Aimon (évêque d'Halberstadt).

Saeculum IX Haymonis Halberstatensis episcopi opera omnia ex variis editionibus ineunte saeculo sexto decimo Coloniae datis ad porclum
revocata et diligentissime emendata. Praemittuntur Ebbonis Rhemensis Hartmonii monachi .... 1852.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTBECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS,'COMMODA, OECONQMICA,
OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM
QUI
AB MYO APOSTOLICO AD INNOCEWTII III TEMPOKA
FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OilMUiLQUjfiEXSTLTERE MOJtUMENTORUM CATHOLlCiE TRADITIONISPER DUODECIMPRIOHA
ECCLESIJE SJECULA,
JUXTAEDITIONES ACCURATISSIMAS,INTER* SE C05IQOE NONNOLLIS CODICIBUS MANTLSERIPTIS COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTEU CASTIGATA",
COMMENTARIIS
DISSEUTATIONIBOS, LECTUJNIBUSQUE VAUIANTIBUS CNNTJNENTER ILLUSTRATA -,
OMMBDS OPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES OU.ETRIBUS NOVISSIJIIS SYECOLLS DEBENTOR ALISOLOTAJ
DETECTIS, AUCTAJ
IKDICIBDSBARTICOLARIBDS ANALVTICIS,SINGULOS SIVE TOMOS, SIVEAUCTORES ALICCJDS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
CAPITUUSINTRA 1PSUM TEXTCMRITEDISPOSITIS, NECNON ETTITULIS SINGDLARUM PAGIIUROM MARGINEM SOPF.RIOREM
DISTINGUENTIBUSSUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBOS, AT»>RNATA;
OPERIBDSCOMDUBIIS TOMAPOCRYPUIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEM
ECCI.ESIASTICAM POLLENTIBDS, AMPLIFICATA?
DOOBOSINDIFLBUS GENERALIBOS LOCOPLETATA : ALTERO S CILICET'
RERUM, QDOCONSDLTO, QUIDQUI»
DNDSQUISQUE PATRUMI N THEMA
QUODLIBET SCRIPSKRIT UNOINTUITU CONSPICIATCR ; ALTERO
SCRIPTUltiE SACR.4E,EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
rr 1NQUIBDS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULOHUM LIBROUDM
SCUIPTUR/E TEXTUS COMMENTATI SINT.
IDITIOACCURATISSIMA,C^TERISQUE OMNIBUS FACILEANTEPONENDA, SI PERPENDAKTUR : CIIARACTERUM NITIDITA8,
CIIAUT.E
QDALITAS, INTEGRITAS TEXTCS, P EItFECTIO CORRECTIONIS, OPERDM I IECOSOBOM TUS» VAUIETA8
TOMNDMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQDHINTOTOOPF.niS DRCCRSO CONSTANTEB
PRETIIEKICDITAS,
SIMILIS, PU^JSEUTIMQDE ISTACOLLECTIO, UNA,METIIODICA ETCIIKONOI.OGICA, ->«w
SEXCENTOROM FRAGMENTORDM OPDSCDLOUDMQDE HACTENDS IIIC 1LL1CSPAUSORDM ,
PRItlDM AOTEM1N NOSTRA EX A» OMNES/ETATF.S *%V\
MBLIOTBECA, OPERIBDS , /£\*jj*\
LOCOS,LINGUAS FOUMASQUE PERTINENTIBUS, C0ADUNATC30M. * TO 5 \Mi\
SERIES SECUNDA, n-ir \fe
iS «UA PRODEUNTPATRES, DOCTORESSCRIPTORESOUIi
ECCLESIALATJN.fi ^i\ C> \ ,
A GREGORIO MAGNOAD INNOCENTTUMIII. ~* \S
^Y
ACCCRANTE J.-P. MIGNE,
>\ g' [
BIBUOTHEC2B CU.B1 OHLIVSRM,
SIYB \ VtT» l
/j
CURSUUMCOMPLBTORUM IS BINGULOSSCIENTLE ECCLESIASTICJS
RAMOSBDITORB. "

PATROLOGIABINA EDITIONETYPIS MANDATAEST, ALIA NEMPE LATINA,ALIA GB^CO-LATINA.-

VENEUNTMILLEFRANCISDUCENTAVOLUMINA EDITIONISLATINJE; OCTINGENTIS
ET
MILLETRECENTAGR.ECO-LATIN.E.
— MEIIELATINAUNIVERSOSAUCTOUES TUMOCCIDENTALES,
TUM
ORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR.; HI AUTEMJIN EA, SOLAVERSIONELATINADONANTUR.

PATROLOGLE TOMUS CXVIII.

HAYMONIS TOMDS TERTIUS.
TOMUMHUNC ET HAYMONISULTIMUMCLAUDIT S. ANSCHARIUS HAMBURGENSISEPISCOPUS.

EXCUDEBATDR ET VENIT APDD J.-P. MIGNE EDITOREM,

N yik DICTADWMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIORUMVULGOWENFER NOMJMATAM,
SEU PETIT-MOSTROUGE,
18S2
 SiECULUM IX.

HAYMONIS

HALBERSTATENSIS EPISCOPI

OPERA OMNIA

EX VARIIS EDITIONIBUS INEUNTE SJECULO SEXTO DECIMO COLONIJE DATIS

AD PRELDM REVOCATA ET DILIGENTISSIME EMENDATA.

PR^MITTUNTUR

EBB0NI5 RHEMENSIS, HARTMANNlMONACIIIS. GALLI, ERMANRICI AUGIEjtSSISMONACIfl,

ERCHAMBERTIFRISINGENSISEPISCOPI, NITHARDI S. RICHARII ABBATIS,
AMULONISEPISCOPI LUGDUNENSIS,

SCRIPTA QVM SUPERSUIVT.

TOMDM HUNC ET HAYMONIS ULTIMUM CLAUDIT

S. ANSCHARIUS HAMBURGENSIS EPISCOPUS.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

CLEBI
BIBLIOTHECiE UNIVEBSflE,
SIVE
CURSTJUM
COMPLBTORUM
IN SINHULOSSCIENTIJ!KCCI.KS1ASTIC*
RAMOSEDITOBB.

TOMUS TER1IUS.

TENEUNT3 VOLUMINA
21 FRANCIS«AI.UCIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIADICTAVAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLEPARISIORUMVULGOVENFER NOMJ&AJAM.
i SEU PETIT-MONTROUGE. ,/"". ',",''".
^
~" ' '
1852 '' .?*
 ELENGHUS

AUCTOnU/l ET OPERUM QVJSE IN HOO TOBBO CXVIII CONTINENTUB

HAYMO H ALBERST ATENSIS, EPISCOPU9.

HATMONI»OPERUM PAR9 SECUNDA.—HOMILIJS, Col. 9

Homiliffi detempore. 11
de Sanctis. Ikl
— in aliquot Epistolas Pauli, ' 805
HATMONISOPERUM PAR9 TERTIA. — MlSCELLANEA. 815
De corpore et sanguine Domini. 815
Historise sacraa Epitome. 817
De Varietate librorum, sive de Amore ccelestis patrl©. 875

S. ANSCHARIUS HAMBURGENSIS EPISCOPUS.

Vita S. Anscharii. 959

Vita et miracula S. Villehadi Rhemensis auctore 8. Ansehario. 1013
Epistola Anscharii, 1032
APPKNDIX. 1034

Ex lypisMIGJXE,
au Peiit-Momrouge.
 HAYMONIS

HALBERSTATENSISEPISCOPI

OPERUM OMNIUM PARS SECUNDA.

ttdMitiiARUni'
SIVE

CONCIONUM AD PLEBBM IN EVANGELIA DB TEMPORE ET SANCTIS,

Qu-emadmodumin ecclesiis per totum annuni leguntur nunc primum conjunctim
excusarum,
JPARS UTRAQUE, HOC EST HIEMALIS ET J2STIVALIS,
Qaam fieri potuil diligenlissime elaborata.
Adjectee sunt ejusdeni Haymonis horniHos aliquotaliae, in Epistolas D. Pauli apostoli, qua-
: ruin in templis usus est, excusae antehac nusquam. Addita est postremo Haymonis
. ejusdem homilia una singularis in illam Apocalypseos lectionem : Vidi sanctam civitatem
Hierusalem, etc.; nec ipsa ante hoc tempus excusa usquam.
(Colonise,ex.officinaJoannis Prael, anno 1556.)

SPLENDIDISSIMODOCTISSIMOQUEVIRO
JCMSPEMTISSIMO
UTRIUSQUE
D. HIERONYMO UNICORNI
Ecctesiasmetropolitanceapud inclytam Coloniam canonico et Ulustrissimi principis archiepiscopi Coloniensis
consiliario alque in spiritualibus vicario,
JOANNES PRAEL TYPOGRAPHUS
S. D. P.

Facit, vir prudenlissime, pius vereque candidissi- A cretur. Est enim amicorum aliquot opera, quibus et
mus animus luus erga bona studia, facit et lua sin- ratio rerum mearum alicui curae fuit, effectum, ut
gularis diligentia in optimis quibusque scriptoribns D. Haymo episcopus. luculentus et familiaris scri-
conquirendis, efflcit tuus demum in me favor, ut par- ptor, ac in theologia illa pura et vere Christiana (su-
tim communi studiorum nomine, parlim et nostra pra quam ab talis sseculiviro exspectari debebat)
causa, existimem' me aliquid,' vel potius plurimum versatus, in divi Pauli aliquot Epistolas, tunc in lo-
tuo nomini debere : sed utinam, erudilissime Hie- cuni quemdam Apocalypseos nobis excudendus tra-
ronyme, hucusque non tam defuisset occasio el fa- deretur : quod scriplum tibi ( es enim non leviter
cullas libi graliflcandi quam semper flagrantissirnum doctus, nec parurn in hoc studiorum genere versa-
desiderium hoc debito me, non dico liberaudi (malo tus) valde probabitur; sic enim audivi de amicis
enim hoc nomiue tibi esse obnoxius), sed sallem id quorum adhovtatione el consiiio hoc opus a me prelo
tibi commode testiflcandi, mihi adfuit: ul inlelligas datum est, oinnibus videlicet doctis sincereque Chri-
quam honesti officii genere plurimos homines libi stianis, illud valde placiturum. Itaque eam senten-
clienles efficias, dum causam studiorum, et studioso- liam iit sequerer dignam arbitralus sum, eo prasser-
rum, el eorum quoque quorum opera litlerarum tim tempore quo nostri opificii tractatio apud non-
monumenta quotidie inmanus hominum distribuun- nullos ob id male audiat, quod cum passim, non ha-
tur, sic agasi ut me hercle dignus sis cui ab omnibus Lito magno respeclu religionis et materise, quasbbet
doclis et bonis yiris gratia habealur : et a me quo- passim et ubilibet imprimantur; illa tamen primum
que lanto impensius, quanto minus prseingenii mei opiftceminveniant, quorum Iucrum speratur cerlius,
fortunarumquef exiguiiate ego quidquam pra^stare R citius et majus. Ego cerlo ulpecunia? spem ex opere
"
queam, quod tam exquisito luo judicio luaque rerum et lucri cupiditalem, ad tuendum sta*tumfamiliarem
ampliludine dignuui.esse possit : fretus tamen tua 1 dcprecari cum flde nequeo, ita vicissim non concipio
hiimanitale •ac facilitate,' lubens ea occasione in' successus opinionem ex malo aut inutili, aut infami
quamnunc commodum incidi utar, ut hoc pacto sym- materia, etiamsi lalium mercium tractatione quidam
bolum aliquod animi mei erga te nomini luo couse- satis feliciter emergant : mihi cerle neque oblal;e
a Titulus editionis quam sequimur. EDIT.
PATROL. CXVIH. 1
 H HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. .12
sunt, nec eas unquam capiavi. Invenit et emptorem, A beat : deinde quod summo sludio, quantum a nego-
ut ille inquit, .proba merx. D. Haymo ssepe recudi- liis aulicis dalur, hujusmotii scripta et scriplores
lur et distrahitur, emitur a doclis, etplacet bonis : legis : postremo ut aliqua parte magnitudinem luam
ilaque et ego aliquod operaeprelium faclurus vide- demererer exiguo hoc officiolo,sed libi in primis, ut
har mihi, si has Homilias, quas sic salis castigale spero, grato. Cominendare scriptorem ei qui longe
scriptas ab amicis dono accepi, prelo traderem, et rectius atqive ego de eo judicare posset, ridiculum
<iumaltero Homiliarum opere nuper excuso copula- arbitratus sum, uos fama scriptoris et amicorum ju-
fein ; ad illud enim argumentum et hae quadrant, dicio contenti fuimus. Accipe igitur hoc, humanis-
quas tamen non omnes, quia me lempus nundina- sime Hierohyme, quidquid est oflicii, pro tuo solito
rum urgebal, absolvere potui, statim alias prioribus candore benevolenter, neque quantum ego in hoc
additurus : quas omnes tibi, vir ornatissime, inscri- donare potui, sedquantum ille qui donatur prodesse
bendas judicavi : primum quod respublica littcraria queat, expende. Vale, ac diu te nobis Christus ser-
in conquirendis hujuscemodi libris tibi mullum de- vet. ColoniseKalendis Decembris 1556.

HOMILLE DE TEMPORJE,

HOMILIA PRIMA. fcel vera est pax de visione Conditoris. Pulehre ergo
PMSIAA.DVENT.US.
DOMINICA Dominus cum Hierosolyma tendil, Bethphage ad
montem Oliveti venisse describilur, quia omnis qui
« (MATTH.xxi.)Inillotempore, cumappropinquas- ad visionem supernas pacis venire desiderat, necesse
« set (Jesus) Hierosolymis, et venisset Bethphage ad est inprimis Dominum Jesum Christum et corde
t montem Oliveli, t et reliqua. Non solumopeia^et credat, et ore confitealui' : el sicul Bethphage sa-
virtutes quas fecil Dominus plena sunt mysleriis, sed cerdoles hoslias pr35parabant el emundabant, quas
etiam ipsa loca, in quibus docuit vel perambulavit, ali- in templo Domini erant oblaluri, ita unusquisque
quoties a mysleriis vacua non sunt credenda, quod in fidelis in prcesenli Ecclesia ab omnibus vitiis et pec-
exordio hujus lectionis comprobatur, cum apprapinr catisper bona.opera.' se purificaredebet, ut accepta-
quans Dominus Hierosolymis, primum venisse Belh- bilis hostia Deo flat, juxta admonitionem apostoli
phage in monlem Oliveli'dicitur. Mpns enim Oliveli Pauli dicenlis; : e-.Obsecro vos per misericordiam
non longe ab Hierusalem distat, mons uberrimus et Dei ut exhibeatis corpora veslra hosliam viventem,
decorus, arboribus insilus, et maxime olivarum, a sanctam, Deo placenlem, rationabile obsequium
quibus et nomen accepit. In cujus latere Belhpbage vestrum (Rom. xn). i Talem hostiain praeparabat
quondam viculus sacerdotum fuit, ubi hostias pra3-( I idem Apostolus, cum dicebat : c Castigo corpus
parabant quasintemplo Domini oblaturi erant. Spi- meum et in servitutem redigo, ne forte, cum aliis
ritaliter autem mons Oliveti Dominum Jesum Chri- preedieaverim, ipse reprobus efflciar (/ Cor. ix). t
stum significat, qui est mons pinguedinis, mons mi- « T-uncmisil duos discipulos suos, dicens eis : Ile
sericordise, quoniam misericorditer genus humanmn t incastellumquod conlra vos est. > Spiritualiler au-
redimere venit : quia e),eo?GrMce, Latine misericor- tem duo discipuli qui in caslellum mittuntur, duos
dia interpretatur. Hic est enim ille mons de quo per- ordines significant praedicatorum, quorum unus ad
Isaiam prophetam dicitur : « Et erit in novisshnis. Judseorum populum, alter vero. ad genlium deslina-
diebus pra^paralus mons domus" Domini in vertice lus esl. Quos specialiter Petrum et Paulum susce-
monlium, et elevabitur super colles, et sublimis pisse manifestum est, tesle Apostolo : t Quioperatus
eril valde (Isa. n). > Et Daniel : « Vidi praecisum. est Petro in apostolatum circumcisionis, operatus est.
Iapidem de monte sine manibus, qui crevil in mon- el mibi inlergentes (Galat. n). >:Juxla Iitteram se-
lem magnum, et implevit totam terram (Dan. n). » cundum quosdam, Petrus et Philippus fuisse dicun-
Bethphage autem, quae domus bucccevel maxillarum tur, eo quod Philippus Samariaj praedicaverit, no-
interprelalur, signiflcat Ecclesiam, quae sine inter- men Samarise Asiam. interprelantes. Aliter, duo.
missione os, quod vulgo bucca dicilur, in confessioneI discipuli quos ante se Dominus praemisit, intellectum
Domini apertum habet, dicens cum Psalmista : el operationem signiflcant : quia unusquisque qui
i Prseoccupemus faciem ejus in confessione, el in, regimen ecclesiaslicum assumpsit, et potestatem li-
psalmis jubilemus ei (Psal. xciv). » Spiritaliler vero; gandi atque solvendi, expedit ei ut intellectus et
eadem Ecclesia a Deo reflcitur ac pascitur, qusepo- operatio prascedat : quia unum absque altero sum-
tesldicere cum Propheta : «Dominus.pascit me, et mum atque prajcipuum apud Crealorem esse non po-
nihilmihideerit, ».et rcliqua (Psn(. XXII);Bene ergo tesl, qui dixitdiscipulisjsuis : c ScitishDec,beati.eritis
Bethphagejnlatere montis Olivetiesse dicitur, quia si feceritis ea (Joan. TCIH).» Primum ergo discipu-
de latere Christi pendentis in cruce Ecclesia fonnata li praacedunt, postea Jesus sequilur, quia ad eorum
est, quando unu.s.militum lancea lalus ejus aperuit, . corda Doniinus venit, qui intelleclum recte creden-
et continuo exivit sanguis redemptionis, et aqua di, el operalionem bene vivendi habent,. dicente
baplismatis.Hierusalem quippe, qua3visio pacis inter- Scriptura : t Intellectus bonus omnibus facientibus
prelatur, coeleslem palriam signiflcat, ubi summa eum : laudatio ejus manetiu saeculumsaeculi(Psal.
13 HOMILLE DE TEMPORE. U
cx). > Castellum autem ad quod miltuntur, juxta l i, SyuagOgam prsedicanduiii eos destinavit, dicens :
litteram Hierusalem civitatem inlelligimus, nec cui- «!-Inviam gentium ne abieritis, et in civitaies Sama-
quam absurdum debet videri, si urbs regia castel- riianorum ne intraveritis, sed potiusite ad oves quse
lum nominalur, quia usus Scripturae est, aliquando perierunt domus Israel (Matili.x). * Quasi ad pullum
castellum ,pro civitale, et civilatem pro castello vo- ffiisit, quando posl suam resurrectionem eis praece-
care. Spirilaliter autem castellum ad quod:mitlun- pit, dicens : « Euntes in mundurii universum, docele
tur, mundum significat, quod" contra eos fuisse dici- omnes gentes, baptizanles eos in nomiiie Patris, et
lur, quia in exordio praedicationismundus eorum do- Filii, el Spiritus sancli (Mattli. xxvm). » Quid vero
clrinse conatus est resistere, sicut aposlolis Judaei subjungil?
dixerunt : « De secta autem hac novimus, quod ubi- « Et si quis aliquid vobis dixerit, dicile quia Do-
que ei contradicilur (Act. xxvm). » Qui el ab aposlo- « minus his opus habet, et confestim dimittet -eos. >
Hs improperando audiernnt : « Vobis quidem opor- . Hoc est quod juxta Lucam evangelistampullus quem
tuit primumioqui verbum Dei, sed quia repellilis il- discipuli solverunt, multos dominos habiiisse fertur,
lud, et indignos vos judicalis aeternsevitse, ecce con- quia Judse.orumet gentium populus non uni errori,
vertimur adgentes (Act. xm). » Quod autem subjnn- sed mullis eral dedilus. Domini aulem qnr solulio-
git : « El stalim invenietis'asinam alligatam et 1?'nem conlradicebant, immundi spiriius sunl inlelli-
cpullum cum ea, solviie et adducite milii, J juxta gendi, qui quondam lyrannidem post peccaium in
morem provir.ciss loqnilur. Usus enim erat in illis humano genere sibi vindicabant; Cumque per prsc-
regionibus, et in singulis civitatibus vel viculis, ul dicationem aposiolorum eos ad fiiiem converti cer-
asinus vel quodlibet animal ad sedendum aplum, nerent, dixerunt: Ut quid solvitis pullum? Quoniam
praepararum haberelur; et si cui ex civibus necesse omni sludio conali erant eorum prscdicatione resi-
esset itinere unius diei, hujus vehiculi sustenlalione slere, suscitantes reges et tyrarinos ad eorumprsedi--
uterelur : habilatores autem urbis de susleniatione cationem, ne genus humanum ab eorum vinculis
vehiculi communiler cogilabant. Mos igitur isie Hie- solverelur. Sed postquam discipuli dixerunl, « Do-
rosolymis servabatur, quando Dominus riiscipulos minus his opus habet, » confestim dimiserunt eos :
suos illo misit, dicens : « Et invenietis asinam al- quia postquam talia signa et miracula, scilicet susci-
ligatam et pullum cum ea, » etc. Spiritaliter aulem tantes morluos,etabhumano corpore imnmndos spi-
per asinam quse domila erat, Synagoga figuratur, ritus expellentes, et caetera quamplura, ut a Deo
quse jugo legis fuerat mansueta el attrita, et in le- cognoscerentur esse missi, coacti nolentesque genus'
galibuscseremoniisobservandis edomita. Per pulium humanum relinquere. Infirmata estautem virtus dx-
verolascivumetindomiluni, qui absque frenis huc il- 'J moniorum, mox ut fides Christipatuit per prseriica-
lucque discurrebat, gentilis populus designatur, qui tionem apostolorum , in tantum ut illorum manibiis-
nulla legis doctrina conslriclus, null.a Dei noiitia in- idola deslr.uerenlur, quorum sumptu et Iabore fue-
slructus, incerlus, eterrans, poslidolamanuum sua- rant sedificata. Unde et per obsessum hominem Do-
rum currebat. De quq bene juxta alium evangelisiam minodixerunl; Quid nobis et libi, Fili Dei? venisli'
dicitur : « Super quem nullus hominum sedit. »' ante tempus torquere nos (Math. vm) ?
Quia super gentilem populum nullus.prophelarum, « Hoc aulem lotum factum est ut adimpleretur
nullus patriarcharum, suam prsedicalionem el eru- « quod dictum est per prophetam dicentem : Dicile
ditionem adhuc exercneral. Non solum enim asina « filiseSion : Ecce rex tuus venit tibi mansuelus, et
alligata, sed etiam pullus inveniri dicitur : quia non « sedens super asinam et pullum fllium subjugalis. »
soluin gentilis populus, sed etiam Judaeorum, pec- Morem suum in hoc loco Malth3susevangelista ser-
cali vinculis erat astrictus, tesle Apostolo, qui ait in vat. SJui eniin Hebraeis Hebneo sermone scripsit
Epistola ad Romanos : « Non enim est distinctio Ju- Evangelium ubicunque se loci opportunilas dedit,
daei el Graeci. Omnes enim peccaverunt, et egent suam narrationem legis el prophetarum testimoniis
gloria Dei (Rom. x). » El iterum : « Tribulatio et corifirmavit. Unde cum dixissel Doniinum misisse
angustia in omnem animam hominis operantis ]B discipulos ad solvendam asinam et pullum, continuo
malum, Judaeiprimum et Graeci (Rom. II). J Et bene lestimonium prophetse adhibuit, dicens : « Dicite
prius solvere pneeepit, et sibi postea adducere, quia flliseSion: Ecce rex luus venit, » etc. (Zach.-ix.) Hoc
ordo rerum poscebat ut prius homiues ab infidelita- testimonium in Zacharia propheta est, quod non
tis vinculis solverentur, et postea per fidem sibi solum implelum est, quia prsedictum erat, sed eliam
praesentarentur. Vincula enim peccata sunt, ut ait anteaprsedictumesl, quia implendum erat.Utautem
Salomon : « Funiculus peccalorum suorum unus- omnem excusationem ignorantiae a Judaeis auferret,
quisque constringituv (Prov. v). »;Et alii quidem cumDominiadvenlum priBdiceret propheta, ipsam
evangelistaatantum- pullum posuerunt, vocalionem qualitalem Domini- advenientis' ostendif, dicens:
gentium solummodo exprimere cupientes. Matthajus « Dicile fllise Sion;, » etCiTIistorialiter aulem filiam
autem ulrumque animal posuit, asinam videlicet SionfJerusalem appellat,. in cujus sublimiori loco
etpullum, ul significaret ex utroque populo aliquos Sion posita erat,non solum ad defendendum tutior,
in Christo esse crediluros. Quasi enim ad solven- sed etiam ad conlemplandum sublimior locus. Ac si
dam asinanv aposlolo.s misil, quaudo spccialitcr ad diceret prophcla : 0 vos Judffii, quos ille advenlus
 15 HAYMONIS.HALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. -- HOMIL. 16
Domini in carne inventurus esl, his signis regem A mentem inhabitans, ad visionem intimae pacis eam
vestrum cognoscile : Cum viderilis eum venientem ardenler festinare docel. Quod bene in sacra vera-
mansueliim, non superbum, sed humilem : non ar- cique hisloria signatur (Judic. i), cum Achsam, Ca-
morum splendore terribilem, ut quondam ad veslram leb filia, super asinam sedens, suspirasse legitur :
destructionem Nabuchodonosor et Antiochus vene- quasi enim Achsam Caleb filia asinam sedens suspi-.
runt, sed ad restaurationein : non sedentem super rat, quando mens simplicis viri pro coelestis vilse,
spumeum equum discordiae amatorem, qui ungula desiderio ingemiscit. Domini jussionem obedientia
terram fodiat, et prqcul odoretur bellum, sed super^ secula est apostolorum. Unde et subditur :
asinam pacis amicam, vel super pullum filium asinse: « Euntes aulem discipuli, fecerunt sicut praecepit
non ut auferat a le lemporale regnum atque terre- « eis Jesus et adduxerunt asinam et pullum. » Jani
mim, sed conferens libi, si credideris, coelesle et, superms per. asinam et pullum utrumque populum
sempilernum : non ut ducat le in terram alienam. diximus figurari, Judseorumscilicet et gentium. Quasi
vinctum, sed ut resliluat in propria liberum. Quod. ergo missi discipuli asinam adduxerunt, quando
aulem ait, « tuus, » tale est ac sidicerel: Tuus, in-, nonnullos ex Synagoga ad fidem Christi venire fece-.
quam, non alienus, non extraneus, sed proprius, ex. runt, sicul in Actibus apostolorum legimus, quia
te nalus, et in le nulritus, et ad luam salulem ve- B praedicantePetro, una die crediderunt tria millia, et
niens. Quod yero subjungitur,«mansuetus,»oslendit; altera die crediderunt quinque millia hominum, et
suam mansuetudinem non solum in verbis, sed eliam. mulla turba sacerdotum obediebant fidei. Quasi vero
insubjugali sessione. Spiritaliter namque Sion, quse, adduxerunt et pullum, quando illis maxima exparte
speculalio inlerpretatur, Ecclesiam significal, quae; non credentibus, profecti praedicaverunl ubique,
mundo cordequotidie contemplatur eum qui dixit: Domino cooperanle et sermonem confirmante se-
« Ego principium qui et loquor vobis i ; et itertim :. quentibus signis. Sed quia ordo orationis poscit ut
« Ego sum lux mundi (Joan. vm). »— « Diciie ergo prius instrualur homo in fide, ac deinde Deum ses-
fllise Sion, » id est Ecclesise : t Eccerex tuus venit sorem habere possit, recle subjungitur :
sedens super asinam et pullum, » id est non super-. • « Et imposuerunt super eum veslimenta sua, et
borum, sed humilium nientes inhabitans, ul discas « eum desuper sedere . fecerunt. » Vestimenia apo-
ab eo qui mitis estelhumilis corde : quia qui hujus stolorum eorum doclrinarn significant. Quasi ergo
regis regni parliceps esse desiderat, necesse est,- super asinam et pulluin veslimenta sua imposuerunt,
ul humilis sit el mansuelus, non reddens malum pro ul Jesus mollius sederet, quando sua doctrina corda
malo, nec malediclum pro maledicto, ut in eorum hominum inslruxerunt, ut Deum habitatorem habere
numero computari possit, de quibus dicitur : « Man- G possent. Quaerilur autem quomodo in tam brevi
eueti hseredilabunt terram, et inhabitabunt in-saecu- spatio ilineris super ulrumque animal sedisse dici-
lum saeculi super eam (Psal. xxxvi). » Et iterum : lur : si enim super asinam sedit, pullus absque
« Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram sessore fuil : si autem super pulluni (quod plus
(Maltli. v). » Mansuelus autem rex, mansuetos vult compeiit) sedit, asina a sessore iibera mansit. Quod
habere subditos, sicut ipse dicit:« Discite a me quia fieri polest, ut prius super asinam sederit, deinde
mitis sum et humilis corde, el invenietis requiem Hierosolymis appropinquans, turbis sibi obviantibus,
animabus veslris (Malili. xi). »Asinus enim in Scri- super asellum sedere voluerit, sicut dicit Joannes
pturis nec semper in malo, nec semper in bono evangelista : « Appropinquans Jesus Hierosolymis,
ponitur, sed aliquando asinorum nomine, fatuitas invenit asellum et sedit super eum. » Sed juxta spi-
siultorum significatur, aliquando luxuriantium pe- ritualem intelligenliam (ut supra diximus) palet
lulanlia, aliquando simplicitas viri jusli. Fatuitas sensus quia super utrumque animal sedisse dicitur,
stultorum , sicul scriplum esl (Deul. xxn): « Non quoniam ex utroque populo nonnullos ad suam fidem
arabis in bove simul et asino, » id est stultum sa- vocavit.
pienli in praedicalione non socies. Luxuriantium « Plurima autem lurba straverunt vestimenla sua
petulanlia, sicut per prophelam dicitur (Ezecli.' « in via. Alii aulem csedebanl ramos de arboribus ,
xxni): « Quorum carnes sunl ut carnes asinorum, « el sternebant in via. Turbse autem quse prsecede-
et fluxus eorum ut fluxus equorum. i Simplicitas « banl et quas sequebantur, clamabant, dicenles :
viri innocentis, sicul per Isaiam prophctam dicitur « Hosanna filio David, benedictus qui venit in nomine
(Isa. xxxn) : « Beali qui seminalis super omnes « Domini. » Considerandum est in hoc I.oco juxta
aquas, immitlentes pedem bovis et asini. » Ergo in ordinem personarum, qualitas meritorum : alii su-
hoc loco asina vel pullus, qui ad sedendum Domino per asinam veslimenta sua imponebant ut Jesus
adducuntur, simplicem vel innocenlem significant mollius sederet: alii vestimenta sua sternebant in
animam. Dominus enim super asinam sedet, quando .via, ne pes asinse impingeret : alii ramos de arbori-
simplicem menlem inhabitat, sicut ab eo per prophe- .bus in via sternebant, ul iter asinae planum et deeo-
tam dicilur :« Super quem requiescet Spiritus meus, ,rum redderent : et qui vicinius appropinquare ne-
nisi super humilem et quietum, et trementem ser- quibant, sequenles clamabant : « Hosanna filio
mones meos? » [Isa. LXVI.)Quasi enim Dominus David, » etc. Qui ergo vestimenta sua super asmam
asellum sedens Jerusalem tendit, cum simplicem imposuerunl, aposloli fuerunt, quia doclrina sua
 '
fr HOMILIJE DE TEMPORE. '' '-18.
mentes hominum ut habitaculum Dei essent, prsepa- A^ prsedictae recoluntur. Minus enim jacula ferire sO-
raverunt. Qui autem vestimenta sua in via strave- lent, qusepravideri possunt.Ef electi qui circai finem
runt, sancli marlyres sunt, qui dum corpora sua sasculifuturi sunt in carne, tribulationes et pressuras
propter Deuni ad supplicia tradiderunt, quasi vesti- muridi tanlo levius tolerabunt, quanto eas prius ab
'nienta sua straverunl, iter simplicioribus ostenden- ipso Redemplore prsedictas meminerint. Nam inter-
tes, perquod ad coelum pervenire possent. Qui vero rogatus Dominus a discipulis de advenlu suo, et de
ramos de arboribus prsecidebanl, et sternebanl in •consummatione sseculi, ut supra evangelista retiilit,
''
via, sancli confessores sunt, qui dum sententias Pa- respondit:
trum prsecedentium multiplices et necessarias ad « Audituri enim eslis prselia et seditiones prselio-
noslram doctrinam proferunt, quasi de spiritualibus « rum, nolile terreri. Oportet primum hsec fieri,
arboribus ramos csedentes, coelestis patrise iter de- c sed nondum statim finis. Tunc dicebal illis: Sui-get
corant. Turbse autem praecedentes et sequentes, « gens conlra gentem, et regnum adversus regnum,
utriusque Testamenti significabant fideles, Veteiis « et erunt terraemotus magni per loca , et pesli-
scilicet ac Novi. Una enim voce clamanl, quia una :« lentise et fames, terroresque de coelo, etsigna ma-
esl fides praecedentium adventum Domini, el sequeh- « gna erunt. »Et quibusdam de perseculibne reprobo-
lium, teste aposlolo Pelro qui ait : « Per gratiam Bi rumel palientia eleclorum interposiiis, adjunxil hoc
Domini Jesu credimus salvari quemadmodum et illi. quod incapite hujus lectionis amlivimus, dicens :
Quod enim illi prsedixerunt futurum, nos jam credi- '« Erunt signa in sole et luna et stellis.'» Ubi notan-
mus factum (Act. xv). » Quod autem clamant, au- dum est quia ad ultionem reproborum hominum ipsa
diamus : « Hosanna filio David. » Hosanna quippe etiam elementa mundi turbata dicunlur, quse sigilla-
•Yox.estexsultantium parilerque laudanlium. Filium tim Dominus enumerat dicens : « Surget gens conlra
quoque David profilentur, quia de David slirpe natus "gentem, et reghum adversus regnum. » Ecce con-
ad nos Salvator' descendit, sicut ait Apostolus : lurbalio bominum. «Terrsemotus magni erunt per
'< Qui faetus est ei ex semine David secundum carnem loca. i Ecce respectus irae desuper.« Erunt pestilen-
(Rom. i). » Versiculus autem isle quem et pueri in tise.» Ecceinscqualilas corporum.« Eritfames.» Ecce
introitu templi Domino canlaverunt, sumplus est de slerililas terrae.«Terroresquede coelo,et signa magna
centesimo septimo .decimo psalmo, qui pene tolus in erunt. » Ecce inaequalilas aeris. « Erunt signa in sole
persona Domini canitur, et hsec ad ejus adventum et luna et stellis. » Ecce commotio siderum. « Prse
perlinent. Cum enim dixisset Prophela : « Lapidem confusione sonilus maris et fluctuum. » Ecce confu
quem reprobaverunt sedificanles, hic factus est in sio fluminum. Justum est enim ut insensali homines
caput anguli (Psal. cxvn), » qusedam interposita C^ qui in cunclis peccaverunt, in cunctis feriantur, td
adjunxit: « 0 Domine, salvum me fac, oDomine, est si peccaverunt per aeris serenitalem, feriantur
bene prosperare, benedictus qui venturus esl in no- per tempestatem. Sic de reliquis ab ipsis insensatis
mine Domini. » Pro quo in Hebrseohabetur Hosanna rebus feriantur, et implealur illud quod scriptum
Adonai Hosanna, quem Symmachus more suo ap ?r- est in Salomone : « Pugnabit pro eo orbis lerrarum
tius translulit, dicens : « Obsecro, Domine, salvum contra insensatos (Sap. v). » Quse autem signa in
me fac. » Hosanna ergo proprie Hebrseorum sermo sole el luna et stellis fulura sunt, alius evangelista,
est, et interprelalur in noslra lingua, salva, sive Matthseus scilicel, manifestius declarat, dicens : «In
salvifica : cui ergo turbse salva sive salvifica clama- diebus illis sol obseurabitur, et luna non dabit Iumen
bant, utique Salvatorem credebant. Benedictum quo- suum, et stellsecadent de coelo.» Ubi spiritaliter so-
que venturum in nomine Domini profltebantur, quia lis nomine Dominus Jesus Chrislus intelligitur. De
Filius non in suo nomine, sed in nomine Patris venit: quo scriplum est: Vobis autem qui tinielis Deum ,
nec suam, sed Patris gloriam qusesivit, sicul ipse orietur sol juslitke. Et iterum : « Ortus est sol et con-
Judseis non credentibus dixit : « Ego veni in nomine gregali sunt (Psal. cm). » Lunse aulem nomine in
Patris mei, et non suscepislis me, si alius venerit in • hoc loco Ecclesia designatur, sicut scriptum est in
nomine suo, illum suscipielis (Joan. y). » Et iterum: *^ Habacuc: « Elevatus est solin ortu suo, et luna
< Ego a meipso non veni, sed Pater meus misit me stetit in ordine suo (Habac:m). » In diebus autem
(Joan. vin).» illis, id est in illa ultima tribulatione, « sol obscura-
HOMILIAII. bitur, » quia Dominus Jesus Christus virtulis suse
potentiam non manifestabit. « Luna autem non dabit
DOMINICA. SECUNDA. ADVENTUS. lumen suum, » quia Ecclesia miraculorum fulgore
'
(Luc. xxi.) i In illo tempore, dixit Jesus discipulis non resplendebit. Unde per Joannem in Apocalypsi
« suis : Erunt signa in sole et luna et stellis, et in dicitur : « Et factus est sol niger sicul saccus cilici-
« terris pressura gentium, proe confusione sonitus nus, et luna lota facta est sicut sanguis (Apoc. 1). »
< maris etfluctuum, » et reliqua. Prsevidens vel con- Et Apostolus : J Oportet hsereses esse, ut probati
descendenset consulensDominus humansefragilitati, manifesti fiant (J Cor. xi).»Quoniam cumDominus
tribulationes et pressuras, quse circa finem sseculi potentiam virlutis non ostendet, Ecclesia pro verita-
venturse sunt, longe anle dicere yoluit, ut tanto faci- tis testimonio martyrii cruore sanguinea erit, sicut
lius tolerentur cum venerint, quanto ab ipso longius per Joelem propbelani dicitur': « Sol convertetur in
 19 HAYMONiSHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. 20
tenebras, et luna in sanguinem, antequam veniat A moventur. Hinc per Joannem in Apocalypsi dicitur:
dies Domini magnus et manifestus (Joel. n). J Stel- « Et mare jam non esl. »
larum .autem nomine in hoc loco hypocritse desi- « Arescentibus hominibus. t Spiritualiter inultima
gnantur, qui dum professionem fidei habent, in Ec- tribulalione homines arescere, est reprobos a pin-
.clesia quasi stellse et .astra fulgenl. Sed ultima tri- guedine fidei et charilalis deficere. Multi enim in illa
bulatione imminente, stellse cadent de coelo, quia tribulatione a fide arescent, qui prosperilatis tem-
plurimi lunc ab Ecclesia recedent de corpore, a qua pore fideles putabantur, sicut Dominus de jactatis
prius recesserant mente. Permittet enim Dominus seminibus supra petram ait: « Quia orlo sole arue-
.Antichristum ssevire in sanctis, el suam ssevitiamin runt. » Hanc ariditatem fatuae virgines patientur,
eis grassari perlinaciter, ut patienlia eorum probe- quando prudentibus dicent: « Dale nobis de oleo
•'lur. Ut
Apostolus dicit (/7 Tkes. n) : « Qui adver- vestro , quia lampades nostrse exslinguuntur (Mattli.
satur et extollitur supra omne quod dicitur Deus, aut xxv). » Recte autem dicitur : «Prse timore et exspe-
quod colitur. » Unde in Apocalypsi dicitur : « Et « clatione, qusesupervenienl universo orbi.» Ulaenim
misit draco caudam suam, et traxit terliam partem tribulalio utcunque lolerabilis est, post cujus finem
stellarum coeli (Apoc. xn). » Hinc Daniel, cum An- gaudium speratur : illa dura, aspera et intolerabilis,
tichristi tempora praediceret, ait inter csetera : « Ro-;B quae cum prsasenlialiler cruciat, in futuro majora
bur dalum est ei contra juge sacrificium pro peccalo, comminatur. Utrumqueenim reprobis in illa tribula-
et prosternetur verilas in terra, et faciet et prospe- tione continget, quia et prsesentialiter mala sustine-
rabitur (Dan. vin). » El iterum : « Et usque ad al- bunt, et in futuro majora exspeclabunt, quia el foris
titudinem coeli elevatus est, et dejecil in fortitudine poenas, et intus timorem babebunt, nec de praasenti
etde stellis, etconculcaviteas. J—t Et in lerrispres- neque de futuro securilatem animsehaberepoterunt.
« sura genlium. » Non sufficient ad vindictam repro- Et ideo recte dicitur : « Prse timore et exspectalione
borum hominum signa de coelo, sed eiiam in terris quse supervenient universo orbi. »
pressuroe gentium erunt. Ejusdem terrae incolis « Nam virlules coslorum movebunlur; el tunc vi-
invicem se premenlibus , et invidiosa conlentione ia « debunt Filium hominis venientem in nube, cum
se consurgentibus, sicul Dominus ail : « Consurget « potestate magna et majeslale. » Quidam in hoc
pater in filium, el filius in patrem, et filia in matrem loco, virlutes coelorum, magislros et rectores Eccle-
suani, el nurus adversus socrum suam, et inimici siae intelligere volunt. Si enim, aiunt, Ecciesia spi-
hominis domestici ejus (Luc. xn). »Unde Isaias ait: rilualiler coeluinest, ut est illud : « Coelum mihi
« Irruel vir in virum, unusquisque in proxirmim sedes est (Isa. LXYI); s et: « Anima justi sedes esl
suum. Tumultuabitur puer contra senem, ignobilis (C sapientise (Sap. vn), » non incongrue virlules caelo-
conlra nobilem (Isa. m). t Et Paulus : « In novissi- rum rectores Ecelesise intelliguntur, episcopi scili-
mis diebus instabunt tempora pericuiosa, et erunt cel et sacerdotes. Et de his intelligi volunt quod
homines seipsos amantes, et a veritalc quidem au- scriptum est: Angeli territi purgabuntur (Isa. XLI),
ditum avertent, ad fabulas autem convertentur (// angelorum nomine super sacerdotes interpretantes_,
Tim. m). > Unde Malthseus ejusdem tribulationis juxta illud Malachiss: « Labia sacerdotis custodiunt
magnitudinem expressius describens, ait: « Et erit scientiam, et legem requirunt ex ore ejus, quia an-
tunc talis tribulalio qualis non fuit ab initio usque gelus Domini exercituum est (Malach. n). » Commo-
nune, neque ftet. » Necsolum coelum et terra, sed veri autem virtutes ccelorum dieunlur, quia in illo
eliam mare el flumina ad ultionem reproborum ho- dislricto judicio etiam praesules ecciesiarum ratio-
minum.consurgent. Undeel subditur : « Prse confu- nem exsolvenl non solum pro suis actibus, sed etiam
sione sonilus maris et fluctuum..» Confusio, sonitus pro cominissis sibi animabus, sicut Dominus ait:
maris et fluctuuin nondum nova exorta est, sed cum Homini cui multum commissum est, mullum quseri-
maxima ex parle quae prsedicla sunt, complela tur ab eo. Et sic alia Scriptura dicit: « Potentes po-
cernimus, de minimis quse restant dubitare non pos- " tenter tormenta patientur (Sap. vi). » Nos autem
Sumus. Jam enim gentes contra genlem, etregnum? virtutes coelorum specialiler in hoc loco, angelos,
adversus regnum surrexisse, ut vidimus et audimus, archangelos, thronos, dominationes, virtules, prin-
terraemotus per loca fuisse experti sumus : pestilen- cipatus et poteslates, cherubim et seraphim accipi-
tias, etfames, terroresque de coelo, etsigna magna mus, de quibus scriplum esl: « Laudate Dominum,
fuigsfejwuiignoramus : signa in sole et luna et stellis omnes angeli ejus, laudale eum, omnes virtutes ejus
a .quibusdam frequenter visa esse referuntur: con^ (Psal. CXLVHI). J Quaevirtutes moveri dicunlur, quia
fusio autein soniuis maris etfluctuum, quia nondum angeli nou solum adventum Domini comilabuntur,
venit, sine dubio ventura creditur. Tradunl enim sed eliam prsecessuri sunt, sicutDominus aitinEvan-
nonnulli, qupd circa flnem saeculi mare, flumina et gelio : « Mitlet Filius hominis angelos suos, et colli-
rivuli, jiixta qualitatem et quantitatem suam, voces genlde regno ejusonmia scandala (Matlli. xm). » Et
et mugitus emiltenl, interilum suum quibusdam lu- iterum : « Exibunt angeii, el separabunt malos de
ctuosis vocibus deplorantes, et per hoc non parvum medio justorum. » Et alibi: « Dominus ad judicium
tmiorem hominibus audientibus incutient. Quia enim veniet cum senibus (Isa. m). > EirSalomon : « No-
omnia finienda sunt, circa finem sseculi omnia com- bilis in' porlis vir ejus quando sederit cum senalori-
21 HOMILI^EDE TEMPORE. 22
•bus terrae {Pron. xxxi). » Yel certe alio modo, L quod palatium yel civitatem venturus est, nuntii alii
commoveri dicuntur, ut terror et districlio judicii atque alii mittuntur, sed cum illi videri eceperint
ostendatur. Sicut enim, verbi -gratia, cum rex seve- qui ex ejus latere sederesolent, de ejus advenlu non
rum et districlum judicium in subjectis exercet, nou dubitatur : sic adventum illum Dominicum signa in
solum illi timent qui pro suis meritis judicantur, sed sole, et luna et «tellis, et multa alia prsecessura sunt.
eliam illi <[ui ejus lateri adhserere solent: sic cum Sed cunvangeli qui ei semper assislunt coeperint
Deus omnipotens in judicio reprobos puniet, ut ler- apparere, slatim adventus Domini vicinus cqgnosci-
ror et districtio judicii ostendatur, etiam illi timere tur. Unde cum dixisset : t Nam virtutes coelorum
dicuntur, qui selerna stabilitate firmati sunt. Unde movebuntur, » adjunxit: « et lunc videbunt Filium
bene per bealum Job dicitur: « Columnse coeli con- hominis venientem in nube, cum poteslate magna et
tremiscunt et pavent ad nutum ejus (Job. xxvi). » majestate. » Filium ergo hominis in judicio visuri
Quid ergo de talibus fiet quando columnseconculien- sunt,4uia in forma servi, id est in forma hominis
tur ? Quid ibi virgula deserti palietur, quando cedrus quam pro nobis assumpsit, ad judicium venlurus est,
qusein Libano est concutietur ? Quid miseri morlaies sicul scriptum est: « Ecce veniet in nubibus., el
homines facluri sunt, quando angeli limebunt ? « Et videbiteum omnis oculus, et qui cum pupugerunt,
si juslus, » ul ait Pelrus aposlolus, « vix salvabilur, . l et plangent se super eum omnes tribus terrse
impius et peecator ubi parebunt (/ Pet. IV)? » Hujus (Apoc. 1). » Et iterum : « Videbunt in.quem trans-
diei dislrictionem conspexerat Sophonias propheta, fixerunt (Joan. xix). »In potestate autem magna, et
cum dicebat: « Juxla est dies Domini, juxta et velox majestate eum visuri sunt, quem in humilitate lo-
nimis. Yox diei Dominiamara: tribulabilur ibi fortis. quenlem audire contempserunt. Dignum est enim ut
Dies irse, «ies illa, dies tribulationis et angustise, ipse Filius Dei, qui in fonna hominis injuste judi-
dies calamitalis et miserise, dies nebulse et turbinis, catus est, in eadem forma omnes in judicio 'jusle
dies tubaeel ciangoris (Sopli. i). » Et iterum : i Y« judicet, sieul ipse dicit in Evangelio : « Pater non
qui desideralis diem Domini; ut quid vobis eam? et judieat quemquam, sed omne judicium dedit Filio
quasi si fugial homo a facie leonis, et mordeat eur» (Joan. vni). »Etiterum : « Polestalem dedjt eiPaler
coluber, sic dies Domini ista tenebrse, £t non lux judicium facere, quia Filius hominis est. » Sed post-
(Amosv). » Et sicut Matlhaeus ait:« Yseprsegnanti- quam-hsec ad terrendos reprobos dicta sunt, mox ad
bus el nutrientibus in illis diebus (Matth. xxiv). » consolandos electos Dominus sermonem converlit,
Et iterum: « Tunc erunl. <luoin lecto uno, » elc. Et dicens :
Lueas : i Ecce venient dies in quibus riicent: Beatse « His autem fieri incipientibus, respicite et levate
steriles quse-non genuerunt, el ubera quse non la- ' ' i capita vestra, quoniam appropinquat redemptio
ciaverunt. Tunc incipient dicere montibus: Cadite « vestra. » Ac si diceret Dominus : Cum Tcrebris
super nos, el collibus: Operiie nos (Luc. xxm). 4 mundi ruinis et assiduis plagis ejus signum appro-
Qui ergo in hac die securus esse desiderat, dum in pinquare videritis, nolite de mundi interitu flere,
hoc corpore vivit, hujus diei (listriclionem ante ocu- nolile de vobis limere : quia cum ejus finis venit,
los mentis necesse est ponat. Tanto enim eril ibi quem non amaslis, invenietis gaudium quod semper
quisque securior, quanto in.observandis mandalis quaesistis. Ssepe autem in Scripturis sanctis, caput
Domini modo fuerit limidior. « Beatus enim vir quL pro mente ponitur, sicut per Salomonem dicilur :
timet Dominum, » ait Propheta; « in mandatis ejus « Sapienlis oculi in capite ejus (Eccli. 11).»Si enim
volel nimis (Psal. cxi). » Et sicut ait Salomon : corpoream visionem attendimus, non solum sapien-
« Bea.lus homoqui semperest pavidus,qui vero-men- lis; «ed etiam sttilti oculi in capite sunt. Sed sapien-
tis est durae cqrruet in malum (Prov. xxvni), » IR tis eculi in capite esse dicunturs quia discrelionem
hujus diei terrore magnam securitatem. eleemosy^ spiritus habet inmente. Quia sieut a capite membra
narum largitas tribuet, quando ipse Judex ad dexte- corporis regunlur, ita et menle cogitaliones discer-
ram positus, dicturus est: c Yenite, benedicti Patris nuntur. .Et sicut eaput principale membrum esl
meij percipite regnum quod vobis paratum est ab ^ corporis, ila et mens principatus cordis. Ita ergo et
origine mundi, Esurivi enim, et dedistis mihi raan- in hoc ioco cum capila jubet levare, mentemprse-
ducare : sitivi, et dedistis mihi bibere : hospes eram, cipit ad remunerationem seternam prseparare. In
et collegistis me: nudus, et operuislis me : infirmus quibus verbis oslenditur, quia elecli diem judicii non
et in carcere, et venislis ad me (Malih. xxv). » tantum debent timere quantum optare. Unum quo-
« Beatus enim, > ait Propheta, « qui intelligit super tidie in oratione poscunt, dicentes: « Advenial re-
egenum et pauperem, in die malo liberabit eum Do- gnum luum. » Quod illorum est. facere, qui gratia
minus (Psai. XL). » Hinc justi viri voce dicitur : « Fi- Dei se prseveniente bona operalos esse recolunt,
duciamagnaerit coramsummodeoeleemosyna omni- sicut per Joannem dicitur : « Charissimi, si cor
bus facientibus eam.»etc. (Tob. iv.) Et iterum:« Fili, nostrum non reprehenderit nos, fiduciam habemus
eleemosyna a morle liberat, et non patitur hominem in diejudicii (/ Joan. in).»El ne ad hsecinlelligenda
ire in lenebras(/6irf.).»Notandum autem quia quanto humana mens pigra remaneret, similitudinem de
fortiora signa manifeslanlur, tanto Domini adventus rebus visibilibus Dominus adjunxit. Unde et sub-
vicinior esse intelligitur. Sicut enim cum rex ad ali- ditur :
 25 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. U
« Et dixit illis similitudinem : Yidete ficulneam Aneani
! Synagogam intelligere" possumus. Hsec est
« et omnesarbores ; cum producunt jam ex se fru- ,'enim ficulnea, ad: quanr, juxta aliam Evangelii
« ctum, scitls quia prope est aestas. »Tpsamnamque parabolam,r Dominus venisse legitur : Quserens fru-
exposuit, addens : "clum in ea, et non inveniens, dixit : « Nunquam ex
« Ita et vos cum videritis hsec fieri, scitote quo- tefruclus nascalur in sempiternum (Mallh. xxi). >
« niam prope est regnunf Dei.; » Ac si diceret Do- Cum ergo viderimus hanc ficulneam^id est; Synago-
minus : Sicut ex fructu arboris vicina-sestas co- gam, ex se fructus credulitatis proferre, sciamus
gnoscilur, ita et vos ex ruinis mundi regnum Dei pro- quia prope est' regnum Dei,- quoniam circa flnem
ximum et vicinum esse cogrioscile.'Unde bene alius sseculi per prsedicalionem Elise et Enoch Synagoga ex
evangelista,. scilicet Matlhseus, ufceleritatem ve- parte creditura est^ tesle Apostolo, qui ait : « Cum
nienlis Domini ad judiciuin 6stenderet,:ait: « Ita et plehitudo gentium subintraverit t lunc omnis Israel
vos cumvideritis hsec omnia fierij scitole quia prope salvus flet (Rom. n). » Et iterum :« Non prius quod
est regnum Dei in januis (Matlh. xxrv)."» Pulchre spiritale, sed quod animale, deinde quod spiritale
aulem regnum Dei aestati comparatur, quiaj; sicut (/ Cor. xv). » UndeelDominusper Malachiam prophe-
seslaiis tempore sol lucidior et splehdidior apparens tani repromisit, dicens : « Ecce ego miltam ad vos
mundum illuminat, ita post judicium omnis humana B ^ Eliam Thesbiten, qui convertat corda patrum in
fragilitas, omnisque tentaiio transiet. Et cuni sol filios, et corda filiorumad patres eorum (Maiach. iv).»
justitise Dominus Jesus Christiis in claritate visionis « Amen dico vobis, quia non praeteribit generatio
suse apparuerit, sanclos majori splendore glorificabit,' « haec, donec omnia flant. » Amen, proprie He-
quando implebitur quod Dominus alibi ait: '«' Tunc brasorum sermo est, et est adverbium aflirmantis,
jnsti fulgebunt sicut sol in regno-Patris eorum et cum possit interpretari vere sive fideliter, a nulio
(Malth. xin). » Et lunc impletum erit quod ait' Apo-' interprelatum est, seri ob honorem et reverentiam
slolus : « Quod nuric videnius per speculum et in Domini, qui hoc sermone in sua loculione frequen-
senigmate, tunc videbimus facie ad faciem (/ Cor.- ter usus est,' ita relictus est sine interpretatione.'
XIII). » Sieut aulem hiemis tempore arbores cerni- Generatio autem hsec, si de Judseorum gente intelli-
mus foliis nudatas, fruetibus'exspoliatas'et pene gaiur, non prateribit, ut plures illorum non sint,
morluas esse, ita in praesenti vita sancli morlificari- quoadusque omnia qure a Domino prsedicta sunt,
les membra sua super lerram, humiles et despecti impleantur. Si vero ad lotam humani generis mas-
apparenl, dicentes cum Propheta : « Propter te sam referatur, manifeste patet quia nonprateribit
mortificamur tola die, sestimati sumus sicul oves genus humanum, quoadusque omnia quse a Do-
occisionis (Psal. XLIII).» Et siciit appropinquante v mino prsedicta sunt, consummata sint. Prsedicta est
aistate iterum redivivse arbores vesliuntur foliis,- enim Domini incarnatio, et impleta est. Prsedicta est
decorantur floribus, ornanlur fructibus, ita in die ejuspassio, et resurrectio, etlmpletsesunt.Praedicta
judicii, sancti de terra et pulvere consurgentes,- est gloriosa ejus ascensio, et completa est. Prsedicla
induti stola immortalitalis, jucundi et floridi appare- est Ecclesia,per univefsum mundum futura, el oculis
bunt, dicente Psalmista : t Justus ut palma florcbit,' cernimus implelum. Prsedicta sunt signa in sole et
et sicut cedrus Libani mulliplicabitur (Psal. xci). > luna, etstellis, impleta sunt. Prsedictus est sonitus
Taliter quasi in hieme iii praesenli vila spiritales maris et fluctuum, nulli dubium quod adveniat. Prse-
arbores mortuas inspexerat Paulus apostolus cum dicta est dies judicii, quia nondum impleta est, sine
dicebat: « Mortui enim estis, et vita vestra abscon-- dubio implenda creditur. Prsedictum est universale
ditaestcumChristoinDeo(Co/oss. in).» Quasi iterum' judicium, et vita oeterna, et complenda exspectamus.
appropinquantesestateeasdem vestirifoliis, et deco- Cuni quanta autem flrmitate credenda sint, quae a
rari spiritualibus floribus considerabat, quando aie.-: Domino prsedicla sunt, ipse manifestat, cum ad-
bat : « Cum enim apparuerit Christus, vita vestra,- juhgit: .
lunc et vos apparebitis cum ipso in gloria.» Similiier ' « Ccelum et terra
transibunt, verba autem mea
et David propheta spiriluales arbores mortiias in- « non transibunl. » Nihil enim rebus visibilibus
spexerat, cum dicebat : « Euntes ibarit et flebanl,- coeloet terra durabilius, nihil in rebus humanis ve-'
mittenles semina sua (Psal. cxxv). » Et quasi sestale' locius quam verba transeunt, quse nec perfici nisi
regno appropinquante iterum vivificandas inspexe-' transeundo possunt. Cuin ergo - Dominus dicit :
rat, quando aiebat: « Yeriientes aulem venient cum' «' Coeluni et terra transibunt, verba autem mea'
exsultatione, portantes manipulos suos. »'Unde san-' rion transibunti » ostendit quia quoe apud nos
cta Ecclesia post resurreclionem Domini fructuju-' fixa videntur, apud illum transitoria sunt: et quaV
slitioe repleri se gaudens; in amoris Cantico audivit apud nos transitoria videntur, in ejus verbis firma
a Domino : «Yeni,eleciamea, formosamea,'columba' et stabilia sunt, quia fixas et permanerii.es sententias
mea, imriiaculala mea. Tota pulchra es, amica mea,! format ejus sermo dum transit. Sed quaeritur cum
el macula non est in te ulla. Jam enim hiems trans- Dominusdical: Coelumet terra transibunt, quomodo
iit, imber abiit et recessit, flores apparuerunt in stare possitillud quod ait Ecclesiastes : « Generatio
terra, tempus putationis advenit; niane surgamus prseteril, et generatio advenit, terra vero in sempi-
- ad vineas
(Cant. n). » Vel cerle aliter, per flcul- ternum slat (Eccles. i) ? » Si enim, juxta Domini
25 . HOMILLE DE TEMPORE. .96,
vocem, CoeiUinet lerra transibunt, quomodo terra in .A (Ibid),» et de quo multa testimonia perhibuerat, di-
sempilernum stare dicilur? Ad quod dicendum, quia cens : « Qui deterra est, de terra loquilur : qui de
aliud est coelum aereum, aliud sidereum, et aliud coclo venit, super omnes est (Jmn, m)? » Non; sed
sethereum. Ccelum ergo aereum terrse vicinum est, hoecinterrogatio Joannis, illius discipulis potius quam
unde et aves eoeli nominamus, quas super aera voli- illi necessaria erat. Ut quod ergo inlerrogavit ,
tare cernimus. Pluvia dicitur cadere de coslo, cum « Tu esqui venturuses, an aliumexspectamus (Matlh.
utique de nubibus quas cernimus, pluat. Coslum xi, Luc. vn)? » Ad quod respondendum, quia in hac
ergo hoc aereum et terra transire dicuntur, Psalmi- interrogatione, ut diximus, non sibi, sed discipulis
sta dicente : «Initio,'lu Domine, lerram fundasli, et suis consuluit, id non propter suamignoranliam,sed
opera manuum luarum sunl cceli, ipsi peribunt propler incredulitatem interrogantium discipulo-
(Psal. ci). » Non ut omnino non sint, sed ut in me- rum. Quod autem discipuli Joannis erga Dominum,
lius immutanda sint. Ipsa ergo immulalio transitus quem adhuc verum Deum non cognoscebant, aliquid
appellatur. Transire vero dicitur non solum id quod mordacitatis vel livoris haherent, superior textus
ita perit quod nunquam sit, sed quod immulatur ut Evangelii ostendit. In illo die accesserunt discipuli
melius sit. Sieut metalla aurea et argentea perignem Joannis ad Jesiini, dicentes : « Quare nos et Pharisoei
transeunt, non ul non sint, sed ul pulchriora fiant. B jejunamus frequenter, discipuli autem tui non jeju-
Quoniam coelumet terra, quse nostris iniquitatibus nant (Matth. ix)? » Et iterum : « Accesserunt disci-
poliuta sunt, per ignem in die judicii purganda sunt, puli Joannis ad eum, > scilicet ad Joannem, « diceu-
sicut ail Psalmisla : Ignis anle ipsum prsecedet, et tes : Magisler, cui lestimonium perhibuisli, ecce
inflammabit in circuitu inimicos ejus. Et tantum ar- baptizat, et omnis lurba post eum yadit (Joan. m). >
debit ignis judicii. in aere, ut nonnulli tradunt, quan- Ac si dixissent : Nos relinquimur, et illum omnis
lum aquse diluvii occupaverunt super lerram, et ipsa ,turba sequitur. Positus ergo Joannes in carcere,
immutalio coeliel terrse, transitus appellalur. Sicut sciens se pro veritalis teslimonio moriturum, disci-
enim homo amictum vel quodlibet veslimenlum pulos quos ad credendum Christo prseparaverat, in
a se projicit, ut alterum deeentius induaf,; ita Deus hoc errore relinquere noluit, el ideo siib oblentu
omnipptens ccelum et terram per ignem purgabit, ut inlerrogationis eos ad inlerrogandum misit, ut dum
purgata in melius consistant. Unde et per Psalmi- ad interrogandum eum pergerent, videnles signa et
stam dicitur : «. Et velut. amictum mutabis eos, et miracula quse faciebat, verum Deum esse illum co-
mulabunlur (Ibid.). » Hinc per Petrum apostolum gnoscerent, ac crederenl, et sicab ipso errore libe-
dicitur (// Petr. m) : T Cceli autem qui nunc rarentur. Est et aliaralionabiliscausa, proqua Joan-
sunt et terra. eodem verbo reposita, igni reservata C nes ad interrogandum Ghristum discipulos misit.
sunt in die judicii. » Et ilerum : « Dies Domini sicut Noverat enim. pro redemplione hominum Christum
fur, ita in.nocle veniet, in quo cceli magno impetu natum de virgine in mundum venisse; iitrum autem
transibunt, elemenla vero calore solventur. » Hinc moriensper seipsnm eos qui in inferno injuste tene-
perlsaiam Dominus dicit: « Ecce ego creo coelum bantur liberalurus esset, adhuc ignorabat : el ideo
novum et terram novam, non ut condenda sinl, sed non dixit: Tu es quiveuisti, sed,« Tu es qui venlurus
ut in melius immutanda (Isa. LXV).,.» Sic et per es. »Ac si diceret: Egoin carcere clausus ab Herode
Joannem. in Apocalypsi dicitur: c Ecce nova facio capite truncandus, ad inferna. descensurus sum :
omnia (Apoc. xxi). » manda milii ulrum debeam adventum luum annun-
HOMILIA III. tiare inferis, qui nuntiavi superis. an non conveniat
Filio Dei, ut gustet mortem, et ad hoc sacramentnm
DOMINICA TERTIAAD.VENTUS,
peragendum, id est ad liberandas animas, alium
(MATTH.XI). « In illo tempore, cum andisset Joan- quain te missurus es.
« nes in vinculis opera Christi, miltens duqs de « Etrrespondens Jesus, ait illis : Euntes renun-
« discipulis suis, ait illi : Tu es qui venturus es,» et « tiate Joanni quse audislis et vidistis. Caeci vident,
reliqua.Tn exordio luijus lectionis inquirendum est, " i claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt,
quare Joannes Baptista propheta, et plus quam pro- « mortui resurgunl, pauperes.evangelizantur. » Re-
pheta, qui Salvatorem aliis digito ostenderat, di- sponsio ista Domini ad superiorem sensum pertinet,
cens ,' < Ecce agnus Dei, ecce qui tbllit peccata quod non' ad interrogationem Joannis respondit, sed
mundi (Joan. i), » el quem venientem ad baplismum ad cogitaliones interroganlium. De morte namque
expaverat, dicens, i Ecce' a te debeo baptizari, et sua requisitus,' miraculorumvirtutes enumeravit, ut
tu vehis ad me (Mattli.m)? » nunc in carcere po- videnlium animos ad suam credulitatem provocarel.
situs, quasi quis silignorans, discipujos ad interro- Ac si diceret: Conferle opera quse.in me videtis cum
gandum misit, diceiis : « Tu es qui venturus es, an prophetarum oraculis quse legistis , ut in me illum
« alium'exspectamus? «Nunquid ergo ignorabat eum, esse cognoscatis, de quo olim prophela gaudens di-
quem aliis demonstraverat, et super quem Spirilum cebat: « Dominus ipse veaiet, et salvabit nos (Isa.
sanctum iri columbsespecie descendentem et manen- xxxv). » — « Gaecivident, » ul impleatur illud pro-
lem viderat, vocemque Patris intonantem audierat, pbeticum:« Tunc aperientur oculi eorum (Isa. LV). »
t Hic est Filius meus dilectus in quo mihi complacui — « Claudi ambulant, » ut impleatur illud : « Tunc
 27 HAYMONISIIALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. —-HOMIL. 28
saliet Sicut cervus claudus (Ibid.). » —.« Leprosi A jiistitiarri, quoniam ipsi saturabuntur (Ibid.). i —
mundantur, » quia sicut per prophelam dicitur : t Mortui resurgunt,»id est, illi qui quasi insensibiles
• Ipse iniquitates nostras tulit, et languores nostros in peccatis morlui jacebant, econtrario membra sua
ipse portavit, cujus livore sanati sumus (Isa. LIII). » mortificanles, spiritualiter vivere incipiunl, etmise-
— « Surdi audiunl, » ut implealur : « Et aures sur- ricordiam quam in se experti sunt, aliis eliam in
dorum patebunt (Isa. xxxv). » — « Mortui resur- quantum praevalenl impendunt, cupieiiles implere
gunt, » ut impleatur ilhid : « Yivent mortui, inter- illud Scripturae : « Miserere animse tuse placens Deo
fecti mei resurgerit (lsa. xxvi). » — « Paiiperes (Ecc. xxx), » ut impleatur iri eis : « Beati miseri-
evangelizantur, > ut illorum ministeriurii implealur, cordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur
dequibus dicitur': « Dominus dabit verbum evange- (Matth. v). » — « Pauperes evangelizantur,» id est,
lizantibus virtulem multam (Psal. LXVII).> Spiri- illi qui viriutibus tenues erant et pauperes et vitiis
tualiler autem Joannes vinetus in carcere, legem repleti : nunc econtrario ut in coalo thesaurizari
slgnificat vinctam in cordibus Judseorum, quse dum possint, temporales divilias contemnurit, et per com-
non spirilualiter, sed carnaliler inlelligebatur, quasi munionem charitatis et Spiritus sancti gratiam, bo-
vinculata et ligala jacebat. « Misit ergo Joannes num quod didicerunt, aliis annuntiare non cessant,
duos discipulos ad Chrislum , ut interrogarent eum : B ut impleatur in eis : Beati pedes evangelizantium
Tu es qui venturuses, an alium exspectamus? >Misit pacem, evangelizantium bona (Rom. x) : et qui
el lex Scribas et Pbarisseos, qui Salvatorem interro- ante virlutibus pauperes erant el vacui, - nunc in-
garent : « Si tu es Christus, dic nobis paiam (Joan. cipiant esse paupercs spiritu , ut in eis impleatur
x). » Et iterum : « Dic nobis in qua potestate hoec qaod Dominus ait in Evangelio : « Beati pauperes
facis (Luc. xx). » Quibus congrue a Domino respon- spiritu, quoniam ipsorum est regnum ccelorum
detur : « Euntes rennnliate Joanni quae audistis et (Malllu v). i
vidistis : »— « Csecivident, etc. » Per has enim in- «Et beatus estqui non fuerit scandalizatus in me.»
firmitates corporum, debilitas animarum significata Conclusio ista Domini ad interrogalionem Joahnis
esl.IiTlirmoruin vero curationesenuincravit.quia non perlinet. De morte enim sua requisilus, primo signo-
venit vocare juslos, sed peccatores ad poenitentiam. rum viriutes enumeravit, et poslea ad hoc uuod
Ait enta : « Csecivident, » ac si dicat aliis verbis: inquisitus fuerat respondit, dicens :« Beatus qui non
Jam tempus gratise meae apparuit, quo veruni lumen fuerit scandalizatus in me, » id est in mea morle.
resplendeus in mundo, eorum oculos qui in tenebris Acsi diceret: Mira qaidem et magna sunt quaefacio,
et in umbra morlis sedebant illuminet, et pargato quia csecisvisuro, surdis auditum, claudis gressum,
jnentis oculo, illum aspicere incipiant, qui ail in C mortuis vitam restituo; sed tamen-cum haec omnia
Evangelio : « Ego sum lux mundi (Joan. vm), » ut faciam, ad ullimum mortem pro humani generis re-
impleatur in eis:« Beati muudo corde, quoniam ipsi demptione sustinere non dedig"nor.Et necesse est
Deum videbunt (Matth. v). »—« Claudi anibulant. •> hominibus, ut qui in me signa Yenerantur, ad suum
Hoc est, illi qui in via Dei claudicabanl, nunc ul.rius- scandalum mortem in me non despiciant. Plures
que Testamenti inslructi lectione, et dilectione Dei enim fuerunt, qui cum prius Dominivirtutes mira-
et proximi confirmali, et gressum meutis firmumha- renlur, mortem lurpissimam crticis in eo despexe-
bentes, viam mandatorum Dei currunt, et de terrenis rant. Yisis autem tot signis tantisque virtutibus mi-
ad coelestem palriam pervenire fesiinant, ut implea- raculorum non scandalizari quisque potuit, sed
tur in eis': « Beati.mites, quoniam ipsi possidebunt admirari. Sed mens infidelium grave contra eum
terram (Malth. v). i—« Leprosi mundantur,» id est, sumpsit scandalum, quando post enumeralis miracu-
illi qui variis peccatorum facinoribus immundi et foe-- lorum signis, eum comprehendi, ligari, flagellari, et
dali erant, necnon per baplismum et poenitentiam se in seputoro colloeari eonspexit. Scandalizabantur
purificari desiderant, et non solum de prseteritis pec- quoque qnando «um quem mortuos suscitantem aspe-
catis lugerit, sed etiam pro vitse seternoedesiderio xerant, mortuum videbant. De quibus ait Apostolus.:
0 s Nos autem praedicamus Christum cruciflxum, Ju-
suspirant, et in prosperis humilitatem, et in adver-
sis patientiam servant, ut impleatur in eis : « Beati doeis scandalum quidem, genlibus aulem stulliliani
pacifici, quoniam Filii Dei vocabuntur (Ibid.).»Et ut (ICor.i). »
mundationem animae recipere possint, in tantam « I-llis autem abeuntibus, eoepit Jesus dicere ad
perfectionem excrescunt, ut non solum mala non « turbas de Joanne : Quid existis in desertum vi-
irrogent, sed etiam ab aliis irrogata aequanimiter « dere? arundinem vento agitatam? » Ac si dicerel:
ferant, ut impleatur in eis. « Beali qui persecutio- Ne circumslantes turbse putarent interrogalionein
nem paliuntur propler justiliam. »—«Surdiaudiunt, > Joannis vel de invidia, vel de ignorantia natam, di-
quia illi qui prius aures clausas habebantad audien- scipulis illius recedenlibus miris et magnis laudibus
dutn verbum Dei, apertas ad audienda ludibria : Dominus Joannem exlollit, dicens de illo ad turbas :
.nunc econtraobduranl auressuas ne audiant sangui- « Quid exislis in desertum videre ? arundinem vento
neni, et verbum Dei ardenti animo audire desideranl agitatam? »Ac si dicerel : Nunquid au noc venistis
et ul opere implere possint, esuriunt alque sitiunt, in deserlum, ul videretis hominem calamo slmilem,
iit impleatur iu eis : « Beali qui esuriunt et siliunt qui levitate mentis de me dubitet, quem antea pau-
 29 HOMILIJEDE TEMPORE. 50
lulum vobis prsedicavil? QuodMionaffirmando, sed 1A vesle pretiosa, non in tortis crinibus auro et mar-
negando protulit. Arundo quippe canna est ab aridi- garitis (/ Tim. u). ,Ubi considerandum est, quam ve-
tale sic dicta, quse ires differentiasin se naturaliter recunrium sit, hoc viris appetere, a quo magister
habere dignoscitur; primam , quia in humeetis et Ecclesiaesluduit feminas cohibere. Unicuique enim
aquosis locis nascitur ; secundam, quia exterius pul- iioslrum sua conscienlia leslis est, quia pretiosa,
chra et interius vacua esl; tertiam, quia quacunque veslis, nisi propter inanem gloriam non quseritur;
aura tacla fuerit, in aliam parlem flcxibilis verlitur, quod si in occullo sit ubi a nemine videalur, non
significat carnalium mentes , qui dum petulantiam ei cura est qualibus induatur vestibus. At yero cum
libidinis diligunl, quasi in aquosis et humeclis locis ad publicum processerit, preliosa vestimenta quaerit,
nascuntur. Unde Prophela : « Compulruerunt ju- non ut sanclior, sed ut honorabilior et pulchrior plu-
menta in stercore suo (Joel. i). » Et ilerum : « Com- ribus appareat. His ergo exemplis instrucli, tanta
parati sunt jumenlis insipienlibus, et similes facti ac lalia veslimenta quseramus, quibus et nudilas
sunt illis (Psal. XLVIII).» Cumqiie per hypocrisim operiri, el frigus possit arceri, quia sicutait Aposto-
dissimulant se sanctos, quodnon sunt, quasi arundo lus : « Nihil intulimus in hunc mundum, sed neque
exlerius nitidi apparent, sed interius vacui sunt. aliquid auferre possumus. Habenles aulem victuin et
Tales eranl Scribse elPharissei, quos Dominusfor- B ] vestimentuni, his contenli simus (/ Tim. vi). »Juxla
liter increpabat, dieens :« Yaevobis, Scribcoet Pha- spiriialem vero intelligentiam Joannes mollibusvesti-
rissei hypocrilse,qui similes estis sepulcris dealbalis, tus non erat, qui peccantium vitia non blandiendo
quse a foris parent hominibus speciosa, intus autem fovere, sed increpando noveral castigare, in tanlum
plena sunt ossibus mortuorum atque omni spurcitia ul ipsum Herodem regem de inceslis nuptiis argue-
(Matth. xxm). i Ita vos a foris quidem paretis homi- ret, dicens : « Non licet tibi habere uxorem fratris
nibus justi , intiis autem pleni estis hypocrisi tui, ilio vivente (Marc. vi).» Nam"etunusquisque do-
el iniquilate. Et quia Deum in corde habitato- ctor induilur asperis vestibus in exemplo Joannis,
rern non habent, immundis spirilibus adilum prae- quando peccanles duris redarguit increpationibus,
bent. Sicut de diaboln ad hcalum Job Dominus ait; sicut per Saloinonem dicitur: « Verba sapientium
t Subumbra dormitin secreto calami in locis hu- quasi slimuli, ct quasi clavi in altum defixi (Eccle.
raentibus (Job. XL).» Ciim vero humanis laudibus xn). » Et recte verba sapientium clavis et slimulis
elevantur, et delraclionibiis dejiciuntur, quasi more comparantur, quia culpas delinquentium non nove-
arundinis vento tacli, in aliam partem flectuntur. runt dissimulaudo palpare, sed feriendo pungere,
Si enim carnalis niens favorem laudis transitoriae sicut faciebal Joannes, quando Judseisdicebat: « Ge-
audierit, delecialur, hilarescit, el gaudet. At vero si tC nimina viperarum, quis vobis demonstravit fugere a
ab eodem ore processerit ventus detractionis, et quo venlura ira (Luc. m)? » At vero eeontra mollibus
favor laudis humanse exire consueveral, slalim ad doclor induitur vestimentis, quando peccantium vitia
iracundiam provocatur. Sed non talis erat Joannes, non increpando redarguit, sed blandiendo vel ta-
quippe qui ex caslis parenlibus et longoevisnatus cenrio nulrit. Quod quia aliquando timore, aliquando
virginitatis amalor pariter exstitit et custos. Sed nec amore agitur, recte subjiingilur : « Ecce qui mollibus
exterius pulcher et interius inanis erat, quia saneti- « vestiuntur, in domibus regum sunt. » Quod est
talem quam ostendebat exlerius, multo magis ser- aperte dicere :' Non coelesli, sed terreno regi mili-
vabat interius. Neque more arundinis venlus detra- tanl, qui timore persecutionis vel amore laudis
ctionis vel laudis hune elevare vel dejicere poterat, peccantium vitia non redarguunt. Et ut tempo-
sed inter adv.ersaet prospera immobilis permane- ralia palrimonia acquirere possint, illis se confor-
bat, servans in prosperis humilitatem, et in ad- mant.
versis patientiam. De eujus Iaurie adhuc recte sub- « Sed quid -existisvidere ? prophetam ? Etiam dico
ditur : « vobis et plus quam prophetam. » Non Joannem
« Sed. quid existis videre? hominem'mollibus Dominus prophetam negavit, sed plus quam prophe-
« vestitum? > Ethoc D.ominus negando, non afflr- P tam eum affirmavit. Propbetae enim officium est,
mando intulit. Mollibus enim Joannes veslitus non venlura preedicere, non autem ostendere. Joannes
erat, quia de camelorum pilis, ex quibus asperum aulem el propheta et plusquam propheta fuit, quia
cilicium texitur, indumentum habebat. Qui ergo pu^ eum quem posl se venlurum prsedixit, etiam digito
tant in cullu vel in superfluitate preliosarum vestium demonsiravit, dicens: « Ecce Agnus Dei, ecce qui
peccatum non' esse, discant exemplo Joannis appe- tollit peccala mundi (Joan. i). »De quo Joanne, Do-
litum suum compescere. Si enim virtus non esset minus alibi discipulis dicit : t Inter natos mulierum
vilibus indui vestibus, nequaquam Dominus Joannem major non surrexil Joanne Bjptisla (Matth. n),> sed
de vestilus „sui asperitale Iaudasset. Et si peccatum quia Dominus Joannem arundinem vento agilalam
nou esset pretiosa et superflua induere veslimenta, esse negaverat, quia* non esse mollibus vestiiuni
nequaquam depoena purpurati divitis loculurus prse- dixeral, el quia non solum prophetam, sed eliam
iuilterel, quia induebatur purpura et bysso. Sed ne- plus quam prophetam eum oslenderat, qualis esset
que beatus Paulns apostolus ab appelilu preliosa- manifestavit, adjungens:
rum vestium mulieres compesceret, dicens : Non in « Hic est enim de quo scriptum est: Ecce mitto
 51 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. —. HOMIL. 32;
« angelum meum ante faciem luam qui praeparabil A j ergo fortiludinem nuntiandus eral, qui virtutum Do-
« viam luam ante le. > Hoc autem testimonium in rninus et potens in preelio, contra potestates aereas
Malachia scriptum esl, iu persona litique Joannis. ad bella veniebat. Mensem autem sextum Marlium
Cum enim propheta venturum Dominum prsedicerel, intellige, cujus vigesima et quinia die Dorninus
etiam proecursoris ejus personam ostendit, cuin noster et conceptus traditur et passus, sicut et in vi-
dixit: « Ecce mitlo angelum meuni (Malach. m). » gesima quinla die niensis Decembris nalus. Quod si
Altum ergo nomen, sed non est inferius merilum. vel hoe die, ul nonnulli arbitrantur, aequinoctium
lmplevit quippe in opere, quod accepil in nomirie. vernale, vel illo solslitium brumale fieri creriatur,
Quia enim angelus Graeca locutione; Latine nunlius convenit utique cum lucis incremento concipi, vct
dicitur, recte nunc angelus vocatur, qui adventum hasci eum,- qui illuminat omnem hominem venien-
Domini venerat nunliare, dicens : « Yeniet lorlior tem in hunc mundum (Joan. i). At si quis ante Do-
me, posl me, cujus non sum dignus corrigiam cal- minicae nativitatis et conceplionis lempus Iucem vel
ccamenti solvere (Malih.m). » El: « Cujus ventila- crescere, vel lenebras .superare convicerit, dicimus
brum in manu sua, et permundabit aream suam el lios quia et Joannes tunc anle faciein adventus
(Ibid.). »Nec solumJoannes hujus participationem vo- ejus regriuni coelorumevangelizabal, et nunc quoque
cabuli meretur, sed etiam qmnes' sacerdotes et mi- B I praedicatoribusimperatur :« ller facite ei qui ascen-
nistri Ecclesioej qui verbum Dei in Ecclesla "prsedi- dit super occasum (Psal. LXVII).» Cur auiem Joan-
cant, et venlurum judicium nunliant, angelici nomi- nes circa aequirioctiuiiiautumnale conceplus, circa
nis consorlium merebuntur, juxta illud Malachiae: solsliiium oBStivumsil nalus, docel ipso qui vel ex
« Labia sacerdotis cuslodiunt scienliam, et legem re- sua, vel ex Ycleris Teslainenti (ut multi autumanl)
quirunl ex ore ejus, quia angelus Domini exercituum persona loquitur : « Illum oportel crescere, me
est (Malach.' n).'» Et non solum sacerdotes, sed autem minui (Joan. m).
etiam fideles laici, si juxla modulum scientise suae « Ad virgiiiem dcsponsaiam viro cui nomen erat
bonum quod noverunt, fratribus annunliaverint, ad « Joseph, de domo David, et nomen "virginis
angelorum consorlium perlinebunt. Quia in orna- « Maria. » Mullas ob causas Salvator non de simplici
mento labernaculi non solum phialae, sed etiam virgine, sed de desponsatavoluit nasci. Primo videli-
cyathi jussi surit fieri. Quoniam non solum uberior cet, ut per generationem Joseph, cujus Maria cogna-
doctrina Deo accepta est, sed etiam et minima, ta erat, Mariaequoque nosceretur origo. Neque enim
juxta illud, quod ait in ApocalypsiJoannes : « Qui mos est Scripluroe, feminarum genealogiam texere.
audit, dicat veni (Apoc. xxn).'» Et Apostolus : Spe- ' Nam et de ulroque pptest intelligi, quod dicitur de
ctac.ulum facti sumus mundo, angelis atque homini- C domo David. Deinde, ne velul adultera lapiriarelur a
bus (/ Cor. iv). Joannes vero viam Domini praepara- Judaeis, malens aliquos de suo ortu, quam de pu-
vit, non Iapides lollendo, nec aspera cosequando, sed dore dubitare parenlis. Simul el virginibus impudi-
mentes hominum prseparando, quando arinunliavil, cis occasionem toIIens,ne matrem quoque Salvaloris
dicens : « Poenilenliam agile, appropinquabit enim dicerent falsis suspicionibus infamalam. Tertio, ut
regnum coelorum(Malth. irr). > Sive viam Domini in ,/Egyptiini fugiens et rediens, haberet solatium
prseparavit, quaiido corpora humana baptizando ab- viri, qui integerrimae virginitalis cuslos pariter ac
luil, sed peccata non dimisil : illum prsefigurans, qui testis exsisleret. Quarlo, ne partus ejus diabolo pa-
non solum in aqua, sed etiam in Spiritu sancto erat teret, qui si eum de virgine natum cognoseeret,
baptizalurus, el peccata horhinibus remissurus. forsilanquasi cseleris hominibus eminenliorem morli
tradere tinieret. Maria autem Hebraice slella maris,
HOMILIAIV.
Syriate vero domina vocalur, et merilo, quia et lo-
FERTA QOARTA QUATUOR TEMPORUM. tius mundi Dominum, et lucem sseculi meruit gene-
« (Luc. i.) In illo lempore, missus est angelus Ga- rare perennem.
« briel a Deo iri civitatem Galilsese','
cui nomen Naza- " « Et ingressus angelus ad eam, dixit: Ave gralia
« retli,» et reliqua. Idcirco angeliprivatis nominibus * « plena, Dominus lecum, beiiedicta lu in muiieri-
censentur, ut signetur per vocabula, eliam in opera- «bus.» Bene gratia plena vocatur, quse nimirum
tionequid valearil.Neqiieeteniminilla sanctacivitale, gratiam quam nulla alia merueral assequilur, ul
quam visio Dei omnipotenlis plenam scienlia perficit, ipsum videlicet gratioe conciperet et gigneret auclo-
idcirco propria riomina sortiuntur, ne eorum perso- rem.
nse sine nominibus scirinon possint, sed.cum ad nos « Quseeum audisset, turbata est in sermone ejus,
aliquid minislraluri veniunt, apud nos etiam nomina « el cogitabat qualis esset ista salutatio. » Discevir-
a ministeriis trahunt. Ad Mariam erge virginem Ga- ginem moribus, disce virginem verecundia, disce
briel mittilur, qui Dei fortitudo noininalur. IUum virginem oraculo, disce mysterio. Trepidare virgi-
quippe riuntiare veniebat, qui ad debellandas potesla- num est, et ad omnes viri ingressus pavcre, omnes
les aereas, humilis apparere dignatus est. De quo viri affatus vereri. Discant mulieres propositum pu-
perPsalmistam dicilur (Psal. xxm):« Dominusfortis doris, imitari solam in penetralibus, quam nemo vi-
el potens, Dominus polcns in proelio. » El rursum : rorum viderel, soius angelus reperiens, solam sine
c Dominus virtulum ipse esl rex glorioe. > Per Dei comite, solam sine tesle, ne quo degeneri deprava-
 35 • HOMILIJE DE TEMPORE. 54
retur affeclu,ab angelo salutatur. Disce, virgo, verbo- A in judicio et justitia. Per lisecenim regnum Chrisli,
Tum vitare lasciviam. Maria etiam salutalionem an- et in singulis quibusque fidelibus, et in universa per
geli verebatur. Eral tamen cogitans, inquit, qualis orbem muliiplicatur pariter el confirmalur Ecclesia.
essct isla salutatio (Luc. i). Et ideo cum verecun- Domum namque Jacob, totam Ecclesiam dicit, quse
dia, quia pavebat; cum prudentia, quia benedictio- vel de bona radice nata, vel cum oleaster essel, me-
nis novam formulam mirabatur, quse nusquam rito tanien fidei in boriam est inserta olivam : quam
lecta est, nusquam ante comperta. post triumphum passionis alloquens Salvator ait :
« Et ait angelus : Ne timeas,Mariavinvenislienim « Qui timetis Dominum, laudate eum, universum se-
« gratiam apud Dominum. > Quia salutatione inso7 men Jacob magniflcale eum (Psal. xvi).» Non aulem
lila, ulpote quae ei soli servabatur, ut viderat tur-, ideofuturi lemporis verbomagnusexiturusJesus, Fi-
batam, quasi familiarius notam vocans ex nomine,: lius Altissimivocandus, sceplrum David accepturus, et
ne limere debeal, jubel. Et quia gralia plenam vo- in domo Jacob regnaturus asserilur, quia, juxta
caverat, eamdem gratiam et astruit plenius, et ube- quod hseretici sapiunt, atque a veritate desipiunt,
rius explicat, dicens : Chrislus ante Mariam non'fuerit: sed quia homo
« Ecce concipies in utero , et paries filium, et assunrptus in Deum, clarificatus est ea claritate,
« vocabis nomen ejus Jesum. » Jesus salvator sive B D quam Yerbum Dei habuit, priusquam mundus esset,
salalaris interpretalur. Cujus sacramenlum nominis apud Palrem. Hoc est, ut idem filii nonien eamdem
alloquens Joseph angelus, exposuit: ipse enim (in7 Clrrisli personam, homo curri Deb plenus gratia et
quiens) salvum faciet populum suum a peccalis eo- yerilale sortirelur.
rum. Non ait populum Israel, sed. populum. suuni, « Dixit autem Maria ad angelum : Quomodo fiet
hoc est, in unitatem fldei ex proeputioet circumci- «istud, quouiamvirum non cognosco?» Propositum
sione vocatum. Quibus ex diversa parle congregatis,; suae menlis reverenter exposuit, vitam yidelicet
fieret unum ovile et unus pastor (Joan. x). yirginalem.se ducere decrevisse. Qusequia prima fe-
« Hic erit magnus, et Filius Altissinii vocabitur, et minarum tantse servituti se mancipare curayit, jure
« dabit ei Dominus Deus sedem David patris ejus.,» singulari prae cseleris feminis beatitate meruit ex^
Dictum esl et de Joanne, quia erit magnus, sed cellere. .«, Quomodo, inquit fiet istud?» Non ait,
quasi homo magnus : hic,quasi Deus magnus., unde hoc sciam? sed quomodo, inquit, iiet, quoniam
Ule enim magnus coram Domino, hic autem erit virum non cognosco ?» Ordinem videlicet obse-
magnus, inquit, et Filius Allissimi vocabilur. Idern quii.cui subdatur, inquirens, non autem signum cui
ergo Filius Allissimi, qui in utero virginali con- credat, flagitans. Neque enim decebat eleclam gene-
ceptus et natus est, idem homo in tempore creatus C [j ratura Deum virginem, dubiam diffidentia, sedpru-
ex matre, qui Deus est ante tempora nalus ex Patre. dentia cautam exsistere : quia nec facile poterat
Si aulem idem homo, qui Deus est, omiltat Nesto- homo nosse mysterium, quod in Deo manebat a
rius tanlum hominem dicere ex virgine natum, et soeculis abscondilum. Quia ergo legeral : « Ecce
hunc a verbo Dei non in unitatem personse, sed in virgo in ulero habebil, et pariet filium (Isa. vrr),»
societate, inseparabilem essereceptum. Alioquin non sed quomodo id fieri posset non legerat, scisci-
unum Christum verum Deum et hominem, sed duos tabalur ab angelo, quod in propheta non in-
(quod dici nefas est) asserere, ac per hoc non Trini- venit.
latem, sed qualernitalem praedicare convincitur. « Et respondens angelus, dixit ei: Spiritus san-
Calholica aulem fides, sicut unumquemlibet homi- «ctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbra-
nem carnem et animam, ita hominem el Yerbum «bit libi.» Non virili, inquit, quod non cognoscis, se-
unum Chrislum rectissime confiletur. Juxla quod mine, sed Spiritus sancti, quo impleris, opere con-
et angeli verba significant, quae dandam illi sedem cipies. Erit. in.te. eonceptio, libido non erit concu-
Davidpatrisejus asseverant. Qui enim eumdem ipsum piscenlix. Non erit seslus, ubi umbram faciet Spiri-
Patrem haberet David, quem Filium Altissimi vocari • tus sanctus. Yerum in eo quod ait: «Et virlus Altis--
pronuntiat, in duabus ulique naturis, unam Chrisli "* simi obumbrabit tibi, > potest etiam incarnati Sal-
personam demonstrat. Accepit autem sedem David, valoris utraque nalura designari. Umbra quippe a
ut nimirum gentem, cui David quondam et filii ejus lumine solet et corpore formari, el cui obumbratur,
temporalis regni gubernacula prsebuerunt, ipse per- lumine quidem vel calore solis, quanlum sufficit,
peluum vocaret ad regnum, quod eis paratum est ab reficitur, sed si ipse solis ardor perferri nequeat, in-
origine mundi. terposita vel nubecula levi, quolibet alio corpore
« Et regnabit in domo Jacob in selernum, et regni temperatur. Beata igitur Virgo, quia quasi purus
« ejus non eril finis. » Et Isaias ait: « Multiplicabi- homo omnem plenitudinem divinitatis corporaliter
tur ejus imperium, et pacis non erit finis. Super capere nequibat, virtus ei Altissimi obumbravil, id
solium David, et super regnum ejus sedebit, ut con- est incorporea lux divinitatis, corpus in ea suscepit
firmet illud, et corroboret in judicio et justitia lrumanitaiis. De quo pulchre proplreta : « Ecce Do-.
(Isa. ix). » Non dixit in acquisitione glorise, gaza- minus, inquit, ascendet super nubem levem, et in-
runrque terrestrium, non in vicloria gentium pluri- gredietur ^Egyptum (Isa. xix),» quod est dicere :
marum, urbiumque debellatione superbarum, sed Ecce Yerbum Dei Patri coseternum, lumenque de.
 SS HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. 56
lumine ante saecula natum, carnem in fine sseculo-A Fiat, inquit, sine viri semine conceptus in virgine;
rum, atque auimam nullo peccati pondere gravatam nascatur de Spiritu sancto integra caro. Sanctum
suscipiet, et de utero virginali lanquam sponsus de quod nascitur de homine matre, siue homine palre,
thalamo suo procedet in mundum. , vocetur Dei Filius.
« Ideoque et quod nascetur ex le Sanctum, voca- HOMILIAV.
»
« bitur Filius Dei. Ad distinctionem noslrse sancli-
FEMASEXTA: QUATUOR TEMPORUJI.
lalis, Jesus singulariter sanclus nasciturus asseri-
tur. Nos quippe elsi sancli efficimur, non tamen (Luc. i.) «In illo tempore, exsurgens Maria, abiit
nascimur : quia ipsa naturse corruplibilis conditione «in monl-anacum feslinationein civitalemJudse,et re-
conslringimur, ut merito cum Propheta gementes «liqua.»Accepto Yirginisconsensu,mox angelus coe-
singuli dicamus : « Ecce in iniquitatibus conceptus lestia repeiit: illa petit nionlana, festinat invisere Eli-
sum, etin delictis peperit me mater mea (Psa/.i,).» sabeth, non quasi incredula de oraculo, vel dubia de
Ille aulem solus veraciter sanctus est, qui ut ipsani exemplo : sed ut laela pro voto, religiosa pro offi-
conriitioneinnalursecorruptibilisvinceret, ex commis- cio, typicum pariter exemplum tribuens, quod om-
tione carnalis copulasconceptus nonesl.tSanctum, in- .. nis anima quae verbum Dei mente conceperit, virtu-
quit, vocabitur Filius Dei.» Quid ad hoc dicis, Nesto- B lum celsa statim cacunrina gressu conscendat arno-
riane, qui beatam Mariam Dei negas esse genitri- ris, quatenus civitatem Judae, id est confessionis et
cem, aptarn niteris impugnare veriiatem? Ecce dixit laudis, arcem penetrare, et usque ad perfectionem
Deum supervenlurum, Dei Filium nasciturum. Quo- fidei, spei et charitatis, quasi tribus in eamensibus
modo ergo aut Dei Filius Deus non est, aul quae valeal commorari.
Deiim euidit, quomodo &SO?6Y.OS, ki esl Dei Genitrix « Et intravit in dOmum Zachariae, et saiutavit
nonessepotest? «Elisabeth. » Disce, virgo, humililatenv Mariae,ut
« Et ecce Elisabelh cognata tua, el ipsa concepit et corpore casta, et pectore possis esse devola. Yi-
« filiiim in seneclute sua. Et hic mensis est sextus sitat junior seniorem, saluial virgo uxorem. Decet
« illi quse vocatur sterilis, quia non erit impossibile enim ut quo caslior virgo, eo sit humilior : et se-
« apud Deum orime verbum. »' Ne virgo se parere nioribus lionorem deferens, habitum caslitatis pra-
posse diffidat, accepil exemplum anus sterilis pari- conia commendet humilitalis. Aliter : Maria ad
turse, ul discat ornnia Deo possibilia, eliam quae na- Elisabeth, Dominus ad Joannerri. Haec, ut Spirilu
turee ordini videntur esse contraria. Si quem vero sanclo replealur, illius ul baplismo consecretur.
movet, quomodo beatoe Marise cognalam dicat Eli- Majorumque humifiatio, minorum est utique exalta-
sabeih, cum hsec de domo David, illa de filiabus G tio. Denique sequitur'•:
Aaron originem duxerat, aniriiadvertat proavos ea- « Et factum est ut audivit salutationem Mariae'
rum liberis invicem nuplum tradilis, utraque tri- « Elisabelh, exsultavit infans in utero ejus. Et re-
bum potuisse conjungere. Cui si hsec expositio forte « pleta est Spiritu sancto Elisabeth. > Yide distin-
non sufficeret conlenliose insistenli, quasi hoc con- ctionem, singulorumque verborum proprietales. Yo-
tra interdictum legis lieri nequiveril, legat Exodum, cem prior Elisabelh audivit, sed Joannes prior gra-
ubi scriptum esl: « Accepit autem Aaron uxorem tiam sensit : illa naiurse" ordinem audivif, isle
Eiisabelh, fllii Aminadab, sorovem Naason, quaa exsultavit ratione myslerii: illa Marise, iste Domini
peperit ei Nadab, Abiu, Eleazar, et llhamar (Exod. sensit advenlum. Isfaegratiam loquuntur, illi inlus
vi). » Yideaique anle edictum legis superna pro- operantur pielatis myslerium , aiilequam maternis
visione sacerdotalem regali jam junctam fuisse pro- adoriuntur profeclibus, duplicique miraCuloprophe-
geniem, ut virielicet DominusJesus Christus, qui se- tant malres spiritu parvulorum. Exsullavit infaris, et
cundum carnem verus rex et sacerrios erat futurus, repleta est mater. Non prius mater repleta, quam
ipsam quoque carnem de utraque, David scilicet et filius. Sed cum filius esset repletus Spirilu sancto,
Aaron, stirpe' susciperel. Cnde ct in bac utraque , replevit et matrem.
tribu clrrisma per legem myslicum celebralur, Chri- "" « Et exclamavit voee magna, et dixit: Benedicta^
sli nimirum nominis pariier et generationis prsenun- « lu inter mulieres, et Ijenedictus fructus ventris-
tium : et ipse David domum Dei ingrediens, panem « tui. » Nolandum quod proemissamde Christo pro-
sanctum el gladiuni quasi rex et; sacerdos accepit, phetiam, non rerum lantum miraculis, sed et ver-
illum videlicet de suo semine venturmn praeflgurans, borum proprielate compleclitur. Isle est enim fru-
qui etpro vestra libertale regis jure pugnaret, et pro clus, qui David palriarcbae sub jurejurando promit-
vestra libertatis absolutione panem suaecarnis of- titur: « De fructu veritris lui ponam super sedem
ferret. tuam (Psal. cxxxi).•» Simulque intuehdum, quod7
« Dixit autem Maria : Ecce ancilla Domini, flat eadern voce Maria' ab Elisabeth, qua- a Gabriel,
« mihi secundum verbum tuurn. » Quanla cum de- benedicitur, qualenus et angelis et hominibus ve-
votione humilitas, quae et angeli promissiim optat neranda, et cunctis merito feininis prseferenda mon^
impleri, et seipsam quoe mater eligitur, nuncupat strelur.
ancillam, aperlissime insinuans quia nihil sibi me- t Et undc hoc milii, ul veniat mater Domini mei
rili vindicet in eo, quod Domini jussis obsecundet. c ad me? » Non quasi nescia perquirit, quod nimi-
57 HOMILLE DE TEMPORE. 53"
rum sancli Spiritus esse cognoscitur, se videlicet a .k ubi dictum est:« Magnificatanima mea Dominum.»"
matre Dominiad pignoris sui perfectum salutari: sed Sola quippe anima illa, cui Dominus magna facere
miraculi novitate perculsa, non hoc sui muneris, sed dignatur, dignis cum praeconiis magnificare, et ad
muneris fatetur esse divini. consortes ejusdem voti ac proposili potest cohor-
« Ecce enim ut facla est yox salutationis luso in tando dicere : « Magnificate Dominum mecum , et,
« auribus meis, exsullavil in gaudio infans in ulero, exaltemus nomen ejus in invicem (PsaL. xxxm). »,
« meo.»Erubescebat Elisabelh onus parientis, quan- Nam qui Dominum, quem cognovit, quantum in se
diu nesciebat mysierium rellgionis. Sed quaeoccul- est, magnificare et nomen ejus sanctifi.eare contenii
tabat se, quia conceperat filjum, jactare se coepit, pserit, minimus vocabitur in regno cpslorum. San-
quia generabal prophetam. Elquae anieerubescebal, clum aulem noiuen ejus vocatur, quia singularis
benedicit: et quoedubitabal anle, firmatur. « Ecce culmine polentise transcendil omnem crealuram ,
eniin, inquit, ut vox salutationis luae facla est in alque ab universis quaefecit, longe segregatur. Quod
auribus meis, exsullavit in gaudio infans in utero graeca loculione melius intelligitur,. in qua ipsunr
meo. » Itaque magna voce clamavit, ubi Domirii verbuni quod dicitur aytov.quasi extra terran) esse
sensit advenlum, quia religiosuni credidil partum, significat. Cujiis eliam nos imitalione, pro modulo
ubi prophelse ortus, non affeclaie fidem generalionis * nostro segregari, praeeipimur, ab omnibus qui-non
adsciscerel. sunt saucti, nec Deo dicati, dicente Domino: « Sancli
t El beata quoe credidisli, quoniam perficientur estole, quia ego sanctus sum(Lev. xx).» Quicunque
< ea quae dicta sunt tibi a Domino. » Vides non du- enim se consecraverit, merito extra mnndum vide-
bilasse Mariam, sed credidisse, et ideo fructum fidei bilur. Potest eninrei ipse dicere : Super terram am-
consecutam. Beata, inquil, qtiae credidisli, el vere bulantes, conversationem in coelishabemus.
beata, quae sacerdote prsestanlior, cum sacerdos « Et misericordia ejus in progenie et progenies
negassel, virgo correxit et pignore. Pariterque no- « timenlibus euin. » A specialibus se donis ad gene-
tandum, quanla Elisabeth animum gratia , Maria ralia Dei judicia convertens, tolius huinani generis
intrante, ditavit, quam simul de prselerilo, prsesenti stalum describit. Et quid superbi, quid humiles.
atque fultiro, prophetise spiritus illuslravit. Dicens mereantur, quid filii Adae per liberum arbitrium,
enim: t Quaecredidisti beata, t apcrte indicat, quia quid filii Dei sive per gratiam, alterius versibus
verba angeli, quse dicta ad Mariam fuerant, per Spi- explicat. Non ergo, iriquit; soli mihi fecit magna, qui
ritum agnovil. Atque subjungens: « Perficienmr ea potens est, sed inomnigenle el progenie, qui timet
quse dicta sunt tibi a Domino, » quae etiam eam in eum, el operalur justitiam, acceplus est illi.
fuluro sequerentur prsevidit. Matrem vero Domini ' J; i Fecit potentiam in brachio SUQ,dispersii super-
sui nominans, quia Redemplorem huinani generis in « bos menle cordis sui. » In brachio suq, in ipso D.ei
utero porlaret, inlellexit. Filio significat. Non quod Paler figura determinetur.
« Et ait Maria : Maghifical anima mea Dominum. carnis humanse, eique Filius lanquam niembrum
« Et exsultavit spiritus meus in Deo salutari meo. > corporis adhaereal, sed quia omnia per ipsum facla
Tanlo,.inquil, me Dominus tamque inaudito munere sunt, ideo brachium Domini dictus est. Sicut enim
sublimavil, quod nou ullo linguse officio explicari, tuum brachiuui per qtiod operaris,,sic Dei brachium
sed ipso vix inlirni peclons affectu valeat compre- dicium est ejus verbum, per quori verbum operatus
bendi. El ideo totas anirni vires in agendis gratiarum est munrium. Cur enim homo brachium, ul aliquid
laudibus offero, totum in coritemplandam magnitu- operetur, extendil, nisi quia non conlinuo fit quod
dinem ejus cui non es.t flnis, quidquid vivo, sentio, dixeril? Si autem tantapotestatepraevaleret, ut sine
discerno, gratulanterimpendo.Quiaet ejusdem Jesu, ullo motu corporis sui quod diceret fieret, brachium
id est salutaris spiritus meus seterna divinilate lseta- ejus verbum, ejus esset. Cum ergo audivimus bra-
tur, cujus mea caro lemporali conceptione foetatur. cliium Dei Patris esse Dei Filiurn, non nobis obstre-
Cui simile est illud Psalmistse: « Anima autem mea pat consueludo carnalis, sed quanlum illo donante
exsultabil in Domino, et delectabitur super salulari possimus Der virtutem, et Dei sapientiam cogitemus,
ejus (Psal. xxxiv). » Et ipse enirn Patrem Filiumque per quem faeta sunl omnia.
pari venerabatur amore. « Deposuit polentes de sede, et exaltayit humiles.
« Quia respexit humilitatem ancilloe suse, ecce « Esurientes implevit bonis., et divites dimisit ,ina-
« enim ex hoc beatarn me dicent omnes generatio- « nes. » Quod dixit in brachio suo, et quod proemisit
« nes. > Cujus humilitas respicilur, recte beata ab in progenies et progenies, his quoque proximis per
hominibus cognominanda gratulatur: sicut econtra- singula commota est adnectendum versiculis, quia
rio, cujus superbia despecla condemnalur, Evse, id videlicet per omnes saeculi generationes, et perire
est vae, sive calamitatis nomine mulctata tabescit. superbi, et humiles exaltari, piajustaquedivinaapo-
Decebat enim ut, sicut per superbiam primaeparentis tentioe dispensatione non cessant.
nostraemors in mundum intravit, ila denuo per hu- « Suscepit lsrael puerum suum, meraorare mise-
mililatem Mariaeintroitus panderetur vitse. « ricordioe.suse. » Pulchre puerum Domini. appeliat
« Quia fecit mihi magna qui potens esl; et san- Israel, qui ab eo sit ad salvandum susceptus, obe-
rctum nomen ejus. » Ad inilium carminis respicit dientem videlicet et humilein, juxla quod Osesedi-
59 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. 10
cit: « Quia puer Israel, et dilexi eum (Ose. xi). » .i summi sacerdotii honor prsestabatur. Denique Jose-
Nam qui contemnit humiliari, non polesl utique sal- plrus referl in hunc modum, dicens : Yalerius Gra-
vari, nec dicere cum propheta : « Ecce enim Deus tus, Anna sacerdotio deturbato, Ismaelem pontificem
adjuvat me, et Dominus susceptor est animse mese designavit, filium Bassi. Sed et hunc non mullo post
(Psal. Lrrr). > — « Quicunque aulem humiliaverit se abjiciens, Eleazarum Ananise pontificis filium ponti-
sicut parvulus , hic est major in regno coelorum ficalui subrogavit. Post annum vero etiam hunc arcet
(Mattli. xvm). » officio. Octavianus imperalor regnavit annis quin-
« Sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et quaginla sex, et Simoni cuidam Canifi filio pontifl
« scmini ejus in ssecula. » Semen Abrahae non car- calus tradidit ministerium. Quo non amplius et ipse
nale, sed spirilale signiflcat, id est, non tantuni quam unius anni spatio perfunclus, Josephum cui
carne progenilos, sed sive in circumcisione, seu in et Caiphas nomen fuit, accepit successorem. Ac per
prseputio, fidei illius sequentes vestigia. Nam et ipse' hoc omne lempus quo Dominus noster in terris do-
in prsepulio positus credidit, reputalumque est ei ad euissedescribitur, intraquadrienniispatio coarctatur.
juslitiam, atque ejusdem frdei signaculum circumci- in quo quatuor istse (quas Josephus memorat) suc-
sionem accepit, ut sic utriusque populi pater fieret cessiones pontiflcum describuntur, vix unoquoque
per fidem, juxla quod Aposlolus ad Romanos plenis- ;B per annos singulos ministraule. Quia ergo Joannes'
sime disserit. Adventus ergo Salvaloris, Abrahse est illum prsedicare veniebat, qui et ex Judsea quosdam,
et semini ejus promissus in saecula, hoc est, filiis et multos ex gentibus redempturus erat, per regem
promissionis, quibus dicitur : « Si autem vos Christi, gentium, et principes Judseorum prsedicalionis ejus
ergo Abrahoe semen estis, secundum promissionem tempora designanlur. Quia aulem gentilitas colli-
teredes (Gal. rrr). » Bene autem vel Domini vel genda erat, et Judaea pro culpa perfidisedispergenda,
/oannis exortum matres prophetando prseveniunt,'ut ipse quoque descriptio terreni principatus ostendit.
sicut peccatum a mulieribus coepit,ita etiam a mu- Quoniamet inRornana republica unus prsefuissedescri:
lieribus bona incipiant. Et quae per unius deceplio- bitur,et in Judseaeregno per quartampartemplurimi
nem periit, duabus certatim prseconantibus rirundo principabantur. Yoce enim nostri Redemptoris dici-
vita reddatur. •tur: « Omne regnum in seipso divisum, desolabitur
HOMILIA YI. (Luc. xi). » Liquet ergo quod ad finem regni Judaea
pervenerat, quse tot regibus divisa subjacebat. Apte
SABBATO QUATCOR TEMPORUM. quoque non solum quibus regibus, sed quibus eliam
(Luc. rri.) « In illo tempore, anno quinto decimo sacerdotibus actum sit, demonstralur: ul quia illum
« imperii Tiberii Coesaris, procurante Pontio Pilalo C Joannes Baptista praedicaret, qui simul rex et sacer-
« Judseam, tetrarcha autem GalilaeaeHerode, Phi- dos exsisleret. Lucas Evangelista praedicationis ejus
« lippo autem fralreejus tetrarcha lturaese et Tra- tempora, per regnum et sacerdolium designavit.
« chonitidis regionis, et Lysania Abilense tetrar- « Et venit in omnem regionem Jordanis, prsedr-
« cha, >et reliqua. Herodes,Philippus, et Lysania, qui « cans baptismum poenitentise, in remissionem pec-
cum Pilato praeside Romano Judseam regebaut, filii « catorum. > Cunclis legenlibus liquet, quia Joannes
sunt Herodis, illius sub quo Dominus natus esl. baplismum poenitenlioenon solum pr*dicavit, verum
Inter quos et ipsum Herodem Archelaus frater eo- etiara quibusdam dedit, sed tamen baplismum suum
rum decern annis regnavit. Qui a Judseis ob intolera- in remissionem peccatorum dare non potnit. Remis-
bilem animi feroeitatem apud Augustum criminatus, sio elenim peccatorum, in solo vobis baptismp Clrristi
seterno apud Yiennam disperiit exsilio. Regnum vero iribuitur. Nolandum ilaque quod dicitur, prsedicans
Judsesequo minus validum fieret, idem Augustus per baptismum posnilentise in remissionem peccatorum,
telrarcuias scindere curavit. Porro Pilatus duode- quoniam baptismum quod peccala solverel, quia
cimo anno Tiberii Csesaris in Judseam missus, pro- dare nonpoterat, prsedicebat. Ut sicut incarnalum
curalionem suscepit genlis, atque inibi per decem Verbum Patris praecurrebat verbo praedicationis, ila
conlinuos annos, usque ad ipsum pene finem Tiberii •" baptismum poenitenlise quo peccala solvi non pos-
perduravit. sunt.
« Sub principibus sacerdotum Anna etCaipha, fa- « Sicut scriptum est in libro sermonum Isaiae pro-
« ctum est verbum Domini super Joannem Zachariae « phelae (Isai. XL): Yoxclamantisin deserto, parate
« filium in deserto. » Ambo quidem, incipiente prse- « viam Domini, reclas facite semitas Dei noslri. >
dicafione Joannis, id est Annas et Caiphas, principes Idem vero Joannes Baptista requisitus quis esset,
luere sacerdolum, sed Annas illum annum^ Caiphas respondit: « Ego vox clamanlis in deserlo. > Qui
vero illum, quo Dominus crucemascendit, adminislra- ideo vox a prophela vocatus est, quia Yerbum proei-
bat; etquidem tribusaliisinmediopontificatuperfun- bat. Qui eliam in desertum clamat, quia dereliclae
clis, verum hismaxime, qui ad Dominipassionem per- ac destitutse Judaesesolatium redemptionis annun-
tinerenl, ab Evangelista commenioratis. Legalibus lial. Quid autem clamaret, aperilur cum subditur :
namquetuncpraeceptis vietambitucessantibus, nulli « Parate viam Demini, rectas facite semiias ejus. »
pontificalus honor vitae vel generis merito redde- Oninis qui fidem reclam et bona opera praedicat,
batur : sed Romana potestate aliis nune, item et aliis qui aliud quam venienti Domino ad corda audientium
ii HOMILI^EDE TEMPORE. 42
viam parat, ut hanc vis gratiae peneirel, tumen veri- .i deserta sectantem, ct inaudilam piius poenilentiam
latis illustret. Ut reclas Deo semitas faciat, dum in remissionem peccatorum , vel doclrinam prsedi-
mundas in animo cogitationes per sermonem bonae cantem, miram abstinentiam conservantem, bap-
praedicationisformat ? lismum quoque non solum docentem, sed eliam
« Omnis vallis implebitur, et omriismons etcollis dantem : seslimaverunt apud semelipsos, quod ipse
« humiliabitur. » Quid lroc I/>eovallium nomine, nisi esset Christus, qui eis fuerat promissus; et ideo
lnimiles? quid monlium et collium, nisi superbi ho- miserunt ab Hierosolymis sacerdotes el levitas ad
inines designanlur? In adventu igilur Redemploris Joannem , ut interrogarent eum : « Tu quis es ? »
valies impletae,montes vero et colles humiliali sunt, Quod enim hac suspicione permoti, ad eum interro-
quia juxla ejus vocem « omnis qui se exaltat, humi- gandum miserint, alius evangelista Lucas scilicet ma-
liabiiur: et qui se humiliat, exaltabitur (Luc. xvrri).» nifeste declarat, dicens : « Exislimante autem popu-
Yallis etenim implela creseil, mons autem et collis lo, et cogitanlibus.omnibusincordibus suis de Joanne,
humiliatus decrescit. Quia nimirum in fide Mediato- ne forte ipse esset Christus (Luc. nr). »
ris Dei et hominum , hominis Jesu Christi, et gen- « Miserunt ab Hierosolymts sacerdotes et levitas,
tilitas plenitudinem gratise accepit, et Judaea per « ul interrogarent eum: Tu quis es? » Sed veritatis
erroremperfidise, hocunde lumebat, perdidit. < Et! B prseco quid de se dicat, audiamus.
« erunt prava in directa, et aspera in vias planas. » « Et confessus est, et non negavit, etconfessus est,
Prava in directa fiunt, cum malorum corda per inju- « Quia non sum ego Chrislus. » Si quaerasquid con-
stitiam detorta , ad justilise regulam diriguntur.. Et fessus est, et quid non negavit : coufessus est quod
aspera in vias planas rnulantur, cum immites atque non erat, nori negavit quod erat. Confessusest se non
iracundiaementes, per infusionem siipernsegralise, esse Christum , sed non negavit se proecursorem
ad lenilalem mansuetudinis redeunt. Quando enim Christi. Confessus est se non esse judicem , sed non
verbum veritatis ab iracunda menle non recipilur, negavit prseconem se esse judicis. Confessus esl non
quasi asperilas itineris gressum pergentis repellit. se esse sponsum, sed se non negavit amicum sponsi.
Sed cum iracunda, per acceptam mansuetudinis gra- Corifessusest non se esse verbum , non se negavit
tiam, correplionis vel exhortalionis verbum recipit, esse vocem. Elegit enim solide subsistere in se, ne
ibi planam viam prsedicalor invenit, ubi prius pro humana opinione inaniter raperelur super se. Magis
asperilate itineris pergere, id esl praedicationisgres- enim voluit humilis inter membra Chrisli numerari,
sum ponere non valebat. quam ejus nomen immeritus usurpare, et ab ipso
« Et videbit omnis caro salutare Dei.» Quia omnis corpore Christi abscindi. Quia cum eum magnum
caro accipitur omnis homo, «salutareDei, > videlicet C alii putarent, ipse parvum se sestimavit. Aliis enim
Chrislum, in hac vitaomnis homovidere non potuit. magna de se sestimantibus, ipse de se nrinima sensit,
Ubi ergo in hae sentenlia prophela prophetias oculum conservans illud quod Scriptura dicit : « Quanto
nisi ad extremum judicii diem lerrdit? ubi cum aper- magnus es , humilia te in omhibus, et coram Deo
tis coelis,ministrantibus angelis, consedenlibus apo- invenies gratiam (Eccle. irr). »
slolis, in sede majeslatis suaeChristus apparuerit, «Et interrogaverunt eum : Quidergo? Elias es tu?
omrieshunc et electi et reprobi pariter videbunt,ut «Qui dicit: Non sum. » Et de persona ideo Joannem
et justi de muuere'retributionis sine flne gaudeant, interrogabant, quia in oraculo Malachiaeprophelae,
et injusti in ultione suplicii in perpetuum gemanl. Eliaeadventum promissurn habebant, Doniinodicen-
te : « Ecce ego lnitlam vobis Eliaro Thesbiten , qui
HOMILIAVII.
convertet corda patrum in filios, ei corda flliorum
DOMISICA QUAB.TA ADVENTUS. ad patres eorum (Malach. iv).» Sed quod de secundo
( JOAK.i.) « In illo tempore, miserunt Judoei ab adventu Domini prsedictum eral, illi rie primo
« Hierosolymis sacerdotes et levitas ad Joannem, ut diclum arbitrantes, confilente Joanne, quod non
« inlerrogarent eum: Tuquis es? »[etreliqua. Potest _ esset Christus, inlerrogaverunt. eum, dicenles :
movere ad invesligandum, quare Judaeiab Hiefoso- « Quid ergo? Elias es tu? Qui dicit : Non surn. »
lymis sacerdotes et levitas mittenles ad Joannem, Ex cujus responsione non parva nobis quaestio
lam sollicite et studiose requirerent eurn, dicentes : or-itur, si aliam Evangelii leclionem ad memoriam
« Tu quis es ? > Sed ad haec facilis et vera palet reducamus. Legimus enim alibi, quod requisitus
responsio, quia vulgala res erat apud Judaeosin fre- Dominus a discipulis de adventu' Eliae, respondit:
quenlatione legis, ut illud Moysi: « Prophetam sus- « Eiias jam venit, et non cognoverunt eum, sed
eitabit vobis Deus de fratribus vestris, tanquam me : fecerunt in eum qusecunque voluerunt. Et si vul-
ipsum audielis, juxla omnia quse locutus fuerit yobis lis scire, Joannes ipse esl Elias (Malth. xi, xvn).»
(Deut.xvrrr).»Etex oraculis prophetarum manifesta- Cum ergo Domimis dical, Joannes ipse est Elias,
lum, quodChristus esset in mundum venturus, etno- quare Joannes, interrogalus dicit, Non sum Elias ?
vam doctrinam prsedicaturus; et ideo quia audierant Nihil magis dissonum videripotest, quam esse, et
Joannem perrepromissionemangelicam de sene patre nonsum. Nunquid aliudverilas sentit, et aliud prae-
et sterili matre esse nalum, audierant in ejus nativi- cursor et propheta veritatis? Nunquid aliud judex
(ate iinguam patris solutam, videbanique juvenem nunliat, et aliud prsecoclamal? Non. An simul.Elias
PATROL. CXVIII. 2
45 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS n. — HOMIL. U
et Joannes esse poterat ? Sed utrumqtie quomodo Ai bum eralapud Deum elDeus eral Verbum (Joan. i). >
verum sit, cito cognoscimus, si verba angeli, quibus Et iterum : « Verbum caro factum est, ethabilavit in
ad Zacbarlam-fociilus est cum Joannem nasciturum nobis (Ibid.). J Ne enim Domino apparente huniana
praediceret, ad memoriam reducamus. Ait enim inter caecitasin ejus claritate subitooffenderet, missus cst
csetera :'« Ipse proeibit ante illum in spiritu et vir- Joannes ante Dominum quasi lu.cerna ante solem, vox
lute Eliae (Luc. i). » Ex quibus verbis ostendiiur, anle verbum, prseco anle judicem, ut scilicet per ejus
quia Joannes in persona Elias non erat, in spiritu praedicationem corda hbminum ad videndum Deum
autem Elias erat. Quia sicut Elias advenium Domini proepararentur, sicut per Joannem evangelisiam
secundum praecessurus est, quando venturusesl judi- dictum est: « Fuit homo missus a Deo, cui nomen
care mundum : sic Joannes advenlum Domini pri- Joannes erat. Hic venil in leslimonium, ut testimo-
mum prsecessit, quando venit redimere mundum. nium perhiberet de lumine, ut omnes crederenl per
Et siculille prseco futurus esl Judicis, ila iste prse- illum. Non erat ille lux, sed ul testimonium perhi-
cursorfaciuseslRedemploris. Et ideo quod Dominus beretdelumine.» Clamabatergo Joannesindeserto, id
dicit de spirilu, hoc Joannes denegal de persona. est in Judseorum popnlo. Quia enim deserlum diciiur
Et quod Joannes depersona negat, hoc Dominus de derelictum, recte deserti nomineJudaeorumcenseiur
"'
spiritu affirmat. Quamvis igitur tempore fuissent di- populus, qui derelinquens Dominum, dereliclus est
visi, tamen spiritu fuerunt uriiti. Et quia Dominus ab eo, sicut eis alibi Deminus exprobrat, dicens:
spirilualibus discipulis loquebatur, quibus datum s Ecce relinquetur domus yestra deserta (Luc. xv). »
erat nosse mysterium regni Dei^dignum erat ul spi- In hoc ergo. deserto Joannes clamabat, cum peccan-
ritualem de Joanne sententiam proferret, dicens : tibus poenitenliam prsedicabat, dicens : « Geniniina
« Joannes ipse est Eiias. » Joannes vero requisitus a viperarum, quis oslendit.vobis fugerea ventura ira?
Judaeis, qui lanlum litleram , non aulem spirilum , facite ergo fructus dignos poenitenliae (Luc. m). »
pensare noverant, dignum fuit ut non de spiritu, sed Sed adhuc quid claroaverit, audiamus : « Dirigila'
de sua persona diceret: « Non sum Elias. » Denique viam Domini, sicut dixit Isaias propheia. > Via
si quis amborum praeconum aclionem diligenler in- enim Domini ad cor dirigltur, cum ad praecepta Dei
spiciat, unum euriidemque spirilum, in utrisque ope- audienda cor humiliter inclinalur. Aliler: Yia Domini
ratum, intelligit. EUas namque ln deserto fuit, simi- ad cor dirigitur, cum bonum quod cor inlelligit, ma-
liler et Joannes. Elias quadraginta diebus el noctibus nus operalur. Sed doctor quilibet in exemplo Joan-
jejunavit (///. Reg. xix)^,f4.Joannes inauditam prius nis dirigit viamDomini, quando tleclinare a-malo, et
abstinentiam tenull: quia locustas et mel silvestre r facere bonuni persuadel, ut videlicet mundalo adilu
comedil (Marc. i). Elias zonam pelliceam habuit cordis, illum habitatorem habere possit qui dicit:
circa lumbos (IV Reg. r), similiter et Joannes « Ecce ego slo ad oslium et pulso. SLquis aperuerit
(Malth. m). Elias Jordanem fluvium pallio divisit mihi, iritrabo ad illum ,et eoanabo:cum illo, et ille
(IV Reg. xix), et Joannes in Jordane fluvio.baptizavit mecum (Apoc. rri). » Taliter igitur, nobis viam Do-
(Joan. i). Elias persecutionem ab. Achab regeet mini prseparantibus, Jesus ad cor nostrum per fidem
impiissirna regina Jezabel passus est (/// Reg. xix), venire dignabitur, sicut ipse ait in^Evangelio: « Si
et Joannes ab Herode propter Herodiadem capite quis diligit me, sermonem meum servabit, et Paler
truncatus est (Marc. vr). « Prophela es tu ? Et re- meus diliget eum, et ad eum veniemus , et man-
spondit : Non. » Ideo autem Joannes prophetam se sionem apud eum faciemus (Joan. xrv). » Unde i>er
esse negavil, quia plus quam prophetam se esse inteb- Psalmistam prasdieatoriljus dicitur: « Iter facite ei
lexit. Prophefse enirn officiumesl venlura praedicere, qui ascendit super occasum : Dotninus nomen illi
non autem demonstrare. Ergo Joannes plusquam (Psal. LXVII).» Sed quia sacerdotes et levitse magis
prophela fuit, quia eum quem venlurum praedixit, reprehendendi studio quarn discendi volo Joannem
etiam venisse digito demonstravit, dicens : « Ecce inlerrogabanl, lacite evangelisla manifestare cura-
Agnus Dei, ecce qui lollit peccata mundi (Joan. i).» •j) vit, cum adjunxit:
Sedsacerdotes etlevi tse,qui ad Joannem missi fuerant, « Et qui missi fuerant, erant ex pharisseis. » Ac si
adhuc diligentius quis sit inquirunt, dicentes ;- diceret: Hli Joannem de suis actibus requirebant,
« Quis ergo es, ut responsum demus his qni mise- qui magis solebant doctrinam invidere, quam imitari.
« runt nos? quid dicis de teipso ? > Sed ille qui se « Et interrogaverunt eum et dixerunt ei. J Sed hi
Chrislum negaverat, qui se neque Eliam neque pro- qui missi fueranl, quia de persona responsum acce-
pbelani essedixerat, quid de se sentiat, aperit cum perant, eiiam de ministerio inquisilionem faciebant
subjungit.: dicentes : « Quid ergo bapliz-as, si lu rion es Chri-
« Ego vox clamantis in deserto. > Pulchre se Joan- t stus, neque Elias, neque propheta ? » Ac si dice-
nes vocem.dixit, quia verbum praeibat. In humana rent: Cujus auctorilatis es, ut novam doctrinam au-
enim locutione vox praeceuit, et postmodum verbum deas docere,eiinaudilum prius hominibus baptisrmrrn
sequitur iquianonpoteritverhum formari, nisi prius dare, cum tu non sis Christus, nequeElias, neque
vox sonuerit.- Recte ergo Joaimes se vocem fatetur, . propheta ? Et qiiia, secundum apostoli Petri senten-
quiaverbum prseibat, illud scilicet de quo Joannes tiain (IPelr. iii), parati setnper esse debemus, ad
evangelista dicit: «In principio erat Verbum, el Ver- reddendam rationem qmni poscenti, de ea qua3in
 45 HOMILUEDE TEMPORE. M
nobis est fide, percontalus Joannes cur baptizaret, \ tis suaetempora eum non coanguslant. Quoniam qui
rerpondit dicens : post me natiis est de matre sine patre anle omnem
i Ego baptizo in aqua. » Ubi notandum quia in crealuram,' sine uilo initio genitus est ex patre sine
aqna se bapiizare dixil, non in Spiritu, quia cor- matre. De quo alibi ipse Joannes ait: « Meoportet
pora abluebal, sed peccata non dimittebat. De quo minui, illum autcm crescere (Joan. m). J In cujus
scriptum esi: « Erat Joannes in deserto prseclicaris corhparationis magniludine, quam se parvum credat,
baptismum poeniientiae(JI/fli'c.i).» Et ilerum :«Joan- manifeslat adjungens : « Cnjus non sum digrius ut
nes baplizavil aqua, vos autem baptizabimini Spiritu solvam ejus corrigiam calceamenti (Joan. i). » Ubi
sancto (Act. i). » Quare ergo baptizabat, si peccata considerandum esf, quia cum magna sit Joannis
non dimitlebal ? Nunquid per hoc ejus baptismum sanclitas, non minor ejus declaralur humilitas. Cum
vacuum videbatur? Non. Nimirum ut prsecursionis enim tantoe sanctitatis esset, ut a turbisChristus esse
suaeordinem servans, qui nasciturum Christum na- putaretur, tantse humilitatis fuit, ut ad solvendam
scendo proevenerat, baptizaturum quoque in Spiritu ejus corrigiam calceamenti indigniim se judicaret. Si
baptizans in aqtta praeveniret. Nam et sacerdoles spiritalem sensum scquamur, est in corrigia cal-
hodie in aqua baplizanl, quia per exterius minisle- ceamenli, ligatura mysterii. Calceamentum quippe
rium bapiizalorum corpora in aquainlingunt, sedille 5 ex morluo fit animanti. Quia enim calceamentum
solus in Spirilubaptizat, qui per Spiritum sanctum pedes munire solet, recle per calceamenlum Do-
peccala dimiltit. De quo vocePalris ad eumdein mini, ejus humanilatis incarnalio designatur. Quo-
Joannem diclumest: « Super quem videris Spiritum niam cum invisibilis Deus in homine, quem assum-
sanctum descendentem quasi columbam , et manen-
psit, nobis" visibilis apparuil, quasi calceata di-
lem super eum, hic est qui baptizat in Spiritu san- vinitas ad nos venit, sicut
ipse per Psalmistam
clo. » El siculVerbumpraedicando prseibat, ita suum dici!: « In Idumaeamextendam calceatnentum meum
baptismum in quo peccala non solvebantur, illius (Psal. LIX).» Idumaea autem, quae sanguinea inter-
verum baptismum praevenirel, in quo peccala relaxa- pretatur, signilicat gentilem populum, qui variis
rentur. Unde secundum alium evangelislam, videli- facinoribus peecatorum eral sanguinoientus. Quasi
cet Matlhseum, bene respondisse Joannes dicilur : enim Dominus in Idumaeamcalceamentum exlendit,
« Ego quidem aqua baplizo vos in' poenilentiam , »
quando per incarnationis suae mysterium gentibus se
et post pusillum adjecit: « lpse vos baptizabil in manifestavit. Sedejus corrigiam calceamenli Joannes
Spiritu sanclo et igni (Matth.m). »Ignis enim nomine solvere non prsesumpsit, quia incarnationis ejussecre-
Spiritus sanclus desiguatur. De quo Salvator ait: , lum, qualiter obumbranle Spiritu sancto, Virgo con-
« Ignem veni mittere in terram, et quid volo nisi ut ' '
ceperit, nec ipse perscrulari prsesumpsit, qui eum in
ardeat (Luc. xn)? » Nec putandum est baplismum carne venientein eliam demonslravit. Alta
digito
Joannis parum profuisse hominibus, qui elsi peccata enim et inscrutabilia sunt sacramenta divinitalis,
non dimitlebat, omnes lanren qui ab illo baptizaban- nec ea mortalium quisquam discurrere.potest, sicul
lur, sub peccati vinculo conslriclos esse senliebat. per prophelan dicitur: « Generationem illius quis
Et ideo Redemplorem nostrum et mundalorem, mox enarrabit (Isa. LIH)? J Hujus iuscrutabilem profun-
ubi appariiisset, qui peccala dimittere posset, quse- dilaleni considerabat Paulus ajostolus, cum dicebal:
rere necesse habebant. De qiio voce prsecursoris « 0 altitudo diviiiarum sapienliae et scienlise Dei,
sui adhuc subditur : «Medius autem vestrum stelit, sunl jtfdicia ejus, et quani
quam incomprehensibilia
« quem vos nonscitis.» Medium autem hic Dominum viae ejus! Quis enim cognovit sensum
investigabiles
Jesum Christum dicit, qui dum sit excelsus super Domini ? aul consiliarius ejus fuit (Rom. xvi) ? »
quis
omnia , ex Juriaeiscarnem assumens, inter hdmines Et Psaimista : « Quam
r magnificata sunl opera lua,
conversari dignalus est, sicut ipse ait discipiilis » Est quoque el in corrigia cal-
Domine (Psal. xc)!
c Ego atitem in medio veslrum sum sicul qui mini-
ceamenti aliud quod considerari subtililer poiesl.
sirat (Luc. xxn).» Quem medium stetisse, non au-
Cqnsuetudo enim fuit apud veteres utsi quis uxorem
tem cognitum esse dicil : quia per humanitatem ' ( fralris defuncti ille ejus conigiam
accipere nollet,
hominibus vel Judseis visibilis apparuit, sed plurimis calceamenti
mansil. Cnde Joannes solverel, qui ad hanc propinquitatis
per divinitalem incognilus
jure sponsus accederet, et ob banc causam illnis
evangelista dicit: « In propria venit, et sui eunvnou domus, discalceati domus appellaretur in Israel,
receperuiii (Joan. x-i). » De quo adhuc subditur : sicut exemplo Rulli Moabilidis discimus. Christus
«Ipseesl qui post me venlurus est, qui anle me
autem inter homines sanclae Ecclesiaesponsus appa-
« factus esl. > Quod est dicere, posl me venturus est,
me natus est me ruit, sicul per psalmuin dicitur : t Tanquam spon-
quin posl posl prsedicare incipiet, suo (Psal. xvm). » Et
sed aiite me factus, id est milti dignitate prselatus, sus procedens de tbalamo est.
id est antepositus. Quori autem ait, «anfe me faclus idem Joannes : «'Qui habet sponsam , sponsus
Amicus vero sponsi, qai siat et audit euiu , gaudio
est, t ad excellentiam dignilalis pertinet , cujus'
causas idem Joannes alibi di- gaudel propter vocem sponsi (Joan. m).» Unde et
praaktionis aperit, :«
cens : « Quia prior me erat (Joan. m). J ACsi dice- ipse Dominus ait iu Evangelio Nunquiu possunf?
rel: Inde me post natus superal, qiria nativita- filii sponsi jejunare, quandiu cum illis est sponsus
41 HAYMONISHALBERSTAT.EPISC. OPP. PARS II. — IIOMIL. 48
(Matlh. III.) > Cum autem miroesanctitatis Joannem A.t est in utero habens de Spiritu sancto. » Quo or-
homines cernerent, cum hunc Christum putarent, dine, vel in qua civitale sit celebrata conceplio,
quasi sanctoe Ecclesiae sponsum credere volebant, Lucas evangelista suflicienter exponit. Quod quia
sicut de eo Dominus ait: Vos venistis ad Joannem, vestrae sanclitali constal esse nolissimum, dicendum
et voluistis exsultare in nomine ejus. Sed Joanrres est paucis de liis quaeMatthaeusseribit. Nolandum-
ad corrigiam calceamenti solvendam indignum se que in priinis, in eo quod ait, « antequam conve-
dicit, quia cum seChristum, quod putabatur esse nirent, > verbo conveniendi non ipsum concubitum,
negavit, sponsi nomen immeritus non usurpavil, ac sed nuptiarum, quse praecedere solent, tempus in-
per hoc se esse sponsum sancloeEcclesiae, negavit. sinuatur, quando ea quae prius sponsala fuerat,
Ae si diceret: Non sum ego sponsus, sed amicus esse conjux incipit. Ergo « anlequam convenirent,»
sponsi. dicit, antequam nupliarum solemnia rite celebra-
«Hsecin Bethania facta sunt trans Jordanem, ubi rent, « inventa est in ulero Irabens de Spiritu
« erat Joannes baptizans. » Bethanias duas esse le- sanclo. » Siquidem memorato ordine postea con-
gimus : est namque Bethania in latere monlis Oli- venerunt, quando Joseph ad prseceptumangeli ac-
veli, ubi Dominus Lazarum suscilavit, ipsa est et cepit conjugem suam, sed non concumbebant, quia
Betphage. Est et alia Betlrania trans Jordanem, ubi B ] sequitur, « et non cognoscebat eam. > Inventa est
erat Joannes baptizans, et ubi haec facta fuisse autem in ulero habens, a nullo alio quam Josepli,
referunlur. De qua idem Joannes evangelista com- qui licenlia maritali futurse uxoris pene omnia no-
memorat, dicens : t Erat Joannes baptizans in /Enon . veral, ideoque tunrentem ejus uterum mox curioso
''uxta Salim, eo quod essent ibi aquse multse. » deprehendil iutuitu. Sequitur: .
Spiritualiter autem Bethania in noslra lingua domus « Joseph aulem vir ejus, cum esset justus, et
vbedientice interpretatirr. Pulchre ergo praecursor --"« nollet eam traducere, voluit occulte dimittere
Domini in Bethania , quse domus obedienliceinter- « eaui. > Videns autem Joseph sponsam concepisse
pretatur , baptizare dicitur, uli intelligant homines suam, quam bene noverat a nulle viro fuisse ai-
^uia si a peccalo originali, quod per inobedientiam tactam, cum esset juslus et jusle omnia vellet agere,
Iirimi hominis contigit, absolvi desiderant, submisso optimum duxit ut neque hoc a-liisproderet, neque
corpore et credulo corde baptismi sacramentum su- ipse eam acciperet uxorem ; sed mutato occulte
scipere debent. Quoniam sicut ait Salvator alibi: nuptiarum proposito, in conditione eam sponsie
« Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spirilu sauclo, manere pateretur, ut erat. Nam el in Isaia legerat,
non potest inlroire in regnunr Dei (Joan. m). > virginem de domo David esse coneepturarn et pa-
lordanis autem descensuseorum inlerprelalur : quo-' C riluram Deum, de qua etiam domo noverat genus
rum, nisi baptizatorum ? quasi enim in Jordane duxisse Mariam, atque ideo non discredebat in ea
baptizantur homines, quia antequam ad baptismum prophetiam hanc fuisse cpmplendam. Sed si eam
veniant, filii irae et filii diaboli sunt : sed cum in voluisset occuite dimitlere, neque accipere conju-
baplismum descendunl, deseendenlibus peccatis, filii gem, et illa sponsa pareret, nimirum pauci essent,
pacis et filii Dei per adoptionem ascendunt. qui eam virginem, et non potius aulumarent esse
meretricem. Unde Joseph consilium repenle con-
HOMILIAVIII. silio meliore mutatur, ut videlicet ad conservandam
IN VIGILHS NATIVITATIS DOMINI. Marise famam, ipse eam celebrato nuptiarum con-
(MATTH, I.) « In illo tempore, cum essel riespon- vivio., conjugem acciperel, sed caslam perpetuo
« sata mater Jesu Maria Josepli, antequam «onve- custodiret. Maluit nanique Dominus aliquos modum
« nirent, inventa est in utero lrabens de Spiritu suaegenerationis ignorare, quam castitatem infamare
« sancto, »el reliqua. CumnalivitatemDomini,etSal- genilricis. Nam sequilur:
vatoris nostri Jesu Chrisli, qua seternusante saecula « Haec auieni eo cogitante, ecce angelus Domini
Dei Filius, hominis ex lempore filius apparuil. « in somnis apparuit ei,, dicens: Joseph fili David,
Matthaeusevangelista brevi quidem sermoiie, sed ab « noli timere accipere Mariam conjugem luam.
Abraham usque ad Joseph virum Mariaeperduxisset, « Quod enim irr ea natum est, de Spiritu sanclo
omnesque communi humanae crealionis ordine ge- « est. Pariet aulem fllium, et vocabis nomen ejus
nitos simul et generanles ostendisset, mox de ipsa « Jesum. Ipse enim salvum faciet populum suum
locuturus, quantum ejus generalio a caeleris dista- « a peccatis corum. » Quibus profeclo verbis, mo-
ret, aperuit: quia videlicet cseteri per conjunelionem dus conceptionis ejus simul et dignitas partus edo-
maris et feminse solitam, ipse autem per virginem, cetur, q.uia videlicel et de Spiritu sancto conciperet
utpole Filius Dei nasceretur, in muudum. Et qui- et paritura sit Christum. Quem etsi aperta voce
dem decebat omnibus modis, ut cum Deus homo angeiiis Christum non appellet, in eo tamen quod
propter homines fieri vellet, non ex alia quatn de etymologiam nominis Jesu exponens. ipsum salulis
yirgine nasceretur, cum virginem generare contin- cslendit auctorem, populorumqtie salvalorem eum
geret, non alium, quam qui Deus esset, filium nuncupat, manifesla raiione, quia sit Chrislus; si-
procrearet. « Cum esset (inquit) desponsata maler gniiicat ut per hsec el qusenescierat, discat Joseph,
Jesu Maria Joseph, antequam convenirent, inventa ul a conlaclu Dei genitricis funditus nienicm amo-
49 HOMILMSDE TEMPORE. 50
veat. Quam tamen dispensatione justae necessilatis A rent Mariam post natum Dominum cognitam esse a
accipere jubetur, solo de nomineconjugem, ne vi- Joseph, et inde ortos eos, quos fratres DominiScri-
delicet quasi adultera lapidarelur a Judaeis, et ut plura appellat, assumpto et lroc in adutjorium sm
in JSgyplum fugiens, haberet solalium masculi, qui erroris, quod primogenitus nuncupatur. Dominus
familiari cura, et cuslos feminese fragilitalis, et Deus avertat hanc blasphemiam a fide omnium ve-
teslis ejus perpetuse virginitatis existat. Produnt et strum, donetque nobis catholica pietate intelligere,
calholici expositores alias causas, quare Dei geni- parentes nostri Salvatoris intemerata semper fuisse
tricem Joseph accipere debuit conjugem, quas in • virginitate praGclaros,et non filios, sed-cognatos eo-
suis qui vult, inveniet locis. Adhibel autem evan- rum fratres Domini Scripturarum more iruncupari ;
gelista partui virginali etiam prophelici sermonis et ob id evangelistam, an post natum Filium Dei eam
exemplum, ut tantoe miraculum majestatis eo cer- cognoverit non curasse, quia nulli de hoc ambigen-
lius videretur, quo hoc non solum ipse factum cre- dum putaverat, conjuges, quibus in virginitatis casti
derel, sed etiam a propheta prsediclum recoleret. monia permanentibus Dei Filium nasci singular',
Nam et huic evangelislse, id est Matthaeo, moris gralia daturri est, nullatenus ex eo castitalis jara te-
esl omnia quse narrat eliam propheticis affirmare merare potuisse. Notandum quoque est quod primo -
lestimoniis. Scripsit namque Evangelium suum ad " genili nou juxta hsereticorum opinationem soli sunt, b
eorum maxime causam qui ex Judseis credebant, quos fratres sequuntur alii: sedjuxta auctoritatem
nec tamen legis ceremoniis, quamvis renati in Scripturarum, omnes qui primi vulvam aperiunt „
Christo, valebant avelli. Et propterea satagebat eos sive fratres eos aliqui, seu nulli sequantur, primo-
a carnali legis et prophetarum sensu, ad spiritua- geniti vocantur. Attamen Dominus speciali ralione
lem, quse de Christo est, erigere, quatenus sacra- potest primogenitus dictus inlelligi, juxla hoc quod
menta fidei Christianse tanto securius perciperent, in Apocalypsi dicit de illo Joanues : « Qui est testis
quanto hoec non alia esse quam quaeprophelse prse- fidelis, primogenilus mortuorum, et princeps regum
dixerant, cognoscerent. terroe (Apoc*i). » Et apostolus "Paulus : « Nam quos
« Ecce virgo (inquit) in utero habebit et pariet . praescivitret prsedestinavit conformes fieri imaginis
« filium, et vocabunt nomen ejus Emmanuel, qued Filii sui, ut sit ipse primogenitus in rnullis fratribus
« esLinterpretalum, nobiscum Deus. > Nomen Sal- (Rom.u). > Primogenitus iiimultisfratribus, « quot-
vatoris, quod nobiscum Deus a prophela vocalur, quot enim receperunt eum, dedit eis potestalem fifios
ulramque naturam unius personse ipsius significat. Dei fieri. > Quorum recte « Primogenitus » appella-
Qui enim ante tempora nalus ex Patre Deus est, ipse tur, quia omnes adoptionis filios, etiam illos qui in
in plenitudine temporum Emmanuel, nobiscum Deus, C2rnalionis ejus tempora nascendo praecesserunt,
iri ulero matris factus est: quia nostrse fragilitatera dignilate prsegreditur. Siquidem possunt illi cum
naturse in unitatem suse personse suscipere dignatus Joanne veracissime testari: « Quipostnos venit,ante
esl, quando Verbum caro factum est, et lrabitavit in nos factus est (Joan. i). > Id estpost nos quidem
nobis : mirum videlicet in modum incipiens esse in mundo genilus, sed merito virlulis et regni, Pri-
quod nos sumus, et non desinens esse quod erat: sic mogenitus omnium nostrum jure est voealus. Qui et
assumens naturam nostram ut quod erat, ipse non in ipsa divina nalivilate non inconvenienter potest
perderel. primogenilus dici, quia priusquam crealuram, gigne-
« Exsurgens autem Joseph a somno, fecit sicut ret aliquam, coseternum sibi Pater genuit Verbum.
« proeceperat ei angelus Domini. El accepil con- Unde ipsum Verbum, ipse Filius, Dei videlicet virtus
«jugem suam, et non cognoscebat eam. » Aecepit et sapienlia, loquitur: « Egoex ore Allissimi prodivi,
eam ad nomen conjugis, ob causas < quas prsedixi- primogenitus ante omnem crealuram (Eccli. xxiv). >
mus, » et non cognoscebat eam, ad opus conjugale, Deus de Deo nalus erat, et in ea creatus ex humani-
ob arcana quaedidicerat. Quod si quis huic nosirse tate, omnem merilo creaturam prseibat. « Et vocavit
expositioni obsislere et contendere voluerit, beatam (inquit), nomen ejus Jesum.» Jesus Hebraice, Latine
Dei genilricem nunquam a Joseph celebratis nuptiis D salutaris sive salvator dicilur. Cujus vocationem
in uomen conjugis assumptam, exponat ipse melius nominis, prophelis liquet esse certissimam. Unde
hunc sancli Evangelii locum, pariterque ostendat sunt illa, magno visionis ejus desiderio canlala :
licitum fuisse apud Judaeos ut sponsae suae quis- «Anima autemmea exsultabit in Domino,.el delecta-
que carnali copula misceretur, et sano ejus inlel- bitur in salulariejus(Psal. xxxrv).» Et ilem: «Defecit
lectui libenter cedimus; tantum ne erga malrem! in salulari tuoanima mea (Psal. cxvnr). » Et alibi:
Domini quidquam geslum, quod publica opinione « Ego autem in Dominogloriabor, gaudebo in Domino
possit infamari, credamus. Quod vero addilur, Jesu meo (IZa&ac.m).» Et maxime illud : «Deus, in
« Donec peperit filium suum primogenitum , » nonrine luo salvum me fac (Psal. LIII). »ACsi diceret:
nemo ita intelligendum pulet quasi post natumi Nominis tui gloriara , qui salvalor vocaris, in me
filium eam cognoverit, ut quidam perverse opinan- salvando glorifica. Jesus ergo nomen est filii,-qui ex,
lur. Scire enim debet vestra fraternilas quia fuerunft virgine natus esl angelo exponente, significans quod
liserelici qui propter hoe quod dictum est, « non co- ipse salvet populum suum a peccalis eorum. Qui
gnoscebat eam donec peperit filium suum, > crede- aulem salvat a peccatis, id est utique a corruptio-
 SI HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. ;,-?
nibus mentis et corporis, queeob peccata conligerunt, A A nullo alio nisi a Joseph, qtii maritali licenlia fu-
salvabit. Christus vero vocabulum est sacerdotalis furaeuxoris omnia noverat. Tlic Matthseus praelermi-
vel regiaedignilatis. Nam et sacerdotes et reges in sit mulla quae Lucas narravjt, dicens : t In mense ,
lege a cbrismate, id est unctione olei sancti appel- iiiquil, sexto, missus est Gabriel angelus a Deo in
labanlur Cliristi, significantes eum qui verus rex et civilalem GalilajK, cui nomen Nazareth , ad virgi-
ponlifex in mundo apparens, unctus est oleo loetitioe nem desponsatam viro, cui nomcn erat Joseph, de
praeparlicipibus suis. A qua unctione, id est chri- domo David, et nomen virginis Maria. El ingressus
smale, ipse Chrisius, et ejusdcm unctionis, id est angelus ad eam , dixit: Ave, gratia plena, Domiuus
graliae spiritualis parlicipes, sunl Cbristiani vocati. tecuin, etc. »Nimirum enim ad id usque ad genea-
Qui per id quod salvator est, nos salvaret a pecca- logiam deduxit, ut diceret, Joscph virtim M;trisede
tis : per id quod pontifex esl, nos reconciliaret Deo qua natus esset Chrislus. Et ideo coiiceplum ejus ,
Pairi. Per id quod rex est, regnum nobis patris quem iranscenderat, Lucae narrandum reliquil. « Iu
dignaretur selernum utero. » Non in uterum accipiens, id est non aliunde
« Christi aiitem generatio sic erat. J Quaeritur c-ur acceplum, sed inlerius veniente Spiritu sancto habi-
non ait, Jesu Christi, sed sohimmodo « Christi, » tum, ut illud : Femina circumdabit virum.
quod angelo mox dicluro servavit. « Geheratio , > B « De Spiritu sancto. » Quoeritur, si invenla est a
ipse Clirislus in carne generalus. Ac si diceret: Ge- Joseph babens de Spiritu sancto, cur dimittere eam
neratio, quae est Christus, sic eral, bifarie expla - voIuitVIrieo scilicel, quia nec lotum scivit, nec lo-
nandum, vel ad decursae genealogise tocum, ubi ait: tum ignoravit, Noverat in utero habentem, non de
Jacob genuil Joseplr virum Mariae, de qua nalus est carnali coneubitu, sed spiritali virtute. De quo vero
Jesus qui voealur Cbrislus. Omnes igilur g<meraiio- Spiritu conceperit ignorabal, quod ei aperitur quasi
nes.ab Abraham usque ad David, generaliones qua- nescienli « de Spiritu, > duin inducit, « sancto, »et
tuordecim. Et a David usque ad trausmigralionem reliqua. Iiem quseritur cur Matthaeus anticipavil,
Babylonis, generaliones qualuordecim. Et a trans- quod mox angelus diclurus erat: pro spirilali fer-
migralione Babylonis usque ad Chrisfum , generalio- vore , et ne lectoris animus paucissimis licet-lineis
nes quatuordecim. dubilaret, et ul in ore duorum vel trium testium
« Chrisli autem generatio sic erat. Curn esset de- stet onine verbum (Deul. xv, /// Coi: SIII).
« sponsaia maler Jesu Maria Joseph, etc.» Sic autcm « Josepli vir ejus. » In hcr.ipluris sponsae uxores ,
eral Cliristi generatio , id esl sic ad Clrristum perti- el sponsi vir* vel rnares dicuntur. « Cum esset ju-
net haec genealogia. « Cum esset desponsata. » His stus. J Ctim conscii criminum, obnoxii sint peccati,
causis non de simplici virgine, sed de desponsata IH cur Joseph cum crimen celet, justus vocatur? Ia est
nalus est Christus : Ne per feminam , sed per virum ut idoneurn ejus lestimonium commendet. In ple-
uxla morem Scripturse genealogia texerelur; ne la- risque exemplariis additur, cum. esset homo justus,
pidarelur a Judseis ut ariultera. Ul in JSgyptum fu- ut osiendat secunduin humanam justitiain Joseph
giens, haberet viri solaiium; ut partus ejus celaretur jtisitim fuisse, quia comparatione justitiae Dei, pro
diabolo, dum putat non de virgine, sed de uxore nihilo duciiur. Et ideo recte sequilur : « Et noilet
genitum. Ne tenieratie virginis adureretur infamia : eam. » Nori solum celaf, sed nec audet contingere
rnaluil enim Dominus aliquos de suo potius ortu, tempkim dominici eorporis, reete justus juslilitc leiu-
quam de malris pudore dubilare. Ne virginibus ve- plum non corrumpit. « Traducere. » Acsi diceret:
lanien excusationis fieret, quori infamata sit mater Nollet diicere sponsam, quam suspicalus est esse
Domini. Ne dicenle Domino:Non veni solvere legem, adulieram. Aul aliter: sive traducere ad poenam,
sed adimplerc, ullus objicerel, quod cum legis injuria quam sciebal non ab bomine concepisse. Traductio-
nalus sit. Ul lesiis pudoris marilus adhiherelur, qui nis enim verbum, saepiusin mala quam in bona parte
possel delere et vindicare opprobrium, si non aguos- invenitur. Quod eliam Grsecus non absurde sermo
ceret sacramentum. Ne viiierelur Maria cnlpam signilical irap(/.SsiyiJ.v.Tia-ai, id est propalare, qtiod est
obumbrare meridacio : causam enim mentiendi de- *^ palain fitcere, et oinnibus nofiim facere conceptum.
sponsala non habuit, cum conjugii pnemium par- « Occulte. i Ne aut dimissa uxoresua, alieni coilus
tus sit feminaram. Ne Herodi et Judseis excusandi reaium super eam inducerel, aul liberala seipsum
praberetur occasio, qttod rialum ex auifucrio perse- quasi adulterii iniiocenlem liberaret. Ecee Adam coe-
qiiererilur. Ut lidelibus conjugaiis ex pari consensu leslis novaopponil veferibus. Priori vice, exsoloviro
confinentia insinuaretur. Ut nisiprsevaricationi esset femina faela esl sine matre; secunda vero, vir ex
obuoxia, qualiler humana progenies multiplicari sine solamuliere nalus est sine carnali palre. Ex feminis
virginitalis detrimento poluissei, demonstraretur. decuil nova redemplio, a qnibus prsecessil anliqtia
« Desponsata,»id est nondum nupta. « Malerejus. » prsevaricatio. Terrenus Adam de incorrupta terra
Mater ejus , inquit, non uxor Joseph. In ipsa janua formalus esl, secundus Adam de incorrupla er;rna
amborum ponuntur nomina, quoe factis congruunt. virginis Marise(/ Cor. xv).
« Antequam convenirent. » Proximum mipiiarum « Hoecautem eo cogitanle, ecce ar.gelns Doiuini. J
tempus oslendit, «on qtiod sequerelur ui poslea con- Bono viro et justo, bona et jusia cogitauti bonus el
venirent, sicut hoc dicit Helvidius. « Inventa est. > juslus apparet nunlius. Ideoque addilur, « Donsiiii, i
 £5 HOMILIiE DE TEMPORE. 54
a,l dislinctionem apostalarum angeloruin. Hunc an- A ideo Maria coiijux dicitur, quia sub eodem jugo edu-
gelum Gabrielem innlli pulani, jnxla Lucse videlicet catura Salvatorem eral. « Quod, inquit, natum
narrationem.Non quasi ipse sif nuntius nalivilalis esl, » non extrinsecus seminatum. « De Spiritu
qmniurn, sedquia interprelatur forliludo Dei et victo- sauclo est. » Hic solvilur quod Joseplr scierit quod
ria bellorum ei commissa est, ideo in nativitate Joan- ignoravit. Sed non ob hoc Spiritus pater Christi exi-
nis etChrislinuntiusvenientium recte mittitur. Recle slimandus est, ut Deus Pater Yerbum genuerit, Spi-
'-
quoque de Deo cogitanli opportuna aduibelur con- rilus vero hominera, sed quia ejus minislerio nali-
solatio, sicut duobus in via ambulanlibus oslensus vitas Christi adimpleta esl.
est Chrislus.«-In somnis apparuil.» Sermo apparendi « Pariet autem fllium. J Parere lamen faciet sine
insolitam rem significat. Duobus modis locutio di- dolore pariendi, sicut sine peccali volunlate fuit
vina distingiiilur : aut per angelos, aut per semet- conceplus. Hic monstrantur quatuor incerla uiiius-
ipsunu Sed eum per semetipsum fit, sola inspira- cujusque nascenlis, quia pariet fllium qui vocabilur
lione interius sine verbis et syllabis cor docet, qui Jesus, qui salvum faciet populum suum. « Et voca-
auditum aperit, et habere sonitum nescit, sicut Phi- bis. » 0 Joseph, vocibus prophetarum nori contra-
lippo Spirilus dixil: « Junge te ad curruui istum dicas. Nolandum quod juxta Mallhseum ad Joseph,
(Acl. vitr). iCuni vero per angelum, his modis fit. B juxla Lucam ad Mariain vocare nomen pueri prae-
Aliquando verbis sine ulia imagine, sicut Christo di- dictum sit, quia Jesus ad salutem ulriiisque sexus
. cenle : « Paier,.c)ai'ifrca Filium (Joan. xvrr), » pro- venit. Jesum sequitur etymologia nominis, cum ait:
linus respondetur : « Clarificavi, el iteruro clarifl- « Ipse enim salvum faciet populum suum. » Yere
cabo, » et reliqua. Aliquando rebus, sine verbis, si- suus, qui salvus esse possil. « Apeccatis. » Contra
cut Ezeehiel eleclri speeiem-vidit jn medio ignis Judseos, qui pulantpopulum de caplivitatibns, non
(Ezech. i), per hanc Christi, incarnationem desi- de peccatis per Christum liberandum. « Eorum. »
gnans. Aliquando verbis et rebus, sicut Adam am- Nota quod ejus est saliis, nostra vero sunl peccata.
bulantem Dominum in paradiso post.roeridiem vidit HOMILIAIX.
(Gen. tri), significans lucem, veritalis a se recessu» IN DIESANCTO NATIVITATIS DOMlNl.
ram. Aliquando imaginibus cordis oculis oslensis, si- (Joan. i.) «In principio erat Verbum, et Verbum
cul Jacob innixam coelo scalam (Gen. xxvnr), et « eral apud Deum, et Deus erat Verbum. Hoc erat
Petrus vas plenum animantibus in exsiasi viderat « in principio apud Deum. Omnia per ipsum facla
(Acl. x). Aliquando imaginibus anle corporeos ocu- « sunl, etsineipso factum est nib.il, »etreliqua.Doini-
los ex aere assumptis, sicut Abrahain tres viros non nicae nativitalis diem, qtia temporaliter natus esl,
solum vidit, sed in domum accepit, et insuper efiam C annua revolutione colenles, libet oculos mentis ad
pavil (Gen. xvtn). Aliquando coelestibus subslantiis, conlemplandam naluram Divinitaiis convertere; et
sicul bapltealo Domino vox insonuit, dicens : « Hic qui.a.in tribus evangelislarum diclis, Mallhoei scili-
est Filius meus (Matlh. nr). » Aliquando terrenis et cel, Marci et Lucae, modus humanaenativitatis de-
ccelestibus, sicut coranr Moyse in monle ignem ru- scribilur, ad consubstantialem Dei Patris essen-
bumque sociavil (Exod..m), .significans se doctorem liam, oportet beati Joannis evangelistse dicta consi-
populi fore, qui legis flammam acciperet, tainen pec- derare. De cujus Evangclio locuturi, breviter qui-
cali spinam non relinqueret : sive quod ex illo po- dem, sed rationabiliter commemorandum videtur,
pulo exiret, qui ignem divinitatis in humanitalis quare lam Domini dilectus discipulus, in ordine
nostrse spinas imponeret. Aliquando humanis cordi- prophetarum ponatur extreinus. Quia eniin suum
bus secreta praesenlia inspiral; unde Zacharias ait: Evangelium scripsit novissimus, ideo jure ponitur
« Et dixit ad me angelus qui loquebalur in me ullimus :jam vero tria Evangelia scripla eranl atque
(Zach. rr). » Cunr vero huic beato Joseph apparuisse in universum orbem divulgata. Per Matthseumquippe
dicilur, imagine cordis ostensa apparuil. « Joseph, in Judsea, per Marcum vero et Lucam in genlibus.
fili David. » Blandientis aflectu loquitur, notum eum Ipse aulem post ascensionem Domiui, per sexaginta
signiflcans-el familiarem.cujus nomen et genus de- D fermeannosEvangelium suum, absque ulloadminicnlo
signatur. Hinc apparet quod ex eadem tribu erat scribendi, Asiaepartibus praedicavit; sed postquam
Joseph et Alaria, juxta illuu : Nemo copulelur nisi a Doiniliano, impiissimo Csesare ac crudelissimo
deitribu sua (Num. xxxvr). In quo nolaudum quod tyranno, propter iusuperabilem evangelizandi con
non lam carne quam spiritu lllium David illum dixe stanliam, in Patmos insulam exsilio essel relegatus
rit, utjustum virum ex genere justi propagalum, hoc eruperunt haerelici in Ecclesiam, Marcion, Cerin
meruisse deelararet. « Noli timere. > Apparet quod thus, et Ebion, et alii fllii diaboli, quos ipse in epi
causa limoris appelieril dimittere eam, qui timebat stola sua Antichristos appellal, qui eam diversis do-
profiteri spirituale conjugium. Yide quod melus ille gmatibus scindere conali sunt, dicentes Christum
non coercilus, quo accipere uxorem prohibitus est, anleMariam non fuisse. Postea vero cum, permiltente
sed jubetur ne ad suam prsesentiam illam aecipere piissimo rege Nerva,regressus deexsitio Epbesiino-
expavescat. Prius timor expellitur, ut libenlius di- rarelur, rogatus traditur ab universis episcopis et
cenda poslea audiantur. « Conjugem tuam. » Solel presbyleris, ul quia jam in tribus evangelistarum li-
Scriplura sponsas, conjuges vel uxores vocare, Sive bris, ul diximus, temporalem Domini nativiiatem
 53 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. 5C
pleniter habebant exposilam, eis de divinitate ser- .A Et in Proverbiis : « Dominus possedit me in
monem faceret, et ad memoriam futurorum scriptum initio viarum suarum antequam quidquam faceret a
relinqueret, ut scilicet post ejus recessionem de principio, ab seterno ordinala sum, et ex anliquis
mundo, haberent fidelesunde fidem suam munirent antequam terra fieret (Prov. vm). » Et iterum :
et hsereticorum falsa dogmata deslruerent. Quod « Quando prseparabat ccelos, aderam, simul cum illo
primum se negavit facturum, sed illis in prece per- componens omnia (Ibid.). » Hinc per Psalmistam
severantibus, non aliter hoc facere acquievil, nisi dicitur :« Priusquam montes fierent,aut formarelur
prius triduano jejunio omnes in commune Dominum terra et orbis a sseculousque in sseculumtu es Deus
precarentur. Quod cum libentissime ab omnibus fa- (Psal. LXXXIX). »Iterum fuere alii veritatis inimici
clum esset, die terlia expleti jejunii tanta Domini qui tres personas sanctse Trinitalis negare volentes,
gratia, secundum sui nominis congruam inlerprela- dicerent : Pater quando vult, Filius est; quando
tionem, dicitur repletus,et usque ad conlemplandam vult, Spiritus sanctus est: Filius quando vult Paler,
divinitatis naturam subslantiae ultra omnes homines quando vult Spiritus sanctus est; Spiritus sanclus
raperetur, et regem in decore suo cernens, de ipso quando vult, Pater est aut Filius, idem tamen unus
purissimo fonte divinitatis lrauriret quod nobis si- est. Et horum falsissimum errorem verax evange-
tienlibus propinarel, et sic per lotum sui Evangelii ]B lista dissipat, cum subjungit : « Et Verbum eral
textum pauca de humanis actibus Salvatoris inse- apud Deurir. » Si enim alter apud allerum erat, ma-
rens, sufficienter ex divinitale scripta reliquit. Unde nifestum est quia alia est persona Patris, alia Filii,
bene in ccena super pectus Domini recubuisse diei- alia Spiritus sancti. Nec Pater juxla illorum falla-
tur. Quia enim in peclore Jesu sunt omnes thesauri ciam aliquando mutatur in Filium, aut Filius in Pa-
sapientise et scientiae absconditi, inde gustans quam trem, neque Spiritus sanctus in Patrem aut Filium,
suavis est Dominus, nobis esurientibus cibum vilse sed Pater semper est Pater, Filius semper esl Fi-
aeternaeest impartitus. Unde bene inter qualuor ani- Iius, Spiritus sanctus semper est Spiritus sanctus.
malia aquilaespeciem rationabiliter habere describi- Non enim divina natura vel substanlia mulari po-
tur, quia sicut aquila prse caeteris avibus altius vo- test, teste Jacobo Apostolo qui ait : « Apud quem
lat, etprae cunctis animantibus jubar solis irrever- non est transmutatio, nec vicissitudinis obura-
beralis oculis contemplatur, ita Joannes prae cun- bralio (Jacob. i). > Item fuerunt alii filii diaboli,
ctis hominibus subtilius ex divinitale sensit, et prae qui Christum hominem tantum crederent, Deum ve-
cunclis mortalibus allius selerni solis naturam con- riam negarent. Et horum fallaciam spirituali mu-
templatus est, dicens : «In principio erat Yerbum, erone evangelista amputavit, cum adjungit : « El
et Verbum erat apud Deum, et Deuserat Verbum. » *J Deus erat Yerbum: > Congrua enim ratione cose-
Alii enim evangelistae Christum in tempore natum ternus Patri Filius Verbrim dicitur, quia sicut nos
describunt, ille vero ante omnia tempora eum fuisse inleriorem cordis noslri voluntatem per verbum
commemorat, dicens : «In principio erat Verbum. » patefacimus,' ita Deus Pater per Filium cuncla quse
Alii eum subito hominem inter homines apparuisse ridentur operatus est, tesle Psalmisla, qui dicit :
commemorant, ille semper cum Deo Patre nianere « Yerbo Dei cceli firmati sunt, et spiritu oris ejus
oslendit, dicens : « Et Yerbum erat apud Deum. » omnis virtus eorum (Psal. xxxr). > Sive Yerbum Pa-
Alii liunc verum hominem describunt, iile verum tris Filius dicitur, qrria, ut ait Apostolus : « Yirtus
conflrmat Deum, dicens : «-Et Deus erat Verbum. t et sapienfia est Patris (/ Cor. i). » De quo alibi
Alii corporaliter de Maria virgine natum, tempora- Psalmista ait ; « Eructavit cor meum verbrrm bo-
liter inler homines conversatum fuisse asserunt, ille ttum (Psal. XLIV).» Fuerunt rursus alii qui Deuni
eum Deo Patre semper fuisse demonstrat, dicens : Christum quidem crederent, sed ex Maria exordium
« Hoc eratin principio apud Deum. » Alii signa et sumpsisse putarent, quorum unus mente cap.tus
virtutes quas inter homines fecit, ille quod Deus dixisse fertur : Non invideo Christo facto Deo, quia
erat per Filium omnem creaturam condiderit, ma- si volo, possum fieri similis illi. Et horum nefandis-
nifestat, cum ait: simum errorem sanclus evangelisla opprimit, cum
« Omnia per ipsum facta sunt, et siueipso fa- abhuc subjungil : « Hoc erat in pr.incipio apud
« clum est nilril. > Et mirabili ordine beatus Joan- Deum. » Ostendens illum non ex tempore incre-
nes evangelista in exordio sui Evangelii, et fidem mentum sumpsisse, sed semper in coaeterna sub-
credenlium roborat, et haereticorum falsum dogma stantia cum Patre esse. Item fuerunt et alii veri-
damnat. Fuerunt enim haeretici qui dicebanl: Siergo lalis inimici, qui quasdam creaturas a Deo, quasdam
natus est Christus, erat tempus qpando illenon erat. a quodani principe tenebrarum factas assererent, et
Quorum errorem evangelista in ipso exordio sui hos destruit evangelicus sermo, cum adjungit :
Evangelii deslruit, cumdicit: «In principio eral Ver- « Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso faclum
bum. > Quia nori dixit, in principio coepit esseVer- est nihil. » Quae enim subsislunt, per ipsum facta
bum, sed in principio erat Verbum, nullum tempus sunl, sicut scriplum est :« Qui manet in aeternum,
ejus naturam antecessisse, sed ipsum anle omnia creavit omriia simul. > Non qusedam bona, quaedam
lempora semper esse, sicut ipse in Evangelio dicit: mala, utilti putaverunl, sed omnia valde bona, sicut
« Ego principium qui et loquorvobis (Joan. vni). > scriplum est : « Yidit cuncia quse fecit,- et erant
 57 HOMILLE DE TEMPORE. 58
valde bona (Gen. i). > Quod vero qusedam creatura i^ qui rationabiles sunt. Licet namque bestiae vivant,
mala esse videtur, propler peccatum hominis conti- tamen non illuminantur, ut possint sapientiam et
git, sicut perquemdam sapientemjdicitur: Bestiarum intellectum atque spiritum discretionis habere.
dentes, scorpii et serpentes, omnia in vindictam Quibusdam enim creaturistribuit esse, vivere, sen-
creata sunt. Nam peccatum, quia subsistendi natu- tire et non discernere, ut animalibus; aliis esse,
ram non habet, non est a Deocreatum, seda dia- vivere, sed non sentire, ut arboribus; aliis etiam
bolo inventum, et ideo nihil est; et quidquid non esse, nec vivere, nec sentire, ut petris. Hominibus
subsistit, nihil est, sicut de cultura idolorum Apo- auteni tribuit esse, vivere, senlire atque discernere,
stolus dicit: « Scimus quia nihil est idolum (/ Cor. unde bene illuminati sunl, qui ad imaginem Dei
vm). > Fuerunt et alii haeretici qui, divinaenalurae creati sunt. Sed et animalis quicunque est homo,
substantiam subtilius quam deherent perscrutantes, non percipit ea quse sunt Spiritus Dei. (/Cor. ir).
nnigenitum Filium Dei in divinitatis forma a Deo Sed quia nullam excusationem de ignorantia carna-
faclum et non a Patre dicerenl genitum, sicut fuit liter viventibus seterna Dei sapientia reliquit, recte
Arius, ut per hoc eum mirrorem Patre assererent, subinfertur :
quod non ex Deo genitum, sed a Deo factum praedi- « Et lux in tenebris lucet, et tenebrse eam non
carent. Quorum errorem vel dementiam fide armalus IB « comprehenderunt.. > Tenebrse enim homines sunt
evangelista conculcat cum dicit: « Omnia per ipsum iniqui, homicidse, adulteri, raptores, immundi, et
facta sunt. > Si enim omnia per ipsum facla sunl, his similium patratores. De quibus per Joannem di-
ipse non est factus, qui omnia fecit: et ideo non citur : « Omnis qui odit fratrem suum, in tenebris
crealura, sed creator : non faetura, sed faclor, in est, et in tenebris ambulat, -el nescit quo eat, quia
sequalitate Patris credendus est, sicut ipse ail in tenebrae excaecaverunt- oculos ejus (/ Joan. H). »
Evangelio : «Ego et Pater unum sumus (Joan. x). » Unde et Apostolus credentibvrs ait : « Fuistis ali-
Et quia aliam creaturam rationalem rationabilis Dei quando tenebrse, nunc autem lux in Domino (Ephes.
sapientia creavit, ne pulares ejus voluntalem esse v). » Sic lux in tenebris lucel, quia hi qui carnaliter
mutabilem, ut subito vellet facere aliam creaturarn vivunt, de ignorantia excusationem habere nonpos-
quani in seterna sua dispositione non fecisset, rem sunt, quando sapienles sunt ut faciant mala, bene
necessariam evangelisla subjurixit, dicens : autem facere nesciunt. Quia enim sensum rationa-
« Quod factum est. In ipso vila- erat. » Qui ver- lem, per quem et Dominum et ejus voluntatem pos-
siculus ita dislinguendus est, ut primum dicamus, sunt cognoscere, carnaliter vivenles -obtenebrant,
« Quod factum est; » deinde inferamus, « in ipso n lux in tenebris lucet, et tenebrae eam non compre-
vita erat. » Et est sensus : Quod faclum est ab illo, tJ henderunt. Solet autem conlingere aliquoties ul
in tempore apparuit, sive vivens, sive vita carens; majoris sensus acumine,' hi qui carnaliter Yivunt,
in ipso vita erat, id est in ejus oelerna sapientia splendeant quam illi qui simpliciter, sicut Dominus
etiam illa quse non vivunt, antequam crearentur, ait in Evangelio : « Filii hujus saeculi prudentiores
vivebant, scilicet ante initium mundi, quia ut postea filiis lueis in generatione sua sunt (Luc. xvi). > Igi-
fierent dispositum erat, ac per hoc quasi factum tur lux in tenebris lucet, quia quamvis iniqui ho-
erat, quia omnis creatura in ipso Filio Dei imaginata mines non videant lucem, id est Christum, tamen
erat. Quod ut manifeslius possit intelligi, de rebus opera eorum mala videntur a luce, scilicet a Christo,
visibilibus exemplum adhibeamus, verbi gralia : cujus oculis nuria el aperta sunt omnia, Psalmista
Faber lignarius pergit in silvam, inspicil arborem, teste, qui ait: «Vultus autem Domiui super facien-
cogitat ex illa facere arcam vel quodlibet vas; et tes mala (Psal. LIII). » Verbi gratia, si ponatur caecus
cum arbor maneat adhuc non scissa, jam in ejus ad soleni, sicut ipse non videt lumen solis, sed
sapientia quantae longitudinis et latitudinis futura circa confunditur ab ipso, sic prsedicli homiues non
sit consideralur; cujus fabrica in ejus arte ex eo vident Deum, sed videntur a Deo : et ideo quia
vivere comprobatur, cum tamen ei se non vivat, y, Deus hos videt, lux in tenebris lucet, id est, in ipsis
uuasi aut vetustate aut igne eonsumpta fuerit, ile- hominibus; vel certe in tenebris lux lucet, quia
rum ejusdem quantitatis et qualitatis novit vas fa- ipsa sapientia per quam nos honrines esse cognosci-
bricare. Ita Deus omnipotens antequam muridum mus, et aliquid facere intelligimus, comparati ju-
crearet, antequam mundi creattiras in proprias spe- mentis insipientibus et similes facti, veram lucem,
cies formaret, in ejus sapientia non solum quae vi- id esl, Deum, nos qui sumus tenebrse, non compre-
vunt, sed eliam quse vita carent, vivebant. Sed ne hendimus. Unde bene dicit evangelista : < Et tene-
sestimares omnem crealuram in hoc sseculovitam.. braeeam non comprehenderunt. » « Nulla quippe
habere et illumiriaiam esse, recte subdilur : « Et participatio, ut ait Apostolus, luci ad tenebras, nulla
vila erat lux hominum. > Quod est aperle dicere: conventio Christi ad Belial, nec pars fideli cum in-
quia ipsa vita et sapientia per quam euncta sunt fideli (/ Cor. vr). > Quia yero Dei iucem ineffabilem
creata, et in qua per quamdam rationem, ut dictum humana mens in tenebris posita, subito venientem
est, vivere dicuntur, lux esthominum, id est ratio- sustinere non poterat, ne in his tenebris remaneret,
nabilium creaturarum, non irralionabilium. Non ipsa lux ventura, mundo praemisit hominem ante se
enim bestise et pecora, sed homines illuminantur, magni merili, velul lucernam anle diem meiferum
 59 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. CO
____ _.1 '.
.Ultt_. ..__.____*-__-_: _.
ii.a.iiiiuiiiuui VJ- _;„,.i__. _ _ _ .__ »___-_ _•„ _
SUIDlUj £7>j-L
UUJUO pi__ui-ain. ^j^.itu^tuciiiuiu t;apn, ne_ ucu-ciuin jjaiiiur, OKUbciupt.r
nem ad videndam veram lucem lippitudo mentis hu- sequalispermanet. Cui luci, id est Christo, si com-
manas prsepararelur, et cognosceretur Deus et homo. parentur homines, lam minores quam perfectiores,
Si eniin DominMux subito nobis apparerel, magis tenebrae computabuntur. Nam et nostra'justitia, si
inde excaecaremur quam illuminaremur. Sed pau- illius justitise comparelur, injustitia repuiabitur. II-
latim Dominus per patriarchas et prophetas suum luminantur enim homines, ut lux sint, ab illo qui
adventum nobis denuntiare voluil, ,ut, verbi causa, ait in Evangelio : « Ego sum lux munrii. Qui sequi-
sicut cum in valle consislimus, orientem soleni cer- lurme, non ambulal in tenebris, sed habebit lumen
nere non possumus, tamen in ejus summitatem ascen- vifae (Joan. v). » Qualis eral iste Joannes de quo
dentes, illius ortum resplendere videmus, et scimus Dominus alibi ait : « Ule erat lucerna ardens et lu-
ipsum radiare cito : ita el Dominus per sancios suos cens. i Ardens diieclioae etamore, lucens sermone :
mentes nosiras ad suam hicem contemplandam tra- sed non esse Joannes lux dicilur, ad comparationem
here voluit. De quibus thonlibus fuit iste de quo et vera?lucis, quse omnes illuminat, et a nullo iiiumi-
subdilur : nalur. Tanlum enim distat inter lucem qnae illmni-
« Fuit bomo missus a Deo. » Ubi in primo verbo nat et quaeilliiminatur,-quanlum inler lucernam et
obedientiaevirtus in illo commendatiir, cum dicitur : B} luciferum et solem. Illa est igitur principalis lux de
« Fuit hoino missus a Deo. » Non enim a semelipso, qua adhuc subditur :
id est sua praesumptione venit,.seda Deo missus « Erat lux vera qua. illuminat omnem hominem
est. Aliud est euim a se venire, aliud a Deo mitti. A « venientem in hunc mundum. »Ulii cum « oinnem
se quippe venit, qui prsesiimplive, in eo quod docei, horoinem venieniem in hunc munduin » posuit,
suamgloriam quaerit. Uncle de pseudoprophetis ostendit qt.iia sine spirituali gratia, sive nalurali
diclum esl : « Ipsi veniebant, et non mittebam eos : ingenio .illuiiiinenlur homines,- lanlum ab illo pos-
loquebanlur, cum non praeceperamillis (jer.-xxv) » : sunl illuminari a quo procedit omnis sapientia, cuni
ergo rron erat de talibus Joannes, sed polius ex illis quo fuit semper et est anle sevum.
erai quibus Salvator ait in Evangelio : Ego vos elegi « In mundo erat, et niundus per ipsum factusest,
de mundo, ut ealis, el fructum afferaiis, ei fruclus « et mundus eum non cognovil. » Hic manifesie
vester maneat (Joan. xv). A Deo quippe mittitur, evangelisla in mundi vocabulo tres differeniias
qui in eoquod docet Dei laudern et ahimarum lucra ostendit. Aliquando enim mundi nomine sancti
quaerit, qualis erat Moyses, cui dictumest: «Veni, significanlur, aliquando silus orbis terrarum, ali-
et mittam le in -Egyptum, > qualis erat Isaias pro- quando mundi amatores. Quod ergo ait: « In mnndo
pbela, qui, dicente Domino: « Quem mittam, et quis " ! erat » ad sanctos perlinet, de quibus alibi Dominus
ibit nobis ad populum islum? » Respondit:« Ecce dicil:. Nonvenit Filius hominis ut perderetmundum,
ego, mitle ine (Isa-. vi). » Talis erat Joannes Bapii- sed ut salvetur mund.us per ipsuin (Joan. xn). » El
sla, de quo dicitur : « Fuit homo missus a Deo. » Qni: Paulus apostolus : « Deus erat in Christo, mundum
vocabatur horiio ille, sequitur : « Cui nomen erat reconcilians sibi (/ Cor. v). > Quod vero subjungil:
Joannes. » Ad quid autem missus fuit a Deo, mani- « El mundus per ipsum /actus esl, » ad situin per-
feslalur cum subdiiur : tinet orbis terrarum, juxta illud quod Dominus ait
« flic venit in lestimonium, ut teslimonium per- in Evangelio discipulis : . Euntes in mundum uni-
hiberet de lumine.» Ut quid teslimonium perhibuil de versum. » Quod autem infert : « etmundus eum
lumine? declaraturcum siibinfertur:« Utomnescre- non cognovit, > ad mundi pertinet amatores. De
de.eiitperiilum. »Non dixitut omnes crederenl in il- quibus alibi Dominus ait : Paler jusie, muntius le
ltun, quia « maledictus homo qui confiriit in homine non cognovil.In eo vero quod ait: «In mundoerat, >
(Jerem. xvir), > sed « utomnes crederent per illum, » oslendil per divinilalem eum ubique esse praesen-
id est, per ejns leslimoniimiOmnescrederent in Chri- lem : quia nullo concluriilur loco, vel excludilur,
slum. Aliud est enim credere illurn, aliud per illum, n sed ipse est superior el ipse inferior, ipse inierior
alitul in illis. Credere illum, etper illum, ad fidelcm et ipse exterior. Legitur « in muntio erat, » id est
hominem referri potest; credere auiem inillttm, nisi in orbe terrarum. Quidam tamen « in mundo, » in
ad eum non pertinet, verbi gralia : Credo Paulum, sancfis hominibus exponunt. « Mundus per ipsum
et per Paulum credo, id est, per ejus pra-dicatio- factus est, > quia omnis crealura per ipsum et ab
nem, lamen non credo in Paulum, sed in Deum ipso facfa esl ex nihilo. « Et rnundus eum non co-
quem praedicat. gnovit, »id est, mundi amalores. Reete enirn mundi
« Non eral ille lux, sed ut teslimonium perhiberet amatores mundi nomine vocanlur, quia mente et
« de luinine. » Quaerilur qtiare evangelisla dicat de desiderio mundum incoliint. Visibiliter autem eum
Joanne dilectb Domini, elinter riatos mulierum ma- signa facientem, scilicel Judaei, viderunt, et ipsam
jore, « non eral ille lux, > cum Dominus discipulis non cognoverunl. Nam coelum cognovit, quando eo
riical : i Voseslis lux munrii (Mallh.x), * sed ad haec nato riovam steliam misit; mare cognovii, quando
facilis patet responsio, quia alia est lux qiioeillu- stibplantis ejus se calcabile praebiiit; terra cogno-
minat, alia quse illumiiialur. Lux esi quaeiiluininat, vit, quando eo morieule contrcmuii; sol cognovit,
quae nec inilium accipil, nec fine coiiciuriitur, nec quia radios suos. in-ejus morte abscondit. Sed, ut
ttt HOMILI-E DE TEMPORE. 62
diximus, mundi amatores, seilicet Judsei, non co- Vgaret quare « ex sanguinibus J dixisset, exponendo
gnoveruni. De quibus adhuc subjungitur : subjunxit, dicens : « Neque ex voluntale viri, ne-
« In propria venit, et sui eum non receperunt. > que ex voluntate carnis. » Carnem pro uxore po-
lu propria quippe venit, quia non solum ex stirpe suit, juxta illud quod scriptum est : « Hoc nrmc
Juda-orum carnem assumpsit, sed etiam inter eos os ex ossibus meis, et caro de came mea. » Et:
docuit, prsedicavit, signa et virliiles inenarrabiles « Erunt duo in carne una (Gen. n). » Et Aposlo-
oslendit. « Sed sui eum non receperunt, > id esl Ju- lus: « Nemo unquain, carnem suam.odio habuit,
daei,quos sibi peculiariierprioribus temporibus velut sed nutrit eam et fovel (Ephes. -v). » Vel ex sangui-
proprios asciverat, quos in terra-repromissionis, nibus, id est, vitiis et peccatis, sicut per Psalmi-
ejectis hosiibus, habitare feceral, quibus legis noli- stam. dicitur : « Libera me de sanguinibus,. Deus,
liam dederat, el ad quorum eruditionem prophetas Deus .salutis meae(Psal. L). » « SedcxDeo nalisunt.»
miserat, et ex quibus nasci elegerat. Sive certe «in Qualiter vel qnomodo ex Deo nascantur liomines, ut
propria venil, » quia in mimdo apparujl per huma- fllii Dei sint per adoptionem, Dominus alibi mani-
nif.stem , quem fecerat per divinitatem. Yehire festat, dicens : « Nisi quis renalus fuerit ex aqua ct
quippe el abire, humanitaiis est: manere et esse, Spidlu sanclo, non potesl introire in regnum Dei
divinilalis. « Sed sui eum nou receperunt. > Id est, i (Joan. ni). > Et ilerum : « Quod nafum esl carne,
homines quos ad imaginem el similitudinem suam carp est: et quod natum est, ex spiritu, spirilus est
fecerat, magna ex parte in eum credere noluerunt. (Jbid.). J Una esl enim natura carnalis, altera spi-
Sednunquid omnes ab ejus nolilia alieni remanse- ritualis. Una visibilis, alia invisibilis.
runt? Non. Naih sequitur : « Et Verbum caro factum est,,et habitavit in no-
« Quolquol atitem receperunt eum. ».IIlieumrece- « bis. J Versiculus iste ex superioribus pendet; ac
perunl, qui eum a Palre missuni Filiuin Dei credide- si diceret Evangelista : Ut homines per adoplionem
runt. Sed quid eis profuitquod eum receperunt?« De- filiiDei fieri possent, illud Verbum quod erat in
« dit eis, inquil, poiestatem fllios Dei fieri, his qui • principio, Deus apud Deum, illud, inquam, Yerbum
« credunl in. nomine ejus. > TJbi larga. miser icordU factum esl caro, id est Deus factus est homo, non
Dei ostendiiur, quando qui servi non fueraiu digai tamen in carne conversus, assumens quod npn era.l,
etiam filii vocantur : non per naturam, sed per ad- nec desinens esse quod erat, permanens, Deps, fa-
optionis grafiam, ut hic hseredes Dei per fidem co clusest homo. Qui cuncla fecit informa Dej, id est,
hseredes efliciamur Christi per graliam, Juxta qu®d cum esset Deus, faclus esl in forma servi, factus cst
idern Joannes in flne Evangelii siii scripsit, dicens : quifecerat, ut inv.enire.ur qui perierat, Sedcum
« Hsecautem seripta sunt ul credalis, quoniam Je- ' dicit : « Verbum ,caro factum, est,,»; c.arnis no-
sus esl Filius Dei, et ut, eredentes, vil.im habeatis mine perfectum hominem significat, qui constat ex
in nomine ejus (Joan. xx). » Quid ergo benignius, anima rationali et carne. Usus namque Seriplurse
quid misericordius, quam unicus Eili.is. Dei, nolens est aliquando per solam animam, aliquando per so-
manere solus, nostracarnesumpla, nos fecitDei fllios, lam carnem lolum hqminein significare. Animaeno-
et silii adoptavit in fratres, ut quod ipse habebal pei mine totus homo significatur, sicut scriptum est:
naturam, nos haberemus per gratiam ? De quibus « J)escendit Jacob in _Egyptum in anjinabus.seplua-
ipse dicit in Evangelio : « Quicunque fecerit volun ginla(G-.i.xLvr).»Iterum carnis ;nomine totushomo
latem Patris mei, qni in coelis est, ipse meus frater, significalur, siculscriptiinresiinPropheia :«Etvidebit
soror et nialer est (Matlli. vir). » Et post resurre omnis caro salutareDei (Luc. ,m). Non enira animae
ctionem discipulos fratres vocare dignatus, ait : sine corporibus in _Egyptuin descenderunt, n.eccaro
t Ite, nunliate fralribns meis.» Ad hanc adoptionem t sine aiiima salutare Dei videre poleril^ sed alibi, u.t
Tiou yenil, nisi qui fide crediderit in'.nomine ejus, dixknus, per solam animam, alibi per solam carnem
quoniam sicut scriptum est : « Justus cx fide vivii, totys honio significatur. Ita ergo.et hoc in loco, cunr
sine qua impossibile est placere Deo (Rom. i: Hebr. dicil: « Verbum caro factum est, » nqn aliud est
xi).» Et ne pulares hanc nalivilatem carnalem esse dicere quam Deus homo factusest exanima ratio-
et non spiritualem, recte subjungitur: nali, ut diximus, et carne. Fuerunt enim nonnulli
« Cui non ex sanguinibus, neque ex voluntate ha-relici. qui dixerunt Dominum carnem absque
« carnis, neque ex voluntate viri. > In quo loeo anima suscepisse. Si enim quod minus esl fecit, uti-
cum « ex sanguinibus J posuit, contra regulam ar- que etquod.majus est suscepit. Qui enim pro libe-
lis grammaticse fecit, quia apud grammalicos san- randis animabus carnem suscepit, sine dubio hu-
guis seinper singulariter, el-nunqliam pluraliter mar.am animam. suscepit. De qua ipse loquitur :
enuntiatur secundiim regulain. Sed non curse fuit « Polestalero habeo ponendi animammeam, et.ile-
evangelistseobservare regulain ariis grammaticse, rum sumendi eam (Joan. xvi). » Et iterum : i Tri-
ut perfeciius sensum expiicare posset. Si enim .dice^ slis est anima mea usque ad morlem (Malth,
ret ex sanguine, viri tantum videretur significare xxvi). ».Quod vero subditur : « Et habitavit in no-
semerr, etnou plenilerquod vellet exprimer.et : cum bis, J ad illos specialiter perlinet, quibus yisibiliter
vero dicit« ex sangainibus, »viri pariter et femi- apparuit, et cum quibus •corporaliter conversatus
nae conjunclionem ostendit. Unde ne quis inlerro- est. Yel aliler, « habilavit in nobis,-.» ut habitare-
65 . HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. 64
mus in ipso, habitat in nobis prolegendo, habilamus _A «tis, » slngulari gratia Dei Filio in homine quem
et nos in ipso ut protegamur ab illo. Ut autem inter assumpsit datum est a Patre, ut ex quo homo esse
nos habitare posset, « cum esset in forma Dei, non inciperet, perfeclus esset Deus, perfectus et homo.
rapinam arbitratus est esse se sequalern Deo, sed Nec eamdem graliam ad mensuram accepit ut puri
semetipsum exinanivit formam servi aeeipiens, in homines, sed factus homo plenus gratia fuit, sicut
similitudinem hominum factus, et habitu invenlus dicit Aposlolus : « In quo habilat omnis pleniludo
ut.homo (Phil. n). » « Et vidimus gloriam ejus, divinilatis corporaliler (Colos. n). » Et Joannes Ba-
gloriam quasi Unigeniti a Patre. > Gloriam ejus ptista : Et de plenitudine ejus nos omnes accepimus
viderunt in humanitate, qui videre non pote- gratiam pro gratia. De qua plenituriine gratiae per
rant iri divinitate, quia quam ante incarnalio- Psalmistam dicilur : «Unxit le Deus, Deus tuus oleo
nero videre non poterant, videre postquam Yerbum loelitiaeprse cansorlibus tuis (Psal. XLIV).> Yerilale
caro faelum est. Gloriam igilur Dei latenlis in-ho- quoque plenus fuit, sicut ipsein Evangelio dicit:
mine, illi specialiter viderunt, qui eum miraculis « Ego sum via, verilas et vita (Joan. xiv). »
coruscantem conspicere meruerunt. Illi quoque ejus
HOMILIAX.
gloriam manifestius conspexerunt, qui eum ante
passionem iransfiguralum in monte contemplati g DE SANCTO STEPHANO PaOTOMABTYRE.
sunt, audienles desuper vocem Patris intonantem : (MATTH.XXHI.)« In illo tempore, dixit Jesus
« Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi compla- < turbis Judaeorum : Ecce ego mitto ad vos prophe-
cui (Malth. ni). » De quibus unus fuit iste Joannes, « tas et sapientes, et scribas, et ex iliis occidetis et
de quo talia revelata sunt, et per quem talia signa « crucifigetis, et ex eis flagellabilis in synagogis ve-
sunt monstrata, quse nullus facere posset, nisi qui « stris,» et reliqua. Narrat superior texlus Evangelii
Unigeriilus Patris esset. Nam et post resurrectionem qualiter Dominus, confliclum habens cum Judaeis,
Spirilus sanctus eosdem discipulos obumbrare atque convicerit eos homicidas et homicidarum filios, qui
replere dignalus est, ut per hsec et unigenitum Dei cum sedificarent sepulcra prophelarum, el ornarent
cognoscerent Filium, et ex matre primogenitum. monumenta justorum, dicentes: Quia sifuissemus in
Sed est differentia inter unigenitum et primogeni- diebus patrum nostrorum, non essemus socii eorum
lum, quia non oriines primogeniti unigeniti, sed om- in sanguine prophetarum. In hoc se filios eorum
nes unigeniti primogeniti vocantur. Primogenitum ostendebant, qui prophetas occiderant, quod ani-
enim dicimus, non solum quem alii sequuntur, sed mum plenum habentes invidise, Chrislum ejusque
etiam quem nullus praecedit. Ex eo autem quod discipulos persequebanlur. Unde el Dominus adjun-
evangelista Matthseus ait: « Donec peperit filium C git, dicens : ltaque leslimonio estis vobismelipsis,
suum primogenitum (Malth. n), » occasionem tra- quod filii estis eorum qui prophetas occiderunt, et
here voluerunt hseretiei, beatae Mariae virginitatem vos implete mensuram patrum vestrorum. Ac si di-
infamare cupientes. Dixerunt enim eam alios filios ceret : Quod illis defuit, vos implere cupitis. Ilii
post Dominum ex Joseph habuisse, et ipsos esse vo- oeciderunt membra, vos caput persequimini : illi
luerunt qui in Evangelio fratres Domini appellanlur, prophetas, vos ipsum Doriiinum prophetarum, qui
non considerantes quia fratres in Scripluris variis ab eis praedictus est, occidere desideratis, et me
modis vocantur. Aliquando enim natura fratres di- meosque discipulos, quos illi ideo quia non vide-
cuntur, aliquando cognatione, aliquando gente, ali- runt, non occiderunl: vos videnles, illorum deside-
quando etiam dileclione. Naitura, sicut Cain el Abel, rium implere desideralis. Quibus congruit quod
Esau et Jacob, Petrus etAndreas. Cognalione, ut subditur: Serpenles, geuimina viperaruni, quomodo
Abraham et Lot, juxta quod ipse Abraham ait: fugietis a judicio gehennse ? Recte ergo. viperarum
« Ne, quaeso, sit jurgiuminter me et te, et inter pa- nomine isti vocanlur, quia sicut ex viperis viperse,
slores meos et pastores tuos, fratres enim sumus et ex serpenlibus serpentes nascuntur, sic isti ex
(Gen. xin). » Similiter Jacob et" Laban, eodem venenatis parenlibus venenalum animum trahentes,
Laban dicenle : « Num quia frater meus es, gratis Christum ejusque discipulos persequi moliebantur.
servies mihi? » Gente, sicut omnes Judaei fratres Convenil autem istis, quod viperarum natura tradi-
dicti sunt, dicenle ipso latore legis Moyse : Si con- tur esse, ut in conceptione morialur pater, in par-
-stituendo constilueris super te regem, non habebis luritione maler. Quamvis enim diversa sint genera
potestalem alise genlis hominem constituere, sed viperarum et serpenlium, tradunt tamen lanlum-
eum qui sit fraler luus, id est de gente tua. Dile- modo duas esse viperas in partibus Arabise, ubi nulla
clione, sicut omnes Christiani fratres vocantur, Do- habitalio hominum consistit, quia non solum homo
mino discipulis dicenle: « Omnes enim vos fratres si accesserit, verum etiam si avis desuper volaverit,
estis (Matth. xxn). » Eodeni modo fraitres Domini a flatu earum inlerimitur. Quarum conceptio tarde
cognatione dicti sunt, quia de illius erant progenie. evenit, sed quotiescunque evenerit, ita fit ut in
ErgoDominus non solum unigenitus,,sed etiam pri- concepiione moriatur pater, ut diximus, et in par-
mogenilus dicitur, quod non solum alii ex Maria turitione mater. Nam tempore conceptionis, mas ca-
posl eum nali non sunt, sed quia ante eum nullus. pul in ora feminae miltit, at illa prae nimio amore
"Quod autem subjungitur, «plenum graliae et verita- striugens capul illius abscindil. Cum vero tempus
65 H0MIL1_EDE TEMPORE. «56
parluritionis evenit, scinditur venler malris, et sic &_ invidiam oecisus sit, nulla est ambiguilas. Quod au-
filii egrediuntur, et ila fit ut in conceptione moriatur tem juslus fuerit, non solum in Genesi legitur, ubi
pater, et in parturilionemater. Unde vipera dicla est, ejus muifera Deo accepta esse memorantur, et ubi
quodvijpariatvelvi perirefaciat.Talesergo persimi- sanguis ejus ad Dominumclamasse dicilur (Gen. iv),
litudinem fuerunt Judaei, quia Christum, qui eos sed etiam nunc teslimonium ei perhibet, dicens :
spiritualiter generare venerat, crucis patibulo cruen- « A sanguine Abeljusli. > Quseritur aulem quis isle
tis manihus tradiderunt, dicentes : « Crucifige, cru- Zacharias fuerit, quia multos Iegimus Zacharias, et
cifige illum. Si hunc dimittis, non es ^imicus Caesa- ne cuiquam erraudi tribuatur facultas, adjunctuni
ris (Malth. xxvii). > Ecclesiam quoque, quae spiri- est < quem occidislis inter lemplum et altare : >Di-
lualis mater erat eorum fulura, persecuti sunt pri- versa enim de hoc diversi senserunt. Nonnullidixe-
mum in apostolis, per quos sancta Ecclesia regeba- runl hunc Zachariam fuisse, qui inter duodecim
lur, deinde in eorum successoribus, de quibrrs nunc prophelas minores undecimus pouitur, nomine palris
dicilur : « Ecce ego milto ad vos prophetas et sapien- ei consentiente, eo quod Filius fuerit Barachise, sed
tes et scribas. > Sed in exordio hujus lectionis hsere- occisionis locus minime concordat, quia quomodo
ticorum dogma destruitur, qui dixerunt alium Deum inter templum et allare occisus fuerit non reperilur,
esse Yeleris Testamenti et alium Novi, cumdicit: __ $ maxime cum suo lempore templum ab his qui de
« Ecce ego mitto ad vos prophetas et sapientes et captivitate ascenderant reaedificaretur, et idem Za-
scribas. > Ac si diceret: Ego qui quoiidam ad Pa- charias, quia prospera ejus prophetaret, in magna
tres vestros misi prophetas el sapientes et scribas, veneratione a populo habebatur. Alii dixerunt hunc
idem ipse et non alius mitto nunc prophetas, et Zachariam fuis.se patrem Joannis Baplistae, et pro-
sapientes, et scribas. Fuerunt enim in Yeteri Testa- plerea quod advenlum Domini venturum, praedica-
mento prophetae, sapientes, et.scribae : fuerunl et in rel, apopulo sit interfectus : sed haec opirrio magis
Novo.InYeteriTeslamento fuerunt prophetae:Isaias, ex apocryphorum somniis et deliramentis descendit
Jeremias, et multi alii; fuerunt sapientes: sicut Sa- quam ex veritate. Sed cum ab his excludimur, re-
lomon et Samuel, et plures alii; fuerunt el scribae: currit mens ad Regnorum libros, in quibus legi-
qualis fuit Moyses, qui legem scripsit, et Ezras, qui mus quia, Ozia rege mortuo, cum Athalia im-
post captivitatem Babylonise, jncensis bibliothecis, pwssima regina locum ejus suscepisset, et inler-
legem recuperavit. De quo scriptum est : « Ascen- ficerel omne semen regium,tulit Joiada pontifex
dit Ezras de Babylone, et ipse fuit scriba velox in unum de filiis regis, qui erat minor natu, Joas no-
legeMoysi (/ Esdr. vn). » In NovoTestamenlo legi- -»ine, el abscondit eum in templo Domini sex annis.
mus Agabumprophetasse, el qualuor filias Philippi <- J Seplimo autem anno unxit eum in regem, iniilque
(Acl. n et xxi). Etomnisqui futura mala cavere mo- cum eo foeduset cum omni populo, ut in lege Dei
net, et bona diligere, prophela est. Fuerunt sapien- an.bularel, quod el fecit cunctis diebus quibus vixit
tes, sicut apostoli, sicut evangelistae, qui dicta vel Joiada. Mortuo autem Joiada, successit ei in honore
facta Dominica nobis scripta reliquerunt. De quibus el ordine sacerdolali filius ejus Zacharias nomine,
Dominus in Evangelio : « Omnis scriba doctus in vir bonus et justus. Cumque Jqas declinare coepissef.
regno coelorum, similis est homini pairifarnilias, qui a lege Domini, frequenler arguit eum Zacbarias.
profert de thesauro suo nova et vetera (Malth. xm).» Propter quod odium regis incurrit, in tanlum ut una
Sed patres eorum ex illis occiderunt Isaiam, Jere- die cum publice argueret eum, iratus rex jussisset
miam, et multos alios : isti autem Jacobum justum ewm lapidare in porticu domus Domini, qui cum
de pinnaculo templi praecipitaverunt, Slephanum morerelur inter lapides, ait : « Videat Deus et
quoque (cujus hodie colimus solemnitalem) lapida- judicet, >et sicut ipsa Scriptura adjungit:« Non est
verunt, Petrum el Anriream crucifixerunt, et Pau- recordatus Joas quoepaler ejus fecisset ei bona, sed
lum decollaverunt. Quod autem in synagogis suis occidit collactaneum suum filiuni ejus qui se nutrie-
fiagellaverunt et pcrseculi eos fuerunt de civitate in rat (/ V Reg. n). » Hic est ergo Zacharias, qui occi-
civitatem, liber Actuum aposlolorumpleniternarrat, *D sus est a Joas rege, ctijus justilise Dorainus testimo-
cum dicit: « quia ibant discipuli a conspeclu con- nium perhibet, dicens : « A sanguine Abel jusli,
cilii gaudentes, quoniam digni habili erant pro no- usque ad sanguinem Zacharioe, filii Baraclriae, quem
mine Jesu contumeliam pati (Act. v). > occidistis inter templum et altare, » id est inter
« Ut veniat super vos omnis sanguis justus. > aedem templi et allare incensi. Fecerat Salomon
Quaeritur quomodo omnis sanguis justus super eos, altare aeneum, ut Regum narrat historia, anlefores
quibus hsecDominusloquebatur, venire dicatur, cum domus Domini, in porticu teinpli, ut offerentur in eo
non ipsi omnem sanguiuem justum. fuderinl? Ad sacrificia quotidie mane et vespere : quia altare
quod respondendum quod malorum generalioni per aureum quod erat in domo Domini, non poterat sus-
imitationem se sociaverunt, ideo et in relributione tinere omnia holocausta quae offerebantur. Juxta
vindiclaeparticipes eorum esse dicuntur. « A san- altare vero oeneumfons Siloe erat, ubi etiam lapides
t guine Abel justi usque ad sanguinem Zachariae rubri apparent, unde et a simplicibus a.slimalur
« filii Barachise, quem occidistis inter lemplum et quod sanguine hujusjusli viri.sint foedali. Sed cuin
< ailare. » De Abel qui fuerit, vel quod a fratre per Zachariam habemus, et occisionis consenlial locus,
*? HOMILI.E DE TEMPORE. 68
nomen patris discordare Videtur, quia ibi legitur fi- A neratiopravaetadullera signum qu_erit(ilfa.«/..it).»
lius Joiadae, hic diciturfilius Baraehiae.Ubi quamvis Omnes ergo persecutores fldelium, a primo Cain
possit prudens leclor respondere, lrunc fuisse juxta usqiie ad ultimum qui venturus 'est, in una aenera-
veterem consuetudinem fortasse binomium, et aiibi lione computanlur, quoniam etsi divulsi sunt in lem-
Joiadam, et aiibi Barachiam fuisse nominatum, nos pore, uniti sunt in mala voluntate. Similiter et illi
tamen dicimus, quia ubicunque in Lalina lingua qui per bona opera generafioni rectorum adhaer^nt,
Scriptura deficit, recurrendum est ad Graecam vel in fiituro prsemium cum eis accipient.
Hebraicam proprietalem, ex quibus eadem Scriptura « Jerusalem, Jerusalem, quaeoccidisprbphetas, et
sumpserat originem, ut per interpretationem ,con- « lapidas eos qui ad te missi sunt, quoties volui con-
gruam conveniens appareat, auod ad lilteram incon- ' « gregare filios luos quemadmodum gallina congte-
veniens sonat. Joiada ergo interpretatur jnsiiiia Do- « gal pulios suos sub alas, et noluisti ? >Cum Do-
niini, Barachias memoria Domini, Zacharias bene- roinus ad Jerusalem loquiiur, non ad saxa vel
dictus Domini.' Quia ergo de juslitia Domini, et de aedificia putandus est loqui, sed roetaphorice ad
memoria Domini nascitur benedictio Domini, juxla ipsos honiines, utper inhabitalum habitanies intei-
congruam inlerprelalionem nihil discordare videtur ligas. Quos patenioplanxit affeclu, quia eorum in-
utrum Barachise an Joiadae filius legatur. Nam in B terilum ciio proesciebat esse venturum, juxta quod
Evangelio quo' Nazarsei uluntur, profilio Barachia., alibi Iegimus : « quoniam cum vidissel Jesus civi-
frlius Joiadse dicilur. Non aulem sine causa putan- latem, flevit super illam, dicens : Quia si cogno-
dum est quod Dominus beatorum martyrum men- visses et tu. » Cum autem adjunxit, « quae occidis
tionem faciens,hosduos specialiternominare voluit, prophetas et lapidas eos qui ad le missi sunt, >os-
Abel scilicet et Zachariam, cum ab initio sseculi tendif pra-leriiis temporibus prophelas ad salulenr
inulli alii pro ejus nomine fuissent occisi. Tales ergo ejusdem populi esse missos. Quaerilur autem quo-
ponere voluit, per quorum martyTium oinnium.pas- modo Dominus dicat : « Quoties volui congregare
siones significarentur, qui pro ejus nomine passi filios tuos, quemadmodum gallina congregat pullos
iueranl, vel passuri erarrt, Per Abel vero, qui non suos sub alis, et noluisti, » cum alibi scriptum sit:
propler praedicationem, sed propler invidiam in « Omnia quaecunque voluit, Dominus fecit in coelo
agro occisus, non reluctasse dicitur vel legitur, et in terra, in mari et in omnibus abyssis (Psal.
illi significanlur qui simplices sunt in doctrina, firmi cxxsiv). >Quia enim omnia qua. vull facit, quomodo
tamen in fide, qui scientes tantum Ghrislum et hunc filiosJerusalem congregare voluit, etnon congregavit?
crucifixum, magis eligunt pro ejus nomine mori, Adquoddicendumesfquiaomnipotens Deushominum
quam ejus ftdem negare. Per Zachariam vero, qui C servitia nbn vulthabere coacla, sed spontanea et vo-
sacerdos fuit in ordine ponlificali, et non in agro, luntaria, ut inveniat in nostra bona voluntate quod
sed propter praedicationem inter templum et altare renmneret ex sua gratuita largiiate; et ideb pius et
est occisus, illi significantur qui magistri et doclo- omnipotens Deus, qui non vult mortem peccatoris,
res Ecclesise sunt, et propler constanliam evange- sed ul eonverlalur et vivat, non proplerea reliquit
lizandi, vel propter correplionem reproborum, rnar- lilios Jeriisalem quia congregare non poiuit, sed
tyrium sunipserunt. Quorrun primus post Domini quia illos nolentes sponlaneam volunlalem exhibere,
passionem fuit beatus Stephanus Levita, cujus ho- congregare noltiil. Quod vero ait: « Quoties volui
die feslivilatem Celebramus, quia ad praedicandum congregarefilios luos,» etreliqua, taleest ac si dice-
ordinalus ab aposlolis, cum ex auctoritate divinse ret: Ego volui, sed lu noluisti; ego quod n.eiim est
legis Chrislum Dei Filium docerel, reproborum ma- feci, sed lu quod tuuiri erat, non fecisti; ego pro
nibus esl lapidatus. Nec tamen infer lapides amisit tua salule ad te prophelas misi, sed lu eos inler-
patientiani, sed in oratione puram exhibuit conscien- fecisti; ego ad le ipse veni, et lu me recipere no-
liam,supplicans prolapidantibus etdicens: « Domine luisli. Vult enim.Deus omnipotens omnes homines
Jesu, ne staluas illis hoc peccatum, quia nescinnt salvos fieri, et tamen non omnes salvantur, quia in
quid faeiunt (Aci. vn).'j D duritia cordis impceiiitentes perseverant. Nec abs-
« Amen dico-vobis, venierit haec omnia super ge- que consideratione prsetereundum esl ouod gallinae
« neratiouem istam. » Si quem movet quomodo haec se comparavit cum filiis, cum fiiios Jerusalem con-
omnia super generationem uriam venire dicantur, gregare se velle dix-it. Gallina enhn simplex et
curii nec Abel nec Zachariam ipsi occiiierint, intel- mitissima est avis, quae dum ptillos fovet ac nutrit,
ligatquia aucloritas sacrse Scripfuroe est, duas gene- plumas erigit, et totam se hispidam reddit, ^las
rationes commeroorare, bonorum scilicet et "malo- deponit, vocem altenUat, et totam se iiifnmam exhi-
rum. De bonis legimus : « GeneratiO rectorum bel, ril pullos fortiores reddat, besliolis quoque et
benedicetrir (Psal. cxi). » Et iterum : « Hsec est avibtis insidiantibus pro salirle puilorum us.jue ad
generalio quaerentium Dominum, quserenlium faciem mortem se opponit. Juxia ergo hanc similitudinem
Dei Jacob (Psal. XXIII).» De malis vero, Generatio Domirius gallinae se comparavit, quia ut nos de in-
prava et perversa. Et ilerum : Generatio quae non firnris firmos facerel, el de lerrenis ad cceleslia sub-
direxit cor suum. Et gens absque consilio, et sine levaret, quasi infirmis exhibuit se infirmum, quando
prudeniia, Unde et Dominus in Evangelio ait:« Ge- de coelo descendit in terras, sciens quia « non est
69 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. 70
opus sanis medicus, sed male habentibus (Matth. _\ pulcra fodiens, et cadaveribus veseens mortuorurn
ix): » et quasi totum se hispidum in passione red- (Jer. xn): cui merito comparantur Judaei, qui Chri-
didit qui roilis et mansuelus apparuit. De quolsaias stum negantes, omni immundilise et iniquilati se
ait: « Et vidimus eum non habenlem speciem neque tradirierunl, dispersi de gente in genlem, et de regno
decorem (Isa. LHI). J Vocem attenuavit, quando ad pppulum alterum, relicli sine Deo, sine lege et
pendens in cruce dixit : « Deus. Deus meus, utquid sine sacerdotio, impleta in eis prophetia quae dicit:
me dereliquisli (Malth. xxvn) ? »Et ut perfecta in « Famem patientur ut canes, et circuibunt civitatem
nobis esset liberatio, morli eliam pro nobis se ob- (Psal. LVIII).»
lulit. Nec indignum debet videri, si Redemptor no- « Dicoenim vobis, Non me videbitis amodo, donec'
ster in assumpta humanilate gallinae se comparavit « dicatis: Bencdictus qui venit in noriiine Domini. >
hic, qui eliam vermibus se assimilavit, sicut ipse Haecsentenlia juxta litteram tunc impleta est quando
per prophelam dicit: « Ego autem sum \ermis et Dominus super pullum asinae sedens, Hierosolymis
non homo (Psal. xxij. » Et pulchre se gallinae com- appropinquans, bonorifice a turbis susceptus est,
paravit, qui persecutorem suum Herodem vulpem quando cuni ramis palmarum occurrerunt ei, di-
nominasse legitur, dicens :«Ite, dicilevulpi illi, quia centes: « Hosanna Filib David,benedictus qui venit
hodie et cras miracula faciain, et die terlia proiM- B in nomine Domini. » Yersiculus iste spiritualiter
scar (Luc. xiu). >Callida enim bestiola vulpes insi- potius quam ad lifteram est intelligendus, et est
diatrix et inimica gallinse comprobatur, ita quoque sensus: « Dico enimvobis, Noo me videbilis amodo,
et Herodes callidus et ingeniosus gallinam persecutus douec dicatis : Benedictus qui venit in nomine Do-
est, quia Dominrim cum exerciiu suo sprevit. Pullis mini, » id est, me vobiscum in cordibus vestris ma-
ejus insidialus est, quia aposlolos persequi uon de- nenleni non habebilis, quousque me credatis Filium
stitit, et ideo persecutores boraini vulpibus compa- Dei ad salutem hominum a Patre esse missum.
ranlur, cum per prophetam dicitur : « Ipsi vero in HOMILIA XI.
vanum quaesierunl animam meam. lntroibunt in in-
feriora terrae, tradentur in manus gladii, paries vul- DE SANCTO JOANNE EVANGELISTA ET APOSTOLO.
pium eruni (Psal. LXII).» Duae aulem alae gallinse (JOAN.xxi.j « In illo lempore, dixil Jesus Petro :
quibus pullos fovet, duo sunt Dornini Testamenfa; « Sequere me. Conversus Pelrus, vidit illum disci-
autduse alae gallina., Moyses et Aaron, per quos Do- «pulum quem diligebat Jesus, sequenlern,» etreliqua.
minus Israelilicum populum de _Egyptia servilute In serie bujus lectionis tria sunt quae nobis bealus
liberavit: sive Jesus el Zorobabel, per quo_ eumdem Joannes evangelista commendat, privilegiuin scilicet
populurn de caplivitaleBabyloiiia. reduxit. Sed his C amoris Domini erga se, resolutionein sui corppris
el aliis beneficiis ingralus, non solum credere no- atque descriptionem Evangelii. Privilegium arooris
luit, sed eliam nutrilorem suum morti tradidit. Unde sui nobis commendat, cum dicit : « Couversus Pe-
et conlingit eis merito quod subditur : trtis, vidit illum discipulum quem" diligebal Jesus,
« Ecce relinquetur vobis domus vestra deserta. » sequentem. » Resolulionem sui corporis oslendit,
Si quis corporalibus oculis intueatur, videbit etiam cum ait: < Et non dixit ei Jesus , non morilur, sed
ad lilleram hanc Domini vocem esse impletam, quia sic eum volo manere. t Descriptionem Evangelii,
domus Domini, quoe nobiliter in Jerusalem aedificala cum subjuugit: « Hic est disciptilus ille, qui leslimo-
fulgebat, propter ineredulitatem illorum ad solum nium perhibet de his, el scripsit haec. > Sed ut exor-
usque deslructa est a Tito et Vespasiano, ita ut non dia hujus lectionis plenius intelligere vaieamus, libet
relinquereuir in ea lapis super lapidem. Unde et superiora parumper attendere. Supra eniin retulit idem
dudum discipulisDomino sedificiacivilatis ostenden- Joannes evangeljsta quia discipulis ppst resurrectio-
libus, ait illis :« Yideiish_eeoniiiia?Amen dico vobis, nem Domini in conclavi residentibus, dixit ei Simon
non relinquetur hic lapis super lapiriero, qui non Petrus : Yado piscarf. Dicunl ei alii.discipuli : Ve-
destrualur (Malth. xxiv). » Dicilur namque : « Ecce nimus et nos tecum. Ascendit ergq Simou Petrus,
relinquelur Yobis domus veslra deserla. » Domus il- D et Thomas qui dicilur Didymus, et Nalhanael, qui
lorum ideo dicitur, quia deserla relicta est, quae erat a Cana Galilaese, et iilii Zebedaei, et alii ex
quondam domus Domini dicebalur, quando hoslia et diseipulis ejus duo. lllis frusira tota noete in piscan-
saerificia in ea offerebantur, modo « domus vestra » dolaborantibus, mane sletit Jesus in liltore, eorum-
dicitur, quia deserta relicta est. Spiritualiter autein qiie rele copiosa multifudine pisciiini replevjl. Egres-
domus Judaeorum deserta relicta est, quia illis in in- sisque illis ad terram, ait : Venite,. praiidete. In
credulitale perseveranlibus, Christum in cordibus quo prandio Dominus Pelrum ter ari se amaret in-
suis iiospitem non susceperunt, qui ait: « Ego ad terrogavit. Cui,post trinam negationem, lertio con-
ostiuin sto et pulso; si quis aperuerit mihi, intrabo fitenli suutn amorem, tertio suas oves ei commenda-
ad illum, el coenabo cum illo, el ille mecum (Apoc. vil, dicens': Si diligis me, pasce oves meas, sive
ni). » Irbplela est prophetia Jeremiae dicentis : Reli- agnos ineos. Post coinmendationem quoque ovium,
qui domum meam, dimisi h_.reditaiem meairi, facfa quid pro eisdem ovibus passurus esset, intimare
esl mihi ha.redilas mea quasi spelunca hyaena., quod curavitvdicens : «Amen, anien dico tibi, cum esses
est parvum quidem, sed rusticuhi animal, nocte se- junior, cingebas te, et ambulabas ubi volebas eum
71 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. 7-2
autem senueris, extendens manus tuas, et alius te _4 *,viri, ut quoties dese mira et magna loquuntur, ad
cinget, et ducet quo tu non vis. > — « Hoc autem aliam transeant personam, et sic de se quasi dealio
dicebat, ail evangelista, significans qua morte esset loquantur : sicut fecit Moyses quando de se quaside
clarificaturus Deum. » Et, ne dura et intolerabilis alio locutus est, dicens : «Et erat Moyses vir milissi-
Pelro videretur passio crucis, hanc suo exemplo BIUSsuper omnes homines, qui morabantur in lerra
pius magister lenire curavit, dicens : t Sequere (Num. XII). » Similiter et beatus Job dicturus : « Et
me, > id est imitare me. Ac si diceretDominus : Tanlo erat vir ille simplex et rectus , ac timens Deum, »
crgo tolerabilius crucis passionem sustinebis, quarito dese quasi-de alio prsemisit, dicens : t Vir erat in
in ejus sufferentia nrea le sequi vestigia recordabe- terra Hus , nomine Job. (Job i). « Hancergo humi-
ris : ul sicut pro tua salute crucis patibulum sus- litalem servans beatus Joannes, in tota serie sui
tinere non distuli, ita quoque et tu ,pro confessione Evangelii proprium nomen ponere voluit. Dat autem
nominis mei pati le debere memento. Quia eo glo- et aliud indicium suse cognitionis beatus Joannes
riosorem palmam martyrii eonsequeris, quo ad hanc evangelista, cum subjungit: « Qui et recubuit in
promerendam arctius iter magistri sequeris. Sequi « coenasuper pectus Domihi, el dixit: Domine, quis
eniniDominum, imitari est, sicut ipse dicit:« Si quis «est qui tradet te? » In ultima coena quam Domi-
vult post me venire, » etc. (Mallh. xvi). Et iterum: B 1 nus curn discipulis habuit suis, ut superius lexlus
« Qui mihi ministrat, me sequatur (Joan. xn). » Evaiigelii narrat, discipulus ille supra pectus magi-
Secutus est Pelrtis apostolus Dominum, quia pro stri recubuit: et cum diceret Dominus: Unus ex vo-
ovibus sibi credilis crucis patibulum sustinere non bis me traditurus est, contristalisomnibus, innuenle
dislulit, sicut et ipse Dominus pro redemptione ge- sibi Pelro, interrogavit magistrum Joannes, dicens :
neris humani amplecli dignatus est, implens illud « Domine,quis est qui tradet te"?>Et ne omnium con-
quod ait Joannes apostoius : < Qui dicit se in Chri- scientias dira suspicio lorqueret, certos eos reddidit,
sto manere, debet sicut ille ambulavit, et ipse am- dicens : « Qui intingit inanum mecum in paropside,
bulare (Joan. n). > JamveroposthaecquidDominus hic me tradet.» Quod autem discipulus ille supra pe-
et Petrus fecerint, manifeste evangelista non decla- ctus magistri recubuit, non solum praesentis dile-
ral; tamen ex eo quod ait : « Conversus Petrus, ctionis indicium fuit, sed etiam futuri mysterii si-
vidit illum discipulum quem diligebat Jesus, sequen- gnum. Quia enim in pectore Jesu sunt omnes the-
tem, > tacite innuit quia mox ut Dominus dixit Petro, sauri sapientiae et scienlise absconditi, merito ille
« Sequere me, » surrexit a loco convivii et abire supra pectus magistri recubuisse dicitur, qui de ejus
coepit. Cujus jussionem Petrus etiam ad litleram divinitate altius et profundius caeteriseraldescripturus.
implere desiderans , secutus est illurn corporali tC « Hunc ergo cum vidisset Pelrus, dixit Jesu : Do-
gressu. Secutus est aulem Dominum el Petrum iile « mine, hic autem quid ? > Quia enim Petrus apo-
discipulus quem diligebat Jesus, Joannes scilicet no- stolus in extensione manuum, in cinclione alierius,
mine, cujus est hoc Evangelium. Neque enim a con- in ductu quo nollet, suam passionem inlellexerat
seclalu illius se indignum a_stimavit, cum etiara significatam, voluit scire de fratre et condiscipulo
majoris dilectionis gloria prse cseteris a Domino qua morte et ipse transilurus esset ad vitara. Et vi-
amplexatum se noverat. Nec incredibile est quod dens eum sequenlem, ait :
Petrus et Joannes vesligio cqrporali Dominum sint « Domine, hic autem quid? Dicit ei Jesus : Sic eum
secuii, quia necdum adhuc intelligebant quid spiri- < volo manere, donec veniam , quid ad te? tu me
tualiter significaret hoc quod Dominus Petro dixerat, « sequere. » Ac si diceret : Nolo eum per passio-
< Sequere me. »Sed quia beatus Joannes personam nem martyrii praesentis vitse cursum consummare,
suam ex nomine innotescere noluit, designavit ex sed sic eum volo manere donec, ecelesiastica pace
merito, cum dixit: « Vidit illum discipulunr, quem firmata, transitu naluralis mortis, perpetuam eum
diligebat Jesus. > Diligebat enim eum Jesus, non ducam ad vitam. Ubi pulandum non est quod ne-
exceplis caeteris singulariter solum , sed specialiter . gaverit Dominus Joannem pro sua fide multas tri-
inter cseteros unum. Omnes enim se diligere com-'u bulationes esse passurum, sed praedixit eum per
probavit, quibus ante suam passionero loquebatur, martyrium prsesenlem vitam non esse consumma-
dicens : « Sicul dilexit niePater, et ego dilexi vos, lurum. Nam in Actibus aposlolorum- publice virgis
manete in dileetione mea (Joan. xv). » Sed hunc caesus legitur, quando ibant discipuli a conspeetu
prae cseteris diligebat, quem integritas virginalis coucilii gaudenles, quoniam digni haliiti erant pro
majori dilectione fecerat dignum. Tradunt namque nomine Jesu conlumelias pati (Act. v). Et a Domi-
historia. quod eum volentem nubere, de nuptiis vo- tiano impiissimo Csesare in fervenlis olei dolium mis-
cavit, et propterea quod a complexu carnali eum sus legilur, ex quo lantimi liber exiit a dolore cor-
sublraxerat, spirituali dilectione eum fecerat esse poris, quantum alienus erat a corruptione carnis.
digniorem. In eo autem quod ait: « Yidit illum quem Nam in hisloria Ecclesiastica legimus eum veneno
diligebat Jesus, sequentem, » morem sanclorum bea- esse potatum, et nihil mali passum, impleto in eo
tus Joannes evangelisla servavit, cum propriumi quod a Domino dictum fuerat : Et si morliferum
nomen tacens, alio indicio suam personam demon- quid biberint, non eis nocebit. Postea vero
propter
stravit Hanc enim consuetudinem habenl sanctii insuperabilem conslanliam evangelizandi, ab eodem
75 HOMILLE DE TEMPORE. U
principe in Palhmos insularn exsilio est relegatus, Ji firinum, sepelire mortuum, errantem corrigere, insi-
ubi, consorlio destilutus humano, cOnsolationem pientem docere, pro veritate et justilia etiam, si
promeruit angelorum. Ibi enim propria manu Apo- nccessitas fuerit. usque ad mortem certare. Ilis au-
calypsim scripsit, quam ei Dominus revelare digna- tem qul in regimine positi sunt, qualiter subjecti
tus est, pro statu Ecclesia., prsesentis scilicet et victum et vestitum babeant , intenla sollicitudine
fulurae. Et ideo cum Dominus dixit:« Sic eum volo praevidere. Per Joannem vero, de quo dictum est:
manere donec veniam, » non negavit eum corpore « Sic eum volo manere donec veniam, » conlem-
moriturum, se'd per passionem martyrii non esse plativae vitse suavitas designatur, ad quam pertinet,
consummandum pradixit. Sed sermonem sic ma- remolis omnibus curis et sollicitudinibus, leclioni et
nendi, ita quidem discipuli eodem tempore tractare oralioni assidue insistere. Crebra quoqtie lacrytua-
coeperunt, quasi Joannes jam non esset moriturus. rum compunctione, pro peccatorum remissione et
Unde et subditur : seternse vitae perceptione, dulcissime suspirare. Sed
<Exiit ergo sermo isle interfratresquoddiscipulus tamen utrumque discipulum, ulraque vila nullus
«ille non moritur. » Sed hunc eorum errorem idem ignorat esse perfeclum, et activa quidem vita gene-
Joannes corrigere curavit, cum subjunxit: « Et non raliter ad omnes fidelcs perlinet, qui.se ab hoc sa.-
< dixit Jesus Non morilur, sed, Sic eum volo ma- IB culo immaculatos custodientes, mentem, manum,
< nere donee veniam. » Morte cnim corporis vera- linguam in bono opere exercent. Contemplaliva vero
citer morluus est Joannes, quia ex eo die quo primo illis maxime datur, qui postlonga exercitia mona-
homini dictum est: « Quocunque die comederis de sticaevitae,secreta loca eremi sibi eligunt, ubi absque
ligno seientia. boni etmali, morle morieris (Gen. n),» impedimento hominum, lectioni et oralioni insistere
nullus est qui gustet vilam qui non gustet mor- et soli Deo possint inhaerere, et quantum humana
tem. Denique, etsi Elias et Enoch adhuc vivi esse fragilitas palitur, aliquoties coetibus angelorum
creduntur, lamen sciendum est quia ad tempus mor- mente adjungi, dicentes cum Psalmista : « Ecce
tem corporis distulerunt, non penitus evaserunt, elongavi fugiens, et mansi insolitudine (Psal. LIV).>
quia temporibus Antichristi interficiendi sunt. Etsi Hoc autem inter activam et contemplativam vilam
Dominus in forma humanitatis mortem suscepit, dislat, quia activa hic incipit el hic finitur : contem-
nullus est qui mortem corpqris evadere possit, Psal- plaliva vero hic habet inilium, sed in fuluro plenius
mista testanle, qui ait: « Quis est homo qui vivet, perficietur. Quis enim in illa vita esurientibus tribuefc
et nonvidebit mortem?» (Psal. LXXXVIH.) subauditur cibum, ubi esurit nemo, cum panis sit ibi vivus?
nullus. Denique sicut in Patrum litteris invenimus, Quis ibi sitienti potum tribuet, ubi est fons vivus, ex
cum Iongo affectus senio Ephesi morarelur , in lG-quo qui gustaverit, nunquam sitiet in aeternum?
tantum, ut, discipulorum manibus sustentatus, vix ad Quis vestiet nudum, ubi stola est immortalitatis ?
ecclesiam pergeret, sciens diem morlis suoeimmi- Quis visitabit infirmum, ubi qui infirmetur non est ?
nere, jussit sibi prseparari sepulcrum, et dominica Quis sepeliet morluum, ubr regio viventium ? Unde,
die, post celebrationem missarum, et admonitionem sicut diximus, acliva vita hic habet inilium et finem,
factam discipulorum, perceptione corporis et san- mercede restanle : conlemplativa vero hic habet ini-
guinis Domini seipsum munivit. Ac deinde valedi- tium, sed in futuro perfectionem habebit: quia« quod
cens fratribus, descendit in defossum sepulturae suse nunc videt per speeulum et in aenigmale, tunc videbit
locum quem sibi praeparaverat, et quasi in leclulo, facieadfaciem (/ Cor. xrn).» Undebenede Joanne di-
ita collegilse in sepulcro, atque oratione expleta, ctum est:« Sic eura volo manere donecveniam, »id
videntibus discipulis, appositus est ad patres suos, est,eosquos gustumeaecontemplationis inebriavero,
tam extraneus a dolore corporis quam alienus fuerat semper proficere volo, quoadusque me in diejudicii
a corruptione carnis. Quo in loco terra sensim ab apparente, cum seternaremuneralione de fidetranseant
imo dicilur ebullire, ita ut nonnulli eum credide- ad speciem. Jam enim descriptionem siii Evangelii
rint vivere. Sedquoniam, aliis aposlolis per passio- -n beatus Joannes nobis commendat, cum dicit:
nem marlyrii consummatis, ipse solus in pace Eccle- « Hic est discipulus ille qui testimonium perhibet
siae naturali morle vitam finivil, ideo a Domino di- « de his, el scripsit ha_c. » Perhibuit quippp Joannes
ctumest:«Sic eumvolomaneredonec veniam.»Quod Domino testimonium docendo, perliibuit recte vi-
est dicere: Noloeumperviolentiampersecutoris vitam vendo, perhibuit Evangelium seribendo, perbibet
finire praesenlem,sedsic eum volomanere,quoadusque etiam quotidie, cum Evangelium quod scripsit' in
veniens ad vitam eum ducam perennem , et aeterna Ecclesia a fidelibus legitur vel audilur. Sed gratum
remuneratione eum clarificem. Spiritualiter aulem per forte videbitur, si quae occasio il-liEvangelium scri-
hos duos discipulos, duas fidelium vilas, in quibus bendi fuerit, breviter commemoremns. Nam post Do-
Ecclesia conslat, accipere possiraus, aclivam scilicet mini ascensionem, per sexagintaferme annos absque
et contemplativam. Quarum una in labore est, altera ullo adminiculo scribendi Evangelinm praedieavit.
in requie. Per Petrum enim, cui dicturn est: « Se- Sed cum propter insuperabilem constantiam evange-
quere me, > activae vitce labor exprimitur, ad quam lizandi,ut diximus,aDomitiano|impiissimo Csesare in
pertinet esurienti cibum, silienti potum, nudo tri- Patlimosinsulamexsilio relegatusfuisset, irrumpentes
buere veslimentum, suscipere hospitem, visitare in- inEcclesiamDeih8ercticiMarcion,GerinlhusetEbionij
PATROL. CXVIII,
75 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. 70
ei cselerifilii diabdli, quos ipse in Epistola sua Anli- _^.lione, sanclitas simul et prudentia Joseph commen-
christos appellat, diversis dogmalibus eam sciudere datur : paslores enim, quia rudes erant, utpote pa-
conati sunt, dicenles Christum anle Mariam non slores, et divina mysleria dignoscere non polerant,
fuisse. Postea vero, cum permiltenle Nerva piissimo necesse fuit ut illis angelus visibiliter apparerel, et
rege, de exsilio reversus Ephesi morarelur, rogatus occullum mysteiium manifesle panderet. Joseph
dicitur ab omnibus Asise episcopis etpresbyteris, vero, quia non solum sanclus, sed etiam prudens
quia jamin tribus evangelislarum libris de huroani- erat, non necesse fuit vigilanli apparere, sed tan-
tate Salvatoris satis scriptum habebant, ut eis de tum in somnis; quoniam, ut ait Apostolus, linguae in
divinitate sermonern faceret, alque ad memoriam signum sunl, non fidelibus, sed infidelibus (/ Cor.
futurorum scriptum relinqueret, maxime ad convin- xiv). El quia illam angelicam visionem discernere
cendam illorum hoeresim, qui dicebat Chrislum anle prudenler valebat, illius Joseph non soluni caruis
Mariam non fuisse : quod primum se negavil factur- origine, sed etiam nominis consortio particeps, qui
rum, sed illis in prece perseverantiblis, non aliter se somnio proeferendum fratribus viderat, et somnia
«cquievit, nisi oranes triduano jejunio Dominum in prudenter interpretando, praelatus vel dominus
tommune precarentur. Quod cum fecissenl, lanta, _Egypli constitutus fuerat (Gen. XLI).Quantum au-
gratia Spirilussanctidiciturfuisserepletus, utusque ;B tem ad moralem sensum pertinet, angelus Joseph in
»d contemplaridam Palris et Filii ejusdemque Spiri- somnis apparuil, ut ostenderel quia illi ad angelo-
ritus sancti divinitatem mente raperelur, et de rum consortium sunl pervenluri, qui a nmndi im-
seleriiae vitae .purissimo fonte potaret, quod nobis pedimentis ac carnalibus curis velut dormientes sunt
sitieulibuspropinareU Undeei Evaugelii sui l_.Ieesl alieru. Quasi ecgo doiTnifiasvjgila_i_,qui Emnili su-
exordium : « In principio eral Yerbum , et Yerbum perfluas sollicitudines postponens, oculum mentis in
erat apud Deum, e.lDeus eral Verbum, » et sic per amorem Dei aperit sicut Ecclesise voce dicitur ;
totum Evangelii sui texium, pauca de humanis acti- « Ego dormio,etcormeumvigilai(Can.. v). iQuidau-
bus inlerponens, sufflcienter de diviuitafe Salvatoris lem in somnis angelus apparens dicat, audiamus :
scripta reliquit. Quam firmiter auiem et absque ulla < Surge et accipe puerum, et malrcm ejus, et fuge
ambiguitate credenda suut quse Joannes scripsit, « in jEgyptum, el eslo ibi usquedum dicam libi. >
ipse nranifeslat cunisubjungit: <Et scimus quia ve- Ubi notandum, quia non dixit, Accipe filium tuum,
< rum est lestimonium ejus. J Et nos ergo cum cae- ut falso Judtei dicere voluerunt, sed, < Accipe pue-
teris fidelibus vera credenles quae seripsit, servemus rum, » id eslaccipe quasi bajulus et nulritius, non
quae docuit, ut perveniamus ad hoc quod promisil, Q quasi pater proprius. Non dixil, accipe uxorem
quod ipse prsestare dignclur, qui cum Palre, etc. tuam, ut Pholiniani .dicere voluerunl, quamvis et
IIOMILIA XU. sponsaeuxores dici possint, sed aecipe matrem ejus,
id est, accipe quasi cuslos castilaiis et suslentator
DE SANCTIS INNOCENTIBDS.
fragilitalis, non ut violalor virginiiatis. Fugit aulem
(MATTH.II.) i In iilo tempore,apparuit angelus Do- puer Jesus ante perseculionem Herodis, non quod
« mini in somnis Joseph,» et reliqua. Haerent sibi di- mortem timeret, qui pro hoininibus mori vencrat,
vinse lecliones, elfrequenlerunapendetexaltera, ita sed ut tempore congruo, non quam persecutor in-
ut nonnunquam exordia subsequeiilis, facilitis infel- ferre volebat, sed quani ipse disposuerat, stistineret
liganlur ex consideratione praecedenlis, quod in hac mortem, ostendens polestaiem se habere ponendi
leetione facile advertimus, si illius superiora parum- aiiimam suam, et iterum sumendi eam (Joaji. x).
per atlendimus. Supra enim retulit evangelica lectio, Ordo enim reruni necessarius erat, ut priusmiracula
quia cum magos ab Orienle Ilierosolyma veuientes, faciendo se DeumJnnolesceret, cl postnioduni mor-
Herodes Bethlehem misisset, dixit eis :« Ite et inqui- lem pro nostra rederaptione sustineret, videlicet lur-
-rite diligenler de puero, et. cum iuveneritis, renun- pissimam cracis. Quoniam dignum erat, ut quiapri-
tiale n.ihi, ut et ego vcniens. adorem eum (Mallh. D mus honro per lignurn vetitum peccando ceciderat,
11). » Sed quia disponebat occidere, queni se pro- per lignum sancfse crucis restauraretur. Si enim
mlttebat adorare, illi ab angelo responso acceplo in tunc occideretur, quis eum Doininum cognosceret,
somnis.ne redirenlad Herodem, per aliam viam re. excepto Maria, ei Joseph, et Elizabeth, et paucis
versi sunt iii regionem suam. Sialimque evangehsta a.liis quibus Spiritus sanctus revelaverat? Ab aliis
adjunxil, dicens : < Qui cum recessissenl, ecee an- enim qui eum noveranl, omnibus filius Josepb piN
« ^elus Domini apparuit in somnis Joseph. > Ubi tabatur, et ideo dislulit morfem, non flmuit, osten-
consideranduni, quod minisler coelestis angelus, in- dens fidelibus suis, ibi rabiem persecutoriim non
sidias.Herodis prsevenit, monens cum puero fugere esse timendam, ubi mortem suam -ad aliorum vifain
in JEgyptum ,ne rabiem sui ftiroris Herodes, sicut viderintiproficere: ibiaulem esse morlem fugiendam,
in caeteros, iu puerum Jesum explere posset, Sed ubi eam -ad nullius profectum viderint provenire,
forle quseret aliquis, quare angelus Joseph in somnis juxla illud quod Dominus alibi ait: «"Cumvos per-
apparuit, cura legatur pastoribus vigilantibus. appar seculi fuerint in una civitale, fugile in aliam (Matth.
ruisse, et Dpmini nativiialem nuntiasse? Sed ad.hoc x). » Quare ^utem tara sollicite cum puero«t maire
dicendum, quia in hac angelorum diyersa appari- ejus fugere angelys "in .Egyptum riienerel, mani-
77, HOiMILI-EDE TEMPORE. ' 78
festat cum -dicit : < Futurum est enim, ut Hero-_\ lemaeus, qui unius Dei cultor videbatur, trinilatem
< des quaeratpuerum ad perdendum eum- > Quaeret, non iutelligendo, in varios deos incideret : unde
inquit, ad perdeiidum, sed non inveniet ad interii- plura in noslris codicibus leguntur, quae in Septua-
eiendum. Quanlo auleni sludio Joseph et solJiciT ginla inlerpretibus non habenlur, sicut esl hoe
biiiine paralus esset angelicis obedire proeceplis^ (Juclk. xrn): « Ex /Egyplo vocavi filium meiim. » Et
manifeslatur cum subjungilur : illud: «Quoniam Nazaraeusvocabitur.» Et: «Yidebunt
< Qui consurgens'acccpit puerum et matretn ejus in quem transfixerunt. J Nonnulliaulemhoc lestimo-
•<nocte, etsecessitin -Egyptum. » Nonenim noclis nium de Numerorum libro sumplum voluerunt esse,
tenebras metuens, luceni exspeclavit, non perfidse illud scilicet Balaam divini, ubi scriplum est:
genlis crudelitalem pavens, m alteram parlem de- .« Deus ex JEgyplo vocavil eum, et gloria ejus quasi
clinavit, sed « consurgens, acCepil puerum et ma- unicornis (Ose.xi). J Quod quamvisdeJuriaeoriim po-
fremejus nocte, el secessit in -Egypium. » Magna pulo possit inlelligi, qui de /Egyplo ad lerram rc-
poienlia Doinini, sed non minor ejus clarct humili- promissionis vocalus est, polesl el de Filio Dei ac-
ias. llle enim ante faciem perseculoris fugere voluit, cipi, qui, post obilum Herodis, iterum monenle an-
cui angeli minislranl. Fugit Dominus in -Egypluni gelo, ad lerram Israel est reversus.
idolis plenam, cunabula Judseae genlis relinquens, B « Tunc Herodes, videns quoniam illusus esset a
etiam ipso silu corporis ostendens, quod poslmoduin « magis, miltens occidilomnes p.ueros, qui erant in
diclurus erat:« Non veni vocarejuslos , sedpeccato- « Bellilehem et in omnibus finihus cjus, abimatuet
res ad poenitenliam (Marc. ix). J ,« infra, secundum lempus quod exquisierat a ma-
« El erat ibi, usque ad obilum Herodis. » Quod « gis. » Quod autem ajt, « Tunc Herodes videns quo-
nonnulli postquadriennii lenipiis, alii post biennii niam illusus esset a magis, » ad stiperiora Evangelii
factura esse commemorant. Spiritualiter auiera-Ma- respicit, ubi dictum csl, quia cum Ilerodes mitteret
ria el Joseph , legeni Synagogarnque sigiiificant. magos in Belblehem, dixil: « lte et interrogate dili-
-Egypfus quoque, quae tenebrw vel mceror inter- genicr de puero {Mallh. n), » el reliqua. Sed quia
prelatur, niundum signifieat, qui post Domini incar- responso acceplo in somnis ne redirent ad Hero.-
nalionem in tenebris ignorantia., ei umbra inortis ,dem, per aliam viam reversi suntin regionem
vel moeioris et angustiae positus sedebat, sicut Apo- suam, videns suas Insidias csse frustraias, lratus
stolus dicil: « Tribulatio el angustia in omnemani- est valde, quoniam illusus essel a magis. Ei quia
mam iiominis operanlis malum, Judsei primum et occiiltc perdere puerum non potuil, in manifeslani
Graeci (Rom. n). » Quasi enim Maria et Joseph por- perseciilionem conlinuo exarsit. « Et miltens occidit
taniibus, Dorninus _Egyptum venit quando lege et (_ omnes pueros qui eranl in Bethlehem , et in oinni-
Synagoga praecedeniibus, lniindum in lenebris erro- bus finibus ejus. J Putabat enim, qtiod si omnes pueri
ris positum, sua visilalione illustravit, impleta pro- occiderentur , unus qucm quaerebat evadere non
phelia Isaise, dicenlis : « EcceDominus ascenriitsu- posset, non aeslimans, infelix, quia non esl coiisilium,
per nubem Ievem, el ingrcriietur .Egyplum, et cor non csl sapienlja, non^estprudenlia conlra Deum.
i/Egyptilabescet iri medio ejus, et cominovebimlur Unde « a birnatu et infra » pueros jussit occidere,
simulacra -Egypti, » et cretera quae sequunlur. Nu- hoc esl, a puero duorum annorum, usque ad pue-
bes levis, virgo est Maria, qtiae non esl gravala se- rum unius noctis. Qnod vero dicitur : « Secundum
niine virili, el quasi super nubein ievem Dmninus lempus quod exquisieral a magis, » tradunt hisio-
ascendens, -Egypium intravit, quando, carnem ex •riseJosephi et Hegesippi, quod eo tempore quando
Virgine assumens, mundo visibilis apparuit. « Ut natum regem Jud3-oriiin a magis auiiier.it, accusan-
t adimplerelur quod diclum est per proplretam di- libus adversariis, vocatus ab iniperatore, Romaiu
< ceniem : Ex -Egypto vocavi filium meum. > Con- venit : el cum venisset anle Caesareniel univcrsum,
suetudo esl huic evangelistae, videlicet Matihaeo, ut senatuni, ut erat callidus animo el prudens elo-
frequenter suam narralionem oraculis prophetarum quio, potenlissime et hoiieslisshne purgavit quoe-
confirmet. Quia enim Hebraeis Hebrseo sermone D cunque sibi fuerant objecla. Cumque aliter ab ini-
suum evangelium primus scripsif, iibiciinque loci - micis pularelur, majori gloria ab imperalore est
«pportunitas se dedit, suam narratione.n ex eorum exallatus, in tantum ut ei regium diadenia tribueret,
iibris conflrmare studuit, unde cum dixisset Domi- el regnandi potesfatem in Judaea confirmaret: ei
num monente arigelo a parentibus in -Egyptuni . cum posl duos annos in magna gloria in Judaeam
fuisse deportatum, adjecit continuo oraculum pro- esset reversus, recogitans quod audierat a magis na-
phelicum, dicens : < Ex -Egyplo vocavi filiuin turo esse regem Judseorum : « Millens occidit om-
meum. > Hoc testimonium in Oseae propheta legitur hes pueros qui erant in Bethlehem, et in omnibus
jiixla Hebraicam veritatem, sed inter Septuaginta fmibus ejus," a bimatu et infra, secundum tempus
ihlerpretes nori hahelur. Qura enim, Ptolemaeo rege tpiod exquisierait amagis, > aeslimans, ut.diximus,
jubente, Scripturas in Groecum vertebant elorjuiurii, quod, omnibus oceisis,. unus effugere non posset.
Judaei prudenti consilio dicunt factura , ut ubicun- ijuod autem nato Dbmino persecutio Coepit, signi-
que manifesle de filio menlio fieret, aul aliter in- ficatur per omne teinpus vila.-praesenlis, non deesse
terpretarenlur, aut omniiro praetermitlereiit, ne Pto- futuros, qui electo.s Deipersequanlur, sicut Dominus
 79 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS. II. - HOMIL. 80
ait in Evangelio : « Si me persecuti sunt, et vos per- A quod respondendum, quia tribus Juda et Benjamin,
sequentur {Joan. xv). » Et Apostolus : « Omnes qui ut vetus narrat historia, juxta se haereditatem acce-
pie voluiit vivere in Chrislo, perseculionem palien- perunt, et funiculus sortis Benjamin prope Bethle-
tur (// Tim. m). J Et sicut alt Scriplura: « Yasa ' hem perveniebat. Et quia Herodes proeceperat non'
figuli probat fornax, et homines justos tenlalio tri- solum in Bethlehem, sed etiam in omnibus linibus
bulationis (Eccl. xxvn). > Quod vero pueri pro Do- ejus pueros occidi, intelligimus per hanc occasio-
mino occisi sunt, significat per humilitalis meritum nem permultos de slirpe Benjamin esse i_sesos,.quos
,ad eoronam martyrii esse veniendum, quod oranis, Rachel mater elevala in excelsum voce plorasse di-
ut Doininus ait, qui se humiliat,.-exaltabitur. Pue- citur, ut persecutionis immanitas exaggeretur,
rorura enim innocentia, hnmilitatem significat sim- quando ipsa mater egisse dicitur, quod ab ejus tribu
plicium. De qualibus Dominus ait: « Sinile parvulos factum cognoscitur. Est et aliud quod in hoc loco
venire ad" riie; talium est enim regnum ccelorum prudens lector adjicere potest, quia sicul Genesis
(Matth. xix). » Et iterum : « Nisi conversi fuerilis narrat historia (Gen. xxxv), Rachel sepulta est
et efliciamini sicut parvuli, non intrabilis in regnum prope Bethlehem, juxta viam quse ducit Hebron, si-
coelorum. » Quando aulem pueri, ut diximus, pro cut litulus monurnenti ejus lestatur. Quod ergo ab
Cbristo inlerfecti sunt, sed Christus qui qusereba- B aliis"constat factum, ipsa prophelico more fecisse
tur non est invehtus, ostenditur quia persecutores dicitur, ex eujus sepultura locus ille insigne nomen
marlyriim corpora male tractare possunt et occi- habebat (Joan. LXXX), Spiritualiter vero Rachel
dere, sednequea vivenlibus, neque a morientibus (quse ovis vel visus principium interpretatur) Eccle-
Christum auferre, qui possunt dicere : « Sive viyi- siam siguificat, quae recte visus principium dicitur,
mus, Dorninovivimus : sive morimur, Domino mo- qtiia, mundato cordis oeulo, illius pulchriludinem
rimur. Sive enim vivimus, sive morimur, Domini contemplari desiderat, qui ait: « Ego principium
sunius (Rom. xiv). » Per eos autem quibimi occisi qui et loquor vobis (Joan. vrn). » Ipsa quoque est
sunt, illi significantur qui perfecti sunt in opere et ovis centesima, quam pius paslor inventam propriis
doctrina, qui cum bene vivendo et recte docendo, Jiumeris imposuit, et sic reportavit ad gregem (Luc.
aliorum nequitiam increpant, usque ad effusionem xv). Plorat ergo Rachel lilios suos, quia Ecclesia
sanguinis (lecerlant. Per illos vero quiinfra, signi- pro perseculione fidelium gemit. Non vult auteni
flcantur simplices, qui, scientes Christum tantum et consolari super eos, qui hon sunt, quia illam conso-
hunc crucifixum, magis eligunt mori, quam ejus lafionem non vult recipere, ut iterum redeanf ad
fidem negare. Quod aulem noir solum in Bethlehem, ' cerlamina saeeuli pugnaturi, qui regnant cum Chri-
sed etiam in omnibus finibus ejus pueri occisi sunt, C slo per marlyrium coronati.
sigmficalum est, quia non solum in Judaea, unde . « Defuncto autem Herode. J lgitur Herodes, qui
Ecclesia originem sunipserat, persecuiio eralfulura, tantorum scelerum se fecerat auctorem, ut nec ab
sed etiam usque ad fines lerrse. Et quod Dominus ipsius Domini persecutione manum. traheret non
propter persecutionem Herodis in-Egyptum fugit, polerat remanere inullus. Quia enim fraudulenter re-
significat electos propter perseculioneiu pravorum, gnum Judseorum primus ex gentibus adeplus fuerat,
aliquolies a propriis sedibus esse fugandos, exsilio- iion splum Jhdaeis multamala intuleral, verurn eliam
que relegandos. Quod vero defuneto Herode, iterum in flliis propriis patricida exstilerat. Et supcr omnia
angelo monente, ad terrani Israel reversus est, mala , quae longum est enumerare, cum Salvatorem
significavit eosdem electos post conipressam haereti- mundi nalum audisset, fellis invidia commotus, ut
corum falsitatem, ad proprias sedes esse reversuros: unura perdere posset, quem ad regnandum audierat
quod de Hilario Pictaviensi; el Atbanasio Alexan- nalum, omnespuerosinBethlehem, etin omnibusfini-
drino, et pluribus aliis legimus. hus ejus interfieere jussit. Tantaque rabies ejus ani-
« Turic adimpletum esl, quod dictum est per Je- mum succenderat, ul nec propter muUitudinem mo-
« remiam prophetam dicentem : Vox in Rama rienlium, nec propter parvulorum innocentiam, sua
« audita est, ploratus et ululatus multus : Rachel u ssevitia cessaret. Propler quod divina ultione per-
< plorans filios suos; et noluit consolari, quia non cussus , immedicabilem passus est aegritudinem.
« sunt. » Nostram superibrem narralionem Mattbaeus Erat enim febris, acerrima suspiria, et anhelitus
evangelista confirmat, cum suis sermonibus oracula assidui, spasmus quoque totius corporis, ita ut vix
infert prophetartinl. Quod aulem ait: « Yox in , respirare posset. Hydropis morbus corpus attenua-
Rama audila est, » non, hic Rama nomen urbis vel verat, ita ut vesligia inflatione pedum gravareiilur,
Joci, ut quidam pulant, simpliciter sonat, sed polius interiora quoque viscera tanto dolore urebantur, ut
in excelsum significat. Quodestenim dicere: Yox per secrelum naturae digerere videretur. Prurigo
iu Rama audita est, idem est dicere, perseculionis quoque tolius corporis in tanlum intplerabilis erat,
procella longe lateque diffusa est. Quaerilur ad Jit- ut etiam verenda pulrida vermibus scaturirent. Ine-
teram, quomodoRachel fiiios wsuosplorasse dicitur, ,rat etiam et anhefltus felidus, in tantura ut vix me-
cum Bethlehem, in quar^pueri occisi sunt, non in dicorum aliquis pro adhibendis medicaminibus ad
tribu Benjamin, qui de Rachel orlus est, sed in-tribu jeum accedere posset. Denique nonnullos medico-
Juda fuerit, qui de Lia sorore ejus natus esl? Ad .riim in ipsa segriludinepositus dicitur occidere prse-
 St HOMILLE DE TEMPORE. 82
ceplsse, quasi qui ejus saluli prodesse possent, nee iA Ecclesiam ssevit. Quod autem post obitum Herodis
vellent. Insuper etiam famem sitimque inlolerabilem puer Jesus ad terram Israel esl reversus, siguificat,
suslinebat. Et quod gravius erat, omnis cibus et quia circa flnem sseculi ad synagogam est reversu-
potus in fastidium ei erat. Insomnietatem talem rus, cuin per praedicationem Elise et Enoch ineuiu
suslinebat, ut dies noclesque pervigiles duceret. crediderint. Unde crini .Egyplum deferri jubeatur
Quod si parum obdormisset, phantasma patiebatur, et fugere, hoc in nocle praecipitur : cum yero ad
ut se obdormisse poeniterel. Sed cum nimio amore terram Israel reverlitur, nec noctis fit mentio : quia
praesentis vitse sestuaret, jussit se deferri trans Jor- quos nunc propter incredulitatem in lenebris deser
danem, ubi erant aquse calidae, quse etiam languen- rit, circa finem sseculi credentes in lucem fidei re-
libus medicabiles dicebantur. Sed quse aliis utiles eipiet.
erant, illi nihil profuerunt, ut intelligeret se divina , « Audiens autem quod Archelaus regnaret in Ju-
uliione esse percussum. Yisum etiam fuil medicis, « daea pro Herode patre suo, timuit illo ire. * Ar-
ut in fomentum olei tepidi eum deponerent. Quod chelaus auiem unus fuit de Herodis filiis, quem post
cum fuisset ingressus, ita tolum corpus ejus resolu- se ad regnandum in Judaea Herodes instiluerat, sed
tum dicitur, ut eliam oculi in similitudinem morien- postea insolentiam ejus accusantibus Judaeis, judicio
tium versarenlur, intercluderelur vox , et sensus I8 senatus apud Yiennam, quae Galliarum est urbs,
abesset. Et cum poslpaululum amicorum et famulo- exsilio relegalus, vitam finivit. Archelaus autem,
rum vocibus excitatus sensum recepisset, jussit se qui vincensleo interpretatur, Aniichrislum significat.
deferri Jericho. Cumque jam de sua vita desperatus Qui ad tempus in sanclis vicloriam habebit, et
esset, omnes principes Judseorum ex singulis ci- quasi leo terribilis apparebit. In illam ergo parlem
vilalibus et casteliis ad se convocatos, in custodia qua regnabal Archelaus, Joseph cum puero ire no-
retrudi jussit. Yocansque sororem suam Salomen, luit, quia in illam partem populi Judseorum, quse in
el virum ejus nomine Alexandram, dixit: Novi Ju- Antichristum creditura est, Christus per fidem non
daeosde mea morte gavisuros, sed honorabiles exse- habitabit. Post neeem autem Archelai Chrislus ad
quias habere potero ex planclu lugentium, si vos lerram Israel revertitur, quia post interfectionein
meis volueritis parere praeceptis, ut mox cum ego Antichrisli synagoga in eum credilura est, ut ait
spiritum exhalavero, omnes principes Judaeorum, Aposlolus : « Cum plenitudo genlium inlraverit,
quos incustodia reclusi, interficialis. Sicque fial, ut tunc omnis Israel salvus liet (Rom. xi). » Sedquiain
qui de mea morte gaudere cupiunt, suorum civium Ecclesia manet et manebit, audiamus ubi habiiaverit.
interitum lugere cogantur. Et ne ab eorum sangui- « Et admonitus in somnis, secessit in partes Gali-
nis effusione manum retraherent, singulis quinqua- - <.lseae,et veniens habitavit in civitate quae vocatur
genas argenti drachmas dari jussit. Cumque dolore « Nazareth. » Quia enim Nazarelh flos sive virgul-
ingenli angustiaretur, Antipatrum filium suum, quem tum interprelatur, significal Ecclesiam, quae et flo-
quasi de nece palerna tractantern vinculis religave- rem habet munditise, et virgultum virtulum. Cujus
rat, jussit interficere, eo quod audita ejus morle ga- virgulti pulchritudinem admirabalur Sponsus in
visus nuntiaretur. Jam vero tanlis malis obsessus, Canlicis canticorum, dicens : « Quse est ista quae
et quia se vivere non posse cognoverat, mortem ac- ascenditperdesertum,sicutvirgula fumi ex aromati-
celerare cupiebat, Unde quadam die cum resedisset, bus myrrhse et lliuris, et universi pulveris pigmen-
jussit sibi dari pomum, et adejus purgationem gla- tarii (Cant. iv) ?». Cui iterum voce Sponsi dicitur :
dium. Cumque super siiiistram recubuisset, ictum « Ego flos campi, et liliuni convallium (Cant. n). »
ferientis in seipsum libravit, seque propria manu Et quia Ecclesia de praesenlis vila. amore ad coele-
percussit, atque stalim vilam finisset, nisi unus ex ste desiderinm transit, recte eliamNazarethdalilsea-
amicis qui vicinior astabat, Achiabnomine, manum dicilur, quae transmigralio interpretatur. Quod au-
cum gladio retraxisset. Talem igitur Herodes Jiabuit tera- subdidit: «Ut adimpleretur quod dictrim est
finern, qui propler Salvatoris odium, mullum sangoi- r « per prophelas , quoniam Nazarscus vocabitur. >
nem fuderat innoxium. Hoc testimonium, ut diximus, in Septuaginta inter-
« Qno defuncto, ecce angelus Domini iterum ap- pretibus non habelur. Nonnulli enim de Isaite pro-
< paruit in somnis Joseph in .Egyplo, dicens : Sttrge phetaeJibro sumptum esse volunt, ubi scriptum est:
<et accipe puerum et matrem ejus, et vade in ler- < Exiet virga de radice Jesse, el flos de radice ejus
«ram Israel. Defuncti sunl enim qui quserebant ascendet (Isa. xi). » Nos autem dicimus, quia si
< animani pueri. Qui consurgens, accepit puerum fixum de Scripturis posuisset Evangelista lestimo-
< et malrem ejus, et venit in terram Israel.» Et quia nium, non diceret prophelas, sed per proplietam.
non dixit, defunctus, sed defuncti, ex his angeli Omnes enim prophetae Dominum Nazarseum vocant,
verbis intelligimus , multos principes Judoeorum quia sanctum eum praedicant. Ipse est enim de quo
cum Herode in nece Domini consensisse : et ideo per Dahielem dicitur (Dan. ix) : « Cum venerit San-
divina ultione actum est, ul mulli ex his cum illo clus sanctorum, cessabit unclio.» Et David : < Nori
perirent, cum quo in nece Domini consenserant. dabis Sanctum luum videre corrupiionem (Psa..xv).»
Spirilualiter vero obitus Herodis, terminum signifi- Et iterum : « Scitote quoniam mirificavit Domiuus
cal invidiossecontentionis, qua nunc Judaea contra Sanctum suum (Psal. iv). J
 85 HAYMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. 84
HOMILIA XIII. At illis,» non ad Christum a quo omnis benedictlo prO-
: cedit, teste
DOMINICA 1NFRA OGTAYAM NATIVITATIS DOMINI Apostolo qui dicil : « Benedictus Deus
et Pater Domini noslri Jesu Chrisli, qui bene-
(LijG.ii.) <In.illo tempore, erant Joseph et Maria tlixit nos in omni benedictione spirituali in coele-
. maier Jesu-mirantes super his quse dicebanlur de stibus in ChristO (Ephes. i), » sed ad Mariam et
«illo,» etreliqua. Si superiora hujus Evangelii consi- Joseph referlur, ut diximiis. Intellexlt enim illam
deremiiSjinveniemus non sine causa nec frustra Ma- bmni benedictione esse digrtissimam, quoe illum,
riam et Joseph miratos super liis qusftde puero Jesu qui est super omnia Deus benedictus in soe-
dicebanliir; recolebant enim quod in ejus riativitatea ciila, ex se ineruit generare. Unde angelus ait ad
pasloribus audierant angelosapparuisse, et gaiidiiifn eam: « Benedicta tn in mulieribus, et benediclus
omni populo nuntiasse, alque virginem concepisse fructus ventris tui (Lnc. i). >Et Elizabelh : « Beala
et peperisse. Recolebant eum a rriagis"nonsolum ado- es qtiae crediriisti {Ibid.). » El ipsa virgo de se:
ralum, sed etiam quod mystica muiiera ei oblafa vi- •« Ex hoc bcatam me.dicerit omnes generationes
- derant. Recolebant quomodo a Simeone in mani- (Ibid.). . Neque ab hac benediciiorie
Joseph extra-
bus acceplum el benediclum viderant, etiam etr An- neum putavit, qui pro magna sauctiiale, et sponsus
-nam viduam de eo prophelasse, el super his el hu-* S Maria. vocaii, et Pater Salvatoris nieruit appellari,
-jusmodi mirabantur. Qni enim mirabilis est ih san- ul et cUram exhiberet virgini, et bajulus esset
clis suis, scilicet in virtutibus sanctorum, mirabilior infanlis. Posl liaec prophetal in ruiiiam el resurre-
apparere voluit. in ipsis exordiis suis, sive in suis ctionem multorum .venisse Domirmm Salvatoreni,
virlulibus, sicut iriem Evangelisla alibi ait: « Stupe- ut intelligamus quia Cbristi nativitas , non creden-
«banl autem omnes et mirabanlur super prudenlia libus rniiia, et credentibus resurrectio facla est.
et responsisejus, et videntes arihiirali sunt (/..._. rr): > Quod vero ait, « Positus est hicln ruinam et resur-
ut scilicet-Deum, qui in homine latebat, per exte- rectionem riiultorum, » spiritu prophetia. intellexil
riora^signa demonstraret. Sed forle movet aliqueiri, tionniillos ex Judseis credituros, mulios antem in
quare Evangelisla patrem Salvatdris Joseph appella- incredulilate permansnros, juxfa illud quod ipse ait
verit. Ad qiiod respondendum, quia non est obli- in Evangclio : « In judicium enim ego irr mundum
lus, quod superius eum de Spiritu sanclo concepttnri,- hunc veni, ut qui noh vident videarit: et qui vident,
ex Maria virgine nalum descripserat, dieens : < quod cseci liani (Joan. rx). » Unrie etiam et per prophelani
eiiim ex tc ,nascetur sanctum, vocabitur Filius Dei lapis ofTensionis, et peira scandali appellatur, in
(Luc. i), » sed aliorum opinionem seeutus est. Ex- _^u quo qui non credideril, cadet super eum: super
ceplo eni;n Maria et Joseph , et Elizabeth, vel Si- quem vero cecideril, conterel eum, Quia illi qui in
rneone , el paucis aliis quibus mysterium ejus honiine quern assuinpsit scandalizali sunt, in Deiim
incarnalionis Spiritus sanctus revelaveral , ab offenderunt. In ruinam enim venil Illis, quibus Do-
omnibus Joseph filius tunc pulabatur : non qnod minus ail inEvangelio : « Si non "venisserti"etloculus
vere juxta Pbotinianos ejus paler fuerit, sed quod eis.fuissem, peccatum non haberent. Nuncauteni
ad famam Maria.. conservandam, ab omnibus ejus excusalionem nori habenl de peccato suo , quia
pater sit aestimatus, ne lapidarelur a Judoeis quasi viderunt me, et ^)dio: babuerunt me gratis (Joan;
adultera, si virum non haberet, et fllium genuisset. xv). » Et alibi : « Qui non credit, jam judicalus est
Eo enim modo ejus pater appellatus est, cum euni (Joan. rii). » In. resurrectionem autem illis venit, de
non genuerit, quoet vir Mariaedictus est, cuin eam quibus ipsedicit: « Yenithora,el nuric est, quando
non cognoverit: ubi ethoc dicere possumus, quia et mortui, audient vocem Filii Dei, et resurgeiit (Joan.
multo.expressius el consulfius ejuspater dici pbluil. v); »In ruinam venil illis, quibus ipse dicit: « Ego
quem ex sua sponsa virgine noverat halum, quara veni in nomine Patris mei, el noh suscepistis me
si esset aliunde adoptatus. Gum enim publicoe leges (Ibid.). > In resurrectionein illis, de quibus alibi
permittant, .ut.exlraiieus filiusin adoptioriem assum- -„ dicit;: i Ego suro resurrectio el vita; aui credit in
ptus, oronia qii-ssimulaii palris sunl, ita sibi vindi- me, etiam si morluus fuerit, vivet. El omnis qui vi-
care, quasi .proprius filius possit, multo etiam-vici* vitetcredit in ine,"non'morielur in seterniim (Joan.
nius filius; Joseph dici potuit^ qui de sua sponsa xi). »'El iteriim: « Omnis qui credit in Filium homi-
YirgineTuerat natus. Nam et riutritios et bajulos,1 nis, hahet vilam (Joam in) » et resurrectionem. Non
patres consuevimus appellare, non quod carnaliter solum auteni ipse Chrisius, sed eliam et apostoli
nobis patres sint, sed quod nutriendo paternum in aliis in ruinam, et aliis in resurrectionem fuerunt.
nos ostendant affeciiim. Illis in ruinam fuerunt, quibus dixerunt:-< Vobis
< Et benedixil illis Simeon, et ait ad Mariam ma^ quidem oporluit primum loqui verbunl Dei, sed quia
< trepi ejus : Eccepositus esthicin ruinam el resrir- repellitis illud, etindignos vosjudicatisaeterna vita,
« reclionem niultqrum. » Sinieon senex, qui huroa^- ecce convertimur ad gentes (Act. xm). >Inresur-
nitatem Doniiniin mund.oexspeclaverat, postquam reclionem illis, qui audire merenlur ab Apostolo :
eum vidit, postquam manibus pqrtavil, poslquam « Si consurrexislis ciim Christo, quse sursumsunt
benedixil, eliam Mariam et Joseph benedicil. Ubi quaerile, ubi Cbrislus (Coloss.nr), » etc. Kam prse-
inlelligendum est, quia in eo quod ait, « benedixit dicatio verilatisillisest inruinam, qui audita negli-
85 HOMILLE DE TEMPORE. 86
gunt: illis in resurrecl-onem, qui libenti aninio au- JL Qtiod enim virgoconcepil, et virgo peperit, signum
diunt, et iibentitis faciendo compleni. Sed si sub- fuit, sed huic signo contradixerunt Manichaei, ne-
tilius consideremtis, invenieinus, quia non solum gantcs Ch.rislum veruro corpus assumpsisse, sed
aliis in ruinam, et aliis in resurrectionem Salvalpr per. virginem Mariam velut aquam per fistulam
venit, sed etiam uni eidemque homini in r.uinam transisse. Quod vero aniinam pro nostra-redemptione
pariter et resurrectionein apparet, in ruinam scilicet suscepil, sigiium fuit, sed huic signo contradixerunt
viiiorum, el resurrectionem virlulum. Omnis enim Donatistoe haeretici; sed horum omnium coiitradi-'
homo aut viliis aut virtutibus replelur. Quicunqne cliones, divinoe Scripturoe conculcat auctoritas. His
horiie superbus est: si, audila Domini voce, ubi ail: enim qui dixerunt virginem impossibile esse conci-
c Omnisqtti se exaltat humiliabitur (Luc. xiv), » et pere el parere, et post virginem permanere, contra-
aposloli Pelri: « Superbis Deus resisfil (/ Pelr.x),», dicitscrmo propheticus, qui ait: « Ecce virgo con-
superbiam calcare, et huniiliiatem didicerit amare, cipiet el pariet filium, et vocabilur nomen» ejus
in ruinam pariler et resurreclionem illi Salvafor Emnianuel, quod interprefalur nobiscum Deus (Isa.
venil. Slmililer adulter sive fornicator, si ad prae- vn). J Illis autem qui eum veram carnem suscepisse
dicationem Domini ubi ait: « Qui viderit muliercm negaverunt, fide armalusoccurril Aposlolus, dicens:
asl concupisceniium eam, jam moeclialiis esl cam in 3^ « Qui faclus esl ei ex semine David secundum car-
corrie suo (Maith. x), » et illud Aposloli : t Neque nein (Rom. i). »Ef iterum:« Cumplenitudo temporis
adulteri regnum Dei possidebunt (/ 6'or. vi),» carnis venil, misit Deus Filium suuni factum ex muliere,
sua. desideria. calcare et castitatem didicerit arnarc, factum sub lege, ut eos qui sub lege erant, redi-
in ruinam et resurrectionem pariler ei Dominus meret (Gal. iv). > Illorum aulem opinionein, qui di-
veriit. Sive alius iracundia plenus, fortasse manus xerunl ralionalem animam Chrislum non posse su-
effusione sangtiinis poiluit, si audierit ipsum dicen- scipere, destruxit ipse Dominus cum ait: « Trislis
lem : « Omnis qui irascitur fralri suo, reus erit ju- est aninia mea usque ad morfem (Marc. xiv). > Ef
dicio (Maith. v) : » ir.acundiam a corde expellens, ilerum : «Potestalem habeo ponendi aniinam meani,
charitatem diligit, ei Dominus in ruinam et resur- et iierum sumendi eam (Joan. x). » El quia longuni
rectionem pariter venit. Ebriosus quoque a.iquis vel est ire per singula, omnia opera quoa fecil sigua
crapulator audiens ejus verba, in quibus ait: « Ne fuerunl, scd his signis contradixerunt reprobi ho-
gravenlur corda vestra in crapula et ebrietate (Luc. mines.
xxi),» vitium ebrietatis et crapulae deserens, sobrie- « Et luam ipsius animam perlransibit gladius. >
tatem diligit, ei Dominus in ruinam etresurrectionem _, Nulla docet liftera, ,, nulla. commemorat historia,F
' ' beatani Mariam
pariter venit. Raplor et casterorum criminum secta- virginem materialis gladii pcrcus-
tor, si ad prsedicationem Domini vitia conlemnere, sione ab hac vila migrasse, quamvis et si hoc fieret,
et virtutes sluduerit habere, in ruinam pariter cl non anima invisibilis, sed caro corporali gladio pos«
resurrectionem illi venil, quia cecidil vilium, quod set transverbe.rari. Unde in hoc loco, gladii nomine,
male vivebat, et resurrexit virtus, quse,male jacebat. duram trilntlationem et immanissimum doiorem ,
Et bene primum in ruinam, el post in resurrectio- quem de Domini passione loleravil, debemus inlel-
nem venisse dicilur : -quia, nisi corruanl vitia, vir- ligere. Licef eniin Filium Dei non dubitaret, licet
lutes iu homine resurgere non possunt, ipso Domino resurreclurum sine dubio crederet, nequaquain la-
dicente : < Nemp pofest duobus dominis servire men putandum est, qnod sine magno dolore poluerit
(Matlh. vi).» Unde Psalmographus nos admonet, videre cruciflxum, quem de-sua carne immaculaia
dicens: < Declina a malo et fac bonum (Pscd. xxxvi). > noverat natum. ln cujus doloris magnitudine olim
Cum quali ergo gaudio auditur, quod in resurre- propheta dixisse pulandus est: «0 vos oinnes qui
ctionem mullorum venit, cum tali la.titia audiendum transiiis per viam, atlendife ct videle si esl dojor
esl, quod in ruinani venisse dicilur, Non autem in sicul dolor meus (Jerem. J). > Ipsum ergo dolorem,
ruinam et resurrectionem omnium, sed niultorum 'p. ipsum cruciatum, quem de ejusinorte suslinuit,
venisse dicitur, ut non intelligamus hoc non de cor- gladii appellatione Simeon signare voluit curn dicil:
porali, sed de spi.ituali resurrectione esse dictum. « Et tuam ipsius animam pertransibitgladius, > quia
Duaeeuim sunt resurrectiones, una animarum, al- usus Scripturaj est duram tribulationem gladii no-
lera corporum. El illi quandoque resurgent in cor- inine appellare vel signare , sicut de Joseph tri-
pore feliciter, qui modo resurgunt in aniina vera- bulatioiies _Egypti fortiter tpleranle dictum esl:
citer. « Et in signum cui conlradicelur. » Hic manU « Ferrun) pertransiit an.imam ejus. » Possunius quo-
festeDoroini passio a Simeone prophetatur. Signum que et gladium, qui animam Marioeperlransire dici-
cui conlradicendum prsedicit, vexillum crucis acci- tur, illum accipere, de quo ait Apostolus: « Vivus
pitur, cui eonlradixerunt Judaei blasphemantes, sicut est enim sermo Dei et efficax, et penelrabilior omni
aposlolo Paulo dixerunt: « De secla autem hac no- gladio ancipiti, pertingens usque ad divisionemani-
tnm est nobis, quod ubique ei contradicitur (Act. mseet spiritus, coropagum quoque et medullarum,
xxvm). > Non solum Domini passio signum fuit cul et discrelor cogitationum, el non est ulla creatura
coniradixerunt Judaei, sed etiam alia ejus opera quae invisibilis in conspectu ejus (Hebr. iv). J Sednunc et
fecit, signa fuerual quibus coutradixerunt haeretici. usque ad finem saeculi animam Ecclesiae gladiu*
 8? HAYMONTSHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS II. — HOMIL. 88
perlransibil, cum non solum ab extraneis persecu-. Agnam esse ostenderet, quse Domino testimonium
lionein palilur, sed eliara eos qui credere videban- perhiberet. Ad ofiicium quippe perlinet, quod ait:
tur, a fide et bona operatione retrolapsos gemit. < Et erat Anna prophelissa. » Ad genealogiam, cum
Dolet enim ex eorum perditione, de quorum gau- adjungitur; « Filia Phanuel, de tribu Aser. » Ad
debat salute : sicque multorum cordium cogila- aelateni, quod subjungit:
liones revelanlur, dum superbit impius,. incenditur .'„. « Haecprocesserat in diebus mullis, et vixerat cum
•
pauper. Quod vero -subjungit, « Ul revelenlur ex « viro suo annis seplem, a virginilate sua. Et haec
« multis cordibus cogitationes, » non solum adpas- « vidua erat, usque ad annos octoginta quatuor.» Ad
sionem Domini perlinet, sed etiam ad resurreclio- morum scilicet sanclitatem pertinet, quod subinfer-
nem. Ante enim quam in carne apparuisset, incer- tur : « Quse non discedebat de templo, jejuniis et
lum erat quinam ex Judseisin illum essent credituri, « orationibus serviens Domino noete ac die. » In
et qfli in incredulilate permansuri: sed illo nato, quibus verbis noslra tepiditas reprehendilur, nostra
multorurri cordium cogitationes revelatse sunt, quia segnilia redarguitur, qui ad orationem tarde conve-
pastorcs ab angelis commoniti, ad eum adorandum niraus, citius quam necesse est recedimus, et no-
festinaverunt: at vero Herodes, audita ejus nativitate, • strse vitse tempus in conviviis et superfluis loculioni-
lurbatus est, et omnis Hierosolyma cum illo. Postea '.B iius occupamus. At vero cum esset Anna sexu fra-
vero illo prsedicanle in perfecta setate, et miracula gilior, sed mente devotior, « non discedebat de tem-
faciente, multorum cordium cogilationes revelatse plo, jejuniis et oralionibus serviens nocte ac die, J
sunt, quia alii ad illuni quasi ad magislrum verilatis ante Apostolum implens illud aposlolicum : « Sine
conflucbant, alii quasi a seductore recedebant. Alii interniissione orate, in omnibus gralias agite
« dicebant quia bonus est, alii vero,Non; sed se- (/ Thes. v). » Ubi considerandum est, quia, etsi ad
ducit turbas (Joan. vn), »Aliidicebant: Si nonesset tempus recedebal propfer corporalem necessitatem,
hic a Deo, non polerat facere quidquam. Alii dice- lamen devotione mentis semper in oratione perseve-
bant: * Hic homo non est a Deo, qui sabbalum non rabat, secundum Apostoliprseceptum:« Sive mandu-
custodit (Joan. ix). > Sed illo in cruce pendente, cans, sive bibens, sive aliud quid agens, omnia in
mullorum cordium cogitationes revelatse sunt, quia nomine Domininoslri Jesu Christi (/ Cor. x). i Sicut
alii dicebant, cum sine culpa eum morli tradi vi- ergo habent conjugalaein Elizabelh quod imitentur,
derenl: « Vere Dei Filiuserat iste (Maith xxvrr). > et virgines in Maria quod sequantur, et senes in Si-
« Alii irridentes dicebant: Yah qui destruit leniplum meone quod amplectantur, sic habent el vidua. exem-
Dei, et in triduo resedificatillud. Si Filius Dei est, plum viduitatis in Anna quod imitenlur, ut discant,
descendat de cruce, et credimus ei. Confidit in Deo, ^L"non circuire domos, nec deliciose vivere, non fabulis
liberet nimc eum, si vult (Ibid.). > — « Alii per- otiosis occupare linguam, sed in jejunio et oratione
culienles pectora sua, revertebanlur (Luc. xxm). » semper serviant Domino nocte ac die, ut in eorum
Alii eliain eo sepulto insidiari volebant, dicentesad numerocomputentur, de quibus ait Aposlolus:« Quse
prsesidem : « Domine, recordati sumus, quia sedu- enim vere vidua est et desolata, sperat in Domino.
clor ille dixit adhuc vivens, Post tres dies resurgam. At conira, vidua quse in deliciis est, vivens mortua
Jube ergo cuslodiri sepulcrum usque in dicm ter- est (/ Tim. v).» Discant ergo yiduse secunda ellertia
tium (Matth. xxvrr). J El hoc est quod a Simeone declinare conjugia. Discanl etiam post virorum suo-
dicitur, « et tuam ipsius animam pertransibit gla- rum mortem, carnis Yitare lasciviam : quia Anna a
dius, ut reveleritur ex multis cordibus cogitationes, J virginilale poslquam amisit virginilatem, septem
idesl, ex irrideniium eldolerrlium, scilicet malorum annis cum viro vivens, octoginta qualuor vidua per-
etbonorum. mansit. Pudeat igitur in senectute viduas caslitalem
« Et erat Anna prophetissa, » elc. Post Simeonis violare, quam Anna in juventute custodivit.Tnsuper
proplretiam Anna vidua introducitur, quia ordo ra-' sane devoiio illius ostenditur, quia, cumhaberet po-
tionis poscebat ut primum a Yiris, deinde a feminis T testatem in secundis nupliis se matrimonio copulare,
Domini nativitas lestimonium acciperet. Quia enim noluit hac potestale uti, sedeliammaluitin potesfate
ornnem sexum et omnem a.latem Dominus redi- Deo servire, quam viri amplexibusperfrui, adimplens
roere venerat, dignum erat, ut omnis setas in ejus illud quod ait Aposlolus : « Nemo militans Deo,
nativitate lestimonium perhiberet, Et quia prophe- implicat se negotiis saecularibus (// Tim. n). j Et
taverat copulata conjugio, prophelaverat virgo, pro- iterum : « Mulier innupta cOgitatquae sunt Dei, ut
phetaverat senex. etiam introducilur Anna vidua,' placeat Deo : quaeautem ntipla esl, cogitat qua. sunt
u_nullus sexus, nulla celas in ejus laude deesset, et niundi, ut placeat viro (/ Cor, vn). > Sed haec tanta
impleretur illa prophetia, quse dicil (Psal. CXLVIH) : instantia Domino famulabatur, ut merilo de ipsa
< Laudate Dominum de coelis, laudaie eum in ex- Evangelista diceret: « Quaenon discedebal de lem-
.celsis, J ele. Usque ad id quod ait: « Juvenes et plo, jeiuniis et orationibus serviens nocle ac die. »
virgines, senes cum junioribus laudent-nomeriDo-: Quod enim tale jejunium, talis afflictio, talis devotio,
miiii. » Ubi etiam notandum, quia evangelista'Ari- talis oralio mercedem consequatur, manifestalur
nae officium, genealogiam, a_latem et mores, uno cum subdilur : ;
versiculo comprehendit, ut hanc ex orani parle di- < Et haec ipsa hora superveniens, confliel\atur;
 89 HOMILI-E DE TEMPORE. 90
< Donuno. >Confltebatur enim Domino, quia iau- A volutione hebdomadis octavus dieitur, quoniam una^
dabat Dominum. Confessio namque in Scripluris quseque hebdomada ab eo in quo bonis operibus
aliquando ad peccatum pertinet, aliquando ad lau- insislere, et futuram resurrectionem sperare didici-
dem. Nisi enim ad peccalum perlineret confessio, mns, quasi duodenis septies mulliplicalis, octoginla
Psaimista non diceret: « Dixi, confiiebor adversum #qualuor implemus.
me injustitias meas Domino, el tu remisisti impieta- « Et ut perfecerunt omnia secundum legem Do-
tem peccafi mei (Psal. xxxi). » Et nisi ad laudem « mini, reversi suiit in Galilseam, in civitatem suam
pertineret, alibi non dicerel : Corifitebor Domino ni- « Nazareth. » Hic praelermisit Lucas Evangelista,
mis in ore meo, et in medio multorum laudabo eum. quod a Malthseo sufficienter scriplum noverat
Unde ipse unigenitus Dei Filius, qui peccalum non (Matth. n), scilicet quomodo propter persecutionem
fecit, in Evangelio ait: « Confitebor tibi, Pater.Do- Herodis, angelo monente, in -Egyplum sit deporla-
mine coeli et terrse, qui abscondisti haec a sapien- tus, et post ejus mortem, iterum angelo monenle,
tibus et prudenlibus, et revelasti ea parvulis in Galilaeanrin civitatem suam Nazarelh reversus.
(Matth. xi).» Sed quia omnis qui Deum laudat, alios ' Usus est «nim evangelistarum ut unus aliquando
etiam ad laudandum eum provocare debet, recte de prselermiltat quod ab alio dictum meminit.
Anria diciiur : « Et loquebatur de illo omnibus, qui B « Puer autem Jesus crescebat, et confortabatur
< exspectabant redemplionem Jerusalem. » Nolens plenus sapienlia. » In hoc versiculo duorum haereti-
dare sanclum canibus, nec mittere margaritas suas corum dogroata deslruuntur, Manichseorum scilicet,
ante porcos (Malth. vn). Spiritualiter vero Anna vi- et Apollinarislarum. Manichaei dixerunt Doroinum
dua, sanctam significat Ecclesiam, quae pro eo vidua verum corpus non assumpsisse; horum dogma de-
dicitur, quia domini sui morte viduata, reditum ejus struitur, cum Evangelista dicit: « Puer autem Jesus
ad judicium exspeclat. De qua vidua per Psalmistam crescebat el conforlabalur. > Nisi enim veram car-
dicitur : « Viduam ejus benedicens benedicam, pau- nem habuisset, nec crescere, nec confortari potuis-
peres ejus salurabo panibus (Psal. cxxxi). »Hsec est set : quia in natura Dei, nec minui, nec augeri po-
enim illa vidua quse, juxta Evangelium, quotidie in- test.Apollinaristse dixerunt illum veraciter humanam
terpellat judicem, et de qua per quemdam sapien- animam non assumpsisse. Et horum dogma deslrui-
tem dicitur : Nonne lacrymae viduae ad maxillam tur, cum subinferlur, «plenus sapicntia. > Sicul enim
ejus, et exclamatio ejus usque ad deducentem eas ? crescere et confortari ad corpus pertinet, sic sa-
Congruit autem mysteriis Ecclesiae, quod Anna gra- pientia repleri ad animam, In eo autem quod.puer
lia Dei in nostra lingua dicitur, Et filia Phanuel, qui vocatur, et paulo minus ab angelis est minoratus,
: et de tribu * crescere et confortari potest, quia pro nostra salule
facies Dei interpretalur, esse narratur
Aser, qui inter duodecim.patriarchas nascendi ordine carnem suscepit. In eo vero quod ait, plenus sapien-
habetur octavus, et inlerpretatur bealus, quoniam tia, nec crescere, ul diximus, nec confortari; sed
ut Ecclesia faciem Domini videre mereatur, ab ipso notandumineoquodait,«plenus sapientia,» quoniam
ardenli amore illuminari desiderat, canens cum Pro- non ad mensuram veluti homines graliam Spiritus
sancli accepit, sed,sicut dicit Apostolus, in eo habi-
phela : « Ostende nobis, Domine, misericordiam
luam et faciem luam, et salvi erimus (Psal. LXXIX).» lat omnis plenitudo divinitatis corporaliler. Quod
Et ilerum : « Signatum est super nos lumen vultus vero subjungitur, < Et gratia Dei erat in illo, » spe-
cialis gratia a Deo Palre homini Jesu Christo dala
tui,Domine(P.fl-. iv).» Etut adresurrectionisbeali-
ludinem pervenire possit, lolurn de Domini gralia est, ut ex quo homo esse inciperet, perfectus esset
Deus et homo, humana assumens, el divina non de-
accipit. Sed nec tempus quo in viduitate permansit,
a myslerio alienum est. Sicul enim per seplem tem- serens. De quo Joannes Evangelisla dicit: « Yidimus
a
pora annorum quo cum viro suo permansil, tempus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti Patre, ple-
illud quo Dominus in carne fuit significat, ila anni num graliae et verilatis (Joan. i). > Cui Psalmisla
ait: « Unxit te Deus Deus tuus oleo Iselitiaeprae con-
octoginla quatuor quibus vidua perseveravit, tempus j
vitae praesenlis, in quo Ecclesia semetipsain bonis sortibus tuis (Psal. XLIV).J
operibus exercet significat. Seplies quippe duodecim, HOMILIAXIV.
octoginta quatuor faciunt, et septem quippe ad prse- ffl CrRCUMClSIONE DOMIM.
senlis vilae cursum pertinent, qui per septenr dies (Luc. ii.) «In illo tempore : Postquam consunimati
volvitur, Duodecim quoque ad sacratum numerum «sunt dies oclo, ul circumcideretur puer, et reliqua.»
duodecim apqslolorum: quia perpr_edicationem duo- Quia medialoris Dei et hominum circumcisionem
decira apostolorum, Ecclesia in praesenti vita bonis hodierna leclione recitatam audivimus, libet ad ini-
operibus insislendum didicit, hoc est, hona opera tia ejusdem circumcisionis animum convertere, et
iacere cognoscil. Octoginta vero ad corporum resur- quo tempore, vel ex quibus palribus exordium
rectionem pertinent: porro qualuor, ad doctrinam sumpserit, considerare, aut quam utilitalem ha-
quatuor evangeliorum. Octavus quippe numerus ad buerit, vel ob quam causam Dominus Jesus Christus,
mysterium Novi Testamenli pertinet, qui octava qui sine peccato in mundo venit, voluit eam susci-
dic, id esl dominica, conscribitur, in quo Domhius pere. Ad quam rem instruendam liber Geneseos in
resurrexit, cujus gratia Iiberati sumus. Nam in re- promptu est, in quo Iegimus, quia post diluviunt
 91 HAYMONISHALBERSTAT.EPISC. CPP. PARS II. — HOMIL. 92
exstilit vir quidam de semine Sem, fllii Noe,-nomi-. _. ciis purificabat (Hctbac. n). Alii vero sola lanlum-
rie Heber, de eujus domo el familia egressus est modo fidesalvabantur, siciil scriplnm csl in Habacuc:
Tbare, qui genuit filium nomine Abram, cui dixit. < Juslus autem ex fide vivil, sineqiia impossibileesl
Deus : < Egredere de terra lua et de cognatione lua, placere Deo (Habac. n; Hebr.xi). » Nec pulanduni
et de domo patris tui, et veni in lerramquaro mon- esl, quod aliqua necessitate Dominuscircumcisionem
stravero libi (Gen..v).» Qui cum obediens esset Deo, susceperil, quiinimaculaiani carnem ex virgine sine
exicns el nesciens quo pergerel, et reputatum illi peccato assumpsit, sed ideo circumcirii voiuil, ut
esset ad jusliliam, venissetque in terram Chanaan, etiam suo tempore circumcisionem sanctam fuisse
ct merilo alque sanctitate cresceret, promisil ei Deus et bonara ostenderet. Et ut oinnem occasionem in se
eamdem terram in Jiaereditatem esse daturum, et non credentibus Judseis auferret, noluit patrilnis esse
Seniiui ejus post ipsum, cum non haberel filium dissimilis, qui non veneraf, Iegem solvere, sed ariim-
(Gen. xii). Cumquc merito et sanctitate niagis ac ma- plere (Maith, v). Sive certe eircumcisionem corpo-
gis proficerel, proecepitei Deus ut circumcideret car- raliler suscepit, ut in ipso carnalis circumcisio finem,
iiem proeputiisui, diecns: fCircuincidelur omne ma- el spiritualis haberel exordiuiu. « Finis enim Iegis,
sculiiiumm vobis, ul sit pactum foederismei inter me ut ait Aposlolus, Christus; ad justiliam omni cre-
et vos (Gen. xvn).» Et eircumcisus cst Abraham cen- ]i denti (Rom. x). » Et bene octavo die circuiiicidilur
tesimo aetaiis suoeanno, Isaac autem filius ejus oc- Jesus, quia legis prsecepluin erat, Domino dicente :
lava die. Porro Ismael tredecim annos impleverat. «Infans octo dierum circumcidelur (Lev. xn). » Sed
Ex eo lempore ritus el religio circumcisionis, a beato quanivis hoc frequenier in lege pra-cepfuni sit, non
patriarclia Abrahain sumpsil exordium, Si quis au- facile de aliquo in tola serie Yeteris Testamenii scri-
tein qua_rai, quare eadem circunicisio data sit, intel- ptum invenitur, absquc solo duntaxal Isaac filio re-
ligat varias ob causas esse datam. Primum propter promissioiiis, qtiqd non sine mysterio credimus prae-
meritum fidei Abrahae,ut sicut fide dislabat a caeteris termissum. Circumcisio enim Isaac, Domini circum-
nalionibus. sic dislaret etiam signo circumcisionis. cisionem significabat. Circumcisio vero Domini no-
Sive certe signum circiimcisionis datum eslutpopu- siram geminam circumcisionem significat, moderni
lus qui ex eadem progenie nascilurus erat per signum scilicel lemporis el fuluri. Circumcidinmi' namquein
circumcisioDispeculiaris ac famiiiaris Deo agnosce- praesenti, cum qrii per baplismum a peceatorum sor-_
relur. Sive aliler signum circuincisionis datum est, dibus purificamur, et quidquid ad vetustatem veleris
ut si qui ex eonnn populo in proelio corruissent, ob hominis perlinel respuentes, induimus novum, ira-
signuro circuincisionis cognili, quia dc stirpe sancta plentes illud quod ait Aposlolus (Colos.in) : «Exuite
descenderant, sepulturse traderenlur. Vel certe, quia ( 2 velerem hominem eum actibus suis, et induile euiii
in tali membro circumcisio jussa. esl, per quod car- qui renovalur de die in diem. » Et ilerum : « Reno-
nisorigo propagarelur, significabalur tunc ille ex eo- vamini spiritu mentis veslrse, et indiiiie novum ho-
dem semine carnem de virgine assumpturus, qui vir- minem qui secundum Deum creatus est, in justiiia
ginitatis amator, et viliorum pra.putii esset amputa- et sanclitale veritalis. >Meliusautem circumcideinur
lor, Doriiinusscilicet Jesus Chrislus. Nee putandum in fuluro, quando mortalilas carnis nostrae, in qua
est, parvam ulilitatem suo tempore habuisse circum- nunc peccamus, in immorlalilale fuerit immutata,
cisionem : sed sciendum quia tantum valebat tunc et soli Deo inhaerebimus, ut ait Aposlolus: « Nos
circumcisio contra originale pcccatum, quantum qui residui sumus, qui relinquirnur, simul rapiemur
nunc valet aqua baptismatis, exceplo quod ille nou- cum illi.s in nubibus obviam Clirisfo in aera, et sic
dunl venerat, qui peccata solvere posset, vel qui ja- semper cum Dominoerimus (/ Thess.iv).» Et quando
niiam regni coelestis reseraret. Quoniam qui nunc jam non erit. conflictus cum carne et sanguine,
per Evangelium dicit': « Nisi quis renatus fueril ex - quando corpus quoii corrumpitnr non aggravsbit
aqua et Spiritu sancto,'non potesl intrare in regnum animam, nec terrena inhabitaiio senstifli multa cogi-
Dei (Jban: ui), » ipse tunc -per legem clamabal: tantem opprimet, sed absorpta roorte irt vicloria,
< Masculuscujus caro praeputiicircuincisanoii-fueril, ' ' corruplibile hoc induet incorruptionem, implebitur-
peribil anima illa de populo suo, quia pactum meum que in illis, qui illo sseculo digni iiivenli fuerint,
irritum fecit (Gen.xvn), »-Non quod infans recens quod Doininus ail in Evangelio . «In resurreelione
natus, bqni et maii ignarus, pacluro Domini per se ir- neque uubunt, neque nubentur, sed sunt sicul angeli
jiium facere posset, sed quia de illius radice omnes Dei in cbelo(Luc. xx). tjEquales enim angelis erunt,
nascebantur, qui pactum Dei in paradiso irritum fe- cum fiiii resurreclionis ftierint. Pulchre ergo cir-
cerat, aut circiimcisione, aut aliis modis purificari cumciditur puer. Faclus est enim puer, qui pueros
indigebanl, quia vin.culooriginalis peccati teneban- qua-rebat,'id est puros. Quis cst iste ptier, nisi ille,
tur aslricti, dicente Psalmista : « Ecce enim in ini-- qui cum sit riiagnus et laudabilis nimis, et cujus
quilatibus concepfus suni, et in deliclis peperil me magnitudiiiis iion est finis, prOpter nos puer fieri
niater mea,(Psal. L). » Nec soluni per circurocisio- dignalus esl? De quo scriptuni est: «Eccepuer roeus
nem, sed eliam per hostiarum oblaiionem plures eleetus quera elegi, posui principatum super hume-
._)eum placare sludebanf, sicut exemplo patientioeJob rum ejus, et vocabiturnomen ejus Admirabilis, Con-
:<liscimus,,qui se suosque liberos quotidianis sacrifi- .siliarius, Deus, Forlis, Palerfuturi saeculi,Princeps
 95 HOMILI/E DE TEMPORE. , 94
pacis (Isa. ix). » Quod autem die circumcisionis Acentos, qui simul juncti fiunt octingenti octoginla
pueris nomina imponebantur, ex eo in consueludi- oclo : el denaritis quidem numerus ad decalogum
nem venisse arbitramur, quod bealus patriarcha legis pertinet, quia deeem praecepta Iegis Moysi data
Abraham, id est paler mullarum genlium, cuni stint: octo autem, ad resurrectionem perlinent, quia
signaculo circuracisionis augnienlum et imnnilatio- ociavo die Dominus resurrexil, et in octava sseculi
nem promeruit nominis, ut qui haclenus dicebatur aetate resurrecturos nos monslravit, juxla illud quod
Abram. id est paler excelsus,, rieinceps diceretur in Salomone legitur : « Da partes septem, necnon et
Abraham, id est pafer multarum gentium, Domino oclo (Ecc.l.xi). > Sepluaginta quoque ad po_nilen-
dicenle: « Quia patrem multarum gentium constitui tiain pertineni, quia ille populus qui Deo peccavit-,
le ante Deum, cui credidisti (Gen. xvn). » Nec solum per sepluaginta annos in caplivitate Babylonis sub
ipse, sed eliam venerabilis uxor ejus augmenlum Nabucliorionosor rege fuit. Et cuni de remittendis
noroinis cum immulatione promeruit, ul quaeprius peccalis Pelrus magislrum interrogasset, dicens:
dicebatur Sarai, id est princeps rnea, deinde dicere- t Quolies peccabit in me frater meus et dimillam
liir Sara, id est princeps sanctarum feniinarum, ei? tisque septies? tunc Jesus ail illi: Non dico tibi
sive princeps domus. Unde errant qui pulant nomen usque"septies, sed usqiie sepmagies seplies (Matth.
Saiae per duo rr scribendum. Primtim emm apud ]B XVIII).> Centenarius quippe nuinerus perfectioneni
Hebraeosper sin , res , et iot elemenlum scribebatur. vitsc oeteriia-significat, sicul de eodem Dominus, qui
Sublato ergo iot elemento de fine nominis, additum omnia sua pro ejus amore reliquerat, ail: « Cenlu-
est aleph, el dictum est Sara. pliirn accipiet, et vitam aelernain possidebit (Malth.
• Yocalum esl nomen ejus Jesus, quod vocatum xix). J Hujus imiiieri sacraineniura, in ipsa digilo-
« est ab angelo, priusquam in utero conciperetur. t rum computatione ostendilur, quando cenlenaritis
Si quis autem quasral, quando ejus nomen ab angelo, numerus de lseva transit in dexleram, et circulum
antequam in ulero-eoncipereiur, vocatiim-sit, tunc exprimens, fit in modum coronae: illa corona aeter-
sine dubio, quando ait angelus ad Mariam : « Ave, riam beafiludinein significat, quam pro bonis operi-
gratia plena, Domiiius lecum, benedicla lu in mulie- hus se acceplurum noverat, qtii dicebat: « Bonum
ribus, et benediclus fructus ventris lui. Quod enim cerlamen certavi, cursura consurnmavi, fidem ser-
ex le nascetur sancluro, vocabitur Filius Dei. Ne vavi, de .eliquo reposila est mihi corona jusfitia.
timeas, Maria, invenisti gratiam apud Deum, ecce (/ Tiw. rv). » Et nos igitur in hoc sanctissimo rio-
coneipies et paries filium, et vocabis nomen ejus Je- rnine denarium numerurir reperimus, cum decalogi
sum; hic erit magnus, et filius Allissimi vocabilur niandata servamus : tenemus octonarium, cum fidem
(Luc. i). » Nec sojunr hoc sanctissiraum nomen anle- CJ resurrectionis credimus : habemus et septuagena-
quam conciperelur in utero ab angelo vocalum est, riuin, qtiando peccata noslra flendo puninitif. Tunc
sed eliam longe antea patriarchis et prophetis prae- atifem ad centenarium perveniunt, cum post corpo-
dictum, quod Filius Dei homo factus, hoc nomine ralem resurtectionem ad summam et perfectam bea-
vocarelur videlicel Jesus : quia Jesus Hebraealingua, tittidinem animae el corporis perveniunl, quia ibi
in nostra salvator sive salutaris dicitur. Ubicunque erit omnis perfectio, ubi nuila fuerit corruptio, ibi
eniin apud nos salulare legitur, in HebrseoJesus ha- perfecta lsetitia, ubi nulla lristilia,"quando absterget
hetur, sicut est illud : « Salulare luum exspectabo, Deus omnem lacrymam ab oculis sanclorum. Etiam
Domine (Gen. XLIX).» Et Isaias : « Gaudens gaudebo rion erit luclus, neque clamor, neque ullus dolor :
in Doraino,elexsullabit anirna mea in Deo Jesu meo quoniam priora transierunt, quando gaudium et lae-
(Isa. LXI).» Et in Psalmis : « Memento nostri, Do- tiiiam oblinebunt qui redeinpti fuerint a Domino, et
mine, in beneplacito populi tui, visita nos in salu- fugiet ab eis dolor et gemitus, et venient in Sion
tari tuo (Psal. xxxv), > et niulla lalia. Et non so- iaetantes, et laelitia sempiterna super capila eorum
lum sanctum ejus nomen a prdphetis et palriar- (Isa. xxiv). Quod gaudium bene significat Isaac, qui
chis, antequam conciperetur, praediclum est, sed de centenario patre natus, oclavo die circumcisus,
etiam anle omnia soecula a Deo Patre praescitum el I ^ nsns inlerprelafur. Illum nimiruro spirituialerorisum
praedeslinatum, ut Deus homo factus Jesus vocare- vel gaudium significans, quod nosier Isaac, Dominus
iur, id esl salvator, ut sicut a Christo Chrisliani vo- scilicet Jesus Christus, promisit dicens : «Iterum
camur,-sic eliam a Salvalore, salvati nuncuparemur: videbo vos; et gaudebit cor vestrum, et gaudium
quia non est aliud nomen sub coelo datum homini- vestrum nemo tollet a vobis (Joan. xvi). » Et de quo
bus, ut ait Pelrus apostolus, in quo oporleal nos sal- per beatuin Job dicitur : « Os veracium replebilur
vari (Act. IV). Nec solum aulem in etymologia nomi- risu (Job vi). » Et in laude Ecclesiae: <Et ridebit
nis ejus nostra salus continetur, sed etiara in ipsis in die novissima (Prov. xxxi). > Sed quiasermo de
litteris quibus hoc nomen apud Graccos scribilur, circumcisioneDoiiiini se intulit, libetintueri quid est,
magna salus nostra invenitur. Jesus enim apud Grae- quod toio tempore ducatus Moysi, nullus ex fili.s Is-
cos sex litteris scribitur, IHSOTS.Quae litterae con- rael circumcisns fuisse legilur, excepto uno filio ejus,
linent in se magnum numerum et in ipso numero quemuxor illius in itinere, ne ab angelopercuteretur,
magnum sacramentum, decem videlicet et octo du- acuiissima petra circumcidil, dicens : « Sponsus san-
centos,. septuaginla, quadringenlos, et iterum du- gtiinum tti milii es. » Quid esl enini quqd jussio
 f)*j HAMONISHALBERSTAT. EPISC. OPP. PARS n. — HOMIL. 9G
Doraini el consuetudo antiqua quadringenlis obser- lA.rem ad concupiscendam eam. Unde et ipsa Yerilas
vata sil annis, et ab ipso Moyse frequenter fieri in Evangelio loquitur, dicens : « Qui viderit mulie- _
commonita, ita per quadraginta annos sub suo tem- fem ad concupiscendum eam, jam rocechatus est
pore relicta est pene quasi nunquam esset? Non hoe eam in eorde suo. » Ut veraciler cum Propheta
sine causa, nec sine mysterio conligisse pulandum dicam : « Averte oculos meos ne videant vaniia-
est. Denique praeputium quod sub Moyse crevit, tem. » Et iterum : < Oculi mei semper ad Domi-
idem populus qui sub eo incircumcisus remansit num, » et reliqua. Et cum bealo Job : < Pepigi
propterimra