Scriptorum ecclesiasticorum qui in VII saeculi prima parte floruerunt opera omnia.... 1850.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, 1NTEGUA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIDM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECGLESIASTICORUM

QUI
AB yEVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA
FLORDEBCNT;
HECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQILE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC^ETRADITIONISPER DUODECIMPIUORA
ECCLESIiE SvECULA,
JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS , INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
BISSERTATIONIBUS,COMMENTARIIS LECTIONIBCSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA;
OMNIBU& OPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES QU.€TRIBUS NOVISSIMIS S.CCULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
INDICIBUS FARTICULARIBUS.ANALYT1CI5, SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTt
SUBSEQUENTIBUS,DONATA; __
INTRA
CAPITULIS 1PSUMTEXTUM R ITE DISPOSITIS,NECNON ETTITULISS INGULARUM PAGINARUM MARGINEH SUPERIORWIffjfff*
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAMSIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ; /&3>-^
OPERIBUS CUMDUBllS TUMAPOCRYPHIS, ALIQUA VEROAUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEMf^Y^r^- '"~
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS,AMPLIFICATA; ^''
JlXl *V
DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUIffl«ii ;,
UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT
UNOINTUITU CONSPICIATUR; ALTERO \ VY "v^
SCRIPTURJE SACRJE, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES \^/)7Fji
ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM ^*»S^£E
SCRIPTURiE TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIO
ACCURATISSIMA , C^TERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR : CHARACTERUM NITIDITAS
CHART/E QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RBCUSORUM TUMVARIETAS
TUHNUHERUS, FORMAVOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUEINTOTOOPERIS DECURSU CONSTANTER
PRETIIEXIGUITAS, ISTACOLLECTIO, "
SIMILIS, PR.ESERT1MQUE UNA,METHODICA ETCHRONOLOGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLICSPARSORUM, /T l//U\
TRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ADOMNES ^ETATES, /
L INGUAS s-~<?/£\
LOCOS, FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. I « ^pXN^X
SERIES SECUNDA, I i ^\&
m QUAPRODEUNTPATRES.DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIiELATINiE\«A O \ r
A GREGORIOMAGNOAD INNOCENTIUM III. \-V-*\ ^\<- \,
\w»*\ \-
2lccwvante %^. SOTigne, \^' \-
Vy\
BIBLIOTHECJE CLERI DniVERSA, 'V<^>\ C^- 1
SIVE \\ ^O /<
w *
3URSUUMCOMPLETOHCM W SINGULOSSCIENTIJJECCLESIASTICERAMOSKDlTORfi. '"V *

PATROLOGI^i TOMUS LXXX.

PATRES QUI IN VII SJECULI PRIMA PARTE FLORUERUNT.
TOMUSTJNICUS.

VENIT7 FRANCIS.

PARISIIS, APUD EDITOREM,

IN VIA DICTA D'AMBOISE,PROPE PORTAM VULGOVENFER NOMINATAM,
SEC PETIT-MONTROUGE.
1850
 SCRIPTORUM

EGCLESIASTICORUM
QUl
IJN VII SMIULI PRIMA PAllTE

FLOUUERUNT

OPER A
OMIXIA,
ORDINE CHR0NOL0GICODIGESTA,
JUSIAME5IOHATISSIHAS
EDITIONES

6ALLANDI, MANSI, DUGDALII

, WILKINESM , GOLDASTI,BREQUIGNY,NJCOL.ANTONII,FLORESlIj
NECNONALIOUUM
ET EMENDATA.
EXPRESSA
RECOCNITA,

COLLEGTIO, SI QUA ALIA, INSIGNIS

NEC MINUSDUOET THIGINTANUMEB.0AUCTORESCOMPKEHENDENS.
NEMPB
B. EUTROPIUM, TARnAMMONACHUM, DINOTBUUABBATEM, DYNAMIUM PATRICIUM,S. AUGU9TINUM
ANGLOR.APOSTOLUM, S. BONIFACIUM PAPAMIV, BULGARANUM COMITEM,PAULUMEMERIT.,
GONDEMARUM REGEM, MARCUMCASSINENSEM , S. WAHARNARIUM , S. COLUMBANUM
,
S. AI.PHANUM,S. AILEIIANUM,ETHELBERTUM REGEM,DEUSDEDITPAPAM,SISEBU-
THUMREGEM, S. BERTICHRAMNUM , S. PKOTADILM, BONIFACIUM PAPAMV,
SONNATIUM, CLOTARIUMII REGEM, HONORIUM PAPAMI, DAGOBERTUM I
REGEM, S. HADOINDUM,S. SULPICIUMBITURIC., 8. AUTBEUTUM ,
JOANNEM PAPAMIV, MAXIMUM CESAUAUGUST. , VICTOREM CAK-
THAG., S. BRAULIONEM, TAIONEM.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECJC
CLERI DNIVERIJE,
IslVE
CURSUUM IN SINGULOSSC1ENTI.EECCLESIAST1C.K
COMTLETORCM RAMOS,ZDITORK.

TOMUS UNICUS.

VENIT7 FRANCIS.

PAHISIIS, APIJD IIOITOREM,

IN VIA DICTADWtlBOlSE, PROPE PORTAMVULCODENFER tNOMUSATAM,
SEBPETIT-MONTKOtCB.
1850
 ELENGHUS
HUJUS OCTOGESIMI TOMI.

S. Eutropius 9
Tarra monachus. 19
Dinolhus abbas. 21
Dynamius patricius. 23
S. Auguslinus, Anglorum aposlolus. 41
S. Bonifacius papa IV. 97
Bulgaranus coines. 107
Paulus Enierltanus 111
Gondemarus rex.* 179
Marcus Cassinensis. 183
S. Waharnarius. 185
S. Columbanus. 201
S. Alphanus. 325
S. Aileranus. 327
Ethelberlus rex. 341
Deusdedit papa. 355
Sisebulhus rex. 365
S. Bertichramniis Cenomancnsis episcopus. 385
S. Protadius Bisontinus episcopus 409
Bonifacius papa V. 429
Sonnatius Rhemensis episcopus. k\l
Clolarius II, Francprum rex. 445
Honorius papa I. 463
Dagobertus I, Francorum rex. 495
S. Hadoindus, Cenomanensis cpiscopus. 565
S. Sulpicius, Bituricensis episcopus. 573
S. Autbertus Cameracensis episcopus. 593
Joannes papalV. 597
Maximus Ciesuraugiistanus. 609
Victor Carthaginehsis episcopus. 635
S. Braulio, Ciesarauguslanus episcopus. 639
Taip, Csesarauguslanus episcopus. 719

Ex lypisMIG.\E,au Pciil-Mouirouge.
 ANN0 DOMINIDC

SANCTUS EUTROPIUS
ABBASET EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA IN EUTROPIUM.

{AntoniiBibl. Hisp.Vet. 1.1, p. 285,n. U.)

simum Eutropium monasterii Servitani abbaiem, fuit.

Eulropius sequitur, duobus jamlaudatisLiciniano A
ac Severo scqualis, quem et sic describit Isidorus Quo qnid iHuslrius alque Eulropio honorilicentius
dici potuit? Summa enim apud universam gentem
(cap. 32): Entropius Ecclesite Valentinos episcopus,
dum adhuc xn monasterio Servilano degeret et pater auctoritale, doctrinscque ac sanclitatis merito vi-
esset monachorum, scripsit ad episcopumLkinianum, gere oportuit eum, qui cum abbas lantum essetcu-
cujus supra fecimusmentionem,valde utilem epislolam, jusdam monasterii, lol inter lolius Hispaniseprajsules
'ft qua petit ab eodem pro qua re baplizalis infantibus unus Leandro metropolitano Hispalensis Ecclesise,
clirismatisunctio tribuatur. De hac epistola in Lici- doclissimo, sanctissimo , ac regis avunculo sequalis
niano diximus. Adjungil Isidorus : Scripsit et ad Pe- visus fuerit, qui cum eo summam rerurn consiliarias
trum episcopumIrlabicensem (Ercavicensem legen- gubernaret, ac pestilenlissima! sectse ab Hispanise
dum) de districtione monachorum sermone salubri limitihus generalis exlurbationis modum et formam
composilam epistolam, et valde monachis necessa- prsescriberet. Bealissimi quidem sicut et sancti elo-
riam (a). Joannes Biclarensis in Chronico (anno 3 gium, quo Bichrensis de Eutropio loquens ulitur,
Mauricii): Eutropius abbas monasterii Servilani, dis- Viventibusadhuc, sed episcopis, vix aulem aliis tri-
cipulus sancli Donali clarus habetur. Idem , in refe- bulum videas. Beatissimi sacerdotes iu concilio isto
rendis concilii Toletani m, sub Reccaredo Gotho- B lertio a Reccaredo appellaniur ii qni interfuerunt
rum rege, actis, damnataque in eo Ariana impietate : episcopi. Extra hosde Eulropio dictum, eo tempore
Summa tamen synodalis (ait) negolii penes sanctum quo Leander sanctus duntaxat audit, beatissimi prse-
Leandrum Bispalcnsis Ecclesim episcopum,et bealis- conium eximium quid plane continet.
[a) Noveram ego priilrm inler bibliolhecseValica- tori exposuit: qui, nulla inlerje.cta mora , epistolie
nre Codices olirn sereniss. Chrislinse Suecorum re- apographum e Vaticano quein praili.xi Codice de-
ginse, sub num. 140, exstare hanc Eut.opii ad Pe- sumi jussitet cum archetypo collalum domino Azarae
irum Ercavicensem epislolam, quam oequeac nosler, aii me quanlocius reiiiittenduin tradidit, ul intra bi-
lit ejus in hoc loco silenlium imlicat, omnirio ine- meslre spuiium desidernii dcsiJerii mei compos
dilam pntabam; eaque occasione ad virum clarissi- abunde lii-rem. Pro insigni iiaque et nunquam in-
jnumregium consiliarium, regioque nomine genera- termoriiuro beneticio, grales ego ut referam , nihil
lem in IJrbe negotiorum Hispanisccuraiorem, D. Ni- habeo, nisi si prolixam benelicamque utriusque , et
colaum Azaram, cujus non seinel alias benevo entiam ob amplis-inios quibus honesianliir honore
expertus fueram, litteras dedi rogatum, ut ni.-i maxi- maxime ob prseclara in Christianam alque Hi ^
msc inolis epistola esset, ejus exemplum describi rempublicam inerila speclalissimi viri, i ras__.,'
nrihi procuraret. Annuit illico votis meis vir huma- earumque cultores vnliinUleui ubique de iqfetti
nissimus lilterarumque ac patrii decoris amantissi- serscque pnsteritati consecrem; quod et fa ia ibeny
mus, eaque eminentissimo domino S. R. E. cardi- tissime. Vulgaverat eam oliin tamen ac lo rua_,-'
G
nali Francisco Xaverio Leladse sedis aposlolicsc nostra tempora Lucas Holsienius in Codice
bibliolhecario, eximio sludiorum olim mcorum 1'au- monaslicar. Paris. 1653, in append., pag. 82. -' ir-^
SW

SANGTI EUTROFII
ABBATISET EPISCOPI

EPISTOLA AD PETRUM PAPAM.

DE OCTO VITIIS.
(ExBibliot.P»t.t.VIII.)

Octosunt vitia principalia qusehumanum genus in- Dsive tsedium cordis; septimum, cenodoxia, id est
festant. Primum, gastrimargia, quod sonat ventris jactantia seu vana gloria; oclavum, superbia. Hsec
ingluvies; secundum;fornicatio ;terlium,philargyria, igitur octo vitia, licet diversos ortus ac difflciles efli-
id est avaritfa, sive amor pecunicc; quartum, ira , cienlias babeant, sex tamen priora, id est, gastri-
quintum: tristitia; sextum, acedia, id est anxietas margid, fornicatio', philargyria, ira, tristitia, acedia,
J>ATRPL.LXXX.
 U 4ANCTIEBTR0P4I ABBAIIS _J2
quadam inter se cognatione et, ut dixerim, conca- A £ ne a regno Chrisli unumquodlibet horum nos deler-
.tenatione, connexa sunt. Ita ut prioris exiroerantla TeaVetrexcludat.
sequentium-eJRloiaiur^exordkim. ... t. Philargyrise^ejierasnntlria.; prirnum quod exspo-
Nam de: JB3jnnd*nli|pi*pi»ij|gue ^rnfcatipnemij,;'; iiari rawi 4iiMtiie^iiriem ^Fwailtaijiiiu^^^Hfperfluis, in
de fornicatione pliilafgyrfam, de philargyria iram, Tioc peccavef iintttw.' ^'Auariiaset^Sappliira; secun-
deira trisliliam, de tristitia acediam, nccesseiest:|ftfl- :; jdjin iiptod ea quse a nobis dispersa sunt indigenlibus,
lulare. Ideoque simili contra hsec mQ.do.atq.u.e eadem cum.ni^orixupiditate persuadet resumere : in lianc
ralione pugnandum est, etpracedentium,semper ad- culpamjncidil JudaSjguiDominum vendidit; lertium
versus sequentes ©partetaios;iniriii^riamenrJQJuam- ttfidA «a ^quai ajile Jiani possedimus infrunite de-
obrem, ut acedia vincatur, supefanda est trisliiia;— — siderari ve}
acquiri coropellimur. In hac peccavit
ut iristitia propellatur, ira exsliiiguenda est';Ut fex- Giezi.'
sjtinguatur ira, philargyria concuICanda; ut evallalur Irae genera sunt tria : unum quod exardescit in-
'jpTiilargyria,tornjcalio compescerida est; ut forriica- tfinse^oiiset prse SridignMe^aidn Wiletioqu*r;aiiiid,
|ib subruatuf, gastrimargisi:«vjfnimest casligahdum. %iiodm vefbuiivet W{*us'*ffec*«w)q»*epfiSfuinpit^;teri
Tlesidhse vero dijcc,id est, cenodoxia et superbiasibi titim, 'qiiodpef >diesetiteflSpisra'fesefvitufi:"
quidem simililer illa qua de superioribus diximus B J Tristitiffi gcnefa «uift -dwo':»«M!Hm qifofl>ira desi>
falione jungiintur, ita ul incrementum prioris ortus «rierite4e'illalo damno vel 4esideri6pfjrjpediW?gefte-
'
efficiatuf allerius. Cenodoxise exsuperaritia superbise «ratur; ;aliud quod4er;jfliorial)iii !mtstisiaifxiiei)atesea
'Toiriitemparit. Nam lllis sex evulsis, lisecduo yehe- isdesperatioiiedescendit. •• ,
mentius 'fructificarit, et illis mortuis, vivacins isiaj iAcedisesuntgenera sduo rteumiqsod ad sommrjni
'pullulant el succrescmit. Unile et diverso moflo alj pfseoipitat asstuantes:; :aliud ,qub TOBC bonum facere
%ls dupbus impiignamur. •nec audir*'delectat. Ista aejicitmonactoum <6Bcefta
" in unuiriquodque illorum sex yitiqrum turie inci- %ua. ..;;;.
fliiriuscum a prseeedenlib.usillorum fuefjmus elisi. In 'Cenodoxiav; licfet TOultiplexaC'«mOTofmisifst ^
"his verb diiobtis etiam ylctores post ifiumphos pe- 'in 4iwrsas specres>dividituf,"^#nei%tiamfen-ejws ;Buiit
ficlilamur. •duo : pfimuTnqu68 pro «araaiibBS ;'a"c•mariiiestisex-
, TJaihet 'ista octP vitia quae commemoravimus in -toiliiur rebus;isecuftdnm, 'qaod pro «pMisialibtis €t
guatuqr cqnjugaiic-rieset copulas diyiduntur.' Gasf.fi-' •eecuWis'desideriiisvarjoeiaudis inflamur.
margia namijue et Tormcatio peculiaf i consortio fce- -Supeybise©enera;sunt du» i frkmm, «arnate; fje-
aefaritur, siihfli modo philargyria cum ira. Tristi- «siridtim,spiriiuaiej quod.eliaim pemfcteBiijs^est.41*
- tia
quoque ct acedia eadem copulatione junguntur. ^iosUamque specia-liusimpugnBtsquos m quibusdam
^epodoxia^uoqueaique;supeibia;familiariter,et ipsa virtutibus profecisse repefit. AudisJi^enera et con-
Tilhi conjmignntar. AudivisUcoptflationes, audi iirac juncliorsem iitque Mncate.natiOinea],audi^nnncquales
TgBneri^iofjim. •habeantfilias quse'Jeeis-nasaintur..
Gaslrimargia;genera sunttria. Primumquod ante Degaxtriniargranainque nascunturcomessationes,
•horawicanonicam perurget Christiantim «omedere -x .ebrietates.,;de Toroicalione,turpiloquia,- seurrilitates,
1n batc pcccayit Jonathan, iilhis Saul, irfumpens ju- iudicra flcstultiloquia; de pbilargyria, mendatium,
Eaifienlum,patris, ,unde r.ec victoriam meruit populus "fraudatio, perjtifia, tufpis 'lucfi appetltuSj faisa tes-
atteiniraicis babere; secundum, ex quarumlibet esca- 'nionia,Ifiolentia,iahumariilas ACfapacitas; deira,
Turn velpotussupeifluitate,m quapeceavitpopulus •Ijoaiicidia,clamor «t andignalia-; de tristitia, irancor,
Tsfaeli^icus icum fabrjcavit vitulura aufeurn, si.cut pusillanimitaB , 'amaritiido, 'flesperaiio; de acedia,
^eriptnoi-est^orf. xxxii) :S£difpopulusManducam "atfftciias, .isoriandieritia, impprturiitas , inquietudo,
•et Wiere.,et >surrexeruntliidere'; *eftinii), tqued accu- .pervagatio, iasjabilitas «|enlis*t cffirparisiTCfbositas
ratiores et -delicatissimos "cibos desideret. '111hoc ^curiositas^ ie'C«nod»sia, «onteMwies, ^jsereses,
^ccas^iUiLlii Htli qni Dolnerunt camem cpctam. jactantia ac prsesumptio noyitatum; de siiperbiaj
accipere a populo, sed crudam, ut diligentius sibi ~D •* contemptus, invidia, inobedientia, blasphemia, mur-
prsepararenl (/ Reg. n). Ex bis tribus fenerilMis fli- imufM» atqlae 5del%cliB.Mxc igitur octa vitia sunt,
versse et pessimse valeludines animse procreantur. cuinbOriiiriumgeriusTmpulsent,non tamen uno modo
Nam de primo ira illi qui parare cibum debuit, de iHipeluifi cunclos. In alio namque spirilus fornica-
secundo luxurise ac libidinis aculei suscitautur; terr lioiium locum obtinet principalem. In aiio super-
tium autem inextricabilesphikrgyrjae kqueos nectit ieqriitatifufen.Ihaiio c^pajftjKlivindicat tyrannidem.
cervieibus caplivorum. Jn alioarcem superbia tenet. Et cum constet omnes
Fornicalionis genera tria sunt: Primum, cogitatio ab omnibus impugnari, diverso tamen modo et or-
est, de qua Dominus ita in Evangelio (Matfrft.\) di- rline slnguli laboramus.
cit: Qtii viderit mulieremad concupiscendameam, et' Quamobrem ila nobis adversus hsccarripienda sunt
«selera'; secunaum.quod pef ^coifuiiistidnemsexus, pryHa.iituriusqiiisquewitiutn^omaximeirifesMur
iitriusque perficilur; tertium, absque feminsetaclti, «splofetet adversris illad afripiat principale cefta-
quod Apostolus tmmunditiam (Gal, i?) Tiiincupat. arieii. Unumnamque riosordihempraiionini^xercer-e
QUOD tria Bicsunt a nobis pari ©bservaiione cavenda, ^ebepe wecde nfjstra wlute cbnBdere«ll»inlegisla-
iS EPISTOLA DE OCTO VITIIS. U
tor (Dent. vu) jdocet Tiis veTbi-s-:N-on-timebis -eos-,-. ,A-ascriptkme poawttoE, Ita--eai»^dicitttr-j £t delevtnt
quia DominusDeustuus in medio tui esl, Dens magnus genles multas coram te. Numerosior est enim quam
el terribilis. Ipse consumetnaliones /lias in eonspeciu Tsrael carnaljum ipassioiiiimpopulus, qui de hoc septe»
tuo paulatim atque per partes. Non poleris eas detere nafio fomite vitiorum ac radice procedit, atque da
pariter, ne forle muliiplicentur contra te besiicelerrm, octavo, qui notior est omnibus, regina, ut ita dicam,
dabilque eos Dominus Deus luus in conspectu luo, atque mater omnium vitionim; ex bis enim octo
donec peniius deleanlur, Sed neque debere -nosin -eo- pullulant atque nascuntur hx filise, id est, comessa-
ruin extolli victoria similiter (Deiit. viu) monet: Ne tiones, ebrietates, turpiloquia, etc., supifeiSiiS lle-
pdsTquamcomederis,inquit, el saliatus fueris, domos^ -scripta, qusc commemorare peiiongum est. Quse cum
pulchras cedificaveriset habitaverisin eis, habuerisque nobis levia judicenlur, quid Apostolus de illis sense-
armenta ct oviumgreges, argenli el auri cunctarum- rit (IT Cor. x), vel quam super his sententiam tule-
<\uererum copiam,eleveturcor tuum, el non reminisca- fit, audiamfls : Neque mtirmuraverilis, inquit, sicut
ris DominiDei tui, qui eduxil te de terra JEgypii, de quidamillorum murmuraverlint,et perleriirit a'bexter-
domoservilutis, et ductor luus fuil in solitudine magna minalore. Et de tentalione : NequetenlemUsChrislufn,
atque tembili. Salomon quoque in Proverbiis (Prov. sicut qnidam eorum tenlaverunl el a serpenlibus perie-
xxiv) : Si cecideril inimicus luns, noli gratulari. In ftrunt. De detraclione : Noli diligere delrahere, tii
suppianlalione autem ejus nbli extolli. Ne videal Do- eradiceris; aliaque complura bis similia.'Quse cum
mninus ejus ct avertal iram siimn ab eo; id cst, ne Sint multo majoris numeri quam viftules, devicSis
disperlias elalionem cordis tui, ab ejus impugnationc tamen illis octo principaiibus vitiis, ex quorumna-
discedet, et incipics, derelielurus ab eo, mrsus lura eas certum est emanare, omnes pfotirius con-
ab illa quam per Dei gratiam superaveras passione quiescunt, ac perpetua pariter cum eis 'iritemecione
vcsafi. delentur.
Quamobrem Cerios nos esse convenit, tam ipsis Etenim quanfum doeet vetus traditio, has easdenj
terum quamlnnunieMs'Scripturarum teslimoniis eru- terras Chananscorurain quas introducuntur lilii Is--
flilos, nostris nos viribus, nisi solius Dei auxilio ful- rael, Sem filii Noe fuerant quondam, in orbis divi-
ciftmur, lantos hostes superare non posse, et ad sione, sortiti; quas deincepsper vim atque potentiani
ipsurii quolidie summam viclorke nostrse referre de- posterilas Cham persuasionis iniquilaie possedit, in
bere. Ita -super hoc tjuocjueper Moysen (Deut. ix), quo ct Dei judicium rectissimum comprobalur. Q«i
Doriifwoeommonerite : Ne dicas in cbrde tuo, cum de- et illos delocis alienis qusemalo occupaverant expn-
leverii eas DominusDeusluus in cohspedu tao: Pro- lit, el fslis antiquam patruni possessionem quse pro-
pfer jusiiiiam ineciminiroduxit me Dominus, ut terranii C sapiaj corum in divisione orbis fuerat deputata resti-
hancpossiderem,cum propler impietalessuas islcedelc- tuit. Qnce figura in nobis quoque stare, cer.lissima
tre sint nadones. Nec enim propier juslilias luas ett ralione cognoscitur. Nam voluntas Donnni.possessic*-
#quitale$ cordis tui ingredieris ul possideas terrami Kfemconiis nostri non vitiis, sed virtuiibus naturali-
eomm, sed quia illce egerunl impie, te intioeunte, de-. ter depulavit. Qucepost prsevaricationcm Adse, ia-
klwsunt. Hogo quid aperlius poluil dici, vel cautius?? solescenlibus vitiis, id est populis Chaiianaais,a pro-.
Gum tpmniu cautela oporiel nos esse! pria regione depulsoe,cum ei rursum per Dei gfatiam,
Hae scplem gentes, quarum terras egressis ex, diligentia nostra ac labore fuerint restilulse, non lam
^lgyplO liliis Israel dalurum se Dominus repromillit. alienas occupasse terras jquam proprias cfcdendsc
Quasomnia secundum Apostolum, cum iii ligura con- sunt recepisse.
tigerint illis ad nostram commoniiionem scriptai De hoc sepienario fomite vitiorum Salomon qno-
(Deut. vn) debemus aceipere. que in Proverbiis ila describit (Prov. xxvi).: S'i ie
Ita enim dicitur: Cuniuitfotiuxej-itte DominusDeus5 regaveril inimicus voce magna, non conscnserh #i,
in terram quam possessurus ingredieris et deteverit t seplem enim nequilia; sunl in anima <ejus,;id es.t, $i
gentes multas coram te, Heihasum, et Cergezceum,et! gaslrimargia stc persuadet, ut relaxes corpori, -quo.d
"
Atnorrhceum, Chanunceum,et Plierezceum, el Jebu-. coniinenlisedecreveras modo, nearesolvas «jns sub-
sieum, el Nevceum, seplemgenies mullo majoris nu-. j'ectionem, quia confeslim septem spiritus vitioruin
meri quam lu es et robustiores le, lradiderilque Domi- ad.er.untlibi acriores quam illa passio quse primor-
lius libi eas, perculiesque eas usquead inlernecionem. diis fuerat superaia, .qui te mox ad deteriora pertra-
Quod vero multo maj'oris nuineri csse dicunlur,, Iiant gener;a viliorum, Quapropter Doniinus per
hsecratio est, quiaplura sunt vitia quam virtutes. omnia cst deprecandus, ut quod nostra: vires non
Et ideo in catalogo quidem dinumerantur seplemi habent ipsius misericordia succurrat.
gentes; in expugnatione vero earum sine numerii
15 JSANCTIEUTKOPIIABBATIS 16

SANGTI EUTROPII
ABBATISET EPISCOPI

EPISTOLA PETRUM AD PAPAM

DE DISTRICTIONE MONACHOUUM ET RUINA MONASTERIORUM, DIRECTA ROMJE.
(CodexBeguiarumMananiBrokie.)

Omnipotens Dominuspro sua misericordia huma- A nec ad reclse vitse tramitcm resipiscendoreverli ele-
nos miseratus errores pcr Moysen sanctissimuin vi- gerint, alibi prsecipit: Increpa eos dure (Tit. i, 15).
rum nobis certissiinum prscbuit docnnientuni, elpro Et ilerum : Cum hujusmodi neccibum sumere(I Cor.
OfTensiiine et ciilpi delinquentibus dehere irasci, ete v, 11). 1'ropler lnic eliam loquilur dicens : Inimicus
contia hcne sancteque viventibus miies el beniguos vobis factus sum verum dicens vobis (Gal. iv, 16).
esse salis congruum cl laiidabililer declaravit in eo Unde et snecularispoeta : Obsequium,inquit, amicos,
quod pro peccato populi delinqiientis, ut Scriptura verilas odium parit; amara est eniin veritas, et qui
prop.iie ldqnitur, iratus iiimis labulas, quas a Domino eam diligunt, replenlur amariludine. Ideo et Jeremias
accepprat, ad radiccm montis conlfegit; insupcret dicit: Solus sedebam, quia amaritudinereplelus eram
facinus populi delinquentis Levitarum gladio vindi- (Jerem. xv, 17). Et quoe est ipsa amariludo , nisi
cavit. Mitem aulem et beitignum in hoc eum fuisse niala etnonrecta quorumdain hominum conversatio?
non dubiuniest, quia, pro eis sscpiusDominumdepre- Quid nunc agimus, sanciissiine vir, lacebimus? et
candp, iram Dei super eos venientem avertit; et a dissolulioniconsentiemus, ut et mansueliet mitis vo-
quibiis atiquando lapidari poiuil, pro eisiem Domi- cabulum acquiramus ? Et quid nobis hoc ante Deum
lium deprecari non destitit. Hoc ad prxsens de mnl- proderit, quando pro nostro silenlio anim.ipereuntis
tis de Veteri Tcslamento sufflciat tesiimoniis. Sed B de nostra dicitur manu perquiri ? Si auiem a Deo no-
Ip;e Dominus in Evangelio sic dicit: Omnis qui ira- bis creditum gregem et exliorlaudo et increpando
icitur fratri suo reus eriljudicio (Maith. v, 22). Et hoc soepiusa diaboli laqueis et perverso voluerimusopere
qualiterinteiligatur adverle. Ille in hnc dicto tenetur revocare, immiles et asperi multorum ore dicemur.
obnoxius, qui non vitio, quod est in homine malum, Sed quamvis hoc a niultis, qui locnin ollicii nostri
sed natursc ipsius humanw, quam Deus utique boiam non inlelligunt, sxpe dicatur, tfnenda esl lamen dis-
condidil, irse voluerit pr.vrogarc stirnulum. Propter- crelio, et sancise regulscinslitulio, ut qnscpalres in-
ea et quibu3dam male conversanlibus, et a se durius stilucrunteliamsiiccessoreseffifii inlegra illibataque
increpatis Aposlnlns dicit : Vl malus essem vos co- cuslodiantelohscrvent. Nam s-iin aliquoa sanctorum
egistis (II Cor. xn). Et de ab-cissione ac separatione Palrum insiiiulione et tramile devianinm , nec pro
eorum qui pceniserenoliinl isla loquitur: Ulinamcx- culpse suse quis qualilale et opere increpandus cst;
eidanlur qui vos conlurbant (Cat. v, 12)! De quibus quis, qiweso,malorum hoc audil, qui nunc sallem
et Dominus in Evangelio, ut aliis verhis loqnar;si propter supplicia lerreantur, qui non quscciiiiquevo-
grepius anlem admoniliKf.atcr corriai nolueiit, sit lnerii agat. et prsecepsfcralur ad vitia ? El proplcrea
lifti iicut ellmicusetpub:icanus(M'«((/i.xvni,17). Quod divinsepolenlioeordo et ineffabilisdisposilio prsecipit
si tacere, etdeliiiqneir.cm (quod dictu quoque nefas C nt sit in sscculoprincpps, in Eculesia paslor et pon-
est) pro culpse modu'o non debemus arguere, cur lifex prxficiatur, et in monasleriis paler, ut nefario
quxso riobis per lsaiam Dommus prsecipit dicens: operi et actibus scelestis et impiis obsistere, et contra
Clama,ne cesses, quasi tubaexalia vocemtuam, el an- buinani gencris mores perpetratum facinusdistriciio-
mintia popuomeo sceteru eorum, et filiis Israclpcccata et severitalis possit gladio vindicare. Sanclus Au-
eorum (Isai. LVIII,1 ; ct illnd Erecliivlis: Si nou an- gustiniisproec!a<us,utopiime nosti, Ecclesioedoclor,
mntiaviris impio ut ab iniquitate sua converlalur, Ule quje in oclavo Civitatis Deilib>odicit ailvcrl». Deni-
quidemimpiusin iniquitatesua , quam operalus esl, in que in disciplinanostra non tam quscritur uiruni piut
ipsa morielnr; sanguinemautem illins de manu tua animus irascalnr, nec utrum sit tristis , sed unde sit
reqniram (Ezech. xxxv, 8). Cui senleniia: nos dictum trislis ; nec ulrum timeat. sed quid limeai. Irasci
illud doctoris egr. gii subjungiiiius. Et qtrid prodest enim delinquenti ut corrigatnr, conlrislari pro af-
non puniri suo , qui punieridus est alieno peccalo ? flicto ut liberetur, limere pericliianti ne pereat, nc-
ad Timolheum autem Paulus aposlolus aperte lo- scio utrum quisqttam sana consideratione reprehen-
quitiir, dicens : Ar§ue, obsecra,increpa,in omni pa- dere atideal. Facullas autem islius sseculiquam no-
tientia el doctrina (II Tim. iv, 2); sed eos qui semel bis Dominus pro neressilate et sustentatione istius
el itcrum admoniti facinus.suum rccnitendo cognos- D transitoria vilsc, et non pro luxuria et superQuiiate
cere, et in mellus suam voluerint vitam corrigere. facienda sua miseratione donare dignatus est, etiam
Cseterumde illis, qui in malo perseverare proposito, si in toto, quod uon est, sufflcientesesse possint, non
 4T EPISTOLADE DISTRICTIOJNE MONAeilORUM. Ifc!
tamen ideo alfluenter et splendide vivere, et ventri,A et spatiosam multi ingrediuntur, et in gehennse pro-
et gulse inserviendumest, eliam si bis omnibus abun- fundo proecipitantur. Nos enim, sicut fundatores et
deimis. Proliibet enim hoc Seriplura dicens : Divitice Patresislius monasterii tenuerunt, et nobis tradila
si affluant, noliie cor apponere(l'sul xn, 11); Apo- dimiseruut, auxiliante Domino ei lenuimus ct tene-
slolits aulem : El camis curam ne feceritisin deside- mus, nec quidquid supcr aut minus facimus, memo-
riis (Rom.xni, 14). Et castitjocorpus meumet in ser- rcs illiiiSScriplura?,quoe dicil: Ne transgrediaris ter-
vilutemredigo,ne forle dum aliis prmdico, ipse repro- minos antiquos quos posuerunt patres tui (Prov. xxir,
bus effuiar (I Cor. ix, 27). Propter quod el frequen- 28). El : Qui modica spernit paulalim decidil (F.ccli.
ter in litnieet siii, et nnditate, ct jejuniis ssepeasserit xix), ut per hsccdoinnos el Patres nostros, qui re-
gloria:i. Et illud in Evangelio Domini : Non gra- gulam hanc secuiidum aiiiiquorum normam, Deo sibi
ventur corda vestra in crapula et ebrielale (Luc. xxi, iiispirante, instilueruni, in judicio Dei non adversa-
54). Quod si non ila esi, sine ciusa ergo sanclorura rins.sed paironosin omnibusbabeainus.Nani elsiforle
Palrum quotidievilam legimus.Quoruni professionem aliquis dicat nimis disiricte nos agere, et propterea
tene:e nos dicimus, secundum eorum institutionem aliqu s a nobis dicat exire, et pace tua loquimur, et
vivere delrectamus. Ut quid eiiam et Domiuusnosler salvo tuo charissimo nobis et Deo digno honoris pri-
secundumIsaioavaticinium proccipil,dicens : In viam B vilegio dicinius, quicunqne alius hoc dicit, videtur
gentiumne abierilis (Matlh. x, 5), nisi ul quorum se- nobis nionaslerialem regulam nec nosse pcnitus, nec
parata eslreiigio, separetur elvita ?NuIla enim erit intelligere , et per hoc apparet eum non nobis de-
dislanlia inler profanumel sanclum, inter soecularem trahere, sed suam imperiiiam publicare. Dical auiem
et monachuni, frugalem ei parcum, si passim volun- sibi quisque ille quod vult, nos autemquod accipimus
tali nosirse et concupiscenlii: deservire voluerimus et didicimus lenemus, et omnes sancti qui nobisrum
el satisfacere. Aul quid nobis anie Deum proderit in sunt fralres, in qunrum corde divinus amor cl cha-
nomine tanlum, et non etiam in sanita et bona vita riiatis dileclio regnal, lota menlis inlentione cuslo-
et conver.-ationelaudabili profe^sioridigionisnostrot? diunt, et in hoc perseverare Domino se prolegenta
Primo ante Deum, deinde anle homines, si volueri- el adjuvnnie conQdunt. Nuiliusenim nos, in lali proe-
musosleniere, secundum illud quod de Samuele le- sertini Dei cou?a, nec viluperalio frangil, nec laus,
gilur: El placebal lam Deo quam hominibus(1 Reg. etiamsif.ilsodicatur, eleval.Dicimuse.nimabAposlolo
n, 29). Et Dominus in Evangelio : Videant, inquil dictum : Per gloriam et ignobililatem,per infamiamet
veslra operabona, el glorificenl Palrem veslrumqui in bonam famam, eic. (II Cor. vj, 8). Solum est ut,
cmlisesl (Mallli. v, 16). Et hoc ideo, quia quodcun- auxiianle Dominonobis pro tuissanctis oralionibus,
que bonuni in nobisesse dicitur, non ex noslroeviloeP hoc pro servorum Dei saluie el propler Deumaga-
esse merito, sed Dei gratiam gralis nobis largienti mus, quod nobis non ad damnatiouem, sed ad mer-
tribnatur dono. Unde et Paulus aposlolus : Provi- certem in judiciojusli judicis, ipso opilulanle, prove-
dentes, inquil, bona non lantum coram Domino,sed n:at. Nam si detractiones hominum limere volueri-
etiamcoram omnibushominibus(II Cor. vni, 21). Qui irius, quoe Deo sunt placila miniine faciemus. Quia
alibi laudem hominum pro vana gloria declinando di- sicut tuse sanctitali bene est cognilum, si quis in-
cebat: Si adhuc hominibusplacerem, Cliristi servus crepet arguatqne peccanlem, stalim odio habetur,
non essem (Cal. i, 10). Bealissiinus quoque Peirus statim ei delrahitur, stnlim palitur insidias.Sed con-
Aposlolorumomnium caput et princeps : Conscien- solalur nos Dominus, dicens : lleali eslis cum male- ,
tiam et conversationcm,inquit, habeieinler gentes bo- dixcrlnl vosliominespropter me; gaudete et exsullale,
nam, ul in eo quod detrahiinl de vobis lauqnam de quoniam mercesveslra copiosaesl in ccelis(Mallh. v,
malefactoribus, confundanlur infamantes veslrum in 11). Hoc lantuni nos elaborare conveuil, ul pro nulla
Christo bonam conversaiionem(II Petr. n, 12). Op- alia re, nisi pro Chii.-lo, sustincainus conluineliam,
tamns autcm, et hoc ex lolo cupimus alleclu, mi et delraciionis c tusa sit Chrislus, et maledicta per-
Pater, quod el lu vis, el paratus sum, utdicam, ma- pessi pro veritate non nial: dici sciamus, qui eam
nibus in domo Dei venientes suscipere, et nostro in p. pro salvatione eorum qui nobis a Deo commissisunt
sinu porlare et fovere, dummodotales sintqui et Deo omni cum fiducia procdicamus, nec fac.le his placa-
pluceant, et professionem suam inlelligant el cuslo- bilem proebeamusaditum monasierii, qui etiam om-
diant. Quia non desiileramusquanlos sed quales ha- nem Ecclesioeconventum vesano ore dilaniant. Quia
beamus, et cum quibus caste et saneie vivamus, ila ul ut sancta Scriptura loquitur : Non lantum ille qui
in professione perfeclorum Domino placeamus. Non detrahit, scd eliam qui detrahcnlem libenler auscul-
enim in dissoluto tepidoque vocabulo ct numero, sed tai, unius realus ct culpseesse censc-tur. Hoec libi,
in sanclilale perfectorum Dominus deleclatur. Ideo bealissime Pater, proplerea scrihimus, ul scias nos
etmHliiiocal/, paucivero electi (Mallh. xsn, 1-4). Et nihil absque ratione gerere, sed secundum consue-
pusillus est grex Cui complacuilPalri veslro dare re- tudinem monasterii hujus quoeet sancte ct regulari-
gnum(Luc. xu, 52). Salisque melius est cum paucis ter instilula sunt facere. Cerie si aliquis consuetudi-
et sanctis in vitam ingredi, quamcum plurimis tepide nem regulse noslise ferre non sustinet, non noslroe
et luxuriose viventibusa sanctorum consonio scgre- districtioni, sed suoeinpulcl lipidoevolunlati. Neque
gari. Et per arctam et angustam viam pauci am- enim si quis claritatem solis lippis oculis aspicere et
bulant, et in azicrnwYitxpairia reguant; per amplatn videre non potesi, ideo culpa solis, et non poiius
Ig! TARRAMONACHUS. ,....-. £0'
tilium lippitudinis et csecitatis esse dicendum est., fcmoriemur-(IsaL xxn, %a),m Miqnotransg»edipote-
Quia,quod Deus bene„sancle et.perfecte a saitctis et ' rit, aut immutari,. aut diuiiui. Quia, ut sanclus ait
perfectiBwia in hac eella sua instituit, etnunc us- Apostolus: Firmum Dei fundamenlumslal(U Tim. w
que lcneri voluit, nullo nsodo nunc propter paucos- 19);, etiamsi sit,: qui in<iilo-naalo»voluntatissuoo,vitio
'et tepidos,.aut vagos et. pseudomonachos,qui diver- offendatet cadat, nec in aliquo yacillfetaut nulet
sorure quotidie. circnmeunt donips,: et cunfcEpicuro quod Deus omnipotens sua dexCera- protegit et con-
laetantej:dicunt: Manducemus.et: bibamns,cras enim fortat. Amen.

Aimo DOMim.DC.

TARRA HdHACHUS.

N.QTITIA HISTORICA W TARRAM.

(AntoniiBibl.Sisp. Vet. 1.1, p. 502,n. 115.)

Vixit.quoquesub Reccaredo rege Tarra monachus B ; tola penes nos est ex codice Tolelano des.cripta,sed
quidaro, cuj'us ad eumdem regem direclam epistolam adeo, aut cxscriplorumincuria, auiisoeculoramvilia
se reperiisse in duobus anliquis codicibus Ambro- deformala, ac erroiibus scatens, ut vix aliquaiejiiip
sius Moraleslib. xn,, cap. 22, admonuit. Ilsec epis- sententiaelicipossit. GAIIDINAI, DEAGUirn.(«)
(o) Exstat quoque in regia bibliolheea Matritensi objectum fiierat: riicmiiiit'se diit EmeriUe atque Ir
liujus epistolaaexempluni; e Tolelana Cl., Joannis Lusitania et laicum cl uxoraktm, semper tamen in-
Bapt, Perezii monunientorum. coileclionc, non.me- noxium, commprasse; uxoreque d.efunclja.monasli-
liusTiabilum, ul friistra fuerim in eo ulcumque. res- cam, ciicu.llaniinduisse. Vulgavit eam epistolam pri-
tituendo. Purgare aulern videiur se Tarra monachus niiis qu.od scianj.Cl. Florezius hisp. Sacr. T. XIII.
apud regeni Receaiiedunlde crimirre pessimo quod pug. Mi.
ei,a Gauliaueiisisprope Emeriiam Coenubiifralribus,;

EPISTOLA AD R£CARED¥M REGEM,

Suggercndumgloriose triumpbanti et irivictafidc C fideliter moiieoj'ussusobscenisproverbiis olim audi-

regnanti piissihioDOminomeoReccaredoregi servus tis : ut cessit incautiis, ne excedat mulctandus; nam
tnt» Tarra indignus. dictu prophetoerite dicturus : Non celabo misericor*
i .GlemenlissimeDomiiiect inclyte princeps , proe- diamluam synagogtzmultm.
'
cepisti servum beiie sepultum scpulcro evulgi etsse- Ipso igitur pio custode quo et vere jubente subji-
CHIOpandi: et licetbsec Clementiasit regalis, sed cirir nolens ut stjio digesto hactenus clausa ignaris
serviens regi senliet'lugubre, dum vadit quo nolit pandinius Dominidona : ideoque, Domine, nec Infa-
jurssuproecepti: nam dilectus ille clamal Joanncs : miapressus, ncclaude erectus, nec ego qui loquor,
Jtsus in ludmam ire nolebat, quiaJudceieum occidere sed spirilus'Patris qui loquitur in nobis, eontnama-
volebanl; sed JiCet mysteriis eficcla noscantur, quia culosoel-mpiiudinis coitum quo in ccetuGaulinianse
necdum vencrat bora ejus ; tamen si vita morlem- [Leg. Caulianense seu Gaulinianense]!monachorum
devilat, nioriigerus quidem me dicam qui linguis coinquinatione pollula sum infamalus-,et crimine
contixus, qui seinper suspeclusi qui necimmemorem pessimo fraudulenlcr objectus, ut vulboeaborsum
esse putamus inlustfem memoriam culminis vestri, projecerunt indemnatum, et luxit super me omnis
• eo >>
quodapontiiice templi dudum opprcssus tende- terra: noncslinvenlnsqui meagnosceret [et facerei]
bam quo nolens patria pulsus facta inlandalibuspro- j) bene. Sed amplissima noveril tranquillitas vestra
jectus. Sed pius susceplor Doniinusrneus abscondil falsidicam vocemeorum : nam-temporeomni nullo
mein labernaculosuo; ih diemalorum protexii me, sub ecelo quolibet gradu virorum laieus ac mona-
dicens: In silentioel spe eril fortitudo tua. Et ecce, chijs, iillis sceleris diciis nullus me-operantem sus-
Domine, imperio;tuo proinoveor nolens de silenlio linuit facium, nequaquam ego ipse a meportari in-
adPcIamores,quin eliam derequie ad labores. Tamen latum iri Emerila urbe et Lusilania omne iliud scor-
,>CodicesRegisc BJblioth.ec.se Matrit, ct; Ecclesise r -h Deestin exemplaribuset facexet:
Tolet., quod.
2i NK.Q.TIIUSABBAS.
tum.numquam cidicv us .. v prima et novisr A altollo, nec meritus, Deo bona donanli, qui. unpro-
siria roiiiiaue pefmansit cb, .„' ^niia fatali sorle perat nulli, et ipse. pulsetur ut vinctos absolvat, et
niprte traiismissa ; neque dec ^ cujusquam et nio- quos haclenus servat inloesosperdueat adUlam pa.
nachus inhiens deriuo mulier, |ec. labia mea letigit. triam novam : bsec [Fo.rte, ac]; leniporibus mis, glo-
oscuto. Et ut solidius dicto. klanlur audila, profe- riosissime priuceps, laetentur emersi,,fiiajidibtis.pres^
ro testem fidelem proesenle /quo semper laboro si, fraudeque erecti franentur repressi, ul legibus
staniem per Patrem et Natu"*'ei Spiritum sanclum, Christi uirique juvati, abbali occurran!; ad; hugtias
per dexteram suam qua sancjos coronat, et cardirics agni, quse trophoemnaureum pareat. vestrma, post
cpsli etfabricam mundi, quaerjfse virlule: verboque veslro procul a [Mss. ad] regno, Domino noslro &-
fundavit, quod pagina proesens, omneque ta-xatus mulemur effectu in Chrislo Jesu Domino nostro.
[Forte, taxatum], nec fraudc fi;ust'ralum,lestatuni Amen.
per Christum Jesum Domiiiuninostrum :•se.dlaudes
cTn codice Reg, Bihl. Malrit. nec desit.

ANNODOMmi BC.

TOTITIA HISTORICA W DINOTHUM ABBATEM.

(Fabric. Biblioth..mecl.et inf. setatis.)
Dinothus, abbas Eannochorensis, laudatus, Bedse;B
HisL Ang. lib. n, c. 2; aliis Dionoius axonius, qui
in;synodo Claudiana Vecliorum, sive Wirgorniensi,
anjio Cbristi 601, traditur, ut est apud Lelandum
c. 44, copiose, graviter, docte, de non admiltenda
Gregoril papce; aul missi ab eo.Augitslini monachi,
auctoriiate disputasse; prceterea depndtsse arcliiepis-
copi Menevensisin rebits ecclesiaslicis poleslalem; in
summa,conclusissenonessaerepuVlicaBritannorum ut
Romanornmfaslumvet Saxonum.tyranmdem in.com-
mimouem.admitlerent}Atijiie, eodem Lelando judice,
quift,enat Dionoti eriidilio, recte seniiebaf, non esse
penesRvmanum^ut genlem ddvenam (Saxones), fidei
prcelexlu^in, alieiw (BritannicQ):conftrmaretimperio.
Nam si id:admilterent, non deesset fucus ad explodenr-
dcrsquoscumquee regnis suis principes. Verba ipsa 'G
quoedam Dmatlii ex mss.. Codice. Anglo-Saxonice
deseripla et, Anglica eum Lalina versione publicaviil
Henricus Speelmannus tom. I Conciliorum Anglise
p. 108; quse;cur conli.cta sub Dinolhi nomine visa
siat Schelslraiieno n e:t q.uibusdamaliis, conjicere:
faeile. licet, ralionem videre non ljcet. Sententia
aMem. de Trevoux, an. 1709, p. 825.
verborum hsec.est: N.otumsilr et absque dubitaiione,
vobis, c/uodnos omnes sumuset quUibet nosfr.umobe^
dienles el subditi EeciesiccDei el pnpceRmnce,el nm-
cuiqiievero et pio Clir.istianoad amandum unumqnem-
qwe in suo gradu in perfecta cliariw.le,et ad adjuvan-
dum unnmquemque eorum verbo cl facto fore filios
Dei : el aliam dbedienliamquam istam non scio de-
biiam ei quemvos no.minalis papam, nec esse Patrcm.
Patrum vindicari el poslulari; el islam.obedieniimi.
nos sumus-parati dare el! solveree.i et cttiqueChri-
stiano conlinuo. Vrcelereanos snmnsrsub<'guSternalione
episcopi Gae.rlegionissuper Osctt, cpti esf ad, supervL-
dendkm sub Deo super nobis, cid facien-diimnos ser-
vare viam.spifilualem, Qtioeprxterea a. Baleo, I, 7.0,
etPitseo, p. 104 seq. peiiiibelur scripsisseDinoUiuf,
Defensoriumjurkdictionis sedis Kenevetms-;-De con-
servandis Britannorum ritibus ; Bisputulionnm li-
brum, aliumque Oralionum el Epislotarum, et in Sa*
cram Scripturam Commentarios,ea nemini visa; et e-x
sOla conjectura, ut in aliis non raro ab-his iactum,
tributa esse mihi persuadeo.

a RESBQdWO MONAGaUM,
DINQTHI AD AUGUSTINUai
c PETENTE-M ECCLESIiEROMARJE.
SUBJECTIONEM ...

(Ex TilkinsiiConc.Magrfie
Bniannia, 1.1, p;26.J

Notum sit et absque dubitatione vobis quotl nos
sumus et quilibet nostrum obedientes et sub-
"
responsionem hanc abbatis B:ingor ex
-i.audiamus quid Cl. Spelmannus de
sserat.
diti ecclesioeD.ei,el papseRomie, et unicuique vero
Christiano [ et ] pip ad amandum unumquemque
Hoecex vct. ms. cod. Pelri MostenCambrobritanni
generosi (antiquiorem proeul dubio imitanle) mullis
abhinc annis.ipscniet transcripsi (Verbaturil Spel
ss DTJNAMH PATRICII. ..
in suo gradu in tharitate perfecta, et ad juvandum A obedientiam nos sum': . et s«ft^« a «
'
unumquemque eorum, verbo et lacto fore filios cuique Chrisliano co '' rt-scterea TIOSsumua
Dei; et aliam obedienliam quam islam non scio de- sub gubernalione epi Jaerlegionis super Osca
bilam ei quem vos nominalis esse papam , nec qui est ad supervider ;m; Sub Deo super nobis, ad
esse palrera patrum : vindicari et poslulari, et istam facienduni nos servar- \am spiritualem.
manni) ea quidem cura et diligeniia, ut ne in apice istos (hoc esl, 400 pe ,! annos) metropoliticis flo-
ab exemplari discederem. Sed cum hoc in Cambro- ruere privilegiis, el ar; Jiepiscopi nuncupati sunt,
britaniHco tanlum idiomate et inlerliiieari Angiico nulla (quod sciam) pulsaii synodn, sine criniine pro-
.(verlw ad verbum reddito) exaratum essei, ego eodem vincia sua el aniiquaja!fisdictionedeinceps sunl exuli
servalo more, in alienigenarum benelicium lalinum et spoliali? Sufflcitsi jab Augustino facium fuerit.
addidi. QuO anleiii lejiipore confecius fuit cndex nam sua omnia lucntui sui mordicus : alque islud
ille, vel quo auclore, nec mihi in eodein constiiit, una quod in clerum BriiaHnorummachinatus esse di-
nec alias cerle explorare potui; sed haberi codicem citur, lugubre excidium. A Deoenim iminissum prse-
ceiiseo in Cotlonianabibliotheca. dicaut, ad conlirmaiidum tradiiiones et doclrinain
Abbas-vero Banchorensis qui Augustino hoc resp. suam; cum conleudant alii, Auguslinum ipsum facli
dedit sine ullo dub, fuitceleb. ille Dinothus de quo prscbuisse fomitem, et Ethelberium regem ad eum-
supra memoraviiiius. Manifesiuin eiiam esi, cum ex dem excitasse. Sin indicium rei (ut plerique ges-
liac sua responsioiie, tum ex illis quse ab ipso Beda tiunt) ah evcntu steteiil, longe aliter de hoc excidio
liic in prsecedentibtis referunlur, Briiannicam eccle- " cogiiandum est, quain illi tiadidere : Deumque ip-
siam, nuiam sub lioc tempore agnovissesubjectionem sum lianc exhorrnisse crudelitatem. Nam cum vindex
aut Romano ip^i poniilici aut extraneo. alicui.alii irae Augustini rex Norlliuinbrensium,Edilfri.lus, in-
patriarchoe, vel coinmunionem aliquam cum Ro- nocuos islos Banchoren-es nionachos tanta slrage ad
mana ecclesia colui>se. Suhdehalur auletn, nt ab Legecestriam su-lulisset, et exultans le is festman-
Eleulherii aeyo.propriosuo nictropoliloe(taiiquanial- tius pergeret ad reliquias eorum cum nobili suo
terius orbis papoevel palriarchae)Caerlegionis archie- monaslefio exscindendum; occurrunt ei irae Dei
piscopo, qui, ul hic suggeritur, superiorem non agno- vindices, Brilannorum duees tres, qui Northumbrioe
yil in Ecclesiaegradihus, at « yn oliguir Dan Duw, i regem, cum toto suo exercitu innocentiuin cruore
id cst, sub Deo ab.-que alio inlennenio, piebem et madefictum, sternuni, decein millia et sexaginta ju-
ecclesiam sibi creditam gubernasse, Orienlalesetiam gulant, vulneralumque regem, cuin perpaucis aliis,
ritus atque Asiaticos, poiius quam Romanos imbi- in fugam adigunt : sic ul Deus ipse pro innocuis illis
bisse. Neehoc quidem e schismatica aliqua praviiate Banchorensibus contra Augustinianos islos in aciem
(quam auctores proculdubio illius saeculiperstrinxis- descendisse videatur, et vindiclam sangninis eorum
senl) nec coritra sanclorum patrum inslitutiones, suscepisse. Faxit bonus ille Deus, ut prseter verita-
aucloi itaie lerliaj synodi cecumenicoeEphesi habiioe lem ego nihil suggeram.
(act. 7), anno graiije 451, corroboratas ; Cypriotis Meam igilur ut lidem iiberem, sine, obsecro, ut
causani similem conlra patriarcham et clerum An- quod in Vita Augustini, sub line libri de Antiquitate
tibchenum promoventibus. Non est inslituti nostfi BritannicaeEcclesiseLondini impressi, anno Domini
rem disserere, occurrentia lanlum libo et prsetereo, Q 1572, et mihi obvenientis, dum in hoc ipso argu-
piaculum ducens, onini non agnoscere graliiudine mento versaretur prselum, tuo sistam arbitrio.
insignes il as bonitaies quas a veleri Romana Eccle- i Nonnulli eiiam, inquit, scribunt, ipsum Augusli-
sia et episcopis ejus, majores nostri olim aliquando num hujus quod prsedixi, belli, non modo consciunii
accepeiunt. sed ct impulsorem exstilisse : regibusque ad id
Praeter charitatis vero suavilatem actum esse ab Au- accinctis obvium eidem Legiocestriseinterluisse, etsi
gustino cum pauperculis his Britannis quis non judi- id omnibus modis celare sludent pontilicii, qui liclam
cabit, dum veteres eorum consueludinessubito tollere, et a se fabricatam parenthesim BedseHistorioe,a suis
novas subitonixus sit ingerere?Proeserlim'cum hoc typographis, contra omnium manuscriptorum Saxoni-
cautius faciendum monuisset sanctus ipse magister corurii librorum fidem nuper impressoe, intexuerunt
suus Gregorius Magnus, qui in diversisecclesiis di- (quamvis ipso Auguslino jam multo ante tempore ad
versas pertulit consuetudines, nec Romanas ipsas ccclestiaregna sublalo); cui errori, iino manifesto, ac
ubique voluiliniponendas, sed pro more loci, tem- contra ipsius Bedoe, si quem sihi in tania orationis
poris et credenlium indolis. f Non enim, inquit, pro vanitate patrocinari vellent, leslimonium mendacio
locis res, sed pro bonis rebus loca amanda sunt. > redarguendo, locus deinceps erit. > Hsec illic. Ego
Vide responsionem ejus ad terliam Auguslini inter- manuscripios codices saxonicos non lnstravi. Audi
rogationem. vero ut frater dOminicanusNicolausTrivei (cceno-
_Juter hocc,illud quoero, qui faclum sit, utCaerle- bila de cccnobitis) historiam hanc commemorat in
gionenses, alias Menevensesepiscopi, successoresque Gallico suo chronico ante 500 amios manuscriplo.
sui, qui ab sevoLucii regis usque ad Augustini dies Vide Wilkinsii Concil.lom. I, pag. 27.

ANNODOMINIDCI.

DYWAMIUS PATRICIIJS.

NOTITIA HISTORICA IN DYNAMIUM.

(FabriciiBibl.med. et inf. aetatis.)

Dynamius sive Dinamius, vir illustris ac Patricius D Ejusdem Dinamii et Eucherise conj'ugisEpita
Galliarum, an. 503-596, apud Gregorium Magnum apud Andream Duchesne tom. I Hist
1. ii, ind. xi, ep. 33, !. v, ep. 0, quem Massiliensem p. 519. Scripsit, teste Sigeberto-c.
TOCSU Yenautius Forlunatus lib, vi, poemat, U, 27 Januarii, Dinamius Yit&mS,
25 VITA SANCTl MARlI. 2«
an. 500 Bobacensis sive Bodanensis. Edita est a A episcopum an. 584 Rejensem, quse exstat apud Su-
Bollando 27 Januarii tom. II, p. 774, et a Mabillonio rium 27 novembris, et in VincentiiBarralis Chroiiolo-
soec.lAct. Sanct. Benediciin. p. 105. Deinde Vitam gia abbatum et Monaslerii Lerinensis, el iilustratur
S. Maximi, ahbalis primum Lerinensis, poslea an. a Batlliio LIX,12, Adversar. De eodem MaximoGre-
435 Regiensis sive Rejensis episcopi, ad Urbicum gorius Turonensis in opere de Gloria Confessorum.
-. ' .—— — • _________________________

DYNAMII PATEICII

EPISTOLJE DUiE. ';:\;L;J:

(Duchesne,Histor.Franc. Script.)

EPISTOLA I. sum. Et dum generosa natalium dignitate deroratur,

ADAMICUM. bumiliiate plus nobilem totum le tribuit libertati.
Quantum ocstiferosolis ardore defesso, vel longin- Quo lit ut charitalis splendor, qui intra vestri pec-
qui itineris vaslitate quassalo, gelida nympha, dum g loris arcana immensi luminis claritate proeradial, et
aridiiatem lemperat, restinguit desideria sitientis: jam corpoiis serenitatem osiendat, el ita sit cordis
ita mihi veslrarum epistolarum elocutio cum inco- speculum, gratia quoe renitet in vu'tu. Pro qua re
lumitalis vesirseindicia retulit.gaudiorum incretrien- universilas se certatim vestro conciliari alTeclude-
ta nuirivit. Quia qtiotiens crebra recordatione dul- siderat, dum omnes conscius ainor invital. Quam
cia affeclionis vestroe vota commemoro, desidiria magii ego invicem mei famulalus verborum gaudeo
pectoris publicare suspiriis non desisto. Pro eo j'ura proDmittere,donec et recuperatis viribus rebus
quod ille corporali fraudalur iuluitu, qui de cordis merear respondere. Idcirco fccnus humillime sospi-
non absentalur arcano. Idcirco ofticium sospitatis talis impendens, deprecor ut jugiter me in divinis
plemVimo charilatis jure persolvens, spero ul quo- oraculis quem receplum dignatio retinet, intercessio
ties aditmu temporum difficuUas.diversa p.rscstilcrit, veslra commendet, et omnibus quibus necessarium
semper exiguitatem meam veslrorum apicum elocu- inspicitis, per quos eliam regis auribus deferatur,
tio de^iderala conforlet, quousque cum divino auxi- meam necessitatem asserite, vel celerem reditum
lio, animorum devotione suppleta, mutuis inter nos oblinete : ut indulto suffragetis palrocinio, quem
laetemuraspectibus qui nunquam indivisis afiectioni- impenso fovetis aifectu. De transmissis vestris xe-
bus sequeslramur. £ niis ancipili medilatione suspendor, utrum me re-
EPISTOLAII. ferre grates oporteat, an silere: quoniam qui non
DOMINO SEMPER PECULIAM SUOVJXLicOVkVJE. valet implere praeconium, digne vilat affectum. Non
Vereor qiiidem, pro hujus tarditate Iibelli, reus tamen credit coronsc [Idest, sacerdotii, episcopalus]
vestri exislam imperii. Sed si solito pietatis arbitrio vesirsii magnitudo sufticere, quod in urbe cui proe-
mearum amaritudinum pondus inspicilis, necessilati estis non desinit universis immensa largitas mini-
protinus indulgeiis. |Ut valui, tamen implere quse slrare, nisi ut illos slipendiis donetis propriis, qui
proecepislis intendi. Quoniam non dubiias, beatis- moenibusinhabilant alienis. Sicut me , quem huraa-
sime pontifex, quod jam me tibi reddidit perpetua nitas veslra optata infestatione persequitur ; quam,
sedulitate subjeclum unicic chariialis imperium. Sed dum non valui coactus effugere, devolus videor
mirum hoc esse non censeo, dum te in omnium excepisse. Unde tamen, licet aridiias subsistat inge-
pectoribus sic devinclum esse conlido. Nam ealenus nii, tamen polerat suffragii propago proetendi, nisi
vos remuneralione superba, divcrsa beneflcii largi- quod mihi epistyla terminum habuit, quod spatinm
tate prserogativa generalis ampliflcat, ut in vobis • charta negavit.
esse probelur ingenilum, quidquid ubi radiat pretio-
i mw-mwI i t.m,.m . i .11. -..,-.,,.iii... II.I--^i >l .i» .i ..-.^.^^— I|n»—— I IW

DYNADIII PATRICII

; VITA SANGTI'MARII. :.,-,

(Ex Bolland.jan. t. II, ad diem 27.)

CAPUT I. dio nostroevocalionis, humanis pectoribus fidei fun-

Sancli Marii obilus, valicinia. damenla jecisset, ejusdem lidei seges saiicti Spiritus
4, Cum Dominus nosler Jesus Cbristus in primor*. jmmissione per uwversum roundum longe lateque
27, D_NAMHPATRlCIfe iB
chrislianorum sanclorumactus viskandum assulue veniebai- tunt qrii* cjusdemviri
excrevissel; religio A%.
memorabiles duabus ex.causis scripto.commendara Deiinoaachus ct nutritius faetat, ewnnquepairis loco
corisueyit,ut vi.deii.ceV clioras (idelium,eosdem actus venerabatur et cosebat;:tu-» quia ejwdulcibus^allo-
in feslisamialibus audiens r.ecilari,gaudeat,loetelnr» quiis semjier refici appclebat. Una rtaque dierum
et crescat.i el minus perfccli eorunidein actuurn, cum ad,0S:tiumcelloe.ejus pnlisanelaiitistes, audivit 'A
eitemplis IiilTainmali,ad bene operandumstudeant ab eo ut recederct, post diem .tertiu-Q.. rediturus: et
iiwwdare. in illo spalio nullus ei victum, nullusqueaceessum
2. Sanclus ilaque Mariusycujus foeta fideliapro jjrseberet. Recessil pontifex; et post triduumrever-
modulo nostrse capacitalis narranda ingrCdimur,' tens, ad virum Dei cst ingressus. Cui vir Dei: Du-
mediocri parentela genitus, clyis Aurelianensisfuit. «tus fiiiurspiritu, vidfque ccelosaperlos et maj'esta-
Hic in monasterio, quod ibidem est,, fact«s mona- . iemT>eij;.cujus:.clai-iiaiissplendorem mei morlales
chus, ab ineunte sctateliioriacliallbusdoclrinis eru- oculi vix polerant suslincre; vidiquebeatam et vir-
ditus puer, et factus j'uvenis bene operandp Deo ginem et Dei genilricem Mariam cum angelis ad ej'us
studuit mililare. Cumautem in proefatomonasterio, vestigiaprostratam, pro d pace Italioesupplicanlem.
sicut lilium inter ligna silvarum, inter fraires.mori- Sed divina pietas ita temperayiclesponsum, ut nec
b*s, vitar ciaresceret; » Gundobaidi Burgundidruni;B ] mctrem petentem oflenderet,vquod aulem Italia el
pritiicipisconsensu, a fratribus Bodanensis ccenobii,. miiltoe,aliseprovinci3- indeclinabileminterilum mere-
quod est sHumin Sistaricensi episcopatu, in patrem; rcntur, respondiu Hsec raihi a Deo:revelata, tibi
eligLtur:cujus eleetio B Joannis, qui lunc Sistari- sludut revelai:e,,te adjurans: ex parte Dei et mea,
ttnsi Ecclesioeproeerat, auctoritateroboralur; di- qualenusisla quoeaudisli me; vivenle.nulli revelare
vina lioc providerrte et favenlc clementia, ut qui prsesujiias.Postquam aulem ejusdeuirviri Dei corpus
bene; se rexerat, aliis quibus regtmen necessarium pontifex memoraLussepelivit;-et nos:ejusJeia visiar
erat jrar&ceretur. Quid plura? ad jam dictum nio- nis eftsctum novimus,, qui Bodanense cxjenobium
uastermraiaddwcitur:et a SHOpbritiGceiri ahbatem SuJbversum.fuisse:iiiinimedubi4amus./
Qommunifratrum voluntateconsecratur. CAPUT.H.
3. Consacratus auleot ita suae dignitatis officiutir
aasplexatus est, ut quotidie filios spirituales, vitsc Yaria miracula. Obilus..
Vieflerabitis, ejemplo, gencraret, et eosdeiu doctrinis .5.. Alio.quoquetempore viro Dei placuit,,ut.causa
Qgtlestibua.eradiios mirabilitcr eduearet. Eral enim orationis.sancti Marlini Turonensis lim.ina;visitar.et.
hemin«_Hexteritoreii.jejuniis et vigiMisafiligens,in- Quiiique..ipsa.n,o.ctevigiliarum in civitate Turonicai
terioreui «jtationibusassidiiis reficiens; in ulroque- '~Qdprmiret,:caballum,qui de,sella:ejus erat, lalrorqiii-
ru-uisuelufiet huiuilis, in utroque laudabiliset per- dam furto subsipuit. S.ed virius.di.vinasic latreneoi
fccUis.Ilk dum quodamtempore pro gerendisnego- nierilis jam dictiviri Dei'obsedit ut per lotam-noc^.
tii* sui mwaasteriiad alias partes secederet, contigitt tem plaleas civilatisirimando qiioereret, nullusque
vfnin agro- •?.Afegarnensi, a quodam vird illuslii' ei de„civjta.te.pater.etegressuSi:-factoniane vir Dei
^icola lwsni-iostisciperetur: cujus filiamSisagriam1'" latronem prsev.enit,etcaballuin, recuperayit. Et licet
noia.Be,. %u_ fere morliiaeiat, ejusdem bospitis latro prseyentus.picnamcorporaleinmeruisset,:ex itir:
precibusbapliiavit, et baptiaatam snis orationibus,i sita mansueludiiielibenuu.abire permisit. Siiinli mi-:
vitafc«iptis-insc sanitati restituit. Gu» vero peractis5 raculo , in urbe. Lugduuensi snas cqwiaturas vke
^CplUa- _»*f—bus.perrexerat, ad iBonasteriumre- alia recup.eravit.
diittt, oju3_d__matroua:nobiiis, qiw. Li^mi*vocata- 6, lilud eliaui non est proetermiMendum,quod
tijr, escepk.i-bir» in domumsuam : cujus filiusadco>' qupdam temporequidam Nemphidius,euia senatore
inlirniaba.nr, ut niemoralamnlier et amici de salute- 3' Agricolasanctum,,M-iriun_ comitaiiites,causa oratio-
ejus de&perarent.Rogalus.a matre senex inlirmum J nis Parisios ibant, ulsancl| Dionjsii limin-*visjla?
vfeitati super eu-ftorat, oleo sanclo eum perungit. rent. In quo ilinere Nemphidiusviri sanctitalrem«Q-
Quirra virtulis Dei, cuaa confessore orant«' cele-- -, gnoscenSj et d,eea:nienle integra confideHS:, emn
ritas! Dum cnim infirmus perungitur, eptala sa»i-- rogayit,ut eju.sprecibus filium liabere. merereti»r.
tas ex insperato revertitur, et inlirmilasabj'ectafu-- Negat sanclus, asserens humiliter se tanti merili non
gatur. Sicque factuni est ut hospiteni,.quatu.tristemi esse, ut per eunv qiiod petebat NeriipTiidiusposset
invenerai, lsciam cum fllioad monasteriuni redicnss ohtiui_&.
relinqueret. Lieet autem, ut justoriimmos est, tantsepetilioni
4. Cum autem, ut mos est religiosorum, in qua-- se faverenequaquampossesiiBjiiciter affirmaverit,
dragesima idem vir Dei iii cella retrusus» pareiiis s pe*t, tridflun. lamen ineinorato Nemphidio iilium
•olito viveret; Lucreliu»DionsisepBcepus ad eumr certo tenipore nasciturum prsedixit. Quod autem
* De Gundobaldoactum 21 Jan. ad Vitam saneli li el Maiisconensill, an. 585. Multo anliquior hic
Epiphanii; ageturquead Vitam sanctceCtotitdispJu-i- Joanncs tuit.
nii, et alibii. c An forie Arvernensiscriptum-Juit?
*: bnperfectBsestcalalogiiiSislaricerisiuinepisco-i- . d Multa ejus lempore ab.Heriilis*GolhiSjBurgun-
porum apud Cl. Robcrtum, ubi prkuus ponilur Polo- j- dionibuspassa est ltalia; post etianra Francis, Gr__-
jjronift»,qui concilioV^ienUnou» an 5&4subscripsit, :.._.; :.:-- - --i
t, cis, LoflgobardiSi
39 VITA SANCTI MARH. 50
Sanctus in hoc verus propheiaiiierit,.Evodius pro^-J A vit, et cognitun. f&tribus cum lacrymis. pnblicivifc
jnjss.0tempore Neniphidionatus;ostendit. Quidam anleni ex his; qui aderant, probare volens
, 7. Illud etiani dignum duximus. annectendumi ntrum viri Dei visio veritate nileretur, niisit ad lo-
in dictus Donalus Deo niilitaverat; et
quod anle.quamde;civitale illa egrederelur, non.sine cum, quo jam fia esse
guorum moeslilia multum coeperit inurmari. Nocje legati assertionihus, ut.vir Dei prsedixerat,
Haocquoe audistis, fratres. charissimi,,e_mir
igitur insequenli membra languore; fere, prsemor.ua iuveiiit.
lecto collocavit. S.edin ipso nuctis spatro, sic disina raculis soepenommati confessoris excerpsim.u3, plu-
ei subvenit clemenlia, utsummo nianelsetus et in- rimaprselermittenies, ne scrmonum prolixitas^audkifc-
et socios,ad iteragendum hoilare^ libus fastidium geueraret. Tantaruu.. itaque vLrlutum
columissurgeret,
lur. Cum autem omnes.qui aderant de ejus subita gloria rediinitus, tantorum niiraculorem longelateque
valetudine mirarentur, ajt: Sanclus Dionysius inilla coruscans,vi Kalqn.das:Februarii, boc est, hodie,
nocle ad me venit, me teligit, et sui proesenliame prxdictus confessor DominiMarius.Eelix de corpore
prislinsesanilali resliluit. migravit ad Christmn, cui curnPatre etSpiritu sancto
, 8. Cum itaque, utdiximus.factasincolumis admo- reguum et imperium in scecuh sseculorum. Amen.
nasterium rediret, quidam palerfamilias eum susce^ CAPUT III.
pit hospitio. Tempore opporluno vir Dei ad mensam Miracula post inoriem.
accessit, sedit, allatumque panem more solilo.bene- Lecllo sancli Evangelii secundum Matthscum.
dixit. Cum autem quidam assidentium de pane bene-
12. Ia illo temporedixit Jesus discipulis suis para^
dicto, cani, quem amabat, j'actasset, statim ut canis bolam hanc: Homo quidam peregre proficiscens, vo-
panem quem acceperot visus est incorpus trajicere, cavit servos suos, et tradidit illis bona sua;, et reli-
vilam amisit. liidignuni quippe crat, ut canis pane
qua. Homilia sancii Gregorii papoe: Homo iste., fra-
illovescerelur quem dextra sacerdolis sanctificaverat. tres charissimi, qui
peregre proiiciscilur, Redemptor
9. Alio quoque teropore dum ad quosdam eccle- noster est, qui de mundo ad Patrem transiens fideli-
sioefilios visitandos accederet, canis, quoe calulos bus servis quinque lalenla, id est, bona spiritualia
habebat, subito exiliens, capsellam ejus scidit. tradidit. Quia vero sanctus Marius fidelis servus ex-
Dum vero Dei famulus pro hac re vultum parumper stilit, cum fidelibus ab ipso Redemplore meraoratum
inclinassct, diio lupi ejus injurioeultores eanem _p- pondus credilur accepisse. Inde est, qupd de cor-
Kunrapuerunt, etraptamsuispaslibus deslmantesad pore migrans ad pedes ejusdem Redemploris spiri-
siivam teste populo perduxerunt. Si quis aulem nori tualcs usuras exigenlis accessit, ralionem de com-
credit quod aliquando silvestres beslioBferocitate de- inissis el ipse reddilurus, et quoniam super quinque
posila juslorjumutililalibus noverunt famulari, au- talenta lucratus luil alia quinque , audire mcruit:
diata Pauloprimo eremitoe.eonessepulluram fecisse, Eu^e, bone serve el Cdelis,quia super pauca fuisti ii-
et sancloeb^Marise__gyptiac-oe;audial, et in omni- delis, inira in gaudium Dominilui.
feuslaudel Dominum, miretur ttcrcdat. 15. Post cujus felicera Iransitum, cum annorum
i 10. Aliudeliam supradictis adjiciendum csse cen- iustra plurima ffuxissent, et quarumdam sxvarum.
suimus: quod quoliens scrvus Dci in aura dubia, auf; gentium crudelilate, lota Galiia suis habiiatoribus
segetum spicas trilurandas slravit, aut in quolibetili- fere destituta baberetur, et Chr.isti monasteria luclu.
nere ad<mensam sub aperto aere sedit, nunquam perpetuo fleridain eremum versa fuissent, a quibus-
ilium pluviarum inundalio molesta-vit-, nunquami dfarnviris, corpus procfali viri Dei ab ecclesia Boda-
impedivit. Sic namquc Deus nimborum impetus ubi-• nensi sublatum, ad lioc oppidum d Forcalcariense,
cumque ruentesmeritis et virlute sancli confessoris' >' Deo disponenle, delalum est.
teirenavit; ul cum alios eunleset redeuntes, eorum- •' Requiescit aulem in ecclesia sibi famulantibus ex
que labores suis imimlalionibus indilferenter liumec- eadenl perpeluam requiem largiturus: in qua eccie-
tarent, viruin.Dei ejusque socios ilioesos,et ejusdemi sra mulii mulla miracula per eum Dominum fecisse
areas iiitaclas.periransirent. Nec mirunr si nnbium- f asseveranl. Ex quibusad lanti confessoris memoriam
"
infusionem fugare p.o.tiiit, qui vitiorum tenebrosam- i- comnwndandam pauca excerpsimus, qrioeveridica
caliginem a primo flore juvenlutis in se studuitt testiunit.asserlione didicimus.
enervare. Tanlcesiquidem virtulis et sanciila.is crat, 14. Quodara aulem lempore quidam pueruluslas-
ut per eum Dominuscsecisvisum redderet, gurdisi civius ultra modura sub sarcophago proedicli palris
sudilum rcstouraret, iniirmps pristinse sanitali refor- Uidis profanis: ac saltibus insistebal. Cum aulem
maret. Quamdam eliam maEgni spiritus infesjationei fronte inverecunda prosdixlis insisteret, divina ul-
caplivam, per eum oranlem Dominus liberavit. lione percussus cecidit: slatim ccepitmembris deflci,
ii. Illud autem memorabile prsedictis est in- eLin- quinque sensibus corporis debilitari: crevit
ferendum, quod cujusdam e Donati servi Dei pcena, crevit et supplicium: et ut ab ipso loco mani-
transilum, absens corpore, praesensspiritu; cogno- biis aliorum sustentatus recessit, cum pcena et sup-
**Sancii Panli Vitani dediinus 10 Januar,
taret, advenienle sanclo nbhate Mario, cui" ita fuerat
, s Sanctde Mari* -E^yptiaca. Vitam dabimus 2I revelatum, inler verba oralionis migravit ad Chris-
Aprii. sepullusque est ab eodeniipalne in loco suo.
=« Colitur sanctus Donatus 19 Aug. ubi Ado hoc; tum, <•Sitiim esl. Folcaucquier .inler jSw/ar,icai»et Ap-:
B»ul«alilet narj-at: cumque dies vocationis eius ins- iamluliam.
31 DVNAMIIPATRICH. 3*
plicio spiritum exhalavit. In quo datur intelligiquq- A i debilitata, puella'cecidit. Quid plura ? Quae paulo
niam Deusultionum Deusest: et licet. videalur esse anle lasciviensvenerat, fcetaflebitur et infelix. Ad
remotus, pnesens lamen sanclorum injurias assidue confessorisMariiliminaexcubiasfidelileraclura per-
creditur judicare. ' - ducitnr, offert seipsam, offen preeeset lacrynias .
; . 15. Llud prsetermitlere eliam neqnaqnain debc- spondet sancto vigiliasannales, si facla incolumisad
mus, quod quadam vice quidam vir religiosus ejus- propria revertalur. 0 miru.n (livinoepieiaiis auxi-
dein- %iriDei hasilicopcustos, cum circa mediuin liuml Dum ploral mulier, dumse lolam in ara men-
noctis ad ecclesiamveniret, ut lunienTampadidaret, tis, devotis precihus, immolat; cxauditur, el lola
extincltim invenit: 0 , inquif, pater mi, da consi- prisiinoe incoiumitati reslauralur. So=pilale ilaque
lium servo luo: nox alra omnia possidet: omnes: receptacuidam conjugio copulalur; sed cum lempo-
doriniunl : ubi ignis reperialur, nescio: vise semi- ra; teinporibus venier.tibustransireni, ct inemorala
tam pes ignoral. Quid ergo faciam? Cum igitur mulier conjugalibus deliciis nimis sapienter adhx-
aniina anxiarelur in illo et ad quam pariem sever- rens, vota quoesancto promiserat persolvere distu-
tcret, ignoraret; subito non sine ejus ineffabili-gau- lisset; ejus oblivioinfirmitale pristina praevenilur:
dio candela quam, lenebat in manibus accensa nervorum auxiliis ilerum attenualur, et menibrorum
apparuit. B valetudincomninoprivatur. Iierum ad proefatasancti
1G. Alio quoque temporequidam rusticus , mem- confessoris limina, inariti cura, perduciiur : ilerum
bris omnibus conlMclus, ila erat lolo corpbre dis- merilis ejusdem peroptalrc sanilati redonalur. Loeta
Soliilus, ctiiiunum simililudiiiihoniinis conlrariunii mulier ex iiisperala sibi reddila sanitate, perpeluum
conglohalusut non hoino, sed nionslruin aliquodi sancto vovet obsequium, ad propria nunquam redi-
putarelur. Hic ad mulla sanctorum limina adductusi tura amplius. Sed cum sponsus adversus conjugem
fuerat: sed quouiam ut credimus sanclo confessorii de lali volo nimis incanduisset,terriia mulier conju-
nostro reservabalur, nulla sui corporis proesidiase! galibusmiiiis, ei blanditiis einollita, cum eo ad pro-
percepisse falehalur. Ad ulliiniim divina ei opilu- pria revertitur. Reversa statim miseranda mulier,
lanle cleinentianon siiie muilo lahore ad prieoplolai pesle jam dicta iterum premilur; iterum ad limina
liuiiiia sancli confessoris deleilur, et in ejusdem ec- sancti perducitur; ilerum saluti proeoptalaerestaura-
clesia delatus deponiinr. Precatur miser cum lacry- tur. 0 inlelixnostroelmmanitaliscondilio! onefanda
mis miserandi corporisereclionem, el qui aderantt in persojyendisvolis oblivio! rursus nempe sanclus
ei eompaiientes eadem deprecantur. 6 Dei pielas; obliviscitur: rursus impudicamulier infirmilale so-
omni devotionecolenda! 0 sanctorummerila morta- lila enervalur ; rursus ad soepedicta limina coniluit.
libus omninovener.inda!Inler lacrymas namque in-- G Iterato voto sanctus ilerum lionoralur, et mulier
felicis hoiiiinis,et verba muliorum oranlium, miserr quocsitoesanilati ilerum restauratur : restaurata
erigitur: fragor ossiumet nervorum exlensio a mul- gaudens et incolumis, rcpatriat merilis sancti con-
lis audilur: occurril mox comituincuria, miranliumi fessoriscausis similibusnon amplius reversura. Au-
tumultu cilala : occurruul proceres: occurrit ulrius- diant illi qui in hac ecclesiaDeo el sancto Marionio-
que vulgisexus: damant omnes, alii alios clamori- rum stabililate promiserunt, audiant et mentis......
bus pravenienles, non nohis, inquiunl, Domine, noni diligenti cura revereantur, si omnia recta sunt. erga
ndbis, sed iiomini luo da gloriam. Sic miser qui ve- volum ;.si recia oniiiiaberiesibi conligisse,loelenlur;
nerat, meiitisjam dicii viri Dei faclus incolumis,, si aulein aliler esl, sciant quoniam hoc in anima pa-
lo-lis gressibus ad propria recessit. tiuntur,quod pirjcfalamulier in c.orporelegiiurpassa
17. Procdictisetiam addere decrevimus,quoilqua- iuisse. Volis iiaque fr.ictis per pcenilentiam consu-
damdiequocdaminnuplapuelln, mentis leviiateducta,, lanl, ad pedem sancii cnnfessorisaccedani, lacryruas
lapidem dirigens aram san.ciiconfessoiis percussil:: et preces offiranl, ut salutem, quam exercendo per-
necdtim direclus lajis in pavimento ceciderat, cumi di.lerani, morum stabilitale rediulegraia, rursus per
nervorum viribus exhaustis, et membrorumvirlule; Dei lnisericordiamhabere mereantur. Amen.

SANGTI DYNAMII
VHU:ILLUSTIUSET PATUICII

LVITA SAINCTI MAXIMI.

(Surius,Act.Sanct.,lom.II.)

Dominobeatissimo Patri, Urbico papoe,Dinamius gestorum manifestat, soliicila indagalioneperquirls,

Patricius salulem. , imperitiammeam pulsare non desinis; paternisetiam
Cum aposlolico.Pater fideiardore succensus, uni- monilisprsedicandiauctoritaieconfirmans,quod non
;yersade'viriuiibussancu Maximi,qua. Iid?lis rclatio paium ipsius delicii noxa m» elficiar, nisi oninia in
55 VITA SANCTl MAXIMl. 34
Vita ejus, quam meantealiquot annos rurali sermone A . propaginem lectio multiplicata subsequitur. Quoe
conscripsisse coiislilit, sludeam addere quajcunque quoties audienlibus leceriL dudum lecla fastidium,
vos de illius mirabilibus prolinus manifeslum esl in- ad vestrum poterit perlinere delicium: si mercedis
venisse, unde ego gemino pudore confundor, cui nec procmium conlulerit, nihil exinde ad me similiter
loquendi faculias conceditur, nec silendi securilas perlinebit, qui compulsus vestris imperiis, prolixiora
indulgetur. Si loquar, sensummonstrat delecla rusli- conscripsi, quam volui, et relugium brevilatis omisi.
citas imperilum. Nam si licuisset, vel de succincta Meergo, quem silente peplo prudentissime pastor
poterorii dictione placere, cui non possiint dogmalis exspolias, et legmine laciiurnitatis enudas, supplico
augmenta succurrere. Inler utramque ergo constitulus ut eum universo populo diffuso munias inlercessio-
angustiam , proeceplisveslris parere diVposui, placi- nis procsidio. Quoties leclionis redigitur longiiudo,
turus obedientia, non doctrina. Velera vos igilur nec diclio impoliia displiceat, quam tenor relationis
thariarum indicasti revolvisse voluinina, in qusequid sanctoe commendal. Nam dubium non esl, quod
ex ejus operibus beatissimi Fausti antistitis proede- quantum integra devolione cordis, ipsius sancti an-
cessoris veslra solerlia devota collegerat, unde pauca tislitis gesta procfers, lanlum opera mediteris, ut
sensu potius, quam oblutu, vix discernere potuislis. ejus integra avidilate menlis coneris sequi vesiigia,
Nam plurima oemuloevetustatis edacitas consump- g ciijus actionum diligis ornanienia : dummodo divino
serat, quce lalebant. Quod nisi scriptorum meorum beneficio, et ipsius patrocinio lihi concedatur tempo-
serieoeiernfcmemotije traderenturpauca de pluribus, ralis vitoe prolixa iranquillilas, et sancli operis ex-
salis esse impium censuislk. Unde me ex parle volis petita facultas, domine vere sancte, et beatissime
vestris salislecisse censeo, quod in longam ducta papa.
INCIPIT VITA.
1. Bealissimi Maxi.mi Rhegiensis urbis antistiiis sux , et inslar apum seternaesuavitatis nectar hauri-
hodie dies sancloesolemnitatis colitur, qui quolaunis rel. Quamvis autem omnia viliorum carnaliuin fo-
redivivis temporum curriculis renovatur: cujus nos menta prolereret, et omni ex parte prosclara con-
res geslas pondere pia animi devotio admonet, et versatione fulgeret, at nihiloiuinus vires corporis
prisca consueludo compellit. Nisi enini ea quse per- abstinentias assiduilate frangebat, camis vitia aute-
spicua el minime dubia aliorum ralione comperla quam nala essent, persequens e.t coercens , ila Lt ei
sunt, lillerarum monumentis consignentur, quoean- ad martyrium non nisi percussor de/uisse videalur.
tiquitus gesta suui plcruniqiie auovis auclnribus va- Nam ipse procul dubio martyrein se fecit et cruciatu
rie refeninlui-. Nam ut mysiicrc ac.ionis ejus insignia et merito.
nihil liali.-aut atnbiguum , nihilqtie ex iis vulgaris 5. Porro eliam omncm fncultolumsuarum copiam
affeeiio fobulosumelliciat, aul de vaniiale suspeclum, deserens , Lirincnse monasterium petiit, ubi se<npi-
qua: ab illo facia sunt et comprobala , veridico ser- lernas divilias jusius inveniret: evangelica secutus
mone narranda sunt. Ex qiilms ipsis tamcn, ne au- pnecepla , sciens se pcrfectum Geri non posse, nisi
ditori nimia prolixitas afferret faslidium, permullai venderet oninia sua , et a cunclis opibus alienuin se
relicuimus , annotavimus pauca. facertt. ln ea aulem congregatione cum omnes per-
2. Beatus Maxiiiius in vico proprio, cui Dcco- lecla cliarilate diligeret, ipse ilideni ab omnibus
meco vocabuluin est. viioesunipsit exordium , Chri- amabalur. Tantus vero in co fervor exslitit, ut anle-
Slianis parenlibus edilus, el facliis illico Cbristianus. quam inonaslicam vivendi reguhtm complexus esset
Ab ipsis vero infanlioc rudimentis sublimi semper vel myslica institnia, jam conversalione proecipuus
hnniilitate crescens, ita leneros oelaiisannos morumi viderelur, ac deinde sancto Ilonorato decessori suo,
inaturitate casligavit, ut proprielaiem nominis suii summis virlulibiis ornalissimo, qui illic abbas fue-
gratia sanclitatis sibi vindicaret. Postquam aulemi rat, et honore succederet, et merilis oequaretur.
excessit ex cphebis luxurioe illecebras et blandi- _ Qua in functione cum gregem commissum pastorali
menia animi magislerio et censura edomabat.ut ; " solertia cuslodiret, et singulis noclibus , aliis somno
pollicitoevirginilalis, palmam incoirupise inlegrilatis: occupalis , monaslerium lustraret, pracler niorem
obtinerct, et in regnis ccelestibuse carne snb jugum accidit ut monacbus quidam ndbuc puer, motus qua-
missa triumpharet. Fuil nimirum bonoriim omnium dam curiositale vel soliiciluiiine, eum sequeretur.
ornamentis proedilus, estque merilo laude ac prxai Ecce autem beatissimi viri conspeclui diabolus in?i-
dicatione elTcrendus: quippe vullu venerabilis, blan- dialor forma ingenti ati|ue terribili sese offert. Sed
dusaspeclu , orc placidus, animo serehus, patieniiai cum illum spirilualibus induluni ar-mis terrere non
fonis , magnanimitale conspicuus , pacis amans, posset, nec opinantem monachum tanlo aflecil terr
largus erga hostes , labentia fastidiens, ccclesiiuin rore, ut trepido gradu ad cellam illico reverlenlem
ardens desiderio , lemporalibus ccterna comparans, ardenlissima febris mox corripuerit.
temporalia pro oeternis vilipendens atque contem- i. Rursus perlinax ille impostor, sperans se sanc-
nens. Et ut interius divinoelegis prsecepta cognosce- lum virum vel aliqua ratione perturbaturum , igoei
ret, naturali ingenii acumine tantum in lilteris pro- draconis specie se illi oslendit. Sed confeslim cruci?
fecit, ut legendi aviditate pastum qusereret animae signo territus, evanuit. Jam enim inviclus athleta
 £5 SVNAMIIJPATRICIL,, .56
Jiostem s~pius fiiperafum minime formidabal. Post- A stans, justitia singularis, humililale sublimis, opura
quam auterii totius insulse Lirinensis peragravit am- , contempior, dignilate copiosiis et afHiiensfuit. Teiri-
Jbitum, ociu.s accessit ad lectulum agrotantis niona- pium in Rhegiensi caslello inbeati Albini ho.np.rein,
iCbi,quemdiximusin febrem incidisse: cl.amqneapud quarila animi potuit devolione, condidit, cuj'us co-
jTlumintra arcana pectoris suipreces Deo fundens, lumnas, quas hddieque illic ccrnefe licet, juga boum
id effecit, ut mOxrestitntus sit incoluiiiitati pristirise, eo pertraxerunt, sed ita tamen , ut nullam senlireni
et prseda sua frustratus si.tlioslis elusus. Itaqiie obli- tanti ponderis molesliam, ejus sanciilate id e|(i-
nuit gemina virius invictam victqriam , quando et cierite, quandiu ille ad templi structuram operarius
\ires oqgrolo reddidit-et adversarium imperavit: indefessus aderat. Quod si vero abesse euni coiitin-
deplorante inimico jacturam quarii fecerat, lcetante g;eret,nequissimidoemoriisocculia machinaiioneadeo
monacho saliite quam recuperavit, eorum pondere premebantur hoves univefsi, ut ntillis
S. Sicautem singuiisnoctibuspastorcgregius-ovjle .stimulis adigi possenl ad progrediendnm. Elsipltires
.«ominicuin cii-cumlustrans., ne quid adyersi accide- alii adjuncti essenl, mauebant imirioti omnfis,quan-
lumvis atrociler coederenluratque sauciarentur.Td
ret.ad litius :cquoris,quod vocatur moles,quandoque
accessit, moxque yeterator ille prscsligiis*uis ausus ubi celer nuntius beafissimo antilisti significavit,
^esttanquaiw-navemonuslam oculis ocius xeprsesen- BTlle incunctanter atque fidenter veniebat ad locum^,
nec terrore trepidus , nee mcerore perturbalus. Tona
lar-e,nautasqiiesuo more-ferveniesinopere,navisque
instrumenta colligenles: duos vero cx illis ad beati vero hostis nequitissinius ejus oculos fallere non
, ym Jatera «ccedentes, dicentesque se *o advenisse potuit, nec se ab ejus conspectii subducere, gui to,-
tius. popuif ociilis conspici noii poterat. Ait autem
negociandi causa, quod non sine ingenli lucro id fore vir sanctus
rei eventus declarasset. Se nosse illum Maximum , ' ad illos: Frnslra vexalis jumerila raiionis
non minus sanclitale, quam nomine: cunique in experlia,; dum injmici impedimenta cernere non po-
locis.transmarinis. tantopere desiderari ab .oninibus, testis. Ego vero parvumjEUiiopemvidep, bobus sese
"ul sTeurii oli-iiiere pcssirit, riiliirsirit maj'oriin pre- 'ribj'icieniehi.Indeilexis genibus •,orat suppiex-Derirn,
tio habituri. Nufliirii seigitur niajus lacturos cbm- 'ut iiostis irisidias avertsrt. Ejus pfeces inalignas Hle
Terre nori sustmeiis , oeiusnon srne teterfimofetofe
'pendium, quafti si ipsuih navi iriipdsituni possirit
'-mducere"HierosoIymam,Lprsetef bpinibheiri successu Teccdil.Mox ainotishobus, qul aliis adjuntti erant,
columnoe sine •difliciiitateiilla atl locUmfTestiiiatuiB
prospero reperfum. Id vero procul dubio magno ipsi :
ibriori et digriilati fore , sl felici cursii eo adduclus pertrahuntur.
6it,ubi ift tamum volis omniurii exspectetur. Sed vir 7. Neque illud ob confirmaridosRlicgiensium anj-
Dei insidias, et irialum dolum iriimici cognoscens,'^ mos omittendum putavimiis, quod cum bealissinius
sanctoccrucis signo se cqmmunit, ccelesleininiplorat aritistes ad basilicam ab ipso conslructani saeras re-
ppem, ac deinde spifilali auciorilate sic respbnaet: Tiqiiiassumrao cum honore psallendo adduceret, ubi
Tallere nbripotest niilites Chris.ti nequiiia plani et _'durbis portam ventum est, ab improviso versus iile
Tmpostofis, nec Suis fraudibus illi3 •potest illudere brdine Occilrril: Ucecporia Domini,justi intrabunt in
'
maligniis , quibiis Detis Id prsestat, ut adversa prse- "eam.TJnde procui diibio colligipotest, ej"usprecibus
'Videfequearit. Hanc vefo insulam usque adeo bea- 'urbeni illarii adeo esse munllam, ut sicut iiaclenus,
tlssimiT-onofati Coriimunieruritpfeces,expuIso per Cbristopropitio nullos Iiostium inciirsus longo lem-
etini dracone ej"iishabllalore, ut liuilus deinceps pofum inTefvallo perlulit, ita deinceps quoque Dep
liocertdiadilus in eampateat diabolo.Sub liis verbis Tavenle miiiime perpessura sit. Facile enim eximius
ab pciilisorahtis evanuit riavis commenlilia, moxque 'iile pasior, quem vivere teslantur facla ejus, post
"SHeTeversns ad oratorium , borfatus Cst fratres, ut decessum sunm apud Deuni oblinere potuit, ut urbs
'ad 'vigiTias^surgerent, uiiaque cum sancia illa con- 'illa in qua ipse Tuisset anlistes, prseclarismeritis suis
"gregationeIpse celeberrimas laudes persolvit ei per perpeluis lemporibus muiiita sit virtute cprporis sjii
^qtreriiab'hoste Victoriam feportardt. V teriipio sacratissimo, quod condidit, coruscante
6. Cum aulem fama insignium yirtutuni ejus per 3) "multisbeiieliciis, quoeIllic oirinibusprocslantur.
bfbem uriiyersum volitaret, ad Rhegiensis urhis $.. Cum aliquando in eadem basilica vir sanctus
episcbpatum noii niodo civium , sed etiam sacerdo- inslanlia.pastorali yigilias cekbraret, AnsaniDiacp-
tiim sive priesulum omniumstudio npn minus raptus ,ni Rhegiensis ncpos, id est fratris ejus filius, quem
quam electus, ct quamvisinvitus', illico consecratus; parvulum pareiUes e yita abeunles reliquerant, -et
.esjt. TEtsiautein jam et re et nominc Maximus, vix ipse nutriendum ^usceperat, jmagisquequam,si suus
Tiabcre yideretur, i.nquo amplius cresceret, jie quid essct iilius, diligebal, cum in iHurowbis illius cum
tairien riomini decederet, sicut ppere e,t faclis per- puerisiuderet, e murp pr,olapsus, ceryicibns fractis,
marisit Maxiriius, ita et in lionpre excelluit. Inter' ex^piravit. ^jus-rai Buntip yalde consternatus Ansa-
csetefa igilurfecte factorum, qusejn illd refulgebant, niis, accurrit celeriter, raptumque ;pueri icadaver
ornamenta , patientia forlis, beneyolentia paliens, , pperuit vestimentis, et ad beatumAntBlitemclam ue-
Tibertate alacris, Bberalitate abundans, magnanimi- portavit. interim secum tractaps, quemadnipdum
tate bene^cus, buinanitate mitis, sedulitate diligens,,, illum publice ad pedes ejus deponeret, (et.utvitam
charitate suavis', iargitale communis, doctrina prso- ei restitueret, supplex obsecraret. Sed fluia .noveraf
57 . VITA SANCTIJMAXIMI. 38
pfo"balissimumChrisli militem omnino fugere jactan- A (ante populo excitat defunctum. Adsunt parentes,
tiam, maluiteirm peiTerre ad cubicuiufn ejus, ei in pugriis sua verbcrant peclora, ora iacrymis usque
leclulo ejus reposiium operimenlis illias tegere, pror- adeo rigant super iilio, ul e terra surgere non vale-
sus confiJens, quod escilare eurii possetprecibus suis rfel,TicetVtisimredivivus. Interim manum unam pa-
medicus spirituaTis,quippe qniticgrisconsuevisset af- tfi, aterafn malfi porrigens, nutantia membra illis
lerre salutem. Inde vero non"sineniulio quidem urfi-- errgeritibus sustollit. Acclamat populus Deo gratias:
nii mceroTe,sed tamen liducia plenns~ -episcopum nlevitseTeddiius, ad-suumTedit hospiiimn, cui jam
adirt In lemplo vigilantem et stantem in loco suo. scpulcruih paratratur, parerites iircredTblliexsulxant
Ebvisb, clementissiinusprsesiil,u't eaquse gesta Tue- gaudio: vivere hominem, qui moTtutrsKueral,vix 1p-
rarit explicaret, sileniium pssillentibus indixit: pre- sls octilis suis credunl. Ecce autem canis ilie qui et
cfbnsqtre solita devolione complelis, diaconum illum lninc adolescentem etmultos alios inresxls morsibus
Aiisanum-propier-ca quoeTecerat -acriter objurgavrt. laniarat, in cpiscopi conspectum venit; conimotus
Sed ille uon solum terroribus abigi non potuit, sfefl. Cpiscopus,projecio baculo, ereclis sursum manibus
magis etiam animo eompuhctus, ad pedes ejlis se Orat Dominum, mox efflat iircanem, isque vila des-
stfavit, exclamavitque se illos miiiime laxaturum, lituitur. -Nonsane admirandum videtur beaium epis-
nisi mortuumexcitaTeX,dieens euin id possc facilli- JJ copum.dumsibi commissum cupit tuerlgregeni, ej'us
me, quandoquidem nuilo indicanXejam cognovisset, -hostem ictu letMfero perdidisse: nequC id gladip,
quse de puero facta essent. flac ille imporluiiitatfe aut armata manri, sed 'flalu oris sul. Porro vulriera,
cpiripulsus,et ralione coristrictus, cum Ansano voluit qnoe canrsiHe dentibus suisiirflixerat multis epiebe,-
ad ieetulum suum secrelo se eonferre: sed poprili precibus ct crucis signo adeo curavit beatus episco-
freqnentiam vitaTeiionpptuit, volenlis tanlse rei mi- pus, ut milla eorum vesiigia appaferent.
raculo iuteresse. Poslquain igitur venit ad exanirive '11. Bos petulans cornuiiominem misere lacerarat,
pueri eorpuseulum, divinam coep;ittpto corpore ira- ejus effusisiniestiuis. Mox illum adducunt quidam ad
plorare topem, apprehehsaque cuin mutta 'fiducia episcopuin. Is tamelsi in cunctis miraculis timeba.
pueri manu, prisiinoeeum saluti Testiluit.ExcTamavit sibiire animi elatione pulsareiuT, aliameii lam maie
autem populus universus : Gloria tibi Deus ", riec saucium hominem clementer excipit, calidis ipmentls
qilisquam eorum inde Temoverise passus est, nrsi vi- exta ejus mariibiissuis perlraclala confovet, reponit
deret movenlem se puerum, et loquentem audiret. in locum suum pervulnus a bove inllictuiri, ipsum
Ex quo populi lumultu vix ope.ra clericorum sucruni Viilnusadliibila spongia leniter obligat, serio horlar
ad vigflias rediici potuit. In hoc miraculo et magna tur, ne quis prteter ipsum, illud solvere ausus sit.
dlaconi fides, et illustris episcopi virtus enituit. - Inde septimo die, ligamina auTerens, tam sanumre-
9. Porro etlam cujusdam viduoeunicam liliara ado- perit bominem, ut vix iillum vulneris signum relic-
lescentem accidit e vila decedere ; quam cum maler fum videretur.
miserabilis in feretro pro more effereiidam compo- 12. Tencros corporis sul arlus vir sanctissimus
suisset, ad beaXumantistitem trepida 'properavit, perpetua cilicii asperitate domabat, quo pro inXerio-
causamque doloris sui lacrymis potios quam verbis ri tuiiica utebatur, nec id crucis studio unquam de-
ei Sndicavix,prans Ut ad corpus exanime preees Tun- posuit, sed in illo etiam se jusslt sepeliri. Lavacris
deret. Id vero sanctus procsul, pietate molus, nec utl nunquam voluit, ne animi constantia, qua calca-
negare, nec differre potuit; sed ad cadaver accedens, tis carnis obleciameritisel illecebris marlyrium susr
sublatis in ccemmmanibus , Deum pronus impTorat, tinebat, emollesceret. Csecus quidam apnis -quinde-
et vitse reddilur exstincta. Confestim enim illa, tan- Cim perpelua damnatus caligine, virum sanctissimum
quani gravi soluta somno, exspergiscitur, oculos conlineriler deprecabatur, ut suis precibus lumen
siperitprssgravatos, appellata «urgit, mater ejus i'm- IpSi reformaret. Sed episcopo hoc ob viiandam os-
meiiso"afficitur gaudio, populus omriis obstupescit: tentaxionem differente, Rusticum subdiaconum, qul
epis-copus,qui virtutnm fiierilis mortis jura Tesolve- teiservire corisueverat, csccus rogavit, ut noctu epis-
fal,'Tugiensjactantiam, illieo se subducit: sedpopu- j, copo ecciesias visitante, ipsum pefducerelad tempil
his irmgnisvocibuslaudansDeum, maximam vesli- vestibulum, Undeille esset egressurus. 'Fecit Id siib-
menli ej'usparlem, reliquiarum loco eam habilura, diacpnus, et vir bealus dum yplt excedere.e lemplo,
civili qiiadam violentia diripit <et discerpit: ita ut iri coecump.edibus riiolliter impingit: coecusejus ve-
jropter ejus declarandas virtuties, id qnod segre aui rieranda vesligia supplex ampleciitur, orat visum si-
humeros «jus reMctumifiiit,bodierna iidelium devo- b'i ut resliiual. Itaqiie episcopus Udenter obsecrat Do-
tkme asservelur» minum, crucis signum imprimit-ocuiis ejus, e.t diu
10. Adolescentulus quidam^ rabidi canis morsu fexstinctalumina mox reparantur. Oseulatur homi-
prsefocatusperiit. Vidit id populus, vadit ad episco^ nem opiscopus, obtestatur ~siTem apud se taeitani
pum, orat utad exslinctumhominein veniat. At ille habeat, quod tamen ille pTSeimmensa animi exsul-
jancipiticogStaiioni suspensus, dum ilrinci>onpblest talione proestare non potult; quanquain etiamsi ce«
.onlemnere iacrymas supplicantium, inde ab osten- lare ille voluisset quod secreto faeturn erat, non pp-
talione sibi metuit, taodem pielate vincilur; facit tuit tamen roanere occultum, quod palam omniura
quod rogabatur, venit ad mortuum hominem, tollit oculis cernebatur.
manus in ccelum, pariterque stillantes oculos, aspec- 15. Innumera sunt beatissimi antistilis miracula^
5o DYNAMIIPATRIGII VITA S. MAXIMI. W
nec possunt oirinia commemorari, quahtumvis pro- A „ cum in sancti viri commemeratione multa referenlur
lix.a texatur ofatio. Facillimum ei erat illuminare a multis, Carialto subdiaconus, vita sanctissimus,
coecos,sanare claudos, vita funclos excitare. Deni- publice h.sectestatus est : Nemo. nostrum dubitet,
que nihil non efficere poterat, qui inlra se manentem inquit, beatissimum Maximum, de cujus virtulibus
habebal Spiritum sanctum. Interea autem, dum tot tam multa, suggerente verilale, ferunlur, cum in
claret miraculis el immensis mysteriis, diem obilus mortali degeret corpore, non minus cum angelis
sui divina revelat.ione cognoscit. Tum vero publice quam cum bominibus versatum esse. Quem enim
summa humilitate ab omnibus contendit, ut ipsi per- nobiscum tenebat humana conditio, eqm beatis spi-
mitterent prius natale, solum et propinquos invisere ritibus assiduum exhibebat dignitas merilorum.
sups. Quod elsi illis magnum afferret animi dolorem, Quadam nocte, imminenle celeberrimabeati Andreae
allamen abiit ille ad suos, obitumque suum j"am.im- solemnitate, cum depulatus egp essem, qui ad vigi-
minere illis proedixit. Itaque adventu.suo eos mirum lias excilarem, et primo noctis tempore blandus me
in modum exhilaratos, hoc tristissimo nunlio non sollicilum oppressisset somnus, dulces psallentium
mediocriter perturbavit. El ecce dum ille se tanquam audivi melodias; moxque excitatus, non sine per-
somniim capturus in lectulo reponit, inter psailen- turbaiione multa e lecio me proripui, qiiodpularem
dum sub officio divino, exlremum halitum afflat, B ] me opportunum excilandi lempus neglexisse. Tura
feliciterque commigrat in ccelos quinto Kalendas vero longe eliam dulciores , quam humanis possint
Decembris, tanta autem illis tum suavissimi odoris studiis effici, spiritalium canlionuni melodias hausi
copia exslitit,ac si universi ilores verni lemporis auribus meis. Gonlinuo igitur ad ipsins arcis vesli-
eum in locum comportati essenl. Obilus ej'us fama buliim suspenso me gradu conluli, alque illis bealis-,
vclox non modo urbem, sed orbem complevii uni- simos apostolos Petrum et Andream, ad complendam
versnm. Occurrerunt undique fideles populorum eam sanclo Maximo oralioneni, alternis honoribus
caierva., certatim cupientes yel operimenlum vehi- se proeyenientesego pecc.alor audivi. Cumque tan-
culi ejns contingerc, ejusmodi conlaclum salularis dem jugi oblaiione compulsus beatus Maxinms,eos
pracsidji loco habituroe. diulius differre non posset, his verbis complevit
14. Adolesccniula quoedamc vico cui Decimoevo- officium: Sit gloria Dei benedicla in oelemum et
cabulum esl, morlua ad sepulcrum deportabalur, in soeculasoeculorum;reliquis respondentibus, amen.
cadavere jam in capsa lignea composito; sed arca Ego vero perquirendi studio propius accedens, ne-
ipsa necdum cooperta. Ut aulein audierunt illi qui minem illic videre polui, proeter sacratissimum
eam efferebant voces psallentium et sacrum corpus Maximum, prono vultu el corpore in templi pavi-
beati episcopi prosequentium, cum lacrymis petie- G mento prostralum. Ule autem surgens, meam indigni
runt ut ferelrum quod gestabant, snper puelloe cor- peccaloris curiosiialem his verbis repfehendil : Arr
'
pus traherelur. Illi vero ardore lidei incensi, nec duum est humana; IVagiliiali sanctorum secreta
dubii de effectu, sanctas eorum preces minimere- cognoscere., et temerarium velle rimari; audi crgo
jicendas putarunt. Cumqrie id fieret quod illi pelie- quoe libi procscius ego j'am diclurus sum : ea quoe
ranl, hominesinter se colloquebanlur, viruin aposto- vidisli et audisti cave ne evulges. Quocunque enim
licrim beatum Maximum, cui nunquamdivina graliai die id feceris, cx hac luce migrabis. Id ulrum jam
defuisset, quamvisnaturoe jam persolvissetdebitum,. eventurum sit, ex Dei pendet arbitrio. Ego quidcm
tamen virtutibus et merilis vivere. Simul igitur" excelentisejus virtulis memoriam el lestiinonium
omiies iidissima animi devolioriesese proslraverunt,i posterilati relinquo, ut ne quis morlalium ignoret
prolixeque orantes, ac deinde surgentes, cum seplies* quemadmpdumjusli hominessanctorum possinl frui
Kyrieeteisonclaniasseiit,puellam videruntredivivam. commercio et consuetudinc. Huic autem narrationi
Quariiobremingens eos terror invasit, cornmixlemque ' abnnde mullam conciliavit fidem
quod eodem die
stupore et gaiidio complebantur- Puella, vestibus5 subdiaconusille, sicut ei a heato Maximopraedicaliim
relictis funebribus, et aliis indula, populi frequentis3 erat, desiit esse in humanis; et quia non poluit
adjuncta turmis, publica yoce salutis suoetestimo-: D vivendi producere terminum , nec mysterium celare
nium in sancti episcopi laudem dicebat his verbis:: voluil.
0 beatissiiria sacerdotis merita! 0 beatum virum,* 16. Nos igitur tota devotione "summoque animi
vitamque bealam ponlificis, qui, ut se divina remu-
studio rogemus omnipotentera Beum, ut beatissimi
neralione scterriumvivere declararet, pos.t mortem,'
mortuain suscitavit! praesulis hujus patrocinio fretis nobis det veniam
peccatorum, animumque nostrum a letbalibus vi-
15; Importatum denique estoorpus beatissimi an- tiis
purum semper conservet is cui prasens celebra-
tistilis in oppidumRhegiense, et cum mulla celebri- mus bfficium:in quo prjeslando tales nos exhibeamus
tate humalum inecclcsia beati Pelri, quam ipse5 proesentiacorporum, ut mentes fulgeantlumine clia-
condiderat, quae posleaipsius noroine appellata est,> ritatis, proestanteDomino nostro Jesu Chrislo, qui
ob cfebra ejus patrocinia; ubi quidquid iidenterr cum coselernoPaire et Spiritu sancto vivit et regnat
petitur, Christo auxiliante obtinetur. Non sit igiturr in sseculasseculoram.Amen.
fides dubia, cum sit virtus infinita. Non diu post,'. • . ;. .T ......
 AN!N'0D MINI DCIV.

SANCTUS AUGUSTINUS
APOSTOLUSA-NGLOKUM.

1N VITAM SANCTI AUGUSTINI ADMONITIO.

(Bolland.Act. sim.t., MaiiI. VI.) •

1. Celebrisesl Sancti Auguslinimemoria passim in omnibus Martyrologiis,posi ej'us obilum ediiis. Venera-
bilis Bcda in Martyrologiogenuino, de eo isia habet: 7 Katendas Junii, in Britannia, deposilioswicli Augm-
lini, primi Anglorumepiscopi.Eadem habet Rabanus.-A--tUsuardus iia scribil : in BritannHssnicti Augustmi
epilcopi et con.essoris, qui missus a itiic
beato papa Gregnrio,primum genii Angloru.mChrisli evangeiiumpra.dica-
vil. Addunt Ado etNotkrrus, aique viriuiibus el miraculis gloriosus in Chrislo quievit.Sequuiitur passim
recentiores cum MaityrologioRomano. Res gestas ipsius illustravit venerabilisBeda lib. i Hislorioaecclesias-
licoegenlis Anglorumcap. 25 el sequ'iitibus, et llb. n, cap. 2 et 5. Unde collect.miVitani invenies apud Su-
rium; breviorem aliam edidit in sua LegendaCa, gravius,cui qusedamin tfne adlidit de corporis translaiione.
Habemus eliam Conipeiidia aliqua mss. Universim auti-msecuti sunt Bedam oinnes auctores rerum angli-
carum, anliquiores oequeac rec ntjores. Ifiter iilos eminet Gocelinus, sicut ipse nomen suum -sciibit,
aliis Goscelinusaul Golzelinus,qui innnmeras sanclorumVitasstijlo exlulit,vet informiler editas comptiusemen-
davil, postBedam stcundus in laudibussanclormn Angliceenarrandis, uli ex lib. iv Malmesburiensisde Ges-
tis regum anglorum, cap. 1 deiluximusdie 5 februarii, ad Vilam sancioe Wereburgse virginis, filias regiim
Merciorum, quam Vitaiiiidem Goceliiiiiscomposuit: uhi de hoc scriplore, qui circa annum 1080 ct fiequcntes
floruit lateegimus, ilerum deeo acturi 10die juriii adVitamsancliIvonis Persoe.Hicergoauctor, antevnonachus
Rames'eiensis,tunc Canluariensis ad sancti Augustini, hujusVilam i!upliciedidit opuc lo, inajore scilict ct
minore, ut in sequenti prologo indicalur. Nos majusopifeuluni dantus cum librn liiiraeuloruni, ubi quoede
sanclo Augustino a Beda scripta sunt, prssim hujus vei.bisrefeiuntur. Damus aule n illa, pro ut jam inde
abanno 1668 impressa legunlur, inlerAcia saiictorum Benedictornin tomo la Joanne Mahilione edita;
ejusdemq^e benr-fiio subjungimusproelicii Gocelini ineditum bacteiius opus ad venerabilemCantuariensem
archiepiscopumAnsehnum, de translutionesancti AugusliniAngtorumapostoli et sociorum ejus, scripliim sep-
timo ab ipsa translalione anno, Clirisii 109/. Divulitur illud in duos libros, quorum prior prnptie agit de
sanclo Augustino,secundus de sociis, id cst, e(-i»copis, regibns, abbaiibus, in eadeni Ecclesia rontumulalis,
et ante ipsum translatis in novam Ecclesiam, anno 1091 biennio cilius quam archiepiscopus lieret sanctus
Anselmus, cui insei ibilur historia, magnum lutnen rebus et sanctis Anglicanis datura, praaseitim iu secundo
libro: uui licet ad alios ut plnrimuin pertineal, non iuii tamen a.primo sepiramtus. Ejusdem Goceliniminus
opusculumde sanclo Augustino, lacito auctoris noniine, reperitur in appendic?)ad opera Beati Lanfranct
Cantiiariensisarcliiepiscopi,a Lnca Aclierio ed.ta, <<tibidemlegi potest. Aliqua inde observaniusin annotatis.
2. Quo anno ex liac mortali'vita ail Chiistum m\g\arilsanclus Augustinus,non satis liquet inter auctores.
Beda solum notat eum defunctumseplimo Kalendas Junias; adiiilWigorniensi-, feria tertia, qui characleres
conveniunt in animii) bi-sextiteui 608, litterisdomiiiicalibusG jY;ad quem annu u eliam obitum ejusrctule-
runt WeslmonasteriniMs et Sigebertus. Et hanc cliionologiam ex leinpore biiccessorumLauieniii etMelliti
probavimiislalius, ad Vilam sancti Laurenlii diesecunda Febtuarii n. 10. Iii Mmiasiiciauglicaui tom. 1,
p. 90 profertur fundalio Eliensis ccenobii in agro Bantabrigensi, et ex historia Eliensi.sEcdesisc in biblio-
tbeca Coltoniana adservala, isla scnbuntur: In primiti a Ecciesia nascenlis fidei el chrisiianilatis, beatus
AuguslinusEccksiam ibi fabricavitin honore sempcrvirginis Maricv,anno ab incarnalione Domini607, adven-
tus sui in Ancjtiamanno 11 ; cujus operis rex Eihelbritus primus fui dator exsti ii. Unde c<n.ial sanoium Au-
gustinum dicto anno adliue vixisse; de monachatu ejus alioiumque primorum Anglise aposloloruin iinilli
mulla, quaehic non vacat referre el expendere oninia. Sulliciunt nobis pauca illa quoein favoretn Benedicti-
norum deduximus ante Yitani saricli Gregorii n. 11 ex aucloiitale sanclorum Adelmi alque Wilfridi, quic
nihi.laliinet hicretexere, quia nullain evidentisprorsus demonslrationisvim conlinenl; et ideo abomni parii-
tularis reguhc cxpressione . bslineinus in iitulo, uti passim in aliis primnrum septem >seculorummonacliis.
Eo tatuen noluinus proejudicaiumBenediciinis, maxima cum veiosimil ludine ac propemodum evidentia
Augustinuminter suos iiumer.uiiibus. lisdem etiain novtim mireque ad rein nostrain faciens accedit adniin.i-
culum, ex veiu-tissimis lilaniis Anglicauis, quas tom. II Veieru,n analecloruin producit Mabilio, atque
anie fineni sscculiVII fuisse usita'.as probai, ex drlectu sanctorum soeculoiilo posteriorum, quomvis alias
apud Anglos celeberriniorum. Ibi eniiu inter confe-sorcs nullus ex omnibu; monasticsevitoeinstituloribus
noininaiidus prajscribiiur, prseter sanctum Benediclum; et hic quidem bis; piserogativa nulli alleri istic
coneessa, quam sancto Stephano, sicuii ler noiiiinari jubelur sancta Maria: evidenii pene indicio, quoil vel
shnclusAuguslinus, vel inslituii ab eo in Anglia monachi istarum litaniarum collectores unicum illuui agno-
verint sui monachatus auclorein. Quoniam autem facta est rnenlio 1taniarum , placeat eiiam in'elligeip,
decreto Cloveshoviensis concilii, anno 747 celebrali, sanciium fuisse, ut dies deposiiionissancti Augustini
archiepiscopi,ab ecclesiasliciset monaslerialibusferialus haberelur, ejusque nonien in letanice decanlatione
posl sancli Gregorii,tanquam Anglioeaposloli, vocationemsemperdicerelur.
A. WillielmusThom. Augustiniensismonaclius, in Cfironicomouasterii sui, ab adventu Angustini usque ad
annum 1597 perduclo, cap. VIII, § 5, quoead translationeni S.tncii pertinent sic paucis cornpleclitur,, nul1.*!
habiia aiiorum aulea vel rimul translalorum ral.one. Anno Domini 109 , Wydo, hanc Ecclesiam dignitate
pastorali gubernans, licclesiam suam, quam prcedecessorsuus Scoltandus, morle prohibentead summumper-
ficere non poluit, feliciler consummavit,ct de Iransferendis sanclis efficaciler etaboravil.Igilur anno quo
supra,tS ldus Septembris,transtutil lorpus beali Auguslini, de locoubi per quingentrs annos jacneral, et potvi'.
PATROL.LXXX. 2
13 S..NCTUS AliGLSITNllS ANGLORli.uAPOSTOLCS. 4i
II»HI«ossa majora ipsiitt sancti el capul in quadam saxea lumba, ferro el pnmbo peroptim*s>gillata,tujus
\upertcripiliotalis erat :
Inctytus Ancjlorumprcestil,pius et decus nltum:
Hic Augustinusrequie.cil cvrporesanctus.
Pergil deinde narrare, qitoniodo inelu barbaroruin, soepein partes Cantioeiri umpentium, idem abbas se-
jucnli nocle pleraque ossa sacri corporis, luriibscexeinpta, iu vicino loco abdiderit: quae ibidein latuerunl
,isque ad amiuiii 1221, quo rursurii inventa translataque sunt, pro ut plenius explicat cap. 11,§ 2. Quse omni»
Gocelinus partim unoraverit, quia habebanlur arcana; partim scire non potnerit, quia necdum facla ; po-
neimir auletii infra per inodiim api endici<adcalcem iibri p inii. Hic ex cap. is, § 3, tanquam ad festum trans-
lalionis perlinens, noto, quodrex Wilhehnus II anno 1092 concessilmonasteriohabere feriam in transiatione
sancti Augustini,ita quod duraret per quinqnedies, scilicet per duosdies ante feslum, et duos dies post: et quod
Eecleiia tancli Auguslini habeal m. dio lemporeomnesconsuetudines,quas rex. habel per civilalem Cantuarien-
lem. Istam feriam monachilenuerunlusque ad lempora F.dwardi fitii regis ilenrici, quo temporeillam [eriam
omnino dimiserunt, propter jurgia et lites et etiam pugnas, qua; in ccemelerioeorum frequenterfiebant.
5. Ainplius esl, quoJ annn 1356 Innocentius Papa VI sicut idem Wilhelniu Thorn scribil, inler csetera
piivilegia monasterio concessa, archiepis opo (nt reor Catituariensi) mamlavii, ut f,-s<ivilalemS. Augus-
lini dupliciler celebrari faceret, hujusmodi. verbis: Deceuset congruum reputanms, ut gtoriosus confessor
bcaius Auguslinus,qui olimmissus per sedemaposloiicam ad gentes Anglorum, nonJum lunc baptismaiis unda
renatns, eas de infideliialisienebrisdd lucem caihoikcefidei per prcedicatiunis mijsleriitmevocavii,primusque
in Anglia erexil ecclesiam, specialiter in illis par.ibus honoretur: ex hoc numque ibidem populorum crescet
devolio; ac ille qui glorificatur in sanclorum concilio, benignuspreces respiciel devoiorum. Ul igilur ipsius
con\essorisfeslivilas in dictis parlibus, quibus, sicut accepimus, vix aut minus in regno Ang/i-r ceiebriter coti-
lur, solemniusel devolius veneretur; fralernitali veslrce,de qua speciaiemin Domino fiducinmgerimus, per
aposlolica scripla commitlimuset mandamus, quatenusfestivilatemconfessoris ejusdem, in omnibusEccksiis
dicti regni exempiis, facias auctorilate nostra perpeluis (uiuris. lemporibus sub dupliciofficiosolemniter cele-
brari; et nihilominusin dicta festivitate cessari a mechanicis et aliis operibus, iUcrdictis in festis duplicibus,
de more,contuettuline seu observantiaecclesiarumearumdem.

VITA S.
AUGUSTTW,,
ACCTOREGOCELINOMONACHO.
(F.xEJiiloneParisinaJo-iuu. Mahilioni..)

pitoLur.us; A sancloenovitatis ac veritatis iniimci, ni.liini pernia-

• Dominis charissimis el paiemx dilectipnis liliis nere in tenebris vetustalis et crroris sui, quani luc«
Ecclesise sancti Auguslini, cum suo reverendo mo- novse gratise illustrari. Iloc etiam sub ipsa gralia
nasteriarcha, ille abjeeiissinius nec recolendus, videniur imitari, qui rancore vetusti usus aggravati
lamen.oirinium amicus sincerus, iiiDomino salutem. refugiunt novis Dei miraculis in melius renovari.
Decreveram hanc hisloriam, velut divoesponsoeet Plerique etiam hominum , quod spernunt, credere
maiernse Ecclesioefiliam perpulchram , non prius reiiuunt; quod amant, ullro Credenles appetunt,
de Ihalamd suo producere \Ai., procedere}, quam neiiio autem qualemcunque vel niiiiiinum contemnat
suis orriamenlis, rediinicuHsac inoiiilibuscomposita, veritatis praeconein: nain sicut mendaciuni nullius
sinc nola posset procedere. Verum vestra impera- auctoritate polesl esse veruin, ila veritas suam per
Irice dilectione morso impatiente et acrius impel- se hab, t in quolibet auctorilatem. Quaeautem per
lerite , landem exoptatam exbibere specie compelli- visum vel in soinnis mandata , vera probanlur ex
miir pndorosa, duin adeo nequeamus formosa; mullse reruin consequenlia : ulpole Jeginius ocgros per
cnim rerum lurboc propositam iuvbis elegantiam (l somnuni ad sanclorurii busia salulis gralia jus-os
volucrem accessum suslulere. Quam vero vera quoe venire, et obed.enles sospitatem ibi rccepisse. Qui
sciipsiinus comprobenlur, tempora, loca, personoe, n lianc veri evidenliain mavuit velut son nia vana de-
quaiido, ubi, et in quibus facta noscunlur; antiqua ridcre, quam alleiidere, poteiit et Josepb et Danie-
cliani et moderna scripla veslra, prseseutiumquo- lem aliosque prophelas , ipsumque Joseph in Evan-
que ocrili, inficiabiliter lestantur. Quod autem de gelio et alienigenain Nabuchoionosor, qui divina
veleribus nova fecimus, vel recenter facta recenti lnysieria conspexere, velut somniatores abnuere.
siylo propagamus, nemo vcluslatis accola indignetur Sunl etiam qui ineple iiidignanlur cum in vilibus
novitali, ne forle Deo semper nova creanti videatur personis facla sanclorum miracula recitantur, quasi
indignari : quia Deus Abraham, Deusest Augustini; probrosa sint lalium nomina vel memoria [memoria
el antiquorum signorum operalor eadem hpdie in vel nominaj : cum nullum ^erbum (iai propler.eos;
modernis et hodiernis sanclis suis operatur, cui cla- sed propter ipsorum in Deo gloriam, qui itiira in
mat prophela : Innova signa el iinmuta mirabilia luiniinis facit, omnia enarrenlur. Nam pinnium Do-
{Eccl. xxxvi, 6); creai novos ccelos, el sedens in minus Lazarum meudicum ex nomine proferre non
lirond nova fetiit onmia. Si anli.iui Patres non sus- dedgnalur; denique nec Herodes, nec prodilor Ju
«epissetit i|ua_ lunc hftbebantiir nova, nulla nobis das, uec Cayphas in Evangelio nominarentur, nisi
uiodo eweut vetusla. SedJudrei el cseteri increduli, pronter D,)minumvel suos quibm insiJiabaiilur. Hoce
iS . VITA SANCTlAUCUSTINI. ^
nos propter diversorum controversiam proferre no- A £ prsemia, consolante eos eliam miraculis superna
verint benevoloeanimoe,ne cum oMoquenlibusinci- gratia.
piant quod diligunt fasiidire, et quod verius cogno- X. Andegavse Dei peregrini per feminas expulsi,
verunt infirmius credere : corrumpunt enim sensus evolantem baculum de manu Augusiiniper tria stadia
bonos colloquia mala. Fecimus aulem in eadeai secuti, noctu sub dio quiescenles, irradianlur splen-
materia duos codices, majorem ct minorem : qua- dore coelesti, et satiantur fonte divinilus producto
tenus minor amicabiliter obtemperet amicis exleris humi : scripsitque ibi dux nomen et causam itine-
taediosis,major uberius redundet domesticis filiisde- ris sui.
sideriosis. Verumtamen quscdamhabet major, quoo- XI. Vicini, tanlo jubare noclu viso perterriti,
dam minor; quse non habet ulerque liber; et aller mane ad Iocum currunl; in amissis sanclis, reatum
alia, alia aller sapit condimenta. Item eadem gesla suum plangunt; ex litteris in terra descriptis Augus-
aliter ibi, aliter hic sunl dicta, ut aller alterius ope tinum cognoscunt : ecclesiam ibi in ej'us bonore,
egeat et gratia. De Ulysse facundoait poela: quseomnem feminam perpetuo excludil, consliluunt.
Ille referrealiter sspe solebatidem XII. Malrona cum cereo hanc lentans inlrare,
antc limen in ipsa vetita meia rupiis inteslinis in-
Hsec piis amicis pie alludendo et.pie commen- ig ler jt. cunctasque sui sexus acrius exterruit.
dando, oraraus et proesentes et posteros meraores XIII. Miraculum auditum ab ipso Andegavensi
esse affectus nostri et servilii devoti, quamvis iu- episcopo, qui hanc ecclesiam resedificatamdedica-
grati. vil : qualiter in dedicatione funditus conculcaloese-
Hactenus prologus, in quo voces dua< per cou- getes ac penitus desperalse omnibus aliis uberiores
jecturarn correximus; eamdein libertatem deinceps exstiterint in messe.
sumpturi in tequentibus: ila tamen ut inter unci-
nos proferatur ea lectio, quam correclionis egere XIV. Augustinuscum sociis, post diversa terrarum
putabimus. Similiter deficientia quandoque ad inle discrimina, applicuil Brilanniam, ad mansionem per-
granduni sensum verba a nobis addimus, sed inter
{ ), tantisper valitura, donec facta collatione cuni peluam divinitalis proeordinatam.
aliis Mss. quse necdum videre licnit, integritis o>i- XV. Tanetus insula Christum in sanctis suis sus-
ginalissuggeralur ab aliquo, qui voluerit eo labore cepit prima; felix tellus, foecunditate sua tot Deife-
de sanctoi atque de nostro hoc opere mereri bene.
Mabilio parlilionem auctoris in marginem transtulit roruni advenarum felicissima.
et litulos capitulorum initio collegit. Idem hie ser- XVI. yEthelbertus, rex Anglorum regum tertius,
valur per numeros, inducta solum divisione capitum
nova, noslroque instituto ad servandam unifornii- sed christicola pritnus, uxore christiana clemenlior,
talem idonea, quod simihter liet in libro primo de: r( oplimum eeternoesalutis nuntium ab Auguslino sus-
translalione. cipit; sed non facile acquiescit, ut ex difficullate
DIVISIO CAPITUM. sanctis gloria accrescat. Venit in Taneturn audire
CAPDTI. Victore mundi Domino regna captivati advenas, Dominicoecrucis vexilliferos et prxcones.
tyranni suis palmigeris dislribuenle, Auguslinus, di- XVII. Auguslinus exponit regi optimum nunlium
vinus Legatarius, a Romano apice hsereditatem sor- quod attulerit, videlicet, linindi conditorem et re-
litur OceanitidisBrilaiinise. demplorem humano generi regnum coelorum ape-
II. Describiturhic Augustinensismundus, ul quidam ruisse, et de terrigenis ccelestes indigenas fecisse;
terrenus paradisus rerum loecundus, etgratiosus. et homines ita dilexisse, ut horao fieri, alque in-
III. Hoc ingens hujus omnibus domicilium paravit super, post innumera divinilatis suoe miracula et
Dominus suo Augusiino, ut ab initio condilum mun- ostenta, pro hominum (amorej) morle crucis mori
dum homini condito; et Augustinus relinquens pa- voluerit, et suos legatos ad convertendas naliones
triam, factus est in gentem magnam. omnibus lormenlis invincibiles inextinguibiliter ac-
IV. Hunc papa Gregorins assumpsit, quem pro se cenderit; quodque ipsi, tali charitatis flammaslimu-
advenerint.
mitteret in Angliam, ut Anglos, geniem candidam, , lante,
D XVIII.Rex --thelbertuslaudal quidem seternsebea-
gentem faceret angelicam.
V. Mittitur yir virtulum ,' cum quadraginla evan- titudinis promissa, et colligit sanctos pro illorum
gelicis collegis, ad converlendam Angliam. Eunt benevolentia ; sed nescit adhuc vetusti erroris tene-
armali ad frucliferam glorisepaiientiarn. bras exuere et indui luce nova.
VI. Sancti rumore pravo exierrili, Gregoriana XIX. Regis clementia, imo Dei providentia,
episiola ad ccepiurailer virlutum, fortius per Augus- sancli advenae, cum elato Dominicoecrucis vexillo
tinura sunt animati. et canoris precibus, in perpetuam babitaiionem Do-
VII. Epistbla beali Gregorii ad ipsos, perseveranter robernioe ingressi, vivebant angelice, ul peregrini
ut Augustino obediant. nmndi et indigenrecceli, et cohoeredessihi gliscentes
VIII. Epistola ejusdem papae Arelatensi archie- regni Dei.
piscopo-Etherio, ul Augustino ejusque censortibus XX. In orientafi Dorobernise ecclesia beati Mar-
necessaria proyideat. lini, olim a Romanis christianis condita, fidus re-
IX. Augustino referenle sociis apostolica nian- gina. custos bealus prsesul Letardus agebat divina
data, feslinanf per adversa el prospera ad vera oflicia, quse sacratissimus Augustinuscum suo choro
 47 SANCIUS AUGIISTINUSANGLOKUM AP.OSTOLUS. 4S
irradiabat apostolica viia et doclrina ,, el-sigriorum, A XXXI. Hos epistolarum Gregoriansedulcedinisfa-
qua pIures.conver.it, aflluenfa. vos beatus Auguslimis, omnium virtuium gradibus
XXI. Victus rex, per dukia xternos felicitatis sideream scalam transcendendo,colligens; hos quo-
biandimenta et-irrefragabilia virtutum exempla, sub- que rex et regina, pro suo affectuet capacilale, IIJLI-
jlcitur CbristOlide devota. • rientes, nilebantur apostolieis documentis obsequi,
XXII. Rx de excelso humillimus, de principe ut posl pereuiitia.regiia merereniur ccelestia coii-
puer ecclesiaslicus, baptizatur in summae Trinilatis sequi.
confes.iioneel nomine, replelur carididaChrisli co- XXXII. Brilones, Anglorum debeilaniium -reli-
-lumba, fit deveteri idololaira novus christicola.Hinc quias, ab ecclesiastiCaregula dissidentes , corivoca-
Augusiinus Deo canit, cum siiprema chorea, gaudens los regis ope Augustinus, tota paterni aflectiis iu-
sua vota sic prosperata. slantia, decerlabatad lcgiliiiiainoiiiniiiiiicoucdrdiain
XXUl. Glorialur rex Iraternilate nova de ducumet adsciscere- sed viiificillimumesi irrationabiliter ra-
plebium combaplizalorum lurba, nec jam suuni-re- lioni repugnaiites corrigere.
gnum rcslimai quod administrabat, sed totum cum XXXIIL Causidicus Domini, advocato in medium
subjectis sibi regibus et populis in dulcem Christi cseco: In hoc, inquit, osteifdat Doniinus rerum, cu-
dilionem transferre ac dilatare decerlal; episcopis, gj jus parlis dogma sil veruni. Proponit csecumBrilo-
monasteria, ccclesias , taiiquam Dominicacastella , nibus curamlum ; illis, recusantibus , signo crucis
regaliter oedificat. caecumilluminat Augiialiiius: victi Britonespetu^t
XXIV..Augustinusproebeusse electioni apostoli- .- inducias, dum suos consulant et syuodus ilereUir.
coeet ecelesiaslicoc,nimiruin assumptioniDominiese, XXXIV. Coiishlli Britonum pontilices (respou-
ab Arelalerisiarchiprassule consecratur in primitivuni -denl)/ut Augusliiiuin adveiiieniibus.assuigeiileiij,
palriarcham Anglioeperpeluamqiie beiiedictionemre- tauquam niitein tt humilem corde , reciperenl; re-
fert' Dorobernioe. sidentciu vero , ui tuperbum et ferocem ,; repudia-
XXV. Miltit Auguslinus Romam nuntiare bealo rent. Veuere, el sedentem sibique non as.urgenieui
Gregorio, regem et populum Anglorum cultum indignaiiler' respuere. Quos ilie adhuc. clementius
Christi suscepisse, se episcopu.n factum-csse, jam- .cupiens lu^rari, proponit tria servanda, caelerismodo
que multsemessi operarios deesse.Cui papa reiniu.it data tolcianlia : ul Pascha suo lempore sicut omnes
apostolicumpallium, et pluriina doctoruni auxilia , Ecclesioecelebrareni, ut baptisnii sacramenta eecle-
ul diversarum interrogationum responsa. . siaslico ordine peiagereiit, ci Anglis una secum
XXVI. Epistola beati Gregorii papoc de iiiiss», . ev .ngelizundofralres et coac.ves regni Dei acuuire-
pallio, de jure Luiidoniensisepiscopi, de Eboraci r( rent... Sedillis omnia repudianiibus, proeaicitab liis
metropolitano, el de Augusliiiiditione super omnes pcrituros, quos nollent babere salvos.
sacerdotes Britannise. • XXXV. Hanc proacpnis Duinini propheliam rex
X.XVH.Itein cjusdem per Mellitumad Augustinumi Anglorum.Elhelfridus imniaiiiier exegil, qui Brilones
epislola, ul destruantur idola, et fana bene constructat bello delevil; et de corum nionachis, contr.a ipsuui
aqua benedicia ad divina purgentur oflicia, nec dia- aeiius oratione puguanlibus, mille duCe#tosfcex-
bolo animalia fideles iinnioleiit, sed ad laudem Deii stinxii.
in esum suuinanimalia occidant,et donaiori.omniuini XXXVI. Po_i Biiionibus incorrigibilibus praedicta
' '
gratiasjeferant. mala, Auguslinusomniuirisaiuti inteiitus, Eboracam
XXVIII. Item ipse papa, audilis tol lamque assi- nielropolim adit; in itinere homiuem paralysi el cae-
duis Augustihi liiiraculis , sicril gaudens m gl.orfsnn1 citate de.liluturii erigit, et Chrisliarium facit [Al.,
Dei exclamal, sic timens huiiianoeimb^cillitaii ne_ fecit ]. ' .
insolescat, virum virtutum missa cjiistola altem- XXXVII. Quod in die natdis Doniini plusquam
perat. decemniillia credentium, absi|iie parvulorum ac mu-
XXIX. Ilem ipse bealus Gregorius,-Eihelberli re lieruni intiuito nuniero, influvio SiPalira baplizavil.
gis su.ceploeChristianitati congaudens, bortalur eumi ry XXXVHI. Ubi intraiisvadabsie profuiidum non
dulci epislola lianc gratiam sollicite servare, et hanc_ solum incolumes transierunt, verum eiiam onmes
in subditos sibi populos ocius extendere, fana ever-- 'infiriiii sanilatem recepenint; ubi et iu memoria
tere; subjectos exhorlando, terrendo, corrigendd ; beali Augusiirii coudita ecclesia inulta fidelibus
oedificarc[ecclesias] exemplo Constanlini piissimi ii prastanlur beneficia.
iriiperatoris, qui abjectis idolis Roniain cumgeniiuma XXXIX. De epistola beali Gregorii papae aa saii-
pcpulis tota mente sccuin ad Christuni converlit;; clum Eulogiumpatriarcham.inissa, in qua gloriat.ir
simul monet, ul Augustino obediat, quatcnus illum n in Dominode Anglorum'conversione, per' Augusti-
Deus pro ipsooranlem cilius cxaudiat. num faeta : et quod ipse, el qui cum eo missi sunt,
XXX..Venerabilem quoque reginam Bertam idem n apostolorum virtules et signa imitarr videantur; ei
prsecellenlissimus illuslrator ecclesiarum gratifice e dedecem millibus vel amplius uno die baplizuiis.
laudat epistolari serie, lain pro regis conversione,, XL. Regrediens feliciter ab Eboracti. occurrit
quam prp pia erga bealum Auguslinum suosque ie oegro. foedocandore leproe labescenli, lacrymabili
consorles prpciiratipne ; liorlaturque. liaec famosa sa querimonia paternam ipsius clenientiammussitauli-
. .j.nerila ari»nlius aiigeie. qui clamosa pietate audil cum Dominoclainosumla -
 * s'9
43 VITA SANCTI AUGUSTINL
'cili niurmuris desiderium, et in virtute dicenlis in A soriam patriciam, slaturarii; ipsumque nudis pedibus
in
Evangelio, Mundare, sancla [Al., acta] fide huric patrias luslrando, callos planlisaltraxisse. a ter-
luridum reddit mundissimum. -L. Jam oeternis amoribus totus saucius, jam
1 XLI.Augustinus, oninibus bonis desiderabilis, so- renis lumujiibus in requiem Domini absorplus, vim
lis inimicis lucis odibilis, indomabiles sauctorum in- faciebat ccelo, crebris precuni, siispiriorum ef lacry- ,
ex Spiriius
juriatores seterno opprobrio in spiritu Elise deformat, n arum pulsibus. Tandem inlelligeus
qui supplices segiosjugiter salule reformat. sancli-responso suum exauditum desiderium, beatum
XLII. Addilur hiiic mukte aliuii in alia incorrigi- Laurentium, aposlolicis virluibus prseclarum, suo-
bilium geme j'udicium, ut videlicet novoet inexpefto riimque comitum prsecipuum, rege cum confluo po-
omni
prius huic orbi (morbo) omnes a minimo usque ad pulo immensum congralulanle, ordinat cum
maximum sulfureo flagrarent incendio, donee abim- splemni gaudio sibi successorem, ut quondam Apo-
pietatis scoria, conflali in massam fidei pretiosam, sloloru ii princeps Pelrus Clemenlem, yidelicct ob
purgarentur : et inext:nguibi!is poena solo baplis- novelloeinformalionis necessilatem.
mate Christi, Auguslino succurrente, extingueretur; LI. Jam melliflue •exhortato rege et Ecclesia ac
elhsec clades ab hac patria pe.petuo eliminatur. populo, ut perseverent in lide et amore Cbristi, re-
XLHL Auguslirius ej'usque socii; a prsememoratis 1J linquens omnibus perpeluoe dilectioriis pignnra, prx-
repugnatoribtis digressi, gravi exoesluant siii; se I senle rege et ponlilice Laurerltio, inler omnium la-
ipsum ducem Dominnssua apparilione et allocutione ct-ymo=a exaniina, vallante eum ccelesli chorea ,
conforial, ut pro quocunque fideliter petierit impe- transit ad seierna Domini solemnia : quos infirmi
traturum se esse lirmiter credat. . - laudatures proscquamur,. non exequialibus plancli-
XLIV. Vates Domini in loco, ubi fons vitoe appa- bus, sed triurnphalibus canlibus.
ruil, baculum fixit, et silienlibus largifluum et variis IJI.In monaslerio quod condiditasancto Laurentio
morbidis salutiferum produxil; locum a cernendo dedicato, reconditur pretiosissimum sui corporis
Deum Cemei appellavit, ibique ecr.lesiam in memo- margar.ilum cum jubilo.
riam tanlse revelationis Domino Salvatori eomlidit, LIII. Qtiam pulchre R<ima Ecclesiaruni parens,
ubi etiam monasleriuin' in honore principis Aposto- t nta pignora edidit, qui totius Britannici Oceani
lorusn Petri conslruclum excellil. pai.res et inslitulores emineant : quanto odore sua-
XLV. Parochiano sacerdoti Cernelli, morbo in vitalis et splendore glorioe, unus amor et unum cu-
inorlein anhelanli, Auguslinus noctu apparens, jubet biculum simul aslringit; qui, distincti per diversag
ad prsefatum foriiem suo nomine vulgalum pergat, mundi nationes, singuli patroni singulis populis so-
ibiqtie quinquagesimum psalmum tertio cutu liina r, lariter proelucr.-nt.
ablutione corporis concina 1; qui surgens vires euiidi CAPUT PRIMUM.
recipil, jussis obediens sanus redit, mane sacerdotalia Res gestce usqne ad ingressum. Miraeuta in Gnltic;
ollicia jiopulo exsolvit. palrala.
XLVI. Augustinus, peragrata ex parle Brilannia, I. Potenlissinuis triumphatpr uinndialjs tyranni,
a i perpeluam mansionem suam Doroberniam regre-- omnia trabens ad seipsmn in crucis examine, habens
dilur, et ut solis sui recursus omnium gaudio reci- prr olim proescripli nominis insignia, Velociler spolia
pitur. detrahe, festina proedari; nniyersn captivipi.oedonis
XLVII. Juvcneni gressibus, audilu, et loquela spolia suis ducibiis viclpribus distribuit; Pelrus ar-
«lainnatumpius curat«r redinlegrat; rursumque so^ ceinrerum Roinanicomprehendit, Paiilus procinctu
lila in olentia abusum sanilate, el piiori repercus- belli omnia subegit; Andreae Achaia, Joanni. Asia,
sum debilitate, rursum Palris benignilas triplici sa- Malthseo .Ethiopia, Thomx et Rartholoniaeo conli-
kite restaurat. git vastissima a solis ortu India : el.ife per singula
XLVIIL Legitur ul bealo inarlyri Livino in bapti- prolonger^ tandcm summus Dominicarum nuptiarum
zando affuerit, ut ccelcslis splendor super baptizatum prsecentor Gregorius, orbem terras aposlolicis alis
aflulserii, dexlra'divina signp crucis ter illum bene- • amplexus esi; Augustinusvero cui bsecc.orona gem-
dixerit: tum ut jussu et duclu angel co super longi niis xlhereis texitur, alterum Brilannici Oceani or-
maris undas, quasi florido pralo, pedihus ad Augus- bera suo Aposlolatu proecinxit. "Felix fioma, quoe,
tinum veneril, et ab eo tolius perfectionis docu- post primos theoricsefidei principes,.tam principales
menta acceperit: quem apud se quinquennio deten- eccresioeedidit consules. Haecolim pr_epollens Au-
lum, sacerdotem Domino corisecral; donatumque gustali monarchia, deinde bellorum lurbinibiis peno
iiberaliler sacerdotalibus in^igniis, et de discipulo submersa remansit, ut gigneret hoec duo magna
ir.agistrum genlis sua;, relegat. mundi luminaria, alterum quod proeesset diei, alte-
XLIX. Altestatio Velurnosi, quem tertia proge- rum quod pneesset in diem vertendae noeti. Grego-
nii-s sua hodietenus durans asserit beatum Augusti- rius, in liliis lucisprseluxit Chrisliano orb,i, velut sol
nuin vidisse, et de lubrico ac nebulosissiino Chri- diei: Auguslinus, tenebrosnni gentiiitalis oibem et
stianum modestum ab ejus baptisterio resurrexisse; iiocluinum thaos Oceani .llustravii lampade lunari,
ipsuiii vero jugi lurba vallante iniiunu-rabilia signa atqueaurora succedente, vertit insolarem meridiem
palrasse. Referebat etiatn mo.!ernus superstes, ah Cbrisli. Hanc obstinalam mundi zonam, armis gen
antiqu »sevorclatum'»*>)sancli Patrisfc-rmam elper- lium ac (lop.monumfcpt.im, Auguslinus invadit ani
5« SANCTUSAUGUSTINUSANGLORUMAPOSTOLUS. 12
li.usius,quain quondam cenlopolim(an Gigan zopo- A carum virginum texlura, quoe regia el ponlificalia
lim) montem Hebron Caleph magnanimus. Hsec est insignia, intincto murice coccoque bis tincto flam-
in Chrislo porlio tua, hsec boereditas, hsec ccelo manlia, splendidisunionibus et margarilis cum pr_g-
irauslata patria. 0 Stella Romse nativa, et nosler in cellenlibus geminisprsetexto auro instcllant, et pre-
liac plaga Palriarcha ! Hanc Domino acquisisti; ac- liosa stemmata ariificii mixlura amplius irradiant.
.(.uisistiDomino, et ipse possedisti. Quidquidpietatis Uniones tantum Ilesperia, Brilanriia et Eoa-India
nsec terra germinat, quidquid flOrifical, quidquid sororisant. Hoecetiam gagatemprodigegignitlapidem
fructilicat, lu cultor, tu sator, tu planlator es; IO- eo pretiosiorem quo aliis sseculisrariorem; hic (au-
lum in Ddminotuum est. Quidquidetiam sanctorum lem) est gemmea nigredine fulgidus; iiivenitur qno-
protulit, lu inslitulor, tu primicerius, tu princeps que purpureus, cereus, albidus, viridis; ardet igni
es; omriiate respiciunl, te comilanlur, le coronant, admolus; ubi confricatus incaluit, leveni materiam
quse Domino allaborasti : labores manuum tuarum altrahit ut adamas ferrurn; ubi incenditur [Al. inten-
inanducahis, beatus es, et bene tibi erii. Te rege-, dilur], serpenles fugantur. Venis nihilominusmetal-
proceres, patres, gensque sequitur : ie protectorem lurum aeris,ferri, plumbi, slanni, argenli el auri,
concinunt el protopatrem. divites massoeeviseerantur. Mirere et rupes et sco-
2. Sed qua laude atlollam hunc Augustiniensemp, pulos aerios, templaque passim et mceniade saxosis
nmnium? Quidam terrenus lerrenis est paradisus; morilibusoperosa, et quodam nativo marmore de-
quidquid opurri ubivis habetur, aut hic nascitur, aut corata.
conlluis undique nalionibus circumfusa Amphitrite 5. Hoc crgo lam speciosi et opulenti orbis ingens
invehitur. Credas maximum orbem divitias suas ac iloiniciliuin, prodiga manus Dominidileclo suo Au-
delicias, quseparticulatim in suis partibus proerogat, gustinp proeparavit; qui quondam, ubi mundwn con-
hic pariter aul invenisse aut thesaurizasse. Regnum didit et oinnem ejus ornalum perfecit, condikim
est iraperiale, Romanis caesaribusaugustaliter regna- landemliominem amicum, cui haecparaverat, inHv-
tura, qui se tam hic quam Romsegloriahantur rerum duxit. Bealus igilur Augustinusdimisitdulcemalum-
hahere solium. Tellus copiosa, omniumsalionum et nam et auguslam matrem Romam, amplectens pro
plantatiOnumfcecunda; ubeitini procreans non solum patria peregiinationem longinquam ct periculosam,
palriaeassueta, sed adeo Grsecisevel remoti.oruriire- ut de lremeutihus nalion bus in patientia fructum
gionum [Al. remotioris horum] planlaria. Patet am- ferret, et haereditatemsempiternam Chrislo acquire-
plissime uberrimis agris, vernantibus pratis, diffusis ret. Exivit de senatoria cognatione sua cnm patri-
campis, piriguibuspascuis, gregibus lactifluis, equis archa Abraham, et yeniens in terram a Dco provi-
el armemis hellicis. lrriganl crebrc-centes fonlium £ saiu factus est in genlem magnam.Mulliplicalus esl
scaturigines, rivuli salientes, flumina irisigniaet fa- ut stelbe cceli, in sanciorum multitudine sequaci et
mosa, lacus el stagna piscibus et avibus ac navali geutium populo fideli. Bene ilaque in tol filios di-
commeatu assidua, urbibus et populis accommoda. leotionis cxcrevit, qui pro alienigenis animam po-
Frondent luci et nemora, campestria et montana, nere venit. Alii fortiter, iste el forliter et feliciter
glande et fructibus silveslribus plena, 'divrrsis vena- vicit, qui marliali animo incruentum marlyrium tu-
tibus opulenta. Sunt et silvoecastaiieoe,'divitumepnlis lit. Bene eliaai, qui omnia reliquit et cceli regnum
acceplse: vineta [Al.vinelis] qiioque non sohimGalli- obtinuit et liic omnia (in) cenlnplum recepil; cujus
cis et Italicis, sed etiara Albaiiis,Argolicisel Puniceis, angelica charitas et generosissimaliberalilas, quoe
arvis respondent [Al. respondebit] uberrimis. Sunt omnibus largis>ima et sibimelipsi erat parcissima,
hic fontes salinarum, sunt et fontes calidi, calidique hoc abundantissimum regnum, superbis Augusti*
fluvii, balneis calidis exslructi. Quid dicam marisi pomposum, calcato appeliiu fecit omnibusbenelicio-
divitias, qusc non solum navalilmsmercibus, verum sum. Felix paupertas, quse tam mullos ditavit! beata
etiani iniuimrris piscium generibus hoc. regnuni et abstinentia, quse semper jndeficientem familiam
repleiit et decoranl? inter quse diversa ac magna na- pascit! Quo se arctavii, nos" amplificamur : quod
tatilia capiuntur passiin, delphini et vituli marini, -. jejunavit, nos epiilamur : imo ipse in suis haeredi-
atque insuper montuosoe balense. Rubent conchylia bus omnia possidet et exaltatur, Sed dum ista scribi-
super Indicasac Sidonias tincturas; et decoremsuum miis, hoc niaritinnim Elysium revirescente inundo
duin alias omnia vetuslale mutant aul minuuut, bsec: floruit, el inter paschalia florcta splendidi Augustini
lenaciiis illustrant, nec sole nec imbreviolant. Inest sidereo natalitio instante, omni decore arrisii. Juvat
conchis ornamentorum pretium, unionum scilicelL ergo ad prassigna:iipsius adventus seriein recurrere,
gemmantesorbiculi, candore splendidi et margarila- acdemumde innumerisejusvirtutibusaliquarelexere.
rum mullicolora decora. 4; Viderat insignis legifer Domini Gregorius, ve-
Rubent alise^ alioevirent, hse purpureo, hse hya- nales Roinsepueros, crine rntilo et forma eximia
cinthino, hoeprasino colore vesliuntur; sed major• graliosos; utque erat viscerihus charitatis in omnes
baruin candicat mullitudo. His aurilicum ingenia in- diffusus,percunctatur ardentcr nomiiia genlis, pro-
ter prseclaroSlapides aurea ecclesiaeadornant mo- vuicise,ac regis illorum. Audit quod incolseAngeli,
nilia : ipsos etiam oequat aut superat auiea Angii- provincia Deira ", rex AHevocilarelur ; sed omnes
» Deiri pars - Nordhumborum,uii el Bernicii, subinde sub propriis regibus (uere. lbi Alle dicilur rex
 VITA SANCTIAUGUSTINI. *i
paganismoobsequerentur. Ingemuit benigna anima, A tionis autem beali Gregorii papoequarlus, cuin ipse
flores, paradisoDei lamcongruos,tetris dsemonumaris Romanorum pontificum gemma illtistiissiina, hsec
addiclos; sed mox.uti prophelicus interpres, adgau- siderea AugustiuoproefulgenteAnglismisit luminaria.
dens nominuin auspiciis : Bcne, inquil, Angli: ange- Tot dominicoelegalionis manipulares ad qiiadraginta
lica facienilidi: bene Deiri, de ira Deicernendi! bene numeranlur, quaterno scilicet denario Legis et
t|Uoquerex dicitur Alle,cujus lerrsefA/. terra] cante- Kvangeliiquatuor animalia imitantes. Tut olim Le-
luralleluia. Invasitergoiterad Anglosconverleiidos; gifer ad considsrandam lerram repromissionis mi-
sed populi romani fractione, imo Spirilu DominiJesu serat exploratores; sed illi, procler duo, perfidi;
ontnia provide dictante, relraclus esl; videlicet alii isti erant lideles; illi filii alieni domino sunt men-
amicohanc gratiam servanle Domino.Al ubi aposto- titi; isli, filii adoptionis, adhxserunt verilati. Proce-
latum Romsesu-cepit, undegravius ab intentionesua debant ul ovesad viclimani, grande scilicet spectacu-
proepedilusexslitil, inde potentius consilium invenit: lum mundofA/. mundi], angelis ethominibus specta-
quod eniin pers» non potuil, per splendidanilucernam biles; aeriispoieslatibus,jut acies ordinata, terribiles.
Buamel armigeram dcxieratii Atigustinum explevit. 6. Jam eminus a cognaia domo excesserant ali-
Huitcinvenit secundum corsuum, unicum in Domino quol dierum ilinere, alacres viam mandatorum Do-
sancti desiderii sui remedium, virum omnium virlu- 1! niini percurrere : at vero dicente Verilate, Spiritus
lum, ad Dominicabella paratum, per ardua et foriia (Marc. xxvi, 41, et Joan. xv, 5) qiiidein promptus
coronasavidum; ut ttirrim David munitum, in qua esl, caro auten infirina; et, Sine me nihil potestis
clypeus ct lia=ia omnisque armatura foriium, atque facere; docendi erant ex buinana imbecillitale, non
ad omnia complum; vas scientiseDei evangelicum, de se praesumendo sed in Deo sperando, virililer
vas electionis Dominiaureum. Mirabatur generopum agere; et in ipsoqni vicil mundum, vincere. In Deo,
aninium sua aitentiorem exbortatione; ut viderelur inquit Psalmista , faciemus virlutem (Psalm. LIX,
non lam sequi velle ad palmam, quam pr.rcurrere. 14).Dei ilaque alhletoe, immemores coiistaniiie suse,
5. Colleclo ilaque angelico ermlitorum Christi surripiunlur vaniloqua hominum fama, fallacia doe-
prseconunicontuhernio, qui comiles , adjulores et monum ventilata. Nunliaiur quod gens quam pete-
cooperatores Evangelici exislerenl duci Augustino; rcnt immanior belluis exisleret, qtioii criidelilatera
poslquam onines adprnpnsiium opus accepil prom- epulis procferret, quod sanguinein innocenluin siii-
ptos et unanimes, inces-abiles totius bonoevoluntatis ret, quod cbristiana n fidem abhorrerel, quod saluti.
auclo i iuimolat grales. Nec mora, exhortatos dili- doctoribus tantum stippliciis et coedibus responde-
genli.sime el armatos ad fiucliferam glorisc palien- ret; sanclos quidem sine causa pleili posse, hosles
liani, omnibns bene [Al. pene] provisis quse mundi (] autem veriiaiis nec ralione nec signis flecti. Hinc
peregrinis competerent, Deo et angelis pacis com- ergo desperanles talium saluti et suo profectui, proe-
menriat, et in viam perpelusesalulis destinat. Lon- posilum suuiu reniti non valentem Augu-linum, ad
gum esi exponere, sed pium esl recolere, tam san- bealum Gregorinmfecere legalum , quem Anglis, si
etsc tamque dulces animacbealorum Gregorii alqtie Christum susciperent, dederat episcopum; orantes
Augustini sanctorumque fratrum, a maternis visce- humillime per ipsum, quatenus eos absolveret a tam
ribus mona'teriali3 Ecclesiseavulsorum, quoespicula pericnloso et infructuoso apud ignotas linguas dis-
vulnerataa charitatis in separatione corporali sense- pendio labnrum, et placilum ad sua annueret redi-
rint, quas imprecaliones beatce resiitutionis, quse lum. Tales enim adluic erant invalidi, et ad domini-
suspiria, quas lacrymas iuvicein reddiderint : cum cam quidem expeditionem proinpti, sed inexercilali,
se ultra dilectain palriain , imo muluos aspectus sicul quondam discipuli Domini, volentes, sed non
lam desiderabiliumpalrum ac sociorum, in hoc exsi- valentes illum ad passionem sequi, interim conde-
lio visuros nOn sperarenl; et ad tam longinquam, bantur sub asylo, donec indueeniur virtute ex allo;
tain externam barbariem, lamque incerta vilsedis- visa vero ipsius resurreclionis el ascensionis gloria,
crimina transmigrarent. Sic quondam arcam Domini ila sunt animali et Spiritus Paracliti capaces effecti,
ferentes vaccoe, et post foelus absiractos mugiebant, jy ut passionum ipsius participio plus gauderent, quaui
et tamen a recta vise linea nusquam declinabanl. timerent illum ad oethera subsequi. Polerat lunc
Sancli namque euntes ibanl et flebant transeundo ad magnanimi Gregorii charitas, quasi de frustrato
vilse patriam, mittentes in lacrymis semina virlu- inccepto et <ie ludibriis osemonum insullantium,
lum : venientes aulem venient in resurrectione, cum perlurbari, nisi speraret in noniine Domini, in qtio
exultatione portantcs mampulos Ireiitioede luclu et sua ccepta credebat feliciter perfici. Repletus ergo
niorie. Annus tunc erat ab incarnatione Domini spirilu virtutis, niittit per duceni Augusiinum Chri-
a, sexceulesimus, principalus autem Mauriiii ab sli peregrinis hanc epistolam palernse exbortalionis,
Augusto quinquagesiniiquarti annus quartus deci- suadens el ipsi obtemperare, viamque et opus
uius , ex quo vero Angli Britanniam invaserant cceplum,usque ad palmam et coronani glorioein Dei
anuus circiter centesimus quinquagesimus, ordino- aJjulorio fi.lenler perlicere.

(uisse ab anno 559 usque ad annum 589. Con-uli po-
test vila sancli Gr.gorii, :2 Marlii ex Mss.editu, c. m,
cl nostra ibidemAhnolala.
* bno solum cral annns o915cvrce
commtinis,a'qt;e
ille erat Mauricii quarlus decimus. Gregorii papie,
quarius quin et indictio H infra in epislola sanch
Gregoriietiamcitata. Apud Bedam lib. i, c. 23, timit-
titur ctnnusChristi.
 35 S..NCTUS AUGUSTINLS..N'JLO..Uil APOSTOLUS SC
7. Gregnriiis, servu servoruin Dei, seivis Doniini A. mati ul forlius quam coeperanlccepla percurrerc
nosiri; Qifia melius fuerat bnna non incipere, quam intrepide gauderent, et more optimorum militum
abiiis qure coeptasunt cogilatione retrorsum redire; acrius posl fugamvictoriam exlorquerent. Ibanl ergo
summo studio, dilfCti^sinii filii, oporlel ut opus cum cceleslibus animalibus ante facies suas, et non
homini, quod ouxilante Dominoccepistis,impleatis. rcvertebanlur cum incederent. Jam eis dux suus iria-
Noc ergo labor vos, nec maledicorumliomiiiumlin- guanimusGregoriano ore dicere videbalur Augusnr
guro (leterreani,; sed onmi instantia, orimiqnefer-_ nns,: Cum jucundilale exibilis, et cum gaudiodedu-
vire, quse inchoastis, Deo auctore,, peragile, scientes ceinini: nam el monies reges, et colles duces vobis
quoil laborem miignnn major oeternserelribuiionis . exsiPent, ex-pectanles vos suscipere cum gaudio. 0
gioria sequilUr. Reniranti autem Augtiftinoproepo- imniensiimgaudium, quo, licet per acerba el aspera,
sjto vcstro, qu-'!!!et abbate:n vobis constiluimus, in itur ad irilerminabile regnumCum indeficienli copia
oiniiibiishumililer obedile; scienleshocvestrisanima- merilorum et dulci fructu qusesitorumDeo iilioruin!
bns per omnia profulurum, quidqnid a viibisfuerit Hoecinlelligenles sancli festinabant per adversa et
in ejus admOiiiiione coinplelum.Omnipqtens Deus prospera, per [ilana et dumosa, transire ad vera
sua vos graiia protegal, et veslri laboris fruclum in pi-aaniia;ad omnia palientes, usque ad mortem facti "
rcterna me paiiia vidcre concedat : quatenus etsi B ohedientes..Inter fot autem virtutum merita semper
vobiscumIaborare neqneo , simul in gaudiore ribu- beatuni Augustinum comitabantur miraculorumlu-
lioniseveniar, quia laborare scilicet volo. Deus vos mina : ex quibus innumeris in Andegavensi, opima
incolunies custodiat, dileclissimi iilii. Daia die de- Galliseprovincia, celeberrimum est quod ibi tunc
cima Kalendarum AugUslarum, iniperante doniino peregrinus exbibnit: pro quoejus honori ecclesia
nostro Maiirtio Tiberio piissimo Augusto, anno de- consecratanullamunquam feminaruma imittit. Unde
cimo qiiarlo, post consulatumejusdein do-nininostri multi honoratissimi viri Andegavensium, veuienles
arino decimi tertio, indidione decima quaita. Canluariam ad sanclum Augusiinum,vehementer ad-
8. Arelalensi quoq-.ie archipraesuli-Eliierio, ul mirabantur, hic, ubi corppraliler requiescit: tam
licile et libere omres feminas intrare, quam ibi nul-
Augu.lino; cj'usque sociis Chrisli legalis in Rritan-
niain necessariasolatia provideret, ta scripsit, se- lam bnjus lieentioegratiam consequi posse. Quibus
cunduin nomen suinn omnibus vigilans, Gregoriu-:- mirantibus respondebatur a fratribus ; illas videlicet,,
a
Reverendissimpet sanctissimpfratri ...tberiocoepis- quoesanctum expulerunt, merito sua ecclesia re-
eopo Gregoiius servus servprum Dei (L. v, Eput. pelli; islas vero, qiioe hunc suseeperunt u'tro, ab-
debere recipi. Jam olim quippe pluriini illius
55). Licei apud sacerdotes, habentes Deo placitani ipso
cbarilalem, rcligiosi viri nullius commendatione iii- '(_ gerilis nobiles et c'ari proceres, sii)iu'que ecclesia-
sticte dignilalis reverendi patre?, in Anglia,et maxinie
digeanl; quia tanien aplum scribejidi se lempus in-
ges-il, fiaierniialH vcstroe noslra niittere str pta apud ipsuriisuiim ^ulglorianlur] palronum Augusli-
curavimus, insinuantes latorem p seseniium Aiigu- num, frequcnies horum , quoe apud ipsos gessit,
slintiin, scrvuin Dei, de cujus certi sumus sludio, eonstantissimicelebrantur asserloies. Hi omnes suig
cum aliis servis Dei illuc nos pro uiilitale animarum successibus beatificabant Angliam, et maxiine apo-
auxilianle Deo direxisse: quem neces.e est. ut sa- siolicam Doroberniam-,in summi Augiistiniprseroga-
cerdotali sludio Sanclilas Vestra adjuvet.el sua ei liva et in ipsa corporali ejus prrcsenlia , lanquam
solatia prxbere festinet *. Cui eiiam ut prompliores ad corporalivila , cujus apud ipsos esset lam indelebilis
suffragnndumpos-itis existere, causani vobis inj'un- memoiia, el frequenlia miracula, vel tcripla.vel
xiirms suliiililcr indicare, scientcs quod ea cognita, scriplis evideiiliora. Hic ergo referanws ex publica
tola.vos propler D um devolione ad soJatiamluin, nolilia; quoeibi sueeprxsenlioereliquil signo.
quia et res exigii , comniodetis.Caiididtiniprceterea 10. Agens sane Dominicamlegalionem, ul jiroeno
'.presbytejiun,cominunem lilium, quem ad guberna- latuin esl, a Homain Andegavensiprovincia> Pontein
lionein p tri.iioniali ecclesioeno=lrx transmisimus, [Al. Pomum] Sai nuncupaluni, milliari traclu super
charitaii vesirsein omnibus conimendamus.Deus te P 1 Ligerim-fluviumlapideo opere produclum , cum illo
iiio.Iumeni cusiodiat, reverendissimefrater. Data die sam to cboro Iransiit sociorum. Quibus adjacenti
decima Kalendarum Auguslarum, imperanie domino villse S.ii ejusdem nominis conaillihiissuccedere, in-
noslro. Maitriio Tiberio piissimo Augusio , anno colse lioslililatem pro hospilalitate reslituere; -ellot
'
qunrlo deciinp., posl consulatum ejusdem domini honiines peregi-irios, pedestri incessu et habitu hu-
nostri anno ttrlio decimo, indictione quarta de- niiles, (jiiasi tot lupos, el ignoia nioiistra repulere.
cima. . Al ve o inulierculae simul glomeratse, lanta noi»
,9. Hsec.igilur apostolica, doctimenta rclerente el modo irrevcreniia, sed insania, ululalu, despectu,
altius intentante sociis Augustino, ila sunt confir- s.ubsannatione, derisione. in-sanclos Dei, sunt de-
a Fuit inter socioshujtis missionissanclus Lauren- cium Desiderium Viennensem, .Eiherium Lugdu-
tius, et santli Augustini in episcopaltiCanluariensi nensem, perperam hic Arelatensisedi tribulum: san-
successor, cujus vitam illustraviinusad dietn 2 Fe- ctu.n SiagriumAugiistoduriensem; de quibiis •
consuli
vruarii, osiendimusqueinrisisse eum in Gallia hoc or possunt ibidemanitoiata: ''.
dine.ff>isco;os, sancluin Serenum Massilienserii, " P.ons-Say,vuigole Pont de Ge, Atids Poiis Coe-
Prolasiiiin Arjuensem,Viriilium Arclalcnsem, san- saris; ita Mabilio.
 57 VITA SANCTl AUGUSTINL - .r8
jacchatoe, ul viri in iemnes vel iunoxii quodam mOdoA nosira perdidiums, nee a tantis angelis saltem be-
II eadem videi-enlur comparatione. Nec suffeo.eral nedici meruimus! Diseentes ergo ex preeiatascriptura
.jceisse, sedkmi;ius inculcantes trahebant, impelle- nOmen beati Auguslini oplalum-, et legationis offi-
'
bant, lacessebant, abigentes lulibriosa imporlnnitate. cium , accensique^frequenlia miraculorum , quan-
Stabat juxta ulmus ampla etunibiosa, lassis viaio- tocius juxlaipsuni lbnlem ecijlesiam condiderunt, ac
ribus ad patisam accommoda: sub hac sancti volenles in nomine ipsius beali Auguslini consecrari fecerunt;
ipsa nocte requies.cere, non poterant, a mulierum , ubi vero lilteroe ipius descriptionis invenloe sunt,
vclut lot camiin, inlestalione. Unam vero cseteris altare constilueruni; ubi illud perpetuum, ul prse-
iinpuilentius Saecti vestigik incumbemem, dum ipse monstravimu-, durat mirarulum, quod ipsam cccle-
elalo baculo, velut ad bestiam et rapidam lupam siam intrare aut de fonle aquam haurire nulla un-
piignans conaretur abigere, subito bacu'us, novo Dei quam potest feminarum h :ul nimirum scial mundus
gratise signo,de manu ejus velut ab arcu excussa quantuiii hoc genus offenderit Denm in injuria ser-
sagilla evolavit, et in spatio fere trium stadiorurn voruin suorum.
humi affixus subsiitit : moxque cnm beato conlu- 12. Quoedam illuslris matrona'cum magno cereo
bernio subsecutus [sensit enirn divino Spiritu-ad buc tenlabal ingredi, quasi modo sanctus suoeadula-
nuliim Dominise eo voea.ri] accurrii, el baiulum, B rclur piileiitire ac muneri; et abslerrentibus qui
imo cum baculo fonlisceslun extraxit, qui protinus aderant respondil, se in sanctum non peccasse, sed
copiosa sealebra ernpil : quo Dei famuii, imnieiisas velle se eum honorare : uigetque propositum auda-
grat;as reddeules suo largitori, a gr_vi siti relevati eise. Vix ergo veXiiammelam et sacrum limen atti-
et suaviter sunt refecti,. ibique nocte ipsa qiiievere gerat, cum repenie ruplis intestinis, et effervescen-
in laudibus divinis devolissimi. Tunc etiam Altissimi libus in lerratn alvi secretis, corruitinfelix etinteriil;
clementia , impaliens filios Iucis suoe ae diei, terroe lorasque extracta mortua, credere omnes lerrihililei
noclis el nudi aeris injuriain pati, subiio lucem de docebat, quod nulli crediderat. Tali repulsa ila oumes
summo cbelo suo, solave jubar vincentem, super eos feminse sunt erudiloe; ut plus aperla quamxlausa
effudit, tectoque carenles tota ipsa nocle superno ostia abborreant contingere. Ne tamen [Al. lanlum]
splendore obtexil, quasi sic orasset voce prophelica ibifeminoe usquequaque sancti Palris gratia videren-
ipsa ecclesia sub dio relieta : Fac mecum, Doinine, lur desolatse, incoke diutina [Al. divina] miseralione
signum in bonum, utvideant qui oderunt me et Con- (inoli) pro- foribus ecclesioe receptaculum illis cou-
fundantur ( Psalm. LVIH,17); quoniam lu, Donrine, gruum sedificavere; ubi conyenire, orare, oblaiiones
adjuvisii me et consolalus es me. Viderunt itaqtte suas et vola persolvere, sacrisque mysteriis possent
omnes finilimi tatn immensum radium, a cceli ver- C succedere.
tice usque ad sanctos directum ; ut ad confusiOnetn 15. Ecce autem dum boecet antiqua fama, et re-
suam pernoscerent, quantos cceli cives.suis hospi- cenli clarissimorum virorum, Andegavensium ssser-
tiis extrusissent. Ipse autem sacratissimus dux secus tione essen comprobata , accidit reverendissimum ac
fontem illum ita baculo scripsil in lerra : a Hic hos- prudentissimuin Andegavorum c ponlificeni ad desi-
pitium habuit servus servorum Dei Augustinus, quem der.iiissinium patroiiuin Augustinum venire , el quasi
misit ad convertendos Anglos beatus papa Gre- lain antiquum suaepatrise hospitem magna cum devo-
gorius.. tione revisere. It[for(eIsJ eliamsupra scriptamiracula
11. Jam lucis crepusculo imminente, ad destina- non modo a fratribus audirC, verum ultro referre
] tum locum anhelantes, per Andegavensem civitatem altentus erat: eodemque modo quo scripta sunf, fixa
iter accelerant; et heslernos contemplores suos, aslipulatione, velut ex lectione, exponebat. Addidit
. nunc appelilores ac de copia inopes, Dei nimirum eliam novum miraculum, velut heslernum, in sui de-
zelo voIente,sua salutifera proesentiavacuanl. Mane claratum proesentia, cum lali .scilicet Patris favore
itaque vicini ad locura, ubi lantum lucis miraculum et gralia. 0 vos, inquit, felices, quibus seterna beati
conspexerant, undique accurrunt; gravi gemitu ac Auguslini contigit prseseniia! Nec nos adeo sumus
luclu ablatos repetunt : tum novi fonlis beneficia D infeliees, quibus perpetuo beata ipsius remansit me-
conluentes, acriori mcerore sui realus coniabescunt. moria. Nostra quidem patriaante vos illum agnovit,
ieu IIOSmiseros, aiebant, quomodo taiitum bonum, •et prius Andegavia quam Angliasignipotentem vidit:
piod ultro in manibus habuimus, impia abjectione alnos, faleor, in majoribus nostris abjecimus proc-
n Totam hujus mlraculi liisloriam,uli et inscriptio- reau, quod fons hic memoratus parieti ecclesioe ad
nem, etiam nunc singulis annis legi in ecclesia, prope Auslrum posito est inclusus, cujus aquse sanitalis
Andegavossancto Auqustinoconsecrata, indicat iderii causa ab infirniis frequentantur.
Mabilio: verum arbilralur verimagis simile es.se,quod. c Gocelinus in codiceminore.Guiflridum appellat.
inscriplioab incolisdictala sil. ln registrobenrficiorum Cnjus nominis duo fneruul : prior prcefuit ab anno
htijus dicecesisapveltalur 1'rioralus Parochialis Cano- 1081 usquead an. 1095, el Turonens;s cognominatut
nicoruiii, scilicetCanonicorumsancti Augnslini,Abba- al distinctioneni successoris, itidem Guiffridi, el da
ticeomniumsanctorumAndegavensisttbjeclits: ecclesia Meduana cocjnominati,qui caihedramcessit Bainaldo,
autem isla vulgo appellatur Sainl-Outin. consecrato1'2Jcmuarii, anni 1102. Quis horum intel-
b Hoc lemporegaudere feminasingressu ecclesia;el ligalur, nescimus conjicere. Quidni aulem post iwvce
usu fdtitisadliuc permanetitis,observat diclus Mabilio: ecclesicededicationemstatim cessaverit ilta niuliebrik
addilquecx epi tola sui coiifrulris Alexandri Futirne- sexus cxchu.io?
 I* SAEXCTUS AUGUSTINUSANGLORUMAPOSTOLUS. 6'_
seineiu ; seJ sup tnis siguis lerriti, salisfaciione per- A marinis frequentiis, lellus uberrima el opulenla, ai-
gecnti sumus abeunlem : quem cum jam non meruis- quecameraCantisBaccommoda: fluvius» Wantsume,
seuius nec manu nec visu contingere, coepimuseum, tribus sladiis latus, hanCa continenti terra discrimi-
condita in ipsins honore Ecclesia, retinere. Quid au" nans fecit insulam : is utrumque caput in mare pro-
dienliam vesiram a miracolo ibi declarato verborum lendens, duobus Xanlumostiis transvadatur. Hoec
anibage morer? Crescente plebis dcvoiione erga tan- ergo insula Chrisium in sanctis suis prima b suscepit,
lum parentem, suis supplicibusseniper exaudibilem, felix tellus sua fecunditale, sed felicissimatot Deifa-
.eniper prseslabilem; ccepere illam ipsius reconcilia- roruni advenarum, imo tot civiuni supernoruu»
tricem ecclesiamproecelsiusrestaurare, ejusquepatro- hospitio! hinc mleriin novus pater Anglisecum sancto
cinia sihi arctius amicare. Hanc iiaque ego, mense collegio a niarina salsugine refovetur
inaio, diejscilicet deposilionis tanti patris, magnis 16. Rcgnabat lunc Anglisrex c .Eihelbertus, An-
utriusque sexus votis, in ipsius cujns prius erat, de- glorum regum tertius, sed futurus j'am christicola
dicavi inemoria, confluente mullitudine plebium innu- primus. Hic supernoeeleclionis providentia, prse coe-
liiera. Eminebant in circuitu condensseagrorum se- leris antecessoribus, aliis eliam rejibus praesidens,
geles, jam messi proximanies, jam in spicas et aristas iniperium usque ad Humbram vasii-simum fluvium
«dolescentes. Populus ul fluvius undique irruens non U porrexerat, qui scilicet Meridianasac Boreales An-
attendcbat.annonani, nec, cujuscunqueforet, messio- glorum genles in.lerluviodisterminat. Iluic regaliler
nem . conculcabnlur ct eonlerehaiur, velut in area prsesidenti in metropoli Canluarioe legatus Domini
labor honiinum et boum, confundebatur spes statio- Augusiinus, per legalos et quos ab aflinibus trans-
Humet frugum : jam vcro non lam flagellaia et con- marinisbeati Gregoni hortatu assumpserat interpre-
trita videbalur stipula fiugifera, quam scopala et les, mandat se, sui suoequegeniis amore et gratia, a
uudata area. Quidergo valedixerunt omnes illius anni Roma venisse; et nuntium sibi optimum atque omni
opibus, valedixerunl et Augustino, alias quam (ami- acceptatione dignissimumafferre, qui suscipienlibus
^crant obventuras) sibi speranles in ipsius largitio- sciiipiterna gaudia et infinila, cum sempilerno Deo
nibus. Sed tandem desperatis in rebus mirabilior coele.tis regni soecula, iide protesletur indubilanlis-
virlus (appaiuit) Augu.lini meritis non fallenlibus : siiua. Talia rex placido animo percipiens, praacepit
lanta quippe segetum copia eodem mense ad messein eos in ipsa qua recepli sunl insula residere, eisque
e.micuitin tota illa vastatione, ut nulla terrarum illius exhiberi quoevitseusus postulnret, quousque persra-
provincioehuiescpossel sequare,vel ubertate fruginii, ctaret, quomodo ipsos disponeret -.jam enim ubique
vel altiludine. His mirabilibus populi atlonili, lanlis coriiscans christianitas illi innoluerat, maxime quia
bealum Augustinumpraeconiisgaudent efferrc, utcre- ,- regia Conjuxilli erat ex Francis regibus, christianis-
dant el proedicent,eum quidquid velit a Dominoubi- sima, d Berta nuncupala, quam eo sacramento a pa-
vis gentiiimposse impetrare, et quidquid fideliter pe- rentibus obtinuerat, quatenus chiistianam religioneaa
titur, posse proeslare.Ilsec mcmoratusepiscopus,tota semper intemeratam sibi cum suis cotnitibus servare
patria teste, propalans gralilicis auditorihus, dignam permitleret. Sanctissimus enim praesulLetardus da-
cerliiudinem dahat omnibus, quam sancle credenda lus est comes et custos reginoefidelissimus, qui eam
cunt antiqua signa,in tam novellis dedarationibus. piis monitis et exemplis, inter damnosos paganitatis
.14. Jara posl Latiuni, post Ilaliam, post Gallias, usus, j'ugiter in Chrisli cultu corroboraret. Haecergo
post tot moiilaiia, cauipestria, neinorosa fluviosaque regem, quamvisavitisadhuc ienebris.obtemperantem,
ierrarum et genlium discrimina, taridem Deifer, pa- facere [Forte feceie] christicolis clemeutiorem; et
rifer, salutifer Auguslinus, cum beato contubemio, quasi jam ipse mediasui corporisparle Christum cole-
felici cursu applicuilBritaniiiam, ad mansionemscili- ret, viamChristibajulispatefecit, donec el ipse intra-
cet et quieieni perpetuam , diviniius sibi prseordina- ret. Veniens itaque rex ad insulam die opportuno, el
tam. Via justorum recla facta est, el iter sanctorura residens cum optimatuin coetusub dio, ad suam au-
prscparatum, et deduxit eos DominusDeus noster via uienliam accersit Augustinumcum suo conventiculo:
mirabiliad cerlum locum. fallebat enim adhuc regem.augurationiserror, velut
CAPUT II. nocturnum Nicodemum, verenlem, ne si in aliquod
Ingressus in Angtiam. Conversiosancli ASlhelredi tecium sibi supervenirenti si quid incantationis aut
regis. Lailitia sancti Gregorii Magni. maleficii scirent, convictum eum sedueerent. Sed
15. Habel Regia Cantia insulam procgrandemet quantum lux a tenebris, distabat talis mens ab inno-
celeberrimani Tanetum, capacem amplitudine sex- centibus ac rectis : attollebant poiius vexilla domi-
centarum faniiliarum : januani elsinum pandit trans- nica, quibus examinarent proesligiadaemoniaca.Ve-
» Beda Wantsumu, nunc Sloure dicitur. berga, liiia non Chlolharii primi, ut Mahilio ait, sed
t> Apud Wiilelmum Thorne in chronico dicilur, Chariberti regis Parisiorum, uli ex Gregorio Turo-
sanctum Auguslinum de navi descendentempedem nensi et aliis deduximus ad vitam sancti Letardi,
petrce quasi luio impressisse, eamque in capella ibi quam dedimus cum Vila cKcliJEihetberli, regis ad
(unflata honorifice collocalam. diem 24 Februarii, quod diem natalem ignoraremus.
« Sancli Jilhelberti regis acta illustravimus ad Yerum posiea didicimusexMs. Romdnoducis Altem-
24 Februarii: quibus ex lib. n Translationis sancli psii, et alio antiquo noslro, diem nataieni et cullut
Auguslini c. IVaddenda aliqua erunl ai coiilirma- sacrum esse 7 Maii, uti ad hunc diem diximus. Ejus-
lioiiem cullus. dem miracula qucedamhgbenlurin(ra lib. i Tramla-
A Bcrla sancto Gregorio lib. is epist. 59 Aldi- tionis sancti Augustinic. v.
01 VHA 5ANCTI AUGU5TINI. C2
nere ergo, non erubescentes, sed emiiienter afferenles A oinnia tormenlcrum et niortium genera mundum
Iriuinphatoris mundi crucem argenteam, et imaginem salvatori suo inviclissime subdiderunt. Jam o'im
Douiiiii Salvatoris, formose atque aurose in tabula Roma, j'am Groccia, jam reges et principes terroe,
depictani. Canebant simul litanias, quibus caderent jam insuloe gentium, propheticis invitalionibus at-
adversaria Dei mccniaJericho ; orantesconlritocorde traclse, ctim ipso lerrarum gaudent regum Domiiium
pro sua ipsorumque, quos Deo acquirere venerant, adorare et illi in perpeluum servire, per quem et
perpelua salute. cum quo perenniter valeant regnare. Tali etiam
17. Residentibuseis j'ussu regio, Atiguslinus nri- affectu hodiernus pater lolius chnstianitalis Grego-
rnum ore inlonat evangelico: Ad tuam,o rex, totius- rius vestram salvationein ardenlissime siiiens, nec
que hujus regni perpetuam pocem huc ingressi, pcenarum, nec morlis timore prohiberetur ad vos
optimum nunlium sempiternoe laelitioe, ut piidcm venire, si posset (quod non polest) tnt commissarum
mandavimus, afferimus tibi: si susceperis, hic et in ani narum curam deserere. Quapropter nos in sua
oeterno regno oeternaliter bealilicaberis. Jam enini vice misit, ul viam oelernse lucis et januam vobis
mundi conditor et idem Redemptor humano generi pandamus regni cceleslis : quo si contemplis idolis,
regnum ccclorum aperuit, et de terrenis ccelestes daenioniacis per Christum intrare non rrnuitis, cer-
indigenas fecit. Sic enim Deus dilexit niundnm, ut IJ nssima lide semper regnetis.
FUiumsiiuni unigenilum, sicut ipse unigenilus testa- 18. Hec et bis similia salutifero Auguslino disse-
lnr,pro mundo daret (Joan.m, 16); ul omnis qui renle, ejus suffraganei, proul Dominns dedil, plera-
credit in ipsum non pereat, sed habeat vitam seter- (|tie addidere. u rex, ab inolilo errore uon facile
nani. Tam enim inlinila charilale idemDeiFilius ho- extiicabilis, respondit ut oeger, favens quidein medi-
mines dilexit quos fecii, ut non solum homo inter ci«, sed necdum patiens curationis : Pulchra quidem
homines fieri, verum etiam mortem, mortem aulem et ad quamdam gloriam infinitam sunt invilatoria
crucis, pro hominibiis dignaretur pati. Sic namqtie quoesuggerilis dicta et promissa : sed quoniam nova
placuit ejus ineffabili clemetilise, nt diabolum capti- babentur et hactenus incognila, non niihi competit
vatorem noslrum, non in suoedivinitatis majeslaie, bis aniitiuiu subdere, et majorum ritus per totam
sed in nostroecarnis infirmitate elideret; et nos, rie- Angliain eatenus seivatos deserere. Attamen bene-
bilam prsedam, per indebitam crucis pcenam, a laii- volentise veslroe, qua de longinqno (ut video) ad nos
cibm impiissimi tyranni eruerel. Cujus incarnaia venire, noslraeque saluii, prout noslis verius ac me-
divinitas innumeris virlutum claruit ostenlis, omni liu-, certastis consulere, nos nequaquam infesli, sed
debiliiate curala, omni virtute pairaia : coelo.side- nec ingrati voluimus exii-lere: magis vero oplainus
riluis, terra, mari, inferno se omiiiuin Deum et do- C benigna vos hospitalitate fovere, et vitoe subsidia
minum ostendit; ventos et mare jmperio sedavit, suKicienler prxbere : sed et hoc permiltimus vohis,
lluciusmaris quasi solidum campum calcavit: tandem ul quoscuuque poteslis in veslram fidem et profes-
mori ul homo pro hominibus dignalus, in triduo a tioiiem proedicando et hortando assumatis. Rex er-
inorle sicut Deus surrexil, et solem, qui in sui condi- go lam clemens christicolis in paganitate, quis digne
toris nece obtenebralus est, suo splendore clarius memorel quam est dilala, ut ex diffieullalebeato Au-
illustravil. Surrexit, inquani, ut nos resusciiaret: guslino cresceret corona , et ex insperata salute ma-
aseeridit ad ccelos, ut illuc nos liiuinphaiites age- jor EcclesiseDei nascerei' r loeliiia.
rel. Inde judex oinnium sseculoruni veniet, ul cre- 19. Igitur regis benevolenlia, imo Dei providen-
denles in regno suo, damnatis incredulis, perpeltio lia, in nietropolitana civitale Dorobc-rniaiconceditur
collocet. Ne ergo, o praecellenlissimeregnator, su- sanciis locus habitalionis congruoe, et promissa sti-
perstiliosos nos judices, quod a Roma in tuos fines pendia corporalis alimonise, et indulgenlia proe.lica-
tnoetuorumque salutis gralia laboravimus deveuire, tii nis optatoe. ltaque appropinquans possidendoeci-
etignoiisgentibus quasi ingrata benelieia subrogare. vitaii paciler Auguslinus, cuin beato Sanctoruin
Noveiis, piissime, magnaeclaritaiis necessitate ur- cboro, elato ex more crucis Doniiniargenteae iriuni-
gente id nos intendisse. Desideramus enim, super I) phali vexilio, cnm imagine vivilica ipsius sempiterni
omnem mundi appetitum et gloriam, quam plurimos regis JesuChristi, invocat suppliciter super e.mi Sal-
in regno Dei nostri concives habere; et qui in san- vatoris salvalricem clemenliam : tum banc liiania-
ctorum angelorum consorlium possit proficere, ne lem anlipbotiam dulcimode inlonal, et eum cxci-
pereant, totis nWbus cerlamus prospicere. llanc piente primiliva Anglorum nutrice Ecclesia, consona
quippe benevoleniiani Christi nostri benignilas, de modulalione ac devplione decantat: Deprecamur te,
iuseslimabili dulcedine Spiritus sui, omuibtis suie Domine, in oiimi niisei icordia tua , ut auferatur l'u-
verilalis proeconibusubique inftidit, ut propriis ne- ror tuus et ira tua a civitate ista, eta domo sancia
cessilatibus poslpositis in oinnium genlium salutern lua, quoniam peccavii.nt.is.Bene autem addiderant,
exardescani, et quaslibet iialiones, ul parenle-! et ([uoniain peccavimus, qui, ex Chrisli charilate, alie-
filios, ul fratres et cognatos habeant; et omnes una na peccata, quasi propiia , venerant documentis,
Dei dilectioneamplexos, ad infinila omnium gaudio- precibus et fletibus abluere. llinc inlerim, non tair
rum ac solemnilatum soecula pertrahere saiagaut. cxterorum cura, quam dispensatione divina in pacc
Tales regis signiferi, cum iiuiumeris miraculis fac.i compositi, accingunlur ailenlius a"dfruclum regni
tesics Dei, per gladios, per ignes, per helluas, per Dei. Vivebant non mociout cxsul sOceani,scd pror-
. (55 _ . SANCfUS AUGUSTl.NUSANGI.OiiUMAPOSTOLUS: (Ji
sus u' peivgrini lotius nuindi ; adeo nil t: rrcnoe,nil A lis qtiamprsedicalionibuslenebras ge.ntiliumilluslra-
soecularisillecebrseappelebant, ui non tam eos ter- rerit. Mulcebant stupidos boniinuiiisensus hoec|Je-
rigenas, quam rccligenas obslupesceres. Volnplates, rennis loetilisepromissa ; veiberabant rigidos tanla
delicins,riiyiiias,honores, elqtiidquid ohstarefcoalos fulgura, ul Dominocaniiur a Psalmisla : Illuxerunt
adeuniibus funditus abseideranl : jejunia, vigilias, coruscationes luse orbi lerroe, commola est et con-
oraliones, eleemosynas cuinca' tiinoniaelomnisanc- tremuil terra (Psalm. LXXVI, l9).Clamabaiil trepirix
timonia assiduabant. Arma Chrisli a I virtulem paci- plebos:Dii siipeirnisedibus deseendenlescoriversan-
fica, in acies vero scelerum lellicosa robnslissime tur inler bomines. Sic et quondam gentes admira-
pxertebanl, dehellanles oninom prrfidiam ; ad oin- Ire Dei Apostolos lerrena transcendenles, dicebanl:.
nem injuriani prsetendentesprn Tlvrace omnem pa- Isti simt sancli Dii lerroc.Necmentiebantursuo'er-
lientiam ; ad pericula, ad suppiieia, ad'ij)sam quo- rore, Psalnii^talestante : Dii forles terrsevehemen-
que moriem ferendani invietissimamconstanliam ; ter elevali sunt (Psalm. XLVI,16). Hactenus iiaque
ad indigentes vnlnerHam (sic)clementiam; ad omnes indomitacollasnave jtigum Dominiamabililersubie-
homines et ad ipsos nrivei-saii"Scharitatem visce- re, suscepere fcecnndaarva in perpetuos fruclus vi-
ream. LiHeriel expediti a terrcria sarcina, ut pen- loesemina, credidere plurimi, et regenerali in Cbri-
nala animaliavolabantadseihera ; iino vero dicente B I slo (iunt ex alienigenis lilii arioplionisDei.
Aposlolo, Noslra conversalioin cpelisest-,nisi quod 21. Omnibusergo intentus sumrni regis armiger
adhuc amore geotium salvandarum^ems iiicolebanl, Aiignslinus,ad ipsum maxime summiimregni caput •
jam menie in roel:sItabilahant (Phitip-.i.n, 26). macliinaminl^nditsalutis; rtt subversa arce profani-
20. Ante adventiini .iiilem Anglnrum possedrrant latis, arcem sideream' allollat sanclitalis, et cum
Romani qnadriigoni:s circiier annis Brilanniam, id rege suo Salvaiori succnnibat subjectus orbis. Ipsiim
esl a letupore CaiiC:isaris ucqne a i'Maxiiriumimpe- per reginoeambiluc, p r legatarios monilus, per op-
ralorem ; qui rapta ptirptira conlr:i G alianunietVa- portunos accessus,per dulcia seternoefelicilalisblan-
Icnii ianumAngu lo-, eniitibtisbe.llis,ipshmDeanum dimenla, per omnia virtutnm exempla et. oslenta,
Roniaus procsidi;sexhaiisii. RCsidtia vero Eeelesia ppr vigitata ad Deum ccclesioeprecamina, Redemp-
ct bcali Manini, ol'm ab ipsi< RonianisChrisIiariis; lorisnp acqttiiere certavit; certavit, et in Domino
coudila.luncillu-ir halCanliani. qiioehaclenusniaiiet ' Deo wcit el obliriuit. Ingenselephas lerse, el enor-
assidiiisniinislrisi ffich>sfl,
per dimiiliumfrreslndium1 mis cetus pelagi captus est iriumphalitevapostolica
ittslans orientalis^ab autheniica- Chrisli Ecelesia. s^gena. Captnsenim oetema dulcedine, erudilus ir-
In hac beatiis prsesulLetardus.velut apos'olicorumi refragabiii verilale, illuminatus lam sancta et miri-
legatorum praecnrsor aut jaiiilpr, primo divinis of- C ( ficadvinse instilulionis claritale, abdicata avila gen-
liciis et sacramentis reginoechiislian*, nt fidelispa- lililaie cuni mprtis anctore. ullro s.emancipat auc-
ranympbus, cum suis clericis (ibseqiiebalur,et, utL tori vilse. Eamus, inquit, cl no's ad magnuniprinci-
cervus post serpenlum virus inlendens sitil ad fon- pem resuni, ad amplissimum dalorem regnorum,
tes aquarum,-ila iniiicis fidei vmenosis paganorunii non solum temporalinm, veruni etiam oeternorum:
ritibus exoestuans,ad ipsam ecelesiam, tanquam adI nee pudeat nos salleinvenisse posiremos, quos me-
viloe fonlem, ciim iesa alunina regina rapiehalur,, ritopudeat sicut in regno, sic et in fidenon fuisse
quando'Romani magislri , velul oiininr a-genlol primos.Spqnamurtandem. quos decebal prsecessisse;
proeluceiites,ibirien qtireDei surit agebanl. Na hoss maxime cum eum.regem petamus, qui non personse
Christi peregrinos, inler alienigenas solitarios, ini vel ordinispensal.dignilalem.sedanimsedevolionem.
hisroclestibns advenis Dei gratia visitavit ; vi-ijavitt 22. Talia prolocutus, volebalsubslrata rrgalitae
et plebeni suam per ipsos credilurairi, ut et reginaa adorare famulum Chrisli, per quem in Cbrisli famu-
nonsplumPcenlcr Chivslumc' lercl, verum eiiamperr laium el adoplionem mererelur regeneran. Quem
tanios ernditoreS fidelisinlidelenicorijugemsalvarel. salutis tninister paternis visceribusexcipiens, horta-
Inliocilaqtie.oralorioAugustiimscuni suochoro quo- »- lur iit pristinos errores abslinenlio, indulgentia,
tidiana Domininiinisteria eelebrabat; el in psalmis, '•,D eleemosynisac flelibns diluat, cselerisque piis ope-
hymnis, precibus, alque in voce iiiboc,quibiis castra» ribns faci"m ejii^qni bnptizat in Spiritu sanclo proe-
diaboli interirenl, noeteset dieslauricsDominiallol- veniat. Isle indulget omnibus, ut sibi indulgeatur,
iebat. (riterealam splendidasanctorumnierilaingpiis s et humanis beneficiisad beneficia superna p.rsepa-
signoriim et mandatnrnmDei commendabal gralia ; ralur : patenl caixeres, laxantur yincula, liberanlur
nec dissimulare, nec reticere imperatoria Chrisli Li captivi, ct cum amicis regis epulantur pauperes et
prneconiapnteranl.: illum canlicis, illttm proedica- |- rei. Nonpotesl nec eget exponi quanto gauriioexul-
lioninn loriilru, cl signorum coruscitione magis acc laveril in salulem genlis liactenus anbela beati Au-
magispersonabaiit.Curabantvicissimomnesriehileset "t guslini anima, qnsegratiarum Deoimmolaveritliiia
languidos, velod se delalos, vel a se visiiatos : adeo0 mina. Jam videt suum prosperatum desiderium,
aut nuilus.autrarusin gregc Auguslinihahebatnr, qui ii lerram snam dedisse fr,uctumsuum, onines labores
non gratia sanitalum polleret, ul rionmimis miracn- i- et doloresa.cdifticultatespartuumsuorum perpetuum
" Eadein habet Beda, cx quihiis liqu t anliquns anno -457, nli rcferunl Florenlius Wigorniensisei
culttis sancli Marlini, morlui animo 597, scilicel.60 a'ii. - ; •
sohnn nnnis aiiiequam l^ngislus occtiparet Canlinni
 ;r; :' VJTA SANCTl AULIUSTINi. (>G
_ibi peperisse gatidiuui, cum iu ipso rege converso . Tinn cpiscopia el niona-leria, tanqiiaui doininicaf
•otum Domino jugo ambiret Oceanurn. Illuxit ergo casiella, qnibus doniinicuni regnuin teneatur, libe-
machinalur. In melroppli
dies,'Anglis el Angelis solemnis-imus, quo Deo de- raliler ac regaliler passim
voius rex jElhelbeiiuS, prolanatis idolis ac diis pa sua Salvatoris hasilicain, Aiigusiino suo cPndeudam
delerminat. In ejus-
triis, nasceretur Chrislianus. Convenil no:i modOre- et possideudam, opilulantissime
gia principum curia ct tola Canlia, verum eliani demvero suburbiomonasterium regale elaposlolicum
anii-uiium el reguni coi-pora in diem
frequentissima Anglia, videie pisecelh nlissinnim re- subliuiai, quod " Rhoifi
servorum Chrisli subsL vivilicseresurrectionis custodiat. Condidit et
gni dominum advenliiiorurn
tralum Vesligiis, et quasi iillimum mancipium eoruin snflragaiieam, el LundoniaeponlilicaleinhierarcliianT,
in omnibus deservire iuiperiis ; ut quain extera ali-sque locis opporttinis ecclesias ac ccenobia.
ariiiis formidarent, inermes pauperes vcrbo 21: Ante omnia autem j'am electissimum asununo
regoa
alligareni. Ornatur ecclesia, decoraniur baptisteria, pipa Gregorio Augu tinum , cum tota palria, insiat
consecratur Jordaniei tt Paradisiaci fluininis uriia. consecrari sibi aposlolum. Atille, qui tanto peregri-
ilbciimine laritorum quoesierat salutem, pro
Inlerrogatus ab Augustino fi iem, ari credat in Pajrem nalionis nou
et Filium, et Spirilum sanctum, eoeteraque qunevc- quiiHJSiionsurgerel[Forle, non fugeret] mortem,
ritas exigit -Calholica ,, lidrlis confessor Doinini, |{ abnuil principalem perferre laborem. AdArelatensein
In liac' arcbipioesnlem 1JEllitriuin,oidinandusab eo, lransit
toto corde et ore, Credo, respondil ad omnia.
et petilioiii
ergo Trinitalis^confessione et nomine baplizaiur el mare.obe liensscilicetelectioniapostolicoe dominicoe.Proeve-
'egeneratur rexAngligena : factus est de veleri idolo- ecclesiasiicoe,imo vero assuinptioni
lalra novusChrislicola, de letra nocte sui orbis lam- nerant etiam eum (Jregorianoeepislolse, semper proeo
pas matutina. Baptizdt noster Sylvesxer iioslruin el proamalis Anglis vigilantissimoe.Hicigilurpiiniili-
Constantinum cum inelyxa lnrba ducuin et oplima- vus Anglijepatriarclia consecralur, et cuni aposlblicis
tiun aique copiosa plebe credentum. Ad vocem au- insigniisinsempilernam benediciionemsusehsereditati
'tem miiiislri Dei aperli sunt cceli, ei Doniinus Jesus regredittir, acparatoesedi Dorobernioeinlhronizalur.
columbam suam; quam quondam sibi in Jordane 25. Tum vero inter onn.es docendarum gentiuni.
Pater de coeln lestificatus filiuin misit, buic adoplivo solliciludines scelus deputabat ignavia',si beati Gre-
suo infudit. Ula descendit splendido candore et re- goriianinise, sahcloriesiderio suspensse, lanta gaudia
quievil in susceplo [Alh, susceptore] -simplici pu- dominici lucri tardarel-nuniiare. MittiiurergoRomam
ritate quasi modo genito infaiitc. Hinc novella sacralissiriius Laureiilius , tunc pre byler, deinde
Ecclesia, pot Dominicum priniogeiiilum ac unigeni- beali Auguslini successor exirnius ; et « Peirus,
lum Cliristum, gaudebat psallere arnplex? rerentein G digiiusmonaslerial.praelalione monachus, qurAngus-
natum : Puer natus est nobis, Dlius datus est nobis. linensi monasteiio post abbas proehixit priinus, ui
Sic directus est spiritus Dominiin nostro David a die etiain liic mutuoeco; gralu'alionis nunlius graviter in
ilUvet in perpetuum ; eunidemque Saloriionein, in plurimos excreScerel frucltis. Aug stmus, qui in
lueem populi sui, Dei sapienlia illustravit. ln solp mulla loetabatur messe , anxie queriiur de operario-
aulem priore David decem miilia compniantur, et in ruin paucitate; ad hoc de diversis qusestionlbus
nosiro solo principe ampla Britannia Christo manei- consulit divinum magistruin, unde reformet labaulem
palur. Cum ergo in uno peccatore correcto Salvator ecciesiaiii etrukm populum. At virsanclorum desi-
testeiurangelos gaudere, haud absurdecrei)imus,ipsa deriofum Gregorius, ubi legem Brilannioe consecra-
superna agmina , in hoc salvalo capite, tunc consono tum Chri-loilidicit cum suo orbe, ad popttlos tur-
jubiloproelamasse; Gloria Domino mundi, quia factum matim conlluentes bapiizantium inanus deficere,
est et regnum Anglorum Domini nostri Jesu Cbrisli. fecuiidis arvis citllores lantum ac semina rnrescerc,
25. Exinde ergo evangelicus sanctorum alunmus, publicam famem audieridi verbum Doinini mullis
et Augustini prseceptoris adjulor robustissimus, jaiii doctoribus ege e ; qwonto gaudio Allissiniuin hene-
non suum regnum oestimat quod adminislrabal ; dixerit, qu:i'nta flagrantia mentis etvocis, ut hsec
verum ejus cui se cum omnibus suis dediderat; ipsi •Dincrementa loetitieeperpetuo roborarentur, impreca-
(se) polius subjicere ac dilatare anhelat, quia omnia tus si(,quis digne reiuleril? Te, inquit, Doiiiine,
mundi regnasuo nulu juslissime dispensal;subjectos auclorem salnlis omniuin , le niirabileni et gloiiosum
sibi etiam reges el populos, non vi sed benevolentia, in sanciis tuis et hi cunclis luis mheralionibus, ul
ut a sanctis doctoribus didicerat, in dulcem Christi iiagiles laudatores per oninia mognificamns. Ecce
. dilionem transfen-e decerlal.Tanla quoque erat cha- enim, per humilem legatum luum Augustinum,
ritas in sanclo ac Deo amabili rege, ut credentes in qTiondariilumidus, jam subsiroctus sanctoruiii pedi-
Redemptorem, jam non clientum vice pensaret, sed hus servii Oceanus; et barhara lingua BriUtiinioejain
lanquam frsiires et' concives perpeliios regni Dei in suis laudibus heoroeus alleluia coepit resoriare.
niagiia congralulatione ac dileciione adstring<>ret. Suscipe, sator beiieliciorum, fmclus grat;ou sempi-
n Haec coiitigeriin.1anno 601 b Imo Vigilium.,.ut ante dixiinus, nisi .Etherius
quo- sanctus Juslus
crealus esl Roffensis episcopus, et sanctus Mellilus Lugdunensis sit subsliluendiis.
-ondinensis. Hujus vilam deriimus 24 'Aprili*, de c Saucti Pelri abbalis Acla.dedimus 0 Jau.uar;'
.ancio Juslo agenclum erit 10 Novcmbris.
-57 SANCTUSAUGUSTINU5ANGLORUMAPOSTOLUS. <ig
.ernte, quam in ip.-ius ubernmo plantasli peclore; A pos ordinet et metropolitani perf ualur honore;quia
mscipe advenam et pupillum luuni cum loquentibus ei qnoqne, si vitaconies fuerit, pallium tribuere, Do-
fratribus "suis, cum quibus relicta domo, patria , mino favente, disponimus: quem tamen tuse frater-
cognalione, abnegato seipso, assumptacrure, secu- nilalis volumus dispositioni subjacere. Post obituin
lus estte. Poiens es et ipsum nmltiplicare ingenleni vero tuum ita episcopis, quos ordinaveril, p.roesit,
magnam, posl anliquum auditorem tuum patriar- ut Lundomensis episcopi niillo moJo subjaceat di-
chanr; omnes autem diffieultates el anguslias sanc- lioni: sit vero inter Lunrionioeet Eboracoecivitatis
loruin Uium, Doniine, semper est temperare, el in episcopos imposterum honoris ista dislinctio, ul ipse
iniinitum lucrum trnnsferre gaudiorum. Hos afleclns prior habeatur qui prius ftierit ordinatus. Comniuni
pateni_e chariiajis sanctissimus papa Deo aromaii- aulein consilio et concordi actione qii-eque sunt pro
naris, addit orare Dominum messis, ut consilium Chrisii zclo agendadisponantunanimiler, recte sen-
Biiuni dirigat, quo [A/. , quos] idoneos operarios tiant, et ea quoe senserint non sibimet discrepando
in messeni suam mittat [Al., mitlit]. Igitur aspirante periicianl; lua vero fralernitas non solum eos epis-
superna provideniia, destinahtur cum praenominalis copos quos ordiriaverit, neque hos.lanlummodo, qtii
legatis'; Laurentio el Petro, eximii vihulum viri, per Eborocoeepiscopum fuerint ordinati; sed etiam
Mellitus, Justus, a Paulinus, Rufiiiianus, seu quatuo: H omnes Brilannisesacerdotes habeat, Deo et Domino
evangeliorum prcecones. Hos comitalur non rudis nostro Jesu Christo auctore,'subjectos : qnalenus ex
lurba evangelicorum miriblrorum.et cooperalorum , lingua et vita tuoe sanclitalis et recte credendi ct
qui terribili acie diripiant castra dsemonum. Quid- bene vivendi formain percipiant, atque 0Iiiciu.11
quid eniin visum est opportunum in cullu et ministe- . suum fide ac moribus exsequentes, ad coeleslia, cuiu
rio ecclesise,in vasissacris, in paramentis altarium, Dominus voluerit, regna pei tingant. Deus te incolu-
in ornamentis ecclesiaruiu, in sacerdolalibusiiiduviis, men cu^to-liat, reverentissinie fraier. Dala die de-
in pretiosis sanclorum apostolorum et maityrum cinia Kaleiidaium Juliarum, imperanle doinino nos-
reliquiis , in codicibus plurimis , in qualibet rerum troMauricio Tiberio piissimo Augusto, anno nono
divinarum eleganlia h prorsus aggessitprseclarisgeru- decimo, post consulatum ejusdem doniini anno oc-
lis lilleralis (sic) Gregorii vigilantia. Ad hoc procmis- tavo decimo, indiciione quarla d.
sariini quoeslionura ac interrogalionum lncide expo- 27. Jam onustuin aposlolicis opibus Dominicuin
sita misil responsa, quse hic aut dilala aut prseler - contuhernium longius excesserat, nee animns Gre-
missa, picne reperies in Beda. Superhoec omnia gorii euntes prosequi cessat, quia charitas inlinila
additur hoecapostolicoe prserogativoeepistola. linire nescil obsequia (Lib. ix, ep. 71). Iteruin do
Sfi.Reverendissimo el sanctissimo fratri Augustino G Augustino suo, iterum de suis Anglis unicas curas
coepiscopo Gregorius, servus servorum Dei (Lib. xn, renovat; unde el hanc epislolam prjememorato ve-
Epist. 15). Cum cerlum sit, pro omnipotente Deo nerabili Mellilo deslinal. Dileetissimo filio Mellito
laborantibus ineffabilia aetcrni regni prsemia reser- abbati, Gregorius, servus servorum Dei. Post disces-
vari: nobis tamen eis necesse est honorum beneficia sionem cOngregaiionis noslrae, quse tecum est, valdo
iribuere, utspirilalisoperis slurlio ex remuneraiione sumus suspensi redditi, quia nihil de prosperilaie
velint [Al., valeant] niultiplicius insudare. El quia veslri -iiincris audisse nos contigit. Cum ergo Deus
nova Anglorum ecclesia ad omnipolcniis Dei gra- omnipolcns vos a.dreverendissimum virum fiatrem
liaiii, eodem Domino largiente etle laborante, pcr- noslrunvAugustinum episcopum perduxerii, dicile
dUctaest; usum tibi pallii in ea ad sola liiissarum sn- ei quid diu mecum de catisa Anglorutn cogilans
lemniaagenda concedimus , ita ut per loca singula tractavi; videlicet, quia fana idoloruui destrui iri
duodeciin episcopos ordints, qui tuoesubjaceant di- eadem gente mirtime debeanl, sed ipsa quoe in eis
tioni: quaienus Lundonieusis « ciyilatis episcopus sunt idola deslruanlur, aqua bencdicta in eisdem
semper in poslerum a synodo propria debeat conse- fanis aspeigalur, altaria construaniur, reliquise com-
crari, alque honoris pallium ab hac sancta et aposlo- ponantur. Quia si fana eadem bene construcfa sunt,
lica, cui Deo auctore deservio, sede percipiat. Ad D necesse e.s-lut a cullu doemonum in obsequia veri
Eboracam vero civiiatem le volumus episcopum mit- [AL, viri] Dei debeant commutari, ut dum gens ipsa
terequem ipsejudicaveris [A/.,indicaveris]ordinari : eadem fana sua non videt destrui, de corde errorem
ita duntaxai, utsi eadem civitas cum finitimis locis deponat; et Deum verum cognoscens etadorans, ai|
Verbum Dei recepei it, ipse quoque duodecim episco- loca quae consuevil familiarius concurrat. Ei quia
" Ex his.flH-.Ms Paulinus, poslea Eboracensis ar- Prsecuiictisaris baacGregorianavocaris,
chiepiscopus crealus, colitur 10 Octobris. A quo sacraris,geiispelit Angla,daris
b In moriasierio AldinghtiffensiPaderbonoeduplex Posl huc portaris, hic ossibusassociaris,
porlalilis ara instar arcula servatur, et ulroque credi- Cumquibusesse farisvis meriliqueparis
iur ex ea suppelleciile sacraesSe, quam sanclus c Erat notissima uti, elianum es.t urbs Londinensis,
GregoriiisAugustino misit: ulrique a pia posleritate cui designat sedem archiepiscopalem, veruin seduli-
addilus argentearum braclearum et lapidum pre- tale sancli-Ethelberti regis, et civium charitai':
tiosorum ornalUs, uirique varioe inclusae sanclo- caplus sanclus Aiiguslinus, Cflnfwartflmelegil, c»
rum reliquise, utrique versibus Leonini con-cripii ibi sedes archiepiscopalis cumsedis aposlolicscappro-
rnargines : unius aiitem notabilis inscriptio sic batione perinansit.
habet: a Is est aimus Christi 601.
G9 VITA SANCTI AIGUSTINI. 7p
Iipves solent in sacrificioDaemonummullos occidere, A dum ostenderet, non sapientia hominuni, sed sua s_
dehet eliam his derehacaliqua solemniiasimmutari; virlute convertere, praedicatores suosj, quos iu
ut die dedicationis vel nalalitiis sanclorum niarty- liiundum misil, sine litieris elegil; ha_eeliam modo
rum,quorum illic reliquioeponunlur, tabernacula sibi iaciens, quia in Anglorum genle fortia dignalus esl
cirea casdem ecclesias quaeex fariiscomniutatocsunt, pcr infirmos operari. Sed in isto dono ccelesti, fra-
»lerainis arborum facianl, et religiosis conviviisso- ter charissime, quod cum magno gaudio vehemen-
lemnilalem celebrenl: nec riiabolojam animalia iin- tissime deheal formidari *. Scioenini quod omnipo-
molent, sed ad laudem Dei in esum suum animalia tens Deus per dileciionem luam in gente, quam
occidanl, el donaiori omnium de salietate sua gra- eligi voluit, magna miracula ostendit: unde necesse
lias referant; ut dum eis aliqua exterius gaudia re- esi, ui de eodem dono coelesliet timendo gaudeas,
servanlur, ad interiora gaudia consenlire facilius et gaudendo pertimescas ; gaudeas videlicet, quia
valeanl. Nam, duris mentibus simul omnia abscin- Anglorum aniinseper exleriora miracula ad inferio-
dere impossibilee. se non dubium esl: quia et is qu; rem graiiam peilrahunlur ; pertimescas vero, ne in-
summumlocum ascendere nititur, gradibus vel pas- ter signa quoefiunt, infirmusaniinusin sui prxsump-
sibus, non autem saltibus, elevalnr. Sic Israelitico lionem se levet, et uiide foris in honore extollilur,
populo in .Egyplo Dominusse quidem innotuit: sed U inde per inanem gloriam inlus cariat. Meminisse et-
tamen eis sacriliciorum usiui), quem diabolo sole- enirii debemus quod discipuli cum gaudio a
proedica-
bant exhibere, in cultu proprio reservavil, ut eis in liotic redeunles, cum ccelesli Magislro dicerenl: Do-
suo sacrificio animalia immolare praeciperet: quate-
inine, eiiam in tuo nomine dseinoniaNobis subjecia
nus cor mutantes aliud de sacrilicio amitterent,
sunt; protinus audierunl: Nolite g:iuderesuper hoc,
aliudretinerent, ut etsi ipsa essent animalia quoeof- sed poiius gaudete quia noinina vestra sctipta sunt
ferre consueverant, vero lamen Deo h;ec et non ido- in ccelo
(Lttc. x, 17). In privata elenim et temporali
lis iiniiiolaiites, jam sacrificia ipsa non essent. Hoec loeiiliainenlein
posuerant, qui de miraculis gaude-
igitur dilectiouein Inam proediclofralri necesse est banl: seJ de privala ad communem, de temporali ad
dicere , ut ipse in pr.esenti illic posilus perpendat oeternamlseliliam
revocantur, quibus dicitur: In hoc
qualileromnia debeat dispensare. Deus te incolu-
quia nominavestra scriplasunt in ccelo.Non
mem custodiat, dileclissime fili. Data die quiuio de- gaudete,
eniin electi omnes miracula faciunl, sed tamen eorum
ciinoKalendarum Augustarum \AL, Juliarum], impe- noinina in ccelo lenentur
rantedomino nostro MauricioTiberio piissimo au- adscripta. Verilatis enim
anno nono consulaluiii discipulis esse gaudium non debet, nii de eo bono
gusto, decimo, post ejusdem quod commune cum omnibus habent, et in quo linem
domiiii anno octavo decimo,indiciionequarta. _ Isetjtisenon habent. Restat itaque, frater charissime,
CAPUTIII. ut iuter ea, quseoperante Deoexlerius facis, semper
Miracula palrala. Epistolcesancli Gregoriipavce.Acla le inlerius subtiliter j'udices ac subtiliter intelligas,
:um Britonibus Christianis. el teraelipsum qui sis, el quanta in eadem gente sit
28. Tunc eliam auditis tol lamque assiduis beali gratia, pi'0 cujus conversione eiiam faciendorum si-
Auguslini miraculis, sieul gaudens in laudein Dei ea- gnnrum dona percepisti. Et si quando te Crcalori
elamitat, ita timens humanoeimbecillilati ne insoles- uoslro seu per linguam seu per opera reminisceris
cat, hac illum epistola aitemperat (Lib. ix, Epist. deliquisse, seniper hsec ad memorram revoces, ut
S8): Gloria in excelsis Deo, et in lerra p;:x bomini- surgentem cordis gloriam nienioria reatus preu.iai,
bus bpiisevoluntatis, quia granum frumenti cadens etquidquid de faciendis s,:gnisacceperis vel accepisti,
in lerra morluum esl, ne solum regnaret in ccelp, hsecnou tihi , sed illis depules douata, pro quorum
cujus morte vivimus, cujus inlirmitale loboramur, tibi salute collala sunt. Ocrurril aiileiniiienii ista co-
cujus passione a passione eximimur, cujus amore gitanti, quod dc uno Dei famulo actum sit etiam
in Britannia fratres quserimus quos ignorabamus, egregie electo. Certe dum Moyses Dei populum ex
cujus niunere quos nescientes quoerebamus, inveni- .Egypto edncerel, mira [sicut lua fraternilas novitj
mus. Quis aulem narrare sufficial quanta hic loetitia signa in __gyplo operalus esl. In Sinamonte quadra-
in oinniuin corde fidelium fueril exorla quod gens ^ ginta diebusac noclibusjejunanslegislabulas accepit;
Anglorum, operanle Omnipolenlisgraiia el tua fra- inler coruscos lonilruos [AL, et tonilrua], perlimes-
ternitale lahorante, expulsis errorum tencbris tantoc cente oniiii populo, omnipolenlisDei serviiio solus ,
fidei luce perfusa est, quod mente integerrima jam familiari eliam collocuiione conjunctus esl; Rubrum
calcat idola, quibus prius vesano limore subjacebal; niare aperuil, in itinere ducem hahuil nubis colum-
quod omnipolenti Deo puro cordesubsternitur; quod nani, esurienli populo manna de ccelo deposuil, car-
a pravi operis !ap?ibus sancloe prsedieaiionis regula nes desideranlibus usque ad salietatem nimiain in
ligatur; quod prseceptis divinis animo subj'acetel in- eremo per niiraculum ministravit : sed cum jam si-
tellectu sublevatur; quod usque ad lerraui se in ora- lis tempore ad pelram ventum luisset, diflisusest;
tione humiliai, ne mente j'aceat in lerra; cujus hoc seque de eadem aquani educere ppsse dubitavit,
opus est nisi ejus qui ait: Pater meus usque inodo quam j"ubenteDomino largis ulique flueutis aperuit.
operalur etego operoriJtfflii. m, 17)? Qui ut uiun- Quanta autem post hsccper triginta et octo aimos in
*
Aliquiddeessa videlu-. EDIT.
 7'j , SANCTUSAUGUSTINUSANGLORUMAPQSTOLUS. 72
deseno fecer.il,quis cnuinerare, quis investigare suf- A. igitur, dicamus on,nes.:Gloria in excelsis Deo el in
licial? Qtiolies res dubia aniiiium pulsasset, recur- ierra pax liominibus boiioevoluntalis.
rens ad labernaculum secreto Doininumrequirebat, 29. Kegis quoque .Eihelberli almoe fidei idein
atque de ea protinus Deo loquenledocebalur. Iratum papa congaudens, hoc ordine cum piis xeniis scripsif.
Dominum populo placabat suaeprecis interventione; Propter hoc omnipotens Deus bonos quosque ad po-
surgentesin superbia atque in discordia dissidentes pulprum regimina perducit , ut pei eos omnibus,
dehiscentis lerroe (hialus) absorbebat, vicloriis pre- quibus prselati fuerint, dona snoc'pietalis impeiidat.
nii.-bathosles, signa monstrabat civibus: sed cum jam Quod in Anglorum gente cognoviniui factum , cui
ad repromissionis terram fuisset VCntum,yPcatus in veslra gloria idcirco est praepo ita, ut per bona quae
nionlem est, ei quam culpam ante triginta et octo vobis concessa sunt, eliam subjecioevobis genii su-
annos (ut dixi) fecerat, audivit, quia de educenda perna benelicia prseslarentur. Et ideo , gloriose fili,
aqua-dubitavit; et propter hoc, quia lerrain rep;o- eam quam accepisti divinilus gratiam sollicita mente
missipnisinlrare non posset, nguovii. Qua inrecoii--. cufctodi, ChriStianam lidem in popnlis tibi subditis
siderandum nobisest, quam limeiidum sit oninipo- exiendere. feslina, zeluin reclitudinis luaein eorum
teniis Dei judicium, qui per illuin famulum tot signa- couversione multiplica , idolorum cultus insequere ,
faciebat, cujiis .culpam tam longo lempore adhue i, i faiioruinaiilificiaeverle ; subditorum mores in niagna
servabatin cogitatione. Si igitur, fraler charissime, viloe munditia exhortando , terrendo , blandieudo,
ct illum agnoscimus po.-tsigna pro culpa inorluuni, corrig ndo , 11boni operis exempla -monstrandooedi-
. quein ab Omnipotenle novimus prsccipueeleclmn; lica , ut illiun ret: ibutorein invenias in ccelo , cujus
quanio nos debemus meiu contreniiscere, qui nec- nomn aique cognitionem dilataveris in terra. Ipse
dum adhiic novimus si eiecti sumus' De repivbo- eiiim vesirse glorioenomen etiam, posterisgloriosius
runi vero miraculis qnid dicere debeo, eum lua bene reldel, eujus vos hoiiorem quoerilis et servatis in
•fraternitas noverit quod in Evangtiio Verilas dieit: genlibus, Sic etenini Conslanlinus, quondam piissi-
Multivenient in die illa dicenles mihi, D mine, in nius iinperalor, Roinanam rempublicam a' perversis
tuo nomine prophetavimus, et in tuo nomine doeitio- idolorum cultibusrevocans, oiiinipoienliDeo Domino
nia ejecimi;s, et in tuo nomine virlules mullas feci- noslro Jesu Christo secuin subdidil, seque com sub-
mus ; sed dieo iliis , N-.scioqui eslis,.recedite a me jectis populis toia ad eum nicnte couvertit. Unde
cnnies, operaiii iniquilatis (Matth. vu). Valde ergo iactuniesl ul anliqnorum princpum 110n1e.11 suis vir
premendus est animus inler signa et miracula, ne ille laudibus viricirel, et tanto in ppinione proeces-
forlas.e in iis gloriam propriam quoerat, et privaio spres ^uos , ijuantp el in bono opere superarel. Et
uoe exallaiionis gaudio exsultel. Per signa enim r( iuinc ilaque vestra gloria cognitionem unius Dei,
animarum lucra qnserendasunl, elillius gloria, cujus Patris et Fiiii et Spiritus S3iicti, regibus ac popuis
virlute ipsa eadem signagerunlur. Unumvero signuni sibim t subjectis fesiinet infundere; ut et antiquns .
susa reges laudibus ac meritis transpat; et
Dominusnobis oslendit, de quo et vehemeiiter gau- geniis
in suis eiiam aliena paccata deterse-
dere et eleclionis in nobis gloriam possumus agnos- quaiilo subjectis
rit, tanto elism de peccatis propriis anle omnipo-
cere, dicens: In hoc scietur quia discipuli mei eslis, • lentis Di-iterribile exauien securior fiat. Reverenlis-
si dilcctionemhabueritis ad invicem (Jottn.xni, 5). siinusauieni frater noster
Augusti us , in monasterii
Quod signum propbela reqtiirebai.cuin diccrel: Fac regula edoctus , .sacroe Scripturoe scientia repletus,
mecum, Domine, signum in bono, ut videaiu qui ode- bonis auctore Deo
runt nie et confundanlur (Psalni. LXXXV, opcribus prseditus , quoeque vos
17).Hoec admonet liiienter audite, devote peragiie, studiose
autem dico, quia auditoris mei aiiimumin humililale
in mempria reservate : quia si vos eum , in eo quod
sternere cupio. Sed ipsa hiimililas lua habeat Mu-
Deo loquilnr, audilis ; idem omni-
.. ciarii suam; nam peccaior ego certissima spe,teneo, pro omnipoteiTli
Crealoris ac potens Deushdnc pro vobis oranieiii celerius exau-
quia per oiiinipolentis Redemploris no- diet; si aulem (quod absit) verba ejus poslponilis,
slri DeiDominiJesuClirisli gratiam, j'am peccata tua
quoniodo eum oriinipotens Deus pp:erit sridire pro
dimi^sa-sUnt.Ei idcircoelectus es, ut perte dimitian- vobis , quem vos negligitis audire pro Deo?Tota
' tur alieiia : nec habebis luctum de
qrjolibet realu1 igitur niente cum >o vos in fervore lidei slringiie,
imposterum, qui de iniiltoruni conversione gaudinm atque adnisuni illius virliite quam vobis Diyinilas
conaris lacere in ccelo. Idem vero Conditor et Re- tribuit
adjuvale, ut regni sui vos ipse faciat esse
deinpior noster, cuin de pcenileiitia hominis loquc- parlicipes, cujus vos fidein in regno veslro recipi
retur, ait:Ita,dicovobis,iuajus gaudiuin erit in ccelo» lacitis et cuslodiri. Pnelerea scire.vcsliani gloriam
super uno peccatore pcenitentiam agente, quani su- volumus, quia sicut in Scriptura sacra ex verbis
per nonaginta novemjustis, quiuus non opus erit pce- Doniini omiiipotcnlis agnoscimus, proeseniismundi
niienlia (Luc. xv, 7). Et si de uno pajnitente giande3 jain tfcrininusest juxla , et sanctorum regnuni ven-
lit gaiudiumin ccelo, quale gaudium credimus fac- turuin est, quod liullo uriquaihpolerit iine temiinari,
Itiiude tantopopulo, a suo errore converso, qui ad1 Appropinquanle autein codem mnndi lermino, mulia
lideui vei;iens, mala qureegit pcenitendo damnavit?? iinminenl, quoeantea non ftierunt; tot videlicet jm-
lii hoc itaque cceli et angelorum gaudio repelaniuss inulaiiones aeris.lerroresqiie de ctelo, et contra or
ipsas pas prseinisimus voces angelorum; dicamus s dinem leuiporuui lempeslales, bella , fames, pes i-
73 . VITA S.VNCTIAUGUSTiNI. 71
lenlise, terroe motus.per Ioca: quajtamen non omnia A A dijeciionem Gliristianoe fidei adhorlaiipne assidua
nostris diebus ventura sunt, sed post noslros dies roborate, vestra ili sollicitudo augmentum.in ,Deo
subsequeritur. Vos itaque, si qu» ex his evenire in amoris iufundat; atque ita animos ej'us etiam, pro
terra veslra cognoscilis, nullo modo vestrum animnm subjectse sibi gentis plenissima conversione succen-
perturbetis: quia idcirco hsee signa de fine soeculi dai, ut et magnum omnipotenli Deo devotionis ve -
proemittuntur, ut de aniniabus nostris debeamus esse strae studio sacrificium offeratis, el ea quse de vobis
solliciti, de mortis hora suspecli , et venluro judici narrala sunt, et crescant, et vera es;e modis omrii-
in bonis actibus inveniamur esse proeparaii. Hoee bus approbentur. Quia bona vestra non solum jam
nunc, gloriose fili, paucis locutus sum, ut cum Clnis- apud Romanos, qui pro vita vestra fortius oraverunt,
tiana fidesin regno veslro excreverit, nostra quoque sed eiiam per diversa loca et-usque ad Constantino-
apud vos locutiq latior excrescat; el lanto amplius polim ad serenissimum principem pervenerunt. Unde
loqui libeal, qiianlo se in mente nostra gaudia de ut, sicut nobis de christianitatis vestroesolatiis ln-ti-
gentis vestrseperfeclaconversionemulliplicant. Parva lia lacta est, ita quoque de perfecla operatione ve-
aulem xenia transmisi, quse vobis parva non ermit, slra angelis ii;t gaudium in coelis; sic vos in adjuto-
cum a vobis ex beati Petri aposloli fuerint bene- rium supradicti reverentissimi fratris et coepiscopi
dictione suscepla. Omnipotens ifaque Deus in vobis g] noslri, et servoruin Dei quos illuc misimus, i.ncoii-
gratiam suam, quam ccepit, perficiat, atque vitam versione genlis vestroedevole ac loiis viribus exhibete;
vestram et hic per mullorum annorum curricula ut el hic feliciter cum glorioso filio nostro, conjuge
extendat, e.t post longa t.enipora in ccelestis vos pa- veslro, regnetis , el posl longa annorum lempora
trioe congregatione suscipiat. Incolumem excellen- futuroequoque gaudia vilse,quie finem habere nesci-
tiam vestram gralia superna custodiai, Domine fili. vit, capiatis. Oramus autem omnipotentem Deum ,
Data die deeima Kalendarum Juliarum imperanie ut glorise veslrai cor et ad operanda quse diximus
domino noslro Mauricio Tiberio', piissimo auguslo, gralise suoesuccendal, et oeternaemercedis fructum
anno nono decimo, post cousulalus ejusdem domini vobis de placila sibi operalione concedat.
anno octavo decimo, indictione quarta. 31. Hos mellifluos florigeri Gregorii favos , hsee
30. Venerabilem nihilominus reginam Bertam ipse apostolicoeet Romanse allactalionis nulrimenta quam
prsecellentissimusillustralor ecclesiarum gratifice lau- pia aviditatedesideriosaAugustini flagrantiahauseril,
dal hac epistolari serie , tam pro regis conversione, pauper tensus nec capere neccxpedire sufficil. In hac
qnam propria erga bealum Augustinum suosque con- divina paternarum littcrarura armatura jamdudiuii
sortes procuratione , hortaturque hoecfampsa merita emeritus agonista Dei [Al.,, Deum ] se obleetabat;
atlentius augere (Lib. i, epist. S9). Qui post terrenam („ in hoc limpidissimo speculo , ante oculos elegantis-
potestatem cceleslis.regn.igloriam cupit acquirere, ad simi regis sui, decorem et ornalus suos consulebat:
faciendum lucrum creatori suo dehet enixius labo- inbac stalera, quid vergerct, quid superaret de pretio
rare , ut de ea quoe desiderat operationis susegradi- suo, librabat. Cui cum sanc.ta conscieiitia tot virlulum
bus possit ascendere, sicul vos fecisse gaudemus. Re- prseconiis responderet, omnia ad emolumentuin gra-
meantes igilur dileclissimus lilius noster Laurentius liarum reponebat in sinum largitoris bonorum : nec
presbyter et Pelrus nionacbtis,qua!is erga reverentis- verebatur ne suo Iriumpho obruerelur, qui non sibi,
sknum fralrem et coe,Jscopuni nostrum Auguslinum sed auctori suo innilebatur.Nonlabem limebat, quem
gloria veslra exliterit, quanlaqne illi solaiia vel qua- timor Dorainisanctus possederal, quem supra firmam
lem charilatem impenderit, retulerunt, et oniuipp- petrain fundaium nec gloria nec ignominia flectebat,
tentem Deuin benediximus , qui cpnversioneni genlis qui non in se, sed inDomino stabat: nec Petrum prse-
Anglprum niercedi vestroe.dignatusestpropilius re- sumplione labilem, sed fide siabilem , Paulumque ih
seryare. Nam sicut per recordandoememorioe Hele- infirmitatibus gloriantem ob Ghrisli virtulem , semu-
nam , mairem piissimi Constanlini imperatoris, ad l.ibatur ad claritatem interminabilem. Postremo quid
chrislianam fidem corda Romanorum aceendit, itaet jactare deberel, qui omnem typuni jactanlioe eliserat,
per glorise veslroe studium in Anglorum gente ej'us •JLqui egestatem el vilitatem pro gloria appetebal, cujus
misericordiam confidimus operari. Et quidein j'amdu- architecturocfumlamenta lanta- humililatis altitiirline
dum gloriosi filii nostri, conjugis veslri, animos pru- sunt depressa ac molibus suis solidata', ut dum turris
dcnlise veslroe bpno, sicut revera Christianoe, debuis- ejus aiiro mundo et omni Iapide prelioso Coiistriicta
tis inflectere, ut pro regni et animoesuoesalule fidem in coelum assurgeret, omnium lempestatiimicius iiii-
quam colilis sequeretur; quatenus el de eo ct per mota etillxsa rideret ? Rex quoque .Eibelbertus tan-
eum , de tolius genlis conversione , digna vohis in lum apostolicis summi Gregorii resultabat exhorta-
ccelestibus gapdiis retributio nasceretur. Nam post- lionibus, quantum se novil gratiarura debitorem in
quam,sicut diximus, et recta fiJe gloria vestra Cliristo redemplus , quod de oeterna perdiiione filius
munita , et litleris docla est, lioc vobis jiec lardum' adoptionis Dei esset effeclus. Quem nisi quia regia
nec debuit esse difficile. Et quoniam Doo volenl.e polentia dilalandi regni Christi summopere habebatur
aptum nunc lempus est, agile ut divina gralia coope- necessarius, credimus servire quam imperare ma-
ranle cum augmenlo possitis quod neglectum est luisse monasXicisinstilutiflriibus, alque coron.e rcgni
reparare. Itaque mentem gloriosi conjngis vestii in coronam proeponere Pelri. Verum quod lunc non
PATROL.LXXX. 3
73 SANCTUSAUGUSTINUSANCLORUMAPOSTOLUS. 76
periiullebatiir fieriofficio apparetliunc fuisse animo. _I sioe dictaias [AL, dicatas]; verum a sanctis patri-
Sed -et Bertoecbri.tianissimoe reginae non est po:t- bus siiis, Dei amicis et apdstoloriiriisequacibus,hac-
ponenda devotio, quani tantiis papa similiter riignam tenus observatas, quas non deberent mulare propter
censuil proemissoeepistofse favore et apoldgetico. npvos dogrnaiistas.QuidadhsecerudiiissimiAuguslini
Nam erat janua lnci pervia, per quam splendidus pru lentia responderit, iriensperspicax-;rion pertinax
DominiparanymphusAugustinus,verlini solemChri- colligai: Sancli Patres vestri, si hsecapostolica scila,
slum regii animi infudil penetralibus. quoeferimus j jam omni mundo suscepta , sanctiora
32. Cum ergo hic Dei amicus claviger esset Hdis- esse comprobassent,ultro bberiissent, et ignoraniias
simus cordis regii (ejus scilicet regis, cujus cor in suas atque irregulares observanlias correiissent:
raanu Domini) dilTusacharitate et dilatata mente alioquin nori sanctr, sed sanctitati rebClles appare-
extendens affectum in omnium salntem, egit aprid reht. Et quidein aposloii Doniini in primordio iidei
ipsuin obedienlissimuniprincipem, ut ponlifices [At., hoc unum opus ubique exercebant, ut omriesgentes
pontilicumjBritonum ab ecclesiastica regula exorbi- in Salvatorem mundi credere/, et oeiernairiviiam iri
tantes f Al:, exorbitaniium], ad suum conveninht ipsosperare docerent, Sicnon inorlalibiis arniis, sed
colloquiutiii naiti ab bis Brilannis patria hxc ahte in onlni palientia et signorum ac sanctorum operiim
AngIoseslaiiliquillisappellat:i,queet ab olimChiislo B iridiciis omnem muridi Cliristi subjeCere vestigiis;
erai initiaia. Anno quippe incarnati Verbi Cfnlesimo interea non poterant lunares cyclos,publice traderd,
qniuquagesimosexto , Marco Antonio Vero ab Au- rie ccelestiapromissa lerrenis solticitationibus offus-
gusto quarto deciino cum fratre AurelioCommodo carent et evacuata cruceChristi inanilercucurrissent.
-regnanie , rex horum Britonum "Lucius sariclum Paiici aut rari lunc de Pascha dispulabahti maxime
Eleulhtrium lunc lemporis papam per epistolamsup- cum lolius niundi rabies omnem animahi Christo
pliciter expeliit el gratanter obtinuit, quatcnus fideles credentem punirel. At ubi subjugatis Cbrislo regibus
doct<>resdestinaret,qiiise acgentem suam in Christo et.tyrannis-EccIesiaregnare ctepit, lunc publ.ice'con-
regeiierarent. Nec defecere Briianni a susceplocpie- .ciliis'liabitis de Pascha el dc cseteris ecciesiasticis
latis integrilat;, usquein lempcslalemperseculionis sacramenlis decreia apostolica quaTebanlurjeLquse
.Diocletiani et Maximiani, quaplures suiit passione ririlea negletta erant, Vel diversis in locis diversis
coronaii. modis agebanlur,quidquidad unius (ideiintegritatem
Sed et deinceps in fide dominica perseveravere, poScebaturj uhius Ecclesioeincude iiiforniabalur.
adeo ut nec haeresicederenl Pelagianse, sed per ac- Huic ergoregnlarichristiariitatis communicetunitati,
cersitos episcopos Gallorum , convictos perlidos et quisquis a Christo nori vult abscindi. His omriibus
hostes, profligarent a se. Verunitamen luxu, tandem Q Brilanni repugriara rnagisquam acguiescere certant.
etarroganlia corrupti, dum vitiis inalunl subjici quaii) -Vixunquam crediderimpraecoriem Dei Augustinum
jugo Doinini, gladio gentilium deleti, et paucis reli- a quoquampaganorum majori fatigalum veiborum
quis | Al.,..in paucis reliquiis] pene a iota patria ambage : adeo nihil sooviusest domestico hoste vel
propuisi, in silvesiria el sterilia loca sUnt coarciatL civili «Tatioiiabililate: nam iioc est ad bestias pu-
11is ergo apostolicnslegalus Domini Augustinuscu- gnare, yel inteslina bella lerre.
piens niederi, Anglosque et ipsos unain gentem 55. Sed assecla Domini,post Chrisiumet apostolos
uiiuinqiiecorpus ellicere Christi, convocalisiilustrio- doclus vincere patienlia, omiiia studel experiri, ut
ribus genlis , coepit insistere omni suadela paternae vel divino ccdanl examini,-qui dominicseresislunt
dulcedinis, ouinibus visceribus charilalis, quatenus legationi. A Deo, inquit, pacis et verixatis,qui habi-
oinnemCbristo adversariam dissensionemabdicantes, tare facit unanimes in domo, doceri poslulenms
Deum pacis admitterent, et una sccum Deo lilios eyidentis signi indicib, quorun. sanctior sit seriien-
adoplionissibique cohseredescccleslisregni acquire- tia, quae in hac controvereia tenenda sit linea.
renl. Inslabat eliam obnixis precibus et moi.ilis nt Qucerilein aliquo segrovel debili veritatis experlen-
dpminicumh Pascha coinmuni totius orbis usu et liani, qui coram admissus probel in nomirie Domini
coiicordi_gup lempore celebrarent, rel'Clo scilicet D curaloiis sui asserlionemveram. Ilancpioppsifionein
«rrore, quo a quartadeciina luna usque ad vigesi otrinibus approbantibus, et ipsis rebellibus licet
mam h__c lesta usurpabant, quo ambitu ocloginla invitis, venil ad manuriTquidain exAugljs, Cujus
quatuor anni calculantiir; proelereain multis aliis ab oculisextintta erant gaiidia lucis. Credo, Dei nutu
ecclesiastica regula devianles , resipiscere postulan- invenius est angligena, ne Britonibus ( si de suis
tur. At JJritanni quo niilius peluiitur, eo ferocius eiiset) extuberarent supercilia. llorum ergo sacer-
renituntur: et cum suas observationes omnibus aliis dotibiis priniilus ingerilur caecuscurandus, ut his
preslantiores esse glossentur [ Al., grassenlur ], deficientibusverus testis verilails et verus Clareret
nulla ralionis modesliaflectunlur. Anlorisabant suas medicus.Omni itaquetemeritale cOnfusa,Augustinus
cxremonias , npn solum a sancto Eleutherio papa humiis flectit geniia; orans Suuincouiperlissimum
primo instilutore Suo , ab ipsa pene irifanliaEccle- auditorem et illustrissimum mundi iUuniirialoreiri,
- " Colunlur sanclus Lucius 3 Deceriib. et sanctug et nos in variis aclis : Uli _rinc/iColumi episcopi
F.leulheriuspapa hac 26 Maii: ad cujus vilam hoec Lindisfarnensis id Februarii, sancti Wiifridi-archi-
latitis expoiiiintur.
v De iiac coiilroversia episcopi Eboracensis, 21 Aprilis et alioruui.
pa-sim B.da el alii agunt,
<n VITA SANCTI AUGUSTINI. 78
ut co-Coreldat lumiria, quo in li.Ie el spirituali gra- ,A vir Domiiiiomnibus modis adhuc cerlaris lueran, ce
lia multorum illuminentur pectora. Tunc homini niultis, quibus adversabantur Ecciesioe uiiiversali,
signo crucis iihposito, cum hoc fidei verbo, i In hoc tria proposuit observanda, ut cseieralolerari possent
signo oslendat Dominus rerum, cujus dogma sit contraria : videlicet ut pascha suo tempore sicut
verum,-i coecus reseraiis palpebris illominatur, et omnes EcclesisecelebrarCnl, ut bapiismi sacrariienta
posl longaiimoctem sereno die infunditur. Ab omhi ecclesiastico ordine peragerent, et Anglis una secum
populo laus Domino acclamalur, el fidus lestis Dei evaiigelizando fratres et coneives regni Dei acqui-
ae verax veri dogmatis asserilir Au°Ustinus celebra- rerent. Adversarii vero omnia abjiciunt, nec solum
tur; ipsi eliani Britones, tanta luce obruti, favenl se ejus iiiaiid.uis vel precibus obtemperare riolle,
modo; et vera esse atieslantur.prsedicanienta ejiis, sed nec episcopum eum habere velle asserunt. Qui
tanlo signo declarata : sed se non posse sine suoruin enim, a ebant, advenientibus nobis dedignatus esf
iiiajoruni consultu el assensu patrias leges abjiccre. assurgere, quantomagis nos opprimet si subdamur
Hinc petiloe et daloe inducise, dum syni dus ilerare- (litioiii suoe? Liquet ergo quam miti et humili corde
tur„et pluribus eonvenientibus quid sequendum esset jugum Chrisli tuleiit ille Domini fidelis et prudens
tractaretur. Hoecacta meniorantur in loco ubi usque vicarius, qui assidebat; et quam dura cervice ac
hodie lingua Angloium Augustirieac, id est fioliur ]B tumido cor.ie se jugo Domini.rebellare prodiderint,
Auguslini, in conlinio Wicciorum n et occidentalium' qui astabant. Nec.vero in sessione vel assurreciione,
Saxonuiii appellalur, ubi conliguaest maxima Brito- sed in mansueiudine ac dilectione fraterna cognosci-
nuni provincia. lur homo Dei, cum et sedens elemeiiiissimus, et
34.- Septem ergo Britonum ponlifices , cum pluri- stans ssevisimus possit reperiri: proelerea indecens
bus eruditissimis viris, maxima de nobilissimo ipso- haberelur sanctioni ecclesiaslicoe, nt tam feros ef
rum monasterio,, quod •> Bancornhabarhe anglice erroneos inflarel assurgendo, quos polius corrigferet
appellatur, cui tunc abbas Dinoot proeerat, ad con- iucrepando. Tandem vero dominicus armiger, super
siiimh ituri,, quemdam, aiiachore:ica vita apud ipsos incorrigibiles vibrans gladium Domini, hanc'senten-
insignem, virum sanctum ac prudentem, adeunles tiam promnlgat spiritu et ore propheiali : Si, inquit,
et rei ordinem exponeiite-i consulunt, an Augustini non acquiescilur monenti, credite interminanii ,
doclrinam seciaiido patriaS ohservationes abdicarenl. quia quos repudiaiis habere pacificos fratres, habe-
Quibus ille : Dei, inquit, (amulum si cognovi.-lis, bitis soevissimoshostes; el quibus invidetis societa-
sectamiiii.Nos vero , aiunt, unde recognoscemus? tem regni Dei, ab hac vita et regno ipsis tlebellanti-
Tum ille: Audile, iuquit,el discile a Domino prseei- bus eritis auferendi. Sic rebelles veritati, veriloquum
piente : Tollite jugum meum super vos, et discile a Q vatem tandem sunt experli. c Posiremo riamque
ine quia niitis sum et humilis corde (Matth. xi, 39). tempore, assumpto jam ad Dominuni Augustino,
Ex mili ergo et humili corde cognoscibile vobis erit, arraipotens Angloruin rex .Elhelfiidus, cum ingeiiti
Augustinum jugum Domini ferre, el ferentibus cori- copia civilalem Legionum invadit quoe, ab Anglis
descendere. Si vero ferociam vel contumaciam proe- Lega Cestra, a Britonibus autem rectius Carlezion
tenderit, quomodo eum Dei bominem vtl de Deo d nuncupatur. Convenerat ihi grandis cosius Biitan-
esse cpnsiabit? lllis autem hujus iiitelligentioeexem- norum el sacerdotum et monachorum ad oranduin
plum poscentibus : Sinite, ait, illum primilus contra regis impetuni: de monasterio aulem Bancor
synodum intrare, si vobis supervenienlibus assur- tantus erat nuriierus, ut in seplem lurmas dislinclus,
rexerit, ut Dei famulo reverenter obaudite; si vero in nulla porlione minus treceiilis honirriibushabere-
residendo vos socio lionore, cum silis numerosiores, tur, qui oinnes lahore manuum victitabant; quorum
cxcipere contempseril, et ipse vobis contemptibilis sit. summa ultra duo millia cerisebatur. Hi omnes, ora-
3S. His ad interitum suum armis proecincli,-dum tionum et triduani jejunii armis contra hosleni mili-
coram adveniunt, Augustinum in episcopali sella tabant; quos in tuliore loco Compositosubi reJcvidit
residentem, nec sibi prorsus assurgentem offendujit. et causam perpendit: Proh! inquit, conira nos isti
Tum vero ira, indignalio, despectus, repudium, D inermi dextra, sed armata oratione pugnant, atque
lites, conlentiohes inhorruere , nec barbarUi furor in nos Deum suumomni pugna acerbiiis exagitant;
miligari polerat ulla patris niansueludine; nec solum hanc perniciosforem aciem pririium miles disjice, el
patiebanlur hunc audire, verum efiani omnia cjiis ad iniernecionem dele. His deferisor erat cui nomen
proedicamerilarefutare conati sunt et refellere. Quos Broillimailus, qui hoste irriiente fugiens, reliclos
» Quia Wiccil dicebanlur illi Cornavinrum
ad agri ad disiinclionem celeberrimi nioiiasterii Hibernise,
qui. Wigorniensem provinciam speclant, hiuc etiam Banchor seu Beanchor dicti, in quo sub san-
Alfordo, ad ann. C04, num. '6, videlur Augustincac, cto Comgallo Iria millia monachorum fuisse tiaditur
jamdici, conlracle, Ausric , pro Augustinsric, id 13 Marlii, in vita sancti Moehsemociseu Puiclia-
esi Augustini ditio, sita inmargine Wigornise versus rii abbalis, num. 14. Consule ibidem nostra auno-
Heiesfordiam. tata.
b Banchor seu fuit c Cliro:iolpgusAnglosaxonicus hoc belium refert
Bangor celeberrimum am-
pbssimumque monasierium, ad Devam flumen sive ad anniim 607. -
sestuanum maris Hiberriici, in Flnnensi comitaiu ad d Caerlegioaliis , ubi sedes olim archiepiscopalis
hnes Ceslrisc, cujus modo vix ulla rudera extant. De fuitad
eo egimus i9 Januarii ad vitam sanctar Gildsesa- tas ad lscam sive Oscam fluviiim : verum ea digni-
Meneviam translata fuit sub sanctp Davide,
pientis| 2. Appellanlur aulem BunchomaburgBeda), utiMartii, § 1, ad hujus vitam deduximus,
n SANCTUSAUCUSTINUSA1SGL0BUMAPOSTOLUS. SO
inermes, quos defensare.t, gladiis exppsuit. Ex-ora- / i victores, copiosos populos Christp undiqueacqnire-
loribus mille ducenti csesi, qiiinquo.ninlatanliim fuga bat; adco scilicet, ut in illa naialis JJomini die, om-
erepli referimtur; tnm crteras periidoemiliiisecopias niiini-.ccelprnmconcentibtis celebrata, plu.quam de-
jusla vicloris delevit immanilas. Sic , ergo perversi cem.inillia Anglorum, absqueparvuloruni ac mulie-
senserunt in. pcena sua Auguslinum, longe, post rum inliniio numero, in fluvio qui-« Slrarios angllee
triumpliata sidera fuUse veridicum,. cujus adhuc in dicitur , renascereniur sacri baplismatis lavacro ,
corporeposili contempseranl vaiicinium ;.quod sci- velut uno ecclesioe partu el utero. Qui ad impe-
licet deJiellarenlur ab Anglis hostibus, cum quibus rium divini procceptoris, tanquam ad vocem an-
in. Christo pacem nollenl fratribus; geii de coeloclamanlis, .omnes pariter bini et binii
CAPUT IV. minaccm fluminis-profundilalemac si solidumcam-
Prcedicaiio et conversio pcr regnum. Variu mira- puin ingiediuiilur; ibique in vera fideet coniessione
...... cula. sunnnaeihvicemTrinilatiSjalter ab allero, aquam duce
36. Ubi ergo ille.verilatis valcs hsec maiaitnpk- apostolicobenediceiile, baptizantur. 0 quanla so-
cahilibus procdixil Briioiiibiis, a<l Eboracam civila- lemnilas! quantum gaudiumTquam j'ucundiini spec-
tem, ut omniuiiisollicitus, est profeclus. Tolum iler taculum civium cceleslium ac terreslriuin! cum
ejushoc salagebat quodmnnsio;. ut ulique vianv 1J capacissimi alvei s»ins tanioe muliitudini non snfh^
reclam et plebem perfectam pararet Doiiiinp.Ibat cere viderclui-,-lotque turmarum el agminum gerie-
seinper pedes absque vehiculo; paliens laboriii_i, ratio quasi una proles unius pareniis alvoeff^ndcre-
(qUi)ut verus assecla sanclorum appstoloTuni,niliil lur, tania progenies in ccelum de profundo gurgixis
secum tulerat in hac mundi via de cupiditate mun- nasceretur I Quanlis iiatoniin luminibustiinCOTnnium
dsna.Liber et expedilusper maiidalorutii Dei semi- nascentiuin dies et gloria illuxit nativiias Chiisli 1
tas currcbal ad ccelestia, trahens secmn sequacia quan.la lofelilia; omnes angeU Dei, qui gaurient super
agtnina. Vallabanl .Elhereum ducem auxiliaria san- unopoenitente, tunc exsullabant supeftanto divinoe
ctoriKii fratrum collegia, cum credentium lurba ; et messis germine , canentes in nato salvatore, Gloria
quo longjus procedebat, eo amplipri sequentia, ut D.o .in altissiinis, el in terra pax hominibus bonoe
jgnis yires acquirit eundo, crescebat. Quisenim non volunlalis. , .
anhelanter cpncur.reret ad tam pia consortia, nihil 53. Cura quibus omnibus, id est supernis civibus,
de mnndo proeter homirium eiiam perseqiientium adeo bealissimuspapa Gregorius congratulabatur in
saluteni desiderantia, ad lam- certa ccelestium gau- Spirilu sancto, ut de tam proeclarofideliumriumero,
diorum promissa ? quibus fidcm dabant et sanctse sanclo Dei amico, pariler congralulaturo, epistolam
conversationis exempla , et divina signorum gratia, (_ niitieret Alexandrino patriarcboe-Eulogio,Hoc etiam
et unaiiimitaspro veritate mori parata.Tgitur circa gaudiiim procclaro^cxaggeralur miraculo; quod in
fines Ehoracas, juxta iter quo seminiveibius Domini lantairruentlum lurbarum pressura, in tam diverso
lendebal, homo, toto corp.ore paralylicus, el ipso- sexus et oetatnin atque iiilirmprum -discrimine, cum
rum oculor.umlumine deslilutus ac mendicus, accu- omnes per illnd intransvadabile prpfundum transi-
babal; qui ad strepitum praiinvttiitis populi vise rent,nuliuspmninQperiii.,nu!Iussearctalum vellsesuin
iuictorempeixunctuidp eJoclu-, civbris in sanctum planxit;-sed oinnes renatos in Christo, et ul greges
fertur clamoribus : Sancle, iiiquil,-Augusiinejfamosse lonsarum ascendenies de lavacro, manus Doniini in
pietalis tuoe largilate, huie lioniioi, rerum et salu- uileriorem ripam iransmisit, ut omnes uhum habe-
tis iiidigo, succurre. Ad ha;e clenienlissimus paler, rentet Chrisli et proprium in Ghristo naiale. Parum
menior Doniini csecuni in Evangelio curanlis, ad dixi, iiiillum ibilsesum; omnes segroti, sicut amma-
languidum accessit; et voce DominiciclavigeriPetri, rum, iiaet corporum molestiasin aqua deposuere;
quem ut patrimum (sic) institutorem loiadevotiona. et cum saiule ulriusqiie hpininis, ut populus Isroiel
ccinulabatur,dixil: Argcntum el aurum non est milii, de Rubro mari vel de medio Jordanis cum ccelesii
qupd auiein babeo hpc libido; surgc sanus in no- tripudio candidali exercitus processere, Stat hacte-
miiie Domini Jesu Christi (Act, m, 6). Vix.eloculus D nus in eodem loco ecclesia, .in liujus prscclaribapti-
erat,.el jnSfinus,qui se hactenus mpvere non polerai, stse Augnslini bo.noreet nomine condita ac dedicaia,
tanta verbi polentia curatus exsiliit, simulque. re.-i- quse tautx saluiis frequentes turbas curando cele-
lieulibus oculorum palpebris claruni dieni hausil; berrima prscslat indicia. Se.d et de supradicla papa.
credensque gratifice in quem .Augustin.u. decuit. Gregorii ad Eulogiuin epbtola hoecsubjicimus flclei
Ssilvatorem, cum pleno corporis vigore feliciorem gratia (Lib. vn, epist. 50).
animoesuscepit salulem. 39. Gratias omnipotenli Domino ngimus quia im-
/37. Sic pi-oecoDomini, et in processione, et in pletum in vobis videmus esse quod seriplum esl;
Eboracensi civilate,.--et ubicunque devenit, quod nbi plnrimsesegetes , ibi manifesta fortitudo boum.
doclrina inlohabat, multiplicibus sigriorumcorusca- Si enim bos fortis aratrum linguse in terra cordis
tionibus coiifirnlabat : gaudensque successu, sicut audientiumnon traxissCt,tanta iideliuniseges miniine
qui iselanlur in messe, et sicul cxsiiltant capta prseda surrexisset. Quoniam vero in bonis quac agitis scio
a Urbs Eboracum esl ad Vrum fluviuiii, vulgo dicta, et yidetur hic Suarios dici. In Minori vita
Ctise, in qiieni alius niiiior ibideni inlluit Fossa jaiil Sualavi.
81 VITA SANCTIAUGUSTINI. 8S
juod aliis congaudetis, vestrse vobis gralise vicem _A largilatem sermonum ambage moremur? Accessit
redSo, et non dissimilia nunlio. Quia dum gens supplex morbidus, eique prodigus benedictionis
Anglorum, in mundi aiigulo posita, in cullu ligilorum Pontifex benedixit; sicque Christi preesenlia ani-
ic lapidum perfida nunc usque remaneret, ex ve- matusdixit : In Domini Salvatoris noniine, mundare
stroe.mihi orationis adjulorio placuit, ut ad eam ab oiiini leproe tu e illuvie, Dixit et conlinuo pmnis"
monasterii mei monachum, religiosum acDeodi- calamilas putidi liumoris ut nubes aufugit; cutisque
gnum Augustinum, in proedicatione transmittere munda, absorpta prorsus immundilia, totum homi-
auclore Deo debuissein, Qui, data a me licentia, a nem vestivit. Non tam cilo mundatus est Naaman
» Germaniarum episcopis episcopus faclus , cum Cyrus, quem anlea septies lavari in Jordane jusserat
eorum quoque solatiis ad proedictamgenlem in line curator Elisoeus. Verum Auguslinus, in verbo ej'us
mundi perductus est. Et jam nunc de ejus salute et qiii dixit in Evangelio,Mundare, velpcitate prxvaluit
opere ad nos scripta pervenerunt, quia tantis mira- (Marc. i, 41). 0 beatam et locupletem in Christo
culis, vel ipse, vel iiqui cum eo transmissi sunt, in apostolici proedicatoris pauperiem., omnibus terrse
eadem gentecoruscant, ut apostolorum virlutes in opibus diiiorem ! 0 ihesaurum opuleniissimum, ubi
.ignisquaeexliibent imilari videanlur. In solemnitate non aurpm avidis mortalibus, vcruin incomparabilis
aulem dominicoeNalivitalis quse hac h prima indic- )_}auro gratuita animarum et corporum elfundilur sa-
tione transacta est, plusquam decem millia Angli ab lus. An Cresi vel Darii iufinitis opibus sospitas
eodem nunliata sunt fratre et coepiscopo nostro bap- mercari posset Iangucntibus ? Altollilur ergo, de
tizati. Quod idcirco narravi, ut cognoscalis, quidiii lanlp signo admiranlis populi clamor in cccluin, et
Alexandrino populo loquendo, et quid in mimdi undique concurrilur ad baptismum vivificum.
linibus agilis orando, Vestrae enim orationes sunt in 41. Sic operalus Dominicus negotiator in itinere,
eo lpeo uhi npn eslis; quoruin operationes" sanetoe in Occidenlalem ab aquilonari plaga diverlil; non
pipn.strantur in eo locp ubi estis. De bis eiiam quse lam viatoris quam venatoris aut aucupis morem ge-
Francorum episcop;s scripsit idem papa mellifluus, ifns; non tani festinans ad propria, quam expetens
hsec pauca excipiinus. Sicul ignis aura flanle lit gran- dominica lucra; illic lendens relia, qua proveniret
dior, ita bonsementis sludia commendatione profi- divimacaptura. Cumque provinciam, quoe Dorsele
ciunt. Qua igitur Redemptoris nostri gratia coope- appellalu.r, attigisset, et uhique ut angelus Domini
rante, tanta de Anglorum gente ad christianse fidei reciperetur, simulque auditorum fide quos pasceret
gratiam mullitudo eonverlilur, ut reverentissimus pascerelur, incidit in quamdam villani, velul in Tar-
£raier et coepiscopus noster Augustiuus, eos qui taream Plutonis sedem. ILi plehs impia, tenebris
secwn sunt ad hoc opus exsequendum, per diversa P suis excsecala, et divinam lucem exosa, nori soluin
loca asseratnon posse sufficere; aliquanlos ad eum audire nequibat vivilica documcnta, verum lota
monachos, cum dilectissiniis et comrounibus filiis ludibriorum et opprobriorum tempestate in sanctos
Laurenlio presbytero el Mellito abbate, praevidimus D.eidebacchata, longe proturbat eos ab omiii pos-
transinittendos (Lib. ix, epist. 52), Et ideo fraterni-r sessione sua; nec manu pepercisse creditur eiTroenis
tas vestra eis charitatera, quam decet, exhibeat. Quoe audacia. At Dei nuntius, juxla dominicum prsece-
etiam regi Francorum Lolhario, de sanctorum su- ptum et apostolorum exemplum, excusso eiiam pul-
sceptione; quse reginse Brunicbildse, de ipsormn vere pedum in eos, digoam suis meritis senleniiam
ubique notis miraculis, gralilicis scriptis sugges- (non maledicentis voto, qui omnium saluteni opta-
serit, quam dulce esset retexere, et avida minu bat, sed divinp j'udicio et Elioe typo) atrocihus inje-
lot margaritas et favos legere ? Sed obteinperandum cit,qualenus saintorum conlemplores, tam in ipsis
est vel desidiosevel fastidiose audienti, cum pleraque quam in omnibus posferis suis, debila poenaredar-
jeperiantur in regislro ipsius beatissimi papse Gre- gueret,qui vitoemandatal-epulissent. Fama est, illos
gorii. effulminandos, prominenles marinorum piscium caU-
. 40. Igitur, ut superius iter repetamus, tandem das sanclis appendisse; et illis quidem gloriam
Ev.angelusDotniniAugustinus, egrediens ab Eboraca jx sempiternam peperisse, in se vero ignominiani
cpm sanctorum sociprum et assiduarum virlutum perennem relorsisse, ul hoc dedecus degeneranii
cpniitatu, obviam excepjt quemdam leprosum, ul- generi, non .innocenti et generosse imputetur pa-
cerosa ac purulenla foeditatedeiormatuin. Inelamitat trise.
miser miserabilibus questibus ullronere salutis baju- 42. Hicenim correplionis argumentumconsequen-
lum Augustinum. Quid riixi, inclamitat? cui pesiifer ter subnectendiiiii videtur, quod in alia incredulo-
morbus vocem ademerat, cui sibilus pro loquela, rum gente ea lenipestate salutifer Auguslinus opera-
cui taratara pro clamoie erat. Non indiguit indice lus recilatur. Ule quoque pppulus, inveterata pro-
curator benevolus, non mulla prece opus habuit fanitatedsemouibusincOrporalns,lenebraruin (amore)
miserator compa.lienlissimus; angusliam languidi amicos luiis exosus, quiiin infidelilale sua diceriet
senliebat, quem videbat; et ut serumnososalutem Deo : Recede a nobis, scientiam viarum tiiaruiii
operaretur, charitas Cbristi urgebal. Quid celerem nolumus, pactum cum niorte fecimus (/««. XXVHI,
a Imo Galliarunt: sed propler Francos , ex Ger- h Scilicel aniio S9_. Sed videntur hsecde Cantua-
mania oriundos. Gallia sub Germania -contineba- riensium conversione polius inlelligerida.
tur.
83 SANCTUSAUGUSTINUSANGLORUMAPOSTOLUS. 81
48), angelicum docloreni, angelica conversalione A 43. Ab hoc ergo simiis Turise J'usl_eque corre-
elsignoruni fulminibus doctrinam vera»i probantcm, pti.mis diverticulo, ut superiorem viam peragendam
non" solum repudiabant, verum eiiiim aut gladiis repetamus, sanciissimi Dei veredarii Augustinus
excidere, aul ignibus vitaelalores vivos exurere ar- ejusque socii a supramemoratis injuriatoribus suis
debant. Quidquid~benighus proedicaior credenlibus quinque niilliariis, per loca solilaria in terra-deserla
policcbaiur,. illi expuebant; quidqui.l prophetico et inaquosa egressi, gravi siti et sestu sub-divocon-
typo comminabatur, "illisubsannabanfcrQuid in tain seleie defessi. Spes moribundis una salulis, in Deo.
desperabilibus lunc faciat illa Deo amabilis onmium et Augusiini sui merilis. Ille, non lam proSe, quam
salutempafluriensYninia, quae se etiain pro lalibus pro fratribus oestuans,ad benefictim dominum suum,
dare velletiri charitate perpetua? et quid lantaelidei in omni petitionesemperexpertiim,fecit cum omni-
impossibilc et tam forii dilectione erit invincibile? bus ofalionis Confugiuni. Orarili itaque DominusJe-
Ilaqtie cdiifugiens ad inexhauslam Christi cleinen- sus, compaliens martyri suo (martyrem enim et sine
tiam, orat ut illam ollam munriialis pciularitije ac passione facit animus paratus-mariyrio : lnijuSqiie
diabolicse culturoe, qualem propheta vidit a facie martyriuni cr3t, inler insecutores patiens et benigna
Aqtiilonis ferventerii, in virga ferrea tanquam vas conversaiio) ineffabili clementia hic se Osiendere
ilguli eonterat;'aut illam massanr sua forriacein B est dignatus, sicque eum familiari alloeulione est
rnelius excoquat, et perditione dignos correplione consolatus : Conlorlare, mi bone serve et fidelis, et
redirriat (Jerem. i). Prolinus inusilato siipplicio viriliter age , quia iecum sum Dominus Deus tuus,
eorripituf linlversa illa conspiratio perversorum , ut in ohini tua effectione; et aures mese ad' preces
sola vexatio auditui det intelleclum.. Ardent omnes tuas, quatenus semper pro quibuscunque pclieris,
" igni invisibili; non sicut quarlanis febribus aut oblineas; Tibi eniro janua patet oeternse vitoe, ubi
aliis morborum incendiis-oestiianies, sed, mirum mecum gaudebis sine fittc. Tanla Dominicsevisio-
dictu etmirabile visu ! exusta Cute et crudescentibus riis et allocuiioriis charismata tola prbecordiorum
carnibus, sanguinolehla vestigla et femora exesa beatus Augustirius ebibens flagraniia, obHtus cor-
osfendebantur; In tota vero illa furiosa plebe, ut poreoe sitis, magis ac magis siliebat gustatani dul-
nemo erat qui resipisceref, sic nemp erat qui eyade- cedinem, suisque lacrymis graiartter oecurreniem.
fei. .Eias.et sexus, senes et lactanxes, parentes et uberioribus fletibus prosequebatur abeuritem.
liberi, una bmnes posnoe senientia plectebarimr : 44. Adorans vero ibidem, senfiehsqueilli loco ubi
ubique clamor, gemilu.s, et ululalus cruiLatuum stelerunt pedes, Domini superna benelicla redundare;
jaclabatur. Tunc demum redeuntes prscvaricatores nec illam lerram pati aridilalein, in qua apparuit
ail..cor, iritellexerunt quiJ illis ccelestia promissa G fons vilse, illico itineris baculum ibidem affixit. Nec
contemnerilibus propheticus Augustinus sil commiT mora, purissirnus fons velut icla vena exsiliil, qui
natus. Qrii sirnul conglobati, ad ilbim quem spreve- omnes ubertim refecit, et tam miraculo quam salute
rant cOncurrun.t,ad illum queni.repuleiantrefiigiunt; exhilaravit; atque exinde usque in perpeluum, in,
cjus vesligiis, cujus" jpreces et monila riserant amries et rivulos derivalus, hoee loca habilabilia ac
lucluosi succumbunl; layacrum salutare, quod ex- popuiosi-sima fecit. Ipse vero divinus paler, tam
piignaverarit, efftagiiant; mutatoque ardore poenali beaise contemplaiionis compos , ad a-ternam tahtse
in ardorem fidei, ojnnes implorant se iii Ghristb gratise meinoriam, locuin a cernendo Deum Cernheb
renasci. Haecniutatio dexlerse excelsi; nec possunt appeilayit. Quod nomen ex lalinO hebrocoqheconfec-
jam esse increduli Augustino promiftenti, quia in tnm (nam u.t prima syllaba a cernendo, visum , ila
baplismo regeiierareniur mentis et corporis saluti. Fit sequehs, hel, Deuni sonat) ihdelebiliier sihi inolevit.
ergo ingens solemnitas coeligeniset terrigenis, ubi tot AJ hoc etiam ecclesia in nomine Dpmiiii Sal.vaioTis,
mi.Hiareoalorumjiingunlurcivibussupernis: ulqueboc quod se ibidem fevelare dignatus est, con truitur et
iripudium, detersa nuhe dolorem [F. dolorumj, scre- consecralur :. ae deinde h monastcrium , jam olirn
nitis eitu'geat, ille putridas carries devorans peslifer i,n hohore beati Petri.apostoli sedificiiset rerum opu-
jgnis, pmnibus.aquis inextinguibilis, omiiibusartibus D lenlia sublimaluih, conspicuo improeserixiaruincoeiu
immedicabilis, solo haptismate, Auguslino interve- pollef inonachoru;m. Fons autem ille sccer, Augus^
niente, in universis ibi baptizalis exlinguitur. Abi tini administratoris nomine celebralur; non solum
illa quoque die.haec pestis, quoe in alijs lerris non- polantibus prsebens aquoeusum , sed elianidiversb-
nunquam grassalur, Augustino patrocinanre, a totai rnm morborum credeiitibHSremedium : untle nuper.
hac patria exterminatur. Polerant luric illi Dei li- gesti rtii.raculiTiicdamusiridiciurri, quoil ibi ac pcr
berti gratilice clamaire : Nisi Dominus nos liberas- ipsariiproviiiciaml.atehabeiufceleberfimu.mr
sef per Augustinum, aut Auguslinus jper Dominiim, . 4S. Est Cerneliensi abbali cruditissimp pfesbyter
quasi Sodoma vel Gomorrha fuissenuis, aul Elioe ; parochianus, qui popiilo divina oflicia in ipso mo-
ignibuscum quinquagenariis hoslibus meriiopcriis- nasterio agere est soliius. lluric languor ad extrema
semus. perdiiclum.monachicum poscere compuiil iiabilum.,
a De.hoc igne sacro egimus 17 Januarii ad mira- licum Anglicanum^ pag. 253. et sequenli. Datur ibi
cnla sancli Antonii, § 1. charta fiindaiionis, factje anno 987;, cum sub iriilium
'
b D.ehoc mbnasteno Ccrneliensi .consule monas- esset crjenobiblumfrium inonaChoruoi,' -
85 VITA SANCTTAUGUSTINI. 88
Appositumest ejus capili sacroe professionis indu- A , miserator Aiigiistimis lianc miseriain pia prece ab
ir.enlum, qui tunc demum ad hoc coiifugeret, cum solvit, et in Trinitatis gralia Iriplicem calaniilalem
mors instaret; hoc est, lunc Dei armaluram arri- triplici curatione abegit. Dirigunlur gres-us, absol-
peret, cuni hoslis invaderet. Nox eral, et fessum vHur lingua, reseranluraures, triformis oegertriformi
oegruril somnus captabal. A-tul trepido benignus sospitate gratulalur. Lt, currit, Ioquitur, audit inof-
Augustinus, ipso habilu, et virga ponlificaliconspi- fense, plane , clare. Verunitamen hoiuo lubricus ,
cuus. Nec vero diu tali remedia denegat, qni forle tanta vanitate et insolentia, accepla incolumitale
adhuc sscculari animo degebat; invitans illum ad abusus est, ut vim fccisse Deo videalur Augustinus,
tyraviicujmiluiii, qui -gralis. et iiigralis administrat quiiam indi-ciplinaium saluti donandum expelierit.
solem suum, et aversos sscpe revocat beiieficipniagis Nam, pt coetrra vitia levitatis et scurriliialis ipsius
quam supplicio. Refovet anxium pius consolator tali taceanms, ad ecclesiam vcniens, tanta garrnlitate et
allpquio : Surge, ait, et ad fontem sancti Augusiini la^civiaplebetii afficiebal, ut omnes sua itnprobitaie
accede, ibique quinquagesimum psalmum trino re- scandalizaret; dum nec reverenliam sanclo loco
petilu. concine, et invocaiioneauxilii ipsius Augus- agerel, nec ullius increpationi acquie.-ceret. Sicin^
tiiii terlio in eodem fonte corpus tuum ablue : ita temperatum divina animadversio prioribus, vinculis
optata vita et sanitate poticre. Ne qua vero prsepediaris |i gravius astrinxit, etablaia salute quoeerat indomito
ambiguilate, ipsum scias. tibi adesse et hoecsuadere, ad perniciein , repelilis majori dolore induviisdo-
ger quem debeas revalescere. Ijiter ista mpribuiidus muit: videlicet os stulti ebulliens slullitnm, et aures
frigilnr, raptoque baculo mirantibus cunctis egre- inlentas ad fabulas omnemque lasciviam, pedes quo-
ditur. Videbatur tunc vigilibus s.uis,illum immiinniis que ciirrentes ad proecipitium,oenea clave ohstruxit
lelhi proesagioita oberrare : malunt tamen suhsequi, cl ad coutinentiara retorsit. Arctalus iiaque acriori-
Ctquotendat ohservare, quam prohibere. Ille ad bus cruciatibus, ad coeleslein medicum ah ainicis et
sacrum fontem veniens, teTtioin ej'us amne abluitur, cognatis atlrahitur; sancliquc vestigiis inhxrens,
teriio quinquagesim.uspsalmus cum implorato Au- quod obstructis verbis nequibal, diris suspiriis de-
gustini suffragio decantatur; el anle expletum pre- plangil: lacrymans et cjulans veniam poscil, sospi-
cum holocauslum, oeger se miratur subila sanitale, lalem indebiiam proesumpiaclementia rcpelit. Vul-
de interitu revocatum. Ncmpe quod antiquus lecerat: neranlur altius paierna viscera aliena miseria , et
septena lavatibne in leproso, hoc nosler Elisxus, cum misericordiaejudice luctatur misericordia, qua
s.iMTTmre Irinilatis confessor,exhibuit Irina baptismalisi sola solet vinci miseratrix justilia. Inter reuin et
forma morituro. Regressus ergo, jam non languidus, Deum obstat causidicusmediator: hinc puiiienduiii
sed totus sospes ad leclulum, suaviler requievit; rt C increpat, illincsalvandum intentat. Confundilur sce-
ipso Iucis crepusculo monasterium subiit, populoque lestus de culpa, corrigitur poenitenlia, ut correclus
ex morematiitinasdecanlavit.Slupor ingensetextasis induatur justilia, justificatus polialur jusli Salvaloris
abbatem et fratres acplebem corripit, cum loelitia et g-atia. Sic inlerveiiiens Augustinus', proeValuitvie-
gratiarum effusione; ut cujus exequias pr.eslolaban- toria, extor.il cuni Jacob benediclioneni, cum Moyse
lur excipere, alacrem et incolumemviderent soliiuin propiiiaiionem, et raptam a Dominoviclor misero
pfliciumexhibere. Ille eliam populo exposuit publica, reportavit denuo sospilatem. Ille et gressibus et elo-
voce, qualiter per sanclum Augustinuin sanatus sil quio et auditione reformatus ad imegrum , cessat
tam propere. ulterius aliena ope duci, cessat digitis loqui, desues-
46. Igitur angelicus Domini legatus-Augustinus, cunt et alii quibus surdo satisfacianl signa doceri;
ut iterejus terminemus, post longa terrse spatja et sensu quoque sanior redditus, desinit a ventosilate
ex magna parte pererralam Briianniam, post innu- priori [quod utilius est corporea salute] patris sci-
mera virlutum et docunienioruin salutaria solatia, licet Augustini eruditione, correplione, prece aG
ad perpetuam sedem et mansionem suam Dorober- solvalione.
niam, cumillo bealissimosoeiorum coroitatu, regre- CAPUT V.
dilur: ubi ut omnium geniior et lucifer, ac solis sui n Sanclus Livinus baptizalusel instruclus. Sancli
desideratissimusrecursus, omnium favore et gaudio Augusliniobitus et seputtura.
excipitur. 48. Jam vero inler tot virtuluni insignia, quis
47. Inter frequenlantes tam potpntem curalorem digne elferat tanli docloris praiconia, per quem non
Clebiliumturbas, advenit juvenis, genibus nitens pro tantuni efleratiores suave Cluisli jugum su cipiunt,
pedibus, utpote gravi utrorumque pedum conlrac- verum eliam sancti et signi|ioientes viri, eliam ari-
tione torluosus, simul etiam auditu et loquela de- gelico monilu, ad eum mirabili veuiunt viaerudiendi?
functus; oculis tanium via patebat, sed viam infur- Res est non capitulari arctitudine conihiendanda,
mis gressus negabal; quse peteret videbai, sed qua sed plana et lucida sentenlia exponenda. Legimus
peteret interventrix lingua deiecerat: anguslias suas in a vita beatissimi pontilicis et martyris Livini,
niutus lacebat; quod scire juvarct, surdus non audie- lideli sanctorum sociorum suorum commendatione
bat; tot vilaeofficiiscarenlem, sive semivivum sive descripta, qualiler ipse dominicorum negoliprum
semimnrtmim dixerim, nota miserabilis esl. Verum dispensalor fidelisslmus Augustinus., ad religiosum
•-wec illugtmnda «runt lit Novembns, «cripta a iranclo Bonifacio archiepiscopoMoguiitien-i.
87: SANCTUS AUGUSTJNUSANGLORUMAP0ST0LU8. 88
regem " ScbtioeColomannum omnium saluti consu- A linurii; venit arigelico ductu velutad allerum.apge^,
lens venerit,'. et bealum -Livinumtunc puerhm cuiri lum, de florido itinere ad florigerum paradisinu,
sanclo Monalchio ponlilice baptizaverit, ulque rex de via maris ad fonteni. mel.lifluum, de perniciosis
ct regiria regnique optimates illum a fonle suscepe- opibus ad; incorrupiibjlium divitiaruni lliesaurarium,
ririt. Tunc insuper baptizatum solaris splendoris cui de cubiculo veri regis iiilinitam opuleotiam re-
columha - coram omnibus alluxit, et in splendore rum et immarcescibilem pulcbriludincm specieruni
aufea sole micantior dextra apparens ter puerum depromai omnium. 0 quam fe.stivumortum est gau-
signo crucis benedixit, atque vbx coelica in hoec dium tam prsecelso doctori sanctorum, ubi talem
verba sonuit: Dilectus Deo 6t hominibus, cuj'us me- sibi divinitus desliuatum excepit discipulum, quem
moria in benedictione est. Hinc proeclarusAugus- Spiritu sancto.prse=civeratventurum, qui dignuserat
tirius Domihum glbrificavit, et cuiictis glorificandi magister alioriim? Sed generosa indoles Livini, a
dociinientiimdedit. Interea sancfis'vitse incremenlis lam divinitus inspirato mavolt discere humiliier,
adolescens ilie , suus et oevoet merito filiolus, adeo quod postea doceat fiducialiter. Audit illum, qui in
dilectus- erat regi etomnibus, ut miro afleclu ac coeloposuit os suum , aiigelico ore dispuianiein de
precibus eurh retinere teritarent. Cui tiniehli- retia- infinila. mulxiludine et gloriosa supernarum vir-
crila miiridiel hocsuper anxie flucluanti,etangelus I? lutum, de prsecellentissima apostolicse sublimitatis
lucis aflulsit, proprioque eum nomine salulans : Ave, bierarchia, de innuraerabili exercitu et triumphali
inquit, frater Livine, desine liibulari, el audi quo martyrum palma, de candidissima confessorum ae
debeas consolari. Vadehincad Aiigloriimponiificem virginum corona ; omnein mundi poenam npn. esse
Augustinum, et ab eo percipC totiiis sancloeinstilu- condignam ad tanla proeniia; nihil comparari, nthil
lionis documentum, per quem, Deo provehehte, appretiari posse ad illain pulchritudinem ; ad illam
summam attingas virtutuni. Ast Domiiii confessor dignitalem , ad illam indeficientem solemniialerti et
festinanS angelicis-jussibus Obteniperare , expelita gaudia, omui genere lahorum , pmni fragrantia vir-
regis dimissione et ruptis fauloriim suoruin retina- tutum, nunc, cs;e currendum. Ad illud seiiipiternoe,
culjs ceu telis araneoe, cum iribus beatis discipulis beatitudinis bravium ducebat avidissimum semulura
FOilano, Helya et Kyliano [ qui etiam describendis per omniafloreia sacrarum Soripturarum'; pandebat
jpsius gestis probatissimi auctores claruere] ultro ei. seraria et cellaria Cluistj et Ecclesise, in deliciis
contendit ad mare, quo possetad desideralissimum et oblectatioiiibus dominicarum,-gazarum ac vilam
patrem Augustinum transnavigare. Sed Occurrit an- spirantium arainatum, in sempiterna charilale '&
gelus Domini in itinere, 'juvenili decorej splendida claritaie sanetorum. His aliisque,pluriniis exhorta-
facie, gratiosus incessu , dulcis affamine: Confide, P lionibusdux iiiclytrisdpniinicprum castrorum arma-
ait, frater,-quia Dominus me tibi niisit diicem et . bataihlelarn Christi lortissimum, accendebat arden-
custodem iriseparabilem in orani via tua. Tu modo tissimum: jamque secundum prsedupis angeli polli-
incuiictanter sequere me: quia ad ilium tui profeclus licitationem ad. aposiolicse conversalionis evcxit
dbetrjtenr queni petis, fiiveote Domino, perducam perfectioneni, ut et palmam atxingeret martyrialem.
te successibus prosperis. Agnoscens er^o j rudens Ilaque per quinquennium. et menses tres secum
Livinus Spiriturii veritaitishaeesibi dicentem, prose- detentum, saiictissirois exemplis ac inslrumentis in
quiiur tiducialiier cum pfoefalisdisclpulis proeceden- omni sanclitale proveciuin, oeyolenerum, sedreli-
teiii, et illud mafe magtiuni ac"spa.tiosnni siccis giosa maluriiaie grandsevum, tandem consecrat
pariter trariseunl vesligiis. Videbatur . auleiii tam sacerdoiem Chiistp eleciissimuin. Dat, eliam libera-
sacratissiino Livino qttam beaxissociis suis, ip:o illo liisimus b catigeta in ipsa dilecli discipuli ordina-
itinere, quo pedestri incessu vnsli gurgitis fluctus lione dulci-simum pignns et menioria'e perpetuse
ac: si solidani aream calcabant, quod per prata vel diieetionis stioe,casulam videiicet pur-puream, glo-
campestria virela, rosis ac liliis, ouinique herbarum liosi marlyrii praesagam,- auro: et gemmis instar
ac Ilorum pulcherrima varietate vernanlia, trans- nieritorum proetexlam : addit stolam et, orarium,
irent. Ubi vfefpsidereus dux seqtiaccssuos lutolittore f. simililer aurea- ac pretiosarum gemniarum sideribus
feliciter exposuit, Cum indicibili jubafe et anipla decoratainsignia. Jamque imprecalus sibiomnia bona,
lucis cofuscatione',ipsis intuentibus, coelos repetiit; ot miitua oralionum suffragia, non sine mutiiis la^
ut hoc splendore videretur dicere : Huc me , filii lu- crymis, remitlit eum regi ac genti susedesideralissi-
cis, spreiis mriridi tenebris, sequi properate. Quis nium eriidilorem, cum proememoratissancliscomi:-
itaque hoeetam floiida ac fulgida iriiracula:gloriosi tibus suis. Deniqne sicut apes, ineHifluum florem ,
Augiisliiii irieritis dubilat vel ascribere vel conimu-. et sicut ceiviaquoe fonlem , sic Augustinum appe-
nicare, ut Augustinum quoerCntibusunda virerel, lebant undi |Ue coslesliamellificantem.
poriiiis^floreret,fluctus vernaret; ctipse gurges sub 49. Erat quidain veterahus, qiii asserebat avum
pedibus evangelizatorem pacis peientium, se ut suuni persanctum Auguslinum baptizatum fuisse,
soliiuni cahipum exhiberet? Venit crgo cum prseno- et hoc avum palri suo, palremque sibitali modo
miilalis tribus sanctoeTrinitatis confessoribus, desi- retulisse. Cum essem, aiebat; adolescentulus; et
deripsus" Liviiiius ad dcsiderabilerri pattein Augus- vidissem ad illuni novum et inaudituni nostroesa-
a Id est HibernioellodienKC,qnse lunc Scolia dice- -
1h.Catig.ta Papiseest doclor;aut rhetor, Grsece^v.cSn
baltir. 7».w• Perperam inipressuiri catigera.
89 VITA SANCTl AUGUSTINI. »0
lulis protodoctorein AugUstinum,quasi ad quemdam , Vgeneratione m generationem propagatam , Deo pro-
angelum, concurrentia populorum agmina; ego, cui palante ad nolitiam Scripturarum sanclarum potuerint
vanitas corona , cui gaudium stultilia, cui delieise pervenire, quse et qualia non est inj'uria credere.
erant ridicula, mira sensus hebetudine deridebam Jam post ihimina et feras repulsas gloriosi Augustini
omnia, velul phantasmala ; omnesque errare prseter palmarium explicemus.
me meosque coerroneos magna credebam ineplia. 50. Jamdudum vero ille supernus incola, percussus
Cum vero audissem illum omnia.debilium ac mori- illa, quse fortis est ut mors, superni amoris plaga ,
bundorum curare corpora, ampliori incredulus ca- abhorrebat omnia terrena oblectamenta sicut vitse
cbinnabam vesania. Concepi tandeni dolositalem detrimenta; et mundanam gloriam sicut vincula -
lascivisemese, et nt uter ventosus veni illum quasi sicut ergastula, sicut supplicia; quoetamen cum ipsa
sycopliantam videre, aut seminiverbium audire ; ad morte dulce esset pro Salvatore pali omnia. Solo
hoc videlicet, ut aliquam slropliam raperem ab ejus itaque corpore ligatus in teri'a, imo sola gignen-
ore vel curatione, unde possem meis similibusrisum dorum et informandorum Deo liliorum paterna as-
moyere. Cumque me pressanti lurbse, ut insidiosus trictus cura, de reliquo lolus conversabatur in illa
et latrunculus, immersissem, ejusque paternuin ac oeterna patria; lota menle, tota, anima, j'ugi ac
reverendum intuilum oculis notassem; protinus g violenta instantia caplabat cccleslia. Quse precum
ingenti confusus terrore dirigui, ut videretur in eo incensa , quse sanctorum desiderioruni lamenta ,
divina qusedam. aniniadversio impuritali meae in- quam inenarrabilia mitlebat ccelo suspiria! Quis,
dignari. At ille sancto Dei Spiritu plenus (ut claruit inquit, dabitmibi pennas sicut columbse,et volabo
haclenus) invisum quasi notissimum respexit: misso-. et requiescam ? et, Quando veniam et apparebo anle
que niinislro, Illum, inquiens, adolescenlem adduc faciem Dei mei ? Concupivit et defecit anima mea in
jnihi, me sibi de medio plebis prsecepit adduci. Tum atriaDomiiii. Sic irrequietis clamoribus prxoccupabat
vero altius intendens quod sine indice innotuerim faciem Domini, et vim faciebat ccelo, crebris pulsa-
iUi, tanto-stupore contremui, acsi cum exerta ma- tibus rogans admilti, cupiens dissolviet cum Christo
chsera qusestorem ae puniloreni vidissem sceleris esse. Tandem vero intelligens ex Spiritus sancti res-
mei. Continuo ad tanti vatis clenientiam confugi, ac ponso exauditum suum desiderium, ut veniat ad
substractus sacros pedes. asirinxi. Ibi omnem vento- ipsum omnibus rectis corde desideratum ; coepitpa-
silatis tuthorem quasi coinpuncta vesica emisi, omnes rentalibus visceribus anxie pei timescere, ne post se
sordes fluxoelevitalis evomui, totuin me tam benigni lactea natse vel nascentis Ecclesise infantia, orbata
patris prscceptis ac documenlis dedi. Ille placide pastore, luporum dilapidaretur invasipne. Hinc bea-
increpatum et instructum paternis ulnis amplexus , C tum Laurenlium, apostolicaesanctitatis virum, apos-
credentem in Christuni me baptizavil, alque in filios tolicis signis prseclarum , suorumque comitum prse-
lilioruni a producla longsevitate benedixit. Hsecet cipuum, dicenle sibi Dominoin spiritu : Hunc"mihi
his plura prsefatus yclulus, ab avo suo patri audita, unge in sacerdolem eleclum, perspicaci animo cum
et a palre sibi narrata, repisesenlabat audieritibus. superno instinclu ijiteiidil pro se ordinandum. Refcrt
fidei assertione, quasi ab alio sseculocognita, Inti- hoecad clerum, ad regem, ad populum : placet omni-
mabat autem a parentibus sibi insinuatam ipsius bus, favenl omnes, simulbenedicuntet expelunt. Rege
beati Augustini formam et personam palriciam , itaque cum confluo populo immensum congratulante.
staturam proceram et arduam, adeo ut a scapulis ordinat cum omni solemni gaudio Laurentiuni sibi
populo superemineret, el Saulem proceritale, non successorem : ut quondam apostolorum princeps
atrocitate,, exhiberet. Facies amabilis et reverenda, Petrus Clemenlem, oh supradictam videlicet novellse
ifojis medianle coma suis columnis resultabat fenes- informationis necessitatem : quod tamen exemplum
trata. Signa vero et sanitates, quoein populo fre- nulli imposterum debet esse proesumendum.Nemo
quentantium ccetuque debilium assiduabat, nullum rite hoc fecit post Pelrum, nemo incompetenler
enarrare nec enumerare posse astruebat. Memora- faciat post Augustinum. Nam uuus Chrislus, una
balur jugiter pedestri incessu, soepiusdiscalceaius, D Ecclesia, unus episcopus, nec dividilur unus et
provincias.apostolica devolione luslrasse, et callos unitas. Coiisecratum ergo deslinat ad omnia prorap-
genuum fratris Domini Jacobi in plantis aitraxisse: tissimum, ut Paulus Timotheum, in opus ministerii,
plures quoque sanclprum comitum ejus easdem vir- in sedilicationemcorporis Christi; ut discurrat, fes-
tutesvelimilari velsequiparare.solitosasserebat. Hinc tinet, instet opporlune, importune; arguat, obsecreS,
itaque, cum charilas omnia probabilia credat, etcum in omni patientia et doctrina. Ipse vero theoricus
ultro credimus quod amamris , quod vero non cre- contemplalor, ut mundi opprimenlis perfuga, ut
dimusodisse nos vel spernere probamus; perpendant passer solitarius in tecto, gaudebat nimium, ruplis
lllli dileclionis et non alienj, quod ea quse sancti ges- rerum retinaculis,pennisoelerniamoris adDominum
serunt in vita, yel per scripla , vel per longsevos evolare, in optima parte Mariserequiescere, soli Deo
seniores, vel per famam (quoeest lex historise) a vacare, revelaia facie glorioeDomini assiSlere, ejus-
" In Vila minorc hsecaccuralius ila explicantur : tr.em suum descendisse; in se eiiam centenarios
armabat enim eumdem avum ultra centuni annos progeniiorum atinos longe excrcvisse.
yixisse, ipsamque longscvitatisbenedictionem in pa-
81 VITA SANGTIAUGUSTINI. 91
que perpetua pasci riulcedine.Tunc demum se vivere A auctore, condideratproeelectissimusLaurentius, facta,
ac regnare, tunc primum se coepisse servire Deo magnificadedicatione, eura devotissimo rege iElhel-
credebat. Nunquam tamen defecit dominica lucra berio et confluis Anglisepopulis,recondidit in aquilo-
augere, in conveniendb populos in unum et ipsos nali videlicet ejusdem sacne aulse porticu, ubi in
reges ut serviant Domino: nusquam deerat, ubi di- seterna memoria ccelestisregoi depositum thesauri-
vina res postulabat. Nunc, utaquila, ad superna yo- zavit. .r
labat; nunc, dominica poscente,pascuaimarevisebat. 53. Spd dum festinamustam piam historiam iinire,
- 51. Quid longa tergiversatione exituin prsesentis adhucobstinate teneriiur, ethujus Angeliciloci gratio-
llicis dare formidat oratio? Tandem victoriosissimus sa dulcedineelsanciorum cliariialisinfinito charisma-
athleta Domini, in omni sanctilate et meritorum per- te, quodsedet saluros', saturet desideriosos, dulciter
fectione excurso vi.tsestadio, pervenit ad bravium ac [A(.,dulceesl]Tecolere,qualiterillani.porlicumtotpri-
diu desiderata oelerniregni praemia.Jampulsanli per morum erudilorum Britarinisc,imolot angelorurnDei
oegritudinemDomino aperuit, cuminenarrabili tripu- ccelestiaimpleverint mausolsea. In quibus gralanter.
dio et aromatico grali.arum sacrificio. Tum magnani- est animadvertendum, quain generosa pignora uni-
mo paternse dilectionisaffectu exborlabatur, tam re- versalis mater Roma ediderit, quseipsi Britannico.
gem etprincipes, quam clerum et populum, servire B Oceano patres et institutores existerent: quos dum
Domino in.timore; et profanalis dseiiionicorumsacri- unus amor uno cubiculo siinul astringeret, singulos
liciorum sordibus, in lide Christi divinilussibi tradila patronos sigillalimdislinctos plures nationcs propriis
immobiliter perseverare; et uni Deo yivo et vero, radiis proeclaroshaberent. Horum proscelientissiruus
lideetamore perpetuo adboerere; ejusque mandata, Augustinus, Laurentium ejus teniplidedicatorem, silii
per inunclum pontificemac dominicos.ministros, di- successorem-(ut proemonstraluiiiest) creavil; Melli-
ligenler observare. Venit ergo finis mundialiumpro- tum Lundoniie, Justum Rbffensi ecclesiseepiscopos.
cellarum, et illuxit aurora oelernarumloetitiarum: et ordinavit; quos utque propter Christum exiliatus,
benedictorege, et confirmatain Cliristoprimitiva suse terlius Mellitus,quarlus Justus successor excepit. His
geriiturseEcclesia, relinquens omnibus perpetuoedi- »HonpriuselipseRomanse informationishonpr decp-
lectionis pignora bealapque vilse documenta, inlei rosus, arinexusest quinius. Sexlus Deusdedit ordiqe,
sanctorum sociorum discipulorumquelacryraosaexa- sed primusflpsgentis Anglicoe,in Rpmanprumpatrum
nuna, stanle beato Laureniio cum populi freqnenlia, transiit conscriplionem : cujus primitiis ex Anglia niT.
deposita sarcina carnis assuraitur-in ccelum, cum su- hil gratius habuere Dorobernise ROmana prjncipia.
perriarum virtutum triumpho et gloria, cum insesti- Septimus qnoque TJieodorus, Romanoe prsecellentia.,
mabiliomnium occur.suet receptu sempiternaque loe- C subsecutor egregius, almo Augustino a dexlro con-r
tilia. Oquanlo solemnioadornalur et coronalur tunc sepultus est latere, una tantum monasterialis alvi
omneceelum.videlicctadtam prseclaricivisadventum. maceria interslite, quia nondum amplilicata porticus
Anibiuntoethereieturmoevictorempalmigerum, invir omnes nequieral suscipere : qua postea dilatata,
tantaposloli in suas sedessociumapostolicum,vallanl his sanclis consortibus adjungitur omnibus amandus
purpurala castra martyrum martyrialem signiferum, socculisAdrianus, ejusdeni monaslerii abbas clemeiiT
amplectunlur insignem hierarcham splendentiaagmi- tissimus; qui ab apostolico Rpmae electissimus in
na confessprum elvenerabiMsturba sacerdotum.can archiprsesulemDoroberniae,ipsumbeatum Theodorum
lant dulcibus bymniscandenteschori virginumducem adduxit pro se, cum quo Anglosfecit docibiles Dei
virgineum ; uique usu mortali loquamur illa ineffabi- tam Grsecaquam Laxinaerudilione. Item candidissi-
lia sacramenta supernorum concentuum.tunc illania mum ex Anglislilium regia Chrisli virgo Mildretha,
gna Jerusalem maghi regis civitas simul vidit populos siio candore gratissime illustrat splendida tantorum
et tribus snas, simul in Augustinitriumpho personan patrum ornamenla. Horum igitur omniumauctorbea-
tes Domino gratias et laudes indefe.ssas,Quos onine; tissimuspapa Gregorius, habens allare medium velut
nos inlimi, licet lam indigniquam inipareslaudatores, patricium solium, ipsamqueservans Deodicatam por-
prosequamur ut possumus non exsequialibus planc- D licum, scterna dileciione circumplectitur, non tani.
tibus, sed his triumphalibuscahlibus : Regnas,Augus funera consepultorum,quam triclinia convivantium.:-.
tirie, Augusti sseculi noniine et dignitate subliinipr. ante omnes vero ^ibi astringit Auguslinum, ut suoe.
qui auxisti rem Chrisii publicam, et RomanoeEcclesia: institulionis primicerium, suseparturitionis prinioge-
adjecisti Britanniam, melius quam CccsarAugustus nilum, et vila et ordine prinium. Cseteriquoque filii
Romanis opibus Alexandriam. Te reges et principes qui protoparentes ecclesiastici sunt Angliae, accum-
et senalus Anglorum, et turba gentium comilantui bunlsicut novelloeolivarumin circuitu menssesuse.In
incoelum; te angeli et archangelitriumphantem de- authentica pro proeeminentissimi Augustini tumba.
ducuni, throni et dominationesexcipiunt, lecoronai epitaphiumscriptuni esl hujuscemodi : Hic requiescit
Rexregum. dominus Augustinus, Dorobernensis archiepiscopus
52. Pretiosissimamvero ejus corporis margaritara primus, qui oliinhuc a beato Gregorio Romanaeurbis
ih ipsoapostolicoet regalimonasterio, quod ipse, De. pontifice directus, et a Deo operatione miraculoruui
" Colunlur sequentes : Honorius 30 Septembris, nut 'J Januarii, Mildretha 15 Julii.
Deutdedit50 Junii, Theodorut19 Seplembris, Adria-
93 SANCTIAUGUSTIiNIANGLORUMAPOSTOLI MONUMENTA. 91
suffullus, .Ethelberluni regem ac gentem illius ab A Deusrieditest sextus, euidat sua muneraChrislus.
Theodorusjuxta ferl sabbataseplimusslma.
idolorumcultiiad Christi fidem perduxit-,etcomple- HisseptemducibusvigetArigtia,totquediebus.
lis in pace diebus ofiicii sui-defunctus esl, seplimo Adriiluroclavilsmonichoiunidux Adrianus.
Kalendas Junias;eodemrege regnante. Dehis quoque AngloninislellaMilrirelharelert suamella.
Oetopalres Homse,reliqui coniilaniiirhonore
septera primis Anglicoc ecclesise columnis, Tarpeja Ex Anglisnali, mwilis liorinnsociati.
tle rupe Romseexcisis, hi versus substituuntur : Huicinaimldivis Evangeliiviarivis:
Hisuiit * Brilwoaldus,Tatwinus,vosqueNolhelme,
Septemprimatessunt Angliset protopalrcs, Et jam Berta, pairesprimosproceresimitantes,
Septenirectoresseptemqueper.aethratriones; Tot si.mulEcclesiascinguntfiontempietate.
Seplemsunt slelke, liastenet uniusarea cells.;
Septemcisterna.vitse,septemquelucernse; De innumeris vero signis, quse in hoc requietionis
Et seplempalmaeregni, septemquecoronse,
Quinoculisepteni,quibusliuncChrislusvi.detorbem, suoedormitorio, vel ubivis gentium aut locorum,
Ot currit^mundusseptemper saecladiebus. beatus Auguslinus pro fide petentium exhibuil, ali-
Hofum tituli, suo ordine superscripli, sunt hi: quarila quoefidelium octilis probata fuit, sequens li-
Dux Augusiinusprsecellitin ordioeprimus bellus enarrabit, Deo nos in veritatesua dirigente,
Lanriger et nitindus,Laurenlisede secundus. qui per omnia ssecula regnans, semper in sanctis se
Terlius est gratus Mellitus,melligeralus.
Quartusadest Justus, dulcesdansnominegnslus. mirabilem ostendit. (Hunc libeltum legere est apud
QuintusHonorius,Ecclesiaevigorexs:at honorque, B Bolland. tom.V Maii, pag. 8(i2.)
* Proefuerunt ecclesioeCantuariensi
arcbiepiscopi, mus, et vixit ad annum usque 739. Hic in tabella
Briihwoatdusab anno 6'J3 usque ad annurri 7i0, cui veteris altaris sancti Auguslinietiam sanctus habelur,
successit Talwinus, morluus anno 754 ad 51 Jnlii ejiisque ibidein mausoleum inter alios sanctos
martyrologioAnglicanoinseriptus. Successit Nothel- exstat.

SANGTI AUGUSTINI
ANGLORUM
APOSTOLI

PERPAUCA MONUMENTA

quw exstant.

EPISTOLiE.

Nemini dubium esse pptest, sanclum Auguslinum G gustinum ab eodem Pontifice (scilicet 28 et 65 ejus-
mulias epistolas scripsisse; sed illseinlerciderunt om- dem lib. xi), nec non aliquot alise in quibus eximius
nes proeierunam partim insertam in beatiGregorii Ma- Pater commendal apostolum ad episcopos et cleros
gniepistolaqusevulgonota estsubnomineRasponsio- in viam ej'us occurrentes (lib. v, ep. 55; lib. vi, 7,
num. HanCvidesis,torooLXXVIIPatrologise, sexagesi- 22, S3-59; lib. vm, ep. 30; 1. xi, epp. £9, 54-62,
mamquartain librixi Epistolarum Gregorii. In eodem 66, 76).
yolumine videndoesunt alise duse, scriptoead S. Au-

FUNDATIO
ABBATI.E S. AUGUSTINI CANTUARIENSIS.
Anglicanum.)
(Monaslicum
Lux vera quse illuminat omnem hominem venien- j) anno Domini 597 misil bealum Augustinum et alios
lem in hunc mundum, elsi novo lucis suoe radio lo- cum eo quamplures monacbosac verbi Dei ministros
tam illustret Eeclesiam, dumbeatura Gregorium suse quasi numero quadraginta genti Anglorum fidem prse-
Ecclesioesummum prsefecit pastorem et pontificem; dicare calholicam, qui Dei minislri qualiter se gere-
specialius cum gentem visilavil Anglicam ; cum eam bant in itinere versus Angliam qualilerque Angliam
de tenebris et unibra raorlis dignalus est evocare ad venientes in Thaneto applicuerunt; qualilerve a rege
lucis supe fidei notitiara. GregOriusnamque in snm- Aihelberto suscepti fuerant qUaliterque Cantuariam
mum pontificemordinalus, quarlo Nonas Septembris pervenerant, pertraclare omitto; cum hsec omnia in
sub anno Domini 692 verbiim Dei quod ipse et in lextu ViliCAugusliiii perlractenlur. Auguslinus igi-r
persona propria genli Anglorum prscdicaredisposue- lur cum suis sociis, locum in civitale Cantuarise
rat,' divino admoniius ihstinctu, per suum alumnum adeplus, vitam coepit imilari apostolicam. Interearex
Dei servum Augustinum explere curavil. Gregorius Alhelbertus servorumDei vita mundissimadelectatus,
igitur, quinto ordinationis suse anno, videlicel sub et promissis eprum «uavissimis quse miraculorum
95 SANCTlAUGUSTINIANGLOHUM AROSTOLlMONUMENTA. 9G
ostensiorie yera esse perspexerat, in fide roboratus ,A constriixit, et nioiiachos inibi perpetuis temporibus
catholica cum suis commilitonibus baptizatus est in deservituros in eadem.ecclesia instituens donis variis
die Pentecostes sub anno Domini597. Rege itaqrie •et possessionibusdotavit earndem, et in eadem eccle-
baptizato et in fide confirniatq Augustinusad ciVita- sia prsefatus rex sibi et successoribus Caiituaiiorum '
tem Galliarum Arelatensemprogreditur et ab ejusdem regibus sepulturam elegit. In hac etiam ecclesiaAu-
urbis episcopo Eiherio in epiScopum.ordinalur, sub gustinus se et suossuccessores, Canluarienses pon-
die xvi Ealendas Decembris,ordinatusque Augustinus tifices, slaluit sepeliri.
Angliam rcdiit, et cum gloria el omni qua decuii so- EDVVARDUS, Dei gratferex Aiiglioe,etc, archie-
lemnilate a rege efpopulo susceplus.atque in civitate piscopus, etc, salulem. Inspeximus chartam bonoe.
Cantuarioe sedem episcopalem adeptus, continuo mempriseAlhelberli, qiibndamregis Anglise,in bsec
Laurenliumpresbyteruni, et:Petrum monaehum Ro- verba : In nomine DominiJesu Christi. Omnem ho-
niam roisit, qui bealp pontifici Gregorip referrent minem qui secundum Deumviyit, et remunerari.a
regem cum regno HdemChristi suscepisse, et se ipsi Deo sperat et optat, pportet ut piis precibus consen-
genti Angloruni episcopum fore ordiriatum, simul et sum hilariter et exanimo proebeat, quoniam cerlum
de iis quse. necessaria videbahiur qusestionibusejus est tanto facilius ea quse jpse a Deo poposcerit con-
consulla efflagiians. Qusesi quis plenius sciredesi- B sequi posse, quanto etipse libehtius Deo aliquid con-
derat, Bedam de gestis Anglorumlegat.et ibi deside- cesseri.l. O_uocircaego Athelbertus, rex Kancioecum
rala i-eperiet. Inlerea Augustinpsedem episcopalem, conseusuvenerabilis archiepiscopiAugustini, acprin-
ut supra dixiinus, in civitate Cantuarise adepto, re- cipum ineorum, do et concedo Deo in bonore sancti
cuperavil in ea ecclesiam, regio fultus auxilio, qUam Petri; aliquam parteiri terrse juris mei, quse jaeet in
ibidem anliquo fidelium Romanorum opere factam oriente civitalis Dorobernioe,ita.duntaxat ut monas-
esse didicerat, et eam in nomine sancli Salvaloris " terium construatur, et res qusesupra memoravi in
Dei et Domini nostri Jesii Christi consecravit";atque.[ potestate Sibbatissint qui ibi fuerit ordinatus. Igitnr
ibidem habitationem sibi statuit, et cunclis succesT adjuro et prsecipio in noinine Domini Dei omnipo-
soribus suis, qux usque in hodiemum diem vocalur tenlis, qui est omnium rerum judex justus, ut proe-
Ecclesia Christi Cantuariensis tptius Anglisenutrix et . fata terra subscripta dpnatione sempiternaliter sit
metropolis. Erat autem non longe ab ipsa civitate, confirmata, ita ut nec mihi, nec alicui successorum,
ad orientalem, quasi medio itinere ad ecclesiam meorum, regum aut principum, sive cujuslibel con-
sancti Martini et muros civitatis situm, fanum, sive -.-ditionis,. dignitatibus et ecclesiasticis gradibus, de.
Idolum, in quo idem rex Athelbertus secundum ri- aliquid' fraudare liceal.
tum genlis susesolebat orare, et una cumplebe sua, G Si quis vero de hac donatione nostra aliquid mi-.
duempniismagis quam Deo immolare : quod fanum, nuerit aut irrilum facere tenlayeii.t, sit in prsesenli,
staliin ul ab Etherio Arelatensi Augtistinusepiscopus sepaiatus a sancta communione corporis et sanguisiis.
ordinattis, ut subscribitur, Arigliamest regressus, ab Clirisii, et in die judicii, ob merilum maliticesuoea
inquinamentis et sordibus gentilium purgavit, et si- consortio sanctorum. omnium segregatus. Circum-
niulacro quod in ea eratconfractoi synagogain mu- cincta est hoec terra his terminis : in oriente eccle-
taVitin.ecciesiam, et eairiin noniine sancti Pancratii siai sancti Marlini, iii meridie via„ de. Burgale, in,
marlyrisdedicav.it; et hsec es.t priina ecclesia ab Au- eccidente el iiiaquilone Dr-utingestrete.Acta in civi-,
gustino dedicala. Exslal adhucaltare in porticu ejus- tate Dorpbernise,anno ab incarnatiorie Chrisli 605,
dem ecclesiaeaustrali in quo idera Augustinus sole- indictione 6. -\-.Ego A.i.befbeitUs,rex Kantise, sana
lebat celebrare, ubi prius steteral siraulacrum regis. menleintegroque consilio, donationem meam signo
Iiis itaque geslis, Augustinus prsedictamsancli Pan- sanctse crucis propria manu roboravi confirmavique.
cratii ecclesiam , una cum terra adjacente, a rege Egd Augiistinusgratia Dei archiepiscopus testis con-
obtinuit; in cujus fundo proediclusAlhelbertus, hor- sentiens libenter subscripsi. Edbaldus, Hanngisilus,
tatu beali Palris Augustini, ecclesiam in honore Angemundus,Referendarius, Hocta, Gracys, Tougyl,
sanctorum apostolorum Petri et Pauli a fundamenlis Penca, Geddi.

PaiVILEGIUM
ABBATI.E CANTUARIENSI A S. AUGUSTINO DATUM
Anglicauum.)
(Monaslicon
Au£i_stinus,episcopus Dorobernisesedis famulus, D Christi regno sacratus, nosira.instanlia et sua pro-
quem superna inspirante clenieiitia, bealissimus diga benevolentia inter cscteras ecclesias quas fecit
suam
papa Gregorius Anglicsegenii Deo acquirendselega- et cpiscopia, monapterium extra metropoliin Pe-
tarium misit amministrum;. omnibus successoribus Doroberniam, in honore principum aposiolorum
suis epUcopis, cunclisque Anglioeregibus cum suis tri.et Pauli regaliter condidit el regalibus opibus
posteris• atque omnibus Dei fidelibus et in fide et ampfisqjiepossessionibusditavit, magnilicavit, per-
gratia pacem el salulem. Palet omnibus quod Deo peiuaque lihertate, et omni jure regio cura omnibus
amabilis rcx Alhelbertus, prinius Anglorum regum rebuset judiciis, inlus et foris illi pcrtincntibus, niu-
»7 SANCTUSBONIFACIUSPAPA IV.
nivit, .suoqueregio privilegio et superni judicii im- A tributa, sic ipse Dominus concliidit, ergo liberi suiit
precatione, atquc apostplica sancti papse Gregorii filii. fjua ergo irreverentia Patres ccclesiarum in
interminatione exconimunicatoria, conlra omnem filios regni Dei sibi vindicant dominationem, maxime
injuriam confirmavit. Ego quoque ejusdem libertatis autem in hanc Ecclesiam sanctorum thesaurariuni ,
adju.toretpatrocinator omnes successores meos ar- in cujus malerno utero tot pontiiicum Dorobernise
chiepiscopos, omnesque ecclesiasticas vel soeculares reguthque ac principum corpora speramus alma re-
pofestates per Domiiium Jesum Christum et aposlo- lovenda sepulturoe requie, ex auctoritate scilicet
lorum ejus reverenliam obtestor, alque aposlolica apostolica, et hine ad seternam gloriam rcsuscitanda.
memorati Patris nostri interminatione interdico -, ne Taies supremi judicis ariiicos si quis bffendere non
quisquam unquam ullum potentaium, aui doihinalum, metuens hujus privilegii slatula violaverit, vel vio-
aut imperium in hoc dominicum vel aposlolicum latorem imitando vim suam tenuerit, sciat se apos-
monasterium, vel lerras, vel ecclesias ad illud perti- tolicb beali Pelri gladio iper suum vicarium Grego-
nentes usurpare prsesumat, nec. ulla prorsussub- rium piiniendum nisi emendaverit. Hsecergo oriinia,
jugatioriis aut servitutis, aut tribuli condiliosie, uti hic sunt, scripta, apOstolica ipsius instituloris
vel in magno, vel in minimo, Dei ministros inquie- nostriGregorii comprobalio.heel auctorilateservanda
tet aut opprimat. Abbatem a suis fratribus electum „ sancimus, suoque ore confirmamus, proesente glo-
in eodem monasteiio non ad siium famulalum, sed ad rioso rege Athelberto cuni iilio suo EthelbaMo, et
dominicum niinislerium ordinet,nec sibi huric obau- collaudantibus cum ipso omnibus optimatibus regiis,
dire sedDeo suadeat; nec vero sibi subjeclum, sed atque ullro volenlibus reverentissimis fralribus no-
fratrem, sed consortem, sed collegam, etcoministrum stris a sancla Romse Ecclesioehuc mecum vel ad me
in opus dominicum eum reputet. Non ibi missas in Evangelium Domini deslinalis, scilicet Laurehtio,
quasi ad suoe dilionis altare nec ordinaliones vel quem nobis, Deo favente, successorem consliluimus,
benedictiones usurpative sine abbatis, vel fratrum et MelLto Lundonioe episcopo, et Justo Ilolensi
petitione exerceal, nullum sibi jus consuetudinaiium episcppo, et Petro vene abili ejusdem nionasterii
vel in vilissima re exigat quatenus pacis concordia principum apostolorum abbate primo, cum cacieris
unum sint in doniinio utrinque, nec quisquam, quod in Domino adjuloribus meis obnixe posiulauiibus,
absit, dominandi dissidio in judicium incidat diaboli, simulque in eos qui hsec lidelier servaverint bene.
qui superbise lyrannide corruil de coelo. Reges gen- dictionem, aut in impce lilenles, quod nolumus,
tium (inquit Dominus) dominatur eoruin, vos autem transgressores damnationem exercentibus.
non sic. Cumque ab alb-nis non a filiis accipiantur

ANNODOMINIDCVU.

S. BONIFACIUS PAPA IV.

NOTITIA BIOGRAPHICA BONIFACIUM PAPAM IV.

IN_S:
(ExLibroPontifiMli.Ed.Blanchinitom.lv.)
0 Bonifacius,naiione Marsorum, de civilate Vale- C menses octo, dies tredecim. Hujus temporibus b
leria, ex palre Joanne medico, sedit annos sex, famis, pe-lilentioe, et inundationes aquarum gra-
a Boni(acius.-±-1. Decima pctava die Septembris, nifacii III obilu 20 oetobris an. 607 ad Bonifacii IV
aniii 607,post interregnum decem mensiumetsex die- ordinationem 25 Augusti 60i numerantur, inclusis
rumcreaius est ponlifex Boiiifaciusejusnominis quar- de more exlrem.s. Diera vero 25 Augusri esse ipsani
tus, teinporibus Phocee. De Phoca imperatore apud ordinationis Bonilacii, rion nio io lit. dom. F eo
Cedrenuin et Nicephorum memorabile legilur illud, anno recurrens denionstral, sed cevla. deprisitionis
quod monaclio qnoerenti, cur lam impium Chrislianis dies certumque sedis ejas tempus, ut iufra explica-
imposuisli imperaturem? Deus responderit: Delerio- bitur, aperti.s.me ostendunt. Nune vero, ut facile as-
rem itlo alium inveniri non potuisseullum, et hoc me- sequi omnes valeant, nequidquam a Pagio virgulam
ruisse Conslanlinopotitanorumflagiiia. Bisius. esse adhibilam augendo ac minuendo, ullibuit, tein-
— 2. De interpontiiicio duos inter Bonificios III pora ab eodeni praescripia, oculis subjiciendam reor
et IV omnes Codd. catalogiqua sibi constant, decem Anastasii Pogiique chronologiam.
videlicet mensium ac dierum sex; totidemque a Bo-
CniTONOLOGIA ANASTASH.
PAGII.
12 Marf. 60.4 Gregor. Ob. V. S. v m. xvm d. vi m. i d.
30 Aug.. 604 Sabin. Ord. S. i an. v iv i au. v IX
2 Febr. 606 Sabin. Ob. V. S. xi xxvi
29 Jan. 607 Bonif. III. Ord. S. vm xxu
20 Oct. 607 Bonif. III. Ob. V. S. x vi ix xiv .
23 Aug. 608 Bonif.IV. Ord. iv v xiv
Huic annorum quatuor, mensium quinque ac die- 608, diesque 25 augusti, quam diximus esse ipsani
runi xiv summoesi addantur anni DCIV,menses u, ordinationis Bonifacii lV,'ut idem Pagtus agnoscit;
dies Ii, emortuali Gregoiii iiiclusa; habebilur annus At juxta chrouologiam Pagii sunt anni iv,in. v, d. x"t
99 NOTITIABIOGRAPIIIC^INS. BONIFACltM PAPAMIV, .00
tissima. fuerunt. c Eodem tempore petiit a Phocate A
\ quo fecit ecclesiarii c sanctoeMariaeseniper virginis,
principe templum, quod appellatur,A Pantheon. In et omnium fflartyrum. In quri"ecclesia princeps,

quare prseter difficiillales suis locis demonslratas, derent. Pahtheum dictum est templum omnium deo-
quatridui spatium desideratur ad implenda temppra: rum, quo vocabulp usiotiam sunt antiquarii ad iu-
unde liqiiet Anastasio pofius quam Pagio, coetera dicandum simulacrum-in aversa parle quorumdam
eruditissirho, ihhsereridum.CiEterum ad BonifaciiIV veteriiiri liiimmorura excalptum, plurium deorum
sedem quod attinet non soluro inter omnes coristat symbolis referturo. In sereo ninrimo -Egyptio maximi
euin sedisse ari. vi, roens vm, d. xm, verum, quod rem moduli, quem interselecta liumismataexhibet Petrus
iriagismagisqueastruit, epigrapheillius epitapliiosub- Seguinus, ab una parte cernitur caput laureatum
jccta, quam ex Manliicolleclione Baronius ct recen- Antbnini Pii, et ,ab alleracaput barbalu.m principa-
liores usurpant, ita babet: ' "-- lium numinum insignibusorhalum, inter qusemodiiis
HIC REQUlESClT BONIFACIUSJUNIOR capili imposiius Serapidem designat, corhu arieti-
QUI SEDIT ANNOSVI. M. VIII. DIES Xll. num Jovem Ammonem, trifida fuscina Ditem patrem,
DEPOSITUSEST OCTAVOIDUS MAII atqueeliam Neptunurii,serpens eidem circumvolutus
IMPERANTEDOMINOHERACLIO Esculapium, radiata coma Solem, siveOsirim, et
ANNOEJUS QTJlNTO. - cornu copioeNilum. Simili lypo insculptamgemmam
olim vidi. Id Pantheum dicurit.-
dies
qua epigraphe depositioiiis xn excluditur, ilapro. ac
inde non tredecim dies, sed numerantur, ut rB' Panlbeum vela fundamentis excitavil, vel incte-
absolvit, porlicu cerie ornavit M. Agrippa Au-
BonilaciusIV 7 Maiisit mortuus, el juxtaAnasiasium plum gristi gener, ut nos docet fronli operis imposita in-
el alios, qui habent dies xm, ociava ejusderii mensis
sit sepultus. Argumentuni i.lo proeclariusad deroon- scriptio. M. AGRIPPA. L. F. COS. TERTIVM.FECIT.
strandum aliud esse depositionis seu obitus poniifi-
cum diero, alium deposiiionis seu sepulluroein san- De illo Sicloquitur Dio lib. .iii: Pantheon quoqtte
cti Petri ecclesia, excogitari npn pplesi. Plerique perfecit Agrippq. Id.sic diciturforlasse,quod in simu-
eiiim Codd. et caialogi traduiit Boriifaeiumdie 25 tacris Marliset Venerismultas deorum imaginesaccer
Maii esse depositum apud sanctum Petruni. Et quam- peril, a. veroniihi tidetur, inde id nominisliabet, quod
vis Anlon. Pagius suspicetur num de aliqua trans- forma convexa fdstigatdmccelisimilitudinemostende-
latione agalur bona cuin veniauec sepiemdecimpost rei.Y. G. LudpvicusDemonliosiiisin Hbelloinscripto,-
dies loco motiis esset, nec, si posteripr translaiio e Gallus Romat hospes , Ronianis lypis excuso anno
pluribus, quse lacise sunt, memoraretiir,vox a scriptore 1585 quanlivis prelii, singularem suam divinationein
haud dubie eorum temporum oequali sepullus prbfert, circa Paiilhei constructionfeni.ls riegateain
adhiberelur ipso in contextu : cum prscterea quse fuisse formam Panthei, quam nunc refert, qnippe
multos post annos translationes factsesunt,non igno- cum excelsum.explano surgerel, inquil ille, hodie tre-
renlur. Quainobrem utCunque sepulturae soleirinia decim gradibus (riiinc duobus"ascenditur beneficio
apud Papebrochium memorata cum Pagip credide- Alexandri VII. P. M., qui egesla terra, dextriiaterls
beant apocrypha, tamen ad >pontiliciam chronolo- etiam partem porticus coliapsam egregie restituil)
giam quod altinel propius ille attigitpunctum. Aniio .; descendiluriii pqrticum, tmdtis omamentis svb terra
igitur 615, seplima die Maii occumbens, oclava sepe-(C defossiset cum iis hoc loco P/inii, qui obrulusesteo-
litur Bonifacius in Laleranensi ecclesia, el ^5 ad dem pene eventu. Quocirca-ejusdem conalus fuerit
sanctirai Petrum effertur. CEIINDS. - : ;' utrique.succurure, ul.et.ieynptumiysuma fundainentis
—5. ChVonologiaFabr<)ii,::iS.!vBoJiifoicius IV. Anno';. .. tOnspiciendumexhibeamus,et iocuitl Plinii •ex densa
Chrisii607\ Phocceimp. o. BLANCII. illa cdligine, qiia jdmdudum premilur, proferamus
t Famis... Eodem temporepetiit, elc. Cod. Vallic: in lucem. Summaljni percurram quoc Caius auclor
liabel: fames... Ric petiit a Foca 'principe templum dilucide e.t ubertim describit, ut demonsirei qnoe
quod Panthebn vocdbatur,BLANCU. " olim forma Panlheo constiierjf.
<••-
Eodtm tempore... omniummartyrum. — 1. Cod.,, Primum observanduravenit iinmutaiam nunc mhl-
Farnes. hahel: Eodem temporeyetiitd Focate principe luiri apparere antiquam symmetriam. Cum latitudo
lemplumqui appellatur Pantheon..BLANCII. lempli modo.allitudjnem exoequet, opus evadit ior-
— 2. llsec ecclesia dicta est sarictoeMarisead Mar^ malaequadraioe, scilicet ordiiiis Dorici; curii tamen
tyres."Anastas. in Paulo : Ipse vero lioc agnito (ugil duplex pOiticus,osiiuin leriipli,'antepagriieiita,super-
in ecdesiam sanctccDei genilricisYirginisMurioy,quoi ciliuin, lumen, coluiiinop,pmnia.sint ordinis Corin-
vocalur ad Marlyres. Sic dicla, quia ponlifex Kalen- thii. En hermaphroditum architecturaegenus, summa
dis Novenibriscelebrandam ihi instituii solemnitatem operis virilis, partes muliebres. Nulla igitur est hic
onih.um uiariyrum, quocpostea. traiisiit in solenini- synime.lria,quoenihilest aliud, quam partium invi-
talem pnihium"saneiorum. Sjgebert.in Chronic. ad cem et eariundemad universum oommensus. fmpro-
ahn. (09 : Hic Pqntheon Romce.d Phoca imperatore babilurne ppus celeberrimum, quod Plinins inter
impetralum vertit in. ecclesiam sanctm Mariceel om- -_.prsestaniioraorbis conimeinorat? Ilaud quidem, sed
rtium inartyrum, qua;poslea crescentereligipne.Chri- illudr ad cxquisitam arcliiteciuroe-formam revocan-
stiana decretaesl fiert in lionoreomniumsanctorum. dum; nenipe judicandum est.tantuiri subterra lalere,
HIIIICposlerioresRomndam vpcar.unt.Berioldps Con- quaniumilli ad juslamor.diiiisGorinthii syinmetriam
sianticnsis presbyterin Chronic. ad aiin. 1087..Gui-: deest, ac.proplerea ad eam profunditaleii)prsesens
bertus vero hmresiarcha,non magis ab incoeptaperver- pavimeniiini eflodiendum, quanta est inler rationes
sitate cessavil, imo se apud sanclam Mariam ad Mar- Doricas et Coriniiiias differentia.
tyres, quamRolundamdicunt,incaslellavit.ALTASERRA. Secuhdo loco Plinius Caryatides Panthei comme-
— 3. Optimo consilio sanclissimus pontifex Boni- nioral; lib. xxvv, c. 5, ait: AgrippaiPantheum de-
facius IV templum toio orbe celeberriinuiii deorumi ' coravitDiogenesAtlteniensis,ei:Caryalidesiii iolumnis
omnium cultui ab ethnica superstitione dedicalum,, templiejus probanlur inter puucaoperum. Qualuorex
in honorem beatissimseVirginis Mari*, oroniumque: illis, erulse ex terra, sub qua lalebant, adhuc visun-
mariyrum consecravit, dalo, vel- lortasse etiam ac-i tur, duoein Capilolio, et dusein oedibusChisiis, quas
cepto a proedecessoribuspontificibusexemplo.profana inhabitat dux Braciani.
teinpla in sacra convertendi, retenta aliqua siniilitu- Q-''*herat igitur illis in teroplo sedes? Plinthico-
dine et veluti cognalione inter yetereni, novumque( lumnarum tenuiores. suiil quani columnarum coni-
Cultum; uride faciuni esl, ut Marli in bealoeMarti- mpnsusexigat. Paisitaquepliiiihialithpsiratopcciil-
.sacrse"sedesini tatur; sed occultaniur pariier coluinnarum.stylob»^
noe, et Roriinlo Remoque Iratribus honorem
Cosriix et Damiani pariter fratrum cbnce- tde: stylobatas auiein in ejusmodi operibus apr^pni
101 NOTITIABIOGRAPHICAIN S. BONIFACIUMPAPAM IV. 102
' multabona obtulit. Hic domum suam monasterium A Hic fecil ordiiiationes duas per mensem Decemb.,
fecit, quod et ditavit. * Qui defunctus sepultus est h diacoiios octo » episcopps per diversa loca triginta
iid beaWin Petrum app-iolum die 25 mensis maii. quinque.
deberedocetVilruviuslib. m, c.3. At lalitudo mar- bus consecratam, postmodum in honorem sanclorum
morisCaryatidum eademest ac plinthidum etstylo- omnium ab omni Ecclesia observari decrevisse, lit
batarum, eadem etiam niarmoris species. Egesta habet Usuardus in suo Martyrologio. Vide etiam di-
ilaque lellure et plinthi emergant inlegri, atque sty- cenda in Gregorio IV. PAGICS.
lobaise, el restituaniur Caryatides suis stylobatis, —5. Hoc timplumidololatrioesprdihusexpurgoitum
unde imperitorum manus divellerant. vero Deo consecravit sub invocatione beatissimse
Tertio Pantheum simulacra omnium deOrumcom- M. V. el omnium sarictorum manyrum. Ea occa-
plectebatur; sed uhinam et quo ordine erant 511« sione solemnitatem insiiluit in Urbe celebrandam
disposita ? neqile enim diis omnibus eodem loco quotannis Kalendis Nove.mbribusiu honorem ejus-
sacra fiebant. Sextus Pompeius auctor est antiquos dem B. M. V. et omnium SS. martyrum ; quam postea
diis superis in sedihciisa terra exaltalis sacra ficisse, Gregorius IV celebrari jussit ab omni Ecclesia.eodem
diis lerre-tribus in lerra, diis infernalibus in effossa stato diein horioreih SS. omnium. (Bedalib. n, Hist.
terra. in tribunali iiaque Jupiter excelsa sede eiat Eoci. cap. 4. Marlyr. Rom. m. ld. Maii,et KaL Nov.)
locatus, alii dii coelestesin sediculisillis quse emihent Templum istud oe.dificalM. Agrippa, gener Augusti
in solida parle muri circa teiripli ambilum, dii in in- imp. post Acliacam victoriam hodie Capo Figuto,
tercolumniis sili, infernalesvero in eflossa terra intra B contra M. Antonium et Cleopatrain. Agrippa illud
eam fornicaiionem quse sub gradibus erat. Gradus Jovi Vindici dicavit (Plin. /{A.xxxviNatur. Hist.cap.
porro a limine porioe incipientes ad earti proluhdi- 15), appellatumque fuit Paniheon; seuquia.simula-
tatem descendebant quse supradictam diilerentiam cra omiiium deorum qui Romoecolebanlur in eodem
ordinis Dorici el Corinlhii penilus absumerel. Et fuerunt posita ; seu quia convexa ejus strucliira coeli
ctim omnis diameter latitudinis templi sit palmorum speciem exhibebat, qubd est Dei sedes (Dio, Hist.
178,diviso diametro in 4 partes, tribulaque uirinque Rom. iib. LIII).
quarta parte gradibus ab exlrerais ad iniimum, duse Idem templum, tametsi ardore ingenli a Chrislia-
quarloe partes in medio pro templi area vacuoere- nis catera idolorum lempla post conversionein im-
manebant, ut qui in inlimo gradu conslitutus suspi- peraiorum destruerentur, inlactiim remansit, ex lege,
cefet iholum, videret intimam quadranguiorum ut creditur, imperatoris Honorii, quoe sic habet :
tholi circinationem intihioe graduum circinalioni Sicut sacrificia prohibemus, ita volumus publicorum
respondere. Indefacile conjicias archilectum in animo operum ornamenta servari (leg. 15 de Pagan. Cod.
habuisse inferiorem parleni templi quodaramodo in Theod.). Hodie etiam integruni Romaeexstat, et di-
hemispherii superioris figuram formare, ul inferiora citur ecclesia Rotunda. SOMMIER.
d Pantheon. —1. Qusesiricliffl Anaslasius, eadem
superioribus responderent; alioquin pyramides tholi
artifex produxisset, ut in aliis tectis roturidis, in prolixius scripseratPauhis, ibid., c. 57. Idem (Phoca)
quibus illse colligunlur in flore, qui tecti tanquam alio papa Bonifacio pelente,jussil in veleri funo, quod
umbilicus esi. Sed prselerea.ita rationes hujustempli Pant.heonvocabant, ablatis idolotutria! sordibus, eccle-
constitutse lu-re, ut exlrinsecus in parte convexa siam beafcesemper virginis Marice, et omnium mariy-
tecti eadem graduum symmetria servata sit, ut non ^rumfieri, ut ubi quondam omnium non deorum, sed
lantum inferiora superioiibus, verum etiam exle- dwmonum cultus erat, iii deinceps fierel memoria
riora interioribus congruerent. sanclorum. BENCINUS.
Sic ex regulis arlis divinabat circa Panlhei Tor- — 2. Sic mirandum illud opus tot anliquOrum scri-
mam ingeniosissimus Gallus, a quo abludere haud ptorum proeconiis celebratum, a'Marco Agrippa
videtur AmmianusMarcellinus lib. xvi vocando Pan- lertium consule lempore Augusti imperatoris erec-
tbeuni regionem lerelem speciosa celsiludine fornica- tum, Jovique Vindici consecralum post sexcenlos tri-
tam. Rdn spero me faclurum Iectoribus jucundam, ginia duos annos Christianse religioni usui cessit.
si ob oculos posuero schema a Clarissimo auctore BlNIUS.
delinealuin, idque lanto ulilius,quanto laudalus liber — 5. Sanclissimus Bonifaciusdelestalus idolorum
non esi faeile -cuique obvius, et teinpli descriptio ex cultum, Jovem inde deosque omnes expulit, ut/Vir-
schematis intuitu evidentius constabit. BALDINUS. gini Marise,sanctisque omnibus ocdesea merilo con-
— 4. Cum Boniiacius videret Phocam imperato- secraretur, quoenunc a forma circulari Roluhda a
rem propenso animo esse erga Romanos pontilices, Bomanis vocalur. Quam scdem donatam-Ecclesioe
ab ipso dari sibi peliii Pantheon nobile Romse delu- Cbristi a Phoca Augusto, Beda gravis auctor, ac fere
brum, tot antiquorum scriptorum proeconiis cele- illiiis setalis memoriae mandavit; et post erim Vala-
bratura, a M. Agrippa ter consule .tempore Augusti fridus in libro de Exordio et Incremeritis rerum Ec-
erectum, Jovique Vindici const cralum; quod adhuc clesiarum, aliique. Fuil dediCatumhoc illuslrissinium
iniacium remanserat a demolieiitibus daemonumse- temphim a Bonifacio IV, anno 610,'tiie loinaii. Qua
des Romanis Christianis. Cumque illud obtinuisset, n eadem die 28 curribus onusiis fuere translata multa
cxpurgatum ah antiquse sordibus idololalrioe, in ho- sanclornm marl^runi corpora, ex diversis cceilieleriis
norem Dei genitrkis Marisc, el omnium sanctorum urbis Bornoe,et ibidem juxta aram maximam recon-
martyrum (quorum plurimorum reliquise ex coeme- dita,' sexcentis trjginla duobus prope annis posiquam
teriis exlra Urbem posilis eo translaioe sunt) conse- illud condilum fuerat in idolorunVculluin,ad religio-
cravit. Hoccnarrant Anaslasius et Ueda lih. u llisl. nein Christianam translatum, nuncupatumque fuit
Eccles., cap. 4. Hsec,60016313 eliamnum Romaevisi- Sancta Maria ait Marlyres. Hic dies le-tivissimiis et
tur, diciiurque S. Maria Rolunda, ob oedificiifor- celeberrimus fuil Romanis , concurreniibus undique
liiain. Ejus dedicaiio inscripta est Marlyrologio Ro- populis, ita ut fameni inferrent Romaho populo,
mano ad dieni xin mensis Maii, ubi appellalur cum frugum copia eo tempore angustior existeret.
Dedicalioecclesia: sanetaiMarice ad Martyres. Eam Quare Gregorius IV Romanus ponlifex transferen-
dedicationein Sigebertus in Chronico aliigat anno uum censuit ad Kalendas Novembris, quo lempore
primo Bonifacii, quam ail, in Kalendis Novembris annona copiosior esse solet. CIACONIUS.
ibi instituisse solemnilatem omnium martyrum, quce — 4. A M. Agrippa Augusti genere, insigni ob
posteacrescentereligiene Clirisliana decreta est fieri navalem vicloriain conlra Sextum Poropeium, ieiii-
in honoreomniumsanclorum. De hac legendus Baro- plum hoc solidae molis slructura Jovi Vindici, vel
nius. in notis ad Mai-lyroiogiuraBom. die XHIMaii Marti Venerique sedilicatum, deorum omnium iina-
et prima Novembris, quero lamen ialuit Gregorium ginibus in eo positis TOT_JVe.S-j xoivovUpbvpotuit
papam lertium hanc solemnilatem sanctis martyri- appellari. In tanta vero celebritate hoc oediticium
.05 S. BONIFACIIPAPyE IV 101
habitum est, utinter proostantissima Urbis opera jA. ' Multa dona, etc. Cod: Farnes. : Mtitla dona
eniimeraretur, ad quod posleritati servandum Ro- optulit. Hic domumsuam monasterium fecit, quem et
niani Csesaressedulo incubuere. Illudenim vetustate dotabil. Quo defunclo,sepultus esl ad.Vealum 1'etrum
collabens Adrianus restituit, ut Spartiaiius capite 19 Apbiiolum,die v men. Madii. Hic, elc. -BLANCU.
teslatur, idemque instaurarunt, tura Antoninus Pius, * Qui defunctus.-—1. Cod, Vallic.: Quodefuncto,
ut scribit Capitol. capite 8, ttim Septitnius Severus, sepultus est ad Beatum Pelrum Apostotum.Hic fe-
utmoriet inscriptio apud Gruterum p. 1, ri. I. Cit, etc. BLANCH.
IMP. "CJES. L. SEPTIMlUS SEVERUS.... — 2. Cuin-juxta Anastasium; Ordericum, lib. n,
ET IMP.C___S.M. AURELiUSANTONINUSPHIS... Abboneiri, Hermannum Gontraclum in Chronico, et
PANTHEUMVETUSTATE GORRUPTUM plures caialogos Bonifaciussederil annos sex, men-
CUM OMNI CCLTU RESTITUERUNT. sesoclo, dies tredecim, ad Deum migravit die sepli-
ma Maii anni Chrisli sexcentesiini decimi quinii.
Yerum multo celebrius hoc teroplum evasit, cum Baronitis refert
omni idolorum superstitione sublala, in honorein Mariliocolleclis ex monumentis Valicanse basiicse a
sanctoeMariaead Martyres uni veroque Deo fuit Con- pbium, in cujusejus line
sepulcro inscriplum ejus epita-
secratuin. Solemrii etenim ritu B. BonifaciusIV illud cius legilur : llic requiescitBonifu-
ditaVitque ex coameteriisextra Urbem san- jtinior, qui sedit annos sex, mensesvin, dies xn;
pwgavit, est viu Idus Maii, imperante dominoBera-
Ctorummartyrum lipsanis, cessitquein usum religio- depositus dnno ejus 5, ubi lantuni dies duodecim supra
unde exelusa-mullitudine doemonum clio,
nis-Chrisliaiiae,: merises octo numerantur, quia dies septima Maii,
multitudo ibi sanctorum memoriam coepit habere, r. quse est emorlualis , excluditur. Ex quibus et conse-
ut ail nnster hocloco, et PauluS Diaconus libro ry, " est ejus .ordinaiionem.diei ^25Augusti a nobis
capile 57, Valicano epilaphio vetustissimo idem ex- quens recte aflixam fuisse , et vacalionem sedis.post mor-
pnmente apud Manlium:-•; tem Bonifaciiiil, in Ariastasio.male descriptam esse.
tiis
Gregpriofjuai jacet hieBonifabius ajmiis, Colitur sanctus Bonilacius IV die. 25Maii, quo et
Hojusqni sedisfuil aequus,re_lor'etasdis; Papebrochius in Actis sanclorum Vilam ejus refert.
Temporequi Pliocascernehstemplumfore Rooia., PAGIDS.
Delubracunc.orumfuerantqua.dajmoniorum, h Diaconosocto, etc, Cod. Vallicel.: Diaconos vm,
Hoc expurgavit,sancliscunclisquedicavit.
MAFFEUS. episcoposper diversa loca xxxvj, elcessavil episcopa-
• Sanctce Marim, etc. Cod. Vallicel. : BealceMa- tus1tnenses.vii, dies xxv. BLANCH..
rice... etomnium marlyrum, etreliquias in ea colloca- Episcopos, etc. Codi Farnes^: Episcoposper di-
vit. In.qud ecclesia princeps multa dona obtulit. versaiocaxxxv, et cetsavit episcopatusmen. xi,dt..v.
BLANCH. , . . . .
-_LA«eH.

BONIFAGH PAPJ: IV SGRIPTA.

(MansiConc.Nov. Collect;t. X, col. S03.)
CONCILIUMROMANUMSUB BONIFACIOIV. G lerlia, tertia die Kalendarum Marliarum, ut quceque
. In causa. Anglicanm Ecclesue celebratum Homce, erant regulariter decrela sua quoque auctoriiate sub-
anno 8 Phocatis imperaioris, indiclione 15, etterlia scribens confirmaret, ac inBriianniam rediens, secum
dieKatendarum .Martiarum , retti Anglicam promo- Anglorum Ecclesise mandata atque observanda de-
vettte, et in eodem consedenteMeiltio primo episcopo ferret, una Cum epistolisquasidem pontifex Deo
Londinehii. diieclp aTchiepiscopoLaurentio, et clero universo ,
(Norireperinnturisiius conciliicaiionesveldecrelum*, similiter et Edilberto regi aique genti Anglorutn
sed fmitis.qua.scribil de LaurenlioarchiepiscoDO Cantua-
ri*, Beda sic lib.
progreditur, n, cap. 4.) •_.. direxit. Hic est Bonifacius quarius a -beato Gregorio
H(s tempbribus yenit * Meililus Londoriise.episco- Roriiahseurbis episcppo, etc.
pus Romam, de necessariis EcclesiseAnglorumcau- t DECRETUMSYNODI, .
sis cum aposlolico papa Bonifacio tractaturus. Et Promulgatum in cdncilio Romanp iii.- Kal. Martias
"
ciim idehi papa reverendissimus cogeret synodum anno Christi 6lp.
episcoporuin Ilalise, de Vita monachorum.et quiete Quomodo liceat monachis cum sace>-dotaliofficio
ordinaturus, et ipse Mellilus inter eos assedit arino ubiubiministrare.
octavoimperii Phocatis principis; indiclione decima . Sunt nonriulli"fulti nullp dpgiiiate , audacissiriie
a Exira moenia Lpndini civilalis receiis erat ex- Hardy Parisiensis senatoris eruditissimi : qiiod cum
siructum monssterium, prb cujusregulari observan- ab Holsteniano in quibusdam pluriiiiiim differre ani-
lia.Mellitus plurimiim sollicitus Romain se ciintule- inadverlerim, ambigendunimihiiion pUlaviquid illud
ral, nt pole quod- illud ipsuui. fore scirei, si bene eliam tibi, lector, oflerremi
custodiretur, aniplum seminariiim, exquo onines . Ex concilio sancti Bonifacii papce, qni quttrtusa
Ecclesiie quoeera.nt in Anglia sibi antisiites adscisce- beato Gregoriofuil: quod liceal monachis ubiubi cum
rentJ llis accedebat alia causa, .quse et pdlissima vi- sacerdolali officiocelebrare.
deri poteral, an nimirumrata sii habenda ecclesise Sunl nonnulli stulti dogmalis , magis zelo amaritu-
Saricti Pelri ejusdem nionaslerii dedicatio divinitus dinis quam ditectionisinflammali,asserenlesmonachos,
facta, de qua plura valde miranda refert Ealredus quia mundo morlui sunt, el Deo vivunt, sacerdotali
abbas, scriptor gravissimus in vila sancti Eduardi officioindtgnos, ncque ptenitenliam, aul Christianita-
regis Anglorum, apud Surium die quinta Januarii. Um, seu absolutibnem targiri posse per sacerdotalis
Vide Baronium anno 610 numero 10. Bwius. ojficiiinjunctamgratiam, sed omiiino fattuntur. Ndm
> lllud idem decretum synodale. a Bpnifacip IV siexhac causuveteres temulivera prcedicarent, apo-
papa promulgalum in concilio Romano anno 610 hic stolicmsedis compdrbeaius-Gregoriusmonachicopol-
describimusex veteri codice S. Symphoriani Meten- lens culiu, adsummum apicemnullatenus cdnscenderit,
sis qui.modo visitur in Bibliotheca v. c. Claudii cui solvendiligandiquepoieslas concessa eet. Augusti-
' VerbasuhtBinii.Infraautemhabesilluddecretiiiiia Mansiediium.
 SCRIPTA QU/E EXSTANT 10G
ld5
zelo magis amaritudinis qiiam dileciTorie_\tur verisimilibus deroonstratur assertionibus. lllud
quidem,
inflammati, asserentes raonachos, quia mundo nior- vero lunicse quod brachiis extenditur, alas duas.esse
tui suiit, et Deo vivunt, sacerdotalis officii potentia dicimus : et illud taiidem quo conditur corpus, sex
certissiroe asserilur. De-
indignos, neque pcenilentiarii, neque Ghristianitatem alarura numerunimonachicce implere
certanfes igitur professionis presbyteros
largiri, neque absolvere prisse per sacerdotali offiCio
divinitus injiinctam potestatera : sed omnino labun- sacerdolalis polentise arcere officio, omnimodo proe-
tur. Nam si ex. hac causa veteres scmuli viera prsedi- cipimus, ut ab hujuscemodi hefandis ausibus repri-
mantur in posleruin, quia quanlo quisque celsior,
carent, apostolicoecomparsedisbealissimusGregorius
monachico cultu pollens ad summahi nullatenus api- tanto potcntior.
cem conscenderet. Quoniam quidem hoec o.stialim EPISTOLA EX EODEM CONCILIO
fungendi, ligandi, splvendique potesias a Deo summa
conceditur. Augustinus quoque ejusdem sanclissimi DATAADATIIELI!ERTL'M, REGEMANCLOK#M.
Gregorii discipulus, Anglorura prsedicalor egregius, Dpmino excellentissimo' atque prsecellentissimo
ac Pannoniensis Marlinus beatissimus, cujus san- regi Anglorum Athelberto Bonifacius episcopus ser-.
ctilatis lama longe lateque diflnsa lotus personat vus servorum Dei.
mundus; alii quoque jam plurimi sanctissimi pre-; B Dum Christianitalis tvestrae inlegritas ita circa
liosissiino monachorum habilu fulgenles nequaqnam conditoris sui cultum excrevent, ut longe lalequa
annulo ponlificali suhartarenlur, si quia monachi resplendeat, ct in onini muudo annuntiata,* veslroa
fuerunt prsedielis uli prohiberentur. Neque enim Deo dignse operalionis augmenla rcferat; enormeS
Benedictus monachorum proeceplor almificus hujus- largitori oninium bonorum Deo grates exsolvimus,
ceinodi rei aliquo mpdo fuit interdictor; sed eos qui vos de excelso prospexit, ct in tanto virtutum
Eseculariiimnegoiiorum edixit expertes fore, solum- culmine erexit. Quapropter, gloriose fili, quod ab
Iriodo. Quod quidem apostolicis dociiineiilis, et om- apostolica sede per coepiscopura nostrumMielHluin
nium sandorum Palrum instilutis, non solum mona- poslulastis, libenti animo concedimus : id esl, ut
chis, verum eliam canonicis maximopere imperatur. vestra benignitas in monaslerio in Dorovernensi civi-
Nemo eriim mililans Deo implicat se negoliis scecula- tale conslituto, quod sanctus doclor vesler
Augusti-
ribus. Ulrisque eiiain prsefatorura Palrum exemplis nus, beatse memorisc Gregorii discipulus, sancll Sal-
perspicacibus circumquaque ut mundo morlui sirit vaioris nomini consecravit, cui ad prajsens prseessat
evidentissima ratione prsecipiiur. Tautorunr igitur dignoscitur dilectissimus frater noster
Laurentins,
Patrum instituti exemplis, quibus periculosissirnum licenter per omnia monachorum regulariter viven-
est refragari, credimus a sacerdolibus monachisli- C tium habitalionem statuat : apostolica auclorilata
gaudi solvendique officium Deo imperante haud in- decernentes, ut ipsi vestrse salutis prsedicatores mo-
digne adminislrari, si eos digne conligerit ad hoc nachi, monachorum gregem sibi associent, et eoruiu
niinislerium sublimari. Qubd incunctanter [aflirmat vitam sanctam tum moribus exornent. Quee oinnia
quisquis statura monachorum et liabitum potenlatuni- decreta si quis successorum vestrorum regum, siva
que evidenter considerat. Verbi gratia : angelus episcopprum, ciericorum, sive laicorum irrita facera
Grsece, Laline nuntius dicilur. Sacerdptesigiturroo- tentaverit, a principe apostolorum Petro, et a cun-
nacbi alque canonici, qui quotidie sancta Dei proe- ctis successoribus suis analheraatis vinculo subjaceat,
cepta annunliant, angeli yocaritur, rationenon incon- quoadiisque quod temerario ausu peregit, Deo pla-
grua. Sed unusquisque arigelieus ordo quanto clarita- cita salisfactione po_niteal, et hujus inquieludinis
tcm Dei vicinius contsmplalur, tanto dignitate subli- veram eniendationem faciat. In Christo
valeas, do-
mior aflirmalur. Nam uli clierubim, monachi sex roine fili.
alis velantur. Duoequidem in capiiio quo caput tegi-
niis qnoqiie ejusdem sancliswmi Gregorii disciputus stalnm monaciwrum et fiabitum considerat; angelus
Anglo.riimpradicalor egreqius, et Parinoniensis Mar- enim Grcece, Latine nunlius dicitur. Sacerdotes igitur
tinus, aliiqitequamptmimi viri sanctissimi preliosorum. D monachi aiqtie cctnonici,qni Dei prwcepla animntiant,
monachoriimhabilu fulgentes nequaquani annulo pon^ mgeli vocanlur : sed unusquisque angeticus ordo,
tificuli sublraherentur. Neaue enim Benediclus mona- qtsanlo vicinius Dominum contemfdantur* tanio subli-
choritm prceceplor liuftts rei alii/uo modo fuii ihter- mius dignitaie firmantur. Nunquid non ul cherubim
dictor, sed ecis sceadariunt negoliorum dixii -experles nionachi sex alis velaniur : ctumin capitio, que caput
esse debere : quod quidem.iiposlolicis documenlis et tegitur, veris demonstranlur assertionibus. Iltud vero
sanctormn Palrum insiilulis,' hon solum universis, quod brachiis exlendiiur duas alas esse dicimus, ef
vernmetiam canonicis summopereimperalur: Utrisque: illud quo corpus conditur, alas duas. Sic sex atarum
enim per.spicacibus sanc.torum Pulrum exemplis, ut' numerus certissime conficitur. Decertantes igitur con-
mundo moriui sint prcecipilur. Credimus igitur a sa- tra monachos in hac re sacerdotatis poteniice afcerc
cerdotibus mdnachis ligahdi solvendiqueoffteiumdigne officioprmcipimus, ut ab hujuscemodinefandis attsibm
administrari, si tamen digne cohtigerit eos hoc mi- in posterum reprimantur quia quanto quhque excelslor,
nisterio sublimari. Quod evidenter affirmat quisquis tanto potentior. LABB^EUS.

J-.TROJ.. LXXX. i
407 BULGARANICOMITIS 10»

ANNODOMITUDCX.

BULGARAHIB COHES.

NOTITIA HISTORIC A W BULGARANUM.

Uutonii BibJ.Hisp. vet., t. I, p, 558,n.. 218,)

Bulgarahus comes sub Gundemaro rege (biennium A alios scriptse.egunlur (Bulgarani epistolarum IXT«_«
Iiic GdThis,usque ad -annum 612 imperavii) Gallicc apud nos habenius, ex CodiccOvetensiexscriplarum:
Narbti.hensisprscfeclus, plures epistolas ad, diversos quarum prima est ad episcopum quemdam Francise;
direxit, quse ad noslroimusque selaiem ad.huc.ifledilac secunda ad eumdem, tertia ad episcopuin nescio
in quodam Ovetensis Ecclesise Codice niembranaceo quem quarta et quinfa ad Agapium episcopuni;
ante quingentos annos ju.ssu Pelagii episcopi ad sexia, ad Gundeuiaruin regerri. Quas omnes, simul
usuiu AlpbonsiCastclbc ae legioni.sregis Vlexar.ato; cum.aliis diversorum, quas inler hivlo-a servamns,
atque in alio Cpdice Complptepsis sancli Ildephonsi publici juris aliqnarido facienjus.Card. dc AGCIR. (b).
collegii, Ovenlensi islo anliquiore, servaiaj sunt. Nonnulla illius teniporis gesla, nec aliiinde nota,
Quibus quidem cpistoiU, quarum una ad regcm, ducc nianifestari, Ambrosius Morale?, rei auctor, et ocu-
ad episcopiunquenrdam nominc IU.u&p-em (ct),aliss ad latus teslis.Iib.xii, cap. 11 Historisesuie, nbs docuit.
< (a), Illnstrem hunc Francise, seu polius Aiislrasise sappris intuslrem.sive Hhistreinvalet, ut, ssepiuspe-
episcopum vocavit Mpriiliusqusvsjicl.propmnt ejus , riculo facio didici.
iidiiieu fuisset, deceptus, u.li egoexisiiiup, yulg.ari {6) Exstat in regire BiMiothecx Matrilensis Codice
compendid llf. qriod io CompUitriisi(nuiic EsCuria- noii Iz.Kf inpdpiitd iSSopi.cBolgarani tpislolarum,
lensi [Dujr-amm.et Plut. I. nmn. .-ii) rodice vide- si.binis, quas ca.rdinaiisAguirrins.k.abuit.ad Agaiium,
rat; cum id in ve.Lcribus.cpdicUiHS.ante annum " aliam ad euindem direciam.adjungimus , quaj in cp^,
Clirisli M. exaralis, indicandp lnecrli,, quod,ig»ora-=' dice nostrp, alqtie ilein ih 'Escurialemi Lii. B. Plnt.
__iiisaiit relicere volutmis noinini adhibeatur -.queni- \U. n> 14, ordine septima est. Agtiiiiirus fideriideiis
«dmodum apUil Gtsecos S.i? et.E.vx, ariudTIebrseos edendis yidetur, non liberasse. Temas priores a&
SlhS)peioni, et contractus ploni , unde Hispanicum Inceriuni ad Frqncice sive Auslrasim episcgpum quia
phuUwo, eodera.pror.us Incerii, au.t Inii.o.ininaii si-r: honriibil liispanise histoiiain coiiferurit, primus
gnificalii. Laliiii id per gHtdnj».ex.p.rijnun 1. Recen- oriiniumevulgavit cl. novissimoecdiiionis Valenlina.
tiPres Codices ejiis loei stibstituuhlN. Aliuddiceiiduriii Jpannis Mariaiioo Historise Uispanicsc curator D_
de compeiidio INL et maxiine eum deeussala L hoc; VinccnliiisNoguerra et Ramon alibi a l.iohisiaudatu^
tuodp...INIJE-: Quodin codicibus,GolhiKisaut Gothicii vpl. 11quod anno 17.5 pfpdiil, a pag. 548.

BVLGaRANI GOMITIS

EPISTGLiE TRES',
AD BPISCOPUM FRA51CI.E D1RECT.E.
(Mariana,Istoria de Espana, ed,. Val., t, III, appeu.d.1

EPISTOLA I. iC letaiiiis reqeiiiptorera omnium Dominumsupplicalio-

.... Interea nptescimus, sanctitali vestrae ad noa aibus adeamus; ut invictam po.tentioe^suse in defenr
opinione vulgata pervenisse Brunigildemvirginem et sione catholicorum prsetendat dexterain, et semulan
Theudericum regem amaTissima siib disppsitipn^ tis perfidi hpslis cpndignum merilis adsit intenlionis
^ssu.et?,diffundentesvenena, in excidiunjunite,%m? inleritum; alque jurgiorum auctores, velusti ser-
\is contrs(glpripsum Theulibertum rcgeni atrocissi- pentis macbinatione nudatos in; ex,e,nJPlriniTe,serata
muni barbarorum excitasse dimicare regem. Qupd cl!\reat cunctis. per dwiiitu. justa npslri Domini ul-
si sjiecialiier ila res agitur, quid necesse est, nisi ut tiorie prostratos poscenies. TJt si scripta quse paulo
anle aruia bellica cunctus in hac parte precibus ela- ante glorioso Theulibertp regi direcl.a, sicut ppliiciti
boret divinum populus implorando suff.-sigium,unde estis, destinare procurastis-: aut ,si missi vestri jam
petiums evidentiani rei nobis sigiiificari? Ct et nps reversi sunt, vel quod reciperelis responsiun, vel si
participes effecti fidelium pari fidei flagranlia con- usque hic placiia deportantes, aut cerle si ad proe-
surgenies, cum universis sacerdolibus, clero, cuncla- senliam gloriosissimi domini mei Gundemavi rcgrj
que hujus proviucise Chrislianorum plebe, indictis procparaturi advenerint, certius sciamus.quomqdo«u<
*
Sparsiniluendosa,,ut legenii patebit. EDIT.
103 EPIStOL/E TRES. IIJD
M pecuriiitprwparetur, nos veraciter ut confidimus A _ tas, in Christianoruni provo,C3ren.t descevire. Nejs
una cum beatiiudine vestra sospitalem reeiprocalis i crediraus eos ab illis.existere mfiUpreSised ita uiaai-
forniare juheatis affeciibus. feste socios comprobanius qiii de muiidugi debiti»
EPISTOLA II. scelerum ministrat .reta/Jicnta pexsonas., ^ooi^il,^
.... Etsi universusaxe sub athereo limes terrarumi vestra sanctitas si evidenler agnpyit,. qu.pd ^s pj^-
Domino cernitur opifice conslitutus.et omnium po- dictorum rcgum consilio suD.er erfJi.pdosi griucip^
lestale poilentium ipsius mirabile conslet ordiriationes regionem impia se fudit hbstilitate caterva, p.ecypstep
divisns, necesse e_t ut ejus evangelkam voeemi nobis dcclarare juheatis .sljjo., ujEhac filli vestri
cusiodientes, vel quserere eos quos una In Chrislumi gloriosi doinini mei Gundemari regis.a.dprdinji,lioi)es|
fides consociat, veidiligere; et quamKbet a tempo- rioslrani pertihente provincia, ijs.diclasaceidptes.GUjp
rali dominaiione segregemur imperii, eongruet utt populo omnipotenti celebren.t jejunio^um soleninlJi;
prxcepiis principis noa dissociemur seterni. Undes ut accedenlium inju.ste afque longe, a doininb;cprda
beatiludiiiem. veslram gratia ccclesli diffusione flo- v.irorum, siderea confiingat virtute bcllanliun., •!
renlem, et spirituali -largiiiono exuberanlcm quami gente Christianse fidei dpgma c.ustp.dienti laudabiley*
Domino propitiaiife intercurrente Stylo elDcivolu- ccelesti pielate jubeaiis conferre lTopoeui.n.,...
nius eharitate devinctum, his (kstinatis cum summo» B EPISTOLA III.
desiderio litieris; non solam inquirimus, sed ct sa- Diiectissimp atque in.Ghrjslp revcrejn.dissiniQj
P^trl
lutis cura debito necessariarum rerum alioquio im- episcopo Bulgara.nus.
pertimus. Qtiia non immerilo proecipuumte pastoremii .... Notum ej5t Domino;.omnipptenti qui jtvstum
suo Cbristus dedicavit ovili, ut ciiin velut sanguiniss iiidicat seryum,, e.t iniqslum just-, (lamiialipnis.uli,
generosilate raihi, beaiissime Pater, prsepolleas, ilaa tione jierimet, quia ante hos dies, qqpd: tuani .noa
de suarura innumeras ovitim geras soUicitudiirerii n repr latuisse beatitudinem,, cljar(tas,glpripsissimorunj
animaruni. Tali quippe in usu persistere' qtiibus vel1 regum idemque filiprnm veslrptum, Brunigildes ieg
major vel minor cura in populis adhibenda ooumtit-- ginse et Tliciide.rici r.egif?,pei; epdeiii npbis, fuen}
tit: nt quantum divina efficiuntur in pcnsione su- transmissas. Et ut eas ipso prseciperemus tradente,
blimipres,. tantum debent- cirea his quibus prcepo- - menaoxatorum.series seriptbruin' denuritiavisse,
qiii
nuntur existere indesinenler pervigiles. Et i). eade^in.suor.um scripta domiiioruni una cum suam ael
qui.a.
latere beatitudinem vestram non arbitror quod fi-- jios usq_uesuggesliojjim dftduxi.,et ut adituin ad noa
lius vcster dqjaatriusTbe=uiibei_tus'cuni geirie jOothp- - •-v
|erciperct coiii:n1;eani,lI
suB|lex scri,b,endbnpstram or-
rum a decidehtibus velut olim-exisiit colligata priri- diiiatibriem poscit. Narii riullo cuni desiderio, nequa
cipibus, nunc per peritorum allegalione pacem perr, Q exquirere elegit nos, neque ab nuliis indigimus in-
Iegatis ejusdem genlis devovit roborare perpetuam,, tuejri.materiis; et quam neque si veniSset pro res-
Ex quo aJiquol grajipB njerilp p-xunice, numerurn, j_ pon^o doroiiioruin.suprum;denuntiando annueramus:
[ Forle, Avaroruin ] gentis polircilus esl impertiree fantum quia minime properavit, nequissimus nam
Francorum. Unde jam me constat, memorato filioj. • dc homine veslrum illum cujus ad prsesenliam fiiii
veslro domino Theutiberto per venerabilem fralremi . veslri gloriosi domini Gundemari regis efflagiiaro
lestruro dpminum et in Cliristo mihi- patrero venuai; videinini aditum, debet niens vestra in suinino
episcbpum deslinas.se scripta, per quas innotui quodi proposilionis tabescere exprdio, dum veritas vobis
jam pecunia a filio vestro domno. meo. Gundemaroy.. expcrto lumine fu'geat, et juslitiam quam speculo
rege direcla. Hic mibi in Gallias esse dignoscitur, ult interiori prospicilis, injusta verborum excusalione
prudcntes ex suo dirigal conspectu- Iegatos : ct ea!i , dissimulclis. Qu!s vestroe uou prospiciat sanclitaiis
quoeob chariiatem geus Golhoruin sperat universa,, iflgenium, et ea quse actibus exasperastis illicitis,
prpniiltit tiadfntibus plaeila sallem contradaiims ho--- bjaiidisiiilendit.is eloquipruiu lenire tendiculis ? Ta-:
niinibiis. Obinde, luam sanciilalero debita bumiliiate. e. let|i enirn ve%trani,si veniam Iribuiiis, dissimulatio-
deposco. m quantum, Dpmipumi riiligis Jiesum, quli neip^censerous,. Qualo si quisque fJebitor liumaiib
pacerii_pra.terjii_. ssecuiis dereiiquit fyluris, hujuss .. pudpre suhlatp, proterviae ihcitamento, prajrogativis
cOnfirmalipnepro pacjs tantunx iiilendej.e digneris do-- feneratprem; pu(set objecfionibus et veritatem liabens
leclabiljter, Et si agnoscitis eani quaui, djrexiro.us ad1; pusilentus creditor tegat, quam calumniator lo-'
domuum Tiieutibert(jni paginam,pervenisse; aut sii qupndo penitus erubescat. Manet enim filio Vesfrb
ea quse per legatis Gpthpruin. -.sujUs,ftb deilnitiones gLqripso domno meo Gimdemaro riegi• cunctoeqiie
iriita, si manebunt veracUejr allsgatj., y<elqu&n.tm_t i genti golhorum, non exigua sed magna pecunise re-
proedictusfilius vesier in,Abatpr,tiui[i?pi%, Ava.rprpm];]; petitio, ut nobilea ejusdem gentis legatos vestra;
bellica triqniphatus es,t a.cie, yestris, niereaimur a(fe-- _ m^gniiicentissime cura consolaloveriiatis gratia dis-
clibus iriformari. Nam. ef,nobis. currfnti est ppinipne, ;, cvrrreritesab vestroiojuste prhicipe capti. Geiiiinata
plcbis comperlum, qu.od Brunigildes regince et Theu- malitiso Iargitate dedecus omne relegationis perfe*
derici regis ipsos Abates [Forte, Avares] ad bellan-,- raut egestatis. opprobrio. Bateat vero Tblilaiieni ei :
dum domiii Tbeutiberli coavocalos et de suis sedi- Guadrimirum viros illustres a serenissimo donihio
bus traflsmigrare provinciara : quod enuntiare ca-- meo Gundemaro rege directps, yi. fiajbus. yestrls Ift
tholicoram infa:idum est acribus, ut Christiana sub) locmn Irapinas post illatam e,or|i!n despeclioueni, in--
^•eligionejperspnas revera procul a Doii.iiio conslitiv- - ter pra.ceptioiie clausistis, et ad vos usque
sueceder^i
 M,1 PAULUS EMERITANUS DIACONUS. «2
loculenter aditum denegastis. Ecce quae pars veslra A esf, ad procscntiamgloriosi domini mei liberlas ina-
'commiserit vestris non sunt incognita mentibus ; et neat iiineris l.galorum. Nam de locis unde iuii-
taiiiuin a vobis injuri_eacerbitaieih vchenlibus insu- mastis Jubiniano et Conieliano,, quoe in piovincia
yerveslroruniad prscsenlia inelyti domini mei lega- Gothoruiii noscilur doinna Brunigildespossedisse, ut
ioruiu, veslri siniulando litteris, viam aperire con- suis ppst ejus jure adiuim tribuamus hnminibus; or-
queritis. Videal aliissimiis a ccelesli solio princeps diiiandammiramur luam sicnos hoiiare bealitudinem,
lianc causani; et divina parlem ultionc confndial qui ut loca quse pro slabililaie concordisesancltc iiieino-
injusie parti olierius vistis est conferre molesiiam, rioedmninus noster Rccharedus rex in jure inemo-
et qui charitalem respneiuii)pacem excel-aepotesta- ratoe conlradidil domnoe (ul) a partibus veslris scan-
tis violaveril capliose dilectaro. Licel diini filiorum daluro nulrie-.libus fuedus sit charilatis disrnplum :
wgum idemque vcsirorum lilteras accepissem, eo- et pars jura quic siimtiliimillicite sm-cilat, jura de-
rum prolinus reforiiiavi rescriplum quod si memo- beat genlis possidere Gothorum. Arbilror enim uS
raii gloriosi principes accepertinf, sive i:i veslra fue- ea quoe pars vcstra injuste noscitur adniisisse, si
iil cogiiitioiiededticlurii, nullo deriuniiante comperi- einendare maluerilis, poterit genleni veslranique in
tnus. Sed ct vcsiroeitaque honorificeniiii.declaramus, charitalc connexam, eadem suo jure doiniia Bruni-
si reinoto simulationis pacem lypo servare desidera- B gil.ies defendere loca. Te quippe, beatissime vir,
tis, quae doiniiio niaxima sors esse cognofcitur, et diim haclenus benignis animis, et ssecularibusevigi-
Cliristum diligcnda concordes CumGolbis corile ap- lantem studiis, nimisque formidare omnipotenlem
tatis permanere dcvoto; non opprlet rit ea.taiilum meminimus ? Quompdo cures si laniis leniporibiu
lahiis lalleniibus proferatis, sed pacem quam riobis cbarilas utriu^que illcesa agenlis'es Deo'dicatus
scrvanlibiis ipsi prius irruerc, perfectis demonslran- antist.es a principibus, ut quse pax olim a prioiihus
dum operibus demonslretis. Dignuni est veslri ut gentium ulrarum genlibus colligaia, nunc nianeat
primuni in sua digriitaie Golhortim reslituantur Ie- dissoluta, duin vestro debuit ex consilio in perpe-
gati; et inter affineni sangiiinis genlcni servaiitem tuuni existere rohorala?
facem, Domino adjuvante, vestrorunv, si necesse

A-OiODOMIHIDCX.

PAULUS EMERITA-XUS,;
DIACONUS.

NOTITIA HISTORICA EMERITANUM.

IN_PAULUM
(AntoniiBibl.Hisp.Vet. 1.1, p. 375,n 211.)

, Hujus temporis Paulus ille est Ementensis diaco- i._ pdrum antiqua in S. Ecctesim Toletanm bibliotheea
nns, qui de Vita et rairaculis Pairum Emeritensium habentur, eadem muttovelustiora ht nonnullis aliis bU
libruin nobis rcliquit. Ilunc a multis desideratum biioihecisconspexinlns.LaudaritPauli haric hisloriam,
primus edidit Barnabas Moreno de'Vargas Emeri- eiim idem Morales aliis loeis (ln Prolegom. tora. II,
tensis urhis decurio, qui ejusdem qiioque historiani sub titulo Las ayudas que tuvo, et lib. xj, c. 72),
conscripsil, Matrili anno -651 in-4°. Deindeiterum tum alii, tam noslri qnaih exteii scripiores (Baro-
D. Thonias T-maius de Vargas, vir clarissimus, ad nius ad ann. S89 tomo VII. Mariana lib. v, cap. 13.
vctcres cum Golbicoelum Laiinrc scripinroe merii- Partilla cenl. vn, cap. 17, pluresque alii, quos Ta-
branas collnlum, ac propriis notis illiistralnm, An- maius collegit in principin Notarum). Inier quos
luiTpioc apud Joannein Meiirsium1658 in-4°. Oclo Hieronymus Roirianus Auguslinianus de Ut-publiea
scilicet exempla is ad iiianus habuii, quatuor Go- christi.in.T.agpnslib. i, cap. 15, iri suis Mundirehtis-
thicis lilleris, Iplideiri Lalinis cxarata. Ambrosius; publicis, quoddam hiijtis operis exemp1umjjis.se
Mnrales in sihol is ad sancti Eulogii Tulctatii epi- redeiuisse aii, Ct veluii ex Orci faucibus cri.iuisse
scopi el martyris caput primum libri u Meniorialis a quodaui bibliopola Complulensi, dmri perdire id
sanclnruro, alterius quoque ejusdem operis ineminit. , jam vellil;atque cum aliis librisToleianoe Ecdesise
Paulut hic Enxeritensis (Aci. Hisp. illust. tonv IV, j0 donasse. Eaque co videlur proposito ab auctore for-
p. 282) diaconus, cum EmerilensisEcclesim et anli-- maia, ul cxemplis rerum domi, hoc est in urbe
tlitum ejut hisloriam scripsisscl, tum etiam de aliis Euierilcnsi niirabiliter palralarum fidein eoruin
tanctit viris quasdamadjunxil, exslat eiiam ejusdem confirinaret, quoe de llalie suae miraculis sancius
confessio catholica (a). Quce duo opera mss. non Gregorius libris iv Dialogorum collegeral. Quos
(o) Diligenter evolvi cl. AndreoeMarci Burrielii lenses mss. catalogos, si forte in banc Pauli Emeri-
excerpta e b bliolheca Toletana quoe in regiam Ma- tensis Confestionemcullioliccm inciderem. Sed fru«
Uiteuseu) coucessere; tuin nostra, atque Escuria- strafui. *
«5 NOTITIAHISTORICA IN PAULUMEMERITANUM. 114
iibros npn alium habuisse auciorem pra.ter alia A prologo Paulus noster. ejus sancti pontiftcigsequalis,
arguiuenta (de DialogorumS. Greg. lih. v, Lahboeus egregie comprobant. Late agit de aliquot Eineriieu-
de Scripl. tomo I, pag. 591; Mabillon., p-oefat.ad Acta sium pontificum, pr_esertini Pauli, Fidelis et Mas-
SS. Benedicl., § 2, tomo l), non Isidorus lantum sonse, rebus gestis.
in Ubello de Scriptoribus ecclesiasticis, sed et ini

AD EXTERUM RES HISPANAS AMANTEM.

Hispaniam nostram cunctis smcutis ingeniorum altricemnon, opinor, tam caudex erit, quiiqnorel; non lairt
invidus, qui contra conlestatam et inconcussamtot monumenlorumfidem iuficiuri audeai. Mitio antiquissimos,
quinpud Strabonem (Geog. in) inier Hispanicepopulos sapieinia pulabarilurexcellere. et lilterarum sludiis
uiebantur, el veuerandse veluslalis volumina habebaril, poemata, leges quoque versibus conscripias e sex
annoiiim miliibus, ut oiunt. Cacteri enim Hispani usum habehant litterarum non uno quidem gcnere, nec
una iliis lingua. Mirum certe in iis, quibus semper
Omnisin armis
Luciscausa sila, et damn-tumvivere paci;
leste Ilalico (Punic. m), Hispanovate. Pacatis quippe et togatisartibus florere inter sag.orumumm et armorum
slrepitum a iiatura inditum, non exemplo comparalnm est. Mitlo etiam illam felicissimamscriplorum llispano-
rum segetem,quw ab Augustmomvoad Neronianum ipsos
Bomunosrerum dominos,gewemcruelogatam,
Cumfaciindis'imos oratnres, et clarissimos vales illis Ilispania pepereril ut Latinus Pacalus Panegyr. ad
TheodosiumAug. noslrum ait, omnigenceeloquenlim professione admirala est. Unde semper cum ingenioum
princitie Augustino( viti de Civil., c. 11) Hispanos sapienies possumusap/ ellare. lilornm eisi mulla prmclara
ingrnii monhmenta falorum livore prrierint, pleraque tamen propilianle bono ipsorum genio cum felhiori cu-
jnscunqtiegentis hac de re provenlu, falenle hividin, possunl compurari. Kx iis prmler tot millia, qum in pretio
apud omnei et (rticlti sunt, non paucq in anliquissimis ranoris notm bibliothecishaclenus delilescunt, qum ab
ernditis cognitu et laudata, majtts de sealiis exciiarunt desiderittm. Aliquot G. Loaisa, A. Morales, J. Mariana,
atiique doctrina et tmctoritate prmsloniesviri communisjnris reiyi.cansa (ecerunt. Aliqnot eliam ego cum tineis
adkuc el blallis incredMi rei lillerarim damno rixgiilia, e.lehebris eruta, ad veluslissimastnembranas compo-
sita, el nolis illuslrala. edhioni parala habeo. Quorum quidem catalogum hic libenter merito texerem, nipicea-
tus et lagaces quorumdam ardelionum manus timcrem, quos Harpyiarum more in modesliorum sibique ditsi-
miliimorumscriniu involuntes
Convcclarejuvat praedaset vivere raplo;
Quippequibus,
fcodissima venlris
Proluvies, uncsequeinanu.
(Virq. m Mneid.) ,?
Rostraa.ita rap uis, ;
. Ijnguiliiisliainusinest.
(O.id. vi Fasl.)
Yerumenimvero Carnam sive Cardineam nymphiim Kal. tun. suilto lardo veteri ritu (Ovid.viFast.y
plactbo. ut vel lios Fidentinos (Martinl. i, epig. 50, 54, 73), Antol'icos(Homer. Iliad, «, Odqss. \, et Ovid.
iO Mel.), Gleplas (Plaul. Trucut.) Msopi graculos (llorat. ad Pison.) et
Bonorummalascarmintimlavcrnas
(Auson.ad Tlt.)
ttverruncet,aut sallem prmsentemaudacisshnis , \
Imponat plagiariis pndorem.
(lHart.i, ep. h'3.)
Certe, elsi innocumlibrorum ticenlim
Trislius haud illis inonstrum,nec sa?viornlla , <
1'est s et ira deumSlygiisses^ exlulil undis;
(Virg. JEn. ui.) :
Nalurm tamen melioris beneficioita comparalum habemus, ul quoiies hmc
Turba sonansproedampedibuscircumvolaluucis,
el alienas, el utcunque harpagatas effroniissimo
Polluitore dapes;
exlcmplo indicio suo ipsa edilionis fwdilas et erralorum seges
. Traducilmauifestoa carmii)3furto.
Experimentoapud nos heri et ntidiunlertiusdidicimus; hodie etiam iimemus. Verumdum ilti cmenliimct emendi.
caicefamie lnrva circumferunlur, nos veris in remp. tillerariam el in patriam merilis, de ulraque (uti hactenus el .
forlusse au non inuliliter fec.mus) oplime mereri _-_vO.w non desinemus.

EXEMPLARIA PAULI AB EDITOHI. COLLEGTA.

1. Ex ecclesire Tolelanoehihliotheca Iilleris Goihi- vir cl. et de Ilisp. opiimc meriius, nostri regij mune-
cis exaraliim. ris ascecla. Pinra hic siint Pauli exeinplaria Laitnis
2. Gnthicuin ex bibl. Itcgia llieronymiana apud lnteiis e.vscripa, qua. non oiu nostii luit illa omnia.
Sco iat-iiiu. Exisliuio olim fuisse cx Caia/.ednno conferre.
S. Valerii niun.su-rio. Vidit ettain Amb. Morules 5. Ex liibl, illust. D. Joann:* Bertrami a Guevara
»'AI, crimina. Ulrumque in exempl. Marl. lib, i, ep. U, legilur, el uiruniqne Jirsedonesnoslrj coinmiltunt
 Wj> -X;W:^. ?AULVEMERlTANI_DIACONI
ȴchTi_i>. TJrijriposletlahi,supremiItalici cbiisjlii prae- 6. Laiiniim, Anlonii Cpvarruvioeregii consiliarii,'
«Wjs; dohpflccepi abillust. D. Fcrdihando de Vera et TolelaiifD Ecclesiae et Acadcmise seliol..rchse,
et Vargas arehiepiscbpo episcopo Cuscensi, regio ilhisiris. Didaci Hispaniarum praisidis frairis vir cl.
consiliario, magno inagni avunculi nepolc. Latjnis cognali niei, omniuni ernendaiissimiim.
litteris lranscri|ituiu a viro doclo, ul apparebai, ipso 7. Gotbicuin, nianu illusi. Garsise Loaisa arcbiep.
in Hinine iridicabaliir. Tolelani in atiquot locis inlerpolatum. Ilabui a Peiro
.,._._ Etiam Latinis liiteris scriptum ex -bibl. viri Salazar ,de Mendoza , canonico Toleiano-, -cuju*
nobilis D. Joan. de Fonseca et Figueroa amici, heul ohitum nuperomnes honi nobile que Iiixerunt.
olim nosiri; in sercn. Fcrdiinrodi-Hisp. Iiilanlis, 8. Goltiicum aliud, quo ustisfuii in.igmiiii lllspa-
cardinalis Tolctaiii biblioiliecam postea traiislaiiim. nise dccus, Joan, MariaiiaS- J», ainicorinn incoiuin
Quod qiiidcm ex Benramiano, ciiui iisdem meudis princeps. llabeiil hodic illi.ussocii,. aputl qnos Toleii
icaierct. traiisciipiiiiii r/reditleiiin. iuiriulaius, Sed iiul.lo.pii cincres nrnatilur inonu-
8. Eiiaiii Liiliiiuni, ab Alvaro Goniecio a,'castr'o nieiilo, iiullo disiingiiniiir tiiulo. Nec upus, cmn
Euliiliensl viro cl. 'FrancisciwPisa Toletaiius tii. D. viro illi incomparabili cceluin proeiiiiuiiif uciit, orbis
liiihi, dum viveret, amicissinfushabuit. sepulcrum, fama inscriptio.

0
PAULI EMEIHTANI
* DIACOKI >_

*; DE VITA PATWJM EMERITENSIUM.

;/''' -- -' -
——^—^-^-'^

Yirorum orthodoxorum,maximequecqikolicorum, prprsusc, veranallus esse ambigdlmiracula, qum*, scm*

Hittimus egregiusque vates Romanm prmsul urbis Gregorius, inflammatus paraclili charismate Spiritiitf
• Pauli. Quem muUi bactenus desiderantes, de eo C ari ti.is? Pro vila Gregorius Turonensis prxfatione
honorilice memiiierunt, uti illustriss. Csesarcardina- , .jjb. de Vita PP. sui sseculi, cum ait : Qumrilur a
lis Baronius tom. MI, ad an. Dom. 539. Garsias quibusdcimulmm VITA.sanclorum, nn VIT_Edicere
Loaisa Giron archiepisc. Toletan., Hispaniarum pri- debeamusi'A.- Gelllus el titii grammaticorum VITAS
mas, not. ad concii. Tolet. ni, et viri doctissiini, dicere volnerunt. Nam Plinius auclor in HI .4r(is
Ambr.Hlorales, bistoriogtfaphusregius, Tib.n, €hron. Grammalicmlib. ait : VITASantiqui cujuscunque lio-
Htep., cap. 71, etHracUlU -de Librisnot. ad historiani •sitruihdixerunl.Sfd grtmmaiiciplutalemnbh putanl
auxiiiaribiis toni. 11prselixopag. 5, et ad D. Eu- Itabere $nm:Unde manifesiius-eU,recihtsdici VITA„I
iogiiMemor. SS., lib. n, cap. 1; Joan. Romaniis Mariana. ; PATHVJI, VITAS,quia cumsil diversitasmerilorum
qruai.1
S. J., lib. v de Rebus Hisp. cap. 15; Hieron. virlulumque, una lanlum omnes vila corporis alit in
Hisp., Augustin., lib. n Hist. Eccl. Hisp.,de<_.27; mundo. Quam senteniiain secuti videntur E.Hryriiis
Ludov.de AngelisLusit., Augustin., lib. iv Laud. monaclms,qii apud Horiorium Aiigti.luil. chp. 40 de
B. Aug., c. 20; Cornel. Lancilotus Balga,' Augusi., 'illtist. Ecc. Script., scri^sit mulla necessaria mona-
lib. n de Vit. S. Aug., c. 8; Joan. Marquez Hisp., chis, scilicetVITAMPATUDJI ; necnon Pelagius diaco-
Auguslin., c. 12; Origin. Erem. S. Aug.; lib. Bernardus nus, qui apul Sigcbertiim,cap. 110 de-Eccl. Script.
Britto Cisterciensis, historiog. Lusitan., vi Mo- translulil in Lalinum de VITAet doclrina Palrum
narch. Lusit., cap. 19 etiO ; Hieronym. Romanus lib. xvi; queinadinodum Jorrn. sMdr.iaromisapud
S. J., cap. 16 Hist. Emerit. apud Joan. Marq.; Gas- eumd. cap/ 17, transtitlil de Grwco in Latinum de
Valent. rer, historiog. lib. u Hist. VITAct doclrina Palrum lib. i. Pro VITISlamert obti-
par Escolanus reg.Franciscus
valent., cap. 12; Padilla ecclesioeMala- nuit usus in VITISPATRDM, de quibus plura eruditiss.
citanse thesaurarius, cent. vi Hist. Lccl. cap. 50, et D amicus ille noster, ac de Eccle-ia Dei el rep. liitera-
cent. VII,cap: 17;Martinus Carrillo, abbas Monlara- ria opiirhe, si quis alius , meritus, quem incredibili
gcnensis, in Annal. non semel.; Barnabas Mereno utriusque dispendio utraqae ad plures abeuntem pri-
i in Vit. PP.
de Vargas, civis et senator Emeritensis, discurs. 24 dem luxit, H.RosweydusS.J.,Prolegom.
d Prmfutio. In Mss. hoecprsefalionisel capitum dis-
Nob.; L. Rudericus Carus, not. ad M. Maxim. Chro-
nic. ad an. 576-590. tractioprorsusdeest.Continuatalibellihujusseries le-
iDinconi Emeritensis. Bene ut a Paulo alio Erae- gebatur,ut'Plinianis operibus, aliisque ex antiquitata
ritensi episcopo, de quo noster Paulus cap. 5 me- scriploribUs acciiiisse.teslantur onines, qrii vetuslis
minit, discernatur. Prselerea ipse Paulus hrtc se '•mariuscriplisevdlveiidisdperattt impenderunt; nos-
diaconatus, hpnore illuslrem prseilicat cap. 1 cum que iion semel suinus experti. Accessere viri docti,
ait: Eqo indignus, et omnium peccatorum primns qui loediilevandi causa, et;studiosoejuventutis adju-
itvita Cliristi, etc. vandsestudio in capita seclionesveopera anliquorum
c Liber de Vitq etmiraculis Patrnm]Emerit. Ita in pariiii;sunt, feiiei iioiinuriquam.evenlu , aliquando
oii)rii1ius'fere'Mss..;in aiiquol, Vitm PP.Emeriicns. secus; unde eiraribus e veroc leclionis truncatione
sed placet iriseriptio prima, quxeain qiiairiDialogis natis ansa sicpeproebitaest.queisdigriosceiidisaver-
BUis D. -Gregoriiis lilagnus pr-cli_.it, reproesentat; . rijiicaridUque iyncea eriuljlorum acies cum fruetu
quemque se maximeiniitaritestatus est Paulus inilio soepiusinlenla luit. Paulo Eineritensi canideiri adhi-
hhjiis ojieris. Gregdriaiia iTrr/fajov. sic se babet . buit operani (ul reor) prinuis, quisque ille fuit, hujus
De VitaetmiracidisPatrumllalicorum.Sedif. viiane, operis transcriplor; -laiiiiaduobuspuceliabuicxe-u-
M? DE VITA PAfROM .^lR.WEfNSIUM. H«
Dialogorum4n libris veridicoedidit *, pramolationis siylo; qiim olini soiticelomnipolens Deiis seiimlis vro^sut*
bene sibi ptacitis, propter honorem nominis sui patrare -%..«..._ es-t; ne tfumlibelob hoc dubitdnti 'quispiciih
eesiuetaniteo ,ijiiod priscis'jam temporibusgesta esse videantitr,ei fortassis fidem plenctmniimine cicconimodet,
ei prmfatum sacrulissimum virum, vas electioms(Act. ix, 15), h sacrarium Spirilus sancti, ciliqiiavanh'ei
aebulosisverbis(uscasse opxnelur; ditm ', tttce clarius evcmgelicmmfctorilaiis voce cunciis tnanifestetui- Dornx-
anm sernperoperasse et hactemis o.perari(Joan. v, 17). Qitamobrem,iil omnium legeniium vel ciicdieriliumfities
majori credulilatis robore ifirmetur, ea modemrs temporibus in i _rm.rft-.ist urbe fuisse narramus; qiim tion
telatii aliontm agnovimus,nequefictis 'fabuiis didicimas; sed ^, cfimipsi eo referente auribus nosiris audimnus,
quemecorpore mirabililer egressuni, et ad <celhereavegna pervenisse non dubitamus.
h Sacrarium S.pirilus sancti. Eodem recidit ap.p.cl-
p.aribus recenti manii exarafis hoecadjecla rcperiun- A.
lirrrinilio Spsiusoperis': In Vauli diacoin Emeritensis lalio, qua virurn sancliss. Grcgoriuin indigiliii Tlb-
lib. de Vila ct miraculis PP. Emer. Index cnpilum. n-irius Auguslodunensis lib. de illnslrib. iEc:c'les"ia_
Nos enim pariiti sumus in .capild disiincli.oniscausa. Scripiorib. ad an. IDC: Gregorius Rom. urbis e//i»ivo-
Parlilio vero ipsissima e-st, quam ego etiam proeiixi pus, organum Spvius sanch. Nec miruiii, cnm Pe-
repTOeseiitavii.ue;nee imurtjlare eani voliii, tum fiuia irtts diaconus ejus coiifirmassetjurrjurando se vidisse
auetorilate illoruin .exemplarium corilinhaian. vidi; Spirilum sanctum, quasi columbnm,super ciptti G"r~e-
tjumetiam, quia non iuconcinne d.sseelam jinlicavi. goiii sedentem, rosirum suvm ori illius innereniem.
Hoeede iiiuio. De re vero Pauluin huuc scriploruin apud Sigeber.utn cap. H de ilkist. Eccles. Scri-pt.
fete onmium v^siixiis insiitisse, cum prmfaiioiiem quarn ctiam reru proJigio cmi-iniiavit.
banc opusculo huic T>rseiex!iil.Sic Etdogius Mnriyr 1 Dum luce clarius evangeiictt:aucloritatis roce tttctrA'
suuiii Sanctorum aleinorif.ie prmfalione Apologeti- festatiis, Dominum se:uper •operasse, t-tc. Oin-istns
cnm . Martyruni prologo , docmiienluiu niarl-yrialc apud Joannem cap. v, 17 : Paler meus ttsquemodo
prommio auspicaius esi. Sic., quicunque peiiegitur, operainr el ego operor. Qnamobrem aheant iterum
ne Tetn nwiT-siteamlesiimoirii. obtundafn supervaea- geiiiiiiiua viperarttni in maiaii), hoc e 't se digriam
neis. De Scriptioris nostr-i oeiate ilicam ad cap. 12 rem, et ex iniselli "nrsmuncionistenriilats ffivinam
calcern. JSun_.ca_twaproscquar, qu.e in procl.t-.oiie. oniiiipoienlemque majesiem iiietianttir, et mirac-ula
e Vera esse nullus ambi,,at miraculu, qnm san- a nostiis eliam letnporibus loi.laiit. Deus cerle seui-
c.is_., elc. Aufli; novator, vetusii .cripioris de'G.'e- p"er.et ubique materiam fecit mirdbiihim sHorum,'ut
gorianis Dialogorum iibb. juoicium; aii.iquitalejii aitdiviniis -Ps_dles',-elquid es.'(niga! aurei-oris JoaTr-
noviiaii.proepone,et laiiilera centutiaior aut quisqiiis B nes in psalni. cx) memoriam -.fecitmirabiHumsiwrum?
sit ex eo Alastorum cceiu Nltnquam, inqttil, mirucula facere httermisit. lloc
eiiim esi, Fecil tnemorium, non cessavil; non destitil
og -X«TK lip.vv fter oritnem generationein faceh rakaculi; el per fes
rrp\ip.ivos-flf-K_)a
Ti,_:«j-0.(5«fpK/_.,J 7.KVT« admirabiles exoiiurc crassiores, elc, mutla aistem.vi-
Lemaniium qui prope siagnum deri possuut, el jprivalim, el in domo, el in civitatibus
Barisiruriiesl cunctis dux culiits liondre diebiis, fieri miracula. Exiinia illa Basilii Seleucicnsis vpx est
oiiiriutescc.'Sec iis Dialogoriim iibb. paruni aiictori- sadvorsus iircredulos pptentise divinoe Oesiimatores,
latis accessitoZachariseW. J. auelbrrtate , quieos lib. n, de S. Thecla, Mr%ptyfy Zi.vBpaxat'_._-., x%iir&
Gracis auiibtisdedil, le teJoanne Diaconofcap. 75, 6S.0/~_:T^ K-I itsxu.i irnyutwzx, aei ^.^JVT.K,•«-! TS-
lib. iv, VUsc Oregorianoe; propter jquos Joan. Da- 0J.X6T«. «_i Tra-.ra.-iwp&va.Donec namque erunl homi-
nes, sihtul tniracula foiitis inslar abunddbunl, seniper
roascKnus, Etithyiniiis , cseierique Groeci scriplores scaturient,
borum voiiifiiiiiui.i 'anctOrein 'Gregoriuin DialPgfTm semperflorebunt, semyer salutifera bmnirio
In re nolis.ima
appellant, de quo vid. Sixtus Sencnsis lib. iv. Bi- erunt.
blioib, Sanct._uti rie toto opere Melehiorem Carrum verbum non ampliusaddam.
lih. ix de __bc. theolog. Cap. ;6, et Geiard. Joan. i In Emeritensi urbe. De qua videsis ad notarnrii
Vossium, lib. n de Script. Latin., c. 25.
f Sanctiss. egregiusque vales. PraBLeralia honoris calcem
k Quoe A7rpajT_._-f/.i.Ti0Vi
eo referente auribus -nostris audivi-
et sanctitalis plena D.Gregorii meritis dcbita eiogia, _ mus, elc.ipsi
eliam valiciiiium illi tribuit Joan. Diaconus cap. 54, « omni exceptione Dtipiex iidei stabiljendoe^raiio, etvirum;
majoj-enii'vidisse, et ab ipso fide
iv
lib. ejusdem Yitoc. bona relata audivisse. INametsi tesle Pl.auto, Trucul.
«'Pmnoiaiionis stylo. Ipse Gregoriiis prsefat. Ijb. i
Dialog. : Qumjam prohita sunt 'inelius'iiisinuo, si ea -Plnrisest oeulatuslestis unus quamsiilritidecem :
quie per inquisitionem acresponsiOneiiitiicenda sitnt, 'Quiaudium, audita rJicunt;qUiVident,plane sciunt.
sola nominumprmnolatioiie distingtto.Joan. Diacoh. Verissimum illud apudStraborierii liGeog.scilum eSt,
cap.75lib.-V ipsius Vitsecx eodehi.: Hinc Gfegorius 'OS' K^IWV f~6vou? eiSivuiTOUJidbvzu;, «vatp.f TO TJJS
roboratus, SS. miracula PP. cum Petro suo diacono, ^citov.? xptT»j_>iOv,fi-u;TzpbsiititsThp.rrt 7roX_
ocpQ-tXf-LoO xpeif
qum per inquimtionemaiquevesponsionem protulerat, Tcoy lari. Qui 'soltfs eOs qiii videruhl scire auliimant,
expositionis ultiusstudium intemtmpens, solunominum aiiditieni, qtice ad scientiam oculo prastanlior est,
prmnolatione distinxit. juilicium aditnit.

QTOSOTLUM INGIPIT W 35.0MINE BOMINI.

GAPUT PMMTJM. 3) pleriius iliCam, ephebus, nomine Augustus, irisOiis.,,

Ahgusttis,pv:er,miriisterecctesim5. Eiildlim^Einerilen- simj-lex,,litteiarUriique inscius, dumcoeieris cpsevii
.isioriefntfiicitMj-
s.s, Jrioi'itui-ws'p.1- cidtribunal.glorim. ac sbdalibus suis puerulis, fideli mente in domo
a Puerulusquidaminpn grandi adhuc _ctate,et^ ut egregioe virginis iEulalioe sui servitii ministeriifin,

y Pueriilus.:. 'dumcmleriscomvissuis ac sodalibus... nasterioelectorumconiraditi fuerint, in domo eeclesim,.

in domo egregicevirginis-Eutqlim. Ex mpre. nimiriim sub episcopali prmsentia, a frmposilo sibi debeant eru--
aiftiquo, queiuTalresConciliiTolctani u, cap. l,do- diri. Et refertur Dist. 18 de liis qtti volunt. Sie in
cuerun.t, cuni aiunt:De his quos volunlas parentum a cpncil. Tolet. iv, cap. 24, Prona est omnis aitas ab
priniis infahtim annis :clericatus officio mancipavil; adolescenliainmatum : nihil enim incerlius qnamvita
tta.luimtis observandumf-utmpmcum Aetomivel mo~ adolescentium.%>Phoc CQnsdtwndamoporluit, trf <i
.l» -i PAULI EMERITANIDIACONl HO
quod ei a * prseposito celloe, venerabili viro, fuerat A _. multoe, vela holoscrica Innuuierabilia, et aer teniii.
delegatum, perageret; repente hunc contigit oegro- flabrari frigore fiatu suo cuneta refrigerans : ibi
lasse; cumque ad h eum visilandum, ut moris est, eliam vidi sedes innumerabiles positas ad -ilexlram
inulti ambularent, crebriusque ipse pergerem, en Isevamque, in medio vero multuiii subliniior posita
accidit nocte quadam expliciiis vigiliarum solemniis .proeminebat; ibi namque aslabant pueri innumera-
(nam in eadem sancta Ecclesia mos est, ut hierais biles, omnes ornati, et pulchri proeparantesmensas,
tempore seorsum c, Malutinum officium, facto etconvivium eximium, non de qualibet pecude, sed
inlervallo modico admiltente Domino celebretur) tanlum de altilibus omnis parabalur fereulorum
quo igitur temporis inlervallo, cum ad videndum copia, et omnia quoeparabantur erant candida inslar
eura perrexissem ; ingressusque cellaro, in qua ipse nivis, et proestolabanlur advenlum sui regis. Tum
recubabat, cunctos, qui aderaiit, ita reperi sopore deinde ego indignns (opersepretium mihi arbitratus
depressos, ut nulluseorum admiracula fuisset exper- fore, tantserei miraculum , si plenius referente illo
gefactus. Inlroivi, lumen vero quod ibi accensum audirem) aio ad eum : Dic mihi, obsecro, dum istud,
erat ex.lincluni inveni; qui protinus omnes anlC quod narras parahalur, tu quid faciebas? Ille vero
eum jaeentes consurgere nionuL, et lumen quod respondit: Oiiniium pedes osculabar, et illi dice-
exstinctum fuerat, denuo arcendere imperavi : j_ [ bant: Benediclus Deus, qui te bene adduxit. Duui
adhibitoquemox lnmine, prsefalumAuguslum,quem- lioecvero dicerent, et omne ministerium" pr-ejiara-
admodum se habcret, sciscilalus sum. At ille in- reiit, subiio advenit iugens multiludo candidalorum,.
quit: Equidem quanlum ad proeseritispertinet vitoe omnes auro et Iapidibus pretiosis ornati, et coronis
spem, faleor ila j im omnes corporis mei arlus reso- rulilanlibus redimiti; el una acies ipsius multiiudi-
lulos.ut niliil virium oinniio remanseril; quanluiu nis ad dextram, alia vero ad tevam partem gradie-
vero perlinet ad spem vitoeseternoc,non solum spem balur : in medio auiem eorum veniehal vir splendi-
liabere me gaudeo , verum eliam ipsum viloea.teFiisc dissimus , nimiumque pulcherrimus, forma decorus,
auclorom DominumJesum Christum cum angeloruro. aspeclu gloriosus, sfatura procerior cuncfis, lucidior
calervis, atque omniuro sauctoruin innumerabiles sole, candidior nive; curoquepervenissent ad proepa-
tnultiludines,me vidisse confiteor. Dumquehsccquoei ratas sedes, sedit pulchrior ille vir in cniineniiori
vidisset audissem, statim in sluporem versus vehe- loco^:coeteri procidenles adorantesqne eum, resede-
menler conirerniii, alque ut mihi cuncla quoe viderat. runt in sedibus suis. Sialim denique benedixit
sigillalini narraret, d deprecavi. Ad hrcc, inquit ille : omnes; at illi adoraverunt semel. et iterum, ac
Testor Domiiiumcceliet terrse, me libi phantasiicami tertio; deinde fercul.irum proeparatio apposita est
visionem nullam referre; sed, ut magis credas,, £, illi. Dum coepissentepulari, dixitille speciosus vir
fateor eliam libi me bac nocte minime dormiisse. Ett qui sedebat exfcelsior,ad eos qui circum aslabaut :
dum lioec dixisset, ita exorsns est: Fui in loco> Aliquis hic rusticus est? Jlli vero responderunt:
amoeno,ubi crant multi odoriferi llores, herboeviri-- Adest, Domine, Tum demum ille : Proesenletiircon-
dissimse, rosoeetlilia, et coronoeex gemmis et auro> speCtui meo. Ego autem stsibama loiige, et intuebar, t

qui in clero puberes aut adolescenlesexislitnt, omnes i Basiliusde Monacbis lempore Chrysostomi vivenli-:
i» uno conclavialrii Commorenlur, ut luhricm tvtalits
anhosnon i» iuxuria sed in disciplinisecclesiaslitis j sinio vate Piudenlio :
aganl, deputati probatisimo seniori, quemniagisirumi
doclrinmcl testemvitmhabeanl. Hinc seminaiii cleri-
coruiiiinsliiulio oria, quam Alexander IV, et concil.
Laleraii. I, cap. 11, disposuit.
* Aprmposilo.Sic illum vocat concil. n, Tolcl., c.
_, TQiiieiiani senior etma_fis{«riuiv,cap. 14, dicitur.
Visilaridum ut moris est. Nimirumct Sapientioe j
proescripio c. 7, Eccles, :' Non te pigeal visilare in-
firmnni. Ex his enim in dilectionefirmaberis:. Unde_
ni >na< hi Nilrioeapud Sozomenuhi lib. vi, c. 21 : Sii
quis forle absit, eumnbcsseplane invilumconslat, vel'
afflictiitionealiqttcivel morbo prmpedittini, ad quem i
visendum curimdtmiquenon omnes staiim eunl, sed*
variis temporibusshtguti, qnidquid habentadmorbum
levandumaccommodaium,secumdeferunt.
c Mntulimtmofftcium.lsidorus vi ,0iig., Cap. 19::
Matutinum officiumest in lucis initio a stetla Luciferoo
appellatum,qumorilur inchoaniemane.Necabsjmiliterr
Rabanus Maurus, i lnslil. cap. 11,'Pro quibus statt
velHslissimusChrislianorumccetniimlisus,ah ethuicisS
- etiain observalus. Plinius, epist.
97, lib.x, adTrajan.
et ex eo Terlnllian. cap. 2, Apoiog.; Eusebius iu,,
Eccl. hist. 55, ei Nicephor. 5, cap. 17. Sotiti stataa
die anle lucem convenire, carmenqueChristo, quasi it
Dep, dicere secuminvicem.Bene, sed etiam in iuedia a dat. Quia (leste Gregorio Maguo,proefat. in lib.
nocie iieri apud amiquos teUes sunt Hilarius inn
Psal. xym; Bernardus, Scrin. de duobus discip.;;
Chrysolpgus serni. 59; Ephr_em de B. Abrahamo; »;
'fjjll.tlius d? Aduljp nioqwhp capr50;;Parad. Herac, :,
bus, serm. 20; de aliis alii. Nam tesle Hispano piis-
Postsolisorlumfulgidi .
Seinmest cubilespernere,
Ni parle nocLisaddila
Tcmpuslaboriadjeceris.
Quam consuetudinem Patres Ecclesise Emeritensis
ohservaSsebinc liquido conslat.
d Deprecavi. Ut paulo ante sciseitowi;iia in Mss.
oinnibus, ncc inriinitavi, cum ad eani scriptum nor-
uiaiii aiumadverierim, quoein vetustis scriptoribus
passim occurril; Afranius,
Kxperjurabant,exsecrabantse ac suos
Tilennius,
Laudoquddosculaviprivigna.caput.
• Plautus,
Invocovoslares Diales,ut me iuletis.
Et id genus sexcentis apud Feslura, Nonnium, alios.
Nisi hoc simidicius .interpretemur, et scriplorem
nostrum cum S. Prospero in reg. commun. epist. ad
Map. II. 15, aliisque ecciesia-ticis scripioribus sic
loquentem audiamus : De accuralione dielionis ela-
borata non satago; ncc milit pndori cst si dispu-
lalo mea, qw (otie probalur in rebus uliquosinaninm
verborumsecialores horrore inconipimoraiiOnisoffen-
Moral.) inctignum vehementerexistimo, iti verba cep^
leslis oraculi restringam sub regutis Donati. Id niulti'
exainiqiiis Patrihus opinabanlu.. Sim. cuique gt~,
nius; suacujusque oeviratioeiiain est.
_2i DE VlTA PATRUMEMERITENSIUM. _2S
et conspiciebam;dumque prsesentalus fuissem ejus A peccatorum primus, Levita Christi, quemadmbduin
obtutihus, ccepi vehemenler conlremere; ille vero narravit, scribere malui, verbis licet aliis, serisibus
dixit uiilii : No-lilimere, fili, transi post scapulam tamen ipsis. Post hoecvero cuncla quoe audierain,
meam, et hic sla; et adjecit: Noli limere; scito sanclissiuio viro Domino, et b abbali mco nuntiare
quia proleclor luus ero, nunquam tibi aliquid deerit, procuravi; quibiis ille agnilis (ul ei semper moris
ego l.e semper pascam, ego le semper vestiam, ego est visceribus pielate repletis) quanlncius ad eum-
te oiiini tempore protegam, et nunquam derelin- dem Augustum properavil, alque iuhianter, quse
quain. lllico namque de eodem convivio escara dudum narraverat, ejtis ex ore cupicns audire, quid-
poculunque, quale nunquam videram, mihi tribuere nam vidisset, sciscitatus est. Atque idein Auguslus,
jussil,quodsuscipiens omni cum jucunditate percepi; quoeprius dixerat nibilominus repetens, ejus sanctis
et vere faleor, manere ila ab illius gralia refeclum, auribus intimavit. Demum almo ac beatissimo viro
ut deinceps aliudnihil prseter illum desideremcibum. cuidam Leviise, universisque fralribus se percon-
Igitur explicilo convivio ait mihi : Ambulet isla tantibus, quse paulo anle dixeral, repelebat: nam
muliitudo aliam viam, lu mecum profeclurus eris, mox c ceepit animus ejus flagrare desiderio perci-
ul libi osiendam, a vivariolummeum , quem habeo. piendoopcenitentioe: qna confestim accepta, dum egd
Rursumque convivio jam consummato processere B abiissem, alque ad basilicam S. Marioe semper vir-
oinnes, et adoravereeum ; idem benedicens eos rex, ginis fqutc quiiiqne niillibus ab urbe Emeritensi
permisil abire. lllis vero abeunlibus trahebant ad dislal) gratia orationis properassem, quam etlam
tribuual ejus nescio quos homines vociferantes, basilicam vnlgus S. Quintilinain hacienus vocitat,
magnis qui ululalibus cjnlabant; qtiorum dumvoces inde regressus jam vesperascenle die, eum delun-
audisscl, ait : Trahile foras malos servos; non sunt ctum reperi; et quoniamjim vespere eral, roiiiime
digni viderc faeieni meani. Quod cuin dixissct, lam ca die sepultus est. Seqnenti vero nocle, dum ipsuih
celeriler nimirum abstracli sunt, ut eos plenius non corpiisculum inhunialum in d cellula, qua dcfunclus
potuissem viderc, neque cognoscere. Rursus eliam fuerat, jaceret intempesta nocte idem Aimistus
sciscilans dixi: Quocso,fdi, ul mihi dicas, si aliiraem alium puprnluin oequ-cvumsuuin noniine Qiiinlilia-
agnovisii ibideni de liis qui milii in hoc sxculo rem a foris prsemaguavoce vocavit. Cujus voce au^.
COgnilifuere, et jam de hae luce migravere? Ad lisec dita et cogniia, quidain puer simplex el virax no-
ille ail : Hoinines quos ibi vidi longe- eranl ab his mine Veranianus illico surrexit, cgrcssusque foras
omnibus quos videmus modo, nam alia forma el alio ipsum Auguslum in alha slanlem videre meruit;:
habiiu deeorati sunt omnes. Deinde subjungil : sed pavore perlerritus, propius ad illum accedere
Poslquam vero traxere illos bomines foras, surrexit C non proesumpsil: cujus faciem niveo candore se vi-.
ille c-eteris pulcluior Dominusde sua sede, apprehen- disseciimjurainenlo tcslalusest; alio vero die corpu«
densque nianum meam, eduxitmeinhorlum amoenis- sculuin ejus ex more in basilica sanclissim;evirginis
simuin, ubi erat rivus, in quo erat aqua vitrei colo- dominoe mesc Eidalia. sepultura. esl iiiaiicipalutn,
ris, ct secus rivum ipsum silva aromatum, el Uorcs CAPUT II.
multi fragranles, redolentesque diversis suavilatis
Caulinianensis apnd Emeritam monasteriV
odoribus ; el sicjuxta rivum ipsum venientes perve- Monachus
mortivicinus,exebrioel fure ad Dominumconversus.
nimus usque ad locum quem iiuiic in stralo jaccns Fuerunt plerique idonei viri ante non salis pluri-
video. Hsecmil__memoralus pner niultis coram po- mos annos clemenlia divina in e provincia Lusitaniae,
silus relulit. Quaroobrem ego indignus, et omniiim qui clementer ferunt geslum Salvatoris nostri mira-
• Vivariolummeumquem habeo. Sic in Mss. Anne, vita recesserinl. Sed hanc vocem non lam quod in Ci-
viridariotitmmetim, quod habeo? Alteruro granunalici ceronenon inveniant, quam quod ecclesiasticis insli-
expo lulenl necesse est; alteruin videnlpr verba, tulionibus aplissima sii, a Cbristianis nioribps ellmi-
qti;i' paulo post addunlur, erigere , apprehendensque nare conlendnnt grariuuaticolheologiValla ad c. vn
mannmmeamedttxilmein horium anwr.issimum. ad Corinth. cl E.asm. ad cap. m, Maith.
b Dominoel abbali meo. Anne hic qui iiutio dicius posier.
aliique ejusdera (quod aiuul) oflicinre sive figliiu..
prmposiluscellm'!Crediderim. De Domini voce vide T»Veriini pro ea lege illa religionis et iheologisevera
quse ad F. L. Dextri epistolam ad Orosium notavi. luiiiina R. Bellaraiinum lib. i, de Pcen., cap. 7; ;
Juvenionomen ctijusdam abhaiis hujnsce tnonaslerii A. Salmeronem traet. 4, tom. IV et M. Sandseum
in subscriptionibus concil. Tolet, xi, iis verhis: comni. x, Gramm. profan.
Florenliiuts ecclesim monasterii S. Eulalim abbas, d In celtula. Quse clericorum. Codinus in orig. '
hmcgesta synodictta nobis definita consenlienssubscri- Conslanl. T« SEvifi\ vX)\w.•<._-.'. TWV Yl-opirSiv,uii et
psi. Nniii.itu.piam apud Hispanos rrionasleriuin aliud monachorum, Theodorus Anagnosta Eclog. r.Nuw.or
bisce tcinporibus S. Eulalise,proeter illui Eineriiense h TOtsTWV flOVK/WV YSkXlOi; _. OVOftKTOf
TltplZpyJip.-VOf
reperin. -ZKX.I EZKO-TOV. Sed hortim ; unde nomen sor-,
c Ctepitanimus ejtis fiagrare desiderio percipiendm lilus locus ille fuit, qui propria cst apud ;
Cellia^appellatus
potnilenlim,elc. Sie di. iiinrientibus loqni aiuaitt an- Soj-.onienumlib. yi, cap. 51. "Ezepbs^ian ToVofv.vi
liqui Patres; concil. Carthaginense iv, c. 7C : Acci- o-/-_ov_6_O-I./JV.OVT« O-TKS.OI; Si.o-Tco;'ovou.al._).)..a"_v."r
piul pmtilenlium, el si continuo credilur morilnrus , TCJTW o.ziiuaTK7ro).),i,v.ahh
\ati p.ovayiv.it.
Si <7Tzopi.tir,i>
reconcilielnrper manus imposiliouem, et infundaiur v.aXTOiauTJjs ti.a.yj irpotjirjopia.;,ibi esl alius locus '
ori ejus Euc.liaristia.Arausicanumi, cap.5 : Qui rece- disians (iieinpe aNilria) slttdia (ere septnaginta; cui
dunl de corpore, pmnilentiaaccepla,j.lacuil sine re- nomen Cellia : in eo sunt ceilm monachorum pcr-
conciliaioriamanns imposhioneeis communiccire,elc.; muilassparsim posilce;qua de causa nomenhabuit.
Tolflaiuiiii xi, cap. 12: Si projceplummorlis urget v In provincia Lusitanim. Iia olim erat Enierila
pericutumpmnitenliaper nianus iniposiiionemaccepla; Lusitanorurocopuioppidoruin "'
f t slalim, De iis cmtemtqui vccepta pcenitenlia,ab hac Urbs. •;-'"-
4SS PAtlLl EMERiTANIDlACONI 184
-culum. jJum in jnonasterio, cui * Caulianavocabu- A antris Averni taTtareis-mancipare,magis niagisque
lum est, quod Emerilaurbehaudprocul silum ferme fes-inabat-.-Cup.ique«IIIBvideret iaiTiopere pessiirisB
millibus octo dislat, reverendissimus vir p'se nie- inten.io.ris ipergCTeviam, ut nec lot viiibiis incre-
moriocb Renovalus abbas prseesset,_>ostquse etiam pat-us, nec .toties venbeialus ementlati voluissei,
Euieriiensi urbi ponlifex exstitit miiificus, atque taclus dolore cordis intriirsecus, d.misil euui ahire
sagaci solliciludine ulpote vir perspicax, et jiiinium sccundunidesideria cordis ejus (Jvd. xvi), ac prsecc-
acris ingenii, roullumque in oroni disciplina ac li- pit bis qui prsecrant proniplua.iis «mOnaslerii, ut
more Dominisircnuissimus, cunclos illic co.nmoran- qtiacunque hora vellet ingiedi, qusecunquein cella-
les monachossedulo iper bonam conversalionemet riis optima, qusecunque dulcia reperiret, «um usqiie
sancti operis exerapla' ad supernam patiiani provo- ad vomitum nullus -edere aut bihere probibere.,
farel, cunclusque grcx paslorem prseeuiilem arctis eliainsi aliquidasporlSTe,et abseiitdere ex niore vel-
seroilis callihusquc iprosequerenlur coclicis; lupus let, liberam polestaicm haiieret, ut plenius dighosce*
yorax unain ei tolo.adnixu conatus esl ore mordaci retur ;poslquaragulse aut 'venlri salislecisset, quid-
laniareoviculam ; ita dimtaxat ut omni ecelu sanclse nam poslinodum csset acturus. Ille vel-o juxla
congregationis in Doniinilaudibus persistente, atque proeceptumclaustra Teserata aperiens, opulentissinii
regulari tramite in tiroore Domini degente, quidam g (ut feriur) roonasterii cellaria Clamopiina pciietra-
monacbus ab eorum discrepans sanclissimismoribus yit, cuslodibus iamen emliius circiiriiquaqueobsitus,
gaslrimargiseetebiielali insestimabiliierincumbens, caliida dissiniulatione cernenlibus, ignoranie illo,
se semelipsum conlra dedil: deinde ad inajorem ac.prscslp!antibusquidnam ageret : quseque dulcia
ddclinaiisiintentuiii, furari qusequepoluissel reperire et suaria esu ipotuque reperisset, eo usque passim
cajpit; quem dum prsodiclusvirsoopius blantle nio- vorabat bibebaique, quousque -meftle perdila vix
ueret, itecfacilecoei>cerevalcret, itenun iterumque ai.ibul_.revalebat; =posilioec fercul,. divcrsa furiiiu
verborum objurgare inerepaiioftibus studuil: sed subripiens etiam vascula vinorria, -quoeusilato uo-
euiu riee sic ab iilecebrosa edacitalis delectatioue, iuhie c guillones, aut < 'flascones appellant. aof.re-
atque furti rapaciiatisTjiieinlcntione cassavit; bunc bat, Ctiiihorto contiguo riionastprii inter arbusla
flagris verberare.iparcimoniis aflicere, «rgastulisque frondosa, aul arnndiriela condensa iri loco abdilis-
tradi ^praecepit;_6edille nibilominus pristinis perdu- 6injo ocCuilabat.Tnm deinde cibo _amnimio crapu-
ranspiaculis, non solumquid aflagit.is minimeccs- _aius, lemulaiiiiiKiuepocuioruin satiatus, sibimet ad
sabatj sed diebus quotidianis semetipsum pollicens cuiiiluiu sferhebal, et appoiiens qute furaverat,

_rVudeiitio:JHymn. in laud. MM. €sesaraug.,-et Pli- _ iii^ecclesiaibiiniWta citmChristi cmrtfixi iniaginect

ni.oin, c. 1., sigiiate Emerita Lnsilanimlib. ix",cap. " ignolossepulcro: Komamisverocum.hdcsacru Vir.ginii
tl", ufi^-freloeiri Lusitahia Einerila, cap. '(i, lib. in. effigieinier duoista saxausmie ad exiremumvilmper-
•
- in• monaslcrio, ciii, Cinitianu•vocdbulum esi. In maitsii,"elhe fuiuris iemporibiisaliquos ignorantia te-
aliquoi iexeniplaiibus Colonadicitur, .sed corruplc , neaii Itmc ciiih reliqiiiis sacris ih lictc exirema ofbis
nain in Golhicis Caulinianadistincie lcgilur; sic in parte rrecondimus.beusista mnniua MauroruinmaiA-
iis qux vidit Morales, et in Alcoracensiante quin- tnis servel. Amen, etc. D.e.hpcmonasteriOiPhirnqui
gento..rannossciiplo, quo usus fistfiiiilus. Antiqui- volel,, adeat Moral. et Padill. Ipcis jam landaiis ,
laiein liujiismonasterii ncrii-solumex epistiila T-arroe Brittuni ibid.'cit cofp.-"2.-,ii;t. vi5;liudbv. de Angelis
lnoiiachi:ad Reccaredum regem, quoenondum edita lib. iv, de-Laud. D. Augusi.;,cap.-20;_oan, Marqufez
iri hililiiithecis'Bisparii;ciiacierius delitescil, dc qiia cap'. 12, deOrig, .Erem. S. August., § 8.
Mriral. lib.Tii.cap. 22,'61;Paifilla,'Cei;i:l.'vli,cap. 17, b Renovultisttbbas...posi cst eliam Emerilensisur-
clicies, Sedex He.-'tahierito D. Fiite Honpiiii streriui bh Ponlifex. -Deqno plura in Not. ad Cap. 21.
aiiti;|uique;Lusitanoruniducis in Alcohacensi.archivo c Usitato nomineguillones. GlossseIsidori, Gello,
a B. Brit.6 reperib, publicatocjuecap. 4, iib. vu, -BatJcalis^Latinp-Grac-e^Gifto.lBKUitKXiov; voxCassiano
Monarch.'Lilsll.,Ciijusveiba, qnia'sirigulareriihislo- Inst. iv, cap. 10, Ruflino m, nuni. 14, aliis scripto-
rire ii()sfi'a-;pai*lein
cohiinerit, libenstrariscribo. 'Post- ribus nola; de qua uos ,plura post. eruditiss. ller.
quam iriveritiihila "se iiiiaginemquaindam Viiginis Rbs-NVpyiluiiTGrioni. ad vjl, PP. et P. Scriveriuin,Tid
: Nos veronon.sciebamus epig. 85, iib. n, Martial. Schidiasm. uliinio decadis ti
Ueiparie reiiilisset, '-sfib.ilit
uiide esset, ei uhde venissetisla hhagoi; sedeccecum HoraruiiiSubsecivarum,uhi quid guillonariusiniegg.
destrhebdlurdtlare per cttbahires(sic Hispani voeanl », Wisogplhpr. sitexplic. cx ea Hispanis cangilon at-
xilium 'exlrrictores) invenla esl arcula de ebore [anti- Iribuil P. Ciaconius, civismeus ad niiraculuindoclus,
qtio,'ei'ih"ilta'uno ehvdlterio (etiaih Hispani pro in- Nbt. iii Cassian. et Rosvveyd.nielins quam a congio,
volucro hanc yoeeni usurpaiil) in quo eraitt ossa ui geritilismeusD. Sebastian. de Covarruviasvoiuit,
aligiioriimsancioriim.,elcharliilacunihacin&criptione: Thes. a
L. JC.-bac ipsa voce.
Hic suntreliqiiidi SS., etc, qnasdelutit emonasterio AuLflascones.Vox Hispanis,Italis, et Gallis exi-
Caulihiann-Romanusmohachussiniul cv.mveiierabiti gua lilterul_eniulatione communis, frasco , fiaseo.,
imagihe Yirgihis Mtiricede Nazareth, qum dlimin flacon, eliam aliis. D. Gregorius u Dial., cap. 18 ;
Nazdretti uvitdleGqiilmccmuttkmirdcutisclarueral, et Vino plena duo linea vascula, qnm vuigo llascones
inde nspoftataiper Graiciimhioncichumnoihine Cyria- vdcahi... ne de flascone, queiii abscondisli, bibas...
ctim, Golliofiimregumtempore-j«prmdictomonaslerio cum flasconem inclinassel , de eo proiinus serpens
per mtillitmtempdris manseral, queusqueIlispdnia a egressus est. Flodoardus lib. l hist. Eccl. llom. _,
Matirit debellala, et rex llodericussitperalusm pr.ce- crip. 1S : Vas, quodvulgo llasconem vocant, vini a
li6,sotus:,'Iacrijnidbilis, dbjectus, tt pene deficiens sebenediciiplenumdedil. Hesychius:<t>),ao-).-ov fieEISOJ-
pervenit dd prmfathm ihonnslcriiim Caulinana, ibi- 7rorij_3-ov; sie medii seviscripiores, Thvfroczin Chroii.
que u primdictdllbmano pmnilehlim el ettcliaristim Hung., c. '78; And. presbyier in Cliron. Bavar.;
tncramehiis stiscrptis, pariler cum illo, ri.ni imtigine Florentiiis Wigorniens. _n Cliron. liinc Papias in
etrelicptiis ri___Se_ui-in» tnohiemperveml x Kal. De- Gloss,tlascim Grmce pro recondendisfiatis.primum
tcmbr., iii quo rex solut pefannuni ihteijrum mansit factmsunt, unde e%dicuMur..
 125 DE VITA PATRUMEMERITENSIUM, 426
quatiivis jam non delectarelur, et nimitim onusto A Wsquedominici sacramentum-desideraTet: sed dum
ventre ruclaret, tamen -idhucedere et bihere cupie- antcfatus almus Paler puiaret eum phrenetica aut
bat; sed dumgravalo perquam alvo langueret \Anne Improba Tnenle id flagitare, pcenitentiam plenariain
lingeret?.] polius quani manducaret, illico oCcur- idare distulit, sed tantumdem ei viaficam gratiarn
rente somnio obdormiebal; lum deinde venienles impertivit, ac tribus dicbus totidemqtie noclibus la-
canes quseque portaverat comedebant : custodes crymis et confessione mirifica satisfecit. Tertio post
itaquc e rcgionc intuentes vascula quoe detulerat, •boecdie demigratus e corpore, et valefaciens cunclis
doiTiiiente illo ad cellaria revocabanl; dumque hoec fratribus, sic ait ; Cognosciie quod omnia delicta
multa per tcmporum spalia peragerenlur, et nullus mihi dimissa sunt, ct ecce'pr_e foribus sanclissi.iii
eum aliquando jam emendari crederet, hoc exemplo apostoli Petrus et Paulus, necnon et beaiissiuius
•Paslor el Salvator honus (Joan. x, 11) de ore leonis Laurenlius archidiaconus et martyr cum iiniuuiera-
eum abstraxil. Accidit namque, ut die quaaam, more _)iiiturba candidatorum me exspectant, cumquibus ad
solito, primo diluculo de cellario lemiilentns exirel; -Domiiiumpergere debeam, et hoecdicens migravit e
quem ut viderunt ebrium pueri parvuli (qui sub pse- corpore. Post quindCcimvero aut eo amplius amios
* memorabilis amnis Anas nimium excrescens npas-
jdagogorum disciplina in scholis littrris sludebant)
bac .protinus voce exclamaverunt: Considera judi- B que alvei sui supergradieiis, lluenta liquoris late as-
cium terribile Doniini; consideta tremendi examinis persit, et ruinas sedium per villulas vicinas littori
metuendam sentenliam; considcra formidandam suo mullas fecit; similiter et Caulinianensis mona-
alque horrendam ejus judicii ultricem severiialem; sterii cellas evertit; quas dum monachi restaurare
considera eliani annos oetaiis tuae, et sic tandem mo- voluissent, conligit, ut dum fundamenla conslruunl,
jres commula in melius, ct vel uno die ante mortem in cellula qua supra dictus jacebat ipsum sepulcrum
tuani corrige vilam tuam, quia nobis infantibus quse aperirent; sed mox inde nectareus odor erupit, ipse
lu agis non licet agere, quanto magis tibi qui jam vero integer et incorruptus reperlus est, ac si liora
jetate plenus esse cerneris. Cumque hoc audiret, eadem fuisset bumatus, ut nec vestiuieula ejus, nec
pudore nimio coopertus crubuit, stalimque com- capilli ex aliqua parte cernerenlur fuisse coi>
punctus est, ct ejulatu magno flens cum lacryinis rupli.
elevans oculos sups ad coclum dixit: Domine Jesu CAPUT ra.
Chrisle, salvalor animarum, qui npn vis mortem Nunclus abbas Africanus Emeritam vemens a ._«-
peccalorjs, sed ut revertatur ab iniquitale et vivat leraiis est occisus; qui mox a dmnione sunt cofi
'{Ezech.xvin, 24;xxxi.i, 11), te precor, ut corrigas -i repti.
ime, et auferas istud ignominiositm opprobrium de IJ Duin •novella iiarrare studeriuis, prisca majorum
iiicie mea ; aut certe, si tibi placet, jam loile nie de gesia oiuiserarous. Narraht ilaque plurimi anta
liac miserabili vila, ut amplius improperium faciei riiulta jam curricula annorum b lemporibus Leovi-
liieae noii audiam. Quem statim divina piefas cxau- jiildi Wisogolhoruin regis ab c Alncanis regioriibus
«lirenon distulil; sed de prsesenli iu eodeni loco do- in provinciaml.Usitaniam d Nunclum nosirum adve-
lore perculiens, vi febrium scsluare fecil. Nimirum riisse abbdiem, qui cum aliquanditt ibidein degisset,
tlexterseExcelsi immulatio (Psat. LXXVI,11) in ta-n- aevolipriis gratia ad basilicaui sanctissimse virginis
tiim eum commulavit in melius, ut abhorrens om- Ehlsilioe(in qua ejus sacratissimum corpusculum re-
iies carnales delicias, flagranli aniroo poenilcnti_e quiescit) desideranter accessil: sed, itt fertur, per
remedium uiox appeleret, corporis videlicet cruo- omuia aspecluiii mulierum, velut vipereum vilabat
* Memotabilisamnis Ana. Ex Prudentio Hymn. in rio ex Africa in Hispaniam trajecisse teslantur Raron.
Jn S. Eitlal. de Emerita: ad ann. xcv; Romaiiiis in Cbron. Ord. S. Aug. lib.
NunclocusT.meritaest lumulo m ; Ludov. de Angel., iv de Vit. S. Aug. 20 ; Marq.
Cbiraco'.oni:iV(.ttoni_e C. 10 orig. Erem. S. Aug. , § 5, el Ementa., qusc Lu«
OliaillMEMOP.iBILIS
AMNIS AKA silanise caput, eliam vixisse prscter cxteros non
PrEeleril:eLriridantecapax obscure prodidit Ausonius epist. 24 ad eumd.
Gurgiteniosniapulcliralavat. PaiiliniiriiAusoniumque virosquossacra Quirini
Hodie relento antiquo nomine adjectione vocis Ara- Purpura, el auratustrabesevelavilamicius
bicseGuid aut Guada, qureaqua sive fluvius Arabibus Non decei insidiisperegrinaecederediva_.
est, Guadiana et
dicitiir, vel alterGrsecorum Alphseus, Quidqueror; Eoiqueinsector criminamonstri?
nasci gaudens novo non semei miraculo Occiduime ripaiagi, me Putiicalsedit-
1socpius 'Barcino,ine hitnarisjuga niuguidaPyren_ei.
conspiciiur. De eo plura Rui-Gonzales de Clavijo in Mienibuse palriisforsauquoqiievesiiset tfris ,
Ilinerario legalionis ad Tamerlanem tempore ifen-
ricilllCaslellrc regis; Hieron. Paulus de Flum.; Pet. Ouemquesuo longodirimitprovincia*U_ietu
Medinacap. 53, lib. ii rer. Hisp.; Marian. i, c. 5; Transnionles,solemquealium.Iransflu-niaa-et urbes.
Et quodterrarum cceliqueexicnditurinler
Garivai. iv, cap. 19 ; alii. EjiEKiMqueamnes,latsequefluentaGanimn_e.
*•TemporibusLeovigildi.Quiincoepitregnare eliam
«1Nunclum abbatem. De quo plura Baron. ad ann.
vivenie Livvafralre anno 5<jS, et desiil vivere ann.
586, juxta cerliorera Isidctriet Wulssccomputandi ra- jj89 ; deMoral. lib. n, cap. 62; Padilbi cent. 0, c. 50 ;
tioneni. Sunt qui appellent Leovegildttm, sunt qui Lud. Angel. iv de Vit. S. Au.g.^O^Roman. n His-
27 ; Lanciioilusu de Vil. S. August. '18,
Lhvigildum; nos numismatum inscriptioiics seculi tor.Eccles. i2
sumus. Marq. cap. Orig. Erem. S. Aug. , § 8 ; sed oin-
. c Ab Africanis regionibusin provinciamLusilanam. nes ex uuo Paulo Emerilensi, cujus verba, ut de re-
{Vousiue exemplo. JPauliuumvitseausterioris deside- bus a Ntuicto iJroeclaregestis agaut, transcribunt, i
 127 PAULI JEMERITANI DIACONI «3
inorsum, non quia aspernabatur sexum, sed ex con- Asumus: A cumque iiussent et vidissent eumveste sor-
.etnplata speeie lentaiioiiis metnebat incurrere vi- didum, habituque dcformem,' conlemhentes eum
.liiiii); ita plenim ut quocunque loco pergebat, unum dixerunt mutuo : Meliusest nobis mori, quam lali
monacliiniiante se, et aUerum post se eminus gradi domino servire. Ac deinde post aliquot dies, cuiu
•
praei-ipiehal,ne eum per qu.imcinique occasioncm vir Dei sanclus in silvas paucis ovibus b
depascendis
muier viderel. Qui, ut supra diximus, cum ad basi- pervenisset,Teperienleseum solum fractis cervici-
iicain sancisc Eulalise virginis et roartyris venisset, bus crudfcliternecavcruiit: post non vero longum
revcrendissiinura virum Redemplum.diaconum, qui teraporis intervallum ipsi bomicidsccoinprehensi, et
ibi prsecrat, multis preeibus exoravil, ut quando ad Leovigildo regi sunt praeseiii.alicuin vinculis, cui
oralioneiii nocturno lempore- in ecclesiamde -cella dictum est ipsos essequi servuni Dei interemissent;
procederet, ita cuslodias poneret, ut eum nulla peni- ille aiitein quamvis non rectae iidei esset, recle la-
tus feinina viderel; sed dum aliquotdies in eadem nien promulgavit sententiam dicens: Absolviteeos a
sancia ecclesia moras fecisset, qusedam nobilissima vinculis, et siniie abire; et si vere servum Dei occi-
et saiictissimavidua, nomine Eusebia, omni deside- derunt, sine nostra ultione olciscatur Domiiiusluor
rio euni videre cupiebat, sed ille nullatenusse ab ea tem servi sui : at ubi dictum esl istud, et illi abso
-vidrri patitbaiur ; dum vero sscpjuseum rliversird-. B I luti sunl, stalim eos doemoiiescorripuerunt, et peir
ga.rent, ut eam videre dignarelur, et ille nullo mndor plures dies alllixerunl,,quousquecrudeli nioile ani-
coi.tseiitirel; al illa coassuiiiploconsilip supradiclumi mas e corporibus excusserunt.
Reileinpiuin (liacomim deprecahalur, ul explicitisi CAPUT IV.
iiiatuli.nislaudihus, duin ille de.ecclesia ad cellulaiu• Paulus medicusnatione Grmcusfit episcopusEmeri-'
reveiliretur, illa slante in abdiiissimo loco, circaI tensis : mulieremex parlu laborantem sanai.
euiiidem.sanclissiiiuiniviruin luinen cereorum cla- Oinitlenles c phaleraias verboruin pompas, ei
rijsiniuiu fieri proeciperei, ut saitem a longe euihi pi-eteiTiiiileniesd garrulas facundioe spunins, niinc
vidtre inircrelur; quoJ facluni. Al uhi ignor.iiile> eiiam ca, qua. omuibus niodis vera sunl, sinipliciter
illo femincus cojitigit aspeclus i'a' tuin geniiiu lira-. veraciterque narraimis ; nain si ea quseiuce clariora
gnp;se.e isi lerraui proslravil, ac si inagni lapidiss csse iioscuntur obscurisseririonibus involvere volue-
iclu graviter fuissct pcrcussus, roox ipsi Rederopto ) rinius, audienlium aniroosiion inslriiimus, sed lati-
diacono dicere coepit .Iiidulgeat libi Doniiiius,fra- gainus, quia, cuiii muliorum imperilorum miniis iii-
ter ; quid est quod fecisliVPosl h-CC-deiiii]uestatimi tel igit sensus, fatigatur audltus ; et ideo , sicui
ejgrissus inde, ad creroi loca paucts cuni fralribuss supcrius <-*-pollicilisunuis, simpliciter sanctorum
peiveriii, ibique sibi vilissiinumcdnslriixil habitacu-- iC Patrum oliin gesla miracula, sicuti relatu multoruni
lum : sed cuin crebris iilic virlulibus coruscarel, re- ad nos perlata sunt, intimamus. Referunt mulli saii-
Currenle opinione ad auditum Leovigildi principis s ctum virum ! nomine Paulum, iialione Groecuui,
pervenii, " qui qnanilibet esset Arianus, lamen utt _ arle medicum, de Orienlis parlibiis in Emeriten-
se ejus precibus Dnniino commcndaret, eidem viroo semurbem aivenisse, quicuin ibi inullo temponj
auctoriiate coriscripla,.de quodam. proecipuo loco o degeret, sanclitate et virlutibus mullis polleret, et
fisci direxil, ut aliinentaaiit indunienta exinde cum u liuiniLlaie. atque benigniiaie cimctos superaret, a
siiis frairibus haberet, quod vir Dej pmnino accipere e Doiiiiuocollatuiriest, ut prsedictsecivitalis uiereretur
recusavii; sed duin ille renuerei, et.is, qui a regee; poniilicatuih. At ubi cligente Duniino ordiualus esi
direcluS ad eum veneral, diceret: Oblalionemlilii ii episcopus, omiies st- tini Deus conturbaiionuiii pro-
lui despicere non dcbes, tandem ipso compellenle, ',. cellas quseeanideni Eeclesiain leniporepraedecesso-
suscepil. Post aliquot vero dies.boniines hahitantes 's ris ejus conlurbaverant, alislulil, el nimiain tran-
in eodein loco cceperunt ad invicemdicere : Eainus, '> quillitalemejus precibus condoiiavit.Qui dum pacU
et videamus, qualis iste est Dominusnosler, cui dali '• fice ac benigne, favente Deo, cunclis civihus suis
"a,Qtti quamlibelesset Arianus. Ex hac Leovigildi li noji res pro verbis, sed pro rebus enunliaudis verba
in S. Nuncium pielale futurain ipsius pceiiiteiiliaro n D sunt insiiiuta.Et CerippusAfricanusiv de laud. Jusl.
arguine; lalur Joan. Marquez, c. 12, § 8. Sed de illa PUaleias|>lmlerisel laudibusadderelaudes
nos uberius egiinus Notis ad M. Maximi C-oesaraUgu dixit
sliTiiiCbrnriicoii. codem schemate.
b Fraciis cervicibuscrudeliler necavemnt. Lnil: de le d Garrutas facundim spumas. Nempe cava verba,
Aiig>i. iv dc Vit. S". Aug. 20 : Nunctitm marlyrem in e.tin moremvesicaruml-tmenUaapud llieronyin. episU-
sanctissimum,profcssionemonachum; ct I.anciloitus is 10i); el liullalas nugas Pcrsio sal. S; i>e.i.os_wiloqua-
c.
lib. ii, 18, inmclum. mariyrcm vocui: nec iniruin
n ciialemPelrouio inilio sal. ; umpWiusei s-squipeduiia
cimi pro jusiilia, quoeAitgiisliiiompia Psalm. xiv el ;l verbaHoral. ad Pispn. et id genus sexceula iqiud A_-
Thoiiisc:2. 2, q. 12i, ari. 5 ad 1, eflicax liiartyrii ii cores, de quibns videbs erndiiis-. Lud.-Ci-ess,diilib.
causa esl, occisus a sceleiatis fuerit. Exeinpliscon- i- uiTlieai. vei. Khei. , cap. 25.
liniiai Marq. cup. 12, § 8. e Superiuspolticitisumus.Proefationeipsa Operis.
«.Phuierulasrerborumpompas.Sic Ambros.advrs.5. f Sancliiinvirinn nomine,Paitluin. _Dequo scri-ilo-'
re'at. S\iihiTuhi,,Iib. posi. , phalercttossermonesap- i- res IIOlii 1.1>ial. lib. u, cap. 71, et Padil.TCenl. vi,:
pellat; el iib. n in Luc. u : Nam ri oralor illoriim m- c. 60, iioii sine scripliiis lio.tri cmniiieiidntioue.
qiti phaleras-seruioniimscquuniitr',netj-.tlin hoc for- e Ariamtdicuih. Augeal1'auliisiiosici-aliorinnsan
iUiiasposilas esse Gimciw, hoc an ilto cerbonsus sis, i, ciilale priusianiiss. roe.iicoruninmneruin, quein pia
c. S. t rosiier lib. de Vii. Coiitenip., <..ap.54 . Pru-i- Jo.jn. Molauiseiulitas.elegaiiter co.ic.nnavit __>i«ri-»
!o. eccksiasiicoifedjcor, - ' \
lientibusvirisnonplucenfpl>t,leraj,a,s«, 'orliq ,:qimido _... _
 DE VITA PATRUM EMEMTENSIUM, izo
• -irseesset, et cunctorum elfectibus dulcifluum sacri A mento per loluin diem incubuil, alque in oratione
jectoris sui exhiberct aflecium, conligit cujnsdam indefessus perseverans, scquenleiii conliiiuavil et
-primarii civilatis cx genere senatoruin nobilissimi iioctem ; qui inox iuibi oraiulo divino coinmonitus
viri scgrolasse matronam, qu:e el ipsa illusiri slem- est, staliinque consurgens ad mulieris a grsedoniumin-
ftiate progenila nobiem trabebaf prosapiam ; qitse cunclanter perrexit, et feslinus properavll, oralio-
cum nuper nupta in utero-acce|>is.el, ipse infaiilulus hein fudit, manus in nomine Doniiiii super inlirmam
in ventre collisus est, cui cuni mulli medici divcrsa imposiiit : in spe Dei inira subiiliiaie incisionem sub-
adbibercnl, et nullum remedium medeloesentiret, scd lilissimam subiili ciim ferrameiilo fecii, aique ipsum
in gravi discriniiiie posila quotidic morli propinqua- iiifanlulum jam putridum membraiim, coinpendialim
jel; supraiiictus illustris ejus vir, eo quod illi nibil abslraxit, muiiereiii pene morluani, ac seniivivam,
charius esset conjugi*,quam noviter conjugii grata adniienieDeo,virosuocoiifesliiii iucoluinein red.lidit,
«orliius fueral, conlemptis universis medicis spe re- oui et pnccepil ut ulira virum non cognoscerel,
cu;.erandoesalulis ad eumdem sanclisslmum virum quocunque enim lempore coium virileni agnovisset,
cucurril, et provolulus pedibns ejus cum lacrj-inis ninx ei deieriora adfulura essent disciimiua : sed illi
exoravil, ut quia Dei senus eral, oraiiunibus suis iiihiloiniiius pedibns ejus provoluii gratias iclulerunt,
Doniiniini pro ejus matronse snlute prccaretur, aul B el omnia quoevir Dei prscceperal in oiniiibus se esse
cerie quia medicus essci, non duceret indiguum ma- servaturos promiserunt, iinprecai,ies Doniinum, lit si
nu sua ocgroio gratiam pra-bere iiiedendi; sed vir non custodiicni, pejora i.lis postinodum advdniient.
Dei proiinus respondit, dicens : Mibi quod hortaris Facta namqie esl eo inodo illa intr.stiinabiis loclitia,
facere non licet, qui, eisi sacerdos indiguiis Domini immeiisumqce gaudium, alque universi in Dei laudi-
suni, el sacrilicium niauibus incis ofiero Duinino, et htis acclainantes, oianks iripiidianlesque dicebant:
ideo quod dicis, non possilmirnplere ; ne poslmodum Quod vere misisset Dominus atigelum suum, quiillis
pollutas sacris alianbus nianus iiiferam, et divinse miscrlus fiisset. Tuin deinde fecerunt de rebus suis
polestaiis mox furorein incurram. Et adjeeil: Ibi- talem conscripiioiieni, ut de prcesenli sanclus vir mew
nius, inquil, in noinine Damini, visilabiinr.s eam, dielateni ex omnibus quse babebant acciperet, aliijt
et dabimus medicos Ecclesioe, qui illi adhiheant vero medielas posteorum Obilum integra eliiileroe-
niediciiiaiTi, et in quantum scinius, oslenderous rala ad cjus perlinerel dilionem. tanla namque illis
qualiler cura faciat ; nos tamen facere manu inerat copia rerum, ut nullus senatorum in provin-
propria minime possumus: ille vero sciens quia cia Lusitanisc illis reperiretur locuplelior : quod illa.
nullius alterius medici cura valeret, et quia jam prorsus recusavil, ac renuit, noluitque accipere:
usor sua pene mortua esset, ceepit cum flelu magno G sed illis obsecranlibus nimiumque importune.ofleren-
euixe ilagitare, ut nullum illuc dirigeret, sed ipse tibus, et sic tandem coactus est suscipere ; quod ac-<
per se irei, et quod sciebat, manu propria impende- cipiensiion tam propriis usibus quantum egentium
ret: sed (luoi ille non annueret, neque penitus con- prsecepit deservire necessilalibus. Illi aulem a quibus
senliret, universi fratres coram positi, et ipsi eum ei oblatum est, perseveranles cum timore Dei in
cum lacrymis rogaverunt, ut irel; at ille ait: Novi castilate: post non mullo temporis intervallo ad su-
quod multsemiseralionis sit Dominus (Psal. L, 5), et pernam palriam vocatione divina adsciti sunt. Quibus
credo, duin fuero, quod inlinna prisiinam rci uperet defunctis omne eorum palrinioiiium sanctissimus
salutetn, et roihi statim concedel veniam propter Paulus episcopus promeruil, et qui peregrinus nihil
nieam pr_esumplionem: sed homines malos hanc habens advenerai, facius est cunciis potcnlibus po-
hishi causam objicere iu poslniodum omiiino lioli lentior in lanluin , ut omnis facullas EcclesioB
dubilo; cui cum omiies fratres sui responderent: ad comparalioneni bonorum illius pro nihilo puta»
Nullus e nobis propterea aliquid dicturus cst, sed retur.
a
perge, donfuie, et omni celerilaie age illml, quod CAPUT V.
mercedi Inse prolicicl. Tandcm eorum precibus coni- Fidelis nalione Grmcus,-filius sororis Pauli episcopi
pulsus proficisci policitus cst, ila dunlaxat, ul prius D Emeritfitsis, viventeuvuncuto subrogalur in ep.sco-
Douiini exquirerct voluinateiii, ne lenierc inuedens patu.
facile ageret, pioquodiificile, inulclatus Dei judicio, Denique cum plurimos per annos felici tempore
ad veniam redirel; illico naroquc basilicam sanctis- sua cum plebe fruerelur et jucunde Deo vivens, pie-
sunar virgiuis Eulalisc peiiit, ibique prostratus pavi- nus semper viriulibus florerel, accidit die quadam,
a Age illud, quod mercedi tuce proficiet. Ili-panis- Ubi in Mss. co rone, qnod Ilispani dicunt con mticha
m.us p.uruspulus mercedilum est. Vulgaris lere om- racon, hoc est merito . juste, non sine cau-a, noianla.
ries"co.nipcll.andi ii.crehuii consueludo aputl Hispauos cl. M. A. DelRio. Eulogins Corduhensis non absi-
nolissima, vuestra merced; qua urbaiii.ale nimium nliliter lib. i Mcro. SS. : Sed ui rcriiale crimen esse
biaudieiiti enatoe sunt comersecompellaiiones, quoe fatendumest, laiitare. Frequenierenim quippiam as.-e
vulgo liotoe. Remanent apud Paulum nostnun Hispa- v<ranles incipimus en verdad, observanteMoi-al.Nol.
liismi vesligia nou seinel; uti apud cseieros Scriplo- ad Eulog. num. 20 et 1b. n, cap. 1: Nec non ex parle
res Hispaniscbbservatum a viris doctis est. Orientius lingum Arabicm cojnilus, ubi liispanisiiium eiiam
I.liberritaiiiis in Couiroonit. agnoscil; nam frequentpr loquimur por parle de su,
Hinccobibellolumpacis concordiamunduui, virtud era mui bucn querido, et id genus pleraque.
QU*B brutis eiiam cum ratione datur.
 * PAULI EMEMTAM DIACONI 153.
!3i
de regipne, qna ipse oriundns exstiterat negoiiatores AIItibus strenue crudivit, ita ut infra paiicprum curri-
Grsecos iu navibus de Orieniibusadyenisse, aique cula aimorum omiie ollicium ecclesiasticum,oiiinein.
Hispaniselittora contigissc ; cumque in Emeritcnsera que bibliolhecam Scripturarum diviriaruiii perfsclis-
ci.yiiateropervenissent, cx m.preepiscopoprsebuerunJ; siine docuerit; deinde vero per singulosgradus eum
pccursum ;. qui cu.mab eo benigne fu.issentrecepti, perducens, diaconum ordinavit; qui mox effeclusha- j
acde atrio ejus egredjenles in dprop in qua hospila-- bilaculum.Spii'itus sancli,, omnibus.v.irtuiibusita est
'
bantur iuissent regressi; sequenle die ad euro mur irradjptu», ul sanGlilate, chariiate, paticniia, ct hu-
uuscuium qiiserunt pro graiiarum actione, defercnte mililale universumtrans.cenderet cleruro.sicnimirum
puero, nomine Fideli, qui cum eis cau.a mcrcedis re» Deo,el hominibus securuiii, aifabiicmqueprsebuit, ut '
cipienda. de regionc eorum conductus adveuerat: unumilluin putarent horninescx inimero angelorum.
cuniqueejus fiiisset prsesenlatusaspcctibus, et quse Inicrea duni plurimis annis Deo irreprehensibiliier
gratoaniiiio directa delulerat vir sanclus g.ataiiler deserviret, et supra oominato nutrilori suo dulci ob-
suscr/pisset,eum coepit sigi.llalim sciscitari quo vp- sequio in piunibusobedirct, ac seneclutem ejus abs-
caretur iiomine, de qua provinpia,vel de q.ua civilate que aliqua oflensione suaviier obleclaret -.idciu su-
essel. cum ei'go,ilii nomen suum et civitateni susin pra nominatus.beatissiiiius Pater, exaclis jam niultisi
npniiiiarct, yidensadples.cenlembonseindolis, cuucia g curricid.isannorum, atque setatedecrcpila in senium
eum per ordinem interrogavit, ct nomii_a,parenium yergens liunc sibi suecessorem elegit, moxque etiara
requisivil ;,al ille cpnsequenier.sccundniji intcrroga- in.loco suo se vivenle ordinavil, el pmiiium honorum
iionem, patriam, civitaicm, vicum, noniiiia.parentuiu suorurn hpcrcdenrinsliluit; ila, cliam testamenlaria
simpliciier maiiiftstavit; hocc eo d.icenle cognovil sauclipne decernens, elsi eum clerus Emerilensis
iiomen sororis susc, qui stalini cxsiliens.de. se.desua habere vellel ponliflccm, orones res quas ilii conlu-
in cohspectuomniumamplexibusejps.iHCubuit,comr lerat post pbitum suuiu,supradicl_eecclesia. derelin-
tnotaquippefuerantsuperillura yiscera ejua, jifque ir- queret; sinalias, baberet lib.erumarbilrium quiJquid
ruenssupcrcoilumejus. et diulissime exosculans, pra> voluerit de prsefatisrebus discemere, vel judicare :
gaudip uberlim fleyit. stalim, supranoiiiinatpsnegp-- hpc saae decretum vir sanclus, revelanle sibi Spiritu
tiatores accersiri proccepit,quibus,iiilt: Puerupa iiiilii sanctp prpmulgavit, propbetisegratia prsesciusnon
isfum concedile,ct qui.dquid yu.tis a me.postulale. defuturas eidem viro multorum obsistere invidiaa
At illi respoiiderunl: Hpc facere uequ?quam ppssu- Upminuin iniproborum, qui euro caiiino more cir-
jhus, quia ingenuus bpmo est, et a parentib.us pro cumqiiaquein poslmodum oblalrarent, alque invidioa
nostro solatio conductum accepimus, sine isto ad ^ucibiis [AL, facibus]successummordaciterlaniaref.
parentes suos nullalenus remeare, possurous. nec i-.- Q ( Iuterim duro, auspice Dpmino, constiluissel eum an .
cietti eoriim ultra yidcndi hahebimus licentiani,.si tisli.tem.,ita ei aslare -et deservire cupiebat sicul dia-.
hunc in tam longinquani provinciam dimiserimus. £ cpnatus teropore ministrare consueverat, ita ul
contra ille ait: Cpmpertum vobis stt quia. si istui.n. exuenssibiV casulam,moreministri, coram eo assis-
niihi non dimiuitis, vos in p.alriam veslraiii niinime tieris,servitium omne persolveret; quem ille id agera
reverleiis, sedaccipiie a me pecuni-jm copjpsain, proliibnil; et ut jam deinceps auclorilatem pontifl-
ct a.biiesecure pergentes cum pace. Hsec illi audien-, catus.sui cpusianter lenere admonttit, atque, ut fra-
tes, nec amplius tonlse polesiati pjbsislcre valenles, trum suoruin potius curam agerel, imperavit: ipse
aiunt ad eum : Dic nobis, doniinc, quid causoc cst, yero sanclissimussenex mox derelinquens alrium, et
ut honiinem libi incognitum tanto amore diligere di- pronia priyilegia honoris sui sese ad basilicamsan-
gneris ? Ille vero, proximum suum esse, sibique afii- clocEulalisein cellulam vilissimamcontulit. Qui, dum
nitate valde vicinum ; et addit: Abite i.n nominei; aliqua.udpibidero positus a soeculilnijusprocellis ab-
Domlni absque aliqua hsesilatione, lenuhtiantes so- Splulus, et in mulla quiete constitutus in cilicio et
rori meoe,quia filiuin ejus ob, cpnsolalionem captivi- cineie cubans, pro totius mundi piaculis Doniinum
talis meoe penes nie relinui; qui diversa per eosI precarelur,, migravit e corpore.
n-itleiismunera sorori, ipsisque nautis multa largitus H CAPUT VI.
esi dona, acsicdilati ejus niurieribus,ingressisuot in1 Fidelis episcopuspossessionessuas relinquit ecclcsiai
patriam suam cum gaudio magiio. Quibus redeunti- S.Evielim, clcricosaruinmpericulo liberai.
bus statim prsefattimadolesceniem tondere prsece- Ppst- cujus. discessum quidam pestiferi homines
pii, ac Deo oninipptenti servilurum bbtulit, ef veluli, juxta id quod vir Dei procdixerat,contra beatissimum
alieruui Samuelem iii templo Dominidiebiis ac noc- c Fidelem episcopum verbis malignis niiissitare cce-
' Adotetcentemtondere prmcepit,' ac Deo omnip. vet. PP., coi. 528 : Egredituf retro sacerdos demis-
tertniurumobiulii;. Eene, nain tesfe D. Hieroii. (ut sam portans casutam, GroecefuivbXtov,,', nain eadem,.
liabetur 1.2, q, 1. c. duosunt-), riisiq cqpfiis esl ten\r, voce utitur inferius ipse iriterpres; et piapet ea prp-
poralium qmhiuih depositig, riiinirum ut Dep, qui vocabuia, qnibus EcclesiaRoniana utitur, ajuid an-
«onsiis sil, ho.c est clerlcus, deserviat, Tpiisura or- liquos scriptores invenire. Vid. Anialarium Foilun.
_.uihiiabuifa Na/.arocis,a quihus apostoli in Ecclesiain lih. vrde Eccles. Offic, cap. 19, etiib. ni, cap, io,
cam inlroduxcrunt, aucioielsiijlprq.ii de Eccie^t pi- et Rnban. Maur.lib. i Inst. cler., cap. 21.
fic., cap;. 4. c Fidetem episc. De quo iideiu scriptores nostri
•'* Caititain. Eadem vpx in interprete yeteri Philp,- Moral. ij,, cap. "t%,et Padilla cent. vi, cap. W.
tiiei episcopi CP. Gomin.de sac. Off. toiu, IY Cibl,
153 DE VITA PATRUM EMKITENSIUM. 151
perunt, ut eum de loco quo constitutus fnerat per A ita nimirumi- ipsius scdificiispatia longe lateque altio
quamcunque occasionem pellerent: quod cum ille ribus columinibus erigens, pretiosaque atrii cplum-
perpemlissel, etsi una ciim rebus suis ab eorum in- narmn ornatibus suspendens, ac pavimenlum onine,.
sectalione separare voluisset; comperlo ab illis, vel pariclcs cunclos nilidis marmoribus vesliens,
quod si ille sublatis de jure Ecclesiscproediis suis se niiranda desuper tecta contexuit; lum deiude in mi-
ah eis separaret, illis onuirno nihil remaneret: plus rnm dispositionis modum basi.Iicambeatissimre vir-
inviti quam sponte pedibus suis se proslraverunt, ginis Eulalise inslaurans in melius in ipso sacratis-
quibus ilie non usquequaque repugnans, prsebuit as- simo templo celsa turriura fastigia sublimi produxit
sensum , ul, et curam regiminis gereret, et in posl- in arce. Hic namque virbeatus in hoc corpore posr-
modum omne patrimonium suum Ecclesise derelin- lus crebro cum sanclorum catervis in clioro ecclesku
queret. Quod ila faclum esl, ut eo tcmpore lantum stans, et psallens visus fuhse perhihetur, et alia
Ecclesia locupletala est ipsa, ut illa ih Hispanire fi- mulla nan-anlur quoe scribere propler prolisitatem
nibus nulla esset opuleniior; ac iia, Domino coope-- sui, ne faslidium legentibus proebeant, deseruinius.
rante conlirmala cst in eum cuncloruin pura et sin- CAPUT VII.
cera dilectio in lantum, ut omnes uno codemque Fidelis episcopus visus inleresse sanctorum choris.
animo, ardore immenste cliarilalis flagrantcs, crga B Die qtiodam puerum faniiiiarem suum ad locuin,
eum imrneiisoainore sancli ignis ocsluarent.uluiiuin cui Capsiana vocabuluiii est, quod ab Emcrila urhe
cor et labium cum eo effccti, nulio penilus modo ab miilibus sexdecim dislat, direxil, ac prxcepit ei sub
allernadileclione disciiiioinlercurrenle discreparenl; oinni feslinatione rcverti : qui cuni Tuissef, et
quoiiiam tanii vaifs memoraviinus noroen, opeicc- codem die reverti non occurrissei, ibidein man-
pretium nobis viderelur e.se perspicuum dc ejtis sit; cui hi ipso nociis iniliojam dpiiiiienti visum
multis, quibiis crebro cfiulsil, virtulibus qiiamdam fuit gallos caniasse, slatimquc expergefaclus, cabal-
exiguam pariiculam memorisctradere. Quoniam igi- lunisuum a.cendil, alque festinus properans, ante
tur Dotninico die, duin in alrium cum multis fiiiis medium nociis ad portam ipsius civilaiis, qu_e ap-
ecclcsiactenderel, ut mos csl, "•arcliidiacontis c»m pdlatur Porla poniis, pervenil; qui cuin ibidera diu-
clero in albis ab ecclesia venientes coram eo astilo- tissirae rcsiJens cerneret quia ante horam opporlu-
runt;'_jioxque, ille cnnsurgen--, diaconibus exmore nam eo-.surrexisset, et quia quainvis clamasset
thuiibula gerentibus, alque arite eum prsecedenlibus vociferauter, nullus ei portam aperiret; visui.uest
cum univcr_is qui aderant, ad ecclesiam perrexii, ei, ut caballo suo paululum herbam daret, qnousque
qualiter, Deo adjuvante, Missarumsoleiniiiacelebra- aliquis forsitan porlam reseraret. Et ecce subito in-
rent: al ubi universi eum co de alrio paulultan fere Q teinpestoenoclis.hora elevans ocnlos suos vidil emi-
decem gratiuum processerunt, illico ah imis funda- nus globum igneum ab ecclesia c. S. Fausii, quse _ib
mentis omriis repente amplissimi atrii fabrica ruit, et urbe fere miiliarip distat, procedentem, atque atl
nem inem ibioppressit, DeojubentefAjine juvante?]; basilicaui S. d Leocritise pervtnici.item, qui dura ta-
ex qua re pcnsandum est, cujus merili isle vir fue- citus contemplaretur quidnam essel, nec roora, et
rit, qui ita apud Deum suis precibus obtinuerit, ut ecce mulliludo sanclorum, quibus illud lumen prai-
prius noa daretur aniiquo hosli polestas lanloe fa- bat, vcnieDtes per pontem ad poriam usque perve-
bricoe perpetrare ruinam, quam ipse cunclos foris nerunt, cnm quibus eliam gradiebalur sancti si.mus
educlos inlegro numero, Deo miserante, salvaret: Fidelis episcopus : at ubi ventum est ad portam, vi-
sed ut in tanlo periculo nullus periret, hoc maxime dens supradictus puer aucla candidatorum agmina,
meritis sanctissim_cvirginis Eulalisefuisse prsestilum ipsum|etiam S. Fide!cm chlamyde nivea indulum',
-nullus ambigal; cum vero sollicileiequirens invenis- in medio eorum properantem cernens obslupuit, et
set quia nemoperirel, in nullo penitus animum suum exterriius atque tremebundus proe limore factus est
conturbavit. sed magis gratias Deo egit, eique sacrifi- velul iiiortutis : ille vero clau-Jra portarum divinitus
ciura Isetusobtulit, diemque ipsum jucunde in Domino reseravit, moxque ingressi sunt civi.talem;quibus in-
cum oinnibus suis potilus \Anne partilus?] est. Post D gressis, iliecpnsurgens atqup vplens ppst eps,ingredi,
vero multum temporis intervailum sedis diruloe fabri- sed nullaieiius poiuit, quia portam ita clausam ,
cam reslauravit, ac pulchrmsDeo opitulanle palravit: sicut antea invenit: qui cum primo diluculo aper-
» Archidiaconuscum clero in Albis, etc. Hunc tan- Au.ialuminatalta nitor,,
quain prsecipuum Ecciesise Hispanioemorein obser. Ei peregrintisei in-ligena
vant Moral. et Padilla ex nostro Paulp, qui addi Reliquias,ciheresqueisabros
Seri.,1liuiniisyeiieraiidasinu.
etiani possit iis quoe lsidorus epist. ad Laufredum Tecta coruscasupeniiiilaat
'
Gprdub. episc. de oflicio archidiaconi scripsit, et De iaque-iribnsaureolis,
fragrrienlis quae Bernardus prsepositus Papiens.is in S.iiaque esesasolunivaria.nt,
collect. Decret. lib. i, tit. 15, c. 3. ex cpncil. To.let, Eloribus,ut rosiilenia.pulcs
de eju.sdemmunere collegil. frat-) riibescerc,iii,iil(iinoiiis.
b Iprius mdificiispatia longe laleque allioribus co- « Sancli Fa,tisli. Hispani riiiiijrum.martyris, Cor>>
luminibnseritjens, preiiosaque ctiriicohtmnariimoina-, ctubsepassi apud S, Eulog. ' llMem. SS. IS, ' c.l I.idur,
'
tibtis snspenttens, ac pavimentum omne vel partelet^ hjmn." oificii Goihici.
omnesnitidis marmoribusvesiiens, etc. Certeadhunc <•_§.Leocritim. litiani Cordubensis roarlyns aptia
nioduiiiS. Eulaliietempluro grapluce Prudentius de- Alvaruiu Paulum S. Eulogii aiiiicuin in ipsius, Euio-
""' '""'"'"'
scripsit in ipsius hyinn. gii passipae et hsiuno diei aiiuiversarii,
Vljeubi marmoreoerspicuo
 *55 PAULI EMERIfANI DIACONI AZ6
ia pervenisset ad atrjum, protinus eum vir sanctus A 1 cium esse eompletum; quo expleto paulo ad.huc.anle
jiiterrogavit, quali hora de procdiclo loco. egressus gallorum canlum cum laudibus pervencrunt ad ec-
fuisset ? Qui illi, ct horam in qua.surrexerat, et mo-. elesiainS. Marise ad basiliculam S. Joannis, in qua
ram quani ad porlam fecerat, enarrayit; quem cura baptisterium est, quse nimium contigua antefalse ha-
vir Dci inlerrogavit, si aliquid vidisset? ille, vidisse silicaepariete tantura interposito ulraque uno lecti
Be faterelur; liunc adinonuit, et quousque ipse san- tegmine contegunlnr, explipitisque laudibus coepe-
clus virin corpore essct, nulli rcferre.l, ne ei adim- runt ad invieem dicere : Ecce conlinup hora est, ut
mane periculum pertineret. Alia quoque vice simililer signum dari debpal; ob boc prius necesse esl, utid
euin quidam religiosus cimi miiliiiudine sanclorum pro quo destinati sumus, ordinerous : cunique hoc
quadamnoctedeecclcsiasanclocEuIaliscegredieiilem, dixisseni, apparuerunl in conspectu eorum iEtliiopes
et per basilicam Mariyrum euntem vidit, sed incaute lelri niiniunique terribiles, quorum slatura videbatur
..gens, roullis staiiin indicavil; postremo ad virum esse giganlea, nigredo perquaro teterrima, ita utex
Dei vcniens, et ei quod videral, reiulit, cui ille ait: ipso eorum toio inluilu irroiuroque airo vullu palain
lloc ut vidisti jam alicubi dixisli, aul 11011 ? qui sla- cernenii daretur intelligi ipsos proculduhio tartareos
tim respondens, simpliciler professus esl se dixisse ; esse riiinislros ; quique eliam romphseas ai ulissimas
•adlucc ille.inquil: Indulgeal libi Domintis, fraler,. "g suis ge.stahant in manibus, quibus mox sancti dixe-
iion recte fecisli, scip igitur quia libi in fultiro judi- runt: Sub onuii crdeiilate pergenles ad atrium, in-
cio non reputabilur ad rulpam :,inleriin vade, coiu- gredimiui cellam , in qua sanctus Fideiis episcopus
munica, et da nobis osculum ; valefac omnibus, quiaL jacet, et percutile eum vulnere gravi in corpore, ut
ilurus es tameii, et domui luoesub omni festinalione. aniina ejus quantocius egrediens e corporali calena
dispone, et si desideras remedium poenileiiliscperci- nphiscum ad Domiiiuiii nosirum Jesum Chrislum, et
pe, Qiii roox accepla poeniteniia dispositaque domo., ad prxparatam sibi po-sit pervenire coronam. Qui
sua, yalefaciens cunctis, sequenti nocte migravit e, . illico jussui \At.jussij oblemperantes, aihbulaveiunt;
corpore. sed eum minime percutienles reversi suut, dicentes :
. CAPUT VIII. In cellam ejus minime ingredi ppssumus, quia non
Fidelis episcopus visione adtiionilns boms tn pauperes, doriiiit,,sed i,nlerra proslratus jacet el orat; insuper
; distributis migrat adDominum. tanto thymiaroatis suavissimo odore cella ipsa re-
'
Cuidam virp religioso ileium inlendere ad officiumi dolet, ut nitor tantse fragrantiae incensi qui ab eo
ecolesiaslicum recurrenli quadaro nocte dum in lec- Oblalusest Dpmino nos illuc penilus intrare hou-si-
tulo suo inleinpestse npclis silenlio sdpore depressusi nal. Quibus denup prseceperuiit, dicentes: Ite, et
jaceret, visum.est, a quod s.ignuniad matutinum de-. Q perculile eum, quia jussio Doroini est adiroplenda.
disset; qui slat'im consurgens onmi feslinalione ad1 Qui cuni fuissenl, necintrare potuissent, revertentes
Ecclesiam, ne ei.tempus sacrilicii proeleriret, occur- lterum dixerunl: Vacal oratioquando venit vocatio:
. rit, cursuque rapidissimo properans, anhelabundusi sed iie et implete proeceptumDbmini, quod semel
illuc pervenit: at b ubi ingressus est ecclesiaui san- daluni est nequaqttam iranscendi.potest. At ubi ter-
ctse Marisc; quse Sancta Hierusaleni nune usque vo- tio fuerunt, permitlenlc.beo, ingressi sunt, tani foTli
catur,audivit voces mirse niodulatipnis canenlium,, scilicet inanu crudeli eum percusserunt, ut vocem
i.iispiciensquead chorura, viditstantein inuliiludinemi quam emisit cuni, dolore grayi sinmlque, et geuiitu,
sancloium ; qui nimio pavore conc.ussus atque int is qui in ecclesia stabal religiosus clare audivjt.
iie»ioreni yersus sese in angulum basilicse silenterr Facio vero diluculo ad sancUimepiscopum accessil,
cpniulil, atque tacile contemplans, sollicite auscul- et cuncta quse videral quoequeetiam audierat ei inti-
tans, audivit cpnsuelo ordiue omne ab eis ejus ofii- mavil, cui ille ait: Scio, fili mi, scio, et me. nullo
r. »-Quodsiijnumad mcitulinuindetlissct,Sic inferius,. poluissel.Campanariuni volat Mataxus.Vid. J. -C, Bu-
Ecce conliniio horu esiut signum dari debeal, Auli- cengeriiinii lih. i.v, cap. 37, de Templis.
. b
quissinius hic in Ecclesia signo dalo ad horas congre- Ubi ingressns est ecclesiamS. Marim qttm,sancia
gaiitli er.clesiasticbs viros uios est;Sed qualuor hoc: |) Hieriisulem huticusque vocuiuri Sic etiam cap. ii!.'
modis prb divefsitate teiiiporiim"elleciuni ahiiiiad-• in ihesuuroecclesimsen'oris,qum vocatur sdiwtalliei
verli, ligno, oere, voct*,cursore. De ligno, Amalarius. rusalem; lconciliiimEinerilense temporeReccesniiillii
iv de Oilic. diut. 23 : Lignei instrumenlisono utebtilur rcgis, ipso initio, Cougregulisnobis omnibusprovin-
Eccksia Hom. antiqtiis temporibus, quando liililabatl cim Lusilanim Episcopis in nothine Domini, r.sideiiti-
per cryplas proplef persecHtores. Liber miraculoruini fr.Ts... Hierusalem ecclesia', qucein himeritcnsiurbe;,
AnasT.isiiMirlyris in vu syno',, ac.l. i, recilatus, , qum caput hujus provihdm noscitur esse, et tub prin-
Lignaque sacra putsantes invicem obviam facti sunl. cipuii nomine manel dicala, etc. Ncinabsim'ilil_rrin
De a.re, iioiius est, qiiutn ut hic exeroplis palelial. concilio Tolet. LXXII,episcdp. jnssii Reccaredi regis
Vid. plura apud Joan. Stephan. Durand-1 de ril. Ec- congregato in temptomaxhnoS. Marim, in secretario
cles. Cath. 2-2. De voce, Hieron. episl. 27 : Postt diclo Hierusa'em -apud M. Maxiuiumad ann. 590,
Alleluia cuntqtum, quo sigiio vocabanlur ad colieclam, , et in concilio Spalensi- (sic in aniiquis codicibus
etc. iii monaslerio Pauiae. De cursoribus, lgnatiuss legitur n lempore Sisebuii regb, considenlibusnobis
Martyr cpisl. ad Polycarp. ; iis utebanlur Chrisliaiii,, in secretario sacrosanctmHierusalem Spalensis eccle-
uti ligno, propter perseculores, sed initio nascenliss sim, ete. Nec aliler iin (si cohcilium illud est, seu
Ecclesice. Signa vero, sive liniinnabula, aut noloe B- polius e concilio epistola episeoporuin ad Pegasiiim)
scnmer in eihineniiari loco. Einhardus lib. ui dei cap. 1. Nam hsec ahsque dubio nietropoliiariaruiit
iranslaiioncSS. Marcellini et Petri cap. 45. Tur- ecclestaruni prerogativa. Vid. Padili. ce.n. 7, cap. 13
rcuta, qucetigna basilhm continebat, ab eis conspici i et47.
 -^j DE VltA PATRUM EMEHITENSIUM. 138
iriodo latet; cumque hoc dixisset, et imminenli j\ sanctus sancto, pius pio, bonus benigno, alque cuu-
a-griludineartubusjam fatiscenlibus se lotum dissol- clis charismaiibus refulgens, rutilanti immensis vir-
Ti repente sensisset, ab basilicam sanctissimie vir- tutibus sacerdotali ordine b Massona successit Fideli:
ginis Eulalisese deferri prtecepit, sua ibidem impri- proedecessoresuo nimirum aslrigeris civibus conserto
inis multis lacrymarura satisfactionibus deflevit de- in coelissuccessoris mansil dulcedo, ejusque insjguo
licta, deinde roultis capiivis et egenis multam largi- meritum cuuclorum civium moerorem lenivit iu ter-
tus est stipem; ad ullimum redditis chirographis ris, ut omnibus pro obilu sancti ponlilicis mueror
inuHorum debita relaxavit. Sed dum omnibus red- non solum discuteretur, vernm etiam instar priscorum
didisset, cautio cujusdam viduse remanserat, quse Patrum Elise quemdam (sic) et Elisei (IV Reg. n, 15)
necdum fuerat reddila, quam ille exspectaret ui ei duplicata Paracleti Spiritus gralia palaro cunclis ccr-
redderct, sed quemadinodummulierculn, pioc tnrbse neniibus S. Fidelis anlistitis in Massonam sanclun
densilate, qua circumseptus eral, ul accederet non episcopum requievisse videretur, et plebs sublevalo
habebat: quse cum per singulos dies veniret, ei lo- pastore non usquequaquc tscderet afflicla languorc,
ctim minime reperiret, et nimium nicc-.tifieatamenle sed geniiuato gaudio congauderel, divina tribueute
anxiaretur nibil agcns, rooeroreaffliclaad suum hos- niiseratione, duni et illum pro sui silute proeinisit
piliuro remearet, ei quadam nocte sanclissimus Cy- g ad ccelos, et istuni exmise virtulis virum suscepit
prianus el Laurentius in visu aslilerunt, dicenles : gratulanter in lerris. Denique sanctus Massonaan-
Nosti, quare locum non invenis ? at illa respondit: tistes, c nobili orius in hoc sseculo origine, sul vita:
Nescio. Eldic, iriquiunt, quare per rcliquas basilicas meritis exstilit multo nobilior; genere quidem Go-
fratrum nostrorum cseterorum martyrum frequenter thus, sed menle promplissiuia, erga Dominum per-
concurris, ad nos vero venire contemnis. Quscstalini quam devotus, atque viriliter Altissimi virtute prae-
surgens ad eorum basilicas concurrit, orationem cuiii cinctus, moribus sanctis ornalus, habiluque magni
lacrymis fudit, pro negligentia retroacii temporis ve- decoris pulchrificalus, charitatis humilitatisque ab
niam imploravil, alque inde ad basilicam S. Eulalia. ineunle cctate refulgenti stola circumamictus, halteo
rediif, mira celeritate locum reperit, chirographum fidei tirmiter circumcinetus, prudentia sciiicet et ju-
suuin absque difficullate recepit, Deo et sancio ejus stilia insigniter circumseptus, dileclione summi Dei
miras gratias retulit, pro quo non solum locum pa- el proximi roirifice decoralus, dilectus namque Deo
ratum invenire meruit ingrediendi, verum etiam ila et hominibus erat, et gicria mirahilis, amator fra-
sanclis Dei disponentibus gestum est, ut quando in- truui, uiullum orans pro populo, cujus nomen mul-
gressa esl, saiiclus episcopus caulionem ipsam manu tis coruscando miraculis per pronem terram per-
propria tenens, prsestolaretur cui reformare deberet; r transivit. Hujus itaque temporihus morboruirfpeslein
atque ita lacluin est, ut illo benigne reddente, atque inedisequeinopiam ab urbe Emeritensi et oinni Lusi-
itla cum gaudio, quse diu desideraverat, recipiente, tania ejus precibusDominus procul abegit, iuerilisquo
paulo post vir sanctus proccedentibus sanctoruro cce- sacrosanclse Eulalise virginis longius pepulit, tan-
libus, exspectantibusque angelicis choris ad setherea tamque salulem et oronium copiam deliciaruro cun-
regna tripudiando migrarel, ccelestibusquephalangis cto populo imperlire dignalus est, ut uullus uuquam,
eonsertus cum exsullalione perpetua perpelim con- quaiuvis inops, aiiquid hahere videretur, aut qualibet
globari in sidereis mansionibus, Jesu Domino perci- uecessitate faligaretur, sed quemadniodum opulenti,
pienle, meruerit; corpusculumveroejusjuxtacorpus ita et inopes omnibus bonis abuudarenl, et quodam-
sanclissimi prsedecessoris sui uno eodemque sarco- modo inslar coeleslis gaudii in letris tanti pontilicis
phago tradilum, velut in uno lectulo, honoriiice est merito congauderent; omnibus inerat gaudium, cun-
tumulatum. clisque aderat pax, nulli aberat lelicitas, in oumium
CAPUT IX. corda florebat perfecta charitas, in omnium sensu
Massona natione Golhus, nulritus in ecclesia sanclm pollebat jucunda tranquillilas, ila niroirum, ut de-
Eulalim , snccedit Fideli in episcopalu: xenodo- viclo antiquissijuo hoste, ac superato veternoso
chiumel monasteria mdificat. D draco.ie, neroo moerore consternatus, nemo angustia
Huic prsefato alrao viro ad supcrnara patriam alfliclus, nemo quolibel lerrore perculsus, vel quo-
transmigranti providentia divinoepietatis subrogatur libet zelo aul iiividia tactus callidi anguis virulentis
non impar omnium virlutum glorisevir orthodoxus, slimulis quaterelur; sed perfecla chariiite repleti
cui nomen erat Massona a, scilicel beatus beato, et cuncti, Deo admitlente, pii Patris gralia jucundanles,
* Massona. Aliis Mausona est; de quo scriptores notamus.
nostri Joan. abbas Biclarens. in Chron.; M. Moximus b Massona successit Fideli. M. Maximus ad ann.
ad ann.579, 586, S88, 597. Roderic. Tol. u, c. 14, 560 ordinem iiivertit, cum ait: S. Massona successit
Chron. Hispanise gcncrale jussu Alphonsi cogno- in Emerilensi sede Paulo; et ad ami. 566 Paulu»
mento sapienlis collectum n part., cap, 40; Vasseus Emerilensis episcopus episcopo successit Fideti ; o
ad ann., 571 5^9; Gariu. lib. vm, cap. 85; Moral. lib. nostro eroendandus; nam Paulo successit Fidelis,
xn, c.*6; Marian. lib. v, cap. 15 ct 14. Loaisa Not. Fideli Massona: vid. Moral. lib. u, cap. 72, et P&-
ad Concil. Tolet. iu. Padill. Cent. vi, c. 45 ei 55, dilla Cttnl. u, cap. 50.
alii, sed recenliores ex uno Paulo , quein ex ipsis c Nobiliorlus in hoc smcuto
iilustrare: iis adde PA-' ri orij-we.Moral. lib. Xfl,
poteril quis illristriss. Annal.
Eccles. Coesareihad auii. §89; et qurc ad rap. ;0
PATI.OL. LX*XX. t,
 "
«&" . t^UJLI feutjI.ltAtfi DlACOMl ; U©
iiiiperlerrtti, sine melii ve_ lorroidirie bmhiuin in A de rci quairi appeteiidoe; potiorem dandi,quam apr
Dei laudibiis persistebant cbiistanter, hbh soluhi cipiendi didiceral fortunani, mulia largiebatur, ui-
auiem in oinnium fidelium arcanis ejas flagraliat hilque auferebat, sed nltro cunelis concedebat,
immensa charitas, sed eliain oiiiiiiiiiii Judoeoruriivei donabat niulta, largiebatur pluriina, ditabat universos
Cehtiliuhi riieriies miro dulcedirii. stiic alfectu ad beneflciis, et munificentia magpus habebatur; onines
Ciirisll gratiam perlraliebat. Quanlus igittir qiialisque ah illo augebantur, donis acdiviliis locupletabanlur,
luclit, inertia lliiguse nostise ad siiigula explicare et noii tantiini fratribusetamicis, quantum et servis ,
iiori vilet; sed qiiiinivis iriaiimiS tabeamin; exlrerria ipsis Ecclesisese inuneribus lairgum, ultra quain credi
saltiRirie maxirriis -iiemoreiii-i... Deriique iiipradictus potesi, proebebal; ita nimirura teniporibus ejus di-
vir * priusi_u..iri ordiriaretiir episcopiis in basi- tati suiit, ul in die sanclissimo Paschoecuni ad eccle-
lica siiiictissiihie virgiriis Euliili_eferiur curii suiririia siaiii procederet, plurimi pueri chlamides olosericas
diligehiia advixisse, et ibideih mnltis aniiis Deo indueiites coram eo, quasi coram rege incederent;
ii'i-epreHeiisibiliterdeServiisse: pbstqiisiriivero iiispi- et quod his lemporibus nullus poterat nullusque pnc-
ranle Deo itihOmiiiuin bre, ocuiis et aiiiino resideris, sumebat, hujusmodi indutnentis amicti ante euin
sublatus imte, cdnslitulus est episCopiis; staiirri in debitum deferentes obsequium, pergerenl; sed iiie-
cxordid episcopatus siii nion?steria mulla fuhdavit, B'rilo ei ab omnipotenli Dominofuit tanli meriti donuui
pr_cdii_.iriagnis lbfcdpiet_.vil, basilicas pliires iriirb cOfalum, cujus cor, in laniaopulent:a et gloria trans-
oj.ere cd;tB_lrtixit;e'f hiultas ibidem Deo ariiriias cori- itorise prosperilatis gaudio, nunquam fuil turgiduni
tecr-ivit; deinile xeiiodocliiuin fabricavh ihagnisque nec inllatuiii; nimirum humilis animus ejus suprsi
palrimoniis ditavit, constituiisqiie iniriislris vel riie- solidam petram fundaius inimaculabilis conscientiae
dicis peregririoriirii, ct oegrolaniium iisibiis deservirei" cogitalioue sincera calliditalisque ignara, in prosperis
pr&<.i.pit.'iSleqiifepRfcce|>fiiiiidedit, iit ciirictseufbfe humiiis, in adversis existebat fprtissimus, nec pro-
ambiturii medlcl ihdesirieliUr perciirrerites, queni' speritale erigebatui% nec adversitate frangebalur,
cuiique sCTviiliiseii iiberuiri;C.irisiiaiiuiii seu Judseuhi nullo delrimenlo aut augmento constantia ejus mu-
re^eiisseririKgrbtui-];iiliiis suis gestarites aidieftodo- labatur; conHans erat in cunctis, et adversus oinnia
cliiiiin deferrent, siraminibus quoque lectulis iiiderii promplissime paratus, paliens nimium, el robpre
eiinfqen. ihUrix.tifii'ib:idehivsuperp'otierite-.^ firmissiinus, in cunctis adversis constans, in oinni-
l'-r:(vjiarit'Us,"
cibos deiicatbS et hfiidos CouSquepf.rparariles, qiio- bus aiiiiusliis imperierritus perseverabat, vultuin
usqtie CtiiriDed -Cgrpfijipsi saiiitem pri.tiharri refor- nec gaudio, nec moerore commutabal; unus vultus
mS_-e.it;U ^na'iri!iibeta pioefiis xentidocbiutri collalis feiiiperejus; una bilaritate decoratus cunclis occur-
ihuitis d_liciaruiri copia {iarareliir; adhiic viro sarieto C rebat; remper idem, cujus vultus nec unquam reruin
piTUinyesse V.deb_Utir;sM HiS oiriiriibusberieiiCiis varietate uiiiiabatur; non illum cunclis inimica e.atiq
aljicieits majOra, priecepif tii-d.cis, ut sagaci -sofli- virliitihus exttilit, sed in omhibus humilitatero siiw
c.iudiue gerererit ciiiaiii, u~tde oiftiiibus eximiis ab cerain fincere consecravit sacraiissimo cordisaffcciu;
*mivCriis SShctiiaiiis ex oriirii palrlmbriio Ecclesia. cUaique lalihiis divino favore -virtutibus . polleret,
iri atrium illatis mediitaleni acciperem, et iisdemi fama bonortnn opinione c.oncrescente affulsit; et
iii-lrmis deferrerit. Si quis enim de civibus urbis, aut opera luiniitis a vero lumine condonats, inultis in
rilsticis de ruralibu. iid atriuiri ob iieCeSsitaiemac- regibiiibus coruscavit.
cessisset, liquoreiri olei, vini, vel mellisa disperisah- CAPDT X.
tibiis poposcissel, et b vas parvultini, in quo-lsvaret, Lcovigildusrex YYisigothorumArinnus sludel averlere
('3_hibuissi t; et cimi vii' siincius, iit crat semper Massoham episcopum.Emerilensem a fide cathoiica.
ob ulu gratus, juciindi vuitiis, mox ipsum vasculum Unde accidit ut hsec <pinio ssevissimiatqne crn-
cohfringi; et ut majus deferret, prrecipiebal, ln elee- delissimi Wisigolhorurii Leovigtldi regis peneiraret
mosyiiis Vero pauperum quantum largus exstiterit; audilutii, et suse invidisedraco immanissimus bonis
soli Deo reservatum est nosse; iamen et de lioc ipso operibus semper aetnulus, stiihulis acrioribUs irriia-
qiiaiildam pailiculam enarremus. Tanta illi cura erat D turo, ejusdern principis aiiimum virus vipereuin sa-
pro oiiiniuiii ODrumnisroiserorunT, ut ad basilicaiii tiaret, • et poculum veneiialum ejus in visceribus
sanciissim_evirgihis Eulali_ediacono, viro venerabili, Iransiunderet: cujus poCuli lethalis. hauslu, proiinus
• Redeiiipto riomiiie.quiiprseerat, duo millia solides consilio armalus, diabolica stimulante iiividia,
supra-
dideritj e qiiibus, mbx ut aliqnis iirgeriti iiecessilate dicto sanctissimo viro legatis.interCurrentibus i.ertmi
aivencrit facla caulione [al. quseslione], quanlos ilerumque mandavit ut, relicta iide calliolica., ad
vellel; aljsqiie a.Uqua mora vel djflicuUate acciperef,* Arianam hoere_)iihcpni uriiyersitaie plebis comiiiissse
stijjqii^,aiigustiis.consuleret; nec hoc silenJum reor, diverteiet: cuniijue vir Dep dicaius conslanii-isiiite
qiiniii largifluus in muiieribiis exstiterit, quippe qul responderei, et bis lerque regredientibus nunliis,
aiieii.u.rei afjstirierilior,1 siiselargipr; iiec accipieridi, regi niaiidaret nunqiiaih se yeiairi fideiri reiiiique're,
secldariiii hiagiiaiiimilaie, proepoliebat, avidior dani qiiam semei aghoyissel, ipsi nuper Ariano regi ei-
" PriaiiiM.iriii
dfiihkfeiuf 2pi__6pM_.PadillaCent.vi, Npbis toljere eutlevitr, .(japiicato, iiosirp riiore, II,
eap. 68. Is6da,,Ij_iiiiip,r(etiare'.tr^tiii^. :
k Vas paivitlum in «uo c Redempto. De quo eliam cap. &kt 18.
levarel, etc. Hisnanismus.
|4i DE VWA PATMJM EMERITENSIUM. ffi
.< ces: Sed servuni Dei probalis-iriiuinvnec'rfebnilriiiiali6
probravit, utdebuit, ejusque ad se perlijiam digiiis A turbulenia ira; pestireri mollivit,
increpationibus repulit; ad se itaque reversis nuntiis fnrciferi fregil, fnec
insanientis perdiii dfiflexit, sed iristar
ccepit supradicius rex diversis suasionibus et proe- nec tempeslas
miorum promissionibus ejus animum illicere, si for.- foitissinii niuri. intmobilis"( Prdv. xvni, 11) contra
silan per quamcunqiiepccasionem possel ad suoe omhes procellas prossa.icti» fld**idefensidrifepeririaii-
superslilipnis voluntateui incnrvare: ille vcro sua- sit. cuinquelofoadn.xii Dei famiiliiin vel biriiie_>fi-
sioncs ejus callidas coniempsjt; dona et prscniia, deles-^am dictusiinfidelis "exqiiisitis iriartyriis exiiir-
vekiti purgamenta, repulit; a lidem calholicam yiri-r bare-velletjihec pdssfel,fTetiiSfavdrc Tegiovbasi.fr.a~m\
liter prorsus vindicavit; nec tamen cpnlra perfidiam, sanctissimoc:virginisiEulalioepassiiii aggrfedi hifeii -
tacere raaluii, ne tacendo forsilsin consentirp vide-. tur,- ut ea sublata ;dc proprii episcopi''polfe'_l'lat'e
retur, sed lotis nixibus ejus vesanioerepug»ans, clan- Arianse hoeresidedicaret; ciii cuin . aricius ^lassouri
gore yeriiaiis personuil. Cunique se ille cerneret episcopus; vel universus chm e"o popiilus'a.ritcr
casso labore deficere, raptus in iurorem, coepiteuni. obsisttret, ac veheiiienler bppiignaret ; supraBicluS
mulljs pujsare lerroribus, .opinans injnis posse con^ pseiidbepiscopns Sunna -ahli:faid- prihcipl iriiilla'iii
cutere quein blandimeiilis superare nequivisset; sed accusalionero sancli viri scrip^sit,-Cique stiggeissifut
vir sanctus nee ierroribus .frangilur , nec blandi-, B 1 ipsa sacra basilica, quam adire inSiiave^ai,a-ifaiho*''
5
nientis suadelur : sed forli congressipue adversus licorum poiesiatesublata, dilioni stise"regid iifipeMo
atrocissinmin lyraniium dimicans, pro defeiisione iradereiui'; ad hoec illum taleni-Terlilr proll^)ritiSsse,
iurtilise pefsi-lebat inviitus. senteritiam : Ul residenlibus in alrio Ecclesiaf jii:fi*-
CAPUT XI. cibus ulriusque episcopi- ab eisdem assuihpli 5 ades-
•>Sunna pseudocpiscovusEmeritensis Arianus dispu* seut, ipsisque coram positis utriusque paili_! defcii-4
tatione pubiica victus a Massona. - • siorieconiliclu dispulatiOnis altercareriluF;:aIterrii-i-f
Compi-rto dehinc crudelissimus tyraiinus quod nec que adversum se- Congressionibiis dimfiiiiitcs; de'
niiriis, nec lnuneribus, yiri Dei animuni a reclaiidd; sacrarum Scripturarum Vbluniiriibu's;Vqv.i)_qd&;ab feis'"
ad sui perlidiaro apoUatare ppsset, ut erat tptiis va^,, essent dicta prolaiis tesllniriniis asirueTerif feif fbbo-'
irse (liom. iv, 22) fi-inesqiie. vitiorum, ,ac frutex. rarent; et cu}us p«rs triumphuni fafayH#bliiiei%t,-
damiiaiionis, cujns pbiidebat,pcciustruculenibirbac-. t ipse .riihiloiiiiniis eccie^iaiii^^s_mcl_eEulali_e .nbiinfet'
resis, el capliyuro in sua ditione lenebat calljdissi-... vindicarel. At ubi hujasriipdi dfeciWuWfiricresCeiiie
inus serpens (Gen. xxxvn- 6), ainaia pro duicibus, rumore in auribus almi viri Massoiisepersbftiiit.:illico
pro lenlbus aspera obtulit civibus, pro salute mc- basilicam banctoe Eulalioe Virginis "prbperriij^petiit",'
dicainenia moriifcra; queindam scilicet vir.um pesti-;•;G liibusque diebus totideihque rioctibUSiii i_.Sr^ii.oi^is
ferum, Ariansehoereseos pravitatem per omniavindi-,., efJletibus perseverahs; ante altar8 stiB $W*\hriei&-
cahtem, cui noineii erat Sunna,-pro sediliosis- \-. bile corpusculuih sacrse Martyris situhi fest;paviiiieiifoTi
siiiiuliatihus excitandis, et pro coniurbaiione sancliL prostraiiis iiicubuit; -tertib tfeniuiri1di& adBafiiuin!
vlri, vel totius populi, ,in eadem civitale fipiscopuiri. i. quod est fundatum intra mcenia ipsiilis-iirbiis?'?epe-*;
Arian.e parlis inslituil j.viriim denique pravi dogmatis- i- davit, tantaque cuin alacfitate et in6iTlis"feoristanfia
fautorem ,. homjnem, funestum, vultu teierrimum, ingressns est, ui niilli lidelium aihliiguuirividei^tur,'
cnjus erat frons tprya, truces pculi, aspectus odibilis,, illum in ejus pergerfe- adjutbriurovqi_ii-dixit*.-W(iifft-!v
motus horrendus, eratque nientesinlster, moribusi. pmcogitare qmd lequdmihii, dabiiuf enim ij~_*«f#'illd1
'
pravus, lingua mordax . yi,rbis pbscfcnus, forinsecus-, liora quid loquamini, non eiiimvos estis loquenies; sed
turgidus, inirinsecus yacuus, extrorsus.elatus, in-, Spiritus sanclus (Mdtth. x,'19;-20); ctfirique!perv^-
Irorsus inanis, f i,ris i.illatiis, inlerius. .ciinctis virtu-.. nisset iii urberii, ingressusque "atriuril 'cririsedisset','x
tihus evacualus; uirobique deforniis, de bonis in-. vultussni juciihditate cuiictoriini fiddiuriiiifti^tiii-iiii*
dignus, de pessiiiiis opulenl.uSi„delictis obnoxius,, abslulit, ac ne in aliquo de ejus victoria h_esit_tireritj'
perpetuoe niorti nimis ultrpneus: hic jaii) supradictus5 adiuonuit; ipsunique rieifanffiimArianum episcopum,
perfidise aucior duin, in urbein Eineritenseni adve- D'simulque judices diutissimiiiii est 'ptTJ&siblaHi-.; ""fari-^
nicns, quasdam basilicas cuni omnibus earum p.ivi- dem Arianus episcopus uria cuirii''jiidi<JibiiS1;9se'p'tfis
legiis prsei.ipiente rege sublalas, ausu temerario de. calervis populi lutgidusque fastu supeibi^iiili-eistus
poiestaie prpprii pontificis sibimel aggrediens usur- esl. Tura deinde resideiilibus;e[Tiscopis,:rese(IeTiii'i!
paret, addiclus praidpnis fiiiiesti arclipribus vinculis-,, et jiidices, illi;maxime; qui'eraniT-farjtot'e»*a*ianTe
saiiaiusque de ejus lelhalibus po.culis,coepit oontrai partis et impiissimi, regis cumque.reseaisgintii^ai^*
Dei famuluin rabidos al|iilrare seriiiphes, et,verbis.> clus Massona episcopus,nt erat sWnriise-gra^haiis '
sti cpeiiiibus cpmminajites spuj'cissimas evpnlere-vo- summseque prudenlise, diu niuliiiiriqiTe:pculos ccelo
" Fidem calholicam virililer prorsus viiidicavil.Mas- quenie, Hermenegildumsynodumeongregarantyre-
soha , lihde Joaii. .Bicioreiis. : MassonciKmeriiensis censet Sunnam (npn Sumniam, ut.hi vulgatii est,)/*l
Kcciesim Episcopui ihClirisii fidei ddgnictle clafiis Nepolianumepiscopos^Emejriiensis,,Ecclesim mlrttsoi f -
iiqbetur. „ , ,. ... .. . j. ._,;';, , ;""_' etsi Iiunc, NeppliaiiuiniNepimeiiitCtedidej.^
"?'' Surihii. NoVh)cs'()Iiim;psefridWep^ciip~uViri locum 13 et; t-5,nost,rL;Pauli,^^DeSuiviayid.=Morai.dilKr_il,-
Miisso!ie.sii<Tci.'tu's
esf, sedetliiri aliiis-.MaxiinusCi'- cap..6 ;..Mariari. lib..,,y, ,cap.S^ctiPddilL-"cap.'-C8-r
saraugust. ad aiin.OSiliifer cosqriH^iTivigltdopor.e- Cc-ll-.Sh- • .; .. , 0. .l-.^Uiif •: '"-•-- ' -- 1 '•&*- —'>
 .43 MliLI EMERltANI tWACONI ^*
iii;e:iios silentiotenuit, cumque sileret,a hrereticorum A induraverat hostis. Post hsfecsuperatum se in omni-
S.-__naepiscopus prius loqui exorsus.est, ccepitque bus videns, ccepil magis magisque raente effera ad-
nefi-ndi oris. slrcpenlia aspera, scabra, et obscena versus famuluni Dei criminationes et objecla com-
suii.ino cuin fragore producere verba. Cui cum vir mercia callidis machinari disposilionihus, alque
Dei palienter, leniler, suaviterque responderel, atque contra militem Christi omni genere septus teloruni,
ille contra procacioribus verbis, utpote per os draco- seipsum potius expugnaturus advehi, ipsumque bea-
nis insibilaret, cceperunt ulrique inler se verborum tissinium virum Massonam episcopuin in aurihus
ingens habere certamen, sed nulla ratione potuit priricipis"Leovigildi Ariani clam mullis criiiiinibus
iuoles carnea sapienlise Dei sanctoque Spiritui, qui accusare; nihil sane calliditas adversantisprscvaluii,
per os servi sui Massonse episcopi loquebattir, re- nihil viro Dei calaihilosa nequitia nocuit, quem gra-
sistere. Quid mulla ? omni ratione convictus supera- tia Redemptoris spiritualibus armis armavit. Tandem
tusque conticuit, ac pudore niinio coopertus erubuit, spiritus nequam compnlil ssepe nominatum Arianum
et non lantum ille quantum mediatores pervcrsi qui regem, ut sanCiumvirum a propria sede moveret,
ejus partibus iroportune nitebantur ferre adminicu- suisque obtulibus prsesentare juberet: ociusque mi-
lum, et non solum confusi erubuerunl, verum etiam nistri compares criniinis ejus, prseceplionis diclum
audientes inexistimabilisdoctrinse lo.quelammellifluo B ] iiriplentes, atque ad Emeritensem urbem venientes,
sermone de ejus ore procedentem, mente consternati; virurii beatum sub omni celerilate b ad urbem Tole-
alque in stupore uimio conversi, cum multa admi- lanam, in qua rex erat, properare coropelluut: hino
ralione quem expugnare ante veneranl collaudabant; cum subito sanctissimus vir, Massona episcopus, e
nain tanlam gratiam in suis labiis eo die Dominus gremio raptus Ecclesisetolleretur, et indemnis quasi
conferre dignatus est, ut nunquam eum quisquam reus ad exsilium ducerelur, omnium ciyium Emeri-
viderit prius tam claro eloquio facundum, et licet tensium vox ejulatu magno cum intolerabilibus la-
scinper docuerit ore facundo, tunc tamen proccscteris crymis perstfepebat, lanii palroni abrogari sibi re-
diebus eloquentior exstilit, tunc enim yiderunt recli, media, iroinensis gemilibus, imraensisque ululatibus
cl Isetati sunt, et omniS iniquitas obluravit os suum proclaniabant, his nimirum vocibus clamilanles:
(Ptalm. cvi,42); quoniam obstruxit Dominus os Cur ovile tuum, pie deseris Pater? cur gregem peri-
loquenlium iniqua ( Ptalm. LXII,42). Cuncii ergo turum relinquis? neque luporum nos in faucibtis
lidples vehementer adnvrati suni, quia quamvis vi- mittas, ne oves tuse, haclenus nectareis Ilorjbus re-
rum hunc antea novissent eloquenlissimum, nu=quam feclse, mortalibus dentibus a mordacibus lanieniur
lamen tam ischolaslicosermone, tain nitido, lainque lupis? ilimis procurante pontiflce, lunc ille motus
dulcilluo eloquio reminiscebanlur fuisse loculuro. (GHol Ueiibus, ul semper in Doroinopielatis visceribus
Tunc protirins omnes orthodoxi omnesque calholici, influebat, lacrymasse perhibetur; deinde plurimii
prostralis superalisque boslibus, in laudibus accla- eos alloquens verbis, mira.subtilitate consolari di-
inaverunt, dicentes: Quit similit tui in diis, Do- gnatus est; post boecvalefaciens cunctis, comitanta
wiiH-?tmit timilis libi? et non esl secundum operai sibi suffragio divino, profeclus est tranquilla mente,
tua (Ptalm. nxxv, 6; LXX, 19; LXXXJI,2).Deindei consianli animo, hilari vultu, ut semper solitus erat.
ad basilicam glpriosscvirginis Eulalise, una cum vi- Ciimquepervenhset ad civilatem Toletanam, et atro-
ctore antistite Massona unanimiler perrexerurit, ini cissimi lyranni conspectibus astitisset, plurimis eum
Dei nimirum laudibus «xsultantes venerunt, iriimen- rex lacesscns couviciis,multisque lerroribus pulsans,
sisque fragoribus jubilanles sacratissimum ejus lem-• ad hseresimArianam omni adnixu pravoeintentionis
plum introierunt, inflnilas gratias Deo oranipolenlii perlrahere cupiebat: sed curii vir Dei omnes sihi
retulere, qui sanctsc suce virginis prccibus in sublime. illatas contumelias libenter toleraret, ccepit tameu
erexerat famulos, et ad nihilurc suos redegcrat ini- adversus ea, quserabidus canis oblalrabat, cum oumi
micos. mansueludine incunctanter respondere, et omissis
CAPUT XII. propriis contumeliis, pro injuriis catholicsefidei cou-
Uassoua Toletum a rege vocatur, reeusans dare tuni- D dolens, ipsi tyranno audaciter resislere, cujus con-
tam tanctm Eulalim, in extilium mitsus, equumi slanlia magis magisque permolus insanissimusrex,
ferotemdemat. mulio uiagis ccepit rabido ore rabidioribus adversus
Deifainuluminfremere latratibus; deinde, ul tunicaiu
.gitur supradictu-, baereticus Snnna, quamlibetI-•
omni ratioue et verilate fuerit convictus, pertinaeiter sanciissiince virginis Eulalise praesenlaret, quani in
in ildem pristinaro perduravit, nec poterat liberis_ basilicam Arianse pravitatis ibidem in Tolelo habera
minis lerroribusque impellere. Ad
gressibos ad portum properare .saluiis, cujus corr deberet, coepil
libi est, quia cpr
li.pideuin inelarPharaonisaniiquus, perniilieiite Deo,, hsccvir Dei respondit: Compertum
*• HmrelicorumSunnd:epitcop. prius loqui exorsus- cos et hscrelicpscongressus olim et nunc legimus,
cath'ilici
est, etc. Hal«'S hic, pie Lertor, gr.-i;l)i'<*;nir lnni similes admirannir quam lac . lacti; itaqua
cl liaereticispiritus descriplioiieni. Uiveritas semper exeinplis supersedeo.
uua eademque celebralur, sic hocresisnunqualn susc b Ad urbem Tolelanam. De accitu S. Massorioead
nialilioe colorem mutavil. Inleniperiem et lasttim cam 'Mpral.XII, cap. 6, el Padill. Cent. vi, rap/68.
falsi oris hic vides, lemperanliarii et solidilateiri Deipsa urbenos copiosissime, lib. de;Tol_nrb. Anti-
Ciui.tiaai pecloris contemplarii. Quot inler catholi- qtiit.
i!S DE \ITA PATRUM EMtlilTi .NS.ILM. HC
meuni sordibus Arianoe superstitionis nunquam nia- A j~ sisstippliciisfaelambdivaricariinembra lua.Cui iniie»
culabo; taro perverso dogmateimentem meam nun- Dei ita imperterrilus respondit: Jam dixi tihi semel
quain inquinabo; tunicam dominse mese Eulalisc sa- et iteruro, quia minas tuas non formidabo, sed si
crilegis hsereticorura manihus polluendaro, vel eiiain quid valet mens lua perversa, amplius adversus me
summis digilis contrectandam nunquam tradam, nec excogitet; ego lamen ncc te pertimesco, nec metu
-
a te reperla quocunque tefhpore possideri potest. territus id quod requiris proesentabo; sed hoc scito,
Hsec profanus lyrannus audiens in furorem insanise quia tunicam ipsam igne combussi, pulveresque ejt
versus festinaiiter, celeriter ad Emerilensem urbeni ea feci, et in liquorem aqucepermixtos bibi; et tactu
misit, qui ubique ipsam.sanctam tunicam sollicile manus tuoe. (conlrectans stomachum dicebat) evi-
requirerent, el taro in thesauro S. Eulaliae quam in denter cognosce, quia in pulveres redaclam illam
thesauro ecclesise senioris, quse vocatur Sancta Hie- bibi, etc ecce hic intus in ventre meo est, nunquara
rusalem, sagaciter scrutantes eo usque perquirerent, tibi illam reddidero, Hoc autem ideo dicebat, quia
quousque eam repertam ad eura deferrent; quo cura nullo sciente sibi eam in slomacho plicalam infra
venissent, et ubique strenue requisissent, minime sua indumenta linteis involutam prsecinxerat, et ita
repererunt. ac sic vacui ad regem suum redierunt. Deo solo conscio gestabal; nam sic csecavit Deus
Quod cum ei nuntiarent, acrius infrendere cum den-1B oculos ipsius regis, et oronium assistentium, ut nullus
tium stridore contra virura Dei diabolus coepil; cum- intelligeret queinadmodum vir Dei ista proseque-
que ejus obtutibus sisterelur, ait ad eum : Dic ubi retur. Dum hsec et his siroilia loquerenlur, et esset
est quod requiro ? aut si non dixeris, cognosce te multa coeli serenitas, majestas divina ccelitus fragore
gravius afliciendum esse injuriis, et post in regionem magno repente intonuit, ita nt tremebundus de throno
longinquam in exsilium proflcisci, ubi multis serumnis suo Leovigildus rex in terram cum pavore magno
aflectus omnibusque necessitatibns intolerabiliter procideret. Tum vir Deicum exsultatione magna ait:
cruciatus, crudeli morte deficias. Ad hoec vir Dei Si rex es ? ecce Regem quem timeri oportet, nam
tale fertur dedisse responsum: Exsilium mihi minarjs, non talis qualis tu est. Tunc deinde spiritus nequam
comperlum tibi sit quia minas tuas non pertimesco, extemplo noxialibus verbis os sacrilegum tyranni
exsilium nullatenus pavesco, et ideoobsecro te, ut conviciis semper armatum reseravit; et islam pro.
si nosti regionenl aliquam ubi Deiis non est, ibi me tinus impielatis suaesententiam oblatravit [A,., obla-
essilio tradi jubeas. Cui ille ait: Et iri quo loco Deus teravit]; Massonam morilms nostris semper contra
nonest,* bioleiiate | Fort. biodonate] ? Et vir Dei lios iiifeslum, et lidei nostne inimicum, religioniqua
respondit: Si nosti quod in omni loco Deus est, contrarium, ociusda conspectibus nostris subtra-
cur mihi exsilium minaris? nam ubicunque me di- Q ( ctum exsilio relegari jubemus. Cumque hujuscemodi
rexeris, novi quia nunquam pietas Dei me derelin- iniroicus impiissimus rex malam sane sententiam con •
quet, sed et hoc certum habeo quia quantum tu in tra insontem dedisset, totius ministri compares cri-
me crudelius fueris debacchatus, tanto magis me miiiis euni a conspectibus ejus abstraxerunt, • equuin-
roisericordia ejus subsequetur, et consblabitur cle- ' que ferocem ei ad sedendum prsecipiente rege
mentia ejus. Ob cujus conslahliam majori supplicio paraverunt, qui eum ita prsecipitaret, ut cadens
pessimse mentis suse insanissimus tyrannus interius fractis cervicibus crudeliter interirel; tantse scilicet
afflictus, felle et amaritudine nimia permotus, ad euni ferociiatis eqnus erat, quod nullus sessor (pro eo
ait: Aut prseserita mihi ipsam tunicam, quam frau- quod jam multos per prseceps corruere fecerat)
dulenler subripuisti, aut si non prsesenlaveris, diver- ascendere prsesuraebat. Cumque viro Dei, ul iu eo
a Biotenate. Anne J3.O§_.V«TE ? anne a voce /3/.oror
r~ 6, Marian. v , cap. 13, et Padilla Cent. vi, cap. 08.
ut miserum vocet, vel a j3c.Tor, ut cruentum dicat? d A conspeclibttt nottris abslractum extilio relegari
Fortasse : sed inagis crediderim legendum Burdo-- jubemut. Rodericus Tolet. n,cap. U. Denique Aria-
ndte, tum quia Grsecas voces in ore Leovigildi vix. n_e perfidim replelus ( Leovigildus ) i» Catholicos
posse reperiri existimera; lura etiam quia antiquis-• persecutione commota Leandrum Hisp. et Massonam
simi llispanoruni dicebant Borde euro quem obti- r<Emeritensem sanctissimos episcopos, el alios plurimot
a patre genus vocat Statius, et degenerum.. exsilio relegavit. Qiud deinde ? Ecclesim redditut
. C. quique in Euripidseis Phcenissis pMxpiXox--f*«,
Juum , infiscavit, et privilegia earum abstutit, multosque
TcctTpb;,
f_.«o-fi« mutri turpis parlus et patri probrumi terroribus Arianm pestilentim applicavit plerosque sine
ac piaculum esl: nec aliter notbos et spurios vocarii perseculione auro rebusque dejcipil. Ausus qiwqueinier
hodie in muliis Hispaniaepartibus scio, et merito,, cmlera hmresis sum contagia cullwlicos rebapiizare;
cuin Borde quasi fibpSo;, sive _3_pS__.,unde nos stu- et alia quse longum esset recensere. Eadetn habet,
pidum burdo vulgo appellamus, et burdones rouli ex; suomore, Chronicon Hisp. generale u part., cap.
asina sunt; sic ubi burdonum oaus IV Reg. v Yul- 39. De reiegatione episcoporum eodem modo Isidor.
gatusinlerpres legit, Hebrsei, Chald;eiel LXX mulo- in Leovig : Perfidim jurore replelus in catlwlicos
rum habent. Ilaque vel, ut spurium notet, aut blen- persecutione commota plurimos episcoporum exsilio
rium dicat impius rex pium episcopum, Bordonaiumi relegavit, el ecclesiarum redditus el vrivilegia tutit
?nt Burdonatum finxit, quasri burdonenatum. De aliis Gregorius Turon. v, c. 58 , hist. Franc.
b Divaricari Cicer. de sig. Sopatrum hominem i Magna eo anno in Hispania persecutiofuil Christianis,
summo magistratu peditum divuricari ac deligari jubet;; mulli exsiliis damnali, facuttatibus privali, ac diverti*
hoc esl distendi: de arboi ibus dixit Calo, ranii di- suppliciis trucidali sunl. Consenlienlibus Biciarensi ,
varicantur. Maxiroo, aliis.
« Eccehicin ventremeoest. TunicascilicelS. Eulalise,, e Equumque ferocem. Rem distincliu» enarraut
quani Lsovigildus requirebat, de qua Moral. xu,c. . Morales. Marian., Padill. •
U* -PAt'1.1-E-MERiTANiDIACONl Ufl
«ceiideref, psraretur, rex crudelissi.riiisper fehe- A t nime repefifet; coeplt pueros qui ciiiri eo crant
ntkm eininus palalii respiciens, exspeclabat ut ei deposCere rit si aliqiiis eorum aliquid baberei, ei
vir sanclus de equo casurus ingens spectaculum prse- lideliter proesentaret, ijuod jam dicloc imilierculse
berel; slatimqne " in noinine Doiiiini eililo vexillo tribueret; e qiiibus uniisiininiiie Sagalus, qui piseerat
crocis, sanctissimns' sacCrdos ascendit equiini ferb- coeteris, respOiidit diceiis : Habeo quitlein d unuin
oein quem ei Domimis velul agnuin mansiietissiiiiiiin solicluni, sed , si delero , nihil oinnino , uride nobis
reddi.l.l; ccepit narii^iie curii bmrii riiaristietiidineet vei be.stiiinctilaeliostfaE.ih po tnioduni eniainus,
cautela itineris sui pei-gefe viain, qui paiiio ante ini- habebimus. Queni virDomiiiisine aliqua ha.sitiilion.',
mehso flatu et freinitii iiicessanli loiius corpofis iit integruiri darel nibilque sibi ex eb reservarc-t,
_noii_,quasi despicieridpalium ferre, reciisabat. Cum- prseCepit, riori ambigeiis; sibi Dpminum adfuiurum ,
que hoc miraculuiii oinries cerriererif; ob.tupcscentes, qui illi omnia hoiia protinus subministraret: quod
Valdeadmiiati sunt, nam et ipsefex magna concus- cum jussiohi ejus obleinperans lnulieri ipsum solidum
-"_!-''[.!/.,conversus] est adniiratlone; sed qtiid coeco dedisset, post "pusiliumprsedictiisSagaius ad eamdem
prodesse polCrat jiibaf splendidissimum solis, cUjUs mulierem ciifiirril, earii(]riedeprecaius est ut quia
afcana riirini opere offuscaverat saevissimushosiis ? non erat uride sibi victuiri eraeret, el de ipso quod
'"' ""'" 1B fefiefabatur, saliehi vel unurii treriiisseni fedderet,
dAPtfT Xlll.
NepopispseudoepiscopusArianus Emeritm substitutus; unde suse necessilali consuleret : quem [Fort. qux]
Jitdtioni verb ih monaslerio pef triennium exsul statim iinuiii absque moestiiia reddidif, duos vero
miracutitcldfet. secum "ucunda nierite porlavii: nec morii, el ecco
-IgHiirsarictiisvir Dei, antist^s Massoiiatfibus taii- stibito anle fores irioiiasterii rep.rli sunt ducenli
luiiide suls comilarifibiispueris^d locuiii >'destina- asini onusti stanles, qui iriissicum alimoiiiis diyersis
tuiiipervenit, cuni qnibus eiimriioiKoriiinespui.ituri, ad eumdem virum a diyersis yiris caiholicis futrant;
qui a Rege n.issi fuefaiit, exsilio iri monaslerib qubd cum viro Dei fuisset nuniiatum , ei ab his qui
reliegav.rurii; ciijus reiegatio fiiit summa subliriiilas, veneranl esset oblatuin , omnipptenii Deo imroensas
coutumelia peispicua sanciilas, peregriiiatio immensa relerens gralias , illico prsecepit accersiii Sagatum ;
felicilas. Post hsec subfogatuf ei pseiidoRacerdos qui cum veriissel, ait ad eum yir Dei: Quanlani
• Nepopis noriiirie, ac iniocuiri vifi Dci in Emerilen- dedisli inulieri
eleeniosynam ppscenti ? At ille res-
seni utbem stibsliliiitur; hoiiio riarnqueprofarius , pondit: Secundum iroperium luum , solidum, quem
sefvos sane diaboli; arigelUs Saianoe, prseriUnlius bsibui, integrura dedi, sed qiiia urgebat necessitas,
anticiiri.ti, ct bic alieiire civitatis efat episCPpus : unum ab ea tremissem ppslea acccpi. Et vir Domini
icd quoniam vir Dei crescebat virtulibus cppiosis, e < C dixil: indulgeal tibi Dohiinus, fratef, quia ambiguiis
contra ille !bcdab;iluracliblis nelandis. Cutn jahi per exstilisfi', ei de miseralione Domirii desperasti;
-tri-iosires et eo'..iripIirisbeal-iirivitaiif beatLisdegeret insuper et iri riiultos p.auperes peccasli; e duos tre-
Vir Mass')iia, ihultisque ibi pfaepolleret virluiibus, ihisses dedisti, ecce dtiq rnillia sqlidos, e't ducenlqs
oniriia quse ibidein suis usilms suoriiniqtii.laiiiiiloruiri, asinos bneratbs muilis alimeiiiis accepisti; nametsi
habere poterat necess_lria, pauperibus erogavit, tCrtiumtreinisseiii noiiai)stulisses,prpcurdubiOtrecen-
«.uiiiquepenc niliil ferii_)nsi?setqiiod largiri deberet- trisasiiips onusipsaccepisses: qufaeinde gralias agens",
qu-Cilamvi-ua paupercuia; qu.e jhuliis pbsita oeriim- atqiiggraiiairi beiiedic^
nis ail euiii Stipeiri flagilaiis advenil; cuiri" yero yir reiidens, cunctpsquieirequisiefatit.sacris elpgiissiiuul
Dei, qui jfliii bdtnia iii bpiis siriiile consumpserat, el epistbiis similiter refecit: iiieverocdnfesiiiu pene
magnopere inquireret quid ei jnipertirel, quisiini- cuncta qu_ejlli difftcla fuerant pauperib.us erqgavit.

• J» nqmine Domini edito vexitto criicii. Sic
ap-
pellat crueeiri ;Ambr.>de bbilU-TIieoaosn-v'exillum
divimm:; sic EccTesia ih liymn, sic alii. De risii
sigiuiinli frontein cruce aiitiqiiis-sihioaidqiiosciiiique n]
acius Teriull. 111et fv de Cproih iriil.; Cvriil. Hierp-
solyiu. , calechesi 13; oiiines fere PP..; nam CX'-
consilioJ Hitirp iyroi' ad EiisipcliiuiTi; ad omUem
aetum, et ad omnem incettuthiiidnut pingai cfucem,
qiiiiJni ail pericula? Exemplis conlinriat hiiic ribii
absiniilihDSvir piissimus et. doctiss. Alariiis Cdpus
diiil.iv.,a-cap. 6,- alversus Ceiifiiriaiores. '
'' Ad toiumdetlinaium pervenit.V\i\ liiicfoliiiifuerii
!oci-Svi.T;e.:i_irs« ncscire Miiinl: e.l Padill. M^Maxi-
iiiitsra,!;mn_S8(JCpmplUtilmsigiirt.e dicil, Mqssohd,
qui Complhtiexsulabat, VdldedoieiI____ hiorie $; riiur-
tyri» el principis (lietTiieifegildi).
..? Nepopii iiomine.Quem Nepdlianumvecat Maxim.
^ velit; »^e3t ".geiiiilisriostri illustriss. Hispaiiiaium
ad anri; 581 Vid. S att cap. 9 notata.
. $ Vnunt solidum. HisjSanis stieliid; tuj|fts valprenii
ipse Paulus non jnulto post explicat, cum aii Sai_a-
Uin pew_ssi!a femlna ditipio ^Oufenefdliiiittr saltcmi
*el unum tremittem redderet, eft. Quceitatim mumi
reddidit, duos autem secum jucunda mente porlavil.
Tfibus iiariiie' li-eiriissibus solidris"tutic constalial.
Sedvidcit)(uiCaiivvef bH iriagiiiAlriiiaiise,ariiii;)heu .
oliin iriei iiitef priliibs priirii, Cap.' 8 de pdnd: et
meiis.') so idos (sic npstra cifnjeclura esl) eosdem
pfdgfessu tempbris' immihittos, eo arhplius quod minor
cbjna ufgeriiiei diirfefdL eiiyitmiriuiblahien pohdere
releniis •nominibiit pristiniini vaiofeih mahsisse , ul
sotidiis argenleits duodmm dsses valerel, dureus duo-
decim dehiifio"t.Qp~q'd vulgohodie felinelnr, iti 'sotidhs,
mfeus quamvis^ferhiefaiitis foriiiheht 'dehafibs ftuo-
deciih,ubi'ci'inqiieSq)idofUmeiifisus'l ih guq amura-
vedihbdifferl,qui decem tahtitih deitdfiosvqleb l. Sed
sexia' pdfie solidiit 'tereUm mdraceilirium 'mfeuth,
marqvedinum diaehleuhi, aiirai»
afgeiueus "sotidusdebuii.
aureum supeidfe Qiii pliira deHbsiris ^olidis
senatiis riiaximi pr-c'sidis,,a nuiio uiiqiiaiii siirielarida
nominati D. Didaci de CbVafruVias a Leiva erudiiis-
siinum lib. de y.eteruui Cpllaiioi.e iiuiiiisiii.ciim iis
quS tibdie suiit ^iriusu.
• Duot tfemrsiei- dedisti, tcce duomHl. «WWM.;
 " DE VITA PATRUM EMERITK.NSIUM. 15«
U9
CAPUT XIV. A CAPUT XV.
Leovigildusrex percussttsa sancla Ettlalia Massonam Fugiente Nepopi pseudoepiscopo,Maisona ret Eccle*
reslitui!ecclesimEmerilensi. sim recuperai.
Post aliquot vero dies cum in basilicam ipsius Dehinc cum niaximo comitatu de loco quo relega-
monasterii gralia oralionis inlrasset, suhito super lus fueral ad Emeritensera urhem rcvcrsus es!;
altare ejusdem sanctse basilicu sacratissima virgo cujus diim regressum Nepppis, qui eidcin fuerat
Eulalia in columboesprcie nivei candoris apparuit, subrogatus, audivissel, terrofe diyino subilo exi*T-
eumque hlande alloquens (utpole piissima donina), ritus ad propriam urheni, in qua antea fueral epis*
fidelissimiim dignala est consolari servum; deinde copus, fugere nitebalur, prius tanlen quam abirei,
ait ad eum : Ecce jam lempus est ut", a 1titam regre- argeiitum copiosuiii, el orriamenla insigtiia, ct qiioe-
diens civitaiem, prisiiuiim mihi debeas exbibere que melio-a vidii in Eineriiensi eccf sia, plaustris
scrvitium; et hsccdicens alac i volatu ab oculissuis plurimis oneratte per bpmines Eroerilensis Ecclesix
evanuit. Vir ilaque Dei, licet tanlsevisionis tanlscque claro noclurno tempore ad suam ciyiutem fi-audu-
consolalionisgr&tia exsullaret, flere niniium coepit, lenter iminisil; ipse vjdelicet Nepopis jnf-liciter ab
quod quieteni pauperiaiis et peregrinaiionis suse omni clero vel populo pulsus ab Eraerita ad civilatem
ainillens, ad luibines et procellas mundiales reverte- B' suam feslinus porrexit, ac ue eunj vir Dei ilassona
retur, non illi quippe ambiguum erat id quod aii.lie- in sua Ecclesia inveniret, et curo omni ignoniiiiia
rat confestim e.se-tdiniplendum; tunc deinde nulla pellerel, quanlocius egredi fesiinayjt. Cumque prior
intercurrente mora,a prccfalaglorio_-avirgo injurias ipse ciini paucis sociis fugeret, post ipsuni ctincii ad
servi sui severissima vindicavit ultione. Denique eum pertiiienies urbe ignoininiose egressi, dispersi
nocie quadam recuhanii in strato suo impio Leovi- coiitufhatique, ac per diversa palantes ad propfiani
gildo tyranno astitit, eique flagris diti mullum ;ue tendebaiu civitalero. Ciiinque hoecagcreritur, riuiu
utraque latera verberavit, dicens : Redde mihi ser- Dei merilisqiie sarictse Eulalise coniigit eodem die
vum nieum, iiam, si moram feceris, scilo le acriori- suhito sancium Massonam Cuin iiiliniia liiutittnJine
bus suppliciis cruciandum : ita nimirum llagellatus per ipsani Viamegredi ad Eiiierilain civilatehi per
estmiser, ut expergefactus cum fletu niagno cunctis quani plausira rebus ejus onusla prijperabant; cui
sibi assistemibus fot illaios o.lendit livoies, et dum iii ipso itinere hatiil procul ab ufbe obviassent,
idcircoclamitans se fuisse llagellatum, quod sanclis- vir sanctus sciscilari prsecepit cujus esseril liomines
simo episcopo injurias irrogassct; nam quis ei ver- vel plausira. Al illi cognoscentesproprium Doininum,
bera inluleril, nomen , habiiurn , vultusque venus- gaudio niagno repleli resporideruht *.Servi iuisiihiiis,
latem sigillalini pandit; et omnia magnis cum ejula- G t doniiiie. Quos illedenuo, quid iti plauslris ferrenl
tibusmanifesibsimepropalavil; illico nanique verilus interrogavii; illi oulem dixerunt: Res sancloe Eccle-
rie b graviori supplicio mulclarelur, ut erat in omni- siseet luas, quas bo.-lilis prsedo Nepopis praedavit,
bus rebus simulator pessinius, ac dissiniulator portavit, et ipsi infelices in capiivitntem pergimus
facillimus, pieiate simulata prseeepit ut vir Dei, qui separati a rebus, et liliis, riostrisque uxoribus, a
frustra fuerat a civilatesua reiiintus, rursusad suani patria , in qua nati sumus, expulsi. Quod cuin vjr
accederel regendam Eedesiam , qui duin ea , quse Domini andivisset, magno gaudio repletu. ait : Cra-
insanus rex poslulabat, minus annuerel sanctissiuius tias libi, Domine Jesu bpne , refero, quia niagna est
vir Massona, seseque permansurum ubi relega(us mullitudo dulcedinis lnx, qtii tantani in oninihqs prp
fuefat assererct; iteruinqueobhuisprecibuspoposcil, tuis, licet indignis, servis ciirain gerere dignatus es;
ul ad suam dignarelur redire civiiaiem : pietas el ut nos ab omnibus roalis ereptos prospeie reduce-
quippe sunimiDei sialitn sinceruin peclus emollivit, res, et res tiias diiioni iniinicorum liiiniriie iroderes.
ac be.evolentia copio.a viam suo famulo aperuit ut Et bsec dicens, cunctps ad ciyifaiem suani revocare
regrederetur. Cum ve;o Deo jam opitulante regrede- prsecepil, ac sic cum iniinenso gaudio gatidentibus
retur, precibus inuneribu.que eum propiliuni crude- cunctis ad urbein pervenil, et sicut quispiam sitiens'.
I in ardore d caumalis iliiriita fonliurn concupiscit, sic
lissiiiius rex nilebalur eflicere , queiri dudum faudis D
relrgaverat daiiinatione : ille aulem inunera respuit, ille ad basiliiam sanctse Enlaijse animo ferventi fre-
dona abnuit; fuinus perpelraluin animo cleinenti queiilique spiritii, adnitent. Deo, peryenirem-ruit,
Jaxavit, et jtixta sententiam c Domini culpas deben- cumque ibidem ipto inenlis affeciu desidetii m
tiuni non ieiinuil, sed dimisit. aceumiilasset.effectuni, exsultans in Doniino e\su!-
accepisti; ninn.si lertium tremissem noh abslnlisses. tis : mox adversis sibi nuntiis territiis de Ehie ita''
proculclubiotrecentosaccepisses. Ex liberali, nimirnm egressus Galiids repetit, etc. Vid. Roderic.
ceiTiique Christi promissione Matlh. xix, 29, et Marc. cap. 9. ' ' ''' ' Toii''['.
" '* ii,'
x, 30. b Graviori snpplicio. S;c legendnin reor, hori ni
u Prce(atagloriosavircjoinjurias servi sui severissi-
gravius dejhdicio' mittctdrkur, ht"' iirfexeiripiiiribiis
nia vindicavitullione, eic. Non semel Eulalia Emeri- gitur. ' ":!" , !'! -••.le-
tensis urbis ci Ecclcsise(uielaris utramque a tyran- « Juxta senlentiam Doriiini. Apud Malth.:.vi, 12.
iiide boslili lib'.iavit. lsidorus in Cbron. Gollirir.ad <i ln ardore chhriidiis. i;«5__«.*cstuset'stilisftiivor
aim. -491: Thaidoricus de Galtmcia in Lusiianiam esl: aniaut ejusCerriodivdcilius scfiplores; sOcciilibiu-
liclor sticcedens, dum Emeritensem urbem deprmdnri baric1, quasi gemmis, uli. Exemplis
coHlirirrart-Vbij«'
nwlirelur, bedtissimmEulalim tnarlyris lerrelur osten- el teropore abuti erit.
 151 PALLl EMKIUTAMDIACOMI m
Miiiilm- iiniversisurbr-nriingressus est. lta nimirum A omnia calholicus, qui non patrem perfiduni, sed
IJcclasiaEinerilensis exsultaiis cum summa jucundi- Christum Dominum sequens ab Ariana hsereseos
late suum gubematorem recepit : gaiidefoatenim pravitate conversus est, totamque Wisigotliorum
quod reperisset segrotus medelaro, solatium quod gentem mira prsedicationead veram fidem perduxit:
jnvenitset oppressus, alimentum quod non deesset erat enim religionis divinse assertor, rectse gloiio»
egeuo. Quid lnnlta? reddita sunt a DominoEmeri- prsedicatoret defensor, omnimodiscalholicam lidem
tensi ecclesise copiosa suffragia; iiam calamitatum c sanctamque Trinilatem coaeternamet unius virlut-j
penurias, et crebras peslileritiseclades, insolentesque et subslantiseproedicans,atque in personarum pro*
totius urbis procellas sancti viri prscsenlia, Domino prietate distingu.ens,innalura unura Deuraaflirmans,
miserante, suspendit, quos indubie remoto pastore Patrem ingenitum dicens, Filium ex Palre grnilum
tausa ejus absenliseoppressit. astruens, Spiritum vero sanetum ex ulroaue proce-
CAPUT XVI. dere credens. His videlicet virtulibus ornatus.ca.pit
omnes quos charos Deo sentiebat diligere, horrere
Leovigitdoregi in Itmresi mortuo Reccaredus filius , omnino et exsecrari omnes
catholicutsuccessit. quos Deo cognoscebat
odibiles, atque haereticorumnefan<iscimpietalis con-
Igilur cum non prseesset, sed obesset, magis per- B p demnare errorem; quoduum instanter lieret, et
deret quam regeret Leovigildus Hispaniam, nec multa calhplicse Ecclesisefavente Deo tranquillitas
quidpiam de flagitiis vel facinoribus remaneret quod redderelur, et Ariansecalamitalis errnr ab omnibus
non proprium sibi defenderet, deserens usquequaque pene mentibus discuteretur, et cunctis simullatibus
Deum, imo derelictus ipse a Deo, Hregnum simul pulsis urbs Emerita una cum 4 sancto Massona epis-
cum vita infeliciter perdidit, gravissimoquemorbo copo protantoc tranquillitalis gratia congauderet, et
Dei judicio correptus, vitam fcedissimamamisit, et Domino indesinenter gratias referret; rursus anli-
roortem sibi perpetuam acquisivit, crudeliterque e quus hostis invidia assueta incitatus , rediviva Dei
corpore ejus anima resolula, perpetuis pcenisdetenta famulo per suos ministros intulit prselia.
pefenniter Erebi mancipala tartaris non immerito CAPUT XVII.
relegata lenetur, picibus arsura semper bullienlibus
uudis.> Post cujus crudelissimaromortemvenerabilis Smnm pseudoepiscopifraude eum.a Wilterico comitt
vir Reccaredus princeps filius ejus, jure adniinislra- Massona_j.a_.iopeteretur, miraculo liberalus.
tionem regni adeptus est, meriloque ad culmen sibi • Sunna namque Gothicus episcopus , cujus supra
debilum principatus evectus est, prsecipuis meritis memoriam fecinms, irrilatus a diabolo, quosdam
iegithne solemniterque regale culmen, tribuente G ( Gothos nobiles genere opibusque ditissiroos, e qui-
Deo, promeruit; vir denique orlhodoxus, et per bus etiam noimulli e in quibusdam civitatibus comi-
* Regnumtimul cum vita infeliciterperdidil. Leo- fuerit generatus; unius tamen uterquesubstaniimdivi-
vigildus; de cujus pcenilentia el vera publicaque er-I nitale snbsislat. Pater ex quo sit Filius ; ipseveroex
1'Oruniabjuratione dubitant cum nostro scriptore et nullo sit alio ; Filius qui kabeat Patrem; sed sine ini-
Gregorio Magno lib. 111Diai., cap. 51, alii etiam) tio, et sine diminutione.in ea, qua Patri comqualiset
liostri. Pro illo tamen slanl Gregorius alter Turo- comternus est, diviniiate subsistal. Spiritus mgue
nens. VIII Hist. Franc, cap. ult., et M. Maxim.ad1 sanclus confitendusa nobis el prmdicandutest, a Pa-
ann. 585, qui ejut pmniteniiamlacrymasquenolavit,, tre et a Filio procedere,el cum Patre et Filio unius
ut de se ipse faletur. etse substaniim. Tertiam rero in Trinitate Spiritut
b Pott cujus crudeliss.inortem Reccaredus...admi- sancli esse personam, qui tamen communemhabeat
nittrationem regni adeplus est, qui non patrem perfi- cum Palre et Filio divinitatii essehtiam. Hmc enim
dum, ted Cltrisiumsecutus ab Ariana hmreseospravi-- sancta Trinilus unus esl Deus Pater et Filiuset Spi-
tale convertut est, totamqueWisigothor.gentemmiraa ritus sanctus; cujus bonituteomnis licel bona sit con-
prmdicationcad veram fidemreduxil. Omninohoecexx dita creatura, per assumptam tamen a Filio Immani ad
Grcgorio Magnolii Dial., cap. 31, sumpsit Paulus;n; habitus formam, a damnata progeniereformqmnr
iiam hsec ille, Pott eiusmorlem Recearedutrex non beatiludinempristinam. Et post hanc verse lidei for-
palrem perfidum, sed fratrem martyrem secutus, abb mulam addit^, ProindeanathemalizoArium cum om~
Ariana pravitale conversus, tolam quoqueWisigolho- nibus dogmatibuset complicibussuis, qui unigenitum
rum genlem ita ud veram perduxit fidem, etc. Vid.i. D Dei Filium a paterna degeneremasseveral esse snb-
euind. lib. i, epist. adLeand. 41, etRoder. Tolel. u,i, slanlia ; nec a Patre genitum; sed ex nihilo dicebcit
c. 25, necnonlpsius RecCaredialloculionem ad PP:': esse creatum, etc. Amplectoritaque et teneo fidem Cl.
concilii Tol. m, et epist. 126, lib. vn Regist. Gre-i- episc. Constantinopolicongregalorum, qumMacedo-
gor. ad ipsuin Reccaredum (non Necharedum, ut in n ' nium, Spiritus sancli substantiam minorantem, el s
Parisiensi edilione ann. 1586 legitur) reg. Wisego- )- Pairis et Fiiii unitate elessentia segregantem, juguio
thor., el 41, lib. i, el 125, lib. vn adD. Leandruin.i. veritaih inleremit.Hicc ile se ille. AdibisSehoja.tico-
; « Sanctam Trinitatem, comternamuniusque virtutis Ss rum coryphseumGab. Vazquez, lom. n, iu i-part., a
el substantimprmdicans,alque.inpersonarum proprie- e- disp. 127 ad 171, si ingeniosis, eruditis ei exquisilis
tale dittinguens, in natura unum Deum affirmans,, caperis.
Patrem ihgenitumdicent, Filium ex Palre genitum m <"S. Jtfa*son__episc. Cui eiiam M. Maximusfilium
atiruent, Spirilum verottmclum ex utroque procedere re Reccaredumcommendalum a patre moriente tradi-
il. dit, ad ann. 587. Rex niorti proximus comniendalin
credens, etc. Dislincte ipse Reccaredus initio concil.
Tolet. m : Quemadmodumper Scripturas sacras tts testamentosuo se, regnumel ReccaredumfiliumMas-
teiptum intelligi(Dominus Deus) iioluitel credi prm-e- sonm, Leandro Fulgenlioquc exsuiibus, quos fitio
cepit, idestui confileamuresse Patrem, qui genuerit it mandat supplicilerstalim al>exsilio revocari.
tx tua substantiaFilium sibicomqualem elcomternum,n, * In quibusdamcivilatibuscomilesa rege conttituti.
c- Coniitesetiam Romanorum teroporeproyinciaruin et
non tamen ut ipte idem sit natus et genilor; sed per-
fii urbium gubernalores appellari altestatur Tit. Qul
tond aliut tit Paler qui qenuit, atiut sil Filius c.ui
1.3 DK VITA PAT.RUMFAIERITFNSIUM. i£i
tes arege fuerant constiluli, consilio diabolico per-J A atrio , mox cum ingertti multitudine perspicaciter
suasit, eosque de catholicorum agmine ac grcmio properans adfuit, idemque cum vir illuslris Claudius
catholicse Ecclesise cum innumerabili multitudiiie alriimi inlroisset, protinus et illi, qui supra inemo-
populi separavit, et * contra famulum Dei Massonam rati sunt, cum ingentihus catervis populi iiilroierunt,
episcopum fraudulenta consilia, qualiter eum inler- ac deinde salutato viro ex more resederunt; cumque
licerent, comroentarit. Tiinc deinde ad eum pueros diu, multumque residentes ad invicem loquerentur,
EUPSmisit, et quasi ex affeclu charitatis ad domum idem jam diclus Wittericus, juvenis forlissimus, stans
suana pro eisdem venire rogavit, ut ibidem virum post scapulam egregii viri Claudii ducis, ut pote ju-
Dei crudelissima morte perimeret; qui cum venis- venior adhuc setate, reddens obsequium seniori ,'irao
sent,cique suggessissent, mox vir Dei spiritu Dei nutrilori suo ; gladium quo accinctus erat loto nisu
repletus, consilium eorum inlellexil, et statim ait: e vaginasuaeducereroaluit,utsanclumMassonam si-
Ego illuc abire modo miniine possum, quia est, quod mulqueet Claudium (secuiiduiiiquoddefiiiiliimfiieial)
pro ulilitatibuscatholic_e Ecclesisedisponere debeam; trucidaret;!sednutu. Dei ila gladius in vagina aslrictus
al .i me desideral videre, huc in atrium Ecclesise est,utputaretur clavisferreiscum ea fuisse confixun>,
veniat, et quemadmodum vult, ila me videbit: ii cumquediu roultumque ensem educcre voluisset, e.
vero qui missi fuerant redeuntes ea quse audierunt Q omnino nonvaluisset, coeperuntauctores Imjus pravi
renunliaverunl, cumque hsec audivisset, supradictos consilii taciteadmiraricurWiltericusquodfueratpol
coniites, curo quibus sanctum virum inlerflcere dis- licitus minimeadimpleret.eumquesubtililer oculisin-
ponebat, ad domum suam protinus ascivit, eisque ut tuentesmagismagisque hortabahtur ut lantum nefas el
ad atrium una cum eo pergerenl dixit; ita tamen tam immane piaculum incunctanter palrare deberet
cum eis prius definivit, ut dum atrium introirent, \An auderet?] et proedictos viros gladio animadverti
unus ex illis, cui b Wiltericus nomen eral,cqui nullatenus formidaret; ad quorum ilaque crudelissi-
eliam post rex Gothorum fuit exempto gladio in niani exhorlalionem iterum atque iierum <*spatharo
beatissimum virum uno ictu transverberaret, ut suaro e vagina tolis viribus educere voluit, sed niia-
secundo opus non esset. Cum autem hujusmodi con- quam poluit; cumque hoc supradiclus juvenis cerne-
silio jam dictum Wittcricum informasset, ad atrinm ret, sensit divino raunere gladium fuisse aslrictum,
sancti episcopi uno animo eademque sententia ut qneni seroper suis usibus aplum habebat, tunc roi-
omnes simul perrexerunt; qui cum venissenl et illico nime educere potuisset, et hic in stuporem niiniiim
ingredi vnluissent, prohibiti sunt, et ut paulisper conversus expalluit; auctores vcro hujus mfandi sce-
pro foribus exspectarent ndmoniti sunt, quoadusque leris, ut viderunt ' concinnaliones sui nequissimi
sanctus Massona ad d Claudium virum clarissimum, ,n consilii divino judicio fuisse fruslratas, illico sur-
duceii) Emeritensis civitatis mitteret, ut eo proesente rexerunt, ac valefacientes ad domos suas cum ania-
se mutuis alternisque cernerent aspectibus. Idem ritudine redierunt.
vero Claudius nobili genere ortus, Romanis fuit CAPLT XVIII.
parentibus progenitus; exislebal prorsus fide catholi-
et vinculis forliler astrictus, in prseliis Iterum Massona liberatur ab insidiis Sunnm ope Clau-
cust religionis
dii ducis Emerilensis; Sunna perlinax et exsul
strenuus, in liroore Dei valde proraptissimus, in
bellica sludia eruditus, in causis (Fort. ausis) belli- obiit in Mauritania ; Yacrita socius crhninis fit
eis nihilominus exercitatus; cumque eidem nunlia- mancipium Ecclesim.
tum fuissei, quia domus ejus valde coniigua erat Illisque reversis Wittericus cum eis minime abiii,
provincias regunt lib. n, C. lit. 14. De Wisigothis, vennmmore Gothorumsedem sibi legit, suum cuique
ipsorum legum Codex non seniel civitatis comitem urbi magistralum dedit, qui duces vocilabantur. Nam
vocat arg. 3. Tit. 4 lib. xvu, qualis Waldricns comes apudGolhos interpraecipuospalatinos dux; sic Wam-
Toletanmcivilalis, qui concil. Tolet. ni subscripsit; bsetempore Paulus dux Narbonensis apud Tudensem
cujus moris vestigia etiam apud Misti-Arabes Mauris et Rudericum episcop. et Reccaredi Claudius Eme-
rerum potientibus remansisse lestis est Servandus ritensis urbis apud nostruro. Vid. quse ad cap. 19
comesapud Sampsonem abbatem Cordubensem eodcm iI- dicam.
J
" o Spatham. Qua Wittericus, ut comes, ex prte--
leinpore pnefat. lib. n Apolog. Hinc initio tracta
consuetudo apud reges nostros comites eligendi, scripto legum Gothicarum debebat esse instructns.
qnce nimium jam excrevit, quoequenotior est quain Lib. lx, tit. 2, leg. ull. Wiseg., dux, comes , atque
ut bic repeli debeal. gardingus, etc, scutis, spathis, seramis, lanceis , sa-
" Conlra famulum Dei Mass. episc. fraudulenta giltisquesint instrucli. Suut qui Lalinam vocem putciit
consilia. Rero accurate narranl Moral. lib. xu, cap. 2; apud lsid. xvm. Orig. 6, eo quod spatiosa sit, hoc '
PadiHa cent. vi, cap. 55, et Mariana lib. v, cap. 14, esi, lata el umpla : qua ulutilur Vegetius lib. u, cap.
mutuaiis taineii a Paulo verbis. 15, el III, cap. 14; Apuleius i el x miles. Sparlian. in
b Wiliericus.Sic ex nummisquos habeo lego, etiam Adrian.; Claudius epistula ad Ebornm apud Trebell.
si in aliis Witiricus el Vktericus distincle, sed cor- Pollion ; alii. Hinc Hispani l in d coinmutato, et anto
rupte legatur. se additn , nostro more, espada dicimus nunc; olim-
c Qui post eliam rex Goth. fuit. Post Livvain Rec- que Isidor. ibid. : Framea vero gladius ex ulraque
caredi filium, quemin primo flore adolesccntimWilte- parle acutus, quam vulgo spalam vocant.
ricus sumpta tyrannide innocuum regno dejecit,prmci- t Concinnationessui nequissimi consilii. Sic in sa-
saque ejus dexlera occidil, teste Isidoro ann. 611 cris. Psalm. XLIX,19 : Lingua iua concinr.abat thlos,
Cbron. Cothor. 5 : lnjusliiitis manus vestrmconcinnant: Isaias
d AdClaudium V.Ct. ducem Emerilcnsis chitalis. etLvn, XJ.XII,7 : Ipseenim cogilationes concinnavit utl per-
Paulus Emilius in Chereberlo de Lougino , qui Ra- dendum milts iu sermone mendaci.
15K PAULI EMEKlTAWDiACONl *56
led statim treniebnndus ad pedes vM sanctissiwii/A,cum similiter episcopum nihil horum opinauteiii
Masson.. episcopi corruit, omneque consilium pro- comprehendit, erimque ardue custodiendum S. Mas-
sonse episcopodelegavit, similique moclo uriiversos
didit. el quemadmodum eum percutere voluerat,
nec giadium educere valuerat, sinceriter enarravit; collegas ejus custodise iriancipavit, Wiltericum vero,
hscc cum ait : Conliteor peccatum qui hefindoriini consiliuni roanifesfavil, liboruni
post lacrymis abire prsecepit; el omnia igiliir quse fuerant gesla
nienrii, quia lota intenlione hoc malum perpetiare
orthodoxo priricipi Reccaredo Claudius dux inthna-
voliii,~sed non me pernlisit Deus; et adjecit: nam ul cohfestim decreli sententia ci
et aliud adversus le disposueruhl consiliuni; ut quia Viljalque porrecl3
duih in alrium modo nori pr_cvaliierunt, sallein in prseciperet quid de hoslibus Doihini Jesu Clnisii
lieri deberet, suggessit. Rex vero hujusmodi sng-
dieriisacralissimum Paschse prsevaleant: banc vefo
ul cum ex inore Paschse Mis. geslionem accipiens, talem dedif senlentiam : Ut
dispoSiiionemliabent, omnibus patrimoniis "vel honoribus privali,
sani celebraveritis in ecclesia sehiore, post missain cuncti, exsilio multis vinculis f&rreisconslricti legarenlur;
(juxta quod mos est) ad ba-ilicam S. itiilalise ps:d- Sunnani vero p-.eudoepiscPpuniexhortarentur con-
leiido cum oiriui populo catiiplicp processeritis, ho- verti ad lidem calholieam :
. et, si converterelur, tunc
miries eofum ad portam cjvitatis cum nuiliis plaii- B demum ei piseciperet ut poeriiteniiani agerel, et sa-
stris onustis gladiis, et veclibus dissimulata callidi- tisfactlpne sua delicta defleret, ul acta
iacrymarum
tale, qiiasi frumenta dcfcrant, slaluti sunt, cumqiie ppeniiudirie, cnm euiri jam agiioscerent perlecium
vos inermes simpliciter processerilis, oninis eprum iessecatboiicurii, eum
poslmodum in quacunque alia
replela siiper vos irrnat multitudp, arrepiisque gla- civitaie ordiharent episcopum. Cumque ei crebro
dlis vel fustibus omnes pariler yirps ac mnlieres, dicererit ul poeuiteritiaiii taniis pro piEjculisagerct,
senes et parvulos, crudeli morte inlerii.iiant. Ego ei furorem Doiiiini, qiieni deiinqtieiido cxcitaverat,
ycro infelix, qui me |n tantuni facinus misciii, a t? iltilendo mitigaret; quod agefe ridiuit; sed iristinam
piissinio dpmino indu,]geiiliampelo, et ul milii Iqis rioij bmittens tyraiuiiderii, hsec resporidit: Ego qiiid
precibus yeniam Dominus tiibuat precor ; opinia sit pcenitenlia ignoro, ob hpc cpihperluin sit vohis,
ebruni quoenovi fideliler suggerp, et purissime nia- quia pcenitentiamnescio, et Calliolicus ero,
facite in nunquaiii
Difesto,et ecce in manibus vestris suin, ni.e sed eo ritu quo vixi viyam, aut pro religione in qua
quod bontim esl, et reclum videlur in ocnlis yestris; nunc ab ineunte setate mea pennarjsi libenlissiihe
ac ne forsiian me a tua sanctitas fajlaceni au.t illuso- mori-tr. Cujus dnin inenieih obstinatarii perlinacein-
rem exislimet, non me permitl.as egredi, sed ii) cu- que in malis cernerenl, hunc prbtinus de fiuibus
stodia qua jubeas trade, dpnec pmriia si.renue per-,(,C Hispariise, rie i-Iids pestifero morbo roacularei, cinu
qniras, aut certissime cpgnoscas, e.t, si me meniicn- sumnio dedecore infeliciler pepiilerunt, alque euin
tem aliter repereris, nolp vivere,; Cum hoec vir iiiodicainsupra naviciilain ignoinihiose iniposuerunt,
Domini Massona, qui seniper virtiile pielatis enituit, eique comminantes pr.ccepefunt, ul in quemcunque
audissel, eum ut nihil oitmino raeiuerct blande ad- locum vel regionem transmeare Vellet, libenini iia-
monuit; gratias oiiuiipotenli Deo egit, qiii servbs berel arbitriuiii, quocunque vero tempore in Hispa-
suosde tantis periculis liberavit, ac deindc ad Clau- nia fuisset repertus, gravioii se Cpgiiosceretmulctan-
dium ducem misit, eique omnia intimavil. Qriod1 dum sentenlia. Tunc deiride navigans Mauritaiiisa
cum ille audivissel, prsecepitut causa paululum si- regionis contingit littus, srtque iii eadem proviiitia
lentip tegeretur, si forsilan cognosctntes proditumi aliquandiuCommoratus,niultos perlidia iriipiidogriia-
fuisse eorum cpnsilium, fugam arriperept, spd dunii tis roapulayit; deinde prpjjnus Ayernp iiiiilctiiltis
sagacitff inyestig;.vit, roanlfesiissiine reperit fuissei judicio, crudeli exitu vitam finivit. Basilicas vero,
veruiii"quodfueiat nuntiatiiin. Cumque ea quse expp- quibus S. Massona duduni ihjiisle caruerai, juste ciim
sueraut coiuiies supiadicti Ariani pisebuissehl, exi pninibus privilegiis recipere meruit, el pinne patri-
more irioccufsuhi dispoeifa cifcuroquaqueriiuitiiudpi liioiiiunisupradicti hseretici concedeiite ' clementis-
in iiisidlis, repehle super eos dux irruit Claudius, etl P simo principe Reccaredo adeptus est: cseteros vero
alii -ex eis capti sunl," alii Vero qui gladiis operarii scelestos (quos supra meroprayiin.us)jqxta praeceplum
voluefuntj gladio statim perierunt';. turic deinde adI regis exsilio relegarimt: e quibus unus vocUabamr
domuin - Sunnpnis Ariani episcopi cnm ingenlii d Vacrila, de eorum manibus evadehs ad basilicam
niiilliiuiiinedux Claudius perrexil, ipsumqiie htiieli-• S. Eulalisepb remedium percipiehdjirocenfugit, Quod

," Tu« sanciitat. Compellatio sacerdoiibus propria perii ruina fuit? Au Suhnahit legenduiri,Gbthica de-
etiaiii apud ethnicos, tesie Pluiarcho ad calcem lib. cliriatiorie, ul Wahibanis; EgjCsiriiS,
Chihtiiariis,Snin-
de Defeci. oractil. Vid. quse ad Dexiriim ipso iniiio el
lilanis, id geiius alibriirri'.
nolp. <•Ctemenliss.principe Reccqredq.Ob insigpem hiiiic
b Sunnonit Ariani. Quem Snnnam semper Paulus RcCcari.diregis iri rebpilcs cieiiieiitiaiiiriiiiiiinusiiji-
dicit. Aiine hic Sinonein ex Sunua de induslria reus cusus esl cU.ii ipsiuseffigie etridiiiiiie liisce lit-
scriplor liosler conlinxit, et ad illum, qui leris RrccAitEDUs. EMEHITA. PiiJS, ut.putat Moral.
..... Fideiisanimi,aique in ulrumquepaiaius lih. xu, cap. -.'
Seu versare ilolos,seu cilce o.cUinbereinoili , < Vacrila. De quo idem Moral. ihid. et Marian.
lib. v, cap. 2.
apud divinuih valem, li pperis seterni, Trojani itn-
 157 DE VITA PATfUiM EMERITENSIUM. 158
duni principi Reccaredo supradictus Claudius inti- A CAPUT XIX
masset, hdc dixisse fertur: Iriimicus sumrai Dei, Narbonentis tuthultus, Arianorum ab episcopo Atko-
niiror, cum qua facie atria ejus sancta ingredi prse- loco excitalut, tvhipfessusest opera Reccarediregis.
snmpserit, ut quem haclenus insaniendo frusira per- Ea igitur lempestale aptid Gailiaiutti exiniam ur-
secutus est, nunc ad eum causa percipiendi remedii bera Narbonain hujnsceniodi contra lidemcalholicaih
confugium faCit; sed quia multoe miseratiouis hovi- diabOlusexcitavit seditionem , cujus causce seriem
mus esse Deura, et niillura despicere, quamvis de- enarrare perquam longum est; nam si hoc per or-
linquentem ad se convertentem ambigimus; ob hoc dinem perseqni volucrimus, traga.diam magis quam
ilaque decernimus, ul ipse Vacrila cum uxore, filiis, histoiiam lexere vi.iebimur, se.l breviler summaiiin-
et omni patrimonio suo perpetim sanctissimse vir- qUe exiguam particulam enarrcmus. Duo denique
gioi Eulaliai deserviat, nam et hoc-praesenli decrelo comiles, inclyti licet opibus et nobiles genere, pro-
sariciriius,et sicut ultimi pueri anle eqnum domino- fani lanien mentibus el ignobiles moribus c Granista
rura suorum absque aliquo vehiculi juvamine ainbu- videlicet et Wildigernus, curo " Ariano episcopo no-
lare solili sunt, ita anle » caballnm domini qui prse- mine Alhaloco, vel • alii plures compares errorum
esl cellsesancloe Eulaliseambulare debeat, et omhe suorum, graviorem in eauidem regionem fecerunt
servitium quod infimum consueverat peragere map- g turbalioiiem ; nam resultaiites adversus iidem catbo-
cipium, coram eo deposito cotburno vel fastu cum licam infinitam muliituiliiieiiiFrancorum in Galliis
omni humilitaie exhibeat. Accepta igitur sanctus inlroduxerunt, quatenus vi pravitatem Arianoepartis
Massona auctoritate euro illico de basilica egredi, et vindicareni, el si lieri potuisset, regnum viro caiho-
ad suum conspectum venire prsccepil, et ul semper lico Reccaredo prseripercnt; interiin per idem tem-
Visceribuspietaiis afiluebat, eum blande, ne aliquid pus innumernbilem clericorum , religiosorum, et
jam deinceps formidarel, admonuit, sed, ut jussioni omnium \Al. hominumj catholicorum inteificienles
principis obtemperaret, causa oberlientisede ecclesia multiludinem, immensam fec.eruntsiragem; quorum
S. Eulalise usque ad atrium, quod est fundaium inlra scilicet Salvator noster Jesus Cbiislus animas auro
muros civiialis ante caballum diacohi Redempti obryzo puriores, omnique lapide pretioso pretiosio-
pergeret, ordinavit; arreploque baculo supradicli res, velut liplocaustomata suscipjens, calervis mar'.
diaconi manibus gestans ad alrium pervenis.et, sta- tyruui in coalestisacrario collocavit. Post hsec igilur
tiin euro liberum abire permisit cum uxore et filiis, inilla mora iiiteryeiiiente subiimis atque omiiipofeus
et omnjbus proediis suis, hoc soluin illi prsecipiens, Deus hostibus suis superno brachio repugnans pre-
nt oinnibus modis P catholicam tidem jntegram im- cibus cxccllentissimi ReCcaredi principis sanguinem
maculaianique custodiret cunctis diebus vitoesuse. r innociiuui ulciscens, f romphseali judicio, prolinus
• Caballum. De hac Voce plura olira pene pueri tionem homirium deduclb Uldila exsilio mulclgfuf;
diximus ad Persii liininare carraen quse supervaca- Gosiuntlia ca\holicis"semperihfesta, itihdem fatb con-
neum sii repetere. cessit. Quidgm ex cubictiloejns et provincitedUx,no-
i>
'". CqthoRcqmfidem integrqm inviolqlamque, etc. niine Argimundus, tyranntdem affectans, adversut
Ad certissimaih Atbaiiasiaiil _5_.inboiiamussiiri. Nam fegem conspirat,' itauteuhi, si posset, eiregho privq-
oo-Ttj- «iipou).i.'ta-tr<_>9i.v«i,
tipb fcairwyxpri r.paxuv*>.v vii el viid;''sed nefahdi ejus ibnsilii delectamatltina-
xa9oi.iy.itv $v 51pii 11;£v.a.o-oitriia.v5_a.«ptwim- tione. compreltensus, et vinculis ferreis cdiisiricths-,
Tr.o-Ttv,
5011 rripitrri, av_'JSwray-Jiou , . tj TOVa.covaK-.o),str«_. hiibitu qumstione,socii ejus inipia molimina cqnfess'',
(feiiaccufata EccleSiS.Catholicoerecepiaque ariiiqtii- iigiut siint uliione inierfecli. Ipse vero Argintundus,
tus inlerprelatiorie.) Quiciinqiievuii salvus esse,'uhie qui fegiio inhlabat, prihium verberibhsLcmsiis,diinde
otnnia opus est ut feneal calholicamfidem, quam nhi lurpiter decatvatus': posl hmc dexiera amputati/^
quis INTEGRAM iNviOLATAMqme servaverii, absque dubio exemptum omnibus asino insidens Toleti dedil, ne
in ceiemumperibit. Videbis erudilas piissiini ac doc- famuii adversusdomhios insurgttni. H_ecilleejusdehi
tiss. Gilh. Genebrardi Nol. ad calcem lib. 111cleSS. teniporis scriplor.
Trinil. qusehuc spectant. f Romplttealijudicio prothtus de inimicismirificam
1 Cra?iis/aet Wildigernus. Dc utroque Moral. xn, fecii nltionem. Exeniplo liiit vicloria illa, qua nitUam
cap. 1, el Radill. cent. vi, cap. 52, ex fide Pauli, in Hispaniis' Gothorumvel majbrem vet similem exsti-
apud quem tantum horura comitum mentio. tisse, Isidor. lCstisest iri Chroii. ejus geniisi Nniii,
d Arioiio episcopo nomine Alhaloco. Gregor. Tu- p auctore Joan. fiiclar., Fruncorum exercitus a Gon-
ron. ix. Franc. 5, a quo multa de Reccaredo, et rc- teranno regemisstts duce Bassqne Galliam Ndrbonen-
bus illius tenipore gesfis, habes , Nunlios miltit ad sem invasit, et jtlxtu Carcassohamcastra posuit.Quios
provinciam Nctrbonensem,quibus narrantibus ea qum Ctaudius Luiitanim dhx a Reccaredomissus in fuijtim
ille gesserttt, simili credulitale populus itle connect.ere- converlil, el, diclu mirum, sexaginta fere ho nnuih
tur. Erat enim tunc sectm Arianm episcopus Alhuio- inillia cum trecenlis ptus miiius mililibus partim occu
cus, qui ita per prmposilionesvanasel inlerpretationes dil, parlim fugavit,dispolialis ipsorumcusiris.^1s'iilor..
ftdsasScripturarum Ecclesias Deiconturbabat,.utpUla- Francis cumsexaginla fre millibusarmatorum copiis
re.Mr_;tto4ipse essejArit.s,etc.Errorenimiruiuetmorte. irrueniibus, misso Cldudio.duceadversus
• Velulii plures. L't Sunna, Uldilas epicopi, Go- iriumpliaviteventu, etc. Prostrali sunt el eos,gtorioso
captimnlta
STUiUlia regina, Sega comes, et Argimumlus dux. millia, residua pars exercitus'in (ugam ver.sa, Goihis
Joan. Riclareusis in Chron. : Quidam ex Arianis, post lerguminsequentibususqueregni sui finibus ctesa
nempeSunnaepiscopus,et Sega cum quibusdamlyran- est. Rccaredus hic laudalurin Claudio; cl Recearedi
Itidemassumerecupientes,delegilntur: Stinna exsitio auc-orilaleClauiiiigloria lani longelnlequcpcrvaga.a
mutctalur, Sega nitinibus ampuialis in Gallmaam esi, ut non soluin ah scriptorihus celebreiur.sed ab
exsul relegatur. Uldila episcopus ettin Cbsiuntha re i|!SOpnnlifice suiiim-iGrcgorio Magnoeximiis iaudi-
aiiia insidiaiiies Reccctredoprodunlur, et fidei cailto- IIII-Icxlollalur episloa, quam lih, vu Regist.-124
licmcoinmnnionem,quqm sub seecie Lhrisliana quusi bginius, CIIIJIhac inscriptibue, GregoriifsClaudio >n
tumebant,'projecissepublicanluf. Quo inalo in cpgni- liismniis de familiarilate (an familia ?) regis Golhv-
159 PAULI EMERITANIDIACONl 160
de inimicis miriflcam fecit ullionem : denique}A eorum liberlates aliquam particulara pecunioft tri-
prostratis consternatisque universis fidei calholicse bueret, aut certe exiguas possessiunculasconierrel:
inimicis " sanctus Massona episcopus cum omni at ubi archidiacono jam dicto nuntiatum es.t, illico
plebe sua psalroodise canticum exorsus b myslicas alrium petiit, quemadmoduin sanctus episcopus Iia-
laudes Dominocecinit, ad aulam almte virginis Eu- beret sciscilavit; cui cuni diclum est, quia invales-
lalise omni cum plebe laudanles, hymnizantesque cenle languore morti jaro jamque propinquaret,
venerunt; ac deinde Paschalem solemnitatem omues statim supradiclos puerulos accersivit, et quid illis
cum eo cives jucundissime celebrantes more prisco- fuisset veraciter a sanclo episcopo illatum requisi-
rum per plaleas fragore magno jubilantes in gloriam vit; cui curo illi veraciter dixissent, excilalus in
Domini clamaverunt, dicentes : Canlemus,Domino, furia coepiteis minans turbulenter praetendere tr r-
gtoriose enim magnificalus est; el iterum : Dextera rores, et dicere: Videte quod accepistis, bene con"
tua, Domine,glorificctlaest, in virtule dexiermmanus servate, nam si omnia mihi intemerata, cum requi-
tum confregitinimicos: et prm multitudinemajestatis siero, non proesentaveritis, scilole yos gravissirois
luce contrivistiadversaries (Exod. xv, 1, 6, 7). Post suppliciis fore excruciandos; et hisdictis cum furore
hsec remolis ab omni parte tempestaiibus copiosam ad domum suam reversus est. Tunc deinde supra-
Dominuspopulo calbolico largiri dignatus est pacem. g. dicti pueri, cellam in qua sanctissimus vir Massona
CAPUT XX. episcopus seger in leclulo recubabat, ingressi, aroa-
Massonavuldesenexfacliseleemotynitmorttur,Eteuthe~ rissime cofani eo flere cceperunt, dicentes: Miseri-
rioarchidiaconoexprmdietionevirisancliprminorluo. cordiani iu nos indignos pro tua pietate fecisti, quod
Sanctus iiaque Massona dum multis curricuhs utique melius nobis convenerat, si non fecisses, ecce
annorumadrniniculantedivino suffragio'Emeritensem adhuc tu vivis, et tantas nobis minas proetendunt, te
regeret Ecclcsiam, fessusque jam.nimia senectute defuncto quis e nohis de eorum manibus queat lihe-
in febrim correptus est, coepiiquevirihus toiius cor- rare? Hoecet his similia multa coram eo lacrymabi-
poris repente destitui; tunc deinde convocarisarchi- liter aflati sunt; at ille his auditis non facile credi-
diaconum suum nomine Eleutherium, aitilli: Co- dil, sed prius, ut suse gravilati condecebal, utrum
guosce, fili, quod tempus meae resolutionis inslat verum an talsura essel quod dicebatur, sagaciter
(11 Tim. iv, 6): et ideo obsecro te, atque admoneo, exquisivit: cum autem comperisset verum esse quod
ul jam modo ita curam sanctse Ecclesise, totiusque audierat, lacrymatus est, statimque in cellulamle-
sanctaecongregationis sollicite geras, ut mein omni- vari, et ad basilicamsanctse Eulalise virginis (cui
bus securum reddas, et mihi liceat in loco secreto semper devota mente servierat) deferri prsecepit^
niceroris, animi mea, priusquam abeam, defleam .-, . cunique ibidem sanctissimus senex pervenissel, co-
delicta. His audilis, jam dictus archidiaconus ejus , ram altari sacro inanus expandens, simulquevenerar
non inllrmitati et senectuti compassus est, non se biles oculos cuin lacrymis ad ccelumsustollens, cuiu
desolari lanti Palris solatio doluit, sed polius per magno gemitu sese in lerram proslravit, et preces
ejus obitum gaudio magno gavisus est, cor suum suas diu multumque in conspectum Domini fudit.
lsetitia transitorice potestatis inflavit; ita nimirum Complela vero oratione clara voce cunctis audienti-
Ut cum magno coraitatu puerorum superbus equo bus ail: Gratias tibi refero; Domine, quoniara exau-
vehenle huc illucque properaret : post aliquanlis disti me, benedictus in soecula soeculorum,quia non
autem diebus accidit, ut sanctus Massona episcopus amovisti deprecationem meam, et misericordiam
e puerulis, qui ei fidele exhibebanf servitium, liber- luam a me: et his dictis ad d episcopium rediit, ila
tatis chartulas conscriberel, et per confirmandas nimirum redditus pristino robori, ut putares hunc
r«m..Cui inter alia, Qnia unguenti more bonorum Toletum, imperii Gothici sedes illum triumphanlem
frugrat opinio, vettrm glorimde Occidentibutpartibus exceperit. M. Maxim. ad ann. 686 : Reccaredume
hucutque odorielendU. Et post pauca, Magna atitem Caltiis redeuntem viclorem Toletani gratanter exci-
vetirasluudis ddtur asterlio, quod excellentiGolhorum piunt, tmia viclori comprecantes.
b cecinit,... cum plebe
rtgi vetlra gloria sedulo adhmrereperhibelur : quia . Mysticas: laudes DominoCrediderim
dum malit boni temper ditpliceant,, bonot nos esse Q j laudantes, hymnisantesque.Concil. Tole'. laudes has
ceitttm est, quia bono placuistis. Propterea debilum illignon absimiles, quas in ni Patres
saltilalionis alloquium solvens, optovos in his qum Reccaredoacctnuut: Tunc acclamutumeslinlaudibus
cmpitlit exerceri, etc. Frequens apud Scriptores no- Dei, et in (avoremprincipis ub universoclero. Gloria
stros de Claudio meniio. Concilio Toletano 7-2epis- Deo P. F. et S. S., cui cura est pacem el unitutem
copor. Hispanise et Gjllisc Narbonensis subscripsit Ecclesimsumsanclm cathoiicmprovidere... Cui u De>
Claudmt cpmetLimitaneuset dux apud M. Maxim.ad atiernummerilum, nisi vero calholicoReccaredo regi-?
ann. 590. Eutramius sive Luitprindus in Chronico, Cui a Deoaterna corona nisi vero orlliodoxo Recca-
quod prinaoevulgavimus, sera 647 illura curaEme- filio redo regi? Cui prmsensgloria et mterna, nisi amaiori
celebral _Fto»i_i* Ctaudiut S. Massonmepitcopi Dei Reccaredoregi? Ipsenovarum plebiumin Ecclesia
ritentit ex torore et Ctaudii Emeritentit ducis, viri catholica conquisitor; ipsemerealttr veraciler aposto-
ctarittimi filiut floret. Plura babes apud Moral. lib. ticum meriiuro, quiaposlolicuintmp/eui. officium,etc.
xn, c. 5; vasaeum ad ann. 588; Marian. lib.v, cap. c Puerulis, qui ei fidele exhibebantserwitnm, liber-
14;» Padill. cent. vi, cap. 64. talischartulas conscriberet.Exslat in concil. Spalensii,
S. Mattona episc. cumomni plebe tua Ptalmodim ser. 628, canon. de Mancipiit ab episcopismanumittii,
canticumexortus. Namcuin Ciaudii Emeritensisducis qui huc speclat: et qui Lcclesiseservi, notum etiam
loiiiludine tuec gesta e.-sent, Emerilselaulibus opor- exdconcil. Tolel. ix, cap. 12.
tebat adnumerari; unde iu aureis Reccaredi nummis Episcopium.Quodalibi atrium dicil: nani imcx.»
kgimus, RECCARKDHS. EUEBITA.VICTOK;etiainsi T--.OV labernaculum ipsum et slalio episcopi est.
_'6i DE VITA PATRUM EMliKlTENSIUM. !C2
non oegruui, non senein, sed redivivum sumpsisse A lempore, quo ordinalus cst (ut fertur) in ordine dia-
vigoreiu, juvencmque esse robustissimum; qui cum conorum ultimus habebatur, tanlse denique sanctita-
ex inore a ad vespertinum Officiumvellet procedere, lis, (antse compunctionis fuisse perhibelur, ut quoties
iniruiii in modumgaudentibus cunctis; archidiaconus pltivia deerat, et sestu nimio terra loriga siccitate
hsec andiens reatu suo oppressus obstupuit, quod exarebat, collecti in unum cives loci illius cum eo-
audiebat ad vesperam processurum quem putabat dein per basilicas sanctorum precibus Dominum exo-
eodem die moritururu, confusione et pudore faciei ranles pergebant; repente vero, quolies cum eo
opertus secundum consueludinem cum omni clero procedebant, pluvia coelitus largiflua tribuebatur»
vcnit, coram episcopo astitit, eique ex more incen- qusc plenissime terram saliare potuisset; unde non
sum obtulit, cui vir Domini ait: Prseceges me. Illi dubium erat, quod ejus Iacrymseex tam humili sim-
vero ignorantes causam responderunl: Non pro alio plicique menle edilse apud omnipotentem Dominum,
_ibi,diclumest, nisi quia eniii prsecedesad ecclesiam : non solum hsec, verum eiiam potiora iis obtinere
cumque vespertinum coepissetimplere Oflicium, sta- potuissent. Quo eiiam defuncto d Renovatus sacer-
liin supradiclus archidiaconus gravissiroo dolore dotii culmen cunctis virtulibus decoratus non imme-
ibidem in choro psallentium percussus esi, ad do- rilo promeruit: vir denique natione Golhus, generoso
mumque suam cum gravi segriludine remeavit, quod B stemmale procreatus, familise splendore conspicuus;
thini genitrix ejus sanctissima scilicet femina agno- eral enim procerus corpore, forma perspicuus, star
visset, illico ad venerabilem viruni rapidissimo cursu tura decorus, obtulu gratus, venusto vultu, decora
properavit, eumque deprecari cum lacrymis et Iletu facie, niniiumque admirabilis aspectu; sed quamvis
magno ccepit, ut pro filio ejus oraret ad Dominum.Ad extrorsus habitus sui gloria esset decoratus, intror-
hsecille tantum respondit: Quod oravi, oravi. Ex hinc sus pulchrior habebatur, lumine sancti Spiritus il-
die lertia archidiaconus obiit. Sanctus vero Massona lustratus, niultis niroirum artium disciplinis existebat
episcopus plurimis, quibus superstes fuit diebus, eruditus, multisque virlutum variis generibus, erat
inultam eleemosynam egenis impertivit, ac fidelibus enim egregins in omnibus operibus suis, sequissimus,
famulismajorasus. graiioebeneiiciaconferens.largiora juslissimus, niroiumque acris ingenii, et in omnibus
stipendia munerura tribuere est dignatus; b deindese- disciplinis ecclesiasticis vehementer instructus, atque
iiexnin)iumsetatedecrepi-us,dierumquemullorum,ul- in divinis voluminibus perquam exercitatus: hic duin
timuminter verba orationis cum pace efflavit spiritum. inultis Virtutibus coruscaret sacra doctrina nonnullos
CAPUT XXI. discipulos erudiens , sanctissimoque exemplo viloe
Pott Massonam Innocentius diaconus fit episcopus suse instituens, prudentia videlicet, sanctitate, pa-
Emeritensit, et pott illum Renovatus, uterque clarus (_ tientia, mansuetudine, misericordia, plurimos talcs,
miraculis. qualis exstilit, liroina jnslitise, sequendique dogma-
Post discessum namque supradicli sanclissimi ac tis praidicatione effecit; cujus doctrina haclenus
vcnerabilis Mussonseepiscopi subrogatur vir summse rulilat ac refulget Ecclesia in sole et luna. Dein
buroilitatisacsiroplicitalis, ' Innocentius nomine, cu- curo per plurimos annos irreprehensibiliter rexisse
jus meriium nominis indicavit vocabulum, innocens Ecclesiara angelicis ccetibiiscopulaturus, cmnibusque
ttlique et simplex, neminem judicans, neminem con- coelestibus partium supernarum legionibus conjun-
demnans, nemini nocens, innocuus semper, et pius cturus, niirabiliter artubus resolulis e corpore egre-
cunclis susevitse teraporibus exstiiit: qui et eodem diens superni regni aulam cum Cbrislo semper
* Ad vespertinumofficium.Teste Isidor. vi, Orig., DoctorIsidori,quemgenerat Domino
19. Est tn noctis inilio, vocatuma stella vespere,qucc Tu QUOQCE TEHFELIX MERITENSIS GLORIA GENTIS
firgit oriente nocte: de cujus anliquitate et instilu- MASSONA consilio,pectore, note fide.
lione operse preliuni duxi me faclurum, si lectorem Ambo paresaniniis, pietste et laudibusambo,
_dmoriucrini,nti adeat iiolationesdocliss. ac piissimi fnque domomagiiimurusulerque Dei.
viri amici nostri D. Anlonii Caraccioli ad cap. Con- Vicististolerandominas,aiiimumquerebellem
stii. Cleric. rcgul. religionis, quse roagno reip. Regis, eum sceleris poenituisseferunt.
Vossoboliregis biforemreseraslis Olympum;
Chrisliansebono Hispaniam novis incrementis incoepit [) Per nosalter enim marlyr ad aslra volal:
jam beare, coryphsco et duce D. Placido Myrto Fran- Aller et ad roseas etnergit luminisauras,
gipane V. Cl. amico etiam nostro, cui Hispania scler- Et qua luce caret, lunc jubar ejus haliet.
num pro taiu singnlari beneficio erit obnoxia. Vosmemcranlgenli GolliseIribuissesalutem,
b Deinde senex nimiummtate decrepitus, dierumque Linquitcum invisumdogma,piumquetenet.
multorum ultimum inter verba oralionis cum pace Vosmerilovictrix lailrus, sequiturqueperennis
Diem M. Maximus ad an. Gloria,tol inerhisdebita magnilicis.
e$avit spiritum. assignat Seraper vcsler lionos,atque inclylafamamanebit,
602 : S. Massona metropolilanusEmerilensis morilur Vosquecanent populiised magisaslra canuol;
vrima die novemb., ut sanclus habelur, elin mde S. Eslisenim seterna praecinditemporafronde
Eulalia tepelitur. Cujus laudibus non gravabor at- Jnler doctoressplendidioreloco.
texere epigramma e mss. noslris emendalum S. II- c lnnocentius. Qui -decreto Gundemari regis aer.
iiephnnsi archiepisc. Tolet. apud .ulianum archipres- 648 sic subscripsit : Ego Innocentius Etnerilensis
Jjyteruin ejusdem Eccles. cum hac ins.rfplione : proiiincireLusitanim melropolitanusepiscopus,dum in
xrbem Tolelanam pro occurtu regio advenissem, agni-
Garmen pro S. Leandro et Massona metropolitanis, tit iis constilutionibusassensum prmbui el subscripii.
hoc Emeritensi, illo vero Hispatensi. Plura deeo Moral. lib. xn, c. 22, n Padill. ccnt.vii,
Leanderpater e.-tcelleiis,quemsuscipilselber cap. 17.
Laudibuscrn-uum,couspicuumti.tulis * RenOwtus. De qtio vid. qu;r ad cap. 2 notaha-
IncusAriann"i,>n[is,medicatoret idem 11)115.
.63 APPENDlX. ifti
iiionsurus, et sine fine regnaturus introire meruit. A displiceat, omissa pompa verborum humiliter seu-
lioroni igilur supradictorum sanctorurh corpora in tientes, credentesque nobilitat, et quoddam emolii-
" uiia
eademque celluia haiid pfdchl ab altari sari- nienluni boha» raercedis legenlibus aiidienlibusque
cti.simae virglnis Eulalisehdnori.ice tiimulata quies- accumulat. Ego autem huinilissimusoiiiniuni a fasti-
cunt: ad quorUin denique Ve_ieraiidasepulferatan- dlosis lectoribus precdr, iit legant priiis iiiijus codiris
lam Cliristus qUotidie confert copibsse charitalis opuscula, et postea despiciant; ne videantiir non ei
gratiam; iit quacuhqUe fuerit quispiain segritudine jiidicio, se,d ex odio jjrsesiitn^ere,el ignoraia dahiiia-
convexatus, quocunque ftterit etiani langudre alfli- re; illud latrien nianifestissime coghoscanl, riie a-
ctus; stalim ul divinuin Numen iliic toto corde de- nibre Clirisli iet dileciibhe.kariclissiirine Eulalideim-
poposcerit, omnes a se morbos discussosomnesque piilsuin, lit sCriberemVibaHlfestarelulisse, Vierapro-
maciilas pulsas divinilus senliens hilaris sannsque culdubio veraclter exposiiisse'. Uni in Triiiitale
ad cupiiahi per Dei gratiam perveriit saiiilatem. Doriiino seinper fijailehti, Tegharilique pereriiiiter
Quantilatero scilicet niiraculoruiii obiluumqueSiiriul glbiia, lidiior, fortitiido, giratiarUmactio, viitus,
impeditiis, lit pbluit, serhio Chrisli milituni enarra- potestas tei benedicUbnuhcili semper, et in sdecula
vit, qui quamlibet ex colore hiniio perilis iniperite sccculPrum. Ahieh;
11In una eademqnecellula,eic. Patrum (ut cr.edilur) ritensis mglrqpolitunut,epitcepus tubscripsit. Conci-
liorum Emeriteiisiiiiii sahciifate illuslriiiin cbr-pora, lium Iiabiiura.est aer.$71, regnante Sisenando. Pau-
quaeuila quiescebant rion lorige ab aliari B. V. Eo- luii) circa lisec .eihpora "obiisseiibh^ditiiciilter coin-
lriliw.sacro , jinyenta ,fijeriirit regiinr catholicorurri pTohaviraus;si Reriovaiijaiii rribriui mftiiiibiieniab
tempoie, ul non semel testatiir Moral, lib. et cap. illofactauiahimadverteriin.us.iViVt.biiliiaquevivenle
10. et lb. xii, raji. 21 SlephanoRerioyati surcesspre,, cujiis. fon-isse 11011
Ei hoc libelli tfm*,vitseetiarri P-ihliflhise.iciehdus niemiiiil,quia viyebat.SkephSiiiiiiiPaulo siipervixisse
indubie esl. Iii Retiov-itoqhiescenle Paulus quiescit. etiaii-palaii) esi, ciiin scripiiorieriistiairi;Paiiliis Re-
Renoyiiti).cum per piurimpsunnos irreprelieiitibililei niivan uioiie (ul noluni esi) clauserit; aliu r faclnriis,
rexissetEcctesiam , .leste ipso Pau.o , siiccessit iilc si Siepliaiius in yjyis adhu9, npn esset, ;S|d de.iis.adi
qiii 111coiicIHbToieiaiib iv. Siepndhhs EcciesimEme- Fraiicisc, -'adill. cent. viiiiisi- Eccles. Hisp.,cap, 17.

APIISPASfflATlOSM
REBt!SIMiilii|S
EXHISPANIAANTIQUAD. THOM/Eimtli) DE VAUGAS , 'lilSTdBlOGRAPHiBEGII.
FAUAr.WANET. rF.HIT.
FIIBTy.NA. Cmis; lPSE;UCBXTiS.t ,
vislTVK.KT. ryMvLo., ES-T. NVXC. 'SACni.^VO.
QVpQyE. ''"
'*''• iExi(.VA.mtiNTik MTIJ.I.T.'viiSTiGiAVii-Joik'.
-''-.', ET. HAOSVJl; INFELIX.NIL.Nl,l. NOMEX. HABET.
(Ex atitiquainscriplibne.y

Hlustrisiimo domino B. Fredenando de Verdet Vcirgas, qrcjtiepiscopo. S. Dominici eptscopu

Cuzceriii , caifioUti regis vorisiliario.
AttticpimEmerilmlcmdes,cui polius consecrandmdicandmqueerant a me L. H. quam tibi, Hiuslriss. Prwsul
qui iliiusoplima el clarissima taus olim benevolentiafuisti, telemum fama eris; itld, cum in ipso ahqlistiore
princepsjpsius tenaiiisvcxitlifer Emeritam fneris tutalus, hac, eum tuorum lot meriibrumqlofidEriierilehse
nomenubiquecelebrelur?Tibi, inquam, quemob unum mngnceillittsurbit potest.si iion exslihgiti, certedeside-
riumremitli. Nam ti antiquitcitemet originis pfmslantiam in illa veneramur, tttfiusque ihjeibnteriiptamur
imaginem, cumab ipsis impp. Romctms,qiiibitsVEBIcognomenobtigii, et at' tiefdeillOhosiro &Anii_i. IVREZ
DEVARGAStol illus/riujniii Hispqnia fcimiliaruhiduclore,trahas slemmatumveinmtethel gentritcltiriiitdinem.
Si pritcqrummbnumentqrumruiiiam ih iila idoiemns, in lub illa docirihnritm ' oihnium capacissihiojteciore
revixisse, in lua perdurasse men.le ferumomnium ad inirttculum fecundissimd cogrioscemus.Si dniisiiles
pietale, ducesbelli soieriia, scripiores nudilione, e. uiros o.ios a.umt magiiiiiidiiiepiaisiaHlesEmerita nqlesl
iuclare, le eiiamjactel necesseest, cujus reliqibhemlam Occidui quam Eoi orbis Ecciesim prmdicant; citjus
...... Ingeniumet rertimprudentiavelox
Ante pilos
non probata tolum ipsis Emeritensibus,quorum tu aliquando
.... . Pars riiignaseiijlns,
fuil,sedetiammarilimmComposlciliiniiraclu.sorce,tibico)mliumluum,
. . . . . Animnsqiie vicissim
A»l euram iibpeiidiipoj.ulis,aul olia riiusis.-'
Ciijiisdoctrinaita siipraomhcs omnibushoia tst, utnihil in universbencyclopmdimregnoMutarum sub mann flJ
diiioriesit,qttpd tibinoriilem pareai cqmmiitiicopSeiiiue uditoruiii; quos taitlo hondreet amore prbseqtieris,
tft effnsis omhibtts ttjfectu's"'ei iiiimdhifatiscbjiiisquCincujuscunqueeruditwnis Mbtuinsig.icrit, Mio^uierds,
perurt>hheexciiiiqi, huhquam sirie iibnitibWm "Ubefaliliiiiscongiario, ium beuevbienlimpignbrc:dlmittas
Earuneeiinvidendum aliitHui ofdMt prbceribtitexeniplum, te, etiam cuth minus posses, i« HHcrcitct,subsi-
165 APOSPASMATIONDE REBUS EMERITENSIBUS. 166
quente[anhnumeventu, omiita posse!Dehique (ui cUhcia geherosi pecloris iui detora verbo compreltendatrt.'.
'* «*.
Qui excelsnmgeneris nomenvirtiilibusaequas
Nec siuis ingeimimnobilitatepremi.'
Verum ttl hmctlbi merito debita, Fredenande clarissime el amicisshhe a me prmsertim suhl; in quem tot tua
singiilaiim nurila exslanl, itt omnemcerie frontem atlrivisse oppbrtune censerer, siilla silu quodam impiobat
obliviouispaterer obsolescere\ nec quocunquegrali animi libuinentogenii tui huinqniialem propitiarem. iinqtie
cum iantis nominibustibi me obsincium senliam, ut paria facere nequaqtiampossim, illud siiliemomnicunieri-
tione enitehdumpuib, .._.iii icthtomre coniitrbasse, el gralitudinis solum vertissc videar, gratamque lot bericfi-
ciorum memoriam, dum officibrum(Deus brevi concessit) medilaniur redhostimentum, mqiiibonique consulai
etiam cttqueeliam velim.
interim Deumimmortalem veneror, qui te tuis, patrim, amicis, nobisincoluniembrevireddai, et qutm rei.i.
causa abeuntemincredibili dolore sunms proseculi, redeunlem, ut debitis ih illa honotibus fungaris, pctri tmti-
lia excipiamus.

INCIPIT APOSPASMATION.
Eruditis et anliquitatis siudiosis aliquod operse A ul ait Ovid. ii Amor., eleg. 9, unde yOlurnCsesaris
prelium me faciuruin Suin aihitratus, si Paulum,qui apud Lucanum nosirum, ingenlis spirilus vaterii, ad
res Emerilenses -arile1000 afirioslilteris consignavit, milites vu liiarsal.
illuslraturns, iioriRullaqUsead Emerit_e urhis et Ec- Hx*cest illadies.". ...
clesiiB antiquiiatem el prsestanliam spectent, hic yufe pigpora, qusequepenates
quasi in labella, siudioso brevitatis corapendio, Reddat, et emerilo faciatvosMartecolonos.
nullo verilatis dispendio, nec obvia, nec inutilia ex Distinctius i:'
Ilispania antiqua, qiiam serumnabili laboie ex anti- Quaesedeseril emeritis, quaerura dabunlar,
quis paro, repra_sentem. Qiirenosterveierauusaret? Quaemoe.iiafessis?
Emerila. ipsi qui condende occasionem rra.bue- SIc Augustus apud Sueton. xin : Yeteranos in Itd-
runt, nomen eliahi iiiiluleruni. Dio, lib. LIII, cum liam reducendos, el municipalibus bgrii coitocandos
relulisset Augustum in Hispaniam Venisse Cantabris censuit. Noii absimililer in Hispania agros veteranis
rebellantibus et Asluribiis, et adversus illos Anti- el eroeriiis de.dit. Slarnahler iiitniisiiia antiqUUin
siium ducem, cum in morbum Tarracone incidisset, apud A. Occorieriiinler Hispan; iiiscripliones, fol. 20,
statim inisisse, sUbdit, iza.vav.u.ivov <__TOU*no),_f_,ou5 : EjlEBlTAAVtiVStAVETERAKbliVM D0M1C1LIVM ; CX
TOUTCU, o Auyouoro.*OUTOUJ TCOV
p.h ai»Y]).l>'..l_-TEpOUfiis illis iiomen. Eiherila Atilbniiio, sed uiia cuin suo,
o-T.a-icoTwv ai-.-/_, xa_ 7ri_)_vauTOtsIv Auo-.T_.v__. TIJV nairi Plqleinceb el Siraboiii Myovaru uuipnTu, Pliiiio
Ai.youor-'...'Hu_f,iTav Jf.a.wuf-Jvi.vv.riaut £Swxe.Finilo el Mel.e' Aitguslu Emerila. Ulrumque in iiiiinmis,
hoc bellq Auguslusemerilos milites exauctoravit, ur- liam ih aiiis efligiem Augusli circumdant litterae
bemqiteeos in Lusilania Augustam Emeriiam nomine, IMP.C/ESAR.AVGVST. et iri medio _edificii'!ihurOTuin
cbnderejusstl. a Anuo niiiiiruro post Romani condi- g poriarumqut' EMERITA. Nec noti ex uria parte facies
tam 728, ante Christtiin natuii) terlio et vicesiino. .cuiii"liiteris PERIMISSV. C_ESAUIS AVG.et iii* aveisa
Auguslo (~_esaretioinnii cohsule cum M. Siiano. boum pone seqnenie colono cum sculica,
Ex eo Isidorus nosier lih. xy Orig. c. 1. b Eme- jugiim et iriferius EMEBITA, in aliis vero ad effigiemC^ESAR.
ritam Cmsqr Augustus mdificayit, postquom Lusita- AVGVSTVS. POJVT,-MAX.IMP.et cirea muros et porias,
niam et quasd.amOceaniinsulas cepit, duiu ei nomen AVGVSTA. EJIERITA. COL.Nec ailer in numroo Tibe-
ab eo quod illi mililes veteranos constituisset. Nam rii huic siniilliino, hinc Ti. C_ESAR Av-GvsTvs.ip.qsT;
emeriii.dicunturveierani, solutique militia. Uirumque 'MAX. IMP.illinc AVGVSTA. EMERITA. Sic-in lapidibus,
verum, nam leste Suida, BST_/._.VO? rcupu 'Ptauuioi;o quos suo loco subjiciam. Hoc ergb noinine coloniam
u.izo\vf)ri;Tijf arpuzuat. Veleranus Romanus dici- deduciain esseex iis nunimis consiat, et aliis apud
tur, qui solutus est militia. Quo reciiiunl Glosseeve- Goliziuin iu Thes. Piuilenlius distinctius,
teres, in quibus emerilus imolsmvpyiiru; j) cmotnpu- JNiinclocusE neritaest
T£uo-«^ovo_-, nec hon IVTI\J.O;. y.u-
v.utu 0-T7r_!T--OTtXOU_- LlaracoloniaVelioniie.
ixunit; : ex more niinirum militise Romanse, in qua Plinius IV,c. 13 : Colonim,AugustaEmerila. Cujus de-
et prmmioet emerito donabanlur yelerani. Praemium ducenda.consliiuend-cquecuraiiiP.Carisio legatb pro-
pecunise,eroerilum agrorura largitioiie censebafur. prseioridemaiidaiamiiidicionummisnnt.exalterapar-
De prmmio Tacil. i Ann. in sediiiosa illa Percfimii le Augusti,ex alteraCarisii etEmerit.enorainibu.ex-
oralione, Sextus decimus slipendii annusftnes affer- pressis, niiiiiium IMP.CJESAR.AVGVST.EMERITA. P. CA-
ret^ ne ultra sub vexillis teherehiur, sed iisdemin _ RISIVS. LEG.PR.PR.Habes verani Emeritse conditse, ct
casiris prmmiumpecuniasblveretur. Deeiii_ri.oModes- -iiiditiilli iiominis causam utiiusqueiioiisoliinihonori-
tinus juriscorisullus ni de Re riiil., Veleranus eme- licain, sed eiiam satis aiiliquam. Sunt qui anliquioreni
rita accipiel.... emerito privatur. Hygehus Aug. lib. velinl et aliu.ndepetitaro; ut Tariphius
de Liinit. conslit. : Erat lunc prmhiiumierra et pro Arabs, a Michaele d.fcLuna ex ArabicoAbeiilaquirius e.iitus (anne,
emerilohabebalur. De utroque Aritis Menaudcr juris- uimultis pjacet, fictus ?) parj. n excidii Hispan., uhi
cnnsullus v, § fin. D, eod.'tii.., Veterunuset prmmia Emeriiani p.erplexo verhorum maie. cohsereriliuin
et emeritum capiet; nehipe velerum juslm militim ambilu describii, a Sem Tophaiio Japheli lilio,-Noa-
commoda, ut appellat Sueton. in Vilell. cap. 15. chi riepote, erectam iirbcm MORAT,quse Chaldaice
Nam Eineriius tsnerito et pramio fruebatur, et ut oppidum maximi capiiis sonat, quaiit poslea Chri-
commodiusviveret sliani iu Meridam corruperunt, inuliliter comminisci-
Fessusin acceptosmilesdeducituragros, tur; ul Didacus de Valera, qui cap; % part. n hist.
a EaSem-Jo.,Gerundensis episc. cap. 20. riupat.i- 4029, dalain. Emeritam jrnilitibiis eiiierilis abAu-
TTOI-EV. Hispan.ix, sed suo more mulla, interserens D gusib ait, sedillius cpiisiructloneni sequeiili ahno a
noii vera. assignari, 23 nenij-e ariiieCiirisiuin Tialuin.
b Ex verissima magni viri Ant. Auguslini suppu- Diruie c Jnsignia, quihus Emerila hodieutilur, anliquissi-
tatione, dialog.deNumiii.,quaiii viiletur sectiiusJoan. irias-luntiiibrum fdrmas videntur repra_sentare, cum
Mariana, lib. iu de Rebus Hispaiiicis, c. 25, et G. niceniljuset pdrlis sint ornairi, llla habes discurs. 24
Genebrarjus, lib. u Chron. Jac. veio Saliauus, de Nobilit. apud BariiabaiiiMbien. de Vargas Emeri-
toii), MAiin.-amioante Chrlslum. 24, hoc est inumli tens.
IS7 AD PAULI EMERITANIVITAS PATRUM APPENDIX. 163
Jlisp. ab Hercule victo Geryone conditam, et Franc.
Taraplia, qui vel a Myrmidonibusexstructam et no-
niinaiam, vel in Herculis memoiiam tatiquam Me-
moridam dictam suo more solens somniat. Yerum
hsccvigilaiilium somhia et hugae nugacissimae,quas
prudens practeriissem, ni__lveris rerum magnarum
arguhaenlis semper fabnlas soliias inservire". in ipsius
nwgnitudinis testimonium non ignoraverira Redeo
iterum Enierilam. Quaeapud quas in Hispania gen-
tes, si scriptorum veterum varietatem spectemus,
Biia fueril, nonduroliquet. Ptolemaeuslib. u, cap. 5, finibus aliqum sunt prmfecturm, quarum decimani
iuter Ceflicoitttn urbes collocat; Strabo, lib. iu in mquein orientem diriguntur, cardinet in meridiannm.
tot assignaiis colonia Latina fuil, hoc est
Tufdulis; Hygeuus Aug. lib. in Bmluria; Prudenlius Jugeribus Italici privilegiis gaudens. Paulus jurisconsultti ,
in Vettonia; nemine tamen dissenliente, nam tem- juris
porum inutatione provincise sunt ssepenumero mu- lib. n de cens., 1. ull. D., eod. tit. In Lusilania Pa-
tuiae. Quic causa (leste Pliniocap, 1, lib. m) magnot eliam censeset Emerilenses juris Ilatici sunt. Conventus
errores computationimensurm tmpiusparit ,alibi mu- Piituersa Lusitanise fuit. Plin. iv, c. 22, de Lusilanis,
taio provinciarum modg, alibi itinerum: auctis et di- provincia dividitur in convenlustres, Emeri-
liiimttis passibus; incubuere mafiu tam longn mvo, tensem, Pacensem, Scallabitanum.Addo totius gene-
dlibi pressere littora, torsere se el fluminum aut cor- ris ritns Emeritse florere cum Flaminicam, hoc est,
rexere flexus. Proimle non erit mirum (notanle Cl. B Flaminis Dialis (testibusFesto et Agelliox, cap. 15)
amico nostro, el de Hispania optime, si quis alius, buxorem, Eroeritensem celebrent ipsi lapides. Supcr
meiito Lud, Nonio cap. 31 Hisp.)\Strabonis tem- Exarramam II. duobus millibus infra Tenanuro op-
peslate, qui sub Tiberio Cmsarefloruit, Turdulosviri- pidum Lusitanise 10.VI.o. M.
but opibusquectaruisse; Prudentii vero mvo,qui sub
Theodosio, Arcadio et Honorio.vtgi.it, Vettonessupe- FLAVIA, ,L. F RVFINA
rioret (uitse, partemque Turdulorum agri occupasse, EMERITENSIS. FLA-
atqueita EHERITAH inter Yettonesqnnumerqtam,cum MINICA. PROVINC
piius inter Turdulos etset. De Bseturia apud Hyge- I.USITANI/E.IT.EM.COL.
num lacilis enodatio ex Pliuio lib. ni, cap. 1: Quw EMERITENSIS, PERPET
regio aBmti itd fl.Anam tendit extra prmdicta Rmtu- ET. HVNICIPl. SALACIEN.
ria appellatur induas divisapartes lotidemquegenles; D. D.
Celticos,qui Lusitaniam attingunl, Hispalensis con- Emerilseetiam laudibus attribuendum esl, ad eam
veittus: Turdulos, qui Lurilaniam el Tarracohein nsque viam sterni jussam a Goss. teropore Augusli.
accolunt,jura Cordubampettinl. His conjungitVelto- Lapis velus Capparae,
nes lib. iv, cap. 22, AbAna, quo Lusitaniam a Bm- T. VICTVRIO. ET. C. SEMPRONIO. COSS. POPVLIS PROVIN-
licaditcrevimut, ccxxvi Mpatt. A Gadibuscii Mpas- CLE.ARENAT. OB.SVPERIORVM. TEMPORVM. BELLA. A».
tibut additis. Genlet, Cellici, Turduti (sic in niss. SVMMAM. INOPIAM. JIEDACTIS. 1MMVNITAS. DATAEST.
anliquis, non Varduli) el circa TagumVettones.U' nde QVOAI). QVIDQVID. TERRARVM. AD.EMERITAM. VSQVE.AV-
in lapidibus non semel una leguntur. Eraeritse CVSTAM. 1NTERIACET. LAPIDIBVS. STERNERETVR. CENSVE-
Q RE.
P. -ENOVITALVS SIQVIDEH. E. MAIESTATE. AVGUSTI. DIVI.F. AC.S.P.
AVG.LIB.TABVL. Q. R. DIGNITATE. ET. AMPLITVDINE. HOC.ESSE.VT.PRO-
PROV1NC1.E. LVS1TAN1_E VINCIJE. PORRO. AB. 1TAL1A CONSTITVT-E. QV/E.DE.RE-
ET. VETTONI/E. PVBLICA. RO. BENE.MERIT*.ESSENT.1N. MELIOHEM.
Hispali CVLTVM.REDVCERENTVR.ITAQVK.TITO. MVRTIO. PRO-
M. CALPVRNIO. M. F. VINCI/H. UISP. CITERIORI.. PRJGTORI. DEMANDATVM. EST.
PROC.PROVIt.CliE VT. CCCCX. P0ND0.ARGENTl. E. PVBLlClS. POPVLl.RO.
LVSlTANl.E. ET. VETTONI/E, EMOLVMENTIS. QVJE.PRiETERlTIS. TEMPOR. QV.ESTOHES.
RECEPISSENT. PROVINCIAM. SVRLEVARET. ET. PONDO. E.
et alibi alii, qui Prudentio Vettonise Emeritam iri- PROVINCIALIBVS. QV.E.Ail. PHILIPPOS. QViE.AD.ACTIA-
buenti scrvient elucidando; etiamsi Emerilenses a CVM.SVPERERANT. AVT.QV.E.IN.«RARIVM. NONDTM.
Veitonibus videatur distinguere lapis alius in pago RELATA. FVERANT. CLX.
Oliya ex ruinis Capparensibus Uti etiam ad hanc e Cappara Vespasian. Iap. Emc-
L. PVBLICIO. L. F. PAP.THIAHVS. EHERIT. ritensis ex Surilse el Scothi schedis
i.m. XXVHN.S.E.S..T.T.L.C_ECILIVS. VETTO IMP.C*S. VESPASIANVS
SODALI. CIPPVM
D. S. P. AVG,PONT.MAX. TRIB.P. II.
IMP.VH.COS.III. DESIG. 1111
Cunctis honoribus a Romanis auclam sempei P. P. VIAM. A. CAPPAKA. VRBE
Emeritam fuisse ipsi in illam collati honores te- n AD.EMERITAM. VSQ.AVG.
staiitur. Ut commodius colonia deduceretur liberali " ! IMP.SVARESTITV
largitione ab Augusto jugera Emeritensibus plura LXXIII.
assignantur. Hygenus di.tinctissimede limit. constit.,
fol. !"*, edit. Rigaltianse: Modum autem Centurii Otho Emeritam praeterea adjectione familiarum anxit
qnidam tecundum ngri ampliludinem deducunt. In tum quoqtue injp. Tacit. i, histor. Eadem largittone chiia-
llalia triumvirijugerum quihquagenum,aticubi duce- lensibnset Emeritensibus ac provinciarumanimos aggressus,Hispa-
ntim. Cremonmjugera 210. D. Augustut in Bceturim sonibus universis civilatem familiarumadjectiones,c Lu-
Hmerita jngera 400. Quibut divisionibus-Decumani Maurorum civitates dono dedit. Rom. provincim Bmticm
hubent longiludinis actut Xh.v.actut xx. Decu. est soltim inier urbiumin MedilerraneistlarissimasinEt inerito. nam non
in oriente. Quibusdam deinde coioniis perticte fines, titania Emerita Lu-
liocest primm astignaliones aliit limilibus,aliit prte- numeratura P. Melacap. vi, lib. I, sed
teclurmcontinentur.ln Emeiitensiuin J-usitanorumcaputoppidorum
Urhs
,' Non ahsimiliter Petrus de Medina HD. H. Rer. . b Exornat hunc lapidem. arbor incognjta n uno
Hisp. c 07 nugaiur, sed Florianus Ocampius l.i, latere, ex, alh.ro aquila expansis alis quasi subvola
5-p. 14 Chron. Hispan. et Didacus Pcrez dc Mesa lura, trisiilcnm fulmen iinguibns tenens.
Sotis ad Pei. de Medina, et Lud. Non. c 31 Hfsp. :* Ita verissiiineemendante Cl. J. Lipsio
quidde ii_ sentiendum sit. erudite demonsirant.
 1C9 APOSPASMATIONDE REBUS EMERITENSIBUS.
a Prudentio dicilur. Parum. Ausonius in ord. nobil. A marilimum traclum, et usque ad Columnas, ete, In
urbium vm hoc titulo, DEEMERITA : quam marilimm parlem et Bmlisel Anas erumpunl,
Jure mihipost has memoraberenomenIberum hinc novissimaMaurilanim plaga inter Atlanticum in-
EMEKITA ; _equoreusquampraBterlabiluramnis; cidens pelaqus, frelum ad Columnas efficit,quoiextfa-
_~ubmit.ilcnilota suosHispaniafasces. neum cum Mediterraneomari jungitur. Et paulo ante,
Cordubanon, non arce potenslibiTarraro certant, Auslralis (Hispanise) tateris initium ad alium usque
Qusequesinu pelagijaciat se Bracaradives. flumen Anam el ejus egressum. Ab orienlalibus vero
Quod frustra Hispali conantur attribuere E. Vinetus partibus uterquedefertur. Alter quidem retro.in occa-
Comm. ad Auson. et P. Merula cap. 24, part. n, sum cursu elabilur altero longe major. Verum Anqs
lib. n Cosm., quod in aliquot Codd. reperiatur, et sese fleclit in Austrum, mediam inter amnes regionem
quod Hispali Iberum Hispanumque sit nomen, Eme- disterminans, qnam Cellm majori ex parte incolunt,
rita autem Latinum. Quasi vero Hispalis originem et Lusitanorum plerique,quos ex ulteriori Tqgi regione
Latinam nesciat. Jsidorus xv Orig. i, Hispalis a situ in coloniam Romani traduxere. In superioribus aulem
cognominata est, eo quod in solo palustri suffixis in partibus Carpetani, Crettanique et Vetlonumfrequentes
pwfundo paliscollocatasit: quam etiam etymologiam habitant, etc. Et tandem, Hic est quem flumen Bmiis
respexit Rasis, cum ait : Quando Hercoles poblo a alluit iisdemin locis nascens, ex quibus Anas et Tagns
Sevilla, fundola tobre madera e pusola nombre de isla mediminter ulrumque magnitudinis exisiens ab sui
de palos a. Et quare Hispalis aut Hispal Hispanum primordio, sicut Anas in occasum fluitans, inde iu
sit nomen, non video. Phoenicium aut Punicum po- auslrum defleclens, inidem lillus excurrit.
tius non male argutabaturvir maguus B. Arias Mon- Hsecex fluviis, ex urhibus etiam deducenda con-
tanus. Nec etiam video quare hoc argumentum va- " jectura est. Magna olim el celebris Ilispalis, sed iion
lidissimum putet V. Cl. Merula, cum non solum magnitudine et celebritate inferior Emeriia. De illa
fragile sit, sed etiam vanum. Aslipulatores lamen non in Hispania solum antiqua, sed Notis ad Festi
invenit alios, sed Bseticos,qui Jos. Sealigerum osci- Avieni noslri oram maritimam prsecipna dixi. De hac
tantise notant, quod i Auson. Iect. 23 et Iib. n, cap. nunc, tantam olim fuisse, ut cum, -' Corduba, Tarra-
30, vulgatam Ausonii lectionem erudite lueatur. cone et Barcinone vix vellet cerlare, ut Ausonius
Scio Bselimab antiquis merito celebrari et navigabili scribit. Et certe ea niagnitudine uibs hsec quondain
commercio divilem; sed non ignoro ab iisdem Hispa- fuit, ut fabulis, rerum omnium (ide majorum rilu,
lim sive Spalim Baeti fl. praecipue non designriri, ut noii apud Arabes, sed eiiaro apud Scriptores nostros,
Emeritam Ana.. De qua Plinius 4, cap. 13. Augusta locum prsebuerit. Quibus si credendum impune esset,
Emerila Anm fi. apposila. Prudentius de eadem, moenia trium fere leucarum ambitu circum lata, de-
QuammeinorabilisamnisAnis cem et septem cubitis laia, et quadraginia quinque
Pr_eierit all-a : 1500 turribus dislincla, 44 prseter maximam
Quem Paulus Emerilensis noster expressit, eap. 2, portis palens. Quam quidem aniplitudinem civiuni
Memorabilis amnis Anas nimiumexcrescens.Sic ab bellatorum numerus adimplebat. Ex iSIi:isfama lii-
Auson. hic spanum illud decantatissimum
Emeri.a,aequoreusquantpr_elerlabiluramnis, MERIDA, que en las Espanas
Olro tiem_ofuisieRoma,
Et epistola ad Paulinum, olim apud posleros emanavit. Unde non immerilo
Emerila_que a nines. . . . Jos. MoleXiusinsignis sui temporis mathematicus
!) Addo notioreai binc Enteritam el Anam Ausonio C cum Plolemseum illuslraret lib. u, cap. 5, ait, Ati-
fuisse, cum utriusque bis meniiuerit, quam Ilispaliin gusta Emerila, Merida vulgo, olitn allera Roma : naro
et Bsetin, quorum nunquam. Itaque magis hsec ex cum ea quse digna, quse cuni Romana magniludine
familiariori Ausonii cognilione, quam ex alia ralione comparanda censebaiur, alice Roroa inferiores inu-
pensanda, Baelis(non nego) sequoreussit, nain Ocea- tiliter cerlarent : potius
ni naiuram erga ftuxum refluxumque declarat, lesle Submiltitcui tota sucs Hispaniafasces.
Philostrato in Apollon. v, cap. 2, Hinc Emerita Romseet Romanis ne videretur ingra-
Et celebreOceauoatque alteraisssslibusHispal, ta, quanlum maxirae potuit non solum ad urbis, sed
Silio nostro Punic. m. Quid ergo? anne non sequo- ac civium exempluin sese tolam serinone, veste et
reus Anas, cujus magnitudinem oinniuin saeculorum moribus composuit. Strabo, HI de Turdilanis : Plane
inonumentis contestntam noseiimis? Bmlis (Plinio Romanos mores assumpserunt, ne sermonis qttidem
auctore m, cap. 1) modicus primo, sed multorum flu- vernacuti memores, ac plerique facti sunt Latini el
mirmm capax, quibus ipse famam aquasque aufert. colonos acceperunt Romanos, parumque abest quin
Undeimnierito reprehensus a crilicis Isidorus noster, omnino Romani facli sinl, et qum nunc conditm sunl
rui XIIIOrig. 21, Bmlis diclus, eo quod humUi solo urbes Pet Augusta in Cellicis, AUGUSTA EMERITA J'JI
decurrat; BKWenhn Grmcehumilevel mersum vocanl. Turdulis, etc, etqui hanc (ormam sequuntur Hispani
Anas vero orlus Laminitano agro cilerioris Hisp. et Slolali seu Togati appellanlur. Nec minore cura aedi-
modose in stagna (undens,modo in anguslias sorbens, li.iorum publicorum moles ad Romae imilationern
aul in lolum cttmcutis condens, et swpius nasci gau- O curata ab Emerilensibus est, theatro nimirum, arcu
dens, in Allanticum Oceanum effundilur, ingenti triumpbali sive topseo, Nautnachia et ponle Ro-
nempe semper ac ubique alveo. Quid argulius ? iiiaui operis longissimo nobilitala, quse ihuilis apud
Strabo inilio lib. m, cuiii de Turditanis agerei, et Scriptores nostros agitaulur. Tanturo verba doct.
Aiiam BiBlimqucconjunxisset, BselimAna inferiorem Lud. Nonii, quse,multorura summam continent, hic
proponit : Hmc aulem plaga (Tiirdilanorum) inter apponam ex c. 31 Hisp. Sila esl Emerila loco cam-
Anamad orlum quidem usque ud Orelaniam prolendi- pestrijuxla fl. Anam, vulgo Guadiana; qui pulcherrimo
titr. A meridie vero ab ejus eruptione usque ad Anm slralus ponte, ul ex archilecturwconcinnitateconjicere
0 Sic etiam Roder. Toletan., lib. i, cap. 5, de Eccles., nec non V. Cl. Lud. Nonius, c. 31
Hispan.,
Hispali, eo quod prima habilacula palis suppositis re- ut minoruin gentium scriplores omillam.
gimensusctperunl- c Mariana ui de reb. Hisp., c. 25, accurate, ut
b Stibscribunt Emeritensi laudi D. Roderieus a solet, de Emerila : Colonia constitula Aug. Emer.
Cunha Bracarensis Ecclesiae archiepiscopus pri- nomine, prmterfluenleAna fl. inpaucis nobilissimo.
inas, ingens Hispaniaeornamentum, singulare prae- Qumciritas priscis lemporibus(requentia,amplitudine,
sulum omniuin exemplar, cujus eruditio nobilitatem, copiis, aucloriiate lum civili, lum sacra, cum prwcipuis
qnaeprima inler Lusitanos est, aequat, cum tanien Hisp. urbibusde principalu cerlabat. Lusitanim cupul,
nobililas ab lnunaniiaie superelur : tol in illo heroe mtde et MAGN/E Emerilm nomen tulit. Eodem modo
prxstaniissimaedoles: cap.2 tracl. de PrimatuBracar. Sleph. Garrunius lib. vi Comp. Ilist., e. 27.
PVTBOI. LXXX.
 171 AD PAULl'EIIEKITANl VITAS PATRUM APPENMX. 172
_.«,', Romanam magnificentiamrefert. Ilac in urbe A Arcobrica m. p. xxm.
dno eranl aqumductus,quorum adhuc hinc inde sparsi Aquse I Bilbitanorum m. p. xvi.
arcus visuniur, qui operis splendoremprm se ferunt. Bilbili m. p. xxiv.
Vrbi ctiam conligua moies, quam incolm septisolium Nilorbrica [Al. Nertobrica] m. p. xxi.
vocdnt, quod referant slato tempore septem Pmnorum k Seconlia m. p. xix.
reges hac in urbe conrenire solilosfuisse, el his sedibus Csesaraugusta m. p. xvu.
sedisse. Sed germanm nugm sunt, cum sedilium ne ALIOITINERE ABEMER.C.G5ARAUG.
umbram quidem hmc moles referat; sed theatrum M.P. CCCXLVIl,EIC-
fuisse ail Gaspar Barrerius, quod arcus plane habet Lacipea m. p. xx.
coiiapsos, parietes vero diversis in locis integros, ru- Leuciana m. p. xxiv.
derrimaggeslione plane deformaium. Arcus etiam hic Augustobrica m. p. xn.
prope D.Jacobi cedemspectainr, quemincolmplurhni- Toletum m. p. LV.
que scriptores triumphales fuisse putanl: sed prmter- Titulciam m. p. xxrv.
quam quod falsum sit, triumphales arcus alibi quam Coniplutum m. p. xxx.
Romm(uisse,structurm siml magis illuslriset operosm; Caraccam ni. p. xxu.
res gestas, (usos ho'stes,vicloriasqueinsculplas habent; Cesata m. p. xxiv.
una cum tituio imp., ul Romaividere esl in arcu imp. Seconlia [Anne Segonlia?] m. p. xxm.
Seplimii Severi et Titi Vespasiani. Emeritensis vero Arcobrica in. p. xxiu
arcus nihil horumprwscfert, ideoque non abs re Bar- AquceBilbitanorum m. p. xvi.
ferius suspicatur (uisse iropmum aliquod. Insigne Bilbili m. p. xxiv.
prmterea antiquilaits opus conspicilurltic,Nanmachiu. B Nerlobrica
Secunt a
m. p. xxi.
Figura campi esl ovalis, liOO pedcs in lonqitudinem in. p. xiv.
porwta; luliludo vero lontjiiudini resuoudel: circum- Csesaraugusla m. p. xvi.
dala esl magno muro in arcus el (ornices deduclo, ut li-.n LUSITANIAM ABE..IER.C/ESARACG. M. r. CCCCLHX.
nonnullis in locis adhuc vesiigia monslranl. Vrbs Itwc sic :
olim nobilissima ad tnagnam incolarum infrequentiam Contosotia m. p. xu.
delapsa est, el prceter priscm clariiulis ruinas niltil Mirobrica m. p. xxxvi.
oitendit; ut meriio cum ingeniosi operis scriptore Sisalonc m. p. xxn.
Nasone (Melam. xv) exclamein, exposlulemque : Carcurium m. p. xx.
Tempusedax rerum, luque inviiliosaveluslas Ad Turres m. p. xvi.
Oinniadeslrnilis,viiataquedciitibussevi Mariana m. p. xxiv.
raulatim lenta consumilisomniamorle. 1 Laminium m. p. xxx.
Addam (ne quid desit quod ad Emeritam, quando A'ces m. p. XL.
illiusres sigillatiin aguntur, speclet) tria, quae apud Vico Cuminario m. p. xxiv.
scriptores de illa inveni. Fr.equenlia ftiisse inter Tilulciam m. p. xux.
Emerilenses et Csesaraugustanos olim conimercia, Caesarauguslamansionibussu-
docentibus id Iribus ilineribus, quse ab Antonino prascriptis m. p. ccxv;
Emerita Cspsaraugustamassigiianiur, nenipe ( si me Eadem comniercia invenio inter Hispalenses, Cor-
emendatorem auuis) dubenses, Salacienses , Olisipponenses el aiios cum
Q Emeritensibus. Kinera ipsa manifeslant, quae (uti
AB EMEBITA C /ESARACG. M.r. locxxxn. sic : hactenus ad oram monui) emendaiurus adjiciam.
Ad Sorores m. p. xxvi. AB HISPALI EMEHITAM M.P. CLXV.SIC:
Castris a Caeciliis m. p. xx.
i- Tumulos m. p. xx. Carmone m. p. xxn.
m Obulcula ra. p. xx.
Rusticiana m. p. XXH. ""
m. XXK. Aslici m. p. xv.
Cappara p. " Celii m. p. xxxvn.
Cecliani \Forle Caeciliana] m. p. xxn. m. p. XLIV.
Ad Lippos in. p. xxn. Regiana
< Sentice Emerita m. p. xxiv.
m. p. xn. ITEMACORDCBA EMERITAM M.P. CLXI.sic:
A Salmaniica m. p. xxiv.
* Sabariam Equabona m. p. xu.
m. p. xxi. Calobrica m. p. xn.
f Ocello Durii m. p. xxi.
s Albucella Ciciliana [AimeCxciliana?] m. p. vin.
m. p. xxn. Malceca m. p. xxvi.
Am3'lobrica in. p. xx^u, Salaeia m. p. xn.
Septimanca m. p. xxiv. Ebora m. p. XLIV.
Nivaria m. p. xxu. Ad P Anam fl. m. p. ix.
Catica in. p. xxn. t Evandriana ra. p. xvn.
Secoria m. p. xix. Emerila m. p. ix.
Miacum m. p. xxiv. T\ Al.101TINERE '
AB OLYSSIPONE EMER.M.P. CXLV.SIC:
Titulcia m. p. xxiv. Aiiiio Prsetorio m. p. xxxvm.
Compliituii) m. p. xxv. s Abelterio m. p. xxnx.
h Garacca m. p. xxn. 1 Matusaro ro. p. xxvn.
Cesata m. p. xxiv. Ad septem Aras m. p. nx.
' Segoncia m. p. xxni. Budua m. p. xn.
" Male in vulgalis, Celicis. ra Sive Obolula,nam '0<TOVY.O)M Ptoleroaeo;'oaol.v.olu
"' Male, Turmulos. esl male in vulgatis Anton. A. Biucula
c Sic Ptolemaeo izvny.n. Appiano
" Forte 'Aauya Strab.
! Male, Salmalice. D An Cellica Plinii Hispalensis conventus ?
* Anne Sapariam, ex Isidori Chronico ? P Sic lego cum Ortelio, nam stalim subsequilur
t Male, Ocelo Duri, sunt qui velint Octo-durum. eliam iier ab oslio fl. AnseEmeritam usque. In vul-
* 'A^eixs/O.aPtolemteo est. gaiis non bene Aarum.
h Male Arriaca, nam Ptolem. Kucuy.y.a esl. i Anne EvuviipiuPtolemaci, quse in Lusiiani;i ?
1 Qnaenunc Siguemu. r Pessime in vulg., Ab Olis in Pone.
i Maie, Bilbacenorum. s Ab-Etteri leg. himlerus.
k Qusenunc Ruida. 1 Menisaro in c id.l. Ortelii.
1 Male Laminct,nam Ptolem. \upnviove;t.
 APOSPASMATIONDE REBUS EMERITENSIBUS. 171
173
Plagi-tria m. p. nx. A religionis antiquitatem Emerita B. jaelet necesse est;
m. p. xxx. cuius Ecclesisefundamenta jecit Petrus Lusilauo-
Emerita vel ibidem pontilicalia munera exer-
M . P. CCXX. _IC : rum apostolus,
1TEM ALIO1TINERE ABOLY.'IPP. EjIEIUT. vel alium, qni exerceret, SUDet apostolorum
cens,
» lerabrica m. p. xxx. more, prseliciens; unde non irnmerilo primum Eme-
Scalabim m. p. xxxu. rilensium praesulum huuc S. PETRUM,quo Braca-
>>Tacubis m. p. xxxi. renseseliam primo gloriabantur, possimusagnoscere.
Fraxinum m. p. xxxn. Caeteroiumseriera etsi niutatioiiererumettemporum
c Monlobriea m. P- xxx. inlercapedine imminutam e monumentis antiquis libei
Ad seplem Aras m. p. xiv. attexere. Quipost sparsos a B.Pelro Ratensi siveBraca-
Plagiaria m. p. xx. rensievaugelicselucis ratlios.primus Emerilae praefuit
Emerita m. p. xxx. episcopus, forlasse S. EPITACIUS , sed Pelro apostolo
' M. P. CCCXIII* Emeritam inviseitle. Dexter ad ann. 48 : Petrus ad
ITEMAB O^TIOFL. d AN.EEMF.R.USQCE
sic : llispanias venit, easque invisit; paslores ibi reliquil,
Prresidio m. p. xxm. Sextifirmi Epennetum episcopum creat, et Emeritm
Ad Rubras m. p. xvn. Epitacium; ut in quibtisdam ins . legilur, etego ad
eOnova m. p. xxux, illum nolo. De Epitacio Martyrol. Rom. 23 Maii.
Ilipa m. p. xxx. Subseculus, sed Iongo proxitnus inlervallo, MAR-
Tucci m. p. xxr. TIALIS(circa annum Christianum 258) quem Enieri-
Ilaliea m. p. xux. lensem volunt Vasseusad ann. 2)8, Moral. lib. i_c,
f Montc Mariorum m. p. XLVI. " cap. 45 , et Paciilla cent. 3, cap. 10 (elsi Baronius
Curica ni. p. XLIX. ad ann. 2584 et ex eo Severinus Binius tom. I
B Contribula m. p. xxiv. Concil., fol. 159 , Asluriccnsem dicanl). Hic, inf-.li-
Perviana m. p. xx. citate lemporum seduclus, una cum Basilide in va-
Emerita m. p. xxiv. rios errores incidit, adversus quos scripsit B. Cyprh-
nus Carthaginiensis episcopus epislolam Felici pres-
Succedit huic alia de Emerila apud scriptores ob- bytero et plebibus consislentibusad legionem el Astu-
servalio, quie secunda.riemp.. coccum lingendo opti- ricam , item JElio diacono et plebi Emerilw consislen-
imim circa Emerilam inveniri. Plin. ix, cap. 41, iibus fratribus in Domino , in ediiione Pamel. 68.
CoccumGalutia Rubens granum, etc, aut circa Eme- Succedit circa annum 312 LIBERIUS,qui concilio II-
rilam Lusilanim in maxhna laude est. Terlia, Otivas liberrilano decinio loco subscribit : episcopus Emeri-
praecipui saporis. Idein optimus et elegantissimus lensis sive Etneritanus (nam ulroque modo in mss.
nalura. scrulator xv, cap. 5 : Sunt et prmdulces per legitur), et concilio Arelatensi primosub Silvestio et
se tanlum siccatw, uvisque passis dulciores, admodum Constantino I, ann. 514, ex civiluleEme ita Liberius
rarm in Africa, et circa Emeritam Lusilania.'. In iis episiopus; de quo Moral. lib. x , cap. 5t. Circaann.
(veltiti in coiiviviis lieri amat, cum 347 FLOHENTIUS sive FLORENTINUS (eliam ulroque no-
Finit oliva dapes. iniiie legitur in autograpliis) qui una cum Liberia
(Martial. lib. xm, epigr. 35.) concilio Arelatensi ex civitale Emerila diaco'
episc.
ut,J coquus noster ait) fastidio arcendo jam sislo. nus inlerluerat; postea concilio Sardicensi generali,
Hactenusde iis quse ad Emeritensii urbis magni- /-Nicseni nimirum appendici, subscribit : Florentinus
tudinem spectant; nune quse ad religioiiem. Quse«b u ab Hispania , de Emerita. Circa ann. 380 ITACICM
ipsius fidei catholicse incunabulis illum illustravit sive IDACIUM (utrunique in mss. reperi) Emerilse
duoruiii apostolorum Pelri illorum principis, el Ja- episcopum assignatSeverus Sulpicius cum lib. n Sac.
cobi unici Hispaniarum patroni prsesenlia glorian- Hist. de Priscilliano ageret, sedcorrupte; nani Ida-
tem. Nam B. Jacobus cmn e Jaffensi porlu egressus tium Emeritw mtatis sacerdotem in vulgatis legitur,
esset, in Sardiniam usque insulam penelravil, el inde pro Emeritm civitalis, uti olim monui Comment. ad
in Hispaniam, in cujus urbe Carthagine solvit. llinc ann. 429. Dexlri, ubi multa de iis qui in Hispania
Granatam versus telendil, ubi cumjeciisel verbidivini ldacii, Ithalii, ilhacii aut ldalii nomine insigniun-
semina, discipuli marlyrio aslilit. Postea Menlesam, lur, et non vulgaria habes. ldacius Emeritensis con-
hinc Cordubamel EMERITAM perrexil, el per Lusitaniam cilio Csesaraugustanoi, aer. 418congregato, subscrip-
et Bracaram in Gallmciamvenit, etc., ut ait Brevia- sit. Poslmodum allum de episcopis Emeriiensibus
rium Armeniorum apud Ferdin. de Oxeda Domini- silentium apud scriptores est. Qui longa temporum
canum, cap. 6 Hislor. S. Jacob. num. 2. Accessit B. intercapedine, scilicet Leovigildi, hoc est 570 , oc-
Petri Ratensis, Jacobi discipuli, et Episcopi Braca- currit, PAULUSesl, de quo noster Paulus cap. 4;
rensis doctrina ; nam cum essel in Hispania S. Ja- cui successil FIDELIS,de quo idem cap. 5, 6, 7, 8,
cobi vicarius ad Magistri exemplum, non in una tan- Distinctior meinoria MASSOM; invenitur, qui diiobu..
tum civitatecommorabalur,sed zelo fidei citra et ttltra conciliis Toletanis Reccaredi lempore liabitis, sera
Tagum, populosquesibi commissosambiensjEgitaniw, nempe 627, hoc est anno 589 : ln Christi nomine Ec-
Calleitsim(sic babenl mss. Codices) EMERIT^E, Ambra- clesimcathoiicm Emeritensis melropolitanus episcopus
cim et in aliis Veitonumel Lusitanorum urbibus ver- D provincimCarpetanim constiluiionibus, quibus in urbe
bum Dei disseminavil. Teste Caledonio Pelri in sede Toletana interfuit, annuens subscripsil; nec aliter ser.
Br.icarensi successore in ip-ius Vila apud Hugonein 655, hoc esl anno 597. De quo Paulus noster a
Poriucalensem episcop., epis.ola ad Maurieium Bra- cap. 9ad21 : Massona, (iurriconcilii causa Toleli de-
carens. quse litteris Gothicis scripta exstat in coeno- geret, lustrationi eeclesise Toletanae astiiit. Julianus
bio S. Crucis Conimbricensis. Emerilte ilaque circa archipresbyter Tolet. iu Chron. : Ecclesia S. Marim
annum a Chtisto nato 40 prima Evangelii lux af- Tolelana , qum ab apostolo Jacobo fuit incwpta, et a
lulsil; n_imanno 57 Jacobus Petrum Bracarse prse- M. Marcello Eugenio Assumplioni B. Mariw conse-
fecit, et anno 45 Pelrus marlyrio coronatus est, ut crala , ab Arianis episcopis cogenlibus regibus Wise*
ex Dexlro D. Paciani F. alibi asseruimus. Tantam cjothorinnscepeprofanala , et a bonce memorim rege
* Non ut in vulgg. Gerabr ca : ex Anlon. fort. Montem Ariorum. Plolem. lamen Mupizvb;cst, Plin,
emend. Ptolem. in cujus codd. %kpim,ir.ulcgilur, et Mariani.
repon. 'iipifipv/.u. R Ptolera. KovvrpiSovru.Cocco abundavit, et olivis
b Ptolem. TazouS.f; male ilaque in vulgg. Tubucci. praodulcibus, sed raris.
° Non bene Mundobrica. h Sic ab anliquis fortasse appellatus a condiemlis
d Male in vulg., Oslo elAni. sive coquendis sapiiiissime faceliis, 'ut integro Schi-
e Onoba Plin. et Strab."Ovo§«, sed nonhociiinere. diasm. 10 Horar. Subsecivar., Decad. 4, oliin di-
f In vu'gg. pessime liiteroe coalueiani, cum leg. sputayi.
1"5 AD PAULI EMEBITANlVITAS PATRUM APPENDIX. lTIT
lXeccaredocathoticoresliluta rttu solemni\aApril. ab A . etsi in alio Ovetensi Goihico plures assignantur,
Euphemio vel Euphemiano Toletnno archiepisc. el nempe Merita ( reprsesento velerem scripturam )
llispaniarttm primate,prmsenlibusMassonaEmerilensi Puce, Olixibona, Oxonoba, Egitania, Conimbria,
metropolilano el BenignoBracarensiel ttliis nielropo- Viswo, Lamego, Culiabria, Abela, Cauria , Elbora,
litanis, e'o. Scd ubinam Toleti lempore concilii Abela, Salmanlica, Nvmanlia , id est Zamora. Nec
bahilabal Emerilensis? ldem Julianus in Adveisariis : aliter in divisioueab Wambaneregeinconcilio ToJe-
Bracarin conciliis Tolelanis habitabat in S. Leocadim tano xi procurala, apudItacium.
prmtorio; Ilispalens. in suburbanoejus templo; Eme- Hac snffraganeorum aucloritate metropolitana
riianns in S. Eiilulim, etc. Massona exsule intrusi Ecclesia Emeriten<isgloriosa incedebat ad excidium
suniin illius locuin SUNNA ct NEPOTIS,pseudo-epi-i- usque Hispaniaefalale, in quo Muza Arabum dux
copi, i'e iiiiihusa I e. 11,12,15, 14, Pauli. Vero ivit Emeriiam (verbis riicam Roderici Toletani, cap.
(ipiscoio Massonte INNOCENTIUS successit, ex Paulo 23 , lib. ni), quw multis et antiquis mdiftciisanliqum
rap. 2. Q i xr. 648 anno, nimirum 610, Guiidemafi dignilalisgloriam testabalur, el incolmde muitiludine
regis dcerelo EmerilensisprovincimLnsilanimmetro - prmsumenlescontra eum ad prmliumcxierunl: sed ea
politam s episcopus, dum in urbem Toletanam pro die Muza non poluil prcevalere.Videns aulem quod .j
occttrsuregio advenissct, assensumprtebuit ciiquesub- non poterat oblhtere, in lapidicina urbi proxima insi-
scripsit; iiec mullo posl RENOVATUS, de quo Paul. dias occultavil, et sequenlidie , ut Iteri feceranl, ci-
cap. 2i. Cui SrEriiANUM successisse Nol. ad cap. 21 ves ad prmiium processerunl; sed inler celalam el
proba.i; qui sntio 619 concilio iv Tolet. subscripsit acies inlercepli ex civibuspliirimi occiderunt, et qtti
EcclesiceEmeritensismetrop. episc. Posl quem ORON- evadere poluercmt, ad urbis cmbilum confuyentnl.
TIUS,cujus meutio exslat in co ic. Tol. vi, aer. 67t>, " Eral enhnmuri firmitas miro opere fabricata. Cliri-
ann. 636. Nam in subscriplionibiis Gunliscusprcsbij- stiani atilem corde pusillanhntdesperantessequentidie
tcr agit vicem Orontii episc. Ecctes. Emeritensis. Et colloquiumpetierunt. Cumquepermissi ad Muzw prtc-
:cr. 684., ann. 546 iii vn Tolet. concil., Oronlius in sentiam accessissent, el viri caniliem atlendenles, ad
Christi nomine S. Eccles. Em rit. meiropol. episc., s^os post colloqnium redierunt, et exposila canilie
slatula definiens, subsciibii; nee non scr. 591, aiin. obsessorisopinali sunl senembrevilemporedesiturum.
655 coiic. vin intcifuit. PuSt hunc. PROFICIUS, Dei et icleoitla die a compositioniscolloquio desiileninl.
miseriiiioneLusitanim provincimS. Emerit. Eccl. me- Tunc Muza prwcepil murum perfodi chcumquaque:
trop. sedis episc, oesia synodalia cuni finitimis suis obsessianlem cib httus exettnlesplures ex fossoribus
episcopisinstitnta conlirnuvit ser. 704, ann. 666 in occiderunt.Die tertio itcrum colloquiumpostulanles
concilio Eineriiaecongregato sub Reccesuintho rege. ad Muzmprmsenliam redierunt, et quos pricliecctnos
Hujus suecessorem FESTUM invenio ipsius Wambani nolaveranl, tincturwopere coloriscontrarii invenerunl,
regni iniiio, nempe circa aiin. 675 , de quo nullam et fatttitale alloniii miraculumrepularunl, et ad suos
aliam menlionem lego praclerqiam apud Egic^nem itlico redeuntes nuntiantnl virum virlule prmditum ,
regeiii epi-l. OmnibusSS. PP. in S. synodoTolelana qtti nunc juvenili, nuncsenili prmsiantia jitxta bcnc*
xvi residentibus, iis verbis , et quia prmcessornoster ptacilummutabatur, et hticmiraculoconturbali, urbem
clivmniemoriwDominusWamba rex in ipsis regnan- protinus reddiderunl, inlerposiio tamen pacto, ut
di primordiis Theudemundum spalaritim nostrum, sctlvisrebus recederentel personis. Cepit ilaque urbem
conlru generis vel ordinis sui usum, Fesli quondtim anno Arabttm xcm , ullhna die mensis liamadun.
incitaiione Emeritensis episcopi, solius tanlum regiw ,Q Copiosius liaec" Rasis Arabs D_iliarab Marocliiorutn
poteslatisimpulsu , in eadem Emerilensiurbe numera- Mirainolini ac Corduba. regis historiographus in
rim officinmagere insiiluit, i tc. Hisp. descripl. Et Eleastras (si veruin , non ficluni
STI.HIAI.US aller aer. 719, ann. G81conc. Tol. xu, noiiicn tsl scriploris, qui Roderici cl lli-pani exciilii
cl it-r. 721, ann. 683 sub Ervigio xm, Emeritens. Ec- historise auaor diciiur, in quo p'm,i passim do
clcs. metropolilan. coniirmat, el xiv, aer.7i2 , ann. Emeiita) a c 141 ad li5, e quihus Moral. x, cap.
684 sub eodeti!, Maxinmsabbas age-s riccmDomini 73, et Marian. lib. vi, c, 2D.
Stephani Emeritensis Eccles simililer. Qui quilein Jacuit itaque, jace ,te inler bnrbaros Etneriia ,
MAXIMUS sub Egicane tur. 726 , ann. 688 in concil. h_ccnieirupo il.nia Einerilensis diguiias sine sede ,
Tol. xv, et ser. 751 , aun. 695 in xvi Emeril. melro- sine iioiiiiie, usque ad aniuiiii noslrm salutis pltts
pot. dicilur. mintts 1522 , cum Cullixius II CompostellanamEc-
ANDREAM eliam invcnio Emeritensem prajsulem clesiam melropolilana dignilaie sublimadl, el in ea
circa ann. 910 Jiilian. in Chron Blasius (Tolei. episc.) omnia EmeriiensisEcclesimjura iranslulit, omnesque
conciliumcontraliit hoc anno in urbe Tolelana. Con- illius suffraganeosComposlellanoarchiepiscopoparere
veniunt aulem ad illud episcopi, videlicet Ecjas Va- jussit, titait Vasccuscap 21 Chron, Quod verbis Iu-
lentinus , Andrcas Emeriiensis, TheodominusBraca- noeeniii III, Pont. Max., epistola ad Petrum Coin-
rens. Adelphius Elborens. ex Carpelanis, el alii nu- poslellaiiuiiilibuil lejielere ex lib. u Piegisl. : Voteus
utero xxx. Agilur de reformalione cleri et de offtcii enim apostolica se_.es Compostellanam Ecclesiampro
mulalione. reverentiaB. Jacobi aposloli,c^jus venerandumcorpus
llaec prsesulum Enierilensium series t-x autiquis in ea condtlumquiesctt, speciuli privilegiodecorare ,
concilioru.n tt scriploruni monumrnlis erijta : nec D dignilatem Emerilensis metropolis, qum peccatis exi-
plenior aliunde Ipsorum nolilia exlr.Tlnnia est. Nam genlibusa longis relro temporibususquenunc barbatica
vaiia Ecclesire Eineritensis, ut tempor,uii, vieifsi- tenelur ferilate cnpliva, eidemEccesiw cum inlegri-
ludo. Ab anliqui.-simistempoiibus totius Lus.laiiia. late Lusilanim provincimliberali concessionedonavil,
inetropolim fuissenullusestqui dubilel.NaiiiCnnsiaii- sicut privilegia (el. mem. Calixli PP. prmdecessoris
tinoMagnocuraii.te iiuexarihitpi copnlussivei rimas nostri liquidoproleslantur. Hinc prseter famani niliil
sedes llispania divisa est, Narbonensern nimiruin , Emerilse ex ecclesiastica dignitate relicliim est. Nam
Toletaiiam , Tarraconensein, Biacare.nsem, Spaleu- oppiessi..nein quam passi limerilenses sujitsub Ara-
sem et Emeriianara , iinicnique metropolilaesuffra- bibus, non aliunde nielius noscas quam ex epistnla
ganeis suis allributis. Emerilm melropoliin Lttsiiania Hludovici Pii Aug. ad Emeritanos Hspanisc, ali
provinciaobligere Avela, Salmanlica , Ebora , Cau- Einliaido , cujus epistolis inserla est, composila ,
rio , Oxonoba, Olisbona., uti in divisione provincia- edilaque inter analetta niinutorum diversi guncris
riiin Hispaniseel earum sediumhabel anliquus codex Scriptorum post Nolas viri docliss. Jacubi Sirmuinli
llispal. D. Laurtnli anle milie fere ami<is scrfplus; S. J. ad Capilula Caroii Calvi et suceessoruni, fol.
° De quo Mari.ina m, c. 25, de reb. HiSp. : Rasis pwdical, a Mauris eversam iiffmnans quo teiuporti
Arabs effnsisingenii copiis mulla ac pene incredibilia hnperimnsubdidcrunl Uispatiiw.
de ejtts urbis (Emeritm) mc.cjnificenliaelecjanltaqite
 APOSPASMATIONDE REBUS EMERITI.N_1RUS 173
177
.25. Quamlibet bic, quiabella occasio est, inserere A nilentibus Emeritm, uti eliatn Toleli, Bracarw, llis-
,um quod ab scriptoribus noslris tacita prsetermitta- pali, Tarracone cum numeroso cceiu provinciuliutn;
iur, tumetiamquod tanl Emerilensium oppressas exCirca eodem.
res , quara animos ad omnem bellicse virtutis aleam ann. 385. Enteriue Aug. i» Ilisp. Idacius
promptissimos conlineat. Hsec illa : Episcop. metropol. provinciw (Ac legerduin esl, non
pontifex) Lusilanim contra Priscillianum coacilium
HIUDOVICUS, divina ordinanteprovidentia,Imp. Aug. contrahit; auclore Fl. Lucio Dexiro in Cliron.,
omnibus primatibus et cunclo povulo Emeritano assentiente Severo Sul.iicio lib. ii Sac. Hist., a quo
in Domino S. riiversum fuis^e, quoi in collectione idustriss. G. de
Audimus tribulationem vestram et muliimodas an- Notis Loaisa arch. Tol. el Hisp. priro., fol. 108. exslal, iii
ad Dextruin oliin asserui. Concilii emypayvisic
gustias quas palimini per crudelitatem regis Abdira- habel, In nomine Patris, et Filii, el Spirittis saudi.
man , qui vos per nimiam cttpiditaiem rerum veslra-
rttm, quas nobis auferre conalus esl, smpissime vio- Synodus, quw gesta est in prorincia Lusilaniw cipud
lenter oppressit; sicul et patrem ejus Abolaz fecisse urbem Emerilensem, quw capul ejus diqnoscilUresse
: XJIepiscop. in unum colleclorumdic vin Id. Nov. ann.
comperimus qui injustis superposilionibus censum, 18 sereniss. et piiss. Reccesiunthi regis, wr. "Of, bnc
cujus debitores non eralis, sibi solvere cogebat, et
hoc de amicis inimicos et de obedienlibus rst ann. t>67. De quo vid. Iunoccntius m P. M.
propler , ad Petr. Comp.tstell. lom. II Epist. Ponlif.
sibi contrarios atque inobedienteseffecerat. Quia et li- Epist.
bertalem nobis tollere el injustis censibus ac tribulis omnes Haecde coneiliis. De Martyr bus etiam obiter. Inter
nos onerare , tttque humitiare tnolitus est. Sed, ut ., principem locum hitbet
uudivimus, vos semper sieut viri forles htjurias ab Gennine nobilis Eulalia,
Mortiset, mdole nobilior
iniquis reijibus vobis illalas [ortiler repulistis , et cru- Emeritiiinsacra virgo suam,
delnati ulque uviddati eomm virililer resiitistis. Quod i st
el vos modo facere mnllorum relalione didicimus. Cujusab ubere progenila
Ossibusornal, amore co.it.
Quapropler complacuit nobis ad vos has litteras diri-
ul in ea, Ul canit Prudentius poeta noster, et pius et eruditus
gcre, vosque consolari, alque exhorlari, de illius iaud. Unde Vena;itius Fortunatus
qua cmpistis, libertalis vestrm defensione conlra cru-, hymn.
delissimumregem perseveretis, el furori alque smvitiw Opiisc. de Virgln. lib. vni :
iltius , sicut huctenus (ecistis , cedere non dignemini. EulaliaEmerita tollil ab urbe C3put,
El quia idem rex cerlisshnus adversarius et inhnicus'< quam cum Barcinonensi ejusdem nominis et sctatis
tam nosler quam el vesler est, commuiniconsilio con- VTgine in eadem.persecutione martyrium passa con •
tra smvitiamejus dimicemus. Volumus euim, cum Deii fundit Equilinus lib. l, cap. 54, MavinaeosSiculus et
omnipotenlis adjutorio, proxima wstate exercilumi alii; nec mirum cum in Breviario Golhico Barcino-
uostrum ad marcam nostram miltere , ut ibi prwpara- nensi Virgini atlribuanlur quse Emeritensis sunt, ut
lus sedeal, etexspectel donec vos mundetis quandoi pluribusdissertii ad Dexir. ann. 500.: Eulalimprmstabal
promoveredebeal: si iia vobis bonum visum (uerit, ut' comilatum (verba sunl Breviarii anliqui Asturicensis
propter vos adjuvandos eumdem exercilum conlrai Ecclesise) Juiia convirginalisejus, elcum iter facerent,
communesinimicos noslros , qui in murca nosira resi- dixil ei B. F.nlal a .;Notumsitlibi. domina soror, quia
dent, dirigamus. Ad Iwc ut si Abdiraman , vel exerci- novissima vado, sed prior paliar. Unile in Martyrol.
lus ejus , contra vos venire voluerit, isti per nostrumi 0 Beda.', Usuanli, Adonis el Romano 10 Decemb., B.
exercilum impediantur , ul illi et exercitui ejus in ad-' Eidalim socia ei illi ad passionem properanti cotnes
julorium conlra vos venire non valeanl. Nam cerlos vos individua dicilur adlicesisse ; Eineriiae nempe, non
(acimus, quod si ab illo vos averlere , et ad nos con- Ba.cinone.ulputalEquilinusepiscopuslib. i.cap.SS,
vertere voluerilis, antiqua libsrtate veslra plenissime ett" et Volalerranus lib. xvi anih. cniendandi ex Vasaco
sine ulla diminuione vobis uli concedimus, et 'absque ad ann. 506. Emerilm tliaro in Iiisp. (ex Marlyr.
censu vel tributo , immunes vos esse permittimus : elt Usu.ir.i. et Rom. 95 Novemb.) passio S. LucreiimY
non aliam leqetn , nisi qua ipsi vivere volueritis , vosi et M., qum in persecutione Diocletiani sub Daliano
tenere jubemus : nec aliter erga vos acjcre volumus , prwside marlyrium consummavii.Nec non apud Emer.
nisi MI iios amicos et socios defensione regni noslrii Hisp. civit. natalis S. Vicloris mililaris, qui cum duo-
honorifice Itabeamus. Oplamus vos in Domino semper bus (ralribus Slercatio el Antinogeno diversis eictmi-
bene valere. Hucusque Hludovieus ad Emeriiae urbis. natus suppliciis, marlyrium consummavil, ul-aiiAdo
cives , cujus laudibus (ut eo , itnde discessi, rever- Viennens. 24 Julii, et Rom. Manyr. Apui Tlioniam
lar) non immerilo accensenda auctorilas illa erit, , Trugillum lom. II Thts. Concioti.et Amb. Moral. x,
quaro ex conciliorum doctrina, marlyrum gloria ett cap. 20. Emeriiae tribuuntur SS. MM. Hermogenes
virorum illustrium memoria adepta cunctis tempori- et Donatus cum aliis viginii iluobus, de quibus Be'da,
bus Emerita est. De singulis meo more , hoc esl bre- Usuardus, Marlyr. Rom. et Wandalberlusl2 Decemh.
viter. Synodos Emeriise plures olim habitas testimo- agunl. Hos in paludem profundani demersos marty-
nio Scriplorum scimus, e quibus vix nomina lempo- rium consuramasse faroa est, etapud Eraerilenses pa-
rum injuria reliquit. rv lus ipsa vulgo Mariyrum vocata lestalur. Non absimi-
Circa ann. 254, uti habentur frequentes synodi,, liter Fi les et Satiina Emeritse passie sunl, si Didaco
Tarracone, Hispali, Cartltagine, Bracarm, Toleli,, Roderico de Aimela seu Ferdinando Pereclo de
sic eliam Emerilm, an bapthmus collatus ab hwreticis; Gusman cap. 5, Tit. 3, lib. m,, Valerii Scholaslici
cum intentione faciendi quod Ecclesia prwtendit, va- et Vass. ad ann. 306 credendum esl. Nec immerito
lidus sit ? El conctusum, validum esse , nec sit ab Itm- iis accensemus SS. Christimarlyres martyris Marcelli
relicis baptizatos baptizandos ; lesle Juliano archi- lilios, et marlyrum aliorum fratres Servandum et
presb. Tolel.,..|ui vixit ann. Dom. 1050, in Chron. Germanum eremitse comprehensos, et ad marlyrium
Dequa re mullj Baron. ad ann, 217 et 158 , qua. ductos, ul testis esl Isidorus in Brevauo; de quibus
hicnon compilo. vid. Alhanasius Lobera c. 26, part. n, rerum Legio-
Circa ann. 306. Alind ex tribus metropolilanis Eme- nens. Non praetermiltara lacituni Decianum, de quo
rilm Auguslm,circa qttmstionem,qum lunc in Hispania Julianus in Chroii. ad ann. 388 : Celebratur adhuc
iltrimum agilabatur, ulrum essetmajus sacramentum, memoriaS. Daciani vel Deciani V. C. philosophiSloici,
t apiismus an confirmalio? qua de re consulla esl sedes civis Emerilensis; quem ctdeocelebrcttMuitialis, patii
eyostoiica; eodein auctore. Qusesiioni huic f cit saiis sub Adriano Romm cum aliis 4 die mensis Julii. Et
Melcbiades PP. el.am Hispaims epist. Hhpan. Episc. Decianumpassura Romseeodem die lestalur Martyrol.
s.ripla Volusianoet Rufino Coss., i|uae ex.lal toin. I veius et novum Rom. Eecle.iae ; el Decianuni ainLiim
Cuiic., fol. 18-i, R.iin. eiit. Martiali, cui eiiam alii Chrisliani chari eiudilionis e«
Circaaii'1. 55i. A.litulde rccipiendis<lapsis jain j.es- potentiGe.graih f.iere, ut Marccllus Eugenius; Vitalis
 f.ONDEMARUS REX GOTIIGRUM. l&t
Pulens et tlaudia, alnquc, uti ad Dexlrum docui, A
i.oium est ex ipso Martiali epig. 9, 39 el 59, lib. l et Aget penna liaudmetucnte solvi
I. lib. ii. Sloicuin ct am sciinus ex ipso etiain epig. 39 Fama snpersles.
lib. i, cum Inler militari gloria claros vir. illust. Claudium
ducem Emerilense.n
MagniThrsse.e consjiiialique Catonis
Dognnta Unumpro cunclis Famalocjuatur..
Decianum sequi dicat : E.uci .leusein etiam vocat lib. De
cod., epig. 58 : quo plura ad cap. 19 Pauli. Inler scriptores,
Gaudeal.pei.s8eCauionieoGales Si quis Ceero|,i_e
madidus,lalisequeMinervae
Emeriia Deciinomeo. Artibus.
Inter purpureas martyrum laureas eniicat etiam Emeritam ornat.
radians corona confessorum Felicis, qui Eulaliam
et Juliam in Rulianoprsedio comitaius esl, etDonati Dispereamsi nonhic Decianuserit
pTesbyteri, a quo edocla Eulalia ab ejus infantiu rudi- Ut illius ahiici verba usurpem epig. 40, lib. i, a quo
menlis ut Cltristum faterelur, ut Breviaria antiqua inter Catullum, Maronem, Livium, Nasonem, Senecas,
Palentinum etSalmantin. tesiantur. De iis vid. Mor. Lucanum et alios scriplis insignes viros Decianus
lib. x, cap. 20; Mariet. part. r, lib. i,. cap. 40, et etiam celebratur epigr. 62 ejusd. lib. Nec inferiori
Padill. cent IV, cap. 14. Quid plures? Plures Paulo gforia dignus IdaciusHisp. Episcop. cognomenloet eto-
noslro debemus, quos hic iiori repetam. Tantum r/M'oc/ar«s(apuJIsidor. Hispal.cap.2, etHonoriumAu-
addain,' prsecipuum Emeritensium erga Deiparam B gustuden., in quo lclalius, pro Anicio reponendtis, de
VifginemMariamabaniiquissiniislemporibusamorem Script. illustrib. Eccb s.)quisci'ipsit quemdam librum
etcultUm, sedverbis Juliani in Adversar. Ab Aposto- sub Apologelicispecie, in quo deteslanda Priscilliano-
lieis temporibusmaxima per ilispanias in B. Virginem rum doamala el maleficiorum ejus ctrtes libidinumque
devolioel singularis amor; quam, cum in vivis essel, eus probra demonstral, oslendens Marcum quemdam
invisebanl peregrini. quotannis cum muneribus, erai- Memphiiicum,magicm artis scientissimum, discipulum
que frequentissima celeberrimaqueperegrinaiio ex to- Manis fuisseet Priscilliaiii magislrum. Hic autem cum
tinsorbis partibus.ad eam. Prmcipuecivitates hmmil- Vrsacio episcopo ob n cein ejusdem PriscUlani, cujus
tebanl suos peregrinos Tarraconensts, Pampilonenses, ctccusatoresexsliterant, Ecclesiwcommunioneprivalus.,
Barcinonenses, ldienses, Cwsaraugnslani, Bracaren- exiilio candemnalur, ibique die ultima fungilur, Tlteo-
»e---,Clunienses, Asturicenses, Toletani, Emeritenses, dosio majore et Valentimano regnanlibus. De eo vide
quibus, eorumque civitatibus Yirgo saneliss. bmedi- quod superius, cum de episcopis agebauius, diclum
cens, et in suam iulelam recipiens, domum imlos el jam cst.
devotqs.remillebat. Eruditoriim ag-len claudat Paulus nosier, quem
Alios eliani bellica virtule et iittcrarum lautle primi a multis desideralum et laudatum nunc damus,
illustres Emeriia dedii, quos etsi ticilos nunc prse- ut in eo cujus causa hoc, quidquid est, libelli impeu-
Veriiiiltaii), sum est, cunrDeo quiescaulus.

ANNODOMINIDCX-DCXH.

GONDEMARUS,
REX GOTHORUM.

NOTITIA HISTORICA. IN GONDEMARUM.

(Mariana,Hist.de Esp.)

(Jundemarus, Willerico occiso, Gotborum regnum
conlinuo oblinuit, salutis anno sexcentesimo deciino:
an conjuraiionis princeps regnandi spe lanlum faci-
niis suscepit; an procerum sufiragiis, cuin bello P
paceque prudentia esselsingiilari?Francoruii) viribus
aljulum arbitror (licet enim in rebus lam dubiis
hrillucinari), qui Willerico irifensi erant, regein
factuni : argumenlo vesligalis annui quod Francis a
Gundemaro solvi cnnsucvisse salis conslat ex Bulga-
rani comilis, Galliam Gothicam pro rege ea a>tate
gubernanlis, lilteris : quse ad banc diem Compluti et
Oveti interveteres schedas librosque servantur. Unde
prselerea intelligitur Gundemari legalos a Francorum
regibus semel vio'atos, sacros eliam inler genles
barbaras. In quo, eisi comniisisse videbantur ut
Iiostium loco essent, nova missa legatione, Hispanis
oraloribus ne conveniendi quidem reges pot.eslati ni
factaui. His injuriis Bulgaranus animo commotus,
Tkeodorici oralores adilu llispaiiire prohibuiC; ct,
cum ad bellum spectaret, correptis repente armis,
Jubinianum et Corneliacum oppida, quaeex foederea
Reccaiedo cum Francis inito Brunechildi cesseraut,
in Narbonensi Galiia, pulso Francorum prsesidio, ad
Golhorum poleslalem revocata. Ea ne Francorum
armis repeterentur Brunechildis morte factum arbi-
tramiir non multo post consecuta, nulla ex se prole
superstiie. In Hispania Gundemarus Vascones im-
perio denuo rebellantes, ducesque et copias, quibus
Romani limilis custodia in Hispania credita erat,
prospero belli eventu exagitavit, salutis anno sex-
centesimo duodecimo, Toleiique ex morbo obiit,
Regnavitannum unum, meiisesdecem, dies tredecim:
ex Hilduara uxore nullam, quod scialur, prolem re-
liquit. Quo teinpore Romanam rempublicam in
Oriente Heraclius, Phocsc successor, oblinebat. Ec-
clesiam Romanam post Gregorium, Sabinianum,
Bonifacium III, Bonifacius eo nomine IV guberna-
bal; Ecclesiam Toletanam Euphimii, Tonantii, Adel-
i'!l GONDEMARIliEGIS DECRETUM DE ECCLESIATOLETANA. 4b2
phii successor, Aurasius studiis litlerarum doctrinse- A Quam sententiam separalo codi.illo Carlhaginensis
que, aniini magnitudine et probitate cum quovis provincia*praesulesquindecim, quorum res agebatur,
priorum coniparandus. Eo ponlifice alque adeo conflrmarunt. Protogenes, sanctse Ecclesise Segon-
primo anno regni Gundemari, viginli quinque prse- tinensis, Theodorus Castulonensis, MinicianusSego-
sules ex variis Hispaniseparlibus Toleium convocati biensis, Slepbanus Oretanus, Jacobus Menlesanus,
in causa Toletani episcopi et episcoporuni provincise Magnentius Valeriensis, Theodosius Ercavicensis,
Carlbaginensis, conventu corani rege ejusque jussu Marlinns Yalentinus,Tonentius Palenlinus, Portarius
liabilo, diseeplarunt. Euphimius enim Toletanus Segobriensis, Vincentius Bigastriensis, Eterius Basli-
proesulin superioris Toletani concilii aclis se metro- tanus, Gregorius Oxoniensis, PrsesidiusCompluien_is,
politanum per imprudenliam dixerat provinciseCar- Senabilis Elotanus. Unde inlelligilur Toletani metro-
pelanise. Reliqui prsesulesCarlhaginensis provincise, polilani ditione mullo plures Ecclesias olira quaiu
quse regionibus multo latior erat, Euphimii sub- nostra octate contineri. Nam de primaiu, quem in
scriptionem verlentes ad occasionem libertatis, Ec- omnes HispaniseEcclesias obtioet, nequenunc dispu-
clesise Tolelante parere recusantes, ad dicendam tamus, neque lunc de illo suscepta erat discepiatio.
causaro vocati, senlentiam mutare compulsi sunt: Ex Montani, haud dubium, tempore olim Tolelani
cum secundumAurasii jura, lum a rege pronuntiatum episcopi, conventu in ea urbe habito, jus in omnes
esset, tum ab episcopis, in quibus Leandro frairi jam B Carlhaginensis provincise Ecclesias prsesulibus Tole-
defuncto suceessor Isidorus Hispalensis, Innocentius lanis dalum, ipsiquorum causa agebatur confilentur:
Emeritensis, Eusebius Tarraconensis, et prselerhos, ut hujus convenlus acla el horum episcoporum san-
nisi codices sunt viliati, Benjamin Dumiensis erant. ctio manifesto declarant.

FLAVII GONDEBIiiRI
GOTHORUMKliGlS

DECRETUM DE EGGLESIA TOLETANA.

(Mansi,Concil.,t. X.)
FlaviusGundemarusrex venerabilibusPatribus no- Neque eamaem Carlhaginenseui provinciam in an-
slris Carlhaginensibussacerdolibus. G cipili duorum metropolitanortim regimine conlra
Licet regni noslri cnrain disponendisatque guber- Patrum decreta permitliinus dividendam , per quod
nitndishumani generis 'rebus promplissiina esse vi- oriatur varietas schismaluui, quibus subverlalur fi-
deatur, tunc tamen majestas noslra maxime glorio- des, et unitas scindatur; sed htec ipsa sedes, sicui
siori decoratur fama virtutum , cum ea quse ad Di- prccdicluiiiest, antiqua nominis sui, ac nostri cullu
vinilalis et religionis ordinem perlinent, sequitale iinpeiii, ita et totius provincise polleat ecclesise di-
i eclissimi tramitis disponuntur; scientes ob hoc pie- gnitate, et prscciileat potestate.
taiem nostram non solum diutumum temporalis liluJ auteu) quod jara pridem in generali synodo
imperii consequi tilulum, sed etiam aelernorum aili- concilii Tolelani a venerabili Eupheroio episcopo
pisci gloriam meritorum. Nonnullicnini in disciplinis manus subscriplione notatum est, Carpetania. pro-
ecclesiasticis, contra canonuni auctoritalem , per vinciseTolelanam esse sedem metropoliro, nos ejus-
nioras pra_cedentium temporum, licentiain silii dc deui ignorsntise senteniiam corrigimus : scientes
lisurpatione praeteriti principis fecerunt: ita utqui- pioculdubio Carpptaniie regionem non esseprovin-
dani episcoporum Carthaginensis provineise non re- ciani, sed parltni Carthaginensis provincise, juxta
vereantur, contra canoniccc auctoritatis sententiam, qttoil et antiqua rerum geslarum monume.nta decla-
passim ac libere, contra nietropolitanse Ecclesise po- (_ rant. Ob hoc, quia una eademque provincia est,
leslatem, per quasdam fralrias, et conspiraliones, decernimus ut, sicut Bsetica, Lusilania, vel Tarraco-
inexploratsevitse oranes episcopali officio provehi, neiisis provincia, vel reliquse ad regni nostri regimi-
atque hanc ipsam prsefataeEcclesisc dignitatem iin- na pertinenles, secunduin anliqtia Patrum decreta,
perii rio_itrisoliosublinialam contemnere; perturban- singuios noscunlur liabere raetropolitanos, ita et
tes ecclesiastici ordinis veritatem, ejusque sedis auc- Cartliaginensis provincia unum eumdemque, quem
toritale, quam prisca canoimm declarat senlentia, prisca synodalis derlarat aucloritas, et venerelur
abutentes. Quod nos ultramodo usque in perpe- piimalem, et inter omnes comprovinciales summum
tuum fieri nequaquam permillimus, sed honorem honoret antistitem; neque quidquam conleinpto
primatus, juxia anliquam synodalis concilii auctori- eodem ultra fiat, qualia hactenus arrogantium sa-
tatem, per omnes Carthaginensis provincioeecclesias cerdotum superba tentavit prscsumplio. Sane per
Toletanse ecclesioesedis episcopum habere oslendi- hoc auctoritatis nostrse edictum, amodo et vivendi
mus: eumque inter suos coepiscopos, tam honoris dainus tenorem, etreligionis, vel innoeenlise legcin;
prsecellere dignitate quara nominis; juxta quod de nec ultra postmodum inordinala licentia ab episcopif:
raetropolitanis per siugulas provincias anliqua cano- similia lieri palimur, sed per nostram clemeiiiiati}
iiuui traditio sanxit, et auctoritas vetus permisit. pra_terilsenegligentise, pielalis intailu, ct veuiari-
la". MARCJC \SSJNENSIS CARMENDE S. BENEDICTQ. F;i
d-v.nu*,el iiidulgenli_eopem concedimus: et dum sit _A bio inobediens lam degradalionis, vti es-coininiir.i-
m-ignacnlpa hacienus deliquisse, majoris lamen ac cationis eeclesiaslicsesenlentiam, quam etiam nov
iiiexpiabiliscensura tenebit obnoxios , qui hoc no- trse severitatis censuram. Nos eniro lalia in diviu-y
struih decretum, ex aucloriiale priscorum Pairuni ve- Ecclesiis disponenles credhnus fldeliter regnum iui-
niens, temerario ausu violare tentaverint: nec ultra perii nostri iia divino gubernaculo regi, sicut et nos
veniam delicti faciemus admissi, adempti, si dehinc cultum ordinis, zelo justilise accensi, el coni•
lioiLoremejusdem Ecclesise qnilibet Carlhaginien- gere studemus, el in perpeluum perseverare dispo-
8iumsacerdotum contempserit; subiturus procul du- nimus

ANNOBOMINlDCXI!.

MARCUS CASSINENSIS,
S. BENEDICTI DISCIPULUS.

NOTITIA HISTORICA IN MARCUM CASSINENSEM.

(Fabricii Bibl. med.et inf. aelatis.)
Marcus poela, S. BenedictiCassinensis circa an. B I lecta Paulo Diacono et Aldevraldo, ut Joannes Bap.
610 discipulus et lamiliaris , tesle Sigeberto c. 55, tisla Maurusad Pelri Diaconicap. 5 annotavil. Uein
YitamS. Benediclia GregorioMagno(lib. n. Dialog.) Petrus docet Marcum scripsisse de situ el construc-
descriplamdefloravilheroico breviloquio,et pauca (de lionecmnobiiCassinensis.Edidit Angelus e Nuce ad
miraculis S. Ben.dicii) superaddidit. Prodiit in Pros- calcem Clironici LeonisOstiensis, qui hujus carmi-
peri VartinengiBrixiensistomo lerlioPoematum ve- nis meminil ui, 28. Exstat el ani tomo IV The.auri
terum , curanlc Arnoldo Wiono, Roni. 1590, in-4°, IlaliaeMuratoriani, p. 605.
et in MabilloniiS c l Bciiediclin. p. 28, ;am pridein

MARCI CASSINEBJSIS
MONACHI

CARMEN DE S. BENEDICTO.

(ExMabill.Aot.SS.BB.t. I.)
Csccaprofanatns coleret dum turba liguras,
Et manibus factos cre~deretesse deos,
Templa ruinosis hsecolim struxerat aris,
Qrieis dabnt obscenosaera cruenta Jovi.
Sed jussrisveniens,eremoque vocalus ab alia,
Purgayit sanctus hanc Benedictushumum.
Sculptaqueconfractisdejecit marmprasignis,
Et templum vivoprsebuit esseDeo.
Huc properel, cailos oplat qui cernere apertos
Nec removet votum semita dura pium.
Semper difficili quseruntur roagna labore ,
Arctam semper habet vita beala viam.
lluc ergo cum scelerum depressus fasce subisseni,
Depositumsensi pondus abessemihi.
Credb quod et felix vita fruar insuper illa
Oras pro Marco si, Benedicte,tuo.
Hunc plebs stuita locum quondarovocilaverat arccm,
Marmoreisquesacrum fecerat esse deis.
Quod tunc si vero signasset nominequisquam,
Tartareum potuit jure vocare Chaos.
Ad queiii caccatiserrantes mcntibus ibant
C Improba mortifero reddere vota Jovi.
Sed puto prsevisseculmen signaverat aulse,
Nominelunc arcis templa moderna vocans.
In quibus seternsedamnatur porta gehennse,
Arxque modo vitaeest, qusefuit ante necis.
De qua stelligcri pulsaturjanua coeli,
Dum canit angelicis turba beata modis.
De qua colloquerisvero, Benedicte, Tonanli,
Monticulaet sacri dux eremita cbori.
Ad quam tu ex alio monitus cum monte venires,
Per deseria tibi, dux, via, Chrlslus erat.
Namque duos juvenes bivium perduxit ad omne,
Qui te firmarent quod seqiiereris iier.
Hic quoque viventi juslo prsedixeraluni,
His tu parce locis, alter amicus adest.
U Tesibi sublato tenebris mons ccelitus horret,
Et pallet nebnlis concolor ipse suis.
Mcerent,et largis distillant fletibusanlra,
Cumquesuisplangunt tabidalustra foeis.
Teque lacus liquidi vero llevere dolore,
El sparsit laceras silva soluia comas.
185 SANCTI WARNAH.vRlI ACTA SS. MARTYRUMTERGEMINORUM.
tredar ficta loqui, nisi le, ne solus abires,
Tres subito corvi promeruere sequi.
Ilic quoque te clausuru populi te tesie requirunt,
Exspectas noetis cum pia festa sacrsc.
Qui velut orbali raucis tibi ilere querelis
Instant, convictu quod caruere tuo
Ast huc perducto scopuli cessere, rubique
Siccaque mirandas terra relexit aquas.
Certum est monsChristi quodmoniibus imperetipsis,
Subjecitpedibus mons caput ipse tuis.
Utque suum tu sancte supervegetere cacumen ,
Submisso tumidam vertice planat humuro.
185
A Neve faligenlur qui le, Benedicle, requirunt,
Molliler obliquum flectit ubique laius.
Ilunc mons ipse lamen juste tibi redJit bonorem
Qui meruil tanlumte decorante bonum.
Arida tu cujus hortis componis amoenis,
Nudaque fecundo palmite saxa tegis.
Mirantur scopuli fruges, el non sua poma,
Pomiferisque viret silva dumata comis.
Sic homiiium sleriles in fruclum dirigis actus,
Sicca salutari ilumine corda rigans.
Sic, rogo, nunc spinas in frugem verte malignas,
Quse lacerant Marci pectora brula tui.

ANNODOM1NIDCXV.

SANCTUS WARNAHARIUS

LINGONENSIS PRESBYTER.

NOTITIA HISTORICA IN S. WARNAHARIUM.

(Fabric. Bibliotb.med. etinf. setalis.)
Warnaharius , vel Warnacharius , presbyter ec- B fer p. 75. Item Acta S. Desiderii episcopi Lingo.
clesise Lingonensis in Galliis , inilio sseculi vn a nensis , qui scec.n maiiyrium subiit,qu3e exslant ii,
Ceraunio episcopo Parisiensi rogatus, Acta Marty- Actis SS. Maii, tom.V, pag. 244. Prsefaiio horiim
rumdescripsit,exquibusadhucexstant: AclaSS. Ter- Actorum ad Ceraunium babetur eliam in Gcrardi
geminorum, h. e. Speusippi, Eleusippi et Meleu- Dubois Hist. Eccles. Paris. m, ,6, n. 12. Vide Hislo-"
sippi, edila a Surio, die 17 Jan., pag. 592 , el riam Galiicelilterariam , tom. III, p. 524.
Bollando , tom. II Jan., p. 76 , quem etiam conr

SANGTI WAENAHARII
PRESBYTERI
LINGONENSIS

ACTA SS. MARTYRUM TERGEMINORUM

SPEUSIPPI, ELEUSIPPI, MELEUSIPPI.

(Ex Bolland.AclaSanclor.Jan. t. II.)

PROLOGUS AUCTORIS.
1. Sanclo et a me pontilicali apice prseferendo ,
Domno a Ceraunio papse , Warnaharius salutem.
Prsecipuis beatissimorum episcoporum personis
assidue cosequari roeritis non desisteris, in oniiii
conversatione sacerdotii, sancta quolidie exornari
religione festinans , divinarum litterarum legendi
* De eo agemus 27 Septerobris. Quo tempore
vixerit, diximus supra in Prolegom. § 1, num. 5.
b Perperam sanclus appellatUr hic, et in multis
Doartyrologiisad 21 Junii Eusebius Cmsareensis epi-
scopus, qui licet de Ecclesia non male meritus sit,
dum gesta sanclorura deseripsit, tamen Ariana.
lise.resis propugnalor fuit. Sed cuin sancti Eusebii
«piscopinomen in sacris lanulis reperissent quidam,
C studio universa dogmata peragrasti: nunc sanctoiuni
marlyrUm gesla, ad laudis tnaecunmlum , pro ainoro
religionis congregare in urbe Parisiaca devolus in.
tendis. Unde b saneto Eusebio Csesariensi in semula-
tionis sludio cocequandus es , et pari glonse dono
perpetualiter memorandus. Da veniam nosirsc iriipe-
rilise, quoniam te tantum laudare non sufflcimus,
Cmsareensemexislimarunt,qui Samosatensis est, ul 21
Junii dicimus : forlassis quidam Samosatensis nonieu
ob Paulum h_eresiarcham suspectam habenles, ausi
velul mendum corrigere. CiiiisuleBaroniiun innolai.
ad martyrol. eo die, et 10, 5, an. 540, num. 42
ubi Sixtuin Senensem egrcgie pcrs.tringil, qui Eu
sebium Cscsarecnscm ausus luil rb Iixrrsi cxcusare.
1S7 SANCTI WARNAIIARU 188
quanturo esses cordi si facundia succurreret praefe- A i Cliristi confessioriem plurcs commili.ones acquirite,
rendus. Gesta sanctorum geminorum,qui in suburbio cuiii quibus de victoria Iriumphantes , nonien et di-
Litigonicsecivitatis pretiosam adepti sunt consumnia- gnitalis gloriam possilis adipisci seihpilerriam. Fruc-
lioi.em martyrii vel beatissimi a Desiderii martyris tus laboris veslri multiplici opulenlia cumulentur ;
et antistitis ipsius eivitatis , sicut devolionis sludio jiislorum paradisi sedes per vos plurimum de sancta-
iinperastis, ila desideranlissime me famulalionis obe- rum aniinarum acquisilione Iselentur. His et aliis
dienliae coguoscaiis. inullis eos sanctus Polycarpus prosequebalur oralio-
CAPUT PRIMUM. nibus.
S. Benigni ad Lingonas adventus. 5. Illi vern, navigantes feliciter, gubernaliofle di-
2. Gloriosa martyrum certamina studiosius rese- viua ad Massiliensiumliltora celerius pervenerunt:
rare Christo auclore compellimur, in cujus iidei cgressique ad lerras, Dei angelo prsceedeiite, pro-
aiimre acta fuisse procul dubio confltemur. Igitur sperum iler agentes, f jEduam civilatem ingrediun-
sancli tres gemini fralres Speusippus , Eleusippus et lu :•: ibique Domini provisione , reperlo Fausto, no-
Meleosippus, cum quantis ad martyrii digoitateni bilissimcefamiliseviro, senatoria dignitale conspicuo,
prsemiis pervenerint, explanare potius quam prse- et prsetorianis fascibus sublimalo , gralissime ab eo-
terire plenissima convenit ratione. Admirandum sa- B dem hospiiio sunt recepli. Quos.cumcomperisselesse
lis est et Dei omnipotenlis prsedestinaiione multipli- prsesbytcros, suppliciler postulavit ut amicos vel
ciler prseferendum. Ergo hujus rei ordinem prose- familiam suam per ablulionem baplimalis t-ftieerent
quentes, et gratiarum bfrteflcia largitoris diligeutius Chrislianos. Ille veio, jroptereminenempersecuiio-
perpensantes, principium publiceinus. nem, Christum colebal occulte. Obiulit etiam et filium
3. Denique sanctus Polycarpus b Ephesi urbis suu«i,_ Sympliorianumadolesceniem,sanctorumprse-
episcopus, doclrina beatissimiJoannis apostoliel evan- dicalionibus vel divina prsedestinatione succiduis
gelisl-cperfeete inslructus, Spirilu sancto replelus. lemporibus prseclarumni2rlyrem futurum. Et sanctis
fidei ducalu cupiens Chri-ti militiam ampliare , per tradens manibus, ut a sancto baptizaretur Benigno ,
diversas mundi partes suos dirigebat discipulos, et de sacro foniis lavacro a sanclo suscipereiur
verbum Domini nostri Jesu Christi genlibus liducia- Andochio, altentius deprecatus est. Illi vero opus ad
liter prsedicare. Audiens ilaque Aureliannm iinpe- quod veucrant alacres peragentes, et lanti viri obtem-
ratorcm post discessum c Severi impii perse.uloiis peranles precibus , per baptismi graliam , volunlatis
cruclelissiniaindenuo resuscitasse persecuiionero , et sute desideriis in omnibus salisfecerunt.
quod malo pejor princeps principi successissel in 6. Post hseccum prsefalusFaustus causam petilio-
regno, et Galliarum provincias corain se suisque C nis per collationem serraonum sanclorum sacerdo-
).r_esidihus,ac generaliter in cuncto populo sibi sub- tiim diligentius explorasset, sororem nepotesque
dito pronmlgasse edictum et decrevisse ut diversis ejus iu memoriam divina pielas perduxit. Tunc ait
omnes omnino punirentur suppliciis Chrisliani , eis: Esl mibi soror germana, Leonilla nomine, illus-
bealus Polycarpus sanctos Dei saeerdoles, id est , tris malrona , civis urbis Lingonicse; cui sunt nepo-
d Andochium et e Benignnm presbyteros, el Thyr- tes ex fllio tres gemini fratres uno paitu simul editi,
Simidiaconum , illuc prsedicalioniscausa deslinavit, lilteris liberalibus erndili, paierna lamen tradilione
viros scilicet virtulibus prseslanlissinios,in Dei amore adhuc genlili errore viventes ; quos mater desiderat
dilTusos, ad cerlaminis agonem festinos, pro Chrisli ad Christi militiara sociare. Subvenite , sanciissimi
nomine itinerum labore-; assum^re omnino devolos , sacerdoles , suis devotionibus , et nobilissimamno-
pericula maris suslinere noniardos, peregrlnationes> bilitate familiam, quam coepistis. His diciis, sancti
anibienier expetere hilares ac parenles pro religione' viri, rem pro qua venerant atlentius pertraclantes ,
Christi gratanter relinquere , pecnariim supplicia velI placuit utrisque consiliuin, ut sanclus Benignus ad
bealse morlis pasionem de-iderare polius quam1 territorimn Lingonicum illustrandum, juxta Dei sen-
timere. tenliam, properaret. Sancli vero Andochiusel Thyr-
4. Qui viri tres obedicntes sanclis monilis , navi-• D sus, Auguslodunensem viilam plurimum in divinis
culam aiscendentes, sanctis sanctus valediccns Poly- prccdicalionibusaugmenlanles, non posl multum spa-
carpus , ita. tradidit in mandatis : Ite, viri forles, ini lium temporis sub Aureliano principe lelici sunt
foililudine Christi lortiter dimicanles, pei sanclami coronati martyrio. Sanctum iiaque Benignumprse-
aSancii Desiderii episc. Lingonensiset martyrisi Gallias Benignumcum sociis tradat, iSeueroin Cliri-
Vitani dabimiis 25 niaii. stianos sseviente pervenisse Lugdunum , sub Aure-
h Non Ephesi , sed Smyrnm episcopus fuit saix- tiano tandem martyrio perfunclum. In ea vila mcn-
tus Polycarpus , ut ad ejus vilam 26 Januarii di- tio quoque flt sanclseLeonillseet tergeminorum ejus
ceinus. nepolum.
« Annis 59 post Severi morlem imperare ccepit; f Ea urbs Auguslodunumsive Angustodunusappcl-
Aurelianus. nculrius tcmpora altigit sanclus Poly- latur.
carpns.
<"De sfliiclis Andochioet Thyrso agemus 24 Sep- Auguslimbntemtransfertquodcelticalingua,
leii.b. ulinterpretatur Ericus in Vita sancti Gerraani An
" Vilam saiicli Benigni dabimus 1 Novemb., sedl tisiodorensis. Unde corrigas quod Corneli.usGrasiu.
ipsam quoque ab incurioso descriptam auciore , qui i scribit sanctos iEdua AugustoduiiUiucontendisse.
gub JWorcoAntoniomissum a sanclo Polycarpo ini n De saiiclo Symplwriano agcmus 22 Augusti.
189 ACTA SS. MAKTYRUMTERGEMINORUM. 100
falus Faustus sorori suse pro munere divino , sicut A j, cum saucto Benigno suis nepoiibus prsedicaret, ct
erat, de prsesenti transmisit. Illa eum scilicet veluli in cordibus eorum jaiii inspirata gratia diviiiitus
tnanna, quodde ccelo descendil, cum omni venera- convalesceret, miro pariler a.lilerunl sluporedefixi,
tione suscepit et se invicem intuentes, consideranlesque ouinia
CAPUT II. quse eis dicla fuerant, et conversi ad aviani suam
Tergemini, aviw monilu , et somniisad fidem invilali. unanime dixerunt una voce: Quare laniam et lam
7. In eadem igilur die meraorali nepotes sui in prsecipuam rem , tam diu teclam silentio tenuisti'.
viam et lumen prscclarum tantis
agro eui Palmasius nomen est, ad simulacrum» Dese cur nobis veritatis
Nemesis ritu solito profana sacrificia offerebanl, et temporibus occuliasti? Quibus illa blando senuoiie
de superstiiiosis libaroinibus avisesua. residua reser- respondens , elevans oculos et nianus ad coelos
vaverant: quam invilantes ad convivium servata expandens , Deo gralias agens , inlil: Filius meus ,
prolulerunt. Iila vero, omnia projiciens canibus , pater vester in tanta cordis perseveravit durilia, ut
respuit tanquam stercus. Tunc accedens ad eos emi- in larlarea sede deniersus , delictoruin obumbratus
nus cum sanclo Benigno talia ccepitverba produccre: caligine, desolatus omni sapientia etintellectu,c_eca-
Charissimi nepotes, cognoscileDominumnostrum Je- tus perversitatis consilio, Chrislum Dominura nec
sum Christum verum Deum esse, cui angeli et omnis B ' credidit nec unquaro voluit confiieri. Quid ei pro-
creatura justam exhibent servitutem , qni mundum desse poleral sermo divinus , cujus interiora cordis
omuem constituit, omnemquererum matcriani Iilira- incredulitatis maliiia ad inlegrum possidebat, et
tam verbisubita dispositionecomposuil; coelialtitu- lumen verum circuroseplus idolorum caligine viderc
dinem eadeni visione exlendit; terraruin spatia mul- non poterat ? Ipse lecit mihi hactenus taciturnilaiis
tiplicia laie lalius dilatavil; immensum abyssi pela- silentium custodire , dum timui ne sua inimica sua-
gus congregari et litloribus coarclari momentanea sione vos faceret a recto tramile perpetualiter de-
sententia ordinavii: pinxit coelum stellis, et duo viare. Volunlale enim Dei eo deficienle omuia hnpe-
luminaria pracipua constituens, quse omnia succi- dimenta sublata sunl. Ecce nunc tempus acceptabile.
dua vicissitudine quse feceral exornarent, ac vestila Aperite ergo oculos cordis el corporis, coelumpolius
lumine cuncla detegerent, omnino decrevil; mare inluentes , idoloruin iniraicam saluli vestraj cultu-
omne in piscium babitatione ad prseambulandum ram , Domini Clirisli repleli gratia , ab aniiuis ve-
concessil; diversis arboribus et graminibus tellurem stris ladicilus exstirpate,ul possiiisad seterua gaudia
omnem veslivit; omnia quse mundi qureque ani- pervenire.
lnanlia crescentia , vel vivenlia sunt, eadem consli- 9. Dum hsec et alia plura beaia Leonilla cum
tulione creavit. Postremo homlnem ad imaginem et' "-'sancto Benigno nepotibus suis narrasset, ut credu-
similitudinem suam formavit, qucm ad hoc sapienlise litatis indicia divina pieias in eisdem paiefaceret,
et intelligenlisesingulari dono locuplelavit, ul tan- visiones quas nocte prselerita viderant in m>mo-
tam mundansemagnitudinis fabricam, vel omnia quse riam revocaverunt. Primus Speusippus dixit:' Vide-
patravit diligentius requirat, ut discernat bonum a bam me in visione noctis prseteritje, in sinu avise
malo ne per ignoranlise desidiam postponat aucto- mese, quse lnamillam suam plenam la<le labiis nieis
rem, sed ut simulacris hoininuiu inanu factis ex infundens , dicebat: Speusippe, bibe lac , quoniam
diversis metallis , sensu carenlibus , et onini vitali in agone et certamine cum veneris , quanto plus
spiramine desolatis, ad humanam deceptionem dia- biberis , lanto forlius et velocius vinces. Et liseccum
bolica adinvenlione flguratis, non solum culturam dixisset Speusippus , Eleusippus ait: Credile et mo
venerationis iis exhibere non debeat, verum etiam hujuscemodi vidisse visionem : vidi in coclo super
ut immunda in omni abusione despiciendo diffugiat. sedem magnam sedentem , quasi ex electro et geni-
Ipsius enim perversa adinventio in hoc mundo idola mis , majestatis potentia radiantem, cujus spleivdor
figuravit, qui Adam primum borainem in paradiso immensus meum obunibrabil aspectum , ct ob slu-
consii ulum , per prsevaricationem decepit. Derelin- porem nimium pavor cordis raei terruit inlcilectuui,
quite ergo , dulcissimi nepoies , omnia idola dsemo-1D Tunc is vultu sereno me vocans ad se, dixit: Noli
nibus consecrata, et creatorem omnium rerum Do- timere, coronam victorise promereberis. Tertio loco
minum nostrura Jesuin Christum sine ulla ambigui- Meleusippus visionem suam exposuit: Vidi el ego
tate confltemini. Hunc b virum sanctum Benignum, nescio quem regem magnum satis , singularia scc-p-
queiii stanlem eoram vobis cernitis, de longinqua tra tenentem. Hic nos trcs pariter ad suam iiiililiam
regione ad vos pielale divina credite fuisse trans- provoeabai, prteclaris balleis accingebat, ningno
niissum. Attendile igitur ad verba oris ejus: Dei enim nos pretio a caplivitalis vinculo rediniebat, per-
sunt prsccepta, quse de ore ejus procedunl, discile petuse libertalis nostrse prsemia aureis litteris scri-
ab eodera doctrinam plus omni munere copiosaro bebat, donis non indelicienlibussitnul remunerabat..
et veslrse salvationi super omnia opportunam. Super bis ad me hortandum addidit, dicens : Meleu-
8. Dum hsec saluberrima alloquia sancia Leonilla sippe, vos tres fratres in meo palatio collocare de-
a MenscaJovi Nemesiosacrificasse
Tergeminostra- ansereni esset mulala, vel decepta a Venerc ii.
dunt, qui mythographis igiiolus, nisi sit dictus, quod aquilan.iversa. Vide Lilium iu Castoribus.
ff«i?i(.«i»-cygnispecie comprcssit, cuni ipsa vel in b Alia M.s., Felicem.
 191 SANCTi WARNAIlvRII 132
crevi, et a_lernis prsemiis pai'icr coronare. Avia A manifeslissiroe declinasse, el Jesu Chrisli oiiini-
vestra cunclis diebus ac noctibus pro veslra salule potentis fiducia, Deorum simulacra pro nihilo du-
supplicespreces effunditutrecto tramite gradientes, eenles et in orani abusione despicienles, a lunila-
liberali de tenebrosa caligine, verum lumen eontem- mentis cum ipsis idoliseverti jussisse. Crcscit ruinor
plari possilis , et de condemnationemortis ad vitam imniensusin populo ,*excilantur in iracundiam pri-
veniatis perpeluam. Hsec et alia plurima adhortatio- males, judices et sacerdotes idolorum , et nimio
jiium verba mihi rex , quem dixi, narravil in visu. furore succensi ad Dei pueros undique conveniunt;
0 quam admirandas , quam concordantes et unius congregalique in unum dixerunt primates ad eos :
rei indicia designantes, vel in perpelua memoria Qnsevos lam repeiiliiia invasit lemerilas ? Quis vos
retinendas, in noctis tenebris adhuc positi, illumi- persuasit culturam deorum nostrorum relinquere,
nali jam prsedeslinalione ex gratia Spiritus sancti, quam"nostrivestrique veteres ab antiquis lemporibus
tres fratres, gemini nieruerunt videre visiones! His coluisse noscuntrir, decreta principum convellentes?
tribus pueris , obtentu avise,antea est Trinitas reve- Chrislum , quein pro Deo adoralis, Judseiipsum in
lata per gratiam, anlequam plenam Chrisli perci- mortis condemnatione cruci aflixerutil. Tum sancli
perent disciplinam. Viderunt illuminalis ex parte rcpleti Spirilu sancto dixerunt ad eos: 0 demenles
oculis prius DominumDeum , quam per oris confes- B i» profunda deinersi caligine, perpeluis tenebris
sionemplenius cognoscerent Salvatorem. obuinbrati, et niinia gravati mole peccatorum poe-
CAPUT III. naruni indeficientium morte perpetua coudemnati,
antiqui hoslis errore decepti, quid nos saxa el csetera
Eversis idolis, fidem publiceprofessL uielalla , in liominumefligiesab honiinibus flgurata ,
10. Perpensanles denique infra sancti Gemini de adorare compellitis, quse nullum vilse spiraculum
roiicordationibus visionum, prsedicationibns sancli habere videnlur? qus nihil sunt, nihil sentiunt, pro
Benigni ac bealse Leonillaeoralionibus incessanler in- nihilo ab slullis omnino colunlur. Deus verus ct
slructi, cogilabanl alteiitius quid agere procurarent; vivus Pater et Filius et Spiritus sanctus, unus in
desideranles eiiam ut delersa caligine purum clari- trinilate Deitalis et trinus in majeslatis unilale cre-
latis lumen in visulucis visibiliter coiitemplareiitur, dendus. Dominusnoster Jesus Christus ipse est Deus
et Deumvivum et verum sine ulla ambiguitate co- de DeOjLuinen de lumine, Splendor a splendoie
gnoscerent. Tunc dixerunt ad aviam suam: Indica procedens , qui semper est semperque fuit, el sem-
nobis quid faciamus ; ut prsedicatio veslra , omni- per ipse sine fine roanebit. Ipse fecit oinnia quseboc
bus erroribus effugalis, nostram possit proficere ad in mundosunt.
salulem. His dictisbeata Leonillaexsultansde sancta Q 13. Tunc permoli sunt priroales populietjudices
conlessione hepotum suorum , el Deo gratias agens , el sacerdotes, qui ad speclaculum venerant, in
dixit ad eos una cum sanclo Benigno: Cusloditei nimia iracundia corilra sanclos Dei faraulos. Exsur-
ergo omnia prseceptadivina, et Regem regum Chri- gens autem Quadratus iracundia repletus Speusip-
stum Deum esse sine dubio credite, separati a nefan- pum et Eleusippum pugno percussit in facie quia
dis idqlis , vosmelipsos Crealori vestro Deb offerte. ipsi duq tanlumloculi fucrant.CondoIensMeleusippus
Docuit autem eos sanctus Benignus omnem sanctam exclamavil,dicens: Cur me de isto percussionis dono
doctrinam, et perfectos in fide Chrisli eonfessionem i cum fratribus meis non fecisti panicipem ? In iilis
credulitatis veram et manifestam,, per inlusionemi ostendisli optabile principium passionis, me aulem
sancti Spiritus, ut cognovil eosdero ad inlegrumi ' quasi pro luis incredulis aclibuS honorans a sancto
recepisse, baptismatis ipsius pariter gratia conse- consortio sequeslrasli. Unanimes in Chrisli con-
cravit. Deinde sancius Benjgnus * Divionem peliit. fcs.ione sumus, scqualiler per veslram peiiidiam
castrum, ubi plures laboris sui fructus congregans, de Cbrisli reinuneiatione congratulamur. Quadratus
non pbst roullum tempus pro multis merilis condi- dixil: Ilodie vos pro coiitemptu deorum nostroruin
gnam martyrii coronara promeruit. diversis cruciatibus puniri disponimus. Eieusippus
11. Sancti vero gemini fralres, conhrmati ini D ) dixit: Quantum nobis majora tormenla parabilis,
omni credulitate Chrisli, servis suis prseceperuututt tanto. amplius nos de Dei gratia confortalis. Palnia-
simulacrum Nemesis confringerent, et duodeciml lius dixil: Nisi linguas eornm radicilus amputemus,
templa, quse.in domo coruni crant constiluta , fun- non cessabunl loqui injuriam noslram , vel deoruni
ditus everterent; ipsas eliam idolorumstatuas simul1 nostrorum. Speusippus dixil : Si linguas noslras
in confractionem redactas, prolinus dissiparenl:: crudelitas vestra carnales absciderit, in interiorihns
feceruhtque servi oinnia qusefuerant a dominisim- nostris magnalia Dei narrabimus et de sancla credu-
perata. . litate Chrisli nunquam nos malilia vestra separabii.
12. Interea faraa cilala percurrens cunctos ter-- Iterum Palmalius et Hermogenes aiunt: lnfelices
rainos civilatis Lingonicseperagravit, nuntians tress unanimiter ad morlis vestrse intcrilum festinatis.
geminos fratres nepotes beaisc LeoniJla., illustribuss Speusippus dixit: Mori eniin pro Christi noniine
o gloriosum esl; inde ad vitam celerius pervenienuis
ortos natalibus, ad Christi culluiii dcvolionisstudio
a Divio, Gttllicc Dijon; urbs primaria ditccttusBurgundim, (use describitura Claudio Roberlo, in Gallia
CJtristianq.
195 ACTA SS. MARTYRUMTERGEMINORUM. 19i
xternam, tibi nulla tristilia est, sed gaudia quse », parari. Confortati tamen a Chrislo, ul virtulis tole-
nullo lempore liniiiniur, raiilia divinitus interius miiiislrala, in confessione
CAPUT IV. el credulilate Christi viriliier permanebant : el in
Varie cruciali coronantur. ipsis lorineiilis suspensus curo fratribus Meleusippus
14. Videnlesque eos Palmatius et Qtiadralus et judicibus irisultabal, dicens : Doroinus nosler Sal-
llermogenes in Clirisli confessione conslanter per- vator Jesus Christus clavis aflixus, in Triniiale co-
Jurare, cogilabanl allcniius quid agerenl, vel qui- lendus, pro nosira redemplione sancto pependit in
bus gravissiinis pcenis aflligerenlur, quo genere raor- ligno, unde crucis siguaculum adipisci promeruiniiis.
tis, propter » meritum eorum qui advenerant crude- Nos quoque tres sui famuli iu uno hoc pendeiites
lissimo dainnarentur. Duro hsec diligenlius perira- stipite pro ejus nomine efiiciamur gloriosi mariy-
ctarent, beaiam Leonillam seorsum ad se accersiri res. 0 beatum fruc.um ipsius arboris, quse trcs
praeeipiunt, si lorsiian ejus blandiliis, et suasionibus porlavit marlyres, trinitalis iiomine consecratos !
parenlalibus revocare eos potuisset ad culturara 17. Videntesque eos judices confortari, non con-
deoruni, ul Chrisii majeslatis Deitatem per omnia trislari in suppliciis, dixerunl ad eos : Non in ista
denegareni. Cumque beata Leonilla ad eosdera per- arbore sicut vos velle dicitis, moriemini, sed igne
ve!!i_.set,ilixerunleijudices : Perge ad nepoles luos, B ulloie peribilis. Meleusippus i.erum respoiidens, ait
el si eos salvare desideras, et a poenarum suppliciis, ad eos : Major nobis erit bealitudinis augmentalio,
vel murlis liberare inieritu, suade eis ut templa si per ignem probati transierimus ad Deum, et de
resliluant quse destruxerunl; deos autem nostros tenebris per hunc igneni perpetuam veniamus ad
adorantes, consuetudinaria ollerant sacrilicia. llsec lucem. fum denique judices, propier metum qui
et alia plura dicentes, dixit ad eos beata Leonilla : aderant popu orum, ligna et rcliqua quse solent focis
Ibo et suadebo eis oinnia quse saluli eorum con- incremenla prsebere expeJiunt, tt ignis co_iosus
gnm_nt. accenditur. Ligatis manibus el pedibus, sancli Ge-
15. Veniensdcniqiie beata Leonilla ad nepotes suos, niini in ignem prsecipilanlur. Adfuit Christus Salva-
ciiiii cognovissei eos in sancla perseverare confes- lor in niedio, el disruplis vinculis sancti martyres
sione , mulla exstitit exsultalione gavisa , prosbens gloriabanlur iiiigtie, et nulluni de eis conlingebal
omnibus dulcia oscula, lacrymans prse gaudio, et incen :ium. 0 bealus ignis qui lanlum b originale
inullas Deo omnipotenti preces effundens, et gralias purgavit peccaluni el nullum in sanctorum membris
agens Christo, dixit nepolibus suis: Nullus de genere diiiiiiiutioiiis incendio intulit detriint-iituiii! Atljuvit
vestro nobihor, nullus dilior, nullu-; gralior, quaui poiius ignis sanctos, per quem nocere voluil et noa
vos, in Chrislo invenitur. Omneni progcnieui vcstram r potuit iniinicus. Ignis ab incredulis acrius incende-
prseclara confessione Chrisli perpeiualiler iiluslrastis. batur, ut sanciorum corpora sinemora combureren-
In tenera «.late positi cuuctos seniores originis ve- lur : sed conversa misericordia divina in melius, inde
strsc sapientia pra.cessistis. Thesaurum iinnieiisum sai.clis luuiPii inexslinguibile prseparavit. Flamma.
plus omni prelio copiosum per Christi niilitiam ac- ardentes allins elevatse sunt; sed Chrisli opilicio
quisislis. Estote ergo in sancla Chrisli religione famulanles sanctorum prsecipuam gloriam ostende-
viriliter perseveranles. Nulla vos frangai adver&itas, bant, quse damnose a persecutoribus prseparatse fue-
nullse minoe, nulla tormentorum supplicia veslros rant ad ruinam. Ignis ad sanclorum membra coiisu-
terreant animos fortiler in fi ie Clnisli armatos. Re- nienda vires proprias habere noupotuil, quoniam Dri
gna hujus inundi, quse videnlur, etcum viia lempo- potenlia vaporem caloris pro suis sanctis pietatis
raliter finiunlur, nihil sunt : regnum enim Dei sludio lemperavit.
invisibile et scnipilernuni concupiscere perpetua 18. Videiunl iinpii et iniqui persecutores iuler
est, alque perlccta et super omnia opporiuna sa- immensas lliimmas exsultare sanctos Geminos et
pientise plenitudo. Per bos lemporales labores et perseverare illsesos, quos putaverunt lanto incendio
subito transitorias poenas ad seterna gaudia perve- subito videre consumptos. Ambulamli sanclis in
nielis. Videns ilaque eos plenos gratise Chrisli in sua rv igne est a Chrislo permissa licentia, ut major accre-
slabililale manere et promissam fidem foriiler serva- sceret incredulis mysteria divina videnlibus de con-
re, Deo couiniendans ciim inlegra devotione nepotes, fusione trislitia. Delecerunl itaque ligna et omnia
discessit ab eis. ignium increinenta. Sancti vero Gemini, deflcienlibus
16. Interrogati auiem a judicibus si vellent con- flanimis, in medio stantes, persecutorum malitias
sentire eis et deorum shnulacra publica voce con- irridebanl, dicentcs : Dala est nobis si volumus, de
fiteri; ergo cum illi pprtinaci scnlenlia in Chrisli prsesenli adCtiristum migrandi potestas; et si adiiuc
amore persisterent, et nullaleniis voluhsent assen- o de. ideramus, veslrse dementia. viventes in hoc sse-
sum prsebere peteniibus, ligaiis sursuni manibus, culo insuliare concessum est. Nam nobis melius esl
pedibus vero deorsum, in arbore uoa suspensi sunt: ad ejiis epulas festinare ubi feneratio non deficit lar-
tanta vero torroenlorum adinveniione exlensi, ut gitoris. Post sopitum ignem cuin increduli ad sanctos
pene putaremur ab ipsa inembrorum compage se- Dei Geminos eminus appropinquassent, nullas solli-
a Ms. Ripot., melmn Judworum. ribus Aclis transtulit Warnaharius", nec expeudit
13Quoinodo uriginale pnrcjavil peccalum, sijam qusfi ante de coruni baplismo altexuisset.
aule eranl a sancti Benigno bapiizaio? Ha:c ex piio- c Ala Mss., deliberamns.
 {93 SANCTI WAI.NAIIAP.il 193
cili potuerunt videre in membris sanctorum de in- A , Geminorum marlyrii consummationem, spreto inari-
cendio cicatrices. Sed ut major non fieret desideran- tali consorlio, parvuli cl unici filii dulcem reliuquens
libus roora martyrii, et ut prxeparatas dudum immar- amplexum, inter incredulas turbas adhuc iii perse-
cescibiles jam acciperent a Clirislo remunerante culionis ardore commotas , veloci cursu properans,
coronas, videnles choros •• angelorum ad se exci- exdamavit dicens : Et ego Christi ancilla sum, Chri-
picndos et ante oculos eornm astare paratos ; tunc stiniDeum vivum et yerum sine ulla ambiguilale
continuo lleclenles genua in terra, in oralioue pro- prohunlio : idola vestra ignominiosa et vana omniiio
slrati, felici Cbristi evocalione invitaii, sanctum si- a 'orare despicio. His diclis, continuo comprehensa
mul efllanles Spirittim, pariter migrasse nosciuilur est, et propter metum circumslantium populorum a
ad coelos. capiilis suspensa est multisque afflicla suppliciis,
19. Delata sunl autem corpora eorum ac sepuita cum Chri.tum negai*e coacta nullatenus voluissct,
a devotis in '" secundo milliario ab urbe Lingonica, una cum Beata Leonilla avia sanctorum ad locuni
in vico qui vocalur Urbalus, ubi se dua?vise maximse deducta marlyrii, ad nieuioratum vicum Urbatuni
sociant et alise anle has a diversa parle se sul-jun- a persecutoribus pariler gladio sunl perenipt_e °.
gnnl : ut ibi et expedila voluntatis devolio, et vian- 21. Neon quoque exceptor gestse hujus rei atque
t.uiii opportuna salis subjuncta collatio semper fre- B scriptor, tradens turboni codieeiu, mter medias tur-
quens adsit populorum, et ad eorum undique limina bas perseculorum ingressus, cupiens sanctorum Ge-
ad orationem concursio. Ibiqueetianiquidquiddevote uiinorum ntiiili_ebeatissim_esociari, Christi nomen
prccantur, oblenlu sanctorum germanorum quolidie confessus est. Qui illico a persecutoribus diversis
Deo largiente, prsestalur: sanilalum ibideni suffragia suppiiciis affliclus, et vita temporali exspoliatus,
per eosdem sedule infirmanlibus ministraulur : moe- marlyrio continuo meruit honorari. Turbon quoque
reulibus confoitalionis consolalio sine raora conce- noii post multum temporis, doctrina beatissimoruin
diiur, et prsecipuus circa basilicam enriim seniper Geiniiioruni perfecle instructus, a p- rseciftorihus
addiiur cultus el opum largitas in melius a devotis caplus, et
ipse marlyrii esi remuneralione locuplii-
quotidie ampliatur. iatus.
CAPUT V. 22. Acla sunt hsec sub Aureliano principe, Palina-
Aviu aliique comilesmarlyrii.
sexia
20. lilud eliain rationaliter congruil adnecleiidiiui, tio, Quadrato elllermogene prsesidibus,sub die
decima Kalendarum Februariarum. Adinvenlio san-
quod ail laudem sanctoium Geniinorum augemlam, ctorum
vel culturn religionis digiif.seilur perlmere, iiaui per santt irumcorporum Geminorum, vel dedicatio basilicai
Geminorum excolenda est d xiv Kal.
corum sauctam acqusilionem numerus esi martj- jt>
Octobr,, rp^nante Ciiristo Deo nostro in sa>culassc-
ium, inspirante Deo, ampliatus. Videns denique culornm. Amen.
Jonilla quscdam roulier tam pretiosam sanctorum
a Petrus de Natal.,
Visique sunl angeli cumluce Jan. scribil sanclam Leonillam apnd Divionemsepul-
multa eorum animas colligentes. tam in eadein crypla in qua sanclus Beniguus ab
Ij Mss. Marlyrol. Brug., iii uno. fuerat lumulntus.
c Saussaius in Suppleniento ipsa
d
Marlyrol. Gallicani9 Monib., IV.Kal.

SAXSCTI WARNAHARII
LINGONENSIS
EPISCOPI

VITA SANGTI DESIDERIl.

{Bolland.ActaSS., Maiit. V.)

PRULUUUS. D lmpenta loci rusticitas per ordinem puoiicare ncn

1. Quaniasa sint in electis ac pr£edeslinatis Dei valel; ipse tameri suis claris virtulibus Deo opitu-
omnipotentis saeerdotibus virtules, bealissimi Desi- lanle sese manifeslare non cessat. b Iunumera enim
derii martyris, et pontilicis Lingonicse urbis, cujus sunl bonitatis ejus viriulum insignia , pauca tamen
redivivo anni circulo fesla de more solemnia cele- polest 0 dicendo nostrselenuitasfacundi-e ut condecet
bramus, proeconia manifeslant : cujus cisi gesta deilorare. d Quanto namque prsedictusniarlyr divino
a Ms. sanct. Max. perquam lurbalum, hocmodo : h Mss. Reg. Suec., Innumera enim sunl boni opc-
Qiianta si( tn el. ac prmd. sac. a Deo omnipotente ris.c
gratia targitionibusB. Des.M. et P. L. lin.ur,red. an. Ms.sanct, Max.,Dic-3iirfiin
copia. Ms. Reg. SUec,
circ. (esta de more sol. Celebrantes, suggesta dicendo inops Aroas., dicendo inopia nostra tenui.tatis
republicare non vaict, sesc suis prwclaret xirluii- facundia.d Ms. sanct Max. ct Be'Ion., Quia quantum divino
bus Deo opitulanie, per qttas manifestari non ccs-
sat. ritn prmdictus martyr in munere.
107 VITA SANCTl DESIDERH, 193
pr-cfeiiur munere g^oriosus,tanto magis diciator.ap- A _. perditione civium pastorali solitudine dolore reple-
paret ad narrandas ejus viitules per ignorantiam tus, pro se principem rogare noluit, sed ut pereun-
lastidiosusa. libus civibus subvenirel alientius exoravit dicens :
CAPUT PRIMUM. Si pius es , jam parce, rector optime, precor, rnise-
Irruplio YYandalorum.Martyrium sancli Desiderii et ris civibus et a tanta erudelitatis csede hosliles ma-
sociorvm. nus tuorum ut eompescas buniiliter omnino deposco.
2. Tempore illo cum Wandalorum barbara et Ad hscc princeps barbarusimrailis, nalurali crudeli**
gentilis feroeitas ad Galliarum venisset debellandas talis asperitate durus , eventu viclorise lumefaclus,
provincias, et, devictis ac superalis Gallis, Galliarum barbara ioculione hoc sancto Desiderio despecla
etiam urbcs infestatione bellica plurimum devastaret, responsione narravit, quod beatus antisles nulla
et in rapina prsedsecrudelissiine cuncla depopulare- potuit iiiiclligenli-c capacitate cognoscere. Ideoque
tur cupiditalis inslinctu ; nutus Dei, eventus etinm el quod prius sacerdos Dei precatus fuerat rex cru-
rci alque itineris, genlem ipsam nefandam cum rege delissimus ignorabat. Obtulit se eliam pro suis
eorum b Crosco ad civiiatem Lingonas usque per- civibus, cervice parata pius pastor ad viclimam, ut
duxil. Tune vero bealissimus Desiderius in eadeni ccssarel de pereunlibus civibus vel aliquanlulum
urbe pontiiieali officio fungebaiur, sacerdos virtuti- r{_jain ruina. Nulla rector impius permotus est pie-
bus prsestantissimus. Et licet c opposilo u.onlo in lale : sed crudelitatis perseverantia inflammatus,
snblime iirma sit ex parte maxima naluralis exposi- caput ampulari prsecepit sacerdotis : plurcs etiam
tionis munitio, et quadrarum lapiiium studiose sub- Clirisliiinos e eadem simul bora et eadem sententia
juncla compago muros ipsius civitalis efficiat tutio- inlerire prsecepit. In tolis namque Pergamis in Chri-
res, ad probandam tameii iidein prsefali anlistilis, et sli confessione perseverantes, eadem die divers»
eorum qui gloriosum marlyriutn in sancta Christi sunt passim cjede prostraii. De culiu religionis in-
confessione manenles, cura eodeni adepti fuisse terrogati, quicunque Christum confessus se dixit
digiioscunlur; circumfusa Wandalorum multitudo credere, nunquam in lota urbe potuit evadere. 0
urbetn undique circumvallat el in obsidione perdi- urbs Lingona, quod tunc subito remansa desolata,
tionis a cunclis partibus civilas circumdatur. Nec de tuis civibus ingemiscis? habes inde magis quo
niora missilibus, fundis, sagittis diversisque telis exsultes, dum lanlos eodem lempore pro luo niuni-
evertere moenia, acrius impugnantes Wandali, cru- roine conquisisti martyres. Pro nihilo temporale
delitatis instantia perurgebanl. E contra beatissimus damnum lua repules in censura f quod lugeas ; dnm
ponlilex Desiderius, cum suis sacerdolibus, vel absque laxalione pretii, inde nunc babes el habitura
cseleris civibus, de mmo clamabat dicens : Christi /. / es lucra sine fine mansura quo gaudeas - Contri-
servi sumus, Christum Dominum nostrum Deum stata es lunc incendiis, gladiis, rapinis, cum oiinii
vivutn et verum colimus, qui universum mundum humilitatis exemplo in favillam redacta, uude nuuc
constituit. Nolite in nobis crudele scelus admittere, es exornata, illustralaque fortitudine et tuiaminis
per quod Dei potentiam conlra vos in iracundiam suffragio prsemunita, inde es et permanes in perpe-
provocetis. luum prsc cscteris urbibus gloriosa.
5. Sed quoniam Dei prseiestinalione, martyrii CAPUT II.
prcelinitadies advenerat; terror et metus intle simul Percussor et rex punilh Sancti Desiderii miracula et
cives oinnes unus invaserat, nec se ullra ulla virlu- memoria.
tis audacia defendere conabantur, sed retro redacti 5. Tam prseclari Desiderii marlyris bealitudinis
infra moeniafugientes , quo quisque pergeret ignora- iniliuni et prsecipuam perfeclse dileclionis graliam
bai. Wandali vero prsecipili cursu irrumpentes, in effusione sanguinissui, repenlinis indiciisin perse-
ruplis porlis ingrediebantur moenia. Ast alii scalis cutoribus ejus divina pielas palefecit. Percussor illico
appositis in rouros diversa de parte ruenies ignes in suus, araentix sensu damnatus , iiiipatienti_e furoro
d Pergama submiilebant; gladiis diversisquejaculis correplus, per moenia horribilibus vocibus clamans",
cives omnes impia coede prosternebant : nulli Sua .n cursu consito caput in poriam civilalis impulil; et
profuit selas, nulli sexui vel sevo pepercit impietas : crebra percussione evacualus cert-bro, exaniinis
natos pendenles ad ubera cum malribus impia jugu- ibidera a paventibus soeiis conlemplaiur. Audilis his
labat crudelitas : unus gemilus et planetus morien- timor et tremor hoslium cunctorum animos slupen-
tiuni in tolis moenibuspersonabat. tium penetravil, et h paulisper ab effundendo san-
4. Denique beatissimus Desiderius antistes, in guine cessarunt. Denique.non post multum temporis
oralione posilus invenitur, regisque cum cxteris Deus judex justus sancii sai Desiderii marlyris vcl
Chrislicolis obtutibus prsesentalur. Ille autem de cseterorum martyrum urbis isiius ultione conviclus
aIta Ms. Reg. Suec., Alia Mss., Omninodesidiosus. et pro Troja sumplum, inde huc transfertur ad quas-
b Ms. sanct. Max., Croco; r;lii.-,
apud Vignier cunque arces et loca mu iita.
Cltrocoet Caroco; de eo supra egimus. e In aliquibusMss., sacerdotes, scilicet cum aliis
c ldem Ms., oppositionemonlis; alia Mss., f Mss. aliqua, non lugeas.
opposilo
moniis. In breviario iis omissis ila legitur Licet na- e Ms. sanct. Max., Concrematae*.
litralis exposilionismunitis.; etc. b Ms. Reg. Succ -paulisper barbara at
d Pergama. Arcium Trojanarum noiiieii impielas
fuii, imo effiiiidend" cruore ces.-arefucil.
199 SANCTI WARNAHARII 200
in ° Arelatensis urbe Croscum principem sms tradi- A _ odit iniquitalem, et diligit veritatem , detestatur
dit iniroicis.Qui captus et catenatus, tam diu diversis perjurium , oondemnat mendacium. Horlatur pius
tormentis est diuturno tempore aflliclus, quousque paslor curam habens defunctus de ovibus, cives
uer crudelissimam assiduamque csedem ad morlis bonos, ut fidei integritatein pro aininarum suaruia
inleritum pervenlrel juxta suum merilum. salvationesinemaculaoronino custodiant. Detestalur
6. Beatissimusautem Desideriuspontifex, ob prse- malignos, perfidiaih semulalur, dat perditionis
ccdenlein conversalionem et boni operis studium exeraplum specialibus ut emendent,
marlyrii condignamcoronam promeruit, pro eo quod 8. Habetis denique sacerdotes illustres, primates,'
piius juslus inventus est et probatus. Cujus vilse et ortinis plebs Lingonici populi, prseclari martyris,
initium castitas, sobrietas eleemosynarum largilio, cseterorum cui subjuncla est caterva martyrum,
mi.ericordia in pauperibus,pietas, roorum probitas, intrinsecus tutamen urbis egregiumet prsecipuarode
palientia. sequanimilas,ac Deo ita acceptabilis in eo custodiam civilaiis, extrinsecus autem de c tribus
omnibus est repertus, ut ad coelorumregna, conso- geiriinis fratribus martyribus singulare urbis prsesi-
ciaia mililia niullorum marlyrum, acquisitione sua dium ante positura, et civilatis maximum divinse
ciim maxima beatitudine perveniret. In urbe sua remunerationis ornatum. Nimirum satis super est in
sancius pontilex dono martyrii prsecipuelocuplelatus B '. laude hujus saneti Desiderii martyris de virlulibus
est, in eadem etiam urbe pro salvalionum beneliciis amplius quoddicatur, sed fastidiuin generat auditori
cum cseterii martyribus vcnerationeestdebita lumu- major si fuerit prolixitas diclionis. Naro ad conlir-
laius. Prselerito tempore, quantum fuit a suis civibus mandam prseelari marlyris teslimonii verilatem,
honoralus alque dileclus, sepullursesuseIocusmani- porta, ubi percussor pro admisso scelere reus impul-
lestis'declarare videtur indiciis , in tantum ut infra sione capitis semetipsum peremit, nullum ab eodem
muros anior populi diffususcorpus ad turoulandum lemporc ingressionis viantibus officium prscbuit, nec
reciperet sacerdoiis, quem eum pro boniiatis man- egrediendi ab urbe consuetudinariumadilum pcpulis
sueiudine et sanctilalis constantia satis diligebat ullerius patefecit : sed saxis clausa , pro offensionis
superstiiem. Nam si quis ad ejus limina segrotus indiciis, damnala polius perseverat, Denique cum
adverierit, indeDeo opilulanlereverlitur confortatus; ipsius gladiator sacerdotis sacruro corpus truncavit
si moerore perlerritus, sancti martyiis obtenlu inde d inlibrurodivinumferventis ictus~peraccessit apertum.
conlesliro redit exhilaratus; si csocus,claudus, sur- Ubi mulla quidero folia perforavit, divina tamen •>
dus, niutus, ab adversa partevexatus adveneril, suam salvatione litlerarum tramitem non contigit effusio
quisque ibi medicinam et reroedia pristina sine sanguinis. Livor in libro cerlum beati marlyris
mora p.ercipitopportuna. iG passionis indicium manifeslat, et in nullo scriplura.
7. Inter csetera virtulura suarum insignia multi- seriem legentibus perturbat. In utroque vivens lesli-
plicia, niartyr in suo nomine non paiilur impunitaiu monii verilas , et prsesenti populo demonstralur, et
ferre perfidiam. Nam si quis inlra septa ecclesise venluro semper ad cernendum Deiordinalione serya-
ipsius, invocato nomine Christi super ejus sanctum lur dum ferro, aciem acuminis proprii, ad beatitudi-
altare, sub falsitatis ingenio mendax perpetrare ten- nein hujus martyris ampliandum,vel libri folia perfo-
i-iverit sacramentum, b ultione divina perditionis randa, habere concessumesl, atdivina vcrba, ibidem
illico seiuemia condemnatur ; iiies per fidelem in lillerarum monumenlis inserta, violare propter
hiartyrem conservalur. Nullus ibidem, divina oblem- martyris sui gloriam Dornini oranipotentia uon pcr-
peranie graiia, in fallacibusjuramentis.nomen ipsiusi misit; regnanle Dominonostro Jesu Christo, cui est
niartyris invocare, aulmemorare prsesumit.0 prsefe- honor et gloria, virtus et potestas in sseculasseculo-
rendum beatiludine marlyrem , qui lantum obtinuit; rum. Anien.
apud Deum, ut oslendere possit posl obitum, quodI
* Grcgorius TurojjeJistslibi Hisl. Franc, cap. 52. pro accessu arceptus est.
Chrocus, inquil, apud ArelatensemGalliaruinurbemi W e itfs. Reg, Suec, lilterarii tramitem, Ms. sanct.
comprebensus, diversis affeclus suppliciis, gladioi Max., lilterarum apicem. Cmterumtolum hunc con-
verberatusinteriil, non immerito poenas, quas sanc- ienttun puulo aliter ex mouumentis Genuensibusila
tis Dei inluleraf, luens. Similia plura ex Aimoino , exponit et mullo clarius Ferrarius. Liber quoque in
tunt relata. quo Desiderius preces recitare consueverat, suosan-
b Ms. sanct. Max., ultio divina eiroi persequilur. guine i/fl aspersus fuit, ul cum eo plura fotia tincla
c Co/ioit«r tergemini martyres, ut supra diclum, fuissent, charciclereslamen illmsi remaner.enl.Qui
17 Januarii. liber ad hmcusquetempora monstratiir.
< Msisanct. Max., in divino libro ferienlis icluss
 2G1 SANCTUSCOLUMBANUS,ABBASET CONFESSOB. 5-12

AXNOJ)OMNl DCXV.
'
SANCTUS COLUMBAWIJS'{
ABBAS ET CONFESSOR.

NOTITJA HIBTOMCA IN S. COLUMBANtJM.

(Fabrii'.Biblioih.med. et inf. aetalis.)

Colutnba,'sive Columbanus Hibernus , mnltorurii A thecse Patrum Lugdunens. pag. 515. Quinia cst
condilor monasterioruin , abbas in Gallia Luxovieh- etiam apud Messinghainumpag. 407, et sub epi.-toku
sis, et denique in Ilalia Bohiensis, ordinis Benedic- nomine vu'gata ab -Usserio in epistois Hiberuicis
liui, ^ dieiirobiitanno615, de qiio praterscripiorem pag. 7; Duhiiu, 1652, 4°; Paris, 1605, 4»,
Vlia»,Joham Scolum, apud Siniimi 21 Novcmbris et. 3. De poeni.entiarum meiisura laxanda, capiia
VincenliuuiBarralim part**u ChroiioIogi3?Lpr.nensis,_ XLII,pag.2l.
Chronicon snncii Benigni Divioncnsisloni; I S_>icile- 4. De oclo viliis principahbus, pag. 23.
gii Dacheriani, pag. 577 seq. Bernardus in vila S. 5. Epistolsequinque, pag. 2i i et iv, ad Bonifa-
Malachise,cap. 6, pag. 670, et"e recenlioribus pncler : ciuro quarlum papam , ii.ad.patres syuodi Gallicarisc
editores et Jacobum War.eum pag. 18 de serip.bribus super quseslione de Pascha congr.egatse,ui ad. disci-
Hib. Jacobum Ba-nagiuni toino I Canirii, pag. 772 pulos suos el roonaclios, et v ad Gregorium piiiiiiiiii
seq. Mabilliiniunissee. n Beiiediclin., seriptoresque paparo, itidein de Paschale- Merito hasce .pistolas
de sanctisHibernii. TliomaroMessinganum,Joannerii niagiii facil Mabillonius In ltinere Italico, pag.
Colganum, etc. Caroliis Lecoinle lonro II Annaliuni 216 seq. . .--,-..,;, J:.-..,_..',
Fraiicoruiii, pag.-98 s. q. sciipta Columbani junclim- d
-6. Carniina. d. Acrosticliuni Colunibanus Hu-
elila Lovanii 1667 a Patricio Flemingo ">ordihis B . naldo,pag. 53, incipil : Casibus innumeris decurrtint
Minorum, alqu .indc recnsa in Bibiiotheca PatrUm temporq vilm.Caruien ad Sethum, in quo ,detc»lalur.
Liigdiinensi t. XII, sub.: inil. dislincte referre' • avariliam. Inci, it--: Suscipe, Selhe,, libens. ApUf-
' . '-:'-" ' '
plaeei.- -J ••' Georgium Fabriciuin in Poelis Clirislianis, p.ag. 779;:
Beguianwnasiica. Capila x c et liber pwnitentialis, Caiiisi-Wii, tom.-I, pag. 779;-Mes'.iiighaiii.um,:pag.411>.,
de quolidianis poeni.entiismoiiachorom, capita xv, Vinc.Barraliin toinoll, jiag. 115,etUsseriui!i,;pag. 11,
pag. 3 et 6, et iii LUCUJ Holstenii Codice regularum,- legitur,: Suscipe, Munalde, fifcc»is..Al;ap.ud.Sirinohr
paiie JI, pag. 88, 98. Meirioria fefellit"clarissinium dura ad calceui Eugenii Toleiaiii, Paris.; 16i9, S°, et,
Caveum, ciim regulam Columbanl scripsit edilnm toni.. II Operuni, pag. 908, Suscipe, qumso,tibens.,-V.,
fuis.se a Cani-io. Sed a Carolo Stengelio edita est, Ad Fedolium, cariiien Adoiiium, pag. 54. Licipit :
prmfaliohe Columbani auclii.r, in Corona lucida Accipe,qumso,nunc. bipedalicondita versu, adcujus
ordinis Benedictini,Aug.Vindel., 1622, 8" et pag. 128. calcemaiinos72sctaiissuseindical:iVujjca(f olympiq-
Apud Goldasium quoque et Messinghamum'Irher dit ter senos venimus qnnos 8. Epigraiiiina_de.inu-
pmnitehtialis "desiiieratur. Regulam Columbani -ab liere E. Monoslicha, p,. 35;; inci, it.: liaic prmcepia.
Agresfiiiicalumniis defensitavit Eustasius abbas in legat devote el impleat actu. Hsec carmina junclim
syiiodo MalisCOnehsi,ul narrat Jonas Scolus in(C edidit noiisque illustravit Goldaslus iu. paiu.neticis,.
Vita Eu.lasii ,ipud Suriuih el iienscheiiium 29 Ma.I. -. veieribus, pag. 47 seq., Iusulse 1604, 4U. Notissuis
ef SirinorfdUinloiiio1 Concil. Gallise,pag. 477. Syno- illuslraia exliibel etiani vir doclus ClirislianusDau-
(liiiiiManiscoiicnsemad aiinuro.G27aliireferurit, Mii- mius ad calceriiDislicliorum Catonis. Cygneae,1*672,
biflonius sicc.Ii Benedicliii. pag.~M9 ad anrium624. 8°. Edideral Usserius , eiiam in cpisiblis Hibernicis,
Cbiniius tofn. II Aunal. pag.750 seq. ad arinuni-625.~ pag; 10 seq., sed exceptis inorioslibhis et ep grain-
2:-De fide el officiis Christiarii hominis insiiuciib-: inale. Monosticha "exsiant quoque apud Canisium
lies XVIp-)g.!9. Iii Ms. addita1eliam deciiiia septima," toirio I editoriisriova., pag.. 75, et iride in Biblibiiie-
sed quiie post librbs duos de libero arbilrio siib' cis P-ilruin~'Cbloniensiet Parisiensl, et apiid Mfes-
Fdusti Begiensis nomine lcgitur loin. XVIII biblio- singharoum,pag. .08, inque iisplura siinilia distichis

• Bcnediclinumfacit Joannes Tritheroius cap. 225 pag. 272. , ...... •;'

deS.E.', ef illustriuni Benerficlor.lib. n, cap. 5, ct ' Usec eiiani in, Thomse .MessinghairiiFlbrilegio
iriagna conientione Conslantiiius Cajelanus Jibro sanctoruro Hibernisc, pag. 403; sed in Goldasti parsc-
edilo an. 1627, Tjuanquaiiialiu I visuro AnlonioGal- neticis, pag. 166 seq., dee=;tcaput ulliniuin, licet
lonio in libro inedito, de quo npenc pretium est con- regula ibi diviasii in capiia 44.
sulere epistolas seleclasRichardi Simonis lomo III, n * Polycaipus L-y-erus
" hisl. poetaruui n)e,iii,a.vi,
cpistola 29, pag. 67 seq. p g. 177 ^cq. '..-• :"'
b Vide Waddingum, Bibliolh. ordinis niiiioruiii,
1'ATBOI..LWX.
Mf, 1DE SANI.TOCOLUMfiAWO ABBATE-'-'?-- 504
Catonis, qiirc Octaviano cuipiam Romano Goldastus A menfariornm,tibrum'4h totttm Ptdlleriiim, q.ue.ii-a
tribuil. Monoslichnautem.eadem siib Alcuininomine Columbano eleganti stylo sciptum ait cap. 223. Seii
legunlur inejus Operibus, pag. 1715, et sub Atdlulmi exposilionis Columbahi super omnes psalmos mcmi-
edita a Delrione, ul dixi snpra. ^iiit etiam apud Gqidasluroin, Parseiieticis, pag. 72.
7. Rhythmus de vanitale el"Jhiseria^.iisemqrlaRs,. Harlmelus, qui abbas S.'Galli fuit cirea aniiiiiri 880,
png. 36 seq., incipil: Mundusisle trdhsil et tjubiidie inter Jibros Iii bibliolheca saiicti Galfi suo ieinpore
decretcit; edilus priinuiii ab Usserioin epistolis Hir ; ,asseryatos. Liber Conlrd Arianos, de quo Jonas in
bernicis, pag. 9 seq. vita cap. 29. et Colurabanus ipseepist.da 4. Confer
Constaiilinum Cajetanum voluisse S. Columbani Mabilleniilter Iialiciiiii, pag. £16 _>eq. Adversus
.scripia nolis fet argumehlis iilustrata edCre ribtavit ; regematlulierum , qiiod ineiiioial Baleiis xiv, 12, ad
Allatiusin ApibusUrbanis. pag. 74. -, Theodo.ricuin regem Auslrasise respicit, quem oi)
Desiderantur Columbani liber Psalmorum sive -coiisuetudineih cimi Brunehilde a Coluinbano et
hyninorum quem eliroato serinone ab a lolcsccnte r" corain ei pef litteras fortiter rBprehensuih refert
.tdhuc scripliim testalur Sigebertus Geii.blaeeiisis JoiiasiBejus-yita, capileL18,-.
«apile 60, unde Trilheinius posset videri fecisse CODIT;

PROLEGbMEN^^ ' **BE ' ;S. COLXJl^BANO.

-, .
{Galian..Bjbliolh.Palr. t.XII.)
1. Columbahus, pUirimorUnipater monachorum, :_.siippulalionem. sequi p'acuit Mabillonio. Sic cniui
in Lagenia, lliberni* provincia' circa «trdiqm KB'- ad :eumdera-;]qcumaiti ; «Si.;blympias pro-annis
culi vi ortus tradilur-, ut «x ejris gestis a Jona wonar quiuquesiiinitur, ut quidem sumi solet, annos noua-
-eho BohicnsiTere sequali arudimur ". Post humanio- ginta furic: aitigerat' Columbanus, :cum pr_edictos
rumliUerarum Studia., sacris Scriplurisexcolendis yersus scribebat. > Quod equidem iiiiniis admiscrim,
operam dedil b. Mox ad Banchorense iiioiiaateriuh) prioremqiie siip.puiaiioiiisrationein pr_ctulerun cwu
in Ultonia se-confereiis, Thonasticuminslituiutii am- viilgo eTHilitoruin;. atque ita censiierunl IIistori:i~:
plexusesl, Exactis ibidem annfe pluribus, ex Hiber- Titterarke GailitaeauctpreSj *quipropterea ex Verbis
nia digressus in Galliatn perrexil, srtaiis anniim tunc allaiis liealum viruin annos sepiuaginta duo tnnc
agens tricesimuni: atque in Tegno Burguiidise,i.bi- «gisse.defiriiUrit:". Sacrum_.ejUsi^prpusconditum est
rerum potiebatur Guntcliramiius, -Luxovieiiseeeiidi in nionaslerio Bnbiensi. Mabillonius, qui Bobiuin pe-
dit insigne «OBnobium.De tempore quO LIIXOVTUHItit y.IKEC.,. liiteris tradidit ",• ;i ln 'basilica,nionasterii
accessit haud plane «onstat. Coihtius tanieii <=ac iiihil. lere. .supercsf ex prinia ccenqbii antiquiiate,
post ipsum MaWlloniiisd aririumstalHiint590. Luxo- pneier cryptas sublerraneas, ubi allariai_|iiatuor,olim
vio pulsus in Iialiam ;se recepit. a"c-ceiebre^Bobieiise quinque. ln prsecipuocorpus sancti Columbania.sei va-
monaslerium erexit; -in quo, poslqiiam atinum unHih._r_; lur.iiitra lapideam.arcain,. qux anno 14S0-riidi opere.;
explevisset, dieiri clausil extreniinh xi Ra'l>Dicem- , "iacla es!> Scilicel hpc superbuiri.illud esl iiiausoleuiii
bris, ut scribif Joiias-* . qui dies quoque notatiir in niaghi quondam ablialis Columbani; sei quibusvis
Tabulis ecelesiasticis';dirisliannoscilicetfilS, ul post loculis aureisprsefereiiduui...?.r..
Cointiumf docet Mabillonius•".Quo autem-ctatis suifi II. Qu$. superant sancti Columbani scripta , ea.
arino e vivis excfesseritvir beatusj, naud safis explo- juiiclini edjla Lovanii evulgavit.aniiolt)67',Patriciiis'
ratum habenius. ld soluin hovimus, ipsuro, dura car* fTeniingus.. Primum ilaque oinniura pccurril ejus
_inenscriberet ad "Fedolium,hsbtede se cecinisse* : Regula cmnobialis;.u.u.arolaroen, praeierita Fleinih-
giana edilioiie, desunipsiuius ex oplirao Codice Re-
Rsecliiii dictarammorliisoppressusacerbls
fiorporequosiragilipalior,tTistique-SerietU. gularuinflblstenianp. atque lioc prseclaruin«ieniplar
N»mdiun uriBCipiii lib-inturtewpor»isof.lt:, jure _Celebrant eseterisque pluris ducunt viri dpcii
ad
Nunc Olympiadis f
ter enre «enimusannos. .
niodp iaudati "?'tCoiriplecliijir,ejusinodi Regula pa-:
Ut proinde «ita scripserit Columbarius,inquit iUsse- pifa deceni cum apud Thoinam Messinghamuin iu
rius',, annnm agensvel septuage.imuin secundum-> Elbrilegio Hiberiiise_,tiiin apud -Lucani Hoisteniuiii
si qualuor, yel quadragesimum, si quinque aiirtpru ni in Gpdice Regiilar.um, ^bi obseryanduni.-.cuBi-Gpip-
f-patio i(Latinorum quorumdam roore) olyropiadicani T-J tjo ~~,.capUt10, quod in Qodicibusnissvet exeniplari
periodum -deliniathus.> Alqqe hanc posteriorcni1 saneti GsrlJidesideratur, -ej-stare in.Cpdice Bpb;ensi,
" Jdn. Vit. S. •Columb.apud Mahill. AcL SS. Be- "• Coliinib. Carm. 111,100 seqq.inira:p. 3bt) d.
ned. torp. II, pag. 3 seq. i Usser. "Veter. Epist: «iberii. syllog., png. 17•
•» MjfbiH. Annal. Benei_l.lib. yiii, tom. I.-, pag, ) M^ijill.Annai.Wrd.Bened. lib. xT,§ 17,.to_u. I,
191 seqq. p.:$8i.-'- ' ''•
0 C»int. Annal."-ecel.-tom. II, pag. 370.
" Mabill. 1. c, pag. 492; f Hiit. Iittir.de la France,lam. III, p. 509.
-. Mabill.ltwIialiciKg, 214.
• Jon. apud Mabill. 1. ci, pag. 26. :"». Hist. littir, de laFmtice,'\.c, pag.Ail.
f'.Cflinl..l.-c.,'p-ig. 679. » Coinl. 1. c.,pag. 571.
t Mabill. Act. SS. Bened.,p. 56; nol. b.
 205. PROLEGOMICiNON. 2 6
et apudAIessinghamumpra_ferrelimluiiic/eper{ectioiieA . nulla temporis noiatione servala, mixlim locaniur.
monaclii: apud Holstenium vero .subjiri capili 9, Hujusmodi conrasioiiem perstrinxerunt viri erudi-
instar appendicis. et caput 10 inscribi de diversitate tissimi subindc noliis laudali i ; jquorum proplerea
culparum, quod alii Pwnilenliale sancti Columbai.i diiclu easdem epistolas pro lemporum ralione diges-
vocant, et ab ejusdem Regula distinguunt. Porro siinus. Ordine ilaque prima inscribitur Gregorio ma-
utrumque opusculum pluribus illustrat aique alicubi gno, inter cujus epistolas editionis novissimsc fu.it
supplet. idem Coinlius a. INequeillud pralereundnm exinde relata 11.Sed nulla exslat inier Gregorianas
quod advcrtit MabiUonius k, regulam Columbani, ad Colunibannm: ljcel perantiquus auclor libelli de
qualis typis yulgata esl.inlegram non esse, si caput vita~sanclaeSalabergse abbaiissse Laudunensis teste-
in Concordia Regularum cap. 74, § 10, citaium ex lur qd prwfatum palrem (Colurobauum) melliflua
Regula Columbanicap. 33 ad Columbaiii Jlegulani remisissescripla eumdera sancnuii poiuificein. Porrp
pertinci. Alii taiiicn observant c, non Colunibauum,,- prsecipuumepislolse argumeiituro versnlur circa ce-
sed anliquioreni aiictorem agnoscere caput illud in lebrationem paschatis, quod sanclus abbas cum suis
Concordia laudalum. INoiinulla quoqiie dc ipsius celebrandum ritu Brilonuni, hoc esl, orienlaliuni
sancti Colurobani Pccriilenliali monel in Analeciis roore, contendit. Ad anniini .allem 501)referendam
idem V. G, Locum adeat lector, si lubet <",Rrgulani B censent hujusmodi epislolain docii.simi opeiuiii
poiro ac Pcenitentiale de quibus hucterius sernip, sancti Gregorii edilores, quod ipsius irieininerit iu
excipit ejusdero sancii abbatis liberde Pmniteniiarum Epislola II ad Gallicauos episcopos jn unuin sui
mensura taxanda, quem prirou-;ex vetiislo ms. Codice euisa cpiigrcgalos ad quscstioneni de paschatis ce-
in lucem extulit Fleroingus : quo de opcre nonnulla lebralione dcfiniendain :t cujus concilii nulla alia
iidem qui supra viii clarissimi aniinadverliinl <*. tuperesl raeiiioria. .4«HOduodecimoscripla fuit Iiicc
III. Sequunlur Sermones seu lnstruciiones xvi, episio.a,ex quo in Vngensibus silvis dcgebat Coluin-
quibus adjeclus libellns De qclo.vitiis principalibus, hanus, hoc esl auno Christi 602, inquit M.Tbillohiu* m.
ex laudato CodieeBobiensi per euindem FUiiiiiigiiiii X. Inlerea Coluiiibanusabbas Lpxoviensis ad sc-
descriplse. Lectu sii.nl sane dignissimse, ac niiram dandam cpnienlionero,contra se a Gallicanisepisciipis
ubique pielateni cum p.iri eloquio conjunciam spi- de Pascba. eelebralipjie concilataro, Epistolgm scri-
rant. De b's vero accipienda videnlur quK scribit psit ordine lei-tiani, anno 606, ad Boiiifaciiiin III
Jonas in ejus Vila his vcrbis t: Agebatvenerandus Gregorii s-ucce^sonni, suppliciler postulans ut sibi
vir, ul per qumcunque loca progrederetur, verbum peregrinis laborantibus sum pim sentenlim prmslqret
evangelicumannuntiaret. Eral enim gratum hominibtis, soltttium, quo, si noit cpnlra fidem est, suorum tradi-
ut quod (acundim cultus adornabat, elucubraimprcedi C ( tionem seniorum roborafet. ul ritum paschm, sicul
culionis.doctrina,simul el exemplavirtulum confirma acceperant,per ponlificis judiciumpossent in suu pe-
banl Tanla in beaiumvirum grulia redundabal, regrinatione observare. t An responsuni a pontifice
ul in quorumcunquedomibusquanlisper commorawlnr, «btinuerit Columbanus (verba sunt Mabilloiiiin)
omnium animosad religiojiis cullurhdefigerei.Qperse ignorarous : at eum retinuisse pairiuro siiiim riiunt
porro preiium fuerit adiioiare, Instructionem V, quse ii Paschatiscelebrationeconstat ex ejus EpistolaIV
incipit : 0 lu vita guantos decepisti! sub tilulo Epi- ad suos LuxoviensesNamnetis scripta, cum in pro-
stolm V legisseMabiilonjurain ms. Codire S. Galli c : cinclu esset ad irajiciendum in Hiberniam. Vernni
aique sic item inscriplam ex eodem Codice jara diu hanc iradiiionem deposuisse videtur saltem cura in
vulgaverat Goldastus h; qui lamen agnovit in ea Ilaliam accessit: idque suadet tum ejus Epistola V
nullum apparere epistolici characteris vestigium, ad BonifaciumIV e Bobiensi monasterio scripta, tinu
simulque professus est sibi haud discedendum du- synodus Malisconensis Gallicanoruraaiilislituin, in-
xisse a lide vetustissimi Codicis, in quo hujusmodi slinclu Agrestii monachi convocaia adversus singri-
eral inscriptio : Incipil epistutasci Columbaniabbalis. lares quosdam rilus Luxoviensium roonacliorum in
Id quoque observalum Usserio , qui sub Epistolse quibus nulla amplius de pascliate iit nieniio. i
nomirie in sua Veterum epistolarum HibernicarumLD VI. Dum Namnelis per triduum morareiur Colum-
sylloge eamdem Instriictionem V recensuit. banus °, mox in Iliberniam perrecturus; ut paulo
IV. Pone pi*sedictasinslructiones exstant Episto- ante diclum, Epislola IV scripsil anno 610 ad suos
tm V sancti Columbani, omnes fervido zelo prseditie Luxovienses, quos invilus deseruerat, pacem. salu-
atque libertale Christiana exaratse. Eas ex perve- lem et sempiternain charilatem eis i.mprecalus. Qui-
luslo, sed mendoso satis bibliothecseBobien-is Co- bus lilteris acceptis, Altala Coliiiiibaiuui)sequi mn-
dice descripsit Fleroingus; in cujus tamen ediio, iuit, quam Luxovii permanere, ipsius Golunibani
0 Id.I. c, pag. 371, 579. Insulis 1604.
b Mabilhad Act. SS. Beri. tom. I, p. 26, not. c. ' Usser. Veter. epjsl. Hibern. syllog.; pag. b srp.
•" Hitt. littir. de ta France, 1. c. p. S10, num. 1. j Hisl. litiir. de laFrance,}. c., pag. 515, nqiri. 3.
<"Mabil).Analect. p. 19, nov. edit., 8 8, subiin.- 1 Greg. lib. ix, episi. 1-7, Opp.tom. U, pag. 1036
« liist. litlir. de la France, 1. c, p. 512, niim. 3. ,
f Jon. apud Mabill.Act. SS. Ben., toro. II, p. 7-, seqq. '' Act. SS. Ord. Bened., toni. JI, p. 406, num. 3.
num. 11. . m Mabill. lterlial., pag. 214.
« Mabill.Analect., pag. 19, § 9, sub lin. » Mabill.Annal. Bened. l.-x, §-56, lom. I, p. 561,
h Gohlast. Parfcne1. Veier. pa'rt. I, paf. 145, ftV.i. « 11. I..c, | S0, pog, 268 seq.
?07 SANCTI COLUMBANIABBVTIS SOS
poslmodum in Bobien-is monasterti regiminc snc- A que nomen sic referente^CoLtiMDANuslIfiNALDo; ut
eessbr futurus. Epitfolam V deiirqrrc Colunibanus recte habetur apud Sirrtimdum h ct Usserium '.
*bbas ex co-b.ibin Bobiensi ad Bonifacium papam IV Acrostichis in Canisiano exeinplari desideratur i.
scripsit »nno 615, sltidio imput us Agilulli regis -II. MonosthiconCarmen, sive Monostltica,e ms. Go-
Longdbardoruin ac Theodelinda. rcginse, de tribus diee Frisingensi desumpsil Canisius•".DubilalBasha-
Capiliilis. Qua in epislola vir sanctos pontifici ma- gius an Cblumbanisit opus Siricerum:sed iinmerilo,
ximo, bmnium. totins Europse ecclesiarnm capiti el ut censent clarissiniiviri,i, qui et ejus varias editiones
pasloruin pastori salutem dicit. De ea" plura Mabil- rnurtierarit r sed hae de -re consuleiidus in priinis
loniurtum in Annalibus Benedictinis", luhi in Itincre Fabricius •*. III. Carmen est Epiitola ad Fidolium, e
Italicb b. His porro Epislolis quinque sextaih subjeci- ms. Sanga.lensi a Goldastoin lucem emissa », alque
inuj quam edilil Goldaslus c ex duobus exemplis Hibernicis Ipislolis ab Usserio intexla, qui eam re-
Sib]iorhec_e-mor:isteriiS. Galli, quorum unum salis censens, hsechabet ° : <Versibus bipedalibus Adoni-
iintiquum, sed uvbvuov; alterum hatidmagis vetusta- cis est coiiscripia, elisionis syllabariim occasione
tis expers,at «o prscstabilius,qUodsuo ihdice aUcto- omni evitata, ut -Carmen-esset constanter m«TRau>-
rem ostendii edltori.Terum haud peispexit Golda4tis, lu?ov. Annexi sunt et liexanietri sex, in quorum
uti nequeHistoriseiitterafiar-Gallic-eaiictoiesd, qua- 15aniepenuliimo aetatejn suam auclor prbdit. » Q»iorl
-emeimqnehanc epislolamipsissimiim referre Carroen' quidem superiu- §1, nobis aniroadversum. IV. di-_ir-.
illud, quod aliis hiijusceniodi addilum ethibet bi- que Epigramnia est in Mulieres, quod iteiri Goidaslo
bliolheca Palrum Lugdunensis e. Id quod poslea nos acceptiim r-pfiiriiiius.Exslal prccfereaejusdein sancti
ipsi ileteximus: quapropter ab eo «Carmiiic excu- ColniiibTiii RJiythmus de vanitate et miseria vitte
dendo abstinuimus. mortalis. Incipit~:Mundut iste transit, etc. Occurrit
VII. -Syllogenoperunri sarieti t_oIun.fei.hi abbalis apud Usseriuron, et in bibliillieca PP. Liigdiinensii.
quatuor ejus Caruima claudunt. 1. Inscribitur Epi- Veruhi hic rhylhmus idein omnino est ac Episioht
ttoiaad Hunaldum.Enm primus eviilgavilGoidastusr; sexia, ac proplerea nobis omissus, ui atl eam supe-
quam lamen perperam in duas dissecuit, alteram Tius moiiuimus. Cselerum saneti Colurobani Opera
6cilicet ad Hnnaldum; alieram vero ad Seilntm mis- qiiuehuc usque rccnsuiinus in meliorem ordinem
sam existimans. Uiiaeiilmre vera est, ut virU eru- redacta , nolulis eliam subinde sive reslituere. siva
ditis observatum «, eademque uniHunaldo iuscripla: illustrare pro virili .tuduimus.
cujus prior pars acrostichide circnniscribitur, u'rius-
Id. ibid. lib. xi, § 4, pag. 275 se j. j Canis. Tiies., Inm. I, p. 779.
h Id. Iterllai., paa. 215 seq. k II. ibid., pag. 775 seq.
;P
^* ] Hist. lillir. de tu France, 1. c, pag. 519.
-• Gold. I.c.p. jo5. '---..
d llitt. liltir. dela France, tom. III, p. 520. •;» Fabric. Bibl. nied Latiii., lom: I~ p. 1129.
• Bibl. PP. Lugd., lom. XII, p. 56 seq. '« Gbld."I. c, pag. 52.
• Usser. l..c, pag. 15.
fC.old. I.c, pag. 47.
* Hitt. Iillir.de /o France, tom. III, p. 518 seq. v .Usser. I. c, pag. (i, 7.
h Sirmond. O.ip., tom. II, p. 908, edit, Paris. a Bibl. PP. Lugd., lom. XII, p. 36.
>~Usser.,Vet. Riberh. epist. syllog , p. 10-12.

OBSEBVAtlO CRITIGA 1N REGULAM SEQUKNTEM.

Cod. Regiilar„ni,l I)
<l_ro_iic,
*InierTe~HqUos monaslicsevltse propagatores sseculo sextoflorentes, eeleVrrimuiii nonien oblinuil S_.Co-
-lumbahusqbbas, natione Scotus, in monasterio Benchorensi educatus; sed ulrnm ex Benclioria Hiberrieusi,
an vcro ex hodiernsc Scpt* coenobiis Bencliorensibus, disceptaiur acriter ab niriusqiie g"iitis inqiilliiiis,
Varia eniih BenChorensiacdsiiobiafeperimus, quoruin priinuin'.iiihodierna Wallia siiuui erai, a Ven. Beda
in sua gcnlis Angloriim-Histofia -Ecclesiasticacelebratum, a quo forsan el relkjua .oniginemsiiam duxeruiu ,
quamvis hodierni Scoli pro siio-Benchorensi cocnobioad ripam Deasilumihis silp, et a S. Ternano discipulo,
S. Palladii erecto, pfp..antiquitale cerient: prout ex.Mona<t>'co Scolicb instruiinur.Quod abtcriiBenchorenso
Hibernicum allinet, et illud existimamiis verum S. Columbani inona-teiium; cimi ibideni eum principia
vii3emonasiicseposuisseteslalurS.Bernardusin1.ita S. Malachia.,uuitamen saiictissimus abbas haiid adeo
rite uiramque .geniein dislinguit, *ed sxpius Scotos cum Hiliernis confundit. Ucnnque v.ero hscc sinl,
5. Cplumbamiscmh turma moriachorum Scotorum et Hibernen--iuin secss t iu Gallias, circa aniiuni 59ll,
aelatisyero suse"30, ubi-Luxoyienseexstruxit mnnasterium, fn quod arftam mniiaclinruin Scntorum disclpli-'
nam iiilroduxil, aceirimiis paternarTinitraditionum vindex. Dum ixilui-LUKiviuin pluriuios ci>_ittu«.re vuieret
cx viciiiisTegioiilbiismonachos,pro iisdem hanc prscsenlemRegulam conscripsit, rigidamqueScnlorum disci-
plinam quodammodo miligavii, perpeluum lamen jejuniuhi et silenliuni, oiiiiiiroodainqueobedieiitiam roo-
nachis.suis mandavit, quod regimen inonalerii a solo nutu ahbaiis d^pendere volueril. Regula autem lucc
primitiva est et originafi», hullain cimi aliis regulis connexioiiem hahens; quauivis Reguia Benediciiuaeniih
jain
per plurcs annos anie adventum S. Columbani apud Gallos a S. Mauro proiiiugiita fuerit : iiullibi
antiqiiarum regnlarum menlionem facit, sed duntaxat cap. 7 loquitur de raille mpiiachis c..iliolic'H sub nno
archimaniirita, qui. unirormiter, quolies de nocte converiiunl, duodeciin psalmos decantanl, sive noctes
longae sint, sive breves. Ubi apefte loquitur de disciplina psallendi in inonasteriis Coluihbiiiis usiiala, a
6. Golumlia Magno Scotoru n mbnaclifirumpatriarcha per hodiernam Scoliam et Hiberniaui erectis, cui
aiam el Hegulamcujusdam Patris ascribinius. lnterea hcecS. Columbani Regula novein eTpiiibuscoiislaiis,
«ui Ct hic deciroum adjecil Hplsieiiiiis, non omnia ad perfeclionen)vil_e moiiaslic_eprsecepta necessaria
209 BECULA GOEiSOBJALIS. 21«
tradit, se.l generaKa tanlum statula pr_cscribil; ila ut viva polius voce, quam scripta Regnla,. monach.ot
iuos direxisse videatur. His eairln non obstaiuibus, disciplina monastica a S. Columbano apud Gallos pro-
pagata niir_>sfecit progressus, eii-.ni postejus Luxovio expulsionem, atque in Italiam secessum, ubi ileruir
Bobiense erexii ccenobium, et ibidem piissiroe obiit, sacrum exuviarum pignus monachis suis in amoris d
reverenlisc lesseram relinquens. Non solum enim in Luxoviensi, Bobiensi, Aneoreysiensi, Fontanensi.
aliisque ab ipso erectis coenobiis, sed etiam in aljis per sanelissimos discipulos Galliini et Magnoalilum coii-
jilis monasteriis hsec Regula monastica pluribus annis sola lloruit et observabaliir. Nec tam ciio hsec inona-
stHria Regulam S. Benedicti solam ainplecli volueruni, sed gradatim. Vetera;quippe slatula derepenle apud
monachos hi desuetudinem non abeunt, et sic apud laudatos Benediciinos Scriptoies Mabilloiiiunict Calme--
lum reperimus, hanc S. Columbani Regulam, adhue labente sseculo septiino, siniul cura Regula S. Bene-
dicti in prsefatis ronnasteiiis aliisque pluribus observatam fuisse; doriec illa Benedictiiise soli, taiiqiiam*
perfecliori, taiidero lociiiri dare coacta est, qudH ineunte sseculo oclavo in omnibus monasteriis nulla alia
qiiam Rcgula S. Benedicti observata fuerit. Huic eliam Regulse subjicilur S. Columbani Liber Poenitentialis,
praiscribens puenas regulares proqualibet culpa levissiraa commissa conlra Regulani et monaslerii consue-
imliiieiii; quie lamen poense,satis graves. pro adeo parvis deliclis, nullam connexionem cum ipsa Regula,
aut cuin aliis scriplis vitsc lnonasticse norrois habere videntur; adeoque poenseillse monachis iniliciseex
rigida Scotorum discipliua exorlse sUnt: prout ex Ordine inonastico apud Culrocenses monachits Scotos,
sive Kiledeos, intr addilamenta adducto patebit. Quod autem hic Pmnitentialis Liber ex cominuni Scolo-
rum Munachorum disciplina desuiiipliis sit, cuilibet in historia monasiica vel leviter versalo obvium esse
potest; cuui hic ipsemet libei- in.veliisliscodicibus appillari >oleat : Regula cmnobiatisPatruui Scoiorum^,
etaliquando : Regula Fralrum Hibernensium; utriusque eniin geniis monachis cominune erat, pro niinulis-
siuiis culpis rigidas posuas inlligere.

SANCTI GOLUMBANI
ABBATISET CONFESSOHIS

REGULA
CC^NOBIALIS
(GallandiBibl.Patr. t. XII.)
CAPUT PRIMUM. A dignus (Luc. xiv, 27). Et ideo dicit de digno disci-
De obedientia. pulo : Vt nbt ego tim, ibi el minitter meus mecu\^
-tVinio omiiium docemur Deum diligere ex lolo (Joan. xn, 25).
eorde et ex tota menle (Maith. xxn, 57) et ex lotis LAPUT II.
viribus, et proximum tanquara nosmetipsos. Deinde De silentio.
ad prinium verbum senioris omnes ad obediendiim Silendi regula diligenier cuslodienda decernitur ;
audienies «urgere oporiet: quia obedieniia Deo exhi- quia scriplum esl: Cultusautem juslilim silentium, et
belur, dicenle Doroino noslro JcsuCbrislo : Qui vos pax (Isa. xxxn, 27). Et ideo : ne realus de verbositate
audit, tneaudit (Luc. x, 28). conquiratur, exceptis utiliiatibus et necessariis, opus
Si quis igilur verbum audiens non slalim surrexe- est ut laceatur; quia, juxla. Scripturam,-ii» mullilo-
rit inebediensjuilicandusest. Qui autem, contradixe- quio non deeril peccatum (Prov. x, 19). Et' idcirco
rit, conlumacisecrimen inciirril : et irleo non solum Sahalor ait: Ex verbis luis justificabeiis, el ex verbis
inobedientise reus cst, sed eiiain contradictionis tuis candetnnaberis(Matlh. xu, 57). Jusle damnabun-
aditum aliis aperiens, multorum deslructor cestiman- tur qui justa dicere nolueiunt cum potuerunl; sed
dus est. mala, injusla, impia, inania, injuriosa, incerta,
Si quis vero murmuraverit.el ipse tanquam non ex B fiilsa. contentiosa, conturoeliosa, turpia, fabulosa,
voto obediens, inobediens pulandusesl; idcircoopus blaspberoa, aspera ac llexuosa loqui garrula verbosi-'-
ejus abjicialur, donec illius bona volunias cognoscalur. tate maluerunt. Tacendum igilur esl de eis et tali--
Obedienlia auleiii usque ad quem nio.lum detinitur? bus, et cum cautela et. raiione loquendum est roo-
Usque ad morteni certe prsecepta-esl; quia Chrislus nachis, ne aut detracliones, aut lumidas conlra^i-
usquead niorlem obedivit Palri pro nobis, quam ipse ctiones, in loquacitalem Viliosam proruropant..
nobis per Apostolum insinuat, dicens. Hoc sei.tite CAPUT III.
in vobis, quad el*m GhristoJesu : qui cum in (orma De cibo et potu.
Dei esset, non rapinammbilratns est esse se mqualem Cibus sit vilis el vesperlinus nionachoruin, salie-
Deo; sed semetipsumexinanivil, (ormam servi acci- talem fugiens, et potus ebri. taiero : ut et sustineal. •
piens, et specie inventus ut homo. Humitiavil semet- et non noceat. Olera, leguinina, farina aquis mixta,
ipsum, factus. obediensPalri usque ad morlem, mor- CIIIIIparvo panis paxiroalio, ne venter oneretnr, et
tem autemcivcis (Philip. n, 5-8). Nihil ilaque recu- niens snllocetur. Kleniiii utililati ct usui tantum con-
sandum est ohedienlibus, veris Christi discipuiis, sulendum esi,.seterna desideranlibus prsemia; et
quamvis durum et arduura sil, sed cum fervore et ideo temperandus.est, ita usus, sicut temperandns-
Isetitia accipiendum est. Quia sitalis non fuerit obe- C est Jabor : quia hsec.esl vera discretio, ut possibili-
dientia, non erit acceplabilis Deo, qui ait : Et qui tas spiritalis prolectus cum abslinentia carnem ma-.
non accipil cmfrm sutnn, ct, scquitvr,me,,nou cst me ccrante rclenlelur. Si enim nioiluni abilincnliaxit^
211 S. "COLCMBXMi ABBATIS' 21"2
cesseiit, viiium, non virtils erit : virlus eiiim mtiha A . cqgitatio, nulla spiriiuS coiiiqiiinati macula, nulla
suslinet boiia el conlinet. Ergo quotidie jejunanduni peccati Iabes.
esl, sicut (|uotidie orandum esi, quotidie laborandum, CAPUT VlT.
<|Uotidiequeest lcgeniuii). De cur.su psaimorum.
CAPUT IV. De syriaxi vefo, id est de cursii psalmorum et
De pauperlale, ac de cupidilate calcanda. o.ationuiii modo canonico quscdam siint distinguen
Monachis, quibus pro Chrislo riiuiidus crucilixus . da, quia varie a diver.-iismembrisede eo traditum est
est, et ipsi muiido (Gut. 6, 14), cupiditas calcanda Ideo juxta Vitsequalilatem, ac tempofum siiccessio-
esl: nimiruni dum non soliun supeiflua eos habere rieiu varie a nie qiioquelitteris ihsiiiueiur hocidem.
damnabile esl, sed etiam velle : quonira non crn- 1.1-ineniin uniformis esse debet pro-reciproca teni-
sii~V.se.--yoluiitas qua.ritur : qni reilnquenies oninia, poruiirditematione : longiof enim pef longas nocies,
ct Clirislum Dominuiii cum limqris cruce quoii- breviofque per breves essc cpriyeriit. liiJe et apinl
(iiaiii sequentes, in <oe'is habent tbesauro3 [Matth. senlores nostros ab octayo Kalendas Julii, cum noclis
-vvi,54). Idcifco dimi in ccelis miiituhi surit liabiluri, augmentosensimincipitcrescere cursuSj aduodecim
paivo et cxlreroo necesitatis ceiisu in leriis debent choris brevissimi modi, iii nocte sahbati sive Doini-
csse contenii; scienles leprain, e-se cupiditatem mo- 1.. nicse, usque ad inilium biemis, id est Kalcndas No-
nachis, imit.Uoribus liliorum prophetarum, ac di.ci veinhiis, in quibus viginli quinque canunt aiilipbu-
pulorum Chrisli proditionem alque perdhionem. nas psalmorum ejusdem numeri; qui semper Ires
aposlblorum quoque dubiis sectatoribtS Moftem. Joco duobus succedunt psaitis: ita ut totius psalterii
Kleo crgo nudilas el faculiatutii conieiliptus prinia . inter duas sripra diclas noctes numeruro cantent
perfectio est monachorura; sccunda vero putgatio duodecim choris, cscteras temperantes tola hieme
viiioruro; terlia pciieciissima Dei cpniinnata dile-. nocies; qua iinita per ver sensiro per singulas lieli-
ctio, ac divinorum jngis amqr, qui terrenorum suc- rioiiiadas terni seinper decedunt psalnii, ut duoJeciin
cedit oblivioni. Quse cuiii Ita siht, pautis noliis opus tn sihgulis npctibus tahtuin ahiiphonse remaueani, id
esi, juxta verbum Doniini (Luc. x, 42), aut etiam £~sl,quolidiani hieroalis tringinta sex psalmi cursus ;
iino. Pauca namque sunt necessaria vera, sine qui- viginti qualuor autem per toluni ver et .esiatem,
lius non transigitur, aul etiam uno, quasi cibo juxta f l usque ad autumnaie scquihoctium, id est ociavo
litieram ; puritate aiiiem seiisiis indigemus per gra- KalenJas Octohris, iii quo similitudo synaxeos est,
liain Dei, ul intelligarous spiriialiler qnse sunt il'a si.cut in vernali sequinoctio, id est octavo Kalendas
pauca charilatis, quse Marihsc a Doinino suggc- Aprilis, iluin per reciprocas viees paulalim et crescit,,
runlur. I« et dccrescit. Igitur juxla vires consideranda yigilia
CAPUT V. est, maxinie cuni ab auctore salulis nosirscjnbeniur
De vquilate cdlcandd. vigilare, et orare omni tempore (Luc. xxi, 56); et
Vaiiilas quoque quam sit peticuibsa, brevibus de- Paulus (/ Thess. v. 17) prsecipit sine -intermissioiie
nioiistralur verbis Salvatoris, qui suis discipulis orare. Sed quia oialionuln canonicarUm noscendus
Iseiantibusvanitate dixit: Vidi Satannm sicut fulgur est inodus, in quo oinnes simuiorantes horis conve-
de cteto cadentem(Luc. x, 18).Et Judseisaliquando te niaiit statutis, quibusque absolutis uiiusiiUisque ili
justilicanlibus ait : Quod aUtemalium est hominibus, cubiculo suo orare debet; per diurnas lerni psalmi
uboininaiio etl in conspecittDOmini (Luc. ivj, 15). horas, pro operuro inlelpositione, staluti suul a se-
Ilis, el illius Pbarissci famosissimisc justilicanlis nipribus nostris, cum versiculorum augmento intef-
extinplo cplligitur (Luc. xvm, 11 seq.), qiiod inie- veiiieiilium, pro peccatis primum nostris, deinde pro
rciiiptrix sit omiiiiiin bonorum vanilas, et gloriatio onnii populo Chrisliano; dein le pro sacerdolibus et
claia : dum bona vane laudata Pharissci perierint, et rtliquis Deo consecratis sacr_e plebis gradibiis, po-
peccata publicani acCuSata evanuerint. Non exeal siremo pro eleemosynas facientibus; postea prp
igiiur: verbum grande de ore monachi, ue suus pace regum, hovissime pro inimkis; ne illis Deus
grandis p«r«at lahor. slaiuat in peccalum, quod persequuntur et detra-
CAPUT VI. liunt nobis, quia nesciunl quid faciunl (Act. vn,-59).
Decdstitate. Ad iuitium vero noclis duodeeim psalmi, ad ine-
Caslitas vero nioiiacliiin cogilationibus judicaiur; diunique noclis duodecim siiriililer psalluniur; ad
cui nimirum cuni discipulis ad ainlieinluiiiac.ceilcnti- matulinum vero bis deni, bisque biui per lempora
b.tis.a Domino dicitur : Qui videril muliercmud con- brevium, ut diclutu est, nbclium, sunt disposili;
aipiscendunt, jam maechatut est eant ,in corde suo pluribus, jam ut dixi, semper nocli dominicse ac
(Mattlt. v, 18).iDnm enim vullum illius consideiat, sabbali vigiliiedepulalis, in quibus sub uno cursu
iile cui consecratus cst, vcrenduni cst ne inveniat iu septnaginta quinqUesingillal.iii cantantur. Hsecjuxta
..nima, quod ahominttur : ne iorle, juxta sentcnliam commuiiem dicta sunt synaxiih; Sed verji; ut dixi.
sancli Petri,;habe>nt oculos luxurise plenos alque orandi tradilio, ut possibiliias ad hoc destinaii sine
ddullerii (II Petr. n, 14). Et quid piodest virgoi fastidio voli prsevaleat, sue.sua perfectio possibilita-
corpore, si non sit virgo mente ? Deut enim tpiritusi tis permittat, vel capacilas menlisTllius cum necessi-
csl (Joan. IV, 24), el in spiritu habilat ac ineiHc,, taiuro coiisideratione, vel vilse qualilas possil ad-
qu.aii immaculatam viderit; in qua nulla sil adultcrai miltere; et quantum uniuscujusque fervor exegari.,
 213 RF.GUI-AGQENOBIALIS. 2U
si liber ac solus sit, anteruditionis -ejus qiiantitasi A qusecreavilj.niata vero diabojus superseminavit do-
pbstulaverit,.aut slaliis oiiuni, autmagnitudo studii,, losa calliditatc, ac subdola ambitionis intutse sua-
aut operum qualitas, aulxctatum diversilas perraise-- sione. Qua! sunl Igiiur bona illa ? scilieet qUseinlegra
jrit \ ita varie licet unius rei perfectio aestimaiidaestt sunt ac incorrui ta, sicul creaia, permanserunt: qii_e-
quia cum labore adorationis partilur : et iilep, licetI solus cwayit Deus , et prmparavit,^juxta Aposlolum
Jongiludoslandi aul caniaiidi sit varia, unius lameni (Fjpketiu, 10), ii( in iliis ambulemus:qnse sunt operav
perfectionis erit-sequaliiasorandi in-corde, ac mentis> bona, t» quibusin Chiisto Jesu creati suthus; boni--
cum Deojugis-intentip. Sunt auteni quidam catho-* ' las scilicet, integrilas, piclas, justilja, yeritas. mise-
lici quibus - idem est Canonicusduodenarius psaliiio- ricordia, charitas, pax saluiaris, lseliiia spiritalis,
rum. numerus, sive; per .breves, ,sive per iongas> cum spiritus Iructu. Hsecoiiinia ciim fructibus suis
nuctes; sed per quaternas in =nocte vices hunc ,ca- bona sunl: his verp contraria inala sunt, scilicet ma-
nonem reildiint, ad initium npclis, ad iiiediumque' lilia, corrupteja, iinpielas, injustitia_ mendacium,
ejus, pullorura quoqtie canius, aC .malutinutri. Cur- avaritia, oriiuiii,discordia_aniaritudo, cuin fructibus
sus hic, ut iu hieme parvus aliis videtur, ita ini eornm niultiplicihus qui ab eis nascuntur. Iiinuiiiera-
sestate satis onerosus et gravius invenitur, dum cre- bilia enim sunt qnse de utrisque contrariis, Jd est
bris in nociis brevitate expeditionibu?,non tam lassi- B bonis et maJis, procreaniur. Qiiqd auleni dcclinat a •
tudiiienifacit qiiam faiigaiionem. NocTibus vero re- bonitate condita et integrilale, hpc primum roaluiii
vcrentissimis Dpininicsescilicct vel sabbali, ad rna • est, ul.esl -superbia-ihalilia)piihia.; ciu conira est
tutinum ter idem vplv|tur numerus, id esl ter.deuis> jiise bonilatis buniilis existiraalio, suuin Crealorem
et sex psalinis. Quorum pluralilas ad sanctam <~on- ngnoscentis et glorilicanlis; quod est rationabilis.
versaiiouemJiuiic nurocrum canonicum mpltjs dulcii creatprsejtrUnum,bonum. .Sic et csetera per dupliccs-
indixit suavilale, lanquain -et reliquain disciplinaro, sensim paries in immanein nomiiiuiiisilvam crevere.
sub qnorum nimiruni regula nullus invenilur lassus : Quasciiiii ila sint, teneiida siint fortiier bona , Dei
et cum tanla pluraliias eorum sit, ita ul mille abba- hab.enlibu8auxiliiiin..,:tqii.qd seniper oranduni est per.
tcs su.b unoar.chimaiidiita.es.se referanlur, nulla ibi prospera e.t adversa.;:ne aut exlollamur in prosperi»
a,condit.ioneco2iiobiiinter duos nionachosrixa-fuiste iii vanitalem, aut-dejiciatnur in adyersisindespera--
fertur. yisa : quoj sine Dei ibi habitatione, dicentis : Ij.oneni,-Idep coiiiinenduiii ab utroque periculo, id
Ego in eis habitabo, et inter illos ambutaboj et ero1 est, ab omni iiimietate per leiiiperaiitiam glorjosani,.
UlortimDeus,etipsi erunt mihi pqpulus,(lI,Cor. yi. el verai)) (liscfetionera,, quifi GJiristianse:JiuiniliiaTi.
16 ; Lev. xxvi, 12), esse non posse inanifeslum est. adh-cret, et viam perfec.lionisyeris iGhfislimililibus
Merilo itaque creverunl, et quotidie, Deo gratias, (Q;ac Deura timentibus aperiw Discernenduin scilicet
crescunl, in quofum medio Deus babital; quorum1 semper est in- dubiis recte, ac inter bona et mala
inerilis inereainur salvari a Salvatore nostrp. Aroen. nbique dividendum-ju.sle>sive inler ulraque foris,
GAJP-UT VIII. sive intus inter c.orpus;et animain, siye inter. opera.
Dediscretione.. et mores, siye inter curam el ij,iietera, sive ijiter
Diseretio inoiiachis quam'sit necessaria multo- publica et seereta. Mala itaque cavenda sunt simili-
rum error o*tendit;et aliquorumruinsedemoiisiranl : ter, superbia, inyidia, nieiidaciuni _ c.orruptela, im-
qui sine discreiione ineipienles, et absque modera- pielas, mala inqrum. iransgressio, gula, fprnicatio,.
trice scientia-degeijtes, vitain flnire laudabilom •non ciipiililas, ira, tristitja, inslabilitas, vana glpria, ela-
potuerunt. -Quiasicut sine via lendeulibuserroreve- tio, deiraetio. ;Bpnaquoque virtutum sectanda sunt:
nit, ita:sirie discrelioneviveniibusexcessusih prOiiip- humilitas, berognitas,puritas, obedientia, abstineiilia,
tu est, qui sempef viflutibus-in ineJio :inter utraih- castifas, largitas, palientia, lsetiiia, stabililas, fer-
que niihielatem positis confrarius est. Gujus ira- ypr, iropigritia, vigilantiai tacilufnitas; quaeper for-
pactio periciili res :est, durti juxta semitam discretio- titudinem sulferenleni, el temperanliam moderan-
nis direciam iiiiiiiiciprayitatis ollendicula ac diver- tem, quasi in quadam ponderatriee discretionis sta-
sorum erforum scand.ila ponunt. Orandus esl igitur.;D tera slaluenda in actu sunt operis assueli, pro caplu
Deus, qui lumen versc discretionis largiatur ad illu- conalus noslri sulhcientia ubique quserentibus. Mam
minationeih hujus vllse, tenebfis sseculi utrinque -cuisulficientia non sufflciunt, excessisse discrelionis
obscurissiiniscircuindal_e; quo sui ad se sine errore niodum nulli dubiuinest: et quidquid ipsum modum
veri adoratores possinlhas evaderetenebras. Disere- excesserit, viliuro esse manifeslumest. Igitur inter
tio igitur a discernendo nonien accepit^.eo quodipsa parvum et nimiumrationabilis est in medio iriensura,
in nobis'disceniitinter bonaet mala , inter media revocans semper ab oinni ulrinque superfluo, ii)
quoque ac perfecta; Divisa nanique suht ab initio, omni.re posita, cerlum. ubique necessilalis prociir
sicut lux et tenebrse, utraque, id est bona et mala, rans, ac irrationabile superlluic volunlalis declinans.
postquam mala per diabolum boni depravatione esse Et hsec mensura verse discretionis, omnes nostros
coeperunl; sed per Deuin jlluiniiianteiriprius, acpos- pondere.trutinans justo actus, nequaquam nos de-
tea dividentem. Inde Abel pfius boha elegit, Gain viare abjusto perniillet; neque si illam vice ducis
verb impius"" nialaiiicidit. Bona Deus fecit cuncta per directuro semper sequamur errorem pati. DU.IT,.
* M.al_a.Legendumvidelur,.i« mulu.
HS S. i.O.UMBANl ABBATIS i!6
enini de uiraque parle scinper esl continenduiii;.>}A stiidiuni suas aliquas sectari aut nuirire voluerit in-
juxia illud dictum: Continetevot d dexirit eitinislrit lenliones, continuo interpositoruin occupalione de-
(_->e__...v,32* 11 Cor. vi,"7): in directuin semper lenluSj turbatus tolus sequi, quo jussio ducit, gratus
pt-r discietionein lendendum est;. id est, per liinien seroper-rton poterit; heque ut competit coropiere
Dei, dicenlibus Saepius,atque Psalmistsevicloris ver- polesl, qui lurbulentus est et ingratus. Morlilicalio-
siculuni cantantibus : Deus meut, iltumina'tenebrai nis igilur tiiplex est ratio; non animo discordare,
vieatj quoniaminteeripiar 'a tentatione (PsAl.- xvil, non Jingua llbila loqui, non ire quoquam absolute.
39, 30). Tentalio enimesl vita liomittistuper terram Suum seroper est dicere seni, quamvis conlraria ju-
(Job. yn, 1). heiiti: Non sicul egovoio,sed sicultu \is (Matlh. xxvi,
, -, GAPUTIX. 59): juxla exemplum Salvatoris, qui ait: Desceudi
De moitificatione. T de ccelo,non ut fdciamvoluntdtemmeam, sed volunla-
Maxiinapars regula. inonaclioriimmorlilicatioest, tem ejusqui misii fne, Palris (Joan. vi, ,38).
qtiibusiiiiniruni per sacram Scripiurani praecipilur: (Usque hic: manuscripli codicesei exemplar sancli
Sine cvntiliohihil faciat (Eccli. xxxii, 24), Ergo si Galti : Bobinse atitem hoc loco auctius incluta sub-
niliil sine consilio faciendum, lotiim per consilium jurigil.) ~ ' ".,
:
est inleirogandum. lnde etiain per Moysenprsecipi- R 1 De perfectionemonuchi.
lur T Inlerroga palrem luum,: et annuntiabit tibi, Monachusin monasierio vivat sub unius disciplina
Majorei tuos, et dicenl tibi (Deut.xxxit, 7). Sedlicet Patris. consortioque roullOruin,ut ab alio discat lm-
durisihifa videatur hsecdiscipliria, ut scilicet homo miliialem, ab alio paiientiain: unus eum silewiiuin,
semper de bre perideat allerius ; cseterislamenDeuni alter doeeat niansueludineni: non iaciat quod vult.
tiinenibiis dulcis ac secura invenielur, si ex integro, comedat quod jubeinr; habeat quantuni acceper.t;
rt non"%_iparle Conservetiir? quia nihil dulcius est opeiissui pensmn persolvat; subjicialiir cui non vult;
conscieniiae securiiate, et nihil securius est animi iissus a 1 slralum -veniat; anib.ulansque dormilei ,
iinpun.taie, quani hullus sibi ipsi per se potest tra- nec dum expleto somno surgere compellatur; passus
dere, quia proprie alioruni est examinis. Hoc nam- iiijuriam, taceal; prxposituin uionaslerii liineal ut
quedefendjt a limore judicii, quod jam examinave- dominum, diligat ui paientein: credat sibi Jioc es.e
fit judkantis censura, eui alieni porideris imponitur salutare quidquid ille prseceperit, neci'.de majorum
moles, el loluin porlatquod suscipjl, perieuluni. serilentia jiidicet, cUjusofficium est, obedire el iro-
Majut enim, ut scriplum esl,' pericutum judicantis plere quse jusia suht, dicenle Moyse:" Audi, ltrael
-
qtiamejuitmijudkalur (Sap_. vi, 6, 7)J Quicunqiie (Deul. vi, 4), elreliqua.
iiaque temper interrogaveril, si servaverii, nunquam £( CAPUTX.
«rrabit. Qiiia si alterius enaveiit re.poiisum, fides De diversitate culparum.
credeniis el labor Obedienlis non errabuiil, neque Diversitas culparuni diversitatis poenilenlisemedi-
iinrcede interiogantis carebunt. Nam si per se ali- cauiento sanari debel. Itaque,fiatres, hujiisniodi sla-
quid discusserit, qui debuit inlerrogare, in hoc ipso tuunn est a sanctis Patribus, utdemus confessioncm
arguilnr errasse, quod judkare prsesumpsii,iqui in- de omnibus, non solum capitalibus criminibus, sed
tcrrogare debuit : el si rectum fuerit, pravom illi etiani de majoribus negligentiis : quia confe.sio et
ifpulabiiur, duni per hoc a recto declinavit; quia loenitentia de morte liberat. Ergo nec ip.a parva
iiiliil audet per se jiidicare, ciijusofiiciuin est tanluni a confessione sunt negljgenda peccata ; quia, ut
obedire. Cumigiur hicilasint,cavendaubique est scriptum est, Qui parva negligit, paulatim defluit
iiionacbis superba libeitas, ac vera bumilitas dis- (Eccli. Jtix);: ut detur cpnfessio ante mensani, ante
cenda; sine inurmuraiione et hscsitalione obedjenli- iiiiroitumlecluloruin, yel cuicunqtiefuerit.facile.dare,
lnis: quo juxta Doiiiiniverbum, jugtim Chr.sti stiave, Igitur qui non cuslodierit benedk tionein ad nien-
_*T OIIU» ejus iev* (MaUh.tt, 30) sentianl; alioquin saaa, et non respoiiderii, Amen, sex percussionibus
•lonec Chrisli bumilitalem discant, suavilatem jugi einendare statuilur. Si locutus fueril coraedens, non
cjus et oneri»illius levitalem iion sentient. Humiliias ij; necessitate alterius fratris, sex percussionibus. Qui
ciiiiu.cordis, requies anunsuest viiiis ac laboribus dixerit suiim propriuin aliquid, sex percussionibus:
faligatse, ac unicumillius de tot iirtalis refrigerium : et_quihon signaverit cochleare quod lambit, sex pei-
etquantum ad hanc considerationem tula de laniis cussionibus. Si locUlusfuerit in plausu, id esl.aliioie
•oris vagis ac vanis allrahatur, lanlum intus requies- sono solito, sex percussionibus. Si non signalur lu-
cit ac refrigerelur; ita ut etiam aniara illi sint dul- cerha,-hoc esl; cum accensa fiierit .ajuniorefratre,
cia, ,ac dura et ardua ante habita, plana ac facilia et tibn exhibeatur ai seniorem ad signanduiii, sex
esse senliat. Monilicaiio quoque, superbis ae duris percussionibiis. Si aliquod opus vanuni feceril, st.x
iiitolerabilis.illi est consolalib, cui hoc solum placet pefcussiohibusemendetur; -
quod humile ac iiiaiisuttum est. Sciendum aulem Quicunquede fralribus qui sollicitudo ciquinandi
est, quod neque hanc martyrii lelicitatein, neque vel niinistrandi coiiiniissaest, qiiantiilum quid .effu-
nliud quid ulile su|,erveniens poterit perfecle - cpm- derit, oraiiono in ecclcsia post expletuin cursum, itn
plere qui», nisi qui in hoc sludium singulare posue- -ut fralres pro eo orent, eroendari *tatuilur. Qiiihu-
ril, ul non invenialur imparalu*. Si enim jnxta hoc iniliationcm in synaxi, id est, in cursu obliius fucril
 217 , REGULACOENOblALlS. .218
(hicc fst hiimiliaiio in Ecclesia post Itiiem cujuscun- A sionvbiis, Jfroferens scrmonem altum sine suppres-
que psalmi) similiter poeniteat : similimodo qui pcr- sione, nlsi ubi necessitas fuerlt, supposilione sileillii,
dideril micas, oratione in ecclesia emendellir. Ita aut quinquaginta percussionibus: excusans ad ve-
tamen hseoparva poenitentiaei indicetur , si parvum niam, quinquaginta percussionibus.
qnid efftiderit: si negligenlia, aul oblivione, seU Qui fratri aliquid iniiicanli responderit: Non ita
iransgressione secmilaiis tam iri liquidis quam in ari- est ut dicis, prseter seniores junioribiis dicentes
dis amplius solito perdiireril, longa venia in ecclesia, simpliciier, suppositione silenlii, aut quinquagiuta
dum duo'decim psalmos ad diiodecimam canunt, percussionibus. Nisi hoc tanlum licet cosequalifralri
proslratus nulluni membrum movens poeniteat. Vel suo, si veracius est aliquid quam ille dicii, et recor-
cerle, si mullum est quod effudil, quadranos de dalur : Si benC recolis, frater : et alter hoc andiens
cervisia aut mensiuas qualiumcunque rerum inler- non afflrmet sermonem suum, sed humililer dicat:
cedente negligf-ntiaeffundensperdidil, supputalis tbt Spero quod tu melius recorderis; ego per oblivio-
diebus illo quod in sumptus propiios viise accipere nem in verbo excessi; posnitel me quod male dixi.
consueverai, sibi eam perdidisse sciat, ut pro cervi- Ecce veiba lilioruin Dei: Nihil per contenlionem,
sia aquam bibat. Diifuso supra inensam, decidenle- ut ait Apnstolus , nequeper inanem gloriam, sed per
que extra eam, veniamiii discubilo suflicere. j, humilitalemsphilus, alter alterum existimanlet su-
Qui egrediens domuro ad oralionem postendam periorem sibi (Philipp. n, 3). Cseterumqui seexcu-
iion se huroiliaverit, et posl acceptani benediciionem saverit, non filius Dei spiritalis,' sed Adain carnalis
non se signaverit, crucem non adierit, duodeciffiper- judicetur. Qui si rion cito ad portum requiei huroi-
cussionibus emeii lari statuilur. Siroilitcr qui oratio- Iitaiis dominicseconfugerit, nimiarum contradiciio-
nero anle opus, aut poslopus oblitus fuerit,duodecim num aditum aliis aperiens , in superbia persislens,
percussionibus. El qui comederit sine benedictione, deliberlate sanctasEcclesiscin cellulaob poenitenliam
duodtcim percussionibus : et qui regrediens domura agendamseparetur; nsque dnm bona ejus voluntas
oralioiiem petens non se curvaverit inlra domum , cognoscaiur, atque per humilitaiem denno sancte
duodeciro percussionibusemendetur. Qui vero fra- congregationi inseratur. Qui profert sermonem vel
ter hscc omnia confessus fueril, el cn lera usque ad modicum ad reprehendendum opus ostiarii, aut os-
supposilionemseroipoenitentise,id est, inedia pccni- liarius si horas bene non custodierit, suppositione
lentia, et de his similia sit lemperare. silenlii, aut quinquaginlapercussionibus.
Inlcriin qui tussim in exordio psalmi non bene Proferens correctiorietii contra correctionein; hoc
caverit, sex percussionibusemendari staluitur: s.uni- est, casligans castiganlem se, tribus supposilionibus.
iler qui percusseril dentibus ealieem salutaris , sex (p Et qui abscondit aliquod crimcn videns in fratre Suo,
pereussionibus. Ordinem sacnlicii qui non custodie- usque diim corrigatur de alio vitio, vel de ipso, et
rit ad offerenduro, sex percussionibus. Sacerdos of- luncprofert illud adversus fralrem , tribus supposi-
ferens qui ungutas non dempserit, el diaconus cui lionibus. Reprehendens aliorum fratrum opera, aut
harba tonsa non fuerit: de rastro sacriflcium acci- detractans, tribus supposi.tionibus.Qui delrahit alicui
pientes, ad calictm accedenles, sex percussionibus. fratri, aut audit detrahentem, non continuo corf-igens
El qui subridens in synaxi, id est in cursu, sexper- eum, tribus suppositionibus. Qui aliquam contentio-
cu^sionibus: si in sonum risus eiuperit, supposi- nem cum tristitia promit, simili modo tribus suppo-
tione; nisi veniabililer conligerit. Sacerdos offerens, sitionibus pcehiteat. Qui aliquid repreliendens prse-
et diaconussacrificium custodiens, cavere ne vagis posito suo non vult indicari, usque dum abbali
oculisoberrent : quod si neglexerinl, sex percussio- indicet, tribus suppositionibus; nisi hsccomnia con-
mbiiseroendari. fcssioneverecunda liant. Si quis frater tristis fuerit,
Qui oblitus fuerit chrismal, pergens procul ad si fieri potest, consolationem accipi.it: si sustinere
opus aliquod , quinis quinquies percussionibus. Si valet, supprimatinierimconfessionem,utverecnndius
super ttrram in agro diiniserit, et invenerit stalim, dicat: quando Irislitia cessaverit, orent pro ep fratre*.
denis quinquies percussionihus : si in ligno illnd le- Si quis dicat ad consaiiguineum sunm, sollicilans
vaverit, ler denis, si ibi maneat nocle, supposi- ^ eum in alio locohahitanteni : Meliusest ut nobiscum
tione. Eulogias immundus accipiens, duodecim per- habiles aut cum aliquibus , Iribus suppositlonibus.
cussionibus: obliviscenS oblationem facere, usque Et qui viluperat aliinieinfratrein obsequiuin dantem,
dum eat ad offerendum, centuin percussionibus. trihus suppositionibus. Qui consanguineum docet
Fabulas otiosas proferens ad alienum, staiim semet- aliquam dicentem anem , aul aliinl quidlibcl a se-
ipsum reprehendens, venia tanlum : si autem se non nioribus imposilum, ut roelius lectionein discal,
reprehenderit, sed detrattaverit, qualiler eas excu- tribus suppositionibiis.
saredebeal, suppositione siientii, aut quinquaginta Qui ad' prsepositum.audiildicere : Tu non judica-
pcrcussionibus. Excusaiionem prnfcrens cum simpli- bis causam meam, sed noster abbas, aut cseterifra-
ciite, quando in aMqtio discutiiur, et non dicit tres; sive : Ad abbatem ibirous orones, quadraginla
siaiim veniani pelens : Meaculpa, pceniiet me, quin- diebus casiigari oportel in pcemieulia in pane et
quaginla perciissionibus.Consiliuincontra consilium aqua : nisi ipse de.it prostralus corara Iratribus:
cum simplicilale promens, (|uinquaginla percussio- Pcenilet me, quia male dixi. Frater quilibet in aliquo
s.ibus. Qui altare concusseril, quinquaginla percus- opere deicnlus, quaravis faligalus sil, ita lamen ad
 m S. COLLIMBA.NT AUBATIS 220_
u.<_0iioinuindical in propria causa : Si tibiplacet, A iiidigeuies poeniienlia psalmos decaiilare debent.
dicain ad abbatem; sin aulem, non dicam : in alle- Quamvis ergo in nocte dominica, et in lempore
rius causa....-SitU iteras", non i.ibidillicile videaiur, quiiiquagesima. pocnilentes genua flectant.
si fo.rlead abbalem dicam, ut obedientia cusipdiatur. Si cui injunxerit abbas aut prsepositusde fratribus
Qui IIOIIreportat quod cominodat usque in crasti- iter agere, ita observandum esl, ut seniori junior
iiuin, si ipse reportat recprdatus, sex percussioni- obediat: si tamen reclum fuerit quod eis indicaverit,
bus: si oblilus fuerit usque dum quxralur, duodecim. observare studeat. Si quid prseceperil abbas vel oeco-
Si quis oblimsiuerit interrogare debitum poenilenii;e nouius major, et alius hiiniilior iteraveril oeconomus,
usqne in craslinuin , sex percussionibus. Qui mur- ipse obedire debel; indicans taraen in silenlio, quod
niuiai, aut diiil: Non faciam hisi dicat abbas, vel prseceperit alius major. Infra monasterium vero
secundus, tiibus suppositipnibus. Cursus non neces- iiuHus laraen alio imperio prsecellente imperet, nisi
saiius, aut saltus, duedecim plagis. Proliibetur ne qui prscest.
quis alteiius leneat iiiannm. Ab iniiio diei usque noctem coniniutaiio vesli-
Procurel oeconomus ile humanilate ariyenienlibus nicnii, etallera in nocte interrogcnlur separatiro.
pxhibenda, lam peregrinis, quam reliquis fr.itribus: Qui ministrat iu die doniinica, aut in alia solemni,
ct omiies fralres parali sint ad rainistraiiduui cum B ad lavacrum aut ad quaincunqiie necessitatem, una
0111111 famulatu propter Deuni. Quamvis oeconomus oratione ante exiliim et iniroilum eget: inlerrogrt
niin censuerit, aut prscsens non fnerit, cteteri faciaut tamen, si non procul exeal, signo crucis indiget.
diligenter quod necesse est, et custodiant utensilia Quamvis ainbulans signet se : non est aulem [Forte
eorum, donec assignent ea parata custodi. Sin auleni tainenj,necesse ad orienlem se vertere. Exiens aulein
ne-glexerint,pceiiileiitiam de his, ut videatur, adhi- exlra. domum quilibet feslinans et se signans , uon
beri ad judicium sacerdotis. eget ad orientem conversipne. Jla et in ambulando
Qui non poslulat yeniam correctus, supposiiionc. cojiveiiiens quidquam faciat, si festinet poslnlans
Qui visiiaverit alios fratres in cella seorsum sine oralioneiii, et se luunilians in domo in qua non con-
interrogaiione, simili modo poenileat; aut in coquina grua liat genuflexio , curvatio lantuni slaluetur. Si
posl iionain sine ordinatione vel jussione ieiit, sup- quis volueril, in die sabbati praparet oblalioneni
tosilione : aui exira vallum, id est, extra septum Dpniinicse, consummalp lavacro commutare sacer-
nionasterii sine inierrogatione ierit, supposilione. doles, si facile fuerit: djacpnes autem, aut anle prse-
Juvenibus quibus imponitur terminus, ut non se ceplum, autpost pra_ceptum miuislerium opporlu-
appellent invicem, si transgressi fuerint, iribus sup- nuro perficient.
posilionibus : hoc laiitum dicaol: Scis quod nobis G _ Si quis vidtrit somnium inimundum, aut coinqui-
non licet toqui tecuiu. Et si quis prseceperit eis quod natus fuerit, aut pccnileus, quando delurprseceptum,
non licet, ipsi dicant: Scis quod nobis non lieet. Et stare prsecipitur. In magnis autem splemnitatibus,
si ipse prseceperit ultra, ipse damnetur tribus suppo- qqando audiunt sonum, isedefe : in quotidiano prse-
siiionibus: ipsi tainen dicant: Faciemus quod dicis , ceplo, rpene medianle jubelur s.edere. Deinde sonuin
ut borium obedienlise servelur. Illud vero specialius onines aiidienles ad synaxin incilantein diei con-
taveitdum esl, ut quomodo inter se mulup IIOIT lo- venlus. lavent ante oratorii introitus, nisi prius
quontur, sic nec per os alttrius loquanuir : quod si laveriut.
scicntes Irau.-giessi fiierint, simili roodo quasi inter Primafius ut primus psallat statuetur, et secun-
se lofeulifuissent, pociiiteant. dus; etnon flectalur genu, sed tantum curvatio fiat.
Cui chrisinal cecideril, et nihil confringens, dpo- Ordines qui piibres, in medio fiant pratorii: cseieri
decim percussionibus. Qui profert sermonem olio- dextra Isevaqueassistant, prseter offerenlem eidem-
suni, sileniio inter duas horas consequentes con- que adlixrenlem. In omnique dominica solemnitalo
demnari, aut duodeciro ptrcussionibus. Poeniientes hyronus diei canletur doininici, et in die iuchbante
fratres, quamvis opera difflcilia et sordida efliciant, Paschse. ;Aut qui ad altare inchoaverit, inter sacri-
iion lavent capita, nisi in die dominica , id est, D ficiuin acceplurus ter se hurailiet. Et nbvi, quia in-
octava. Sin auleni quinto decimo die, aut cerle docti, et quicunque fuerinltaies, ad calicem non
proptcr fluentiurocapillorum iiicrementum, arbitrio accedant: et quando olterlur oblalio, nulluscogaiur
senioris unusquisque in lavando uialur. Declinalio coactus accipere sacrilicium , prseter necessitatem.
devia sine interrogaiione aut benedictione, sex per- In oiiinique dominica die et solemnitate, qui non
tussionibus. fuerit in coetu fratrum ad Dominum fimdeniium
, Pffinilentias iniiiulas jiixla mensam sifecerit.prje- preces, oret jpse aliqua necessitate cpgente; et
positus, inensseimponat: et aroplius viginti quinque quandiu oOeratur, hon multuni di.scurratur. Pceni-
percussiones simul non dentur. tens qupque n.ecessitate itineris pccupatps, ambu-
Poeriltemes fralres, et indigenles ptenilentia psal- lansque eum cseleris ulentibu3 licito cibis, si adve-
morum, hoe est, cui necesse fuerlt, iit psalmos ad- nerit hora terlia, et longe proliciscantur; accipiat et
iiticpro vfeione nocturnadecantet: quia proillusione ipse quiddam cibi pro inodo quodam , et quod ei
diabolica, ac pro modb visionis, alii viginti quatuor defuerii accipiat ubi quiescat.
psalhios m brdiiie, alii quindecini, alii duodecLu) In communc autcm omnes fratres omnibus necli-
 221 REGULA COEXOBIALIS. 222
bus tempore oralionum in fine oinniiiiii psaliriorum A . tus orationis, duodeciih psalmos. Si quis veniat ad
genua in oratione, si HOIIinfirmiias corpoiis'hoc sacrificium cum nocturno cingulp vel veste circa
fecerit, flectere xquo aniiho dcbent, sub silentio' eum, tluodtcini psalnios.
dicehles : Deus in adjuloriumnicumintende;Domine, Si quis anle horani. nonam quafta sexfaqiie feria
ad adjuvandumme feslina(Psal. LXIX,2). Quem ver- nianducal, nisi inlirmus, duos dies in pane et
aqua
sicilimi postquam ler in oratione lacite decantave- Vivai. Si qu s dixerit liipmlacium nesciens, quin-
rint,seqiialilcr a flexioneoralionis surgant, exceplis quaginla verbeia : si sciens el audax, in pane el
diebus dominicis, et a die prinio sancti Paschse aqua. Si denegatur mendaciuhi ejus", et ille con-
usqne ad quinquagesimaradiem : in quibus moderate tend.il, sopiem dies in pane et aqua. Si quis irio-
se in lempore psalmodix huiuilianies , ^enua iion nachus dormierit in uria doriio cum muliere, tres
fleclentes, sedulo DeUmorent. dies iri pane el aqua : si nescivit quPd non debei,
Si quis frater inobediens fuerit, duos dies Uhum unOdie.
paximatium et aquam. Si quis dical: Non faciam , Si quis non clandit eccle.*,iam,duodecim psalmos.
duos dies unum paxinialium et aquam. Si quis mur- Si quisemitiil sputa , et coiitingit altafe, viginli
murai, duos dies uiium paximaiiuin el aquam. Si qnatuor psalmos : si parielem atlingit, sex. Siquis
quis veniain non pelit, aut dicit cxcusalionem , duos B obliviscitur psallendo, seu lecliones, qualuor psal-
dies unum paximaiiiiiii et aqiiuiu. Si diio fraties con- raos. Si quis tardins venial ad oralionein , quin-
lend.nles aliquid et ad furorero venlentes, duos dies quaginla, vt-1plagis quinquaginta : vel segriiusexse- '
unuin paxiiiiatiurael aquam. Si aliqnis contendens quilur quod jubetur ei, quinquaginta. Si post pacem
ihendacium et distinclioneih confirmat, duos dies sohaverit, quinquagiiila. Si contuinaci responderit,
unuin paximatium et aquaro. Si quis contradicit quinquagiitta.
frairi, et non petit ei veriiam, duos dies unuin paxi-, Si veniat Velato crtplle in domo, quinquaginla ver-
n.aiium el aquam. Si quis contradicit, mandatum bera. Si non petil orationein cura inlrat in doriium,
aut regulam 1'rang't, duos dies unuin paxiinatiuin. quinquagiiita. Si manducat sine oratione, quinqua-
Si quis injungit ei opus , et negligenter facit, duos gintn. Si locuius est aliquid in ore suo, quinquaginta.
dies unum paximatiutn. Si quis detraxerit abbatem Si sonuro feeerit dum oratUr, quinquaginla verbera.
suum, seplem dies unuin paxiroatium : si fratrem Si quis iracundiain, vel trisiiliam, vel invidiumtenet
suuiri, Viginliquatuor psalmos; si ssecularem, duo- conlra fralreni suum ; ut tempus teiiueril, ila eni
decimpsalmos. poeiiitentia«jus in pane et aqua : si vero prima die
Si quis obliviscitur aliquid foras , si minus, duo- confessusluerit, viginti quatuor psalmos.
deeim psalmos : si majus, triginta psalmos. Si quis G • Quicunque sacriliciura perdiderit, et iiescil ubi sil,
perdiderit, vel deciderit aliquid, .sicnt preliurii ejils , anno pcemteat. Quiiiegligentiam fecerit erga sacri-
ita pcenitentiaejus. Si quis facit colloquium cuiri licium, ut siccelur, el a vemiibus consumaiur, ita ut
sat-cularisine jussu, viginii quatuor psalmos. Si quis • ad nihilum devenerii, dimidio anno poeniteai. Qui
quando consummaverit opus suum, et aliud noil iiegligentiam erga sacrilicium incurreril, Ut invenia-
requirit, et aliquid sine jussione fecerit, viginti tur vermis in eo, et tamen plenuro sit; ighe eombu-
quatuor psalmos cantet. rat juxta altare, et abscondat cinerem ejus intfa sub
Si fiieiit aliquisbilinguis,et eonturbet fratres, duos altare, el ipse pbeniieat quadragiiita diebus. Qui ne^
dies unum paximatium. Si quis manducaverit in gligitsacriliciuih, el immulatum fueril, et pahis artii*
dpmo aliciia sine jussu, et venerit domui suie, unb seTiisaporerii; si rubro colbre, viginti dies pcenileal;
die paxiinatium. Si quis enarraverit prseieritunl si hyaciiithino, quindecim dies poenileat. Si aulem
peccatum, uno die paximatium. Velqui ambulaverit hon immutatum fu.-fit colore, scd congluliiiatum,
ih sseculo, et dicit de sscculi peccato, uno die in seplem dies pceniieat. Qui autein merserit sacrifi-
pane Ct aqua. Et iCpidusqui audierit aliquem mur- cium, conlinuo bibet aquam. Qui in ehrismal fuderit
imiranteni et detraheritem, aut facientem aliquid sacrificiuniCdmedat.Si de cymba, vel de porite, seu
conira regulam, el cohsensit a confessione, uno die I[>de ligno cecidefil, eiiion per negligentiam, sed casu
paxThialiuih. aliquo, Unodii?poeriiieat.
Si quis suscitat furorem fralri suo, et satisf.icii ei Qui scit fralreih suum peccare peccatUm ad mor-
postea, et ipse non remillit ei, sed dimill.it suo se- tem, ethoii arguit eum, legis Evangelii (Joan. v, l(i)
uiori, viginti quatuor psahnos, et illo die in pane transgressor noletur, donec arguat eum cuj«s malum
el aqua. Si quid voluerit aliquis , et prohibet reco- relicuil, et faleatur sacerdoti; ut quandiu conscieii-
nomus, et jubet abbas, quinque dies. Si quis iion -..tiamala feticuit, tandiii ih alllclione poeniieat. Qni
venerit ad oralionem supra mensam et post cibuih, pafvuni peeeaturi) reticuit, simili correpiione, non
Juodecirii psalmos cantet. Si quis dormierit cum eadem alflictione pceniteal, sed plagis triginta, aut
oratiir, si: frequens, duodecim psalraos cantet; si quindecim psalinos canat. Si de reliquo spemens mir
lidn frequens, sex psalmos.Si quis non dicit, Araen, nima neglexeril, in pane ei aquapocniteat, ut peccans
Iriginta verbera. Si transgressus fueril horara, duo- jHxtamandatum Domini(Matlh.xvm, 15)corripialur.
decini psahnos; sicanticum graduuii), uisi matutina Qui vero arguilnon leniter, notctur, donnc petat ve-
hiems, duodeciropsalroos. Et qui non audieril soni- liiarn a fralrc correpto, el plagis triginta, aut quin-
223 S. COLUMBANIABBATiS 924
decira psalmos. Qui peccatum pudendum alicui ex- A staliita scgnius fuerit exsecuiu*;,suppositione. Si di-
probrat, priusquam inier se et ipsuin solum arguat, missa synaxi non conlinuo ad ctilain rccurrerit.
sicut Doininusdicit (Matth. xym), corripialur donec s.upposilione.Si cum aliquo ad modicum surbstiterit,
cxprobralo satisfacial, et tribus diebus pane et aqua suppositione. Si ad mpdicum teroporis uspiain seces-
pceniteal. . serit, suppositione. Si cum ullo quicellse susccoha-
Qui Iransgrediiur regulam jussionis vel disciplinsc bitator non est, conf.ibulari quantulumcunque prx-
gencralis, maneat expulsussine cibo, ut in ciasiiuum suinpserit, snppo.-itione.Si alterius lenuerit maiium,
rccipiatur. Qui solus cum sola femina sine personis supposilione. Si oraveiit cuin illoqui est ab oralione
certis familiariler loquitiir, maneal siimcibo, vel duo- suspensus, supposilione. .
bus diebiis in pane et aqua, vel ducenlis plagis. Qui .Si parenlum quempiam vel amicorum ssecularium
prcesuinitfacere ainbasciani, non periiiiUei.te.epqui viderit, vel collocutusfuerit ei sine jussione ; si epis-
praest, libera et effrenata processione absque neccs- tolam cujuscunque suiCeperit ,.si tribuerc prsesump-
silale, quinquaginta plagis inbibealur. Qperis pecu- seiil sine suo abbate, supposilione, Si. impedierit
liaris prsesumpliocenlum plagis : .possessio alicujus aliquem auecessarii facii expletipne, supposilione.
rei, quamnon necessitas gcnera'iter fratribus conces- Si per ardorem meniis legiiimum religionis excesse-
sit, amissione ejusdem, et ccntum plagis coerceaiur. B I rit inoilum, suppositione. Si alium ferveniein a le-
Net essarium verp ac licituin aliqiiiJ facere, dare, gitimo facto retinere leniporis sui gralia pra_sump-
actipere sine jussione, duoilecini plagis : nisi ralio, serit, suppositione.
aliqua defenda', ut supplex satisfaetio reniiitat. • Hiic usque et in similibus coininissis procedit ani-
Qui cbincdens liiquitur, sex plagis. Et cujus vox; niadversio spirilalis, ut increpalio qusc lil a pluribus,
obstrepitde mcnsa ad niensam, sex pli^is. Si dedo- pectanii prolicial ad salutem, el de csetero cautior
mo foras, vcl de foris in dqrouin sonuerit, dunileeiiiii et diligeniior einendatione-i-prum Deo propitio sal-
plagis. Egredi vel ingredi in diiiiiuin, aut opus faceie' valns exislat.
sine oralione et signo crucis, (luodecim-plagis. Sii Qui aiifem rixani comroiserit, septem diebuspce-
aliter fueril, qninque plagis. Meumvel luiiiii dixisse,, niteal. Qai vero suuin prsepositum despexeiil, aiit
sex plagis, Verbum contra verbuin siuipliciler dic- regulani blasplieniaveril, foras repeHendus esl, nisi
turn, sex percussiiinibus : si ex ciinteniinii•, ctntumi ipse.dicat: Poenilet me quod dixi. Si autem se non
plagis vel supposiiione silemii. Si prdincm psallendii humiliaverit, quadraginta diehus pocuiteal, quia su-
iion servaveiit, sex pcrcussionibus. Si staiuto lcni-- - perbise morbo detinetur. Verbosustaciturnilale dam-
pore laciturniiatis loqui prscsump>erilsine neces i- nandus t t, inquielus roansuetudine, gulosus jejunio,
tate,; decem et seplem plagi. , I somnolcntus vigilia, superbus carcere, deslitulor re-
G
Si quis de supcllcclile monasterii per coiitenip- pulsiohe. Unusquisquejuxla qUodmeretuf coscqualia
lura amiseril, vel dissipaverit quid,; proprio sujoree sentiat, ut juslus jusle vivat. Amen.
ct operis ailjeciione reslilual, yel pro icslimalione. , In omni loco et opere silenlii regnla magnopere
arbiirio sacerdolis, snpposilione poenileat, aul 11110 o cnslodiri: censelur; nt omni, quaiitiini valuerit hu-
die in pane et aqua. Si non cpntemptu, scd casu ali- i- inaiia fragilitas, quseprona ad yilia, iinde praxipitare
quo amiserit aul fregerit, non aliter negligentiain n solet, mundeniur viiio.sedificationemqiiepoiius pro-.
suam quam publica diluat poenitenlia; cunclis in.sy- xiinurun»,pro quibus Salvatpr nosler Jesus sancluin
naxi fratribus congregaiis tandiu prostratus in terram n effudit sanguinem, quain dilaceratiohem absenlium
yeniam poslulabit, donec orationum consummetur ir in pectpre conceplam, et oliosa. passini verba, de
solemnilas ; inipetraturus eam, tum jussus fuerit ab- )- quibus justo sumus raiioneni lelribiitori reddituri,
balis judicio de solo surgere. Eoderomodo satisfaciat »t ore prpmainus.
quisquis ad oralionein vel opus aliquod accersilus, s, . Hsccsuperuin voleniibus carpere.iler lendens alti
tardius occurrerit. ad fastigia suniniai,relictaque liuiiio cum flagiliis,
Si deeantans psalmum liliibaverit; si. superllu,) sit
it ullro arobieiitibus nni adhserere Deo hanc in tellurem
durus; si contuinacius responderit, suppositione. Si >i jj missp, staluinius; qui iramortalia niinirum sunl prae-
negligenliusobsequiainjunclaimpleverit.suppositipne, f, niia accepturi, cum gaudip sumran niinquam deci-
Si vel leviiermurmuraveril.supposilione. SiJectioiieniii dente tLViiin.
operi obedieniisevepr.cfercns, supposiiione, Siofficiaia.

SANGTI COLUBIBANI
ABBATISET CONFESSORIS

DE PCENITEJNTIARUM MENSURA TAXAKDA LIBER.

I. Poeriileiiliavcra cst. poeniiendalion admittere, litaS, ut non dicam oninium, rumpil, roeiisursenos-
seda-i-iiiso-ideflcrc. Sed (.uia liaiic niultofum fragi- cehdse siinl ptcUilenlix ; quaruiu sic ordo a sanciis
 DE POENITENTIABUMMENSUBATAXANBA LIBER. 52«
m
traditur Patribus, ul juxta magniludinem cuiparum A morbos, culpas, dolores, segriludines, inflrmi'ates,
etiam longiludo stnlualur poenilenliaruni. sanare debent. Sed quia hsec paucorum sunt, ad
II. Si qiiis igitur per cogilalionem peccaverit, id pnra scilicet cuncta cognoscere, curare ad inlegruin
debilia revocare ; vel pauca jiixta se-
est, concupierii hominem occidere, aut fomicari, salutis statum,
aut furari, aut clam comedere, et inebriari ; vel niorum traditiones, et juxta nostram ex parte intel-
cerie aliquem percutere, sive discedere, vel alia his ligeuliam (Ex parle namqueprophetamus; et ex parte
facere similia, el paratus ad hsec corde complenda Cognoscimus(I Cor. xm, 9) aliqua proponamus. De
fueril: majora dimidio anno ; liiinora quadraginta capilalibns primum criminibus quse etiam legis ani-
madversione plectuntur.sanciendum est.:
tliebus, in pane et aqiia poeniteal.
III. Si quis autero peccatis prsevalehtibus faclo XIII. Si quis clericus homicidium fecerit, et pro-
xiituim suuiii occiderit, deceih annis exsul pceniieai.
petcaverit; si homicidium, aut sodomiticum fecerit
Post hos recipialur in patriam, si bene egerit pceni-
peccatuin, decem annis pceniteat : si fornicaverit
semei tauium, trihus annis inonachus poeniteal; si lenliaiii iri pane et aqua, lestimonio comprobaius
vel sacerdolis, cum quo poeniluit, ei cui
ssepius, septem annis. Si discesserit et vota fregerit, episcopi
si Cito poenilensredierit, tribus quadrage3imis : si comniissus fuit, ut satislaciai paremibus ejUs quem
aulem post annos, tribus annis poeniteai. r. occidit, vicem lilii reddens, el diceus : Qusecunque
IV. Si quis furatus fueril, anno poeniteat. vnltis, faciam vobis. Si auieiii non satisfeceril paren-
tibus illius, nuiiqiiam recipialurin patriam, sed moie
V. Si quis percusseril per rixahi fratrero suum,
Cain vagus et profugus sil super terrain.
el sanguinem fuderii, tribus annis poenileat.
XIV. Si quis ruina maxima cecideril, el filium
VI. Si quis aulem inebriaverit se, et evemuerit, annis peregiiuus, in pane e. aqua
aut saturatus nimis, sacrificium hoc evomuerit, geauerit, seplem
per : tunc primuui sacerdolis judicio jungalur
diebus : si vero per infirmita- poenileal
quadraginla poeniteat altario.
lem sacrilieium vomere cogatur, septem diebus pce- XV. Si quis autem fornicaverit siiut Sodoiiiitse
niteat. Si ipsuro sacrif-cium quis perdiderit, anno
fecerunt, decein annis poeniteat; tribus cuin pane
pocniteat. et aqua; septem vero ailis absiineal se a vino et
VII. Si quis seipsum coinquinaverit, anno pocni- carne ; et non maneal cum alio in scternuin.
teat, si junior sit- XVI. Si quis vero fornicaverit quidem cum niu-
VIII. Si quis falsum testimonium testificatus fuerit sed non filium generaverit, et iri not.tiain
rei lieribus,
sciens, duohus annis poeniteat cum illius perdi- hominuro non venerit; si clericus, Iribus annis : si
lione, vel redinlegralione. _ monachus veldiaconus, quinque anuis; si sacerdo-,
Hrec de causis casualibus: cseierum de minulis >:
septero ; si episcopus duodeciro annis.
moruro inconditoriiin. XVH. Si quis perjuraverit, seplem anriis poeniteat,
IX. Qui facit per se aliquid sine inlerrogatione ; et nunquam jurel poslea.
vel qui contradiet et dicit: Non fucio, vel qui mur- XVllI. Si quis maleficio suo aliquem perdiderit,
inurat; si grande sit, tribus superposilionibus; si tribus annis poeniteat Cutu pane et aqua per nieiisu-'
parvum, uno anno poeniteat; verbum vero contra rani, et tribus aliis annis absiineat se a viuo et car-
verburo simpliciler promplum, quinquaginta plagis, nibus, et tunc deniuin in seplimo anno reci, itur in
vindieandum;' vel si ex inlenlione silenlii, superposi- coimmunionem.Si aulem pro amore quis maleficus
lione ; nam si rixa, seplimana poeniteat. sit, el neroinem perdiderit, annuni iniegruui ciuu
X.- Qui autera detrahit, autTibenter audit detra- pane et aqua, cleficus ille pceniteat, laicus dimi-
henieni, tribus superpositionibus peeniteal: si de eo dium, diaconus duos, sacerdostres, maxime si pcr
qui prseest, seplimana poeniteat. hoc roulieris parlum quisqiiam decepeiit: idco sex
XI. Qui autem per superbiam suum prnepdsitum quadragesimas unusquisque insuper augeat, ne lio-
despexerit, aut regulam blasphemavefit, foras repel- micidii reus sit. -
Iendus est, nisi confeslim dixerit : Pmnitet me quod _ XIX. Si quis clericus furtum feceril, id esl, bovcm,
dixi. Si aulem se non bene humiliaverit, quadraginta aut equuih , aut ovem, aut allquod aniirial proximi
diebus peeniteat, quia superbice-morbodetinetur. sui furatus fueril, si seniel, aut lfis fecit, redda'1pro-
XII. Verbosus vero tacilurnitate damnandUs est, xirtio suo primnin, et anno integro in pane el aqua
inquielus mansuetuditie, gulosus jejunio, soranOlen- poeniteat: si lioc coiisuevit, et reddere non poluiTitj
lus vigilia, superbus carcere, destitulor repulsiorie : tribus annis poeniteat cum pane et aqua.
unusquisquejuxta quod meretur, quo sequaliasential, XX. Si quis autem cleficus, aut diaconUs, vel ali-
ut justus juste vivat. '
cujus gradus, qui laicus fuit in sscculo cum filiis et
Divereitas cuiparum diversitatem lacit pceniten- iiliabus, post conversionem suam, iierum suani co-
tiarum; namelcorporum medicidiversis medicamenta gnoverit clientelam [Forte, clienlulam], el liiiuin
generibusco.mponunt:aliter,enim vulnera, aliter iiier- iterum de ea genuerit, sciat se adulterium perpetras-
hos, alitertumores, aliter livores, aliter putredines,: se, et non ininus peccasse quam si ab juvenlute
alitercaligines, aliter confractiones, aliter combus-, sua clericus fuisset et cum puella aliena: peccas-
tioncs cnrant. Ita igitur eliam spirituales medici set ; quia post votum suum peccavit, pptq.iain,
diversis curaiionuro gcneribus ahiroaruin vulnera, sc Dominoconsecravit, et votum suuni irrilrtm fccil;
 W ....S. COLUMBANlAUBATIS 558
idcirco similiter septem anni' in pane.et aqua pco- A _i demedia pamque poenitentla[Forte, dimidiat nainquc
niteat. , __ _ poenitenliam].
XXI. Si quis clericus. per rixam proximiim suutn XXXI. Si quis laicus furtum fecerit.id est, bovcm,
percusserit, et sangiiiiieni fuderit, aiiiium iiitegruiii aul equuin, aul ovein, aul aliquod aniinal prbximi
pamileat: si laicus, qiiadragiiila diebus. , s.ui furatus luerit: si semel, aut bis iecit, reddal pri-
, XXIL Si quis per seipsum fornicaverit, aut curo mtun proximo suo damnum quod.fecit, el tribus qua-
jmnento, duobus annis poeniteai, si gradum npn lia- drage-iinis in pane et aqua poehiteat. Si autcni ssepe
bet: si autem gradtim aut voluni, Iribtis annis pceni- furlum facere consuevit, et reddere riort poluerit,
leat, si aetas npn defendit.. annb et tribus quadragesimis poehileat, et deinceps
XXIII. Si quis conctipiscitmulierem, et non poiest iiequaquam facere promiltat; et sic in Pascha alte-
ficere, id est, non suscipit eum mulier, dimiflium rius aniii communicet, id est, post duos annos (data
anni in-pane et aqua poeniteat, el loto se ahslincat lamen ante pauperibus de sno labore eleemusyna, et
anno a vjno et earnihus, et cprauiunipne altar sacerdoli pa.iiitentiaiii judicanti epula) et ita abremil -
ris. . -..,'_. taiur illi malre consuetudinis culpa.
XXIV. Si quis sacrilici.uuiperdiderit, annp poeni- XXXII. Si quislaicus perjuraverit; si per cupidi-
teat: si.per ebrietaieni aut voracitatem illud evo-] 1}tatem hoc
leCerit, lotas res suas vendat, et dpnet
mueril, et negligenler illud dimiserit, iribus qiiad-ra- pauperibus,. et convertalur ex integrp ad Dominuni,
gesiniis |n pahe et aqua pceuiieat;-si.y-.ro per inlir- et tundalur pnini diniisso sscculo,et usque ad rnortein
initateni, seplem djehus poeniteai. seryiat Dep in monaslerio. Si autein npn per cupidi-
Sed lisecde tiericis et monachis inixtiin dicta sint. latem, s^edinpriis
tiinpre hpc fecit, tribus anuis iner-
Caileriim de laicis. roisexsul poeniteat in pane et aqua; et duobus atiliuc
. XXV. Quicuhque feceiit lionii.idiiim, |d esi, pro-' abstiheat se a vino et carnib.us':
etita animara pro se
ximuin suuin occideril, tribus annis inerinis exsul, in
reddens, id est, servuni aut ancillam de servitutis
el
pane aqtia.poeniteat, post et tres annos revertalur
jugo absolvens, et eleeinosynas mullas faciens per
in sua, redilens vicem pafenljbus .occisi, pielatis et duos aiinos
(in quibiis illi licito uti facile cibis' est
et
tiflicii; sic post satisfaclioneni judicio sacerdotis cunciis, excepta carne) posl seplimum coiinnuiiictt
jiuigaturallario. annuro.
XXVI. Si quis laicus de alterius-Uxore "iium ge- XXXIII.Si qttis laicoriun per scan.dnju.msanguiiieiii
iiiieril, id est, adulleri.umepmniiserit, torp proxinii: fiiderit, aut proxiraum suuni vulnerayerit,' aut debili-
yiolato, tribus annis poejiiteat,,.-ahstin.-ns.se.a cibis taVcrit, quaiilum nocuit, tantiim feddere
et a uxore - cogatur :
sncculenlioribus, propria , <d_uis
iiisuper ij" si auteni non habet unde solvat, opera proximi
pretium pudidlise marito uxoris violalsc; etsic culpa sui p-iinum agat, quandiu ille inliniius esl rne-
illius per sacerdolem abstergatuf. ct sanilalem ejus quatliaginta
XXVII. Si quis vero laicus foniicaverit sodoniitico dicuroque quserat, posl
dies in pane el aqua poeiiiieat. , .
ritu, id esl, cum masculo, coilu lemineo peccaverit,
scpleiii aunis pcenileal: trihus primis cum pane et XXXIV. Si quis laicus inehriaverit se, ant usque
aqua et «ale et fructibus horli siccis : quatuor reli- advouiilum roanducaveril aut biberit, septiraana in
qiiis absiiij«al «e a yii.q et carnjbus, et it? diipii.atur paneet aqua pceniteat.
illi sua culpa ; et sacerdos orct pro illp, et sic junga- XXXVvSi quis laicus adulterare voluerit, aul for-
lur altario. : , - nicarecuro sponsa, et concupierit mulierem prpxinii
XXVIII. Si quis autem fornicaverit de laicis cuin sui, ct npnfecerit, id est, non potueril, quia mulier
Biulieribusa cqnjugip liberis, id e»l, yiduis,, vel pue'- enm iipn suscepit, tamen ille paratus fuit ad iorni-
lis; si cum yidua, uno anno : si cum puella, duobus candum : confitealur culpain suam. sacerdoli,. el ita
annis (reddito tamen huiniliationis ejus pretio paren- quadragbita diebus in pane et aqua posniteat.
tibus cjus) pceiiiteat. Si anlem uxorero non habuit, , XXXVI. Si quis aulein laicus manducaveril, aut
sed virgo virgini cpnjunclus est: si volunt pareplesi biberit jnxta fana; si per ignoraniiain fecerii, pro-
**
ejus, ipsa sit uxor ejus ; ita taroen, ut anno ante: iniitat deuiceps quod nunquam reiteret, et quadra-
poenilcanl ambo ; et ita sint coiijugales. ginta diebus in pane et aqua poenileal: si vero ptr
XXIX. Si quis autero laicus cuin jumento fornica- contempiuni hoc fecerit, id .esl, postquam _sacerdos
verit, anno poenileat, si uxorem Jiabuit: si aulemi illi prsedicayit quod sacrilegiuii) hpc erat, et posiea
non habuit, diinidio anno : sic et qui uxorem babens> menssc d;emoiiioruiu coiiiiiiunicaverit; si gulsc t.m-
propriis me_»bris s« ipsum violavefil, poeniteat. turo vitio hoc fecerjt aut repetierit, tribus quadraso
XXX. Si quis laicns infantem suum oppresserit, simis in pane el aqua poenileat: si vero prp culiu
vel inulier, anno integro in pane et aqua pocuiteanl, dsmonuiii, aut honore simulacrorum hoc fecerii,
etduobus aiits abstincant se a vinoet carnibus: ct tribusannis pqeiuleat,
iia primum altario 6acefdotis judicio juriganlur, el - XXXVII. Si quU laicus per ignorantiam cum Bo-
sunm torum tunc licilo marilus ille cognoscat. nosiacis aut cseteris hsereticis communicaveTit, stct
Sciendum est enini laicig, quod tempore panitentisci inter calechumenos, id est, ab aliis separatiis Cliri-
illis tf-idita-_asacerdotibus, non illis liceat _mas co- stianis qaadraginta diebus, et duobiMialiis quadrage-
gnoscere!iixoresj nhi post pecniienliam transactam ; sirti» k) extretnb Christianoritm ofdinij, Id esf, intcr
 INSTBUCTIONESY.VRl.*"SiVE SEI.MONES. 250
poenitentes, irisana. communionis iculpam diluat':,si A-non lavel. Soliautem monaelio secrele siandopedes
vero per conlemptum hoc fecerit, id esi, postquam lavare licei: seniori vero, etiam publice, sed altero
demmtiatum illi fuerat a sacerdofe, ac prohibitum, pedes snos lavahte licet sianiolavari.
iie se communione sinislrae paftis macularet, anho XLI. Ante prsedicatiohcin vero die doroinica loii,
iniegro poenileat, et tribus quadragesimis, et duobus exceptis cerlis necessitalibus, siinul sint cPnglobati,
aliis annis abstiiieat se a virioet carnibus ; et ita post ut nullus desit numero prxceptum audienlium, ex-
nianus impositionem caiholicl episcopi, aiiarib jun- ceplo coco ac portario , qui et ipsi, si possinl, sats
galur. agant, ut adsint quando tonitruum Evangelii au-
Postremo de minuiis mohachoruni agendum est dittir.
saiiciiririibus. XLII. Confessionesautem dari diligenlius prseci-
XXXVIH. Si quis vallum apertum in nocte dinii- pilur, maxime de commolionibus animi,
antequam
serit, superpositione pceniteat: si vero in die, viginti ad Missam ealur, ne forie quis accedat indiguus ad
quatuor percussionibus, si non aliis superVenieiitibus allare, id est, si cor mundum non habuerit: mulius
apertum dimiserit: si quis hunc ipsum absolute prse- est enim exspectare donec cor sanum fuerit, et
cesserit, superpositione pceniteat. alienum a scandalo ac invidia fittrit, quam accedere
XXXIX. Si quis jumentum petens solus absolute " audacter ad judicium tribunalis : tribunal enim Chri-
[Leg. absque lutoj lavaverit, superposiiione pceni- sti, altare : et corpus suum inibi cuin sanguine jiidi-
teat: si quis vero lavanslicitocoramfratribus slando cat
indignos accedentes. Sicuti ergp a peccalis capi-
hoc fecerit, si hbn necessitate luti largius abstergen- talibus et carnalibus cavenJum est , anleqiiam
di, viginli quatiior plagis emendetur. communicandum sit; ila etiam ab incerlioribus vi-
XL. Si quis Vero etiara sedendo in jumeiilo genua, liis et morbis langnentis aniniie abstinendum est, ac
aiit brachia discoOperuerit absque necessitaleluti la- absiergendum ante verse pacis conjunciioiiem et
vandi, sex diebus non lavel; id est, usque ad alte- seler.ioesalutis cim aginero.
ram diem dominicara inhohestus ille lavator pedes

SANGTI GOLUDIBANI
ABBATISliT CONFESSORIS

INSTRUCTIONES WARIM
VVLGOD;CT_E

SERMONES.

-INSTBUCllQ PRIMA. C. perfectio. Quod unus esl De.s Triiiilas, Deus ipse in
D.eDeo Vnoel Trino. lege de se leslalur dicens : Audi, Israel; Domhius
I. Iiistruclionis valde necessarise curam gerens, Deus tttusunusesl (Deut. vi, 4). Quod aulein unus ille
primum ante oinnia, quod omnibus scire prinium Deus Trinilas est, Salvator in Evangelio docuit, di-
esi, dicere breviter lieet; cupio, ut quod est funda- cendo: Eunles nunc doccle ou.ncs gentes, baptizantes
mentum saluiis omnium, nobis crepido sermonis sil; eosin nomine 1'atris, et Filii, el Spirilus sancti (Matlh.
cl inde nostra doctrina ordialur unde omne quod xxviii. 19). His dnobiis lestiinoiiiis dnaruin legum
est oritur, et quod non fuil ini.liaiur ; osliumque no- quasi quibusdam fulcris lirinissiinis lides credeiiliuin
bis sermonis cordis.credulitas aperial, qusein saluteni. firmata esl, Ubibabes in vcrilate Tiiniiaiem in uni-
confcssionis pmniuin Ghrislianflrum recte creden- tate, et uiiilalem in Tiiniiale. Pro rei igilur inagni- .
i.iuni ora apernit.. De initip ergp humanse salutis, luditie breviierquod crediiuus tlixinius, et liles cor-
Christo adjuvante, recte noslra dicta sumant exor- dis oris produxit confessioiiem; et hoc iirmiter coh-
diuni. tra orones Iiseresesleiienduni est, quod Deus umis
Credat itaquc primum omois quj vult salvus esse, dividi vel sepaiari non p.otest, ijuia quod fnit tuius,
iu priinum el in iiovissimuiiiDeum uiiuin ap tiinum, seinper fuil u.t.esl, Cesiel ergo venenosa et insana
uiiuin subsistentia, trinuro siihstantia; iinum poieu- r> oniniuni liiereticorum vesania, quando ipso Deoleste
lia, iriiium pcrsona ; iinuui natura, trinum npmine; audimus et cr-edirous: Audi, Isruel; Dominus Deus
unum iin.niue, qui esl Pater et Fiiius et Spiritus tuus unus est: quia qui unus est, hoc seroper iuit.
sanclus, Dens unus, tptus invisibilis, inconiprehensi- quod est; sed ut scias quantus, piuraliter dixit in
hilis, ineflabilis, in qtto est semper esse, quia arter- mundi conditione: Faciamus hominemad imaginem
nus est Deus Trinitas, cui inilium noh quseras, qui etsimitUudintrn uosArmi(Gen.i, 2(i). Ne vero erres.
finemnon habet, etqui semper luit quod est ct erit; in numero.Christus libj indicat Patrem, et Filium, et
quia in Deo iteralio non est. sed seniper Trinitaiis Spiritum sanctum, in cujus Dei, quasi unius Dei nn-
 931 S. COLUMBANI ABBATIS 252
inine, orone iiuinanum genu. bnptizandUmest. Quid A lanto.pliis inlelligat minora se scire posse deaticloris
pluradeTrinitatis coaHernilale? Quod Unus «., suf- profnnditate; et sicul debetj et decet, niinns de
licitnter nos docet. De verilate autem personaruni creaiore qu iin.de creatura lractare prsesiiiiial : quia
Patris, et Filii, et Spirilus sancii. dislinclio Chrisli, iii majoribus idoneus esse JIOIIpotest, qui prius nii-
praecepliauctoritate, abundanter insiruxit audientes. nora non investigavil; el cui in nirioribus non cre-
Kx his, inquam, testinioiiiis omnis.errorum exclusa ditur, in majoribus quomodo credeiidum esl? Qui
perversitas est; quibus nominando, Triniias alque eniin, rogo, terrena ignoral, cceleslia cur scrulalur ?
unitas attestando approbatur. Oli! qui vana loquuiitur non inielligentes,juxta Apo-.
II. Cum rei igitur magnitudo nos de his, quasi de stolum, neque quw loquunlur, neque de quibut affir-
inellabilibus amplius loqui prphibel, lirina fule snpra tnant (1 Tim. i, 7). Quam multi enini, quihus est V-C,
.iicia conservemus. Quia cui hscC pauca de Deo fragili licet penna, in altum volare nitentes, el in
Trinitale noh sufficiunt,pjura juxla Scriptur.ini non coelum os suuin ponenles creaturse, vel per.partt*,
prodefnnt. De ep enira taiitum quod uuus in Triui- ut nPn dicaro oinnes, ratione ante non collecta [Co-
tate, el Trinus in unitate e. I, dixiniiis. De essenlia dex, mendose, euiiii coli], piiinum de summa proLn-
vertfejus qnis dicere potefit? Quomodo i bique pisc- ditate immuiido corde et impuro ore docere pr_e-u-
sens, et invisibilis est, vel ipieiiiadiiioduiiicceluin ]_nitHii, non intelligentes quod non verbis , sed fide
«•tterram, et omnem creaturani "repleat, jiiiia illud : Deus Trinitas agnoscitur, qui cordis mundi pia lide,
Nonne cmtiimel terfam ego impieo? dicit Dominusi et non iinpuiis vaniloquiis intelligitur. Pie ergo
(Jer. XXIJI,24)'. Ei alibi -i~Spiritus'Dei, secunduini tredenda esl, ei noii iinpie discutienda est niagna
prophetain, replevit orbem lerrarum (Sap. i, 7). Et; Trinitas: .|uoddam enim insuperabile, et invesiigabile
iteruul': Cmlummi/ii sedes est, lefra auiem scabellum t peiagus est Deus unus Trinitas. Altum tcelum, et Iata
pedum meorum(lsa. LXVI,1). Deus ergo uhiqiie est,, terfa, et prolundum mare, lpugaque ssecula (Job.
iimnensus lotus, et ubique pi oxiinus juxta suum de)' vin, 9): sed altior et latior; ac profundior , longior-
se te*timonium : Ego suni, iiiquit, Deus proximans,, que cst scienlia quia [qua] naturam ascematus est,
el non Deus de longe (Jer. xxni, 23). Non ergo longe) qui elim ex riihilocreavit.
a nobis niaiieniein quseiiimis Deum, queni intra noss IV. Inlellige, si vis scire Creatorem, crealuram :
siimere Iiabeinus; in nobis eniin habitat quasi aniinai si nec illam, tace de Creatore; sed crede in Creato-
in corpore, si tamen nos iiieralira saiia sumus 'ejus,, fem : inelior est; enimy et;;.| lus sCit pietas tacens
si morlui non sumus peccatis, si pulridsc voluntaiiss qtiam impia loquacitas: salis enim ineplum est et
corruptione iromunes surous : luiic vere i le baliii.ilt" iinpiuiii de iiJe transire a I tractantis invisibilem,
in nubis, qui dixit.: El: habilaboin eis, elinler ritlosi C iii.xsliinabilenijincouspicabileinDpminuin vacua ver-
ambuiabo (II Cqf.m, 16; Levl^xxvi,12). Si aulenit ba. Altq enim prqfundiias, ul striplum est, quis inve-
digni sumits ul ille in nobis sit, tunc in verilaie abi niel eam (Eccle. vn, 25); quia sicul maris profunditas
illo vivilicaniur, qnasi viva ejus merabra : In ipso> ab huiiianis est visibus invkibilis, ila Trinilatis di-
enim, ut ait Aposlolus, vivimus, et movemur, et su-- - vinitas ab hunianis simililer sensibus incomprehensi-
mas (Acl. xvii, 28), Quis, inquam, juxla lianc inelfa- biiis depreheiidilur; et ideo si quis, inquaro, scire
bileni et incomprebensihilem essentiam ejus allissi- voluerit quid credere debuerit, non puiet se plus
niain, | Forte, aliissim.imj irivestigabit? Quis. Deii . posse intelligere loqiiendo quarii credendo : roagis
profumla perscrulabilur? Quis xteruuro uniVersilaiis> enini longe. refugiet" quscsiti divinitatis sapientia ,
prineipium Iraclare audebit? Quis infiiiituniDeumi quain eral. Qusere -ergo scientiam suinniam, non
omnia implenlein et omnia circumdautem, oinniai' verboruin disputatione, sed inoruni bonoium per-
jieiielrantera et omnia excedenlem, omnia capieiiteini. fectione; non lingua, sedfide,- de cor.iis simplicitale
cl onuiia effugientem,scire gloriabitur? Quem nemo> procedit, non quse de impieialis doclse coiijectura
vidilunqudm (1 Tim. vi, l(j), ut est.~NUllusilaque) colligitur. Si ergo traCtalioiiibus qusesierisineflabi-
pnusumat quserere investigabilia Dei, quid fuit, quo- lem, lohgitis' fecedet a le ( Ibid., 24) magis quam:
niodo fuit, quo ftiit. Hsec sunt ineffabilia,inscruia- D erat: si fide, slabit, ubi degct, t» portis sapientia
bilia, iHvesiigahilia: simpliciter tantura; tamen for- (Prov.i, 21); et ubi Versalur vel ex parte videbitur :
liier, crede qupd sic est Deus; et sic erit, qucmodo) sed func irt viefitate etiam aliqualenus atlingiiur,
fuit, quia inconvertibilis Deusesl. quandb invisibiiis incoiiiprehensihilitercre.liluriDeiis
IIJ. Quis est ergo Deus? Pater,-Filius, et Spiriius. enim credenJus esl invisibilis ul csl, licet ex paite
sancius ' Unus Deus est. Araplius non requiras de. a iiiundo corde videatur. Qiiitmobruii;ipsinn ubique
Deo; quia volentibus allam scire profunditateni rc-. pricsenlehi invisibilemDeum nOstruni, fratres Cha-
rnin de Deo, ante -natura consideranda esU Trinilatisi rissimi,:depreceihur, ul veliidei ejusliraor, vel cha-
eniin f cieritia profundifati maris rtierito ccinparatur; rilas, qu* nesCit cadefe, in nbbU perseveret; qu/
juxla illud Sapienlis : Etalta profundilat, iquit inve * limor juiictus cliafitati sapientes nos faciat in omni-"
niel eam(Eccle.. vii, 25)? Si 'quis ergo scire voluerilt bus : et pielns nos-silere de hocquod dictu majus
pro.iiiidissiiiium divinsc cognitionis pelagus, islud1 esi, suadeat, quia qoodilam inscrtilabile et inenar-
visibile ante, si pbssit, pefvidcat; el qiiantp iriiriu.5 rabile e>\, Dcuinquod est, noss». Qui esi, el qiian;iis
cognosijeri sie noverit dehis q<iixirttra iriare iaiei I;,' e-l, silii sbli notus csl. Sed qiiii nbslerDeiis est,
•)» 1NSTRUCT10NESVARIJE SIVE SEBMONES. 254
iuvisibilis licet nobis, a nobis tamen pulsandus est, A J ac stirpium fomiles excussos radice ccnvelUre, ne-
lerraiu suam boni esse gerniini»
s-epe pulsandus, semper tenendus est profundus quaquam credens
Deus, immensus, secretus, excelsus, omnipotens luluram, nisi mali graminis vacuam;, ad se dictum
Deus; et per sanctorum suoruni merita et interven- putans illud propheticum : Novale vobis novalia, el
tus orandus esl, ut vel aliquam sui luminis particu- nolite seminure super spinat (Jer. iv, 3); quanto*ma-
lam nostris tenebris largiatur, quse nobis stolidis et gis nos oportet agrum cordis noslri vitiorum passio-
ignaris iu via lenebrosa hujus mundi luceal, ut nos nibus eraundare; et non suflieere credarous nobis,
ad se ducat, donante Domino noslro Jesu Christo, terram corporis nostri jejuhiorum et Vigiliarumlabore
cui cum Palre et Spiritu sanclo esl gloria in ssecula conflcere, nisi in prirois studeamus vitia corrigere,
s_cculorum. iuoresque coroponere, qui spem fructuum non tense
INSTRUCTIOII. crediuius, sed ccelo repositam ? Sludearous ergo in
De merlificalione viliorum et acquisilione virlulum. primis vitia eradicare, virtutesque insinuare; eradi-
I. Divinse profundilatis magnitudo emenso ser- cemus superbiara; planterous hunlilitatem; eruamus
mone, prasiibando quasi gustata est, et cum honore irara; fundemus patientiam ; excidamus invidiam;
debito pulsalaj magis quani enarrata esl, quia illud insinuemus benevolentiam. Cseterum si caro contera-
Dei ineffabileraeditandum est magis, quam eloquen-. |_ tur, et anima non Iruclificel, sic est, quasi arari
duro sit [est]; et exeeptis his, quse aut Lex, aut campus nOn desinat, et nunquain tamen niessis ap-
prophetie, aul Evangeliura, aut apostoli loquuntur, pareat; aut si quis statuarn de foris auream, de intus
grande debet esse ab aliis de Trinitate sileniium. luteaiu sedilicarel. Quid enim prodest, si extra civi-
Dei enim tanlum de Deo, hoc est, de seipso cre- tatem bellum geratur, et inius excidium palialur»
dendum est lestimonium, qui aut in Lege, aut in velut si quis exlra viiieam et in circuitu ejus fpderei,
propheia, aut in Evangelio, aut in Aposlolo, aut in et iiitus incuilaui spinis ac tribulis relinquatur. Quid
speciali cuique de se, per se, aut per angelum, tesli- ergo prodest exterioris hominis religio, nisi [ Leg.
nionium perhibuit. Cseterumdisputalio, seu ingenium si ] interioris quoque non adhibealur einemlafcio?
huroanum, aut aliqua superba sapientia, quse vel fictus esse et latro potesi, iiclus el hypocrita esi
mundi in ralione fallitur, de Deo niagistra esse non quicunque aliud habilu osiendit, aliud moribus. Nt«
potest, sed sacrilega el impia iu Deum prsesuroenda simus ergo lanquaro sepulcra dealbala : de inhis,
est. Uude enim revera, quseso, fralres, illi vani, et illi non de foris, speciosi ac ornati apparere studeamus;
nimis mali et iropii, qui vel seipsos ignorant, vel vera eiiim religi", non in corporis, sed in eordis hu-
quod vivunt non sapiunl; ut cnim [ut noii] dicam militale consistiu In quo enim alio Dominus habilai,
opera csetera (quoruro rationehi vel roiuiinam conse- Q < nisi iii veri humilis corde, juxta illud Isaise: Ad quem
qui non possunt) potuissenl invisibilem Deuui unuiii, autem respiciam, aul cum quo requiescmn, nisi super
Trinitatem coseternam, omnia subj super, in, extra, humilem, el quieium, et tremenlem sermones meos
ampleclentem, vel usque ad Iractationis modum (Isa. LXVI,2 )? Quicunque ergo se habilaculiini Dei
scire, ut non loquar defiuilioiiis de Deo' linem? Ilis elfici voluerit, humilem et quietum se facere conten-
itaque quasi innarrabilibus [ inenarrabilibus ] curo dat, ut non verborum avidiiate [Forte ariditalej et
debito honore silendis. de manilesta re, et ineflabili corporis flexibilitate, sed humililatis veritate cogno-
Deo placita loqui incipiamus, non prsesumentes, ut scatur esse deicola : cordis enim bonitas non verbo-
alii de quibus erubescendum est, de altioribus quae- rum fictis indiget religionibu-. Vana esi ergo nutibus
rere, juxla illud Sapienlis : Alliora te ne qumsieris colorata corporis religio, vana similiter corporalis
(Eccli. III, 22), sed polius de sedilicatione animarum sola alfliciio, et cassa hominis exlerioris diligenlin,
nostrarum sermocinantes , non priraum nostire par- ni.i comitetur animi fructuosa temperantia. Quid
vitatis fundaroenla jacere prsesumimus, alicujus ma- prode^t passiones impugnari a famulo, quse inve-
joris doctoris aucloritatem quserentes, sancli scilicet niuntur pacem habere cum domino? Ideo ue forte
Fausti luculeiitissimam elega;itissimamque doctri- sine fruclu laboremus, liberari a vitiis operam Deo
naiii, de cujus dictis pauca ad imilandum opus no- j, auxiliante denius, ut postea virtulibus ornari possi-
strum, satis convenienter elegimus, ulpote qui de nius. Mundemus itaque nos quantum prscvalemus
cjusdcm raoiiitionibus de quibus dicere cupirous, et ab oinni viliorum labe, a superbia primum, ab invi-
nos, viles licet, commissos sibi docuit, et quasi tem- dia, ab iracundia, a blasplieroia, ab iniquitate, a
pore et roerilo el scientia me prior, quasi pro ine malitia, a tristilia, a vana gloria, a cupiditate, a
impugnaturus ignaros quosque et iguavos, prius lo- malignilate, ab omni amaritudine; ut humilitate et
quatur. lenitate, ac benignilate, mansueludine, temperanlia,
II. Inquit " : Si ruris cullor et terrse agricola, quia inisericordia, juslitia, Iselitia, charitateque possidea-
agrum suum seminibus prseparatjactandis, non sibi inur.
sufficere putat terram ipsam fotti vomere prosei- III. Sed quid facimus? Hsec quasi similia recita
disse, ac frequenli aratro duras edomuisse glebas, rous, et quasi similiter innoxia, inculta ac indiscreta
sed insuper studet agrum ipsuro infecundis gramini- rehnquimus. Legendo ea delectamur, expellendo
£>usemundare, noxiis evacuare ruderibus, spinaium dissolvimur. Nunquid nos salvabit ea audire, qusa
" Inquit Deest forle enim. Quse sequuiitur, vcrbai sunt Congalli, primi abbatis
Benchorensis, qui alio
nomine dicebatur Faustus.
SSTROL. LXXX. 8
235' S. COLUMBANIABBATIS 236
intra nos comprobamur non habere ? Nunquid si A i cadel, et non subsistet. Quod aulem non finitur, de
seniper uobis legantur, el nunquafn emendantur a mundo non dicitur. Morte ergo et oCcasu omnia
iiObis, crebra ncs adjuvabit leciio eorum qux larde transeunt, et non stanl. Quid ergo sapiens diiigere
a iiobis expellunlur? Nunquid solo sermone quis debet? Mortuam imaginem ex parte mutam et ex
suaui domum a quolibet squalore mundabit, aut sola parte sonoraro, quam videl et non inlclligit? Si enim
loquela pulvcrulentos aggeres iramundi ruJeris sub- intelligeret, forsitan diligeret; sed el in hoc offendit,
movebil? Aut nuuquid sine sudore yel quse ad vitam in quo se non ostendit. Quis enim inlelligit, vel
quotidianam pertinent, quis eflicere potesl? Patien- semetipsum, vel alterum, ilorem lerrse et lerram de
lia ergo, et diligentia, et labor ac sludium iufatiga- tcrra factum, qua dignitate Dei Filiuin, et ccelicolam
bile, intefioris hominis nobis domum mundantibus, facit terra et pulvis post modicum futurus , el nisi
necessaria sunt, ut in injuriis patientiam , in reli- anima medianle nunquam profulurus?
gione diligentiam, in operibus laborem, in profecli* I!. Si quis hoc intelligit, cui Deus donavit, qua
bus studium demonstremus. Cfebro nobis prsedican- vita vivere opoTtet, ul seternus sit de mortali, sapiens
tibus tarde emendamur; crebro oltensi. raro pa- de stolido, ccelesth de lerreno, priroum sensum lia-
tientes; crebro victi, raro viclbres; crebro sedueli, beat purum quo utatur ad bene vivendum , et non
raro intelligentes surous. Quid ei-go nobis quasi in- B ; quid est, sed quid erit, videat. Id enim erit, quod
iirmis ac indoclis pugnatoribus quibus arma vertun- non est; el per ea quae videt, ea quse non videt
tur in vulnera. subveniet, dum rion hrec audire, sed cogilet, el nitatur esse quod crealus est, et Dei gfa-
coroplere laus est? Non enim au,lilii lex sanclifical, t':am suo advocet conamine': inipossibile est enim
sed faclo proculdubio; unusquisque non [Codex, soluni per se unuroquemque adipisci quod perdidit
mendose, enim] verbis lantuni et c rporali labore, in Adam. Quid auleni prodest sensum accipere, et
sed moruin niaturitate et cordis puritale Dominum non eo bene Uti? Bene utilur ille j qui sic vivit, ut
honoret. Nec dicatur de nobis: Hic poputus labiis nunquam aut poenileat, aut pcenituerit: poenitenlia
me honorat,, cor aulem eorunt longe esi a rne (Isa. enim sera male usuni arguil, et bona conscienlia
xxix, 13; Multh. xv, 8; Marc. vn, 6): ct qnando vitam lauiiat.-Quid ergo sensus purus diligere sapit?
audis pugnam, crede vulnera, el fugas [An fugias?} Illud certe quod diligere, et csetera omnia fecit,
interesse; ct dum unusquisque pacem possidere a scraperqiie manet, et nunquam senescit. Nibil aliud
septem genlibus hostilibus se impuguantibus non extrinsecum diligendum est secundumveri rationem,
potest, landiu accinctus dimkare non cessat, donec nisi seternum, et seterna voluntas, quse ab seterno
septem gentium rex et reclor, Dei dOno virililer roirabili, ineflabili, invisibili, incomprehensibili,
dimicando, exsislat. Mnllusenim coronatur, nisi qui C oihnia implente, et omnia excedente, praesente, et
legltime cerlaverit (11 Tim. u, 5), et iienio legitinie fugientc, inspiraiur et animalur. Nihil bic sapiens
in primo certamine certat. Primum ilaque cerlan- diligere debet, quod nihil durat; selerna enim illic
dum est, deindc standum est, et in bello studendum cum selerno, et caduca heic cum morlali sunt. Peri-
est, ut postea legiliroe certandum sit. Utinam et nosi culosum est ergo habitare inler fallentia et falsa, et
'egilinie certaremus, ut et_ coionari mereamur; et; non vera videre quae debes amare, et videre insnper
sicut in eodero apparatu et sub iisdeih arrois sumus, quse fugiendoprovocant, et quasi in somnio te cum
ila cuin hostibus nostris quotidie dimicaremus. ut; eis peccare persuadent, el re OiiiOsatibi blanditiis
noii in nosmetipsos, seJ in adversarios noslros telai rideni, etjure diligenda, ac si non essent, sed sub-
torqueremus. Hoc longus bellandi usus cum Deii ducunt.
gratia prscslabil, per Doniinumnostrura Jesum Chri- III. Constat ergo sollicitum esse debere eum qui
sturo, cni est honor, et gloria, et virtus in sseculai inter fallentes habitat, velut qui non evadet, si non
sseculoruro. Amen. eos fugerit, cautequc si beue egerit. Nos quomodo
INSTRUCTIO111. fugiemus mundum, quem diligere non debemus, qui
e
De seclandomundi contempluet ccelestiumbonorum in muiido sumus, quique ei mori docemur; et con-
aniore: D irario euro intra nos quadam livida cupidine cludi-
I. .Quid in mundo optimum est? Auctori ejus pla- mus [Forte claudimus], quero sub pedibus quasi no-
cere. Quid est ejus voluntas? Complacerequodjussii, slris cbnculcare debuimus. Conculcat mundum, qui
hoc est, recle vivere et pie selemum quserere : pietasi seipsum vincit, qui vitiis antequam riatura , mente
enim, et aequitas, pii et recti voluntas est. Ad id [Forle lam menle], quam corpore morilur: nemo
quomodo pervenitur ? Studio. Studendum est ergo semelipsi [ForJe sibimetipsi]parcens, mundumodire
in pietate , el sequitate. Ad hoc conservandum quidl potesl; in se enim solo mundum aut diligil, aut odit.
juvat ? Intelleclus, qui csetcra alia eventilans, nihil1 Nihil habet quod amet de mundo, qui corporis vo-
cui inhseret, firmum inveniens, de his quse mundusi luplatibus mortuus est. Tali morte moriamur, quia
habet, ad unum qued seternum est, ratione converti- mprs illa ccrporalis cunctos, ista paucos tenet. Pau-
tur. Mundusenira transibit, et quotidie transit, ett ; coTumeiiun sic vivere, quasi mortui [Forte morituri]
rotalur ad iinem (quid enim habet, quod fini uoni quotidie; et dUmnon semper fuit, nec esse potesl in
unus-
assiguet?), et quodammodo vanitatis columnislulci- niundo, sed in quadam brevi medietaie, debet
tur. Quando autera vanitatis finis adfuerit, tunc ille! quisque sic vivere, quasi quotidie morialur, ut seterna
237 INSTRUCTIONES VARLE SIVE SERMONES. 238
tantum et ccelestia, in quibus, si meruerit, seternus A reddifa. Quid hac conditione lacrymabilius? Quid
et cceleslis futurus sil. hujus mertis dubius, cogitet. hac miseria infelicius? Qui usqtie ad corruplionem
et interitum perpeluum hujus viise vana sectatur.
Quse enim anle mundum fuerant, ipsa erunt ei post fuit unius horse patientia , quam .seterni
roundum, et in perpetuum , et adhuc sunt, sed non Vere melior
et a nohis iu tantum celala sunt, ut non temporis sera poenitentia. Time ergo cilra ccelum
apparent, hoc
liceal ea loqui hominibus : in cor enim, aut in aures morlem ; ultra coelum igneui seternum; credisquod
sed laraen
hofflinis non ascendunf, neque intrant, neque hu- vides, illud quod nou vides, ei,
niano visu perspici queunt (Isa. LXIV,4; I Cor. n, qui vidit. Verax enim est Doniinus nosler Jesus
cui honor et gloria in ssecula sseeulorum.
9). 0 quaro dolenda condilio ! Quse araare debuimus, Chnslus,
sic ea nobis sequestrata et incomperta et ignota Amen.
INSTRUCTIO IV.
sunt, ut quandiu homines sumus, et in hoc corporis
ergastulo conslituli, omnino nobis impossibilia sunt Quod in ^rmsenli vita laborandttm, ut in futura
quiescamus.
videri, audiri, cogitari ea quse vera bona sunl et se-
terna. Quid ergo, faciemus? Vel ignOla araemus, et I. Omnis disciplina, juxta Apostolum, in prmsenti
ne furte in perpetuum ea ignoremus et videlur twn esse jjaudii, sedmceroris; poslea vero ju-
quseramus,
cundum (ructuni, placidumque mercedis fenus his qui
perdamus; sine causa enim natus est, qui illa per- B
eam exercilati sunt, reddet (Hebr. xn, 2). Quid
pelua et in 'perpeluum ignorabit, et illa scierna in per
seternum nesciet. 0 te miserum hominem! quod vides: enim revera bic sine meerore vel labore discitur in
debes odire , et quod amare te convenit, ignoras. tempore vel maxima! stoliditalis et fagilitatis no-
, strse? Si vero temporalia disciplin&rumgenera prse-
Loquens libi tua vita, irretiris. velis, nolis; in le
habes quo compediris ; in le non babes quo solve- senlis gaudii suavitatein adimunt, quid de hac no-
ris. Cavebisne te, miser, in teque ne confides, qui a strse scholae disciplina sperandum esl? Quse etiam
le laquearis, nec a te solveris ? oculos habens csecusi disciplina disciplinarum est, quseque seterni tempo-
ris jucunditatem, et seterni gaudii amoenitatera prse-
ligaris, libensque morti duceris.
senti moerore comparat. Quod enim est disciplinse
IV. 0 inlolerabilis csecitas! o dolorincomparabi- rooerore careat? Quantum
genus quod castigationis
!is I o infelicissima miseria ! Qui favet adversariis, tristitise vel moeroris in artiflciis fabrilibus inest ?
qui libenter se tradil persecutoribus sibi nuiiquara
et morti tradeniibus ' Quantum laboris ? Quanluin induslriai fabricanlibus,
parcentibus, qui se alligantibus _, vel etiam sedificanlibus imminet ? Quanlis verberi-
gaudens consentit. Quis unquam lsetus ad mortem
bus, quibus doloribus musicarum discenies a im-
pergit? Quis ad jugulandum vel decollandum Iibens C buuntur? Quantisve faligationibus, vel quaniis nioe-
ducitur? Vse libi, humana miseria! utinaro lantum roribus medicorum discipuli vexantur? Qualibus
jugulareris vel decollareris, et non in seternum cru- vero inquietudinibus sapientise amatores, vel quan-
ciareris. Quid lecsecius, o misera humanitas! Quse lis
non paupertatis angustiis philosopbici [An philoso-
sic erras videns, licetvides usque ad coeluin,
phi?] coarctantur? Poslremo quantis periculis gu-
ultra ; citra coelum sapis , ultra coelum non sapis. bernacula ? In quibus omnibus post licet
appetuntur
Dura incomprehensibilisque ignorantia, quis tibi nar- innumerabilium miseriarura labores, pacaiissimus
rabit inenarrabiliaVInfelixhumanitas, quid libisubve- finis palienter exspectatur, cujus consideratione su-
niet? Audi quidSapiens dixit : Cui pauca non suffi- diclse calamitates, licet non sine moerore, licet
pra
ciunt, plura nPn prpderunt. Audisti, Credo, Dominum1 cuoi multa amaritudine, lolerantur. Etenim si cum
iu Evangelio dicentem : Ite maledicli in ignem mler- moerore disciplina coraitatur, finis tamen ejus in
num (Matth. xxv, 41); et propterquid, scis, itur ir1 lsetitia agit, et labor in securitate versatur, et mirum
ignem , miser homo. Esto misericors ; forte a filit} in modum pro Isetitia tristitia, pro suavitate amari-
perditionis te sic abslrahere poteris : ne parcas cibo,' tudo, pro securitate labor, pro quiete inquietudo
ne fragili parcas vestimento, ne tibi tua prseferas '; patientissime toleratur. Licet enim ignorant, si ad
plus te ames quam tua; plus animam, quam res5 D cujusqne disciplinse finem pervenianl, tamen vel pfo
tuas : tumet enim tantiim es miser, et non tuse.res : incerta spe futuri gaudii prsesentem moerorem susti-
plus temet amare debes quam aliena. Quid euiir1 nent, non aspernar.tur [Forte sustinere non asp.], et
tiium est, prseter animam ? Noli ergo animam tuan1 dum laborem [Forte labbrant] non segniter, asse-
pefdere pro nihilo. Ne parcas caducis, ne setern;1 quuntur. Quis enini eorum certus est, si vel magister
perdas; alienum tibi tolus mundus est; qui nudui5 illius unquam [Forle etiaro] (lisciplinsecujus laborem
natus, nudus sepeliris [sepelieris]. 0 irreroediabiliis sustinet, futurus sit ? Vel si hujus gaudii pro quo
dementia! quid alienum caducum tanto amore dili- roosrorera tolerat, particeps exsistet?
gis, utseternum proprium in seternum perdas ? Cogit;1 II. Quod si iiaque pro temporalibus et incertis
itaque mortem, quse finem dat mundi voluntatibuis tanta et talia infatigabiliter toleranlur, quid nospro
[Forle voluptatibus], et vide quo aiii_oeiiadivituu1 seterniset veris certisque sustinere debemus, quoruui
abiit lsetitia. Luxus, jocUs, libido, luxuria coniicuere . finis seternus est ? Eteliim si incertum est apud tem-
et cadaver nudum, vermibus el putredine dissolven- poralium disciplinarnm appetitores, quanlo temporo
dum, limus suscepit, miserrima anima poenis seterniis adepta disciplina frui eis Iicebit; nulla tamen segni-
0 JlfMsiraniiwdiscentes. Forle muskorum ut mox mediconim. Discenles
, vero, id est discipuli.
_.f>3 S. COl.UMBANIABIUTIS 140
tia eam sequendi [An assequendi?] dissolvuntur ; et A _ seriarum inceroribus repleamur, licet peccatorum
lic dupliciter nobis dubii pertinaciores sunt: quia noslroruni frequenlia tristemur; victoria tauicn
Kiad disciplinsefinem pervenianl, utdixi, incerii, ulroruinque liberalis Isetilia et nobile gaudium est :
proVilsesciticel incerto et sensus sloliditale; nihilo- el licet pro teropore peregrinemur a Domino, ut pro
ininus adepta ttisciplina denuo dubilanl, quam longe brevis temporis bello. in sete.rnum coronemur; ni-
cadem Utanluf : qiianto enim incerli de profeclu, miiim iristes esse non debemus, scienles mox esse
lanto ccrti de innfttenda iri breVi disciplina snnl. ' ad Deuro nos iluros , cl cuni eo semper roansuros :
Temporalia ergo, ul dixiiims, siudia,ct ilefeetivain- ad hoe enim nos creavit, ut cuin eo semper r. gnan-
genia, rooerores ae tristilias, aiigustias ac labores, tes in ssetula sscculorum, laud.inu , et graiias ei
pericula ac peregrinaliones, injurias ac faligaiiones, agere perseveremus. Hsecergo scienies nullis labori-
curo quidem apud illos conslat incerta esse el fr&gi- bus, ntiTis tfibulationibus deliciamus, nullis nicero-
lia hsec pro quibus lantse calaroilales sustentanlur, ribusviiicaiiiur, nullis beilis faligernur, nuliis disci-
loleranl noslrsescholsedisciplina si tribulaliones ha- plinarum anxietatibus deslituamur, nullis rursum de-
beat, si moleslias, si moerores, si amaritudines ha- 1ciis dissolvamur, nullis blandiliis decipiamurjel, nt
beat, mirabitur, fugiendaputabiiur? Nonnesine dis- Apostoli voce dicamus (Rom. viu, 38, 39)j nullus
ciplina aliqua pcrfecta magistialio, ut aliqua malilia j_| nos, nihil nos a Christi charitale separet; nulla ni-
[Leg. videtuf militia] acquiri impossibile est? Aut bulatio, nulla anguslia, nulla perseculio, nulla fa-
discipliiiasifie aniariiudine adipisciqtieat? Cuinh_ec iries nulla nudilas, nullum periculum, nulla vel mors
ergo ita se liabeant, prsepareiiiusanimum , 11611 ad gladii, ignis, crucis, necis ; nibil triste, niliil snave.,
lneiiliain, libn ad securitateni, ut Sapiens (Eccli. ii, nihil durum, nihil blandum, nihil muroii verorum
1) ait, sed ad tenlaiioiies et tfibulationes , ad trisli- [Fbrle vanorum] nos a Christo separet, ut ei hic et
tias alque laborcs. Chrisius tribulatus esl, injuriatus, in seterna srcculaliscreamussseculorum. Amen.
cohtuiiiellalus. passusest; iu in terra securilatem INSTRUCTIOV.
putas? Vide et inlellige quam difficile est vinci
I Forte vincere] sseciivuin,duin non aliter, nisi Chrisli Quod prmsehs vita non sit dicenda vita, sed via.
nioite sanclus de eo liberatur : Si vix justus sic sal- I. 0 lu, vita, quantos decepisli, quanlos seduxisii,
valur, peccator el impius ubi parebil (I Velr. iv, 18) ? qiiantos e.\c;ccasli! quse dum iugis, iiihil es, duni vi-
Audi Dominumdicenlem discip _lii : In mundo pres- deris, umbra es; dum exallaris , fumus es; qusequo-
suram habebitis (Joan. xvi, 35). El iterum : Yos au- tidie fugis, et quotidie venis; vcni ndo fugis, quro
tem flebitiset lugebitis,mundusautem gaudebit, et vos fugiendo venis; dissimilis eventu, similis oriu; dis-
trislet_erith(lbid.,W) ( similis luxu; similis Ouxu; dulcis stultis, aroara
Q
111.Vide moerorero disciplinc noslnc; intellige sapichlibus. Qui le aroant, non te sciunt; et qui le
quod non de lscliliaad Iseliliaro, neque de secliritale conieninunt, ipsi te inlelligunt. Ergo non es vcrax ,
ad securitatero, sed de luclu ad Iseliliam, ac de ti*i- sed fallax : le ostendis lanquam veram, te reducis
bulatione ad securilalem transitur. Patienier ergo tanquaro fallacem. Quid ergo es, humana vila? Via
tolerandus est hrevis mceror, nt seterna acquiratur es morlalium , et non vila ;, a' pecealo incipiens us-
hctiiia; et leye tribulalionis nostrse cum alacritate que ad inortcm; vera enhn esses si te peccatum
sustinenduihest, ut sptefnatn immen-seglorise vitam primsetransgressionis huraansenon interrupi sel, et
apprehendamus. Si enim pro caducis rebus hsec ( ut tunc a cassabunda et morlalis deyei.isti, cum.omnes
dixiinus persa.pe) accidunt et non vincunt, quid nos tuos viatores morli assignasli. Via ergo i s ad vilam,
regnorum coelestiumnegotiatores fatigabit, aut vin- et non viia : vcra enim non es; via, sed non plana,
ce.t? Nullis Isetis vel trislfbus, blandis vel amicis aliis longa, aliis brevis, aliis lata, aliis angusta, aiiis
cedere dcbeinus : utrisque enim muiidiis plenus est, lseta; aliis trisiis, omiiibus simililer feslinai.s , et ir-
el utraque dux helli noslri vincit. El videamusquam revocibilis. Via es, inquam, via es, sed non omnibus
pericnlose iinmundus cedit his quibus mundus et manifesta es : innlli enira te vident; ct pauci te
iinniaculatus non cessit : curo Chrislo respiciamus j) viam esse intelligunl. Sic enini subtilis esetsicsedu-
mundi honores, et diaboli regna cum omni gloria ctrix , ut paucorum _it te scire viam. lnlerroganda
eorum. Quidquid diaboli est dedignemur actipere, ergb es, et non c:edenda, nec vendicanda; trans.
eique brevis Iseiitjajregi dicamus : Tua sinl tecumin eunda, non habitanda, misera humana viia : nullus
perditione (Acl. vin, 20) : trisles simus usque ad eniin in via habiial, sed ambulal; ut qui ambulant
inortem c.im Chri.lo, ut trislilia nostra in gniidium in via , kabiteni in palria.
convertatur. Rideal inundus cum diabolo : absil a II. Quare e.rgolu, inorlalis vita, habitaris, diligeris,
nobis eorum lsetilia : si volumus gaudere nunc, ex vindicaris? Diligeris, vindicaris a stiillis et a perdi-
parte gaudeamus in spe, verum gaudium poslea ha- ti?, contemneris a sensati-, cayeris a salvandis. Ti-
bituri inre; irisles pro peccatis nostris, Isetipropter menda itaque es, humana vita, et mulluiii cavenda,
cpemviUcaelerna.; trisles propter Chrisli abienliam,i quaesic fugitivaes, sic lubrica , sic periculosa, sie
exsultantes similiter, quia Jegimus : Yidcbimuseumt brevis, sic incerla , nt quasi umbra , aut iroago, aut
ciculi etl (1 Joan. m, 2). Licet enim prsesenliummi- iiubes, aut nihil, aul iiiane dissolveris. Duui ergo
* CassobundctFcrte, casubnnda: cadiu-a,hibrica, inslahilis.
 -6«! INSTUUCTIONESVk\\\M SIVE SUUMON:S. 2«
iiiliil es, o roortalis vita, sive imago. fugiliva ul avis, A qusecunqueinutaiilur, vcl quomojo mutantur, iiou
ul nubes incerla , et fragilis ut umbra, ut somnium, video ; et tot«m siniu) in uno vilam meani nunqu.il.-
sic per le iter agendum esl, tam sollicile, tam caute, videre possum ; et quod heri fui, hodie non suin;
tam expedite, ut viatoruro more ad veram patriaiu stc quod hodie suro, cras non ero; et: sie semper
» omnibus intelligentibus festinanduin sii. De trans- mobilis et mutabundus per csetera vilse mece spatia
acto securus, de eo quod resiat soll.icitus *.nibil ero, ut de niomeiitoin moiiieniuni, de momentis in
eii.iu tH..iprodesl ascendere, quod ascenderis, »isi horas, de hpris in dies, cum incerlis setatis nieocspa-
quod restal,. evaseris : via enim et ascensus quidam tjis concurram ad moitera, ut ibi vidcam ccita et
pulanda esl via [For.e vita] hqec. Ne quceramusin vera, et tola siroul in uuo, quod hic mihi impossi-
via qnod in patria futurum est : labor enim et faii- bile est.
gatio in ilinere versatur, in palria requies et secu.ri- II, 0 me miserum! si ihi vitara non videro, quam
tas paratur. Cavendumest itaque nobis, ne forte per nunquam veram video; veram enim esse ibieam ne-
viam securi simus, et ad veram nostraiu pairiain, cesse est, ubi seternitas agit. Fuge ergo, fuge, o tu,
non perveniamus. Sunt enim revera noniiuHi in, viiaemortalis umbra; fuge tu nos, et nos te : tu fuge
hoc ilinere desides, securi, lividi, ut nou lain in via, ut facis; seraper enim fugis, ut cito vera vita veniat:
quam in palria esse videanlur ; et non lam voliin-. gB nos te, ne nos decipias, fUgiamus : tardos enim
tarii, quam invili PIIIUad patriam, nimiruin jam, blandis decipere soles impediraentis.Fuge, inqtiaiii,
perditam. Hic enim in via prseusisunt patria, et de, et festina quse mullos seduxisli, et nos seducere
hrevi vita seternaro mortem mercati sunt. Infelices5 instas, et alfos post nos deduces, et morti assigna-
de frustralo comraercio Iseiisunt, alieua caduca di-. bis. 0 quam cseca es tu.quam seducens, incerla
lexerunt, ei propria seterna neglexerunt. Quapropl<*r vita! nie exspeclas, ut rapias; nie prcvoeas, ul sua-
quamvis sint Iscta, qiiamvift blanda , quamvis sintt deas; roe rogas, ut seducas; nie suades, ut decipias.
speciosa, aliena terrena devitemus, ut propria seterna( Quis tara insipiens est, ut te credat, quse decipis
non perdamus : fiJeles ro alienis inveniamur, ut in, auiantes, et seducis credentes? Qui enim te diligunt,
propriis ac nostris hseredes efficiainur, donanteDo- decepii sunt; el qui te credunt, seducli sunt: qui
inino nostro Jesu Christo, cui gloria in sseculassccti- aulein te liegligunt, ditali sunt; et qui te lugiunt,
iorum. Amen, salvati sunt. Deum quserunt, qui le contemnunt. Fu-
INSTRUCTIOVI. giarous itaque nos te, antequam tu nos : et quia sic
Pmvnlem vilam similem esse umbrm. mortalis, brevis , caduca, incerta, ins'abilis, roobi-
L Donante Dominode humana vita diximus, quodI lis, rnutabilis, convertibilis es; nos Dei et vilas
visesimilitudo est, in qua unusqnisque iter ad sclema^ C •-•seternse amatores et negotialores potius, quam tui
agens de alienis cupiditatibus securus, quasi viaiicii nos habeaniur, et te fluenteniet fugientem fugiainus,
lantum panpertate contentus esse dtbeat, ni nullis; ne nos cum luis amaioribus vindices. Fugienduin est
hserensillecebris ter.rena cuncta sibi esse aliena in- enim nobis quod fugit, el sic in eo vivendum est,
telligat. Nunc umbram esse eamdem , ut jam anle; quasi quotidie moriendum esset, Quid enim interest
diximus, ostcndamus vitam. Non tibi videtur umbra^ nobis hodie, sive cras mori ? Dum enim mori nobis
esse el imago vila honiinis super terram ? quse sic, necesse est, sic nobis est raors consideranda, quasi
dubia, quandiusil et incerta, ul res umbrsesequetur. jam diu prseleriret; et dum nihil durat ante mortem,
Videsenim et non vides; ipsa, nee ipsa, dicamus : festinaudum est ad moriem, ut possimusvera relerna
quod fuit, non vides; qubd erit, nec ipsum videre, videre post mortem. Quamobrem non tardaiidum est,
potes. Vides lantum quod est, quod diu stat : tolle, sed festinandum est de umbra imaginat_evilse, ad
quod es [Forte quod esl], niliil vides; sic estinvisa verilatem verse vilse. Et quia alia via vilsecarnalis,
ac si non esset: ergo umbram videl unusquisque, alia via profecttis spiritualis; curral anirous profe-
vitam suam , et a mane usque ad vesperam, quasii ctibus, sicut vita cursibus, et ita aniroi augeatur
in quodam speculo vanitatem susevilse circumspicit. roaturitas, ut selatis pleniludo; et sicut vilse circuli
Sed qtifclibel alia similia tantum in somnis videt: D minuuntur, sic vitiorum numerus decrescat, ut cum
similiter enim falsa pro veris speculatur, et pro veri sajculo sua relinquamus, et nihil de ejus moribus
imagine vanis b includiiur. Quid enim, rogo.inlerest nobiscumferamus ad Domiuum, prsestante Domino
quod hesterno vidisii, ac nocte somniatur? Nonne nostro Jesu Chrislo, cui gloria in sseculasseculorum.
hodie simililer vana esse libi videntur? Etenim uti- Amen.
que me non plus satianl pro veris quse videndofu- INSTRFCTIOVII.
giunt, quam quse somniandaincludunt: utraque eiiiro De cmcilate/tominis, qui negleclo spiritu inservit
vana esse invenio. Quod enim sum, non fni, el non corpofi.
ero, et unaquaque hora aliud sum, et nunquam sto. I. 0 te ctecam insaniam! o le csecam foveam, Iiu-
Seuiper enim curro a die nativitalis usque ad diem manam volunlatem, quse accepta celas, et data iion
njoriis,et per singulps dies vitsc mcse. mu(.pr; et reddis! fruslra plaearis, qure ingrata
pasceris- fru-
* Omnibusinlell sollicitus.Golda tus Parwncl. Iransaclis secure, de eo qnod reslal sollicito.
vet. parl. i, pag 1S5, liunc locuin, cofriiptuin sauc, >>lncluditur. Forle, itluditur. Sic
ita rcs«il_|i{: ojnni inldtigchti festhutndum sit,' de inchuhmllcgcndum videtur illudunt.paulo post pro
243 S. COLUMBANIABBATIS 244
stra voras, qusesic opportuna sensum [For.e.censum] _|\ potes; si non, parce redde, avare exsolve; nihil nisi
luse voracitatis exigas. 0 prolusala, sanguisuga im- invilus exsolvas; nibil Jibenter dones. Sed non
paliens, immitis salurata, blanda jejiina, vorax, potes; video, qtiod pejus et gravius est, quia exa-
inverecunda, edax, quid habes recii? quid honesti ? ctores diligis. Et amicus est libi iniinicus tuus. Quid
nihil. Qusefrustrata quseris, quse viluperata iteras, dicam, nescio, quid suadeam, ignoro. Unum dicam
quseturpia prnas, quare te ipsam non consideras? quod scio : qui hic pascittir, hic saturalur, hic ju-
o inisera humanitas, intus puirida, felle, huniore, cundatur, hicridet, hic inebriatur, hic ludit, illic
liquore, sanguine, flegmate plena : foris vero pel- esuriet, illic sitiel, illic lugebit, illic lamenlabit, illic
lem lavatam [Forte lavala], sed nuiiquam tainen ululabil, sicut Dominus dixit : Vm his qui rident,
muudatam [Forle mundala]; seniper enim de intimo quia ipsi lugebunl; et : Vm vobis qui saturati eslis,
inimunditirecoeno coinquinaris, pollueris : licet quo- quia esurietis (Luc. vi, 25). Duo enim tempora suc-
lidie lavaris, quotidie violaris. 0 pullatam pellem! cedunl, et duse vitse, el duo ssccula sunt: una viia
frustra lavaris, quse natura immunda es. 0 inversam brevis, et' altera longa; et qui in una esurit, in alia
csecitaleni! quod lavas, quod ornas, natura, pu- pascetur; qui vero hic vorat, saturatur, consolatut*
iredo : quod autem violas et po.lluis.,nalura, nitor. in una; in allera esuriet et sitiet juxta illud Isaise :
Quid niunda coiriquinas, et iminunda lavas, quse IU Propter ho_cdicit Dominus: Ecce qui serviunt milti,
aniinam corrumpis et corpus ornas? Satisne te dili- manducabuntet bibenl; vos uulem esurielis el silielis
gis, an satis te ignoras? Si enim te scis, quare hor- (Isa. LXV,13). Etpost pauca: Ecce, qui serviunt mihi,
rida ef immunda flegmatis et stercoris domicilia dili- exsullabuntin jucunditate; vos autempropier dolortm
gis?Si videris in veslimento luo imrouiiditiani, si cordis clamabitis, et prm conlritione spirilus ululabitis
flegmata horrescis, et aspectum retro torques, et (Ibid., 14). Cum hsec ergo ilasint, parcendum est
le in tuis veslimentis imnranduih sterquilinium , et divitiis, et brevi voluntali [Forte voluptati] miuinie
olidum ac putridum volulabrum non fugis, non seryiendum, ne pascamur ad esurieni, ne forle sa-,
detestaris? Non vides quid tua fislulata pellis per sua tierour ad faihem, et bibamus ad sitim : videmus
foramina foveat? pudel referre, quod amare non enim aut hic, aut illic, ununi e duobus necesse
pudet. Quare horrida npn horrescimus? quare pudenda experiri. Quamobrem si saturemur, sibibamus,o
nondetestamur? quare fetida non fugimus? Nonne nos miseri! ex parte, non ex toto bic comedamus,
quia iioii sapimus, et quia mundi non sumus? Ideo necessaria, non suayia; cum paupere manducemus,
immundus itnmunda quscrit, et turpia turpis, et in- cum paupere b.ibamus, cum paupere participemus,
honesta inhoiioslus ; et quia cseci, inhonesti sumus, ul vel sic cum paupere illic participare mereamur,
idcirco nulla verecunda declinamus. Si enim cseci 0t ubi saturabuntur qui hic pro Christo esuriunt et
non sUrous, quare npsmetipses primam npstram siliunt Justitiiiii (Mallh. y, 6). Quorum enim re-
iromundiliam non despicimus? quare nps vel nostram gnum ccelorum (lbii., 3) est, ni.sipauperuni, qui
verecundiam, vel nostram turpitudinem non contem- animis huniiles, etdivitiispauperesproChrislo sunl?
nimus? Nonne turpia esse honesta libi non videntur ? cui ^loria in sseuula sseculorum.Aiuen.
qiise crebris lamentis etcrnalibus variis indigent, et 1NSTRUCTIOVIIL
ingratasuis non salianlur impendiis, etsatiala uon Quod ad cmlestem patriam, vim prmseniis finem,
juyant futuris, et transacta voluntas prx*sentemnon festinandum sit.
satiat, nec futuram repellit a. I. Ecce nunc de fine vilse dicendum est : jam
II. ln vanum ergo laborat qui talia pascit, et in enim diximus viam esse humanam vilam, el quam
ventura seminal, qui varisevoluntali huic servit, ubi sit dubia el incerta , et non esse quod est, umbr-e
expensum non expedit ^ervitium. Esuriant itaque similitudine monslraviinus : simililer, quam impro-
ista, quse sic ingrala, sic molesta sunl, ut semper visa et quam cseca est anle dixirous, de fine vero
esufireVideantur. Qui ista pascunl, se ip_.osdecipiunt. Vitsenoslrse, Spiiitu sanclo nos adjuvante , no?ler
0 inhonesta servitus, qua carne fruitur [Forte carni serroo producendus est. Viatorum est festinare ad.
servitur]! p dura! p iiiexorabilis! o fera,licet dome- D palriaro : eorum similiter esl in via sollicitudo , in
sliCadoniinatio ! qusequo.idie solvilur ct quotidie patria securitas. Feslinemus ergo ad patriam, qui
exigitur; sub, die vadit et venit; saiurala exit, esu- in via sumus;-tota enim vila nostra, qnasi iter
riens redit. Vse his qui hic pascuntur, ubi fames unius diei Cst. Primum nobis est, nihil hic amare ;
doiuiuatur, nec divitiis yincilur, et duni hsec solvun- sed sursum amemus , sursum desideremus, sursum
tur, alia exigunlur. Redde enim prima, secundacb- sapiamus, sufcutn quseraraus patriam : ibi enim,
geris exsolvere; gulam pasce, libidinem exigeris. ubi [Forte ibi] Pater est. Ratriam ergo non habe-
Cum Susanna ergo clamandum est: Angustim milii mus in terra, quia Pater noster. in ccelisest (Mattlt.
undique(Dan. xm, 22). Et cum Paulo ejulandum est yi, 9). Elenim si potesiatis virtute, et deitatis ma-
et dicendum est : Infelix ego homo, quis me liberabit! gnitudine ubique est, quani roare profundior, terra
de corpore mortis hujus (Rom. vu, 24)? Si necessaria stabilior, mundo latior, aere purior, coelo altior,
solvas, non necessaria reddere cogeris. Si ergo mi- sole clarior est (Job. xi, 8, 9); in coelis lamen inani-
ser homo secunda reddere limes, priina nega sii feste est, in quibus panis angelorum est, qui ut
« liepellit. Deest forte esuriem, famem, vel quid simile,
 245 INSTRUCTIONESVAP_I_£SIVE SERMONES. 246
domeslici beataro coeli primi regiam incolunt, ctt A nem vivorum, ubi facie ad faciem ccelestiavidemus,
Dei fruuntur conspeclu. Sed quia inconspicabilisDeii et Regem regum recto regimine regna regeuleui Do-
natura [Forle naturam] sinceram natura iulirmior minum nostrum JesuniGliristum,cui glorii iu ssecula
ferre non poterat; ideo Deus pius, intra quem omnia,i sseculorum.Amen.
el extra quero nibil, primarorcgionem cognilionisi INSTRUCTIOIX.
suse quani primo coelo inclusit (quod aquis eleyatisi De exlremo jttdicio.
temperavit) supernis virtutibus deputayit: nisi cnirn I. Adhucde fine dicamus, fralres charissimi: finis
illa primi coeli natura supra dictis aquis temperare- eniiuvisenostrse,utdiximus,nostrapatriaest. Sedquia
tur, supcrni Dei accensa virtute, nequaquam ab in- alii hicpatriam possidentes, illic fineirivisein pairiai
ferioribus esset patienda naluris ; ac sie omtiibu. noii habebunt; sed de via in viain vadiint, idest, de
ubique prsesens,iuconspicabilisDeus est. Plus enim poenain poenamanimo remordenle mutabuntur, et
est, quam tolus conspiciqueat, et plus omnibus,qui requiem non habebunt; ideo vise,i.l est, vitse illorum
omniaex nihilo creavit; el ideo cuiri videtur, invisi- finis patria non esl, sed pcena ; non est requies, sed
bilis est, quia quis sit et quanlus sit, sibi soli nolus inquieludo.Justorum autehiviisefinisestvila seterna,
est. Pulsemus lamen illum, quia unicuique pro me- requies, pax perennis, patria coelestis,seternitasbea-
rito puritatis nolus adesi, invisibjlislicet, insestima-B ta, Isetiiia iniiiiiia. Diversus itaque linisvisehumanse
bilis licet, DeusTrinitas. Pulsemus,inquam,vel hinc, vitseest;quia licet fragililate el volubilitate lubrica,
vel illuc famil.iarius, vel intremus, vel manifeslius ac inceria fugacitate via vitsehumansesiroilis, studiis
intelligarous, et nos in via canlantes dicarous: Post tamen ac profeclibus dissiraiiis cst. Sed dissimilem-
te in odoremunguenlorumtuorumcurremus(Cant. i, vitam hic sors similis premit, ct incerli itineris in-
3); el: Post te adhmsitanima mea (Psalm. LXII,9 ); cursus manifestat: similiter enim oirines nascuntur,
et : Tialieme posl te ( Cant. i, 3); ut cum his canli- crescunt, decrescunt, infirmantur, tribulantur, mo -
cis mundum feslinanter transeamus , ac de supernis riuntur; sed quando ad finem veniunt, ibi discer-
giibernati, prscsentia negligamus, et de coelestibus nuntur, et quos similisincursus faligavit, dissimilis
semper cogitantes , terrena despiciarous: nisi enim ordo segregavil : ibi enim vera probatio et diligeiis
coelestibusdesideriisimpalienlibusinhiemus, terrenis examinatiosimilis miseriseerit, qua omnesviatores
tiecesseesl bserebimus. vise, quam morlales similiter terrse premunt. Ulic
II. Occupemusitaque nos divinis, ne forte huma- eniiii, ut Apostolusait : Uniuscujusqueopusquale sit,
Cor. m, 13). Videteordinem mi.
nis; cl quasiperegriui semper patriam suspiremus , icjnis probqbit(1
humanoc. vitsedeterra,supertefram, in terram,
semperpatriam desideremus; finis enim visesemper serise
viatoribusoptabilis et desiderabilis est: et ideo quia C a ter/a.in ignero,deigne iu judicium, de judicio aut
Eumusmundi vialores et peregrini, de fine vise., id in gehennaiu, aut in vitam: de terra enim creatus es,
est, vilsenostra. semper cogitemus; vise eniin fi.nis lerram calcas, in terram ibis, a terra surges, in
nostrse, patria nostra est. Sed ibi omnes sseculi igne probaberis, judicium exspeclabis, seternuuiau-
Iterantes [Forte ilinerantes] pro meritis diversasor- lera post hsec supplicium aut regnum possidebis ;
linntur; et boni viatores in palria requiescunt: quia illic oportetnos, ut ait Apostolus, manifeslari
mali vero de ea peribunt; mulii eniro patriam veram ante tribunal Chrisli, ut referat unusquisquepropria
sive bonum, sive malum
perdunt, quia. plus yiara diligunt. Non plus viain corporis sui, prout gessit,
nos, quam palriam diligamus, ne selernara patriain (11 Cor_.v, 10); quam rem etiam Dominusin Evan-
: Fiiins hominis vcnturus est in
perdamus; talera enim hahemus palriam, quam gelio denuntiat
aniare debemus. Duret igitur apud nos ista definitio, gloria sua , el tunc reddel unicuiquesecundumopera
ut hic viyamus in via ; ulviatores, ut peregrini, ut sua (Mailh. xvi, 27). Expavescile,quoeso, dictoiuui
et cum timore et tremore snspeeta semper
hospites mundi, nullis hserentescupiditalibus, nullis poudus,
terrenis inhiantes desideriis, sed coelestibuset spiri- nieiile illuin tremendum divini judicii advenluni in-
lualibus lormisanimos nostros repleamus, vjrtute et desinenler cogitate , ubi anle illud tribunal Cbrisli
opere psallentes : Quandoveniamet apparebo anle D [)judicis horrificum, uniuscujusqueopusquate sit, ignis
faciem Dei mei? Sitivil enim animamea Dcumfortem probabit, et propria uniuscujusquecorporis, sivebo.
vivuin(Psalm. XLI,3); et: Animameastcutlerra sine nmn,sive malum, quisque ul gessit referel; et ubi
veniensunicuiquesecundumopera sua
aqua libi ( Psalm, CXLII, 6); et cum Paulo dicenles : Filius hominis
Cupiodissolvi, et essecum Cltristo(Philipp. i, 23), reddet.
sciamusnos licet peregrinos a Domino quandiu su- II. Salis tremenda senlcnlia esl, fratres, quia non
nius in corpore (II Cor. v, 6-8), prsesentes tamen dixit, secundummisericordiamsuam, sed secundum
esse oculis Dei. Quapropler omni ignavia calcata, et opera sua unicuique reddet: hic enirn misericors ,
pmni deposilotepore, nitamurei qui ubique prsesens illic juslus judex. IdcirColimendum est, treniendum
esf, placere, ut cum bona conscientia et via hujus nobis est raullum, qui hsec leg.mus et audiraus,
sscciiliad beataro patriam nostri Patris selernam , et charissimi, quandp Deo prsedicante cognoscimus,
setcrni transire feliciler possimus, de prsesentibusad juxla opera sua unicuique reddendum esse. Quid
absentia, de trislibus ad keta, de caducis ad aeterna, durius dicere poluit? quid spei reliquit humanse?
de terreuis ad coelestia, de regione morlis ad regip- quis enim potest perignem justjtfi.-ariet Judicis nilse-
 847 S. CQLUMBANIAI5BATIS 2i8
ricordia non egere, qui in corpore peccati habitat? A . bitur a fundament't suit, propter fnroremirx Dwmini
Quis , rogo, huniani generis carnem gestans, hsec . sabaolh in die , qua supervenerilfuror ejus (lsa. xnr,
uon timeat, quibus nos omnes manifestandos et 15). Et iterum dicit: Movebumurfundameritaterrce,
quodaniinodo assignandos esse anle tribunal Christi, pertufbalioneperlurbabiturterra, sluporestupebitterra,
ct ibi opera noslra per ignem probanda prscdicatur? ihclinalioneinctinabilurterra, et commotionecommo-
Cum dolore pro perditis dicendum est : Ut quid li- vebitur terra : sicut ebriuset crapulatus excutietur
nius sensum accipit? quare seusiis faclus est de pul- (Isa. xxiv, 19, 20). Asaph quoque similia loquilur :
vere? qui de lerra creali, paululum super eara slan- Deus manifesleveniet,Deusnoster el non silebit: ignit
tes, in eanidem paulo post inlraluri, eadem nos in conspectu ejus ardebit, et in circuilu ejus tempeslas
itertim, jussu Dei, reddente ac projiciente, novis- valida (Psal. XLIX,,3). Et David consona huic loqui-
sime per ignem probabimur, ut quadaro artc terram tur diccns : Ignis ante ipsum ardebil , et inflammabit
et lutum ignis dissolvat; et si quid auri aut argenti in circuitu inimicosejus. (Psal. xcvi, 3).
habuerit, aul cseterorum terrse utilium paracarassi- II. Post hsec, inquam , tam tremenda Veteris et
mo [paracaximp] liquefacto demonstret. Morluoruro Novi Testamenli praeconia, quibus heri et hodie
ergo animoruro esl et desperabilium isla non tiroere: pauca commemoravimus; qua satisfactioneiram lanti
nam cuiris vel semel hsec audire, cauielse sufficere U 1 Judicis evadere possimus, videamus. Dominiac Sal-
debuit. .Quapropter niliil nobis utilius sciamus , vatoris nostri Jesu Christi meminissedebenius dicen-
quam ul omnibus diebus vitse noslrse vitam ancipi- tis : Qui vult animam suam satvam facere, perdet
teni retractantes, nosmetipsos quotidie disculiamus ; eam : nam qui perdiderit unimamsuam propter me,
et verboru n cogitaluumque noslrorum rationein invenietiltam (Matth. XVJ,25). Perdendum ergo est
agenles, et huinanaro vilaro perhorrescenles , hunc libenter quidquid diligimus prseter Christum, pro
supra dictuin islius visc , id rst vilaenostrse flnem , Christo ; vita primum qua corpus animse societate
cunctis spretis mundi hujus voluptatibus, sine vivificatur, si ita necesse sit, pro Christo mariyri-
intermissione cogitenius. Videmus vitam, sed um- zantibus prodatur; aut si talis beatitudinis desit oc-
bram et imaginem fugientem et. fallentem adverfi- casio, non lamen voluntatum deeril morlificatio; ut
nius. ISe ergo nos fallax et seductrix, brevis ct quivivit, non sibi vival, sed ei qtti pro ipso mortuus
tenrporalis, caduca e.t fragilis , amara ac tristis vila est (11 Cor. v, 15). Vivamus ergo ei, qui cum morilur
decipiat; de vera et selerna semper cogilcmus, quse pro nobis, vita est; nosque nobjs moriamur, nl
post morlem immorlales jqstos habitura sit. Vide Christo vivamus : ei enim vivere non possumus, nisi
yicissitiidinem reriiin : vita ante niorlem, et post nobis ante, boc est, nostris voluiitatibus, moriainur.
inortem vita : justus prius duas possidet, et pec- Q i Cbristi simus, non nostri: Non enim sumus noslri,
cator impius unam infcliciter habuit, alteram felicem empti enim sumus preiio magno (I Cor. vi, 19,20), et
pcrdidil: p.ost breyem e.nim viiam, de morte in vere uiagno, quando Dominus pro servo, Rex pro
inorteni vadit in interitum , de quo Dgi pii peni^as ministro, Deus pro homine datur. Quid debemus nos
nos dignelur eripcre per Domiiiuiii nostrum Jesutn reddere, si creator universitatis imrtierilo pro nobis
Christum, cui gloria in ssccula sseculbrum.Amen. impiis (creatura tamen sua) mortuus est ? Putasne
INSTRUCTIOX. npn debcas mori peccalo ? cerle debes, Moriamur
ergo, moriamur pro vila, quia vita moritnr pro.mor-
Dc terribili venluri Judicis ira declinanda. tuis, ut cum Paulo dicere possimus : 1'i'ro etjo,jam
I. Mulluin nobis de fiiie, fialres charissjmi, limo- nonego, vivit.ttero in me Christus (Cal. u, 20), i le
rei.n D,oniinus in, superi.oribus per Evangelium ct qui pro me roortuus esl: eleclorura cniin est isla vox.
Paulum incussit. Quod nobis post haec tain tremenda Nullus aulem potest sibimet niori, nisi Chrislus in
diviui canonis teslimonia refqgium est? quibus lacry- illo viyat : si autem Christus in illo sit, sibimet
inis , quantis suspiriis opus est ? qualibus compun- vivere non poiest. Viye iii-Christo, ut Christus
clionibus duruui et lapideura cor conterendum esi, in te.
ut iram Judicis lantain effugere ppssimus? quani D III. Sed quseris quomodo sensus vival in illo, ut
universitatis creator Deus ac Dominus riosler per se te doceat tibimet roori et Christp vUere : vel, ut
ac Aposlolum prophetasque minatur , qui easdem verius dicendum est, tibi vivere : q.uiejii.romoritur
miiias non tacent dicenio : Ecce dies Domini venit, pro Chrislo, ipse vivit; et qui sibi viyit, mpritur.
ardens ut clibanus, el exuret eos : el erunt omnes Morlalis est eriim, si volunlalibus suis yiyit juxta
alienigenmet omnes qui faciuntiniquitalem,ut slipula; illud Apostuli : Si enim secundum carnem.viperilit},
etincendel eos dies UIT quw venit, dicit Dominus mpriemini(Rom. VIII,15). Videlis ergo , cbarissi.ni,
omnipolens; et non relinquet radix et germen(Malach. quia in alienis habitamus , dura vel vita noslra non
iv, 1 j. Similiter etalius dicit propbeta : Eccevenit! cst nostra: ej non uobis vivere deberaus; et grandis
Dominus omnipolens: et quh suslinebil dietn advenlus,- viokntia est, per laborem quserere, el per studiuui
ejus? A«' quis supportabit conspeclumejus ? Quia ipse. habere, quod nalura viliata nou servaveni, Sed ta-
utgredietur u( ignis conflatorii (Malach. lu, 1,2). SedI nien arbitrii electionem, amissa licct beatitudine,
et Isaias dicit : Ecce dies Domini venielinsahabiiis , non amisit. IuJe nunc per vim et violeritiaiu reguuni
ffiesirtx et furoris, diesnubis et nebulm(Sophon.i, 15).. rapimus CODIOIUUI, et illud qiiodaniinodo.quasi inter
Et paulo post : Cxlum enhn quatieiur, et terra move- - medias hcsliu.n inanus e medio agonis campo, et seu
 S49 IXSTRUCTIONESVARLE SIVE SERMONES. 250
ceriamhiis sanguineo solp, abslrahimur, dum npn A mus; quod nobis Deus Cliristus prsestare dignttur,
EOIUITI ab adversariis, sed a nobis ipsis durius impu- qui cum Patre semper el Spirilu sancto est uuus
gnainur dum unusquisque male seipsum diligil, el Deus in sseculasseculorum.Araen.
in eo quo diligit, seipsum nocet : ille enim bene di- INSTRUCTIOXI.
ligit, qui seipsum salubriter odit, hoc est, afQigit; De dilectioneDei el proximi.
qui vero suis adversariis conseniit, non recte se dili- I. Moyses in lege scripsit: Fecit Deus hominem
gere dicilur. Grandis ergo miseria est, qui seipsura ad imaginemel similitudinemsuam (Gen. l, 26). Cou-
nocens non setitit. Cum enim ipse sibi homo con- siderate, quseso, dicli hujus dignitatera. Deus Pnuii-
trarius est, non est omnium sic illuin pacare, ut potens, invisibilis, incomprehensibilis, inenarrabilis,
vere qui seipsum diligat. Pugnandum ergo hic est in_estimabilis, de limo horoinem fingeris, imaginis
etcertandum cuin viliis nostris, ut alibi coronemur. suse dignitate nobiliiavit. Quid horoini ad Deuni?
Tempus enim hoc, tempus belli est; ideo enim nemo Quid limoso [Forte limo], et spiritui ? Deus eriiui spi-
pulcl securilalera in bello , quia nullus dormit in ritus est (Joan. iv, 24). G.randis dignatio, quodDcus
bello, el nulhis securus ingreditur aciem. Acies ilaque suse seternilatis iraaginem, et morum suoruni siroili-
nobis dirigenda est contra omne viiiosum, voluptuo- tudinem Iiomini donavil. Magnadignitas horoini Dei
sum, roale blandum. Suflicit aulem pugnantibus ad- B siroilitudo, si conservetur; sed grandis iterUm.dam-
versarios vincere : si teipsumviceris, oronium victor natio, Dei iroaginis violatio. Quod enim homo accipit
es; si vero lui victor propiius est tibi morluus, Deo de flatu Dei, si in contrarium depravaverit usum, et
vivus comprobaris; quaudo aulero niorluum audis, beneficium nalurse conlaminaverit; tunc Dei simiS-
qua audacia intraturus ad judicium Christi, suse tudinem corrumpit, ct quantum in se est delet: si
causseadvocatum et sui desiderii suggeslorem , et autem animacinsitis virtulibus usus fuerit in reclum,
sui contemptus ullorein, unusquisque pro Christo luuc D.eoerit similis. Quasounque ergo Deusin nobis
martyrizans se ipsum facit. Si enim vere Chrisli in prinia nostra condilione virtutes serainavit, ipsas
crucem assumpsisset, nihil ei borum licere animad- ei reddere nos prscceptis docuil. iloc cst primum :
verferet, quia et Clirisms in hoe exempluradedit, ut Diligereex toto cordeDeumnostrum (Matth. xxn, 37;
nullus quod suura est quserat, dic<>ndo:iVon sicut Marc. xn, 50), quia ipse prior dilexil nos (I Joun. iv,
ego volo, sedsicut lu vis (Mattlt. xxu, 59), et : Des- 10) ab iuitio et antequam essemus. Deienim dileckio,
cendi non ut faciam rolunlatemmeam, sed volunlatem imaginis ejus renovalio. Deum autem diligit qui ejus
ejus qui misit me (Joan. vj, 58). mandata custodit; dixit enim : Si ditigilis me, man-
IV. Se unusquisque consideret, ne liher et vivus data m?aservate (Joan. xiv, 15); hoc esl mandatuin
in locu servi et crucifixi inveniatur; el unusquisque C eju=, dileciio inviceni, juxla illud : Hoc est manda-
in quo vocalus est, in eo perroaneat apud Deum, et tum mcum, ut diligalis invicem, sicul et ego dilexi
sicuf Apostolusdixit: Siveliber, sivesubjeclus(I Cor. vos (Joan. xin, 54). Dilectio autem vera non verbo
Xii, 13) sub jugo humililatis, quasi servi in Christo est laniuni, sed opere el veritate (1 Joan. ni, 28).
sint. Contra se ergo unusquisquenostrum, charissimi, Reddamus ilaque Deo nostro , Patri nostro, suani
veuiat: nain si non contra nosmelipsos, sed conlra iuiaginem inviolatam in sanclitale, quia ille sanctus
fratres vivamus, et si loqiiamur ul libet, non e^t est, juxla illud : Sqncii estote, quia ego sanclus sum
vera, sed falsa religio noslra. Nibil ilaque liberum . (Lev. xi, 44; I Pelr. i, 16) : in charilate, quiacha-
in servis Chrisli esse debet, et niliil alluro in Clirisi ritas est, juxta iliud Joannis : Deus chari.as est
esse humiliiale oporiet. Nonsimus ergo superbi, non (I Joan. IV,8) : in pictale et veritate, quia ille pius
simus protervi, non liberi; sed simus humiles, lenes, ct verax esl. ,
aflabiles, communes, ut Rex hu.milis,alius lanien, in II. Ne simus alienseiinaginis pictores : tyraniiicsc
nobis Christus regnet. Sed ut hanc saJubrem niortem e.nimimaginis picior est, qui ferus est, qui iracundus
quadaui spei suavilale diligamus, finem ejus audia- est, qui snperbus est. Sicut enini falsa 'scientialegi-
mus. Quis enini revera felicior est illo cujus roors . lur, sic falsa eliam imago uinbraia deprehenditur.
vita est, cujus vita Christus esl, et Salvator merces D Divisaest enim veritas a falsilate, ju-titia ab iniqui-
est; cui ccelumhumilialur et paradisus palet; cui tate, charilas a malignitale, diligcniia a securitate,
tcrra ccelestis, et infernus clusus est; cui janua ape- scquiias a pravitate, dileclio a siuiulatione : et ulra-
riiur et vita ncn finitur; cui Deus Paler, el angelus que imagines quasdam in nobis pingunt, sibi invicem
minister; qui de brevi longuin , de misero beatum, conlrarias. Pielas enim et inipiela-i, pax et discor--
de caduco seternum, de iristi Isolum,de huniili excel- dia coniraria sibi sunt. Ne forte itaque nobis tyran-
suin, de terra ccelum,'de roortali Deum, felici com- nicas introducamus imagines, Chrislus in nobis pin-
niercio acquirit? Si ilaque prsesenlia despiciarouset gat suam iroaginem, qui pinxit dicendo : Pacem
iutura solumniodo quseramus, harc omnia supra ineamdo vobis,pacemmeamrelinquovobis(Joan. xiv,
dicta in melius coromulamus. Sed si (quod absii) 27). Sed quid prodest quod scimus quia pax boiia
potiora inferioribuspostponamus, utraque sine dubio cst, si non bene servetur? Solet enim opliiiiuui
perdemus. Qiiamobrem si cum Jesu vilani qusera- quodque fragilissimum fieri; et pretiosa qusequema-
mus, » ut morti.icalioneniejus ante in iiobis habca- jori cautela et diligenliori cuslodia indigenl : iiimimn
a Ut mortif. Pramiltenduin,
opue est, aul qjiid simile scnsirai complcns.
231 S. COLUMBANIABBATIS 252
euim fragile est, quod levi sermone perditur, et mi- A inspirare dignelur Dominusnoster et Salvalor Jesus
nima fralris lcesione deperit. Nullum enim Icedis, Chrislus, qui dignatus est dare, pacis couditor
quando ei adularis; et nulli blandiris, quando eum et charitatis D.eus, cui gloria in sajcula sseculoruin.
despicis. Dic enim Fame (Matlh. v, 22), et pacem Amen.
violasti, et reus factus es gehennae. Gavendum est 1NSTRUCTIOXII.
itaque dileclionem fralernam siudentibus complere, De compunctioneet vigilantia.qua Judicis adventus
loqui ut libet, et pro ainmi motu linguara movere; exspeclandusest.
dum non solum de injuriosis, sed etiam de otiosis I. Compunclionis necessarisc insinuationem supe-
sermonibus rationem reddemus (Matth. xn, 36). rioribus sermocinationibus utcunque suggerere ten-
Quaprqpter sludendum est in multis sermonibusnon tavimus, et quasi soliloquus,proprii licet, omnis tam
imrnorari, sed necessaria quaeque loqui. Nihil enim [Forte tamenj cordis ignaviam susciLarevoluimus :
suavius hominibus, quam aliena loqui et alieua cu- sed quia fidei paupertas et carnis voluntas cum
rare, et otiosa passim verba proferre, et de absen- mundi cupiditatibus haec castigationum documenta
tibus detrabere; et ideo qui non possunt dicere : tepide audiens contemnit _,perssepe eadem iteranda
Dominut dedit mihi linguam eruditam, ut possimtu- sunt: si enim fides dubia non esset, vel unum de
stinereeum qui lassusesl, verbo (Isa. L, 4), taceant, B J supradictis divi.nioraculi lestimoniis abunde suifi-'
el si quid dicant, pacilicum sit. Quamvis eniin sa- ceret. Credunt ergo et non credunt, qui audita ne-
piens, minus paucis offendit sermonibus, quani mul- gligunt; alioquin si tibi hodie, Utare, quidam dice-
tis : quando enim unusquisque mentitur, maledicit, ret, quod judex saiculi hujus vult te crastino vivum
detrahit, seipsum proprio mucrone jugulat. Quid1 exurere; quid, rogo, libi sollicitudinis, quid limoris
autem aliud nobis inimici optassent, nisi ut nostrisi immiueret ? El his auditis, si esset tibi unius diei
armis propriis succuroberemus? Noli detrahere, aill spaliiim liberum , quanta faceres ? quomodo accla-
-Scriplura, ne eradiceris (Psatm. xxxvi, 8, 9). Vides mares ? et per quos discuireres 1?quam bumilis et
quid laboratur in operibus impietatis : babilalio ett quam lugens. el sordidus oberrares ? NonneefTunde-
plantatio, quam vix magnis ac divinis laboribiisplan- res omnem pecuniam tuain in eos, quornm inier-
tamus, uno detraclionis verbo eradicatur; etquodl cessione evadere posse te crederes ? nonne omnia
longo labore vix queat siabiliri, unius sermonis im- bona tua faceres redemptionem auimoetuie et nihil
petu subruilur. Caveat ergo unusquisque, ne sua ra-T rcservares, licet parcus et avarus esses; sed omnia.
dix de terra vivenlium eradicetur pro odii delra- disperderes, omnia donares pro vita tua ? Et si ali-
ctione. Nullus enim unquam detrahit ei, quemI quis te retardare aut impedire tentaverit, nonne di-
diligit; detiactio enhri , odii primogcnilus est,, G ( ceres : Pereanl omnia pro salute mea, ne [Forfe nec]
et ideo talis palris filius merito eradicandus erit. quidquam remaueat; tantum vivam? Hoc quare fa-
III. Periculosa habitatio, charissimi, iu qua istaa ceres ? Quia non dubitares [Prmmitlendumquin] juxia
nOn vilantur. Si enim, ut ait Apostolus, invicemin- severissimiJudicis sententiam arderes. Hic vero du-
videtis et invicem mordetis, invicemdetrahitis, dico,, bitas, quod quam cilo futurum sit, ignoras; non
tiideiene ab invicemconsumamini(Gal. v, 15). Si enimQ nescis tamen fulurum, licet negligis. Expergiscen-
r/wtiion diligit, in morteest (I Joan. m, 14), ubi eritit dum ergo est, vigilandum est, orandum est, juxia
qui detrabit? Lacrymis in his opusmagis, quam ver- SalVatorisnostri Jesu Christi Dei noslri proece|ituin
bis est. Quid enim di'.igentius, quidve abundantiuss dicenlis : Allendite autem vobis, ne forle gravenlur
lex Dei mandavit, quain dileciionem? Et raro inve- :- corda veslra crapula et ebrietate,el curis hujus vilm,et
nis quemquam sic facientem. Quid dicemus pro excu- i- supervenialin vosdiesilla repentina: tanquam laqueus
satione? Nunquid possumus dicere : laboriosum TI enim superveniet in omnes, qui sedenl super faciem
est? durum est? Non est Jabor dileclio : plus suave <Q omnis lerrm. Vigilaleilaque omni iempore, ut digni
>. habeaminieffugereista omnia qux fulura sunt, et stare
esi, plus medicale est, plus salubre est cordi dilectio.
Si enhn vitiis languidum non fuerit cor, ipsius sani- j. ante Filium hominis (Luc. xxi, 34-36).
tas dilectio est, et quod Deo charum sit: nihil autem ui D II. Si ba;c audiamusct credimus, lidem nostraui.
Deopluscharumesf,quamdilectio,spiritualismaxime; e; vigilantia nostra ostendet, ac discussis squalentiuus
cum sucelegis et omniummandalorumsuorumsiimma ia atque lorpentis mortiferi leporis torporibiis, sensus
sit juxta illud Apostoli : Qui autemdiligit proximum,n, nostros DominiSalvaioris sententia vibret, ut omni-
legemimplevit{Rom.xni, 8). Qui vero legem imple- e- bus curis mortalibus deposilis, parati semper simus;
vit-studio dilectionis, habet vitam aeternam, sicut et exspectantes scilicet ultimi diei adventum, quo aut
Joannes dicit : Fralres, scimusquoniam de morte ad id poena aut gloria nos suscipiel; acuatque animorum
vitam transivimus, quia diligimut fratres : qui enim m noslrorum acies siipradictus Domini sermo, quo
da nos vigilantes et orantes jugiler esse docuit, ut non.
non diligit, in morte est. Si quis autem odit, homicida
est. Scitis autem, quia omnishomicidanon liabet vi- „j- simus quasi credeiites, et non credentes , et quasi
tatn ceternamin se manentem(I Joan. IH, 14, 15), 5). audientes et non audienies : et Dei pii et boni inef-
Aut ergo nihil agendum est, nisi dileclio; aut nihi;hil fabilem misericordiam de profundo cordis nostri pe»
spera: dum est, nisi poena: Plenitudo enim legis cha-
ia- Jesuin ChristumFiliiim suum infatigabiliterdeprece-
ritat(Rom.xm, 8), quaiuiiob;s illc pius abundantei ter mur, rogemus, premus, ut ita riobis suain dilectio-
 253 INSTMUGTIONESVARIJl SIVE SEUMONES. 254
nem inspirare dignelur, ut nos ei in seternuro con-- A in superioribus jam diu ostendimus ; et licet fwtc
jungat, inseparabiliter conglutinet, humo elevet,, soperflua aliis videatur ista nostra loquacilas, a
ccelo societ inlerim sensus noslros, quandiu simuss nobis lamen opportune nobis sermo ortus esse duei-
in hoc mortis corpore consiituti; atque sic ejus ad- tur : non enim tam alienam , quam propriam exci-
ventum sine querela exspectemus , quo ei cum ap- tare conamur ignaviam; ac insuper quamvis minus
paruerit, cum gaudioetmagna charitatis fiducia pla-- perfectis sapientibus satisfecerit ista excogitata ex
centes occurramus. Quam beali, quam felices servii parte sapientia, incipientibustamen, ac noslraemen-
illi, quos cum veneril Dominus, inveniet vigilantes s surae tepidis neeessaria et salis apta videbitur. Quia
(Luc. xn, 37)! Beata vigilia, qua ad Deum universi-- quod nocet abscondi, quod nocet sileri, non expedit
tatis auclorem, omnia implentem et omnia exceden- tegere, neque expedit tacere; inde enim melius nobis
tem, vigilalur. Utinamme quoque, vilem licet, suumI loqui visum est, quamlibet impolile, quam silere :
tamen servulum, ita dignaretur de somno iuertise B etenim re vera lulius de islis , quam aut de frivolis
excilare , ita illo divince charitatis igne accendere,., aliis, aut de otiosis sermocinare judicavimus. Itaque
quo supra sidera exardesceret sucecharitatis flainma, ( adhuc, fratrescharissimi, dictisnostris aures praebelc,
suae nimisedileclionis desiderium, semperque divi- quasi aliquid necessarium audiluri, et animi veslri
nus ignis intra me arderet. Ulinam illud liguum! B sitim divini fontis undis de quo nunc dicere cupimus,
haberem, quod ille ignisjugiter alteretur [Forte ale- refocillate, sed non exstinguite; bibile, sed non
returj, pasceretur, succenderetur; et illa flamma j satiamiui, jam enim vocat nos ad se Fons vivus ,
nutriretur, quae exslingui nesciret, et augeri non[, Fons vilas, et dicit: Qui silit veniat ad me, et bibat
nesciret. Ulinam talis essem meritis, ut mea lucernaa (Joan. vn, 37). Quid bibatis, intelligite. Dicat vobis
semper nocte in templo Domini mei arderet, utt lsaias (Leg. Jeremias), dicat vobis Fons ipse : Me
omniljusdomumDei mei intranlibus luceret. aulem dereliqueruntFontem aqumvivm, dicit Dominus
III. Domjne, da mihi, rogo te , in nomine Jesuii (Jer. ii, 13). Dominus ergo ipse, Deus noster Jesus
ChristiFilii tui, Dei mei, iilam quae nescit caderee Christus, est Fons vitae, et ideo invilat nos ad se
chanlalem, ut mea Iucerna accendi sciat, exstinguii Fontem, ut illum bibamus. Bibit enm qui amat;
nesciat; mihi ardeat, aliis luceat. Tu, Chrisle , bibit qui Dei verbo satiatur, qui salis diligit, satis
lucernasnostras accendere digneris, dulcissimenobiss desiderat; bibit qui sapienliccamore flagrat. Avide
Salvator noster, quaa perpeluo luceant in teinplo) ergo nos gentes bibamus, quod Judsuidereliquerunt.
tuo, ac perenne lumen a te perenni lumine accipiant,, De nobis enim cum gentibus forle dictum ''est :
ut lenebraenostraeilluminentur, mundi aulem lene-. • Prwcidit in slupore mentis,capilapoleuiiummovebun-
brte a nobis fugiant. Sic lumen tuum me* largiaris ,, G tur, nec ad adaperientesmaxillas suas, quasi pauper
rogo, Jesu mi, lucernsc, ut illius luce illa sanctai edens, in absconso; et quasi de nobis quoque cum
sanctorum mihi appareant, quacte ajtemum Ponlifi- perfeclis quibusque de quibus hoc scriptum esl,
cem cetemorum in antibus magni illius tui lemplii diceretur. Aperiamus (tanquam panem illum qui de
illic intrantem habeant, quo te jugiler tanlummodoi coelo descendit, edendo) inlerioris hominis nostri
videam , aspiciam , desiderem ; tantum le amansi maxillas, ut edaciter edamus, et quodammodovetociter,
conspiciam, desiderem, exspeelem, ac coram te meai ne nos quis videal, quasi in absconso comedamus.Ul
semper lucerna luceat, ardeat. Tuum sit, quscso, tei panem ergo edamus, ut fontem bibamus , eumdem
nobis pulsantibusmonstrare, amanlissimeSalvator, Dominum nostrum Jesum Christum , qui seipsum ,
ut te intelligentes, tantum te amemus, le solumi nobis quasi sumendum , panem dicit vivum, qui dat
amemus, te solum desideremus, te solum meditemur vitam buic mundo (Joan. vi, 33); seque similiter
die ac nocte , semper te cogitemus; et in tantumi fontem demonstrans ait: Qui silit, venialad me, et
nobis tuum inspirare digneris amorem , quantum te\ bibat (Joan. vn, 57). De quo fonte et Prophela dicit:
amariDeumdecet ac diligi; utomnia interioranostrai Quoniamapud te est fons vilm(Psalm. xxxv, 10).
tua occupet dilectio, tolosque nos tuus possideat II. Videte unde isle fons manat : inde enim unde
amor, totos nostros sensus tua impleat charilas, ut' D et panis descendit; quia idem est qui Panis et Fous,
praeter te aliud amare nesciamus, qui sempilernus Filius unicus, Deus noster Christus Dominus, quem
es ; quo tanta charitas aquis multis hujus aeris, et semper esurire debemus; licet eum edamus amando,
hujus terrae,et hujus maris exslinguiin nobis neqneat devoremus licet desidcrando, adhuc eum quasi
juxta illud : Et aqummultmnon potueruntexslinguere esurientes desideremus. Similimodo ut fontem, eum
charitalem (Canl. vm, 7). Quod in nobis quoque semper dilectionis nimietate, bibamus ; eum semper
compleri vel ex parte possit, te donante Domino desiderii plenitudine bibamus, et suavitate quadaiu
nostro Jesu Chrislo, cui gloria in ssecula sceculo- ejus dulcedinis delectemur : dulcis enim et suavis
rum. Amen. Dominus : licet eum edamus, et bibamus; tamen
INSTRUCTIOXIII. semper esuriamuset siliamus , quia cibus noster et
De fonte vivoChristo Jesu adeundoet potando. potus , non tolus unquam sumi potest et bibi; qui
I. Quolidianceexperientiae ratiocinationibus hu- licet sumiiur, non consumitur , licet bibitur, non
inancevilaemiseria collecia, ac divinis simul terrili adimitur, quia panis noster .seternus est, et Fons
in-aculis,tcinerarie licet, parvitalem ingenioli noslri noster perennis est, fons nostcr dulcis est; unde
555 S. COLUMBANIABBATIS 256
dicil Propbela : Quiiitili», ite ad Fontem(Ita. LV,(i); A cum Spiritu sancto unitas esl in saecula sceciilo-
Eitientiumenim, nori saturantium isle Foris ; et ideo rum, Amen.
esurienles, quos alibi beatiiicavit, ad se vocat; INSTRUCTIOXIV.
quibus nunquam bibere satis sit, sed quanto plus Varia spirilualis vitmdocumenla.
hauserint, tanto plus sitient. Merito, fralres, Fons I. Gum jani de moribus moralibusque disciplinis
tapienlioeVerbumDeiin excelsis (Eccli. i, 5.)a nobis diu dixerini, iteruni rogas, iili imbuende, doceri.
desiderandus , quserendus, semper amandus sit, in Audisti quid scriptum est : Cui pauca non tufficiunl,
quo sunl, juxta Aposloli diclum, omnes thesaurii plura non proderuni. Scripsi libi anlea de serietate
tapientia et tcieniim absconditi (Coloss.n, 3), quos'> ae pudicitia, cui nimirUm, ut apte qnidain, efiam
liaurire vocat qui siliunt. Si sitis, bibe Fontem vitce;; , tuta timeo.Sed quia admonitio quibusdam custodia,
si esuris , ede Panem vilcc. Beati, qui esuriunt hunc: quibusdam consolatio, quibusdamperfectioefficitur,
Panem, ct sitiunt hunc Fontem; semper enim eden- ijntellecta scilicet complentibus; ideo frequenter
les et bibentes , adhuc edere et bi.bere desiderant. docendi sunt ae imbuendi fllii dulcissimi, ut per
Dulce enim nimis est, quod sempcr edilur etbibilur, , quasdam delectioneslilterarum, suas vincere possint
et seniper esuritur et sililur, semper gustalur ett de inteslino amaritudines bello. Bellum igilur et
seinper desideratur ; unde rex propheta dicit: G«- JJ j belluinum vince, conrupiscentias scilicel ac superei-
ttateetvidete, quamdulcisest, quamsuavisesiDojninus s liosum, utilis [Forle virilis] esto in humiliinte, infir-
(Psalm. ixxni, 9). Propterea, fratres, yocationem I musque in auctoritate, simplex in fide, doctus in
hanc sequamur, qua ad vitce Fonlem vocamur a» moribus, mordax in alienis, remissus inpropriis,
Vila , qui est Fons , non solum aqncc vivcc, sed ett purus in amicitia, callidus ininsidiis,durus inmolli-
Fons aeternaevitaa,Fons lucis, idem ct Fons luminis : bus, mollis-in duris. Varius in planis, planns in
ab illo enim hacc omnia sunt, sapienlia , vita , luxi variis, jocundus in amaris , trislis in jocundis. Dis-
ceterna. Auclor vitoe, Fons vitac est, lucis creator,, cors in necessariis, sequalisin veris. Severus in sua-
Fons luminis est: et idoo conlemptis liis quaeviden- VMJUS, dulcis in amaritudinibus. Fortis in tribulatio-
lur, transcenso [Forte transcensu] in superioribuss nibus, el imbecillis in discordiis, tardus ad irascen-
ccclorum, Fontem luminis, Fonlem vilcc, Fontem^ dum, velox ad discendum, tardus quoque ad loquen-
aqucc vivce, ul rationabiles et sagacissimi pisces s dum (Jac. i, t9), ut sanctus ait Jacobus, veloxsimi-
qucerarnus,ul bibamus aquam vivam el salientem in™ liter ad audiendum. Eflicax in profectu, hebes in
vilam xternam (Joan. iv, 14). yindicta, caulus in verbo, promplusin opere. Ama-
III. Utinam me illuc dignares adsciscere ad illum n bilis probis, squajidus inhoneslis, lenis inhrmis,
Fontem,,Deusmisericors, pie Domine, ut ibi et egoD(Q durus stolidis , rectus ereclis , humilis dcjectis.
cum sitientibus tuis vivam undam vivi Fontis aquce e Sobrius ubique, castus ubique , pudicus seni-
vivae biberem, cujus nimia dulceJine delectatuss per, paliens lenus zelo , cupidu^ nunquam , largus
sursum semper ei bccreremet dicerem : Quam dulciss semper, sin ope, vel animo. Opportnnusin jejuniis,
est Fons acqu33vivae,cujus non delicit aqua saliens s importunus in vigiliis. Discretusin officiis, tenax in
iu vitani ceternam(Ibid.)! 0 Domine, tu eS ipse islee stuJiis, constans in fragoribus, laetusin moeroribus.
Fons semperetsemper desiderandus, [Fort. add. vox r AuJax in causa verilatis, limidiis in contentionibus^
bibendus] semper licet semper hauriendus. Nnbis s supplex bonis , insuperabilis malis, mitis in liberalk
scmper da, Domine Chrisle, hanc aquam (Ibid., 15), '» tate , infatigabilis in chariiale , justus in omnibus,
ut sit in nobis quoqne Fons aquaevivceet salientis in II pius dignis, misericors pauperibus. Memorbenelicio-
vilam ccternam. Magnaquidem pbsco, quis nesciat ? rum, immemor injuriarum. Amalor mediocrium,
Sed tn, Rex gloriae, magna donare nosti et magna a nolus opum, animi depressor, cogitaiionuui publica-
proinisisli : nihil le majus, et te nobis donasti, le pro0 lor. Senioribus obediens , junioribus coucurrens ,
uobis dedisti. Unde te rogamus, ut sciamus quod " coaequalibuscoaequans.Perfettis,cpncerlans , melio-
amamus, quia nibil aliud praeterte nobis dari postu- ribus non invidens, praecurrenlibus non dolens ,
lamus : lu es enim omnia riostra, vita noslra, lux x « remoraniibus non detrahens, provocanlibus consen-
nostra, salus noslra, cibus no^ter, potus nosler,'» tiens, lassus licet non deficiens, flens simulet gau-
Deus noster. Inspira corda nostra, rogo, Jesu noster, '» dens, pro fervore ac spe ; timens semper pro fine,
illa lui Spiritus aura, et vulnera noslras tua charitatee licct proliciens, incerlo.
animas, ut possit uniuscujusque nostrum anima in11 11.En luum, o puer amande ministerque dulcis,
veritale dicere : lndica mihi quem dilexit anima mea " monimentum; talis si sis, nimis beatus eris, quia
(Cant. i, 6), quoniarii yulnerala cbaritate ego sum. '• per prospera et adversa idem eris, paralus ad cnn-
Opio illa vulnera in me sirit, Domine. Beala lalis 1S cta, singulis occurrens, temperans gestus, nulriens
anima, qune charitate sic vulneratur : talis Forilem n crescenda, interimens decrescenda, levigans dispe-
quaerit, lalis bibit, semper tamen sitit bibendo, sem- '" rata (Forte aspera), exasperans -vituperata., seinper
per haurit desiderando,quem semper bibil sitiendo;> sollicitus, semper crescens, semper acquirens, seni-
sic semper quaeritamando, quaesanalur vulnerando;"> per tendens ad superna,semper currens ad braviutu,
quo salulari yulnere animaenoslrceinteriora Deus ct -l semper eoelcstiadesideraiiF, semper divina siliens.
Doiniimsnostcr Jesus Christus, pius illc salularisque le Ecccdoclrinam : da sequacilatem si poles, ut habeas
uicdicus vulnerare dignelnr , cui cum Palre ct !t fclicitatcin ct polestatcm, cum puerilia desideria
257 INSTIUJCTIONESVARLE SIVE SERMONES. 258
fugiens, corpus sic in poleslalem spiritus rcdegeris A redigunlur, cl nobis in usum munde componuntitr. •
et te vadem pro tuis tradideris peccatis, in brevi De tali ungucnio dicilur : Muscm morientes perdunl
militantem pro ceteruis stipendiis. 0 te felicem! o te suavitatem unguenti (Eccle. x, 1). Muscae inorientes
beatum! oque mirabilem te puerum, si hcec com- sunt vanae cogitaliones cordi nostro irruentes, quas
pleveris universal Si eriim in his diligenler omnibus nimirum per studium oralionis,quasi quodam flabello
fueris sensu et opere occupaius, non vacabis neque abjicere debemus, ne perdant et nobis suavitatem
vanis vagisque, neque turjiibus cogitationibus; sed unguenli. Suavilatem tlenim m odorem unguenti
quasi incipiens seinper tibi ip=i congregabis, quib.is inuscaemorienles pcrdunt, quandp vancecogiiationes
in perpetuum fruiltiriis eris, unius vir vocandus ani- jucunditalem virtutum et regulas obsequii divini
mi, et singularis emolumenti qucesitor, egrcgius regni quas ab antiquis patribus did cimus, perimunt. Nos
negotiator ccterni. Convertere igilur le totmn in igitur diligentissime sanclorum prcecedentium exem-
hccc,quia habes in quibus tuam exerceas juveiili.iem, pla inluenles, (eslinemus ingredi in illani requiem
virlutem, eflicaciam, slrenuitalem; ne in contrariis (Ilebr. iv, 11). Curramus et in ccepto non deficiamus,
lice fuerint exercitatse, pereant quseper vini rapiunt quatenus cum Apostolo dicere valeamus : Bonum
regoum eoelorum(tlatih. xi, 12). cerlamen certavimus, cursum ccnsummavimus, ut ile
INSTRUCTIOXV. o cmleio repotita sit nobis corona justilim, quam reddet
De fervore servieiidi Deo. nobisin illum diemjustus Judex Christus (// Tim. iv,
I. fn Eoclesia Dei, fratres mei, summum loeUm 7, 8), qui est super omnia benedictus in srecula.sac-
per bei misericordiam sumus oblinentes : curare lulorum. Amen.
sumvnoperedebemus, ut quod semel proposuinius, INSTRUCTlO XVI.
sedula inlentione teneamus, et quod cxlerius p'o- Quid esi, aut quid eril?
niitlimns, per studium boni operis exhibeamus. Qua I. Cigita, a nunquid es miser homo, sed quid
in re necesse est, ut remotis de cordibus nostris fa- cris? quia quod es momentum est, et quod eris
luis et ineptis cogilalionibus, secundum pcrfectionis semper. Non sis ergo ipse tibi piger, exerce in brevi
vilce regulam viam Dei ingrediamur, et a gradiendo quod in ceiernum possidebis; repellal pigritationem
in ea quce ante suni, obliti posteriorum, id est, tem- laboris lemporalis desiderium prcemiorum. Spiritua-
poralium, cum Apostolo (Pliilipp. if, 13) nos exten- lis eslo, si piger non es; sed si mundus te irritat,
damus, dicentes condilori nostro : Truhe nOs post vide quod fugias, quod sequaris, et quod nunquam
te; curremus simul in odorem unguentorum tuorum . fugiti cur non sequaris. Quare impatiens es in viliori-
(Cant. i, 3). Per nos quidem ad viam verilatis per- bus, qui pretiosior poteras esse in melioribus? Noli
lingere, vel in ea proficisci non possumus, atque p esse incertus de cerlis melioribus, et noli esse certus
ideo gialiam prcevenienlempelamus dicentes : Tralie dc caducis. Respicis in aliis quod alii in te videbunt.
nos posl le, ui sic curramus ad le : ct congrue prius Quid prodest in aquis umbram Videre obleclantem ?
dicilur : Trahe nos post le, et dcinde sequitur, Q.sid libi exsultare aut gaudere per somnia? Sed
curremus; quia nisi divina gralia nos prcevenienie, tamen hcec somnia, longa licel, unicuique brevia
opus bonum inchoare, et eadem subsequente, ipsum sunt, ea di (Forte etdies)eriimtoiiusmundiquasiunius
consummare non valenius; nnde dicitur in oratione nocts obscurrimce (Forteobscurissimce) est; noctes
illa : Et tua nos, Domine, gratia prmeeniat et sequatur vero sorania sunt. Expergiscere ergo, o fili, de no-
(Orat. Dom. xvi posl Pentec). Bene aulem congruit, cte; lumen quccre ut videaris et videas; accende
quod dicilur, curremus : nam in via Dei non est lucernatn el lege; cave ne dormias, ne a somniis
nobislenlo gradu incedendum, sedcum magna exsul- seducaris, etfalsitate imaginata decipiaris, ut credas
tatione vel feslinatione currcnduin. Sed Apostolus vcra esse qucefalsa sunl, et surgens postea deceptum
admonet dicens : Sic currile ut contpreliendatis te doleas. Tua vita rola est, qnotidie currit, non te
(1 Cor. ix, 34); Currit vero, qui totis viribus ad Deum exspectat: vade cum ea. Igitur hinC praepara libi
proficiscitur : currit qui in bono opere non la^salur, suutplus; ex agro alieno secedere juberis; vide ne
sicul et de Christo dicil Propheta : Exsultavit ut tuum vendasi Hic nihil habes, o homo, in terra de
gigas ad currendam tiam (Psai. xvm, 6). Currit qua nudus nalus es, et in qua pulvere dissolveris;
(Forte cucurrit) quippe Christus viam Dei, quia in ne vendas cce'um , ubi ceterna bcereditas est, tamen
via peccatorum non steiil (l'sal. i, 1), id est, nulla si non perdidisti. Alioquin si perdidisti, te ipsum
gravedine peccati est remoratus. vende ut possis recipere. Quid dixi, te ipsum vende?
II. Currendum vero nobis est; sed qtiomodo cur- vitia tua vende, el eme vitam. Quaeris forte quce
rcndum? Audite quomodo. Curramus, iiiquam, in sinl? superbiam primum quasi vitium primo anle
odorem unguenlorum luorum. Quse sunt ungueiila, in omnia vende, et eme inde feiiciter bumilitatem, qua
quorum odorem post Chrislum currimus? Unguenta sis Christo similis dicenti : Discile a me, quia milis
sunt sanctorum praecedentium exempla. Unguenla sum et humilis corde (Malth. xi, 29). Breviori com-
de variis simul mislis floribus vel speciebus liunt. pendio isla ex integro vendita vendentur, et miirora
Diverscespecies, diversae sunt sancloruin virlules, ctipiditate habendi contempta, quia radice excisa
quaequasi redolentia arom.-uaper viittilein charitaiis cuju libet arboris, non magni penduntur rami. Scito
* Nunquid. Forte non quid. Sequitur ciiitu sed.
259 S/COLUMBANIABBATIS 260
Et:
ijuaevendas ad hujus interitum camis, ut spirilus sai- A Veus aaversatur (Jac. l?, 6; / Petr. V, 5).
vut sit tn diem Domini nostri Jesii Chrisli (1 Cor. v, Quise exaltaverithumiliabitur(Mallh. xxm, 12). Haoc
5); gulam, cupiditatem, fornicationem, iram, tristi- igitur omnium origines et causaesunt malorum; quoe
liatn, acediam , vanam gloriam, invidiam; quce: sic sunt sananda per contraria. Gula triplex vincenda
tuelius fuerat si perdidisses, licet si nihil acce- est per abstinentiam jejunii de hora nona in boram
pisses. nonam, et parcitatem cibique utilitatem (Leg. vilita-
INSTRUCTIO XVII. tem). Fornicalio autem et omnis immundilia nee
De octo viliis principalibns. nominanda in vobis sint, sicut decet sanctos (Ephet.
Octo sunt vitia principalia, quaemergunt hominem i v, 3), per castitatem et continentiam sollicitam, et
in ihteritum: gula, fornicalio, cupiditas, ira, tristitia,, seniper timentem. Cupiditas vero nibil habendo pro-
acedia, vana gloria, superbia. De gula castiganda a prium vinciiur, et omnia communia possidendo. Ira
dicitur : Noiite duci in saturitateventris (Eccli, xxxvi,i, patienlia et mansueta lenitate superanda est. Tri-
20). De fornicatione : Fornicatores aulem el adulte- stitia vero Iccliliaspirituali et spe fulurae beatudinis
rosDeus judicabit (Hebr.xm, 4). De cupiditate auteirn vincenda est. Instabilitas autem acedise,mansuetu-
legilur : Radix omniummalorum cupidilasest (I Tim'• dinestabili, etunius loci habilatione corrigenda est
vi, 10). De ira : Qui irascitur fratri suo, reus erili' B per sobrietatem, Scriptura dicenle: Si spiritus pote-
gehennmignis (Matth. v, 22). De tristtia : Tristitka slatem habentis ascenderh super te, locum luumne
autem smeylimortem operattir (11 Con vu, 10). D< e dimiseris (Eccle. x, 4). Vana gloria quoque et elalio
acedia : Multa mala docuit otiositat (Eccli. xxxmi, itmnunda atque superbia, vera humilitate et cordis
29). Deyanagloria : Ascendetfetor illius, qui magni- '- contritioue per Dei limorem vincuntur.
ficat opera sua (Joel. n, 20). De superbia : Superbh is

SAJICTI COLUMB ANI

ABBATISET CONFESSORIS

EP1STOL.E SEX AD DIVERSOS

PRO TEMPORUM RATlONE DIGEST.E,

EPISTOLA PRIMA, G (lua [lls., tuij, tamen paee diclum sit) non esse Pas-
,ADS. GREGORIUM PAPAH., cha, nimirum tenebrosum a multis comprobatur
Domiuosancto, et in Christo Patri *. Romano pul- *calcalenleris? Non lalet enim, ut credo, efficaciam
cherrimo Ecclesiaedecori, totius Europccflaccentis tuam, quantum Anatolius, mircc doclrincc vir, ut
auguslissimoquasi cuidam flori, egregio specu- sanctus ait Hieronymus, cujus Eusebius Cccsariensis
latori, tbeoria utpote divinai' caslulitatis potito, episcppus in eCclesiasticaExcerpta inseruit Historia
ego ' bargoma vilis Columbain Chrislo milto sa (sic), et sanclus Hieronymusin suohoc idem de Pascha
lulem. opus collaudavit Catalogo, de hac lunce celate vitu-
I. Gratia tibi et pax a Deo Palre nostro Jesu perando disputel; qui contra Gallicanos Rimarios
Christo. Libet me, o sancte papa, hyperbolicum te- de Pascha, ut ait, errantes, horrendaui [intulit seu-
cum non sit interrogandum de Pascha juxla illud tenliam : Certe, inqtiiens, si usque ad duarum vigi-
Canticum : hilerrogapalrem tuum, el annuntiabit tibi; liamm terminumquod noclis medium indical, orlus
majoret tuot, et dicent libi (Deut. xxxn, 7). Licet lunm tardaverit, non lux tenebras, sed lucem lenebrm
enim mihi, nimirum micrologo, illud cujusdamegre- superanl; quod cerlum esl in Pascha non esse proba-
gium sapientiselogium,quod dixisse fertur quamdam bile, ut aliqua pars tenebrarum luci dominetur, quia
videns * contupictam : Non admiror artem, sed ad- I» solemniiasdominicmresurrectionislux est, et non est
miror fronlem; ad te clarum a me vili scribendo po- communicalioluci cum tenebris. Et si in lertia vigilia
tesl inuri : tamen tuce evangelicaehumilitatis fiducia luna excanduent, hon est dubiumlunam xxi vel xxti
fretus, tibi scriberc prccsumo, et mei doloris nego- exortam esse, in qua verumPascha non est possibile
tium injungo. Vanitas namque scribendi nulla est, immolari. Nam qui hac lunmmtalePascha defmiunt
ubi necessitas cogit quamvis majoribus scribi. Quid possibilecelebrari, non solumillud aucloritate divinat
ergo dicis de Pascha xxi aut xxn luncc, quod jam Scriplurm affirmare non possunt, sed et sacrilegii et
conlumacimcrimenet animarum periculum incurrunl;
a Romano.Forte mendo librarii omissum papm.
h Cattulitatis. Ila ms. « Calcalenteris.Si Cangiumaudias, legeudum forte
.'«Dargoma. Sic ex ms. Flemingus. Cangius in calculaloribus, nisi nialis chalcenleris, id est, yiris
Glossarioad hanc vocem, pulal legendum barginna, doctis : quo titulo cognominatum luisse Origenem
id est peregrinus Ipsum consule v. BARGINNA. novimus. Al neulra conjeclura eruditis Benedictinis
d Contupiclam.Edilor conjicit complepiclam. Can- probatur; qui tnallent Cblendariis, qui supputant
gius vero vel comptam, vel acu comptam. Kalendat.et tempora.
m EPISTOL& SEXAD DIVERSOS. — EPIST. I. 262
dum affirmanl veram lucem posse hnmolari cum ati- A \ e Pascha; et non potius Dei ipsius instituentis Phaso
esse fatendum est, scientisque solius ad purum quo
qua dominalione lenebrarum, qme omnibus tenebris
dominatur. Nec non in sancti dogmatis legimus li- mysterio xiv luna ad transcensum electa est ? Quod
bro : Pascha, id est, soietnnitasdominicmresurrectio- forte sapienlibus et ttii similibus aliquantulum prae-
nis ante transgressum vernalis mquinoctii xvi iniiimn luceat. Qui hoc opponunt, Iicet sine auctontate
non potest celebrari, ut scilicel mquinoctiumnon ante- Deo improperent, quare non sua prcescientia antea
Judaeoruin contumaciam, ut si nollet
cedat; quod utique Victorius in suo iransgressus est tunc praecaverit
et hoc Gallice jam dudum invexit errorem nos cum eis Pascha facere, novem dies azymornm in
Cyclo, per
ut vel noslrce solemnitalis inilitim
seu, uthumiliusdicam.confirmavit molitum. Quippe Lege praeciperel, eorum non excederet? Nam sixxi
fuiem solemnitatis
qua ratione utraque stare possunt, ut scilicet resur- xxn no-
rectio Dominianle suam celebretur passionem, quod aulxxu Paschacelubrandum, axivusquead
a
vel pulari absurdum esl; aut septem dies, Domini vem dies computabuntur; septem scilicet Deo prce-
in lantum cepti,ct duo abhominibus aucti. Sed si licethominibus
jussione in lege sanciti, quibus legitime
se aliquid divincecensurce, interrogo, ne
Phase Domiui comedi mandatutn esl (qui a xiv Itina augere per
contra forte videatur contrarium esse iili Deuleronomii sen-
usque ad xx numerandi sunl) jus fasque
tentice : Ecce, inquit, verbum quod tibi do, neque
transcendantur ? Luna autem xxi aut xxu estra jus g ad illud, neque auferas ab eo (Deut. IV, 2).
lucis esl, utpote post medium noctis tunc temporis adjicias
IH. Sed haec magis procaciter quam humiliter scri-
exorta ; et tenebris lucem superantibus, lucis solem*
Bitas nefas est, ut aiunt, agu bens, scio turipum prcesumplionis difficillimaemihi
fore irogus [Forte ignorans].
M. Quare ergo tu tam sapiens, mmirtim cujus Cia^ nexisse, enavigandum
Nec loci namque, nec ordinis est, ut magnge tuse
rissima per orbem, ut antiquitus, sacri mgenii dif-
auctoritati aliquid quasi discutiendo inrogelur, et
fusa sunt lumina, Pascha tenebrosum colis? Mi-
ridiculose te mei Petri cathedram apo-
ror, fateor, a te hunc Gallice errorem, ac si Schyn- stoli et clavicularii (nimirum Occidentales
diu non fiiisse rasum; nisi forte legitime insidenlem)
teneUtn, jam
vix credere dum eum con- apices de Pascha sollicitent. Sed tu non tam me vi-
puterri, quod possum, lem in hac re, quam multos et defunctos et viventes,
stat a te non fuisse emendalum, apud te esse
tamen et honestius tua hfficeadem quoe notavi, lirmantes magistros, consi-
probatum. Aliter excu-
derare debes, et quasi cum eis le trahere colloquium
sari potest peritia, dum forte nolam subire times
erede : pie namque me, scito licet saltuatim et hy-
[Forte timens] Hermagoriccenovitatis, antecessorum, chilosum os aperire. Tuum itaque aut
et maxime papce Leonis attctoriia:e contenlus es. perbolice,
excusa aut damna Victorium, sciens si illum lauda-
Noli te, quceso, in tali qucestione humilitali tantum (j
inter te et supra diclum Hieronymum lidei
aut gravilati credere, quce sccpe falluntur. Melior veris,
fulurum fore negolium, qui nimirum Anatolium lau-
forte est cams vwus m problemale leone morluo davit buic
Vivus sanctus emendare contrarium; ita ut qui unum s.ecutus fue-
(Eccle. ix, 4). namque po- rit, allerum recipere non poterit. Tua itaque consi-
test, quce ab altero majore emendata non luerint. deret vigilantia, ut in fide duorum auctorum supra
Scias namque nostris magislris et Hibernicis anti- sibi invicem contrariorum, probanda, nulla
dictorum,
quis, philosophis et sapientissimis componendi cal- sit inler te et in senlentia promenda
culi computariis, Victorium non fuisse receptum, sed dissonanlia ne Hieronymum nobis undique sint anguslise, ut aut
;
magis risu vel venia dignum, quam auctorilale.
libi, aut 1111 consentiamus. Parce in hoc inftrmis, ne
Idcirco mihi limido, peregrino magis, quam sciolo, scandalum diversilatis ostendas.
mature Simpliciler enini
tuce dirige fulcrum sententice, el \Ms. maluraj libi confiteor, quod contra saricti Hieronymi
ego
punctum tuce placabililatis huic tempestati nos cir- auctoritatem veniens, apud Occidentisecclesiashaere-
cumdanti compescendce, transmittere non dedigne- licus seu
respuendus erit: 1111 enim per omnia indu*
ris ; quia non mihi satisfacil post tanlos quos legi bitatam iu
Scripturis divinis accommodant fideui.
auctores, una istorum sententia cpiscoporum dicen- Sed hcec de Pascha sufliciant.
»
tium tantum : Cum Judwis Pascha jacere non debe- f.
IV.Cceterum de episcopis illis quid judicas, inter-
tnus. Dixit hoc olim et Victor episcopus ; sed nemo
rogo, qui conlra canones ordinantur, id est, quaestu :
Orientalium suum recepit commenttint; sed hoc so- simouiacos et Giltas auctor
pestes scripsislis. Nun-
porans spina Dagonis, hoc imbibit bubum errons. quid cum illis communicandum est? Quia, quod
Qualis, rogo, bcecfrivola et tam impolita, nullis scili- gravius est, multi in hac provincia lales esse noscun-
cet divinceScripturce fulta testimoniis sententia : Cum tur : aut de aliis,
qui in diaconatu violati-, postea
Judceis Pascha facere non debemus? Quid ad rem ad
episcoporum gradum eliguntur ? Sunt enim quO'
pertinet? Nunquid Judaei reprobi Pascha facere cre- rum in his novimus conscientias, et cum nostra par-
dendi sunt nunc, utpole sine teniplo, extra Jerusa- vitate id conferentes, certum scire volebant, si sine
lem, Christo lunc figurato, ab iis crucifixo ? Aut, nun- periculo post hoc c possint, id est, aut post gradum
quid ipsorum est recte credendum (sic) esl xiv b luna solidis eniptum, aut post in diaconatu adulterium :
" Facere. Deest hoc verbiim in Ms. . c Possint. Deest aliquid quod sententiam coinpleal
b Luna e Pascha. Forte lunm Pascha, aut luna et
Pascha. Non placel. forle, minislrare.
263 S. COLUMBANIABBATIS 26i
absconsum tamcn dico cum clicntelis adulterium : A volueris, lemporis aniiquilale roborala mutari 11011
quod apud nostros magislros non minoris censetur posse, manifeste anliqutis error est; sed semper au*
esse facinoris. .Tertio interrogationis loco responde liquior est veritas quaeillum reprehendit.
adhuc, quaeso,si non moleslum est, quid faciendum EPISTOLA II.
est de inonachis illis, qui pro Dei intuitu et vilce ADPATtlES SYN0DI CUJOSDAM GALMCAM SUPER QVM-
perfectionis desiderioaccensi contravota venientes, STIONE PASCH^E CONGREGAT^E
primceconversionisloca relinquunt et invitis abbati- Dominis sanctisj elin Chrislo Patribus, vel fratribus
bus, fervore monachorum cogente, aul laxantur aut episcopis, presbyteris, ccelerisquesanctceEcclesicc
ad deserla fugiunt. Vennianus auctor Giltam de his ordinibus, Columba peccalor salutem in Christo
interrogavit, et eleganlissime illi rescripsit; sed prcemifo.
tamen discendi studioso semper major metus ac - I. Gratias ago Deo meot quod mei causa in unum
crescit. tanti congregati sunt sancti de fidei et bonorum ope-
V. Humilius et purius hcecomnia et miilto plui-a rum verilate tractaturi, et ut lales decet, per exercita-
quae episiolaris brevilas non admittit, per prccsen- los sensns ad discretionem boni ac mali, de disc;:-
tiam interroganda erant, nisi corporis inlirmitas, et tiendis justo judicio juJicaturi. Ulinain saepiushoc
meoruni cura comperegrinorum domi nie vinctum B ] agerelis : et licet juxla canones semel aut bis in
» ad te eundi, ut illam spirilualem vivi fontis venam, anno pro lumultuosis hujus aevidissensionibussem-
vivamque undam scientite cdelitus fluenlis, ac ini per sic servare vos non vacat, vel quam celerrime
ceternam vitam salientis b haurire. Et si animumi qUamvis rarius polissimum hoc debuit vobis inesse
corpus sequeretur Roma sui ilerum rem suslinerett stuiliumjquo negligentes, quique timorem haberent,
contemptus,ul quomodo,;doclonarrante Hieronymos, et sludiosi ad majorem provocarentur profectum.
legimus, quosdam de ultimis Heulini littoris finibusi Ecce inquamj Deo gratia, quod vel pro me de Pas-
olim venisse Romam, in, el \Forle dein, etj mirumi chate discutiendo occasio vobis saucla effecta esl
dictu, alittd extra Roiuam qucesisse; ita et ego nunc; synodus. Dominus no^ler Jesus Chrislup» ille prin-
te, non Romam desiderans, salva sanctorum reve-- ceps pastorum praeaet, ut ad suaeEcclesiaculililatem
rentia cinerum expeterem; licet enim non me sa-- vestrum prosit consilittm; et ipse Deus, qui stare
pientem, sed esse sitientem fateor hoc idem facere5 solet in synagoga deorum (Psalm. LXXXI, 1), prce-
si vacaret. Legi librum tuum Pastorale regime»t sens inspiret corda suorum, ad suam ex integro vo-
continentem stylo brevem, doctrina prolixum, mysle- luntatem sequendam ex virtute mandatorum; ut non
riis referium, melle dulcius egenli opus essefaleor;; de solo Paschce negolio (quod jam diu veiitilaluna,
rnihi idcirco tua sitienti largire, precor opuscula j G ac diu varie a diversis auctoribus judicaiuin est)
quce in Ezechielem miro, ut audivi, elaborasli in- tractetis ; sed etiain de universis necessariis obser-
genio. Legi Hieronyrai sex in illum libros; sed necc vationibus canonicis, qtice a multis (quod gravius
tuediuuiexposuit. Sed,si dignaris, aliqua nobisdetuiss est) corruptae sunt; et dum dies judicii propior
transmitte telectis in civilatem, exlrema scilicctt nunc est, quam tunc, aliquid adhuc dislrictius
libri expOiila transmitte, et Cantica CanticorumabI) evangelicaereligioniset apostoliccetraditionis consj-
illo loco in quo dicit Ibo ad monlem myrrhm etl lium iniretis : si eniin evangelica mandata diiigenler
collem thuris (Cant. iv, 16), usque in finem; autl inquiratis, non miror quod in eis aliquantorum mo-
aliorum, aul luis brcvis deposco tracta senteniiis; ett ribus contraria inveniantur. Sed sufficiat significasse
ut totam exponas obscuritatem Zacharicc,absconsam n unumquemque ad sui Redemptoris exemplum, ac
:- veri pastoris formamfore informandum; qui humili-
propala, ut tibi occidentalis in his gratias agat cce-
citas. Impqrtuna postulo et magna sciscilor; quiss talem primum prcedicans, septemque beatiludines
nescial ? Sed et tu magna habens, quia [Fprte habes, ;, primcepaupertatis spirilus jungens in tanluni docuit
quij de parvo minus, et de raulto plus bene scis essee hominem sua sequi vesligia, ut ad veram oclavi diei
fenerandum. Rescribere te persuadet charilas, expo- i- clrcumcisionem, justiliam sequendo perveniret;
nere non impediat charlac asperitas, quia cera iuu D quia bealitudo oclava marlyrio terminatur, eo quod
errorem fuil, et honordebiluscordiest a me tibi dari:: non solum agendo justus, sed eliam pro iustilia su-
meum fuit provocare, interrogare, rogare; tuum ( si ii stinendo martyr, regni nimirum coelestis cupidus,
gratiis accepla non negare, talenlum fenerari, pe- !- aiit non [Leg. cumj simililer certantibus corona-
tenti tepanem doctrincc,Christo praecipienledare. Paxx tur.
tibi, tuisque; meaeindulge quod sic audacler scripsi,
i, II. Dum ergo, sicut scriptum est, Qui dicit se in
rogo, procacitati, beale papa, et oro ut pro me vi- i- Christo credere, debet et ipse ambulare, ticut el Chri-
lissimo peccatore vel semel .in tuis sanctis orationi-
i- stut ambulavit(I Joan. n, 6), id esl, et pauper, et
bus ad cominuuem Dominum ores. Persuperfluum m humilis, et veritatem semper cum perseculione
puto commendari tibi meos, quos Salvator quasi inn hominum prcedicans; et iterum, Qai volunt in
suo nomine ambulantes, recipiendos esse decernit;; Christopievivere,persecutionempatientur(II Tim. m,
et si, ut audivi a sanclo Candidotuo. hoc respondere•e 12); et quia Fides sine operibusmorlua esl in semel-
!i Ad te eundi. "Dee»thic aliquid : •forte, teneret, 1' Haurire. Forle addendum, possem.
cupiduinad te, etc.
265 EPISTOLiE AD DIVEUSOS.— EPIST. II. 26«
ipsa (Jac. n, 17, 20, 26), et Dominusfaluis sola fide A vei-ior sil tradilio, veslra an frjil.rum vestroruriv in
c ntenlisrespondet : Quianon novi vos (Malth. vn, Oocidente. Omnes enim ecclesicc lolius OccideiHi-;
23):elbenecrcdentibus,et Domiue,Domine(Ibid.,21) (siiut in tomo respoiisionis mccc quem vobis nrirtc
dieenlibus promisit quod non inlrabunl in regnum misi, licet anle triennium scriptum, indicavi) ncn
ccelorum. El dum non possunt, vel sui esse discipuli, respiciunt [An. recipiunt?] fieri debere Resurrectio-
vel digni se, qui non renunliaverint omnibus quce nem ante Passionem, id esl, ante cequinoctium
possident, unusquisque se consideret; et sihacc fixe Pascha, et vigesimam lunam non excedunt, ne sine
comp.levitant sustinuit, ne alienus sil a discipulis auctoritate veteris Testamenti sacramenturn No<i
Domini nostri Jesu Christi, quia non debet degener Testamenli aganl. Sed hcecalias, alioquin quid qui-
esse filius, et discipule.sMagislro non debet contra- dem iUi sentiunt de Pascha sive papae per trcs to-
ria prjcdieare, ,Qui enim.non intrat per januam in mos innotui, et adhuc sanclo fratri veslro Arigio
ovile ovium, ille fur esl et latro (Joan. x, 1). Et qui brevi libello hoc idem scrihere prcesumpsi.
fugit casligandi et vitiqsis resistendi laborem, mer- IV. Uuttm ilaqne deposco a vestra sanctitate, ut
cenarius cst, non filius semper in Ecclesia mansu- cum pace ct charitate meam comportetis insipien-
rus. Hrccidcirco breviler tetigi, ut si volueritis, nos tiam, ac superbam, ut aiunt quidam, scribendi prac-
quasi inferiores, vos patres docere, hanc vocem veri B sumplionem, quam necessitas extorsit, non vanitas,
Pastoris et in opere et in ore habealis, quam suae ut ipsa probat vilitas \An. utilitas?]; et quia hujus
agnoscunt oves : Non enim audiunt vocemalienorum, diversitatis auctor non sim, ac pro Christo Salvatore
sed fugiunt ab eo (Ibid., .5),cujus vocem non agno- Ciimmuni Domiuo ac Deo in has terras peregrinus
scunt, quce nisi actualis sit, voci veri non concordat pi\>cesserim, depree' r vos percoramunemDominum,
pastoris. Nec poterit sermo efficaciter penelrare ani- et per eum qui judkalurus est vivos ac mortuos
mos disciplinatorum abure prolaius mercenarii, hoc (II Tim. iv, 1) adjuro, si mereamini ab.eo agnosci,
signum babens, quod ipse prirous non audit quod ab qui multis dicet : Amendico vobjs, quia nunqucm
eo non auditur. Et quod prior actibus contempsit novi vos (Matth. vn, 23), ut mihi liceat cum vestra
Magister riudp non potest tradere verbo ad conser- pace et charitate in his silvis silere et viverejuxla
vandi exemplum. ossa, noslrorum fralrum decem et s^ptem defun to-
III. Sitnul ergo omnes, sive clerici, sive monachi, rum, s'cut usque nunc licuit nobis inter vos vixisse
istos primum canones veros ac singulares Domini duo lecim anitis, ut pro vobis, sicul usque nunc.feci-
noslriJesu Christi similiter comuleamus, elsic.po- mus, oremus ut dtbemus. Capiat nos simul, oro,
stea tymore superbice deposito, unum in reliquis Gallia, quos capiet regnum ccelorum, si boni simus
scribere. Si omnes humiles simus et pattperes pro Q meriti. Unum enim regnum habemus promissum, et
Christo voluntarii, qui pro nobis pauper faclus est, unam spem vooationis io Clnislo, cumquo conre-
cum dives esset (II Co.r. vin , 9); postea per humili- gnahimus (// Tim. «, 11,12), si tamen prius hic
latem de terra vitiorum, ac per voluntariam evange- cum eo patiamur, ut et simul cum eo glorificcmwr.
licceadmonitionis pauperlatem diversis cupiditalibus Ego scio quod mullis superflua videbitur bccc mea
deposilis, curisque morlalibus detrusis, velttt ampu- loquacitas; sed melius judicavi, ut et vos sciretis
talis diversitalis ac discordice causis, omnes filii Dei quce nos et hic tractamus el cogilamus int-T nos.
veram pacem et integram charitatem per morum Ili sunl enim nostri canones, dominica el aposlolica
similitudinem, et unius voluntatis ccqualilatem inler mandata : " in lides nostra est: haec arina, scutum
se invicemhabebunt. Mullumnamque nocuit nocetque et gladium: hccc apologia : hcec nos moverunl de
ecclesiasticae paci morum diversilas, et varietas tra- patria : hcecet hic servare contendimus, licet lepide;
ditiontim; sed tamen si, ut dixi, venena superbia1.et in liis usque ad morlem perseverare el oramus, et
invidise, vanx gloriseque per Salvatoris noslri prse- optamus, sicut et seniores noslros facereconspeximus.
ceptum ad exemplum dicentis : Discite a me quia V. Vos.vero, Palres sancti, videte quid faciatis aci
milis sum et humilis corde (Matth. xi, 29), et reliqua, istos veteranos pauperes et peregrinos senes : ut
humilitalis veraeexercitiis curare primum festinenius, D ego arbitror, melius" vobis erit illos confortare
sine ullo deinccps scandalo, omnes perfecli, odio de- quam conturbarc. Ego aulem ad vos ire non ausus
Ieli [Forte deleto], sicut discipuli Domini nostri Jesu sum, ne forle contenderem prtesens conira Apostoli
Cbristi, nos invicem ex tolo corde diligernus. Etsi dictum dicentis : Noli verbis contendere (lbid.,li);
aliqua sit traditionum diversitas,sicut etde Paschale, ei ilerum : Si quis conlentiosusest, nos lalem consue-
dum non possunl humiles contendere, neque talem tudinem non habemus,neque Ecclesia Dei (1 Cor. xi,,
consueludinemliabet Ecclesia (I Cor. xi, 16); dum 16). Sed confiteor conscicntice meae secreta, quod
cito veriora cognoscent qui eodem proposito, eo- plus eredo traditioni pitriae meaejuxla Do...,., et
demque desiderio veritalis agnoscendce, similiter calculum LXXXIV annorum et Analolium, ab Eusebio
qucerunt quod rectius sequanlur, quando nemo vin- Ecclesiaslicce Hislorice auctore episcopo,-et sanclo
citur nisi error, et quando nulius in se, sed in Do- Catalogi scriptore Hieronymo laudatum, Pascha ce-
mino gloriatur; quceramus ilaque simul, quaeso vos, lebrare, quam juxta Victorium nuper dnbie scriben-
o amnntissimipalres ac fralres, et videamus qualis tem, et ubi nccesse erat, nihil definientem, ut ipse
0 ln fide. Vox in imporluna. Legendum arbitror hmcut scquentia docent.
PiTROt. LXXX. 9
2G7 S. COLUMBANIABBATIS 2C8
in suo testalus est prologo : qui post tempora ,A detrahal silentii bonis; nisi enim tepescantj secreti
D. Mariini, et D. Hieronymi, et papceDamasi, post melius vivunt quam publici, excepla austeriore ad-
centum et tres annos sub Hilaro scripsit. Vos vero huc vita, » quaemajorem licet mercedem. Ubi enim
eligiteipsi quemsequi malletis, etcui melius credatis durior pugna, ibi gloriosior invenitur corona. Ipsi
juxla illud Apostoli: Umnia probate; quod bonumest ergo non credunt bonis secrelis (ut sanctus ait
tenete(lTliett.\,%\). Absitut egocontra-vosconten- Gregorius) qui publica mala non devitant. Inde san-
dam congrediendum, ut gaudeant inimici nostri de ctus Hieronymus haecsciens jussit episcopos imitari
noslra Christianorum contentione, Judxi scilicet, aut aposlolos, monachos vero docuit sequi Patres per-
hccretici, sive pagani gentiles. Absil sane, absit; alio- fectos. Alia enirhsunt et alia clericorum et mona-
quin aliter [Leg. interj nos potest convfenire, ulaut choram documenla, et longe ab invicem separata.
unusquitque in quo vocatut est, in eo permaneat Unusquisque quod arripuit, servet, sed toti Evange-
(I Cor. vu, 20) apud Dominutn, si utraque bona Hum et utrique.ac si unius corporis membra una
est traditio : aut cum pace et humilitate sine ulla consonantia Christum omnium caput sequanlur per
conteritione libri iegantur utrique; et quacplus Ve- siia propria mandata, quce sunt ab eo ostensa in
teri ct Novo Testamento concordant, sine ullius in- pace et «haritate perfecta esse. Quceduo perflci per-
vidia serventur. Nam sicx Deo est, ut me hinc de ft fecte rionpossunt riisi a veris humiiibus, et ab una-
loco deserli quem pro Domiriomeo Jesu Christo de nimiter spiritualibus Cbristi maridala complentibus,
transmare expetivi, propellatis, raeum erit illud Doaiino ipso lestante : Si diligitit me; mandala mea
propheticum dicere : Si propter me hwc Umpeslasest serime (Jean.xiv, 15). Hoc estmandatvmmeum, ul
super vos, tolliteme, et mittite me in mare, ut com- diligatitinvicem siculetego dilexi vos (Joan. xv, 12);
molio hmc quiescat a vobis (Jon.i, 12). Vestrum ta- In hoc enim scient omnes quid mei discipuli esiis, si
men prius Sit more illorum naularum naufragum vosihvicem diligatis (Jban.xiu, 35). Tiinc ergO po-
conari eripere visceribus pielatis, et ad 'terram riavem tesfcerta esse uriio animorum, et pax et charilas
trabere, sicut illi, licet ethnici, feeeTtint Scriptura per Splritum sancluni diffusa visceribus credentium,
narrante : Et conabanlur viri redire, inquit, ad ter- quando similiter niandata diviria complere omnes
ram, et non polerant,'quia mareibaU et exsurgebal desiderant : nam quanta sit dissimilitudiriis in ac-
magis fluctut (Ibi'., 13). Postremo in calce dicli, li- tualibus studiis meiisura, lanta erit iiacis et cbarila-
cet praesumptuose, suggero, ut quia in via hiijiis tis iiniterimperfecfoslictiira. Ut ergoin charitcrtenOri