Migne, Jacques-Paul (1800-1875). Patrologiae cursus completus, sive Bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica omnium s. s.

Patrum, doctorum
scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruer.... 1841.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

PATROLOGIiE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, 1NTEGRA, UNIFORMIS, GOMMODA, OEGONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE

ECCLESIASTICORUM

QUI AB MVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII III TEMPORA

FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM QUJE
EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICJE TRADITIONIS PER DUODECIM
PRIORA ECCLESLE SJECULA ,
JUXTAEDITIONESACCURATISSIMAS, INTERSECUMQUE NONNULLIS CODICIBUSMANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM
DJLIGENTER CASTIGATA ;
COMMENTARIIS
DISSERTATIONIBUS, LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILI.IISTRATA',
OHNIBUSOPERIBUSPOSTAMPLISSIMAS EDITIONES <±VMTnlBUSNOVISSIMIS S/ECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA,
INDICIBUSPARTICCLARIBCS ANALTTICIS,SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
*$> SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
CAPITULIS
1NTIUIPSUMTEXTUM RITEDISPOSITIS, NECNON ET TITULISMNGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOI liM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAH SICNIFICANTIBUS,ADOllNATA ;
OPERIBUSCUMDUBHS TUMAPOCRVPIIIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DUOBUSINDICIBUS
GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTEROSCILICET KERUM,QUOCONSULTO, QUIDQUID
UNUSQUISQUEPATRUM l .\ QUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT!INOINTCITU CONSPICIATUR; AI.TEUO
SCRIPTUR^E SACILE , EXQUOLECTORI COMPERIRB MT OBVIDU QUINAM PATHES ETIN
QUIBUS 0PERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM SCRIPTUR* /y
TEXTUSCOMMENTATI SINT. /
EDiflOACCURATlSSIMA,CiETERISQUE OMNIBUSFACILE ANTEPONENDA,Sl PERPENDANTCR : CHARACTERUM NITIDITAS,/
CUARTjE QUALITAS,INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUMVAIUKTAp£"«f /
TUMNUHERUS, FORMA VOI.UMINUM PEUQUAM COMMODA SIBIQUE INTOTOOPERIS DECURSU CONSTANTF.P I^
PRETIIEXIGUITAS,
SIMILIS, PR/ESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METHODICA ET CIIIIONOLOGICA, I ,._ '
SEXCENTORUM FRAGMENTOHUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS 1UCILLICSPARSORUM , PRIMUM J " I
AUTEM IN NOSTUA BIIIUOTHECA, EXOPERIBUS AD OMNES. /ETATES , LOCOS, LINGUAS ii C'M
FOIIMASQUEPERTINENTIBUS, COADUNATORUM. ,^1
SERIESPRIMA, "%\
iN OUA PRODEUNTPAXRES,DOCTORESSCRIPTORESQUE ECCLESLELATIN* «
A TERTULLIANOAD GREGORIUM MAGNUM.
ACCURANTE J.-P-MIGNE, (£tti'£ttttttt COtU|?^t0Vttm 1N SINGULOS SClENTIiG
ECCLESIASTlCiE RAMOS EDITORE.

PATROLOGIiE TOMUS X^XIX.

S. AUGUSTINI TOMI QUINTl PARS ALTEBA.

PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

IX VIA DICTA D'AMBOISE, PRES LA BAKRIERE D'ENFEIt,
ou PETiT-MONTROUGE.

1845.
 SANCTI AURELII

AUGUSTINI

HIPPOMSIS EPISCOPI

OPERA OMNIA,

POST LOVANIENSIUM THEOLOGORUM RECENSIONEM,

CASTIGATA
DENUO CODICES
AD MANUSCRIPTOS , VATICANOS
GALLICOS , BELGICOS
, ETC,

NECNONAD KDITIONESANTIQ0IORE9ET CASTIGATIORES, ,r—,„

OPERA
ETSTUDIO //•T; • "•

MONACHORUM ORDINIS SANCTI BENEDI^t^v^

E CONGRE6ATIONE
S. MAURI.

<?bttio noirif f tma, cmcnbafa ct auctiov,

AccuranteM , Cursuumcompletonim
Editore.'

TOMUS QUINTUS.

PARISHS

VENFTAPUD EDITOREM1N YICODICTOMONTROUGE,JUXTA PORTAM 1NFERNI,

GALLICE: PRE9 LA BABBIEBED'ENFEB.

iUl
 QUJE IN HOC QUINTO TOMO CONTINENTUR.

SERMONUM CLASSES QUATUOR,

Necnon Sermones dubii.

IN II 1'ARTE.

CLASSIS
IV. SERMONE!
DE DIVERSIS. Pag. U93
SKRMONfiS
MJBU. 1639
' 1719
SERMONCUFRAGMENTX.
CONTENTA IN APPENDICE.

SERMONESSUPPOSITII.
I. DE SCRIPTURIS. 1735
n. DE TEHPORE. ' 1973
III. DE SANCTIS. 2095
IV. DE DIVERSIS. 2173
Quatuor his Sermonum classibus Appendice compreliensis insertiadsunt Sermones C^SARII, Episcopi Arela-
tensis, prater eos qui inscribnnlur monachos.

-;.<•£$fgpig &4TH0LIJMSMldHEvSW TICO DICTO MONTROUGE,

Juxia portam Iij&rii)Parisiorum, Gallice: preslabarriere(VEnferdeParis
 S. AURELII
HIPPONENSIS
SERMONES
AD POPULUM.
CLASSIS IV.
SERMOCCCXLP(a).
De eo quod Chrislustribus modis in Seripluris intelli-
gitur; conlra Arianoshabitus (6).
CAPUTPRIMUM.— 1. Christus in Scripturis di-
elus tribus modis. Dominus noster Jesus Chrislus,
fralres, quantum animadvertere potuimus paginas
sanctas , tribus modis intelligitur et nominatur ,'
quando prsedicalur, sive per Legem et Prophetas,
sive per Kpislolas apostolicas, sive per fidemrerum
gestarum, quas in Evangelio cognoscimus. Primus
modus est, secundum Deum et divinitatem illam Pa-
tri cosequalematque coseternam anle assumplionem
carnis. Alter modus esl, eum assumpia carne jam
idem Deus qui homo, et idem homo qni Deus, secun-
dum quamdam sua; exeellenliac proprietalem , qua
non cseteris coaequaturhominibus, sed est mediator
et caput Ecclesise, esse legitur et intelligilur. Terlius
modus est quodam modo lotus Christus, in plenilu-
dine Ecclesise, id est, caput et corpus, secundum ple-
nitudinem perfecli cujusdam viri, in quo viro singuli
membra sumus. Quod credenlibus praedicalur,et pru-
denlibus agnoscibile offertur. Non omnia testimonia
Scripturarum lam multa angusto tempore sive reco-
lere sive explicare possumus , quibus omnia tria isla
genera probemus : sed tamen non omnia possumus
improbata reiinquere, ut quibusdam commemoratis
testimoniis, csetera quse commemorare non sinimur
propter angustias temporis, per vos ipsos jam obser-
vare in Seripluris et invenire possitis.
CAPUTII. — 2. Primus modusquo Chrislus prcedi-
calur ut Deus. Verbisimilitudo.Ad primum ergo mo-
dum insinuandi Domininostri Jesu Chrisli Salvatoris,
nnici Filii Dei, per quem facta sunt omnia , pertinet
illud quod nobilissimum et prseclarissimum est iu
Evangelio secundum Joannem : In principio erat Ver-
bum, et Verbumerat apud Deum, el Deuserat Verbum;
hoc erat in principio apud Deum : omnia per ipsum
(acla sunl, el sine ipso faclum esl nihil. Quod faclum
etl, in illovita erat; et vita eral lux hominum, el lux m
lenebris tucet, et tenebrai eam non comprehenderunt
*Emendatusest ad duoscl. adcs. r. v. et adAm.Er.Par.
LOT.
to Alias,de Tempore-iO.
(b) citant s»pe Bedaet Florusin PauliEpistolas.
AUGUSTINI
EPISCOPI
DE DIVERSIS.
(Joan. i, 1-5). Miranda et slupenda verba hsec, et
priusquam intelliganlur, amplectenda sunt. Si cibus
apponeretur ori vestro, partem cibi alius illam acci-
peret, alius islam : ad omnes tamen perveniret unus
xibus; sed non ad omnes totus cibus. Sic quasi qui-
dam cibus el potus verborum nunc apponiiur auribus
vestris; et tamen totum ad omnes pervenit. An fortc
cum loquor, alius sibi tollil unam syllabam, alius al-
teram ? aut alius unum verbum, alius alterum ver-
bum 1 Si iia est, tot verba dicturus suro, quol Iiomi-
nes video, ut ad omnes pervenianl vel verba singula.
Et facile quidem plura dico, quam hic sunt homines :
sed omnia ad omnes perveniunt. Yerbum ergo homi-
nis non dividitur persyllabas, ul omnes audiant; et
Verbum Dei per frusta conciditur, ut ubique sit?
Numquid hsec, fratres, sonanlia atque Iranseuntia
verba illi incommulabililer permanenti Verbo ulla ex
parle comparanda arbitramur? aut ego quia hsec
dixi, comparavi ? Sed quoquo modo insinuare vobis
volui, ut Deus quod exhibet in corporalibus rebus,
valeat vobis ad credenda ea, quse nondum videlis de
spiritualibus verbis. Sed jam ad meliora transeamus.
Nam verba sonanl, et abeunt. De spiritualibus cogita-
tionibus (a)juslitiam cogilale. Cogitansjusiiliam con-
stilutus in istis partibus occidentalibus, cogitans ju-
stiliam conslitulus in oriente, unde (it ut ille lotam ju-
stitiam cogitel, et ille tolam ? et ille totam videat, et
ille lotam? Nam qui videt juslitiam, secundum quam
gerat aliquid, ipse juste gerit. Videt intus, agit foris.
Unde videt intus, si nibil sibi praestoesl ? Quia ipse
in parie positus est, ad eamdem parlem non perveniet
allerius cogitatio? Cum autem idem videas menle lu
hic posilus, quod videl ille tam longe positus, et to-
tum tibi luceat, lotum ilii videatur; quia ea quse di -
vina et incorporea sunt, ubique sunt tota; crede Ver-
buin toium in Patre, tolum in utero. Crede enim iioc
dc Verbo Dei, qui est Deus apud Deum.
CAPUT III. — 3. Alius modus quo Chrislus com-
mendalur ut Deus et homo. Sed audi jam aliam insi-
nuationem, alium modum insinuandi Christum, quem
Scriplura prsedicat. Ea enim quse dixi, dicta sunt
(a) isthsecverba: De spirilualibuscogitationibus,
vidcn-
lur suyeresse.
1495 S. AUGUSTINIEPISCOPI U96
ante assumplam carnem. Nuncautem audi illud quod tione scientiw seducens. Hoc ergo tenentes, nolite
modo prsedicat Scriptura : Verbffhi,inquit, caro fa- quaestionesmirari hominum, quseserpunt sicutcan-
ctumest, ethabilavilin nobis(Joan. i, 14).Namqui dixe- cer, quemadmodum dixit Apostolus (II Tim. n, 17) :
rat,' In principio eralVerbum, et Verbumerat apud sed custodite aures vestras, et virginitatem mentis
Deum, et Deus erat Verbum;hoc erat in principioapud vcstrae,tanquam desponsati ab amico sponsi uni viro
Deum : omnia peripsum facla sunt, el sine ipsofactum virginem caslam exhibere Christo. Virginilas enim
estnihil; frustra nobis divinitalem Verbi praedicaret, veslra jn menle. Virginitascorporis in paucis Eccle-
si Yerbi humanitatem lacerel. Ut enim illud videam, siae: virginitas mentis in omnibus fidelibusesse de-
hic mecum agitur; ut purget ad illud contemplandum, bet. Hanc virginitatem vult serpens corrumpere, de
inGrmilalimeaeipse subvenit. Suscipiendo de nalura quo idem aposlolus dicit : Desponsavivosuni virovir-
humana ipsam naturam humanam , faetus est homo. ginem caslamexhibereChrislo.Et limeo,ne sicutEvam
Venit cum jumento carnis ad eum qui jacebat in via aslulia sua serpens decepil; sic quoqueet vestrisensus
vulneratus (Luc. x , 30-37), ut parvam fidemnoslram corrumpanlur,el excidanla castitalequa?est in Christo
incarnaiionis suse sacramento informaret ' atque nu- Jesu (\\ Cor. xi, 2, 3). Veslri inquit, sensus, id est,
triret, faceretque serenum intellectum ad videndum veslrae mentes. Nam hoc magis proprium est. Sensus
quod nunquam amisit per id quod suseepit. Esse enim enimintelligunturethujuscorporis, videndi,audiendi,
ccepit homo , esse non destitit Deus. Ergo hoec est odorandi, gustandi, tangendi. Menies nostras timuit
prsedicatioDomininostri Jesu Chrisli secundum quod corrumpi Apostolus, ubi est iidei virginitas. Modo
medialor est, secundum quod caput est Ecclesiae; perge, animal, virginilatem tuam serva, fecundanda
quod Deus homo est, et homo Deus est, cum dicat postea in amplexu sponsi tui. Sepite ergo, ut scri-
Joannes : Et Verbumcaro factum est, et habitavil in ptum est,aures vestras spinis (Eccli. XXVIII, 28). Tur-
nobis. bavit fratres infirmos Ecclesiae quseslioArianorum :
&. Chrislus utroquemodocommendatusab Apostolo. sed in Dominimisericordia superavit calholica fides.
Audite jam ulrumque in illo notissimo capilulo apo- Non enim deseruit iile Ecclesiam suam; et si ad lem-
sloli Pauli : Qui cumin forma Dei esset, inquit, non pus lurbavit eam, ob hoc turbavit, ut semper suppli-
rapinam arbitratus est esse mqualisDeo. Hoc est, In caret ei, a quo in solida pelra confirmarelur. Et
principio erat Verbum,et Verbumerat apud Deum, et adlmc mussilat serpens, et non lacet. Quxrit pollici-
Deus erat Verbum.Quomodo Aposlolus dixit, Nonra- tatione quadam scientiaedejicere de paTadisoEccle-
pinam arbilralusestessewqualis Deo, si non est sequa- sise , quem non permiltat redire ad illum paradisum,
lis Deo ? Si autem Paler Deus, ille non Deus,quomodo unde primus homo dejeclus est.
oequalis?Ubi ergo illeait, Deus erat Verbum;ibi iste, CAPUT V. — 6. Id nunc agit in Ecclesia, quod
Non rapinam arbitratus est esse cequalis Deo. Et ubi olim in paradiso. Contra Arianos,quomodoPater Filio
ille, Verbumcaro faclumcst, et habitavitin nobis; ibi major. Filium Patriesse wqualemin formaDei,minorem
iste, Sed semetipsumexinanivit, formamserviaccipiens in forma servi. Intendite, fratres. Quod gestum est in
(Philipp. n, 6, 7). Attendite : per hocergoquod ho- illo paradiso, bocgeriturinEcclesia. Nemonos sedu-
mo factus est, per hoc quod Verbumcaro factumest, cat ab isto paradiso. Sufflciatquod illinc lapsi sumus,
et habitavitin nobis;per hoc semelipsumexinanivit,for- vel experti corrigamur. Ipse est serpens, qui semper
mam servi accipiens. Quid enim exinanivit? Non,ut suggeril iniquitatem et impielatem. Ipse aliquando
amilteret divinilatem, sed ut indueret humanilatem, promiltit impunitatem, quemadmodumet ibi promi-
apparens hominibus quod non erat, antequam homo sit, dicens : Numquidmorte moriemini (Gen. in, -4)?
esset. Sic apparendo se exinanivit, id esl, reservanss Ipse lalia suggerit, ut modo male vivant Christiani.
dignitatem majestalis, et offerens carnem indumen- Numquid omnes, inquit perditurus est Deus? num-
tum humanilatis. Perid ergo quodsemetipsumexina- quid omnes damnalurus esl Deus? Ille dicit, Damna-
nivit formam servi accipiens(non formam Dei acci- bo : ignoscam eis qui se mulaverint; mutent facla
piens. De forma Deicum diceret, non dixit, accepil; sua, mulo minas meas. Ipse est ergo qui murmurat,
sed , Cumin forma Dei essetconstitulus, non rapinam et mussilat, et dicit: Ecce ubi scriptum est, Paler
arbitratusest esse wquatis Deo : ad formam autem major me esl ( Joan. xiv, 28); et lu dicis sequalem
servi ubi ventum est, Formam, inqnit, sertiiaccipiens): Patri? Accipio quod dicis : sed ulrumque accipio,
per hoc ergo medialor et capul esl Ecclesiae,per quem quia utrumque lego. Quare ,tu unum accipis, el unum
reeonciliamur Deo , per sacramenlum bumilitatis 3 et non vis? Nam mecum ulrumque legisti. Ecce Pater
passionis et resurreclionis et ascensioniset judicii fu- major me est; accipio, non a te, sed ab Evangelio:
turi, ut duo illa futura audianlur, cum semel locutus el tu esse Filium sequalemDeo Patri, accipe ab Apo-
sil Deus.Ubi duo audiuntur? Ubi reddit unicuiquese- stolo. Conjunge utrumque, utrumque concordet; quia
cundumopera sua (Mallh. xvi, 27). qui locutus esl per Joannem iu Evangelio,ipse locu-
CAPUT IV. — 5. Caverijubel ab Arianorum htg- tus est per Paulum in Epislola. Nonpotest ipse secum
resi. Virginilai menlisinlegrilasfidei.Serpenspollicita- discordare : sed tu concordiam Scriplurarum non vis
1 Quidamlibri, firmaret. intelligere, cum amas ipse liiigare. Sed ex Evangelio,
2 sicMss.Atediti,reserans. inquit, probo : Paler major meest. Et ego ex Evange-
3Nonnullicodices,humanitatis. 1Floruset cisterciensisliber : Modoergoamnia.
 1497 SERMO CCCXLI.
Ho probo: Ego et Pater unum tumus (Joan. \, 30).
Quomodo ntrumque verum est? Qiiomodo-iiosdocet
Aposlolus, Ego et Pater unumsumus? Qui cnmin for-
ma Dei estet, non rapinam arbilralus est assb*a:qualis
Deo. Audi, Paler major me est: sed semelipsumaxina-
nivit, formam servi accipiens. Ecce ego ostendo. quare
major est: lu oslende in quo sequalis non est. Utrum-
que enim legimus. Minor est Patre, in quantum fllius
hominis est: sequalis Patri, in quantum Filius Dei;
quia Deus erat Verbum. Medialor, Deus et homo:
Deus sequalis Patri, homo minor Patrc. Est ergo et
sequaliset minor : sequalis in forma Dei, minor in
forma servi. Tu ergo dic, unde sequalis et minor?
Numquidalia parte sequalis, et alia partejninor ? Ecce
excepla susceptione carnis, ostende mihi sequalemet
minorem. Unde demonstraturus es, volo videre.
CAPUT VI. »- 7. Filius Dei ante incarnationem
nutlo modominor Patre. Attendite impietatem stoli-
dam carnem sapere, quomodo scriptum est: Sapere
tecundum earnem, mors ett (Rom. vm, 6). Hicsiste.
Sequestro adhuc, et nondum loquor de incarnatione
Domini nostri Jesu Chrisli unici Filii Dei : sed tan-
quam nondum factum sit quod jam factum est, at-
tendo tecum, In principio eral Verbum, et Verbum
erat apud Deum, et Deus erat Verbum;,ho,cerat in
principio apud Deum. Attendo tecum , Qui cum
in forma Dei etset, non rapinam arbiiratus est esse
wquatis Deo. Ibi mihi ostende et majorem et mi-
norem. Quid dicturus es? Divisurus es Deum per
qualitates, id est, per quasdam affectiones corporales
vei animales, in quibus aliud atque aliud esse senti-
mus? Naturaliler dicere quidem possum : sed ulrum
sic et vos intelligatis, Deus viderit. Ergo, ut dicere
cceperam, ante susceptionem carnis, anlequam Ver-
bum caro ficret et habitaret in nobis, ostende-mino-
rem, ostendeaequalem. Numquid aliud el aliud Deus,
ut ex alia parte sit minor illo Filius, et ex alia
parte illi aequalis? Veluti si dicamus, Corpora sunt
qusedam; potcs mihi dicere, iEquale est in iongi-
tudine, sed minus est in robore. Pierumque enim
duo corpora lalia occurrunt, ut stalura longiludinis
sequalia sint, robore autem unum sil minus, alicrum
majus. Ergo lalia quasi corpora cogitaluri sufflusDeum
ct Filium cjus? cogiiaturi sumus eum qui lolus in
Maria fuit, tolus apud Patrem, totus in carne, totus
super Angeios? Avertal Deus istas cogilationes a cor-
dibus Cbristianorura. Item forte ita cogitabis, ut dicas:
El robore et longitudine sequales, sed colore dispares
sunt. Ubi color, nisi in corporalibus ? Ibi aulem lux
sapienlise. Ostende mihi colorem juslilise. Si isla co-
lorem non habent, lu illa de Deo nori diceres, si pu-
doris colorem haberes.
8. Filium non posse dici alia ralione wqualem, alia
minorem. In Deonon aliud poleslas, aliud prudentia
el cwterw virtules. Quid ergo dicturus es? Potestate
sequalessunt, sed minor Filius prudentia? Injuslus
est Dcus, si minori pradentiae potestatem dedil sequa-
lem. Si prudentia sequalessunt, sed minor est Filius
potestate, invidus est Deus, qui sequali prudentise
im
potestatera dedit minorem. In Deo aolem omne quod
dicilur, idipsum est. Neque enim in Deo aliud pote-
stas et aliud prudentia, aliud forlitudo et
aliudju-
stitia aut aliud castitas. Quidqnid borum de Deo
dicis,
neque aliud et aliud intelligilur, et niliil digne dicilur:
quia bsecanimarum sunt, quas illa lux perfundit quo-
dam modo, ct pro suis qualitalibus afficit; quomodo
cum orilur corporibus lux isla visibilis. Si auferatur,
unus est corporibus omnibus color; qui potius dicen-
dus est nulliis color. Cum autem illata illustravcrit
corpora, quamvis ipsa unius modi sit, pro diversis
tamcn corporum qualitatibus diverso eosnitore aspor-
git. Ergo animarum sunt istse affecliones, quaebene
sunt affeclseab illa luce qusenon afficitur, et formatai
ab illa quae non formatur.
CAPUT VII.— 9. Justitia et similia de Deo dkunlur
non proprie, sed quia nihil dici potesl melius. Tamen
ista de Deo dicimus , fratres, quia non invenimus
melius quod dicamus. Dico juslum Deum; quia in
verbis humanis nihil melius invenio : nam est ille ul-
tra justitiam. Dicitur in Scripturis, Juslus Dominus,
etjuslitias dilexit (Psal. x, 8). Sed ibi dicitur et pce-
nilere Deum (Gen. vi, 7), ibi dicitur et nescire Deus
(Id. xvm,2i). Quis non exhorreat ? Nescit Deus,
poenitet Deum? Ideo tamen et ad isla verba sa-
lubriter Scriptura descendit, quae tu exhorres, ne
illa quae magna pulas, digne dicla arbitreris. Atque
ila si quseras, Quid ergo de Deo digne dicitur? aliquis
fortasse tibi respondeat et dicat, quia justus est. Alius
autem isto melius intelligens ,-etiani hoc verbum di-
cat superari ab illius excellentia , et indigne de illo
etiam hoc dici, quamvis congruenter secundum hu-
manam capacitatem dicatur : ut cum ille de Scriplu-
ris probare voluerit, quia scriptum est, Justus Domi-
nus ; recte illi respondeatur , in eisdem Scripluris
positum esse, quia poenitet Deum : ut quomodo islud
non accipit secundum consueludinem Ioquentium,
sicut solent homines pcenilere; sicet illud quod di-
citur juslus, supereminenliae ipsius non competere
intelligat: quamvis hoc Scriptura bene posuerit, ut
per qualiacumque verba gradaiim animus ad id quod
dici non potest perducatur. Justum quidem Deum di-
cis : sed inlellige aliquid ullra justiliam quam soles
et de homine cogitare. Sed Scripturse justum dixe-
runt : propterea et pcenitenlem dixerunt et nescien-
tem, quod jam non vis dicere. Quomodo ergo illa
quse jam exhorres, intelligis propter infirmitatem
tuam dicta ; sic et ista quse magnipendis, pro aliqua
firmilaie' validiore dicla sunt. Qui autem et isia
transcenderit, et de Deo, quanlum homini concedi-
tur, digne cogilare cceperit, inveniel silentium inef-
fabili cordis voce laudandum.
CAPUT VIII. — 10. Filium Deinon posse dici ex
alia parte wqualem,ex alia inwqualem. Ergo, fratres,
quia hoc est in Dominovirtus quod justitia (quidquid
de illo dixeris, boc idem dicis, cum lamen nihil digne
dicas), non poles dicere sequalein esse Palri Filium
per juslitiam et non esse sequalem per virtutem, aut
1 colbertinusMs.,
inftrmitate.
1499 S. AUGUSTBSIEPISCOPI 1500
a^qualem per Virtutem et non sequalem per scien- finem saeculi quamdiu generant et generantur homi-
tiam : quia si ex una re aliqua oequalis est, ex omni nes, quisquisjustorum perhanc vitam transitum facit,
re sequalis est; quia omnia quse ibi dicis, idem sunl, quidquid nunc, id est, non in hoc loco, sed in hac
et idem valent. Sufficit ergo, quia dicere non potes vita, quidquid post nascentium futurum est, totum
l
quomodo sit insequalis Filius Patri, nisi dederis di- hoc unum corpus Chrisli : singuli autem mcmbra
versitates quasdam in substantia Dei. Quas cum de- Christi. Si ergo omnes corpus, singuli membra ; est
deris, foras te miltit veritas, nec accedis ad illud uliquc caput cujus hoc sit corpus. Et ipse est, inquit,
sanctuarium Dei, ubi sincerissime videtur. Cum au- caput corporis Ecclesiw, primogenilus,ipse primaium
tem non possis sequalem dicere ex alia parte et ex tenens(Coloss. i, 18). Et quia de illo ait etiam, quod
alia insequalem, quia non sunl in Deo partes; non semper capul omnis principatnset potestalissit (Id. n,
possis dicere ex alia eum esse sequalem, ex alia mi- 10), adjungilur isla Ecclesia, quaenuncperegrina est,
norem.quia non sunt in Deo qualilates; secundum illi ccelesti Ecclesiae,ubi Angeloscives habemus; cui
Deum non potes dicere sequalem, nisi omni modo aequales nos futuros post resurrectionem corporum
sequalem : unde ergo potes dicere minorem, nisi quia impudenter nobis arrogaremus, nisi Veritas promi-
formam servi accepil? ltaque, fratres, semper hsec sisset, dicens : Erunl wqualesAngelisDei (Luc. xx ,
advertite. Si in Scripturis regulam quamdam accepe- 36); et fit una Ecclesia, civiias Regis magni.
ritis, omnia vobis lux ipsa monslrabit. Sicubi invcne- CAPUT X. — 12. Chrislus in Scripturis enun-
ritis , secundum quod dictum est, aequalem Filium tialus tribus modis. Christnset Ecclesiaunus Chrislus.
Palri, secundum divinilatcm accipite. Secundumfor- Sic ergo aliquando in Scripturis insinualur Christus,
mam vero servi assumptam, minorem accipite : se- ul intelligas Verbum sequale Patri. Sic aliquando , ut
cundum quod dictum est, Ego sum qui sum; et secun- intelligas medialorem ; cum Vwbumcaro factumesl,
dum quod dictum est, Ego sum Deus .Abraham, et ut liabitaret in nobis (Joan. i, 14): cum ille unigeniius
Deus Isaac, el Deus Jacob (Exod. m, 14, 15, 6) : sic per quem facta sunt omnia , non rapinam arbitralut
tenebitis , et quod in ejus natura est, et quod in ejus est esse wqualis Deo, sed semetipsum exinanivit,
misericordia. Arbilror satis esse dictum de illo etiam formamservi accipiens, factus obediensusque ad mor-
modo , quo Dominus noster Jesus Chrislus Salvalor tem, mortemauiemcrucis (Philipp. n, 6-8). Sicautem
noster caput Ecclesiae mediator factus, per quem aliquando, ut inlelligas caput et corpus, exponenle
reconciliamur Deo, Deus et homo insinualur in Scri- ipso Apostolo apertissime quod dictum est de viro
pturis. ct uxore in Genesi, Erunt, inquit, duo in carne tina.
CAPUT IX. — H. Christustertio modo intelligitur Videle ipsum exponentem, ut non conjecluris noslris
caput et corpus. Terlius modiis est, quomodo lotus aliquid ausi dicere videamur.Erunt enim, inquit, duo
Christus secundum Ecclesiam, id est, caput el corpus in carne una : et addidit, Sacramenlum hoc magnum
praedicetur. Elenim caput et corpus unus est Chri- est. Et ne adhue putaret quisquam in viro esse et
stus : non quia sine corpore non est inleger, sed uxore secundum naturalem utriusque sexus copula-
quia et nobiscum inleger esse dignatus est, qui et lionem corporalemque mixluram : Ego autem dico,
sine nobis semper est inlegcr, non solum in eo quod inquit, in Christo et Ecclesia (Gen. n, 24; Ephes. v,
Verbum est unigenilus Filius aequalisPatri, sed et in 31, 52). Secundum hoc ergo quod in Cbristo et Ec-
ipso homine quem suscepit, et cum quo simul Deus clesia accipilur quod diclum est, Erunt duo in carne
et homo est. Vcrumlamen, fratres, quomodo corpus una : nonjum duo, seduna curo est (Matlh. xix, 5,6).
ejus nos sumus, et nobiscum unus Chrislus s ? Ubi Et quomodosponsus et sponsa, sic caput et corpus :
invenimus hoc, quia unus Christus est caput et cor- quia caput mulieris vir. Sive ergo dicam capul et
pus , id est, corpus cum capite suo ? Sponsa cum corpus , sive dicam sponsus ct sponsa; unum inlel-
sponso suo quasi singulariter loquitur apud Isaiam : ligite. Ideoque idem apostolus, cum esset adhuc Sau-
cerle unus idemque loqnilur; el videle quid ait : lus, audivit : Saule, Saule, quid me persequeris(Act.
Velut sponsoalligavit mihi mitram, el velul sponsam ix, 4)? quoniam corpus capili adjungitur. Et cum
induit me ornamenlo(Isai. LXI, 10). Ut sponsus et jam Chrisli praedicator pateretur ab aliis, quae perse
sponsa : eumdem s dicit sponsum secundum caput, cutor ipse fecerat, Ul suppleam, inquit, quw desunl
sponsam secundum corpus. Duo videntur, et unus pressurarum Ckrisliin carne mea (Coloss. l, 24) : ad
est. Alioquinquomodo membra Christi sumus? Apo- pressuras Christi ostendens pertinere quod palieba-
stolo apertissime dicente, Vos estis corpus Chrisli et tur. Quod non potest intelligi secundum caput, quod
viembra (I Cor. xn, 27). Membra Christi et corpus jam in coelonihil tale palilur;sed secundum corpus
sumus omnes simul; non qui hoc loco tanlum sumus, id est, Ecclesiam: quodcorpus cum suo capile, umis
sed et per universam terram; nec qui tantum hoc Cliristus est.
tempore , sed quid dicam ? Ex Abel juslo usque in CAPUT XI. — 13. Sponsa Christi agat ut sil sine
macula et ruga. Exhibete ergo vos dignum corpus tali
1 plures Mss., wqualis. Forte legendum, wqualis et capite, dignam sponsam tali sponso. Non potest iia-
inwqualis.
» Regiusliber et Florus,quomodocorpusejus nos,si non bere caput illud, nisi condignumcorpus; nec ille vir
etnobiscumunuschristus? tantus, nisicondignamducituxorem. Utexhiberetsibi,
•Editi, cumdicit.At RegiusMs.,eum.Florus,cumdem. inquit, gloriosamEcclesiam, non habentem ntaculam
IS01 SERMOCCCXLII. 1502
aut rOgam, nui aliquid ejusmodi(Ephes. v, 27). Haec In principio erat Verbum,et Verbumerat apud Deum,
est sponsa Chrisli, non habens maculam aut ru- ei Deus erat Verbum: omnia per ipsum facla sunt.
Ubi hic sanguis? Ecce jam auctor tuus , sed nondum
gam («). Nonvis babere maculam? Fac quodscriptum
est; Lavamini, mundi estole, auferte nequitiasde cor- est prelium tuum. Unde ergo redemptus ? Quia Ver-
dibus veslris (Isai. i, 16). Non vis habere rugam ? bumcaro faclum est, et habilavitin nobis.
Extendere in crucem. Non enim tantum opus est ut 2. Joannes missus ante Chrislum, ut lucerna ante
Javeris, sed eliam ut extendaris, ut sis sine macuia tumen. Paulo superius altende. Lux, inquit, lucet in
aut ruga. Per lavacrumenim auferuntur peccata : per tenebris, et tenebrw eamnon comprehenderunt.Quia
extensionem fit desiderium fuluri saeculi, propter ergo tenebrae lumen non comprehenderunt, opus
quod Chrislus crucifixus est. Audi ipsum Paulum lo- erat hominibus humano lestimonio.Diemvidere non
tum : Non, inquit, ex operibusjustitiw quw nos feci- poterant, lucernam forlc poterant lolerare. Quia
mus, sed secundum suam misericordiam salvos nos ergo ad videndum diem minus idonei erant, lucer-
fecit, per lavacrum regenerationis(Tit. m, 5). Audi nam lamen utcumque tolerabant; Fuit homomissus
eumdem extensum : Ea, inquit, quw retro sutit obli- a Deo, cui nomen erat Joannes. Hic venil, ul teslimo-
tus, in ea quw ante sunt exlensus, secunduminlenlio- nium perhiberetde lumine. Quis, de quo hic venit, ut
nem sequorad palmam supernwvocalionisDei in Chri- teslimonium perhiberet de lumine *? Quomodo non
slo Jesu (Philipp. ui, 13 el 14). erat ille lumen, si vel lucerna erat? Primo vide quia
lucerna erat. Audire vis lucernam de die, et diem
*
SERMOCCCXLII (b). de lucerna J ? Vos, inquit, misistis ad Joannem, el
De Sacrifitio vesperlino(c). In quo explicalurinilium voluistisad horam exsuttare in lumine ejus : ille erat
lucerna ardens et lucens (Joan. v, 33 el 35). Joannes
Evangelii Joannis. *
ergo iste quid videbat, qui lucernam contemnebat ?
1. Crucis signum. Sacripcium crucis. De SacriDcio Non erat ille
lumen, sed ul testimoniumperltiberetde
vespertino sermo reddendus est. Oravimusenim can- lumine. De quo lumine ? Erat lumen verum, quod
tando, et orando cantavimus, Dirigaluroraliomeasicut illuminulomnemhominemvenienlemin hunc mundum.
incensuminconspeclutuo :elevaliomanuummearumsa- Si omnem bominem, ergo et Joannem. Qui nondum'
crificiumvespertinum(Psal.cxL,%).Inoratione adver- se volebat ostendere diem , ipse sibi suam accende-
timus hominem , in extensionc manuum agnoscimus rat testem lucernam. Sed talis erat
crucem.Est ergo hoc signumquod in liontegestamus, lucerna, quse de
die posset accendi. Audi ipsum Joannem confiten-
signumquo sulvi sumus. Signum irrisum, ul honora- tem : Nos , inquit, oiitnesde pteniludineejus acccpi-
retur; conlemplum, ut glorificarelur. Deus comparet, mus. Chrisius putabatur, hominem se esse fatebatur.
ut homo deprecelur; et Deus latet, ut bomo moriatur. Dominus putabatur, servum sc esse confitebalur.
Si enim cognovissenl,nunquamDominum gloriwcruci- Bene
agnoscis, lucerna, humililalem tuam, ne te
fixissent(ICor.n,8). Hocergo sacrificium,ubisacerdos superbise ventus exstinguat. Erat enim lumen verum,
estvictima, redemit nos fuso sanguine Crealoris. Non quod illuminat omnem hominem venientem in hunc
tamenl creavit nos cum sanguine, sed redemit san- mundum: id est omne
animal, quod est illuminalio-
guine.Creavitenim nos in principioquod erat Verbum, nis capax, hoc est omnem hominein habenlem men-
el Verbumerat apud Deutn, el Deus eral Verbum.Ab lem
alque rationem, qua possit esse parliceps Verbi.
hoc creali sumus. Scrmo contextus adjungit, Omnia 5. tlundus duobus modis inlelligitur. Illud ergo
per ipsum facta sunl, et sine ipsofactum est nihil. Hoc quod crat lumen verum, quod illuminat omnem ho-
est quo creati sumus. Quo vero redempti, audi: Quod mincm habentem meniem venienlem in hunc niun-
faclum est, inquit, in eo vila erat, el vila erat lux ItO'-' dum , ubi erat ? In hoc mundoerat, Sed et terra in
minum; et luxin tenebris lucet, et tenebrweam non boc mundo erat, et sol et luna in hoc mundo erant.
compreltenderunt.Adhuc Deus est: adhuc illud dici- Audi de die tuo, o mentis humanse oculus ! In hoc
tur, quod incommutabilesemper manet; adhuc illud mundo eral, el per ipsum mttndus factus esl. Sic erat
dicitur, cui videndo corda mundanda sunt : unde hic, ut et antequam mundus esset, non quasi non
aulem mundentur, nondum dicit. Lux, inquit, lucet haberet ubi essel. Deus enim habitando
in tenebris,el tenebrweam non comprehenderunt.Sed non continelur. continet,
Ergo miro et ineffabili modo in hoc
nt non sint lenebra;, possinlque eam compreliendere; mundo erat. Et mundus
per eum faclus est, el mun-
tenebraeenim peccatores, tenebrae infidcles: ut ergo dus eum non
cognovit.Quis est mundus, qui per cum
non sint tenebrse, possinique comprehendere, Ver-
bumcaro faclumesl, el liabilavilin nobis. Videle Ver- ret1de Codexcl.:Quis,dequohic venitut testimomumperhibe-
lumine? Quis,de quo? Joannes de chrislo, lucerna
bum, videle Yerbum carnem, Verbum ante carnem. de die. Quis,de quo ? Joannesde christo : ergolucernade
die. Non injuriam Joamtifadmus : sed diem nostrumsi
t constanterintueri nonpossumus,sallemcumhottorelaude-
! 'sirmondus,nontantum.AptiusFlorus,non tamen. mus. venitul testimoniumperhtberetde lumine.Nonerut
*
I Recensitusprimvunad fl. v. et ad Sirm.; et deinde, ille lumen,sedut testimoniumperhiberet de lumine.Qttomo-
^'post edilionem,castigalusadcl. donon erat, etc.
s ita legendumcumeodemcodicecl. [Audirevis lucer-
(a) vide Relract.lib. 2, cap.58. nam, lucernamde diein diem.De lucerna.']
(6)Alias, i nter Sirmondianos8. 3 sicidemcodexcl. nonrepetitavoce,Joannem,qusesu-
(c) citat Florus ad Rom. xi, ad I Cor. xi, et ad perest in editis.[si omnemhominem,ergoJoannem: Joan-
tiebr. ix. nem quinondttm.]
 1503 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1504
ftctus est? In principio fecit Deus cmlum et terram Amen dico vobis, non inveni tantam fidem in Iiraet.
(Gen. i, 1), quia omnia per ipsum facla sunt. Quis In oliva non inveni quod inveni in oleastro. ErgO
mundus eum non cognovit ? Mundus ct mundus, oliva snperbiens prsecidalur, oleasler humilis insera-
sicut domus et domus ; domus in fabrica, dnmus in tur. Vide inserentem, vide prsecidentem : Propterea
habitatoribus. In fabrica domus; quemadmodum, dico vobis, quia multi ab orienle et occidentevenient;
Magnam domum fecit, pulcherrimam domum con- multus'veniet oleaster inserendus in oliva ; el recunu
siruxit. Domus in habitatoribus; quomodo, Bona bent cum Abrahamei Itaac el Jacob in regno cwlorum.
domus, benedicat eam Dominus; mala domus, par- Audisti quemadmodum oleaster humilis inseratur;
cat ei Deus. Ergo mundus per eum faclus ett, et habi- audi quemadmodum oliva superba pracidalur : Fitii
tatio et habilatores : et mundus eum non cognovit, autem regni ibunt in tenebras exterioret; ibi erit ftetut
habitatores. el stridor denlium (Malth. vm, 8-12). Quare? Quia
i 4. Clmstus quomodonon receplus a suis. Judwi ob sui eum non receperunt. Et quare insertus oleaster ?
superbiam prwcisi, Gentiles ob humilitatem in oliva Quia quolquot eum receperunt, dedil eis poteslatem
inserli. Centurionishumitilas el fides. —ln sua propria filios Dei fieri.
venit, et sui eum non receperunt. Ergo quare venit, $. Potestas data ut ejficiamurfitii Dei. Erige cor,
quasi non praescius quod sui non ' essent eum rece- genus humanum, respira in aura vitoeet securissimae
pluri ? Audi propler quod venerit : Quotquotaulem libertalis '. Quid audis? quid tibi promiltitur? Dedit
receperunt eum. Sui non receperunt, et sui recepe- eis potestatem.Quam poteslatem ? An forte unde in-
runt'; mundus non credidit, et mundus lolus cre- flantur homines, judicandi de capiiibus humanis,
didit. Sicut dicimus, Tota arbor plena foliis ; num- ferendi sentenlias de innocenlibus et nocentibus?
quid fructibus esl locus ablatus ? Ulrumque dici, Poteslatem, inquit, dedit eis filios Dei fieri. Jam enim
ulriimque intelligi potesl, et arbor foliis plena, et erant non filii, et flebant filiis; quia ille per quem
arbor fructibus plena : una arbor in ulroque, scd fiunt filii Dei, jam erat Filius Dei, et factus esl filius
foliis dispergendis, fructibus colligendis. Ergo, fide- hominis. Jam ergo ei illi erant filii hominum , et
les ejus, servi ejus 8, dileclores ejus, quorum gloria facti sunt filii Dei. Descendit ad id quod noh erat,
est, quorum spes, quorum res est; quando audilis, quia aiiud erat. Levavit te ad id quod non cras,
Sui eum non receperunt, nolite dolere : quia credeiido quia alius erass. Erige ergo spem. Magnumest quod
ipsius estis. Sui eum non recepcrunt. Qui isti sunt ? libi promissum esl, sed a mogno promissum est.
Forte J.udseiolim vocati ex iEgypto, liberali in manu Mullum et incredibile videlur 4, et quasi non posse
potenti, per Rubrum mare trajecti, per siccum eva- ocsiimalur filios hominum fieri filios Dei. Sed plus
dentes, hostibus insequenlibus carentes, manna pasii, pro illis factum est, quia Filius Dei factus est filius
de servitute eruti, ad regnum perducti, tot beneficiis homifiis. Erige ergo spem, o homo, pelle a corde
empti. Ecce sui, qui non receperunl: sed non reci- infidelitatem. Incredibilius jam pro te factum est,
piendo facti sunt alieni. In oliva erant, superbiendo quam quod tibi promissum cst. Miraris si homo ha-
fracti sunt. Oleasler contempiibilis, amaritudine bac- beat vilam oeternam? miraris si homo perveniat ad
carum aspernabilis 4, per loium mundum erat; illo vitam seternam? mirare potius quod Deus pro le
totus mundus horrebat silvestri oleastro *: sed lamen pervenit ad mortem. Quid dubilas de promisso,
per humilitalem ibi meruit inseri, unde oliva super- lanto pignore acceplo ? Vide ergo quomodo te con-
biendo prsecidi (Rom. xi, 17). Audi olivam super- firmat, quomodo promissionem Dei roborat ; Quot-
bientem, et frangi dignam : Nos de servitule non quot, inquit, receperunt eum, dedit eis polestalemfilios
sumus nati, palrem habemusAbraham. Respondctur : Dei fieri. Qua generalione? Non illa usilata, non
Si filii Abrahwesselis, facla Abrahw facerelis. Conlra veteri, non transitoria vel carnali. Non ex came,
id quod dictum est, De servilule non sumus nali: Si inquit, non ex sanguine, neque ex volunlaleliri, sed
vos Filius liberaverit, vere Iiberi eritis. Liberos vos ex Deo nati swtt. Miraris, non credis ? Verbumcaro
esse jaclatis? Omnis qui facil peccalum, servus est faclum est, el habitavilin nobis(Joan. i, 1,2, etc). Ecce
peccati (Joan. vm, 33-39). Quanlo ergo lulius homo unde faclum est sacrificium vespertinum. Inbserea-
servus esses hominis, quam perversse cupidilalis ? mus illi: nobiscum offeratur, qui pro nobis oblalus
llli tamen superbiendo bumilem non receperunt. est. Sic enim vesperlino sacrificio vita velus inler-
, Vide oleastrum dignum inseri, Centurionem illum, iicitur, et diluculo nova oritur.
non de Israelilicis, sed de Gentilibuse: Domine, non
sum dignus, ut sub tectum meum inlres. Et Dominus : 1 idemcodexcl., respira in auras vitwet serenissimwli-
bertaiis.
! »idem eodexcl.: Audipropterquosvenerit. a Hancadlnbemuslectionemex eodem codicecl. [Jam
*fllud, et sui receperunt, reslituitur ex eodem codice enimnoneranl
3 filii,et fiuntfilii.]
ci.*[sui non receperunt, mundus noncredidit.] lilud. Levavitte ad id quoanon eras, quia aliuseras,
./ hic restituitur
Vox,ejus, dikctores ex eodem codice cl. [Ergo addilurex eodemcodicecl. [Quiaaliud erat. Erige ergo
fideles ejus,servi, ejus.]
4In eodem codicecl., amarttudmebaccarumaspernabilis; spem.] 4 lllud: sed a magnopromissumesl. Multum,additur ex
uM scripsimus,baccarum.[AmarUudine batorumasperna- eodemcpdice cl. [jaagnumest quod tibi promissumest, et
bilis.] incredibilevidetur.]
»illud, silvestrioleastro,a dditur ex eodem codicecl. [ro-
tusmundushorrebal;sedtamen.]
6idem codex cl., non de israelitis, sed de Genli-
bvs.~
150* SERMOCCCXLIH. 1506
SERMOCCCXLIII' (a). sancium Danielis adhuc novelli setate, sed robusli
pieiate. Quia ergo erat in eo propheticus Spirilus,
De Susanna et Joseph : cttm exhortatione ad casti-
conlinuo nequissimorum seniorum vidit fallaciam.
talem (b). Sed quod ille inluebatur, providendum erat quomodo
1. Susanna exemplumpudicitiwconjugalis, Castilas cseteris monslraretur. Falsi, inquil, teslessunl; redite
donumDei.Susanna divinilusliberala a falsis tesiibus. injudicium. Sed quod falsi essent, ille noverat, cini
Divinaelectiones, et sancta oracula Dei, quoe inso- proplieticus Spirilus revelaverat: docendi erant qui
nuerunt auribus nostris, nidum faciant in meniibus nesciebant. Ergo si judices docendi, tesles procul
nostris : non volent et transeant, aut sedeant, et dubio convincendi. Convincens ergo eos , intendens
discedanl'; sed aliquid pariant. Nam si passer inve- falsitatcm lestimonii, quam ipse jam noverat, jussit
nit sibi domum, el turlur nidum ubi reponat pullos eos ab invicem separari. Interrogavit singulos : unam
stios (Psal. LXXXIII, 4); quanto magis passer verbum enim concupiscenliam habere ambo potuerunt, sed
Dei el turtur misericordia Dei ? Audivimus de Su- unum consilium meditari non potuerunt. Interroga-
sanua lectionem : scdificelurpudicitia conjugalis, et lus est unus, sub quam arborem comprehcndisset
tam firmo fundamento innitatur muroque valletur, adulteros; respondit, Sub lentisco.Interrogalus cst
ut el insidiantes repellat, et falsos lestes convincat. alius; respondit, Sub ilice. Dissonantia leslimoniorum
Remanseral casla mulier moritura, nisi adesset qui patefecit verilatem , liberavit castilatem (Dan. xiu).
videbat quod judicantes Ialebal. Conscripta sunt 2. Susannw, qnia liberalaest, non major exinde fe-
verba ejus, quse habuit in paradiso, hoc est in viri- licilas. Et caslitas quidem, fratres, sicutjam dixi, li-
daro suo : quse verba nullus hominum audivit, nisi bcraretur el coronarelur, eliamsi caro quandoque
soli duo, qui pudori uxoris alienae insidiabantur, et morilura, illo judicio morcrctur. Morituri enim su-
reluctanti falsum testimonium medilabantur. Illi mus omnes : nec agit quisquam qui cupil evadere, ut
soli audierunt quod diclum est: Angusliwmihi undi- morlem auferat; sed ul differat debitum. Hoc omnes
que. Si enim Iwc fecero, mors mihi est; si autem non tcnet, boc omnes reddituri sumus, quod de Adam
fecero,noneffugiammanusvestras.ilelius est autemmihi traximus ; el quod mori nolumus , ab exaciore hujus
7nanusveslrasnonevadere,quamin conspecluDei pecca- debili non securilas dalur, sed dilalio postulatur.
re (Dan.xwi, 22). Contemnebal quod audiebat, quia Susanna ergo religiosa mulier et pudica conjux erat
(imcbatquera non videbat; cujus tamen divinis oculis utique quandoque moritura : et ipsum quandoque si
eral ipsa conspicua. Neque enim quomodo illa Deum lunc esset, pudiciliaaquid obesset, dum caro conde-
non videdat, sic non vldebatur a Deo. Videbal Deus relur sepulcro, el caslitas redderetur Deo, corona-
qund sedificabat, inspiciebat opus suum , habitabat relur a Deo? Putatis enim, fralres, tanquam ad ma-
templum suum ; ibi erat ipsc, insidianlibus respon- gnum meritum pertinere, si falsi tesles, non prseva-
debat. Nam si caslitatis dalor desernisset, caslilas leant adversus innocentem? Non est magnum me-
interiisset. Ait ergo, Angusliwmilti undique. Scd et rilum, si non prsevaleatfalsum teslimonium adversus
exspeclabat eum, qui eain salvam faceret a pusilla- innocentem. Magnummcritum esset, si adversus Do-
nimitale, et tcmpestale falsorum testium, lanquam niinum non prsevaluisset. ipse autem Dominus nosier
ventorum malorum. In iilis tamen ventis et fiuctibus Jesus Christus per Jinguas falsorum testium est cru-
naufragium castilas non fecit; quia Dominus guber- cifixus. Sed ipsi quidem falsi lesles ad horam prava-
navit. Clamalum est, ventum est, processum est : luerunt, resurrecturo quid nocuerunt? Exemplo ita-
pervenit causa ad judicium. Domus Susannaecredi- que suo Dominus Deus noster in carne sua , in in-
derat conlra dominam senioribus falsis : ct quamvis iirmitate sua, et in forma servi, quam suscepil ad li-
anteacla illscsaet immaculatavifa idoneum videretur berandum servum, ad quserendumfugilivum, ad re-
pudiciticeteslimonium perhibere ; illis lamen irreli- dimendum captivum, solvendum vinctum, faciendum
giosum videbatur senioribus non crcdere. Nullus de servo fralrem.; ad hoc veniens in forma servi de-
talis sermo unquam sonueral de Susanna. Illi ergo monstravit servo exemplum, ne falsos lestes perhor-
falsi lestes; sed noti Deo. Aliud crcdebat domus, rescat; et cum credunlur, non timeat. Possunt enim
aliud videbat Dominus: sed quod videbat Dominus, facere malam famam; sed non possunt interficere
homines nesciebant, senioribus recte credi videbatur. conscienliam puram, Liberali sunt tres viri de ca-
Ergo moriendum erat: sed si caro moreretur, castW mino ignis ardentis, adfuit Deus eorum , deambula-
las coronaretur. Adfuit Dominus precanli, exaudivit verunt inter ignes innoxios, circum ardentes et non
quam noveral: non deseruit ne moreretur, cui sub- urentes, et in ipsa deambulalione iaudes dixerunt
\enit ne adulterarelur. Excitavit Dominus spiritum Deo, et illsesi sicut missi fuerant, evaserunt; adfuit
ergo Deus eorum ( Dan. m): numquid defuit Deus
* ApudChrysostomum, Machabscorum(II Machab. vn)? Illi evaserunt, illi
sed sedeant,nec discedant.
*Hicsennoin nostrisMss.integernon invenitur. mox arserunt: utrique tentati, hi carne consumpti,
(a) ABas, 2 inter editos ex Carthusisemajorismanu- hi carne illsesi; sed utrique corpnati. Ut evaderent
scriptis. flammas tres viri, Nabuchodonosorprsestitum est,
(o) Recensitus est a Possidioin mdiculicap. 10.Exslat ut crederet in Deum eorum. Nam
s ed
idem.senno, plus media parie minutus,inter latinas qui eos potuit in
homiiiasjoannisChrysostomi nominepublicalas- manifesto liberare, potuit et in occulto coronare. Sed
1507 S. AUGUSfINI EPISCOPl 1B08
si illos in occuito coronasset, regem , qui ssevierat, pora cwlestia,et alia terrestria.'Alia gloria solis, et alia
non liberasset. Salus corporis illorum, salus animse gloria lunw, et alia gloria stellarum; stella enima stella
facta est illius. Illi Deum laudando evaserunt, sed differt in gloria : sic et resurreclio morluorum (I Cor.
prawentes ignes : ille in Deum credendo evasit, xv, 40-42). Ergo unusquisque, fratres mei, pro dono
sed seternas gehennas. Plus ergo illi, quam illis, quod accepit, certel in hoc saeculo, ut gaudeat in fu-
prsestitum est. Antiochus autem non erat dignus cui turo. Conjugalus es? Inferiorvita est, inlcrius prse-
talia praestarentur, a quo Machabaji torquebantur : mium spera ; selernum tamen regnum non despera.
ideo illis igne tdfmenlisque consumptis, exsultavit : Prsecepta tibi conjugalia relinenda sunt. Quid enim,
sed qtti se exaltal, humiliabitur ( Luc xvni, 14). quia uxorem habes, non te debes agnoscere pere-
3. Maria a falsa suspicioneJosephliberata. Qui ergo grinari in hoc mundo, mbriturum non le debes co-
liberavit Susannam mulierem castam, conjugem fide- gitare, exiturum de lecto voluptalis? et vide quo ut-
lem a falso testimonio seniorum, ipse liberavit et vir- cumque pergas, ad tormentum calamitatis, an ad
ginem Mariama falsa suspicione marili sui. Inventa prsemium seternilatis. Cogitaergo, serva quod acce-
est ergo virgo illa prsegnans, ad quam vir non acces- pisti, ferto sarcinam tuam : quia levis est, si dili-
serat. Uterus quidem fetu intumueral; sed virginalis gis; gravis, si odisli. Non enim frustra Dominus ait,
inlegritas manserat. Seminalorem fidei fide concepe- aul vere cum hoc ait, solis conlinenlibus loquebatur :
rat, Deum in suum corpus assumpserat, qui ejus Venilead me, omnes qui laboralis et onerati estis, el
corpus violari non permiserat: marito lamen tan- ego reficiam vos. Tollite jugum meum super vos, et
quam homini venit in suspicionem. Aliunde esse cre- discilea me quia mitis sum et humiliscorde, et invenie-
debat, quod de se non esse sciebat, et ipsum aliunde tis requiem animabus veslris: non carnibus vestris,
adullerium suspicabatur. Ab angelo corrigitur. Quare sed animabus vestris. Jugum enim meum lene est, el
dignus fuit ab angelo corrigi? Quia non in illo erat sarcina mea levisest (Malth. xi, 28-30) : levis amanli,
malevola suspicio: quales Apostolus dicit malevoias gravis neganli. Jugum Dominiin cervicem sumpsisti?
suspiciones nasci inter fratres (I Tim. vi, 4). Ma- Lene est, si bene conaris; asperum, si reluctaris. Cir-
levolae suspiciones sunt calumnianlium, benevolae cumstanl tentationesconjugalemvilam. Numquidcnim
suspiciones sunt gubernantium. Licet cuiquam de fi- ista Susanna ideo non tentala estin ipsa pudicitia, quia
lio male suspicari; sed de filio non licet calumniari: marito erat conjuncla? Numquid hsesolsein hac parte
utique suspicaris malum; sed optas invenire bonum. non tentantur, quae viris copulantur? Ecce Susanna
Qui benevole suspicatur, vinci cupii: lunc enim bene uxor aliena erat, maritum habcbat : tamen tentata
lsetatur, quando falsum inventnm fuerit quod male est, fluctuavit in tempeslater Angusiiw,inquit, tmVii
suspicabatuf. Talis erat Joseph circa conjugem suam, sunl undique. A falsis enim leslibus timuit mori : sed
cui corpore non erat mixtus, sed tamen fide jam fue- a Deo judice vero timuil penitus mori. A falsis enim
ral copulatus. Venil ergo et virgo in falsam suspicio- testibus ad tempus moreretur: a judice Deo in aeler-
nem : sed sicul pro Susanna adfuit in Daniele Spiri- num punirctur. Appcndit, elegit: prius limuit, et
tus, sic pro Maria adfuit angelus. Ad Joseph inquit appendit; appendit, et elegit; elegit, el vicit. Docuit
angelus : Noli timere accipereMariam conjugemluam: feminas conjugatas religiosas, tenlatori resislere do-
quod enimde ea nascitur, de Spirilu sanctoesl (Mallli. i, cuit, pugnare docuit, laborare docuitj, adjulorium
18-20). Ablata suspicioesl, quia invenla redemptio est. implorare docuit.
4. Virginumel conjugatarum caslitas, prwmiumin- 5. Feminis exemplumSusanna. Agendumnon solum
wquale,sedwlernumulraque hubel. Jttgum Christi tene ut bona sit vila, sed et fama illwsa. Si de femina
eisarcina levis amanlibus. Gaudebant paulo anle con- lauta Scriptura teslis est; numquid viros deseruil?
jugatse ad Susannam , gaudeant virgines ad Mariam: numquid eis exemplum imitationis deesse permisit?
utroeque teneant caslilatem; illae conjugalem, illse Intuebamur Susannam tenlatam a viris concupiscen-
virginalem. Utraque enim castitas habet apud Deum tibns ejus corruplionem, inluebamur cerlantem. Le-
meritum : elsi virginalis major esl, conjugalis mi- ctio illa theatrum noslri cordis erat, athlctam Dei
nor; lamen utraque grala est Deo, quia donum est pudicum spiritum exspectabamus, certantem advcr-
Dei. Ad vitam setcrnam omnes perveniunl; sed in sarium vidcbamus, de victo cum vitrice triumphe-
vita aelerna non omnes eumdem honorem , eamdem mus. Habent exemplum suum religiosse conjuges,
dignitatem, idem meritum comparant. Sic erit vila habent quod imitentur. Deo debeant quod servant,
selerna et regnum Dei, quomodo, similitudinis causa, non homini : tunc enim servant, si Deo debeanl;
quod dicimus ccelum. Inccelo sunt omnia sidera : tunc servanl, si illi debeant, qui videt quod servant,
sic et in regno Dei omnes erunt boni fideles. Vita quod etiam marilus non videt. Ssepe enim absens est
aaterna par erit omnibus : non enim ibi alius plus vi- marilus, semper est prsesens Deus : et aliquando,
vit, alius minus; quando omnes sine fine vicluri su* quia bomo est marilus , suspicatur falsum ; lunc oret
mus. Ipse esl denarius quem accepturi sunl operarii, mulier pro marito suo suspicante falstim; oret ut
sive qui iu vinea mane laboraverunt, sive qui ad ho- ille salvetur, non ut ille damnelur. Falsa enim viri
ram undecimam venerunt (ld. xx, 9,10): denarius suspicio non claudit oculos Dei. IUius conscienlia
ille vita seterna est, quse omnibus par cst. Sed in- nuda cst coram illo, qui creat eam. Ip&<:enim ad
tuemini coelum, recordamiui Apostolum ; Alia cor- tempus oppressam liberat jn selemum. Sed oret pr*»
1509 SERMO CCCXLIII. 1810
marito, et det operam non solum habere bonam vi- tuse, non castitalis. Sordida quidem cogitalio; sed
tam, sed etiam illsesamfamam. Bonam enim vitam ipsa non te dimillo sine exemplo. Ego enim pulo quod
pudicitia liberat, ne damnetur : bona verofama alios castitatem plus ames in conjuge tua, quam carnem.
liberal, ne falsum suspicando labantur, et forte in Sed ut te absolutissime ostendam amatorem esse ca-
peccatum decidant, dum quod non vident judicant: stilatis magis quam carnis, banc amas in filia lua.
sicuti judices isti ceciderunt, et Daniel sanctus, imo Quis hominum est qui non filias suas castas esse ve-
per Danielem Dominus, magis illos judices, quam lit? quis hominum est qui non filiarum suarum con-
Susannam, ab interiore morte liberavit. Liberavit gaudeat castitati? Numquid et ibi carnem amas?
enim illam , ne ad tempus damnaretur : libera- numquid concupisciscorpus pulchrum, ubi exhorre-
vit autem illos, ne malc judicando et innocenlem scis inceslum? Ecce probavi te amatorem esse casti-
damnando, in seternum supplicium caderent ejus ju- tatis. Si ergo amalorem caslitalis oslendi le, quid te
dicis, quem nemo polest corrumpere , a quo nemo offendisti, ut non illam ames in te? Ecce habes com-
sc potest abscondere. pendium, ama in le quod amas in filia tua : ama hoc
6. Joseph viris exemplumpudicitiw. Dicebam ergo in uxore aliena; quia el filia tua uxor erit aliena. Ama
de viris, quia nec ipsi sine exemplo dimissi sunt. Viri ergo et in te castitatem. Si uxorem alienam amave-
casti, viri timentes Deum, viri quibus sufficiunt con- veris, non continuo habebis : si castilatcm amaveris,
juges suse; viri qui non violatis quod vobis violari mox habebis. Ama ergo caslitatcm, ut habeas scter-
non vullis; viri qui fidem, quam exegislis, reddidi- nam felicitatem.
slis; expseclale et vos me commemorante, quod ex- 8. Pudicitiw amore resislendumin tenlatione exem-
spectabanl uxores vestrse lectore recitante. Nec vos plo Susannw et Joseph. Sed forle tentaberis , ama-
sine exemplo Scriptura divina dimisit. IllaeSusan- bit te mulier impudica, inveniet te in solitudinc, co-
nam audiebant, et in ea vincente gaudebant: vos Jo- nabilur extorquere complexum; si renueris, mina-
seph altendite; non illum Joseph, cui desponsala bitur infamando supplicium. Hoc seniores falsi Su-
fuerat virgo Maria, quse peperit Christum; nam ille sannse fecerunt, hoc uxor domini sui fecit sanclo
suspicione tentalus est, et ab angelo mox sanatus Joseph Sed attendite illum, quem allendit et Su-
est. Alium Joseph sancta Scriptura testatur, quem sanna et Joseph. Num quia nullus lestis est, Deus
tentavit impudica : amavit pulchrum non casta , sed ibi non esl? Ejus oculos noluit offendere Joseph,
perversa mente, ubi oculos non habebat, ubi vide- oculos Domini sui prsesentis. Noluit impudicoemu-
relur spiritualis et invisibilis pulchritudo; quem ama- lieri ad concubilum illicitum consentire. Repulit con-
bat pulchrum, nolebat castum. Amavit alienum, cupiscenliam alienam , amplexus est pudicitiam suam.
amavit servum viri sui: sed fidem servantem domino Fecit lamen illa, quod minala esl: mentita est viro;
suo non amavit. An putas amavit illum, an polius credita est a suo marito. Adhuc patiens Deus. Tra-
se ? Ego pulo quia nec illum, nec se. Si enim illum dilur Joseph in carcerem ; cusloditur tanquam rcus,
amabat, quare volebat perdere? si se amabat, quare a quo non est offensus Deus: sed nec ibi defuil
volebat perire? Ecce probavi quia non amabat. Ve- Deus, quia ille non erat reus. Adfuil DominusJo-
neno libidinis ardebat, non flamma charitatis lucebat. seph patienti: quod non cito subvenit, ad majora
Sed ille noverat videre, quod illa non noverat. Pul- proemiadistulit (Gen. xxxix, xu). Lselificavitmerilo,
chrior erat intus, quam foris; pulchrior in cordis luce, quem exercuit supplicio. Debuit enim sanctus ipse
quam in carnis cute: quo illius feminoeoculi non pene- Joseph pro ipsa pudicilia aliquid eliam durum puti,
trabant, ibi ipse sua pulchritudine fruebatur. Inluens hoc est, amarum. Si ipsam impudicam muliercm
ergo interiorem pulchritudinem castitatis, quando ii- forsitan amaret, pro illa paraltis esset dura perpeli :
lam maculari, quando violari illius feminse lentatione et illa amorem suum erga se non probaret, nisi
permitleret? Amabat illa; sed amabat et ille : et pius propler illam talia molesta vel dura tolerarct, ct
erat quod amabat ille, quam quod amabat illa; quia charilali, imo non charitali, sed malse cupidiiati,
Videbatille, quod non videbat iila. vicem redderet. Exardesceret illa in illum vicissim,
7. Caslilatem in aliis impudicivel ipsi amant. Si vis quia videret eum lanto amore suo inardescere , ut
videre quomodocumque spirilualem pulchriludinem propterea non recusaret quoecumquesupplicia tole-
pudicilise, si habes ad illam qualescumque oculos , rare. Si hoc pro impudica, quanto magis pro ipsa
exempli gralia aliquid tibi propono : ipsam amas in pudicitia ? Bene ergo aliquando Deus differt adjuto-
conjuge tua. Noli ergo odisse in aliena, quod amas rium suum; ut probet homincm, ut exerceat homi-
in lua. Quidnam amas in tua? Utique castitalem. nem, ut ipse sibi homo innotescat. Nam Deum nihil
Hanc odisti in aliena, quam amas in tua : banc odisti latet.
in aliena, cum qua concumbendo ejus vis perdere ca- 9. Pro pudiciliatpernendw delectationeset molestiw.
stilatem. Quod amas in tua, hoc vis interficere in Hoc ergo monuerim Charitatem veslram, fralres, ut
aliena? Quod amas in tua, hoc vis perdere in aliena? anle omnia concupiscentiis carnalibus et gaudiis soe-
Quomodo habebis orationem pielatis, homicida ca- cularibus et vanaepompaeetvolaticse, vaporique vi-
Slitatis? Serva ergo in aliena, quod scrvari cupis in tse hujus praesentis prseponalis decus ct pulchritudi-
tua : ipsam castitatem potius dilige, quam carnem. nem sapientise, proeponalis dulcedinem suavitatem-
Sed forle existimas (e amatorem esse carnis uxoris que sapienlise,prseponatis decus pudicitise, pulchri-
151,1 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1512
tudinem castitatis. Hsec omnia abscondila sunt in SERMO CCCXLIV*(n).
thesauro edelesii, nudsc coram oculis Dei gemmse De atnore Dei et amore seCuli(b).
sunt istse preliosse, inultum lucenl; si oculos babe- i. Pttgna inter amoremDei el amoremswculi.Amo-
lis, vidctis. Diversis ergo et illicilis delectationibus res duo in hac vila secum in omni tenlalione luclan-
isla pfsepohite; et si tentalio usque accesserit, ut tur, amor ssecuii,et amor Dei; et horum duorum qui
etiam molestiam paliaminl, fralrcs mei, quis non vicerit, illuc amantem lanquam pondere trahit.
patiatur propter sacculum suum V quis non paliatuf Non enim pennis aut pedibus, sed affeciibusvenimus
pro agro suo , pro uno lapidc limitis agri sui? Si pro ad Deum. Et rursum non corporeis nodis et vinculis,
liis rebus patiamini, quas non habetis in potestate, sed contrariis affectibusterroeinhaeremus.Venil Chri-
quairidiU vullis relinere, et qulbus vullis dimittere; stus mulare amorem, et de terreno facere vitaeccele-
sed saepeamittuntuf, cum vivimus, ssepepost mor- stis amatorem : homo propter nos faclus, qui
lem nostfam ab eis quos odimus, possidentur : si nos homines fecit; ct assumens hominem Deus,
pro his bonis (si tamen dicenda sunt bona, quaenon ut homines faceret deos. Hic proposilus nobis
faciunt bonos) lanta mala homines aequoanimo pa- agon, baec lucta cum carne, hsec lucta cum diabolo,
tiuntur; pro fide quare pigri sunt ? pro thesauro coe- baccluclacum sacculo.Sed fidanius, quoniam illequi
Jesti quare timidi sunt? pro illis divitiis ', quas nec hoc certamen indixit, non sine adjutorio suo speclat,
naufragia nobis possunt auferre ? Justus enim naufra • nec de viribus nostris ut praesumamus borlalur. Qui
gus evadit dives et nudus. enim de viribus suis praesumit, ulique quia homo est,
10. Job in stercore quam dives.His diviliis plenus de viribus proesumilhominis : et maledictusomnisqui
erat sanctus Job ; omnia uno ictu perierunl, nibil in spem suam ponit in homine(Jerem. xvn, 5). Hujus pii
domo ejus remanserat, quibus paulo anle opuienlus et sancli amoris fiamma ardenles martyres, fenum
videbatur, siibilo mendicus, in stercore a capite us- quidem carnis robore mentis arserunl; jp>i aulem
qiie ad pedes vermibiis scatens. Quid isla miseria mi- integri in spiritu ad eum, quoacccnsi sunt, perverie-
sefius?Quid interiore felicitate felicius? Perdiderat runt. Praestabilur tamen ipsa contemnenti carni ho-
omriia illa quae dederat Deus : sed habebat ipsum , nor debitus in resurrectione mortuorum. Ideo enim
qui dederat omnia, Deum. Nudus, inquit, exivide seminata est in conlumelia, ul resurgat iii gloria.
utero niatris mew, nudus reverlar in lerram. Dominus 2. AmandusDeus superparentes.Hoc amore accen-
dedit, Dominusabstulil; sicul Dominoplacuit, ila fa- sis, vel polius ut accendantur hoc dicit: Qui amat
ctum est: sit nomenDominibenediclum.Certe pauper palrem aut malrem super me, non est me dignus : et
est? cefte nihil habet? Si nihil remanet, de quo llie- qui rton tulerit crucem suam el secutusfuerit me$non
sauro gemmseistselaudis Dei proferebanlur ? Postea estme dignus(Matth.x, 37 et 38). Amorem parerilum,
usque ad carnem tenlator accessit: omnibus sublalis, uxoris, filiorum, non abslulit, sed ordinavit : non
tentatricem muiierem reliquit. Evam dimisit; sed dixil, Qui amat; sed, qui amat super me. HoC est
Adam ille non fuit. Et ibi qualis invenlus est? quo- quod Ecclesia loquilur in Canticis canticorum: Ordi-
modo respondit uxori biasphemiam suggerenti ? Lo- navit in me charilatem(Cant. n, 4). Ama palrem, sed
cula es, inquit, tanquam una ex insipienlibtismulieri- noli super Domiuum: ama genitorem, sed noli super
bus. Si bona suscepimusde manu Domini, mala cur Creatorem. Paler genuit, sed non ipse formavil: naiti
non loleramus(Job i el n) ? 0 virum pulrem et inte- quis, aut qualis sibi nasciturus esset, cum seminaret,
grum! o fcedum et pulchrum ! o vulneralum et sa- ignoravil. Pater nutrivit, sed non de suo pater panem
num! o in stercore sedenlem, et in ccelo regnan- esurienli instiluit. Postremo quidquid tibi pater re-
tem! S"iamamus, iiriilemur; ut imitemur, laboremus; servat in terra, decedit ul succedas, vitoeluaelocum
el si ih labore subdeficimus,adjutorium imploremus. faciet morte sua. Pater autem Deus quod tibi servat,
Adjuvat certarilem qui certamen indixit. Non enim secum servat; ut hsereditatemcumipso possideaspa-
sic te Peusexspectatcertantem,ut populus aurigam : tre, nec eum decessorem quasi successor exspectes»
clamare novit, adjuvare non novil. Non sic te Deus sedinhoereassempermansuro,semperinillomansurusi
esxpeclat certanlem, ut agonista exspeclat athletam : Amaergo patrem, sed noli super Deumtuum.Amama-
coronam feneam parat, vires subministrare labo- trem tuam, sed noli super Ecclesiam, quae te genuit ad
ranti non novit; nec enim polest, homo enim est, vilamoeternam.Denique ex ipsorum parenlum amore
non Deus. Et forte durii exspectat, plus laborat se- perpende quantum diligere debeasDeumet Ecclesiam.
dendo, quam ille luclando. Nam Deus quando ex- Sienim tanlum diligendi sunt qui genuerunt moritu-
spectat cerlatores suos, adjuvat eos invocatus : nam rum, quanta charilatc diligendi sunl qui genuerunlad
ejus alhletse vox estinPsalmo, Si dicebam, Molus oeternitatemventurum,inoeternitalemmansurum?Ama
esl pes meus; misericordiatua, Domine, adjuvabalme uxorem, ama filiossecundum Deum, ut consulas eis
(Psal. xcni, 18). Non ergo simus pigri, fratres mei: ad Deum colendum tecum : cui junctus cum fueris,
petamus, quoeramus, pulsemus. Omnis enim qui pe- separalionem nullam timebis. Ideo non debes illos
tit, accipit, et quwrensinveniet, et pulsanli aperielur plus Deo diligere, quos omninomale diligis, si negle-
(Matlh. vn, 8). * Repertus in v. lantum et in Sirm.
J * Ante,jpfo illis. divitHs, forte legendum, quare non (a) Alias,inter Sirrnondianos
51.
< "
tunt soiticUi?.velaliquidsimile. {») CitatFlorus adHcor. v. '. .» ,
 1513 SERMOCCCXLIV. 1514
xeris tecum ad Deum ducere. Veniet forlasse hora uno Ieviflalu exstinguaris; sed ardesut robur, ardes
martyrii. Tu vis confiteri Chrislum. Confessusexci- ut carbo, ut flatu potius exciteris : vide duas niortcs,
pies fortasse temporis pcenam,excipies temporalem unam temporalem, eamdemque primam; alteram
mo.riem. Pater, aut uxor, aut filius blandiuntur ne sempiternam, et eamdem secnndam. Prima mors
moriaris, et blandiendo efficiunt ut moriaris. Si non omnibus prseparala est: secunda solis malis, impiis,
efficiant,illiclibi veniet inmentem, Quiamatpatrem, infidelibus,blasphemis, et quidquid aliud sanse do-
aut matrem, aut uxorem,aul filios super me, non estme clrinse adversalur. Intende, propone tibi islas mortes
dignus. duas. Si fieri potest, ambas non vis pati. Scio, vi-
3. HunianusaffectusexemploChristivincendus.Hu- vere amas, mori non vis; el de hac vita in aliam vi-
mana voluntas in Chrislomorlem refugiens.Sed blan- tam sic transire velles, ut non morluus resurgeres,
dimenlis suorum flectilur carnalis affectus, et quodam sed vivus in melius mulareris. Hoc velles, boc habet
modo labitur humana mollities. Restringc sinus humanus affectus; hoc ipsa anima nescio quo modo
ffuentis vestis,virtnteaccingere.Cruciat te amorcar- habet in voluntate et cupiditate. Quoniam diligendo
nis? Tolle crucem luam, ct sequere Dominum. Et vitam, odit mortem : et quoniam carncm suam non
ipse libi Salvalor luus, quamvis in carne Deus,quam- odit, nec ipsi vult accidere quod odit. Nemoenimun-
vis cum carne Deus, humanum tamen demonstravit qtiamcamem suam odio Itabttil (Epltes. v, 29). Hunc
affecturo,ubi ait: Paler, si possibileesl, transeat a me affectumostendit Apostolus,ubi ail: HabitalionemIta-
calix iste (Mallh. xxvi, 39). Noverat quod calix isle bemusexDeo,domumnonmanufaclain,wternamincoi-
transire non poterat, ad eum bibendum venerat. Vo- lis. Elenim in hoc ingemiscimus,habitaculumnoslrum
luntate, non necessitate, bibendus ille calix. Omni- quodde cwloest superinduicupienles. In quo nolumus,
potens erat : si vellet, utique transirel, quia Deus inquit, exspoliari,sed supervestiri,ut absorbealurmor-
cum Palrc, et ipse et Deus Pater unus Deus. Sed ex tale a vita. Non vis spoliari: Sftd spoliandus es. Hoc
forma servi, ex eo quod suscepil abs te pro te, voccm tamcn agas oporlet, ul spoliatus per mortem carnea
homiuis, vocem carnis emisit. Te in se dignalus est tunica, inveniaris indulus lorica (idei.Hoc enim se-
transfigurare, ul de illo loquereris infirma, ut in illo culus adjungil: Si lamen el induli, non nudi invenia-
apprebenderes forlia. Voluntatem ostendit, qua len- mur {U Cor. v, 1-4). Nam prima mors spoliatura est
tari posses: et continuo docuit quam voluntatem, cui te came, interim seponcnda, et suo lcmpore reci-
volunlali prscferredeberes. Pater, inquit, si fieri po- pienda. Hoc velis, nolis. Non enim quia vis, resur-
test, transeat a me calix isle. Haecvoluntas humana ges; aut si nolis, non resurges;aut si resurreciio-
est; bominem gero, ex forma servi loquor. Pater, si nem non credis, propterea non resurges. Opus esl ut
fieri polest,transeatIticcalix. Yox carnis esl, non spi- potius agas, ut qui resurreclurus es, velis nolis, sic
ritus; vox infirmitatis, non divinilatis. Si fieripotesl, resurgas ut habeas quod vel.is.Dominusquippe ipse
Iranseat calii iste. llla est volunlas, de qua et Pelro Jesus dixit: Venilhora, qttandoomnesqttiin monumen-
dicitur, Cumaulem senueris, aller le cingel,el loilet, el lis sunt, audient vocem ejus, el procedenl, sive boni
ferelquotunon vis(Joan. xxi, 18). Unde ergo et mar- sint, sive mali sinl; omnes qui in monumenlissuni,
lyres vicerunl? Quia volunlati carnis voluntalemspi- audientvocemejus, et procedent,et emiltentur ex ab-
ritus prseposucrunt.Amabant hanc vitam, et depon- ditis. Nulla crealura morluum lenebit sub vocevivi
derabant. Inde%considerabantquantum amanda esset Creatoris. Omnes,inquit, qui in monumenlissunt, au-
asterna, si sic amatur ista peritura. Moriturusmori dient vocemejus, et procedent.Hocut ait, Omnes,fecit
non vult; el lamcn eril necessario moriens, quamvis quasi confusionemel permixtionem. Sed audi discre-
conlinue mori nolens. Nil agis quod mori non vis, nil tionem, audi et separationem : qui bona, inquit, fece-
eflicis, nil extorques: nullam babes potestatem tol- runt, in resurrectionemvilw; qui mala egerunl, in re-
lendi mortis necessilatem. Veniet, le noleule, quod surreclionemjudicii (Joan. v, 28, 29). Hoc judicium,
"times; aderit, te recusante, quod differs. Mortem ad quod subeundum resurgent impii, mors seCunda
quippe salagis ut differas; numqnid ut auferas? Si appellatur. Quid ergo, christiane, metuis istam pri-
ergo in amatoribus hojus vitae lanlum de differenda mam? Et te invito veniet, et te recusante aderit. Re-
morte salagilur, quantum de auferenda laborandum dimis le forte a barbaris, ne occidaris: redimis le
csl? Moricerle non vis. Mula amorem, et ostendilur magno, non parcis omnino rebus luis, et filioslnos
tibi mors, non quse te nolenle aderit, sed quse, si vo- spolias; et redemptus crastino morieris. A diabolole
lueris, non erit. redimi oporlet, qui te secum ad secundam mortem
4. Mors duplex,prima el secunda.Morsprimaomni- trahit, ubi audient impii ad sinistram positi, Ite, ma-
bus necessartosubeunda,allera solis malis parata. A ledicti, in ignemwtemum,qui paratus estdiaboloel an-
mortetemporalihomosepecuniaredimil;abwternamorle, gelis ejus (Malth. xxv, 41). Ab isla secunda mortei
juslilia. Sangnis Chrisli pro noslra redemplionefu- oporlel ut redimaris. Respondebis, Unde? Noli qua>
sus. Videergo, si aliquantum in corde tuo amor evi- rere hircos et lauros: noli postremo arcam tuam dis-
gilavit, si scintillade cinerc carnis emicuit, si aliquid cutere, et dicere in anirao tuo, Ut me redimerem a
roboris in corde luo comprehendit,quod vento ten- barbaris, habebampecuniam: ul le redimasa secundai
talionis non solum non exstingualur, sed etiam ve- morle, habelo justiliam. Pecuniam posset tibi ipse-
hementius accendatur: si non ardes ut stupa, quae barbarus anle lollere, et postea te captivumducere,
SANCT. AOGOST.V. (Quarante-huit.) k.
 5515 S. AUGUSTINIEPISCOPl I516
tit non esset unde te redimeres, eo tua omnia possi- et intelligiJe. Adhuc enjm clausum est, et tamen
denle qui possedit et le : justitiam iion amitlis invi- multosmovet.quibusjam Dominuscumclausum erat,
ius; in thesauro cordis inlimo manel; ipsam lene, aperuit. Dimille illos qui dant et perdunt unde pos-
ipsam posside, inde rediraeris a secunda morle. Quse sunt vjvere, u( concedalur illis paululum vivere. Hlos
si nolis, ideo non erit, quia illud, unde le ab isla attendite, qui perduntunde possunt semper vivere,
morte redimes, si volueris, erit. Justiliam volunlas ut copcedatur eis paululum vivere. Quid est hoc? Fi-
impelrat a Domino, et bibit illam lanquam de fonle des vocatur, pielas vocalur : hsec omnis lanquam
suo. Ad quern fontem nullus prohibetur accedere, si pecunia est, qua vita oeterna acquiritur. Veniet de
diguus accedit. Postremo adjulorium tuum vide. Re- transverso inimicus territans , et non libi dicet, Da
demit le a barbaris argentum luum, redemil te a pri- mihi pecimiam luam, ut vivas : sed dicel libi, Nega
ma morle pecunia lua : redemit le a secunda morte Christum , ut vivas. Quod tu si feceris , ut liceat tibi
sanguis Domiuitui. Habuit ille sanguinem, unde nos paululum vivere, perdes unde posses semper vivere.
redimcrel; el ad hoc accepit sanguinem, ut esset Hoc est amare vilam, qui limebas mortem ? Homo
quem pro nobis redimendis effunderel. Sanguis Do- bone, quare limebas moriem , nisi amando vitam?
mini tui, si vis, datus est pro te : si nolueris esse, non Chrislus est vila. Quare appetis parvam , ul perdas
esl datus pro te. Forte enim dieis : Habuil sanguinem securam? An forle fidem non perdidisti, sed quod
Deus meus, quo me redimeret: sed jam cum passus perderes non Iiabuisti? Tene ergo unde semper vivas.
esl, lotum dedil; quid illi remansil quod del el pro Atlende proximum tuum , quanla faciat ul modicum
me? Hoc est magnum, quia semel dedit, et pro omni- vivat. Altende et illum qui Christum negavit, quan-
bus dedit. Sanguis Chrisli volenli est salus, nolenti tummalum fecit propler paucos dies vilse. Et lu non
supplicium. Quid ergo dubitas, qui mori non vis, a vis ipsos paucos dies contemnere vitae, ut nullo die
secunda potius morie liberari ? qua liberaris, si vis moriaris, et in sempiterno vivas die, a Redemptore
tollere crucem luam, et sequi Dominum; quia ille tuo prolegarjs, in seternoregno Angelis adaequeris?
lulit suam, et quaesivitservum. Quid amasli? quid perdidisli? Ut sequereris Domi-
5. Viiawterna quanlumamanda, cum tanlum ametur num, cruccm luam non lulisti.
•vilalemporalis.In eosqui lemporalisvitwamoreperdunt 6. PerAere animam, ul invenialuranmia.Videquam
vilam wiernam. Omnino,Ifatresmei, non vosmaxime prudentem te velit, qui tibidixit : Tolle crucemluam,
liortanlur ad amandamviiam seternam, qui sic amant el sequereme, Quiinvetierit,inquil, animamsttam, per~
lemporalem vitam?Quanlafaciunthomines, ut vivant del illam; et qui perdiderileam propler me, inveniet
paucosdies?Quisenumerarepoteritconalus;etraolimina eam (Matih. x, 38, 39). Qui iuvenerit, perdet eara;
omnium viverevolentium,poslpaululum morientium? qui perdideril, invenictillam. Ul perdas, prius est ut
Quanta agunt proipsis paucis diebus? Quid lantum agi- invenias; ct cum perdideris, postremum cst ul rur-
musproaeternavila?Quid dicam, propaucisdiebus re- sum invenias. Duoesuiit invenliones : in medio est
dimendis, et bis in terris ? Paucos enira dies dico, si qua transit una perditio. Nemo potest animam suam
liberalus senuerit; paucos dies dico, si liberatus puer perdere propter.Christum, nisi eam prius invenerit;
decrepitus factus fuerit. Non dico quia redemptus ef nemo potest animani suam invenire in Clnisto,
hodie, cras fortasse morietur. Ecce adincerium, nisi eain prius perdiderit. Inveni, ut perdas ; perde,
propler ipsos paucos dies incertos, quanta faciunt ? ut invenias. Quomodo eam prius iuvenlurus es, ut
quae excogilant? Si veniant per morbum corporis habeas quam perdas ? Quando cogitaste ex parte mor-
in medici manus, salusque omnis a pronuntianlibus talem, quando cogitas eumqui te fecit, et insufflando
et inspicienlibus desperelur; si promillilur aliquis animam tibi creavit, el videris eam illi debere, qui
medicus, qui etiam desperatum liberare sil idoneus, dedit; illi reddendam, qui comroodayijl;ab illo custo-
quanla promiltuntur? nuanta prorsus ad incerlum diendam, qui inslituit; invenistianimam luam.in- *
danlur? Ulmodicum vivatur, hoc dimiltiiur unde vi- veniens eam in fide. Credidislienim hoc, et invenisti
. vatur. Jamvero si in hostis aut proedonismanus in- animam tuam. Nam peijditus eras, antequam crede-
ciderit, ne occidatur, vt redimalur, eliam, si pater res. Invenisli animam tuam : mortuus quippe fueras
detentus fuerit, filii currunt, et quod eis reliclurus in infideiitate, revixisti in fide. Talis es, de quo dici
luerat, impendunt, redenipturi quein possinl efferre. possil, Morluuseral, el revixil;perierat, el invenlusest
veri-
Quse ambiliones? quoepreces? qui conalus? quis hoc (Luc. xv, 32.) Ergo invenislianimam luam in fide
- explicet? Et tamen volodicere aliud gravius, et nisi tatis, si a morte infidelilatisrevixisli. Hocesl, animam
fieret, incredibilius. Quidenira dico, quiadanlhomines tuam invenisti. Perde eam, et anima lua semen tibi
pecuniamutvivanl, quia nihilsibidimittunt? Ut paucos sil. Nam et agricola triturando el ventilando invenit
dies eosdemque incertos paululumvivant cum timore, triticum, et rursus seminando perdil triticura. Jnve-
vivanl cum labore, quanta impendunt?quanta dant?Vae nitur in area, quod perierat in semente. Perit in se-
generi humano! Dixiquod ut vivant impendunl unde mente quod inveniatur in messe. Qui ergo htveneril
Vivant: quod est pejus audile, quod est gravius', animam suam, perdet eam. Qui laboral colligere ,
quod esl sceleratius, quod est, ul dixi, incredibile, quare piger est seminarc?
nisi jfiat.Ut liceat illis paululum vivere, dant eliam :a 7. Animam cujus gratia perdere jubemur. Vide ta-
illud, unde possent semper vivere.Quod dixi audite, $ {men ubi invenias, et quare perdas. Undeenim inve-
1517 SERMO CCCXLV. 1518
nires, nisi lumen libi accenderet ille cui dicitur, TM torem. Vita isla somnus vesler est: diviliseistse velut
illuminabh lucernam meam,Domine? (Psal. xvn, 29.) in somnis fluunt. Paulus dicit, ut apprehendanl vitam
Jam ergo jnvenisti, illo tibi accendente lucernam. veram. Paulum audite, et superbire noli.le. Audi et
Vide quareperdas. Non enim passim perdendum est, Psalmum, o lu dives pauperrime; quid habes, si Denm
quod tam diligenter invenlum est. Non ait, Qui per- non babes? vcl quid uon habes, si Doum babes? De
diderit eain , inveniet eam; sed , Qui perdideril eam divitibus dicifPsalmus, Dormieruntsomnumsuum, ci
propter me. Naufragi forte negotiatoris corpus cum nihil hwenerunt omnesviri diviliarum in mimibiissuis
in littorejnspexeris, reddis lacrymas miseratus, et (Psnl. LXXV,6). Aliquando efmendicus in terra ja-
dicis : Vae huic homini! propter aurum perdidit ani- cens et frigore tremens, occupatus a sonmo llie^auros
mam suani- Bene plangis, bene miseraris. Redde illi somniat; gaudet, exsullat, superbit, ei palrem suuni
ffetum, cui non praeslas et auxilium. Propter aurum pannosum videre indignalur. In somnis est quod vi-
enim perdere animam suam poluerit, propter aurnm des, o tu mendice, qui dormis et gaudes. Tamen donec
invenire non poterit. Ad damnum animse suse ido- evigilet, dives esl: cum dormieril, invenit quod cer-
neus fuit, ad eam lucrandam minus idoneus exstitit. tum doleat. Dives ergo moriens, similis est illi pau-
Non enim cogitandum est quod perdidil, sed quare peri dormienti et lliesauros somnianti. Nam ille dives,
perdidit. Si propter avaritiam , ecce ubi jacet caro , qui induebalur purpura ei bysso.nec nominalus, nec
ubi esl quod eratcharum? Etlamen jussit avaritia, nomiijandus, contemptor pauperis ante januam jacen-
ct propter aurum perdiia est anima, et propter Chri- lis, epulabatur quotidie splendide; poslea mortuus
sium non perit anima, neque pereat. Slulle, noli est, et sepultus : evigilavit, et se in ffamma invenit
dubitare : audi consilium Creatoris. Ipse le insliluit (Luc xvi, 19-24). Dormivit somnum suum, et post
ut sapias, qui te fe.cit antequam esses qui sapias. somnum niliil invenit; quia nihil operatus est de ma-
Audi, noli dubitarepro Christo animam perdere. nibus suis, id est, de diviliis suis.
Fideli Creatori commendas quod diceris perdere. Tu 2. Vita perilura redimitur omnibusbonis : viia wler-
quidem perdes : sed ille suscipil, cui nibil perit. Si na quanli emenda. Propler vitam quoerunlur diviiiae,
amas vilam, perde ut invenias : quia cum inveneris, non vila propter divilias : quam multi cum suis ho-
jam non erit quod perdas, non erit quare perdas. Ea stibus pacli sunt, ut vitam solam redimerent? Quan-
quippe invenitur vila, quoe invenilur ut omnino per- tumcumque babuerunt, totum dcderunt, tanlum ne
ire non possit. Quia et Christus, qui tibi nascendo, vitam amitierent. Tolum dedisli barbaris quod ha-
moriendo et resurgendo dedit exemplum, surgcns a buisti, frater? Totum, inquit, dedi, nudus remansi;
morluisjam non moritur, etmors ei ultra non domina- etsi nudus, vivam. Et quare? Tolus occidendns eram,
bitur (Rom. vi, 9). ideo totum dedi. Et quare tibi hoc contigit? Vis dico
SERMO CCCXLV (a). * tibi ? Quia antequam barbarus superveniret, paupeii
De contemplumundi. non subveniebas, ut per pauperem eleemosyna ad
1. Prwsens viia spe futurw vitw conlcmnenda.Divi- Chrislum perveniret? Chrislo modicum non dedisti,
tibus vita Itwcsomnus. Loquar Charitali vestrae, fra- et barbaris lotum quod habuisli, dedisti, el hoc cum
tres, quod pertineat ad contemptum prsesentis sseculi, sacramento dedisli. Christus rogat, et non accipit:
ad spem futuri saeculi. Si quocris quid contemnas, ille torquet, et totum aufert. Si tanti redemisti vitatn
omnis niarlyr vilam proesentemconlempsit: si quid perituram, quanti comparanda est vitaaelerna? Qui
speres, resurreclionem dico, quia hodie Dominusre- das hosti, ut vivas mendicus, da aliquid Christo, ut
surrexit. 0 lu homo, si titubas in re, esto firmus in vivas bealus. Ut vivas paucis diebus, quod hostis exi-
spe; si autem te opus turbat, erigat ipsa merces. Nos git facis, et quod Christus exigit, conlemnis? Omnes
quoque admonet Apostolus, cum pnecipit Timotheo dies hominis ab infantia usque ad seneclutem pauci
dicens : Prwcipe divitibus Itujus mnndi, non superbe sunt: et si ipse Adam hodie moreretur, paucos dies
sapere,nequesperare in incerlo divitiarum, sed in Deum vixerat, quia omnes finierat; qui utique sex millia
vivum, qui prwstat nobisomnia. Divilessinl in operibus annos vixerat; et tamen pauci eranl, quia cunctos
bonis, facile tribuant, comtnunicent, thesunrizenlsibi finierat. Paucos dies laboriosos, lentationibus plenos
fttndamenlum bonum, ut appreltendant veram vitam redimis, ut modicam terram habeas, id est villam.
(I Tim. vi, 17-19). El maxime hoc diviles audire de- Ecce inimicus, qui te captivaverat, dicit libi, Quid-
bent. Audile, divites, qui aurum et argentum iiabetis, quid habes da mihi: et ut viveres totum dedisti; hodie
et tamen cupidiiate ardelis : quos quando pauperes redemplus, cras moriturus; ab isto redemptus, ab
intuentur, murmnrant, gemun.t, laudant et invident; alio trucidandus. Ecce quanta a barbaris patiuntui
sequari optant, el impares se dolent; et inter laudes homines propter vitam temporalem, et pigct aliquid
divilum hoc plerumque dicunt, Soli isti sunt, ipsi soli pati pro vita aeterna! Erudiant nos ista pericula, fra-
vivunt. Pro his verbis, quibus homines tenues diviti- tres. Ecce totum dedisti, et abjecisii; el gaudes quia
bus adulantur, cum dicunt, Isti soli vivunt; ne in vivis, et hoc dicis : Elsi pauper, nudus, egens, men-
superbiam erigamini, o vos divites : sed potius Apo- dicus, gaudeo quia vivo, et istam lucem dulcem non
slolum audite, morbi curalorem , et non verbi adula- perdidi. Appareat Christus; paciscatur et ipse lecuni:
* Bepertusin cl. tantumet in Sirm. non barbarus qui te captivaverat; scd qui pro le ca -
(a) Alias,inter Sirmondianos52. plus est, qui pro te occidi dignatus est. Ilie qui set
 ', S. AUGUSTINIEPiSCOPI 1520
l5i9
? ubi invenio, ut dem illi? Cum
dedit pro te, ipse tibi dicit: Mecum paciscere. Ha- inquit, in terra Eum
bere vis te? habe et me. Oportet ut oderis le, el dili- habeat fides mea, quod audio in Ecclesia, hoc didici,
ne lenendo sic credidi, hoc sacrameritoimbutnssum : passusest,
gas me. Vitam tuam perdendo invenies, morluus et sepultus est, resurrexit terlio die.jpost
perdas eam.
5. Divitiw ne hic pereanl, in cwlum prwmillendw. quadraginta dics in ccelosascendit, sedet ad dexteram
De divitiis tuis, quas amas possidcre, quas pro vita Patris, in fine venturus est. Quando hic eum invenio?
prsesenle paralus es dare, do consilium quid facias. Cui dabo, ut ad eum deferat? Noli satagere, totum
Si et ipsas amas, noli eas perdere. Quod si hic eas audi: aut si tolum audisli, vel legisti, an istud nun-
amas, tecum periturse sunt. Si amas cas, prsemitte quam audisti, quia cum Ecclesiam Saulus perseque-
eas quo sequaris; ne cum amas in lerra, aut vivus retur, superbus, crudelis, sanguinem Chrisiianorum
eas amitlas, aut mortuus. Jam dedi consilium : non siticns, non audisti quid ei clamaverit, quem seden-
dixi, Perde; sed, Serva. Jam dixi, Thesaurizare vis?" tem in coelo confileris? Recole. Quid ergo dixit?
Bene : non dico, Noli; sed dico ubi. Consullorem me Saule, Saule, quid me persequeris(Act. ix, 4)? Quem
accipe, non perdilorem. Scriplum est, Thesaurizate Paulus nec videbat, nec fangebal, in ccelo clamat,
vobis thesaurosin cwlo, quo fur non accedit, nec linea, Quid me persequeris? Non ail, Quid persequeris fami-
nec rubigo exterminal (Matth. vi, 20). Sed forte dicis: liarn meam, servos meos, sanclos meos, vel fralres?
Non video locum in ccelo ubi ponam. Quam scalam, Niliil corum dixit. Et quid dixil? Quid me persequeris?
quam machinam quaesiturus sum, quse ad coelumat- ail, id est, membra meaJ Pro quibus in lerra calcatis
lingat, ut videam ubi ponam pecuniam ineam? Quid caput de ccelo elamabat : quia et si pedem luuin in
dicis? Vides in lerra locum ubi obruis? Yideo, inquit. lerra calcet aliquis, lingua tua de capite clamat; non,
Bene salis : si securus es obruendo in terra, quare Calcas pedem meum; sed, Calcas me, dicis. Quid ergo
sollicitus es de Deo, qui fecit coelum et terram? Da dubilas? quid dicis? Qui dixit Saulo , Quid me perse-
securus Deo. Ipsi te commenda, qui libi pecuniam in queris? ipse libi dicil, Pasce me. In terra Saulus sse-
ccelo servat; quia ipse et le in terra, quamdiu vivis, viebat, et Christum in ccelo tangebat : sic et tu in
gubernat. Pecuniam servare vis ? Serva quomodo vis. terra eroga, et Christum in coelopascis. Nam islam
Si inveneris meliorem custodem quam Christum, com- quoestionem, qua moveris , prsedixit ipse Dominus.
menda ei pecuniam tuam. Commendo, inquit, servo Commovebunturet illi qui ad dexteram ponenlur, et
meo. Bene : quanlo melius Domino luo? El servum curn dixerit, Esurivi, et dedislismihi manducare; re-
luum prseponis Domino tuo ? 0 chrislianum virum! spondcbunt, Domine, quando te vidimus esurientem?
Servus tuus forlassis auferet et fugiel: numquid Chri- Et audient continuo, Cumuni ex minimismeisfecistis,
slus hoc faclurus est ? Multi ad dominos suos servi mihi fecislis (Matlh. xxv, 55-40). Si audieras hoc,
repente inimici exstilerunt, et eos cum ipso auro aperte dic, Nolo dare : el non habes unde le excusare,
hoslibus tradiderunt. Cui ergo commendas? Servo, sed voce tua te damnare. De divitiis ergo tuis dicit
inquit, meo. Novi fidemservi niei, ideoque commendo tibi Dominus tuus, Dedi consilium quid facias : amas
servo meo aurum meum. Bene satis, praefers servum divitias ? Amo, inquis. Ergo migra eas, el cum migra-
tuum, aurum luum comraendas servo luo : animam veris eas, sequere eas interim corde, cum vivis : quia
tuam cui ? Animam meam commendo Deomeo. Quan- ubi fueril thesaurustms, ibi erit el cor tuum (Id. vi, 2i).
to melius, o hoino, illi et aurum tuum, cui et animam Si autem in terra obruis cor luum, erubesce quia
tuam? An forle fidelis est in custodiendo animam menliris, cum respondes quando audis, Sursum cor.
tuam, et infidelis in cuslodiendo pecuniam tuam? Nam dicitur, Sursum cor; et continuo respondes,
Servat libi, qui servat et le. Laudas fidem servi lui ? Habemus ad Dominum. Deo mentiris. Una hora in
Etiam, ego novi fidemservi mci. Tota fides ejus est, ecclesia verum non dicis, Deomentiris, quodsempcr
nefiaudet, ne lollat : numquid agit ne perdat?Ecce hominibus facis. Dicis, Habemusad Dominum, et in
posuit, et non laluit; invenit alius, et tulit. Numquid terra obrutum habes cor; quia ubi fueril thesaurus
hoc Christo quisquam facturus est ? Pigritiam excute, luus, ibi eril et cor tuum.
consilium accipe. Da Christo esurienti, thesauriza in 5. Divitiw verwregni cwlorum.Diviliw terrenwnihil
ccelo. Numquid labor est in ccelo thesaurizare? Etsi prwter solticitudinemafferunt. Tua erogdrenon sufficit,
labor esset, faciendum erat ad ponendum pecuniam nisi et Christum sequaris. Si feceris de divitiis tuis
tuam in loco munito, unde nemo eam possit auferre. quod audisti, si lalis dives fueris, qualeni Aposlolus
Cum lamen dicit Christus, In coelo thesauriza : non dicit, non superbe sapias, neque speres in incerto di-
dicit tibi, Scalas quaere, machinas liga, pennas apla. vitiarum ; ut thcsaurizes tibi fundamenlum bonum in
Hoc dicit: Mihi in lerra da, et tibi in ecelo servo. Ideo futurum, ul apprehendas veram vitam : jam inlerroga
veni egere ego in lerra, ut sis tu dives in coelo. Fac Deum et Dominum tuum, et dic illi, Ecce jam mi-
trajectitinm. Forte limes fraudalorem, neperdas; et gravi, Domine, in ccelumquod habui; vel quodhabeo,
quseris qui portet, qui migret. Christus libi in utro- sic habeo, tanquam si non habeam. Tanti valet re-
que adest. Non faciet imposluram, faciet insuper et gnum ccelorum, quanlum patrimonium meum? Cha-
laturam. rius valet. Non enim vere lale est, ut tanli valeat. Hoc
4. Chrislusaccipitquod pauperibuserogalur. Corho- dicit Dominus luus, quem inlerrogasti de patrimonio
tninis cum thesauro suo. Sed Chrjstum ubi jnvenio, _ tuo : Ad lempns viclurus es, ct poslea moriturus in
j
1521 SERMOCCCXLVI. 1521
regno meo nunquam moriturus, scd in aeternum vi- solemnitaleracelebramus. Dominusvester, Dominus
cturus es. Yerus ibi dives eris , ubi nunquamegebis. noster, Dominusillarum, Redemptor vitaenostrse,,de
Nam ideo ad subveclioneramulta animaiia qua?ris,ne via angusta et aspcra praecedendostratam eam vobis
deficias; ad viclum epulas copiosas, ad indumenlum fecit, stratam securam, muniiam, Christus Dominus
prctiosas vestes. Revera tu multa habendo dives es, nosler, qui regnat in saoculasseculorum.Araer..
ct angelus meus pauper est ? Nihil habet, nec equo
SERMOCCCXLYI(a).
ulitur, nec rheda vehiiur, nec mensam honeslisim-
De peregrimtionenostra in hac vilq, per fidem.
plelapparalibus; necei vestis texitur, quialuce selerna
veslitur. Disce,o homodivcs, veras divitias appelere. 1. Vila hwcmorsveriusquamvita. Veravitanonnisi
Tu istas diviiias habere vis , ut habeas unde multum wlertta.Recordamini nobiscura, dileclissimi fralres ,
manduces, quia deficis: illc le vere divitemfacit, qui dixisse Apostolum, Quamdiusumusincorpore, pere-
tibi donatne in selernumesurias. Namquantumvis ha- grinatnur a Domino; per fidemenim ambulamus, non
beas, cum veneril hora quinla («), autequam admen- per speciem(II Cor. v, 6,7). Dominus enim noster
sam accedas, csuris, etdeficis, quia miser es. Num- Jesus Christus, qui ait, Ego sum via, et veritaset vita
quid hoc angelus sustincl ? Absil. Nec esuriem , ncc ( Joan. xiv, 6), ambularc nos voluit et per seipsum
defectionemhabet angelus. Postremo hisepulis anhe- el ad se ipsum. Qua enim ambulamus,nisi per viam?
las superbus. Nonest cxpletio isla indigenliarum, sed Elquo ambulamus, nisi ad veriiatem el ad vitam,
fumus curarum. Cum cogitas de divitiis augendis, vitam scilicet oelernam, quoesola vita dicenda est?.
vide si facile dormis. Ni fallor, ubi divilias invenisli, Nam isla vita mortalis, in qua nunc sumus, ex iilius
requiem perdidisli. Cum vigilas, augmentum divitia- viloccomparationemors esse convincilur; quoe lanla
rum cogitas: cum dormis, lalrones somnias. In die mulabilitalc varialur, ct nulla slabilitate firmalur, et
sollicilus,et nocte pavidus, semper mendicus.Divitem cursu brevissimolcrininalur. El ideo Dominusilli di-
verum le facerc vull, qui libi regnum ccelorumpro- vili, qui ei dixerat, Magislerbone, quid faciam, ul
millit: ct pulas quia tanti emplurus es illas veras vilamwternam consequar? respondit, Si vis veniread
divitias, illam veram et beatam vilam, quanti paratus vilam,servamandata(Mallh. xix, 16,17). Eral utiquc
es rcdimere istos miseros et laboriosos dies ? Aliquid in aliqua viia; nonuc enim cadaveri, et non viventi
multo plus valere debel quod multo plus est; quia re- homini loquebatur. Sed quia ille de consequendavita
gnum ccalorum est. oelernaquaesiveral,non ait Dominus,Si vis venire ad
6. Idetn traclalur argumentum.Et quid faciam, vilam sctcrnain; sed, Si vis, inquit, veniread vilam,
inquis? Ecce, sancle episcope, monita tua audivi, servamandata: vidclicclhoc inlelligi volens, quoniam
consiliotuo parui, jussum Domini non sprevi, quod quaevita setcrna non est, nec vita dicenda est; quia
habui pauperibus dedi, et quod habeo cum indigenti- vera vila nonnisi oclernacst (c). Hinc et Apostolus,
bus communico; quid plus possum facere ? Habes cum clecmosynarumconsilium dandum divilibusad-
adliuc, temetipsum habes : tu ipse plus cs, tu dees moneret, Divilessinl, inijuit, in operibusbonis,facile
rebus tuis, lu addcndus es. ConsiliumDominitui fe- tribuanl, communkenl, thesautuenl sibi ftindamenlum
cisti? Feci, inquil. Quid mentiris ? Nontolum fecisti: bonum in fulurum, xtl appreliendanl veram vilam
ex una parte fecisti, cx alia nihil tetigisti. Audi quod (I Tim. vi, 18, 19). Quam dixit veram vilam, nisi
jubet: Vade, vendeomniaquw habes, el da pauperi- oclernamvitani, quacsola vila dicenda est, quia sola
bus. Numquiddimisit eum? Et ne se ille perdere pu- beala est? Nam utique illidivites, quibus prsecipien-
taretquod pauperibuserogavit,securum eum reddidit dum esse dicebat ul apprebemlercnt veram vitam, in
dicens, E( habebisthesaurumin cwlo.Numquidsufficit abundantia divilianim habcbanl istam vitam : quam
hoc ? Non. Et quid IVeni, sequereme (Mattlt.xix, 21), tamcn Aposloliissi vcram viiam esse judicarel, non
dicil. Amas , ct sequi vis eum quem amas? Cucurrit, diceret, Thesanrizenlsibi fundamenlumbonumin futu-
volavit: quserequa. Nescioqua. 0 christianum! nescis ruin, ut apprehendanlveramvilam: nihil aliud admo-
qua ivit Dominusluus? Vis dico tibi, qua eum se- nens, nisi non esse veram vitain divilum; vitam, quas
quaris? Per pressuras, per opprobria, per faisa cri- ab stultis nonsolum vera, sed etiam beala nominatur.
mina, per sputa in faciem, per alapas el Qagellorura Quomodoautem beata est, qux vera non est? Non
verbera, per coronam spineam, per crucem, et per ergo beala vita cst, nisi vera vita ; nec vera vita est,
morlem. Quid piger es? Ecce demonstrala esl tibi via. nisi oeternavila, quam diviles intelligunturper quasli-
Scd dura est, inquis, via; quis per islamillum sequa-
lur? Erubcsce barbare, erubesce : a virtute vir dice- MajorcconditaCarthagine,et amriversariusdies agilur7
ris. Feminoesecutaesunt, quarum hodienatalitia cele- niariii. Conlravcro tieuricusvalesiusMaximaro,
Donatillam
ac secundam, quaeapud Tuburbnm etiampassae dicunlur
bramus. Feminarum marlyruni Suburbitarum (b), julii 30, laudatashicessecontcnditin prseiationead Acta
Perpetuaecl Felicitatis,de quasupraad Serm.280.
oslraercspondet, sextam
(a) Quseniinirumundecimsenmeridicm (a)Proditnuncprimumexvetere Ms.Michaelino, quo inli-
priscogenere horarum,Hinc id est autecedens, et brocumduobusliicsubsequenlibus proximeest couocatus,
legitima est hora prandii. lib.
Martialis, 8, 67.
e.pigr. subeodemtitulo,«DelimoreDomini.» Nobistamenvidelur
Horasquinqitepuernondumlibi nunliat,et tu adeum poliuspertineretractatum,quiin Possidiiindieulo,
Jamcomimmihi,ceciliane, venis. cap. 8, reccnselur, «De peregrinalioneChristianorum,
(b) Ila Colbertinus codex 178S quo alias tMthneauo Sir- « quaiin hacvitacst. »
mondr.sulens, eorrexilruburbitaiturum. ubi ipse Perpe-
tuaai ct Felicilatcmiiileiligit, quaruincorporaiu basilica (6) vidoserin. 308,un. 6, 7.
 S- AUGUSTINIEPISCOPl 1524
1523
bct delicias fiondum tenere; et ideo per eleemosynas cnim lucera illam sincerissimoeatque ihcommutabilis
admonentur apprebendere : ut in fineaudiant, Venile, veritatis, antequam credant, sibi expetunt ministrari,
fidem corde
benedicti Patrismei, percipite regnum quod vobis para- cum eam contueri non possint nisi per
Deum
tum est ab inilio mundi: esurivi enim, et dedisiis mihi mundalo; Reali enim mundocorde, quoniam ipsi
videbunl(Matth. v, 8) : similessunt hominibus csecis,
manducare. Nam quia ipsum regnum aeternavita est,
idem Dominus ostendit di- qui corpoream lucem solis istius prius videre deside-
paulo post consequenler ut a cseciiate sanenlur; cum eam videre non
ccas : Ibunt illi in combustionemwternam,jusli aulem rant,
in vitamwternam (Matlh. xxv, 34, 35, 46). possint, nisi anle sanenlur.
2. Peregrinalio per fidetn in Ituc vila. Hanc vilain SERMO CCCXLVII*(o).
donec apprehendamus, peregrinamur a Domino; quo- De timore Dei, i (b).
niam per fidem ambulamus, non per speciem. Ille CAPUT PRIMUM. — 1. Timor Dei in Scripluris
quippe ait, Ego sttm via, verilas el vila. In fide nobis quam crebrocommendatus.Multanobis, fratres, de Dei
via est, in specie autem veritas et vita. Videmttsnunc timore prsecepla sunt, ct quam sit ulile timere Deum,
per speculumin wnigmale, el haecest fides : lunc au- innumerabiliter divina eloquia sonuerunt. Ex qua
tem facie ad faciem (I Cor. xm , 12), el illa erit spe- uberrima copia pauca me commemorantem, el ad ea,
cies. Item dicit, In interiore hominehabitare Chrislum quantum pro temporis brevitate potuero, disserentem
per fidem in cordibttsvestris: hsecvia est, ubi ex parle libenter advertite. Quis non sapientem se esse lsete-
scimus. Sed paulo posl dicit, cognoscereeliam super- tur, aut si nondum est, esse desideret? Sed quid
eminentemscieniiamcharitatis Christi, ut impleaminiin dicit Scriptura ? Inilium sapi-enliw timor Domini
omnem pteniludinemDei (Ephes. m, 16, 17, 19): illa (Psal, cx, 10). Quem non regnare deleclel? Sed au-
erit species, quando in ista plenitudine, cum vencrit diamus quid in Psalmo Spiritus moneat : Elnnnc,
quod perfectum est, quod ex parte est aufcrctur reges,intelligite; erudimini, quijudicalis terram : servite
(I Cor. xin, 10). Item dicit, Mortui enim eslis, el vila Domino in limore, et exultaleei cum tremore (Psal. n ,
vestra absconditaesl cum Christoin Deo: baeccst fides. 10, 11). Unde et Apostolus dicit : Cum timore et tre-
Deinde subjungit, Cunt Christus apparuerit viia veslra, more vestram ipsorum salulem operamini (Pltilipp. n,
iunc et vos cum illo apparebilis in gloria (Coloss.iii, 12). Legimus etiam scriplum , Concupistisapientiam,
3, 4): illa erit species. Dicit et Joannes, Dileciissimi, serva justitiam, et Dominus prabebit illam libi. Multos
nunc jam filii Dei sumus, el nonduin apparuit quod enim reperimus negligenlissimos justilioe, et avidis-
erimus: haec est fides. Deinde subneclit, Scimus quia simos sapionlioe.Hosdocet Scriptura divina pervenire
cum apparueril, similesei erimus , quoniam videbimus non posse ad id quod appelunt, nisi servando quod
eumsiculi est (I Joan. m, 2 ): illa erit species. Quo- negligunt. Serva, inquit, jusliliam, et prwbebilillam
circa ipse Dominus, qui ail, Ego sum via et veritas et tibi Dominus, qnam concupistisapientiam. Quis autem
vita, cum loqueretur ad Judaeos, inter quos erant qui potest, nisi Deum timeat, servare justiliam ? Dicit
jam in eum crediderant, ad ipsos jam sermones suos enim alio loco , Nam qtti shte timore est, non polerit
dirigens, Si manserilis, inquit, in verbomeo, veredisci- jtistificari (Eccli. j, 16, 53, 28). Porro si Dominusnon
puli mei erilis; el cognoscelisveritatem, et veritaslibe- prsebel sapienliam, nisi servanli justitiam, qui autem
rabit vos. Jani isli crediderant: nam Evangelista sic sine limoreest, non poteriljuslificari: recurritur ad
ait, DicebutaulemJesus ad eosqui crediderantin eum: illam senlenliam, lnilium sapienliwlimor Domini.
Si manseritisin verbo meo, vere discipuli mei erilis; et CAPUT il. — 2. Gradus a limore ad sapienliam.
cognoscelisverilalem, el verilas libcrabil vos? (Joan. Isaias etiam propbela cum septem illa nolissima dona
vni, 31, 32). Jam ergo crediderant, ct lanquam in via spirilualia cOmmendaret, incipiens a sapienlia per-
in Chrislo ambulare jam coeperant. Ilortatur ilaque venit ad timorem Dei, tanquam de sublimi descen-
illos ut permanendo perveniant. Quo perveniant, nisi dens ad nos, ul nos docefel ascendere. Inde ergo
ad id quod ait, Veritas liberabit vos? Quooest illa li- ccepit, quo volumus pervenire ; et illuc pervenit, unde
beratio, nisi ab oimii mutabililale vanitalis, ab omni debemus inciperc. Requiescelin eo, inquit, Spiritus
cofruptione mortalitatis? Ergo ipsa est vita vcra, Dei, Spirilus sapiettliwel inlellectus, Spiritus consilii
oeternavita, quam nondum apprehendimus, quamdiu et fortiludinis, Spirilus scienliw et pietalis, Spirilns
peregrinamur a Domino: sed apprehensuri sumus, quia limOrisDomini (Isai. xi, 2,3). Sicut ergo ille, non
in ipso Domino per fidemambulamus, si in ejus verbo deficiendo, sed docendo a sapientia usque ad timorem
constanlissime permanemus. Nam secundum id quod descendit; sic nos, non superbiendo, sed proficiendo
ait, Ego sum via ; secundum hoc ait, Si manseritisin a timore usque ad sapientiam oportet ascendere. Ini-
verbo meo, vere discipuli mei eritis. Et secundum id tium enim sapientiwlimorDomini. Ipsa est enim con-
quod ait, el veritas et vita ; secundum hoc ait, el co- vallis ploralionis, de qua Psalmus dicit, Ascensiones
gttoscelisverilalem, et veritasliberabk vos. In bac ergo in corde ejusdisposuit in convalleplorationis.Per con-
percgrinatione et in hac via, id est in fide, quid vos *Emendatuspariter ad cs. cl. m. et ad Am.Er. Par.Lov.
exhorlor, fratres , nisi verbis Aposloli dicenlis, Has
(a) Afias,de Sanctis17.
ergo promissiones habentes, charissimi, mundemusnos (6) Hunca Bedavulgato citarimonent Parisienseset l.o-
ab omniinquinalionecarnis el spirilus, perficienlcssan- vaniensesTbeologi; sed191, falso. Errorioccasionemprsebuit
fragmentumexsennona de Kaialinomini8,quodhuic
clificalioncm iu limore Domini (II Cor, vn, 1)? Qui assuiumerat in edilis Ara.Er, et Parisiensium.
 1525 SERMO CCCXLVIH. 1526
vallem quippe humilitas significatur. Quis est autem lem veniatur in illa immortalitate sanctortim , et so-
numilis, nisi timens Deum, et eo limore conterens cietate Angelorum. Beatienim qtti esuriunt el siliunt
cor in lacrymis confessionis et pcenitentia;? Quia cor jusliliam , quoniamipsi salurabunlur (Matlh. v, 5 , 6).
contrilumel humiliatumDeusnon spemit (Psal. L, 19). Vcrumtamen propler inqnieludinem tentationum, et
Sed non limeat ne in convalle remaneat. In ipso enim quod dictum cst, Vw mundo ab scandalis(Id.x\m,
corde conlrito et humiliato, quod Deus non spernit, 7); si qua forte delicta minutalim furtimque subre-
ascensionesper quas in illum assurgamus, ipse dispo - punl, quibus humana proeoccopaturinfirmitas, con-
suil. Nara ita Psalmus dicit: Ascensionesin corde ejus silium deesse non debet. Neque enim tantum potest
disposuilin convalleploralionis, in locumqttemdispo- in isla mortali vita ille fortitudinis gradus, ut qui cum
sutt (Psal. Lxxxm, 6, 7). Ubi fiunt ascensiones? In astutissimo adversario conlinua cerlatione confligit,
corde, inquit. Sed unde ascendendum est ? Ulique a non aliquando feriatur : mnxime per tentationes lin-
convalle plorationis. Et quo ascendendum est? In guoc, ubi si dixerit quis fralri suo , Fatue; reus erit
locum,inquit, quemdisposuit.Quis isle est locus, nisi gtliennwignis. (Id. v, 22). Quod est ergo consilium ,
quietis et pacis? Ibi enim esl illa clara, et quse nun- nisi quod Dominusdicit, Dimillite, et dimitlelurvobis
quam marcescit sapientia. Unde ad nos exerciiandos (Luc. vi, 37)? Et ideo sicut in gradibus quos per
quibusdam doctrinoe gradibus descendit Isaias a sa- Isaiam discimus, quinlum est consilium; sic in Evan-
pienlia usque ad limorem, a loco scilicet sempilernoe gclio in illis bealiiudinis laudibus quinto loco ponitur,
pacis usque ad convallem temporalis ploralionis : ut Beali misericordes, quoniamipsi misericordiam conse-
nos in confessione pcenitentiae dolendo, gemendo, quentur. Sextus est apud Isaiam intelleclus : ubi ab
flendo , non remaneamus in dolore et gemilu et omni falsitatc carnalis vanilalis corda mundantur, ut
flelu; sed ascendentes ab ista convalle in monlem pura intentio dirigatur in finem. Propterea sexto loco
spirilualero, ubi civitas sancta Jerusalem mater nostra etiam Dominus dixit, Beali mundo corde, quoniamipsi
aeternafundata esl, imperturbabili Isetiliaperfruamur. Dettm videbttnt(Matlh. v, 7, 8). Cum vero ad finem
Ergo ille cum proeposuissetsapientiam, lumen scilicet pervenlum fuerit, jam consistitur, jam requiescilur,
menlis indeficiens, adjunxit intellectum : lanquam jam secura pace triumpbatur. Etquis finis, nisi Deus
qiixrenlibus unde ad sapientiam veniretur, respon- Chrislus ? Finis enini legisCltrislus, ad justitiam omni
deret, Ab inlellectu; unde ad intellectum, A consi- credenli (Rom. x, 4). Et sapienlia Dei quis, nisi Chri-
lio; unde ad consilium, A forlitudine; unde ad forti- stus ? Et filius Dei quis, nisi Chrislus ? In illo ergo
ludinem, A scientia; unde ad scientiam, A pietate; sapientes, et in illo filii Dei fiunt, quicumque fiunt :
unde ad pietatem, A tiraore. Ergo ad sapientiam a et hoccest pax plena atque perpetua. ldco cum apud
limore; quia initium sapientiw timor Domini.A con- Isaiam sit seplima sapienlia sursum versus ascenden-
valle ploralionis usque ad montem pacis. tibus, unde ccepil ipse ad nos docendo descendere;
CAPUT 111.— 3. Gradus ex Isaia septem compa- septimo eliam loco Dominus qui nos erigit, posuit,
ranlur adocto bealiludinesEvangelii.—Bealienim pau- Beali pacifici,quoniamfilii Dei vocabuntur.Has igitur
peres spiritu, quoniam ipsorum esl regnum cwlorum promissiones habenles, et his gradibus tendenles ad
(Mallh.y, 5). Ipsi sunt in convalle humiles, ipsi in Dominum, omnia mundi bujus aspera et dura tole-
tremore, cor contritum et hurailiatum sacrificantDeo: remus, nec nos ejus frangat ssevitia, qua vicla in
undeascendunl ad pielatem, ut non resistant volun- oeterna pace gaudebimus. Ad hoc nos enim jam de-
lati ejus, sive in sermonibus ejus, ubi non capiunt monstralo fine cohortalur octava sentenlia, jS«aliqui
sensum ejus; sive in ordine ipso et gubernatione persecutionempaliunlur propler justiliam, quoniam
creaturae, cuta pleraque aliter accidunt, quam privata ipsorttm est regttum cwlornm (Mallh. *
v, 9, 10).
hominis voluntas exposcit : ibi quippe diccndum est, SERMOCCCXLYIII (a).
Verum non quod ego volo, sed quod lu vis, Pater De thnore Dei, u (b).
(Id. xxvi, 39). Bedti enim mansueti,quoniam ipsi Itw- CAPUT PRIMUM.— 1. Timore Dei forliludo vera
redilate possidebttntterram (Id. v, 4) : non terram comparalur. Thnor charitate pellendus non vanitate.
morienlium, sed terram de qua dictum est, Spes mea Non dubilo, dilectissimi fralres, insitum esse cor-
es lu, porlio mea in terravivenlium (Psal. CXLI,6). Ab dibus veslris timorem Dei, quo ad veram et soli-
ista quippe pietale merebuntur scientiaegradum, ut dam fortitudinem perducamini. Cum enim forlis ille
noverint non solum mala prseteritorum peccatorum dicatur, qui neminem timet; perverse fortis cst, qui
suorum, de quibus in primo gradu pcenilentisedolore primo Deum non vult timere, ut timendo audial, au-
fleverunt, sed etiam in quo malo sint hujus mortali- diendo diligat, et diligendo non timeat. Tunc erit
talis et peregrinationis a Domino, etiam cum felicilas vere fortissimus, non superba duritia, sed secura ju-
soeeularisarridet. Nara ideo scriptum est, Qui apponit *Emendatusad eosdemMss.et Edd.in
sermonepraece-
scienliam, apponit et dotorem (Eccle. 1,18). Beali denti modo designatos.
enim lugentes, quoniamipsi consolabuniur.Inde assur- (a) Alias,de Tempore214.
(b) CitatFlorusadRom. xi. Sed hunc sermonem, quem
gunt ad fortitudinem, ut mundus eis crucifigatur, et Auguslinus iu fine longioremdicit, nescimusan integrum
hic babeas.Certemultobrevior erat in prius editis, in qui-
ipsi mundo, ut in hujus vitse perversitate et abun- bus id totumdesideratur, quod ante caput ab
dantia iniquitatis charitas non refrigescat; sed lole- lstis verlns, « Quaproplcrirridendisunt, » etc,tertiuni,
n. 3, cou-
linclur. lioc nos rcs>li!utum
iinus ex veteri codiceMi-
retur fames sitisquc jusiitioc, donec ad ejus salurita- cbaclino.
1527 S. AUGUSTINlEPISGOPI 1528
stitia. Sicetiamscriplumest, TimorDomini,spesforli- lalnr. Neque raitis' et pius est, qui se ipsum in se
tudinis(Prov. xiv,26).Cumenim timeturpcena quam ipso amal el laudat: sed elalus et ferox, non novit
minalur, discilur amari prsemiumquod pollicetur: ac dicere, In Dgminolaudabituranima mea; audianlmi-
sic per limorem poenaebona vita retinelur; per bo- tes, et jucundentur (Psal. xxxm, 3). Quid enim boni
nam vitam bona conscienlia comparatur, ut per bo- amat, qui forte hoc ipsum propter hoc ipsum amat
nam conscientiam ntilla pcena limeatur. Quapropler nihil limere? Polest cnim hoc sibi persuadere, non
discat timere, qui non vult timere. Discatad tempus sanitate, sed immanitate. Verbi gratia, csl aliquis au-
esse sollicitus,qui semper vult esse securus. Ut enim dacissimus lalro, quanlo perverse fortior, lanto peri-
dicit Joannes, Timor nonesl in charitate, sed perfecta cnlose crudelior, qui propler ipsum amorem suum
charitas foras miltit timorem(I Joan. IV, 18 ). Dixit quo amat nihil timere, ingentia facinora moliatur, ut
sane, et veraciter dixit. Si ergohabere non vis limo- quod amat exerceal, et exercendocorroboret: quanto
rem, prius vide utrum jam perfectam habeas chari- ejus fuerint majora commissa, lanlo major erit non
tatem, quoeforas mitlit timorem. Si vero anle istam limentis audacia. Non hoc ergo pro magno bono
perfectionem timor excludilmysuperbia inflat, non amandumest, quod et iu homine pessimo inveniri
charitas sedificat. Nam sicut in bona valeludine fa- potest.
mes non faslidio,sed cibo pellitur; ita in bona mente 5. Epicurei el Stqici carerelimoreamant, sed per-
timor non vanitale, sed charitate pellendus est. verse. Quapropter irridendi sunt hujus miindi philo-
CAPUT II. — 2. Timore carere, qua dilectionecon- sophi, non solum Epicurei, qui etiam ipsam juslitiam
tingat,disculiendum.Discuteitaque conscientiamtuam, venalemhabent, carnalis pretio voluptaiis.Dicuntenim
quisquis timere jam non vis. Noli superficiem com- propterea sapienlcm, juslum esse debere, ul vel ac-
palpare, descende in te, penetra interiora cordis lui. quiral, vel leneat ex corpore voluptatem. Nam et hi
Rimare diligenter, utrum nulla ibi vena venenata la- fortissimos se jactant, ct nihil omnino limcre sc di-
bificum amorem sseculisugat et sorbeat, utrum nulla cunt: quia nec quidquam Deumres humanas curare
carnalis voluplatis movearis et capiaris illecebra, arbilrantur, et consumpta isla vita nullam postca cre-
nulla inani jactantia tumidus exlollaris, nulla cura dunl fuluram; et si quid eis adversitatis in hac ipsa
vanilatis exaestues: audeas nuntiare purum ac liqui- contingii, eo sc munilosexislimant, quia corporis vo-
dum le videre, quidquid lalebrarum in conscienlia luptatem, cum eam in ipso corpore lenere non pos-
perscrularis, a faclis, a dictis, a cogitationibuspravis; sunt, possunt tamen animo cogiiare, et ea cogilatione
si.jam iniquitalis diligenlia non faligal, ulrum scqui- sese oblectando, corporalis voluplatis beatitudinem,
tatis negligcntianulla subrepaL Si hsecita sunt, recte etiam contra corporalis doloris impetum cuslodire.
gaudes, gaude esse le sine timore. Excluserit aulem Numquidnon et apud islos dilectio foras mitlit timo-
eum charilas Dei, quem diligis ex loto corde, et ex rem? Sed dilectio sordidissimsevoluplatis, imo dile-
tota anima, et ex lola mente tua. Excluserit eum et ctio lurpissimoevanilatis. Namcum ipsamvoluplalem
charitas proximi, quem diligis lanquam le ipsum : et de membris corporis irruens dolor excluserit, per
ideo pro illo satagis, ut etiam ipse lecum ex toto falsam ejus imaginem in animo vanitatis remanebit.
corde, ex tota anima, ex tota mente diligat Deum; Qusevanilas tantum amalur, ut cum eam vanus homo
quia non aliter recte diligis et te ipsum, nisi quia totis viribus cordis amplectitur, etiam doloris ssevitia
sic diligis Deum, ut non propterea minus eum diligas, mitigetur. Non solum ergo isti deridendi sunl, sed
quia converleris vel adte ipsum. Si autem quamvis ctiam ipsi Stoici. Nam islaeduoe sectoeEpicureorum
inlra te ipsum nulla irrilaris cupiditate ' ( quod qui- et Sloicorum, sicut in ApostolorumActibus legimus,
dem de se quis audeat gloriari?), tamensi te ipsum adversus lumen Pauli noslri fumos suos ausoesunt ja-
in te ipso diligis, et de te ipso libi places, hoc ipsum clitare (Ac«.xvn,18).NanietStoici sc forlissimosprae-
vchementius limere debcs, quia niliil times. Non ferunl, el non propler corporis voluplalem, sed pro-
enim quacumque dilectione foras mittendus esl li- pter animi virlutem, idipsum non timere propter non
mor, sed recla dilectione qua tolaa diligimus Deum, timere custodiunt, typho lurgidi, et non sapientia sa-
ct propterea proximum, ut sic el ipse diligat Deum. nati, sed errore durati. Eo quippe minus minusque
Se autem in se diligere, et sibi placere, non est ju- sani sunt, quo oegrotum animum a se ipsis sanari
stitioecharitas, sed superbisevanitas. Ac per hoc Apo- posse crediderunt. Hanc autem putant esse animi
stolus justa reprehensione percussit sc ipsos amantes sanitalem, ut nec misereri dicanl debere sapientem.
ct sibi placentes (II Tim. ni, 1-5). Perfectaergo cha- Si enim miseretur, inquiunl, dolet: quod auteui do-
riias foras mitiit timorem.Sed ea dicendaest charitas, let, sanum non est. 0 stulta csecitas! Quid , si eo
quaenon est vilitas. Quid autem vilius quam homo niinus dolet, quo sanumnon est? Inlcrest enim utrum
sine Deo? Ecce quid amat, qui se ipsum non in Deo,
amat. Recle huic Noli allum perfecta sauitate non doleal: quale erit sanctorum et
sed in se ipso dicitur, et animus in resurreclione mortuorum, quam
allum corpus
sapere, sed time(Rom. xi, 20). Quia enim sa-
isli non credunt; quia indoctos magistros habent,
pit, et ideo non timct, utique perniciose non limet, cum se ipsos liabenl. Interest ergo utrum aliquid sa-
qui non in solido collocalur, sed flatu superbisevenli-
1 Michaelinus Ms., extra te ipsumnulkiirretiris cupidi- 1SicMichaelinus Ms.At editi: Quienimaltutn sapit, et
iute. ideonondmet,ti&>epcmcvne rmtin-i'. X ine,enmn.v-
* h)esai\S;iotanxnk.
1529 SERMOCCCXLIX. 1550
nitate, an slupore ion doleat. Nam secundum sanita- manam, aiiam divinara esse charitatem : eamdeinque
tem hujus mortalitatis sana caro cum pungilur dolet. humanam in duo distribui, quod alia sit licita, alia
Qualis esl el animus secundum islam vilam bene af- illicita. Prius ergo loquor de humana licila, quae non
fectus, qui compunctus laboranlis miseria, condole- reprehenditur: deinde dehumanaillicita, qusedamna-
scit misericordia. Caro autem graviore morbo stupi- tur : tertio de divina, quae nos perducit ad regnum.
da, vel amisso etiam spirilu morlua, nec cum pungi- CAPUT II. — 2. De humana charitate licita. Ut
lur dolet :'qualis est istorum animus, qui sine Deo ergo breviter insinuem , licita est humana charitas,
philosophantur, vel potius pracfocanlur. Sicut enim qua iixor diligitur; illicita, qua merelrix vel uxor
corpus anirao inspiralum, sic Deo inspiratus ipse aliena. In foro enim et plateis magis licita charitas
animus vivit. Videant ergo isti, qui non dolent nec diligitur quam merelrix l: in domo Dei, in templo
timent, ne forte non sinl saui, sed mortui. Dei, in civitate Christi, in corpore Chrisli, etiam
CAPUTIII. — 4. Timor in Cltristiano, alius paula- meretricis amor ad gehennas amantem perducit. Li-
tim ejiciendus,alius permansurus.Tiraeal auteni chri- citam ergo charilatem habete : humana est; sed, ut
stianus, antequam perfecla charilas foras miltat li- dixi, licita est. Non solum autem ila licita est, ut
morem : credat et inlelligat se peregrinari a Domino, concedatur : sed ita licila , ut si defuerit, reprehen-
quamdiuvivit in corpore quod corrumpitur et aggra- datur. Liceat vobis humana charitale diligere conju-
vat animam. Tanto minor sit liinor, quanlo palria ges, diligere filios, diligere amicos vestros, diligerc
quo tendimus propior. Major enim limor dcbet esse cives vestros. Omniacnim ista nomina habent neces-
peregrinanlium, minor propinquantium , nullus per- situdinis vinculum, et gluten quodam modo charila-
venientium. Sic ct timor perducit ad cliarilalem, ct lis. Sed videtis islam charitalem csse posse el im-
perfecla charilas foras mittil limorem. Timeatautcm piorum.id est, Paganorum, Judaeorum, hscreiicorum.
chrislianus, non eos qui corpus oecidunt, et postea Quis enim eorum non amat uxorem , filios, fratres,
non habent quid faciant; sed eurn qui habet potesta- vicinos, affines, anricos, elc? Hsec ergo humana
tem et corpus et aniraam in gehennam ignis occidere est. Si ergo lali quisque crudclilate effcrtur, ul pcr-
(Lttc. xu ,4, 5). Est autcm alius limor Domini,caslus, dat efiam humanum dilectionis affectum, el noii
permanens in swculumswcuti (Psal. xvm, 10). Non amet filios suos, et non amet conjugem suani; nec
ergo eum perfecla charilas foras millit, alioquin non intcr homines numerandus est. Non enim laudandus
permanercl in saeculumsseculi: nec frustra , cum di- est qui amat filios suos; sed damnandus est qui non
clum esset, jTjmorDomiiti, addilum esl castus; atque amat filios. Adhuc enim videat cum quibus debet ei
ita conjunctum est, permanens in swculumswculi. esse dilcclio ista communis. Amant filios el ferx :
Qiiare,-nisi quia ille limor, quem foras charitas rait- amant filios aspides, amanl (ilios ligrides, amant fi-
lit, prbplerea pungii animam, ne aniiltalur aliquid, lios leones. Nulla enim bestia est, quoe non filiis suis
quod in crealura diligitur, vel ipsa salus et requies blande immurmuret. Nain cum lcrreal homincs, par-
corporalis, aut aliquid lale post mortem ? Proplerca vulos fovet. Fremil leo in silvis , ut ncmo transeal:
enim tiraentur et apud inferos pcenoe et dolorcs ac intrat in speluncam, ubi habct filios suos, omncm
lormenla gehennarum. Cum vero cavet auima, ne rabiem fcrilatis exponit. Foris cam ponil,cum ipsa
Deus illamdesertus deseral, timor est castus perma- non ingrcditur. Ergo qui non amat filios suos eliam
nens in saeculumsa:culi. De quo Iatius dicerem , nisi leonc pcjor cst. Ilumaua sunt ista, el licita sunt.
sermo jam longior el meis senilibus viribus, et vestroe CAPUTIII. — 3. De illicito amore.MembraChristi.
forlasse satietali parcere cogeret. Ulicilum amorcm cavete. Membra Chrisli estis, et
SERMO CCCXLIX* (a). corpus Christi cstis. Anditc Apostolum,cl lerreaniini.
Non potuit cnim gravius dicere, non potuit vche-
De Cltaritale, et de cweoillum.nalo, i (b). menlius , non potuit acrius dctcrrcrc Chrislianos ab
CAPUTPRIMUM.— 1. Charitas ttlia divina, alia amore fornicationum, nisi ubi dixit : Tollens ergo
httmana. Cltaritas Itumana, alia licila, alia illicila. membraClirisii, faciam membranteretricis?Ut aulcm
De chariiate nobis paulo anie Apostolus loquebatur, hoc dicercl, superius ait: Nescitis quia qui adhwret
cum ejus Epislola legeretur: et eam nobis sic com- meretrici, unum corpus efficilttr?Et lcslimonium de
mcndabat, ulintelligeremus coeteraomnia, quamvis Scriptura dcdit quod scriptum est, Erunt duohi carne
magna Dei dona, sine illa nihil prodesse. Ubi autem una (I Cor. vi, 15, 16, et Gen. n, 24). Diclum cst
ipsa est, sola esse non polest. El nos ergo vestraeCha- enim hoc divinitus : sed de viro el uxorc ubi liccl, ubi
rilati sermonem de chariiate rcddamus. Charitas alia concessum est, ubi honestum cst;non ubi lurpc,
esl divina , alia humana: alia est humana licita ; alia non ubi illicilum , non ubi omni ralionc damnabile.
illicita. Dehis ergo tribus charilaiibus vel dileclioni- Sicutautem una fit caro in permixlione licita viri ct
bus; duoenim nomina babet apud Lalinos, quaegrsecc uxoris : sic una fit caro in pcrmixtione illicita mere-
afj.n/i dicitur; quod Dominusdonaverit dicam. Ilsec tricis ct amatoris. Cum ergo una (it caro, illud tc
ergo primaest dislributio mea, quod dixi, aliam hu- terreat, illud exhorreat quod addidit, Tollens ergo
* Eniendalusad cl. cb. et ad Am. Er. Par.Lov. membra Cltristi.MembraChristi atlende, clirisiiane ;
(a) Alias,de Temporeo2.
(b) possidiusin Indiculo,cap. 9, notat «deCbaritatetra- 1 Forte,qrn ditigUurmerctrix.
ctatusduos.D
1531 S. ACGUSTINIEPISCOPI 15i2
membra Chrisli noli in altero, in te attende inembra tibi fieri? Domine, inquit, ut videam. Respice, fides
Christi, qui emplus es sanguine Chrisli. Tollensergo ttta le salvmn fecit (Luc. xvm, 38-42). Amate Chri-
membra Chrisli, faciam membra merelricis? Hoc qui stum ; desiderate lumen , quod est Chrislus. Si desi-
non horret, Deo horret. deravit ille lumen corporis, quanto plus lumen cordis
CAPUT IV. — 4. Charitas divina amorem illicitum desiderare debelis ? Ad eum, non vocibus, sed mori-
merelricis non compalilur. Prorsus, prorsus obsecro bus clameraus. Vivamus bene, mundum contemna-
vos, fralres mei: ecce ponamus, quod non est, pro- mus: nihil nobissit omne quod transit. Reprehensuri
misisse Deum talibus impunitatem , et dixisse, Qui sunt nos, quando sic vixerimus, quasi dilectores no-
lalia fecerint, miserebor eorum, non eos damnabo. stri homines sseculares, amanles terram, sapienles
Faciamus hoc dixisse Deum. Etiam promissa impuni- pulverem, nihil de coelo ducentes, auras liberas
tale lollit quisque uiembra Christi, et facit jam raem- corde, nare carpentes : reprehensuri sunt nos procul
bra meretricis? Non facit, si est ibi terlia divina di- dubio, atque dicturi, si viderint nos ista humana, ista
lectio. Etenim tres dilectiones commejooravi: de lerrena conlemnere : Quid pateris? quid insanis?
tribus me, quod Dominus daret, diclurum esse pro- Turba illa est contradicens, ne csecusclamet. Et ali-
misi; de licita humana , de illicita humana, de illa quanti christiani sunt, qui prohibent vivere chri-
excellenli atque divina. Interrogemus divinam chari- sliane : quia et illa turba cum Chrislo ambulabat, et
tatcm, et ponamus ante illam duas humanas charita- vociferantem hominera ad Christura ac lucemdeside-
tes, et dicamus ei: Ecce licita charitas bumana, qua rantem ab ipsius Christi beneficio prohibebat. Sunt
uxor diligilur, et lilise aliseque necessitudines sxcu- tales chrisliani: sed vincamus illos, vivamus bene;
larcs : ecce alia illicila , qua diligitur mcrelrix , qua et ipsa vita sit vox noslra ad Christum. Slabit; quia
dil.igilnrancilla aliena, qua diligitur.aliena filia non stat.
petita , non promissa , qna diligitur uxor aliena. Duoc CAPUT VI. —6. Christitransilus. Nam et ibi my-
ante te sunt charitates; cum qua islarum vis manere ? sterium magnum est. Transiens eral ille, quando ille
Qui eligil manere cum illa buniana licila.cum illa clamabat : quando sanavit, slelit. Transitus Christi
humana illicita non manet. Nenio sibi dical, Ambas intentos nos faciat ad clamandum. Quis est transitus
habeo. Si ambas habes admittendo ad te dileclionem Chrisli? Quidquid pro nobis temporaliter perlulit,
merelricis, injuriam facis tanquam matronoe,quoeibi transitus ejus est. Natus est, transiit: uumquid adhuc
habital, divinse charilati. Puto enim, quia si homo Hascilur?Crevil, transiit : numquid adhuc crescit?
conjugatus sis, et diligas meretricera, non mittis me- Suxit : numquid adhuc sugit? Defessus dormivit :
relricem in domum tuam , ut habitet cum malrona numquid adhucdormit? Manducavit et bibit : num-
tua. Non usqne adeo progrederis. Tenebras quaeris, quid adlmc facit? Poslremo prensus est, vinctus est,
lalebras quocris, turpiludinem non profiteris. Sed et verberatus est, spinis coronatus esl, alapis caesus est,
qui non habent uxores, et sunt meretricum quasi li- sputis illilus, ligno suspensus, occisns, lancea per-
centius amatores (ideo dixi, Quasi, quia et ipsi da- cussus, sepultus resurrexit: adhuc transit. Ascendit
mnanlur, si jam sunl fideles); puto quia et adolescens in ccelum, sedet ad dexteram Patris : stetit. Clama
nondum habens uxorem, si diligat meretricem, non quantum poles : modo le illuminat. Nam et in eoipso
eam facit habiiare cum sorore sua, non eam facit quod VerbumeratapudDeum,miquesiabat, quia non
habitare cum matre sua, ne injuriam faciat humanse mulabatur. Et Deus eral Verbum: et Verbumcaro fa-
pudicilise, ne offendat dectis sanguinis sui. Si ergo clum est. Caro per transilum multa fecit, et passa est:
non facis habitare merelricem, quam diligis, cum Yerbum stetit. Ipso Yerbo cor illuminalur; quia ipso
matre tua, cum sorore tua, ne, sicut dixi, offendas Verbo caro, quam suscepil, honoralur. Tolle Ver-
decus sanguinis tui; facis habitare in corde luo dile- bum, quid est caro? Hoc est quod tua. Caro autem
clionem merelricis cnm dilectione Dei, et offendis Christi ut honoretur, Verbumcaro factum est, el habi-
dccus sanguinis Chrisli? latil innobis(Joan. i, 1,14). Clamemusergo, et bene
CAPUT V. — 5. Lucis internwamore exemptocwci vivamus.
clamandum bene vivendo.Contradictio mundi. Amate CAPUT VII. — 7. Diliganlur parentes, sed plus
Deum, nihil melius invenitis. Amalis argenlum, quia Cltristus.Amate filios veslros, amale conjugesveslras,
melius est ferro et oeramento: araatis plus aurum, elsi sseculariter. Nam secundum Christum amare de-
quia melius est argenlo: amatis pluslapides pretiosos, betis, ut secundum Deum illis consulatis, et non in
quia etaufi pretium superant: amatis poslremo istam eis nisi Christum diligatis, et oderilis in vestris si
lucem, quam dimitlere formidat omnis qui mortem Chrislum habere noluerint. Ipsa enim est charitas illa
timet; amalis, inquam, istam lucem, quomodo eam divina. Nam quid eis proderit transiloria et mortalis
amore quodam ingenti desiderabat, qui posl Jesum charitas vestra?Tamen quando et bumanilus diligitis,
clamabat, Misereremei, fili David. Clamabat csecus plus Chrislum amate. Non dico ut non diligas uxo-
Chfisto transeunle. Metuebat enim ne transirel,et rem; sed plus dilige Chrislum. Non dico ut non dili-
non sanaret. Et quanlum clamabat? Ut turba prohl- gas patrem, non dicq ut non diligas(ilios; sed plus
bcnte non taceret. Yicit contradictorem, tenuit Sal- diligeChrislum. Audi illum dicentem, ne mea putes
vatorem. Obstrepentibus lurbis et clamare prohiben- isia verba : Qui amalpatrem attl malrem plusquammet
tibus, stetil Jesus, vocavit eum, cl dixil ei: Quid vis non est me dignus (Mallh. x, 57). Quando audis, Non
1S55 SERMOCCCL. 1534
«s<me dignus, nori times? De quo dicit Christus, jVon licta nostra, et resurrexit propter justificationem no-
etl me dignus, non est cum illo: qui cum illo non erit, slram (Rom. iv, 25). Qui ergo contra morlis vetusta-
ubi.erit? Si non amas cum illo esse, time sine illo tem attulit vitae novilalem, ipse contra vetus pecca-
esse. Quare time sine illo esse? Quia cum diabolo lum opponit novum mandalum. Quapropter quisquis
eris, si cum Christo non fueris. Et ubi erit diabolus? vetus peccalum vis exstinguere, raandato novoexstin-
Audi ipsum Cbrislum : Ile in ignemwiernum,qui pa- gue cupiditalem, et amplectere charitatem. Sicut
ralusest diaboloel angelisejus(Mailh. xxv, 41). Si igne enim radix omnium malorum est cupiditas; ita et ra-
ccelinon accenderis, ignem time gehennarura. Si non dix omnium bonorum est charitas.
amas esse inter Angelos Dei, time esse inter angelos 2. Charilale doclrina Scriplurarum lota possidelur.
diaboli.Si non amas esse in regno, lime esse in camino Totam magniludinem et laliludinem divinorum elo-
ignis ardentis, inexstinguibilis, sempiterni. Vincat in quiorum secura possidet charilas, qua Deum proxi-
te prius limor ', et erit amor. Timor poedagogussit, mumque diligimus. Docet enim nos ccelestis unus
non ipse in le remaneat, sed le ad charilatem, quasi Magister, et dicit: DiligesDominumDeum tuum ex
ad magislrum perducat. tolo corde luo, et ex tola anima tua, el ex tota mente
lua: et diliges proximum tuum sicul te ipsum. In his
SERMO CCCL* (a).
duobus prwceplis universa Lex pendet, el Prophetw
De Cltarilate, n (b).
(Malih. XXII,37-40). Si ergo non vacat omnes pagi-
1. Charitatis taus. Per eam divina doclrina sine er- nas sanctas perscrulari, omnia involucra sermonum
rore compreliendilur,sine laborecuslodilur. Mandatum evolvere, omnia Scriplurarum secreta penelrare; lene
novumfaciens hominemnovum. Divinarum Scriptura- charitalem, ubi pendent omnia : ita tenebis quod ibi
rum multiplicemabundantiam, lalissimamque doclri- didicisti; tenebis etiam quod nondum didicisli. Si
nam, fratres mei, sine ulloerrore comprehendit, etsine enim nosti charilatem, aliquid nosti unde et illud
ullo labore custodit, cujus cor plenum est charitate : pendet quod forte non nosti : et in eo quod in Scri-
dicenle Aposlolo,Plenitudoautemlegis cliaritas (Rom. pturis intelligis, charilas palet; in eo quod non intel-
xiii, 10); el alio Ioco, Finisaulem prwceptiestcharitas ligis, charitas latet. Ille itaque tenet et quod patet et
decorde puro, el conscientia bona, el fide non ficta* quod latet in divinis sermonibus, qui charilatein lenet
(I Tim. i, 5). Quis estaulem finis praecepti, nisi proe- in moribus.
cepti adimpletio ? et quid est proecepti adimplelio, 3. Chaiilatis prwconium prosequilur. Quapropter,
nisi legis plenitudo ? Quod ergo ibi dixit, Pleniludo fratres, sectamini charitatem , dulce ac salubre vin-
legis esl cltarilas; hoc eliam hic dixit, Finis prwcepli culum mentium, sine qua dives pauper est, et cum
esl charilas.Nec dubilari ullo modo polest, quod tem- qua pauper dives est. Iloec in adversitatibus tolerat,
plum Dei sil homo, in quo habitat charilas. Dicit in prosperitalibus lemperat; in duris passionibus
cnim et Joannes , Deus charitas est (I Joan. iv, 8 ). fortis, in bonis operibus hilaris; in tenlatione tutis-
Hoecaulem dicentes Apostoli et nobis charitatis ex- sima,inhospitaIitateIatissima; interveros fratres Ioe-
cellentiam commendantes , non utique aliud , nisi tissima, inler falsos patienlissima. ln Abel per sacri-
quod comederant, ructuare poluerunt. Ipse quippe ficium grata, in Noe per diluvium secura, in Abrahse
Dominus pascens eos verbo veritalis, verbo charila- percgrinalionibus fidelissima, in Moyseinter injurias
lis, quod cst ipse panis vivus, qni de coelo descendit, lenissima, in David tribulalionibus mansuetissima. In
Mandalttm,inquit, novttmdo vobis, ttt diligalis invicem: tribus pueris blandos ignes innocenter exspectat: in
Et iterum,In hocscienl oinnes quia discipuli mei eslis, Machaboeissoevosignes fortiter tolerat. Casla in Su-
si vosinvicemdilexeritis (Joan. xm, 34, 55). Ille enim sanna erga virum, in Anna post virum, in Maria prse-
qui venit per crucis irrisionem carnis perimere cor- tervirum. Libera in Paulo ad arguendum, humilis in
ruptionem, et veiustatem vinculi mortis nostrae suoe Petro ad obediendum: humana in Christianis ad con-
morlis novitale dissolvere, mandalo novo fecit homi- fitcndum, divina in Chrislo ad ignoscendum. Sed
nem novum. Res enim vetus erat, ut homo morerelur. qnid ego de charitate majus aut uberius possura di-
Quod ne semper valeret in homine, res nova facta cere, quam quas per os Aposloli laudes ejus intonat
cst, ul Deus morerelur. Sed quia in carne mortuus Dominus, supereminentem viam demonstrantis atquo
est, non in diviuitate, per sempiternam vitam divini- dicentis. Si linguis hominumloquar et Angelorum,cha-
latis non permisitesse sempiternum interilum carnis. rituiemaulem non habeam, factus sum wramentum so-
Itaque, sieut dicil Apostolus, Mortuits esl propter de- nans, aul cymbalumlinniens.Et si habuero prophetiam,
1 SieinMss.Atin editis: vittcatin le pius limor. et scieroomnia sacramenla, el omnemscienliam, et si
8 nic in prius editis addilur: Si ergononvacalontnespa- habueroomnemfidem, ila ut montes transferam, chari-
ginasscripturarum evolvere,tenecltarUalem,el in ea inve- talein autem non liabeam, niltil sttm. Et si donavero
niesonmemscientiam.Qusesentenlia in mauuscriptisuon
istoloco, sed alio tanluminfracum nonnullavarietatere- omnesfacultalesmeas, et si dislribueroomnia titea pau-
perilur.
*Emendatusadduose. et duost. ad cb. m. et ad Am.Er. peribus, el si iradidero corpus meutnul ardeam, chari-
Par. Lov. laiem non Itabeam, niltilmihi prodest. Cliaritas magna»
(a) Alias,de Tempore59 et in tomonono. nhna est, cltarilas benignaesl. Charilas non wmulatur,
(6) F.xslalin fine ExcerptorumEugypiicum titulo, « De
«laudeciiaritatis.» Sic eliamvocantBedaet Florus ad I non agil perperam,non inflalur, non dehonestatur, non
Cor.xmel xiv , el ad I Tirn.i. Legebaturolimet in tomo non cogilat malum.
noo.o;sed interoo.atusibi, et Erasmiccnsurareprobatus, quwritquwsua sunt, nonirrilalur,
 1535 S. AUGUSTINIEPISCOPI
1536
non gaudet super iniqukate, congaudet autem verilati. rum alienorum comparationegaudebat. Utilius aulem
Omnia tolerat, omnia credit, omnia sperat, omnia sttf- illi erat, quoniam ad medicum venerat, ea de
qui-
fert, Chariias nunquatn cadii (I Cor. xui, 1-8)? Quanta bus oegrotabat, confilendo monstrare, quam dissimu-
esl isla? Anima lilterar im, propheliaevirtus, sacra- lare a vulneribus suis, et de cicatricibus alienis au-
mentorum salus, scientiaesolidamentum ', fidei fru- dere gloriari. Non ergo mirum si publicanus
magis
ctus, divitioe pauperum, vita morientium. Quid lam curatus abscessit, quem non puduit ostendere quod
magnanimum, qiiam pro impiis mori ? quid tam be- dolebat. In rebus quippe visibilibus, ut excelsa
quis-
inimicos Sola cst feli- ' que
nignum, quam diligere? quam contingat, in excelsum erigittir : Dcus a.utem
citas aliena non premit, quia non oemulatur.Sola est cum sit omnium excellentissimus, non chitione , sed
quara felicitas sua non exlollit, quia non inflalur. humililale conlingitur. Unde propheta dicit : Prope
Sola est quam conscientia mala npn pungit, quia non esl Dominushis qtti oblriveruntcor ( Psal. xxxm ,19).
agit perperam. Inter opprobria secura est, inler odia Et ilerum : ExcelsusDomintts, et humilia respicit, et
benelica cst : inter iras placida est, inter insidias in- excetsaa longecognoscil( Psal. cxxxvn , 6). Excelsa
nocens : inler iniquilales gemens, in verilale rcspi- ipsa posuit pro superbis. Illa ergo respicit, ut altol-
rans. Quid illa fortius, non ad retribuendas, sed ad lat; isla cognoscit, ut dejiciat. Cum enim ait, quod
non curandas injurias? Quid illa fidelius, non vani- a longe cxcelsacognoscit, satis eurn ostendit humilia
tali, sed aclernitali 2? Naraideo lolerat omnia in pra> de proximo attendere : ipsum tamen Dominum ex-
senli-vila, quia credil omnia de futura vita ; et suf- celsum essc pradixit. Solus enim Deus arrogans non
fert omnia quae hic immittunlur, quia spcrat omnia est, quanlacumque sc praedicatione laudaverit. Non
quoe ibi promilluntur: merilo nunquam cadit. Ergo ergo se arbitrelur ab oculis Dei abscondit superbia :
scctamini charilatcm, el eam sanctc cogitantes afferte Dcusenim excelsa cognoscit. Nec se rursus Deo con-
fructus justilioe. Et quidquid uberius, quam ego di- junctam putct: excelsa enim a longe cognoscit.Quis-
ccre polui, vos invenerilis in ejus laudibus, appareat quis itaque poenitentiae recusat humililalem, Deo
in veslris moribus. Oportet enim ut senilis sermo non propinquare non cogitat. Aliud esl enim levare se ad
solum sit gravis, sed etiam brevis. Deum ; aliud est levare se conlra Deum. Qui ante il-
SERMO CCCLI * (a). lum se projicit, ab illo erigitur : qui adversus illum
se erigit, ab illo projicitur. Alia cst cnim solidilas
De ulilitate agendwpcenilcntice,i (b).
magniiiidinis, alia est inanilas inflalionis. Qui foris
CAPUT PRIMUM.— 1. Pwnilcmia!humililasqttam liinicscit, intus labescit.
Qui eligil abjici iii domo
necessaria. Deo excelso humilitate propinqualitr. Lex Dei,
ntagisquam Itabitarein lubernuculispecculorum;
ad qitid dala. Quam sil ulilis et necossaria poeniten-
eligit illum Dens, ut inbabitct in alriis ejus; et ni-
tkc medicina , facillime homincs inlelligunt, qui se bil sibi assumenlem ille in sedem beatitalis assumit.
homines esse meminerunt. Scriplum cst cnim , Deus Unde in Psalmo suavissime et
dal verissime canilur,
superbis resislil, Itumilibusaulem gralinm (Jacobi Bealitsvir ciijus esl
Et Dominus in dicil, susceplioejus abs te , Doinine.Ne
iv, 6). Evangelio Quoniam qtti putcs eum qui se humiliat scmper jacere ; cum di >
se exallat, humiliabilur; el qui se humiliat, exaltabi- cluin
sit, Exaltabitur. Et ne opineris cjus cxaltalio-
tur : magisque justificalus descendit de templo Publi- nem in oculis hominum
canus ille peccatorum confessione sollicitus, quam ralcs ; cum enim pcr sublimilaies fieri corpo-
dixissct, Beatus vir, cttjus eslsus-
Pharisoeus meritorum enumeralione securus. Quam-
vis enim et ipsc gralias cgerit Deo, dicens : Graiias ostendil ceptioejusabs te, Domhie ; conscqiicnter aiinexuil ct
celsiludincm spiritua-
tibi ago , Deus, quoniamnon sum sicul cwteri homines, Iem : ejusdem susceptionis
Ascensus, inqtiit, in corcleejus dispositit in con-
et
vtjusti, adulleri, raptores ; quomodo publicanus valle ploralionis, in locum qiiemdisposuil. Ubi crgo
istc. Jejuno bisin sabbulo, decimasdo omnium quw- ascensus ? In cnrdc, in convalle scilicet
: tamen ei est de disposuit
cumquepossideo proelalus ille, qui Hoc est, Quise humiliul, cxallubilur.Sic-
octtlos audebat ad cwlttmle- plorationis.
longhtquo slabal, neqtte ul enim ascensus exaltalionem indicat ; ita vallis
vare, sed percutiebulpectus suum, dicens: Deus, pro- humililaiem, et convallis
eslo ntihi Non plorationcs. Sicul enim.co-
pilius peccalori (Luc xvni, 10-14). mes poenitentioedolor est; ita lacrymoe sunt lestes
enim ille pharisoeus tam sua sanilate, quam morbo-
doloris. Optime autem sequitur, et dicit : Elenim
1Editi: Qttantaesl ista animarumsalus, scientiwsolida- benediclionem
mentum.Noshic sequimurcodicesmanuscripios. dabil, qui legtm dcdil (Psal. LXXXIII ,
s .SieMss.Atediti: Quidilla facilius,non vanitate,sedve- 11, 6, 7, 8).Ad hoc enim lex dala est, ul vulnera
ntate?
* Emendatusad duoscl. ad f. gr. pb. r. rm. s. el ad Am. ostenderet peccalorura , quoegralise benediclio sana-
Er.Par. Lov. ret. Ad hoc lex dala est, ul superbo infirmilatem
(a) Alias, 50inler Homiliasquinquaginta, et in tomo suam nolam faceret, infirmo poenilentiam suaderet.
nono.
(b) Exstabat in tomo9 membris multis mulilus apud Ad hoc lex data est, ut diceremus in convaile plo-
Erasmum,quihuncet subsequentemtractatumcensuilplu- rationis, Videoaliam legem in membris nteis repu-
rimumdiscrepare ab Augustino.Sedir.siussane et doctri-
nam uterque habet et slilum, noslro judicio.Kolalutrum- gnantem legi menlis mew, el caplivantem me in lege
que seorsim Possidiusiu eodem Indiculicapite 8. Atque
liuncprioremsaepecitat Florus, appellans.librumde Poe- peccali, quw cst ht membrismeis : ct cum ipso p!o-
nitentia, ad I cor. v et vi, elc. sermonemtamen sapiunt ralu clamarcmus, lnfelix cgo Itomo! cjuis mc liberabit
nonnullimodiloquendi, uliste, cap.2, «Quasmecumvestra de corpore mortis hujus ? ct succurrcrct nobis, cxaa-
Eruditiorecognoscit.»
 1537 SERMO CCCLI. , 1558
diente illo qui erigit elisos , solvit compeditos, illu- quod scriptum est, quod etiam quisque in se senlit
minat coecos( Psal. CXLV,7, 8), gralia Dei per Je- -adhuc, dum in hac vita est, corpusquod corrumpitur
stim CltrislumDominum noslrum ( Rom. vn, 23, 25). aggravet animam, et deprimal terrena inltabitalio sen-
CAPUT II. — 2. Tria ptenitentiwgenera. Prima summulta cogitantem(Sap. ix, 15). Quod tunc in illa
pwnitenlia, anle Baptismum.Tres sunt autem actio- beatitudine quia nonerit, cum absorbebilur mors in
ncs poenitenliae, quas mecum vestra Eruditio reco- victoriam (I Cor. xv, 54); quis dubitet in quacumque
gnoscil. Sunt enim usitatse in Ecclesia Dei, et dili- temporali felicitate ' versemur , pcenitere tamen nos
genter allendentibus nolac. Una est quae novum ho- debere hnjus vitae, ut ad illam incorrupiionem tola
niinem parturit, donec per Baplismum salulare om- aviditate curramus? Inde est enim quod etiam Apo-
nium praeteriiorumfiat ablutio peccalorum : ut tan- stolus ait: Quamdiusumttsin corpore, peregrinamur
quam puero nato dolores transeant, quibus viscera a Domino: per fidemenim ambulamus, non per spe-
urgebantur ad partum, et tristiliam laetitia conse- ciem (II Cor. v, 6, 7). Quis crgo feslinat atque optat
quatur. Omnis enim qui jam arbitcr volunlalis suse ad patriam remeare, et illam speciem quse cst facie
consiitutus est, cum accedil ad Sacramenta fidelium, ad faeiem conlemplari, nisi quem percgrinationis suai
nisi eum pceniteat vitse veteris, novam non potest poenituerit? Ex quo dolore poenitenlis, etiam vox illa
inchoare. Ab hac pcenilentia, cum baptizantur, soli miserabilis erumpit et sonat : Ileume! quoniampere-
parvuli sunl immunes : nondum enim uti possunt grinatio mea longinquafacla est. Et ne pules nondum
libcro arbitrio. Quibus lamen ad consecraiionem fidelem isla loqui, vide quid sequitur : Inhabitavi in
reniissionemqueoriginalis peccati prodest eorum fi- iabernaculisCedar: cum his qui oderunl pacem, eram
des, a quibus offerunlur ; ut quascumque maculas pacificus; cum loquerereis, impugitabant me valde
delictorum per alios, ex quibus nali sunl, conlraxe- (Psal.cxix, 5-7). Non solum hominis fidelis, sed
runl, aliorum eliam interrogalione ac responsione etiam evangclistocfirmissimi et marlyris forlissimi
purgenlur. Verissime quippc in Psalmis plangilur, hsec verba sunt. Nam inde est ciiam illud Apostoli :
Ecce in iniquilaleconceplussttm , el in peccalis maler Scimus enim , quia et si terrenanoslradomus httjus ha-
mea tne in uleroaluit (Psal. L, 7 ). Item quod scri- bilalionisdissolvulur, wdificationemItabemusex Deo ,
plum est, non essc mundum in conspeclu Dei, nec domumnon manu fctclam, wlernam in ccelis.Elenim
infantem , cujus est vita diei unius super lerram in hoc higemischnu.i,habitaculum nostrum, qttod de
( Job xiv, 4, sec. LXX). Exceptis ergo talibus , de~ cwlo esl, superindtticupienies: si lamenet induli, non
quorum ordine ac merito in futura illa, quse promit- nttdi invenicimur.Etenim qui sitmus in Itac habitatione,
tilur, sorte sanctorum , vcllc amplius quaerere, ho- ingemiscimusgravati, in quo noiumusspoliari, sed SK-
minum modujum excedit; pie lamen credilur eis pervesliri, ul absorbealurmortalea viia (II Cor. v, 1-4).
prodesse ad spiritualem salutem , quod ecclesiasticae Quid ergo cupimus, nisi ila non esse ut nunc sumus?
aucloritalis per totum orbem lerrarum lam finno ro- et quid ingemiscimus, nisi poenitendoquia ila sumus?
bore cusioditur : caeterorum hominum nullus transit Sed quando ita non erimus, nisi lerrena domo reso-
ad Chrislum , ut incipiat esse quod non erat, nisi luta , ul ccelestemhabitaiionem et animo et corporc
eum pceniteat fuisse quod erat. Hoecprima poenilen- lotius hominis immutatione sortiamur? Quaproptcr
tia proccipitur Judseis, dicenle apostolo Peiro , pw- et sanctus Job non ait esse tentalionem in hac vila ,
ttitenliam agile, et baplizelur unusquiscjuevestntm in sed hanc ipsam vitam tentationemdixit esse, ita !o-
nomhicDomini nostriJesu Christi(Acl. n, 58). Talis quens : Numqttid non tentalioesl vila humana super
ab ipso Domino imperabatur, cum diceret : Pwn - lcrram? Quo in loco eliam mysterium lapsi bominis
tenliam agile, appropinquavilenim regttum cwlorum mirabililer lcligit dicens : Tanquamservusfugiensdo-
(Mallh. iv, 17). De hnc eliam Joannes Baplista, ple- »!tnumsuum , et conseculusumbram(Job vn, 1 , 2 ,
nus Spiritu sanclo, proecursor et praiparalor viocDo- sec LXX). Non enim bsec vila dicenda est polius,
mini ila dicil : Generalio viperarum, qitis oslendilvo- quam umbra vitoe.Nec immerilo fugilivusAdam post
bis fugere a venlttraira ? Facile ergo fruclum dignum offensionempeccati absconditse a facie Domini, le-
pwnilentiw(ld. m, 7, 8). ctus foliis arborum , quibus opacanlur umbracula ,
CAPUTIII. — 5. Allera pwnilenliaquw hic omnium lanquamfugiensDominumsuum, sicul dictum est, et
est ac perpelua. Vitw hujus pwnilcre nos debet, quia consecttlusumbram.
comipiioni et tentalionibusobnoxia est. Allera vero i. PwnitenliwItumililaseliamjttstificatis necessaria.
pcenilenliaest, cujus aclio pcr tolam istam vifam , Quanlumcumqnejttstis , non gloriandi, sed pwnitendi
qua in carne mortali degimus , perpelua supplicatio- causam semper adesse. Dispensaloribusverbi Dei et
nis humilitatesubeunda cst. Primo, quia nemo vitam Sacramenlorumunde pwnilentiwcausa. Quocuniversa
aeternam, incorruptibilein, iramortalemquedesiderat, ad hoc dicta sunt, ne quis per Baplismum quamvis
nisi eum vitaebujus temporalis, corruplibilis, mor- justificatus sit a prioribus pecealis, lamen superbire
talisque pceniteat. Non enim sic quisque in vilam no- audeat, si nihil comniittat, unde ab altaris cc-mm.u-
vam persanclificationemBaplismi nascilur.ut quem- nione separetur, quasi jam de plena securiiale se
admodum deponit ibi omnia peccala prselerila, ita jactans ; sed polius servet humililalem, qusepene una
eliam statim mortalitalem ipsam carnis corruptio- 1 Mss.carent verbo,felicitale;proquofortesupplenduro
nemque deponat. Quod si non ila est, restat ut illud ftiisset,vita.
1539 S. AUGUSTINlEPISCOPI 1540
disciplina chrisliana est: nec superbiat lerra et cinis cesse est existant, ut ostendatur homini quod homo
(Eccli. x, 9), donec isla nox tota transeal, in qua est. Nonira subrepat in eum qui aut odiose irruit,
pertranseunlomnesbesliwsitvw,catuli leonumrugienles, aut inopporlune inopia coaclus petit; aut negotio
quwrenlesaDeo escam sibi (Psal. cni, 21). ln hanc suo, cum lu majore occupalus es, indifferenler ilagi-
escam Job ipse petitiis est, qui dixit, Tentatioeslvila tal subveniri; aut in vcrbo manifestaejuslilise resistit
huinana super lerram. Eliam Dominus, In hac nocle , cseca cupiditate, aut miserabili tardilale. Non det
inquit, poslulavilsalanas vexarevossicut irilicum(Luc quidquara amplius vel minus quam oportet: non lo-
xxu , 51). Quis ilaque sanae mentis non ingemiscal ? qualur amplius quam opus est, aut cum eliam non
Cui non per pcenitentiam sic esse displiceal? Quis opus est. Speciosienim pedesevangelizantiumpacein ,
non tota humililale supplieans divino adjulovio se evangelizantiumbona (Rom. x, 15). Sed lamcn dc
exaudibilem prsebeat, donec transeat omnis isla len- terra sicca pnlverem eonirahunt, qui sane in judicium
talionum materies atque umbra terrena : el ille qui eorum exculilur, qui sibi hanc exhibitionem perversa
nunquam deficit, eliam nobis illucescat sempilernus volunlate contemnunt. Non solum ergo propler ipsam
*
dies, et illuminet abscondila lcnebrarum , et mani- vitsehujus mortalilatem el ignoranliam, et propter
festet cogitationes cordis, et tunc laus erit unicuique diei maliiiam , quae utinam sufficeret, sicut de illa
a Deo (I Cor. IV, 5) ? Deinde quamvisse quisque glo- dictura esl, Sufficitdiei maliiiasua(Maltlt. vi, 54) ;
rietur sic habere corpus edomitum, ut mundo cruci- quam jubemur ferre atque porlare, donec transcal,
fixusabomni opere malo, in servitutemredacta membra et sustinere Deum viriliter agendo, ul fruclumaffei^a-
castiget, ne jam regnet peccatum in ejus mortali cor- mus cum tolerantia : sed etiam propter ipsum pulve-
pore, ad obediendumdesideriis ejus; solumunum ve- rem mundi hujus, qui per ilinera consulendi consu-
rum Deumcolat, nulli simulacrorumrilui deditus, nullis lentium pedibus adhoerescit, el damna quse in ipsa
sacris dsemoniorumirretilus, non accipiens in vanum negotiosissima dispensationis actione coulingunl,
nomen DominiDei sui, quielem senipiternam certus quse Domiuusprseslet ut cum lucris majoribus com-
exspectans, debilum honorem parentibus reddens , pensentur, quolidianam debemus habere poenilen-
nec cruentus honiicidio, nec fornicatione lurpalus , liam.
necfurlofraudulentus, nec mendacio duplicatus, nec 5. Laicorumpeccalaquotidiana. Conjugii usus quan-
rei vel uxoris alienac concupiscentia sordidus; non donam inculpabilis.Sed si hoc dispensatores verbiDei
in suis eliam rebus ant luxuria diffluat, aut arescat ' et minislri Sacramentorum ejus, mililes Chrisli;
avaritia ; nonsit conleniiosus, non sil contumeliosus, quanto magis cselera stipendiaria raulliludo , et quae-
non maledicus ; vendat postrcmo omnia sua , et det dam provincia magni regis ? Quam ne forle vcl falsa
pauperibus, et sequatur Chrislum , atque thcsaiiro suspicione avaritisemiles ille fidelissimusalque for-
coelesti radicem cordis infigat : quid videtur addi tissimus apostolus Paulus offenderet, suis stipendiis
posse ad lam pleuam justiliam ? lamen nolo glorieiur. mililavil: et ubi forle defuit sumplus necessarius ,
Intelligalhaecomnia praestitasibi esse, non a se exi- Alias, inquit, Ecclesias exspoliavi,accipiensab eis sii-
stere. Quid enim habet, quod non accepit ? Quod si pendium ad vestram minislrationem(II 6'or. xi, 8).
accepit, quid glorialur, quasi non acccperit (Ibid., Quanlo ergo magis Ecclesioeprovinciales (a) saecuia-
7 ) ? Eroget sane pecuniam dominicam : consulat ribus negotiisobligati, quotidianamdebenl agerepce-
proximo, sicut sibi sentit esse consullum ', Nec pu- nitentiam? Qui quamyis a furtis, a rapinis, a frau-
lel satis esse servare integrum quod accepit, ne dica- dibus , ab adulteriis et fornicationibus omnique
lur ei: Servenequam et piger , dares pecuniammeum, luxuria, a crudelilate odiorum et inimicitiarum per-
el ego venienscumusuris exigerem: ne auferatur ab eo tinacia, ab omni denique idololalrise fcedilate, spe-
quod accepit, ne projicialur in tenebras extcriores claculorum nugacilate, hoeresumalque schismalum
(Matth. xxv, 26-30). Quamvehemenlissimampoenam iinpia vanitate , alque ab omnibus bujusceinodiflagi-
si limere debenl illi, qui servare integrum possunt tiis et facinoribus immunes, puri atque integri esse
quod acceperunt; quaespes illorum est, qui hoc impie debeant : tamen propter administrationem rerum fa—
scelerateque disperdunt? Versabitur ergo isle in rebus miliarium, el conjugiorum arctissima vincula, tam
huinanis, non camalis, sed spiritualis acquisitionis mulla peccant, ut non tam de istius mundi pulvere
devinctus officio; non quidem negotiis saecularibus aspergi % quam lulo obliniri videantur. Hoc estquod
obligatus, sed tamen quia militat Deo, non otio desi- Apostolus eis dicit : Jam quidem omninodelktum esl
dise torpidus et abjectus. Detergo, si potest, suas in votis, quiajudicia habetisvobiscum.Quare non ma-
eleemosynas omnes cum hilaritate, sive cum carna- gis iniquilatempalimini? quare non polius (raudamini ?
libus necessitalibus pauperum aliquid erogat, sive Nam illud exsecrabile est, quod propter quosdam
cum panis coelestisdispensalors invicla adversus dia-
bolum caslra in credenlium cordibus construit. Hila- 1 ita Mss.Editivero, muiabilitatem.
s Mss.,deistomundopulvereaspergi.
rem enim daloremdiligil Deus (II Cor. ix , 7). Non ita- (a). Quoslaicosusitaiius dicimus,'ipsosvocat Ecclesise
que laediofrangatur in difficultatibusrerum , quse ne- provinciales et stipendiarios: pulchre alludens, ul saepe
alias, ad popularemloquendiusum, quo provincise qsae
solvendo militibusstipendioobnoxise essent, siipendiarise
1 taedilisadditur, vetconsukndum;quod abest a ma- dicebantur.vide supra serm. 502, n. 15, et citataibidem
D.uscriptis. locasermonum quorumdamin Psalmos,necnon Tractatum
* Sicin Mss.Atia editis,dispensaliane. 122io Joan., n. 5.
 1541 SERMO CCCLI. 1542
addit et dicil : Sed pqs iniquilalemfqciiis,et fraudatis, dicimus, Dimitte nobis debita nostra; ex hoc ipso
ei hoc fralribus (1 Cor. vi, 7 , 8), Exceptis tainen ini- cerle et graviler nullo dubitanle peccamus, eum
«pijtaiibus et fraudibus, boc ipsum habere inter sa jnter ipsa Sacramenla mentimur. Quamobrem, in
judicia et Iites de saecularibus rebus, delictum esse quantum Deo nostro fide, spe et charitate coii-
dicit: quod tamen ferendum esse admonet, si vel . nectimur, et eum in quanlum possumus, imilamur,
ecclesiasiico judieio lites hujuscemodi finiantur. Hinc non peccamus, scd filii Dei sijmus : in quanturn au-
estetiam illud : Quisine uxoreest, cogitat ea quwsuni lem extoccasione carnalis infirmitatis, quia nondum
Dei, quomodoptaceat Deo : qui aulem matrimoniocon- morle resoluta, nondum resurrectionc niutala est,
junclus est, cogilat ea quw sunt mundi, quomodopla- motus reprehensibiles improbique subrcpunt, pecca-
ceat uxori. Quod etiam de femina similiter nolat. Yel mus. Quod utique faleri nos convcnit; ne dura cer-
illud ' cum ait, Et iterum ad idipsum estole, ne vos vice, non languoris noslri sanitatem, sed damnalio-r
tentelsalanas propterintemperanliam veslram. Quod ut nem superbiac mereamur. Unde ulrumque verissime
peccalum esse demonslraret, sed infirmitati conces- scriptum est : ct, Qui nalus esl ex. Deo, non peccal
sum ; subjecit statim : Hoc autem dico secundum ve- (I Joan. III, 9); et quod iii cadem Joannis Epislola
niam , non secundumimperium (Id. vn , 52 , 33, 5 , legimus, Si dixeriinus quia peccatum non habemus,
6). Solaenim generandi causa esl inculpabilis sexus nosmelipsos decipimus, el verilas in nobis non est
utriusque commixtio. Quam mulla sunt alia peccata , (Id. i, 8). lllucl enim ex primitiis novi hominis, hoc
sive in loquendo de rebus el negotiis alienis, quoe ex reliquiis veteris diclum est : utrumque enim agi-
non ad le pertinenl; sive in vanis cachinnationibus , mus in hac vita. Paulalim aulem novitas accedit, et
cum scriplum sit, Stullus in risu exallal vocemsuam, paulatim vetustate cedente succedit. Cum vero
sapiens autemvix iacite ridebil (Eccli. xxr, 23) : sive utrumque agitur, in stadio sumus; nec soium per-
in ipsis escis, quae ad necessilatem suslenlandoehujus cutimus adversarium bonis operibus, sed etiam pec-
vitae proeparantur , avidior alque immoderatior appe- cata incautius evitando percutirnur. Neque nuncquis-
titus, saepe excessum modum postridiana 2 cruditate noslrum viceril, sed quis crebrius feriat, quis forlius
contestans : sive in vendendiset emendis rebus cha- confligat attendilur; donec alios secum in sernpiler-
rilalis el vililalis vola perversa 3. Piget cuncla colligere, nam mortem pertrahat, qui homini stanti lapsus in-
quse quisque in se ipso certius comprehendit alque vidit, et ab aliis triumphanlibus in fine dicalur : Ubi
reprehendit, si divinarum Scriplurarum speculum est, mors, conlenliotua ? ubi esl, mors, aculeus tuus
non ncgligenter allendat. Quse quamvis singula non (I Cor. xv, 55)? Sed neque facilius ab inimico deji-
lelbali vulnere ferire senlianlur, sicuti homicidiuraet cimur, quam cum eum superbiendo imitamur; nec
adulterium, vel csetera hujusmodi : tamen omnia si- vehementius eum prosternimus, quam cum humili-
mul congregata velut scabies, quo plura sunt necanl, late Dominum sequimur; nec acriores ei dolores
aut nostrum decus ita exterminant, utab illius sponsi infligimus, quam cum plagas peccatorum nostrorum
speciosi forma prae filiis hominum (Psal. XLIV, 3) conlilendo et poenitendo sanamus.
castissimis amplexibus separent, nisi medicamento CAPUT IV. — 7. Tertia • pwnilentia severior pro
quotidianse poenitentisedesiccentur *, peccalismorliferis.Lacrymw sanguis pwnitenlis. Tertia
6. Peccata quolidiana omnes ex carnis infirmitttle actio est pcenitentioe,quoepro illis peccatis subeunda
contrahimus.Lucta christianwanimw. Quod si falsum est. Quoe Legis dccalogus continet; et de quibus
esl, unde quolidie lundimus pectora? Quod nos quo- Apostolus ait, Quoniam qui talia agunt, regnum Dei
que antislites ad altare assistenles cum omnibus fa- non possidebunt(Galal. v, 21). In hac ergo poeni-
cinius. Unde etiam orantes dicimus, quod in lola tenlia, majorera quisque in se severitatem debet
isla vila oportet ut dicamus : Dimilte nobis debita exercere; ul a se ipso judicatus, non judicetur a
noslra,sicut el nos dimillimusdebiloribusnoslris (Malth. Domino, sicut idem apostolus ait : Si enim nosjudi-
vi, 12). Non enim ea dimilti precamur, quoejam in caremus, a Dominonon judicaremur (l Cor. xi, 31).
Baptismo nisi dimissa credimus, de ipsa fide dubi- Ascendat itaque homo adversum se tribunnl menlis
tamus : sed ulique de quotidianis peecalis hoc dici- su:e; si limetl illud quod oportel nos exhiberi ante
mus, pro quibus eliam sacrificia eleemosynarum, tribunal Chrisli, ut illic recipial unusquisquequod per
jejuniorum, et ipsarura oralionum ac supplicationum corpus gessit, sive bonum, sive malum (II Cor. v, 10).
quisque pro suis viribus offerre non cessat. Quisquis Constiluat se anle faciem suam, ne hoc ei poslea fiat.
itaque se diligenter altendens, nulla se ipsum adu- Nam minatur hoc Deus peccatori, dicens : Arguam
latione scducit, satis intelligit cum quanto periculo te, et staluam le unte faciem luam (Psal. XLIX,21).
mortis seternae, et cum quanla penuria perfeclsc Atque ita conslitulo ih corde judicio, adsit accusa-
jusiitiae peregrinetur a Domino; quamvis jam in trix cogitatio, teslis conscientia, carnifex timor. Inde
Christo, hoc est, in via constilulus redire conelur. quidam sanguis animl conlitentis per lacrymas pro-
Nam si non habemus peccata, et tundenles pectora fluat. Postremo ab ipsa mente lalis sentenlia profe-
1 ApudEr. Lugd.ven. Lov.,ut illud. M. ratur, ut se indignum homo judicet participatione
*Mss., post triduana. Lov., postriduana. Meliuspari-
siensiumedilioNiveUiana,postridiana. corporis et sanguinis Domini: ut qui separari a regno
3 Lov.,nolo perversa; dissenuentibuseditisaliis et ma- ccelorum timet per ultimam sententiam summi ju-
nuscriptis.
* sjftEr. eiKss.AtLov.,desecenttir. • Lov.,existimet.Aptinscaeterilibri,si iimet^
 1543 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1544
dicis, per ecclesiaslicam disciplinain a Sacramento non possunt. Omnis enim lex in uno sermone im-
coelestis panis interim separetur. Yersetur ante ocu- pleta esl, in eo quqd scriplum est, Diliges proximum
los imago futuri judicii : ut cum alii accedunt ad al- tuum tanquam te ipsum (Galat. v, 14). Deinde si est
tare Dei, quo ipse non acccdit, cogilet quam sit aliqua difierentia inter regnantes et non regnantes;
contremiscenda illa poena, qua percipientibus aliis oportet tamen ut in uno regno sint omnes, ne in
vitam selernam, alii in mortem praecipitantur seler- hoslium aut alienorum numero depulenlur. Omnes
-nain. Ad hoc enim altare, quod nunc in Ecclesia est enim Romani Romanum regnum possident; quam-
in terra positum, terrenis oculis expositum, ad vis non omnes in eo regnent, sed caeleris regnanli -
mysteriorum divinorum signacula celebranda, multi bus pareanl. Non autem ait Apostolus, Qui talia
etiam scelerati possunt accedere : quouiam Deus agunl, non regnabunt cum Deo ; sed regnum Dei non
commendat in hoc tempore patientiam suam, ut in possidebunl.Quod cliam de carne et sanguine diclum
futuro exserat severitalem suam. Accedunt enim esl, Caro et sanguisregiium Dei non possidebunt:quia
ignorantes quoniam patienlia Dei ad poenitenliam corruptibilehoc induet incorruptionem, el mortale hoc
eos adducit. Hli autem secundum duritiam cordis induet immorlalitalem(I Cor. xv, 50, 53); ut jam non
sui et cor impoenitcns, thesaurizant sibi iram in die caro et sanguis, sed ex animali corpore spiritualis
irse et revelationis justi judicii Dei, qui reddct uni- corporis habitum naturamque mereatur. Yel illa eos
cuique secundum opera sua (Rom. u, 4-6). Ad illud terreat ullima senlentia judicis nostri, quam propter-
autem allare, quo praecursorpro nobis inlroiit Jesus, ea nunc aperiri voluit, ul ab ejus fidelibus praecavea-
quo capul Ecclesiae prsccessit, membris coeterisse- tur ; dans metuenlibusse significationem,ut fugiant a
cuturis, nullus eorum accedere poterit, de quibus, ut (aciearcus (Psal. LIX, 6). Exeeptis enim eis qui cum
jam commemoravi, dixit Apostolus, Quoniamqui ta- illo etiam judicabunt, quibus et promisit, dicens :
lia agunt, regnum Dei non possidebunt. Solus enim Sedebitis sttper duodecimtlwonos,judicantes diwdecim
sacerdos, sed plane ibi lolus assislet, adjuncto sci- tribus Israel (Maith. xix, 28). In quo numero judi-
licel corpore qui capui est, quod jam ascendit in canlium omnes intelligunlur, qui propter Evange-
ccelum. Ipse est cui dixit apostolus Petrus, Plebs lium omnia sua dimiserunt, el seculi sunt Dominum.
sancla, regale sacerdolium (1 Pelr. ii, 9). Quomodo Duodenarius quippe nuraerus ad quamdam universi-
ergo in interiora veli, et in illa invisibilia Sancta latem referlur. Non enim Paulus apostolus ibi non
sanctorum intrare audebit aut poteril, qui medici- erit.quia inter illos duodeeim non fuit. Exceptis
nam ccelestis disciplinseconlemnens, noluil paulisper ergo illis, quos etiam nomine Angelorumsignificavit,
a visibilibus separari ? Qui cnim noluil humiliari, ut quando ait, Cumvenerit Filius hominisjudicare cum
exallarelur ; cum exallari voluerit, dejicietur ; et in Angelissuis. Angeli cnim utique nuntii sunt. Nunlios
oeternum sejungelur ab aetemis sanctis, quisquis hoc aulem rectissime accipimus omnes qui salulem cce-
lempore per merita obedientise et per satisfaclionem lestem bominibiis nunlianl. Unde etiam Evangelistoe
pcenilenlise non sibi providit locum in corpore sa- boni nunlii possunt interpretari: et de Joanne Bapli-
cerdotis. Qua enim fronle impudenlioe lunc volet Sta diclum est, Eccemitto angelummeumanlc faciem
averti faciem Dei a peccalis suis, qui nunc toto corde luam (Malach. ni, 1). His ergo, ul dicere cceperam,
non dicit, Quoniam facinus meum ego agnosco, el exceptis, cocleraomnium hominum multitudo, sicut
peccatum meum anle me est semper(Psal. L, 5) ? Quo in ipsius verbis Domini manifeslum est, in duas pjr-
pacto, quoeso, Deus dignatur ignoscere, quod in se tes dividetur. Posilurus est enim oves ad dexteram ,
ipse homo dedignatur agnoscere? hsedos ad sinistram : el dicetur ovibus, id est jusiis ,
'8. ln-ios qui sibi salulem prwler regnum cwlomm Venite, benedicli Patrismei, percipite regnum quod
pollicentur. Senleniia uliima mittens aut in regnum, vobis paratum cst a consliiulionemundi.De hoc utique
aut in ignem. Aut illud quale est, in quo sibi blan- regno dixit Apostolus, cura enumerarel opera mala ,
diuntur, qui sua se vanitale seducunt? Perseverantes Quoniam qui lalia agunt, regnumDei non possidebunt.
enim m malitiis atque luxuriis suis, cum audiunt Audi quid audianl qui a sinislris erunt: Ite, inquit, in
AposlOlum. dicentem, Quoniam qui taiia agunt, ignem wternum,qui prwparalus esl diabolo et angelis
regnum Dei non possidebunt: audent sibi prseler Dei ejus (Malth. xxv, 31-41). Quapropter, prsesumere
regnum salutem, quam desiderant, polliceri; atque quis audeat' de nomine christiano, et non cum omni
ila inter se loquunlur, dum recusant agere poeni- obedientia el timore atidiat Apostolumdicenlem, Hoc
tentiam pro peccatis suis, et perdilos mores ali- enim scilote, cognoscenlesqitoniam omnis(ornicalor, aut
quando in melius commutare : Regnare nolo, suflicit immundus, aut avarus, quod estidolorum servilus, non
mihi salvum me esse. In quo primum eos fallit, quia liabethwredilatemin regnoChrisiiet Dei? Nemo vosse-
_eorum nec salus ulla est; quorum iniquilas perseve- ducat inanibusverbis: propter hwc enim venil ira Dei
rat. Quod enim ait Dominus, Quoniamabundavilini- in filiosdiffidenliw.Noiite ilaqueefficiparticipeseorum
tjuilas, refrigescetcharilas mullorum; qui autetn per- (Ephes. v, 5-7). Latius autem ad Corinthios hsec di-
severaveritusquein finem, Itic salvus erit (Matlh. xxiv, cil: Nolile errare; neqttqfornicatores,nequeidolis ser-
12, 13) : salutem utique promisit perseveraritibus vientes, neque adulteri, neque molles,neque masculo*
in, charitate, non in iniquilale. Ubi autem charitas
' Mss.:Qttis gaudeal;ornissoverbo, prwsumere.
est, opcra illa mala a regno Dei separantia esse

JMJ §EttllO
rumconeu/ii/om,nequefuris, liequeavari, nequecbriosi,
nequemuledici,nequerapaces, regnttmDei possidebunl.
Sed videle quemadmodum timorem et desperationem
salulis abstulerit eis, qui boec in vila veleri commi-
serunl. Et Itwcquidem, inquit, fuislis, sed ablttliestis,
sed sanclificaltestisin notnine DomininostriJesu Cltri-
sti, et in Spirilu Dei noslri (I Cor. vi, 9-11).
9. PwnilentiarelapsispostBaptismum amplectenda.
Quisquiscrgo post Baplisrnumaliquorum prislinorum
malorum opere obligalus tcnetur, usque adeone sibi
ininiicus est, ut adhuc dubilet vitam mutare, cum
tcmpus cst, cum ita peccatet vivil? Namutique quod
ila pcrseveranter peccat, thesaurizal sibi iram in die
irocet rcvelationis justi judicii Dei. Quodautem adbuc
vivit, paticnlia Dei ad poonitcnliamcum adducil. Im-
piicatns igitur tam morliferoruin vinculis peccatorum
detrectat, aut differt, aut dubitat confugere ad ipsas
clavcs Ecclesice,quibus solvatur in lerra, ul sit solu-
tus in ccelo; ct audel sibi post hanc vitam, quia lan-
lum chrislianus dicilur , salulem aliquam polliceri;
necveridicoillo dominicoevocis tonitruocontremiscit,
Non omnisqui dicil milti, Domhte,Domine,inlrubilin
regnum cwlorum; sed qui facil votuntatemPalris ntei
qttiin cwlisest, ipseinlrabit in regnumcwlorum(Maltlt.
vn, 21)? Quid, ad Galalas idem apostolus, nonne la-
lia enumerans eodem fine concludit ? Manifestnsunt,
inquit, opera carnis, quw sunt fornicationes, immundi-
tiw, luxuriw, idolorum servilus, veneficia,inimicitiw,
contentiones,wmulaliones, animosilales, dissensiones,
hwreses,invidiw,ebrietates,comessaliones, elhis similia;
qiiw prwdico vobis, sicut prwdixi, qttoniam qui tulia
cgutit, regnum Dei non possidebunl(Galal. v, 19-21).
Judicet ergo se ipsum horno in isiis voltmtate, dtim
polest, el mores converlal in niclius : ne cum jam
fion poterit, eliam proetcrvoluntatcm a Dominojudi-
celur. Et cumipse m se protulerit scvcrissimasmc-
dicinse, sed tamen mcdicinsc scnlcnliam , veniat ad
aniislites, per quos illi in Ecclesia claves minislran-
lur : et tanquarn bonus jam incipicns csse filius, ma-
lcrnorum membrorum ordine custodito, a pracpositis
Sacramentorum accipiat satisfactionis susemodum ;
ut in offerendosacrificio cordis conlribulali devotus
el supplcx , id tamen agat quod non solum ipsi pro-
sit ad recipiendam salutem, sed etiam cseteris ad
exemplum. Ut si peccatum ejus , non solum in gravi
ejus malo, sed etiam in tanto scandalo aliorum est,
atqnehoc expedire uliliiati Ecclesioevidetur antistiti,
in notitia muitorum, vel etiam lotius plebis agere
pcenitentiamnon recusel, non rcsistal, non lelhali et
mortiferx plagaepcr pudorem addat tumorem. Mcmi-
nerit semper, quod superbis Deus resislil, humilibus
aulein dal gratiam(Jacobi iv, 6). Quid enim est infeli-
cius, Araidperversius, quam de ipso vulnerc, quod
laterejnon potest, non erubescere, et de ligalura ejus
erubescere ?
10. In eos qui pwnitentiwtiegligendwexemplum ex
aliis sumunt.A communionenon prohibenturnisi sponle
confessi,vellegitimeconvicti.Nemo arbitretur, fratres,
propterea seconsilium saluliferoc hujiis poenilcntUe
SAKCT.ACGUST.V.
' - :' ' •'^-:
CCCLi. • 4840
dcbere coniemnere, quiainultos forle adveftit et no-'
vit ad Sacramenta allaris accedere, quorum lalia cri-
mina non ignorat. Mulli enim corriguntur, ut Petrus :
rntilti tolerantur, ut Judas : niulti nesciuntur, donec
vcniat Dominus, qui illuminet abscondita tenebrarum,
et manifestet cogitaliones cordis (I Cor. iv, 5). Nam
plerique proplerea nolunt alios accusare, dum se per
illos cupiunl excusare. Plerique autem boni christiani
propterea tacent, et sufferuntaliorum peccala quaeno-
verunt, quia documentis ssepedeserunlur, et ea quae
ipsi sciunt, judicibus ecclesiasticis probare non pos-
sunl. Quamvis eniin vera sint qusedam; non lamen
judici facile credenda sunt, nisi certis indiciis demon-
slrentur. Nos vero a communione prohibere quem-
quam non possumus (quamvis hoec prohibitio non-
dum sit morlalis, sed medicinalis), nisi aut sponie
confessum, aut in aliquo sive sseculari, sive ecclesia-
slico judicio nominatura alque convictum. Quis enim
sibi ulrumque audeal assumere , ut cuiquam ipse sit
ct accusator et judex ? Cujusmodi regulani etiam
Paulus apostolus in eademad Corinlhios Epistola bre-
viter insinuasse inlclligitur, cum quibusdam talibus
commemoralis criminibus , ecclesiastici judicii for-
mam ad omnia similia ex quibusdamdaret. Ait enim :
Scripsi vobis in epislola non commisceri(ornicariis :
non utique fornicariis hujits mundi, aut avaris, aul ra-
ptoribtts, aut idolis senienlibus; alioquindebueralisde
Iwc mundo exire. Non enim possunt homines in hoc
mundo viventes, nisi cum talibus vivere : nec eos
possunt lucrifacere Chrislo , si eorum colloquium
convictumquc vitaverint. Unde et Dominus cum pu-
blicanis ct pcccatoribus comedens : Non est opus,
inquit, sanis mcdicus, scd male habcniibus. Non eiiiin
veuivocctrejuslos, scclpeccalores(Malth. ix, 12 etlS).
El ideo sequitur Apostolus, el adjungit : Nunc uulem
scripsi vobisnon commisceri.Si quis fraler nominulur
aul fornicator, aul idolis serviens, aul uvarus, aul ma-
leclicus, aul ebriosus, attt rapax; cum hujusmodi nec
quidem cibum suntere. Qttoenhn mihi de his qui (oris
sunl judicare ' ? Nonue de his qui intus sunt vosjudi-
culis? De his aulem qtti foris sunl, Deusjudicabil. Au-
ferte maluma vobisipsis (I Cor. v, 9-15). Quibus ver-
bis satis oslendit non tcmere aut quomodolibei, sed
per judicium auferendos esse malos ab Ecclesioecom-
munione : ut si per judicium auferri non possunt,
tolerentur polius, ne perverse malos quisque evi-
tando, ab Ecclesia ipse discedens , eos quos fugere
videlur , vincial 2 ad gehcnnam. Quia et ad hoc no-
bis sunt in Scripturis sanclis exempla proposila, ve-
lut in mcsse, ul palca sufferalur usque ad ullimum
venlilabrum (Matth. in , 12); velut intra illa retia ,
ubi pisces boni ctim malis «sque ad segrcgationem,
quse fulura est in liltore, id est, in fine socculi,xquo
animo lolerenlur (Id. xm, 47-50). Non enim conlra-
rium est buic loco id quod alio loco dicit Aposlolus :
Tu quis es qui judicas alienum servum? Stto domino
1ApudEr.t.ugd.ven. f.o\.,Qttidenimmiliideliisquiforis
sitnl judicare '' '<'..
- Mss.,vincttl.
(Quaranlc-nmf.)
1547 S. AUGUSTINIEPISCOPI . 1548
stat, aut cadit (Rom. xiv, 4). Noluit enim hominem ignoras. Si autem nosli, age quod nosti; ul et tu quod
ab homine judicari ex arhilrio suspicionis, vel eliam quaerishabeas, etaliis quod imitenlurostendas. Chri-
cxlraordinario usurpalo judicio ; sed potius ex lege slum animo altende, aitende Apostolos,quorum no-
Dei secundum ordinem Ecclesise, sivc ultro confes- vissimus esl ille qui dicit, Imilatores mei estote,sicut
surn, sive accusattim atque convictum. Alioquin illud el ecjoCltristi(1 Cor. IV, 16). Atlende animo tot mar-
cnr dixit, Si quis fraler nominalur aul fornicalor, aut tyrum millia. Cur enim te Natalitia eorum conviviis
idolis seniens, clcoctera; nisi quiacam noininationcm lurpibus celebrare delectat, et eorum vitam sequi ho-
intelligi yoluit qurc fil in qucmquam , cum sen- neslis moribus non delectat? Ibi videbis non solum
tenlia ordine judiciario atquo infegritale profertur? viros, sed eliam feminas, postremo pueros et puellas,
Nam si nominatio sufficit, mulli damnandi sunt inno- nec imprudentia decipi, nec iniquitale perverli, nec
cenles, quia soepefalso in quoquam crimine ' nomi- periculi limorefrangi, nec saeculiamore corrumpi. Ita
viantur. tc non invenientem quid excuses, non solum proece-
11. Adversuseos qui pravis exemplis acquiescenles ptorum inevitabilisreclitudo, sed eliara exemplorum
contemnunl pmnileniiam. Praposili mali non imi- innumcrabilis multiludo circumdabit.
tandi. Elegans similiiudo. Noncrgo illi, quos monc- CAPUT V. — 12. Pccccdornullus desperet, sed ad
nius agere poenilcnlinm, quoorant sibi comites ad pcenilenliamconfugial. Mutatio vitwct salisfacliopro
supplicium; nec gaudeant quia plurcs- inveniunt 8. commissis.Scd de utilitate ac salubritate pcenilenlioe,
Non enim proplerea minus ardebunt, quia cum ut quod instiluimus aliquandoperagamus: si jam de
multis ardebunl. Non est enim hoc sanitalis certum sanitatc dcspcrans addis pcccala peccatis, sicut scri-
consilium, sed malevolenlioevanum solatium. Anforte ptumest, Peccator, cumvenerilin profttndummalorum,
altendtint multos etiam in ipsis bonoribus ecclesiasti- - coniemnii (Prov. xvin, 5): noli contemnere, noli de-
cis prscpositorumet minisirormn non congruenter vi- spcrare; clama etiam de profundoad Dominum,cldic
vere sermonibus et Sacramenlis, quaeper cos populis ei : De profundis ctamavi acl te, Domine; Dominc,
ministranlur? 0 miscros lioniines, qui hos intuendo exaudivocemmeam.Fiant aares tttwiiilenclenles in vo-
Chrislum obliviscuntur! qui et tanto anle proedixit,ut cemobsecralionismcm. Si iniquilalesobservaveris,Do-
lcgi Dci poiius obtemperetur, quani imilandi videan- mine; Domine,quissuslinebit?Quoniamapud le propi-
tur illij qui ca quoedicunlnon faciunt (Maiilt.xxm, 5): iialioesl (Psctl.cxxix,l-4). De tali profundo Niniviloe
ct traditorem suum lolcrans usque in finem, eliam ad clamavcrunl, et banc propiliationem invenerunt: fa-
evangclizandum cum cseleris misit. Tain sunl autem ciliusque esl evacuata eoimninalio Prophetae, quam
isti absurdi ct proeposterict miscri, qui prsepositoruin bumiliatio poemlenlisc(Jonw in). Ilic fortasse dicis:
suorum malos morcs imitari cligunt, quam per eos Sed cgo jam baptizalus sum in Christo, a quo omnia
prscdicala Domini proicepla scrvaro; quam si quis- mihipcccala prseterila dimissa sunt; vilis factus sum
quam viator rcmancndum sibi essc existimet in ili- nimis itcransviasrneas, et canis borribilis oculisDei,
ncre, cum vidcrit milliaria lapidea Iitleris plena viam conversusad vomitumsuum. Quoabiboa spirilu ejus?
docerc, clnon ambulare. Ciircnim non polius, siper- ct a facie ejus quo fugiam? Quo, frater, nisi ad cjus
vcnire desidcrat, (ales comilcs inluetur et consequi- miscricordiam poenitendo,cujus poteslalempeccando
tur, qui cl viam bcne dcmonslrant, et m ea persevc- contempseras? Nemo enim reclc fugit ab illo, nisi ad
ranlcr atque alacriier ambulanl? Quod si isti dcsint, illum, ab ejus severitatead cjus bonilatem. Quis cniin
vcl polius raiiitis appareani, uam dccsse non possunt: locus te excipiet fugientem, ubi ejus procseniiate non
non enim sic quserunlhominescliarilalc studiosaquod inveniat? Si ascenderis in ccelum, ibi est: sl descen-
prscdiceni ad imilationem, quomodoqnrerunt iniqui- derisad infernum, adesl. Recipe ergo pennas luas in
late suspiciosa quod murmurenladdcceplioncm, par- directum, et habita in spe in exlrema 1 bujus soeculi:
lim non invcnicndo bonos, dum ipsi mali sunt; par- etenim illuc manus sna deducette, etperducet te dex-
lim timendo invenire, dum mali e;se scmpcr volunt. tera sua (Psal. cxxxvm, 7-10). Quidquid enim fcce-
Sed tamen conccdamus non apparcre minc homines ris, quoecumquepeccaveris; adhuc in bac vita es, unde
dignos imitatione. Quisquis hoc putas, mente Domi- te Deus omnino, si sanare nollets, auferret. Cur ergo
num intuere, qui bomo factus est, ut hominemvivere ignoras quia palienlia Dei ad poenitenliam le adducit
docerel. Si habitat Christus in inleriore homine per (Rom. II, 4)? Qui enim clamando non tibi persuasitut
fidem in corde luo, recordarisque illud quod Joannes non recederes, parcendo clamat ut" redeas. Intuere
ait, Qtti dicitse in Chrislomanere, debelquemudmodum David regem: jam utique el ipse illius temporis sacra-
ille ambulavil,ei ipse ambulare(I Joctn.n, 6): ita nec menta perceperat, jam utique circumcisus erat, quod
tibi dceril quem sequaris, et cum le alius videril, de patres nostri pro Baplismohabebant.Nam ad hoc dicit
bonoruin inopia conqueri desinet. Si enim non nosii Apostolus sanctum Abraham signaculumjustitise fidei
quid sit recte vivere, divina prseceplacognoscc. For- recepisse ( Id. IV, 11). Jam etiam unctus erat un-
tassis enim mulli rectc vivunt; scd propterea tibinul- ctione venerabili, qtia regale sacerdotium prsefigura-
ltis rectc vivere videtur, quoniamquid sit recle vivere batur Ecclesise.Repente autem factus et adulterii et

1 SieMss.Atedili,criminu. 1 Editi,inextremo.AtMss.,inexlrema.
Augustinuseum-
demPsahnum138enarranslegebat, f» rtovissima.
» Er.Lugd.et ven., invenerint.Lov.,imeniant. a' s Mss.,si sahdrinollet.
 1519 Shi.MU CCCLil. 1550
homicidiireus, non frustra laincn dc tain iimnani ct psallenli respondimus : Averlefaciem tttam a peccatis
abruplo profundoscelcris pcenitcnsclainavil ad Domi- meis, et omnesiniquilaiesmeasdde (Psal. L, 11). Unde
num, dicens : Averle fuciemluam a peccalismeis, et cum serinonem ad vcsiram Charitatem non prsepara-
omnesiniquilalesmeasdele. Quo tandem merilo, nisi remus, hinc nobisessetractandum Dominoimperanle
quia item dicit: Iniquitalemineamegoagnosco,el pec- cognovimus. Volebamusenim bodierna die vos in ru-
catum mettmante me est semper? Quid aulem obtulit minaiione permittere, scienlesquam abundanles epu-
Dominoundeillum propitiarcl sibi? Quoniamsi volttis- las cepcritis. Sed quia salubriter quod apponitur ac-
ses, inquit, sacriftcium,dedisscmulique; Itolocaustisnon cipitis, quolidie multum esuritis. Proeslet ergo Domi-
deleclaberis.SacriftciumDeo spirilus contribulatus:cor mis ipsc Deus noster, et nobisvirium sufficientiam,et
conlrilumei /anmliatumDeusnon spernil (Psal. L, 11, vobis utilcm audientiam. Nequeenimignoramus, esse
5,18,19). Non solumergo dcvote obtulit, sed etiam serricndum bonseveslroeetutili voluntati. Adjuvemur
isla diccndo quid offerri oporlerel ostendit.Non cnim crgo a vobiset voto et studio; voto ad Deum, studio
sufficiimorcs in melius commutarc, el a factis malis ad verbum; ut ea dicatmis quocvobis esse utilia ipse
recedere; nisi etiam dc bis quse facta sunt, salisfiat judicat, qui vos pascit per nos. Yox igitur in his vcr-
Deo per poenileiiliacdolorem, per humililalis gemi- bis pcenitenlis agnoscitur: Averlefaciem luam a pec-
tum, per conlriti cordis sacrificium, cooperantibus calismeis, el oinnia (acinora mea dele. Proinde aliquid
cleemosynis. Beati enim misericordes,quoniam ipso- de pcenilcnlia diccre divinilus jubemur. Nequc enini
rum miserebilurDeus (Malth. v, 7). Non enirn dictum nos isttim psalmum cantandum lectori imperavimus:
csl, ut tanluui abslineamus a peccatis : Sed cl de prw- scd quod ille ccnsuilvobisessc utilead audiendum, boc
lerilis, inqtiit, deprecare Dominuin, ul libi dimitlantur cordi etiam puerili imperavit. Dicamus aliquid de uti-
(Eccli.xxi, 1). Et Pctrus jam crat lidelis,jam in Chri- Iitate poenitentioe: proeserlim,quia eldiesjamsanctus
sto el alios baplizaverat. Inluere ergo Pelrum proesu- annivcrsarius imminei, quo propinquante humiliari
nienlcin accusatum, limentem vulneratum, flentem animas et domari corpora sludiosius deccl.
sanatum. Jam etiam post adventum de coeloSpiritus 2. PwnilentiaIriplex. Prima baplizandorum.Pwni-
sancti, quidam Simon pecunia voluit eumdem Spiri- tenliu ante baptismuntimperata Judwis. Triplex autem
lum sanclumemere, scclcratissimumet impium mcr- consideratio agendoepcenilcntioein sacra Scriptura
cimonium cogitans, jam baptizalus in Christo: ct la- invcnitur. Nam neque ad Baplismum Christi, in quo
men poenitenliccconsilium ab ipso Petro correptus omnia peccala delenlur, quisquam bene accedit, nisi
accepit (Act. vm, 15-22). Dicit eliam aposlolus Pau- agcndo poenilenliam de vita prislina. Nemo enini eli-
ius, qui ulique fidelibus mittebat Epistolas : Ne ite- gitvitam novam, nisi qucm veleris poenitet. Hoc au-
rum cumveneroad vos, humilietme Deus, et Ittgeam lem ctiam auctoritale divinorum Librorum probare
multosex liis qui ante peccuverunl,et non egerunlpmni- debcraus, utrum baptizandi egerint poenileriliam.
teitliam sitper hnutundilia et luxuria, el (ornicctlione Quando Spiritus sanclus rnissus est ante promissus,
quam gessenmt(II Cor. xi»,21). Circumstanl ergo nos cl implcvit Dominus fidem pollicitationis suai ;
el prsecepta recle faciendi, ct exempla non lantum acccplo Spiritu sanclo discipuli, ut nostis, cceperunt
recte facientium, sed ciiam pceiiilentiuinad recipien- loqui ornnibus linguis, ul in illis qui aderant, linguam
dam salulem, quoefuerat amissa peccando. Sed fac suam quisquc cognosceret. Hoc aulem miraculo ter-
incertum csse ulrum ignoscat Dcus. Quid pcrdit, cum riti, consilium vitoe ab Apostolis pelierunl. Tunc eis
supplicat Deo, qui salutem pcrdere non dnbilavit, curn Pctrus annunliavilcum colcndum quemcnicifixerunt,
offenderet Dcum? Quis enim certus cst quod etiam • ui ejus jam sanguinem biberent credentes, quem fu-
impefator ignoscat? Et lamen pecunia fundilur, ma- derant socvicntcs. Annunlialo auteni illis Domino
ria transmeanlur, procellarum inccrla subeiintur; et noslro Jesu Chrislo, et agnoscenlibus reatum suum ,
pene ut mors evitetur, mors ipsa suscipitur. Suppli- ut impleretur in cis quod propheta ante proedixeral,
catur deinde per hnmines homini: sine dubilatione Convers-us sum in wrumnamineam,dumconfigilurspina;
fiunt ista, cum sit dubittm quo fine proveniant. Et la- compuncli sunt. Conversi enim sunt in oerumnam
mencertioressuntclavesEcclesioe, quanicordaregum: • doloris, cum configereturspina peccati recordationis.
quibus clavibus quodcumque in lerra solvitur, eliam Nibil enim mali se fecisse pulaverant, nondum infixa
in ccelosolulum promittilur (Matth. xvi, 19). Etmul- crat spina. Loquente autem Petro, ut agnoscas infi-
to est honestior humilitas, qua se quisque humiliat xam spinam, Scriptura dixit, Petro loquenlecompuncli
EcclesiseDei: et labor minor imponitur, el nullo lem- suni corde. Proinde in eodem psalmo, ciim dictura
poralis mortis periculo mors oeternavitalur. est, Coiiveisusstimin wrumnammeam, dumconfigilur
* spina; sequilur, Peccalum cognovi, et facinus mettm
SERMO CCCLII (a). non operui. Dixi, Proloquar adversum me delictum
De utilitate agendwpwnitenliw,n. meutnDomino; et lu dimisisli impielalemcordis mei
— (Psal. xxxi, 4, 5). Cum ergo spina illa recordationis
CAPUT PRIMUM. 1. Sermoni occusio dala ex compuncti dicercnt Apostolis, Quid ergo faciemus?
leclione. Vox pcenitenlisagnoscitur in verbis quibus ait illis Pclrus. Agitepwnitentiam,et baptizelur unus-
* Emendatusadv. et ad Am.Er. Par.Lov. quisquevcstrumin nomhteDomini nostri Jesu Chrisli;
(a)Alias,27inter Bomiiias 50. cl remittenturvobis peccata (Acl. n, 37). Ergo intcrim
m k AUGUSTlNl EPlSCOPl im
nunc, si qui forte adsunt ex eo numero, qui bapti- Yideo aliquantum esse ad promendum explicandum-
zari disponunt (credimus cnim eos adesse lanlo que difficilequod dicere inslilui: sed adjuvabor be-
ad verbum studiosius, quanlo ad indulgcnliam vici- nevolenlia veslra, bsec mihi a Domino impetret fa-
mandu-
nius), hos primum paucisalloquimur.ut erigant mentes cultatem. Ettmdem, inquit, cibumspirilualem
in spem. Ament fieri quod non sunt, oderint quod caverunt. Suffecerat ul diceret, Cibum spirilualcm
fuerunl. Novumhominem nasciturum jam voto conci- manducavcrunt.Eumdem,inquit. Eumdemnon invenio
eum quem manducamus et
piant: quidquidde vila proeteritaremordebat,quidquid quomodo iutelligara, nisi
angcbat conscienliam, quidquid omnino vel magnum nos. Quid ergo, ait aliquis, hoc erat manna illud,
vel parvum, vel dicendum vel non dicendum, non quod ego nunc accipio ? Ergo nihil modo venit, si
dubitent posse dimitti; ne forte quod vull dimilterc ante jam fuit. Ergo evacualum esl scandalum crucis.
Dei miseralio, contra se teneat humana dubitatio. Quomodoe:go eumdetn,nisi quia addidit spiritualem?
3. Figurw nostrwin iis quw lsraelilis conligernnl. Nam qui n:.»una iUud sic acceperunt, ut lanlummodo
Petra, figuraClirislus. Transilus maris Rubri, Bapli- indigemieesuoe corporali satisficri putarcnt, et ven-
smus. Manna Cltrisli panis cwteslis figura. Quomodo trem suum pasci, non mentem ; nihil inagnum man-
cibumet potttm spirilualemeumdemnobiscumsumpse- ducaverunt, faetum salis est eorum indigcntioc.Alios
runt Israelitw. Pelra virga percussa. Excniplumetiam Deus pavit, aliis aliquid nunliavit. Hi lales cibum
in primo illo populo exbibitum unusquisque fideliler corporalem manducaverunl, non cibum spiritualem.
rccordelur. Ait enim Apostolus : Omnia liwc ftgurw Quos ergo dicit patres nostros cibum spirilualem
nostrw fuerunl : cum de rcbus talibus loquerelur. eumdem manducavisse? Quos putamus, fratres, nisi
Quid enim dixerat? Nolo enim vos ignorare, fralres, qui vere patres noslri fuerunt? imo palres nostri
quia palres noslriomnes sub mtbefuerunt; el omnesin non fuerunt, sed sunt. Omnes eniin illi vivunt. Sic
Moysebaplizati sunl in nube et in mari; el omneseum- enim quibusdam illis ihfidelibus dicil Dominus, Pa-
dem cibwn spiriluutemmanducuverunt,el omneseum- Ires veslri manducaverunlmanna in eremo, el morltii
dem polumspirilualem biberunt. Bibebantenim de spi- sunt. Quid est enim, Palres vestri; nisi, quos infide-
rituali sequeiitepetra. Pelra atttemerat Clirislus(t Cor. litale imitamini, quorum vias non credendo et Deo
x, 1-4). Has figuras noslras fuisse ille dixit, cui resistendo sectamini? Secundum quem inlellectum
nemo fidclis unquam contradixit. Et cum mulla enu- quibuodam dicit, Vosa patre diaboloestis ( Joan. viu ,
meraret, unam rem solam solvit, qttia dixit, Petra 44). Neque cnim diabolus aliquem honiincm vel po-
autemerat Christus. Solvendo unum aliquid, coelera teniia creavil, vel generando procreavit : et tamen
proposuil inquirenda : sed ne recedens a Cbristo in dicitur pater impiorum, non propier generationem ,
quisiior erraret, ut firmus quaeral, in pelra fundatus ; sed proptcr imilaiionem. Sicul e contra de bonis
Pelra, inquit, eral Christus. Dixil illas figuras noslras dicilur, Ergo semcnAbrahweslis (Galat. m, 29) : cum
fuisse, el obscura eranl omnia. Quis evolveret invo- loqualiir Gentibus, quae stirpem carnis cx Abrahae
lucra isla figurarum? quis aperirel? quis disculerc gcnere non ducebant. Filii enim craut, non nascendo,
auderet ? In quibusdam quasi dumelis densissimiset scd imilando. Abrogalur autem el alienatur a perfidis
crassa umbra lumen accendit : Petra, inquit, eral pater Abraham, quando eis Dominus dicit, Si filii
Chrislus. Jam ergp.liiminc illalo, quoeramusquid cae- Abrahwessetis,opera Ahrahwfacerelis(Joan. vm, 59).
terasignificent; quid sibi velint, mare, nubes, manna. Et ut mahc arbores dc Abrahae palernitalc glorianles
lloccenim non exposuit, sed pelra quid csscl ostcn- cradicarenlur, filii Abrahcede lapidibus promiltuntur
dit. Per mare transitus, Baptismus esl. Sed quia ba- (Mallh. in, 9). Sicutergo hoc loco dicit, Palresveslri
ptismus, id est, salulis aqua non est salutis, nisi manducaveruntmanna in eremo, et mortui sunt: non
Chrisli nomine consecrata, qui pro nobis sanguinem enini inlellexerunt quod manducaverunt; itaque non
fudit, cruce ipsius aqua signatur. Hoc ul sigpificaret inielligenies, cibum nonnisi corporalem acceperunt:
ille baplismus, mare Rubrum fuil. Manna de ccelo sic et Apostolus dicit, patres noslros, non patres
aperte ab ipso Domino cxponitur. Palres vestriman- infidelium, non palres impiorum, manducantes et
ducuverunt, inquit, manna in eremo, el mortui sunt. morienles ; sed polres nostros, palres fideliuni, spi-
Quando enim viverenl, cuui figura procnunliarevitam ritualem cibum manducasse, ct idco cumdem. Patres
posset, vita esse non posscl? Manducaverum,inquit, noslri, inquit, eumdemcibumspiritualemmanducave-
incmna,et mortui sunl; id cst, nianna quod manduca- rttnl, el eumdetn polum spirilualem btberunl. Eranl
verunt non illos potuil de morte liberare : non quia enim ibi qui quod manducabant, intelligcbant: erant
ipsum manna mors cis fuit, sed quia eos a morle ibi quibus plus Chrislus in corde, quam manna in
non liberavit. Ille enim liberatnrus erat a morte, qui ore sapiebat. Quid de aliis loquamur? Inde erat
per manna figurabatur. Dc coelocerle manna venie- primilus ipse Moyses famulus Dei, fidelis in tola
bat, atiendile quem figurabat : Ego sum, inquil, pa- domo ejus (Hebr. III, 2), sciens quid dispensaret, et
nis vivus, qtti de cmlo descendi (Joan. vi, 49, 51), quia illo tempore iia dispensari deberent clausa proe-
Sicul sludiosiautem el bene vigilantesverba dominica sentium, aperta futurorum. Breviter ergo dixerim:
allendile, ut proficiatis et lcgere et audire noverilis. quicumque in manna Chrislum intellexerunt, eumdem
Eumdem, inquit, cibum spiritualem manducaverunt. quem nos cibum spiritualem manducaverunt; qui-
Quid est, tumdem, nisi quia eum quem eliam nos ? cumque autem de manna solam saturilalem quscsie-
ISSS SERMO CCCLIi. lg5i
runt, palres infidelium manducaverunl, et mortui lum Moysescoirauendaret, vocavit ettro, et mutavit
sunt. Sic etiam eumdem potum : Petra enim Chri- ei nomcn, ct appcllavit eum Jesum : ut non per
stus. Eumdem ergo potum quem nos, sed spiritua- Moysen, sed per Jcsum , id cst non per legem , sed
lem ; id est, qui fide capiebattir, non qui corpore per gratiam populus Dei in lerram promissionis
hauriebatur. Audistis eumdem potum, Petra erat intrarel. Sicut auteni Jesus ille non verus, sed
Chrislus: non enim alter Christus tunc, alter nunc. figuratus; ila etiarn terra promissionis illa non ve-
Altera quidem illa pelra (Exod. xvn, 6), allcr lapis ra, sed figurata. III» enim populo primo tempora-
quem sibi posuit ad caputJacob (Gen. xxvm, 11); lis fuit : nobis qux promissaest, seterna crit. Sed fi-
altcr agnus occisus ul manducaretur Pascha (Exod. guris tcraporalibus promittcbantur et prscnunliahan-
xn), alter aries hoerens in vepribus immolandus, tur aeterna. Sicut crgo illc non verus Jesus, ncc illa
qnando filio suo pepercit Abraham jussus, quem terra promissionis vera, sed figurats : ita manna non
jussus obtulcrat (Gen, xxn , 13 ) : altcra ovis et cibus vere ccelesiis, sed figuratns; ita petra illa
altera ovis, alter lapis et alter Iapis, idem tamen non vere Cliristus, sed figuratus, et sic omnia.
Chrislus; ideo eumdcm cibum, ideo eumdem potum. Quam ergo sibi exigit considerationem dubilatio
Denique percussa est ipsa pelra ligno, ut aqua Moysi? Ne forto et ibi aliqtia figura expressa sit, ct
deflueret: virga enim percussa est (Exod. xvn, 5 el 6). innuerit intelligenli, et ad inquirendum commoverit
Qnare ligno, non ferro, nisi quia crux ad Christum et provocaverit animum. Yidco cnimetpost illam dti-
accessit, ut nobisgratiam propinarel? Eunidem ergo bitationcm, ct post iram Dci, et post minas mortis,
cibum, eumdem potum, sed intclligentibus el creden- et post remotionem ab introductione populi in tcr-
libus. Nonintelligentibttsautem, illud solum manna, illa ram promissionis, multa Deum sic dicerc ad Moyscn,
sola aqua; ille cibus csuvienli, potus iste siiienti; nec tanquam ad amicum, quomodo et antea loqucbatur :
ille, nec iste credenti: credentiautem idem qui iiunc. usque adeo ut ipsi Jesu Nave obedientiou cxemplufii
Tunc enimChristusventurus, modoChristusvenit.Ven. de Moyse proponatur, et hoc eum moneat Deus, ut
lurus el venil, divcrsa verba sunt, sed idem Christus. sic ei serviat, quomodo servivit Moyses; et sic sc
4. Moysi dubitalio ftguraliva. Aliquid etiam, quo- pollicelur cum eo futurum, quomodo cum Moyse.
niam res venit in medium, de dubitalione famuli Evidcnter, charissimi, conslringit nos ipse Deus ,
Dei Moysi volo dicere. Figura enim erat veteruin non passim reprehendero, sed intelligere dubitatio-
etiam ista sanctorum. Dubilavit ad aquam Moyses ; nera Moysi.Figura peira jacens, figtira virga percu-
quando pelram virga percussit ut aqua fluerct, dubi- tiens, figura aqua flucns, figura et Moyses dubilans.
tavit. Dubilationeni autem ejtis legens quisque forte Et ibi dubitavit, ubi pcrcussit. Hinc facta est dubita-
transirel, nec inlelligeret, quia nec quoerere auderet. lio Moysi, quando lignum accessit ad pelram. Jam
Domino antem Deo dubitalio illa displicuit, et eam veloces prccvolant, imo lardos patienter exspcctent.
notavii, non solum arguendo, sed eiiam vindicando. Dubitavil Moyses quando ligntim accessil ad pelram :
Nam propter banc dubitationem dicitur Moysi, Non -dubitaverunt discipuli quando viderunt Dorainura
iiilroduces lu populum in lerram promissionis(Ntim. cruciflxum. Horum figuram gerebat Moyses. Figura
xx, 12). Ascendein montan, el morere (Deut. xxxn , erat Petri illius ter neganlis. Quare Petrus dubita-
49). Deus hic utique apparet iratus. Quid ergo de vit? Quialignumpctroepropinquavit. Cum mortis suae
Moyse, fralres mei? Omnis ille labor ejus , omnis pro genus, id esl, crucem ipsam proenunliaret Dominus,
popnlo aeslusejus , et illa charitas , dicens, Si dimit- ipse Petrus expavit : Absitale, Domine, non erit hoc
lis illis peccalum, dimitle; sin autem , dele me de libro (Maith. xvi, 22). Dubitas, quia petrae imminere vir-
tuo (Exod. xxxn, 31, 32), hac subita et repentina gam vides. Ideo spem suam, quam gerebant de Do-
dubiiatione damnata esl? Et quid est quod conclusit niino discipuli, tunc perdiderunl : quodam modo in-
lector cum Apostolum legeret, Charitas nunquamca- terceplacst, quando crucifixum viderunt,quandoplan-
dit (I Cor. xni, 8) ? Cum quadam solvenda propone- xcruntoccisum.Iiivcniteospostresorreclionemloquen-
rem, sludiumveslrum me fecit et aliud proponere, lcs inter se de hac re, tristi colloquio; el tenens oculos
quod forle non quaererelis. Yideamus ergo, el adhuc eoruin ne ab eis agnoscerelur, non se auferens creden-
quantum possumus conemur penetrare mysterium. libus, sed diffcrens dubitanles, se tanquam tertium col-
Irascilur Deus, dicit eum non inlrodueturum popu- Ioculorem sermoni commiscuit, et qusesivitab eis un-
lum in lerram promissionis; jubet ut ascendat in de loquerenlur. Miranlur illi, quia solus ignorat quod
monlem el moriatur. Et lamen mulla injungit agenda in eo factum fuerat qui quaercbat. Tu solus, inquiunt,
eidcm Moysi : jubet quid agat, quomodo populum peregrinarisinJerusatem? Et commemorant quaegesta
disponat, quomodonon rclinquat passini et negligen- sint de Jesu. Et continuojam desperalionis susemedul-
(er. Ntinquam ista damnato injungere dignaretur. las apcriunt, et vulnus medico licet nescienles oslen-
Aliud accipite mirabilius. Quoniam dictuni esl Moysi dunt: Nosautem, inquiunt, sperabamusquod inillo re-
(bnc enim placuit Deo certi mysterii dispensationis- demplio essetIsrael (Luc xxiv, 15-21). Ecce facla est
quc gratia) quod ipse in terram promissionis noi? in- dubiiatio, qnia lignurn accessit ad petram : impleta
troduceret populum, eligilur alius Jesus Nave; et est figura Moysi.
iste homonon hoc nomine vocabatur, voeabalur Au- 5. Jl/oysi'3in monte moriens, quid adumbravit. Vi-
ses (Num. xm, 17). Et cum ci inlrodiiccndum popti- deamus ct lianc : Ascendein monlem, el nwrere. Per
1555 S. AUGUSTINIEPISCOPl Iggjj
mortem corporalem Moysi figurala esl mors ipsius iatem dimitti non dubilo; sca timeo fulnra peccata.
dubilationis; sed in monte. 0 mira mysleria! Hoc Placet ergo in JEgypto remanere? Irilerira Iiostem
certe expositum et intellectum , quanlo dulcius qtiam praesenlem cvade, qui jam te pressit, etjam subjuga-
inanna? Ad petram nata est dubitalio, in monle vit. De futuris quid tibi hostes mcditaris? Qiiotljam
mortua esl. Quanclofuit humilis Christus in passio- fecisli, elsi nolueris erit : quod factufum tc pulas,
ne, quasi petra jacebat ante oculos : raerito in illo si volueris non erit. Sed periculosa esl via : heqiie
dubilabalur, bumililas illa nihil niagnum prsetende- enim cum Rubrum mare transiero, jain ero ih tcrra
bat. Merito ipsa humilitate factus est lapis offensio- promissionis : ductus est ille populus per longa de-
nis : resurrectione aulem clarificalus magnus appa- serta. Interim ab JSgypio liberare. Quid ergo , pulas
ruit, jam moiis est. Jam ergo illa dubitatio, quse defulnrum libi auxiliatorem in via , euin qui ie eruit
nata erat ad pelram , in monte moriatur. Agnoscant de velusla captivitale? Novos tuos inimicos non com-
discipuli salulein suam , revocenl spem suam. Atten- pescil, qui le a vetustis hosiibus liberavit? Tantum
de quemadmodum morialur illa dubilalio, altende inlrepidus transi, iiilrepidus arabula , obediens esio :
quemadmodum moriatur Moyscs in monle. Non in- noli amaricare Moysiilli, cujus typum ille portabat
tret in terram prorhissioriis : nolumus ibi dubiialio- in hac obedicntia. Fafeor, non destint hosles. Sicut
nem; riioriaiur. Ostendal nobis cam Christus mori. cnim non deerant quijseqiioreniur fugientcs, ita hon
Trepidavit Petrus : et negavit tcr. Pelra enim erat deerant qui impedirent ambulantes. Prorsus, cbaris-
Cltrislus. Resurrexit, moris factus est : ftrmavil et simi, figursc noslrae frierunt. Interim in le non sit
Petrum. Sed morilur dubitatio. Quoinodo moritur ? quod conlrislel Moysen: noli esse aqua amara, quam
Petre, amas me? Cordis inspcclor, cordis cognilor post mare Rubrum non potuit ille populus bibere.
interrogat; ei vult audire quod anietur, et parura esl Eral enim ct ibi tentatio. Et lanien ista quando eve-
semel. Interrogat boc, audit propc ctim taedio ipsius niunt, quando amaricat populus, ostendimus eis
Pelri : miratur enim iulerrogari sc a prcescio, sed Christum, quse pro illis tulerit, quomodo pro eis
etiam tolies inlerrog.iri cum scmcl sulficeret re- sanguinem fuderit : et mitescunt, tanquam nobis Ii-
spondcre eliam riescienti. Scd tanquam tibi dicercl gnum iri aquam miltentibus. Plane hoslem adversan-
Dominus , Exspeclo , numcrus Icgitimus implea- lem itineri tuo Amalech habebis. Tunc orabat Moy-
tur : lertio conlitcatur per amorem (Joan. xxi, 15- ses, iunc extendebat mantis : ct ubi deponebat ma-
17), qiiia ler hegavcral per limorem (Malth. xxvi, nus, convalesebat Amalech; ubi exiendebat manus,
09-74). Quod ergo Dominus loties inlerrogabal, du- dcficiebat Afnalech. Et tuocmanus exlentoj sint, de-
bilationem illam iri montc occidebal. ficiat Amalcch lenlator et bujiis iuneris impeditor :
6. Ad Baptismuminvilat. Manus Moysicontra Aina- csto vigil et sobrius in orationibus , in operibus bo-
lecli nunc extenlw, nunc demisscu.Qtiid crgo, charis- nis, noii tamen praelef Chrisium , quia cxlensio illa
simi, si palent bsec? Non ad frnudem, ted a-Jjticun- manuum, Clirisii crux fuit. In il!a extendilur Apo-
ditatem clausa erant. Nequc cnim tam dulciter cape- stokts, citm dicil : Mundus mihi cntcifixus esl, el eqo
rentur, si prompla vilescerent. Respiciat ergo nego- iniindo (Gatal.w, \i). Ergo deficial Amalech, vin-
tium suum compelilurus Baptismuin, quem alloqui caiur, et non impediai Iransitum populi Dci. Si di-
coeperam. Mare Rubrum Baplismus erai, populus niiltis m lius a bono qpcrc, a cruce Cbrisii; proeva-
transiens baptkabatur : iransitus ipse Baplismus lebit Amalech. Tamcii noli omni modo aut continuo
erat, sed innube. Adbuc cnim nubilabaiur quod lc forlcrh futurum ptitare, aut pcnitus desperando
prsenuniiabatur : adhuc occultabalur quod promifte- deficere. Alteriiatio enim illa defectus ct fortitudinis
batur. Jam riiodo recessit nubes, manifestseveriiatis iii msnibus servi Dci Moysi, forte alternalio tua fuit.
serenitas facta est: quia recessit et velum, per quod Aliquando cnim in lentationibus deficis, sed non suc-
loquebatur Moyses. Hoc velum et in lemplo pende- cumbis. Deponebat ille paulum mnnus, non omnino
bat, ne secrela templi viderenlur: sed in cruce Do- ruebaf. Si dicebam, Molus est pes meus; eccemiseri-
mini velum conscissum est, ut paterent. Yeni ergo cordia lua, Dom'me,adjtwabalme(Psal. xcni, 18). Noli
ad Baptismum : ingredcre inlrepidus viam per mare ergo timere : adestih iliiiere auxiliator, qui in JEgypto
Rubrum ; noli esse de peccato prseterilo lanquam de non defuit liberalor.Noli timere, aggredere viam, prae-
^gyptio sequerite sollicitus. Premebant te peccata sume securus. Aliquando ille deponebat manus, ali-
lua duro onere servilutis, sed in ^Egypto, iri amore quarido erigebat; lamen victus esl Amalech (Exod.
hujus saeculi, in peregrinatione longinqua; cogebant xvn, 11-15). Rebellare potuit, superare non poluit.
te seclari opera terrena, lanqiiam laleres facere, ope- CAPUT II.—7. AUerapwnitcniia,quwomiiiumesl,
ra lutea operabaris. Premunt lc peccata, venil se- ac quotidiana. Medicinacl pactam in dominicaoralione
curus ad Baplismum : usque ad aquam hoslis sequi de remittendis debitis. Ignoscendum (rairi. Itaque ad-
poteril, ibi morietur. Time aliquid de vila prselerita, monemur jam de altera loqui poenitentia.Triplicem
crede aliquid remansurum luoruiri peccatorum, si quippe ejus consideralionem in sancla Scriplura esse
aliquis remansit jEgypiioruin. Audio vocem pigro- proposui. llla prima coinpelenlium est el ad Bapli-
rum : Ego, inquit, de praeleritispeccalis non Umeo, simim vcnire silientiiim : hanc de Scripluris sanctis
omnia mihi in aqua sahcta per Ecclcsise etiam chari- oslendi. Esl alia qu|ppe quotidiana. Et ubi illam
* codex v., operabarispretnentepeccato..Tenx. osleiidimus pcenitentiam quotidianam? Non liabeo
 1557 SERMOCCCLII. 1558
ubi melius ostendam, quam in oratione quolidiana, tur, Sic dimitto quomodo et tu dimittis : ergo quia
ubi Dominus orare nos docuit, quid ad Patrem dica- hoc non potes dicere, et non vis dimittere, deviabis
mus ostendit, et in his verbis posuit: Dimitle nobis ab hoc versu, ct prsetermittes, et dices quod sequi-
dtbita noslra, sicut el nos dimitlimusdebitoribusnostris tur, Ne nos paliaris induci in tenlalionem: ibi te ca-
(Matlh. vi, 12). Quse debita, fratres? Quandoquidem piet creditor tuus, cujus qtiasi faciem devilabas. Quo-
dcbila hic intelligi non possunt nisi peccata; quse dc- modo quisque in vico cum occurrcrit ci cui aliquid
bita dimisit in Baplismo, iterum ut dimillat oramus? debet, si ad inanum esl diverticulum, dimittit quo
Cerle morluus est omnis JEgyptius qui sequebatur. ibat; ct it pcr aliara partcm, nc fociemvideat crcdi-
Si nihil de sequentibus hoslibus residuum factum est, toris. Hoc lu in isto vcrsu (c fccissc arbiiralus cs : de-
quid oramus ut dimittalur, nisi propler manus deli- vilasti dicei'e, Dimilte, sicut cgo dimitto: ne sic di-
cicntes contra Amalech? Dimilte nobis, sicttl el nos di- mitleret, id est non dimiiieret, quia non diuiiuis; et
miltimus.Constiluit medicinam, firmavilpactum. Hic nolttisti dicere, dcvitans faciem crcditoris. Qucni dc-
preces dictat, ibi precanti respondct: novit quo jure vitas? quis dcvilas? Quo ibis, ubi tu csse possis ct
res agatur in ccelo, quoraodo impetrari possint dcsi- ille non esse? Dicturus es, Quo abibo a spiritu tuo ?
derata. Dimilli vis? dimilte, ait. Quid cniin habcs et a facic lua quo fucjiam? Si ascenderoin cwlum, lu il-
quod Deo proestes, a quo vis ut proestetur tibi? Num- iic es; si descenderoin infernnm, ucles.Quanlum po-
quid jam Chrislus salvator in terra ambulat ? Num- test a Chrislo dcbilor fugere, quam ut cal in infcr-
quid suscipit illum modo in doraum gaudens Zac- num?Adest iste crcdilor et ibi. Quid facturus cs,
chseus (Luc xix, 6)? Numquid ei hospitium et epulas nisi quod sequitur? Si assumpseropennas meas in di-
prseparat Marlha (Id. x, 40) ? Nihil horum indiget, recium, ct volaveroin exlrema maris (Psnl. cxxxvin,
ad dexteratn Patris sedct. Sed quando uni ex minimis 7-9) : id csl, spe mca finem s.ccttli mcditabor, iu
vteis (ecislis, milii fecistis(Matiit. xxv, 40). Hoecest procccptisluis vivam, duabus alis charitatis atlollar.
extensio manuum, sub qua defecit Amalcch. Et ero- Implc ergo duas alas charilatis. Dilige proximuni
gas quidem pauperi, quando aliquid das esurienli : sicut te ipsum; et nou lencas odium, undc fngias
fbrle id quod dederis minus habcbis, sed in domo, creditorcm.
non in ccelo. Sed hic quoque in tcrra, quo jubente CAPUT III. — 8. Terlium genus pwnileiitke ttt-
prrcsiitisli, ipse supplet quod dedisti. De bac re cunt cluosce, pro nwrtiferis peccalis. Desperalione veniw
Ioqucrelur Apostolus, ail : Qui actminislralsemense- anima suffocatur. Restat pcenitentioetertium genus,
mhiunli, el panem in escam subminislrabil(II Cor. LV, undc aliquid brevitcr dicam, ut adjuvante Domino
10). Operarius enim Dei es, quando das cgcnti: sc- proposita ct promissa persolvam. Est poenilenlia
minas hicme, quod metas oestale. Quid ergo metuis, gravior atque lucluosior, in qua proprie vocantur m
infidelis, ne in hac magna domo tantus pnterfantiilias Ecciesia poeniicnlcs, remoli ctiam a Sacramcnto alta-
non pascat operarium stium? Eril et ibi, sed quod ris.participandi, nc accipiendo indigne, judicium sibi
sufficiatlibi. Dabil Deus necessilati totum, non cupi- manduccnt et bibanl. Illa ergo poenitenlia luctuosa
ditati. Operare ergo inlrepidus, extende manus, de- cst. Grave vulnus esl: adulterium forte commissuni
ficiat Amalech. Sed hinc, ut dixi, aliquid in domo tua est, forie homicidium, fortc aliquod sacrilegium;
cum dcderis, vel minus vides quod ibi vidcbas : non gravis res, grave vulnus, lethale, morlifcrmn: sed.
ibi vides cum dederis, donec iterum det Deus. Dic omnipotcns medicus. Jam post suggestionem facli et
mibi, cum ignoscis de corde, qtiid perdis? Cum igno- dclectalioiicm et conscnsionem et perpetrationem,
scis ei qui peccat in te, quid rninus habebis in corde qtiasi qualriduamis mortuus putet: sed nec ipsum.
luo? Inde enim dimittis, sed nihil amittis. Imo vero Dominus descruit, sed clamavit, Lazare, prodi (orus.
unda quocdam charitalis ibal in cordc tuo, el tan- Cessil voci misericordioe moles sepulturae : ccssit
quam de vena interiore manabal: tenes odium contra mors vitsc, ccssil infcrnus superno. Elevatus est La-
fratrem, obturasti fontem. Non soltim ergo nihil per- zai*us, processit de tumulo : ct ligatus erat, sicut
dis, cum ignoscis; sed abundantius irrigaris. Charitas suiit homincs in confcssione peccati agentes pceni-
non angustatur. Ponisibilapidcmoffensioiiis,ettutibi tenliam. Jam processerunl a niorte : nam uon confi-
facis angustias. Yindicabo me, ulciscar me, ego illi terentur, nisi procedercnt. Ipstira confitcri, ab oc-
oslendam,egofaciam : oestuas,laboras,cui licetigno- culto et a tenebroso procedcre es(. Sed quid Dominus
scendo esse securum, securum vivere, securum orai'e. Ecclesioe suoe? Qucesotverilis, inquit, in lerrct, sotulct
Namecce quid aclurus es? Oraturus es. Quid dicam erunl ei in cwlo (Malth. xvm, 18). Proindc Lazaro
qtiando? Hodieoraturus cs. An nones oraturus ? Ira et procedenle, quia implcvil Dominus miscricOrdioesua;
odioimpletus,vindictamminaris: nondimitlisexcorde. bonuin, perducere ad confessionem mortuum laten-
Eccc oras, ccce venit orandi hora, incipis verba illa tem, pulenlcm; jani coeleraimplet Ecclesiceministe-
vcl audire vel dicerc. Dictis et audiiis superioribus, riuni : Solvile iltum, el sinite ctbire(Joan. si, 59-41).
vcnlurus es ad hunc versum. Aul si nou vcnturus, Sed, charissimi, hoc genus poeiiitentioe nemo sibi
quo iturus?Ne ignoscas inimico, deviabis a Chrislo? proponat, ad linc genus nemo se praeparet: tamen si
Plane si in oralione deviabis, ut nolis dicere, Dimitie forte comrrcrii, ncmo despcrct. Judam traditorem
nobisdebilanoslra; quia non potes diccre, sicut el nos non tam scclus quod commisit, quam indulgentioe
dimitlimttsdebitoribusnostris; nc libi cito rcspo<idea->_ despcratio fecii pcnitus inlerire. Non erat dignus mi-
1659 S. AUGiJSTlNlEPISCOPI 1560
sericordia, ideo ei non fttlsil lumen in corde, ul ad tia Dei ad pwnileniiamte adducil? llle auleri*secun-
ejus indulgentiam conCurreretquem tradideral, sicut dum duritiam cordis sui et cor impwnitens,thesauriza-
jlli qui eum crucifixerant; sed desperando se occidit, vit sibi iram in die irw et revelalionisjusli judicii Dei,
et laqueo suspendit se, suffocavit se. Quod fecit in qui reddel unicuique secundum opera sua (Rom. n,
corpore suo, hoc faclum est in anima ipsius. Spiriius 4-6). Opus est ergo ul hic limor mentes possideal,
enim dicilur etiam iste venlus aeris hujus. Quomodo opus est ut ille qui peccare nou vull, prajsenlem
ergo qui sibi collum ligant, inde se occidunt, quia Deum sibi cogilel, non in publico solura, sed eliam
non ad eos inlrat spirilus acris hujtis : sic illi qui dc- in domo; non in domo solum, sed et iu cubiculo, in
sperantde indulgentia Dei, ipsa dcsperatione intus se nocte, in lecto suo, in corde suo. Ergo si tuleris
suffocant, ut eos Spiritus sanclus visitare non possil. portuni pceniteniiae, desperatione augebunt pec-
9. Conlra Puganos pwnitenliwpennissionepeccandi cata. Ecce nihil (a) dicunt illi, qui putant ideo au-
ticenliamduri suggillmtles.Solent inde Cbristianis Pa- geri peccata, quia porlus prenitenlioc in christiana
gani insultare de pcenitcntia quse instilula est in Ec- fide proponitur. Quid ergo ? Deus, ne per illam spem
clesia : el contra nonnullas hsereses tenuit Ecclesia indiilgentisc rursus augercnlur peccata, non debinc
calholica istam veritatem de pcenitenlia agcnda. Fue- providere debuit? Quomodoenim providit nc despc-
runt enim qui dicerent, quibusdam pcccatis non csse rando augeanlur, sic providere debuit nc sperando
dandam poenitentiam; et exclusi sunl de Ecclesia, et augeanlur. Quornodo enim rcvcra auget peccaU'.qui
hoeretici facti sunt. In quibuscumque peccatis non dcsperaverit, sic polest augerc pcccata el qui veniam
perdit viscera pia maler Ecclcsia. Ergo solenl inde speravcrit : ul dical sibi, Faciam quod volo, Ceus
eliam Pagani quasi insultaro nobis, ncscientes quid bonus cst, quando me convcrtcro, ignoscel mihi. Ita
loquanlur; quia ad verbum Dci, quod linguas infan- plane dic tibi, Quando me convcrtero, ignoscclmihi;
tium facil diserlas, nondum pervenerunt. Vos, in- si craslinus dies ccrtus est tibi. Nonnc ad hoc te ad-
quiunt, facilis ut peccent bomines, cum illis promit- monet Scriptura, dicens : Ne lardes converliad Do-
titis veniam, si egerint poenitentiara. Dissoluliocst minum, neqtiedifferas de die in diem; subiloeiiimve-
isla, non admonilio. In hanc senlentiam cxaggerant niel ira ejus, cl in lemporevindictw disperdelle (Ec-
verba, quanta quisque polest; lingua vel sonanti, vel cli. v, 8 et 9) ? Ecce ad utrumque vigilavit pro nobis
titubanti, non tacent: tamen et quando eis loquimur, providentia Dei. Ne desperando augeamus peccala,
etsi vincantur, non consenliunt. Tamen quomodo propositus cst pcenitentiae portus : rursus ne spe-
vincanlur, breviter accipial Charitas veslra, quia Do- rando augeamus, datus est dics morlis incertus.
mini misericordia lolum oplirae consliluit in Ecclesia SERMO CCCLlll * (b).
sua. Dicunt nos dare peccatis licenliam, quia por- In die octavarum Infantitim : quos exlwrtulur verbis
tum pcenilenliaepollicemur. Si claudereturaditus poe- Pelri apostoli,Deposita ergo omni malitia, eic. (c).
nitentioe, nonne ille peccator lanto magis adderet CAPUT PRIMUM.— 1. Baplizalosexhorlalur. ln-
peceala peccatis, quanto magis sibi desperaret igno- nocenliamorumrelinenda. Humilitassectanda.Omnium
sci? Diceret enim sibi: Ecce peccavi, ccce scelus ad- quidem aures el menies, quos cura nostra complecli-
misi, jam mihi venisenullns est locus; pcenilentia in- lur, sollicili pasloris sermo compellat : verumtamcn
fructuosa cst, damnandus sum : quarejam non vivo ad vos proprie nunc dirigitur, quorum reecns infantia
ut volo? Quia ibi non invenio charitalein, hic saltem spiritualis generalionis Sacramcnlorum cunabulis in-
pascam cupidilatem. Quare enim me abstineam ? Ibi signitur. Yobis enim maxime per apostolum Pelruni
mihi locus omnis clausus esl, hic quidquid non fe- sicdivinum blanditur eloquium: Deposilaergo,inquil,
cero, perdo; quia vita quaepost hanc futura est, non omni malitia et omni dolo el adulalione ct invidia et
mihi dabitur. Quare ergo non servio libidinibus meis, detrctclione,lanquam modo nuli htfanles ralionabileel
ut eas impleam et salurem, ct faciam quidquid non innocens lac concupiscite;ut in illo crescttlisin salu-
licet, sed libel? Diceretur ei forlassis : Sed miser ca- tem,si gustaslisquoniamdutcisest Dominus(I Pe(r. n,
-pieris, accusaberis, torqueberis, punieris. Sciunl isla 1-5). Proinde quia guslastis, nos lcstes sumus : nos
homiisesraali ab hominibus dici, et inler homines vobis hanc suavitatem nutricis officiominislravimiis.
servari; attendunt mullos male et scelerate vivenles Agitc itaque admoniti sanctoeinstar infanlhc , depo-
impunita habere peccala : occultare possunt, rcdi- nite maliliam, dolum, adulalionem el invidiam cl
mere quoeoccultare non possunt; redimere usque in delractionem. Hanc innocentiam sic lenere debctis ,
senectutem vitam lascivam, blasphemam, sacrile- ut eam crescendo non amiltalis. Quid est malitia,
gam, perdilam. Enumerant sibi : Quid? illequilanta * Recognitusadduoscl.etduosr. ad gr. rm. Am.Er.Par.
fccit, non senex mortuus esl 1? Numquid attendis Lov.
ideoillum peccatoremct sceleratum senem mortuum, (a) Forte,mihi.
ut ostenderet in illo Dcus patientiam, exspectans pce- (b)Alias,20 iuter Homilias50.
(c) In PossidiiIndiculo,cap. 8, notantursermones«de
niteniiam ? Unde Apostolus dicit: Ignoras quia patien- «die oclavarumInfantiuniduo: » ac rursum,cap. 10, «de
« octavisInfantiumtraclatusduo.i>Huncisti diei assignant
4 SicvictorinusMs.AtAm.et Er., occttltarepossunt;quw manuscriptiomnes. Pertinet ad prioresannosAugustini,
occtiltavere, nonpossnntredimre. Usqueinsenectutemvitw, ut ex stilo patet, qui planeidem est ac sermonis216,ha-
lascivias,blasphemias,sacrilegiaperdita enumerantsibi, bili paulo post susceptumab ipso presbyteralum.Rejici
cur ille qui tanta fecUsenexmortuusest? Necmultomelius volueruntverlinuset vindingus,stili discrepanliamoppo
LOV. nentes, sed immerito.
Jbbi SEBMOCCCLIII. mi
nisi nocendi amor? Quid est dolus, nisi aliud agerc eiiam fit ut per noxias voluptales lapsi et effusi,
et aliud simulare? Quid est adulatio, nisi fallaci laude non soluni lempla Dei esse desinant, verum etiam
seduclio? Quid esl invidia , nisi odium feticiialis ruinrc (iant, in quibus habitant mala daemonia,
alienoe?Quid estdetroclio, nisi mordacior, quam ve- quibtis supplicare , el qtioecolere incipiunt: fittnlqv.e
racior reprehensio? Malitia inalo delectatur alieno : illis, ut dicluinest, poslerioradelerioraprioribits(Lttc.
iiividentia et bono crucialtir alieno : dolus duplicat xi, 26). Unde vos semineimmortali regeneralos, sicut
cor : adulalio duplicat linguam : tlctractio vulnerat superiiis propter maliliosasnocendi cupidilates, qui-
famam. Hujus aulem vestroe iiiuocentia sanclitatis , bus fit hoininibus quod oderunt, ita posica proptor
quoniam filia est charitatis, non cjuudetsuper iniqui- turpes et illicitas curnis delectaliones et nefaria sa-
lale, conguudelautem verilati (I Cor. xm, 6). Simplcx crilegia, quibus homines nocere hominibus non vi-
ut columba , et sic aslula ut serpens (Matth. x, 16), denlur, non eis faciendc quod nolunt, scd Dconon
non studio nocendi, scd nocentem cavendi. obcdiendoctti cuncta sunt subdita, ipsi dominorum
CAPUTII.—Adhanc vos cxhorlor. Taliumest enim Dominofaciunt quod sibi a scrvulis suis fieri noluni,
rcgnumcwlorum (Matlh. xix, 14), humilium scilicct, idcni ipse apostolus Pctrus alloquitur, dicens : Cltri-
hoc est, spiritualiter parvulorum. Non contemnatis, sto crgo passo pcr carnem, ct voseadem cogitatioue
non abhorreatis, Magnorumest ista pusillitas. Super- arinamini.
bia vero lallax infirmoruin est magnitudo; qutc ubi CAPUT IV.— Quinqui mortttusest carne , desii!
mentein possedcrit, crigendo dejicit, inflando eva- peccure,ul jctm r.on lioininumdesideriis,scd volunlale
cuat, distendendo dissipat. llumilis esse non potest Dci reliqttumiit c-arnevival. Su/jicil enim prwlerilum
nocens, superbus essc non polcst innocens. Ilunii- tempv.svuhtnlalesi;euliumconsuminassein libidinibus,
lilatetn illam loquor, quoe non vult pcrituris rebus el voltiplatibiis,cl comcsscilionibus,potalioneet nefandis
cxcellere, sed a'(ernum aliquid vcracilcr cogiiat, quo idolorum senilulibus (I Pctr. iv, 1-5). Sufficitcniin
non suis viribus, scd adjula pcrvcniat '. Hsecrnaluin pwlcriluin tenipu.slutcis opcribus peecatomm, tan-
cujusquam velle non potest, quo nequaquam bonura quani /Egypiiorum doniinalioni srrvisse. Jain mare
ejus augetur. Porro aulcm supcrbia continuo paiit Rubruiii, Bapiisir.a scilicot Chrisii sanguine c;;nsc-
invidiara. Quis vero sil invidus, qui non ci nialiim cr.Kiim, vcruin dcjccit Pharaoncin, jEgyptios inicr-
velil, cujus bono cruciatur? Ergo et invidiaparit con- cniitl: niliil dc pcccalis pra-lcrilis lanquam de insc-
sequenter malitiani : undc proccdit et dolus ct adu- qiicinibus a tcrgo hnstibns fonnideiis. De c;rlcro co-
lalio et detraciio , et omne opus raaluni, quod pali gilale vitaj liujtis crcmum |:ermcarc, ct ad tcrram
nolis ab alio. Pia itaque humUitale servala, quoe in promissionis, supcrnamJerusalcrn.lcrram viventium
Scripturis sanctis sancta probatur infantia, securi perveitiie : nc verbi Dci conlemplu lanquam mannoe
eritis de immorlalilate bealorum 2 : Talium est enim fastidio, corda veslra velul ora interiora desipiant;
regnumcwlorum, i ne cibos concupisccnles jEgyplios dc alimcntis cce-
2. Erga Deum mullo maxime servandainnocentia. leslibus murmurclis : ne fornicemini, sicnt quidam
ln Israelitis data baptizalis figura vilw chrislianw. illorum fornicali sunt; et ne tenlelis Christum, sicut
Porro qui superbusin homines non esi, multo maxime qiiidam illorum lcntaverunt. Si vobisiidemGenlilium
adversus Deum conlumax esse non dcbct : quoniam siticntibiisamariludo aliqua resislcnlium, velut aqua-
si non est alicui faciendum quodquisque ab alio pati rum illnrtim quas Israel non poluit bibere, occur-
non vult, et nullus hominum vult inobedienleni pa(i rcrit; iniilala Doinini paticnlia, velut injecto crucis
eum qui suo juri subditus fueril; quanto magis ca- ligno dulcescant. Si tentalio serpentina momorde-
vendum est, ne in Deumquisquam talis cxisiat, qua- rit; conspccta illius exaltatione serpentis, tanquam
lem in se exislere hominemnon vuit? mortis in carne Domini victoe atque Iriumphatae,
CAPliT III. — Fallunt proiude animas suas qui codcm crueis medicamenlo sanetur. Si adversarius
sufficereexislimant, si quod sibi fieri nolunt, nulli Amalechitaiter inlercludere alque impedire conabi-
hominum faciant, seseque vita luxuriosa ita corrum- tur , perscveranlissima cxlensione brachiorum ejus-
punt, ut Deo facere conentur qtiod sibi ab homine dem crucis iudicio stiperetur. Veri cl germani estote
fieri nolunt. Neque enim volunt a qunquam perverli chrisiiani : nolile imitari nomine christianos, opere
domum suam, qui in sc ipsis domuni Dci miscrabili vacuos a. Iterum dico, et socpedicendumest: Sufficit
csecitale perverlunt, surdi ndversus Apostolumcla- prwtcrilum lempus volnntales genlium consummasse.
mantem, Nescitisquia lemplumDei estis, el Spiritus Dcleslaniini ct aversamini canes conversosad vomi-
Dei liabilatin vobis? Si quis uulemlemplumDei cor- liiin suum : detestamiiii et avcrsamini mundatam et
rumpit, corrumpel iltum Dctts. Templum enhn Dei vacaulcmdomum, quo ncquiorcs alii spirittis scptem
sanclumesl, quod eslisvos (l.Cor. ni, 16 et 17). Nemo adducuntur, ut siul novissima homiuis pejora, quain
se fallat. Quid c-rgose putant servarc cirea alios ho- crant prima. Yos vcstrum mundatorem lencle babi-
niincs innocentiam suam,cum sibi i(a noceanl, ut (alorcm. Prwcipienles enim rogamus ne in vacitum
Deo careant habilalore, cl puuianlur ultore? Hinc graiiam Dei recipialis(I! Cor. vi, 1). Sufficitenim prw-
1Editi, sed alienisad vitamperveniat.EmcnJainurad 1 sic vss. At cditi, consecratmnvos irajecii, &ay-
manuscriptos. plios,clc.
a Mss.,bononmu s Diiti, vcnos.AlMss.,vctcuos.
1563 S. AUGUSTINIEPISCOPI £s 1564
teritum tempus voluntalesgenlium consummassc.Au- pulare debemiis, charissimi, qnicumque bona con-
dileet apostoluin Pauimh : Humanumdico propler in- scienlia Christi membra siimus; non solbs eos inimi-
firmilalem carnis veslrw. Skul enimexhibuistismembra cos nostros putare debemus, qui aperle fofis sunt.
vestra servire immunditiwei iniquitati ad injusiiliam : Multoenim pejores surit qui iiitus videntur, et foris
sic nunc exlr.belementbravestra servirejtisliliw in san- aunt. Amant cnim miinduni; et ideo mali sunl. Et
clificaiionem(Rom. vi, 19). quidem de nobis ea sentiunt, qu:e ipsi diligtint, el in
SERMO CCCLlY(d). hujus mundi quasi prosperilatibus quibus ingemisci-
nius , invident nobis. Ibi rios felices putant, ubi nos
Ad ConthicniesImbitus : quo eos primum adversus ob-
tumcleinde periclitamur. Felicilatem vero nostram interiiam nec
trectalores et invidos conoborat, sttpcrbiam
noverunt; quia non gustayerunt. Quia vero quidquid
cavcrejttbel(b). nobis temporaliler mundus arridet, magis est pericu-
CAPUT PUIMUM.— 1. C7im(i membra in mundi lum, quam ornamentum nostrum, nesciunt; quia isla
odium , titi prwdixil ipse , necesse esl incurrant. IIoc dislinguere gaudia-non hoveruut.
adinonuil Dorairius, cuin Evangelium legcrclur, 5. Conlhtenliuinlocusexcetlentiorin Chrisii corpore.
eurn
quonialn qui crcdit in cnm, credil iri illuin qui Conlinenliaipsorum ab invidismordelur , ul probetur.
misit (Joan. xn , 44). Missuni csse ad nos Salvatorem Mali bonisnecessarii.Unde hortamuf Charitatem vc-
mundi, ficlesverissima tenet: qitoniam Chrisliim ipse siram , maxime quia vos videiiius frequentius conve-
pracdical Christus, hoc cst corpus Chrisli toto orbe nisse, qui proposiluin altiiis habelis, id est, in ipso
diffusum. In ccclisciiim illc crai, et sscvientiin terra corpore Chrisli exejus munere, non mefilis veslris,
perscculori dicebnt, Quid me persequcris(Acl. ix , 4) ? excelleritioremlocorii tenetis, habentes coiiscienliam'
Ubi Dominupsic expressit et hic se csse in nobis. Sic quce a Deo donala est. Njafriel ipsa malis et invidis
lotus crescit : qtiia qiicihadmodum ille jn nobis est nostris in suspicionem veilit. Ad hoc laraen mordetur,
hic, sieet nos ibi in illo sumiis. Hoc facit compago ut probetur. Si enim in ipsius conlinenlideprofessione
charilalis. Tpsecpii caput nostrura, Salvator est cor- laudes quccrimushoniinura, deficimus rrjpfehehsiorii-
poris stii. Prcedical crgo Christtis Christum, prsedicat bus hominum. Cuni sis casttis scrvus Dei, eccfe te
corpus capul suum , ct tuclur caput corpus suiim. Et mundus suspicalur forsilan irapudicuin, et mordet, et
idco nos mundus odit, sicoi ab ipso Domino audivi- reprehendil, et libenter in tuis delractionibus iihrao-
nius (Joan, xv, 18-21). Non cnim Aposlolishoe dice- ratur ; malevolse quippe animrc quasi dulciter sapit,
batpaucis, quod odissgt cos mahdus; et qtiia gauderc quod pessime sospicalur; lu aulem si propter laudes
dcbcrenl, cum cis dclrahererit homincs ct dicerent humaiias conlinenliam suscipcrc voluisli, reprehen-
omnia mala advcrsiun cos , qnia propter lisec merccs sionibus bumanis defecisli, et tolum quod libi pfOpo-
corum iriajor esscl iu ccolis(Mrilih. v, 11 , 12); non sueras, perdidisti.
cis solis dixil Dominus, cum ha:c dixit: scd dixit uni- CAPUTIII. — Porro aiitem si nosti dicere curii
verso corpori suo, dixit omnibtis mcmbris suis. Qui- Aposlolo, Glorianostra Itcecesl, leslimoniumconscieii-
ciimquc in corpofc cjus et mcmbrum ejus cssc volue- liw nostrw(II Cor. i, 12); rion solum libi reprehensio-
rit, non rairclur quia odil cam mimdiis. nibus mercedem non minuit, sed et facit arapliorera.
2. MembraCliristi non solumcos qui foris, sed quos- Tu lamen pro illo ora, nc tua racrcede moriatur. Narii
dam etiant intus palittnlttr inimicos..Gorporis auiem et binc probamur, charissiini, quia si rion haberemus
ejus sacramcnium niulti nccipiunl : scd non omncs inimicos, non essent pro quibiis oraremus ex pfse-
qui accipiiiritsacraincntum , hahiluri snni apud cum cepto Domini noslri diceniis, Diligite inimicosveslros,
ciiaiii lociim proiriisstiia niciiibris cjus. Pcne quidcm el oraie pro eis qui vos oderunl (Mallh. v, 44). Unde
sacramcntum omncs corpas cjus diciini ',-quia omiies probaraus , unde cor noslrum inlefroganius , utruin
in pascuis cjtis simul piscmil : sed vcniurus cst qni hoc facere valeamus, si nullum inimicum, nulltim re-
dividal, et alios ponal ad dcxlcrnin , alius ad sini- prelicnsorem, nullum delraclorem , nullum maledi-
slram. El nlraqiic pars diclura esl, Domine, Domine, ciira experianiur? Yidetisiergo quia el mali necessarii
qitantlole vidimns, et iiiiiiistrctvimustibi? vcl, Domine, siinl bonis. In fornace quodara modo aurificis suinus,
qtianclole vidhmts,et non ininislravimustibi? Pars ulra- hoc est, in lioc mundo. Si aufura non es, simul ardes.
que clictura cst : uni tamen dicet, Venile, bcnedicli Si aurum es, palea tuaest malus. Si et tu palea es ,
Pulris mei, percipilercgnum; allcri, Ile in ignemceler- simtil erilis fuinus.
nitin, qui prwparalttsest diaboloe! angelis ejv.s(Matllt. CAPUT IV. — 4. lii Ghrisli corpore non soli conli-
xxv, 51-41). nentes, sedeliam conjugali locum habenl. Conjugcaihu-
CAPUT II. — Non crgo solos inimicos noslfos dc- miies superbisconiinenlibusmeliores.Yerumlaraen pri-
1 Fossatensisvelus codex, sacranmnlumquuiein pene mum id noverilis, charissimi, in corpore Christi cx-
omnesgentesdicunlcorpusejus.sicctiamEloriacensis, oniis- cellentiora membra esse non sola. Est enirii conjugalis
so tanlumvocabulo,gentes.caelerifere munuscripliab edi- vila
tis nildifferimt uisi transpositioneparticulse,boc modo: laudabilis, et habet in corpore Chrisli locum
rene sacramenunnquidesnomnescorpusrjv.sdictmt.
* necognitus suum : sicut et in hostro corpore non ea sola habent
ad tres bn. ad quatu r cl.ad a. cb."f fs.g. locum
Ir. m. pr. rm. vd.et ad Aiu.t;r. par. Lov. , quocexcellentiusiIocala sunt, sicut sensus in
(a) Alias,de vcrbis DominiS5. 1 Forte, conlinentiam.
(b) Florus « serinoneinde VerbisDomini»appellatad I —, ApudEr. Lugd. ven.,&«-
Ccr. viij el xin. iiam, M.
1665 SERMO CCCLIV. 1566
facie superiorem corporis partem occupaverunt; sed tatis noluil dicere prius, Non inflatur; et postca, Non
nisi pedes portarent, quidquid sublime esl in terra ja- wmulatur : sed prius dixit, Non wmulatur; postca,
ceret. Unde Apostolus dicit : Et quw inltonesla sunt Non influtur. Quare hoc? Quia cum dixisset, iYoii
noslra, magis necessariasunt. Deus temperavitcorpus, wmulatur, qtiasi quoesituruseras causam , quare non
ul non essent scissurwin corpore (I Cor. xn, 25-25). xmulalur; subdidit, Non inflatur. Ergo si ideo non
Novimus autera membra Christi, quse conjugalem ocmulatur, quia non inflatur; si inflarelur, oemulare-
agunt vitam, si membra Christi sunt, id est, si fideles tur. Hoc in vobis crescat, et anima solidatur, quia
sunt, si fulurum sseculumvel sperant, vel exspe- non inflatur. Scientia , ait Apostolus , inflal. Quid
ctant, si norunt quare signum Cbristi portent, sicut ergo ? scientiam fugere debelis, et electuri estis nibil
novimusquod honorcm deferunt vobis; novimus quod scire polius quam inflari? Ulquid vobis loquiinur, si
meliores esse vos judicanl, quam ipsi sunt. Sed quan- melior cst ignorantia quam scientia? ulquid vobis
tum vos illi honorant, tantum et vos muluam honori- disputamus? utquid ista dislinguimus? ulquid quod
ficcntiam eis pi-oestaredebelis. Si enim esl in vobis nostis admonemus, quod non nostis infefitnus, si
sanclilas, limele ne perdaiis eaiu. Unde? Per super- scientia cavenda csl, ne inflet? Ergo amate scicniiam,
biam. Aliter perit sanclilas casli, si adulter fuerit; sed anleponite charitatein. Scientia sisola sit, inflal.
nlitef peril, si superbus fiat. Etaudeo dicere, conju- Quia verocharilas wdiftcat(ICor. vin, 1), uonpefraittit
gnlcm agentes vilam, si tenenl humilitaiem.superbis scientiam inflari. Ibi ergo inflal scienlia, ubi cliarilas
caslis meliores sunt. Consideret enim Charitas vcstra non aodifieal: ubi auteiu sedificat, solidala cst. Non
quod clico: diabolum altendile, liumquid ci in jndicio cst ihi inflatio, ubi petra est fiindamentum.
Dei objicicndum est adulterium aut fornicatio? Niliil CAPCT VII. — 7. Slimulus carnis Apostolo datus,
liorum facit, qui non habet carnera. Sola eirai super- ne superbirel.Exaudiri optemus,non aclvolttnlalem,sed
bia el invidia iniltilin ignem oelernurii. ad saniiatem. JElerna quomodopelenda, quomotlotem-
CAPUTV. — 5. Superbia invidiw maier. Agnes poralia. Quanlum autem tental inflatio , hoc est,
virgoel Crispina mulier, ambw marlijres. Continensco- clatio, ut propter hoc vitium * eliam lanlus ille Apo-
gilelquid sibi desil, non quid adsit. Scrvo crgo Dei stolus appositum sibi esse diccrel stimulum carnis ,
cui subrepserit superbia, continuo ibi esl el invidia. angcluin satanoe, a quo colaphizarclur? Qui colaphi-
Non potest supcrbus esse non invidus. Invidia filia zatur, capul cjus limditur, ne erigalur : liani et ibi
esl stiperbiac: sed ista malcr ncscit csse slcrilis ; ubi tle scicnlia mctus crat inflaiioiiis, hoc est clalionis.
fucrit, continuo pafil. Ul auleni noii sil in vobis, boc Ail cnira : In magniludine revelalionummearum ne
cogilate, perseculionis tempore uoii solam Agueii exiollur.Ibi crgo mclueuda eral elalio, ubi magnarum
fuisse coronalam virginem , scd et Crispinam inulie- rcriiui cral revolatio : «In
magiiitudinerevelationum
rcm : et forlc, quod non dubitatur, aliqui lunc dc e iiicnruranc extollar, dntus cst mihi siimulus carnis
contincmibus dcfcccrtint, el raulti dc conjugaiis pu- « incic, angclus satanse, qui rac colaphizct. Propler
gnaveruiit, aiciueviccrunl.Uiidc non frtistrn dicil Apo- « quo;l tcr Doraiiunn rognvi, ul auferrel eum a me :
slolus omnibus mcrahfis Christi : Alier atterumcxisti- < ct tlisit inilii, Sufliciltibi gralia mca; nain virtus in
mctnlessuperiorem sibi, el honorc niuluo prweeiiicitles « infirmiialo
perficitur >(II Cor. xn, 7-9). Pelitoeger,
/Pliitipp. n, 5, et Rom. xn, 10). Ha:cclciiim si cogi- ut quod ntl snluicra apponit mcdicus, cum volucrit
lelis, non erilis aptid vos ningni. Mngisciiim cogitarc a-grotus auferatur. Medicusdicit : Non; mordet, sed
debetis quid vobis dcsit, quam quid vobis adsil. Quod snnnl. Tu dicis : Tolie
quod raordet. Medicusdicit:
habes, cave nc pcrdas : cpioduondura liabcs, supplica Non lollo, quia sanat. Tu ad raedicum quare venisti?
ul babeas. In quanlis sis miuor, tibi cogitandum csl;
Sanari, an niolcsliam non pali? Non ergo exattdivit
iion in quanlis sis major. Si cnim cogilas quanluin DoniiuusPaulura nd
voluntatcm, quia exaudivit ad
praiccssisli alterum , tinic lumorcm. Si vcro cogitas s;uiiialcm. Nam non cst magnum, cxaudiri a Deo ad
quantiim tibi adhuc dccst, ingeniiscis ; cl ctim ingc- volunt.ntcm; non csl magnum. Ne puletis magnum
miscis , curaris, huniilis eris , lutior ambulabis , non esse
boc, quando quisque orat, pro magno, si exau-
proccipitaberis, noii inflabcris. dilur. Qn;cre qnid orat, quoere in quo cxaudialur.
CAPUT VI.— 6. Cltaritassectanda,ut vilcturinflalio. Nam non habcaiis pro magno, cxaudifi ad volun-
Sitperbia qttid esl, el cttr paril invidiam. An fttgienda laicin : hnbclc pro raagiio, exaudiri atl ulilitaleiu.
scientia, ne inflcl. Et utinam possint omncs de una Ail volunialcm cliam docmonescxaudili sunl,clad
charitate cogilare. Sola cst cnira quoeef vincitomnia,
ire permissi sunt (Mullh. vin ,
cl sine qua nihil valent omnia, el qusc ubicumque porcos qtuis pctieranl,
Ad volttiitaleni etiaiu princeps corurii cxau.-
fuerii trabit ad se oinnia. Ipsa csl qure non wmuialur. 51, 52).
dims cst dinbolus; a qtio petitus Job teiitnndiis noa
Qiia;ris causam ? Allenclequod scquilur : Non inflaiur csl ut cssct ilie probaius, istc coiifusus (Jub
Cor. Prior est iu viliis superbia, ut dicere i ei iicgaius,
(I xni, 4). At!voliintatcra ctiam Israelilcccxaudili stinl;
deinde invidia. Non enim ii).
cocperam, invitlia peperit et ctiin adhuc cibus essel iu ore
ipsoruni, nosiisquae
superbiam, scd superbia pepcrit invicliam.Non eniin
invidet, nisi amor excclleutiic.Amor excellentia:, su- 1sic mcliorisnoi.se Mss.Ati.ov.:Quandoauleintenlatin-
perbia vocatur. Cumergo in ordine prior sit superbia, (latio, Iwccsl clittio? i.tiqneubi et quandocharilasdeest.
xam propterliocrilvtin,ctc. Kdilicolcri noslrisnianuscri-
sequatur aulem invidia ; Aposlolus in laudibus chari- plis coiisciiiiiint,nisiquod ^ro, Qutmimn;uabent/Oumido.
 156? S. AtiGl^TlNl EPISCOri 1568
consecuti sunt (Num. xi). Nolite ergo pro magno habe iiiveneram : modobina ctira intendo, non dubito prae-
re, exaudiriadvoluntatem. Aliquando Deus iralus dat ferre humilem mulierem virgini superbse. Et quo-
quod petis, et Deuspropitius ncgat qtiod petis. Cum modo proeferre?Videte quomodoprasferoillam, quam
vero ea quoe Deus laudat, qu;n Deus proacipil, quas modo comparabam. Bona pudicitia conjugalis est,
Deus in futnro saeculo promillit, ab illo petitis; melior integritas virginalis. Duo bona comparabam,
securi petile, et incumbitc, qiiantum potestis, oratio- non maluin et bonum; sed bonum et melius distin-
nibus, ut sumatis. Ilia eniin propitio Deo conccdun- guebam. Porro autem duo illa cum posuero, super-
tur : illa ejus non ira , sed misericordia largiuntur. biam et humilitaiem , numquid possnmus dicere ,
Quando autem pelitis tempornlia, cum modo petite, Bonum est superbia , sed melior est humilitas? Sed
cuin limorepetile : ilii cominiltile, ut si prosunt, det; quid dicimus? Superbia malum est, humilitas bonum:
si scitobesse, non det. Quid autemobsil, quid pro- ct superbia magnum malum, humilitas magnum bo-
sil, medicus novit, non aegrotus. num. Si crgo horum duorum unum cst malum, et
CAPUT VIII. — 8. Contra conlinentes superbos. alterum bonum : jungitur malum ad majus tuum
Sunt crgo continenics liurailcs , suni superbi. Non bonum, et fil totum malum : jungitur bonum ad ma-
sibi promittant superbi regnura Dci. Excellciilior lo- tris tuae miiius bonum, el fit magnum bonura. Mino-
cus esl, quo ducit contincntia : sed qui se exutlal, hu- rera locum habebit mater in rcgno ccelorum,quoniam
miliabilur(Luc xiv, 11). Quid quoeriscelsiorcmlocum marilata est, quara filia, quoniam virgo est. Majorem
appetilu celsiiudinis, qucm potes apprehcndere rc- eniin locum filia virgo, minorem locuin raaler mari-
tcnlionc humilitaiis? Si extollis te, Dcus dejicil te : si lala,amboclamon ibi: quomodofulgidaslella, obscura
tti dejicis te, Deuseleval le. Sententia Dominicsl: nec slella, amboclainen in ccelo. Si vero raater lua fuerit
addi nliquid , ncc delrahi polcsl. Usque adco auleni humilis, lu superba: i!lahabebitqualemcumqueIocum,
conliiicrites homines plcrumque supcrbiunl, ut non lu autein nullura locum. Et quis invenit alterum locutn
solum qiiibuscumqnehominibus, sed ctiam parenti- qui ibinon babuerit locum, nisi cura illo qui inde ceci-
bus ingrati siul, ct adversus parentes cxlollanlur. dit, slanlcmque dejccil? Inde ceeidit diabolus, unde
Quare? Quia illi genuerunl, isli nuptias contempsc- stanlem dejecit hominem.Dejecitstantem : sedChri-
runt. Unde iiigratiesscntquinupliascoiiiempsisseiii, stusdescendens erexitjacenlem.Cnde le tamen erexit
nisi illi genuissenl? Scd melior est filius patre suo Doniinus luus, attendc. Humililale erexit, factusobe-
conjugalo, quia ipse non duxit uxorem : et uielior est diens usquead morlcra, hurailiavitsemetipsum(PAi/.n,
filia malre sua maritata , quia ipsa non qusesivitvi- 8). Princeps tuus humilis.etiu superbus?Caputhumile,
niiii. Si superbior, nullo raodo melior : si raclior, et raembrum superbum? Absit. Nonvult esse de cor-
sine dubilaiione humilior. Si vis te invenire melio- pore capitis humilis, qui amat superbiam. Si autem
rcm, iiiteirogaanimam tuam, si vides ibi inflalioucm. noii fueril, videat ubi erit. Ego nolo dicere , ne am-
Ubi inflalio est, innniinsest. Diabolusubi inane inve- plius videar terruisse. Imo utinara temierim, et ali-
ncrit, nidiim facere molitur. quid egerim. Utinam qui sic fuerat, vel queesic fue-
CAPUT IX. — 9. Conlinentibusqttam maxime ca- rat, lion sit ullerius. Utiriamverba isla infuderim, et
reuda supcrbia. Conjugaltis humilis quantum mclior non effuderim. Tolum spcrandumestde misericordia
conlinenle superbo. Conlinenssuperbus locum nonIta- Dei : quia qui lerrct, conlrislat; qui contristal, con-
beiin rcgno Dei. Denique, fralres mei, audeo dicere, solalur; sed si qui contristatus esl, emendatur.
Miperbiscontinentibiis expedit cadere, ut in co ipso SERMO CCCLV*(a).
iu.quo se extollunt humilientur. Quid cnim prodest l)e Vilael Moribusclericorumsuorum, i (b).
cui.iiicst coiilineiitia, si doraiiialur snperbia? Con- CAPUT PRIMUM.— 1. Curandumul bona sil non
lcmpsii uude natus est homo, et appelit unde cecidit solam conscientia,sed etiam
diabolus. Nupiias contcmpsisli, benc fecisti; nliquid ct fama. Propler quod voiui
rogayi hesterno die, ut hodie frequenlius conveni-
inclius clcgisti : scd noli superbire. De nuptiis homo
retis, hoc cst quod dicturus sum. Yobiscum hic vivi-
nntus esi, de superbia angeli ceciderunl, Si singula et propler vos viviraus : et intentio votumque
veslra bona considerem, raelior es patre luo, qui iniis, noslrum csl, ul apud Curislum vobiscum sine finc
nuplias contempsisli; et lu raelior matre tua , quae * Eniendatusadcl. m.etad ulim.Par.Lov.adveterem
nuptias conlempsisti. Eteuim melior csl virginalis codicems. gr.
QuintiniBellovacuusis, et ad editionesconcilii
saneiilas, quam pudicitia conjugalis. Isla duo sinnil Aquisgranensis.
si comparentur, meliusesl illud quam illud : quis du- (a) Alias,de Diversis49.
bitat? Sed addendo alia duo, superbiam et humilita- bem (fr)Sermonessubsequentes Auguslhr, quos apudple-
dixit, « dumforlede possessionibus invidiaipsiuscle-
lem ; in istis duobus interrogo vos, et de his respon- «rieis fieret, » memorat PossHius in ejusvita, cap. 25.
Citatioliinfueruntinconciliiset ecclesiasticis diplomalibus,
dete mihi : Quid est melius, superbia, an humilitas? secundusquidemante milleet centuroannosa Petroab-
bate
Respondes, Humilitas. Junge illam virginali sancti- rum novae in synodoCarlliaginensi,anno52D,tomo4 Concilio-
tati. Superbia vero non solum non sit in virginitate ejusdemsynodi edilionis,pag. 1647.Subindevero simulcum
auctoritatelaudatusest in PrivilegioLaa-
lua, sed rion remaneat nec in raalre lua. Si.enim lu derici ParisiensisepiscopiDionysianis
BertefridiAmbianensis Gorbeiensibus
monachis,el in allero
concessocirciternic-
tenueris superbiam, et lua maier humililalem , me- dium sej.timisaaculi,tomo6 Conciliorum , pagg. 487 et
lior erit mater quam filia. Iterum comparabo vos. 527. uierque demum,primus elsecundus in Aquisgranensi
concilio, anno 816exhibitus fuit.PrimumcitatFlorus ad 11
Jara dudura singttla cum jnlenderem, mcliorem to. Cor.vuii
im ^ SERMOCCCLV. » • 1870
vivamus.Credo autem aille oculos veslros esse con- disponebam, in mohasterlo esse cum fratribusl, co-
versationem nostram; ut et nos dicere forlassis au- gnilo instituto et voluntate mea, beatsememoriaese-
deamus, quaravis illi multum irapares, quod dixit nex Yalcrius dcdit mihi hortuni illum, in quo nunc
Apostolus, 1miiatoresmei eslote, sicttl el ego Chrisli esl monasterium.Coepiboniproposili fratrcs colligere,
(I Cor. iv, 16 ). Et ideo n.oloul nliquisdc nobis inve- compai'es meos, nihil habentes, sicut nihil habebam,
niat malcvivendi occasioncm. Provide.inusenim bona, et imitanies me : ul quomodo cgo tenuem pauperta-
ut ail idern apostolus, non solum coramDeo, sedeiiatn lulam meam vendidi el pauperibus erogavi, sic face-
coramhominibus(II Cor. vm, 21). Propter nos, con- rcnt et illi qui mecum esse voluissenl, ul de communi
scienlia noslra sulficil nobis : propter vos, faraa no- viveremus; communc autem nobis esset magnura et
slra non pollui, sed pollerc debet in vobis. Tenete uberrimum proediumipse Dcus.Pcrveni ad episcopa-
quod dixi, alque distinguitc. Duccres sunt conscientia tum : vidi necesse haberc episcopmnexhibere huma-
et faraa. Conscientia tibi, fama proximo luo. Qui nitatem assiduam quibusque vcniculibussive trans-
fidens conscientii: susencgligit famam suam, crude- eunlibus:quod si non fccisset cpiscopus, irihumanus
lis cst : maxinie in loco isto posilus, de quo dicit dicerelur. Si autcin ista consuctudo in monasterio
Aposlolus scribcns ad discipulum suum, Circaomnes permissa essel 2, indccens cssct. Et ideo voluihabere
te ipsum bonorum operum prwbens excmplum(Tit. in isla domo episcopii mccum liioiiasterium cleri-
n,7). corum.
2. T'"i(acommunis,cujus exemplum in primis ckri- CAPUT H. — Ecce quoniodo vivimus. Nulli licet
stianis.Monasleriumub Auguslhw,primumin horlo, et in soeielale noslra habere aliquid proprium : sed
posl in episcopiidomoinsiitulum.ln locohumilisalus, forle alitiui habent. Nulli licet : si qui hnbent, faciunt
in allo perkulutn. Vila communisin monaslerio.Pro- quod non licet. Bene autera scntio dc fralribus meis,
prium aliquid huberequemquumvilwillius legevelilum. et semper bene credens ab hac inquisitione dissimu-
Ut crgo lioii vos diu lcncnm, proesertimquia ego se- lavi : quia et ista quocrere, quasi male sentire milii
dens loquor, vos slando laboratis : noslis omnes, aut vidcbalur. Noverara enim, et novi omnes, qui mecum
pene oiiiucs, sic nos vivere in ea domo quoe dicitur viverent, nosse propositum nostrum, nosse lcgem
domus episcopii ', ut, quantum possumus, imitemur vitoenostroe.
eos sanclos, de qnibus loquilur liber Actuum Aposto- 5. Januarius presbylerproprium contra nwnasterii
lorum, Nemo dkebal aliqttid propritim, sed eranl illis kcjemrclinuit. Testameniumfecil. Hwrcditulemipsius
omniacommunia(Act. iv, 52). Quia forte aliqui ve- pro Ecclesia suscipere non vult Augttstinus.Lis inler
strum non sunt lam diligcnlcs vitoenoslroescrulalo- Januarii filios de ejits hwreditate.Venit ad nos ctiam
res, ut hoc sic novcrinl, quoraodo volo vos nosse; presbyter Januarius, qui videbatur sua honesle ero-
dico quid sil, quod brcvilcr dixi. Ego, qucm Dco pro- gando quasi consumpsissc,scd non consumpsil 3. Re-
pilio videlis cpiscoptim vcsirum , juvcnis vcni ad mnnsit illi quscdarapccunia, id cst, argcnlum, quod
istam civilalem, ut uJiilii vcstrura noveruut. Quocrc- diccrct cssc filioesusc. Filia ipsius, Deo propiiio, in
bam ubi consliluerem raonasteritim, el viverem cum monastcrio feminarum, et bonoc spei est. Gubernet
fralribus mcis. Speni quippe oninem socculirelique- illara Dominus, ul implcat qusc de illa speramus, in
ram, et quod esse potui, cssc uolui: nec tamen quoc- illins miscricordia, non in cjus mcrilis. El quia infra
sivi csse quod sum. Elegi in domoDei mei abjeclus annos crat, ct de sua pccunia nihil facere polerat
esse, tnacjisquam liabilare in labernaculispeccalorum (quamvis cnim vidercmus fulgorcm professionis, la-
(Psal. LXXXIII,11). Ab cis quidiligunlseeculum,segre- raeii lubricum liraebamus sctatis); faclum est ut
gavi me : sed eis qui proesuntpopulis, non me cose- ipsuni argcntum quasi puellse scrvaretur, ut cum ad
quavi. Ncc in convivioDominiinei superiorem iocum Iegilinios annos vcnircl, faceret inde quod virginem
Christi dccerel, quando oplime jam facere posset.
elcgi, sed infcriorcm cl abjeclum : ct placuit illi di-
ccre mihi, Asccntie sursum. Usque adeo auiem time- Dunihscccxspeclantur, ccepilille morti propinquare:
bam episcopatura, ul quoniara coeperat esse jam ali- qtii diu tanquam dc suo\ jurans quia ipsius erat, non
lestamentum fecit. Teslnmcntum, inquam, fecit
cujus moraenli inter Dei servos fama mea, in quo filisc,
loco sciebam non esse episcopuin, non illo accede- presbylcr et socius noster, sohiscum raanens, de Ec-
rem. Cavebam hoc, ct agebam quantum poteram, ut clesia vivens, coramunemvitara profitens; leslamen-
iu loco humili salvarer, ne in alto periclitarer. Scd, tum fecit, hscredesinslituit. 0 dolor illius societatis!
ut dixi, dominoservus conlradicere non debet. Veni o fruclus nalus, non de arborc quam planlavit Domi-
ad islam civilalem propler videndum amicum, quem
1 SicMss.et Aquisgranenseconcilium.At editi,Et
putabam me lucrari posse Deo, ut nobiscum esset in quia '
hic2 dispombumessein monnsterio cttmfrulribus.
monasterio; quasi securus, quia locus habebat epi- Mss., in moiuisteriomissu esset. Sic etiamin Aquis-
concilioBinianaeeditionis.An, missa, ibi po-
scopum. Apprehensus, prcsbyter faclus sum, et per granensi
silum omissu? velforteIegendum,iHjnonasJmwmmis-
hunc gradum perveni ad episcopatum. Non attuli ali- sa, ut pro. intelligatur,siita licret,indecensfofe, non monasle-
sed episcopo.Dicitsane de consuetudinesuscipiendl
quid, non veni ad hanc Ecclesiara, nisi cum iis indu- rio,
hospites,quaelunc maximein monasleriisubiquevigebat.
mentis quibus illo tempore vesliebar. Et quia hoc YideHieronymum, Apolog.in Rufin.lib. 5, cap.4
3 MSS., quod videbuturhubcre,lionesteerogando,quasi
1Editi,domuseniscopi.At eolbertinusante oclingenlos consumpsit, etnonconsumpsil.
* SicMss.Editivero,lanquamdc suovivens, .,.,
annosdescriptuslilierUabct,domuscpiscopii. ''~k
1S71 S. AUGUSTINIEPlSCOPI 1572
nus?Sed Ecclesiam scripsit hcercdem?Nolo munera reditatem? Sed plane, si faciat quod ssepe horlatus
ista, non arao amaritudinis fructum. Ego illum Deo sum; unum filium habet, putet Christum allerum;
quoerebam, societalem professus erat, hanc leneret, duos habet, pulet Christum teriium; decem habet,
hanc exhiberet, nihil haberel, teslamenium non face- Chrislum undecimum facial, el stiscipio. Quia ergo
rcl. Ilabebat nliquid?non se noslrnm sociuin quasi feci hoc in quibusdam rebus, jam volunt bonitatem
Dei pauperem fingaret. Magnus indc mihi dolor cst, meam vel commendationem famsemcoein nliud ver-
fralres. Dico Gbarilati vcslroe, propler hunc dolorem tere, ul alio modo me reprehendani, quia oblnlipncs
slatui hoerediiatcra ipsam in Ecclesia non suscipere. devotorum hominum nolo suscipere. Considerent
Filiorpm ipsins sit qnod reliquit, ipsi inde faciant quam mulla susceperim; Quid opus est ea uumerare?
quod yolucrint. Videlur eniin niihi quia si cam snsce- Ecce uiram dico, filii Jiiliani' hsei'editatem suscepi.
pero, in isto faclo, quod mihi dispiicel el quod doleo, Quare? Quia sine filiis d^funclus est.
ejns particeps cro. Hoc volui 11011latcre Charitatem GAPUTIV. — S. Bonifacii hwreditalem qttare non
veslram. Filia ipsius in monastcrio feminarum cst: susceperit. Bonifacii Iioeredilatem suscipere nolui :
filius ipsius iii raonaslerio virorum-cst. Anibos exhoe- non misericordia, sed limore. Naviculariam nolui
rcdavit: illam cum laude, islum ctim clogio, id est, esse Ecclesiam Chrisli. Mulli sunl quidem, qui etiam
cum vituperalione. Commendavil autem Ecc.lesioeut de navibus acquirunt. Tamen una tentatio esset, iret
non accipiant ipsas portiunculas, quoe pertiiienl ad navis, el naufragaret: homines ad lormenta daluri
exhocrcdatos,nisi cum ad icgiiimnmoetalem pervene- eramus, ut de submersione navis secundum consue-
fint. Hoc eis reservat Ecclesia. Deindc litem dimisit tudinem quacreretur, ct torquerentur a judice qui
inler filios suos, in qua laboro. Puclla dicit: Mcuin essent de fluctibus liberati ? Sed non eos daremus.
csl, nostis quia hocclieebnt scmper paler roeus. Puer Nullo pacto enim hocfacere deceret Ecclesiam. Onus
dicit: Crcdatur palri meo, quia moriens menliri non ergo fiscaie persolveret ? Sed unde persolvcrct ? En-
potuit. Et isla conlculio qualc raaliim esl? Sed si Ihecani (a) nobis habere non licet. Non est enira
pueri. isti servi Dei sunt, liiem hanc inler illos cito episcopi scrvare aurum,: et revocare a se mendicantis
finimus. Audio illos ut pntcr, ct forte mclitis quam manuni. Quolidie lam mplli pelunt,tam mnlli geniunt,
paler ipsorum. Yidebo quid sitjuris, sicut Deus vo- tam raulti nos inopes ifiterpellanl; nt plures tristes
lijcrit, curii pancis fratribus fidelibus honoralis, Deo relinquamus, quia quod possimus dare omnibus, non
propilio, dc nuinero veslro, id est, de plebc isla. habcmus. Non habemijs ergo enthecam. Propter
Audio intcr illos causam ; et sicut Dominus donave- nnufragium ergo, hoc vitando feci, non donaudo.
rit, finio. Nemo ibi me laudet, sed nemo etiam vitupcrct. Plane
i. Hwredilatepi cujusquam, exltwredalis ftliis, non quando donavi filio, quod iratus paler moricns abstu-
suscipiiAugustinits.Tamen rogo vos, nemo me repre- lit, bene feci. Laudent qui volunt, parcant qui laudare
Iienclat,quia ejus hseredilatem nolo suscipiat Ecclc- nolunt. Quid plura, frntres mei? Quicumque vult
sia. Primo, quia factura illius dctestor : deinde, quia cxhrcredaio filio haeredem facerc Ecclesiam, quacrat
inslitutum meum est. Mulli Iaudant quod dicturus alterura qui suscipiat, non Auguslinum : inio Deo
sum, sed aliqui et reprehendunt. Utrisque facerc salis propitio neminem invcniat. Quam laudabile factum
valde difficileest. saitcti et veuerandi episcopi Aurelii Garthaginensis,
CAPUT III. — Audistis modo cum Evangelium le- quomodo implevit omnibus qui sciunt, os laudibus
geretur, Cantavimusvobis,el non sallaslis; planximus, Dei? Quidam cum filiosnon haberet, neque speraret,
ct iwn luxislis.Venit Joannes non manducctnsneqttebi- res suas omnes retenlo sibi usufruclu donavit Eccle-
bens, et dicunt, Dwmoniumhabel: venitFilius liominis si;e. Nali sunl illi filii, el reddidit episcopus nec opi-
manducans et bibens, et dicunt, Ecce liomovorax, po- iianti quoeille donaverai. In potestate habebat episco-
lalor vini, el atnicus publicanorum(Malth. xi, 17-19). pus iiQiireddere ; sed jttre fori, non jure poli 2.
Quid ego facio inter ilfos, qui parant me reprehcnde- C. Clericissuis prcncipil, ul si qui habent proprium,
re, et dentes in me ducere, si suscepero hsereditates tito dimiilanl. Clericalum,si cui a sna socielaledisce-
eorum qui filios suos irati exhoeredant?Iterum quid dere placueril, proponitnon auferre. Simulare proposi-
sum faclurus eis quibus canto, et nolunt saltare?qui tum sanclilatis pejtts cst, quam caclerea proposito.
dicuiit, Eccc qnare nemo douat EcclesioeHippoiieiisi Clericalus magis onus quam lionor. Sane eiiam hoc
aliquid : ecce quare non eam faciunl qui moriuniur npveril Charilas yestra dixissc me fratrihus meis, qui
iiaeredem; qtiia episcopus Angusiinus de bouitate sua mecum raaiient, ul qnicumque habet aliquid, aut ven-
(laudando enim niordent, labiis mulcent, dentem fi- dat et ej-ogei, aut donct et comrauiie illud faciat.
guijt) dqiiat tolum, non suscipit. Plane suscipio, pro- Ecclesiara habel, per quam nos Dcus pascit. Et dedi
fiteof me snscipere oblaliones bonas, oblatipnes san- dilalioiicm usque nd Epiphaniam, propter eos qui vel
clas- Si quisautem irascitur in filiurasuura ct raoriens ctini fralrjbus snis noii diviserunl, et dimiserunt quod
exhseredat eum, si viveret, non eum placarem? non habent apud fra|res suos, vel nondum de re sua ali-
ei filium suum reconciliare deberem? Quoniodo ergo quidegerunt, quia exspeclabatur selaslegitima.Faciant
cum filiosuo vo]p ut habeat pacem, cujus appeto hse- inde quod volunt: dum tamen sint pauperes mecum,
1 Al., Juniani.
1Mss., commendavit.Forte melius, referendo ad Ja- s InMSS., nonjure cwli.
nuarium. (a) Enlhecaest gazaarepositormm.
 1573 SERMO CCCLVL Jjjffj
sirnul exspeclanles misericordiam Dei. Si autem no- aliquos haberc aliquid, nisi aliqua neces9itate religio-
|unt, qui forte nolunt: certc l cgosum qui stalueram, nis, non occasione cupidilalis. Quod ergo egero post
siput nosiis, iiullum orclinare clericum, nisi qui nic- Epiphaniam, Charitati vcstrcc in Domini voluntalc
cuin vcllet manere; iit si yellet di.scedei'Ca prpppsilo, nuiiliabo ; ct quomodo Iilem finiero inler duos fralrcs,
recte illi lollerem clericalum, quia desereret sanctcc filios presbyleri J&nuarii, non vobis lacebo. Mulla
societatis prpmissum cceplumque consoriium. Ecce locutus sum, dale vcniamloquaciscnectuli, sed timidse
in cpnspeciu Dei et vestro, muto consilium : qui vo- infirmilali. Ego, sicul videtis,per setalemmodo scnui,
lunt habere aliquid proprium, quibus non sufficit sed pcr infirmilalem corporis olim sum sencx. Ta-
Deus el Ecclesia ejus, maneant ubi. volunt, et ubi nicn si Deo placcl, quod dixi modo, ipse det vires,
possont, non eis aufero clcricatum. Nolo habere hy- non vos desero. Orale pro me, ut quanlum incst ani-
pocrilas. Malum cni:n est, quis nesciat ? raalum est ma in hoc corpoi'e, et qualescumque vircs suppelunt,
cadere a proposito; sed pe;us cst simulare proposi- in verbo Dei serviam vobis.
tuni. Ecce dico, audite : qui societatem communis
viue jam susceplam, quaelaudatur in Actibus Aposto- SERMO CCCLYI* (a).
lorum, deserit, a voto suo cadit, et a professione Dc Vila ei Moribusclericorumsitorum, n (b).
sancla cadit. Observet jtidicem, sed Dcum, non me.
Ego ci non auferq clericalum. Quantum sit pericu- 1. Forma vivendicanobilarum in AclibusAposlolo-
lura, ante octilos ejus posui: faciat quod vult. Novi rum descripta. Charitati vestroe hodic c!o nobis ipsis
cniin quia si aliqucm hoc facientem degradare volue- serrao reddendus cst. Quod cnim nit Aposlolus,
ro, non ci dcerunt palroni, non ci deerunt suffraga- speclaculum(acli suinus miindoel Angclis et hoiniui-
tores, et hic el apud episcopos qui dicant, Quid mali bus (I Cor. iv, 9). Qui nos amnnt, quocruntquod lau-
fccil? Non potest tccum tolerare islam vitam : exlra dcnl in nobis : qui aulcni nos odcruul, dclrahunl
cpiscopium vult manerc, et de proprio vivere, ideone nobis. Nos autem in uiroque medio constiluli, odju-
dcbct perdere clericalum ? Ego scio quantum mali sit vante Domin.oDeo nostro, etvilaui et famam nostram
profiteri sanctum aliquid, nec implere. Vovete,inquit, sic cuslodire dcbcmus, ut noii ertibescant de cletra-
ei redditeDominoDeo vestro(Psat. LXXV, 12): et, Me- ctoribus laudatores. Quomodo autem vivcre velimus,
lius esl nou vovere,qiiam vovereel non reddere (Eccle. quomodo Dco propilio jani vivamus, quamvis de
v, 4). Virgo etsi nunquam fuit in iiionasterio, et vir- Scriptura sancla raulti novcritis, lanjcn ad comme-
go sacra est, illi nubere non licet, quamvis esse in moraiidos vos, ipsa dc libro Actuura Aposlolorum
monasterio non compellitur -. Si autem coepit esse in vobis Icctio recilabitur, ul viclcatisubi dcscripta sit
monasierio, et deseruit, et lamen virgo est; dimidia forma quara desidcramus iinplcrc. Dum ergo recita-
ruit. Sic et clericus duas res professus est, et sancti- lur, vos inteiitissimos volo, ut poslcjus recilationem,
lalera, et clericalum : interius 3 sanctitatem; nam quotl instilui loquar, Deo donaule, intcnlioni veslrx,
clericatum propter populum suum Deus imposuit cer- (Et Lazarus diaconus lcgil : ) • Gum orasscnt, molus
vicibus ipsius, cui magis onus cst quam honor : scd cst locus in quo crant congregali, et irapleti sunt
quis sapiens et intelliget hwc (Psal. cvi, 45)? Ergo oraiics Spiritu sanclo, ct loqncbaiitur verbum Dei
professus cst sanctilatcm, professus est communiter cum fiducia orani volenti'. Mulliludinis autcm cre-
vivendi socielatem; professus est quambonumet quam denliuin crat animn una el cor unum : et nenio eo-
jttcundum, habilare fralresin unum (Psal. cxxxn, 1): rum quoepossidebal, diccbai nliquid suum esse, sed
si ab hoc proposito ceciderit, et exlra manens cleri- cranlillis omnia coimnunia. Et virtiite raagna rcdde-
cus fueril; dimidius el ipse cecidit. Quid ad me ? Non bant Aposloli tcslimoiiiura rcsurreclionis Dornini
cum judico. Si foris servat sanctiialem, dimidius ce- Jcsu : gratiaquc raagiia erat super oraiies illos. Nequc
cidit : si vero inlus habuerit simulationem, lolus ce- enira quisquam egcns erat iiitcr illos. Quotquol enim
cidit. Nolo habeat necessitatern simulandi. Scio possessorcs prccdiorum vel doraorum erant, venden-
quomodo homines ament clericatum : nemini eum tes aflerebant pretia illorum, el ponebant ante pedes
lollonolenli mecum communiler vivere. Habet Deum, Apostolorum. Distribuebnlur atitem unicuique prout
qui mecum manere vult. Si paratus est pasci a Deo cuiqucopus crat i (Act. iv, 51-55). (Cumqtie Lazarus
per Ecclesiam ipsius, non habere aliquid proprium, diaconiis recilassel, cl cpiscopo codicem iradidisset;
sed aut erogare pauperibus, aut in commune mitle- Augustinus episcopus dixit:) Et ego legere volo.
rc, maneat roecum. Qui hoc non vult, habeat liber- Plus enim me delcctat hujtis vcrbi esse lectorem,
latem : sed videat utrum babere possit felicitatis quain verbi mei dispulatorem. « Cum orassent, molus
seterniiatein. 1 Edili, volenticredere.Abest,credere, a manuseriptis.
7. Pollketur sermonemsubsequentem.Sufficianthocc * Emendatusad omnesMss.et Edd. in sermone
nunc inleriin Gharitali vestrse. Quod egero cum fra- denti mododesignatos. praece-
tribus ineis, annuntiabo vobis. Spero cnim bona. Alias,de Diversis50.
(ct)in
Onmes mihi libenter obediunt : nec inventurus sum ribus (b) carthagincnsisynodoaniii52oai.pellatur« de Mo
clericorumsecundus libcr.» In Landericiautem et
1 SicLov.m B., ergo. M. BerleiridiPrivilegio,«Iibride Gradibusecclesiasticis» vo-
2 Mss.,virqo esl, si nitnquamfuilin monaslerio,non canlur iidcmistiscrnioncs,putatpiodhic Augusliiius cleri-
compellilur. fi uulentcwpUesse, elc. coriiiiisingulosgraduspercurral,et n.9 dii-at,«Sicenimad
3 Mss.,interim. eos gradaliiuascendercvolui.»
1878 S. AUGUSTLNIEPISCOPl 457«
est locus in quo efant congregati, ct impleti sunt Scriptum estenim, et hoc Apostolus loquituF, Qui
omnes Spiritu sancto, et loquebantur verburn Dci autem sttis, et maxime domestieis,non providet, fidem
cuin fiducia omni volenli. Multitudinisautem creden- denegat, et est infideli deterior (I Tim. v, 8). Adhuc
tium erat anima una et cor uraim : etnemo eorum autem mancipia sunt ei similiter cum fratre commu-
quac possidebat, dieebat aliquid suum esse, sed erant nia, nondum divisa. Disponit ea manumittere; non
illis omnia communia. Et virtule magna reddebant potest aiiiequam dividantur. Quid enim ad quem per-
Apostoli testinioniiim resurrectionis Domini Jesu : tineaf, adbuc ignorat. Ad ipsum sane, quiamajor est,
gratiaque magna erat super omnes illos. Neque enim perlinet divisio; et ad fratrem ejus electio. Et ipse
quisquam egens eratintcr illos. Quotquot enim pos- frater ejusDeo servit.lsubdiaconus est cum sancto
sessores proediorum vel domorum erant, vendentcs fralremeoetcoepiscopo Severo inEcclesiaMilevilana.
afferebaut pretia eorum , et ponebant anle pedes Hoc agitur, hoc sine dilatione peragendum est, utilli
Apostolorum. Dislribuebalur autern unicuique prout servuli dividanlur, manumitlantur, et sic det Eccle-
cuique opus erat. » (Cumque episcopus legisset, sia>,ut corum excipiat alimentum. Nepos autem meus
dixit:) ex quo conversus est, etmecum esse ccepit, impedie-
2. Unde Auguslinovisum est de suorum clericorum baltir et ipse aliquid de agellulis suis agere invila
vita apud plcbemagere. Audislis quid vclimus : orale usufructuaria matre sua l, quce hoc anno defuncta
nt possinius. Conligit autem quscdam nccessitas, ut est. Inter ipsum et sorores ejusa sunt qusedam in
hsecdiligeniiusagerem : quoniam, sicul jam noslis, Christi adjulorio cito finienda : ut et ipse faciat quod
prcsbyler in noslra societale constitutus, quali socie- servum Dei decet, quod ipsa professio, et ista exigit
lati pcrhibct leslimonium leclio, quam modo, cum leclio.
recilaremus, audistis, moriens testamentum fecit, i. Faustinus diaconus. DiaconusFaustinus, sicut
quia hahuit unde facerct. Erat quod diceret suurn, pene oinnes nostis, hic de militia saeculiad monasle-
cum inea societate viveret, ubi liemini licebat dicere rium conversusest: hic baplizalus, inde diaconus or-
aliquid suum, sed essent iilis omnia communia. Si dinatus. Scd quia exiguum est quod videtur possidere,
quis dilector et Iaudator noster apud delractorem no- sicut jurisperiti loquunlur , jure, non corpore (a) re-
strum prsedicaret istam societatem, et diceret, Cum liquerat illud, et ab ejus fratribus tenebatur. Nun-
Cpiscopo Atigustino sic vivimt omnes cohabilatores qtiain inde cogitavil ex quo conversus esl, nec ipse
ejus, quomodo scriplum esl in Actibus Apostolorum : aliquid quscsivila fralribus suis, nec ab illoestaliquid
continuo ille delraclor caput movens,dentem promo- quscsitum. Modoquia vetilum esl ad hunc articulum
vens, diceret, Ita vere sic ibi vivitur, quomodo tu temporis, cura consiiiomeo divisit ipsam rem : el di-
dicis? Quare mentiris ? Quare falsa laude honoras in • midiam donavit fralribus suis, dimidiam Ecclesiaa
dignos ? Nonne ibi modo in eornm societate posllus pauperi in loco eodera constitutie.
presbyter lestamentum fecit, elquod habuitquoraodo 5. Severusdktconuscwcus.DiaconusSeverus sub qua
voluit disposuit, etreliquit? Ccrle oninia ibi sunt Dei disciplina et flagello sit, nostis: lumen lamen non
cominunia ? ccrte nerao dicit nliquid suum ? Sub liis perdidit nicntis. Unain domum hic emerat propter
verbis quid ogeret laudator meus ? Nonne os ejus malrem et sororem suam, quas de sua palria huc
quasi plumbo oppilarcl illc detractor? Nonnc illum desiderabat adducere.Emerat autemnon sua pecunia,
laudasse pcenilerel? Noraie reverenlin perfusus et il- quam nonhabebat; sed ex collalione religiosorum
lius sermone confusus, vcl nobis vel lestatori illi nna- viroriim, quos rnihi quocrenii etiain noininans indica-
lediceret ? Hsccfuit ncccssitas, ut ad istam diligen- vit. Dc ipsa 3 non possum dicerc quid fecerit, aul quid
linin venireiiius. disponat, nisi quia loium et ipse in mea posuil vo-
5. Clerici oinnes Atiguslini in proposilo paupertatis Iuntale, ut quidquid ipse vellem, hoc inde flcret. Sed
constcmtesinvenli. Vcilcnsdiaconus, Palricius sub- habel quasdam causasciimniatre sua, quarum causa-
diacomts. Nuniio crgo vobis.unde gaudealis. Onines rum me judiceni posuit; utcum illa? causae fuerint
fratres ct clcricos meos, qui mccum hahitant, pre- lerminalse, fiat de ipsa domo quod cgo voluero. Quid
sliyteros.diaconos.suhdiaconos, el Patricium nepotem aulem velle potero Deo regenle, nisi quod justitiaju-
ineiim, talcs inveni, qualesdesideravi. Sed qui dosua bet, el pielas poslulal? Habet etiam in patria sua
qualicumquc pauperlale, quod slatuerant, noiidum aliquos agellos : disponit eos sic dislribuere, ut
fecerunl, hiduo sunt, Valens diaconus, etpaulo anle ctiam illic in illo loco posiloe pauperi largiatur Ec-
dictus nepos meus subdiaconus ; sed inalris vita im- clcsioe.
pcdiebat, quia inde vivebat. Exspeclabatur in illo 6. Hipponensis diaconus. Diaconus Hipponensis
etiam legilimae cetatis accessus , ut quod facerct, hoino pauper est, quid alicui conferat, non habet: ta-
firniissime faceret. Nondum auiem fecit, quia ipsos men de laboribus suis anlequara esset clericus eme-
agellos habei cum suo fratre communes, et sub in- rat aliquos servulos, hodie illos in conspeclu veslro
diviso eos possident. Si autem tlivisi fuerint, eos manumissurus esl episcopalibusCestis.
cupit -l Ecclesiseconferre, ul inde alantur qui sunt in 1 Mss., usufructuariomalrissuw; omissavoce,invila.
proposito sanctilatis, quousque in hac viia degunt. 2 SicMss.et Aquisgranenseconcilium.At editi, et soro-
1 Mss.,Sic autem cupU eos; omisso,divisi fuerinl. Et rem ejus.
pauloinfra,loco,Adhucmttemmancipiasunt; habent,nwc 3 Mss.,De ipso.
autemmancipiasunt. (a) Forte,corpore,nonjttre. • •
1S77 SERMOCCCLVi. . 1578
7. Eraclius diaconus.Diaconus Eraclius ante ve- 9. De presbyteris.Restant prcsbyteri. Sic cnim ad
slros oculos versalur, opera ejus lucent coram oculis eos gradalim ascendere volui. Cito dixerim, pauperes
veslris. De opere ejus et expensa pecunia memoriam Dei sunt. Nibil ad domum societalis nostrse altule-
sancti Manyris habemus (a). De pecunia sua cmit runt, nisi ipsara, qua nihil charius est, charitatera.
etiam possessionem ex consilio meo : nam ipsam Verumlameii quoniam scio natos fuisse rumores de
pecuniamvolebal per manusmeas crogari, sicut niilii divitiisipsorum : non a rae ad aliquid compeilendi,
placeret. Ego si pecunioeavidus essem,autnecessita- sed vobis meo sermonc purgandi sunl.
tes meas ipsas, quas pro pauperibus habeo, in hac 10. Leporius prcsbyter.Vobis dico, qui forte nesci-
causa plus curarem, pecuniaraacciperem. Quare, di- tis; nairi vestrum plurimi sciunt : presbylerum Le-
cit aliquis? Quia possessio illa quoeab illo empla et porium , quamvis socculinalalibus clarum , et apud
Ecclesioedonata esl, adhuc nihil proeslatEcclesiae.Mi- suos honestissimoloco natum , taraen jam Deo ser-
nuseiiimhabebatad pretiuiii, elquia mutuatus fueral, vieiitem,cunctis qucohabebatrelictis, inopemsuscepi;
hoc de ejus adhuc fructibusreddit. Homo sum senex, non quia nihil habuit, sed quia jam feceral quod le-
quanlus mihi de illa possessionepolest fructus acce- ctio isla persuadct. Hic non feeit, sed nos scimus
dere?Numquidpromittomihilot annos esse victurum, et ubi fccit. Unitas Christi et Ecclcsioeuna est'.
donec suum pretium illa pcrsolvat? Quod ergo vix Ubicumque fccit opus bonum, pertinct cl ad nos, si
diu partibus reddit, de proximo haberem totum, si congaudeainus2. Hortus est unus ubi nostis, ibi mo-
accipere voluissem. Non feci, aliud attendi. Fateor nasierium suis consiituit, quia cl ipsi Deo serviunt.
enimvobis,elipsa suspecta mihi adhucoelas ejus fuit, Ille hortus ad Ecclesiamnon pertinet, nec ad ipsum.
et verehar ne forte, ut sunt homines, matri ejus hoc Et adquem, dixerit aliquis? Ad illud quod ibi cst
displiceret; et diceret inductum a me fuisse adole- monasterium. Sed quod verum est, usque ad hoc
scentem, ut bona ejus palerna consumerem, ct eum tempus curam pro illis ita gerebat, ul sumpticulos,
egenlem relinquerem. ldeo volui ejus pecuniam in quibus sustenlaiitur, apud se haberet, et eis ipse, ut
illa possessione servari; ut si aliquid, quod Deus videbatur, impenderet. Sed ne propter hoc daretur
avertat, aliter quam volumus evenisset, reddcretur locushorainibus, suspicionessuas i-odenlibus, et ven-
villa' ne culparetur episcopi fama. Scio cnim quan- trem non implentibus , hoc placuit et mihi et ipst,
tum vobis sil fama mea necessaria : nam mihi suf- ut sic se illi transigant, quasi isle jam de sceculo
ficit conscientia mea. Emit etiam spntiuin ab isla exicrit. Numquidenim cum obierit ipse, illis dispen-
postea ecclesia * notumvobis, et suapecunia oedifica- salurus est aliquid ? Meliusesl utvidcat illos ibi bene
vit domum. Et hoc noslis. Anle paucos dies prius- conversnnlcs, et regenle Deoin disciplina Christi sic
quam sermonem de hac re haberem vobiscum,eam vivcntes, ut de iflislantummodo gaudeat, non eorum
donavilEcclesioe.Exspeclabat enim ut eam perfice- necessilalihus occupelur. Pecuniam non habet, quam
ret, et perfeclam donaret. Fabricandi autem domum suam dicere possit : habebat xenodochium sedifican-
necessitas illi nulla erat, nisi quia cogitavit malrem dum, quod modovidctis sedificaturn.Ego illi injunxi,
suam huc esse venturam. Si autem venisset, in re ego jussi. Obtcmpcravit mihi libentissime, et sicut
filii sui habilarct: modo si venerit, in opere filii sui videtis, operatus est : quomodo meo jussu eliam
habifabii. Testimoniumei perhibeo, pauper reman- basilicam ad octo Marlyres fabricavit, de his quae
sit : scd in charilalis possessione 3 permansit. Aliqui per vos Deus donavit. Ccepit enim de pecunia quce
servuli ei reliqui fuerant, jam quidem in monasterio data erat Ecclesioepropter xenodochiuni, el cura cce-
viventes, quos tamen Geslis ecclesiasticis manurais- pisset aidificarc, ut sunt religiosi dcsideranles opera
surus cst hodie. Nemo ergo dicai, Dives est: nemo sua in ccclo scribi, adjuverunt prout quisque voluit,
exislimet, nemo male loquatur, nemo se ipsum vel el fabricavit. Opusante oculoshabemus : omnishomo
animamsuam suis dentibus laniet. Pecuniam nullam quid factum sit videt. De pecunia , quia non habet,
habel servatam : ulinam quam debet restituat. mHii crcdant, dcntcm compescant, nou frangant.
8. Subdiaconi.Caeteri,id est, subdiaconi,pauperes Emerat de ipsa pccunia xenodochiiquamdamdomum
sunl, Deopropitio,misericordiamDeiexspectant.Unde in Carraria, quam sibi existiraabat propter lapides
ipsi faciant non haheijt : nullas habentes facultates, profuturam ; sed lapides ejus domus fabricoencces-
finieruntmundi cupiditates.Yivuntnobiscuminsocie- sarii non fuerunt, quoniam aliunde provisi sunt.
lale communi: nemoeos distinguit ab illis qui aliquid Doraus ergo ipsa sic remansit, pensionem proestat;
attulerunt. Charitatis unitas prseponenda est terrense sedEcclcsioc, non presbytero. Nerao amplius dicat :
comrnodohacreditatis. In domum presbylcri, ante domum presbyleri, ad
1 SicMss.et Aquisgranense domum presbyieri. Ecce ubi est domus presbyteri:
concilium.Atediti, redde-
retur illa. ubi est doraus mea, ibi cst domus presbyteri : alibi
%Mss.,ab isla postcraecclesiw. non habet domum; sed ubicumque3 habet Deum.
3 SicMss.et Aquisgranense concilium.AtUlini.,profes-
sione.Lov.,promissione. 11. Lis inler Januarii filios,spontefinita. Quid am-
(a) Stephanilortecollocandis reliquiis, quse r,onmulto ' Mss.,Unitaschrisli est, Ecclesiauna est.
anle annum42oin Alficamallatse sunt, aedificatam.sic
sermopaulopostEpiphaniam babitus, ad initiumanni423 a lla inMss.et in conciliocarthaginensi.in editisautem
pertinebit.Eracliumporro,de quobicloquitur,factumpo. et 3in Aquisgranensi eoncilio,v.tsibicongmtdcamus.
stea presbylerumAugusliuus suurnin episcopalusuccesso- Edili, nisi ubicumque.Longe vei-iusMss., sed ubi-
rem designavitanno426,die 26 seplembris,ex epist. 213, cumque.
SANCT.AtJGtJST.V. (Cinquante.)
 1579 - S. AUGUSTINIEPISCOPI '-- iS80
. plius quseritis?Nisi quia me illud memini eliam pro- muni accipio et mihi ipsi, cum sciam commune me
misisse, ut ad vos perferrem quid egisseminter duos, habere velle quidquid habeo. Nolo lalia olTeratSan-
fratrem videlicet et sororem, filiosJanuarii presby- ctilas veslra , quibus ego solus quasi decentiusutar ;
teri, quia orta inler illos fuerat conlroversia pecu- offerat mihi, verbi gratia, byrrhum pretiosura : forte
niaria : sed tamen sicut inler fralres, salva, Deo decet episcopum,-quamvis non deceat Aiigustimim,
propitio, charitate. Promiserara ergo audire, ut inter id est, hominem paupcrem , de pauperibus natum.
illos quidquid esset, judicando finirem. Paraveram Mododicfuri sunt homines quia inveni pretiosas ve-
me judicem : sed antequam judicarem, ipsi unde sies , quas non potuisscmhabere vel in domo palris
judicalurus fueram, finierunt. Non inveni unde ju- mei, vel in illa soeculariprofessionemea. Non decet:
dicarem, sed unde lcciarer. Acquieverunt omnino talem debeo habere, qualem possum, si non habue-
concordiler voluntati meseet consiliomeo , ut pares rit, fratri meo dare. Qualem polesl hnbere presby-
essent in pecunia, quam reliquit pater eorum, Ec- ter, qualem polest habere decenter diaconuset sub-
clesia renuntianle. diaconus, talem volo accipere : quia in commune ac-
12. Obirectatorumcalumniw sine rixa refellendw. cipio. Si quis meliorem dederil, veudo : quod et
Post sermonem meum locuturi sunt homines; sed facefe soleo ; ut quando non polest vestis esse com-
et quodlibet homines loquantur , qualicumque aura muriis, prelium vestis possit esse commune. Vendo,
flante, perducetur inde aliquid ad aures meas. El si etefogo pauperibus. Si hoc eum delectat, ulego ha-
fuerit tale, utsititerum necessenos purgare, respon- beafn ; talem det, unde noh erubescam. Fateor enim
debo delractoribus , respondebo maledicis, respon- vobis, de pfeiiosa veste erubesco : quia non decel
debo incredulis, non nobis credentibus proepositis hanc professiOnem, hanc admonilioiiem, non decet
suis ', ut potero, respondebo quod Dominus dederit: hoccmenibra, non decet hos canos. Eliam illud dico :
interim modo non est necesse, quia nihil forte di- si forie in rioslra domo vel in nostra societate ccger
cluri simt. Qui nosamant, libere gaudebunt : qui estaliquis, Velpost aegriludihem,ut necesse sit eum
nos oderunt, tacite dolebunt. Tamen si linguas exer- ante liOrampfandii feficere; non prohibeo religiosos
cuerint, audient, Deo propitio, vobiscum responsio- vel religiosas miltere eis quod eis Videlur ut mit-
nem meam, non litem meam. Non enim homines tarit : prandiuiri tamen et coeuam extra nemo ha-
nominaturus sum et dicturus , Ille hoc dixit, iste sic bebit.
detraxit; cum fortasse etiam ad me falsa, quia et hoc 14 ClericorUm albo expungendttmstaltiit,qttipauper-
potest fieri, pcrferantur. Verumtamen qusecumque tatis proposiiumviolaverit. Ecce dico , audistis, au-
perlata fuerint, si oportere videbitur, loquar inde diunt: Qui habere voluerit proprium et de proprio
Charitati vestrse. Ante oculos vestros volo sit vita vivcre, et coiitia istii pfceceplanoslra facere; parum
noslra. Scio quia quserentes licentiam male faciendi, 6st Ut dlcam , non mecum manebit : sed et clericus
quoertintsibi exempla male vivenlium, et multosin- non erlt. Dixefam enim , el scio me dixisse, quod si
famant, ut sociosinvenisse videanlur. Ideo quod no- nolient suscipere socialemvilam nostram , non illis
strum est, fecimus : plus quid faciamus, non habe- lollerem clericatum; sed seorsum manerent, seor-
mus. Anle oculos veslros suraus. Nullius aliquid de- sum viverent, quomodo nosscnt Dco viverent. Et
sideramus, nisi bona opera vestra. taireri ante ocuios posui, quanlum nialum sil a pro-
15. In communcmusum cedere vult, quw clericis posito cadefe.Maluienini habere vel claudos', quam
suis offeruntura fidelibus. Auguslinimodeslia. Et vos plaiigere riiortuos. Qui enim hypocrita est, mortuus
exhorlor, fratres mei, si aliquid vultis clericis dare, est. QuOniodoergo quicumque voluissetexlra ma-
sciatis quia non debetis quasi vitia eorum fovere nere et de suo vivere , non ei lollercm clericatum:
contra me, Omnibus offerte quod vuliis , offerte de ila modo qtiia placoit illis, Deopropilio, socialishoec
voluntate vcstra. Quod commune erit, distribuetur Vita, qUisquiscum hypocrisivixerit, quisquisinven-
unicuique sicul cuique opus erit. Gazophylaciumat- lus fuefil habens proprium, non illi permitto ut inde
tendile, et omnes habebimus. Valdeme delectat, si faciat tesiamentum, scd delebo eum de tabula cleri-
ipsum fuerit proesepenoslrum, ut nOssimus jtimcnta corum. Iiuerpellet contra me mille concilia , naviget
Dei, vos ager Dei. Nemodel byrrhum, vel lineani cbiitra riie quo volUerit, sit cerle ubi potuerit : adju-
lunicam, seu aliquid , nisi in commune* : de com- vabit me Deus, ut ubi ego episcopussum, ille clcri-
cus esse noh possil. Audistis, audierunt. Sed spero
1 sicMss.Atedili,nonvobiscredenlibus presbyterissuii. in Deum hostrum et misericordiam cjus, quia sicut
5 codicesmanuscripti,Nemodet byrrhum, linectmtuni-
cam,nisiincommune;omisso, vel,et, seualiquid.Pyrrhutn dispositionemmeam istam hilariter acceperunt, sic
hiclegi volebatEfasmus,piieumrubrumepiScopo usitaliina eam pure fidelilerqueservnbunl.
interpretalusin eensuraad Reg.Aug.,tom.1. sed verius
omninolibri edili et manuscriptihabent,byrrhum.Quod 15, PresbylerBamabas. Dixialiquid suum non ba-
indumentiunnounullisclericale est aut episcopale,aliis bere presbyleros cohabitatores meos , inter quos est
verocommunius quoddamusuqueetiamapudpro&nosvul- et
gare. Auguslinussupra, in sermone 161, cap. 10, n. 10, prcsbyter Barnabas. Sed de illo audivi (juaedam
de lemina ad aniasiumsuuin : « llla dixerit, solo habeas fuisse jaclata, anle omnia quod emit viliam a dileclo
« talem byrrhum,non habet.» Messianus in Ca?sariivit»,
n. 9, ipsequeCae»arius in suoTestamenti aniicularisbyrrhi et bonorabili filio meo Eleusino. Hoc falsuin cst •
sui memiiiit.Byrrhusalbusdicuis eliam est, quo indue-
banturrecensbaptizati,apudGregorium papam,Ub.7, ind. 1 Editi,ctidosvelelaudos.Vox,cOcos,abest a manu-
2, epist.5. scriptis.
 1381 SERMOCCCLYII. 1582
moijaslerio donavit ille, non vendidit. Ego sum testis. SERMO CCCLVII*' (a).
Quid amplitts quaeratis, ignoro. Ego sura teslis: De laude pacis.
donavi.t illc, non vendidit. Sed dum non credilur ApudCarthaginera habilus,instantecollationecum "
donare potuisse, creditus est vendidisse. Beattts anno411,circiter1Sdiemmaii. • 'Donalistis,
homo, qpi tam bonum opus fecil, ut non crgderelur. 1. Pacis laus. Tempus est exhortari Charilatem
Tamen vel modo credite, et detraclores audire liben-
vestram, pro viribus quas Dominusdonat, ad pacemr
ter desinitc. Jam dixi, ego sum testis. Dictum est et
de illo (a) quod anno praeposilurccsuoeper industriam amandam, pro pace Dominura deprecandum. Sit
dilecta nostra et amica, cum qua sit castum
debila feceril, ut dum volo ego reddi debita, darem ergo pax
cubile cor nostrum; cum qua sit fida requies et non
illi licenliam l poscendi fundum Viclorianensem :
amarum consortium, cum qua sit dulcis complexus
tonquam dixissel mihi, Ut reddam debila niea , da
mihi in decem annos fundum Viclorianensem.. Et etinseparabilisamicitia. Pacem laudaredifficiliusest,
habere. Si enim eam laudare volumiis, vires
hocfalsum est. Sed fuit unde rumor nasceretur, fe- quam
cit debila reddenda. A nobis reddita sunt partim, optamus, sensus quaerimus,verba libramus : sj autem
habere volumus, sine aliquo labore habemus et pos-
unde potuerunt. Remansit aliquid quod non debeba-
sidemus. Laudandi sunt qui ainant pacem : qui au-
|Mrs, eliam monaslerio illi quod per ipsum Deus
tem oderunt, melius interim docendo ac tacendo pa-
i.nslituit. Cum crgo remansisset, ccepiratisquaerere
unde debitum redderemus. Ad conductionem ipsius candi, quam viluperando provocandi. Verus pacis
fundi nullus accessit, nisi quadraginta solidorum of- amator inimicorum ejus amator est. Quemadmodum
enim, si lucem islam amares, ccecis npri jraseereris ,
ferenspensionera. Sed vidimusfundum amplius posse sed eos
dare, ut celerius redderelur debitum ; et connnisi doleres; quale enim bonum lu caperes, nos-
fidei ejus, ut de ipsa conductionelucra non require- ses, el ideo quanto bono illi fraudarentur conspiciens,
rent fratres; sed quidquid darel fundus, de ipsis misericordia tibi digni viderentur; et si opes hahe-
fructibus imputarent ad debilum. Fide agitur. Para- res, si artem, si medicamenlum, potius ad eos sa-
nandos curreres, quam damnandos : ita si pacis ama-
tus est presbyter utalium conslituam, qui de frucli-
tor es, quisquis es, miserere eum qui non amat quod
bus fratribus reddat 3. Ex numero veslro sit aliquis,
cui haeccommittam; ex numero ipsorum qui ad nos amas, qui uon habet quod habes. Talis quippe est
res quam diligis, ut non invideas compossessori luo.
talia pertulerunt. Sunt enim in vobis homines reli-
Habel leciim pacem, et libi non angustat posses-
giosi, qui ctira rumorem falso reprehensum esse
sionem. Quidquid terrenum amas, djfflcile est ut ba-
doluerunt, et tamen crediderunt faclum. Ex ips's benli non invideas. Deinde si forle ascendit in ani-
ergo aliquis veniat ad nos, suscipiat possessioncm, mum
omncs fructus preliis suis fideliter vendat, ut reddi tuum, terram, quam possides, conimunicare
debelur et hodie recedit cum amico, ut laudetur benevolenlia tua, pt etiam in
possit facilius quod , indje
cura presbyteri. Locus etiam ipse, ubi monaslerium istis temporalihus rebus charitas prsedicelur : si ergo
constitutumesl a memoralo honorabili filiomeo Eleu- velis possessionem tuam lerrenam, velut praediiirrj,
'velut domum, vel quodlibet hujiismodi, communL-
sino, ipsi prcsbytero Barnabaedonatus est antcquam care cum
ordinaretur presbyler; in ipso loco mooasterinm in- amico; communicas cum uno, etadmittjs
slituit. Sed tamen quia nomine ipsius donalus ercjt eum ad societatem, et gaudes cum illo. Cogitas ad-
mittere lertium fortassis, ct quarlum : jam attendis
locus, mulavit inslrumcnta, ut nomine monasterii
quantos capiat, quaritos ferat, vel doraus ad inhabir
possideatur. De fundo Victorianp.nsi, egorogo, ego vel ager ad pascendum ; et dicis, Jam
ut si est, fide agat, tandura, quiiir
hortor, ego peto, quis religiosus tum non capit, sextus habitare non potest nobiscum,
et exhibeat Ecclesi.e islam operam, ut cito debitum
reddam. Quod si nemo de laicis fucrit invenlus, ego septimum quando pascit tantilla possessio? Excludit
* alium, iste illuc non accedel. Quid vultis ergo cccteros,non tu, sedangustia. Ama pacem, habe
praepono
posside pacem, cape ad te qunntos potes ad
amplius? Nemo laceret servos Dei : quia non expe- pacem,
dit laceranlibus. Seryis Dei quidem merces falsis de- possidendam pacem : lanto latior erit, quanto a plu-?
ribus possidebitur. Domus terrenacohabilaiores mul-?
tractionibus crescit: sed crescit etiam pcena detra-
tos non capit: possessio pacis pum niullis habitalori-
hentibus. Non sine causa diclum esl, Gaudeleet ex-
dicenles : bus crescit.
sttllate, quando delrahunt de vobis, falsq quia 2. Pacem hoc est hubere, quod amure. Quara bo-
mercesvestra magna esl in cwlis (Malth. y, 11, 12). rium
est amare! Hoc enim est habere, Qujs aulern
Nolumus cum detrimento vestro magnam habere nolit crescere
mercedem. Minusibi habeamus, et tamen vobisciim quod amat?Si pancos lecum vis esset
' in pace, parva tibierit pax.Si vis crecere islam
ibi regnemus. pos-
sessionem, adde possessorem. Nam illud quod dixi,
1 Mss,carent voce, ticentiam.Hacforte omissa, loco, fratres, Ronum cst amare pacem, et ipsijm amare eS{
poscendi, legendumerat, poscenti,vel, pro amtisdecem'. habere, quanli constat? qua voce laudotur, quo corde>
1 lu Colbertino codicescriptuma prima manu fuerat,
dabatur. cogiletur: Hoc est habere, quod amare? Considerai
' Editi,debUumreddat. AtMss.non habent, debitum. csetera, quorum homines cupidilate conflagrant.Yidc
» Editi,protwno. MeUusMss.,pratpono. * Emendalusad cl. v. et
(a)Forte, aictwmest et de iilo, scilicetBarnabapresby- ad Sirm.
tero. (a)Alias inter Sirmondianos3S.
 1583 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1884
aliumlmare fundos, argenlum, aurura, filios nume- 4. Mansueludohwrelicisexhibendalitigantibusetcon-
rosos, preliosas et ornatas domos, amoenissima et viciantibus.Nonjuryiis, sed magisapud Deum precibus
pretiosissima prcedia.Amat hoc ? Amat. Numquidjam, agcndum est conlra hwreticos. Proinde, charissimi,
qui amat, habet ? Potest fieri ul horum omnium ama- exhortor Charitatemvestram, ut exhibeatis illis chri-
tor inanis sil. Quando non habet amat, cupiditate ar- slianam et catholicam mansuetudinem. Nunc curan-
det ut habeat : cum autem habere cceperit, timore dis instalur. In fervore sunt oculi sanctoruml,
crucialur ne perdat. Amat bonorem, amat potesta- caute curandi, leniterque tractaiidi sunl. Nemo susci-
lem. Quanti homines potestalibus accipiendis privali piat cura aliquo litem, nemo velil nunc vel ipsam
suspirant? et plerumque ante illos occupat ultimus dies, suam fidem altercando defendere, ne de lite scin-
quam perveniant ad id quod amant. Quanti ergo con- tilla nascalur, ne quoerentibus occasionem occasio
stat, quod cum amaveris, habebis ? Non pretio quoe- prsebeatur. Prorsus convicium audis, tolera, dissi-
risquod amas; non ambulas ad palronum, per quem mula, proeteri. Memento curandum. Videte quam
pervenias. Ecce ubi slas, amapacem, et tecura est blandi sunt medici eis quos eliam mordaciler curant.
quod amas. Res isla cordis est: nec sic cum amicis Audiunt convicium, proebent medicamenturn, nec
communicas pacem, quomodo panem. Panem quippe reddunt convicium convicio. Verbum sit verbo : ut
si communicare velis, quanto plures sunt quibus unus sit curandus, alter curat: non duo litigantes.
'
frangitur, tanto minus fit unde datur. Pax aulem illi Fertotc, obsecro, fratres mei. Sed non fero, inquit,
pani similis est, qui in manibus discipulorum Domipi quia blasphemat Ecclesiam. Hoc te rogat Ecclesia,
frangendo et dando crescebat. tit feras, quia blasphematur Ecclesia. Detrahit, in-
3. Schismalici ad pacem pacifice revocandi. Dona- quit, episcopo meo; crimen dicit in episcopum
tistarum animus ab uniiate alienus. Habele igilur pa- meum, et taceo ? Crimen dicat, el tace; non agno-
cem, fralres. Si vultisad illam trahere cceteros, primi scendo, sed ferendo. Hoc proestas episcopo tuo, si
illam habete, primi illara tenetc. In vobis ferveat proillo tempore non miscearis. Intellige tempus, ha-
quod habetis, ut alios accendat. Odil pacem hsereti- beto consilium. Deum tuum quanti blasphemant ? Tu
cus, et lucem lippus. Numquid ideo mala lux, quia audis, el ille non audit? tu nosti, et ille non novit?
lippus non polesteam tolerarc? Odit lucem lippus : Et lamen facil oriri solemsuper bonoset malos, et pluit
sed tamen propter lucem creatus est oculus. Datur super justos et injustos (Malth. v, 45). Ostendit pa-
ilaque opera ab eis qui amant pacem, et volunt se- tientiam, diflerl potenliam. Sic et tu agnosce tempus,
cum possideri quod amant, ut possessore addito cre- noli provocare tumenles ocufos ad turbandos se ipsos.
scat possessio. Dent ergo operam curari oculos lip- Amator pacis es ? Sit libi in corde bene cum dilecta
porum, qualibet ope, quolibet conatu. Nolens cura- tua. Et quid agam?Habes quod agas. Tolle jurgia,
lur, non vult dum curalur : sed dum luccm viderit, convertere ad preces. Noli conviciis repellere con-
deleclabitur. Pula quia succenset; noliinstando de- viciantem, sed ora pro eo. Loqui vis illi conlra illum :
fatigari. Amator pacis, attende, et delectare tu prior loquere Deo pro illo. Non tibi dico quod taceas : sed
pulchritudine dilectoetuse, et inardesce ad trahendum elige magis ubi loquaris, apud quem tacitus loqueris,
alterum. Videat quod vides, amet quod amas, teneat labiis clausis, corde clamante. Ubi non te videt, ibi
quod tenes. Alloquitur te dilecta lua, quam diligis : esto bonus pro illo. Illi autem pacem non amanli, ct
loquitur tibi, Ama me, et continuo habes me. Ad- liligare volenli, responde pacificus : Quidquid vis di-
duc tecum quos potes ad amandum me; casla ero, et cas, quantumlibet oderis, ul placueril delesteris, fra-
integra permanebo. Adduc quos poles, inveniant, ter meus es. Quid agis, ut non sis fraler meus ? Proi'-
teneant, perfruanlur. Si lucem istam non corrumpant sus bontts, maluSjVolens, nolens, fraler meus es. Et
mulli videnles ; me corrurapunt multi amantes ? Sed ille : Unde sum fraler luus, hostis, inimice (a)'i Sic
uolunt venire, quia non habent unde me possint vi- quomodo ista dicis, frater meus cs. Mirum videtur :
dere. Nolunt venire, quia splendor pacis revei'berat odit, detestatur, el frater esl? llli cnim vis credarn
lippiludinem dissensionis. Yide miserandara vocem nescienli quidloquatur?cujus opto saniiatem, ut lu-
lipporum. Nunlialur illis, Visum est ut pacem ha- cem videal, et Ifatrem agnoscat. Illi ergovis credam,
beant Chrisliani. Tali nuntio illi acceplo, aiunl intcr quia non sum fralcr ipsius, quia deteslatur, quiaodit,
se, Voenobis. Quare ? Unitas venit. Quid est? quce et non potius ipsi luci? Audiamus quid dieat ipsa
vox, Voenobis, unitas venit? Quanto justius dicere- lux. Prophetara lege : Audite, qtti pavetis,verbumDo-
tis, Vsenobis, dissensio venii?Absilhoc, utvenialdis- mini. Spiritus sanctus loquitur per Isaiam prophetam :
sensio: haectenebrsesunt videnlium. Nam venit unitas, Audite, qui pavelis, verbum Domini. Dicile, Fralres
gaudendum est, fralres. Quid expavisli?Unilasvenit,
dictum est.Num dictumest,Feravenil, ignisvenit?Uni- 1 Forle, sauciorum.
las venit, luxvenit. Si velit veridice respondere, dicet men (a) Kolebantvidelicetse fratresdici Donatistse,et ta-
fratres a nostris dicebanlur. optatus, lib. 1 adver-
vobis : Non expavi, quia fera venit: non enim limidus sus Parmenianum,» Kolunt,» inquit, « se dici ffatres
« noslros. Sunt sine dubiotfalres, quamvisnon boni; »
sum : sed expavi, quia lux venit; lippus enim sum. etlib. 4, «Kon enim potestis non esse fratres, quos iis-
Danda igitur opera curandi. Communicandum est «dem sacramentorum visceribusunamalerEcdesiagenuit,
cum illis, quod communicatione non fit angustum, Quoin « quos eodemmodo adoptivosfiliosDeuspater excepit. »
genere pltira etiaui Augustinus,cum agit contra
proviribus, quanlum valemus, quanlum clonat Peus. Donatislas, Suui,
1585 SERMOCCCLYIH. 1586
nostriestis,eis qui vos oderunt, et qui vos detestanlur. Fac ut habcas quod libi reddatur. Nec hoc tibi reddi-
Quid est? Radiavit lux, ostendit fraternitatem : ct tur 1,quod posueris. Feneralorem te vult Dominus,
adhuc dicit lippus, Claude fenestram. Prsebe oculos sed suum, non proximi tui.
luos luci : agnosce fratrem in tenebris non conslilu- *
SERMO CCCLYIII (a).
tum, in tenebris constilulus: et die, dic securus, verba
Dei dicis et non mea. Dicite, dicit Deus, Fratres no- De paceel charilate.
stri estis: quibus ? eis qui vos oderunt.Nam quid mi-
rum si dicitiscis qui vos diligunt? His qui vos ode- Carlhaginehabitus,antecollationem cumDonatistis,n.
runt, el quivos detestanlur.Ulquid hoc? Audi, et cau- 1. Pacis conciliandwcura calltolicisepiscopis. Vincl
soe aspice fructum. Yelut inlerrogaveris Dominum nolensa veritute, vincitur ab errore. Curam nostram
Deum tuum, et dixeris, Domine, quomodo dicam,
pro vobis, et pro inimicis noslris ct vestris, et pro
Fralermeus es, qui odit, quideleslatur? Dic quare. salute omnium, pro quiete, pro pace communi,
Ut nomenDomini honorificelur.Appareat vel inju- pro
unitale quara Dominus jussit, Domiuus diligit, ad-
cunditate: ipsi auiem erubescant(Isai. LXVI,5, sec.
juvenl prcces Sanclitaiis veslrse, ut de illa identidem
LXX ). Vide, obsecro , fructum patientise, tanlse et ad vos et vobiscumgaudeamus. Etenim
loquamur,
mansuetudinis.Dicite, Fratres noslrieslis. Quare? Ut de pace ct charitate
loqui, si semper amamus, sem-
nomen Domini honorificetur. Quare autem non te debemus. Multomagisergo islo lempore, quando
per
agnoseit fralrem ? Quia nomen hominishomines ho- pax sicamalur, utin periculoejus amaudccet tenen-
norificavii.Ergo dic, Frater meus : oderis licet, dc- dccconstituti illi,
quibus malura pro malo non reddi-
lcsleris licel, frater meus es. Agnosce in te signum
mus, et cura quibus, sicul scriplumest, odio haben-
patris mei. Sermo palris noslri. Malefraler, Iiligiose libns pacem sumus pacifici, et quia pacem loquimur
frater, fraier raeus es tu. Dicis elenim tu, quomodo eis, debcllarenos volunt gratis (Psal. cxix, Hliergo
et ego, Paler noster qui es in cwlis (Mniih. vi, 9). 7).
lales sunt, periclitanlurinter amorem pacis et con-
Unumdicimus: quare in uno non sumus? Rogo te, qui fusionem pudoris : necid agunt, cum vinci nolunt, ut
frater, agnosce quod mecum dicis, et damna quod invictisint. Qui enim vincia verilate nolunl, ab errore
contra me facis. Adverteverba exeuntia de ore tuo. vincuntur. 0 si cos charitas animositas
Paler potius quam
Audi, non me, sed te. Vide cui dicimus,
nosler qui es in cwlis. Non amicus, non vicinus ; Nosautemsuperaret! Inde victores fierent, uiide victi essent.
Ecclesiam catholicam, ad cujus pacem et
sed ipse cui dicimus, concordare nos jubet. Simul concordiain ct reconciliationem invilamus inimicos
habemusapud Patrem unam vocem: quare non simul
ejus, non humanis opinionibus, sed divinis testimo-
habemus unam pacem? niis, amamus, lenemus et defendimus. Quid cum.
5. Pia opera pro Ecclesiwobtinendapace. Jejunium illo agam, qui pro parle clamat, et contra lolum liti-
solemnepost Penlecoslcn.Hospitalilasin eos qui Car- gat ? Nonneboniim illi est vinci, qui si viclus fuerit,
tltaginemvaniunlcollalioniscausa. Talia dicite arden- tolum lcncbit; si viccrit, in parte remanebit? Imo si
ter, dicile leniter. Dicile ardentes fervore charitalis, vincere sibi vidcbitur. Nam non vincit nisi verilas :
non tumoredissensionis,et deprecamininobiscumDo- vicloriaveritatis est charitas.
minum solemnibusjejuniis. Qucejam rcddimus Deo, 2. Teslimoniapro Ecclesiwcatltolicwunitate.Conten-
reddamus et pro causa. Jam enim jejunamus post tio catholkorumquomoclodileclioniscst, nonlitis. Quid
Pentecosten solemnitcr : et utique jejunarcmus , ergovobis, fratres, Ecclesiamcatholicamtoto orbe
eliamsi isla causa noiiessel. Quid ergo dcbemusfra- lerrarum fruclificanlem alque crescenlem commen-
tribus nostris, quos in noniine DominiDei uostri, me- dem multis vcrbis , et meis. Habemusverba Domini
dici nostri, curandos sanandosquesuscipimus, illi of- pro illa, et pro nobis. Dominus, inquit, dixit ad me:
ferenles utsanenlur, non nohis manus medici prccsu- Filius meuscs lu, ecjohodie genui le. Postttla a me, et
mentes? Sed quid facimus? Deprecemuripsum mcdi- dabolibigenleshwreditatemluain, et possessionem tuam
cum , jejunantes humili cordc, pia confcssioue, finesterrw (Psat. n, 7 et 8). Quare ergo, fratres, de
limore fralcrno. Exhibearaus Domino pietalem, fra- posscssioneliligamus, et non potius sanctas labulas
tribus charitatem. Crescanleniin eleemosynccnostrce, recilamus? Venisse nos opinemur ad judicem. De
quibus exaudiantur facilius orationes nostrcc'. Ilo- possessionecontentioest: cl hccccontentio non lilis,
spitalitatemsectamini.Tempus est: servi Deiveniunt. sed dilcctioniscst. Denicrueliligator terrenoeposses-
Tempus est, occasio est, quare pcril? Altcnde quid sionisad hoc liligat, ut excludat adversarium : nos ut
habes in coenaculodomus tuse2. Altende el sursum iniromittamiis. Liligator terrenoepossessionis, cum
quid reponas, quid libi serves, dc quo thesauro solo audierit adversarium dicentem , Possidere volo ; re-
securus es. Pone sursum, commendanon scrvo luo, spondct, Non permitlo, Ego autem fratri dico, Possi-
sed Dominoluo. Numquidillic tiraes ne fur obrepat, dcas mecumvolo : ille liiigando dicit, Nolo. Non ita-
ne effractor invadat, ne hoslis turbulentus eripial? que liraeone contemnat meDominus, et corripiat,
1 in unoMs.,crebrescanleliamelecmosynw vestrw,qui- 1 inuno Ms.,xec hoclibisotumreddilur,quodposueris.
exaudiunlurfaciliusorationesveslrw. * Emendatusad Mss.etEdd.insernioneprsecedentimodQ
bus2 Ia eodemMs., Allendeqttid habesin sacculodomus designatos.
tuw. (a) Alias,inter Sirmondianos38.
1581 S. AUGUSfINI EPISCOPI
sieut illos ffatres, vel illum fralrem, qui eum inter-
pellavit in populo , et ait : Domine, dic fralri meo, ut
dividal mecum hwreditatem. Continuo Dominus pro-
ferens corrcptionem, quia oderat divisionem : Dic,
honto, inquit, quisme constiluitjudicem , aut diiiiso-
LremItwredilatisinler vos? Ego auteni dico vobis, cavete
abomni cupidilate(Luc xu, 13-15). Islani correptio-
nem rion timco. Interpello enini Dominummeum , fa-
teor , inlerpello. Non lamen dico, Domine, dic fralri
meo, ut dividatItwreditatemmecum: sed dico, DominO,
dicfratri meo, ut teneat mecum unitalem. Ecce pos-
sessionis hujus labulas recito , non ad hoc ul solus
possideam , sed ut fratrem meum mecum nolentem
possidere convincam. Ecce tabulas , fraler : Poslttld
ame, inquit, el dabo tibi gentes hwredilatem luam, ei
possessionemluam fines tenw. Chrislo dictum est. No-
bis ergo diclum est, quia Christi raembra sumus. Quid
curris in parle? aut quid remanes in parte? Ecce to-
tum tene quod in tabulis. Quserisinter quem et quem
possideas, quomodo solent instrumentis quoeriposses-
sores, inter quos sint affines. Qui libi dedit omnes fi-
nes, nullos dimisit affines.
3. Testimoniumpro calholka Ecctesia.Aliud testimo-
nium. Audi sanctarum aliud lestimonium labularum.
De Domino dicitur Christo in figura Salomonis : Do-
minabitur a mari usque ad ntare, et a flumine ttsquecid
terminosorbis lerrw. Coramillo procidentJEthiopes, et
inimiciejus terram lingent. RegesTharsis el insulwmu-
nera offerent: reges Arabumel Saba dona adducent. Et
adorabunl eumomnesreges terrw: omnesgentesservient
itli. (Psal. LXXI,8-H). Quando dicebatur, credebatur :
qiiandoimplclur, negatur. Tene ergo meciimha-redita-
temamariusqueadmare, elafluniine, scilicelJordane,
ubi ccsptumest Christi magisterium, usque ad terminos
orbis terrse. Quare non vis ? Quare huic promissioni et
hccreditati, diviliis tuis, inimicus es ? Quare non vis?
Propter Donatura? propler Caecilionum? Quis fuit Do-
natus?quisCaecilianus?Utique homines. Si boni, bono
suo, non meo : ergo et si mali, malo suo, nou meo.
Tu Christuin accipe , el zelantem Chrislo ejus Apo-
stolum altende: Numquid Pattlus crucifixus est pro
vobis? aul in nominePauli bapiizaii estis? Ut aulem
hoc diceret, vide quid horruit : Unusqtiisqueveslruni
dicit, Ego quidem sum Pauli, ego autein Apollo, ego
vero Cephw, ego aulem Christi. Divisus est Clirislus?
Numqmd Paulus pro vobiscrucifixusest ? ctut in no-
mine Pauli baptizali estis (I Cor. r, 12 eH3) ? Si non
in nomine Pauli, multo niiniis in nomine Cscciliani;
multo amplius, et mullo minus ' in nomine Donali.
Et lamen adhue post npostolicasvoces, post Ecclosioe
declarationem et toto mundo dilatalionem , dicitur
mihi, Non dimitto Donai.um,nondimitlo riescio quem
Gaium , Lucium 2, Parmenianum ; mille noraiiia ,
mille scissuras. Privabis te, sequendo hoiniiiem, lanla
1 Hsecverba, in nominecwciliani, mullo
amplius et
multominus,absunta Mss.Colbcrtinoet victoriuo.
2 Sifm.,carum, Lucium.Legcndumvidetur
Gaium,lu-
ciuni; quae pronominasunl poni solita pro quolibetho-
mine, ut supra m sermone42, cap. 5, n, 5.
1588
haereditate, de qua modo audisli, A mttri usqtte ad
mare, a flumineusque ad lerminosorbis lerrw ? Quare
illam nontenes? Quiahominemamas. Quid esthomo,
nisi animal ralionale faclum de terra ? Ideo ergo ini-
raicus es, quia terram lingis. Despice hoc potius
Noli lingere terram, ut spem ponas in eum qiii fecil
ccelumet terram. Haecspes noslfa , liccc testimonia.
DeusdeorumDominuslocutns est, et vocavitterfam , ct
solisortu usque ad occasum( Psal. XLIX, I). Noli re-
manere in terra , sed quo vocata est lerra.
4. Charitas lalum mandalum,quo pax redinlegraturs
Et quis potest ibi omnia de tabulis sanctis posses-
sionis hujus testimonia reeitare? Quare ergo nori
converluntur ad Ecclesiain, nisi quia ipsios est vox
Ecclesiae, Converlanlurad me qui tinienlle j et cogno-
scant lestimoniaitta? Vidit hoc Ecclesia, quod dixil
in Psalmo : modo audistis; recentia sunt verba in
auribus et eordibus vestris. Omnis coniummationis
vidi finem. Quid est, Omnis consummalionis vidi
finem? Consummationis perfeclionis, non consum-
ptionis : vidi fineni perfectionis, non abolilionis.
Omnisconsummationisvidi finem. Quis est isle finis ?
Latum mandatum luum valde (Psal. cxvm, 79, 96).
Finis enim prwcepti est, jam vos dicile mecum
(a populo acclamatum est), charitas de corde puro
(I Tim. l, 5). Omnes dixistis, quod non infructuose
semper audislis. Finis prwcepliesl charilas de corde
pttro. Fiuis , quo perficimur, non quo consumimur.
Iste linis latus est, quia mandalum Dei est, de quo
diclum cst, Lciiummandalumtttum valde. Mandalum
novum do vobis, ut vos invicem diligalis (Joan. xm,
54). Vide Ialiludinem mandati hujus. Ubi latum est?
numquid in carne ? In corde potius. Nam si et in
carne lalum csset, nuditores studiosi, auguslias non
paleremini. In corde Iatum est. Ubi latum est vide,
si sit unde videas , et hinc audi Apostolum, quarii
lalum cst mandalum charilatis. Charilas autem Dei
diffusa esl in cordibusvestris (Rom. v, 5). Non dixit,
Inclusa ; sed, diffusa. Yerbum enim quod esl inclusa,
quasi angustias sonat : quod cst diffusa, latiiudinem
insinuat. Lalum ergo mandalumIttumvalde. Domine
Deus noslcr, approba quia propter ipsam latitudinem
fratres nostros ad posscssionem pacis invitamus.
Episcopi vullis esse ? Nobiscumestote. Non vult po-
pulus duos episcopos. Nobiscumin hocrcdiiatefratres
cstote. Non proptcr honores nosiros impediamus pa-
cem Cliristi. Quem honorem in ccelesli pace acce-
pluri sumus , si honorem nostrum nunc in lerrcna
lite dcfendamus? Tollalur paries erroris, ct simul
simus. Agnosce me fralrem : agnosco te fralrem :
sed excepto schismale , excepto errore, excepta dis-
sensione. Haec corrigatur, ct meus es. Annon vis
esse meus ? Ego, si te corrigas, volo esse tuus. Ergo
sublato errore de medio, lanquam pariete macerice
contradictionis et divisionis, esto frater meus, et ego
sim fratcr tuus, ut ambo simus ejus qui Dominusest
et meus, et luus.
5. Catholiciquo animo veniunl ad collaiionem. Hoc
dicimus amorc pacis, noa diffidentiaveritalis. Hoc
 1589 SERMQCCCLIX. 1590
cnim restfipslmus, hoc propesitum icgistis {Etpislt. pro nifi, ut delur mthi sermo (Ephes. vi, 19). lllum
128 et 129); quia catisam conferendam non fugimus, ergo pro nobis rogelis, in quo spera posuimus, ut de
imo ut conferaiur instamus •; ut cum demonslravero nostra disputatione gaudealis. Tenete ista, fratres,
possessionem, sic cum illo communfceni haeredila- obsecramus vos : pemomen ipsius Domini, per au-
tem. Iiitrepidus veniat, securus venial, doctusl ctorempacis, plantatorempacis, dilectorem pacis,
veniat : nolo audoritate prccjudicare. Aperiamus orarnus vos l, ul eum pacifice orelis, pacifice depre-
oculos ad illum qui errane non potesl : ipse nos cemjni; et iiiemiiierilis csse lilii ejus, a quo dictiiin
doceat quoesit Ecciesia. Audistis lcstimonia ejus. est, Beaii pacifici, quoniam filii Dei vocabunlur
Non eam coinaminaiit humana delicta., quam non (Maith. v, 9).
redemit humana juslilia. El lamcn, ctim aiia sit causa *
Ecclesicc, aiia hominum, et omnino distjncla sit, SERMOCCCLIX (a).
nec horirinum causam formidamus, quos acousave^ De eo quod scriptum est in Ecclesiaslico,cap. xxv, 2,
runl et convincere non potuerunt. Purgatos novimus, Concordia fratruni, et amor proximorum, elc. De
purgatos legimus. Qui si non essent purgati, non in lile el concordiacum Donalistis (b).
causa eorunt Ecclesiam consliluerem, nec aedilicarem flabiluspost coilationem.
supcr arenam, et dejicerem de petra. Quia super
hanc peiram, inquit, adificabo Eocksiam meam, et 1. Tria excellentia. Concordiarara, quare. Prima
ponw inferorum non vincent eam (Mallli. xvi., 18). lectio divinorum eloquiorum, de libro qui appeliatur
Pclra autem crniChristus. NumquidPaulusspro vobis Ecclesiasiicus, commendavit nobis tria qucedam ex-
crucifixusest? Hoctenete, hoc aniatc, hoc fralerne cellerilia et consideratione djgnissima, concordiam
cl pacilice dicile. fratrum, et amorem proximorum, et virum acmulie-
6. Rogat ne quisquamde plebeirrual in locum colla- rem sibi consentientes. Rona hsec sunt plane, jucun-
lionis. Ad collalionis locum nullus vestrum irruat, da et laudabilia in rebus humanis ; sed in divinis
fratres mei. Prorsus, si fleri potest, eliam per ilium rebus mullo potentiora. Quis est cnim qui non con-
locurn transitum devitaie, ne forle aliquis contentio- gnndet concordibus fratribus ? Et quod dolendum
nis et litis aditus inveniaiur, vel occasio aliqua prsc- esl, in rebus humanis tam magna res rara est: res
beatur, et inveniant ipsam occasionem qui quserunt ab oranibus laudatur, a paucissimis custodilur. Beati
occasionein. Maxime quoniam qui partim Deuin qui in se ipsis amplccluriiur, quod etinm in aliis
timent, aut admonilionem nostram parvi pendunt, laudare coguntur. Nulli fralres non laudant concor-
vel quia pra-senlia diligunt, debent saltem lerrence dantes fraires. El, unde fratres concordes essediffi-
potestatis severitatem veneraris. Edictum viri illu- cile est ? Quia liligant de lerra , quia volunt esse
stris (a) puhlice propositum legislis : quod quidem terra. Audivit enim ab initio peccator homo, Terra
non propter vos proposilum est qui Dcum limelis, es, et in lerram ibis (Gen. iu , 19). Unde discutiamus
et commoniiionem episcoporum vestroruin non con- el perscruteraur vocem , quam juslus debel audire a
temnilis; sed ne quis isla non curet, ne quis ista contrario. Si enim recte dictum est peccatori, Terra
contemnat. Videant igilur qnales sunt : ne forte illis es, el in lerram ibis ; rccte dicilur justo , Coelumes,
eveniat quod ail Apostolus, Qui enim resistil polestati, et in ccelum ibis. Aut non sunl justi cceli, cum de
Dei ordinationi resislil. Principes enhn non sunl Evangelistis apcrlissime dictum sit, Cai/i enarrant
limendibono opere, sed malo (Rom. xm, 2cf 5). Vite- gloriam Dei ? El quidem quia de ipsis dictum est,
mus omnes seditiones , omnes causas scdilionis. consequenlia salis edocent. El opera, inquit, manuum
Forte dicitis : Inlenli sumus quid facluri sumus. Et ejus annuntial firmamenlum. Quos dixil coelos, ipsos
quid vobis injungamus? Parles forle uberes pielalis. dixit firmamentum. Dies diei eructal verbum, et nox
Nos disputemus pro vobis : vos orale pro nobis. nocli htdicat scienlium.Non sunt loquelw,, neque ser-
Orationes etiam veslras , sicut jam anle prccmonnii- mones, quorttm non audianlur voces eorum. Quoeris
mus, jejuniis et eleeraosynis adjuvate. Addite pennas quorum, et non riiveriisnisi coslorum. Dictum ergo
illis, quibus volant ad Deum. Sic agentes negolium, de Apostolis, dictum de annuntialoribus veritatis.
foriasse utiliores nobis eritis, quam nos vobis. Nemo Unde sequitur, In omnemterram exivilsonus eorum,
enim noslruni in hac disputatione de se prccstimits: et in fines orbis lerrw verbaeorum. Non sunl loquelw,
in Deo est lola spes. Neque enim meliores sumus neque sermones, quorttm non audianlur voces eorum
Apostolo, qui dicil, Orate pro nobis. Orate, inquit, (Psal. xvm,2-5). Quando in eos venit Spirilus san-
clus, et ccepit Deus habitare ccelum quod fecit de
1 Ms.v., indoctusveniat. terra, locuti sunt, implente et donante Spiritu sanclo,
2 »is. ci., terrencepolestalistimere severUatem.Edi- 1 lta legendumcumunoMs. cl. \per amorempacis,,per
clum, elc.
3 ita ex eodemMs.cl. [prose prwsumil.) plantatorempacis, oramusvos.]
* Emendatusad cl. v. el ad Sirm.
(a) id est, MarcpJliuitribuniel nolarii,qui judex Honorii
Augustinouiino prseuil colialioni.icjus edicto, qtiod in (a) Alias,de Diversis91,et ex Sirmondianis
37.
Gestis irinise coguiliouiscoulinclur, de adiuonendaper (/))CilatFiorusad 1 Thess. m. NicolausFaber in prsefa-
episcoposplebe iiiler cajtei-acavc; alur, ut « nullus vel tione ad nilarii Iragmenla,pag. 49, opinaturCarlhagine
« lair.usvel episcopus,ulcra.lu.nerum| raesiitutujiiiu ill m babilum in dedicationem basilicaeFlorenlioe,ex Aurelio
«ctranquillissiinuni couciliilocumcoiitra prcbiuituiumolire- episcopo,qui et Florensdiceretur,cognominatse.Videino-
<tur accedere,» etc. Suui. tam (b)infra,pag. 1597.
 1591 S. AUGUSTINIEPISCOPl 1592
linguis omnium gentium. Inde diclum, Non sunt 3. Dominusimerpellatusut fralri jubeatliwredilatem
loquelw,nequesermones, quorumnonaudiantur voces parliri, cur facere renuit. Prwceplumul demusomni
eorutn. Et quia inde missi sunt ad prccdicationem pelenti, quomodoimplendum.Talis ergo frater inter-
Evangelii per omnes genles, In omnemlerram exivit pellatus est a quodam fralre conlra fratrem, inter
sonus eorum, et in finesorbis terrw verba eorum. Quo- quos non erat concordia propler terram , el ait illi:
rum? Ccelorum, quibus recte dicitur, Ccelum cs, et Domine,dic fratri meo, ut dividaltnecumhwredilatem.
in ecelumibis : sicut recte peccalori, Terra es, et in Totam tulit, mihi partem meam non vult dare, con-
terram ibis. temiiit me, audiat vel te. Quid perlinebat ad Domi-
2. Terrenwpossessionisamor causa discordiw.Fra- num? Sicut cogitamusnos humiles humilia, reptantes
tres ergo si volunlesse concordes,non ament lerram. in lcrra , constituti in hac vita , el neminem volentes
Sed si volunt non amare terram, non sint lerra. contrislari, et plerumqneindc graviuscoritristantes,
Quserant possessionem quce dividi non potest, et quid diceremus? Veni, fraler, redde fralri luo paflem
semper concordes erunt. Unde intcr fratres discor- suara. Non hoc dixit Dominus. Et quid illo justius?
dia? unde perlurbatio pielatis? unde unus ulerus, et QUMtalem judicem inveniat, quem interpellet contra
non unus animus, nisi dum curvaturanima eorum, et avaritiam fralris sui? Nonne gaudebal ille homo tan-
partem suam quisquerespicit, et parti suaeopimandoc. dem se inveiiissemagnunisolatium?Magnumquoque
et exaggerandccoperam impendit, ct in possessione adjutorium sine dubitatione sperabat, dicens tanto
sua vulthabereunilaiem , qui cuinfratre suo possidet judici, Dominc!,dic fralrimeo, ui dividutmecutnhwre-
divisionem?Bonacst isla possessio,cujus esl? Nostra dilatem.At ille quid dixit? 0 homo,quis meconslituit
est. Magnapossessio ! Sic dici solct. Tota tua est, divisoremhwredilalisinlcr vos?Rcpulit Dominus, non
frater? Non; habeo hic consortem : sed si vult Deus, deditquod petebalur, non concessit graluitum bene-
vendetmihi partem stiam. Adulator respondef, Faciat ficium. Quid magnumeral?-Quid inde perdebal? quid
Deus. Quid faciat Deus? Ut opprimatur vicinus, et in eo beneficiosallem laborabat? Non dedit. Ubi est,
partcm suam vendat vicino. Faciat Dcus : bene co- Oinni pelenli le, da (Luc vi, 30) ? Non hoc egil ille,
gitas, compleat tibi Deus. Quonicimlaudutnrpeccalor qui nobis vivcndi pracbuitexcmplum. Quomodo nos
in desideriisanimwsttw; el qui iniquagerit, benedkitur id facluri sumus? Aul quomodo dabimus quod im-
(Psal. x, 3). Quid tam iniquum, quam velle dilescere pendiraus, si non damus beneficiumubi nihil impen-
alterius pauperlale ? Et tamen abundat hoc : qtti ini- diraus, ubi nihil erogamus, ubi nihil amitlimus? Nou
qua gerit, benedicitur; el forte proevaluit, et forte dedll Dominus hoc, nec taineii nihil dcdil. Minus
pressit el oppressit, torsit el extorsit, non qucmcum- negavit, sed quod plus esl donnvit. Dixil manifeste,
que consortem, sed forsitan fratrein. Meliusest ut dixil, Omni pelentile, da. Quid,si aliquis pelal a te,
ego emam, quam extrancus. Et ille facile oppressus, non dico quod inulile esl dare, sed quod turpe cst
si est justus, habet consolalioiicm. Audiat Sctiptu- dare? Quid, si pelat mulier aliqua, quod peliil mulier
rara , quam niodoaudivit. Ille laborat inopia, frater a Joseph ? Quid, si pelat vir aliquis, quod falsi senio-
ejus plenus est copia. Scd plcnus est terra, et inanis res a Susanna pelierunt? Eliara hic sequenda est illa
juslitioe. Adverte tcrra,quid audiat ille pauper. Noli tanquam generalis sentenlia, Omni pclenli te, da?
timere, cum divesfaclus fueril liomo, nequecumniulti- Absil. Faciemus ergo hic contra procceptumDomini?
pticatafuerit gloria clomusejtis : quoniamcum morie- Imo faciamus secundura prseceptumDomini, et inala
tur, non accipiet ea (Psal. XLVIII,17, 18). Tene tu petentibus non demus, ncc contra istam seiilenliam
pauper quod iion dimitlas moriens , et quod acquiras faciemus. Dictum est enim, Omnipeleniile, da. Non
in celernumvivens. Tene juslitiam, non te pceniteat. est diclum, Omnia pcienti le da. Omnipelenliie, da :
Contristaris quia in terra paupcr es tu? Pauper hic prorsus da ; etsi non quod pelil, lu lamen aliquid da :
fuit qui creavit terram. Consolatur te Dominus Deus malum petit, tu bona da. Fecii hoc Joseph. Non dedit
tuus , consolalur te Creator tuus , consolatur le Re- quod pelebal mulier impudica; et dedit tamcn quod
demptor luus, Consolatur lc non avarus frater tuus. audire deberet, ne impudica esset cxemplo suo : et
Dignatus est enim esse frater nosler ille Dominus ipse non inciditin foveamlibidinis, el dcdil consilium
noster. Solus frater sine dubilatioiic fidissimus, cum castitatis. Hoc enim respondit : Absil a me, ne Itoc
quo concordia possidenda est. Dixicum non avarum, faciam dominomeo, ne pollttcinitorumejusquicredidit
et forle invenio avarum. Avarus est : scd nos vult mihi omiiiain domosua (Gen. xxxix). Si servus ccre
habere, nos vult acquirere. Pro nobis lantum prelium eraplus hanc fidcm servavit domino, quaiem dcbet
dedit se ipsum : nihil atl hoc pretium addi potest. conjux servare marito ? Hoc crnl adnioiicrc. Ego
Dedit pretium se ipsum, et factus esl Redemplor no- scrvus hoc noii faciamdominonieo : lu coujux debes
sler. Nonenim sic se dedit prclium , ul nos inimicus hoc faccre marito tuo? DeditelSusanna, nec dimisit
dimiltcret, et ipsum possidcrct. Dedit se raorli, oc- cos inanes, si impieri vcllent consilio pudiciticc.Non
cidens morlem. Morte quippc sua mortcm occidit, solum euim non consensil; sed et non tacuit quare
non morte occisus est; ct inortc occisa, libcravit nos iion conscnsil. Si consenlio,inquil, vobis,percoDeo;
a morte. Vivebatenim raorieiuibns nobis mors, mo- si non consenlio, non effugiomanus vcslras: melius
rietur viventibus nobis , quando ci dicelur , Ubi esl autem esl in mantisveslrasincidere, quam Deo perire
mors, cotilenliolua (I Cor, xv, 55)? (Dan, xin). Quid csl aulcin, Meliusesl in mcmusve-
1595 SERMOCCCLIX. 1594
jiias iMcirfere, qtiamDeo perire ? VosDeo perislis, qui fica, quam benigna, quamjusta,_quam fidelis. Nam
talin quoeritis.Ergo hanc regtilam lcnelc. Dnle quando nos litigare videmur cum Donatislis : sed non liliga-
petiniirii, elsi non hoc quod petimini. IIoc fecil Domi- mus. Ille eiiim litigat, qui adversario suo male vult;
nus. Pelebat ille, quid? Divisionemhsercdilalis. De- litigat ille qui adversarium suum vnlt detrimenlum
dit Domihus, quid ? Peremptioncm cupiditatis. Quid pati, se augmentum; 1111 aliquid decedere, sibi acce-
pelebat? quid accepit? Dic frctlri meo, ut dividal me- dere. Non sic sumus nos. Scitis el vos, scitis qui extra
cumhwreditalem.Dic, homo, quis me constituildiviso- uiiilalem litigatis ; scilis et vos, qui ex divisioneac-
rem Itwreditatisinter vos? Ego aiilemdico vobis,quid ? quisiti csiis : scitis quia ista lis non est lalis lis, quia
Caveleab omnicupidilnle'. Et dico quare. Forle enira non est malevola, quia non tendit iu delrimeriliim
dimidiuin hseredilatisad hoc pelis, ul ditescas. Audi : adversarii, sed magis in lucrum. Volebamus eiiiin
Ilominis cujusdam divilis sttccessit regio; suceessus eos, cum quibus liligare videbamur, vel adhuc vide-
inagnos habnit, id esl, multis fructibus fecundala mur, acquirere nobiscum ; non perderc , ut nos ac-
cst !. El cogilavitapud se dicens : Quid faciam, qtto quiramur. Denique alia vox nostra est, quam fuit
congregemfructus tneos? Et diligenler cogitans, In- fratris illius , qui interpellavit Chfistum in lerra am-
veni, inquit, quid (aciam. Deslruumveleresapothecas, bulantem. Nam et nos inlerpellamus ctrai in hac
faciamnovas,impleboeas. Majorescnim faciam, quam causn in coalo sedenlem : et nou dicimus , Domine,
crnnt vclercs. El dicum animw mew : Hctbesmulta dic (ralri meo, ul dividalmecumhwrcdilatem;sed, Dic
bona; satiare, jucundare. Ait illi Deus : Stulle, qui fratri mco , ut leneat mecum hrcreditalem.
v.ilde tibi videris 3 esse cordatus : nosli cnim dc- 5. Catlwlicorttmproposilumel voluntaspro Ecclesiw
slruere velera , ct a-dificare novn, cl lu in vetusiate pace. Quoniam hoc volumus et pnblica Gesta leslnn-
ruince remansisli, qui vetera iu le ipso destruere dc- tur : quoniam hoc voluerimtis, indiccs sunt non tan-
buisii, ut jain lerrena non saperes: Stulte, quid dixi- . tum sermoncs, sed liiteroenoslroc dalru ad illos. Epi -
sti? cui dixisti? Animceluoedixisti, Jucundare, habes scopatum aniaiis ? Nobiscumhabete. In vobis nihil
tiiulla bonu. Hacnocle repelelur anhnalua, cui talia odimus, nihil delestamur, nihil cxsccramur, nihil
promisisti. Quwpromisisti, cttjits enml (Luc xn, 13- anathcmamus, nisi humanum errorcm. Humanum, di-
20) ? Noli crgo timere, cum dives (acius fueril homo; xinius, detestamur erroreni. non divinam verilnlcm :
quia non , cum tnorielur, accipiet ea. sedquod Dci habelis, ngnoscinius; quod vcslrum im-
i,. Concordia(ratrum in cwtestihwreditale. Liligare probum habetis, corrigiraus. Sigiium Domini mei,
quis ccnsendus.Ecce quale consiliui» Dominus fratri- signum Imperaloris niei, chnractercm Rcgis mei iu
btis dedil dissidentibus, quo concordes cssent, ut dcsertore agnosco; quocro,invenio, admoveo, accedo,
cnrcrcnl cupiditale, etcontiriuo iraplefentur verilale. apprehendo, duco, corrigo dcscrtorcrn, non violocha-
lnvcniainus ergo lalem hceredilalem.Qunmdiuloqui- raclcrem. Si quis ndvertnt, si quis attendni, hoc non
nitir de concordia terrcnorum fratrum, quoerara est, est litigare, sed amare. Dixiraiisposse in nna Eccle-
qux suspecla cst, qusedilfieilisest? Loquamur de illa sia, pacis causa, csse fralres concordes : speciosa
fratrum concordia, quce vera esse debel, et potest. eniin rcs est concordia fratrum (a). Non posse criirn
Fratres sint Clirisliani oinnes, fralres sinl fidelesom- duos esse cpiscopos. Dixiraus, ul aiubo sedcant' in
nes, fratres sint nati cx Dco et ex visccribus matris uua simplici basilica ; ille in catliedra, ille ut percgri-
Ecclcsiccper Spiriltim sancltim : fralres sint, habcant nus ; ille in cathedra christiana, ille in hccrelica quasi
et ipsi hoereditalemdandnm '', et iion dividendnm(a). collcgajuxta sedcat : rursus illc in congregntioncsua
Hccrcditaseorum Dcus ipso csl. Cujus sunt ipsi hce- proesidcat2, vicissim ille in sua. Pcciiilentiamprccdi-
redilas, ipse est vicissim eorum hoereditas.'Quomodo calam esse in rcmissionem peccntorum per oniiics
sunl ipsi ejus hceredilas? Posittla a me, et dcibolibi gentcs ab Apostolis incipicntibus ab Jcrtisalem, dixi-
genles hwreditaiemluctin(Pscil. n , 8). Quomodo esi mus. Qtiid respondebis liuic Ecclcsicc, qiioe.cstper
ille ipsorum liccredilns? Dotnintts pctrs hwredilatis onnies gentcs ab Apostolisincipientibus ab Jerusalera
mew, el caticis mei (Psal. xv,5). !n hac hocredilate ccdilicala?Diximtts: Ponamus omnino inalam habuc-
concordia cuslodilur : pro hac liocrcdilalcnon litiga- rit causara Coecilianus3. Unus homo malam causam
tur. Alia hccrcditasliligando ncqiiiritur : ista Iitignndo habens , duo homines, quinque, decem , proejudica-
aniitlitur. Nolentcs homines hanc hcnrcdilalcm per- biint lot niillibus fidclium loto orbo lcrrarum mulli-
dere , vitant liligare. Et qunndo foric vidcntur liti- plici fccunditale diffusorum? Diximus isla. Credidit
gare, non litignni. Scd forte vidcntur Iitigare, aut Abrahain, ct promissaesunl ei omnes geutes : pecca-
putantur litigarc , cum volunt fratribus consulcre. vit Caecilianus,et perierunt omnes gcntes, ut plus va-
Vidcle quain consors sit eorum liligalio, quam paci- leal quod iniquitas commisit, quam quod verilas pro-
: Omnino contra
1 Hicadditcodexcl., Nttmquidpetiloremiiumemdimisil, misit? Dicla sunt hcec Ieguntur.
et non poliusveritateimplevit,si ilte implerivcitelab eo qui
ail,2 caveleab ontnicitptdilxtte ? 1codcx cl., ut atternisedecmt.
Malegendumex ucdcnicoilicecl. [successusmacjnos 2 idcm codexcl., rursus iile in congregatione (raterna
habuil, el multis fruclibttsfecuudutacst.] prwsidectt.
3 lla legendum ex codcm codicccl. ct Lov.Sirm., 8 idemcodexcl., ronamusomninoquodmutamliabueril
quia valdevideris.[qid vcdcUvideiis.] causamcwcilianus.
'* Aliquotlibri, teiiendain. (u) vide ciiist. 128inter Augustinianas,
et collat. 5, cap,
(a) Hicolimdesinebatsermode Divcrsis9f. 230.
ls»fj S. AUGUSTINIEPISGQPl 15W
exempla diviha, conlra testimonia, qucfiasserunt Ec- co, vincittir febris , et sanalur aigrotus. Nam hoc in-
clesiarii toto orbe lerrarum diffundi, cujns Ecclesice tendil medicus, vincere : hoc intendit et febris, vin-
in nomine Dominitenemusunitateni, nihil illirespon- cere. Posilus est qnasi in medio aegrotus. Si vicerit
dere potuerunt. medicus, salvus esl oegrotus: si vicerit febris, morie-
6. DeCwciliano,sdlva Ecelesiwcausa, judicium ha- tur scgrotus. In contenlione ergo noslra contendebat
beri voluerunUCwcilianusinvenlusinnocens.Salva ergo medicus pro salute, pro febre contendebat oegrolus.
causa Ecclesise,confirmata, et incommulabiliterfixa Qui animadverteruut medici consilium, vicerunt, fe-
ac stabilita.tanquam supra fundamenturnpetrse,quam brem superaverunt. Habemuscos sanosel gaudenlcs
porioe inferorum non vincant: hac ergo snlva, veni- nobiscum inEcclesia. Blasphemnbantnos antea, quia
inus ei ad causam Cocciliani,jam securi quidquid ille fratrcs nos non agnoscebant: febriscnim meniemtur-
invenireturadmisisse. Forte enim, si ut horooinveni- baverat. Nos lamen illos el delesiantes nos, et scc-
rciur in aliquaculpa, nos liligaturi eramus, ut propter vientes in nos amamus, et scevienlibussegrotis ser-
culpam unius hominis damnandi aul reboptizandiju- viebamus. Resistebamus,contendebamus,et quasi li-
dicaremur? Et diximus, Safva causa Ecclesia;, cui tigabamus; et lamen amabamns. Molesti enim sunt
nihil prsejudicalpeccatura Caeciliaiii;necjustitia Coe- omnes qui talibus languenfibusserviunt; sed ad salu-
ciliani coronal Ecclesiam; necculpa Caecilianidamnat tem molestisunt.
Ecclesiam; videamuset ipsius causam qualis sit. Sus- 8. Obslinalorwnquorumdamineptaexcusaiio.Aliorum
ccpimus eam discuiiendam,sed tanquam fratris, non insciniaelfiiror. Invenimus aulem homines aliquando
tanquam patris, aut matris. Paler nobis Deus est, pigros dicenies, Verum cst, domine, verum esl; non
niater nobis Ecclesia est: Cnecilianusfrater fuit, aut est quiddiccre. Quid ergo ? Veni, agc. Pater meus ibi
frater est; si bonus, bonus frater; si roalus, malus est mortuus, mater mea ibi scpulta. Mortuum nomi-
frater,lamen frater. Si inveneriniuseum innocentem, nasti el sepultunj. Vivis , adhuc esl cum quo loqui.
jam vos ubi eritis, qui et in ipsa humana cahinniia Parenles Hiichrisliani fuerunt in parte Donati: pa-
dcfccislis? Si aulem invcuius fuerit nocens, si inven- renies «orum forte et ipsi chrisliani, avi aut proavi
tus fuerit reus, nec sic victl sumus, quia unilateiu cerle pagani.Qui ergo priiui factisunt chrisliani, cum
Ecclesioe, quse invicla est, oblinemus. Inventus sit exlulissent parenlos suos paganos, numquid contra
prorsus reus, hominem anathcmo, Chrisli Ecclesiain veritatem frigidi fuerunl? numquid auctoritatem mor-
non desero. Hoc fecinnis, diximus : deinceps enmnd tuorum parentom seculi sunl, et non polius mortuis
aliare inter episcopos, quos fideles el innocentes cre- pareniibus vivuin Clirisiura praetulerunt? Si ergo hic
diraus, non recitabimus. Hocsolumfecimus(a). Num- vera unitns est, cxlra qiiain.necesseest in selernum
quid pfopter Cxcilianum rebaptizaiuri estis orbem •' morinris,qMaremortuos parentestuos sequi vis, mor-
lerrnrum? Ilac securitate constituta etfirmata, ccepit tuos libi et Deo? Quid dicis? responde. Verum dicis,
discuticausa Coeciliani.lnventus est innocens, inven- non est quid diccre. Quid vis faciara? Consuetudo
tns esta cnlumniantibusappctilus. Semel absens da- nescio quaeteiiet sibi homines lales. Leihargici sunt,
ninaius, praesensler absolutus (b) : damnatus a fa- conlrario niorbo laborani, dormiendo moriluri simt.
ctione, absolutusab ecclesiasticaveritate. Lecla sunt Alii phrenetici sunl, molesti sunl. Nam elsi morilnrus
Iisec, probata sunt hsec. Qusesitumulrum haberent cst leihargicus, vel scrvienti sibi non cst moleslus.
quod coiitra dicerent. Consumptisomnihus lergiver- Phrenelici molesti sunt, qui menicra perdiderunt, et
sationibus calumniarumsuarum, aut ubi nihil contra insani alquc ftiriosiarmali vagantur hac alque illac,
evidentissimaproferre documenla, nec conlra ipsius quoerenlesquos occidant, quos excsecent.Novaenim
innocenliam Csecilianipotuerunt, prolata sententia nobis numiala sunt, cuidampresbytero noslro linguara
esi adversus eos. Et tamen ipsi dicunt, Vicimus. Yin- exsecuerunl (a). Isli plirenetici sunt. Excercenda«st
cant, sed se, ut possideat eos Christus; vincat eosqui charitas, amandi et ipsi. Mulli correcli fleverunt,
redemit eos. niulti correcti: nos novimus, ad nos venerunt de nu-
7. Mutliex Donalisturumscltismaleconversiad Ec- raero ipsorum furiosorum. Flent quotidie proelerila
clesiam.Et lamen de mullis gaudemus. Mullieorum sua, nec satiantur lacrymis attendentes eorum furo-
frucluose victi sunt, quia ncc victi sunl. Error huma- rcm, qui non digestaebrietate vanitatis adhuc saeviunt.
nus victus est, homo salvatusest. Nani medicus non 1 Ergo quid facimus? Talibus servire charitas cogit. Et
comendit cum a3grolo; et sioegrolus facit cum medi- quamvis molesti sumus utrique generi, et lethargi-
cum excitando, et phreneticum ligando, ambos lamcn
1 Particulanegansabesta Colbertinocodice. amaraus.
Vide coilal.
3, capp.230, KI3,233.
la) Damnatusfuerata
(b) Donalislis
in synodo,apudCartba- 9. Concordiafralrum in Christo.Bona res concordia
giriem,anno311.Absolutusest primum Romaein concilio fratrum; sed videte ubi: in Christo, Cbristianorum.
sub Melcbiade,an. 313: itefum,Arelatea conciliogeue-
rali, an. 314: postremo, Mediolania Constantino El amor proximorum.Quid, si adhuc nondum est fra-
impera-
tore, ad quempars adversaprovocarat,an. 315.Totaau- ter in Christo? Quia homo, proximus est; ames et
tem in eumcriininatio,quod ordinatusliiisseta-FeliceAptun-
gensi episeopo,qui sacrosCodicessub Diocletianot radidisse ipsum, ut lucreris et ipsum. Si ergo concordes cum
ferebatur.Quodetsi verumIbret,ad schismatiscausamsa- fratre chrisliano, amcs autcm proximum, etiam cum
tisnonerat; quia aliaestcausa Ecclesiae,aliahominum.
Cseterumex Actispubliciscomprobatum est Felicemcirisco- quo modo concordia non est, quia nondum in Cbristo
pumtfaditoremnonluisse.SIRH. (a) videAugustiaiepist:183, n. 30.
1597 SEtlMO CCCLX. iM
fraler esl, quia noridiiin in Cliristd fenatus est, hon- Vcfbo? Quia vcfe nobis compati voliiil, e't ribs fedi-
dum Chrisli sacfamenia novit; paganus esf, Jiidseus raere, induit se forma servi, el descendil qui hic erat,
esl; esllamen proximus, quia homo esl : si amas et ut appareret qui non abcrat; et voluii lieri hoitio qiii
ipsum, accessisli et ad aliam dileclionCmalio dono, fecil hoininem, cieari de malre, qui creavil malrgin.
cl sic sunt in tc duo, Concordiafralritm, et amorproxi- Ascendit usqiic in crucera, morluiis est, ei oslciidit
morum.Ex his oranibus concordiam tenentibus cum nobis quod noveramus, nasci et mori. Implevit in se
fralribus et amaiilibus proximum, consial EcClesia huniilis h:iccvetcra noslra usitala et noia. Nasci et
devota Christo, ct subdita viro, ul fiat tertium, Vir el mori iioveramus : resurgere el in ccterniiravivere nbn
mulkr sibi conseniientes( Eccti. xxv, 2). Unde admo- novcranius. Duo ergo noslra veiera humilis nssurii-
neinus Charitalem vestram, el vos exhortamur in Do- psil: duo nlin mngiia et nova excelsus iraplevil. Re-
mino, proesentiaconteranatis, fratres mei, quoehon suscitavit cariieiii, levavit in coehim carnem, sedet ad
vobiscummoriendo portalis : cavealis peccata, cavea- dcxteram Palris. Caput noslrurn esse voluil, caput
tis iniquitates, caveatis sscculares cupidilates, Tunc pro membris clamavit: quia et cum hic esset, dixit,
enim esl fructus noster in nobis inlegcr, el merces no- Paler, 'jolo ul nbi ego sum, ibi sinl el isii niecum(Joan.
stra apud Dominum plena gaudiortim. Nam elsi dici- xvn, 2-1). Speremus hoc et de carne noslra, resusci-
mus quod dicendura est, elsi pracdicamusquod pr;c- taiionein, coramutalionern,incorruplioneni, immofta-
dicandum esl, et solvimus nos apud Dominumiricon - lilatem, scternam niansionem : et agamus ut perve-
spectu Domini,quia 11011 iacuimiis quod tiraemus, rion liiainiis. Hoccerit Florentia, vera Florentia.
tacuimus quod amamus, ut super quein venerit gla- SERMO CCCLX* (a).
dius vindiclse dominicae, quid spcculatori imputet Ad vigiliasMaximianil, de quodam Donatisla(b) qui
noii invenial: tamen nolumus mcrcedem noslram se- reversusestad Ecclesiam.
curam esse vobis perdilis, sed vobis inveutis. Nam et Deo gralias, fratres, congrattilamini fralri vestro,
aposiolusPaulus securus erat de raercede sua, et la- qui moriuus erat et revixit, perierat el invcntus esti
men quid ait populo? Nuncvivimus,sivosslotisinDo- Gralias paliemioeet njisericordiceDomiriiDei nostri':
mino (I Thess.m, 8). Loquor vobis et Charitati ve- patientise, quia sustinuit lardantem; misericordicet
sirae, secundum jussionem Domini, palres el fratres. quia suscipere dignalus estredeuntcm. Haecest vinea,
Loquor etiam pro fratre meo episcopo veslrO (a), ubi non operabar, et vires meas in aliena consumpse-
cujus gaudium esse debetis, obediendo DomindDeo rara. 0 vinea dilecta Domino nico, non solum labor
nostro. Certe in nomine Dei facta est vobis hoececcle- meusnihil tibi proderat, verum ctiam conira tc ihi-
sia opera ipsius, per fidelium fralrum collalioriesbe- mico tuo serviebam. Magnosudore spargebam,quandri
neficas, misericordes, devotas. Facla est vobis hocc tibi non coliigebam. Graiias planiatori tuo, apud
ecclesia : sed vos magis estis Ecclesia. Facta est vo- queni non raanet merces operariorum etiam hora
bis, quo corpora veslra inlrenl : sed nienles veslroe novissima vocatorum. Serus advenio, sed denarium
debent esse, quo Deusinlret. Honorastis episcopum non despero (Malth. xx, 9). Qui prius fui blasphe-
veslrum, ut hanc basilicam Floreniiam (b) vocare mus, et persecutor, et injuriosus adversum le : sed
vellelis; sed Florentia ejus vos estis. Nam sic dicit misericordiam conseculus sum, quia ignorans feci
Aposlolus : Gaudiumel corottameaDOSesiisin Domi- (I TIHI.i, 15). Tenebain eniui verba parenlum iile-
»io (Phiiipp. iv, 1). Quidquid est in saeculo^vane- orum, non Palriarcharuin , non Prophelariim , nori
scit, transit. Vita ista quid est, nisi quod Psalmus Apostolorum; sed parentum carnis mece. Non ac-
dixit: Jlianesicul herba transiel,mane florielet prwler- quievi cnrni et sanguini; sed acquievi superauis ve-
iel : vespere decidel,durescitet arescit (Psal. LXXXIX, rilati, et requievi redditus uuiiati. Numqiiitl noii
6) ? Hoccsl omniscaro. Ideo Chrislus, ideo nova vita, easdem Scripturas legebam, quas et nunc lego? Sed
ideo spcs oeterna, ideo consolatio immorlnlitatis pro- elinm ille doclor Gentiura vas clectionis, ex Situlo
missa, ct in Dominicarne jam reddita. A nobis enim Paulus, cx elalo niinimus.ex prtcdone pastor, ex
nssuiiiptaest illn caro, quccjam immorfalis est, et lupo aries, Ilcbncus erat cx Hehrsrjis, sccundunl
niibis quod in se implevit, oslendit. Propler nos enira legem Pharisocus(Philipp. m, 5,6), ad pedes Goma-
cnriieui habuit. Nam proptcr se, In principioeral Ver- lielis doctoris legcm eruditiis (Act. xxn , 5) : et m-
btaii, el Verbumerat apud Deum, et Deuserat Verbum men Christum, quem legebat in Prophc-.tis,riec se-
(Joun. i,l). Quoere carnem et sanguinem : ubi in dere noveral in ccelis, nec coli permillebat in lerfis.
(a) sus;icamur legendum, secundumjussionemdomni Fideni passionis el resurreciioiiis ejus ncscieus Ofe
palris el fratns. Loqnorenimprofralremeoepiscopovestro.
Hocepilogoulilur loquensalienoeplebi, a^udquam forte cantabat, ctsicviens errore vasiabal. SecundumPro-
nonsolebatcoucionari. phetns, i;i quibus iiattiserat el crcvcrat, jam Christus
(b) ouemadmodumlmsilicaFausti et basilicaLeonliana surgens a uiorluis sedebat in ccelo; et ille adhuc iu
diclcesunta Faustoet Leonlioondiloribus, sicFlorenlia
hoe locobasuicade nomineFlorenliiepiscopi.Cujusvero pnrcntum suorum coecnbntur nicndacio, quia euin
sedis episcopus(iieritincprtumest: nisi Florentiumintel- discipuli ejus fiirati fueranl do scpulcro. Sic el
ligi placeatHipponensium-diarrylorum in Proconsulari pro- ego
vincia episcopum,qui et collalioniDonatistarum cumcae- 1 Ms.r. non, ad Muximiani,sed, ud maximini
teris hocannointerfuit,ut cognilionisprimaeGestadecla- prrefert;alicujus forsitan Aff viqilias
* F.inendatus marlyris i cani.
rant, et aliquot| oslannos Leporiimonachiepistolsead ad cl. v. r. et ad sirm.
Gallossubscripsitcum Auguslinoet aliis. Quodsi verum (a) Alias,inler Sirmondianos 38:
est, non sed
Carlhagine,nequeHippone-regio, Hvppone- (b) lmo cujusdamDonatistoe ore aut nonlinepronuhtia-.
o^arrjtohabituindici s^nnonein consentaneuni fuerit. snni. lus, sed dictaaielwuddubie Augustino.
1S99 s- AUGUSTINIEPISCOPl 1600
de Ecclesia catholica toto orbe diffusa circunitunde- CAPUT III. — 5. In altera infidetis errat, in allera
bar divinarum vocibus Litterarum; et me surdum chrislianuscarnalis.Cliristianusauclorilalisponderedu-
faciebant a parenlibus intentala falsa erimina tradi- cendus. Qui ergo dicunt mortuos non resurgere, chri-
torum. Non me Pauli meritis comparo, sed peccalis. stiani non sunt: qui vero pulant morluos cum resur-
Eliamsi lam bonus esse non raerui, non tamen sine rexerint, carualiler esse victuros, carnales christiani
medicina correplionis tam malus fui. Nec ille spon- sunl. Quidquid ergo disputationis est adversus opi-
sum agnoscebat in Libris quos legebat, nec ego spou- nionem corum qui resurrectionem mortuorum ne-
sam. Qui rcvelavit illi de Chrisli clarilicationc quod ganl, adversus eos est qui foris sunt, ex quorum
scriptum est, Exaltare super cwlos, Deus; ipse reve- numero non hic arbitror adesse aliqucm. Unde super-
lavil mihi de Ecclesicceffusione quod sequilur, Super flua videri polest nostra disserlio , si fueril immo-
omnemlerram gloria lua (Psal. cvn, 6). Utraquo le- rata, ut docere conemur resurgere mortuos. Aucto-
stimonia aperta sunt videntibus, scd clausa caccis. ritatis cnim pondere christianus ducendus est, qui
Illis oculos aperuil Baplismus Cbristi, mihi pax Chri- jani Christo credidit, qui nullo modo putat menliri
sti. Hlum lavacrum aquoe sanclre reddidil novum : Apostolum. Suflicit ergo iit iste audral, Simorttti non
meorum autem charitas cooperuit multitudiiiem pec- resurgunl, inanis esl prwdicalio noslra, inanis esl et
catorum. fides veslra. Si morlui, inquit, non resurgunt, neqtte
SERMO CCCLXI4 (a). Cltristus resurrexit (Ibid. 14, 13). Si aulem Chrislus
De Resttrreclionemorlttorum, i (b). resurrexit, in quo salus esl Cliristianorum, non uli-
que impossibile est resurgere mortuos : quoniam ille
CAPUT PRIMUM.—1.Auimadvertimus, cum Apo- qui suscitavit Filium suum, et ille qul suscitavit car-
sloli Epislola legerelur, laudabilem motum fidei cha- nera stiam, ccetero corpori, quod cst Ecclesia, in
rilalisque vestroc, quemadmodum exhorruerilis horai- capite dcmonstravit excmplum. Poterat ergo esse su-
ues, qui pulanles hanc solain esse vilara, quam cum pcrflua disputatio de resurrectione morltiorum, ut jam
pecoribushabeniusconimunem, post mortem autem susciperemus eam quam inter se Christiani solcnt
,finiri totum quod est hominis, nec esse spem ullam habere, cum resurrexerimus quales erimiis, quemad-
vitae allerius melioris, pruritum malarum aurium modtim vivemus, qucc erunt negolia nostra, eruntne
corrumpentes, dicunt : Manducemusetbibamus; cras aliqua, aul nulla: si nulla erunt, desidiose victuri
enim morimtir (1 Cor. xv, 52). Hinc ergo sumatur sunuis nihil
agendo; aut si aliquid agcmus, quid age-
noslroe dispulalionis exordium , et hic sit nostri velut mus : deinde, manducaturi et bibitnri sumus, conjun-
cardo sermonis, quo ccctcra, qurc Dominus suggerere ctiones marium ferainarumque futuroesuiit, an aliqua
dignatus fuerit, referantur. simplcx et incorrupla vila commiinis ; cl si ila est,
—
CAPUT II. 2. Spes fidesque noslra , resurreclio
qualis erit ipsa vila, qualis motus, qualis figura ipso-
morluorum. Charitus ttoslra. Duw quwstiones de (u- rum corporum. Islcc dispulalioues Chrisliauorum
lura resttrrcctione. Spes enim noslra est resurre- sunt, salva fide resurreclionis.
clio mortuorum : fides noslra , est resurreclio CAPUT IV. — h. Resurrectionem(uluram probare
mortuorum. Charitas etiam nostra est, quam proedi- suscipit. Ad hanc ergo dispulationem , quantum vel
caliorerum quoenondum videntur inflammal, el nc- suscipi vel promi per horaines honiinibus potcsl,
cendit desiderio, cujus magnitudine fiant cordanoslra
quales vel nos sumus, vel vos estis, jam jamque trans-
capacia beatiludinis quse venlura promitlitur, qtiam- ircm, nisi me in illa qiioeslione,ubi quceritur, utrum
diu eredilur quod nondum videlur : cliaritas ergo omnino resurgaut morlui , aliquanlulura iramorari
eliam ipsa nostra , nec circa leniporalia hnecet visi-
cogeret sollicitudo quccdamde nirais carnalibus fra-
bilia debel occupari, ut tale aliquid nos habituros in tribus nostris et prope paganis. Nam neminem hic
resurrectione speremus, quale modo, si coiiiemiiirnus,
pagnnum nunc esse arbitror, sed omnes christianos.
melius vivimus melioresque sumus, carnales videlicet
Pagani vero et irrisores resurrectionis quotidie in
voluptales atque delicias. Sublata itaque fide resur- auribus Christianorum immurmurare non cessant:
rectionis mortuorum , omnis inlercidit doclrina chri- Manducemusel bibamus; cras enim morimur. El quod
stiana. Fundata vero fide resurreclionis mortuorum , dixit Aposlolus, subinferens scillicitudincm suam et
non continuo securitas est de animo christiano, nisi subjungens huic sententioe, Corrumpunlmores bonos
distinguatur vita illa qusefulura est, ab isla qucctrans- colloquiamala: metuentes ista mala et sollicitudinem
it. Itaque sic proponendum est: Si non resurgent
gerentes pro infirmis , non solum palerna, sed etiam
mortui, nulla spes nobis est futurse vitoe : si autem materna quadam charilale, eliam hinc dicemus ali-
resurgenl mortui, erit quidem vita futura ; sed se- quid, quanlum forle sufficiat Chrislianis, quia ho-
cunda quoeslioest, qualis erit. Prima itaque disputatio dierno die hos omnes qui convenerunt devotio circa
est, utrum futura sit resurrectio morluorum : secunda Scripturas major adduxit. Ncque enim djei alicujus
vero disputatio est, qualis fulura est in resurreciione festi solemnitas ad ecclesiam Dei etiam lurbas thea-
vila sanclorum. tricas convocavit.SoIentenimquidam non de pielate,
* ad d. r. t. v. et ad sed de solemnitale concurrere. Hoecconsideraiiofecit
Casligatus Lov.
(a) Aiias,de Diversis120. ut primo dicamus de resurrcctione mortuorum; ct
(b) Possidius,in indiculo,cap.1, notat « de Resurrcctione deindc, si copiam Dominus dederit, qualis sit poslea.
traelatusduos.» Primumcitat Florusad I Cor. xv; secun-
dum, idemipse ac ucdaad I Cor.xv, et ad Coloss,m, vila futura justorum.
im SERMOCCCLXI. 1602
CAPUTV. —5. Jn eos qui sic vivendumhic decer- gimus, parentatum esse non legimus. Hoc etiam in
—
nunl, quasiposl morletnsupersit nihil. Timeo,inquit moribus Judreorumanimadverli potest: non enim te-
Apostolus, ne sicul serpens Evatn seduxitaslutia sua, nuerunt inde virtutis frugem, sed lamen lenuerunl in
sic el veslrwmentescorrumpanlura caslitatequwest in qtiibusdam solcmnilalibus consueludinisvetustalem.
Clirislo(II Cor. xi, 5). Horum autem menles corrum- Et quod objiciunt quidam de Scripturis, Frattge pa-
punt illa colloquia. Manducemuset bibamtts;crasenim nem luum, el effundevinumluum supersepulcrujusto-
morimur.Qui hoecaraant, qni hscc seetantur, qui so- rum, el ne tradas eum htjuslis (Tob.w, 18); non est
lam esse vilam istam arbitrantur, qui nihil de ccclero quidem de hoc disserendum, sed lamen posse dico
speranl, qui Deura aut non rogant, aut propter hoc intelligere fideles quod dictum est. Nam quemadmo-
rogant, quibus onerosus esl sermo diligentise,audiant dum ista fidelesfaciant religiose erga memorias suo-
nos cum magna trislilia ista dicentes. Manduearevo- rum notum est fidelibus; et quia non sunt ista exhi-
lunl et bibere; cras cnim moriuntur. Ulinam vere benda injustis, id est, infidelibus, quia, Justus ex fide
cogitarenl se cras esse morituros. Quis enim tam de- vivil (Rom. 1,17), eliam hoc fidelibus nolum est.
mens alque perversus est, quis lam hostis animsc Nemo ergo quceratdemedicina vulnus, et de Scriptu-
suce, qui crastino die morilurus non cogilet finita esse ris conetur lorquerevinculum, unde laqueum mortis
orania propter quse laboral? Sic cnini scriptum esl, injiciat animce suce.Manifestum est quemadmodum
In illo die perientomnescocjilalionesejus(Psal. CXLV, illud inlelligatur, et aperla alque salubris est hsecce-
4). Elsi lioinines propter eos quos hic relinquunt, lcbralio Chrislianorum.
lcsiamenti curam gerunt immiiienle die raorlis suoe; CAPUTYII.—7.Fidesnoslrain corde,quasiChristus
quanlo raagis debeiit de anima sua aliquid cogitare? in navi dormiens,excitanda,ut tempeslassedelur.Illud
Cogitat honio quos rclinquat, el se qui hccc oinnia crgo, ut cceperamdicere, videamus, propter homines
relinqHit non cogilat? Ecce habebuiit filii lui quod immurmuranles in aures infirmorum, Manducemus
dimittis, tu nihil habebis, el lotn cogilatio tua in eo etbibamus; cras enim morimur: quia dicunt, Nullus *
consumitur qua pcregrini post te transeant, non quo inde resurrexit, non audivi vocem cujusquam, ex
transeuntes perveniant. Utinnm ergo essel cogilatio quo ibi' positus est avus meus, ex quo alavus, ex
de morte.Sed cum efferunlur mortui, cogilatur raors, quo pater ; nullius audivi vocem. Respondele,
et dicilur : Yse misero! lalis fuit, heri ambulnbnl; Christiani, si chrisliani estis : ne forle cum vultis
aut, anle septem dies illum vidi, illud alque illud in populis inebriari, pigeat vos corruptoribus re-
mecum Ioculus est; nihil est homo. Murmurant ista. spondere. Habelis quid respondeatis: sed fluclualis
Sed forte cum mortuus plangilur, cum funus curatur, coiicupiscenlia voluptalum, et vultis ingurgitari et
cum exsequiccproeparantur, cum effcrlur, cum itur, vivi sepeliri. Surgit cupiditas ebrielalis , et quasi
cum sepelitur, viget isle sermo : scpulto autem mor- fluclus quidam irruil in aniniam, atlractus flatu male
luo, etiam talis cogitatio scpelilur. Redeunt illcecu- suadentis. Tempeslatem ergo magnam pateris, non
rse mortiferce, obliviscitur queni dcduxcrit, de suc- vis respondere corruptori, cum faves propinatori;
cessione cogitat dccessurus; redilur ad fraudes, ad sed fiuelus concupiscenticcnimis erigitur, et obruere
rapinas, ad perjuria, ad vinoleniiam, ad infiniias cor- vult lanquam navem cor tuum. Christiane, dormit iit
poris voluptates, non dico, cum exhaustse fuerint, navi tua Chrislus: excita illtim ; jubebit tempeslati-
perituras, sed cum hauriuntur pereuntes; cl, quod bus ut omnia tranquillentur (Matth. vm, 24-26). Illo
est perniciosius,de sepullo mortuo argumenlumsepe- cnim lempore, quando discipuli in navi flucluabant
liendi eordis assumitur, etdicilur, Manducemusel bi- Clirislodorniienle.significaveruntfluctuareClirislianos
bumus; cras enimmorimur, christiana fide dormienle. Yides enim quiddicitApo-
CAPUT YI. — 6. Resttrreclionisficlesirrideltir ab stolus : Habitare,inquit, Chrislumper fidetnin cordibus
incredulis.Parenlalia. ln eos qui objiciunlnullum a vestris (Ephes. m, 17). Secundum enira prccsenliam
morluisrediisse.Irrident etiam fidem asserentium re- pulchritudinis ct divinitatis suae semper cum Palre
surrecturos esse mortuos, dicentes sibi: Ecce istc est; secundum proesenliam corporalem jam supra
posilus est in sepulcro, audiatur voxillius. Sed hujus coelosad dexteram Patris est: secundum praesenliam
non potest: patris mei vocem audiam, avi mei, proavi vero fidei in omnibus Christiauis est. Et ideo ergo
mei. Quis inde surrexit? Quis indicavit quid agatur flucluas, quia Christus dormit: hoc est, ideo concu-
apud inferos? Bene nobis faciamus, cum vivimus: piscentiasillas, quceexcitantur flatibus male suaden-
cum autem mortui fuerimus, etiamsi parentes nostri, lium, non superas, quia fides dormit. Quid est, fides
aul chari, aut propinqui afferantad sepulcra nostra, dormit? Sopitaest. Quid est, sopita est? Oblitus es
sibi afferenlqui vivunt, non nobis morluis. Et hoec eam. Quid ergo est excitareChrislum?Excilare fidem,
quidem irrisit etiam Scriplura, dicensde quibusdam reminisci quod credidisti. Ergo recordare fidemluam,
bona prccsentianon senlientibus, Tanquamsi epulas, excila Chrislum : ipsa fides tua jubebit ffuctibus, qui-
inquit, mortuo circumponas(Eccli. xxx, 18): et ma- bus turbaris, et veniis perversa suadeniium : slalim
nifestum est hoc ad mortuos non pertinere, etcon- discedent, slalim omnia conquiescent; quia elsi non
suetudinem hanc esse Paganorum , non venire de desislit malus suasor loqui, jam non commovet na-
propagine illa et vena juslilice palrum nostrorum vem, non fluclum excital, non mergit vehiculum quo
Patriarcharuin, quibus cxsequias celebratas csse lc- porlaris.
1605 S. AUGUSTINIEPISCOPI 160*
8. Resurreclionis(ttturw fides resurgenle Cltrkto sa- sepelivimus certe jam non esl in horreo, non est in
tis comprobata.Tolus orbisattestatttrfuleinostrw Omnia iiiaiiibus nostris : veiiiemus ad agrnm hunc, et de-
testimoniumperhibenlresurreciioni.Quidcrgo faris cxci- lccinhil te videre spccirm scgciis , ubi nimc plnngis
lans Christirai? Quidiibidixcrntraahis ille seniiocina- niiditntem nrationis. Ille qui novcrat quid esset de
tor?Quid dixerat illecorruplor, corrumpeus bnnos mo- frumcnlo ventiirura, et in ipsn aratione gauderet :
res per colloquiamala?quid dixcrat?Ccrlehoc dixerat : ille vero incredulus vcl potius insipiens, et, ut verius
Nemo inde rcvcrsus cst, non nudivi palrem iiieuni, dicam , itiexpertus plangerct quideni forsilan priino,
non avum meum ; redeat inde nliquis, dicat quid illic sed experto credens consolaliis abjcederet, et futu-
agitur. ram inesseni cura expcrlo sperarcl.
CArUT VIII. — Tu jam excitato Chrisio in navi CAPUT X. — 10. Resitrreclionis noslrw cxem-
lua, recoleus lidem luaiii, rcsponde illi, et dic : pliim in Chrislo. Omnis crealura loquilur resur-
Stulle, si pater tuus resurgerct, crederes; Domintis reclionem. Evigilalio anifiiatium. Novilunia. Frohdes
omnium resurrexit, el nou crcdis? Unde enim ila arborum. Sed solcijl videri pcr annos singulos mcs-
voluil morietresurgere, nisi utomnes uni crederenms, ses : generis aulent luunnni una ultima in line srrculi
ne a mullis deciperemur? Etquid facerel paler tuus, mcssis assurgel. Oslendi nunc ocnlis non poiesl : scd
si resurgeret et loqueretur, iterum morilurus? At- de unoprincipali granq datum est experiiiieiituin. Di-
tende cum quauta ille potesltite resurrcxerit, qui jnm cit ipse Domiiius , Si granum sic nmnseril, et non
non moritur, et mors ei ultra non dominabitur (/iom. mortificalum (ueril, soltiin manebil (Joan. xn , 24),
vi, 9). Ostcndit se ipsum discipulis ct lidclibus suis : dicens de sua morlificaiionc, qnia miilliplex futuia
contrectata esl soliditas corpoiis, cuni parum esset est in illum credeniiuin resurrectio. Exemplum tlatimi
quibusdam videre quod nieiniiieraiil, nisi cliam tan- est dc uno grano, sed tale exemplura cui credcrcnt
gerenl quod videbant. Confirinata fides cst, non so- omnes qui grana esse vellenl. Quanqiiani et omnis
lum in cordibus, sed etiam in oculis hominuni.Ascen- creatura loquitur resurrectioncin, si surdi non su-
dil ille, qui hccc demonslravil, in cceium, niisit mus : unde conjicere debemus quid in fine semel de
Spirilum sanctum discipulis suis, prccdicatum est genere hiimano fiicturus est Dcus, cura lol similia
Evangelium. Si mcnlimur hocc,inlerroga orbem ler- quotidie videamus. Resurreclio Chrislianoriim semel
rarum. Multa quse promissa sunt, facla sunt: multa erit, somnus animaliuni el evigilatio quotidiana est.
qnoespernbantur, impleta sunt: in fide christiana to- Dormire, morti simile est : evigilare, resurrcctioni
tus orbis viget. Non audeul Christi resurrectioni de- simile est. Ex hoc quod quolidie fit, crede quod so-
traherc, nec illi qui nondum Christo credidernnt. Te- mel fulurum est. Luna per omnes menses nasciiur,
slimonium in eoelo, lestimonium in terra: leslimo- crescit, perficitur, mhiuilur, consumilur, iiiuovaiiir.
niura ab Angelis, lestimonium ab inferis. Quid Quod in Iuna per menses, hoc in resurreciione scmcl
reniaiisit, quod non clamcl? Et tu dicis, Manducemus in toto tempore. Quomodo id quod de dorniieulibus
el bibaiuus; cras enim morimur! quolidie, hoc de luna per singulos menscs. Ulide
9. Exemplum resurreclionis in semine. Sed trislis abeunt, unde redeunl frondes arboribus? in quacse-
factus es de sepulto charissimo tuo, quia non stalim creta discedunt,de quibus secretis adveniunt? Hiems
audisii voccra ejus. Vivebal, morluus est : manduca- est, cerle nunc arbores arenlibus similes verno leni-
bal, jara non manducal : sentiebal, jam non sentit : pore virescunl'. Nunc primum factum est, au et
non interest gaudiis el Isetitiaevivorum. prseterilo anno ita fuit? Imo el prcelerilo sic fuil. In-
CAPUT IX. — Nuhiquid plangeres semcn, quando lerceptuni esl ab autumno in hierae , redit per ver-
nrares?Si ergo esscl quisquam ita rerura imperitus, num in oestale. Ergo annus redit in tempore, et ho-
qui quondo effertur semen in agrum, et in terrara mines, facti adimaginem Dei, cum morlui fuerinlin-
initiitur, et fracta gleba sepelitur; si crgo esset quis- teribnin ?
qnam ignarus rerum etiam prope futurarum, qui plan- CAPUT XI. — 11. Quomodode tcrra quwdamin?
geret triticura, quia memiiiisset aestalis, el cngitarct sluuranlur. Sed polest mihi aliquis dicere miiius dili-
apud se dicens, Hoc frumentum , quod modo sepul-' genter inspiciens mulationes iiislauraliouesque re-
lum est, quanlo labore messum , apportatum , trilu- rum : Illa folia pulruerunl, nova nascuntur. Bene
ratum , purgatum, servabalur in horreo, videbamus autein considerans videl quod etilla quoepiitrescunt,
ejus decorem, et grattilabamtir; modo ablatum est in vires lerrce cedunt. Unde ejiira terra pinguific\
ab oculis nostris; terram cxaralam video, frumen- lur, nisi de putredine terrenorum? Altendiint ba-c
tum vero nee in horreo , nec liic cerno : frumentum qui agrum colunt; et qui non colunt, quia in urbc
quasi morluum alque sepultum lugubriier plangerct, seniper vivunt, de hortis certe vicinis urbi cogiioscanl
fleret ubertim , attendens glcbas el terram , messem coniemplibilia qqoeque purgamenla civitatis quihus
autem non videns : quomodo irriderelur a quibusli- studiis serventur, a quibus etiam pretio compareri?
betindoctis, sed in illa re non indoctis; ipiperilis tur, quo porlentur. Certe jam coniempiibilia, ex-
quidem aliarum rerum, peritis autem illius rei quani inanita omni utilitate, ab inexperlis possent pntari.
plangcret ille deformiler imperitus ? Et quid ei dice- Et quis dignatur sfercus intueri? Quod inlueri homo
rent illi qui scirent, si forte proplerea ipse plangebat,
quia nihil horuin sciebat? Noliesse tristis; hoc quod 1 Mss.,viridescunf.
 160§ SERMQ CCCLXI. IQOQ
Jiorret, servare curat. Illud ergo quod consumptutn credunt (Joan. xx, 24-29). Expergiscimini ergo ad
jam ef abjectum videbalur, rcdit in pingiiediiiem bentiiudincin vestrnra, uullus mnle suadcns exculiat
terrce , pinguedo in succum, succus m radicem et de cordibus veslris quod Clirislus inlixit.
quod de lerra in radicem transil, invisihilibusaccesi 14. In eos qui resurgereChrislolanluinlicuissedicunt.
sibus migrat in robur, distribuitur per ramos, a ra.r Membrorumconjuncliocum Chrislo capiie. Apla simili-
mis in gcrmina , a germine iu fructus et fojia, Ecce ludo. Neque milii illud dicatur. lloc euiin dicilur ab
quod horrebas in putredine stercoris, in arboris fe- pranibns, qui jam cliam inviti niictorilali Chrisli ces-
cunditate et viridilate miraris. seruiU. Omnes eniin pene Pngani, ctiam qui nolunt
CAPUT XII. — 12. Objectio, quod corpus abeql m aut differunt Christum devolione apprehendere, non
cinerem. Mos JEgypliorum, Gabbarw. Nolo milii jam audent repreheudere : quamvis audeant Christiauos,
opponas quod soles opponere ; Non manet integrum Christum non audeul; ccdunl capiti, et adhuc cor-
corpus scpulti mortui; nam si rnaneret, resurgere pori iusullant. Sed corpus audiens insultationes eo-
crederem. jEgyptii ergo soli credunt resurreclionem, ruiii, qui jam cedunl capiii, non se prsecisum pulet
quia diligcnler curanl cadavera morluorum. Morem a capite, sed subiiixum. Nam si prcecisiesscmus, de-
enim habenl siccare corpora, et quasi oeueareddere i buimus timere voces insullaniium : non autem nos
Gabbaras ea vocant'. Ergo secundum istos, quj s&r esse prcccisos ille ipse tcstatur, qui Paulo, adhuc
creios naturcc sinus ignorant, ubi omnia salva sunl Saulo Ecclesiam perseqiicnli, ait, Suule, Sattle, quid
Condilori, eliani cuiii niorlalibus sensibus subtra- me persequeris? Jam transieral per maiitis impictalis
Iiiiiitur, soli iEgypiii bene credunt resurrectionern Judaeorum, jain inferna penctraverat, jani do sepul-
mortuorum suorunj, aliorum vero Chrislianorum spes cro resurrexerat, jain in cceluinascendcrat, jain doiio
in anguslo est? Saepe enjm vel velusiale vel aliqna Spiritus sancli credentium corda ditaverat aique fir-
hon sacrilcga necessilale aperlis yel nudalis sepulcris, maverat, ad dextcram Patrjs sedens iiilerpellans prq
iriveiilasuiit corpora pnlruisse, el suspiranles geujue- nobis : noii se ileruui morli tradiliirus, setl nos de
riiiil homines, qui solenl corporali spccie deleclari, raorte liberniurus, quid polcral perpeli a Saulo ste-
et dixeriint in cordibus suis : liane islc cinis ali- viente? Undeillum manus illa tangebat, quamvis es-i
quando habebit illam spccicm pulchritudinis, redde- set ille, sicnt scriplum est, Spirans cwdem(Act. ix ,
tur vitrc, reddetur luci? Quando istud erit?Quando 4,1)? In Cbrislianos hiimi laboranlcs impelum fa-
ego aliquid vivum de hoc cincrc sperem? Qui hoq cere polerat: in Cbristum autem quando et quoinodo?
dicis, Videsin sepulcro vel cinerenj : rcpljca oelateij} Claranl tamen pro coeteris niemhris, ct non djcit,
tnam, si cs, verbi gratia, triginta, quinqungiiila yel Quid persequeris meos ? si eniin dicerpl, Qqid pprr
amplius annorum : in sepulcro vel cinis cs| mortui, sequeris meos? crcdereiiius servos. Sed noii laiuuiij
tu ante quiuquaginla annos quid eras? ubi eras? Cor» cohserent servi doraino, quanlum Clnisliani Christn.
pora omnium noslrum, qui nunc loquimur, vel au* Alia esl isla compago : alius prdo menibrorura , alia
dilnus, posl paucos annos cinis eriint, anle paucos unilas charilntis. Caput pro membris loquiiur, ncque
annos nec cinis eranl. Qui ergo potuit parare qnod hoc sallem dicit, Quid persequeris memhra niea?sed
non erat, deGcietreparare quod eral? dicit, Quid me persequeris?Non tangebat caput, sed
CAPUT XIII. — 15. Contra mala colloquiafides a. tangebat quod capiti jimctum est.
Chrislo firmala. Desinanl ergo murmura male loquen- CAPUT XIV. — Jam saepediximus, sed quia sir
tium, el corrumpenlium raores bonos colloquiis ma- mililudo apla est, et rem bene jnsinuat, repetenda
lis. Figite pedes in via, figite : ul non reliuqualis cst. Qui le iu turba calcat, pedem lutinj prerait, lin-
vioni, non ut remaneatis in via, sed quemadmodum guoeaulem nibil facit. Quid sibi ergo vult, quod lin-
diclum est, Sic currile, ul comprehendaiis(1 Cor. ix, gua clamal, Calcas ine? Pressura pedis esf, nujla lin-
24). Semper vigeat Chrislus in cordc,qui volujt in guoclsesio, sed tnia compago. Et si j/Hiimmembrum
capite ostendere quod membra ccclera spcrent. In putilur, compatiunturpmnia membra; et si glorificatur
tcrra quidem iaboraraus, caput nostrum in ccelojam unum membrum,congaudentonmia niembrq(\ Cor. xu,
nec moritur, nec deficit, nec aliquid palilur: passuni 26). Si ergo lingua tua prp p.edetjiq loqtijiur, Chrir
esl tamen pro nobis. Quia trqditus esi propler delicta slus in ccelo pro Christianis npn loquitur? Non sjc
nosira, ct resurrexit propler justificationem nostram ergo loquitur lingua lua pro pede, ul dica{, Caicas
(Rom. IV, 25). Hoc nos per fidem novimus : quibus pedem meum; sed, Calcas me, pum ipsa npn t.acta
autem se ostendit, per oculos didiccrunt. Non tameii sit. Cognosceillum caput luum, cum prp le ,de co?lo
nos reprobali sumus, quia resurrexit, ei eum videre loquilur, et dicil, Saute, Saule, qpid rne persequpris?
oculis carnalibus non potuimus. Habemus pro nobii Ergo, fralres, cur hocdiximus? Ne forte ita yobis
ipsius Dominitestimonium, quod dixit dubilantj discir Snbrepant illi dc quibus dicit Aposlohis, Cprrupipufit
pnlo el laclu qucerenti quod credcret. Nam cuni ex- moresbonoscolloquiamala; quja djcuijt, Mandncemus
clamasset cicatricum coutreclatione convictus; et et bibamus; cras enhn morinmr (Id. xy, 53, 52) ; ut
dixisset, Dominusmetis,el Deusmetts:ille conlra, Quia dicant yobis (non nud.ent enjin Chrisinnj rfiprehenr
mdislime, inquit, et credidisti; beati qui non videniet dere, contremiseunl majestaiis aucipritatem toto orbe
1 Verbaisthsec,Gabbarasea vocant, absunt a sed qnomodoscriptum est, Peccqlor pider
MaiiijtT fundalam;
scriptis. bit, et irascetur, dentibut suit (rendet et tabetcet (Psal,
1607 S. AUGUSTINIEPiSCOPI 1608
cxi, 10) : frenderepolest, et labescere potest; bla- ceperat, an in ea naluralitcr erat *? Dislinguit Apo-
sphemare aulem Christuin non audet); ne forte crgo stolus. Cum formam Dei diceret, esset dixit : cum
ita lqquanturetdicant, Christo lantum lictiit. Aliquan- formam servi nominaret, accipiensdixit. Christus ergo
do enim et ex animo dicunt, aliquando autem tiinoie eral aliquid, accepit aliquid, ut cum illo ununi esset
dicunt: tu laraen et quid audeant dicere attende, et quod acceperat. In forma Dei crat ocqualisDeo, sic-
quid non audcant. ut evangelista ille piscator loquitur, Verbumerat in
CAPUTXV. —15. Clirislusdoloseab infidelibuslau- principio, et Verbumapud Deum, et Deus eral Ver-
dalur, ne similemresurreclionemsperemus.Dicturi ergo bum (Joan. i, 1) : hoc cst, Cumin forma Dei essei,
sunl: Dicis mihi quod resurrexerit Christus, el inde non rupinumarbilratus esl esse wnualisDeo. Quod enim
speras resurreclionem mortuorum ; sed Chrislo licuit non naturaliter inest, sed usurpatur illicitc, rapina
resurgere a mortuis.El incipit jamlaudareChrislum, est. jEqualilatom Dei usurpavit angclus, cl cecidit,
non ut illi det honorem, sed ut libi faciat despera- et factus est diabolus : ocqualitatem Dei usurpavit
lionem. Serpeiitis astula pernicies, ut laude Chrisli homo, el cecidit, et factus cst mortalis. Hic autem,
te avertat a Chrislo, dolose prcedicalquem vituperare qui natus est oequalis, quia non naltis ex tempore,
non audet. Exaggerat majeslatem illius, ut singula- sed sempiterno Patri sempiternus Filius, semper na-
rem faciat, ne lu speres tale aliquid, quale in illo re- tus, per quem facla sunt omnia, in forma Dei erat.
surgente monstratum est. Et quasi religiosior apparel Ut aulem medialor esset inter Deura et homines, in-
erga Chrisiuni, cum dicil : Ecce qui se audet cora- ter justum et injustos, inter immortalem et mortales,
parare Christo , ut quia resurrexit Christus, et se re- assumpsit aliquid ab injustis et morlalibus, servans
surreclurum pulet. Noli perlurbari perversa laude Im- aliquid cum justo et iinmorlali. Cumjusto enim el im-
peraloris lui; hostiles insidicete perturbant, sed Chri- morlali servansjusliliam.ab injuslis et morlalibus as-
sli humilitas et humanitas te consolatur. Ille prccdicat sumens raorlalitatem, faclus in medio reconciliator,
quanlum efeclus sit Christus a te : Christus autem di- dejiciens muruin peccatorum nostrorum; unde illica-
cit quantum descendit ad te. Responde ergo huic: ex- nitur a populo suo , El in Deo meo Iransgrediar mu-
cita illam fidem; tempestas est, fluctus sunt, labornt rum (Psal. xvn, 50) : reddens Deo quod peccata ab-
navis, dormit Christus; excita illam fidem , noli obli- alienaveraut,redimenssuosaiiguinequoddiaboluspos-
visci quod credidisti (Mallh. viu, 24-2C). Stalim re- sidebat; mortuus est pro nobis, et resurrexit pro no-
spondebis, cum in te fides evangelicavigilare ccepe- bis. Portavit peccata nostfa, non illis inhaerens, sed
rit. Non eris inops in respondendo: non enim lu eris ea suslinens : sicut Jacob porlavit pellcs hocdorura,
qui loqueris; manens in teChristus arripiet instru- utpilosus palri benedicenti viderelur (G<m.xxvn, 16).
mentum suum linguam tuam , velul gladium suum , Esaii malus pilos proprios habcbat, Jacob aulein bo-
olens corde tuo et voce tua lanquam possessor in- nus alienos porlabat. Mortalibtis quippe hominibus
habitans, resistet adversario, securum le faciet : tu peccata iiihcerent. Non autem inhrerebant illi qui
tantum excita dormientem, id est, recordare obli- dixerat, Poleslalem habco ponendi anhnam meam ,
tam fidem. et potestalem liabeo ilerum sumendi eam (Joan. x,
CAPUT XVI. —16. Chrisliresurrectionespein nobis 18).
resurrectionis merito utlulum esse. Morlalitas Chrisli CAPUT XVII. — Mors ergo in Doniino nostro si-
unde. Chrislus quomodofaclus mediator. Peccala qtto- gnum fuit alienorum peccatorum, non pcenaproprio-
modo in Chrislo. Mortalilas pwna peccuii.Motlo cniin rum. In omnibus autent hominibus mortalitns pceiia
quid diclurus sum,unde talibusresponsurus sis?Non peccati est : trabitur eniui ab origine peccati, uude
novum aliquid dicam , sed id quod credidisli. Excila omnes vcnimus ; de illius hominis lapsu, non de hu-
ergo fidem, et responde dicenti, Christus solus po- jtis descensu. Aliud enirn est cadere, aliud desccn-
tuit, nos non possumus: rcsponde ct dic, Ideo Chri- dere. Cecidit untis nequitcr, descendit alius miseri-
slus poluit, quia Deus; ille utique, quia Deus. Si quia corditer. Sicut eniin in Adum omnes morimitur, sic in
Deus, quia omnipotens; si quia omnipotens, cur de- Chrislo oinnes vkificcibunlur(lCor. xv, 22). Portans
sperabo quod polerit et in me, quod demonstravit in ergo aliena peccata, Quw non rapui, inquit, lunc ex-
se propter me? Deinde qusero unde resurrexit Chri- solvebam(Psal. LXVIII,5) : id est, peccalum non ha-
stus. Respondebit, A morluis. Quseroquare mortuus bens moriebar. Ecce, inquit, veniet princeps hujus
sit. Numquid enim Deus mori potesl ? Illa eliam di- mundi, et in menihil invenkl. Quid est, nihil in mein-
vinitas Yerbum sequale Patri, ars omnipotentis ar- veitiet?Non in me inveniet meritura mortis. Meritum
lilicis, per quem facla sunt omnia, incommutabilis enim mortis peccatum cst. Quare ergo morieris? Sc-
sapientia, in se ipsa manens, innovatis omnia (Sap. qnitur, et dicit : Sed ul sciant omnesquia votunlalem
vn , 27), atlingens a fine usque ad finem fortilcr et Patris mei facio, surgite, eamushinc (Joun. xiv, 50 ,
disponens omuia suaviter (Id. vni, 1), mori poluit? 51). Et surgit pergens ad passionem. Quare?Quia
Non, inquit. Et lamen Christus mortuus est. Unde voluntatem Patris sui faciebat, uon quia principi pec-
mortuus est? Videlicet quod non rapinam arbitralus catorum aliquid debebat, in quo peccatum nullum
est esse wqualis Deo, sed semetipsumexinanivit, for- erat. Ergo Dominus noster Jesus Chrislus divini-
mam servi accipiens. Ante aulem quid ait? Qui cumin 1 Mss.,Formam servi acceperal, an in ea naluratiler
forma Dei esset (Philipp. n, 6eJ7). Formajm,Dei ac- inerat ?
4609 SERMOCCCLXI. 1610
talem secum altulit, mortalilatem autem a nobis spondetc, et dicite: Jejunemus etoremus; cras enim.
assumpsit. Hanc accepit in utero virginis Marise, moriemur.
conjungens se ipsum Verbum Dei humance natu- CAPUT XX. — 19. Ullhnum judicium exspectare
rse , tanquam sponsus sponsse in thalamo virginali, exemplo Noe admonemur.Resial ul dicamus qualis
ul ipse tanquam sponsus procederet de thalarao suo crit in resurreciione vila justorum. Sed quia jam ho-
(Psal. XVIII,6). die modcratum tempus videtis assumptum, id quod
reddidimus ruminale : hoc aulem quod debemus,
17. Morlalitasin Chrislo vera, non ex merito, sed ex
ut aliquando reddamus. Illud maxime tenete
misericordia.Christiresurrecliosecundumcarnemantea orale
morlalem.Si justum eum fatenlur, non (e(ellilpromit- quarc locuti sumus, prcesertim propter dies feslos
tens resurrectionem.Redi ergo ad id quod dicebam. istos, fratres mei, quos Pagani celebranl. Allendite
Morialitas de peccato venit in omnes homines : in vobis : iransit hic mundus, recordamini Evangelium
ubi procdicilDominussic fulurum novissiuium diem,
Domino autem de misericordia erat, el lamen vcra
in diebus Noe. Manducabant ct bibebant,
erat; quia talis caro vera erat, et vere mortalis erat, quomodo
emcbant et vendebant, uxores ducebant, nubebant,
siinililiidineiii habens carnis peccati (Rom. vm, 5);
donecinlravil Noein arcam;venil diluvium,elperdidit
non similitudinem carnis, sed similitudinem car-
omnes(Luc xvn, 27). Habelis apertissime Dominum
nis peccali : vera enim caro, sed non peccali cnro.
et alio Ioco diccntem, Non gra-
Non enim morlalilatem illam, ut dixi, merilo pec- prccmoiicntcra,
venlurcorda veslrain crapula et ebrielate(Id. xxi, 34).
caii acceperat, qui setnelipsutnexinanivit(ortnam servi
Sinl lumbi vestri accincli, et lucernw ardentes '; et
el
accipiens, factus obediens usqtte ad morlem. Quid similes eslole pueris exspeclantibttsdomiuum suttm,
ergoerat, et quid habebat? Divinitas erat, habens
veniat a nupiiis (Id. xn, 5-5,36 ). Exs|>ecle-
mortalitatem. Unde aulcm morluus est, inde re- quando
nius euin veiUurum, non nos torpenles inveniat.
surrexit.
Turpe*esl inulieri conjugatocnon desiderare virum
CAPUT XVIII. — Ad eos jam respicite qui di- suum : quanlo lurpius Ecclesiocnon desiderare Chri-
cunt: Christus solus poluit resurgere, non aulem tu. stum? Yenit vir ad carnales amplexus, et
raagnis vo-
Sed responde et dic : Chrislus in eo quod ex nobis lis casloeuxoris accipitur : venlurus est sponsus Ec-
acceperat, resurrexit. Tolle formam servi, non esset clesiaead tradendos seternos amplexus, ad faciendos
in qua resurgeret; quia non csset in qua morerelur. nos sibi sempiternos cohoeredes, el nos ita
vivimus,
Quid ergo mihi de laude Domini mei fidem vis de- ul ejus adventum non solum non desideremus, . sed
struere, quam iu me ocdificavitDorainus meus? Ex ctiam timeamus! Quam verutn est quod sic venlurus
illoenimquod formam servi acccpit, mortuus est. est dies ille, quomodo in diebusNoe? Quam nmllos
Secuudum hoc autem resurrexit, sccunduni quod sic inventurus est, et eos
qui christiani appellantur?
morluus esl. Nullo modo ergo servi resurreclioiiem Ideo pcr lot aniios oedilicaturarca, ut
cvigilcnt qtii
desperaverim, cum in forma servi Dominiisrcsurrexe- non crcdunt (Gen. vi). Per cenlum annos illn oedifi-
rit. Aul si potcntire hominis tribuunl quod Chrislus cala cst, ct non evigilaverunt ut dicereiit, Non sine
resurrcxit a inortuis; nam el boc solent diccrc, quia causa hoino Dei arcara cedilical,nisi
quia iiiiniiiict
hoino crat tain justus, ut posset etiam resurgerc a cxilium gciicri humano; et placarcnl iram Dci, con-
niorluis : ut iiilcriin sccttndum ipsos Ioquar, ct de versi ad raores qui placent Deo ,
qiioinodo feccruiit
Doniininoslii divinilatc non dicara; ille inm jtislus, Ninivitre.
ut a raortuis eliain resurgcrc mereretur, nullo pacto CAPUT XXI. — Feceruiu eiiini fructura pocniien-
nos fallere pottiit, cum eliam nobis resurrectionem lioe, el propitiaverunl iram Dci.
proniisit. 20. Ninive juxla proplieliamevcrsa, scd pcr pwni-
CAPUT XIX.— 18. Unde probala superius resur-' tenliam. AiinuiitiavitJonas, noii misericordiain , sed
rectio ftilura. Onijiia ergo qucedicta suiil, fratres, ad iram futuram : non enini dixit, Triduo , ct Ninive
id valent, ut sitis instructi, si qui dicunt non resur- everlelur; si aiitem pcenitciitiamin islo iriduo egcri-
gere morluos. Diclasunt autem, si meminislis, quan- tis, parcct vobis Deus : non dixil hoc. Eversionem
lum Deus suggerere dignatus cst necessaria, et dc solam minatus est, cl prrcnuntiavit : ct tanien illi de
rerum nalura quotidianisque exemplis dicia sunt te- Dei miscricordia non de-pcraulcs, converterunt se ad
stimonia; el de ipsa omiiipoientia Dei cui nihil diffi- pcenitcridiim; ct pepercit Dcus (Jottw in ). Sed quid
cile est, qui si poluil facere quod non erat, multo dicemus? quia Prophcla menlittis esl? Si carnaliler
magis potest reparare quod eral; et de ipso Domino intelligns, fnlsiimvidctur dixisse : si spiritunliter in-
ct SalvatoreJesu Christo, qiiem constat rcsurrexisse, lclligas, fnclum cst quod dixit Prophcta. Eversa est
neque ejus resiirreciioneiii factara nisi in forma ser- cniiii Ninivc. Atlende quid crat Ninivc, cl vide quia
vi, quia neque mors fieri poluii, undc opus csset re- eversa cst. Qtiid crat Ninivc? Manducabant et bibe-
surgere, nisi per forraani servi. Unde qiioniain servi bant, emcbant, vendebant, planiabant, a:dilicabant,
snmus, id in forma nostra sperare dcbcnius , quod
ille in forma scrvi praemonstrare dignnliis cst. Ob- 1Editiadduni,in mambusveslris;quodabesta Mss.non
ticescant crgo lingrae dicciiliura , Matiducemuset liie laniuin,sctl tibiqucfcre apudAugustinum.Ksdemver-
liiscarent Mss.grrcci, nec ea exhibet noslra vulgataih,
bibamus; crcts enim morimur. Prorsus ct vos rc- anliqiiisCorbciensibus bibliis.
SANCT.AUGUST.V. '"
(C/il(;iiait!''-ltlir.) ^l."
 1Cil S. AUGUSTINIEPISCOPI 1612
perjuriis vacabant, mendaciis, ebrielatibus, facinori- tempus deficeret, alque ita eam in hunc diem differre
bus, corruptionibus : hsec crat Ninive. Altende modo cogeremur. Hoc ergo a nobis debitum vestra poscit
Ninive : plangunt, dolenl, coiilrislanlur, in cilicio et inlenlio, et nos reddendi tempus agnoscimus.
cinere, in jejuniis et orationibus. Ubi est illa Ni- CAPUT II. — Pariter ergo pia cordis intenlione
nive? Nempe cversn est, quia non in illis superiori- Dominum deprecemur, ut et nos opporlime solvamus
bus aclibus conslituta cst. debitum, et vos salubriter recipialis. Est enim hccc,
CAPUT XXII. —21. Repreltensionedigniores qui quod fatendum est, major qticcstio: sed omnibus quse-
nunc Cltrislo wdificcmteEcclesictmnon converluniur, slionibus difficilibtis fortior cst charilas, cui omnes
qttamqid olim Noe wdiftcanlearCam.Ergo, fratres, et servire debemus, ut Deus qui hoc prcecepit, omnes
modo ocdificaturarca, el illi ccnlumaiini tempora isla nostras difficultates in facilitatem gaudiumqile con-
sunt: tolus iste tractus lemporis illo annorum nu- verlat.
mero significatus esl. Si ergo digne perierunt, qui 2. Idem traclaluf argumenlum. Meministis esse a
Noe sedificanle arcam dissimulaverunt; quid digni nobis illo die responsum quibusdarndicentibus, sicut
sunt, qui Chrislo ccdificanteEcclesiam a salule dissi- Aposlolus eos arguil, Munducemusel bibamus; cras
niulanl? Tantum inlcrest inter Noe el Chrislum , enhn morimur: subjungens el dicens, Corrumpuntbo-
quanlum intcr scrvum et Dominum; irao vero, quan- nosmorescolloquiamala; atque ila concludens, Sobrii
tum inler Deura et horainem. Nam servus cl clo- eslole, jttsli, el nolile peccare: ignoranliam enim Dei
miifus possunt et duo homines dici. Et lamen quia quidamliabenl; ad reverentiamvobisloquor(I Cor. xv,
honiine ccdificante arcam non crediderunl homi- 32-34). IIcccverba apostolica omnes audierimus, ct
nes, daliim cst de illis cavendum cxeraplum poste- cordi mandavefimus : et quisquis audierit, et cordi
ris. Christus Deus propler nos honio ccdificat Eccfe- mandavefit, opera indicenl. Qui audit enim, tanquam
siam; illi arcccfuiidamentum se ipsum posuit : quo- ager csl semen excipiens sciiiinantis : qui autem cordi
lidie ligna inipulribilia, fideles homincs renuniianlcs niandat, similis cst glebam frangenti, et quod semi-
htiic sccculo, intranl in arcce compaginem; el ad- nalum est operienli: qui autem sccunduiri id quod
huc dicilur, Mnnducemus et bibamus; cras enim audivit et cofdi mandavit operalur, ipse est cyiisurgit
morimur? Vos ergo, ut dixi, fratres, conlra illos inmessem, et fructum affert cum toleranlia, aliud
dicile, Jejunemus cl orenius ; cras eiiiin niorimur. Iriceuum, aliud sexagenum, aliud cenlenura (Mallh.
Illi enim clicunt, Manclucemusel bibamus; cras enim XIII,25, et Luc. viu, 15). Huic non ignis velut palese,
morimur, qui rcsurrectioiiem noii sperant: nos autera sed horrea sicut frumento proepararilur.
qui jam resurrcclionem et loqticntibus Prophetis, ct CAPUT III. — ln ipsis crgo abditis horrcis, in re-
prcedicante Chrislo cl Aposlolis credimus cl aniiiin- surreclione morluorum beatitudo csl illa perpetua
tiamus, qui speramus nos post istant morlcm vicluros, etiant ipsa secrela justoruiii, quo cos rccipiendos
non dcliciamus, nec cortla nostra oncreraus crapula Scriplura commendat.
et cbrieiatibus; sed solliciti exspcctantcs, accincti 5. Vascttlorumnominebeatorumsecretwsedessigni-
lumbis et lucernis ardcutibus, adventum Dominino- ftcatw. Absconditttmvtitlus Dci. Vasorura ciiam no-
slri, jejunemus el oremus, nori ideo quia cras morie- minc alio loco coranicnioravit, quando ait Domi-
mur, sed ut securi raoriamur. Quod reslat ergo, fra- nus Jesus Cbristus, simile cssc regiium coelorum
tres, in nomiiie Dominialio teraporc a nobis c.xigile. sagenoe, id est, retibus; retia eniin quccdam sa-
Conversi ad Domiiutm, elc. gcna appcllanlur. Simite crgo csl, inquit, regnum
* cwlorum sagenw missw in mare, el ex omni ge-
4 SERMO CCCLXII (a). tiere congreganli: quw cum impletaessel, educenles, ct
De Resurrectionemortuorum, n. secus titlus seclentes,elegerunlbonosin vasa, malos au-
lem (oras miserunt (Maltli. xm, 47 el 48). Siguificare
CAPUT PRIMUM.— 1. Dkendum qualis (ututci sii voluit Dominus nosler modo sic milti verbum Dei su-
juslorumresurreclio. In niemoria relincntcs pollicila-
pcr populos et stiper gcnles, quomodosagena in mare
tionem nostram, coiigruns ctiam cx Evangelio ct
fecimus recitari lecliones. cnini jacilur. Colligit aulem modo sacrameiilis chrislianis
Aposlolo Quicumque ct bonos ct malos: sed non omnes quos sagena tollit,
vestrum prccterilo sermoni adfucrunt, recordantur
cliani vasculis reconduniur. Vascula enim sunt san-
nobiscum propositam de rcsurreclione qurestionemin clorura et bcatcc viiccmagna sccreta, quo non .'
a nobis distribulam sedes, '
geminam disputationem : ul pri- omnes chrisliani
quicumque ap-
mo dissereremus, propler eos qui dubitant, vcl etiam poterunt sed pervenire
pellanlur, qui sic appellaniur, ut sint. Sane autem ;
qui negant, utrum futura sit rcsurreclio morltiorum;
boni et raali pisces inlra sagenam nalanl, et boni to- \
postea vero, quanlum possumus, sccundum Scripturas lcrant nialos, donec iu frae separenlur. Diclum est!
qucereremus, tjualis in resurreclionc fulura sil vita eiiam quodam loco, Abscondeseosin abscondilovullus i
jjuslorum. ln prinia ergo pB.rtc'ubi Iraclavimus quod lui (Psal. xxx, 21): loquebalur cnim de sanclis.
resurganl morlui, lam diu suraus imrhoraii, sicul me- Abscondeseos, inquit, in abscondilovulius lui: id est,
minisse dignamini, ul secundse qucestionitractandce
quo non possunt sCquioculi hominum, neque cogila-
* Emendatusad d. r. t. v. et ad Lov. tiones morlalium; secrela qusodam significaiisniniis
(a) AliasdeDiversisl21. abscondila nimis occulta, in abscondito vullus Dei
1615 SERMO CCCLXH. m±
dixit. Numquid carnaliter cogilandum est habcre dite quod crcdidi. Non vobis vilescat, quia quod cre-
Dcura quamdam faciemgrandem, et in facie ejus esse didi auditis : audilis enim veracem confessionem. Si
aiiquod reccptaculum corporalc, ubi sancti abscon- autem dicerem , Audile quod novi; audiretis lemera-
dcndisunl? Hscc videlis, fratrcs, quemadniodumcar- riain prrcsumptionem. Si ergo, fralres, omnes nos,
ralia sint, etab orsnium fidelium corde respuenda. ct, ut crediinus sanclorum lilteris, omnes etiam qui
Abscoiiditumergo vultus Dei quid oporlet intelligi, anle nos in carnc vixerunt, et per quos loquens Spi-
nisi quod tanlummodovultui Dei cognitum est? Cum ritus Dei distribuit hominibus lantum quantura salis
ergo dicuntur horrea , ut significentur secreta, et alio esset significari peregrinaiuibus, omnes quod credi-
loco dicunlur vascula; neque horrea sunt quoenovi- mus loquimur : Dominus autem ipse, quse noverat,
nius, neqiie vascula. Nam si aliquid unum lale esset, Quid igitur, si solus Dominus de vita in seternumfu-
allerum aliquid non diceretur. Sed quia per simililu- tura nosse poterat quod dicebat; alii vero sequentes
dincs honiinibus nolas, ut possunt, iiisinuanlur inco- Domiirara, ideo quia crediderunt? Invenirnus ipsum
gnita, ad hoc utrumque iioiiiiiialum accipite, ut se- Domiiiuin nostrum Jesum Christum, scientem quid
crelum intelligatis, et horrei nomirie et vasculorum. loqucretuf, non dicenlem tanien. Ait enim quodam.
Sed si quaeritis quale secretum, audile Prophe- in loco discipulis suis : Adhucmulta habeo vobisdi-
lam dicentem, Abscondcs eos in abscondilo val- cere; sed non poteslisilla portare modo(Joan. xvi, 12).
lus ttti. llle propter illorum infirmitatem,non propler suamdif-
CAPUT IV. —4. Ad palriamfidesuspiramtts.Qiuc ficultnlem, quod noveral dicere differebat. Nos autem.
cum ita sint, fratres, in hacadhuc vila percgrinamur, propler comraunem omnium nostrum infirmilatem,
adhuc in illain nescio quam patrjnm lidc suspiramus. non quod novimus satis digne eloqui conamur, sed
El quarc nescio quani, unde cives sumus , nisi quia qticedigne credimus , ut possumus, explicamus; et
in longinqua peregrinaiido obliii eam sumus, ut pa- vos capite ut potestis. Et si amplius forle capere ali-
triaiu nostram possiraus dicere nescio quam ? Hanc quis vesirum potest, quam ego dicere; non attendat
oblivionem expellit de corde Doniinus Christus, rex ad cxiguuiiirivura, sed currat ad uberrimum fontem :
ipsius patrix, veniens ad peregrinos; et susceptione quoniain apud cum est fons vilse, in cujus lumine vi-
carnis divinilas ejus fit nobis via, ut per honiinem debimus Iumen (Psal. xxxv, 10).
Christum perganius, cl in Deo Chrislo maneamus. CAPUT VI. — 6. Chrisliano de resurreclionedubi-
Quid ergo, fratres? secrelum illud, quod nec oculus lare non licet. Quia ergo est resurrectio dispulavimus,
vidit, nec auris audivit, ncc in cor honiinis ascendit sic credinms, sic credere debemus, sic Ioquimur,
(l Cor. 11, 9), quo eloquio vobis explicaluri suntus, quia sic credidimus, si christiani sumus, inluentes po-
aut quo oculonos visuri? Possumus aliquid aliquando lenliam brachii Domini sternentis usquequaque su-
nosse , quod eloqui taraeu non possumus : quod au- perbiam gcnlium, ct sedificanlis hanc fidem tam late
teni non noviiiiiis, aliquando eloqui non valemus. per orbeni terrarum, quam promissum est mullo an-
Cura ergo fieri possit ut si ego illa nossem, eloqui lequam (iercl: hcec inluenles, ccdificamurad creden-
ca vobis iioii posscra ; quaiito diflicilius eloquiuiu dum ea qurc nondum videraus, ut ipsam visioiiem.
meumerit, quando ct ego, fralres, vobiscum pcr raerccdcm fidei recipiamus. Cum ergo manifeslum
fidcm ainbulo, rioridunipcr speciem ? Sed hoc ego, sit fidei noslroefuluram resurrectionem morluorum,
an ct ipse Apostolus? Nain consolatur ignoranliam et ila manifcsluni, ut hinc quisquis dubitaverit, im-
noslram, et scdificalfidein, dicens : Fraires, ego me pudcntissimc sc dicat chrislianum; quseritur qualia»
non arbitror apprehetidisse.Unum aulem, qum' rclro corpora habebunt sancli, et quse vila eorum fulura
oblilus, in ea quw ante sunl exlenlus, secunduminlen- sii.Muhiscnim visuniest resurrectionem quidem fieri,
tionemsecptorad palmam snpernwvocutionis(Pliilipp. sed per solas animas.
in, 13 et 14): undcse dcmonstral in via esse. Et alio CAPUT VII. — 7. Quwslio,qualia fulura sint cor-
loco: Quamdiusumus, inqtiit, in corpore, peregrina- pora. Rcgttla ftdei, symbolum. Apta simililudo. Quia
mur a Domino: per fidem enim ambulamus, non per vero rcsurgunl et corpora, non opus est diu disserere
speciem(II Cor. v, 6 el 7). Et ilcrum : Spe enim, in- post sermoncm proeteritum. Sed objicitur hujusmodl
quit, salvi fctctisumus. Spes attlemquw videtur, non quseslio: Si corpora futura sunt, qualia futura sunt?
csl spes: quod enim videt quis , quid speral ? Si aulcm Talia qunlia nunc sunl, an alterius modi ? Si alte-
quodnoiividemussperamus,per palienliamexspeclamus rius modi, quis ille modus? Si talia, ergo ad eadem
(Rom.VIII,24 et 25). opera ? Quia crgo non ad eadem praiscribit Dominus,
CAPUT V. — 5. Ecclesiadocet quodcredidit, non quia iion ad lalia docct Aposlolus. Nara non ad eam-
quod novit. Sic ergo, fratres, audite a nie vocem dem vitaui, non ad eadem facta mortalia et corrupti-
quse esl in Psalmis, piam, humilcm, mansuetam, non bilia et perilura atque transeunlia , non ad carnalia
elatam, non turbulentara, non proecipiiem,non teme- gaudia, non ad carnales cottsolationes. Si ergo non ad
rariam. Ait enim quodam in Ioco Psalmus : Credidi, eadem, nec lalia. Si non talia, quomodoergo caro re
propler quodloculussum. Et inlerposiiit hoc testimo- surget? Carnis autem resurreclionem habemus iii re-
nium Apostolus, atquc subjecit: Et nos credimus, gula fidei, et cam confitentesbaptizaraur. Et quidquid
proplerqttodelloquhnur(Psal. cxv, 10, elWCor.iv, 15). ibi confilcniur, cx verilale cl in veritate confitemur, in
Yultis e;go ea ine dicerc qusenovi? Non vos fallo, au- qua vivirausct raovemuret sumus. Teinporalibus ciiiin
1615 S. AUGUSTJNiEPISCOPI 161
gestis et Iranseunlibus quibusdam ac prsetereuntibus constituendura fundamenlum aliquid trahant quod in
faclis instruimur ad vitam aeternam. Omnia quaegesta imo stabiliant, propter securitalem superventurco
sunt, ul salubre aliquid audiremus, ut miracula fie- molis in conslruclionibus fabricce futurce : sic per
rent, ut Dominus noster nascerelur, esurirel et si- omnia illa quae contigerunt in Christo, nasci, cresce
lirel, comprehenderetur, contumeliis afliceretur)tiva- re, comprehendi, conlunieliam pali, flagellari, cruei-
pularet, crucifigerclur, moreretur, sepeliretur, re- figi, occidi, mori, sepeliri, velut attracta est moles ad
surgeret, in ccelumascenderet, omnia iransierunt; et fundamenlum cceleste.
cum prcedicantur, fidei noslrse actiones quocdamtern- 9. Agendum ut in Christowdificemur.Christus fun-
porales et transitoriaa prsedicantur. Numquid quia damentumesl, si primum in corde locumoblineat.Ignis
ipssetranseunt, quod per eascediflcalursimiliter traiis- gehennwquam limendus.Posito ergo in summis funda-
it? Inleudat enira Sanclitas veslra, ut videalis hoc menlo noslro, acdificemurin eo. Audi Aposlolum :
per similiiudinem. Architectus oedificatper machinas Fundamentum, inquit, aliud nemopolest ponere,prwter
transituras domum mansuram. Nam in isto lam raagno id quoclposilumcsl, quod est ChristusJesus.
et amplo, quod videmus, sedificio,cum instrueretur, CAPUT IX. — Sed quid sequitur ? Unusquisque
machiiise fuerunt, qure hic modo non sunt; quia quod aulem videat quid superwdificet super fundamenlum,
per eas ocdificabatur,jam perfectum slat. Sic ergo, fra- aurum, argentum, lapidcs preliosos, ligtta, fenum, sli-
tres, sedificabaluraliquid in fide chrisliana, et perfe- pulam. In cceloquidem Chrislus est, sed eiiam in corde
cta sunt quaedammachinamenta lemporalia. Dominus credenliuni. Si prirnum locum habel Christus, recte
enim noster Jesus Chrislus quod resurrexit, trans- positum esl fundamenium. Ergo qui sedificat, secu-
actum esl; neque enim adhuc resurgit: et quod ascen- rus sedificet, si pro dignitate fundamenti sedificatau-
dit in ccelum, transactum esl; neque enim adhuc rum, argenlum, lapides pretiosos. Si autem non pro
ascendit. Quod autem in illa vita est, ubi jam non dignitate fundamenti aedificat, lignum, fenum, stipu-
morilur, et mors ei ultra non dominabilur (Rom. vi, lam ; saltem leneat fundamenlum, et propler illa qurc
9); quod vivit in aeternum etiam ipsa in illo nalura exstruxit arida et fragilia, ad ignem se prseparet.
humana, quam suscipere , et in qua nasci, el in qua Sed si fundamentum est, id est, si primum locum in
mori et sepeliri dignatus est, hoc cedificaium est, corde Christus obtinuit, saeculariavero sic amantur,
hoc semper manet. Machinrcaulem per quas cedifi- ut non Chrislo praeponantur, sed eis Dominus Chri-
catum est, iransierunt. Non enim semper in utcro stus, ul sit in ccdificiocordis tenens fundamenlum ,
virginali concipitur, aut semper de Maria virgine na- id est, primum locum : delrimcntum, inquit, palielur;
scilur Chrislus, aut sempcr comprehenditui-, aut ipse autem salvus erit, sic latnen quasiper ignem(I Cor.
semper judicatur, flagellatur, crucifigitur, sepelitur. III, 10-15). Non est IIUIICtempus hortari vos, ut
Omiiia hsecmacliinse deputantur, ut cedificareliir per polius aurum, argentum, lapides pretiosos oedificetis,
has machinas illud quod manel in ceternuni. Hoccau- quain Iigiium, fenum, stipulam, super tam magnum
tem resurrectio Domini noslri Jesu Christi in cceio et validum fundameiUiini: sed lamen breviter dictum
posita est. sic accipile, quasi diu et mullis vcrbis dictum. Novi-
CAPUT VIII. — 8. JEdificium cmlestis Jerusalem mus cnim, fratres, quia quisquis vesirum proptei'
habet fundamenluin sursum. Cliristus el fundamenlum illa qure niodo diligit, per comrainationes alicujus
noslrum, et caput. Attendat Charilas vestra cedilicium judicis in carcerera miltereiur, ut solum fumum pa-
mirabile. iEdificia quippe isla lerrena pondere suo teretur, illa omnia mallet amittere, qtiam locum illum
terram prcniunt, tblusque nutus ponderum in isla pali. Nescio quo autem modo cura ignis nominatur
structura magnitudine ad terram nititur, el nisi con- in cficjudicii futurus, oranes coiliemuuiit, et flammas
tineatur, ad inferiora conteudit, quo pondus adducil. foci limentes, flamrtam geheniice jiro nihiio ducunt.
Quia ergo ii>terra cedificatiir, in terra fundaraentum Quce est ista durilia?quce tauta perversilas cordis?
prcemillitur; ut supra fundanientum securus instruat Si vel sic timereiil bomiries quod ait Aposlolus, per
qui aedifical. Ergo ponit in imo firmissimas raoles, ignem, quomodo limel quisque ne vivus ardeat, quod
ut idonee possint portare desuper quod imponitur , illi uno moraento conlingit, donec sensus membra
et pro magnitudine cedificii magnitudo fundamenli deserens oniries illas flammas superfluas facit; time-
preeparalur : in lerra tamen , ut dixi, quia et illud rel lamen, et non faceret aliquid quod jure prohi-
quod aedificatur supra, ulique in terra collocatur. Je- betur, ne ad illum cruciatum momenti unius perve-
rusalem illa nostra peregrina in ccelo ccdificatur. niret.
Ideo prcecessit fundamentura Christus in ccelum. ibi CAPUT X. •—10. Resurreclio talis speranda quath
enim fundamentum nostrum esl el capul Ecclesioe: in Chrislo prwcessit. Angeliapud Abraltamvereman-
nam et fiindamentum dicilur et caput, et revera ita ducarunt. Sed, ut dixi, fratres , nunc de hac re spa-
est. Quja et caput cedificii fundameiitum est : non lium non est disserendi : illud dico , hoc nos sperare
enim cnput est quod finitur, sed uiidc incipil sursum debere in resurrectione morluorum, quod expressum
versus. Tcrrenorum cedificiorumculmina subrigun- est in capite nostro, quod expressum est in corpore
tur, capul tamen in terrce soliditate constiluunt. Sic Domini noslri Jesu Christi. Quisquis aliud sperat,
et capul Ecclesicc prsccessit in ccelum, ct sedet ad jam non cedificat super fundamenlum , non solum
dcxteram Patris. Quomodooperanlur homincs, ut ad aiirum, argenlum elj lapidcs pretiosos, sednecipsaru
 1617 SERMO CCCLXII. 1618
stipulam. Extra enim ponit tolum, quia 11011 in Chrislo et subjicimus quod recessit, et reficere dicimur. Qui
ponit. Resurrexit ergo Dominus nosler in eo corpore, dicit refici, quid reficit, si nihil deficit? Per indigen-
in quo sepullus est. Resurreclio promiltitur Christia- tiam ergo hanc et corruptionem eliam morituri sumus
nis. Talem resurrectionem speremus, qualis in Do- omnes , quia tale est hoc corpus, ut ei mors debita
mino nostro prrecessit omnium nostrum fidem. Ad reservetur. Hancenim mortalitatem significant pelles,
hoc enim prcevenit, ut fides nostra supercedificetur. quibus induti sunt Adam et Eva, et dimissi de para-
Quid igitur? Quomodo non tales, quales nunc sumus? diso (Gen. m, 21-24). Pelles enim mortem indicant,
Caro enim Domini nostri Jesu Christi resurrexit, sed quae a mortuis pecudibus detrahi solent. Cum ergo
nsccndit in ccelum. In lerra officiahumana servavit, portamus istam defectibilem infirmiiateni, cui elsi
til pcrsiiaderet hoc resurrexisse quod sepultum erat. cibus nunquam desit, sed suhinde reparet vires, non
Nuinquid aulem et in coelo talis cibus est? Nam et tanien efficit ut mors non sil fultira (totus enim ille
Angeios of/icia lnimana in tcrra Icgimus exsecutos. stalus corporis per succedenles oetates,etiamsi diutius
Vcnenuit ad Abraham, ct manducaverunt; et cum hic vivalur , veniel aliquando ad tcrminum senectu-
Tobia angelus fuit, et manducavil. Quid dicimus, tis, et ultra quoporrigatur non inveuiet nisi niortem.
quia phantasnia erat illa manducatio, et non erat Nam et lncerna ipsa, eliamsi subinde semper miilas
vera? Nonne mauifeslum esl, quod vitulum occidit oleum, iioii valet semper ardere; quia, ut aliis casibus
Abraham, panes fecit, et ad mensam posuit; mini- non exslinguatur, ipsa stupa deficit, et quadam quasi
stravit angelis, et mandiicaveruiit (Gen. xvm, 1-9)? senectulc consumiiur) : qiiaradiu ergo lalia corpora
Omnia isla manifestissime facta et manifestissime gerimus, ex defectu indigemus, ex indigenlia esurimus,
expressa sunt. ex esurie mariducaniiis.Angelusvero non ex iiidigenlia
CAPUT XI. —11. Homo cx necessilalenianducat, manducat. Aliud estcnim cx potcslale aliquid facere,
angelus ex potestale. Quid ergo dicit in libro Tobicc aliud ex necessitalc. Manducat homo, ne morialur :
angelus? Vidistisme manducare, seclvisu vestrovide- manducat angelus.utniorlalibuscongruat.Si enim mor-
balis (Tob. xn, 19). Numquid quia non manducabat, lem lion timet angclus, non cx dcfeclu reficitur: si iion
scd manducare videbatur? Imo vero manducabal. ex defcctu reficitur , noii cx indigenlia manducat. Qui
Quid estergo, vtsuvcslfo videbalis?Iutendat Sanctiias autem videbant angelum mandiicare, tanquara esu-
vestra quod dico : irilendal in oralionem plus quara rientera putabant. Hoc est quod ait, Visu vestro vide-
in me; ut inlelligalis quod diciraus, ut et nos ita di- baiis. Non eiiim vdixit, Videbalis uie manducare , sed
carnus qtiemadmodum vos oporlel audire et intelli- non raanducavi: Videbalis, inquit, me manducare, sed
gere quod audilis. Corpus nostrura quamdiu corrupli- visuvestro videbatis; id est, ego manducabam ut vobis
bilc esl el moriturum, indigentiara palilurrcfcctionis, congruercm, non quia famem ullam aut indigentiam
inde et fames existit: proplerea esurimus et sitimus; patiebar, qua cogente vos ninnducarc consucvistis ,
cl si esuriem silimque nostram distuleriraus diutius et idco quos manducare vidcritis, ex indigentia id
quara potest corpus suslinere, perducilur ad tabificam ficri suspicamini, qui cx vestra consuetudinc meti-
maciem, et ad quamdam morbidani exilitatem, disce- iiiini quod videtis : hoc est, visuveslro videbatis.
denlibus viribus et non succedcntibus : et si amplius CAPUT XII.—12. Mandticandipotestaspostresurre-
fiat, mors etiam consequetur. Nam semper de cor- clionemerit, sicutin Cltristo,non necessitas.Quid ergo,
porc nostro discedit aliquid quasi quodara fluvio fralres mei? Scimus, sicut dicit Apostolus, quia Cltri-
discessionis, sed inde non sentimus vires disceden- slus resurgens ex morluis jam non morilur, el mors ei
les, quia per refeclionem assuniimus succedentes. ullra non dominabilur. Quodenimmortuus est peccato,
Quod enim copiose accedil, paulatira discedit: pro- morlitus est semel: quod autem vivil, vivit Deo (Rom.
pterea parvo tempore reficimus, producliore autem vi, 9 et 10). Si ergo ille jam non moritur, et mors ei
tempore deserunt nos vires, qurc acceptae sunt cum ullra non dominabitur; sic nos resurrccluros spere-
, reficeremus. Sicut oleum in lucerna, quod parvo mus, ut in eo stalu seraper simus, iu quem resurgendo
fsmpore millilur, diiilius paulatimque consumitur. niulabimur. Manducaudi autem et bibendi eliamsi
- jum aulem prope consumptum fuerit, jara
languor poleslas erit, necessitas non erit. Erat auleni tunc
lammuloe illius quasi famcs Iucernoe,admonet nos , cur hoc faceret Dominus, quia crant adhuc in c.irne
et conlinuo subvenimus, ut inslauretur illa species , quibus vellet congruerc, quibus eliam cicatrices
et maneal lux in Iucerua , cibo suo refecta cnm adji- osleudere voluit. Non enim qui fecit octilos coeci,
r.imusoleum. Sic vires noslrre, quas accipimus man- quos iu matris utcro non acceperat, sine cicatricibus
diieando, eunt el deserunt nos perpcloa discessione , resurgere non valebat. Qui si vell<Hipsius carnis sua?
„ sctl paulatim. Nara et idipsum nunc agitur in nobis, raortalem indigentiam ante morlem ita commularc ,
ctinomnibusactioriibus noslris, in omnietiam quiete ut non baberet aliquam necessitatis inopiam, posset
nostra non cessat ire quod acceptum est: et si fuerit ulique : in nianu cnim babebnt, quia Deus erat in
omnino consumplum, ila homo et moritur quomodo carne, et omnipotens Filius, sicut omnipotens Pater.
lucerna exstinguitur. Ut autem non moriatur, id esl, Nam et ipsam cnriiem siiam ante morlcni mulr.vit in
ut iion exstingualur, non quia moritur animo, sed ut quod voluit. In inonle quippe cum discipulis cum
corporalis hrcc vila nostra non exstinguatur, et quoe- esset, sic.il sol splenduit vultus ejus (Matllu xvn, 2).
dam quasi vigilalioinisto corpore succedat, curriraus Iloc auiciii polestate fecit, ostendere volens quia et
1619 S. AUGUSTJNl EPISCOPI JJ620
jpsam carncm suam possel ab omni iitdigentia com- i quit, recjnumDei non possidebunl.Amplector utrum-
mutare, ul non niorerelur si nollet, Potestatem,inquits :r qoo, nec dico isla pugnantia, ne ego ipse conlra
habeo ponendi animam pieam, el potcslatemhabeoite- [ stimuluni pugnem. Quomodo ergo ampleclor utrum-
rumsumendieam. NemoettmlolUla me (Joan. x, 18). que? Cilo, ut dixi, possem sic respondcre : Apo-
Poleslas hscc magna , qua posscl et non raori : sed slolus ail, Caro el sangttisregmim Dei hwreditatepos-
major miserieordia, qua voltiit mori. Ad hot enim sidere non possiatt. Reete dixit; non est enim carnis
iecit per misericordiam , quod possct et non facere possidere, sed possideri. Nonenira corpus tuum ali-
jier polestatem , ut nobis constitiiercl fundamentum quid possidet, sed anima tua per corpus possidet, qucc
resurrectionis : ui illud quod proptcr nos mortale ipsum etiam corpus possidet. Si ergo sicresurgitcaro,
portabal, et moreretur, quia nioriluri sumus; et ad ut habeatur, non habeat; ut possideatur, non possi-
immorlalitatem resurgercl, ut iniraortalitaiem spere- deat: quid mirum si caro et sanguis rcgnum Dei non
mus. Ideoque ante mortem 11011 soltim scriptum est possidebit, qnia ulique possidebilur? Nam eos possi-
quia manducavii et bibit, sed ctiam quia esurivit et del caro, qui non sunt regnuni Dei, sed rcgiium dia-
silivit (Malth. iv, 22, elJocin. xix, 28) : post resur- boli, et ideo subditi suiit vohiptatibus carnis. Unde et
rcctionem tantum quia el manducavil cl bibit, non illc paralylicus grabato portabalur : sed sanato Domi-
aiitem quia csurivil et sitivit; quia in corpore non nus ait, Tollegrabatumtuuin, el vade in domuihtuam
araplius moriluro non crat illa indigenlia corruptio- (Marc. n, 11). Sieergo paralysi snnala tcnet carnem
nis, ut esset necessitas refectionis, sed erat potestas sttam, et ducil quo vult: non quo iTonvull a carne
edendi. Faclum cst causa congruendi, non ut subve- ipse trahitur, et porlat potius corpus, quam portalur
nirelur inopicc carnis, sed ut suaderelur veritas cor- a corpore. Manifestuniest quod in illa resurrectioiie
poris. non habehit caro illeccbrarum traclum, ut ducat ani-
CAPUT XIII. — 13. Quwslio,quomodo cctro et mam per quasdam tilillationes alque blanditias,
sancjuis non possidebit regnum Dei. Advcrsus hanc quoanima non vult, et plerumque superaiur, dicens:
tantamevidenliam, nonnulli nobisex Apostolo faciuiit Vicleo aliam legem ia membris mcis repugnanlem
quceslionem : contra istctmquippcdisptilationem,vidc legi menlis mew, et cctplivum me duecnlem in lecje
quid objiciunt. Non, iiiqiiiuiit, resurget caro : si peccali, quw eslin membrismeis. Adhuc porlalur gra-
enim resurget, possidebit rcgnum Dei; aperte aiitem balo paralylicus, uondum porlat: exclnmet ergo, In-
dicil Aposlolus, Caro et sanguis regnum Dei non possi- felix ecjohomo, quis me liberabilde corpore morlisliu-
debit. Audislis, cura Apostolus legeretur. Dicimus jus? RespondeaUir, Gratia Dei per Jesum Cltristum
carncm rcsurgere, et clamal Apostolus, Cnro el san- Dominiimnostnim (Rom.vn, 22-25). Cuni crgo resur-
guis rcgnum Dei non possidebil.Efgo contra Aposto- rcxerimus, iion !ioscnroporlabit,scd iioscainporlahi-
ltim prcedicamus, aut ipse conlra Evangclium prasdi- mus : si nos portabimus, nos enni possidebimns : si
cavit? Evangelium divina voce testalur, Vcrbumcaro nos cam possidehimus,non ab ca possidcbimur; quia
fartwn cst, el habitavil in nobis (Joan. i, 14). Si caro liberali a i.liaboloregnum Dei stiraus : atquo ita cnro
factum est, vern cnro fncttim cst. Nain si non vera ct sanguis rcguum Dci non possitlcbit.Ergocalumnia-
caro , ncc cnro. Sicut vern cnro Marirc, vera caro tores illi coiilicescanl.,:qui vere siint caro ct sauguis,
Chrisli, quce iude suscepta est. Hcecvera caro com- et nihil possunt nisi carnalitcr cogilare. Quia etiam
de illis in eadem prudentia carnis perscvcrantibus,
prehensa, flagellain, colaphizata, suspcnsa ; boocvera
caro morlua, hcec vera caro sepulla cst; hcec vera unde caro et sanguis mcrito appellamur, recte dici
caro a morte eiiam resurrexit. Rcddunl teslimonia potuit, Caro el sanguis rcgnumDei uon possidebunl.
cicatrices: vident oculi discipulorura, et adhuc fluctuat CAPUTXIV.—Eliam hoc modo solvattir haecqncc-
admiratio; compalpat maiius, ne dubilct animus. stio : quta lales homines, qui caro ct sanguis nppel-
Contra lantam evideniiam , fratres, qnam hoc [modo Iantur (de talibus enim etiam Aposlolusdicil, Non
voluil Dominus nosler Jesus Christus persuadere di- esl nobis colluclatio adversus carnem et sanguinem
scipulis cam per orbem terrarum prcedicaturis; con- [Ephes. vi, 12]), si non se ad spirilualem viiani con-
tra haiie evidentiara pugnare videtur Aposlolus, verterint, et spiritu facla carnis morlificavcrinl, re-
dicens : Caro el sanguis regnam Dei non possidebil? gnum Dei possidere non poterunt.
14. Solvilur quwslio.Prhna expositioApostoli. Pos- 15. Verior Apostoli.sensus. Verumtamen quid ait
senius hanc qucestionem ila solvere , et resistere va- Apostolus, dixerit aliquis ? Ille enim verior sensus
nis caluninialoribus : vcrumlainen et sic solvetur, est, qui circumstanlialectionis aperilur. Itaquo ipsum
quomodo polest cilo respondcri, et diligenlius, quod potius audinmus, et ex tola qucccirea est contcxlione
ait Ajiostolus, considerabimus unde sit diclura. Dico Scriplurcc , quid in eo loco inlelligi voluerii, videa-
crgo quomodo possimus facillirae respondere. Quid miis. Sic enim ait : Primus homo de terra, lerre-
habet Evangelium ? Quod resurrexit Chrislus in eo nus; secundus Itomo de cwio. Qttalis lerrcnus, lales el
corpore, quo sepultus est: quia visus, quia contre- terreni ; et qualis cwleslis , tciles cl cwlesles. Sicut
clatus esl, quia discipulis ait putantibus quod spiri- porlavhnits imaginem ip-reni, portemus et imaginem
tns esset, Palpate, el videle, quia spiritus cantem el ejus qui de cwloesl. Hocautem dico, (ralres, quia caro
o.tsn non habet, sicut me videtis habere (Luc xxiv, et sanguisregnum Dei non possidcbit; nequecormplio
39). Quid contra Apostolus? Caro el sanguis, in- incorrttptionem(I Cor. xv, 47-50). Singula crgo videa-
 \m SERMO CCCLXII. !622
mus. Prinws homo,inquil, de terra, lerrenus; secundus stus cst lii dcxtera Dei sedens; et ideo qucc sursirai
Iwmo, de cwlo. Qualis lerrenus, lales el tcrreni, id est, sunt qurcramus, atque sapiamus, non quccsuper ter-
omnes moriluri: etqualis cwlestis,tates et cwlesles,id ram.
csl, omnes resurrecturi. Jani enim coolestishomo re- CAPUT XV—17. Iloc nobis resurreclione prw-
surrcxit, et ascendit in ccelum: cui pcr fidem nunc slandiim, quod in Christo prwcessit. Caro sanguis
incorporamur, ut sit ipse.caput nostrum; mcmbra au- pro corruptione. Scd quia de resurreclione corporis
lein ordine suo sequanlur caput suuni, ct qtiod prx- agcbat ; nnni ila proposuerat : Scd dicit aliquis ,
raoiisiraiura esl in capite, tempore suo demonstrctur Qitomotloresitrcjuittntortui ( I Cor. xv, 55 ) ? quo
in meiiibris : modo autem hoc fide porteraus, ut ad aulem corporc veniunl? et proplerea dixcrat, Primits
ijisain rera cl speciem suo leinpore veiiiamus. Sic liomo clelerru lerrcnus,secundushomo,de cwlo.Qualis
eniin alio Ioco dicit: Si atttem resurrcxisliscum Chri- terrcnus, lales cl leneni ; et qualis cwlestis,tales et cw-
slo, quw sursumsuiit quwrite, ubi Cltrislusest in dex- lestes: ut hoc speronnts in nostro corporc futurum ,
tera Dei sedens; qttw sttrsuin sunl sapite, nou qum quod in Chrisli corpore prcccessit ; alquc hoc quan-
super terratn ( Coloss.111,1 el 2). Sicut crgo cum in quam nonduni rcipsn pcrcepimus, interini fide tcnea-
nobisraeiipsis nonduni surreximus, sicut Chrislus in liius. Idco siibjunxerat, Sicut portavimus hnaginem
corpore, pcr fidem tamen cum Christo rcsurrexisse terreni, portemusct hnaginemejus qiti de cwto est. Nc
nos dicimur : ita iraaginem ccelestis hominis , id ad tnlia nos resurrccturos crcderemus, qttalia se-
cst, quijnm in coclisesl, fidointerimporlarciiosjubct. cuiiclumprinium hoiiiiiienicorruptibilitci' agebaintis,
16. Chrislus quomodo homo de cwlo cwlestis.Si subjccit slalim : IIoc autem dico , (ralres, quia caro
quis autem qucerit cur homineni secundum nou in el sanguisrccjnumDei hwretlilatepossidcrcnonpossunl.
ccelo dixerit, scd de coclo, cum et ipse Doniinusdc Atque oslcndcrc volcns quid dixeritcarnemet sangui-
tcrra corpus acceperit, quia uliquc Maria ex Adam nem, quia noii ipsara specicm corporis, sed corru-
cl Eva erat progenita ; intelligat (crrcnum hoiiiiiieni plioiiem siguificat nomine carnis et sanguinis, quce
secuiidura terrenara conciipiscciiliain dictum : et corruplio iiuic noii crit. Corpus ciiim sine corru-
quoniam affeclus ille lerrenus csl, quo pcr concubi- plione , non propric dicitur caro et sanguis, sed cor-
liini maris et feniinaenascuntur honiiiics, trahenles pus. Si cnim caro cst, corruplibilis alque mortalis
etiam ex parentibus originale pcccatum ; corpus au- esl : si autem jam non nioritur, jara non corruptibi-
lcin Doniininullo tali affectu ex utero virginali crea- lis; ct ideo sine c'rh*rtipiioncrnanenlc specie, non
luin cst, quanivis de lerra Chrislus assumpscril car- jam caro, sed corpus dicitur : et si dicitur caro, non
neiii, qtiod iiilelligitur Spirilus sanctus significare, jam propric dicilur, scd propter quamdam speciei
dicens , Verilusde lerra ortu esl (Psul. LXXXIV, 12 ); siniiliiudincin. Sicttt possumus fortc jiropter eamdem
non lamen lerrenus, sed ccelcstis homo, ct de ccelo simililiidiiiciii, ctiara Angelorum carnem dicere, cum
dicilur. Si enim suis hoc fidclibus pcr gratiara prce- sicut horaincs apparucruiit honiinibus ; cum essent
stilit, ut recle dical Aposlolus, Noslra enhnconvcrsa- corpus, noii caro : quin corruptionis indigentia non
lio in cwlisesl ( Philipp. ni, 20) : quanlo niagis ipsc inerat. Quia crgo possumus secundum similitudinem
ccelestishomo, et de ccclodiceudus cst, in quo nul- carncm appcllarc ctiam corpus quod jam non cor-
lum uiiquampeccatum fuit ? Propter peccalum cnim rumpitur, sccutus sollicitus Apostolusexponere vo-
diclum est hoinini, Terra es, el in terram ibis (Gen. luit quid dixcrit carncin ct sanguineni; quia sccun-
ni, 19). De ccelo ergo coelesiisliomo ille reclissime dum coiTiipiionem hoc dixit, non seeundura spe-
dicilur, cujus conversatio de ccelo nunquam reces- cicm : et subjccit slatim, Neque corruplio incorru-
sit : quamvis Dci Filius eliam honiinis filius factus plionemhwrcditalepossidebit: tanquam diceret, Quod
de terra corpus assumpserit, id est, formam servi. dixi, Caroel sangttisregimmDei non possiclebit; hoc
Non eniin ascendil, nisi qui desccndil. Quia etsi cce- dixi, quoniara corrupiioincorruptionemnon possidebit.
lcri, quibuscumque donaverit ascendunt, vel potius 18. Quomodo in cosloeril corpus noslrum, si non
ejus gratia levanlur in ccelum, cliam sic ipse ascen- erit ibi corruplio. Carnis non erunl eadem opera post
resurreclionent. Judworum el Sadducworumerror de
dit, quia corpus cjus fiuut ; et secuudum boc unus
ascendil : quoniam sacramenlum magnuni in Christo rcsurrcctione.Resurreclioad vilam Angelorum. Et ne
ct Ecclcsia exponil Apostolus, quo scriptum est, quisquam diccrel, Si crgo incorruptio a corruptione
Et erunt dttoin carnem unam ( Epltes. v, 51). Unde iioii potcsl possideri, quomodo ibi erit corpus no-
eliam dicitur, Igilur non }amduo, sed una caro (Malth. slrum ? auditc quod sequitur. Quasi cnim diceretur
xix, 6). Quapropter nemo ascendil in cwtum, nisi Cjui Apostolo, Quid cst ergo quod dicis ? frustrane cre-
de cwlo descendit, Filius hominis, qiii cst in cwlo didiinus carnis rcsurreclioncm ? Si caro ct sanguis
(Joan. ni, 15). Propter hoc enim addidit, qui est in regniim Dei non possidebil, fruslra crcdidimus rcsur-
cwlo, ne quisquam ejus conversationera de coelore- rexisse Dorainiiiii nostruni a morluis in corpore iu
cessisse arbilrarelur, cura per terrenum corpus in quo nalus cl crucifixusest, in co ascendisse iu cte-
terra hominibus appareret. Ergo sicut portcwimus luni coram oculis discipulorutn suoruin, dcquo ctelo
imaginem terreni, porlemus et imaginem e.jus qui de ad tc clnmnvil, Suule, Saule, qttid ine perseqtieris
cwloest, interini lide, per qtiara etiara cuin illo re- {Aci. ix,4) ? Occurrit boc Paulo sancto ct bcato apo-
surrexiiiius : ut ei sursura cor habenmus, ubi Chrj- slolo , ct pia cliarilatc parluricnli filiosstiss in Chri-
 1625 S. AUGUSTINIEPJSCOPl 1624
Btoper Evaugelium genitos (/ Cor. iv, 15), quos adbuc vitam Angelorum resurgimus, a Domino audivimus :
, parluriebat donec Chrislus in eis reformai'etur (Galat. in qua vcro specie resurgamus, ipse oslendif in re-
iv, 19), id esl, donec portarenl per fidem imaginem surrectione sua. Quia vero ipsa species corruplio-
ejus qui de ccelo est. Nolebat enim eos in ea ruina nem non habebit, Aposlolus dicit : Hoc aulem dico,
remanere, ut arbilrareutur se lalia facluros in regno fralres, quia caro et sangttis regnum Dei hwreditate
Dci, in illa ceterna vita, qualia faciebanl in bac vila, possiderenon possunl ; nequecorrttpiio incorruplionem
in voluplalibus manducandi et bibendi, nubendi, uxo- hwredilate possidebit: ul ostenderet nomine carnis et
res ducendi, et eos carnaliler generandi (a) : haec sanguinis corruptionem morlalis onimalisque corpo-
enim opera corruplio carnis habet, non ipsa species ris se inielligere voluisse. Deindc soivit jam ipse
carnis. Jam ergo quia non ad talia resurrecturi su- quaestioiieni, quam possent ab eo solliciti auditores
mus, prcescripsit, ut jam dudum dixeram, Dominus exquircre : quia sollicitior ipse deinleliectu filiorum,
in evaugelica lectione quce modo recitata est. Judcei quam fllii suni de verbis parentuin. Subjungit ergo,
enim resurrectionem quidem credebant carnis, sed et dicil : Ecce tnysleriutnvobisdico. Quiescnlcngilatio
talem fuluram putabant,.ut ea vita esset in resurre- tua, o honio, quisquis es. Cceperas cnim cogitare de
clione, qualem inhoc sseculo gerebant; atque ita car- verbis Apostoli, quod caro hiimana non resurgat,
naliler cogitantcs, Sadducoeis respondere non pote- cum audires, Caro et sanguis regnum Dei non posside-
rant proponentibus de resurrectione quoestioiiem, bil : sed prccbo aurem conscqucntibus verbis, el cor-
cnjus erit uxor mulier, quam septem fratres sibi suc- rige prccsttmptionem cogitationis. Ecce, inquit, my-
cedentes habuerunt, cum vellet irausquisque frairi sierium dico vobis: omnesquidem resurgemus,sed non
suo morltio ex cjus uxore semeu excilare. Sadducoei omnes iinmutabimiir.Quid est hoc ? Mutalio quippc
ciiim secla erat quscdam Judccorum, qure non cre- atii in pcjus cst, nut iu melius. Si ergo positn esl mu
debat resurrectionem. Judrt-i crgo Sadducccis islam lalio, utnomluravidearaiis qualis eril, iitrum in nliquid
qucestionempropononiibus fluctuantes el hcesitautes inclins, nn in aliqnid dcterius : crgo scquatur, cl ipsc
respondere non poterant, quia regnirai Dei a carne cxponal ; quid nobis est suspicari ? Et fortnsse hit-
et sanguine, id esl, incorruptionem a corruptione mana stispieione labi in errorera lc non permiltit in
possideri posse arbitrabantur. Yenit Yerilas, intcr- conjecluras luas aposlolica auclorilas, et hoc liquide
rogalur a deccptis et deceptoribus Sadducaeis, propo- exponit, cujusmodi mulalionem velit inlelligi. Quid
nitur illa quocstio Doinino. El Doriiinus qui sciret ergo ? Cum dixisset, Omnes resurgemus, non lamen
quid dicercl, et quod nesciebamtis credere nos vel- omnes iinmutabimur : Video omnes resurrccluros ct
let, respondel aucioritaie majeslatis suce quod cre- bonos et malos ; sed qui immulabuntur, videamus ; et
daraus. Apostolus autera exposuit quantum ei datum hinc iiitelligamtismutalionem, ulrum in melius an in
est : quod, quantum possumus, intelligamus. Quid deterius sil futura. Si enim malorum est ista mulatio,
crgo Dorainus Sadducceis? Erratis, inquit, non scien- in pejus ; si autem bonorum, in melius erit. In ato-
tes Scripluras, neque virtulem Dei. In resurrectione mo, inquit, in ictu oculi, in novissimaluba. Canetenim
enim neque nubunl, neque itxores dttcunl ; neque enim tvba, et morlui resurgent incorrupli, et nos immulabi-
incipiunt mori, sed erunt wquales AngelisDei. Magna mur. Jam ergo in melius erit isla mutalio, cum di-
virtus Dei. Quare non nubunt, neque uxores ducunt ? cit, Etnos immutabimur. sed nondum expressum est
Quia non incipient mori. Ibi enim successor, ubi quanlum exprimi oportuit, quousque corpus nostrum
decessor. Nulla ergo ibi talis corruplio. Et ille Domi- commutalur in melius. Quid est ipsum melius, non-
nus per aeialesab infantia usque ad juventuiem cu- dum dictum est. Nam et ab infantia in adolescentiam
currit, quia carnis adhuc mortalis gerebat substan- cum nlutatur, polest dici in melius commutari, ubi
liam : posteaquam resurrexit in aetate in qua sepul- etsi minus infirmura, adhuc tamen infirmum et mor-
pultus est, numquid credimus eum in ccelo sene- tale est.
scere ? Ergo erunt, inquit, wqualesAngelisDei. Abs- CAPUT XVII. — 20. Celeritas resurrectionis. Alo-
tulit de medio siispicionem Judaeorum, refellil ca- mus, quid. Alomus in corpore. Alomus in tempore.
lumnias Sadducseorum : quia Judaei credebant qui- Icius octtli. Ergo singula diligentius relractemus. In
dem resurrecturos morluos, sed ad quseopera resur- aiomo, inquit. Difficilevidetur hominibus resurgere
gercHl, camaliter sentiebant. Erunt wquales, inquit, mortuos : sed mirum qst quemadmodum abstulerit
Angelis Dei. Audisti de virlule Dei, audi etiam de Apostolus omnes ancipitcs difficultates de cordibus
Scripturis. De resurrectione, iuquit, non legisiis, fidelium. Dicis tu, Non resurgunt mortui : ego non
quomodo loculus sil Dominus ad Moysen de rubo, solum resurgere morluum dico, sed lanla celerilate,
dicens : Ego sum DettsAbraham , Deus Isaac, et Deus qtianla nou conceptus elnalus cs. Quanta enimmora
Jacob ? Non est Deus mortnorum, sed vivorttm(Matth. est ul formetur homo in utero, ut perficiatur, ut nasca-
xxi), 23-52, et Luc. xx, 27-58). tur, ut cctalum successione roboretur ? Numquidforte
CAPUT XVI.—19. Resurreclioad vitam sine cor- sicresui'recturusest?Non : sed in atomo, inquit. Multi
ruptione. Mulalio carnis in melius bonorum propria. nesciunt quid sit atomus. Alomus diclus cst a TO/JV},
Qaod ergo resurgamus, dictum est : ct quoniam ad quod cst seclio : ««^05 grsecequod secari non potest.
(a) rtectiusforte legeretur : uxores ducendi,nalos, vel, Sed dicituratomusin cdrpore, diciturin tempore. In
pueros carnaliter generandi; a»t cumMorel,Eleni. Crit.,
pi 190i uxores ducendi,ex eiscarimtiiergenerandi. mt ..^ corpore dicitur, si quitj inveniri polest quod quidem
J625 SERMOCCCLXII. 1628
dividi non posse pc-rhibetur, corpusculum aliquod caro resurget, ct quia immulatur et fit incorrupta,
lam miraitura, ut jam non habeat ubi secari possit. caro el sanguisrecjnumDei non possidebit. Quod si
Atomus auiem in temporemoraenlumest breve.quod illam immiilationcinin eis aliquis inlelligere volue-
jam non habct ubi dividalur. Verbi gralia, ut pos- rit, quos tunc ndhuc vivos ille dies invenluriis est;
sint eliam corda tardiora capere quod dico : lapis ut qui jam inorliii crant, resurgant, qui autera adhuc
est; dividecurniu partes, et partes ipsas divide in vivunt, imniutcnlur; ui eorum personara suscepisse
lapillos, lapillosquidein in grana, veluti sunt arence, credalur Aposlolus, cum ail, Et nos imtnulabimur:
rursusque ipsa arenrc grana divide in minulissiiuum eadem lamen ralio conscqiieinr, qnia ill;i iricorruplio
pulvercm, donec si possit pervenias ad aliquam minu- ad omnes utitpic pertiucbit, cum corruptibilehoc in-
liam, qualis jain dividi noii potest. Hsecest alorans in duet incorruptionem,ei mortule Iwc induct imtnoiitili-
corporibus, lu lempore vcro sic inlelligilur. Annus, tulem. Tunc fiel sermoqtii scriptus est, Absorptaesl
verbi gratia, dividitur in menses, menses dividunlur nwrs in vkloriain. Ubi est, wors, contenlio tua? ubi
in dies, dics ndbuc in horas dividi possunt, liorce esl, mors, aciileusluus? Corpus aiiteni quod jara mor-
ndluic in parles Iioraruui quasdam productiorcs, lale iion cst, non propric dicitur caro el sanguis,
quceadmitttinl divisiones,quousque venias ad lanlum quoetcrrena simt corpora : scd corpus dicitur, quod
lemporis punctum, et quanidam momenti stillam , jam coelestc dici potest. Sicut idcm apostolus cum
ut per iuillam morulnm produci possit, et ldco jam dicerct de carnium diflerentia : Non omnis, inquit,
dividi non possit : hrccest alomtis temporis. Dicebns caro eademcaro-Alia quiclemest hominum,aliapecorttm,
ergo non rcsurgcrc mortuos : non soliim resurguiil, aliapisciittn,alia voliicrunt,aUasn-penlium.El corpora,
sctl lanla cclcrilatc resurgunt, ut in atorao teniporis iuqtiit, cwlcstia, et corpora tcrrestria (ICor. xv, 59 et
fnttira sit oinuiuni resurrectio inofluoruin. 55). Nullomodoaulem diccretcarncs ecelesles;quam-
CAPUT XVII!.-—Et c.vponciiStibi atorai cclcrila- vis cnrncs possiut dici corpora, scd lerrestria. Oirinis
le:ii, ciiin dixisset, in alomo, adjunxil conliiiuo, cnim earo corpus csl: non atilcm onine corpus
qiianluni ficri possit aclionis ac raotus in atomo toni- caro : lion soltini quia ccelesle corpus non dicitur
jioris, In ictu oculi ait. Scivii eniiii obscure dixissc, caro, scd etiam quccdarnipsa lerrestria , sicul ligna
in atomo, el planius dicere voluit quod faciliusinlelli- et lapidcs, ct si quid ejusmodi est. Eliam sic ergo
gerelur. Quid est ictus oculi? Non quo palpebris caro et sanguis regnum Dci pos^idcre non possunt:
claudinius oculiira vel aperiraus : sed icium dicit quia resurgens caro in tnle corpus commutabilur, in
oculi emissioneraradiorura ad aliquid cernendum (a). quojam non erit mortalis corrtiptio, et propterea ncc
Moxcniin ut conjeceris aspeclum , cmissus radius in carnis et sauguinis nomeii.
coelurapervcnit, ubi solcm el lunain et stcllas el si- CAPUTXIX. — 22. Error quorumdamcirca verila-
dcra contuemur, tani inimenso intervallo a terra se- lemresurreclionis. Scd intendile, fratres, roganius
parala. Tubam vcro novissirnam, signum novissimum vos; non est res parvi pendcnda , de fidc nostra «igi-
dicit. Canel enitn, inquit, luba, et morlui resurgent lur : cui noii lam a Paganis caveiidiim est, quam a
incorrupti, el nos immulabimtir. Nos utique fidelcs quibusdaiiiperversis, qui se Christinnosdici cl vidcri
dixit, cl priores resurgeutes ad vitam ceternam. Etgo volunt. Non cniiii dcernnt clinin sub Apostolis, qui
illa mulaiio, quia pioriiw atque sniictorum est, in dicerent rcsiirrcctioncin jnin faclam cssc, et lidem
melius erit, non in delerius. quoruindain perverlcrenl, dc quibus Apostolus, Qui
21. Immulaliosanctorumin resurrectionequalis eril. circa veritalem, inquit, erraverunt, dicenles resurre-
Caroel sanguisproprie corruplioniset mortalilalis no- clionemjiiin (itclcnnessc; et ficlemqitoruindamsubverte-
mina. Sed quccest ista mulaiio? quid est iilud quod runl (II 7'iiii.n, 18). Nou autcni vacat quod non ait,
ait, Inunulubimur? Species amiltitur qucc uirac est, A veritnle aberravcrunl; set!, circa verilatem, non
an sola corruptio, propler id quod dicluin cst, Caro tamcn vcritatcni tcntieriint. Morscrgo tollilur, et non
et sanguisregnumDeipossiderenon possunt; nequecor- erilquodam nindo : sictil Aposlolus ait, Absorbebilur
rupiio incorruptioneinhwredilale possidebil?Quod rce morlalea vita (II Cor. v; 4). Sic eiiiin dictum csl ct
auditorera moverct ad desperandam carnis rcsurre- dc Doniino, quia dcglulivit raortera (I Pelr. m, 22).
ctionem, subjecit, Ecce mysleriumvobis dico: omnes Non eniiii qunsi recodit mors habcns aliquam sub-
resurgemus, sed non omnes immutabimur.Et ne pu- stanliam suain : scd in ipso corpore ubi erat, essc
larcmtis iramutationem in pejus fuluram : et nos, desinct, utspeciem vidcas, speciem lcneas, qurcras'
inquit, imiimlaframo'.Reslat ergo ut dicat qualis im- corruptionem ct morlalilalcni, et non invenias. Dis-
innlaliofuturasit. Oporlelenim hoccorruplibile,inquit, cessit ergo aliquo corruplio? Non : sed ibi inlerem-
induere incorruptionem,elmortalehoc htduereimtnorla- pla est, ibi absorpta cst. Proplcrca cum dixisset,
litatem. Si corruplibile hoc induelur incorruptione, OpotielcorruplibiieIwcinduereinconupiionem,el mor-
et mortale hoc induciur immorlalitate; jam non erit tale Itoc immotiatitateminduere : luttc fiel, inquit,
corruptibiliscaro. Si ergo non erit corruptibilis caro, sermoqui scriplus esl, Absorplaest mors in vicloriam.
cessabilnomen corruptionis in carne et sanguine, Ubi esl, mors, contenliotuct? ubi est, mors, aculeus
cessabit ciiam nomcii proprium carnis et sanguinis; tuus? El noii ait, Discessitmors in victoriam ; sed ,
quia morlalitalis sunt ista nomina. Et si ila cst. et Absorpla est mors in vicloriam. Quoinodo ergo illi
(a) vlde supra, serm. 277,cap. 10. circa veritaieni aberravcrunt? Quia veram dixerunt
1627 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1628
resurreclionem unam, sed aliam negaverunt, commemoravi, Si consurrexistis cum Christo, quw
CAPUT XX.— 23. Resurreclioduplex, in spiritu et sursum sunl quwrite. Ad corporalem autem resurre-
in corpore. Corpora impiorum qualia resurgcnt. Est ctionem perlinet quod nunc dicit Apostolus, qui talem
enim resurreclio secundum fidem, in qua omnis sibi quccstionemproposuci'at : Sed dicil aliquis, qtto-
qui credit, resurgit in spiritu. Elenim ille bene re- modo resurgunt morttti ? qtto uulem corpore venienl?
surgetin corpore, qui primo resurrcxit in spirilu. Nam Agebat crgo de resurreclionecorporis, in qua prse-
qui antea in spiritu pcr fidem non resurrexeriiit, non cessit Dominus Ecclesiam suam : de hac crgo ait,
ad illam cbmmulatioiiem resurgent in corpore , ubi Oportet corruptibile Iwc induere iucorruptionem, et
assumetur el absorbebilur omnis corruplio , scd ad morlctlehoc induerc iminorlalitalem.Propter illud quod
illam pceiialcra integrilalcm. Nam integra erunt et dixcrat, Caroel sanguis regnum Dei non possidebit.
corporaimpiorum, nihil ex eis imminutum apparebit; Habemus autem alio loco aperlissimc ipsius apostoli
sed ad iicenamerit intcgritas corporis, et quccdam, ut Pauli testimoniiini de resurreclione secundum spiri-
ita dicam, quccdam firmitas corporis, corruptibilis fir- lum , ct de resurreclione secundum camem. Corpus
milas : quia ubi dolor esse polerit, non potestdici non enim mortale, quod aiiimatum est vel animatum
esse corruptio; quamvis non deficialillainfirmitas in fuil, caro dicitur. Sic ergo Apostolus loquitur : Si
doloribus, ne dolor ipse moriatur. Nara ipsain corru- aulem Chrislus in vobis, corpits quidem morluumest
plioncm noniine vermis prophclice significainm non propler peccatum, spirilus aulem vila est propterjusli-
incoiigruc creditur, et ipsum dolorem nomine ignis. tiam. Ecccjam resurreclio spirilus per justiliam facta
Sed quia firmilns tanla crit, ul nec doloribus ccdat intelligilur : vide utrura speranda sit etiam corporis
in moitem , nec ad incorriiptionera, in qua nullus resurrectio. Morlale enim corpus noluit appellare
dolor est, coiiimutelur; proplerea sic scriplum cst, niorlale, sed morluum ; et lamen hoc se significasse
Vermiseorutnnon morietur, el ignis eorum non exstin- in consequentibus aperit. Sequitur itaque, et dicit :
guetur(Isai. LXVI,24; JUarc.ix, 45, 45). Commutatio Si ergo spirilusejus qtti suscilavitJcsum a morluis, ha-
vero qtioccorruplionem non habebit, sanctorum eril. bilal in vobis; qui suscitavit DominumnostrumJesum,
Illorum ergoerit, qui modo habent resurreclionem vivificabilel mortaliacorporaveslruper ItabitantemSpi-
spirilus jier fidein : de qua resurrectione dicit Apo- rilttm ejus in vobis (Rom. vm, 10, II). Quapropter
Stolus, Si autem resurrexisliscum Christo, quwsursum illi circa veriiaiemaberraverunl, unain negaverunt re-
sunt qnwrilc, ubi Chrislus est in dextera Dei sedcns: surreclioneiii. Si enim omni modo eam negarent, a
quwsursumsunt sapile, non quwsttper lerram. Morlui verilnle aberrarent, non circa vcriiatem. Quia vero
enim eslis, et vita veslra abscondilaest cum Chrislo in circa veritalemaberraverunt, confessisunt unam , qucc
Deo. Quomodo niorimur secuiidum spiritura, et re- secunduni spirilum fit; negaveruiu aiitcm alteram,
surgimus secundum spirilum : sic postea raorimur qucc per carnis resurrectioncm speratur, dicenlesre-
seeundum cariiem, et restirgimus secundum carnem. surrectionemjam (actam esse : quod nisi iia dicerent,
Secuiidum sjiirilum raors esl, non credere vana quce til illam qucc in corpore futura cst credi et sperari
credcbal, non facere raala quce faciebal. Secundum jirohibercnt, non de liis dicerettir, Fidem quorum-
spirilum i'esurrcclioest crcdere salubria qucenon cre- dam subvertunl.
debal, ct facere bona qucc non facicbat. Qui terrena CAPUT XXII.— 25. Ambwrcsurreclionesin Evan-
idola et figmeniadeos putabat, unum Deum cognovit, gelio. Resurrecliosecundumspirilum, quw nunc fit per
in eumcredidit, moriuus cst in idololalria, resurrcxit fidem. Sed audite jani manifeslissimumlcstimoniuin
in fide christiana. Ebriosus crat, sobrius est; mor- ipsius Domini in Evangelio secundum Joanneni, uno
luus csl ab cbrielnle, resurrexit in sobrielate. Sic ab loco ambas resurrectiones, et quocsecundum spiritum
omiiibus nialis opcribus cum rccedilur, mors qurc- modo fit, et quse sccundum carnem postea futura
dam fil in aninia , el in ejus bonis opcribus resurgil. esl, ita declaranlem , titomnino dubitare 11011 possit,
Mortificate, iuquit Aposlolus, membraveslra quwsunl qui quoquo raodo christianum se dicit, el evangelicoe
supcr terram, iiitinundiliam, perturbalionem, concit- auclorilati subjectus cst; ut nullus aditus calumnia-
piscenliammcilam, el avaritiam, inquit, quceesl idolo- toribus restet, et quasi per fidem christiaiiam volen-
rum scrviltts(Coloss. in , 1-5). Morlificalis ergo islis tibus evertere Chrislianos, inserendo venena sua, ut
nienibris , rcsurgimus in bonis qucosunl islis conlra- occidant aniraas infirraorum. Scd ex ipso codice au-
ria; in saiictilalc, iu Iranquillilatc, in charitale, in dite. Propterea eniin iion taiitum dispulatoris, sed
elcemosynis. Quoraodo aulcin proecedit mors sccun- eliam lectoris fungor officio,iUsermo*islenosler san-
tlum spirilum, resurreclionem quce esl secundiim ctariim Scripturarum auclorilate fulciatur, non liu-
spirilum : sic prcecessura csl liiors scctiiidura carncm, nianis suspicionibus super arenam aedificeltir,si forle
resurrectionem qurc futura cst sccundura carnem. aliquidnonmemorileroccurrerit. Audile ergo Evange-
CAPUT XXI.—2I..Testimouiadedttpikiresurrectio- litim secundum Joanncm. Dominus loquitur : Amen,
ne ex Aposlolo.Utramquc ergo noverimus, et spirilua- amcn dico vobis , quiti qui verbum metim auclii
lem etcorporaicm.Adspiritiialcin perlinel quod diclum el crcdii ei qtti mtsil me, habetvilamwlcrnum; el in
cst, Surcje, qui dormis; el exsurge a morluis (Eplies. judicium non venit, secltransilum (ecit a mortein vi-
v, 14) : el illud, Qui\sedebam'in umbra morlis, lux tam. Amen , amen dka vobis, quia venit hora, et nunc
oria m eis (Isai, ix, 2) : el illud quod paulo ante est, quando morluiaudienl vocemFilii Dei; el qui au-
1629 SERMOCCCLXU. 1630
dierint, vivenl.Sicut enim Pater habetvitamin semet- quorura cadavcra in monuraentis sunt resurrectura in
ipso, sic dcdil el Filio vitam Itaberein semelipso; et ultimo sceculi.Hic ergo ut illn in fine sperarelur cor-
polcslalemdcdil ei el judicium (acere, quia filius homi- porum rcstirrectio, Omnes, ait, qui inmonumenlis
nis est. Nolilemirari hoc , quia venit hora, in qua omnes sunt, audient vocemejus, el procedeitl.Itcm superius,
qui in monumenlosunt, audient vocemejus : et proce< Auclient, iiiquit, vocemFilii Dei; et qui audierhtt, vi-
dent qui bona fecerunl, in resurreclioneinvitw; qui vero venl. Quid opus cral addcrc , Qtti audierint; cuin pos-
mcilctecjerunl, in resttrrectionemjudkii (Joan. v, 24- set ila dici, Audient vocem Filii Dei, ct vivcnt: nisi
29). Ai-bitroi-quidem multos iutelligere ab ipso Do- qnia de his dicebat qui sccundum mentis crrorein
inino in hocloco utramque rcstirrectionera, etsecun- mortui sunt, quorura multi audiunl cl non audiunl,
dum spiritura per fidem, ct sccuudum carnem, per id ost, liori oblcnipcrant, non crcduut? Qui vero sic
illam iiotissiraamtubam distiucle apcrlequc declara- audiuiil, qiioniodo volchnt audiri, ciiin diccret, Qui
lani. Tamen hsec eadem verba diligenter considere- hctbelctitrcs aitdiendi, audial (Lttc. vui, 8); ipsi vi-
mus, ut oranibus audienlibus manifcsluni sit. Amen, vciil. Audiciit erfjo iiuilii, scd qui aitdierint, vivent,
amen dico vobis, quia qui verbttmnieum audit et crtd.it id cst, qui ci-edidcfiiit.Nam qui sic nudicul, ut non
ei qui tnisil me , habet vilamwternam; et in judicium crcdnnl, iion vivcnt : inide apparcl dc qua morle, et
non venit, sed transitum fccit a morie in vitum. Secun- dc ijiin vila co loco dixcril: tlc mortc scilicct quccad
dum spirilum resurrcclio esl, quce (it modo per fi- solosmalos pcriiiict, co ipsoquomali sunl; cl de vita
dem. Sed ne ita proposila videretur, quasi adhuc qtiai nd solos bonos perliuct, co ipso quo boni fiunt.
longe futura sit; quanquam non dixerit, Transiturus CAPUT XXIY. — Ilic ntiicin, ubi secunduiii cor-
est a mortc in vitara; sed, transilum fecit a morle in pora rosiirrcctnros jironunliat, uon ait, Audient vo-
viiam : lamen ne verbo procteriti temporis figurate ccni ojus, ct qui niitlicfint, proccdcnl. Omncs enim
usus viderctur, sicul est, Fodenmt manitsmeasel pe- novissiin.imlubam audicnl, cl proccd.-nt, quia omnes
des (Psal. xxi, 17), quod adhuc futurum prccnuntia- resurgcnuis. Sed quia non omnes immulabiraur, se-
balur; scquitur, cl hoc ipsiraiplanius explical: Amen, quilur et dicit, Qui bonu (eccrunl, in resurreclioncm
amen dico vobis, inquit, gtria venil Iwra el nttnc est, vilw; qiti vero mala eyentnt, in resurrectioncmjudicii.
qiiandomorluiaudienlvocemFilii Dei; elqui uudierint, Supcrius ilaque ubi per fidera sccunduin spiritum rc-
vivent. Quod supra dixil, Transiit a inoiie in vitam; viviscitur, nd enmdein soricm oniiics rcviviscunt;
hoc iiirac dicil, vivenl. Sed ne illud quod ait, Venit ul vitn coruiii non dislribualur in bcatiludincni et ini-
hora, in fiiiciii sreculi speraretur, quando cliam cor- seriara , scd ad boiiara parlcm omnes pcriincnnt. Et
porura rcsurrcctio futura est; addidit, el nunc esl. ideo ciini dixissct, Qui audierinl, vivenl; noii ndjccil,
Nou ciiiin ait tnriluni, Venit horn; sed , Venit hora, Qui bonn egcrunt, in vitnni aelcrnain; qui vero niala
et nunc est. Qui aulera audierinl hanc vocein , vivenl; cgcruiil, in pceiiam relernam. Hoc cnim ipsuni quod
scilicct viia qtiara superius significavit,dicens, Trans- dicluni cst, vivcnl, in bono innlummodo nccipi voluil:
iit a moiie culvituin.Hic crgo eos significavitqui ad sicul clinm supcrius , Transiltnn, inquil, fecil a morte
pcenain judicii non perlinenl; quia prceveniuntju- aclvilum; ncc dixit nd quiimvilara ; quia pcr fidcin n
diciuin (idc sua, ct traiisitum faciunl a raorle ad vitam. niorle rcvivisccrc, non potcst esse ni ;!a vitn. Ilic
CAPUTXXIII.— 26. Resurrecliosecundumcarnem aulera primo noii, Audient voccin ejus cl vivenl ;
ftiturci. Restat crgo ul judicium futurum ostcndat in- ips;im ciiira, vivenl, pcr lolain >slam lcctioiicin in
ter honos et malos : quia hic bonos lanlum commer bono intelligi voluit : scd dixil, ciiidienl,el procedent,
moravil ad prcesenlem resurrectionem, qure secun- quo vcrlio signifieavil corpornlein moltim corpiriun
dum spirilum est, pertinere. Sequilur ilaque, et di- d<;locis sepiilliirnrtira stiarnm. Scd qnia proccdcrc de
cit, El polestalemdedil ei et judiciitm (acere, quia fi- moniimcnlis non omnibiis ad bonum cril : Qui bonu,
lius Iwminis est. Insinuavit secundum quid accepeiit inquil, fccerunl, in rcstirrectionemvilce; cliam hic
poteslalem judicii : quia filius, inquit, liominiscst. vilain in bono tantuni intclligi voluil: qui verotnala
Nam secundum id quod Filius Dei esl, sempilernam egerunt, inquil, in resurreclioneinjudkii, judiciuin
cum Patre habet potestatem. Jam quomodo sit futu- scilicet pro pcenaposuit.
rum judicium , conscquenter exponit: Nolite, inquil, CAPUT XXV. —27. Quctlecorpus, el qualissanelo-
mirari hoc, quia venil Itora, in qua omnes qui in moiiu- ntm vila post resurreciionem.Jam crgo, fratres, ne-
menlissuni, audienl vocemejus : el proceclenlqui bona mo quccrnl pcrvcrsa sublililalc cujusiriotli figura crit
fecerunt, itt resurreclionemvitce; qui vero mala ege- corporum in rcsurrcctionc mortuorum, qtianla sla-
rttnt, in resurrectioncmjudicii. Superius cttm dixissct, lurn, qualis moliis, qualis iuccssus. Sufiicit libi quod
Venilhora; adjecil, ct nunc esl : nc illa horn prcenim- rcsiirgil cnro tua in ca specic, in qna Doininiis nppp,-
tiala pularetur . qun iu (inc srcculi fulura csl corpo- ruit, in hominis uiiquc spccic. Scd uoli prnpicrspe-
rum rcsurrcclio. Hic crgo quia ipsam volebat intcl- cicm tiracrccorruplionein : si eniin non timucriscoi'-
ligi, cum dixisset, Venilhora ; non ndjecit, el nunc l-iiptioneni,iion liiucbis ct illa.ni scnlcntiani, Cnroct
est. Ilein supcrius inortuos dixit audire voceni Filii sanguisregmim Deinon possidebit:ncc incidcs in !n-
Dei, moniinicnlorum autcm nullam conimemoratio- queuin Snddiicrcoriim, quein propterca non possis
nem fecit : ul distingiieremusmorluos per meniis er- evitare, quin pulns ad boc resurgere homines, utdii'
rorem qui rcsurgunl modo per lidem,, ab eis mortuis cant uxorcs, ct gcncrcul filios, el agaut opera. vi-
 1631 S. AUGUSTINlEPISCOPI 1632
Ise mortalis. Si quscris qualis erit vila, quis homi- consolando lugenlem? Magna opera, plena miseri-
ntim hoc poterit explicarc? Vita eril Angelorum. cordiae,plena laudis et gratice. Sed nec ipsa ibi eruut:
Quicumque tibi potuerit oslendere vitani Angclorum, quia opera misericordice necessitas miserice compa-
ostendet vilam eorran ; quia cequalesfuiuri erunt An- ravit. Quem paseis, ubi nemo esurit? Cui polum das,
gelis. Si aiitem Angclorum vita occnlla cst, nerao ubi neino sitit? An vesiilurus es midum, ubi oniiies
•
quccrnt amplius; ne per crrorcm non pervenint ad ipsa immorlalitale vesliti siiut? Audisti patilo ant
id qnotl qurerit, scd ad quod sibi ipse confinxeril. tunicas sanclorum, loquenle Apostolo, Oporiet corru-
Pr;i'popei'c eniiii quirril, ct fcsiinans qucerit. Tu in plibilehocinduere incorruptionem.Ubi induere souai,
vi;i ambuLi; venics nd palriain, si non deseras viam. indumenluin indical. Hoc indumcntiim Adam pcrdi-
Tencie crgo Chrislurn, fratrcs, tcnele lidem, tenete dit, til pelles accipcret. An peregrinum siisceptiirus
viam : ipsa vos perducel ad id quotl vidcrc iuodo non es, ubi oranes in patria sua vivunt? ^Egrotos visiln-
potcstis. ln illo ciiira c:ipile appavuiCquod speretur bis, ubi omnes eadcm incorrupiionis iirinilate vigc-
in liicmhris; in illo fiiiidaraenio dcnionsiratum cst bunt? Mortuuni sepulturus, ubi semper vivunl? Liti-
quod in nostra rvdificeturfido, ut postea perficialur gantes concordaturus, ubi nmnia in pace sunt? Tri-
in specie : ne forlc cuin puialis vos ccrncre, appnreat stes consolaturus, ubi omnesin ccleriiumgaudebunl?
vobis aliquid per iningincm falsara quasi esse quod Quia ergo cessabunt simul raiserirc, cessabunt hrcc
noii est, et dimissa via in crrorem dcviclis, ct ad pa- opera misericordicc.
trinra quo ducit via, id csl, ad specicm quo ducit CAPUT XXVIII.—29. Quwerit bealormnacliopost
fides, noii perveniatis. resurreclionem.Atnenet Alleluia erit lola aclio nostra
CAPUTXXVI. —28. Viia similis Angelorumerit, sine twdio.Quid ergo ibi agetur? Nonne jam dixi, fa-
carens operibus corrupiionis cl indigenliw. Sctbbalum cilius mc dicere quid ibi non erit, quam quid ihi erit?
lilud scio, fratres, quod non surnus dorinitaiuri va-
perpeluum.Miserkordiwopera curibi nullaerunt. Dices,
Quomodo vivunt Angcli ? Sufficit libi scire hoc, quod cando, quia et ipse somnus siibsiditiindeft-clionisda-
non corruplibiliter vivunt. Facilius eniin tibi polest tus cst animcc. Quippe inlenlioneiii perpeluam inor-
dici quid ibi non erit, qiiani quid ibi cril. Possura lalos sensus agitaniem uon fcrret frngile corpus,
enim et ego, frntrcs inci, breviter vobis percurrcre nisi sensibus consopilis ad camdcm agitationera fe-
qiiccdnmqnoeibi non eruni : et hoc propterea pos- rendam repararetur ipsa fragililas ; el queinadraodum
sum, quin ista cxperti siimiis, cl iiovimus ea qiiccibi ex morle innovatio fulura est, sic nunc cx souinovi-
noricriint. Quid autem ibi erit noiidum sraiius exper- gilatio fieret. Ibi crgo noii erit. Ubi eiiim non cst
li. Per fidem cnim anibutamns, nondumpcr speciem: mors, nec imago morliserit. Nec tamen cuiquam sub-
quamdiusumusin corporc,peregrinamtira Domino(II repat timor trcdiorum , cum ei dicitur quod semper
Cor. v, 6 el 7). Quid ergo ibi non eril? Dticere uxo- vigilabii, et non ngetaliquid. Possum dicerc, etquo-
rcm, ut filii propngcntiir; quia HOIIcsi ibi mors: modo quidem futurum sil, non possum dicere, quia
iion ibi crit crescoro, quia nec senescere: non erit nec videre adhuc possum : tamen aliquid non impu-
refeetio, quia ncc defcclio: non ibi erunt negotia, denlcr dico, quia de Scripturis dico, qurc ibi erit
quia nec indigenlia ; ncc ipsa laudabilia opera honii- aclio noslra. Tota actio nostrn, Amenet Alleluia erit.
num innocciiliiim,qucccogil nperari cgcstas el neeessi- Quid dicitis, frnlres? Video quod anditis ct gavisi
tas hujiis vitse.Non enim dico lanlummodonon ibi fu- estis. Sed nolite ilerum carnali cogitatione conlrislari,
tura opera lalroinun aut feneralorum, sed ipsa qucein- quin si forle aliquis vestrura steterit ct dixcrit quoti-
nocentes liomincsopernnlurproptcr indigcntiam sub- die, Amen et Alleluia, lccdiomarccscet, ct in ipsis
lovandarum hiiinnnarimi ncccssitatiim,non ibieriint. vocibus dorrailabit, et tacere jam volel: ct propterca
sibi esse aspernabilem vilam, ct non desidera-
CAPUTXXVII.— Sabbatum erit perpetuum, quod pulet
a Judocis cclebratur tcmporaliler, a nobis atitem in bilem, dicentes vobismetipsis : Amcn et Allcltiiasein-
dicturi sumus, quis durnbit? Dicam ergo, si po-
aiieriium intelligilnr. Quics erit ineffnbilis, quae ex- per
tero, quaiUumpotero.NoiisonistranseiirUibiisdicemus
plicari iion potest; sed, ul dixi, utcumque explica- Amenet
Alleluia, sed affcctu animi. Quid est cnim
tur, cum dicunlur quccibi non eiunt. Ad illam quie- Amen?
tcm lendimus, nd illnm spirilualiler regeneramur. quid Alleluia? Amen, est vcrum : Alleluia,
Sicul cnim nd Inborcs carnalilcr nnscimur, ita ad laudate Deum. Quia ergo Deus veritas csl iiicommu-
quielem spirilualiter rcnascimur : clamante illo, Ve- sine labilis, sine defectu, sine proveclu, siue delrimento,
ni;e acl nte, omnes qtti laboratis el onerati eslis, el ego auguiento, sine alicujus falsitatis inclinaiione(a),
et stabilis, et scmper incorruptibilis nm-
reftcium vos (Maltli. xi, 28). Hic pascit, ibi .perficit: perpetua,
hic proiniilit, ibi reddit: hic signilical, ibi exprimit. nens; hacc autem quse ngimus in creatura et in istn
Ciiniaiileiu in illn bealiiiidinc cl spiritu et corpore vila, velut figuroesunt rerum per significationescor-
pcrfecii salviqnc fnerinitis, istn i:egotia non erunt; porum, cl quoedamin quibus ambulamiis per fideni:
ncc illa ibi erunl, qitc hic laudnulur in bonis opcri- cum viderimus facie ad faciem quod nunc vidcnins
hus Clirisliaiionini. Quis ciiim uo:i laudalur christia- per speculum in oenigmaie(l Cor. xni, 12), tunc
nus porrigcndo papeni csuricnli potumquc siticnti, longe aiio et ineffabililer alio affeclu diccmu% Ve-
vestiendo nudura, suscipicndopercgriiiiitu, pacuido (a) MeliuscumMorel,Ei.Crit.,p. 516,inquinatione,quod
vocabulumapprime respop.dctterticc parli enumerationis
litigiostiiri,visitando crgrottun, scpelicndo morluuin, proxiinesequenlis,id esij iitcorrttplibitis. M.
1653 SERMO CCCLXilt. 1634
rum est; ct cum hoc dicemus, Amen utique dicemus, vacabitur. Quando autem summe vacabitur, nisi cum
scd insaliabilisatielate. Quia enim non deerit aliquid, transierint tempora laboriosa, tempora necessitaium
ideo satielas : quia vero illud quod non deerit sem- quibus modo obslricli sumus, quamdiu terra jiai ii
per dcleclabit, ideo qucedam,si dici potest, insatiabi- homini peccatori spinas et tribulos, ut in sudorevul-
lis satieias eril. Quam ergo insatiabiliter satiaberis lus sui manducet panem suum? Temporibus eri.o
vcriiale, tam insatiabili verilate dices, Amen. Jam lerreni borainis onnii ex parle transaciis, et die coe
qunle est quis potest dicere, quod oculus non vidit, leslis hominis omni ex parle perlecio, summc vide-
necattris audivil,necincorhominisascendii(I Cor.n, 9)? bimus; quia sunime vacabiinus. Finita enim corru-
Quia itaque sine aliquo fastidio et cum pcrpetua de- ptione et iudigentia in resurrectione fideliuni, non
lectatione videbimus verum, cl certissima evidentia eril propter quod laborelur. Quasi eiiim dicereiur,
contiiehiiniir, amorc ipsius veritatis accensi et inhre- Recumbiteel manducate; ila dicluin est, Vacateelvi-
rentes ei dulci el casto amplexu eodemque incorpo- dele. Vacabimus ergo elvidebimusDcurasiculiest; et
reo, lali ciiain voce laudabimus eum, et diceraus, videntes laudabiinus Deura. Et hacc crit vita sancto-
Alleluia. Exsuliantes' enim se ad parilcm laudem riim, hxc actio quielorum, quia sine deiectu laudabi-
fljgrantissimacharilaleinviceraet in Deum,omnes ci- nius. Non uno die laudnbiraus: sed sicut dies ille non
vesillius eivitaiis dicent, Alleluia ; quia dicent, Amen. habet termiiium lemporis, ita lnusuostra iion habcbit
CAPUTXXIX.— 50. Requieselrecubitusbealorumin lerrainura cessalionis; ct ideo in srecula soeculorura
conlemplationeac lattde veritutis.Ilrcc igilur vila san- laudabiraus. Audi etiarn hoc Scripturam dicenlera
clorum eliam corpora eorum commutnla in coeleslem Deo, quod nos desidcramus : Beuii qui habilani iu
et angeiicum stalum sic iraplebit, atque immorlaliter doino tua; in swcula swculorumlatidabunt le (Psctl.
vegctabil, ut ab illa beatissiraa coiilcniplatioiic et LXXXIII, 5). Conversind Doiiiiiiuui,ipsuin deprecemur
laude veritatis, nulla coiTuplio necessitatis avertat pro uobis el pro orani plebc sna astante nobiscnm in
aut avocet. Iia illis cibus crit ipsa vcritas: ipsa au- atriis domussuoe: quam custodire protegcreque digne-
tcin rcquies lanquam recubitus. Quod enini diclura tur; per JesuinChristum (iliumejus Dominumnostrum,
cst, quia recumbentes epulabuntur, sicut dicil Domi- quicum eo vivitei regnatinsoccula socculoriini.Ameii.
lius, Qttia mttlii venient ab orienle el occidenle,et re- SERMOCCCLXIII* (a).
cuinbenicumAbrahumet lsauc et Jacob in regno Pa-
De canticoExodi (b). Cup. xv, jt'. 1-21.
tris mei (Mutth. viu, II) : hoc significatiim est, quo-
liinra niagnn rcquie pasccntur cibo verilalis. Talis 1. In Scripluris sanclis considerandisnos regere
cnira cibus rcficit.et non deficil; implet ct inleger debet earumdem Scripturarum auclorilas. Sensum
esl: lu coiisuniniatis, ipse non consumitur. Talis est nostrum, fratres charissiini, in Scripturis sanctis
il!c cibus, iion qualis iste, qui deficit ut reficiat, cl ne consideraiidis atque tractandis regere debet ea-
vitam liniat qui cum accipit, ipse (initur. Rccubitus rumdcni Scripturarura raaiiifesiissiina aucloritas; ut
ergo iilc, scnipitcrna rcquies erit: epulrc illre, veriias cx eis quaeaperte dicta sunt ad nutric.ndos nos, ea
iiicomniulabiliserit : epulatio illa, vita seterna crit, qurc obscurius dicta sunt ad exerccndos nos, (idc-
id cst, ipsn cognitio. Quia Itwcesl, inquil, vila wlerna, liter disserantur. Quis enim audeat aliler exponerc
ut cognoscantte solumverumDeum, et quenimisisliJe- sacramenla divina, qiiam cordc atque ore nposlolico
siim Clirislum(Joan. xvn, 5). praedicalumalque praescriplumest? Dicil aulein apo-
CAPUTXXX. — 51. Vila delectabililersummeque stolus Paulus : Nolo vos ignorare, (ratres, qttia patres
vacantium in visione Dei. Prccalio posl concionem. nostri omnes sub nube fuerunl, ct omncs per mare
Naniquia illavita iu coiitemplaiionevcrilaiis non solum Irctnsierunt,ct omnes in Moyse baplizuli sunt, el in
jnefTabililcr,sedqiiiaeldelcctnbilitcrpermnncbit.niul- nube, el in mari; et omnesecundemescant spirituulem
tis locis Scriptura tcslalur, quccomiiiacoinmemorarc manditcaverunl, el onincs cuntdempolum spiritttalem
non posstiiiius.Indc est illud : Qui diligit mc, mandala biberunt.Bibebantaitlem de spirituiili consequenleeos
mca custodit; et ecjodilicjameunr, el oslendammcipsum pelra; pelra tttitenierat Chrisius. Sed non ht plitrimis
illi (Joan. xiv, 21). Tanquara cniin fructus cl nierces eorum beneplacitttm esl Deo. Prostrali etiiiu siint iu
ab eo qucercrelur, quia mandata ejus ciistodiuiitur : dcseiio. IIwc autein figurw noslrw factw sunl, ut non
Ostendam,inquit, me ipstimilli; perfcctam bealitudi- siinus cupientesmala, sicut el illi cupierunt. Et paulo
nem ponens, ut cognoscatur siculi cst. Inde est el * Emendatusad r. v. et ad Sirni.
illud : Dileclissimi,filii Dei sumus, sed nondutnappa- Alias,inter Sirmondianos 2.
(u)
ruil quid erimus. Scimus quia ctim apparuerit, similes (b) Idem est litulus apud Possidium,Indiculicap. 8.
Excerptumex hocsermone
ei erimus; quia videbimusettmsiculi cst (1Joan. m, 2). manseEcclesiae prolixiusexhibet .loannesRo-
diaconusin suis Collectaneisad priores
Ideo et Aposlolus Paulus, Tunc, inquit, facie ad (a- septemveterisTestamenlilibros,noiidumvulgatis,quorum
ciem (I Cor. xm, 12) : quia etiara dixit alio loco, ln penesauctorisnosest ex bibliolhecaCorbeiensipervelusluniexem-
plar, forsilanaetate,autcerte annispostnonumsce-
a in
eamdemimaghiemtransformamur gloria gloriam, culumnon multisdescripluni. Dulriuninobis aliquandoser-
effecerat enarrandigenusconcisuniet sub-
tanquama Domini Spirilu (11Cor. in, 18). Et in Psal- monemistum
obscurum:sed cuniAugustinum creteroquinmaximesapiat,
mis dicit,Vacate, et videlequia egosumDominus(Psal. par cst credere iocisnonnullisobscurilatemallatam esse
jibrariorum lapsu; sicutividere licetin unoet altero loco,
xvr, 11). Tuncergo optime vidcbiiur, quando summe ad .loannis colleclaitea rcdinlegramus.Suspicamur
> Forte,exhorimies. quem
jirseterca sermonem bona parte csse decurtatum.
1635 S. AUGUSTINlEPISCOPI 1630
posl : Omnia hwc, inquil, in figurd conlingebcmliltis ; xvin, 3). Non enim credunt diraitli sibi posse quoe
scripta sunt autem ad correclionemnoslram, inqitos fi- fccerunl: el ea desperalione gravius altiusque mer-
nis swculorumdevenil(I Cor. x, 1-11). giinluf. Sed, Dexlera ttta, Domine, giorificala est in
2. Transilus mctrisRubri ftgura Raplismi. Hinc ita- virtule; dextera mamis lua, Domine,confregitinimicos;
que, dilcctissimi, nullus fidelium dubitaverit, irans- el mttltiludinemajestaiistuw, Domine, contrivisliadver-
itum illius populi per mare Rubruin figuram fuisse sarios. Misisliquippeiramtuam, et comediteostanquam
Baptismi noslri : ut a diabolo et angelis ejus, qui nos stipulam. Timuimus enim le nascentera (a), et credi-
tanquam Pharao et JEgyplii, luto camis obnoxiosvel- dimus in te, et omnia delicla nostra consumpta sunt.
ut lnterura opcribus allerebant, duce Domlno noslro Nam quarc per spiritum irw Domini divisa esl aqua, et
Jesu Chrislo, cujus tunc figuram Moyses gerebat,pcr gelaverunllanquam murus aquw, gelaveruntfluctus in
ISaplismumlibcrati, CantemusDomino : gloriose enim mecliomuri; cum in ista divisione aqure, gelantibus
magnifkcilus est; equum el equilem projecit irt mare. fluctibus, via patueril populo liberalo ? Cur ergo non
Nobis cnini raortui sunl, qui nobis jam dorainari noii potius per spirilum misericordice Doraini divisa est
possunt : quoniara ipsa delicla nostra, quao nos illi aqtia; nisi quia terror irce Dei, quam contcmnit ille
subditos feceraiit, lavacro gralicc sancloe libernlis peccatoT, qui venit ad profundum malorum, ipse
nobis, laiiquain in mari submersa alque deleta sunt. compellit ad Baptismum, ut per aquam non prcefo-
Canlemus crgo Domino : gloriose enim macjnificatus cantem, sed transeuntes per viam liberemur? Dixil
esl; equum el equilem projecil in mare, superbiam ct inimicus, Persequar, el comprehendatn;partibor spo-
superbura delcvil in Bapiisnio. Jara quippc huniilis lia, et replebo animam meam; interftciumgladio meo,
subditus Deo caulat lioc canlicuin. Nnm superboglo- dominabilurmanusmea. Neque intelligit iniinicus vim
riam stiara qiiccrenli, ct sc magtiificanli, non est glo- doniinici Sacramenti, quce est in Baptismo salutari,
riose mngniliciUusDominus. Juslificatus auteni im- eis quicredunl et sperarit in eum : el adhuc pulat eliam
pius, credendo iu cuin qui juslificnl iinpiura, ul de- dominari baptizatis posse peccala, quoniam carnis
ptiletiif fides ejus adjustiliam (Jiont. iv, 5), ut juslus fragilitate lentautur, iieseiens ubi, et quando, et tjuo-
cx fide vivat (lcl. i, 17); ne ignorans Dei justitiam, niodo perficiatur plena lolius hominis renovatio, quoe
cl suam volcns coiisliluere, juslitice Deinon sit subje- in Baptismo inchoaliir, et jjrccsignalur, el spc certis-
clus (Id. x, 5); verissirac canlat adjutorem et pro- sima jam tenetur. Tunc eiiim ct mortale hoc induet
tectoicm sibi Doitiiirani in salutem, Deuni suum, immortalitatem, et evacuato penilus omni principalu
quem honorificat. Neque cniin esl cx illis elatis, qui et poieslale, erit Deus oiiinia in omnibus (I Cor. xv,
cognosceiucs Dcuni, non sicul Deuiu lionorificave- 55, 54, 21, 28). Nunc autcm, quamdiu coi'pus, quod
runl (Id. I, 21). Dicit ilaque, Deus patris mei. Deus corrumpitur, aggravaianiniam (Sap. ix, 15), dicitini-
cst euiin patris Abraham1, qui crcdidit Deo, etdepu- micus, Persequur, et comprehendam.Sed misisli spi-
laliim cst illi ad jusliliam (Icl. IV,5). Et ideo parvuli, rilum tuum, el openiit cosmare. Modonoti dicilur spi-
non dc noslra juslitia prcesuinciUes, scd de ipsius rilus ircc Dei, quando niare operuit iniinicos : et
gralia, magnificainus Doraiuum, quoniam ipse conle- paulo anle diclum est, per spirilum irw luw divisa csl
rit pugnas, qui pax est nostra. El idco Dominusno- ciqua; cum per hoc polius transiens Dei populus li-
men est illi : cui dicimus apud Isaiam, Posside nos beratus sit. Sed iiiniirum videlur Deus non irasci, cui
(Isai. xxvi, 15). Dominusnomeiiesl illi. Non eranius, suiil impuiiiia pcccnia, cl magis ingravcscit. Undc
ct fecil nos : pcrierainus, et invenit nos : vendidera- jilumbo comparatus in profunda dcscendil, lantonia-
mus nos, et emil nos. Dominusiwmen est illi. Currus gis, quanto magis vitlei cos qui pcr fidcni justificali
Pharaonis et exercilum ejus projecii in mare. Et exal- sunl, el pro spc fulurre vitce prccscntia mala tolerant,
taliones sceculai'es,ct catcrvas iiinumerabilium pec- in laboribus viverc, in qiiibtis eos perfercndis conlir-
catorum, qurc in nobis diabolo militabaiil, delevit iu mat Spiritus Dci. Misit ergo Deus Spiritum suum ad
Baptismo. Ternos (a) stralores curribus iraposuerat, consolaiidos et excrcendos in laboribus justos; ct
qui nos liraoro doloris, timore humilintionis, liinorc opcruil mare impios, non solum piilanlcs nihil inter-
mortis, perserpicndo tcrrebant. Hrcc omnia submcrsa cssc inler sc ct illos!; sed polius oesiininntcs illis
sunt in Rubro mari, quia illi consepulli sumus per esse iraluiu Deum, qui taulis tfibulationibus afffige-
Baplisnium in niortem (Rom. vi, 4), qui pro nobis reiitur, sibi autcm propilium , qui lantis prospenla-
flagellalus, exhonoratus, el occisus est. Ita Rubro libus loctnrcnlui'.Ita descenderunltanquatnplumbumin
pelago oriincshostes operuit, qui cruenla morle, qua aquam validissimam.Quis similistibi in diis, Dominc?
noslra peccala consumerenlur, Baplismura consecra- quis siinitislibi? gloriosus in sanciis, qui non glorian-
vit. Quod si hostes nostri devenerint in profundiim lur in se : mirabilisin majestalibus,qui (acis prodigia.
lanquam lnpis, illos solos possidet, et cum illis solis Hoecenini quectunc facta sunt, fulurum aliquid prcc-
est durilia diaboli, de quibus scriplum esl, Peccator nunliabnnt, quoniam figurce noslrae fuerunt. Exien-
tUmin profundum venerit malorum, conlemnit(Prov. disti dexleram luam, iran&voraviteos lerra. Nulluni
ccrte yEgyptiorumillo tempore terroehiatus absorbuil;
1 Sirmondus: sed dicit ei Deus. Deus esl enim pctiris aqua cooperli sunt, in mari perierunt.
Abraham.Locussimilitervitiatus in Mss. sanatur hic atl Qtiid est
Joanmsdiaconicollectaneanondumvulgata. (a) Eorte,irascenlem— Qucelectio loti de quo tracta-
(a)ApudiLXX,*nste(«s, lur argumentooptimecoiigruit. M.
1637 SERMOCCCLXHI. 1658
ergo, Exlendislidexleramtuam, transvoravileosterra ? lapides, donec iranseat populus luus, Domine, donec
Anrecte intelligimusdexteram Deieum, de quo Isaias transealpopulus luus hic, quem acquisisti.Sic factum
dicit, Et bracltium Doinini cui revelaium est (Isai. est, sic fit. Admiratione stupentes lanquara lapides
Lin, 1)? lpse est criim unicus Filius, cui non peper- fiuiilinimici Ecclesice,donec transearaus ad patriam.
cit Palcr, sed pro omnibus nobis tradidit illum (Rom. Sed ct qui resislere tentaverint, sicut lunc Amalech
vni, 52). Atquo ita in cruce exlendit nianum suam cxlentis mnnibus Moysi(Exod. xvm), ila nunc in si-
dextoram, et transvoravii impios tcrra, cum se vi- gno crucis dominiccesuperanlur. Atque ita introduci-
clores, ct illuni contcniptibilemputabanl. Terraenira mur, alqtic planlamur in monte hccredilatisDomini,
tradila est in maitus hnpii, el faciem judicium ejus qui ex parvo Iapide, quem vidit Daniel, crevit et im-
operuil(Job ix, 24), id esl, divinilatem ejus. lla plevit universam terfam (Dan. n, 54, 55). Hcccprcc-
"gubernavit Dorninus populum suum, lanquam illo paraia est habilatioDomini.Templum enim Dei san-
ligno portatum, ubi terra, id esl, caro Domini cx- ctum esl, el sanciificaliodomus ejus quccab ipso cst.
lenta impios transvoravil. Neque"cniiii navi transivit Templum cnim Dei sanclum est, ait Apostolus, quod
populus marc, ul gubernasti projirie dicerelur. Sed eslisvos (I Cor. m, 17). Etnequisquam respiceret ad
gubernasti jttstitia tua populuin tuum, non prccsu- terrenain Jerusalem, ubi templum islud figuram
mentem de justilia sua, scd cx fide viventera sub quamdain tcmporaliter gessit, sicut oporluit, signifi-
gratia tua : populumluum liunc, quemliberasti.Novit cavit de regno ceternose dicere, quod esl cctcrnahcc-
enira Dominusqui sunt ejus (II Thn. u, 19). redilas Dei, cetcrnnJerusalem. Seculusenim ail: Quw
5. Transkusper ereinumfigura peregrinalionisno- prwparaverunlmanus tuw,Domine,qui regnassemper,
strw in liac vita, in qua adversanlessuperamiisauxilio el in scmpilernum,et adltitc Eslne quid ullra quamin
Christi.—Exltoiiutus esinvirtulelua,\t\ csl, in Christo sempiternum? Quis hoc dixeril? Cur ergo addidit, et
tuo. Quia quod infirmum esl Dei, fortius est homini- adlmc? Forlc quia solet sempiternum et pro longo
bus (I Cor. i, 25). Et si crucilixus esl ex infirmitate, nimis lemporc inlclligi, ad lioc additum est, el adhuc,
scd vivit in virtute Dei (11 Cor. xm. &). Exhortalus til vcrum sempiternuin, quod sine iine est, inlellige-
es in virtute tua, et in refeclionesancla iua. In eo retur. An quia regnat Deus semperin coelestibus,quse
quippe quod carriis morlalitas in illo refecta est per statuit in soeculuinsneculi,prceceptumposuil et non
resurrectionein, et in illo jam corruptibile hoc induit prcetcrihit(Psal. CXLVIII, 6); el in sempiternumin eis
incorrupiionem, cxhortali sumus in futurum speran- quibus cx traiisgressione prsccepii poslca conversis
lcs, et proplcr Jicccoinnia prcesentia tolcrantes. Re- peccaia diraisit, cl eos acquisivit ex lemporc, eisque
stat cnira post Baptismumtransilus per eremum, per beatiliidinem sine (inc donavit; regnat et adhuc in
vitam quceagitur iu spe, donec veniamus ad terram eos, quos sub populi sui pedibus in suppliciisjuslis-
promissionis,lcrrain viveiilium ubi nobis cst portio simis ordinavit? Ncquo enim quisquam ejus regno
Dorainus, in cciernamJerusalem; quo donec venia- sublrahiiur, cujus ccterna legc in distributionc dandi
mus, tola isla vita eremus nobis esl, et tola lenlatio. atque rcddendi et nierilis proemiorum atque pcena-
Sed in co qui vicit srcculum, vincit oninia populus ruin, cl justissinia ordinationecrcalurcccunclcccoer-
Dei. Namsicut iu Baplismo, lanquam hoslcs a lergo ccntur. Dcus cnim superbis resistil, humilibusautem
insequentes, prcetcritapeccala delcnlur : sic post Ra- dat gratiam (Jacobt iv, 6). Quia inlravit equilalus
ptismum, in ilinere vitoehujus, cum cscam spiritua- Pharaonis cum curribus et adscensoribusin mare; et
lcm manducamus, et polum spirilualem bibimus, addnxil super cos Dominus aquas maris. Filii autem
omnia nobis adversantia supcramus. Tcrruit quippe Israei ctmbutaverunl per siccum,per mediummare.
inimicosvicenoslroenomcn Imperatoris nostri. Prius i. Marictlijntpunoassumploconcinensquid figurat.
enim surrexit ira genliuni ad pcrdcndum nonien Hoccanlavit Moyseset filiiIsrael, hoc Mariaprophe-
chrisiianum; ubi aulem ira nihil poiuit, conversa est tissa et DliccIsrael cum ea, hoc et nos raodo, sive
in dolorem, et magis magisqucfide crescenle alque viri et femiiire,sive spiritus et caro nostra. Qtti cnim
occupanteoninia, dolor conversusest in limorcm; ut Jcsu Chrisli sunt, ait Aposlolus, carnem sttamcruci-
et superbi hujus soeculi,tanquam volalilia coeli, sub fixerunl cum passionibuset concupiscentiis(Galat. v,
umbra oleris illius, quod ex mintiiissimograno sina- 24). Hoc sigiiificare congruenler intclligitur fympa-
pis multum crevit, refugium proleclionemque con- num, quod assurapsit Maria,ut huic cantico consona-
quirant (Matth. xm, 51, 52). Sic et in hoc cantico, ret. In ligno enini caro extendilur, ut lympanum fiat:
ubi commeraoranlurea, quaetunc in figura conlingc- et ex cruce discunl suavcm sonum gratirc coiifiteri.
bant in illis, servalusest ordo irse, doloris, et limoris Ilumiles ergo per Baptismum facti gralisc pietale, et
gentium. Audierunt,inquit, gentes, el iralw sttnl; do- exstincta ibi nostra superbia, per quam superbus ini-
lorcs comprehenderunt hubiWoresPltilistiim. Tunc fe- micus nobis dorainabatur, ut jam qui glorialur, in
stinuverunl,id est conlurbati suut, duces Edom, el Domino glorielur (I Cor. i, 51), CantemusDomino:
prhtcipesMoabiiarum: apprehenditeos tremor: labue- glorioseenim magnificatusest; equumet equilem pro-
runt omnesinhabilantesChanaan.lncumbat in eostre- jecit in mare.
mor, el timor magnitudinisbrachii lui, Fianl tanquam i
 CL^SSIS
SERMONES
Quqsinter qui visi suntminusreferre Augustiniun,typismiiiutioribiisexhibentur.
SERMO CCCLXIV* (a).
De Samsone (b). Judic. capp. xut-xvi.
1. Fortiludo Samson ex Spiritu Dei.Samson forti-
tudinem habuit de graiia, non de natura. Nara si
fofiis esset natura, cum ei capillus demerelur, forti-
tudonon adimerelur. Etubierat illa potciitissinia for-
liludo, nisi in eo quod Scriplura dixit, lncedebal cum
illo Spiritus Dontini? Ad Domini Spiritura pcrliuebat
illa forlitudo. In Sanison vas ernt, in Spirilu plenitu-
do erat. Yas impleri el exinaniri potcst. Omne aulcm
vas aliunde habet complcmeniuin. Ideo in Pnulo ipsa
gratia commendata est, quando diclus est vas eleclio-
nis ( Act. ix, 15). Yideamus crgo AUophylisqualem
parabolam Samson proposuit. De edenle, inquii, ex-
ivil cibus, et de forti est egressa dulcedo. Prodita est
llsecparabola, dehla ad amicos, solula est; victus
est Samson. Hic si juslusest, latct : valde in profun-
dO est hujus viri justitia. Nara ct qtiod legitur victus
blanditiis inuliebribus, et quod ad merelricem intra-
vit, videtur hujusmeritum vacillarc rainus intelligcn-
libus secreta veritaiis. Nam ct prophcta uxorem mc-
retrieera prceccpto Doniini jubctur accipere (Osee 1,
2). Fortassc polcriinus dicere hoc in vetcri Tcsta-
mento criminosa vel damnabilia non fuisse, quando
quidem hoc quod dicebat vel agcbai, prophetia erat.
Rcqiiiramus ergo quid significaverit viclus, quid si-
gnificaverit victor, quid siguificaveril cedens blandi-
tiis muliebribus, quid siguificaverit prodens secretum
parabolse, quid significaverit intraiis ad mcrctricem,
quid significaverit vuipes capiens, el pcr caudas vuf-
pium, quibus ignera alligavit, inimicortira fructus in-
cendens. Quos quidemfruclusde compendioincende-
re poluit, si noii in vulpibus mysterium cogilaret.
Numquid enira stipula arida ardere non poluil, nisi
ignera pcr eain vulpes transferrent? Intelligamus
ergo grandia lalere mysleria.
* Emendatusad b. cl. ful. r. et ad Ain.Er. Par. Lov.
(a) Alias,de Tempore 107.
(6) Possidiusin Iudiculo,cap. 10,recensettractalum«de
«Samsonet de versu PsalmiS7, » cujus partemreprrcsen-
lari arbitramur in isto sermone. Fuit auas Lovaniensibus
dubius,Verlirioaulem el vindingospurius.Kunccerte multo
quam anlea melior aut minusindignusAugustinoprodit,
cinendalusad varioscodicesmauuscriplos,quorum attcto-
ritate ia eo qusedamrestiluimus,quasdamresecamus.Exor-
diumin prius excusisisludbabebat: « In lectioneista,quae
« nobis fecitata est, fratres charissimi,multa et ninuuai
« obseuradiviua mysteriaconlinentur.Qusequia non pos-
«suntbreviter explicari,bacsola ex causaPsalmosmaluli-
« nos lemperiusvoluimusconsummare,ne vos sermopro-
« Fxior faligaret-Et quia bora consuetudinariade ecclesia
« Cxituriestis, ea qure dicemlasunt, secundumvestram
« eonsueludinem,cumsilenlioet quiete attenloanimoau-
« dite. samson,fratres dilectissimi,»etc. Abestid totuma
manuscriptis.
F.
DUBII.
2. In Samsone figuratus Chrislus. Uxor Samsonis.
Problemaipsius. Quid erat Samson? Si dicam, Chri-
stum signilicabat : verum mihi dicere videor; sed
continuo occurrit cogilnntibus, Et Chrislus vincitur
blanditiis muliebribus ? El Chrislus quomodo intelli-
gitur ad nicrclricein intrare potuisse? Deinde, et
Christus quando capite nudalur, capillo raditur, vir-
Itite spolialur, alligathr, exccecalur, illudilur? Evi-
gila, fides, altende quid sit Christus, non solum quid
fccil, sed eliam quid passus est Christus. Quid fecit ?
Operalus est, ut fortis: passus est, ut intirmus. In
uno intelligoulrumque. Video fortitudinem Filii Dei,
video infirraitalera filiihominis. Accedit et aliud, quia
Cbristus lotus, quomodo eum Scriptura commendat,
et caput et corpus est. Sicut Ecclesisecapulest Chri-
stus, ita Christi corpus Ecclesia est ( Epltes. rv, 15,
et Coloss. I, 18 ). EtsOlaquidem ut non sit, cum ca-
pite suo totus Christus est. Habet ergo Ecclesia in se
forles, habet infirinos ; babel eos qui solido pane ve-
scuntur, habeteosqui adiiuelactenulrieiidisunt.Addo
aliud, quod necesse est confiteri : in ipsa societate
Sacramentorum, conimunicationeBaptismalis,parlici-
patione Altaris, habet justos, habet iujustos. Modo
eiiira corpus Chrisli, qiiodnostis, in area est; postea
in horreo erit. Tamen cura in area esl, uon recusat
paleas sustiuere : curii tempus advenerit reponendi,
triticum a jtaleis segiregabil(Matilt. m, 12). Quce-
dam ergo fecit Sarason ex persona capiiis, quccdam
ex persona corporis, lotum tnnien ex persona Chri-
sti. In eo enim quod virtules et mirabilia operatus cst
Sainson, capul, Ecclesice Chrislum signifieavit: in eo
atitcin quod prudenter fecit, illorum qui in Ecclesia
justevivunt imaginem gessit: ubi forle prccventusest
et incaute egil, eos qui in Ecclesia peccalores sunt 1,
figuravit. Merctrix quam Samsoni» conjugiuni sumit,
Ecclesia est, quoeante agnitionem unius Dei cum ido-
lis fornicata fuit, quam postea sibi Christus adjuuxit.
Postquamvero ab eo illuminata fidem suscepit, etiam
hoc meruit, ut per eum salutis sacramenta cogno-
sceret, el ab eodem revelarentur ei mysleria ccele-
stium secrelorum. Nam quneslio ipsa qure coniinet,
De edenle exivit cibus, et de forti est egressa dttlcedo,
quid aliud significal quam Chrisluin a morluis rcsur-
genlem VDe edenle utique, id esl, de morlc quce
cuucta devorat alque consurnit, exivil cibus ille qui
dixil, Ego sum panis vivus,qui de cwlo descendi( Joan.
vi, 41 ). Quem humana exacerbavit iniquitas, el cuj
aceti et fellis amariludinem propinavii, ab eo plebs
Genlium vitce dulcedinem conversa suscepit. Ac sic
1 Mss.,infirmisutU.paulo post, loco, meretrix, veriut
si legaiur,mnfferex alienigenis,ut aliasAuguslinus,
1611 SERMO CCCLXIV. 1642
de morlni leonis ore, id est, de Chrisli morte, qui cium hcerclicis relro, quomodo non vident post
accubans dormivit ut leo, apuni, id est Chrislianorum se. Habciit blandimcnla, ut mulceanl, primas partes
processit exanicn. Quod auleni dicit, Non invenisse- suas liberas ostendunt : in judicio Dei in ligalis
Us parabolam meam, nisi urasselisin vitula ntea: vilu- caudis, id cst, in posterioribtis suis ignem trahunt,
In hrec Ecclesia est, qure Ddei mystcria, Trinilntis, quia iniprobitas prsecedit pcenas suas.
rcsurrcciionis, judicii pariterct regni, in fincs terrse 4. Accesstisad merelricem. Portw civilatis, cum a
per Aposlolorum et saiictorum doclrinam ac prcedi- somno surrexissel, hi montemctblalw.Quod autem in-
cationera vulgavit, et intelligentibus alque cognoscen- tr-ivit admeretricem, si sine causa fecit, quicumque
tibus aeternoevitse procmiarepromisit. fecit, immundus est: si auiem propheta fccit, sacra-
5. Sodalisducensipsius ttxorem ficjura Itwrelicorutn. mentum est. Si non ita intravil ut conctimberet cum
Vulpesicjnemin cattdis irahenles. Sequitur autem, Ira- ca, mysterii causa forlassis inlravii. Sed concubuisse
lus esl Samson, quia duxil sodatis ejus ttxorem ejus. noii leginius. Scquitur, Inimici vero exspectabanlad
Sodalis isle omnium hoereiicorum ligurara gessit. porlas chilalis, ut comprehenderenteum, cum a mere*
Magnuni secretum, fratres mei. Nara hoeretici, qui irice, acl quam intraverat, fuiscel egrcsstts. Ille vero
Ecclesiam diviserunt, uxorem Domini sui ducere ct dornikbat. Vidcte quemadmodirai non scriptum est
abducere voluerunt. De Ecclcsia eniin et de Evange- quia niixius est raeretrici; sed scriptum est quia
liis exierunt, qui per impietalis adulteriura Eccle-. dormiebul. Ubi exsurrexit, inquit, media nocleexiit, et
siara, id esi, Christi corpus in parlcin suara conan- abstulil portas civilaiisipsius cum seris, et easdempor-
tur invadere. Unde fidelis ille servus cl aniicus do: las levavilin cacttmen monlis, el ab Allophijlis leneri
minicae sponsaeloquitur dicens : Despondi cniin vos non polttil. Portas civitatis, quibus ad nicrctricem
uni virovirginemcaslam exhibere Chrislo. Et deprava- intiavil, abstulit, et in niontem lcvavit.Quid csl boc?
li sodalis tangil (ideli zelo et increpntione persoiinm. liifcriium et aiiiorein mulicris, utrumque Scriplura
El limco,inquil, ne sicut serpens Evam seduxil, ila t:l coiijungit. Iiifcrni iraagincin tencbat doinus mere-
sensusveslri corrumpanlura verilale quw esl in Cliristo tricis. Reclc pro inferis ponilur: quia neminem re-
Jesu (II Cor. xi, 2, 5 ). Qui nulem sunt sodnles, id pellit, et omnem iulranteni ad se trahit (Prov. xxx,
esl, hrcrctici deserlores, qui sponsani Doniini inva- 10). Agnoscimus hoc Ioco Redemptoris noslri opera,
dere voluerunl, nisi Donalus, Arius, Manichrcus, et postqiinin Synngoga, ad qunni vencrat, a se per dia-
csctera vosa crroris et perdilionis ? De tnlibus Apo- boluin scparaia est, posteaqiiam decalcavit eum, id
slolus dicil ; Attdioin vobis, inquit, scissuras esse: e»l, in loco Cnlvaricccrucilixil, ad inferna descendit;
aliuseiiim dicil, Ego quidem sum Pattli ; alius aulem, et iniinici ciistodicbant lociun dormientis, id cst, se-
Ego Apollo; aiius vero, Ego Ceplttt:( I Cor. i, II, 12 ). pulcriim; et cnpcre volehant qiiera videre non pole-
Vidcnmus igitur mysliciis isie Samsou quid lecerit rant. lilc auteni doriniebat ibi. Hoc idco dixi, quia
oLTensusin uxorc ab alieno. Cepil cniin vuljics, id vera mors crat. Quod dictiiin csl, Media nocle sur-
cst, adultcraiites sodalcs, de quihusdicilur iu Cauli- rexit; hoc siguificat, qtiia in sccrcto surrexit. Apcrle
cis caiilicoru-ii, Cttpite nobis vttlpes pusillas, exiermi- eniiii pnssus cst; solis aiitcui discipnlis et ccrlis qui-
nanlesvinects( Cattt. n, 15 ). Qtiid esl, Cttpitc? Id est, biiscum(|uc, cuni surrexil, inanifcstalus est. Ergo
comprchciidile, convincile, confutalc; nc exiernii- qtiod inlravit, onines vidcruul; quod surrexil, pauci
nenlur ccclcsiasticrc vinerc. Qttid esl alitid vulpes ca- cognoverunt, tenueriint cl palpavcrunt. Tollil tameii
pere, nisi lircrelicosdivinrvlogisauclorilatc rcvinccre, portas civitaiis, id est, nufert portas infcrni. Quid est
ct sanctnrum Scriplurnrum tostimoniis vclut quibtis- porlns inferni lollere, nisi morlis imperiiira remo-
dam vinculis alligare atque conslringerc? Yulpes ca- vcrc ? Rccipiebal enim et non rcniillebat. Quid
pit, ligalis igneni caudis apponit. Qttid sibi volunt aulem fecit Domiiiusnoster Jesus Cbrislus? Ablatis
catidai vulpiumcolligatre? Caudrc vulpiuin quid sunt, porlis morlis, ascendit in caciinien raonlis. Npviinus
nisi postcriora hacreticorum, qui prinia habent blan- eniin eum ct resurrexisse, ct in coalosascelidissc.
dael deceploria : ligata, idcst, damiiala, et ignera in 5. Virlus in capillis. Excwcutioel mors Samsonis.
fine irahentia ; ut cortinjfructus et opera consuraanl, Quid esl aulem quod in capillis virlutcra habebal? Et
qiii suis seductionibiis acquicscunt ? Dicit honiini hoc, fralrcs, diligcnler attendite. Yirtutcm non ha- i
niodo, Noli audire hcereticos, noli acquicsccre hrcrc- btiit iu manii, noii in pcde, iion in peclore, non in
licis. Respondet, Qnnre ? Nuinquid ille et ille non ipso capile; sed in cnpillis, in crinibus. Quid sunt
audivithccreiicos ? Numquid ct alius quilibcl cbri- capilli.' qtiid comai? Et nos vidcuius, ctinlerrogatus
siinnus non lantn raala coniimsit, tnntn adulteria fe- Aposlolus rcspondct nobis, Coma vclamentuin est
cit, lanlasrapinascxcrciiii ? Etqnid illi contigil nia- (I Cor. xi, 15). Et in vclaraciito Chrislus habebat
li ? Prinia vulpium suni, quce scducii allcndiiiit ; et virtiitcm, qtiaiulo unibrccvelcris Lcgis cum legcbant.
re.tro esl ignis. Nihil, iuquit, illi contigil. Nuiuquid Conia ergo Sanison in velanienlocrnl; quia inChristo
quia prsecedil, post se nibil trahit ? Venturus cst ad alind videbalur, el nliud intclligcbaiiir. Quid autem
ignem posteriorem. Putns aulera quia hrcretici igneni sibi vult, quod proditum est secretum, ct decalvalus
trahunt unde ardeaut fructus iiiimicorum, et ipsi non est Sniiison? Contcrapla cst Lcx, ct passus est Chri-
ardebunt ? Sinc dubio eiiim vttlpcs, ubi raesses inccn- stus. Cliristum enim non occidercnl, si Legein non
deruiil, ct ipsse ulique arserimi. Vidcle ergo judi- contempsisscnt. Nara novcraiit ct ipsi qnia eis Chri-
SANCT. AUGUST.Vf (Cinquanlc-deux.J
 S. AUGCSTJM EPISfJOPl 1644
m%
sluni nonlicebat occidere. Dicebant judici, Nobis nwi lissimo corde, a blasphema et amcntissjnia mente?
Decalvatus Dic ergo, Benedicam Dqminum, qui tribuil mihi in-
ticet occidere aliquem (Joan. xvni, 51). lelleclum. lnsanus iion; es, sanalus es, intellectum
est Samson, revelala sunt condensa, remotum est habes; lauda Denm tuum, qui lribuit libi intelle-
yciameiUum; el Chrislus qui lalebal apparuit. Capilli clum, qui procstat oculum : iniellecUijii, ul cnpias;
veslierunt : Judroi nec re- oculum, ut aspicias; capias quantn sit lalitudo et
autera redivivi caput quia longiiudo anioris Dei, aspicias in auctorem et con-
Fuit
surgeiitom Ghristuin credere volueniiit. quidem summalorem fidei; capias charitalera, aspicias Chri-
in molcndino ccccatus, fuit in domo carceris. Do- stum ; charitalem, ulamos; Christuni, ut benedicas,
et amando et bonedicerido cognoscas Dominum,qni
mus carceris vel moleiidinum,labor esthujus sseculi. libi tribuit inlcllectnm ; et cognqscendo vivas : quia,
Exececatio aulem Samson illos indicat, qui infideli- Hwc esl vita wlerna, ul cognoscanlte solum Deum, et
tale ccccali ChrisUira nec virtules operantcm, ncc quem misistiJesum Chrisimn (Joan. xvn, 5).
2. Contra hwreticos, intelleclumbottum,quo benedi-
ascendenlem ad ccelestia cognoverunt. Caecilas ergo ciiur Deus, habere se a nulnra jaclanies. Sed unde,
quam iniulerunt, crecitatem Judacorum signifieabat. libi intellectus isle? Veniet aliquis de trans-
qucesO,
Chrislus autem a Judseis et comprcliensiis esl et oc- verso, et dicei: Qui riaturamdedit,dedit intellectum;
cisus : sed raagis inlerficientes occidil. AdduxerraU bona natura, bonus intelleclus; banc bonam sorliar,
ei. Jara hic suflicii : neque eninj inlelleclus erit degener; el in,de
ergo eum inimici, ut illudereiU imagincra benedicam Dominum, linde mihi tribuit inlellectum,
crucis attendile. Expansas enira maiius ad duas co- hoc est, a naiufa. 0 hiscrelice,ergo bonam soriilus
lumnas, quasi ad duo iigna crucis extcndit: sed ad- es naturam? Taceat Aposlolus el confundalur : Non
volo, inquit, bonum, hoc facio (Rom. vn, 19);
versarios suos inleremplus oppressit, ct illius passio quod et tamen bonam sprlitus estnaturam, et in hac bona
inler.feclio facta est persequentium. Et idco Scriplura nainra, bonum quod vult agere, non polest agere.
ita conclusit, Plttres morluus occidit, quam vivusocci- Vult, desiderat, conalur : vult infirme, desiderat in-
couatur frustra; et conlra quod vult, quod
derat. Quod inysterium in Dominonoslro Jcsu Chrislo cassuin; bonum hoc non perlicit.
desiderat, quod conatnr,
cvidenler implcliim esl : redemptionera nostram, O bonani naluram, cujus inibecllla voluntas, irrilraii
quam vivens mininie celebravcrat, mortuus cclebra- desiderium, conatus inptiles! Paftes suas aganl phi-
vit: qui vivit et rcgnal in sccculasoeculorum.Amen. losophi, et maximam (ibi gratiani habebuut, qui tam
* graiuitb bonara eis iiaturani indulges. Quid inde? No-
SERMO CCCLXY («). verunt coalum, noyerirat lerram, noverunt mare,
De versu 7 Psalmi xv, Benedicnm Dominiim,qui tri- abyssos rimantur, abstrusa nalurse serulanlur, de sciunl
buit mihi inlellectura, etc (b). rerum discrimina, differenlias, essenlias; bis
omnibus rationem reddunt; quid inde ? Perge, dic
1. Deus corde laudandus et amore. Laus sine amplius. Post tot lanlaque deficiunt, nec sicut Deum
amore, nec vera, nec Deo accepta. Caniavimus,non el dixi- glorificaverunt, et in cogitalionibus snis evanuerunt,
m.us, Benedicani Domhtum: uiiiinm corde, ore et insipientes faCli sunt, cum se sapientes arbitra-
tantuni : nam si ore et non corde, sordescit laus rentur, et mutaverunl simililudinem Dci in siniilim-
Dqmini in ore peccaloris (Eccli. xv, 9); nec sibi dinem vituli comedentis fenum, et effusi sunt in er-
prodest oris confessio, si non sit inlus charitntis rofe Baalim; el obcsccaviteos Deus sseculi, et traditi
professio. Yidote, fratres : non estestcharitas virtus suni iin ignominiosas [jassiones, et similes facli suiit
oris; ibi sedem figit, u.bi pulchra araica sponsi. iis qurc adorabant (ld. i, 21-28). Et tameij hc-na
tlbi auiem hccc p.ulchritiido? Omnis gloriu filiw regis nnlura gaudebant, et per naturara intellectu. 0 in-
ab intus (Psal. XLIV,14). Non est nliud ea gloria sane, vides an licee natnra tribuat intellectum, quo
quam pulchritudo, nnn esl aliud ea pulchriiudoquam Deum benedicanl? Quiu polius tribuat iuiellectuin,
charilas, non est aliud charitas quam vita.. Ergo ut quo Deo nialedicant, el adversus Crentorem exsur-
\ivas, ama. Si amas, pulcher es : amor bonum, amor gaut? Dicite polius, fratres, Benedkam Dominum,
pulclirum. Si absit illud pulchrum, non vivis; spe- qui iribuit mihi intellectum: nisi tribuisset, non in-
*,iem quidem habes, sed non intus. Recludatur se- lellexissem ; nisi intellexissem , niinqunm benedixis-
pulcrum illud tantis fullum columnis, effringatur mar- sem : iiitellccluni tribuit, oculiira dcdil. Ccccanalura,
mor; quid alnid occurrel quara horrendum cadaver, quo ipsa caret non proeslat. Fac libi iulelleclum, ct
o.ssafetida, cineres, vermes? Est itaque spccies, sed le facies coecum.
fremis. Lujnen qupd in le esl, tenebrce
tegit morttium, ad aspectum cujus horrescis, snnt. Dic ergo, Illumina tenebras meas, nc unquam
Pulas autem mortuus dicat, Benedicam Dominum? obdormiamin morle (Psal. xn, 4), Quitl est obdorraire
Imo lesle Scriplura, JVon moriui laudabunt le, Do- in niorie? Aliquid a iialura sperare, brachium suum
mm$, neque omnes qui descendtml in infernum (Psal. carnem faccre, sibi ipsi intellectum fragere : hoecqui
audies Doiuinum in- fccerit, non laiitum in morte est, scd obdormit in
' cxiii, 17). Aperi Evangcliuni,
Obmtitesce
crepanlem et dicentem diabolo, laudabunl (Marc morte, plusquam quatriduanus csl, plusquam foetet
i, 25). Quare? Quia non mortui te, neque (JOOH.xi, 39). Si lanttim in morte esset, susciiari
emnes qui descendunl in infernum. Nemo euin iaudat posset: sed in ipsa mprte plusquam ferreum somnum
quem non amal; aul si inimicus laudat,inimicitias virtutem dormil, in ea rcquieseit. Aclum est de eo.
amiat quam in inimico laudat. Qui peccal, 3. Rttrsus confutanlur verbis Salomonis. Sed vis
exercet cum Deo : neque igitur Deura laudal, nec scire quid egerit is qui bonam sorlilus erat nalu-
virtutem Del laudat; quia laus aliquod boraim est, rara? Dixitne ut lu : In bona natura, bonus mihi
«juoq non cadit in peccatum. Qui aliquera laudat et est inlellectus, et qiii unum tribuit, allerum non
irhentitur, calumniatur, aut irridel polius quam Iau- negavil? Allidamus scbrpium, coiiteranius, obslruatur
dat. Aufer a corde cbaritatem, solum superat men- -iniqiiilali os suum. Lege: Sorthussumanimam bonam.
d.acium. Yis ul mendacium laudet veritaiem, et iude Perge, audiamus qualem nactus fueris thesaurum, qui
Dejis surnat elogium, unde proficiscitur blasphemia? fortasse verletur in carbones, el titinam in carbones
tton magni ducunt sapientes, qui ab insanis el malis qni super caput tuiim congesti absumanl sujierflua.
laudantuf : laudabilur Deus ab impuro ei impuden- El cuni essemmagis bonus, veni ad corpusincoinquina-
* Konexstat in manuscriptisnostris. tam : el nl scivi quod non atiler conlinere possem, nisi
28. Deus del; et hoc ipsum eral sapienliw,cujus essel do-.
(a) Alias,inter vigneranios
(6) AdversusPelagianoset semipelagianosegregius, sed mtm cognoscere; conveniDominum, el deprecalussum
*tilonorivideturscriplusAugustimano. (S«p.viii,19-21),Yerissiniesorlilusesnaiurambonam,
16i§ SERMO CCCLXVI. 1GI6
quis ncgct? Nam ct diaboli natura bonnesl,el omnia esset qui vos crudircl: et apud vosmetipsos tratta-
qiiseDcus fccit, bona siini: scd in hac nattira licet lores csselis. Si enim, quod-avcrtal Dcus, iu larn cr.is-
bona,iii snpienlera inlellecltiin habebis, quo possis siim cl sttipidum crrorein prolapsi esselis.iitn n.i -
nbsiincrc a concupiscentiis el desideriis, quce miliianl lura vobis intellcctiim tribui piilarctis, queiu n sola
adversus auimam, si Deus no:i dederit? Disce, hrere- gralia et miscricordia Dci liabciis, cmcndnr.-ni vos ro-
licc, tlisce landera. El scivi quod non atiter conlhiere nes vcsiri.ct clniiinreiU,Quarc nsceiidiinl cogiiniiones
possem,nisi Deus del: et in hoc proCcipuuiiisapienliy, hii.jiisinodiin cor veslriiin (Luc. xxiv, 58)?Uims-
qiineioiacsliiitellectus,scireundecoutinens,et uonali- qiiisqncsc ipsuiii consulat, scipsuin palpel, scrutclur,
tcrcoiUinensiiisiasoloDco. Oegregiamnaturamquse n nec so qiiiv.sieritcxlra; hilcrrogct rcncs suos, ct di-
niillo nbsliuere poiest, nec alitcr poiesl, nisi ul ruat, si ccnt illi, fuisse lcgcm in raembris rocis coiilrni-iain
Dcus noii dedeiit iutellecium , qno, non ruat! Canle- Icgi inciilis inc;« (Rom. vn, 25); prontis sum ad oinne
muscrgo, lialrcs, cnntenius, Benedkam Doininum, fi:igitiiiin, ila nie ohruunl coneiipisceiili;i>fluctfs, ut
qui tribuit miiiiiiiiellectum.-dcdilnaturnm,dcdit intel- quolidie inergar, el in profiindiiin peccatoriiin iiiara.
Jectum ; saiiavil nalu.ram,sannvit int.ellecliini.In ulro- Ascendit invidia, ascendil superbia, a-cciidit luxuria,
que pittsSniiiirilaiius misericordiam exhihuil;descen- agniiiic facto iiiiserura peluiii: si Charybdim decli-
clit,alligavitvuhicra, vino qnod inielligiiniis,tersit, cu- naveriui , Scyliain incnrro; si libidinem p.ropulso,
ravit, in slabtiluiji tulit, hocestiiiEcclesiam, hospiti ir:c succiiiiibo; si non me domnt avarilin, cocdiiebrie-
comnicndavit (Lttc. x, 53-35). Quali hospill? Spiritui tas; si rapiuis abslinco, innutim et viscern pnupcri-
sanclo Ecclcsice sanclcc inhabitntori. Is accepta mo- bus elaudo; si cnluimiiis aures obduco, mors ini.rat
neta, scd qiiara conscissosacco efftidit t|iii pro miseris per fcueslras, boc cst, per oeulos libidiiiiirael volu-
solvit, oieo stio, uiigiiento suo, vulncra naturscjaceiilis plalimi inccnliva liauiio; dcniqnc si riinain iinam
ct exspirantis sanavit, et codeni oleo quod accendit, ohliiro, cenltiin patent, quibus nccipiain iiiimicum
lenebras racas illuminavii, el iiitelleclura lucidum fe- irabrein , cl tnndera faiiscam. Hcrcsunt quccnpud le
cit. IIoc si iion crcdideris, nou tibi erit Samaritanus, Iractant reucs lui, et propria iufirmilate conscii cru-
e.l peribis iu vulnere, qui medciilis manum renuis atl- (liunl ic, increpanl te, emeiidnnl tc, et usque in no-
niittere. clem. Qiinlcm itocletn?C:>iiscii'iiticctu* cnliginosac,
i. Inletleciusboiuisa Spirilu sanclo. Spiritus sanclus cujus (cncbfis iuvolutns velles , si posscs, his qunsi
domim nobis Cliristi passione einplum. Inlerrogchliir clypcirai ndvcrsus lunicii vcritntis obicndere, ct d.c
Apnstoli, ct dieanlqiiis in illo qiiiiii|iiagcsimoa restir- forliludiiic liia bene spcrare. Sed eiiiciidaiil le renes
reclione Dnmini die tiibuil illis iiilcllccluni? An for- lui. ln rcnibus el in litmbisrobur, ul est alicubi iu
tassis excitaverant illi strepiluin lerribilciu, quo con- Scriptura ( Job \i,, 11) : scd qiiaiidoquideiii acleo
cusstis est locus, inquo cxspeclnbnnlpromissn Patris? cluiiibcs sint lnrabi tui, adeo flaccessentcs reues lui,
Fortassis acccnderunt iSlunisupernuui igiicm,qiio toti crtidiuiil et dicuiil, Si in reuibus, uiide cst fortiludo,
ardcbani?Forlassisli!iguasillasigiiitasi|)sicre:iveruni? lanta estdcbililas, larita iiifiriuilns, quid de cccteris
Fortassis ipsi divina illa muner.i, ex quibusesl intel- fiel? Ciiin nosergo erudieriiit luiiibi nostri, ct docuc-
lectus, sibi procuraveruiit, ct in se secundiini deside- rinl qiiani vana sil salus hoiiiinuin ; c[iiid superest,
ria conlis cffuderiinl? lloc qui ait, iiiillara in hoc tiisi nt succiiiganius Uinibosnostros, ut non diffluanl?
sacro quinqungenario parteni habcl: ncc actipit iu- Qitaiido apud uos tnbulaia nostra , aut nimia veiusla-
lcllecluiu , qui secundum uaturam dari pnial intclfe- lc, aut iiiniio cnlore, aul (cinpcslatum impulsioiie,
ctum. Qtiando ergo datus esl iiilellectns, nisi quaiido vcl alia qiiapiain dc causn dehiscunt, illa stnliin cla-
cl dattis esi Spiritus? Agaraus simul, jain coiifiinderis, vis ct nervis coinpiiigimtis: hoc fiat dc Itimbis tuis,
jam erubescis; ct ulinain ila coiifuiidaris ul ccdifice- hoe csl, de forliludine tua; lnxanlur, rtiunt, falisciiiit,
rii, ila ciubescas tit glorificcris. Quid cst Spiritus solvilnr tota coinpago; -habes clavos in crucifixo, for-
sanclus , nisi promissum Pnlris miiiuis, nisi Filii do- litcr iiiipiiigc, cl lauto melius, quanto profundius;
num? Si proniiltiiur, habes a qtio proiiiiiliiur, naiii noli poiicrc labaiiti, til siislentctur; sic firmabitur
quro proniiliunliir, exlra nos siinl; cl promitterciur compngo rcsolula. Uabcnt clnvi crucis, quo jaceutes
fruslra quod aul in potestntc nostra cssel ciim pro- crigani, qtio debilcs restituant, qno labenies reiineant.
niittitur, aut cuin liberet possidereliir. Iloc libi pro- Inipcfe, tiiuile, usque ad mcdullas, usque ad ipsain
niitlo qiioii non hnbes, et in nie csl cum prouiilto, ut nniiiinin, ex hac eineiidalioiicsanaberis , ct sanatus
in te descendat quod promitto. Est ctinra Spiriius diccs nd Dominum, Foiiitudinemnteamad lccuslodiam
snnclus doiitim, ct super omne douuni, ct quodnulli (Psal. LVIII,10) : ex le forlitudo mea, ad (e for-
debetur donum , ct quod gratis tribuitur donum. Na- litudo mca. Convcrsi ad Doraiuuin, etc.
tus esl Cliristus, el in prresepio qui pioriim jumeiito- SERMO CCCLXVl *
rtini esca ficret, recliuatus : tamen sitiin, lassitudines («).
a suis a Judreis Irndittis et nccu- De Psciimoxxn, Dominus regil ine, ct nihil mihi
-pnssus est, vendilus, deerit (b).
satus, a Geiitibiis Qagellatus, spinis coronatus, eruci-
lixus. saxo tandem inclusus : quorsum hrcconinia? Ut 1. Psalmus reformalionis Iwminis myslerium conti-
hoc libi emerct doniiiii, quod poslca credenli dispen- nens. Psnlraiim vobis, dilcclissimi, qui ad Chrisli Ba-
sarei; anl poiius dispcnsarct, ut crcderes. Nam nisi plisnium properalis, in noraine Doinini Iradiinus
prius dcdissel, nequc aiiic, ucque post credidisses. mcinorire collocandum ; cujus nccessc esl, ul niysle-
Uiide si a nntura donuni lioc hnbes, innnein feddi; rium, illuminaiiic divinn graiia, exponamns. Ilic eiiim
mortcin Christi, passiouem , cruceni. Fruslra enira psnhiius sjiecialiter rcfiirinaiioncin lapsus humatii gc-
moritur, ut libi acquir.it quod iu le esl, el douet quod nciis, et sniictocEcclesirc disciplinam, siraulqtie con-
possides. Rtdde Domiiio prrcscpii huinililnlem, redde liiiet sacramciila. Pniennt igilnr sileiuio aurcs cordis
crticis malcdictionem, rcdde profu-,i sanguinis co- vestri ad nudiendiiiii, et loiins iiitciilionis pnrntos
pinni, incassum hrcc omnia : libi sufficis, inania bocc sulcos vcrbi seincn invenint : ul qnod iiunc silicns
omnia; dives es, cl in diviiis naturre bonis corapuins terrn susccpcrit, lempore acceplo inebriaia saiiguine
iiilcllecuiin , qtiem detlit nnitirn , noii gratia, et cujus Christi, in procero gerrainans ciilino ', copiosos uffo-
Iion es debitor Cieaiori, nisi in quantuni naturam ral fructus.
Iribuit, qurc tibi intellectuni fccit. 2. Hominis lapsi figura in co qui descenditctbJeru-
5. Conviiiciuilurposlremoexperknlia propriw infir- salem in Jeiiclto.—Dominusregil me,el nihil milii de-
milalis cl conciipiscentiw.Agnuscis, ut pulo, errorein : eril. Magnum,charissimi, principium coiifitentis. Fir-
et ulinnni cracndcul le rencs ttii (Pscd. xv, 7), ul me- 1 Sirmondits,prospero.At Mss.,procero.
cl
lius ngnoscas , agnoscciido petas, ct pctcndo ob^ *Collaiusad duosv. ad gr. rm. et ad sirm.
tiueas spiiiiuin iuicllcclus cl consilii et limoris, qno (a) Alias, inler Sirmondianos 9.
sapiemior evadas, qtio fias cautior ct Doiuino subje- (()) Auguslinotributuin reperil Birmondusin tribltS'codi-
Ctior. Ilrec, fralrcs, eisi non traciareni, alius iriiiicu cibus,unocermanensi, et victorinisduobus: nos prajterea
1647 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1648
mavitenim defensionisfiductani,divitiarum roboravit aliquando non sunt. Pascua lihi eloquia Dei et man-
infraitani subsiantiara. Dominus regit me, firmavit data sunl dulcia seriiiiiatai Dc his pascnis guslavcrat
(lefensioiiis fidiiciam. Et niliil mihi deerit, roboravit ille qui dicebal Deo : Quam dulcia fancibus mciselo-
diviiiarum infiniiara subslaiiliain. Sed quairamus cu- qttictluci, super tnel cl fnvum ori meo (Pscil. cxvni,
sit isla coniessio. lllius, illius 105)! De liis pascuis ideni ipse doniinicisovibus cla-
jns, qnantique, qualisvetlescendciis
cst, dilectissimi, qui ex Jerusalem in mat, et dicit: Cuslcileel vicleiequam suavisesl Domi-
Jcricbo, incitlil iti latroiies. Qui dispoliatus primsc ntts (Psal. xxxin.9). Lege igilur decalogumvcteris
originis dignitatc, morlisqnc tclo prostraius liiirao Teslamenti : .Voiioccides, non fttraberis, non falsum
sine viribus jacebat el iiudus. Qui luha Legis el Pro- lesiinwitiumdices(Exod. xx, 15-16), et crelera. Lege
pheiartrai iiisoiiaiite, dum suis conatur surgere reci- viri- prceceptorum laudem novi Teslaraenti : Beati paupe-
bus, vulncris dolore relraclus, inlapsum gravius res spiritu, quonium ipsorum esl regnum cwlorum.
dit quojncebat. QuinLex, ut ait Apostolus, ad perjcctum Beali milcs,quoniumipsi liwredilulepossidebunlterram
nihil udduxii (tiebr. vu, 19). Qiieni Saraaritaiius ille (Matih. v, 5, i) : el cretera consequentia, vcl similia,
nosler, Chrislus scilicet, qui Snmariianus a Judoeis et plura per Prophetas ct Apostolos seminaln. Dc
est dictus, quod iiiterpiclaiurCnstos, niiscrando cuin his uliquc pnscuis clamat pastor ad oves, Operamini
eadcm via transiret, id csi, cuin i» carue juslus pro cibiun qtti non peril (Joan. vi, 27). Ideo aiilera iion
nobis peceatoribus niori venisset, in jiimeiitum siiiim, peril, quia vcrbuin Domininianct in alcrnum, Yer-
elevans a tcrra, imposuit; el nbcrraiiieni ul ovem biim Dominicibus luus est, et nou solum cibus, scd
subvecians litiincris propriis, in jiaradisum , unde la- ct potus. Audi ctini per Prophelam diccniem velcri
psus fuerat, ad eenicnarium, hoc esi, ad pcrfcciuin populo, Qui edttnl me, adhttc esurienl; el qui bibunt
nuniernm revocavit (Luc. x, 50-55). Ipse eniin, iit ait me, adlittc silienl (Eccli. xiv, 29). Item pcr scmel-
propheta, pe.ccata nostra portavit, c.tpro nobis doluil ipsirai, Caro mea, inqnit, vere est cibtts, et sanguis
dic iu jiiinciito niise- meusverecsl poltis (Joan. vi, 50). Non sinil aulem
(Isai. LIJI, 4). Dic jnm, hoino,dilcctionis
ricordiae, et humeris dominicru sedens, qui longe pascua hrec ab aqua refectionis. Urais !iis
cogniuis recognoscis auclorcm luuin cl Doiiiiraira, locus cst Ecclesia Dei catholica; ubi maudata vilre
Dominusre.gilme. Quod utique, nisi a Doiiiino crc- suut paseua ttin, el fons aquoesalienlis in vitani octer-
ctus, jncens dicerc non posses. Ipse ergo regil le, qui iiani, cujus reficieris fliicnlis, cum baptizaberis repa-
portat le. Ctiin ciiiin dicis, Dominut rccjil me; nihil randtis in Christo. Hac igitur-aqua nisi rigala fuciint
csl proprium, iinde lidns in le. liaque cave ne cxtol- pascua lun, educari non polcris : quin niandaia Dci
laris de mcrilis tttis. Nulla cniin fucrunl, cum ad te sine Ciiristi Baptismaie gcrniinare non possunl, ncc
crigeiidiira Doiniiius vcnit. Dcnique miduin inveiiil, cdi nd aiiiraoesritietntein.
noii veslilum ; plagalinn invcnit, non sanuiii ; jncen- i. Conversioex Dei grctlia, non ex merilis. Semilw
tein iiivenit, non stniileni: crrniitcm reperil, non re- jusiitiw qtiwncim.Ciiin crgo per aquam rcfectionis
vertenieni. Cave jnclaniiniii, cnvc; quia qui tesemi- Christi cospcris esse idoneus, ul sapore pascunrum
vivum miserando a lerra suslulil, htiinilem poriat, dulciiini saticris; luiic cognosccs, et clnniabis gau-
cnim dixeris tiniendo, dens, el diccns, Aniinammeamconvertit. deduxit me
prcrcipilai cxtolleiiicm, CiimDominus
el in iiinoceniia nmbiilnndo, regit me; fidu- per seinitasjnslitiw propter nomensuum. Dinboluspcr
cialiler addcs, et niliil milu dceril.Qiioniamnihil deest peccntum animam liiam evcrlit, et a Deo avcrtil;
limenlibus eum (Psttl. LXXXIH,15); et non privabit quam Dcus Paier per Chrislum, non mcritis ttiis ad
Doniiiius bouis ambulaiiies in iiinocentia(Psal. xxxm, se, sed propter nomcn suum, converlil. Jam crgo
10). illuminatus, jain convcrsus, jam crcdcns, jriin di\ inis.
5. Ovis per Clirisltim ad ovile reductw securiias. pascuis per nq.uamrcfectionis satiatus dices, Animam
Pascua animw chiislkmw. Nam ut scias, quia nihil meamconveriit. Bona cst gloria confessionis tuoc, si
tibi deeril, adde quod sequilur : ln loco pascuw ibi noii sit mulntio coiiscicntircluac. Tunc eniiii verc cl
me collocavil; supcr aquam refeclionis educavil me. iiiinuilabiliconsciculia hoc dices, cum 11011 ob incri-
Agnosce , lioino , quid fueris, ubi fueris , stib quo lum liiuiii, sed propter noracn suum diccs. Qurc sunt
fueris. Ovis errans eras, in invio ct inaquoso, spinis auien) seiuilic j;isliii;e , in quibus tedcdiixil? Audi
et tribulis pnscebnris : sub merccnnrio posita, ve- deduclorctn ttuini. Qitcinilaia esi, inqiiil, el spaiiosa
nienle lupo, securn non cras. Nunc atitem rcquisita a viu qttceducil ad perditionem; arcla ctutemel aitcjusla
vero pastore, huraeris cjtis pietntc subvccta, reducta via csl quw dttcil ud vilam(Maith. vn, 15 el 14). Oraiiis
es ad ovilc , id esl, nd domiim Dei, videlicel Ecclc- iiainqtic scmila brevis est et compeudiosa. Non ergo
siam, ubi pnstor UiusChrislus, ct ovcs commanciit per delicias iniindi, per opulcnliam auri et argemi,
congregaliE.Piistor isie non esl ul inercenarius , sub lapidibus cliani vcstibusque preliosissimis conspi-
quo lupum limcbas. Yis cuum honore omni, nobililatc pra-dilum, snpienlia
quo niisern laborabas, tuisubcnrara
auteni scire quaniani hnbeat hic pasior philosophoruni cuncia tunienlem, Deus tc ordinavit
bonus? Aiiininm suam pro le posuit. Ipse eiiim in irc ad regnum cceloruni : quia hoec oraiiia, el his
bonusitnimamsuam pouii pro siiniiia,quibusmalcu|uijtur,qiiihiisuli bcncdalur (a)^
Evangelio dicil: Paslor Iusidinnti
ovibttssuis. Hoc fecit. ciiini lupo tibi, se efiiciunlur eis via lila et spatiosa, id est in spe lan-
oblulit occidendum pro te. Nunc ergo sccurn mnncs tuni quoevidctur ; el ducit eos, ciini privscmi fuerint
in ovili. Nec indiges quenipinni aliirai, qui coitis vila privali, no» ad spein , in qua non habuerunt
tucc s claudal aperialquc januam : quin Chrislus libi spem, scd ad jicrditioneni. DoniiieruiUciiiin soniiuiin
et pastor, ct jamia cst; ipse el paseua, el provisor. siuiin , el nihil invencrtiiit omnes viri divitinruni in
Ego sum, inqfiil, ostiumclovium.Per me si quis incjrcs- manibus suis (Psal.. LXXV,G). Pcr scmilas justilicc
sus fueril, satvttbilttr; egredieturet ingredielur, el ire te disposuit, id est, per miscricordiam et verila-i
pascua inveniet (Joan. x, 11, 9). Pascua igilur, qure tciii. Uuiversru ciiim virc Doraini miscricordia ct
tibi pasior hic boniis paravil, iii qnihus le saiinri col- vcriias (Psal. xxiv, 10). Contcmpta via lata el spa-
locnyit, non sunl herbarum vircniiuiii variclas , in liosa , semiins nrctas cl coinpeiidiosas incedere le
quihiis qurcdani dnlci sttcco , quivdam auiarissimo vull, id csl, per fanieiiiet silim, per nudilalcm, per
constant, qusc successu lempcriiiii aliquando suiii, jcjuniiiiii, per ignobililnteni, per pnupcrialeni, pet*
paiienlinm, pcr despeclum oinnium prrcscntiura, ha-
iu his
in nemigianoannorum fere octiiigcnloruiii.Alque di- beiiieiii vcro spem promissam (b). Yisautem evidenler
omnibuslibrisinsertus est, taaquanieodemspectans, corapeiiduiiiisemitarum, pgr qnas jussus
versis Atigustiiiilucubralianibusconlra Pelagiaitos. ipsum cognoscere
es nmbulare ? Diliges DomiiiumDeum lutim ex toto
lanien diccndi genus fere persuasit falsam in nianu- corde
scripliscsse inscriplionemsemionis, vixque dubitamus tuo, el cx tota ai\ima tua; el proxhnum itiunt
quin noiisil Auguslini.
1 sirmondus, cordis tv.i.Vcrius autcm rni. Jls., coriis (a) Forte,nondalttr. :
tax. (b) 1'orte,promissorum. ,
 1649 SERMO CCCLXVII. 1650
sicnl te ipsum. In his enim duobtismandatisomnisLex niortim: non potestisbiberecaticemDomini, el calicem
pendei et Prophetw (Mattlt. xxn, 57-40). Ut ergo ci!o dcvmoniorum(l Cor. x, 20 el -1).
pervcnias, si feslinas ad regnuin ccelorum, in duabus 7. Gratiti prwveniensel subsequens. Cum vos ergo
liis semitis , qnre omiiiuin captil suul, et iiiiain fn- divina grntia, ad quam propcralis , advexerit, cogno-
ciunt vinra , graderc ; ul uuiversas, ciira pervcneris, scctis incnsam spiritualis convivii, ul agnita veritate
nnviler le ct sine fntigntioncperegisse congaudcns. imiisquisqtie vcsirum exsultaus , el gratias agens
5. Umbrainortisvicipxcati. Ilns crgo lcnc suinilas, Dco, jniii competenlcr cl fiducinliler dicat, Et mise-
in his inaiionntincessus lui, intcr diaboli sreviciilis ricordia luct.subscqnelurme omnibusdiebus vilw mcw.
insidins, ut securiis possis cnntare Deo, et dicere : Mngnuin le gloricnsolatium comitatur. Proptermise-
Ncitn et si ambttlciveroin tnedio untbrce mortis, non riniu vidclicct infirmitalis lurc, misericordia (e Dei
timrbo mala; qttoniam tu mecumes. Umbrn morlis, subscquitiir. Sed prius ul iter. libi vitcc celernccde-
vin peecnii esl, iu qna nebulo piralnque diabolus monstrct, prcevenil le, id est, anlccedil 10, secun-
rccie gradienlibiis relia decoptionis expandil. Umbra duni qnod dicit in nlio psnlmo, Dcus mcus, miseri-
cst, quin nibil coramiiiieluci cum leucbris. Htijus cordia ejits prwvenkt me (Psal. LVIII,11). Procvenit
umhrm opera rcpudianda tlocct Aposlolus, iiiquiens : crgo le miscricordia cjus, id cst, in vinm le ducit
Abjiciainusopera lenebrariim, et induamurarma lucis ; ignorantem viam, ad Deuni le vocai longe factum a
sictttin clielioncslecimbuleinus,non in comcssationibits Dco ; scrvura jjeccaii atirahit, ut liberum fncint, nt
el cbrijtalibus, non in cubilibusct impudicitiis, nonin anibulando in via oniiiibusdiebus vitcetnccuon erres.
centinitioneelwinulatione(Rom. xm, 12(?H5). Quam- Subscquiltir cliam te , custodiens lerga lua, ne insi-
(liu igiiur in procsenli viia manes, in medio vitio- dians calcaneo tuo serpens diabolus cum quo tibi
.rum («), socculariiiniprcssurarum , quro sunt umbra sunt inimicitice, supplantct le. Latro iiamque aut
nioriis, ambulas. Luceat in cortlc tuo Cbristus, qui occurrcndo occidit, aut exsurgendo post tcrguin. Ob
illumin.nl hicorn.im menlis nostrcc pcr dileclionem hoc tc prsccedit el subsequitur misericordia Dei, ut
Dei ei proximi : ct non timebis malii, quoninm ipse niedius lutus ambules ct securus omnibus diebus
tcciiin est. Non te, inquit per prophetnin , deseram, viioeturo. Habe ergo spem ct gloriam, non in te, scd
ncciitederelinqituni(Josue i, 5). Item in Evangelio : in proccedenleet subsequente misericordia Dei : qua
Ecce ego ero vobiscumomnibus diebus usqtiead con- prreveiitnses peccator, nt salveris ; non inventus es
sinmntttionemswculi (Mullh. xxvm, 20). Idoneiis est justus, ut placuisse gloricris.
cnsios liuis. Tecum esl DominusDcus tuus. Cnve ne 8. Grcitiwcl cliristianw.profcssionisquis finis. Yide
jaclantia dcseras coniilantem, ct reiiianeas deserlus aiilein quo tc pcrchicit, si non dcscrueris deducentem.
iu iinibra raoriis. Non in agrtim niiserioe soeculnris, ut inter spinns et
0. Virgadisciptinam, bacutusadjutorium significat. tribnlos pnnem in lnbore el. sudore conquiras; non ad
Mensa per Clirislumprwparala. Cum ilaque insidiis marinn discrimina , ul mercimouii cnusa ligno fragili
inimici oppugnari te in umhra, et deterrcri cogno- inceria lucra secteris, ubi inlcntioiie qucestus multi
vcris, apprehendc virgam diseiplinm, et in baculo mcrserunl. Ad domum Dci tc ducit, uon ut hospilein
miscricordirofidenlcr incumbe, ut ciini libi auxilio ad lempus, ul migrcs exea; scd habilatorem, nl per-
sol jiistiticc refulscrit Christus, veraciter dicas, Virga mancas in ea. Sequitur enim, El ul inhubilemin domo
tua cl bacutusttttts ipsa me consolalasunt. Virga uam- Dotnhii in longiludine dierum. Domus hrcc Doraini,
quc superbum rcgil, secundiim quod dicluin csl in paradisus est. Longitudo dierirai, vita cetcrna est.
Psnlmo secundo de Chrislo : Rcgcseos in virgaferrea Non illic esuries, non silies, nec laborabis ccstusolis
el tanquam vas figuli confringes eos (PsaS.-H, 9). et lunre, frigtis ^el lempeslates hiemis rion senlies.
Uaeiilusvero debilcm sustenlal et Cessum.Mcmento Trislitin el mocror in ea non siint. Consortio seraper
crgo correptionis cl disciplinccvirgcc, ut cum reple- snnctorirai bealus eris. Gaudebis cura eis, et exsul-
lus ftieris bonis donorum Dei, non exlollaris super- tabis, vivcndoellaudando in sscculasseculoruniDcuin.
bia , cl murmures adversus eum : qnia sicul vas Dicit enim in alio psnlrao, Reati qui habilanl in domo
figuli irntus in ea confringel te. Memento eliam lua; in swculaswcttlorumlaudabunt te (Psal. LXXXIII,
adjulorii baculi, et nc confidas in viriute tua, neve 5). IIicc esl spes fidei veslrrc, dilectissimi. Accessistis
dicas, Sauctus sum, tilubare non possum. Multos ad Dominiinicredere; feslinale et operam datc appre-
babet lapsus iiifirmiias noslra, nec sanctilate operum hendere per bonarn conversationem quod credidistis.
suorura adhuc in lcrra dante spinas et tribiilos posila Non eiiim propter praisenlem vilam efficiminichri-
regittir, vel habet gloriani puritatis. Quamdiu ergo sliani, setl propter futurani vitam , quam vobis cre-
recleat in terram de qua sumpla esl, nisi baculo denlibus ct in se persevcrnnlibus Dominus Christus
divinoegralirc regatur, stare non polest. Sive itaque ipse largitur : qui vivit el rcgnat cum Dco Pntre in
prospereris in Deo, sive lentationum lempcslate uuilale Spiritus sancli, in sscculasocculorum.Amen.
lurberis, totnni te in baculum misericordircDei pro- SERMOCCCLXVII *
jice, ut cum supra eum donis spiriiuaiibus pascendus (a).
accubueris, deleclaius guslu sunvilatis ejus, conve- De verbis Evangelii Lucw, cap. xvr, 19-51; ubi de
liienter diras, Parasti in conspectumeoinensamad- divile ei Lazaro (b).
versuseos qui Iribttlantme. Impinguasti in oleocaput — 1. DivitiscumLazaro pattpere
meitm, el pociilum luutn inebrians qttam prwclarum CAPUT PRIMU.M.
est! Hoc per orhein lerrnrum fulla grati;e baculo comparciiio.Avariiiciinexplebilis.Adverlit Sanctilas ve-
uuiversa cantnl Eccle^in. IIoc ndversus hcrrclicos, stra, fratrcs cliarissimi.ct mecum,tii arbilror, lola men-
Judicos ntque Gcntilcs, qui eam deridcndo Iribulant,
piwdic.il, non in se, scd in Dominogloriandn. Mensa tis inlentione perspexit opulentiam divilis, et indigcn-
namqiic jucimdilntis pnssio Chrisli cst, qui se pro liam niendicantis; unuiii cibis cestuanlem, et :ilium
nobis in mensn crucis obtulit sncrificium Deo Pniri, fnmedeficienlcm. Arubo quidem homines, amho car-
donnns Ecclesirc sore cnlholicrc vitalc convivium, ainbo mortalcs : sed non ambo xquales. Nalura
corporc suo nos vidcliccl sntinns, ct iiichiinns snn- nales,
guine. Hnc mensa pnsta ct vivificala, ndversus eos * collntusad duos bn. et quatuorcl. ad cb.f. fs. lr.
g.
i|iii tribiilaiit eani, exsultal Ecclesia, liabens speui m. pr. rin. vd. ct ad Am. Er. Par. Lov.
vibi".relerure per siinm vilarn Doniiiiuin Clirisluni, (a) Alins,23de verbis Domini.
qui (-1111] oleo Ireiiiire per saiiciura Spiiitiun imxit (b) Auguslinotribuiint manuscriptionines, magnonu-
nbiinde. Proptcr hanc incnsam corripiebnt in idolio mero : sed indubilatamiis adjungifidomnon patitur diclio-
ralioimpropria, inelcganscl nuincrosedesinens,seu-
recuiubentes Corinlhios Aposlolus, dicens : JS'OH po- nis quandoquesiiniliverborumsono studiosenimium
tesiis commuuicarcwensw boiniui el inensw dwnw- tenliis terminatis.JiubiuinhnhueruntLovanienscs,verlinus au-
tein siqposililium: Vindinguspcrro censuitAugustinino-
(a) Forte,el. miiie,si.iionstihi?nroliibcrei,jurc mcritoinscfibendum.
 1651 S. AUGUSTINI EPiSCOPI 1652
iina, sed vila non una.Nulluseorum a coiidilionemorlis iiiisciicordia cjus pai'va, raagna nascitur copia. Fe-
immiiiiis : et tamen unus epulatur splendide, el alter cuiidus esl ngef paupcf lim, cito reddil doniinanlibus
in pannis ct in xrumria sordescit. Ille delicalis escis friictum. Yia cceli csl pauper, per qnani veiiitur ad
adiiivenlidne coqtiorum gaudebai : iste, si eadereiit Patrcm. Incipc ergo erognre, si non vis errare. Palri-
niicre de mensa ejus, exspeclabat. Audiant nunc di- inonii lui, quo es ligalns, compedcm in bac viia re-
vilcs, qtii nolunt esse miseficofdes; andiarit quia una solvc; ut libere ad oceliim possis accedere : nbjicc
omnes nascimur lege, una vivimus luce, iinum spira- nbs te diviliarum onera, abjice -vincula volunlari.i,
mus aerem, ruia quoque exstinguimur morte : qticesi abjice puxieiaies et loedia, qucc le pluribus in annis
noii intercederet, nec pauper ipse durarel. Hic ulcc- inquietant. Dn petenli, ul pcssis ipse accipere : Iri-
rosus et nuduS jaceriS Lazarus, ad Abrahse siniim bue pauperi, si non vis flammis exuri. Da in terra
Angelorum porlatur nianibus. Ecce dives refectus (hristo, quod libi reddat in ccelo. Obliviscerc quod
ct splerididtis lartareo carcere clatiditur. Uisiest vestis es, et attcnde quod futurus es. Prcesensvita fragilis
illa byssina ? ubi vita nbundans et afflucns copiis riiul- cst, el in niortcm proclivis. Nemo polest stare : sed
tis? Nonne morlo omnia transcuiit lanquam limbra? omnes cogiinur traiisirp. Nolentes imus, inviii ex-
Niliil inlnlimus in hunc mundttm, dicil Apostolus, sed imus, quia mali sumus. Si aulem nritc nos nliquid
nec quidquam auferre possumus (I Tim. vi, 7). Nihil liiitterernus, non ad inane hospilium veniremus. Qnod
nobiscum tolliraus aut rapimus. Quid si aliqnid tnllc- eniiii pnuperi dnmus, ante nos prrcmilliraus : quod
remus, uouiie vivos honiines vorarCmns? Qnseest isla autem rapimus, hic toliiiii dimittiimis.
aviditas cOncupiscerUice,cum ipsce bellucc habeant SERMO CCCLXVIir (a).
niodunl? TunCenim rapiurit, quando esuriunt par- :
cunt vero prccdse, cum senserinl saiietatem. Inexple- De verbis Evangetii Joahnis ,.cap. xn, 25, Qui amnt
bilis est sola avaritia divittira. Seniper rapit, et nun- aniiiiniii suam , perdet illara : ei de verbisApostoli,
ad Ephesios, cctp.v,29, Ne;i:o unquain cnrncrn
quaui satiatur : nec Deum liraei, nec lioinincm
rovcrelur : nec palri pafcil, nec malreni agnoseil: ncc stiam odio habuit (6).
fratri oblemperat, nec amico-fidein servat : viduam CAPUT PRIMUM.-* 1. Aiiimmiisi quk cimat,quo-
opprimit, pupilli rerri invadil: libertos in servitium modo perdet. Modo, fralrcs, ciim divina lectio legere-
revocat, leslamentum falsum proferl. Rcs nioriui oc- tur, atidivimus Doraiiiuriidiccnlcm, Qui amal animam
cupanlur; quasi nori ei ijisi qui hoc faciunt moriamur. sttctm, perdet illam. lluic scnteiuirc quasi coiitrariuni
Qnrc est ergo isla aniinaftim insania, amitlere vitam, videlur esse quod ait Aposlohis, Nemo unqunmcar-
appelere raorlera ? aequil'ere auruin , cl perdere cce- nem suam odio Iwbttit. Si ergo nemo esl qui carnem
lum?Sed quia nemo cogital Deura, idco manel in siiam odcrit, quanlo ir.agis nemo est qui oderit ani-
niorte judiciurii. mam siiam? Multturiqiiippe aiiima carni praiponittir :
CAPIIT II. — 2. Divescur damnatus. Merilo tlictum quin ipsi est hnbilatrix, caro habilaciilnni; el anima
est divili, Quia recepislibona in vitu tua, ei Lctzctrtts dominaliir, caro nutem servit; nnima superior est,
similittr mcila; iiunc aulein hic consolalur, ttt vcro CarOsubjecta cst. Si crgo iiemo unquam carnem stiain
cruciaris. Audiant isia divites, qui iioluni esse miscri- odio habuil, quis esi qtii animaiii suam oderit? Pro-
cordes. Audiaut irrogari supplicia cis qui noltral ero- plcrhocnoii parvam quaestionemnobis inlulilprsesens
gare subsidia. Audiant pauperem refrigeraiilem, au- evangelica lectio, ubi iaudivimus, Qui antat animcan
diant divitem pceiiis gravioribus ocstiiaiUem.Pnter suam, perdel illatn. Peficulosum cst ailimam amafc,
Abraliam, inquit, mitle Lazurum, ut inlhtgal cxtrcmum nc pereat. Sed si pfopterea periculosum est ut ames
digili stti in acjiiam, et refrigerel linguammeam; quict animam tunm , ne pereat aninia tua , ideo non debes
crucior in hac flamma. Atille : Memciilo, inquit, fili, iilnm amnre, quia non vis illam perire. Si autem non
quia recepislibonain vila tua, el Lazcirussitnililermalci. vis illam pcrirc, amas illam. Quid est hoc? Si amo,
Pensantur pro divitiis poence, rcfrigerium pro pau- perdo. Ergo non amem, ne pcrdam. Sed quia linieo
perlale, pro purpura flamma, rcfcctio pro niidilate, ut pcrdcre, idco non amo; et utique qnod timeo ne per-
salva sit aiquitas stateroe, cl non menliaiiir iriodus dam , amo. Dicit et alibi Dominus : Qttid prodesl ho-
illius meiisuroe: In qua, inquil, mensi (uerilis men- mhii si loium mundnm lucrelnr, animwverosttwdclri-
sura, ila remetieiurvobis (Maitli. vn, 2). Ideo negatur menliunpaliatur (Mall/i. xvi, 28)? Ecce qnia sic esl
iii poenis inisericordia divili, quia ipse clum viverel,
* collalus ad duoscl.lad
noluit hiiseferi. Jdco rogaus dives non exauditur in gr. vm.v. et ad Am.F.r.rar.
Lov.
tofraeiitis; quin rcgantcni pnupcrera non exnudivit («.)Alias,57inter Horriiiias 50.
lii lefris. (b) Sine Auguslini nomiae Isnquamdubiusa Lovanien-
sibusedilus csl, a \erlino aulem cl vindingo rejectus ut
CAPUT III. — 5. Ad cleemosynamexhortalur. Dives spurkis. Quce isli amborcprehendunt in illis anlc ca,ut
ct patiper duo sibi sunt eontiniia : sed iterum duo terlium verbis, « videtiscerte modo,si cujus vitn,» etc,
ubi locuniAugustraiex sermone161, cap.i, exsci-i;tmii
sibi sunt neccssaria. Nnlliis indigefel, si se invicem aul imitationc infeliciterexpvessmncoiiquerunlur,ca icrte
^ supporiarenl; ct ricino Inbornrel, si se ambo juva- inlurpoialoris alicujuSmanu immissabic fucrunt. seruio,
nostraopiuioue,dignus est Augusliiin,ipsiqtio facilocon-
renl. Dives propler paupcfeni fncttis est, cl paupcr venit lilulus a Possidionotatus in lacliculo,ca;>.8: « l)a
proptcr divitem faclus est. Pauperis cst orare, et di- «« Aj.ostolo,Nemounquam carneinsumn oiliohabuit: el e\-
wnat atmnam,-» etc. ln nniiquislcciiouariis
Evaagciio,OM»
vitis erognre; Dei cst pro parvis magua pensarc. Dc adscribllur « Ratali SS.Fabiaai et sebastiariirtiartyrum.»
1653 SERMO CCCLXYIH. 1654
amanda anima, ut lucro lolius mtiiidi prseferalur; el Piscamiis ergo, fralres, amare animas noslfas. Oninis
tamen observcl qui animain amal, quia si amat, per- voltipias sseculi transiloria est. Est amor iitilis, est^.
def illara. Non vis perdere eam, noli illam amare. amor noxius : amor amore impeditur; araor noxius
Sed si nonvis eam perdere, non poies eam non amare. recedat, el amor utilis succedat. Sed quia homines
CAPUT II. — 2. Amor quidam perversus et qtwd- =nolunt illinc recedere; ideo in illos lion potest aliud
dam rectttm odium animw. Sunt ergo qui perverse inlroire : ut non capiant, pleni sunt; fundant, et ca-
aiiimam suam amant : et hoc vult Dei scrmo corri- piunl. Pleni sunt cnim amofe volupialum cafnalium,
gcre, non ul oderint animam stiam, sed ut rccte dili- plcni sunt amoi'e vitrc prcesentis, plenl surit ainbfe
gaiit. Mnle enim diligendo perdunl eam , et lit quid- auii ci nrgeuti, possessionura Sseciiliiiiijtis. Qui ergo
dam magnum quasi prceposlerum et contrariuni: scd jilcni sunt, sic stnit quomodo vasa. Vis Ut iriifet mel
iia lamen Dt, ut si diligaseam perverse, perdas illara ; uiide acetuni lioiidum fudisti? Fraide qubd liabes, ut
si oderis illanl recle, conserves illnm. Estergo qui- capias quod non habes. Idco prima renraitialiq cst
dam perversus amor ejus, et quoddam rectum odium huicsrcculo, et deiude couversid ad Dciiiri. Qiii re-
ejus. Sed araor perversus ab odio , odium rcclum ab ntintiat, fnndit; qui convertiiur , iriiplehir : sed si
amore cjus. Quis est perversus animceamor? Qiinndo non Fial corpore solo, sed et corde.
diligis niiimnm luam in iniquitntibus. Atidi quia nh CAPUT IV. — &.Anioris inilia. Quonfiiiif aiilerii,
odio venit amor islc pcrversus : Qui aulem ditigil frntres, quoinodo crescat isteaniOr. Ilabet ehiiri ihitia
iniquitatem,odilanimam siiam (Psal. x, 0). Odium au- su.i, hnbet augirienia sti.i, habel perfectioliehl stiam.
tem rcctiini vide, quia ab amorc vcnil. lbidcm Doiniuus Et dcberaus uosse quis ccepeiit, ut eiiiii ad arigraehla
sccutus ait: Qui aulem odil animam siiam in hoc sw- cohortcmur : quis uec cceperii, ut eiirri quo incipiat
culo,in vilam wlernam inveniet eam. Uliquc quod vis moneamus : quis cl cdeperi( et creverh, u( cuni rid
Invenirc in vilain cclcriiara, raultuni araas. Quod cnim pcrfeclionera iiicilemiis. Pfiriio illud attehdcilCliarl-
amas ad lcmpus, quid prodcsi? Aui subduccris illi, (as vcstra : amores omncs e( dilcf(idiies prius siirii in
aut subducitur libi. Cum fueris tu stibtraclus, perit liOminibusde sc , et sic de alia fc quam diligiint. Si
ipse ainator : ciirafucrii illud sublracluiii, pciilquod diligisaurum, prius le diligis, el sic aufiiiri : quia si
amasli. Ubi crgo aut ariialor pcril, nuiqiiod amalur, tu niortuus ftieris , non crit qui aurum possideal.
non cst anianduiii. Sed quid est amanduiii? Quod Ergo dilectio unicuiqne a sc incipit; et non potest nisi
nobiscum jiotesl cssc in rclcrnuni. Scd si vis animam a se inciperc. Et nerao monetur ut se dilignt. Hoc
luani in a.'lernuin Jiabcre salvani, (idcris eam ad (em- enim non solurii inest hoiniiiibiis , sed 6t pecoribus.
pus. Ergo odiiini rcclum ab amorc venit; pcrversus Vidclis enim, fralres , qiieinadmodum non iantiiriiiri-
araor ab odio vcnit. gentes besiice el inagiia auimalia, ul siiht boves aut
3. Modus diligendianimam. Ditplexamor. Quis igi- cameli vel elephanli, scd et muscar; sed ct verriiiculi
iur niodus diligcndi aniraam? Pulalis niarlyres non minimi quoraodo noiurii mbfi, et diligarii,se. Oniriia
amabaht aninias suas? Yidciis ccrle modo, si ctijus animalin morlein fugiuiit. Ergo diligunt se; custodife
vita prrcsehlis sccculi periclilclur, qiiomodo nmiri sc voliinl; nlia velocilaic, alia latebris, ciliaresistbndo
cjus curruiit pro ca : quomodo cbrriluf ad ecclesiara, et rcpiignando : oinnia thriien ariiriiaiia pfo vita sua
rogadir cpiscopus, u( in(crmi((a(, si quas hnbclactio- piignanl, mori nolunt, custodire se volunt. Amnnt
nes, ciirrat, fesline(. Quare? Pro anima. E( omnes ergo sc. lucipe et alitid amafe. Sed (jilid est ijjsuhi
con(remiscunt, omnibus cccteris rcbus intcrmissis, uliud? Quidqtiid amaveris , aul hoc est quod iu, aut
festihandum esse deccrnunt. Oranis festinatio lauda- iuferius le est, atit superius te est. Si inferius (e est
tur, omnis lardntio accusntnr. Quare? Pro anima. quod amas, ad consolandiim aina, ad tractandiibi
Quid esl, jiro anima ? Ne moriatur horao. Non nove- ama, ad utendtiw araa, rioii ad iiligiihdtnri. Yerlii
raht mariyres ainare ariinias suas : el lamen hoc est grniin, ntirum amas, noUte illigarc auro : quanio mc-
pro anima, ».emorialur homo. . lior es qnnm nurum? Aurum enlm teffa est fnlgens;
CAPUT III. — Mors hominis iiiiquilas esl. Si Cur- tu atiteui ul illiimioareiis a Doinino, ad irriagihehi
ris pfo hac vita Centum millia, quot millia debcs Dei factus cs. Cum sit aurum creaiufa Dei, non tahien
currerc pro vita seterna? Si festinas lucrari dies pau- fecit Deus aurum ad imaginem siiairi, Sed te. Ergo
cos, el ipsos iucerlos : hodie enim homo a morte posuit sub te aurran. Amor ergo isle contemnendus
liberatus; nescit utrum cfas moriatur: tamcn si sic est. Ad tisuiri assutnenda Stintists, riOfieis vinculo
currilur propler liicrum paucorum dierum, quia et amoiis quasi glutino hccreridurriest. Noh facias tihi
usqne in seneclam pauci dies sunt, quomodo curren- membra , quae cum cccperint praecidi, dolens atque
dum est prO vita aeterna? Et tamen propler haiic pi- ci'ucieris. Quid ergo? Assufge ab isto aifiore, quo
gri suulhomihes. Difficileinveriis qui vel passus lenle amas inferiora quam tu es : incipe amafe paria, id
movcat pro vita aiterna. Amor ergo perversus animoe est, quod tu es. Sed quid mullis Opusest? Si volue-
nbiiiidal; amor auiera fcctus valde paiicoruhi est. ris, breviter poleris.
Nniri SicUt nemo est qui non diligat animani suam, CAPUT Y. — 5. Amor verus el probus qub ordine
sic nemo est qui noii amet carnem suam. Unde fieri comporatur. Quo ordine autem verum ainoferii et ve-
potest ut et verum sit quod ait Aposlolus, Nemoun- rnm clinritntem habere possitaus, ipse Domiiius dixit
qum enrnemsuamodio habuit, et anima iion amelur? nobis in Evangelio, el evidetiler oStendit. Sic enim
 *655 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1656
ait : Diliges DominumDeum luum ex tolo corde luo , lestari. Prophetcc cecincrunl Conditoreracceliel ler-
rce in terra cum hoiiiinibus fiiturura : annun-
el ex tola animatua , cl ex oinnibus viribus iids; el linvit Crcntorem carnis et spirilus inangelus carne venlu-
proximumiuttm sicut le ipsum (Mallh. xxn, 57, 59). rum. Salulavit Jonnnesex ulero in utcro Salvatorem;
Primum ergo dilige Deum, deinde le ipsum ; post hcec Simeoii senex Deum ngnovit infanlem ; Anna vidua
luuni sicut le Prius lamen virginem niatrem. IJrec sunl lestiiiionia iinlivilalis
dilige proximuni ipsum. tuce , Domiiie Jesu, antecfuara libi fluctus substerne-
disce amare te ipsum Vstqdilige proxiraum tuura sictU reiilurlcalcanti, cedcrcnt imperanti; anlequain venltis
te ipsum. Nam si te ipsum rion nosti amare, quoraodo te jubeiiie siluisset, lnoftuus te vocnnte vixisset, sol
in veritate diligere? Putanl enini le moiiente pallnisset, terra le resurgontc Irenniisset,
proximiim poteris cosiuinte ascendeiile patuisset: antequam ista el alia
nonnulii homines legitimo ordine se arnare , quando mirabilia jaiu juvenilis lui corporis celale fecisses.
res alienas rapiuni, quando se inebriant, quando libi- Adhuc in manibus raatris porlabaris, el jam Dominiis
dirii serviunt, quaiido per divcrsas calumnias injusla orbis agnoscebaris. Ipse puer parvulus ex semine
lucra conquirunt. Isti tales audiant Scripturara diccn- Isrnel, etipse nobiscuin Dens Eramaniiel.
2. Naiivilas Christi wlerna. Quse csl illauoslri ge-
tem, Qui diltgit iniqtiitatem, odil animamsuam. Si crgo neralio Salvatoris, qua gignenti Pnlri coxlernus est,
amandoiniquitalem, te ipsumiion solum non diligis, quando lianc gcnerationlem ex virgine mundus expa-
sed eliam odio habes; quomodo aut Deum atil proxi- vit, quam pia fides agnovil ct lennit, inlidelitas auiem
irrisit, superbia limiiit snperata? Qu:enam estilla ge-
mum diligere poteris? Si ergo vis veroe charitntis or-. neratib, qua in prhtcipio eral Verbiun,el Verbum erat
dinerri cuslodire, fac justitiafn , dilige miscricordiam, apud Deum, et Deus cral Verbum(Joun. i, 1)? Vel
esl hoc Verbiim, quod dicturus nute non silehat,
fuge.luxuriam; incipe seciinduin prrccepLumDomini, quod quo dicto non siluit qui dicebat? Quod cst Verbum
non solum amicos, sed ctiam inimicos diligere. Et sine tempore, per qtiod facla sunt leinpnra? Yerbum
hscc cum fideliler cuslodire loto corde coniendeiis, quod labia millius aperuit cceplum, clausilve (iuilirai:
istis virlutibus qunsi quibusdnra gradibus poleris as- Yerbum qttod iiiiliran non habet ex ore loqucnliura,
ct aperit ora inutorum : Verbum quod linguis gen-
ceiidere, ut niercaris Deum loto animo et toln virtuie tium diserlis non fit, et linguas infanliuin disertas
diligere. Et cura ad istam felicem perfectionem*vene- facit. Qureiiamcst, inquani, illa generalio, cui Paier
ris, omnes concupisceniias islius miindi tanquam moricrido non cedil, quia non eamvivendo prcccedil?
Ab omnibus ' locorum lemporumque,intervallis, ab
stercora computabis : el cum propheta potcris dicere, omni disteutione
spatiorum, quam vel in diebus, vel
Mihiautem adhwrereDeo, bonumest (Psal. LXXII,28). in corporibus sentire consueviraiis, lcvemus ad eiini,
SERMO CCCLXIX* (a). quantuni ipso adjuvanie possumus, nnimani nostram,
si quomodo capere valeamus el naluin non praove-
DeNativilateDomini,i (b). . nieiilem (fui gignit, et gignentem non subsequentem
1. DuplexChristi ortus, aliits unteomnemdiem, alius qui gignitur, Patrein ct Filium : nec pariter patres,
in die. NalivitasClirislidivinisteslinwniisillttslrala. Sal- heii^iariter filios, sed pariter oelernos: uon utruinque
vator noster natus de Patre sine die, per quem factus generanlem, nec ulruinque nascentem, sed alterum
est omnls dies , voluil in lerra habere nalaleni hunc sine allero non vivenlem : el Patrcm sempiterne ge-
• diem, quem hodie celebramus. Quisquis liiinc dicm nuisse, et Filiiim sempi).eriienatum esse cogitemus,
miraris' cclerniim mirare potius aiite.pniiiem diem si valemus; si non valemus, credamus. Non est quod
omnem diem creanleni; in die iio- hic dicere vnlenmus, sed tamen non longe positum
• permahentcni,
dierho nascenlem , a maliiia diei liberantem. Adhuc est ab unoquoque nostrum : In itlo enim vivimtts, et
mirare. Quce peperii, et mater et virgo esi; queni movemur, el sumus (Act. xvn, 28). Trnnscendamus
peperit, et infans et Verbum est. Merito ccelilocuti carnem nostrain, in qua parentes ante fllios vivunt:
sunt, Aiigeligraluiali, paslores Icelati. Magimiitali 2, qiiia ut filios posseni generare creverunt, et filiis
reges lufbati, parvuli coronaii. Lacla, mater, cibum crescentibiis jara senescunl. Noiidum nalis filiis pa-
nostrum ; lacta pan.emde ccelo venienlem, el Snproe- renles vixcrunl, quia etpareiitibusniortuis filiivicturi
sepi posilum velut piorum cibaria jumenlonim. Illic sunt. Traiiscendaiiius et animas nostras : pariunt et
enim cognovitbos possessoremsuum, ct dsimts prwsepe ipsccaliquid cogitando,.quod secum liabeni sciendo;
domini sui (lsai. i; 5); circumcisio scilicel et proepu- sed possunt nmittere obliviscendo, quin non habebant
tium , cohcerendo lapidi angulari, quorum primitise anfe nascendo. Cuncla corporalia, temporalia, mula-
fuerunt pastores el Magi. Lncla eum qui tnlein fecit . bilia iraiiscendamus : ijitvideanius supcr omnia, per
te, ut ipse fierel in te, quitibi et muiius fecundiiatis quem facta sunt omnia.jAscensusnoster in corde est:
attulit conceplus, et decus virginitatis nnn abstulit quiaelillead queiii aBceniinius prope est. Longe
nalus : qui sibi, priusquam nasceretur, el ulerum de auteni ab illo sumus, iti qiiantuni dissimiles sumus.
qno nascerelur, etdiem quo nascerelur elegil. Et ipse Ascendit ergo ad eum sua similitudo, qunhi iu nobis
condidit quod elegit, ul iljjnc procedefet ut sponsus fecit et rcfecil, qua uoiidtimperfecta, palpitat inflrmus
de ihalamo suo , quo morirSijbusoculis possel videri, aspeclus, et ineQabileiri candorem lucis scternai non
et augmento lucis annuoese?lucem niciiiium venisse poiest inlueri. Cujusergoftilgoreni menlis acies uon-
1 Mss.,in diemiraris. dum capit, generationei»ejus quis enarrubit (Isai. LIII,
2 SicnieliofesMss.At editi, Nagiinvitali. 8) ? Sed Verbumcuro fuctum est, el liabiltivilin nobis
* Collalusad ires cb. et duosn."ad f. gr. r. t. et ad Ani. (Joan.t, 14).
Er. Par. Lov. 3. Nativitas Chrisli lemporaria.Hanc ergo genera-
(a) Alias,de Tempore,5. tionem, cujus hodiernum celebramus diem, haiic in
1dingus(b) Lovaniensesdubitantan sit Augustini.Contra,vin- qua dignatus est venirelper Israel, etfieri Emmanuel,
dicitniliilhabere undo ipsi abjudioelur, imoasser- nobiscuni Deusin carnis infirmilaie, non nobiscum in
;tum Auguslinoesse aucloritale antiqui scriploris, in Con- cordis iniquitate ; accedens ad nos per id miod ns-
'flictu Afnobiietsefajiioiiis, ad cujus operis finemserrao ex nostro, et liberans nosper idquod rannsit
iste iolus recilaliu\ verum Coijfliclushujus comtneiilitii sumpsit
auclor (ipsiusetiamVindingiconjeclurain crilicoAugusii- in suo (visitavit quippe Domiluis servos snos per
niano, lom.6 ) vigilius episcopusnon meretur debiceps morlnlem infirinilateni, ut eos liberos fnceret per in-
ullamliacin re fideni,postquamsuas lucubralionescontra comnjulabilein veriiniem): hanc ergo generaiioncm,
. Arianosementito superiorumpalruni nomine publicasse cujus ul curnque capax est humana fragilitas; uon
conviclusest. imitari stilumAugusliiiisludet,probalurus
eosermoneprcedicatas ab ipsoduasnativitatesCliristi.con- 1 Hicin excusisel a!;cmotJfcs.
ler Appcndicis sermoiiem117, addilum,seqregata;ve),
J '
aliena.
1657 SERMO CCCLXX. 1G58
illam qucc sine lcmpore manet, sinc raalre super viderctnnnosn, parvumagnosceret anicula, intraiilcm
omnia ; .sed islara qurein lemporc facla esl, sine palrc in rauiidiini Salvalorcmvideret ilura (Ltic. n, 56-58).
inler omnia : htinc virginis filiuni ci virgiuum spori- E( iu maseulino sexu iria ipsa
suni, de incorrupia mnlrc nascenlcm, incorriiptibili genera comracndnia
verilale fctanicm, laudcinus, anicmiis, ndoremus, ul sunl. Ipse Christiis pucr natus csl; cxsulteiit pncri,
in cjus miscricordin de aslutia vicm dinboli Iritrai- contincnliam vovciites puero. Ipsc verc integrifaieni
pheinus. Diabolus nd nos dccipicndos corruptn fe- pudiciticcconsccravii, quisurc malri fccundilntcm at-
minca nicnle subrepsil : Christus ad nos liberandos
incorrupla feminca ctiara carue processit; qui est lulit, virginitalcm non abstnlit. Simeoii illc scnex diu
bencdictiis cum PrUrcct Spiritu sanclo iu sccculascc- vixerat, cujus rclas comparalur Aniicc; ct r.ntlicrnl
culorum. Anicn. responsum; quod non csset visurus moriem nisi
SEUMOCCCLXX' («). jirius vidcrcl Christum Domiiii.
I)eNativitalcDomini,n (b). CAPUT III. •—3. DesidcriumChristinascituriqttan-
CAPUT PRIMUM.— 1. Nutivilaiis seu condilionis tumin aiiliquissctnctis.Inlclligile, fralres.quanltim de-
liominisqitaittorgenera. Ilodiernus dies ad hahciidam sideriuni hnbcbant antiqui saucti videndi Christum.
spcm vitrc nelernse,iiiagnum coiilulil gaudium goneri Sciebant illiini csse venturum, et onines quipie vive-
liumano. Piimus (c) eiiiin bomo, quo cadente oiuiics banl, dicebant, 0 si hic me inveiiial illa nativitns!
cecidimus, cujus ruina csl mortaliias nostra, non cst o si quod credo in Scripluris Dei.videnm oculis meis!
natus, sed faclus ; palre iiullo, nulla raatre, scd Deo Et ut novciiiis qiiantuni desidcrium habebanl sancti,
operautc. Hsecesl horainis priraa condilio. Adara dc qui novcrnnldcScripturissanclis virginem parilurnm,
lerra. Seeimda conditio cst lioiuiiiis, qua crealur fc- sicut nudistis ctim Isnias legerctur, Eccevirgoin uterc
inina dc latcre viri. Terlia conditio est hominis , qua concipiet,etpariet ftlium, et vocabiturnomen ejus Em-
natus csl homocx viro cl femina. Quarta condilio est mctnuel(Isai. vn, 14). Emmanuclquidsit, Evangeliism
Dei et Jiominis,qua iiaius esl Chrislus siue viro de nobis apcruit dicens., quod inlerprelalur, Nobiscttm
1'cmina.In islis quaiuor condilionibus una sola nobis . Deus (Matili. i, 23). Nonlibi crgo sit mirum, qurccum-
ti-itala esl, coeler» Ires nonsuntinoculis carnis, sed que inlitlclisaninia, non libi videalur impossibile ut
in fidccordis. De lerra faclura homiiiera sine pnlre, virgo parerct, virgo pariens pcrranneret. Inlelligena-
sine niatre, non novimus; faciam femiiiara de lalere lum Dcum, ctnon miraheris virginis partum. Ut ergo
viri non novimus, lcctain et audilam credidiinus. noveritis anliquos sanctos el ju^tos oplnsse videre,
Terlia illa usilala csl uobis ipsa quolidiann de com- quod conccssuracst huic seni Siinconi; Dominusno-
plcxu raaris cl fcminre quotidie iinsciinlur homincs. ' stcr Jesus Christus ad discipulos loquens ail : Mtilii
Jara crgoeral iinasine viro et femina, jam erat allera jusli el proplielwvoluerunt vklcre quw vos videlis, et
de viro sine fcminn,jnra crattcrtia de viro ei femina, non viderunl; et audire quw audilis, et non audierunl
quartn restabat sine viro de femina. Sed ista quarla (Id. xin, 17 ). Mullum senex istc fuit ad audieoi-
liberavit trcs. Prima enim el sccunda rucruni, ter- duni serus, sed ad videndum malurus. Non exspecta-
tiam de ruiua genuerunt, in quarta salulem inve- vit ut Christum audiret loquenlem, quoniam agnovil
nerunt. iiifantem. Et hoc illi concessuin eral jam decrepiio,
CAPUT II. — 2. Omnis fidelium gradus Salvatori quasi desideranti et suspiranli et dicenli quotidie in
oinniumnalo alleslaiur. Exsullcntcrgo virgines; virgo oralionibus suis : Quando venic(? quando nascelur?
peperil Cliristum. Nihil in ea quotl voverunll piitent quandovidebo? Pulasdurabo? pulashicine inveniet?
exlcrniinatuni : mansit virgo posl parlum. Exsultent pulns isti oculi mei videbunl, per quera cofdis oculi
vidure; infantcm Chrislura vidua Anna cognovit. revelabiintur? Dicebat ista iu oraiionibus siiis, ct pro
Exsullcnt conjugatre; nasciluruin DomiiiumJcsum desiderio suo acccpit responstun, quod non gustarct
Chrislum Elisabeth mariiata propbelavit. Nulliis gra- mortem, nisi prius vidercl Chrislum Domini.Gcstabat
dus proclcrmissuscst, de quo non habcrct lestimoniuni eum Mariaraaler cjus infanlem : vidit ille, ct agnovit.
salusomiiiuni.Numquidenini soloevirginesadregnum Ubi novcrnl queni agnovit ? An intus est rcvclalus ,
ccclorurapervcniuni? Pcrvcniunt ct viduse(d). Magni qui foris cst nalus? Vidil, etagnovit. Agnovit Simeon
nicrili fuit illa vidua sancia Anna. A virginiiale cnini infautera lacenlcm ; et occidcriint Judoei juvencm
sua seplem araios vixerat cum virosuo; quo dcfuncto mirabilia faeicntcm. Cum crgo cognovisset, accepit
usque ad scnilem oclatcm perveneral, cl in senectute in ulnns suas, hoc esl, in bracbia sua, nniplexaius est
sancta exspcclahat infaniiain Salvatoris; ul parvum eum. Portabat a qno porlabatur. lpsc enim csl Cbri-
1 t.ov.,voverctl;relragaiuibus cditis cseterisei manu- stus sapieutia Dei, altingens a fine usquead finemfor-
* Kinendalusad Ircs cb. ad f. n. r. t. v. et ad Am. Kr. litcr, ct disponcns oiiinia suavilcr. (Sap. vnt , 1).
scriptis.
rar. l.ov. Quanlus ibi erai, cl quam niagnus, quani jiarvus fa-
(a) Alias,de Temporc20. clus eral? Parvus factus, parvos quccrebat. Quid est,
(b) nubiiisnobis liicscrmoest, proplcr gentis dicendi parvosqucerebat? Non superbos, nonelalos; sed hu-
iiiciiliuinac iniiiusaccuratum.Kxempligralia, p. st reccn-
silosqiialiioi'niodoscondilihominis, quodsuhjicilur,« Sed miles elniilescolligebat. In procsepidignalus est poni,
* ista quartacondilioliberaviltrcs. Priniacniinet secunda ul essel
o rueriinl, icrtiain de ruina gcmieriinl,» ctc , pcrplexe piorum cibaria jumentorum. Accepit ergo
(lictiiinesl nc improprie.Noiinullabic repcries consimilia cum Simeon in brachia sua, cldixit: Nunc dhnillis,
sernioiiunivcrorumAti^iislini de NaialiDoinini. Doinine, servumtuum in pace. Diriiiltisin pace, quia
(c) lltiicsci-nioiucipitin iiiullislibris.
(d) videscrm. 184,cap.2, et serni. 192,cap. 2. vidco paccm. Quare ergo dimiltis in pace? Quoniam
1659 S. AUGUSTINI EPISCOPI IC60
viderunt ocuti mei saluiare tttum (Luc. n, 2S-30). Snla- divina iia. aii : In pfincipio eral Verbum, ei Verbttin
tnre Dei, Dominus Jesus Chrislus. Annuntiatediem ex erai apttd Deum , et\ Deus eral Verbam: lioc eratin
diesalutare ejus (Psal. xcv, 2). priitcipio cipnd DcttntlOmnia pcr ipsum facld suttt, el
sine ipso faclum est niltil (Joan. i, 1-5). De bac vefo
CAPUT IV. — i. Pueri et seneset conjitgaii atie- nalivilatc Immaiia, itii evangelista alius referl: Liber
stcmtur Christo. Habelis ergo, pueri, puerum Jesum ; generaiionis Jcsu Christi filii David (Mattli. i, 1). Ilic
natalis Dohiini, hic secundrc nativitalis dies esl:
saucii senes, scnem Siriieonem. Si aulem qnceritis, ergo exsiiliemus et Ircleraiir in eo. Nec immcrito, aiicto
ui et conjugalus aliquis vir testimonium Doniinoper- jam abhinc die, hodie lux incremeiittiin accipil; cura
hibcat, Zachariam considerate. Nerao ergo quserat. liumano generi in hoc utique die vera lux veuerit: ut
recte dies tramitem solis augent, quo nobis huiic, pcr
aliud, fralres mei, christiani fldeics, aut Virgo, aut qiiein lenebris rnortijs absolvereniur, invexit. Hunc
vidua , aut conjugaia, aul puer, aut conliiiens , aut ergo Propbeitc ariiiuiliiaiites, tahquam lucenioe, vcn-
lixoratus : 'quidquid JJIUSesse quis voluerit, non in- tufuin, prcecesserunf diem ortus ejus, et hiiracula
venit quemadmodum ad Chrisitim pertineal. Non in- quceessel gesiurus in carue, clarissirais proeconiisedi-
(icrunt. Rectum nanique erat ul prrcdicaretiir csse
veninius lestinioniuni perhibuisse Chrislo ndulteros , venturus , ne cum vbnisset, dubitaretur. Ilic itaque
fornicatores, immundosi El ut a talibus ei (esiimo- Deus noster, liomo inler hoiiiines conversatus cst.
nium perhibere(ur, ijjse prrcsliiit, ipse donavil. Non Apparuit enim videnlibtis.Iiomo, intclligeiilibus Deiis:
Cnim quisquam sahctus viribus suis (a). Exsultcmus hoiTiiiiem iiiluenlibus offerens , credenlibus Deuni
servans. Ergo iniifmos salvavit aspectus infirmilaiis
ergo, cliarissimi. Ab bodierno die crescunt dics. ejtis : firrilos qiiccrifCoiiterriplaliodiviriitatis ejuS.
Crede in Chrislutn, et creseit in te dies. Crcdidisti ? CAPUT II. —2. Incarnuiionc visibilisDeiis, quem
Inchoatus est dics. Rapli/.alus es? Nntus est Cliristus homo sequalur , exhibelur.Obsecro vos , charissimi,
intuemini qiinni ningriurasit hociiivsteiium vcritalis.
in cordc luo, Sed miraquid Christus nntus sic rcninn- Ad salvaiidosliomiiies Legera dederal, Prophelas mi-
sil? Crevit, ad juveiiliilein pcrvenit: sed in scncclu- serat : ct quia sanaiidis languoribus hccc lcincdia
lcin non dcclinavit. Crescnl ergo cl lides lua, robur prcecessertini, ipsum |se adsalutem eoriim offcrrc ho-
rainibus Dcus voluit.; Porro homincs Dcuni ipsuin iu
inveriiai, vcltisialcm nesciat. Sic pcriincbis nd Chri- substantia sua viclcrdnon potucrunt : speni vero ho-
stum Filiuni Dei, in priucipio Vcibum npud Dcnm, mines stiam ponerc in solo homine noildcbeilanl.Quid
Verbum Detrai; sed Yerbum carneni faclum, ul ha- ergo hic liercl ? Hominem sequi non debebant, homo
non erat qui videri poleral: Dcus seqticn-
bitaret in nobis. Majcstas ibi latebat, ubi infirmitas sequcndiis
dus eivit qui videri non poterat. Ul crgo exhiberctur
apparcbat. In inantis suas Simeon infirmilalcm accc- hoiiiihi, ct qui ab hoihine vidcrCliiret qiiem hohiose-
pit, sed majcslalem inlus agnovil. Ncmo contemnat qucreiur, Deus factiis est homo. Dcniqiie euin jam
lialinn , si vult esse rciialus. Ad illum pertinuit pro- inler liomincs vcrsafclur, el tribus aposlolis in se-
creto adduciis mediiij aslarcl, subito eis in iila divini
pter nos nasci, ad nos pcrtineat in illo rcnasci : qui cultiis claritate rcspleiiduil : quod apbslOliqui prsc-
vivii el rcgnat in sccculasrcculorum. Amen. senlcs ernnl, vix intueri pro hiimaiii affeCtusiiifirnii-
late poliierunl (Id. xvn; 1-6). Nasci hiiinanitus vo-
SERMOCCCLXXI* («). lnit, iil nos in i.psonascercraur , c( fuluris culloribus
tia KaiiviialcUoiiiini,iu (c). Suis itcr.iicc naiivitalis sacfanienla sanciret : u( nos
qui a iialjvilate illa coarctali tenebamur obnoxii, Sal-
CAPUT PRIMUM.—1.Clirisiiduw nctiivilaies.Nalus vatofis nostri vestigia coinilali, secuudai nalivilatis
csl riObis LiodieSalvaior ; ct ideo liodie oinhi inuiido prrcsidio ccrto polifeinur ; qno in Deocl cx Deo nali,
sol venis exorlus est. Dcushoiiio factiiscsl, ut"!:omo abriiiiiperehnis viiicula mofiis antiqure, cum pigiras
Dcus Fieret :. el ut servus in domiiium vcrtcretur, sahilis Spirilura sahcthm siiiriefcmus. Ergo cuin appa-
fofriiiihisefvi Ddininus accepit. lialiiiavii in lcrris ha- rcrb horaiiiibus Dctis tellct, eosque qnce prius raniitln-
bitalofcoelofum, ut homo habitalor terfa-.habiiaret in vcral, docere eiinin procsens cuperet, vira divinam
coelis.Nnius esl ergo nobis Salvator, passtis est dicm nssuinpio liomine teiiiperavit, ct posuit tenebrns lati-
partus repudiatce Legis conceptus : iialus autein de bnlum suhlii iii circnilii sno (Psttl. xvit, 12), ciira se
1'atre sempef, de rriatre seriiel. Elenim Doniini nosiri labefriaculo carnis oblexiL Tali ergo et lam iiicffnbili
Jesii Christi diias accepiiiius nntiviiatCs : primo divi- sacrnmenlo ; Christus Deus rioster el homo hahetiir
nani, deinde liumanam ; sed plaiie ulr.iraqiie mirabi- cl Dcus ; pcr malrein hoino, pcr Pnlrem Deus. Sicque
lcm : in illa ut malris, in hac ul palris oflicia cessa- fil iil iitfiiraqiieiiliid;Silvcrinh quod ait, Pater major
fent: riiiain ccterriani, ul crearet iemporales ; alierain ine 'esl (Jocttt;xiv, 28); ct, Ego et Paler timiihstimtis
lemporalcm ^ ut prseslai-etcelerhos. Ille crgo in foriiia (lcl. x, 50). Nani diyiiiiiale cequatiir Pntri; inearmi-
Dei Patii ccqualis, ille in forma servi Palri subditiis. tioiie siihdii.ur1'atri.
Ille creator lemporuni, nalus in lempore est: faeius- CAPUT III. — 5. Deus et Iwmo quonwdomisceii
quc esl tarii parvus, ut ederetur a fcmina ; scd tam poiitii. flifftcitior dniinw torpdrisqiw pcrmixtio.Qii:i-
iliagiiUs iilique peiiriahsit, ut rion sepafarelur a Pa- rere lanicn quidnni solcnt, qiiomodo niiscefi jiotuit
IrCi Has ergo Domini naliviiates eiiara duo evnngeli- lioino ct Dcus. Qiioeriral rntioiiem lrajiis ravsteiii,
slnrum lesianlur principia. Unus eriim de nalivitale qtiod semel fnctuni (jsi : cura ipsi lictjuaqiiampossiiu
TCildercraiioncin ejus qu;c iii semper, id est^ qiio-
' besidcratufin nostrismanuscriptis. Uiodoaiiinia iiiisceluf Corpori, ut homo lial. ErgO sic-
(d) Sihiiliajh serrii.196,cap. 2. ul corporca rcs incofporcaquc conjiingiiur, lit Iiohio
(fi) Allas;de Diversis52: efficiatur : itn honio coiijuiicius est Deo , ct Incitiscsl
(c) In Breviario1'arisiensilegilur nomiiie Auguslini. Chrisiiis (a), El (airieri ii( liefei Ciirisiiis, (inii iliriiu-
Ccfie qiiidehi ipsiiis Senleniiasbene nmitas inprimopo- cofpofea , id csi , aniiria ci Deiislaciiiiisconjimgiper-
lissiniiiuiet seciiiidocapiteconlinet, sed cas ex serniono iriisceriquc poiucrunl, quain niiscciilr ima incorpoicn
de Nalivitate.loaiinisBaplistreinfraordine 580, ubi oiniiia
Siiiccfiofael ajitiiisconiiexa stini, delibalas.tlabelaulcin aiiiique corporea, id est, aiiiui.i ct corjtus, ut pcr-
adiilixlaquam pliifitiiaab Augusiinigenib aul stilomani- sona lioniinis cxisiati Qiiod si Detis crcator cocli nc
fesle aliena,qualiaista sunt: cap. 1, « El ut servns in do- lefroc, cuiri Dctis essel; liomo facttis est, c( hiiiiiilia-
«iininihi veflefetiir; » ibideih, « fJtrecte dies trruniicm vil semelipsum tisqiic ad liiorlera , mortciii atitera
«solis iugeai, ? etc-cap. 2, « Kt futurisculloribussuisiie-
« ratsenativilatissacranieiiiasancirct.» («) vide epist, ad volusiainun,137,u, 11.
1661 SERMO CCCLXXII. 1662
crucis (Pltilipp. 11,6-8), quanto autem superbire non pientem, sine corruptione parientem?Ulraque nativi-
dehet tcrra et cinis ? Yidete , fralrcs, qiianluin se hu- tas mira est, quia divina est. Sive ergo illam, sive
milinvil proplcr homines Deus. Quanlum se dcjicere istam mcns lnimana considerel, reclissime dicit, Ge-
debcl scrvus, quando ad tanl.im lmmiliiatcm doscen-
dit et Dominns? Qure humililas, charissimi, si plenis- nerationcm ejus quis cnanabil (Isai. LIH, 8)? Et nos
sime ab homkiibiis possidclur, eliain atl chnritalem quid fncieinus, frntrcs? Quoniam digne eloqui non va-
usque proficiel. Nnm dmn aller alteriun existiniat sn- lenius, tacere debemus? Absit a nobis, absitut taccnt
(periorem, dilectio facilccqualitatera. Unde non se ipsc lingua servi, quai-.do Nalalis est Doniiiii. Dicaraus
homo dcspiciat, propter qiicm utique isla subire di-
gnatus est Deus. ergo quod possiimus, quod legimus.
CAPUT IV. — i. Hominis dkjnitas ex Dei in ipsum 2. Ad Christi nupticis Judwi et Gentiles invitali.
dignatione. Et ego quidem , fralres, pro quibiis im-
licct vos sem- Carne el sanguine Clirisli paschnur. Cltrislus spon-
pendi et sitpcrinipendi cnpio , magnos
per in conscientia mea feccrira ; tnnien majores quo- sus el gigcts,pulclter el fortis. Beatus David de Cliri-
dani niodo vos res mihi ista elficit, cuni iiitendo slo loquens, dicit in Psalmis, In sole posuit laberna-
qnanta sit Dorainimei pro horainc dignalio. Vos uli- culuni situm , et ipse lanquam sponsus procedens de
quc cstis Dominicoeincarnalionis , vos Doininicisah- Ihulctino
guinis preliuni, vos mcrabra Chrisii, vobis caput suo, exsulluvilul gigas (Psal. xvin, 6). Pro-
Clirisius esl : pro vobis nasci, pfo vobis pati cuncta ccssit enira hodre de sacro thalamo, hocesi, beatorum
iion distulit; crucem qtioque ipsam ad hoc peiiulil, viscerum abdito iucorniploque secrelo.
ut vos sibi in familiam coaptarct. Yos appellamini virgiiicorum
Chrisli fratrcs , vos appcllamini Cbristi hceredes. Processit inde virginis filius, virginis sponsus : filius
Proinde, dileclissimi, iiniisquisque digiium se ipsum videlicet Marisc, sponsus Ecclesioe. Universoc eiiim
habeat, coram quo peccare non debeal; dignum se Ecclesiocloquebatur Apostolus,quando dicebat: Apla-
existimet, coram quo si delictum cogitaverit, erube- vi vos uni viro virgiiiemcuslamexhibereCltrislo(HCor.
scal. Prelio enim magnoempli eslis : cjlorificateet por-
tute Dettm in corpore veslro (1 Cor. vi, 20). Hic pro xi, 2).
vobis natus est, hic pro vobis oblatus est; hic etiam , CAPUT II. —-Ad has lales nuptias Chrisli, Pater
si digne agatis, habitnt in vobis. Againus ergo, medi- Sed quid
lanles in lege Domini die ac noctc , ut comprehen- sponsi primum invitavitpopulum Jtidccorum.
dere eum, ut videre merenmur. Agamus, ut qnia ait Evangelium? Qui invilaii erant, non [uerunl digni
dignalus esl dcscendere propter homines Deus , ad (Mattli. xxn, 8). Invilala cst posteauiiivcrsarumGen-
DLUIU hoiiio possil ascendere. tium multitudo, ipsa iraplevil Ecclesiam, ipsa accopit
SEP.MOCCCLXXII (a). * de mensa domiuica non vilcs epulas, aut ignobiles
DeNativitateDomini,iv (b). potus, sed ipsius pastoris, ipsius occisi Chrisli car-
CAPUT PRIMUM.— 1. Nalivilas Cltrisli duplex. nem prcclibavil et sanguiucrn. Occisus esl ad nuptias
Novit fides vestra, charissimi, qttoc hanc universnm suas ipse innocens agnus, occisus est ad nuptias; ct
riiultiludiuem congrcgavit, quia natus est nobishodie quoscunique invitavit, de carne sua pavil. Occisus
Salvalor. Natus est dc Patre semper, de matre se- epulas prccparavil: resurgcns nuplias celebravit. Occi-
mel (c): de Patre sine sexii, dc niatre sine usu. Apud sus voluntariara pcrlulit passionem: resurgens dispo-
silam duxit uxorem. In ulero virginis humanam car-
Patremquippcdefuitconcipientis ulcrus : apud matrem
defuit semiiiaiitis amplexus. Prima nalivitas ex Patre ncm vcltit arrham accepit: in cruce pretiosissimam
naiuram servavit: secunda nativitas ex matre gra- dolem suum saiiguinem fudit: in resurreclione alquc
tiam seminavit. Hla teniiit inajeslalem divjnce sub- ascensionc sua oclcrnimatrimonii fcedera robornvit.
slaulire; isiasuscepitsocielalem raortalitalis humanse. Ascenditenhn in ctllttm,captivamduxit capiivitalem,de-
In hac autein ideo venire dignatus cst, ut fierel obe- dil dona liominitnis(Psal. LXVII,19). Quocdona?Spi-
diens usque ad mortcm (Philipp. n, 6-8), et mo- rilum saiictum, pcr quem diffusa huinanis mentibus
rifcndo vinceret raorlem. Ulraquc nalivitas ineffa- cbaritate, inseparnbiliter Ghristo tanquam viro suo
bilis, utraque mirabiiis. Quod enim cor hiiraa- adhrcsit Ecclesia. Processit ergo hodietanqtiam spon-
iium coraprehenderc, quoeve liiigua valcal explicare, sus de sacro llialamo suo, e( sicut exsequilur Psal-
ul ad currendam viam. Processit
quomodo natus sil Chrislus semper cx Deo, aut quo- mus, Exsultavtl gigas
inodo nuper ex iilero? Quis iiiiclligat cocclernumFiiio ut sponsus, exsultavit ut gigas. Pulchcr et fortis: pul-
ut ut
Pntrem, quis eloqnalur virginem inalrem? illum sine cher, ut sponsus; fortis, gigas. Pulcher, ametur;
ut timeatur: pulcher, ut placerel; forlis, ut
iiiitio, siuc fine gigneniem; istani sine Iibidine conci- forlis,
viiiceret. Ubi invenilur in Scripttiris sacfis sponsi
* Hic
quoquein noslrismanuscriplisdesideralur. islius pulchritudo? Speciosus[orma prwfiliis hominum:
(a) Alias,de DiversisSi. in labiis tuis (Psal. XLIV,5). Ubi in-
(b) son omniabic sapiuntAugustinum.Isludin exordio, diffusa estgralia
« De1'atresine sexu, de matre sine usu, » haudsatisaccu- venilur giganlis fortitudo ? Dominus forlis el polens,
rale pronunliiuimvidetur.Et prior pars ejusdem senlen- Dominus
lirc, «Nntusesl de Patre semper,» etc, liabetur etiamin potens in prwlio (Psul. XXIII,8). Utrumque
supericriscrmone. Antefinenicilalur hymnusAmbrosiide autem, id esi, et pulchritudinemetfoiiitudiiiem in eoi
cbristi Kalali,qui pauloanle fueratcanlatus.Numforleri- viderat et intellexerat lsaias, cuin dicebal: Quis est I
tus cantandiin ecclesiahymnosAmbrosianosper Atigusti-
num fueral iu Afrieamiiivectus? Dicit ipse in ej ist. 53, isle qui adveuit ex Edom? rubor veslimentorumejus ex
circileraiinwri 400scripta, Calbolicosa Donatislisrepre- Bosor, sic
heudi «quod sobrie psallant iu. ecclesia divina cantica speciosus in stola vestimenticum foniiudine
«rrophelarum, cum ipsi » ait, « ebrietates suasad canti- (Isai. LXIII,1)? lsle ergo prophela, qui et speciosum
« cuuipsalinorumbumano
' ingenio composilorum,inflam- dixitet fortcm, spousum noveralei gigantem.
« ment »
(c) Hseccademiniliosermonissuperioris. CAPUT 111.— 3. Viamquomodocucurril Chrisius,
1663 S. AUGUSTINlEPISCOPl
Ambrosiihymnus.Ergo, chnrissimi.Ea-stitoiJ ut gkjas et prseputii, hoc esl Judccorumatque Gentium, de di-
ud currendamviam.Qiiam viam, nisi mortalem viam, verso venientes in suri unitate copulavit, et facltis est
quam dignntus est nobiscum habere comniunera? Ipsa paxnostra, qui fecit ulraque iinum (Epltes. n, 11-22);
estvia, perquam genus humanuni transil. Traiiscunt ut pastoribiis Judocorumiirailiaretur, Angeli venerurit
enim per eam vcniendo nascentes, et abscedendo mo- de coelo; et utamngis Genliuni adorarelnr, stella re-
rientes. Eliste generis humani fluviusab initiousque in fulsit c ccelo1. Sive ergo per Angelos, sivc per stcl-
finem ex occullis nalurcc venis jugiter maual. De islo lam, coeli enarravcrunt gloriam Dei: nt in ejns qui
fliiviorapidoacturbulenlobiberedigiialjiseslChristus. nalus estgratia, ennrrarent cam eiinm Apostoli, por-
Modoaudistis in psalmo, De torrenlein via bibit (Psat. tanies Doiiiinura.sicut coeli, alque in omnem tcrrnm
cix, 7). Torrcns iste produxit nos ad nalivilalcm, per- exirelsonus eorum, elin fiues orbis lerrce verba eoruiii
duxit ad mortem. Quasi ex occulto fonlis, abyssuni (Psal. XVIII,2, 5). Quccqtioniam el ad uos vencninl,
maris suscepit Christus. Uiriimque pro nobis, et natus credinms, propter quod et loquiniur (II Cor. iv, 15).
et inortuus cst. El quia bomiiies in medio bujus flu- CAPUTII. — 2. Idem tractalur argumenlum,Mulla
minis constituli, plerumqiie delectnnlur mundi blnndi- igilur consideranda suut, fratres , iu hac qunni audi-
mentis et illeeebris, quceIimo hujus lorrentis involvun- vimus, evangelica leclione. Magi venitint ab oriente,
tur.atqueinprofundum iiifernideniersun! eos, quidum regem Judreorura requirunl, qui tot reges Judccorum
transeiintes iindas avide hnuriunt, sic necaiilur, slare nuiiquam antea qusesierutU.Requirnnl auteni, nou
cupienles in lorrente prcccipitanlc, et in republica ' aliquem virilis oe(aiis, sive grandicviim , liunianis
qnoerenlcs (ixa vesligin : ideo Dominiistle lonenle in oculis , in excelsa sede coiispicuum, exercitibus po-
via bibit. Quid cst, in viu bibit? Transicns bibil. Ribit tentem , arniis terreiitem , purpura nitentcra , diadc-
cnini cl traiisiit, non rcmansit: nec sletit in via pec- maie refulgenlem [ vel de cruce sibi exsiiltanicm , in
catorura. Item mortera mettiuiit homines; qtiia uc- qtta universos maiiyres rcdimeret confilentcs, vcl ab
cesse cst prcccipilari omnes Imjus torrcntis impulsu : inferis rcsurgcntem , aut iu coelosasceiideiilem ]; scd
Christiis aiiteni mortein qnam sponle susccpcral, ti- recens naliim, in cimis jncciUcm,;ibcribusinhiaii(em,
merc iion potuit; ideo dictiun esl, El exsullavitul gi- nullo ornalti corporis, nullis nicmbrorum viribus ,
gctsad currendam viam. Dcsccndit cnim, ct cucurrit: niillis parcntuiii opibus , non sua oolnle, non suortim
ascendil, et sedil. Nostis, qnia sic confilcri (a) solclis: pofcslatc prccslantcin. Et quccruntregein Judrcorum ,
postquam rcsurrex:!, nsccndil in ca-Iura, scdet ad dex- a rege Judreorum ; ah Iferode [ homine ], Chrislum
terarn Palris. IIuiic nostri gigantis cxcursiim brcvis— [ Dcum cl homiiiem ; a tcrreno rege liominc, regcm
sirae ac piilchcrrime cccinit bcnius Ambrosius in hy- ccelorum qni condidcral bominem] : a grandi par-
mno, quem paulo a:;te canlastis. Loqucus cnini dc vulum , a claro lateiilcm , ab cxcclso humilcni, a
Domino Chrislo, sic ait: t Egrcssns ejus a Palrc, rc- loqucnle infaiilcm , ab opiilcntoiuopem , a forti infir-
f gressus ejus nd Pnlrem : cxc.irsiisiisque nd inferos, mum; cl inmen [qiiamvis ab Hcrode perscqueiile ,
f recursus nd scdera Dei. » Hsec omnia, cbnrissimi, sibi ct aliis Chrislum dominanlcm], a coiiienincnic
si qiiccramus cur facta sunl, iiivciiiemiis facta pro odorandiim : prqfccto in quo nnila pompa regia vide-
nobis. Desceniileniin, ut asccndcrcnius; niortuus csl, balur, scd vcra raajcsias adornbatur.
ut vivcreiiius; resurrcxil, ut rcsurgcrcraus; asccndil CAPUT III. — 5. Ilerodis melus el in parvulorum
in ccelum, ul lerrena conlcmncre, clcor siirsiim eri- ccvcleswvilict.Innocentes mciiiijriimcorona donati. De-
gerC disceremus. Dcnique ut lcvaret posl se spcm no- niqiie Hcrodes tiincl: Mngi dcsidcraut. Regcin illi
slram, levavit primo caniein suam : el ut spcrarcmus cupiunl iiivenirc, rcgriuin nicltiit illefinire 2. Uin<juo
hoc secuturum in nobis, illud prcecessit quod accepit poslrcmo quourunl : ijlli, per qucm possint vivere;
ex nobis. ille, qiiem vellct Occidcrc : ille, in queni peccatnm
SERMO CCCLXXIII* (b). grande coraiiiittal; illi, qui oninia sibi peccala di-
niittat. Nccat quippe Hcrodcs parvulos multos, diim
De EpiphaiiiaDoniini,i(c). vult ad unius mortcra pervenirc. Et ciim srcvicnlissi-
s
CAPUT PRIMUM.—-1. Clnislus manifeslalus Ma- mam et criicntissiinam cocdemin tot iniiocciitibus
se ipsum tnnta iniquitate priinitiisintci-fccit.
gis. Soleinnitas quam hodie celebranms, propter ma- perfecit;
iiifesialionem Domini Epiphaniccgroecumnoracn ac- Interca rex nosler [Ghrislus], Verbum [Dei] infnns
ccpit. Hodierno quippedicMagis adorantibus lanquam [Deus], Mngis illum ndoranlibus, pnrvnlis pro illo
pritniiiis Genliiim, commendniur nianifcsialus, qni moriciUibus, sivejaccbat, sive sugebat; el noiulum
nule paiicos dies traditur etiam natus. Lapis illeangu- locutiis4-, crcdenles inveniebal; et nonduin pnssus,
laris, qui velul pariclcs duos, circumcisionis videlicet etiam martyres faciebal. 0 parvuli beati, inodo unti,
nunquaiij lentali, nonduni Iuctati, jam coronati! Ille
1 Forie legendum,et in re labili.
* 1 i-ioriacensisveltistissimuslibcr, el itl delibalioGemiitm
itccogniliisad C)J.cl. I'.n. r. rm. v. et nd Lov.
(a) ln syniliolo. Maqisalvarenliir, novoadmonitisitnlluminesiclereo.
(b) Alias, d e DiversisGfi. 2"sic FloriacensisMs.At cditi, timel successoreiu,niagt
(c) Auibiguiini reddiiiuloci nonnuUi,(piilinslcmcritalc desideranlredemptoreiii:iili citpiunlimeidre regnum,nic-
aliciijttsliibeniallaliunIneilo(•rediinusinspeclo tioriacensi tttilille finireregnum.
vclere libro,qui en pinriiniqiiuprieterit, qureclispliccrilin 3 tioriacensis,Ms.,cctcbralissimam.
hoc serinoiic, uli inlo.lliicos cx nisiiiis tid.cn qu;e codcx 4 ita ideniMS.AljiveroSlss.cum excusis, sive
ille nonhabcl apposiiis. surgebut
crescebal,el nondum,oie.
1665 SERMOCCCLXXIV. 1C66
de vestra corona dubilaveril in passionepro Chrislo , Yerbura quod longe erat a nobis , caro faclum est ,
qui eliarn Bnplisinumpnrvulisprodessc noii existiraat ut hnbitarel in nobis (Joan. i, 3 , 1-4).Agnoscamus
Christi. Non habebalisquidem aUatem, qua in Chri- iiaqiie i» tcmporc , pcr quem facla suul lcnipora : el
sium passiiruin crederctis ; scd habebatis caniera, in celebraiUcsejus fesla temporalia , prsemia desidere-
qna pro Chrislo passuro passioiiemsustinereiis. Nullo mus octcrna.
niodo istos infantesdesererel gratia Srilvatorisinfan- SERMOCCCLXXIV* (a).
lis, qui vencrat quoerere quod perierat, IIOHsolumin De F.piphania
carne nascendo, verum etiam in cruce pcndendo Domini,u (b).
[aJ inferos descendendo, et in ccelisascendendo, et 1. Magi ad Chrislum slella et Angelorum reve-
o.ddcxteram Patris sedcndo]. Nam qui poluii natus lalioneperducti. Annivcrsaria celebralio dici liujus
hahcrc proedicatoresAugclos, narratores coelos,ad- anniversarium sermoneni a nobis exigil, debitiini au-
oratores Magos, poluit et illis ne pro eo hicmoreren- ribus et cordibus vestris. HodicSalvator noster Ma-
lur prreslare , si sciret illa morie periluros , el non gos ad se de tam longiiiquagente perduxit. Venerunt
potius majore felicilate victuros. Absit, absit, ut ad ut adorarcnt infaiilein, YerbumDei. Qtiare vcnerunl ?
liberandos homines [Christus] vcnicns, dc illorum Quia stellam inusitntamvideruut. Etunde eara Christi
procmioqui pro eo interficerentur iiihil egerit, qui esse cognoverunl? Videre enim polucrunl stellain ;
pendeiis in liguo pro eis a quibus interficiebalur numquid loqui eis potuit ct dicere, Slella Christi
oravit. sum ? Procul dubio alitcr iiidicaliim est, per aliquam
CAPUTIV.— i. Infelices Judwi fabris ArcwNoeel revelationein. Tamen inusitate rex natus erat, qui et
lapidibus milliariis persimiles. Quid dicam de iu- ab alicnis adorandus erat. Numquid non regcs antc
felicilale Judoeoi'um,qui CliristuniquocrcnlibusMagis, in Juda>aerant nali, aul per univcrsain terram in
eliaui prophcliam indicem prolulerunt; Bcihlehcin diversis gcntibus? Quare iste adorandus, et ab alie-
civitatem designaveruiil[quam ipsi non inveiieriml]? nigciiis adorandus, non terrente exercitu, sed in
Sirailes fabris ArcoeNoe, aliisubi evadereut prcesii- paupcrtate cnrnis, latenle majestnie virlutis? Quando
lerunt, et ipsi diluvio perierunt : similes lapidibus nattis est, adoratus est a pastoribus Jsraclitis, quibus
milliariis, viam ostendcrunt, uec ambulare polueruut eum Augeli nunliaverunl : sed Magi non erant de
[quia slolidi in via rcmanseriint]. Quccsiliimesl ab genic Israel. Colebnnt Gentium deos, hoc esi d:cmo-
eis, ubi Chris(us nascerclur : responderiral, InBe- nia ; qiioriiiiifnllncidecipiebanttir potenlia. Yiderunt
thleliemJttdw. Sic enim scriptum est per prophelaml: crgo qnanidani siellam inusitatam, inirati sunt: quce-
El tu Bellilelietnterra Juda , non miitimaes in ducibus sicruut sinc duhio cujus esset signuin , quod tam no-
Juda. Ex le enim prodibitrex, qui reclurus esl popu- vum insolitunique.viderunl. El mique audieruiil.pro-
litm mcum lsruel (Malth. n, 1-G). Audierunt et fcclo ab Aiigelis, ab aliqua admonitioiie revelationis.
abierunt inquisilores; dixcrunl et remanscrunt do-. Qucerisfortassis, Ab Angelisbonis , an malis? Chri-
clores : el coiitrariis affectibus scparali, illi facti sunt stum quidem et angeli mali, hoc est daemones,Filiura
adoraiores, illi perseculores. Nunc quoque Judcci si- Dei esse confcssi stuit. Sed cur uoii eta bonis audic-
mile aliquid nobis exhihere non desinunl. Nonnulli runt, quando in Christo adorando salus eorum jam
enim pnganorumut noveriiilChristiimaiile propliela- qucerebatur, non iuiquitas dorainabalur? Poliieruiit
tum , quando eis de Scripluiis leslimoiiiaclara pro- ergo illis dicere Angeli : Stella qunm vidistis, Christi
feriraus, suspecti ne forte a Clirislianis ista conficta est, ile el ndorate eum ubi natus est, et siintil indi-
sinl, malmit crederc codieibus Judceorum: et sicut cate qualis ct quanlus natus. Illi autem hocnudilo vc-
tunc Magifccerunt, istos dimittunt inaiiiier lectilare, rierunt ct adornvcrunt. Auruin, thus el myrrham ob-
ipsi pcrgunt (idelileradorare. lulerunt, socuiidumcoiisuetudinemsuam. Talia eniin
CAPUTY.— 5. Speclaculttmspirilualein Iwcfeslo. solebanl offerre diis suis. ....
Celebremus itaque exsultantcs iu Domiiio, feslum 2. Christusab ipsis Jttdwis deinonslratusGeniibus.
diern Domini; non solura quo cst ex Jiidniis natus , Quod sane antcquam facerent, aiUequam eum in ci-
vcruin eliani quo ksl Gentibus mnnife-lalus. Juvat vilate uhi ualus fucrat inveiiireiit, venerunt quce-
intueri oriiftia,et in iiniraiadduciacoiispeciiim, aniiiio. rentes , Ubi naluseslrex Judawrum? Nonne poternnt
cernere spectaculo spiriluali 2. Nascitur Christus : elinm hoc rcvclatione cognosccre, sicut cognoveraiit
virgo concipil, virgo parit, virgo nulril; adest -fc- illainstellain regis csse Judoeorum^Noiinepoluileos
cuifdilas, nec abest integritas. Angcli aimtiiitiant, ad illam civitalera cadeni stella perducere, sictit
pastores glorificant, cccli enarrant, Magi desidefaiit, postca perduxit ad locura ubi Chrislus cura malre
reges formidant, Judcei demonstranl, Genles ad- * necognitusad r. rm.v. et ad Lov.
orant: frustraiUur ssevientes , coronaiittir infnntes"
adiiiirantur credenles. Quiccst ista hurailis celsiiudo, (a) Alias,de Diversis67.
Profeclo illud (b) IncunctaitterasseritMagosvisastellaedoctosab Att-
inlirrai forlitudo, jiarvuli magnitudo? gehs uisse»quod illaCbristi signumesset: « Et utiqueair-
Yerbum fecit hrcc omnia, perquod facta sunt oraiiia. uitione «
(idieruut, inquil, profectoab Angelis,ab aiiquaadmo-
revclatiauis.» Prretereadicil conciquator,res in
niunera obl-ilasa sia.^issecunduntconsuetudinemsuani,
1 In Floriacensi Ns.:Quidetiamde hac re scriptumesset, qufa taliasnlobaniollerre diissuis. Al Augustinusin eo-
niemoriler-pronuntiaverunt: Et lu Beihlehein,elc. ruiu iii-jiicri;us iiouiiiliilmyslcriiagnoscitin scrraone202,
3 ln Floriacensi Ms.,speclaculaspirilualia.
 1607 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1668
infans erat? Poferat sane, non lamen factum est; Hujus figurcc nhle graliara , viclimis adumhralrc
! tit Iioc a Judccisinquirerent. Quarc voluithoc Dcus sunt. Quod iino modo fulurtim fucrat, multis modis
a Judccis inqniri? Ul diim ostendunl in quem non jjrovideulia divina prcciiuiitiavil, ul quam mr.gruiiii
cfcdiint, ipsa sua demonsdaiionedaranenlur. Attcn- csset, oslenderet. Ipse medicus, ipse medicamcn-
dite quiaet nunc fiuiUprimiliocGetilium Magi,quanio tum : uiediciis, quia Verbum; medicanienliim, qtiia
a majori irapieiate libcrali, lanto mnjorem diinies Yerbum caro facluni est. Ipse sacerdos , ipse sacrili-
gloriam liberanti. Qurcriuit, Ubieslqui ncitttseslrex cinm. I])se est qui mulavil viam Magoruin: ipsc
Judworum? Herodes , audito regis nomiiic, tanquam cliam nunc niutnt vifam nialortim. Cujus in cnriie
crmulus conlremiscil. Vocat Lcgis pcritos , interrogat nianifeslnlionem,qrac grcece dicitur Epiphania,jusii-
ab eis secundum Scripturas ul indiccnt ubi Chrislus fic.iirein spirilu gentes hodierna solemnitate conce-
nascerelur. Illi j-espondent, In BetlilehcmJudw. Per- lebfant : ul rcnovct mcnioriam soienniitas, vigenl
rexerunt Magi, el adoraverunt (Malili. n , 1-11) : devotione pietas, ferveat congrcgaiione charitas , lu-
Judcciremanserunl, qui deiiioiistraveriiiit.0 iiiagiium ceat inviuis veritns.
sacramenlum! Hodie pcr Jiidrcorura codices convin-
cimus : fiunt fidcles per eorum codices. Ostcndimus SERMOCCCLXXY' (a).
Paganisquod noltinlcredere. Nnm aliquando Pagani DeEpipbaniaDomini,ni (b).
faciunt nobis Iiujusmodiqureslionem, cum videntqure
iit ChrislusJudwisprhnumelposl Geiilibusmanifeslalus.
scripta sunt sic impleri, uegare oniniiionon possint,
quod ea pcr Chrisii nomeii in omuihiis genlibus proe- Infanles martyreseffecli.Duoparietesadanguluinconve-
nienles. Epiphania Ialine nianifeslatio est. Dorainus
scntrinlur, qurc in sanctis codicibiis prcediela rcci-
Chrislus ante paucos iiies nalivilate sua Judccisran-
taiitur, in fide rcgum, in cvcrsionc idoloriim, in
mulatione reruni humanarura : ct aliquandoaudent, nifesiatus esl : hodierno nulein die per slellnm
uldicant, Yidislisita ficri, et laiiqiiaraprsedicla sint Gentibus dcclaratus est. Acjnovitbos posscssorem
el asinus prwsepeDomini sui (Isat. i, 5). Bos
conscripsislis. Hoc poeia quidam eorum fecit: rcco- situm, de Judrcis, asinus de Gcnlibus; ambo ad unum
gnoscuiit ista qui legcrunl. Narravit quemdam apud
inleros descendisse, atquc in bealorum regionemve- jjrocsepe venerunl , el verbi cibaria invcnerunt.
nisse, demonsiralosqueilli Romanoriim principes na- Magi qui venerunt adorare Cbristum, el sigiiificnnt
sciluros, quos jam ipse, qtii hrcc scribebat, nalos primilias Genlium, Legcm non acccperunl, Prophe-
noveral (Virgilius, /Eneid. lib. 6, vers. 752-887). las non audieruiit: lingua cceli slella fuit. Quasi di-
Prccterita eiiim narravit; scd quasi ftilura essent cerelur cis , Quid a yobis qucesivi lucri ? Cwlienar-
raiit gloriam Dei (Psal. xvin , 2). El laiiien He-
prcedicta, couscripsit. Sic et vos, inquiunt hobisPa-
rodes turbadis, a Judxis quoesivit ubi nasccrelur
gani, vidistis hrcc orania ficri, cl scripsistis vobis
codices, in quibus boec leganlur lanquam prcedicta. Chrislus. El rcsponderunt, In BelldehemJudw : et
0 gloria regis uoslri! MeritoJudoeia Roiiianisvicli propheiicum testimonium adhibuerunt ; et Magis
siral, ncc deleti. Oiiincsgenlcs a Romanissubactre, adorarc pergenlihus, ipsi inimobiles permanserunt.
iu Romaiiorum jura transicrunt: hrcc gens et vicla Jn aggcre lnpides sunt; viam demoiislraiit, cl ipsi
esl, et in lege sua niansit, qnanlum ad Dei cultuni iion ambnlant. Tamen perrexerunt Mngi ad Bclhle-
allinet, patrias consneliidines ritumque cuslodivit. hem; scd invenla ciyilate, unde possunt doniumin-
Everso etiaiii leni[)!osuo, exslinclo sacerdotio pri- vcnire? Ecce stella illa qure.fulsit de ccelo, deduxit
stino,sicui diclum est a Prophelis; servant tamen in terra , stetit super locum ubi erat puer. Quanttis
circuracisionemet morem quemdaiii, quo a creteris famulatusclcmcntorum, et nequilia Judseorum! Tur-
gentibus dJslinguunlur. Propler quid, nisi propler batus est Herodes, quasi venerit Chrislus rcgnum
lcstiraonium vcritalis? Sparsi stiiil ubique Judoei, quccrcrecl iuvcnire terreiium. Natus est coelileo, ct
lurbata est terrena vulpecula. Dominus dixit de Hc-
portanles codicesquibus Clir-isluspreedicatur, et sicut
proedictiisesl proesentattir, ul jara Paganis possitos- rode : Ite, dicite vuipi illi (Luc xm , 52). Turbala
tendi. Profero cotliccm, lego prophetam : oslendo quid fecil? Occidit infaiites. Quid focit? Occidil in-
.impleiaih esse prophetinm. Dubiial paganus, ne forte fanles pro Yerbo iiifaiite (Mctith.n). Anle manyres
hoc ipse coiifinxerim. Iniinicusmetis habei hunc co- sanguine sunt effccti, qtiam posseot ore Doniinum
diceni, anliquitus sibi a majoribus commendalum. confitcri. El has primilias Chrislus misit ad Palrcni.
Anibosinde convinco : Judceum, quia id proplietalum Yenil infans, ct ieruht infantes; infansad nos, jnfan-
cl corapleliim cgo cognovi; paganum , quia non ego tes ad Deran. Ex ore infanlium el laclenliumperfe-
hoc coiifmxi. cislilaudein (Psal. vm, 5). Gaudeamus,nobis illuxit
3. Sacriftcium ttni Deo debilum. Non ergo sedu- dies. Magi primitioe Genliuni nos significaverunt.
caul dccmoninspecie divinalionis incaulos, et re- * Emendalusadr. rm. v. et ad vign.
rum tcmporalinm male curiosos ; ncc superbo fasUi
sibi s.acrificiorum hono- (a) Aliasinter vignerianos9.
decipientes impios, exigant (b) De aucforeincertisumus,cruiasicde Herodeloqui-
rcm. Yere divina prrodixcriuit divini viri uiiius di- tur, ut duos videatur, iaianticidam nempeet alleriimin
Yerum saciificium , uni vcro Dco debctur. EvaagclioLucre,cap. 15, nominatuniconfundivoluisse:
scipulil. qucsijse qiudemAuguslinus diserledistinguitin lib. 2 de
> Locusperplexus,qui in Pilhoeanc librosic jacet: rera Co.iseusuK8f. cap.7, ct iu lib. 22 conlraFau-
vangelislaiiini,
iivinaprwdixeruntdiviniviriuniitsDeisunt. st-ii', ca,-.
16&9 SERMOCCCLXXVI. 1670
Agnoycrunt Judoci quando nalus est, agnoverunt bet enim libertalem isla spirilualis nnlivitas : pro-
Gentes hesterno * dic. Diversi parieles ad lapidem prie autem carnis nalivitas servitutem. Dusesunt uti-
angiilarem venerunt, inde Judsei, inde Gentes; de que hominis nniivitates, nasci et renasci. Nascimur
diverso, sed non ad diversum. Vidistiset nostis, quia ad laborem , renascirnur ad quietem : nascimur ad
taiilum a se parietes longe sunt, quantum ab angulo miscrias, renascimur ad oetcrnam felicitaiem. Nnm
remoti sunt. Quantum ad angulum propinquant, pro- illi pueri, infnnles, parvuli, lactentcs, malernis ube- !
pinquant sibi : cum ad angulum venerint, hoerent ribus iiihocrentes,eiquantuni in eos graticcconfera-
sibi. Hoc fecit Christus. Longe a se fuerant Judsciet lur nescienles, ut ipsi videlis, quia infantes vocanliir,
Gcnics, circumcisio et prccpulium, Legis ct sine el ipsi habeiiloctavashodie : et isti senes , juvcncs ,
Lege s, cultores unius veri Dei, et multorum fal- adolescentiili, omnesinfantes.Una quippe illoruni in-
sprura. Quam longe ? Sed ille est pax noslra, qui fecil fantia peiiinet ad vetuslalem, altera ad novitalera.
ulraque uniim. Sed qui veneruut de Judccis, ipsi in Nara quos videtisrecenles a parlu, veleres nascun-
bono pariele nuraeranlur : nam qui vencrunt, in tur. Yetus homo noster dictus cst Adam, ex quo na-
ruina non remanserunt. Facti suinus unum illi et scinmr : novus homo Chrislus, per quem renascimur.
nos : sed in uno, non in nobis (Ephes. n, H-22). Isii ergo ci novi sunl, et rcnati sunt ad aliam vilara ,
Unde nalus est Chrislns? De Judaeis. Sic habes scri- ei est in illis, si dici polest, quando nascuntur, nova
plum , Salus ex Judwis esl (Joan. iv, 22) : sed non velustas.
solis Judceis. NOn enim dixit, Salus Judoeis; sed , 3. Bupliztitoshortalur ne imitenlurmalos christia-
Saius ex Judwis. Illi comprehenderunt, cl ipsi perdi- nos. In Ecclcsiamali bonis pcrtnixli. Ecce miscenlur
derunt; illi ligaverunt, et ipsos fugit; ipsi viderunt, hodie fidelibus infaiites noslri, cl tanqiiam de nido
et occidcrunt : nos nec compreheiKlimus, ct tene- volant. Necesseest ergo, ut parturienles cos alloqua-
mus; nec vidimus, el crediraus; postcriorcs sumus, mur. Sicut enini recolitis, fratres mei, liirundhium
el anlecedimus. Illi qui nos prcccesserrait, viam per- vel doniesticorum passerura pullos, quando volare dc
diderunt: nos autem e( viam invenimus , et in illa nido ccepcrinl, maires cum slrepilu circumvolanl, el
ambulantes ad patriam veuiemus. vocibus piis testantur pericula filiorum.
CAPUT III. — Scimus crgo niullos, qui appel-
SERMOCCCLXXYI* (a).
lanturfideles, malevivcre, etgratirc, quamncceperunt,
Dominicain octavisFaschse(b). moribus suis non convenire; laudare Dcum lingua,
CAPUT PRIMUM.— \.Magnummiraculum, in- blaspbemare vita. Scimus atilem alios inter istos mul-
trarejanuis clausis.AudivitCharilos vcsira, cum san- tos, lariquaiii inter miiltam et abundantcm paloam,
clum Evangeliumlegeretur, Pominum et Salvatorcm velut grann gcmenles iu liitura, sed spe borrei se
nostrum Jesum Christum post resurreclionem stiam consolantcs. Duo ista genera hominura scimus essc
clausis osliis inlroisse ad discipulos suos. Magnum in Ecclcsia. Aream dominicamEcclesiani novimus :
miraculum : sed mirari desinis, si Deum cogilaveris. vcntilaliouem in die judicii speramus, massam fru-
Mirum enim esse(, si solus homo hoc lecissei. Refcr meiiti in resurreclione desideramus, horrcum in vita
ad omnipotcntiam, non ad phautasiani. Ostiisclausis cctcrnasumere cupinnis. lbi nulla palea erit, sicut in
intravit. Respondeolibi, ul scias quia vera caro fuerat, gelicnna nulluin granum cril. Nunc ergo, fralres niei,
cicalrices tangendas monstravit ( Joan. xx , 19-27). cum sciamus duo istn gcnera hoiiiinumesse in Ecclc-
Sed sicul non est, inquis, nalurre corporalis per ja- sia , pioruni el impioruni, bonorura ct malorum , li-
nuam clausam inlrare, sic non esl naturce corpo- mcnliura ct conlemiieiitiiiin,quibus conjunganluristi,
ralis super fluclus maris ambulare. Iutravit per nescimus. Quid autcm vclimus, et ipsi sciimt: ulruin
clausa ostia, responde mihi, da niihi solidilatcin car- de illis votn noslra compleaiilur, humana iguorantia
nis. Ambulavilsuper aquas maris, da niibi cl lu pon- sollicitudine faligalur, aliqunudoct fnlsis suspicioni-
dus carnis. Vis nosse hoc omnipotciuirc fuissc? E( bus agitalur. Ex his discitur in hac lerra , ubi sinc
Petro dedil (Maltli.xiv, 25-29). Qui quodvoluil, de- tenlatioiic uoii vivilur. Admoneo ergo vos, sancin
dit; quod proprium era(, sibi servavit. Illc cnim vi- geruiinn; adraoneo vos, novellsein agro doininico
vens per clausas januas iniravit, qui nascendo inte- planloe,ne de v.obisdicatur quod de vinea donius Is-
gritalem malris non violavit. Ergo , fratres, admiraii racl dictura est, Exspectaviut (acereittvas,fecil uulem
crcdamus, credentes obaudiamus, obaudienles spere- spinas(Isai. v, 2). Botriim in vobis invciiial, qui b.n-
mus promissa, si facimus jussa : quia ut faciamus trus pro nobis calcatus cst. Uvam fciie, beiie vivite.
jussa, ipse adjuvat, a quo speramus promissa. Frttclus enim spiritus esl, sicut dicit Apostolns, chari-
CAPUTII. — 2. Octavwlnfanlium. Veluset novus tas, gaudium, pax, longtinimilas,benignilas,bonilas,
Iwmo. Ilodie octavcc dicuntur infaniium, revelanda mansueludo,fides, conlhientiii,castilas(Galal. v, 22).
!suiit capila eorum , quod est indicium libejialis. Ha- Quando ad nos venerit ngricolanoster, cujus nos opc-
1 ForleJegendum,hodierno. rarii sumus, ille qui iulus dat incrementuni : nnm
» Forle legendum,audiloresLegiset sine lege.
*Koninventusnisi in editis. nos foriri ecus plautare novimus et rignre; sed ait
(a) Alias,de Tempore160. Aposlolus, Ncquequi pluntal esl aliquid, nequequi ri-
(b) Hujussermonis exemplar calamoscriplumnullum gat; sed Dcus qui incrcmenlumdctl(1 Cor. m, 7); qui
reperjmus.Priniapars, cuisequenlianoncohrerent,aliuude
adscitavidetur.conlerad sermonem217,n. 2. modo 'vidct quomodoaudiatis, qui modo inspicilquo-
 1671 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1672
modo tiraeafis, aut jnm timere incipiatis : cum ad vos bis in Psalmodiclum,Tollile pOr(as,etc.—Dilectissimi
ille agricola venerit, inveniat in vobis quod dixerat fra(res, dc Verbo cclefno quis teraporale digne pro-
Apostolus, Gmidium meum el corona mea, omnes qui ferat verbuin? Magnis infinia quomodo sufficiant?
statis in DominO(Philipp. iv, 1). Laudanl cceli, laudanl virtutes, laudant cclhericepo-
f CAPUT IV. — i. Mali ad peccdndum inducenles lesiates, latidant cceli luminaria, laudant sidera, ut
j cavehdi. Incantationuin remedia illicila. Eleemosy- poles( laudat et terra : non ut digne Iaudet, sed nc
imi- se ingrata condemnet, Quis explical, quis loquitur,
j na. Fralres , filii diitcissimi, filii charissinii,
j lamini bonos, cavete malos. Scio cnira quia veu- quis vel snpit eum qui attingil n fine tisque ad fiuera
turi suiilad vos homines roali, ct persuastiri vo- fortiler, ct disponit omnia suaviler ( Sap. TIII, 1 ),
bis vinoknliam, et dicluri stint vobis, Quare? Nomie quomodo exsultaverit nd currendani viam, ut essel a
et lios suraus fidelissimi? Scio, inde doleo, inde (i- suninio ccclo egressio ejus,'ef fecursus ejus usquc ad
raeo. Jam lu si dixeris constaiitcr: Fralcr, nec te sumniumcceli (Psal. xvm, 6, 7)? Si ubiquc atlingit,
vellem facere,quod facis, sed si lc non possum duccre unde exil? Si ubiquc attingit, quo vadil? Locis non
in bonuni raeuiii , vel noli nie Irnherc ad mnluin disiendilur, neque temporibus varialur, nequo habet
tiium. Homirtibusistis, ul fieri solet, capul dolebit. accessus e.l recessus : iu se maiicns, ubique circuit
Diclurus esl libi vicinus tuus aut vicina : Est hic in- totus. Qucc sunt spatia qurc non habeiil oninipotcn-
cnntalor, est hic remcdiator, cl uescionbi maihemaii- tein, quoenon lenenl iniraeiisuiii,quccnon ' suscipimit
cus. Tu dicis : Chrislianus sum, non licot mihi. El si venienleiri? Si verbuni cogilas, nihil diximus. Sed ut
ille dixeril libi, Quare? uoirae cgo chrislianus sum? de se huniiles docerel aliquid dicere, huiniliavil sc-
tu dict.urus cs, Sed ego fidclis sum. El ille libi: Et metipsum formaiiiservi accipiens (Philipp. n, 8). In
cgo baplizalus suiu. Fiunt angeli diaboli , mcmbra hac forma dcscendi!, in hac forma, sccundumEvan-
Chrisli. Quia ipsum possidet iiiimicus, trahere quse- gelium, sapienlirc studio profecit (Luc. n, 52), in hac
rit et alium. Invenint vos pnratos, qui isln vobis proe- forrna patiens fuit, in hac fornia fortiter dimicavil, in
pnravit. Ideo loquor, ideo conleslor, ideo non laceo, hac forraa mortuus est, in hac forma morteni vicit et
ideo vesiiinenla mea excutio, ideo in iribunali Dei resurrexil, in hac forhia ad coDlumrediil, qui de coa-
niei excusatuni me habeo. DicamDeo nieo : Doraine, fo nunquam recessil. Renediclus ergo est in solida-
iion iacui; Domine, talenlum qtiod mibi dedisli non menlo cccli, qui factus est pro.nobis, secundtini Apo-
abscondi, sed erogavi. Hoc polerit mibi dicerc : Serve slolum, maledklus, u't in GenlibitsbcnedictioAbrahw
nequam,tu dares, egoexigerem(Matlh. xxv, 26, 27 ). fierct ( Galat. iu, 15, 1-4). Exstillavilnl gigus ( Psal.
Ecce, Doniine, dedi, lu exige. Et si foiie vos veius xvni, 6 ). Qualis gigas? Moiiem moricndo superavit.
titillavcrii consueludo, habetis quem inlerpelleiis. Qualis gigas? Porlas infcrni fregit: exiit, et ascendil.
Major est adjulor quam oppugnator. Jdeo gemiiis, Quis est isle rex gloficc, propler quein dicltmi cst
ideo oralis, ideo dicitis, Ne nos inferas in lenlationem. quibusdam principibus, Tollile portas, principes, ve-
Observale illud etiam, fralres mei, quod supra dici- slras; el elevamini,pOrlwwternw?Elevaniini, ningiius
tis, Dimitie nobisdebitanostra; ut facialis quod sequi- esl: anguslce estis, non capiiis, clcvamini. Utquid
tur, sicnletnosdimillhnusdebitoribusnostris(Id.vi,15, hoc ? Ul inlroeal rex gloriw. Expavescunl : Quis est
12). Eleemosynam facis, eleemosynam,accipis. lgno- isterex gloriw?Non agiioscitiir. Non soluin Deus e=l,
scis,ignoscelurtibi. Erogas,erogabiturtibi.Deumaudi sed cl bomo : non solum honio est, scd ct Dcus. I'a-
dicenlem,-Dimil(iie,el dimiiletitrvobis; dciie,el dabilur lilur, ceflc Deus esl? resurgit, cerle homoesi? An et
vobis (L«c. vi, 37 et 38). ln mehle habete pauperes. Deus et homo est? Vere eniin palilur, et vcrc resur-
Omnibusdico: facile eleemosynas, fralrcs mei; facite, git. Hoc autein in uno eodeinque psalmo bis dicitur,
ct non perdclis. Deo credite. Non solum dico vobis, Tolliie portas, principes, vestras; el elevaiiiini,potiw
non perditis quod facitis pauperibus : sed plane dico teternw,el introibilrex gloriw. El repelilur hoc ipsuui
vobis, hoc solum non perdilis, cselera perdiiis. Ecce post eadem verba, lanquani puletur superfluura ct
videamus si exhilaralis pauperes hodie; liorrea ipso- non necessarium. Sed in repelilione coruindcm vcr-
rum vos estis, ut det vobis Deus unde dclis, et dimit- borum fines attendiie, et advertitc qunre bis dicluia
tal. quod forte peccatis. Includite eleemosynam in fuerit. Tanquam cnim semel resiirgcnti, cl senicl
corde pauperum, et ipsa pro vobis cxorabit Dorainura ascendenti, bis portcc inferorum et cceli aperiiiiilur.
(Eccli. xxix, 15): cui est honor ct gloria in soecula Res enim nova, inferis Deus procsens: res novn, COJ-
sseculoruin. Amen. lis homo assumplus. Utroque lerapore, uiroquc luco,
expavescunl principes. Quis est isterex gloriw? Unde
SERMO CCCLXXYII* (a). hoc discerninius? Audi quid ulrisque respoudcnli.-r.
Illis inlerrogantibus dicitur, Doininusforlis el puicns,
In Ascensione
Domini(b).
Domimts polens in bello. Quali bello? Morteni pro
' 1. — Verbttm Det digne a nobis luudari non mortaiibus subire, soluin pro omnibus pati, non rc-
potesl. Quomodoexsulluvil ad cnneiidum viam. Cur
mini.» Mulatushicesl ad exemplariavetera, id est, ad
* Emendalusad f. gr. et ad Lov. leclionaiia,in qno solomanuscriiilorum genere reperimus
lniiic'seruionem,ab istis iucipiuuleinverbis, «Deverbo
(u) Alias,de Diversis57. « rvtci-no,» elc. HaiiclaliipiidAugustininni
1 slili.
(b) Titulusin excusis prcciixuserat, «,
D C Do-
Nalivitatc iioc loco.particulancya-isahesta mruiuscriiJlis.
 - '
J673 SERMOCCCLXXIX. ',t 1674
sistere omnipolenlem, et tamen vincere morientem. bemus aspersionem qnamdam in cordibus nostris
Magnus ergo iste rex glorice, etiam apud inferos. Spiritus sancti: si qnis sen(it hunc rorem, desideret
Repelitur etiam hoc cceleslibus poteslatibus: Tollite fon(em. Utquid enim habemus arrham, nisi ne fame
portas, principes, veslras; et elevamini,portwwternw. et sili in hac percgrinalione deficiamus? Esurimus
Annon sunt porlse seternse, quarum claves accepit enim et silimus, si tamen peregrinantes nos esse
Pelrus? Sed quia secum hominem Jevat, ibi lan- cognoscimus. Qui peregrinaltir, et novit se peregri-
quam non agnilus dicilur : Quis est iste rex gloriw? nari, desiderat patriam; quam dum desiderat, molesla
Sed ibi quia non jam certator, sed victor est, quia est peregrinalio. Si amat peregrinationem, oblivisci-
non dimicat, sed triumphat; non ibi respondetur, tur patriam, et non vult redire. Non est lalis palria
Dominuspotens in bello; sed, Dominus virlutumipse nostra, cui aliquid proeponamus.Aliquandoenim ho-
est rex gloriw(Psal. xxm, 7-10)? mines dum peregrinantur, diviles fiunt. Qui egebant
in patria sua, peregrinationeditescunt, et redire no-
SERMOCCCLXXVm* (a). lunt. Nos a Doiniiionostro, ex quo inspiravit primo
hominiflatum vitce, peregrinantesomnes nati sumus.
In die Pentecostes(6). Palria nostra in coelis est, cives Angeli. De patria
ut ad rediium exhorlemur, liUerccnobis missce
CharitaseffectusprwsentiwSpiritus sancii. Spiritus nostra,
in populis recitantur. Yilescat
sanclusarrha vitwwternw.Arrhaminter et pignttsdis- sunt, qucc quoiidie
ametur a quo factus est mundus (a).
crimen.Datur arrha vitwwternw,ul eam desideremus. niundus, |
Grata est Deo solemnilas,ubi viget pielas, et fervet SERMOCCCLXXIX* (b).
charitas. Ipse enim est effectus prsesentiseSpiritus
in KativitateJoannisBaptistse,i (c).
sancti : quod docet Apostolus dicens, Churiius Dei
diffusaestin cordibusnostrisper Spirilum sanctumqui Joamieslam mctgnushomo, ut ChristumDeum pm-
dalus estnobis (Rom. v, 5). Advenlus crgo Spiritus dicaret. Cur prophelw tot anle per Chrislum prwmis-
sancti uno in lococentum viginti hominesconslitulos si. Bcatus Joannes, fratres charissimi, cujus hodie
implevit. Cum Aclus Aposlolorum legerenlur, audi- nativiialera celebranius, tam magnus exstilit inter
vimus, Erant congregali in unum centum viginti, homines, ut Dominus noster Jesus Christus lale ei
lenentes promissum Chrisli (Act. l ei n). Dixerant lestimoniumperbiberet, dicens : Inter nalosmulierum
enim ut essenl in civitate, quousque induercnlur vir- non surrexit mcijor Joanne Baplista (Mallh. xi, 11).
tute ex allo. Ego enim, inquit, mitlam promissionem Audivimus, cuin Evaiigeliumlegeretur, quam mirabi-
tneam in vobis(Luc xxtv, 49). Fidelis promissor, liler fuerit ex dcspcratione conceplus, et quanto
benignus dator. Quod cum in terra esset promisit, Spiritus sancli lestiinonio procreatus. Pater ejus eo
in coelumascendit et misit. Habemus pignus futurce quod non credidit, obmutuit. Annuntiatus ergo per
vilsc selernceregnique ccelorum. Non nos fraudavit Angelum, el non creditus, palris vocem abstulit,
recenli promissione, et fraudaturus est futura exspe- natus linguam resolvit (Luc. i). Accipileergo in hu-
ctatione? Omnes bomiues quando aliquod negoiium jus rei mysterio inagnum sacramentum. Ante Domi-
inter se contrahunt, et pecuniarii negolii sponsione num Jesura Christum Joannes proemissusest, missi
relaxantur, plerumque accipiunt arrham , vel dant: sunt Prophetseper superiora ssecula, nec defuerunt
et arrlia data fidemfacit, etiam rem illam esse secu- qui Christum prsedicarent. Tantus enim judex ven-
turarri, cujus arrha prcecessit. Arrham nobis dedit turus erat, ut multi deberent proeire prsecones. Ab
Christus SpirUum sancdmi : et qui fallerc nos non ipso prorsus exordio generis humani non cessavit
possit, securos lamen fecit, quando arrham dedit, se Christus prophetare, et venturum prsenuntiare.
quam etsi non daret, sine dubio quod promiserat ex- Novissimemissus est Joannes homo, sed quo homine
biberet. Quidpromisit? Yitam aeternam,cujus arrham nullus exslilit major. Venturus erat DominusJesus,
Spiritum sanclum dedit. Yita ceternapossessiohabi- non homo tanlum, sed et Deus : ulique et Deus et
tantium : arrha consolatioest peregrinantium. Melius homo ; Deus semper, ad tempus homo; Deus ante
cnim dicitur arrha quam pignus. Hoecenim duo simi- tempora, homo in fine lemporum; Deusante ssecula,
Jia videntur inter se; sed tamen habent aliquam dif- liomoin fine sseculi.Deus qui hominemfecit, propter
ferentiam non negligendam.Et pignusquandodatur, hominem dignalus esl homofieri, quem fecit. Yenturo
et arrha quando dalur, ideo fit, ut quod promitiitur ergo DominoJesu Chrislo, qui plus est quam homo,
ne pularelur tantum esse homo, tesiimonium debuit
impleatur : sed quando datur pignus, reddit borno
illi perhibere magnus homo. Chrisius, inquam , Do-
quod accepit, re completapropter quam pignus ac- non tantum Deus, sed et Deuset homo : Deus
cepit; arrha aulem quando datur, non recipitur, sed minus, nos fecit, homo qui nos refecit. Joannes autem
superadditur ut impleatur. Arrham ergo habemus: qui homo tantum, sed quantus homo? Audi de eo Deum
ipsum fontem, unde arrha est, sitiamus. Arrham lia-
et hominem dicentem. 0 Domine Jesu Christc, quis
* Emendatusad cl. r. t. vat.v. et ad * Emendatusad r. t. v. et ad
vign.
(a) Alias,iuter vignerianos24. vign.
(a) vide serm. 23,cap.8, et serm.156,cap. 15.
(b) Sermoiste aut Augustiniest, aut alicujusin ipsius (b) Alias,inter vignerianos5.
lettione versati. Confersermonem 25, cap.8, et sermo- (c) Hujussermonisstilusnon multumdissidetab Augu-
nem156,cap.15. stiniano.
SANCT,AUGUST.V
(Cinqmnte-lrois.J
 4675 S. AUGUSTINlEPISCOPl 1676
esl Joannes? Et dicit Deus, ln natis mulierum non Ipsjus aulem testimoiiiumJoannis de hac re sic se ha-
surrexit major Joanne Baplista. 0 Joannes magne bet : Qui posl me venit, anle me facltisesl, quia prior
homo, quo in natis mulierum major nemo surrexit, ine erat. Ppst Jonrinem venit Dominus nascendo de
ct tu dic mihi, o ningne homo, quis est iste qui pula- virgiiie Mnria , non da Palris subslarilia. Duas cnim
tur solus l hoino? Quis esi, audi : Cujus non sum Doniipi iialiyilalcs aceepifflus,unam divinam, alteram
dignus, inquit, calceamenla portare. Didicimus ccce humaiisni ; ta.men utramque mirabilem : illam sinc
pcr Joannem, et per homiiiem credendum esse in nialre, isiam sine Palrp : illam ccternara, ut crearet
Chrislum , et non esse ponendara spem in homine, temppralem; banc temporalem , ut prccs(nre( se(er-
sed in Christo. Ecce habes raagiium hominem, quo nam '. IHe enim de qup dicjt Joannes, non
Baptisla,
nemo major surrexit, ct ipse est Joannes. Sed vide sed Evangelisla ,
quia ln principio eral Veibum, et
quia iste Joannes amicus est spousi; sporiso zelat, Verbumeral apnd Deum, el Deus erat Verbttm,et quia
non sibi. Dicit enim ad se veiiientibus : Ego baplizo omnia
per ipsum facla sunl, el sine ipsofactum esl ni-
vos aqua; qui aulem posl me venit, major me est, cujus hil (Joon. l, 15,1,5) • ille tanttis in forma Dei
sequa-
nonsum dignus calccamentasolvere; ille anlem baptiza- lis Patri, ille sine
bitvos in Spiritu sancto (Matlh. m, 11). Venite post nullo sscculoante omnia tempore fabricans tempora, ille ex
sccculajudex sseculi, faclus
me, sed nolite manere in me : transite ad iflum qui est tam paryus, ut de femina nasceretur ; sed mansit
creavit vos et me, quia ipse vivilicalurus esl vos e.lme. tam magntis, ut a Patre npn
separnretur. Ej prseben-
(es obsequiunj et lestiraoniuni, taijquam liicernseven-
SERMO CCCLXXX* (a). turo diei', omnes Propiielceprcenuiuiantes eum anle
In NativitateJoannisBaptistse, n (b). ipsum tiascendo venerunt, posl ipsuni crcdendo adhre-
1. Chrislnm,temporaliler natum. prwcessilJoamtes. senint. Oportebat enim ut proenuiitiareturventurus ,
Nativilates Chrisli duw. Superbia, lunwr. Incarnationis miracula facturus : quibus miraculis, bene inlelljgen-
tibus indicarelur Deus; humano autem aspectu yiden-
causd, ut hominiDeus exemplumprwberel. Qnietis et tibus
parva vox sufficit. Si aulem vultis, fratres, quieti ad apparerct homo, parvus ad parvos, sed humiiis
superbos : parvilate sua doceus horainem, ut sg
audire, nolile habere cor in auribus, sed aures in
eorde, Hodiernum dicm beati Joannis Raplistccsolem- agnosccrot parvum ; ne, non grandesccndo, sed lu-
nitali illuxisse (radii et credit Ecclesia. Oportet au- mescendo, se crederel magimm. Est enim superbia ,
non lnagnitudo , sed tumor. Ut ergo gencris ljumani
tem hoc de ipso die credere, quod sine varietaie totus
istum tumorem sanaret ipse niedicus, ipsc medicina,
orbis agnoscit : sed quia Joannis esse diem nemo non
solirai mediciimenlumadhibcns, scd medicamen-
dubitat, non Joannis qui Evangeliuin scripsil, sed tnm se faciens
iiUer homines homo , offe-
Joannis Baptistce prsecursoris Domini, qui lanlo raa- rcns Iiominern, npparuh
quanto se humilem prccbuil, dicens, videntibus, Deuui servans crcdeniibus.
gnus apparuit, eninj liumanilnlis ejus sanavit infirmos;
cum ipse Chrislus putarelur, non sc dignum corrigiam Aspecdis
divinilaUs ejus quoerit firmos. Et nor-
calceamenti solvere ei, quem Dominura agnnscebat coiUeraplado duni erant homincs qui Deum videtcnt in hominc ,
. (Matth. iii, 11), utamicus esse mererctur. Nonnulli
nec videre nisi hominem ; nec tainen spem
auteni putant passionis ejus diem hodie celebrari. suampoleranl
Sciat prius Sanciitas vestra, nativitalis esse diem, ponere debent in hominc. Quid ergo fieret?
Homo hominem vidcre potest, homo horniiiemsequi
non passionis. Ex lectione quippe evangelica inveni- noii dcbet. Dcus
lur ejus nativilas sex mensibus prsecedere Domini rat : sequendttscrat, qui videri non pote-
homo sequendus non crat, qui videri poterat.
nalivitatem. Et quoniaiu diew nativitalis Domini
Ut ergo exhibcretur homini, et qui ab boinine videre-
octavo calendarum januariarum die consensus tradit
et homo seqtieretur, Deus factus est homo.
Ecclesise; restat ut hodiernus dies nalivitatis Joannis 0tnr, quem
horao, propter quem Deus factus est homo, aliquid
jntelligalur. le
2. ldem tractalur argumentum. Proecessit ergo magnum credere debes : sed descendc, ut ascen-
et Deus descendendo factusest bomo.Adhcc-
Joannes Dominum, non tanquam magister discipu- das; quia
non ut resce medicamenlo tuo , imitare mngistrum tuiim ,
lura, sed lanquam prxcursor judicem ; super-
sed ut prseberet officium. agnosce Dominum tuum , ainpleclere fraircm luum,
imponeret poteslaiem,
1 Forte legendum, solum. iiilellige Deum tuum. Hoc ille (anlus e( (antillus, ver-
* Emendatusad cl. d. r. t. v. et ad Vign. mis, non homo; sed per quem factus est homo. Hoc
(a) Alias,inter vignerianos 6.locum de ergo ille : quid Joannes , nisi quod de illo Dorainus,
(b) Huiussermonis insignem duplici Christi
nativitate inserlum babet sermo 571, necnon Appeadicis nisi quod de illo verax, nisi quod de illo veritas dicit?
serino 127.Et nos quidemquin vere Augustmisil nullidu- Si enim ipsi Joanni debemus crederede vcrilate, ve-
bilamus: iuter djibios lainen ipsumcoDocareidcircode- ritati non credimns de Joanne?
crevimus, quia inomnibus libris, eliain manuscriptis,a
medio tere inlerpolatus viliatus est. Duo bic, prseter
ac 3. Ex verbis Joannis Arianorttmcalitmniw.Verbum
moremnostrum, absquemanuscriplorumauctoritate, ne-
cessariopraestamus: primum, centum circiter versus,qui siqnidemerai in principio, (actum non erat. Dicat tesli-
sermoniserant .centesimi vigesimisexti, loco movemus; monium primo vcritati ipsius paniccps veritaiis; et
alterum, quadragiutaplus minus aliosversus extra pro- dicat teslimonium homini Conditor bominis. Primo
priamsedemrepertos, ad eum ipsumlocum,quemsermo-
nis 126pars illaoccupabat,revocamus.Ccctera,si qucesu-
persunt vitia, exemplariumveriorumsubsidiOdestitutis 1 Mss., ul crearet
teinporales;hanc lemporidem, vj
•bstergere sive detegere nonlicuit. prwstarctwtemos,
i(j77 . SERMOCCCLXXX. 1678
audiamns quid Joannes de Christo, et deinde quid a Deo, sonante Scriptura et in aures recusantis ir-
Chrislusde Joanne; priorem audiamus, sed posterio- rumpente, In principiofecit Deus cwlum el terram.
rem intclligamus: prior loquatur qui prius natus est, Facta erant hcec; sed nondum ornata, nondum de-
sed confirmetur per eum a quo fac(us esl. Posl me , clarala : lerra nondum dislincta, sed tamen jam fa-
inquil, venii, et anie me (actus est. Hicjam , qui cre- cla. Ne autem putares conlinuo terram factam sic
dunl fac(umanle cocleraper quem fac(a sunt omnia, fuisse, ut non in ea esset quod ornaretur, subsecutus
palumniantur his verbis vel per haecverba nobis , et ait : Fac(a erat quidem, quia in principio fecit Deus
dicunt, Ecce quia faclus est : Joannes dicit, Post me cwlumel terram; lerra autem,quam fecit Deus, adhuc
venil,et anieme (actus est. Expone mihi quid sit, ante invisibiliserulel incomposila.Ostendit libi qualis erat,
mefactusest. Verba illorum dico, et ea disculienda quse facla erat; non quia erat, quoefacta non erat.
propono. Soletis , inquiunt, dicere, quando aliquid Poterat ergo dicere Joannes , In principio fecit Deus
tale de Christo dicitur, ut eum Patre minorem oslen- Yerbum, Verbum aiilem cral; quomodo, In principio
dal, quod ad hominem sit referenda sententia; ut fecit Deuscwlumet terram; terra aulem erai: ut isle
qnod in forma Dei est, oequalissit Palri, quod autem esset ordo verborum , In principio fecit Deus Yer-
semetipsum exinanivit formam servi accipiens, in si- bum , et Verbumerat apud Deum; ul intelligeremus
militudinem hominum factus, et habitu inventus nt quia hoc Verbum crat apud Deum , quod Verbum fe-
homo, major sil Pater. Quid ergo dicetis ad hoc cerat Deus. Nunc vero audis, Ih principio erat Ver-
quod Joannes ait, ante me factus esl ? Audi quid dica- bum. Quid quoerisanteriora factus extremior ? Extre-
mus : sed prius illud vide, quod Aposlolus uJrumque mior enim tu in errore luo faclus es : de imo loque-
dislinguens, et unum tamen in ulroque eumdemque ris, et ad ima respicis. Yellem , si de imo loquereris,
commendans, non dixit, Formara Dei accipiens. De ut sursurn cor lenderes , et clamares de profundo ad-
forma vero Deiquid dixit? C«»iin formaDei essel: re- Dominum : rumperet nuhes caliginiscarnis luoe, ape-
spiciens ad illum qui vocatus erat ante illum, in cujus riret oculos humililati lux quoevenit in humililate;
Evangelio est, In principio erat Verbum; imo respi- vidercs, ln principio eral Verbttm, et Verbumeral
ciens ad illud lumen, unde et ille hoc dixil. Neque apud Deuin, el Deuseral Verbum; Iwc eral inprincipio
enim dixit Joannes, In principio fecit DeusVerbum : apud Deum. Dicatet Patilus , Qni cumin forma Dei es-
qui possetdicere ita , ut dixit Moyses, quia de crea- set. Quid de bumana nativilate dicit Joannes? Et
lura facta a DominoDeo loquebalur, In principiofecit Verbumcurofactitmest (Joan.i, 1, 2, 3,14). Dicat et
Deus cwlumet terram. Cum crgo ille, si hoc sentiret Paulus, Semetipsumexinanivil,formam scrviaccipiens
quod Ariani senliunt, posse( dicere, In principio fecit (Philipp. n , 6 , 7). Quid ergO dicebas de verbis Joan-
Deus Yerbum; non hoc ait : sed ail, In principio erat nis Baptistoe? Eadem niihi nunc ea repete , nunc ea
Verbum.Quod in priucipio eral, factum non erat. Ne- loquere. Quid ait Joannes Baptisla? Post me venit.
que enim prcecessit aliquid de faclo Yerbo. Onhiia Agnosco nntivilatem. Ille de slerili, ille de virgine.
enim quse Deus fecit, Yerbo fecit: Dixit, el faclasunl; Sterilitas conversa est in fecunditatem : virginitas
mandavit, et creata sttnl (Psal. CXLVIII , 5). Inler di- mansit pnst feciraditatem.
centem ut fiat, et quod factum est. a dicente , plurn 5. Objectio: Cltrislumdici faclum, in quanlum Ver-
mum dislat: sed si dicens est, Yerbum habet; si bumest. Cltristusante Joannem faclus, id est anie posi-
Verbum habet, per Verbum fecit; si per Verbum fecit, ius ipsi ei prwlalus. Sed Joannes, inquit, si sccundum
Yerbum non fecit. hoc dixisset fnctum, secundum quod ex virgine natus
4. Arimwrumcavillalio: similiterdiclumessein Ge- est, non diceret, anteme factus est; quia ex virgine
nesi, Terra erat. Quare, inquiunt ? Annon audisti el post illum fnclus erat. Ergo , anleme factus est, quid-
de terra, Terra erat invisibilisel incomposita(Gen. i, est, nisi quia in principio Yerbum facluih erat? Sic
1, 2) ? Si propterea, inquiunt, dicis Verbum factum enim anle Joannem era(; nam ex virgine post Joan-
non esse, quia dictum est, Verbumerat; nec (erra nem erat. Accipe, et si non rixaris, adverte. Aliquan-
ifactaest, quia dictum est, Terra erat. 0 csecacl hce- tum enim forte subobscurumest quod vis intelligere,
retica insania! Attende, si est unde attendas; audi, ut rixando tibi augeas fumum, quo impediaris ab in«
si est unde audias : ne sonus inaniter aurem percu- tellectu. Scripluram illam primo intuere , quoole do-
tiat, cujus cor verilas non illustrat. Srerbaejusdem cet ut docilis fias. Esto mansuelusad audiendumver-
Scripturcediclurus sum, quse ibi invenisticum lege- bum,ut inteiligas(Eccli. v, 13). Patereergo paulisper:
res, et praetermisisticum litigares. Nempe propterea forie inveriiemiisquomododiclum sit, ante me factus
putas lale aliquid dictum de Verbo Dei, curo dictum. est ;dam tamen non inlelligamus factum Verbum per
est, In principio erat Verbum; quale dicttim est de quod facta sunt omnia. Quoinodo, inquil? Si potero ,
terra, quia dictum cst, Terra erat invisibiliset incom- (licam : si diccrc non polero, non tahien non esl quod
posila.Ego tihi in hoc libro Genescos superiora verba dicat qui dicerc poluerit. Credo autein et spero, quod
recitabo, quod antequam djceret scriptor Dei famu- illius majeslas Unigeniti, qui ciim esset Verbum, in-
lus, Terra erat; ul appareret quia facia erat, prius fans faclus esl, aperiet infanliam lingucemece, et fa-
dixit, In principiofccit Deuscwlum el lerram. Ecce ciet in ore partura, qui fecit in corde conceplum.
cgo prius libi edidi (a) lerram faclam; et faclam ulique Ecce dicani ut polero : intelligeut potes;et quod non
(o) Forte,ostendi. poteris inlclligere, noli reprehendere, quasi jam ma-
 '
im S. AUGUSTINIEPISCOPl V 1680
.gnus sis; sed differ, utcrescere merearis. Cerle hoc te Palris? numquid venire ad judicandos vivoset mor-
movet, quomodo diclum sit, Qui post me venit, ante tuos? Quid si diceret dignum solvere corrigiam cal-
me factus est. Moveat plane ut quserenlem, non ut ceamenti? Magna humililas, si hoc est dignus amicus
rixantem. Certe et ego quoerotecum : simul invenie- sponsi. Diclurus enim erat amicum se esse sponsi: et
mus, si simul quoeramus; ambo accipiemus, si ambo ne in illa amicilia oequalitas forle ab aliquo imprti-
pelamus; ulrique nostrum aperietur, si ambo pulse- denle intelligeretur; dicit se amicum propter amorem,
mus. Post me venit, inquit: agnosce nativitatem ex dejicit se ad vesligia propter timorem. Et parum est
Virgine Maria. Anle me (acttts est: quid est, ante me quod se ad vestigia deponit; nec dignum se dicit
faclus est ? Inteilige, anlepositus est mihi. Ille qui solverc corrigiam calceamenti. Humilis profecfo, si
post me venit, factus est anle me. Quomodo si duo dignura solvere; sed quia nec dignum se dicit solverc,
ambulent in itinere, et unus sit tardior , alter velo- dignus qui exaltaretur ab humilitate. Dicat etiam
cior, et praecedat tardior aliquantum , post paululum aperlius, dicat distinclius, quid est, Post me venil,
autem sequatur velocior; respicit tardior prsecedens anle me factus est. Dixit enim et causam, quia prior
velociorem sequentem, et dicit, Post me venit. Et me erat. Quoniam, In principio eral Verbum; et, Cum
ecce accelerante illo, et propinquante , et adhoerente, in forma Dei esset, non rapinam arbilratus est esse
et transeunte, videt ille anteriorem, quem respiciebat wqualis Deo. Illum oportel crescere, me aulem minui
posteriorem : cerle si celeritatem ejus expavescat (Joan. ni, 30)„ Oportebat ut cresceret qui poslcrior
isla venit, et minueretur
quodam modo ct admirelur, nonne polerunt esse qui anterior venit. Si crevit qui
verba ejus: Ecce homo post me erat, et ante me fa- poslerior venit, ante ipsum faclus est crcscendo.
ctus est? Quid est hoc, qui post me erat, ante me fa- Illum, inquit, oporlet crescere, me autem minui. Hoc
ctus est? Qui ambulabat post me, celeritate ejus fa- est, anle me factus est. Et quomodo crevit Christus,
clum esl ut esset ante me. Nam si ubicumquelegeris, "minutus est Joannes? Prcccessit oetaieJoannes Domi-
faclus est, non inlelligis nisi formatum esse qui non num in nativitate humana; creverunt ambo annis ac-
erat; et Dominura Deum dicturus es factum, de quo cedenlibus, statura carnis, et pervenerunt ad certum
diclum est, Factus est milti Dominusin refugium (Psal. modum sicut homines. Sed Joannes homo, Chrislus
xciii, 22). Factus est Dominus adjuior (Psal. xxix, Deus et homo (a). In diviuitate si inlelliganius quia
11); et, Factus esl mihi in saiulem (Psal. cxvn, 14). crevit Christus, absurdi sumus, ct nimis erramus.
Quoties factus? Et ipse fecit omnia. Ergo intellige Crescit enim aliquid, ut proficiat. Deus quo crcscat
mecum verba. Nequc enim tacuit idem Joannes et il- non habet: si enim habet quo crescat, minor erat
lud quod Verbum erat; ne ibi putares significasse antequam cresceret. Redeamus ad formam carnis.
Verbum, quando dixil, anle me faclus esl: ut noveris Ipsa cum Joanne crevit, non illo minuto crevit. Refe-
ad hoc pertinere ante me faclusest, quia proecessitme, ramus ergo fortassis ad gloriam; et intelligamus,
quia glorificatus est amplius me, quia cum me in- Jllum oportetcrescere, me aulem minui, secundum hoc
lenderent homines praecursorem, agnoverunt Domi- dictum, quod post me venil, et anle me [aclus esl.
num, quem nascendo prsecesseram, quem obsequendo Joannes enim personara sustinebat hominis, et loque-
nuntiaveram; spesque eorum, concursus corum in batur ex typo generis humani, ad quod salvandum
Dominum factus est; glorificatus est ille tanquam Fi- venerat Christus. Dixeramus autem, fratres, humilis
lius Dei ,'anle me factus, secundum id quod Aposto- Deus venit ad superbum liominem. Agnoscal homo
lus ait, Proplerea Deus exallavit eum, et donavit illi se hominem, appareat Deus homiui. Etenim si ideo
nomen quod esl super omne nomen, ut in nomine Jesu venit Christus, ut humiliaretur homo, et ex huinili-
omne genu flectalur, cwlestium,terreslrium, et infemo- tate cresceret homo; oportebat ut gloria jam cessaret
rum (Philipp. n, 9et 10). Gloria ergo ejus non esse hominis, et commendaretur gloria Dei: ut spes homi-
ccepit, sed innotuit. Factus est ante Joannem , quia nis esset in gloria Dei, non in gloria sua, dicenle
prsecessit honore Joannem. Apos(olo, Qui glorialur, in Domino glorielur (I Cor.
6. Datw interpretalioni consonare verba Joannis i, 31). Rec(e ergo dicilur homini, Quid habes quod
subsequenlia.Sed vide utrum merito. Interroga ipsum non accepisli? Si autem accepisti, quid glcriaris, quasi
Joannem : Ille qui post le venit, quare ante te factus non acceperis (Id. iv, 7)? Hunc lypum humilitatis
est? Qui te sequebatur, quare tibi prcelatus est?Sequi- humanoeJoannes ostendens, quia quantum proficiebal
tur, Qttia prior me erat. Hoc est, In principio erat opinio et fama Christi, non stalura Chrisli, non ma-
Verbum. Ergo merito anleme (aclus est, quia prior jestas Christi, non sapientia, non \Terbum Dei; scd
me erat. Prior Joanne, prior Abraham, prior quam fama illa, quccccepit a minimo, et jam tenet orbem
Adam , prior quam ccelum et terra, prior quam An- terrarum : gloria Christi, non gloria hominis, ut ngno=
geli, Sedes, Dominationes, Principatus et Polestates. scat homo Iramililalem suam , impertiat Deus divini-
Quare prior? Quia omnia per ipsum facla sunt. Agho- tatem suam. Etenim gloria Dei, fralres, gloria nosira
scat servus humilitatem suam : ostendat Dominus est. Quantum dulcius glorilicalur Deus, tantum nobis
majestatem suam. Dicat idem Joannes, Non sum di-
gnus corrigiam calceamenti ejus solvere. Multum se (d) sermonissenes interrupta erat transpositishuncm
humiliaret, si diceret, Dignus sum. Quid enim si dice- locum quadragintafere versibus, quosin propriasede re-
peries infra, n. 7, proximead illud, « Fuimus et nos ali-
et dignum ? numquid sederc in judicio ad dexleram guando,» etc.
.681 SERMOCCCLXXX. 1682
prodest. Nonenim altiof erit Deus, quia honoramus Altende, forte dicli, et non alio loco, sed ibi: ut
illum : humiliemusnos, et exaltamus illuiii.Scriptum ostenderet quemadmodum eos dixerit lumen; quia
est enim, Exaltabo te, Domine(Psal. xxix, 2). Quid non lumen verum, quod illuminat omnem hominem
est, Exaltabo te? ln terra erat, et eum in ccelopo- venientemin hunc mundum; sequere verbaEvangelii:
suisti? Ethomo exaltat Deum? Quid est, Exaltabote? Vos eslis lumen mundi. Non potest civitas abscondi
Altum te confitebor.Confiteaturergo se homo homi- supra monlemconstitula.Sed de civitate dixit, non de
nem; decrescat prius, ut crescat. Dicat Joannes lumine? Sequere adhuc : Nequeaccendunllucernam,
decrescendoad humilitalem, non se esse dignum, qui et ponunt eum sub modio. Talc lumen estis, quale
solvat corrigiamcalceamenti, et inlelligat se partici- Joannes : lucema illuminata. Tanquamcuj'usvox, vel
pando illuminalumiieri. quorum vox pracesserat, Tu illuminabislucernam
7. Joannes Baptista non erat lumen, comparalione meam, Domine; Deus meus, illumina lenebras meas
Chrisliveri luminis. Lumenlamen Joannes participa- (Psal. xvn, 29). Quas tenebras in Aposlolis? Fuimus
tionesapientiw.Hocenim Joannes evangelistadixit de et nos aliquando, etc. (a), quomodoillius reprobi et
illo : rVonerat ilte lumen. Injuriam fortefecit Joanni, blasphemi, Qui prius fui blasphemus,et persecutor, et
quia ait, Non erat itle lumen; cum Apostolis dictum injuriosus. Ecce (enebrse, accendatur lucerna : Setl
sil a Domino, Vosestislumenmundi? Prce(ulerunlse misericordiamconseculussum (I Tim. I , 13). Et ul no-
Apostoli Joanni?Non faciunt, ne mendacem ipsum veris de ipsis dictum , Neque accendunllucernam, et
Dominumjud.icent, qui dixit, In nalis mulierumnemo ponunl eam sub modio, sed super candelabrum,ul lu-
exsurrexilmajor Joanne Baptista (Mallli. xi, 11). Non ceat omnibus, qui in domosunl; statim sequitur, Sia
utique major statura corporis, sed gralia parlicipalce luceal lumenvestrumcoram hominibus,ut videantbona
sapientice,gratia participatce salulis. Quid sibi ergo opera vestra: sed in humilitate, quia hominemoportet
vult, iVoneral ille lumen,sed ut teslimoniumperhibe- minui. Quomodoaulem Deumcrescere ? Et gtorificent
rel de tumine? Quare hoc dixit? Novi, inquit, quid Palrem veslrum, qui in cwlis est (Matlh. v, 14-16)»
dicam, testimoniuraperhibere de lumine. Erat enim GlorificaturPater, glorificatur Filius : quia Pater glo-
lumen verum distinclum a Joanne, ne prorsus non rificat Filium, et Filius glorificat Palrem. Agnoscat
lumen Joannes, sed ut in comparatione hujus luminis se ergo homo humilem, agnoscat excelsum Deum
dictum inlelliga(ur, Non erat illetumen; secundum propter se humiliatum, ut homo, qui humiliatus erat
quod dixit, quia Eral tumenverum. Quomododiscer- in confessionepeccati, exallelur in adeplionejuslilirs,
nis hoc verum? Quodilluminat,inqui(, otnnemhomi- Hsecduo; Dominuset Joannes, humilitaset claritas :
nemvenientemin hunc mundum.Si omnem hominem, Deushumilis in claritate , homo hurailis in infiriiii-
ergo et Joannem. Sed ut non videamur nos colligere tate; Deus humilis propter hominem, homo humilist
ex verbis quod non est diclum, quamvis consequenter propter hominem. Deus enim humilis ut prodesset
inlelligendum,ipse Joannes dicat: Nos omnesde ple- homini, homo humilis ut non obsit sibi.
niludineejus accepimus(Joan. i, 8, 9, 16). Eratergo 8. Passionisetnalivitatisdifferenlia.Chrisluscrescit,
Iumen verum. Joannes lumen illuminalum, Christus Joannes minuilur. Agnoscamus ergo hoec duo et in
lumen illuminans. Nara ut noveris quia liimcn erat ipsa differenliapassionum.Legimus Joannem passum
Joannes, jam perhibea( et illi Dominus testimonium. martyrium pro veritate : numquid pro Chrislo? Non
Perhibuit ipse leslimoniumDomino suo, lestimonium proChristo, si non veritas Christus. Non omninopro
verilatis de Dominosuo, quod habebat a Dominosuo. ipsius nomine, sed tamcn pro ipsa veri(a(e. Nequa
Acceperat enim a Domino suo, ul diceret de Domino enim ideo decolla(usest Joannes, quia confessusest
suo: ut autem ille diceret de servo suo, non accepe- Cbristum. Sed monebat lemperantiam , moiiebalju-
rat a servo suo : et in se Christus de Joanne, et in slitiam : dicebat, Nontibi licet habere uxorem fralri$p
Joanne Christus de se. Ipsa ergo verilas perhibeat lui (Marc vi, 18). Lex enim quse Iioc jusseral, de ;
testimonium, audiamus quia Jumenest Joannes. Ju- illis jusserat qui morerentur sine liberis, ut accipe-
dceis dicitur de Joanne, llte erat tucerna ardens el rent fratres uxores fratruni suorum , et rcsuscitarent
lucens (Id. v, 35). Et utique lucerna lumen est, non semenfratribus suis.Ubiista oausanon erat, nihilnisi
sicut dies, sed tamen lumenest. Ergo lucerna accen- libido erat. Hanclibidincm Joannes ai*guebat, castus
ditur ul luceat, et Joannes illuminatus est ut loque- inceslura : quia et illud quod figurabat, tale csl, Illuni
retur. Si ergo Joannes illuminatusest ut loqucrelur, oporletcrescere,me aulemminui (Joan. m, 50). Prse-
agnoscatse lucerna, ne superbiccvento exslingualur. ceptum jam fuerat, ut si quis sine semine moi'eretur,
Sed forte lumen discipuli, et lucerna Joannes? Domi- qui magis propinquus esset, acciperet uxorem ejus ,
nus enim de Joanne ait, Ille eral lucerna ardens, et et suscilaret semen fralri suo. Utquid enim hoc Deus
lucens: de discipulis autem , Vosestis lumenmundi. proeceperat, nisi ut eo modo significarelur semeu
Discipulossuos proelulitJoanni? Numquidet fidelesiili suscitandumfratris ad fratris nomen?Hoc enim proe-
quos alloquifurPaulus, prseponendisunt Joanni, qui- ceptum erat, ul qui inde nasceretur, nomen haberet
bus ait, Fuislis enim aliquando lenebrw, nunc autem
lux in Domino(Ephes. v, 8)? Lux ergo Apostoli, et superioranectebanturcum sub-
(a) Deestnonnihil,quoantehaclocum
lux fideles ex peccaloribusjustificali, ex infidelibus sequentibus verbis, quse superius designa-
tum occupaveranl,alque eorumlocoin aliiseditiset naa-
fideles Jacti; tamen lucerna non sunt dicli discipuli. nuscriptislibrisinseiiahic erat primapars sermonis126.
1683 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1684
defuncti. Defunclusest Chrislus, acceperunt conju- munus iiuelligenliceatque doctrincenonsolum ex Deo
gem ejus Apostoli Ecclesiam. Quos de illagenuerunt, esset, sed etiamutex Deoesseapparerel?Cum quanla
non Panlianos, aut Pelrianos, sed Christianos nomi- iiaquelcctiliaetquantaDeigloria contuemurab animo
navcrunt. Loquanlur ergohsec duo ambcejiassiones: piscalorisconlemniopes iraperaloris? fundi precesim-
Illum oporletcrescere, me aulem minui. Ille crevit in per.itoris ad Memoriampiscatoris? ut nec ille ex eo
ligno, hic est diminutus in ferro. Locutcesunl et pas- quod non habuit, jaceret; nec iste ex eo quod ha-
siones hoc mysterium , loquanlur et dies. Nascitur buit, superbiret. Jamvero illud quod Paulum ex per-
Christus, el augenlur; nascilur Joannes, et minuun- secutore suo preedicatorem suum Christus operalus
tur. Minuatur crgo honor hominis, augcalur ho- est, quid valeat ad salutem hominum , ne quisquam
nor Dei; ut honor hominis inveniatur in lionore magnarum sibi conscius iniquitatum de misericordia
Dei. Dei debeat desperare , ipse potius apostolus eloqua-
tur. Humanus, inquit, sermo el omniacceplionedignus,
SERMO CCCLXXXI* (a).
quia ChristusJesus venit in liunc mundum peccatores
DeNalaliapostolorum Petriet Pauli(b). salvosfacere, quorumprimusego sum. Sed ideo mise-
conseculus sum,«(in me primo oslenderet
Pelri et Pauli apostolorum dies, in quo triumpha- ricordiam
ChrisiusJesus omnemlonganhnitatem,adinformationem
lem coronam, deviclo diabolo, merueruiit, quantum
credituri sunt itli in vitamwlernam (I Tim.
fides Romana testatur, hodiernus est. Quibus so- eorum qui
medici
lemnis festivitas exhihetur, solemnis eliam sermo 1, 15, 16). Quis enim sub manu omnipolenlis
salute desperet lanlo informatus exeinplo, consi-
reddatur. Laudes audiant a nobis, preees fundant pro de
nobis. Sicut traditione patrum cognilum memoria re- derans evange.lizanlem tidem quam aliquando vasia-
non solum evasisse pcenampersecntoris, verum
tinetur, non uno die passi sunt per cceli spatia decur- bat,
renle. Natalitio ergo Petri passus est Paulus, non eliam coronam meruisse doctoris, et cujus sanguinem
ex utero nialris in numerum fusus est in ejus menibris cupiebat sccviendofundcre , pro ejus
quo hominum,
sed quo ex vinculo carnis iii lucem natus est Ange- iiomine suum sanguinem credendo fudisse? Habet
duo Iumina gentium ab
lorum ; ac perhoc ita singuli dies dali sunt duobus, ergo Roma caput geniium ,
ut nunc unus celebretur ambobus. Magnumhoc mihi illo accensa , qui illuminal omnem hominem venien-
tem in hunc mundum : unum, in quo Deus abjeclam
signum videlur esse concordirc: coaposlolosuo no-
vissimus primo , qui ad eumdcm diem vocatus adve- exallavit hiuniliialem; alterum , in quo dainnandam
In ilio discamus non superbire;
nit, ad eumdem diem coronalus occurrit. Electus est sanavit iniquitatem.
ille ante Domini passionem , isle post ascensionem. iu islo, non desperare. Quain breviler magna nohis
Ordine lemporis impares, selernitale felicitalis oequa- exempla prccmissasunt, quaui snlubria ; quoeseraper
Jes : ille ex piscatore, iste ex persecutore. In illo in- conjmemoremus, et in eorum laude lumen verum
firma mundi electa sunt, ut confundanlur forlia magnificemus. Nemo ergo se de bujus socculicelsilu-
Cor. : in isto abundavit ut su- dine exlollal : Petrus piscator fuit. Nemo iniquilalem
(I i, 27) pcccatum, misericordiamDei defugial: Pau-
perabundarct gratia (Rom. v, 20). In ulroque ma- propriam cogilandoIlle
Dei lus persecutor fuit. dicit, Facius esl Dominusre-
gna gratia alque ejtis gloria claruit, qui eorum
fecit mcrita , non invcnit. Quid enini aliud denion- (ugium pauperum (Psal. ix, 10) : iste dicit, Doceam
strare dignatus est, qui ad regnum primo vocare vo- iniquosvias tuas, et impiiad le convertentur(Psal. t,
luit piscatores , poslea vocaturus imperalores, nisi ut 1S).
SERMO CCCLXXXII *
qui gloriatur, in Domino glorielur (I Cor. i, 31) ? Nam (a).
utique nobilium , doctortim , poieiiliim non saluiem Desanctostephano(b).
contempsit, quibus ignobilcs, imperitos inlirniosque CAPUTPRIMUM.—1.Prwceptumde diligendisinimi-
prceposuit. Sed nisi prius eligereiur vililas infiriiiorum, cis.Jcsus frliusNavein eremopugnabal, et Moysesora-
non sanarelur inflatio superborum. Si prius a Christo bat: non qiiidem arabo pugnabaiu, et ambo orabant;
divites vocarentur, putarent el dicercnt non iu se sed unus pugnabat, et alius oiabat. Merito qui pu-
nou deliciebat; quia alter orando vincebat.
eleclam nisi opulenliam , facuudiam, filoquenliredo- gnabat, Ita ct cgo loqui quideni videor, sed aliis orantibus
ctrinam, scicntiscsplendorcm, nobililatem, generosi- loquor , ul precibus eorum contingat mihi quod Do-
tatem , tranquillilatem , rcgalem poteslateni; atque niiiius ait, Aperios tuum, el ego ctdimpleboitlttd (Psat.
ita lemporalibus et sscculnribus felicitalibus tumidi, LXXX , 11). Si ille ab uno lantum orante juvabalur,
tanquam ipsi prius Christo coiiferrent quod essent, * Emendalusadduosc. b. et duosn. ad cl. r. v. et ad
gr.
ut eis ille viderelur reddere, non donare, quod fuluri Am.Er. par. Lov.
csseritgraiiaDei,iiecii)lclligcrenl,necteiierent.Quanto (a) Alias,decenlonis
Sanclis4.
(b)Speciem prresc lert bicsermo.Istudin exor-
crgo nuncmelius, quanto ordinalius, prius crexitde dio, Loquendo « jam nou timebitcor meum,» etc, necad
terra inopem, el de stercoreexullavitpauperem,ul col- superiora , nec ad inferioracouiieclitur.Paulopost quod
legitur, «nic advertalveslrasanctilas,»usque,« percepe.
locareleumcumpotentibuspoptdisui(Psal. cxn,7,8); ut runl mercedcmsuatn, » lolumhocvindingusesse dicilin-
doctccuianus assumentum.Kol.is, [rceter alia qucedam,
venil in suspicionemetiamrlludiu num.5, «Diaconus
* Emendatusad cl. d.r. rm. t. vat.et ad vign. « Evangelialegebat, » elc. QuippeEvaugeliascriplaerat,aule
(a) Alias, i nler vigneriauos 6. SLepbaiiipassionemnou exsliterunl.siniile quidpiamdi-
(b) Augustini nomenin veteribus Lectionariisprcefert, clum est supra in sermone319,n. 5, sed ibi faciliusexcu-
neque stilusab ipsoomninoalienusvidetur. satur, necsufficittil sermocaHeroqui probusrepudietur.
 1685 SERMOCCCLXXXII. um
et rioii supefabalur; quanto magis ego, pro quo rion mine, ne slaluas illis lioc peccatum(Act. vn, 59). Illi
unus, sed inulii roganl Deum mecum? Loquendo jam lapidabanl, et illeorabal. Illi eum furorepersequeban-
non linifibit cor meum , quia laudem Domini loquetur tur; ille pacalus Chrisliini sequebatur. Illi malilia
os meum (Psal. cxuv, 21). Dominus nosier Jestis crccabantur; ille aperlo coeloviso Dei Filib sapientia
Chrislus, fraires , jubet nobis aliquid, elpromill.it illustrabatur. llli lapidcsmittebanl; ille orationes prcc-
nobis aliquid. Qund jubet, hic esl : quod proraitlit mittebat : tariquani dicens : Domine, si istos niodo
alibi est. Quod jubet, finitur, quia temporale esi: occideris inimicos, quos postca facies amicos?
quod promitlil, non fuiitur, quia oclernumest. Quod CAPUT 1Y. — 4. Saulo Slephani oralione gratia
jubet, opus est : quod promiuil, merces est. Hic ad- et saltts impelrata. Denique,fralres, utnovcrilis quan-
verial veslra Sanctitas , quanla esl ejus misericordia tum valuerit oralio snncti maiiyris Stephani, recur-
erga nos, ut laborera hic posuerit curri line, merce- rile iiobiscumad illuin adolescentem noraine Satilum:
dcm in ccclo sine finc. Et ideo debemtis prius hic qui, cuni sanclus Stcphanus lnpidarctur, omniurii
Inborare, et postea in coeloniercedem sumcre, quam vestimeiita servabat, et tanquam manibus omniuin
hic mercedem vel accipere, et poslea laborare. De lapidabal (Act. vn). El poslea , sicul nostis, acccpit
quibiisdamenim dicit : Amen dico nobis, perceperunl epistolas a piincipibus sacerdotum , ul quoscumquc
mercedemsuam (Malth. vi, 2). Sed forle avidns es invenisset Chrislianos viros ac mulieres , vinclos ad-
ad mereedem , el piger ad laborera. Qua fronte po- duceret in Jerusalem, lorquendos et pimiendos. Hic
stulas quod promisit Deus, si non facis quod jussit cnm iret in via, subito circiimlulsil eum lumen de
Deus? Pritis audi monitiones, et sic exige fepromis- coslo, et cecidit in terrara, et audivit vocera de ccelo,
siones. Prius, inquam , audi jubentem , ct lunc exige dicentcm sibi : Saule, Saule, qiiid ine persequeris?
pollicenlem. Jubet enini nobis , et dicit : Diligite ini- Et ille : Tu quis es, Domhte? Et Dominusad illum :
micos veslros,bene facitc his qui vos oderunl; ct orale Ego sttm, inquil, Jcsus Nazarenus, quemtu persequeris.
pro persequentibitsel calumniantibusvos. Audisli Opus, Durum est tibi contra slimulttmcalcitrare : quia non
exspecta raercedem : Ul siiis , inquit, filii Patris ve- stlraulum, sed pedes quibus calcilras, vulnerabis.
stri, qiti in cwlis est; qui solemsuum oriri facit super Quid mihi et tibi? Quare me persequeris? Quare lc
bonos el malos, et plttil super justos et injustos (Id. erigis conlra me malo luo , et lc non po.lius huniilias
v, 44, 4S). bono luo ? Sed contra tanta mala qurc conimittis in
CAPUT II. — 2. Chrisli exemplum orantis pro suis me, olim quidem debui perderc te, sed Slcphanus
inlerfecloribus.Chrislits oral pro nobis, orat in nobis, servus meus oravit pro te. Elisuscst sccvieris,efectus
ct oratur a nobis. Altende ipsum Dominum qui hoc est credens : elisus es( lnpus, erectus est agnus : eli-
jussit, qui I fccerit. Nonue post tanta qucc in eum sus est perseciitor , erectus est proodicaior. Dicain
commiserunt irapii Judai, qui retribuebant ei raala planius, dicam nperlius : clisus eSl filius pcrdilionis,
pro bonis, pendcns i;i cruce ail : Pater, ignosceillis, ereclus esi vas electionis : elisus csl Sruilus, crcelus
quia nesciuut quicl fachtnl? Oravit in hoiliine, qui est Paulus (Id. IX). Nam si martyr Slcphanus iion
exaiidivil ciira Palre. Nani el modo orat pro nobis, sicorasset, Ecclesia Pauhrai hodie nmi haberel. Sed
orat in nohis, el oralur a nobis (a). Ul sacerdos ideo de lerra erectus est Paulus, quia in terra inclina-
nosfer orai pro nobis, ut caput noslrum orat in nobis, tus exauditus est Stephanus.
ut Deus noster orntur a nobis. Qtinndo ergo in cruce CAPUTV. — 5. Mala precariinimkis quaminiquum.
pendensorabnt, videbat et prcevidebatorniiesinimi- Eccequare Dominiisdtcit, Diligite htimicos vestros:
cos ; sed nitiilos ex illis futuros nmicos prrcvidebni, quia diligendo iiiimicuni, facis nmiciim. Scd conlra
ct ideo oiraiibus veninm poslulahnt. Illi s;cviebant, laiiia et lalia hrcc, lu quis es qui nondiligis? Figis
el ille orab-.it. Illi dicebant Pilnto, Crucifige(Luc genu, collidis fronlera in terrain, et dicis : 0 si rao-
xxni, 34, 21); ille clnmabat, Paler, ignosce.In asperis rintur inimicus meus ! Dcus , si qnid a le promertii,
clavis pendebat : sed lenitatcm non arniilebat. Illis occide inimicum meum. Et utiquc tu qui orns ut
jam pelebat veniarn, a quibus laiilam accipicbat in- homo morintur , malus oras conlra malum , ct factt
juriam. IUi soeviebaiit, illi circunilatrabnnt, illi in- estis dno mali : ille male agendo, tti nialc orando.
sultando caput agilabant, quod sauum uon habebant; Tu malus orando incipis esse quando dlcis, Dcus,
quia capul quod est Christus, non habebaiit, et quasi occide maliiin. Res])ondcllibi ipse : Qucm vcslrum ? ^
in uno summo medico in medio consliluto phrene- Temalum, an luuiii iiiimicnm? Advertat Sanclitas
tici circumquaquesoevicbant: pendebat ille, ct sana- vestra. Judex homo per se ipsum reuni non occidit,
bat. Pater , inquit, icjnosceitlis. Allendite , fralres. sedjubet, el spiculalor occidil. Jtidex dicit, Occide:
Magna pietas. Pendebat, et taraeii petebat 1. Et non et lortor occidit. Kl lu quando dicis, Occideiuimicuin
descendebat, quia de sanguine suo niedicamentuin nieum , le fncis judiccm, ct Deiim quairis esse toito-
phreneticis faciebat. Denique, post resiirreciionem rem (u). Respondet tibi Deus : Non cro prorsus, non
sanavit quos pendens insanissimos toleravit : et san- ero peccatoris tortor , sed liberntor; quia nolo mor-
guincm quem fuderunt sccvientesbiberunt, credcnies; lem peccaloris, sed ut convertatur, el vivat (Ezech.
et facli sunl sequenles, qui eranl persequeiiles. Ecce xxxin, 11). Nam si voluntaiem tiiam habcrem , le
quare venit Cbristus, non perdere quod inVenerat, prius occiderem, antcquam invilatus venircs. Nonnc
sed quoerereet salvare quod perierat (ld. xix, 10); me blaspheinasli? Nonne me in luis malis operibus
ut diligendo ssevienles inimicos, faceret credentes irritnsli ? Noraie iioiiien mcirai de (erra delcre vo-
amicos., luisti? Nonne me in prrccepiis vcl in servis raeis
CAPUT III. — 5. Exemplum Stephani oranlis pro coiuempsisii? Si lunc te occidissein iiiimiciim, qneni
lapiduforibus.Scd ne mullum a te longe dicas iniilari modo facerem aniicuiii? Qtiidergo niale orando doces
Dominum luum , qui pro te passus est, relinquens rae, quod non feci in le? Imo ego, dicit libi Deus,
lihi exeiiiphim ut sequaris vesligia cjus (I Petr. ii, docearn te ut iraiteris me. In cruce pendens dixi,
21), attende Stephanuin conservum luuni. Homo erat,- Paler , ignosce illis, quia nesciunlqtiid faciunt. Docui
sicut et lu : de massa peccati crealus, sicut et lu : eo boc milites meos, docui hoc marlyres meos. Prius
pretio redemplus, quo el lu. Di.icoiiuserat, Evange- esto el lu marlyr meus , tiro meus , adversus diabo-
lia legehal, quae legis vel audis et lu. Ibi inveiiit lum : aliter invicte nullo modo pugnabis, nisi pro
scriptum, Diligite inimicos vestros (Mutth. v, 44). luis inimicis oraveris. Quod nobis prccslare diguo-
Didicil legendo , perfecit implendo. Qui cum a Ju- lur , etc.
doeis saxorum grandinc cocderelur , non solum non
comminabatiir,sed insuper lapidatoribus suis veniam («) Enarr.in Psal.33, n. 9.
precabatur. Posilis eiiim genibus orabat, dicens : Do-
1 AliquotMSS., el lamenimpendebat.
(a) Enarr.in Psal.85, n. 1.
1687 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1688
tise mece, ego pestilenlise luce. Retribuebant, inquit,
SERMOCCCLXXXHI' (a).
mihimalapro bonis;egoautemorabam(Psal. xxxiv, 12).
in die anniversariaordinationis episcopalis(b).
Quid orabat, nisi, Paler, ignosce illis, quia nesciunt
CAPUT PRIMUM.—1.Episcopaleonusquomodoge- quid faciunt (Luc xxm, 54)? Cumvobis, inquit, de-
rat, secuminquirendumducit. Die quidem omni, et omni traxerint, et dixerintomnemalumadversumvos propler
liora , curaque omriino conlinua , dilectissimi, cogi- jusiitiam, gaudete et exsullate, quoniam mercesvestra
tare debet episcopus, quantcc dispensaiionis sarcinam mulla est in cwlis (Malth. v, 11 et 12). Yos lamen cor-
gerat, qualem de illa raiionem Domino suo reddat. rigite perversitatem vestram, agnoscite charitatem
Verumlamen cum dies aniiiversarius noslrce ordina- noslram; reddite dilectionem dileclioni : nolumus
tionis exorilur, (unc maxime onus hujus officii lan- majorem cum veslra perdhione mercedein. Hoecde-
quam tunc primum imponatur, adenditur. Iuterest bUoribus meis, quibus dimilto, ut diraittatur mihi,
autem quod eo die, quo id prius suscepimus, taiUtiin nunc pauca suffecerint.
quemadmodum gerendum esset cogitavimus : at vero CAPUT III. — 3. In gratiam cum eis redire cupit,
consequentibus diebus , prcecipueque illo, quo ejus in quorum forle offensionemincurrit. Deinceps allo-
solemnitas agitur, non solum fulura ejtis, quem- quendi sunt paululuni eliara illi quibus debitor sum.
admodum deinceps geri debeant, caula prcevisione Nam sicut ait Aposlolus, Grwcisel Barbaris, sapienli-
consulimus; verum eliam prseterita , quemadmodum bus et insipienlibusdebilorsum (Rom. i, 14). Nam lalis
gesla sint, sollicita recordatione recolimus : ut nos- debitor eliam ego pro mearum virium exiguilate dis-
metipsos in bcnefactis imilemur, et si qua culpanda pensationisque portiuncula, non quibusdam, sed om-
transierunt, ne repelantur curemus, ul ignoscantur nibus sum. Yerum nunc de his debilis loquor, qticc
oremus; et accusationem diaboli, ubipossumus, recte niihi dimitli, non a me exigi cupio. Neque cnim sic
agendi sedulitatefugiamus; ubi autem non possumus, tumore vanse menlis extollor, ut audeam dicere, ex
confitendi pictale vincamus. Sicut enim futura pec- quo liujus muneris sarcinam porto, nullum homineni
cata, negligendo juslitiam, committunlur; ita prsc- a me perperara loesum. Hoc cuilibel homini tam mtil-
terita, injusiiliam defendendo, firmantur. Sicut ergo tis et tam molestis actibus occupalo atque disteuto,
ne fiant prospicit charilas, iia facla delet humilitas: ne dicam impossibile, cerle difficile est: quanto ma-
ut quce jam non possunt recte agcndo non admitii, gis rnihi, qui novi infirmilalem meam, quam cum
possint saltem non superbiendo dimitti. Didicimus meis et pro me vestris orationibus diebus ac noctibus
quippe dicere Patri nostro , qui est in coelis, Dimitte offero sanandam Domino Deo nostro? Diversarum
nobis debila noslra , sicut et nos dimiltimusdebiloribus ergo curarum oestibus ac difficulialibus conlurbatus,
nostris (Mattli. vi, 12). Quod ut veraeiler dicere pos- si quem forle non ut poscebat audivi, si quera tristius
simus, eliam iniraicos noslros oportet utique diliga- quam opus erat aspexi, si in quera verbtrai duriiis
mus : quos lameu habere, nisi cogente justilia, non quam oportebat emisi, si quem corde contribulaium
debemus. Nam si homines nobis pro nostris malis et opis indigum responsione incongrua conturbavi,
meritis inimici sunt, non curandum esl ut eis debita si quem pauperem mihi forte in aliud intcnto impor-
dimiltamus, sed timendum potius ne reddamus. Quo- tunius instantem vel proclermisi,vel distuli, vel etiani
niam si nos mcrito noslroe iniquitatis oderunt, nos nutu aspero contristavi; si cui dc me falsi aliquid
eorum , non ipsi uoslri sunl debitorcs. lanquam homini de homine suspicanli jusio ncerbius
! CAPCT II. — 2. Debitoribussuis ignoscil. Die ergo indignatus sum, si quis in sua conscicntin non agnovit
islo solemni episcopatus mei, prius paucis alloquar quod de illo humanitus suspicatus sum; vos quibtis
debilores meos, qui mibi nescientes apud Deum suf- pro his alque hujusmodi offensis esse me fateor debi-
fraganlur, dum faciunt debita quoe demitlam, ut et torem , simul me veslrum credite dileclorem f. Nam
mea mihi debita dimitti promerear. Yobis itaque dico pullos, quos fovet, socpein angusliis, scd non lolo
sive prsesentibus, sive absentibus, quibus inimicus pedis pondere calcat ct mater, nec idco desinit esse
elficior verum prcedicans, quibus consulendo videor mater. Dimittite, utdimiltatur vobis. Dimittite amnnii
onerosus, quorum requirens ulililalem cogor offen- vos debila difficultalis, qui nec contra iiiimicos de-
dere volunlatem : Nolile essesicut cquuset mulus, non bita tenere debetis crudelitatis. Ad summara, omnes
habenles inlellectum(Psal. xxxi, 9). Nam el hsecju- obsecro, commendale, vos, Doniino curam pro vobis
menta eos maxime calce morsuque appetunt, a qui- meam: binc enim juste expeto pro me vestrara; ut
Jjus curantur, ut ciirentur eorura vulnera conlreclan- quidquid mearum est iri proeteritum offeiisioiiumpro-
tur. Non parcis, iion parco : adversaris, adversor :
pitius ignoscal, non severus agnoscat. Quod mihi de-
resislis, resisto. Lucla nos comparat, sed causa se- inceps temporis sub hac sarcina erit, itcr agentenr re-
parat. Tu inimicus es medico, ego moi'bo : tu diligen- gat, e( suis oculis placenlem vobisque ulilein faciat;
i * Emendalusadduoscl. ad gr. m. r. rm. t. et ad Am.Er. ut non horrorem ac pcenam nieam, sed gnudium et
Par. Lov. coronam meam vos ejus conspectus iuveniat.
\ (a) Ahas, 24 inter Homilias5 0.
(b) Auguslinumnon sapit stilus, studiosequidemelabo- 1 SicMss.At cditi, debiiorem,
ratus, sea inepte, absque arle et ingenio;quo fit ut sermo
subobscurussit, et in ea re qucecommovendisauditorum
affectibusde se maximecomparataerat, frigidissimus.—
AiiterEossuetius,qui euminter genuinosAugustinisermo-
»es jnscribendwna.rbitrabatur, M,
 1689 SERMOCCCLXXXIV. 4690
SERMOCCCLXXXIV* (a). cernitur, cum Iucis splendor aut soliscalor nullatenus
separetur? Ecceenim sicul videmus, in sole tria sunt,
) De Trinitate, sivede Scripturis veleribuset noviscontra
Arianos (b). etseparari omiiinonon possunl. Quceauteni tria sunt
vidcamus : cursus, splendor, et calor. Videmus enim
CAPUTPRIMUM.— 1. Detts, quid sit. Sancta et solem in ccelo curreniem, fulgentem, calenlem. Di-
divina eloquia, fralres, jugilcr, imo quotidie nobis vide ergo, si potes, ariane, solem, et lum demum di-
salubriter recilanlur, ul animce noslrrepascantnr : in vide Tiinitalom. Sed forlassis de sole discernendo
futuro aulemsceculooeternisepnlissaginentur; dicen(c difficilisest ratio, quia in coeloest, et a nobis longe
propbela, Satiabordum manifeslabilurglorialua (Psal. positus est. Ecce aliud proponimus elementum quod
xvi, 18). Qualissit autem hcecgloria futura, et quibus niinus est, el in terra nobiscumesl: ignem dico, qui
divitiis floreat, quanloque splendore praefulgeat,lau- in mnnibusnosiris hnbetur, el tnmen non dividilur.
darc possumus, explicarc non possumus. Qunre? Et ignis enim Iria habet, et dividi non potesl: hoc
Quia legimus, Nec oculus vidii, nec auris audivit, nec cst, motum, lticem et fcrvorem. Si igitur, nefande
in cor Iwminisascendil, quw prWparavitDeus diligen- hoerelice,dividerenon potes crealum solem et ignem,
tibus se (I Cor. u, 9). Si igilur lanta et lalia sunl bona quomodopoles— dividere Deum omniunicreatoreni?
seteina coelestia,qtise Dominusomnipolensprscpara- CAPUT IV. 3. Scripturarumtestimoniade divina
vit sanctissnis catholiciset fidelibuspopulis; quid est Trinilctie.Fidei calliolicwencomium. Audi autem et
ipse Deus, qui talia cl lanla proeparavit?Quid est, in- disce hanc inagnam ct unicam Trinitatem ab exordio
huniani fuisse ostensam. Audi in Lege el Pro-
quam, omnipolens Deus? quid, nisi inoestimabilis, generisin Psalmis et in Evangelio, audi in Aposiolo
ineffabilis, incomprehensibilis, ultra omnia, extra phetis, dubio
omnia, prceteromnia? Oiniiemenim crealurara suam Fecil procul declaratam. Andi, iiiqunm, in Genesi:
excedit, omnemfacturam prreterit, universa prcccellil. Deusliominemad imaginemDci. Ut simnl os(en-
Si enim quoerasmagiiitudinem,major est; si pulchri- dere( insepnrabilemTrinitalem, ai( in eo libro, Et
tudinem, pulchrior; si dulccdinem,dulcior; sisplen- Spirilus Dei (erebulttrsuper aquus(Gen.i, 27, 2). Audi
dorem, fulgidior; si juslitiam, justior; si fortitudi- prophelam dicentem ex persona Chrisli: Spirilus Do-
nem, forlior; si pielatem, clementior. Nulla enira mini super me, proplcrquod unxil me, evangelizare
ralio patilur, ut vel factura faclori suo oequetur, vel pauperibusmisil me (Isui. LXI,1). Audi in Psalmis,
Verbo Dominicwli firmati sunt, et spiritu oris ejus
opus artiiici comparelur: sicut legitur in.propheta, omnisvirtuseorum
Quifecitfortia, (orlior esl; el qui fecil pulchra, pul- mihi (Psul. xxxu, 6): et herum^Mem^
chrior illis esi (Sap. xiu, 3). laililiamsaiutaris tui, et spiritu priiicipttlwnjq¥i% A
CAPUT II. — 2. Trinitas unus Deus. Arianorum me (Psul. L, 14). Audi hoc idein in EvaiigdfK^coiifffi-
error. In sole tria inseparabilia. In igne quoqite matum : Dominus Christus Apostolis A\cilfc^p^crjes%
tria inseparabilia. Sic autem hujus unicce deitatis mihi omnispotestusin cwloelin lerra : euitke&bapfizate \
proecelsainsigniaproedicamus,ut lamen non sicut Ju- omnes gentesin nominePalris, el Filii, et Svfriius san-,\
dsei, sed sicut Chrisiiani, Trinilaiis divinoemysteria cti (Maitlt. xxvni, 18 et 19). Audi ApostoluVtf%#dtli- ,
pariler fateamur. Sicutenim omnipolens et ineffabilis tudo divitiarumsapielttiwet scienliwDei! quamM^U-%
Palerest, ita omnipolens el incomprehensibilisFi- tabilia suntjudicia ejus, et invesligabilesviw ejusf^QuiS^
lius : ita eliam Spiritus sanctus in Palre et Filio in- enhn cognovit sensum Domini? Aut quis consiliurius
discrete connexus, ineffabilis atque immensus est. ejus fuit ? Aul quis prior dedit illi, el reddelurei? Quo-
Pater enim et Filius el Spiritus sanctus, unus omni- niam ex ipso, et per ipsum, el in ipso sunl omnia: ipsi
potens Deus, unus in trinitale, unus in polestate, gloria in swculaswculorum(Rom. xi, 33-36). Si igitur
unilas, trinitas, sempiierna majeslas, iinum potens tani veteribus quam novis Scripluris satis aperleque
per omnia, et trinitas in unilaie, ct unilas in Irinitaie probatum cstdivinam unitatem esse Triniiaiem inse-
consistit: sed nec trinitas dividitur, nec unitas sepa- parabilem, spretis penitus hcereticissecunduni Apo-
ratur. Hac igilur catholicafidearmaii atque instructi, slolum dicentem, Hwrelicumpost unam correplionem
charissimi, nefandos Arianos hoereticos, qui se hoc devita (Tit. m, 10); jani fideles noslros populos de
tempore impiejaclilant, et multosChristianos noslros ipsa fide catholica confirmemus.Nullce quippe sunt
seducendo corrumpunt atque decipiunt, breviter per- majores diviiire, railli ihesauri, nulli honores , nulla
conlemur, quomodo orant Dominum, qui seiuiunt nmiidi biijtis majoi'snbsinniin, quam cst fides catlio-
conlra Dominum. Respondent nobis, dicentes : Ora- lica, quoepeccatores hominessalvat, ccccosillurainat,
mus Dominum ulique in trinitale, sed ut legimus, infirnios curnt, catechumenosbaptizat, fidelcsjustifi-
Patrem majorem, Filium minorem, Spiritum sanclum cnt, poenitcnles reparat, justos augmentat, martyres
inferiorem, quia ipse Chrislus dicit, Pater major est coronai, virgines, viduas,et conjugalcscasto pudore
me (Joan. xiv, 28). conservat, clericos ordinal, sacerdotes consecrat, rc-
CAPCT III. —His rcspondemus, Sic, inquam, gnis ccelestibus prccparat, in oelernahocreditate cum
oratis et colitis Dcum?Sic plane; sic legimus, sicco- Angelis sanctis conimiinicat. Sicut ipsc Doininus
limus, sic oramus. Ad hos dicimus: Si ergo ila Deiim proraitlendo confirinat: In resurreclionenequenttbunl,
colitis et oratis, hoc non est Deum magnum uiiuni neque uxores ducunl, sed erunl wquales Angetis Dei
colere et rogare, sed tres deos facere: et ubi est (Malth. xxu, 30); per Chrisluni Dominumnoslrum.
quod in lege divina legitur, Audi, Israel; Dominus SERMO CCCLXXXY *
Deus luus, Deusunusest? El iterum alibi ait, Domi- (a).
vum Deumluum adorabis, et illi soti servies(Deut.vi, De amorehominisin hoininem(b).
4, 5, 13). Si cnim aliud est Paler, aliud Filius, aliud
Spirilus sanclus ; jam non est una trinitas, sed divisa CAPUTPRIMUM.—1. Amor hominis atitts rectus,
poteslas. Quomodo aulem discrepans poleslas slare alius perversus. Non solum in Novo, sed etiara in
potest, cum juxta quod in Evangeliolegimus, Domus Yeleri Testamento admonernur, fratres dilectissirni,
in semelipsadivisavel regnum, stare non polest(Matih.
xn, 25) ? Quomodoaulem divinitas a semelipsa dis- qualiter perfectam charitatein lenere debeamus. Sic
* Emendatusad codices duos bn. et tres cl. ad *Emendatusad duoscl. ad rm. v. et ad Am.Er. Par,
cb. gr.
f. fs. g. lr. m. pr. rm. vd. et ad Am. Er. Par. Lov. Lov.
Alias,deverbis Apostolil.
(a) Cum (a) Alias,38 inler Homilias50.
(b) hoctituloextremumlocumoceupatinveteribus (b) Exceptoexordio, quod hic maleaptatum videtur;
libris Sermonumde Verbis Evangelii,qui manuscripii seposita etiamconclusione,
omnes Angustino assignant. Haudinjuria tamen dubium pit, totum corpus quseCsesarium Arelatensemsa-
habueruntLovanienses,inioverlinuset vindingussuppo- Augustini,sed hincsennoiiis doctrinamexhibetac sensus
indeforsitanex ipsius scriptisalicujus
sitjunmafflrmarvmt, nonhabentemipsius,nec stiluoi,nec operacollectoset digestos.stilus cerle injucundus,
mgerjjum. invicemnjinuselegaatercompactse, resque
 1681 S. AUGUSTINIEPISCOPI 16»]
enim ipse Dominusin Evangelio dixit: Diligesproxi- adhuc et ab isla. Est alia superior amicitia, non con-
»iMmlfln(/«nmffi.ip*iJi)i(JtfaH/i.xxii,39).Tractemusergo sueludinis, sed ralionis, qua diligimus hominem
aiiquantum de amore hominisin honiinem : quia suiit propter fidem et muluam bcnevoleiuiamin isla vita
amores hominum perversi. Ipse perverse amat alte- mortali. Hac superius quidquid jain invenerimus,
riiiii, qni ct se perverse amal: qui autem rcctc se divinum esl. Incipiat homo amare Deum, et non
amat, et allerum recte amat. Yerbi gralia, sunt amabilin homirienisi Deum. -
amores flagitiosi, deteslabiles : amores adullerorum, CAPUT III. — 4. Amiciiiwamor graluitus. Videat
amores corruptorum, immundi araores. Malosamores enim Charitas vesira primum amiciticeamor qualiter
delcstantur oiniies leges huraanse,et leges divincc. debeat esse gratuitus. Non enini proptcrca debeS
Remove ergo istos illicitos, qua>ramuslicitos. habere amicum, vel araare, ut aliquid libi prsesiet.
2. Liciii amoris gradtts. Incipit licitus amor acon- Si proplerea Hlum ainas, ut prccstet tibi vel pecu.
jugio; sed adhuc carnalis est. Videtis quia communis niam , vel aliquod Coriimodunilemporale; non illum
est cum pecoribus : et passeres illi qui personant, ha- amas, scd illud qtiod prseslat. Amicus gratis araan-
bent conjugia , et nidos faciunt, simul ova confovent, dus esl, prop(er sese, non propler aliud. Si homU
simul pullos nulriunt. Licilus quidem amor iste in nem te horlatur amiciticc regula, ut gratis diligas;
horainibus, sed videtis quia carnalis est. Secundus quaragratis amandus est Deus , qui jube( ut hominem
amor filiorum est; sed ordhucipse carnalis est. Non diligas? Nihil delectabilius Deo. Nam in homine snnt
enim esi laudandus qui amal filios, sed detestandus quccoffendant; per amicitiam lanien cogiste, ut etiam
qui non amat. Pro niagno enira laudaturus sum in ho- illa quseoffenduntin hoininetolcres propter amicitiam:
minc, quod video in ligride? Serpentes amant filios si ergo non debes propter quocdamtoleranda dissolvere
suos, leones et lupi aniant filiossuos. Noliergo magnum hominis amicitiam; Dei amicitia quibus rebus debet
pulare, quod amasfiliostuos. Adhucinhocamoreser- cogi.utdissOlvaturale? NihilinveiiisdeleclabiliusDeo.
pentibus compararis. Si non amaveris, a serpentibus Deusnonest unde (e offendat,si (u euni non offendas:
viuceris. Honeslosairioresjamdico:illosenimflagilio- nihil illo pulchrius, nihil illo dulcius l. Sed diClurus
sos exclusi.Alius amor qui est propinquorum,jam iste es mihi: Non illum video; qiiomodo sum amaturus
videliir proprius hominum, si non sit consuetudinis. quem noh video? Ecce quomodo discis amare quem
Nam major cst amor qui extenditur ultra propinquoSj non vides : modo osiendo unde coneris videre, quod
quam qui tenetur inter propinquos. Qui amat propin- istis oculis non potes videre. Ecce amas amicuni;
quos suos, adhuc snnguincra suuni amai. Amet alios quid in illo amas? Gratis eum amas. Sed forte amicus
qui non sunt propinqui, suscipiat peregrinum; jam iste tuus, ut alia omiltam, senex homo est : fieri
mullumdilatatus esl anior isle. Tanlum aulem crescit, enim polest ut habeas amicum senem. Quid amas in
ut a conjuge ad filios, a filiis ad propinquos, a pro- sene? Incurvum corpus, album caput, rugas in
pinquis ad exlraneos, ab extraneis ad inimicos per- fronte, coiitraclam maxillam? Si corpus quod vides,
veniat. Sed ut perveniat illuc, mullos habet gradus. nihil deformius prae seneclute : et tamen aliquid
CAPUT II. — 3. Amicitia alia consueiudinis, alia amas, et corpus quod vides non amas, quia deforme
ruiionis.De amieitia ergo videte quid dicam. Sunt est. Unde vides quod amas? Si enim quocraraa te,
ainici, excepta amicitia, quoc nec araicitia dicenda Quare amas? responsurus es mihi, Honio est fidelis.
est, qunm facil mala conscientia. Siinl enim homines ErgO fidem amas. Si fidem araas; quibus oculis
qui pariter mala comniittunt, ct ideo videnlur sibi videtur fides, ipsis oculis videiur Deus (a). Incipe
conjuncli, quia conscienliamala ligati sunt: excepta ergo amare Deum, et amabis hominem propter
ergo isia nefaria amicilia , esl qucedamamicitiaadhuc Deum.
carnalis per coiisueludinemcohabitandi, colloquendi, CAPUT IV. — 5. Deus grulis diligendus.Audile
simul conversandi; ut conlrisielur homo, quando magriuriiteslinioiiiuin.Diaboluscerteaccusatorsancto-
deseritur ab aniico, cum quo so!ct colloqui, et ha- rum est: etqiiia non apud talem jtidicem cogil quem
bere conjiinctiones. Conveniuntduo homines, ambu- fallat, non potesl in nos crimina falsa dicere. Novit
lant secum triduo, et jam nolunt a se recedere. Et apud querii dicat. Quia ergo falsa contra nos non po-
ista qusedain amiciiisedulcedo est: honesta quidem; test dicere, quoeril vera quoc dicat. Ideo tenlat ut
sed adhuc disculiamus illam , quia gradus ainoris hu- liabeat quod dicat. Ilic ergo adversarius nosler, qui
jus quxrimus; et videamus quousque pervenerinius, nobis invidei, regntim ccelorum, qui non Vult ut
usque ad aniiciliain lalem qtinlem dixi. Esl ergo ista ibi sinius, uhde ipse dcjectus cst: Numquid, inquit,
amicilia consuetudinis, non rntionis. llabent illam Job gratis cotit Deum(Job. i, 9) ? Adhuc ad hoc pro-
et pecora. DuOequi inanducent simul, desidcranl se : vocamUr ab adversario, ut gratis Deum colannis,
si alia die prcecedaltinus, feslinat alter, desiderans quando ille quserens quod objiciat, proraagno sepu-
quasi araicum snum : vix regitur a sessore; el tam- tavit invenisse quia dixil, Numquid gratis Job colit
diu impetu suo provocal, quousque perveniat. Cum DeumPNon quia viderat cor ipsius, sed quia vidcbat
pervenerit ad eum qui- prcecessit, sedalur : pondus divitias ejus. Cavere debemusne ad prcemiumdiliga-
illum ferebat, pondere amoris urgebatur; venit tan- 1 AliquotMss.,lucidius.
quam ad loctim suum, et conquievit. Adhuc et isia
(a) videEnarr.2 in Psal.32,serm. 1, n. 6, et in Psal.&f,
amicilia consuetudinis est in pecoribus: surgamus n.8r
1893 SERMOCCCLXXXV. 1694
nius Deum. Quid enim? Propterprsemium dileciurus ditur. Sed quia ponis quolidie medieamentum, vivit.
es Deuiii? Quale proemiumest quod tibi daturus est Medicamenturiiauiem famis, cibus est; medicamenlum
Deus? Quidquid tibi nliud dederit, minus est quam sitis, potus est; medicamenlmriInssitudinis, somuus
ipse. Colis non gratis, ut aliquid ab ipso accipias. est; niedicamentum sessionis, deambtilaiio est; me-
Gralis coIe,et ipsum accipies. Se enim servat tibi dicamenlum denrabulalionis, sessioest; medicariien-
Deus, quo fruaris. Et si amas quoe fecit, qualis est tum faligationis, dormitio est; medicamentum
ille qui fecit?Si pulcher est mundus , qualis est ar- dormitionis, vigilatio est. Et vide quam imbecillo
lifex mundi? Evelle ergo cor tuum ab amorc orealu- sit corpus huraanum : hoc ipsura ndjutOrium,
rre, ut inhsereas Crealori, et dicas quod in Psalmo quod dixi, qui assumit, si in eo perseveraverit,
scriptum esl, Miltiaulem aclhwrere Deo, bonumesl. deficit. Esuriendo cibi qucerebas adjutoriura :
CAPUT V. — 6. CreaturamdeserloCrealore dili- ecce adest adjutorium cibi; manducas, reliceris;
gere, adtillerareest. Si aulem dcseris euin qui te fecit, si plus feceris, plus deficis. AdjutoriUrri sitiii
et amas illa quse fccit, deserto illo qui le fecit, adul- qucerebas potum : multum bibendo offoCaris, qul
ter es. Sic ciamal Epistola Jacobi, adulteros appel- siliendo urgebaris. Lassasli anibiiiando, sedere vis :
lans, Adulteri.Et unde adulleri? Quaerisunde ? Ne- sede perpetuo, vide si non lassabis. QuidqUid ergfj
scitis, inquit, quia amicitia hujus mtindi inimica est assumpserit, ut aliud pellat, in eo ipso si persevcra-
Dei? Quicumqueergovolueritamicusesseswculihujus, veril, deficil (a).
inimicus Deiconslituilur(Jacobi iv, iel 5)..Expressit CAPUTVII. — 8. Vera salus vila wlerna. Aniicut
quid dixit, Adulleri. Anima, deserto Creatorc, amans ad salutein wleriiam diligenduS. Charitas perfecta.
creaturam adultera est. Illius enim amore nihilca- Qualis cst ergo isia salus, fralres, tfarisilufa, fragU
stius, nihil deleclabilius. Illo deserto, hoc ample- lis, perilura, vana? Verequomodo dictum est, Quw
clendo, efficeris immunda. 0 anima, ut illius am- enim esl vila veslra? Vapor est, ad modicumparent
plexibus digna sis, dimitle isia , ct illi inboeregratis. (Jacobi iv, 15). Qui ergo iu vita ista amal animam
Nam inde dixit Psahnus : Mihi attlem adhwrere Deo, suam , perdet eam. Qui qutem in hoc sscculoodio ha-
bonutncsl. Versu priore sic dixil: Perdidisii omnes btieril animam suam, in vilam wiernam cuslodit eam
qui [ornicaiilurabs le (Psat. LXXII , 28, 27). El qtiasi (Joan. xri, 25). Quseest vita seterna? Yera salus; Et
ostenderet quoe sit fornicatio, subjecit: JfiiViiauiem si amicum tuum videris, quem amabas in hoc sreculo
adltwrereDeo, bonmnesl. Niliilaliud volo, sed ipsum. ul salvus esset, quia tu jam Inlem salutem desideras
Adhserere illi, hoc esl boiium mcuni, hoc gratuilum qucc oelerna est, ad ipsam salulcm diligis amicum
bonum meuin. ldeo et gratia dicitur, quia gratis con- tuum; el tolum quidquid vis araico luo prccstare, ad
siat. Cum ergo cosperisDeum amare gratis, securilas hoc vis procstare, ul illam tecum leneat salutem.
est: quia et amicum gratis amas, el ad hoc eum Amas enim justitiam, vis illum esse justum : amas
amas, ut tecum amct Deura. Attendite enira ipsain sub Deo esse, vis et illum esse sub Deo : amas vilam
aniicitiara vulgarem, uiide ccepimus, per quaih gra- cclernam, illic eum vis lecum regnare in oclernum.
dus fecimiis; altendile illam. Amal maritus uxorem, Inimicum tuum vides illum l persequi (e, ini-
et uxor marilum : sine dubio et ille illam, et illa il- quiias est quoe le persequilur. In illo irasci debes
lum salvum vult. Yult illum habere incolumem, vult misericordia, febrit in aninia. Quoraodo ergo amicus
illum habere felicem. Ad hocamat, quia ipsa vult hujus socculi secuudum soeculum amans animam
incolumis esse et felix : quod sibi vnlt, hoc illi vult. suam, fcbrem vult expellcrede amicosuo, quem si-
Amat (ilios: quisnam vult, nisi salvos habere filios mililer amal ut sc, proptcr prscseiilem salulem : sic
suos? Amat amicum:quis nisi incolumerahaberev.ult? lu quemcumque diligis, proptcr vitam oeternamdi-
adeout, si forte eonlingat illi aliquid, contremiscat, lige; cum inveneris irara, indignntionein, odium ,
coii(ris(elur, conlurbetar, currat, accedal: cum ac- iniquilatem , sic concris expellcre morhum aiiimi,
cesserit, plangit. Quid ergo vull? Salvura habere. Si quomodo amicus sceculi raorbum corporis : ad hoc
crgo omnis qui amal, salvum vull habere quod amat; enim amas, ut facias quod et tu es : et erii in le per-
siintciligat qucesit vera salus, incipit illam amarein fccta charitas. Hoc si inveneris, ad hoc ama conju-
se, et ipsam cogitur veram araare et in amico. gem , ad hoc ama filiiim, ad hoc ama propinquum,
CAPUTVI.—7. Satusvilw hujusquamvuna.SI ocu- vicinum , ignotum , inimicura, et erit in te pcrfecla
liscarneis quaerisDeum, vide tres pueros de ignei