mt®fË‹

áZa®fŸ bgauhš gy J©L ãuRu§fŸ âU. ntjhry« mt®fŸ
ngáajhf¡ fhz¥g£litfis kW¡»‹wJ nghyî« k‰W« áy
Jntõ§ bfh©l th®¤ijfSlD« btËah¡f¥g£ld. k‰W« v‹»‹w th®¤ij fhz¥g£lj‰fhf eh« ÃgªjidÆšyhkš
á‰áy ïl§fËš mt® ngáaJnghynt ekJ ïa¡f¤ij jh¡»í« âU ntjhry« mt®fis k‹Å¥ò¡ nf£L¡ bfhŸS»‹
Éõk¥ ãurhu§fŸ brŒa¥g£L« tªjjhfî« jftšfŸ »il¤jd. nwh«. m‹¿í«, m¡foj¤âš m›tsî Tl ïšyhkš ï‹d
ïªÃiyÆš eh« v›Éj rkhjhdK« brhšyhkš xËªJ bfhŸStJ K« v›tsî rhjhuzkhŒ vGâÆUªjhY« Tl mij xU
rÇmšy v‹W njh‹¿aJl‹ ekJ e©g®fŸ gyU« ö©oaJl‹ rh¡fhf¡ bfh©nl mt® ngáaij¥ g‰¿a Étfhu¤ij ÃW¤
gy Ã%g§fS« tªj t©zkhŒ ïUªjd. âna ÆU¥ngh« v‹gijí« bjÇÉ¤J¡ bfhŸS»‹nwh«.
ïªÃiyÆš eh« VjhtJ rkhjhd« vGâ¤Ôu nt©oa k‰wgo mã¥ãuha ngj¤ij¥g‰¿a Éõa¤âš mt®
jhfnt V‰g£LÉ£lJ. MdhY« vGj kdK« ïiraÉšiy, v›tsî ïz§» tUtjhÆD« eh« ekJ bfhŸifÆnyh mã¥
ifí« XlÉšiy. ãuha¤ânyh xU á¿jsî Tl É£L¡ bfhL¡fnth, âU ntjhry¤
âDilanth mšyJ ntW ahUilanth e£ig¡ fUâahdhY«
VbdÅš ek¡F mtuJ bgaiu¡ nf£f neÇ£l rka« Kjny fLfsî kh‰¿¡ bfhŸsnth eh« á¿J« jahuhÆšiy. VbdÅš
mtÇl« (fhuz« brhšy KoahJ) xUÉj ÉÞthr« V‰g£lJl‹ MÆu¡fz¡fhd tUõ§fshŒ ekJ eh£oš njh‹¿a Ó®âU¤j¡
ekJ e©g®fËl« mtiu¥ g‰¿ ngr ne®ªj rªj®¥g§fËbyšyh« fhu®fË‹ ciH¥òfŸ gy‹ juhjj‰F fhuznk ï›É£L¡ bfhL¡
ekJ cz®¢áfS¡F« bfhŸiffS¡F« mt® xU c‰w Jiz F« j‹ikí« jhB©ÂaK« uh#jªâu¢ brŒifí«jh‹ v‹gJ
tuhí« ã‹gykhfî« ïU¡»‹wh® v‹gjhf xUtU¡bfhUt® ekJ Koî.
ngá¡ bfhŸtJkhfnt ïUªJ tªjjhš, ï¢rka« ahuhtJ k¤âÆš
mtuJ kdij Éõ¥gL¤â ïU¡fyhnkh v‹»‹w v©z« ï‹W Tl ekJ ïa¡f¤â‹ vâÇfS« áy Raey¡fhu®fS«
njh‹¿ajdhšjh‹ kWgoí« xUKiw “âU. ntjhry« mt®fË‹ “kfh¤kh fhªâ ï¥goah brh‹dh®” “RthÄ Éntfheªj® m¥goah
rkhjhd« tuÉšiy; Mjyhš mL¤j thu« vGj¥gL«” v‹W vGâ brh‹dh®” “âUtŸStiu Élth ït®fŸ ò¤ârhÈfŸ?” “bgÇa
vâ®gh®¤J¡ bfh©oUªnjh«. ãwF br‹wthu« xU*rkhjhd¡ foj« òuhz¤â‰F« f«guhkhaz¤â‰F« nkyhfth ït®fŸ j¤Jt«
e©g® âU. ÉÞtehj«ãŸis mt®fŸ _ykhŒ âU. ntjhry« ïU¡»‹wJ?” v‹»‹wJ ngh‹w gy rkhjhd§fisí« gh£o
mt®fŸ vGâ mD¥ãaJ »il¤jJ. mâš vGj¥g£oUªjJ v‹d fijfisí« brhšYtij eh« gh®¡»‹nwh«; nf£»‹nwh«.
v‹gJ g‰¿¡Tl eh« ftÅ¡f ïZl¥glÉšiy. jÉu mt® v¥go MdhY« ï¥go brhšy¥gLgitfŸ Vkh‰w cgnahf¥gL»‹wd
vGj nt©L« v‹WTl eh« Ãid¤jJ« »ilahJ. VbdÅš nta‹¿ fhÇa¤âš VjhtJ gyD©lh v‹W nf£»‹nwh«.
VjhtJ xU tÊÆš m¢r«gt¤ij kw¡f nt©L« v‹»‹w ft
iyna xÊa nt¿šiy. m¡fojkhdJ e©g® âU. ÉÞtehjãŸis #h¡»uijahfî«, uh#jªâukhfî« ngáajhš gh®¥gd®fŸ
mt®fshš j¥ghŒ ÉÅnah»¡f¥g£ljhš mJ “âuhÉl‹” g¤ jaî r‰W »il¤jJ. mjdhš bgÇnah®fŸ v‹W« óá¡f¤j¡f
âuhâgÇl« nghfî«, mt® mij “k‹Å¥ò¡ foj«” v‹»‹wjhf t®fŸ v‹W« brhšÈ¡ bfhŸs ne®ªjJ. mt®fS¡F rÇ¤âu§
bga® bfhL¤J ãuRÇ¡fî« ne®ªjJ ek¡F Äfî« tU¤j¤ij¡ fS« gl§fS« cyî»‹wd. Mdhš k¡fŸ c©ik m¿ªJ
bfhL¤jJ v‹whY« mj‹ F‰w¤ijí« ehnk V‰W¡ bfhŸS bfhŸs Koahkš “bgUkhŸ bg¤j bgUkhshdJ” nghš “kfh¤kh
»‹nwh«. VbdÅš xU Éõa¤âš ekJ e©g®fŸ všnyhU¡F« fhªâí« RthÄ ÉntfheªjU« Tl gh®¥gd®fisí« òuhz§
xnu Éjkhd bghW¥ò ïU¡F« v‹W Ãid¤J¡ bfh©L e©g® fisí« òfœªJ ngáÆU¡»‹wh®fŸ; mt®fS¡F e‹¿ brY¤j
fËl« gHFtJ v¥nghJ« rÇahfnt ïU¥gâšiy. Mjyhš m¡ nt©Lbk‹W brhšÈ ïU¡»‹wh®fŸ” v‹W ï‹W« gy® vL¤J¥
F‰w¤â‰F eh« bghW¥ghË MtJl‹ ï«khâÇ rªj®¥g§fËš ngá gh®¥gd®fŸ fhY¡FŸ nghŒ òf ïl§ »il¤jjšyhkš k‰wgo
ïÅnkyhtJ ekJ e©g®fS« Jizt®fS« ï«khâÇ elªJ Md fhÇa« ï‹dbj‹gJ És§fÉšiy.
bfhŸshkš ïU¥gj‰fhf eh« Éiy bfhL¥gâ‹ bghU£L e«
ikna eh« j©o¤J¡ bfhŸs¡ fUâ “âuhÉl‹” g¤âÇifÆš mJ nghynt, irt itzt òuhz§fËY« “giwaÇny
eªj‹ âUehis¥ nghth® Mdh®; gŸsÇny ghz‹ âU¥ghzhœ
“kiwkiy mofŸ k‹Å¥ò¡ foj« mD¥ãíŸsh®” th® Mdh®” v‹W brhšYtjhY« ek¡bf‹d gy‹ c©L v‹W
nf£»‹nwh«.
âUehis¥ nghth® v‹W xU fšYUtK« âU¥ghzhœth®
v‹W xU fšYUtK« brŒJ mWg¤J _t® v‹»‹w mWg¤J
_‹W fšYUt§fnshL nr®¤J« g‹Åu©lhœth® v‹»‹w
g‹Åbu©L fšYUt§fnshL nr®¤J« e£L it¤J mj‰F
bgh§fY« òËnahjiuí« it¤J óir g©Â gh®¥gh‹ rh¥ã£L
É£lâdhnyna giwa® v‹gt®fS« gŸs®fŸ v‹gt®fS« “<d
#hâ¡fhu®fŸ” v‹W brhšy¥gLtJ« kiwªJ nghÆ‰wh? mšyJ
mªj rhÄfis¢ nr®ªj MrhÄfS¡fhtJ mªj fšYU
t¤ij¥ gh®¡fthtJ ïl« »il¡»‹wjh v‹W nf£»‹nwh«.
ïªj rh¡if brhšÈ¡bfh©L òÞjf¡ fil¡fhu‹ òÞjf« * âU. ntjhry« mt®fË‹ foj«
m¢R¥ ngh£L gz« r«ghâ¡fî«, òuhz¥ ãur§f¡fhu® ãur§f«
g©Â gz« r«ghâ¡fî«, gh®¥gh‹ óir c‰rt« brŒJ gz« gšyhtu« âU. ntjhry« mt®fŸ âU.<.bt. ïuhkrhÄ
r«ghâ¡fî« cgnahf¥g£lnjašyhkš k‰wgo mitfshš eha¡fU¡F âU. ÉÞtehj« ãŸis mt®fŸ _y« vGâa foj«:-
Éisªj e‹ik v‹dbt‹W nf£»‹nwh«.
m‹òŸs Iah,
Kothf âU. ntjhry« mt®fS¡F« mtuJ FHh¤âd®
fS¡F« x‹W brhšY»‹nwh«. mjhtJ ehK« ekJ ïa¡fK« ey«, j§fŸ ey¤ij¤ bjÇÉ¤jš nt©L«. v‹id¥ g‰¿a
òuhz§fS¡F«, m¥òuhz§fËš fhz¥gL« rka§fS¡F« xU F¿¥ò ‘Fo muR’ g¤âÇifÆš btËtªâU¥gjhf âU¢á âU.
m¢rka¤âš fhz¥gL« rka M¢rhÇfS¡F«, m¢rka M¢rhÇ ÉÞtehj ãŸis thÆyhf ï‹W m¿ªnj‹. br‹id Ffhdªj
fshš fhz¥gL« rhÄfS¡F«, m¢rhÄfsJ bg©L ãŸis Ãiya¤â‹ M©L ÉHh Ãfœ¢á Kiwia¥g‰¿¤ ‘âuhÉl‹’ ‘jÄœ
fS¡F« btË¥gilahd ÉnuhâfŸ jh‹. ïâš xËkiwî x‹W« ehL’ g¤âÇiffË‰ nghªJŸs áyîiufis e«ã, m¡F¿¥ò¤
ïšiy v‹gnjhL “ïj‰F m¥go mU¤j«” “mj‰F ï¥go j§fshš tiua¥g£lbjd m¿»‹nw‹. j§fS¡fhtJ, j§fŸ ïa¡
mU¤j«” v‹»‹w g©oj¥ òu£LfŸ x‹W« ïÅ TlhJ v‹W« f¤ij¢ rh®ªj m‹g®f£fhtJ v›tifahd Ô§F« brŒa mšyJ
f©o¥ghŒ¢ brhšY»‹nwh«. brŒÉ¡f nt©Lbk‹W ah‹ v©ÂaJÄšiy, ah©L« brhšÈ
aJÄšiy. jh§fŸ v‹id ntwhf Ãid¤J v‹ÛJ tUªJjš nt©
ïij¥g‰¿ v¢rkathâahÆD« v¥g©ojuhÆD« brŒí« lh«. v‹whY«, flîis¥g‰¿í« moah®fis¥ g‰¿í« jh§fŸ
mw¥nghU¡F« m¿î¥ nghU¡F« jiybfhL¡f k»œ¢áíl‹ bfh©LŸs nfh£ghLfËš k£L« ah‹ fU¤J cl‹ghLil
jahuhÆU¡»nwh«. na‹dšny‹. g¤âÇiffËš btËtªj áyt‰iw¥ gh®¤J jh§fŸ
tUªâÆUªjhš, m›tU¤j¤ij jh§fŸ m‹ò T®ªJ Ú¡»Élš
mijÉL¤J FW¡F tÊÆš tŠrf¥ nghU¡F« _l nt©L«. jÄœk¡fŸ K‹nd‰w¤â‹ bghU£L¤ jh§fŸ brŒJtU«
e«ã¡if¥ nghU¡F« jiybfhL¥gjhdhš r‰W r§flkhf¤jh‹ e‹ Ka‰áfŸ ïÅJ eilbgWf.
ïU¡»‹wJ. MÆD« ntW tÊÆšyhÉ£lhš mijí« tunt‰f
nt©oa Ã®¥gªj¤âny jh‹ ïU¡»‹nwh«. m‹òŸs,
Fo muR - jiya§f« - 02.09.1928 24-8-28 R.ntjhry«

kh¤âu« ekJ eh£oš M£fŸ VuhskhŒ ïU¡»‹wh®fns bahÊa
k‰wgo ï¡ T£l¤jhU¡FŸ gh®¥ghid¤ jÉu flîŸfË‹
nfhÉY¡FŸns k‰wt® nghdhY« mij¤ bjh£lhY« flîŸ
br¤J¥ nghth® v‹»‹w bfhŸif flîŸ j‹ik¡F« flîŸ
be¿¡F« V‰wjh v‹gij xUtuhtJ ftÅ¡»‹whuh v‹W gh®¤jhš
tleh£L¡ flîŸfŸ monahL ïšiyba‹nwjh‹ brhšy nt©oÆU¡»‹wJ.
ïÅahtJ ekJ bj‹dh£L¡ nfhÉšfË‹ Ã®th»fŸ ftÅ¤J
j§fŸ j§fŸ Ã®thf¤âYŸs nfhÉšfËš ïU¡F« flîŸfis
flîŸfŸ v‹gJ x›bthU eh£L¡bfh›bthU Éjkhfî«, gh®¥gd moik¤jd¤âÈUªJ tleh£L rhÄfis¥nghy Éy¡»
x›bthU CU¡F« x›bthU Éjkhfî« ïUªJ tU»‹wd. RjªâuKŸs rhÄfshfî«, všnyhU¡F« rkkhd rhÄfshfî«
rhjhuzkhŒ ïªâahÉ‰nf ãujhd “ò©Âa óÄfshd” fhá, ïU¡f¤j¡fjhd ÃiyÆš ïU¡F«go brŒth®fsh? v‹W nf£
#fehj«, g©lÇòu« KjÈa nB¤âu§fËYŸs rhÄ nfhÉšfËš »‹nwh«.
ah® nt©LkhdhY« cŸns br‹W rhÄia¤ bjh£L óir Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 02.09.1928
brŒaî«, f£o mGJ jdJ Fiwfis¢ brhšÈ¡ bfhŸsî«
cÇikbg‰w rhÄfshfnt ïU¡»‹wd. Mdhš bj‹dh£onyh
mnj rhÄfis¤ bjhlhj nghâY« »£l¥ nghŒ F«ã£lhY«
mšyJ áy® nfhÆY¡FŸns òFªJÉ£lhY« clnd m¢rhÄfŸ
br¤J¥nghŒÉL»‹wd. Mdhš gh®¥ghD¡F¥ gzK« nrhW«
bfhL¤jhš kWgoí« mitfŸ cÆ®bg‰W ÉL»‹wd. vdnt ekJ
bj‹dh£L¢ rhÄfË‹ r¡âfŸ Tl ekJ gh®¥gd®fËl« v›tsî
moik¥g£L¡ »l¡»‹wd v‹gJ ftÅ¥gt®fS¡F És§fhkš
nghfhJ.
ï¥nghJ k¤âa khfhz¤âš th®jhbt‹DÄl¤âš cŸs

rhÄfŸ fhá KjÈaitfËYŸs rhÄfis¥ nghynt j§fŸ r¡â
ia ãuhkzÅlÄUªJ ÉLjiy brŒJ bfh©ljhf¤ bjÇatU
»‹wJ. mjhtJ, th®jhÉš cŸs yøÄ ehuhazrhÄ nfhÉY¡FŸ
Ô©lhjt®fŸ vd¥gLgt®fŸ nghŒ F«ãlyh« v‹W m§FŸs
k¡fŸ Ô®khÅ¤J mªj¥gona ïªj xU thukhf všnyhU« cŸns
nghŒ F«ã£L tU»wh®fsh«.
ïJtiu mªj¡ nfhÉÈš cŸs xU rhÄ Tl rhfÉšiyah«.

ï‹D« áy ïl§fËY« ïJ nghynt eilbg‰W« tU»‹wjh«.
Mdhš e« bj‹dh£L rhÄfS¡F kh¤âu« gh®¥gd®fŸ

ifÆÈUªJ j¥ã¡f ï‹D« r¡âna‰glÉšiy v‹»‹wjhdJ
ek¡F Äfî« bt£f¡ nflhd fhÇakhŒ njh‹W»‹wJ.
“flîŸ be¿iaí«, flîŸ j‹ikiaí« uhkrhÄ eha¡fD«

RakÇahij¡T£l¤jhU« ghHh¡F»‹wh®fŸ” v‹W brhšYtj‰F

bfhŸsÉšiy v‹gJ bjÇªJ x¥ò¡bfhŸshj nk‰goah®fis xU
g¡f« â£o¡ bfh©L kWg¡f¤âš “r®tfø kfheh£L¤ Ô®
khd¤ij všnyhU« x¥ò¡ bfhŸS»‹wh®fŸ” v‹W vGJgt®
fis bghJk¡fŸ ï¥nghjhtJ tÆ‰W¥ ãiH¥ò g¤âÇif¡fhu®fŸ
v‹W Ô®khÅ¥gj‰F VjhtJ MnBgid c©lh v‹W
gÏZfhu¥ òu£L« nf£»‹nwh«.
r®tfø kfheh£L¥ òu£L« jÉu ïj‰F K‹ â£l§fŸ ngh£l gy fdth‹fË‹ r§fâ

í«, m¤â£l§fË‹ r§fâí« mjhtJ $kâ bgr©l«ik, âU
ths®fŸ É#auhfth¢rhÇah®, kj‹ nkhf‹ khsÉah, ÓÅthrŒ
r®tføahU« nr®ªJ xU Rauh{aâ£l« ngh£LÉ£l a§fh®, u§frhÄ mŒa§fh®, nkhâyhš neU k‰W« mnef®fŸ
jhfî« mij všnyhU« nr®ªJ x¥ò¡ bfh©ljhfî« ïÅ bghJ ngh£l â£l§fŸ v‹d MÆd v‹gJ« “áj«gu ïufáakhŒ”
#d§fS« r®¡fhU« mij x¥ò¡ bfhŸs nt©oaJjh‹ gh¡» ïU¡»‹wJ.
ba‹W« muáaš tÆ‰W¥ãiH¥ò¥ g¤âÇiffŸ CisÆL
»‹wd. ïJ xU m‹d¡ fhto, “ïuh#h kfS¡F« vd¡F« Ã‰f, ïªj r®tfø kfheh£lh® v‹gt®fŸ òâjhf brŒJ
fšahz« Ô®khd« M»É£lJ. Mdhš uh#hî« mtdJ kfS« Ko¤âU¡F« ntiyfËbyšyh« F¿¥ãl¤j¡fJ xnu xU
r«kj« bfhL¡f nt©oaJ kh¤âu«jh‹ gh¡»ahŒ ïU¡»‹wJ” ntiyjh‹. mjhtJ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« v‹D« rk¤J
v‹W brhšÈ¡ bfh©lJ nghÈU¡»wJ. r®t fø kfhehL v‹gJ t¤ij xÊ¥gj‰F brŒJŸs Nœ¢ájh‹.
v‹d? mâš ah® ah® ïUªJ “â£l«” brŒjh®fŸ? mt®fS¡F«
eh£o‹ ViH k¡fS¡F« VjhtJ r«kªjK©lh? ïªâahÉš cŸs ïªj Nœ¢áia r®t fø kfhehLjh‹ òâjhf brŒâU¥gjhf
vªj #hâahU¡F mšyJ vªj kj¡fhuU¡F mšyJ vªj bjhÊš mt®fsJ TÈfŸ bgUik ghuh£o¡ bfhŸsyhkhdhY«, tF¥ò
fhu®fS¡F ït®fŸ r«kªj¥g£lt®fŸ v‹W brhšÈ¡ bfhŸs¡ thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« v‹gJ V‰g£lJ Kjny ïnj T£l¤jh®
TL«? mjhtJ ï¥nghJ r®tfø kfhehL v‹gâš Mâ¡f« bfh©LŸs
T£l¤jhU« mt®fS¡F Mâ Kjny moikfshfî« TÈ
kfkâa rigah®fŸ x¥ò¡bfhŸS»wh®fsh? »¿Þjt rig fshfî« ïUªJ tU« T£l¤jhU« ïªj Nœ¢áfŸ brŒJ tUtJ
ah®fŸ x¥ò¡ bfhŸ»‹wh®fsh? ïªJ rigah® x¥ò¡ bfhŸ ahtU¡F« bjÇahJ v‹gjhf Ãid¤J, ï¥nghJ ntW ngh®it
»wh®fsh? gh®¥gd rigah® x¥ò¡ bfhŸS»‹wh®fsh? gh®¥gd ngh®¤J¡ bfh©L tªJÉ£ljhf¤ bjÇ»‹wJ. ïnj fhuz¤
ušyhjh® rigah® x¥ò¡bfhŸS»wh®fsh? Mâ ïªJ¡fŸ Mâ âdhnyna irk‹ fÛõid g»ZfÇ¡f nt©Lbk‹W gh®¥gd¡
âuhÉl®fŸ v‹»‹w rigah® x¥ò¡ bfhŸS»‹wh®fsh? vdnt TÈfshŒ ïUªJ TÉdJ« bghJ #d§fS¡F¤ bjÇahJ v‹W
ïªâahÉš ï¤â£l¤ij ah® x¥òbfhŸS»‹wh®fŸ v‹gJ ït®fŸ Ãid¤J¡ bfh©oU¥gjhfî« bjÇ»‹wJ. vJ v¥go
És§fÉšiy. xU rka« c¤ânahf« r«ghâ¡F« rigfsh»a ÆUªjhY« g»Zfhu¡ T¢rÈš jh§fŸ njh‰WÉ£lij e‹whŒ
fh§»uÞ, RauhÍa, Äjthj rigfË‹ nguhš cŸs áy® x¥ò¡ m¿ªJ mnj irk‹ fÄõÅ‹ ghj¤âš it¤J ÉGªJ F«ãl xU
bfhŸS»‹wh®fŸ v‹W brhšy tUth®fnsahdhš, â£l¤ijí« jah® brŒJbfh©L mj‰F r®trø kfheh£L¤ â£l«
v‹gjhf bgaiuí« bfhL¤J K¡fh£il Éy¡»¡ bfh©L
fh§»uÞ jiyt® x¥ò¡bfhŸS»‹whuh? mšyJ RauhÍa¡ btËÆš tªjhŒ É£lJ.
fø cg¤ jiyt® x¥ò¡bfhŸS»‹whuh? jÄœehL fh§»uÞ
fÄ£o¤ jiyt® x¥ò¡bfhŸS»‹whuh? k‰W« ah® x¥ò¡bfhŸS vdnt ïjdhš x›bthUtU« mtut®fŸ â£l¤ij irk‹
»‹wh®fŸ v‹gJ És§fÉšiy. fÄõD¡F bjÇÉ¥gj‰fhf ÉiuªJ ngh£o nghl nt©oa
mtáa« x‹W òâjhŒ V‰g£lnj xÊa ntW xU fhÇaK« V‰g£L
nkšf©l ï¤jid ng®fS« ³ Rauh{Ía¤ij x¥ò¡ É£ljhŒ¢ brhštj‰»šiy.

filáahf eh« F¿¥ãLtJ v‹dbt‹whš, fÛõ‹ g»Z
fhu« v‹»‹w òu£il gh®¥gd®fS« mt®fsJ moikfS«
TÈfS« v‹iw¡F Mu«ã¤jh®fnsh mªj Édho Kjš mij¥
g‰¿ eh« v‹d v‹d vGâí« ngáí« tªnjhnkh mitfŸ všyh«
x‹W Élhkš elªJ tU»wjh ïšiyah v‹gij kh¤âu« Phgf¥
gL¤â¥ gh®¡F«go thrf®fis nt©L»‹nwh«. “ÉÞtner‹”
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 02.09.1928
âUths®fŸ fh. R¥g©z M¢rhÇah® mt®fS«, e. ešyŒa

M¢rhÇah® mt®fS« <nuh£oÈUªJ ‘ÉÞtner‹’ v‹gjhf xU
òâa thuhªâu g¤âÇif el¤Jtjhf V‰ghL brŒJ tUtjhf¤
bjÇ»‹wJ. mJ Ó¡»u¤âš btËahfyhbk‹W« Ãid¡»‹nwh«.
m¥g¤âÇifahdJ Vida áy r_f¥ g¤âÇiffŸ nghyî«
muáaš òu£L¥ g¤âÇiffŸ nghyî« tÆ‰W¥ ãiH¥ò¥ g¤âÇif
fŸ nghyî« ‘miu¤j khit miu¤J¡ bfh©nl ïU¡»‹wJ’
v‹gJ nghš x›bthU Éõa¤âY« gh®¥gd®fisí« mt®fsJ
rka gH¡f tH¡f§fisí« ã‹g‰¿¡ bfh©L f©_o¤jdkhŒ
el¥gjhf ïšyhkš, Rjªâu¤Jl‹ jdJ brhªj m¿î¡F kÇahij
bfhL¤J j‰fhy« ekJ k¡fS¡F nt©oajhd tÊfËš bršY«
v‹gjhf cWâbfh©L mij tunt‰»‹nwh«. m‹¿í« mj‹
g¤âuhâguhf ïU¡f¥nghF« âU. fh. R¥g©z M¢rhÇahut®fŸ
x¤JiHahik fhy¤âš <nuh£oš r®¡fhÇ‹ m¡»uk c¤âuit Û¿
áiw br‹wt®. ï¥nghJ« bjhÊyhs® Éõakhfî« <nuh£oš
r®¡fhuhš nghl¥g£l mÃaha c¤juit Û¿djhf ifJ brŒa¥
g£L, âU. <.bt.uhkrhÄ eha¡f® KjÈat®fSl‹ ÉrhuizÆÈU¥
gt®. vdnt ï¥ng®¥g£l mtuJ Mâ¡f¤âš m¥g¤âÇif
eilbgW« tiuÆš mJ bgÇJ« RakÇahij¡ bfhŸiffisna
MjhukhŒ¡ bfh©L eilbgW« v‹gJ« ekJ cWâ. Mjyhš
ï¤jifa g¤âÇifia bghJ k¡fŸ MjÇ¡f nt©L»‹nwh«.
Fo muR - kâ¥òiu - 02.09.1928

njÉfŸ MWng®fSila ghš rh¥ã£ljhš fh®¤ânfa‹ v‹W«,
nkšf©l MWngÇ‹ KiyÆY« MWKf« bfh©L Vffhy¤âš
ghšFo¤jjhš õ©Kf‹ v‹W« bga®fŸ V‰g£ld.
ï›tuyhW thšÛ» uhkhaz¤âš “át‹ gh®tâia òz®ª

jJ” v‹W jiy¥bga® bfh©l 36 - tJ rU¡f¤âY« “FkhurhÄ
ïªJ flîŸfŸ c‰g¤â” v‹»‹w 37tJ rU¡f¤âY« fhz¥gL»‹wJ.
-á¤âuò¤âu‹
ïu©lhtJ tuyhW, njt®fŸ átÅl« br‹W mRu®fis
2.R¥ãukÂadJ ãw¥ò mÊ¥gj‰F jFªj r¡â bfh©l xU FHªijia bg‰W¤ju nt©L
bk‹W nt©l, át‹ mUŸT®ªJ jdJ IªJ Kf§fSl‹ k‰W«
ÉÞthÄ¤âu‹ R¥ukÂadJ ãw¥ig¥ g‰¿ uhkD¡F¡ xU Kf¤ijí« nr®¤J¡ bfh©L njh‹w m›thW Kf§fËš cŸs
T¿aJ:- be‰¿¡f© M¿ÈUªJ« MW Ô¥bgh¿fŸ btËahf, m¥
bgh¿fis¡ f©L njt®fS« kÅj®fS« eL§» gukid nt©l,
1. átbgUkh‹ ckhnjÉia¤ âU¡fÈahz« brŒJ, guk‹ m¥ bgh¿fis f§ifÆš ÉL«go brhšy mt®fŸ m¥g
nkhf§bfh©L mtSl‹ 100 njt tUõ« (kÅj tUõ¤âš gy ona brŒa, f§if mJ jh§f kh£lhkš mitfis¡bfh©L rut
íf«) òz®ªJ bfh©oUªjd®. m›tsî fhy« fÊªJ« gh®tâ z¤âš brY¤j, m§F MW FHªijfŸ njh‹w, mªj MW FHªij
f®¥g« milaÉšiy. mJ f©L eh‹Kf‹ KjÈa njt®fŸ fisí« »U¤âif¥ bg©fŸ mWt®fS« ghš bfhL¤J ts®¤J
átÅl¤âš tªJ, “ï›tsî fhy« òz®ªj c«Kila nj#Þ tªjh®fŸ. ãwF át‹ bg©#hâ gh®tâ njÉ ïªj MW FHªij
[h»a ÉªJ btË¥gLkhdhš cyf« bghW¡fkh£lhJ. c«Kila fisí« nr®¤J¡ f£o miz¤J K¤jÄ£L ghÿ£LifÆš
ÉªJit jaî brŒJ Élhkš ÃW¤â¡ bfhŸS«” v‹W nt©lî«, m›thW FHªijfS« MWKfK« g‹Åu©L iffS« bfh©l
mj‰»irªj át‹ jdJ ÉªJit k‰wgo ah® jÇ¥gJ? v§F xnu FHªijahf M»É£lJ. ïj‰F MWKfKilajhš MWKf‹
ÉLtJ? v‹W nf£f, njt®fŸ óÄÆš ÉL«go brhšy, v‹W« f§ifahW Vªâ¢ br‹wjhš fh§nfa‹ v‹W« rutz¥
mªj¥gona át‹ óÄÆ‹ ÛJ É£LÉ£lh®. óÄ mij jh§f bghŒifÆš njh‹¿ajhš rutzgt‹ v‹W« bga®fŸ V‰g£ld.
kh£lhkš óÄ KGJ« bfhâbfh©L vH, njt®fŸ mªj åÇa¤ij ïJ fªjòuhz¤âY« KUf‹ fijÆY« cŸsJ.
óÄ jÇ¡f KoahJ vd¡ fUâ m¡»ÅÆl« br‹W nt©l, m¡»Å
thíÉ‹ cjÉahš m›åÇa¤â‰FŸ ãuntá¤J ãuk njt‹ F¿¥ò:-R¥ãukÂa‹ ãw¥ò¡F nkšf©lgo ïu©L fijfŸ
f£lis¥go mij f§ifÆš bfh©L nr®¤J, m›åÇa¤ij¥ fhz¥g£lhY« fªj òuhz¤â‹ fij¥go gh®¤jhYnk thšÛ»
bg‰W xU FHªij¥ bgw nt©Lbk‹W f§ifia nt©l, uhkhaz¤âš ÉÞthÄ¤âu® uhkU¡F¢ brh‹djhf¢ brhšy¥gL«
f§ifí« mj‰F¢ r«kâ¤J m›åÇa¤ij¥bgw, m› åÇakhdJ nkšf©l fijjh‹ cWâah»‹wJ. VbdÅš fªjòuhz¤âY«
f§if KGtJ« guÉ ÃiwªJÉl, f§if mij jh§fkh£lhkš gh®tâahdtŸ j‹_ÈakhŒ ãŸis bgWtij jL¤jj‰fhf
kWgoí« m¡»Åia nt©l, m¡»Å kdÄu§» f§ifia neh¡» njt®fŸ ÛJ nfhã¤J njt®fis “ãŸisÆšyhkš nghf¡ fltJ”
“ V f§ifna! Ú milªj átÅ‹ åÇa¤ij jh§f KoahÉ£lhš v‹W rã¡»‹whŸ v‹W fhz¥gL»‹wJ. átdJ be‰¿¡ f©Â
gÅkiy mU»š É£LÉL” v‹W brhšy, f§ifí« m›thnw ÈUªJ Ô¥bgh¿ btËah» mâÈUªJ ãŸis c©lh»ÆU¡F«
m›åÇa¤ij gÅkiyÆ‹ mU»š Él, m§F mJ FHªijahf¤ g£r¤âš gh®tâ¡F njt®fËl¤âš nfhg« c©lhf¡ fhuz« V‰gl
njh‹w mij ïªâu‹ gh®¤J m¡FHªij¡F ghš bfhL¤J ts®¡f Ãaha« ïšiy. ïªj¡ nfhg« c©lhtj‰F¡ fhuz«, thšÛ»
»U¤âfh njÉfis Vt, mt®fŸ mj‰F ghš bfhL¤J ts®¤J uhkhaz¤âš brhštJ nghš, mjhtJ 100 njt tUõ« át‹
tuyhdh®fŸ. gy ïl¤âš átdJ åÇa« ÞfÈjkhdj‹ gydhf m¡ gh®tâia¥ òz®ªJ filáahf åÇa« btË¥g£L fUjÇ¡F«
FHªij c‰g¤âahdjhš m¡FHªij¡F Þfªj‹ v‹W«, »U¤âfh rka¤âš njt®fŸ FW¡»£L átid jdJ åÇa¤ij gh®tâ
f®g¤J¡FŸ Élhkš ÃW¤â¡ bfhŸS«go nt©odjhš át‹

mij vL¤J¡ bfh©lj‰F gh®tâ nfhã¤J åÇa« ÞjÈjkh¡F«
rka¤âš bfhLik brŒjj‰fhf mt®fis¢ rã¤jJ, mjhtJ
j‹id¥ nghynt njt®fSila bg©rhâfŸ všnyhU« ãŸis
Æšyhkš kyofshf nt©Lbk‹W rã¤jjhf¡ fhz¥gLtJ
Ãahakhf ïU¡»‹wJ.
m‹¿í« gh®tâ jdJ f®¥g¤âš ÉH nt©oa åÇa¤ij óÄ

eh« brŒj “Jnuhf«”
bg‰W¡ bfh©ljhš óÄiaí« gh®tâ jdJ r¡fs¤ânghš ghÉ¤J
mtisí« ( óÄiaí« ) gyng® Msnt©Lbk‹W rã¤jjhfî« RakÇahij ïa¡f¤â‹ gydhŒ, muáaÈ‹ nguhš thœªJ
mjdhnyna óÄ¡F mo¡fo mur®fŸ khW»wh®fŸ v‹W« tªjt®fS¡bfšyh« ïªj¢ rka« ekJ eh£oš rfy fîut§fS«
thšÛ»Æš fhz¥gL»‹wJ« bghU¤jkhÆU¡»‹wJ. bršth¡FfS« monahL nghŒÉ£lJl‹, ïJ rka« muáaš
v‹gâš r«kªj¥g£oU¡»‹wt®fŸ v‹gt®fbsšnyhU«
fªj¥òuhznkh nkš f©l át‹ 100 tUõ« òz®ªj Éõa«
Raey¡fhuU« tÆ‰W¥ ãiH¥ò¡fhuU« á¿J« ehzaK« nah¡»
x‹iw¤ jÉu k‰witfisbašyh« x¥ò¡bfhŸS»‹wJ.
aijí« m‰wt®fŸ v‹w r§fâí« ghkuk¡fŸ ahtU¡F« bjÇªJ
Élnt muáaš ãiH¥ò¡fhu®fË‹ M®¥gh£l§fŸ bfhŠr
Mfnt R¥ãukÂa‹ v‹W« r©Kf‹ v‹W« fh®¤ânfa‹
ehshfnt ekJ eh£oš jiyfh£l nah¡»aij ïšyhkš nghŒ
v‹W« Þfªj‹ v‹W« brhšy¥gL« rhÄahdJ nkšf©l khâÇ
É£lJ v‹gJ ahtU« m¿ªjnjahF«. cjhuzkhf ïJ rka«
xU ãw¥ò ts®¥ò¡F cŸg£lJ v‹gJ itzt¥ òuhz§fËY«
jÄœeh£L muáaš jiyt®fŸ ah® v‹gijí« muáaš ãuâÃâfŸ
irt¥ òuhz§fËY« x¥ò¡ bfhŸs¥g£oU¡»wJ. k‰wgo ïªj
ah® v‹gijí« mt®fS¡F eh£oš cŸs nah¡»aij v‹d
R¥ãukÂaDila flîŸ j‹ikiaí« brŒiffisí« ntW
v‹gijí« ftÅ¤jhš ï›Éõa« ahU¡F« Ryg¤âš És§fhkš
jiy¥ã‹ Ñœ ÉÇ¡fyh«.
nghfhJ.
Fo muR - f£Liu - 02.09.1928
jÉu, ï¥bghGJ v§F muáaš Û£o§F ngh£lhY« v§F
muáaš kfhehL T£odhY« m§F jiyt®fS« ngRgt®fS«
mã¥ãuha« bfhL¥gt®fS« ah® v‹W gh®¥nghnkahdhš âU
ths®fŸ FHªij, mÛ¤fh‹, gê® mA«kJ, F¥òrhÄ KjÈah®,
m©zhkiy ãŸis KjÈnah®fŸ M»a ït®fnshnlna rfy
mã¥ãuha§fS« rfy ãuâÃâ¤Jt§fS« Ã‹WÉL»‹wd. áy
rka§fËš tH¡f« nghš k‰W« ïu©blhU MrhÄfË‹ bga®
fS« mogL»‹wd. mªj ïu©blhU MrhÄfS«, bghJ#d§fŸ
j§fŸ bgaiu kwªJÉlhkš ïU¥gj‰fhf VjhtJ xUtifÆš
És«gu« Mf ntQnk v‹»‹w ftiyÆ‹ ngÇš v§F T£l«
elªjhY« m§bfšyh« jh§fS« ïU¥gjhf j§fŸ bga®fis
cgnah»¤J¡ bfhŸs kh¤âu« c¤juî bfhL¤JÉ£L, vªj¡ T£l¤
âY« jiyfh£l bt£f¥g£L¡ bfh©L jiykiwthfnt âÇa
nt©oat®fsh» É£lh®fŸ. Mfnt ekJ eh£L muáaš thœÉ‹
nah¡»aij¡F ïijÉl ntW cjhuz« nt©oÆU¡fhJ v‹nw
Ãid¡»‹nwh«.
muáaÈš r«gªj¥g£l MrhÄfË‹ nah¡»aijjh‹ ï¥go

v‹whš, muáaÈš mogL« r§fâfis¥ g‰¿nahbt‹whš, mJ muáašthâfŸ v‹gt®fS« brhšÈ¡ bfhŸtjhd r£lrig
ïijÉl nkhrkhdJ« bt£f¡nflhdJbk‹nw brhšÈ¤ fËY«, irk‹ fÄõDl‹ x¤JiH¥gbj‹W«, mj‰F Tlnt
Ôunt©L«. VbdÅš vªj r§fâia muáaš Éõakhf vL¤J¡ ïUªJ cjÉ brŒa bghJ #d¥ãuâÃâ v‹gt®fS¡FŸshf
bfh©lhš ghku k¡fis Vkh‰wyhnkh - vªj¢ r§fâia vL¤J¡ ïUªnj x›bthU khfhz¤â‰F x›bthU fÄ£o ïU¡f nt©L«
bfh©lhš nah¡»a®fŸ x¥ò¡ bfhŸs kh£lh®fnsh - vªj¢ r§fâ v‹W« V‰ghlh» mªj¥go¡nf fÄ£ofS« bjÇªbjL¡fg£lhŒ
ia vL¤J¡ bfh©lhš gh®¥gdušyhjh®fŸ fyªJbfhŸs É£lJ. ïÅ fÄõid g»ZfÇ¥gt®fnsh, M£nrã¥gt®fnsh
Koahnjh - mªj ehzak‰wJ« nah¡»aija‰wJ« cgnahfk‰wJ ah® v‹gJjh‹ f©Lão¡f¥gl nt©oa fhÇakh»É£lJ. xU
khd r§fâfis vL¤J¡bfh©L, mij xU ãukhjkhd r§fâ nghš rka« fh§»uÞfhu®fŸjh‹ M£nrã¡»‹wh®fŸ v‹W brhšy¥
brŒJ, mj‹ _ykhŒ ghku k¡fis Vkh‰¿ vy¡õ‹fËš jh§fŸ gLkhdhš, m¡ fh§»uÞfhu®fS¡F eh£oš bršth¡»šiy
bt‰¿ bg‰W gh®¥gd Mâ¡f¤ij Ãiy ÃW¤jyh« v‹gjhfî«, v‹gj‰F« m¡ fh§»uÞ mã¥ãuha¤ij eh£L k¡fŸ y£áa«
m¥gh®¥gd Mâ¡f¥ ãurhuf®fshfî« TÈfshfî« ïUªJ tÆW brŒaÉšiy v‹gj‰F« ïijÉl ntW rh£á njit ïšiy
ts®¡f kh®¡f« »il¡F« v‹gjhfî« fUâ mj‰nf‰w t©z ba‹nw brhšYnth«.
khd Nœ¢áfŸ jahÇ¥gjhf ïU¡»‹wnjašyhkš ntW nah¡»a
khdJ« bghJ k¡fS¡F cgnahfkhdJkhf x‹Wnk »ilahJ ï›thu« br‹idÆš elªj r£lrig¡ T£l¤âš, mjhtJ
v‹gij eh« vL¤J¡ fh£l nt©oaâšiy. fh§»uÞfhu®fŸ njÓathâfŸ v‹gt®fŸ mâfkhf ïU¡»‹
wh®fŸ v‹W fh§»uÞfhu®fshY« njÓa¡fhu®fshY« mt®fsJ
cjhuzkhf ï‹iwa¤âd« muáaš JiwÆš K¡»a g¤âÇ¡iffshY« fh§»uR¡F bt‰¿ njÓa¤â‰F bt‰¿ v‹W
khdJ« bršth¡F bg‰wJkhd ãuáid v‹gJ irk‹ fÄõ‹ brhšÈ¡ bfh©l r£lrigÆš irk‹ fÄõDl‹ x¤JiH¡fî«
g»Zfhu« v‹»‹wjhd bghUs‰wJ« ehzak‰wJkhd xU cjÉ brŒaî« x¥ò¡ bfh©L fÄ£oí« (mâY« ngh£oíl‹)
Éõa«. mij¥ g‰¿ Rkh® 5, 6 khj fhykhf elªJ tU« fytu§ ÃaÄ¡f¥g£lhŒ É£lJ.
fis m¿ahjhÇšiy. njÓa¤ jiyt®fŸ v‹gt®fS« njÓa
g¤âÇiffŸ v‹gitfS« všyh« xnu moahŒ To ngá¡ ïj‰F muáaš ãiH¥ò¡fhu®fŸ xU rkhjhd«jh‹ brhšy¡
bfh©L “irk‹ fÄõ‹ g»Zfhu¤â‰F ehL KGtJnk mDTy TL«. mjhtJ “#ÞoÞ f£áÆ‹ Jnuhf«” v‹gJjh‹. m¥go¢
khÆU¡»‹wJ. Vnjh ïu©blhU r®¡fh® ãurhuf®fŸ kh¤âuªjh‹ brhštjhdhš mt®fis eh« xU nfŸÉ nf£»‹nwh«. mjhtJ
irk‹ fÄõD¡F mDTykhÆU¡»‹wh®fŸ” v‹W vGâí« ïªâahÉYŸs khfhz§fŸ všyh« fÄõDl‹ x¤JiH¡f
ngáí« tªjh®fŸ. r«kâ¤J fÄ£o ÃaÄ¤J¡ bfh©lj‰F ahUila Jnuhf« fhuz«
filáahf ï¥nghJ mªj MrhÄfS« g¤âÇiffS«
jh§fshfnt j§fË‹ òu£L gÈ¡fÉšiy v‹W bjÇªJ bfh©L jÉu ïªâahÉYŸs ‘r®tf£á’ ahU« gh®Èbk©L¡F
“Ó ïªj¥ gH« òË¡F«” v‹gJ nghš “irk‹ fÄõid g»Z mD¥g v‹W xU â£l« jahÇ¤J É£lh®fns, ïj‰F ahUila
fÇ¥gjhš yhg« x‹W« ïšiy. g»ZfÇ¡fhÉ£lhš eZl« x‹W« Jnuhf« fhuz« v‹W nf£»‹nwh«.
ïšiy” v‹W brhšy tªJ É£lJl‹ “irk‹ fÄõ‹ g»Zfhu«
v‹gJ bgÇa bjhšiyah»É£lJ” v‹W x¥ò¡bfh©L É£lh®fŸ. ïªJ rigah®fŸ, kfkâa rigah®fŸ, »¿ÞJt rigah®fŸ,
jhœ¤j¥g£l tF¥ò rigah®fŸ, tUzháuk tF¥ò rigah®fŸ,
Mfnt ïij âObu‹W É£L É£lhY« m¡ T£l¤jh®fË‹ gh®¥gd rigah®fŸ M»a všnyhU« irk‹ fÄõÅl« x¤J
thœ¡if¡F« ntW tÊÆšiy. Mifahš br¤j¥ gh«ig M£LtJ iH¡f r«kâ¤J Vw¡Fiwa všnyhU« x›bthUâ£l« jahÇ¡»‹
nghš nkY« nkY« irk‹ g»Zfhu« v‹gij¥ g‰¿ ngá¡ wh®fŸ. ïj‰F ahUila Jnuhf« fhuz« v‹W nf£»‹nwh«.
bfh©lhtJ ïU¡f nt©oÆU¡»‹wJ. ï¥ng®¥g£l irk‹
g»Zfhu« ïªâahÉYŸs Vw¡Fiwa všyh khfhz r£lrig “fh§»uÞ” jiyt®fŸ v‹gt®fŸ x›bthUtU« x›bthU
fËY«, mjhtJ bghJ #d ãuâÃâ¤Jt rig v‹W ïJ rka« všyh â£l« jahÇ¤J it¤J¡bfh©L mt‰iw irk‹ fÄõD¡F

mD¥gÉšiy v‹W brhštjhdhY« irk‹ fÄõDila m¥g
dhd gh®Èbk©L¡F nghŒ¢ nrU«go brŒJtU»‹wh®fns,
ïj‰F ahUila Jnuhf« fhuz« v‹W nf£»‹nwh«. vdnt,
irk‹ fÄõidnah mj‹ jf¥gdhd gh®Èbk©ilnah gÏZ
fÇ¡»‹wt®fŸ ahuhtJ ïªj eh£oš ïU¡ »‹wh®fsh v‹W vªj
nah¡»adhtJ brhšy Koíkh v‹W nf£»‹nwh«. fh§»uÞfhu®fË‹ Jnuhf«
xU rka« ahuhtJ x‹W ïu©L ‘JwÉ’ ïU¡fyh«. mij¥
g‰¿ ek¡F ftiy ïšiy. VbdÅš, ‘JwÉ¡F ntªj‹ JU«ò’ vJ bj‹Åªâa uÆšnt bjhÊyhs® ntiy ÃW¤j r«kªjkhf
nghš v‹whš, xU fhy¤âš ehzaÉ»j khWghLfŸ V‰g£l r®¡fhuh® uÆšnt mâfhÇfSl‹ nr®ªJ bfh©L bjhÊyhs®fis
nghJ k¡fŸ všnyhU« x›bthU gh§»Æ‹ Ãiyikia¡ F¿¤J« ï«ir¥gL¤â tUtij¥ g‰¿ br‹id r£lrigÆš Éthâ¥
ftÅ¤J tªjh®fsh«. VbdÅš mt®fŸ étehoahd bršt§fis gj‰fhf k‰w Éõa§fis x¤â¥nghl nt©Lbk‹W xU mtru¥
všyh« gh§»Æš ngh£L it¤âU¡»‹wt®fshdjhš vªj gh§» ãnunugiz¡ bfh©L tu¥nghtjhf nfha«ò¤ö® âU.á.v°.
K¿ªJ ÉLnkh v‹W x›bthUtU« ftiy¥g£L¡ bfh©L gh§» ïu¤âdrghgâ KjÈah® g¤âÇiffS¡F bjÇÉ¤âUªjJ ahtU«
t®¤jkhd¤ij ftÅ¤j t©zkhfnt ïUªjh®fsh«. mªj m¿ªj ÉõankahF«. ïij m¿ªj fh§»uÞfhu®fŸ v‹D«
rka¤âš xU kÅj‹ “vªj gh§» K¿ªJ nghdhY« eh‹ kh¤âu« muáaš ãiH¥ò¡ T£l¤jh®fŸ âU. KjÈah® ïªj¥ ãnunugiz
á¿J Tl ftiy¥gl kh£nl‹” v‹W bgUik ngá¡bfh©lhdh« ia¡ bfh©L tªJ ngRth®fnsahdhš gh®¥gd Nœ¢áí« njÓa
ïij¥ gh®¤j gy® “ït‹” xU bgÇa ãuòthf ïU¡fyhnkh mšyJ òu£L« fh§»uÞ F£L« btËah»ÉLnk v‹gjhf¡ fUâ âU.
fZl« tªjhY« fy§fhj åudhf ïU¡fyhnkh v‹W fUâ¡bfh©L r¤âa_®¤â _y« âU. KjÈahuhš ï¥ ãnunugiz ãnunuã¡f¡
mtDila nah¡»aijfis m¿a Mir¥g£L ÉrhÇ¤jâš, F¿¥ã£oUªj fhy¤â‰F K‹djhfnt jh§fŸ ãnunuã¡f¥
mt‹ gukgh¥g® v‹W«, vªj gh§»ÆY« mtD¡F xU fhR Tl nghtjhf neh£OÞ bfhL¤jh®fŸ. ïij c©ik v‹W e«ãa
ïU¥ò ïšiy v‹W«, mjdhšjh‹ mt‹ m›tsî “ijÇakhí«” KjÈahU« k‰W« bjhÊyhs mDjhãfS« mâš fyªJ bfhŸs¤
“åukhí«” “vªj gh§F K¿ªjhY« eh‹ xU á¿J« ftiy¥gl Ô®khÅ¤J¤ j§fŸ ãnunuã¥gj‰bf‹W jÅ¢rka« nf£fhkš
kh£nl‹” v‹W« brh‹dh‹ v‹gjhf¤ bjÇªJ bfh©lh®fsh«. ïUªJ É£lh®fŸ. ïªj ÃiyÆš âU. r¤âa_®¤â mt®fŸ
bghW¥ãšyhkš jh§fŸ Nœ¢á¡F V‰wÉjkhŒ xU Ô®khd¤ij
vdnt, ï¥nghJ irk‹ fÄõid gÏZfÇ¥gjhf VjhtJ
vGâ¡ bfhL¤JÉ£L mij¥ ãnunuã¡F«nghJ mj‰F Énuhj
x‹W ïu©L MrhÄfshtJ ïU¡»wjhf¢ brhšy V‰gLkhdhš
khŒ ngr¤ bjhl§»dh®. m¥nghJ r£lrig m¡»uhrd® âU. r¤âa
mt®fŸ nk‰f©l ijÇathid¥ ngh‹w “JwÉ”ahf¤jh‹ ïU¡f
_®¤âia¤ Ô®khd¤ij mDrÇ¤J¥ ngr nt©Lbk‹W brh‹dh
nt©L«.
uh«. ïij xU rh¡fhf it¤J¡ bfh©L âU. r¤âa_®¤â clnd
eh« ï¤Ô®khd¤ij¥ ãnunuã¡»‹wâšiy v‹W brhšÈ c£fh®ªJ
irk‹ fÄõid gÏZfhu« brŒahj vtU« ï¥ng®¥g£l
‘JwÉ’fË‹ mã¥ãuha¤ij y£áa« brŒJ jh§fŸ VjhtJ Jnuh» bfh©lh®. clnd jiyt® mL¤j Éõa¤â‰F nghŒÉ£lh®. mL¤j
fsh» É£nlhkh v‹gjhf rªnjf¥gl nt©oaâšiy v‹gnj ehŸ âU. á. vÞ. u¤âdrghgâ KjÈah® jh« K‹ bjÇÉ¤âUªj xU
Ô®khd¤ij mD¥ãdh®. ïij r£lrig¤ jiyt® “ï¤Ô®khd« âU.
m¿îlik v‹gij vL¤J¡fh£L»‹nwh«. k‰wgo ïâš VjhtJ
r¤âa_®¤âahš ne‰nw bfh©Ltu¥g£L mtuhš ã‹ th§»¡
Jnuhf« c©lh v‹gjhf nf£gh®fshdhš, M« xU tÊÆš Jnuh
bfhŸs¥g£ljhš mnj fhÇa¤â‰F ï‹W kWgoí« ïl§bfhL¡
f« v‹nw brhšYnth«. mbj‹dbtÅš, gh®¥gd Mâ¡f¤â‰F«,
f¥glkh£lhJ” v‹W« ntW ïu©L mtru¥ ãnunugizfŸ
gh®¥gd Mâ¡f¡ TÈ¥ ãurhu¤â‰F« rªnjfÄšyhj Jnuhf«jh‹.
bfh©Ltunt©oÆU¡»‹wbj‹W« Mjyhš rka« ïšiy
Mdhš ïªj Jnuhf¤ij x›bthU c©ik¥ gh®¥gdušyhjhU«
ba‹W« brhšÈÉ£lhuh«.
brŒant©L« v‹gnj ekJ nt©LnfhŸ.
Fo muR - jiya§f« - 09.09.1928 ïªj¡ fhuz§fshš ešy xU rka« åzhf¥ nghŒÉ£lJ.
bghJ ÃiyÆš ïUªJ nahá¤J¥ gh®¤jhš, âU. r¤âa_®¤â mt® v‹W g¤âÇiffËš ngh£L f£L¥gh£il cil¤J á‹dhã‹d¥
fŸ Ô®khd« bfh©L tªjJ« mt® mij ã‹th§»¡ bfh©lJ« gL¤âaJ xU F‰w«. ï‹D« ïJ nghš gy F‰w§fS« brŒJ É£L
K‹ V‰gh£Ll‹ brŒj Nœ¢ába‹nw brhšy nt©L«. ï›tsî« nghjhkš, ïij¥g‰¿a m¡»uk§fis¥ g‰¿ bghJ
#d§fŸ m¿í«go brŒa r£lrigÆš ngá VjhtJ xU fhÇa«
r£lrig¤ jiyt® “Ô®khd¤â‰F f£L¥g£L¥ ngR§fŸ” brŒayh« v‹whš m§F ÉtÇ¡F« nghJ ïªj Jnuhf§fŸ všyh«
v‹W brh‹dhš ïâš j¥ãj« v‹d v‹W« mj‰fhf âU. btËah»ÉLnk v‹»‹w fhuz¤ij¡ bfh©L ntbwhUt®
r¤âa_®¤â Ô®khd¤â‰F f£L¥g£L ngrhkš Ô®khd¤ijna thÕR Ô®khd« bfh©L tuhkš jL¥gj‰fhf, xU Ô®khd« bfh©L tUtJ
th§»¡ bfhŸs nt©oa mtáa« v‹dbt‹gijí« nahá¤jhš nghy ntõ« ngh£L, k‰wt®fS¡FŸs rªj®¥g§fis¡ bfL¤J
És§fhkš nghfhJ. ï«khâÇ nkhr« brŒtbj‹whš ïj‰F v‹d bga® bfhL¥gJ
v‹gJ ek¡F És§fÉšiy.
xU rka« m¡»uhrd® m¥go¢ brh‹dâš VjhtJ F‰w
ÄUªjhnyh mšyJ ntW fhuz§fŸ ïUªJ Ô®khd¤ij mDrÇ¤ j§fshnyna “cgnahfk‰wJ” v‹W brhšy¥gL« irk‹
J¥ ngr âU. r¤âa_®¤â¡F Koahkš nghÆUªjhnyh âU. r¤âa fÄõDlD«, “ah® x¤JiH¤jhY« x‹W« KG»¥ nghŒÉlhJ”
_®¤âat®fŸ ng¢R x‹W« ïšyhkš jh‹ V‰fdnt vGâ¡ v‹W brhšy¥gL« irk‹ fÄõDlD«, ïªâa k¡fŸ ãuâÃâfŸ
bfhL¤J m¡»uhrduhš x¥ò¡bfh©lgo Ô®khd¤ij go¤J¢ v‹gt®fshš x¤JiH¡f Ô®khÅ¤j irk‹ fÄõDlD« x¤J
brhšÈ mij¥ ãnunuã¥gâš cŸs MnBgiz v‹d v‹W iH¥gJ v‹gj‰F Jnuhf« v‹W« r®¡fh® jhr¤jd« v‹W« brhšt
nf£»‹nwh«. jÉu “m¥goahdhš eh‹ ngrÉšiy” v‹whtJ jhdhš ïªj khâÇ mnah¡»a¤jdK« bfhiyghjf¤jdK«
brhšÈÉ£L jh‹ R«kh c£fh®ªJ bfhŸshkš “eh‹ Ô®khd¤ij¡ bghUªâa ï¥bgU nkhr¤â‰F v‹d bga® bfhL¥gJ v‹gJjh‹
Tl ãnunuã¥gâšiy” v‹W brhšy nt©oa mtáabk‹d v‹W ek¡F És§fÉšiy. kd¥ó®tkhŒ 30000, 40000 ét‹fŸ
nf£»‹nwh«. vdnt ï¢r«gt« “jhD« Fo¡fhkš ntW ahiuí« fŠáÆšyhkš jÉ¥gJ«, rhJ¡fS«, ÃuguhâfSKŸgl 200, 300
Fo¡fbth£lhkš åzhŒ ÑnH fÉœ¤J É£l Jnuhf¡fhu‹” ng®fŸ b#ÆÈš mil¡f¥g£L 10 tUõ« 20 tUõ« j©o¡f¥
brŒif¡F x¥ghf ïU¡»‹wjh ïšiyah v‹W nf£»‹nwh«. gl¤j¡f F‰w§fŸ Rk¤j¥g£L ÉrhuizÆšyhkY« #hÛÅš
ÉlhkY« bfhLik¥ gL¤j¥gLtJkhÆU¡F« ï¢ rka¤âš ïij¥
m‹¿í« bjhÊyhs® ntiy ÃW¤j¤ij v¥goahtJ bfL¤J g‰¿ ahU¡F« v›Éj ftiyíÄšyhkš, ftiy¥gL»‹wt®fis
mt®fis monahL bjhiy¡f nt©L« v‹»‹w fU¤Jlnd í« mt®fshš Toaij¢ brŒabth£lhkš jL¤J¡ bfh©L« ïU¥
fh§»uÞfhu®fS« njÓa¡fhu®fS« mt®fsJ g¤âÇiffS« gjhdhš ïªj¡ T£l¤jh® “fh§»uÞ” fhu®fŸ v‹W« “Rauh{a¡”
V#©ol« Éiy ngá¡bfh©L bjhÊyhs®fS¡F gÇfhu« brŒa fhu®fŸ v‹W« “njÓa¡”fhu®fŸ v‹W« “óuz Rna¢ir¡”fhu®fŸ
Koahj Jnuhf« brŒJ É£lh®fŸ v‹gij âU.r¤âa_®¤â v‹W« brhšÈ¡ bfhŸStjhdhš, ïªj eh£oš N£á¡fhu®fS¡F«,
mt®fË‹ brŒif MjÇ¡»‹wjh ïšiyah v‹W nf£»‹nwh«. tŠrf¡fhu®fS¡F«, ViHfis¡ fh£o¡ bfhL¤J tÆW ts®¡F«
Jnuh»fS¡F« ï‹dK« ïlÄU¡»‹wJ v‹»‹wjhf V‰gL
KjyhtJ, ahnuh gy ngh¡»ÇfS« fhÈfS« nr®ªJ uÆš
»‹wjh ïšiyah v‹W nf£»‹nwh«.
t©oia¡ fÉœ¤J Él bj‹ ïªâah uÆšnt bjhÊyhs®fŸ brŒJ
É£lh®fŸ v‹W mt®fŸ ÛJ gÊ Rk¤â bjhÊyhs®fis m‹¿í« ïªj¡ T£l¤jh®fŸ jhnd j§fnshL nruhj
m¡»ukkhf¥ ão¤J mil¡f¢ brŒjJ xU F‰w«. k‰wt®fis¥ gh®¤J njr¤ Jnuh»fbs‹W brhšY»wt®fshf ïU¡
»‹wh®fŸ v‹gJ bjÇ»‹wjh ïšiyah v‹W nf£»‹nwh«.
ïu©lhtJ, ntiy ÃW¤j« njhšÉ milªJÉ£lJ v‹W
bghŒahd brŒâia f£oÉ£lJ xU F‰w«. vdnt Kothf ïÅahtJ ghku k¡fŸ c©ikia cz®
th®fsh v‹W nf£»‹nwh«.
_‹whtJ, ï›Éõa« bjÇªnj nt©Lbk‹nw bjhÊyhs®
ntiy ÃW¤j¤ij bfL¡f¡ fUâ “ntiy ÃW¤j« K¿ªJÉ£lJ” Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 09.09.1928

el¡f¡Tl áy #d§fS¡F cÇik jL¡f¥g£oU¡»‹wJ. Vnjh
ïu©blhU gh®¥gdnuh irt ntshsnuh áy ehlh® rnfhju®fËl
K« thÂa¢ rnfhju®fËlK« k‰W« áyUlD« mstshîjhnyh,
Fo¤jš, c©zš it¤J¡ bfh©oU¥gjhnyh ï¡bfhLikfŸ
kiwªJ nghdjhf¢ brhšÈÉl Koahbj‹nw brhšYnth«.
uhkdhjòu« Íšyhngh®L thÂa¢ rnfhju®fS¡F« ehlh® rnfhju®fS¡F« ï¡nfhÉš
ãuntrK« bjU¥ ãuntrK« »il¤J É£lâdhš mt®fS¡F
VjhtJ bgÇa Mjha« »il¡F« v‹gjhf¡ fUânah mšyJ
mt®fŸ ïij yøa« brŒ»‹wh®fŸ v‹nwh eh« ïij ï§F
uhkdhjòu« Íšyhngh®L ãuábl©lhÆUªj uhkdhjòu« F¿¥ãlÉšiy.
uh#h mt®fŸ fhykhdâ‹ _y« ï¥nghJ mªj ãuábl©£°jhd«
fhÈahf ïUªJ tU»‹wJ. r®¡fhuh® mªj °jhd¤ij ó®¤â k‰wgo xU bghJ °jykhdJ mªeh£L k¡fS¡nf mJî«
brŒtj‰F ïJtiu ahbjhU Koî« brŒâU¥gjhf¤ bjÇaÉšy. m¿î, M‰wš, xG¡f«, bršt«, bršth¡F, gnuhgfhu« KjÈa ca®
MdhY« mªj °jhd¤ij nj®jY¡F (vy¡õD¡F) É£LÉlyhkh Fz§fŸ xU§nf mika¥ bg‰w rnfhju®fis kÅj cÇik¡F
mšyJ jh§fns xUtiu ãuábl©lhf Ãakd« ( ehÄneõ‹) mUfij m‰wt®fŸ v‹W brhštJ v›tsî bfhLikahdjhfî«,
brŒJ Élyhkh v‹W nahá¤J¡ bfh©oU¥gjhf¤ bjÇatU»wJ. r»¡f Koahj ïÊit c©lh¡Ftjhfî« ïU¡»‹wbj‹gij¡
j‰fhy ÃiyikÆš mJî« uhkdhjòu« Íšyhit¥ bghU¤jtiu fh£lnt ïij¡ F¿¥ãL»‹nwh«.
mªj °jhd¤ij vy¡õÅš ÉLtijÉl ehÄneõÅš j¡f
xUtiu Ãakd« brŒtnj nah¡»aK« m¿îilikíkhd fhÇa« m‹¿í«, ï¡bfhLikfŸ flîË‹ nguhš, kj¤â‹ nguhš,
v‹W r®¡fhU¡F nahrid TWnth«. kJiuÆš áy ghf«, âUbeš j®k rhÞâu¤â‹ nguhš brŒa¥g£L tUtJl‹ murh§f M£á
ntÈ, ïuhkdhjòu« M»a Íšyh¡fËY« #hâ¡ f®tK« #hâ¡ Æ‹ nguhY« r£l§fË‹ nguhY« nfh®£L Ô®¥òfË‹ nguhY«
bfhLikí« jiyáwªJ És§FtJ ahtU« m¿ªj x‹whF«. Ãiy ÃW¤j¥gLtJkhdhš ïÅ ntW vªj tÊÆš ïâÈUªJ Éyf
cjhuzkhf¥ gh®¥gd®fË‹ bfhLiknah brhšÈ¤ bjÇªJbfhŸs Koí« v‹gJjh‹ ekJ nfŸÉ.
nt©oaâšiy. mj‰fL¤jjhd bj‰f¤âa irt ntshs r_f¤
jhÇ‹ bfhLiknah gh®¥gdušyhjh® r_fnk bt£f¥gl¤j¡fjhF«. ï¢r_f k¡fËš Vnjh áy ng® m¿aikahnyh, mnah¡»a¤
ï›ÉU r_f¡ bfhLikfS¡F« k¤âÆš m§FŸs k‰w tF¥gh® jd¤jhnyh mšyJ j§fS¡FŸ cŸs cŸkh¢rÇa¤jhnyh Ra
fŸ gL« fZl« Ãid¡fKoahjbj‹nw brhšYnth«. kÇahijÆš ftiya‰W cij¤j fhY¡F K¤jÄLtJnghš ï¡
bfhLik¡F« ïÊî¡F« mo¥gilahd flîisí« kj¤ijí«
rhjhuzkhf br‹id khfhz¤âš ntW v§Fnk ïšyhj rh°âu¤ijí« f£o¡ bfh©L mGtJl‹ mij¡ f‰ã¤j
bfhLikfŸ gy nkšf©l Íšyh¡fËš jh©ltkho¡bfh©L gh®¥gd®fË‹ thiy¥ ão¤J âÇtJl‹ ïij¤âU¤j Kayhj
tU»‹wd. muáaš ïa¡f¤JlD« murh§f KiwílD« x¤JiH¤J¡ bfh©L
ïU¡»wh®fŸ. MÆD« ïÅahtJ ït‰iw xÊ¡f K‰gl
âU¢brªöÇš ïU¡»‹w xU irt¡ nfhÉÈš itáa®fŸ nt©oajtáakhF«.
v‹»‹w thÂa¢ br£oah® rnfhju®fS¡F cŸns bršy cÇik
ïšiy. mJnghynt kJiu, uhnk°tu« KjÈa mndf nfhÉš bfhLik¥ gL¤j¥g£l ï¢r_f¤jhU¡F ïâš nghâa ftiy
fËš B¤âÇa®fŸ v‹»‹w ehlh® rnfhju®fŸ ãuntá¡f cÇik ï‹D« V‰glÉšiyna v‹W ahuhtJ brhštjhdhY« mij xU
ïšiy. Mdhš g¡f¤J C®fsh»a gHÅ KjÈa ïl§fËš rh¡fhf it¤J¡bfhŸshkš bghJey¤ij c¤njá¤J eh£o‹ bghJ
nfhÉY¡FŸ bršy mt®fS¡F cÇik c©L. RakÇahijÆš ftiyíŸs k‰wt®fshtJ eh£o‹ nBk¤ijí«
kÅj r_f¤â‹ ãw¥òÇikiaí« c¤njá¤J nt©Ltd
ïJkh¤âukšy. ï¢ášyh¡fËš cŸs mndf bjU¡fËš brŒant©oanj Kj‰flik v‹ngh«. ïij c¤njá¤njjh‹

ïuhkehjòu« Íšyhngh®L jiyt® gjÉia¤ nj®jÈš Élhkš is¡ flîŸ mD¥ãdh®. ï§F ca®î jhœî bfhLikfŸ mâf«,
Ãakd _ykhŒ ó®¤â brŒa nt©Lbk‹»‹nwh«. VbdÅš mij eh§fŸ jh‹ ftÅ¤J rk‹brŒJ Ms Koí«” v‹W thÆš
nj®jš _ykhŒ ó®¤â brŒtjhdhš ï¡bfhLikfis xÊ¡F« kh¤âu« brhšÈ¡bfh©L rªj®¥g§fŸ V‰g£lnghJ ftÅ¡fhkš
kd¥gh‹ikí« rªj®¥gK« cŸst®fS¡F mªj °jhd« »il¡f m¢r_f§fis m‹W gh®¤j fh£á¡F mÊÉšyhkš it¤âU¥g
KoahJ. Ãakd« brŒtjhdhš kh¤âu«jh‹ ïJ rka« r®¡fh® jhdhš mij gh®¥gd Nœ¢ánghš k‰bwhU btŸis¡fhu Nœ¢
njo¥gh®¤J mj‰f V‰w xUtiu ÃaÄ¡f¡TL«. ánah mšyJ murh§f Nœ¢ánah v‹Wjh‹ rªnjf¥gl nt©Lnk
xÊa k‰wgo th®¤ijfËš ehzaKilat®fŸ v‹W brhšÈÉl
bfhLik¥ gL¤j¥g£lt®fS« jhœ¤j¥g£lt®fS« ÉL KoahJ.
jiy bg‰W rk¤Jtkila nt©Lkhdhš m¢r_f¤jhU¡F mâ
fhuK« gjÉí« tH§f¥g£lhbyhÊa ntW tÊÆš rÇ¥gL¤J vdnt, murh§f¤jh® ï¤j¤Jt§fis e‹whŒ ftÅ¤J
tbj‹gJ Rygkhd fhÇakšy, btŸis¡fhu®fis “Ú¢r®fŸ” bj‰F Íšyh¡fËš cŸs #hâ¡ bfhLikiaí« #hâ
v‹W«, kfkâa®fis ‘Äny¢r®fŸ’ v‹W« »¿°jt®fis ‘ïÊªj mf«ght¤ijí« xÊ¡f ijÇakhŒ K‹tªJ btF fhykhŒ
t®fŸ’ v‹W« ï‹iw¡F« kj Mjhu« it¤J¡bfh©oU¡F« bfhLik¥ gL¤j¥g£l r_f¤âd®fS¡F j¡f mâfhuK« gjÉí«
ïªJ¡fŸ v‹ngh®fS« ïªJ¡fËš ca®ªj #hâah® v‹ngh®fS« c¤ânahfK« bfhL¤J MjÇ¤J mt®fS¡F Ãahakhd
mªj v©z¤ij monahL kwªJÉ£L ï‹iwa âd« mt®fS« bršth¡F©lh¡» mt®fis bfhLik¥gL¤j¥gLtâÈUªJ Ûs¢
rk¤Jt« bghUªâat®fŸ v‹W brhšÈ¡bfh©L mt®fŸ jait brŒth®fshf.
í« vâ®gh®¤J¡ bfh©L âÇtj‰F fhuz« m¢rnfhju®fS¡F
mâfhuK« gjÉí« »il¤jâ‹ gadh mšyth v‹W nf£»‹nwh«. Ã‰f, br‹wthu« br‹idÆš ft®d® Jiuat®fisí« °jy
mâfhu¤ijí« gjÉiaí« c¤ânahf¤ijí« f©lhš rhÄí« °jhgd ïyh¡fh kªâÇat®fisí« ïJ r«kªjkhfnt ehlh® r_f
kjK« rh°âuK« ïl« bfhL¤J É£L xJ§» Ã‰gij eh« âdK« ãuKf®fŸ mjhtJ âUths®fŸ ehlh® kfh#d rig¤ jiyt® É.
mDgt¤âš gh®¡»‹nwh«. fdfrig ehlh®, cgjiyt® brªâšFkhu ehlh®, fhÇajÇá bgÇa
j«ã ehlh®, fî‹áy® ò‹ida¥g ehlh®, ïuhkrhÄ ehlh®, áj«gu
bghJthf ïªeh£oš gh®¥gdušyhjh® xU 20 tUõ¤â‰F ehlh® t¡Ñš eluh#‹ KjÈa gy j¡f fdth‹fŸ ng£of©L
K‹ ïUªjij Él ï¥nghJ r‰W cz®î« RakÇahij cz®¢áí« ngáa jhfî« bjÇa tU»‹wJ. Mifahš ïJ Éõa¤ij r®¡fh®
bg‰¿U¥gj‰F¡ fhuz« á¿jhtJ mâfhuK« gjÉí« »il¤jj‹ myø akhf¡ fUâ Élhkš Éda¤Jl‹ ftÅ¤J m¢r_f¥
gadh mšyth v‹W nf£»‹nwh«. mJnghynt ï¥nghJ« ãuKf®fËš xUtiuna mªj °jhd¤â‰F ÃaÄ¡f nt©Lbk‹W
vªbjªj r_f« ãwuhš bfhLik¥gL¤j¥gL»‹wJ v‹W fUJ»‹ nahrid brhšY»‹nwh«.
nwhnkh mªj¢ r_f§fS¡F mâfhuK« gjÉí« c¤ânahfK«
jhuhskhŒ¡ »il¡F«go brŒJ É£lhš m¢r_f§fŸ jhkhfnt j¡f fdth‹ »il¡fÉšiy v‹W r®¡fh® rh¡F brhšÈ
ÉLjiy milªJ rk¤JtkilªJ ÉL« v‹gJ ekJ JÂò. j¥ã¤J¡ bfhŸs Koahbj‹gijí« v¢rÇ¡if brŒ»‹nwh«.
VbdÅš r£lrig m§f¤âd® gjÉ¡F« Íšyh ngh®L bk«g®
ïj‰F cjhuzkhf, ïªeh£oš gh®¥gd®fS¡F V‰g£l gjÉ¡F«, nr®k‹ gjÉ¡F« k‰W« c¤ânahf gjÉ¡F«, mâfhu
Mâ¡f§fŸ flîŸ nguhY« kj¤â‹ nguhY« cŸs Mjhu¤â‹ c¤â nahf gjÉ¡F« m¢r_f¤âš j¡f fdth‹fŸ ïU¡F«nghJ«
nguhš v‹W brhšYtjhdhY« ïªj ÉÊ¥ò¡ fhy¤âY« mij tUõ« I«gâdhÆu« %gh yB« %gh tU«goíŸs bgÇa
mir¡f Koahkš brŒJ tªjJ m¥gh®¥gd® if¥g‰¿¡ bfh©l v°nl£Lfisí« Éahghu§fisí« brhªjkhŒ Ã®t»¤J el¤j¡
mâfhu§fshY« gjÉfshY« c¤ânahf§fshYnk jÉu ntwšy. Toat®fS« ïU¡F« nghJ« ïªj ntiy¡F kh¤âu« MŸ
Mjyhš »il¡f¡Toa rªj®¥g§fËbyšyh« m¢r_f§fS¡F »il¡fÉšiy v‹whš murh§f¤â‹ ehza¤âš ahU¡F«
mâfhuK« gjÉí« c¤ânahfK« jhuhskhŒ tH§»l nt©oaJ e«ã¡if ïU¡fhbj‹nw brhšYnth«.
ne®ikahd r®¡fhÇ‹ K¡»a flikahF«. m¥go¡»šyhkš
“ïªâahî¡F eh§fŸ jh‹ j®k f®¤jh¡fŸ, ïªâahit fh¡f v§f Mifahš ft®d® Jiuat®fS« °jy °jhgd kªâÇa

t®fS« j§fË‹ nah¡»aijia fh£o¡ bfhŸs ne®ªj j¡f
rka¤ij ïHªJÉlkh£lh®fŸ v‹nw e«ò»‹nwh«.
Fo muR - jiya§f« - 16.09.1928
gÊth§F« Fz«
âU¢á Íšyh Ãahahâgâat®fŸ âU. Phd¥ãufhr« v‹»‹w

xU bjhÊyhsU¡F 10 tUõ« fod fhtš j©lid Éâ¤jjhf
bjÇatU»‹wJ.
ïªj tH¡»š Ãaha« tH§f¥g£ljh mšyJ gÊth§F«

ngŒj‹ik Ãaha« tH§f¥g£ljh v‹gJ ek¡F És§fÉšiy.
v‹d rkhjhd« brh‹dnghâY« ï¤ Ô®¥ò vGâa Ãahahâ

gâ kÅj¤j‹ikíl‹ elªJ¡bfh‹oU¡»whuh v‹gij thrf®
fŸjh‹ Koî brŒJ bfhŸs nt©L«.
ï›ntiyÃW¤j¤âš V‰g£l r«gt§fË‹ gydhf r‰W« <î

ïu¡fk‰W gÊ th§F« j©iknahL tH¡FfŸ n#ho¡f¥g£L¡
bfh©oU¡F« Éõa§fŸ ahtU¡F« bt£lbtË¢rkhŒ bjÇª
âU¡F«.
ÃahahâgâfŸ v‹gt®fŸ j§fS¡F »ukkhŒ ïU¡f nt©

oa kÅj¤j‹ikia kiw¤JÉ£L Vnjh áy Raey¥ g¤âÇif
fhu®fŸ Rk¤âa mÃaha¥ gÊiaí« áy Raey mâfhÇfŸ n#ho¤j
Éõa§fisí« MjuthŒ bfh©L ï«khâÇ el¥gbj‹whš ãwF
thÆšyh ó¢áfS¡F v§Fjh‹ ÉLjiy ïU¡»‹wJ v‹gJ ek¡F
És§f Éšiy. mb[[®fŸ Vnfhã¤J vâÇ F‰wthËašy v‹W
brhšÈí« j©o¤âU¥gjhŒ bjÇ»‹wJ.
r£l¤â‰F« Úâ¡F« bghW¥ghdt®fŸ ïj‰F v‹d gÇfhu«

brŒth®fnsh bjÇaÉšiy.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 16.09.1928

bfh©oUªjjhš, cyf mDgt« bjÇªJ bfhŸtj‹ bghU£L
btËÆl§fis¢ R‰¿¥ gh®¤J tUtj‰fhf Þjy ah¤âiu v‹gâ‹
nguhš nghŒ tU« tH¡f« mDTy¤ij¡ bfhL¤âU¡fyh«,
Mdhš ï¥nghJ uÆš trâ V‰g£L É£ljhY« Ryg¤âš x›
bthU ïl¤J r§fâfS« j‹ikfS« g¤âÇiffË‹ _ykhŒ
“ò©ÂaÞjy§fŸ” bjÇªJ bfhŸStj‰F mDTykhŒ ïU¥gjhY« ï¥nghJ ò©a
Þjy ah¤âiu v‹gâ‹ nguhš mdhtáakhf k¡fŸ fZl¥gl
g©lÇòu« nt©oaâšiy v‹nw brhšYnth«. j‰fhy¤âa ò©ÂaÞjy
ah¤âiufË‹ nah¡»aijfis¥ g‰¿í« ah¤âiu¡fhu®fË‹
-á¤âuò¤âu‹ nah¡»aijfis¥ g‰¿í« ò©ÂaÞjy§fËYŸs g©lhu§fŸ,
órhÇfŸ, FU¡fŸ KjÈat®fË‹ nah¡»aijfis¥ g‰¿í« mj
ïâfhr§fis¥ g‰¿í« òuhz§fis¥ g‰¿í« flîŸfis dhš k¡fS¡F V‰gL« fZl eZl§fis¥ g‰¿í« eh« mâfkhf
g‰¿í« jÅ¤ jÅ kFlÄ£L “Fo muáš” vGâ¡ bfh©L tUtij ÉtÇ¡f nt©oaâšiy. VbdÅš mJ gy jlit ‘Fo muá’
thrf®fŸ T®ªJ ftÅ¤J thá¤J tU»‹wh®fŸ v‹nw v©Q nyna gy jiy¥ã‹ Ñœ tªâU¡»‹wJ. ï‹D« tu ïU¡»‹wJ.
»‹nw‹. mt‰iw vGâ tUtâ‹ neh¡fbkšyh«, xU áy Raey¡ Mjyhš mªj Þjy§fË‹ bgUikfŸ v‹gitfis¥ g‰¿
fhu®fŸ j§fŸ e‹ikÆ‹ bghU£L v›tsî Mghrkhdit kh¤âu« vGjyh« v‹W ïªj Éahr« bjhl§F»‹nw‹ :-
fisí« mr«ghÉjkhditfisí« btF rhjhuzkhdit
fisí« vGâit¤J¡bfh©L ãukhj¥gL¤â, mt‰iwna kj« g©lÇòu«
v‹W« g¡â v‹W« nkhB¤â‰F kh®¡f« v‹W« ghku k¡fis
e«ò«goahf¢ brŒJ, k¡fŸ m¿ití« Rjªâu¤ijí« RakÇahij Kjš Kjš g©lÇòu« v‹gâ‹ nah¡»aijia¥ g‰¿ vGj
iaí« x‰Wikiaí« bfL¤J tU»‹wh®fŸ v‹gij cyf¤â‰F JÂ»‹nw‹.
vL¤J¡fh£o k¡fŸ ahtU« rk« v‹gijíz®ªJ RakÇahij
gJk òuhz¤âš ckh njÉÆ‹ m¿î ãufhá¡F« bghU£L
nahL thH nt©Lbk‹gJjh‹.
átbgUkh‹ brhšÈaUËa g©lÇòu¤ij¥ g‰¿a fijia Þßju®
³ Raey¡fhu®fŸ á‰áy ïl§fis¥ bgÇa ò©Âa Þjy« ÉÞjÇ¡»wh® :-
v‹gjhf bga® bfhL¤J mt‰¿‰F Vuhskhd nah¡»aij
ifyhr g®tj¤âš X® fhy¤âš vGªjUËÆUªjnghJ ckh
fis¡ f‰ã¤âU¥gij gF¤j¿t‰w _l #d§fŸ ò©ÂaÞjy
njÉah® át bgUkhid neh¡», “Ãyîy»š g©lÇòu¤âš âUkhš
ah¤âiu v‹gjhf¡ fUâ btF gz§fis¢ bryî brŒJ bfh©L
Ã¤athr« brŒtJ ahJ fhuz¤jhš” v‹W nf£ljhfî«, mj‰F
mªjªj C®fS¡F¥ nghŒ ò¤âiaí« j§fŸ fhy¤ijí«
átbgUkh‹ brhštjhfî« fij Mu«ã¡f¥gL»wJ.
gz¤ijí« åÂš g¿bfhL¤JÉ£L tUtJl‹ jh§fŸ ïJtiu
brŒj m¡»uk§fS« mnah¡»a¤jd§fS« ïªj ah¤âiuÆš
1. bfho nghšgtns! âUkhyhdt® itFªj¤âš å‰¿U¡F«
k‹Å¡f¥g£L É£ljhf¡ fUâ nkY« nkY« òâa m¡»uk§
fhy¤âš ïªâuhÂ mtiu¡ f©L nkh»¤J “ ïiwtnd! eh‹ ckJ
fisí« mnah¡»a¤jd§fisí« brŒa ijÇaKilat®fshf
koÆš ïU¡f nt©Lbk‹W mngø¡»nw‹” v‹W ãuh®¤â¡f,
Mf ïl« bfhL¤J tU»wJ.
âUkhš ïu¡f§bfh©L ‘Ú ónyhf¤â‰F¥nghŒ 60000 tUõ« jt«
brŒjhš eh‹ JthufhòÇÆš »UZzhtjhu« brŒJ c‹ ÉU¥g¤
Þjy ah¤âiu v‹W brhšy¥g£L tªjjhdJ xU fhy¤âš
ij¥ ó®¤â brŒnt‹’ v‹W brhšy, ïªâuhÂ m¥gona Ãyîy»š
kÅjDila m¿î ts®¢á¡F« cyf mDgt¥ gÆ‰á¡F«
br‹W 60000 tUl« jt« brŒJ nfhFy¤âš uhijahf¥ ãwªJ
mDTykhf¤ f¡»djhŒ ïUªâU¡fyh«. v¥gobaÅš uÆY«
ts®ªJ, âUkhš »UZzdhf mtjÇ¤J vGªjUËÆU¡F«
ngh¡Ftu¤J trâí« ïšyhj fhy¤âš k¡fŸ xnu ïl¤âš ïUªJ
JthufhòÇ¡F¢ br‹W mtiu tz§f, »UZz‹ uhijia

ï‹dhbs‹W m¿ªJ thÇbaL¤J j‹ koÛJ it¤J¡ bfhŸs, nghf v©Â¥ òw¥g£ld®. ò©läfD« mtdJ kidÉí« Fâiu
ïij¡ f©l »UZzÅ‹ kidÉahd U¡FkÂ nfhg§ bfhŸs, Ûnj¿¡ bfh©L ã‹ bjhl®ªjd®. jhŒ jªija® el¡f kh£lhkš
mij¡ f©L uhij »UZzid É£L Ú§» â©Outd¤â‰F¥ jŸsho¡ bfh©L nghtij¥ gh®¤J« ò©läfD¡F kdÄu§fhkš
nghŒ »UZz‹ jd¡F fztdhf nt©Lbk‹W jt« brŒa, gh®¤J¡ bfh©nl nghŒ fhá¡fU»š xU nrhiyÆš F¡Fl® v‹D«
»UZz‹ U¡FkÂia É£L É£L JwÉ ntl« ó©L uhijia¤ x® KÅtuJ Máuk¤â‹ mU»š ïw§»dh‹.
njo¤ âÇªJ filáahf â©Outd« v‹»‹w X® td¤âš mtis¡
f©L, ‘ãuhz eha»! v‹id jÅna É£L ï¡bfhoa td¤â‰ mªj¡ F¡Fl KÅt® j«jhŒ jªijaiua‹¿ ntW bjŒt
bf›thW tªjid’ v‹W nf£f, uhijahdtŸ »UZzid¥ gh®¤J Äšiy v‹W JÂªJ ïuî« gfY« mt®fS¡F nrit brŒgt®.
‘c‹id¥ gh®¤jhny Ú xU tŠrfbd‹W njh‹W»wJ. Mjyhš Ú ï¥go¥g£l mtuJ Máuk¤âš ò©läf‹ m‹¿uî j§»
ï§F Ãšyhkš Xo¥ngh’ v‹W brhšy »UZz‹ kâ ka§» j‹ ÆUªjh‹. m¥goÆU¡ifÆš, nfhu %g§bfh©l _‹W bg©fŸ
if¤joia KH§fhšfËdhš ïL¡»¡ bfh©L ïL¥ãš ifia eŸËuÉš m›tháuk¤â‰FŸ òFªJ mâYŸs F¥igfis¡ T£o
it¤J _¡»‹ KidÆš j‹ gh®itia it¤J ÉU¥g¤njhL jiuia bkG» nfhyÄ£L my§fÇ¤J, xU fz¤âš j« nfhu %g«
ï‹iwatiuí« mjhtJ 28 Jthguíf fhy« uhijÆ‹ K‹ Ú§» brsªjÇatâfshŒ btËtªjd®. ïij¡ f©l ò©läf®
Ã‰»‹wh‹. nkY« gh®tâ! ït®fis ngŒfnsh njtijfnsh vd v©Â M¢rÇaK« gaK«
bfh©L filáahf xUthW gaªbjËªJ m«khj®fËl« mQ»,
2. â©Oubd‹w bfhoa mRu‹, NÇaid¤ j‹ nj®ÛJ V¿¢ “Ú§fŸ aht®” v‹W nf£f, mt®fËš xU khJ ‘mlh ghÉ! Ú
bršybth£lhkš jL¤J bjhªâuî brŒJ bfh©oUªjh‹. Mfnt K‰ãwÉfËš brŒj ešÉid¥ gand c‹id ï« KÅtÇl«
njt®fŸ âUkhiy milªJ ïªj¢ brŒâia É©z¥g« brŒa bfh©LtªJ É£lJ. mtiu¡ f©l ò©Âa¤jhš v§fisí«
âUkhš kšÈfh®#&ddhf rªâu‹ v‹D« murÅl« ãwªJ ts®ªJ f©lhŒ. ïÅ Ú vªj¥ ghtK« bjhlu¥ bgwhjtdhŒ gÇR¤jdhf¡
nt£ilahl ³ â©Ou‹ v‹D« mRu‹ tá¤j â©Outd« br‹W flit! eh§fŸ f§if, fhËªâ, ruÞtâ M»a _‹W eâfŸ ïªj
mtndhL MÆu« tUõ« ngh® brŒJ« mt‹ njh‰fhkÈU¡f cU¡bfh©L tªâU¡»‹nwh«. v§fËl¤âš _œFnthUila
filáahf nyhfj©l« v‹D« fjhíj¤ij if¡bfh©L mtid ght§fisbašyh« eh§fŸ V‰W mjdhš nfhu %g§bfh©L, mªj
ao¤J óÄÆš åœ¤âdh®. mt‹ cÆ®ÉLnghJ ‘$AÇ’ v‹W %g¤ij gÇR¤j M¤khth»a ïªj F¡Fl KÅtU¡F CÊa«
c¢rÇ¡f kšÈfh®#&d‹ clnd âUkhyhf kh¿ m›tRuid neh¡» brŒtjdhš kh‰¿ ešy %g§bfh©L ngh»nwh«. ït® jkJ jhŒ
“cd¡F nt©oa tu§fis¡ nf£L¡bfhŸ” v‹W mUs m›tRu‹ jªijaiu tÊgL»w ò©Âank v§fŸ ght¤ij¥ ngh¡»‰W”
“ï›td« nyhf j©lbk‹W És§fî« ïâš mH»a ef® x‹W v‹W brhšÈ¢ br‹WÉ£ld®.
c©lh¡», eh‹ ïwªj ïl¤âš v‹ nguhš xU Ô®¤jK©lh¡»
mjÅl¤âš c‹ fjhíj¤ij ÃW¤â, mªj¤ Ô®¤j¤âš _œ» m¡fjh ã‹ò ò©läf® F¡FlÇl« Éilbg‰W¡bfh©L jhŒ
íj¤ij MÈ§fd« brŒnth®fSila ght§fis Ãt®¤â¡f jªijaiu¤ njodh®. njo¡ f©L mt®fis¤ jkJ Fâiu Ûâš
nt©L«” v‹W nt©o¡ bfhŸs, âUkhY« m›tu¤ij¡ bfhL¤J V‰¿¡ bfh©L, ò©Âa Ô®¤j§fËš _œ»É¤J, j« CU¡F tªJ
mRuD¡F itF©lnyhf¤ij mË¤jh®. m‹WKjš mªj td jhK« j« kidÉí« m¤jhŒ jªijaU¡F gÂÉil brŒJ
khdJ ‘nyhfj©l«’ vdî« bga® ó©L És§»¡ bfh©oU¡»wJ. bfh©oUªjh®fŸ.
3. nkY« nfS« gh®tÔ! m›td¤âš #‹A& v‹w xU ï¥goÆU¡f ó®tíf¤âš, ‘ÉU¤âu‹’ v‹gt‹ njt
ntâa® [h¤a» v‹gtnshL ïšyw« brŒJ bfh©L tU« fhy¤ uh#dh»a ïªâuid¡ bfhšy Ãid¤J ghjhs nyhf¤âš jt« brŒJ
âš, ò¤âuÇšyhikahš beL§fhy« jt« brŒJ, ‘ò©läf®’ v‹w bfh©oUªjh‹. ïija¿ªj ïªâu‹ ghjhs nyhf« br‹W j‹
xU mH»a ikªjid¥ bg‰wh®. ò©läf‹ tajilªj ã‹ t{Íuhíj¤jhš mt‹ jiyia nrâ¤J åœ¤âdh‹. m¥bghGJ
mtD¡F kz« brŒÉ¤J k»œªâUªjd®. ò©läfndh btF ÉU¤âu‹, “jtŠ brŒí«nghJ jiyia mW¤j ght¤jhš Ú
JZldh» jhŒ jªijaiu itJ, mo¤J, Ju¤âÉ£L j‹ kidÉ br§fšyhŒ óÄÆš ÉH¡flit” v‹wh‹.
nahL jÅna thœªâUªjd‹. Ju¤j¥g£l jhŒ, jªija® fhá¡F¥

ïªâu‹ br§fšyhŒ ÉGK‹nd âUkhš k»G«go uh#‹ kidÉ ïªâuhÂ” ït®fË‹ xG¡f«!
njh¤âu« brŒa, âUkhš k»œªJ “njtuh#nd eh‹ ò©lä
fhÞuk¤âš tªJ br§fšYUthŒ¡ »l¡»w c‹ nkš moit¤J nfty« xU mRuid¡ bfhšy âUkhš MÆu« tUl« ngh®
c‹id¥ ó®t %gkhŒ¢ brŒ»nw‹. mŠr nt©lh«” v‹wd®. brŒJ« btšyKoahkš filáahf Nœ¢áahf j«ÄlKŸs nyhf
m‹W Kjš ïªâu‹ ò©läf® tá¡F« â©Outd¤âš br§fš j©l¤jhš mtid¡ bfh‹wh® v‹whš všyh« tšy âUkhÈ‹’
YUthŒ¡ »lªjh‹. r¡âí« ne®ikíªjh‹ v‹nd!
ï¥goÆU¡f âUkhš, ò©läf® jhŒ jªija® tÊg£L¡ MÆu« tUl« ngh® brŒJ« j«khš btšy Koahj xU
bfh©oU¡FŠ rka« mtU¡F¥ ã‹òw« tªJ Ã‹wh®. m¥nghJ tU¡F âUkhš itF©l gjÉ mË¤jh® v‹gJ bfhŠrK«
âUkhÈ‹ xË ò©läfÇ‹ jªijahÇ‹ ghj¤âš glnt ò©l bghUªjhJ v‹gij eh« thrf®fS¡F vL¤J¢ brhšy nt©oa
äf‹ âU«ã¥ gh®¤J mU»‰ »lªj xU br§fšiy vL¤bj¿ªJ âšiy.
“ïj‹ ÛJ r‰Wneu« Ãš, v‹ ntiyia Ko¤J tU»nw‹” v‹W
brhšÈ É£L jhŒjªijaU¡F¢ brŒa nt©oa gÂÉilfis¢ f§if, fhËªâ, ruÞtâ M»a eâfËš FË¤jt®fSila
brŒJ É£L âUkhÈl« tªJ tz§»dh‹. âUkhš “cd¡F v‹d ght§fisbašyh« mª eâfŸ V‰W¡ bfhŸ»‹wdbt‹gJ«
tu« nt©L«” v‹W ò©läfid¡ nf£f mt‹ ‘njtÇ®’ ïªj m¥go FË¤J j«ik òfœªjt®fS¡bfšyh« âUkhš K¡â
ïl¤ij v‹ bga®¢ rh®ãdhš g©lÇòubk‹w bgaUilajhŒ¢ mË¤jh® v‹gJ« c©ikba‹W e«ãdt®fŸ, v‹d ght«
brŒJ ï¤jy¤âš všyht‰¿Y« áwªj Ô®¤jbkh‹iwíK©lh¡», brŒjhY« f§ifÆš _œ» âUkhiy¥ òfœªJ É£lhš m¥
mâš _œ» c‹id tz§Fnth® ahtU« ght Énkhrd« ght§fbsšyh« u¤jh» K¡â tªJ ÉL« v‹W nkY« nkY«
milªJ gÇR¤juhF«go ï¤jy¤âš njtßU« gh©Lu§f‹ v‹D« m¡»uk§fŸ brŒth®fsh kh£lh®fsh?
ehk¤Jl‹ Ã¤athr« brŒant©L«” v‹W nt©l âUkhY«
Ã‰f, njtuh#dh»a ïªâuDila nah¡»aijia¥ ghU§fŸ.
m›tu¤ij aUËdh®.
mt‹, ÉU¤âu‹ f©iz _o¡ bfh©L jt« brŒJ bfh©oU¡»w
âUkhÈ‹ moÆš br§fšyhf¡ »lªj ïªâu‹ e‰gjÉ nghJ mtid t{uhíj¤jhšmo¤J¡ bfhš»wh‹. ï¥go¥g£l
ailªJ njtj¢rid tutiH¤J m¤jy¤âš xU mH»a efuK« bfhL« ghjf‹ âUkhiy¥ òfœªJ ÉU¤âu‹ bfhL¤j rhg¤ij¥
ÉkhdK« brŒa¢ brŒJ âUkhiy k»œÉ¤jh‹. mªefunk ngh¡»¡ bfhŸ»wh‹!
ï¥g©lÇòu«, âUkhny ï¥g©lÇehj‹; rªâu ghif v‹D« eâna
M¢rÇa«! ghtk‹Å¥ò o¡f£L« nkh£rnyhf o¡f£L« ï›
ï¤Ô®¤j« v‹W átbgUkh‹ brh‹dhuh«.
ÉªJ kj¤âš »il¥gJnghy ntW vªj kj¤âY« ï›tsî
nkšf©l tuyhWfËÈUªJ, â©Outdbk‹w xU td« Rygkhf¡ »il¥gâšiy. br§fš, eâ KjÈaitfŸ kÅj®
v¥go nyhfj©lbk‹W« g©lÇòubk‹W« ng® bg‰wd v‹gJ« fshfî«, kÅj®fŸ, eâ, fš KjÈaitfshfî« âO® âObu‹W
âUkhš gh©Lu§f‹ v‹W ng® bg‰wd® v‹gJ« fhz¡»l¡ khW»‹wd®. ïitfbsšyh« Mjhukhf¡ fh£l¥gL«. ‘.ïªJ kj
»‹wJl‹ âUkhš, njtuh#dh»a ïªâu‹, ïªâuhÂ KjÈa e« flîŸfŸ, òuhz§fŸ KjÈaitfbsšyh« - e«ghÉ£lhš ehÞâ
ïªJ bjŒt§fbsd¥gLgitfË‹ nah¡aijí« btËah»‹wJ. fkh«! nk‰f©l fijfis Mjhukhf¡ bfh©l g©lÇ òu¤
‘njt®fS¡bfšyh« njtdh»a ïªâuDila kidÉ ïªâuhÂ’ â‰F¤jh‹ e« ghku k¡fŸ - gF¤j¿Éšyh k¡fŸ - yB¡fz¡fhf
j‹ fztid my£áa« brŒJÉ£L âUkhiy¡ f©Lnkh»¡»whŸ. x›bthU tUõK« ã¢irbaL¤J¡ bfh©lhtJ nghŒ ÉL
“nyhf uBfuh»a âUkhY«’ jkJ kidÉ yøÄia my£áa« »wh®fŸ. ï¥go¥ nghŒ tUtâš ït®fŸ bryÉL« fhyK« gzK«
brŒJ É£L ãw‹ kidahsh»a ïªâuhÂia¤ j«ko ÛJ vL¤J fz¡»l¥glKoahJ. mÇa fhy¤ijí« bghUisí« bryÉL
it¤J¡ bfhŸ»wh®. mtS¡fhf khWntl« ó©L fhk¥ ã¤nj¿ tâ‹¿ M© bg© v‹w É¤ahrÄ‹¿ xUtiu bahUt® jGÉ¡
miy»wh®. m¥ã¤jhš 28 Jthguíf fhy« ïªâuhÂÆ‹ K‹Åiy bfhŸsyh»a xG¡f¡ FiwîfS¡F« c£g£L, ÓnjhZz
Æš kâka§» Ã‰»wh®. v‹nd “gu« bghUsh»a âUkhš” “njt khWjÈdhY« Mfhu khWjÈdhY«, nehŒthŒ¥g£L, uÆÈš

ïog£L, všyh cz®¢áík‰W nfhÉªjh! nfhÉªjh! v‹w thŒ
th®¤ijnahL C® tªJ nrU»wh®fŸ.
mªnjh! ï¥g©lÇòu ah¤âiu¡F¢ bryÉL« fhy¤ijí«

gz¤ijí« ViHk¡fË‹ m¿î ts®¢á¡F« bjhÊš ts®¢á¡F
khd fšÉ¡F brytÊ¤jhš g©lÇehj‹ e« f©iz¡ F¤â
ÉLthdh? gF¤j¿it¡ bfh©L nahá¤J¥ ghU§fŸ.
$kâ lh¡l® kh®¤jh nthfË MÇah
Fo muR - f£Liu - 16.09.1928
åu® âU. MÇah mt®fË‹ thœ¡if¤Jiz ešyh® ( ghÇia)
M»a $kâ lh¡l® kh®¤jh nthfË MÇah M.A.B.D.,M.D r®#‹ m‹
ãáõ‹ mt®fŸ FHªij it¤âa Éõa¤âY« °ÔÇfŸ it¤âa
Éõa¤ âY« áw¥ghf kU¤Jt Éõa¤âY« nj®¢á bgw nkšehL
br‹W b#®kÅ KjÈa ïl§fËš cŸs ca®ju it¤âa
fhny#&fËš go¤J lh¡l® g£l« bg‰W ïªâahî¡F ïu©L
khj¤â‰F K‹ tªâU¡»wh®fŸ. mt®fŸ ïJ rka« murh§f c¤â
nahf« bgw r«kâ¥gh®fshdhš j¡f gjÉí« c¤ânahfK« »il¡
f¡TLkhdhY« njr¤â‰F« ViHk¡fS¡F« bjh©L brŒa
nt©Lbk‹»‹w mthÉ‹ ngÇš jÅna brhªj¤âš xU it¤âa
rhiy V‰gL¤â ïU¥gJl‹, ahtU¡F« it¤âa cjÉ brŒaî«
jahuhÆU¡»‹wh®fŸ. ï¥ng®¥g£l jahsFzK« jhuhs neh¡fK«
cŸs m«ikah® mt®fis eh« kdkhu ghuh£LtJl‹ mt®fŸ
vL¤j fhÇa« á¤â bg‰W ahtU¡F« ga‹glnt©Lbk‹W kdjhu
Mir¥gL»nwh«.
Fo muR - brŒâ¡F¿¥ò - 16.09.1928

âU. br£oah® j«ik¡ F¿¤J ãw® v‹d brhšÈ¡ bfhŸS»‹wh®
fŸ v‹gij¥ bghU£gL¤jhJ j« kdrh£áÆ‹ go el¥gt®
v‹gâš rªnjfÄšiy. ï¤jifa khr‰w kd¤Jl‹ m¿th‰wY«
bghUªâat®fSŸ e« eh£oÈU¡F« bgÇah®fËš âU. br£oah®
K¡»akhdt®. Ú§fŸ mt® mª eh£oY« ïªeh£oY« brŒJŸs
âU. r©Kf« br£oahU¡F ntiyfis¥ òfœªJ ghuh£Ltij Él mtUila mã¥ãuha¤ij
m¿ªJ mjid¥ ã‹g‰w KaštJjh‹ cájkhF«. ï‹W âU.
lh¡l® eha® fšÉ¡ fHf¤jh® br£oahiu¡ F¿¤J áy th®¤ijfŸ brhšy ï¡T£l¤âš vd¡F
rªj®¥gkË¤jj‰F lh¡l® eha® fšÉ¡ fHf¤jhU¡F v‹ e‹¿a¿j
mË¤j cg¢rhu« iyí« rªnjhõ¤ijí« bjÇÉ¤J¡ bfhŸ»nw‹.
F¿¥ò:06.09.1928 M« ehŸ br‹id lh¡l® eha® fšÉ¡fHf¤jh®
âU. br£oah® mt®fis¡ F¿¤J eh‹ ÉÇthf x‹W« brhšy g¢ira¥g‹ k©lg¤âš âU.M®.nf.r©Kf« br£oah® mt®fS¡F
nt©oa mtáaÄšiy. mtiu Ú§fŸ v‹idÉl e‹f¿å® cgrhu¥ g¤âu« tH§»a ÃfœÉš brh‰bghÊî.
fbs‹nw Ãid¡»nw‹. âU. br£oah® ngáaij kwªJ mj‰F
Énuhjkhf el¥gtušy®(eif¥ò). gŸË¡ Tl¤âš áWt®fS¡F
Fo muR - brh‰bghÊî - 16.09.1928
NÇaid óÄ R‰W»‹wJ. mjdhš ïuî« gfY« tU»‹wJ v‹W
gy rhÞâßakhd Éõa§fis¥ nghâ¤J É£L å£L¡F¢ br‹wJ«
kWehŸ MáÇa® »ufz« v‹W üWju« jiyKG» j®¥ig¥ òšyhš
j®¥gz« brŒtJ« ïj‰F¥ bghU¤jkhd cjhuzkhF«. (eif¥ò).
kfh¤kh fhªâ tªJ âU. br£oah® å£oš j§»ÆUªjnghJ mt®
fhªâÆl« e« eh£oÈUªJ kjr«gªjkhd _l¥ gH¡f§fŸ v‹W
xÊ»‹wnjh m‹Wjh‹ ÉLjiyí©lhFbk‹W ijÇakhŒ¡
T¿dh®.
e«eh£L _l gH¡f tH¡f§fis¤ ijÇakhf¡ f©o¤J,

nkdh£L nkyhd bfhŸiffis¢ áyh»¤J, ne®ikahf v§F
nt©LkhdhY« ngRtj‰F« F‰w§fis¡ f©o¥gj‰F« mt® xU
nghJ« ã‹ th§»aâšiy. F«gnfhz¤âš Toa ehlh® tF¥gh®
kfheh£oš mtU¡F thÂg¢ br£okh®fŸ thá¤J¡ bfhL¤j
g¤âu¤â‰F¥ gâyË¡F«nghJ mt® ãw® j«ik¡ F¿¤J v‹d
brhšYth®fŸ v‹gij¡ ftÅahJ ijÇa¤Jl‹ m› tF¥gh
Çl¤JŸs Fiwfisí« _l e«ã¡iffisí« btËÆ£L¤ âU¤j
Ka‹wJ ghuh£l¤ j¡fnjah«. rÛg¤âš âU, br£oah® ïªâah
r£lrigÆš bg©fS¡F« brh¤JÇik mË¡f¥gl nt©Ltij
í« k‰w É¤âahr§fis xÊ¡f nt©oa mtáa¤ijí« t‰òW¤j¤
Ô®khd bkh‹W bfh©Ltu c¤njá¤âU¥gjhf¡ T¿dh®. m¡
fÄ£oÆš âU. br£oah® mt®fS« xUtuhÆU¡f nt©Lbk‹W
eh‹ nf£L¡ bfh©l nghJ mt® mj‰F x¥ò¡bfh©L j«khyhd
tifÆbyšyh« m› Éa¡f¤â‰F cjÉaË¥gjhf th¡fË¤jh®.

Koínkh bt‹W gaªJÉ£lh®fŸ. e« X£l®fS¡nfh X£il v¥go
cgnah»¥gJ v‹»w m¿î ï‹D« tuÉšiy. mt®fis Vkh‰¿
tÆW ts®¡f xU rhuh® fh¤J¡ bfh©oU¡»wh®fŸ. m¡ T£l¤âš
#d§fis Vkh‰¿¥ ãiH¡f nt©oa TÈfbsšyh« nr®ªJ
bfh©lh®fŸ. Mdhš r_f Ó®âU¤j¤J¡fhf¥ ghLgL»wt®fS«,
br‹idÆš khbgU§T£l« c¤ânahf¤ij ÉU«ghjt®fS«, RakÇahijíŸst®fS«,
g»Zfhu« òu£L, mâš x‹WnkÆšiy, g»Zfhu« v‹W T¢rš
“j‰fhy uhéaÃiyik” nghL»wt®fË‹ nah¡»aij ek¡F¤ bjÇí« vd¢ brhšÈ k¡fis
v¢rÇ¡if brŒJ bfh©L tªjh®fŸ. RakÇahij ïa¡f¤ij¢
nr®ªjt®fS«, g»Zfhu« òu£L v‹W T¿ tªjh®fŸ. ehD« vdJ
rnfhju®fns! g¤âÇifÆš m›thnw vGâ tªnj‹. ekJ kj¤âYŸs
CHšfisí«, òu£Lfisí« vL¤J¡fh£odhš e«ik ehÞâf
ï‹W eh‹, ï‹d Éõa¤ij¥ g‰¿¤jh‹ ngr nt©Lbk‹W kj¤ij¥ gu¥òt®fbs‹W brhštJ nghš muáaš òu£Lfis
eh‹ Koî brŒaÉšiy, M»Y« fÄõ‹ g»Zfhu« v‹D« vL¤J¡fh£odhš njr¤ Jnuh»fŸ, r®¡fh® órhÇfŸ, c¤ânahf
bghUŸ g‰¿¢ á¿J ngr ÉU«ò»nw‹. VbdÅš mJjh‹ ï¥nghJ nt£il¡fhu®fŸ v‹bwšyh« e«ik xU rhuh® ö‰¿tªjh®fŸ.
muáaš cyf¤âš K¡»akhf mogL»wJ. mjhtJ ek¡F mªj¡ fhy¤âš eh« v¡fhuz¤ij¡ bfh©L fÄõ‹ g»Zfhu«
ïj‰FK‹ r®¡fhuhš mË¡f¥g£L eh« mDgÉ¤J tU»w Ó®âU¤ òu£bl‹W«, mjÅl« ekJ Fiwfis¢ brhšÈ¥ gh®¤J Él
j¤ij¡ F¿¤J«, ïªâa®fS¡F ï‹D« mâf¥goahd Ó®âU¤j« nt©Lbk‹W« T¿ tªnjhnkh mªj¡ fhuz§fis¡ bfh©nl
bfhL¡fyhkh, mt®fŸ mt‰iw mila yha¡Fjhdh v‹git K‹ò g»Zfhu¤âš nr®ªâUªjt®fŸ ï¥nghJ tªJÉ£lh®fŸ.
fis¡ F¿¤J« ÉrhÇ¤J m¿É¡F«go ãÇ£oZ gh®Èbk©L K‹ò g»ZfÇ¥gbjd Koî brŒj #ÞoÞ f£áí« fÄõDl‹
ï¥nghJ xU fÄõid mD¥ãÆU¡»wJ v‹gij¥ bghU¤jtiu x¤JiH¡f Koî brŒJ É£lJ. VbdÅš mt®fŸ fÄõDl‹
muáaš thâfŸ x¥ò¡ bfhŸS»wh®fŸ. vdnt, eh« ïij ï¥nghJ x¤JiH¥gj‰F jilahÆUªj ÃgªjidfŸ Ú¡f¥g£LÉ£ld.
g»ZfÇ¡f nt©Lkh mšyJ mjÅl« ekJ Fiwfis¢ brhšy br‹idÆš xU T£l¤jh® fÄõid g»ZfÇ¡f nt©Lbk‹W
nt©Lkh nt©lhkh v‹gij Koî brŒa nt©L«. x¤JiH¥ T¢rÈ£lJk‹¿ irk‹ ïªâahî¡F tªâw§»a âd¤âš
gjhš eh£L¡F e‹ikí©lh mšyJ g»ZfÇ¤jhš e‹ikí©lh A®¤jhY« el¤âdh®fns, mJ v‹dthÆ‰W. ïu©blhUt®
v‹gij KjÈš ftÅ¡f nt©L«. eh‹ Mu«g¤âÈUªnj xU áy® iAnfh®£L K‹ò R£L¡ bfhšy¥g£lnjhL mJ Ã‹wJ. mt®fËš
Mu«ã¤âU¡F« fÄõ‹ g»Zfhu« btW« òu£bl‹W«, Vnjh áy áy® ï¥nghJ r£lrig fÄ£o¤ nj®jY¡F« mng£rf®fshf
gh®¥gd®fŸ fÄõdhš j§fSila Mâ¡f« nghŒÉLnkh v‹D« Ã‰»wh®fŸ. mt®fŸ mL¤j nj®jiy v©Âna g»Zfhu¤âš
ga¤jhš g»Zfhu« g»Zfhu« v‹W btW« T¢rš ngh£L¡ nr®ªjh®fŸ. xU khfhz¤âY« g»Zfhu« gÈ¡fÉšiy. mt®fŸ
bfh©oU¡»wh®fbs‹W«, mt®fŸ k‰wt®fis Vkh‰¿ j§fŸ TW« g»Zfhu¤J¡F e«Kila Fiwfis r®¡fhÇlK«, fÄõ
fhÇa« bfh©Lnghfnt ï›Éa¡f¤ij Mu«ã¤âU¡»wh®fbs‹ ÅlK«, gh®Èbk©lhÇlkhtJ brhšÈ¡ bfhŸs¡Tlhbj‹gJ
W«, Mifahš ïÊití« bfhLikiaí« mDgÉ¤J¡ bfh©oU¡ jh‹ m®¤jkh? g»Zfhubk‹W T¢rš nghL»wt®fS¡F cŸS¡
F« gh®¥gdušyhjh® ï¤jifa Vkh‰W th®¤ijfS¡F Mshfhkš FŸ x¤JiH¡f nt©Lbk‹gJ jh‹ v©z«. Mdhš k¡fis
fÄõÅl« j§fSila fZl eZl§fis bjÇÉ¤jhšjh‹ Vkh‰¿ thœtj‰nf m›thW brhšÈ¡ bfh©lh®fŸ. mt®fSila
mt®fS¡F VjhtJ e‹ik c©lhfyhbk‹W« eh‹ mo¡fo T¿ elto¡iffis e‹F ftÅ¤jhš mt®fSila nah¡»aij ï‹d
tªâU¡»nw‹. irk‹ fÄõ‹ ãu¢áidÆ‹ Mu«g¤âš #ÞoÞ bj‹gJ ek¡F¤ bjÇatU«. g»Zfhu« btW« T¢ryhf ïšyh
f£áí« Tl KjÈš âz¿É£lJ. mJ ek¡F« fÄõD¡F« É£lhš x›bthUtU« jÅ¤ jÅahf Rauh{a¤ â£l« jahÇ¤J
v‹bd‹d r«gªj§fËU¡»‹wd, ek¡F mjdhš e‹ik VjhtJ mD¥òthnd‹?
»il¡Fkhbt‹bwšyh« ftÅ¡fhkš g»ZfÇ¡f¤ Ô®khÅ¤J
É£lJ. VbdÅš mt®fŸ mL¤j nj®jš v¥go v¥go tªJ
ufáa â£l§fŸ fhu®fis ešyt®fbs‹W« v©Â¡ bfh©oUªÔ®fŸ. ghU§fŸ,
ï¥nghJ c§fisna Éu£lnt©Lbk‹W Ô®khd« brŒâU¡»‹
$. vÞ. ÓÅthrŒa§fh® jahÇ¤j â£l« gh®Èbk©L F¥ig¤ wh®fŸ? v‹W T¿dh®fŸ. ï¥go¥g£lt®fis e«gyhkh? ïJtiu
bjh£o¡F¥ nghÆ‰W. m«k£nlh? mt® ï§F g»Zfhu«, g»Z eh« mt®fSila ng¢ir¡nf£L VkhªJ tªjJnghJ«. Mifahš
fhu« v‹W brhšÈ É£L¢ Óik¡F njfRf¤ij K‹Å£L¢ bršt x›bthUtU« j§fŸ j§fŸ Fiwfis r®¡fhÇl« brhšÈ¡
jhf¢ brhšÈ¥ nghŒ m§F gy M§»nya®fisí«, muáašthâ bfhŸtâš F‰wÄšiy. filáahf eh‹ v‹d brhš»nw‹ v‹whš,
fisí« xUt® gh¡»Æšyhkš neÇš f©L ngá j«Kila gh®¥gdušyhjh® muáaš Éõa¤âš jÅ¤J Ã‹whšjh‹ c©ik
â£l¤ij mt®fËl« bfhL¤J mij x¥ò¡ bfhŸs nt©L ahd ÉLjiybgw Koínkašyhkš gh®¥gd Ul‹ fyªjhš mt®
bk‹W bfŠádh®. ïbjšyh« g»Zfhukh mšyJ x¤JiH¥gh? ïÅ fŸ e«ik murh§f¤â‰F¥ gÈbfhL¤J¡ TÈ bg‰W¡ bfhŸth®fŸ.
“ÏªJ” MáÇa® $. v.bu§frhÄ mŒa§fh® xU â£l« jahÇ¤J
F¿¥ò : 06.09.1928 ïš br‹id g¢ira¥g‹ fšÿÇ k©lg¤âš
mD¥ãdh®. mJî« gh®Èbk©L F¥ig¤ bjh£o¡F ïiuahÆ‰W. eilbg‰w gh®¥gdušyhjh® bghJ¡T£l¢ brh‰bghÊî.
m‹Åbgr©L m«ikah® Foah£á knrhjh x‹W jahÇ¤J
mD¥ãdh®. mJ x‹wiu tUõkhf¥ gh®Èbk©oš bjh§»¡
bfh©oU¡»wJ. mªj khJ ïªâahÉš fjî it¤j åL ålhf¢ Fo muR - brh‰bghÊî - 16.09.1928
br‹W mj‰F r«kj« th§»¡ bfh©oU¡»wh®. fh§»uÞfhu®fŸ
jh§fŸ bf£L¥nghdjšyhkš k‰w¡ f£áfisí«bfL¡F«
bghU£L r®tf£á kfh ehblh‹W T£o fÄõid g»ZfÇ¡f
nt©Lbk‹W Ô®khd« brŒJÉ£L k‰bwhU muáaš â£l¤ij¤
jahÇ¤J fÄõ‹ fhšfËš it¤J¥ óir brŒa¡ fh¤J¡ bfh©o
U¡»wh®fŸ. g©oj neU xU â£l« jahÇ¤âU¡»wh®. mJî«
fÄõD¡F mD¥gnt jahÇ¡f¥g£oU¡»wbj‹W eh‹ â£lkhf¡
TW»nw‹. Mfnt mt®fŸ x›bthUtU«, jiytU«, jÅ¤
jÅahf â£l§fS«, mã¥ãuha§fS« bfhL¤J¡ bfh©oU¡
»wh®fŸ. ïÅ gh®¥gd® rigbah‹W xU ahjhÞJ jahÇ¤J mD¥ã
tU»‹wJ. gh®¥gd®fbsšyh« ï›Éj« ufáakhf j§fSila
Fiwfisí«, mã¥ãuha§fisí« T¿¡bfh©L tUifÆš,
gh®¥gdušyhjhuh»a eh« V‹ ekJ Fiwfis r®¡fhÇl« brhšÈ¡
bfhŸs¡Tlhbj‹gJ vd¡F És§fÉšiy. ïÅ k‰w khfhz§
fbsšyh« fÄõid g»ZfÇ¤JÉ£lbj‹W«, br‹id khfhz«
k£L«jh‹ fÄõid g»ZfÇ¡f kW¡»wbj‹W« mj‰F¥ gh®¥gd
ušyhjh® jh‹ fhuzbk‹W« gh®¥gd®fŸ ï¥nghJ giwrh‰¿
tU»wh®fŸ. ekJ Fiwfis r®¡fhÇl¤âš cŸsgo TWtânyh,
muáaš òu£Lfis vL¤J¡fh£Ltâdhnyh eh« njr¤ Jnuh»fshf
kh£nlh«. ïJtiu eh« gh®¥gd®fËl« ïUªJ x¤J¥ghoí«
mt®fŸ e«ik y£áa« brŒjh®fsh? ïâÈUªJ mt®fŸ e«ik
Vkh‰Wtj‰nf g»Zfhu¡ T¢rš nghL»wh®fbs‹gJ bjÇatU«.
eh« ïJtiu VkhªJ tªjJ nghJ«. nfhaK¤ö® kfheh£oš ft®d®
ÛJ e«ã¡ifÆšiy v‹w xU Ô®khd« brŒa¥g£lnghJ ïªj¥
gh®¥gd®fŸ ft®dÇl« Xo¥nghŒ ïJtiu #ÞoÞ f£á¡

kfhuh#h¡fS« ï« knrhjhî¡F ÉnuhjkhŒ mur¥ ãuâÃâÆl«
öJ nghdjhfî« bjÇatU»‹wJ.
ïªj tUzh¢áuk¡fhunuhL áy kfkâa®fS« nr®ªJ

bfh©ljhdJ m¢r_f¤â‰nf mtkhd¤ij ÉisÉ¤j fhÇa
bk‹gnjhL kÅj r_f cÇik¡nf nfL ÉisÉ¤jjhFbk‹nw
ïs« taJ Éthf Éy¡F knrhjh fUJ»nwh« . mt®fis¥ g‰¿a k‰w Éõa§fisí«, mâš ït®
njÓa thâfŸ nah¡»aij gh®¥gd®fS¡F moikahŒ ïUªJ thHnt©oa mtáa¤âš
ïU¡»w Éõa§fisí« btË¥gL¤jî«, mt®fis¡ f©o¡
fî« Md fhÇa§fis m¢r_f¤ jiyt®fS¡F« m¢r_f
g¤âÇiffS¡Fnk É£LÉ£L ekJ ãuâÃâ v‹D« cÇikÆ‹
k¡fŸ ïs« taâš, mjhtJ j¡f taJ« m¿î« cz®¢áí«
nguhš elªJ bfh©lt®fis¥ g‰¿ r‰W ÉrhÇ¥ngh«.
ïšyhj fhy¤âš Éthf« brŒa¥g£L tUtjhš k¡fŸ r_f
ts®¢á¡F« cu¤â‰F« nflhÆUªJ tU»wJ v‹»‹w c©ikia ïJ ÉõakhŒ ïªâa r£lrigÆš elªj KG Égu¤ijí«
ekJ thœÉš âdK« mDgt¤âš f©L tUtnjhL mt‰iw jL¡f vGj ek¡F nghâa ïlÄšyhÉ£lhY« m« knrhjhÉ‰F
nt©Lbk‹gjhfî« Ka‰á vL¤J« tU»‹nwh«. ÉnuhjkhŒ¥ ngáa jÄœeh£L¥ ãuâÃâí« ïªJkj tUzháuk¥
ãuâÃâí« M»a âU. v«.nf. M¢rhÇah® mt®fË‹ ngh¡if r‰W
ïij¥g‰¿ gy r_f kfhehLfËY«, gy Ó®âU¤j kfhehL
ftÅ¥ngh«.
fËY« ngá Ô®khd§fS« brŒJ tªâU¡»‹nwh«. Mdhš mij
mDrÇ¤J mJ mKÈš tu¤ j¡f V‰ghLfŸ VjhtJ brŒa Mu« âU. M¢rhÇah® mt®fŸ ï¢r£l¤ij vâ®¤J¥ ngRifÆš,
ã¤jhš clnd m§F kj« tªJ FW¡nf ÉGªJ m«Ka‰áfis “ghša ÉthfÄšyhÉ£lhš c©ikahd f‰ò v‹gJ rh¤âa
mÊ¥gJ tH¡fkhfnt ïUªJ tªâU¡»‹wJ« eh« m¿nth«. ïj‹ Äšiy” v‹W«, “bg©fË‹ thœ¡if ehrkilªJ ÉL«” v‹W«,
fhuzkhfnt bgÇJ« eh« kÅj ïa‰if¡F Énuhjkhd kj§fS« “FL«g thœ¡if J¡fkakh» rjh Mg¤â‰FŸsh» ïU¡F«”
f©_o¡ bfhŸiffS« k©_o¥ nghf nt©Lbk‹W Ka‰á¤J v‹W« “òUõ®fS¡F áiw¤j©lid mË¤JÉLtjhš bg©fŸ
tU»‹nwh«. ï«Ka‰á¡F ah® vâÇilahf ïUªjnghâY« eh« el¤ijí« mâf nftykhf kh¿ÉL«” v‹W« “ghÈa Éthf«
xUá¿J« yøa« brŒahkš ïilôwhd kj§fisí« mj‰F ïUªjhbyhÊa thœ¡ifÆš c©ikahd xG¡f« V‰gLtJ
Mjhukhd rhÄfisí« Tl xÊ¤jhf nt©L« v‹nw brhšY mrh¤âa«” v‹W« ngá ïU¡»‹wjhf bjÇatU»‹wJ. ïitfŸ
»‹nwh«. rÛg fhy¤âš br‹id r£l rigÆš ïJ ÉõakhŒ r£l« ( R - Ä, j - eh) g¤âÇiffËš fhz¥gL»‹wJl‹ RnjrÄ¤âu‹
brŒtij¥ g‰¿ thj« eilbg‰w rka¤âš gh®¥gdušyhjh® Ã%gU« âU. M¢rhÇahiu MjÇ¤J« òfœªJ« vGâ ïU¡»‹wh®.
føia¢ nr®ªj khÍ kªâÇ r®. V.ã. gh¤nuh mt®fŸ r‰W khWjyhŒ
ngáaj‰fhf mtiu, ‘gh®¥gdušyhjh® fø Þjhd¤ij uhÍehkh ghÈa ÉthfÄšyhÉ£lhš bg©fŸ f‰ò bf£L¥ nghF«
bfhL¤JÉ£L gh®¥gd® fø¡F nghŒÉl nt©Lbk‹WTl v‹W brhštJ« thœ¡ifÆš J¡f« V‰gL« v‹W brhštJ«
vGâÆUªnjh«. mtiu, ‘ïÅ gh®¥gdušyhjh® føia¢ nr®ªjt® v›tsî kdªJÂªJ brh‹d mnah¡»a¤jdkhd th®¤ij
v‹W brhštJ gh®¥gdušyhjh® r_f¤â‰nf mtkhd«’ v‹W Tl fshF« v‹gij thrf®fŸjh‹ nahá¤J¥gh®¡fnt©L«. ïJ
vGâÆUªjJ thrf®fS¡F¤ bjÇí«. ïªÃiyÆš br‹w thu« gh®¥gd®fS¡fhf v‹nwh mšyJ mŒa§fh® T£l¤â‰fhf v‹nwh
ïªâah r£lrigÆš ï«knrhjh Éthj¤â‰F tªj nghJ jÄœ eh£L âUths® M¢rhÇah® ngá ïU¥ghuhdhš ek¡F mij¥g‰¿
gh®¥gd®fŸ bgÇJ« ï«knrhjhÉ‰F ÉnuhjkhŒ¥ ngáÆU¥g m›tsî ftiy ïšiy. Mdhš e«bkšnyhU¡Fnk ãuâÃâ
jhfî«, gy® jÅ É©z¥g« bfhL¤J ïU¥gjhfî« mâš áy v‹»‹w KiwÆš ngáÆU¥gjhš eh« mij¡ f©o¡fhkš ïU¡f
kfkâa m§f¤jt®fS« ifbah¥gÄ£oU¥gjhfî« bjÇa KoaÉšiy. e«Äš mndf®fŸ ïJtiu bg©fis Rkh® ïUgJ
tUtJl‹ gy r§fuh¢rhÇfS« rhÞâÇfS« ‘uhkuh{a«’ el¤J«

taJ tiu Tl it¤âUªJ Éthf« brŒJ bfhL¡»‹wh®fŸ ïªj¡ bfhŸiffisíila ïªj ïªJkj¥ ãuâÃâÆl«
v‹gJ«, ï¥nghJjh‹ tu tu gh®¥gÜa¤â‰F moik¥g£L gh®¥ mâY« tUzháuk j®ÄÆl« ntW v‹d vâ®gh®¡fKoí«. ïnj
gd®fis¥ gh®¤J fh¥ãao¤J jh§fS« ca®ªj #hâ¡fhu® vd nah¡»a® jh‹ _‹W tUõ¤â‰F K‹ âU¢áÆš Toa fh§»uÞ
kâ¡f¥glnt©L« v‹»‹w MirÆš gy® áWãuha¤ânyna fÄ£o T£l¤âš “xU gh®¥gdušyhj igaDl‹ xU gh®¥gd¥
fÈahz« brŒJ ÉL»‹wh®fŸ v‹gJ« ahtU« m¿ªjnj. âU. iga‹ xU ntis rh¥ã£lhš xUkhj« g£oÅÆU¥ng‹” v‹W
M¢rhÇahÇ‹ th¡F_y¥go¡F¥ gh®¤jhš g¡Ftkhd ã‹ndh brh‹dt®. ï¥go¢ brh‹dãwFjh‹ br§fšg£L tlM‰fhL
g¡Ftkh» 2 tUõ« 4 tUõ« bghW¤njh Éthf« brŒa¥g£l bj‹M‰fhL Íšyh¡fË‹ ãuâÃâahf m¢ášyhtháfŸ mtiu
bg©fŸ f‰ãšyhkš ÉgrhÇfshd ãwFjh‹ Éthf« brŒJ ïªâah r£l rig¡F mD¥ãdh®fŸ. ïtUila nj®jY¡fhf¤jh‹
bfhL¡f¥g£oU¥gjhf V‰gL»wJ. âU. M¢rhÇah®, xU rka« jh« gh®¥gdušyhj njÓathâfŸ, fh§»uÞfhu®fŸ v‹gt®fŸ
k‰wt®fis¥ g‰¿ m¥go¢ brhšyÉšiyba‹W« j«Kila bjh©il »Êa¥ ãurhu« brŒjh®fŸ.
r_f¤ij¥ g‰¿¤jh‹ jh« brh‹djhf¢ brhšthuhdhš j« r_f¤
J¥ bg©fS« g¡FtkilªJ É£lhš mt®fŸ fšahzÄšyhkš vdnt ïâÈUªnj e«eh£L X£l®fË‹ nah¡»aijiaí«
f‰òlÅU¡f Koahbj‹W fUâ¢ brh‹dtuhfnt Ãid¡f nt©o njÓathâfË‹ nah¡»aijiaí« xUthW bjÇªJbfhŸsyh«.
ÆU¡»wJ. ïjdhš mt® v¥goí« bg©fŸ r_f¤ijna ïÊî
gL¤âahf¤jh‹ bfhŸs nt©oÆU¡»wJ. jÉu, ï¥go¥g£l MrhÄfisí« ït®fS¡F Mjhukh
íŸs kj§fisí« ït®fis ïªâa r£lrig¡fD¥ãa fh§»u
âU. M¢rhÇah® ï¥go¢ brhšy ne®ªjJ mªj¥ gh®¥gÅa¤ i[í« fh¥gh‰¿¡ bfh©oU¡F« nah¡»a®fŸjh‹ ÄÞ nknah
j‹ikna bahÊa ntwšy. VbdÅš gh®¥gÅa¤ j‹ikahd ïªJ it¡ F‰wŠ brhšÈ¡bfh©L âÇ»wh®fŸ v‹gij thrf®fns
kj« v‹gâš bg©fŸ fhtÈšyhkš f‰òlÅU¡f Koah bjÇªJ bfhŸth®fshf.
bj‹nw brhšy¥gL»wJ. cjhuzkhf ïªJ¡fŸ v‹gt®fŸ fšahz
fhy¤âš fšahz¥ bg©fS¡F f‰ò¡F cjhuzkhf¡ fh£o Ã‰f, âU. M¢rhÇah® brh‹d k‰bwhU Éõa¤ij¥ g‰¿
cWâth§f tH§F« kfh gâÉuijba‹W brhšy¥gL« mUªjâ ftÅ¥ngh«. mjhtJ ghša Éthf« brŒahÉ£lhš FL«g
v‹D« ‘c¤jk Þâß’Æ‹ nah¡»aijia¥ gh®¤jhš k‰w thœ¡ifÆš J¡f« V‰gLbk‹»wh®.
bg©fSila Ãiyik jhdhfnt És§F«. mjhtJ xU r¤âa«
v‹d J¡fnk‰gLbk‹gJ ek¡F És§fÉšiy. mij¥
brhšy nt©oa rªj®¥g¤âš mUªjâ brhštjhtJ:-
g‰¿ ÉÇ¡f ek¡F bt£fkhÆU¡»wJ. m‹¿í« òUõ®fŸ
“$fS¡F kiwthd ïlK« òUõ®fË‹ rªâ¥ò« »il¡F« áiw¡F¥ nghŒÉ£lhš bg©fË‹ el¤ij nftykhŒ ÉL
tiuÆšjh‹ ÞâßfŸ gâÉuijfshÆU¡f Koíkhjyhš bg© bk‹W« brhšY»wh®. ïit v›tsî öu« bg©fis ïÊî gL¤J
fis btF #h¡»uijahf¡ fhtš fh¡f nt©L«”. tjh»wJ. ïªJ kjK«, ntjK«, òuhzK«, itÔfK«, tUzh
áuK« bg©fis moik¥gL¤Jtijí« nfty¥gL¤Jtijí«
v‹gjhf njt®fËl¤âš brhšÈ r¤âa¤ij¡ fh¥gh‰¿djhf mÞâthukhf¡ bfh©ljhjyhš ï«khâÇahd th®¤ij ekJ ïªâa
ïªJkj« - mâY« irt®fS¡F Mjhukhd kfhátòuhz« r£lrig¥ ãuâÃâfËl¤âÈUªJ tUtJ xU mârakšy.
brhšY»wJ. ïj‰F Mjhukhf k‰bwhU ïl¤âY« mjhtJ
âbusgijí« mUªjâ brh‹dijjh‹ brhšÈ r¤âa¤ij cjhuzkhf flîSila mtjhukhf brhšy¥gL« uhknd,
Ã%ã¤jjhfî« brhšy¥g£oU¡»wJ. mjhtJ:- flîŸ bg© rhâÆ‹ mtjhubk‹W brhšy¥gL« ÓijÆ‹ f‰ãš
rªnjf¥g£L mtŸ beU¥ãš bghR¡f¥glî« óÄÆš òij¡f¥
“M©fŸ ïšyhâUªjhbyhÊa bg©fŸ f‰òilat®fshf glî« brŒjâÈUªJ«, Óijí« xU rka¤âš òUõid É£L¥
ïU¡fKoahJ” v‹gjhf ghuj¤âš ïij¥g‰¿¢ brhšY« nghJ ãÇªjnghJ, “ïnjh gh® eh‹ ï¥bghGnj f®¥gkhÆU¡»nw‹”;
“táZl® ešyw kidÉia mizahŸ” mjhtJ mUªjâ¡ v‹W«, “ïJ òUõÅl¤ânyna c©lhd f®¥g«” v‹W« tÆ‰iw¤
bfh¥ghdtŸ brh‹dhŸ v‹W brhšy¥g£oU¡»wJ. âwªJ fh£oanjhL, jh‹ bfhŠrfhy« òUõidÉ£L Ú§» ïU¡f

neUtjhnyna jh‹ Égrhu¤jd« brŒJ f®¥gªjÇ¤J É£ljhf j‹
òUõ‹ fUj¡ TlhJ v‹W« nf£L¡ bfh©oU¥gâÈUªJ«
(thšÛ» uhkhaz«) âU. M¢rhÇah® k‰w bg©fŸ òUõid É£L
Ú§»ÆUªjhš xG¡f« bf£LÉLth®fŸ v‹W brhštâš M¢rÇa
bkh‹WÄšiy.
Mdhš ïitfŸ kÅj¤j‹ik¡F V‰wjhd th®¤ij

‘ò©Âa Þjy§fŸ’
fshFkh v‹W« ekJ bg© rnfhjÇfS¡F Ãaha« brŒjjhFkh -á¤âuò¤âu‹
v‹W« nf£»‹nwh«. ïij¡ nf£l m‹Åa eh£lh®fŸ v‹d
Ãid¥gh®fŸ. vdnt ekJ k¡fË‹ K‹nd‰w¤â‰F« kÅj¤
j‹ik¡F« V‰wjhd Ó®âU¤j§fŸ brŒa¥ òw¥gL« nghbjšyh« “ò©Âa Þjy«” v‹D« jiy¥ã‹ Ñœ ò©Âa Þjy§fŸ
ï¥go xU T£l¤jh® ïUªJ bfh©L e«ik ïÊîgL¤â K£L¡ v‹gitfis¥ g‰¿ V‹ vGâ¡ bfh©L tu¥gL»‹wJ v‹gJ g‰¿
f£il ngh£L¡ bfh©L tUtij ïÅ v¤jid fhy¤â‰F¤jh‹ eh« Kªâd Éahr¤â‹ Kjš gFâÆnyna bjËthŒ F¿¥ãl¥
bghW¤J¡ bfh©oU¥gJ v‹gJ ek¡F És§fÉšiy. ïit g£oU¡»‹wJ. jÉu Kªâd Éahr¤âš g©lÇòu« v‹D«
ï¥goÆU¡f ï›Éõa§fËš xU á¿J« ftiy vL¤J¡ bfhŸsh “ò©Âa Þjy¤â‹” nah¡»aijiaí« És¡» ïU¡»wJ.
kš njr¤â‹ nguhY«, rhÄÆ‹ nguhY«, rka¤â‹ nguhY«,
rkah¢rhÇahÇ‹ nguhY«, òuhz§fË‹ nguhY« cyf¤â‰F e‹ik g©lÇòu« itzt®fS¡F Äfî« K¡»akhd Þjy«. mªj
ia¢ brŒ»wt®fis¥ nghš ntõ« ngh£L¡ bfh©L k¡fis Þjy òuhz¤âš xU rka« mªj K¡»a¤Jt¤â‰F V‰w fhuz«
Vkh‰¿ tÆW ts®¤J tU»wt®fis¥ gh®¡F«nghJ âU, M¢rhÇ VjhtJ F¿¥ã£oU¡f¡TLnkh v‹gjhf rªnjf¥glTLkhdhY«
ahiu Él ï¡ T£l¤jh®fns mâfkhd mnah¡»a®fS« bfhL itzt g¡j®fË‹ rÇ¤âu¤ij¥ g‰¿¢ brhšY« g¡jÉ#a«
ik¡fhu®fS« kÅj t®¡f¤â‹ K‹nd‰w¤â‰F vâÇfSkhth® v‹D« òÞjf¤â‹ RU¡fkh»a g¡jäyhÄ®j« v‹D« ò¤jfkhdJ
fŸ v‹W njh‹W»wJ. irt®fS¡F v¥go irt g¡j®fË‹ rÇ¤âu¤ij¢ brhšy¡ Toa
jhd irtòuhzkh»a bgÇa òuhznkh, mJnghš - V‹? xU
Mjyhš bghJ k¡fŸ ïâÈUªjhtJ m¿î bg‰W njÓa Éj¤âš mijÉl K¡»akhdbj‹W Tl brhšyyh«. v¥go vÅš,
bk‹W«, irk‹ g»Zfhubk‹W«, rka¥ ghJfh¥bg‹W«, njÓa¤ bgÇa òuhz« v‹gJ Rªju_®¤âRthÄ v‹»w xUt® ghoa xU
â£lbk‹W«, KG Rjªâubk‹W« brhšÈ¡ bfh©L âÇí« Ra ey gh£oÈUªj g¡j®fË‹ bgaiu¤ bjÇªJ mj‰F Mjhukhf
åz®fË‹ tiyÆš á¡» VkhªJ nghfhkš c©ikahd Ó® e«ãah©lh® e«ã v‹gt® ghoa xU áy - mjhtJ xU üW
âU¤j¤â‰F« RakÇahij¡F« V‰w bfhŸiffËš <Lg£L muáa gh£il¡ bfh©L ehyhÆu¤J¢ ášyiu¥ gh£Lfsh¡» mt‰¿‰F
iyí« r_f ïaiyí« if¥g‰¿ mij j¡f tÊÆš âU¥g nt©oa r§fâfis jkJ brhªj mã¥ãuhakhf EiH¤J ghoa
nt©oaJ mtáabk‹W k‰WbkhU Kiw bjÇÉ¤J¡ bfhŸS òÞjfkhF«. mJî« rkz®fS¡F ÉnuhjkhŒ mt®fŸ ÛJ«
»nwh«. mt®fsJ F‰wk‰w üšfË‹ÛJ« cŸs Jntõ¤jhY« jkJ rka
Fo muR - jiya§f« - 23.09.1928 bt¿ahY« f‰ã¡f¥g£lJ v‹W Tl¢ brhšy ïlKŸsjh»a üš.
g¡jÉ#ankh m¥go¡»šyhkš Vnjh xU KÅt® Vnjh xU
MrhÄ¡F všyh r§fâfS« brh‹djhfî« át‹ gh®tâ¡F¢
brh‹djhfî« vGâa òÞjf« . Mdjhš nr¡»Hh® v‹»‹w xU
kÅj‹ brh‹dij Él át‹ KÅt® v‹»‹wt®fŸ brh‹dJ
v‹gJ ca®ªjJ v‹gâš ït‰iw e«ò« g¡j®fS¡F á¿J«
rªnjfÄU¡f ÃahaÄšiy.

vdnt ï¥ng®¥g£l òÞjf¤âš cŸsijnajh‹ vL¤J Ã‹W bfh©L Btu« brŒth®fŸ. ãwF nfhÉÈš órhÇfshfî«
vGâ ïU¡»wnj xÊa k‰wgo ekjã¥ãuha« v‹gjšy. mjhtJ:- ïU¥gh®fŸ. mªj nfhÉÈš óir brŒí« cÇikna mªj CÇ
YŸs ehÉj tF¥ig¢ nr®ªjt®fS¡F¤jh‹ c©L v‹»‹wh®fŸ.
njt®fS¡F murdhd njntªâu‹ bg©#hâahd ïªâuhÂ m§F RthÄ¡F K‹dhš rh¥gh£il kiynghš FÉ¤J Muhjid
âUkhš v‹»‹w rhÄÆ‹ngÇš fhjš bfh©ljhfî«, rhÄí« brŒth®fŸ. mªj¢ rhj¤ij¥ órhÇfŸ g§F ãÇ¤J vL¤J¡ bfh©L
mj‰F r«kâ¤J ónyhf¤â‰F nghŒ m§F 60000 tUl« jt« btËÆš tªJ É‰gh®fŸ. ah¤âÇiu¡fhu®fŸ ahuhÆUªjhY« mij
brŒa¢ brh‹djhfî«, mj‰F¥ ãwF rhÄ »UZzdhf mtjÇ¤ th§»¢ rh¥ãlnt©L«. k‰wgo filÆY« rhj¤ij r£oÆš it¤J
jjhfî«, ïªâuhÂí« uhijahf¥ ãwªjjhfî«, ãwF ïUtU« É‰gh®fŸ. #hâ É¤âahr« v‹gâšyhkš ahU« th§»¢ rh¥ãL
Todjhfî«, ïij¡f©l »UZzÅ‹ brhªj¥ bg© #hâah»a th®fŸ. jÉu mªj Þjy všiy¡FŸ v¢áš É¤âahr« gh®¡f¡
U¡FkÂ nfhg§bfh©ljhfî« mj‹ ÃÄ¤j« uhij »UZzid TlhJ v‹gh®fŸ. ïiyÆš cŸs rh¥ã£l Ûâia vL¤J âU«gî«
jd¡nf òUõdh¡»¡ bfhŸs fh£o‰F jt¤â‰F¥ nghdjhfî«, r£o¡FŸnsna ngh£L¡ bfhŸSth®fŸ. filfËš É‰gid¡fhf
ïªj rka¤âš »UZz‹ uhijia ãÇa ne®ªjjhš JwÉ ntõ« it¤âU¡F« rhj¢ r£oÆš ahU« ifÉ£L rhj¤ij vL¤J thÆš
ó©L fhL fhlhŒ âÇªJ Vnjh xU fh£oš uhijia¤ jt¡nfhy¤âš ngh£L¥ gh®¤J Ûâia r£oÆnyna ngh£LÉlyh«. mijahU«
f©L ão¤jjhfî«, uhij »UZzid¥ gh®¤J, “Ú xU tŠrf‹, M£nrã¡fkh£lh®fŸ.
v‹ K‹ Ãšyhnj” v‹W nfhã¤jjhfî«, »UZz‹ kâka§»
_¡»š ifit¤J¡ bfh©L 28 Jthguíf fhykhŒ Ã‹W bfh©oU¡ b#fehj¤âYŸs mªj b#fehj®nfhÉY¡FŸ ahU«
»‹wjhfî«, mªj¡ fhøna g©lÇehj‹ v‹W«, k‰W« ïJnghy nghfyh«. rhÄia¤ bjhlyh«, rhÄia¢ R‰wyh«, fhiy¤ bjh£L¡
áy Mghr¡ fijfS« vGj¥g£L g©lÇòu¤â‰F Mjhukhf F«ãlyh«. ïJ kh¤âuÄšyhkš mªj všiy¡FŸ ahU« ââ, Éuj«
brhšy¥gL»wJ. vdnt, ï« khâÇ MghrK« òSF« bfh©ljhd j®¥gz« KjÈa mDZlhd§fŸ x‹W« brŒa¡Tlh
g©lÇòu¤ij xU bgÇa ò©ÂaÞjykhf¡ fUâ k¡fŸ Vuhskhf jh«. brŒjhš ghtkh«. m‹¿í« m§FŸs rhÄfŸ »UZz‹,
gz« bryî brŒJ fZl¥g£L ah¤âiu nghtJl‹ g£il gyuhk‹, Rg¤âiu M»a _t®fŸ. mjhtJ k‰w ïl§fis¥nghš
g£ilahŒ ehkK« ngh£L¡ bfh©L, “g©lÇehjh É£lšny! rhÄ òUõ‹ bg© #hâíl‹ ïšyhkš m©z‹, j«ã, j§if
gh©Lu§fh É£lšny” v‹W T¥ghL ngh£L¡ bfh©L Fâ¤J¡ M»a _‹W ng®fS« j§ifah»a Rg¤âiuia eLÉš it¤J
bfh©L nghtijí« fUâdhš v›tsî ig¤âa¡ fhu¤jdkhfî« m©z‹kh® ïUt®fS« ïUg¡f¤âš Ã‰»‹wh®fŸ. ïJî«
fZlkhfî« ïU¡F« v‹gJ Ryg¤âš btË¥gL¤j¡ Toajh ku¡f£ilÆš miuFiwahŒ brŒj cUt§fŸjh‹ É¡»uf§fŸ.
Æšiy v‹gJ g‰¿í« K‹dnkna vGj¥g£o U¡»‹wJ. #fehj«
v‹gij¥ g‰¿ á¿J Muhayh«. ïªj Ciu¥ g‰¿¢ brhšY«nghJ ‘r®t« #fehj«’ v‹W
brhšYtJ xU tH¡f«. mjhtJ vªj Éjkhd É¤âahrK«,
#fehj« mjhtJ #hâ, kj«, v¢áš, Éuj«Kiw KjÈa É¤âahr« mªj
všiy¡FŸ ïšiy v‹gij fh£Ltj‰fhf¢ brhšYtJ. ïj‰F
#fehj« v‹gJ ïªâahÉš cŸs ò©Âa Þjy§fË Mjhukhf ïu©LÉjkhd fijfŸ brhšy¥gLtJ©L. x‹W, ï¥go
byšyh« Äf K¡»akhdJ v‹W brhšy¥gLtJ,. ïªJ¡fŸ ÉZQ v‹D« KGKj‰ flîË‹ mtjhukh»a »UZz‹
v‹ngh®fËš bj‹dh£oš cŸs irt®fËš ahnuh xU áyuhš v‹D« flîŸ ïwªj ãwF mªj¡ flîË‹ ãz¤ij Jthuif¢
kj¤Jntõ« fhuzkhf #fehj« xU rka« my£áakhf¡ fUj¥ RLfh£oš it¤J jfd« brŒJ mJ vÇªJ bfh©oU¡
g£lhY«, ïªâahÉš cŸs bgU«ghnyhuhd ïªJ¡fŸ v‹gt®fŸ ifÆš âObu‹W rK¤âu« bgh§»ajhš Jthuif KGtJ« j©Ù
všnyhuhYnk K¡»aÞjykhf¡ fUj¥gLtJ. mªj Þjy¤â‹ U¡FŸ MœªJÉ£lnghJ ïªj flîË‹ ãzK« vÇªJ bfh©o
K¡»a¤Jt¤â‰F cjhuz« v‹dbt‹whš, mªj #fehj« v‹»‹w Uªj RLfhL« j©ÙU¡FŸ _œf neÇ£ljhš miuFiwahŒ btªj
CÇ‹ všiy¡FŸ #hâ É¤âahr« gh®¡f¡ TlhJ v‹W brhšY ãz¡f£ilahdJ j©ÙÇš ÄjªJ fiuXukhŒ xJ§»ajhfî«,
th®fŸ. mj‰F cjhuzkhf mªj nfhÉš óir g©Q»‹wt®fŸ mªj CU¡F #fehj« v‹W brhšy¥ g£ljhfî«, mªj Cuh® mªj¡
mªj¥ g¡f¤âa ehÉj®fŸ. mt®fŸ Fs¤jU»š mil¥g¤Jl‹ Fiwãz¤ij vL¤J mj‹ r¡âia xU ku¡f£ilÆš V‰¿

m«ku¡f£ilÆš ïUªJ Fiw ãz« nghynt xU cUt« brŒJ m‰òj§fis¢ brŒjt®. flîshd mt® br¤Jnghdh® v‹gJ«,
mij it¤J óá¤J tUtjhfî« mªj Þjy¤â‹ rÇ¤âu« mt® ãz« bfhS¤j¥g£lJ v‹gJ«, beU¥ãš btªJ
brhšY»‹wJ. bfh©oU¡F« nghJ #y¥ãusa nk‰g£L mªj¥ ãz« rÇahŒ
ntfhkš j©ÙÇš ÄjªJbfh©L tªJ b#fehj¤ij¢ nr®ªj
k‰bwh‹W, »UZz gfthÅ‹ äyh Énehj§fËš x‹wh»a fl‰fiuÆš xJ§»aJ v‹gJ« M»a Éõa§fis nahá¤J¥
nfhãfSl‹ To FyhÉ tUtij »UZz gfthÅ‹ j§ifah»a gh®¤jhš »UZzÅl¤âš flîŸ j‹ik ïUªâU¡F« v‹W e«g
Rg¤âiu gh®¤J bghwhik¥g£L $ »UZz gfthÅl« br‹W “X ïlK©lh? e«òtjhdhY« br¤j ãwF mªj¥ ãz¤â‰F mJî«
m©zhnt! Ú v›tsnth mHfhfî« bgUik cŸstdhfî« beU¥ãš fU¡f¥g£l miuFiw¥ ãz¤â‰F VjhtJ r¡â
ïU¡»‹whŒ. c‹Dl‹ To mDgÉ¡F« bgUik nfhãkh®fŸ ïUªâU¡Fkh? mªj r¡âia ku¡f£ilÆš V‰wKoíkh? mªj
všnyhU« bg‰W mDgÉ¤J tU»‹wh®fŸ. Mdhš ehndh cd¡F ku¡f£ilí« mo¡fo kh‰w¥g£L tU»‹w nghbjšyh« mªj r¡â
j§ifahf ãwªJ É£l fhuz¤âdhš mªj Rfnghf¤ij mila kh¿kh¿ mâš tUkh?
nah¡»aij ïšyhjtshŒ¥ nghŒ É£nlnd” v‹W J¡f¥g£l
jhfî«, »UZzgfth‹ gh®¤J, “cyf¤ânyna Äfî« ò©Âa jÉu k‰W« xU mâra« brhšY»wh®fŸ. mjhtJ nfhÉÈš
óÄah»a #fehj« v‹»‹wjhf xU Þjy« ïU¡»‹wJ; m§F vªj ïU¡F« ku¡f£il¡F r¡â FiwªJ nghdhš mªj rka« mjhtJ
Éjkhd É¤âahrK« »ilahJ; vªj Éjkhd brŒif¡F« ght« 10 mšyJ 20 tUõ¤â‰F xUKiw kWgoí« rK¤âu¤âš xU
»ilahJ. Mjyhš mªj b#fehj¤â‰F¥ nghŒ všyh Éjkhd f£il K‹ò ãz« ÄjªJ tªjJ nghš ÄjªJ tUkh«. mij vL¤J
Rf§fisí« mDgÉ¡fyh«” v‹gjhf¢ brhšÈ #fehj¤â‰F tªJ kWgoí« É¡»uf« brŒJ it¤J ÉLtjh«. ïj‹ nah¡»aijfis
»UZz‹ Rg¤âiu gyuhk® M»a rnfhju rnfhjÇfŸ x‹W thrf®fŸ jh‹ nahá¤J¥ gh®¡fnt©L«.
nr®ªâU¥gjhfî« xU fijia b#fehj g©lh¡fŸ Þjy k»ik
ia¢ brhšY« KiwÆš brhštJ©L. K‹ò tªj Fiw¥ãz« #y¥ãusa¤jhš tªjJ v‹W
brhšy¥gL»‹wJ. mJnghš ï¥nghJ tªJbfh©oU¡F«
vdnt ïªj¡ fijí« bghW¤jkhdjhÆU¡fyh« v‹»‹w ku¡f£il¡F« VjhtJ #y¥ãusa« f‰ã¡f¥gL»wjh? vdnt
khâÇÆšjh‹ m§F k‰w Éõa§fS« ïU¡»‹wd. mjhtJ Ô£L ò©Âa °jy§fËbyšyh« áwªj ò©ÂaÞjykhd #fehj¤â‹
ïšiy; #hâ É¤âahrÄšiy; Éujhâ mDZlhd« ïšiy; v¢áš Ãiyia mªj Þjy rÇ¤âu¥gona nahá¤J¥ghU§fŸ.
É¤âahrÄšiy v‹gJ ngh‹w gy Éõa§fŸ ïU¥gJl‹ m©
z‹ khU« j§ifí« x‹whŒ ïUªjhY« ïU¡fyhkh«. m‹¿í« ïªj yBz¤âš m§F xU Ô®¤j k»ikí« brhšy¥gL»wJ.
mªj Þjy¤â‰F mâfkhd nah¡»aij bfhL¡fnt©L«. v‹»‹w mij¥g‰¿ ã‹dhš MuhŒnth«.
v©z¤â‹ ngÇš ï¥go xU f‰gid brŒJ ïUªjhY« ïU¡fyh«.
rhjhuzkhf irt rka¤âY« xU Þjy¤ijnah Ô®¤j¤ ijnah xU ï›tsití« x¥ò¡bfh©L mªj Þjy¤â‰F ah¤âiu
rhÄianah bgUik¥ gL¤Jtâš ïJ ngh‹w mšyJ ïªj j¤Jt« ngh»‹wt®fS¡F VjhtJ ÉnrõPhd« V‰gL»wjh? mšyJ
bfh©l fijfŸ brhšy¥gLtijí« gh®¡»‹nwh«. mjhtJ mªj Þjy rÇ¤âu¤â‹ nah¡»akhd f‰gidiaahtJ kâ¤J
âUÉisahlš òuhz¤âš xUt‹ j‹ jhia¥ òz®ªj Jl‹ VjhtJ xG¡f¤ij¥ bgW»‹wh®fsh? x‹WnkÆšyhkš uÆš
jf¥g‹ f©L nfhã¤jj‰F jf¥gidí« bfh‹WÉ£l ght¤ ij rh®#& bryî«, órhÇ, gh®¥gh‹ KjÈat®fS¡F bryî« brŒj
át‹ ngh¡»ÆU¥gjhfî« mªj Þjy¤â‰F« Ô®¤j¤â‰F« mªj jšyhkš ntW gy‹ v‹d v‹gJjh‹ ïJ vGâaâ‹ fU¤J.
flîS¡F« ï‹dK« mªj r¡âfŸ ïU¥gjhfî« fUJ«go Fo muR - f£Liu - 30.09.1928
brhšy¥gL»wJ. Mjyhš ï¥go¥g£l fijfŸ f£LtJ xU
mârakšy. vdnt ïªj¡ fij v¥go ïUªjhY« Kjš fijia¥
g‰¿ nahá¥ngh«.
flîŸ mtjhukh»a »UZz gfth‹ v›tsnth

mjhtJ, v¥go njÓa¤ij¥ g‰¿ njr¤â‹ nguhš thœî
el¤J»wt®fS« tÆW ts®¡»wt®fS« j§fis¤ jÉu k‰wt®
fSila mã¥ãuha¤ij gyd‰wJ v‹W«, njr¤ Jnuhfkhd
bj‹W« brhšy nt©oa mtáa¤âš ïU¡»‹wh®fnsh mJ
nghynt ïªj rka¤â‹ nguhš thœî el¤J»wt®fS« tÆW
rka« ts®¡»‹wt®fS« j§fSila mã¥ãuha¤ij¤ jÉu k‰w
mã¥ãuha§fŸ rÇahdjšybt‹W«, kj Énuhjkhdbj‹W«
ehÞâfbk‹W« brhšy nt©oat®fshf ïU¡»‹wh®fŸ.
rka« v‹gij¥ g‰¿ ï›thu« xU Ú©l Éahr« vGj
nt©oa mth V‰g£lâ‹ fhuz« v‹dbt‹gij KjÈš m¥go ïU¥gâY« bghJthf k¡fŸ VkhW« go ngRtJ«
F¿¥ã£LÉ£L ã‹dhš rka¤ij¥g‰¿ vGJnth«. ïJrka« vGJtJkhÆU¡»‹wh®fns xÊa Étfhu¤ij vâ®¥gâš j¡f rkh
rka¤ij¡ fh¥gh‰w òw¥g£oU¥gjhf áy® âObu‹W btËtªJ jhd« brhšÈ j§fsJ føia ÃiyÃW¤j tÈíW¤J»wt®
bgÇa M®¥gh£l« brŒJ ghku k¡fË‹ m¿ahikia j§fS¡F fshfî« ïšiy. cjhuzkhf ï¡T£l¤jt®fË‹ kd¥
mDTykhŒ cgnah»¤J¡ bfh©L g¤âÇiffŸ _ykhfî« J©L gh‹ikiaí« thœ¡ifiaí« m¿ªjt®fS¡F, ït®fsJ th®¤
ãuRu§fŸ _ykhfî« ãur§f§fŸ _ykhfî« Éõk¥ ãurhu« ij¡F« vG¤J¡F«, kd¥gh‹ik¡F« thœ¡if¡F« VjhtJ
brŒJ tUtnjhL rka¤â‰F¤ jFªj ÉjkhŒ ngá¡ bfh©L« r«gªj« c©lh v‹gij xUthW m¿ayh«. mJ v¥gonah
nah¡»a¥ bghW¥g‰w KiwÆš ekJ Ka‰á¡F ïilôW ïUªJnghf£L« v‹whY« ïªj¢ irtK« itztK« rkah¢rhÇ
ÉisÉ¥gbjdnt Koî f£o¡ bfh©LÄU¡»‹wh®fŸ. fS« k¡fS¡F vj‰fhf nt©L« v‹gij¥g‰¿ r‰W nahá¤J¥
gh®¡F«go bghJk¡fis nt©o¡ bfhŸS»‹nwh«. njrnkh
ï¡T£l¤jh® aht® vd áyuhtJ m¿a ÉU«gyh«. ï¡T£ k¡fnsh K‹nd‰wkila nt©Lkhdhš m¿î« ra‹Þ v‹W
l¤jtUŸ bgU«ghyhdt® rka¤â‰bfd xU Édho neunkh xU brhšY«goahd ÉŠPhd j¤JtK« xG¡fK« K‹nd‰w
m«k‹ fhnrh brytÊ¡fhj “âah»fS«” mJkh¤âukšyhkš kilªjhf nt©L« v‹gij x›bthUtU« KjÈš Phgf¥
j§fsJ tÆ‰W¥ ãiH¥ò¡F« gz« r«ghâ¡F« bjhÊY¡F« ïªj gL¤â¡ bfhŸsnt©L«. VbdÅš ïitfËš K‹nd‰wkilªj
Éõk¥ ãurhu¤ bjhÊiy¤ jÉu ntW xU kh®¡fK« monahL njrK« k¡fSªjh‹ ïJtiuÆš c©ikÆš K‹nd¿ tªâU¡
ïšyhjt®fS« v‹nw brhšyyh«. ï¡T£l¤jh®, nfh®£L »‹wh®fŸ; tªJ bfh©oU¡»‹wh®fŸ v‹gij thrf®fŸ eh«
Étfhu§fËš Úâia vL¤J¢ brhšYtj‰F v‹W V‰g£oU¡F« brhšÈ¤ bjÇªJ bfhŸs nt©oaâšiy. bjÇa nt©oa mtáa
ÃahathâfŸ vd¥gL« t¡ÑšfË‹ ehza« v›tsnth, mij Él ÄU¡Fkhdhš ïªâahit¤ jÉu k‰w ehLfis r‰W Phgf¥ gL¤â¥
nkhrkhd nah¡»aijíilat®fŸ v‹nw brhšynt©L«. gh®¤jhš jhdhf És§F«. vdnt nkšf©l m¿î M‰wš xG¡f«
mjhtJ t¡ÑšfS¡F mt®fŸ vL¤J¢brhšY« thj¤âš v›tsî M»aitfS¡F V‰wjhf ekJ kjnkh kjh¢rhÇah®fnsh mšyJ
kd¢rhø c©nlh, mijÉl nkhrkhd kdrhøí« t¡ÑšfS¡F rhÄfnsh ïU¡»‹wdth v‹gij¤ jÅna ïUªJ ghugB«
mªj thj§fËš v›tsî ftiy (j§fsJ tU«goia¥ ÉU¥òbtW¥ò ïšyhkš nahá¤J¥ gh®¡F«go nt©L»nwh«.
bghU¤jtiuÆš kh¤âu«) c©nlh mijÉl ãur§f« el¡f
nt©oa msití« g¤âÇif brythF« msití« òÞjf« ekJ kjbk‹gnjh ntjbk‹gnjh rhÄfŸ v‹gnjh rÛg
É‰F« msití« bghU¤jtiuÆš kh¤âu« ftiy cilat®fŸ fhy¤âš V‰g£ljhf¢ brhštj‰»šiy. íf«, rJ®íf«, kfhíf«,
v‹nw brhšyyh«. ïj‰F cjhuz« eh« fh£o¤ bjÇªJ bfhŸs f‰g« v‹gitfisbašyh« xJ¡» É£L rÇ¤âu MuhŒ¢á¥go
nt©oa msÉš ïšiy v‹gnj ekjã¥ãuha«. MdhY« áy gh®¤jhY« 5000, 6000 tUõ fhy¤â‰F FiwahjJ v‹W brhšy
g¤âÇ¡if¡fhu®fisí«, áy g©oj®fisí« áy òÞjf¡ fil¡ ïlÄU¡»‹w bj‹gâš MuhŒ¢á¡fhu®fS¡FŸ mã¥ãuha
fhu®fisí« Phgf¥gL¤â¡ bfh©lhš ïªj nah¡»aij jhdhfnt ngjÄšiy. cyf¤âš njh‹¿ ï¥nghJ étDlÅU¡F« k‰w
És§»ÉL«. rka§fŸ všyh« mijÉl¡ Fiwªj fhy¤ij¡ bfh©ljhfnt
ïU¡»‹wJ

m¥go ïU¡f e« njr« kh¤âu« ï‹ÅiyÆš ïU¡f¡ fhuz it¤âa®fS¡F ntW bjhÊš f‰W¡ bfhŸS« tiuÆš tÆ‰W¥
bk‹d v‹gj‰F nkš f©l rkathâfŸ v‹d gâš brhš ãiH¥ò¡F fZlkhÆU¡fyh«. ïj‰fhf k¡fŸ ÉahânahL
»‹wh®fŸ? fZl¥g£L¡ bfh©oU¥gjh v‹gij nahá¤J¥ gh®¤jhš áyuJ
tÆ‰W¥ãiH¥ò¡ fZl« m›tsî bgÇjhf¤ njh‹whJ. Ã‰f,
ïj‰fhf murh§f¤ij¥ g‰¿ ïu©L th®¤ijfŸ brhšÈ
murh§f¤ij itJ É£lhš mJnt nghJkhd rkhjhdkhFkh v‹W bghJ #d§fËš áy® ï¡ T£l¤âd®fË‹ nah¡»a
nf£»‹nwh«. ijiaí« c©ikiaí« m¿ahkš, eh« Vnjh r‰W msî¡F Û¿
r‰W ntfkhŒ¥ nghtjhf fUJ»wh®fŸ nghš bjÇatU»‹wJ.
k‰W« rka¤ijna Mjhukhf¡ bfh©l uhk‹, »UZz‹ Mdhš mt®fŸ m¥go fUJtj‰F Mjhunkh Ãahankh x‹W«
ngh‹w ÉZQ mtjhu mur®fS«, Ûdhø, brh¡fÈ§f® ngh‹w vL¤J¡fh£lhkš “ïUªjhY« ï›tsî vodkhf nghfyhkh”
át mtjhu mur®fS«, k‰W« nru‹, nrhH‹, gh©oa‹ ngh‹w v‹»‹w xnu gšyÉia¥ gho¡ bfh©oU¡»‹wh®fŸ. mjdhš
bjŒt¤ j‹ik jh©ltkhoa mur®fS« M©l fhy¤ijÉl jh‹ ehK« mt‰iw xU á¿J« yøa« brŒtâšiy. VbdÅš
ï¥nghija murh§fnkh mšyJ #d¥ãuâÃâ murh§fnkh vªj ne‰Wtiu mÄjthâfshf ïUªjt®fŸ mªj¡ bfhŸifílndna
Éj¤âš nkhrkhdJ v‹gj‰F VjhtJ xU F¿¥ã£l áW cjhuz« e«khš ÄjthâfŸ v‹W brhšy¥gLgt®fsh» É£lh®fŸ. fhuz«
brhšy¡TLnkh v‹W nf£»‹nwh«. v‹dbt‹whš eh« mt®fisÉl r‰W ntfkhŒ¥ nghtjhf
#d§fŸ Ãid¥gJjh‹.
vdnt MÆu¡fz¡fhd tUõ§fshf k¡fË‹ Ãiy
FiyªJ tUtijí« njr« moik¥g£L tUtijí« bjhl®¢á ïnj KiwÆš btF Ó¡»u¤âš ehK« ÄjthâfŸ v‹W
ahf nf£L« gh®¤J« tªJ« bfhŠrkhtJ m¿î v‹gij cgnah fUj¥gl¡Toat®fshf MdhY« Mfyh« v‹gnj ekJ Koî.
f¥gL¤â ïj‹ fhuz§fŸ v‹d v‹gij ftÅ¡fhkY« m¡f«
g¡f« v¥go ïU¡»‹wJ v‹gij xU á¿J« âU«ã¥ ghuh kY« e«ikÉl ntfkhf¥ nghf¡Toa thÈg®fŸ Kis¥gij
k¡fis ghG« rka«, rkah¢rhÇ, rhÄ v‹gijna Fu§F¥ ãoahŒ tsUtij eh« neÇnyna gh®¡»‹nwh«.
ão¤J¡ bfh©nl ehrkhŒ¥ nghF«go brŒtjhš ahU¡F v‹d
e‹ik Éisa¡TL« v‹W nf£»‹nwh«. mjhtJ, v›tsî bfhLikia mDgÉ¥gjhdhY«
gyh¤fhu« v‹whš ï‹dK« ek¡F fZlkhf¤jh‹ ïU¡»‹wJ.
rhÄÆ‹ _yK« rka¤â‹ _yK« rkah¢rhÇfË‹ el¤ij Ãaha¤ijí«, thj¤ijí« vL¤J¢ brhšÈ bkŒ¥ã¤J gh®¡fyh«.
Æ‹ _yK« k¡fS¡F xG¡f¤ijí« thœ¡ifiaí« f‰ã¡fyh« KoahÉ£lhš ï‹dK« bghW¡fyh« v‹»‹w v©znk
v‹W ahuhtJ brhšy tUth®fnsahdhš mt‰iwbašyh« É£L njh‹W»wJ.
É£L nenu xG¡f¤ijí« thœ¡if ey‹fisí« f‰ã¥gjhš v‹d
eZl« ÉisªJ Él¡TL« v‹W nf£»‹nwh«. Mdhš ekJ ïstšfS¡nfh “ï‹dK« v¤jid ehis¡F
ïªj¥ òu£LfS¡F«, ã¤jyh£l§fS¡F«, Raey¤â‰F«
ïJfhy gÇaªj« mjhtJ FiwªjJ 5000 ´ fhy« ïªj bfhLikfS¡F« ïl« bfhL¤J¡ bfh©oU¥gJ, ïu©oš x‹W
ntiyia¢ brŒJ gh®¤jhŒ É£ljšyth? ïÅ V‹ òJKiw gh®¡f nt©oaJjh‹” v‹»‹w JoJo¥ò bfhGªJ É£blG
f©Lão¡f¡ TlhJ? rhjhuzkhf it¤âa á»¢irÆš, Éahâ¡F tij¥ gh®¡»‹nwh«. mt®fŸ fhy¤âš eh« mt®fshš kh¤âu
j¡f kUªij ïiu¥ig¡F mD¥ã m§F mJ éuz¡fUÉ _y« kšyhkš bghJk¡fshY« ‘ÄjthâfŸ’ v‹W« ‘gH«ãL§fšfŸ’
éuÂ¡f¢ brŒJ r¡ifia ky¤â‹_y« fÊ¤J, r¤ij ïu¤j¤njhL v‹W« F‰w« brhšy¥gLnth« v‹»‹w cWâ ek¡F©L. vdnt
fyU«go brŒJ Éahâia¡ Fzkh¡f Ka‰á¥gijÉl kUªâ‹ ï› Éõa¤âš mâfkhf¥ nghtJ« Ãjhdkhf¥ nghtJ« mtut®
c©ikahd r¤ij vL¤J nenu u¤j¤âš nr®¤J ntiy brŒí«go fŸ kd cz®¢áia¥ bghW¤jnj jÉu ntwšy.
(ï‹b#¡õ‹) brŒtJ nghy xG¡f§fisna f‰ã¥gâš v‹d
eZl« v‹W nf£»‹nwh«. xU rka« mªj bjhÊš gHfhj áy cjhuzkhf g©oj® âU. ntjhry« mt®fŸ uha¥ng£il

Æš fhªâ Ãiya M©LÉHh jiyik¢ brh‰bghÊÉš mt®
Ãfœ¤âajhf fhz¥g£litfËš x‹W “irt¤ij F‰w«
brhšgtid ï‹dK« É£Lit¤âU¡»‹Ö®fsh? c§fŸ rßu¤âš
irt u¤j« XlÉšiyah?” v‹gjhf¢ brh‹djhf fhz¥g£lJ. (mJ
xUthW kW¡f¥g£lJ) mt® m¥gona brh‹djhf it¤J¡
bfh©lhY« mJr£l¥go F‰w« v‹W brh‹dhš brhšyhnk xÊa gÊnahÇl« ghtnkhÇl«
mtuJ cz®¢á¥go mJ v¥go¡ F‰wkhF«?
xUrka« mâÈUªJ g©oj® rßu¤âš irt u¤j« Xo‰wh fhyŠbr‹w jÄœ njÓafÉ á. R¥ãuk©a ghuâat®fË‹
ïšiyah v‹»‹w nfŸÉ nt©Lkhdhš nf£fyhnk xÊa njÓa üšfË‹ KjÈu©L ghf§fis br‹id murh§f¤jh®
m›îz®¢á k¡fS¡F njh‹WtJ ïašò v‹gnj ekjã¥ãuha«. muh#f üšfbs‹W g¿Kjš brŒâU¥gjhf¤ bjÇ»wJ. mªüšfŸ
j‰fhy ÃiyÆš ï¥ng®¥g£l rªj®¥g§fŸ mÄjkhf mjhtJ Ä¡f g¿Kjš brŒa¥gLtj‰F fhuz« #ÞoÞ f£áah®jh‹ v‹W
ntfkhf áyU¡F g£lhš glyh«. mj‰fhf k¡fË‹ cz®¢á “jÄœehL” g¤âÇif #ÞoÞ f£áah® ÛJ å© gÊ Rk¤J»wJ.
fhy¤ij vâ®gh®¤J¡ bfh©oU¡f nt©L« v‹W vâ®gh®¥gJ br‹id murh§f¤jh® ³ üšfis g¿Kjš brŒtj‰F K‹dnu
m›tsî« gadË¡fhbj‹nw brhšYnth«. g®kh murh§f¤jh® g¿Kjš brŒjdnu mj‰F ah® fhuz« v‹W
“jÄœehL” TWkh? g®kh murh§f« g¿Kjš brŒj òÞjf¤ij
k¡fË‹ Rjªâu¤â‰F« m¿É‰F« RakÇahij¡F« cyf«
br‹id ft®bk©lhU« g¿Kjš brŒa nt©L« v‹w xU
ngh»‹w ngh¡»š eh« ïU¡F« Ãiy v›tsî ã‰g£lJ v‹g
murh§f Kiw ïUªJ tUtjhš ³ üšfis br‹idÆš g¿Kjš
ijí«, ekJ ngh¡F v›tsî mirt‰wJ« ÃjhdKkhdJ v‹gij
brŒjj‰F g®kh ft®bk©lh® jh‹ fhuz« v‹W RnjrÄ¤âu‹
í« ahuhtJ ftiyíl‹ áªâ¤J¥ gh®¤jhš, fLfsî ftiy ïUªjh
g¤âÇifí« Tl brhšÈÆU¡»wJ. Mfnt ïªj g¿KjY¡F
Y« kjK« rhÄí« kj M¢rhÇfS« mt®fŸ fijfS« e«ik xU
#ÞoÞ føah® vªj Éj¤âY« fhuzkhÆU¡fÉšiy.
á¿J« jil¥gL¤jnt kh£lhJ v‹nw JÂªJ brhšYnth«.
Mdhš mt‰¿š xU á¿J« ftiyÆšyhkš j§fŸ thœî« g¿Kjš brŒa¥g£l ³ $R¥ãuk©a ghuâahÇ‹ üšfËš
m¿înk ãujhd« v‹gt®fS¡F cyf« bjÇahbj‹nw brhšy uhéa¤ijÉl gh®¥gÜank Äf¡ fLikahf¡ f©o¡f¥ g£o
nt©L«. U¥gjhš mit g¿Kjš brŒa¥g£lj‰F ah® fhuzkhÆUª
âU¡fyh« v‹gij m¿ªJ« m¿ahjJnghš #ÞoÞ f£áahiu
Mjyhš bghJk¡fŸ ïÅ¤jh‹ r‰W #h¡»uijíl‹ ïU¡f
“jÄœehL” jh¡Ftij¥ gh®¤jhš mij¡ “nfhlhÇ¡fh«ò” v‹W
nt©L« v‹W v¢rÇ¡if brŒ»nwh«.
brhšYtjh mšyJ gÊnahÇl« ïU¡f ght¤ijnahÇl« Rk¤J»w
Fo muR - jiya§f« - 30.09.1928 bj‹gjh?
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 30.09.1928

vdnt irt kj« v‹whš v‹d? mJ gh®¥gd kjkšyhkš ntW
jÅ kj« v‹nwh mšyJ jÄœ k¡fŸ kj« v‹nwh ahuhtJ brhšy
Koíkh? v‹gij KjÈš ftÅ¡f ÉU«ò»‹nwh«.
e« eh£L irt®fŸ bgU«ghY« jh§fŸ ‘gh®¥gd kj¤ij

btW¡»‹nwh«’ v‹»‹wh®fŸ. m‹¿í« gh®¥gd®fsJ kj Mjhu«
irt rka« v‹gitfsh»a eh‹F ntj§fŸ v‹gijí« irt®fŸ j§fS¡F
r«gªj¥g£ljšy v‹»‹wh®fŸ. gh®¥gd®fË‹ “nkhB”rhjdkhd
rka« v‹gij¥g‰¿ br‹w thu« xU jiya§f« vGâ ntŸÉ¢ rl§Ffisí« jh§fŸ x¥ò¡ bfhŸS»‹wâšiy v‹»‹
ÆUªnjh«. ï›thu« irt rka« v‹gJ g‰¿ vGJ»‹nwh«. wh®fŸ. k‰W« òuhz§fŸ v‹gitfisí« MÇa rhÞâu§fŸ
v‹gitfisí« jh§fŸ x¥ò¡bfhŸs KoahJ v‹gJl‹ mit
bfhŠr fhykhf irt rka¤â‹ nguhš áy® nghL« T¢rš fŸ bghŒ v‹W« f‰gid v‹W« brhšy K‹ tªâU¡»‹wh®fŸ.
msî¡F nkš ngh»‹wJ. RakÇahij ïa¡f¤ij xÊ¤jhf gh®¥gd M¢rhÇah®fS« mjhtJ r§fuh¢rhÇ ngh‹wh®fS«
nt©L« v‹W f£á nr®¡»‹wh®fsh«. muáaš ãiH¥ò¡fhu®fŸ j§fS¡F r«kªj¥g£lt®fŸ mšy v‹W« brhšY»‹wh®fŸ.
áy® m¥go¤jh‹, mjhtJ, “RakÇahij ïa¡f¤ij xÊ¤jhf
nt©L« , mij xÊ¡fhÉ£lhš Rauh{a« jilg£L¥ nghF«” k‰W« v›tsnth, mjhtJ, “MÇa‹ f©lhŒ! jÄH‹
v‹W T¢rš ngh£lh®fŸ. TÈ bfhL¤J« T¢rš nghl¢ brh‹dh® f©lhŒ!” v‹W MÇa¤ijí« jÄiHí« ãÇ¤J MÇa¤â‰F«,
fŸ. m›tsî T¢ršfisí« ml¡»¡bfh©L ï¥nghJ ekâa¡f« j§fS¡F« j§fŸ irt kj¤â‰F« á¿J« r«kªjÄšiy v‹W«
jiyÃÄ®ªJ Ã‰»‹wijí« muáašfhu®fËš bgU«ghnyhU« jh§fŸ jÅ¤jÄœ¢ rka¤jh® v‹W« brhšÈ¡bfhŸStJl‹
ïij MjÇ¥gijí« gh®¤J xUthW ml§»É£lh®fŸ. ï¥nghJ mj‰F nt©oa Mjhu§fisí« f©L it¤âU¡»‹wh®fŸ.
irt rka¤jh®fŸ v‹W brhšÈ¡ bfhŸSgt®fËš áy® »s«ã cjhuzkhf ‘bj‹dh£L átnd ngh‰¿’ v‹W« ãÇ¤J¢ brhšY
RakÇahij ïa¡f¤ij xÊ¡f nt©Lbkd ãurhu« brŒJ tU»‹ »‹wh®fŸ. vdnt ïªÃiyÆš, irt kj« v‹whš v‹d?
wh®fŸ. ï¢irt rka¤jh®fŸ v‹gt®fŸ, RakÇahij ïa¡f«
gh®¥gÜa¤ijí«, gh®¥gd®fisí« f©o¡F« bghGJ«, itzt Kjyhtjhf, f‰gid v‹W« bghŒ v‹W« Mghrbk‹W«
rka¤ijí« itzt®fisí« f©o¡F« bghGJ« Mdªj¡ mr«ghÉj« v‹W« brhšY«goahd fªjòuhz«, átkfh òuhz«
T¤jho¡ bfh©L e«ÛJ« RakÇahij ïa¡f¤â‹ ÛJ« òfœ Kjyh»a òuhz§fis xJ¡» É£L gh®¤jhš átD¡nfh,
òuhzK« fÉí« gho¡bfh©oUªjh®fŸ. irt¤â‰nfh VjhtJ fLfsî ïl« ïU¡»‹wjh v‹gij T®ªJ
neh¡F«go thrf®fis nf£L¡ bfhŸS»‹nwh«.
mjhtJ, gh®¥gd Mâ¡f¤ij f©o¤J r§fuh¢rhÇahiu
jh¡» tU« nghJ ek¡F cjÉí« brŒjh®fŸ. ãwF itz¥ ïu©lhtjhf, ïªJ kj¤ijnah, itzt kj¤ijnah, irt
òuhz§fË‹ t©lths§fis btËah¡F«nghJ« ek¡F cjÉ kj¤ijnah jÅ¤jÅahfnth bghJthfnth vL¤J¡ bfh©L
brŒJ tªjh®fŸ. ïJkh¤âukšyhkš, ïªJ kj« v‹gjhf xU kj« gh®¥nghnkahdhš mitfËYŸs bghJthd flîŸfS«,
ïšiyba‹W« ïªJkj« v‹W brhšy¥gLtJ gh®¥gdhâ¡f¡ itzt, irt flîŸfS«, Ru®fŸ v‹D« “njt®”fË‹ ntŸÉ
bfhŸiffŸ bfh©lJ v‹W« brhšY« nghJ« mij MjÇ¤J v‹D« ahf¤ij mÊ¤J tªj mRu®fŸ v‹D« “mu¡f®fis”
mj‰F« nt©oa Mjhu§fŸ cjÉ tªjh®fŸ. bfh‹W bt‹W ahf¤ij¡ fh¡f tªjJ v‹»‹w mÞâthu« jÉu
ntW kh®¡f¤âš tªj flîŸfŸ VjhtJ v§fhtJ ïU¡»‹wdth?
filáahf irt kj¥ òuhz§fŸ v‹gitfË‹ KiwÆš v‹W gh®¡F«go nt©L»‹nwh«.
mt‰¿‹ nah¡»aijfis btËah¡f neÇ£lnghJ kh¤âu«
‘RakÇahij ïa¡f« rka§fS¡F Mg¤ij ÉisÉ¡»‹wJ; mšyJ gh®¥gd®fŸ v‹D« MÇa®fË‹ ntj¤ij x¥ò¡
nkhB¤â‰F¤ jilahŒ Ã‰»‹wJ’ v‹W brhšy tªJ É£lh®fŸ. bfhŸshjâdhnyh, Ãªâ¤jâdhnyh cyf« “Úâí« xG¡fK«

bf£L¥ nghŒÉ£lJ” v‹W brhšÈ¡ bfh©L mtjhu« brŒj v‹W m¿ªjt®fnsh btF áy® v‹Wjh‹ brhšynt©L«.
jhfnth njh‹¿ajhfnth mšyhkš ntWtÊÆš tªj VjhtJ gh¡»íŸs k¡fŸ mjhtJ 100 - ¡F 90 - ng®fŸ khÇ, fU¥g‹, khl‹,
flîŸfŸ c©lh? ïU¡»‹wdth? kJiu åu‹, ng¢á v‹gJ ngh‹w flîŸ tz¡f¡fhuU« k‰W« xU
áy® irt itzt¡ flîŸfisí« ï¡T£l¤âš nr®¤J¡
ïªJ, itzt, irt rka r«kªjkhd vªj òuhzK« ïij¤ bfh©oU¡»‹wt®fSnk jÉu ntwšy.
jÉu ntW v‹d fhuz§fshtJ f‰ã¡»‹wdth?
Vnjh giHa fhy¤J mur®fŸ j§fŸ klikÆdhš f£o
cjhuzkhf, irt rka¢rhÇah®fŸ v‹gt®fS«, “ntj it¤j nfhÉšfS« mt®fŸ É£l brh¤J¡fshš el¡F«
ntŸÉia k¡fŸ Ãªjid brŒjjhš njh‹w nt©oat®fsh c‰rt§fS«, ï¥nghJ áy bfhLik¡fhu®fŸ k¡fËil¤âÈUªJ
dh®fŸ. ntj ntŸÉia Ãªjid brŒj k¡fisí« mÊ¤J ntj mÅaha tÊfËš bfhŸisao¤J r«ghâ¤j gz¤ij¡ bfh©L
ntŸÉ¢ rka¤ijí« flîŸfisí« MjÇ¡f nt©oat®fshdh® Ñ®¤â¡F« j§fis ca®¤â¡ bfhŸtj‰F« áy® jh§fŸ brŒj
fŸ” v‹gij ahuhtJ kW¡f Koíkh v‹W nf£»‹nwh«. bfhLikÆdhš V‰gL« ght¤ij¤ bjhiy¥gj‰F« v‹W gGJ
gh®¥gJ« òJ¥ã¥gJ« ïšyhÉ£lhš ï›tsî bgUikfŸ Tl
k‰W« ntj¤ijí« ntŸÉiaí« jŸËÉ£L mt‰iw¡ brhšÈ¡ bfhŸs tif ïU¡fhJ v‹nw brhšyyh«.
fh¥gh‰w tªj flîŸfisí« jŸËÉ£L MÇa®fshš òida¥
g£lJ v‹»‹w òuhz§fisí« jŸËÉ£lhš, njthu¤â‰nfh, rka« v‹gJ«, itzt« v‹gJ«, irt« v‹gJ« v‹d
âUthrf¤â‰nfh k‰W« “jÄœ kiw”¡nfh v§fhtJ ïlÄU¡»wjh v‹W bghJthf nahá¡FÄl¤âš gh®¥gd®fS¡F t¡fhy¤J
v‹W nf£»nwh«. th§»¡bfh©L j§fis m¿ahkš gh®¥gÅa¤â‰F« gh®¥gd
Mâ¡f¤â‰F« ciH¡F« rhjd§fsh mšyth v‹gij ÃjhÅ¤J
át«, irt«, Mfk«, njthu«, âUthrf« v‹w th®¤ij eLÃiyikÆš ïUªJ gh®¤jhš ahU¡F« És§fhkš nghfhJ.
fS« MÇa¤ij mo¥gilahf¡ bfh©lit v‹D« tH¡if
Ryg¤âš jŸËÉl KoahJ. k‰W« irt¡ flîŸfŸ bgaU« m¡ vdnt ï¥go¥g£l irt¤ij¥g‰¿nah rka¤ij¥ g‰¿nah
flîŸfË‹ bg©#hâ ãŸisfË‹ bgaU« mndfkhŒ KGJ« VjhtJ vGj neÇLtjhš “eh£o‹ nBk¤â‰nfh k¡fË‹
MÇaghiõ¥ bga®fns jÉu nt¿šiy. k‰W« m¥bga®fS¡F nkh£r¤â‰nfh” v›Éjkhd Mg¤J¡fŸ v¥go neÇ£L ÉL«
V‰w fhuz§fS« m¡fhuz§fS¡F MÇa®fshš f‰ã¡f¥g£l v‹gij¥g‰¿ ÉU¥ò btW¥ã‹¿ ÃjhdkhŒ nahá¤J¥ gh®¡F«go
fijfŸjh‹ Mjhunk xÊa nt¿šiy. k‰W« m¥bga®fS¡F« thrf®fis nt©o¡ bfhŸS»‹nwh«.
fijfS¡F« V‰gL¤j¥g£l òuhz§fŸ v‹gitfS« bgÇJ«
Fo muR - jiya§f« - 07.10.1928
MÇa _y¤âÈUªJ bkhÊ bga®¤jjhf¢ brhšy¥gL¥gitfnsaš
yhkš ntwšy.
Ã‰f. irt rka« bj‹dh£oš guÉ ïU¡»‹w msî k‰w

eh£oš mjhtJ tleh£oš guÉ ïU¥gjhf brhšy Koíkh? tl
ehL KGtJ« Vw¡Fiwa itzt kj« v‹nw brhšy nt©L«.
bj‹dh£oš khÄr« rh¥ãlhjtD¡F v¥go irt‹ v‹W

brhšy¥gL»‹wnjh mJnghy tleh£oš kh«r« òá¡fhjtD¡F
itZzt‹ v‹W brhšYtJ©L.
bj‹dh£oY« rka¤ij V‰W¡ bfh©lt®fŸ áy® v‹Wjh‹

brhšynt©L«. mâY« irt rka¤jh®fnsh irt rka« ï‹dJ

v‹W Ô®khÅ¤J¡ bfh©lh®fŸ. gŸË¡Tl§fËš ãŸisfŸ
všnyhU« mjhtJ všyh tF¥ò¡fhu®fS« xnu gh¤âu¤âš
j©Ù® vL¤J¡ bfhŸs cÇik ïU¡f nt©L« v‹W Ô®khÅ¤J¡
bfh©lh®fŸ.
k¤âa khfhz¤âš nfhÉY¡FŸ ïªJ¡fŸ v‹gt®fËš

cyfbk§F« RakÇahij ïa¡f« cŸs všyh tF¥ghU« nghfyh« v‹W Ô®khÅ¤J mªj¥gona áy
ïl§fËš elªJ tU»‹wh®fŸ.
RakÇahij ïa¡f« e« jÄœeh£oš kh¤âu« ïU¥gjhf áy®
fšf¤jhÉš kfkâa khzt®fŸ jho ts®¥gij kj r«kª
fUâ¡ bfh©L ïU¡»‹wh®fŸ! ïij j¥ghd v©z« v‹nw
brhšYnth«. cyf¤âš ïJ rka« v§F gh®¤jhY« c©ik j¤âš, ïUªJ ãÇ¤J Élnt©Lbk‹W gyh¤fhu r©il ngh£L¡
ciH¥ghËfS« åu®fS« ïªj¡ fhÇa¤ij¤jh‹ brŒJ tU»‹ bfh©lh®fŸ.
wh®fŸ- ïªj ïa¡f¤âdhš jh‹ x›bthUtU« j§fŸ j§fŸ
rÛg fhy¤âš gŠrh¥ khfhz¤âš Ó¡»a®fŸ j§fSila kj
eh£il ÉLjiy mila¢brŒJ« tU»‹wh®fŸ. Mdhš ïJ
Mu«gfhy Kjš btF K¡»akhdjhf¡ fUâ tªj fhÇa§fËš
fZl¥glî«, eZl¥glî« JÂªjt®fshY«, c©ik åu«
x‹wh»a Btu« brŒJ bfhŸs¡TlhJ, jiykÆiu¡ f¤jÇ¡f¡
cilat®fshY« kh¤âu« Mu«ã¡f¡Toa fhÇakhdjhš
TlhJ v‹»‹w bfhŸifia monahL kh‰¿ jiykÆ® bt£o¡
Raey¤â‰fhf bghJey nritÆš <Lg£oU¥gjhf ntõ«
bfhŸsnt©L« v‹W »s®¢á brŒa Mu«ã¤J É£lh®fŸ.
nghL»‹wt®fŸ ï¡ fhÇa¤ij¢ brŒa KoahjJl‹ ntbwhUt®
brŒtijí« mt®fshš r»¤J¡ bfh©oU¡f KoahJ. VbdÅš filáahf fšf¤jhÉš e« eh£L RakÇahij ïa¡f¤ij¥
k¡fS¡F c©ikahd fhÇa¤âš ftiy V‰g£L mâš ftd« nghynt - V‹ ïijÉl mântfkhdJ v‹W Tl brhšY«
brY¤j Mu«ã¤J É£lhš nghÈfS¡F ïlÄšyhkš nghtJl‹ goahd - xU bgÇa ïa¡f¤ij Mu«ã¤J É£lh®fŸ. mj‹
mt®fsJ thœ¡if¡nf Mg¤jhŒ KoªJ ÉL«. Mjyhš bfhŸiffŸ ekJ RakÇahij ïa¡f¤â‹ bfhŸiffisÉl
m¥go¥g£lt®fŸ RakÇahij ïa¡f¤ij¤ jh¡f nt©oat® ntfKŸsjhŒ fhz¥gL»‹wd. mjhtJ,
fsh» ÉL»‹wh®fŸ. vdnt v›tsî jh‹ Ra eyÄfshš ï›
Éa¡f« jh¡f¥g£lhY«, xÊ¡f v›tsî jh‹ Nœ¢á KiwfŸ #hâ É¤âahr¤ij xÊ¥gJ,
ifahs¥g£lhY« m«Ka‰áfŸ NÇaid ifbfh©L kiw¤J
cyf¤â‰F btË¢r« ïšyhkš brŒJ Élyh« v‹»‹w K£lhŸ _l¥gH¡f tH¡f§fis xÊ¥gJ,
jdkhd Ka‰á¡F rkhdkhf Koínk mšyhkš ntwšy,
FUkh®fŸ, M¢rhÇah®fŸ, ònuh»j®fŸ KjÈat®fË‹
RakÇahij ïa¡f« ï¥nghJ x›bthU eh£oY« åW Mâ¡f§fis xÊ¤J gF¤j¿it És¡FtJ.
bfh©L vGªJ jh©ltkhL»‹wJ. g«ghŒ khfhz¤âš bfhŠr
fhykhf bgU¤j »s®¢áfŸ elªJ tU»‹wd. mjhtJ br‹w bg©fŸ moikia xÊ¤J« #hâ¡f£L¥gh£il xÊ¤J«
ïu©L tUõ¤â‰F K‹ng m§F ònuh»j¡ bfhLikia xÊ¡f fy¥ò Éthf« KjÈaitfis MjÇ¥gJ,
r£l rig¡F¥ gy Ô®khd§fŸ tªjd. #hâ¤âÄiu xÊ¡f ódhÉš
bgU¤j »s®¢áfŸ elªJ gy nfRfS« V‰g£L gy bgÇah®fS« KjyhËfË‹ Mâ¡f¤ij xÊ¤J bjhÊyhs®fS¡F cÇik
áiw br‹wd®. g«ghÆš br‹w tUõ¤âš ghâÇfisí« mË¥gJ,
Kšyh¡fisí« FUkh®fisí« xÊ¡f nt©L« v‹W thÈg
ÄuhRjhu®fË‹ Mâ¡f¤ij xÊ¤J ÉtrhÆfS¡F cÇik
kfhehLfËš ngádh®fŸ. k‰W« #hâ¤âÄ® bfh©lt®fS¡F
mË¥gJ.
t©zh®, ehÉj® v‹gt®fŸ j§fŸ bjhÊiy¢ brŒtâšiy

bghJ thœÉš ViH gz¡fhu‹ v‹»‹w ghFgh£ilí«, mJkh¤âukšyhkš m§FŸs nfhÉšfis ïo¤jJ«
ca®ªj #hâ jhœªj #hâ v‹»‹w É¤âahr¤ijí« xÊ¤J PhgfÄU¡fyh«.
ahtU¡F« rk¤Jt¤ij mË¥gJ.
ekJ eh£il¢ R‰¿íŸs ïl§fËš ï›tsî fhÇa§fŸ
ï›tsî« nghjhkš eh£o‹ brh¤J¡fis všnyhU¡F« el¡»‹w nghJ ekJ eh£oš ï‹dK« òuhz¡fhuU«, ònuh»
rÇrkkhŒ¥ g§»£L¡ bfhL¡f nt©L« v‹D« bfhŸifiaí« j®fS«, órhÇfS«, bghJey¤â‹ nguhš thœit el¤J« tÆ‰W¥
V‰gL¤â¡ bfh©oU¡»‹wh®fŸ. ãiH¥ò¡fhu®fS« Mâ¡f« brY¤J»‹wh®fŸ v‹whš, e« eh£L
thÈg®fS¡F f©Q« fhJ« ïU¡»‹wjh ïšiyah v‹W
mnjhL kh¤âukšyhkš mj‹ jiyt® âU RghZ rªâunghZ nf£»‹nwh«.
v‹gt® ït‰iw Ãiwnt‰w muáaš r§f§fËÈUªJ ãÇªJ
Fo muR - f£Liu - 07.10.1928
jÅahŒ Ã‹W Ka‰á brŒa nt©L« v‹W brhšÈ É£lJl‹
ïitfŸjh‹ c©ikahd ÉLjiy¡F kh®¡f« v‹W brhšÈ
ï›Éa¡f¤â‰F c©ikahd óuz ÉLjiy ïa¡f« v‹W bgaU«
bfhL¤âU¡»‹wh®.
btF Ó¡»u¤âš ïj‹ ãurhu« Mu«ã¡f¥gLkh«. ïij¥

gh®¤jt®fŸ ekJ RakÇahij ïa¡f¤ij Äjthj ïa¡f« v‹W
jh‹ brhšYth®fŸ. ï¥go ïUªjhY« RakÇahij ïa¡f¤ij
Äf nkhrkhd ïa¡f« v‹W« Äf ntfkhd ïa¡f« v‹W«
brhšYtJl‹ e« ÛJ gÊ Rk¤J»‹wt®fS¡F« FiwÉšiy.
kj Éõa§fËš fšf¤jh ïa¡f¤ijÉl ntfkhf

M¥fhÅÞjhdK« JU¡»í« nghŒ¡ bfh©oU¥gJ všnyhU«
m¿ªjnjahF«.
mjhtJ M¥f‹ mÛ® mt®fŸ j« Ó®âU¤j¡ f£lis¡F

ÉnuhjkhŒ ngR»‹wt®fisbašyh« khÍ ft®d® cŸgl
bksšåfŸ cŸgl áiwÆš všnyhiuí« mil¡»‹wh®.
JU¡»nah murh§f¤â‰F« kj¤â‰F« r«gªjÄšiy v‹W

És«gu¥gL¤â É£lJ.
UÎahnth itÔf bfhŸiffis cilat®fis bašyh«

ifJ brŒJ tU»‹wJ. mjhtJ rÛg¤âš m§F NÇaidí«
rªâuidí« bjŒtkhf tz§Fgt®fisbašyh« nghärh® ifJ
brŒJ tU»‹wh®fŸ.
ïnj UÎahÉš bfhŠr fhy¤â‰F K‹ò gŸË¡Tl§fËš

kj¤ij¥ g‰¿í«, flîis¥ g‰¿í« ãŸisfS¡F¡ f‰ã¡f¡
TlhJ v‹W cgh¤âaha®fS¡F c¤âuî ngh£lJ všnyhU¡F«
Phgf« ïU¡fyh«.
ãÇ¡f¥g£lJ v‹gJ«, mjdhnyna k¡fŸ xUtU¡bfhUt®
ca®î jhœî ghuh£L»‹wh®fŸ v‹gJ« xUtU¡bfhUt® eil,
cil, gH¡ftH¡f«, thœ¡if KjÈaitfËš #hâÆ‹ nguhš,
kj¤â‹ nguhš, nkhB¤â‹ nguhš, flîË‹ nguhš khWjš
milªâU¡»‹wh®fŸ v‹gJ«, ïªj¡ fhuz§fshš xUtÇl«
r®tfø kfheh£o‹ t©lths« I xUt® x‰WikÆšyhkš e«ã¡if bf£L btW¥ò¡F«,
Jntõ¤â‰F«, gÊth§F« j‹ik¡F« Msh»ÆU¡»‹wh®fŸ
v‹gJ« ïj‰F murhøí« r£lK« flîS« kjK« ntj
r®tfø kfhehL vd¥ bga® it¤J¡bfh©L áy® To rhÞâu§fS« Mjuî bfhL¤J tU»‹wd v‹gJ« ahuhY«
brŒJtU« b#f#hy¥ òu£Lfisí« Nœ¢áfisí« k¡fŸ kW¡f¡Toa fhÇa« mšy.
Vkhw¤j¡ft©z« nt©Lbk‹nw e« eh£oš áy njÓa¥
g¤âÇiffŸ v‹D« tÆ‰W¥ ãiH¥ò¥ g¤âÇiffŸ brŒJ tªj ïªj ÃiyÆYŸs k¡fis¡bfh©l eh£o‰F VjhtJ xU
òu£Lfbsšyh« ï¥nghJ bt£lbtË¢rkh» É£lij ahtU« fLfsî K‹nd‰w¤â‰nfh ÉLjiy¡nfh Ka‰á brŒtjhdhš
m¿ªâU¡fyh«. ïj‹ fhuz« m¥g¤âÇiffŸ j§fS¡bfd KjÈš nkšf©l bfLâfis xÊ¡F«tÊ ïU¡F«goahd
ahbjhUÉj bfhŸifí« ïšyhkš, r‰W« Étfhu PhdK« ïšyh V‰gh£Ll‹ Ka‰á¡f nt©oaJ ÃahaK« nah¡»aK« ehzaK«
kš rka¤â‰F¤ jFªjgoí« fhR bfhL¥gt®fŸ brhš»‹w MF«. mij nt©Lbk‹nw _oit¤J¡ bfh©nlh mšyJ
goí« el¡f nt©oÆU¥gjhš, r‰W« khd« <d« bt£fÄ‹¿ mij¥g‰¿¡ ftiy ïšyhknyh ïUªJbfh©L ntW tÊÆš
âd¤â‰F xU F£o¡fuz« åj« ngh£L kh¿ kh¿ vGj nt©oa ãuntá¥gbj‹gJ xU á¿J« gadË¡fhj fhÇa« v‹gjšyhkš,
itfshfnt ïU¡»‹wd. eh£L¡F« eh£L k¡fS¡F« bgÇJ« nf£il ÉisÉ¥gjhF«
v‹nw brhšYnth«. VbdÅš ïªj K¡»akhd F‰w§fŸ ekJ
cjhuzkhf r®tfø kfheh£il¥ g‰¿í« mj‹ Ô®khd§ eh£oš ïU¥gâdhnyna ekJ ehL btFfhykhfnt moik
fis¥ g‰¿í« ï¡TÈ¥ g¤âÇiffŸ xnu moahf thdksht¥ thœ¡ifÆY« mªÃa Mâ¡f¤âY« ïU¡f nt©o ïU¡»‹wJ.
òfœªjJ«, mij cyfnk x¥ò¡ bfh©lhŒ É£lJ v‹wJ«, ïÅ vdnt ïitfis xÊ¡f¤j¡f bfhŸiffnsh Kiwfnsh VjhtJ
njr¤â‰F ÉLjiy xU Éu¡fil öu« jh‹ ïU¡»‹wJ v‹wJ«, xU á¿J nkšf©l r®tfø kfheh£oš ïU¡»‹wjh v‹W
mâš fyªJ ntiy brŒjt®fisbašyh« ghuh£o vGâ tªjJ« gh®¤jhš monahL ïšyhjnjhL V‰fdnt cŸs xU á¿J«
nghŒ ï¥nghJ mâš cŸst®fisí« mj‹ K¡»aÞj®fisí« ãL§f¥g£oU¡»‹wJ v‹Wjh‹ brhšynt©L«.
ittij¥ gh®¤jhš xUtÇl« TÈ th§»¡ bfh©L k‰wt®fis
ittjhfnth mšyJ TÈ bfhL¡fhjj‰fhf ittjhfnth e‹whŒ mjhtJ ïªJ¡fŸ, KÞÈ«fŸ, »¿Þjt®fŸ, Inuh¥ãa®fŸ,
És§F«. Ã‰f, M§»nyh ïªâa®fŸ M»a ãÇÉd®fS¡F jÅ¤jÅ nj®jš
bjhFâí«, ïªJ¡fËš bj‹dh£oš cŸs gh®¥gd®fŸ
KjÈš r®tfø kfheh£L¤ Ô®khd§fŸ v‹gJ k¡fŸ gh®¥gdušyhjh® v‹»‹w ãÇîfS¡F nj®jš _y« xJ¡»
všnyhU¡F« bghJthd cÇikí« eyK« mË¡f¡Toajh it¡F« Kiwí«, Ô©lhjt®fŸ v‹D« jhœ¤j¥g£l tF¥ò¡F
v‹gij¡ ftÅ¥ngh«. VbdÅš vªj Ó®âU¤jnkh, Rauh{ankh, r®¡fh® _y« Ãakd« brŒtj‰F xJ¡» it¤J¡bfh©L tUtJ«
ÉLjiynah, óuz ÉLjiynah v‹gitfŸ xU eh£L¡F M»a KiwfŸ bfhŠr fhykhf ïUªJ tªjJ. ïªj KiwfŸ 20
»il¥gjhdhš mJ mªj eh£L k¡fŸ všnyhU« rk cÇik tUõ¤â‰F K‹D« 10 tUõ¤â‰F K‹D« ïªJ KÞÈ« kfhehL
mDgÉ¡f¡Toa nah¡»aijÆš ïU¡»‹wjh v‹gij¤jh‹ v‹D« nguhY« Ó®âU¤j« v‹D« nguhY« fh§fuÞ v‹D«
gh®¡fnt©L«. ïªj KiwÆš ekJ eh£il vL¤J¡ bfhŸSnth«. nguhY« r®tfø kfhehL v‹D« nguhY« T£l§fŸ T£o
vªj¡ fhuz¤ij K‹Å£lhdhY« rÇ, vªj¡ fhy« Kj‰bfh© ïªâa¥ bghJ k¡fshš x¥ò¡ bfhŸs¥g£l¤ â£l« v‹»‹w
lhdhY« rÇ, ekJ ehL mjhtJ eh« Rauh{ankh ÉLjiynah KiwÆš r®¡fhU¡F m¿¡if brŒJ mj‹ _ykhf milªj
nfhU« ehlh»a ïªâa ehlhdJ gšntW kj« #hâ tF¥òfshf rhjd§fshF«. m‹¿í« ïªj rhjd§fË‹ gydhf r_f thœ¡if

Æš jhœ¤j¥g£lt®fS« fšÉÆš ã‰g£l tF¥gh® v‹gt®fS« xU eh£oš 5š xU g§fh»a 6-nfho k¡fŸ Ô©lhjhuhf
xU Éj¤âš j§fŸ Ãiyikiaí« nah¡»aijiaí« czuî« xU ghÉ¡f¥g£L fšÉ, m¿î, kÅj¤j‹ik, RakÇahij KjÈa
á¿jhtJ kÅj¤ j‹ikaila nt©L« v‹»‹w Mir ãw¡fî« itfŸ miltj‰F kh®¡fÄšyhkš mnef fhykhf mG¤â
kh®¡f« V‰g£lJ. ïj‰F eh« cjhuz§fŸ vL¤J¡fh£l nt©oa it¡f¥g£oU¥gt®fS¡F v›Éj ÉnkhrdK« brŒa¥glhkš,
âšiy v‹nw Ãid¡»‹nwh«. xU â£l« jahÇ¤âU¥gjhf¢ brh‹dhš mªj¤ â£l« nah¡»a
khd â£lkhFkh? mªj r_f¤jh® m¤â£l¤ij V‰W¡bfhŸs
ï¥go ïU¡f, ï¥nghJ r®tfø kfheh£o‹ nguhš r«kâ¥gh®fsh? m‹¿í« bghJ¤nj®jÈš ït®fS¡F xU
V‰gL¤j¥g£l Rauh{a â£l¤âš nt©Lbk‹nw ïªj rhjd§ ÞjhdkhtJ »il¡Fkh? vdnt všnyhU¡F« rkkhd ãuâÃâ¤
fŸ mÊ¡f¥g£oU¡»‹wd. mjhtJ Kfkâa®fS¡F« »¿Þjt® Jt« »il¡F«goahd Kiw mâš ïšiy v‹nw brhšYnth«.
fS¡F« tF¥òthÇ ãuâÃâ¤JtK« ïšiy.
jÉu, všnyhU¡F« X£LÇik mjhtJ 20 tUõ¤â‰F
ã‰g£l tF¥ghU¡F v‹W xJ¡» it¡F« Kiwí« ïšiy. nk‰g£l M© bg©fS¡F X£LÇik mË¡f¥glnt©Lbk‹W
r®t f£á kfhehL â£l¤âš nf£f¥g£oU¡»‹wJ.
jhœ¤j¥g£l tF¥ghU¡F v‹W r®¡fh® ÃakdK« ïšiy.
všyh k¡fS« j§fsJ X£LÇikia rÇahdgo cgnah»¡f
ï›tsî« ïšyhjnjhL ït®fS¡F ãuâÃâ¤Jt« »il¥ f‰ã¡f¥g£oU¡»‹wh®fsh? v‹gJ ekJ Kjš nfŸÉ. X£LÇik
gj‰F ntW vªj Éjkhd kh®¡fK« brŒaî« ïšiy. ï‹dbj‹W« mij v¥go cgnahf¥gL¤jnt©L« v‹gij¥
g‰¿í« ghku k¡fS¡F xU á¿J« f‰ã¡fhkY« f‰ã¡f ftiy
t§fhs«, gŠrh¥ò M»a khfhz§fS¡F kh¤âu« ïªJ
bfhŸshkY« ïUªJbfh©L mt®fS¡F X£LÇik th§»¡
KÞÈ«fis¥ bghW¤jtiu áy Þjhd§fŸ xJ¡» it¤J bfhŸs
bfhL¥gjhš mªj eh£L¡F v‹d gy‹ »il¡f¡TL«? ghku
r«kâ¤âU¥gjhf kh¤âu« fhz¥gL»‹wJ.
k¡fis VŒ¡fî«, mt®fŸ ifia¡ bfh©nl mt®fŸ f©iz¡
F¤â¡ bfhŸtj‰Fnk cjînkašyhkš ntW v‹d gy‹ V‰gL«.
bj‹dh£oš gh®¥gd® gh®¥gdušyhjh® v‹»‹w ãÇ
Éidí«, Ô©l¡Tlhjh®, f©Âš gh®¡f¡Tlhjh®, bjUÉš el¡f¡
ï¥bghGJ ekJ eh£o‹ nj®jšfË‹ nah¡»aijfis¥ g‰¿
Tlhjh® v‹»‹w ãÇÉidí«, ïªj tF¥òfŸ x‹W¡bfh‹W
nahá¥nghnkahdhš mj‹ j‹ikia btËÆl Koahj
e«ã¡ifÆ‹ikí«, x‰WikÆ‹ikí«, JntõK« bfh©L
ÃiyikÆš ïU¡»‹nwh«. btËÆLtjhdhY« ïâš ïl« nghjhJ.
x‹W¡bfh‹W rk cÇik m‰W bfhLikahŒ elªJ tUtJ«
v›tsî xG¡f <d§fS«, òu£LfS«, ã¤jyh£l§fS«,
kW¡f¡Tlhj ÉõakhF«. ïj‰F nkšf©l r®tfø kfheh£oš
Vkh‰wšfS«, ehza¡Fiwthd fhÇa§fS« eilbgW»‹wd!
v›Éj ÉnkhrdK« ïšiy. jhœ¤j¥g£l tF¥ghU¡F jÅ¤
v‹gij eh« vL¤J¡fh£l nt©Lkh?
nj®jš bjhFânah, xJ¡» it¤jnyh, r®¡fh® Ãakdnkh M»a
x‹Wnk ïšyhÉ£lhš mt®fŸ k‰wgo ntW vªj tÊÆš ãuâ ïªj ÃiyÆš ïitfŸ âU¤j¥gl v›Éj Ka‰áí«
Ãâ¤Jt¤ij mila Koí«? brŒahkš nkY« nkY« ï«khâÇahd fhÇa§fŸ mâfkhtj‰F
j¡f khâÇahfnt X£l® bjhFâfis V‰gL¤âdhš, mjdhš
mJnghynt KÞä«fS¡F« jÅ¤nj®jnyh, xJ¡»
eh£o‰nfh k¡fS¡nfh v‹d e‹ikfŸ »il¡f¡TL«? ÄuhR
it¤jnyh, Ãakdnkh ïšyhjtiu mt®fŸ vªj Éj¤âš ãuâ
jhu‹, KjyhË, gz¡fhu‹, go¤j ã¤jyh£l¡fhu‹, ifÆš tY¤j
Ãâ¤Jt« bgw Koí«? mJnghynt gh®¥gd® gh®¥gdušyh
t‹ KjÈat®fŸ ngh‹w Raey¡T£l¤jhU¡F ï«KiwfŸ
jh®fS« - bghJ¤nj®jyhnyna xUtU¡bfhUt® mã¥ãuha
ga‹gLnk xÊa ghku k¡fS¡nfh bjhÊyhË¡nfh ÉtrhÆ¡nfh
ngjK«, f£áí«, JntõK« V‰g£oU¥gj‰F jÅ¤ nj®jš
VjhtJ xU á¿J mDTykhtJ V‰gl tÊí©lh v‹W nahá¤J¥
V‰gL¤jhj gB« ntW vªj kh®¡f¤âš ït®fŸ x‰Wik¥ gl
gh®¡f ÉU«ò»nwh«.
Koí«?

jÉu, všyh k¡fS¡F« bghJîilikÆš rkcÇik
mË¡f¥gL« v‹gjhf xU thrf« m¤â£l¤âš fhz¥gL»‹wJ.
ïJ bghJ #d§fŸ f©fËš ÄsfhŒ¥ bghoia mŸË¥

nghLtj‰fhfnt f©Lão¤J vGj¥g£ljhF«. VbdÅš kj
r«kªjkhd fhÇa§fËY« gHikahd gH¡f tH¡f mDnghf§
fËY« r®¡fh® ãuntá¡f¡TlhJ v‹gjhf xU Ãgªjid V‰fdnt
Ó®âU¤jK«
ïU¥gjhfî« mJ kfhuhÂahš x¥ò¡bfhŸs¥g£ljhfî« ïªJkj ÞÄUâí«
cWâ¥gL¤j¥ g£lhŒ É£lJ.
mªj Mjhu¤ij it¤J¡ bfh©nl vªj Éjkhd cÇik âU. r¤âa_®¤â rhÞâÇ mt®fŸ j‰fhy« MnyhridÆY«
fnsh Ó®âU¤j§fnsh jiyfh£odhY« xnu moahŒ k©ilÆš fÄ£o ÉrhuizÆY« ïUªJ tU« FHªij Éthf¤ jil
mo¤J¡ bfh‹W ÉLtjhÆU¡»‹wJ. knrhjhit¡ f©o¤J xU “$Kf«” btËÆ£oU¡»‹wh®. mij
“RnjrÄ¤âu‹” ãuRÇ¤JŸsgo k‰bwhU g¡f¤âš vL¤J¥
mªj ÃgªjidfŸ ïU¡F«nghJ k¡fS¡F òâjhf ntW vªj ngh£oU¡»‹nwh«. mj‹ fhuz fhÇa§fis¥ g‰¿ MuhíK‹ âU.
tÊÆš rk cÇik bfhL¡f Koí«? r¤âa_®¤â ah® v‹gijí«, mt® vªj KiwÆš btË¥
gL¤âÆU¡»‹wh® v‹gijí« KjÈš ftÅ¥ngh«.
rÛg¤âš r£lrig KjÈaitfËš Ó®âU¤j r«kªjkhŒ
bfh©L tu¥g£l Ô®khd§fS« knrhjh¡fS« kj M¢rhÇ âU. r¤âa_®¤âia mtUila jÅ¤j nAhjhÉš xU
fshY« ca®ªj #hâ¡fhu®fshY« g£l gh£oÈUªJ« mit rhjhuz kÅj® v‹gjhf¢ brhšÈÉlyhkhdhY« mtU¡F ï«
fS¡F V‰g£l vâ®¥ãÈUªJ« m›îÇikÆ‹ ga‹ e‹whŒ khâÇahd $Kf§fŸ btËÆl rªj®¥g§fŸ mË¤jJ« mªj
És§F«. Mjyhš mªj thrf« k¡fis VŒ¥gj‰F f©Lão¡f¥ $Kf§fis k¡fŸ ftÅ¡f ne®ªjJ«, áy Éõa§fËyhtJ mt®
g£lnj jÉu nt¿šiy. ïªâa k¡fŸ ãuâÃâ v‹»‹w j‹ik milªâU¡»wh® v‹gnj.
mjhtJ “njÓa muáaš” ïa¡f« v‹W brhšy¥gLtâš xU F¿¥
vdnt r®tf£á kfhehL v‹gJ xU Vkh‰W« kfhehnl xÊa ã£l kÅjuhfî«, br‹id r£lrig v‹gâš #d¥ãuâÃâ
nt¿šiy. mâš fyªâU¥gt®fËY« mij MjÇ¥gt®fËY« m§f¤âduhfî«, mâY« go¤j k¡fË‹ ãuâÃâahfî«, mjhtJ
bgU«gh‹iknah® filªbjL¤j nkhr¡fhu®fS«, Raey¡ ôÅt®á£o ãuâÃâahfî«, br‹id KÅághÈ£oÆ‹ xU
fhu®fS« j§fsJ r_f¤ijí«, njr¤ijí« É‰W thœ¡if el¤J« m§f¤âduhfî«, k‰W« bghJ #dnrit brŒ»‹wt® v‹W
ïÊFz« gil¤jt®fSkhdt®fnsbahÊa nt¿šiy v‹nw brhšÈ¡ bfhŸS« T£l¤âš nr®ªjtuhfî« ïU¡»‹wh® v‹gnj.
brhšy nt©oÆU¥gj‰F tUªJ»nwh«.vdnt m¤â£l¤ij m‹¿í«, j‹id xU Ó®âU¤j¡fhu® v‹W« kj«, r_f« KjÈa
bghJk¡fS« áw¥ghf ã‰g£lt®fSnk x¥ò¡bfhŸtJ v‹gJ itfËš Ó®âU¤j§fŸ brŒa nt©oaJ mtáa«jh‹ v‹W«
j‰bfhiy v‹nw brhšYnth«. brhšÈ¡ bfhŸgt®.
k‰wgo mj‹ Nœ¢áfis¥g‰¿í« ïªj rka¤âš mJ vdnt, ï¥go¥g£l xUt®, FHªijfŸ òUõ‹ bg©
vj‰fhf brŒa¥g£lJ v‹gij¥g‰¿í« br‹idÆš T£oa r®t #hâahd thœî el¤jhâU¥gj‰F«, FHªijfŸ j§fŸ FHªij¥
f£á kfhehL v‹gâ‹ òu£il¥g‰¿í« mâš ToíŸst®fË‹ gUt« khwhjj‰F K‹ng ãŸis bgW«goahd Ãiyikia
jÅ¤jÅ nah¡»aijfis¥ g‰¿í« ã‹dhš vGJnth«. c©lh¡fhkš ïU¥gj‰F«, k‰W« kÅj r_f¤â‹ m¿î, rßu
Fo muR - jiya§f« - 14.10.1928 ts®¢á, gy« KjÈaitfŸ É®¤â miltj‰F« mtáakhdjhd
nkšf©l FHªij Éthf¤ jL¥ò knrhjh v‹gij vâ®¤J nghuhl

K‹tªJ mj‰F Mjhukhf bgÇJ« kjr«kªjkhd MnBgid bfh©oU¡»‹wh®fns xÊa ï«khâÇ Ó®âU¤j¤ij¥ g‰¿ahtJ
fisna vL¤J¡fh£o ïU¡»wh®. ïij vâ®¡F« Mjhu§fis¥ g‰¿ahtJ fLfsî ftiyahtJ
bfhŸS»‹wh®fsh v‹gij bghJ #d§fis nahá¤J¡ bfhŸS«
ïJ kh¤âukšyhkš, k‰W« ïJngh‹w gy Ó®âU¤j§ go nt©o¡ bfhŸS»‹nwh«.
fisí«, kj¤ij rh¡fhf¡ bfh©nl MnBã¤J tªâU¡»‹wh®.
ïj‰F cjhuzkhf ïu©blh‹iw¡ F¿¥ãL»‹nwh«. m‹¿í« kj rka¡fhu®fŸ v‹gt®fŸ “r«kªj‹ rkz®
fis¡ fGnt‰¿dJ bghŒah bkŒah? Kjiyjh‹ c©l ghyfid
mjhtJ bfhŠr ehis¡F K‹ br‹id r£lrigÆš âU. 14 tUõ« tiu tÆ‰¿š ts®¤J btËÆš f¡»dij x¥ò¡ bfhŸ
K¤JyøÄ m«khshš bfh©Ltu¥g£l rhÄ nguhš Égrhu¤ Sthah? kh£lhah?” “ uhk‹ flîsh kÅjdh” “uhtz‹ nah¡»
â‰F bgh£L¡ f£L« tH¡f¤ jL¥ò knrhjhití« kj¤ij rh¡fhf¡ adh? uhk‹ nah¡»adh?” “át‹ bgÇatdh, ÉZQ bgÇatdh?”
bfh©nl jL¤J Ã‹wJ« ahtU¡F« bjÇªjjhF«. mªj rka¤âš “ÉZQî¡F tlfiy uhkkh, bj‹fiy uhkkh?” “NÇaDila
âU. r¤âa_®¤â mŒa® brh‹d MnBgid v‹dbt‹whš uj¤â‰F v£L Fâiuah gâdhW Fâiuah?” “Éâ bgÇajh kâ
bgh£Lf£L»‹w tH¡f« nf£il¤ ju¤j¡f jhdhY« mij ÃW¤j¢ bgÇajh?” ïJngh‹w Éra§fËš ‘kjg¡â’iaí« m¿î
r«kâ¥gJ kj¤âš ãuntá¥gjhF« v‹W«, ï‹W bgh£L¡ r¡âiaí« fh©ã¤J¡ bfh©L “rka¤ bjh©ilí«, bjŒt¤
f£Ltij ÃW¤j x¥ò¡bfh©lhš ehis k‰bwhU Ó®âU¤j« tU« bjh©ilí«” brŒJbfh©L«, ï«khâÇahd Éõa§fË
v‹W«, Mjyhš mj‰F r«kâ¡f Koahbj‹W« brhšÈ É£lh®. byšyh« gh®¥gd®fŸ brh‹dnj ‘bjŒth¡F’ v‹gjhfî«, mij
kW¤jhš j§fS¡F vªjÉj nah¡»aijí« ïšyhkš nghŒÉL«
ãwF br‹w thu¤âš, br‹idÆš eilbg‰WtU« v‹W gaªJbfh©L« ghku k¡fis ÄUf§fsh¡» ÉL»‹wh®fŸ.
Égrhu§fis jL¡f xU knrhjh bfh©Ltu Ka‰á¤j nghJ« Mjyhš ï«khâÇ kjK« rkaK« ek¡F vj‰fhf nt©L«? ïit
ïJnghynt jilfšyhŒ Ã‹wJl‹ mt® brh‹d rkhjhd« k¡fS¡F e‹ikaË¡F« rkakhFkh? v‹gjhf nf£f Mu«
v‹dbt‹whš, “ÉgrhÇfŸ v›tsîjh‹ xG¡f <dkhf elªJ ã¤jhš mij ehÞâf« v‹W brhšÈÉu£oao¡f¥ gh®¡»‹wh®
bfh©lhY« mt®fS« ekJ r_f¤jh® mšyth? m¥goÆU¡f fns bahÊa kÅj¤ j‹ik m¿î¤ j‹ik v‹gij xU á¿J«
mt®fË‹ Égrhu¤ bjhÊiy ÃW¤â É£lhš ãwF mt®fŸ fh£Ltnj »ilahJ.
étd¤â‰F v‹d brŒth®fŸ” v‹W brhšÈ M£nrã¤jhuh«.
jÉu âU. r¤âa_®¤â, “ghša ÉjitfË‹ bfhLikiaí«
ï«khâÇahfnt v›Éjkhd Ó®âU¤j§fŸ tªj nghâY« áW FHªijfŸ ãŸis bg‰W jhah» ÉLtjhš neÇL« bfLâia
kj¤â‹ nguhY« r_f¤â‹ nguhY« MnBã¤J mitfŸ í« eh‹ m¿nt‹” v‹W bfhLikfisí« fZl§fisí« x¥ò¡
Ãiwnt‰w¥glhkš nghtjhÆUªjhš ãwF vªj Éj¤âš jh‹ ek¡F bfhŸS»‹wh®.
fânkh£r« V‰gl¡TL«? m‹¿í« guhr® ÞÄUâí« kD
ÞÄUâí« ekJ thœ¡if¡F« kj¤â‰F« Mjhubk‹gij eh« Mdhš Tlnt mj‹ Ñœ “12 taJ¡FŸ bg©fS¡F
r»¤J¡ bfh©L mij¥ ã‹g‰Wtbj‹whš, mij Él <d thœ¡if fšahz« brŒahÉ£lhš ghg« tU« v‹W guhr® ÞÄUâÆš
ntW v§fhtJ VjhtJ c©lh v‹W nf£»‹nwh«. ï¥ng®¥g£l brhšÈ ïU¡»‹wJ” v‹»‹wh®. bfhLikiaí« bfLâiaí«
ïªJkj« v‹gJ« mjD£ãÇîfŸ v‹gjhd irt itzt KjÈa Ú¡FtJ ghgkhFkhdhš mªj¥ ghg¤â‰F ga¥glnt©Lkh?
rka§fŸ v‹gJ«, mj‹ Mjhu§fshd ntj«, rhÞâu«, ÞÄUâ, v‹Wjh‹ nf£»‹nwh«,.
Mfk§fŸ v‹gitfS«, ekJ nkhB rhjd¤â‰F V‰g£lit
v‹W«, cyf¤âYŸs k‰w kj§fS¡bfšyh« áwªjJ v‹W« m‹¿í« âU. r¤âa_®¤â Mjhu« fh£L« guhr® ÞÄUâÆ‹
brhšÈ¡bfh©L m¢rka§fis¡ fh¥gh‰w btË tªâU¡F« Éthf¥ ãufuz¤âš, “8 taJ¥ bg©iz Éthf« brŒJ
åu®fŸ, ‘RakÇahij ïa¡f« ïªJ kj¤ij¡ bfL¡»‹wJ, itzt bfhL¤jt‹ Rt®¡f nyhf¤ijí«, 9 taJ¥ bg©iz Éthf«
kj¤ij it»‹wJ, irt rka¤ij xÊ¡»‹wJ’ v‹W CisÆ£L brŒJ bfhL¤jt‹ itF©l¤ijí«, 10 taJ¥ bg©iz Éthf«
brŒJ bfhL¤jt‹ ãu«knyhf¤ijí« mil»wh‹; mj‰F

nk‰g£L bg©iz Éthf« brŒJ bfhL¥gt‹ busuthâ euf¤ij ÄU¤jš. (ïJ guhr® ÞÄUâ 7-tJ fh©l¤âš 9-tJ m¤âaha¤âš
mil»‹wh‹” v‹W vGâÆU¡»‹wJ. brhšy¥gL»‹wJ.)
Mdhš, âU. r¤âa_®¤â “10 taJ¡F K‹ fšahz« brŒí« ïJî« brŒtj‰F fZlkhÆU¡Fkhdhš 12 ãuhkz®fS¡F
tH¡f« ï¥nghJ Ã‹WnghŒÉ£lJ” v‹W brhšY»‹wh®. rh¥ghLngh£lhš nghJ«. (ïJî« nk‰go m¤âaha«)
ïªj¥go, gh®¤jhš ï¥nghJ bg© bg‰wt®fŸ všnyhU«
busuthâ euf¤â‰F¥ nghŒ¡ bfh©oU¡»wh®fŸ v‹W jhnd ï‹D« ïJnghynt kfhghjf« v‹W brhšY«goahd
brhšynt©L«. vdnt ïÅ 16 taâš fÈahz« brŒgt®fS¡F “FUg¤âÅia¥ òz®ªjt‹ xU gRití« vUijí« ãuhkz
òâjhf ght« VJ v‹W nf£»‹nwh«. D¡F¡ bfhL¤jhš R¤jdh»wh‹” (³ fh©l« ³ m. R. 13)
jÉu âU. r¤âa_®¤â ga¥gLtjhf ntõ« nghL« guhr® ï‹D« ïijÉl kfhghjfkhd mndf fhÇa§fS¡F« xU
ÞÄUâÆ‹ nah¡»aijia ftÅ¥ngh«. ntis ïu©L ntis g£oÅ »l¥gJ« ãuhkzD¡F¡ bfhL¥g
Jnk ãuha¢á¤jkhŒ¢ brhšy¥gL»wJ. mâY« ãuhkz‹ N¤âu‹
“10 taJ¡F nkšg£l bg©Q¡F fÈahz« brŒahÉ£lhš v‹gjhf¥ ãÇ¤J mj‰F¤ jFªjgo ãuha¢á¤j« brhšy¥g£o
busuthâ euf¤ij mila nt©L«” v‹W brhšY« mnj U¡»‹wJ. mjhtJ “xU ntj« Xâd xU ãuhkz‹ xU gRit¥
ÞÄUâahdJ mnj ÞâßfŸ Éõa¤âš brhšYtbj‹dbt‹whš, òz®ªjhš xU gRit ãuhkzD¡F bfhL¤jhš R¤jdh»wh‹. ïnj
“ÞâÇfŸ óÄ¡F rkhdkhdt®fŸ; mt®fŸ F‰w« brŒjhš öÎ¡ fhÇa¤ij xU N¤âu‹ brŒjhš 4 gRití«, 4 vUijí«
f¡ TlhJ. mt®fŸ v‹d jtWjš brŒjhY« mt®fis Éy¡» ãuhkzD¡F¡ bfhL¤jhš R¤jdh»wh‹” v‹W brhšY»wJ. ( ³
Él¡ TlhJ. r©lhs‹ tá¤j óÄia v¥go áy R¤âfŸ brŒJ m¤âaha« 14tJ Rnyhf« )
mâš eh« tá¡»‹nwhnkh, mJ nghš ÞâßfŸ r©lhs r«gªj«
it¤J¡ bfh©lhY« mt®fis R¤â ãuha¢á¤j« brŒJ V‰W¡ vdnt ï¥ng®¥g£l fhÇa§fS¡bfšyh« ï›tsî Rygkhf
bfhŸsnt©L«” v‹W brhšÈÆU¡»‹wJ. mªj ãuha¢á¤j« ãuha¢á¤j« brhšÈ ïU¡F«nghJ xU bg©iz 12 taJ M©
v‹dbt‹W gh®¥nghdhš mjhtJ “xU ãuhkz Þâß j‹ ãwªJ fÈahz« brŒtjhš V‰gL« ghg¤â‰F Äfî« Rygkhd
kdj¿ªJ xU r©lhsDl‹ r«kªj« it¤J¡ bfh©lhš ãuha¢á¤j« jhnd ïU¡f¡TL«. Mjyhš guhr® ÞÄUâia flîŸ
rhªâuhaz »U¢áu« brŒJÉ£lhš R¤âah»whŸ” v‹W th¡F v‹nw e«ò»‹wt®fS¡F¡ Tl FHªij Éthf¤jL¥ò
brhšÈÆU¡»‹wJ. ïJ guhr® ÞÄUâ ãuha¢á¤j fh©l« 7-tJ knrhjhÉš ãukhjkhd bfLâ x‹W« tªJÉlhJ v‹nw
m¤âaha« 23-tJ Rnyhf«. brhšYnth«. mâfkhd j©lid Éâ¤âUªjhY« mJ ‘ghY«
gHK« kh¤âu« rh¥ã£L¡ bfh©L xU ntis g£oÅ »l¡f
rhªâuhaz »U¢áu« v‹gJ “»UZz g£r« Kjš mkh nt©L«’ v‹Wjh‹ ïU¡f¡ TL«. Mjyhš c©ikahdJ«
thir tiuÆš âd« xU ão rhjkhf Fiw¤J¡ bfh©L tªJ xU mtáakhdJkhd Ó®âU¤j§fis ÉU«ò»wt®fŸ kj«, rka«,
ehŸ g£oÅ ÉujÄUªJ, kWgoí« x›bthU ão ÉU¤â brŒJ rhÞâu«, rhÄ v‹»‹w ó¢rh©ofS¡F xU á¿J« ga¥gl¡
rh¥ãl nt©oaJ” ïJ 7-tJ fh©l« 2- tJ Rnyhf«. TlhJ v‹gj‰fhfnt ïij vGJ»nwh«.
Fo muR - jiya§f« - 21.10.1928
“xU ãuhkz Þâß ghtÓy®fshd N¤âu®fshš mDgÉ¡f¥
g£lhš mtŸ ãu#hg¤âa »U¢áu« brŒtjhY« UJ MtjhY«
R¤â mil»‹whŸ” v‹W brhšY»‹wJ (ïJ nkšgo fh©l«
nkšgo m¤âaha« 24-tJ Rnyhf«)
ãu#hg¤âa »U¢áu« v‹gJ 3 ehŸ fhiyÆY« 3 ehŸ

khiyÆY« òá¤J 3 ehŸ ahá¡fhkš tªjij òá¤J 3 ehŸ cgthr

gŸË¡Tl cgh¤âaha®fbsšyh« tUth®fsh?
»UZz‹ : ml _lnk, ïJ Tl¤ bjÇahjh? ïªj cgh¤â
aha®fS¡F m§bf‹d ntiy? ntjm¤aad« brŒj cgh¤âaha®
fsh»a itÔf®fsh¡F«.
r§fu‹ : mªj cgh¤âaha®fis¡ bfh©L e« gŸË¡
ahf¤â‹ ufáa« Tl¤âš m›ntj¤ij¡ f‰W¡ bfhL¡F«go brŒjhš ïªj Éõa§
fbsšyh« v§fS¡F« bjÇa tÊÆU¡Fnk?
»UZz‹ : Ú v‹d ig¤âa¡fhudhÆU¡»whna! Ú§f
X® r«ghõiz bsšyh« m›ntj¤ij¡ fhjhY« nf£f¥glhjh« m¥goahdhš
ãuhkz j®k« bf£LÉLkh«. cjhuzkhf fšÈil¡ F¿¢á rkÞ
»Uj¥ ghlrhiyia¤ jhÿ¡fh ngh®lh® t»¤J el¤J« nghJ,
r§fu‹ : VJ e©gnd, ï‹W mtrukhŒ¢ brš»‹whŒ. tÆW
c§fst®fis¢ nr®¡F«gobrŒa mt®fS¡F v§fŸ cgh¤âah
gá¤JÉ£lnjh? a®fŸ f‰W¡ bfhL¡f kW¤J É£ljhš m¥ghlrhiyia ngh®L
»UZz‹ : m¥goÆšiy. ehisa¤âd« v§fŸ »uhk¤ Ã®thf¤âÈUªJ Ú¡» É£lh®fŸ. ï¥nghJ mJ M‰w§fiuÆš
âš X® ahf« el¡f¥ ngh»wJ; ï‹W khiyÆnyna Mu«g«, M‰w§fiu¥ ãiH¥ghfnt fhy¤ij vâ®¥gh®¡»wJ.
mj‰fhf¥ ngh»nw‹. r§fu‹ : Inah! m¥go¥g£l ntj« x‹¿U¡»‹wjh? mâš
r§fu‹ : ahf« v‹whš vd¡F¥ òÇaÉšiy. mij v¥go¢ m¥go brhšÈÆU¡Fkh? mij ah® brŒjJ?
brŒth®fŸ? »UZz‹ : mJ flîŸ ãuhkz®fS¡fhf¢ brŒJ bfhL¤
»UZz‹ : mij všyh« cd¡F¢ brhštJ TlhJ, mªju§ jhuh«. mt®fns f‰W mj‹go fhÇa§fis mt®fns brŒa
fkhdJ; mJ v§fŸ gu«giu gu«giu tH¡fkhíŸsJ; ahf« nt©L«. k‰wt®fŸ nf£lhY« gh®¤jhY« f‰whY« j©lid
brŒjhš C® brÊ¡F«. ãuhkz®fS¡F¢ bršt« tsU«. c©L.
r§fu‹ : e©g, v›tsî mªju§fkhdhY« gy® nr®ªJ r§fu‹ : go¥ò¡F¤ j©lidah! btF mHF! c©ikahd
brŒjhš v¥goí« btËtªJjhnd ÔU«. m‹¿í« Ú brhštij¥ flîŸ ï¥ghiõia¢ brŒâU¡fkh£lh®. m¥go¢ brŒâUªjhš
gh®¤jhš ešy fhÇakhf¤jhnd bjÇ»wJ. mij eh‹ bjÇí«go všnyhU¡F« bghJthfÆU¡F«. cyf ghiõfŸ f‰gtU¡
brhšynt©L»nw‹. bfšyh« bghJthF«. ïJ j‹dy« ngh‰W« ãuhkz¡ flîŸjh‹
brŒâU¥gh®. mtU¡F flîŸ g£l« jFâa‹W.
»UZz‹ : VJ v‹id¢ Ó¡»u« nghf Élkh£lhŒ nghÈU¡
»wJ. vd¡F K¡»a e©gdhjyhš RU¡fkhf¡ TW»nw‹. k‰wt®f »UZz‹ : cd¡bf‹dlh bjÇí«, m¥ghiõ njt ghiõ
Ël« brhšyhnj. ah¡F«. rhjhuz kÅj®fŸ m¿a¥glhbj‹W« mJ m›ntj¤
ânyna brhšÈÆU¥gjhf¢ brhšY»wh®fŸ.
r§fu‹ : m¥gona
r§fu‹
r§f u‹ : j©lizí©bl‹whna, ïj‰FK‹ m¥go
»UZz‹ : v§fq® át‹ nfhÉÈ‹ tlghf¤âš ahf
v§nfahtJ elªâU¡»wjh?
F©l« bt£o¥ gªjÈ£L mj‰F nt©oa rÄ¤J¡fŸ , beŒ, ghš,
jÆ®, jhÅa«, nj§fhŒ, gH« KjÈa rhkh‹fŸ jUÉ¤J maÿ® »UZz‹ : ï¡fhy¤jh‹ M§»y murh£áahŒ nghŒ¢nr!
fËYŸs cgh¤âaha®fŸ, fdghofŸ, rlhtšyt®fŸ, ÔBj®fŸ m¡fhy¤J MÇa mur®fsh»a kD, kªjhjh, jruj‹, ïuhk‹, jUk®
KjÈnahiu všyh« tUÉ¤J ahf¤ij Ko¤J¤ njt®fS¡F KjÈat®fŸ M£áahdhš Ú ïij¥g‰¿ ï›tsî ngádj‰nf Ú
mÉ®¥ghf§ bfhL¤J ãuhkz ngh#d« brŒJ Ko¥gh®fŸ. gL«ghL ntwhF«.
r§fu‹ : e©g, ï›tsî mtrukhf¢ brhšÈÉ£lhš eh‹ r§fu‹ : m«k«kh! m›tÃaha mur®fŸ nt©lhk¥gh!
bjÇªJ bfhŸsnt©lhkh? cgh¤âaha®fŸ v‹whna, e«Kila ahf¤ij¥g‰¿ ï‹D« bfhŠr« ÉtÇ¡f nt©L«.

»UZz‹ : Ó¡»u« nghf nt©L«. nf£gij RU¡fkhfnt “mÉbrhÇªJ MÆu« nt£lÈ‹ x‹w‹
nfŸ. cÆ®brF¤J c©zhik e‹W”
r§fu‹ : e©g ïªj ahf« vj‰fhf ahiu c¤njá¤jJ?
»UZz‹ : cyf nBk¤J¡F« ãuh«kz mãÉU¤â¡F« “e‹whF« M¡f« bgÇbjÅD« rh‹nwh®¡F¡
ïªâuid c¤njá¤J brŒtJ. bfh‹whF« M¡f« fil”
r§fu‹ : ïªâu‹ tUthdh? kªâu« brŒgtuhtJ fhQ
th®fsh? “cÆ®cl«ã‹ Ú¡»ah® v‹g, brÆ®cl«ã‹
»UZz‹ : mJ KoahJ. mtD¡F cÇa kªâu¤jhyiH¤J bršyh¤Ô thœ¡if at®”
kªâu ó®tkhŒ MFâ brŒJ mÉ®¥ghf« bfhL¥gij mt‹ V‰W¤
âU¥âailth‹ v‹gJ ntjhªj«. “mwÉid ahbjÅš bfhšyhik nfhwš
r§fu‹ : ïªâuD¡F vij v¥go MFâ brŒJ mÉ®¥ghf« ãwÉid všyh« jU«”
bfhL¥gJ. v‹w KJbkhÊÆ‹ fUizia f©lidnah? ï¥go¥g£l Mghr
»UZz‹ : c‹Ål« eh‹ á¡»¡ bfh©nl‹. ïj‰Fnkš khd ahf§fŸ áW bjŒt tÊghLfŸ TW§ T‰Wfis¤ jÄœ k¡fŸ
brh‹dhš v‹id Vsd« brŒjhY« brŒthŒ. f‰whš ckJ üšfis ifahš bjhlî« ÉU«òthnuh! ïj‰fhf¤jh‹
r§fu‹ : e©g, c‹ T£l¤jh® brŒif¡F c‹id VsdŠ ntj¤ij¥ gh®¥gd® jÉu k‰wt®fŸ go¡f Tlh bj‹w f£LghL
brŒtJ e‹whŒ ïU¡Fkh? Éõa« bjÇa nf£»nw‹. nghY« - e©gnd, Ú mªj mÃahakhd bfhiy¡ fs¤â‰F¥
nghfhnj.
»UZz‹ : ï¥nghJ brhšy¥ ngh»w Éõa¤âš vd¡F«
xU Éj¤âš mâU¥âjh‹. itÔfhŸ fhÇa« - mij cd¡F« bjÇ »UZz‹ : m‹g, c‹ nghjid nf£lJ« mtáa« nghf
É¤J ÉL»nw‹. mjhtJ Ô ahfF©l¤âš gyÉj rÄ¤J¡fis ntQbk‹w <®¥ò v‹id É£L Ú§» Ã‹wJ - cd¡F x‹Wª
Æ£L, MÉ‹ beŒ brhÇªJ vÇ¤J, jhÅa tiffŸ, gŠr f›Éa§ bjÇahbj‹W« c§fst®fS¡F rhÞâu§fŸ »ilahbj‹W«
v§fst®fŸ brhštij¡ nf£L ka§»nd‹ - c§fS¡FÇabjd¡
fŸ, gHªnj§fhŒ, g£L KjÈaitfis¥ ngh£L filáahŒ
bfh©oU¡F« jÄœ ntj¤â‹ Mœªj neh¡»‹ bgUikia
bfhG¤j M£il Ô£rjbu‹gt® Fuš tisia beU¡» cÆiu¥
ïªeh‹F brŒí£fshnyna f©L bfh©nl‹. c‹ndhL ngáaj‹
ngh¡» mij mW¤J tit v‹D« ïu¤jhra¤ij vL¤J kªâuŠ
gadhŒ m›Él¤â‰F¥ nghf mUtU¥ghÆU¡»‹wJ. k‰wit
brhšÈ xk F©l¤âš mÉ®¥ghf« bfhL¥gh®. ïJjh‹ ahf« ïj‹
ehis ngRnth«. tªjd«,
ufáa« bjÇªjjh?
Fo muR - ciuahlš - 21.10.1928
r§fu‹ : át áth, bjÇªJ bfh©nl‹. M£o‹ khÄr¤ij
v‹d brŒth®fŸ?
»UZz
»UZz‹ ‹ : mij¡ nfshnj; brhšy¤ jahÇšiy. Úna
ô»¤J¡ bfhŸ mJ gyÉj«.
r§fu‹ : e©g, ïJ Éõa¤ij gy® gyÉjkhf¥ ngád®.
mjD©ik bjÇant c‹id¡ nf£L¤ bjÇªnj‹. Úí«
gyÉl§fËš òijaš brŒJÉ£L¢ á¿J bjÇÉ¤jhŒ. M»Y« áy
th®¤ijfŸ brhšÈaã‹ nghf¡ flthŒ.
jÄœ ntjbk‹D« âU¡FwËš c§fŸ Éõa§fis¡
f©o¤J¤ jÄœ kfdh»a bjŒt¥ òyik âUtŸSt® TWtij¡
nfŸ.

mªnjh! fhªâí« flîS«
guŠnrhâ RthÄfŸ ãÇªjh®
âU. fhªâat®fŸ br‹w thu¤âa jkJ ‘a§ ïªâah’ Éš
j«ik xU e©g® flîis¥g‰¿¡ nf£l áy nfŸÉfis ãuRÇ¤J
áj«gu« bgh‹d«gy klhâgâ $y$ guŠnrhâ RthÄfŸ mitfS¡F jkJ mã¥ãuha¤ijí« vGâÆU¡»‹wh®.
áyehŸ clš ey§F‹¿ÆUªJ ÃfG« m¡nlhg® khj« 10 « ehŸ
òj‹ »Hika‹W, mªnjh! ï« k©Qyif É£L¥ ãÇªjh®- nfŸÉfË‹ RU¡f« ahbjÅš:-
RthÄfŸ bj‹bkhÊÆY« tlbkhÊÆY« ešy nj®¢á bg‰wt®. jh«
klhâgâahdJ« fhy Ãiyik¡F¤ j¡fgo kl¤J ntiyfSl‹ “flîis¤ jÉu k‰wbjšyh« Ã¢rak‰w bj‹W«,
bghJ ey¤â‰fhd ntiyfisí« ftÅ¤J ciH¤J tªjh®. fj®,
kJÉy¡F, Ô©lhik Éy¡F KjÈaitfis gy ï‹dšfS¡ r¤âa« jh‹ flîŸ v‹W«,
»ilÆY« cgnjá¤J tªjt®. MÆu¡fz¡fhd %ghŒ bryî brŒJ
áj«gu« j¢r‹ Fs¤ijí« Phd¥ãufhr® Fs¤ijí« bt£oí« J‹g¤ij r»¤J¡ bfh©L bghWikahÆU¥gnj flîŸ
gof£oí« áj«gutháfS¡F cjÉdt®. áj«gu« efu gÇghyd v‹W«,
rigÆš X® MââuhÉl rnfhjÇ¡F Þjhd« th§»¡ bfhL¤jJ«
e« RthÄfns. MjÈ‹ ï¤jifa bgÇahÇ‹ ãÇth‰whJ jÉ¡F« mnah¡»a®fis v¢rÇ¡if brŒJ mt®fŸ jk¡F¤jhnk
jÄœ k¡fŸ midtU¡F« áw¥ghf áj«gutháfS¡F« jhœ¤j¥ nfL ÉisÉ¤J¡bfhŸS«go brŒJ ÉL»wh® v‹W«, “a§
g£l k¡fS¡F« ekJ Mœªj mDjhg¤ij¤ bjÇÉ¤J¡ bfhŸS ïªâah”Éš jh§fŸ vGâÆU¡»Ö®fŸ.
»nwh«.
Mdhš flîŸ ïU¡»‹wh® v‹»‹w cWâ vd¡F ïšiy.
Fo muR - ïu§fšbrŒâ - 21.10.1928
VbdÅš m¥go flîŸ v‹gjhf x‹W ïU¡F« gB¤âš
cyf¤âš r¤âa¤ij Ãiy ÃW¤Jtnj mtuJ yøakhftšyth
ïU¡fnt©L«.
Mdhš, cyf« v§F gh®¤jhY« gyÉjkhd mnah¡»a®

fshY« bfhLik¡fhu®fshY« Ãu¥g¥g£oU¥gJl‹ xG¡f elt
o¡iffis¥ g‰¿ á¿J« ftiyna vL¤J¡ bfhŸshj mnah¡»a®
fshd mt®fŸ brsfÇakhfî« nBkkhfî« thœ»‹wh®fŸ.
mnah¡»a¤jd« v‹gJ xUÉj bjh¤JÉahâ nghš cy»š

jhuhskhŒ¥ guÉ¡ bfh©L« tU»wJ.
ïJ ï¥nghâU¡F« kÅj t®¡f¤Jl‹ kiwªJ nghtjhf

ïšyhkš ïÅtu¥nghF« ã‹rªjâah®fS« xG¡fk‰wt® vd¡F flîis e«gnt©L« v‹»‹w Mir c©L. Mdhš
fshfî« ehzak‰wt®fshfî« el¡F«go brŒ»‹wJ. e«òtj‰F¡ bfhŠrK« Mjhu« ïšynt ïšiy. jaîbrŒJ
j§fSila ‘a§ ïªâah’ g¤âÇif _y« ït‰W¡F¢ rkhjhd«
flîŸ rfy¤ijí« bjÇªjtU« r®t tšyikí« cŸs brhšÈ vd¡F e«ã¡if c©lh¡f ntQkhŒ nfhU»nw‹.” ï¡
tušyth? nfŸÉfS¡F âU. fhªâÆ‹ rkhjhdkhtJ:-
m¥go ïUªjhš jdJ rfy¤ijí« m¿í« r¡âia¡ bfh©L ïªj¡ nfŸÉfŸ Äf¥ giHa nfŸÉfŸ. ïªj¡ nfŸÉf S¡F
bfLâí« bfhLikí« v§bf§»U¡»‹wJ v‹gij m¿ªJ jdJ eh‹ brhšy¡Toa gâš x‹W« v‹Ål¤âš ïšiy. Mdhš eh‹
r®ttšyikia¡ bfh©L mitfis xÊ¤J mnah¡»a®fis V‹ flîis e«ò»nw‹ v‹gj‰F kh¤âu« rkhjhd« brhšy¡TL«.
tsu Élhkš V‹ brŒa¡ TlhJ? mjhtJ:-
m‹¿í« flîŸ V‹ fZl§fis mDkâ¤J¡ bfh©L ÉtÇ¤J¢ brhšy Koahj xU kiwthd r¡â ïU¡»wJ
bghWikahŒ ïU¡F«go brŒant©L«, v‹gij eh‹ fhzKotâšiy; MdhY« xUthW czU»nw‹.
Mdhš mij vªj Éj¤âY« k‰wt®fS¡F U#&ã¤J¡ fh£l
mnah¡»a¤jd¤JlD«, ehza¡ FiwîlD«, kfh bfhLik KoahjjhÆU¡»wJ. Vbd‹whš mJ vdJ òy‹fË‹ r¡â¡F
ílD« cyf« elªJ bfh©nl ïU¥gij mDkâ¤J¡ bfh©nl Û¿djhŒ ïU¡»‹wJ.
ïU¥ghuhdhš ãwF flîS¡F v‹djh‹ nah¡»aij ïU¡»‹wJ?
nt©Lkhdhš xU msî¡F flîŸ ïU¡»wh® v‹gj‰F
jh§fŸ brhšYtJ nghš bfhLik brŒ»‹wt®fŸ jh§f Mjhu« fh£lyh«.
shfnt bf£L¥nghfî« j§fS¡F¤ jh§fshfnt FÊ bt£o¡
bfhŸsî« flîŸ brŒtJ c©ikahdhš mt® V‹ m¡ mjhtJ xU rhjhuz kÅjD¡F j‹id MS»w mur‹ ah®
bfhoat®fis¡ bfhLik brŒtâÈUªJ Éy¡» bfhLikfis v‹gJ bjÇahj nghâY« xU mur‹ ïUªJ M©L bfh©Ljh‹
KisÆnyna »ŸËba¿ªJ Él¡TlhJ? ïU¡fnt©L« v‹gJ kh¤âu« mtD¡F¤ bjÇí«. vdnt xU
rhjhuz kÅjD¡F¢ rhjhuz r§fâTl bjÇahkÈU¡»‹wJ nghy
m¥go¡»šyhkš, xUtD¡F bf£l fhÇa« brŒa jhuhs e« ngh‹wt®fS¡F kfh bgÇa r§fâahd flîŸ Éõa« òy¥
khŒ ïl« bfhL¤J É£L, m¡bf£l fhÇa¤jhš cyfK« gâdh gLtJ v‹gJ rh¤âakhd fhÇakšy. MdhY«, ïªj ãu«kh©l
Æu¡fz¡fhd k¡fS« J‹gK« milí«go brŒJÉ£L mj‹ khd cyf¤ij¥ gil¤J M£á brY¤J« r£l« x‹W ïU¡»‹wjhf
ãwF nfL brŒjtid jhdhf bf£L¥ nghF«go brŒJbfh©oU¥ eh‹ m¿»nw‹. mªj¢ r£l«jh‹ flîŸ. mij eh‹ kW¡fKoahJ.
gJ vj‰fhf? Mdhš mªj r£l¤ij¥ g‰¿ahtJ m¢r£l¤ij tH§F
gtiu¥ g‰¿ahtJ vd¡F x‹Wnk bjÇahJ.
cyf« ehS¡F ehŸ bf£l j‹ikÆnyna nghŒ¡bfh©
oU¡»‹wJ. Mjyhš cyf¤ij nah¡»akhfî« mnah¡»a®fis xU uh{Ía¤ij MS« murid kW¥gjhš mªj uh{Ía¤âš
mÊ¤J nah¡»a®fis c©lh¡fî« brŒtj‰F jdJ r¡âia cŸst‹ v¥go mªj M£áÆš ïUªJ ÉLjiy bgw
cgnah»¡fhj xU flîËl¤âš kÅj‹ V‹ e«ã¡if it¡f Koahnjh mij¥nghš flîis kW¥gjhš flîŸ M£áÆÈUªJ
nt©L«? ÉLjiy bg‰WÉl KoahJ.
mnah¡»a®fŸ jh§fŸ mnah¡»a¤jd¤Jl‹ brs¡»akhf¤ bkh¤j¤âš bjŒåfkhd r£l« x‹W ïU¡»wJ v‹gij
Ô®¡fhíSl‹ thœtJ vd¡F e‹whŒ¤ bjÇí«. m¥ng®¥g£l kW¡fhkš V‰W¡bfh©L mj‰F¥ gÂªJ elªJ tªjhš thœî Ryg
t®fshš k¡fS¡F J‹g« ïšyhkš ïU¥gij K‹Å£lhtJ khf eilbgW«.
mt®fŸ V‹ Ó¡»u« mÊªJ nghf¡TlhJ?
flîis czu ÉU«ògt‹ cWâahd e«ã¡if bfh©

lhš jh‹ Koí«. mªe«ã¡if¡F btË Mjhu§fŸ njl¥
òw¥g£lhš mJ Koahj fhÇakhŒ ÉL«.
“flîŸ e«ãdhš jh‹ c©L”
filáahf nk‰T¿a nfŸÉfS¡F xG§F KiwÆš
fhuz§fŸ fh£o nkšf©l nfŸÉfŸ nf£ltiu âU¥â brŒa “mJî« cWâahd e«ã¡ifahf ïUªjhšjh‹ Koí«”
j¡f Ãaha§fŸ x‹W« v‹Ål« ïšiy v‹gij eh‹ x¥ò¡ v‹gd ngh‹w rkhjhd§fŸ.
bfhŸS»nw‹.
Mdhš xU òâa cjhuz« fh£oÆU¡»wh®. mJ v‹d
flîŸ e«ã¡if fhuzfhÇa MuhŒ¢á¡F v£lhjJ. Mdâ bt‹whš:-
dhš eh‹ ï¡nfŸÉfŸ nf£gtU¡F filáahf brhšYtbj‹d
rhjhuz kÅjD¡F j§fŸ mur®fŸ ah® v‹gJ bjÇahjh«.
bt‹whš, rh¤âa¥glhj fhÇa¤âš ãuntá¡fnt©lh« v‹gJjh‹.
mJnghš j§fS¡F flîŸ v‹gJ bjÇaÉšiyah«. ïJ v›tsî
cyf¤âš ïU¡F« bfLâfS¡F« bfhLikfS¡F« mr£L¤jdkhd rkhjhd« v‹gij thrf®fŸ nahá¤J¥
m¿Édhš fhuz« fh£lKoahJ. Mdhš bfLâfŸ ïU¥gijí« gh®¡fnt©L«.
mj‹ j‹ik m¿a KoahjJ v‹gijí« eh‹ x¥ò¡ bfhŸ»nw‹.
VbdÅš mur‹ všnyhU« j‹id m¿í«go brŒJ bfhŸ
flîŸ bghWik cŸst® v‹gj‰F fhuznk mt® bfhLik s¤j¡f r¡â cilat‹ mšy. flîŸ v‹gtnuh r®t r¡â cŸst®
cyf¤âš el¡f mDkâ¡»wâdhšjh‹. flîËl¤âš bf£lFz« v‹gij nfŸÉ nf£l e©g® KjÈnyna F¿¥ã£oU¡»wh®.
ïšiy v‹gJ vd¡F¤ bjÇí«. MdhY« cy»š VjhtJ bfLâ
jÉu k‰bwhU òâa Éõa« f©L ão¤âU¡»wh®. mjhtJ,
ÆUªjhš mj‰F mtnu f®¤jh. Mdhš mtU¡F mâš
r«kªjÄšiy.”
flîŸ ïU¡»wh® v‹gJ És§fhkš nghdhY«, ïU¡»wh®
v‹W it¤J¡ bfh©lhš thœ¡if¥ ãuahz« vËâš Koíkh«.
‘ïj‰F mtUila ï§»äZ thrfkhtJ’
thœ¡if¥ ãuahz« vËâš Ko»‹wj‰fhf xU Éõa¤ij-jd¡F
I call God long suffering and patient precisely because He v£lhjij-bjÇahjij-e«g nt©L« v‹W brhštjhdhš,
permits evil in the world. I know that He has no evil in Him, and yet thœ¡if ãuahz« vËâš eilbgw nt©oaj‰F rîfÇakhd
if there is evil, He is the author of it and yet untouched by it . . . . .
ntW mnef fhÇa§fŸ brŒa¡ TLkhdhš mitfisí« brŒa¢
. ..”
brhšY»whuh v‹gJ És§fÉšiy.
v‹W vGâÆU¡»‹wh®.
VbdÅš gyÉjkhd òu£L, ã¤jyh£l«, âU£L KjÈa
vdnt mt® brh‹d gâšfËÈUªjhtJ mt® fh£o fhÇa§fŸ brŒJ Vuhskhd gz« r«ghâ¤jt®fË‹ thœ¡if¥
ïU¡F« Ãaha§fËÈUªjhtJ nfŸÉ nf£l e©gU¡F VjhtJ ãuahz« Rygkhf ïU¥gij eh« gh®¡»nwh«.
gâš ïU¡»‹wjh v‹gij¡ ftÅ¤J¥ gh®¡F«go thrf®fis¡
nf£L¡ bfhŸS»nwh«. jd¡F¤ bjÇahjjhd flîis e«ghkš Ãiwa fŸisí«,
rhuha¤ijí« Fo¤J nghij V‰¿¡ bfh©L thŒ¡Fs¿¥ gho¡
ï¡nfŸÉfis v¥go âU. fhªâ giHa nfŸÉfŸ v‹W bfh©L jŸsho elªJ ngh»wtD¡F ïijÉl thœ¡if ah¤âiu
brh‹dhnuh mnjnghš mtUila rkhjhd§fS« giHa fijfŸ Rfkhfî«, Rygkhfî« fÊ¡»‹wij eh« neÇš gh®¡»nwh«.
v‹Wjh‹ brhšy nt©L«. thœ¡if¥ ãuahz« vËâš fÊtnj K¡»akhdhš eh« V‹
ïtid¥ ã‹g‰w¡ TlhJ. ïªj khâÇ nghijÆš _œ»ÆU¡F«
v‹dbt‹whš, “flîis m¿tJ mrh¤âa«” nghJ v›Éj ï‹g J‹gK« njh‹whkš thœ¡if fÊªJ ÉL»wjh
ïšiyah? Ã‰f,
“mrh¤âakhd fhÇa¤âš ãuntá¡fhkš ïU¥gJ ešyJ.”
ÔikfS« bfhLikfS« flîshš mDkâ¡f¥gL»‹w ftiy¥gLtJ vij¥ bghW¤jtiuÆš v‹whš, flîŸ ïU¡»wh®
bj‹W« mjdhnyna mt® bghWikrhÈ M»wh® v‹W« brhšY v‹W xUt‹ x¥ò¡bfhŸStâ‹ _y« mtDila m¿î
tij ftÅ¤jhš ïJ v›tsî ftiy m‰w gâš v‹gJ És§fhkš ts®¢áí« Ka‰áí« bf£L nrh«ng¿¤jd« c©lhf¡TlhJ
nghfhJ. v‹gij¥ bghW¤j tiuÆšjhnd xÊa nt¿šiy.
VbdÅš, flîŸ bghWikahš k‰w ét‹fS¡F v›tsî cjhuzkhf ghjhs nyhf« v‹W xU nyhf« ïU¡»‹wJ
fZl« ïU¡»‹wJ v‹gij cz®ªJ gh®¤jhš És§F«. v‹W« mâš ehfuh#‹ v‹»‹w xU mur‹ ïU¡»‹wh‹ v‹W«
xUt‹ brhšÈ¡bfh©L âÇthdhdhš, mªj nyhf« v§nf. mªj
k‰W« bfhLikfS« bfLâfS« flîËl« ïšiy v‹W« mur‹ åL v§nf, v‹W nf£L¡ bfh©L âÇa nt©oaJ x›bthU
MdhY« m¡bfLâfis flîns c©lh¡F»wh® v‹W« Mdhš tDilaî« ntiy mšy.
mitfËš flîS¡F á¿J« r«kjÄšiy v‹W« brhšYtJ
m¿ahikahš brhšY« th¡»akh mšyJ VjhtJ xU rkhjhd« mJnghynt ïšyhj g£lz« v‹W xU g£lz« Mfha¤
brhšÈ nfŸÉ nf£lt®fis Vkh‰¿Élyh« v‹gjhf¡ fUâ¢ ¤âš ïU¡»‹wJ v‹W« mj‰F m%ã v‹»‹w xU mur‹
brh‹d th¡»akh v‹gJ ek¡nf És§fÉšiy. ïU¡»‹wh‹ v‹W« mtD¡F md§fŸ v‹»‹w ó{Ía« (0 irg®)
bg©fŸ ïU¡»‹wh®fŸ v‹W«, xUt‹ brhšÈ¡bfh©L
cy»š Äf¥ bgÇah® T£l¤âY« nkjhÉfŸ T£l¤âY« âÇthdhdhš, mij fh£L v‹W nf£L¡ bfh©L âÇa nt©oaJ«
nr®ªj xUtU« rjh r®tfhy« flîŸ ngiu¢ brhšÈ¡ bfh©L x›bthUtDilaî« ntiyašy. k‰bw‹dbt‹whš,
ïU¥gtU« flîŸ braiy mo¡fo cz®ªJ mj‹ gaid
mDgÉ¤J¡bfh©nl ïU¥gjhf¢ brhšYgtUkhd xUtnu ï«khâÇ mur®fisí« bg©fisí« g‰¿ všyhk¡fS«
flîis¥ g‰¿ brhšYtJ ïJthdhš k‰wt®fËl« mjhtJ e«ghÉ£lhš mj‰fhf j©lid v‹W Ãgªjid V‰gL¤â, “mªj
flîŸ bgaiuí« rka¤â‹ bgaiuí« brhšÈ¡bfh©L tÆW ehfuh#hnt cd¡F nrhW ngh£LÉLth®, Mfha f‹Åifna
ts®¥gt®fËl« ïUªJ ntW v‹d vâ®gh®¡f Koí«? cd¡F bg©#hâahŒ ïUªJ ÉLthŸ, k‰wgo Ú, x‹W¡F« ftiy¥
glhnj” v‹W brhšYtij V‰W¡bfhŸs¢ brŒJ k¡fsJ
m‹¿í« flîis¥ g‰¿ ngR»‹w x›bthUt®fS« m¿ití« neu¤ijí« bghUisí« ghHh¡» mt®fis btW«
“flîŸ bgau‰wt®, %gk‰wt®, Fzk‰wt®” v‹gijí«, “mt® m®¤jk‰w moik¥gL¤â g£oÅ ngh£L tij¥gâš jh‹
kdâ‰bf£lhjt®, ïªâÇa§fS¡F mf¥glhjt®” v‹gijí« ftiynabahÊa nt¿šiy,
mtU¡F yBzkhf¢ brhšY« nghJ, mj‰F nkš flîŸ c©lh
ïšiyah v‹»‹wJ ngh‹w nfŸÉfns mdhtáakhdJ« xU kÅj‹ flîŸ ïšiy v‹W brhšthndahdhš mt‹
gyd‰wJ« v‹gJ ekJ Koî. cyf« KGtJ«,“mj‰F m¥ghY« ï¥ghY«” v‹gitfbsšyh«
m¿ªJ neÇš njo¤njo gh®¤J fhzhÉ£lhšjh‹ brhšy
VbdÅš ïJ Mfha¤âš xU nfh£il ïU¥gjhf it¤J¡ nt©L« v‹gJ KGJ« j¥gšy. Mjyhš mij¥g‰¿a Koit¥
bfh©L mj‰F #‹dš v›tsî fjî v›tsî v‹W r©il g‰¿ ek¡F ï¥bghGJ x‹W« mtruÄšiy. Mdhš mj‰F«
nghLtij¥ ngh‹wJ. m‹¿í« m›ntiyÆš <LgLtJ ngh‹w kÅj‹ thœ¡if¡F« cŸs r«kªj« v›tsî? mj‰fhf kÅjÅ‹
K£lhŸ jdK« mr£L¤jdKkh»a fhÇa« ntW ïšiy v‹gJ« m¿ití« neu¤ijí« bghUisí« V‹ bryî brŒJ bfh©nl
ekJ Koî. ïU¡fnt©L«? ïJtiuÆš mnef® m¥go¢ brŒJ tªjâ‹ _y«
milªj e‹ikfŸ v‹d? m¥go¢ brŒahjâ‹ _y« V‰g£l
mšyhkY« m¥go¥g£l xU flîŸ ïUªjhY« rÇ, ïšyh mšyJ V‰gl¥nghF« bfLâ v‹d? v‹gd ngh‹witfns
É£lhY« rÇ, mij¥g‰¿ ek¡F ftiy nt©Ltâšiy v‹gJ« ïªÃiyÆš K¡»akhf Muha¤jFªj ÉõakhF«. ïªj rªj®¥g¤
ekJ Koî. âš thrf®fŸ jaî brŒJ flîis¥g‰¿a e«ã¡ifí« ftiyí
Äšyhj ò¤j® elªJ bfh©lijí« flîËl¤âš e«ã¡if it¤J
Mdhš flîis¥ g‰¿a Éõa§fŸ tU«nghJ eh«
mtuJ mUŸ bg‰wt® v‹gtuhd r«kªjUila elto¡ifiaí«
x¥ã£L¥ gh®¤jhš flîis e«ãdhš jh‹ nah¡»adhf ïU¡f
Koíkh v‹gJ« e«ghjt‹ všyh« mnah¡ »adh v‹gJ«
És§fhkš nghfhJ.
ïij V‹ tÈíW¤j neÇL»wJ v‹whš e«ik¢ R‰¿íŸs

k¡fŸ gL« fZl§fS« ek¡F btËÆš cŸs ehLfËš cŸs
uhkehjòu« Íšyh ngh®L jiyt®
k¡fŸ Ãiyí« elto¡ifí« mt® f©l m‰òj¡ fhøiaí« Ãakd«
m¿ªJ mªÃiy bg‰W fZl¥gL»wt®fis ÉLjiy brŒa
nt©Lbk‹»‹w fU¤J¡ bfh©nl xÊa nt¿šiy.
ïªj ÃiyÆš F£o¢ rka¡fhu®fŸ j§fŸ Ãiy v‹d? uhkdhjòu« Íšyh ngh®L jiytuhÆUªj âU. uhkehjòu«
mitfË‹ mtáa« v‹d? mjdhš V‰g£l e‹ik v‹d? uh#h gh°fu nrJgâat®fŸ fhykhd ãwF mªj °jhd¤â‰F mªj
v‹gitfis jh§fns r‰W j§fsJ eLÃiyik m¿it¡ bfh©L ÍšyhÉš bfhLik¥gL¤j¥g£ltU« r_f¥ãuKf®fËš xUtiu
nahá¥gh®fshdhš mt®fsJ klikí« ïJtiu j§fŸ thœî Ãakd« brŒa nt©Lbk‹W Ãakd mâfhu§fis r®¡fh®
åzhdJ« xU á¿jhtJ mt®fS¡F òy¥glhkš nghfhJ. j§fS¡bf‹W xJ¡» it¤J¡ bfh©oU¥gnj mj‰fhf¤ jh‹
v‹gijí« r®¡fhU¡F bfhŠrehis¡F K‹ghf gy g¤âÇiffŸ
Fo muR - jiya§f« - 28.10.1928 _y« vL¤J¡fh£l¥g£lJ thrf®fS¡F PhgfÄU¡fyh«.
m‹¿í« m¢ášyhÉš bršth¡F« ehfßfK« brštK«

m¿î ts®¢áí« bg‰w r_f§fËš x‹wh»a ehlh® r_f¥ ãuâÃâ
fshd gy fdth‹fŸ br‹id murh§f ft®d® ãuòití« °jy
[jhgd ïyh¡fh kªâÇiaí« öJ br‹W f©L j§fŸ Fiwfis
bjÇÉ¤jJ« mj‰F mt®fŸ e«ã¡ifahd gâš mË¤jJ«
thrf®fS¡F bjÇªâU¡fyh«.
vdnt r®¡fh® ïJ Éõa¤âš ãuâÃâ¤Jt¥ g¤âÇif

fËDila nahridfis V‰W« ãuâÃâ¤ öJ¡ T£l¤jhÇDila
Miria kâ¤J« mªj °jhd¤â‰F bj‹Åªâa ehlh® r_f¤âš
xU ãuKfuhd âUths® W.P.A.brsªâugh©oa ehlh® mt®fis
Ãakd« brŒjJ F¿¥ãl¤j¡fjhF«.
âU. ehlh® mt®fŸ xU bgÇa brštªj®. M§»y ghõh

PhdK« cilat®. ïu©L jlit br‹id r£lrig¡F m§f¤
âduhf Ãakd« brŒa¥g£lt®. j‰fhy Ó®âU¤j KiwÆ‹go
V‰g£l murh§f KiwÆš bghJ#d§fË‹ nguhš Mâ¡f« bg‰w
føahd Rna¢ir¡ føÆ‹ K¡»a bghW¥ghËahdt®. vdnt
ï¥ng®¥g£l fdth‹ xU Íšyh ngh®L¡F jiytuhf Ãakd«
bg‰wâš ahbjhU mâraK« ïšiy.

ïªÃak¤âdhnyna ehlh® r_f¤â‰nfh mšyJ âU. brsªâu gh®¥gd®fS¡F mJ ešy Ãakdkh»ÉL«.
gh©oa ehlhU¡nfh bgÇa mDTy« x‹W« V‰g£LÉl Koahjh
dhY« r®¡fh® bfhLik¥gL¤j¥g£l k¡fŸ Éõa¤âš ne®ikahd vªj ÍšyhÉnyh gŠrh§f« brhšÈ ã¢ir baL¤J vªj
ftd« brY¤j j§fŸ f©fis¤ âU¥ã ïU¡»wh®fŸ vd e«òt CÇnyh KÅágš yhªj® btË¢r¤âš go¤J vªj fhÇa«
j‰F xUthW ïl« c©lhÆU¡»‹wJ. ïªj Kiwia r®¡fhuh® g©Ânah ghrhdhjhf bga® th§» É£L vªj CU¡F nghŒ
ã‹g‰Wth®fnsahdhš ïªâa eh£o‰F ão¤j cŸeh£L¢ ‘rÅ’ v›tsî bgÇa c¤ânahf« gh®¥gjhdhY« mJ gh®¥gdU¡F
xUthW Ó¡»u¤âš bjhiyªJ ÉL« v‹W e«gyh«. kh¤âu« bghU¤j khdJ« âU¤jkhdJkhd Ãakdkh»ÉL«.
cjhuzkhf kfhkfhfd« ÓÅthr rhÞ¤âÇ¡F« 33 nfho k¡fS¡F«
ï›Éõa¤âY« gy ïilôWfŸ V‰g£L á¿Jfhy« r®¡fh® bj‹ M¥Ç¡fhî¡F« 4000 %. r«gs¤â‰F« mt® brŒj ntiy¡F«
ifia¥ ão¤J¡ bfh©oUªjjhfî« bjÇatU»‹wJ. gyD¡F« cŸs r«gªj¤ij Ãid¤jhš, 2 jlit r£lrigÆš
ïUªjtU«, tUõ« Vuhskhd tUkhdKŸs bršt¤ij
ïj‰F cjhuz« ‘RnjrÄ¤âu‹’ v‹D« xU gh®¥gd cilatuhÆUªJ mij Ã®th f« brŒJ tUgtU«, rÛgfhy« tiu
g¤âÇifÆ‹ tÆ‰bw¿¢riy gh®¤jhny bjÇatU«. mJ 26-10-28 kJiuí« uhkehjòuK« xnu ÍšyhthŒ ïUªjnghJ« ï¥nghJ«
njâ g¤âÇifÆš vGJtJ v‹dbt‹whš :- kJiuiana jiyik Þjhd khf cilaJkhdjh»aâš mDnghf«
bg‰wtU« k‰W« Þjy Þjhgd§fËš m§f¤jtuhf ïUªjtU«,
“âU. rîªâugh©oa ehlh® rhkh‹a ÃiyikÆš ïªj¥ gjÉ ïªj xU rhjhuz ntiy¡F bghU¤jÄšiy v‹W ïªj gh®¥gd®fŸ
bg‰¿Uªjhš ïij¥g‰¿ njhõ§Tw ïl« V‰g£oU¡fhJ.”Mdhš brhšYtJ xU mârakšy.
ïij “kªâÇ nfhZ£oÆd® j§fSila fø¡F gy« njo¡ bfhŸ
tj‰fhf brŒj fhÇa bk‹W bghJ #d§fŸ Ãid¥gh®fŸ.” m‹¿ m‹¿í« ntW ahiuahtJ ÃaÄ¤J ïU¡f¡Tlhjh? v‹gj‹
í« “ah® ahU¡F vªbjªj ntiyia bfhL¡f nt©L« v‹»‹w _y« ït®fŸ ntW áy MrhÄfS¡F« t¡fhy¤J th§» Ka‰á¤
ághÇR brŒa nt©oa bghW¥ò V‰g£l bfhulhthdtU¡F m¥ J¥ gh®¤âU¡»‹wh®fŸ v‹gJ« ït® ïij milªjâš j§fS¡F
gjÉ bfhL¤jâš, bfhL¤jtU¡F« V‰W¡bfh©ltU¡F« bfsut ïZlÄšiy v‹gJ« e‹whŒ És§F«.
Äšiy”
v¥goí« ïªj cyf« cŸstiu ïªj khâÇ xU gh®¥gd¡
“Þjy Þjhgd¤âš beU§»a gH¡fK« mªj ÍšyhÉš neuo T£l«, j§fSila moik mšyhjt®fS«, j§fSila it¥
ahd r«kªjK« mtU¡F ïšiy.” vdnt ïªj Ãakd« MnB gh£o k¡fŸjh‹ k‰wt®fŸ v‹gij x¥ò¡bfhŸshjt®fS«,
ã¡f j¡fjh«. k‰W« gh®¥gÜa¤â‰F moikahf kW¥gt®fS«, RakÇahijÆš
ftiy cŸst®fS« vªj¥ gjÉ¡F tUtjhdhY« mt®fŸ
ïJ v›tsî K‹D¡F ã‹ Ku© v‹gijí« ïâš gh®¥g Éõa¤âš VjhtJ xU F‰w¤ij f‰gid brŒJ« mt®fS¡F
d®fŸ j§fŸ M¤âu¤ij fh£o¡bfhŸs v¤jid Éõk í¡âia vâÇfisí« cŸ fyf§fisí« c‰g¤â brŒJ« cg¤âuÉ¤J¡
cgnahf¥gL¤â ïU¡»wh®fŸ v‹gijí« ït®fŸ cŸS¡FŸ bfh©nl tUth® fŸ v‹gJ fšY¥ ngh‹w cWâ.
v›tsî ïilŠršfŸ brŒâU¥gh®fŸ v‹gijí« ïâÈUªnj
xUthW m¿ªJbfhŸssh«, mjhtJ âU ehlh® jkJ rhk‹a Ãiy Ã‰f, gh®¥gd®fŸ ng¢ir¡ nf£nlh mšyJ jh§fshf
Æš ïªj¥ gjÉ milªâUªâUªjhš njhõ« Tw ïlÄU¡fhJ Mir¥ g£nlh ïªj¥ gjÉ¡F Ka‰á brŒj fdth‹fnsh
v‹W brhšY»‹wh®. rhkh‹a ÃiyÆš milªjjhf it¤J¡ vâ®gh®¤j fdth‹fnsh ahuhtJ xUt® ïUt® ïU¡fyh«.
bfh©lhš m¥nghJ âU ehlhU¡F ÞjyÞjhgd mDnghf¡ Fiw v‹whY« mt‰ iw¥g‰¿ ïÅ ftd« brY¤jhkš uhkehjòu« Íšyh
î« mªj ÍšyhÉ‹ neÇl r«kªjk‰w j‹ikí« kh¿ÉLkh v‹W ngh®£ bk«g® fŸ âU. ehlh® mt®fSl‹ x¤JiH¤J mtuJ
nf£»‹nwh«. K‹ã‹ gH¡fÄšyhjJ« ghiõ bjÇahjJkhd xU jiyik¥ gjÉia eh£L¡F« k¡fS¡F« ga‹gL« KiwÆš
eh£o‰F âObud xU gh®¥ghid âthdhfnth kªâÇahfnth el¤â¡ bfhL¡f cjÉ òÇa nt©LkhŒ nt©o¡bfhŸS»nwh«.
ngh£L mtDfF khj« 3000, 4000 %ghŒ »il¥gjhdhš ïªj v›tsî bgÇa T£l khdhY« mâš xU gh®¥gd® ïUªJÉ£lhš

v¥goahtJ fyf¤ij _£o¡ fhÇa¤ij¡ bfL¤J¡bfh©nl
ïU¥gh®fŸ v‹gJ gH bkhÊí« mDgtK« MF«.
Mjyhš m¥gHbkhÊiaí« mDgt¤ijí« uhkehjòu«

Íšyh ngh®L bkŒ¥ã¡fhkš ïU¡f nt©LkhŒ Mir¥gL
»‹nwh«.
v.uhkrhÄ KjÈahU« tF¥òthÇ¥
filáahf ïªÃakd¤â‰fhf jkJ cWâia cgnah»¤j ãuâÃâ¤JtK«
kªâÇ lh¡l® R¥guha‹ mt®fis ghuh£lhkš ïU¡fKoaÉšiy.
âU. ehlh® mt®fŸ cWâíl‹ Ã‹W mªj¥ gjÉia bt‰¿ âUths® v. ïuhkrhÄ KjÈah® mt®fŸ tF¥òthÇ¤
íw el¤Jtâš bfhLikgL¤j¥g£l k¡fS¡F« j¡fgo ga‹ bjhFâia¥ g‰¿ jkJ mã¥ãuha¤ij g¤âÇ¡iffËš xU
gL¤Jth®fŸ v‹W e«ò»‹nwh«. m¿¡ifÆ‹ _y« btËÆ£oU¡»wh®. m›t¿¡if tUkhW:-
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 28.10.1928 “eh‹, irk‹ fÄõ‹ K‹ghf gh®¥gdušyhjh® bfhL¤j
rh£áa§fis ftd¤Jl‹ ftÅ¤J tªnj‹. g«ghŒ khfhz
gh®¥gdušyhjhÇ‹ Fiwfis¥ g‰¿ eh‹ Kothf x‹W« Tw
Koahj ÃiyikÆš ïU¡»nw‹. jÅ¤ bjhFâfŸ gh®¥gd
ušyhjh® miltj‰F 1919š ghuhSk‹w¡ fÄ£oÆd® mDTykhf
ïU¡fÉšiy. v‹whY« mij¥ gh®¥gdušyhjh® rkhjhd¤Jl‹
r»¤J tªjd® v‹W vd¡F ÃidÉU¡»wJ. br‹w g¤J
tUl§fË‹ elto¡iffis MŒªJ gh®¡ifÆš K‹ brŒj
Ô®khd« ï¥nghJ irk‹ fÄõdhš kh‰wkiljš nt©L
bk‹gj‰F Kâ®ªj fhuz§fis¡ fh£oajhf vd¡F¤ bj‹gl
Éšiy.
v§fSila f£áahtJ, ehdhtJ v›tF¥ngD« tF¥ò

thÇ¤ nj®jyilí« neh¡f¤â‰F khWg£oU¡fÉšiy. tF¥òthÇ¤
bjhFâ¤ nj®jšfshš, gy bfLâfŸ Éisíbk‹w T‰¿id eh‹
e«gÉšiy. I¡»a¤nj®jyhY« ãu¤ânaf Þjhd§fŸ tH§f¥gL«
cÇikahY« tF¥ò¥ngj« Ú§» mikâí« âU¥âí«
c©lhFbk‹W« eh‹ fUjÉšiy; ï¥bghGJ bghJ bjhFâí«
xJ¡» it¤jY« M»aitfis gh®¥gdušyhjh® ÛJ Rk¤j¥
bg‰¿U¡F« br‹id khfhz¤â‹ Ãiyikna eh‹ TWt
j‰F¥ nghâa rh‹whF«. eh‹ ïªj mã¥ãuha§fis V‰fdnt
ošÈ r®t f£á kfheh£o‹ K‹ghf vL¤Jiu¤âU¡»‹nw‹.
br‹id¥ gh®¥gdušyhjhiu¥ g‰¿a tiuÆš, eh‹

mt®fis¥ g‰¿ x‹W« TWtj‰F cÇikÆšyhÉ£lhY« Tl,
,br‹id¥ gh®¥gdušyhjh®fË‹ vªj¥ ãuá¤âbg‰wJ« bghJ

#d§fshš x¤J¡ bfh©lJkhd kâ¥òŸs r§f§fS« j§fS¡F¤ bfh©l r§f§fS« nf£fhJ” v‹gjhdJ bghW¥òŸs th®¤
jÅ¤bjhFâ nt©Lbk‹W vt®fŸ K‹ÅiyÆyhtJ ijah v‹gij r‰W nahá¤J¥ gh®¡f nt©LkhŒ¡ nfhU»nwh«.
nt©Ltnuš mJ M¢rÇa¥gl¤j¡fjhF«. ï¥bghGJ br‹id
Æš tH§» tUtJ nghš ãu¤ânaf Þjhd§fŸ mË¡f¥g£l Kjyhtjhf, âU KjÈah® mt®fŸ kfkâa®fŸ, »¿Þjt®
bfhŸifÆidahtJ mË¤j KiwÆidahtJ br‹id¥ gh®¥gd fŸ, jhœ¤j¥g£lt®fŸ KjÈa rnfhju®fis gh®¥gdušyhjh®
ušyhjh®fŸ x¤J¡ bfhŸs kh£lh®fŸ. gh®¥gdušyhjh® ïij¥ g‰¿ v‹»‹w T£l¤âš nr®¤âU¡»whuh mšyJ mt®fis xJ¡»
yøa« brŒakh£lh®fŸ. É£lhuh v‹gJ ïâÈUªJ rªnjfkhÆU¡»‹wJ. vdnt xU rka«
mt®fis xJ¡» mªj Þnl£bk©oš ïªj th®¤ijfis tH§»
v‹whY« gh®¥gdušyhjhU¡F¢ br‹idÆyhtJ g«ghÆ ïU¥ghuhdhš ïJtiu gh®¥gdušyhjh® v‹D« nguhš muáaÈš
yhtJ cÇik¥ghJfh¥ò mtáaÄšiyba‹W eh‹ Tw K‹ tu el¤â tªj fhÇa§fS« vGâí« ngáí« tªj fhÇa§fS«
Éšiy. ït®fË‹ ey¤âid¡ Fiy¡F« vâÇfis¥ g‰¿ eh« c©ikašy bt‹Wjh‹ V‰gL«.
ódhÉš elªj Égukhd rh£áa§fËš ftÅ¤âU¡»‹nwh«. eh‹
br‹w á‹dh£fshf g«ghŒ Ãiyikia¥ g‰¿ m¿ªJ tªj xU rka« mt®fisí« nr®¤Jjh‹ brhšy¥g£lJ v‹W
tiuÆš, gh®¥gdušyhjh®fS¡FŸ f£L¥ghL«, guÞgu e«ã¡ brhšthuhdhš, f©o¥ghŒ âU. KjÈahÇ‹ ïªj Þnl£bk©L
ifí«, cz®î« ï‹D« ÄFâahŒ ïU¡fnt©Lbk‹D« Ko K¡»akhf m¢ r_f¤jhU¡F bgU«ghjf¤ijí« m¢r_f¤jhÇ‹
thd mã¥ãuha¤ij¡ bfhŸS»‹nw‹. eh‹ ï›thW kiw¡fhk‰ ãuâÃâ¤Jt r§f§fS¡F mtkhd¤ijí« ÉisÉ¥gjhF«.
TWtij v‹ gh®¥gdušyhj e©g®fŸ k‹Å¥gh®fŸ v‹W v¥gobaÅš “vªj bršth¡F« kâ¥ò« bg‰w r§fK«
e«ò»nw‹.” jÅ¤bjhFâianah xJ¡» it¥gijnah nf£fhJ” v‹W mt®
brhštjhš És§F«. bghJthf ïªâahÉY« áw¥ghf¢ br‹id
ï›t¿¡ifÆš v›tsîjh‹ rhk®¤âakhfî« jªâukhfî« khfhz¤âY« cŸs kf«kâa »UÞjt, Mâ âuhÉl r§f§fŸ,
th®¤ijfŸ mik¡f¥g£oUªjhY« ïu©L Éõa§fŸ bjËthf rigfŸ, mt‰¿‹ ãuâÃâfŸ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij
mikªJÉ£ld. mjhtJ x‹W “bršth¡F« kâ¥ò« bg‰W bghJ tÈíW¤â¡ bfh©nl tU»‹wd.
#d§fshš x¥ò¡bfhŸsToaJkhd br‹idÆš cŸs vªj
gh®¥gdušyhjh® r§fK« jÅ¤ bjhFâfis¡ nf£lhš eh‹ mJkh¤âuÄšyhkš ÛâíŸs gh®¥gdušyhjh®fshd
ÄFâí« M¢rÇa¥gLnt‹” (mjhtJ nf£f kh£lh®fŸ v‹W KjÈah®, br£oah®, eha¡f®, ehíL Kjyh»a g£l§fŸ bfh©l
Ãid¡»nw‹ v‹gJ) k‰bwh‹W, “bghJ bjhFâfË‹ _y« áy x›bthU jÅ¤jÅ tF¥ò¢ r§f§fS« kfhehLfS« gh®¥gd
Þjhd§fis xJ¡» it¥gijí« br‹id khfhz¤jh® yøa« ušyhjh® v‹»‹w bgauhš tF¥ò thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ijí« xJ¡»
brŒakh£lh®fŸ” v‹gjhF«. it¥gijí« nf£L¤ j§fŸ, j§fŸ r_f kfhehLfËš Ô®khd§
fS« brŒJ bfh©L tU»‹wd. vdnt âU. KjÈah® mt®fŸ
vdnt ïªj Þnl£bk©oÈUªJ jÅ¤bjhFâí« nt©lh« jaî brŒJ vªj r_f¤jhuhtJ jÅ¤j KiwÆyhtJ ãuâÃâ¤Jt
xJ¡» it¥gJ« nt©lh« v‹gnj mtuJ mã¥ãuha¤â‹ KiwÆyhtJ tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jtnkh xJ¡» it¥gnjh nt©
rhubkd¡ bfhŸsnt©oajhF«. ï¥go¢ brh‹dt® ntW tÊí« lh« v‹W brhšÈÉ£ljhf jaî brŒJ vL¤J¡fh£Lthuh v‹W
fh£lÉšiy. vdnt gh®¥gdušyhjhuh»a eh« ï›Éu©L« nf£»‹nwh«.
nt©oaâšiy v‹W Koî brŒJ É£nlhkhdhš ãwF gh®¥gd
ušyhjh® ïa¡f« v‹gjhf xU jÅ muáaš ïa¡f« vj‰fhf m‹¿í« tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jtnkh xJ¡» it¤jnyh
ïU¡fnt©L«? k‰wgo gh®¥gdušyhjh® ó©L cŸstiu c¤â ïšyhÉ£lhš kfkâa®, Mâ¤âuhÉl® M»at®fË‹ fâ v‹d
nahf¤â‰fhfî« c¤ânahfk‰w ãuâÃâ¤Jt¤â‰fhfî« thf Koí« v‹gij¥g‰¿ âU. KjÈah® mt®fŸ r‰whtJ nahá¤J
rjhr®tfhy« murh§f¤â‹ fhyoÆš bjh§»¡ bfh©oU¥ mj‰F VjhtJ rkhjhd« mªj Þnl£bk©oš T¿ ïU¡»‹whuh
gj‰fhfth v‹W nf£»‹nwh«. Ã‰f “tF¥òthÇ¤ bjhFâ vªj v‹W nf£»‹nwh«.
gh®¥gdušyhj bršth¡F« bghJ#d¥ ãuâÃâ¤JtK« kâ¥ò«

muáaš cy»š gh®¥gd¥ g¤âÇiffË‹ bršth¡F fhuz¤ tF¥ò É¤âahr« Ú§» všnyhU« X‰WikahŒ ïU¡fnt©L«
jhš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« v‹»‹w ng¢R ngRgt® v‹»‹wijÉl všnyhU¡F« rk cÇik ïU¡fnt©L« v‹gnj
fS¡F bršth¡F »il¥gJ fZl« v‹»‹w fhuz« x‹W jÉu ekJ K¡»a bfhŸif. VbdÅš rkcÇik »il¤JÉ£lhš
ntWÉjkhf tF¥òthÇ K¡»a¤Jt¤â‰nfh xJ¡»it¥gj‰nfh jhdhfnt x‰Wikí« tªJÉL«. rkcÇik ïšyhj ïl¤âš
ÉnuhjkhdJ« mtáaÄšyhjJkhd fhuz« VjhtJ x‹iw c©ik x‰Wik ïU¡fKoahJ. Mfnt rkcÇik¡fhf v›tsî
vL¤J¡ fh£lKoíkh? v‹W nf£»‹nwh«. bgÇa fyfK« u¤j¡ fsÇí« V‰gLtjhdhY« mij¥g‰¿ ahU«
ftiy¥gl nt©oaâšiy. VbdÅš RjªâuK« rk¤JtK«
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nt©L« v‹W Mu«ã¡f¥g£l ïšyhj x‰Wik ntW; mitfŸ cŸs x‰Wik ntW, Mjyhš,
ïa¡f¤â‰F jiyt®fshÆUªj - xUif Éuiy É£L v©ÂÉl¡ rk¤Jt¤â‰F« Rjªâu¤â‰Fkhf v›tsî x‰Wikia âahf«
Toa - áy jiyt®fS¡F kh¤âu« ca®gjÉí« nah¡»aijí« brŒjhY« m¢RjªâuK« rk¤JtK« »il¤j ãwF jhdhfnt
kâ¥ò« »il¤JÉ£l fhuz¤âdhnyna ïÅnkš mªj r_f¤ c©ikahd x‰Wik njh‹¿ÉL«. Mjyhš vªj KiwÆyhtJ
â‰nf vªj Éj Fiwî« ïšiyba‹W Ô®khÅ¤J É£lh®fsh? v›tsî fZl eZl¥g£lhtJ x›bthU tF¥ò« rk¤JtK« rk
mšyJ r®¡fh®, v¥go ek¡F tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt« V‰g£L cÇikí« bgwKa‰á¥gnj bghW¥òŸs x›bthU gh®¥gduš
É£lhš k¡fŸ j§fis tªJ bjh§»¡ bfh©L« j§fS¡F rjh yhjhÇDilaî« flikahF«.
r®tfhy« moikahŒ ïUªJ bfh©L« ïU¡F« j‹ik nghŒ
Fo muR - jiya§f« - 04.11.1928
ÉLnk v‹W ga¥gL»wh®fnsh mJnghš ïªj tF¥òthÇ¥ ãuâ
Ãâ¤Jt« V‰g£LÉ£lhš ïªj¤ jiyt®fŸ å£L thrÈš mâfh
u¤â‰F« gjÉ¡F« MŸfŸ tªJ bjh§»¡ bfh©L« gšiy¡fh£o
bfŠá¡ bfh©L« ïU¡fkh£lh®fŸ v‹W Ãid¤jh®fsh v‹W
nf£»‹nwh«.
rhjhuzkhf âU. KjÈahut®fŸ, ïªJ¡fŸ v‹gt®fS¡

FŸshfnt Mâ¤âuhÉl®fŸ v‹gt®fS¡F muáaÈšnkšf©l
ïu©L« ïšyhkš ntW v‹d tÊ brhšy¡ TL« v‹W nf£»‹
nwh«. jÉu, #ÞoÞ g¤âÇifÆY« âuhÉl‹ g¤âÇifÆY«
mo¡fo vGâ fz¡F fh£o tU« “Vfnghf” cÇikia jL¤J
všnyhU¡F« “rkrªj®¥g«” bfhL¡f ïªj ïu©L tÊíÄšyhkš
ntW v‹d kh®¡f« fh£l¡TL« v‹W nf£»‹nwh«.
âU. KjÈahut®fË‹ Þnl£bk©lhdJ, gh®¥gd

ušyhjh® ïa¡f« ïJtiu muáaÈš brŒJ tªj ntiyia
monahL FÊ njh©o¥ òij¥gj‰F ïl« bfhL¥gJl‹ mªj
r_f¤â‰nf Ãuªju muáaš moik¤jd¤ij Ãiyeh£Ltj‰F
cjÉ brŒtJkhF« v‹nw eh« brhšYnth«.
ïJ kh¤âukšyhkš kfkâa®fisí« MââuhÉl®fisí«

eR¡»Él VJthdjhfî« Koí«. m‹¿í« gh®¥gd®fS« mt®j«
TÈfS« ïu©blhU Raey¡fhu®fS« nghL« nghÈ
T¥ghLfis bkŒ¥ã¡fî« c‰w Jizahfî« ïU¡F«. Kothf

ãurhu¥ gŸË¡Tl« kªâÇ S.K¤ijah KjÈah®
thœf! thœf! thœf!
<nuh£oš V‰gL¤j¥ nghtjhŒ bjÇÉ¤âUªj RakÇahij¥
ãurhu gŸË¡Tl« br‹w khj« 31-njâÆš Mu«ã¥gjhŒ c¤ânahf¤âš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«
Ô®khÅ¤âUªjâš, mªj Mu«g ÉHhit el¤â¤ju nf£L¡
bfhŸs¥g£l âUths® M®.nf. r©Kf« br£oah® mt®fŸ ntW
ekJ kªâÇ âU. S. K¤jŒah KjÈah® mt®fŸ jkJ Mâ¡f¤
mtru¤âdhš mªj njâ¡F tu brsfÇa¥glÉšiy v‹W« xU
âš cŸs K¡»a ïyh¡fhÉš tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt bfhŸifia
thu« jŸËit¡f nt©Lbk‹W« bjÇÉ¤J¡ bfh©lj‹ ngÇš
Ãiyeh£o É£lh®. mjhtJ, g¤âu¥gâî ïyh¡fh c¤ânahf¤â‰F
jŸËit¤J¡ bfhŸsnt©oajhÆ‰W. MdhY« mªj¥go xU
eg®fis ÃaÄ¥gâš moÆš f©l tF¥ò thÇ¥go bjÇªbjL¤J
thu¤âš it¤J¡ bfhŸtâš ÔghtË v‹»‹w g©oif x‹W
ÃaÄ¡fnt©L« v‹gjhf xUÉâ V‰gL¤â, mij ft®d® ãuò
rÛg¤âš tu¥nghtjhš gŸË¡Tl¤â‰F tUgt®fËš áyuhtJ
thY«, k‰w kªâÇfŸ Ã®thf rig m§f¤âd®fŸ KjÈat®fshY«
ÔghtË¡fhf v‹W k¤âÆš xUrka« CU¡F¥nghf neÇ£lhY«
r«kj« bg‰W mKY¡F bfh©L tunt©oajhd r£lkh¡»
neÇlyh« v‹W« mj‹_y« mt®fS¡F ngh¡Ftu¤J¢ bryî«
É£lh®. mjhtJ, g¤âu¥gâî ïyh¡fh c¤ânahf¤â‰F ÃaÄ¡f
mbrsfÇaK« V‰gl¡TL« v‹W« njh‹¿ajhš ÔghtË fÊªj
nt©oa Þjhd§fŸ 12 ïU¡Fkhdhš mitfËš
ãwF V‰gL¤j Ô®khÅ¡f nt©oajhÆ‰W.
gh®¥gdušyhj ïªJ¡fŸ v‹gt®fËÈUªJ 5
âUths® M®. nf. r©Kf« br£oah® mt®fŸ gŸË¡Tl gh®¥gd®fËÈUªJ 2
Mu«gÉHh el¤Jth®. vdnt m¥gŸË¡Tl¤â‰F tu ïZl¥
kf«kâa®fËÈUªJ 2
g£L K‹ bjÇÉ¤J¡ bfh©lt®fŸ foj« gh®¤jîl‹ tu¤ jahuh
ÆU¡f nt©L« v‹gij bjÇÉ¤J¡ bfhŸ»nw‹. Inuh¥ãa M§»nyh ïªâa®fŸ
ml§»a »¿Þjt®fËÈUªJ 2
<.bt.uhkrhÄ
jhœ¤j¥g£lt®fËÈUªJ 1
Mf 12
Fo muR - m¿É¥ò - 04.11.1928
eg®fis tF¥òthÇ KiwÆš bjÇªbjL¤J ÃaÄ¡f
nt©L« v‹»‹w r£l« brŒâU¡»wh®. vdnt nkšgo ïyh¡
fhî¡F v›tsî ng® njit ïUªjhY« ïªj É»j¥gona
ÃaÄ¡f¥glnt©L« v‹gjhF«. ïªj â£l¤â‹ É»j§fËš 100-
¡F 3 åj« #d¤bjhif cŸs gh®¥gdU¡F 100-¡F 16 c¤ânahf«
åjK«, 100-¡F 20 åj¤â‰F nkšg£l kf«kâa®fS¡F 100-¡F 16
åjK«, 100-¡F 20 åj« cŸs jhœ¤j¥g£lt®fŸ v‹»‹w
tF¥ghU¡F 100-¡F 8 åjK« c¤ânahf§fŸ g§F ãÇ¤J¡
bfhL¤âU¥gjhdJ Äfî« mÃahakhdbj‹nw brhšYnth«.

xUrka« c¤ânahf¤â‰F V‰w eg®fŸ Fiwthd g§F bfhL¡ ekJ âU.vÞ. K¤ijah KjÈah® mt®fŸ Éâ V‰gL¤â¡ bfh©lJ
f¥g£oU¡F« tF¥òfËš »il¡fÉšiy v‹W ahuhtJ rkhjhd« nghš k‰w kªâÇfS« Ã®thf rig m§f¤âd®fS« xUÉâ brŒJ
brhšy tUth®fshdhš mJ mªj tF¥gh®fS¡F c¤ânahf§fŸ bfh©lh®fshdhš, mâY« K¡»akhf âUths®fŸ »UZz‹
bfhL¥gâš mt®fS¡F brŒâU¡F« bfhLikia Él gy kl§F eha® mt®fS« kfkJ cÞkh‹ mt®fS« j§fŸ j§fŸ ïyh¡fh
nkšg£l bfhLikahF«. v‹dbtÅš, c¤ânahf¥ g§»š î¡F âU. K¤ijah KjÈahiu¥ ã‹g‰¿ ï«khâÇ xU V‰ghL
k©iz¥ ngh£ljšyhkš mªj tF¥òfis c¤ânahf¤â‰F brŒJ it¥gâš ftiy vL¤J bt‰¿ bgWth®fshdhš mJnt
yha¡»šiy v‹W mtkhd¥ gL¤âajhF«. ïªj â£l¤ij mt®fsJ c¤ânahf fhy¤ij bt‰¿ bgw el¤âajhF« v‹gij
kfkâa®fS« jhœ¤j¥g£lt®fS« x¥ò¡ bfhŸtjhdJ “ã¢ir mt®fS¡F bjÇa¥gL¤â¡ bfhŸS»‹nwh«. m¥go¡»šyhkš 30
nghlhÉ£lhY« ftiyÆšiy. jaî brŒJ ehia ão¤J¡ ehis v©Â¡ bfh©oU¥gJ« mJ v©Â Koªjîl‹ %ghŒ
f£L§fŸ” v‹wgo xU å£oš ã¢ir¡F nghd xUt® ÛJ 5333-5-4 I v©QtJ« % 5333-5-4-I v©Â Mdîl‹ kWgoí«
å£L¡fhu® ehia mÉœ¤JÉ£L fo¡f¢ brh‹dnghJ v#khdid¥ 30 eh£fis v©QtJ«, Ûâ VjhtJ bfhŠr eŠr« neuÄU¡F
gh®¤J mªj¥ ã¢ir¡fhu® bfŠádJ nghšjh‹ MF«. khdhš j§fŸ m©z‹, j«ã, khk‹, ik¤Jd‹, áne»j‹ moik
KjÈat®fS¡F c¤ânahf« th§»¡ bfhL¥gâY« kWgoí«
vdnt, ah® ahU¡F v›tsî g§F v‹gij Ô®khÅ¤J¡ j§fS¡F nkš c¤ânahf§fŸ »il¥gj‰F jªâuK« Nœ¢áí«
bfhŸS« Éõa¤âš r‰W fZlnkh mâU¥ânah ïUªjhY« f©Lão¤J¡ bfh©oU¥gâš brytÊ¥gJkhd fhÇa¤ij brŒJ
r®¡fh® c¤ânahf« v‹gitfŸ bghJ brh¤bj‹gijí« mâš bfh©oUªjhš mt®fŸ v‹dbt‹wiH¥gJ v‹gij bghJ
všnyhU¡F« g§F©L v‹gijí« x¥ò¡bfh©L g§F ãÇ¤J¡ #d§fS¡nf É£L ÉL»nwh«.
bfhL¡fî« g§F ãÇ¤J¡ bfhŸsî« xU Mjhu« V‰gL¤â¡
bfhŸs ïl« »il¤jnj ïJ rka« ek¡F xU bgU« bt‰¿ahF«. ïªj ÃiyÆš g¢ir¥ gh®¥gd¥ g¤âÇifah»a “Rnjr
ïJnghynt k‰w ïyh¡fh¡fS¡F« xU Éâ V‰g£L ÉLkhdhš Ä¤âu‹” 8-11-28 njâ jiya§f¤âš “tF¥ò¥ã¤j« jiy¡nf¿
ekJ eh£il¥ ão¤j nf£oš bgU« ghf« bjhiya kh®¡f nk‰g£L É£ljh?” v‹»‹w jiy¥ò¡ bfhL¤J jdJ M¤âu Éõ¤ij¡
É£lbj‹nw brhšYnth«. ïªj Kiw¡F xU rka«, mâf¥ f¡»ÆU¡»‹wh‹.
g§FfS¡F gy tÊfËY« Ka‰á¤J bfhŸis mo¤J mDgÉ¤J
tU« gh®¥gd®fŸ x¥ò¡ bfh©lhY«, ekJ murh§f¤jh® x¥ò mjhtJ, vL¥ãnyna “ #°o° føah® kªâÇfshf ïUªj
bfhŸtJ v‹gJ mt®fS¡F Äfî« fZlkhd fhÇa« v‹gnj fhy¤âš brŒa¤ JÂahj m¡»uk¤ij ....fd« v°.K¤ijah
ekJ mã¥ãuha«. ekJ eh£oš btŸis¡fhu M£áahdJ ïªeh£L KjÈah® brŒa¤ JÂªJ É£lh®” v‹W Mu«ã¤J “ïJ r£l
k¡fË‹ ï›tsî mâU¥âÆ‹ ÛJ« ftiya‰W bghU¤jk‰w Énuhjkhd fhÇakhF«” v‹W Ko¤âU¡»wh‹.
bfhL§nfh‹ikKiwÆš eilbg‰W tUtj‰F fhuznk xU
tF¥ig xU tF¥gh® VŒ¤J ifÆš tY¤jt‹ fhÇa« v‹gJ nghš “Ä¤âuÅ‹” #hâ¥ò¤â ïJjh‹ v‹gJ V‰bfdnt všnyh
tY¤jt‹ Vf nghf cÇik milí« goahd khâÇÆš U« m¿ªjJjh‹. v‹dbtÅš gh®¥gdU¡F ïZlÄšyhj vªj¡
mik¡f¥g£oU¡F« j‹ik jh‹ v‹nw brhšYnth«. fhÇakhdhY« mij¥g‰¿ cyfnk KG»¥ nghŒÉ£lJ nghy
KjÈš T¥ghL nghLth®fŸ. mJ gÈ¡fÉšiyahdhš ãwF
ï¤j‹ikna cŸ fyf§fS¡F« tF¥ò¢ r¢ruîfS¡F« r£l¤ij¡ bfh©L tªJ r£l« ngr Mu«ã¤J ÉLth®fŸ. kDj®k
x‰WikÆ‹ik¡F« ïlkhŒ ïUªJ tU»‹wJ. vdnt mt® r£l¤ij¥nghynt btŸis¡fhu r£lK« gh®¥gd®fŸ ãiH¥
fS¡FŸs ïªj rîfÇakhd j‹ikia kh‰¿Él¡ ToaJ« mo ò¡F¤ j¡fgo V‰gL¤j¥g£oU¡»‹wJ v‹»‹w ijÇa« mt®f
nahL fÉœ¤JÉl¡ ToaJkhd tF¥ò cÇik¡ bfhL¤J É£lhš S¡F ïU¥gjhš mt®fS¡F r£l« v‹»w Míj¤ij¡ bfh©L
v¥go Vf nghf cÇiknghŒÉLnkh mij¥nghš Vf nghf M£á v¥goí« ngryh« vd Ãid¤J¡ bfh©oU¡»wh®fŸ. ïÅ ïªj
í« nghŒÉL«. Mjyhš Vf nghf M£áia vâ®gh¡F« vªj Ãid¥ò¡F ïl« bfhL¡f¡TlhJ. eh« Ãaha¤â‰F ÉnuhjkhŒ
murh§f¤jhU« ïªj tF¥òthÇ cÇikia x¥ò¡ bfhŸsnt ïU¡F« vªj r£l¤ijí« k©ilÆš mo¤J cil¤J R£L
kh£lh®fŸ. ïUªjhY« v¥gonah rhk®¤âakhfnth jªâukhfnth bghR¡f¤ jahuhfÆU¡f nt©L«.

“Ä¤âu‹”#ÞoÞ føia òfœªjj‰F« Mjhu« ïšyhkš
nghfÉšiy. VbdÅš br‹w nj®jÈš gh®¥gd®fË‹ Éõk¥
ãurhu¤jhš #ÞoÞ fø¡F ešy NL »il¤JÉ£ljhš ïªj¤
nj®jÈY« m¥go V‰g£L ÉLnkh v‹»‹w ga¤âš NLg£lt®fŸ
gh®¥gd®fS¡F ešy ãŸis Mfyh« vd Ãid¤J F£o¡ fuz«
mo¤J tU»‹wh®fŸ. ïj‹ gy‹fËš x‹Wjh‹ âU. uhkrhÄ ekJ FHªijfŸ gh®¥gd
KjÈahut®fŸ jiy xUtU¡F« thš xUtU¡F« fh£LtJ. ïj‹
gy‹jh‹ âU. gh¤nuh mt®fŸ r_f Ó®âU¤j¤â‰F r£l« cgh¤âaha®fshš gL« fZl«
brŒaTlhJ v‹wJ. ïj‹ gy‹jh‹ ï¥ng®g£l âU. gh¤nuh
mt®fis gdfhš mur® irk‹ fÄ£o bk«guh¡»dJ« mtiu m¡
fÄ£o¡F¤ jiytuh¡»dJ« MF«. ïj‹ gy‹ jh‹ bjhÊyhs®fŸ
“âuhÉl‹” g¤âÇ¡if 26.10.28š jiya§f¤âš vGJtjhtJ:-
bfhLik¥gL¤j¥g£l Éõa¤âš r‰W ftiy bfhŸshkš j§fŸ
Mâ¡f¤â‹ bgUikÆš my£áakhÆUªjJ« ï‹D« ïJ ngh‹w “e« khfhz¤âš gh®¥gd MáÇa®fË‹ bfhLikahš
gy ïufáa§fS« MF«. vdnt ïj‹ r¡âÆš ï‹D« gh®¥gdušyhj khzt®fŸ gLªJaiu v‹dbt‹W vL¤J
el¥gij¥gh®¡fyh« v‹Wjh‹ fh¤âU¡»nwh«. vJ v¥goahdhY«, iu¥gJ?gh®¥gd MáÇa®fŸ gh®¥gdušyhj khzt®fis
‘Ä¤âu‹’ #hâ v‹d brh‹dhY«, #ÞoÞ fø v¥go mªj® tF¥òfËš rÇahŒ el¤JtJ »ilahJ; ghl« br›tnd
mo¤jhY« ekJ k¡fŸ ijÇa¤ij Élhkš mâfhu¤âY« gjÉ brhšÈ¡ bfhL¥gJ« »ilahJ. xU khzt‹ “Fo muR”
ÆY« cŸst®fŸ x›bthUtU« ekJ åu® K¤ijŒah KjÈah® go¡»‹wtdhfnth m‹¿ “âuhÉl‹” go¡»‹wtdhfnth
mt®fis¥ ã‹g‰w nt©Lbk‹gnj ekJ nt©LnfhshF«. mšyJ “#°o°” go¡»‹wtdhfnth ïUªJ É£lhš mt‹
Fo muR - jiya§f« - 11.11.1928 ghL« â©lh£lªjh‹. mJî« ïuhkrhÄ eha¡f® ãur§f¤â‰
F¥ nghŒÉ£lhš ï‹D« â©lh£l«. mt‹ v›tsî
bf£o¡fhudhf ÉUªjnghâY« mtid gßiBÆš
bkh£ilao¤J ÉLth®fŸ. ï¤jifa bfhL« Ãfœ¢áfŸ
ï«khfhz¤âš gy ïl§f Ëš ne®ªJŸsdbt‹gij eh«
m¿nth«. ï‹W yhšFo ngh®L iA°TÈš m¥gŸË¡
Tl¤J¥ gh®¥gd MáÇa®fshš gh®¥gd ušyhj khzt®fŸ
v›tsî bfhLikahf el¤j¥gL»‹wh®fŸ v‹ gij xU
fÄ£oah® Érhuiz brŒth®fshÆ‹ âU. ehntš mt® fŸ
irk‹ fÄõ‹ K‹ò T¿aJ c©ikba‹gJ òydh»ÉL«.”
ïªj th¡»a§fis ehK« KGkdnjhL MjÇ¡f¡ flik¥

g£oU¡»‹nwh«. VbdÅš ehK« yhšFo¡F« mJngh‹w gy C®
fS¡F« br‹¿Uªj fhiyÆš gh®¥gdušyhj khzt®fŸ m›t¥
ghl rhiyÆš gh®¥gd cgh¤âaha®fshš gL« J‹g§fis¡
nf£lâš ekJ beŠrK« FKW»wJ.
yhšFo gŸË¡Tl¤â‹ bfhLik¡F xU áW cjhuz«

kh¤âu« T¿ nkny brhšYnth«. mjhtJ yhšFo gŸË¡Tl¤ij¢
nr®ªj thrf rhiy¡F ‘ïªJ’ ‘RnjrÄ¤âu‹’ KjÈa gh®¥gd¥

g¤âÇiffŸ ngh®lh® bryÉš tutiH¡f¥gL»‹wd. ‘âuhÉl‹’
‘#°o°’ g¤âÇifí« tutiH¡f nt©Lbk‹W ü‰W¡fz¡fhd
khzt®fŸ ifbah¥gÄ£L jiyt®fS¡F mD¥ãí« gy
nt©LnfhŸfŸ gy khj¡fz¡fh»í« kâ¡f¥glhkÈU¥gnjhL
RakÇahijÆš g‰WŸs khzt®fŸ cgh¤âaha®fshš btW¡f¥
g£L tU»‹wd®. âU.v.uhkrhÄ KjÈahÇ‹ m¿¡if
vdnt Íšyh jhÿ¡fh ngh®L jiyt®fS« KÅágš
jiyt® fS« jh§fS« j§fŸ k¡fS« jiyt®fŸ gjÉia
mDgÉ¥ gj‰F kh¤âu« mªj °jhgd§fŸ ïU¡»‹wjhf¡ fUâ tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt¤ij¥g‰¿ eh« g¤âÇiffS¡F
mj‰nf‰w fhÇa§fS¡nf j§fŸ KG neu¤ijí« m¿ªJ mD¥ãa nrâ¡F« br‹wthu¡ ‘Fo muR’ ‘âuhÉl‹’ f£Liu
brytÊ¡fhkš r¤âa¤â‰F« ehza¤â‰F« xU á¿J fS¡F« âU.v. ïuhkrhÄ KjÈahut®fŸ gâš mË¤âU¥gjhtJ.
ghf¤ijahtJ bryÉL«go nt©L»‹nwh«.
“eh‹ jÅ¤bjhFâ r«kªjkhf btËÆ£l m¿¡ifia¥g‰¿
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 11.11.1928 vdJ kâ¥ã‰FÇa e©gU« jiytUkhd âU. uhkrhÄ eha¡fÇ‹
mã¥ãuha¤ij eh‹ go¤J¥ gh®¤nj‹.
eh‹ btË¥gL¤âa mã¥ãuha« v‹ brhªj mã¥ãuha«

v‹W eh‹ mnrhána£ ãu° Ã%gÇl« brhšÈÆUªJ« mij mJ
btË¥gL¤jhjj‰F fhuz« ï‹dJ v‹gJ vd¡F bjÇa Éšiy.
j‰fhy ÃiyikÆš gh®¥gd® gh®¥gdušyhjh® M»a ïu©L

r_f§fS¡F« cŸs gykhd kd¡fr¥ghdJ jÅ¤bjhFâ V‰gL¤J
tj‹ gadhŒ xU msî¡F ghJfh¥gË¡f¡Toajhfî« rkÃiyik
c©lh¡f¤j¡fjhfî« ïU¡Fbk‹W brhšÈÆUªnj‹.
MdhY« ïªjrka¤âš mij t‰òW¤JtJ gh®¥gdušyhjh®

e‹ik¡F mDTykhdjšy v‹W e«ò»‹nw‹. VbdÅš nkš
f©l jÅ¤bjhFâ¤ nj®jš Kiw V‰g£lhš ïÅ V‰gl¥nghF«
gh®¥gd®fŸ v›tsî mila¡TLnkh mij Élî« mt®fŸ
v¤jid °jhd§fS¡F cÇat®fnsh mªj Þjhd§fis Él mâf
khfî« milªJÉl¡TLbkd ga¥gL»‹nw‹.
ïªj fhuz§fshnyna eh« jÅ¤bjhFâ¤ nj®jš Kiwnf£g

jhdJ gh®¥gd®fS¡F¡Tl mDTykhdJ« MiríŸsJkhf
ïU¡Fbk‹nw eh‹ fUJ»nw‹.
eh‹ g«ghŒ khfhz¤â‹ Ãiyikia e‹F bjÇªjãwFjh‹

ïij¢brhšy K‹tªnj‹ v‹gij vdJ e©g®fŸ m¿ant©L«.

ïªjkhâÇ eh‹ brhštj‰F vd¡F ijÇank‰g£lj‰F
fhuz« v‹dbt‹whš âU.<.bt. uhkrhÄ eha¡f® brŒJtU»‹w
mghukhd ntiyÆ‹ gadhŒ V‰gl¥nghF« gyÅš vd¡F
V‰g£l cWâahd e«ã¡ifnajh‹.
v¥goÆUªjnghâY« eh‹ vdJ jiyt®fSila mã¥ã

uha¥go el¡f v¥nghJ« jahuhÆU¡»nw‹. k‰wgo c¤ânahf r«
“ Çnthš£ ”
kªjkhf tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt Éõa¤âš v‹Dila mã¥ã
uha§fŸ všyhU¡F« bjÇªjjhF«. mâÈUªJ eh‹ xU á¿J« “Çnthš£” v‹D« M§»y thu¥ g¤âÇif x‹iw br‹w
kh‰wkilaÉšiy. Mwh« njâ br›thŒ¡»Hik g£oåu‹g£o âU. brsªâu
gh©oa ehlh® mt®fis¡ bfh©L âw¥ò ÉHh el¤â 7M« njâ
g«ghia¥ bghU¤jtiuÆš eh‹ ftiy¥gLtJ ešy
òj‹ »Hik Kjš ïjœ btË¥gL¤â É£nlh«. ïÅ mij MjÇ¤J
Éõa§fis rÇahd go vL¤J¢brhšyhjjhš bf£L¥nghŒ
mj‹ bfhŸiffis bt‰¿ bgw¢ brŒJ it¡f nt©oaJ bghJ
ÉL»wnj v‹gJ jh‹.”
k¡fË‹ flikahF«.
v‹gjhf jkJ gâÈš bjÇÉ¤âU¡»‹wh®. ïij¥g‰¿a ekJ “Çnthš£” g¤âÇifÆ‹ Mu«g¤â‹ c¤njrbkšyh« ekJ
mã¥ãuha¤ij ã‹dhš btË¥gL¤jyh« v‹gjhf v©Â Ãiyikiaí« bfhŸifiaí« jÄœ k¡fŸ jÉu k‰w k¡fS¡F«
íŸnsh«. bjÇÉ¡f nt©L« v‹»w MtnyahF«. ekJ Ãiyik br‹id
khfhz¤ânyna bjY§F, f‹dl«, kiyahs« KjÈa ghiõ
Fo muR- F¿¥òiu - 11.11.1928 fis eh£L ghiõahf¡ bfh©l gy Íšyh¡fS¡nf bjÇaÉšiy
v‹whš btË khfhz§fS¡F« btË njr§fS¡F« v¥go¤
bjÇªâU¡f Koí«? cjhuzkhf xU rka¤âš ïªâah kªâÇíl‹
âU. lh¡l® o.v«. eha® mt®fŸ ngá¡ bfh©oUªjbghGJ,
“br‹id gh®¥gdušyhjh®fS¡fhf bgÇa c¤ânahf§fŸ mË¡f¥
glÉšiy” v‹W brh‹dnghJ “âU. B.N. r®kh v‹gt® ïªâa
murh§f¤âš Ã®thf rig bk«guhÆUªJ 6500 %ghŒ r«gs«
th§F»whnu, mJ nghjhjh”v‹W ïªâah kªâÇ brh‹dhuh«.
“mj‰F âU. lh¡l® eha® mt®fŸ eh‹ ïªâahit É£L òw¥gL«
tiu âU. B.N. r®kh mt®fŸ gh®¥gduhÆUªjh®, eh‹ òw¥g£l ãwF
mt® VjhtJ gh®¥gdušyhjhuhŒ É£lhnuh v‹dnkh vd¡F¤
bjÇaÉšiy. Mjyhš jaî brŒJ mt® gh®¥gdušyhjhuhf
MÆU¥gjhŒ j§fS¡F tªj brŒâia fh£L»Ö®fsh” v‹W
nf£lhuh«. mj‹ ãwF mªj ïªâah kªâÇ âL¡»£L, “eh‹
ï¤jid ehshf mtiu gh®¥gdušyhjh® v‹Wjh‹ Ãid¤J¡
bfh©oU¡ »nw‹; ï¥nghJ jh§fŸ brhštJ vd¡F M¢rÇakhŒ
ïU¡»‹wJ” v‹W brh‹dhuh«.
mJnghynt br‹idÆš br‹w tUl« elªj fh§»uR¡F
fšf¤jhÉÈUªJ tªj K¡»aÞj®fËš xUtuhd âU. nfhÞthÄ

v‹»‹wtnuhL eh« ngá¡ bfh©oUªjnghJ, “br‹id khfhz¤ thug¤âÇifÆ‹ bfhŸiffisna K¡»akhŒ¡ bfh©L
âš bjUÉš el¡f¡ Tlhjt®fS«, nfhÉY¡FŸ nghf¡ Tlhjt® el¤Jtj‰fhf V‰ghL brŒa¥g£oU¡»wJ. ‘Çnthš£’ v‹»‹w
fS«, bjhl¡Tlhjt®fS«, ÃHš nkš gl¡Tlhjt®fS« th®¤ij¡F vL¤J¡ bfh©l m®¤j« f£L¥gh£il cil¤jš
ïU¡»‹wh®fns, mt®fis¥ g‰¿ j§fŸ muáaš â£l¤âš v‹d v‹gJ. mjhtJ kÅj j®k¤J¡F«, kÅj ïa‰if¡F« Énuhjkhf
ftiy vL¤J¡ bfh©oU¡»‹Ö®fŸ” v‹W nf£lnghJ, mt® muáaÈyhdhY« rÇ, kj ïaÈyhdhY« rÇ, mâfhu ïaÈyhdhY«
M¢rÇa¥g£L, “m¥go x‹W ïU¥gjhf vd¡F ïJtiu bjÇant rÇ, KjyhË ïaÈyhdhY« rÇ, M© ïaÈyhdhY« rÇ, k‰W«
bjÇahJ. ïJ c©ikah” v‹W g¡f¤âš ïUªj âU.M®. nf. vitfËyhdhY« rÇ mitfËdhš V‰gL« ïa‰if¡F«
õ©Kf« br£oahiu¡ nf£lh®. mj‰F âU.õ©Kf« br£oah® m¿î¡F« khWg£l f£L¥ghLfis cil¤J, cyfK« mj‹
mt®fŸ áÇ¤J¡ bfh©nl, “ïj‰F rhø¡fhf mâf öu« nghfh ï‹gK« všnyhU¡F« bghJ v‹gJ« k¡fŸ ahtU« rk« v‹gJ
Ô®fŸ. ehnd áy nfhÉY¡FŸ nghf¡Tlhj #hâ v‹gij¢ nr®ªj khd bfhŸifia kdrhø¥go rh¤âakhd tÊfËš ãurhu«
t‹. iA¡nfh®£L tiuÆš Étfhu« brŒJ gh®¤J« v§fis mªj brŒtnj mj‹ neh¡f« v‹gjhF«.
nfhÉY¡FŸ nghf¡Tlhj #hâÆnyna nr®¤J Ô®¥ò bg‰W
É£lh®fŸ. vdnt ïÅ c§fS¡F VjhtJ rªnjf« c©lh” v‹W ïj‰F K¡»a g¤âuhâguhf âU. vÞ. uhkehj‹ v«.V.ã.vš
nf£lh®. ãwF âU. nfhÞthÄ g£l M¢rÇa¤â‰F msnt ïšiy. mt®fŸ ïUªJ tUth®. ehK« mâš g§F vL¤J tUnth«. vdnt
ïij thÈg cyf« MjÇ¡f nt©L« v‹W nf£L¡ bfhŸS»‹
ïJnghynt gy cjhuz§fŸ vL¤J¡ fh£lyh«. vdnt e« nwh«. v« thÈg e©g®fŸ M§fh§FŸst®fŸ x›bthUtU«
Ãiyiaí« njitiaí« btË eh£lh®fS¡F cŸs§if jh§fŸ rªjhjhuuhŒ¢ nrUtJl‹ x›bthUtU« ïJ rka« _‹W
bešÈ¡fÅ nghš bjÇa¥gL¤j nt©Lkhdhš jhB©aK« ga rªjhjhu®fS¡F Fiwahkš nr®¤J É£L kW fhÇa« gh®¥gJ
K« RaeyK« m‰w j‹ikÆš ijÇakhŒ btË¥gL¤j¡ Toa xU v‹»‹w cWâia¡ bfhŸs nt©L»‹nwh«.
rhjd« ïUªjhf nt©L« v‹w fU¤ij¡ bfh©nl “Çnthš£”
rªjh Égu«
Mu«ã¤J É£nlh«. mj‹ bfhŸifia¥ g‰¿ eh« mâfkhf
brhšÈ¡ bfhŸs nt©oaâšiy v‹nw Ãid¡»‹nwh«.
tUl rªjh %4-0-0
K¡»akhf muáaš JiwÆš ciH¡f nt©L« v‹gJ mj‹ khzh¡f®fS¡F %3-0-0
ftiyašy. Mdhš muáaš mnah¡»a¤jd§fis ijÇa btËeh£o‰F %5-0-0
khí« jhuhskhí« btËah¡» Élnt©L« v‹gnj “Çnthš£” o‹
bgU§ftiyfËš x‹whF«. mJnghynt rhÄia¥ g‰¿í« khâÇ fh¥ã nt©oat®fŸ xU mzh Þlh«ò mD¥g
rka¤ij¥ g‰¿í« mj‰F á¿J« ftiyÆšiy. Mdhš mt‰¿‹ nt©L«.
nguhš eilbgW« mnah¡»a¤jd§fisí« bfhLikfisí«
moik¤j‹ikfisí« m¿ahikiaí« btËah¡FtJ všyh Éyhr«
t‰iwí« Él K¡»akhdJ MF«. RU¡fkhfî« bkh¤jkhfî« nknd#® “Çnthš£”
TWÄl¤J ïj‰F K‹ xU jlit mjhtJ, <nuhL.
“Çnthš£” g¤âÇifia murh§f¤jhÇl« gâî brŒJ Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 11.11.1928

bfh©l rka¤âš, mj‹ bfhŸif v‹d v‹gjhf murh§f¤jh®
m¿a ÉU«ãa nghJ bjÇÉ¡f¥ g£lijna kWKiwí« bjÇÉ¤J
ïij Ko¤J ÉL»‹nwh«. mjhtJ :-
“Çnthš£” v‹w M§»y thu¥ g¤âÇif el¤Jtâ‹ fU¤J,

ï¥nghJ eh« gâ¥gháÇauhÆUªJ el¤J« “Fo muR” v‹D« jÄœ

ghŠrhy á§f« muáaY« r¤âaK«
ekJ g¤âÇif KoªJ filá¤jhŸ m¢R¡F¥ nghFª âU. ÓÅthrŒa§fh® mt®fis âU. yhyh y#gâuhŒ mt®fŸ
jUthÆš ghŠrhyá§f« KoNlh k‹d® c©ik¤ jiyt® yhyh “óuz Rna¢irna nt©Lbk‹W nf£gt®fshd jh§fŸ uh#g¡â¥
y#gâuhŒ mt®fŸ âObu‹W khuil¥ò Éahâahš kuzkilªjh ãukhz« brŒayhkh” v‹W nf£lbghGJ mj‰F gâš âU.
bu‹W jªâ »il¤jij¥ gh®¤jJ« âL¡»£L¥ nghndh«. RU§f¢ mŒa§fh® “eh‹ mªj ãukhz¤ij kdâš ntW xU Éõa¤ij
brhšy nt©Lkhdhš ïªâahÉš, ïUªj - ïU¡»w - jiyt® Ãid¤J¡ bfh©L fglkhf ãukhz« brŒnjnd xÊa c©ikahf
fËš, y#gâat®fŸ brhšY« th®¤ij¡F¤ j¥ò v©z« mtuJ brŒaÉšiy” v‹W brh‹dhuh« ïij g¢ir jÄÊš brhštjhdhš
vâÇahY« f‰ã¡f Koahj c¤jk åu® ït® xUt®jh‹ v‹nw “bghŒ¢r¤âa« brŒnjnd xÊa c©ikahf r¤âa« brŒaÉšiy”
brhšynt©L«. ïtuJ kuz¤jhš, jdJ kd¤â‰F¥g£lij v‹W brh‹dhuh«. clnd âU. yhyhÍ “m¥goahdhš k‰wgo Ú®
ijÇakhí« xË¡fhkY« btËÆl¡Toa xU x¥g‰w jiyt® ï¥nghJ v‹Ål« ngáajhtJ c©ikjhdh mšyJ ïâY«
ïªâahÉš ïšiy v‹W« brhšY«goahd Ãiyik c©lh» VjhtJ x‹iw kdâš Ãid¤J¡ bfh©L, ntW VjhtJ thÆš
É£lJ. Rauh{a¡ føahiu¥gh®¤J, “gŠrh¥ khfhz¤âš cŸs ngR»Öuh v‹d” bt‹W nf£luh«. âU. mŒa§fh® bt£»¤
všyh bjhFâfËš nt©LkhdhY« eh‹ xUtnd nj®jY¡F jiyFÅªJ bfh©lhuh«.
Ã‰»‹nw‹. ahuhtJ tªJ v‹Dl‹ ngh£o nghLtjhÆUªjhš
thU§fŸ xU if gh®¡fyh«” v‹W brh‹d Ôu®, âU. nkhâyhš ekJ bj‹dh£L¥ gh®¥gd®fË‹ jiyt®fshdtÇl¤âš
neUÉ‹ thilna gŠrh¥ eh£o‰FŸ mo¡fÉlhkš brŒj jÅ r¤âa¤ânyna ïu©L Éj«. mjhtJ bghŒ r¤âa« Ãrkhd r¤âa«
åu®. v‹gjhd É¤âahr§fŸ ïUªjhš ïÅ rhjhuzkhf mjhtJ r¤âa«
v‹W v©zhkš ngR« Éõa§fËš v¤jid Éj É¤âahr§fŸ
rÛg¤âš jÄœ eh£ilí« kiyahs¤ijí« gh®¤J É£L¥ ïU¡F« v‹gij f©Lão¡f tšyt®fŸ ah® v‹gJ ek¡F
nghdãwF jÄœ eh£o‹ Ãiyia ga¥glhkš á¿J« xË¡fhkš És§fÉšiy. MdnghâY« ïªj bghŒ r¤âa KiwTl j‰fhy¤
btËÆ£lt®. jkJ MíŸ fhybkšyh« jkJ clš bghUŸ MÉ âš mndf fdth‹fS¡F Äfî« nah¡»akhd Kiw ba‹nw‰
_‹iwí« k¡fS¡F vd xJ¡» it¤J É£l c©ik¤ âah» g£L âU. mŒa§fhU¡F e‰rh£á¥ g¤âu§fŸ bfhL¡f K‹ tªâU¡
njr¤J¡fhf Kjš “Ó®âU¤j¤” â‹ nghJ 20 tUõ¤â‰FK‹ ehL »‹wh®fŸ.
fl¤j¥g£lt®. ïu©lhtJ, “Ó®âU¤j¤”â‹ nghJ 15 tUõ¤
â‰FK‹ mbkÇ¡fhÉš ïUªJ ïªâahî¡F tuÉlhkš mjhtJ âUths®fŸ r¤âa_®¤âí« tujuh#&Yî« Kiw
jilbrŒa¥g£lt®. x¤JiHahikÆ‹ nghJ 2 tUl« áiw na ïªâahÉ‹ muáaiy el¤j âU. ÓÅthrŒa§fhnu j¡f
br‹wt®. 3tJ “Ó®âU¤j«” tu¥nghtj‰F K‹ r®¡fhuhš moí« bgÇahbu‹W« ïªâahÉš cŸs 33 nfho k¡fS« ïªj âU.
g£lt®. mjhtJ mjdhnyna cÆ®Él ne®ªjnjh v‹W v©z¤ ÓÅthrŒa§fhiuna e«ã ïU¡»‹wh®fŸ v‹W« brhšÈ mŒa§
j¡f msî moí« g£lt®. ï¥ng®¥g£l x¥g‰w xU kfh‹ c© fhiu Fõhš gL¤âdh®fŸ. nghjh¡Fiw¡F âUths® á. uh#nfhgh
ik¤ âah» ïwªjJ <L brŒa Koahj eZlkhF«. yh¢rhÇ v‹»‹w r¤âaÑ®¤âí« “âU. ÓÅthrŒa§fhiu É£lhš
br‹id khfhz¤âš fh§»uir Ã®t»¡f ntW j¡f eg® »ilahJ”
Fo muR - jiya§f« - 18.11.1928
v‹W g«ghÆš brh‹dh®. ït®fns ï¥go brhšÈÆU¡f k‰wgo

ïnj T£l¤âš ïU¡F« âUths®fŸ FHªij, F¥òrhÄ, m©zh
kiy, fªjrhÄ, mÄ¤fh‹ KjÈa jiyt®fŸ brhšYtij¥ g‰¿ eh«
ï§F F¿¥ãl nt©Lkh v‹W nf£»‹nwh«. vdnt muáaš
v‹gJ v›tsî mnah¡»a¤jd« v‹gijí« vªj Éj¤âY« ïªj
muáaš Þjhgd§fŸ khd« bt£f« xG¡f« ehiza« KjÈa
itfŸ ïšyhjt®fS¡nf brhªjkhf ïU¡»‹wJ v‹gijí« bghJ bj‹Åªâa
#d§fŸ czUtj‰fhfnt ïij vGJ»‹nwhnkašyhkš nk‰
f©l fdth‹fË‹ nah¡»aijia bghJ #d§fS¡F vL¤J¡ Ó®âU¤jfhu® kfhehL
fh£Ltj‰fhf ïij vGjÉšiy.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 18.11.1928 bj‹Åªâa r_f¢ Ó®¤âU¤j¡fhu®fŸ kfhehL ïªj khj«
26,27 njâfËš âU. <. bt. uhkrhÄ eha¡f® jiyikÆš br‹id
Æš Tl¥ngh»wJ. ï« kfhehlhdJ bj‹Åªâa r_f¤ bjh©l®
rigahuhš T£l¥gLtjhF«. bj‹ ïªâahÉš ïUªJ tU« r_f
CHšfis Ãid¡F« nghJ ï«khâÇ kfhehLfŸ âdK« T£l¥gl
nt©L« v‹W«, Raey¥ãÇa®fshf kh¤âu« ïUªJ br¤jhš
nghJ« v‹w bfhŸif¡F moikahfhj kÅj®fS« fLfsî
c©ikahd étfhU©aKilat®fS« j§fŸ thœeh£fis
ïj‰fhfnt bryÉl nt©oaJ kÅj¤ j‹ikÆš K¡»akhd
flbd‹W« brhšYnth«.
Ã‰f, Ó®âU¤j kfhehbl‹W, x‹iw¡ T£o áy® kh¤âu«

K‹dÂÆš Ã‹W btW« thŒ¥gªjš ngh£L ntõ¤ Ô®khd§fŸ
brŒJ j§fŸ j§fŸ bgaiu És«guŠbrŒJ j§fis m‹Åa®
bgÇa njrhãkhÅba‹W« r_f Ó®âU¤j¡fhu‹ v‹W brhšy bga®
bg‰W¡ bfh©L fhÇa¤âš tU«nghJ kj¤â‹ nguhY« rhÞâu¤â‹
nguhY« rka¤â‹ nguhY« kj¤â‹ nguhY« tUzháuk¤â‹
nguhY« r§fuh¢rhÇfË‹ nguhY« “kj¤âš r®¡fh® ãuntá¡f¡
TlhJ” v‹gjhd âU£L njáa¤â‹ nguhY« ehza¥ bghW¥ãš
yhkY« ngh¡»Ç¤jdkhfî« »s«ã K£L¡f£il nghLtJ«,
btË¡F nah¡»a®fŸ nghš fh£o¡ bfh©L cŸS¡F¥ gz¢
bryî KjÈaitfŸ brŒJ jl§fš brŒa¢ brŒtJ«, yŠrK«
TÈí« bfhL¤J M£fis¢ nr®¤J njÓa¤â‹ nguhY« rka¤â‹
nguhY« T¥ghL nghl¢ brŒtJkhd fhÇa§fŸ elªJ tU»‹wd.
ï¡bfhŸiffSlndjh‹ ïJtiu mnef Ó®âU¤j kfhehLfŸ
T£l¥g£oU¡»‹wd.
cjhuzkhf¢ brhšy nt©Lbk‹whš bj‹ÅªâahÉš Ó®

âU¤j¤ jiyt®fS¡FŸ Äfî« áwªJ És§Fgt®fËš âUths®
fŸ v°.ÓÅthrŒa§fh®, r®.á.ã. uhkrhÄ mŒa®, vÞ.r¤âa_®¤â,.

á.uh#nfhghyh¢rhÇ, lh¡l® vÞ.vÞ. uh#‹ KjÈnah®fshd ït®fŸ rhø¡F« rÇ v‹W g£lKiwÆš mªj¥go elªJ bfh©oU¥
bgÇJ« Ó®âU¤j Þjhgd¤ jiyt®fS« Ó®âU¤j kfhehLfS¡F¤ gh®fshdhš eh« F‰w« brhšy ïlÄUªâU¡fhJ. Mdhš j§fŸ
jiyikt»¤jt®fS« Ó®âU¤j¡fhu®fŸ v‹W brhšÈ¡ bfhŸS j§fŸ Raey¤ijí« tF¥ò ey¤ijí« K¡»akhf¡ fUâ elªj
gt®fSnk Mth®fŸ. ït®fË‹ Ó®âU¤j¡ bfhŸiffŸ všyh« t®fŸ v‹W brhšY«goahfnt ït®fŸ elªJ bfh©lh®fŸ v‹W
bgÇJ« vijí« Fo¤jhš Ó®âU¤j¡fhu®fŸ M»Élyh« v‹gJ«, ijÇakhŒ brhšyyh«.
vijí« rh¥ã£lhš Ó®âU¤j¡fhu® M»Élyh« v‹gJ«, ahUlD«
R»¤jhš Ó®âU¤j¡fhu® M»Élyh« v‹gJ« v§F« rh¥ãLtjhf vdnt rÛg¤âš br‹idÆš T£l¥nghF« Ó®âU¤j¡
fh£o¡ bfh©lhš Ó®âU¤j¡fhu®fsh» Élyh« v‹gJkhd bfhŸ fhu®fŸ kfhehL« Ó®âU¤j ntõ¡fhu® kfhehL nghyšyhkš
iffŸ v‹Wjh‹ brhšy nt©LnkbahÊa k‰wgo c©ikahd c©ikahd gyid¡ bfhL¡F« c©ikahd kfhehlhf ïU¡f
Ó®âU¤j¡ bfhŸiffŸ mKÈš tUtjhdhš j§fshš Toatiu nt©L« v‹W MirgLtJl‹ bj‹ ïªâahÉ‹ ehyh g¡f§
K£L¡f£il nghL»‹wt®fŸ v‹Wjh‹ brhšÈ Mf nt©L«. fËYKŸs c©ik¤ bjh©l®fŸ jtwhkš tªJ jhuhskhŒ fyªJ
nt©oa cjÉ brŒa¡nfhU»‹nwh«. m«kfheh£il el¤J«
cjhuzkhf r_f Ó®âU¤j r§f¤ jiytU« r®. r§fu‹ bghWikia nk‰ngh£L¡ bfh©oU¡F« âU. MÇah, âU. v«.nf.
ehaUila áZa® v‹W brhšÈ¡ bfhŸgtUkhd âU. ÓÅthrŒ bu£oah® k‰W« áy e©g®fŸ M»nah®fŸ jhuhs neh¡f
a§fh® bghJ¥ gz¤âš elªjJ« bghJ Þjhgdkhf ïUªjJkhd Kilat®fS« ï›ntisÆš cŸS« òwK« x¤jt®fŸ v‹gJ«
FUFy Étfhu r«gªjkhd Éõa¤âš gh®¥gdndjh‹ rikaš eh« brhšÈ¤ bjÇªJ bfhŸsnt©oa Éõakšy. k‰W« ï«
brŒjhf nt©L« v‹W brh‹dJ«, gh®¥gd¡ FHªij rh¥ãL kfheh£L¡F bfhona‰w« brŒí« m«ikah® âU. njÉ fkyhø
tij gh®¥gdušyhj FHªij gh®¡f¡ TlhJ v‹gj‰F t¡fhy¤J g©lny mt®fŸ Äfî« jhuhs neh¡fK« gÇR¤j kdK«
th§»¥ ngádJ«, ãugyK« ãu¡ahâí« bg‰w njÓathâí« r_f bfh©lt®fŸ. kfheh£il âwªJ it¡F« br‹id murh§f kªâÇ
Ó®âU¤j¡fhuU«, Óikbr‹W tªjtU« k‰W« gy Ó®âU¤j¥ fd« âU. vÞ. K¤ijah KjÈahut®fS« r_f Ó®âU¤j Éõa¤
bgUikfŸ gil¤jtUkhd âU. r¤âa_®¤â mŒa® v‹gt® âY« k¡fŸ všnyhU¡F« rkRjªâuK« rkrªj®¥gK« ïU¡f
nfhÉÈš RthÄfŸ nguhš Égrhu¤â‰F áW bg©fS¡F K¤âiu nt©L« v‹»w Éõa¤âY« c©ikahd fU¤J« ciH¥ò«
nghl¡TlhJ (bgh£L f£l¡ TlhJ) v‹gijí« efu¤âš ÉgrhÇ bfh©lt®. kfheh£L¡F jiyik t»¥gtiu¥ g‰¿ eh« x‹W«
fË‹ bjhšiyia xÊ¡fnt©L«-v‹gijí« K¡»akhf¡ ï§F vGj tuÉšiy. m‹¿í« ï›Éõa¤âš vGjnt©oa
bfh©ljhd r£l§fis vâ®¤jJ«, m›ÉÊbjhÊš fhÇa§fS¡F mtáaK« ïšiy. Mjyhš ï«kfhehlhdJ bj‹ ïªâahÉ‹
t¡fhy¤J th§»¡bfh©L vâ®ãurhu« brŒjJnk nghJkhd mtáakhd Ó®âU¤j¤â‰F tÊfh£oahfî« mÞâthu« nghLt
rh£áahF«. jhfî« ïU¥gnjhL ekJ eh£o‹ Ãiyiaí« njitiaí« m¿t
j‰bf‹W muáaÈ‹ nguhš ÓikÆÈUªJ tU« gh®Èbk©£
k‰W« bj‹dh£L fhªâ v‹W« fhªâaofË‹ áZa® fÄ£oah»a irk‹ fÄõD¡F« c©ikahd Ãiyiaí« bjË
fS¡F r£lh« ãŸis v‹W« âU. fhªâ¡F mL¤j thÇRjhu® ití« bjÇÉ¡f¡ Toajhd xU m¿¡ifahfî« Mfyh« v‹W«
v‹W« Ó®âU¤jnk cUthŒ tªjt® v‹W« brhšy¥g£L tªj Ãid¡»‹nwh«. e«eh£Lbrštªj®fS« Ó®âU¤j mãkhÅfS«
tuhd âU. uh#nfhghyh¢rhÇahU« mtuJ c‰w e©gU« ã‹g‰W ï«kfhehL ÉkÇirahí« br›itahí« eilbgw j§fŸ j§fshš
nthUkhd âU. âU¢á lh¡l® uh#D« jÄœeh£L fh§»uÞ fÄ£o¡ Toa bghUSjÉí« brŒa nt©Lbkd Phgf¥gL¤j
T£l¤âš - njÓa r«kªj¥g£l tiuÆyhtJ k¡fŸ ãwÉahš flik¥g£oU¡»nwh«.
ca®î jhœî ghuh£l¡ TlhJ - v‹»‹w Ô®khd« Ãiwnt‰w¥
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 18.11.1928
g£lîl‹ m¡fÄ£oÆÈUªJ uhédhkh¡ bfhL¤J É£lJ«, k‰W«
áy rkur r‹kh®¡»fS« mt®fŸ ngh‹wt®fS« ïj‰F
ÉnuhjkhŒ X£L¡ bfhL¤jJkhd fhÇa§fns eh« K‹F¿¥ã£l
itfS¡F j¡f rh‹whF«. Mdhš nkšf©lt®fŸ nkšf©l
Éõa¤âš elªJ bfh©l khâÇfŸ j§fŸ gF¤j¿î¡F« kd¢

bgÇa bghW¥òŸs fhÇa§fis Íšyh ngh®L, KÅághÈ£o,
jhÿ¡fh ngh®L ngh‹w #d¥ãuâÃâ rig v‹D« bghW¥g‰w
Þjhgd§fË‹ Rthâd¤âš ÉLtJ v‹gJ bgÇJ« MnBã¡f¤
j¡fJ v‹W ijÇakhŒ brhšYnth«. Mdhš vªj ÃiyÆyh
dhY« gh®¥gd®fŸ ifÆš ïU¥gijÉl gh®¥gdušyhjh® ifÆš
jŠir Íšyh ïU¥gJ nkš v‹gâš ek¡F rªnjfÄšiy. cjhuzkhf âUths®
ïuhkhD#h¢rhÇah® Ã®thf¤ijí« âUths® g‹Ü®bršt«
ngh®lhÇ‹ ijÇa« mt®fË‹ Ã®thf¤ijí« x¥ã£L¥ gh®¤jhny ïJ bjÇatU«.
vdnt murh§f¤jhU« uÆšnt¡fhuU« brŒtJ Äfî«

jŠir Íšyh ngh®L¡F r«kªj¥g£l uÆšnt iyid nkhrkhÆU¡»‹wnj v‹W brhštjhdhš, e«Kila x‰Wik
uÆšnt ngh®lhU¡F bfhL¤JÉl r«kâ¥gjhf ï›tsî fhy« iaí« guÞgu e«ã¡ifiaí« f£L¥gh£ilí« Raeyk‰w
bghW¤jhtJ xU Ô®khd« brŒa K‹ tªjij¥g‰¿ mj‹ j‹ikiaí« gy¥gL¤â¡ bfh©L murh§f¤â‹ jiyÆš
ijÇa¤ij eh« ghuh£L»‹nwh«. bfhŠr eh£fS¡F K‹ghf ïªj bghW¥ig Rk¤â mij beU¡» e«ÄZl«nghš brŒ»‹widah
Éõa« jŠir Íšyh ngh®o‹ nahrid¡F tªjâš Íšyh ngh®lh® ïšiyah v‹W mâfhu¤ njhuizÆš f£lisÆ£L nah¡»a
uÆšnt iyid uÆšnt ngh®lhU¡F bfhL¡f KoahJ v‹W khfî« ehzakhfî« el¡f¢ brŒa nt©L«; m¥go¡»šyhkš “Ú
Ô®khÅ¤J É£lh®fŸ. mJ rka« mt®fŸ m¥go¢ brŒjJ j¥ò nghdhš fyfkh»ÉL« eh‹ nghŒ brU¥ãyo¤J É£L tªJ
v‹w brh‹dJl‹ Íšyh ngh®L jiytiuí« áy m§f¤ ÉL»nw‹” v‹W xU rkhjhd¡fhu‹ brh‹dh‹ v‹»‹w gHbkhÊ
âd®fisí« neÇY« f©L ngándh«. m¥go¥ ngáaâÈUªJ nghš murh§f¤ij¥ gh®¤J, “c‹dhš mij el¤j KoahJ,
iyid uÆšnt ngh®lhU¡F x¥ò¡ bfhL¡f kW¤jâ‹ fhuz« v‹Ål« x¥òÉ, eh‹ mij ghHh¡» ÉL»nw‹” v‹gjhf¢ brhšÈ
všyh« m¥ngh®oYŸs gh®¥gd Éõk¤â‰F gaªJ« f£á¥ mj‹ jiyÆš Rk¤j nt©oa bghW¥òfisbašyh« e«k jiyÆš
ãuâf£á V‰glhkš ïU¡fnt©L« v‹gij¡ fUâínk m¥go¢ Rk¤â¡bfh©L, fhÇaK« rÇahŒ¢ brŒa Koahkš ehzakhí«,
brŒa nt©oajhf V‰g£lJ v‹gij m¿a ne®ªjJ. el¡f Koahkš Ã®thf¤â‰F r«kªj¥g£lt®fŸ kh¤âu« j« j«
Raey¤â‰F m›îÇikfis cgnahf¥gL¤â bfh©L k¡fŸ
Kjyhtjhf ïJtiu vªj ÞjhgdkhtJ r®¡fhuh® el¤â gz¤ijí« ey¤ijí« ghHh¡Ftâš v‹d gy‹ v‹Wjh‹
tªjij Él nah¡»akhfnth âwikahfnth bghJ #d§fË‹ nf£»‹nwh«.
ãuâÃâ¤Jt r§f¤jhš el¤âtUtjhf eh« x¥ò¡bfhŸsnt
KoahJ. r®¡fh® M£á Kiw nkhrkhdJ« e«khš r»¡f KoahjJ« ï¥go vGJ»‹w eh« mDnghfÄšyhkyhtJ ïJ bgU«
MdJ v‹gij¥ bghU¤jtiuÆš ek¡F v›Éj rªnjfK« ïšiy. gh‹ikahd Éõakšy v‹whtJ fUâ vGJ»‹nwhÄšiy
Mdhš mt®fËlÄUªJ ekJ if¡F kh‰w¥g£l vªj xU áW KÅágš nr®k‹ gjÉ, Íšyh ngh®L bk«g®, jhÿ¡fh ngh®L
Kiwí« mijÉl nkhrkhdjhfî« bghW¥g‰wjhfî« ehza¡ bk«g®, MduÇ khÍÞânu£L k‰W« áy r®¡fh® r«kªjhd bghJ
Fiwthdjhfînk eilbg‰W tU»‹wnj xÊa nt¿šiy. ïJ eh« Þjhgd« M»aitfËš ïUªJ bfh©oUªj nghJ« r®¡fh®
vªj ïyh¡fhit¥ bghU¤J nt©LkhdhY« UR¢ brŒa mâfhÇfŸ mdhtáakhí« ehzak‰w j‹ikahí« ekJ
Koí«, mâY« Þjy Þjhgd ïyh¡fh¡fËš eilbg‰W tU« Mâ¡f¤âš ãuntá¡»wh®fŸ v‹gij cz®ªJ f©o¤J
mnah¡»a¤jd§fS« ehza¡FiwîfS« xG¡f <d§fS« murh§f¤â‰F vGâí«, murh§f¤jh® ftÅ¡fÉšiy v‹»‹w
vGâ KoahjJ« všnyhU¡F« bjÇªjJkhd ïufáakhfnt fhuz¤â‰fhf nkšf©l m›tsî gjÉfisí« xnu J©L¤
ïU¡»‹wJ. ïij¥g‰¿ K‹D« gy jlit vGâí« ngáí« jhËš ïuhÍdhkh bfhL¤njhkhdhY«, mªj r®¡fh® M¡»uÄ¥ò
ïU¡»‹nwh«. KjÈa m¡»uk§fisÉl #d¥ãuâÃâfË‹ bgU«ghyhd
elto¡iffŸ F¿¥ãlj¡f msî nkhrkhfnt ïU¡»wJ. Mjyhš
vdnt Kjyhtjhf ï¡fhuz§fshnyna uÆšnt ngh‹w

uÆšnt iyÅ‹ e‹ikia bghU¤jtiuÆY« #d§fË‹
e‹ikia¥ bghU¤jtiuÆY« jŠir Íšyh ngh®lh® iyid
uÆšnt ngh®L¡F x¥ò¡bfhL¤J É£ljhdJ Äfî« ghuh£lj¡f
ÉõankahF«. ïâš k‰bwhU Éõa« v‹dbt‹whš ïjdhš
ngh®lhU¡F bghUshjhu Éõa¤âY« v›Éj fZlK« V‰gl
Éšiy v‹gJ bjÇa tUtjhš jŠir Íšyh ngh®lh® gh®¥gd “Çnthš£” Mu«g ÉHh
Éõk¥ ãurhu¤â‰F« gh®¥gd g¤âÇiffË‹ mnah¡»a¤
jd¤â‰F« r‰W« ga¥glhkš ijÇakhŒ ï¤Ô®khd« brŒjij eh«
ghuh£L»‹nwh«.
<nuh£oš v‹WÄšyhj FöfyK« cz®¢áí«
Fo muR - f£Liu - 18.11.1928
rnfhju®fns! e« ãuhkzušyhjh® fø v›tsnth K¡»a

mo¥gilahd neh¡f§fis¥ g‰¿ Mu«ã¡f¥g£oU¥gJ e«
khfhz¤âš cŸst®fS¡F e‹F bjÇªjnj. Mdhš tleh£oš
cŸst®fS¡F ïªj ïa¡f¤ij¥ g‰¿ m¿ªJ bfhŸs nghâa VJ
ïšyhjJ« tl eh£od® ï›Éa¡f¤ij¥ g‰¿¢ áw¥ghf m¿ªJ
bfhŸshkÈU¥gJ« m›tsî M¢rÇakšy. á¿J eh£fS¡FK‹
ï¥g¡f§fS¡F tªâUªj tleh£L¤ jiytÇš xUtuh»a âU
ths® nfhÞthÄ mt®fŸ áy e©g®fSl‹ ngábfh©oU¡F«
bghGJ âU. nfhÞthÄ nf£ljhtJ:- “v‹d, ï« khfhz¤âš
K¡»akhf 2,3 ng®fŸ nr®ªJbfh©L, ãuhkzušyhjh® fø v‹W
it¤J¡ bfh©L ïU¡»wh®fshnk? mj‹ m®¤jbk‹d? mJ
nt©oaJ mtáa« jhdh” v‹W nf£lh®. Vbd‹whš mtU¡F
bj‹dh£o‹ rkh¢rhunk bjÇahJ.
clnd eh‹ (<.bt.uh) âU. õ©Kf« br£oah® v«.vš.V.

mt®fis¡ fh£o “ït®fis c§fS¡F¤ bjÇíkh?” v‹W nf£
nl‹. mj‰F mt® “Mfh! e‹whf¤ bjÇí«. ehD« mtU« xnu
fî‹áÈš bk«guhf ïU¡»‹nwh«. bj‹ÅªâahÉÈUªJ tU«
fî‹áy®fËš ng¢R t‹ikÆY«, muáaš Phd¤âY« âwik
bg‰wt®” v‹wh®.
eh‹ clnd nfhÞthÄÆl« “ït®, ï¥g¡f§fËš cŸs áy

nfhÆšfËš cŸns bršyKoahj xU Ô©lhjtuhf fUj¥g£lt®”
v‹W brh‹nd‹.
clnd nfhÞthÄ ãuÄ¤J É£lh®fŸ. ïJ c©ikjhdh

bt‹W« nf£f Mu«ã¤J É£lh®fŸ. ãwF všyh Étu§fisí«
e« ïa¡f¤â‹ neh¡f¤ijí« brh‹ndh«. mt®fS« mij

m§ÑfÇ¤J« j§fS¡F ï›Étu§fbsšyh« bjÇa tuhJ v‹W« jiytU« e« e©gUkhd âU. á.vÞ. u¤d rghgâ KjÈah® v«.vš.á
v§fŸ tleh£oš ï¥go všyh« ïšiyba‹W« ï›Éa¡f« mt®fis¡ nf£L¡ bfhŸS»nw‹.
mtáa« v‹W« jh§fS« x¤JiH¥gjhfî« brh‹dh®fŸ. tl F¿¥ò : 06.11.1928 M« ehŸ <nuh£oš ‘Çnthš£’ Mu«g ÉHh
eh£oYŸst®fS¡F e«Äa¡f« ï‹dbj‹W bjÇaKoahkš brh‰bghÊî.
ïU¥gjhš e« ï§»ÈZ thu¥g¤âÇif mt®fS¡F e«ïa¡f¤â‹
neh¡f¤ij C£L«, mªj neh¡fkhfnt ‘Çnthš£’ btËah»wJ.
ekJ vâÇfŸ
K¡»akhf ek¡F vâÇfŸ ãuhkz®fŸ v‹W v©Â

ÆUªnjh«. Mdhš mt®fŸ TLkhdtiu vâ®¤J¥ gh®¤jh®fŸ, ã‹
j§fŸ ã¤jyh£l¡ fhÇa« ï§nf bršyhJ v‹W f©L mt®fns
ï›Éa¡f« mtáa« nt©oaJ jh‹ v‹W btËas
ÉyhtJ brhšÈ¡ bfhŸS»wh®fŸ.
Mdhš, ek¡F vâÇfŸ ek¡FŸshfnt ïU¡»wh®fŸ.

Vw¡Fiwa bj‹dh£oY«, K¡»akhf jÄœ k¡fËil ekJ neh¡f«
všyhU¡F« ão¤âU¡F«. Mdhš ïJ ãoahjJ ahU¡F v‹whš,
e«kt®fËny kj¥ ig¤âa« ão¤jt®fS¡F«, g©oj®
v‹gt®fS¡F« 100 ¡F 90 g§F ãoahJ.
Mdhš ï¥bghGJ ãuhkz®fŸ vtU« e«ik vâ®¡f neÇš

tUtnj »ilahJ. #ÞoÞ f£áÆš cŸs áy ãuKf®fS«, j§fŸ
føahdJ ãuhkz®fis c¤ânahf¤J¡F tubth£lhkš jL¤J
mªj c¤ânahf§fis eh« t»¡f nt©L« v‹w neh¡f§ bfh©
oU¡»‹wJ v‹W Ãid¡»wh®fŸ. mJ khâÇna âU. V. uhkrhÄ
KjÈah® mt®fS« jd¡F xU c¤ânahfK«, j‹dhš áyU¡F
c¤ânahfî« th§»¡ bfhL¡f¡Toa nah¡»aijí« bršth¡F«
tªjîl‹ j« føÆ‹ K¡»a neh¡fkh»a tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤
Jtnk (jÅ¤bjhFâna) nt©lh« v‹»‹wh®fŸ. e« ïa¡f¤â‹
K¡»a neh¡fkhdJ giHa _lgH¡f tH¡f§fis monahL
xÊ¥gJ, ntj«, òuhz«, ïitfË‹ òu£Lfis btËÆLtJ, e«
gF¤j¿it cgnah»¤J nkš eh£lh®fis¥ nghš mnef K‹ndw¤
j¡f m‰òj§fis f©L ão¥gJnkahF«. ïªj neh¡f¤njhnlna
ï‹W Çnthš£ g¤âÇifia¤ âw¥gj‰F e« ïa¡f¤J¡F xU
kÂah»a âU. ehlh® mt®fŸ, mt®fSila mnef áuk§
fS¡»ilna ï›Él« É#a« brŒâU¡»wh®fŸ. mt®fis¥g‰¿
eh‹ K‹ng KÅágš tunt‰ã‹ nghnj brh‹nd‹. m¤Jl‹
ï›ÉHhit el¤â¡ bfhL¥gj‰F jiyik t»¡F«go ekJ Íšyh

ïj‰F v‹d thš v‹W bga® nfhitÆš r®tfø kfhehL
âU. neU, âU ÓÅthrŒa§fh® M»a ïUtiuí« MjÇ¥ nfhaK¤öÇš ï«khj« 23-M« njâ m»y ïªâa r®tfø
gt®fS¡F btsthš v‹»‹w bgauhdhš, âU. neUî«, âU kfheh£L muáaš â£l« v‹gij¥ g‰¿ nahá¡f xU r®tfø
ÓÅthrŒa§fhU«, âU. bgr©l«ikí« M»a _tiu âU£L¤ kfhehL Tl¥ ngh»‹wJ. mj‰F fhÇajÇá âU. R.K. õ©Kf«
jdkhf MjÇ¥gj‰F v‹d thš v‹W brhšYtJ? br£oah® M.L.A. mt®fshth®fŸ. mj‹ tunt‰ò¤ jiyt® âU. C.S.
ïu¤âdrghgâ KjÈahut®fŸ M.L.C. Mth®fŸ. kfheh£L jiyt®
Fo muR - áW F¿¥ò - 18.11.1928 br‹id âU. rhÄ bt§»lhry« br£oah® M.L.C. Mth®fŸ.
vdnt nkš f©l _‹W fdth‹fS« gh®¥gdušyhjh®
v‹gâš eh« v›Éj MnBgidí« brhšy KoahJ. Mdhš
gh®¥gd®fS¡F« ghku X£l®fS¡F« ga¥glhkš ijÇakhŒ
j§fŸ r_f¤â‰F« j§fŸ eh£o‹ xL¡f¥g£l jhœ¤j¥g£l
ã‰gL¤j¥g£l k¡fË‹ r_f¤â‰F« c©ikahd nah¡»akhd
ãuâÃâfshŒ ïUªJ mt®fË‹ fZl eZl« KjÈa bfhLik
fis ijÇakhŒ vL¤J¢ brhšÈ mj‰F nt©oaij tÈíW¤J
th®fsh? v‹gitfis kh¤âu« kfheh£o‹ eilKiwfS¡F¥ ã‹
Koî brŒa nt©oÆU¡»wJ v‹whY« ï‹ÅiyÆš m«_‹W
fdth‹fisahtJ c¤njá¤J kfheh£L¡F všnyhU« nghŒ j§fŸ
j§fŸ mã¥ãuha¤ij jhuhskhŒ¢ brhštj‰F« tÈíW¤Jtj‰F«
Koahkš nghdhY«Tl rhøÆduhfthtJ br‹W m¡fdth‹
fis bfsut¥gL¤j nt©L»‹nwh«.
Fo muR - brŒâ¡ F¿¥ò - 18.11.1928

_l®fS¡F ïªâah fh®bghnuõ‹ jiyt®
kh¤âuªjh‹ brhªjkh?
br‹id fh®¥gnuõ‹ jiyt® nj®jÈš âU. V. uhkrhÄ
KjÈah® mt®fŸ bt‰¿ bg‰wh® v‹w nrâia¡ nf£L k»œ¢á
nkšeh£oš Tl áy® RthÄ v‹W« nkhB« v‹W« euf« ailahj c©ik¤ jÄœ k¡fŸ ïªeh£oš ïU¡f kh£lh®fŸ v‹nw
v‹W« NB&k rßu« v‹W« brhšY»‹wh®fbs‹W« Mjyhš Ãid¡»‹nwh«. jÉu ïªj KothdJ br‹w tUõ« Kjny
mitfŸ Ã#« v‹W« xU ‘NB&k rßu¡ fhu®’ jdJ g¤âÇifÆš cWâahŒ vâ®gh®¤j KothF«. nkY« ïªj KothdJ, br‹id
vGJ»wh®. eh« mj‰F xU gâš jh‹ brhšy¡TL«. mJ, gh®¥gd®fŸ j§fS¡FŸshfnth j§fŸ moikfS¡FŸshfnth
K£lhŸfS¡F« mnah¡»a®fS¡F« ïªâahî« áw¥ghf jÄœ fh§»uÞ ntõ¤jhnyh njÓa ntõ¤jhnyh ahiuí« ÃW¤j
ehL« kh¤âu« brhªjkh? v‹gJjh‹. Koahkš nghdij¥ bghU¤jtiuÆš gh®¥gdušyhjhU¡F xU
Fo muR - áW F¿¥ò - 18.11.1928 bgÇa bt‰¿ahdhY« #ÞoÞ f£áÆš f£á¥ ãsit c©lh¡F«
ntiyÆš fU« gh®¥gd®fS« btŸis¥ gh®¥gd®fS« xUthW
bt‰¿bg‰W É£lh®fŸ v‹nw brhšynt©L«. âU. uhkrhÄ
KjÈahU¡F V‰g£l bt‰¿Æ‹ rªnjhõ¤ijÉl xnu f£áÆš
V‰g£l mã¥ãuhangj« tUªj¤j¡fnjahF« v‹whY« âU.
uhkrhÄ KjÈah® mt®fis jiytuhf¡ bfh©l br‹id fh®¥bgh
nuõid eh« ghuh£lhkÈU¡f KoahJ. br‹id fh®¥bgh
nuõD¡F ïJtiu ïUªj bf£l bgaU« ïÊî« âU KjÈah®
fhy¤âš kh¿ mj‰F xU bfsut« V‰gL« v‹W vâ®gh®¡
»‹nwh«.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 18.11.1928

yhyh y#gâ r«kj taJ ÉrhuizÆ‹
mâra«
âUths® gŠrh¥ yhyh y#gâuhŒ mt®fŸ jÄœeh£il tªJ
neÇš gh®¤J É£L nghd ãwF br‹id cyf« v‹W “âahf
óÄ”Æš xU Éahr« vGâaij nrhHtªjh‹ âU. Kdfhš g£lh M© bg© k¡fË‹ fšahz taij¥ g‰¿í«, fyÉ taij¥
ãuhkŒa® mt®fŸ bkhÊbga®¤J ãuRÇ¡f mD¥ãÆUªjij vËa g‰¿í« r£l¤â‹ _y« xU Ãgªjid V‰gL¤j nt©o bghJ
eilÆš k‰bwhU g¡f« ãuRÇ¤âU¡»‹nwh«. mâš br‹id k¡fË‹ fU¤ij m¿tj‰F xU fÄ£o ÃaÄ¡f¥g£L mJ gy
muáaiy¥ g‰¿í« nfhÆš, Fs«, òuhz«, g©oj®fŸ, jiyt®fŸ khfhz§fËš Érhuiz brŒJ É£L ï¥nghJ ekJ khfhz¤âš
M»aitfË‹ nah¡»aijfis¥ g‰¿í« e‹whŒ És¡»ÆU¡ Érhuiz eilbgW»‹wJ.
»‹wh®. vdnt thrf®fŸ jaî brŒJ bghWikíl‹ ³ Éõa«
ï›ÉrhuizÆ‹ _y« KoÉš V‰gl¥ nghF« e‹ikia
KGijí« go¤J¥ gh®¡f nt©L»nwh«.
Él Érhuiz eLÉš btË¥gL« gy mâra§fŸ k¡fË‹ bghJ
Fo muR - brŒâ¡ F¿¥ò - 18.11.1928 m¿É‰F Äfî« ga‹gLbk‹W fUJ»‹nwh«. Érhuiz
Jt¡f¤âÈUªJ eh« nkš thÇahf¤jh‹ ftÅ¡f KoªjJ. mnef
rhøfŸ th¡F_y¤ij eh« go¡fnt ïšiy. v‹whY« áy
Éõa§fŸ btËahdJ ekJ jftY¡F tªjJ. mitfËš Äfî«
ftÅ¡f¤j¡fit v‹dbtÅš, bg©fŸ g¡Ftkilªj ãwF
å£oš it¤âUªjhš mt®fsJ f‰ò¡F ïilôW V‰gL« v‹W«
ó¥ò milªjîl‹ bg©fS¡F fyÉ ï¢ir V‰g£L ÉL»‹wJ
v‹W«, mj‰F clnd gÇfhu« brŒahÉ£lhš nkhr« tªJÉL«
v‹W« brhšÈÆU¡»‹wh®fŸ. ït®fŸ ah® v‹W gh®¤jhš tUzh
áuk gh®¥gd®fŸ. mjhtJ âU. o.M®. uhk¢rªâu mŒaU«, âU.
v«.nf. M¢rhÇahU« k‰W« ït®fŸ ngh‹wt®fSkhth®fŸ.
Mdhš ït®fshš brhšy¥g£l ïªj Éõa§fŸ xU rka« j¥gh
ÆU¡fyh« v‹gjhf mt®fshnyna x¥ò¡bfhŸs¢ brŒjhY« Tl
k‰bwhU Éõa¤ij¥ bghU¤J bg©fS¡F f£lha« ó¥ò¡F
K‹òjh‹ Éthf« brŒjhf nt©L« v‹W thâ¡f ntW fhuz§
fisí« bfh©lt®fŸ. mjhtJ ïªJkj r«ãujha¥go V‰g£l
ntj rhÞâu ÞÄUâfË‹ gojh‹ elªjhf nt©Lnk xÊa ntW
vªj òJ kh®¡f¤J¡F« mJ v›tsî nk‹ik ju¤j¡fjhdhY«
mj‰F ïl« bfhL¡f¡TlhJ v‹»‹w bfhŸiffshF«. k‰W«
bg©fŸ Éõa¤âš M©fis¥ bghW¤j Éõakhf kh¤âu«
mšyhkš bg©fŸ M©fis¥ nghš brh¤J cilat®fsh
ÆU¥gJ«, fšÉ cilat®fshÆU¥gJ«, thœ¡ifÆš Rjªâu«

cilat®fshÆU¥gJ« M»a mnef Éõa§fËY« khWg£l ngh£LÉ£nlh Ã‰gh®fshdhš, mt®fis yøa« brŒahkš
mã¥uhaKilat®fŸ - ï«khWghlhd mã¥ãuha¤ijí« nkš cj¿¤ jŸËÉ£L yøa« eh« brŒant©oaitfis brŒJ
f©l kj«, ntj«, rhÞâu ÞÄUâ M»aitfis Mjhukhf¡ bfh©L nghf nt©oaJ v‹gJ jh‹ ekJ nahridahF«.
bfh©nl t‰òW¤J»‹wt®fŸ. bg©fS¡F brh¤J« cÇikí« gUt« tªjãwF j‹ÅZl¥go
fhÇa§fis bjÇªbjL¤J¡ bfhŸS« cÇikí« nt©Lkh
vdnt ïªj ÃiyikÆš ekJ flik v‹d v‹W gh®¥ngh nt©lhkh v‹gij¥g‰¿ bg©fis¡ nf£lhš Ãaha« bjÇa
khdhš ï¥go¥g£l Éõa¤âš mjhtJ kj«, rhÞâu«, ÞÄUâ Koíkh mšyJ mt®fis moikah¡» it¤âU¥gt®fËlK«
v‹D« Éõa¤âš c©ikahd ÉÞthr« bfh©L mitfis mt®fis j§fŸ Raey¤â‰fhf cgnahf¥gL¤â¡ bfh©oU¡
g¡âó®tkhŒ mDrÇ¤J tU»‹wt®fŸ Éõa¤âš eh« Ã®¥gªj¥ »‹wt®fËlK« nf£lhš Ãaha« bjÇa Koíkh v‹gij
gLtij¥ g‰¿ r‰W ÃjhÅ¡f nt©oaJ jh‹. mJî« mªj nahá¤J¥ ghU§fŸ. vdnt mt®fË‹ brh¤JÇikia g‰¿í«
Éõa¤â‹ j‹ikia¥ bghW¤jnjahF«. Mdhš ïªj fdth‹fŸ fztid bjÇªbjL¥gij¥ g‰¿í« ï¥bghGJ ïªj Éahr¤âš
âUths®fŸ o. M®. uhk¢rªâu mŒa®, v«.nf. M¢rhÇah® ngh‹wt® ÉtÇ¡f nt©oa mtáaÄšiy v‹W fUâ ïij É£L É£L k‰w
fŸ v›tsî öu« kj«, ntj«, rhÞâu« ÞÄUâ M»aitfËš Éõa§fis MuhŒnth«.
ÉRthr« cilat®fŸ g¡â cilat®fŸ v‹gij thrf®fŸjh‹
czunt©L«. âU.o.M®.uhk¢rªâuŒa® xU t¡Ñš. t¡ÑY¡F “xU bg©ó¥ò Ãfœªj cl‹ òUõ ï¢ir mil»whŸ”
v›tsî öu« ntj«, kj«, rhÞâu« ÞÄUâf£F f£L¥g£L v‹W« “ó¥ò Ãfœªj ãwF òUõÅšyhÉ£lhš f‰ò ïH¡»‹whŸ”
nah¡»akhŒ elªJ bfhŸs brsfÇa« c©L v‹gij¥ g‰¿ eh‹ v‹W« brhšYtjhdhš ó¥ò ÃfœªJ 2,3,4,5 tUõkhf fšahz«
mâf« brhšy nt©oaâšiy. m‹¿í« mt® j‹id xU ïšyhkš ïU¡F« bg©fŸ všyh« f‰ò ïHªâU¥gt®fŸ v‹W
tUzháuk gh®¥gd® v‹W brhšÈ¡ bfhŸSgt®. ãuhkz‹ jhnd bfhŸsnt©L«.
v‹gtD¡F mt® F¿¥ãL« ntj rhÞâu ÞÄUâfŸ v›tsî
ÃgªjidfŸ Éâ¤âU¡»‹wdnth mitfis âU uhk¢rªâu m¥goahdhš fšahz« M» ó¥ò ÃfG« K‹ngh ó¥ò
mŒa® v›tsî öu« mDrÇ¡»‹wh® v‹gijí« thrf®fS¡nf ÃfœªJ òUõDl‹ bfhŠrfhynkh mâf fhynkh thœªj ãwnfh
É£LÉL»‹nwh«. mJnghynt âU. v«. nf. M¢rhÇahUila òUõid ïHªj bg©fŸ Éõa¤âš v‹d Ãid¥gJ v‹gj‰F
gh®¥gd¤ j‹ikiaí« ehza¤ijí« nah¡»a¥ bghW¥igí« eh« ït®fŸ v‹d rkhjhd« brhšYth®fŸ v‹Wjh‹ nf£»‹nwh«. xU
thrf®fS¡F¤ bjÇÉ¡f nt©oaâšiy. RU¡fkhŒ¢ brh‹dhš rka« nkš F¿¥ã£l ÉjitfŸ v‹gt®fis ït®fŸ f‰ò ïH¡f
âU. M¢rhÇah® nah¡»akhfnth ehzakhfnth elªJ bfh©l Koahkš gªnjhgÞjhf it¤âU¥gjhf brhšYth®fshdhš
rka¤ij¥ gh®¡F« gh¡»ank ek¡F thŒ¡fÉšiy. vdnt ntj mªj¥gona ïªj ïs§ FHªijfisí« gªnjhgÞjhf it¤
rhÞâu ÞÄUâfËš jh§fŸ v¥go elªJ bfhŸs nt©L« âU¥gâš v‹d fZl«? Éjitfis gªnjhgÞjhf it¥gij Él
v‹gij¥ g‰¿ ftiy xU á¿J« ïšyhkš k‰wt® j§fËl¤âš FHªijfis gªnjhgÞjhf it¥gJ btF Ryg« v‹nw
elªJ bfhŸs nt©oa Ãgªjidia kh¤âu« tÈíW¤jY¡F brhšYnth«, VbdÅš ‘f‰ig¡ bfL¤J¡ bfhŸs’ ÉjitfS¡F
kâ¥ò bfhL¡f nt©Lkh? mšyJ mt®fË‹ nah¡»a¥ bghW¥ãš ïU¡F« rîfÇa« FHªijfS¡F ïšiy. m‹¿í« mt®fis
k‰wt®fŸ e«ã¡if it¡f nt©Lkh? v‹W nf£»‹nwh«, ekJ gªnjhgÞjhf it¤âU¡fnt©oa m¤jid fhy« mjhtJ mt®
eh£oš ntj¥ãuhkz®fŸ, bjŒt ãuhkz®fŸ v‹»‹w gh¤âaij fŸ rhF«tiu it¤âU¥gij Él FHªijfis 2,3 tUõ« kh¤â
bfh©lhL« gh®¥gd®fËl¤âš ïšyhj vªj m¡»ukkhtJ ntW u« it¤âUªjhš nghJkšyth? m¥go¡»šyhkš xUrka«
xUtÇl« jÅahf¡ fhz¡ToaJ VjhtJ ïU¡»wjh v‹W ÉjitfŸ Éõa¤âš v¥gonah nghdhš nghf£L« v‹W É£L
nf£»‹nwh«. É£L ïU¡»‹nwh« v‹gh®fshdhš ït®fS¡F ïªj FHªijfŸ
Éõa¤âš mªj Ãaha« V‹ ghâ¡Fnkh bjÇaÉšiy. ÉjitfŸ
Mjyhš vªj¥ gh®¥gd®fshdhY« rÇ, ntj«, kj«, rhÞâu«, v‹gt®fS« FHªijfŸ rnfhjÇfŸ v‹»‹w KiwíŸst®fŸ
ÞÄUâ v‹gjhf brhšÈ¡ bfh©L e«Äl« tªnjh mšyJ mij¡ jhnd? ïitfis všyh« vL¤J¢ brhšYtJ ÄFâí« Mghrkhd
bfh©L tªJ e« eh£o‹ K‹nd‰w¤â‰F¤ jilahf¥ Éõa§fŸ v‹whY« e« eh£oš gh®¥gd®fŸ v‹gt®fŸ v›tsî

öu« kÅj¤j‹ik¡F« K‰ngh¡F¡F« ïilôwhd bfhŸiffŸ
bfh©lt®fshŒ ïU¡»‹wh®fŸ v‹gij bjÇÉ¡f nt©ona
ït‰iw F¿¥ã£L¤ Ôunt©oÆU¡»wJ. ït®fŸ j§fŸ elto¡if
fis¥ g‰¿ ftd« brY¤jhkš bg©fŸ Éõa¤âš kh¤âu« ï¥go
mÃahakhd Ã®¥gªj§fŸ Rk¤j¥gLtij¥ gh®¡F« nghJ«
bg©fis moik¥gL¤â¡ bfhLik¥ gL¤j kh¤âu« ntjK« âU. brsªâu gh©oa ehlhU¡F
rhÞâuK« ifahs¥gLtij gh®¡F« nghJ« ïj‰F rkhjhdkhf
Ãaha§fŸ brhšÈ¡ bfh©oU¥gJ å© fhy jhkjK« cgnahfk‰w thœ¤J
ntiyí« MF« v‹gJjh‹ ekJ Kothd mã¥ã uha«. VbdÅš
vªj¡ fhuz¤ij¡ bfh©L« ï¡T£l¤jhiu¤ âU¤j Koant v‹W« f©ouhj fhø
KoahJ. V‹ v‹whš všyh« bjÇªnj nt©Lbk‹nw brŒgt®fŸ.
k‰wgo VjhtJ brŒa nt©Lkhdhš vnj¢rhâfhu¤Jl‹ r£l«
fdth‹fns,
brŒí« r¡â cŸs xU murh§f¤ij¤ njh‰WÉ¡f nt©L«. m¥go
brŒaKoahÉ£lhš všyhÉj¡ f£L¥gh£ilí« monahL áy cgrhu¥ g¤âu§fËY« âU. brsªâugh©oa ehlh®
cil¤bj¿a V‰ghL brŒa nt©L« m¥go¡»šyhkš brŒí« mt®fŸ th¡»a§fËY« ï¥gjÉ mtU¡F¡ »il¤jj‰F âU.
Ka‰áfŸ všyh« å© “bfh¡F ão¡F«” Ka‰ánaahF«. uh#D« ehD« bghW¥ghËfŸ v‹W f©oU¡»‹wJ. mij eh‹
xUthW tz¡f¤Jl‹ kW¡»‹nw‹. âU. uhr‹ mt®fŸ bghW¥ghË
bfhŠr ehis¡F K‹ò bg©fŸ ÉLjiyia¡ F¿¡bfh©L v‹gâš bfhŠrK« rªnjfÄšiy. c§fnshL nr®ªJ ehD«
á¤âuò¤âudhš “f‰ò” v‹D« xU ÉahrK«, “bg© ÉLjiy mtU¡F e‹¿ brY¤J»‹nw‹. xU Éj¤âš eh‹ v¥go bghW¥ò
nt©Lkhdhš M©ik mÊa nt©L«” v‹W xU ÉahrK« ilat‹ v‹whš âU. brsªâugh©oa ehlh® mt®fŸ j«Kila
vGj¥g£lij thrf®fŸ go¤âU¡fyh«. mij¥ g‰¿ gy e©g®fŸ k‰w fhÇa§fisí« bjh©Lfisí« bfL¤JÉL« vd¡fUâ
j§fŸ fr¥igí« bjÇÉ¤jh®fŸ. Mdhš mâš f©l xU jk¡F ï¥gjÉ nt©lh« v‹W brhšÈ kW¤JÉ£lnghJ, eh‹
mã¥ãuha¤ijna ï¥nghJ r®. ã. átrhÄ mŒa® v‹»‹w xU f©o¥ghŒ x¥ò¡bfhŸs¤jh‹ nt©Lbk‹W c‰w e©g® v‹»‹w
gh®¥gd® xUthW bjÇÉ¡»‹wh®. mjhtJ “bg©fŸ ãŸis KiwÆš mtU¡F f£lis ï£L f£lha¥gL¤ând‹. mij¤jÉu
bgWtij k£L¥gL¤j nt©L«”-v‹gij¥g‰¿ ït® rÛg¤âš vd¡F ntW r«gªj« »ilahJ. Mifahš m¥òfGiufŸ âU.
bg§fqÇš r®, ÉÞntÞtuŒahÉ‹ jiyikÆš gy bgÇnah®fŸ uh#‹ mt®fS¡nf cÇaJ. ïªj rªj®¥g¤âš âU. ehlh®
K‹ÅiyÆš brŒj xU cg‹ahr¤âš ngáÆU¡»‹wh®. Mdhš mt®fS¡F eh‹ brhšYtbjšyh« ïªj Íšyh ngh®L gjÉia
bg©fŸ ãŸis bgWtij f£L¥gL¤Jtj‰F mt® brhšÈ Ã®t»¥gâš všnyhiuí« âU¥â g©z nt©L« v‹whtJ
ÆU¡F« rhjd« v‹dbt‹whš fyÉÆš bg©fis xUÉj všnyhU¡F« ešy ãŸisahf nt©L ba‹whtJ fUâ¡bfh©L
fUÉia cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸS«go nahrid brhšÈÆU¡ xU fhÇaK« brŒa nt©lhbk‹nw brhšY»nw‹.
»‹wh®. eh« brhšY« Éõa§fŸ á‰áy rka§fËš áyU¡F
mârakhfnth mšyJ ntW bghW¥g‰wjhfnth fhz¥gLtij eh« VbdÅš, mJ Koahj fhÇa« - xU rka« KotjhÆUª
xUthW czU»‹nwh« . MdhY« m¥ng®¥g£lt®fŸ f© jhY« mJ nah¡»akhd kÅjÅ‹ fhÇakhfhJ. xU rka« nah¡»
fS¡F eh« xUt® kh¤âu« jÅahŒ njh‹¿¡ bfh©oU¡F«go akhd kÅjD¡F« rh¤âa¥gLkhdhY« mjdhš e‹ikia Él
ïšyhkš mt®fshnyna kâ¡f¤j¡f ntW áyU« e«nkhL nr®ªJ bfLâna mâfkhF«. k¡fËš gyâwK©L - nah¡»aD« mnah¡
njh‹¿ ÉL»‹wh®fŸ v‹gJ ek¡F áy rka§fËš MWjiy »aD« c©L - ïUtiuí« âU¥â brŒa¡ fUJtJ ehzakhfhJ.
c©lh¡»ÉL»‹wJ. Mjyhš monahL fZl¥gL»‹wt®fS¡F e‹ik brŒtâ‹
Fo muR - jiya§f« - 25.11.1928 _y« Rf¥gLgt®fSila Mirí« mDgtK« r‰W FiwªjhY«
F‰wÄšiy. eh‹ bghJthf ï«khâÇ gjÉ bgWgt®fis ghuh£L»w

tH¡fÄšiy. Mdhš âU. ehlhiu¥ ghuh£L»‹w fhuz« všyh«
mt® bfhLik¥gL¤j¥g£l T£l¤ij¢ nr®ªjt® v‹W« mtÇY«
mâfkhŒ¡ bfhLik¥gL¤j¥g£l k¡fŸ VuhskhŒ ekJ eh£oš
tij¡f¥gL»‹wh®fŸ v‹W« mt®fS¡F ÉLjiyí« rhªâí«
V‰gl bfhLikia mDgÉ¤j xUtU¡F gjÉ »il¥gJ
mDTykhdbj‹W« mªj tÊÆš ehlh® kd cWânahL ciH¥gh® Ó®âU¤j¡fhu®fŸ kfhehL
v‹W« e«ã mt® milªj gjÉÆš xL¡f¥g£l k¡fS¡F V‰gl¥
nghF« e‹ikia c¤njá¤J mt®fis¥ ghuh£L« KiwÆš
ït®fis¥ ghuh£L»‹nw‹ v‹W« âU. ehlh® mªj¤ JiwÆš bj‹Åªâa Ó®âU¤j¡fhu®fŸ kfhehL br‹id É¡nlhÇah
cWâíl‹ Ã‹W ïªj¡ fhÇa¤ij el¤j¤ jh£r©ankh gankh k©lg¤âš âUths® <.bt.uhkrhÄ eha¡f® jiyikÆš elªnj¿a
Raeynkh bghJ #d§fËl« Ñ®¤â bgw Koahnj v‹»‹w ÉguK« jiyt® cg‹ahrK« k‰W« gy Égu§fS« Ãiwnt‰
rªnjfnkh njh‹Wkhdhš jaî brŒJ mªj Bznk mªj w¥g£l Ô®khd§fS« ï¤Jl‹ tU« mEgªj¤âš fhzyh«.
ntiyia ïuhédhkh¡ bfhL¤J É£L btËÆš tªJ ï¥nghJ
brŒ»‹w bjh©nl brŒa nt©Lbk‹W« brhšY»‹nw‹. m¡»uhrd cg‹ahr¤âš F¿¥ã£oU¡F« Éõa§fËš
F¿¥ò : 23.11.1928 ïš ïuhkehjòu« Íšyh ngh®L¡F¤ jiytuhf Ó®âU¤j¡fhu®fŸ K¡»akhf ftÅ¡f nt©oa Éõa§fS«,
nj®ªbjL¡f¥g£l âU. C.ò.m.brsªâugh©oadh® mt®fS¡F Ó®âU¤j« brŒa¥glnt©oa Éõa§fS«, brŒant©oa
ÉUJef® bghJk¡fshš el¤j¥ bg‰w ghuh£L¡T£l¤âš brh‰bghÊî. KiwfS«, bjËthŒ vL¤J¡fh£l¥g£oU¡»‹wd.
Kjyhtjhf, m¡»uhrd® jh« Ó®âU¤j¤âš e«ã¡ifíila

Fo muR - brh‰bghÊî - 25.11.1928 tušy bt‹W« mÊî ntiyÆnyna e«ã¡ifíilat
bu‹W«, mjhtJ x‹iw kh‰¿nah mšyJ baL¤JÉ£nlh mªj
Þjhd¤âš k‰bwh‹iw it¡f nt©Lbk‹»w Éõa¤âš ftiy
Æšyhjtbu‹W«, mtáaÄšyhjJ« bfhLik ÉisÉ¥gJkhd
Éõa§fis mÊ¤J Él nt©oaJ v‹»‹w fU¤â‹ ngÇš
ftiy bfh©oU¡F« mÊî ntiy¡fhubu‹W« brhšÈÆU¡
»wh®.
mj‰nf‰g ï¥nghJ rKjha K‰ngh¡F¡F« rk¤Jt¤â‰F«

ÉLjiy¡F« òâjhf eh« if¡bfhŸsnt©oaJ v‹dbt‹whš,
m¿î ts®¢á¡F« rk¤Jt¤â‰F« jilahŒ ïU¥gitfis
mÊ¤J Él nt©Lbk‹gnjahF«. ï›Éj« mÊî ntiy _y«
jilfis Ú¡»É£lhš jhdhfnt K‰ngh¡F¡F rÇahd ghij
V‰g£L ÉL« v‹gJ mâš e‹whŒ m¿a¡»l¡»wJ. ïªj¡ F¿¥
ghdJ “ïU¥gij vL¤JÉ£lhš ntbwh‹W nt©lhkh?” v‹W
Mnyhrid ïšyhkš ãj‰¿¡ bfh©oU¡»w Éj©lhthâfS¡F«
ghku k¡fis VŒ¥gj‰F¢ áy RaeythâfŸ “ehŒ¡f® všyh
t‰iwí« monahL mÊ¡f nt©Lbk‹»whnu, m¥go mÊ¤J
É£lhš k¡fS¡F ntW fâba‹d?” v‹W ÚÈ¡f©Ù® É£L¡
bfh©oU¡F« ghõh©ofS¡F« j¡f gâyhF«.

k‰W« MÆu¡fz¡fhd tUõ§fS¡F K‹dhš elªJ tªj Xotunt©Lbk‹W«, xo tªjhš kh¤âu« nghjhJ »z‰¿š fÆW«
Ó®âU¤j§fŸ gÈ¡fhkš jilg£L nghdj‰F¡ fhuz«, nkš gh¤âuK« mªjukhŒ bjh§»¡ bfh©oU¡f nt©L« v‹W«,
F¿¥ã£ljhd jilfshÆU¥gitfis rÇahdgo ntUl‹ m¥go bjh§»¡ bfh©oUªjhš jh‹ f‰ò cŸstŸ, gâÉuij
fisªbj¿tjhd mÊî ntiy brŒahjJjh‹ fhuz« v‹W« ahdtŸ v‹W« brhštjhd f‰igí« gâÉujh j‹ikiaí«
j‰fhy¤âš brŒa¥gLtjhŒ¢ brhšy¥gLtbjšyh« òu£L« monahL xÊ¤jhf nt©L« v‹W F¿¥ã£oU¥gJ«, Éjit
RaeyK« mo¥gilahŒ bfh©lbj‹W«, Ó®âU¤j¤â‰F Énuhâf fS¡F mt®fŸ jhŒ jf¥g‹khnuh mšyJ R‰w¤jh®fnsh kW
shŒ cŸs ca®ªj #hâ¡fhu®fŸ v‹gt®fshY« “á¤jhªj¡fhu®” fšahz« brŒJ it¡fhÉ£lhš, m›ÉjitfŸ j§fS¡F ïZl
fshYnk eilbg‰W tªjbj‹W« bjËthŒ vL¤J¡ T¿ÆU¥g khd fztiu bjÇªbjL¤J¡ bfhŸs nt©oaJ v‹W«, òUõ
âÈUªJ ekJ ehL c©ikahd Ó®âU¤jkilahkš nghdj‰F¡ Dl‹ thG« k‰w bg©fS« ïj‰F cjÉ brŒJ Éjit fis
fhuz« És§F« k‰W«. fztDl‹ thH¢ brŒa mDTykhfÆU¡f nt©L« v‹W«
brhšÈÆU¥gJ F¿¥ãl¤j¡fJ. mJ kh¤âuk‹¿,
“fãyiu Vkh‰¿ É£nlh«, ò¤jiu Vkh‰¿ É£nlh« T‹
gh©oaid Vkh‰¿ É£nlh«, _ntªj®fis mÊ¤J É£nlh«, FW»a neh¡f§bfh©nlh mšyJ Éõk ò¤â bfh©nlh,
kfkâa murh§f¤ij xÊ¤J É£nlh«, eha¡f® murh§f¤ij ghœ “bg©fŸ v¥go nt©LkhdhY« xG¡f <dkhŒ elªJ bfhŸs
gL¤â É£nlh«, f«gid¡ bfh©nl v§fis¡ flîshfî« njt® yhkh” v‹W nf£gt®fS¡F« rkhjhdkhf, mjhtJ “fzt‹
fshî« brŒJ bfh©nlh«. ï¥go¥g£l v§fS¡F áy gh®¥gd kidÉ v‹gjhf ïUt® nr®ªJ ïšthœ¡if el¤Jtj‰fhf brŒJ
ušyhj TÈfis¥ ão¤nj ï¥òâa Ó®âU¤j ïa¡f¤ij xÊ¤J bfh©l x¥gªj¤â‹ gydhfnth fhjy‹ , fhjÈ v‹»‹w KiwÆš
v§fŸ Mâ¡f¤ij giHago ÃiyÃW¤â¡ bfhŸs¢ brŒtJjhdh ïUt®fË‹ fhjš ï‹g¤â‹ gadhfnth ïUtiuí« rk Ãgªjid
xU ãukhjkhd fhÇa«” v‹W kd¥ghš Fo¤J¡ bfh©L ïWkhªJ bfh©l f‰ò v‹D« r§»È v›tsî ïU¡f¡f£odhY« mJ
MztkhŒ ãj‰¿¤ âÇgt®fS¡F, m¡»uhrd® cgªÃahr¤âš v›Éj¤âY« bg©fŸ ÉLjiy¡F ïilôwhf ïU¡fhJ” v‹W
“mªj¡ fhyK« rîf®aK« m¥nghija murh§f¤â‹ nah¡ brhšÈÆU¥gJ« Äfî« F¿¥ãl¤j¡fJ.
»ijí« ntW, ïªj¡ fhyK« ï¥nghija murh§fK« Ó®âU¤j«
brŒanth mÊî ntiy brŒanth ÉU¥g« bfh©lt®fSila k‰wgo, ÉjitfŸ v‹D« bfhLik¥gL¤j¥g£lt®fŸ
rîfÇaK« ntW” v‹W brhšÈÆU¥gJ j¡f gâyhF«. ï¥ Éõa¤âY« “ mt®fŸ j§fŸ J¡f Ãt®¤â¡F ïÅ bg‰nwh®fis
nghija ïa¡f«, mo¡f mo¡f vG«ò« gªJ nghyî«, bt£l nah cwÉd®fisnah vâ®ghuhkš jh§fshfnt j¡f fztid
bt£l jËU« bfhofŸ nghyî« guÉÉ£lJ, bfhŠr fhy¤â‰F bjÇªbjL¤J btË¥gL¤â Él nt©oaJjh‹” v‹W F¿¥
K‹ xUt® vGâaJ nghš, mjhtJ “v§fS¡F ï¢RakÇahij ã£lJ«, k‰w¥go “òUõDl‹ thœªJ bfh©oU¡F« bg©
ïa¡f« f©fis âwªJ É£lJ. ïÅ vt® jL¤jhY«, ïªj ïuhkrhÄ fS« ÉjitfË‹ nk‰f©l Ka‰á¡F cjÉ brŒa nt©oaJ”
eha¡fnu kh¿ É£lhY«, ïªj cz®¢áia ml¡»ÉlKoahJ” v‹W« F¿¥ã£oU¥gJ« F¿¥ãl¤j¡fnjahF«.
v‹W vGâaJnghš ïÅ v‹iw¡F« ï›Éa¡fK« ïªj cz®¢á
í« kiwahJ v‹gijí« ahU« mÊ¡f KoahJ v‹gijí« k‰wgo #hâ É¤âahr«, Ô©lhik, _l¥ gH¡f tH¡f§fŸ
btŸËil kiynghš És¡» É£lJ. M»aitfis xÊ¤jiy¥ g‰¿í«, fšÉia¥ g‰¿í« F¿¥ãl¥
g£oU¥gitfS« C‹¿¡ ftÅ¡f¤j¡fitfshF«.
k‰wgo bg©fŸ ÉLjiy¡F jilahd m®¤jk‰w f‰ò«,
r«kjk‰w Éjit¤j‹ikí« mÊ¡f¥glnt©L« v‹W«, kfheh£oY« m¡»uhrdÇ‹ cg‹ahr¤â‰ f©lgona áy
mitfŸ mÊ¡f¥gl¤j¡f KiwfS«, mjhtJ òUõ‹ v‹gt‹, Ô®khd§fnsahdhY« Äf K¡»akhd Ô®khd§fshfnt Ô®khÅ¡
“giHa rhj« RL»wJ, Éá¿ bfh©L åR” v‹whš clnd bg©#hâ f¥g£oU¥gjhdJ F¿¥ãl¤j¡fJ.
v‹gtŸ Éá¿bfh©L år nt©oaJjh‹ f‰ò v‹W«, bg© #hâ
mjhtJ, bg©fŸ Rjªâu¤â‰F¥ bgÇJ« ï¥nghJ ïil
v‹gtŸ, »z‰¿š j©Ù® ïiw¤J¡ bfh©oU¡F« nghJ òUõ‹
ôwhÆU¥gJ mt®fS¡F brh¤JÇik ïšyhikahšjh‹ v‹gij
v‹gt‹ T¥ã£lhš, âObu‹W nrªJ« fÆ‰iw É£L É£L

cz®ªJ ïÅnkš FL«g¢ brh¤âš bg©fS¡F rk cÇikí«, v¤jidnah kfhehLfŸ elªâUªjhY« ïJ ngh‹w ãuâÃâ¤
ÉjitfŸ Éjit¤ j‹ikíl‹ ïUªJ bfh©L fZl¥gl JtK« gy‹ ju¤j¡f Ô®khd§fS« bfh©l kfhehL Äf¢ RU¡f
nt©oaj‰F fhuzkhÆU¥gJ mt®fS¡F òUõ‹ ïwªjîl‹ khf¤ jhÅU¡F«.
k‰wt®fËl« étdh«r¤â‰F bjh§»¡ bfh©oU¡f nt©oÆU¥g
jhšjh‹ v‹gij cz®ªJ mJ khW«go òUõ‹ brh¤J gh¤âa« Ã‰f Ô®khd§fŸ v›tsnth K‹nd‰wKilajhdhY«
KGtJ« r®t Rjªâu¤Jl‹ ÉjitfS¡F mË¡f¥g£L Él mitfis Ãiwnt‰¿ it¥gâš murh§f r«kªjkhd r£l
nt©L« v‹W« Ô®khÅ¤âU¥gjhdJ rÇahd gÇfhukhF«. cjÉfS« njitÆU¥gjhš, bghJ #d¥ ãuâÃâfis¤ bjÇª
bjL¥gâš bghJ #d§fŸ nkšf©l mã¥ãuhaKila
k‰W« Ô©lhjh®fŸ v‹gt®fŸ fšÉ ïšyhj fhuz¤jhš fdth‹fisna r£lrig nyh¡fš ngh®L KjÈa Þjhgd§fËš
K‹ndw Koahkš ïU¥gjhš, mt®fS¡F rh¥ghL ngh£L nghŒ¢ nrU«go gh®¡f nt©oanj K¡»a flikahF« v‹gij¥
f£lha¡ fšÉ bfhL¡f nt©Lbk‹W Ô®khÅ¤âU¥gJ«, _l g‰¿ eh« brhšy nt©oaâšiy.
gH¡ftH¡f§fis xÊ¥gj‰fhf gŸË¡ Tl§fËš FU£L g¡â _l Fo muR - jiya§f« - 02.12.1928
e«ã¡iffS¡F ïlªjU«goahd fšÉ f‰ã¡f¡TlhJ v‹W«,
_le«ã¡ifí« FU£L¥ g¡âí« cŸs cgh¤âaha®fis gŸË¡
Tl§fËš ãŸisfis go¥ã¡f nr®¡f¡TlhJ v‹W«,
cgh¤âaha®fis¤ jah® brŒí« gŸË¡ Tl§fËY« ãŸisfŸ
go¡F« gŸË¡ Tl§fËY« _l e«ã¡ifí« FU£L g¡âí«
c©lh¡f¤j¡f vªj òÞjf§fisí« ghlòÞjfkhf it¡f¡ Tlh
bj‹W« Ô®khÅ¡f¥g£oU¥gJ«, k‰W« áy Ô®khd§fS«,
K¡»akhf kj¤â‹ nguhš bg©fS¡F bgh£L¡f£o Égrhu¤â‰F
ÉL« tH¡f¤ij xÊ¡f¢ r£l« brŒa nt©L« v‹W $kâ lh¡l®
nthfË M®ah mt®fshš ãnunuã¡f¥g£L $kâ mynkY
k§if¤ jhahut®fshš Mnkhâ¡f¥g£L VfkdjhŒ Ãiwnt‰w¥
g£l Ô®khdK« F¿¥ãl¤j¡fit,
vdnt ï›tsî K¡»a Ô®khd« brŒjâš kfheh£L

ãuâÃâfŸ fh£oa Muthu¤â‰F« C¡f¤â‰F« msnt ïšiy.
kfheh£o‰F É#a« brŒJ Ô®khd§fËš fyªJ bfh©l bgÇ
nah®fŸ Äfî« F¿¥ãl¤j¡ft®fŸ v‹nw brhšynt©L«.
mt®fŸ murh§f ïyhfh ï¥nghija kªâÇfS«, khÍ kªâÇ
fS«, ïÅ tu¥nghF« kªâÇfS«, r£lrig ãuâÃâfS«, gy Þjy
Þjhgd¤ jiyt®fS«, murh§f c¤ânahfÞj®fS«, kj¢
r«kªjkhd MuhŒ¢áíŸst®fS«, Ó®âU¤j¤âš bgÇJ« ftiy
bfh©lt®fS«, j¡f fšÉí« m¿î« cŸs bg©kÂ
fS«, g©oj®fS«, thÈg®fS«, Kânah®fS« M»a gyâw¥
g£l j¡f ãuâÃâfnsaht®fŸ. mt®fËš btËô®fËÈUªJ«
mndf® tªâUªjJ F¿¥ãl¤j¡fjhF«. MdhY« nkšf©l
kfheh£il âw«glî« áw¥òlD« el¤âa bgUik ÄFâí« âU
Rnuªâueh¤ MÇah mt®fisí« uh›gfö® v«. nf. bu£o mt®
fisí« nr®ªjJ v‹nw brhšYnth«. ïJtiu Ó®âU¤j r«kªjkhf

Mdhš eh« brhšÈ tªjJ m¥bghGnj mnefU¡F
rÇba‹Wg£oUªjhY« ï¥nghJ ³ TÈfS« x¥ò¡bfhŸs¤j¡f
khâÇÆš mJ btËah»¡ bfh©L tUtJ«, m¡TÈfŸ mJ
Éõa¤ij¥ bghU¤jk£oY« âUlid¤ njŸ bfh£oaJnghš thŒ
_o¡ bfh©oU¥gJ« bt£lbtË¢rkhŒ É£lJ. kªâÇ fd«
br‹id r£lrig K¤jŒah KjÈah® mt®fŸ, jkJ Mâ¡f¤âš cŸs g¤âu¥ gâî
ïyh¡fhÉš cŸs c¤ânahf§fËš x›bthU g‹Åu©L
c¤ânahf¤â‰F« gh®¥gdušyhjh®fS¡F g¤J«, gh®¥gd®fS¡F
ïªj thu« br‹idÆš elªj r£lrig¡ T£l¤âš kªâÇ ïu©L« v‹gjhf ãÇ¤J gh®¥gdušyhjhÇY« cŸs K¡»a
fd« K¤jŒah KjÈah® mt®fŸ jkJ ïyh¡fhÉš cŸs ãÇîfshd kfkâa®fS¡F 2« , »¿Þjt®fŸ, Inuh¥ãa®,
c¤ânahf§fËš tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt« V‰gL¤âaJ g‰¿ M§»nyh ïªâa® M»at®fS¡F 2«, Mâ âuhÉl®fS¡F 1«
mtiu¡ f©o¥gj‰fhf r£lrigia x¤â it¡fnt©L« v‹W ït®fŸ Ú§»a gh®¥gdušyhj ïªJ¡fŸ v‹gt®fS¡F 5«
xU mtru¥ ãnunugid gh®¥gd®fshš âU. rhÄ bt§»lh v‹gjhf fz¡F ãÇ¤J mªj¥go c¤âuî« ngh£LÉ£lh®. vdnt
ry¤ij¥ ão¤J Rauh{a¡ f£á jiyt® v‹»w KiwÆš bfh©L ïªj¡ bfhŸifiaí« mtUila ijÇa¤ijí« eh« ghuh£oa
tu¥g£lJ. Jl‹ ãÇÉid brŒj É»jh¢rhu¤ij¥g‰¿ ek¡FŸs mâU¥â
iaí« K‹dnk F¿¥ã£oU¡»‹nwh«.VbdÅš kfkâa®fSila
fh§»uÞ fø v‹W«, Rauh{a¡ fø v‹W«, njÓa¡ fø v©Â¡if¡fhtJ »¿Þjt®fSila v©Â¡if¡fhtJ gh®¥
v‹W«, mitfS¡F r£lrigÆš x¤JiHahik brŒtJ«, gd®fSila v©Â¡if¡fhtJ MââuhÉl®fË‹ v©Â¡ if
K£L¡f£il nghLtJjh‹ bfhŸiffŸ v‹W« brhšÈ gh®¥gd FiwªJ v©Â¡ifíilajšy.
ušyhjhÇnyna áy TÈfis É£L ãurhu« brŒa¢ brŒJ ghku
k¡fis Vkh‰¿ r£lrig¡F¥nghŒ c£fh®ªJ bfh©L, gh®¥gd gh®¥gd®fisí« »¿Þjt®fisí« gh®¡»Y« r‰nww¡
ušyhjh® r_f¤â‰nf ÉnuhjkhŒ gy bfLâfŸ brŒJ tªâU¥ Fiwa MââuhÉl®fŸ 5 kl§F mâfkhdt®fŸ v‹W brhšyyh«.
gJl‹ ï¥nghJ ijÇakhŒ btËÆš tªJ c¤ânahf¥ ã¢ir vdnt ïªj â£l« Mâ âuhÉl®fŸ Éõa¤âš Ãaha« brŒa¥
nf£fî«, gh®¥gdušyhj r_f¤jhU¡F mË¡f¥gL« rk rªj®¥ g£ljhfhjhdhY« â£l« V‰gL¤j Kidªjij¥ g‰¿í« ïij xU
g¤ij xÊ¤J j§fŸ Mâ¡f¤ijna v¥nghJ« Ãiy ÃW¤â¡ tÊfh£o¡ bfhŸifahf cgnah»¤J¡ bfhŸsthtJ rªj®¥g«
bfhŸtj‰Fnk ïJ cgnahf¥gL¤j¥g£L tU»‹wJ. ïªj »il¤jbj‹gij¥ bghU¤j tiuÆY« eh« tunt‰wJl‹ fd«
gh®¥gd®fŸ fh§»uR¡FŸ Rauh{a¡ fø v‹gjhf xU Nœ¢á¡ KjÈah® mt®fisí« beŠrhu¥ ghuh£o thœ¤ândh«.
føia v¥nghJ Mu«ã¤jh®fnsh m‹W Kjny Rauh{a¡ fø
gh®¥gd¡ fø v‹W«, mJ rka« mij MjÇ¤J gh®¥gd®fË‹ fh§»uR¡ f£áahU« Rauh{a f£áahUkh»a nah¡»at®fŸ
fhiy e¡»¡ bfh©L mt®fŸ ã‹ âÇªJ bfh©oUªj gh®¥gd ï¥nghJ ïij vâ®¡f nt©oa mtáabk‹d v‹gnj ekJ
ušyhjh®fŸ všyh« tÆ‰W¢ nrh‰W ãurhuf®fS« gh®¥gd¡ TÈ nfŸÉ.
fS« gh®¥gdušyhj r_f¤ij¡ fh£o¡ bfhL¤J tÆW ts®¡f
nt©oa ÃiyÆš ïU¡F« ïÊk¡fŸ v‹W« x›bthU ehS« “c¤ânahf¤ij ïªâakakh¡f nt©L«” v‹gJjh‹
Xahkš brhšÈ tªnjh«. mªj rka« mnef gh®¥gd¡ TÈfŸ fh§»uá‹ K¡»a bfhŸifahí« yøakhí« ïUªJ tªâU¡
e«ik r®¡fh® jufbu‹W« njÓa ÉnuhâfŸ v‹W§Tl ö‰¿ tªj »‹wJ. mªj¥go gy c¤ânahf§fŸ ïªâa kakh¡f¥g£lJl‹ gy
jJl‹ Ãšyhkš Rauh{a¡ fø x‹Wjh‹ r®¡fhunuhL í¤j« áW c¤ânahf§fŸ mË¡F« mâfhuK« ïªâa kakh¡f¥
brŒí« fø v‹W«, Rauh{a¡ f£áfhu® brhªj¤âš v›tsî g£oU¡»‹wJ.
mnah¡»a®fshf ïUªjhY« mt®fS¡F¤jh‹ X£L¡ bfhL¡f
ïj‹ gadhŒ V‰gL« c¤ânahf§fis ïªâa®fŸ v‹gt®
nt©L« v‹W« gh®¥gd®fËl« TÈ th§»¡ bfh©L vGâí«
fŸ všnyhU« milí«go brŒa¤j¡f xU â£l« ngh£lhš ïâš
ngáí« ãurhu« brŒjh®fŸ.
V‹ xU T£l¤jhU¡F mâY« fh§»uÞfhu®fŸ v‹gt®fS¡F btW« mnah¡»a¤jdkh mšyth v‹gij nahá¤J¥ ghU§fŸ.
mâY« Rauh{a¡ f£á¡fhu®fŸ v‹D« r£lrigÆš K£L¡f£il
nghl¥ nghdt®fS¡F ï¤jid M¤âu« c©lhf nt©L«? njÓa xU c¤ânahf¤â‰F nt©oa âwik v‹d v‹gij mªj
g¤âÇiffŸ v‹W brhšY« ‘ïªJ’ “RnjáÄ¤âu‹” KjÈa c¤ânahf¤â‹ És«gu¤â‹ ÑnHna F¿¥ã£oU¡Fnk bahÊa
g¤âÇiffS« mitfË‹ thiy¥ ão¤J¡ bfh©L tÆW nt¿šiy. mâš ahU¡fhtJ MnBgid ïUªjhš âwik
ts®¡F« F£o¥ g¤âÇiffS« V‹ ïªj¥go CisÆlnt©L«? ï‹dbj‹W F¿¥ãL« nghJ kh¤âu« mij¥g‰¿ ngá âwikia
v‹gij thrf®fisna nahá¤J¥ gh®¡f ÉU«ò»‹nwh«. ïªj¥ Ô®khÅ¤J¡bfhŸsyhnk ašyhkš m¤âwikia tF¥ãš
gh®¥gd®fS« mt®fŸ TÈfS« ïªj khâÇahd fhÇa§fS¡F bfh©LtªJ òF¤Jtâš v›tsî mnah¡»a¤jdK« bf£l
K¡»akhŒ¢ brhšY« MnBg§fŸ v‹dbt‹W gh®¥nghkhdhš, v©zK« ïªj¡ T£l¤jhU¡F ïU¡»‹wJ v‹gij thrf®fsh
“všyh tF¥ghU¡F« c¤ânahf§fËš g§F ïU¡F«go fnt bjÇªJ bfhŸs É£L ÉL»‹nwh«.
brŒJÉ£lhš Ã®thf¤âš CHšfŸ V‰g£L ÉL«” v‹»‹w xnu
gšyÉjh‹ ghl¥g£L tU»wJ. ïijnajh‹ nfhit âU. á.É. jÉuî«, Kjyhtjhf xU c¤ânahf¤â‰F mtáakhf
bt£»£lukzŒa§fh® r£lrig thj¤âš brhšÈ ïU¡»‹wh®. nt©oÆU¡F« fšÉÆ‹ nah¡»ajhgBnkh mšyJ Ã®thf¤
ïij¥ bghJ #d§fŸ r‰W ftÅ¡f nt©Lbkd ÉU«ò»‹nwh«. âwiknah ï‹dJ v‹W Ô®khÅ¤J É£lhš c¤ânahf¤â‰F bjÇª
bjL¡F«nghJ mªj ïu©L« ïU¡»‹wjh ïšiyah v‹W gh®¤J¡
x›bthU tF¥ghU¡F« c¤ânahf¤âš g§F ïU¡f nt©L bfhŸtij¥g‰¿ ek¡F MnBgid ïšiy. Mdhš, mªj
bk‹W brhšYtj‰F« Ã®thf CHY¡F« v‹d r«kªj« ïU¡»wJ? c¤ânahf¤â‰F nt©oa nah¡»aijiaÉl k‰bwhUt‹ mâf
nah¡»ajhg£r« bg‰¿U¥gjhŒ brhšy tªjhš mij c¤ânahf«
ï¥bghGJ fd« K¤ijah KjÈah® mt®fshš ãÇ¤J¡ bfhL¥gt®fŸ ftÅ¡f nt©oa mtáaÄšiy v‹W Tl eh«
fh£l¥g£l vªj xU tF¥ghiuahtJ R£o¡fh£o bgÇJ« Ã®thf¤ brhšYnth«. VbdÅš fyhrhiy¡ fšÉna nah¡»ajhg£r¤â‰F
âwika‰wt®fŸ v‹W ahuhtJ bkŒ¥ã¡f Koíkh? v‹W nghJkhdJ v‹gjhdhš mJ âwikia¡ ftÅ¥gjhfhjjhŒ¥
nf£»‹nwh«. kªâÇ fd« KjÈahut®fŸ ãÇ¤âU¥gJ«, ïJtiu nghŒÉL«. VbdÅš ï¥nghJ fUj¥gL« fyhrhiy nah¡»a
muáaÈš ãÇ¡f¥g£L tªâU¥gJkhd tF¥òfŸ mjhtJ, jh«r« v‹gJ áy »uhkngh‹ ãns£LfS¡F Tl »il¤JÉL«.
mjhtJ VjhtJ x‹iw be£LU ngh£L ghl« g©Â x¥òÉ¤J
gh®¥gd®, gh®¥gdušyhjh®, gh®¥gdušyhjh®fËš kfkâa®, É£ltnu nah¡»ajh«r« bg‰wt® v‹whš, nah¡»ajh«r¤â‹
»¿ÞJt®, ïªJ¡fŸ, »¿Þjt®fËš Inuh¥ãa®, M§»nyh ïªâa®, nfty¤â‰F ïijÉl ntW cjhuz« njitÆšiy. r®tfyhrhiy
Ô©o¡ bfhŸs¡Toat®fŸ v‹W fUJ«goahdt®fŸ, Ô©lhjt® gßiBfshš “ït‹ gßiBÆš njÇÉ£lh‹” v‹W fhš bf#
fŸ v‹W brhšy¥gL« jhœ¤j¥g£l tF¥gh®fŸ vd ïªj¥go foj¤J©L th§»É£lhš mJ Ã®thf¤ âwik¡FTl nghJkhd
btFfhykhfnt ãÇÉidah¡f¥g£oU¡F« tF¥òfËš vªj bj‹W brhšytUth®fshdhš clnd mªj fyhrhiyfis xÊ¤J
tF¥ghiu ïªj Rauh{a f£á¡fhu®fshd âU. á.É. bt§»£lukz Élnt©L« mšyJ m¡fyhrhiyfËš ãŸisfis¢ nr®¡F«
mŒa§fh® ngh‹w gh®¥gd®fŸ F¿¥ãL»‹wh®fŸ v‹gJ ek¡F nghnj Ã®thf¤ âwikia nrhâ¤J Élnt©L« mšyJ nr®¡F«
És§fÉšiy. nghnj tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt¥go nr®¤J nah¡»aij c©lh¡»
it¡f nt©L«.
âU. mŒa§fh® F¿¥ãL« Ã®thf¤ âwik v‹d v‹gJ«,
ï§F ek¡F És§fÉšiy. mij á¿jhtJ F¿¥ã£oU¥gh®fsh eh« V‹ ï¥go¢ brhšY»‹nwh« v‹whš fyhrhiyfŸ
dhš Ã®thf¤ âwikia¥ g‰¿¥ ngáajhdJ nah¡»a¥ bghW¥ghd c¤ânahf nah¡»aij¡fhf go¥ã¡»‹w Þjhgd« v‹W ïjdhš
jhŒ ïUªâU¡F«. mšyJ ïJtiu c¤ânahf« gh®¡f neÇ£l bjÇ»‹wgoahšjhndbahÊa nt¿šiy. m‹¿í« Ã®thf¤ âw
tF¥òfËš vªj xU F¿¥ã£l tF¥ghÇyhtJ âwik¡ Fiwit ik¡F tF¥òfis¡ ftÅ¡f¡TlhJ v‹W ahuhtJ brhšy tUth®
f©Lão¤J R£o¡fh£o ïUªjhyhtJ mJ nah¡»a¥ bghW¥òŸ fshdhš Ã®thf¤ âwik¡F be£LUit¡ f©o¥ghf ftÅ¡f¡
sjhŒ ïUªâU¡F«. m¥go¡»šyhkš btW« T¥ghL nghLtjhdJ TlhJ v‹W brhšYnth«.

fd« K¤ijah KjÈahiu k‰w kªâÇfS« Ã®thf rig
bk«g®fS« ï‹D« ã‹g‰whkš ïU¥gij¥ngh‹w bghW¥g‰w
j‹ik mt®fS¡F nt¿šiy v‹nw brhšYnth«. mJ kh¤âu
kšyhkš r£lrigÆš nk‰f©l x¤â¥nghL« Ô®khd« tªj
fhy¤âš r£lrig bk«g®fŸ mij Ó¡»u« Ko¤J X£L¡F É£L¤
njh‰fo¡fhkš r£lrigÆš btW« ng¢ányna ïUªJ É£l jhdJ
bk«g®fSila bghW¥g‰w j‹ikiaí« fh£L»‹wJ. v‹whY«,
bj‹ ïªâa
ïÅ mL¤J¡ TL« r£lrig¡ T£l¤âyhtJ r£lrig bk«g®fŸ Ó®¤âU¤j¡fhu®fŸ kfhehL
ï«khâÇ¥ bghW¥g‰w j‹ikahŒ ïuhkš c¤ânahf¤âš tF¥ò
thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt V‰ghL brŒjj‰fhf fd« K¤ijah KjÈah®
mt®fis¥ ghuh£L« Ô®khd« bfh©L tªJ Ãiwnt‰W tJl‹ rnfhjÇfns! rnfhju®fns!
mªj¥go brŒahj kªâÇfŸ ÛJ e«ã¡ifÆšyh¤ Ô®khdK« Ã®thf
rig bk«g®fŸ ÛJ f©ld¤ Ô®khdK«bfh©L tªJ Ãiwnt‰¿ ïªj bgÇaJ« K¡»akhdJkhd kfheh£o‰F v‹id jiyt
it¡f nt©LkhŒ ÉU«ò»‹nwh«. dhf bjÇªbjL¤jj‹ _y« jh§fŸ vd¡fË¤j bfsut¤â‰fhf
vdJ kdkh®ªj e‹¿ m¿jiy j§fŸ všnyhU¡F« bjÇÉ¤J
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 02.12.1928
bfhŸ»nw‹.
ï«kfhehL Ó®âU¤j¡fhu®fŸ kfhehL v‹W brhšy¥gL»wJ.

vdnt, ï¤jifa xU kfheh£L¡F Ó®âU¤j¤âš ÄFâí«
e«ã¡ifíŸs xUtiu¤ jiytuhf bjÇªbjL¤âU¥Õ®fshdhš
mJ Äfî« bghU¤jKilajhf ïUªâU¡F« v‹W eh‹ brhš
tj‰fhf v‹id k‹Å¡f nt©LkhŒ¡ nf£L¡ bfhŸS»nw‹.
VbdÅš tutu vd¡F Ó®âU¤j« v‹gâš cŸs e«ã¡if kiwªJ
bfh©nl ngh»‹wJ. m‹¿í« ekJ eh£il K‹D¡F bfh©L
tunt©L« v‹gt®fS¡F«, ekJ eh£L bgU«gh‹ikahd
k¡fS¡F RakÇahijí«, rk¤JtK«, ÉLjiyí« c©lh¡f¢
brŒa nt©L« v‹gt®fS¡F«, vâÇš ïU¡F« ntiy Ó®âU¤j
ntiy mšy v‹gnj vdJ mã¥ãuha«. k‰bw‹id baÅš
cWâí« ijÇaK« bfh©l mÊî ntiyna MF«. msî¡F Û¿d
bghWik bfh©l nahridÆ‹ Ûnj eh‹ ïªj KoÉ‰F tªâU¡
»nw‹. cjhuzkhf xU bgÇa »zW ïU¥gjhf it¤J¡ bfhŸS§
fŸ; mªj¡ »z‰¿‰F Äf¥ gHikahdJ« ÉnrõkhdJkhd xU
òuhz« ïU¥gjhfnt it¤J¡ bfhŸS§fŸ; mjhtJ mªj¡
»z‰W j©ÙÇš xU JË j©Ùiu rh¥ãLtjdhnyh, mšyJ
nkny bjË¤J¡ bfhŸtâdhnyh e«Kila všyh¥ ghtK« - kfh
ghjfkhd fhÇa« v‹W brhšy¥g£l brŒiffis¢ brŒjhY«
k‹Å¡f¥gLtJl‹ nkh£rnyhf« v‹gJ »il¡F« v‹W vGâ
ïU¥gjhfnt it¤J¡ bfhŸS§fŸ. Mdhš ï¥nghJ mªj¡
»z‰W¤ j©ÙÇš xU á¿J rh¥ã£lhš Éõngâ fhz¡Toa
jhfî«, mâš Þehd« brŒjhš rßubkšyh« brhÇ áu§F
tUtjhfî« ïUªjhš mj‰fhf eh« brŒa nt©oa ntiy v‹d? Ãiyik¡nf, mjhtJ ïÅnkš Ryg¤âš Ó®âU¤j« brŒaKoahj
mªj¤ j©ÂÇš Éõ¥ ó¢áfŸ c©lh» j©Ùiu¡ bfL¤JÉ£lJ Ãiyik¡F¥ nghŒ¡bfh©oU¡»‹wh®fŸ. ïj‹ K¡»a fhuz«
v‹W fUâ mªj Éõ¥ ó¢áfŸ rhf¤j¡f kUªij mªj »z‰W¡FŸ v‹dbtÅš, vªj¡ T£l¤jhuhš - vªj kd¥gh‹ik cilat®
nghLnth«. fshš k¡fŸ bf£L Ó®âU¤jkila nt©oa Ãiyik¡F tªjh®
fnsh, ahUila vªj¡ T£l¤jhUila Raey¤â‰fhf k¡fŸ
m¥go¥ ngh£l ãwF« mªj¤ j©ÙÇ‹ Fz« m¥gona bgÇJ« Ãiy Fiya nt©oajhÆ‰nwh mªj¡ T£l¤jh®fns jh‹
K‹nghynt ïU¡Fkhdhš nkš bfh©L v‹d brŒnth«; ÄFâí« Ó®âU¤j« v‹»‹w Jiwia cgnah»¤J¥ ga‹bg‰W
kUªJ¡F¡ f£L¥glhj msî bfLâ mªj¤ j©ÙÇš c©lhŒ tªâU¡»‹wh®fŸ. ïÅí« mt®fns jh‹ bgU«ghY« ï¤JiwÆš
É£ljhf¡ fUâ mªj¡ »z‰W¤ j©Ù® KGtijí« ïiu¤J ïU¡»‹wh®fŸ. mjdhšjh‹ eh‹ ekJ k¡fË‹ Ãiy Ó®âU¤j
btËÆš C‰¿ mªj¡ »z‰iwí« e‹whŒ¡ fGÉ ÉLnth«. Koahj Ãiyia milªJ É£lJ v‹W brhšY»‹nw‹.
mªj¥go brŒj ãwF« kWgoí« mªj¤ j©ÙÇ‹ Fz« m¥
gona ïU¡Fkhdhš mjDila fhuz« v‹d? mªj »z‰W¡F¤ Ó®âU¤j«
j©Ù® tU« C‰nw Éõ¤j‹ik bghUªâaJ. mjhtJ Éõ Ú®
C‰W¡ »zW v‹Wjhnd V‰gL«. m¥go¥g£l ÉõÚ® C‰W¡ rKjha Ó®âU¤j« v‹gJ x›bthU ehLfËš x›bthU
»z‰iw v‹d brŒå®fŸ? giHa òuhz¤ijí« mâš cŸs mªj¡ khâÇahf ïU¡»‹wJ. cjhuzkhf nkšehLfËš všyh« rKjha
»z‰W¥ bgUikiaí« kâ¤J, mânyna FË¤J mªj Úiuna Ó®âU¤j« v‹gJ všyh k¡fisínk bghW¤jJ. mjhtJ, Ó®âU¤j«
rh¥ã£L Éõngâiaí« brhÇ áu§ifí« milªJ bfh©oU¥ brŒa¥glnt©oa r_f¥gH¡f tH¡f« KjÈaitfŸ
Õ®fsh? mšyJ mªj¡ »z¤ij k©iz¡ bfh£o _o ÉLå®fsh? všnyhU¡F« xnu khâÇahfnt ïU¥gitfshF«. ekJ eh£oš
v‹gij nahá¤J¥ ghU§fŸ. bgU«ghY« Ó®âU¤j« brŒa¥gl nt©oaitfŸ v‹W brhšy¥
gLgitfŸ x›bthU tF¥ò¡F« x›bthU tifahdjhF«.
vdnt, kUªJ ngh£L j©Ùiu¢ R¤j« brŒtJ«, j©Ù®
óuhití« ïiu¤J »z‰iw¡ fGîtJ« Ó®âU¤j ntiyahF«. ek¡FŸ Äfî« K¡»akhdjhf¡ fUj¥gL« Ó®âU¤j« bghJ
mL¤jgoahd k©iz¥ ngh£L ÃuÉ _oÉLtnj mÊî kÅj r_f¤âš k¡fË‹ ãw¥ã‹ fhuzkhf ca®î jhœî f‰ã¥g
ntiyahF«. ïªj KiwÆš jh‹ eh‹ xU mÊî ntiy¡fhu‹ jhF«. ïªj Kiw ekJ ïªâahit¤ jÉu ntW vªj eh£oY«
v‹gjhf¤ bjÇÉ¤J¡ bfh©nl‹. ï›tsî nkhrkhd f‰gidÆ‹ ÛJ ifahs¥gLtnj ïšiy.
mL¤jgoahdJ thœ¡ifÆš ïUªJ tU« gH¡f tH¡f«, _l g¡â,
ekJ eh£il¥ bghW¤j tiuÆš Ó®âU¤j« v‹gbjšyh« FU£L e«ã¡if M»aJ ngh‹w tiffŸ; ïitfŸ všyh« ekJ
brŒJ gh®¤jhŒ É£lJ. eh‹ gh®¤jhŒ É£lJ v‹W brhštJ eh£oš ÉnrõkhŒ kj«, flîŸ, nkh£r« v‹gj‹ bga®fshnyna
ï¥nghJ eilbg‰W tU« Ó®âU¤j« v‹gij¡ F¿¤jšy. VbdÅš, mitfis MjhukhŒ it¤nj eilbg‰W tU»‹wJ. v‹whY«,
ïJ c©ikahd Ó®âU¤jkšy. ï¥nghija Ó®âU¤j« v‹W ïitfis Ó®âU¤j« brŒant©L« v‹»w ftiy btFfhy¤â‰F
brhšy¥gLtJfbsšyh« ghku k¡fis VŒ¤J mt®fËl« K‹djhfnt V‰g£lJ v‹W brhšyyh«. mjhtJ ò¤j®, ïuhkhD#®,
bršth¡F¥ bgWtj‰fhf go¤j T£l¤jh®fnsh gz¡fhu®fnsh âUtŸSt® KjÈa gy bgÇnah® fhy¤ânyna V‰g£ljhf¢
j§fËš xUtU¡bfhUt® ngh£o nghLtj‰fhf¡ f©Lão¡f¥ brhšyyh«. MdhY«, nk‰f©l JiwfËš mJKjš ïJtiu xU
g£l mnef N£á Míj§fËš ïJî« x‹whF«. ïJ nkšeh£lh áW fhÇa¤âyhtJ bt‰¿na‰g£L mJ ek¡F¥ ga‹g£lJ v‹W
iu¡ f©L gH»a brŒifahF«. ï«KiwfŸ všyh« Ó®âU¤j« brhšYtj‰F ïšiy. ï¥nghJ VjhtJ xU á¿jsî khWjš V‰g£L
brŒa¥gl nt©oat®fSila e‹ikia¡ fUâ f©Lão¡f¥ ïU¡»‹wJ v‹W ahuhtJ brhšytUth®fshdhš mJ btË
g£ljšy. Ó®âU¤j« brŒgt®fSila Raey¤ij c¤njá¤nj ehLfËš eilbgW« r_f Ó®âU¤j¤â‹ rhuš mšyJ ‘btËeh£lh®
bgÇJ« f©Lão¡f¥g£ljhF«. MdhY«, Ó®âU¤j« bgw j§fŸ Raey¤â‰fhf¢ brŒa¥g£l ntiyfË‹ gy‹’ v‹Wjh‹
nt©oa k¡fŸ ïij c©ikahfnt e«ã tªâU¡»‹wh®fŸ. brhšynt©L«.
MdhY«, mj‹ KoîfŸ všyh« nkY« nkY« nkhrkhd

e« eh£oš e« eh£L k¡fshš r_f Ó®âU¤j« v‹gJ xU vªj fhuz§fshš c©ikahd Ó®âU¤j« bt‰¿ bgw
á¿J« brŒtj‰F rh¤âank ïšiy. VbdÅš, mt‰¿‰F¤ Éšiynah, v‹d v‹d rhjd§fŸ m¢Ó®âU¤j¤â‰F¤ jilnah
jilahŒ flîŸ cz®¢áiaí«, kj cz®¢áiaínk ÃW¤j¥g£L mitfis ntUl‹ mÊ¡f¤ jahuhÆU¡f nt©L«. mitfËš
ïU¥gjhš KoahjjhŒ ïU¡»‹wJ m‹¿í« ïªÃiy áyU¡F¥ xU áW jhiuahtJ »is ntiuahtJ Û¤â it¤J¡ bfh©L
ga‹gLtjhíÄU¡»‹wJ. ïJtiu brŒJ tªj fhÇa§fŸ všyh« Ó®âU¤j« brŒayh« v‹W vªjÉjkhd Ó®âU¤j¡fhu®fŸ
ga‹ glhkš nghdj‰F¡ fhuznk ïJjh‹ v‹nw brhšYnt‹. Ãid¤jhY« mt®fŸ xU¡fhyK« bt‰¿ bgwkh£lh®fŸ v‹gJ
vdJ cWâ.
ïj‰F rkhjhd« brhšy nt©oaitfŸ všyh« brhšÈ
ahŒÉ£lJ. brŒant©oabjšyh« brŒJ MŒÉ£lJ. mjhtJ m‹¿í« áy® brhšYtJ nghš Ó®âU¤j¡fhu®fS¡F
ò¤j®, fãy®, âUtŸSt® KjÈat®fŸ brh‹ditfS¡F ÃjhdK« rhªjK« msî¡F Û¿ nt©L« v‹gijí« eh‹ x¥ò¡
nkyhfî«, ïuhkhD#® brŒjj‰F nkyhfî« ïÅ xUt® tªJ òâa bfhŸStâšiy. m‹¿í« ï›Éõa¤âš btW¥ò« ãothjK«
Phd¤ij nghâ¤njh, òâa fhÇa¤ij¢ brŒnjh ÉlKoí« v‹gJ monahL TlhJ v‹gijí« eh‹ x¥ò¡ bfhŸtâšiy.
ïnyrhd fhÇa« mšy. m‹¿í« r_f Ó®âU¤j¤â‰F ï¥nghJ
ÉnuhâfshÆU¥gt®fS§Tl j§fSila jil ntiyÆš eh‹ ï¥go¢ brhšYtjhš mnef bgÇnah®fSila
e«ã¡if it¤âU¥gj‹ fhuzK« ïJntjh‹. MdhY« m¥ mã¥ãuha¤â‰F Ku©g£ltdhf gyU¡F¡ fhz¥glyh«. M«,
nghija Ãiyikí«, brsfÇaK«, murh§fK« ntW; ï¥nghija ï›Éj mã¥ãuha§fËš eh‹ e‹whf Ku©g£lt‹jh‹. nk‰
Ãiyikí«, brsfÇaK« murh§fK« ntW v‹gjhd xU á¿a f©l Éj« brhšy¥g£lt®fË‹ bghWikiaí«, Ãjhd¤ijí«
âU¥â r_f Ó®âU¤j¡fhu®fS¡F e«ã¡if bfhL¡f¡ Toajh rhªj¤ijí«, Jntõk‰w j‹ikiaí« eh‹ v‹d¿î¡F v£oa
ÆUªjhY«, flîŸ cz®¢áí«, kj cz®¢áí«, xU á¿J« khW tiu ftÅ¤J¥ gh®¤nj‹. mitfŸ ÄFâí« ga¤jhY«, xUÉj¥
ghlilahkš ïU¥gjhš ïªj ÃiyÆš ekJ eh£L¢ rKjha¤â‰F¢ gy¡FiwÉdhY« ï›Éõa¤âš cgnahf¥gL¤j¥g£l th®¤ij
Ó®âU¤j« v‹gJ Koahj fhÇa« v‹nw Koî f£l nt©o fŸ v‹nw f©nl‹.
ÆU¡»wJ. VbdÅš ïªj ïu©ilínk kÅjÅ‹ _lg¡âí«,
FU£L e«ã¡ifí« v‹»‹w mÞâthu¤â‹ ÛJ f£l¥g£oU¡ m‹Åa®fŸ e«ik kâ¡fkh£lh®fns, gÊ¥gh®fns, vâ®¥ò
»‹wJ. VbdÅš, FU£L e«ã¡ifÆ‹ gadhŒ V‰gl flîË gykhŒ ÉLnk v‹»w gaK« gy¡Fiwî« ahÇl¤âš ïU¡»‹wnjh
Ål¤âš jh‹ bgÇJ« _l g¡âahš V‰g£l kj¤â‹ _y« bfhŸif mt®fŸ xU¡fhyK« c©ikahd Ó®âU¤j¤â‰F cjtnt
fis tF¤J thœ¡if el¤J»nwh«. ï« _l g¡âiaí«, FU£L kh£lh®fŸ. m‹¿í« m¡Fz§fSl‹ Toat®fshš eilbgW«
e«ã¡ifí« xÊ¡f nt©L« v‹W brhšYtJ Ó®âU¤j ntiyÆ‹ Ó®âU¤j« xU fhyK« gadË¡fnt KoahJ; m‹¿í« Ó®âU¤j«
gh‰g£ljšy; mJ kÅj r_f¤â‹ e‹ik¡fhf mÊ¡f¥gl brŒgt®fŸ v›Éj¡ f£L¥gh£o‰F« MshÆU¤jš TlhJ.
nt©oa ntiyÆ‹ gh‰g£ljhF«. VbdÅš, monahL mÊ¤J¤ Ó®âU¤j¤â‰F Énuhjkhd f£L¥ghLfŸ všyh« cil¤bj¿tij¡
jiuk£lkh¡» òJ¥ã¡f nt©o ïU¡F« ntiy Ó®âU¤j ntiy if¡bfhŸtJjh‹ Ó®âU¤j¤â‰F Kj‹ikahd ghijahF«.
ahfhJ, nt©Lkhdhš òdU¤jhuz ntiy Reconstruction v‹W f£L¥ghLfS¡F ml§»a Ó®âU¤j« v‹gJ mâY« e« eh£il¥
brhšyyh«. bghU¤jtiu á¿J« gad‰wJ.
ï›ntiyÆš <LgLgt®fS¡F kf¤jhd kd cWâí« ÃjhdK«, rhªjK«, bghWikí«, f£L¥ghL« bfh©L

rªnjfk‰w bjËî« ïU¡fnt©L«. m~âšyhkš Mntr¤âš btW¥ãšyhkY«, JntõÄšyhkY« ešy th®¤ijí« T£Lw
jiyÆ£LÉ£lhš j‰bfhiyahfnt Koí«. VbdÅš gykhdJ« ÉY«, eakhfî«, bfŠáí« ekJ eh£oš v¤jid fhykhf brŒJ
ïilawhjJkhd vâ®¥òfË‰»ilna ï›ntiy brŒa nt©o tªâU¡»wJ? ïJtiu brŒJ tªj Ó®âU¤j§fŸ v‹d MÆ‰W?
ïU¡»wJ. fhuz« v‹dbt‹whš btF fhykhf kÅj r_f ïUja¤ ï‹D« v¤jid ehis¡F¥ gß£ir¥ gh®¥gJ v‹»w Éõa§
âš fyªJ C¿ É£lJ«, ïªÃiy btF ngÇDila Raey¤â‰F fis nahá¤jhš nk‰f©l th®¤ijfŸ Ó®âU¤j¤â‰F Énuhâ
mDTykhfÆU¥gJ« M»a ïu©L fhuz§fshšjh‹. fshíŸst®fËl« kÇahij bgWtj‰fhfî«, j§fsJ brhªj

òfG¡fhfî«, bgUik¡fhfî« ngr¥g£l th®¤ijfŸ mšyJ óûY« cilat®fS¡FŸshfnt ca®î jhœî«, mJfŸ ïšyhj
gyåd¤â‹ njh‰w« v‹W V‰gLnk xÊa ntbwh‹Wnk ïU¡fhJ. t®fis jhœikahŒ¡ fUJtJ« ï‹W NÇa‹ nghš Jy§F»wJ.
áy® ï« khâÇahd ekJ mã¥ãuha¤â‰F ÉnuhjkhŒ áy bgÇ k‰W« giHa á‹d§fŸ v‹gjhd nfhÆšfis vL¤J¡ bfhŸnth«.
nah®fshd Éntfhdªj®, fhªâ KjÈnah®fSila th®¤ijfis nfhÆš v‹whš r®t r¡âí«, r®t tšyikí«, r®t jahgu¤ j‹ik
vL¤J¡ fh£Lth®fŸ. ï«khâÇahd m¥bgÇnah®fSila th®¤ í« bfh©l flîŸ v‹gt® ïU¡FÄl« v‹W«, mtiu tz§f
ij¡F eh‹ K‰W« Ku©g£lt‹ v‹gij eh‹ f©ÂakhŒ x¥ò¡ nt©oa ïl« v‹W« brhšy¥gL»‹wJ. mij k¡fŸ cz®ªJ
bfhŸS»nw‹. fhuz«, m›th®¤ijfŸ brh‹d bgÇnah®fis cŒtj‰nf c©lh¡f¥g£ljhfî« brhšy¥gL»wJ. ï¥go¢
RthÄahfî«, kfh¤khthfî« k¡fŸ bfh©lhodh®fŸ; bfh© brhšy¥gL« nfhÆšfË‹ Ãiyik v‹d? mjdhš k¡fS¡F
lhL»wh®fŸ; gl« it¤J óá¡»wh®fŸ v‹gâš rªnjfÄšiy. V‰gL« gy‹ v‹d? j‰fhy« v‹d fhÇa§fË‹ bfhLikfŸ
Mdhš ï›th®¤ijfshš Ó®âU¤j« nt©oa k¡fŸ milªj r»¡fkh£lhkš Ó®âU¤j« nt©L« v‹W k¡fŸ fUj ïl«
fâba‹d? vªj xU mã¥ãuha¤ijí« mjdhš V‰gL« gyid¡ bfhL¤jnjh mªj¡ fhÇa§fS¡F všyh« ïªj r®t r¡âí«, r®t
bfh©Ljh‹ kâ¡f nt©Lnk xÊa th®¤ijÆDila ïÅ¥ig¡ tšyikí«, r®t jahgu¤ j‹ikí« bfh©ljhf flîŸ v‹gJ Fo
bfh©L«, mHif¡ bfh©Lnk kâ¥gJ m¿îilik MfhJ v‹W ïU¥gjhf¢ brhšY« nfhÆšfns fhuzkhÆU¡»‹wJ v‹gij
brhšYnt‹. Ó®âU¤j« nt©oat®fŸ ïJtiu fh£od bghW ahuhtJ kW¡f Koíkh? giHa xÉa§fŸ v‹gJfis vL¤J¡
ikí«, bfŠád bfŠR« ngád ïÅikahd th®¤ijí« nghjhJ bfh©lhš mJî« c©ikahd Ó®âU¤j¤â‰F v›tsî jilahŒ
v‹W ahuhtJ brhšy Koíkh v‹W nfœ¡»‹nw‹; mšyJ k¡fŸ ïU¡»‹wJ v‹gJ És§fhkš nghfhJ. mJ nghynt giHa
gL« fZl« mt®fŸ m¿î milªj j‹ik mjdhš ehL bf£l fiyfŸ v‹gJfis vL¤J¡ bfh©lhš mJnt xU kiyahf
Ãiyik M»aitfŸ ï¥bghWikÆDilaî«, rhªj¤âD ïU¡F«.
ilaî« bfŠRtjDilaî« gßiBF¥ nghjhJ v‹whtJ
ahuhtJ brhšy Koíkh? vdnt, bghWikí«, rhªjK«, r»¥ò¤ cjhuzkhf ntj« v‹W«, rhÞâu« v‹W« òuhz«, v‹W«
j‹ikí«, ï›Éõa¤âš fhÇa¤â‹ mDTy¤ij c¤njá¤J¡ brhšy¥gLtdth»a kÅj t®¡f¤â‹ thœ¡if ey¤â‰F ïy¡fhf
fh£l¥gl nt©oanj mšyhkš, btW« bghWik¡F«, rhªj¤â‰ c©lh¡f¥g£lJ v‹W brhšY«goahd Mjhu§fS«, mit
F« cUth« v‹»‹w bga® bgWtj‰fšy. fSŸ K¡»a fiyfshf¡ bfh©lhl¥gL« gy òuhz§fS« ïJ
tiu k¡fS¡F v‹d e‹ikia¡ bfhL¤J tªâU¡»‹wJ v‹W
m‹¿í« áy® Ó®âU¤j« brŒtj‹ _y« giHa á‹d§ nahá¤J¥ ghU§fŸ. mâY« bj‹ ïªâa tháfS«, mt®fSŸ
fisí«, XÉa§fisí«, fiyfisí« mÊ¤J ÉlhÔ®fŸ v‹»‹ áwªj g©oj®fŸ v‹gt®fS« g¡â ÉRthr¤JlD«, fyh Phd¤
wh®fŸ. ïªj¡ T£l¤jh®fŸ vªj¥ giHa á‹d« XÉa«, fiy Jl‹ bfh©lhL« òuhz§fŸ, ïâfhr§fsh»a ghuj«, ïuhkhaz«,
KjÈaitfis kdâš Ãid¤J¡ bfh©L brhšY»wh®fbs‹W átòuhz«, ÉZQ òuhz«, bgÇaòuhz«, âUÉisahlš òuhz«
eh‹ f©ÂakhŒ Ãid¡»‹nwndh mªj¢ á‹dK« XÉaK« v‹gitfŸ ngh‹w fiyfshš ïJtiu k¡fS¡F V‰g£l gy‹
fiyfSnk jh‹ e«ikí« e« k¡fisí« ekJ eh£ilí« ghHh¡ v‹d? mitfËš fhz¥glhj kÅj j¤Jt¤â‰F«, xG¡f¤â‰F«
»aJl‹, x›bthU m¿thË kdâY« rKjha Ó®âU¤j«, brŒJ Énuhjkhd fhÇa§fŸ ntW vªj¡ fiyfËyhtJ, fiyfŸ mšyhj
Ôunt©L«, ïšyhÉoš ntW vªj Éj¤âY« ek¡F fâ nkhõ« btW¡f¥g£l òÞjf§fËyhtJ, btF Ñœ¤ju k¡fŸ T£l¤â‹
ïšiy v‹»‹w Ãiyik¡F¡ bfh©L tªJ É£lJ. elto¡ifÆyhtJ fh©»‹nwhnkh v‹gij¢ r‰W ftÅ¤J¥
ghU§fŸ.
cjhuzkhf ïuhkhD#® ehk¤ijí«, óûiyí« giHa
á‹d« v‹gjhf¡ fUâ mij it¤J¡ bfh©L ‘giwa‹’ v‹gt® m‹¿í« v›Éj Ó®âU¤j¤ijí« jilbrŒí« goahd
fis bašyh« ão¤J ehkK«, óûY« ngh£L k¡fis¢ rk¤Jt« K£L¡f£ilfŸ m¡fiyfŸ v‹gj‰FŸ kÈªJ »l¡»‹wjh
mila¢ brŒtJ v‹gjhd Ó®âU¤j« brŒjh® v‹gjhf¢ brhšy¥ ïšiyah v‹gij¢ r‰W bghJ neh¡Fl‹ nahá¤J¥ ghU§fŸ.
gL»‹wJ. ïjdhš giHa á‹d« fh¥gh‰w¥g£lnj jÉu, k¡fS¡F
rk¤Jt« »il¤jjh? rk¤Jt cz®¢á c©lhÆ‰wh?. ehkK«

ï‹iwa âd« m¿thËfŸ btF ftiyíl‹ brŒa Mir¥ Ó®âU¤j¡fhu®fŸ Ãiyikia¥ g‰¿¥ ngánd‹.
gL« Ó®âU¤j§fS¡F vâÇfshÆU¥gt®fŸ j§fSila mâf
gy« bghUªâa Míj§fshf ïªj¥ giHa á‹d§fŸ, xÉa§fŸ, Ó®âU¤j¥gl nt©oa Éõa§fŸ
fiyfŸ v‹gijna cgnah»¤J¡ bfh©L mjhtJ mitfË
ÈUªnj Mjhu§fŸ vL¤J¡fh£o Ó®âU¤j¡fhu®fis vâ®¤J KjyhtJ flîS«, kjKnk K¡»akhŒ¡ ftÅ¡f¥gl
jilí¤j« brŒ»‹wh®fsh ïšiyah v‹gij Ú§fns nahá¤J¥ nt©oÆU¡»‹wJ. VbdÅš, K‹ò eh‹ brh‹dJ nghy e«Kila
ghU§fŸ. Ó®âU¤j¤â‰F ï›Éu©Lnk ÉnuhjkhŒ cgnahf¥gL¤j¥g£L
tU»‹wJ.
Mdhš, m¢á‹d§fS¡F« fiyfS¡F« t¡fhy¤J
ngRgt®fshš Ó®âU¤j¡fhu®fS¡F« mDTykhd Mjhu§fŸ flîis¥ g‰¿ ï§F eh‹ mâfkhf¥ ngrtuÉšiy. mij¥
mitfËš v§nfnah ïU¥gjhf brhšy¥gL»‹wJ. mJ btW« g‰¿ v›tsî Fiwthf¥ ngR»nwhnkh m›tsî« ešybj‹nw
ka¡f« v‹gJ« e«ik Vkh‰Wtj‰F cgnahf¥gL¤j¡ ToaJ brhšYnt‹. VbdÅš mJ X£il¡ Fl¤âš j©Ù® nrªJ»‹w
v‹gJ« vdJ mã¥ãuha«. khâÇ ïG¡F«nghJ Fl« Ãiwa j©Ù® bkh©L ghukhŒ tU« -
nkny tªJ nrU«nghJ btW§ FlkhÆU¡F«. v¤jid ehis¡F
VbdÅš, mitfŸ všyh« flîŸ tªJ neÇš brŒjjhfî«, ïij ntiyÆš ïUªjhY« j©Ù® tªJ fiu nruhJ. mij¥
k‰W« e«khš jh§f Koahj ÃgªjidfŸ bfh©lJ« kÅj‹ nghynt flîŸ v‹gJ å© j®¡f¤â‰nf‰w ng¢nr xÊa
e«gKoahjJ«, kÅj¤ j‹ik¡F Û¿dJkhd r«gt§fŸ bfh©lJ fhÇa¤â‰nf‰w ng¢ršy. ïJtiuÆš thj« brŒjt®fŸ f©l
khf ïU¡»‹wdnta‹¿, mDnghf¤âš ïU¡»‹wjhfnth mD KoîfËš Äfî« K¡»akhdJ ekJ f©Q¡F«, kdâ‰F«,
nghf¤â‰nf‰wjhfnth vL¤J¡ ifahs¡ ToaJ mâš x‹W« m¿É‹ cz®¢á¡F« v£lhj Vnjhbth‹W ïU¡»‹wJ v‹W«,
fhz¡TLtâšiy. m¥go fhz¡ToaJ v‹gjhf vijahtJ mâY« nj®ªj Kothf e«ãdhšjh‹ c©L v‹W« brhšY«
vL¤J Éah¡»ahd« brŒa¡ ToajhfÆUªjhY« mij ahU« goahdJfns MF«. ïj‰fhf kd¤â‰F«, f©Q¡F«, m¿î¡F«
x¥ò¡bfh©lhf nt©L« v‹W Ã®gªâ¡fnth mKÈš bfh©Ltu¢ v£lhj x‹iw V‰W¡ bfh©L j¡f Mjhu« ïšyhÉ£lhY«
brŒanth mJ cgnahf¥gLtJÄšiy. e«ã¤jh‹ Mf nt©L«. eh« ahiu¤ bjhªâuî brŒtJ? mšyJ
m«khâÇahd bjhªjuÉdhš ahU¡F¤jh‹ v‹d yhg«? mL¤jh‰
cjhuzkhf, giwa‹, gŸs‹ v‹gt®fŸ (bfhLik brŒa¥ nghš kj« v‹gij¥ g‰¿nahbt‹whš mJ xU bghUs‰w
g£lt®fŸ) všnyhU« nfhÆY¡FŸ nghdjhfî« flîŸ V‰W¡ j‹ikaJ. v‹dbtÅš, ïJ tiu kjkhdJ cyf¤â‰F v›Éj
bfh©L jd¡FŸ I¡»a¥gL¤â¡ bfh©ljhfî« brhšy¥gLtij khd gyidí« bfhL¤âU¥gjhŒ És§fÉšiy. vªj kj¡fhuD¡
giHa fiyfshf cgnah»¡»‹wh®fŸ. Mdhš, mit ï¥nghJ V‹ fhtJ xU rhªâ V‰g£oU¥gjhŒ¤ bjÇaÉšiy Mdhš kj¢
mDnghf¤âš ïšiyba‹whš mªj¥ giwa‹ ntW, ïªj¥ r©il¡F« kj¥ ãurhu¤â‰F« FiwÉšiy.
giwa‹ ntW v‹W brhšÈ btËna jŸË ÉL»‹wh®fŸ. ïªj
fiyia vj‰fhf¡ fh¥gh‰w nt©L«? kÅjU¡F¤jh‹ giwaÅš x›bthU kj¡fhuD« j‹ kj_ykhf¤ jh‹ k¡fŸ KGtJ«
É¤âahrÄU¡Fnk xÊa rhÄ¡F¡ Tlth É¤âahr« v‹whš, fiy nkh£r¤â‰F¥ nghf Koíbk‹W«, j‹ j‹ kj¤ jiyt‹jh‹
fS¡F Mg¤J tªJ É£lJ v‹»wh®fŸ. flîŸ kfbd‹W«, flîŸ öj‹ v‹W«, flîŸ mtjhu« v‹W«,
mtut®fŸ brh‹dJfŸ všyh« flîshš brhšy¥g£lJ jh‹
Mfnt ïªeh£oYŸs giHa á‹d§fisí«, XÉa§ v‹W« brhšY»‹wh®fŸ. ït®fS¡FŸS« »isfŸ gy ïU¡
fisí«, fiyfisí« fh¥gh‰¿¡ bfh©L Ó®âU¤j« brŒa »‹wd. ïâš ah® bkŒa®fshfÆU¡f Koí« v‹W f©Lão¡f
nt©L« v‹W brhšY»‹wt®fŸ v‹iw¡Fnk bt‰¿ bgw Kotâšiy. x›bthU kj¡fhuD« mtdt‹ kj¤ij e«ghjt
kh£lh®fŸ v‹W cWâahŒ¢ brhšYnt‹. ïJtiu ekJ ehL Ó®âU¤ D¡F¥ ght« v‹W« euf« v‹W« brhšY»wh‹. kÅjdhf¥
j¥ gy‹ milahjj‰F ïªj cz®î¡fhu®fnsjh‹ K¡»a fhuz ãwªjt‹ ïªj kj¤â‰fhf v¤jid euf¤â‰F¤jh‹ nghŒ tUtJ?
f®¤j®fŸ v‹W« brhšYnt‹. vdnt ïªj áy ciufshš bghJthf kÅj®fis flîËl¤âš mD¥òtj‰F ï¤jid V#©

LfŸ nt©Lkh? ït®fS¡FŸ ï¤jid¥ ngh£ofŸ nt©Lkh? fy§fhJ cWâílD« ijÇa¤JlD« jf®¤bj¿a vt‹ K‹D¡F
ïªj kÅj®fŸ flîis mila ïªj kj¤ jiyt®fS¡F ï›tsî tU»‹whndh mt‹jh‹ rKjha Ó®âU¤j¤ Jiwia mQf Koí«
ftiyah v‹gitfis ÃjhdkhŒ eLÃiyÆÈUªJ nahá¤J¥ v‹gJ vdJ jhœikahd mã¥ãuha«. rKjha Ó®âU¤jfhu®fŸ
gh®¥Õ®fshdhš kj¤â‹ mr«ghÉjKk MghrK« És§fhk‰ mL¤jgo ftd« brY¤j nt©oaJ.
nghfhJ.
M©, bg©, j‹ikfŸ.
v¥go xU kÅj‹ k¡fË‹ ey¤â‰fhfî« ghJfh¥ò¡
fhfî« jh‹ murdhf nt©L« v‹W fUâ xU murh§f¤ij bghJ k¡fËš bg©fŸ, Ô©lhjh®fŸ v‹gt®fŸ Äf
Þjhã¤J, ãwF k¡fŸ ey« kiwªJ jh‹ murh£áia ÉÞjÇ¥gâš nkhrkhf mG¤j¥g£oU¡»wh®fŸ - òÈ¡F ML flîshš V‰gL¤
ftiybfh©L, bfhiy KjÈaitfis¢ brŒJ, maš ehLfis¥ j¥g£l czî v‹gJ nghyî« - óid¡F vÈ flîshš V‰gL¤j¥
ão¡F« ftiyÆš _œ»ÆU¡»‹whndh mJnghynt k¡fŸ g£l czî v‹gJ nghyî« - MQ¡F¥ bg© flîshš
ey¤â‰F kj« v‹W brhšÈ kj¤ jiytdh», flîŸ kfdh», V‰gL¤j¥g£l moik v‹gjhf¡fUâ el¤j¥g£L tU»‹wh®fŸ.
öjdh», mtjhu¡fhudh», cyf¤âYŸs k¡fis všyh« j‹ c©ikÆnyna ï¥go xU flîŸ V‰gL¤âÆU¥ghuhdhš
kj¤âš nr®¡F« Mirbfh©L, MŸ ão¡F« ftiyÆš _œ» KjÈnyna mªj¡ flîis xÊ¤J É£L¤jh‹ ntW fhÇa« gh®¡f
ïw¡»‹wh‹ v‹gnj kj r«gªjkhd vdJ mã¥ãuhankbahÊa nt©L«. Inah ght«! “ViH¡ flîŸ” ÛJ v¤jid gÊjh‹
kj¤ jiyt®fŸ flîshš mD¥g¥g£lt®fŸ v‹whtJ, mt®fŸ nghLtJ v‹W njh‹¿dhY§Tl, mªj¡ flîS¡F ï›tsití«
brh‹dbjšyh« flîshš brhšy¥g£litfŸ v‹whtJ mt®fË r»¤J¡ bfh©L cÆ® thG«goahd mtáa« v‹d tªjJ v‹gJ
l¤âš flîŸ j‹ikfŸ ïUªjJ v‹whtJ x¥ò¡bfhŸtJ Koahj ek¡F¤ bjÇaÉšiy; fZlkhÆUªjhš xÊªJ bjhiya£Lnk
fhÇakhÆU¡»‹wJ. VbdÅš ïitfisbašyh« x¥ò¡ bfhŸt v‹Wjh‹ njh‹W»‹wJ.
jhdhš gy flîŸfisí«, gy V#©Lfisí« x¥ò¡ bfhŸs
nt©oÆU¡»‹wJ. xU flîŸghnl â©lh£l¤âš ïU¡F« nghJ cyf¤âš áw¥ghf ekJ eh£oš všyht‰iwí« Él bg©
gy flîŸfŸ r§fâ v¥go Ãiy Ã‰f Koí«? Mjyhš kj« v‹g fŸ Ãiyna Äf nkhrkhdJ. mâY« mt®fŸ ÛJ Rk¤j¥
ij flîŸ v‹gtÅl¤âš r«gªj¥gL¤JtJ bghU¤jk‰wjhF«. g£oU¡F« gâÉuij¤ j‹ikia Ãid¡F«nghJ kd« FKW
»‹wJ. mjhtJ gâÉuj« v‹»w f‰òjh‹ mt®fSila flik
k‰w¥go kj« v‹gJ kÅj thœ¡if¡fhd bfhŸiffis ah« - mJî« v¤jifa gâÉuj« v‹whš j‹id¡ bfh©l
tF¤J mªjªj eh£L Ãiyik¡F¤ j¡fgo V‰gL¤j¥g£lJ mšyJ tdh»a òUõ‹ giHa rhj« RL»‹wJ v‹whš Éá¿ vL¤J Éáw
tF¡f¥g£lJ v‹W brhštjhdhš xUthW mij¥g‰¿ nt©Lkh« - j©Ù® nrªJ« nghJ fzt‹ T¥ã£lhš m¥gona
nahá¡fyh«. mJî« mªjªj fhy Ãiyik¡F¤ j¡fgo bfhŸif fÆ‰iw É£LÉ£L Xotu nt©Lkh« - Xo tªjhš kh¤âu«
fis kh‰¿¡ bfhŸs¡Toa j‹ikia cilaJ v‹gjhdhš nghjhjh« - mªj¡ fÆW« gh¤âuK« »z‰¿‹ eLnt âU«ã
kh¤âu« jh‹ kj¤ij¥ g‰¿ nahá¡fyh«. m¥go¡»šyhkš kh‰w tUksî« ïuh£od¤âš bjh§»¡ bfh©oU¡fnt©Lkh« -
KoahjJ, flîË‹ kfndh, öjndh, mtjhunkh brh‹dJ, flîŸ ïšyhÉoš mªj¥ bg© f‰òila gâÉuij mšyth«. vdnt,
j‹ikbghUªâaJ, mjdU»š ntWahU« beU§fTlhbj‹W rnfhju®fns! bg©fSila Ãiyik¡F ntW v‹d cjhuz«
brhšth®fshdhš mªj kj§fis kj§fshfnt (Mzt«) fUâ nt©Lbk‹»Ö®fŸ? m‹¿í« M©fŸ ãwÉ _®¡f¥ ãwÉ
mt‰iw xÊ¡f Ka‰á¡f nt©oaJ rKjha Ó®âU¤j¡fhu®fË‹ mšyJ ö®¤j¥ ãwÉ v‹gj‰F ntW v‹d cjhuz« nt©L
K¡»a flikfËš Kj‹ikahd flikahF«. VbdÅš, rKjha¢ bk‹»Ö®fŸ? c§fŸ flîŸfŸ j§fŸ kidÉfis ï¥goah
Ó®âU¤j« v‹gJ fhy¤â‰F V‰w t©z« m¿î¡F V‰wt©z« el¤J»‹wd? jiyÆY«, eh¡»Y«, kh®ãY«, njhËY« JilfŸ
khWghLfis¢ brŒa x¥ò¡ bfhŸStnjahF«. vdnt m¤jif ÛJ« j§fsJ kidÉfis it¤J¡ bfh©oU¡»w flîŸfis¡
at®fŸ K‹dhš “v¡fhy¤âY« vªj ÃiyÆY« kh‰w¥gl¡ TlhJ” f‰ã¤J¡ bfh©l c§fŸ ò¤â ï›Éj« br‹wj‰F¡ fhuz« v‹d
v‹»‹wjhd kj¤jilfŸ tªJ FW¡»Lkhdhš vªj Éj¤âš v‹gJ ek¡F És§fÉšiy. bg©fis moikfsh¡»aâ‹
mt‰iw ty« tªJ tz§»¡ bfh©oU¡f Koí«? bfhŠrK« gydhŒ k¡fŸ moikfshš ts®¡f¥g£lh®fŸ; moikfshš

ts®¡f¥g£lj‹ gydhŒ k¡fŸ rfy¤â‰F« moikfshdh®f bfhLikahŒ m¿ådkhŒ elªJ bfhŸS« RghtKilat®fshŒ
bsdnt k¡fŸ moik¤ bjhÊÈÅ‹W« Ú§f nt©Lkhdhš ïU¡»‹nwh« v‹gj‰F m¿F¿ahF«.
bg©fŸ moik Ú§f nt©L«! bg©fŸ moik Ú§f nt©L«!!
K¡fhyK« bg©fŸ moik Ú§f nt©L«!!! cyf¤ijí«, eâiaí«, r¡âiaí« bg©zhŒ fUJ« ïu©L
bg©lh£o¡F¡ f«ÄÆšyhj flîŸfisíilaJ« 1000, 10000, 60000
bg©fŸ moik Ú§f nt©Lkhdhš Kjyhtjhf mt® bg©lh£ofis¡ f£o¡bfh©l uh#h¡fŸ M©lJkhd ïªj
fis¡ f‰ò v‹D« r§»ÈÆš f£o¥ ngh£oU¡F« f£il eh£oš bg©fŸ tij¡f¥gL»‹wh®fŸ!! cij¡f¥gL»‹wh®fŸ!!
cil¤bj¿a nt©L«; f£L¥gh£o‰fhfî«, Ã®¥gªj¤â‰fhfî« mâY« Éjit¤ j‹ikahš Äfî« tij¡f¥gL»‹wh®fŸ.
f‰ò xU¡fhyK« TlhJ! TlhJ!! Tlnt TlhJ!!! thœ¡if - x¥gªj¤
â‰fhfî«, fhjš - m‹ã‰fhfî« ïUt®fisí« f‰ò v‹D« bg©fŸ r«gªjkhd ntW vªj fhÇa¤â‰fhtJ M©fŸ
r§»È v›tsî nt©LkhdhY« ïW¡»¡ f£l¥gl£L«; mij¥ j§fŸ Raey¤ij¡ bfh©L bfhLik¥gL¤J»wh®fŸ v‹W
g‰¿ ek¡F¡ ftiyÆšiy. xU ãwÉ¡F xU Úâ v‹»‹w f‰ò brhšYtjhdhY« ïªj Éjit¤ j‹ikia vj‰fhf f‰ã¤jh®fŸ
moik¥gL¤Jtâš Mir bfh©l _®¡f¤jdnk mšyhkš mâš v‹gnj ek¡F És§fkh£nl‹ v‹»wJ.
fLfsî nah¡»aK« bghW¥ò« ïšiy.
ïâš v›Éj m¿îilikí« ïU¥gjhf ek¡F És§f
ïªj Éõa§fËš bg©fS¡F M©fŸ cjÉ òÇth®fŸ Éšiy. ïjdhš ahU¡F v‹d ãunah#d« v‹gJ« m¿a¡
v‹W vâ®gh®¥gJ å© ntiyna MF«. åu¥bg©kÂfŸ jh§f TlÉšiy. xU rka« rªÃaháfisí« mââfisí« c¤njá¤J
shfnt jh‹ K‹ tªJiH¡f nt©L«. murh§f¤âY« mndf« ï¥go xU T£l« ïU¡f nt©L« v‹gjhf¡ fUâdh®fsh mšyJ
brŒa¥glnt©o ïU¡»‹wJ. Mdhš bg© murhøahš bg©fŸ v©Â¡if mâfkh» É£lJ Mjyhš ï«khâÇ brŒtj‹
(É¡nlhÇah kfhuhÂ) Mfhj fhÇa« M© murhøahš MFkh _y« k‰w¥ bg©fS¡F òUõ‹ »il¡f£L« v‹W brŒjh®fsh
v‹gJ áyU¡F rªnjfkhÆU¡fyh«. bg©fË‹ cWâahd mšyJ ntW v‹d fhuz¤â‰fhf ï¥go¢ brŒjh®fŸ v‹gij¡
C¡fK«, ciH¥ò« ïUªjhš f©o¥ghŒ Koí«. MdhY« rKjha f©Lão¥gj‰nf KoahjhÆU¡»‹wJ. v¥go ïUªjhY« ïij¥
Ó®âU¤j¡fhu®fŸ ïij Äfî« K¡»akhŒ¡fUjnt©oaJ v‹g ngh‹w K£lhŸjdkhdJ«, á¤âutij¡ bfh¥ghd bfhLik
jhf K‹dnkna brh‹nd‹. gH¡f¤ijnah, tH¡f¤ijnah, kj¤ ahdJ«, ïÅ miuBzK« bghW¤J¡ bfh©oU¡f KoahjJkhd
ijnah, ntj¤ijnah fUâ¡bfh©L ga¥g£LÉlhÔ®fŸ; fhynjr fhÇa« ntW ïšiy v‹nw brhšynt©L«.
t®¤jkhd¤ij¥ ghU§fŸ. JU¡»iaí«, M¥fhÅÞjhd¤ijí«,
irdhití« ghU§fŸ! irdh¥ bg©fSila fhY¡F ÉLjiy ïªj Éjit¤ j‹ik xÊa nt©Lkhdhš bg©fŸ Ä¡f
V‰g£LÉ£lJ v‹gij Ãidí§fŸ. ijÇakhf¥ ghLglnt©L«; ïJ Éõa¤âš khd« ï‹dJ
mtkhd« ï‹dJ v‹gjhfnth, mt®fŸ v‹d brhšYth®fŸ,
Éjit¤ j‹ik ït®fŸ v‹d Ãid¥gh®fŸ v‹gjhfnth r‰W« fUjhkš ijÇa
khŒ btË¡»s«ãÉl nt©L«; j§fS¡F ïZlkhd fzt‹
mL¤j Éõakhf cyf thœ¡ifÆš ïUªJ cÆUl‹ kh®fis¤ jh§fns bjÇªbjL¤J¡ bfh©ljhŒ btË¥gL¤âÉl
ãÇ¡f¥g£l rnfhjÇfshd ÉjitfŸ v‹gt®fis¥ g‰¿ áy nt©L«; ï›Éõa¤âš r‰W brsfÇa¡ Fiwî ïUªjhY« mij
th®¤ijfŸ F¿¥ãl ÉU«ò»‹nw‹. tÈikíl‹ bghW¤J¡ bfh©lhš mL¤J tU« rnfhjÇfS¡F
ÄFâí« gydË¡F«. mnef ehLfËš ï›tH¡f« ïUªJ tU»‹
ét Rght¤â‰nf bghUªjhjjhd xU Ãgªjidia ekJ wJ. ekJ eh£onyna áy tF¥òfËš ï›tH¡f« eilbgW»‹wJ.
rnfhjÇfŸ ÛJ Rk¤â¡ bfhLik¥gL¤Jtjhd Éjit¤j‹ik Mifahš ïâš ïÅ jh£r©Âa« gh®¥gbj‹gJ r‰W« bghUªjh
v‹gJ vªj Éj¤âyhtJ. bghU¤jKilajh v‹gij Mnyhá¤J bjdnt brhšYnt‹. ïj‰F ÉjitfŸ mšyhj ÞâßfS«
ghU§fŸ. ïªÃiy bg©fis moikfshŒ el¤J»‹nwh« v‹gJ bfhLik¥gL¤j¥g£l ÞâßfS¡F¥ òUõ‹ r«ghâ¤J¡ bfhL¥g
kh¤âukšyhkš e«ik ngh‹w kÅjét‹fËl¤âš eh« v›tsî âY«, mt®fS¡F¤ ijÇa_£o bfhLik¥gL¤j¥g£l FL«g§

fËÈUªJ btË¥gL¤â¤ jÅahfî« Rna¢irahfî« thH¢ mtáaK« brhšY»‹nw‹. muáašfhu®fŸ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤
brŒa¤ j¡f tÊÆš ftiy vL¤J¡ bfh©L cjÉ brŒa nt©L Jt« nf£F«nghJ vj‰fhf tF¥ò É¤âahr¤ij¡ f‰ã¡f nt©L«.
bk‹W« nf£L¡ bfhŸS»‹nw‹. eh‹ V‹ ï¥go¢ brhšY »nw‹ všnyhU« x‰Wikahf ïU¡fyhnk v‹»‹wh®fŸ. ïij e«ã,
v‹whš ïij¤ jÉu ntW kh®¡fÄšiy v‹W f©ljhšjh‹. ïªj¥gona rKjha thœ¡ifÆš ïU¡fyh« v‹whnyh kj
ïašfhu®fŸ mJ kj¤â‰F Énuhj« v‹»‹wh®fŸ. m«kj¤ jil
#hâ É¤âahr« ia Ú¡f r£l« brŒayh« v‹whnyh kj M¢rhÇa®fŸ ‘kj¤âš
r®¡fhnuh r£lrignah ãuntá¡f¡ Tlhbj’‹»wh®fŸ. vdnt ï¥
#hâ É¤âahr« v‹gJ f‰ã¡f¥g£lnj xÊa nt¿šiy. nghjhtJ x›bthU tF¥ò¡F« ãuâÃâ¤Jt cÇik mË¡f
tY¤jt‹ ïis¤jtid ml¡» it¥gJ v‹gj‰F U#& #hâ nt©oa mtáa« v‹W brhšYtJ rÇ v‹W njh‹wÉšiyah?
É¤âahrnkahF«. ïJ ï‹D« Ãiy¤âU¥gJ v‹whš ïªj ehL mL¤jgoahf c§fŸ ftd¤â‰F bfh©L tUtJ v‹dbt‹whš
ÄUf¥ãuha¤âš ïUªJ kÅj¥ãuha¤â‰F ï‹dK« tuÉšiy #hâ É¤âahr« v‹gj‰F Ô©lhik v‹gjhF«.
v‹gij¤jh‹ fh£L»‹wJ. vj‰fhf xU kÅj‹ ca®ªj #hâahfî«
k‰bwhU kÅj‹ jhœªj #hâahfî« fUj¥gL»‹wh‹ v‹gj‰F Ô©lhik
VjhtJ fhuz§fŸ ïU¡»‹wjh? ãwÉÆyhtJ thœ¡ifÆyhtJ
xG¡f§fËyhtJ m¿ÉyhtJ É¤âahr§fŸ fhz¥gL»‹wjh? fdth‹fns!
x‹Wnk ïšiyna. m¥go VjhtJ xU tÊÆš ãÇ¤âUªjhY«
mj‰F¢ rkhjhdkhtJ brhšy Ka‰á¡fyh«. xU fhuzK« ïšyh Ô©lhik v‹gij¥g‰¿ eh‹ VjhtJ brhšy nt©L«
kš ãwÉ kh¤âu¤âš vnj¢rhâfhukhŒ brŒa¥gL« bfhLikahf¤ v‹gjhf Ú§fŸ ahU« vâ®gh®¡fkh£O®fŸ v‹nw fUJ»‹nw‹.
jhnd És§F»‹wJ. ïªj Kiw k¡fË‹ xG¡f¤â‰nf ne® kÅjD¡F kÅj‹ bjhl¡TlhJ; f©Âš gl¡TlhJ; bjUÉš
Énuhjkhf ïU¡fÉšiyah? el¡f¡ TlhJ; nfhÆY¡FŸ nghf¡TlhJ; Fs¤âš j©Ù® vL¡f¡
TlhJ v‹»‹wit ngh‹w bfhŸiffŸ jh©ltkhL« xU eh£il
rnfhju®fns! ïªj¡ bfhLikia x¥ò¡ bfhŸshjt®fŸ ah®? óf«g¤jhš mÊ¡fhknyh, vÇkiyÆ‹ beU¥ò¡ FH«ghš
ïij xÊ¡fnt©Lbk‹W brhšyhjt®fŸ ah®? ïj‰fhf v¤jid vÇ¡fhknyh; rK¤âu¤jhš _œf¢ brŒahknyh, óÄ¥ãsÉš mÄH¢
fhykhf Ka‰á brŒa¥g£L tU»‹wJ? #hâ É¤âahr« ca®î brŒahknyh É£oU¥gij¥ gh®¤j ãwF§ Tl flîŸ xUt®
jhœî TlhJ mj‰F Mjhu« ïšiy v‹W« brhšyhj bgÇah® ah®? ïU¡»wh® v‹W«, mt® r®t jahgu® v‹W« ahuhtJ brhšy tªjhš
MÆD« VjhtJ gy‹ V‰g£oU¡»‹wjh? xU á¿J« fhz¥ mt®fis v‹dbt‹W Ãid¥gJ v‹gij Ú§fns Koî brŒJ
glÉšiyna. ïj‰F VjhtJ xU tÊ brŒJjhnd Mfnt©L«. bfhŸS§fŸ. ï«khâÇ bfhLik¥gL¤â jhœ¤j¥g£l xU bgÇa
vdnt ïj‰F¢ rÇahd tÊ m¿Édhnyh Phd¤âdhnyh nghjid k¡fŸ r_f« ï‹D« v¤jid ehis¡F¤jh‹ bghWiknahL«,
Ædhnyh V‰g£LÉL« v‹»‹w e«ã¡if vd¡F ïšiy. ïJ rhªj¤njhL«, m»«rh¤ j®k¤njhL« ïU¡fnt©Lbk‹W
bgÇJ« murh§f¢ r£l¤âdhY«, muáaš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤J ÉU«ò»‹Ö®fŸ v‹gJ« ï« khâÇahd k¡fŸ ï‹dK« xU
t¤âdhY« jh‹ ïij (mjhtJ ïªj ca®î jhœî É¤âahr¤ij) eh£oš ïUªJ bfh©L cÆ® thœtijÉl mt®fŸ ï«Ka‰áÆš
xÊ¡f Koí«. cÆ® Jw¥gij c©ikÆnyna j¥ò v‹W ahuhtJ
Ãid¡»‹Ö®fsh v‹gJ« vd¡F És§fÉšiy.
MdhY« ïJ muáaš T£lkšy. ï§F eh‹ muáaiy¥
g‰¿¥ ngr¥nghtâšiy. murh§f¤âš ekJ K‹nd‰w¤â‰F¥ ï«khâÇ xU bgÇa kÅj r_f¤ij bfhLik¥gL¤â ml¡»
gyÉj r£l« nt©L« v‹W nf£gJnghy všnyhU¡F« it¤J¡ bfh©oU¡»‹w xU ehL Rauh{a« v‹nwh, muáaš
ãuâÃâ¤Jt« nt©L« v‹»‹nwh«. ïijí« V‹ nt©L« v‹ Rjªâu« v‹nwh, óuz ÉLjiy v‹nwh thÆdhš c¢rÇ¡fthtJ
»nwh« v‹whš tY¤jt‹ ïis¤jtid eR¡fhkš gh®¤J¡ bfhŸs nah¡»aij cilajhFkh v‹W nf£»‹nw‹. áy® Rauh{a«
nt©L« v‹gj‰fhfntjh‹. ïJ rKjha Ó®âU¤j¤â‹ gh‰g£ljh tªJÉ£lhš-óuz Rna¢ir tªJÉ£lhš ïitfŸ xÊªJ nghF«
ïšiyah v‹gij¤ jh§fns nahá¤J¥ ghU§fŸ. ï‹D« X® v‹W rkhjhd« brhšy¡TL«. mt®fis eh‹ x‹W nf£»‹nw‹.

Rauh{a« k£Lkšy; j®kuh{aK«, mtjhu uh{aKkh»a jilí«, moik ò¤âí« f‰ã¡f¡Toa Éõa§fŸ fšÉ¢ rhiy
uhkuh{aK« r¤âa rªj‹ uh{akh»a, mÇ¢rªâu uh{aK« k‰W« fS¡FŸ jiyfh£lnt Él¡TlhJ. VbdÅš flîËl¤âY«, kj¤
flîns murh©ljhf¢ brhšY« murh£áfŸ cŸs fhy¤âš jhnd âÅl¤âY« murÅl¤âY« g¡âahŒ ïU¡F«go m›titfns
ïitfŸ c©lh¡f¥g£ljhfî« ït‰iw¢ rÇtu gÇghÈ¤J brŒJ bfhŸs nt©Lnk xÊa ïj‰fhf xU gŸË¡Tl« it¤J
tªjjhfî« ïit kfh¡»ukkhf eilbg‰W tªjjhfî« brhšy¥ k¡fS¡F¢ brhšÈ¡ bfhL¡f nt©Lbk‹gJ mnah¡»a¤jd¤â‹
gL»‹wJ. vdnt kWgoí« mªj uh{a§fŸ tUkhdhš ïªj¡ Kjš ghfkhF«. fšÉ f‰ã¡F« ntiy ïJ rka« K¡»akhŒ¥
bfhLikfŸ Fiwíkh? mâfkhFkh? v‹W nf£»‹nw‹. Mjyhš bg©fS¡F« Ô©lhjh® M¡f¥g£lt®fS¡F«, ã‰gL¤j¥g£l
ï¡F‰w§fŸ ekJ eh£il É£L xÊ¡f Ka‰á¡f nt©oaJ rKjha t®fS¡Fnk brŒa nt©L«.
Ó®âU¤j¡fhu®fŸ flik kh¤âukšyhkš muáaš Ó®âU¤j¡fhu®fŸ
v‹gt®fSilaî« K¡»akhd fliknaahF«. V‰fdnt fšÉÆš nj®¢á bg‰wt®fŸ v‹»‹w r_f¤â‰F«,
ghu«gÇakhfnt fšÉ m¿nthL ïU¥gjhf¢ brhšy¥gLgt®
fšÉ fS¡F« ãwÉÆnyna j§fis m¿thËfŸ v‹W brhšÈ¡
bfhŸgt®fS¡F« ï¥nghJ á¿J« fšÉ f‰ã¡f nt©oa
ïÅ fšÉ v‹gij¥ g‰¿í« Ó®âU¤j¡fhu®fŸ ftd« njÆšiy. vdnt FiwªjJ xU gâidªJ tUõ¤â‰fhtJ ca®ju
brY¤j nt©oaJ mâfK©L. ‘fš’ v‹gj‰F ‘m¿’ v‹W bghUŸ. fyh rhiyfisí« všnyhU¡F« f‰W¡ bfhL¡F« gŸË¡ Tl§f
fšÉ v‹whš m¿É, bjÇÉ v‹gJ jh‹ bghUshÆU¡f nt©L«. isí« fhÈ brŒJ, fjit¢ rh¤â _oÉ£L K‹ brh‹d fšÉí«,
vdnt, vij m¿É¥gJ v‹W ftÅ¤jhš cyf Rght¤ijí« m¿î« ïšyhjt®fŸ v‹»w T£l¤â‰nf gŸË¡Tl« it¤J¡
kÅj¤j‹ikiaí« m¿É¥gnj fšÉahF«. k‰witfŸ É¤ij f‰ã¡f nt©L«. nah¡»akhd murh§f« ïij¤jh‹ KjÈš
ahF«. ïj‰F cjhuzkhf brŒí«. c©ikahd Ó®âU¤j¡fhu®fS« fšÉ¤ JiwÆš ïij¤
jh‹ brŒa nt©Lbk‹W Mir¥gL»nw‹.
‘x¤jj¿th‹ cÆ® thœth‹ k‰iwah‹
br¤jhUŸit¡f¥gL«’ _l¥gH¡f tH¡f§fS« rl§FfS«
‘cyf¤njhL x£l xGfh® gyf‰W« Ó®âU¤j¡fhu®fŸ ftÅ¡f nt©oa K¡»a Éõa§fËš
fšyh® m¿Éyh jh®’ _l¥gH¡f tH¡f§fisí« FU£L e«ã¡iffisí« xÊ¥gJ
v‹gJ v›tsî K¡»akhdJ v‹gij¥ g‰¿ eh‹ brhšy
v‹w tŸSt® th¡nf nghJkhdJ. Mjyhš cyf Ãiyia nt©oaâšiy v‹nw Ãid¡»‹nw‹. VbdÅš ïªj Éõank
í« mj‰F¤ j¡fgo elªJ bfhŸs¤j¡f kÅj¤ j‹ikínk ï¥nghJ v§F« ng¢rhÆU¡»‹wJ. ïªj _l¥gH¡f tH¡f§fshš
K¡»akhŒ¡ bfh©L fšÉ f‰ã¡f V‰ghL brŒant©L«, ãiH¡»‹w T£l« jÉu k‰wt®fŸ všnyhU« ïj‹ m¿ah
ï¥nghija fšÉ v‹gJ kÅj¤ j‹ik¡F« m¿î¡F« á¿J« ikia e‹whŒ cz®ªâU¡»‹wh®fŸ. MdhY« mt®fSila
bghW¤jkhdjšy. FofËl¤âš e«ã¡if ïšyhj xU bghW¥g‰w ijÇak‰w j‹ikÆdhš mij kh‰¿¡bfhŸs Koahjt®
mur‹ jdJ ãui#fis _l®fS« njr¤Jnuh»fSkhf M¡» fshÆU¡»‹wh®fŸ.
jdJ fhyoÆnyna mK¡» it¤J¡ bfh©L ÃuªjkhŒ j‹
ï¢ir¥go Mø òÇant©L« v‹W fUJ»‹w xU murh§f¤â‰F flîŸ, kj«, g¡â, ntj« KjyhaJfŸ kh¤âu« mšyhkš
mDTykhd fšÉahfnt ïUªJ tU»‹wJ. mJ kh¤âukšyhkš c‰rt«, Rg«, mRg« v‹gJ r«kªjkhd rl§FfŸ, neh‹ò, Éuj«
Cuh® ciH¥ãš nehfhkš tÆW ts®¡f¡ fUJ« mnah¡»a®fË‹ kh¤âu« mšyhkš nt©Ljš Ô®¤j« _®¤â Þjy«: fhÂ¡if
Mâ¡f¤â‰F mDTykhd fšÉna mË¡f¥g£L tU»‹wJ. M»aitfŸ ngh‹w mnef Éõa§fËš eh« elªJbfhŸS«
elto¡iffŸ KGtJ« _l¥gH¡f tH¡f§fŸ FU£L e«ã¡if
vdnt, ïJ monahL kh‰w¥gl nt©L«. RU¡fkhf¢ brhšy fŸ M»ait fË‹ gh‰g£lnjahF«.
nt©Lkhdhš flîŸ g¡â, kjg¡â, ïuh#g¡âah»a m¿î¤

ïªj _l¥gH¡f tH¡f FU£L e«ã¡ifí« brŒifí« e« fS« Raey« bfh©l mnah¡»a®fshnyna ghku k¡fis Vkh‰w¢
Kila m¿î, MuhŒ¢á, gz«, neu«, Ka‰á, K‰ngh¡F KjÈait brŒj Nœ¢ánaahF«.
fisbašyh« monahL bfL¤JÉL»‹wJ. ešy fhÇa§fS¡F¥
gzK« m¿î« ïšyhkš brŒJÉL»wJ. cyf¤âYŸs ehLfŸ cjhuzkhf ïuÆšnt¡fhu®fis vL¤J bfhŸS§fŸ.
všyht‰iwí« Él, ïa‰ifÆnyna všyh tsK« brsfÇaK« mt®fS¡F ekJ bjŒt§fŸ v‹gitfËl¤âyhtJ, ò©Âa
bghUªâajhd ekJ ehL k£L« cyf¤âš cŸs k‰w všyh ehL Þjy«, Ô®¤j«, áuh®¤j«, ò©Âaâd Þehd«, nj®¤âUÉHh,
fisí« Él Äf nkhrkhd ÃiyikÆš v‹Wnk ÉLjiy mila c‰rt«, Ôg«, nks« v‹gitfËl¤âyhtJ fLfsî e«ã¡if
Koahj moik¤j‹ikÆY«, m¿ahikÆY« MœªJ »l¥gj‰ ah»Y« ïU¡»‹wJ v‹W Ú§fŸ e«ò»‹Ö®fsh? mšyJ mt®fŸ
F¡fhuznk. ïªj _l¥gH¡f tH¡f§fS¡F ekJ k¡fŸ f©_o¤ c©ikÆnyna e«ik¥ ngh‹w m›tsî K£lhŸfsh? xU¡ fhy
jdkhf moikah»ÆU¥gJjh‹. K« ïšiy v‹W« mšybt‹W« btF ijÇakhŒ¢ brhšYnt‹.
Mdhš, mt®fŸ brŒí« mnah¡»a¤jd¤ij¥ ghU§fŸ.
ekJ eh£ilÉl Äfî« ã‹dÂÆÈUªj k‰w ehLfŸ
ï‹iwa âd« všyh ehLfisí« Él K‹dÂÆš ïU¥gj‰F ( “jÉu Þehd¤â‰F¥ nghfÉšiyah” “itF©l Vfhj
fhuz« mªeh£lh®fŸ _l¥gH¡f tH¡f§fisí« FU£L e«ã¡ á¡F¥ nghfÉšiyah” “Mo mkhthir¡F jDZnfho¡F
iffisí« mwnt xÊ¤J mt®fsJ gF¤j¿î¡F kâ¥ò¡bfhL¤J nghfÉšiyah” “ãuahif¡F áuh®¤j« bfhL¡f¥ nghf
MuhŒ¢á¤JiwÆš mt®fsJ m¿ití« gz¤ijí« neu¤ijí« Éšiyah” “fh®¤âif Ôg¤â‰F âUt©zhkiy¡F¥ nghf
C¡f¤ijí« Ka‰áiaí« bryî brŒtj‹ gynd xÊa nt¿šiy. Éšiyah” “F«gnkshî¡F mÇ¤Jthu¤â‰F¥ nghfÉšiyah?”
“khkh§f¤â‰F¡ F«gnfhz« nghfÉšiyah” “MU¤âuhî¡F¢
e« _l¥gH¡f tH¡f« v‹W rªnjfkw e‹Wa¿ªj xU áW áj«gu« nghfÉšiyah”) v‹W És«gu« brŒ»‹wh®fŸ. TÈ
Éõa¤ij kh‰¿¡bfhŸs nt©LkhdhY« eL§F»‹nwh«. bfhL¤J¥ g¤âÇiffËš nghl¢ brŒ»wh®fŸ. gl« vGâ Rt®fËš
ijÇakhŒ VjhtJ brŒtjhÆUªjhš mij rhÄí«, kjK«, x£L»wh®fŸ. ešy ešy bg©fË‹ cUt¤ij¥ gl¤âš vGâ
ÞÄUâí«, òuhzK« tªJ jil¡ fšyhŒ ÃW¤âÉL»‹wJ. k¡fS¡F¡ ft®¢á c©lhF«go brŒ»‹wh®fŸ. ïitfbsšyh«
ïitfisbašyh« Tl xU Éj¤âš rkhË¤JÉlyh«. MdhY« vj‰fhf? eh« nkhB« miltj‰fhfth? ek¡F ò©Âa«
‘bgÇat®fŸ elªj tÊ’ v‹»‹w bghW¥g‰wJ« m®¤jk‰wJkhd r«ghâ¤J¡ bfhL¥gj‰fhfth? xU¡fhyK« ïšiy v‹gij
jil bgÇa jilahŒ ïU¡»‹wJ. vdnt ï›Éõa¤âš á¿J« Ú§fns x¥ò¡ bfhŸå®fŸ. Mdhš k‰bwj‰F? e«ik Vkh‰¿¥
jhB©ÂaÄšyhjJ« ja§fhj Jkhd mÊî ntiyna Äfî« gz« r«ghâ¥gj‰fhf e«Äl¤âš r‰W« m‹ò« fhjY« ïšyhkš
njitahdJ v‹W kWgoí« kWgoí« brhšYnt‹. j§fis e‹whŒ my§fÇ¤J¡ bfh©L e«K‹ Ã‹W f© #hil
fh£L« Ñœ¤ju ÉgrhÇfË‹ kd¥gh‹ikia x¤jjhd Vkh‰w
ïªj _l e«ã¡if FU£L g¡â v‹»‹w JiwÆš ekJ k¡fŸ kšyth ïJ? ïj‹ _y« ïuÆšnt¡fhu®fS¡F¥ nghF« gz«
gz« tUõ« x‹W¡F gy nfho¡ fz¡fhd %ghŒfŸ åzh»‹wJ. v›tsî? ïJnghšjhnd òuhzK«, MfkK«, ÞÄUâfS«
ekJ bj‹dh£oš k£L« tUõ¤âš xU yB«, ïu©L yB«, IªJ vGâdt®fŸ kd¥gh‹ikí« ïUªâU¡F« v‹W v©z
yB«, g¤J yB«, ïUgJ yB« tU«goíŸs nfhÆšfŸ gy nt©oÆU¡»‹wJ. ïšyhÉ£lhš e«Kila nkh£r¤ij¥ g‰¿
ïU¡»‹wd. tUõ¤âš g¤J yB«, ïUgJ yB«, I«gJ yB« ïªj T£l¤jhU¡F ï›tsî m¡fiw vj‰F? vdnt ekJ
bryî brŒJ T£l§TL« ah¤âiu Þjy§fŸ ekJ njr¤âš mnef _l¥gH¡f«, FU£L e«ã¡ifah»aj‹ _ykhf ekJ gz§fŸ
ÄU¡»‹wd; ïitfŸ ahî« xUáy T£l¤jhÇ‹ Raey¤â‰fhf v¤jid nfho ghHhŒ¥ ngh»‹wJ v‹gij¥ ghU§fŸ. r®¡fh®
tŠrf¡ fU¤J¡bfh©L c©lh¡f¥g£l nkhrona mšyhkš e«Äl« murhøÆ‹ nguhš tNÈ¡F« tÇ v‹D« bfhŸisia
ntwšy. ïj‰fhf vGâ it¤j òuhz§fS«, Mfk§ fS«, rkah¢ Él ïªj _le«ã¡ifahY«, FU£L g¡âahY« bryÉL« gzK«
rhÇa®fŸ v‹gt®fË‹ rÇ¤âu§fS«, Þjy kh‹Ä a§fŸ Ô®¤j ïj‹ nguhš gy® bfhŸisao¡F« gzK« Fiwªj bjhif
Énrõ§fŸ v‹gJfS«, ò©Âa âd§fŸ, ââ, âtr« v‹gJ bfh©lbjd¡ fUJ»‹Ö®fsh? r®¡fh® ïij¢ brŒaÉšiy,

mij¢brŒaÉšiy v‹W f¤J« bghUshjhu¤ â£l Ãòz®fŸ
ïªj¥ gfš tÊ¥g¿¡ bfhŸis¡F VjhtJ ftiy bfhŸS»‹
wh®fsh? ïij¥ g‰¿ ngrthtJ mDkâ¡»‹wh®fsh? ïªj¥ g¡f«
r‰W jiy it¤jhtJ gL¡»‹wh®fsh? mDTykhd JiwÆš
x‹W« brŒahkÈ¥gnjhL ïªj xG¡fk‰w bfhŸis¡ T£l¤
jhU¡F juf®fshf ïUªJ e«ik¡ fh£o¡ bfhL¤J¡ FÊÆš jŸS ãu«kPhd r§fK«
tj‰F clªijahŒ¤ jhnd ïU¡»‹wh®fŸ.
gh®¥gdušyhjhU«
ïªj¥ gz§fS« neu§fS« fšÉÆyhtJ MuhŒ¢á¤
JiwÆyhtJ bryî brŒa¥g£oU¡Fkhdhš ekJ eh£oš 100-¡F
93-M©fŸ j‰F¿fshÆU¥gh®fsh? 1000-¡F 999 bg©fŸ j‰F¿ cyf¤âYŸs k¡fŸ kÅj r¡âia czuhjj‰F«, m¿É‹
fshÆU¥gh®fsh? v‹gJfis nahá¤J¥ ghU§fŸ. ekJ ehL m‰òj¤â‹ fiufhzhjj‰F« gšntW ãÇîfshŒ ãÇ¤J x‰W
jÇ¤âukhÆU¥gj‰F¡ fhuz« ÉisÉšiyah? Éisî¡F Éiy ikia bfL¤âU¥gj‰F«, Raey« ãw ey myøa«, Jntõ«
Æšiyah? nghâa gz òH¡f« ïšiyah? všyh¥ gzK« rhÄ¡F« KjÈaitfŸ V‰g£L gnuhgfhu«, ïu¡f«, m‹ò KjÈaitfŸ
kj¤â‰F« nfhÆY¡F« c‰rt¤â‰F« rl§Ff£F« _le«ã¡if¡ mU»¥ nghdj‰F«, ïa‰if ï‹g§fS« Rjªâu cÇikfS« kh¿
F« nrh«ng¿fS¡F« Vkh‰W»‹wt®fS¡F« mGtj‰nf J¡f¤ijí«, Ãgªjid m‰w moik¤ jd¤ijí« ï‹gkhfî«,
bryth»ÉL»‹wJ. Njh£l¤âš v¥go Ó£L nki# th§»d Rjªâukhfî« Ãid¤J¡ bfhŸs nt©oajhd Ã®¥gªjKŸs
tD¡nf všyh¥ gzK« nghŒ nr®ªJÉL»wnjh mJnghš e«ik bra‰if ï‹g¤ijí« Rjªâu¤ijí« mDgÉ¤J¡ bfh©oU¡f
_le«ã¡ifÆš mG¤â it¤âU¥gt®fS¡nf všyh¥ gzK« nt©oaj‰F« K¡»a fhuz« kj§fŸ v‹gnj vkJ mã¥ãuha«.
nghŒ¢ nr®ªJ ÉL»‹wJ.
ïªj kj§fnsjh‹ k¡fS¡F bfhL§nfh‹ikahd M£áia
vdnt, ek¡F brštnkh, fšÉnah, m¿nth, MuhŒ¢ánah, V‰gL¤Jtj‰F« fhuzkhÆUªjbj‹WTl brhšy nt©oÆU¡
nt©Lkhdhš ïªj _l e«ã¡ifia monahL xÊ¡f nt©L«. »‹wJ.
ïªj¤ Jiwí« k‰bwšyh¤ JiwfisÉl ÄFâí« mÊî ntiy
brŒa¥glnt©oajhF«. k‰wij KoîiuÆš brhšY»‹nw‹. cyf¤âš gy fhuz§fshš V‰gL« óf«g«, vÇkiy¡ FH«ò,
óÄ¥ãsî, k©khÇ, kiH, btŸs«, òašfh‰W, ïo, Ä‹dš
F¿¥ò : 26.11.1928 br‹id É¡nlhÇah bghJ k©lg¤âš bj‹
M»aitfŸ nghyî«, fhyuh, ãns¡F KjÈa nuhf§fŸ nghyî«
Åªâa rKjha Ó®âU¤j¡fhu®fË‹ khehL - jiyikíiu brh‰bghÊî.
kÅj r_f åœ¢á¡F mo¡fo ntW ntW ntõ¤â‹ nguhš kj§fŸ
v‹gitfS« njh‹¿¡ bfh©nl tUtJK©L.
ï«kj¡nfLfis cz®ªj mndfU« c©ikÆnyna
m¡bfLjšfis xÊ¥gj‰bf‹W ntiy brŒjt®fŸ mnefU«
mªj kj¤ij m¥gona it¤J¡ bfh©L bfhŸiffS¡F ntW Éj
Éah¡»ahd« brŒJ«, k‰W« m«kj¤â‰F ntW bfhŸiffis¥
òF¤âí«, k‰W« ntW kj¤ij V‰gL¤â gHa bfhŸiffisna
ntW %g¤âš it¡F« gyÉj khantiy brŒJ« tªJ xU Éj¤
âY« bt‰¿ bgwhkš gHa ÃiyÆnyna ïUªâU¡»‹wh®fŸ.
k‰W« áy® Raey« bfh©L j§fŸ r_f ca®î¡F« tF¥ò

Mâ¡f¤â‰F« Mjhukhf Nœ¢áfŸ brŒJ k¡fis Vkh‰¿ gy

jªâu§fŸ _y« gHa bfhŸiffisna ÃiyÃW¤â tŠá¤J btËÆš xU bfhŸifí« j§fŸ Mâ¡f¤J¡F cŸS¡FŸ xU
tU»‹wh®fŸ. ïªj ïu©o‰F« njh‰w¤âš É¤âahrÄUªjhY« bfhŸifí« cilat®fŸ v‹gJ« És§fhkš nghfhJ.
fhÇa¤âš xnu gyid¤jh‹ bfhL¤J tªâU¡»‹wd.
Rkh® ïu©L tUõ¤â‰F K‹ghf âUbešntÈÆš T£l¥
ïªj ÃiyÆnyna, mjhtJ k¡fis m¿ahikÆš g£l âUbešntÈ Íšyh RakÇahij kfheh£oš bfh©Ltu¥
Mœ¤jî« áyÇ‹ Mâ¡f¤ij tY¥gL¤jîkhf ïJ rka« ekJ g£l “všyh ïªJ¡fS¡F« nfhÉš ãuntr« bfhL¡f nt©L«”
eh£oš, áw¥ghf jÄœ eh£oš, f‰w¿ªj T£l¤jh® v‹D« gh®¥ v‹»‹w Ô®khd¤ij cukhŒ vâ®¤jt® ã®«k Phdr§f¤âš mâf
gduJ cjÉ bfh©L xUthW eh£oš cyî»‹w òâa kj njh‰w§ g¡âí« e«ã¡ifí« g‰WjY« íilatuhd e©g® âUths®
fËš ãu«k Phd r§f« mšyJ âahrãfš brhir£o v‹gJ« x‹W bešiya¥g ãŸisna Mth®fŸ. mt®fŸ brh‹d M£nrg«
mJ jiyik¥ nguhirí« Ñ®¤â bt¿í« bfh©l xU Inuh¥ãa v‹dbt‹whš,
khâ‹ Mâ¡f¤âY« btŸis¡fhu®fË‹ gz tÈikÆY«
xUthW bršth¡F¥ bg‰W cyîtJl‹ V‰fdnt gy fhuz§fshš “Mâ âuhÉl®fŸ KjÈat®fŸ mR¤jKŸst®fshdjhš
ca®î jhœî bfhŸifahš jhœ¤j¥g£l k¡fS¡F« _le«ã¡if flîË‹ mU»š bršynth ói# KjÈaitfŸ òÇanth mUfij
ahš m¿î ts®¢á bgwhj k¡fS¡F« bgÇJ« ïilôwhf njh‹¿ m‰wt®fŸ” v‹W« “flîË‹ mU»š mt®fis¢ bršyÉl¡
ïU¡»‹wJ v‹W jh‹ brhšy nt©L«. ï¢rig brštK« TlhJ v‹W« brh‹dh®fŸ. mij MnBã¤J m›ñ® ãugy irt
bršth¡F« bfh©l xU ÞjhgdkhÆU¥gjhš nkš f©l ïu©o k¡fS«, irt njáf®fS« j¡f fhuz« fh£o kW¤jh®fŸ. KoÉš
Y« Miríilat®fshd gh®¥gd®fŸ j§fŸ Mâ¡f¤â‰F ïij X£L vL¡F« nghJ ãu«kPhd r§f¤ij¢ nr®ªj ãugyÞjuhd
xU rhjdkhŒ cgnah»¤J¡ bfhŸs¡fUâ xUthW mâš nghŒ âUths® bg‹õ‹ jhÓšjh® bešiya¥g ãŸis mt®fŸ xUt®
FÉªJ bfhŸS»‹wh®fŸ - mjdhš gyD« milªJ tU»‹ kh¤âunk vâÇilahf ifö¡»dh®. ïªj Éõa¤âš m¢r§f¤â‹
wh®fŸ. Vf jiytuhd $kâ bgr©l«khŸ mt®fS« mnj mã¥ãuha¤
ijna brhšÈ ïU¡»‹wh®fŸ. mjhtJ,
Ã‰f, ïj‹ bfhŸiffŸ v‹d v‹W gh®¥nghkhdhš, r¤âa«,
rnfhju¤j‹ik M»aitfŸ K¡»akhditah«. “MââuhÉl® KjÈat®fŸ gÇR¤jk‰wt®fshdjhš mt®
fŸ Ô©l¥glhjt®fŸ Mdh®fŸ” v‹W brh‹dh®.
m‹¿í« flîŸfŸ, uhk, »UZzhâ mtjhu§fŸ, njt®fŸ,
kfh¤kh¡fŸ, njth¤kh¡fŸ, cyf¤ij uø¡f cyf FU njh‹w¥ mJ kh¤âukšyhkš ït®fŸ rÛg¤âš fháÆš gšfiy¡
ngh»wh® v‹gJ, kfh¤kh¡fSlD«, njt®fSlD« r«ghõid fHf¤âš khzh¡f®fË‹ K‹ò ngáa fhy¤âš #hâ¥ãÇîfis
el¤JtJ v‹gJ, òuhz«, ïâfhr«, Ñij M»aitfËš áyt‰iw mjhtJ tUzháuk¤ij MjÇ¤J ‘njr e‹ikia c¤njá¤J mJ
KGJ« áyt‰iw xU msî¡F« x¥ò¡ bfhŸtJ, K‹ b#‹k«, mtáa«’ v‹W« ngáÆU¡»‹wh®fŸ.
mj‹ elto¡iffis m¿tJ, k‰W« ïJ ngh‹witfËš
e«ã¡ifíilat®fS« ïij neÇš âd« mDgÉ¡»‹wt®fŸ Mfnt tUzháuk j®kK« Ô©lhikí« MjÇ¡f¥g£l xU
v‹gt®fS« ï«kjÞjuhth®fŸ v‹W brhšy¥gL»‹wJ. Þjhgd¤jhš eh£L¡F vªj Éj¤âš rnfhju¤j‹ikí« x‰Wikí«
m‹ò« r¤âaK« c©lh¡f¡ TL« v‹gij m¿thËfŸ nahá¤J¥
Mdhš, fhÇa¤âš ït®fŸ elto¡if v¥go¥g£lJ v‹W gh®¡f nt©LkhŒ ÉU«ò»‹nwh«.
gh®¡f nt©Lkhdhš, mij ïªj r§f¤âš nr®ªJ ïU¡F«
eg®fis¡bfh©L bjÇªJ bfhŸsyh«. ïâš nr®ªâU¥gt®fËš k‰w¥go ïªj Þjhgd¤âš eilbgW« k‰w Éõa§fis eh«
gh®¥gd®fns K¡»akhdt®fŸ. mâY« tUzháuk¡fhuU«, ntj ïªj Éahr¤âš òF¤j ïZl¥glÉšiy. Mjyhš mij¥ g‰¿ eh«
rhÞâu, ïâfhr, òuhz KjÈaitfËš e«ã¡ifí« g¡âí« cila vGjtuÉšiy. muáaš JiwÆš gh®¥gdušyhjh®fS¡F ïªj
t®fsh«. mt®fŸ elto¡iffis ftÅ¥nghkhdhš ngh¡F¡F« r§f¤âYŸs tUzháuk¥ gh®¥gd®fË‹ bjhšiyí« tF¥ò
elto¡if¡F« á¿J« r«gªj k‰wt®fŸ v‹gJ« k¡fis VŒ¡f Mâ¡f¥ nguhirí« jiyÉahš gh®¥gdušyhjh®fS¡F V‰gL«

bfhLikí« msÉl‰ghyjšy.
RU¡fkhf¢ brhšy nt©Lkhdhš, ãu«k Phd r§f« v‹gJ

MÇa j®k¥ãurhu«, tUzháuk j®k gÇghyd«, ãuhkz kfh rig
v‹gd ngh‹w gh®¥gdhâ¡f ãurhu rigfËš x‹nw xÊa ntwšy,
mâš nkš f©l rigfshtJ btË¥gilahŒ e«Kl‹ ngh®
òÇ»‹wd v‹W xUthW brhšyyh«. Mdhš ïªj ãu«kPhd r§f«
j«g£l«
v‹gnjh Nœ¢áÆ‹ _y« e«ik¡ fG¤jW¤J tU»‹wJ. Mjyhš nknah¡fŸ
gh®¥gdušyhjh® ãu«kPhd r§f¤âš nrUtJ j‰bfhiy¤ j‹ik
bghUªâaJ v‹nw brhšYnth«. - á¤âuò¤âu‹
rk¤Jt¡ bfhŸifia mÊ¤J¥ gh®¥gÜa¤ij¥ òF¤â
âUPhdr«gªj® v‹w gh®¥gd® câ¤J “irt¤ij¡ fh¥gh‰¿a
fij”ia¥ nghynt ekJ gh®¥gdušyhjh® ïa¡f¤ij mÊ¤J¥ MÆu¡fz¡fhd nknah¡fŸ njh‹¿dhY« e« eh£L
gh®¥gÜa¤ij gu¥g bgr©l«ik v‹D« “nyhf khjh” tªJ itÔf®fS¡F«, g©oj®fS¡F«, gh®¥gd®fS¡F« ò¤âtuhJ
ãu«kPhd r§f¤jhš “k¡fS¡F ãu«kPhd« òf£L»‹wh®” v‹gJ cWâ. ïªj eh£oš gh®¥gÜa« ïU¡F« tiuí«, kDj®k
v‹Wjh‹ brhšy nt©L«. xU rka« mªj Þjhgd¤â‰F rhÞâu« ïU¡F« tiuí«, ïuhkhazK« ghujK« bgÇa òuhzK«
V‰g£oU¡»w bršth¡fhš, j§fsJ Raey¤â‰F VjhtJ tÊ brŒJ ïU¡F« tiuí«, ÉZQ òuhzK« átkfhòuhzK« át guh¡»uk
bfhŸsyh« vd¡fUâ gh®¥gdušyhjhÇš áy® mâš nrUt òuhzK« ïU¡F« tiuí«, bfUl òuhzK« ghuhr® ÞÄUâí«
jhdhY« RakÇahij¡ bfhŸifia x¥ò¡ bfhŸSgt®fŸ mâš ïU¡F« tiuí«, RthÄiaí« m«kidí« gL¡if å£o‰FŸ xnu
fyªJ bfhŸStJ á¿J« bghUªjhjjhF«. mâš cŸst®fËš f£oÈ‹ nkš gL¡f it¤JÉ£L ghš br«ig f£oÈ‹ Ñœ it¤J
bgU«gh‹iknah®fË‹ kd¥gh‹ikí« K¡»aÞj®fËš fjit _o É£L tU»‹w nfhÉšfŸ ïU¡F« tiuí«, RthÄ jhá
jÅ¤jÅ eg®fË‹ kd¥gh‹ikiaí« m¿ªnj eh« ïªj¥go å£o‰F nghF« c‰rt§fŸ el¡»‹w tiuí«, Phd« nghâ¤j
vGJ»‹nwh«. k‰bwhU rka« ïij¥ g‰¿ ÉÇthŒ vGJnth«. rkz®fis fGÉš V‰¿a c‰rt§fŸ el¡»‹wtiuí«, xUt‹
bg©izí« xUt‹ kidÉiaí« âUo¡ bfh©L nghdt®
Fo muR - jiya§f« - 09.12.1928 fisí« âU£L¤jdkhf Égrhu« brŒjt®fisí« RthÄahf
it¤J¡ F«ãL« nfhÉšfŸ cŸstiuí«, 2 bg© #hâ 3 bg©
#hâ 100 it¥gh£o 200 it¥gh£o cŸs RthÄfŸ ekJ eh£oš
ïU¡F« tiuí«, RthÄ v‹W« m«kbd‹W« eh¢áahbu‹W« fš,
br«ò, ã¤jis bgh«ikfS¡F ng® it¤J nj® v‹W« uj« v‹W«
bgaUŸsJ« MÆu« ng®, IahÆu« ng®, g¤jhÆu« ng® ïG¤jhY«
mir¡f Koahj t©ofËš it¤J ïG¥gnj g¡âí« nkhB
KkhÆU¡F« tiuÆY«, g£oÅ »lªJ rhf¥ ngh»wtD¡F fŠá
C‰whkš â‹W bfhG¤j nrh«ng¿fS¡F M¡»¥ gil¥gnj
ò©Âa« v‹W v©Â¡ bfh©oU¡»wtiuÆY«, Fo¡f¥
ghÈšyhj FHªijfŸ njth§if¥ nghyî« Fu§F¡ F£ofis¥
nghyî« bjh¤â¡ bfh©L« vÈ¡FŠRfshf¡ f¤â¡ bfh©L«,
rhtij bfhŠrK« ftÅ¡fhkš Fl« FlkhŒ ghiy fšYUt¤â‹
jiyÆY« gh«ò¥ ò‰¿Y« C‰¿¥ ghHh¡F« tiuÆY«, ViH
k¡fis tU¤â x‹W¡F ïu©lhf t£o v‹W« Ãgªjid v‹W«

bfhŸis¡fhu®fŸ nghš gz« nrfÇ¤J f©Âšyhj FUl®fŸ
v‹W brhšy¤j¡f khâÇ nfho¡fz¡fhd k¡fŸ vG¤J thrid
v‹gnj xU á¿J« ïšyhkš j‰F¿fshŒ ïU¥gij r‰W«
ftÅahkš nfhÉby‹W« Fs§fbs‹W« F«ghãnõfbk‹W«
ntjghlrhiy v‹W« rkÞ»Uj ghlrhiy v‹W« gh®¥gd®fS¡F
kh¤âu« rh¥ghL nghL« r¤âubk‹W« brhšÈ bghUis¥ ghHh¡F« br‹id
m¿ÉÈfŸ ÄFªâU¡F« k£L«, rhÂiaí« _¤âu¤ijí« fy¡»
Fo¡F« rl§FfŸ cŸs k£L«, m¿ahj bg©fS¡F rhÄ ngiu¢ bj‹ ïªâa Ó®âU¤j¡fhu®fŸ kfhehL
brhšÈ fG¤âš fÆW f£o mt®fis bghJ #d§fŸ mDgÉ¥g
j‰fhf K¤âiu ngh£L ÉgrhÇfshf É£L¡ bfh©o U¡Fk£L«,
mt®fis¡ bfh©nl nfhÉY¡F« rhÄ¡F« c‰rt¤ â‰F« nrit rnfhju®fns! rnfhjÇfns!
brŒí« Kiwfis it¤J¡ bfh©oU¡Fk£L«, kÅjD¡F kÅj‹
bjh£lhš ght« gh®¤jhš njhõ« bjUÉš elªjhš bfLâ v‹»‹w ekJ kfheh£o‹ elto¡iffŸ všyh« mnefkhŒ Koî
bfhLikfŸ ïU¡F« tiuí«, kj Mjhu« v‹gij mªj kj¤ij¢ bg‰WÉ£ld. kfhehLfË‹ tH¡f¥go gh®¤jhš kfheh£L¤ jiyt®
nr®ªj k¡fns go¡f¡TlhJ nf£f¡TlhJ v‹»‹w bfhŸifia¡ v‹»‹w KiwÆš vdJ Koîiu v‹gjhf áy th®¤ij
bfh©l Mjhu§fŸ ntjkhf ïU¡F« tiuÆY«, ïÅí« mbkÇ¡ fisahtJ eh‹ brhšÈahf nt©L«. Ú§fS« mij F¿¥ghŒ
fhÉÈUªJ«, MÞânuÈahÉÈUªJ« nknah¡fŸ tuhÉ£lhY« vâ®gh®¡»‹Ö®fŸ v‹gij czU»nw‹. kfheh£L elto¡if
ïªâahÉÈUªnj MÆu¡fz¡fhd nknah¡fŸ ò‰ÖršfŸ nghš fËš Mâ Kjš ïJtiu C¡f¤njhL« cz®¢ánahL« ïilawh¡
òyòbyd fyfbyd¥ òw¥gLth®fŸ v‹gij gh®¥gd®fS« ftd¤njhL« fyªâUªj c§fS¡F ïÅ eh‹ mâfkhŒ x‹iwí«
g©oj®fS« cz®tnjhL gh®¥gd®fS¡F« btŸis¡fhuU¡F« brhšy nt©oaâšiyba‹nw Ãid¡»‹nw‹. MÆu¡
Kiwna r_f¤ijí« njr¤ijí« fh£o¡ bfhL¤J tÆW ts®¡F« fz¡fhd tUõ§fshfnt Ó®âU¤j« v‹gij¥ g‰¿ ngr¥g£L
“njÓa” Kl¤ bj§FfS« czu nt©LkhŒ j«g£l ko¡»‹nw‹. tU»wjhŒ m¿a¡ »l¡»‹wJ. v›Éj Ó®âU¤j¤ij¥ g‰¿ ngr¥
g£L tªjnjh mJ xU á¿J« fhÇa¤âš bt‰¿bgwÉšiy.
Fo muR - f£Liu - 09.12.1928
Ó®âU¤j¡fhu®fS« j§fŸ Ó®âU¤j§fis¥ g‰¿ thasÉš
ngá¡ bfh©L tªâU¡»wh®fns bahÊa fhÇa¤âš bfh©L
tUtâš bt‰¿ailant ïšiy. MdhY« ï¥nghJ« m«khâÇ
ahfntjh‹ thŒ¥ng¢áY« btW« Ô®khd¤âY« eilbgW»‹wnj
bahÊa fhÇa¤âš eilbgw¢ brŒí« kh®¡f¤â‰F bfh©LnghŒ
ÉL«goahd Ó®âU¤j« brŒtj‰F M£fis¡ fhnzh«.
ïªj khâÇahd thŒ¥ng¢R Ó®âU¤j¤â‰F« vâ®¥ò¢

Ó®âU¤j§fŸ btË¥gilahí« kiwKfkhí« Nœ¢áahí« elªJ
bfh©nl tªâU¡»‹wd. ï‹iwa âdK« gy ïl§fËš elªJ
bfh©oU¡»wJ. mitfËš x‹Wjh‹ muáaš ïa¡f« v‹gJ«
âU. fhªâÆ‹ tUzh¢áuk¥ ãurhu« v‹gJ«, k‰W« tUzh¢áuk
j®kgÇghyd kfhehL, ãuhkz kfhehL, ïªJ kfhehL, MÇa j®k
gÇghyd kfhehL, irtá¤jhªj kfhehL, itzt á¤jhªj kfhehL,
MÞâf®fŸ kfhehL v‹W brhšy¥gLgitfŸ ngh‹witfS«,
uhkhaz«, ghuj«, ghftj«, bgÇaòuhz«, âUÉisahlš òuhz«

KjÈa òuhz ïâfhr fhynBg§fS«, ntj rhÞâu¥òuhz¥ g©oj®fŸ, Raey¥ gh®¥gd®fŸ. mt®fsJ TÈfŸ M»at®
ghlrhiyfŸ KjÈaitfS«, ïitfS¡F mo¡fo ghÎa§fŸ fS¡nf ÄFâí«, rªj®¥g§fS« brsfÇa§fS« mâfkhŒ
»s¥òtJ KjÈaitfSkhF«. ïU¡»‹wd. v¥gobaÅš nfhÉšfŸ, òuhz§fŸ, á¤âu¥gl§fŸ
M»aitfS«, c‰rt«, fhynBg«, g#id M»aitfS«
Mjyhš btW« Ó®âU¤j§fŸ v¥ng®¥g£l åu®fshš gH¡f«, tH¡f«, eil, cil, ghtid, r«ãujha« M»aitfS«,
brŒa¥goD« mitfis nk‰f©l fiuah‹fŸ monahL mÊ¤ gŸË¡Tl«, go¥ò, ghlòÞjf« KjÈaitfS« ahUila
J¡ bfh©nl tªJÉLnkbahÊa xU áW ghf¤ijí« ÛâÆU¡f ãua¤jdK« ïšyhkš k¡fS¡FŸ Ó®âU¤j¤â‰F Énuhjkhd
ÉlhJ v‹gij jaîbrŒJ czU§fŸ. c©ikahd Ó®âU¤j¤ij Éõ¤ij òF¤â ÉL»‹wd. ïJ jÉu nfho¡fz¡fhd %ghŒ
ekJ eh£o‰F ÉU«ògt®fŸ KjÈš nk‰f©l òšYUÉfisí« fŸ tUthŒ bfh©l kl§fS« klhâgâfS«, Þjhgd§fS«
fiuah‹fisí« mÊ¡f ijÇakhŒ K‰glnt©L«. gH¡f tH¡f« bt£o M£fS« ïU¡»‹wd.
v‹»w ãrhRfis KjÈš X£o Él nt©L«. gH¡f tH¡f§fis
Élnt©Lkhdhš kÅj‹ gF¤j¿î¡F kâ¥ò¡ bfhL¡f¤ jahuh m‹¿í« #d¥ãuâÃâ¤Jtkhd X£LfŸ bg‰W, mj‹ _y«
ÆU¡f nt©L«. m¥go gF¤j¿î¡F kâ¥ò bfhL¥gt®fŸ nfŸÉ ãuâÃâfŸ bjÇªbjL¤J, mt®fshš r£l§fŸ brŒJ KG Ó®
kh¤âu¤ânyna x‹iw e«ãÉl¡TlhJ. vGâ it¤âU¥gjhnyna âU¤j§fisí« brŒJÉlyh« v‹W v©QtJ« m¿ahikna
x‹iw e«ãÉl¡TlhJ. btFfhykhf elªJ tUtjhf bjÇa MF«. VbdÅš #d¥ãuâÃâ¤Jtkhd X£LfŸ v‹gJ bgÇJ«
tUtâdhnyna x‹iw e«ãÉl¡ TlhJ. mnef® ã‹g‰Wtjh ghku k¡fËilna ïU¡»‹wJ. ãuâÃâfshf tUgt®fS« bgÇJ«
nyna e«ãÉl¡TlhJ, flîshnyh, kfh¤khthnyh brhšy¥g£lJ Ó®âU¤j ÉnuhâfS¡F gaªjt®fS«, rÇahd Ó®âU¤j
v‹gâdhnyna e«ãÉl¡TlhJ. VjhtbjhU Éõa« e«Kila m¿Éšyhjt®fshfînk ïU¡»wh®fŸ.
ò¤â¡F M¢rÇakhŒ njh‹Wtjhnyna mij bjŒåf« v‹nwh
kªâur¡â v‹nwh e«ãÉl¡TlhJ. v¥go¥g£l Éõa khdhY« r®¡fhU« e«Kila nfty ÃiyÆdhš thHnt©oat®
eLÃiyikÆš ïUªJ gF¤j¿É‰F jhuhskhŒÉ£L Mnyhá¡f¤ fshfnt ïU¡»‹wh®fŸ. Mjyhš c©ikahdJ« KothdJkhd
jahuhŒ ïU¡f nt©L« m¥go ïUªjhš jh‹ f©_o¤jdkhd Ó®âU¤j« xU eh£o‰F tunt©Lkhdhš Vfr¡uhâg¤âa¤
gH¡f tH¡f« KjÈaitfis xÊ¡f Koí«. j‹ikbfh©l xU åuÅ‹ M£áahšjh‹ Koí«. mjhtJ “ïªj¥
bghJ¡ nfhÉY¡FŸ všnyhU¡F« bršy cÇik c©L” v‹W
m¥go¡»šyhkš “vijí« e«ã¤jhdhf nt©L«” “bgÇa És«gu« brŒa nt©L«. ahuhtJ MnBã¤jhš mt®fis
t®fŸ elªjgo jh‹ el¡f nt©L«” v‹W Ãid¥nghkhdhš vij áiwÆÈl nt©L«. ïij bghJ #d§fŸ T£l« ngh£L f©o¡f
e«òtJ? ah® brh‹dJ rÇ? ah® brh‹dJ j¥ò? vªj vªj òÞjf« Mu«ã¤jh®fshdhš clnd nfhÉiy ïo¤bj¿ªJ Élnt©L«.
flîŸ brh‹dJ? mâš vbjJ k¤âÆš kÅjdhš EiH¡f¥g£lJ?
mitfËš m¿thËfS¡F vGâaJ vJ? ò¤âÆšyhj ghku #hâ É¤âahrnkh, ca®î jhœnth f‰ã¡»‹w òÞjf§fis
k¡fS¡F vGâaJ vJ? bgÇat®fŸ ah®? v‹»‹wit ngh‹w go¡f¡ TlhJ v‹W brhšÈÉlnt©L«. Û¿ go¡f Mu«ã¤jhš
Éõa§fS¡F¢ rkhjhd« v§nf ïU¡»wJ? ekJ Ó®âU¤j mt‰iw g¿Kjš brŒant©L«. ca®î jhœî É¤âahr« KjÈ
ntiyÆ‹ éteho ïªj ïl¤âšjh‹ ïU¡»wJ. ï§Fjh‹ kÅj‹ ait bfh©l klhâgâfis všyh« áiwÆš mil¤JÉl
ijÇakhí« cWâahíkhÆU¡f nt©L«. nt©L«. bghJ#d§fŸ »s®¢á brŒjhš klhâgâfis Ôthªâu¤
â‰F mD¥ãÉlnt©L«. RthÄfS¡F cŸs eiffŸ, thfd§fŸ,
jÉu Ó®âU¤j§fis¥ g‰¿¥ ãurhu« brŒtj‹ _y« óÄfŸ všyht‰iwí« g¿Kjš brŒJ mitfis É‰W go¥ãš
k¡fS¡F vL¤J¢ brhšÈ KGtijí« rÇ¥gL¤âÉlyh« v‹W yhjt®fS¡F go¥ò«, bjhÊš ïšyhjt®fS¡F bjhÊY« étdK«
v©QtJ« ÄFâí« ig¤âa¡fhu¤jdkhF«. V‰gL¤j cgnahf¥gL¤â Élnt©L«.
VbdÅš ekJ ãurhu¤ij brŒtj‰F ek¡FŸs rªj®¥ ïJ ngh‹w fhÇa§fŸ brŒa¤j¡f cu« bfh©l åu M£á¡F
g¤ij¡ fh£oY« ekJ Ó®âU¤j¤â‰F vâÇfshd itÔf®fŸ, eh£il¡ bfh©Ltu nt©L«. m¥ng®¥g£l åu®fË‹ M£á¡F£

g£l ehLfŸjh‹ ï‹W RakÇahijí« Ó®âU¤jK« bghÈªJ filáahf Ó®âU¤j¡fhu®fS¡F xU v¢rÇ¡if brŒa
És§F»‹wd. ÉU«ò»‹nw‹.
ï¥ng®¥g£l åu M£á¡F eh£il¡ bfh©Ltu nt©L kjbt¿í« rkabt¿í« ão¤jt®fS« bghJthf gh®¥gd®
khdhš mnef Ó®âU¤j¡fhu®fŸ cÆ® Jw¡f¤ jahuhÆUªJ bfh©L fS« rk¤Jt«, Rjªâu«, RakÇahij, gF¤j¿î M»aitfŸ
ghku k¡fËilÆš c©ikia¥ gu¥g K‹tu nt©L«. e«eh£L¥ bfh©l Ó®âU¤j¤â‰F v¥nghJnk ÉnuhâfŸ v‹gij ÃidÉš
gh®¥gd®fŸ e« Ó®âU¤j§fis vâ®¡f btËÆš tUtâšiy. xU it¤J¡ bfhŸS§fŸ. xUt® “v§fŸ kj¤âš nkšf©l Ó®âU¤j
Éj¤âš xËªJ bfh©lh®fŸ. MdhY« e«kt®fËnyna áy K©L” v‹gh®. “Mdhš v§fis¥ nghš ntõ« ngh£L¡ bfhŸs
TÈfisí« Vkhªj nrhz»Çfisí« ão¤J mt®fis e«ÛJ nt©L«, v§fŸ ntj¤ij e«g nt©L«, v§fŸ rhÄiaí«,
VÉÉ£L jilntiy brŒa¢ brŒJÉ£L, j§fS¡FŸ x‰Wikí« öjidí« tz§f nt©L«” v‹W brhšYth®fŸ. k‰bwhUt®
f£L¥ghL« brŒJ bfhŸs t®zháuk j®k kfhehL, MÇa j®k “v§fŸ rka¤âš Ó®âU¤j« c©L, Mdhš v§fis¥nghš ntõ«
gÇghyd kfhehL, ãuhkz®fŸ kfhrig, rdhjd j®ÄfŸ kfhehL, ngh£L¡ bfh©L v§fŸ rhÄfisí« òuhz§fisí« e«g
ntj É¤J¡fŸ kfhehL, ònuh»j® e‹ kfhehL, g©oj®fŸ, rhÞâÇ nt©L«” v‹gh®fŸ. e«ghÉ£lhš “ehÞâf®, mŠPhÅ, ghÉfŸ,
fŸ fdghofŸ r«nksd« M»a gy kfhehLfŸ âU£L¤ jdkhfî« rka¤ JntÎ” v‹W brhšÈÉLth®fŸ. ït®fŸ všnyhU« xnu
Nœ¢áahfî« T£o mj‰FŸ gy ïufáa Ô®khd§fŸ brŒJ ïufáa ïd¤ij¢ nr®ªjt®fŸ v‹gijí« ït®fŸ c©ik Ó®âU¤j¤â‰F
rkh¢rhu¥ ngh¡Ftu¤J _y« bjÇÉ¤J¡ bfh©L f£L¥ghlhŒ ÉnuhâfŸ v‹gijí« kwªJÉlhÔ®fŸ.
ntiy brŒJ tU»wh®fŸ.
K¡»a v¢rÇ¡if v‹dbt‹whš, gh®¥gd®fËš áy® Ó®âU¤
ï›tsî« brŒJÉ£L Ó®âU¤j ïa¡f¤â‰F ehÞâf ïa¡f« j¡fhu®fŸ v‹W Ryg¤âš g£l«bg‰W¥ òw¥g£LÉLth®fŸ.
v‹w bgaiu¡ bfhL¤J mj‰F¥ gy j¥g®¤j§fisí« gÊ¥ò mjhtJ fŸS« rhuhaK« Fo¤jhš mjdhnyna mt® xU Ó®âU¤
fisí« f‰ã¤J« tU»wh®fŸ. ïij áy gh®¥gdušyhjh®fS« j¡fhu® MŒÉLth®; xUt® ML, khL, g‹¿ rh¥ã£lhš mjdh
e«ã¡bfh©L m®¤jÄšyhkš F‰w« brhšY»‹wh®fŸ. MdhY« nyna mt® xU Ó®âU¤j¡fhu® M»ÉLth®; k‰bwhUt® bt£o¢
Ó®âU¤j¡fhu®fŸ v‹gt®fŸ ehÞâf kj« v‹»‹w ó¢rh©o¡F¥ nrhwhf ah® å£oY« »il¤jijbašyh« rh¥ã£L tÆ‰iw Ãu¥ã¡
ga¥gl¡TlhJ. mJ xU m®¤jk‰w th®¤ij. mj‹ c©ik bfh©L âÇªjhš, mjdhnyna mt® xU bgÇa Ó®âU¤j¡fhu®
m®¤jK« c©ik¥ ãunahfK« v‹dbt‹whš “gh®¥gÜa¤âš M»ÉLth®; k‰bwhUt® xG¡fÄšyhkš ahiuí« vªj¥
mjhtJ gh®¥gd®fSila ntj«, rhÞâu«, ïâfhr«, òuhz« bg©izí« fšahzkhfnth, it¥gh£oahfnth, ntáahfnth
M»aitfËš e«ã¡if ïšyhjt‹, gh®¥gd®fË‹ òu£L¡fis¡ mDgÉ¤J¡ bfh©L âÇªjhš mjdhnyna mt® xU bgÇa
f©Lão¤J btË¥gL»‹wt‹” v‹gJjh‹. ïªÃiyÆš eh« Ó®âU¤j¡fhu® M»ÉLth®; #d§fS« K£lhŸjdkhf mt®fis
všnyhU« ešy cWâahd ehÞâf®fns Mnth«. Mifahš eh« É¤âahrk‰wt® v‹W« Ó®âU¤j¡fhu® v‹W« e«ãÉLth®fŸ.
x›bthUtU« ijÇakhŒ e«ik ehÞâf® v‹nw brhšÈ¡ bfhŸs Mdhš mt®fshš Ó®âU¤j¤â‰F kh¤âuk‹¿Æš gh®¥gdušyhj
nt©L«.Ó®âU¤j¡fhu®fŸ j§fSila bgaÇ‹ ïWâÆš ehÞâf‹ r_f¤â‰nf bgÇa Mg¤J v‹gij kwªJÉlhÔ®fŸ.
v‹w g£l¤ijna nr®¤J¡ bfhŸs nt©L«. m¥nghJjh‹
ehÞâf¥ ó¢rh©oia bfhšy Koí«. k‰W« vªj Éõa¤â‰F« rhÄiaí« kj¤ijí« FW¡nf
bfh©L tªJ ngh£LÉL»‹wh®fŸ. Mfnt c§fSila K‹nd‰
ek¡F« ntj¤â‰F« v‹d r«kªj«? mij ah® c©lh¡ w¤â‰F¤ jilahf vªj kjkhtJ flîshtJ FW¡»£lhš mt‰
»dt®fŸ? ahU¡fhf c©lh¡f¥g£lJ? v‹d ghiõÆš brŒa¥ iw¤ ijÇakhf vâ®¡f nt©Lbk‹nw nf£L¡ bfhŸS»‹nw‹.
g£lJ? mâš ekJ Ãiyik v‹d? v‹gitfsh»a Éõa§fis ïÅ gh®¥gd®fŸ É¤âahr« fh£LtJl‹ gh®¥gdušyhjh®fS¡
nahá¤J¥ gh®¤jhš mij e«gyhkh? eh« x¥ò¡ bfhŸsyhkh? mJ FŸS« g‰gy #hâah® xUtU¡bfhUt® É¤âahr« ghuh£L»‹w
ekJ k¡fËil guîtj‰nfh, ïU¥gj‰nfh ïl« bfhL¡fyhkh? d®. ‘nkš#hâah®fŸ’ Ú§fŸ c§fS¡F rkkhf ïU¡fnt©L
v‹gJ És§F«. bk‹W ÉU«òå®fshdhš, c§fS¡F¡ “ÑnHíŸs #hâah®”

fS¡F« Ú§fŸ rk¤Jt« mË¡f nt©L«. e«ÄlÄU¡F«
bfhLik gh®¥gd®fŸ fh£L« bfhLikfis Él r‰W mâf«
v‹nw brhšy nt©L«. Mdhš eh« gh®¥gd®fis V‹ mâfkhf¢
brhšY»nwhbk‹whš, mt®fŸ it¤j Ô jh‹ e«Kila åLfËY«
ão¤J¡ bfh©lJ. eh« nkš #hâ v‹ghnuhL r©il brŒJ
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¥go c¤ânahf« bfhL¡f nt©Lbk‹w irk‹ fÄõD« tF¥òthÇ¥
bfhŸifÆš bt‰¿ bg‰whš Ñœ #hâah®fbsd brhšy¥gL
»wt®fS¡F« mt®fS¡FÇa g§if eh« bfhL¡f nt©L«. r®t ãuâÃâ¤JtK«
f£á kfheh£L¤ â£l¤âš všyh tF¥ghU¡F« rk¤t« bfhL¡f
nt©L« v‹w Éõank fhz¥glÉšiy. gh®¥gd®fS¡F¥
gaªnj všnyhU« mâš ifbaG¤J¥ ngh£L ÉL»wh®fŸ. KjÈš ekJ eh£oš j‰rka« c©ikahdJ« Raeyk‰wJkhd bghJ
všyh tF¥ghU¡F« rk¤Jt« bfhL¥gijÉl ntW v‹d ey nrit brŒ»‹wt®fŸ K¡»akhŒ ftÅ¡f nt©oaJ ekJ
Ó®âU¤j« nt©Lbk‹W Ãid¡»‹Ö®fŸ. ã¢ir vL¥gj‰F eh£L k¡fS¡FŸ f‰ã¡f¥g£oU¡F« ãw¥ò-ca®î-jhœit
cgnahfkhÆU¡F« ntj¥ go¥ã‰fhf bfhŸis bfhŸisahf xÊ¤J rk¤Jt¤ij V‰gL¤â mt®fis RakÇahijíl‹
yhg« r«ghâ¡F« eh£L¡ nfh£il br£okh®fŸ nrhW« ngh£L thH¢brŒa nt©oanjahF«. ïij eh« gyjlitfËš vL¤J¡
go¡F«go brŒ»wh®fŸ. ï«khâÇahd cjÉ MââuhÉl ãŸis fh£o tªâU¡»‹nwh«.
fS¡F mË¡f¥gLkhdhš, mt®fËš tÆ‰W¥ãiH¥ã‰F
tÊÆ‹¿ áW taânyna TÈ¡F¢ bršY« v¤jidnah ãŸisfŸ vÅD« k¡fS¡FŸ rk¤JtK« RakÇahij cz®¢áí«
gŸË¡Tl« br‹W go¤J kªâÇ ntiy¡F¤ jahuhf ÉU¥gh® V‰g£LÉ£lhš thHKoahj ÃiyÆš ekJ eh£oš áy r_fK« áy
fbs‹gij Ãid¤J¥ghU§fŸ. jÅ¥g£l k¡fS« ïU¥gjhš, mt®fŸ j§fŸ j§fŸ thœ¡ifia
ï›É¤âahr¤â‹ Ûnj ÃiyÃW¤â¡ bfh©ljhš, mt®fŸ k‰w
ïÅ áy®, ntj§fS«, òuhz§fS« gH§fijba‹W t®fË‹ rk¤Jt¤â‰F« RakÇahij¡F« Énuhjkhf ïUªnj
brhšÈ¡ bfh©L g©oif, ââ, âtr«, »ufz« M»aitfŸ j§fŸ thœeh£fis¡ fÊ¡f nt©oajhd Ãiyik mtáa«
tU«nghJ mt®fŸ m¥ò¤jf§fisna KjÈš âwªJ gh®¥ mt®fS¡F V‰g£L ïU¥gij eh« kiw¤J¥ ngRtâš gaÅšiy.
gh®fŸ. Mdhš mt®fis¡ nf£lhš tH¡f¤J¡F Énuhjkhf
el¡fyhkhbt‹W TW»wh®fŸ. ït®fis vªj¡ T£l¤âš nr®¥gJ. vªj eh£oY« vªj¡ fhy¤âY« ï¥go¥g£lxU T£l«
ïUªnj tªJ j§fŸ Raey¤â‹ bghU£L k¡fË‹ ey¤ij
filáahf Ó®âU¤j§fŸ k¡fS¡F xG¡f§fŸ f‰ã¡fî«, ghœgL¤â tªâU¥gJ rÇ¤âu thÆyhd c©iknaahF«.
m¿it Érhy¥gL¤jî«, ét‹fËl¤âš m‹ò« ïu¡fK«
fh£lî«, rk¤Jt¤ijí« RakÇahij cz®¢áiaí« mâf¥ vÅD« rk¤JtK« RakÇahijí« bg‰W K‹nd‰w
gL¤jînk nt©L«. Mifahš Ú§fbsšnyhU« ï«kfheh£oš kilªJ tU« ehLfË‹ rÇ¤âu§fis¥ gh®¥nghkhdhš, KjÈš
Ãiwnt¿a Ô®khd§fis¤ ijÇakhf el¤ijÆš bfh©Ltu ï¡T£l¤Jl‹ ngh®òÇªJ mt®fis mÊ¤jãwFjh‹ eh£oD
nt©Lbk‹W nf£L¡ bfhŸS»nw‹. ila k¡fS¡F rk¤Jt« bfhL¤J RakÇahijia¡ fh¥gh‰¿
j§fŸ j§fŸ eh£il K‹D¡F bfh©L tªâU¥gjhf m¿a¡
F¿¥ò : 26.11.1928 - br‹id É¡nlhÇah bghJ k©lg¤âš »l¡F«. Mjyhš e« eh£oY« bghJey¤ bjh©oš <LgLgt®fŸ
eilbg‰w bj‹Åªâa rKjha Ó®âU¤j¡fhu®fŸ khehL - Ãiwîiu. ï¡T£l¤â‹ bjhšiy¡F jiybfhL¤J¤jh‹ Mfnt©oat®
fshÆU¡»‹wh®fŸ v‹gâš MnBgid ïšiy.
mnefkhf k‰w eh£o‹ rk¤Jt¤â‰F« RakÇahij¡F«
jil ntiy¡fhu®fshÆUªJ Ôu nt©oat®fŸ bgÇJ« kj¤â‹

ngÇnyna j§fŸ jil ntiyfis brŒJ tªjjhf fhzyh«. mjdhš m›îÇik bg‰w r_f§fŸ x›bth‹W« xUthW
Mdhš ekJ eh£o‹ rk¤Jt¤ijí« RakÇahijiaí« vâ®¤J rk¤JtK«, rk rªj®¥gK«, RakÇahij cz®¢áí« bg‰¿U¥gJ«
Ã‰gt®fŸ bgÇJ« muáaÈ‹ nguhš jilfšyhŒ Ã‰»‹wh®fŸ. btŸËil kiynaahF«. MdhY« ï¥nghJ mij nkY«
kj¡fhu®fŸ v‹gt®fisÉl muáašfhu®fŸ v‹gt®fns nf£gij kW¥gj‰F« cŸsijí« xÊ¥gj‰F« nkš f©l T£lnk
bjhšiy bfhL¡»‹wh®fŸ v‹gj‰F cjhuz« v‹dbt‹whš, ekJ muáaÈ‹ nguhš mjhtJ r®t f£á kfheh£o‹ nguhY« njr¤â‹
ehL ï¥nghJ kj¤â‰F f£L¥g£oU¥gij Él murh§f r£l¤â‰nf nguhY« brŒí« Nœ¢áí« btŸËil kiynaahF«.
mâfkhŒ f£L¥g£oU¥gnjahF«.
Ã‰f, j‰fhy« ïªâahî¡F mË¡f¥gl¥nghF« muáaš
vdnt vªj rk¤JtK« RakÇahijí« ï¥nghJ bgÇJ« Rjªâu« v¥go¥g£ljhÆU¡f nt©L« v‹gij ÉrhÇ¤j¿
murh§f r£l¤ij¡ bfh©nl brŒa¥glnt©oa ÃiyÆš tj‰bf‹W ãÇ£oZ gh®Èbk©lhuhš ÃaÄ¤jD¥ãa irk‹
ïU¡»‹wJ. mjdhš eh« murh§f r£lKiwÆš rk¤Jt« nf£F« fÄõid¥ gÏZfÇ¥gJ v‹»‹w xU Nœ¢áiaí«, F¿¥ghf ïªj
nghJ vâÇfŸ muáaÈ‹ _ykhf¤jh‹ vâ®¤jhf nt©L«. vdnt tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt Kiwia xÊ¡f nt©L« v‹w v©z«
mij muáaÈ‹ nguhš thœgt®fŸjh‹ vâ®¤jhf nt©L«. bfh©nl Mu«ã¤J k¡fis Vkh‰WtJ« jh§fŸ kh¤âu«
m‹¿í« kj¡fhu®fË‹ vâ®¥ò¡F ekJ eh£o‹ kâ¥ò« FiwªJ j§fSila ïZl¥go tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt Kiw xÊªj xU
É£ljhš muáaÈ‹ nguhš jilntiy brŒgt®fS¡F kj¡ muáaš Rjªâu r£l¤ij V‰ghL brŒJ bfh©L, mij¥ bghJ
fhu®fË‹ ã‹gyK« jhuhskhŒ ïU¡F« v‹gâš rªnjfÄU¡fhJ. #d§fË‹ nguhš irk‹ fÄõD¡F bjÇa¥gL¤JtJkhd
ntiyÆš <Lg£oU¥gJ« btŸËil kiynaahF«. ïªj
Ã‰f, e«Kila eh£oYŸs ca®î jhœî KjÈa É¤â ÃiyÆš ïªâa k¡fË‹ bghJ mã¥ãuha« v‹d v‹gij m¡
ahr§fis¥ ngh¡f e«kt®fŸ vL¤J¡ bfh©l Ka‰áfS« fÄõD¡F btË¥gL¤j bghJ #d§fS«, F¿¥ghf kfkâa®fS«
mj‰fhf g£l fZl§fS« ïªeh£oš cŸs ahtU« m¿ªjnj »¿Þjt®fS« gh®¥gdušyhjh®fS« jhœ¤j¥g£lt®fS«
ahF«. mt®fŸ ntW vªj Éj¤âY« Ka‰á brŒJ Koahjjdh xL¡f¥g£lt®fS« Ô©l¥glhjt®fŸ v‹W Éy¡f¥g£l k¡fS«
nynajh‹ e« eh£L Kâ®ªj mDgtrhÈfS« Raeyk‰w ÄFâí« flik¥ g£oU¡»wh®fŸ.
bgÇah®fSkh»a gy® nr®ªJ rk¤Jt¤ijí« rkrªj®¥g¤ijínk
K¡»a¡ bfhŸiffshŒ¡ fUâ, mj‰fhf ekJ eh£L muáaš vdnt nk‰go fÛõ‹ br‹id¡F tU«nghJ ï¡T£l¤
bjhFâfËš tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt« bgWtnj K¡»a neh¡fkhf¡ jt®fS¡F kdkh®ªjJ« Ml«guK« bgUikí« bfh©lJkhd
bfh©L, gh®¥gdušyhjh® v‹»‹w bgaUl‹ xU Þjhgd« f©L, tunt‰ò mË¤J mt®fis j§fŸ e©g®fsh¡»¡ bfhŸs nt©o
mj‰fhfnt gy® j§fŸ j§fŸ cÆiuí« bfhL¤J ntiy brŒJ aJl‹ j§fŸ j§fŸ Fiwfis jhuhskhŒ mt®fS¡F vL¤J¢
tªjh®fŸ v‹gJ« gy® cÆiu¡ bfhL¡f ïU¡»wh®fŸ v‹gJ« brhšy nt©oat®fsh»‹wh®fŸ v‹gij eh« vL¤J¢ brhšy
btŸËil kiy. nt©oaâšiy.
mJnghynt m›Éa¡f¤ij, eh« nkny brh‹dJ nghš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« TlhJ v‹gt®fËš ahU«
ca®î jhœî É¤âahr¤jhnyna j§fŸ thœití« ãiH¥igí« ïJtiu mJ TlhJ v‹gj‰F rÇahd fhuznkh mšyJ všyh
Ãiy ÃW¤â¡bfh©l r_fK« mt®fS¡F mDTykhŒ ïUªJ k¡fS¡F« rk¤JtK« rk rªj®¥gK« »il¡F« goahd ntW
thH nt©oat®fshd áy jÅ eg®fS« nr®ªJ m¡ bfhŸiffis kh®¡fnkh vL¤J¢ brh‹dt® ahU« ïšiy.
x¥ò¡ bfh©lJ nghy ntõ« ngh£L gy Nœ¢áfŸ brŒJ vâ®¤j
J« ï¥nghJ neuhfnt btËtªJ, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij gy TÈfŸ kh¤âu«, k¡fŸ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«
muáaÈ‹ nguhY« vâ®¥gJ« btŸËilkiy. ï›tsî nf£gij¥ g‰¿ “bj‹dh£oš xU gFâÆš gh®¥gdušyhjh® v‹
vâ®¥òfisí« jh©o m›tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« v‹gJ »‹w nguhš ahnuh áy® kh¤âu« jh‹ tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt«
xUthW bt‰¿bg‰W ïªâah KGtâY« mKÈš ïU¥gJ« nf£»‹wh®fŸ. mJî« r®¡fh® jhr®fŸ nf£»wh®fŸ. bghJ #d§fŸ
btŸËilkiy.

nf£fÉšiy” v‹»‹w xU kªâu¤ijna brhšÈ¡bfh©L ïij étd¤â‰F kh®¡fnk ïšiyba‹W brhšy¡ Toat®fS«,
bghJ #d§fŸ e«ò«go ãurhu« brŒJ ïjdhnyna irk‹ fÄõ‹ rka«nghš ngR»‹wt®fS«, fhR bfhL¤j g¡f« ngR»‹wt®
f©ÂY« bghJ#d§fŸ f©ÂY« k©iz¥ngh£L¤ bjÇahkš fS«, j§fŸ Raey¤â‰fhf v‹d nt©Lbk‹whY« brŒa¡
brŒJ Élyh« v‹gjhf kd¥ghš Fo¤J¡ bfh©L ekJ eh£oš Toat®fS«, ïJtiu MÆu¡fz¡fhd¡ F£o¡fuz« ngh£lt®
xUthW tÆ‰W¥ ãiH¥ò¥ ãurhu« brŒJ tU»‹wh®fŸ. Mdhš fS« mt®fshnyna nkšgo Ãiyia kW¡f Koahjt®fS«
ït®fS¡F¤ j¡fgâš Ñœ¡f©l th®¤ijfŸ jh‹. mjhtJ, bghJ #d§fsh»ÉLth®fsh? v‹gJ«jh‹.
v£L nfho #d« bfh©l kfkâa®fŸ tF¥òthÇ ãuâ th®¤ijfis¥ ngr »Ë¥ãŸis¡F« ikdh FUÉ¡F«
Ãâ¤Jt« nf£»‹wh®fsh ïšiyah? v‹gJ«, Tl¤ bjÇayh«. mJ ï‹d th®¤ij v‹W cz®ªJ j‹ ò¤âia¡
bfh©L jd¡fhf¥ ngR»‹wjh v‹gJjh‹ ftÅ¡f¤j¡f Éõa
IªJ nfho rd r_f§bfh©l Ô©lhjt®fŸ v‹»wt®fŸ khF«. Mjyhš bghJ #d§fŸ j§fŸ m¿it ï›Éõa¤âš
všnyhU« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nf£»‹wh®fsh ïšiyah? Ãjhdkhf cgnah»¤J irk‹ fÄõÅl« elªJ bfhŸs nt©oa
v‹gJ«, ij¥ g‰¿ #h¡»uijahf ïU¡f nt©L« v‹gijí«, rÛg¤âš
br§fšg£oš Tl¥nghF« kfheh£oš všnyhU« fyªJ c©ik
gh®¥gdušyhjh® ïa¡f« tF¥òthÇ ïa¡f¤ij V‰gL¤j ahd Koit¢ brŒJ, mij irk‹ fÄ£o¡F bjÇa¥gL¤j
nt©Lbk‹gij mo¥gilahf¡ bfh©ljh ïšiyah? v‹gJ«, nt©L« v‹W« bjÇÉ¤J¡ bfhŸS»‹nwh«.
»¿Þjt®fS« Inuh¥ãaU« M§»nyh ïªâaU« tF¥ò g»Zfhu¡ T£l¤â‰F br‹idjh‹ Kjš Kjš ò¤â f‰ã¤j
thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nf£»‹wh®fsh ïšiyah v‹gJnkahF«. ïlkhjyhš mij¥ g‰¿ eh« mâf« vGj nt©oaâšiy v‹nw
fUJ»nwh«.
F¿¥ghf kfkâaÇš bksyhdh¡fŸ õ›f¤jÈ kfkjÈ
ngh‹w åu®fŸ r®¡fh® jhr®fsh v‹gJ«, Ô©lhjt®fŸ v‹W Fo muR - jiya§f« - 16.12.1928
xJ¡»¤ jŸs¥g£l Rkh® 5 1/2 nfho k¡fŸ r®¡fh® jhr®fsh v‹g
J«, gh®¥gdušyhjh®fËš bgU«ghnyh® mjhtJ âUths®fŸ vÞ.
uhkehj‹ v«.V.ã.vš, MÇah, v«.V. j©lghÂãŸis, <.bt. uhkrhÄ
eha¡f®, áj«gu« ãŸis KjÈat®fis¥ ngh‹w nfho¡
fz¡fhdt®fŸ mjhtJ 1 tUõ« 2 tUõ« 10 tUõ«, xU jlit
ïu©L jlit _‹W jlit eh‹F jlit IªJ jlit njr¤â‰fhf
b#ÆY¡F¥ nghdt®fS«, gy tUõ« ïªj khfhz fh§»uÞ
jiyt®fshfî«, fhÇajÇáfshfî«, khfhz fh§»uÞ, Íšyh
fh§»uÞ, jhÿfh fh§»uÞ kfhehLfË‹ jiyt®fshfî«
ïUªjt®fS«, xU nfho, ïu©L nfho, IªJ nfho, g¤J nfho
%ghŒ kâ¥òŸs bgÇa #Û‹jhu®fS« 1 yB«, 2 yB« »ÞJ
bfhL¡f¡Toa ÄuhRjh®fS«, I«gâdhÆu«, mWgjhÆu« %ghŒ
tUkhdtÇ bfhL¡F« ÉahghÇfS«, bgÇa jiyt®fŸ v‹W
kâ¡f¤j¡ft®fS«, rhjhuz Foahdt®fSkh»a k¡fŸ To¢
brŒí« Ô®khdK« k‰W« mndf r_f kfhehLfŸ brŒí«
Ô®khdK« r®¡fh® jhr®fshyh? v‹gJ«,
ïj‰F vâÇilahŒ ïj‹ _y« jÉu ntW _y¤âš

»UZzrhÄ ãŸis kiwªjh®! ehÞâf«
(öa btÊyHfdh® vGâ á¤âuò¤âu‹
ekJ ïa¡f¤â‰F Mu«g Kjš MjutË¤J tªjtU« ïa¡ âU¤âaJ)
f¤â‰F gz« fhR jhuhskhŒ bryî brŒJ tªjtU« nfhaK¤ö®
kfheh£L¡F fhÇajÇáahŒ ïUªjtU« bj‹Åªâa eyîÇik¢
r§f¤â‰F fhÇajÇáí« gh®¥gdušyhjh® r_f¤â‰F« ïa¡f¤ kf‹ :- m«kh! ïbj‹d Égßj«? ekJ jªij rjh r®tfhy«
â‰F« c©ikahd cŸs‹nghL Toa cjÉahsUkhd ekJ “Fo muR” “Fo muR” v‹W “Fo muR”« ifíkhfnt ïUªJ
c©ik e©g® âU. nfhit, beŒ k©o »UZzrhÄãŸis rjhfhyK« go¤J¡ bfh©L tªjJ nghjhkš ï¥nghJ “Fo muR”
mt®fŸ fhy« br‹wJ Äfî« J¡f¥gl¤j¡f r«gtkhF«. F¿¥ MÕR¡nf nghŒ¢ nr®ªJ É£lhnu ïbj‹d«kh! mÃaha«!
ghf¢ brhšy nt©Lkhdhš m«khâÇahd cŸs‹nghL ciH¡F« mtU¡F ehÞâf« jiy¡nf¿É£lJ nghš ïU¡»‹wJ.
k‰bwhU e©giu nfhitÆš fhQtJ Äf¡ fLikba‹nw brhšy jhŒ :- kfnd! ï›thW nf£gj‰F¡ fhuzbk‹d? “Fo muR”
nt©L«. mt®fË‹ mUik kidÉahU¡F« jhahU¡F« g¤âÇif eh« ïHªj RakÇahij, m¿î, bršt«, ehL M»ait
j«ãkh®fshd ekJ e©g®fŸ âUths®fŸ R¥ò, gŠrÈ§f« fis kWgoí« bgWtj‰F nt©oa ntiy v‹d? v‹d
M»at®fS¡F« ekJ kdkh®ªj mDjhg¤ij¤ bjÇÉ¤J¡ brŒant©Lnkh mitfis cÆ®¡F JÂªJ brŒJ bfh©L«,
bfhŸS»‹nwh«. kÅj®fS¡FŸ guÉ Ã‰F« _l e«ã¡iffis xÊ¡fnt
Fo muR - ïu§fš brŒâ - 16.12.1928 ï›îyfbk§fQ« bt‰¿¡ bfhonahL cyÉ¡ bfh©L«
tU»‹wJ. ckJ jªij m¡ ‘Fo muá‹’ bfhŸiffis e‹F
m¿ªjtuhjyhš, eh‹jh‹ m§nf nghŒ mj‰F VjhtJ cjÉ
brŒayhnk vd¡fUâ nghF«go brhšÈ mtiu m§F
mD¥ãnd‹. ïâby‹d mÃaha«?
kf‹ :- v‹d«kh! m¡ ‘Fo muir’ ï›tsî nk‹ikahŒ
brhšÈ¥ òfH Mu«ã¤JÉ£lhŒ. btW« ehÞâf¤ijna nghâ¡F«
‘Fo muir’¥ g‰¿ ï¥go¥ òfGtnjhL m¥ghití« m§F
mD¥ã É£lhna?
jhŒ :- kfnd! ehÞâf¤ij¥ nghâ¥gJ ‘Fo muR’ mšy,
ehD« mšy, Úí« mšy, ckJ jªijíkšy, eh« xUtU«
ehÞâfušy; ïj‰F ahbjhU rªnjfK« glnt©lh«.
kf‹ :- m«kh! “Fo muir” ehÞâfkšy v‹W v¥go m«kh
brhšYtJ? rhÄna ïšiy v‹W thuªnjhW« btËtU
»‹wnja«kh? Ú§fŸ go¤jnj ïšiynah? cyfbk§fQ« v§F¥
gh®¤jhY« “Fo muR ehÞâf¤ij¥ gu¥ò»‹wJ” v‹W brhšy¥
gL»‹wnj.

jhŒ :- m¥gh FHªjhŒ! Ú ešy ò¤ârhÈ, gF¤j¿î cŸst‹. cŸstD«, mtd‹¿ XuQî« mira Koahj Mâ¡f« bfh©
m¥goÆU¡f ‘Fo muir ehÞâfbk‹W brhšYnj m«kh’ v‹W ltD« M»a Vf gu« bghUŸ v‹W« mJ xU bga®¢brhš v‹W«
brhšY»‹whna xÊa Ú v¥nghjh»Y« v§fh»Y« ‘Fo muáš’ rhÄ Ú m¿ªjâšiyah? v‹jhna, ïªj¡ nfŸÉÆnyna ehÞâf thil
ïšiy v‹W vGâÆUªjij¥ gh®¤jJ©lh? Úí« thuª åR»‹wnj.
njhW« go¤J¡ bfh©Ljhnd tU»‹whŒ. ehD« ïilÉlhJ jhŒ :- FHªjhŒ! bghW bghW, mtru¥glhnj. »Ë¥
go¤J¡ bfh©Ljh‹ tU»nw‹. xU ehS« rhÄ ïšiy v‹w ãŸisia¥ nghy ahnuh brhšÈ¡ bfhL¤jij kdâš it¤J¡
f£Liuia¡ ‘Fo muR’ bfh©L tªjnj ïšiyna! ahnuh bfh©L m®¤jÄšyhkš fZl¥gL»‹whŒ.
brhšYtij¡ nf£L¡bfh©L “m«kh cyf« brhšY»wnj” ‘rhÄ’ v‹whš v‹d v‹W nf£nl‹. mj‰F xU t©o r§fâ
v‹»‹whna cd¡F mikªj m¿î vj‰fhf ïU¡»wnjh bjÇa brhšÈ É£lhŒ. mitfËš x›bth‹whf ftÅ¥ngh«. Ú ešy
Éšiyna? mŒnah, ïªj fhy¤J¥ ãŸisfS¡F ï¥go¤jhnd ãŸis Mdâdhš nfŸÉ¥g£litfisí« k‰wt®fŸ brhšÈ¡
go¥ã¡»‹wh®fŸ. bfhL¤jijí« vâyhtJ go¤jijí« kwªJ É£ljhf Ãid¤J¡
kf‹ :- eh‹ x‹W« rªnjf¥glÉšiy. cdJ ï£l¥gona bfhŸ. FU£L e«ã¡if Ku£L¥ ãothj« KjÈa m¿î¡F
tU»nw‹, r‰W bghW, Úí« ‘Fo muir’ go¡»‹whna. rhÄ c©L Énuhjkhd Fz§fis É£LÉ£L khR kWt‰w gÇR¤jkhd
v‹»whah, ïšiy v‹»whah? r‰W brhšY gh®¥ngh«. ãwF Fo kdnjhL eh‹ brhštij r‰W¡ T®ªJ ftdkhŒ¡ nfŸ.
muir¥ g‰¿ ngRnth«. kfnd! Ú c©lh ïšiyah v‹W v‹id¡ nf£l rhÄ
jhŒ :- kfnd, vdJ ï£l¥go x‹W« nt©lh«. c‹ bgaÇšyhjJ, cUtÄšyhjJ, FzÄšyhjJ, Mdhš v§F«
ï£l¥gona vJ nt©LkhdhY« nfŸ. Mdhš ï¥nghJ nf£l Éahã¤jJ, ò¤â¡F« kdâ‰F« v£lhjJ v‹W KjÈš brhšÈ
nfŸÉ c©nl, ïJ xU ešy nfŸÉjh‹. ïj‰fhf eh‹ bk¤j KoÉš mJ xU bga®¢ brhš v‹W« brhšÈ ïU¡»‹whŒ. k¤âÆš
rªnjhÎ¡»nw‹. v‹d¥gh! rhÄ c©lh ïšiyah? v‹w cŸsij g‰¿ ãwF ngRnth«. bga®¢ brhš v‹whš ehknkh,
nfŸÉjhnd nf£»whŒ? ntW Vjh»Y« c©lh? %gnkh, Fznkh ïUªjhf nt©L«-rÇ mJjh‹ nghf£L« tÞJ
kf‹ :- m«kh! ntW ahJ« ïšiy. Fo muir¥ go¡»‹w v‹whš mj‰F« xUbga® nt©L«, %g« nt©L«, FzK«
t®fË‹ kd¥gh‹ikia m¿a ïJ x‹nw nghJ«. nt©L«. mJjh‹ nghf£Lbk‹whš, v¥ng®¥g£l xU j‹ikia¥
g‰¿ajhdhY« mJ kdâ‰fhtJ ò¤â¡fhtJ v£odjhf ïU¡f
jhŒ :- MAh, m¥goah! rÇ gâš brhšY»nw‹. gâš
nt©L«. vdnt “ng® ïšiy, FzÄšiy, kdâ‰F« ò¤â¡F«
brhšYtj‰F K‹ò nfŸÉia e‹whŒ És¡»¡ bfhŸs nt©
v£lî« KoahJ, m¥go xU t°J ïU¡»‹wJ, mij c©L
lhkh? mtru¥glhnj; ÃjhdkhŒ¥ ngR; rªâ¡fil¥ ng¢ányna v‹»whah ïšiy v‹»‹whah?” v‹W Ú v‹id¡ nf£lhš eh‹
cdJ ftd« br‹WÉ£lnj xÊa c‹ m¿î¡F Ú r‰W« kâ¥ò¡ v‹d gâš brhšy¡TL« v‹gJ cd¡F¤ bjÇa nt©Lkhdhš,
bfhL¡fÉšiy v‹W bjÇ»‹wJ. MdhY« F‰wÄšiy. cdJ eh‹, mªj khâÇ xU nfŸÉ nf£»nw‹. mj‰F Ú v‹d gâš
nfŸÉ v‹d? rhÄ c©lh ïšiyah v‹gJ jhnd? brhšY»whŒ v‹W gh®¡»nw‹. mjhtJ v‹dUik¡ FHªjhŒ! e«k
kf‹ :- M« m«kh. å£L¥ bgÇa bg£o¡FŸ xU tÞJ ïU¡»‹wJ. mj‰F¥ bga®
jhŒ :- m¥gh kfnd, rhÄ v‹whš v‹d? mij KjÈš ïšiy, %gK« ïšiy, FzK« ïšiy, mJ c‹ ò¤â¡F«
brhšY gh®¥ngh«. mjhtJ mj‰F¥ bga® v‹d? %g« v‹d? Ãw« kdâ‰F« v£lhjJ, mJ ï¥nghJ ïU¡»‹wjh? ïšiyah? v‹W
v‹d? Fz« v‹d? mJ v‹d brhš? r‰W òÇí«go brhšY brhšY gh®¥ngh«.
gh®¥ngh«. ãwF, mJ c©lh ïšiyah? v‹gij¥ g‰¿ ngryh«. kf‹ :- v‹d«kh ï¥go nf£»‹whŒ? Ú brhšY»‹w khâÇ
kf‹ :- v‹d m«kh cd¡F ïJ Tlth eh‹ brhšÈ¡ xU rhkh‹ ïUªâU¡f Koíkh m«kh? m¥goahdhš bg£o¡FŸ
bfhL¡f nt©L«? x‹WÄšiy v‹W jhnd m®¤jkh»‹wJ?
bgaU« cUtK« FzK« njh‰wK« m‰wtD«, ò¤â¡F« m«kh :- Vd¥gh m¥go¢ brhšY»‹whŒ? bgaU« cUtK«
kd¤â‰F« v£lhjtD«, v§F« Éahã¤J rfy cyf§fisí« ïšyhjjhnyna x‹W« ïšiy v‹W brhšÈ Élyhkh? FHªjhŒ!
gil¤J¡ fh¡F« r®t tšyikí«, r®tK« m¿í« r¡âí« e‹whŒ nahá¤J gâš brhšY.

kf‹ :- bgaU« cUtK« ïšyhkš xU tÞJ ïU¡f¡ TL« jÉu Ú bga® ïšiy v‹W brhšÈÉ£L rhÄ v‹W K‹D¡
v‹W v‹ ò¤â¡F« glÉšiy. kdâ‰F« v£lÉšiyna. F¥ ã‹ Ku© ngádhŒ: eh‹ m¥go¢ brhšyÉšiy; bga®ïšyhj
v¥goa«kh m¥go xU tÞJ ïU¡f Koí«? tÞJ v‹nw‹. Mfnt eh‹ nf£lâš Ú nf£lij Él mâfkhd¤
jhŒ :- c‹ ò¤â¡F« c‹ kdâ‰F« v£lhjâdhnyna xU j¥ò v‹d?
tÞJit Ú ïšiy v‹W brhšÈÉlyhkh? FHªjhŒ! kf‹ : v‹d m«kh ï¥go Ú ngR»‹whŒ? nf£l tÞJ¡F
kf‹ :- mªj¥go brhšÈ Él¡ TlhJ v‹nw it¤J¡ r®t r¡â, r®t tšyik, r®t Éahgf« gil¤J¡ fh¤J mÊ¤jš
bfh©lhY«, Ú nf£»‹w tÞJ ahUila ò¤â¡F« kdâ‰F« M»aitfŸ c©lh m«kh?
glhjJ v‹W nkny brhšÈ ïU¡»‹whna. Mjyhš ntW ahUila jhŒ : kfnd r®t r¡â KjÈa Éõa§fis¥ g‰¿í«, gil¥ò,
ò¤â¡F« kdâ‰F« gl¡Toajhf ïU¡F« v‹W Ãid¤jhY« Tl fh¥ò, mÊ¥ò M»a Éõa§fis¥ g‰¿í« ãwF gh®¤J¡
mJ Ú brhšY« tÞJ mšyhjjhŒ ÉLnk. Mifahš Ú nf£F« bfhŸSnth«. tÞJ Ã¢ra« brŒJ bfh©L Fz Ã¢ra¤â‰F«
nfŸÉfS¡F gâš brhšynt©Lkhdhš ÚbrhšY»‹w Fz§fŸ nghnth«.
bfh©nl xU tÞJ ïU¡f KoahJ v‹W brhštJl‹ mªj¡ kf‹ :- r‰W bghW m«kh. eh‹ nghŒ th¤âahiu¡ nf£L
nfŸÉia m®¤jk‰wJ« (nfhã¤J¡ bfhŸs nt©lh«,) K£lhŸ É£L tU»‹nw‹.
jdKkhd nfŸÉ v‹Wjh‹ brhšy nt©oÆU¡»wJ. ï¥go¢
jhah® :- kfnd, eh‹ K‹dnk brh‹nd‹, »Ë¥ãŸisia¥
brhštj‰fhf m«kh! jaîbrŒJ v‹id k‹Å¡f nt©L«.
nghš th¤âah® brh‹dijna e«ã¡ bfh©L mtÞij¥
jhŒ : kfnd Ú m¥go fLikahf brhštij¥ g‰¿ vd¡F glnt©lh« v‹W. MdhY« F‰wÄšiy. m¥gona Mf£L«,
Äfî« rªnjhõnk; jaîbrŒJ ï‹d« xU üW jlit brhšY nghŒ nf£LÉ£L th, vd¡F M£nBgiz ïšiy. mt® cd¡F
gh®¥ngh«, v‹ fhJ FËu£L«. ï‹D« v‹d v‹d _lg¡âfis¥ g‰¿ brhšÈ it¥ghnuh
kf‹ : v‹d«kh xUt® c‹id K£lhŸ v‹W brh‹dhš gh®¥ngh«. eh‹ m¥bghGnj ïªj khâÇ _le«ã¡iffis¥
mJ cd¡F k»œ¢áahŒ ïU¡»‹wJ v‹whš mJ vd¡F mâra nghâ¡F« gŸË¡Tl§fS¡F ekJ ãŸisfis mD¥g¡ TlhJ
khÆU¡»‹wnj? v‹W brh‹dhš, c‹ jªij mij¡ ftÅ¡fÉšiy. ïUªjhY«,
jhŒ : ïâš mâra« x‹WÄšiy; Ú v‹idah brh‹dhŒ? F‰wÄšiy. nghŒ c‹ th¤âahiu e‹whŒ¡ nf£L bjÇªJ bfh©L
mªj khâÇ nfŸÉ nf£lt®fis¤ jhnd brh‹dhŒ? mªj khâÇ th. th¤âah® ò¤ârhÈ¤jd¤ijí« gh®¡fyh«. ( bjhlU«)
nfŸÉ ehdh nf£nl‹? nf£lt®fis¤jhnd mªj K£lhŸ
g£l§fŸ nghŒ¢nrU«. eh‹ vj‰fhf tU¤j¥glnt©L«?
Fo muR - ciuahlš - 16.12.1928
kf‹ : (r‰W nahá¤J¥gh®¤J) Ú brhšYtJ x‹W« vd¡F¥
òÇaÉšiyna, Ú jhnd mªj khâÇ nfŸÉ ï¥bghGJ v‹id¡
nf£lhŒ?
jhŒ : kfnd! e‹whf nahá¤J¥ gh®: KjÈš Ú mªj khâÇ
v‹id xU nfŸÉ nf£fÉšiyah?
kf‹ : v‹d«kh eh‹ rhÄia¥ g‰¿¡ nf£l nfŸÉ¡F« Ú
bg£oÆš ïU¡F« tÞJ v‹gij¥g‰¿ nf£F« nfŸÉfS¡F«
É¤âahrÄšiyah?
jhŒ : v‹d É¤âahr« nt©Lbk‹»whŒ? Ú nf£l tÞJ¡F
v‹d F™§fŸ f‰ã¤J ‘c©lh ïšiyah’ v‹W nf£lhnah, mnj
Fz§fis¤ jhnd f‰ã¤J ehD« xU tÞJit¥ g‰¿¡ nf£nl‹.
eh‹ nf£lJ K£lhŸ jdkhdhš Ú nf£lJ v‹d brhš gh®¥ngh«?

fdth‹fshfî«, RakÇahij všnyhU¡F« Äf mtáakhdbjd¡
fUJ« fdth‹fshfî« gh®¤J¤ bjÇªbjL¡f nt©L« v‹nw
ÉU«ò»‹nwh«.
âUths®fŸ rîªjugh©oa ehlh®, v«. »UZz‹ eha®, ã.

R¥guha‹, r®. nf. É. bu£o ehíL, v«.nf. bu£o, g‹Ü® bršt«,
br§fšg£oš FkhurhÄ br£oah®, uh#‹, r©Kf« br£oah® KjÈat®fis¥
jÄœeh£L RakÇahij kfhehL ngh‹wt®fisna bjÇªbjL¤jhš ÄFâí« bghU¤jkhdjhf
ïU¡F« v‹gij eh« brhšy nt©oanj ïšiy.
jÄœeh£L RakÇahij kfheh£il br§fšg£L ÍšyhÉš Ã‰f, jŠrhñU« khfhz RakÇahij kfheh£il el¤j
T£l nt©Lbk‹W br§fšg£L Íšyh ãuKf®fŸ Koî brŒâ Ka‰á¥gjhŒ¤ bjÇ»‹wJ. jÄœ eh£oYŸs Íšyh ngh®LfËš
U¥gjhf g¤âÇiffËš fhz eh« ÄFâí« k»œ¢áíl‹ m›tã¥ br§fšg£L« jŠrhñU« cWâahdJ« gak‰wJkhd j‹ik
uha¤ij tunt‰»‹nwh«. íl‹ gh®¥gdušyhjh® e‹ik¡F mDTykhíÄU¡»wJ. mj‰F
fhuz«, ïªj ïu©L Íšyh ngh®L jiyt®fisí« v¥goahtJ
j‰fhy« muáaš òu£lhY«, kjÉa‰ òu£lhY« fZl¥ xÊ¡f nt©L« v‹W gh®¥gd®fŸ jiyÑHhf ghLgLtnj nghâa
g£L«, gh®¥gd®fshY« mt®fsJ TÈfshY« tŠá¡f¥g£L«, jhF«. gh®¥gd¥ g¤âÇiffS« mt®fŸ TÈfS« ït®fis¥ g‰¿
gF¤j¿î« j‹kâ¥ò« ïHªJ jÉ¡F« eh£o‰F« ghku k¡fS¡F« ö‰whj - Éõk¥ ãurhu« brŒahj eh£fis fh©gJ Äfî«
RakÇahij ïa¡fnk xUthW ò¤JÆuË¤J tU»‹wJ v‹gJ eL mÇjhF«. br‹id khfhz« KGtj‰F« gh®¥gd®fŸ f©fS¡F
Ãiyik bfh©l m¿P®fshš x¥ò¡ bfhŸs¥g£l ÉõankahF«. ekJ gd¡fhš mur® v¥go xU bgÇa “ïuhBjuhf” fhz¥gL
m¥ng®g£l ïa¡f¤ij ehL KGtJ« gut¢ brŒtj‹ _y«, »‹whnuh mJnghš jŠir br§fšg£L Íšyh¥ gh®¥gd®fS¡F
k¡fS¡F c©ikia cz®¤â ö¡f¤âÈUªJ j£o vG¥ã ekJ âUths®fŸ o. g‹Ü® bršt« mt®fS« âU. v«.nf. bu£o
C¡f_£o Ãiy¤j cz®¢áia c©lh¡fî«, mo¡fo M§fh§F mt®fS« “ïuhBj®”fshf¡ fhz¥gL»wh®fŸ. ïuhBj®fŸ v‹
kfhehLfŸ T£o Fiwfis btË¥gL¤âí« gy m¿P®fË‹ whš gh®¥gd Mâ¡f¤ij mÊ¡f¤ njh‹¿at®fŸ v‹gJ j¤J
cgnjr¤ij¡ nf£f¢ brŒJ« eh£oš ÔÉu ãurhu« brŒaî« th®¤j«) ïªj ÃiyÆš mt®fŸ RakÇahij kfhehL T£l K‹
nt©oaJ Äfî« mtáakhdJ v‹gJ«, ïJ M§fh§FŸs tªjJ ahU¡F« mârakhŒ¤ njh‹whJ.
jiyt®fSilaî«, ãuKf®fSilaî« flikahdJkhd fhÇa«
v‹gJ« eh« brhšyhkny És§F«. jŠir ÍšyhÉš gh®¥gdušyhjh® khfhz kfhehL T£L«
Ka‰áÆš kh¤âu« ïUªJ bfh©L RakÇahij kfheh£il
ïJtiu gy Íšyh¡fËY«, jhÿ¡fh¡fËY« Íšyh, jhÿfh br§fšg£L ÍšyhÉ‰F É£L Él nt©L»nwh«. br§fšg£L
kfhehLfŸ T£l¥g£oU¡»‹wjhdhY«, jÄœ eh£L¡nf jÄœ Íšyh ãuKf®fŸ ïªj Ka‰á¡F jhuhskhŒ btËÆš tªJ
khfhz bghJthd kfhehL T£l¥glÉšiy. ïj‰fhf Rkh® 4,5 nt©oa cjÉ brŒa¡ nfhU»‹nwh«.
khjkhŒ áy Íšyh¡fhu®fŸ Ka‰á brŒJ tUtjhf¤ bjÇªjhY«
Fo muR - nt©LnfhŸ - 16.12.1928
ekJ br§fšg£L ÍšyhÉš ÔÉu Ka‰á brŒJ %ghŒ 5000 -¡F
nkš tNš brŒa¥g£L tunt‰ò rig KjÈaitfS« V‰gL¤â
tunt‰ò rig m¡»uhrdiuí« bjÇªbjL¤jhŒÉ£ljhf¤ bjÇa
tU»‹wJ.
kfheh£L¡F jiytiu¤ bjÇªbjL¥gâš j¡f ftd« brY¤â

RakÇahijÆa¡f¤âš ÄFâí« ftiyí« cWâí« bfh©l

kiwªjh®
ekjUik¤ jiyt®!
vÅD« kdKilªJ nghfhÔ®
njl‰fÇa x¥ò ca®î m‰w ekjUik¤ jiyt® fd« gdfhš

uh#h r®. uhkuha Ã§fthU âObu‹W e«ik É£L rÅ¡»Hik ïuî
1 kÂ¡F ãÇªJÉ£lh® v‹»‹w r§fâia¡ nf£lîl‹ bghJthf
ïªâa k¡fS¡F« áw¥ghf jÄœeh£L¥ gh®¥gdušyhj k¡fS¡F«
V‰g£l mâ®¢á¡F« J¡f¤â‰F« msnt ïU¡fhJ. xU ešy
beU¡foahd rªj®¥g¤âš jiytÇ‹ fhy« Koî bg‰wjhš
bgÇaJ« âwikahdJkhd xU í¤j« KidªJ bt‰¿ F¿nahL
elªJ bfh©oU¡F« rka¤âš, ngh® åu®fŸ nrdhâgâÆ‹
M¡iPia vâ®gh®¤J âU«ãanghJ nrdhâgâ ïwªJ nghŒ
É£lh® v‹»‹w nrâ »il¡Fkhdhš, mªj¢ rka¤âš m¥ngh® åu®
fË‹ kd« v¥go Jo¡Fnkh mJnghš ekJ jÄœ k¡fŸ Jo¤âU¥
gh®fŸ v‹gij eh« brhšy nt©oaâšiy. âU. uh#h rhnA¥
mt®fŸ e« njr¤âš cŸs k‰w bgU«gh‹ikahd jiyt®fŸ
v‹gt®fis¥ nghš ftiyí« bghW¥ò« ïšyhkš T£l¤âš
nfhÉªjh ngh£L¡ bfh©L ghku k¡fË‹ m¿ahikia MjuthŒ¡
bfh©L btW« th®¤ijfis kh¤âu« mL¡fhfî« mHfhfî« ngR
tJ« vGJtJ« rka«, rªj®¥g«, mtáa« M»a x‹iwí« ftÅ
ahkš r®¡fhiu vâ®¤J« f©o¤J« ngRtJ nghš fh£LtJ« M»a
fhÇa§fshnyna bgÇa jiyt® g£lK«, Ñ®¤âí«, bgUik í«
bg‰W thH¡ Toajhd xU Rygkhd Kiwia¡ if¡bfh©L
jiytuhdh® v‹W ahU« brhšÈÉl KoahJ. m‹¿í« k‰bwhU
Éjkhfî« mjhtJ g¤âÇiffhu®fŸ jathš mjhtJ, g¤âÇif
fhu®fis âU¥â brŒJ mt®fsJ y£áa§fS¡F MíjkhŒ
ïUªJ mt®fshš if ö¡» Él¥g£L, jiytuhdtU« m‹W.
m‹¿í« k‰bwhU Éjkhfî«, mjhtJ M§fh§F TÈ M£fŸ
ão¤J TÈ bfhL¤J mt®fis¡ bfh©L ehL KGtJ« j§fis
jiyt®fŸ vd¡ T¢rÈl¢ brŒJ mjdhnyna jiytuhdtU«
m‹W. m‹¿í« gh®¥gd®fË‹ moikahŒ ïUªJ cyf ey¤â‹

nguhš fiy ey¤â‹ nguhš ‘nkh£r’ ey¤â‹ nguhš Rauh{a¤â‹ Vkh‰wkilahjt®fnsh mt® ÛJ btW¥ò bfhŸshjt®fnsh
nguhš v‹W gh®¥gd Mâ¡f¤â‰F« ey¤â‰F« MshÆUªJ xUt® ïUtuhtJ c©L v‹W Ryg¤âš brhšÈÉl KoahJ.
mt®fshš jiyt® g£l« bg‰w tU« m‹W. VbdÅš mt® xU mUikahd rhjd¤J¡F ghLg£lâdhš mJ
VjhtJ fLfsthtJ ga‹ mË¥gjhdhY« mªj¥ gy‹,
k‰bw‹idnahbtÅš, jhœ¤j¥g£l, xL¡f¥g£l, ïÊthŒ¡ mDgÉ¥gâš V‰gL« r©ilfS« ngh£ofS«, mã¥ãuha
fUj¥g£l k¡fŸ mjhtJ Ô©lhjh®, Ñœrhâah®, <d rhâah®, N¤âu® ngj§fS« uh#h rhnAig mndfU¡F Énuhâahfî« mâU¥â
v‹gdth»a ‘ãwÉ ïÊî«’ ‘ãwÉ moik¤jdK«’ Rk¤j¥g£l bfhŸs nt©oatuhfî« brŒJ ÉL»wJ. ïªj ÃiyÆš mt® nkš
Rkh® 20 nfho ïªâa k¡fË‹ RakÇahij¡F« ÉLjiy¡F« f©l bjh©oš xU jÅ åuuhŒ Ã‹W ngh® òÇªjh® v‹Wjh‹
rk¤Jt¤â‰F«, kÅj¤ j‹ik¡Fkhf nt©o ãuthfK« ntfK« brhšÈahf nt©L«.
bfh©l btŸs¤âš vâ® Ú¢R brŒtJ ngh‹w fZlkhd fhÇa¤ij¡
if¡bfh©L mâš ïw§» ntiy brŒjt®. m›ntiyÆš mt® m¥goÆUªjhY« vâÇfshš mo¡fo mtU¡F V‰g£l
g£l fZl¤ij ah® m¿th® v‹gJ vk¡nf brhšy Koahj jhŒ ïilôWfis rkhË¥gâš tÊjt¿ nghahtJ kÅj¤ j‹ik¡F
ïU¡»‹wJ. ïªâahÉš Mâ¡fK« bršth¡F« bg‰w muáaš ÉnuhjkhfthtJ xU áW fhÇa¤ijí« brŒahkš xU R¤j åuid¥
ïa¡f¤â‰F« Énuhâ, Mâ¡fK« bršth¡F« bg‰w r_f¤â‰F nghynt Ã‹W fUk« M‰¿at®. vªj rka¤âY« kd« fy§»nah
Énuhâ, Mâ¡fK« bršth¡F« bg‰w g¤âÇiffS¡F Énuhâ, mšyJ ahU¡fhtJ gÂªnjh mšyJ jiy FÅªnjh Ã‹wtušy.
Mâ¡fK« bršth¡F« bg‰w ãurhu TÈfS¡F Énuhâ, ï›tsî
kšyhkš kâ¡f¤j¡f ãuâÃâ¤Jt« v‹W brhšY«goahd ghku v¡fhy¤âY« åunu
k¡fS¡F« Énuhâ v‹W brhšY«goahd ÃiyÆš beU¥ã‹ nkš
Ã‹W bfh©L ntiy brŒtJ nghš btFfZlkhd JiwÆš cjhuzkhf mtuJ jiyik thœî ïªj 10 tUõ¤â‰F
ntiy brŒjt®. ïªj ntiyÆš <LgLgt®fS¡F v‹d Fz§fŸ cŸshf _‹W Éj gßiB¡F« Msh»‰W. mjhtJ xU rka¤âš,
nt©L« v‹gj‰F xU ïy¡fzkhfî« ïy¡»akhfî« És§» Kjš _‹W tUõ¤âš mtU¡F mâfhuK« bršth¡F«, mjhtJ
dh® ekJ jiyt® gdfhš mur® v‹W brhšYtJ xU á¿J« kªâÇ mâfhuK« fø bršth¡F« ïUªjJ. ïu©lhtJ, _‹W
ÄifahfhJ v‹nw v©Q»‹nwh«. tUõ¤âš cŸS¡FŸshfnt fø V‰g£ljhš bršth¡F ïšyhj
mâfhu«, mjhtJ fø bršth¡»šyhj kªâÇ mâfhu« kh¤âu«
mJ kh¤âukšy, ekJ jiytÇ‹ bjh©oš mtU¡F c‰w ïUªjJ. k‰bwhU rka¤âš _‹whtJ _‹W tUõ¤âš, cŸ
JizahfthtJ cjÉahfthtJ ahuhtJ ïUªjh®fsh v‹W fyf¤ij vâÇfŸ j§fS¡F mDTykhŒ cgnah»¤J¡ bfh©l
gh®¥nghkhdhš, xUtiu¡Tl cWâahŒ¢ brhšyKoahJ. ïtU¡F jhš mâfhuK« bršth¡F« ïu©L«, mjhtJ fø bršth¡F«
K‹ida jiyt®fshd lh¡l®. eha®, r®. âahfuha® M»at®f kªâÇ mâfhuK« ïšyhkš brŒa¥g£L É£lJ. MdhY« K¡
S¡F ekJ uh#h ngh‹w cŸs‹nghL kd¥ó®tkhŒ ã‹g‰W»‹w fhy¤âY« mt® brŒa nt©oaij ijÇakhfî« xnu khâÇ
t®fŸ mnef®fŸ ïUªjh®fŸ. Mdhš ekJ uh#hî¡F ah® ïUª ahfînk brŒJ tªjh® v‹W brhšÈahf nt©LnkbahÊa
jh®fŸ? xUtU« ïšiy v‹W brhšYtJl‹ kh¤âu« Ãšyhkš v¥nghjhtJ fis¤J¥ nghnah kdKilªJ nghnah É£lh® v‹W
cŸS¡FŸshfnt vâÇfŸ rjh F‰w« brhšÈ¡ bfh©L« gÊ brhšy KoahJ. nkY«, mâfhuK« bršth¡F« ïšiy v‹W
Rk¤â¡ bfh©L« mtuJ jiyikia¡ fÉœ¡f Nœ¢á brŒJ brhšY« goahd _‹whtJ _‹W tUõkhd Ãfœfhy¤âš kªâÇ
bfh©L« mtiu¢ R‰¿Y« mtuJ brh¡fhŒ¥ igÆY« ïUª ntiyíÄšyhkš fø bršth¡FÄšyhkš K‹ MW tUõ¤âš
jh®fŸ. ã‹id v¥go uh#hî¡F f£áí« MŸgyK« ïUªjJ v‹W brŒa Koahj fhÇa§fŸ mndf« brŒJ Ko¤âU¥gij ahU«
ahuhtJ nf£Õ®fshdhš, mj‰F gâš, mtUila jÅ rhkh®¤âa¤ kW¡f KoahJ. mjdhnyna ekJ gdfhyurÇ‹ bgUikí«
jhš, ò¤ârhÈ¤jd¤jhš, ïuh#jªâu¤jhš, áyiu jh‹ brhšY »‹w rhkh®¤âaK« És§F«goahd r«gt§fŸ elªJ bfh©nl tªjd.
go nf£L¤ Ôunt©oa ÃiyÆš it¤J¡ bfh©oUªjh® v‹Wjh‹
brhšy nt©L«. m‹¿í« gh®¥gdušyhj go¤jt®fŸ v‹D« âU. gdfhyurU¡F kªâÇ mâfhuK« fø bršth¡F«
T£l¤jhÇš gdfhš muruhš mâU¥â milahjt®fnsh ïUªj fhy¤âš e« eh£oš gh®¥gd Míjkhd fh§»uR¡F ïUªj

bršth¡F« kâ¥ò« ï¥nghJ ój¡f©zho it¤J¤ njodhY« mt®fŸ m¡»uk¤â‰fhfî« xU jlití« k‰W« áy rka¤ âY«
»il¡f Koahj khâÇ t¡Ñš FkhÞjh¡fË‹ njh£l§fËY« mt® ïuhÍdhkh bfhL¡f¤ JÂªjJ« uhÍdhkh foj« vGâ
t¡ÑY¡F¡ fø¡fhu®fis¡ T£o¡ bfh©L tªJÉL« juf®fË‹ ft®d® ãuòî¡F mD¥ã É£L å£oš c£fh®ªJ bfh©lJ«,
òH¡filfËY« òFªJ kiwªJ bfh©lJ. ft®bk©£ bk«g®fŸ #hÛdhf ïUªJ uhÍdhkhit thÕR bg‰W¡
bfhŸs¢ brŒjJ« mtuJ c¤ânahf myøa¤ij fh£l¥
ïªj ïu©L tUõ fhy¤âš ekJ jÄœeh£oš fh§»uR, xU nghJkhdJ.
khfhz kfhehLTl T£l Koahj msî K¿ao¡f¥g£lj‰F
K¡»a fhuz« ekJ jiytU¡F ‘mâfhuK« bršth¡F«’ v‹ k‰W« muáaš Rjªâu« v‹gâ‹ nguhš njr¤â‰fhf gdfhš
gitfŸ ‘nghŒ É£lâ‹’ gy‹jh‹ v‹W cWâahŒ¢ brhšYnth«. åu® ngh£l â£l§fŸ ï¥nghJ cŸs vªj¥ bgÇa kfh¤kh¡fnsh,
ï›tsÉD« bghW¡»baL¤j kÂngh‹w mâra« v‹d á§f§fnsh, nyhfkh‹a®fnsh, njr gªJ¡fnsh, neU¡fnsh, njÓa
bt‹whš, mt® vªj¡ fhy¤âY« r®¡fhÇl¤ânyh k‰W« ahÇl¤ åu®fnsh, m«ikfnsh, kfh‹fnsh M»at®fŸ nf£litfS¡F
ânyh jdJ bfhŸifia á¿jhtJ É£L¡ bfhL¡f r«kâ¡fhjJ« xU ãoahtJ mâfkhdjhÆU¡FnkbahÊa xU bešÈil
ahU¡F« jiytz§fhjJnkahF«. msthtJ FiwªjjhÆU¡fhJ v‹W fšÈ‹ nkY« vGJnth«.
btŸis¡fhu®fËlÄUªJ mâfhu§fis¥ g¿¥gâš ekJ uh#h
K¡fhy¤âY« r®¡fhiu el¤j¡Toa x‰iw¤ jiytuhfnt mt®fŸ fh§»uR¡fhu®fisÉl á¿J« ã‹ th§»atušy v‹nw
(o¡nl£uhfnt) ïUªjh®. mâfhuK« bršth¡F« ïšyhj fhy¤âš brhšYnth«. mnef ïl§fËš ïJtiu btŸis¡fhu®fŸ gh®¤J
jh‹ ekJ jiytuhdt® bgUik j§»a ft®d® ãuòthd tªj c¤ânahf§fis ifia¤ âU»¥ ão§» bfhŸtJnghš thjho
yh®£nfhõ‹ mt®fis - br‹id murh§f¤ jiytiu - murÇ‹ ãL§»¡ bfh©lh®. m¥ng®¥g£l ÃiyÆš gh®¥gd® gh®¥gduš
ãuâ fhtyiu - _£il Ko¢RfSl‹ f¥gnyW«go c¤âuÉ£lh®. yhjh® v‹»‹w É¤âahr¤ij Phgf¤â‰F bfh©L tªjtnu mšy.
“bgÇa jiyt®fŸ”, “33 nfho k¡fË‹ ãuâÃâfshd” fh§»uÞ Mdhš ekJ gh®¥gd¡ fh§»uR¡fhu®fŸ nenu j§fŸ if¡F VjhtJ
fhu®fS« mt®fŸ K‹ndh®fS« K‹ò ïijÉl mâfkhf c¤ânahf§fŸ tuhJ v‹W Ãid¤jhš clnd mt‰iw btŸis¡
brh‹dnghbjšyh« á¿J« yøa« brŒahj murh§f«- murh§f¤ fhu®fŸjh‹ gh®¡f nt©L« v‹W brhšÈ tªâU¡»‹wh®fŸ.
jiyt®fŸ ekJ mur® gd¡fhš åu® ‘c«ÛJ e«ã¡ifÆšiy; f£L
_£il” v‹W brh‹dîl‹ yh®L nfhõ‹ kh¤âukšy, br‹id ïj‰F Mjhu«, v›Éjkhd Ó®âU¤j« nt©Lbk‹W
murh§f« kh¤âukšy, ïªâa murh§f« kh¤âukšy, gh®Èbk©L gh®Èbk©lhuhš br‹id murh§f bk«g®fŸ v‹»‹w KiwÆš
Tl eL§»d eL¡f« ahnu m¿th®. r®¡fÞfhu‹ Fâiufisí« nf£f¥g£l nfŸÉfS¡F ekJ gdfhš mur® bfhL¤j Éilí«
ahidfisí« á§f§fisí« M£LtJ nghš ïªj mâfhuK« btF ehisa fh§»uÞfhu® r®.á.ã. uhkrhÄ mŒaut®fŸ bfhL¤j
bršth¡F« ïšyhj fhy¤âš mt® murh§f¤ij M£o it¤j Éilí« nghJkhdJ. m›Éilfis gh®¤jt®fS¡F vªj ïa¡f«
M£l« m¿P®fS¡F kh¤âukšyhkš m¿ahjt®fŸ v‹gt® vªj¡ T£l« njr¤Jnuh» v‹gJ« ah® njrg¡j®fŸ v‹gJ« xU
fisí«, mnj kªâukhf¢ brhšÈ¡ bfh©oU¡F«go brŒJÉ£lJ. _lD¡F« És§f¢ brŒí«.
ïJ x‹nw mt® murh§f¤â‰F moikahŒ ïUªjhuh murh§
f¤ij M£o it¤jhuh v‹gij És¡» it¡F«. mtuJ jiyik thœehËš mt® vªj¡ fhÇa« brŒjhY«
r_f¤â‰F« eh£o‰F« xnu Éj e‹ikia¡ fUâ â£l«
mt® br‹id murh§f¤ij kh¤âukšyhkš mtáakhd nghLthnu xÊa x‹W¡bfh‹W Énuhjkhfnth jdJ Raey¤â‰
nghJ ïªâa murh§f¤ijí« gh®Èbk©ilí«Tl Äu£o eL§f fhfnth xU áW fhÇa¤ijí« brŒjjhf mt® ïwªj ãwF Tl ïÊ
it¤J tªâU¡»wh®. k‰W« mt® mâfhu M£áahd MW tUõ KiwÆš mtiu¤ö‰w K‰g£ltU§Tl xU rªj®¥g¤âyhtJ
kªâÇ fhy¤âš jdJ kªâÇ ntiyia uhÍehkh bfhL¤jJ FiwªjJ brhšy tuÉšiy v‹gjhnyna És§F«. gh®¥gd®fS« mt®
_‹W eh‹F ju« ïU¡F« v‹nw brhšyyh«. 1921-š bjhÊyhs fsJ g¤âÇiffS« gh®¥gd¡TÈfS« mt®fsJ g¤âÇiffS«
U¡fhf xU jlití«, 1924-š btËÆš brhšy¡Tlhj Éõa¤ ekJ uh#hÉ‹ ÛJ Rk¤âa gÊfS« brŒj Nœ¢áfS« Éõk¥
â‰fhf xU jlití«, 1926 - š njtÞjhd M¡£L¡fhfî« r®. á.ã. ãurhu§fS« bfhŠreŠrkšythdhY« x‹iwahtJ yøa«

brŒJ gâš brhšynth mšyJ mªj eg®fis yøa« brŒJ t®fŸ fhy« br‹w jiytiu¥nghš xU jiytiu¤ njo¤njo
âU¥ã¢ brhšynth r‰whtJ jdJ fhy¤ij¢ brytÊ¤jh® v‹W fis¤jhŒÉ£lJ. ï‹dK« xUtU« òy¥glÉšiy. ïJ x‹nw
mtuJ vâÇfŸ Tl ïJtiu brhšy tuÉšiy. ekJ gd¡fhš åu®, x¥ghU« Ä¡fhU« m‰w jiyt® v‹gij¡
fh£L»‹wJ.
ïªj jiyik Þjhd¤jhš k‰wt®fis¥nghš gz«
r«ghâ¡fhkš ïUªjnjhL kh¤âu« mšyhkš FiwªjJ khj« 1¡F MdhY« ïj‰fhf kdKilªJ nghfhkš ïªj Ãt®¤â
2000 %. tiu ïa¡f¤â‰fhf bryî brŒJ bfh©L KG neu¤ijí« ïšyhjJ« bgÇa J¡ffukhdJkhd rªj®¥g¤ijí« “ïJî« xU
mj‰nf x¥òÉ¤J É£lt®. filáahf cÆiuí« bfhL¤JÉ£lh®. e‹ik¡fhf” v‹gJ nghš fUâ mij mªj¥go cgnah»¤J¡
ïjdhš c©ik¤ âah» x¥g‰w jiyt® kiwªjh®. bfhŸtJjh‹ m¿îilikahF«. m‹¿í« mJjh‹ m¿î« åuK«
âahfK« cWâí« bfh©l jiytuhš el¤j¥g£l k¡fŸ
ïªj ÃiyÆš ï¥ng®¥g£l jiytiu ïHªJ gÇjÉ¡F« v‹gt®fS¡F V‰w FzKkhF«.
jÄœ k¡fS¡F eh« v‹d MWjš brhšy Koí« v‹gJ ek¡nf
És§fhkš Jo¡»‹nwh«. “ïÅnkš ek¡F vj‰fhf jiyt®fŸ nt©L«? ïÅí« eh«
v¤jid ehis¡F jiyt®fshnyna el¤j¥g£L¡ bfh©oU¡f
rkhjhd« nt©L«? ï›tsî mUik bgUik rhk®¤âa« åu« thŒªj
jiyt®fshŒ ï¤jid fhy« el¤j¥g£L« ïÅí« eh« ekJ
kÅj®fŸ ãw¥gJ« ïw¥gJ« jilbrŒa Koahj j¤Jt«. fhÈnyna Ã‰f Koahj gyåd®fshf eh« ïU¥nghkhdhš mšyJ
jiyt®fŸ nghtJ« tUtJ« Ku©ghošyhj tH¡f«. ïj‰FK‹, ïU¡»‹nwh« v‹W Ãid¤J¡ bfh©oU¥nghkhdhš v‹Wjh‹ eh«
v¤jidnah jiyt®fŸ kiwªJ nghdh®fŸ. v¤jidnah jiyt® kÅj®fshtJ?” v‹gJ ngh‹w Phd§fŸ cjakhtj‰F ïJnt j¡f
njh‹¿dh®fŸ. ekJ jiytU« kh£áik j§»a #h®{ k‹d® ãwªj rka« v‹W Trhkš brhšYnth«. VbdÅš ïªj rka¤âš eh«
m‹nw mnj neu¤âš ãwªJ rhF«tiu ek¡fhfnt ciH¤J 62 ÃiybfhŸs Éšiyahdhš ïÅ ek¡F btFfhy¤â‰F Énkhrd«
tajhd ãwnf cÆ®Ú¤jh®. ïªâa k¡fË‹ ruhrÇ taJ 24 v‹whš ïšiy v‹Wjh‹ Koîf£o¡ bfhŸsnt©L«.
ruhrÇ¡F nkš 39 tUõ« thœªâUªJ ek¡F brŒâU¡F« e‹ik
fis cz®ªJ âU¥â milahkš ï‹D« ftiy¥g£L¡ bfh©L jiyt® mtáakh?
kdKilªJ nghtjhdJ ekJ ka¡f¤ijí« nguhiriaínk
fh£L«. vªj¤ jiyt® mšyJ vªj¥ bgÇah® rhfhkš “áuŠ jªijia ïHªj k¡fŸ j§fsJ thœ¡ifia ïÅ jªij
ÓÉahŒ” thœtij eh« gh®¡»nwh«. ï¥go ïU¡f cy»š k¡fËš ïšyhkš vªj ÉjkhŒ el¤JtJ v‹»‹w nahrid bfh©L
xUt® ïwªjj‰fhf xUt® V‹ J¡f¥gL»‹wh®fŸ v‹W nf£ngh kh®¡f« f©L el¡f Ka‰á¥gh®fns xÊa ntW jªij ah® v‹W
khdhš, mJ ïwªjtÇ‹ mUik bgUikia¥g‰¿ ngrî« mjdhš Ãid¤J¡ bfh©L njo¤âÇa kh£lh®fŸ. mJnghynt ehK« ïÅ¤
k‰wt®fS¡F V‰gL« e‹ik Ôikfis cz®ªJ mj‹go jiytiu¤ njo¡ bfh©L âÇtij¥ ngh‹w ig¤âa¡fhu¤jd«
el¡fî« mt®fsJ ca®ªj Fz¤ij¥ ã‹g‰wî« á¤jhªj¥gL¤â¡ nt¿šiy v‹W Ãid¡f nt©L«. c©ikÆš ek¡F ï¥nghJ
bfhŸs ïªj rka¤ij cgnah»¤J¡ bfhŸtj‰fhf¤jh‹ v‹gnj v‹d Fiw? jiyt® ïšyhj Fiwah? ek¡F¥ nghâa ftiyí«
vkJ mã¥ãuha«. m‹¿í« eha® bgUkh‹ mt®fS« ïnjkhâÇ cz®¢áí« bghW¥ò« ïšyhj Fiwah? v‹gij x›bthUtU«
beU¡foahd rka¤âš njr« É£L¤ njr« nghŒ cÆ® Jwªjh®. nahá¤J¥ gh®¡f nt©L«. c©ikia¥ ngr nt©Lkhdhš ekJ
âahfuha tŸsY« ïnjnghš ïwªjh®. gd¡fhš åuU« mt®fis¥ k¡fS¡F ïÅí« nghâa cz®¢á V‰gl Éšiy. bghW¥ò V‰W¡
ã‹g‰¿ elªjh®. Mdhš eha® bgUkh‹ fhykhdîl‹ k¡fŸ bfhŸsÉšiy. Raey« msî¡F nkš jh©ltkhlÉ£L ÉL»‹
f©ÂY« kdâY« âahfuha tŸsš njh‹¿dh®. mJnghynt nwh«. ï¤âahâ Fz§fŸ cŸs r_f« MÆu« MÆu eha®fisí«
âahfuha tŸsš kiwªjîl‹ ekJ gdfhš åu® njh‹¿dh®. âahfuha®fisí« gdfhš åu® fisí« “áuŠÓÉ”fshf it¤J¡
gdfhš åu® kiwªj ãwF ahU« njh‹w¡ fhnzh«. mt® kiwªj bfh©oUªjhY« K‰ngh¡fila Koant KoahJ v‹W brhšY
ãwF r‰nw¡Fiwa ïuî« gfYkhf 192 kÂ neu« yB¡fz¡fhd tj‰fhf k‹Å¡f nt©L»nwh«. ekJ <d Ãiy¡F ekJ k¡fËš

ghku k¡fisÉl go¤jt®fŸ v‹gt®fS« gz¡fhu®fŸ v‹gt® nf£gJ«, »il¤JÉ£lhš ïa¡f¤ij kwªJ ÉLtJ«, »il¡fh
fSnk ÄFâí« fhuzÞj®fshŒ ïUªJ tªâU¡»‹wh®fŸ v‹W É£lhš ïa¡f¤ijí« jiyt®fisí« F‰w« brhšÈ¡ bfh©L
brhšYtj‰F go¤jt®fŸ v‹gt®fŸ e«ik k‹Å¡f nt©L«. v¥goahtJ ïªj ïa¡f¤ij xÊ¤jhbyhÊa eh£L¡F nkh£rÄšiy
v‹W ãj‰¿¤ âÇtJkhd ntiyÆš <LgLtij¤ jÉu ntW xU
ekJ nkšf©l jiyt®fshš ïJtiuÆš ghku k¡fis e‹ikínk brŒahkš ïUªJ tU»‹wh®fŸ. ïj‰F btË¥gil
Él K¡»akhŒ go¤jt®fŸ v‹gt®fS« á¿J gz¡fhu®fŸ ahd rh£á gh®¥gdušyhjh® bga® brhšÈ¡ bfh©L bgÇa bgÇa
v‹gt®fSnk ga‹bg‰W tªâU¡»‹wh®fŸ. mj‰F cjhuzkhf c¤ânahf« bg‰wt®fŸ, Íšyh #£Í, fby¡l® Kjš rhjhuz bgÇa
mndf go¤jt®fŸ bg‰¿U¡F« c¤ânahf§fisí« gz¡ c¤ânahf« tiu bg‰wt®fŸ ïa¡f g¤âÇif th§fkh£lh®fŸ.
fhu®fŸ bg‰¿U¡F« gjÉfisí« ftÅ¤J¥ gh®¤jhš És§fhkš th§f¢ brh‹dhš mâš F‰w« brhšYth®fŸ. Û¿ th§»dhY«
nghfhJ. Mdhš ï¥go¤jt®fËDilaî«, gz¡fhu®fËD gz« bfhL¡f kh£lh®fŸ. nf£f¥ nghdhš “mªj¥ gz« v‹d
ilaî« cz®¢á v¥go ïU¡»‹wJ v‹W gh®¥nghkhdhš, M¢RJ, ïªj¥ gz« v‹d M¢RJ” v‹W nf£gâ‹ _y« gÊ Rk¤j
btËÆš brhšy bt£f¥gl nt©oat®fshfntÆU¡»‹nwh«. tUth®fŸ. mnjhL vâÇfË‹ g¤âÇiffis K‹gz« bfhL¤J
th§»¥ go¥gh®fŸ. m‹¿í« ït®fŸ j§fis gh®¥gdušyhj
ekJ nah¡»aij ïa¡f¤ jiyt®fŸ v‹W«, m›Éa¡f¤â‰FŸshfnt vâ®¡f£á¤
jiyt®fŸ v‹W« brhšÈ¡ bfhŸSth®fŸ.
cjhuz« nt©LkhdhY« brhšY»‹nwh«. Mdhš nfhã¥
gâš ga‹ ïšiy. xU rhjhuzkhd 2 1/2 mo cauKŸs iga‹ rhjhuzkhf, m›Éa¡f« mâfhu¤âY« bršth¡»Y«
mJî« miu o¡f£L¡F mUfij Æšyhjt‹ v‹W brhšy¡ ïUªjjhd 1927« tUõ« tiuÆš “#ÞoÞ” g¤âÇif 1200«
Toat‹ Kj‰bfh©L bgÇa MrhÄ v‹»‹wt®fŸ tiuÆš “âuhÉl‹” g¤âÇif 700 « jh‹ m¢rh»¡ bfh©L tªjd. ïj‰F«
ïu©L nfhiz vG¤J m¿nth mšyJ VjhtJ xU r®t kªâÇfŸ khj« 2000 %ghŒ nghš bfhL¤J tªjh®fŸ. k‰wgo áy
fyhrhiy¥ g£lnkh bg‰W É£lhš clnd j‹id xU bgÇa #Û‹jh®fS« bgÇa gz¡fhu®fS« cjÉ tªjh®fŸ. Mdhš
K¡»akhd gh®¥gdušyhjh® v‹W Ãid¤J¡ bfhŸtJ« “gh®¥ ïa¡f¤jhš c¤ânahf« bg‰wt®fËš gz§bfhL¥gijnah,
gdušyhjhÇa¡f« v‹d brŒJÉ£lJ ahU¡F rhâ¤JÉ£lJ, g¤âÇif go¥gijnah j§fŸ flik v‹W Ãid¤jt®fŸ ah® v‹W
vd¡F ï‹dK« ahbjhU c¤ânahfK« bfhL¡fÉšiy, mtD¡ brhšy Koahkny ïUªjJ. ï‹iwa âdK« 3000¡F nkšg£l
F¡ bfhL¤jh®fŸ, ïtD¡F¡ bfhL¤jh®fŸ, všyh« mtut®fŸ “#ÞOR”«, 6000¡F nkšg£l “âuhÉl”D« btËah»‹wjhdhY«
Raey¤â‰fhf nghL« ntõnk xÊa ïJ gh®¥gdušyhjh® ïa¡f “#ÞOR”¡F khj« 1-¡F 1500 %ghŒ eZlK« “âuhÉl”D¡F khj«
kšy” vd rtlhš mo¥gJ«, “gd¡fhiy¤ bjÇahjh, ehaiu¤ 1¡F 500 %ghŒ eZlK« V‰g£L tUtj‹ _y« “#ÞoÞ”
bjÇahjh, br£oahiu¤ bjÇahjh, všyh« T£L¡ bfhŸis” v‹W “âuhÉl‹” g¤âÇiffŸ 25000 %ghŒ flÅY« mJ ï‹dK«
brhšYtJ« “gh®¡f¥nghdhš gh®¥gd®fns ešyt®fŸ” v‹W bgUF«goahd ÃiyÆY« ïU¡»‹wJ. âahfuha knkhÇaš
brhšYtJ« “v‹d ïUªjhY« fh§»uir¡ F‰w« brhšyyhkh? f£ol¤â‰F« 40000 %ghŒ flD« t£o V¿¡ bfh©L« tU»‹wJ.
Mjyhšjh‹ ït®fnshL ïU¡fKoaÉšiy” v‹gJ«, všyh« rÇ,
vd¡F mªj¥ bga®jh‹ ão¡fÉšiy v‹gJkhdJ, MÆu¤ bj£L vdnt gh®¥gdušyhjh® ïa¡f¤jhš e‹ik milªjt®
mrªj®¥gK«, mr«ghÉjkhd th®¤ijfis cs¿¡ bfh©L fË‹ nah¡»aij¡F«, x¥g‰w mUikahd 3 jiyt®fshš
âÇtJ«, ï›tsití« r»¤J¡ bfh©L« jiyt®fŸ VjhtJ m›tsî âahfò¤âílD« rk®¤JlD« el¤j¥g£l k¡fË‹
c¤ânahfnkh, gjÉnah bfhL¤jhY« mij¥ bg‰W¡ bfh©lîl‹ e‹¿a¿jy‰w j‹ik¡F« ntW v‹d cjhuz« nt©L« v‹W
ne® Énuhâfshfî« my£áa¥ ò¤âíilat®fshfî« ïUªJ nf£»‹nwh«. k‰W« ï›Éa¡fkhdJ j‹ÅlÄUªJ btW«
bfh©L, “gd¡fhš ï¥go el¡f nt©L«, m¥go el¡f nt©L«” c¤ânahf¤ijí« gjÉiaí« kh¤âu« vâ®gh®¡F« k¡fis¡
v‹W mtU¡nf ò¤â brhšYtJ«, gh®¥gd®fS¡F cŸ MshÆ bfh©oU¡»‹w tiuÆY« - ïa¡f¤â‹ y£áank btW« c¤â
U¥gJ«, ïa¡f¤ij¡ Fiw TWtJkhd ntiyÆnyna fhy§ nahf§fis r®¡fhÇlÄUªJ« gh®¥gd®fËlÄUªJ« ãL§»¡
fÊ¥gJkhŒ ïU¡»‹wh®fŸ. gz¡fhu®fS« j§fS¡F gjÉ bfhŸtJjh‹ v‹W fUJ« k¡fis¡ bfh©oU¡F« tiuÆY« -

ïÅí« v¤jid jiyt® njh‹¿dhY« c©ik y£áa« ifTL«
v‹W e«khš brhšy KoahJ. gjÉ¥ ngh£oahY« mâfhu¥
ngh£oahY« c¤ânahf¥ ngh£oahY« k¡fS¡FŸ f£á¥ãuâ
f£áí« ÉnuhjK« btW¥ò« V‰gL« Ãiyikia khW«go brŒa
nt©L«. c¤ânahf«, gjÉ, mâfhu« KjÈaitfŸ všyh« r_f
K‹nd‰w¤â‰fhf ga‹gl¤j¡f tÊÆš if¥g‰wî« cgnahf¥ ekJ g¤âÇ¡if
gL¤jîkhd khâÇÆš Ã®t»¡f V‰ghL brŒa nt©L«. bgÇa
r«gs« cŸs kªâÇ ngh‹w bghW¥òŸs mâfhu¥ gjÉfŸ ïa¡f¤
â‹ ãuâÃâ¤Jtkhf mDgÉ¡f nt©L«. mj‹ tUkhd« KGt
J« ïa¡f¤â‰F¢ nru nt©L«. ntiy gh®¥gtÇ‹ bryî¡fhf ‘Fo muR’ g¤âÇifahdJ mãkhÅfŸ bgU¡f¤jhš
ïa¡f¤âÈUªJ VjhtJ bfhLgl nt©L«. fîut c¤ânahf§ thuhthu« »£l¤j£l 10000 gâdhÆu« ãuâfŸ tiu gâ¥ã¡f
fS«, bghJ e‹ikia fUJgt®fS¡nf - xU F¿¥ã£l Ãgª nt©oÆU¥gjhY«, rÛg fhy¤â‰FŸ gâdhÆu« ãuâfS¡F nkš
jid¥go el¥gt®fS¡nf - bfhL¡f¥gl nt©L«. m¢R¥nghl nt©oÆU¡FkhjyhY«. j‰nghJ e«Äl« ïU¡F«
m¢R ïaªâu« m›tsî ãuâfŸ m¢áa‰wnghJkhdjhŒ ïšyhj
m‹¿í« rhjhuzkhf ïJ rka« gh®¥gdušyhjh® ïa¡ jhY«, ïj‰fhf th§f¥g£l k‰bwhU bgÇa m¢áaªâu« ‘âuhÉl‹’
f¤âš c©ikÆnyna bfhŸiffS¡fhf mã¥ãuha ngj« ïU¥g g¤âÇifÆ‹ thrf®fË‹ bgU¡f¤jhš ‘âuhÉl’D¡F nt©oÆUª
jhf ahU« brhšy KoahJ. Raey¤ij K‹Å£L V‰g£l Énuhj¤ jjhY« bfhŠrehis¡F “Fo muir” 16 g¡f¤Jlnd btË¥gL¤j
âdhš Éy» Ã‰fî« vâ®¤J Ã‰fî« nt©o nt©Lbk‹nw áy nt©oa mtáa« V‰g£LÉ£lJ. v‹whY« ïjdhš thrf®fS¡F
khWg£l mã¥ãuha§fis¡ f‰ã¤J¡ bfhŸs nt©oÆU¡»wnj mâfkhd Fiw V‰glhâU¡F« bghU£L ï¥nghJ És«gu¤â‰fhf
xÊa nt¿šiy. cgnahf¥gL¤âtU« Rkh® 7, 8 g¡f§fis ïÅ 3 mšyJ 4 g¡f§
fS¡F mâf¥glhkš brŒJ É£L r‰nw¡Fiwa 12 mšyJ 13 g¡f§
ïªj Ãiyik monahL xÊa nt©L«. ï‹D« ï‹ndh fS¡F Fiwahj Éõa§fŸ btËah¡f c¤njá¤âU¡»‹nwh«.
u‹d gy Éõa§fis¡ ftÅ¤J k¡fŸ j§fis¤ âU¤â¡ bfhŸs ïjdhš xU rka« És«gu ÉahghÇfS¡F r‰W mâU¥â ïU¡
r«kâ¥gh®fshdhš jiyt® kiwªj eZl« e«ik x‹W« brŒJ fyh«; MdhY« mt®fisí« âU¥â brŒa Ó¡»u¤âš V‰ghL
ÉlhJ. k‰W« mt®fË‹ cÆ®¤ j¤j¤jhš eh£L¡F e‹ik V‰g£lJ brŒa¥gL«.
v‹WTl brhšy¤j¡f xU bgUikí« kiwªj jiyt®fS¡F
V‰gL«. ïªj rka¤âš Kothfî« RU¡fkhfî« eh« ït‰iw¢ F¿¥ò: Ã%g nea®fS¡F ïÅ f©o¥ghŒ ïl« xJ¡f Koah
brhšÈ ïªj ekJ Jau¤ijí« Miriaí« go¤j k¡fisÉl jj‰F tUªJ»nwh«. mtáa« v‹W njh‹¿aitfS¡F kh¤âu«
rhjhuz bghJ k¡fËlnk bjÇÉ¤J¡ bfh©L« mt®fisna r‰W ïl« bfhL¡fyh«. MdhY« Ã%g nea®fŸ btW« t®¤j
e«ã¡ bfh©L« ïU¡»‹nwh«. Mjyhš ïªj r»¤j‰fÇa J¡f¤jhš khd¤ij mD¥ghkš ïU¡f nt©L»nwh«.
ahU« j§fŸ ã‰fhy fâia¥g‰¿ cilªJ nghfhkš e«ã¡ifnahL
x‰Wik¥g£L f£L¥ghlhf KidªJ ntiy brŒa nt©L« Fo muR - K¡»a¡F¿¥ò - 23.12.1928
v‹W« nf£L¡ bfhŸS»nwh«.
k¡fŸ všnyhU« ehauhf!
všnyhU« âahfuhauhf!!
všnyhU« gd¡fhš åuuhf!!!
Fo muR - jiya§f« - 23.12.1928

fšf¤jh fh§»uá‹ m»y ïªâa fh§»uÞ fÄ£o Éõahnyhrid¡
T£l¤âš ïu©L Éj Ô®khd§fŸ bfh©L tu¥g£L xU Ô®khd«
Ãiwnt‰w¥g£oU¡»wJ. mjhtJ:-
“uhéa r_f¥ ãuáidfis Ô®¤J it¥gj‰F r®t fø

kfheh£L¤ Ô®khd« cjÉahÆU¥gjhš mij¥ ghuh£L»‹wJ.”
fh§»uÞ òu£il¡ f©L VkhªJ
ÉlhÔ®fŸ “br‹id fh§»uáš óuz Rna¢irjh‹ ekJ yøa« v‹W
Ô®khÅ¤âU¥gij ã‹g‰w r«kâ¤jJ.”
fšf¤jhÉš ïJ rka« To¡ bfh©oU¡F« fh§»uÞ v‹D« “fhy njr t®¤jkhd¤â‰F V‰wgo kh‰¿¡ bfhŸS«
T£l« ïªj tUõ¤âa k‰bwhU Vkh‰W¤ âUÉHh v‹Wjh‹ brhšy mâfhu¤njhL« ãÇ£oõh® x¥ò¡ bfhŸStij¥ bghU¤J« ïªj
nt©L«. x›bthU tUõK« ekJ ïªâa¥ ghkuk¡fŸ fh§»uÞ neU Çngh®£oš f©l muáaš â£l¤ij x¥ò¡
MÆu¡fz¡fhf¡ T£l« TLtJ« ehiyªJ T£L¡ bfhŸis Raey bfhŸS»‹wJ.”
MrhÄfŸ nr®ªJ ï¥ghku k¡fŸ VkhW«go #hyÉ¤ijnghš
ïu©blhU râahnyhrid¤ Ô®khd§fŸ brŒtJ« “mj‰FŸ “ïij ãÇ£oõh® 2 tUõ thŒjhî¡FŸ x¥ò¡ bfh©L
ïJî« ïU¡»‹wJ, ï¥goí« brhšyyh« m¥goí« brhšyyh«, mªj¥go Ó®âU¤j« bfhlhÉ£lhš gyh¤fhuk‰w j‹ikÆš
vÅD« bghUªJ«, mj‰F ïJnt Kj‰go, Kj‰go¡F« ïJnt tÇbfhlhik, cjÉ kW¤jš KjÈa x¤JiHahik brŒtJ”
Kj‰go” v‹gJ ngh‹w jªâuth®¤ijfshš m¤Ô®khd§fis v‹gjhF«.
mu© brŒtJ«, thÈg®fis ïs« bg©fis¡ fh£o Vkh‰WtJ
ïJ, âU fhªâahš ãnunuã¡f¥g£L âU. ÓÅthrŒa§fhuhš
nghš ghku k¡fis âU fhªâat®fis¡ fh£o Vkh‰¿ tUtJnk
Mnkhâ¡f¥g£L 3š 2 g§F ng®fshš Ãiwnt‰w¥g£oU¡»wJ.
fh§»uÞ ehlfkhf el¤â¡ fh£l¥g£L tU»‹wJ. ïij¥ ngh‹w
xU nkhrkhd Vkh‰W¤ âUÉHh ekJ eh£oš ntW vj‹ nguhY« Rna¢ir¡ bfhŸifÆ‹ _y¥ òUõ®fshd âU. #thÇyhš
el¤j¥gLtjhf¢ brhšy KoahJ. gh®¥gd®fnsh, mšyJ M§»y« neUî«, RghZ rªâunghRî« mt®fsJ e©g®fS« T£l¤â‰F
go¤J c¤ânahf¤â‰F fh¤âU¡F« go¤jt®fŸ v‹gt®fnsh, tuÉšiy.
mšyJ bgUikiaí« gjÉí« mila¡ fh¤âU¡F« gz¡
fhu®fnsh ï›Éj ehza¥ bghW¥g‰w fhÇa§fŸ brŒtâš ek¡F Ã‰f ³ Ô®khd¤ij ãnunuã¤j âU. fhªâat®fË‹
á¿J« mâraÄšiy. gh®¥gd®fŸ, go¤jt®fŸ, gz¡fhu®fŸ M»a nah¡»aijia KjÈš ftÅ¥ngh«.
_tU« áw¥ghf ekJ eh£il¥ bghU¤jtiuÆš ViH k¡fS¡F«
Foahdt®fS¡F« v¥nghJ« vâÇfns Mth®fŸ. mjdhnyna m¤Ô®khd¤âš _‹W Éõa¤ij K¡»a ÉõakhŒ vL¤J¡
jh‹ KjÈš gh®¥gd Mâ¡f¤ij monahL mÊ¤bj¿a bfhŸSnth«. mjhtJ,
nt©Lbk‹»‹nwh«. mJ xÊªjhš mL¤jij¢ brŒant ekJ
RakÇahij ïa¡f« njh‹¿ÆU¡»‹wJ. KjyhtJ, óuz Rna¢ir¤ Ô®khd¤ij ã‹g‰WtjhŒ
r«kâ¤jJ,
k‰wgo âU. fhªâ, JwÉ v‹W« kfh¤kh v‹W« c¤jk®
v‹W« r¤âa Óy® v‹W«, ViHfŸ e©g® v‹W« V‹ mtjhu« ïu©lhtJ, neU fÄ£o m¿¡ifia x¥ò¡ bfhŸStJ,
v‹W«Tl brhšY«goahd xUt®, xUfhy¤âš jk¡F V‰g£l
bršth¡ifí« e«ã¡ifiaí« ï›ntkh‰W¤ âUÉHhî¡F _‹whtJ, ïu©L tUõ¤âš neU m¿¡if¥go r®¡fh®
cgnahf¥gL¤Jtij¥ g‰¿ eh« f©o¡fhknyh ghku #d§fS¡F RauhÍa« bfhlhÉ£lhš x¤JiHahik brŒtJ.
vL¤J¡fh£lhknyh ïU¡f KoaÉšiy. ne‰W« K‹âdK«

âU. fhªâ br‹w tUõ¤âa br‹id fh§»uá‰F tªâUªJ« brsß brsuh bfhiy v‹nw F¿¥ã£LÉ£lh®. ï¥nghJ« fšf¤jh
áy áZa®fŸ ng¢ir¡ nf£L¡bfh©L óuz Rna¢ir¤ Ô®khd¤ij fh§»uáš ngRtj‰F ïu©blhU kÂ neu¤â‰F K‹ò jkJ “a§
vâ®¡fhkš jhuhskhŒ Ãiwnt‰w É£L É£L, fh§»uÞ KoªJ ïªâah” g¤âÇifÆš “ekJ njr¤âš gyh¤fhu« v‹gJ fh‰iw¥
ehiyªJ ehŸ bghW¤J m¤Ô®khd¤ij “Éisah£L¥ ãŸis¤ nghš v§F« ÃiwªJ »l¡»‹wJ” v‹W vGâÆU¡»‹wh®. mªj
jd«” v‹W jdJ “a§ ïªâah”Éš vGâ gÇfhrK« brŒJÉ£L ï§»Tl ï‹d« fhaÉšiy. mj‰FŸ jh‹ kWgoí« gyh¤fhuk‰w
ï¥nghJ bfhŠrK« bghW¥ò« ftiyí« ïšyhkš óuz Rna¢ir¤ x¤JiHahik brŒa¥ nghtjhŒ Äu£LtJ nfÈ¡ T¤J« ehza
Ô®khd¤ij jh‹ ã‹g‰w r«kâ¤âU¥gjhŒ brhšYtJ k‰wJ« MF« v‹W brhšy nt©oanjhL jh« (fhªâ é) K‹
ehzakhFkh v‹W nf£»‹nwh«. br‹id¤ Ô®khd¤ij¥ g‰¿¢ brh‹dJ nghš ï¤Ô®khd§fisí«
Éisah£L¥ãŸisfŸ To¢ brŒí« btW« ng¢R¡F¢ rkhd
ïu©lhtJ, khdit v‹WTl brhšyyhkh nt©lhkh v‹W nf£»‹nwh«. âU.
fhªâ, irk‹ fÛõ‹ g»Zfhu¤âš V‰gL« gyh¤fhu¢ brŒif
#hâ tF¥ò¢ r¢ruîfS« #hâ ca®î jhœî¡ bfhLikfS« fisí« rÛg¤âš, gŠrh¥ãš elªj gLbfhiyfisí« bjÇªJ
Ô®¥gj‰F nah¡»akhd KiwfŸ x‹W« ïšyhj ÃiyÆš òâa ï¥go¢ brh‹dhuh mšyJ ï›Éu©L« mtU¡F v£lhkny
Ó®âU¤j¤ij nf£gJ bghW¥òŸs muáašthâ¡nfh bghJey brh‹dhuh? v‹gij nahá¤jhš, âU. fhªâÆ‹ gyh¤fhuk‰w
thâ¡nfh nah¡»akhd fhÇakhFkh v‹W nf£»‹nwh«. j‹ik¡F m®¤j« És§fhkš nghfhJ.
vÅD«, âU. fhªâat®fŸ, neU â£l¤âš f©l gÇfhu§ âUths®fŸ r¤âa_®¤âfS« $ÅthrŒa§f®fS«,
fns #hâ tF¥ò x‰Wik¡F« bfhLikfŸ xÊtj‰F« nghJkhdJ F¥òrhÄfS«, tujuh#&Y¡fS«, neU¡fS«, khsÉah¡fS«,
v‹W kd¥ó®tkhŒ j‹ kdrhø m¿a e«ò»‹whuh v‹W u§frhÄ mŒa§fh®fS«, uh#nfhghyh¢rhÇfS« ngh‹wt®fŸ
nf£»‹nwh«. ngRtij¥ g‰¿nah elªJ bfhŸtij¥ g‰¿nah eh« ï›tsî
K¡»a Þjhd« bfhL¤J rkhjhd« brhšynt©Ltâšiy. âU.
_‹whtjhdJ, x¤JiHahik¥ ó¢rh©o.
fhªâ ngh‹wt®fŸ, mjhtJ vjhtJ xUÉj¤âš k¡fË‹
bršth¡F¥ bg‰wt®fŸ ï«khâÇ -mjhtJ jh§fŸ ngRtjhš v‹d
mjhtJ, 2 tUõ¤â‰FŸ r®¡fh® neU â£l¤ij x¥ò¡
neÇL« v‹gij¡ ftÅahkš “ão¤jtD¡bfšyh« bg©lh£o”
bfhŸshÉ£lhš x¤JiHahik brŒnt‹ v‹gJ. ïâš v›tsî
v‹gJ nghš ah® v‹d brh‹dhY« »Ë¥ãŸisia¥ nghš -
Vkh‰WjšfŸ ÃiwªâU¡»‹wd v‹gij thrf®fŸjh‹ czu
brhšÈ¡ bfhL¤jij¢ brhšÈÉLtbj‹whš, mJ k¡fS¡F
nt©L«. kWgoí« x¤JiHahik brŒnt‹ v‹W brhšY« âU.
v›tsî Mg¤ij c©lh¡» ÉL»wJ v‹gij ftÅ¤jhš ek¡F
fhªâ K‹ V‹ x¤JiHahikia ÃW¤âdh® v‹gj‰F ahuhtJ gâš
M¤âukhf ïU¡»‹wJ.
brhšy Koíkh? ïtiu e«ã xU nfho %ghí« bfhL¤J K¥gJ
MÆu« ng® 1, 2, 3, 4 jlitfŸ b#ÆY¡F« nghŒ mtut®fŸ
rh¤åf¤âyhtJ, Ô©lhik xÊ¥gâyhtJ, xL¡f¥g£l -
ãiH¥ò, thœî, gjÉ KjÈaitfis¡ Tl É£LÉ£L ït® ã‹
jhœ¤j¥g£l - ã‰gL¤j¥g£l - k¡fË‹ fZl¤ij Ãt®¤â¥
âÇªjh®fns, mªj¢ rka¤âš V‹ ÃW¤âdh®? ï¥nghJ mijÉl
gâyhtJ, âU. fhªâ¡F 4,5 tUõkhŒ xU fLfsî ftiyahtJ
ešy rkakh? mšyJ ïu©L tUõkh» É£lhš jahuh»ÉLkh?
ïU¡»‹wbj‹W ahuhtJ brhšy Koíkhbt‹W nf£»‹nwh«.
v‹d v©z¤ij¡ bfh©L ïªj Ô®khd¤ij ãnunuã¤jh®? r‰W«
bj‹dh£L¡F tªJ 3 yB« %ghŒ bfhŸisao¤J mij gh®¥gd®
bghW¥ò« ftiyí« ïšyhkš k‰w ã¤jyh£l¡fhu®fŸ brhšY»‹w
fS¡F ghjfhÂ¡if it¤J É£L¥ nghŒÉ£lh®, mJ e«
go MoÆU¡»‹wh® v‹gij¤ jÉu ntW v‹dbrhšy Koí«?
gh®¥gd®fË‹ nj®jš ãurhu¤â‰F« Mâ¡f¤â‰F« fjÇ‹ nguhš
bryth»‹wJ. m‹¿í« mJ x›bthU _iy KL¡FfËY« òFªJ
mâY« “gyh¤fhuk‰w x¤JiHahik” v‹W ngáÆU¥gJ
gh®¥gdušyhjh®fS¡F bfLâia brŒJ bfh©L tU»‹wJ.
btW« nfÈ¡ T¤J« K‹D¡F¥ ã‹ KuzhdJkhFbk‹nw
ït‰iwbašyh« mtuJ neÇš všnyhU« brh‹dh®fŸ. r‰W«
brhšYnth«. VbdÅš K‹ x¤JiHahikia ÃW¤âdj‰F fhuz«
ftÅ¡fhkš tªjij tu¥g‰Wtânyna ftiyahŒ ïUªJÉ£lh®.

Ô©lhikia¥g‰¿ fdÉY« Ãid¥gâšiy. ahbjhU ãurhuK« ãiH¥ò¡F ã¢ir vL¡F« bjhÊš ïU¡»‹wJ.
brŒjtUkšy. rk¤Jt¤â‰fhtJ rk rªj®¥g¤â‰fhtJ m¥
g¡f§fËš jiy it¤J¡Tl gL¤jt® mšy. v¥goahtJ mtiu Mdhš ekâa¡fnkh m¥go¡»šyhkš RakÇahijiaí«
kfh¤kh v‹W brhšÈ¡ bfh©L xU T£l«, jkJ kl¤âš tÆW rk¤Jt¤ijí« rkRjªâu¤ijí« yøakhf¡ bfh©L nah¡»a
ts®¥gnj mtU¡F âU¥â nghš fhz¥gL»‹wJ. khd KiwÆš btË¥gilahf ntiy brŒa¤ Ô®khd« brŒJ
bfh©oU¡»wJ. ïªj ÃiyÆš ekâa¡f« njh‰whš xU if gh®¤J
vdnt, fh§»uÞ Ô®khd« v‹gJ ã¤jyh£l Ô®khdkh cÆ®ÉLtijÉl ntW tÊÆšiy v‹gij r®¡fhU¡F e©g®
ÆU¥gJ tH¡fkhdhY« âU. fhªâ mt®fS« ït‰¿š ï›tsî KiwÆš bjÇÉ¡»‹nwh«.
neuoahŒ g§bfL¤J¡ bfhŸtbj‹gJ r‰W« r»¡f¡ Toajšy Fo muR - jiya§f« - 30.12.1928
bt‹gj‰fhfnt ï›tsî vGândh«. vªj¡ fhuz¤ij¡ bfh©L«
ekJ k¡fŸ ïÅ ‘x¤JiHahik’, ‘óuz Rna¢ir’ v‹»‹w
ehlf§fËš fyªJ bfhŸtJ ïJ rka« áw¥ghf gh®¥gdušyhj
k¡fS¡F j‰bfhiyahfnt Koí«. fhy« br‹w x¤JiHahikÆ‹
gadhŒ V‰g£l Ãiyik ï‹dK« ekJ eh£L k¡fË‹ khd¤
ijí« ehza¤ijí« ghœgL¤â¡ bfh©oU¡»‹wJ. MdhY«
x¤JiHahikÆ‹ jiyt®fS« áZa®fS« kh¤âu« ï‹dK«
klhâgâfshfî« kl¤jh©ofshfî« bgUikí« ãiH¥ò« bg‰W
thœ»‹wh®fŸ.
vdnt filáahf gh®¥gdušyhj k¡fS¡F, áw¥ghf jhœ¤j¥

g£l - xL¡f¥g£l, Éy¡f¥g£l Ô©l¥glhj k¡fS¡F eh«
brhštJ ahbjÅš irk‹ fÛõÅl« ekJ Ãiyikia xË¡fhkš
nah¡»akhd KiwÆš cŸsJ cŸsgo bjÇÉ¤JÉl nt©o
aJjh‹. ïªâah kªâÇí« irk‹ fÄõD« gh®Èbk©L« ekJ
Ãiyikia cz®ªJÉ£lh®fŸ v‹gjhf eh« rªnjfkw m¿ªj
ãwF mt®fŸ ïj‰F¤ j¡f gÇfhu« brŒaÉšiy v‹gJ ek¡F
Ô®khdkhf¤ bjÇªJ É£lhš, mj‹ãwF fh§»uR« âU. fhªâí«
brŒí« x¤JiHahik ïªj r®¡fhiu M£Lkh? mšyJ ekJ
ïa¡f« brŒí« x¤JiHahik ïªj r®¡fhiu M£Lkh v‹gJ r‰W
bghWiknahL ïUªJ gh®¡f nt©oa ÉõakhF«.
Kothf r®¡fhU¡F eh« brŒí« v¢rÇ¡if v‹dbt‹whš,

ïªj #hy nto¡if¤ Ô®khd¤ij kâ¤njh mšyJ mªj khâÇ xU
bghW¥ò« ftiyí« ehzaK« m‰w Raey¡T£l¤ij v¥goahtJ
if¡FŸ ngh£L¡ bfh©lhš ï‹dK« bfhLikahd Kiw it¤J
eh£il¢ Ru©o bfhŸisao¤J¡ bfh©oU¡fyhbk‹nwh r®¡fh®
kd¥ghš Fo¥gh®fshdhš mij¥ ngh‹w xU Koî fhy« mt®
fS¡F ntW ïU¡fhJ v‹nw brhšYnth«. fh§»uÞ, c¤ânahf¤
â‰F« k‰wt®fis mG¤â it¥gj‰F« Mir¥g£L ga§fhË¤
jdkhd jªâu§fŸ brŒ»‹wJ. mt®fŸ njh‰whš mt®fŸ

MÆu§fŸ ghHh»‹wd. k‰W« rhî, rl§F, c‰rt«, nt©Ljiy
KjÈaitfË‹ nguhš gy gy yB« åzh»‹wJ.
vdnt ekJ eh£oš gzK«, bfhL¡F« jhuhs j‹ikí«

ïšiy v‹W brhšÈÉl KoahJ. Mdhš mij v¥go
gh®¥gdušyhjh® ftÅ¡f cgnahf¥gL¤JtJ v‹gj‰fhd ò¤â kh¤âu« e«kt®fS¡F
ïšiy v‹gij¢ brhšÈ Mfnt©oÆU¥gJl‹ mij ahU«
nt©oa Éõa« f‰ã¡f Ka‰á brŒaÉšiy v‹»‹w F‰w¤ijí« x¥ò¡ bfh©lhf
nt©L«.
ekJ jiyt® gd¡fhš mur® fhykhd ãwF fø Ãiyia¥ KjyhtJ ekJ føÆš x‰Wik¡F« f£L¥gh£o‰F«
g‰¿a c©ikfis gh®¥gdušyhj k¡fŸ všnyhU« cz®ª ÉnuhjkhŒ cŸs mã¥ãuha ngj§fŸ v‹d v‹gij ahuhtJ
âU¡f nt©oaJ mtáakhF«. brhšy Koíkh? j§fŸ j§fŸ c¤ânahf« bgWtJ, gjÉ bgWtJ,
Mâ¡f« bgWtJ v‹gâdhš V‰gL« brhªj mã¥ãuha
jiyt® g£l¤â‰F ah® tUtJ v‹gJ g‰¿a nahrid ngjÄšyhkš bghJ bfhŸiffËš ahU¡F« mã¥ãuha ngj«
x›bthUt® kdâY« CryhLtJ mârakšy. c©ikÆš ïšiyba‹nw brhšYnth«.
áy ãuKf®fŸ jh§fŸ jiytuhfnt©L« v‹W Mir¥ Mjyhš ïÅ m›Éj mã¥ãuha ngj¤ij monahL
gLtâY« mârabkh‹WÄšiy. mtut®fS¡F nt©oa xÊ¤jhbyhÊa fø Ãiy¥gnjh mšyJ mJ bghJ #d§fS¡F
e©g®fis jiytuh¡f Ka‰á¥gâY« mârabkh‹WÄšiy. cgnahfkhF« v‹gnjh ftiy¥gl¤j¡fjh»ÉL«. eh« gh®¥gd
ušyhjh® f£á v‹gij muáanyhL bghU¤jhkš ïU¥gJ FH¥g¤
Mdhš ek¡F ï¥nghJ mtrukhŒ Mfnt©oa â‰»lÄšyhjjhf ïU¡F« v‹W mã¥ãuha¥gL»‹nwh«. Mdhš
fhÇabk‹d bt‹whš, “#ÞoÞ” “âuhÉl‹” g¤âÇiffŸ el¡f c¤ânahf§fŸ gjÉfŸ všyh« ekJ k¡fË‹ RakÇahijiaí«
nt©L«, M§fh§F ïa¡f ãurhu§fS« Þjhgd§fS« V‰ghL rk¤Jt¤ijí« rk Rjªju¤ijí« c¤njá¤J TLkhdtiu¡
brŒa nt©L« v‹gdnt. if¥g‰w¤j¡f â£l§fisí« tF¤J¡ bfh©L mj‰F rÇahd
K¡»a Þjhd« bfhL¤JÉlnt©L«. VbdÅš muáaš v‹gJ
j‰fhy« “#ÞoÞ” “âuhÉl‹” f£ll¤â‹ ÛJŸs 75000 %.
m®¤jk‰wJ« ã¤jyh£lkhdJ« MF« v‹gnj ekJ mã¥ãuha«.
fl‹ Ô®¡f¥gl nt©L«. ïJ xU Éj¤âš Koî bg‰whbyhÊa
mL¤J tU« nj®jÈš eh« Ãiy bfhŸs KoahJ v‹gJ Ã¢ra«. btŸis¡fhu®fis ekJ eh£il É£L X£LtjhÆUªjhš
mJ kh¤âukšyhkš ekJ ÞjhgdK« bršth¡nfhL ïU¡f mt®fŸ nghŒ É£l ãwF všyh¤ j‹ikfS« k¡fŸ ahtU¡F«
Koahkš nghŒÉL« v‹W Tl¢ brhšYnth«. âU. fhªâ¡F« bghJthdjhfÆU¡f nt©L«. m¥go¡»šyhÉ£lhš btŸis
fh§»uR¡F« ï‹iwa âd« VjhtJ bršth¡F ïU¡Fkhdhš mJ fhu®fŸ nghd ãwF ï‹dJ brŒtJ v‹W bjÇahkš â©lhLtnjh
mtut®fËl« cŸs gz¢ bršth¡nf xÊa bfhŸif bršth¡ mšyJ ntW xU bfhŸis¡fhundh bfhLik¡fhundh rŸis¡
bf‹nwh ehza bršth¡bf‹nwh monahL brhšÈÉl KoahJ. fhundh MStjhÆUªjhš btŸis¡fhuid ÃW¤â it¥gnj
mJ nghynt ekJ ïa¡fK«, bfhŸifÆ‹ nah¡»aijiaí« nkyhdjhF«.
ehza¤â‹ bgUikiaí« kh¤âu« ftÅ¤J¡ bfh©oUªjhš xU
fhÇaK« M»ÉlhJ. x‰Wikí« f£L¥ghL« ïUªjhš ek¡F¥ m‹¿í« btŸis¡fhuÅl« cŸs c¤ânahf§fis¥
gz« »il¥gJ xU mârakšy. br‹w tUõ« kh¤âu« fjÇ‹ g‰WtjhdhY«, mJî« mJ nghynt všnyhU« rk¤JtKlD«
nguhš 3 yB« mGnjh«. fh§»uá‹ nguhš gy yB« bjhiy¤ rk rªj®¥g¤JlD« mDgÉ¡f brŒtjhdhš kh¤âu« jh‹ mâš
njh«. ï‹dK« r§fuh¢rhÇfË‹ bfhŸisahš C%U¡F 10, 20 eh« nr®ªJiH¡fyh«. mj‰F k¡fisí« jah® brŒayh«.

m¥go¡»šyhkš btŸis¡fhuÅlÄUªJ ãL§» xU tF¥gh®
kh¤âu« mDgÉ¥gjhÆU¡Fkhdhš mijÉl m›î¤ânahf«
btŸis¡fhuÅl¤ânyna ïUªJ ÉLtjhš x‹W« _œ»¥ nghŒ
ÉlhJ. Mjyhš ïJ rka« ekJ y£áa«, RakÇahij, r_f
rk¤Jt«, rk Rjªju« v‹gitfisna K¡»akhŒ¡ bfh©L
mj‰fhfnt x›bthU â£lK« tF¡f nt©L« v‹gnjahF«. mUŠbrhš bghUŸ
Mjyhš gh®¥gdušyhjh® ïa¡f¤âš muáaš v‹gij¡
bfh©L tªJ òF¤jhkš ïU¡f nt©o¡ bfhŸS»‹nwh«. V‹ mRg« - Ôik
ïij vGJ»‹nwh« v‹whš áyU¡F ekJ ïa¡f¤âš nrUtj‰F mââfŸ - ÉUªâd®fŸ
“k‰w¡ bfhŸiffŸ” x¥ò¡bfhŸs Kotâšiyah«. mij És¡f me®¤j« - nguÊî
î« ekJ ïa¡f thÈg®fŸ muáašfhu®fŸ v‹gt®fshš Vkhwhk mil¥g« - rtu¡fUÉfŸ it¡F« bg£o,
ÈU¡fînk ïij vGJ»‹nwh«. bt‰¿iy¥gh¡F¥ bg£o
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 30.12.1928 M¡iP - f£lis, Miz
cgjhd« - ã¢ir
vodkhf - fodkhf
rŸis¡fhu‹ - bjhšiy brŒgt‹
rhfthr« - e£ò, njhHik
nrâ¤J - bt£o, mW¤J
ÃZfhuzkhŒ - fhuzÄšyhkš
gu¤Jt« - flîŸ j‹ik
gÇthu« - R‰¿ ïU¥ngh®, cl‹ ïU¥ngh®
g®¤â - ïiz, x¥ò, Ãu¥gš
Ä¤ij - bghŒ
ahjhÞJ - m¿¡if, F¿¥ò
É¡»d« - ïilôW, ÔJ
Éahfuz« - ïy¡fz«

Fo muR - 1928 ( 2 ) 312

குடி அரசு 1928-2

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

குடி அரசு 1928-2

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Fo muR

bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«

bgÇah® âuhÉl® fHf«

Fo muR - 1928 ( 2 ) 4 5 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 6 7 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 8 9 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

njt®fŸ v‹W«, bjŒt§fŸ v‹W«, mtjhubk‹W«, %g

mJ nghynt át‹ v‹nwh, ÉZQ v‹nwh, ãu«kh v‹nwh,

cyf¤ njh‰wK«, mâš eilbgW« c‰g¤â, thœî, mÊî

k‰wgo “nkš f©l x›bthU j‹ik¡F« nkšf©l

Fo muR - 1928 ( 2 ) 10 11 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 12 13 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 14 15 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 16 17 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

btŸis¡fhu murh§fnkh mšyJ ntW m‹Åa murh§

Fo muR - 1928 ( 2 ) 18 19 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 20 21 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 22 23 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 24 25 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 26 27 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 28 29 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 30 31 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

ïJnghynt jŠirÆnyh, g®nlhÈÆnyh xU »uhk¤âš ïªj Ãiyfisbašyh« e‹whŒ cz®ªj btŸis

Fo muR - 1928 ( 2 ) 32 33 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

ïj‹ gydhŒ uÆšntfhu®fŸ gâdh‹fhÆu« ng®fis

mij¥g‰¿ U#&¡fis fh£oÉ£L “m›Éõa¤ij j‰fhy

Fo muR - 1928 ( 2 ) 34 35 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 36 37 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 38 39 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Ã‰f, g»Zfhu Éõa¤âš gh®¥gd®fŸ TÈbfhL¤J gh®¥

gh®¥gd rigí« t®zháuk gh®¥gd rigí« irk‹

Fo muR - 1928 ( 2 ) 40 41 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 42 43 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

g¤J mtjhu§fS«, g‹Åu©L Mœth®fS«, eh‹F rka¡

“ïªâa®fS¡F be£lhÈY« nf¥ fhyÅÆY« el¡F«

Fo muR - 1928 ( 2 ) 44 45 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 46 47 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

bjh©l® kfheh£oš jiyik t»¤j âU. <.bt. uhkrhÄ

bjhÊyhs®fË‹ filá nt©LnfhŸfshtd :-

Fo muR - 1928 ( 2 ) 48 49 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 50 51 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

âU. KjÈah® rkz kj« áwªjJ v‹W xU ju« brhšÈÉ£L

ïJ ãw rka¡fhuiu Ãªjid brŒjjhfhjh? v‹W nf£»‹

Fo muR - 1928 ( 2 ) 52 53 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Ã‰f, irk‹ fÄõid¥ g‰¿ âU. KjÈah® mij g»Z

Fo muR - 1928 ( 2 ) 54 55 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

RakÇahij¥ ãurhu§fŸ gšyhtu¤J¥ g©oj®

Fo muR - m¿É¥ò - 22.07.1928 Fo muR - jiya§f« - 29.07.1928

Fo muR - 1928 ( 2 ) 56 57 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

1. uÆšnt bghJ ntiy ÃW¤j r«gªjkhf ft®‹bk©lhuhš

Fo muR - 1928 ( 2 ) 58 59 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 60 61 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

v‹dbtÅš, cjhuzkhf, br‹wthu¤âš br‹id âUtšÈ¡

KjÈš m›ÉUt®fS« ngáa ng¢RfËš cŸs K¡»a

m¡»uhrd® K‹DiuÆš fhz¥gLtJ:-

Fo muR - 1928 ( 2 ) 64 65 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 66 67 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 68 69 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 70 71 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

Fo muR - 1928 ( 2 ) 72 73 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

jÉu “bg©fŸ, ãŸis bgWtij ÃW¤âÉ£lhš cyf«

Fo muR - 1928 ( 2 ) 74 75 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7

âU. f©z¥g® “âuhÉl‹”g¤âÇif MáÇa¤ j‹ikia

Fo muR - 1928 ( 2 ) 80 81 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 7