Eugène III (pape, Saeculum XII...). Epistolae et privilegia.... 1855.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATRQLOGLE

CURSUS COMPLEXUS
SITB
BIBLIOTBECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATMM, DOCTORUM SCRIPTOMMQUE ECCLESIASTICOUUM

AB vEVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA

MLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQVJE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICiE TRADITIOMS PER DUODECIMPRIORA
ECCLESIJE SiECULA,
JUXTAEDITIONES ACCURATISSIHAS,INTERSE CDMQOE NONNDLLIS CODICIBDS HANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERQUAH DILIGENTER CASTIGATA*,
MSSERTATIONIRUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQBE VARIANTIBDS CONTiNENTER ILLUSTRATA',
OHNIBDS OPERIBUS P OSTAHPLISSIMAS EDITIONES QU.E TRIBDS NOVISSIMIS SjECULlSDEBENTUR ABSOLUTA8
DETECTIS, AUCTA;
IMilOBUSPARTICDLAMBUS ANALYTICiS, SINGUI.OS8IVE TOHOS,SIVEAUCTORES ALICCJUSHOUENTl
SUDSEQUENTIBUS, DONATA;
CAPITUL1S1NTRA IPSUHTEXTUH RITEDISPpSlTIS,NECNON ETTITULIS SINCDLARDM PAGINARUH HARGINEH SUPERIORKH
DISTINGUENTIBUSSUBJECTAMQUE MATERIAM SIGMFICANTIBUS, ADORNATAJ
OPERIBDS CUUDUBIIS TDMAPOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE INORMNE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATAJ
DUOIIUSINDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCH.ICET ItERUM, QUOCONSULTO, QUIP.QUIT»
' UNU8QUISQUE PATRUM 1NQUODLIBET THEMA SCRIPSKRIT UNOINTUITU CONSPICUTUR ; ALTERO
SCHIPTUIiiE SACISJE, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET 1NQUIBUS OPERUM SUOKUM LOCISSINGULOS SINGULOUUM LIBllOllUM
SCRIPTURjE TEXTDS: COMMENTATl Sl.NT.
IDITIOACCUIUTISSIMA, C.ETER1SQUEOMNIBUS FACILEANTEPONENUA, Sl PERPENDANTUR '. CHARACTERDH NITIDITAS,
CIIART/EQUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PEKFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM HECUSORUH TUMVARlETAS
TUH-NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE 1NTOTOOPF.RIS DECURSU CONSTANTER ^-~~
PRETIIEXIGUITAS,
SIMII.IS, PIL4LSERTIMQUEISTACOLLECTIO, UNA,METIIODICA ETCIIRONOLOGICA, / (/A
SEXCENTORUM FRAGMF.NTORUM OPUSCULORUMQOE IIACTF.NUS IIIC ILLICSPARSORUM ,
PRIHUM AUTEM IN NOSTRABIIII.IOTHECA , F.X OPEniBUSAD OMNES£TATES, ///^"'^2.
/^°\^rt
LOCOS,LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. / / m \Q.
SERIES SECUNDA, £ C \-
4N QUA PRODEUNTPATRES, DOCTOUESSCRIPTOUESOUE ECCLESIiELATIN/B [~J O \r
A GREGOMOMAGNOAD LNNOCENTIUM III. "| -J \C
ACCURANTE J.-P. MIGNE, fe\ £}'jl
BIBLIOTHECE CLERI IXNIVER82E, \ \ ^ I*

CURSCDUCOMPLBTOROM
IN SINGULOSSCIENTI* ECCLGSUSTICjERAMOSEDITOHB. \^ ^y.
PATROLOGIABlNAEDmONETYPISMANDATAEST,ALIANEMPELATINA,ALIAGRiECO-LATINA.—YENEUNT
MII.I.EET TRECENTISFRANCISSEXAGINTAET DUCENTAYOLUMINA EDITIONISLATIN^; OCTINGENTIS
ET UILLETRECENTAGR«CO-LATIN.aE.— MERELATINAUNIVERSOSACCTORESTUMOCCIDENTA"
TLM ORIENTALES EQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA, SOLAYERSIONELATINADONA %.

PATROLOGIJ! TOMUS CLXXX. %S

EUGENIUS III, PONT. ROM. ULGERIUS EPISCOPUS. OGERIUS ARBAS. GUILLELMUS ABB4S
HERMANNUS ARBAS. ALGERUS CANONICUS. TEULFUS MONACHUS.JOANNES MONACHUS'
ARNULFUS DE BOERUS. HENRICUS SALTERLENSIS. f

EXCDDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIADICTAVAMBOISE, PROPE PORTAM LUTETIvE PARISIORUMVULGOWENFER NOMLNATAM,
SEU PETIT-MONTROUGK.
1855
 S^ECITLUM XII

EUGrENII III

ROMANI PONTIFJCIS

EPISTOLJE ET PRIVILEGIA

ACCEDUNT

ULGERII ANDEGAVENSIS EPISCOPI, OGERII LUCEDII ABBATIS , GIJILLELMI

ABBATIS S. THEODORICI PROPE REMOS , HERMANNI ABBATIS S. MARTINl
TORNACENSIS, ALGERI CANONICI LEODIENSIS, TEULFl MAURINIACENSIS MO-
NACHI, JOANNIS MONACHI S. LAURENTH LEODIENSIS, ARNULFI DE BOERllS
HENRICI SALTERIENSIS

SGRIPTA SUPERSUNT
QUJS

ACCURANTE J.-P. MIGNE

BIBLIOTIIECvE
CJLERI UNIVERSiS
SIYE
II» SINGULOS8CIENTI.EECCLESIA8TIC.ERAMOSEDITOHE
CURSUUHCOMPLETORUM

TOMUS UNICUS

YENIT : 8 FRANCISGALLICIS

.EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

IN VIADICTAD'AMB01SE, PROPE PORTAMLUTETIJE PARISIORUMVUL60 PENFER ~ NOMINATAM
SEU PETIT-MONTROUGE VflRSts.
1855
 ELENCHUS

AtfCTORpM §jT OPEBKJM QUI IN HOC TOMO CLZXX CONTINElfTUR.

- ". .-$ - cs... ;..^, i-u y _..<_• ^ '.;' ?*• /•

HERMANNUSABBAS S. MARTINI TORNACENSIS.
Co/.
Tr.ictatns de Incarnaiione Domini nostri Jesu Christi. 9
De Miraculis S. MariaeLaudunensis. ' 37
De restauralione abbatiae S. Marlini Tornacensis. : 59
TEULFUS MAURINIACENSISMONACHUS.
Clironicon Mauriniacense. 131
JOANNES MONACHUSS. LAURENTII LEODIENSIS.
s >f Visio atalus animarunj posl moriem. 177
GtJlLLELMUSAUBAS S. THEQDORICIPROPE REMOS.
Epislola ad fratres de Monle-Deide \ita solilaria. 905
Meditativa; Oraliones. 205
De coniemplando Deo. 249
De natura el dignitaie divini amoris. 249
Dispulatio adversus Pelrum Abselardum. 249
Disputatio catholicorum Patrum adversus dogmata Petri Abxlardi. 283
De erroribiis Guillelmi de Conclris. 353
De sacramenlo altaris. 341
Speculum fidei. 365
iEnigma fidei. 397
Brevis comrnenlatio in priora duo capita Canlici canlic ex S. Bernardi
sermonibus. 441
Commenlarius in Cantica canticorum e Scriptis Ambrosii collectus. 441
Excerpla in lihris S. Gregorii papae super Canlica canticorom. 441
Expositio allera in Cantica canticorum. 473
Exposiiio in Epislolam ad Romanos. 547
De natura corporis et auhnav «95
Vila S. Bernardi. 725
D. ALGERUS CANONICUSLEODIENSIS.
De sacramentis corporis el sanguinis Domini. 727
De sacrificio missae. 855
Liber de misericordia et justltia. 837
Libellus de libero arbitrio. 969
ilENRICUS SALTERIENSIS.
De purgalorio S. Palricii. 973
EUGENIUS 111PONTLFEX ROMANUS.
Episiolae et rwivilegia. 1013
ULGERIUS ADEGAVENSISEPISCOPUS.
Relalio pro monasterio Rotensi. 1849
Ulgerii epistolae. 1655
— Testamenlnra. 1655
Marbodi Redonensis epilaphinm duplex auctore UI(?erio. 1657
OGERIUS LUCEDIIABBAS.
Sermones. 1657
ARNULFUS DE B0ER1IS.
Speculum monachorum. 1657

Ex typis Mjgne, au Petit-Montrouge.

 ANNODOMINIMCXLVU

HERMANNUS

ABBAS S. MARTINI TORNACENSIS

NOTITIA

Biblioth. med. et in{. Lat., L III, p. 240 et 241)

(FABKIC.

l.Hermannns abbas S. Martini Tornacensis ord. Bened. ab anno 1127 ad 1137, incerlum «uot annis sn-
perstes posl abdicalum muntis fuerit. Exsiatejus Narratio restaurationis abbatiw S.Martini Tornacensis ad
Palres, fratres et filios universos illius coenobii. Primus vulgavit Lucas Dacheriiis lom. XII Spicilegii,
pag. 358 seq. (edilionis novaelom. II, pag. 888), cum addiliouibus aliorum auclortim pag. 922 el 926, ab
Anno 1127 usqtie ad Anmim 1160. Hoc est scriplum dequo ium adliuc inedilo Vossius, pag. 433: Multa
in eo legunlur de Regibut Callim ac Comiiibus Flandriai, atque ul Episcopatus Tornaccnsis separaius sit a
Novionensi.
2. De Incarnalione Jesu Christti Domini nostri, tractaltis ad Stephanum Viennensem in Gallia archiepi-
scopum, edilus primuin a Casimiro Oudiuo iuler Opuscula sacra Velerum aliquol Gallire et Belgii Scri-
piorom, Lugd. Bal. 1692.
3. De.miraculis B. Marim Laudunensis libri tres, quos vnlgavit Dacheritis ad calcem Operutn Guiberli
Novigentini, pag. 526, Horuui librorum duo priores miracula illa persequuiilur, tertius auiem, isqtie
prolixior, uaclal rie ornata per S. Norbertuin et Barlliolomxum episcopiiin, «t Monasieriis locupletata
dioecesiLatidunensi. Bailholomieus ille prsefuit ab Anno 1113 usque ad 1150. Viile' «ammarthanos lom. 11
Oallise Cbrist., pag. 620 seq. Idem Hermannus tesiaiur scripsisse se vitam S. Hildefonsi, Toletani Archi-
cpiscopi, eamque libris ejus tribus de Virginilaie sua prasinisisse. Hermannum hiinc in genealogia illius
Bartliolomaeitradeuda lestem onini exceptione majorem laudai Petrus de Marca, MaicaeHispanic* libro IV,
pag. 455.

MONITUM IN TRACTATUM SEQUENTEM,

Biblioth. Patr., loui.XlV, pag. 381. Veneliis 1781, fol.)
(GALLANDI

Hermannut. sive Herimannus, S. Martini Tomacensis abbds lertius post Segardum III Kal. Feb. anni 1127
tita functum, naius est Radulplio patre. Vix explelis novemsui regiminisannis in paralysin lapsus, clavum
spome deseruit resiguavitqne in manus Simonis Tornacensium episcopi. Dicitur post dimissum regimen Romam
tnissus fuisse el mox Hierosolymampeliisse. Quidineo ilinere aclum de illo sit nonconstat, aliis caplivum,
aliis martyrem obiissedoceniibus. Intercwtera cum abbas esset scripsit opusculum De lncarnalione Domini
ad Steplianum archiepiscopumViennensem,quod ex codice abbaiiee Viconiensisedidil Oudinus inter opuscula
anorumdam scriptorum Galliw et Belgii, nosque cxinde recudendum accepimus. Pietalem ubique et nott
tulgare inQeniumredolet. Descriotus est codex ille anno 1149, ut ad calcemhabetur.

HERMAtfNI ABBATlS

TRACTATUS

DE IMARNATME JESU GHRISTI DOMffl NOSTRI-

PRiEFATIO. A KUSomnium monachorum minimus, in aelermnn

Revcremlo Pairi et domino suo STEPHANO Dei gandere cuin Chrisio, de Cliristo, per Cbristum, in
gralia Viennensi archiepiscopo, fraler HERMAN- Clirisio.
PATROL.CLXXX. i
 IV III-RMANM S. MARTINI TORNAC ABBATIS 12
De benigniiate qux ine dc longinqtia regione, id A ludibria suslinerel, prxscrlim cum de co per Psal-
csl de urbe Tumaco, qu:c in linihus Fiancorum mislam dicatur: Omnia quwcunquevoluitfecit incoelo
sita, metropolis Flandrix dignosciliir esse, venien- el in lerra? {Ptal. cxxxiv, 6.) Si enim in toluntale
teiu tain hilariler suscipere et vobiscum dignatus ejus universa sunl posita, et non est qui potsit resi-
esiis retinere, non qtialcs debeo, sed quales valeo tlere voluntati ejus (Esther. xm,9), quare non, sicut
vestrx paterniiali gratias refero, uique ipse pro cu- dixil Fiat lux, et facla est lux (Gen. i, 3), ita eiiam
jns ainore hoc fecistis, vobis Dominus,relribuat pro supra tlironum majeslalis suae in coelo residens,
me, ipsius misericordjam exoroYQuia verb majc- proecepil ut caplivus liomo de diaboli manu libera-
slas vestra dignala cst pelere ut opusculum, quod rclur et in ccelum cum angelis levaretur? Nam sic-
de incarnalione Domini parvitas mea fecerat, vobis iit rex aliquis prsepotens, ctim possel servitm sutiin
•stenderem, ecce libens pareo jussioni veslruD, ab aliis servis caplum solo jussu eripere et lihertati
orans ut, si quid in eo perperam dieliim est, per reddere, si nollel enm aliier liberare nisi se ipsum
vos corrigatur; quod vero bene, per vos approbe- proeo in vinculis poneret, non misericordia, sed ni-
tur. Scialis lamen me in eo nihil de meo posuisse, mia insipieniia depuiareiur, iia et Dominus Deus,
sed quod in sanclis docloribns legeram , et maximc n cnm solo nutu, nedum jussu, possct hominem de dia-
in libro domini Anselnii Canluariensis arcbiepiscopi, boli polcstale liberare, ul salva pace ejus dicalur,
qnem de eadem materia composilum, Cur Deus slullum ei incredibile videlur ul pro ejns ereptione
homo nominavit, vclut in uno vasculo congregassc. vellel prius per seinetipsiira expcriri uiriiin lac in
Praterea dominus Odo Cameracensis episcopus piae malris uberibus amarum esset an dnlce? Utcrque
memorix vir, nostri coenobii, id esl beali Martini cnim a Deo creatus, uterque Dei fuerat servus,
Tornacensis, primus nionachus et primus abbas, homo scilicel et diabolus. Et si servus ncquam sim-
qni me et palrem meiiin tresque germanos.meos plicem seryiim fraudulenlo consilio seduxerat, et
inonachos fecit, et cui ego, licet indignus, in ejus- pioprio domino subtraclum sibimel subjugaverat,
dem coenobiiregimine terlius abbas successi, is, in- iionne jiisluin fuit nl servits nequam pro sua neqni-
quam, abhas, Odo, in vigiiia Nalivilalis Domini, de lia puniretiir, el seivus simplex de ejus dominii li-
eadem inearnalione ejus sermonem per pulcliruni el berarelur? Cum haec dicunl, non considerant illam
piolixum fralribtis noslris in capilul.o singnlis an- divinae Scriptura? sententiam, qnod sapienlia vincit
nis faccre consucveral, adeo ul cuni mane iiicipc- iualiliam, attingens a fine ad finem fortiter, el d'spn-
ret, usque ad lioiam fere sextam eum protenderel. nens omnia suaviter (Sap. I.XXXI).Non soluni eniin
Et quia lunc cram adolcscens et capacis ingenii, r forliludo Deo convenit, sed ciiam suavitas; suavitas
uon pauca ex ejus verbis memorise comniendavi, auiem non soluin in ainicis scd eiiam in inimicis,
quae nunc etiam referam vobis et bmni legere vo- Suavis enim Dominut universis, et miserationes ejut
leuli. llaque pronuiiiiaio ex more Evangelio: Cum super omnia opera ejut (Psal. CXLIV, 9). Ut ergo dili-
esset desponsata, elc. (Matth. 1), sicut milii videlur, geniius perscrulari valeamus cur Deus hoino factns
hoc modo solebat iucipere : fuerit; primo consitleremus cur Deus ipsum prinitnn
CAPUT PKIMUM. lioniinem creavcrit.
Quw fuerit necessilat incarnationis Filii Dei, liic CAPUT II.
quairiiun Cur Deus ipsum primnm hominem creavtt.
Redemploris nosiri nativiialem annua devotione Omnipotens ilaque Deus, Paler, et Filius, et Spi-
celcbraturi, fratres charissimi, solliciie et diligenler riins sanctus, irinus quidem est in peisonis, se.l
considerare debemus, qua ralione vel necessitaie unus in subsiantia, unusin majeslate. DeusqnidMn
carnis noslrx infirnia susce^ii, passionisque siniul est Paler, Deus Filius, Deus Spiritus sanctus. Non
opprobria pertulil. Quam qiia?slionem non solmn lamen idem est PalerquiFiliusaut Spiriius sanclus;
fidelcs, sed et infideles quique solent discutere, necidem est Filius qui Paler ant Spirilus sanctus;
illi qtiidem addcndo, isti vero pie el religiose cau- ) nec idein Spirilus sanclus qui Pater aut Filius. Ipse,
sam liujus mysterii perscrutando. Qiixenim, in- juxta cujusdaiii sapienlis dicium, supra cuncla, sub-
quiunt, necessilas fuilut Deus in utero femineo no- ler cuncia, inter cuncta, exira ctincia, supra cnncta
vem mensibus incarnalus ei incltisus gestaretur, nec elatus,subler cuncta nec subslralus, inira cuncia
deinde sicut alii parvuli lacte malerno aleretur, et nec inclusus, extra ctincta nec exclusus. Supra cun-
vagiens pannis involvcretiir; ad iiltimum inler la- cla prsesidenilo, subler cimela snstinendo, intra
trones lam contemplibilitcr delusus, conspiitus ct cuncta adimplcndo, extra cuncia complectendo. Ip-
suspensiis morcretur? Quibus cuin respoudeiniis sius poleslas, vel diviiia-, aul opes nec augeri pos-
illud Aposloli quod propter nimiam charitatem tuam sunt nec lniiuii; quia nec ditior fuit, cum tolum
qua dilexit nos Deut (Eplies. xxiv), Filiiim sunm mundum creavil, uec pauperior cssel, si lolus mun-
misii, in timilitudinem cnrnis peecali (Rom. vm), nl dns deliceret el in niliilinn rediret. Unde nulla ne-
nos redimerct el etlucerel de potcstale diaboli, qui cessitate, sed sola benigniiaie mundum crcavit, sic-
nos capiivos tenebat peccaio primi paremis, illico ui de eo nobilis ille consul Roelius ceciuit dicens:
stibjuiigunt: Quse raiio cst ut Deus propicr hoc de 0, qui perpelua mundum raiione guberms,
coelo ad lerram xlescenderet, et tot passiones ac Terrarum ceeliquesator, qui tempus ab aivo
15 TRACTATUS DE INCARNATIONECHRISTl. U
Jre jubet, tlabilisque manens dqs cuncta moveri. A . les Crealori suo remanserant, in tanlum ab eo
Quem non externw pepuierunl fingne causw roborati <et confirmali sunt ejusdcin liberi arbilrii
Materim finitaniis opus, vernm insita summi
Forma boni, Hvore carcns. Tu cuncla superno perfecta et immiilabili soliditaie, nt niillam ulteriiis
Ducis ab exemplo, pntchrum pulcherrimus ipse : peccandi vel snperhiendi habeanl volunlatem. Unde
tiundum menle gerens, etc. ciiam mystice iu Genesis exordio, cnm diclum fnis-
Plaeuil ilaque ipsi supremo regi, Domino Deo 'ijfe'- sel: In principio creavit Deus coelumel terram (Gen.
stro, sedificare civitatem sibi, illam ccelestem de U i): Poslea in secundi diei creaiione repeii^ur
qua dicitur in Psalmo, Gloriosa dicta sunl de ie, quod vocavil Deus firmamentum, ctelum jfien. i, 8).
bealus Gregorius exponens dicit vinules an-
civilas Dei (Psal. LXXXVI, 3), cujiis muros non ex\ Quod
sua substanlia, sed de nihilo creavit. Intellectiimqiie. gelicas, qu;c, ruentibus sociis, cnm Deo rcinanseriiiii,
eis conlulit qno ipsum quidem Dominum et Crea- in tanla solidilate fttisse confirmalas, iit, nd compa-
torem snum, se vero servos et creaturam ejns esse rationem hiijus firmilaiis, videantur prius quasi i:>
firmi el imbecilles fuisse; sed in secundo die, id est
cognoscerenl, ipsique sine aliquo labore vel difficiil-
tale obediendo in perpelua cum eo beatitudine fe- in bac sequenti conlirmalione, merito coelum pro
liciler permanerent. Nec tamen eos oinnes in uno soliditale vocari debere. Ecce ergo gloriosa illi siim-
"
gradu sequales esse ordinavit, sed sicut |>er Isaiam rai regis civiias gravem ruinam pertiilit, murusque
dicilur ei qni caeleris cst praelalus : Omnis lapispre- ejus uon parva ex parle inlcrruptiis fuit. Cum au-
tiosut operimenlumlunm, tardius, topazitts, eijaspis, lem longe postruinam illam Dauiel propheta dehis
et chrysolithus, onyx el beriltus (Ezech.xnu, 13), sap- qui reinanserunl dixerit: Millia millinm minislra-
phirus, carbunculus et smaragdus. Qtiod beatusGre- bant ei, et decies millies centena milliu assislebant ei
gorius in Homiiia decem drachmarum exponcns: . (Dan. vii, 10): quis aesiiinare, quis cogitare sufii-
Ecce, inquit, novem dixit nomina lapidum, quia ciat qiiatenus decor dpmus illius fuerit vel urbis,
profecto novem sunt ordines angelorum, qtiibus qiiandiu cunctis civilrjs suis integra mansil? Ne
omnibus ille unus angelus fuit prxlatus. • Sed ma- ergo lam speciosam civitalem ruina illa vel inlerru-
gnitudinem alque excellenliam gloriae et clarilalis piiodiutius dedecoraret, placuit superuo opi/ici pro
suse ferre non suslinens, conlra Creatorem suuiii ejus reslauratione aliquam creaiuram condere. Si
iitliimuil, sicut riirsus ei per eumdem Isaiam dici- vero aliquis qiioeral cur.ex eis .qui ceciderant angelis
lnr : Quomodo ceeidisli de cwlo, lucifer, qui mane eam non restaurarit, cum viderit in subseq.uentibus
criebaris, qui dicebas in corde tuo; In ewlum con- difiiculiatem reparationis liumanae ; facile . per se~
scendam, super astra cwli exaltabo solium meum,' „ ipsum polerit perpendere lapsos angelos nullateniis
nscendam super altilndinem nubium, similis ero Allis- jam reparari posse. Creavit ilaque Deus hominem,
timot (ha. xiv, 12.) IIIo vero conlra Creatorem sed noii tantae sublimilatisquantseangelos feceral, ne
.
superbe inttimcscente, non defueninl ex angclis qui forle et ipse gloriam suam non ferens, conlra
se ei conjungerent el adversus Dominum cuin eo Deuin supcrbiret et periret. Ex aniina ergo ratio-
nali et carne eum consistere volnii, quateims anima
superbirenl. Sed ille jusitis jttdex, nihil inordinalum
in sua civilale relinquere voiens, xjH°s pretiosos qnidem rationali assimilaretur angelis, carne vero
viriutum coeleslium lapides, qtii conlra Condiiorem quae de limo lerrse esset, semper ad hiimililatein
sese erexerant, protinus decoelo dejecil et praacipi- provocaretur, diim se ex ea parem besiiis fore con-
tavit. Sicque qui prius fuerant angeli, nunc appel- templarelur. Felicem lamen el oinnis infirmitalis
lantur diaboli, hoc ipsum Domino in Evangelio te- vel indigentke seu cprruptionis immunem in eo
stante ubi dicitur : Videbam Satanam sicut fulgur slalu enm creavil, ut, si peecare iiollel, iiuiiquam
decoeto cadentem (Luc. x, 18). Hic si aliquis quserat morere.tur, si vero Creatori inoliediens esset, proii-
morli obnoxiusfieret. Quia vero deterra factus
quomodo ad tnm praecelsam dignitalem angelorum,' ..nus
iu coelisposilorum, lam malatamque. noxia peslis fnerat, in lerrestri loco, id est in parailiso eiiin
intellectum rationalem ei conliilil, nibilque
snperbiae ascendere vel irrepere polueril, quisveVQ posuit,
aliud obedienliae, nisi ut de ttna sola arbore non
priimis ejns auctor exstilerit, vel quomodo taniaee •
celsiludiniscrealiira eu corrumpi vel infici poluerit, comederel, ei injunxit. Quod si contcmnerel, mor-
tem illico subsecuiuram ei comminando pra-dixit;
legat Iibrnm pncfati domini Anselmi de casu dia-
si vero servaret, lempore congrno de terra Ievan-
boli, ubi traciat cur Deus ei perseveranliam
non dedil, ibique multa proficua invenire polerit. dtim, el cum angelis in ccelo cognoscerel se fore
Qiiidam etiain sapiens, inde requisilus, sic bre- collocandum. Sociam quoquc ei de costa sua, id est
viter el eleganter qualuor versiculis respondit: de semetipso factam, quse ei proleni generaret, ad-
didit; el quid facere deberent ulrosque elocuit.
Quid petis unae malum, cum tint bona euncta creala?.' luvidens diabolus illuc boiiiinem de Hmo Lerra-.fa-
Defectu proprio sunl mala, qua>mala sunt. clum ascendere, unde ipse tam prxclarus sciebatur
Cum vitio -careanl elenim, vilium tamen ex se,
£t per te cilius dulcia poma trahuni. corruisse, sicut omnihus notum esl, per serpciuem
niulierem seduxil, cl pcr eam.viro friiclum velilum
Ruentibus autem snperbis angelis et libero arbi- comedere suasii, sicque ulrumqtie sibi subdidil, ac
trio quod prius babueranl male abusis, hi qui fide- per lioc, consiliuip Dci, quod ei disposucral, cassare
 15 HERMANNIS. MARTINI TORNAC.AKBATIS 13
sluthiil, imo se cassasse exsuUavit. Ecce ergo homo A cilialio sine aliqua peccali ipiius salisfactione fieri
nd imaginem Dei faclns universaeqtiecrealurae quam non polest. Alioquin etiamsi Dominus Deus miseri-
siibccelo Deus feceral praelains, Cum in Iwnore esset, cordia molus hoinini peccatum indulgeret, eiimqne
iion ittiellexii (Psal. xLvin,2l), imo noluit intelligere de inferno educerel, essetne juslum el conveniens
:itt' behe'ageret (Psal. xxxv, 4), ideoque justo Dei jil- uleumsic sordidum eimaculatum,ntillaqii" satisfa-
dicio cothparalusest jumenlis insipienlibus, etsimilis ctioiie lotuni vol miindalum, cumangelis tara iuiin-
'factus estillis (Psat. XLVIII,21). Ih prxsenti viln, dis et gloriosis qui nunquam Deum offenderuut in
brevi vivem'tempore, repletur muitis miseriis(Job coelo collocarel ? Et ubi esset qiiod dicit Apostolus:
xiv, 1), moriens infernalibiis addticitur tenebris. Qua>communicalioluci ad lenebrat! (HCor. vi, 11.)
(Juid ergo miser faciet? Quo se convertet?Qiiomod6 lloc rever-a incoiivenieiis esse omni sanum sapienti
poierit resurgere seque de diaboli inanu vel servitiite palel. Quapropler aliqnam salisfaclionein oporlet
liberare? Per se ccne surgere noh poleSl. Claihei hominem facere, qua possit Deum placare. Cujus-
crgo ad Dominuiri et dicat : 0 Domine! quia ego modi aulein debeat esse ipsa salisfaciio, videamus
servtis tuut, et filius ancillw lum (Ptal.cxi. 16). Siib exemplo. Yerbi graiia. Sit rex aliquis prxpo-
Edue de carcere animam meam (Psal. cxtx, 8). Eripe lens, qui unum ex principibus suis contumacem sibi
mede inimicit meis, Deus meut (Psal. LVIII,2); 6 et rebellem ejicial de regno suo. Si postea illi regi
CAPUT nt; domino suo voluerit reconciliari, primiim oporiet
Conveniens ut homo ul ex iiilegro reddal quidquid ei abstulil, aut si illud
fuit
''' retvr, visi cum post peccqtum non redime-
aliqua satitfactione fucta Deo. non potest reddere, reddat quod tanlumdem valeat.
Sed qttid faciel Doininus Deus ? veruin est certe: Deinde pro conlumacia et supcrbia, qiia conlra
qitia omnia qjia>cunqueioiuit, fecit inccelo et ihterra . etiin rebellavit, secundum leges curiaj suoe et judi-
{Psat. cxxxiv, 6) : nihil lamen facere polest vel cium optimaiuin suorum ei satisfaciai. Qnandiu
debet injtisie. Et si pracceperit diabolo ut dimitl.it enim retinet «l uon reddil quod ei abslulil, non est
eum exire de infeiiio, quein injuste et per invidiam conveniens vel digna salisfactio, nec ad honorem
seduxil, poteril ei diabolus respondere: Verum qui- regis. Si enim rex sua relinenli indulserit, veniam-
<lem est, Doinine, quod per invidiam etimdecepi; que donans in regmim suum redire permiserit,
sed lamen si violenter eum mihi absiuleris, injiisie dicent utique bomines ideo eum indulsisse, quia
me traclabis. Non enim meum mihi violenter sub- emendare vel sibi eum aliter subjicere non po uit,
<Iidiqiioniam per violentiam nihil ei facere potuis- sicque hujusmodi satisfactio vel reconciliatio, ad
scm. Tn ei prsecepisli de ligno non comedere, ego vilitalem ac dcdecus, seu opprobrium fiet regis.
^
suasi ei comedere; lu ei prsedixeras quod si come- SimiJiter ergp honio qui pft culjia sua ejectus est
deret, hioreretcr, ego ei dixi quod non moreretur; de paradiso et relegatus in inferno, si Domino Deo
ipse autem magis credidil mihi quain tibi, et pro- vull reconciliari et graliam ejus recipere, piimum
'
pier consilium meiini sponte despexit prseceptum oportel ut ex iulegro reddat quidquid ei abslulit,
tuiim. Cum ergoeum violenter peccare non fecerim, aul quod lantumdem valeal. Deinde pro superbia,
sed tanluminodo ut peccaret suaserim, injuslum qua Crealoris sui praeceptiim contempsit et ejus
certe erit si euin mihi violeiilcr abstuleris. Diiiiille bosti adbsesit, ei salisfaciat. Si hoc ordine non
potius eurn congredi liiecum, et sicut sese sponte salisfererit, satisfaclio ejus non erit ad honorem
miivi suppustiit, ita si potuerit, eripial se de mani- Dei. Viileamus ergo quid Deo abstulit, quando de
bus nieis. Isia certe posset Deo diabolus objicere. ligno vetito comedil.
etsi aliqua pielas vel misericordia (quod CAPUT IV,
' Quanquam
impossibile est) inoveret diabolum erga boininem, Quid homo Deo abtlulit, quando de ligno vetito
niliil tamen ejus pielas homini proficeret. Eliamsi comedh.
Deo dicerct: i Domiiie Deus.saiuralus suin miseriis Deus cerie, ut supradictum est, ideo illum crea-
et pceiiis infelicis hominis, jamque me pcenilet r\ vit, ut ex illius genere ruinain restaurarel supernai
quod euni per ihvidiam seduxerim, et cpncedo ut civitatis. Dicit etiam beatus Gregorius, in prafata
educas eum de iiiierno, imo eliani deprecor ul sicut Homilia decem dracbiiiariim, quod tanluiu niime-
•proposuisti, eum colloces cuin angelis in ccelo, rum credimiis ad eam ascensurum eleclorum bomi-
nilii! Iiaec tpla ejus bonitas bomini coiilerret. Honio num, qiiantum illic conligit remaiisisse eleclorum
eiiiiii, si\diligenler suspiciatiir, nihil debebat dia- angelorum. Cuin ergo praeceptum divinum trans-
vel in nianii vcl polesiale ejus consistebat. grediens peccayil, Ipt ulique animas Deo abstulit,
' bolo,
Comra Deuin peccaverat, duni prieceptum ejus tit- quol ipse in ccelum levare disposuerat cuin angelis.
poie Doiiiinisui coiiieuipseral, ideoque Deiiseum in ' Itaque si vult Deo reconciliariet ad paradisum re-
carcere suo, id est in inferho posuerat; juslo lamen verti, oporlcl ut primo solvat ei damnum quod iu-
jndicio illum ei lorloreth tradiderat, cui ipse slulte iulil, tot scilicet homines, quot Deus disposuil in
crediderat. Si Deo aliquo modo reconciliari posset, ceelum levare, et. lam ihundos alque ab orani pec-
ut Deus illi iram suam indulgeret, et peccaliun cato immunes, sicul fuil Adain anleqiiam peccasset.
quod fecerat diinilterel, tunc, vellet, nollet diabolus, Aut si noh polesl lol homines mundos et immacu-
facilc de inferno cduci posset. Hicc autem recon- laios redilere, solvat quod lanliiindem valeat, alio-
17 TUACTATUS DE INCARNATIONECHRISTf. 18
quin satisfactio ejus, sicul diclum est, non erit ad A (quod impossibile est), tamen, ut concedamu.s posse
bonorem Dei. Elsi Deus, antequani reddalur sibi valere, illud certe patel quod, etsi valerei, non ta-
quod ablalum esl, misericordia niotus liomini pec- men in prislinam dignilalem nalura huinanu per
caliun suum imlulseril, eumque angelis in ccelo so- ejus sangiiinem restituta esset. Jiistum enim essct
ciarerit, non erit certe justiiiaj congriiuin, ut ra- ut ei natura humana subjiceretiir et;servirel per
ptorem suiim, furem suum, bomicidain siium, qui qnem se redemplam esse cpgnosceret: quod si lie-
tol Iiomiiics sibi rapuit, tol furatus est, tol interfe- ret, jam pristinae dignitati resiiiuta non essel,
cit, conjungat filiis suis, amicis suis, qui seinper Quando enim Adam faclus est, nulli nisi soli Dco
sibi ac si dulcissimo palri servierunt, iiiinquani subjectus esl,. licel pro subslantia camis per David
eum offenderuut, niinquam mandatum ejus praeier- dicalur : Minuisli eum paulominus ab angelis (Psal.
ierunt. Reddal ergo boino, reddal Deo quod ei vin, 6). Nunc aulem si alius esset cui subjicerelur,
abslulit, ut graliain ejus recipere possit. Sed quo- jam a priori dignilale inferior fierel, nec aequalis
modo reddel ei tol homines lales, quales fuil Adam essel angelis, qui nemini subjecli sunt, nisi soli
antequam peccassel? Ul de lol hominihiis taceam, Deo. Pncterea ille novus el juslus bomo, quare mo-
unum certe solum hominem talem, qnalis fuit Adam reretur, qui nullum peccatum fecissel ? Mors cnihi
anteqiiam peccassei in toto genere suo, id est in lota B non est nisi posna peccali: et si Adam non peccas-
iiatura humana, non inveniel. Quajido enini pecca- sel, nnnquam uliqiie moreretiir. Novus itaquc et
vit Adam, inuocenliam et munditiam suam pcrdi- sancius ille bomo, ab omni peccalo liber et iinmu-
dit, peccatorque et immundus faclus est. Qualis nis, non debel puniri pro peccalore, sed qni pecca-
autem factus est, lales utique generavit, qnia pec- vil debel poanam el siipplicinm subire peccati. lloc
caior el immundiis nonuisi peccatores el iminundos idem posset dici et cogilari de quolibet angelo, si
generare potuit : Quis enini, sicul Job ail, potesi fieret bomo. Unde dicitur in Psalmo : Frater non
facere mundum de immundo conceptum semine? (Jub redimit, redimet homo (Psal. XLVIII, 8)., Fratrcs
Xiv, 4.) )n lota ergo linea gencrationis biimanx, enim noslri angeli sunl, qiiibus secundiim aniiiiam
non repevietur unus homo sine pcccalo, nedum ipt ir.quales sumus, per quam ad iniagiiiein sn;mi nos
milliiim mttltitudo. Pecator autem bomo, si sernei- condidit Deus. Sed cum fiaicr, rdiesl angeliis tam
ipsum in mortem pro peccatis aliorum offerat Deo, sancltis, tam gloriosus, nos rediniere non possit,
nec se soliim poteril juslificare, neduin alios. Nam quomodo redimei honio, de immundo seuiine cou-
nec Isaac sanctus et de sanctis parentibus natu», ceplus et in peccatis genhasl Non dubit placationem
si inter manus patris, Dei prcecepto obedientis, oc- r suam el prelium redemplionis animw suw (ibid.).
cisus fuisset, de inferno se liberare potuisset, sicul Quid ergo faciet? Et laborabit in (eternum (ibid.,9).
nec Abel sanctiis el Dei voce laiidaius. Quod ergo Patet ilaqtie quod nec angehis, nec novus aliquis
Deo abstiilit, niillo genere reddere polest.. homo, nediim vetuset peccator, potest humaninn
Sed nunquid sallem quod lantiinidem valeal red- genus redimere. Qiiamolirem niilla oinnino crealura,
riere poieril? Non uliqtie. Nam licel in lege a Deo neque tottis mundtis polest pro peccalo primi ho-
per Moysen data sacrificia fieri jubeanlur de bcsliis minis digne satisracere. Sed quod non poiesl an-
el volalilibus, lamen, sicul ail Apostolus : lmpossi- gelus, vel homo vel totus immdiis facere, Deus titi-
bile eral sanguine taurorum et hircorum auferri pec- qtie qui pmnipolens est, possel facere, quia omnia
cuta (Hebr. x, i).. Onines enim hirci vcl lauri, iino qnwcunque voluit, fecit in cwlo et in terra (Ptul.
oinnes bestiae agri cl volatilia cosli, el, ul amplius cxxxiv, 6). Si ergo vellet, possel ulique nos redi-
dicam, lolus mtindus ciim sole et luna cl sideribus mere, quod nee angelus, nec hoir.o, neqoff.alia quae
iion polesl comparari iiai liomini, licel immimdo, liliet creatura potest facere.
licet peccalori, uec valel eum, quia ipsc ad imagi- Sed jam dixi quod pro peccato non debet mori
nem Dei facius esl, qiiamvis peccando eam in se nisi illa natura quae peccavit, Deus aiiiem noli pec-
corruperil. Et aniniam rationalem habel, el in fine D cavit, ideoque non dehet mori. Redemptionem ergo
saecuti resuscilandus et ad judicium esl venlunis, islam non polest facere nisi Deus, nec debet illam
postque in aelernum, licel in poenis, victiirus. Nec facere nisi homo. Qiioniam ilaque non .polcsl illam
damniim ergo quod Deo intulil, nec quod lantum- facere nisi Deus, nec debet illam facere nisi lionio,
dem valeai, polest bomo rcddere de toto mundo, necesse esl tit eam facial Deus homo. Complealur
vel de suo genere. Sed si Deiis novuni aliquem ho- igitur illud Psalinistae : Redemplionem misil Domi-
minem justum et miindiim faieret, sicui fecil Adam, nus poputo suo (Psal. cx, 9); nisi eiiiin de ecelo
qui se pro peccalis omniiiin liominum in sacrificium mittatiir, in terra noii invenietur. Unde rtirsum di-
Deii oHerret, possetne sufliciens hoslia esse? Nequa- citur :Quia prospexit de excelso stincto ,««o, Dominus
qiiam. Unus enim homo, lalis qtialis fuit Adami de cwlo in lerram aspexit, ul audirel gemitus compe-
antequam peccasset, non valerct nisi soliim Adami ditorum, ut solveret fiiios inleremptorum (Psal. Ci,
redimere, aut unum boiiiineiu, solimi ei siniilein; 20, 21). Sed cum Deus constet.in Iribus pcrsonis,
et sanguis unius talis bominis non valeret nisi adI non tainen Trinitatem necesse cst incarnari, quiv
redeinptfonem unius solius hominis. Quanquami qiiaecunqiie ex lribus personis incariieiur, Deiis in-
etiamsi valeret ad redeinpiionem omniiim bominumi carnabiiur, quoniain unaqu;cque per se singillatiiu
19 HERMANiNl,S. MARTINI TORNAC. ABBATIS 20
persona vefiis :est Deus. Quaerendum iiaque esi cui A Patri pro nobis, mortemqne suscipiens vitahi suam
personae magis conveniat incarnatio. De quo lainen tradidit pro peccatis noslris, nonne centies millies
noii est opus diuiius iinniorari. Quia convenientitis ih infinittim plus valuit quod ipse reddidit pro no-
est ut Filius se olferat Palri in sacrrficinin pro nobis bis, quam valuissent omnes illi bpmines quos Adam
et supplicet Palri, quara Pater Filioi Prselerea si diximus Deo abstulisse, cum peccavii? Quomodo
Paleir incarnarelur et Filius esset Virgrnis, tunc itaque se Deus Pater continere posset, ut humano
duo Filii essent iu Trinilate, Filius scilicet Dei Pa- generi peccamm suum non dimitleret, iram anti-
tris et ipse Deiis Pater, qui esset fiiius Virginis. quam non indulgeret paradisumque redderet, cunv
Ac per.boc quaedani cohfusio seqneretur persona- Filium siiuin dilectum, coaequalem sibi et coaeter-
rum, et, duiri de Frlio iractarelfir, diibilarelur nuin, pro eis in cruce pendeniein, manibus adse
nirum deFilio Dei, an de filio Virginis esset locutio. exlensis, lantam sibi cerneret solvere redempiionem ?
Idein etiaihcoiiiingerel, si Spiriuis sanctus iricaf- Hinc et praefatus Apostolus in eadem EpistoJt :Qui
riaieiiir'. Muiloefgbapiius; riiulio ostcbnveriieritius in diebui, inquit, carnit sua>,precessupplieationesque
ut FiliusiiicariietuV/ sitque una pefsoiia iri Tfmi- *d eum qui possit iitum ialvum facere a morte, cum
tate permanens sine aliqua dubielatis confusione, clamore valido et lacrymis offerens, exaudilns est pro
Filius Dei el fiihis Virginis : per hoc quod ex Paire suareverenlia (Hebr.y, 7). Solvit ergoinisericorditer
geiiitus cst, veriisDeiis permaiiens; per uoc quod pro nobis, quod pro se non debebat, dicens cum
de Virgihenaius est, verus hoino cxsistens. Alio- prbpheta David: Quw non rapui, lunc exsohebam
quin nisi se de nbsiro genefe novuin hoininem fa- (Psal. LXVIII,5). Hinc et Isaias : Vulneratis esl
cerel, ad, iios uiique ejus naiura nori periiiieret, propler peccata nostra, attritus esl propter tcelem
riee pfp nobis nioii deberet, quia deiiatiira illa nostra : disciplina pacis Hoslrw super eum, tt tivore
qiiaj peccaverat, hattis noii esset. JNonc autem ejus sanati sumus (hai. LIII, 5). Disciplinam enim
cuni de carne Adain veram carnem sumat absque mortis et doloruih alque passionem, quam propec-
pecCato, quia uoh de vifili semine, scd de Spirilu calis noslris meruerarous, ipse pro nobis suscepit,
sancto conceplus et rialus est, licel ipse peccaluni et per eam nos Deo Patri, sibique ipsi et Spiritui
non feeefit, nec inventus sit dbliis iu bre ejtis, ac sancto, id est sanctae Trinilati quae unus Deus est,
per hocriipri rion merealnr, propicr ccnspriiuni ta- reconciliavit; pacemque inter nos et Deum in sau-
nien et paflicipatioriem hmrianitatis rioSlrae, recte guine suo pius medialor reformavit. Ipse est enim
et ConVenienler pbterit el debebil, sl vbhierit mori sacerdos a quo et per quem reconciliali sumus, ipse
pro fratribus sois, qiii ejusdem geneiis, ejusdeih ^ hostia qua reconciliati stlinus, ipse est Deus cui re-
sitht secum rialrifoe. Uiide et Aposiolusi Decebal coneiliati sumuSk
'•-••.: - ;- -CAPUT-VI. :
eWht^ inqiiil, eUrnpropter quem omnia et per quem
ohiitid, qni muitbs filios ih gloridm adduxerat, ««- Fit Deo condigna saliifactio per incarnationem.
ctbrem salutis eoruth per passioncm eonsummare. Postquam ergo per ipsum Dei elhominum me-
Unde debuit per omiiia frairibui atsimilari, ut mise- diaiorem Christum Jesum, buiiiaiia natura reddidit
ricvrt fiereletfidelisponlifex ad Deum, ut reprdpi- Deo pretium, quodinullo plus valebat, quam omnes
iiaret delicta poputi (Hebr. rij 10,17). Dicens efgo bomines quos ei absuilerat, videamus etiam nunc
dcbuit per omhid fratribus assiini/art, non ila hbc quomodo de contumacia elconlemptu, quo ejus pras-
inlulii, quod debuerit iiiori pro peccato sicril alii ccptuhi transgressus est, satisfaciat. Sic enim supe-
inoritintur, sed solummodo pro miserieordia et rius reclum ordineni regiae satisfactionis proposui-
parlicipalione huinaniiatis noslrae. mus, ut princeps expulsus et reconciliandus primuni
CAPUT V. solveret regi ex iniegro quod ei abstulerat, ant
Congrua etdecens redemptio naturee iiumance. sequipollens; deinde pro conleinpUi regiae inajestatis
Intueamiir vero nunc quam cohgrue el decehter el contuniaciae moduin consideremus. Hominem
sequatur redeinplio htimanae naturae. Diximus supe- f) Deus, ut supra diclum est, ex duabus naturis com-
rius qitod huriiana natura debet prliiium Deo rpd- posuit, id est ex spirituali et corporali: ex spirituali
dere qiiod eiabstulit, id est tol honiines quot ad ei- secundum aniinain, ex corporali secundum cariiem,
vitiitem suam restaurandam vel compleiidaui ne- quae de terrae limo facla esl. Sed secundum aui-
cessaribs esse. disposiiif, vel qtiod iaritumdeth valcal. inain, quaj et ratioiialis est el immorUlis, faclusest
Dei ergb Fiirus, uriiis ciim Palfe Deus existeiis, hbirto ad iinaginein el similitudinem Dei; secunduin
nonne meliorestquam non soliim illi qui ad supernre cafnein verOi quaede terra facta est, non factus est
civitatis aedificium rCstaUranduin erant necessarii, ad similiiudinem Dei, quia Deus nec oculos, nec
verum etiarii onines angeli et arcliangeli, iirip uui- aures, nec aliquod membrum corporale habet, quo-
versa generaliter creatura toiiiiS niuridi? Creaior, niam suminus ct incircumscriptus spiritus est. Et
inquani, omnis creaturae nonne melior est omni quod legiinr in Psalmis : Manut tuw, Domine, fece-
creatura? Deus otiiiiipolens qui oniiiia solo jussu runt me et platmaverurit me (Psal. cxvm, 73) Hlem-
fecit, et, si perireul, sblo jussii iii mbmeritb oriinia que : Oculi Domini super juttos et auresejut i» pre-
reficeret, norine melior est <\ plus valet omhibus ces eor.um (Psal. xxxiu, 16), el similia mulla.Non
quae fecit? Dum ergo se obtulit in sacriDciuni Deo bimpliciter ad litteram sunl accipienda, s«d figura-
 21 TRACTATUS DE 1NC.VRNAT10.NE CHIUSTJ. 22
liier intelligenda : Liltera enim occidit, spiritus autem A bomo? Quia enim homo slulle Voluilesse Dcus, mi-
vivificat.(!•/ Cor. 111,6). Alioquin cl alas Deus ba- scricordiler Duus factus esl homo. Hinc et beatus
bebit, quia de illo legitur: Et ascendit super chcru- Aposlolus : lloc , inquil, sentite in vobis quod et in
bim el vdlavit, volavil tuper pennas ventorum (Psal. Chrislo Jesu, qui, cum in forina Dei essel, non rupi-
xvn, 11). Anlhropomorphilac ergo haeretici, qui nam arbitratus est esse se wqualem Deo (Philipp. n,
dicunt hominem secnndum corpus faclum ad iina- 6). Ecce quam distincte superbiam hominis el liuini-
ginem Dei, aut oslendant homiiiem volare, quia lilalem Chrisli notavit. Homo enim per rapinain
Deus legilur volasse, aut recognoscant faluitaiem conatus est Deo esse aeqtialis, et hoc arbitralus est
iiimiaesimplicitatis suae.Sola itaque rationalis crea- se per fruclus velili comestionein posse assequi;
lura, angelica scilicel alque humaua, similitudinein Chrislus atttem non rapina,.sed natura aequalisDeo
Dei in se conlinel, quamvis angelus non legalur fuit. Homocum in forma servi, imo Dei servus esset,
faclus ad imaginem Dei. Sic enim per Isaiam dici- superbe sc voluil exlollere ad similitudinem Dei:
tur : Tu tignaculum simitiiudinis, plenus sapientia et Cllristus vero cum in forma Dei esset, semelipsum
perfectus decore,in deliciis Paradisi Dei fuitti(Ezech. cxinanivit formam servi accipiens, in simiiiludinum
xxvni, 13). QiiodbeatusGregoriusexpoiieiis : « No- liominum faclus, el habiluinvetftus ut homo (ibid., 7).
"
tandum, inquil, quod non ad similitudiiiem Dei Adam sine aliqua necessitalc praceptum Dei trans-
factus, sed tignaculum simililudinis dicilur, ul quo gressus esl, ct obedieniiam ejus servare contempsit;
in eo subiilior esl nalura, eo in illo imago Dei subli- Chrislus vero dicens : Non veni facere volunlalem
lius vel similius insinuelur expressa. > Similius ergo meam,sed ejus qui me misit (Joan. vi, 38), per niul-
in angelo qui nihil habet corporale, sed solummodo laruin tribulationiim diflicullales et angustias, factus
spiritus est, imago Dei est expressa, quam in ho- est obediens Patri, servavilque irrefragabililer ejus
imne qui corpus gcslat lerreslre, licel dicat idem obedieuliam non ad tempus, sed usque ad mortem.
bealus Gregorius iu Expositione Ezeebielis quod, ISec ipsam jucundam aul suavein vel honorabilem
ad comparalioiiem summi illius el iiicircuniscripti morlem, sed duram el ignominiosam, niortem sci-
spirilus qui esl Deus, etiam angeli corporei possunt licel crucis. Unde et ipse baec omnia sciens el pas-
dici. Secundum animam itaqtie boino factusest ad sioni propinquans, cum discipulos, imo lolum geuus
imaginem Dei, et similis esl angelis, imo aequalis; humanum Deo Palri commendaiis, oraret pro oiimi-
secuiidum corpus vero inferior est angclis, lestante bus : Et pro eis, inquil, sanclifico meipsum, ut sint
Psalmislat qui ail: Minuisti eum paulo minus ab an- el ipsi sunclificati in veritale (Joan. xvn, 19). Ac si
getis (Psal. vin, 6). Adam ilaqtie per ralionalem sibi -, dicerel: Pro eis oflero meipsum, qui plus valeo
inielleciiim sibi a Deo datiim, debuil cognoscere quam omnes bomiiies quos lil i absliilcrunt, qui pro
sese miuorem esse angclis; per superbiain conatus eis, cum essem Deus, Filius tuus unigcnilus, homo
est superior esse angelis, el Deo consimilis. Mulier factus sum, el usque ad moriem libi obediens sum.
elenim credens serpenti dicenti : Scit Deus quod Dirigatur ergo pro eis oratio meu sicut incensum in
in quocunque die comeilerilisex eo, aperientur oculi contpeclu tuo, et elevatio manuum mearum in cruce
vestri, el erilis sicni dii scientes bonum et malum fecit pro eis sacriftcium vespertimtm(Psal. CXL,2),
(Gen. iii, 4), ea inteniione comedil et viro comedere ut dimissa omiii peccali originalis macula, sinl et
suasil, quia speravit quod fuluri esscnl dii. Unde et ipsi tanciificali. Sic ergo : Cum clamore valido ei
ipse Deiis : Ecce, inqiiit, Adam quasi urtus ex nobis lacrymis offerens, exaudilus est pro sua revereiitia,
fuctus est, sciens bonum et malum (ibid. xxn). Ecce peracloque sacrificio et satisfaciione ad iiitegriim
quaiita superbia quod lioino de lerrse limo factus compleia : Consummatum esl, inqiiil, et inclinato
conatur excellere angelos, elpar esse Deo crealori capile emisit spirilum (Joan. xix, 30). Quodque ma-
suo! Unuin ergo idcinqiie esl vitium superbienlis gis miraudum esl, et dulci memoria rciinenduni,
angeli et superbienlis bominis. Quamobrem justo jugique ruminalione venerandum : non solummoiio
Dei judicio parem culpam par poena seiiuiiur, quia ]D sangiiinem suum, qui majoris cst prelii quani tola
ille de ccelo, ct hic cjicilur de paradiso. Sed illum creatura quae Deus non est, Pairi suo pro nobis
sine aliqua spe reciiperationis lapsuin credimus, recoinpensavit, sed eliam oiiines boinines, qnos
quamvis legalur Origeuem scripsisse quod Salvator primus parens Deo abslulerat, ei ex iniegio teddidit
noster, sicut perditum liomiticin reparavit, ita quo- per virtiitem ejusdem sacrificii.Dicit eniin aposto-
que post resiirrcciioneiii prolapsum augelum peraclo lus qtiia qnicunque baplizati sumus in Ckristo Jesu,
judicio liberabil. Homo vero qui jam pcr media- in morte ipsius bupiiznti sumus (Rom. vi, 5;. Habet
toremJesum Cbrisiiim solvit Deoquod ci abstulerat, namqiie fides Calbolica quod Unusquisque fidelis
prelimn scilicet sanguinis ejus- plus valentis quam baplizatus ab onini peccaio origiualis maculae sit
illud quod ei absluleral, iiiinc superest ut pro con- liber; el plcue niuudalusatque puigalus ejusdemqiiu
luiiiacia et superbia, qua contra eun) tumuil, digne csl meriti, cujus Adam antequam peccarel. Hic si
ei satisfaciat. aliquis qmcrat quare, dimisso peccalo originali, nou
Quaeergo diguior vel conveiiientior potesl esse sa- diiiiiiiiiui', uec removelur, sed fixa reliuetur pueua
tisfactio pro conlumacia lioinuiis, qui superbe volnil cjiisdem pcccati, id esl niois, bauc quacstionciii
csse similis Deo, quatu ut Filius Dei htimiHlcr fiat bcaius Augustiiius in libro Do libcro artiitrio ita
23 IIERMANNI S. MAUTIM TORNAC, ABBATIS 24
solvll.: « Qriinis, inqnit, siimma salulis noslraj in A nis sui modo vel qualilate, alios privata, alios pu-
fide est, quia sine fide impossibite est placere Deo blica, alios diuiina poenilentia fore resuscitandos.
(Hebr. xi, 6), el justus ex fiderivil (Rom.i, 17). » De bis ergo omnibus mortis generibns anima in
Est autefn fides, sicut dicit Apostolus : sperandarum baptismo iiberalur, et, deposito veleri bomine,
tubstantia rerum, argunientum nori apparenliuni novus homo et Filius Dei perlavacmm regeneratipnis
(Hebr. xi., 1). Si ergo viderenl Jrnlaei atque Pagani efiieilur, ejusdemque mundiliae elsanctitalisexisleiis,
quoque baptizalos ultra iibn mori, utiqtienon propter cujus fuil Adam anteqtiam peccarel, de baptismo
Cliristianac fidei dilertionem,sed proiiter dcvitandam egreditur. Quolquot aulem receperunl eum, dedit
corporis moriem, omnes currerent etiam non vocaii eUpolestalem filios Dei fieri (Joan. i, 12). Mors la-
ad bapiismum, sicque fides proprium perderet me- iiicn carnis retinetur, ne non propter aniniae, sed
rilum. Cum itaque duae sinl mortes, prima scilicet propier carnis morlem devitaiulain ad baplismiun
caniis el secunda animse, unde dicitur in Apocalypsi: veniant. Veniet aiilem tempus quando novissima
Qui vicerit, non lcedetur a morte secunda (Apoc. xii, inimica destruetur (I Cor. xv, 2C), in resurrectiohe
2);ulramqne inciirril primus bomo, duin veiiuun scilicet. Cum iniegro numero, collectis omnibus
lignum comedit: in praesenli quidem mortem car- qui ad complendam perfeciionem coelestis illius
nis, in futuro vero mortem animae, id est damna- " gloriosae civilalis Jerusalem fuerint uecessarii, da-
tioiiem. Veniens aulem Redemptor noster, simplam bunlur singulis, non singtilae, sed binae, slolae albae,
snam morlem,id est carnis, duplae nostrae opposuit, id esl perfecta immorialiias animae et corporis;
et per eam nos ab utraque libei'avi(,dum, persuam, sicque eorruptibile nostrum induet incorruplionem, et
nostram riestruxit, dicens per Osee propheiam : 0 mortdie noslrum induei immortalitalem. Deinde fiet
tnors'ero mors lua (Ose. xm, 14), quamvis si dili- sermoqui scripint esi .' Absorpta esl mors in victoria
genler cousidereimis, eliam in anima sola duaemor- (I Cor. xv, 53, 54), nosqne pefpetuo laelanles vids-
.es inveiiiantur, una in prasenti, altera in fuluro. bimus quomodo erit Deus omnia in omnibus (ibid.,
Quando enim facit aliquis criminale peccalum, mo- 28). Amen.
riturin eo anima; dicit namque beatus Augusliniis CAPUT VII.
quod siciit vita corporis anima, ila vita animae Deus Quomodo anliqui Patres, anle legem, et post desi-
est. Egredienle anima mortunm reihanet corpus, et deraverunl udventum incurnalionis.
recfdente Deo propter peccatum, moritur anima. Ecce ergo, fralres cbarissimi, jam audivimus qua
Propier hanc mortem aniinae orabal David: lllumina ralione Deus, bomo factus, operatus esl salutem in
oculos ttieos; ne unquam obdormiam in morte, ne- medio lerrae : nunc vero, si placet, audiamus quo-
qnando dicat inimicus meus : Prwvalui advertus eum inodo anliqui Patres, anle legem et sub lege in eum
(Pial. xii, 4, 5). Quandiu enim resistimus adversario credentes, ejus desideravertinl adventum, quomodo
et pugnamus conlra eum, cujuscunque criminis no- cum lacrymis ut eum viderenl suspiraveriinl, quo-
bis teniationes inferal, non moriinur propter eas, modo mysterium incarnaiionis ejus cl verbis el fac-
imb coronam nobis et salutem operantur. Si aulem tis praenunliaverunt. Si quis cnim diligeuter inspi-
nobis cedentibus el devictis, poluil dicere inimicus, cere velit, quidquid nunc diximus de incarnaiione
prmvalui adversus eum, heu! ecce in corpore vivo Domini in anliquis Scriplurisreperire poleril.Verum
et lascivo mortiia jacel anima. Unde el Apostolus : quia noii pmnia Scriplurse divinae leslimoiiia facile
Vidua, inqiiit, quw w detieiis est vivens mortua est possunl replicari, illud ccrie quod Moyses oniniimi
(i Tini. v, 5). Posl hanc vero primam mortem animse primuin ponil, inspiciamus quomodo consonet bis
quae fit in prasenli, sequitur in futuro secunda, quaesupradicla siml: Jn principio, inquit, creavitDeut
quoniam nisi hic per pcenileiiliam resurgat, hinc cailum et terram (Gen. i, 1), coeli nomiiie cceleslem
cxeuntem recipit mors, id est damnatio sclerna.Pro creaturam, id est angelos; lcrraevero, lerrenam,
hac damnatione dicilur in Evangelio de reo illo id est hunianam voleus intelligi. Quia vero non de
ministris a rcge : Mittiie eum in tenebras exteriores D imgelis, sed de homine referre proposuerat, coelo
(Matth. xxn, 13). Quop.iam nisi bic qnisque, perpec- interim dimisso, addit : Terra avtem erat inanis el
catum incurrens caecitalem menlis, decidat in lene- vacua (ibid., n): id esl humana nalura, bene a Deo
bras inleriores cordis, illuc posl morlem, non mil- .creala, proloplasii peccato prorsus inauis, tolius
titur iii tenebras exleriores infeini. Per lenebras boui el vacua yirtutibus iia fac.tacst, ul uiliil in ea
cg) interiores deciditur in tenebrasexieriores,,quia prioris dignitalis vel mundiliae invenirctur. Et lene-
p- r mortem peccati infelix aniina mortem inr.ur.rit brte erani supra faciem abyssi (ibid.). Abyssi nomine
damuationis. Pro bac morle Dominus dicil in Evan- cor liumamim polest imelligi , Jeremia dicente :
gelio : Qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit, vi- Pravum est cor hominis el inscrulabile, quis cogno-
vel; et omnit qui wvit et credit in me, non morie- scet illud ? (Jer. xvn, 9.) Sicut eiiira profundum
tur in tvtemum (Joan. xi, 25, 26). Pro lmjus primae abyssi iuillus noslrunv penelrare valet nec ad ejus
mortis, id rst peccalcfiim diversilate, tres mortui a finem pertingere, sicet huinani cordisaltiludinem,
Domino resuscilaii leguntur in EvangeKo, puella in vel ingenium, am versulias, non facile dijudicare
cubiculo, juvenis extra porlam, Lazarus qualridua- vel cognoscere possumus. lta ul quem nobis magis
nus in sepuldro, sigtiificantes peccatores pro crimi. blandiri exteriuscoiispicimiis, ab eo sil nobis non-
2"> TRACTATUS DE.INCAKNATIONECHKISTI. 26
niimqiiam poiius cavendiim inicriiis, duin dolos vel A quod clainabai alter ad allerum, el dicebahl :^Sanc-
aslutias ejus non intellig.imus. Tenebrte ergo eranl tuSySancttts, elc. (Jsa. \i, 3). Quod ciiiin fuiurtim
supra faciem abyssi, quia posl illud peccatiim pro- prophelae praedixerunt, aposloli faclum esse praedi-
tnplasii corda biiinana divinae cognitionis tauta caveruni. Sed. lempore Doniiniiae nalivilaiis, pro-
contexit igiioranlia, ut ctiam, relicto Creatorc, deos phelis jam ex majori parie defuiiclis, propbetia pene
esse crederenl sna opera vol figinenla, nec cnrfacti, refrigueral, aposioloriim vero praulioatio liecdiim
vcl a quo facti essent homines, aliquis pene corum iiitonueral, sicque inler voces, medium silentium
cognoscerel. Et spirilus Dei ferebatur super aquas inicrcesseral. Anle adventum eliam Cbrisli diclum
(Gen. i, 2), per ora propheiarum qui, Spirilif sanclo fuerat. Notus in Judwa Deus, in lsrael magnum"
edocli, pracniinliabanl per aquas baplisniaiis redden- nonien ejus (Psal. LXXV,2); eo aulem ailvt nieule,
dain esse saluiem generi hiimano. Eece quam bre- iiox iu suo ciirsu mediiim iier habebal, quia lanta
viter descripsit, per inanitaiem ct vacuitatem lerrae noctis et lenebrariim, id est ignoranliae caligo excre-
et per tenebras abyssi, ignoranliam lolius mundi : vcral, ul ncc ipsi Judaei qui prophelas legebant,
quae lanta erat, ul, exccptis paucis inlra Judaeam nec gentilcs eum cognoscerent, sicul Joaunes dicit:
bominibiis vel propbetis, vix aliquis sciret cur nalns ln.mwdo erat, et mundtts per ipsum factus est, et
fuerit. Sed cum lenebrae ist;e, jam pcr quinque mil- B mundits eum non coynovil : in propria venit, el stti
lia et eo auipliiis annos muiidum contcxissenl, illud- eum non receperunt (Joan. i, 10, II). In lanla ergo
que lenipus advenisscl de quo dicil David : Tnex- lenebrarum dcnsilate subita lux, de coelo refulgens,
surgens Domine, misereberit Sion, quia tempus mi- venil illuminare his qui in lcnebris et in nmbra
serendi ejus, quia venit tempus (Psul. ci, 14) : dixil mortis scdcbanl, ul complerelur illud Isaiae: Po-
Deus : Fiut lux (Gen. i, 3). Quae.esi ista lux ? Nisi piilus qui ambulabat in teuebris, vidil lucem ma-
Filius Dei, Deusde Deo, liimen de lumine; quae eral gnum, habiiantibus in regione umbrtv mortis, lux
(jiiidemcum Patre, non ficta, sed geuita, et videba- orta est eis (Isa. ix, 2). Hanc luccni significai eliam
lur ab angelis, quos clai ilalis suaeillustrabat aspec- ille cereus quem singulis anuis in vigilia Pascbse
lu, sed ab Iioniinibusvideri non poleral, quia ocnlos pulcherrimo more sancla Ecclesia novuin facere et
eorum leiiebiaiu.n densilas operuerat. Nam nec acccndeie consuevii. Unde et ipsi cereo inscribilur
caecussolem clare fiilgeniein videre potest, qiioniam quolus aniuis sit Dominicaelncainalionis, qiiatenus
non habet oculos quibus eum videat. Non ergo culpa per boc etiam pueri patcnter inielligani, ad rccor-
solis est, quod non videtur, sed culpa c.cei. Sic dalionem euin fieri illius novaclucis, quae de ccelo
ct bomines uon poteianl videre luceui illam praeci- r. in tcrra refulsil. Nam et ipsae tenebrae quae tribus
puam, quia visum illum qun Deus videlur, amise- diebus anle Pascba rccoli jnbentur, easdein lenebras
raut. Eral itaque lux isla apud Patrem, sed facta de quibus loculi suiniis, sigiiificanl : quas Cbrislus
non erat, quia Filius Dei nec faclii*, uec crealtis, veniens illustravit. El bcne Iribus diebus fiunt, pro-
sed tanlum a Patre esl genilus. Quia ergo liomo pter tria lempora qtiae ipsam lticcm praecesserunt :
inlixus in Hmo profundi lanlaealtitudiiiis liicem vi- Prinium lempus ante legem, secii.nduin sub lege,
dere non polerat, dixil Deus: Fiat lux. Ac si dice- leriium sub gratia. Anle legem a principio miindi,
ret: Quoniam miser homo, tenebrarum caligine id esl ab Adam usque ad Moyscu; sub lege a Moyse
pressus, non potesl vide.re lumen milii coaevumet usque ad Joannem, sic enim ipse Dominus in E.van-
cosequale, id esl Flium meum, volo ul Filius meus gelio determiuat dicens : Lexel propliclw usque ad
~per quem omnia facta sunl, i111condescendens, fial Jodnnem, et ex eo regnum Dei evangelizatur (Lnc.
talis lux quam videre oculis corporeis possit, id est xvi, 16). Bene ergo etiam lempore graiiae, licet
incarnelur el fiat bome. Ul quia homo non polest jam nalo Christo, lenebrae durant, quia ab Abel
videre Deum, qui spiritus esl, Deus fial homo, et justo tisque ad passionem Cbrisli, qiiaiitumciiiique
ab boinine videatur ut homo, quatenus houiinem pie et jusle viverenl sancti, morientes lamen in le-
videmlo et Deum bunc esse recognoscendo, per vi- D nebras el in infernum ire cogcbantur, licet neqtia-
sionem bominis paulalim redeal et ascendat ad qnam igne vel lormenlis sicul impii pniiirentur.
visionem Dei, Et facta est lux (ibid.), id est Verbum Hinc esiqnod sancta Ecclesia, quamvis probatissimi
caro factum est (Joan. i, 14). Paires aute Cbrisium fuerinl, de iiullo lameii eorum
Dum ergo medium ii'enlium tenereni omnia, et qui prinsquam Chrislus paiereiur morlui suni, dieiii
nox in tuo cursu medium iler haberet omnipolens agere consuevil solemnem, excepto sanclo Joamie
sermoDeide ccelisa regalibus sedibusvenil (Sap. xviii, Baptisma , ct Innocentibus , sepiemque frairibus
14). Hoc licet de vindicta Dei quae facta est mcdia Macbabaeis;quia omnes pariter ducebanlur ad in-
uocle in jEgyplo, quandoomuia primogeuita occisa fernum. Quando enim fesitun alicujus sancli coli-
sunt, dictum sil, tamcn eliam de incarnatione Do- mtis, congaudemiis ei iiiique el Dcum collaudamus
mini convenienter inielligitur. Du;e quippe voces in de eo qnod animam ejus eductam dc corpore leva-
niiiudo sonuerunt, primo vox propbetarum vculu- verit ad ccelum. Qiiorum autem animae ducebanlur
rum Cbristiim praedicenlium, secuudo vox apostolo- ad infernum, quomodo decis fielsoIeiiinilas?Qiiibiis
rum eum venisse clainanlium. Quas duas voces magis videlur compatiendum quam congaiidendum.
significabam duo seraphiin de quibus dicit lsaias Posiquam autem Cbrislo ad inferos descendcnte,
27 HERMANNlS. MARTINI TORNAC. ABBATIS 28
populus sauciorum qui ambulabat in tenebris, vidil. A haerelicos, qui alteram Dei, alteram homiuis dixe-
luceni magnam, el educli sunl a Domino in manu runt esse personatn. Ponit ergo : Faclutn ett ve-
forti et hrachio extento, siatim inipleium csl illud ipere et mane diei uriut, ac si dixisset aptius : Li-
Apostoli: Quoniam tenebrw tramierunt, et lumen cet Chrislus passus sit ac inortiius non ex diviniia-
verumjain lucet(l Joan. n, 8). lis, sed ex bumanitatis natura, resurrexit aiitem
Haectria tenipora signilicani cliam illaetres mis- per Deitatis potcntiam, non tamen ex duabus per-
sae qnas in praeseiui Natalis Dominici die celebraturi souis consiare dicendus est, sed ex duabus naturis;
suiims. Prima cnini missa in nocte significat tempus nec in eo Deusest ab homine separandus.quia Deus
ante legem, quando, cxceplis paucis patriarcbis, et homo unus estdies.id est unus esl Chrislus. Unde
r.ox ignorantiae coniegebai fidein vel agnitionem el congrUe sancti Patres inslituerunt ut sanguis
DomiiiiciC incariialiouis. Secunda missa aurora ap- Chrisli in sacrificium altaris nunquain de vino puro
p.irente signilical tempus sub lege, quando in psal- consecretur, sed semper in calice cum vino aqua
mis el prophetis, reinota ex parte niagiia priori inisceatur ; per vinnm diviuilatein , per aquam vero
nocle, iucipit apparere fulgor nascituri solis. Terlia inlelligi volentesCbiisti liumanilaiem.
vero missa in die desiguat tempus graliae, qnando CAPUT VIII.
R° •
exortuni esl in lenebfis luinen rectis corde. Unde De beala Maria desiinnia ab wterno, ut ad exseculie-
el angelus qni caindein nativitalem pasloribus nun- ncm incarrialionis concurreret.
liavit, cum iucis el.iritatc appaiuit, quod nuiiquam Ilis vero deChrisii nativilale, passione ac resur-
anlea legilur coniigisse, insinuans jairi priores le- reclione, nostraque redeniptione brcviier a Moyse
nebras spieulo novi solis penitus effugandas esse. praulibatis, rursus posl operaiionein scx dierum de
Postquam ergo dixit Deus : Fial ivx, el facta ett lux labernaculo in quo requievit, id est, de beatissima
(Gen. l, 3), recie siibjuugitur : Et vidit Deus lucem maire ejus doinina noslra sancia Maria, dignam
quod esset bona, et divisit lucem u lenebris (ibid.i). memoria prolulil sentenliani dicens : Planlaverat
Videre Dei. el approhare et laudare esl.V idil ergo auiem Dominus paradisum voluptalit a principio, in
lucem quod eiset boua, id est placuil ei ct laudavit quo potuit hominem quem formaveral (Gen. n, 8).
quidquid ille verus sol iaciebat, dicens super etim Hoc si soluriimodo de illo paradiso in quo posilus
in Jordane haptizatuin vel in inoute lransfigiiratiiin • est Adam ad lilteram diciuni inleHigalur, miriim vi-
Hic esl Filius meus dilectus in quo mihi complacui delur quomodo a principio planiatus esse dicatur.
(Matlli. III, 17, 17, 5). Et divisit lucem a tenebris Nam non in principio, scd die lertio jubenie Dco:
(Gen. i, 4), dicens ei : Sede a dexlris meis, doiiec Protutit terra herbum viventem, tignuinque facient
^
poiiam inimicos tuos, scubellum pedum tuorum fructum (Gen. i, 12). Si ergo die lertio primitus
{Psal. cix, 1). Vel lucein possuiiius liic intclligeie faclae sunt arbores, quomodo a principio paradisus
apostolos ejiis, qui participatione verae lucis et ipsi iste planlalus dicalur?Sed si figurate de domina
facii siini lux, sicut eis dicitura Doinino : Vos estis noslra dicliiin iiilelligalur, omnis quaestio solviiur.
iux tnundi (Muilh. v, 14;. Hos divisil a leiiebris di- Plaritaverat eniin eam revera Dominus a principio,
cens eis : De tnundo rion estis, sed ego elegi vos de et cum ab ipso Filio ejus in Evangelio dicaiur: Om-
mundo, proplerea odil vos mundus (Joan. xv, 19). hit plantuiio quam tion planlavit Paler meus coelesiit
El alibi : Veni separure Jwminem adversutpalrem, eradicabitur (MattlL xv, 13), liquet profcclo quod
et filiam adversus matrem, etc. (Muiih. x,55). Ap- illa quain planlavii, fixe et altius stabilita eradicari
pellavitque lucem diem et lenebras hoctem (Gen.i, 5). iioii potest. Plaulaveral ergo eam Doniinus a priu-
Diem se nomiiiari Domintis designal dicens Aposlo- cipio, quia Antequum quidquam faceret a principio,
lis : Nonne duodecim sunt Itortv. diei ? (Joan. xi, ab wteriio ordinata era'., et ex antiquis anlequam ler-
9.) Quia videlicci ipse dies duodcciin habebat apo- ra fieret (Prov. viu, 22); immohiliter in praescientia
siolos. Apostoli quoque dies vocanlur, dicente psal- sua Dcus proposuerat el diffinieiat per cjtis friictum
ilip ; Dies diei eructat verbttm (Psul. xviu, 5), el 0 reparare geiius humanum. Paradisum auiem eam
itein : Diesforinabunturetnemoirieis(Psal.c\x\tui, saepe vocat sancla Ecclesia, cum in ejus laude illud
16). Noctem el teuebras vocari iuipios, nullus iguo- Cauiici Caniicorum decantat : Emissiones tuw,pa-
rat. Siaiim vero de passione ejus subditur : Fa- radisus malorum punicorum cnm pomorum frucfibut
ctumque : est vespere ei mane diei unus(Gen. i, 5); (Cunt. iv, 13). Paradisus nainque, locus delkiarum
Per vespeie et mane, iiilelligi passioiiem et resur- interpreiatur. Ei quis magis locus deliciarum iiitel-
reclionem David breviler oslendit, diceris : Ad ve- ligi potcst, quain vcnier ille in quo panis angelorum
tperiim dehiorabitur fielut, et ad matutinutn Iwtilia et ilelicisc eorum noVein mensibus rcconditus man-
(Ptal. xxix, 6), scilicet apostolis, qui, Chrislo pa- sil? Plantaveral itaque Dominus Deus paradisvm
iiente tristaii, rcsiirgenle vero sunt laetati. El subi voluptatis a principio, in quopdsuit liominem quem
persona Cbristi: Elevatio manuum mearum sacrifi- formaverat, id esl paraveral aulam regiam a priuci-
ciutri vesperlinum (Psal. CXL,2). Noiauduih auiemi pio, in qua poiiefet Filium suuin, coseqiialem sibi
quam congrue nolucrit dicere, Facium est vetpere• ct coa-ternum, ciirii homiiieinforiiiaverat. Sed quo-
et mane dies primus, siciit dicil de cbiisequcnlihiis,, modb plantaverat tel qtialem planlaverai hunc para-
sed diet uniis (Gen. i, 5), qiiod mtiliuni valcl conlrai disuiu ? Plane laism, cui nulla deessct voluptatis
 59 TRACTATUS DE INCAKNATIONECIIRISTI. 50
causa. Ciimcnim vult rex aliquis dives sibi xdificare \ (Cant. iv, 4). Colluin inter capul et corpus mediiun
aulam, in (]ii;ifessus requiescere et frequentius velit: est, caputque jungit corpori. Colliim ergo sanclae
habiiare, eligit utique coiiipelenteni locum, id est: Ecclesiae coinpeienter doinina nostra intelligiiur,
aquis irriguum, arboribus consitum, locorum naliira quaeinter peurn et homines mediatrix existens, dum
muiiitum, uemori conliguum, horlorum abiiiidantia Dei Verbuui incarnattim genuit, quasi capul cor-
circuuiseplum. . pori, Cliristum Ecclesiae, divinitalem humanitaii
Videamus si aliquid ex bis defuit iIIIccelesti aulae, nostrac conjtinxil. Haec sicul turris David constriicta
dominae noslrae. Aquis fuit irriguus iste paradisus, dicitur, quia hauc rex David ille manuforlis contia
quia fons ascendebat de terra irrignns universam su- Nabuchodonosor regem Babylonis erexil elmunivii,
perficiemterrw (Gen. n, 6). Et paulo posl : Et fluvius in hanc contra eum pugnaturus inlravil, sicul iu
egrediebatur de loco voluptalis ad irrigundum puradi- Evangelio dicitur : lnlravit Jesus in qnoddam caslel-
tum, qui inde dividilur in qualuor capita (ibid., 1(). lum (Luc. x, 38). Ex hac casleltum illud expiignavii,
Quis esl iste fons, sive fluvius qui egrediebatur de ad quod iiivadendum piaemillens mililes suos, dicii
locovolupialis?Nimirumisteesldequodicillsaias : eis : Ile in easlellttm quod eonlra vos esl, et invenie-
/n die illa erit fons patens domui David, in ablutio- lis asinam, id est miluram humanam alligatam a
nem peccatoris ei menstrualw (Zach. xin, 1). Iste R regeBabylonis, Solviieet addueitemilii(Mutlh. xxi,2).
cgre.lieiur de loco volupiatis, de uiero scilicet Ex hac ttirre forlem ilbim dcvicit, qui, in pace e.iic-
sanclae Mariaeirrigans universam supcrficiem terrae, nus atrium suuiii cusiodiens, sedebal in medio fln-
id est sanciae Ecclesiae peccalores ablucns, justos miiium suorum leste lsaia et dicebat: Sicut colli-
dulci potu reficiens, juxta illud : Super aquam re- gnntur ovu quw derelicta sunl, sic universam terram
(ectionis educavit me (Psal. xxn, 2); el itein : Jne- ego congregavi : el non fuit qui moveretpennam, et
briabuntur ub ttbertute dovnts tuw, el lorrente volu- uperirel os ei ganniret (Isa. x, 14). Ex hac inquam
plalis tuw potabis eos (Psal. xxxv, 9). Qui inde lurre egrediens ille vcrus David, rufus et pulcher
dlvidilur in qualuor capiia, quia unicuique evange- aspectu (I lleg. xvi, 12) : Rttftts propter aspcrsioiiem
listarum divisil, quid vel quanlum de se dicere sauguinis de laterc vel pedibus ac manibus defliien-
deberet. El vide quam mirabiliicr ctiam ipsos evau- lis : Pulcher aspeclu, quia speciosusforma prw /iliis
gclisias exprimit el determinat: Nomen uni Pltison, homiiium (Psal. xuv, Sj, Golialh superbum in l'ien:e
ipse est qui circuit oinnem terram. HeoiUith, ubi na- percussit, proslraliimque gladio proprio inierlkiens,
scilur atiruih; et aurum lerrw illius oplimum est universa arina cjus in quibus conlidebal absiulit, et
(Gen. n, H, 12). Qtiia aurum preiiosius esl omni- spolia ejus dislribuit. Sicquc victor adiniliies suos
bus melallis, et diviniias Cbrisli preiiosior est cum triiimpbo rediens: Confidile,ait, ego vici'niun-
hiimaiiiiale, non incongriie per Phison, qui circuit dum (Joan. xvi. 33); el : Nunc princeps niundi hnjiis
terram in quanasciluraiiriim, inlclligimus Joannem, ejicietur foras (Joan. xn, 31). llaic iiaque lurris adi-
qui allius cxleris de diviuitate Cbrisli conlemplalus ficala esi cum suis propugnaciilis, virlutibus scilicet
cst et loculus. Et nomen fluvio secuntlo Gehon; ipse principalibus, vel douis bpiritus sancti prolegentibits
esl qui circuil omncin lerram Mthiotiim (ibid., 15). eam, sicut ei per Gabrielem dicilur : Spirilus san-
Matlnseum in .'Elbiopiam ad praedicandum missum tius tuperveniet in te, et virtus Allissimi obumbrabit
esse, eamqtie praeilicando circuisse et ad fidcin con- tibi (Luc. i, 35). Mille clypei penttent ex ea, omnis
veriisse, ibique passuni fuisse legimus. ldeoque per armaiura fortium (Cttnt. iv, 4). Pcr inillenariiini qui
Gehon, recie ipse designalur. Nomen vero fluminis perfeclus est iiuineriis, sigiiificalur universis refer-
terlii Tygris, ipse radil conira Assyrios (ibid., 14). tam liiisse virtutibus : unde et ab angclo reeie
Lucam nalione Syrum fuisse leginms, qui ad Cliri- Gratia plena dicilur (Luc. i, 28). Quod eiiam luiic
sluin conversus, vadit conlra Assyrios, dum.conlra coulirniatiir cum dicilur, omnis armatura fortium,
crrorem patemum scribit Evangelium, ideoque per quia videlicel oinnes virliiles, quibus forles, id est
Tygriin polesl designari. Fluvius aulem quarius ipse Q sancti viri singnli ab angelis Dei dono munili fue-
esi Euphrtiies (ibid.), qui circuil Babyloniam et ranl, isia sola universaliter in se suspensas et quasi
Alexandriam in qua Marcus praedicavit et Evan- inserlas et infixas babiiit. Quis aulein cogitare vel
geliuiu scripsil, atque passus esl: et idco non incon- sestimare sullicial, quoinoilo angclicae cobories, ail
grue per Euphrateni potest idem Marcus designari. obsequiuin ejus ileputalae, ei assisteient jugiler,
Paradisus ergo isie, id esl Dei Geuitrix hortut unde et in eodem Caniico : En leC.ulum, inquit,
coiiclusut,fonx signtttus, puieus aquarum vivenlium Salonwnis sexaginta forles qmbiunt ex foriissimis
(Cant. iv, 12, 15),j|uam sicul dies verni circumdant Israet, omnes teneiites gladios ei ad bella doclissimi
flores rotarum el lilia convalliuin (Eccli. L, 8); quas (Cant. iii, 7). Quis cniin lectuli noniine convenien-
ticut cinnamomum et balsusnum aromatizans suavis- tius, quain ille venier designatur? ln quo verus ille
t.mo jugiter flagrat odore (Eccli. xxiv, 20). Paradisus Salomon, rex scilicet pacificus, cujus vultiim desi-
inqiiam iste, videamus quam forti polleal munilione. derat imiversa terra, novem mensibus dulciler jacens
Dicitur in amoris Caulico : Sicut lurris David cotlum reqiiievit, el posiea de eo lanquam de ihalaino spon-
tuum, quw wdificala est cum proptignaculis tuit; sus processit. Hunc lectulnm texaginta forles am-
mille clypei pendent tx ea, omnis urmaiura forlium biunt ex fortissimis Israel, quia non minores angcli-
 31 HERMANNIS. MARTINITORNAC. ABBATIS 52
sed sexaginla, jd.est perfeciae et infinitaesupreuia- jA fiitiifa diceretur, ancillam ejus/ se vocavit dicens :
runi virliilmn el potestatiim legiones ad ejus servi- Ecce ancilla Domini, fiafmihi secundumverbnmtunm
'
lium direciae, assidue illam cireumdanl et ainb.iiint, (Luc.i, 58). El iii canlicp suo, poslpositis oinnibus
qiiatenus et ei aliquid praccipienti sinemora obe- aliis yirtulibiiSi Quia respexit,inquil, huinililaleinan-
diant, el appropinquanles foile adversarios illico cillte suw (ibjid., 48). Cmii crgo et in aniina ejus
procul ab ea repellanl. ;. Deus spiriiualiler habitaverjl propter incomparabi-
Ilune ilaque paradisum voliiplatis a pfincipio Deus lein humililaleih, ct in carrie corporaliler propier
plantavil, in quo,posuit hominem quem foVinayil, susceptam hmnanilaiem, nnn video quae ratio obsi-
id est Filiiim siium sibi cpaniernumVerbum, carnem stat, ,ul non magis ipsa iectulus Salomouis appel-
facluin, bealae Virginis alvo coadiinavil. Ut opera- letur, qnam quilibet alins sanclae Ecclesiae fidelis.
reliir, inquit, et cuslpdtret illutn. (Gen. n, 15).-.Quid Quod si aliquis dicere velil, sut&cere posse expo-
opfiraretiir, Isaias aperit. dic'ens;: Ui faciat opu$_ sitionem antiquornni Palrum ei novam vel inspli-
tuum, peregwmm etl opns ejtts ab _.eo (lsa. tam superaddi non debere, rcspoiulemus juxta illani
xxviu, 21). Qnid eiiim (aui alienuin esi fteo, quam Ruth Moabiliilis senteiiiiam, qu;e pauperlate op-
vagire ei femiiieo lacie niitriri ?:QuidDeo .lam.pere- pressa loqiiilur ad Noemi socruin suain : Si jubes,
griiniin, qiiam mori? Opiis illiid prospiciens Haba- vadam in agrum et colligam spicas remanentes post
cnc, Domine, inqiiii, audivi auditutn luum, et timui; terga melentium (Ruth. n, 3).
cpnsideravippera Itta, el expavi (Habac. i, 5). De hoc CAPCT IX;
opere, rursnm dicit .Dimunus ipse;per Isaiam ; Idem locus S. Scrtplunv potest exponi variii modis.
Obsitipetcileetqdiiiiramini (liq. xxix. 9), qtiia opus tieruindebetilaVirgine Maria, magnus illius en-
ego operor in diebns veslris.^jiiod nemo crcdel, comiasles.
Ciinienarrabitur. Rinc ipse Isaias : Domine, inquit, ". Sic ergo etnos colligimus spicas quae melenlium
quis credidil mditui nottro, et brachiuin D.ominictti manus reliquerunl, imitautes illud Isaiae: Et erit
reyelalamett? (Isa. LUU)Hocautem opus ex quo in sicut coUigent spicas ih valle Raphaim (lsa. xvn, 5).
venire niairis incarnatus est Deus, ccepit operari, Messores naniquc saiicli Patres et doctores Ecclesiae
qtiia nimirum idep honio factus est, nt bominein re- fuenint, quilnis a Domino dicilur: Rogale ergo do-
dimerel. Quod vero dicitur, et euttodirel eum, ex- minutn messis ut tniltat-operarios in messemsuam
posuioiie non indigel, quoniam et prius qiiairi in (Matih. ix, 38). El alibi : Ego misi vos metere, quod
beata, Virgine incarnaretiir, et cinn in ea clnusiis vm non labomstis (Joan. IV,58). Qui qnoniam bi;e-
fuit, et postquain ex ea nains est, semper eani iu ve» dies bominis sunl, niorta uliqiie praevenii, non
oninfsanctilate el mundilia servavit, quae ^ loium
.agrum metcre-, id esl rion oninem Veteris
Gaudia matrit hahens cum virginiiatis honore, Tesiamenli Scripiuram exponere poiuerunt, sed
Nec primam similiemvisa esl, nec habe.resequenlem. lnultas nobis spicas colligendas, id esl pbires scn-
'
Nnlla vcro Iingua dicerc, inilla mens potest ex- leniias aliler atque aliler inielligeiidas reliqueruiit.
cogitare qiiarila diviiii ainoris dulceiitiie flagrarel, Qua si nps perscrutaiiles velil- aliquis reprehen-
diim Denm in ulero claiisum portarcl. Cum enim dere, videat ne non sit ejusdem iionitatis, cujus
David qiii solumnioilo per speculum et in aeniginate fuil Booz : qui eam coeplo operi persis'.erc exhor-
Deiim coiileniplabalur, ex magria tamen devolione laus, praecepit piieris suis ne quis ei moleslns es-
dicai: Quam mngna.rituttiludo dulcedinis tuw,Do- sei, iiup de sujs nianipitlis ei projicerent, et ex in-
mine!(Psdl,xxx, 20.) QIIHIsentieiidiim est de ea, in dusiria renianere permitlefent, iil. absque rubore
qua lanlo lempoVe habiiavil pleniiiido divinitatis coiligefel. Sicque ipsa usque ad vesperani colligens ci
«orporaliicr? Deproinebat revera in ea, sicut dicil qiiaeeollegeralvifgaexcuiiens.invenithordeitresmo-
quidam sapiens, iiiiivefsarum cbpia viriiiluin cbsle- dios, per hpc lypice nobis iiisinuans, ut si quid
•stem quamdam el ineffabilem harmoniam, quia sine foiie inenioria liignum in Scripiiira sacra nos in-
suavis moditlationis spiriliiali cantilcna, non eslcre- L[) lellcxisse seiiseiimus, piolinus virga, id est recli-
denilum vel una hora Denm in ea mansisse. JSeino. tudine subtilis _e*auiinis, illud diligenter discntere
aiitem mireiur quod cam perparadisiim vel lectuluin sur.lcainus, ne forte diclis antiquorum Palrum
: Salomoitis sigiiificafi posse dixerim, quia et bc.ilus:
qiianluliiiiicuiique conlraiie invenialur. Sed polius
Aiiguslinus in libro De doctrina Christiana dicit,, ad meusiiram triiiin modipruin,. id est fidein sanclae
nibil obesse, imo eiiani prodesse si eailein senteiitiai Triniiatis opeiaiioneinqiie trium viriuiiim, lidei,
' divefsis modis
iiite|ligaiur; ianliim ul a -calliolicoi spci et charilalis coercealur. Hoc qnoque quod ea-
sensu el tlileciione Dei el proximi non recedaliir. dem Rulh per ipsam spieariim colleciioneiii,- prae-
Criih orgo pef lectulum S.tkniionis sauclam Eccle- dicli Booz faiiiiliarilaleiii adepla, et postmodum ei
siam figurari niiilus contradicat, quia in ea Dominiisi conjugali thoro legilime sociaia, ad tantiim hono-
requiescit juxia illud': Siiper quem requieseet spiri- . rem pe.riingere mernil, ul ex ipsius slirpe ipse
insmeus? uhi snperliumilem ei qtiiettiin et tremeii- Domiuus Jestis Christus descenderit, mystice nos
tehf iermoriesmeos ,(ha. LXVI,'2). Si, iii(|iiani,, hor taliirqiiod, si ejus actus spirilaliier iinitari. stu-
siiper humilem ipse reqiiicscit, quiS huniilior cai deamus,' nos qucique per eos ad Dpmini dilectio-
iuveniri polcsl? Qua?:curii ab angelu nialCr Doniiuii neih pcidticeuiur. Neino ergo, itl dixi, repiebeiidi
 35 TRACTATUS DE INCARNATIONECHRISTI. 54
debel, si aliquam Vcteris Teslamenli senienliam A : fil rauca, plumis hispida. Uincest quod ipsam priu-
aliier exponat quam in anliquis invenial, lanium ui eipaleni et primaiu coluiiinam Ecclesiae pcrmisit
nihil eis contrarium intermisceal, quia et ipsi an- 1'etriini apostolum se lertio negaudo caleie, ut post
liqui doclores non uno eodenique modo eamdein casum resurgciis, disceret jnfirmis cadeniibiis con-
scnteniiam semper exposiierunt. Bealus eniin Au- desccndere dicens ei : El tu atiquando convettus,
giisliiius exponens illiim versiun : Qni emiitis fontes confitfma fralres Ittos (Luc. xxn, 32). Quamobrem
in convaltibits, inler medium monlium perslrnnsibunt relinqnet, inquit, homo palrem suitm et malrem suani,
aquw (Psal.au, 10), moiiliiim iioiniiie ibi inlelli- el adhwrebil uxori sme, et erunt tluo in carne una
gendos dicil apostolos. Beatus aiilem Gregorius lon- (Gen. II, 24). Quod Aposlolus exponens : Sacra-
geposi, in homilia Anno quiniodecimoejusilem vcr- menlum, inquit, hoc ntagnum csl; etjq uulein dico in
sus ineniionem faciens, iiomiiie mnnliiiiii inlelligen- Christo et in Ecclesia (Eplies. v, 52). Ipse enim pa-
dos dicil superbos, convalliiim vero himiiles. El cum trem smim el matrem, id esl Syiiagogam , de cujus
inulla distaniia sil inler superbos el aposlolos, neu- slirpe secundiim carneiu nalus fuerat relinquens,
ler lamen horum doclornm alleri conlrarius exsti- adli;esil uxori suae, sancUc sciliccl Ecclesiai; elsiint
tft, quia per utrumque et in utroque Spiriius san- duo in cnrne itna. sponsus el sponsa, capnl el cor-
cius loquitur; el licet diverso modo, lamen ex B pus, Cbrislus el Ecclesia. Il;vc aiilein coadunatio
utriiisque ore in proximorum mentibus aedificationem facla esl in glnrioso et nobilissimo illo thalamo, id
operatur. Si ergo nos quoque crealioiicni lerrae, ad est in beatae Virgiuis utero, cujus adveutiim ipse
recrealionem hunianae naturae refcramus, miiiime Deus serpenli malediclp comminando, proiimiiiat ila
exinde reprehendendi siiinus. Nam ipsa quoque dice.ns : Inimiciiias ponam inler le et tnulierem, et
crealio primi hominis, secimdo lioinini, id est Chri- seinen ttitim ei semenillius. ly.sa conteret capttt tuum,
sio, in mtiliis locis conveniciiler potest aptari. Ille ei lu insidiaberis calcaneo illius. Capul ciiim scrpeu-
enim facius est sexta die, iste vero sexta auate. llle tis supcrbia esl, quia el ipse ejectus est de ccelo, et
non de nihilo, sed de limo tcrrae faclus est; isie de homiuem ejecit de paradiso, dicente aposlolo : Ini-
carne Virginis in ejus ventre a Deo form.ilusest. De littm omnis peccati snperbia (Eccli. x, 15); Hoc au-
illius costa doruiientis, aedificavil Deus mulierem ; tem caput, id esi superbiam ipsa valde conirivit ct
de istius lalere in cruce moriui profluxil sanguis et per se el per senieii suuni, id csi Filium suum :
aqua, quibus duobus aedificatiir Ecclcsia, quia nisi per se quidem, cum dicit, ecce ancitla Domitd (Luc.
quis aqua baplismalis renalus, et sanguinis Cbristi I, 38); per liliuin vero suum, qui cum Deus csscl,
perceptione ei conjunc.liis fuerit, nec Cbristi nec humiliavil semelipsum faclus obediens usque ad mor-
Ecclesiae membrum, vel lilium se appellare poterit. * lem (Philipp. u, 8). Verum dc Adam.el Eva isla
De Adam et Evae oinnes secundum carnetu nasci- siiflicianl, nunc vero adbuc de Noe quomodo passio-
mur, dc Christo el Ecclesia omnes spiritualilcr re- nem Dominicam pncsignaveril, unuin exempliun
nascimur. ponamus, et sic serinonein finiamus.
Jam vero ipsa verba quae de Eva Adam dixil con- CAPUT. X.
sidcremus. Hoc nunc, inquit, os cx ossibus meis, el Quomodo nudus Noe passionem Chritli
caro de carne mea (Gtn. n, 23). Per ossa fbrles Ec- figuraverit.
clesiae, per carnem debiles intelliguiiiur. Domiiius Plantavil, inquit, Noe vineam, et bibens vinum in-
itaque osteudens iufirnios quosque in Ecclesia a ebriaiusestel nudalusin labernaculosuo(Gen. i\,i\).
forlibus despici non debere, cmn praemisisset per. > Per NoeinhoclocopersonamDpminiinielliginiiis.qiii
Adain hoc nnnc os ex ossibur.meis, subjecil et caro plantavil vineam, populum scilicet Judaicum de quo iu
de carne mea. Os ex ossibtis Cbrisli inlelligi possunt psalmo dicilur : Vineamde JEyypto translulisli. eje-
quibus dicilur : Nolite litnere eos qui occidunt cor- cisti gentes et planlasii eam (Psal. LXXIX,9). De hac
pus (Maith. x, 28); caro vero infirmiores , quibus ct lsaias : Vinea facta est dilecto in cornu, in loco
dicitur : Cttm perseculi vot fuerinl in civilate una, t. uberi, el exspectavi ul faceret uvas. et fecit labruscas
fugiie in aliam (ibid., 25). Ossibus dicilur : Nolile (Isai. v, 1, 2), Per vinum quod Noe bibit, intelligi-
poriare sacculum tteque perain neque calceamentai mus dileclionem quam Dominus ad populuin Judai-
(Luc. x, 4). Carni dicilur : Sednuuc qui habeisac- cuin habuit. Licel enim lolum mundum sanguine
. culum, lollat simiitler el peram (Lttc. xxn ,56). Et suo redemerit, lamen specialius pro eis se venisse
cuin de eo Paiilus dical : Qui proposito sibi gnuilio testatur, dicens in Evangelio : Non sum missut tiisi
susiinuil crucem, confusione contempia (llebr. xn) : ad oves quw perierunt domus Israel (Mallh. xv, 24).
cami tamcu, id est iiifiriuioribiis compaliens, ct nei Hocauiem vinum lantae foiiiludinis fuii, ut bibeus
subiianeo timore pressi desperarenl exboiians : iljud inebriatus sit. Quod Apostolus exponcns : Pro-
Tristis esl, inqiiit, anima mett usque ad monem pter nimiam, iiiqnit, charitnlem suamqua dilextt not
(Malth. xxvi, 38); et: Pater, si possibile est, Irans- Deus (Ephes. n, 4). Filium suitm nmilinsimililudi-
eai a me cattx iste (ibid., 39). Ne ergo infirmi \Iespe- nem carnis peccatt (Rom. vm, 3). Sicut enim ebiius
renl, sese eis sociat diceus : Et caro de carne mea. sensu perdilo non considerat quid facial, sic et Do-
Gallinaeetiam magis quam alii avi se comparat, qux minus propler niiniam vim dileclionis, fecit quod
pullis suis plus omnibus avibus coiiipaiiens , voce nuiiquam eum aliquis credidisset facturum, nec per-
55 HERMANNI S. MARTINITORNAC. ABBATIS 36
tinere vidcbatur ad majestatis ejus excellentiam ut >k CAPUT XI.
facerel, nasci videlicel de femina, lacle ejus ali, co- Auclor veriit tsermbnemtttum ad bealum Virginem,
et sed haec om- quam deprecalvr ut mitericordiw matrem.
lapliis caedi, exspui, crncifigi mori;
nia qnasi ebriiis perlulil. Ne cui aulem incredibile Esi enim revera maler illa de qua dicilur : Et vo-
videalur, quod Noeebriiim figiiiam Domini gestare cavit Adam iwmen uxorit suw Eva, eo quodmater
diximus, coiisidorel qiiod per David dicitur : Et ex- essel omnitim viventium (Gen. in, 20). Eva quippe
citattts e»f ttinquam dbrmietu Dominus, lanquam po- illa recle dicilur maier morieniiiim, quia per illius
lens crapnlatusa vino (Psal. XMI,65). Diciiuretiam ctilpam omnes senienliam morlis inciirrimiis : baec
in amoris Cahlieo : Foriis est «i mors dileclio est autem maler viventium, quia per islam omnes
(Cant. viii,* 6). Crapnlalns ergo a vino, id est ni- vilam perditam recepimus. Seqiientes eniin Aposto-
inietate dilectionis erga nos flagrans,, iindnlus est in luiii dicentem : Sicut in Adam omnes moriuntur, ila
labernaculo suo, quia in populo Jtidaico qui proprie el in Chrislo omnes vivificabunlur (I Cor. xv, 22),
laberrialtim et domus ejus esse debtiil, exlionoralus et nos de gloriosa malre ejus diccre possumus : Slc-
ei conspiitus, et eliam corporalitcr a Pilali miliiibus ut per Evam omnes morimur, ita per Mariam om-
veslimentis suis nudaius, cl niidus in cruce fuil sus- nes vivificamnr. Paradisi namque porla per Evam
pensus, Cbam autem filius ejus minor qui pairem B cunclis clausa est, et per Mariam virgincm iterum
nudaiiiin derisit, incrediiluin popiilum designat, id patefacla esi. De bac revera a Domino dictum cou-
isl eos qni Cbristum videnies nudiim in cruce sus- vcnienier polesl inlelligi : Faciamus ei adjuloriutn
pciishm , irridentes eum ei capila sua moventes di- timile sibi (Gen. n, 18;; sicut enim caeieris corpora-
cebanl : Alios salvos fecit, se salvttm fac-iat, si hic lihtis crealuris a Domino solo jussu crealis , homi-
esl Chrisltts Dei dilectus (Marc. xv, 31). PerSem vcro ncm quem ad iinaginem suam formavit pcr queni
cl Japhelh majores filiOs, prophelasel aposloli desi- Chrislum significari intelligere possumus, quasi
gnantur, qui videnles enni iiudalum, vel in spiritu non sine consilio creare voluit dicens : Faciamus
prophclae, vel in corpore apostoli, non despexeruni, hominem ad imaginem el simililudinem nostram
sed lionoiavermit euni. Ex his uniis est Isaias, qni (Gen. i, 26), ita cl molierem quasi per cousilium
prospiciens euin riudaiiim dicit: Non est ei species , creavil diceus : Non est bonum hominem essesolum,
neque decor, ei vidimus eum et non. eiat aspecttts, el faciamus ei adjuloritim simile sibi (Gen. n, 18). Quod
desideravimus eum; despectum el novissimum liro- de Eva quidem ad litleram nemo dubitat dicluin ,
rum, vintm dolorum el tcienlem infirmiialem : Et de sponsa vero simul et maire Dei sancta Maria,
qtmsi absconiiitus vultns ejus el despecttts ; unde nec p et per eam de sancta Ecclcsia nou miuiis praeili-
repuiaviinus eitm, Vere lanrjuores nostras ipse tttlil, clum , convenicnler poiest intelligi. Licel eiiim per
et dolorei noslros ipse portavit -: et nos putavimus Isaiam dicaiur : Si ego qui alios parere feci, ipse
eum quasi leprosum, et percuttum a Deo et humilia- nonpariam? dicit Dominus. El siego qui aliis gene-
tum (Isai. LIII), 2-4). Cui allcr jconsonans Pauliis rationem tribuo , sierilis ero ? ail Dominus Deut luut
sciliccl Aposlolus : Nos, inquit, prcedicantus Chri- (Itai. LXVI, 9); Tamen ante beatam Mariam quasi
sium crucifixum, Judwis quidem scandalnm, genti- slerilis fuil, qui quamvis omnia ul Deus creaverit,
bus autem slultiliam; ipsis autem vocaiis Judtvis al- imllum tanien eo modo, quo posiea lilium peperil.
que Grwcit, Chrittum Dei viriittem el Dei tapienlittm Ubi vero dicenle Deo faciamus ei adjuiorium simile
(ICor.i, 25,24). Sed evigilans Noe, non ipsum sibi, unigenilo Filio suo carnein nostram quasi spon-
filium qui se deriSerat, sed Chanaan filium ejus ma- sam in iitero beat;c Virginis tanquam in ihalamo
ledixit; duos autem qui se honoraverant, benedixit. sociavit; et sicut dixit Adam : Erunt duo in carne
Quh Chrisius resiirgens ex mortuis et ascend«ns in una (Gen. n, 24), ita Deuin el liominein in uno
ccelum -, prophetas quidem el aposlolos, omncsque CbriMo copulavit. Illico sterilitale remota Deus pa-
qui praedicalioni eoruin credidertmt, secum glorifi- rere coepit illos filios, de quibus dicil Joannes :
cavit; semen vero increduliim puniri pnecepil, sicul rj Quotquot aulem receperanl eum, dedit eis poteslatem
in supradicio psalmo dicimr : Et percuttii inimicot filios Dei fieri, qui non ex snnguinibus neque ex vo-
xuos tn potleriora, opprobrium sempilernttin dedit lunlule viri, sed ex Deq nati sunl (Joon. i, 12, 15).
iliis (Psat. LXXVU,6b). In posteriora qnippe ininiicos Ecce ergo qiiam compelenlcr de domina noslra di-
suos percussit, quia in posteros coruin qui se cru- cliim inlelligilur, faeiamus ei adjutorium simile tibi.
cifixeruril, et in pracsenli vita senteniiam disper- Deus enim esl Paier rerum crcalarum, el Maria
siouis ct caplivilatis, et in futura jaculum aeternae maier rcrum recreatarum. Deus qui de nihilo crea-
damnalionis intorsit. Sed quia de Cbrisli incarna- vitomnia, voluii ea corrupia reparare sine Maria.
tione el passione multa jam dicta sunl lempnsque Dcus omnia creavit, et Maria Deuin generavit, el
est lam prolixi serinonis lcniiiiiaiidi, ad dominain quia Dci Filiuin genuit Maria, sponsa ulique Dei
nostram misericordiac matrem, ilenun oculos ver- facia esl Maria. Non tamen soluin Deum Maria ge-
lamiis; et per ctijus benediclum fructum salvali nnil/sed posl illum et per illum multos filios Dei
8umus, in ipsa lincm loqucndi faciamus. generavil, qui ci qupiidie clament devote : Pater,
qui es in cttlit (Maith. vi, 9). Illos filios non dedi-
gnaliir bonus filius Mariaefralres appellare dicens :
 57 DE RESTAURATIONE ABBATIA) S. MARTINI TORNAC— MONITUM. 58
Narrabo nomen tuum fratribus meit (Psal. xxi, 23); A cat carnem meam et bibil sangttinem meum', in m*
ct : Ite, nunliaie (ratribus meis (Malih. xxvm, 10). manet et ego in eo (Joan. vi, 55) : lerrel nos tainen
Dcnique filius Mariae, frater nosier esl; el consc- inultum quidatn de dapifcris ejus dicens : Qui man-
quenler eliam Maria niater noslra esl. 0 quid Mn- ducal el bibit indigne, judicinm sibi ritanducal et bi-
ria; dcbemus! Per Mariam Deus factus esl Pater bil (Cor. xi, 29). Scimus enim revera laiili mysterii
nosier, quia per illain Dei Filius factus eslfraler nos prorsus fore indignos, qui in multis eiim offen-
nosler. Per Mariam Deus crcaior noslcr faclus est dimus. Ideoqtie licet eum desideremus, tamen con-
Pater noster; per Mariam Deus judex nosler, factns scientia intrinsecus graviter remoidente, enm sus-
esl fraler nosier. Quid jam tiniendiim nobis est, cipere formidamus. Sed ad lc coiifugiciiies, media-
quando judex nosier esl frater nosier; et judicis trix nostra, qtiae est posl Deum spi s sola, libi pec-
nosiri maier, cst eiiam nostra niatcr? Si propter cala nostra confitemur : lcque inter nos et Deum
peccata nostra nobis forte iratus est judex riosier, mediatricem et inlervenlricem fieri exorainus. Sed
non desperemus, qnia ipsius materest etiam nostra quid miseri facienins? Angustiae nos premiiut undi-
mater. Placet ergo pia maler pium filiiun reis filiis; que. Cum enim Dei Filium ollcndimus, ulique eliam
reconciliet bona mater iralum fratrem fratribus mi- . mairem fejus quam ipse niuhuin diligit, pariier of-
seris. Scripsit de ea quidem bonus seivus ejus, ille " fendimus. Qiiomodo ergo Filio rcconciliari petimiiK
scilicel jam supra saepe memoraius, domnus Ansel- per mairem, qtii similiter otTcndimus inatrem ? Set,
mus, in quadani oraiione ad eam facia, boc modo : quia ulruiiique offendimus, ad uiritisque misericor
< Meminimus, inquit, el memiuisse delectabile est, diam recurramus, el alteri per allerum reconciliari
quomodo apparens cuidam servo suo in extremis exorcmus. Boua ergo mater, reconcilia bono Filio
agenii, ct interrogans ulrum cognosceret, cum ille, tuo reos filios tuos. Bone fraler, reconcilia bonae
Minime, domina, Iremens responderet, quam dnl- mairi luae reos fratres tuos. Bonus tu, et bona tu;
ciler ei dixisli : Ego sum misericordiw mater. dulcis tu et dulcis tu. Bone ergo Domine, et bona
Apud quam ergo reclius el confidenlius riiiseri domina , dulcis frater et dtilcis mater, obsecramus
calamilales snas deplorabunt, quamj apnd te,. misericordiam vestram, qiiatenus sic praesens fe-
qu;e meruisii maler exislere cjusdem RedPin- stnm Natalis pii fratris et partus pi« mairis, sicnos
ptoris et Judicis nosiri? Te praeliguravit ctna recolere concedatis, ul per iliud fe.stum ad aelerna
illa aurea, in qua Deo jubente posiuim esl manna , festa nos perducalis, ubi vos videamus, vidcules
panis scilicet angelorum, quein per te tnanducavit gaudeamus , gaudentes collaudemus per omnii sx-
lmniana natura. Hunc ergo panem, pia mater por- i cufa saeculonim. Amen.
rige esurientibus filiis tuis, el ut illum digne perci- Hic liber sandw Mariw de Casa Dei (1) seriptnt
perepossint, sana in eis palalum iiiterioris bominis. aniio Incarnati verbi millesimo centesimo quadru-
Quamvis enim ipse Filius tuus dicat: Qui mandu- gesimo nono.
(I) Nunc Viconia, comobium ordinis Praemonslralensis.

HERMANNI ABBATIS

DE MIRACULIS S. MARIiE LAUDUNENSIS

ET

DEGESTIS BARTHOLOM.EI EPISCOPI ET S. NORBERTI

LIBRITRES.
Vide PatTotogiw totn. CLVI, eol. 961, Append. ad Guibertum Novigenlinum.)

MONITUM IN OPUSCULUM SUBSEQUENS.

(Dom. Lucas d'AcnERV; Spicil. cdil, de la Barre^lom. II, pag. 888.)

Narralionem sive hisloriam restanralionis Tornacensis monasterii S. Martini, peranliqiioe fundalionis

nrd. S. Benedicli, quam damus in lucem, accepimus a longe erudiiissimo et anliqiiarum rerum peritissiino
cannelila discalceato Josepbo lgnatio a S. Antonio, ex illuslriss. familia toparcharum de Rebec oriundo,
S9 HERMANNI S. MARTINI TORNAC. ABBATIS 40
qui eam descripsil, ei adnotaliiinculis, qu:e niultum lucis inihi atlulere, adornavit; iis voces aliqnot et
vafia loca in coiitexln coiiiprchensa ehicidaniur.
Auctor Ilerinaiiiiiis semel prodil inoiiachiiiii, post abbaiem Sancli Marlini Torhacensis, scribiique in
prologo caiisam cur adhoc opiis se accinxeril; et laietur ingeniie, incum dirnla abliatiaexaranda mullis saecuiis
permanserit, seu varios casus pertiilerit el vicisMtiidiries,s;cpiiiseule illa narralione sese
lenebris fuisse obvolultiii\ qiiippe qui liihil pene aniiquoriim moiiiiineiitoium reperii, quaiiiloquidein nobile
istud asceieiiiim aediliclis destruclis plane spoliaium fuerit ornameuiis pretiosis, cbariis, reditibus, ac
proinde iionnisi labore siimnio ad notiliam aliquam pervenire valuerii anicrioris ac veteris aivi, el priornm
Palruui qni coenobium islud iiicoliiere : alque nt historiaj filuin lexat et chiOnologiaeordinem observel,
rebus liionaslicis pontificum, regum principuih el (lynaslaruni adjic.il aclus. Singnlaria hac in narratione
aniinadveriet band dubie erudilus leclor, ea potissimum quae lauqnani oculalus, auritnsi|ue leslis aflirmat
Uerniannussiio.tenipore evenisse. Nthil bic iitlexo; perciirre, si lubel, adnoiationes adjei;ias.
Ilerniannus sui operis exordium siiniit a Samsone Remoruin archiepiscopo, el Innoceiiiio II Catholicam
Ecclesiani regerite, duni Roiiiaeagerel, qiieiiiadniodiim ipse teslaliir iu pr;efatione : Ne peniitts, infit, tain
longi temporis twitio deperettrit in Lateranensi palalio, restauralionis Ecclesiwnostrw ordinem scribere aggre-
dior, etc. Inhis aulein verbis: Etexconsortio eorum meliut ettet, quam ti teoriim essenl sepulii, desiisse feor.
Qiiaepofro seqpaniur. a iuniiero 105 ad fiiiein, aiierius arbitror esse relaiionem, quippe llerniaiinuin
summa animi demissioiie aliisque viiliilibus praeclarum, in lol Sui laudcs prorupisse iuinime fas eslcredere.
Coiitiiiuator ille siianv rclationeiii absoivit auno 1160.

NARRATIO RESTAURATIONIS

ABBATIiE

SANGTI MARTINl TORNACENSIS

AUCTORE HERMANNO.

PROLOGUS.

. Dileclissimis dominis, Palribus, fratribus, ct filiis universis Beati Martini Tornacensis coenobii
monacbis, Frater HEIIHANNCS ultiihus eprum servulus, super fiumina Babylonis supcrnae Sion jugiler
recordari. , ....... „ _. , .
Pro dileciione, qiiam'inilvi ,ab infanlia iiiea exbibuistis, prn sincera obeilientia, qnam mibi quandiu
abbas vesler csse volui (2), sine'aliquo scrupulo seinper et pnesenli et absenti impendistis, Deo et
emnibiis vobis gralias refero, utqne vobis ipse Dominus pro me retribuai, ejusinisericordiam exoro. Qui.i
vero nonnuili vestrum a lnepetierunt multotiesut modurii constructionis, sive reslauralionis ecclesiae nostrae
litteris mandando tamfuturis quam praesenlibus nolificarem, ecce pelitioni eorum libenter salisfacere volo,
sciens priorum notitiam plerumque posteris profuisse, eorumque ignoranliam s;epenumero non parvum
deirimenlum iiitulisse. Nostis autem ex quo adolescenlulus fui me idem facere voluisse etetiam labulis ali-
qua impressisse, sed dum considerarem primos ecelcsiae noslrae iuceptores adhuc vivere, adulationis notam
timuisse, si eorum aclus vivenlibus ipsis viderer scribere, sicque ea quaeinceperain delevisse. Nunc vero
quia jam duobus primis defunctis, ego lertius abbas successi, ac de prioribus monachis aut nullum, aut
pattcos' supersliles video, simul etiam jam quinquagesimum aiinum reslaurationis nostrae Iransisse non
ignoro, ecce securior petilioni vestrae possum acquiescere. Si enim ulterius differam, te'mpore praetereunie
inulla possunt paulitiin oblivioni tradi, quae necesse fuisset describi. Quia ergo, sicul nostis, praeleriio
nuper Natali Doinini, cumdomino nostro Samsone Remorum archiepiscnpo Roina rediens, litieras domini
papae liinocerfiii Tornacum jletuli.praecipieiites Tornacensibos ut proprium sibi episcppum eligerent.et ab
obcdienlia Noviomtensisepiscopi oinnino absoluti essent, sicque electo ad episcopalum domno Absalone
S. Amandi abbatc, slatim pro eo Roinam rogalus sum redire; dumque dominipapae responsuin exspecto,
jam ab octavis Pascbae usque ad oclavas Penlecbsles me Rnmae demoratum esse conspicio, ne penitus tam
lbngi (emporis tacdio deficiam, vel otio depeream in Lateranensi pala>ip, reslaurationis Ecclesi* nostrae
•
(2) Esse volni. Scilicitet abdicavit munus abbaiiale an. 1156, in fine vel inilio seq., cum praefuissel x
feinie annos, ul infra habetur.
 4! DE RESTAURATIONE ABBATLE S. MARTINl TORNAC. '&.
orJiiiem scribere aggredior; descriptumque VPbisiransirilitere cupio, sumroopere deprecahs iii si forte
(qtiod muliumliineo), iiimio calofe ingravcscfeule mori me Hoina»contigerii, servuli Vestri ahimam Dominb
prccibus cominehdelis. Duobus sane fraternitaieiii vestram jugiler hortor insistere, religioni scilicet et
mutuae dileclioni; per haec enim duo tam inlrinsecus quam extrinsecus, Deo favente, proficere poteritiS.
Bajc duo qiidliescunqiie firmiteileniiimus, exlerius saevientes mundi procellas deridendo despeximus, et
despiciendd calcavimtis : si quando vero ea vel ieviler inler nos frigescere permisimus, exteriorem pfospe-
ritaiem nihil uobis cpmmodi conferrc probaviriius. Scd haec pfaemisisse jam sufiiciat, nunC subjungatuf
relatio vcrissiina.
Explicil Prologus.

INCIPlT LlBEfU

be rettauratiohe etilesitJeSattcli Marlini Toriiacensis. A qtte sil res el ehs. Iri liis tribus lihellis, sed et iri
1. Francoruiii reghi sc.eplra gerenle rege Phi- cxieris opusculis suis cum sese opporluuilas inter-
serit sui nominis proferendi, non se Odonem, sed
iippo filid Hehrici fiiii Roberti, lilii Hugonis Capeti;
sicttl lunc ab dmnibus vocabatur norainabat Odaf-
qui reges de siirpe inclyti Caroli de rcgno expuiil,
et priucipatum obiiiiuit, fuil quidam clericus Aure- dum.
lianensi civitate oriundus, palre Gerardo, malrequc 2. Scieridum tamen de eodem lnagislrb quod
Caecilia progenitus, nomine Odo. Ilic a puerilia slu- camdem diaieclicam non juxta quosdam modernos
diislilterarum inslanter intentiis, irilra leinptis add- in voce, sed more Boethii antiquorumque doctofum
lescentiae tantum scientiac est adeptuS lit neirilni sui in re discipulis legebal: ttnde et magisler Raimber-
temporis Francigenafmn in ea jtidicarelur secun- tus, qui ebdem temnore in oppido Insulensi dia-
dus. Uude magislfi pdtius quam discipuli nomine leciicam clericis suis in voce (3) legebat, sed el alii
dignior habitus, primo in urbe TuIIeiisi scbolasli- quamplures magistri ei non parum invidebant et
cos docuit, deinde a canonicis Bealae Mariae Torna- delrabebant, suaSque leclibnes ipsius melibres essc
censis urbis evocatur, scholae eorum mrtgister con- dicebant, quamobrem nonnulli ex clericis contur-
siituitur, quam fere pef qriinquenniUm rSgens adep- bati cui magis credererit baositabaiit, quoniam et
sui nominis opinionem dilatavii, ut iioh solum ex B magislrum Odardum ab anliqudrum doclrina noii
Francia, vel Flandria, seu Norlhmannia, vefum discrepare videbant, et lamen aliqui ex eis mofc
etiam ex ipsa qiioque longe remota Italia, Sdxonia; Atheniensiuin aul discere atit audire aliquid hovi
alque Burguudia clericdrum calcrvae diverSorum ad semper bumana curidsitale sludeutes, alios potius
eum audiendum qudtidie confluerenl, ita til si ci- laudabant, maxime quia ebriim lectiones ad exer-
Vitatis plateas circdiehs greges dispuianliiini con- citium disputandi, vel eloqitentise, imo loquaciiatis
spiceres, cives dmnes relictis aliis operlbus soll et facuridiae plus valere dicebant. Uhris itaque ei
pbilosopbiae deditds crederes; jam vero si sctlolae ejdsdem eccleSiaecandnicis, nomineGualbertus, qui
appropiares cerneres magislfum Odonem, nunc qui- poslinodum monachtis rioster, deinde in episcopatu
dem Peripalelicorum more crim discipulis doceiido Catalaunensi abbas eXstitit, larita sententiaruni er-
deambulantem, nuric vero Sloicorum instar resi- ianlidmque clef icorum varietate permdtuS; qdemddin
denlem, el diVersas-qiiaesiiones solveniein, vesper^ pythdnicum surdum et muluiu, sed in eadem urbe
iihis quoquc horis anle jauuas ecclesiae usque iu divinandi famosissimuiii, Secreto adiit, Ct Cui mS-
profundam noctem dispulanlem; et astrorum cursus gistrorum inagis eSset credendiim digitorum signis
digitiprolensione discipulis osiendenlem, zodiacique et nulibus inquirere ccepit. Prolinus ille (mirabile
Seu Iacici circuli diversiiales demonslrantem, a " dictu !) quaestionem illius intellexil, dexteramque
quibus cumpluriiha ei darentur, unus inter caeterbs manum per sinisiroe rjalmani instar aratri lerram
aiinulum ei dedit aureum, in quo hic versiculus scindenlis perirabens, digilumque versus magistri
decenier erat sculplus: Odonis scholam pfotendeiis, significabat doctrinara
ejus csse rectissiinani; fursus vero digiliim contra
Annulus Odonem decet aureui Aureliensem. lnsulense oppidrim proiendens, manuque ori admota
Sed cum omnium septem liberalium arliuth essci exsuflHans, innuebat magistri Raimberti lectionem
peritus, prseciptie tamen in dlalectica emiuebat, et noiinisi verbosam esse loquacitatein. Ma?c dixerim,
pro ipsa maxime clericorum frCqueniia eum expete- noii quod pythonicos eonsulendos, vel eis contra
bal. Scripsit eliani de ca duos libellos, quorum praeceptum divinum arbitrer esse credendum, sed
priorem, ad cognoscenda devilandaque suphismala ad redarguendum quofumdam superborurii nimiam
valde iitilem, imitiilavit Sopltistem ; allerum vero praesumplionem, qui uijiil aliud quaefehies riisi ut
appellavil librura Complexionum, lertitim quoqiie De dicanlur sapientes, in Porpyhrii Aristolelisque libris
Re et Enle composiiit; in qub solvit si unum idem- rnagis %unt legi Suam adiiiVentiliam novilaiem,
'5) In voce. Hos Nominales, alios Reales vocant.
^ATfioi. Cl.XXX
45 HERMANNI S. MARTINI TORNAC. ABBATIS 45
quam Boethii eseterorumque anliquofum exposi- A nium praefuissci, oblaius est ei a quodam cleriro
tionein. Deuique D. Anselmus Cantuariensis archi- liber beali Auguslini De libero arbilrio, qttem ma-
episcopus in libro quem fecil De Verbi incarnationc gisler pb solum bibliolhecae suae comparans supple-
non dialecticos hujusmodi clericos, sed dialeclicac menium, in scrinio cum caeleris libris projecit,
'appellal haerelicos, 0"' nqn nisi flalum, inquil, uni- utpote qui adhuc mundanae sapienli;ie dediius magis
"vertales puiant esse sttbsianlias , dicens eos de sa- dclectabatur leciione Plalonisquam Augusiini. Cum
ptenium numero meriio esse exsufllandos. ergo posi duos fere menses Boethium De consolatidne
5. Cum ergo magister Odardus (3*) pro scientia philosopliiw discipulis lcgens, ad qunrliim librum,
sua ubique laudaretu.r, lanta nihilominus in eo re- in quo De libero arbiirio disserit, pervehisset, re-
ligionis pollebat dignilas, ul non minus pro ipsa ab cordatus empli lihri, cogitansque si quid digmira
omnibus undique celebris el famostis haberelur; memoria in eo posset inveniri, quem de ea maleria
quando eniin praecedentem et ad ecclesiam lenden- conslabai inlilulari, vocato minislro suo jussit sibi
tem ducentorum fere clericbrum cohorlem ullimus eum deferri. Allalum itaque aperiens, et duas vel
ipse suo more subsequebatur, vix in aliquo distric- tres paginas legens paulalim eloquii coepit delectari
tissinfo monachorhm coenobio majorem invenire venuslate; prolinusque convocatis clericis utpole
poluisses religionem; nullus enim socio colloqui, omnis expers invidiae, el inventi thesauri volens
nblliis ridefe, nUllus audebat mussitare, nemo dex- eos parlicipes esse : « Vere, inquit, haclenus igno-
tera laevaque vel modicum oculos pfaesumebal dc- ravi Auguslinum tantae lamque deleclabilis fuisse
llectere : ubi vero in choro venlum fuissel, super- facundiae. i Dixil, slalimque librum ipsum a capitc
Due aliquis dislrictioriis causa alium Cluniacum incipiens, non solum lunc, sed et sequcnii die coepit
qtiaesisset. De frequentalionibus vefo feminarum, eis stupMose Iegere, el in locis obscurioribus dili-
dfe cririium, seu vestium incomposilirine, Vel siini- genler exponere, cum ccce legendo ad tertium li-
liiim quae hodie passim exefceri videtnus- abusione, brum pervenitur, in quo praefalus doctor, servo pro
supervacaneum est aliquid dicdre, qudniam hnjus- criminibus suis de priori dignitale pulso el mun-
ihodi pesles sine dubio aut schola pepiiiissel, aut dandae cloacae deputato, coinparat peccatrices ani-
scholse magisterium reliquisset. Tanli praeterea ri- mas, quae ceelestem quidem gloriam pro sceleribus
goriserat, ut nullum omnino laicuiri ingredi claus- suis perdunt, hunc vero mundum cloacae fetidae si-
tfum hofa legendi permitteret; nam cum anle ad- inilem quodammodo decorant quandiu in eo vivunt.
venlum ejus mililes el cives ad audiendas et tcrmi • Hanc ergo sentenliam cuni magisler Odardus au-
nnndas forenses causas ex consueludine clauslro /i dientibus discipulis legisset, tactus nimio dolorc
canonicorum abuli solili essent, ita jam omnes pe- cordis iulrinseciis, ex imo pectoris trabeus alta
nitus inde eliminaverat, ut ne ipsum quidem Eve- suspiria : i Ileu, inquil, quam fortitcr ista nos pre-
rafdum, polenlissimum ejusdem urbis castellanum, lriil sententia I baecrevera tam proprie mibi videiur
qui castellum Moriianiae(4), aniea prorsus inexpu- nobis congrucre, ac si propler nos solummodo
gnabile, eodem tempore militari strenuilale vio- fuerii scripta; hunc siquidem fclidiim miindum
lenler caplum dominio Tornacensi addiderat, pro quanlulaciinque scienlia nostra perornamus; CDE-
lirijusmodi causis nec ad boram quidem in eo resi- lcsli*vero gloria posl morlem digni non eriinus, quo-
dere permilteret, licet eum exinde non pafum offen- niam nulltim Deo serviiium facimus, nec scienliain
di sciret. Niliil enim minus quain injosias divilura nostram in ejus famulalu expendimns, sed in saectili
vel polenlum iras pertimescebat, magnumque de- vaniiale pro mundana laude male ipsa abulimur. »
decus viri sapientis esse: diccbat, si pro favore vel His diclis surrexil , lolusquc lacrymis perfusus
gratia principum vel modicum a tramile rectiliidinis ecclesiam intravil. Tota subito schola lurbatur, ca-
declinet. Pro lalibus ergo moribusnon solum a ca- nonicorum eliam convenlus admiraiione nimia con-
nonicis, verum et ab ipso domno Rabodo, lunc culitur. Post haec ergo paulatim ccepit sese scholis
ieraporis ejusdem urbis venerabili episcopo, cun- D absenlare, ecclesiam plus solito frequentare, pecu-
clisque civibus diligebalur, meritoque honorabalur. niam congregatam omnibus quidem pauperibus, sed
QuamVis aniem nonnulli dicerem einn hanc distri- maXime clericis egenlibus erogare, jejuniorum ri-
clionem hori exercere causa religionis, sed potius gorem atlenlare, ita ut muliolies panein pugno in-
antiquae pbilosophiae consueiudiuis , facile latnen cludens, et quod exlerius eminebat cullello praeci-
leclor animadvertere polest; cujusmodi post con- dens, non plus ad comeilen;!um retinerei quam in
versionem fuerit, quem in vila saeculari lanli con- piigno remansissel: el ecce bomo quondam lacici
stat fuisse rigoris^ Sedjam de his quae in scholis caudoris corpulenlique niloris, subilo jejuniorum
gessit haec dixisse sufflciai, nunc ad ejus conver- maceralione attrilus, in tanlum niacer el lennis,
sionis veniamus exordia. ossibusque prominenlibus siccus, et exilis inlrapau-
4. Gum scholae Tornacensi fere per quinquen- cos dies redditus esl, ut ab bis qui eum videre con-

(5*) OdardubNonigitur expungendus est ex cata- Tornacum inter ct oppidum S. Ainandi Elnonens.
logo Camerac, Episcoporum Odardus episc, cum lliiic Everardi successores nomen de Morlaiyne,
idein sil ac Odo. asstimpserunt.
(4) Morilaniw,vulgoMortaigne, ad Scaldim flumen,
iS DE RESTAURATIONE ABBATLE S. MARTINI TORNAC. 45
sneverant in alterum virum mutalus putarelur, A ^ qubniam probalum longeque diffainalum erat, ejus
vixque jam a multis recognosceretur. Fama proli- misericordia quamplures jam sanatos Aiisse in ea.
nus per loiam circumvolal regionem, quantocius Sed cum ipsa ecclesia eorum mullitudine jain un-
renunlialurum saeculo magnum Odonem, undequa- dique fuissct replela, nimiumque felorem uipoie
tuor ex ejus clericis ipsnm seqtienies eique adbae- snccens:» carnis bumanae, vel, ut decentius loquar,
rentes, promittunt ei qiiocuhquo iret, se eum indi- nidorem jam nullus pene ingredienlitim suflerre va-
visibiliter forc secuturos, et ab eo responsum acci- lerei, necessitale compulsi canonici praeceperuni ut
piunl quod nibil facercl ahsque eorum communi quonim jam pedibus combustis libiae succensae fue-
assensu. Hos auiem liis nominibus appellalos fuisse rant, saniiatisque eorum niilla spes supererai, de
accepimus : Odo abbaS, cujus anniversarius esixiu ipsa ecclcsia ejicerentur. Sic ilaque ejecti, quoniain
Kalendas Julii; Gerbertus, qui iv Idus Aprilis obiit; nec in aliis parocbialibus ecclesiis proeodem intole-
Rodulfus; qui et ipse iv Kalendas Marlii ; Willel- rabili nidore recipiebaniur, ad praelaiam Sdncti Mar-
mus,quideCimoKalend. Maiiobiil; Lamfridiisquin- lini ecclesiolam, utpote vacuam et soliiariam, a
Uis, eorum socius, fuga lapsus periit. Proliuus proximis suis deferebantur, ibique cjusdem ignis
nbbales lotiiis provinciac, lam nionachorum quam usiibne landem defuncli sepeliebantnr. Cujus peslis
canonicorum sigillatim Tornacum adveniunt, hia- B ' immanitate permotus supradictus Rabodus venera-
gistriimque Odonem et cjus socios ad suam unns- bilis episcopus, lolius pfovinciae populum ad eam-
quisque ecclesiam invital. Clericis vero magislri deni Sanclae Marise congregari fecil ccclesiam, fa-
canonicOrum magis quam moiiachorum ordinem cloque cunctis gcnerali sermone, omnibusque ni-
placet assumere, quia clin ecclesiaslicis ofiiciis, et mium perlerritis, pliisqttam mille jtiveniim comas
in quotidiano vicluel veslitn canonici lolerabiliorem toiondil, vcslesque per terram defluenles, ellibidini
rilum ducerenl qnam monachi. Quamobrem nunc polius qiiam necessitati servientcs pracldii : deindc
ad monlem Sancli Eligii, nunc vcro Gautenias, ubi universis una feria sexla inlegra usque ad nociem
canonici dislriclioris vilae manebanl, visilationis jejanare, iia ut etiam infantuli milricum papillas
gratia proficiscenles, sdllicite explorabant quo ldco non sugerent, indixit. Praeterea in sequenti sanclae
remanere sibi competeniitis foret, sed divina dispo- crucis Exaltatione universum popiilum cuiri sancto-
sitio jam aliler de eis ordinaveral. rum pignoribus nudis pedibus totam uibem forin-
5. Erat siquidem lunc lemporis extfa ejnstlein secus processionem faciendd circuife consliluit;
urbis portam meridianam modica'ecclesia, in ho- sicque iram Domini in misericordiam cdnversarii
riore beati Mariini in monte mddico conslrucia. expeni sunt cUncli, multis pro ea orationibus'et
Hanc fama vulgaverat anliquitus abbaliam fuisse, ^ eleemosynis faclis. Quaeprocessio in pr£bfata sanclae:
sed lempore perseculionis Wandalicoe cum caeteris crucis Exalialione per ejusddm iirbis cifcuilurri
Gallicanis ecclesiis a paganis destruclam, ad nihilum usque in hodierimni diem servatiir (5), ita ut de cir-
devenisse : quacdam tamen terrae ejus in provincia cumpositis regionibus nonnunqiiam ad eam fere
remanseranl, quae ad omnibus adbuc terrae Sancli Cenlum millia plebis diversi sexus et actalis congre-
Martini vocabanlur, sed in laicorum mauus deve- gari vidcantur, hisi quod jam non nudis "pedihus
nerant, qui eas in bcneficio de manu episcopi tcrie- cam faciunt, sed poiius mililes, ei juvenes Itidos
bant. Ipsa vero ecclesiola ad lanlam sbliludineiri exercerit in Ca diVerSarum vanitalum, et chrsus
fucral redacla, ul nulltiin oninino fieret in ea divi- equofum; plusque ipsa die ibi inveniatiir levilalis
num officium, quoniam nec presbyteri qui paro- quam religionis, vel devolionis, plurimis jam pro
chiales ecclesias cjusdcm urbis tenebant, in ea mis- riiiiiurnitale lemporis ignorantibus qua necessitalb
sam caniare volebant, uipole hiillo supervcnieiite vel causa eadem processio fuefit inslitiua.
qui eis ibi aliquid offerret. Pauperes solummodo, 7. Praefatos ergo infirmos invisibilis igriis ince:-
qui nihil penilus habcbaiil, el procul a parocbia- dio lemporaliter coricremalos, sed, ut credimus,
libus ecclesiis mortui nori inveniebant qni cos ad ryk peccalis Suis eodem stipplicib piirgatds, eum se-
illasdeferret, ad Uanc, quia propior eral, defereban- riiores ufbis cives viderenl ad prscfatam ecclesiblarii
tur. Tuncque siiperveniens presbyler de viciiia Sari- S. Mariiui deferri, compassionis misericordia per-
cii Piali ecelesia eos sepeliebat, el si quid ab aliqiio moli lacrymas fiindebanl, loliusque ufbis thesaururri
fideli forle oblaliim fuissel, asportabat. ad S. Mariinum deferfi dicebanl, eoruriique preci-
' 6. Eodem
lempore illa ignea peslilehtia divino bus ibidem sepultorura quamcilius Domirium ejus-
judicio nimis ipsam pfovinciam oppfesserat, qua dem ecclesiae miseriufum, eamque restauraluruni,
plurimorum pedes invisibili ighe, qui ignis inferni fideli corde subjungebant. Nec fefellit eos pia fides.
vocabalur, pnblice comburi videbantur, quamobrem 8. Vitalis eliam qtiidam sefiex, opibus panper,
rion solum de ipsa provincia, verum eliam de remo- mofibus dives, Cum feslis diebus ibideiri advenientes
tis longeque positis regionibus codcm igne com- juvenes, utpoie ih spalidso et sdlilario lbco videret
busli ad ecclesiam Beatai Mariae, in tirbe Torna- cursibus, vafiisque ludiset ciamoribus lasciviendo
censi constructam, quolidie gregalim defercbantur, insistere, increpabat eos, diccns : i Noliie, dulcis-
(5) Servaiur. Istbxc processio eliainnuii) cclebratur qiiolannis. Dominica prajccdenle, a coiicionator*
innuntialiir causa biijuscc proccssiouis.
 47 11ERMANNIS. MARTINI TORNAC. ABBATIS 48
simi pueri, inquielare animas fidelium hic quie- A civium inferior videbatur. H"s ergo duos milites
scentium : in veritalc enim dico vobis, eorum prc- qnidam juvenis vidil in somiiis in praefala ecclesia
cibus placalum Dominum magnuin quid infra breve siantes, et antiquas ejus ruinas resiauraremolienies.
itempus hoc in loco faclurum. » Cumqiie hoc fre- Quod cum evigilans matri suae retulissel, illa proti-
qiienler omnibus audienlibus senex ille proteslaic- mis similem aliissenlenliam protulii, dicens: <Crede,
lur, canonicorum pracposilus, vir slrenuus, nomine fili, eamdenr ecclesiam Domini misericordia ciiius
Hermannus, irridens eum uipote vclulum, ludendo restaurandam, hosque duos milites eidem loco mul-
iuterrogabat quidnam iilud cssct magnum quod ibi tum profuluros. i Quod sic posimodum conligil:
tolies praedicabat fulurnm. Cui slalim ille coram nam ambo in eadcm ecclesia Sancti Mariiui inona-
universis respoiidebal, diceiis : i Certe tu illud vide- chi sunl facii; quolque labores in ea vel pro ea pro-
bis oculis luis, sed ego non videbo. > Quod verum lulcrunt, teslis esl ille pro quo labpraverunt.
fuisse finis pfobavil j siquidem praepositus cum ger- 11. Cum ergo in Tornacensi regione bujusinodi
mano suo Sigero; candnicofum pracenlore, postea sermones a diversis pronunliarenlur de ejusdemec-
in ccenobio nostro monachus faclus, pluribus vixit clesiae restauralione, videntes cives magistrum Odo-'
annis, idque sibi ab illo sene fuisse prsedictum (re- nem cuin suis quinque clericis saecularem vilam
" velle relinquere, nccduinque
quenter nobis narravit. quo iluri essent deli-
9. Praelerea Faslredus ejusdem urbis advocatus, berasse, praefamm episcopum domnum Rabodum
terras ecclesiae ipsius de iiianu episcopt lenebal in adeunl, ut eos in eadem ecclesia rcinanerc cxhor^
beneficio. Cum videret Idam conjugem suam, gef- lafetur unanimiter deposcunt, loliusque civiiatis
manam Theoderici de Ayesniis , easdem terras ru- auxilium eis non defulurum promittunt. Congaudet
ilicis suis ad excolendum el inhabilandum dislri- episcopus, eisque secrelo convocalis petilionem
buentem, corripiens eam dicebal qupd male faceret, civiutn innotescit, mullaque suasoria supperaddit.
quae Sancii Marlini terras alienis dislribueret, et Quinque clerici respondent quidquid vellet magister
quod priusquam morerelur hoc se fecisse doleret, Odo se concessuros : lota summa concessionis vel
quoniam ciiius divina pielas eidem ecclesiolae sub- negalionis in magisiri pendet arbilrio. Episcopus
venirel. Quod eiiam verum fuisse rei probavit exi- proinde preces replicat, ulque lanti boni intrepidns
tus; nam et ipsa Ida post obilum viri sui apud nos inceptor exislat assidue exorat. Sed ille videns ibi
sanctimonialis eflecla, cum pro earumdem tei rarum nonnisi unam ipsamquc veterem el semidirutain
redefnptione videret nos conlra ipsos rnsticos, qui- consistere ecclesiolam, taiui ponderis sarcinam ag-
bus eas tradideral, contendere, pectus suum cum „ gredi pavitabal. Egredilur de domo episcopi nullo
geiiiitu valido perculicns, se hujus rei culpabilem certe responso reildito, nec tamen cessal episcopus
falebalur, sibique boc a inarito suo saepius praedi- ileriim iiefumque animum ejus ad hoc opus aggrc-
ctum fatebatur. ldein ctiam tastredusmuliotiescum diendum accendere ; vidensque se parum proficere,
mUitibus sttis Cquiians dum ante ipsam ccclesiolam quemdam religiosum presbyterum Gislebertum ac-
perlransirei, mantts el oculos ad januas attollens cersit, qui in eadem regione tunc temporis ac^i pro-
lacrymis aiebat : Ah! sancle Martine, quare pheta quilibel bonorabatur, quique nunc in ecclesia
IQIIrespicis islam luam landiu desolatam ecclesiam! Sancti Pelri Hehionensis (7) coram altari sepullus
am, qiueso, ejus miserere el eam reslaurari con- quiescil. Hoc ergo sibi junclo, iterum lolis viribus
S.um
cede. Quem cum lalia saepius orantem milites sui aiiimum magislri niiiiur inflammare, proponens
audientes, suaderenl ei ut de comprovincialibus Aposloli sentenliam, quod qtii plus laboravcrit, plus
coenobiis ailiqiios illic monachos intromitlerel, re- mercedis accipiel, et quoniam per multas tribula*
spondebal ille se nullum invenire qui in lanla pau- tiones oporlet nos intrare in regnum Dei (Act. xiv,
perfatcvellei inlroire. « Cselerum si quem, aiebat, 21); quodque honorabilius et commodius ci foret
reperirem qui hic vellet habilare, banc quoque ec- apud Deum et homines si novum fundamenluin Ec-
clesiolam reslaurare, Dcum lestor el sanctos ejus Q clesiac ipse fieret, qu»m si aliquod ccenobium olim
quod de to.tai lerra mea non passum quidem pedis constructum ingrediens, super alienum fundamen-
fdiis dimiltcreraj sed omnia quaeliabeo liuic ecclesiae tum acdificarel. Tot lanlisque sentenliarum spiculis
tonlraderem. » Qui lamen anle domini Odonis ad- landem magister deviclus ad ultimum respondel se
rentum in festo Sancti Medardi ab inimicis suis oc- ibidem remansurum, si episcopali privilegio ab omni
risus, quod diu dcsideraveral videre non poluit, exaclione libera sibi traderetur eadem ecclesiola.
filiosquc suos non tain benevolos erga locuin exi- Supra modura ponlifex exhilaralus canonicorum
lientes rcliquit. convenlum evocat, ulque boc benigne concederet
10. ln eadem eliam urbe Tornacensi duo milites exorat, sed illi quodammodo fulurorum praenuiitii
maiiebant, quorum unus, noiniiie Gualierus, filius conjeclores id omnino concedere denegant, diccntes
Huberliyde potenlioribus provinciae oplimalibus ha- comprovinciales malrem ecclesiam dcserluros, et
bebalur; aller vcro Radulfus de Osnmnl (6) nullo Sancli Marlini inonaslerium pro inbabitaniium re-

(C) Radulfus de Osmunt. Pater aucloris hujns bi- (7) Ilelnonensis. ln ecclcsia Sancli Amandi in Pa-
sloiia.-. bula iv leucis a Tornacu.
 49 DE RESTAURATIONE ABBATLE S. MARTINl TORNAC. 50
Iigione frequenialuros; sicque sc quidem diminuen- A j Bruno, dixii eonjugium illud non esse legitimwni
dos, illos vero super se fore augmenlaiidos. Talibus quoiiiam coiisanguinilalis linca propinqui erant ,
objectionibus cernens episcopus per aliquol dies pfopheUivilqiie posleros Balduini non diu posses-
suam petitionem prolongari, meluensque ne in his suros iiirumque comitalum. Quod verum fuisse finis
dilaiioiiibus magistrum Odonem contingeret alias probavit; nam Balduinus, qui lnsulae jacet, timens
proficisci, rursnm eyocatis canonicis, ubi vidit om- ne post nioriem suam seditio nascereiur inier filios
nes preces suas ineassum elfundi, aliquanlulum ani- stios Balduiiium et Roberlum, lotam lerram suam
iiio moius : < Eia, inquii, jam nunc in nomine in vila sua Balduino dedil, et optimales suos homi-
Domini, el virtule obedienliae praecipio vobis ut di- niuni et fideliiatem promitlere fecil, ila ut apud
calis si ecclesiam, quae in manu mea esl ei ad ve- Aldenardam super reliquias sanctorum, praesenle
siram commuiiioucm nequaquam perlinel, non liceat palre et filio mullisque principibiis, idem B.oberlus
iiiibi traderehis qui in ea Deo serviani, ei ad hono- publice juravit quod nec ipsi Balduino, nec huerer
rem Dei eam conslruere studeant. • Tunc illi obe- dibus ejus aliquo modo de lerra Flandriae noceret,
dientiae vinculo conslricti, scienlesque ccclesiam quo juramenlo compteto, de Flandria exivil el in
illam in manu episcopi esse, el quod vellel exinde Frisiam secessit.
licere ei facere, nec se jure canonico aliquid contra BI 13. Post aliquot vero annos audiens BaldUinum
dicere posse, tandem consilio acceplo dicunl se germanum suum defuncliiin, ct in cosnobio Hasno-
quod episcopo de ea placeret esse conccssuros, ea niensi sepulium, filiumque ejus Ernulfum jam Flan-
lamen condilione ut de parocbianis suis absque sua drenseni comitem faclum, quibtisdam Flandriae prin-
concessione nullum Jiceret, postquam in saeculari cipibus secrele coiivocatis multisque muneribus
vita defunclus esset, ibidem sepeliri. Episcopus iia- promissis, Flandriam intravit, praelermissoqucjura-
r,ue magnifice gratulatus, sequenli Domiuica, f|ii;e menlo quod fecerat, bellum conlra nepotem suuni
fuil vi Nonas Maii, in crasiino apostolorum Pbi- paravit. Quod audiens Ernulfus, junclo sibi Pbilippo
lippi el Jacobi, congregala maxima processione ca- Francorum rege, de cujus manu terram susceperal,
nonicorum lotiusque populi, pracfalum magisiruui patruo suo Roberlo cum exercilu suo apud caslrum
Odonem ciim suis quiiiqiie clericis ad ecclesiam, in Casletum occurril: ibique praelio conserto el Ernui-
hoiiorem sanctissimi Chrisli confessoris atque pon- fo interfeclo, Robertus Flandriam obtinuit, et Ri-
tificis Marlini fundalam, quae pro inipctu barbarico cbeldis mater Erniilfi de Flandria pulsa cum altero
oiim faclo, amisso monacborum obscquio sibi sub filio suo Balduino , comilatum Ilainoensem repeliit,
abbate servienlium, destrucin fuerat, eos dedticii, sicque prophetiam Leonis papae veram esse claruit.
^
carni|iie eis liberam el episcopali privilegio confir- Robertus autcm slatim Iegalos ad lienricum impe-
malam coram omnibus tradit, sicque eos ibidem ralorem direxil, rogans ut, si necesse esset, sibi
sub regula Sancii Auguslini canbnice in babitu cle- adjulor cxislerel. Ex hislegatisfuit unus Balduiiiiis
ricali Deo servituros dimisil. Facla vero sunt haec advocatus Tomacensis, qui poslea monacbus fuit
anno DominicaeIiicarnalionis 1092, apostolicce sedi domini Anselmi Cantuariensis arcbiepiscopi, quique
praesidente papa.URBAiso, Remensi vero arcbiepi- relulil quod, dum Coloniaepropinqiiasseni, obviave-
scopo Rainaldo, Tornacensi ac Noviomensi episcopo runl cuidani maironae boneslae et ignolae, a qua re-
domno Rabodo, Francorum regnum regente Phi- quisiti qtii essent, unde venirenl, quo lendereni,
lippo, Romanorum imperatore Henrico, Anglis etiam cum nollent ei rem sicut erat revelare : Scio, inquit,
priiicipanle iuclylo rege Guillelmo, Roberti Norlh- vos esse legaios Roberii Flandrensis comilis, qui
mannorum comitis filio, qui, Heraldo rege ciim juramentum quod patri suo pro gerinano «iio fecc-
exercilu suo deviclo, violenler sibi Angliain subje- rat praetergressus, lilium ejus interfecil, el lerram
cerat, Flaudrensium comilalum lenente juniore Ro- ejus invasil; vos quoque nunc ad imperatorem Hen-
berlo Frisionis Glio. ricum propter oblinendam graiiam el amiciliam
12. Roberlus isle filius fuil Balduini comilis, U j dirigil. Sciatis itaque vos prosperuiri iler etgraiiam
qiii ecclesiam Sancti Petri oppido Islensi aedificavit, Caesaris babiluros, ipsumque Robertum cum filio
el carionicos in ea posuit, seque ibidem sepeliri suo Flandriam pacifice possessurum, sed nepolem
mandavil. Quo mortuo Balduinus filius frater prae- suum qui ex filio suo genilus iueril, sine prole mo-
fati Roberii ei successil, qui ecclesiam Sancli Pelri rilurum, cui succedet quidam pulcber juvenis de
liasnoniensis cousiruxil, ibique monacbos posuil, Dacia veniens, qui tamen et ipse sine prole morie-
et in ea se sepeliri mandavit. Hic Balduinus pra> tnr : post quem duo alii de Fiandria conlendent,
ceplo patris sui Balduini comitis Richeldem, uxorem alterque eorum allerum interficiel, et vi.ctor Flan-
Ilermanni comilis Montensis, post moriem ejus con- driam oblinebit, ipsiusquehaeredes Flandriam possi-
jugem duxit, el ex ea duos filios Balduinum et Er- debunt usque ad tempus Aniichristi. Haecego adhii»
nulfuin genuil, sicque paeala diutiiis sedilione, quae parvultis a praefato Balduino Tornacensi advocalo,
longo lempore inter eos duraverat, utrumque comi- qui unus ex legatis liierat, narrari audivi. Nunc au-
'
tatum, Flaudrensem scilicel et Moniensem, lenuii. . tem jam in senium vergens vera esse propriis oculis,
Quod audiens Leo lunc lemporis papa Romanus, sicul dixeral, conspicio.
qui prius fuerat Tulleiisis episcopus, et vocabatur 14. Robeitus namque pradictus in magna pace
 JSI HERMANNl S. MARTINl TORNAC. ABBATIS 52
Flandriam tenuit, roullaeque potenliae fuit, adeo ut. A tum, praccepilque ut, adscilo archicpiscopo Ebora-
privignamsuafn(8)duxerilPhilippusrexFrancorum, censi.congregarctur concilium cpiscoporuin elabba-
t!e qua genuit regem Ludovicum. Sororem acccpit luin loliusque Angliae ccclesiaslicarum personarum,
Giiillolmus comes Norlhmannonjm, qui, interfeclo> ad diUiniendum eeclesiastica censura lantum nego-
Heraldo rege Angliae, violenter Anglia capla duos tium. In gencrali (11) ergo concilio requisita est
principatus oblinuil, exislens comes Nqrthinaniip- abbatissa, in cujus monaslerio puella illa fueral nu-
runi ct rex Anglorum, ila ul insigillo(9) suo ex una trita, ulrtiin ne revera more sanctiinonialium velo
parle sederet super equuni ut comes, ex alia super capiti iinposito benedictione cjiiscopali fuissel con-
ihronumcum sceptro ut rex, genuitqne ex Mathilde secrata. Respondit abbatissa publice coram onmibus:
filia comiiisFIandrensislres filios, Guillelnium scili- t Revera rex. David paler ejtis mihi eam commen-
cel.qui ei primus successil; Roberlum cui coniila- davit, non ut sanctiuionialis fierei, sed ut solum-
tumNorlhinanniaededil.Terlius filius fuit Henricus, modo in ecclesi.a nosira propler caulelam cum ca3-
giiiprimo quideni nihil habuit.iia ul defuncio palre leris puellis noslris coaetaneis suis niitrirelur, et
suo inclyio rege Guillelmo non nisi miles cum caele- litteris erudiretur ; cum autem jam adolevisset,
ris esse videreiur, sed mirabilis forluna eum prosecuta nunlialum mihi quadam die regem Guillelmum, do-
est; nam germanus ejus Guillelmus rex juvenis. cum 6 mini mei regis Ilenrici germaniim,qui luncvivebal,
postdec,ein(lp)annosferercgnisiii in silvamissetve- propler eam videndam venisse, jamque cum inilili-
nalum, etvidissetunum ccrvuin Iranseunlem, praece- bus suis anle januas ccclesiae noslrae desceudisse,
pit milili suo, noiniiie Waltero Tirello, ut cum arcu ulque januae sibi orandi gratia aperirentur praece-
el sagittis slans coiitra sc, ex alia parte non per- pisse. Hpc atidiens nimiumque perlerrila, i;e fortc
mitlerel cervum iransire; sed miles, tenso arcu pro ille ul juvenis el rex indomitus, qui oinpe quod
cervo sagitlam jaciens, regem in corde percussit, animo sibi occurrissel illico facere volcbat, visa
el sine mora exsiinxil; sicque Henricus germanns pulcbriludine puellae aliqiiam ei illiciiam violentiam
qui ni|iil anl_ea habueral, ei in regno successil. faceret.qui lam improvisus et insperatus propter
Cuniquc vidisset fratrem squm Robertum cbiniiein eam videndain advenissei, in secrelius cubiculum
Nprlhmannorum cpiitra se rebellantem, et regnum eam iiiiroiuxi, rem ei sicul erat aperui, eaque vo-
Angliae repetenlero ec quod major nalij esset, et lenle velum unum capiti ejus imposui, qualcnus eo
Puillelmo germano suo succedere majqri jure debc- yiso rex ab iilicilo coiuplexu-revocarctur. Nec rae
ret, Henricus congregalo exercitu mare transivit, fefellil s'pes mea. Rex siquidem quasi propler inspi-
Northmaimiam inlravii, praelioque conserto Rober- ciendas rosas, el alias llorenles herbas ciaustrum
tum fralrem suum victtim et eapium in Anglia re- " nostrum ingressus, mox ul eam vidit cnm caeteris
duxit, ct usque ad diein morlis suae in quodam ca- puellis nostris velum capjte geslantem, clauslro cx-
slello clausum tenuit, quiilquid lamcnei uccessarium ivit, et ab ecclesia rccessil, aperlc pstendens se
ijirebus corporalibus erat sicut sibimet exbiberi et nounisi propler eam venisse. Cum autem rex David
pijnistrari praecepit; sicque rursumrcgnum Angliseet pater puellae infra eatndem It£bdomadam ad eccle-
comitatum Nortbinanniae solus oblinuit, ct sigillmn siam noslraiii venissel, veluinque super caput filiae
paiernum sibi fieri praecepit. De quo Henrico quia su33 vidissel, iralus yeluin conscidil, et ad lerram
meiilionem feci, el aliqs referendi locus non eril, projeclum pedibus suis eonculcavil, filiamqne siiam
licet multiim a ccepta narratione digredi videar, secum redtixil. > Inquisila inde abbaiissa quot an-
quiddam lamen memoria dignum t|icam. norum lunc fuisset pttella , respoudit duodennem
15. Hic ergo coiilirmaius in regnp, voluit conju- esse poiuisse. Tunc rege mouente archiepiscopum
gem habere puellam quamdam, liliam David regis ul juberet super boc judiciuni fiefi, episcopi et ab-
Scoliae, dixilque D. Anselmo, lunc temporis Caniua- bates, consilio acceplo lectisque divcrsis capitulis
riensis urbis venerabili archiepiscopo, ul eam'sibi caiionum, in commune judicaveruut propler huju^-
benediceret et solemnibus nuptiis benedictam in r, niodi factum non ei prohibendum conjugium, quo-
conjugium sociarel. Respondtt archiepiscopus se niam quandiu infra legilimam aelalem sub luiela
nolle eam bcnedicere, nec suo consilio regeiri in patris fueral, n.ihil ei sine ejiis assensu lacere li-
conjugiiim eam sil)isociatiirum,qupniam velum san- cueral. Finilo judicio, rex inlcrrogavil archiepisco-
ctimonialium, sicul ipse cerlo didiccrat, gestasset pum si quid vellet in eo calumniari. Respondit dp-
super capul suum, quo se coelesiis polius quam ter- niinus Anselmus se non illud calumnialurum, quo-
reni regis monslrasset fore sponsam. Rex conlra niain reverq secundum canonum decrcta recte
dixitse promisisse, et eliam jurejurando confirmasse judicassenl. Tunc rex : < Quandoquidem, inquit,
palri ejus regi David quod eam conjugem ducercl, judicium prolalum laudalis, volo ul puellam mibi
ideoqne pro conservando iuramento suo se non eiim desponselis. > Et dominns Anselmus : < Judicitim,
.iimissurum, nisi canonico judicio fuisset determina- inquil, non reprehendo; sed simajestas vesira mibi
(8) Privignam suam. Berlam, filiam Florenlii Hpl- (10) Posl decem.Imo post tredecim vide Henricum
andiae comitis. Huntindon. lib. vn.
(9) In sigillostto. Habetur simile sigillum Guillelmi 111) ln generali. Vide Eadmerum, lib. III Hist.
apud Se,Jdenumad Eadmeri hist. NOYOI-., D. 166. Novor., pag. 57. Malmesbur. fol. 88.
 53 DE ftESTAURATlONE ABBATI^E S. MARTINI TORNAC. 54
eredere vellel ut eam non duceretis consulerem, A venit pfopter audaciam eorumdem videndam. Qua-
quoni.am, qiiomodocunque contigerit, lamen veliim dam ergo die cum exiens, el juveniliter de fortilu-
super capul siium portavit, et sullicienter de filia- dine sua exsultans rogayit iiuum ex opposila acie,.
bns regnm aut comitum vobis invenire possetis. i nomine Cosceguinum de Forest, ut solas conlra
Rege yero In eo quod coeperat perseverante, snb- se solum vcniret : Respondil ille se non ven-
juiixil ille yir sanclissimus : Vos quidem, ilomlne turum, quoniam dominus suus erat, et ne for-
rex, consilio meo praetefmisso facietis quod vobis luito casu eum laederet limebat; comes vero, iterum
placuerit, sed qui diulius vixerit, pulo quod videbit alque iteriim eum in se provocans jamque eum ti-
non diu Angliam gavisnram de prole quae de ea mirium et ignavum appellans, ut conlra se veniret
nata fuerit. Ha;c ego adolescens eum dixisse audivi, nimio taedio exiorslt. Tandem miles, crebra ejus
iiiinc vero magna parte virieo jam contigisse. admonitione provocatus, lanceam levavit, et equo
16. Rex itaque de ea duos filios et unam filiam vehemenler calcaribus impulso adversus eum cucur-
genuit, e quibtis filii jam adolescentes, dum de Norlh- ril, volensque eum mititari ludo de equo suo deji-
mannia in Angliam redirent, fracia nave cum multis cere, lanceam ei in corde fixit, sine mora exslinxir,
aliis in mari perierunl, filiam vero, cuni mullis opi- totamque regioiiem nimio luclu complevit: maxi-
bu3 sibi a patre trinsmissam, Uenricus Romanorum " maeenim famae et inclyli uominis ille comes lunc
iinperator conjugem duxit, nuptiasque Lcodii cum lemporis erat, et ila omnes raplores el latrones de
magna glorin celebravil; sed, uno filio ex ea genito, lerra sua expnlerat, ut in nulla regione major pax et
celeri riiorte praevenlus eam viduam Yeliqnit. Quoe securiias invenireiur quam in sua. Eo ergo tania
viduala, riirsns comili Andegavensi nupsit, cum, levilale, seu stnllitia sine prole inlerfeeto,"uxor ejus
subilo paire ejus in urbe Rotomagensi defuncto.An- relicia vidua nupsii prope Saxoniam Simoni duci Au-
glorum proceres Siepbanum comitem Boloniensem, xatioe, peperitque ei plures filios.
comilis Tbeobaldi Campaniensis germanum, super 18. Robertus itaqiie comes Flandrensis lam ndbi-
se regem constiluiuit. Iltirie Robertus Henriei regis liter dislribntis filiabus suis, lolani Flandriam mo-
ex conciibina fi.lius,grayiler indignatiis, contra eum riens Robeflo iilio suo reliquit. In cujus tempora
palam rebellavit, eumque in praelio captum in quo- domnus Odo cum clericis suis saecnlo renuntians,
dam casiello, quod sibi paier suus dederat, vinclum sancti MarliniTornacensis ecclesiam intravil, ipsum-
reclusit, et sorori snaeut cum fili.osuo citius in An- que comilem cum Clemenlia sua liberalem sibi ad-
gliam Iransirel et regnum palernum susciperet man- julorem invenit. Quae nimirum Clementia de BuV-
davit. I||a, puians se ctincla prospera reperturam, Q gundia orta, filia fuit Guillelmi Burgundionum ducis,
celeriter pertransivii, sed secus quam crediderat germanaque domni Guidonis Viennensis archiepi-
invenil; nam conjux Siepbani principis sibi junclis scppi, qui postmodum papa Romanus effeclus, voca-
forlilerei restilit. Ipse qnoque Stephaniis post pau- tus est Calislus, tetiuitque Remis concilium generale
cos dies quibusdam paclionibus Roberlo reconci- lempore Radulfi archiepiscopi, qui vocalus esl Viri-
lialus, ei de vir.eulis educlus , rursus Anglorum dis; successorque fuit Manassae,prsedecessor vero
regniim oblinuit, sicque (ilia regis Henrici vana spe Rainaldi Andegavensis episcopi. HaecveroClementia
delusam fore ingemuii, et fuiurorum quidem incerli cum de viro suo comite Roberlo genuisset tres filios
siimus. Hoc vero uimm aperle videmus secundum infra ires annos, timens ne si plures adbuc genera-
propbeliam domini Anselmi non diu gavisam esse rel inler se,de Flandria contenrierent, arte muliebii
Angliam de prole illius reginae, quae posl velum egit ne ullra pareret. Quotl ultione divina sic vindi-
porlalum regi Hcnrico nupseral, imo diulina sedi- caium est, ulct lilii ejus oinnes diu ante eam mo-
lione vaslalam cl oppressam de prislinis riivitiis ad rerenlur, et ipsa postmodum in viduilate sua alios
magnam paupertatem deveuissu. Npn ergo conlem- coiuites cerncns, miillaque mala ab eis snstinens,
ncrida, sed polius veneranda el limenda sunt verba sero defleret scse cum prolc sua exhacredalain forc.
sapienliuni et Ecclesiie praelalorum, quoniam et su- D 19. Postduosvero semiannos conversionis domini
pradietam propbeiiam Leoais papae de Balduino Odonis Urbanus papa in concilio. Claremoulensi
comite Flandrensi, qui coiisanguineam suam duxii, monuil universos episcopos quatenus sibi subjectis
et sequeiiteni domiui Anselmi de rege Anglorum populis pro remissione peccalo.riim.suoriiin iiijunge-
vcrasfuisse manifesliim esl. Nunc aulemad ea quae rent J.erosolymam ire, ei sepulcrum Dominicuin una
de Robertd Flaudrensi comile iguola illa matrona ciim ipsa civitale de paganorum manibus liberarc.
iegalisejus pnrdixit redeamus, ct quam vera fuerint Tunc vero cemeres innumerabilem populum de Oc-
paucis expliceinus. cidentis partibus, ac si divinitus praeceptum fuissel,
17. Robertus ilaque ille, ul supra scriplum est, genitale soliiin relinquere et Jernsalein tendere. Ilac
privignam suain dedit regi Francorum Philippo, itaque occasione praefalus comes Robertus una cum
sororem Noribmaiinioe comili Guillelmo, e dtiabus Godefrido comile Boloniensi, Roberlo comitc North-
filiabus, unam regi Danorum Canulo, de qua nalus manniae, Raimundo comite sancti jEgidii, Hiigoiio
cst Carolus; aliam vero comiti Brusellensi Henricd. coinitc Vermandensi, Balduino comite Montensi,An-
Qui cum audisset Everardum Tornacensem caslella- selmo de Ribemonie, Clarenbaldp de Vendolio.
lium strenuissimos militcssecum babere, Tornacum ninllisqiie aliis principibus, relicla Flandria cum
55 HERMANNIS. MARTINI TORNAC. ABBATIS 56
popnlo, Deiproficiscilur.Obsessa captaqueAntiocbia, A cipes de aliis negoiiis loqui voluissenl, ille se nulli
{in.ulii.squealiis civilalibiis, nd ultimiim auxiliaQte responsurum, donec pauperculae vncca sua reddita
D.eoJerosolymam viclor ingredilur, expnlsisque aut fuisset juravit; sicque milliesab ea benedicluspeti-
ijiilerfeclis paganis, el Cbris|ianis intromissis, rege- tioni ejus satisfepit.
gue constitulo Flandriam regreditur, et cum magna 24. In vi,llaiquae dicitur Turboldis (12), singnlis
gloria susceptus per xn fere annps prpvinciae do- annis iii festp sancti Joannis mercatum magnum
triinatur. esse consuevit. Dictum esl comiii quod decem mi-
20. Post haeccum a rege Francorum Ludovicp liles fiducia parenltim suornm abstulissent cuidam
sorpris suae filio, ad expugnandum quoddam castel- negoliatpri ad mercalum venjenti aliqnid de sarcina
lum quod vpcatur Doiiini Marlini fuisset evocalus, sua. Prolinus coines exsiliens eos cepii, et in qua-
dum mpve sup fortiter cerlat in praclio, et longius dam dpmp recl|isit, parenles vero eor.um nimis per-
fugat regis adversarios, laboris nimielate defessus territi, et celpriler venientes ad misericordiam co-
ad leclum porialur, et posl triduum ibidem de- mitis, urgebanl ut quantumcunqpe vellet pecuniae
(iinctus, ab epdem rege regnique principibus cum ve( equQrum susciperet, lantummodp iil eos non
niagno luctu Atrebatum defertur, el in ecclesia suspenderet. Comes aulem, sjmulans s.e precibns eo-
Sanc(i Yeda^ti sepclitur. Qup sepuUp, Slalini rex " rum sal'isfaeturiim, dixit e.is ul parum cxspeclarent,
lialduinurii filiiim ejus adolescenlulum, necdum donec ipse domum inlrpgressus, reisque illis collo-
mililem factum, cum malre sua vocavil, tolamquc Ciilugrursus ad eps exiret. Dixit, siatimque cum
palernam lerrain ei reddidii, et optimatibus Flan- paucis, yiris. ingressus, eos intra domum eamdem
driae, iit ei cpram se Iiominium facerent, praecepii, suspendi prxcepit; rog^ntibus. autera yiris iH sibi
sicque in Franciam rediit. Quid evgo dicam deBal- parceret, nec perpetuam pareQtu.nt eorum in\mici-
duino, ciijus animi etiam in lenera aelate fueril ? tiam eos incurrere facerei, parcens eis, praecepil
21. Reeedenlerege oplimales suosvocavit, pacem reis illis ut qui ex eis evadere velfet socium suum
sc velle tenere insinuavit, ntque se inde adjuvarenl suspenrierei. Sicergp noyem suspensis,cum deci^us
rogavit, et siquis eam primus viplarel, jusUliam se superes,set, comes ei, jussit, ut iunem ullra 'rabem
^le ep faciurum praedixit, nulliim lamen ecrum pa- jaceret, ei s.uper scamnum staris de ipsoi"uneiaqueum
cem jiirAre. cpegii. P.rincip.e.spacem se servaturpa in coUo suo aptaret.Quofacto, corr\es scaninum pedp
promiserunt, sicque soluta esl curia pluriniis dicen- longius propellens eum duobu,scubitis a lerra pea-
|.ibiis per lalem puerum non facile paccm posse fieri, dentem reliquit;sicque cum viris domum regresyis,
rjnoniam nullus eum timeret. rursus a parentibus eorum exoratus: Eia, inquit,
'
22. Posi duos fere menses mulier quaeJam pau- cgredimini et eos educite, eductosqiie nealiquid ul-
percula duas vaccas a quodam raptore sibi ablatas terius in lerra niea capiant admonete. Dixit, sla-
csse comili conqucrilur, e| ubi raptor manere.1 os- limqne equum ascendens a loco recessit. Parenles
lcndii. Illico juvenis comes raptorem insequiii^r, verodomum ingressi.omnes cognatos suossuspen-
eumque comprehensum, Brugias ducit: roganlibus s.os, et jam morluos inveneru^t niinisque perter-
cunciis ne m?Iilem suspendj, vel pculps ejus ertii riti fngerunt. Pro hujusmprii ergp geslis ita omnes
faceret, neulrum se faclurum respondit. Prollnus raptores exterrueral, ul npn solum aliquid auferre,
vcro vas aeneum maximum, quod vulgus lebelem verum ctiam si vestem preliosam, vel scyphum au-
scu caldariam vocat, publicein foro, videntibus cun- Teuni in via reperisset, nullus levare auderet. Feli-
clis, in sublime appendi et nqtia impleri praecepit, cem se Flandria dicere posset, si lanlum principem
igneqne magnp supposilo, duin niiriis ferverel aqua diu habere meruissel, sed ille ubi tania pace facta ,
lriilitem illum cum omnibus induirienlis siiis etiam nuUam sibi per totum" nnnum ^ueri.moniam afferri
gladio accinctum in caldariam projici fccit, sicque vidit, turpe deputans domi quielum residere ulpote
eum in aqua fervenle necavit. Tanlus timor illico juvenis el vix xxx annorum existens, armis milita-
omnes invasil, ul nullus deinde in tota Fiandria ali- D ribus seipsum coepil exercere, et qiiocunqneroili-
quid auferre praesumpserit. tes praeliandi gratia convenisse audiebai, illico siinu
25. Quadam die ecclpsiam S. Petri Gaudensis adesse ardebat.
propter aiidiendas vesperas irigrediebatur, curii su- 25. Eo lempore Henricus p.raefatus rex Anglo-
bito quaedam paupercula vaccam suam sibi furlo rum irigressus Norlhmanniam, conlra fralrera suum
ablatam esse conqnesla est, quam cum comes.dul- Robertym cpmUem praeliabatur, eumqne viclum
ciler exoraret, iitse exspectaret ad ostiuni donec duxilin Angliam; cujus filius Guillelmus puer de-
vesperas audissel, illa verp respoiiderel p.ra? multi- cennis exhaercdalus ad Balduinum Elandrensem co-
ludine militum et principum eum circumstantium, mitem confugit; quera ille nulriens xrv aetatis suae
gibi ulterius non dandam facullateni ei. •Ibquendi, anno militem fecit, eumqrie conlra pairuura sinini
ille prolinus exlraclum pallinrh suum ei dedit, et ul regem Angliae, qui genilorem suum clausum lenc-
illnd sibi usque posi vesperas servaret, prdecepit: bat, rebellare admonens, saepius ctim eo Norih-
finilisque vesperis dum comi.tem circumdarites p.rin- rnanniain aggredi co>pil. Rex vero Henricus man-

(12) Tujholdis, vulgo Torholl propc Brugas.

 57 DE RESTAURATIONE ABBATIJE S. MARTINI TORNAC. 58
davil, ut ab infcsiaiione sua desislerel, alioquin Bru- A clesiis dcreliquil, el quoil nullus in viribus suis con-
gias cum cxeiciiu se ventiiruni scire|. Protinus ijle (idpre dpbeal edpcuit. Carphis ergo consanguineus
remandavit ei nc laniiun labprem subirel, sed potius pjus siiccedens, in juslilin auidem lenerida minor eo
seei Roibomngi opcursurum seiret. Dixil, s,iaiimT npn fuit; in prudeniia vero ct cautela, quoniara
que legatum cum qiiingenlis mililibns subseculus aliquantubim proveclioris aetatis eral, oinnino eum
csi, Roihomngum urbem, in qua rex morabatnr, vicit; Ecclcsias quoque sic tuebatur, ut jam Paier
advenii, Ianceaque in porta civilatis defixa, ul regi Ecclesiarum vocaretur; dp quo unuin referam quod
comiiem Flandrensem adesse dicerent civibus memoriae occurril, ul per boc cujlis devoiioois fueril
exclamavii. Rcx vero quia duo millia militnm se- fjgnoscalur.
ciim habebat, ut, lanluin slrepilum lanlam.iue au- 27. (n riie l',[Hiili;uii;c,dum curiain suam Brtigi?
daciam vidit, ulpole vir prudentisshnus se" conlra vidisset abbaiem Sancti Berlini, dpmnum scilice>.
insensatiim juvenem non egressurum dixil, cundis- Joannem, ingredientem, protinns vocans eum : «Do-
que inilitibus suis. ut iiul.tis de porla exire praesu- mine, inquil, abba, quis liodie canlavit irinjorem
rei coinmi.nando praecepii, i qiioniain cum fatiga- missnm in ecclesia Sancii Rertini ? i Respondenie
iiis, iiiquii, fueril revertelur el de lerra mea ni- abbaienon defuisse qui eam boiiorificecantarel,quo-
hilsecum deferct. » Comes ilaque niinis conlrista- B iiiam plusquam ccntum monachi in convenlu suo
tus co quod nnllum dp cjviiaie possel exlrabere, essent, comes subjtinxit: < In lanla solemniiate de-
dumciyiia.lis,niuro$yQpiferandopircuiret,elquidage. buisseiis eam cantare, et cum fratribus in refeclo-
re posseiignoraret.non enimlantam urbem lampau- rio comedeie, eisqiie qui lola nocle vigilaverunt ad
cis milUibus e*pugnare vaieljal, commicit eniinus, Matutinos, de bis quse comiles, atilecessores mei
gregem cervornm quos re.%in proximo nemore rc- dederupt l^onain refectionem providere, non iij
cltiseral. Exrlainansque juvenis : c Etsi, inquit.nibil purjn iiiea residere. ( Picenle vero abbale se liben-
aliud posjsumfacere, saltem cervos jstosde clansiris lius missam cantasse quam i(luc advenisse, sed pro-
eripiam, et Ijbcros reddam. j Dixif, slalimque cum pier mililem quemdam qui sibi auferebat terram
mililibns cu,rrens gladiis evaginalis forlissima,m se- quap) ccelesia sua plusquam LX annis quiete pos-
pem illani quaede slipitjbnsfactacervos reclusps le- sederal, i|luc venire cpmpulsum fuisse, addit co-
nebat, abscidil, cervosque per agros dispersit, el sic mes; « Et quare |ioc milii per famiiltim vestrum ncn
nullo ncgotio peraclo Flandriam rediit. mandasiis? vestrum eiiim esl pro me orare, meum
26.1nlerea Carohim amitae suae(15)filium, quem vero ecciesias tupriel defendere. i Dixil, stalimque
de Canuio Daiiorum rege pepereral, posl mortem milile accersilo inlerrogavit cur ecclesiam Sancti
patris sui ad se venieniem libenler relinuit, eique C Bertini inquietaret de lerra illa, quam lanlo lem-
germanam (14J RadulfiPeronnensis comilis conjugio pore possederat 1 Resppndenle milite ecclesiam ter-
sociavil, et ut Flandriam se absente servarpl cora- rara illam injusle lenuisse, quoniam juris stii esset,
mendavit; sicque securior Norlhmnnniam frequen- aitcomes: « Sicut palervesterinrie lacuii, sic elvos.
tare cospit; sed haecarmorum el miliiiaeexerciiatio, tacele, quia pcr animam comilis Balduiui juro
licei ei magnam exsullationem, uipole juveni, in- quod.si exinde querimoniam audiero, nihii aliud
ferret, monachis lamen el clericis caeierisque sa- faciam rie vobis, nisi quod ipse comes deillo fecil,
pienlibus ingentem exhibebnl tristitiam, quoniam quem Brugis in caldaria bulliviu i Sic pacem sibi a,
omnes pracconabanlur npn ditt euni inter lol p.eci- comile factam narrayit mibi praefalus abbas Joannes.
cula vivere pos>e. Nec eos fefellil opinio, quinimo 28. Sed quia iali principe digna non fuil Flan-
limorquem limeba.nl evcnil eis, nam dum nimis dria, viri inipii, Beriulfus sciljcel Brugensis Eccle-
assidtie infeslal Northmaniiiani.u quodam milile gla- siae praeposilus, el cognati ejus, qui se comitis ser-
dio snper nasum vulnerainr; nec lamen propter vos esse denegabant pro juslitia quam faciebat,
vulnus praelio cedens, nimio, calore solis concussus confoederati in unumsecreto co|)lra epm conjurave-,
exaestual, vulniisque inlmnescens eum invitum co,- _ runl. Quod <um comiti apud Ypram nunliatum
git rcverti Alrebalum, ibique medicis ascilis facile fuisset, el ne Brugias irel a mullis admonerelur, il-.
cnraliis ftiisset, si cibis noxiis abs,tinere voluissel. le respondit se pro jusliiia.si Detis vcllcl, mori para^
Sed diim ne carnem anserinam, nec alia similia di- luin, ncc se a juslitia relaxandum, slalimque cum.
mitlerel, vulnere gravaius deficit, totoque anito mililibiis suis Br^gias veniens munitionem quamdain
Ieclo decumbil; propfer laedium lamen devilandum qiiam iideni conjpra(ores fecerant succcndit, el ad,
se multoties deloeo ari lociim facit in leclica defcr- propriam donium rediit, in crastino vero SUIIIPIQ
ri. Ad iiltimum cuiii jain videret se non posse eva- niaiie surgens, etde soliopalalii sui ad sol,ium eccl^-.
dere, praefatum Carolum successorem sibi constti- siaeSaiicti Ponatiani transiens, missam a capelluv^
luens, Flandriam ei iradidit, sicque apud Sanctum suo ibidem sibi canlari praecepit; eral enim fcia
Berlinum monachus factus, et infra oeto dies de- quarla secnndae bebdomadae in Quadragesima. Cum
funcius, ingenlem luclum ct tristiiiain cunclis Ec- erga jam in Epislola oratio Eslher legeretur, et co-

(13) Amiiw suw. Adelae filiac Robcrii senioris mitisViromnnd. filiam Rainaldi Clarotnonl. el Adclae
Flandriic comilis. prafalae.
(14) Germanam. Margarilam sororcm Radulfi co-
 59 HERMANNJ S. MARTINl TORNAC. ABBATIS 60
mes in oratione prostralus psalterio aperto psalmos A i Berliilfus 'praepositus quanlum polerat se de inorie
legcret, qmcdam pnupercula siiperveniens eleemo- ejus vdlens excusare, de columnis marmoreis pre-
syrinm ab eo poposcit; et de xni mimmis quos liosum illi sepulcrum in eoilem loco, coenaculi nbi
iiiore siio rpmes super psnlterinm posuernt, demn- inlerfectus fuerat, prolinus conslru: fecit, ibique
•nti ejus iiniiiii arcpii. Quo accepio cum ei endem corpus positum fere LX diebus jacuil. Tanla vero
miilicrexclamassel:« Dominecomes.cavcte, i levan- lurbaiio subitd in lola Fiandria exstitit ut illu.dquod
le cnpul coniiic ui viderel quid esset, ecce Burcardus in Apocalypsi legilur : Post miile annos solveiur dia-
pra;fati praeposili nepos, qui loricatus evagiiialo bolus (Apoc. xx, 2), in illa provincia ad lilteram
gladio laciie arivenerat, fronti ejus gladium infixit, contigisse viderctur, duobus tcrtium ubicunque so-
muhisque vtihieiibiis superadriitis enm ibidem co- hnn invenisseril, aut spolianlihus, aut eliam occi-
ram allari irileifecit, unoque cnm eo occiso, coete- dcutibus, ila ut lunc palam quilibel simplicissimus
ros qui adcrant perlerritos in fngam convcrlit. facile inlelligere possel, quaiiia vis in uno solo il!o
Trislis illico fama lolnin complCvil regionem in principe exslilissel, qui eam indomilam genleni
eCelesia occisum esse gloriosum Caroluin conii- ac si monacbos clauslrales jugiter quiescere coegis-
tem. set.
29. Dommis Gisleberlus abbas" Sancti Petri Gan- R ' 51. Principes vero Flandriae, et maxime Baldui-
densis vr vtracissimus et religiosissimus, mibi re- nus (16) Gandensis fraler Ivonis Nigellensis, qui
tulilj el sub lestimonio veritaiis asseruil, quod ernt nunc est comes SuessiPnensis , videntes iantam
tunc leriipdris Brugis quidam patipcr claudus sibi lurbaiionein, condicto die inHnum conveniuni, pa-
holissiimis, ctii comcs miilioties cleemosynnm da- cem inter se componunt, etne tantum scelus eis in
re consueverat.IIic ergo famntnm trisli audilaflens opprobrium verteretur sempiiermim, si rcmaneret
el ejnlans ciim riiagiiP clamore ad ecclesiam venii, iiiiillum, congregaio excrcitii Brugias lendunt. Cum
uiniioque labore lependo manibus et criifibiis per vefo liomicidoe illij mtiliis fulti aiixilialoribus, cum
gfadus lapideos'usqtie ;nd soiiinn lapidenm ih quoi magna muliiiiiiline miliium et peditum cdnifa eos
comes interfectiis Tuerni; nscendit,:'soIuriique cor- pugnaiuri processissent, Balduinus ille lorica et
pus ejus ijji jacens; sanguine: crueiitnllim invenit, galea protectiis altidr-i voce exclariians : « Non, in-
•eiimq-ueadmiraitis omnes Inm cito pariier illud so- quit, cdiilra vos, o viri boni, veiiiiniis, nec Bru-
lunv reliquisse juxia illuil resideret aItosi|ue gemi- gBnse enslrum exprigiiare quaerimus; sed
injustani
tus et voces prtc nimio dolore coriliscderet, de san- necem ,domini noslri ulcisci volumus, ne forle dica-
guiiie.qiii copiose defluebat crnra sua el libias cce-• _ litr quod el nos proditionis ejus rei sumtis, sicqua
'
pit liiiife, iibn quod, nt ipse dicebai spem aliquami seinpcr ulieriiis prodiiores appellemur. Si ergo
haberel ciiralionis, sed soliim proptcr dulcedineiiii cohifa nos pugriaium venilis_, lanli sceleris vos
el dileclidnem ejus quisibi tanta bona fecerat, ciimi panicipes esse-teslabimini, sicque opprobriunrper-
.siibito diviria misericordia se pef feite Ciiralum sen- petuiim incurrciis. Quamobrem moneo, et con-
liens, insiar cajprexpergradus exsilienilo descendii,, sulb ui liobiscum potiiis siiis, et ad confundendos
totumque 'ciirrerido oppidum circiiiens, universo> proditbres doiiiini iiosiri noS adjtivetis. > His dictis,
popuio sesanatum ostendii. Quab res homicidisillis j populus vocifefando Cxclamat, junclusque Balduino,
grandem confusionis nebuinm intulit, majdremque» versa vice eos cinn qiiibus Venerai, debellat. Pro-
intulissei, iiisi pauper ille poienlia illornm perier- tiinis illi iri fiigahi verlunlur, el quia aliam eva-
ritus idpublice exsilietidopraedicafeilcsliiissei; ma- dendiviain noh babebani, in casiriim regrediuntur,
gnasenim opes sibi de reddilibuscomitis, quibuss iiirrim cmiiitis intrbeunl, et in ea conclusi a Bal-
cos praeposuerat, contraxerant, adeo nt cum pau- duiiib duobus fere mensibus obside:ilur.
lo ante sunm necem conies eis diem tiudientiae apudI 52. Interea rex Francortim Ludovicus, quem de
caslrum Casleltim posuisset, ubi se servos ejus noni malertera Caroli geniiuin supra diximus, lam duro
esse judicio optimatum siionini comprobarent, Ber-- n iHintio cognnli siii perculsns Atrebaltim venit, et
tiilfuisejiisdeni ccclesiajpra^posilusBurcafdi avun- qttia Carolus sine. prole.obicrat, queiti vellent ha-
culus tria millia militum illucsecum palam adduxe- bere comilem a principibus Flsndriae sciscitatur.
rii, ita utcomes limens ne luiiiultus aliqtiis a tan- A nonimllis ipsum regem propinqtiiorein fore dice-
lo populo excilareiur, causuin ipsani in diem aliumii batur, ct qtiia plnres filios babebat, ul uui eorum
dislnleril. Flandriam daret suggerebatur; sed rex ut| vir pru-
50. Corpus ergdcomilis cum ibidem sepeliri noni dentissiihus, considerans nullum filiorum suorum
possel, siqiiidem domnus Simon episcopus, cujuss adhuc esse duddennero, nec sine magislro, qui ei
sororem (15) ideiii comes conjugem Jiabuerat, audiloo jugiier adbaerefet, lam indomilain posse regere
lanto scelere, diviniun oflicium in cadem ecclesia exx gentem, ei se iiori posse semper ndesse praeseniem,
toto inicrdixit, ad aliam vcro ecelesiam illud trans- limens ne nliquid exinde mali eis contingeret, ai-
fefri provinciales nullo modo palerenlur, praefaluss liori consilio refugit aliquem ex eis terra; praeliccre.

(15) Cujus sororem. Maigarelani ulerinam ex alio Barbatus. Vide apud D. du Cange, dissertat. 21 ad
paire natani, scilicet Renaldo Claromonl. Hisioriam S. Ludovici, qui inielligalur ista frater-
(16) Balduinus. Sciiicct coenonieulo Luscus ct nilas.
 Cl DE RESTAURATIONE ABBATLE S. MARTINI TORNAC. 62
53. Eral lunc quidam Baldiiinus comes Monlen- A rirel, ille, diligcnler singula disctirrcmlo proponcns,
sis, quanlum sua aelas paliebalur satis strcnuus ar- in priino quidem conjugio non nisi soluin jiisjuran-
mis, cujus alavus fuerat ille conslructpr cqenobii dum f;iciiiin, in secundo vero el jusjuraiulum, et
Hasnoniensis, qui, ul supra riicluin esl, Richeldem desponsationem, et praesbyteri benediclionem, et
comitissam Monlerisem coirugcm dticens, ulruin- solemnes nupiias, postremo ulritisque copulationein,
qne comiialum tenuerat, Flandrensem scilicet et integruin malrimonium fnctum esse intulit; prola-
Montensein, qtiique dc cadein Ricbelde duos filios tisque canonum diversis cnpitulis, secuiidum con-
genuit, Erniilfum, qui palri sticccdens a pa|ruo suo jugitim iillcrins non posse dissolvi, de piiori /evo
Roberlo Casleii est occisus, et Bafduinum qui cum perjurio pceniienliam comili debere imponi sub-
malre sua Montenscm comitaium lemiit,- unoque junxit. Cui sententiae papa cum cardinalibns as-
filio Bahliiino genilo, Jcrosolymilanum iter cum sentiente, reversisque nuntiis in Franciam cum lit-
aliis prin. ipibus iu principio exslitit, unde necdum teris apostolicis, lunc -luidem comes Ralduiniis
rediit, ct utrum occisus an captus fuerit usrjue cxsullavit Jolcndem sibi remansisse; puella vero
hodie sciri neqiiivil; fijius vero ejiis Balriuinus cinn doluit se comiiis conjngio privatam fuisse, sed re-
ccmes factus fuisset, Clcmcntia Flandrensis comi- penie miserabili forluna, imo Dei miscricordia sub-
lissa ut quannrnm puellam ncplcm suam in conju- " sequente, Luriovico regi Francorum conjugio est
gium acciperel ei suasit, seque cuni ea roille mar- copulala, hiijusque qui nunc rex cst Ludovici ,
cbas argenti ei daturam prpniisil, Consensil juve- aliorumque rcgis liliorum (nater effecta, qubd piius
nis, seque enm die slaiuta dosponsalurum jurayil, non contigisse doluit, inde postmodum vchementer
parique modo jr?ramcnlum desponsationis ab ea pu- exsiiitavit, quoniam magis voluit dici et esse Fran-
blice coram muliis lcsiibus accepit. liifra vcrp diem corum regina quam Montensis comiiissa. Hic ergo
slatiilum jnvenis, praelermisso jnramenlo quoiJ fe- Balduinus de praefata Jolende gennil alium Balriui-
ceral, Jolendem filiani Gerardi Babinbergcnsis num, et Richeldem Everardi Caslellani Tornacensis
comilis uxorem duxii. Unde comitissa frendens., conjugem. Quia ergo Ricbeldis Everardo hujus, prp-
maxime quia germanum suum Guirionem Viennen- vinciae principi mipsit, libet de illa per excessum
sem archicpiscopuni .videbal jam papam Romanum 'pariun dicere.
effeclum ct Calixluni liomiiiatum , conquesta est ci 54. Fiiitenim haec Richeldis sicut genere nobilis-
geuus suum a lanlillo cpmite fuissc vilipensum. sima,sic facie pulcberrima, et in aclibus saeculi
Prptinns ille liuerjs dircclis mpmlat Radulpho ar- nequam slrenuissima, quae .'genuit Baldiiiiiuni pul-
cbicpiscopo Remeiisi, ne perjurium illud difierret P cherrimum et nobilissimum adolcsccntem ; sed, hett!
ulcisci. Praesul convocatis episcopis cl abbalibus, in flore jiivenliiiis febre correplus, cuin inorle pa-
• aliisque ccclesiasticis mullis personis, comitem ju- clum iniit, sepultusque est in claustro sanctac Dei
be.tariesse el depnctione conjugii responriere. Con- genilricis Marix; Richchlis vero Everardum et Go-
queriiur Clementia quod neplcni suanise conjugem defridum filios speciosos, et Jolcnriem filiam mo-
acccpiurum die praefixa jurejurando prnmisisset, ricns reliquit. Qui Everarrius cum adbuc aetale tcner
subjiingens se habiiiiram inde trecenlos nobiles essel, lerrani palerni juris nialefactoribus abundan-
testes, si hoc ncgare voluissel. Responriet Baldtti- lissime subjeciam frendens dentibus nimium indo-
nus se nec velhy nec posse cjuod dixerat negare, luii. Quibus ciini iiulignalione cl ira evaginnto gln-
qiioniam verum conslabnt eam dixisse, lamen se dio, oculis lurbnlis asperilaie snperbia) et feritalis
jnm nlinm conjugem duxisse , el splemnibus faclis in inanu valida cuni impctu velociler occurrit, om-
nuptiis, ci socialuiii fuisse, ac deinrie subjunxit nesque in brevi de finibus suis exlurbavil, terram-
quidquid judicaliim exinde fuisset, se faclurum fore. que suam paci, et pacem terrae reformavii. Post
Miilia super his judices inyicem conferenles, ad b;cc autcm lillam Lamberti Leodiensis comitis, Ger-
ulliimim pro reverentia domini pnpoe inducins pe- Irudem riomine, uxorem accepit,'de qua Baldiiimim
tierunl, el ut inntn causa judicio ejus Romae defer- D filium genuit: Jolendis vcro soror ejus Flandrensi
relur, oraverunl. Factum cst, Romam (17) peiiala dapifcro Rogerio nupsil.
esi, convenerunt cardinalcs, el voliintali papae fa- 55. Nunc autem de Balduino Monlensi comite,
ventes, priinam firiem, juxla Aposlolum , irriiam qui patri suo Balduino in aetate juvenili defuncto
sine damnatione non posse fieri, ideoque eam quam successerat, et comilis Namurcensis gerinanam con-
primo juraverat conjugem debere duci ducerne- jugem riuxerat, jam adolescens milesque slrenuus
bant. lnterea quidam magnae auctoritatis cardina- erat, quando Carolo principe viduata esl Flandria,
lis, nomiiie Bruno (18), qui cacteris diversa dicen- pauca explicemus. Hic ergo Balduinus audicns re-
libus omniiio reiicebai, ~a papa senieniiain suam gem Francoruin Airebalum venisse, el de censii-
dicere commonitns, respondit se alioruin dictis non tuendo Flandriae comite consilium quaerere, assum-
repngnatiirum. Ubi vero papa ei per obedientiam ptis secum nobilibus et sapienlibus terrae suae prin-
praecepil ut, si quid super hoc reverq senliret, ape- cipibus, regem adiit, avum suum Balduinum, qui
(17) Romam. Id esl, ad curiam Romnnara, ut ego opinor. Vide Cbronicon Cassin. lib. • iv, c. 51, pag.
arbitror. Nondum cnim Cnllisius Roniac fucral. 497.
(18) Biutio, Id csl Brtino cpiscopus Siguimis, ut
 65 HERMANNl S. MARTINI TORNAC. ABBATIS H
Jerusalem profectus fueral, injuslc a palrtio suo Ro- A nisi recenlis sangiiinis cer .eremus. Quan<uS ibi %y
berio-de Flandria pulsum et exhaeredatum conque- milus, qiiantiis dolor, qnis clamor el plnnclus, uua-
slus est pnlam coram pptimatibtis regis, ul sibi ter- lis IacrymarUm fluclus a rege ci-nctiaque prii.cipi»
rnm el haerediialem nvilam redderct humiliter re- bus, imo univcrso populo fusus fuerit, traetereo.
gem posttilavit, et ubicunqtie rex sjbi in toto regno quia haec eliam me lacenle facile potesl adverlere
stio diem posuisset se ire paratum, el quod nullus pin Icgenlis iuientio. Post quinque ergo dies recon-
se propinquiori vel recliori ac majori jure haec res ciliala eadem ecclesia, et posl missae celehraiionem
Flandriac esse debcrel armis et dnellp sui proprii decenter sepullo comilis corpore, prolinus rex do-
corporis probnlurum subjunxil. Peiitioni ejus mi- miiiiim Rogerium juvenetn clericum in sede praepo^
lites qui cum eo venernnt acclamabanl, regique siii slaliiit, qtioniam Bertulfus pracpositus jam au-
magnam in tola provincia pacem exinde venluram fugerat. Quo facto, tnrrem, in qua proditores adhuc
snggerebani, aliaque negolio praosenti expetentia clausi el obsessi detinebaniur, rex invasil; sed qnia
plurima subncclebant. Rex prudentissimus bcnigne forlissima erat, illique viriliter rcpiignabant, non
omnibusrespondebal,ipsumqiie cpmilemconsangui- lam facile eam capere poluit. Nocle sequenti Bui-
neuin suiim vocans," mulla spe aiiiinum ejus ad chardus cum avunculo suo Bertulfo de turre clam
impetrandum quae petebat, sublevnbal; sed quia B I exeuntes fugerunt, aliosquc omnes in moriis peri-
juxta Salomouein : Cor regis in maitu Domini, quo- culo reliqiierunl. Qui, cum vidissenl fruslra se re-
cunque vohterit inclinabil illud (Prov. xxi, 1), aliter pugnare, ad uliimiim se regi reddiderunt, eumque
volunlas regis quam comes voluerit versa esl. Cum ingredi periiiisernnt. Rcx vero cnncios simul ca-
enim multi certos se esse pularent quod Flnndria ptos, primo in ejtisdem lurris carcere per tridiium
eidem comiti reddenda foret, repenle nescio cujus jussit servari; dehinc eductos, et superius reductos,
venli flaiu impellente aiidiluin esl eam dalam esse de propugnaculis ipsins aliissimae lurris
singilla-
ciiidam juveni.Guillelmo scilicet.RoberliNorlhman- liin fecit praecipilari, sicque xxx liomines praecipi-
niae comitis, qui n, germano suo rege Anglorum lio interfecit. Bei tulfus vero et Burchardus, cum jatn
Henrico tunc temporis adhuc in cuslodia clausus de provincia exissenl el etiam usque Tornacum
servabatur, quique de filia Roherli senioris comiiis venissent, riivino lainen judicio effugere nequive-
Flandrcnsis, ul longe superius diclura est, fuerat runl; sed rqrsus in parlibus Flandriae compreheiisi,
genilus. Hic ergo praefafus adolesccns Balduinus turpissime suspcnsi vitam indigiiam mjsera niorte
spe sua irustratus, a facie regis iralus abscessii, el finierunt.
conira Flandrinm arma corripuii, paucisqije posl 56. Rex itaque Franciam rediens Guiileliiuiin in
diebus iransaclis pppidum qnod dicilur Aldenarda "* Flandria comiiem reliquit, qni primo quideni in
invadens, loiam usque ad cineres combussil, iia ut ingressu suo, etiain coram rege Flandrensibus lam
in epclesia Sanciae Walburgis plusquam cenlum mililibus qtiam oppidanis bona promisit, Iiberta-
divcrsi sexus el aetatis fuerjiit cremali. Rex vero temquc, et leges suas more antecessorum suorum
cum novo cbmile Flandriam ingressus Burgis ve- se servalurum publice /urejurando firmavii. Ubi vero
nit.domnoqueSimoiiiTpriiacensi episcopo mandavit omnes sibi subjcctos vidil, prolimis elatus, bona el
u', congregaiis dioecesis ejusdem abbalibus ad sepe- substanlias eoruni difipere, deinde eos eliam vincu^
liendum corpus gloriosissimi cymitis Caroli quan- lis astriclos ct custodiae mancipatos ad redemplio-
locius venirei. Quod tunc de ipso corpore vidi, nem sui cpepit compellere. Cnnfesiim Flandrei;ses
fidenier refero. Accersivit parvitatem mcam do- perterriti iilpole taliiim non assueti.et de malis pe-
miniis episcopus ciim domino Absalone abbate jora exspectaiiies, nnanimiier rebellare disponunt,
Sniicti Amandi, mullisque praesenlibtis sepulcrum et mori polius quam lalia fpali eligunl : primique
jlluri quod de columnis marmoreis Renulfus prae- Insulenses, quos mngis allligebal, ci palam resislerc
positus, ul paulo ante diximus, conslrui fecerai, ausi suiil. Eral liinc lemporis in Lolharingiae pro-
eversum esl; corpusque comitis inde levatum ad n vincia qune dicitur Auxalia, juvenis quidam iniles,
ecclesiam Sancti Clirislophori marlyris, in eodem nomine Tbeodoricus, filius Simonis ducis Auxa-
oppido silam, est a rege cum magna processione liae, quem ex filia Roberli senioris coniitis Flan-
delalum, qtiateiius die siaiuta congregatis principi- driac genueral, quae prius Henricum comiiem Bfu-
bus et universo populo ecclesia Sancli Donatiani selliae maritum habuerat, sed eo apud Tornacuin
reconciliaretur, et corpus ad'eamdem relatum de- interfeclo praefalo Simoni duci nupserat. Huncergo
cenler in terra sepelirelur. Cum ergo limeremus ne juvenem scicnies Flandrenses propinquiorem Ca-
forte odor corporis bajulos ejus gravaret, jara eriim roli fiiisse, iitpote malerterae ejusfilium, secrelo ad
plusquam \ dies a morte ejus trausierant, pro nihilo eum legaium dirigunt, et ul Flandriam veniat po-
pmnes limuisse misericors Deus evidenler oslendil; scunl. Protiiius Theodoricus vix iribus niililibits
nullum eniin omnino ex eo sensiiniis noxium odo- comilalus Flandriam venil, veniens gaudenter susci-
rera manasse, imo (quoo magis mirtim cst) iinieura pitur. Jamque Guilleimo fidenliys repugnalur. Rur-
quo fuerat corpus involulum iia candidum et in- sum pelente Guillelmo rex cum arcbiepiscopi (J9)
corruptum vidimus, ut nulla omnino signa in eo Alrebalum revertilur, Theodoricus quasialieni juris
(19) Archiepitcqpo. Sciiicel Rcmensi.
 65 DE RESTAURAUONE ABRATIJE S. MARTlNl TORMC. 66
invasor, adaudientiam afclnepiscopi venire conmio-• A cum proccssionc, remansernnt paiiperl Mnrtino
neliir; venire noleus, cum omnibiis fauioribus suis; quinque pauperes clerici, mox vero auxiiio cividm
publice excommunicaiur, et lnsulae t-bi tunc mora- empla iina donio lignea a monacho, qui provisof
balur divinmn oflicium inlerdieiliir, ipseque quau- eral curiae Sancii Amandi de Villemel, et juxia
locius de Flandria nxire, et in lerram suam redire ecclesiola aedificata, paulalim Crescere cofeperiini,
a rege jubelur. Pracbel ilie surdas aures, el evenliim iia ul anho altero advenius eoruih jam xvni fratres
rei praestolatur rex cum Guillelmo congregalo exer- invenirentur. Pauperlalem tamen non
parvam in
cilu, inlra Insularn clausum obsidel Tbeodoricum , primis ibi siibsiinuertini, ita ut unrie vivCrenl non
terque in die in tribus locis oppidum invadens, por- babcrenl., sed a quibusdam religiosis laicis sacci
las inirare, et clausos expugnare conalur, sed nibil publice pef urbem quotidie circuniferebanlur, el ut
proliciens, sexto die sine aliquo Cfleclu Atrebaimn, paiiperibus Sancli Martini succnrrerenl clamabalur;
lnde in Franciam reverliiur. Egrediiur de lnsula talique subsidio inlegro anno transierunt.
Theodoricus, Flandriamque peragrans, ei aliquoiics
Generosa Alulfi conversio.
Guillelmo congressus, nunc inferior, nunc superior
invehiiur, omnibus cum timore exspeciantibus quis 58. Inlerea adolescens quidam clericus, nomine'
eorum vincal et quis vincalur. Rursum vero Guil- JJ ] Alulfus, Sigeri cdnonicorum Sanciae Mariaepraecen-
lelmus congregalo equiialu, in caslello quod riieilur toris filius, feliciis saecularibus diviiiis sese illis so-
Alosconclusum obsiriei Theodoricuni. Sed dum for- ciavit. Quod ubi palri ejus nuutiaiuin esi, continuo
titer praeliando caslelluni expugnare nititur, niense congregalis propinquis Suis ad S. Mnrlinum ftiri-
Augusio in manu sub pollice a quoriam periite vul- bundus venil, adolescenlem per capillos apprcben-
neratus, el calore niinio gravntus, senliens sibi bra- sum, terrae proslralum, graviierque caesum domum
chitfm iniumescere, ducem Goriefridum qui secum rcduxit. Sequenli die adolescens dum piitareinr nd
erat facit secrete evocari, seque prolinus iiioriturum ecclesiam Sanclae Mariae ire, furlim se subriucens
praedicens, ui caute exinde equiiatum reduceresiu- , ad Snnctiim Marlinuiu rediil; sed rursum a palre
deat, consulit. Dux ser.liens adversam fortunam, suo conlinno reduciiur, et in compedibus ponitffc
callide per iiiternunlios Theodoricum evocal, simu- Cumque hoc sarpitis lierel, adolescenle scilicet atl
lansque se pacem inler ipsum cl Guillelmum velie S. Marlinum quandocunque poterat fiigienle, et
componere, caule exerciium eduxil, et cum jam palre suo eum prolinus reducentc, cnntigil dom-
procul esset Theoriorico morluum esse jGuillelmum iiiiin Haimericum Aquicinensem abbalem TofnaCdih
mandavil. Sic ergo vulnere modico Guillelmo de- venisse ad invisendos et conforlandos pauperes
"
funcio, ct apud Sanctiim Berlinum juxta comitem ' illos. Quem cum magister Odo consuierel quid sibl
Balduinum scpulio dominaium totius Flandrise rege agendum foret super adolescenle illo qui quolidie a
concedcnte Theodoricus obiiniiil, el conjuge sua patre suo violenter reducebalur, protinus abbas ut
defuncta, germanam comitis Aiidegavensis, liliam vir sapiens, compelenii comperta occasione, id
scilicet Fulconis regis Jcrusalem, uxorem duxit: quod anle moliebatur erupit, dicens : Vere, bone
talique fine pfobaium est non falsatn fuisse prophe- mngister, idem vobis non solum de isio juvene, sed
liam illius malronae, quae Balduino Tornacensi ad- eliani de aliis fratribus vesiris conlinget, nisi mo-
tocato ct sociis suis legatis Robcrli junioris comitis nacbi efliciamiui; juxta enim urbem babilaiis, et
id antc qtiamplurcs annos sic fulurum praedixerat. facile fratres vesiri juniores a saecularibus clericis
Balduinus enim Roberti junioris comitis sine prole sociis suis decepti ad saecuium reduceniur, quia
obiit. Juvcnis aiitem pulchcr, quem Dacia venturura UIIIISidemque vesier et ipsorum esl habilus; si
pronuntiavii, haud dubium quin Carolus fuerit; duo antem monachi esselis, posiea nullnm de vestris
auiein comitcs, quos posl eum vcnturos, et de leutarent rcducere, qiioninm cum monachorum ni-
Flandria litigaturos subjunxit, quorum alter alle- ger sit habitus, clericoruni vero candidus, tanto
runi intcrficerei, Guillelmus et TbeoJoricus fueruni. [U borrori clerici habenl habituni monachorum, ut
Quod vero in fine inlulit victorem cum posterissuis quem semel viderint monachum, nunquam deinceps
Flandriam possessuros usqiie ad tempusAiUichristi, riigiientiir babere socium. Considera etiam quod
Dei nolitiae ct futiirorum rclinquinitis, experienliae, mollior et remissior sit viia rlericorum, c.iara
hoc uniiiu videmus Theorioricum jam esse couiilein rcgulariler vivenliiim, quippe cum lineis indiianiur,
sccurum, plurimisque lactilicalum , filiamque suam carnibtts frciiuenter vescanlur, festis dielius non
jam proinisisse llenrico Theobaldi comitis filio, licet nisi novem lecliones lcgani. Cum ergo lu famosus
rex Francorum conjiigium nitaiur dissolvere, lertio ttbique e! celebris babearis, et saeculorenuiiliaveiis,
gradu eoiisanguinilalis dicens cos invicem propin- si mihi crederc velles, magis consulerem libi cleri^
quos esse. Verurn quia per reges et coiniles longam cisque tuis rigidiorem quam remissiorem expeierc
nimis digressioncm feciinus, jam quasi prolixo ex- ordinem. His nbbntis Aquicinensis persuasionibus
pleto itineie ad domnum Odoneni et clericos cjus mngister Odo animnlus socios evocal, abbnlis con^
redeamui, ne nobis pcr diversa vaganlibus fanie silium narrat, consensiimque eofum super boc expo»
morianlur. siulal. Protinus diclis ejus eonsentiunt, et ne ab
57. Rccedeute ilaqtte donino Raboilo cpiscopo aliquo si differretur averli possel, abbalem praifa-
67 HERMANNI S. MARTINI TORNAC. ABBATIo 68
tum ea nocte ibi manere deposcunt, seque die se- A Monachi S. Mnrtini solilutlinis nmore locum deserunli
ied jitssu eptscopi redeuni.
quenti monacbos. futuros proinitlunl.
5.0. bomntis ilnque Odp abbas faclus, cum inona-
Odo abbns S. Marlihi ctttri sociis reliiiquil insiitulilm chis Stiis inslituia et collationes, seu Vilas Palrum
clericorumi et assvniil Beitedictinnm. Sigerits prw-
cenlor el Ilermannus prwposilus. fralres ftunl assitiue ccepit legere, etquiriquid iegissent iilicovo»
monachi. lebnnt opere adimplere. Unrie fnctum est ut zelum
Crastino igilur sunimo niane, finito capitulo ad Dei hnbenles, sed forte non sccundiim magnam
allare S. Marlini xn clerici eiini* veslem clericalem scieniinm, leriio ndvenlus sui ahho conqueri iiici-
depoimnl» el monaslicnin ciim benedictione et iri- pcfcnt sc iion in bono loco remansisse, ubi clamorcs
duano silentio per liiaiuim abbalis Haimerici suscir jiivenum, cantilenns phellarum audiebani, ubi saecu-
piunl, ita ut cum Matuiinos et Primam ritti clericali larium vcstes videbnnl, quibus ab intcntione sua
canlassent, jam Terliam et omnes seqiieiues Horas pluriinum animus ebrum inipedirelur; deserlum
usque in bodiernum diem monachbrum more can- poiius expeiendum , ubi libcrius aivinse possenl va-
taverint. Nec fefellit magistrum boni consilii su- care medilalioni. Ilaec et his similia per diessingu-
sccpiioj siquidem Sigcrus ille canonicoriim prac- los invicem confcrenles , clmulloliesexindegraviter
cenlor, videhs adolescenlem filium stmm mona- R siispiranles, landem unnnimi acceplo cousilio, dum
cbum faclum i nequaquam illiim ullra reirahere quadam nocle solilo tempcrius Maluliuos decanlas-
teiitavit, sed ad persevcrantlum vehemeuler accen- sent, finilis illis, vestes suas et libros plauslro im-
ditj imo ipsemet praHerea nnlu Dei compunclus ponunl , sicque anie mediam noctem ccclesiam
relictis mundanis diviliis, una cum fralre suo Her- vacnnm relinquehles praccedenle abbate, omnes,
inaniio majoris ecclesiae praeposilo, cujus longe su- nulio civium Scienle, qiiantocius de provincia exire
perius menlioneni fecimns, in ccenobio noslro mo- salagunt. Mane verO facto cum cives ecclesiam
naclius esi factus, et quinque aliaria quaeallcri Hlio S. Marlini orationis gralia ex mdre adcuntes quod
suo, nomineAdam, canonico acquisieral, nobisdari gestiim fuerat comperisseul, illico quasi urbis inte-
impetravil, qtiae nobis singulis anii.is pliisquain xxx ritus immineret, gemere, alter alleri quod audierant
librariim pccuniam reridiint. Completo ilaque Iri- cuni mcerore nuntinre, non se dignos eorum con-
duaiio silentio abbas llaimericus nionacbis quos soriio fnisse prdclamare, postremo ad ipsam eccle-
feceralj ut jam sibi abbatem eligereiit consuluil. siam calervalim cufrefej ubi ddrmierant, ubi conie-
Cunque magisler Odo uniim de sociis suis cligcre deranlj cum lacrymis circuire, universaeqiie rcgioni
conarelur, onines super eum irruenles unanimiier novam qunmdam calamiiaiem superveiituram eju-
ipsura eligunt, eleclumque domnp Baborio episcopo v lando coepcrunl pronuntiare. Ubi vero per sancli-^
praesenlanl coniirmaiiduin, consecralusqne es.l se- moniales quasdam, prope ecclesiam commanciiles,
quenli Dominica Tprnaci in ecclesia Sanclac Ma- didiceruiit eos Noviomuin ire, qualenus a domno
riae ty Nonas Marlii, anno tertio conversionis suae. Rabodd episcopo, qui tunc ibi morabaiur , abeundi
Adolescens yero ille [quem praediximus, Alulfus, iiceiiliam pcterenl, prolinus evOcalo Eternrdo ca-
monacbus faclus in coenobio noslro, armarii, scu stellano totius rcgionis illius principe, cimctisque
cantoris. oflicium XLVHannis lenuit, omnesquc li- mnjoribus urbis in unum celeriler congregalis, ac-
bros beati Gregorii saepius relegens, imilal.iis Paie- ceplo generali consilio ad episcopum festinalo mise-
rium uniyersns tnm Vctcris qunm Npvi Testanienti runt, mandanles ei ut nullam spem uiterius ingredi
serilenli.as nb eo exposilns excerpens, ires exinde Tornacum baberel, si eis liceniiam daret. Legatus
codices (20) composuit, el qunrlum de diversis et itaqite equo vehementef caicaribus fatigato mona-
vnlde iitibbus sementiis superadd.id.il, eisque Gre- "cbds praevenil>episcopo rem geslam relulil, deinrie
gorialis nonien tndidit, sicqne XLyni conversionisi principis ei civiuni verba subjuiixit. Prolinus episco-
suae annp in bqnd proppsito vitam lcrminavit. Si- pus laciymis perfusus respondii boc superflno cives
gerus yero, pnler ejiis cum primum facius fuisset, ,. mandnssc, quoniam ctiamsi ipsi fogarent ul mona-
monacbus, quadam meridiana in leclo riormiensi cbos abire permillerei, ipse nullo modo super boc
•viriit iti somnis unum ex canonicis SanctaBMarioe e:s assensum praeberei. Coiiiinuo ergo in via qua
ante plures annos defuncium sibi appnreniem , etL eos venturos sperabai, ipse explorandi graiia Icga-
de diversis colloquenlem ; ciimque ilie mortis ejus> iuin dirigil; eisque propinquantibus in occursum
non immemor inlerrogaret ut sibi panderci qiio- coriim pergit, vidensque eos omnes fere xxx pediles
modo se haberehlanimae in alia vila, ilie prolinus5 vcnientes, miiitibus et clericis suis, ul de equis
respondit : « Domne Sigere, quid quaeritis de alisi dcscehdereni, et monacbos ascendere facerent prae-
vila? In yeritate dico vobis quod qni propier Deumi cepil. Moiiacbi vefo ascendcre nolentes usque ad
h.ic pauper fucrit, ibi eril dives. > Slalim Sigerusail i cpiscopum pefveniunt, et in medio port* Novio-
sui consolationem id se vidisse intellexit, DcumqiKi niensis urbis pedibus ejus proslraii, abeundi licen-
super hoc glorittcans nobis prolinus enarrnvit. tiam dcpdscuiu. Pfotinus episcopus cum nimioflctii
(20) Trcs exinde codices. Exslani in Bibliolb. Hwc de Grcgorit qui lutxil opttscula libfit
S. Marlini Tornac. in quatuor voluminibus,- in quo- Gregorii precibus in pnce quiescal Aluifuti
rum ultimo legilur : Alulfi ojius cdituni est Parisiis.
69 DE RESTAURATIONE ABBATyE S. MARTINI TORNAC. 70
e conlra pedibus eorum prosterniiur, cthoc se nullo A rogalus unde esset; cum de Sanclo Marlino se esse!
modo faciurum jurcjurando profitetur : sicque ad respondisset, abbas protinus ille percunctari ciepil,
domum suam eos ducens, ac pro lanti laboris leva- ubi esset, et cujusmodi esset abbatia Sancti Martini
niineiridtiosecuin retinens, liberalilerque reficiens, Tornacensis. Cumqiie monaclius prbpe eam esse, nec
ad ullimuin eos obcdientiaevinculo constriclos Tor- anliquam, sed novam, et anle viginti annos cons-
nacum redire coegit. Quod ubi civibus innotuil, il- Iruclam fuisse dixisset, abbns prolinus subjunxit,
lico quasi posl tenebras solem cernerent redeunlem « Vere, frnter, plusquam trecenii anni sunt ex quo
exsultant, el procul ab urbe eis occurrere praepa- nbbntin Snncli Mariini Tornacensis fadta est; nam
rant.Coniigitautem eos redirein Exallalioncsanctae in ecclesia noslra adbuc scfvantiif privilegia sancti
crucis (an. 1095), quando celebrem illam proces- Mnrtini Tornacensis.quoemoiiachi cjusWandalortim
sionem per circuitum urbis superius diximus insli- persecutionerh fugientes ad nos aUuleriinf, et ibi
lutain a Rabodo episcopo pro-ignea pestileutia. Ca- reliquertint. Ego ipse Vefo mtilloties quscsivi ubi-
nonici itaquequi jam tirbe cum sanctorum pigno- nam icrrarum sit ecclesia Sancii Mnrtini Tornacen-
ribus egressi fuerant, ut eos reverti audierunt, cum sis, sed haclenus scire nequivi. i Tunc monacho
lola processione fereLX milliiimhoniinnm eisobviam abbalem sciscilante unde esset, abbatem de Ferrariis
pergtint, et cum gaudio ad S. Marlini ecclesiam eos **se esse respondit. Bogalus verb mulium nt Torna-
reducunt. cum veniret, non sibi vacnre respondit.'Monachus
40. Exinde ccepit. Ecclesia noslrn paulatim cum redienscum hoc nobis retulisset, illico rursus cum
Dei adjuiorio crescere ei mnltiplicari usque in pra- alio liiterarum perito Corlnriacum sciscitandi ple-
senlem diem. Tunc. primum cives Tornacenses cev- nius gralia remillitur; sedabbas qui jamdiscesserat,
tiores facii de eorum sinbiliiate, praelaliim episco- non invciiilur. Magnus nobis dolor, magna quaestio
pum adeunt, terrarum antiquarum S. Martini, quae exorilur ubi sit Ferrariensis Ecclesia; quaerimus,
quondam desiructo ccenobio in manu episcopi deve* sed discerc nequivimus.
nerant, et de manu episcopi in beneficio lenebant, 42. Post dnos annos genernle concilium a papa
menlionem faciunt, iitque eas S. Martino redderct Calixlo Bemis indicitnr, qui papn frater crat Cle-
unaniiniter deposcunt. Ea lempeslate Balduinus mentiae comilissac, qni prius fuit Viennensis archi-
ille arivocalus Tornacensis, cujus superius menlio- episcopus, et vocabalur Guirio. Ibi spes ftliquid nti-
nem feci, jam saeculo reniintiaverai, el in ccenobio diendi nnbis fenasciliir, negotii hnjus indagaiio
Beccensi, quod in Nortliniannia siitim est, sub venc- niilii imponitur, cum necdum, sicut ptito, esscm
rabili abbale domno Anselmo posimodum archiepi-
r diacontls. Toln die circumeo ecelesinm Sanclac
scopo Canluariensi, monachus faclus fuerat. Ra- Mariac, et in tnnlo conventu oppressus, cuicUnque
dulfus vero germanns ejus miles slrenuissimus ei monncho obvio ubi sil Ferrnrins reqnirOj «t pef
in advocalione successil terrasque Sancll Mariiiii tridumn nibil proficio. Intcrdum deficio, sed vires
cum advocatione in benelicio de manu episcopi su- reddil mibi ille versiculus :
scepit. Hunc ilaqne Radulfum episcopus secrete . . . . Lnbof omnin vincit
convocans, suasoriis verbis ad cleemosynam accen- Improbus
dere ceepit, et ad ultimum ul easdcm terras mona- (VIRGIL.Georg. i, 145, 146.)
chis iilis pauperibiis pro anima sua dimilteret, Tnndem in episcopatu Parisiensi Ferrnrias esse
rogavit; et, o incredibilis Spirilus sancli clemenlia! audio, Deo gratias clamo, per clcricos Parisienses
inflaminatum illico cor hominis cst, benigne at! abbatemFerrariensem agnosco, protinus illum adire
omnia respondil, et sine ulla dilntione lerras illas cupio, sed lurba impediente nequeo. Tandem diu
episcopo reddidil; episcopus vero eas privilegii (21) desideralam papa doiianle comedendi licentinm,
sui aucioritale Sancto Marlino liberas reddidit. abbati me conjttngo; verba quac monacbo Sancti
Sed quia praeler iiluri privilegium ntillum antiquse Marlini Tornacensis apud Corturiacum antc bien*
scriplurae habemus lestiinoitium, quod ecclesia ri nium dixernt recolo, facile eum rccordari gnudco;
nostra auliqiiitiis abbnlia fuerit, nisi solummodo quid in illis privilegiis quae apud se servari dixc-
quod cominelur in Vita snncli Eligii episcopi, qui rat continealiir sciscitor. Respondit Caroli regis
moricns evocato Balderedo Tornaccnsi abbale, prae- Francorum esse trivilegium.sigillo ejus confirma-
cepil ei ne ad suos Ttironis rediret, mintis confi- lum, et in eo scriptum esse qnod, pelentc Ingel-
denler eam confirmans abbatiam fuisse;' fueril i-anno comile de Caslellandum rex Carolus dedeiil
ergo neene, illud fidenler asserimus domnum Odo- Sanclo Martino Tornacensi, villain qusc vocatur
nem nihil in ea invenisse. Quid etiam mihi in ado- Supas (22) in pago Pnrisiensi, cum molendinis et
lescentia contigerit dicam. omnibus aquis, opporlunilalibus, apposilis in fine
41. Quidam ex monachis nostris Corturiactim ad leslibus, et die simul ac loco donntionis. Rogo illud
Clemenliam comitissam dircctus, inrenii ibi quem- mibi dnri privilegium, quoniam ipsi non erat profi-
dam abbalem qui ad eaiiidem venerai. A qua inter- ctium. Respondet se non gratis illutl daluruni. Pro-
(21) Privilcgii. Id privilegium rcferl D. .Egiriius (22) Supas Gall. Sitpprcs-sur-Loin [f. Sit;i(J, ii»
Diiquesne Prior S. Marlini Tornacensis in llistoria dioccsi Sciimiica.
ms. ejiisdcm coenobii.
71 HERMANNI S. MARTINl TORNAC. ABBATIS 72
millo ei centum solidos: diem mihi ponil, quo ad *\ teous jam agerelur opus, qno beata pignora in.
eum veninm, viam docet qua pergain. ut scilicet finibus Galliaevenerationi habereniur, el quodsaluti
primum Parisius, deindeCastclliindiim, inde Ferra- venerantium pluriinum patrocinrtretuf. Mdiqud di-
rias proficiscar. Torhacura gaudens redeo, audila vino inflammatus instinclu, riiira efga saiiclum ac-
refero; perjuniam defero, Parisius transiens Ferra^ census est devotioiie; deinrie mente pertraclans
Vias venio, abbati ntimmos ostemlo, privilegium cum quanta reverentia excolenriae essent reliquia;,
hiihi dari postulo; sed abbas sicul monachi ejus nec fas est eas sub modio lu:ere, Visuin est ci pef
mihi dixefuiil limens offendere militem qui villam hoc praeslantissinium honorem, atque polissimam
tenebat, rcspondil priviiegium illud se post conci- ficqiientalionein oblinere sl tali loco repoiicretiiuf,
lium invenire nequivisse. Acceplo lamen a me uno quo memoria alicujiissahcli hacienus ininime liabila
pretioso cingnlo ad villam ipsani.quaeSiipasdiciturj fuissci, sed soluniinorio pfo sui eximieiaie locus
et duobus milliaribUs aberalme duci fecitj ubi visis deinccps a populis ffeqiieniarciur. Igitur uno deme
moleiidinis et loci oppofiunitatibus lacrymas tene;e Nov omi in ecclesia beaiae Maria- rccondilo, altennn
nequivi: ingressusque ecclesiam, unum veiustissi- Tornaci delulil. Efat tuiic in iiiiroilu ejus.lem civi-
mum codicem jam pene dissolulum et pulrefactum lalis ari plagaiu meridiallam mons emlnciilissimii»
inveui; iu qud scfipluin vidi: Libei Saricli Mariiiii R silva operius, arbuslis pomiferis divcrsi generis
Tornacensis cwnobii. Egrediens cuidam seni et de- consilus, ubi sic segnis animus recreabatur, ac si
crepito ruslico obviavi.eiimque cujus esset illa villa partem amoenitalis paradisi sc occupasse gratulaie-
quaesivi. Respondil: « Joscelini militis, el aliorum tiir. ln hoc dicebatur antiquitus beatus M.irtimia
quorumdam. -> Cuiego : < Quaeso, iiiuuam, pater, corpofe consedisse, pViedifcatioriis gratii» Gallias
dic si aliquando eaih audisli alicujus sancli fuisse. > peflustrandOj mortuUmqiie ibi siisciiassP, ei iiniuniC-
< Scimus, inquit, omnes hanc Villamfuissecujusdara ris infirmis mulla saniialum beiiefiCia praestitisse,
abbalite quafedicilur Sancti Marlini de Tornaco.sed per quae non modicain lurbani geiiiilium ad culiuiu
hesciinus ubi sit; et niiramur quid faciaul inaledicti Domiuicum convcrlil. Ilufic ergo locum a beato
inonachi illius abbatiac, qui taleui villani uon repe- Martino prneelectum, el pef suam praesentiam sacra*
tuni. > Tum ego : < El quomodOj iuquam, paler, lum, Dei famulus Eligius expeiiilcligeuduni. In qud
audisli talem villam dalam tain ignolae ei longinquae dentem sancti reponeus, doiniiin illic baplismatis
abbatiae? > t Audivi; inquain . quemdam miiitem in honore ipsius aedificavit, quo ad laudes divinas
biijus regionisi cujus eral haec villa, in illaui pro- Sacramenlorum ininislris celebrantibus, populus Ded
vinciam cum aliis miliiibus solidarium abiisse, _ dignus possel confluei-e«et cliafismata divina per-
ibique vulneratum el desperaliim in abbalia illa cipere. Qui nequaquam oblilus sui desiderii desti-
riionachuin factum luisse, sed poslca sanatum re- nationem, habitalioiiCs moiiacborum ibidem con-
diisse, et villam, suam per regein Carolum eidem slruxit, Yerum progredieme lempore, et crescente
abbatiae Sancti Martini confirmasse. > Haec nudiens, paululum detotione fidelium erga ipshm locum^
sed nibil amplius facere valens, tristis reversussum; videns nonnullos aniinalos ad Uoc quod diu nientd
super hoc lamen gaudensquodaliquantiilum ceriior traclavefat, scilicel ad serviendtim Deo sub regularl
fui de abbatite noslrae antiquitate. Unde certissi- norina, atque coinmuni Vita vivere paralos, ne prae-
mum factum cerlissimum reddit quod alias me parata habitalio sine habilatoribus esset, collegit
legisse recolo. ibidem quamplures ex diversis gentlbus lam servos
45. Sanctus enim Aurioenus Roiboinagensiuni quain ingenuos, abbaiemque ad cujus nuium pen-
meiropolilanus, gesta B. Eligii. clare et Hdeliter dcrerit, eis praefecit. Vilae vero instiiuiionem lam
describens, inter caetera referl ipsura primilus au- districlam indidit, ul pene singularis fuerit vita
rificem fnissc in curia Lolharii, regis Francorum, eisdem monachis prae caeleris Galliae monasienis.
iilii Chilperici qui ecclesiain Beatai Mariae Torna- Tunc undique nobiles inibi convenire coeperuiil, ac
censis valde ampliavit, de quo postea dicemus,- 0 se in omnipotenlis Dei lamulaium iradenies pos-
ipsoque roganle expcnsasque praebente universas sessiones suas etiam baereditarias eidem loco dele-
tiimuhnr beaii Marlini Turonis ex auro ei lapidibus gaveruut. Ipse quoque Eligius amplioribus praediis
preliosis coniposuisse : qua occasione aique oppor- locum illum dilavit, lerras, redditus sufliciemer dele-
tiinitate, nec sine Domini voluntatej ul postmodum gavil.el oinniaquae essenl monasterio necessaria, so-
claruit, faclum esl, ut duos dentes de maxilla san- lerlisatiscuraprovidii: ex quilmsnonmillade episco-
cli detraheret, sibique pro reliquiis retinerel. palibus reddilibus possederat, quaedam pretio compa-
Quando posl longum tempus septimo loco a beato raveratqiiaedamexniuiiereregiopercepefai.aliquaiiia
Eleutherio sorlitus est dignitalem calliedraE'episco- veroabaliispotentibusgratuila largitatedala suscepe-
palis Tornacensis Ecclesiae; ct paslorali cura regcn- rat. Regi iiamque Glodoveo, cujus iinperii lerlio an-
das suscepit plebes Tornacenses atque Novioma- no ponlificalem susceperal inlulam, et eunctis pri-
genses annoDomini 649, quas rexit per xvn annos, moribus ejusproanterioris fralerniiatis conjiinctione,
id esl usque ad nnnttm Dominicum 665, quo paucis quamciimeoin palatiosubpairesuo Dagoberloatque
diebus sacerdoiio administralo placuil Deo qui illi avoLoihario habuil iu lantum cbarus erat, ut quid-
snggesscral deiites^sancti a corporc sepaiarc, qua- quid ab eo posiulassel,- absqiiedilalipne impctrasiet;
73 DE RESTAURATIONE ABBATI/E S. MARTINi TORNAC. 74
quidquid vefo adipisci polerat cuncla prsedicto loco A conscribi, qiioruni unura ex propria impressione
tribuebat, quem novissime in finibus Galliae funda- sigilli daloris sigillalum Ecclesiae, cui traditiir pos-
veral, posl praeolara coenobia qnae per diversa loca sessio, delegatur; alterum vero non sigillatum
construxerai. Unde faclum est ul brevi elapso lem- Ecclesiae ubi sedes est episcopi, remanet. Ita scripta
pore res ibidem delegatae, usibus fralrum illic Deo illarum posscssionum quae antiquitus haec Ecclesia
servienlium per omiiia suflicerenl. Quarum posses- posseriit, eodem modo canonicis sanctae Mariae Ira-
sionumsiib hoc lempore Ecclesiaecollalaruni exstant diia fuisse liquido patet.
iiionunienta nsque in hodiernum diem, quacqucmodo 45. Nostriseliam temporibus bomines provcctio-
ad noiitiam nosirara pervenefint, hoc loco inserere ris netatis secus Scaldum circa Ilelcin et SanCtuin
digniim duximus. Genesium fuerunt, qui se ab antecessoribus suis
44. In ccclesia Beatae MariaeTornacensis quidam audisse dixerunt quod Ecclesia ista anliquitus infra
cahonicus, nomine Erbaldus, exslitit, qui oflicium lines meinoraios praeclaros redditus possederit;
thesaurarii in ea pluribus annis adlninislravit, sed ipsas veropossessiones delerniinantes dicebant,
quod
post aliqnanla annorum curricula lethali inlirmilale allaria villarum memoratarum, pfaia, nemora, ter-
depressus, ad Beati Marlini confugit auxiliuin. Cui ras arabiles, servos, ancillas, et caeteros redditus,
negrolanli dum quadam die assisleremiis, el de an- quos niiiic ibi tenet episcopus, canonici et milites
tiquiiaie hujus ecclesise miituo confabularemur, su de episcopo. Allaria quoque de Curtracd, et de
bito, arger ul erat, talcm sermonibiis nosiris res- Henniis monacbis discedentibns
dicens : « juris sui allodium
pnnsioiiem conseqiieniem inlulit, Vere,
elfecerunt, quia autem reslaiiraia esl ipsa ecclesia,
Fratrcs, bic locus abbalia diidum fuit,-quoniam ego
in vetiislissimis mcmbraitis infra ambilum ecclesiae ejiisaiiliquitaiis monimentn idcirCo non (lelegiinlnr,
Beat-.eMnriaerepositis aniiqiias possessiones el red- ne iiiler filios utriusque ecclesiae aliquod dissidiiuc
dilus biijiis ecclesia: descripios saepissimc lcgi, ubi vel contfoversin oriatur pro repetenriis possessioni-
eiiain servorum ejus atque ancillarum non ininiina bus. Quod vero babeantprivilegia ecclesiarum San-
cti de foro, beatiqtie Peiri de media urbe
niuliitudo, conlinebantur. > Quae vcrba vel scripta in Qiiiniini
quibiiscongregaiioiies Cliristo faniulautiiim olim
.inliquitali ecclesioetesiimoiiiiiin reddunt. Neminem el adhuc irreslaurat:» manent, posses-
lnanserunt,
tamen ex servis aul ancillis vel possessionibus no-
sionesque earum teneanl, plenissime fatenlur.
minalim indicavii, qiioiiiani qu;c posierilates vel 46. Sed et aliud lesliinoiiium ejus nntiquiiaiis,
familiachodiu ex cis cxistaul, vel quibus successori-
quod tisqne in praesens lempiis permnnot, nequnquam
iius in doiniiiiiim iiunc teneuiiuii) deveneriiit, pro- C silentio
legendum esse arbitror. Mos antiqnitus
pier diiiliirnam exhaeredalionem uon facile edicere institiiliis lunc lemporis servabalur in ecciesiis, nt
valuil. Cujus verba cmn canonicis Bcatae Mariaere- nomina fratruin circum adjacenlium ecclesiarum,
fcrimiis, et veritalem nobis pleuius sciscilamur quibus se mutuas orationes debere vel societatem
apcriri, respondenl nullum scriptiun possessionum pvomisisse noyerant, super sanctum altare scripta
nostrariim nominatin: lola bibliolbeca sua baberi, poiierenlur, qualenus sacerdos missam canlantibiis
seri priscis lemporibus evenire potuil, ul aliquae de- nominatim recilaret, cum ad illuin lociim vcnisset,
teriiiinalionesfinimn noslrorum ciini scriptis siiorum quo dicitnr : Memenlo, Domiue, fninulorum famu-
iiilermiscerenlui', quae jam veluslaie nimia deleta laruinqiie tuarum, qui nos pracesserunt cutn signo
iiiisqiiam appnrenl, scd et.si qua fuerunt, qiiandiu fidei, el dormiunl in somno pncis. Timc eiiim imus
iutegra maiisermil, Erbaldus, cujus cuslodiae inan- minislrorum allaris ei prnpinquan.s praesenlabal re-
cipaia erant, saepe legendo rcperire facile poluil, citanda. Hanc aiitein conjmictionis fraternilaiem
q-iod aliis uequaqiiam occurrit. Haec audientes, sed antiquos monachos ccenobii hujns cum mouachis
nihil proficere valentes dolemus ; firmissime lameu Sancti Armandi Helnonensis novimus habuissc.
tenemiis quod relalione paterna didicimiis, ul sci- scriptuin namque illud, in qud nomina fralrum
licet lempore perseculionis Norlhmannicae nonnulla Sancli Martiui cum nominibus fratrum ecclesiaruni
de supelleciili ecclesiae uosirae, el ppssessionibus linitimarum conlinebantur, usque ad hosira lem-
cuin denle beali MaVlini, in cujus veneralione fim- pora in eodemcoenobio Helnoiieusi permansit; quod
(jatum eral coenobiuni monachorum a beato Eligio, etiam quidam nostroruin manibus teiiuerunt el ocu-
iu canonicomm Beaiae Mariaedominium tuncdeve- lis inspexerunl. His ilaque lesiimoniis assump'.is,
nirenl, aut ad custodiendum suscipienles, autaliqua quaeaut scriptis aut successionibus cogiiovimiis, fi-
mi:tuaevicissiliidinis gralia juri suo mancipanles,; denter antiquitus hunc locuiti abbaliam fuisse con-
usque in boriicrmim eleniin dicm apud eos dens firmamus; neque lam pr*clara teslimonia superius
liaberi dicilur, et per verba subscripta dignoscilur. relala in vanunvusque prnesenteui diem conservata
Verba aulem Erbaldi vera luissenoii dubitamiis,qiiia fuissenl; quanquam proliteamur uon omnia notitiae
nios qui. in cbarlis scribendis hodie frequeiitatur, noslrae occurrisse. •
jam ab illis lempprihus inolevit; sicul enim de posv 47. Idem vero auctor noster beatus EligiuS;ut
sessionibiis et allariis quae hodie a principibus et in geslisejus legilur, simili modo in pago Medenan-
episcopis Ecclesiis danlur duo chirngrapha videmus lense municipii Tiiniacensis, quod vpcalur Sicli-
PATROL CLXXX. 3
 75 HERMANNI S. MARTINl TORNAC. ABBATIS 79
liium (25), tumulavit beatum Piaionem manyrem. A Prumiam, Treverim, Metim ferro et igni devasta-
ecclesiam jain a passione ejusdem marlyris consiru- vcrint. Qua lempestale Tornacus sedes episcopalis
ctam, juxta facullatem virium suarum, amplilicans erat, et per ccc anle transaclos anuos minus xvi
Dei se omnipoieniis comitante auxilio, ac oflicia ipsam dignilatein comprobaiur obtinuisse, quia ab
Domino famulanlium cleiicorum constiliiens, sicut anno Domini 484 sanctus Eleuiherius pontificalum
usque impraesenliarum cernimus.seri nos Sicliniensi- iUiiiSrexit, et anle paucis diebus prsefuit Theodorus,
biis augmentationes finium suorum monimentis tra- de quo nec prlhs, nec ordinalio, aut quinlum tem-
dere relinquenies.adnarraiidiim iriodumdesolationis poris praefuerit scilur : sed lantum quod spiculo di-
primilivae ecclesiaenostrae calamum leiuperemus. vino, id estictu lonilrui inleremptussit, memoratiir.
, 48. Percepta Tornacensis civilas cognitione fidei 50. Exstal et alia chronographia de bac infesia-
Domini nostri Jesu Christi a beato Pialone aimo lere lione Northmannica, proprie composita a quoriam
300 ab Incarnaiipne Domihi, cessante etiam perse- monacho Marceniensi, qui supradictae teslimonium
cutione atrocissima, quam Diocletianus in Oriente, dat, nomine lenus scribens Tornacum tunc depopu-
«tMaxiniianus Hcrculius in Occidente exercuerani, latura esse, et ad nihilum redactum fuisse, addens
sub qliaidem marlyr passus fuerat, fundalis quo- quod Emmo Tornaccnsis ponlifex a Northmannis
qrie ecclesiis Bealae Mariae Sanclique Mariini, atque B interfectus sit anno Domini 860 ante hanc devasta-
. iri deifica pace proficieniibus, tam interioribus quain tioncm xxi annis. In quo opere idcm digeslor tem-
exleribribus, cceperuni plebes Tofiiacenses crescere porum praeclaro siylo digefit bella ac--praeiia, quae
hbiriine, mulliplicari pfopagine, dilatari possessione, Norlbmanni ob insaliabilem sitim fundendi hiimanum
gloriari vanilale, jucundari prosperilate, epulari sanguinem habuerunl adversus Remeuses, Parisien-
delicate, propriisque deleclalioriibus frui per annos ses, Anrelianenses, atque Compendienscs virililer
sexcenlos niinus xix , idest usque ad annum Domini- decertando.
ctim 881. Qtiibus deliciis non lantuin fcliciter usi, 51. Ea tempestate inonachi Sancii Martini de ci-
quantum inleliciter decepti sunt; vitiisnamqiie con- vitale Tornaco dispersi, uhusquisque per loca oppor-
cupisceiitiae vefam religionem neglexerunl, Deum tuna, in quibus se commodiiis acturos , vel amplius
oflenderunt, ejusque iram incurreruiit, cum subito profuluros sperabant, et locuin proprium, <:l eives,
cisdem prosperitatis temporibus animositaieni du- quorum tulamine dudum profecli fueranl, divino
rissimaruiii genliuin Deus commovil, iram oflensio- auxilio roborati, beneficio ampiificati rcliqucfiiiil.
nis suae conlra populos divcrsarum gentium vindi- Unde quidam eorum cuin essent dispersi per am-
caluius; tuncqtte niultitudo Norlhmannorum pro- P plissima mundi spalia, bonis quouue qu;c ubi jue
pcrans truculenter.ut aniio DominicaeIncarnationis repeferiinl jiicundali, et consueiiuline locorum quam
455 Wandalos fecisse legimus temporibus sanctis- invcnerunl contenti, ut mulloriiin verba lesianlur,
simi Nicasii, Meroveo regnanie super Fraucos; sub- loca sua prius desiderabilia, riimc in planitiem dedu-
verlit munilioncs multarura urbiuni, gladioque et cta ulterius repetere neglexerunt, neqne laboi-em
igni interemptis ulrinsque sexus progenilofibus cum ipsas fuinas relevandi assuniere voluerunt, sed illis
filiis, ac per triginla fere annos Galliam depopulare iii Ipcisquo fugcranl praesenlemvitam lerininavenini,
iiisistens, Tornacensis quoque civiiatis intar caetera possessiones shas haeredifarias pro beneficiis acre-
iacinora sua deslruxerunt niuros, et aedilicia de- plis eisdcm locis perpetua dohaiione iradenles.
popiilati sunt, cives et populos desolati sunt, pos- NoiiniiIIa vCrd pro pehuria et incommbditale neces-
sessibnes ei supelleclilia uiiiversa ciiin ecclesiis sitatum suaruin acceplo prelio Vendiderunt. Quae-
finitimis, ac inbabilabilem peniius Veddiderunt.Quod dam vero luiore et defensore careiiles, in dominium
qualiter faclum sit mandare scriptis, notificare po- laicarum poteslatum transicrunt. Ari abbatiam vero
sieris decreviinuS, quaniuih ex scriplis chronogra- qn;cerat in episcopalu Parisiensi sita, in oppido
phoriim vel dictis modernorum colligere possumus. Ferrarias nominato, pars quaedinn eorum quibus
49. ln chronograpbia Sigeberti moiiachi Genibla- D devotio major in Deum, et mens sanior inerat di-
CenSis reperilur quod, Northiiianhi, adjunctis sibi verterunt, deferenies secum de supellectili Ecclesise
Dnnis, anno Domirii 881, Fraiiciam el Lolharingiairi suae pauca qux-riam, vel qu« utiliora sibi fore ar-
pervaganleSj Atrebati", Ainbianis, Corbeiairi, Came7 bilrati snnl, cuin qua specialiter fuisse chirographum
TacuinJ' Tarveiinam, fines Menapiorum Bracbaten- villa? Cujusriain illius regioiiis, qtine dicitur Supas,
sium, omnemque circa Scaldunl flumen terram, indiciis supra relalis rieprebendimus anno fere xx
Tornacum scilicet el ejus coufiuia, Gandavum, Cur- secundae rcslauralionis. Hnbebanl eiiiin in proximn
tracurri, abbaliam Saucti Amandi Helnoneusis in quasi in spalio diiaruin leugarum eamrieni villani
Cocdalo supra ripam Scaldi, sedem sibi poneiites amplis possessionibus dilalatam, redditus copiosos
primo anno episcopatus lleidilonis Tornacensium reddeiilem, ad quam idcirco divertermit, ut ex
episcopi, monasteria Sancti Wallarici et Richarii, ejiis redditibusoppprlunins suslentarentur, ipsisque
Leodium, Trajeclum, Tungris, Cbloniam, Buriuam ciislodiendis vigilantius insisterent, qualeniis usi-
cuni ailjacentibus castellis, Aquis oppidum ct Pala- bus suis valenlioTes existere possent. Quam qup-
tium, monasleria Stabulaus, Malmundarium. lndam, modp oossederint, quia superius diximus, hic reca-
(25) Sielinium vrilgo Seclin en Melanchois.
77 DE RESTAURATIONE ABBATI^ S. MARTINI TORNAC. , 73
pilulare superflmim diiximus. Congregalioni vero A diceniibus nobis Si'.Iinii relalum esse ad loca pas-
illi idcirco se sociaverunt, ut vola labioruin suorum, sionis sute; Carnotcnsibus c conirario aflirmanlibus
observanliam scilicet regulae,qua Deo et beato con- usqiie in praeseniem diem apuri se reservari. Ad
fessori cjus Mariiuo se noveranl devovisse, quia in quam litem sedandnm faleri nccessc esl quod a ma-
loco quo quidem poluerunt promillere, nequaquam joribus nostris accepimus, ut scilicct relato apud
valebant persolvere, sallem in alio loco regularium nos corpore, pars aliqua ibi credenda sit remansisse;.
praeceptorum inlegra observalione recompensarent. apud Sicliniurri enim detecta arca, qua corpus mar-
52. Quo lempore credimus facium fuisse ut deu- tyris servabatrir, anno DomtnicaeIncarnationis 1145
lem beali Marlini cum scripiis declaratis el quibus- populo deiiionsiratiis est (2i). De cujus corpore
dam uieiisilibus hujtis ecclesi;e iisurpnrenl canonici dentem snscipere riierneruiii monachi S. Martini
eccleshc B. Maria;; qtiaedam vero quae deferre non Tornacensis, deinde pristino loco restilutus magna
poiuerunt, sub lerra circa ambiium Ecclesiae abs- cum cuslodia servalur, gaudetque Ecclesia Siclinii
conderunt, sicut usque in praeseniem diem.dicitur. martyris praesentia se non esse desiilulam.
Uiide et ille thesaurus qui ad caput capellae B. Ma- 54. In populo Sicliniensi saeviebat pestiienlia illa
riae ostensus esl in somnis cuidam clerrco nominato ™qnae vulgo dicilur ignis [inferni,] adeo ut quosdam
Bernarrio, filio Vilalis, de quo supra diclum est, npn solum membris privawt, sed et vitam eis ah-
queinjriulti iiostrmn noveruni.de hac-ecclesia cre- ferret,-e qiiibus inulti ad beaii marlyris basilicam
riiiur fuisse. Vidit enira assistere srbi quamdam Siclinii consiitutnm iiianibiis alienis sunl delati. lliur
puellani facie decoram, crinilis crinibus comptam, ecclesia clamoribus turbaliir, Deique auxiliiini e<
CQitiposilisveslibus ornatam, et dieenlem : « Re- manyris siiUVagiimiab omnibus imploralur, ln fe-
spice fereira, cruces, lexius, phylacleria, aliaque relro autem, quo conservabantur beati martyris
ornamenia Ecclesiae, quae ad solem .defero. > Quae reliquiae,sculpiae erant x virgines cvangelicae, v vi-
omnia cum illediiitius.intuilus essel, adjecil puella delicet prttdenies el v fatuw (Matih. xxv, 2). Hae
et ait: < Vide ul neinini dicas haec libi fuisse os- itaque omnes alfcctum martyris u^iendentes, mise-
tensa, quoniam s'i dixeris et mandalura meum prae- rorum doloribus conriolentfis, el Domini volunlalem
lerjeris, infra xxx dies morieris. > Stalim illeevi- exsequenles, ita flijLant ut crederentur sensibiles,-
gilans, prae nimia cordis exhilaratione, quae viderat in quo faclo smnmaevirtutis potentia , et beali mar-
silentio legere neqnivii; sed pleiiissime enarrairS, tyris Piatonis claruit praesentia, qui sicut dum in
spcimdum veiba pnellucanie diem xxx obiit, ita ut corpore viveret, el populos ad fidem Cbrislianam
CIIIIIvespere santis doimitum irel; mane inventus C cohortaretur, non solum lacrymarum copiam, sed
esset mortuus. Sed quia thesaurum revelatum nec- propiium ad extfemum prb hisj fudil sanguinem.
diiin videinus, spmiiium cjus verum fuisse non con- . ila tunc aflectus magniludinem per subjectas de-
lirmamus; taraen per hoc quod.ad diem xxx non monstravit imagines. Ex oculis nainque prudentium
pervenit, falsum omnino non ftiisse quod soniiil, gutiae sangiiinis cmanabant, exoculisautemaliarum
clarel. Forte enim necdum venil lempus eum reve- lacrymae velut aquse fluebant. Post hoc autem mira-
landi, aut iiGcthimcui repositum est advenit. Fuerit culum divinum auxilium et raarlyris solatium inflrmi
ergo necne quod ei oslensum est, nos tamen fre- persentiunt, et qui mori putabantur, sanitati redo-
qiientj relalionc anlecessorum nostrorum didicimus naniur. His de praesentia corpons beati Pialonis,
copiosos thesauros circa ambilum ecclesiae repositos alque de anliquitate abbatiae nostrae dictis, ad ea .
baticri, loca quoque ubi conservantur, nostris lem- unde digressi sumus redeamus.
poribus quibusdam per somnium revelata sunt, e 55. Ciim crgo Dominus Rabodus Ecclesiae noslne
q-.iibusiina nialronarum existil, Hersendis noinine, lerras anliquas reddidissei, veniens ad capiluluin
quae duo ioca nobis designavit, dicens demonstralum consuluit abbati Odoni caelerisque frairibus ne sibi-
sibi fuisse iit uno puleiim baberi, atque in allero melipsis ullcrius crederent, nec quaecunque in Vitis
ihesaurum cOnservari. Puteum qiiacsivinius in loco D Palrum legebam prolinus facere vellenl, sed potius
designaio, et invenimus niniium perspicuam aquain aliquod coenobiuin cligerent, cujus consuetuoines
habentem, in quo eliam reperimus vasa quadam ser>arent. Placei coiisilinm episcopi. Eligilui coeim-
serea usibus Ecclesiae satis congrua , locum vero biuui Aqiiicineiise quod xv annis anle noslrum fuit
thesauri in proximo versus occidentalem plagam consiriictuin, quodque solum tunc lemporis in pro-
dt-signalo nondum cflbdimus, ideoqtie si aliquid ve- vincia nostra rcligionem et consueludines servabat
rilatis in eo continealur, ignoramus. Cluuiacensis cosnobii. Domnus iuque Odo abbas,
53. ln pmefata persecutione bcatus Pialus Sicli- Abbalem Aquicinensein Haimericuin expetit, .et quia
niensis asportaliis esl Cnrnotum, ubi priusqiiam Tor- lam se qiiam omnes suos monachos ejus esse reco-
naciim veniret Cbrisli homen pra-dicaverat; sed illis gnoscebai, ulpoie ab eo facios et benedicios, ut
pr.cdicationem ejus non recipienlibus, Tornacum pe- eiiam qiialiter vivere debeanl edoceat exoral. An-
tiit, ihique GdeinDomini noslri defendit. De cujus cor- nuil religiosus abbas, staiimque de suis monacliis
pore usquead nosira tempora litigatio grandis exslat in ccenobio nostro priores inslituens, ac de nostris

(24^ denwnstratus est. Per Simonem episcopmnTornac.

79 HERMANNIS. MARTINl TORNAC. ABBATIS 80
Aquiciiium secum docens libenter nobis collaborat, ,A angelicam illam saluiaiionem (25), quae in terris
et lam ipse quam fratres ejus efficiiinlur nobis in principiiim mihi laetitiae exslilit, singiilis diebus
consilio ut palres, in auxilio ut fralres, in faimilatu mihi sexagies replicat; et vigies quidem prosliata ,
ut servi. Unde prae, caeieris provincialibus ccenobii vigics genibus flexis, Vigies autem stando aut in
maj.orem semper familiarilatem erga Aquicinenses ecclesia aul in cubiculo suo, aut in aliquo secreio
habuimus, iia ut communia sint omnia nostra, tam loco « Ave , Maria , graliq plena , Dominus tecum ,
inlrinsecus quam exlrinsecus, et quidquid agimus benedicla tu.in miilieribus, et beneriictus frucliis
pro fralribus, noslris vivis vel defunclis, hoc pro veniris lui (Luc. i, 28), mibi cominemorat. > Cum
illisnos agere concesserimus, idem rc.ciproca vicis- vero illae sanctae, instaulins multa replicantes, sese
siludine ab eis accipiamus. viudicari imporlune exigereiu, landein sancta Virgo
. 56. Cceperunl interea sicculo renuntianies quam- sic cis respondil: « Rogo ut mihi ad praesens de hac
sexus ad nosirairi con- ultione inducias. delis, et ego prcmitto vobis quod ve-
plures utriusque ecclesiam
versidnis gratia venire, nobisquede suis facullalibiis niet tempus qttando de eo vobis jusiitiam faciam, et
contra dominum Adam nihil delinquam. >Hocego in
tradere.Pfimaergo, quanlum mihi videlur, ad con-
versiohem venil lda illa nobilis malrona, cujus su- pueritia mea audiens falsum esse credidi, posle,a vero
R verum esse poluisse non nimium dubiiavi. Siquidem
perius memoriam feci, quae fueral conjux Faslradi
duodeciinuiii fere Conversionis
advocali, qui magnopere restaurationem Ecclesiae abbas liosterOdoposl
suai anniiin ari episcopatiim Cainerncensis urbis luissei
npslrae videre desideravil, sed morle praevenuis vi-
dere nequivit. Haecnobis uilercaeiera unam domum promotus, sanguinei ejusdcm Tbeoderici conlrislali,
de conjuge sua prolem ion haberet, consangui-
inurbe, ei molendiniim inferius supra Mairam do- quod
navit, quae usque in praesentem diein lenemus; et nilalislinea quarta eospropiiu.iios esse coram eoilcm <
cum nobilissima, nunquam lamen inler alins san- cpiscopo accusaverunt, el die statiita jurejuraiido
ctiinpniales nisi ultiinaeancillaeoflicium lenere voluit. confirmaverunt, sicque ecclesiastico judicio, cum
Haecfuit germana .nobilis iliius principis Tbeoderici jam plusquam xx annis simul mnnsisstnl, conjugiuiu
rie Avesniis, qui eoriem lemporc in propria terra illud dissolvi fecerunt. Vix aulcm iliniiiLus anniis
sua ccenobium Lesciense a fundamenlis conslrnxii, transierat, el ecce pra:falus Tbeodericus in silvam
vcnatuin perge.ns ab lsaac de Berlenmonte insiriiis
omiiibusqiie ollicinis peractis -monachos ibi posuit, circunivenius pccidilur, el ad ccenobium Lesciense
ct unde vicluin. et veslitum haberent abundanter
quod aedificaverat relatus, in capitulo anie sedem
:
providit cnjus quandp mentio incidit, el alius re-
abbatis sepelilur. Tuncque vulgaium est verum esse
ferendi locus non erit, quiddain de eo dicam unde G
cuilibet et imitari volenli utilitas poluissequod soliiarius se audisse dixerat. sanciam
legenii possil Mariam promitlenlem qma eas vindicarel, etconlra
cpnferri. Hic ilaque Tbeoriericus vir nobilis et ma- Adani jam ab eo separatam nibil delinqiie-
. dominam,
gnas polenliae, dum contra comitem Moniensem ret. Eariem domina , a marito suo riisjuncta,
belluin die verp
Balduinum frequenter gererel, quadam coniimio relicta saeculnri pompa ad coeuobium prae-
r.ongregata non modica militia, lerram ejus violert-
falum, quod cum viro suo conslruxerat, abiit, ncc
ler inlravit, multamqiie praedam exinde abducens, tamen ex toto proprielaleni dimisit, sed aedificaia
inier.caetera qnae ibi gessii etiam dno monasteria juxta ecclesiam sibi domo lapidea, nolens gravare
saiicliiiionialiiiiii, Sanctae scilicet 'Waldet rudis Mon- Ecclesiam , de reddilibus suisusque ad finem vixil,
lensis, et Sanclae Aldegundis Malbodiensis, concre- monachis quae necessaria erant tri-
frequeiiterque
mavit, pro eo quod ibidem mililes sibi resisiehtes buit, el quod relulimus verum fuisse multis narravit.
comes posuerat. In laniiim vero id diflamalum est, ul eliam Gosceu-
57. Eremita quiriam in proxima silva, quae Bro- giniis Jilius dominaeAdaeprimae sanctimonialis nos-
cherola vocatur, commanens solilarius, vidit, sicut trae, qui avunculo suo praefaio Theoderico succes-
ipse referebat, nou dormiendo, sed vigilando, media sit, easdem salutationes bealae Mariae quotidie
die sanctam Dei genitricem Mariam, in coelo instar replicaret, mililibusque suis eas dieere suadeiot.
reginae praecelso tlirono residentem, illasque duas Quamobrem et ipse Jicet multa mala fecerit, lameu
praenomiuatas sahctas pedibus ejus se prosternentes, bono fine viiam lerminavit; nam sentiens se valida
et de Thcodefico Avesniehsi, qui ecclesias earum aegritudine laborare, in eodem ccenobio inonaclius
combusserat ultioriem postulantes. Cumque vehe- factus, sicque defunclus, juxla avunculum suum in
menter conqiierentes acrius justiliam expeterent, cnpitulo est sepultus. Qui quoniain de Agnete con-
sancta Virgo sic eis respondebat: « Parcite, quaeso, juge sua, liiia Anselmi de Ribotmont, prolem non
mibique noliie esse molestae, quia nolo ad praesensi habuil, Galternm oplimum juvenem, germani sui
eum gravare ; uxor enim ejus domina Ada quoddanii Faslradi filium, successorem sibi iii vita sua consli-
servitium mibi facit, quo me sibi sic familiaremi luil. Praefata vero Agnes uxor ejus, dominain Adam
astringit, ut nec ipsi, nec marilo ejus pati possimi imitata, relicta saeculart pompa ad idem coeiiobiiim
aliquid inferri gravaminis. Cumque illae sanctae: abiit, el de reddiiibus suis vivens, calices aureos,
requirereni, quod esset illud serviiium, respondebatt el candelabra, mu|taque alia prcliosa ornaiiienia
(25) Salulationem. Nola Rosarium B. Virginis, vulgo Chapelet, tunc usiialuni.
 81 DE RESTAURATIONE ABBATUE S. MARTINl TORNAC. 82
Ecclesia; illi fccil componi. Fastrndus nutem isie, A , ad Laotiense ccenobium delalus, et cum prioribus
quem nunc nomiiiavi pairem Walteri, filius fuit; suis sepultns, magno totius provinciae moerore, quia
illius Idae primae saiictimonialis nostrae, qui eliami pater pauperum cl Ecclesiarinn ab omnibus vocari
Fastradus, cum advocaius Tomacensis. pluribus; solcbat. Sed de his isla sufliciani. Nunc vero ad
annis fuissel, aegritudine correplus in nostro cceno- duos illos milites, Wallerum et Radulfum, quorum
bio monacbus est faclus, sicque defunctus : cujus longe superius menlionem feci, veniendum est, bre*
uxor Richeldis imilata praefatam Idam, marili sui viterque osiendeiidum quam, verum fueril illud
mairem, reliclo sseculo, apud nos sanctimonialem somnium, quo in ecclesia Sancli Martini slare et
babiluui suscepit, el, cum fuisset nobilissinia et di- parieies illius renovare visi sunt.
lissima, per XX lamea annos nihil omnino super- 58. Waltcrus isle, ut praedixi, vocabatur filius
biae inter alias ostendit, sicque humiliier ricgens Iliiberli, eraique unus de potenlioribus Tornacensis
boiio fine quievit. Gualterus vero ejus filius viriens provinciae oplimatibus. Hic cum uxore sua ad con-
patrem suum et malrem apud nos sepultos esse, pro versioneni veniens, dedit nobis molendinum illud
animabus eorum el sua dedit nobis iiiiuni molendi- supcr Mairam fluvioluin, ubi tola annona molitur,
niini supra Ries fluviolnm, et quandiu vixil, quasi de qua fit panis qui in coenobio comedilur; ler.ebnt
pater Ecclesiae noslrae ubique fuil : diixil autem N ' etiam quamdam lerram in nemore de Pevela
jnxta
conjiigcni Idam filiam Everardi caslellani Tornacen- Templovium, quam nobis dare volebat, sed non
sis, ex qua plures filios et filias genuit, omnesqiie poterai, quia eam in beneficio tenebat de Roberto
antecessores suos poteutia et opibus superavil. Fuit jiniiorc tum temporis Flandrensi comile. Comes
eniui primo advocaius Tornacensis, deinde 'succe- etiiin lantani lerrani quoe de beneficio, vel feorio suo
dens patruo suo tenuit casirum Avesuiense, lotam- erat, gratis concedere Ecclesiae nolebat. Cuni ergo
qne pene regionem illam, quae dicitur Bracbantus. ul boc comes concederel laborarelur, forte Radulfus
Volens autcm pacifice vivere, et poenilens multorum ille miles praenominalns unum equum magni preiii
quae commiserat scelerum , leniansque mitigare habebal, pro quo comes ille XL marcas riare vole-
bella quae inler Monlenses comiies, et principes bal. Rogavit ergo comilem idem Raduifus ut equum
Avesnienses muliis annis duraverant, sororem Bal- illum acciperet, et terrani illam- pro aiiima sua iu
duini comitis Monlensis filio suo Theoderico, adol- eleemosynam Sanclo Martino daret. Cons.ensil co-
escenii milili, conjugio sociavit, sicque lotam pro- mes, et privilegii sui auclorilate eamdem lerram
vinciam pacificavil. Sed inimicus generis humani ccenobio nostro confirmavit; sicque mplendiuum
nou diulius pacem illam loleravil; Theodericus enim P prxfatum cum eadem terra plusquam mille libras
(
ille adolescens nolens esse contentus paternis opi- nobis postea reddidit. Jam vero factus monachus
bus, sed ubique discurrens velulequus indomitus, qualiler sc habueril, nullus facile explicabil, cum
liou modo de proximis, verum eliam de longinqiiis iiullo oplimalum regionis fuerit inferior, oninibus
regionibus, rie lerra scilicet ducis Lovaniensis, epis- rusiicis se viliorem exhibuil. Ipse aquam ad coquir
copi Leodiensis frequenler praedas et capiivos nam deferre, scutellas et ollas abluere, farinam
rcepit adducere, donec quadam dic fieqiieiilibns cribrare, clibanum succendere, equoruin stabuh
elaius vicloriis cum centum militibus lougius pro- mundare, fimuni deferre, cernenlibus, et prae arir
grediens redire non poluil, sed a pedilibus undique miralioiie ploraniibus militibus ct cognatis suis,
irruentibus oecisus, et cum magno periculo ad nnnquam ei nbuit, mullosque exemplo suo conver-
Laetiense coenobium super equos relatus, oniiiibus lit. Ipse ecclesiam novam rie donationibus fideiium
amicis suis luagnurii luctum iniulit. Tunc pater incepil, el Deo favente, sicut hodie videtur, centum
niinio moerore perculsus, limensque diversos for- inonacbis sufficientein consummavit.
tunae casus, alteri filio suo Nicolao castrum Aves- .59. At vero Rndulfus duos gerinanos militcs in
niense et Bracbanlum in vita sua donavit, eique urbe habebai, quoriini major Theibertus, alter vo-
caslelluin quori dicitur Walecurlis superaddidit. D E cabatur Tbeodericus monetarius : Tctbertus prae-
Tertio vero filio advocalionem Tornacensem tradi- posilus Rabodi episcopi erat, et fidelem se ei sicut
dit. Quarloeliain clerico Jacto Evcrardo duos archi- doinino suo exhibebat. Unde Faslradus advocalus
diaconalus, Cameracensem scilicet el Tornacensein, contra eum iralus, quoniam pauperes rusticos epi-
necnou praeposituram Nivellensero, aliosque multos scopi tibique defendebat et tiiebatur, primum dolose
honores ecclesiaslicns acquisivit, el quatuor filias ei se familiarem fecit, filiumque ejus in baptismo
divitibns inaritis dcdit. lpseque, sicut mihi inulto- suscipicns compater ei fuit, scd post paucos dies
lies dixit, libenicr monachus faclus fuisset, si con- iiiliil mali suspicantem, venatuque lepores inse-
jngis suaeliceniiam habere poiuisset. Praesenti vero queiitem prosecutus, eumque utpote compalrein
auno post feslum Omnium Sanctprum, dum apud suuiii dolosfi osculalus, prolinus in fesfo sancti Bar-
Monlense castrum in aula comiiis Bnlduini contra ibolomaei aposloli iiicaulum occidil, et de provin-
eum pro Trellum casteilo, quod ei comes auferpe cia stalim fugiens ad aviiiicuJum suum Theoriericum
volebai, placitarel, subitanea ira percussus loquelaui Avcsniensein seeessit, et cum eo fere per trien-
perdidil, oeindea eomiiissa in lectocomitis positus, iiium mansil. Tuncque advocationein ejus dom-
«cqucnii noclc dcfunclus est. Indeqtie a filiis suis nus Rabodus cpiscopus Radulfo roiliti Noviomeusi
 85 HERMANNIS. MARTINI TORNAC. ABBATIS. 84
dedit. Fastiadumqiie omiiino pro scelere exliaereda- A prolinus rcspondens : «In nomine Doinini, inqmi,
vit. Qnidain dixeruiit hoc.Dei voluniaie accidisse, noiine merilo possum conlrislari, cum vos sciam
qnoniam Radulfus ille novus advocaltts terras San- Iioriie pro me in inferno demersum esse ? Nonne
cti Manini, quns tenebm, pelente episcnpo, sicut atidistis qnod qui praebendas emunt, vel vendunl,
supra dictum est, facile reddidit, quas, ut Faslradus excommunicati sunl ? Cerle videte quid de anima
poslea mcltolies asseruit, si lunc lenuissei, nullo vcstra faciaiis; nam me sciatis citius de hac provincia
modo reddidisset. Sed cum jam in ultionem bujus egressurum quam de ea comesturum. > Admiratiis
sceleris duo milites Fasiradi occisi luissenl, apparuil super his paler :« Fili, iiiquit.ne amplius super bc-o
idem Teibertus cuidam religioso civi Tornacensi, contristeris, quia leslor Deum le nunquam eam am-
iiomiue Ramero, non dormienli, seri vigilanti. plius habiliirum. > Dixit, statimque episcopo re-
Cumque ille niinis perterrilus an ipse essel doiniinis mandavit ul de praebenda sua faceret quod vellet
Tetbertus, el quomodo se haberel inquirerel, ipsiim qiioniam filius siius eam habere nollel.
se esse respondit, et ne limeret admonuil, ac deiude 61. Eodem anno RadulfuSfebre validissima usque
subjunxit: «In tormentis quidem suiu pro peccatis arimoriem pcne correplus, ubi Deo volenle convaluit,
meis, et maxime pro eo quod post obilum coii- quenidam monachum, nomine Wallcrnin, conjugis
jugis meae coiicubinam bnbui ; sed misericordiam suae gerinanum viruni prudentissimum secrele adiit,
liabebo, quia injiisie occisus suni pro fidelilate domi- ct de salnte animae suaeconsulere his verbis cospit:
ni inei episcopi, ct sancius quoque Barlholomaeus, < Cum fidem Deo debeaiis sicut monachus, et mihi
in cujus feslo interfectiis siim adjuior mibi esl, pro sicul sororis luae marilo, per enmdein fidem quam
eo quod euni iu hora mortis ineae invocavi. Rogo Dco el mihi debelis, vos obtestor ut mihi quomodo
ergo te ul ad fraircs meos, el lilios pergas , uique salvus finm consulatis; ntiper enim aegrotans, et
pro anima mea necem meatn Fastrado inriulgeant, mori limens, consilium a canonicis Sanctae Mariae
nec me ulterius ulcisci quaerant ex parte mca depre- quacsivi, et iIII mihi consulnerunt, ul vcraciter con-
ceris, quoniam si hoc fecerint, mulluni animae me.e fiierer peccala mea, corpus Domini acciperem, oleo
ad salutem promeiendam proderit. > Respondente sancto ungerer, el salVum me fuiurum securns
vero Kainero se qurdein mandaia ejus eis diclurum, essem. Feci quod consiiluerunt: sed ubi convalui,
sed illos sibi minime credituros, delunctus protiniis liirsns me peccalis senlio ohligalinn, et boc mihi
et inler signa, otiaeunicuique diceret iiijunxil, sic- non videiur vera esse confessio, quando infirnior
que disparuil. Ille vero ad germanos defuncti ct peccata cdnfileri, quando convalcsco peccaiis nerum
iilios venieiis, mandata ejus eis aperuit, signa sub- n sorriidari. Unde precor propier Deum ul mihi quid
jnnxit, sicque eos ad eoncordiam faciliores reddidit. agere debeam consiilatis. > Et respondii monnchus:
Unde post aliqtiot annos Fastradus nudis pedibus «Et quid vobis proderil coiisilinm ineuni nudire,
cum amicis suis, pedibus eorum provolutus, et ami- cum illnd nolilis fncere? — Consilium, inqiiit miles,
citiam eorum, et haerediiaiem suam ab cpiscopo dicile,et si illud non feccro. non vobis impiitabitur. >
recepit. Pro confirmatione vero amiciiiaefiliam suani Tunc monacbus: «In veritale, inqnit, dico vobis
Sarram Gosceguino filio Theodefici monetarii (26) quod quandiu in saecnlo vixcrilis sicut bacteims vi-
(jui fueral germnnus Teiberli, cbnjugio tociavii. xislis, non video quoniorio salvari po^silis, sed si
Viginii eiiam lihras iiiiminoruin, quas ab ee pro revera salvus esse vnltis, saeciihim relinqniie; et
concordia acceperunl fratrcsoccisi, prolinus Sanclo nionaslicnm vitam assumite. — El qnombdo, inqiiit
Martino rierierunt. miles, hoc fnciam sine licemia sororis veslrae con-
60; Post haec Radulfus Tetberti germanus, puel- jugis nieae?» Tum monachus: « Cum Domtniis, in-
lam quamdam conjugcin accepit Mainsendem, dc quit, in Evangelio dicat: 4>iqtiis venit ad me, et non
militibus provinciaegenilam, filiam scilicct llermanni odil palrem, el tnntrem, et ttxorem, et filios propler
pra-pdsili Sancli Amandi Helnoneusis, genuiique ex nomen meum, non potesl meus esse disciputtts
ca ires filios, Tbeoriericuin scilicet, Walterum, et D (Lttc. xiv, 26), > niiiiquam consulam vobis ul pro
Hermannum, quorum primiun Theoriericum quin- sorore mea animam vesiram perdalis : licenliam
qiiehnem lilteris doeendnm tradidil,-:t in ecclesia lanlum ab ea quaeflie, quam si illa nolueril dare,
S. Mariae praebendani unam ei dari suadenlibus consulo ut ea rclicla, parteque subslnnli* veslrae ei
canonicis ab ep:scopo Rabodo peliit et impetravit, diroissa, ad Deuin fugialis. > His andilis, roiles gra-
proniissis ei propler eam xxx marcis argenli. Quod tiasei agens, domum revertilnr, ingressnsque cubi-
ubi puero a canonicis coiigralulantibiis iu schola culum et lectulo residcns amarissime Here incipit.
niinciatum est, ille vcspere facto domum reversus Mainsendis superveniens eumque sic flentein videns,
ccenare nobiit, sed tristis ad mensnm sedii; pater quid novi acciderit unde se ita cruciaret inquiril.
vero pu.ans eum pro inore puerorum fuisse verbera- Vult ille celare, sed, illa nimis instante. omnia quae
lum n magislro, finita cceria duxit eum a parle et germanus ejus domnus Guallerus, Sancti Amandi
quid haberet curve trisiis esset quaesivit. Cui puer monachus et praeposilus, dixerat revolvit. Tnm illa:

' (26) Monetarii. Eo quotl praesidebal monelaj, qttam Philippus. Aug. in orbe Tornac. instilueral. Ita
Coinueiuditiet, Tornac.
83 DE RESTAURATIONE ABBATLE S. MARTINI TORNAC. 86
<Et quare propler haec sic vos cruciaiis? — Quia, A pienni ad ecclesiam S. Martini pergit, et exspectat
iuquit, nisi propter le dimitterem, monachus revcra donec iiiissa cantala fuit; puer vero ea ignoranle se
qiiantocius fierem. >vProlinusilla subjungens : « Pro- clericis illts coiijuuxil, et cum eis remansit. Finila
pier me, inquit, bene agere non dimitlatis, quia missa mulier filium suum inter vicinns requtrit; cre-
sicnt vos de anima vestra liinelis, sic et ego de dens vero euin cum pueris ludere, doinum reverli-
mea.et quacunque die saeciilum reliquerilis, ego tur. Parato prandio puer qineritur : mater dicit se-
simililer relinquam, et in praesenti.si vuliis, licen- cum abiisse ad S. Marlinum. Nullus conversionis
liam vobis do, e.lme casle victuram promitto. >Tunc ejus suspicionem babebal; finilo prandio iniles
miles : < El quid,. inqnit, faciemus de iribns filiis equum conscendit, ad domum germani sui Theo-
rostris? — Non in manu diaboli, ail mulier, relin- derici veniens, tam ibi quam et in caeleris domibus
quamus, sed polius nobiscum eos Deo praesenleiniis, propinqiiorum suorum filium sniim quaeril; nul-
diviics enim sumus, et quocunque voluerimus li- lum sigmini de eo audit. lnde ad S. Marliuum per-
benier cuni eis suscipiemur. > Exhilaralus super his gil, abbaiem Aquicinenscm Haimericura cum abbale
verbis Radulfus:« El ubi.inquit, tibi videtnr ut Odone invenil, puerumque coram eis sedentem, e't
coiiipeteiiler cum eis habilum religionis accipia- " eos aiidientem conspicit. Militera abbales secum
inus? > TIIIICtemporis magister Odo scholam Tor- sedere faciuui, et de mandatis Dei libenler audien-
nacenscni regebal, nullaque conversionis ejus mentio tem instriiunt. Vespere propinquanie miles abeundi
exsiiierai. Quamobrem mulier quo diverteret ne- licentiam ab abbalibns pelil ct accipit; filioque suo
scicns : < Ad Sanctum Amanilum, inquit, mihi vide- ut secum domuin redeat praecipit. Tunc primum
lur quod competenler ire possumus, quoniain et puer voliintaiem siiani aperiens : < Vos, inquil, si
pater meus inde fuil praepositus, et fraler meus ei vultis, domum redite, maireinque meam, et fratres
succcssit; sed elego inde nala s?uni,ibique nutrita.> meos salutate, et ut pro ine orent eis dicile.; ego
Concedit Radulfus, statimque legaio direclo, prae- enim nunqunm amplius domum vestram ingrediar,
fatum domnum Walterum monaclium mandat, qnae sed hic cum pauperibus islis remanebo, nec pairem,
dicta smit enarral;el sanclo Amando per manum aut matrem me habere cognosco nisi Deum et S.
cjus unum molendinum prope Tornacum super Mar- Martinum. > Tuuc paier ariinirans, ei eum ludendo
vis fluviolum sittnn donal. lnde conjtigem suam hoc dicere creriens: « Veni, inquil, quoniam non
arivocans: < Qui beue, inquit, vult agere non riebel haberes hic quod .hac nocte comederes, vel lecttim
diflerre, quoniam callidus diabolus semper quserit in quo jaceres. > Etpuer: «Etsi non habent, inqiiii,
occasiones, quibus servos Dei a bono proposito quod manducent, ego urbeni circuieiis eleemosynas
possil impedire. Unde milii videtur ul crastina die petitas eis afferam, uocte vero super nudam humum
sine dilalione saeculum relinquamus. > Tuuc illa : quiescam. > Ririenle patre, et hajc puerilia fore di-
< Hoc, inquit, domine, non tam cito polest fieri; quid- cenle, puerumque violenicr reducere volenle, lan-
riam enim secreti necdum dixeram vobis, quoniam dem abbas Haimericus vir prurienlissimus : < Do-
jam menses duo sunt ex quo ine concepisse sensi, mine, inquit, Radulfe, si mihi credideris, puero
et iiiique ralionabile non esset ut praegnans de src- modo nullam violenliam inferetis; dimittile ciini
iiilo exirem : praeparemus ergo inlerim omnia ne- nobis; suflicienter enim una nocte providebimus
cessaria, qiiaieniis, poslquam peperero, stalim re- quae necessaria ei fiierinl: et si quidem ex Deo isla
nunliemtis mundo. Verumtamen quoniam jam licen- volunlas vcuil, crastino apparebit; si vero ex in-
tiam dedi vobis, licet nullus post Deum lestis fanlia, non cogalis euin, quia sponte domiim re-
iiiierfuerit, expedit utiquc nt jam uihil mariialis, vertetur. > His audilis, milcs acquievii, domtimque
vel conjngalis operis inviceiii faciamus, seri conti- reversus, conjugi suae haec retulil. Protinus illa
iicnler deinceps vivamus.) Post haec, sicul ipsi mul- genibus flexis, inamis et oculos ad ccelura levaiis :
tolics mihi retulerunl, anno integro ct dimidio in « Gratias, inquil, ago Den, qnia primogenilum filium
viia sneculari manserunt, in uno lecto indivisi ja- D nieiiin scrvilio suo mancipavit. Videtur ergo, mi
cueruni, nec lamen aliquid cnrnale gesserunt, non dominc, quod Deus vqlt quod ecclesiolam illamex
sua forlitudine, sed Christi gratia eos protegeute. facultate noslra icdificeniiis; et boc signum divinae
Eral aiitem Mainsendisjuvenilis aelatis, ila ut quando volunlatis bnbebimus, si puer in iuceplo persevera-
saeculum reliipiit, nonuisi viginti qualuor amios vcrii, ttinc certi siriius veriim esse quod dixi; si vero
liaberei. Nasciiur ergo eis qiiartns filius, et in ba- redierit, tunc alitid vull Deus de nobis. > Mane facto
piismo vocatur Radulfus. rnrsiini miles equuro conscendil, Sanctum Martinum
Eodem anno magister Odo saeculo renuntiat, et repetii, puerum in eo quod cceperat constanlissime
ctim clericis suis, sicul supra narravimus, eccle- perseverantem rcperil. Protinus Tbeodericum ger-
siara S. Marlini inlrat. Mainsendis eos frequental, mnnuin suiim, caeterosque propiuquus sues accersit,
iniiliolies eis suas transmiUens elecmosynas, liullo filium sniini ulpole pueriiai septennem necdumque
taineii adlinc inlra iirbem scienlc qua: ciim marilo legilimic nelalis exislciilem Sancto Mnrtino cornm
suoagere disposucrai. Quadam ergo Domiiiica mis- allari offerl, cl cum eo qualiior molendina quaesuper
sam eorum auditura, ei proccssionem visura cu:n Ries fluviolum habebat, confrrl. fostmodura Rt-
ftlio suo Tbeodcrico parvulo clcrico jam fcre se- dulfus licet it) snteulo maneus lotani ilHus ceere •
87 HERMANNIS. MARTINl TORNAC. ABBATIS 83
siolae^curam suscepit, nec mintis quae necessaria A lis : Probatt spiritus, si ex Deo suttt (cap. 58). Vatte
erant providens, quani si jam moiiachiis factus ergo et pnblice coram populo vicmm tuum laborando
fuisset. qua:re, aquam ad labernas porlanrio, ligna caedendo,
62. Eodem anno (1095) per abbatem Haimericum, equoriim stabula nuindando, et similia ubi opus vi-
sicut supra diclum est, clerici illi monnciialcm ba- deris faciendo. Exsequitur ille libenter abbatis
bitum susceperunt. Tuncque idem puer Theodericus imperium, omnique rubore procnl posito vilissimis
cum eis faclus est monachus. Cum vero monachi, se siibinillit operibus. Videns hoc Mainsendis, quon-
ul superius relatum est, ab ecclesia discedentes de- dam nxor ejus, nullo timore lerretnr, sed, ascilo
serta petere voluissent, Theodericum ibidem relin- Theoderico Moneiario, Rariulfi gerinano toiiiiKque
qnere voluerunt, sed cum remanere noluisset, nec urbis dilissimo, ad Sanclum Marliiiuiu pergil, filios
tauen uipole puer octo annorum itineris laborem suos Deo irariil: minimumque cum cuna super al-
pedes sustinere posset, plauslro eum cum libris suis lare ponit uoii sine lacrymis innltoruiu circumstnii-
suierposuerunt, sicque secum abduxerunt. Quod tiiiin. Theoriericus vero eoriim palnius misericordia
CUMRadulfo adhuc in lecto suo dormienti summo molus, concedente abbate, infahtes ad rionmrosuam
mane inintiatum est, illico feslinus surgii, ecclesiam causa nulriendi fncit deferri, multoque lempore
Sauclae Mariaepetil, canonicorum convenium eele- secuin delinet. Mainsendis vero super ducenlas
rittr convocal, leloneum eorum, quod violenler marcas argenti ponit; duo molendina super Costen-
eaienus lenuerat, eis liberum reddit, el de illaia ten, et reliqua omnia qiraesibi marilus suus relique-
vioieniia veniam petit, voluntatem suam aperit, rat Saiicto Marlino tradit; sicque omnibus spoliata
quod scilicet illico saeculum reliliquerel, et mona- pedibus nbbalis proslernitur, orans ut snscipialur.
chos S, Martini qui discedebant prosequereiur. His Gui abbas : « Prius, inquit, oportei le probari. Vade
dictis, comitaius clericorum et populi inaxima turba, ergo per iirbem, el viclum luum quaere nendo,
domrini revenilur, conjugisque manum lene.ns, ct lcxenrio, lanaui peclendo, et si forte libi aliquis vir
ad ccelum oculos levans: < Domine Deus, inquil, lu vel feniina integfiim panem dare voluerit non susci-
milii dedisti hanc conjugem, et ego ei te leste usque pias, s^edfriista panis more pauperum eleemos/uas
in hodiernum dicm legilimam servavi Jidem, minc petentium conscissa. > Exsullat femina talibus pasn
aiiiem pro amore luo eam relinquo, tibique eam deliciis, pulsoque rubore publice eleemosynas pelil,
commendo. > Post haec filios suos parvulos Walte- niatronis quae haec videbanl flenlibus et per pedisse-
riiin ei Hermanmim sumens, et sursum elevans, Deo quas suas copiam panum ciini ea ari Sanctum Mar-
eos oblulil et commendavit. Quanlus ibi omniuin tinum mitiere volentibus. Ilujusmodi ergo fuit con-
Q
lnctus prae dulcedine fuit, ciim vidissent quarlum verso Radull: et Mainsendis, cujus non credo pium
filiuin Radulfuiii, adlutc lactenteni, cum ciinabulo Jesum posse oblivisci.
allatnm, et de cunis a palre extraclum, sursum le- Haecsimt verb quae ecclesiaenoslrae conlulil: qua-
valum Deoque coinmendaltim. Sic ergo equo slatim tuor molendina stiper Ries, qtiae Scaldo sunl pro-
conscenso, cuidam pauperi clerico Rainero, quein pinquiora. Quintum autem super Scatdiim babebal;
pro Deo secum per biennium tenuerat, lunc. etiam sed quia autumnali tempore, crescente aqca Scaldi,
se relinquere nolenli alterum cquuin dedit, el cuin facilc redundantia ejus absorbebatur, postmodum
co monachos celeriter sequens, aiiiequam Siclinium iliu.l cx toto fecil deslrui : slipites tamen in testimo-
venirent eis se sociavit: proslralus abbatis Odonis niiiin anliqui molendini jussit relinqui et rescrvari,
pedibus iit se coiniteni peregrinationis suae esse ob eam solummodo causam ne quis fuluro tempore
permitteret postulavil. Admiratus abbas tanlum aliquod molendinum sub illis quatuor usque ad
hoiiiinis divitis ardorem, monachos qui secum pedi- Scaldum posset aidificare, quoniam, si conslruere-
les ibanl, convocavii, et de conversione ejus su- lur, constarei non pnrvum deiriinentiim eis per
inens iniiimn exhoriaiionis : < Ecce, inqnit, nos iltud facile posse contingere. Duo etiam molenriiiia
moiiachi aliquid nos fecisse putabamus, et lamen a R*super Cbstenien hobis dedit cum adjacenti terra,
saeculari Zachaeo publicano vicli suunis. > Sic ergo qu;c de paterno jure ci provenerat, super qunm
cum eis Noviomum pergens, episcopo Rabodo vo- unaui curtein fecit conslrui, qu;e usque in hodier-
luntatem suam aperuit, Episeopus vero prae nimia imm dieui porinanet: gregem eliam equarum nobis
admiratioiie lacrymas fundens, eumque exosculando dedil, cujus proles usque in hodiernum riiem in
Deo gratias agens, per manum comprcbensum in pascuis noslris servatur, de quibiis et quadrigas ad
mauu abbatis posait; sicque subjunxil: « Dic nunc, cxcolendaui lerram nostrain freqiienier suinpsimiis,
bone abba, cur vis relinquere Tornacum; pariimiie et cquos mngni pretii nutrivimus et vendiriimus.
te p/ofecisse pulas, qui talera peccalorem diabolo Sicquc in diversis expensis jam plusquam millc li-
abstulisli, el Doo coujunxisti? revertere crgo laelus brarum commodum ex eis habuimus. De pecunia
et festinus, quoniam revera per bunc adbuc Deus vero^ quam conjux ejus dedit, lerras circa ecclesiani
lucrabitur alium. Reversus ergo Tornacum, cum siias redimimus, et alias in eadem regione einimiis,
rursus abbntis proslralus pedibus ut susciperetur quia quando ipse ad conversionem venit, non pas-
rogaret: « Nou te, inqtiit abbas, suscipiam , rionec sum quidem lerne arabilis adbuc habebamus. Md-
proberis secitndum Regulam sanctj Benedicti dicen- lendinum vero unum super Marviz habebat, sed
 89 DE RESTABRATIONE ABBATIJE S. MARTINI TORNAC. 90
quandb primum volunlaiem habuil saeculo renun- A , boiium esse ostendit. Maler vero cjus Bertba, et
tiandi, sicui supra dictum est, Snncto Amando illud sororcs Trasberga atque Julilla, in sanciimoniali
dedit, quia in cjus ccenobio quori Helnonense di- habiiii mullis aunis irrepreliensihiliter vivenles, et
citur monachus fieri voluit, quoniam noslri cceno- ipsae de labore jam ad requiem transierunt.
bii necduiu nientio aliqua apud homines facla 65. Post bunc vero Henricum videres liiirum in
fuerat. modum juvenes et virgines, senes cum junioribus
63. Eral lunc temporis ejusdem ccenobii Sancti de lola provincia saeculo relicto ad conversionem
Amandi Helnonensis venerabilis abbas, nomine venientes, ita ut sicul in Aelibus aposloloruin legi-
Hugo, qui ipsani ecclesiam Sancti Amandi anle pau- lur, vendenies ea quae habebant, prelia rerum sua-
cos annos easu combuslam a funilameiuis renovans, rum domuo ahbati Odoni deferrenl, et si quideni
riecentissime cuin clauslro et turribus el ofliciuis, liinc abbas ille more abbntum hujtis lemporis pecu-
sicul bodie cernitur, ;edificavit. Hic ilaque cliarilaiis nias, et facultatcs sibi datas voluisset relinere, ct in
dulcediiie plenus, videus Radiiifum cuin uxore et ecclesiic comiiioriis expendere, non parum eam po-
(iliis diviteni Saucti Ainaudi ecclesiam reliquisse et tuissel, quaniuin pluribus viriebalur, amplificasse,
pauperculam Sancti Marlini expetisse, convocalis sed quia tunc temporis supra nienioialus Evcrardus
iiioiiacliis suis iu capiliilo: < Ecce, inquit, fralres B 1 Tornacejisis caslellanus, conlra Robertum comilem
dileclissimi, siec.ularis illc mites R.triulfus diviiiis Flandrensem rebellans, mngnam militiam leneba),
nostris paupertatem Sauc.ii Marliui praelulit, el in el de lerra comilis mulios, iani diviies quam pau-
panperlaie ccclesia inonncbus fieri voluit. Charilnlis peres, frequcnter capiens redimi cogebat, illi, coni-
ilaque viscera nos habcre denioiistremus, el molen- pedibus cl fame oppressi, ad abbaiem Odonem gre-
dini quod nobis dedit meriielatcm pauperi ecclesiae galim currebaut suisque miseriis subveniri cum
Sancli Mnrtini coiiferamus, sicque cjusdem molen- lacrymis exorabant. Abbas vero, eoruin fletibus
riini beatiiin Marlinum ciim pnlrono uoslro snncto compatiens, pccutriam quae sibi ricferebaiur abun-
Aiiiando participeui faciamus. > Coiiseiiscriint om- danter eis erogabal, sicque multos redimebat.
nes, et ne unus quirieni pnternae charitatis se dege- 66. Eodem tcmpore quidam presbyier el mona-
iierem fore oslcndit. Sicque praefatus domnus Ilugo clius religiosus, nomine Rariiilfus, geuere Norlh-
Tornacuin venicns pauperuin monachorum soeieta- iiianmis, qui unus ex quinque primis sociis abbalis
lem ct fraiernilaiem in cnpitulo toto corpore pro- Orionis fuerat, de horis pulsandis jussu abbalis solli-
siralus expeliil et accepil, medielatem illius mo- citiidinem gerebat, et, sicut ejusdein officii moris
lendini eis donnvit, semperque deinceps pnlernn est procuratoribus, in remoiiori Ecclesiae parle le-
viscera sc supcr nos babere monslravil; nam eliam " ctuliim suiim posueral, non pro custodiendo ecclesia»
quaiido moiiachi cuin donmo Orione deseria petere Ibesauro, qui nullus ailliue erat; nam nec calicem
volentes, ut «uperius dictum est, de ecclesia Sancti argenteiim, nec crucein, nec lexliim abbas habere
Mnriini riiscesseruut, prnefalus domnus Hugo abbas volebal, sed soluinmodo pro pulsatione vigiliarum
Sancli Amandi quinque de mouacliis suis, ne eccle- diligeiiier providenda. Cum ergo quariain nocte,
sia Sancti Marliui divino carerel oflicio, illuc direxit, sicul idcm Radulfus vir veracissimus nobis nmltoties
viclumque qiiotidianuni eis dirigens, usque ad redi- relulil, in leclulo suo reciibans, psahnis et oralioni-
lum monachoruin Sancli Mariini eos ibidem morari bus pervigil insislerel, audivit in cboro quasi ali-
pra:cepit. quaui muliitudiiieni advenieiitcin, el inoriesla vocc
64. Per bunc ergo Radulfmn mulii de Torna- Responsorium illuri dc saucla Trinilaie caiitantem :
censi urbe coeperuni ad conversionem venire, ejus- Benedicumus Palrein et Filium cum sancio Spirittt.
que fervoris imilalores existere; e quibus Ueiiricus Complelo vero Responsorio audivit duos ad aliare
vir ditissimus cum uxore sua, nomine Berjha, et procedcntcs, et Yersiim Responsorii, id esl Benedi-
liliu suo Joannc adbtic laclente, duabusque filiabus clus es, Domine, m firmameiito cceli, dulcissimn el
Trasberga et Julilta eoriein pene modo quo Rariulfiis jp. protracta melodia subjuiigeiues, fiiiiioque Versu,
ad conversionem vcuii. Pecuniam magnam, de qua rursus cboriim finein Responsorii repelisse, sicqiie
ilormiloritim constriiciuin est, cuni aliis ollicinis, et siluisse. Cumcjiie hoc aliquoiies religiosus ille ino-
lerras quasdam ecclesia: donavii; ipseque publice nacbus audiens domno abbati Odoni et quibusdaui
eleemosynas pelere ab abbale jusstis, et quod revera spiritualibus senioribus secrele reiulisset, omnes in
magoi fervoris esset probatus, sic landeiu moiia- commune dixerunl se dicere quod animae bonoruui.
chusest fnctiis, pluribusque annis in coenobio noslro ibidem qniescentiiiin essenl, quae de ecelesiolae illins-
cellcrarius existens, et boni exempli omnibus exi- resiauralione Deo gratias agerenl. /
siens posl xxii fere annos conversionis suae lauda- 67. Praefalus itaque abbas, iiistiiiila et ilocirinam
bilem vitam bono fine cnncludens, pascbnli tcmpore aiiiiquoriiin Patruin assidue legens, e.t cliani saeiu-
in die xvii Kalend. Maii, Deo spiriium rcrididii. Fi- laris illius poelae versiculum recnlens :
lius vero ejus Joannes cum Radulfo, Radulfi filio in
Dicile, ponlificcs .*In sancto qnid fittil aurmn?
iiionachico hnbilu nulritus, omnes ordincs eeclesia-
(PERS.,sat. n, vers. 69.)
siicos ciini eo siiscepil, ei usque in hodierniiiu riiein
sacerdotati funclus ofiicio, bonae arboris se frucluui non cruces aureas fabricarc cupiebat, sed oinnciu
 HERMANNI S, MARTINI TORNAC. ABBATIS 92
91
Nam cnm omnes secuin vult ad Deum pertra-
quaa sibi deferebatur peciiniam cgeniibns et oppres- A 88.
sis erogabat. Omues- tamen ad coiiveisioiieni ve- here, laiilain iiinlliliidi!iem mulierum non solum
nientes retinebat, senleniiam Domini imiiari stti- pauperum , sed et divilum suscepit. ul eis seorsum
«lens dicenlis : et eum qui venii ad me non ejiciam monasterium nec esset, nec videretur posse conslrui.
abbas domum lapideam,
fords (Joan. vi,57). Nullum vero anlequam proba- Quamobrem considerans
retur recipere volebnt, et in ipsa probalione lanta qu.ae quondam fuerat praedicli Radulfi mililis, el
eis onera imponebat, ul oihnes antiquorum proba- quamei veniens ad conversionem conjnx ejus dede-
iiPiies excedere videretur. Nam cuidam converli vo- ral, non parvic esse amplitudinis, distinciis in ea
ieriti praecepit nt saxum endrme, quod vix a pluribus parielibiis, oralorium , refectorium , dormitoriinn
iiipveri possel, ulira urb.em Tdrnacum solns duceret. compdsuit, et LXfere mulieres conversas ibiriem in-
Videres homiriein, niinc bracbiis ac manibus, nunc tromisit, sororemqiie sunm saiictimoninlem, noinine
fbto corpore sese saxo totis viribus supponeniem, Erembiirgim, eis prseposuil (27). Inler cicierns vero
riviinique sndoris omni ex parle emitlentem, el mulieres, etinni Mninsendem quondain Radulphi
pi-d pbsse obcdienliam magistri iinplere conaniem. conjiigem ibi manere praeccpit, et in alia ejusdem
Aliis eliahi praecipiebai ul, plures dies ac noctes urbis parte totidem niliiloiniinis conversas sub alia
sub siiilicidiis domorum immobiliier permanentes, magisira consiiluit. Mainsendis ergo posi aliquot
pluviarum imbres ruentes sustinereiit; sed quamvis diesJgravisSinia aegritudine ricpressa, in eadem qnon-
eis lam diira el importabilia ohera imponeret, miro dam doriio sua lectuld decuinbere cogitur, senliens
iarrien modo niiilio plures tunc ad conversionem pro autem se magis ac inagis infirmitaie gravnri, a pr;e-
ecclesia nostra, tam miliics qnam clerici, venie- fata magislra sua domui abbatis germana pnposcit,
banl, quam liodie venire videainus cum jam nullus ut se faceret communicari. Tunc pro inslanti ne-
probaliir, imo ut vcniat mnllis blandiliis el promis- cessitate, quia domus illa remola erat ab ecclesia
sionibus deinulcelur. Snncli Mnrtini, concessil dommis abbns nt a pre-
Eo siqiiii!em lempore ciiam ex canonicis Snnclae sbytero Sancti Piati, qui prope manebnt, viaiicum
Mariae alii|iii ibiriem conversi sunl, rioinnus scilicel et absolutionem aegrotanies convers:e ncciperent.
Amaiidiis, qui pluribus annis prioralnm Aquicinensis Mandatus ergo domnhs llclliiiiis presbyter a magistra,
ECcIesisetemiil, deinde abbas Marcieniensis eJTecuis, ul, Mainsenilem cuin viatico visilaret, libentissiroe
ecclesiam illain pene desli-uclnm, Inm interius in advenil, qtiia in saeculari vila parochiana ejus fuerat,
religioiie, quarii exlerius in divifiis renovandd, cor- et nouriulla obsequia ab ea susceperai. Veniente ita-
rexit. Domiius eliani Walberlus, qui in Ecclesia no- Q que presbytero, praecepit magistra Mainsendi ut non
slra pfior exisleiis posi multos annos iu Camefa- ei loqueretur riisi depeccaiis spis. Confessa esl igi-
censi episcopatu in coenobio qui dicilur Mons S. tur Mainsendis presbytero, et corpus Dominiciim su-
Martini abbas esl faclus, ibique defunclus: Domims scepil, astantc magislra et quidqiiid dicehalur au-
etiam Gonslardiis qui muliis aimis prioralum Eccle- dienie. Recedentein itaqne presbytenmi Mainsendis
si;c noslra: tenuit; doinnus quoque Bernuinus. Hos cxorat ut sui meirior esset, ei pro se Deum rogaret.
ergo qualuor diviles primd clericos, poslea vero Slatiin vero post discessnin presbyteri iriagistra ad
pauperes monachos, si quoinodo ab abbale Odone eam accedens : Vere, inquii, exconimunicalaes, quia
probati ftiefint, rererre audisses, vix prae immensi- coiitra obedientiahi iiieain rie re alia quaiu de pec-
tate laelilue risum lenere poluisses, videns siquidem catis luis presbytero locuta es. Cui Mainsendis :
eos nimis esse superbcs, per aliquol dies eos vaccas « Vere, inquit, doroina, non putavi me delinquere,
mulgere, et caseum fa<ere praecepit, sicque probatis quia duin rogavi ut pro me oraret, non intellex) de
inonasticum hahitum Iradidit. Et si quidem lunc salute covporis; sed femissione peccaiorum meo-
allaria quae ipsi tenueranl recipere voluissemus, for- rura. > Tunc illa vocaris alias sorpres, excommuni-
sitan usque hodie ecchsia nosira exinde dilior esse catain eam esse dixit, el ul foras expellalur praece-
poiuisset, seri quia proposuerat n.ec allaria, nec ec- R pii. Prosleriiurilur oinnes pedibus magisirae, miseri-
«lesias, vel dcciuias accipere, sed sclummodo de la- cordiam peluiii; sed impelrare iieqiicunl : quae la-
bbre iiianuuiii suarum, et de agriculiura quadriga- meii de lectulo surgere non puleral, jubente mn-
riini, niitrimeiuisque pecoriim suoriiinvivere, uihil gisira cuni lecto extra doinuin deferlur, et sub
de ecciesiasticis redditibus quos ipsi teniieraiii voluit gradu ligneo per qiiem in cuflem dcsceusos eral,
liabCre, dicens lalia non a monacbis, sed solum- ponitur, ila utabiatioiies Coquinaesuperius sitic sn-
modo a clericis possideri debere. Et haec quidem per eam defluereiii. Ihi ergo per iririiiiim jaceris,
ejus inlentio viiae ei institulis aiiiiquorum mona- licet inlifmiiale gravarelur, aniino lamen exsultabai,
chorum concordabal; postea vero cognovil a nionn- quia in domo cujus oliin doiiiiiia fuernl, iiiine pro
cbis, juxln urbeni bnbiiantibus, quos populares sive Deo (ribulatioriem sustuiebat; sed quia benighus
saeculnres quidain nomiuanl, non ex loto antiquo-' Deiis posi tribiilalionem infert cousolationem, ecce
rumjnslilula posse servaM. post iriduum praefatiis ilenriciis, jain monachus fa-

(27) Nc quidem hujtis monastcrii supcrest vesligium.

-33 DE RESTALRATIONE ABBATLE S. MARTLNITORNAC. 9*
cliis, jiissu abbalis fascera magnum lini super caput A Radulfus ctiam, germano suo heoderico inopiani
suum deferens causa nendi, domum sororum ex- Ecclesiae indicans, rogat ut sibi pecuniam ad cmenda
pelit, portamqiie curtis ingressus, videl Mainscndein fratribus necessaria commodet. Prolinus ille XLmar-
sub gradu in leclulo recumbentem. Admiralus inter- cas argenti ei commodat, quas lamen nunqunm po-
rogat unam de sororibus, cui linum recipienli sibi siea recipere voluit; sed pro anima sua ecclesiae di-
loqui licebnt, cnr ibi sic jaceret. Audiens vero cau- niisit,iiiuini eliam horlum super Scaldum prope San-
sam, nec lamen Mainsendi loqui audens, hoc tnntum cium Medardum (28) valde utilem ecclesi* noslrae
omnibus andienlibus in consolalionem ejus dicere donavit, el in mullis prae aliis civibus semper nobis
praesuinpsit : « 0 S. Alexi, qui in domo patris tui profuit; nam quando postmodum praedictus Wal-
decem el seplem annis peregrinus jacuisti, et exinde teius jtissii abbatis lemplum aedificare ex eleemo-
inagiiam gloriam apnd Detim acquisivisti, conforla syiiis fidelium coepit, statirn idem Tbeoderictis
istam famulain Dei, quae in domo cujus quondam ci cenlum solidos in initio dedit, ad aedifican-
iloniina f»it, modo lantam tribulationem suslinet. diiin qupque refecloriuiii cenluin solidos, et ad
Aiuliens hoc Mainsendis ila exhilnrala est, ut, sicut cellarium centum solidos. Quoties vero conventui
poslea mtilloties mihi dixit, omnino infirmitalis suae ° refeciionem plenariam piscium miserit, ipsi nu-
ohliviscerelur. Reversus vero Henricus cum abbati merandum et renumerandum relinquatur pro quo
ea qiiaeauriiei ?l relulisset, abbas prolinus mandavit misit.
ul cmn aliis intra domum referretur. 70. Quanlam autera inopiam panis pauper con-
69. Eodem nnno viclualium pemiria et famis atro- vcnius illo anno integro pertulerit, vix potest credi.
cilas totam provinciara veheraenter afflixil, el abbas Panis iriiicei, aut vini, nisi forie ab aliquo divile
omnibiis pauperibus ad se confugientibus quidquid eis transmilteretur, nulla erat mentio ; siligo etiam
habere polerat misericordiler tribuere coepit, ita ut omnino deerat. Sela avena eis molebatur, de nio-
nec in borreo nec in cellario aliquid remanseril. lendino relatn, nec cribro, nec lamisio farina pur-
Tuncque demum necessitaleetanxietaie compiilsus, gabatur; sed stalim aqua calida siiperfusa panis
fratribus per totum annum claustro reclusis, jugi- exinde fiebat, qui coctus el monacbo appositus pa-
que silentio domilis et quae foris agebantur nescien- leis prominenlibus uslilnri possc viriebalur, et
tibus, lem sicuti erat in capilulo aperuit, magnam quando cullello praecidebalur, mnjor paleaium quain
scilicet mullitudinem virorum ac mulierum se susce- micarum coram monacho videbalur acervus; et
pisse, et unde vel una die viverent se non habere. quia, juxla Salomonera, animae esurientieiiam amara
Obstupelacli omnes admirati sunl taiuam rem euni ,, dulcia videnlur (Proti. xxvn, 27), monachi fame la-
sine alieujus consilio fecisse. rogaveriinlque eum bescenies tania aviiiiiate panem illum avenacium
iil exleriorum curam alicui viro prudenti commil- cnmedebani, ut de eo nec micae nec paleac snperes-
lerct, ipse vero doclrinae et saluli aiiimarum insisle- sent.j Nonuulli eiiam ex illis adhuc supersunl, quo-
ret, nec deinceps aliquem absque fratrum consilio rum uniis esl domniis Ascelinus, quidomno Henric»
susciperet, et qnos suscipiebal non more anliquo- in cellarii provisione, vel oberiienlia sttccessit, qui
rum gravia el imporlabilia onera imponendo proba- adhuc teslniur se tunc mulioiies cogilnsse si ali-
ret, sed iiisiilutis el Regula Cluniacensis coenobii quando posset videre diem quo ecclesia Sancli Mar-
conientus esset, quod soluiii el fama et religione, tini tam dives essel, ul ipse pane solummodo salu-
necnon ei cbaritate universis Galliae monasteriis co rari posset. Quiciiuqiie ergo successorum nostro-
tempore praeeminebat, °t a venerabili abbale Hu- rinn haec legerint, orent pro animabus antecessorum
gone regebatur. Acquiescil abbas consilio fralrum, suorum qui panein non hordeaceum, sed avena-
statlmque domnum Henrictim ordinans cellarium, ciiiin cuin paleis coinedcndo, copiam eis panis
Rariulfo coinmittii praepositnram, sociumque ei do- trilicei patienlia sua per Dei gratiam acquisiverunt.
nnl Wnlterum filiiim Iluberli. Hisque tribus totius 71. Rndulfus ergo, videns et sciens Ecclesiam
Eccleslaecomnieudnns in i:\lerioiiijiis provisionem, ,.©pnuperem, reddilibus cnrentem, sine agricullura
ut siue licenlia egreriereniiir pcrniiitit, caeteris ut iioii facile posse subsistere, totuin sludium suum
secum religioni et sileuiio instaienl imlicil. lili, de ad emendas et acquirendas terras convertit. Qua-
capiiulo egressi, coquinain inlroetmt, quod fralribus tuor itaque quadrigas jiimentorum inEcclesiaposuil,
praeparari possct qiiaerunt; sed nibil inveniuni. In- el lerras cis suflicientespnrlimex dpnalionibus fide-
grediuntiir deinde porlam urbis, el civibus, sibi oc- lium, partim cniptas pecunin deputnvil. Deiudequa-
curreiilibiis ac veluli de longa cnrceris eustodin ere- luor rioinos sivemansiones,quasabusivecurtes voca-
piis, quomodo se hnberent inquireniibus. illi laelo nius, in pago Tornacensi infra uniinipene milliaritiui
vultu prospcra omnia esse respondent; sed posl' pnu- prope ecclesiam conslruxil, quarum prima dicilur
lulum eis necessitatcm fratrum innotescuiit. Proli- Varnnvia, seeundn Dusiolpetra, tertia Longacalix,
mis cives, invicem colloquentes, et alio frumenlum, quarla Tinlcnias. ln his quntuor curlibus decem
alio siliginem, alio fabas danle, eos coufortanles et qundrigas posuil, lcrramque eis suflicieniem ac-
exbortanlcs, hilares et laetos ad fralres reniillimt. quisivit. Quinlam curiem construxit inter Namen
(28) Medardum Abbatia S. Mednrdi nn. 1671 et garelae translati smit. ob arcetn a Ludovico XIV
72 destrucia cauonici rcgul. in parochiam S. Mar- conslructam.
 gj HERMANNl S. MARTINI TORNAC. ABBATIS 96
Ct T.'inplovium iri.terra, qtiam a comite Roberlo, A . septilio, succedit ei in episcopatu domnus Baldcri-
lit superius dicitnn est, pro equo suo-ecelesiac dari ctis Noviomensis archidiaconus.
iiupelraveral; sCxlam vero apud Canfen, et septi- 75. Rariiilfus aulem suasil riomno abbnti Odoni ut
inam apud Coslenten in terra quae ei ex palerna si quis ecclesiae noslra: vellet dnre allaria sine si-
JiaBreriitale pniveiierat, octavam apud Audolman- mouia pro anima sua,-non renueret ca more aliorum
suiii super Scaldum Jluvium, nonam apud Galren , religiosormn abbatum susciperc. Annueiiie abbaie,
dccimam apuri Domerias, undeciuiara apud Ca- primus dedit nobis altare d'Espleciii quidam cano-
teiiias. nicus Beatae Mariae, nomine Wcricus; deinde Bal-
72. lnlcrea rioinnus Rnborius episcopus, qni fuit duinus canior cum filio sno Tetberio allnre de Sa-
avunctilus Everardi Tornaceusium casiellani, qui mium. Lelberlus quoque caiionicus pnler domni
Jpsiim Torliacense caslellum ciiin caslello de Mori- Walleri hujus ceenohii abbatis, nllare de Pascheii-
tania ante paucos dies ceperat et dominationi suae dal; sed el Gerricus canonicus cum Wenemaromi-
sul diderat, legitimos haeredes de eis expellens, Ge- lile parles quasdam altaris de Teinplovio. Rahodus
Vulfum de Tornaco etTlugonera de Moritania, hic episcoptts, cujiis leuipore ccenobium nostiiini re-
Rsbbtlus vif nobilis, et riiagnae probitatis exislens, stauratum esi, allare de Euregniis, Adam qtioque
inter cactera qu;e lauriabililer fecit, etiam coenobium B canonicus rogaiite'pa(re suo Sigerp praecenlore; qui
ridsirum ieslaurare curavit, sicul supra dictum est. cum germanp suo Hcrmamuio praeposilo npud uos
-Sed-, heu! sicnt per: beaiuhv Job dicitur, quPd in monnclnts fuit, sicul longe supra iliciiuii esi, de-
-•ingelis snis Deus Veperit pravilatem (Job xv, 15), dit nobis quinque altaria scilicct, de Hnltra, Sarra,
ita eiiain bic tanlae probitaiis episcopus apud Roma- Hisengeij),. Gtrrieleiigein, et Estenpiith; Erpulfus
nam se.lcm coepil accusari; quodper pecuiiiam regi clericus altaria de Villesbecca, etde Fivia. Monachi
datam adeptus fuisset episcopatuin. .Unriecum mul- de Dunis pro qiiadam terri^, quam supra niare ha-
•loties iipud papr.ui pulsaretur, noiinulla ornamenta bebamus a doniiid Simone Tornacensi episcopo, duo
.Tiornaeerisis Ecclesiae.pro sni redemptione: vendita, aliaria scilicet de Beverna ei de Leadegein dari
snis arijutoiibus tledit, iioiuuiilos reridilus aliari nobis fecerunl; Desirierius Tomaceiisium arcbidia-
Sancti SalVatpris de Brugis vendidit canonicis S. Do- coiius, et praeposilus Insulanus, altaria de Guerra et
liatiani ; noiinullos vero alios redditiis lam altario- de LieridaGeraldus episcopus, et clcrici de Ecurl,
tum caelevoriira qiiam lerrarum episcopi distraxit. pro curte de Brugis altare dc Musclieruin altaria
iCum vero juriicaiunv fuissct, ut cum duobtis epi- ric Amilino, el de Aleluis nobis diiri feeerunt. mo-
•scopis se de Simonia purgaret, magister Anselmus, Q nachi de Lbos, pro cUrle, de Pevela a domino Ge-
;binc temporis Laudunensi.s scholae doctor praeci- raldo Ouinia baec habemtis in episcopatu
et lotani Franciam siia episcspo.
-pnus, per pro scientia famo-
Tornncensi. Lelbertus canonicus allaria de Zulte
sissiinus, auxilitim episcoporum ei consilio sud ab-
Barlholomaeus episcopus altaria de
«slulil, conscius eos securenon possc jurare euin in- elde Wacbiiies;
jiiocentein fore. Ubi vero Ci muliis iniervenieiuibus Fasii el de Proisi; Tboinas deMarla altare.de Froi-
concessuiii est nt sola inanu sepurgarei, llugo Lug- IDODI.Ilaec fria hnbemus inepiscopalu Laudunensi.
duiicnsis arebiepiscopus, el apostolicae sedis legaliis In episcopaiu Cameracensi haec; Alberlus, altare de
videns cum Velle jurare, surgens coram umnibus : Sirau, Werricns decanus , altari de Galren el de
«Quid facis, inquil, infelix, qui male jurando ani- Quaria ; Ubaldus, alla.re de Hacbeniis ; domnus Orio
rfnam itiam interficere quaeris ? desine ab boc jura- prinn.is abbas hnjus loci, cum faclusfuissetepiscopus
inento, et-nos iinpetrabimus.ui motip non riepona- Cameracensis, allare de JUalda; Odo presbyler iia
ris, seri per bieiiniuiii (lilalionem babens, posleapon- Bouniis, allaria de Osliolo ol rio Papengain ; Walle-
tificntum sponle qitasi religionis vel senectutis causa rus decanus Tornacensis, qui posiea episcopus
honesio iliniitias; si enim juraveris, iecce libi [irae- fnit, altare de Vais. Teibaldus Rothnacensis prae-
dico quod rie hoc anno cutn honore non exibis. > p positus, pater Radulfi Cameracensis nrchidiaconi,
Episcopus, sicut cicperat, manum super texluui ad conversionem veniens dedit, nobis altare de
Evaiigelicuin posuit, ct se iiinocenlem de Simonia Floresbecb, de Ormegniis et de Balluel et dc Lierda
jiirans, seciirus de coneilio exivit, et Tornacum re- S. Martini, ad quod altare perlinebat quaeriam lerra
iliit. Posl paucos dics Brugis abiil, et pro infirniitate super Tenrahi fluvium, nbi praefalus Radulfus prae-
sua minii sanguine volens, duin ineriiciis•exspecla- positus aedificavil duoricciniam curtem, el optimum
tnr. ipsc pro corporea necessiiale inleiiora cubiculi molendiniim cbnslruxit. Deinde Mascelino Liitoscn-
ingreriilur, ubi eum diiitius moraretur, uniis ex nii- sis Ecclesiae praeposito cum uxore sua Mainseude, et
nistris eum secutiis, videl eura corain sede resnpi- filio suo Alexandro ari conversionem veniente, no-
num cecidisse, et cnm nimio exclamai dolore. Pro- bisque duo altaria, sciliccl ile Boveniis et de Bran-
linus omnes inlrogressi inveniunt eum, paralysi teniis dante, praefalus Rariulfus in iisriem parochiis
dissoluluni, membrorum sininl ct linguse ofiiciiun tres alias curles siipcradriiriii, sicque qiiinium rieci-
perdidisse. liiiermarius levalum ad lectiim deferunt, miim nnmerum complevit: Sextani decimam npuri
el post pnucos dies deflent morienlem. Eo iiaquc VesOn, decimnm septimam apnd Merbiis, octavam
Tornacuiii dcportato, et in ecclesia Siiict» Mai-iae ricciiuam apud Toreliis, nonam decimam npud Fro-
97 DE RE5TAURATI0NE ABBATIA! S. MARTINI TORNAC. 98
janam, vicesimam vero prope Brugias in ecclesiola, A Radulfus omnibiis supcrvenicnlibus pauperibus sic
quae S. Truuoiiis dicilur, aedificavit. abtindanler tribuere, nt nulli omnino pauis ncga-
74. In pago Noviomensi prope castrum quod retur. Quanlo vero plus erogabat, tanio magis sub-
dicitur Torola (29) ecclesiolam unam, in lionore stantiola domus Dei nutu augmenlari videbaiiir,
Sancti Amandi conslruclam, invenit, sed ila vncunin ita ut tisque in hodiernum dicm prsefata San-
ac paiiperciilam, ut non passuni qiiidem lerrae, nec cti amandi ecclesiola a vicinis muliiiin diligalur.
doimim, vel nliquid ad victum perlinens invenerit. et frequentetur; jamque non solum de novionio,
Adamalo itaque Ioco ilto solitario, ei longe ab ho- sed eliam rie Coinpendio aliisque propiiiquioribus
minimi habilatione remoto accedens ad domiium locis plures, tam viri quain nialroiia:, ari. cbiiver-
fialriericum, Noviomensem episcopum, Ecclesiolam sionero venientes, eidem loco multa cpnferanl; frn-
illam nobis riari poposcit et impetravii. Inrie contra tresque Tonmcenses qui conlra Radiilfuni ptaepo-
voluiilatem multorum nostri coenobii monacho<-um, silum prius murmuraverant quod peciiuiam de Tor-
qui dicebaut euin fruslra tam procul et in lanla naco transmilteret, nuiic gaudenl el laiidnnl quod
soliluriine laboraiurura , a domno abbate Odone im- voliintaii eorum non credideril. Prarfatns nutem
petravit ut illuc ire perniitterel queindam monachuin dpminiisPetriis, mulloliesnobisfamilinriter loqUens.
presbyteruin, geuere Norlhmannum, nomine Radul- 1}dicehat se in catbedra Sancli Petri nalum el bap-
fum, qui pro infirmilale corpus taborem convenlus tizatum fuisse, et ad convcrsionem venisse, ailriene
sustinere non poierat. IIiinc ilaque illuc mitiens, se credere quod in eodem feslo iiioriiiirns essct; qiiot"
nec tamen fodere aul ligone silvain eradieare co- et contigit; iiam in cathedra Saucii Petri de labore,
gens, sed de subsiantia et pecunia ecclesim noslrae ei sicul credimus, ad requiem transiens, iu clauslro
tribuens, sic eiimdem locum Dei gratia donnntc prope oslium ecclesiae Sancti Amandi cuni inagno
provexilut intra breve tempus plures ibi-Deo servire, frntrurn et cum provincialium liiclu sepulitis esi. lpse
gauderel, ubi primo nibil praeter vacuaui ecclesiolam aulem praefalus prior Sancli Amaudi Radulfus, quem
vepribus circumseplam inveneral. Caiionicisiqiiideni genere Norlhmanninn fnisse diximus , habebat in ec-
Noviomenses, eumdcm locuin freqiienUinlcs el soli- clesia noslra tres germanos magnae religionis viros,
laric Deo servire volenlibiis aptum osse vidcnlcs, domnum scilicet Guillelmum, Goriefririiun et Ro-
primo de suis rebus ibi conferre, deinde ad conver-, gerum, qui cum domno Odone abbate a primo
sronem venire, et moiiachi licri cceperunt, beuedi- tempore conversi fueranl, paupertatisque onus cuni
clioiiein tanien monacbi professione facla iu ecelesia eo suslinuerant.
Sancti Marlini ab abbalc accipientes, inler quos qui- 76. Unus ex liissupra memoratis, Godefridus,
dam, noitiine Petrus, aliorum canonicorum quasi C scriptor peritissimus fuit, mullosque codiccs in Ec-
pater exislens, relicto saeculo monachiis factus duas clesia noslra scriplos dimisit, Moralia scilicet beali
opiimas vineas Noviomi silas dedil, laniaeqiie-reli- Gregorii super Job '..- ssx voluminibus divisa ; histo-
gionis ccepil esse, utnon solum clericis et militibus, riam eliam optimam, quae a Parabolis Salomonis
verum eliam loiius provinciae monachis se imiiabi- incipiens omnes prophelias et aposioloruin actus
lein praeberet, ila ut a niuliis freqiienlarelur, el atque epislolas conlinel; missalem in quo quolidie
quasi divinitus daium coiisilium ejus audiretur; ipse ulraque missa in conventu cantatur, texttira Evan-
tamen humilitatis esse cuslos, nec ordinein presby- geliorum, Augiislinum De civitate Dei, el Enchiri-
teralus licet ab abhale et frairibus rogalus, susci- dion ejus, multosque alios libros (50), qui ex sinsi-
pere voluit; nec arivenieniibus nisi accepla a priore litudine pennae ab eo sciipti fuisse facile possunt
licentia loqui consensil; ipsum aulem priorcm fre- adverti. Hic ergo Godefridus cum adhtic in juvenluie
quenler deeleemosyna pauperibus commonebat. posilus, postplnres codices scriplos rioiniiiiin abba-
75. Quotlam tempore cuui iamcs nimia lolam lem aegrotanlem sanus visitans ei cnlloqiieretttr, su-
provinciam opprimerci, et praefalus prior Radulfus bilo ipse infirmilate compreheiisus nobis miranli-
de frairum pennria sollicitus pauperibus moresolito p. bus ad lecliim riefcrlur, el post tririimm oleo sancio
eleemosynas erogare irepidarel, domnus vero Pe- ungitiir. CIIIIIvero aliis recedeulihiis ego, qui dom-
trus ne aliquid de consueto numero minuereltir sua- no abbali serviebam, cum eo remansissem et qno-
derei, ecce subilo pauperibus supervenientibus mi- modo se habercl quaererem, ille nihil nmnino mnli
nislerpanesdefecisse respondit. Cui domnus Peirus: vel doloris se sentire respondil; suadenti vero mibi
« Vaderinquil, et quaere si fbrle aliquod frusliim pa- ut se supra cilicium ad terrnm deponi permilleret,
nisin arca remanserit. > Cumvero miiiislerseeariem qiiaienus exemplo beati Martini etiam durilieni et
hora vacuam arcam dimisisse dicerel, ille vero ad asperitalem lerrae senliiet, illico libenler consensil.
quaerendum instigaret, minisler instaniia ejus fati- Deposilus ergo rogavii me ut ci fidem Calbolicam,
gatus ad arcam rediil, elquain paulo aule vacuain id est Quicunqite vuti, etc, legerem, quo facto in-
dimiseral, usque ad summam superficiem replelani lerrogavi euui si vellet labulain pulsari, el conven-
panibus invenil. Ex fide ergo ejus ccepil idem prior tuin pro suo exitu evocari. Respondit se nibil maii

(29) Torola. Prope Compendiuin; inrie nobilis fa- (50) Libros. Nonnullos codices mss. ex lns irans-le
iiiitia nomen traxit, qtite produxil viros itlustres lulit in suani Bibliolbecain illustriss. D. Carolus
sago el iufulis. Tellier archiep. Remens. anno 1668.
 99 HERMANNlS. MARTINI TORNAC. ABRATIS 100
sentire, fratres lamen libenler velle videre. Prolinus A Laudunensi consiruxit, et per eas non parumeccle-
ego currens labulam festinanter pulsavi. Conveniunt siam noslrara ampliavit.
fiatres, liianiam circa aegrolum decantant. Cumque 78. Aliam etiam curlem in pago Suessionensi
gcnibus flexis, et aure ori ejus apposita interrogas- construxjt in nemore de Pinon, etprivilegio domini
scm si fratres videfet, si ea quae dicebant audiret, Lisiardi Suessoriim episcopiconfirmarifecit; filium-
respondil se ei fratres videre, et sanclorum noinina qiie suuin Walteruni ad coiistrucndum in eodera
auriire, nihil se doloris sentire, sed in inagna laelitia loco posuit, iia ul ecclesiolam lapiricam ex elcemo-
esse. Quo diclo staiim spirilura emisii, non sine lu- synis fidelium in honore sanclao Dei genilricis Ma-
clu et damno tolius Ecclesiae nostrac. Hujiis socius riae ibiriem wdificalam , a praefalo episcopo couse-
in scribendis libris fuit D. Gislebertus a D. abbaie crari impelraveril.
Orione cura Tbeoderico filio Radulfi praeposili in 79. Iii his ilaque domibus, sive, ut usiiatius di-
scbola nutritus, qui et ipse scripsit historiara toiius cainus, curtibus, quas in diversis locis pracfalus
Veieiis Testainenli, necnon et duos grandes ct valde Radulfus pra>posiluscoiisiruxil,pliis qiiam sexaginla
utiles libros amplissimae ac lucidae scripliirae, in carrucas posuil, sicque Deo jtivante, tam ex agn-
quibus continenlur Lectiones oinniuin Domiriicnrum cullura quara ex nuiriiiienlis ^ecorum toli conven-
et festivitaiiim lotius anni, qiioruin unus aesti- " tui ecclesiae noslfae in victu el vestilu necessaria
valis, aller vocalur bicmalis; qui obiit in Pnrilica- providebat; super quo domnus abbas Odo valde
lione bealae Maiiae cuin inaxiino luctii lotius nostri gauriebat, el Dco gralias agebal, quod sibi lulcm
conventus. viruiii dedisset, qui se a solliciliidine el luiiiuliu
77. Cum vidissel igilur domnus Radulfus praeposi- exteriori prorsus iiiiniunem et liberum essc fecerat :
lus, aliquanlulum sibi juxta votum contigisse de commissa namque ei toiius ecclesiae noslrae cura
' ecclesiola Saiicli Amanrii in pago Noviomensi, eliain exteriori, ipse religioni et sileulio tain ferventer
Laiidiinensein regionem expcliit, vidensque ibi pro insisicbai, ut mullolies inlegro mense de cluistro
bello, qnnil erat inter Tliouiniiirie Marla el Rogertim iioii cxiret, sed jugiter leclioui inlentus, scrihen-
de Petfeponte, plures terras ac villas vaciias deso- dis libris loium sludium darel; scriptorum qnippe
•
lalasque remansisse, riatn pecunia eidem Rogero copiam a Domino sibi dalain exsullabat, ita ut si
rdgavit eum, ut pro salute animae suae de eadcm clatislrum ingredereris videres plerumque xu mo-
terra aliquid daret Ecclesinefnostrae, ubi possciuus nachos juvenes, in cathedris sedentes et super ta-
laborantes proficere.Statini Rogerus assensu Ermen- bulasdiligenterCt artificiose coniposiias cumsilentio
gardis conjiigis su;e dedit nobis vacuam terraiii in scribentes; unde omncs libros Hieronymi in expla-
loco qui dicitur Canteliva, et corara domino Ingel- nalione piophetarum, oniucs libros beati Gregorii,
ranno lunc lemporis Laiidunensi episcopo confir- ei quoscuiique iiivenire potuilB. Aiigusiini, Ambro-
iriavit. Ncc mora : Radulfus doiniim iiiinm ibi con- sii, lsidori, Bedae, necnon eliam doinini Ansehiii
strUxit, vidensque terrain fertilem el suliicientem, liinc lemporis abbatis Beccensis, postra vero C.in-
qiiatuor canucas ibiriem posuil, ovibus nc bobus luai-ieusisarchiepiscopi, tam diligenler fecildescribi,
replevil.Tnde ad alium priiicipem, qui vocabatur ul vix in aliqua vicinaruin ecclesiariim similis in-
Gerardus de Cherisi, acccssit; dalaque ei uon mo- venirelur Bibliolheca, omnesque pro corrigendis li-
riicapecunia rogavil ut et ipse iroilando Rogerum bris suis de nostra ecclesia peterenl exemplaria.
aliquid pro animasua darel eeelesiaj Sancti Marlini: Magni nominis, inagnaeque religionis lunc erat in
tuiic ille terras qtias habebat apud Liviri ct Bran- coanobium noslrum, quia in loio archiepiscopaiu
gicuiiem ndbis dedil, et quia de feodo regis eranl, Remensi eo tempore nonnisi tres inveniebantur
per Liidoviciim regem Francorum fecil conlirmari; ccclesiae, quae cousuetudines Clunniacenses serva-
bocque fuil piimnrn pfivilegium quod ecclesianostra rent, Acqnicinensis scilicel, Haffiigemieiisiset nostra.
de regibus habnii. Sic ergo Radulfus unam curtcin Cliiniacense si quidem coenobium lunc in loto regno
apinl Liviri, el alleram apud Brangicurlein con- D Fraiicoium erat excellenlissimae rcligionis, quoniam
struxit; molendinuni eliam, quod prius destructnm nondum germinaveral rigor Cislerci ensis, nec de
erat reparavit. Quartain eliam curlem non procul domno.Norberto adbuc aliqua nientio erat.
ab aliis in: villa qute dicilur Moncellis construxil; 80. Ea lempestate donmus Lamberlus cccnobii
quai tamen non cx unius, sed ex mullorum dona- Sancti Bertini abbas efleclus, ciim vidercl etclesiam
tione el agriculliiia consislit. Post aliqnod vero siiaiu prae nimia dissolutione sic desiiimam, ul vix
tenipiis, cum pracfalus Thomns de Marla videns cur- pauci monachi in ea subsislere possenl, summa ne-
tem iioslram abundantia pec.orum replelain, cupi- ccssiiate coinpiilsus doinmim Hugoiiem, praefali coe-
ditate ductus, eam depraedaius fuisset, indeque ex- nobii Cluniacensis lunc lemporis faiiiosissimum
coiiiinunicalus absolvi deposceret, altare unuiii in abbatem.expetiii, ejusque iiingisterio seipsum cum
villa qnae dicilur Foimons pro praedaerestauratione tola sua Ecclesia commitiens, professionein publice
nobis dedit, et privilegio episcopi Laudunensis, de in ipso cccnobio fecil, sicque susceptos ab eodein
quo illud in feorio tenebal, confirniaii lccil; sic domno Hugone xn inonaclios sccum reducens, et
illius facii absoluiionem recepil. Has ergo quatuor ecclesiatn Sancti Bertini eis regendain committens,
curtes stepe dicttis Radulfus praeposilus in pago in lanlum brevi tempore gralia Dei juvante per eos
*0* DE RESTAURATIONE ABRATLE S. MARTINI TORNAC. 1C2
profccil, nt ubl prius vix xn monachos invenisses, A propbetiam Ezechiae regis : Ecce in pace amnriutdu
postmodum centum quinqunginla omni abundanlia mea amarissima (Isa. x-xxvni, 17). Amara namque
rcferlos reperisses. Quod cernens inelytiis comes fui.t Ecclesiae amariludo tenipore marlyrum a paga-
Flandrensis Roberlus, quia jam Jerusalem capta in nis occisorum , amarior lempore haerelicorum,
terrani suain redierai, sumplos ex eodem ccenobio amarissima in pace Cbrislianornm. Henricus naro-
Sancti Bertini monachos in ecclesiam Sancti Vedasti que imperator non ferens atiferri sibi dignitatem
Alrebatensis, sancliqtie Pelri Gandensis posuit, antecessorum suorum, et dicens papam non hoc
multumque eas correxil. Domnusque Odo venera- facere pro libertate Ecclesiae, sed polius ut sub occa-
bilis abbas Sancti Remigii Rcmensis susceplos a sione et praetexlu justiliae uiajorem posset pecuniam
praefalo abbate Sancli Bertini monachos in coeno- congregare, alium papam elegit, nomine Gtiiberlum,
bio suo posuit; deinde Ludovicus rex Francoruin eumque qui se excommunicaverat facit exeommu-
videns atias ecclesias per easdem consuetudines nicari, el contra praeceplum ejtis in regno suo divi-
proficerc, in cosnobio Sancti Medardi Suessionensis num ofli^ium eogit celebrari. Dehinc congregato
eas violenter servari fecit; sicque per gratiam Dei exercitu Romam obsidet, tolamque provinciara de-
vix jam invenilur in Francia, vel Flandiia aliquod vastat. Gregorio papa moriente, succedit Urbanus
ccenobiuin in quo non videas Cluniacenses consue- (an. 1095), et eadem quae antecessor ejus slaiuerat,
ludines servari : sed cum ut praediclum esl inter confirmal, alque inter caetera quae in Claromontensi
vicinas ecclesias magna fama, prosperitnle crenO- concilio decrevii, eliam Gualcherum Cameracensem
biura nojtrum florerei; ecce subito cecidit corona episcopum pro eo quod episcopalum per pecuniam
capitsnostri, et defecit gaudium cordis nostri. adeptus fueral, et virgam atqtie annulum de manii
81. Dominus siquidem Mariasses Remorum arcbi- imperaloris susceperal, excommunicalionis gladio
episcopus, ad concilium generaliter mandans alios percutit, *t ab episcopali officio deponil; ilie vio-
abbaies, inter alios nominatim evocavil Odonem leiiiia regali fultus pluribus annis episcopalui su-
abbateni Sancti Martini Tornacensis, cumque exr perbe praesiriet, et contra papae praeceplum in urbe
inde admirantes quid de concilio nobis referretur, Camcraeensi diyinum oflicitim celebrari jubet. Ur-
atlonili et suspensi cxspeclaremus, ecce repente bano papae morienli Paschalis succeriens, et Gual-
audimus ad Cameracensis sedis episcopatum euni cherum in diulina obsiinatione perlinaciler perse-
fuisse eleclum, et sine mora ab archiepiscopo et verare dolens, missis litleris ManassaeRemensi ar-
comprovincialibus episcopis consecralum (an. 1105). cbiepiscopo apostolica auclorilate praecipit, ui con-
Qnis eo die luctus loiiim conventum noslriiin re- r gregalis comprovincialibus episcopis Canieracensi
pleveril, quis singullus pectora uostra conciisserit, Ecclesiae episcopttm omissa dilaiione eligatetcon-
iiullus facile explicare polerit. Vix tamen oclo dies secrei. Sic ergo abbas noster domnus Odo eligilur
Iransierant, ei rursum nobis quaedam redditur con- et consecialur. Sed quia arcbiepiscopi aucioriiale
solatio, quoniam ipse, rebellanle ac resislenle^Gal- Gualcheriis expelli non v.alel, abbas nosler jam
chero episcopo, pacifice ingredi non valens Caine- consecratus nobis remitiilur, el cpiscopale quidem
racufti urbein, rursum nobis ab arcbiepiscopo re- officium ubiqiie gerit: ingressum vero urbis el red-
miititur, et per anntim integrum nobiscum demora- ditus regales non habet.
lur. Quae attlein cjusdem rebellionis causa fuerit, 85. Interea callidus pnpa Henricum ariolesceniem
paucis aperienduin videtur, liceta coepla narralione filium Henrici imperatoris litteris adveisus patrem
riigrediamur. concitat, et ul Ecclesite Dei anxilietur ailiiionet; ille
82. In vita beati Gregorii Jegilur quod cum ad regni cupidus, et gaudens se competenterii occa-
apostolicae sedis regimen fuissel electus, et relucta- sionem cx aposlolica aucloritale invenisse, conlra
retur, Romani assensum Mauricii iinperaloris pe- patrem fsrociter armalur, eunique regrio propellil,
lierunt, et per eum in sede ponlificali electum le- ila ut praeler Aulbertiim Leodiensein episcopum
vaverunl; sed ei beaium Eligium et sanctum Au- 0 nullum inveniret qui sibi adlncrerel. Juvenis fren-
doenum, a Dagoberlo Francorum rege ad poniifl- dens eo quod conlra voluntaiem siiai.ri a praediclo
catum electos et promotos fuisse legimus; cumque episcopo paler suus in urbe Leodiensi reiineretur,
idem etiam multis aliis in locis legalur, sanctos sci- exercitum congregat, el iu die sancto Parasceves
licet viros a regibus ad poniificatuni fuisse promo- Leodium violenter inlrare parat. Praccedenle igitur
tos, ecce subito Henrici senioris imperatoris tem- feria quinta cum episcoptis, jam vesperis fii.i.h, ex
poribus papa Roiuaiius, qni primuin vocatus est more ecclesiastico pedes cnnonicorum lavaret, el
Hildebrandus, postea vero Gregorius seplimus, coenam Dominicam celebraret, ecce subito iinii-
probibel nequisquam ab eo eligatur, vel promovea- lialur milites juvenis regis castrum, quod Viselum
tur, elomnes qui ab eo promoti fuerani, vel bacu- dicilur obiinnisse. Exsiliimlciim impetu Leodicmes,
lum sen aiimiliim de nianu ejus susceperanl, excoin- el praecedente Namnrcensi comite obviam venien-
municanlur et rieponunliir; in lotn eliam regno libus ire feslinanl. Ecce auleiu dtim militia novi re-
ejus, in partibus dunlaxat Teutonicis divinum offi- gis inconsulle el praepropere ponlem Mosellaeflumi-
cium iulerdicilur. Fil maxima sanclx Ecclesiae pcr- nis conscendit, repenle pons fluminis frangitur, et
turbatio, iia ui lmiiti dicerenl liinc impleri illatn quingenti fere mililes loricnti et armalicum equls
 103 HERMANNlS. MARTINITORNAC. ABBATIS 104
fn flumine corrnenles necanlur. Sicque rex juvenis, 1A papam cum omnibus quos ceperal dimisil, et in ler-
qnod conira patrem lam solemni die pugnarc vo- ram suam, id est in Lotharingiam, rediit, liliamque
luisset, sero renitens, non sine iriagna confusione Henrici regis Anglorum Leodii, sibi a patre cum
retrocedere, Mogiinliam redire compellilur , sed miillisdiviliis praesenlalam, uxoremduxil (an. 1114),
quia jam loitim regnuin cxcepto Leodio obiiiinerat, divino tamen judicio non diulina prospcritate gavi-
rursiini resumplis viribus contra patrem armaiur, sus esl, sed praefalam reginam viditam sine prole
donec pater omni principum auxilio deslilutiis, in relinqnens, regno simul el viia cilius privatus est
quodnm caslello ab eo incluriitur. Exslal quaedam (an. 1125). Siquidem post discessum ejus nb urbs
episiola (31), ab eodem patre P-bilippo regi Franco- Roma diversi pontifices in uniim convenienles,
riim direcla, in qua de filio suo conqtieriiur; qiiam et Apostolicaeprodilioniseum infamnntes, pnremque
,si qiiis legeril, et non fleverit, viJelur mihi duri Judae eum fore dicenles, qui post osculum et per
esse cbfdis. osculum Iradidit Dominum, privilegium quoque
84. Mortuo ergo palre Henrici Henrico seniorc illud quod ei papa dederat, non privilegium scd
(ah. 1106), nonquiriem armis sed tristilia cordis, pravilegium vocnnles, senlentia anatliciiiaiiseiim
fiiius ejus, jam optato regno potilus, inandavit Ca- percusserunl, et quidquid doranus papa nccessilate
iheracensibus ut Gualchertim excommuiiicatticn ab B compellenle dispensative fecerat, irriium esse rie-
urbe pellerent, domnum Odonem reciperent. Tnnc- creverunl.
que primuin domniis Odo, urbem sedis suae pacifice 85. Quidam clericus, nomine Norbcrtus, qui in
ingreriieiis, praecepit nobis ut abbatem eligeremus, eade.m captionecapellanus imperaiorisfucrat, videns
et consilio ejusdomnum Segardum priorem nostrum tanlam nequitiain domini sui regis, poenitenlia du-
elegimus, virum religiosum , jejuniis et oraiiouibus clus pcdibus domini papae se prdstravit, et absolu-
deriilum, qui jam a multis annis prioralum Ecclesiae tione ab eo suscepta saecularem vitam relinquens,
nosirae lenuerat. Praefattis vero Henricus regiium in Franciam venit, el in episcopatu Lnudunens;
adeptus, sed in patris stii senlenlia permanens, ncc locum qiiemdam solitarinni reperiens qni Pracmons-
anliqiioram rcgum digniiate carere volens, qui epi- trattis dicilur, ibidem Deo sub regula sancti Augus-
scopos eligere consueverant, congregaio exerciln tini, imo inullum rigidiori cl arcliori servire ccepil,
Romam lendit, dicens se pro cOnsecraiione et roro- sicque per Dei gralinm brevi tempore profecil, ut
na de manu domini papae suscipienda illuc ire. nutlum posl aposlolos videanms hodie tanlum fru-
Susceptus itaque a Romanis cum magno gaudib et ctuin ih Ecclesia fecisse; nam cum necdiim «tonver-
processione, venit ad Sancli Pelri ecclesiam, ubi ., sionis ejtis iricesimus anniis sil, jam fere cenliun
doir.nus papa residens etnn exspectabal. At ubi ex monasteria a seqnacibus ejus per divcrsas orbis
more pedibus papae submissus ad osculum ejus le- parlcs conslructa atiriivimus, itn ut etiam in Jeru-
valus est, prdtinus prodilionem el perfidiain diu salem tisqne regula eortim servetuf; nam ut de aliis
praemeditaiam aperuit, voceque Teulonica signum taceam, in urbe Laudiinensi commissa esi ei a do-
dans milllibus armatis domnum papam, quemjam inino Barlholomaeo episcijpo quaedara paupercula
osculaius fuerai.ciim oranibus cardirialibns, qui ecclesia, in honore sancti Mariiui consiructa,in qua
eum pro lam fesliva processione circumdederant, idcm Norberius paucos ex fratribus suis ponens,
violenler captum in sua casira duxit, et custodiae abbatum eis pracfecit virum religiosum, nomine
inancipavii, pluresque Roraanorum qui sibi resislcre Walterum, cui Deus tanlam gratiam cdntulii, ut
voluerant, trucidavit; cum exercilu enim magno hodie in ipsa ecclesia fere quingenti fraires degere
veneral. Illi atilem nullain doli suspicionem babcn- videantur; jamque ex ipsa x fere alia monasteria
les, omnino ad bellum imparali erant, ideoque non processerunt. Ipse vero Norbertus, poslmodum in
inirura fuit si facile sunt superali. Papa ergo viilens nrlie Magdeburgensi arcbiepiscopus factus, lemporc
periculum non solum episcoporum et cardinalium, Lolharii imperaloris, qui Henrico successii, defun-
qui secum capti crant, sed lotins regionis quam JJ ciusesi. Sed nunc jam ad nostrum coenobium re-
hoslililer, non ut imperato", sed ul tyrainius de- (lenmiis.
vastabat, pro imminenli neccssilate magis voluit 86. Cum domuus Odd fere xiu nnnis illud rexis-
sententiam ad tempus mutare, quani his non pro- set, episcopus faclus domno Segardo priori nostro
videre quorum cervicibus gladius imminebal; con- illud regendum reliquit, quo lempore maxima tri-
cessit itaque, regi, eteiiain privilegii sui auctoritate biilalio nobis supervenit. Cnnonici siquidem Tornn-
confirmavil, iilassensu ejus electiones ponliliciiin censes, jain (loinno Odone episcopo laclo, ne ali-
lierent, eleciis aulein per virgam et annuliim investi- quem extraneum sepelircmus nobis interdicerc
turam facerel; cmn vero rex hiijus cuiicessionis coepcrunt, dicentes ecclcsiaui nosirnm non esse
fidejiissionem quaereret, papa ei corpus Domini in abbaiiam, sed potius juris sui capcllam, nec nos in
ore posuit. < Hoc, inquiens, corptis Domini libi ea Temansuros, nisi quandiu ipsi vclleui: unde dno
trnrio loco fidejussoris, quod de iis quae libi pro- archiiliaconi Cameracenses, Ansclmus scilicet el
roisi nibil ulierius violabo. > Sic ilaqtie rex Iaetus Radulfus, lilius domini Teibaldi monacbi rioslri, qui

(51) Episiola. Edila a Reinero Reineccio ad Viiam Henrici IV inter ejus epislolns.
105 DE RESTAURATIONE ABBATIJE SfMARTINl TORNAC. 108
fratrum qui exinde exsiilta-
freqnenlabant episcbpum snum, adhuc nobisciim A raul qiiSm pro periculo
commorantem , lali COiitradifcliohe canbnicbrum verant. Unde proiinus convobatis omnibus iii capi-
Tornacensium cdmmoii, ciim iitteris depreCntoriis tiiliim; praecepit Ut seqnfenti die tdlus cdnVerilttS
doriini Odohis episcopi Romam peliverunl, privile- unaniiiiiter in pane et aqud jojhnarel, et sicut in
giumque domni Paschalis papae hobis deluleruni: ParaSceve nudis pedibus mnne surgenles post Pri-
in quo nobis coiicedebnl ut omnes qtii aptid nds mam tdlum psalteriuih legefeht, et processioiiem
sepeliri veilent, nisi excomrauriicati essenl, lihere facerent; in capitulo eiiam dtnhes generaliler disci-
et absque ulla conlradiclione sepeliremiis; adjun- plinas susciperent, cujus devotio qudd Deo placuit
xerunt etiarh, piurimis nostrura igiloranlibiis, ut pfdiinus effectus monstravit.
deciinas Iaborum noslroriini, quos circa mdnasle- 89. Adhiic enim nobis in capitulb sedentibus, ecce
rium laboraniuS, ulterius non solveremus, quoniam siibilo EverafdttS castellanus, lctius fegionis prin-
a domno pnpa ndbis remiltebaniur. Qnod ut cano- fceps, ciijns longe superius merilioncm fecimtis,
nicis innoluit, illico cbnlra ihsurgunt, toiumqiie jnsperatus oslium clauslri pulsavil, et ul in capitii-
brbem adversum nos incilani, inCendiis el rapinis litm venire permilleretur rogavil. Ingressus igitur
Ecclesiam noslram valde perlufbahi. Cumque ctierio- ciini quibiisdam vifis sapientibus : < Valde, inqiiit,
bii ndstri praepbsituS essel frequenier superius me- " domiiii mei, de restaurntidne hujus ecclesiae gravisi
lnoralus Radulfus, candnicorum vero Gdnterus liliuS ' stimus, cujus cum nfecdiim viccsimus compleatur
germani ejus, Teibefti, dum ihter se nbn solum aiiiius, jnm de ejus deslfuctione nihilominus valde
ecclesiasticis, sed etiam saecularibus armis decerla- conlristamur; scimus eriim fevera quod clerici
rent patriius el nepos, videbatur inler dllas Ecclesias; vobis injuste prohibeht sepnliuram edrum qiii non
geri non solum civile, sed etiam plusquam civile bel- sunt sui parbchialni; et niliilominus vos eis injuste
rum. Domnus lainen papa nunqnam aiixilium suumi decimassiias vtiltis aufefre; licet eiiim lerras Hdstras
nobis impendere dcslitii; sed nd se frequenter redeun- pro nnimarum nostrarum salule (lerierimiis; dfecimas
tibus pie cbnsliliiit, ilnde eliam liujusmodi lilteras i tamen dominae noslrae Sanctas Mariaevobis riafc non
6 lilricoepiscbpo noSifo ihler nniltas alias iransmisitt pbtuimiis. Quod ergo vobis rieriimus lenete; et Snn-
87. Pascbalis episcdpns, servus stervoruin Dei.vene- ctae Mariae)vos sancli viri, nolite aufeire qudri nos
rnbili fratri Baldrico Novidnlensi seu Tornacensi epi- peccalores ei dabamus. Si vero ei jus siiiini, quori
scopo, saluteth et apostolicnm bcnedilionem. Frnler- jam quingentis annis lenuil, vnllis nuferre, nescio
niiaii tcae jalin seciindas litlcras misimus; etc. Vide> quid vobis prosit saeculareni vitam reliqtiisse, quo-
iri Paschali, Patrologiw tom. CLXIH, epist. num. 553..,. niam (ut salva gratia vestra dicam)- cupidiores et
88. Clerlci namque tornacenses, Rdma reversi ^ rapafcioffes;atquepejores nobis esse videbimini, qui
et omnia quate ddmhus papa eos sibi promisisSe licet pauperibus sua atiferainus, Dco tamen suas
dixerai praelergressi, rursum nds inCendiis devas- decinias reddimus. Unrie precor tos, dulcissimi do-
tare, militibusetiam ulnoslrn diriperent, peciiniani minl mei, qiidlenus ab incepta desislenies periina-
dare cmperunt: quadam vferodie advespevascente cia, prd singulnfi et insolila libertate provinciam
servienies snos ari curtem ndsirani Dusiolpetram non pertuvbeiis. sed Vicliiariiin nbhatinrum, quae
dcpraedendam ifansmiserunt. Quod cum domno aniiquiores et ditiores vobis sunt, mdrem sequa-
abbati Segafrio nuniialum fuissel, praemiSit quem- iniui.ei nos eamdcm libeftaiem sepulturae quam
dam moriachum, nomine Gefulfum, qni in vita ipsi babent, velint rioliiit clerici, faciemus vobis
saeculari stfenuus miles ftiernt, oplimatumque re- Cbricedi; si vero precibus hosiris acquiescere nolue-
gionis cognalns crat, ad reprimendnm audaciairi riiis, tnnc utiqrie cbntra torrentem bracbia lendilis,
raptorum. llli aulem cum ririhis et miiititiidiiie ' qttoniam nos nulio modo patiemur dominae riosirae
venientcs, curtem deptaedaii sunt, monachuniqiie decimas sua§ auferri. Huicergo pfaefati principis
sibi resistere voleniem lam forllter verberaverunt, orationi conventus noster aqiiiescens, siiasioni ejus
ut enm in lectuio ad ecclesiam'nostrara necesse essel rj cessit; sicqiie statuto riie conveniemibiis vicinis
referri. Unde cognaii ejus vehemenler cdmmofi, abbalibiis miillisque nliis ecclesiasticis personis
post paucds dies cdntra clericos et faulbres eoriHii ntrihqiie siaiutum est, et Chirographo confirmalum
convenerunt; iniioquc belld cx serviemibus eoriim est, ul nos more solito daremus deeimns et de se-
dccem el octo occiderunt, quoriimdaui vero pedibns pbltura idem nobis liceret quod ecclesiae Sancti
abscissis omnes pariter in fugam conVerterunt. Amandi et caeteris vicinis ecclesiis. Finiia iiaqne
Dixerunl etiam quidain ex militibus se in eodem concdrdin, clerici qui dudum nos radicitus everiere
certaraine vidisse S. Martintlm in aere,super equum ' conabantur, tanta nobis rursum conjuncti sunt anii-
albnm sedentem et adversarios exerto gladio effit- citia, ut ipse praefalus Gonierus praepositus vir sire-
ganlem; et cum inHHomajof eoftim numerus qiiahi nuissimus, nostris necessitaiibus omni conalu stib-
nostrorum fuisset, noslris lamen victojia cessit. De veriirei, et mala quae ndbis tbmpore discordiae fece-
qiiavictoriKvidens doshnuS Segardus abbas qtiosdarri rat, nobis servitiis et auxiliis diluere el emendarc
jiiVenum nosirdrum exsullantes, ingressus ecclesiani sluderet. Tanta ergo deinceps dilectio et familiari-
cl coram altari prostralus, vehementissime flcrc tas inter nos el illos fuil, ut prae caeleris vicinis
ca-pil, tam pro animabus eoruin qiti ihtcrfeCti fue- Ecclesiis ad invicem amoris vinculo cdnjimgcremaf.
PJ.TKO!.. CLXXX. 4
1«57 HERMANNI5. MARTLMTORNAC. ABRATIS I»8
Unde etiam in negotio, quod posl faclam concordiam i pcenitnerunl, videnles qiiod seniel concesierant se
protinus inceperunt, quasi fratres et socii eis fui- ullcrius non poss mulnre.
muS. Est aulem hujusmodi negotium. 91. In Vita sancli Remigii Remorum ponlificis
90. Tornacensis civilas olim proprium habnii contincttir quod lempore ejus Remensis Ecclesia
episcopum. Unriein vita sancli Medardi legilur qupd, mctropolis duodicem episco; os sub se hnbebai, scilicct
cum essetpuer in schola discens, praedixit Eleuthe- Silvanectensem, Catalaunensem, Ambianensein,15el-
rium; queradahi compnrem suum, summura Dei pon- vacensem , Stiessidnensem, Laudunensein (qui ai,-
lificem in urhe Tornaco fuiimnn : quod postea rei tiquitiis non fuerat, sed ab ipso sanclo Remigio
probavit evenius. Cum ergo beatus Eleiilherius in inslitulus est, dans ,ei.de suis municipiis cum ipso
utbe Tornacd, sanclus vero Medardus in Vernian- Lauduno qui de parochia Remensi exstiterat) No
densi factus fuisset episcopus, Ludovicus rex Fran- viomensem, Alrebatensem, quera eliam primiis ordi-
corum, quem baptizavit sariclus Remigius, Torna- navil (55), Canieracensem, Tprnacensem, Morinen-
cura venit, eumdem sancttim Eleutherium (32) ro- sem etRoloniensem,
gavil ut pro peccalo quod commiseral et copfiteri .92. Defuncto bealo Mednrdo, atque Suessionis
erubescebat, Cbristi misericordiam imploraret: quod sepulto, Lolharius rex Frnncorum filius supra riicti
vir Deifacieris, ab angelo se'exa.u)itum esse cogno- 3 Luriovici ecclesiam super corpus ejus aedificavil.
vit, ipsumque regi crimen scriptum atlulit. Unrie Post aliquot vero annos idem rex moriens, el in eo-
rex exhilaratus Deo, el beato ejus cdnfessori gratias dem loco sepultus, qualuor filios haeredes regni re-
retulit, multaque dona ei relinqtiens ad propria iiquii Kareberlum, Gunlranniim, Sigebertum, Cbil-
rediit. Postea conligit ut bealus Eleutherius Torna- pericum, qui regnum iriter se dividenles, Earebertus
censis episcopus, prse nihiia seneclute ei infirmitate, sedem sibi constiluii Parisius, Gunlranniis Aurelia-
caligantibus oculis, officium episcopale implere non nisj Sigebertus Remis, Cbilpericus Suessionis. Chilv
possel; pro anliqua ergo familiarilaie rogavit sari- periciis dnxit uxorem, nomine Audovcram, babens
ctum Medardum Vefmaiidensem episcopiim ut se concubinam, nomine Fredegundem. Quac Fredeguu-
iuvaret ad explendos ordines sacros ei consecrandas dis Audoveram reginam lali fraurie decepil: suasit
ecclesias, caeteraque peragendn officia episcopalia. ei ni filiam, qunm ex Cbilperico habebat ipsade
Acquievit ille, saepiusque visitans Tornacum, el sacro fonte, non alia susciperet : quod illa se-
verbum Dei prsedicans non modtcum favorem adep- ducta fecit. Quamobrem a inarilo suo separatn est,
tus est toiius cleri ac populi. Cum vero defunctum sicque Fredegundis concubina in conjugium iransiit.
beatum Eleulheriiim idem sancius Medardus missa ^"*Episcopus qui puerum baptizavit evsilio damnaturi
celebrata in ecclesia Sancti Peiri Blandiniensis so- Franci, qui sub ditione Cbiiperici erant, ad Sigeber-
leniniler sepelisset, et clerici Tornacenses adeligen- lum transeunt; Ciiilpericus vero fugiens fralrem
dum episcopum convenissent, videntes religionem sttum, petiit civitalem Tornacum, quae in divisione
et probitaiem sancti Medardi, sicut Suessioois in sua continebatur, quem cives.ejusdem urbis suscc-
Vita ejus seriptum reperi,cum sibi eiegeruht epi- perunt, et coepefunl pngnare contra praefatum Sige-
icopum, dicentes quori sicut vivente beatd Eleuiberio bertum, qiii congregato exercitu obsedit in urbe
per aliquod tempus utrumqua episcopatum bene re- Tornaco fratrem suum. Fredegundis vero Cbilperici
xisset, ita ctiam post obilum ejus facere posset. uxor verens, ne populus Tornacensis pertaesus obsi-
Reluctatur vir bealus et contradicit, dicens nec ca- dionis, se et marilum suum iraderet inimicis, con-
nonicum, ne possibile sibi esse ut duos episcopatus vocavit duos juvenes ferocis animi, polliccns eisprae-
teneat, ideoque se lantum onus non suscepturum, mia et honores, si regem Sigebertum interficerent.
cujus gravamine pressus deficeret. Tornacenses in* Qui consiliis ejus acquiescenies regem adierunl, et
ccpta sententia pertnanentes beatum Remigium quasi ei aliquid secrelius locuturi, seorsum evocave-
tunc lemporis Remorum archiepiscopuro adeunt, et runt; deinde pugionibus inierfecerunt. Chilpericus
til ei Tornacensis Ecclesiae providentiam iiijuiigeret D vero a Tornaco egressus exercilum ad se reduxit,
deposcunt.Flexus eorum precibus saiictusRemigius, fratrem vero suuin in vico qui dicitur Lambrias
simulque considetans et corum devotionem, et beali juxta Duncum sepelivit, civibus Tornacensibus gra-
Medardi religionem, obedientiae vinculo Tornacensis tias redriidit, el ecclesiaebealae Virginis Mariaemulta
Ecclesiae ei injungit sollicitudinem. Posliiiorium au- beneficia conttilit pro salule animae suaeel animae
tcn) sanclus Medardus sedem episcopalem mutavit, fralris sui, qni improvise inleremplus occuhuerai,
el de urbe Vermandensi Noviomum eam transtulil, jura sua regalia, qiiae in earicm civitale possidebat
sicque duos episcopatus, Noviomensem scilicet et inler episcopum el clerum distribuit; episcopo de-
Torriacensem, in-vita sua retinuil; posi obitum legavit moiietanieiviiaiis» mairiam, justiiiam, distri-
quoque ejus successores ipsius, Noviomenses scilicet etum, advocationeih hominum DeataeMariae,wionagia
episcopi ulrmrique episcopalum tenuerunt; seroque plauslroruni et vehiculorum,. quae venalia in civita-
ITornaeensesi elerici se sanctum Medardum clegisse tem aflerunt. Clero vero iribuil leloiieum, pouiina-
mulio
(tiyEieutheriuni. Eleulherius el MedardusRcmi- (55) Orcimartf. Id esi resiiluit; iamprideni euin»
ppiiCloddVei obitum episcopi fuere, postquc sedes vacaverat.
girdecessuih.
109 DE RESTAURATIONE ABBATI^ S. MARTINI TORNAC. LIO.
gium, ut ex eomm redditibus vestimentorum suorum A runt. Quod quPmodo acciderit verba quae a majo-
necessaria compararent, et nt viclum copiose et ribus noslris accepimus, postcris tradiinus.
suflicienter baberenl, omnem terram quae jacet iiiler 94. Radulfo successil in episcopatu Fiilcherus.
duos fluviolos, Ries scilicet el Mniraro, eorum ditioni Hicexistens spuriiis. genernlione, ex patre scjlicei
subdidit, ut ex ejus agricultura absque penuria ignobili nalus, filius fuit, principis coquoriim rcgis
sustentarenlur. Cunctaque molendina quae tnnc Franciae ; qui ambicns episcopatnm, regem Gall.it»
erant in Scaldo eis superaddidit, sexex iis episcopo et optimatcs cnriac ejus simonincos cffecil, eosquc
reservalis cura quinque quadrigis lerrae. Foragia sibi favorabiliterconfoederavil: cujus orriinntioquia
vero cainbarum, vel quod scyphicaliones apoiheca- contra sacros canones fuit, per omne tempus q"o
rum alii vocant, ei feddilus vasorum vini, interutrosr praefuit, conlra Deura et sanclam Ecclesiam iiitn-
que aequis pariibus divisitrHoc iuque modo ampli- muit, vitamqueindignam omnimodis duxit. Adeptus
ficala ecclesia Beatac Virginis Mariaecuin honore ad ergo graduro cupitum, tres ecclesias in Noviomb
propria rediii; deinde confirmatus in regno corpus stibveriit, permillentd rege, et primoribus ejus,
fralris sui Suessionis iranstulit, ct juxla patrem quibus earum praedia et possessiones iradidit, ut
suum sepelivil in ecclesia Sancli Medardi. Jpse vero eiim qnasi dominum aliollerenl, dominiumque et
posl aliquod tempus astu uxoris suae Fredegundis a fideiitatem promitterenl, sicut antecesspribus ejus
Landerico majore domus cum qtio eadein Fredegun- fncfere consueverant. Qnae duin juxla voium obti-
riis adulterabat, occidilur, elin basilica Saneii Vin- nuisset, deliberavit eiiam fegiohem Tornacensem
cenlii Parisius sepelitur. invisere; qui Tornnctim veniens cum eta clero et
95. Post bealum Medardiim praefuit EcclesiaeNo- populo fuisset receplus, duas ecclesias finilimas
viomensi atque Tornacensi Augustinus, Aiigustino subvertii, videlieel beati Quintitii de Fprp, in qua
Giindulfus, Giindulfo Ebrulfus, Ebrulfo sancms Acba- canonici commanebanl, bealique Pelri de nieriia
riiis, cujiis tempore Iegitur fuisse S. Amandus TraK urbe, ubi sanclitnoniales degebant, suadentibus mi-
jeciensiiira episcopus, qui coenobiurii monacboruin lilibus quos secum adduxeral, quibus eliam praedia
llelnone construxit ; post beatiiro Acbarium, san- eaium dislribuitpro caplanda benevolentia eorura,
ciiis Eligius. lsle sanctus inter praeclara coenobia ierrasetiam qiiasdam haereditarias SanCti Martini,'
quae per Galliam construxil, etiam ecclesiam Sancti quae in pefsecutiorie Norlhmannica devastaiae fue-
Martini Tornacensis in loco ubi nunc restaurala rant; et adhuc sine incolis incultae jacebant, inva-
est, aedificavit; sanclo Eligio S. Muraraolenus suc- sit, eisque ad augmentum suae damnationis addidit
cessil, Mummoleno Gundulfus, Gundulfo Guarulfus, Q beneficia quoque sua, quae de manu regis praedeces-
Gnarulfo Crasmarus, Crasmaro Framigerus, Frami- soresejussusccperant, illis superadjiciens nioiietam,'
gcro Hunuanus, Hunuano Guido cum Enulio; deinde scilicel civitatis, mairiam, jusliliam, districiuni^
Elisens, Eliseo Adelfredus, Adelfredo Dido, Didoni advocalionem, vionagia, tria molcnriina de sex supra
Gislcbertus qui fuit abbas Sancti Amandi Helno- positis, episcopaluin niodo miserabili pessnmrieilit.
nensis, qui pro parochia Sancti Martini, quaesita Clericorura qnoque bona magna ex parte laCerans;
cstapud Helnonem in episcopio Atrebatensi, dieilur infrabreve tcnipus riignas ultionis poeuas exsolvit.
cpiscopd Alrebalensi, seu Caroeracensi dedisse pro Cum enim deTornaco Noviomum reiissel, protinus
coinniuiatione Marceniensem abbaiiam,quae inepi- iiifirmilale correptus, sequemi nocte viriil in som-
scopatit Tornacensi jacel. Gisleberlo successil Pleoh, nis quod esset inler duo allaria qu;« eranl in pic-
Pleoni Guandelmarus, Guandelmnro Uonegarius; sbylerio ecclesiae Sanclae Mariac Toinacensis sedis
Rdnegario Fichardus; Fichardo Emmo qui a North- episcppalis ; videbal eliarii ignem maximum jiiier
mannis occisus est; Emmoni Rainelmiis, Rainehrio eadem iiaria succenrii, et pueilain speciosissiinam
Heklilo, sub quo civeS Tornacenses apuri Noviomuro sed scissis vesiibus iriduiam, juxta majus altare
se conlulcruiii propier devasiationem et oppressio- stantem, et complosis inaiiibus crines suos et faciein
nera Norlhmannorum, quando eliam monacbi Saricti Pctcdenlcm, ac de Fulchero, qui vesles suassciderai,
Marlini ejnsdem civitalis apud Supas villam sunm qui se nudaverat; justitiam a Deo cum inagno cla-
iii episcopio Parisicnsi siinin riivcrterunl; Heidiloni more et gemilu querenleiii, ipsuiuque Fulchernm
Rauberlus, Raubertd Airardus, Airardo Gualbertus, in flauiriias illius ignis impellentem et dicentem ei:
Gualberlo Transmarus, Trnnsmaro Radulfus. Post < 0 crudelis tyranne, avidus pervasor mea: ecclesiae,
hunc praefuerunt episropi quidnin, quos melius pulo quare me iia laccrasti ? cur tantis deilecoribus me
vocari debere raptores quau) gubernatorcs, dissipa- infecisli ? >'Curoque Fulcherus conlra reluctarelur,
tores quam reclores; mercenarios quam pastores; nein ignem miltereliir, et diceret: < Domina lotius
bcneficia eniin Ecclesiae disperdiderunt, elpene ad ofbis, noii vossic dehonestaiatn reddidi. > Adjecit
nihilum redegerunt, ila ut de aniiquis possessioiii- puella dicens : Quolies bbna inibi famulantium de-
bns nihil amptius eam cernamus hodie lenere quam frauriasti, loties inme tela opprobriorum jaculasti. •
tfia molendina episcopi, tresque quadrigas lerrae De qua tremenda visione slatim evigilans, vebemen-
ejus, cl canonicorum leloiieum, ponlinagium fora- ler clamare co^pit, et clampre suo tolarri familiam
gioiuiiiqiie siiaiii parlem, exceplis paucis terriset suam excitavil. Cohcurreiuibus universis, et Claino-
niolenriinio qux per fidelium oblationes recuperave- ris causam sciscilaritibus, quid in soinnis yidissei
lU HERMANNI S. MARTINI TORNAC. ABltATiS «8
fetulii, et puellam illam sahclain Dei Geniiricem .Aoblinefent. Accidil er^d qnadam dle nt is quicu-.
essecxposuit, quae Filio siio conqtiesla' est quori slodire afceni debebat, casu fortniio deessei, hec
ecclesiam suaro sui juris terris qoasi suis veslibus nullus ex lota familia ejus superesset nisi soliim-
ntidassel, et inililibus Noviomensibns dedisset, idco- inodo conjux ejus cum famulabus suis. Cernens ergo
que se mala morle quantocius perilufum, et gehennae episcopus opporlunum lempus accidisse quo prae-
flammis demeigenrium subjunxit. Perterriiis omni- medilatuni consilium de subversione turris com-
bus et fineih rci pfarstolantibus, ecce subito appre- plere posset, civibus arma apprebendere piaecepit,
hendit eum dolor dirus viscerum, et morbo intercu- cunclosque gladiis accingere fecit, ot si quis inar*
taneo percussns, ut de Herode diciliif, videnlibus mis obvians eis resislere vellel, facile expugna-
cunctis, coeperiinl vermes, qui pediculi vocanlur, retur ; et mitiil matronae episcopus per nuntios
ile corpore ejus glomeraiim ebullire, gutiurque verha suasoria, quibus eam deciperet cum dolo,
ct faciem ejus ciim loto corpore operire ; ct hoc dicens : Habe0.paHidmsericuri)j de quo mihi casn-
tandiu faclum est donec aniinam redderet. Cuin- lam, vel planetam facere volo, sed non reperio qui
qne corpus defuhcti Idlum, et veslibus ex ihore eam sciat tam decenter incidere, et convenienter
litisset inriutum, minquam pediculi cessabant ebul- componere sicut te scire cdmperi; ideoque ileprecor
lire, tolasque vestes operire, donec minislri, neces- B ut castis manibus luis praeparetur; jube ergo fores
sitate cbmpulsi, aliis vestibus induium in corio cer- reserare ut adle pergere valeam, et quid operis de
vino coiisuerunl, sicque sepelierunt. Huic Fuichero serio facere possimus simul inspiciamus. > lllagratu-
sjccessil Hadulfus, Hadulfo Ldudulfus, Leudulfo labunda effecta devisilatione pontlficis.ei dolos quos
Rabbdus, Rabodo Hardiiinus. Hic fuit tempore machinabatnr prorsus ignorans.continuo oslia pate-
Roberii Fraricbriim regis filii Hugonis Capeti: in facerepraecepit, ipsaqueei obviamprocessil, elusqne
quo Jiiiita est postbfilas fegum Fraiiciae quifuerunt ad Ihalnmum suum eum perdueens consedere fecit.
de stirpe illius Caroli inclyii regis, qui prb niiriia Cumque aliquandiu simul mutuo sermocinaii es-
probitate sua a Romanis evocatus, coronatus est in sent, Videns episcoptis familiam suam congrega-
regem, et Carolns, cognomento Magnus appellatas, lam, apparaium ad subvertendum habenlein, quac
imperavii tarh Romanis quam Francis postea xiv facere disposuerat aperit dicens : < Pro calumniisel
annis, cujus baeredes per Xt generationes regnum injuriis quas vir tuus et curiae meae, et civibus cre-
Francorum tenuerunt. Sed Hugo Capet cum esset bfo iritulit, convenerunt isli adversus hanc arcem,
dus Parisiensis, prodiiione et ddlo Ascelirii Laudu-» ut eam dejiciant, cunctaque propnghacula ejus soltf
nensis episcopi nocte Laiidunum ingfessus cum slernanl, quamobrem egrediamur illaesi, ne cura
militari manu, Carolum regem cognalum suum, qui ejus Tuinis-pariter involvamur et pereamiis. > llla,
cognominabatnr infatuatus, in turre Laudunensi bis verbis perterrila el velut exanimis eflecla, in
cepil; viricturaque catenis regno priVavit. Qui priri^ terra procubuit, quam episcopus blande consolans,
cipatiim adeptus, a Gerbeno Remensi arcbiepiscopo verbjsque suasoriis tristem demulcens, apprcbendit
diademale coronalns, ei rex Francorura appellaius manum ejus, educensque secum servavit illacsaiii,
est; cujus fllius praefatus Robertus, sciens Bnldtii- Al lamuli episcopi conlinuo circumquaque ignem
iiurn Barbatum Flandrensium comitem tunc tempo* accendunl, cuncta aediflcia everiunt, macbinas ad
ris magnae esse poientiae, filiam Adelani adliuc puel- sobvertendum uridique instruunt, immensam ejus
lttlam filio ejus adolescenlulo Balduino Ihsuland allitudinem solo-coaeqiianl, de suinmo lapirie usque
desponsnvil, pntrique ejus nutriendam tradidit. ad imum comminuunt, deinde domum redeuni. Quae
1)5. Ea lempeslale habebat idem Robcrliis rex sic eversa usque ih hodternum diem inresianrata
lurrim Noviomi sitara infra terminos ecclesiaeBealae manei; signa lameri ejus apparent, saxa scilicet
Dei genitricis Mafiae secus curiam episcopi, per iiigentiai Audito ergo rex quod accideral, vehemen-
quam multa mala ejusdem urbis populo inlulit; ter iratus est, el conlra episcopum qui fidelitatein
tniles enim, cui a rege custodienda tradita fuerat, 0 ei debcbaljde perditione domus suaeconqiiericcepit,
ferocis-animi existebat, adeo ut exactioiies episco- satisfaclionem proditionis apertis querelis exigens
pales juri suo mstncipare vellet ; cunctis" placitis, secundum judicium opiimniuin suorum. Cuinque cu-
causisqne forensibus, quae in curia episcopi deter- f ia regis episcopum de regno Francorum expellen-
mhiarida- erarit, principari vblebat, nihilque episco- dum, et exsilium sobire judicaret, verilus animosi-
piim coTistitoCfelicebat, nisi qaod ipse prior dispo- tatem regis, sciensque nullum principum plus apud
suisset. Sic itaque episcopum ei cives bxasperans, regem posse quam cpiuitem Flandrensem, Baldiii-
iiohnulta servitia eis ingerebat. Cum ergo longo nuin scilicet Bafbatuin, ad eum conlugit.Cujusfilius
tempore id ageret, riullisque exhdftatioliibus reli- jam juvenilis aetalis primis auspiciis pollens Adelam
giosorum resipiscere vellet, ulira vecordiam ejus iiliam praedicli regis ducere debebat uxorem, ut
ferre non valenies, episcopus cum. clero et populo diclum est; qniqiie etiam ecclesiam S. Pelri in op-
valde afllicli proponunt omnino resistere, modum- pidolslensi aedificavit, et in, ea canonicos posuit,
que qnoad efleetum perveninnt, cceperunt exqui- seque ibidem sepeliri mandavil. Causam doloris sni
rere. Tandem eis videtur qridd si turris eversa fuis- episcopus apud utrumque exposuit, preces fudit ut
set (qux materia pertinaciae ejus erai) facile pacem de priesenti discrimirie eum libererit, et iram rcgis,
 113 DE RESTAURATIONE ABBATLE S. MARTINl TORNAC. Hi,
qnaejuste cxarsit miiignre sludeant, dona pranclara A . dilurum spopondit; sed antequam de manibus niili-
pollicetur, si regi el proprio solio euiri reconcilialum tum ea tenenlium libera fierent morle praeventus,
leddiderinl, efleclumque petitionis celeriter conse- non implevitquod proposuerat. lpse quoque episco-
cutus fuerit. Sciscitante vero comite.elinterrognnle pus non miilto post Iongura lempus moriens (an.
quae esset recompensaiio talionis pro legatione liujus 1095), quod inceperat non lerminavil; sed ad au-
negolii, respondit episcopus : < Pdssideo in regione gmenlum destructiohis episcopatns, terras afabiles
Flandrensi, quae diiioni veslrae subjacet, altaria episcopi circa Tornacum Tbeoderico morieiario, et
quampluraex quibus xn locupletiora vobis el filiis aliis prinioribus hujus reglonis vendidit. Nemus et
veslris per tres~generaiiones lenenda trado; quarta silvain de Helein, et de Sancto Genesio dislfaxit,
antem revertantur ad episcopum. Et ne inter succes- tradens singulos bonarios ad reddilum qualuor de-
sofes meos et posteros vestros exinde aliqua con- narioruin singulis annis sibi solvendoruin. Hic inter
troversia oriatur, tcslamentum conlirmationis vobis caetera qu;e Iaudnbiliter'fecil, etiam coenobium no-
facio, in quo tempus determinatum, ei nomina al- strum, quod a barbaris quoridam destructum fuisss
tarinm atque testium curiae mcaeac vesirae qui in- ferebatur, restaurare Curavit anno Dominicae Incar-
ierfuerini assensumque praebuerint, annotabo. Cd- nalionis 1092. Rabodo successit Baldricus.
mes ergo,' mercede effnsus, r.egem socerum filii sui " 97. Cum ergo jam per irecenlos fere annos Ec-
adiil, precem pro episcopo fudit, veniain faciJe iin- clesia Tornacensis pastofe proprio viduata fuisset,
petravit, eumque regi, >et proprio solid cito recon- lempore dotnni Ilugonis Cluniacensis abbatis, ctiju*
ciliatum reddidit; deinde altaria sibi delegala temiit, superiiis meiilionem fecimus, accidil ut quiriam Re-
rpiorum hsec sunt noraina : De Cofturiaco, de Pul- •meiisis Ecclesiae canonicus niagnae prohilalis vir,
ten, rie Turult, deAldenardia, ricHeniiiis.de Hulten, noniine Odo, viiam saecularem rclinqtierel, el in
de Dunza, deNivella, de Rodenbruc, de Aleribfuc, eadem Cluniacensi Ecclesia monachus fieret. Cum-
' de
Mallengbiii, de Sclipies. Qua doriatione ab cpi- qUe ihi pef aliquol annos religiosissiine vixisset, et
scopo facta, oplimates Flandrenses a comite pelie- domnus pnpa Gregorius VII eidem doniho Hugoni
fiirit sibi ea concedi in beiieficium, quae acccpta abbaii mnndasset ut sibi aliquos de monncbis suis
dpiimates militibus sibi servierilibus rursus in feo- viros snpientes transmitteret, quos competenter
dum distribuerurit, sicque paulalim de jure ponlili- episcopos ordinare posset, doirinus Hugo ei inter
cali penittis in jus militura transierunt. Hoc ergo caeleros prxfalum Odonem transmisil, quem papa
pacto Tornacensis Ecclesia xn allaria perdidit. Quae in urbe Ostiensi episcopum consecravil. Defuncto
sicpiscdpus Tornacensis ad mensam siiamsiculolim , papa GregorioVictor succeilit; piislqueiii idem Odp,
lihera possiderel, mullps exinde panperes seeum ad apostolicae sedis pontificatum eligitur, et Urba-
reficere posset. Harduino successit Hugo, Hugoni nus noininatiir. Qui, quoniam in Ecclesia Remensi
Balduinus, Balduino Rabodus. educatus fucrat, valde cam super alias diligebat, el
96.Hujus Rabodi lempore comitatum Flandren- ut nniiqiiaiii ci dignilaieni xh episcoporum reddere
sem tenebat Roberlus filius" Balduini Insulani, el posset non parum desiderabat. Ciiin ergo superius
Ariel* filiacregis, quibus data • fuerant altaria. Ve- memoratum Gualtertim Cameracensem episcopum
niens crgo ad eum Raborius episcopus oravil ettm pro sinionia in concilio Claromoniensi excontmuni-
iitxii allaria quae Harduinus de mensa Tornacensis cassel, protinus Atrebatensibus mandavil uisibi
episcopi'tulerai, ct Baldtiino Barbato cdmiti avo proprium eligerent episcopum, privilegii siii aucto-
ejus coricesserat, Tornaccnsi Ecclesiae pro aniina rilale urbem Alrebaleiisera a Cameracensis episcopi
suaredderei, quoniamjam tempus transiernt quo subjectione liberam rieinceps et imniunem esse con-
reddita esse debuissent; tres enim comiics ea tenere cessit, el ut episcopinn proprium semper baberet
debuerant quijam riecesseram, scilicet Balduiriiis confirmavit. Manriavit ctiam clericis Tornaceusibus,
Barhatus, avus hujiis Roberli', Balduinus Insiilaniis ut ad cuni irent rccepturi libertatemproprii cpiscopi.
pater ejus, Balriiiinus Hasnoniensis fiater ejusdem 0 Protinus canonici duoshonorabiles viros rie Ecclc-
Roberti. Quem cum episcopus rogarel allaria red- sia sua Romam miserunt, Elbertum scilicet et Gel-
dere, dilaiionem poslulavit, donec a malre sua ve- dulfum; sed papam Urbanuiii jam defunctura inve-
rilnlem bujus rei audiret. Cum ergo matrem suam nerunt, et sine efleclu redierunl. Crbaim successi*
pracfatam Adelam (51) super hnc consuluisset, illa Rcinerus, abbas Sancli Pauli, et vocatus est Pascha-
titpote religiosa et limens Deum respondit: >Vermn lis; cujus tempore cuin clerici Romanam cuiiani
est, inquit, fili, quia jam tempus transiit quo a pa- saepius frequentarent pro dissensione quae inter no»
tre tuo,7et avo promissa fuerant reddi. Quia ergo et ipsos erat, Romani qu| semper novorum negotic»
libi Deus haereditaiem tuam quani perdidisti, id est Tinn sunt cupidi, cceperunt nos incitare ad repelen-
Fln,ndriam, reddidit, magnumque exihde honorem dum proprium episcopum ; accidit autem, cum jnin
tibi fecii, consulo tibi-ut etiam super hoc honoreiii hobiscum concordnti fuissent, ul domrius Baldricus
ei facias, et Sanctae Mariaehiatris ejus allaria stia episcopus noster, pro qiiadam causa commotus, abs-
-eddas. » His comes compunctus episcopo se ea rcd- que onmi audientia eljudicio canonico, missis li.t

(54) Adelam. Hxc fiiiulavtl abbatiam inoiiial. Benedicliiiarum, nomine Messinez prope Ipras.
 HS HERMANNlS. MARTINI TORNAC. ABBATIS 116
jerjs in urbe Tprnacensi divinum officiumjnterdi.ce- A convocai, dicinque statnil i|ua Lamberlum cpnse-
ret. Unde praefatus Gontertis praeposilus canonico- crare debebat : jpso verp die rex Ludovicus Remis
liiin coiivenium eyocat, et ad repelendam antiquam adyeniens orones episcopps advocai, et ut diligenter
Hberiaiem incilat. Continuo dup ex ipsis, Qallerus de eodem negolio inter se traptarent adinonet. • Si
scilicet qui pqstea abbas Sancti Marlini clarujl, et cnjm, inquit, viderilis magis ad Dei honprem et ani-
Movinus praecentor ecclesiae cum litteris capiiuli marum saluiem compelere ut Tprnacpns,is Ecclesia
Romam pettint, et lilleras domni papae Paschalis proprium episcqpuin babeat, ego libcnter concedo,
'fornacum deferiinl, praecipicnles clericis et abbali- quia nibil me in hoc perdere video.necvoluntali Dei,
b|is cteterisque personis episcDpatus ut, remota riila- vel apimarum saluii in qliqno resistere vqlo; ncqiie
tione, propriuin sibi eligerent cpiscppum, alias qup- volo ul aliquis per me djcal hocbonum remansisse,
que domno Radulfo Remqpsiarchiepjscopo-rietujeiiint, vel se sub mea palliaiiorie coram Deo paret excu-
praecipientes ei i\l ejdemelectioni eflicaciier insiste- sare. > Cui domnus Idannes, Morinensis cpiscopus,
rei, et electura coiisecfaret. Illis necdum reversis vir religiosus, responriens : %Vere, inquit, domine
coiiligit domniim Baldricum episcopum jnori. rex, boc dicto apiaiam vestraiu libprastis. Nunc vi-
98. Noviomenses autem, scientes cleripos Torna- dennt doinni npslri episcopi quid agere debeanl. >
censes R.omam abiisse, callide agentes Lambertum " Arcbippiscopus tamen in eo quod coeperat perseve-
Tornacepsem archidiaconum sihi in episcopum ele- rans, praedictum Lamberlum super utramque Eccle-
geru.nl, scjentes eqra pecunia abundare, et per eam siam consecravit episcopum, mullisrairaniibusquod
confidenles proposilum Tornaceiisiumcassari posse. magis diligeret pecuniam repdnere, quam Remensi
Eleclus ergo Noviomi Lambertus Flandriam rediil, Ecclesiae antiquam dignitatem reddere, quodulique
et apud Corluriacum congregatis abbatibus et per- facere poluisset facile, et regis permissu et apclori,-
sonis episcopatus, ut electioni suae faverentimpetra- tate domni papa?,.
vit. SoliisabbasiioslerdomnusSegardus, utassensum Nectatpien audqciTurno fiduciu ceisil.
prxberel postulatus, respondit non Cprturiaci, sed (ViRCj.JEneid. ix, 126.)
Tornaci in capitulo Sanctae Mariac, nbi sedes episco- Quia Gomero praeposilo cor non defuit; quin poiiuj
palis eral, hujiis reiassensum debere iieri, nec se assumpto secum domno Segardo abbate nostro ele-
aliquid concessurum nisi praesenles videret decanum ctum suum Herbertum Romam duxil, non perFran-
TomacensU Ecclesiae et praeposiium. Sic crgo «;ont- ciaro, quia timebal regem et arcbiepiscopum, sed
molis adversus eum a)iis personis Tornacum rediit. per Lotharingiam ad probandam domni papae con-
Nec mora : legali cum lilteris papae Roma redeunt, ._ slanlinm. Lnmbertus quoque episcopus, jam conse-
abbali nostro dp resppnso suo gralias agtint, ejus- cra(us, confidens ip mtiltituriine diyiliarum suaruin
queconsilio in capilujo suo pnanimiler omnibus Romam lendit, certus qtiod non nniltum sibi conse-
congregatis elegerunt sibi in episcppum quemdara cratiojam facta prodesset, si papa Tornacensis Eo
Morinensis Ecclesiae archidiaconum, nomine Her- clesiae eleclnm consecrarel. Utrique ergo corain
bertunj, lilterasque domni papae Joanni Morinensi papa conyeniunl, pt nunc his, nunc illis curia favet,
episcopp deferenles, eumdem electum suum sibi. li- ad ulliiuum lamen etiam Roma immensilaie pecu-
berum tradi pelierunl et impetraverunt. Inde praefa- nia?,superalur, nolens illam SaUustii sententiam fal-
lum arcbiepiscopum Remensem adeuntes, ut euro sam esse qua dicitur : Ojnnia venalia Romte. Sedr.e
secundum domni papae praeceptum consecraret ex- ex loto papa Tornacensibus defiiisseviderelur, manT
or^rqnt. ged Lambertus eos praevcniens, ut dicilur, davit eis per lilteras ut archidia.conum sibieligereni,
jaro airimqm archiepiscopi pecunia corruperai, adeo quoniam Lambertmn archidiaconura eorpm aqdierat
ut ejus cpnsilip etiam rex Ludovicus muneratus, Noviomensis Ecclcsiae esse episcopnm consecratura,
dups episcopos, Aurelianensem scilicei et Parisien- Archiepiscopp eliam mandavii ul ei Ecclesias Tor-
sem, pro cassanda Tornaccnsium electione Romam nacensis episcopatus ex loio tulerdiceret. Archiepi-
iranSmitteret. Clericis itaque Tornacensibus electi D I scopus auteiu videns instabilitatem el mutabilitatera
sui consecrationem petcntibus, respondit archiepi- Romanam, in urbe Tornacensi lam clericis qunm
scopus se nec Lamberlum, npc Herbertum conse- roonachis interdixit divinum oflicium, nisi reciperent
cralurum, donec legati regis duo episcppi, quos prp . Lamberlum episcopum. Lamberlus qupque, experiri
eodem negotio ad papam transiniserat, Romn redj- volens utrum eura suscipcrenl, Tornacura venit;
rcnl. lta uiriusque electi consecratio suspensa«ct iii- quidnm vero illusores eo veniente oranes balillos
certa fltictuabat, cum ecce episcopi Roma redeunt, - campanarum furati sunt, ut eis nou sonanlibus vilior
Jitteras domni papaearchiepiscopo deferunt, in qui- fieret processio. Quod cernens episcopus, se scilicct
bus papa idem negoliura in manu et provisione ar- sine bonorc susceptuin fuisse a canonicis, civibus
cliiepiscopi ponebat, dicens sibi arcbiepiscopum inde conquestus, protiims urbe exiii, et omnes Ec-
mandasse, quod si Tornacenses proprium episcppnm clesias lam monachorum quam clericorum quas in
baberent, ei episcopalis dignilas plurimum vilosce- Flandrin habebant, invnsit.Gonterus iterum Romam
ret, ef Npviomensis Ecclesiae reddilus nequaquam rediens, omnia haec papae rctutit, el ab eo littcras
episcopo ad necessaria sola suflicerent. His lilteris arcbi episcopo rctulit, in quibus de inlerdicto qjiod
susceptis, sibi subditos episcopos arcbiepiscopus Ecclesiae Tornijyensi fecerat valde-cum. increpabai,
117 DE RESTAURATIONE ABBATLE S. MARTINI TORNAC. 118
ipsumqvje interdiclum irritum esse praecipiebat; et A 101. Interea qtiidam Tornacensis.nomine Movinus
ne Laxnherius Ecclesiam Tornacensem gravaret, in videns se prolem non habere, ecclesiam quaimlam,
mar.u ei luitione sua eam suscipiebal. His litteris in honore Sancti Medardi, prope Tornacum siiam,
susceptis, archiepiscopus comprovinciales episcopos de opibtis suis amplificat: utque in ea religiosos
Convocavit, litterasque dulcissimas et humillimas clericos ponat a domno Simone episcopo postulat,
Tornacensibus miltens, eos ad concordiam cum epi- Ciijus ille petitioni favens, quemdam religiosum
scopo stto vehementer cxhortavit, tandemqne eos, quia canonicum, nomine Ogerum de monle Sahcli Eligiii
auxilia eis deerant, inflexit. Papa qttoque eis per lii- ibi abbatem fecit, ipsainque ecclesiam ei liberam
teras mandavit ne molesie ferrent quia propterscan- tradii. Ille vero protinus atixilio Dei et civium ibi
daluin regni pro tempore adbuc pali volebat ut No- se posse proficere videns, locum lamen illura
viomensisepiscopuseliam Tornacensem regeret epi- anguslum esse sciens pro conslruendis oflicinis
scopatum. SicTornacenses clerici Romanam tergiver- convenlui fralrum necessariis , terram quamdam
saiionem experti quieverunt, sequeposl riecessum super planiliem Scaldi fluminis inferius emit ,
Lamberti stiam liberlatem assequiposse speravertint. ibique ecclesiam lapideam in honoreni saneii
99. Lamberlo decedente Noviomenses canonici Nicolai cum oflicinis congruentibus construxit, plu-
qiiemlam Simonem adolescentem sibi iri episcopum ^ resque tam clericos quamiaicos, necnon el inulieres.
elegerunt, filium Hugonis comilis, cognomcnto ibidem congregavit, ipsamque abbatiam appellari
Magni, qui cum caeteris principibus ad aceipiendam fccit Sancti Nicolai de Prato.
Jerusalem profectus in itinere mortuus fuerat. Quia 102. Eo tempore faraes vehementissima totam
efgo idem Siraon germanus erat Radulfi comitis provinciam oppressit, ita ut plures fame inlumes-
Peronensis, et inclylus Carolus eomes Flandrensis cerenl; comeseliam Carolus per tolam Flandriam
sororem ejus conjugem habebat, paler etiam prae- pro avenae penuria cervisiam componi prohiberet,
dictus Hugo germanus fuerat Pbilippi regis Fran- dicens melius csse ut diviles aqtiairi bibererit quani
corum, cujus filius Ludovicus lunc regnuro ba- pauperes fame perirent. Domnus etiam abbas no-
hebat, ideo clerici Noviomenses propler fruslran- slerSegardus,misericordia motus.ralices argenteos,
dam speni. Tornncensium eura ad episcopntum et alia quaedam ornamenta vendidit, et ex eis panem
elegerunt, et Torhacenses protinus interveniente in alimoniam pauperum emit. Non rimlto post
glorioso coraite Carolo absque ultra conlradiciione defimclus est domnus Radulfus ille Nbfthmannicus,
consenserunt, certi qnod si vellet opliine Torha- prior S. Amandi ecclesiae nostrae, qnae siia est iii
rensem Ecclesiam regere posset, Quia lamen ailhuc c pago Noviomensi, sepultusque est in claustro prope
infra aetatem et infra ordines Ecclesinsiicos erai, osiium ecclesiae a dbmno Theoderico abbate Sancli
arcbiepiscopiis Rcmensis Radulfus sibi praeseiiiatuni Eligii Noviomensis, qui eum pro religiPne sua valde
consecrare riislulii, donec ille Romam petens graiiara diligebat : de cujus obitu cum domnus Radulfus
papae oblinuit, el utrique Ecclesiac praefuil. praeposilus noster iiimitim contrislareluf, ipse quo-
- 100. interea Gonterus praeposilus, dum runsiis qne non multo posl gravissima corporis infirmilale
Romam repelit, in villa quae dicilur Sarracenas. in coepit fatigari; cujmsquanta dileclio esset circa Ec-
dioecesi Lunensi moritur, et in ecclesia Sanetae clesiam, et quam integrum el sanuni sensiim eliam
Mariae sepelitur; succedilque ei Theodericus ario- in febris valetudine haberet facile omnibus poluit
lescens lilius Theoderici palris sui. Domnus quoque innotescere. Cum enim oleo sancto a domuo abbaie,
Odo, Cameracensis episcopus , cum germano sup totoque convenlu lacrymante, perunctus fuisset,
domno Benedicto monacho nostro el eleemosynario eumque qjiatuor filii sui- ad-terraui super cilicium
petenti altare de Malda ad expensas pauperum deposuissent, rogantes ut, juxta exemplum sancti
dedisset, et quosdaiii libellos, scilicet de canone Martini, in cinere et cilicio tribus nut quatuor diebiis
missae, de disputalione coritra Judaeum, de prigine super terram jacere libenler paterelur, Tbeodoricus
animae, coinposuissel, infirmitate corporis gravatus j) gei-niamis ejus, vir dives et saecularis, audiens eum
episcopatum reliquit, seque Aquicinclum in Jeciica sic infirmari, protinus visitandi gralia Supervenit,
deportari fecit. Quod domnus Segardus abbas nosler etiniqiie cum in cilicio jacentem videiis vehementer
audiens, protinus cura monacbis suis illuc temlit, tleret, illeeum de saeculi contemptuexhortari ceepii,
iilque se ad ecclesiarti Sancii Martini quam a funda- dicens omnino parviperidendas mundi divilias, quo-
mentis construxerat, ubi primo monachus, primus- niam si Adam, inquit, ab initio mundi usque in ho-
quc ahbas exstiterat, deferri perinitiai, expetit. diernum diem in diviliis vixisset, et hodie eum mori
Sed abbas Aquicinensis Aluisus dicil sc nullo contiiigcrct, niliil ei prodesset quod landiu eas ha-
inoiio pas iiium , ut quem Sibi Deus dederat, buisset. Inter caeiera etiam sic lerrae jacens interro-
alihi deferretur. Sicque infra octo dies idem gavit ubi comes Carolus essel, vel qiiid faceret.
episcopus defunclus, in ecclesia Aquiciuensi coram Cui cum filii sui dicereiit ne de talibus inquireret,
crucifixo cum magno bonore scpelitur : el de sed solummddo animae suae sollicitudinem haberet,
candido marraore imago ejus super sepulcrttm ille respondens : « Vere, inquit, de pace, ct statu
ejus sculpilur; succeditque in episcopalu quidam tam boni principis omnino sollicili esse debemuS ,
Bnrcbardus. quoniam in pace illius erit pax Ecclesiaram, in uir-
119 IIERMANNI S. SfARTl.NITORNAC. ABBATIS 120
batione aulem ejns etiam Ecclesiae perttirbabuntur ; A pulans, ijlud apostolicum apuri se relractnns : Sw-
unde et vivens de eo sollicitus suni, et etiarn post cularia judicia tihabueritit inter vot, contempiibilet
mortein meam si,.Deo donante, requiem liaberem, qui snnt in Eccletia, iltos constituite ad judicandum
libenter pro eo orarem. » Cum vero posl liaecmor- (1 Cor. yi, iv). Bjecnon e.\ iliud 8. Gregorii quod
lem jnmjamque immineres,eulirel, de quadam terra, qui lectioni et orationi invigilanl, ipsi sunl vasa
quam in episcopalu Laudtinensi a Clareqbaldo de aurea et argentea, quaeper Moisem in tabernaculo
Roseio puper emerat, quae dicitur Sparciacus, ro- teslimonii ad servilium et ofiiciiim altaris fieri jussa
gayit fratres pircuihslanles. ne eam relinquercnt, sunt. Porro saga cilicina, quibus lahcrnaculiim ope-
seri diligenler excolere studercnt, quoniam mujlum ritiir, signilicant eos qui exterioribus iutenti, pluviis
proficere ibi possent. el imbribus yentpruniqiie palenl impulsibus. Haec
Post bunc ergo sermonem Dominica ante Natale et bis similia niulla divjnse paginac secum revolvens,
Domiiii, in ecclesia conventu Noclurnas decantanle, pmissa omni dilatione, uniyersum Ecclesiae debitum
pirca niqriiam noclem, ea pene bora qua sanctus «jx integro solvit; sicque in capiftilura veniens, et
Marlinus iransierat, fidelis s.ervus ejus Rariiilfus domni Segardi abbntis pcdibqs proslratus, somnium
Deo et ipsi animain suam commendans, ex hoc pracdictiini retulit, et ut rie pr;rpositura absolvere-
mundo migravil. Qiicni cum domnus Segardus abbas R lur peliit, et niniis insistens iinpeiravit; postque
yejlet in capitulo ante sedem suara sepeljre, irieo moresuo libris scribendis el eceles.iaslicaepsalmodiae
maxime quonjatri ecclesiam pnrtim ex substanlia insistere coepit, quopiam Deo doiianle erat corpore
sua,-partini fabore et industria sua ex majore par(e sanus, ct ad lolerandum sjleptiuin claustri, labp-
videbatur construxisse, quaiuor filii ejus probi- remque lam nocturnae quam diurnae psalraodiac niillo
buerutit, et ul potius ciitri fralribus suis in cteine- peniius fralrum inferior, vel tardior esse vplebat,
terip sepeliielur petiertint, dicentes superbiae vel ela- sed nec ab aliquo scriplorum in assiduitate, yel ve-
lipni ascribi posse si.in capitulo sepelirelur; ipsnm loeitate scribendi sC vinci perraillebai. Spripsit enini
vcro buniilitali polius quarii elatipni semper descr- quatuor brevinrios, pluresque B(.Auguslini Iibros.
visse : nani cum xxx ferp annis praepositus.ecclesiae Prp talibus studiismtiltum a domnp Segardo abba,le
fuisset, iiuIIus pmniiio, non riicam de inonacbis , domnoque Gerberto priore diligebatur, ita ul eiiam
vel frairibus, sed pep de famulis quidem invenlus ei coram $e injungerent Dominicis el feslis diebus
est, quem siulium vel fatuum vocarit, vel super sennones iu capitulp fratribus prQferre, quoniam
quem iratus maiiuin miserit. Sic iiaque doranus cum caeleris aliis donis, etiam iiitelligentiani Scrip-
abbiis, prpcibus eoriira satisfaciens ,/eura in cceme-.r lur^rum, et diserlitiidinem ea quae s,enliebat profe-
tcrip secus et prope c^pellam Sanplae Mariae, qttaiu rendi ei Dominus contulerat.
ipse epd«in anno conslruiferal, retro gcilicet aHare. 104. Defuricto ergo Rariulfo praepositp, eiiam
cum muliis lacrymis eadam Dominica ante Natale domnus
S,egarrius abbas paul^lim ooepit debililari,
Domini scpelivit, filioque ejus Herini^nno consilio
et vjribus deficere corp,oris. Eodem ergo anno lpnga
omnium frairum prteposituram commisit. Mainsen- ilifirmitale gravalus, evoluto unius anni spalio, in
dis vero qiionriam uxor ejus post moriem Radulfi sequcntis Naialis Doniini di,e ciira missara de luce
fere xii annis vixil, completisque in sanctimoniali idpm L,ux [ulgebil canlasseinus, ip^e prae nimia las-
liabjtu plusquam XLannis praesentem vitam (eruii- situdine vtdens «e deficare, anle gradum praesbyterii
n^vi,tt et, in eodem ceemeterio sepulia esl. Ideo vero se in majori eccl^sia fecit rieferri, ibique oleo, sancto
filii eorum pa,lrem et mairem suam magis in coame- peruncius, et Doiiiinipi corporis percepiione rau-
lerio quam in cji,p.itulo, vel in ecclesia sepeliri vo- nittis post Priinam in capitulum venit, totymque
lueruni, quoniam revpra credebant ibidera bono- conventum absolvit, seque ab ep absolvi petiit, iride
rum hoininum corpora esse sepulla, et cx consortio ad lectulum rediil, atque post paucos riies idein itt
eorura melius illis esse quam si seprsim essent se- Kalendas Februarii spiriium reddiriit riie Dominlca
pulti. . D anno Dominicre Incarnationis 1127 indictipne v,
103. (35) Hermannus ergo praepositus factus, ep.acta yi, concurfetile v. Prsefuit autein huic ec-
ccepit pro posse palernos inores imitari, et maxime clesiae annis X,x|.
ut in habilu , factisque suis bumililas polius quam 105. Eodem anna glpridsus comes Carolus F'an-
supefbia posset notari. Cumque a Nalali Domini drensium, in ecclesia Sanct( Donatiani apud Bru-
usque ad Pascha praeposituram tenuisset, visum est gias ab. inimicif suis clanculp inlerfecius. fuit. Pos.t
ei in somnis quotl loquerelur cum patre suo, et an inorlem eius,, legilimis haeredibus decedentibus, da-
ex inlegro requiero invenissel requirebat. Cui pater tiisesl comiiatus Flandrensis a rege Ludovico cui-
respondebal: < Vere, fili, si in clauslrali vita ma- dain WillelniQ juyeni, lilio Roberti Norlhinannoruni
nere mihi licuisset, el pruepositura mihi injuncta non comilis. Ad quem Simpn episcopus Tornacerisium
fuisset, absque omni debito perfeciam requiem in- veniens intervenieiite eodera rege cognaio suo, ei
venissem. » Protiuus Hermannus evigilans, ei hu- notificavii quomodo Harduinus episcopus Balduino
jttsmodi somnium pro correclione sua se vidisse re- Barbato coinili xn allaria, sicut superius relalum

(53) Sequentia son videC.ur conscripta ab Hcrimanno, sed ab alio.

1*1 DE RESTAURATIONE ABBATIJE S. MARTIN| TORNAC. 12SI
esi, de mensa Tornaceiisis episcopii ad tempus con- A 107. (nterea pise memoriae religioso Segardo de-
cesserii, et quia jam tempus transierat, quo reddila fqncio, atque iq capelln Beattc jMariae anlo altare
esse debuissenl, rogavit ut jam nunc landem ea sepulto, successil ei in regimine inonaslerii Heri-
EcclesiaeTornacensi el sibi redderet. Comes verba mannus tertius, fllius Radulli praeposili. Hic cura
episcopi multorum testiinonio vera esse cognoscens, reliquis fratribus suis Tbeoderico, Waltero, Ra-
commonente rege , protinus ea praefato episcopo dulfo ad pedes magisiri Qdardi litternli scieutia ap-
libera reddidit, scque ei exinde niillam illalurum prime cruditus, divini verbi ciaruit pradicntor mn-
molestiam spoponlil. Sed comes. nqp diu esl p-issus ximus, egrcgie Evangeliznns.el afiiriiians lestimoniis
Flandrenses in sua consistere libertaie , sed pau- Scripiurariim Cbristum Dei virluicm, muiirii Re-
laiim coepileos opprimere, et seryilutis {egibus sub- demptorem et Salvalorem., et lingua ejus princi-
jicere. Uude illi perlerriti quasi jam in foribus paliter inlcr piincipes loquebalur sapienliam. Cujiis
moriem adesse videntes, primo mussiiaiido, deimle temporibus «cclesia nostra dedicala esl a doinnp
aperlius colloquendo incipiunt consulerc qupmodo Simonc ejiiscopo anno DoininieaeIncarnaliouis 1132,
de hujus novi Pbaraonis lam iptolerabili jugo colla ab inslauralione vero ejusdem ccenobii quajdrage-
sua possint excutere. Quid multa,? audiunt q,uemdani siino. Iii administratione autem monaslerii decem
adoJescenlem ex Theoderico duce, ei materiera (36) B annis uondura explelis, gravem quae paralysis voca-
Caroli coniilis geniluiu in Auxaiia consistere, Theo- lur incurrit aegritudinem ; qui piaiisueludiiie niinia,
dericum noniiue, queiri secrele accerscntes post et humililaie cordis pollens-juxta exemplum siinimi
varios pugnarum eventus apud castellum quod di- Magistri, qui ait : Ditciie a me quia milis ittm et
citur Alos , a quodara pedite in manu sub pollice humiliscorde (Malth. xi, 29), nemiiie, prorsus co-
viilneralus morluus est. Quo apud Sanctum Ber- genle, sed propria voluntate, el huinililate curam
tinum sepulto, dominatum tolius FJandrjae rege sibi cpmniissaro, bacutumque suscepti regiminis iu
concedenlc Thcodericus obtiuuit, quem Simon manu reddidit nobili bonorificoque Simoni, Dei
episcopus rogavit, ut sicut Wil.elmus praedecessor graiia Tornaceiisiniii poiitifici.
ejus Toriiaccnsi Ecclesia? jus suum rccpgnoveral 108. Post quem Ecclesiae npstrae gubcriiacula
de sii aliaribus, quacjara anlecessores cjus injusle
quarlus suscepit Walterus; et hjc Tornaci iintus,
inultis annis lenuerant, i|a ipse quoque fecognos- nuiritus, episcopii canonicus exstitit, vir quidem
ceret, et redderel ea sibi, sicqt Willelntus corain secttnduiii sibi a Deo datam sapientiam «eluin Dei
rege reddideral. Tunc comes episcopo ea redd.id.it, habens, qui reslaurationem ecclesiae nostrae com-
et libcra. dimisil, seque nunquam ei super eis mo- memptaiam snperitis per omnia noscens; uipoie
C
lesliam illaiurum spoppjidit; sed pro isiis recogni-
qui spplennis erai epdem lempore quo ccepta est,
lionibus coniiiiim iioiirium optimates Flandriac qui ab ipso Qdone primo abbale Irijus loci saepe admo-
ea in beneficium acceperanl reddcre volueruiil, nilus est, ul lenocinia mundi relihquerel, et cura
sicque eeclesiam exliaeredatam esse dolemus. Hic coaevis suis lifiis Raihilfi praepositi habitum sacrae
ergo episccpus longo tempore praefuil; a|taria re- religionis acciperet, sed cum per dies singulos liu-
cuperare nequivit, sed ea altaria quae decedenlibus jnscemodi scrmonibus animum ejus accendere cur
personis sibi remanserunl, ecclesiis tradidit, cujus peret, el ille nequaquam assensum praeberet, taiir
relatione multorumque lestimouio cognovi quod dem diuluma adinonHione fatigalus abbas quasi lu-
redditus episcopa|us pnebendaruinque canonicoriira dendo praedixit ei quod, priusquam vitae cursura,
Eccles|ae Tornacensis sjngulis annis fere ceniuin terminarei, monachus S. Marlini existeret. Sed qniti
marchis argenli adauxerit.
ttequequiplanlat esl uliquid,nequequiTigat,nisiincre-
106. De anliqua vero possessione a rege Cbilperico tnentum dederit Deus (f Cor. -iu, 7) eo tempore ver-
iradita usque in praesens tempiis relinent teloneuin, bum praedicationis in eo non convaluit, sed pcr
el pontinagium, ei foragiorum suam partem. Quibus quadraginta fere postea annos in saecttlari vita re-:
ca quae a fidebbus eis quotiriie dantiir conjungenles, D niansii. Tunc namque cernens Dominus opporlunura,
praebendas insliluerunt inullum opimas, de quibus lerapus accidisse, quo prophetia domni Odonis im-
magnifice suslentaniur. Tolum ctiain studium suum pleri debuissel.percussit euin gravi inyateludino
ad emendas terras, el ad acquirenda altaria con- corporis, et toto sloinaclio deficienie, hamo suo ex-.
verlerunl: Unde facluin esl iu ecclesiam B. Quin- traxit eum ab ainore saecularis vitae, et incoenobio
lini de Foro, in qua congregaiio canonicprum olira S. Amahdi Helnonensis monachus factus est. Cum-
mansit, beatique Pelri rie media urbe a snnctimo- qne illic per biennium laudabiliter vixisset, et pr-
nialibus dudura inhabitalam, quae, ut pracmisimus, sua probitale prior ibidem faclus fuisset, petivimus,
a Fulchero episcopo subversae sunt, cum caeteris eum nobis dari in abbalem, et accepimus; sicque
ecclesiis parochianis repeterent a militibus Novio- [juxta] propheliam domni abbatis Odonis constnt
mensibus, ,quibus idem episcopus eas in feodum quiaex eo temporc non solum inonachits S..Martini,
tradidit, et sui juris subderem, curo quibus eliam sed etiam provisor, el.faniulus totius, doiuus ejus s&
nonuullas possessiones earuni antiquns receperunt; disperisator omnium in en Christo fanmlanlium fuit:
sicque fines suos plurimum dilataverunt. ; qui ordinalus csl a donino Simone anno Dominicaj
(56) Matertera. Geriruda filia Robeiti Scnioris Fland. comitis.
143 HERMANNI S. MARTINI TORNAC. ABBATIS 124
Incarnationis 1136, indictione xiv, concur. m, A . El post haecilli eo ordine quo venerant discesserunl.
epact. xv. Hic eiiam apud sacculares lanlae reveren- His ergo visis adolescens de ecslasi ad seipsum re-
liae effulsit, ut quadam vice in ctiria Flandrensi cuni versus de lerra surrexit, et ad palris sui domuin
requirerelur a comilissa utrum de negolio quod rediens to(a nocte leclulo infirmus decubuit. Mans
veiitilabatur auderel jtirare, responderit praeposilus faclo aqua benedicta se aspergi rogavil, sicque re-
Brugiensis Rogerius, vir religiosus et opinionis crealus parliculam veslis suae conibusiam, el car-
bonae, non ita oportere, imo quod abbas Tornaceiw nem sub ea liqucfaclam ostendit, et ex his quae vi-
sis solo verbo, hoc ipse cura oranibus Flandriae reli- deiat nonnulla retulit. Sequenli feria vi, accersiio
gibsis personis jurejurando auderet conflrmare, lu secrele Guillelino canonicorum decano, qui postea
hujus ergo domni Walteri diebus Tornacensem Ec- abbas in ordine Clarevallensi claruil, pcccata sua
clesiam respexil Deus, reddens ei proprium episco- confessus est, acceplaque ab eo absohitione et pce-
pum ac propriam dignilatem lot aniiis perditam. nitenlia injuncta, proxima Dominica corpus Do-
109. Cum domnus Siinon jam fere xxiv annis inini suscepit, quo percepto mirum diclu vilaiq
pontificalum tenuissel, nullamque omnino diininu- B. Eleutherii, quam anle sex dies in exstasi legerat,
lionis suspicionem haberel, contigil ul quidara ado- memoria! revocatam cunctis audientibus ac si ora-
lescens canonicus Beatae Mariae, nomine Henricus, B • tivnem Dominicam, cursim
legere ccepit. Obstupe-
pascbali lempore feria secunda xi Kalend. Maii, ves- facli, rei novitaie percussi convenimus (37), et
perliua hora, jam incunibenie nocie, solus forle per inulta ad. invicem supcr lam mirabili visione con-
novam fabricam ecclesiaeSanclae Mariaesine aliquo fcrre, et cpnjicere ccepimus. Licet enim quidara
limore iransiret, el ccce subilo voces quasdam velut ariolescentem riiclandi el versificandi perilura dice-
cum impetu lerribili advenienles magnae mulliludi- reni, hanc vitara potuisso componere, nos tainen
nis audivit;- lorrem eliaro flammeum super se ve- scientiae ejus non ignari, ccrti eramus hujtHincdi
nientem vidii, ita ut parliculara luuicae suae ac car- dictaminis nunquam eum assuelum fuisse, el i|iiau-
nis sub ea de brachio juxta pugnum combusseril, quam elsi eam composuisset, nullo modo lainen
Staliinqiie pcrterriius in lerrani cecidit, et continuo eara sine librp lam cursiin memoriter, et corde le-
quasi in exslasj raptus vidit quainplures ad se ve- nus lolam legere valuissel. Consilio ilaque cuui
uienles, sibique colloquentes : quos jam defunctos religiosis viris hahilo, domno noslro Samsoni Re-
esse sciebat, quosque vjventes cogpoverat. Posjea inorum archiepiscopo, domnoque Remardo Clare-r
ei visum est quod essel jn pampo rosarum, ei lilio- vallensi ahbati, nec non ei aliis episcopis atque
rum floribus loliusque dulcedinis amffiiiitate repletp; abbalibus pro audiendis el discutiendis libris ma-
in quo consistens, et praa. niinia suavilate prioris C ' gistri Pelri Abailardi in ociavis
Penlecostes cum
lerroris horrore eflugato exhila.ratus, et velut lolus rege Francorum inSenonensi (38) urbe congregatis,
rccreaius et renovatus, vidit qualuor albis veslibus visionem istam scriptam transinisiinus, et quid cis
indiilos.cum candelabris, ac thuribulis ari se venien- exinde agenduin videatur, consiiluimus. llli nobis
les. flos sequebantiir ires bonorabiles viri, episco- mandaverunl ut divinaevolunlatis efleclum deinceps
palibus indumcnlis decorati, baculos pontilicales in exspeclaremus.
manibus tenentes, raitras aureas etiam in capitibus 110. E.t ecce post paucos dies praefatus jiivenis
porlanles, in quibus cujusque nomen scriptuin con- quibusdam signis praenoscens bealum Eleulherium
tinebalur; nam in ejus mitra qui medius incedebal rursum sihi mmiifeslandum, summo mane peccala
scriptum erat; S. ELEUTHERIIJS EPISCOPCS; in ejus sua confessus, missam audivil, corpus Domini su-
qui ad dexlefam gradiebatur, S. ELIGIUS EPISCOPUS; scepii. Deinde secrelariuin, in qtto sancti viri fere-
jn ejns qui ad sinistram stabat, S. ACHAKIUS EPISCO- Iruin posittim erat, oralurus cuin paucis ingredilur,
PUS. Post eos vero sequebalur riomnus Gerardus cum subito ad terram cecidisse foris posilis nunlia-
presbyler, vir religiosus, veste sacerdolali indulus, lur. Ingrediuntur quamplurcs; cum qnibus et nos
qui fidelis prociiraior eleemosynariae SanctacMariac Q ingredirour. (ngressi autem eum supra terram clau-
exsiiierat. Beatus itaque Eleulherius, juveni pro- sis oculis ac si cxanimem jacentem conspicimus,
pinqiians, quasi blandiendo manipultirn suum super el ad.miranles Gnem rci exspeclamus, et ecce post
eiiin projecit; deiude librum vitae suae, queni in paululuin cum sancti Eleulberii clevalionem legere
manu sua gcstabal, ei ostendit, et coram se legerc aiidimus, el ad mulla quae inierrogabamus eum
praecepit; perleciumque ab eo recipiens ln sinu respondere ndmirainur. De exstasi vero reversus,
suo reposuit, et ad locuni in quo prius sleleral re- ea qiiaeiegerat scripsit. Posl hanc itaque visionem
diit. Postea beatus Eligius juveni appropinquans li- qunm virieramus, cerliores facii de prima , cui
brum vilae suac ei obiulit, et juvenis eum sibi salis nullus inlerfuerai, in commune Deum rpgabamus,
notum esse dicens legere noluil. Sanclus quoque ul si ex ipso forel haec visio, manifeslarelur eliam
Acharius ei in dextera sua scripluin osiendit: ln terlio.
nomine DominiJesu per tne tnortuus resuscilalus est. Hl.-Necdum qnadraginla dies iiansieraiii, et
(57) CoMuniimHS.Videtur coniinuator Imjns hi- (58) In Senonensi. Concil. Scnon. celebrntum fuit
Storiae fuisse canonicus, posl. nionachuo S. Martini an. 1142, non vero 1140, ut quidam volunt. Vide
fornac. adnot. ad num. 108.
125 Dp RESTAURATIONE ABBATLE S. MARTINI TGRNAC\ 126
pmpdictus jnvenis seniieus lertiam visionem cilius A Fama hujns perjurii pcr totam disseminata regio-
arifuturam, feria sexia ante feslum sancti Lauieutii hCm, etiam ad npostolicam audientiam delata est
rursum mane peccatasuaConfessus, et auriita missn, per Comiiem Theobalrium, Bufguririiortim princi-
Dominici corporis perceplione confirinalus, praefa- pem; hiijus enim eral neptis ea qiiam Radulfus
tum secreiarium cum paucis oratufus ingreriilur. comes dimiserat, et dedecus repulsae euin speglabat.
Nec mora: nps extra posiii audienles eum cpcidis.se Qitam querimoniam ctim per nuntips suos anribiis
accqrrimus, videmusque eum more solilo clausis papae deposuisset, comitcm vinculo ahathematis li-
oculis in terra velul exauimem jacenteiri. Vix gavit, et episcopos ab dfliciis episcopalibus per ali-
quarta pars horae Iransierat, et ecce audivimus eiim quod tempiis suspendil. Hac ergo dissensione intcr
legere quaedam miracula sancli Eleulherij, nobisque papam et regem alque episcopum Novipmensem
iplerrogamibul stupemus, eum respondere ari pltt- comperta, Theoderlcus praeposilus, qui Gunihero
rima, inter quae pahm praeriixit quori Ecclesia Tor- successit, arriens desidcrio cum clericis Tornacensi.
nacensis infra non mullum lempus propriqm esset bus ut Ecclesia sua prisiinam dignitatcm reciperet,
episcopqm habitura, et pristinam dignitalem rece- domnum Herimannum, qui quondam abbas noster
ptura. Quaevisio et propbelia futurae liberiaiis npbis exstilit, secrete alloquens, ulRomam eal et ani-
indicia conlulerunt. B irtiim papae super hac causa caute explorel horiatur.
112. Quo tempore contigit ut tara ecclesia San- Doinnus Hefimannus favens eorum precibus Roinam
ctaeMnriaeTornacensis quam ex ipsa dsoecesi muili pergit, Innocentio papae liueras, quas olim Pascha-
clerici famdsi conversionis gralia doininum Bernar- lisi papa Tornacensibus iransmisernt ostendil, to-
dum abbaiem Clarevallensem seqiierentur. Quo.rum lunique rei supra scripiae ordinem paridit: ianriein-
relntipne idem abbas de anliqua dignitale Torpa- que ipse etiam lil(eras ab eo accipil, in quibiis
censisEcclesi;E instructus, et qunnta nccessitns esset Tbrnacenses commdituit, el auctpritate apostolica
ut propler infinilam multitudinem populi propfium praeCepit qt communicato religiosorum et riiscreior
haberel ejiiscopiim edoclus, ex visiorie adolescenlis rum virorum consilio, reniolis dilaiionibus episco-
sumpla occasione , aggrcditur secrete Simonem pimi proprium religerent, electum autem Remensl
episcopum proponensque ei periculum tol animarum metrdpolilano consecranduin praesentarent; quod
sub cura sua degentium, qt Tornaci proprium epi- si ipse nollet perficere, ad suam praesenliam duce-
scopura ordinari benigne permitleret dulciter hor- rent. Has litteras domiitis Hefimannus pfaescntnt
tattir. Protinus dulci exliprlatipne abbatis compun- Tornacensibus, diem eleclioni ponimus, et personas
ctus episCopus, consensil precibus ejus, eo lamen k dicecesis convoca.mus.
pacto ut de redditu Torpacensis Ecclesiae parlem 114. Initoque consiljp cum religtosis">ijris Absa-
pecuniae in viia sua licerel ei relinere, Sed Novio- loiiem abbatem Sancli Amandi virum religiosjm
rnenses clerici boc audilo Rndulfiim Yermanden- unanimiler nobis inepiscopiitri eligimus. Prolinus
sem adeunt, et germanuin sunm Simonem vendi- eleclio Remensi archiepiscopo nptificatur; spd
riisse suum episcopatum derogantes, proposiluin ipse dicil quod non auderet euiri consecrare pro
abbatis per eitin evacnant et everlnnt, regis el Radulfi comitis limore. Unde necessitaie
113. Per idem lempus inier papam Innoceniium rogenie compellimtir Romam remittere, et ip.se
et regem Ludpyicum filium superioris I^udoyici, quidein electus, ut vir snpiens, renuit ire, veritus
cognalosgue eius supra memoratos, SimOnem scili- (quod postea accidit) ne Romana curia perpecu-
cet episcppum et Radulfum comitem lis exorla est. niara a sententia flecleretiir, sicque sibi in dedecus
Pro qua rex cura comile Christianitate privaluscst, verlerelur, si repulsam pateretur. Cleriei aulein
et in arinum lenti sunt; episcopus yero ab ofiicio Tornr.censes juncto sibi domno Herimanno Ronlam
episcopali ppr aliquod tempus suspensus. Papa eniiri proficisciintur, Ii(ieras suet'sprp electione facta papae
clericum quemriam, cognaluni cancellarii sui, in oslendunt, et nb eo gfafissime suseepti de die in
Bitiiricensem archiepiscopum consecravit; qupri 0 diem exspeclnnt ejus terininale respons,um, ciini
quia rex cpnceriere iioluit, Chrislianitale privatus subilp Simon eplscoptis cos s.ubsecutus adesse nun-
est. Comes vero volens in mntrimonium sibi co- tialur, ingressusqiie palatium cum clericis suis
pulari germaiiam Alienorae, reginae Francpnmi, papae conquerilur super clericis Tornacensibus, qui
uxorem suam Icgitimam de consanguinitatis linea pVaetergressi fidelitalem el obedienliam quam sibi
calumniari coepit. Sed quia absque judicio canoriico proiniserajit , electionem allerius episcopi contra
ab ea separari non valuil, praefalum Simonem gcr- se fecerant. Respondet papa a firielitate el obedien-
inanum suum junctis aliis duohus episcopis, Laudu- tia quam ei promiserant se eos absolvisse, et ul
ncnsi scilicet atque Silvanectensi, fecit per sacra- proprium episcopum eligerent eis praecepisse, ideo,-
meiilum testari, sic se propinquitatis linea cum que super his nihil eos deliquisse. Subjunxil quoqiie
uxore sua conjungi, ut foedcra matrimonialia abin- domnus. Herimanntis annuente sibi papa ul diceret
vicera deberent dissolvi. Quo juramcnlo completo, clericos Toinacenses nullam conlra episcbpuni Si-
abea se disjunxit, etgermanam reginae duxit. Quae monem accusationem coram papa detulisse, sed ci
ambae faerunt filiac cpmitis Pictavorum et ducis ulpote nobili viro et laudabili bomim lesliiiioniuni
Aquitanorum : quaa eiiam propinquiores ei eranl. ferre, ncc pro aliqua malcvolciilia aliuin episcoptnn
127 HERMANM S. MARTINI TORNAC. ABBATIS 128
elegisse, sed si non iuferioris merili bono Mavtiuo A Theodericus successor cjus patrui sui filius^ licct
ipseesset, eos taraen desiderare ut raater suaTorna- Ecclesiae suae ferventissimi amatores cxstiterint, et
censis Ecciesia pristinam dignilatem proprii episcopi in saecularibus salis potentes fucrint, hoc honore
reciperel; lantain auteni necessilalem hujus rei esse, digni fuerunl, ut per eos lantum opus consuinmare-
ut cum in episcopalu Tornacensi plusquara DCCCC tur; nam et hic honor alii reposiltis erat.
inillia populi diversi sexus, et aelatis coniinerenlur, 115. Cura ergo isli defuncli defuissent, filius so-
tainen propter absenliam episcopi, tesie ipsp epi- roris Theoderici, nomine Letberlus, ei in praeposi-
scopo, iuortui essent infra decem annos plusquam tura successil, cnjus inslinctu aliusLelbOrtus, cogno-
cenlum millia qui non fueranl consecrati ojeo de mento Blandiis, qui postea cancellarius, deinde
manu episcopi, plusquam etiam..... lain homicidi.o praecenldr ecclesiae Sanctae Mariae fuit, cum litteris
quain aliis criminibus implicalos ibi esse, qui non abbatis Clarevallensis Romain peliit, Engenio pap;o
suscepissenl poenilentiam criminum suorum ab cpi- uegoiinm Tornaccnsis Ecclesiae pandii, ulque tan-
scppo. Cumque haecet alia mulla in praesentia epi- dem debiio fine ,opus quod sibi Deus reservaverat
scnpi domnus Hcrimannus retulisset, quorum episco- lerminare et consummare studeai, suppliciier ex-
pus nihil negavit, papa suipefaclus electionein Tor- poscit. Yolenle papa ei lilleras dare, ut rursum
nacensium coram omnibus conlinnavit, seque eam •* Tornacenses electioqein episcopi facerent, rcspon-
peifecluium promisit, ac cardinales qui circum so- dit ille se nunquam hujusmodi litteras lalurum,
debaiil exhorlalus, ut se exinde adjuvareut, de sedc sed si pnpa sibi consecraturo inann sua traderet epi-
sua surrexii, et in secrelarinm cum eis inlravit, scopuiii, cum ipso se reversurum, eumquc a Torna-
Icgatis nostris speranlibus caiisaro suani cilius tcr- censibiis cuni bonore debito suscipicmlum. Quid
ininandam; postea eos plusquam xv diebus pnpa miiltis morer? Inslanli ejus petitione et constanii
delinuit, donec domnus Stinon quingeritis marchis perlinacia flexus papa, quaeril ab eo quem velit in
argenti per curiales distributis gratiam doinni pnpas curia sua eligerejille ut sapiens juvenis consiliura
recepit. Qtii lainen eum in secrelarium nobis praesen- suum in ore domni papae ponil, Convocat papa
tibus evocans. coram carriinalibus praecepit ei sub cardinales, et quid sibi super lanto ricgotio facien-
periculo ordinis sui ut nullani oroitino malevolentiain d.iiinsit, consulit. Venerat tunc forte Romani An-
in faclo vel verbo Tornacensibus ostenrieret, qui selmus abbas Sancli Vincentii Laudnnensis, quiin
praecepto suo eleciionem episcopi fecerant. Sicque ccenobio Sancti Medardi Suessionensis monacluis
jegalis nosliis cuni osculo rcconcilians, litleras ei factus ftierat, sed fama religionis el probilalis suae
dedit, iu quibus nobis mandavil qubd de electipne ubique praeconante a monachis Saucti Vincenlii
nostra voluntatem non mutasset, sed ari praesens expelilus abbas est ordinalus. Qui eliam miiltis
pcr consilium differret, donec coiiyocato episcopprum annis idein coenobiuni laudabiliter rexit, ita ut de
et nielropolitanoruin conventu quod ccepcrat conlir- monachis ejus temppre suo in diversis coenobiis rie-
inaret. lnteriiii autein praecipieb^t ul ei solitam obe-- cem abbates venerabiles exstiterint. Hic-ergo illis
dientiam exbiberemus. Sic itaqtie legatos nostros diebus pro Ecclesia? suae necessilaiibus Romam vc-
tristes diroiltens, et inuliis male Joqiienrii occasio- niens, et in curia papae nolissimtis, primum ab ipso
nem rinns, sequenti anno morieus Coelestinum ba- papa nomiiiatiir, slalimque a Lelberto et ejus sociis
buit successorera. Qui infra unius anhi spatium de- eligitur, el papae consecrandus praesenlalur; re-
funclus, Gerardo cnncellnrio, qui Lucius diclus est, luclatur ct contradicit dicens se valida infirmiiate
apostolicam sedem dimisil; eo quoque siinililer infra deleriluin, ei de morie poiius quam de episcopalu
annum defuncto Eugenius succedit; qui primo Ber- sollicilum. Pcrsislit papn in sua senlentia, cl obe-
nardus vocatus, in coenobioClarevaltensi monachus dienliae vinculo cpaclum Dominica Lwlare, Jerv.su-
fueral, dcinde ab InnoceiUio papa in monasterio tem, solcmiiiler consecrat, el consecralum cum lit-
Sanclae Anastasi;c abbas Roinaeordinatus fuerat, Jlic terarumsunrum nucloiiinie noviini pastoremcivibus
crgo cuni ab omnibus nobis nuntiaretur avirius pe- p Tornacensibus destinal, el eos ab obedieutia No-
cuniae non esse, per internuiilios de ncgotio nostro viomensis episcopis absolvit, ulque semper habeant
eloci.us, et quid exintie facere vellet requisitus, propriiim episcopmn auctoriiate privitegii sui pro-
respondit se faciurum quidqqid abbas Clarevailen- mulgavit.
sis inde sibi per liiteras mandasset. Cum iiaque du- 116. Regi vero Francoruni Luriovico, qui eliam
bii sermones inler nos pro hac causa renovareiilur, fuil dux Aquitanorum, ,et qui ari admoiiilionem
ecce subito Theodericus praeposilus ecctesiaeSancta: Eugenii papae ad expugnandos iuimicos Cbristianae
Mariaeinfirmilale nimia gravaiur.elmonachus factus religionis in Jertisalem expediiionem paravit, dc-
jn hoc coenobio moritur, a que anie capilulum est precnlorins litterns idem papn misil, alias quoipic
sepullus.^Sequenti ctiam anno cleclus noster Absalon comiti Flandrensium Theoderico, necnon et civi-
abbns Sancli Amandi vilre termiuum fecit; sicque bus Tornacensibus, in quibus exornbat ut episto •
nobis ostensuin est quol ncc ipse, nec Herbertus pum, quein nd lionorem Dei, et propter aniiua-
Morinensis archidiaconus a Deo praedestinatus fuit rtini salulem orriinaverat, omnes simul benigne
ut fierel Tomacensis cpiscopus; alii enim islud ofli- concericreni esse; el redriitus episcopatus dcinceps
cium scrvabatur. Scd iiec Gunlerus praeoosilus, nec ipsi persolvcreiit. Rex aiilein cutn comile et civi-
!29 DE RESTAURATlONE ARBATLE S. MARTINl TOIlNAC. 150
bus» inlervenienle religioso viro Alviso Atreba- A nuos qunsque hominesqiiaiennsJerusalcmadlerram
tensi episcopo.paucis inlerpositis diebus papse an- quamCliristussun praesentia sanciificavil,pergercnt,
iiuil petitioni.Sicque novnin cpiscopiim in sedfi el fines illos qui a gentibus coiiculcabantur riefen-
pontificali recepiinus. Alias etiam litteras episcdpo rierenlj el ditioni Chrislianornm subderent. Cujiis
Noviomensi Iegavit, in quibtis ctim exhortabatur ul exhdttatione animati Ludovicus rex Francorum et
'
patienler ferret Tornacenses propfium habere Cpi- duX Aqiiilarioriim, Conradus quoque Romanoriim
scopum, el ne vel per se, vei per subjeciam silii iraperaldr; £l rex Teutonicprnm, junciis sibi non-
personam ei aliquam molestiam infcrrcpracsumerei. nullis principibus, cuni niuliis legionibus Cbrisliano-
Melropolitano quoqiie Retnensi et comprovinciali- rum illuc properaVefiint. Domnus etiam Heriiiianniis
bus episcopis mandavit quatenus cum manutene- quondam abbas nostef cum eisdem priucipibus glo-
rent, el in omnibus juvarent, alque ab omni prae- riosura Domini Jesu Cbrislisepulcrum inviseremulio
siimptirjne episcopum Noviomensem desisiere mone- arddfe sitiens, anno Doniinicae Incarmflionis, ni
rent, ei cum eo ad paceni concordarent. Sed idem fallor 1147, Jerosolymam religioso citm apparatu
Simon mitissimus homo erat, et malefacldribus ireperrexil. In ilinere quid egerit, acliim quid de eo
mala reiribuere nesciebat. Unde facliim esi ul ne- sit, nihil certi habemus; alii enim pro Clirisii nomi-
"
que verbb, vel facto conlra praecepitiin papae fa- rieetproximi dileclidneinarlyrizatuni, alii captivuiu
cere tentarel; quoil etiam ad nobililaletn generis abductiiiri Veferunt. "
sui pertinebat. Sic ergo Deus ordinavit ut Herber- 118. Domno Anselino ricfuncto nlque in ecclesia
tus, et Absalon Tornaci eligerenUir el Anselmus Sanctae Mariae ante majiis altnre sepulio, Gerardus
Romae consecrarelur. Sic Deus permisit ut Pascha- , nbbas Villariensis ei successil anno Dominicae Iri-
lis el Innocenlius Tornaci juberent fierrelectionem., - carnatiohis 1149, cujus teraporibus domno Valterd
et Eugenius Romae faceret consecrationem. Sic abhate noslro defuncio, atqiie a lota proccssiond
Deus disposuit ul Gunterus et Theodericiis praepo- sanctoe Mariaeet duobiis episcopis, Tdihaceusi scili-
Siti laborarent in electione, el Letberius gauderet cet et Laudunensi hohorifice anie nllnfe sancii Joan-
rie facta consecratione. Alii ergo secunriuni evan- nis Baplislae sepulto, domnus Ivo ei smcessil aniio
gelicam senlenliam laboraverunl,. el Lelbertus in Dominicae Incarnalionis 1160, indictione vni, con-
labores eoruin iuiroivit. Alii semiuaveruni, Letber- cur. v, epacia xi.
lus messuit. Beiiedictus Deus qui prosperum fecit Additio qlia manuscripta.
iter ejus. Acta est consecratio domni Anselnii epi- 119, Ivoni successit doniniis Joannes, dictus ric
scopi Romae anno incarnati Verbi Dei 1140, quo ^ Necin, qui magnae religionis fuisse pefhibelur. lsti
anno fuil fames gravissima^ ita ut ToruAci venrie-.' ""Joanni successil domnus Milo abbas Marciniensis,
relur sexlarins tritici LVIsolidis. Sicut ergo per quondam monachus Suessionensis, et posl abbas
sanctum Medardum digniiaiem proprii episeopi ejusdem monasterli sui. Miloni successit doinnus
perdidimus, dum ipse curaro episcopi Tornacensis Joanries, diclus de Sobrengien; Joaiini successit
sibi injunctam a clefo et metropolitano tenuil, itn domnus Amandus; Amando successil Radulfus; lia-
etiam pcr eumdeni libertatem nostram recepimus, drilfo successit domnus jEgiriius, (lietiis ile Cella;
duin Deus proprium nohis pasiorem resliluens mo- jEgidio successii Simon, dictus Baras; Simnni suc-
nachum Sancli Medardi in, episcopum dedil. Bene- cessit D. Jonnnes Carpenlarius; Joanni successii
dictus Deus qui lales filios saucto Medardo imbuen- D. Jacobus de Insula; hic per niensem rexit, poiens
dos tradiriit, per quorum niinisterium Christus iu Cbristus sibi Rex sit; Jacobo suecessit riomniis
filios adoptionis divina charismala ostenderel, et jEgidius de Warnaria; ^Egidio successit domnns
Ecclesiam suam sine ruga et macula conservare Theodericus de Parco; Theoderico successil dom-
vellet. nus jEgidius n, Muisis prior, electus abbas dccimus
117. Eodem tempore Eugenius papa lilieras ex- septimus anno 1551.
borlatorias in Galliam direxil.ad exhorlandum stre-
 ANNO DOMIJNIMCXLV.I

MAURINIACENSIS MONASTERII

CHRONICON

Ab anno Christi 1108 usque ad annum 1147, quo rex Ludovieus VII in Terram Sanctam
profectus est,

ABCTORIBUS

TEULFO ET ALIIS EJUSDEM LOCl M0NAC»1S.

Scriot. rer. Franc., t. IV, p. 559, ex bibliolheca viri cl. Alcxandri Petavii senatoris
(DUCIIESNE
Parisiensis.)

LIBEk PRjtMUS
Cujus major pars detiaeratur

Noveritis, o posteri noslri, dinbolum et angelos A Medielalem Slripinia-censis ecdesiafedddit n*-

ejns primordiis hujiis Ecclesiae multiim invidisse, bis, sicitt in principio dictum est, Ansellus filiuS
crebris eam inipugnalionibiis vexavisse, tribulatio- Arenberti, alteram medielalem Hnimo filius Sene-
nes saepe graves concitavisse, et penitus eam ex- childis de Firmilate Banduini, necnon el Verruina».
stingtiere tentavisse. Sed Dominus, proreta Jjorius, Ecbciivilleruin alitem dedefunl nobis duo nobiles
naVim suam per hoc mare mngntim et spatiosum viri Goffredus ei Isenbardus frater ejus Pilueris
currinlem, a verliginibus unriarum, a vorticibus oriundi. Ecctesias de Firmiiate Baudini GuirioTros-
fltictuum, a turbinibus ventorum semper eripuit. sellus (1) bttjiis loci fidelissinnrs, concedentilius
Qni etsi quanrio dormire visus est, tamen lacrymis uxore sua Adelaide, ei p.ilre iJrio Milone vire-
el pfecibus servulorum siiornm pulsatus evigilavii, comile, et uialre sua vicecoroiiissa', quac praece-
venlis ei mari ut cdnquiescerent iraperavit, et ut denle nocte per sonmium vidcrat raniiim oleagimim
tempcstntem magnam magna tranqnilliias seqnere- sc manu tenere. Nos aulem att ipsa audientes sonn-
tuf, gratia sua efiecil. Catele ergo, o posteri niuni, omnes*diximus coinpelentcr ad iri quod cle-
noslri, cavcte ab hdsiibus tam immanihus, qui non menierel dtvinhus ab eis nobis Uibnebatuf |>ertiile-
transeunt itobls iraiiSemiiibut, qui non dormiiinl re. EcCleSiamde Bovinis el tCrrain el luciiin dede-^
nobis dormientibus, qui iion moriuntur nobis mo- B runt nobis dao frnlres GoAriilus el Bernardus,' Helia
rientlbus. Numerositas auiem tribulalionum nostra- monacbo imstro, eorum consanguineo, eos ad hoe
rura freqfteniius occasiones accepit ex simultate ab- nniniante. Ecclesiam S. Julianiv ubi antea fueral
baium et monachorum invicein invidentium, iuvi- abbatia sanclimonialium, dedit nobis Eminaiiricus
cem mordentiiini. Alqui hostis malignus, quo nibil Slampensis oppidanus, vir egrcgins, fitiis suis ct
est malignius, ex loco vulnus infligit libentius, quo uxore ConcedehlibnS : quam miilti monacbi efiairj
inorlem infert facilius. Ilostis enira hoslem cilius dala niulla pecunia voluerunt ndhis subripcre. Ec-
volens exstinguere, non manum aut pedem amputat, clesiam de Guinevilla deriit uobis Bernodalius nobi-
non aures atil nares iruncat, non orbes eruit, non lissimus de Firmilale, ct uxor ejus Malhildis, qiuc
alias Corporis partes impetit, sed cruento gladio nobis fccil thiiribulum argenlerim magnum, et cali-
caput a cervice rescindit, et ila facile uno vulnere cem similiier argentdum deauratum, quae et prima
omnia membra occidii. Sic el diabolus congregntio- ecClesiaefuurininina jecil, et ih nliquantam altiludi-
nein lolam qtiaerens occiriere , abbniem a congrega- iiem eduxit, et Lisiardus Flandrensis filius eorum,
tione, quasi capul a corpore, glariio discordiie sata- qui nobis vitream majorem in capiiio fecit. Eccle-
git separare. Quomodo enim poterit corpus aninian- siam S. Geririani pfimnm partem dcriit nobis noster
tis vivere s.iblato capite ? Ilic facio finem. ne quem Ansellus, secunrinm llelias praediclus, tertiam ct
scribendo fatigem. C qiiartam filii Albereae Urso el Arnaldus, qiiintaro

(1) Forsan filius famosi illius Milonis rie Lehcrii-Montc, ei fratcr minor Mitonis vicccomitis Treccn-
Sis. OF. Sugcrii Yiiaiu Ludovici Grossi,' cap. 8.
153 TEULFI CHliONICON MAURlNIACENSE*— LIB.Hi 13*
vel sexlam necdum habcbamus tunc qnando ista A dentes ila loctim proficere, ccgperunt lacessere, et
scribebamus, sed quandoque noslram fuluram esse calttmnias quasdam inferre facerd Quoruin alii sibi
nen dubitabamus. Ecclesiam de Bona dedil nobis minaciter expelebant furfurngium, aiii gallinagiuni,
Mile Rainardi filius. Ecclesiam de Serni dedit nobis alii tutamenium, qUod vulgo dicitur tensamenturo.
Bernodalius Potinus. Ecclesiam de Verres dedil no- Mea dst, aiebat iste, viaria. Ille peiebat illa, istc
bis Engenulfus. Ecclesiaro de Cesiaco Elizabcih de istn : el itn Baudiiininn nostrum, et vere nostrum,
Maci, ecclcsiain S. Ebrulfi Segoredus. Beloiiillam iribulabant vexalione coniinua. llle pro posse unus
dedit nobis Herbertns Bornius erganos largissimus; multis obsistcbai, et nunc placiiando, iiimc pecti-
cujus animaro beatificel Chrislus. Ecclcsias de Siaui- niam danrio, impetus ifruemium :efringebat. llac
pis veteribus, id est S. Martini, S. Albani, S. Me- necessilate compulsus, lempore messis totam pfope
dardi, dedit nobis rex Philippus, et litteris regalibiis Belsiam circuibal, obdufats fronte ab omnibus an-
dationem hanc confirmavit, et Ludovico regi riesi- nonam petebat: de qua aliquanla conquisita pecu-
gnato filio suo, ut idipsuiii concederel praecepit. Qiii hia, lyrannidem impeteniium leniebnt, et terrara a
Ludovicus.asstimplis secum Emmaurico Monlisforiis coiisiieludinariis gf.ivaminibiis relevnbat. Quodam
doinino, et Simone Nealpbae, in capitulum noslrum mesMs tempore, cum niinio libiarnin, surarum vcl
venil, participium beneficiorum nostrorum humiliter pedum dolore laborarel, et neqne pcrie neque equo
pctiil el accepit, donum quod rex pater suus nobis irevaleret, eo vehiculo quod vulgo birolum dicitur,
fecerat concessil, el suraptas in manibus litleras circumferri per Belsiam ad petendam anndnam pie
super altare posuit, et ila rioniim pnlris eonlirmavili ffonlosus non eruhuil, irno erubescete qtiani coepla
Eeclesiani de Bolrelo rieriit nobis Arraudus de Cor- non perficere maluit. Horoo lanlae dcvolionis Bnu-
boilo. Villam qnae dicilur Mesuns, tali modo con- duinus ergn loctim bunc exstitii. Retribuat ei Deus
quisivirous, imo non viUain, sed deserluui.Terra illa quae bene^ probe, fideliler gessil. Nec solum illi.sed
erat sanciiinoiiialium S. Eligii, sed eam redegcral in et omnibus liujus loci exstructoribus, provectoribns,
desertum muliiiudo invasoriim, et iucursio crebra tutoribus, vel quocunque niodo substantialoribus
praedonum. Nos autem abbatissae el cacteris sancti- misereatur Deus. Mihi quoque Teulfo, qui haec
monialibus dala pecunia condigna, et anntio censu dictavi, qui nescio utrum aliquid unquam huic
denominato, concedenlibus omnibus quoriiiii com- loco profecerim, excepto quod tolam bibliolbecam
benlia de his expetenda erai, terram praediclam diti banc a Genesi usque ad ullimam Pauli Epistolanl,
incultam accepimus excolendam. Cumqne in omiii Aiiguslinum de TrinitaleDei.Deverbis DomiuiSiipcf
congregatione nostra aliquem lanto labori aptum r Joannem, Moralia Gregprii, et quosdam alios prout
quxreremus, elnon inveniremus, Bauduinus ille, de inelius pomi emendavi, et accentibus dislinxi. Qui
quo longe supra inenlionem feci, quein ei in mo- diu praecenior fui.postea vero prioralum regere
naslerii, et in dormitorii opere laniuni laborasse tenlavi; sed ila regere ut dignura foret, partiin
narrnvi, nunc quoque adhuc laboris immensilale ignoranlia, parlim incuria, partim infirmitate non
imperterriliis, ullroneiis sese obtulii, et pro fralrum ' corporis, sed morum, prappedientc, non polui. Qui
suorum utilitate pondus pene importabile insumpsil. haec legefis, obleslor te per riiilcissiuium nomen
Quibus verbis viri hujus labores releram, quibus Domini mei Jesii Chrisli, ut affectu quO poteris
iterum in aedilicalione villaelaboravit? Credo quod dicas: < 0 Deus nalura misericors, misericofdiain
nec ipse qui passus est facile referre posset. Locum miserator, qiii omniura misereris, pre-
impendendo
diu incuilum excoluit. Vepres et tribulos, silices et
cof, miserere Teulfo miscricdrdiae tuae indigno. t
riumos, el caeiera rudera lerrae visceribus inbaeren- Quod si viscera tua a me clanseris, el preceni
lia, nunc arairo, nunc ligonibus, nunc caeieris ruri" meam sttrda aure transiei is, Jn Dettin, qui Cliaruas
coiarum armis erariicavii. Hospites oblatiarios pene
est, et in roe peccabis.
oclogjiiia inibi congregavit. Quidani viri impii vi*

PROLOGUS LIBRI SECUNDL

Legilur in libroqui Aclus aposlolorum inscrihituf, D dura slbi participem non asciscere in subslarifia',
inprimitiva Ecclesia lantamplebisdevotiOnero friisse, qui pnrticeps essel in gratia. Sic enim ibi scriptiim
et ila populi Christiani fioruisse primitias, ut post cst: < Quolqiiot possessores agroriim aul doaioniro
aeceplam fidem nemo doroum, vel aliquid suum erant, vendenles aflerebanl prelia eorum quac ven-
propritim possidcret : sed jiire fraternitaiis essent debanl, et pdnebani ante pedes apostoloriirii, ei
illis omnia communia : scilicet ut qui coriem con- distribucbahlur unicuique prout opus erat (Act. iv,
sorlio religionis teiicbantur, eodcm' consoriio fruc- 34, 25). » El !i3eCsiquidem consueiudo per qiioruni-
rentur etvilae. Nefas enim puiabant religiosi viri dam qui in Ecclesia fcligiosidres erant, fellccm suc-
|J55 TEULFl OHRONICON MAURlNIACENSE. — LIB. II. 156
cessionem nsque ad.tempora beali Urbani papjfeel \ gemitu dicendiim cst, rehgione calcatn, (K>Stcon-
suas effliicrenl. Caeterum ille qui lem-
mnrtyris dmanavit. Scd vir Deo plenus, el sanguiuis cupiscenlias
tesliinonio sequens Agnnm, utili disftensaiione pro- pore Eliae seplein miliia virorum sibi reliquit qui
vidit, vel prdvisione dispensavil, nt possessiones non curvaverunt genua sua anle Raal IIII Reg. xix,
noii vendereuiur, sed Ecclesiis a fidelibus trade- 18; Rom. xi, 4), qnaedam vasa misericordiae nostris
renlur, quatenus hi qui iJivino servitio mancipati lemporibtis reservavit, viros scilicel bonos et fe-
jejuniis etoralionibus vacabant, faCiillalesbaberent ligionis amaiores, qui Chrisli pauperlalis el bnmili-
u»de sustentari pdluissent. Ab illo igitur leiripore talis seclalores multos ad ariniiralionem sui imila-
usque ad nostram aetatem terrcnis dpibus mirabili- liobemque provocaveruni. Alii vero quidam, qui
ler excrevit Ecctesin. Cum enim, juxla vaticinlura tanltim gratiac munus non merebantur assequi, ut
Isains (XLV,14), labor ^Egypii et negotialio jElhio- sumerent psalmum, tympanum dabant, seminanles
piae, virique sublimes saeculi, videlicet istius prin- cafnnlia ul melereiit spirilalia, de suis facultaiibus
cipes, ad Ecclesiara venirent, lol lanlisque posses- et possessldnibus noviliis ecclesiis, el quasi Cbristi
sionum beneficiis eam per diversa loca lotius hujns pauperibus libeniius efogabanl. Inler qnos Ansellus
prbis diiavernnt, iit nulla homiiiuin merooria nul- quidam annis et consilio strenuus, religione ct fa-
R
loque sermone valeal comprehendi. Id vero in- miliarilate FlaviacensiJim monachorum provocalus,
Ira Gallias per maxime factum eslt Nam Clodo- primum quidem ecclesiara Slripiniaci, el quae in
Veus, qui primus Francorum rex a bealo Remigio villa illa possidebat, monachis Flaviacensibus ob-
Remensium archiepiscopo baplizatus, tilulo Chri- tulit, afc deinde Mauriniacense prasdium , in quo
stianilalis meruil insigiiiri : plurimique posl eum ecclesia ista inlronore sanclae Trinilalis fundata Cst,
rcges liberalissima munificentia vel Ecclesias Cbristi gratia praeeunte, contulit. Et quoniam pe-
funriavere, vel fundatas abaliis ipsi suis muneribus ne omnia , quae a fiindamenlo hujus Ecctesiae tisque
nroplilicare sttiduerunt; Proceres vero fegni ejus- ad nostra lempora dcciicufrerunt, a Teuifo quodam,
dem gratiae cupientes fieri parlicipes aliique om* qui juvenis iu ecclesia ista nulritus, in abbatem
niiim generum viri ad lam celeberrimum opus pro monaslerii Sanctorum Crispini el Crispiniani apud
possibililale sua tola menlis alncriinte cuCurrerunt. Suessonicam urbem promotus esl, superiore libro
Unde post aliquanlp lempore facinm esl ul paleae veraciter edila sunt, eornro quae vidimus et audi-
quae inlra Ecclesiam erant, diviliis inlumescerent, vimus pauca praelibanles, quae necessaria jodiea-
elnoslri eliam ordinis professores, quod non sine vimus poslerilati Iransmitlere citravimUs.

Explicit prologus.

IJ^GIPIT LIBER SECUNDUS,

Anno incarfiaii Verlii 1103, tbilipphs rexFrahco- C Snlvaloris ndventum exspeciat. Corivenientes iri
rum apuri Miledunuin caslrum rebus buinaiiis exem- ununi fralrcs el de electione, sicut ecclesiastica
ptus, juxta voium el deliberationem suain.monaste- consuetudo requifil, iractantes, Teulfum illum , rie
rio Floriaco, quod in bonore sancli Benedicti super quo in prologo feciinus ineiilioncni, hominein bonae
fluviiim Ligerim situm est, horiorifice tumiilatur. famae et salis litterntuin, ex prioralu promovent
Fnit hic vir niirae prudeutiae, et crga islum loctnn, in abbatem. Sed soliia facilitaie usi eornm qui-
qui suo lempore coepit, el benevoleniissinius cl dnm conlumeliis euni afliciuni, el anlcquam con-
munificentissimns; ciimqiie videret abbntiam istnm secraretur, a promolione .dejiciunt. Consilio la-
proccrum suoriirri virorum 'Stampensium donis men quorumdam sapientiuni acquicscens, Volun-
Supra spem excrescere, vir altioris irtgenii ul eain tatibus eoruro 61 ipse consensit. Igitur aliis. alia
in eleemosynam possideret, emii eam ab Ebrardo, senlienlibiis, cum de eligenda persona, sicul mo^
0c cujus feodo pendebnl, qui dominus Puleoli habe- ris est, diu sentcntia lilubapSel, tnndem Hugoni
bnluf, etJerusatem proficiscebalur. Successit auicm cuirinm juveni salis eleganli, et post primores re-
ei in regnum Ludovicus filius ejus, boino simplicis gionis btijus claris, nalalibus oriundo, communi
natiirae, magnanimus, nlque in militia praeclarus. decrcto se supponuni. Regem praeterea, qui id om-
Qui in dileclione et amptificatioiie liujus ecclesiae, D nino fieri proliibnerat, diclis ambignis refellentes ,
titboni patris bonus filitis, per omnia decessorem electtim suum ad cousecrandum Seuones ducuni,
suuin iraitatus est, nisi quod in liegolio quod inler et per illiiis amicoriim intervcntum rege reconci-
nos et canonicos Slanipenses babilum est, quo- Jialo, abbate potiuntur oplaln. Al iile nondum anni
rumdam consiliodeturbalus, aliquantisper aberravit. circulo completo, contradicentibus sibi el amicis el
Regni ejus arino n Rainaldtts, hujus loci primtis familiaribiis, sponie suam et nbbnliain diiniuii, et
abbas, post innumerabiles prosperitatum et adver- ccclesiam Sancli Juliaui propeTurriin Brunicbildis
Sitatum deinimieationes, viam universae carnis sitaro sortitus est, ibique privatain degens viiam
ingrediliir, et in capitulo nostro sepulius ultimura morabatur dum scribefcniuf haec. Ea tempesiate
 157 TEULFl CHUONICONMAURINLVCENSE.— LIB, II. j^g
nimielate famis tota Gallia laborabat, sicque per A et vincas erat, et hpneslati proyhlens et uiilitali,
seplem conlinuos annos eorum omnium quae viclui inullis sibi conlradieenlibus, et inde ad odium pro-
necessaria surit inopia grassata est, ul multos ene- vocntis, obstrtixil. Divina praedicatipne populo sibi
caret, innumerabites etiam locupletes dcduceret ad conciiiato, confralernitalem instiiuit, per qiiam et
pauperiem. Qiia de causa omnibns propriis necessi- pars ecclesiae cooperla, el viirea illa magna quae in
laiibus inientis, beneficia Stampensium , quibus froiile navis ccclesiae habetin;, inler c.aetera facta
Ecclesia haec a fundamento suslenlala est , fuit. Monacbi de Sancto Yonio censtim vn solido-
penilus defecerunl, conturbatis et nimium nn- rum diu nobjs abstulerant. De quo Rainaldus, abba»
xiis omnibus hujus loci habitatprilius , el nb- ante Ivonem episcppum, Carlonensem placituni ac-
balis absenlia et omniuin rerum pentma. De- ceperat; et quia nec inlcrfuerat, nec legitiinecontra-
niqiie cum ex aliis monasieriis personas expete- manriaverai, deciderat a causa. Seri Thoma anni-
reiit, quas non poluissent adipisci, ad eccJesiam tenie, rursus ad rectitudinem monachi revocantiir,
Columbeiiscm, cum qua maximam socielatis fomi- ct quod aliquibus novum fuit, quatenus ad capui
liaritatem habebant, recurrunt, et Tliomam illum, caiisai rediretur judicatum esl. Neque enini per-
rie quo superiore libro mentio fncta est, aelale qui- sonae negligentia proprium jus ecclesia debel ainjt-
dem juveiiem, sed lilleris praedituni, veluti quodam B tere, sed mortiia,, vel muiaia ,persona, potest qui
jure reposcunt. Nam snb -abbate Alberto, scholis succedit infra canonicnm tcrminum justitiam requi-
snecnlaribiis abitegalis, in ecclesia liac inonaclium rere. Ibi mpnnchis deficieniibus, perPngaiiuin San-
professus fuerat, et Columbis per decennium viiae cli Yonii dominum, et Henricum, venerabilem (le
-clauslrensi, et lillerannn studio deditus, demoralus Longoppnte priprem, pluribus coram posilis lesti •
esU Benediclione pauJo post Epipbaniorum dies bus,res ari Iiunclinem deducla est, ut quod atn'ssuii
Tcgiilariter percepla, magnis el frnlrum suorum et erat coiidonaretur, et census uno quoque apno reri •
lolius populi favoribus excipitur. Salis namque et derelur, sicut iiilitteris,quae.de hpc ^factaesunt plc-
amabilis et alfabilis erat, et omnes qui eum nore- nius continetur. Sed de his hactenus. Eorum vero
rant movebat ad pielatei», quod in tanlam veuie- qua; niagna curn magnisque suinptibus iiidigueruiii,
bat paupenalem. Sic enim el temporis imporluniia- quaedan) riicenda suni. Anle illius adventum ampljs-
te,et abbalis abscessione, omnia lemporalia bona de- simam terram, quae Belptivilla dicitur, niiles, qui-
perierant, utnihileorum seu panis,'seu vini, seu pe- dam, Herbertus nomine, veniens ad extrema huic
eudum.seualiarumnecessariarumrerum ecclesix dederat. Sed reiiitente Goflredo quodam,
penilusha-
bereiur. Magno reserat -i» periculo. Mirare, qui legis qui sororem Herberli. in conjugio habebat, adliiic
C inculta eral. Dalis
haec, el antiquorum nostrorutn Tauda constantiam, igitur virodenariorum libris de-
qui per lot pemirias, per tot tribulationes hoc in cem, uxori ejus, et uvoris sorori, qnae riomi habc-
loco perscveraverunt, et aedilicia omnia haec quae batur, solidis quadraginta, Vulgrinum illum, cujus
cernis ex pauperum eleemosynis consiruxeriint. Non tot lantaque, beneficia lib.ro superiore commemo-
rex, non comes, non aliquis niagnatuin hortim ali- rantur, excellenlisslmum loci istius benefaclorein ,
qiihl instituit. Thomns aulem, intolerabili paiipertate qui aliquanlulum a dileclione noslra lepuerat, blan-
comperla, primum quidem vehementer expavil, ac dis sermoiiibtis excitavit, et ad excolcndum terram
deiude solius fugae remcdium cogitans, abscedere ullra.si riici potest, quam loci hiijus facultas pate-
lentavit. Sed se loci hujus monachinn recogudscens, . relur, sibi plurima.Stibmiuislravil. yulgritius vpi-o
bonorum virorum consilio refdcillalus esl. Primo tolis nisibus rem aggredltur.el magno sumptu aedi-
igititr eonsecralionis susc anno, in ecclcsia BeaUc ficia fabricavil.carrticns instituit, pectiliuin aggrega-
MariaaStainpis, •divinum sermonem cujusrei max- vit. Res cral in augmenlo duin scriberemus isla, et
imam gratiam babebat, feeit ad populitm. Cui v.ir raagnisexisiimntionibus, litapanispeiuiria.quain ab
. niagnilicus Ansellus, dnpifer ct consiliarius regis, inilio oinnibtis peiie annjs patiebainur, erueret nos,
cum mullis nobtJibus et caslri proceribus, inlerfuit. pascebat animps npstros. Jisdein fere temporibus
Qna occnsiene, familiarilate illius percepta, in ne- abbas coinmonilus a fratribiis, quaienus in solein-
cessitalibus bujus ecclesiae et providum consiliariiim nitale beuli Martini quae biemalis riicitur, ad eccle-
et oplimum atixilialorem niuliolios babnit. Nam Ro- siam Velerum Siamparura in honpre ejusdem con-
bertuinqttoqtiede Ocunvilla, malignum et rapiorem fessoris dedicatam, quam Pliilippus rex dederat,
hominem, qui maxiroam pnriem terrae de Mesuns , praBceptpque,Jirmaverat, pergeret, missamqne can-
calumniabatur, hujus auxiliodepulsavit. In quo sedu- lare dcberet.acqiiievit. Sed canonicis reclaniantibus
lilas et instantia abbalis laudanda esl vchenienter, atque rebellantibus, acgre repiilsus est. Sapienti
qui nec novitate sua, nec paupertale Hletentns est. . usus cpnsilio tumultnm dcvilnvit, et quam fesiinan
Scd cum nec eliam proprium equum baberet stiper ler ad regem se contulit. Pnndit injuiiam, modcstr
quera -sseerideret, non prius a prdposito destitit conqueritur, libenler exauriitiir. Inipeirnt deniqne,
quam, proceribus bujus castri saepius adunaiis et-ad Anselli dapiferi fretus nuxilio, ul clerici Slnmpis iu
placila conduelis, calumnialoreiii a falsis spebus , paiatio in tiiium coiigregareutur, donoqiic.consenii-
peniins exueret. .ren.t. Ipse quoque rex, quod nntca npn fecerat, scri-
Viam iritam aique regalem qtioe inter ecclesiam plo propripque sigillo donum confirmavii. Cujus
^ATROL. CLXXX. - S
 1S9 TEULFJCHROMCONMAURlNUCENSK.---LIB.il. UO
<-xempliirninfra scriptnro cst. Sic de dond eccle- Kdeiicet ralione ul caitonici praicntes tua» juandiu
«iarum Vetenim Stainparum, qiianliiiri ad regiam vixerittt in pace teneaut prabendtit, niti forle remota
poleslalem pertinebat, diffliiiiiim est. Caetenim ab- omni violentia Mauiiiiiacensi abbati-eat guirpire con-
bas ex bonis successibiis nudendi hiajora speni con- tenliant. Potl obilum vero singulorum, tingulm prw-
«ipieris, Ansello medinnle regi supplicat, ut ipse bendw trantcant injus et domiiiium Mauriniacensit
Siiioiieitscm archiepiscopum, in cujus dicecesi ec- abbatit. Satvo tamen jure Senonentis Eccletiw per
clesiae iliaa suiit, rogarel, quatemis eleeinosynam omnia, a primit per medium utque ad vllima. Dula
iuain raiidarel atque cpnfirinnret. Pelilione laudntn, Senonit meriseJanuario, indiclione y, regnante Lu-
«uxiliuiri pcomisit, et nt se Miledunum seqlieretur, dovico rege anno iv. Duimberlut arcliiepitcoput tub-
«ibt«i arcliicpiscopus oecurrebal, admonuit. Rcge- tcriptil. Ahsellut archidiacomtt subicripsit. Halo ar-
lial tiim Senoircnsem Ecclesiam Daimbertns, vir chidiaconustubtcriptil. Tclbaudus archidiaconus sub-
ceque riobilis alque sapicns, sed qui in diJeClione tcripiit. Girardut archidiaconut subscripsit. Burchar-
•biijns Ecctesiae minime per omnia pracdecessorem dui archidiacQrinttubicripsit. Girardut canceliuriut
•biithiiRichcfiuin bomlnem placidae inenlis iiriitare- tcriptit.
tur. Regis pfecibus audilis, primo quideni vehemen- Et dontim quidem regis et assensus paiHifids
tissiroe caepit dbniii. Monachos iropeluosos atque " taliter babent. Qiiibits ita prospere gestis, abbas ut
rebelles episcopis existere, conquerebalur. Tandein rem ad unguem deduceret, Roiuani pergere dispo-
irero regis inultorumqiie procerum inlerveiitibtis suit, canonico quodaln Cnrnotensi, Pagano cogno-
«iqne ralione deviclus, clericoruin suorum cousi- tuine, liomine dilissimo, et liujus loci benefaclore,
liuiri necessariuni sibi fore respondii, et lil abbas ad id sibi potius admoiienie. Sumptis igilur quae huic
«um Senones venirei indixil. lpse vero archipresby- operi necessaria suul, cuin Atliericp inonaclio nostro,
terum suum nomine Radulfum, loci bnjiis aroato- simplice et bono viro, comjte etiam Paganp, Roraaui
rem, Stampas niisil, qui clericos cohgregarel, et profeclus est. Ibi in curia Rpmana per umim nieii-
-si consetilirent veJ reclamnrenl auriirei, sibique seni el eo ampliug deinorans, a bonaeineiuoriie papa
•reimiiliaret. Coiripleyit ille jussa, atqite in ec- Pascbali secunrio ineruii ariipisci et sedis appstolica;
dosia Beatae Mariae clcricis congregatis, simulquc luiiionem, el doni islius coiifirniaiioneiii. Sed quae
"coraui niultis lestibus assensum' praebenlibus, ipse ad ecclesias Veteruin Slamparuin pertinere vide-
-quod audierat per seipsum ad archiepiscopnni re- bantur, suiricienler, ut arbiiror, explanata spni.
portavit. Cum maximis igitur difliculiaiibns, quas Crescebat auiem et multiplicabalur vinca Doinini,
iirevitalis gratia scribere supersedimus, abbas im- P quae in panpere loco planlaia fuerai, et circumqua-
pelfavit ut archiepiscopus dono consenliret, et pro- que paimiles stios extendebat.: Apud Dordiuchinn,
pfio privilegio, sicui ecclesiaslica requirit consue- quod regiuni muiiicipium esl, ecclesiam Beati Petri
tedo; mtiuiiet. Volo deinum potitus, et donnm adeptn esl. Apud Slripiniaciim Guarsadonius, An-
de irianu arcliiepiscopi suscepit, et privilegium selli noslii fiindaloris filius, qui Ilicrusaleni profi-
<liiod apud nos habettir rictulit in baec verba. ciscens Cliisaj jacet, et Adelina soror illius, qua; in
;In noinine Domini. Dttimberlus archiepiscopus. clauslro iiostrp sita esl, ceiisum plus minns L soli-
iSciniit prieieritet parilei' et fttturi j quoniam venera- dorum el diniidieiatem viariae huic ectlesiae deric-
bilit iruler abbat Mauriniacensis ceehobii, notnine runt, Bartholoroaeo lunc loci iJJiuspriore, ut talia
Thomat, accedens Immiiuer ad theiropotiidriam sedem , fiereni, inaxinie procursnle. Apud linuitaiem Bau-
nostram, cum oinni devotioneeihutniliinte nobis tup- duini ecclcsias Bonae, quas Milo dederat et ahstule-
\))licavit,ut ecclesiam de Veleribut Stampii in honore ral, venicns ad nos el eas reddidit, et donuui am-
J)omini et commemoratione beali Martini dedicatam pliavit. Rex quoque Ludovicils dimidietalem decimae
' jifVtettuccessdribus suis perpetuo possidendum coh-
pedngii, quod npud Berovillam colligitur, nobis do-
cederemus, ticut Philippus jex et Ludovicut filius , navit, et x solidos aniiui census, quos regi debeba-
ejut itidem rex sibi donum fecerant. Eumdem eitim D raus, prp auinia Anselli dapiferi sui. condonavii.
eccletiam ipst reges Mauriniacenii ceenobioregia lar- Nundinas eiiara denominatas in feslivitale noslia
gilale, jam priut attribuerant,*! ut iptam laryitionem aestivali incipieutes, et tola heddomada perduianles,
confirmaremtis regiai hoi precet incilabani. Nos au- cum mercalnoronibusque consuetudinibus regia mu-
lem illud potrut Dombtieum attehdentes, ubi dicilur : iiificenlia conlulil. Guido etiain vicecomes Stanipen-
< Peiiteet dabilur vobis, pulsate el dperieiur vpbit, » siiiin, fnmi iarissimus abbali el amicissimus biijus
religiotlfrattis petitiontm irrildm, ette nequaquam Joci, nliaiu diinidielalem decimae supradicti pedagii,
sustinuimus, sed juxta Ulud evangelicum, pelenti , et decimaui uiolendini quera apud Veleres Stampas
'iutri fide, pulsauti cum spe aperubnns: dhinit db- . habebal, et in Slainparuin uiedio fluvio Calo hospi-
titiibui ptacefc', et regiit precibut talkfdcere, et . tem unum valde ulilem nobis dedit. Ilic siquidem
•
frdterttas uliitlali providere tub uno ppere not poite Guidoillius niagni Hugouis, donitni Puteoli, in cujus
credentei. Igitur ad laudem et honorem Doniuii, ex feodo ecclesia ista fmidala esl, lilius fuit. Qui sorti-
-consentu tt: voliinlate ifraitum, canonicoruth scilicet tus uxorem Marcbi, Slampensimn vicecoiuilis Gliam,
sJHsdem ecclesiw, concessimus MauriniaCensi coeno- uude sibi viceconiitattis accidit, ctim proceres Frau-
^frt^ictaihwleiiaittperpeluopostideiidam, ea ti- corum, et roniiine cognali illius contra regera Lu-
 141 TEULKI CHRONICONMAUR1NIACENSE.— L\&. II. i«
dovicum ircbcllarent, abbaie noslro snper oriines A i diversa loca atque reducitim, cum diu dtibiiarel
instigante, saniim cepit consilium, et per mulia. : quid ageret, scelcrura suonim enorriiiiaie dttclus,
discriminn regi fidelissimus exstitit. De qtia dissen- ct v|olenlissimi daemonis instirictu iractus, nefan-
sione, quia se praebuit occnsio, licet-ad prafiseris dissimo et abominabili supcr omriia genere iriorlis,
ncgolium niiniine perlinere viriealur, lamen si ad quod vnlgo rnurt vocafiir, bomirierii innoceiitem
posierofuin cautelam aliqnid praclibaverimus, non noclesulfoeavit, ei per fenestram ligneao ttirris, in
erit absque re. Quod ut planius finl, ab origine mnli i qua yinculatus eral, qiiasi si ipse Milo dilTiigere
oYieriduiriesl. • .'' '-•'' "" •' • ;; voluissel, clanculo prpjecit. I.nveiinis mane, adrairn-
Rcgriarite Pliilippo rege, Henricus Tex Ariglofuni, bilem stuporeni et inenarrabileiri dolorem ciinclis
fiiius illius magni Guillelroi, qiii Norlhmannorum videntibus et audieniibus incussit. Tiadilor atitein
coirics Angliae regnrim vi militari acqiiisierat,J Ro- pallirius cfiecius, ef tjemcniibus labiis "cuin facie
bertiim fratrem suurri dc Hierosolymis regrdssiim tormenlnm animi et infernalein consiientiam signis
bcllo cepit, et eo in vinculis tradiio, comilatum exlcrioribus roaiiifestissiine demonstrans, diviiio jit-'
illius regno suo sociavil. Ltidovlcus rex desigriatus, dicio suac ilestructionis ad fcstinatidueiri, corpus
et adhuc adolesceris, quorumdam suoriim collalera pcrinisil asporlari, e.t aptid Longnm pontem, quod
lium consilio decepitis, ul lalia gerererilur assensil. R• regularc ccenobium, et aiilecessoriim Milonis elee-
palre sapienle viro sibi cdntradicenle, et maluin mosyna erat, scpeliri. Fnma diclo ciliiis pervdinhfe,
quotl posieri accidit spiritu praesago sihi praedicente. ex vicinis oppidis, villis alque mitnicipiis coofluif
Friii aiitem Henricus ille in divitiis, ct in regiininis oinnis sexus. Mirantur oinnes, ct sccleris inaudili
sapieriiia, omnibus pene sui lemporis principibiis novilale perculsi lacrymas fuiiduntubcrrimas, et ad
iricomparabilis. llabebat etiam ex sorore nepolem ajtliera clamorem sustolluiit. Advdlal ei rex Liidi>-
ThePbaldum nomine, coiriitem Carnolensimn,- Ble- vicus a Luietia civitate, quae Parisius nppelbitur,
sensium, Melderiisinm,nlinrumque mullartim provinr proccrtim ac milituin maxiroa niullituriino pfdse-
ciarum. Qui comes palalinus, et inlia 1'rnnciam 'quenle. Quo viso.;alque .lacrymanle, .fleius', dbtores,
secundiis a rege, diviliis et nobililaie lumefactus, gemiius niiriiiplicaniur, et inimensis claiiidribus ab
ab adolescentia sua velut baeredilario bellorum jure omnibus vindicla requiritur. Viro, sicul riecebal1, in
regem Luriovicum coepil infeslare. Cujus occasione clauslro dccentissime scpullo, ferventibus animisct
scandali lota Francia bellis accensa est, proceribus inipetu concilato concurfiiur coinniuniicr ad arinn,
utriusqtie partis id volenlibus, ei animos amborum et caslrum Giiinet, quod vicinum erat, divina cds
ad odium infiammantibus. Inter qnos Hugo de Cre-,, duceni.e providenlia, invadunl el capiunl. Trrrdr
'
ciago, velul liorum omnium malorum fomes, impiis vehemens Iliigonein occupal, analbeniatizaiur' ab
consiliis et facinoribus alios anleibat. Vir audax et omnibus, relinqiiilur a suis, stnpel in s'e, el tcsti-
manu proniptus, simulator et dissiraulator cujusvis iiionio conscientiae ligaius, vires amiitil. Fil mira
- rel, oppressof pauperum, et agricolarum cupidus atque Iaelissima roulalio rerurii. Nain eum Irariitor
iniereinptor, qui omnia vellet tino momenlo etfaci- . de iiiorle Milonis se duellio purgarc cogeielilr in
nora el Oagitia iransvolare. Hic irreconciliabilis ini- .curia Amaurici de Moiuefprii, post palatinos co-
inicis regiis [f. inimicus regis, v«' in nmic.is regiis] mitcs in provincia ista,'viri excellenlissiini,-cujus et
yelut ministef diaboli furebat, et omnla qu.-cpolerat ipse Hugo filiaro parvularo desponsaverat, derelictus
circuniqiiaque vaslabnl. Fiunt liominum caedes, inler ab eo, in quo speiri siiigularein liabebnl, helli discri-
quos el Anselbis regis dapifer aptid Putcolum ca- . men ingredi non ausus est. Sed cdiivicius ei coraiu
' struui inlerfeclus est. Omnibus conlurbalis, rcgnum omnibus culpam profitens., ad pedes regis se pro-
aliquaritulum titubavit, donec respexil ex alto qui , stravil, veniam postulavit, ierram suain in iiianu
cuncta disponit ab aetemo, et impiura Hugoiiem pec- jiliqs diinisit, ct iiionacbileni babituni illico iiiriuit.
catis exigentibus Inliter permisil illaqucari, ul et . Rex Angliae et comes Tiieobatdus, velul ariiisso sti-
pax rebus bumanis redderetur, et exemplum ca- 0] mulo quo Ludovicum regeiri exagiiabant; blisliipe-
vendae tradiiionis pdsieritali relinqueretur. Ipse . scunt et pacem expctiini. Quid pliira ? Posi iiorri-
namque Milonero dc Moiiteliherico, optiiiise indolio ..dam.belloruni lenipestaieni pacis 'serefiilas arfisii,
et streriiiissimiim iu armis juvenem, dominum suum, i regibus pacificatis,, coriiiieque. Tiiric niisericdrdia
cognalum suuni, traditione cepil, et captum com- . pei spper Fianciam lespicieris, perfectissiiriatn cdn-
pedibiisque ligalum' carcefali custodiae inancipavit. , cordiam inter epsniisit, elcapiiesedilionisexsiiiicto,
Sed juxta divinum oraculum, cecidit in foveam - quielis securilas agricoiarurii.'pectora'1stiWc'aVit.'>];li!t
qiiam ipse paravit; ct tinde sibi partam victoriam , ,ad, ppsteroruni et nplitiam el cauielam vefacitei- et
aique gloriam, regique damnum intolerabile creil«- . breviter excursis, ad ea quortnii graiia incoepiinus,
bat, iride fegi gaudium exortum est incrcdibile, sibi... siylus dirigendus esf. . • ' ,»
vero detrimeiitum atque perpeluum dedecus, Do- Anno Incarnaiionis Tiomlnicae 1119 papa lioina-
mino pro meriiis ei digna reddenle. Nntn cum cum . ntis Gelasius II, qui et Joariiies Gaitauiis, priiuo or-
in vinculis diritius retinere non posseli redimere , dinationis st;;e anno ab Urbe causis
emergeiitibiis
vero alque dimiltere non auderet, quoniam illum .egressus est, el per marilima lpca cyiiiba po.tatus,
sibi acriorem hdstera fulurum limeret, riuctum per . Massilisc, qutc uua civilas Gnlliariim csl, allabiliir.
 1" ; -*K »,('-
M5 TEULFl CHROMCftWMAURINIACENSE.— LIB. II, Uk
liic ab adolcsoeniia suh niilnliis iii paliiiid, iiidusiria>A baiur. Qui ambo canonici Slampenscs erant.ct riey
et ,lki;ernrtti«jBcieulia 'cx&lleriWssuriefbbbfa iris, carionfcosquaniutn pdleranl in bac catisa susle.ila-
apudReniifli liwtropoWiregiilcdtiCilirimdis^ bant. His justitiae causam opprimentibus, cl cor
iu quo se -magna (lisposiiururn creUebal. Seil divfno, regis evertenlibus, cum aif (loniinum papaiii rioMcr
judicio, qiiod dccuriuiii, iVuriqliiiiiii laiheii irijusium abbaS conira voluin iiiitterctiir, quia regis nbn p<iie-
esl, aiiter dlsjjpiieriie, pr^yeittiis a6gntfrditiegravis* ral, reginae confugit ad auxilium, et poslulaiis ei
sima, Ciuuiacp, quod super dnlKiairidiiasteria iihic iiiipctraris deprecaipriis Iilieris, securus iler arri-
temporis 'iftji.religioiie"ei diViiiis effnfgebiaI,se Teeft puii. Cum ergo doniinum papam in partibus AJver-
portairi.. Ijiique. dencieris,"'et caiiilS ^HculS hbsdtti* nm «perissent, el ea «pioruin gratia legaiio facia
tus, sicut deceUi suiiiriiuiri sacertJoieiri, lidndriflfce fuerat conveniciiler definissenl, abbasiioiiliam curiie
sepuluis est. Erat auieui iriler siibtmijirisacerdovem adeptus, et Conoms precibus adjjutus, ad muniineii-
et re_geinfeuibnicbru^ lura suae pariis privilegiuin, cujus exemplar infra
-FraiicoruinsiiccessidiicrirpalriciusKom^ scriplum esl, impetravit et aspoflavit,
gravissiiria ei iiiveierala de inVestiitiris pdniillcurii Verumtainen ablias in acqiiisitione hiijus privi-
ct abbaluni 'disseiisib, qiiie p'eV qttadraghila eteo legii vebemenlissime quidcni laudabilis, sed inopl-
nniulius aiiiios Roiriariam sedeiri lufbaverat, et B nalo magnoque rcpletus gaudio, pueriliter aliquan-
oroiies ferlne ipiius Latiiiiiniis Ecclesias faltgave- lisper; exsuliavit, et siciit opbiicbiat iisqiiequo
rat. Rex etiam Burdiiium qifcmdairi Braeareriserit necessitas exposceret suaedefensionis baciilum iion
archiepiscnpuiu.', liftefatum et curialein et elo- celavit, sed illico manifeslando ac propalanrio qui-
quemero viiiini, Rpinae pseudbpapairi subrdgave- buslibel quod accirieral, gravissimum et pene iin-
rati et inilitanlJus;aririisiiiirasrihi!ad propiia rever^ porlabile sibi scandalum generavit. Canonici naiii-
teiis jn feede rcliqiierat. Qlii postea a drimiriopnpa qiie Stampenses cum auribus atioiiilis talia perce-
Cailxip tt apiii 'SiilrtatoiViTc^td^, *<3t^r BtVmiiia pissenl, ecclesiam snam a fundaiiieniis erulum iri
duclus, apiid Caveaii), qiidu districlissiiiiurii riibha- pufavermil, et discurre*ntes, et vim se perpcssos
sieriiiiiisuper Salerriaiiisitumek, iridiiacbuseffecius vociferanles, ad atixilium Algrini clerici regalis,
et :','.•
incaveaiiis caiionici mllitaris, hominis animalis, doninique
j')' I'•lesi.
:•;;..-ii;*' li igiiur
\'*'!'''( qul
_f"'»»J-J-I ciriri- .->..:"
Gelasio
i•--•.*..'-;-' .' .. verie-
t
ranl, qnasi praesago spiritu dilclV aiitequaTri ab Stephani caucellarii regis et a secrelis confuge-
cuiriTiis qui Bdirix rriht, aulamqiie regiam qoerimoniis innumerabilibus
. Urbc'discessTsseiit,
) , ;!;:.';. . .,; 'i •.'•''i ,/ ».-.:*. ........-\ reiriariebsiiit
. . .; ,
consiliuin, et ah lits a^sensiiiii acceperarit; rit sl, repleverunt. Jstis pofro tanien fonissimis intcrven-
quqd eveiiil, 'papa reliiis buiiianis eXcessissei,fpsi ih-, lofibtls, providentia quoruin consilium regis rcgni-
partibus iiosirfs eltgeiiiii pdriilflcein pdtesliiiefn que disposilio eo lempore potiiis ferebatur qiiam
iiabtiissehl. £o vefbniortiio ^ptiltdqiie, cardiiiales regebalur, precibus et assuelis verborum illaquea-
cwtenque ttoiiiani cuin riiaxtiiia pbriiiftcuin atqiie tronibusadducttini, niuncribus qupijue comliicliim,
, proceruiii muiiltudiiie qiix iiiibi cbliliiixerat, fUalihi suae p3rlis patfonnra ac defensorem regero cfli-^
i iu eodera loco WidtoriehiVierinefiseili«rciiiejJiscb- ciui)l. Cujus ope rdevati, apiid Miieiliinurocaslrutti
, purii, strenUiim ei liicbriiparabiiiief geriere ndbiiem ' in privald qnodaro eolloquio, quod rex idem ciiin
viriini,.cligu;it, et pbiittficalibus riVdtmriliiisighibus;: quibosdain sins tepiscOpisbabebat, ipso rege prolo-
«•uibusdaiiii;miei) ob rei ribvilatem, aliis, ul fereba- ciilore arcbiepiscopo Senonensi de abbaie clamoiem
lur, ob. iiiviiiiam muiitiurantibitis, ei aliter s*eitiieri- faciunt. Abbate absdnie, clamor facilius alque li-
tibus. Ilic ViennaereversuS, rebusqbe (Jlspbsitis per beiiliiis excipllur, ei neniine contradicenle, quanlo
Gallias traiisituin facieris, Tblosa? pfiind, Rernis itriportiiiiitas inoriachoriiin elevatur, lanto causa de-
secundo celebrato'cbricifid, Rbniarh curii iriaxiirio pritnititr. Dirigiiiitur exinde nobis ab arehiepiscopo
Iripiidio sicul decebat irilravlt, Burdiribque captd, lilierae graVCsaique tonaoles, qnae velut invasioni-
conlra tyranni voiuritaieincatiiedra))) suinmi ponti- bus obvient, donec Romanus pprilifex sicut exspec-
iicatuj bblinuit. Inter cklefbs quoijue ndbnilaiis D tabaiur advenial qui regis precibus victris, privile-
iiliiis maxinios liiujbs, prdiiepiiro ejus Ludovicus ghimiipse perae resCindat, His imparatis tiiiirullibiii
rex coiijugerohabebat. Qiii digiiiiatl Ilfius''coiigaU- abbas exlerrilus, priuium quidein ad Dei confugit
deiis, ciiiii: iiupet*ejeicius essel, et perAlvwriiaiTi auxilium, dehitic lilteris archiepiscopalibus per lit-
iraiisiiet prbq^ teras ipse respondil. Serieni quaruin, ul hiijus ne-
Belvacensi episcbpo, et dbtririb-.' Cdnbrie' Praenestiiio gotii uoiitia plenior babeaiur, huic operi subter
et aposipii^ sedis legalo, Tlibiriara hujiis lbci ab- iiitexei-edecrevimus; ,
batein priiriuiii resporisaltifii'aii euin iransniisit. Doriiinowneiando, et in Christo dilectiuinio Palri
Caeibruni ea teiripesiaie iriler lios et caii6'fii<ios ; D. Dei gratia Senonensium archiepitcopo, Thpmat
Slainpeiises foeriissiroaet lurbuleiilissTinade sepe- Mauriniaceniium minisler indignut taluteni etdebi-
lieiidis corporibiis (juajs'1'0 vefsabatur. Fovebat lum obedientiam.Legitnut inlilteris vetlrisquod apud
eoruin parles ATgririusqiifdain palatinus el ^regalis; Miledunumcanonici Stdmpentet (te nobit gravittime
tiVribus, et Slbphaiius caiieetlarius Aiisollidapifcrii cohquetli tunt, quohiam ecclesiamBealw Mariqi et
"frateri e'l pfivaiissiiriiiS tegis consiliarius, ciijus-, reddilus canonicorumquanlum Uinobis eil,.utaiuul,
iuiic tciiipbris iiibitfid regtiurii Francorum dispbne- Qtnniiwdnnulltire sattigimut, et ttpulluram lociintiut
f« TELLFI CIIRONICONMAURI«1ACENSE. — LIPL U- »*>
tam. ad rct tx paxte contraximus, el tliam parpehiai 4 leiidit, et cum ralipnis oslcnsione, Mi.nv.Cii_tusda.ii
iptins eccietke terminoi occupavimut. Seiisimui etium moderationis dispensatione regis iram iniiigavil.
pntfrnw co.rrecttonit vtrba, quw licet graviora sint Interea reruiri disposilof, qui cdrhprehendil sapien-
quam vel cansa vel pertonamea promeruitiet, rerertut tes iri astutia sua, more solito sttaepauperis Ecclcsiae
tamenqdxne, cogitare ttudui, quod pamiieuliw locum tribnlalionein respexit, ct regem aliqiianiisper hu-
iw Ecclesia teneam, caepique rumbinre quod, juxia milialum, quod qualiter sit factum, aliis dicendunt
Salomonem, i Verba sapientium tunl qttasi clavi in rcliquimus, hoc aliier iraclare coegil. Porro Tdldsae
qllnmdefixi (Eccle. Xll, 11). »Scribilur et infra, pvto celebrato concilio', Pictavoriirii, Aridegavensium,
ad cpHtiliupidandum, non ad inculiendum terrorem, Tiironorum finibus perapralis, in nostris parlibiis
reqem L. huie clamori interfuisse, qui fovet oinniniotfo domini papaejam nuiiliabatur adventus. Coiio etidiii
patlibut clericorum, et delestatur el improbat graves Pncneslimiis
et btlolerabilet impetut monachorunt. Mqvemnrqnie cpiscppus, apostplicae sedis legatiis, rie
ul in hac ccusa ita not deincept habeamus, ne forte «jupel snperius fccimiiVm^^
suverbis quw pattlo ante leligistii, regit odiumimpqr- necessafia dispositiifurii papa, pfaemise.f^l, .ppvjaiii
ci '"''.: ' "; -. ob
'."'solilam
tabile incurrpmus. Ad haex nottra est Itwc responsio .' reriiens, abbaiis
i-'-'ii'.i~'.lfamiiiaritaiero,
,r,.:'.''/t\"\- '.* O)"'-i.t ''.,apuri
C::i':-> :.H''>'•
_ nos hpspitium suuipsil. Cuius cpnsiliis abba^s ani-
bmjs. Primutn quidem, quodcanonici, spretaSeno-
nentis Ecclesiw aiutoritate, ad stvcttlurem curiam cafi mattis, iit a dpminp, papaf ecciesjaro npstrarii (|e.i)i-
conlra fecisset, itef ciim. ep d|sposiiit. Qupd ne aijcui,
fngiuni, regem pecunia priviUgium Romqhw vidcatur absurdiim, quia librp
Ecelesiw cotidttcunt, cantra canones fttciunt. Deinde. supcriore iiarraiiiiu
est oralorium fuisse dedicnliim, sciai allare rie Ipco
mettdaciier et impie dicuqt tepulturam loci illius, vos
in quo ttir-c erat, poslea moluni fuisse, etcanpn{ca
txpqrte conlraxisse, parochiw lerminot pccupasse. senieniia cst: « Si ailare inptum iuefil, denuo cpnr
Nihii enitn horttm facintus. Scimus namque quam
> Exlerius eiiam laberjiaculum, «jupd ecr
deieMabilemalum tit accipere lepulluram, et divina- secreiur.
rum Scripturarum erudilione, et pauperum oppres- clesiae payis a pppulgi ypca.lur, cqns.^mmaliopis
sione, quot i« vieinia nottra, et tolum t» dioecesi perfeciioiiem accepcrat. Sed cum Aureiianis adye-
dominum papam per Cariioluin iler diri-
Vttlxa vitkmut ad tepuiera mortuorum pLotare ntagis nisscni, et
gere percepissent, imperactp negd.lip ,di^_re<J|e!>s a
qmttionetbpnortm quam corpora defunttorum. Juxta
ver» qniiquam Etclesiatvm conmetudinem,jitxta spciis abbas feyer.ti.tur. Af ctiiiyire_gem ',L]!^oyicun);
vettrem intlilutionem (neqrie enitn qdbuc P.omanm d.e ISprthmannia cum exercijn reverientem Carno-
tum advenlasse, urbisque parlem papa cogitpyisset
digniialit privilegium nominamui) tciatit non eiam-
bulore et ambultitte. Quod ti in atiquo foret txces,sttm, C concremasse, mutato consilio per Slainpas iran.^i-
Aurelianis improvisus advenit. Abbns aiitem,
debttiiiem ab illis canonice pulsari, noa sic inaniter iurus,
t1 de nuitis adhuc cprqnt epifcapit exclamari. Ceett- iei iarii subilo siupefactus eyeriiu, curii quidagefei
diu dubitasset, divinb reor provocaius iiisiinciu (a
rum, pact vettrti dmrim, vettrum esset, ti vesirw Domino
eniiti gressus liominis diriguniur: [Pron.
pnternilati pldcuiiiet, cpntm iatratus eoruai, qui se
xx, de Carnolo Slampas die alio ireyer-
putant amitlere quiiiquid uobis daiur q fidelibut, ba- sum84]), rcgera
culum defensionis opponere:; tutn propter parmtam praeceps adiit, pfeces fundit,'tit liuerafum prie-
ventione papam rogaret, qiiaierius Maurihiaceiiserii
ac noviiiairi Mauriniaceniem Ecclesiqni, qu>ey,e*t?H
ecclesiam ipse dedicaret. Nec mbfa, pfecibtis exau-
etl, et a xenrp decesfotejHqmenmw R. (undutq,
talibus initiis excrevil; (um quiq per privqlum qc ditis, cum Hugone inonacho, ndstro luric secreta-
ciim liiieris Aufelianis suinma
fidetittimtfni vobit legaiurti eqrum Iqqueot prwveni.ent rio, iegaius, regius
cum festinatibne difigitur. Liilerae' aperitinlur,
titandauexqm, quod veslrp totq ret penderef qrbitriq.
consilium cum cardiiialibus accipilur, debere ileri
De rege poilremq quid dicqm ? Didiciprwceptp Pfitni
pattoris et Deum timere tt rcgem honorificare. Satit pdsttilatio regis adjudicatur. Quo renuntialo, djci
ei illiut elhqbvimut et habemut prwter hpc negotium ribii pbtest qtianlae fesiinniipnis inquielUdb comriiri-
et ti dki necet- nitef et abbatem et rios bmiies brefissimi temporis
familiqrilalem, inrnultis, fas est, ei
sarii fuinius. Sed quibus multoliet abducul)tT consi- artieulo deprebensos, duobus scilicet taiiluinmodo
iiit.vQt qui lotiut vestw regiqnit cqput estis,ex>>e- diebus inedianlibus, exagilavil. Caelerum siiiiimo
rintento aliquaudo didicfitit. Sed nemuttis iminorer, ponlilice summa cum reverentia Siampis in palallo
limeqnttum qui divitiis et delir.iist,uffpcantur, vel nd suscepto, clericis Stampensibus murmuraiilibus ei
detrahentibus nobis, iriiiniciis hoino qui supcrse-
utilitafem prpxinxorupt ecclesiqstictshonqribus occu-
de Veson-
pqnluf. Nqm nps Chritli pfluperet WthVt-y.Hlgare, iniriat.zizania, per quemdam Stepbanuin
mi dqmine, proterbium <?§< ; i Nudtit /ipmo non lio crudeiissmium et avarissimum hOminein, domi-
cbnsilio crijus privatK
pottitexippitqri. » Nfmotfmet amitlere quqd qppetit niqne papae camerarium, bdni hujus operis iiicoepiuiii
tpontt ivq detercre. l\t vcritqlem vpbit pandam, attle curia regebalur, tolum
indrtutiiii se jiidicans,
tnqri pqrulut tum quam contra privilegium aliquid pene dissipavit. Porro abbas
fucere. Valete. . s| iain coeieste muiius veliit a maftibus eripeieiuf,
llxc ad - archiepiscopuni. Ad rcgeni vero pcr in praesenlia domini papae cnrdinales cpngregavit,
seioeum, uuia laniiliarissinius erat ,ei. veloeilcr tc- cum rege, cum regiria preces niultiplicavit^ et Jan.-
!& TElftiFI CURdNlCON MAURINIACENSE;— LIB. II. 118
deia qudd pdslulabat firmitef impeiravlt.. Qnbl A rum nroicitiam abba» retinere voluisset, ipse jrri"
plura?gaudium inaesiimabile nosiris, et omninm vilegium quod babebat discinderet. Ast pnupertate
amicorum nostrorum pectoribus iiifuiidiliir. Exsur- sua forlior securiorque facms abbas, paucis pro
rexit cuim Deus, et dissipali sunt inimici ejus. Stu- tempore peroratis, tanrfem se magis mori fore para-
pebnt Algrinus, el omnes invidi et iniiuici nostri liorem qtiam facere posltilala respondil. Papam,
siciil fumus deficiuul a facie Dei. , • arehiepiscopum snum, euriamque Romanam inprae-
Anno jgilur incarnaii Verbi 1120 dedicata est ec- senliarum esse, judicium se nequaqiiam subterfu-
ciesia Mauriniacensis ceenobii adomino papa Ca- gere. Veritalo ^fuippe -subnixus cardinales noiitia
Jixto secundo, v Non. Octobris, cura maxinio hono- servitiisque paraverat, el conira banc imporlnnita-
re el reverentia, in bonore, sanclae Trinilalis et lem juslitiae suaequo parlis defensores arraaverat.
sanclae crucis, ac beatae semperque virginis Mariac, Ad illuin vero locum rex el regina a domino papa
et beatorum apostolorum Petri et Pauli,|et oiniiium discessuri, valeque facluri, proceres atque poniifi-
sanclorum Dei. liiter eas venerabiles personas quae ces, multaeque personae cbnfluxeraiil. Pertractaiis
buic sanctae dedicritioni adfuerunt, veiierabiliores siquidem ibidem plurimis negoiiis, el abbate prae-
fuerunl Cono Praencstinus episcopus, lotius Franciae, senle, ac si qhisquam ei obvius essel, paraio re-
ac Teutoniae, Alamanniae, ac Saxbniae legatus; B gpondere, de j"nstitia diflisi canonici tacuenint, elju-
Boso de tilulo S. Anastasiae totius Hispanise legatus, diciura penitus ingredi subterfugerunl. Acceptn
cujiis ope et iiidustria Majorica insula et Caesarau- igitur a domino papa et ab omnibus cardinalibus
gusta, nobilissima Hispanorum civitas, subacla esl; CIIIUbenevolentia licentia, domniis abbas per regem,
Tosianus Eboracensls archiepiscopus, Gaufridus qiii Castello-Nautonis eral, indeque domi sectinis
Carnoteusis episcopus, Galo S. Pauli episcopus de irigredilur. Verumiamen Algrimis juratns atqtie pn-
Britannia.Bernerfus abbas S. FlorentinideBonavalle, blicatus hoslis monachorum, fervklus alque infringi-
Slephaniis abbas S. Joanuis de Valeia, lnullique hilis iu exsecutionibus suis, assumpiis seciiin caito-
alii saptentes viri.et opliinae personae. Rex eliaro nicis duobus, Siraone cantore, atque Pbilippo, suae
FrniiCorum Ludovicus, et Adelais uxor ejus, et fraudis neqoiliaeque comitibus, cum quibusdam
Wilermus dapifer, qrii senescallus apellalur. Ste- regiis mandaiis domnum papnm Senones insequitur.
pbanus quoquccaiicellariusjfraier ejus, cujus consi- Exhinc quod inaeslimabilis inaniiaiis alque falsitatis
lio lota Francia regebatur. Emmauricus de Monle- fuil, coritra nostrura privilegium conlrariara seri-
forti, Guido de Giralardone, multique alii Francorum lenliam privilegium continens asporlasse se garfie-
proceres el nobiles viri. _ runl. Crcdklernnt tamen et obstupuerunt quaroplu-
Annua quoque pcccalorum rtjmissione in dedica- rimi; sed divinae disjtositionis ordinatione odttitn
lionis anniversarip conslituia regio SisainpensU, et loiius populi procerumque Stampensium omuium
sublimala et laetificataest. Spirilus vero vehetnens, i*nportabile, si regis defensio rion obviassel, sibi
(|iii venii ab Aquilone, frequenlissimis exbalatioiii- generaverunt. Inipii et scclcrallssimi judicaniur ab
bus in hanc domura insulflavil, sed Deo propitio Omntbus, analhcmatizanlur ab omnibns. Igilura
iljnm rion exsufllavit. Celebrato namque Reniis ma- quibusdani Stamparum prinroribus ad dominum
ximb generalissimoque Concilio, domnus papa cura papam pro tatibus iiivestignndis legntus emittitur.
amni comitatu suo Burgundiam ingressurus, fto- Ab abbale vero ad itoriinum Grisogonum ddmini
mamque profecturus, de Parisius Corbolium . adve- papae cancellarium pro hac eadem cnusa in hace
nerat. Ibi canonici Stampenses, quoniatn in.procu- eariem verba «pistola transmiliitur :
ratiune illius partem mtttebant, inventa occasione Grisogona iarictw Dei Romanw Eccleiiw diacono
loqttendi.et nobis obloquendi, ipsi papae de abbate, cafdinali at- bibHothecario,Thomat Mauriniacintium
de monachis clamorem faciunt, suorum parochiano- abbat talultm. Cum audistem legatum Stampeniium
rum corpora sibi vibleiiier auferri, et alia mulia pfoterum ptrgtre ad dominum papam, commiti tibi
quaa rioii oportet dici, de rioyo maxime prjvilegio 0 lilterat, inquibutetvos saluturem, teotum hatteimt
conquerentcs. Jpse etiam papa abbali sibi ob ejus inattditorum malorum, quwcirca no. a,)u»ttur,panca
reverenliaro apud Milidunum obvianii querimonias vobisintimarem. Confitut de promitsa tnilii amicilia
ooriiro narravil, elut se praepararet, quatenus de ta- veslra, imo de eaeharilale, quw not sub capileuno in
libus arite ipsuni ptacilando ratio ventilaretur, invl- eorpore uno facit mtttm, quod el jusla el canonica di-
iavit, Rursus pcenae, rursus curae, riirsus limoris tigdlit, el ad ea corrigCnda, qute dignitatem stmcttv
laborisque tumultus oriunlur. Clerici laliabant, rex Homanm Eecletitv tauciant," contilium prwbealis.
eorum partes fovebat, domnus Stephanus a rcge Fecittem id HbCnlint per me, ted multis cxeausit
secundus instabat, Algrinus furebat. In ilinerc qiio- reienlut tum, tperarit eteonfidensineo qtii n«n dese-
qtie, qiio dic sequente Ferrnrias, quae regalis abba- .ritsperanUilnii,wsittveitraproiperiiaU
lia esl, tendebnnt, domnus Sifptyajius apertissimein et offlciosiui aliquando me viturum. Canoniei quidam
contcntionem alque ceriainen conlra abbalem exivil; in vicinia nottra, ti tamen Canonicidicendi sunt, qiti
tefrores, tninas, yerbera polius quam vefba. multi- irregtdariter et turpiler vivuut, qui intemplo Dei co-
suit
pljcavit. Ad haec illius coniplicumqite suorum tota lutnbas ei vendunl et ethurit, qui' de prccbendit
iiitebattii intentio, ut si regis, si collateralium sub- filioituot hwredes [aciunt,qui de bavtimatt orefium
 ^li» TEULFI CHRONICONMAURINIACENSE.— LIB. II. *S»
de mortuit tepulturam violemer exigunt, dum titietit A pauperit eceletiw, quaht:ipse proprta manu dedieavit;
in parlibuf nottrit judiciitm subterfugerunl, etindii- ad:, cujut oppressionem» imo. destructionem,.. luiet
cettione vetira ad auxiita quorumdam, qui in Eecle- machinat diabolut fabricavit. Vale. ...
sia itla et reddiluum et facinorum participet sunt, Legatus a TarlOna IlaHai civitate regressus, a
confugerunt. Hit inlerveritoribui', quorum eotitiliit domino papa litieras delulil, in quibus priwlcgiuin
regnum Francorum turbatur et turpatur, limpticet contra privilcgium nunquam se fecisse dixit.; et si
auret regii ticut el in aliis multit deceperunl, el a quid qiucsiionis inier monacbos et canoiiicos habc-
dcmino nostrd, ti lamen id credi polest, privilegium, retur, ad doinniini Cononem, qui nostris adhticiii
quod nvtqvnm etnunquam auditum fuit, latenter(non parlibus vicarius ejtis roorabalur, ul pergerent in-
audeo enim dieere qualiter ipti dicunt) extorserunt. dixit. Sic illis deficientibus fratidulenlac subrcplidnis
Hat intidiat el Dei et vettro auxilio me pulavefdm ars deperiit, et fabrica, quae falsilatit fundamsnluut
prarvetiitte. Sed, ut video,'non ett via hominit in hahuit, evanuil. Sed qiioniam innunierabiles ln
mnnu ejut, riee viri est ut dirigat grettus suos. A hac causa minuliae narralionuui nobis occurrunt, et
Dominoenim gretsut hominis diriguntur (Pfov. Xi,- brevitali servire decrevimus, diffusiorem alqua
'llt). Ipsi vero,:quod ad ignomininm domini nostri diligentiorem rei hujus narralioncm poslerilali dis-
papw sanelwque Romanw Ecclesiw perlinet, pneil*- B serenriain reliquimus. Vos vcro qni Manriniaccnsis
giitin conlra pfivilegium te habere garrientet, tolito Ecclesiae filii estis," qui. domum. vestram diligitis.
nequiores effecti tunt. Etcoturapalrium morem, eott- nullum eos habcre privilegiuro contra vos pw»cerio
tra consueludinem omnium Eecletiarum, conlra jut, credatis. Si quid habenl, profeclo contra vos nibil
conlra cnnones, conlra Deum tepulturat gravioret babeiit. Ad cumulnm eliam perseculionis promissis
exigunl, et.omnibttt, ut alibi pro talule animtse tum ingenlibus rex Ludovicus aitenialus est, quateuM
sepeliri non poisint, contradicunt. Dici non poiest donum ccclesiarum Veterum Slampartim , quod
quanlut hinc populi tumultut oriatur, quanlw nebi- pater ejus et ipse fecerat dissiparel.. Sed nuiiquaiit-
iium querimoniw, quantaconvicia, quanlw malediclic- Deo pwpilio precibus vel praemiisaj lantum facinua
hti ! Scandalum hoc jam multa homicidia seminavil. poluil inclinari. Inter hos aulem haruin maxi-
Stttpent et admirantur omnet a vobit, qni tepulturam niarum nebulosissimos lurbines iiiquieludinuin,
tam ievere damnattit, tantitmali fomenla progtedi Ecclesia Dei caput erigebal, el velut granuin sinapi*
poiuitte. Nori enim divertat tictit te res habet, sed frequenlissimis contusionibus fortius redolebat.
penilnt conlrdriat eanonici tenlenliat astcveranl, et Nequaquam enim abbas consuetae regiae funiiliari-
qtiod tolo audilunefaj est, privilegio privilegium con- latis privilegio fruslralus est. Sedsi in aliquo deci-
tnvitsese jactilant.Precor igilur Excellentiamtuam ut' ^ derat frequemibus el colloquiii et seivitiis resar-
tubvenias animabut pro quibut Chrislus morluus esl, civit. lnspirante igitur prinuiin divina gralia, sine
>neprincepttenebrarumet prwdo noclurnut easrapien- cujus auxilio nullus bene potesl operari, ac deiiule
di per votinteniai oceationem. Ul enim juvarentur ora- abbalisinduslria subseqiieule mullo leniporc,,multis
tionibut tancle aq regulariter viventium, eiiua.et precibiis, mullis itineribus peraclis, commune rcgis
ainicorum tuorum corpora non solum in toco notlro, praccepium ad munimenlum bujus loci nostrarumque
verumetiamel alio loco et t.emporibusnosiris, el anle- possessionum oranium tam futurarum quani proe-
quam locut noiler [utidaretur, consueludinarie [a- -seii.linm adipisci promeruil, Fecerat idem, sicul
•ciebant portari, libere sepeliri. Quod qttam justttm ferebatur, rex Pbilippus in initio consiiiulionis
iitet ratio monslrat, el auctoritas firmqt, et consue- bujus ecclesiae; sed fuiidatores monachi Flavia-
ivdo clumnt. Excepiit anlemhis quce de hac seutenlia censes vel illud amiseranl, yel, fiicul opinio verisi-
in promptu vot habere conspexi, accipe quid hinc bea- milior liabebalur, hinc discedenles et.dissidentes
tut Augutlihut tenliat. Scribit enim iic, in libroDe illud abstulerant. Sed semper noslris successibus.
eura agenda pro morluis, ad Paulinum Nolanum epir Satanas conabaliir obviare, et lurrem David quae
tcopum : i Si palena, vettrit et annulus, ac si quid p aeriificabalur contra Damascuro, inoliebalur oppn-
hujutmodi tanlo chariut. ett potlerit quanto erga pa- gnare. In tanlam enim iram lanturaqiie furorein
rentet mnjor affectus est, riullo modo ipsa spernenda regii servientes, et ii maxime qui de Slampis Vete-
snnt corpora, qttte utique mullo familiariut alque ribus crant, pro sententia quac de partitionc lllioruiu
conjunctiut quam quwlibet indumentagettamut.Quod facta fuit, si conjunctio nostrorum ficret, clientuiii--
ti verum ett, profeclo eliain provitut sepeliendis cor- que regiorum exarserlur (sic), ut querimoniis ct
poribui apud memoriam tnnctorum iocut, bontxeffit- maledictionibus omnia replerenl, nos oinnes et
ctionit humante ett erga funera tuorum. Quoriiam omnia noslra in maximum ddiuro verterent, abba-
ii nonnulla religio est ut sepeliantur,non potest nuila tem, si facullatem haberent, inlerficerent. Sed pro-
esie quando ubi teptiiahiur atlenditur.t IIwc Au- pitia nobis Divinilas mentes eorum sedavil, et non
gustinus- Sollicituiigilur de salute animw tuw, [acut mullura post tempus insaniaro illam in favillant
legatut iste loquendi tocum habeat, el tuggert domino mutavit. .Miles eliam quidam, Teudo nomine, ve-
notlrotil tnm horrendo, lam pessimomalo medicinam niens ad exlretna, lorcularis cujusdain inedletalcm,
proridem. Mitereaiur tmimarum enritm qum te petie- et pratuin quoddam [juxta horlum noslriim, ct ler-
rinl aiijnvuri, el nan poterint adipitci. Miserealur rulam ante granchiam de Bellovlderc sitain, qtM^
 m TEULFl GHRONICONMAURtNIACENSE.— LIB. II. 152
fnlde nobis nccessaria eranl, huic dedit ecclesiae. jd qui- de easiellis suis occurrerant, devolissime pro-
Ouae ideo digua relaln judicaimis, quia hoc vektt curalur. Et abbas quideni tunc siluit. Sed die pos-
in vcstiluram dedil terrae ae vinearum, quae circa tera, quse Domiuica fuil, cum eum usque ad Sanc-
proXimam ecclCsiam S. Gefir.ani jacent, lotiusque tum Ariiulfum de Aquilina deduxissct, ibi rursus
lerritorii qiiod irifra parochiam illam tenebat, si eum cum processione suscepissel, audienlibus multis
unica parvula filia sine haerede morereiur, qtiam proceribus, qui parlibus e diversis illuc advenerant,
liabebal. lrislaufaia quoqtte Secuiido viTorum ae abbas de Bonardo clamorem fecil, et ut sibi jusli-
inulieruiri Stampensium confraternitaie, vitreae tiamTaceret, rationis atqne servilit compedibusreli-
omncs hnjus eeclesiae,sirautque pons lapideus super gaium Widoueui coegit. Necmora.die subsequenle,
flrivtuirt, perfecta ssfit. Ad hoc exeroplar et Rober- aptid- Rupeni-Fortem Bonartlits ad jiistiliam dedu-
rHsqu'hlam monacbus nosier, per vieinatn regio» citur, el praeseiile alipie anuiieiite Guidone, Slain-
nem de annOna vahte utilenv cdiifrateinitaiem in- peiisimn viceconiiie, Guirionis illius cognaio, et taci
«tiliiit. Necnon et Garsadonius, Anselli fundatoris islius amicissimo, abbas sibi quaeriobis foris feceral
noslri fllius, primum quiriem Stampis coram mullis condonavit, el ipse cum uxore et liliis suis caliiin-
primalibtis illius toci, deinde verd cum Hierosoly- ltiain quam laciebal dimisil, et eorum omnium quae
itiis rre dispoiieret, in capitulo nostro de Guinmar 1B iiobis Garsadonius et pater ejus donaverant couces-
viHa donuin fecit, ut si in via Dei, quod accidil, stonein lecit. Posl niniios igittir lahores, post LXX
nioreretur, nos eam (erat enim in vadiriionio) redi- libparum el eo amplius expensioiiein, depulsis ei
nieremus, et in perpeluum possidendam haberemus. aliis quoruindaro calumniis, Gummarvilla a nobis
Qito mortuo, ciim validissinvi calumnialores conlra pacifice possessa esi. In eodem confinio Buxelum
iiosiiisiirgerent, polius a Dei quanv ab bominis nos haberous, cuujs dimiriieiaiem Ansellus fiindator
eafri accepisse dono, patientissiinis indiciis declara- noster antiquitus cnm in llispaniam pergeret
ititnest. Adelais namque, Garsadonii mater, et in dedil. I,isiardus vero aliara diniidietalein, Bo-
aliisethn noc primnm quidem dono nobls benevo* nardus Petri filius, militeg Slampenses lotius illiu<
lentissima, sed postea muliebri levitate mulata, lerritorii dcciniain dederunl. Sic ibi maximam pos
criiribe dorao Cujusdam aivitis pedes reverlereiur, sessionem Mauriniacensis Ecclesia divinae propi-
ribi de iinpedimento istius doni fuerat collocula, iri lialionis largilionibus ariepla est. Sunl el alia dona
irtetfia plana via iiullo obslaculo posilo eorrail, et qua?, quia mediocria sunl ei alibi scripta sunt, si-
•td pedem exlorsii, qitod in omni vita sua rccta lcnlio praeterive decreviniiis. Mordebai autem ab-
•vmbularenon potuit. Slephanus quidam, qui neptim .r, balis el aliorum quorumdaui fralruin conscienliam,
iSlias mulieris in conjugio habebat,Herardi filius, quod antecessores nostri ecclesias ac deciinas
vir poteritissimns, et roalilia ingeniosissimiis id qoasdaro non solum douis, verumeliam pecuniis
iiunquam permlllert», sialiont-m suaro in viltam acquisierant. Neque eniin tunc, in initio scilicet
facere, sa monachos inlerfieert» furens adjurabat. consliHilionis hujus Ecelesiae,queslio de simonia sic
At tuin nullorum preeibus vinci, nec regiis roinis ventilala eral, sicut poslerorum diligeulia facliiui
poiuisset tniligari, divino juJicio percriscusi et ad est. Sed si quid ecclesiasticum a saecularibus homi-
vxirema deducius, coram multis twiibus et elamo- nibus emerelw, non emptio, sed redemptio voca-
rem dimisil el vilafn amisit. Hostibns autem omni- balur. Sed eum diutius super hac re litubassent,
tnis rieqttier miles quidaro, nomine Bonardus, homo eivina providentia factuin est ut rursu» doniuus
profanic menlis, Garsadoqii sOrorcra conjugem ha- Cono Prapnestinus episcopus. et. apostolicae sedis
bensi conira nos insriffexil, el prtrho quidem vil- legatus, apud nos hospiiandi graiia divertissel,
iam illam, deinde granchiam de Mesuns, postea babens seeum velut auxilialorem magnura Willel-
iuloco qui snper Stripiniacum positus Toschetum iiHim Catalaunenseni episcopum, qui sublimes scho-
vocaiur, ddraos quasdam.ei in eis boves sex, ores las r«xeral, «l tune zelnm Dei babens super omues
viginii seX decies igne noctufiio concremavit. Habi- jQ episcopos tolius Galliae, divinaruin Scripturarum
labat vero in terra Guidonis, domini de Rtipe-Forti, scienlia fulgebat. Abbas igitur in manu cardinali»
qtii lunc Hierosolymiserat, el ideo aulvik aut lluu- omnia illa de quibus scrupulum habebal, reddidil,
qiiam ari justitiam poterat addnci. Cumque niroiis ut in ejus dispositione esset quiriquiJ inde facere
daemdnum exagitationibus insaniret, et ndn solum voluisset. Die subseqtiente, viri sapienles ct eccle-
hostfa, sed eiiam ipsara istam ecclesiam, nisi vil. -siastici dispensalores anie praeseiilia-ii siiam ablia-
Jam rellnqueremuS, se concremare jaclasset, pro- tcm vocaverunl, et ni ea de manu bentt Petri acci-
piilante Deo Guido, de Hierosorjmis rediens impro. pereti secure in abbatia Deo servirct, per obedicn-
visus adveriil. Cnjus adveulus perceplo iiuntio, fes- tiara injunxerunt. Haecidcirco dicla sunt, ut pps-
limis abbiasei obvius occurril. Viro salutato, alque leri nostri et de lalibus providcanl, el de transactis
sicril mds exigit, osculato, ut adnos hospilandi gra* tiinorem non babeant.
ihn diverierei, et se suscipi cum processione, quippe lnterea defnnclo Willelmo, Ansclli dapiferi ger-
de Hierosolyma rediens, permitterei, abbai ab eo mano, Slephanus cancellarius, de quo superius
poslulavit et impeiravit. Honorificentissime susci- fecimus mcntionein, frater amborum, major regise
pitur, «4 cura his oranibus qtii secum veiierant, ef donius effcclus cst. Hoc relroaclis generationibu»
153 TEULH CHRONICON MAURlNIACE.NSE. T-,LiB. W. 151
fuerat inaiiditum, ul bomo qui diaconatus fungeba- A Kiacenses iiitroroissi suiil. Iri veroquasiqiipridamini-
lur olficio, militiae simtil post regem duceret princi- raculum nosiri teiuporispermaxiinum fuit. Ui eniiu
patum. Hic vir inriustrius, et sacciilari praeditus sa- it» paee hoc opus implcretur, virieliaiur impossihile,
pienlia, cum mnltis ecclesinslicoriim honornm red- Sicque quod riiu umltitroquc optaveral Ecclcsia Mau-
ditibus, liim familiarilale regis, quam sio habebal, tiniacensis, Dei. benevolentia, regis miiniliceniia,
tii eipolius a quibusdam dicereltir imperare qitan abba,tis imiuslria, ejcclesias. Velenim. StamparuHi
servire, lemporali felicitate supra caeteros morlales quiete possedit. At huniani generis Miimicus., et
noslris leinporibtis efDorebat. Tradita verP neptii oniniuni inaloruiu insligalor diabolus turpissima
stta in conjugio Amalrico de Monle-Ferti, ctm ho- discorriiarum zizania, nocte superseininavii, ei, Ui^
nore de Rnpe-Forti, qui puellnede matrimonini ob- vino judicio neriwitteiitc, quidquiri a domino in die
veneral, lumefaclus oblilusqne sui, AdeJam reg>n-tnt monasiici tritici fuerat illic jactaium, pene suffo-r
freqtteniissiinis roolestiis sibi reddidil iiifestant, cavii. Clerici; qitippe, quia pef vim hiouachos. exr
odiisqite crescemibus, rege denique lurbaio depo- pellcre iion polcranl, callidis id facefe maeliinalio-
situs ab bonere, pulsatur a curia. Ipse verovetuii nibus aggrcriiiiniur, Cum oninv apud Kemim, ItoUi-
quadain arreplus insauia, regnum tui-bare lotis vi- lissimatn Galliaeinelropolim, rex Ludovicus primogeT
ribns enitiiiir, el viri in arinis sirenni, Aroalriei P nitiini fitium suum Pliilippum ungi faterei in n-geni
dico, freius auiiliis, palrlani lianc bellis accendit. secumque coronari, et Tboinas, loci huius abbas,
Sed cum suos aneclus deducere non posset au)eflc- cuin Hartbolomeo S. Martini priore, hiiic lam cclo-
ins, reversits ad semetipsum, scnescalciam, quaiu bri interesset conventui, quidain qui prae caHeri»
jure possidere se dicebal bicredilario, dimisit, et signifer odiorum ernt, Ilugo uoroiiie, sacerdoiis et
cmn rege Luriovico, simulqiie euin Pbilippo filio canlnris in ecclesia illa fimgens olficio, cuiu qui-
Illius, qui jam rex unctus eral, Adelairie regina biisibnn suis complicibus seducemli nactqs occa-
inlerveniente, pacificatus est. His per exccssum de sionem, quod diclu nefas est, lendiculas opposuit.
viro breviier pralihalis, ea quonmi graiia lalia Iliinc pecunia corrupium, et unius praebeiiduepro
pra*misiinus, exsequamur. Duiu regia floreret in uilssione, si monachi laliter potuissent expelli, in
aula, ei illius post regem cuncia penderenl arbilrin, ecclesiam latenter introducuiit, ipsis in earnario ,
Bosonis abbalis S. Benedicli prouiissionibus illecms, qui locus infra sepia ecclesiae illius ossa conliiiet
rcgcm, cujus super omnes a seerelis erat, de eccle- Hiortuorum, fraudulenier absconriiiis, nionacbum,
siis Veteruin Siampartiin invadil, el suggerii palrera sicui mulioiies consueverat (eraisiiim senex, fatuus
biiuin, qui npud S. Benedictum sepullus est.de „ alflue riissoliitiis) solum cum piiero fabiilaniein,
ecclesiis his illi nobili loco prius douiini fecisse. qitasi sectus ilhid operaptcm, de latiliutis egressi
Ei licci cor regis ad voluniaiein twam inclinare lnm corripinnl. Igilur hoiuines siq inenle corrupli, ut
non possel, Vulgrinus lamen ille faliiiliarissiums etiam insanire viilerentiir, fugalo liuniauiiatis re-
amicorum nostrorum, qui inibi praesens eral; v»he- speclu moiiacbum illico vcstibns exspoliant, arre-
inenter indoluit, el concilus ad nos advolavit, rero- piisque ttcclesiaelintiiinabulis populuin cpnvocant^
que sicut audieral enarravii. Slupefaclus abbas, «l itifamiam tam iutplerabileiii dissemiiiaiil ; eaeieros
liujus tam gravissimaBquaestionis impulsus molesiia, oinnas monachos iales esse mendaciier exclnmnut,
CIIIIIapud Stephanum, qui Stampas arivemtfat, omnia eonlurbanl, Populus inaudili Uagilii iioyitate
prcces inanes effudissel, ad rcgein se «ctociter con- percussus vertiiur in aincnliam, doniuiuque mona-
tutiu Assiimptisque sectun Guidone vicecomiu», eliormn cuw maximis clantoribus inviideiiles, fusti-
Vtilgrinoque nostro, in clauslro Caslelli-Fortis lali bus alii» ahi Inpidibus nilunlur elfringcre, iiionacbos
eiim aggredilur oralione: i Scio siquidem, rioinine in ea commajienles obruere. Sed menachis iiilrapJp-
rex, quod pietatis veslrae sereniiatem graviler of- rantibu* et ad Deum vocileranlibiis. Cbristiis a
feiideriin, qui munificenlise vestrae velul jpgraljHS soiiHio surr«xit, ct iiaviculam pericjilaniem de pro-
jam diu monachos in eccle&iisVeteriun Stampamm P 0«Uifteripuil, militibus quibusdam toci illius coni-
miserim. Sed nostra nou iiegligeutia, sed inopia moiis, et clfreneni impetum pppqli rcpellenlibus,
peperit hnnc realum. Nec vero diu boni hujnsdila-- (CoRli-jilquoque llsniicum Seiipncnsein arcljiepisco-
tio veslram crudescat in iram, viin mihi facio, no- puroper Vetcres Stamuas hebriomariascquenli trajis-
siraeqne paupertatis pro reverentia vestra oblitus, iliim fecisse. llosies nostri jioiitificis adveniuin
de redditibns noslris inibi vicluros monachos pottere Curiosiu8 exploiant, et per diversa.lopst yjtlyjsuar-
dispono. >Hoc argumenlo rex ilJaquealus, quod rumque meretricuiu lurnias praeprdiiiaiil. L° viUain
olim admonueral ut fierct, dicere ne fleret erubuit, .illajiningrediente, eoiifusus cjainor el oui;{buB,ctiinu
et Stepbanum, qui tunc praesens aderal, qualeniis nos mipus (iiligeniiura fastidiosus altolJitu*, iiiona-
hoc opus concederel el laudarei, admonuil, iinpe- ci>os,ttirpes e( inceslps cxpclleret, <j|«fipi|i ecck?-
iravilque. lgiiur tlie Doininica quae post instabat, siam suain re&tituerel. 'am stiperiores esse virie-
Widone vicecomite, inultisqne aliis proceribus pagl banlur.^et auxiliis qnibosdam cpiiliisi, quos piv
liujus coiiiitantibiis, in ecclesia Beati Marlini apud omnia nobis fiddes psse sperabanius, regein ct iMi»»
Veleres Slampas, iicet qnibusdatu clericis niurmn- cuiiain per pecimiain dcvii^-sre CoiHenriunl, u.i
rantibus, et pcne viin facieulibus, moiiachi Mauri- corum vota perduccret ad ctftcUis. ,Dciii(i*jpapu_(I
ftti TEULFI CllROWCO» MAURiillACEHSE. — UR. H. ViK
Plssiaenm Inier niounclios et citnonicos iri prsesemi» A j slea in abbalia Coluinbensl clarisslma lainpns mo-
Tegis dies placiti statuiiur. Res hocc ttim propier nnsticae religionis eniliiil, plus ininus xx nnnos
luei liujus inopiani, ium proptdr infamiam impor- natiis, valefaciens rcbus hti.manis, nostrae miliiiae
tabiiis nlibali cxterisque fratribus viriebatur. Sed sumpsit armatiirani; Thonias, veluti ineliore »ui
mediciis ille qui Sic esl poiens ut sit omnipoleiis, parte iruncnlus, vivere sxculo non potuissei, cura
qnide veneno facere riovit aritidotum, ettam malis <liu vagabuniliis dnimo vnrio arixiae mcnlis aesiiu
liene riiens, coiriprehensTs his sapientibus iri astulia ferre non possei, Warini sequitur vesiigin, gaurierfs
sria (cecidernrii quippe iri foveairi quaro ipsi parave- in ordine noslro- boinine praevium, qucin sociuin
Tiriil)ieteos Variisspebus penitus exspolinvit, et nos seniper habuerat. Cum Tgilur Alberlus, bac abbatin
latibus triliuialionibiis expurgnil. Ablias namqiie diinissn, Coluinbis reineasset, eos secura abducens
iioster jnmpririem nmltis beneficiis arcbiepiscopum ex licentia capituli hujus inibi professiouem religa-
nribis alligaveral, ila ril etiam duin per Veleres viu Thofnas proinoliis in abbntem nosirum, etre-
Slalnpas iralisitum faceret, furenlis Vulgi detesla^ meansad nos, illum Suuni tinanimem ad nosrednxit.
retiir crrores atque clamores, el pene inpraesentia- Eratsane Wariims oplimis moribus, atque mitissi-
rritti ab eorum abstineret excommtinicalioiie. Regem nms, etde roiindo lotius pene libidinis expers eva-
vet-o clerieis feddidil infesliim et edfiim pervefsitas, B seral. Monachi semitas ingressus, sobrietaiis fervi-
et abbaiis faniiliaritas. Coiivoealis ergo ab abbaie dus aroator fuit, ila cibo potuque parciis, ut cunclis
lipifd Pissiaciim'tiiriC temporis honestissimis aiqne itoslri teinporia itionachis incomparabilis haberetur.
famosissiinis personis, Sugerid abbale S. Dionysii, Super hoc fundamenlum casterarum viriiiium per-
qui liinc elinin inaitln regia praeclarus et oplimiis feciionem sedilicaveral. Praeclara pudicitiae vexilla
causiriictis habebalur, Odone S. Reriiigii Remensis sic erexit, ut conscienlia Deo, fama proximo con-
abliale, qui nOster professus erat,' et de ecclesia servata, riemini vcl iniinico possel esse suspectus.
beatorum inariyrum Crispini et Crispiniani, quam Sialura proccrus, vultii facieque decoriis, verbo
epljine rexCral, ad illairi celsiofem ecclesiam per liioderalus et incessu, quod interins eral exteritis
Coiidnem legaium RdirtanaeEcclesi* translalns fuc- sine lypo quorinmque naiurali modo riemonsirans,
j-»t;>llttgdne qiioque S. Germani Parisiensis abbatc, seipsuin dabat omnibus exemplar vivendi. Mnlta
inulia circa regeni proccrum alque miiitum resi- vefissima de eo dicerenlur, nisi quia dtim scriherc-
dente-caterva, postquam ariliicem jndicii venit, rrius haec, sua nds adhuc illustrabat praeseniia. Hu-
coepil expallere proditionis impietas : et corpora- jus lanli yiri fidelilali alque familiari ainiciiiae se
ldin etinin incurrisset poenam, tibi sanctorum ca-, loluin commiserat abbas. Nec miriim. Jam eiiiro
iionuin restiiisset' atictorilas. Tlli tameri ' cleriei tricesimus volvebatur aniriis, ex quo monacbiim
dico carceribus niancipali snpplieiler abbatis im- professi fueranl, el milla iinquam inlcr eos vet ad
ploranl atixilium , cui nuper tairi sucure miniia- momentiim interccsserat aniini dissensio. Illo, sictit
banlur exitium. Biirgenset omries toltimque ]>o- in cxteris omnibus tribulationibus, a pusillanimitatc
ptilum Veleruni Stampnrum rex irntus Pnrisius; abbatein revocante, rursus regi Parisius se praeseit-
slibnioriet ad justitiam, sper.tns hinc se mnximns tuvii, et pericnla quibus laborabat, vulgique praeci-
pecunias adepturum. Qirapropter ingens et inlole- pilis insanias cum lacrymis enarravil. At propilia
rabile riiurmiir exorilur, mrinachos mnleriicere atque, sapienUa illa quae < altingit a fine usque ad finem
deteslnri, per nbbatem qui Versutiis erat, el propior /ortiler, c| disponilomiiia suaviter (Snp. vm, 1), > in
eos huric laborem pali, eos omnes, ciiin revericren- cujus manu corda reguin suni, el quae dicil: < Per
tur, combustmn ifi. Iit liis horrendis el foedissifriis i ine reges regriaril (Prov. vni, 15), > Ludovicns rex
tefnpestatibus, Viilgriiuis nosler exlremiim diemi precibus illius ad pielatein motus, el oirinia quae
obiit, et jnxia malrem suarii in claiistro nostro, Vulgrinus reliquerat benigne dimisit, el populiim,
quod ipie jampridcm acdificavernl, lumulatus est. qu«m iralris etocaverat, pacificatus laeiosad propria
Rcx aiilem illius omnia et ea eliaro qnae nobis ini D remisit. Sicque, quod omnibug impossibile videba-
eteemosynam dederat, fquoniam dc; familia ejusi lur, dante Deo, Cui orania possibilia sunl, post hor-
ortus, et sine hierede moriutis fuerai, in mnnibusi rida nubila lempeslalis hujus, felix nobis sereniias
suis tissumpsil. Has inter tanlas jnipenetrahiliuin i prosperilatis arrisit. Unde gratulantibus aniiuis in
veluti Tbermopylarum anguslias abbas tola maiite> clie solemni, qui posl talia propriae contigil festi-
deficiens, disposult abliatiam dimittere, el ad quie-. vilalis hujus Ecclesiae, hoc est in octavis Peiile-
•tidrem vitnm traiisire. Sed optimi et Teligiosissimii costes, a domno Thoma tunc tetnporis loci istius
socii et consiliarii sui -Garini prioris rcfoeillatus estl .abbaie; assensu omnium fratrum, in communi capi-
etconsilidetauxilio.HicSparridnis honeslisel nribi-. lnlo hae instilutiones factae el coniirinaiac simi.
libus parentibus fuit oriundus; crevere simul abbas9 lnsiilutum est ul anniversarium regis Pliilippi so-
ei ille a puferilia comites itidividui. et eJTectijuvenes3 lemniter anntialim celebretur, el prior Siampensis
stndendi gratia Stnmpas devenere. Warinns Alberlo> ad refectionem fralrum, ad pisces scilicet einenrios,
tiirii temporis abbati hujus loci notus et familiariss xx solidosillodiesinedilalione largialur. Ilicelenini
effectus, quem eliam cotisanguinilate iarigebal, insti-- rex ecclesiae huic, quae suo lempore fundata fuii.
fante tjuodam suo priordj Rfl^erio nomine, qui po-- muniffcus exstitit. Eani namqiie »b Lbrarde Ptiteob
 ISf TEULFl CIIKONICOHMAURiniACENSE, — LIB. 11. m
domino.de cujus fcodo res eral, c libris cinil. Ec-• A efliciebatur, el diviliig, possessionibus^ .lionorjJni»
clesias Veierum Slaniparum nobis tledil, ei aliai aiignieiilabalur. Inter cacieram soboleni, cujus plu-
niulta regia munificentia largilus est. Sjmiliter el <lei rima inultitiidiiie sexusutriiisquea quibusdain Anti-
anniversario Anselli Areriberti filii, fundntoris locii cbrislus gtoriabatur, geiiuil liniic Pciruin, de quo
nostri, institutum esl. Ei eo die prior Stripjniacii sermo nunc est, qui liileris traditus, a qiiibusdain
x solidos persolvet. Eodero modo et de Garsadoiiioi Aiitichrisli prajainbiilus appellabatiir. Isle sludii
Anselli filio institulum esl» El monachus BusxeUI gratia£allins atque Parisiu&adiit, et cura repntria-
die illo solidos x persdvet. Simililer eliam de.Ran r ret, npud Cluiiiacum dilissimum atque sanciissimiint
naldo loci isiius primo abbate. Et monachus deI caenobiiim monncbilem hnbitum induit. Aliqiiantis-
Mesuns*sdlidos x persolvet. Prd Vulgrino eliam, quii per inibi regularibus insliliilioiiibus imbutus, a papa
multa nobis beneficia contulil, eariein servabitaf Paschali II patris admonilioneretrnbitur ad cuiiam,
insiitutio. Et monachus de Belolivilla solitos x per*• et; cardinnlis. cffectus lempore Calixti papae, cum
solvet. Rogavil eiiam in eodein capilulo fratres etl eoriem Gregorio_ Icgatus missusad Gallias, Camoti
Thomas hujus consueludinis inslilulor. ut sibi illudI Belvacique concilia celebravit. Mortiio Honorio,
Idem concedereior, sive abhas, sive ex-abbas more- potcntissinia fralruni snoruro . laniiliaeqiie qiiani
retur. Coticesstimet confirmalum esl. El monachusi B maxiniae )iumerosiiale frelus, et Portucnsis episcopi
de Guillar-villa illo die solidos x persolvet. Eamdemi cujusdam litteralissimi, et sicut pittnbnlur rcligio-
enim possessionem ottni muliis nliis possessionibus; sissirai senis iinpeiu aniinaiiis, poiiiificatiis cuhnen
nobis acquisivit «t aedificavit. Posuil autera inmanu i arripit, cleri populique uon parva consiieludine sibi
prioris lotiusque capituli, ut si aliquis negligeris velt rouseniienle. ld in Ecclesia Dei scrojnnriuin maximi
conimuax insiilutuiii censum ad refeclionem fralrum i schismaiis erat, el ut saecularis ille hisloriograpbus
diebus supradiclis reddere dissinnilaveril, non ex- de aliis dicit (2) : Rcs mala, spes multo asperior.
spectalo abbate, graviler corripialur, et donec dena; Gregorius attlam, qui juxla consiieludinem pnesula-
rios persplvai clauslro relinealur. (Juisquis has tus assumpii Innocentiiis appellalur, consiliis suo-
insiiiuiiones ausu lemerario iuJringere lenlaverit, ruin atj/juiescens, nnvimque conscendens, a Romn
analhema sit I His ad eorum dociriiiam, qui post nos discedens, Pisac litloribus allnbitur, ctniox nb illa
futtiri sunt, eliciiis, cxlera lexenda sunt. - viciniiqtie civitaiihus libenlissiiue suscipilur. Dum
Anno lncarnalionis Domini nosl»i Jcsu Christi liaecin Itnlia agunlur, rex Ludovicus aicbiepiscopos
1129, Honorius II, qui posl Calixtutn papam super Remenseni, Senonenseui, Btturicensein, Turoneii-
rathedrara Petri sederat, Roiiiae iu ecclesia beali . sem, simulque episcopos regni sui et alibatcs Sinm-
Aiidreae, quam apud tiivum jEmilii Scauri bealus " piscoiivocal.conirounicatoqueconsilio liiaocenlium,
ac praecipuus doclor magnus Gregorius suis stimpti- quia et vila saaclior, et fama melior, et clcclione
bus aedilicavit, defunclus est. Carriinales, qui cu.ni supcrior apparebai, cum otnni regno suo Boinanuro
cauccllario inibi aderanl, ei tlonorio infirmanti asse- paparo.. sibique Pairem deiiuntial. Ad Gallias de-
dcranl, Gregorium quenidam scienlia ac religione sccnrienli cuin Philippo filio suo, apud Floriacum,
praeclarum sibi praeficiunl, et nirois feslinanier, ula Sancli videlicet Benedicti stiper Ligerim sifum roo-
quibusdam dicilur, ponlificalibus indutinl insignibus. jiasieriuin, supplex obviam yenit, acdinis juxta
Id illius gratia diipensalionis faclum diciml, ul niorera pedem osculatur, ttl Cbrisli Petrique vica-
pelrum quemdam, qui saeculariler adpapatum vide- ritim lailus veneratur, Rex Anglise Heiiricus, qui
batur aspirare, spe sua frustrarent. Fuil bic Petru» iniic in Noriliroannia morabatur, hoc exemplo pro-
Pelri filius, filii Leonis. Leo veroia Judaisrao pascba .voeatus, ut «um videret Carnotum prnpcrat, el illum
faciens ad Cbrislum, a Leone baptiiari, et ejris yopamsuscii/iens maximismuneribushonorat. Sta-
nomine meruil insignari. Hicvir, quia scienlissimus lutum esl in curia liinc ad patricium Romanoriim
eral, in curia Roinana magnilicus effeclus, geuuit Teulonicorum regem iter dirigere, ei de Carnolo
filium nomme Pctrum, magnae famae magnteque j. siaiione prima Mauriniacum hospilati. Cuinqiie ab
poiemiae posl fiiiuriim. Ea leiupestat* inter regent astaniibus doiniuisct aroicis npslris, Henrico archi-
Teutonicoruro, qui ex successione KaroliMagni episcopo Seiioncnsi,: et Gaufrido episcopo Carno-
Rpmanorum patricius eral, ei Ecclesiam Bomanaio lensi, loci h.tijuspaupertas ostenrieretur el objicere-
illa turbiilentissima de inveslituris orta est sedilio, lur, papa noluit prccamibus acquiescere, et locum
In qua vir-ille in lanium arrais strenuus, consilio et abbalcm affirmat se bene cognoscere. Jpse enim
providus, el Ecclesiae Romanae fidclis exstitit, ul ei cum suo illp adversario Pelro, quandp legalione
cum caeteris mtiiiilipnibus quae Romae suni, illam .fiingcb-intur in Gallia, hospitiuiu sumpserat apuil
quoque quaeillius urbis videlur oblincre similiiudi- nos, cl diebus riuobus salis accuralp lueral procura-
nem, uirrim dico Crescenlii, quac a parte Galliarum Uis. Conligil abbatem iiostrum et Garinum, priorent
incapite Tiberini poniissiia est, papa comroiilerot, in Aquilina iillra S. T<eodegariiim ad: loculuni quo-
et euin prae cacieris faniiliarem habeiet. Hac occa- Tiimdnni ercmitarum tuni esse. Fj-alrps turbati
sione mirabiliter cxcresccns quotidie gui roelior ex inspcrato nuiuiato tanli, poulificis advenlu ,

-: <2}&allusb Catiline,xx, 15.

m TEUl.FI eilRxMftCON MAlTRlNlACENSE.,i-' LIB. II. 160
<iitipp» qtti importabiin- esse videbalrir, tiim A f, veiiskim, Tiiroiionim aiqne Gcnofriaritieiisium,mr-
qul« id niio solo pfaeCftdente die mandavcrat, SH6- \teif AiireHunensein Sl-impenseiuqiie rediens
tttm qnia CHI» gmvi aiqne inacinia mulMiiiuiite provjiwfctm,sna praeseulia Parisios ilbislravii. In-
inpewenkbal, mhtinit velociter ' ad ahbafein ffredfeiiti toia ctvitas obviaiii ivii. Slc boroo ille et
tfni toti*. wuuie», •** vehire fetstinel. AMtas sroient comitale Vutlus, et affabililalo sermonis iiitiieiiliiim
ftrUirat» ttoeie itla alio ire tlisposuaraM, et eutt» mereatiarmr bentevoleitilam.A rege Litdoviro filioqne
ai.tehtcero Hirfexrssent, et per unsm tengath fntli- ejns Phitipp» fbvorabiliier excipitur, et egreilieits
trrtsent*.roifaculiiin fitit, ctim Dei prOvidentift ipsi abrirbehonOratilFiereilucilur. Asl, ui ille aii.
nmrrtTj.nc^lisailhHcWriebi^dnraiitilius.obviasseni. Omnia «utt/ hqminym tenui Pendentiq fito.
Atfrirrtiiit VekH-iier,et jritii peiieingredienlem Mau-
rlniacrim doriirnniii papam siiseipiunt gaudenter, luletenim bnjns liicidissimam prospcrilalis sereni-
prociirnrit soiemnitef. AHefn vero die (nam biduo talem, siltili fulguri* irtopinatwscasns oboiilur, qui
aprid nbs roaiisil) papam curiaroqiie abbas supplex cocda oniniumsttae nimielatis liorrore coitculefcl, et
non itHBtis sfnfitttiis quam doteris roenlis oblutibiis
•tMt,''qMl<)A'il#'^
tdnsecraret, -{^^^'''''postiiteTlt^et^iMi^einViti denstssimas teoebras offunrierel. "WiiUppusnam.|tie
Ariiio' igitnr fricflrtiali^Verlii ItSO' xiii verd Kah 8 rex «Mregis lilius amatitssimus pneroruui flos, .iiiiids
Pebfiinfiiy a 'itrimind pftpa IhhricbiYlioII iri ecelesia plus ntisus qualuprdecini a nativitate, a consecra-
MnliriiiiacensisCrjeHobileons^faluhiest Altart anle lioiiOi*q(«> <}Hese»'.i-nt iiieuset habens, diun vcluti
crticlfiXtMri,inhejidreS.Laiirentll etoronium innr- pUflPwgiu* el lo.tins orbis digtitts imperjo, quippe
iyWftT-CWIstl/lriler eas Venerabilbs pel-tJoriaS,qiiie fl«i fpntri»coeports elegregia fiiciet sinipliciiate pne
hWIe''s*tnclst/;«6nsecrat1oril ailfrierunW^eneraibiliores PMHe*»S Iliortalihus sni lemporis el wlatis eminebat,
ftt«nmiveprecdpicaTdiitnles!GuiHe4must*rrenestinri5, supejr Yel,QCi*3*iramn eqiium *«m qaibustiam sequi-
Mirtlh#il9 Albaiieifsis, Joannes OslieiiSTS,Gltido Ti- p^is ludere^» (H ipsa urbe, in ajigiporlu quoriara
bnrtinlis. Cnrdintries presbyierI: Joannes Cremensis porci« oc^uwejis ex adverso in podes equi jnenr-
Jrte'iHrilo 8. Grtsogdni, Pelrds Rubeiis de#*»it.S. sMtttis irriiU, el eqwttm cuai asscnsore super se
eiemCnlis,Gdtielririts de tit.'>''Sa'ii>itta%-'>>t>>^lia>.ysia^ ditjejoit. Conijlibus pfac lunore b«c ilhicquediff.igieii-
ciaii cardinales : RomnnUs de tit. Sanetae Marirc lu libus, inanihus panperom personarum ad proxiniani
Pdrtteii, Halroericiis cancellarius, diaconns cardina- domum delatu*»,aierobris omittbns pciie eontractis,
1is detit: SanctaeMafiae NoTar»;Guidn de tit. Sanctae die sequeoti vtoB spiriium uliijntmi exhalaviu Sie
"MarisetnValiita; Adinuifus abbas Parftnsis, Bernar- ,C ptler ille lener, et in qno regui Franconim spcs loia
iliis abbas Clarafurii-YaHium, qui lunc temporis ih. siia erat, horrenda ntorle lonnen|alus rebus Ituiua *
fiiilliit diVini Verbf fatriosissinitis praedicalorerii; «K exempiu* eal. Credi non potcst quanius omniuiri
J^rthi* Abaflafdiis; ririoriaehiiset ahbas, el ipsevir regeraoUam miiius diiigenlium nueror aninios in-
relgitwris,' excellenttssimarura reclor scholarurii, ad Jasit. ftale'? ejin iratns quibusdam Yilcassini pagi
qiiitSpeiie' de tolu Laliniiaie viri litiei^li cdhflutf proceribuji, qui suis jmperiis non obtemperabant,
1)*ht'VGirarilus littbas, vir sequeel liUer»lus ii r«li- de siW twbjeetis ciwlaiibus, casieHis locisijue ad
gkiilus; Sanxon abbits 8. Lucianl d« Belvicd. Henri- p>beiUione|q oppriraendara comproviucinles milites
cris Verd Senbnensis archi«*piscopusjtixtti domBatot fitocaverat. Deniijue doininuin papam i^emiro pro-
tyapam'%toco eapelfani fttit.Gaoffiritis «utem-Gair- ii^isceuleini cpiscoporuin, abbatum, Mi(eratbrnm
ildtensi*eplscopris adpdpiilttmsefiriririetri fecit.Uis . «obiliriinqiie clsticoram grandw nuineriis, qrii seque-
lla cum iriathnd Iripudio peraciis, hiee tenla dom- fatttur-, ipari dii Pari»ius adveriefat Sic rirtlinis
riris psphCtllh suocohilta^ »4Uiusqi(f» to^qti»-aexi» et aelatls niuliimdine cbn-
iiiaSsgratlas prd hospiialit*ie fedtlens j ad suuini «regatK» luctua inteleribilis et ejulatus sustollitur
oWofiifiBin, Ijuod apud Leddium ftiit, profecius. »d< sitlora, J»Be«HuMUtrali, ut in re bnjuscftinorii
g 4te*ijsolet, aliiaaJios excitaiitibus, corptis pueri ad
"'-IJW fcdinarfos,;,fe*crAiamaimottim, pairieitis ¥tj, ecetesiam Beatf Bioiiysii deportatum ibique sepiiltuiu
f qitl rpdst 1t^»Hcuiri: illiiiri, «at. Mnlli d« proceribiis iHius jjrse riiinio dolore
tiripcriitoii RdiriWnbirttrii
tfiii Rorriae PasbliilertiTI rfolo eapMm incarceravif, fSUfl exonimes lacti, ad sua bospitia manibtis alio-
'pei- electiohem more geritis illiu* in Germaiiia rte-. /uui depotrtati 8utiL inconiparaiHlis formae speciosi-
gHKbnl, ciim omnlbns arCltiepiscdpls, episcopis etI las, et Aam Jnlritafrmorlis atrocilas, aitimis om-
pfdCeribus regrii' suj; ihnpcentiritti papani' patrenV- . ninm, oescinai diea-m, miseriaw vel mlsericordiaia
qtiferecognoscii, tt se cum eo Rotham iiunriri, et fni ringerebant, et dotoribu» aograenlabant fomenia.
swlenl prdprratn festttmtmim sacramento Spopondit.. JftteriMi qtti asseverarent besliani illaro, per qnaui
-ftxintte rediensThnocenlius att Gallnim; diuque An-. prierdOocatns est, nunquain cmnparaisse, el ideo
tiisioddrd comriiofatus, eum -tempiis cbitvdcaU cori-- aliquam depotestatibus adversarjis fuisse, a pluribus
cilli, qridd Iri festiviiale beati Lncae evangelistie e nestimaium est. Tatis hujus Philippi simphcis et
•RemiS celebfatums erat, appfdpinqnaret, conciliaioo innocentis pueri, peccatis aliorum exigentibus, a
prius apud Turonum Gaufrido Marlello, nobilissimo o praesenli viia, sicut reor, inauditus exitus fuil. Cx-
«i sireuuissimae indolis adolescente, cpmite Andega- r terum tnorlis liujus *iUdilonuutio, papa pr-ecordia-
».<j| TLULFI CHRONKWNHIAIIRINIACENSE.— LlB. II. 162
liter pefmdtus, miiiit a latere stio ailcbrisOlan- \ exlratieon, et'a <prdpriit iedibut ettpiiliot, quoi tit
dum fegein venerabiles episcopOs,Gaiifriilrim€itia- •printui oninium pro ainore Dei elbeali Petri in regno
laiinenseih, et Maithieuin Albaneriscin, qiii ex priw- tuo honofifice «uscephti, obseqniis honorasti, henefi-
raiti Beali Mariini de Campis per tlotiofium papnm etitdriertitli. Redddt tibi Dominut vicetn etperpeliinm
Romain vdcaius, elad episcopalurii f-jefal «iibiog.l- tttercedemt, domitte rex,in itla, de qtta glafiota dicla
tus. Iniiur consiliiim, nl rex qiiantociiis ari coiici- sunl, civilttte, in qtia etl vita 'sme. miorte,, wiernitas
liiiin properaret, el LuriOvicumflliuln, qrii posl ^Phi- titie labe, gaudiuin sinefine. Hrijus oraiioiiis miiabili
lippuin natus erat, subrogaret iii regem. li^iiur fex velut antiddto snucium cor regis sancius apostolicns
Ltidovicus die Sabbaii com Radulfo Vermendensmm tlelinivit. Ac prolirius stirgens in pedcs, oraiione
comite, qiii sibi cognaliis et majpr fegiae doirius Dominica, sicul mos Chrisiianus exigil, riictn suh
eral, mullisque Francorum proceribus, cohcllihbi silentio, pueri defunQti nnimnm absolvit. Drin ar-
ingreriimr, iribunal ascendil, domini papae pedes chiepiscopos, episcopos, abbates, per obedienliam
osculatiir, juxia quem caibedra nosila sedit, pauca iiToiriiil,quateiiiis •sacris atque feslivis, srcul-erai.1
pro Olio defunclo peroravit, omnes ad lacryinas in convenlii, vesiibus inriuti, die crasiina, quae Do-
excitavil. Papa vero in regem converlens inluituin, ntjnica fulura erat^ sese repraesenlarenl, elconse-
sic orsus est fari: Oportel, inquit, le, rex optime, B cralioni novi regis inleressent.
qui super nobilissimamFrancorum genlem lenes im- Igiiur eo die solito clarior sol illuxit, et rebus
perium, ad illius summi Regis, per, quem reges . re- agendis suum obsequium ovanter praesentnre visus
gnant, majettatem, menlis oculos atlollere, et ejut esl. Papa mane summo de palalio ponlificis l;'grc-
volunlalem per omnia venerari. Ipie enim gubernat iliens cuin suis curialibus et archiCpiscopis, cpiscd
emnia qui creavit oinnia, et oinniumhabent tcienliam, pis et abbniibus, ad ecclesiam beati Ueinigii, iibi
in universitale rerum nihil omnino vei facil, vel fieri rex cuin filio hospilatus eratjperfexil, el!ctirii rii.'i-
ptrmitlit injuste, qnamvit vtulta fiant injusta. Morem gna devolione atqtie processiririe nionacbofiini rio-
habet ille piistintus Dominus, o bonerex! fideles suos ceutissime suscipitur. Ibique Romani poiitilieisoin-
et protperitatibut contolari, et advertitalibut erudire. nibtis insignibus inrinlus, nc ul sibi cdns letcUinis
Sicut enim in tnncta Scriptura legimus, quw ejiit est in sncris mngtiisqne festviiiilibus , frigie cdiro-
Epitiolade cwlqpef Spirilum tanclum ad nos interra natus, iiinumera ecclesiastici alqiie riiililnTis or-
poiitot direcla etl, ipte pereulit el medetur (Job v, dinis, ptebisque iiiulliludine cdnsiipatiis, aii eccie-
18), et fiagellat omnem filium quem diligit (Hebr. siam matricem, quae in honoie bealae Wariae<d'i-
x li, 6). < Ego,inquil, occidam, et ego vivere [aciant _ secrala esl, cuiri puiefo coiiseCraiiriopfefveiiii. Aiife
ptrcutiam, et ego tanabo (Deut. xxxn, 39). » Ne fbres ecclesiaecos exspectabarii fex, pfoccres ejiis,
viielicet homo, qui ad imaginem Dei cotidiliit reatu arciiiepiscdpi, qtridam episcopi, abbates, irionachi,
tr.tnsgressionit ad httjits mortalilatis lenebras devolu- cnnonici, clerici, conscliolasliei, qui de diversis Gal-
tm est, pro patria diligal exsilium, sed quanlociut li;<;ac Germaniae paitibiis ad coiiciliuin conflitxtraiit.
redire [etiinet ad illam, deqna peregrinatur imerrit, lnlrant ecclesiam, piiefum ad altare pi'3jsentnni, et
cmleitem civitaiemlanclam Hitrusalem, cvjut funda- oleo quo sanctus Reinigiusper angel calii Inaniiln sibi
menia tunl in monlibus tanclit, hoc est in aposloiit praesenialoClodoveuniregerti Friiricdfunririehristia-
nostris, quw sursum est, quwestmaler nottra. Advenw riiiin unxeral, puerrilum deceiri sirinos plris inhiiis
elenim sumus et peregrini, ticut omnet patret noslri, babenlem ctim ingenli tripiidio doiiiinns papa coi ge-
ttechabemushic manenlem civilatem, sed futuram in- cravit.FuerniiiqiiidicerentiiunqtiamiiiFraiiciaStniul
quirimtii. In ea cttm Deq perenniier exsultant, qtit evenisse conciiii celebralionem, el ab ipso Roinalio
ctitnnlet liic concupiscenliat virenter conculcant. Ad pontifice factam regis consecralioiiem. Ilnque TCX
eitmfilint luut timplicitatit et innocenlimpuer emi- Ludovicus, sumpta pdst lamentatiohem corisdlaiione,
gravit. Taium enim est regnum cwtprum. David, q cum conjtige et filio et curia ad iractanda regni rie-
rex! qui bonit regibut exemplar viriutum fuit, dum D gotia reversus est. Cateruin riie crasiina 'doriiino
filiut illiut languesceret, gravissiiiieploravit; posl- papac in concilio residenii per qucroilein Magilebiir-
quam vero mortuus nuntiatut ett, de cinere et cilicio gensero arcbiepiscopuro (3) pncsciiralaesunt litteraa
in quojacebat exturrexit, veslet mulavit, manut lavit, a Lotliario rege Alamannorum , in quibusrursus et
ad coitviviumfamitiatn convocavit, Impossibile eiiim obedienlia proiuiilitur,elqudd se ad expeditidricrii (•*)
est non fieriquod factum esl, et sciebql vir Deo plenut cuin Viribusoroiiibus regni sui praeparafet intiinaiiir.
quanlum peccaret, qtti divinw jutlitiw velvolo contru- Similiter etiam rex Anglorum Henricus per llu-
irel. Depone nunc igitur hanc, quam tibi carnqlit gonem archiepiscnpum Roibomagensem, et oriia-
gttieravit affeclut, quam pectore vutluque gerit, animi tissimas litteras inisit, et fidelem obedieiiliaiii pro-
tr.wttititim, quia qui sibi unum secum regnaturum misil. Reges quoque citeridris "Hispaniae, ISenior
suscepil, plures qui poslea regnare potsenl libi dere- Ililriefunsus (5), et interioris junior Hilrlcfiinsiis(€),
liquil. Debes etiam el nos contolari, icilicel Itominct nrissis per epjscopos suarum piovinciariimepislolif

(3) Sancliiro Norlieriuin. (S)ScilicetAlphonsiisVI.AragoiiiapetNavari*Erex.

(4; Neiupe llalicaui. (b) Scilicet Alplioiisus VII, C.istellx'rcx. -
 j«3 TELLFl CIIRONICONMAllRlISiACENSE.— Llli. II. 464
pnpam satutatit, scse fllios et obedjenles dennn- A ctpiilatis viri. El qiiouiam nos iililita.li postcrorum
cianl, auxiiium conira Chrisliani iioniiuis inimicos, darous operam, Cpisiolanieorum ppusculo huic iu-
el regionuin illarum invasores Morabkes suppliciler serere decrevimus. Est aulcm biijusnioili:
efllagiinnl. Fueriiiit siquidero et laeiitineet ariinira- . Dominoel Patri charissimo et reverentissimo ttpo-
tioni ad id ncgoiiiiriiperlinenles cxcellentissiinorum stotictvtedis tummo ppniifici Innocentio, tervfiet [itii
cremitaruiii Carthusieusium litterae, quaeper,quem- Carlhutiw pauperet illam qnnm muntlus dare non
. dam venerabilem abbatem de ordine Cistellensi de- polest pacem, suaque parvilalit devoiamservitutem,
laiae, ct in cmicilio per Gaufridum Carnolensem elticcl non ttecessariumobsequium. Mulias ad vesiri
cpiscopum recitatae sunt. Erant aulem Cartbusien- apostolatus tacrat aures_urcre*,....Reliqita vidc intcr
ses in jugis Alpium angelicam degenles vilam, su- variorum ari liiiiocciitiuiii epistnlas, Patrologiae,
pcreinineniissiuuc rcligionis et iucoroparabilis au- lom. CLXXIX.

PROLQGUS 1N UBRp III HIStORiiE.

Sicul verho Verbi huniann edocetiir infirmitns , B bilem mei ingcnii tennitatem ordinem liistoriacpro-
non ideo ab aliquo lucerna accendilur, ut in abscon- secflturus, imprimis ablialis Tbonue facio meniio-
dito, vel sub modio celanda ponaiur. Ei sine riubioi nem, qui etiamsi biiinani oris laiidc iion recolilur,
«liviiiaepielalis munlficcntia iricirCojusliliae rigorein pro ipso lamen opera ejus loqtttinlur. Hic igiitir
inorla|ilius qui.busdainiinperlii, itl de inliinis auiniae Thonias ex buinili descenderat feniore, sed ipsam
peiielralibus per boiiuni opeium inslaiiiiain in pa- naturalem paupcriem rediniebat morum non medio-
tiilum prpdiens, edrum qui in cifcuilu ambiilant cri Iionestnte. Qui ciiin ferventissiine ad Dominicum
viciosani foriiluriineni aitdaci invectioiie fepreiien- aralriirii maninn misisset, et eum pdst Ilugonem ad
riere possit. Hinc esl, quori divina snpieiitia beattim obtineiiduni loci biijus regimen coelesltsdispeiisalo-
illuroviruin seciindumnovercalem viiiiuosiPhnr&onis ris provisio subrognssel, non tantiim voluii praeesse
promulgalioncin, inaenigmatico lenebrosae Mgjpii qnaiu prodesse. Memoiqiie illius dicti propheiici :
.fluiniiie violenlcr exposituin, piaeprovisionis iutuftti t Virjfi tua et baculus tuus ipsa tne eonsblata tunt
reservari volijil. Cui sacraineniis attioribus im- iPtal. xxn , i), > et virgain iii disciplina teniiii, et
biiendo, rubuin absque consumptionis passione ar- bnculum in cdnsolalione non dimisit. Tanto discrc-'
denlero bstenderet, per queiri iiiiillormn signoruni tionis temperanienlo ulraque ineiiii ejus insederant,
npva oslensione. iniinicantis Pltaraoiiis cor diirum et' C el jusie consulens misericorriia et pie saeviensdis-
iropoenilens eniotlirei; cui populi diu exsulaniis ciplina, ut rieque mrilta asperilaie subtlilos exulce-
onerpsum diicalum cominiuerel; ari cujus iiiiluin raret, neque iiiroia leniiate dissolverei. Huicautetn
mariuus flucius ccderet, petra percussa conlra «on- viro mullimoria divinoruiii doiioruni graiia irieral,
siieiudineni lalicesjninislraret; quein, rcpiilsa eaciera qiiem inler cstcra sefmo scientiaeeininentiori prae-
niulliludine, iu nionteni evocans, familiaris collo- rogaliva orilabat. lpsius vero scientioe dono in mo-
cutionispriyilegio insigniret; ctii tjbulas"tesiameuli duiri olidsi ferramenti uti nolebat, iiec fructum enio-
coelesli arcano cpnsecraias traderel, per qtiem po- Iumenti, quod ex ipso est, in sola cjus possessione
pulp veteri toga recenter exulo novas sacrilieioriim conslituebat. Tota eral ejus seriulitas circa cultiiin
species ederet, moresque gentis sibi consecralae divinum, lola eirca procuralidnem fralriiin. Quid
bonitatis suas uiodulo iniioriiiaret. Multa sunt iu- ; plura? Tempore sud orriinis rigorem viriliierobti-
qunm biijusuiodi speculri, (iua- nobis ipsa pro- ' nehs, aeriificia rie paucis in pliirima, de roiniiuisin
posuii. Qiiaesi huinaiia fragilitas jngiler anle ocn- ' ihaxima IransDguraus, iion habita sapienler acqui-
los babeat, ex eoruui consideratione accipiet quo- rens, acquisila fidetiter dispensans, dispensala slri-
modo'ieiitalibrium laqueos fiigiat, el ex imiiaiio- .n ctissime conservans, usque in banc diero celebre
Jitisvesligio qualiler in bonorum dperum persevera- : nomen adeptus est. Et ul vere dicam, ista laus ei
lionein assurgnt, Igiluf cujuslibet sancii botpiiiis in ascripla parva videbitur, si in cordis irutina cum
bac vita positi debel conversatio inspici, ex qua mulliludine operum appendalur. Porro ne vini acu-
uiilis possit iniilaiio assuini. Ex quo nuteiii terre- ' mcn aqua immista consiiniat, et modicnm fennen-
slris don)us lnijus babilalionis dissolvitur, opris est lurii tolnm^massam corrumpat, haec pauca quaede
tit ejusdem memorin obsolescere ndusinntur. Sed ipsius laude praeloquiniiir, inter nostri sermonis ru-
quamvis eum a saeculodispensatoria mors absentet, sticiiaiemetloculionis suaecelsiludinemloco idus (7)
pro reiitjiosis lairaen operibiis libnCstaedpiriionis ip- liabeantur.
saiu fragrantiam repraescntet, Ego ilaque jrixia tie-
Explicit prologvs.
(7) <l est divisioriis.
 105 TEUL^I CHRONICONMAURINIACKNSE.-r- LIB. III. 1C6

INCfPIT LIBER TERTIUS.

Eo igilur tempore quo Innocenliiis, Ilonorio dccc- A rouliimodn ibi expeiisaruni facla ftieril roiinificen-
denle, ad agendas vices nposiolicas reccnlcr pronio- iia, v;x Tullii orc proferri, Vel regaliiin) ferctilorum
tus, post solemnem concilii celebraiionem a Francia cl dellciarum preciosa varielas i1Ia ineniorabili Se-
rcpedavit , Guillelmiim Pictavoium comiiem ad necie posset inemorin comprchcndi. hjituf nniver-
S. Jacobuin peregre prnfectkmcni nggressuin nspera sis Aquilaniae ponlificibus cum arcbicpiscopo stto
iiiflrmilnie deuneri, el usqtte ad inortis dilficulia- Gnufrido aslaiitibus, Liidoviciis est pnellae iiomiiie
tem coniigii perduci. Ilic itan/ie ciiin a Deo provisa MiKirdc legali vinculo socialus. Ibiqiie uierque csl
faialisfilioccasio(8)propinquaosel,etineviiabileirispi- iinpositione aureoruin diadeinaluni insiguitus. Ibi
riuis exlialationeiii sibi imminere conspicefei, lerrae eliain Lridovicus liriclitalum et .homagioruin pncia
suae proceres el optimales accersiens, eoscoactitio accepit, et in proprio babere coepil. Sed quia diem
jurisjurandi vinculo cmistrinxit, ul liliam suam Lu- nox preinit, el crebro inutantur vices felicilalis
dovico regis Luriovici filio copularent, et lerrarii bumaiKe1,forllina, quae sibi in magnilica iltius h.i-
suam ambobns secunduro coiisueiudineni connubii 'ndris gloria bilaris ac laeta adriserat, deinuin vuliiis
manciparent. Ipse vcro Guillelmus, rebus huinanis sui rieceptoriiim coloreiii mniavif, el iinporluno Iu-
exeinpius, in earieiu'ecclesia lieali Jacobi esl lu- clu extrema gaudii occupavit. Oinnibtis eiiiin adliuc
mulalus. Enimverb pracdicti regis filius, noinine Lu- B illius rieliciosrc epulatioiiis plenituriine et laetitia
dnvicus, juvcnis ernl corporis elegnrilia clnrus, iiid-. dissolulis, ecce legatus pefnici cursu rielatiis advd-
ruin honeslale et religione inaguilice praeditus, scli- lal, el Lurioviciim regcui, qui diu gravi riiarrhiala-
suset sapieuliae vivacitate acuiris. Hnnc, ut ila dt- boraverat, vitara Parisius Dnisse deiitnitiat. Iliijns
cnm, snpicns ille artifex inter alios coaetancos siios regis vila vel probitas ideo a iiobis iton exponitur,
qunsi llosculiiiu redoleiitiorero proluleral, qui futiiri qtiia adbuc in inenlibus boiiiinuin per riienioriaiii
iu se vatoris iu ipsa printae aelalis leneriludine jain scripta esse videtur. Si quis vcro iiifiriniiatis illius,
inanifeste indolem praeferebat. Igilur immiiierile qua decubuil, ailgustiam, vel Christiana: confessio-
destinatae sibi virginis ductione, paler Ludovicus nis eroinentiam, quam vivens tenriit, moriiiirus cdi-
iiincri necessaria prseparat, el ut lania res cito cf- dit, aul ipsius mortis-niodum, preliosuni eliam se-
feclui mancipetur elaboral. Imperialis ilaque edicli pullurae lociim plenius scire desiderat; qiiasdaiii le-
taxaiione nbique publicata, nrililuin aginiiia non ctiones quaea Suggerio (9) Viro sapienli ediiae iii ejtis
pnrva properanier conveniunl, el ad anipliationem anniversario legiiniiir, studiose fevolval. Porro nb-
regii comilatus ijjbcs ct oppida suoriini niiillitudi- bis ad superiora redeundum est.
neni habilnloriim eroilttint. Inter quos erant prneci- „ Auilito itaque, ul supra dixiroiis, fine palris, tencr
. pui et fainosissimi optimates, Theobaudus coines ille aiiirous novi sponsi sine inenstira coiifunriiliir,
Blesensis, Radulfus Yermendensis, Giiillelmus Ni- et exuto indtimenlo laeliliaetunica moeroris vestiltn-.
vernensis, Rotrodus Perlicensis. lsti e\ propria ct Eique tiiiius amissip magnum dolorein incnssil,
regis voluiitate copiain niiliiiiiii suorum adduxerant, quero allerius susceptio valde lactificavil. El quem
regique ut doroiuo suo boiiorcin et reverentiam . conjugalis copulae inexperla lex in nlienn fecernt
ex.hibebant. Erat etiain inter eos Gaufridus Carno- prolicisci, hunc genilalis dulceriinis memoria coge-
lensis provinciae episcopus, scientiac quidem liite- bal in naliva reverli. Communicalo iiaque cum
ralis non indigus, saecularium quoqtie negotiorum proceribus el sapientibus viris de necessitate rever-
dispositor ac traclator famosus. Huiic praecedenles sioriis consilio, omniuin senientia et deliberalio est,
apostolici amicuni seniper el familiarero habuerant, ul iiipartes Galliariiro fesiinato seconferat, rie tiii-
et pro valoris vel elegantiae, quac pradilus eral, noribus inbaerendo inajora amillat. Seri quia inen-
inagnitudine, lolius ei Aquitaniae legaiionem indiie- tein. ejus cpnjiigalis reinordet aflectus, aliqiiero prae-
raiiirigiiur itcr a Galliis promovenles, Rurdegalis glanliorem viriim providere placet, crii uxoris suae
veniuni, ibique ad celebranilas regales nuptias ce- custodiain regiie potestalis praecepiione intcrminet.
lebriorcs apparaius fiunt. Nec Ludovico praecedens D Gaufridus Carnoieusis episcupus eligitur, eiqtieip-
mililuro adunatio suilicil, insuper et Pictavoruni sius doininae cura ct necessitatura provisio ex toio
muliitudineiu immeusam nccersit. Indicilur omni- inriicilur, quoadusque pro ainborum requisitione nb
bus communis laeiilia ex commuriis riomini glorili- ipso.rege nunlius reroiitatur. Ab Aquilania itaquc
catione abslracta. Sine mensura et numero oinn.es Liidovicus disgrediens, quae inier alias eriiiiieutior
se praeseuiani el exhibeni, quasi in Regalium locu- est.urbes, Parisius peliit, ibique baereditali sibi lcge
lorum vacuationcm unanimiler conjurasscnt. Quara debitum regni iropciium suscipiens, sine alicujus
(8) Leg.: occatio, id est prxcisio, ab tcca, rastro, (9) Vide npud nos in Sugcrio, ad an. 1152.
. Gallicc hme.
«67 TEUURI CflRONtCONMAUMNIACENSE.— LIB. II. 168
conlrnriicentis rcfragationc possidens gubernavii. A etlit, et filii Excelti omnet. Qni pro divintvgeniinne
Praelibatus vero Innocenlius, de cnjiis elcciione el tignit armitlam continenlitr, bacuium rigorit ei justi-
aliquantis operibus superiori libro plenius digesliim tiw, annulum perfectionit a vero Juda tuteipienlet,
esl, a pnriihus Galliarum seceriens,'Romam unde ed per discreitonit modum in brachio, in mav.u, in
veuerut intravit. Sed quia Pelrus injiislus convica- digito gettatii, et qui unut cum Deo spiriius effecti,
vius niaximam jmrlemsibi sociaveral civilatis, in illo niliil aliud sapilit. Vot, inquain, quorum astuta pro-
teiiiporis puncto pleiiitiidinem riebiti sibi bonoris Vitiqsuper Cnram qnimafum invigilal, quibut iptiut
ariipisci npn potuit. Imo quoriaininorio biperlito apo- authenlictc nuncupationii dignitaspfoprietittemqpera-
stolicic digiiitatis culinine, Innocentius ecclesiam itqnit imoculat.Nositt, qtiut Romd caput eii mundi,
Bcali Pelri, in qua divini sacerdolii dignilas,pcn- el quia a Romani ponlificis licenlia ecctetiasticihono-
debat, splus pei; se oblinnit, Pelrtis yero Laleranen- tisie.sjittido. qitnti jeodutit jurit cdntiietudine smci-
sis palnlii sedcm, ad. qiiain impcrialis celsiiudo per- pilur, et tine ejut permissione legaliter non lenetur.
linct occupavit. Exinrie cpept-evenenataeitlius dissen- Scitis etiam, quia ejut proprittni eit, ut disseiilientet
,siouis Jani inanifestior iibiquc amnriiudo difftindi, pacificet, el confnta sapienltr diiponal et ordinett.
,et totaciviiJsevidciiiioribiis:odiosiscbism,alisrivuli4 Porro, impQstibilcetl, vl nngueitlum in bafbam de-
dissipaii. Jain nuiic veruin videbatiir illud ruslica- B scendatfti iti capile non redundat. Debile namque
nuiii proverliiuin : < Difiicilecst, ul unius Itnbilaculi caput lolum dat debile corpus. Neque in usu esi,'ut
circulus. Iiipuin simiil el, agnum conlineat. » Porro quemtibet wgrotum ille medicut curet, qitem ejusdein
quia ill.idiscissio ijisi cito linem susciperet, populp, infirmitatis cruciqtut tenet. El tiq Dto per maiil am
urbi, dignilali, uiaxiroi daiuiii occasio lieret, lnao- ponlifex tumintti ditjungitur, vix efficipoletl ut per
centius violenliae locum.pfapbens, saniori coiisilio ettmDep alii reconcilienlur. Igilur qiiotietcunque te-
accepto, Pisam se conlulil. Erat sane in illo perse- lernosus Jiostis conlra pacemq Deo in terrtt homirii-
ciiiorum inmullit Eiigolismensis quidain Girardus bus bonat voluntatis dtttur, et adversus cqnonica itttii-
nonmielivoris iiicilanienium, radix pecdi, nialilitc iuta vertenpium cqpul conatur aitoileiv, tqtiet ab
niilrimfiuiiiro. ilujns boroinis fretus siiffragaiione illa foni tnuiiere, qnw a Salomone cdmmendatur,
Peirus hquorem illiiiiiarroganler rapuerat, ct ini • zeio justiliw conleri debet, ne si printo aut iccundo
t|uitaieiii,:(pinin;peri)lum sine ralione inchonvernt, conflicluhnpiine superaverit, perniciosius poitmodum
jpso insliiniilaiiie rincere ad perfeciionein volebal. insolescat. Longe etenim ante not diclum esl, venena
Girardus iste nrollos quidem jaro annos excesscrat, invidiw jtotse qitidem rqtiont iuperafi, ted 'dijficile
sed ariliuc iniqiiilas polissimum iu illo fiorebat.illi conquiescerc. Qum dum swpe audilu percepla cogtio-
^
scinpcr.jurgJa etdissentiouesplacuerani, ct expnlsis vimut,- nunc ea tamen.ipto effeciu manifeitatite ex-
orimibus bonis affectibiis ejus animum quasi jufe perli sumus. Et quod sine lacrymis dicendum non
lnerediurio possidebanl. Tali itaque vitio In con- ett,.eo usque servati sumus,ul viderimus fas omne
siieiiidiueni aririucto jam carere non poteral, quia calcari, polettnle pro jure uti, pairiw legei soivi, ne-
mala opera sua, quod ullimiim est inaloriiin, aroa- jgari jut vivenlibui, pacem civibus, divini cultus ob-
bal.' El idcifcp ex hoc vitio iri quo diu jacuerat, servanliam prwvaricari. Oporluerat denique uberiori
ablui dilTieileeral, quia non inquinalus, sed infeclus quadam deploralioiie.el misefrimp ejulatu prwire not
eral. Ilic ei-go qiiia Pelro ejusque complicibus, iiii- funut quoddam matemw tblemhitaitt, el velut quat-
qiiitaicni suam prnvis adiiionitioiiibus malitiose dqm exsequiat protequi divini myslerii inlermitsa
ajTriciierni, eos coiitra Iniioceiitium seinper aCrio- obsequia, provocanle nos prwsvmpluotoquorumdnm
res reddebat. Iniioceutius aiilero tandiu Pisae deino- inslinclu, qui nqn intetligenlei menturam tuam : sed
ralus esl, quoadusqiie Peirus aposlolicae seriis tji- ticul NeniTOlhquondam confuiionis tufrem contra
gniiatcni morle tcrniinaiite reliquil. El tunc Roinain Duminumerigere conatut ett, sic isti conlra Deum,
rcgferiiens, et suaeel allerius partis favore et accla- quiq Spiritut tanclut Deus esl, ei tidvertum cltrittot
luatiorie bonorilice susccplUs, ei in suromi ponlili- D ejut cervtcotilalit ttue profanum lumorem ntoliii tuut
catus honorem gloriose est sublimatus; et quod altollere, et tegrtgali' inter se diversiiaiibu*etrorum,
pritis ex parie tenuit, ex loto possidefe peffecta _et qttati per diitonanliam linguarum ab unilaie EccleinB
iiilegre coepit.Jfiui. pbst illi usqne jnler ipsum et diviti, in Spirilvm tanctum oflenderunl: qiiia nnita-
Petriun fueral allercaiionis placalionem universalis tem cum [ralribui non tenenles, tharilutitgruita
Ecclesiaepriiicipale conciiium Bomaeaggregal, ut in privati sunt. Qui enim Ecclesiwnon diligit uniiaiem,
ipso iiiimineiiles Ecclesiaenecessitaies deceiiter or- non habel Dei charilalem. Verba siqvideiri Augttstini
diuet etdispotiat. Factoigilur incomparabili_omnium testantur, quoniam quisquis a Catholica Ecclesia
praclatoruni convcntu, ipse ut eral habilus prelio- , [uerit separatus, quiinlumlibet lauilabUiietse vivere
siuite Cxcellenlior, ipsiiis etiani faciei aspeclu a.liis wttimet, hoc tolo tcelere quod a Ghriiti tiniiate dts-
reyerenlior : ut eliani doctrinali lilterarum scieiitia juncluieit, nori habet vitam tn te, ted ira Dei mariet
eroiuentior, ric rebusquae opportiiiiiores videbaiilur super eum. Eofum igitur qui ialet stint, improbanda
traciaiurus, inter alios assurgens iia exorsus esl. temeritatnottrilivorit,imojutlwindignaiioriit incenli-
Ad t>o»,inquit, sermotiit rrieitumma ex totbriirigi- •McavtdelntitiltquiruptisAmh^
tur, qui no» temen Chanaan. sed haredet tveciales saterdotalit reverentiw curam non habentet, tanii
 *§& tEULFI CttRONICON MAURINIACENSE.— LlB. ln. 17f)
tiominij auelorttalem,ettpirilualit gratiw poteslalemt A poris prior, et cum impetratione venite brga abba-
protiernere, et annilittare tentaverunt. Eo perse ascen- lem in illo itinere ab archiepiscopopetiit ut redditus
ttentet, quo nee canonicarum auctorilas institulionumi ecdesiae S. Marlini, qui delerminalus tunc ad
provefit, necralionabitium virorum volnnlas permitit. vi libras erat, usque ad xv.libras augmemarelur»
Igilur quia prwcepla divinw ieyis, et sanciorum ca- quotl et ab ipso iibenter oblinuit. Abbas antem
nonum irrefragabilet tanctiones ferramenla fweruntt freqiientium molestiarum quae iilalae fueranl in-
iri pace Eectesiw, arma esse debent in tempore belli.. jufia fractus, tuncque insurgentium negoliorum
Et qute diu iniacta remanserunt, in tam exitiali rie- et persecutionum violentia desolalus, non diu iil
cessitate festinanter arripienda sttril. reddito honore permansit quoniam cujusdam Odonis
His el hujusmodi assertionibus domnus aposloli- professi nostri tiinc Sancti Remigii abbatfs con
cus cxteris praelatis divjni sermonis favos imper- silio pravo infatuatus, sine acceptione pontificalis
tiens, omnibus propalula ratione ostendit quod] liccntifB, sine conventns sibi commissi assensu et
Pelrus Leonis rion aliorum assentatione, imo rapinai permissione, abbatiar suae curam deserens, apud
se apostoli Petri vicario fecisset aequaiem. Cunctis- Sanclum Martinum de Campis, quae ecclesia rigora
que religiosis viris, quibus illud detestabile schisma, ordinis lunc famosissima erai, gratia secretioris vi-
displicuerat, verbis ejus cum magna laude unanimi-. B tic, et spiritalis quieturiinis appetendae secessit.
ter acclamantibus, respondit: Vnde qnia inordinatw, Thoma igilur a monasterii lnijus regimine talilei
pertonw inordinato sunt decreta, quodcunque ilte sla-. circa mediam Quadragesimam absenialo^ diu fui
iueraldeslruimus,quoscunqueeicaltaveratdegradamutT,k mus pupilli absque patre, et mater noslra qtiasl
et quolquot coriseiraverat exordinamut et deponimtts. vidun. Audiens vero rex Thpmae eliminaiionem, ab»
Et qtticunque per Girardum Engolismensem ad atta- batiae desolationem, et fiituriiin nisi cilo subvenife-
ris officiumaccesserunt, aposlolica aucloritate inter- tur ordinis delrimentum, ne ecclesiam provisoris
dicimus, ne ipsum impteant, et in iilo ordinis gradui solertia nudatam onus indigentiae, vel importuna
perenniler demoranles, ad superiorem non aicendant. pauperies defatiget^ ut eflicaciae nostrae negotiunl
His dictis, singulos quos reos cognoverat propriis( eleclionis approximet, magno siudio promaturare
nominihus exprimens, eisque cum indignatione etl satagit e' indtilget. Qui licet juxla saeculares, qui
jurgio exprobrans-, pastorales bactitos de mahibus; lippi sunt, oculos, operam daret operi plo, non ta-
violenler arripuit, ei ponlificalia pailia, in qnibus sum- men juste, et ad noslrae Ecclesiae honorem ab ipsd
ma dignitas consistit, de humeris verecunriose nb- fiebat ipsius operis exseculio. Abbaliam enim libc-
slraxit. Ipsos quoqueannulos, itfquibusadipsos per-. ram, el a lempore avi sui per libefalitatem Wulgrini
linens Ecclesiaedesponsatio exprimiiur, sine respe- ab oinni obnoxietate emancipntam, in ill.o jnm
ctu misericordiae abstulit. Gaufridus etiam Carno- proximae electionis arliculo polestalivae coaclionis
tensis episcopus, ut supra dictum esl.totius Aquita- districlione ad hoc tentavit perlrahere, tit mona-
niae legatus, accepla domini papae praeceplione, om- chi noslri in eleclione sua liberara vocem non
riem Gatliae regionem, ipsius quoque Aquilaniae, haberent, sed ut subjngales abbatem, qui per ma-
siudiose circuiens, omiiia sanctorum ecclesiarum t nrim aliorUm et consideralionem eis essel imposi-
altaria, qtiae vel Girardus itle sedilionis auclor et; lus, susciperenl.
obienlor, vel Gilo Tusculanensis episcopus, aut; Htijus igitur viotentiaft causa expIendaCjmilluntur
eorumcomplices, chrismalisunctionisbe.nediclionein , ad nos Odo S. Remigii, et Joscelinus S. Petri Mili-
illiusodiosi schismatis tempore consecraveranl,pro- dunensis abbates, et hi secum litteras regiae volun-
priismanibus dissipavil,necrelraquenslapidem super talis indices asportabanl. Voluntas vero regis haec
lapidem, qnem non destrueret, solo funditus adae- efat, ut quemcunque monachum de convenlu beati
quavit, et ralione diclante alia eortim loco reslau- Marlini nobis noininasseni, excluso omni dilatioriis
rare curavit. Ab itlius praedicli concilii speciali . ausu loco Thomae subrogarcmus. Jnmjam venerat
conventu abbalem Thomainpro cujusdam necessita- 0 tempus ad implendtiin regis imperium acceptabile,
tis eventu contigit absenlari. Unde et assnmpta oc- sed non ad honorem nostrum dies salulis. Jamjam
casione ab arcbiepiscdpo Henrico suspenstis est, de eligehdo traclabant, cum Rex summus, cui
quamvis rex Ludovicus eiriem archiepiscopo pro illoi scrvife regnare est, terreni regis ordinationi suam
excusatoriae epistolae suffragium delegasset. SedI practulit, et qriod fieri praeceperat eventu subilri
pdst aliquot dieruih evolulionem, quidam ecclesiaei delufbavit. Allalaesuntenim in praesentia abbatuni
inonachus Bariholomaeus nOmine, sapiens, et nObi- Senonensis archiepiscopi nobis uliles litterae, quae
liumprosapia oriundris, Archiepiscopum adiens, et; electionem.si facienda esset,interriicerent ;si facta,
•tam precura inquietatione, quam rationis demon- ad nihiltim deducerenti Continebatur quippe in illis
stralioneeum placabilem abbati reddens, ut iterum i litteris jiista et rationa! ilis ejusdem archiepiscopi
pastoralc ofiicium exsequeretur, ab eo meruit im- querimonia, super hoc quod Thomas abbatiae regi-
petrare. Revertens denique qnod egeralnuntiavii, men, quod per ipsum acceperat, sihe ejus licentia(
omnesque Mauriniaci monachos valde laetificans, sine fratruro sibi suppositorum acclamaloria cori-
Abbatem locum suum recuperare coegit. Erat vero sensione subitostulte ei inconsulte reliquerat. Hujtis
idem Barthdlomaeus Veterum Stamparum lunc teni- archiepiscopi lunc temppris erga nos maxima
PlTROL. CLXXX 6
171 TEULFI CHRONICONMAURlNlACENSE.— LIB. lil. h£
benevolenlia cral, ei irieo etinm rege nobis adver- A innolttimus, nobis qttasi auftoriznbitem prtvsenlatis?
sante, parlium nostrarum, ulililaicm fovcbal. Se- Scitote qttia huc ttsque laboris veslri series in vanum
cunrio dirigit rex ad nos amplae famae personas, impensa esl. Amodo libera poiestale vtimini, iie, et
Nalalem cancellariiim suum.Rasbacensem nbbatem; secttnduminstiiutoris veslri regulam electionemfacite.
Alvinum Atrebatensem episcopum, ningistrum IIu- Haec praetaxati monachi audienles , ad nos cito
gonem de S. Viclore in lilteratilra, magistros etinm repedare feslinanl, el quae ipsis arcbiepiscopus
plurimos excedehtem, gfavi praeceptiorie intermi- intimassct, capitulo communi renuntiant. Accersi-
nans, ut ad illorum discfetioncm nostra elcclio pe- tis iterum ad consilium ecclesiae sapientioribus, quo
nitus pendeat, et ut illorhm considefaiioni iioslcr facto sil opus disculitnr. Et ul ila dicam, conven-
convenlus dblemperare non negligat. Nos vero lin- tns noster tetain quam incoeperat filo non allernaio
ceis oculis quid nobis necessarium esset inincnies, orditur. Eleclioni de Macbario facla?omnes consen-
propalavimus nos non esse filios ancitlae, sed liberae, litinl, el ipsam elongaiaomni miilnbilitnle slabiliunl.
el corilra contrariam opinionis suae valeniiam pro- Pfaelibalos itaque monachos Cluniacum millimus,
cedenles, ora eorum, ul ita dicam, pracloquendo etutab abbale loci illius Macharium a jugo obe-
bbstrusimus, quasi pari conclamantes assensu, nos dienliae absolvi et emancipari poslulent intimamus.
Macharium priorem de Longoponte in abbatem el Qui susceptam legalionem implenles, Cluniacum
PatrCra nobis eligere. Prior autem ille nepos erat veniunt, et de re pro qua juranl lilteras suscipientes
Alberici Osliensis episcopi, in qtto adeo probitatis revertuntur, archiepiscopum pro benediclione abba-
eisapientiae pullulaverat, et usque ad psrfeclionem tis expelnnt, litleras emancipaiorias poslulanti os-
excrcverat ramus, ul regi et oplimalilrus Franciae lendnnt. Quibus Iectis, non inveniens archiepiscopus.
familiafis liaberetur. perfectam in ipsis emancipaiio;;is demor.strati n'in,
Tali igitur ac tnnto viro a nobis cleclo, quia benedictionem dislulil, ne forle si siibjiigatumLenc-
magnac erataitclorilalis, quipro coaclione venerant dicerel, inde majorem nobis quam suscepcramus
ridri attsi suiit aliqiiatehus reffagafi. Sed qtiem pro tribulaiionis vexationem inferret. Remandavit igi-
adipiscenda libertate assumpseramus, ipsa conser- lur nobis, ul perfecliorem emancipalionera ab
vata accepimus. Transfrelato igilur lanti periculi abbatc Cluniaci expeleremus, asserens se nunquam
pelago, aemulos nostros, uliladicam, in mari con- ei benediclionis coiisueluriinem impensurum, n:si
fusionis puriore oppressos subniersimus, el praesen- plenius a jugo obedientiae cognosccrel absoltitum.
tantes regi elcclionem factam, assensum benigni- Indicitur ilerum Robcrlo Brugeriensi ilineris hiijus
tatis suae accepiraus, ipso roagnispraeconiisattollcnte , obedientia. Qui acceplis regalibus litteris, comilan-
noslri valoris vivacitaiem, el libertalis solitaeinvin- libus secum .Pelro regis capellano, et magislro
cibilem defensionem. Notificala est iteruin arcbi- Simone de Pissiaco, quos pro quibusdam negotiis
episcopo Senonensi nostra eleclid, scd non potuilab Romara rex dirigcbai,. Ctuniacum venit. Litteras
ipso exlrahi faclrcelectionis concessio. Iterum nam- igituf ad suaevoliinlalis delibcrationem faclns ncci-
que objecil quod Thomas a curae pasloralis ofiicio piens, ad archiepiscopum dclulit, quaritm integri-
per ipsum absdltilus non fneral, et ideo nullus in latem archiepiscopus aroplcxus est. Duclus igitur
clii loco ordinari el subslilui regulariter poleral. domiius Macharius Senonas, benediclus ab illo
lgilur cum iteruih ad fegis notitiam baec processis- solemniler, el pasloralis oflicii commissa cura, ad
senl, noleris Iaborem ecclesise, quera finitum esse nos relegatuSj el solcmni a nobis processione reccp-
putaverai, sccundo iterari, mandavil Thomae ut pn- lus esl.
trino suo, ne diu vexarl Mauriniacenses taliier His diebus acciderunl quaednm repraesenlalionis
paterclur, sed nergehs Senonns curam pastoralem elucidalione digna. Clerici enim Velerum Stampa-'
in nianu archiprsesulis absotulus relinqueret. Tho- ttim solitam venenali cordts, quam semper po^t
mas ilaqtie a priore S. Marlini Senonas ducius, monachomm introduetionem habuerant, vesaniarn
coepil super dimissionesuacum arcbiepiscopo agere. p evomentes, rn tigilia saincii Martini in monacbos
Cunique curae pastoralis minislerium, quod per nostros audaci refragatione insurrexerunt, ex quibtts
baculura accepcral, per librum reddere voluisset, alios inhonestis et lurpibus verbis, alios etiam ver-
renuii Henricus, dicens quia sicnt facta fuerat re- beribus afllixeriiul. Domnus Macharius lunc Romam
giininis per canibulae traditionem susceptio, ila profecms erat.- Ad quem prior legatum dirigens,
fieret per ejusdem redditionem dimissio. Quod el oninia proui acta a clericis fuerant ei intimavii.
faclura est. lllo ilaque a monaslerii nostri guberna- Qui ut clericis malelicroium sudrum occasfoncm
lione hora eadero excluso, duo ex monachis nosiris, penitus a radice auferrel, apostolicumsuper illorura
qui in pracseniia erant, Landricus scilicel el Rober- ab illa ecclesia eliminaiionc pfivilegium in illo
tus, electionera de domno Macbario faclam arcbi- itinere acquisivit.et ila eos, vellent nollent, sagaci-
cpiscopo praesentaverunt. Quo audito, arcbiepiscopus ter expulit. Privilegitlm eliam de insiitutioiie con-
in risumappiaudens dissoIvilur.CumT/iflmas.inquit, fraternilalis secum attulii. In illis quoque diebus
vique in hunc diem Paler vesler exstiteril, qua Henricus Senonensis arcbiepiscopus fiuem vilat;sor-
ratiotte aliam eligere prwsumpsislis ? Ei nuiic ipsnm liius csi, succedenie sibi Iiugone venerabili lunc
tleclionem, quam irritam apttd nos csse per iiiteras illitis Ecciesiae praeccnlorc. Timc lemporis et!ani
 473 TEULFI CHRONICONMAimiNIACENSE. — LIB. 111.- 17i
Eeclesia Bituricensis sui pnstoris defiinclione non A Morsveronemini parcens lanlum ponlificem seplimo
mcdiocriter desolata, gravis et importuni schis- infulaiionis suae mense saeculo praemaiura abstra-
matis roorbo insolente concnssa esl. In tanlum ctione eripuit. Qno ergastuto carnis exulo. subsli-
vero discordiae hujus malum processit, tit usqtie ad lutus est in papam Lucius, Girardus de Sancta Cruce
npostolicum et Frnnrise regem perveniret. Qui- qui et ipse strenuissimus erat; sed et morle cilius
dam enim praedictae Ecclesiae clerici, assentiente praeoccupatus esi. Hic diversarum Ecclesiarum sta-
rege, Cadurcum quemdam sibi Volebant prae- tui cousulere volens, duos legalos a latere stio mit-
ficere. Altera pars illornm Pelro, Haimerici tere curavit, Albericum Ostiensem in Franciam,
Romani cancellarii consobrino, praerogativnm Haimerum Tusculanensem in Angliam. Qui ea quae
illius honoris aflectabant. P.ipa vero cancellarium perniciosa erant evellentes,et quaeulilia nedificintes,
diligens, contribulcm quoqtie suum pro ipso dilige- invenerunt abbatiara beati Benedicti in pernicioso
bat. Unde et ipsi consecraio in arcbiepiscopum stalu posilam, tam monncborum levitaie, quam
suum integre auxilitim impendebat. Et licel conlra pastorum asscnsn. Cupientes igiiur biimililate pia
regis volunlaiem ipse praeficiendnsesset, ipsum roisit subventione in opporluno lempore suJTragari,abbale
Biluriges, Cadurcum vero omni ecclesiaslico honore qui iili praeeral ab ipsis deposito, translulerunt
privavit. Videns rex volunlalem suam ad eflicaciam " domnum Macharium ad illius statum juxta Cluniaci
non poluisse pertingere, non moriico fremitu irae consuetudinem vifiliter innormandum. Absolventes
concussus esl-, et quasi in auctoritatem aposlolici ergo nos ab illius obedienlia, licentiam riobis et
volens imlignntionem conceplnm retorqtiere, Peiro facultatem Patris eligendi dederunt. Nos vero spiri-
totius lerrae suae inlroitum inlerriixit. Innocenlius tus consilii, quam super hoc nobis altulerat, inli-
vero gladium ecclesinslicum in ultionem exerens, malionem sequenles * elegimus Thevinum Argen-
per omne regis dominiura divini celcbralionem leoli priorem, muliimoda sapienlia? laurie famosum.
olficii interdixit. Hujus aulem discordiac malum De quo sine mendacii ambiguitate possuin aCfirmare
omnibus diebus viiaesuae inlegre dulcorari non po- quia in omni lempore suo non est in Francia ete-
tuit. Unde et contigil dotnnum Macbarium causa gantior et speciosior visa persona. Hanc electionem
pacificandi Romam profectum, per cardinalium in- cum rex et praedicti episcopi confirmassent, domnus
lercessionem plurima impetrasse, sed ad recorici- Thoinus Senonas profectus-, et a Gaufredo GarnP-
lialionis graliludinem nec precibus nec muneribtis tensi episcopo, qui arcbiepiscopo absente ejus in
attingens,reversus est. In qua regressione detulit odicii exsecutione vicarius esse soJet, benediclione
"secum quoddam privilegium, omnem aliorttm abba- solemni sublimalus est. ,
titm acquisiiionem conlincns, ila til in illo pene sin- Praenominaius auiem papa Lucius parvo lempore,
gillarim cuncta numerarenlur, quae majoris auctori- quinlo videlicet mensium in praelalione explelo, res
latis erant. sublunares inevitabilis passione eclipsis reliquit.
Per hunc Macharium multa ecclesiae nostrae bona Cujus successionem obtinuit Eugenius, qui et Ber-
evenisse cerlum est, e quibus aliqua bic inlerpotare nanlus Pisanus, lunc temporis Claraevallensis mona-
dignum duximus. In priina igituf, de qua jam dixi- chus, vir continentissimae conversationis et Vilae.
mus, regressione a Roma, altulit secum partem cru- Abbas vero noslcr primo exaltationis suae anno,
cis Dominicae preliosi metalli fabrefactoria super- quid sibi essel necessarium praevidil, et aliqtiantam
ductione veneranter operlam. Atlulit et tria patlia pecuniam congregavit, quae el eum ab onefe pau-
pretiosa, ex quibus quaedara indumenla composila pertaiis ricfenderet, et expensafum usibus suflicien-
sunt. Augmenlata quoque est ab ipso haec ecclesia ter servirel; Sccundo aulem anno ecciesram noVa
religtonis et Cluniacensis ordinis instilutione, rerum opertura novique laqueafis tabulatu insignivit. Si-
quoque exleriorum sagaci et provida dispensatione. militeretde dofraitorio egit. Huic riamqiie viro in
Praediclusaulem papa Innoeeniius debilum humanae dispensanriis ecctesiaerebos tantam gratiam virlus
conditionis exsolvens, Romte defunctus est. Ctijus »3divina conlulerat, ul quod alteri difficillimum essei.
bonori subrogatus est Caelestinus, qiii alio nomine ipse ad efliciendum levi penderet, et quidquid mo-
magister Guido de Castellis norainatus Cst. Hic vero limine subtilis inteliectus cdnceperat, riiancipare
praelatione illa dignissimus erat, quoniam ei tria, affectui sine dilationis obslaculo satagebat. IJnctio
quae inter homines perie habentur praecipun, simul ergo Spiritus sancti, in ctijus praeceptis ab ineunte
confluxerant, celebremque magistrum reddiderant: aelatc deleclatu» fuerat, etim docebat de dmnibus, ut
nobililas scilicet geriefis, mentis industria ih omnl el ordinem staiuiuro firiniter servari faceret, et cx-
statu aequalis, litterarum quoque, quarum doclrinae leriorum operum strepilu superari mdre insipicntis
intenlissimus fuit, scientia multiformis. Ad bunc rex non possct. Cujus providentia crim domui noslraJ
nosler legatospro pace ineuilda misit, quam ita dul- nonnulla bona ascivefit, quaedampraecipua placuit
rissima impeiratione obtinuerunt, ut iii conspectu hic referre. Infra miiros igittir abbaliae aulairi rid-
illorum muliorumque nobilium, quorum frequentia bilem cum quibusdam appendiciis niagno sumplti
Roma freniere solet, benigne assurgeret, manuque aeriilicnvit, apud Vcteres Stampas aliam oplinianij
elevata signum benedictionis conlra regionem hanc apud Firmilatcm alteram mediocrem, quarlam apud
facienSi ipsam a senlcniia interdiclionis absolverct. Slripiniacum nominniis omnibus praccellentein.'
 17H TEULFI CHRONICONMAURl.MACEiSlSE. - LIB. III. 176
Prxlerea emit decimam Gomarvillae, tcrramque i probitas nostra, et a Deo non reeesseril confidentia
dimidiac carrucae arabilem, cum multis aliis, quae noslra. Magnam super hoc scitole jam mihi devotio-
ideo narrare supervacuum esse duximus, quia Car- nem incumbere. Unde et vos obnixe deprecor, ttt meam
ihularium repraesentanlibus litlcris apud nos deter- studeatis volunlatem veslro comitatu et auxilio robo-
minata habemus. Si aulem ad necessaria monasierii rare. Muliis igilur eorum qui cohvenerant corde-
recnrriiur, ipsum calicibus, librts, casulis, cappis, tentts infixus est sermo regis. Quapropter assumptis
palliis, multisqne aliis ornamenlis decorasse cogno- cum ipso rege criicibus, Hierusalem post tempus
scitur. Priino vero quo nobis praefuitanno, Thon>as, moriicum letenderunt. Famosiores autem ihter om-
qui quondam nobis Pater extiterat, apud Cohim- nes qui cum rege litijus ilineris angiisliam subierunt,
bense monasterium commorans, ad diem esl per- fuerunl hi: Alaniannorum imperator Henricus, Ro-
tractusextremum. Quoeliam anno domnus Theoiims berlus frater regis,Meldensis comes Henricus, comes
abbas regem apud Aurellanum commorantera adiens, Flandriae Gaufridus [teg. Tbeodoricus]. Aluiims epi-
ut privilegium quod Pater suus ecclesiaenoslrae de- scopus Atrebalensis, Giraudus episcopus Lingonen-
derat, praicepli sui aslipulatione stabile ex sua parte sis, Gaucherius de Monte-Gaii, comes de Warena,
faceret, petiil, et quod pelierat impelrans, praece- Rainaldns Tornedorensis, Manasses de Bullis, Eu
ptum illud, quidqttid pater suns dederat vel conces-; ' rarrius de Brelolio. Rex aufem volens tulelam regi
serat amplectens, secuni detulit. sapienti consilio disponcre, congregare fecit apud
Eodem qnoque anno Edessa civitas ab inimicis Stampns Franciae primores, ibique ipsius regni pro
crucis Cbristi, noslrorum dormitante providentia, visionem Sugerio abbati S. Dionysii cornmisit, viro
capla, Saraceriorum dominalioni repente accessit. in saecularium causarum dispensatione nulli secundo,.
Unde el eos qui in regione Hierusalem adjacenle tittilo ctiam scientiae litteralis praeclaro; Radulfc
mancbant, ridloris immorierala anguslia usque ad etiain Viromandensium comili consanguineo suo.
intima perculit. Venerunt ergo ab Antiochia ct Priusquam vero rex proficisceretur, Eugenius papa
Ilierusalem in nostram regionem legali aprimori- quod Dei inspiraverat spiritus persuasione solida-
bus pariium illarum missi suppliciter exoranlibus, turus in Franciam venil. Cujus benediciione laeli-
ut Francorum invincibilis probilas periculum quod ficali, iler illius piae peregrinationis statim aggressi
evenerat emendaret, et fulura repelleret. Atidiens sunt. Domnus vero papa Remis celebralo concilio
rex nosler, ut erat piissimus, miseriae transmarino- Parisius venit, ibique aliquandiu demoralus est.
ruin condoluit, et ut concepla inde pielas frucium Post niens in ipsa urbe diebus aliquol it
nliquem afferret, celsiores regni sui in Pascha apud tanlura decebat vjrum, amplissime ab fiereni,
Viziliacum, ut exigebat nccessilas, convocavit. Om- Gallicanae mutlum ex hoc gravalae sunt Ecclesiae.
nesque pio moduto atloquens, solilamque Francorum Noster quoque abbas in ipsius procuratione xx Jibras
probitatem commemdrans : Magnum, inquit, dedecus submonente archiepiscopo Senonensi altribnil. Post-
nolis emerget, si exprobrari\cceperitPhilislwus famitiw ca domnus aposlolicus repatriare in patriam volens,
Duvid; si possidere cceperit gens dmmoniaca, quw omnes qui regnum anle regis reditum inquietare
gens cultui divino dedita tempore longo oblinuit: si auderent, analhematis sententiae subdidit. Rex
canet mortui vividam probilatem deluserint, maxi- deinde noster coaptumiler laboriose.sed non sapien-
meqtte Francorum, quorum virlus etiam inter vincula ler prosequens, consilia non recipienda recepif. el
libera fuit : quw in quantatibel necessitate arelaia, non tritam viam ambutans, pedibus spinas infigendas
tontumeiiam eiiam illalam pati non potuit, quw anti- non cavit. Unde et vastato exercitu, debilitalisque
cit in ttmpore opporluno adjulorium prompte lulit, viribus, tandem Hierusalem vix pervenit. Ubi per
iniinicot eiiam post morlem perseqni non cessnvil. unius anni spalium et eo amplius commorans, nibil
Non insolescat igilur ipsa virlus, sed amieos Dei el ntile, nihil raemorandum, nihil pl Franciae di-
nostros', transmarinos scilicel Christianos, subventu gnum agere potuit. Unde et obscuro a transma-
virluoto relevel: inimicos autem viles, nec eliam ho- ^ rinis parlibus iter mo ipsamque recessu sno
ininum nomine dignos, gravi perseculione deturbet. valde Quarlo aulem post abbas nosler
Eamus, viri virlutis, resislamus idolorum culloribus, Thevinus tunicara carnis corruptibilis exspolians,
proficiscamut ad loca qttw Dei hominis pedibus cal- ante allare abbatiae sepultus est, lanto majori a Deo
cala olim fuisse cognoscimus,in quibus etiam passtts donandus et glorilkandus munere, quanto in or-
esl quw ejtts prwsenlia et corporali visilaiione digna rianda ejus sponsa sludiosius cognoscitur labo-
fuerunt. Exsurget autem Deus nobiscum, et dissipa- rasse.
buntur inimici ejus, et [ugienl qui oderunt eum a
Paler sancte, vale, tibi donum ipiriluale.
[acie nostra. Confundentur, inquam , el converlentur
tetrorsum omnes qui oderuntSion: sivirililer egeril
 ANNODOMINIMC3CLVU

JOANNES

MONACHUS S. LAURENTII LEODIENSIS

NOTITIA

(D. Bern. PEZIDSPraefatio ad lom. IV, Thes. Anecdot.,p. xvn.)

Qusecumque de auctore sequentis opusculi dici possunl, paucis Beinerus, Joannis disciplinus, lib. i De
scriploribus monaslerii sui, cap. 16, complexus est. Quin etiam Johannes, inquii, tam spiritu qttttm carne
illius (Gisleberti) frater, scholaslicus et eruditioneet officio fttit, cujus extremui plerumqite ferulam puer, ut
clavam Herculis nemo unquam plus extremuerit. Heu qttoties, dum nostra exigit aul discutit optiscula, et
aditncis correplas manibus obliquo labellas oculo inluetur! Heu qttoties illum Virgilii monocultim me puiavi
Polyphemum incurrisse! Idem aliquando infirmalus, mitoque satis ordine exlra se el supra sejacttts plurima
vidil memoratu digna, quw et gralia wdificalionis scriplo edidit. Binos etiam cantus composuil, id esl : tle
tancio Christopltoromartyre, de sancta Maria jEgyptiaca. Hisloriam Tobiw, itemque Martyrium S. Siepltani
protomaiitjrh Iteroico pede percurril, el Canlica canticorum aliquanta ex parte anliphonalim modulatus est.
Ex his nihil praeier Visionem slnltts animarum posl morlem, elc, in Bibliolheca sua hodie superesse graviler
apud me questus esl cl. et diligentissimus P. Lombardus, qui et nolavil Joannem snb ulroque Wazelino
sbliaie floruisse, quorum primus monaslerium S. Laurenlii reeere desiit ac obiii annd 1147, alter
aniio 1156.

VISIO

STATUS ANIMARUM POST MORTEM

ET

MIRAGULUM S. LAURENTII MARTYRIS.

(Ex ms. cod. S. Laurentii Leodiensis eruil R. et Cl. D. P. Ccelesiinus Lombardus, ejusdem loci biblio-
ihecarius; edidit R. P. D. Bernardus Pezius, Thesattri Anecdot. tom. IY, parte m, pag. 5.)

1NC1P1T

Visio cujusdam monachi de stalu animarum post mortem.

§ I. In illo tempore fraler erat in hoc coenobio A omnes 'concurrerent, solus ibidem in leclulo suo
Beali Laurenlii, Jnbannes nomine, fiater Gisleberti , relictus est, putantibus iis, qui eum cusiodire susce-
monacbi, qui de pluribus sanclis canttts composuil; perant, quod obdormisset.
cui ex incautela pbleboloroiae accenso ardenlium i Ule autem facttts in cxstasi, id est in excessu
febrium sanguine inflammavit cerebrum. Cum per mentis, vidit se quasi in quodnni veslibulo slare,
quatriduum languor crcsceret; natalis beati Martini cui ante oculos pictura obtendebatur. "Videbat ergo-
episcopi supervenit dies. Jussu ergo abballs sui supra crucifixionem Domini digestam; infra vero
deportatus est in ccllulam secreliorem. Et cum de geslis Sampsonis, mortem ejus, ruinamquc
clangentibus signis ad vespcrlinae laudis odicium donius. Cum hicc altendeiet, quasi snpra vcrticem
 179 MANNJS MONACHIS. LAURENTII LEOD. -ffl>
seniiebat slare personam leneiitem in inanu. A tim cum. audiret atlhuc dpo majpra, ecclesiae signa
radium eburneum, et rationem hanc habcntem cum ad bificiura. vesperlinum sub se porro infra per
eircumslanlibus quibusdam : < 0 qiiain delectabiie maximnm.aeris spaijum parili souitti clangere : re-»
et jocundum divinis rebus intendere animttm , cognovit quid esset, adverlilque quod altissime per
quoniam proficuum sapientes quique in talium gesto- nubila linnitus Ille transiret. Cum hoc inienderet,
rum maleriapossent lenere studium, et ad uliliialem non lamei) obliviscebajfur nsceusionis suae, bea-.
animarum suarum dare pulchritudinis eloqtiium. lumqite patronum longissimo intervallo sequens ali-
Hanc inlenlionem et hoc sludium istc habere de- quando non videbal, et cum se euin perdidisse li-
buisset, si suae animae salutem, suorumque fratrum meret, prope ante se senliebat eum.
Qlilitatem cordi habuisset. > Direclo ergo tramite sursum videbalur ascensus
Audiebal ille fraler haec, venitque ci io mente csse, donec ad circulum pervenit, supra qiiem mi-
quod beatus Laurentjus esset. knqtte stnbal atto- rabililer baesit. ^idebatur ei orbis mirabili sonitti
tpiilus,exspcctans quod amplius loquerelur. volvi, voxque resonabat, dicens : < Quis respondebit
§ II. Beatus ergo martyr radiuin quem manu tribulanli? > Sub illo orbe vidcbal aerem lenebres-
tenebat, intenlans ejus capili, sic ait : Qtiis ex cere, et de deorsum quasi quaslam larvas sursum
omnibus sanclis majora libi bona contulit ? Sub versus subsilire. Sed cum volventis supra orbis
cujus urabraculo magis profecisti ? Quis aluit? Quis soranum audirent, sictit deficit fumus, deficiebant,
docuit ? Quis Deo servire te posuit 2 Eatere, in- ct secundum riomen diaboli deorsum fiuebant. Yox
qtiam, si non vis ex praescnti infirmitatc finire vi- illa, vel sonus quasi ignis erat eis, et quasi fulmen
tam. A.a haecille iiUreniuit. Et quid, ait, respondere de ccelo terribil.e. Yidenti et admiranti fratri recor-i
possum qui lani tristia incipio audire, quid boni datio facia esl quod Venefabilis Beda dicil, supra
de caetero.potero sperare ? Beatus equidem Lauren- lunarem circulum daemonum prohiberi accessum,
Uu.s pa,li'onua meus est; i.He me puerum suscepit, cum et beati Pauji aposloli recordaretur dicentis :
ipse nutrivit et docuil, el prx omnibus sanclis < Non est nobis coHuclatio adversus carnem et
gratias. debeo illi. >. sanguinem, sed adversus mtindi rectores tenebra-
Cum haec dixisset, subvenit ei in mente ne rura harum, conlra spirilualia nequiliae in coelesti-
forte illusio esset, qtiod videbat, ccepitque frontem bus, »cogitare ccepit ne forle lioc essetinterliminium
suum signo Qrucis a.rmarc.. A.dhaec beatus marlyr arcens a superisdaamonum accessum. De verbo att-
Laurentius: iNon.frater, phantasmate deluderis : lcin quod audierat < Quis respondebit tribulanti? >
el nobis familiare est signum crucis. Signo ciucis ,Q cum iutelligere sensum vellet, lalera subito mente.
Deus pecnos dignaiusest plura operari. > His audilis percepit intellectum, vox illa contra daemones est,
frater ille miserantibus eumcunclis circunislantibus quaerens quis Deo resistere potest, vel respondere,
ad gen.ua eju$, est proslratus, clamans et petens id esl ralionem cum eo ppnere? Tributaniem autem
«jus raisericordiara, diqit Deuro, quja daemones neque uasttim neque,
Tunq benignissimus beatus marlyr Laurentius ad aequum, sed forte et pro fortitudine sua eos tribu-
voluntalem circumstantium Jlexus est, et jacentem lantem senliunl Deutn.
virgnla tangens : < Spera, ait, ct diffnJere noli: § IV. Ecce autcm a parte orientali sedes longis-
quoquo modo bacleniis vixeris, aut quid egeris, sima apparuil ei iuluenli, supra quam personae se-
interim omilteUii- discuti, el tot annis vita, in cor- debant in. liabitu monacbali. Sedebant silcntcs et
pore prolongabitur libi. Ego inspeclor et testis adero, subtrisles, et sine suppedaneis eorum dependebaut
quomodo de die in diem tua perficietur correclio, pedes. Semi-ralae (sic) et demissae eprum erant f_a,-
tuae salutis sollicitudo, negligenliumque opporttma cies. Habebant sane pro consolalione maxima quod
ct modesla admonitio. Hortim, inqiinm, omnium in purgaloriis positi carebant visu et infestaiione
testis adero, et si frustra fucrit isla vilae luae dilatio, dacmonum, beatam spein retincntes de salvalione
tcrribilis negligentiarum cl conteniplus tui exaini- D sua, consolali, quod eis sublustris habilatio eril in
nntor. > pCBiiitemiasua.
. § III. Hjs verbis fraler i'n spem reductus, jainque i Fueruiit quos ibi recognovit, quique eura vide-
praesumens l(*qui et levare caput: ?. Ecce, i.nquil, runt, sed nec sede moveri, nec ei colloqui praesump-
domine mi, quanta infirroilate deprimor, et uldici- scruiit. Vidil el patrem suae carnis relro projeclum
tur mihi, nrdenliiini febrinm dolore insanabili! — absolvi catenis quibus ligatus fuerat in carceralibus
Quid de praesenti salute, bealus Laurenlius patronus pcenis. lbi diu Iralcr substitit, et de animabus,
ait, dubitas ? Ex hoc nunc incommodo minime mo-. quod nesciebat, iutellexit.
rieris. > Duae sunt egredienlium aniroarum distributiones
Bespondens aulem frater suppiiciler dixit: < Be- scctindum meritorura diversilates, quibuscum om-
nedictioncm dn super mc, bealissime, post quami nibus salus qnandoque futttra csl; sicul egredienles
non polero dubitare de salute. > Quam conscculus; animae, qttae slatim sub daemonum redigunlur po-
surrexit, jamque confidens de gralia patroiii sui adI tcsialem, quibus in suis tormentis et cruciatibus
nulum ejus tnnium praeducem in altum sequi coepit, insullant, minas damnntionemque sempilernam IIIT
senlicbaiquo se per aeris spaira ascciulere, prtcser- tcutant. Harum pcenitciiiia anitnarum gravissima.
 181 VlSiO DK STATU AiMMABCM. 182
est, quia «{tiandiu his lorloribus tradilae sttnt, neque A palroni mcrtiil palrocinio liberari. El dum suis
visiialionein angelicani, nequc bicem, neqtte salutis exigcnlibus peccalis damnari debiiisset, ejus inter-
:"spein.habentaliquam.Nec lamen in inferno inferiori veiilu placalo judice felici poeniteiiliae et placidas
demersae sunl, quibus posl aliqnod lempus et ere- purgalioni absque daeraonum incursu traditus est.
ptio a daemoMumcomilatu, et poenitenlia levior in Aller vero propter aiiimi sui iinpatientiam loco
locis aliis indulgelur. • • suo, id esl palroiii, praetulii alium serviens ibi
Agitur ilem purgaiio animarum, quaeve. vitae me- Deo, non tamen culpae ducens sanctum quemquam
rito, velcoinroendalione fidelium,.vel bealissimorum praeferre palrono. Excessit suo tcmpore et ipse,
{-''.ronorum iiilerventu quicta purgationis siiae loca qui procacitatis quidcm linguae inter caelera, reiis,
adipiscuntur. tlarum sors bealissima esl, quia et sed quod pro nichilo deputaverat, sui proprii defen-
spes salulis, et visitalio angelica pro lempore, el sione palroni destilulus, deputatus est cum miscris,
lux eis non deest. Animae, qiiartim felix peeniteniia quorum poenitentiae sors gravissiraa agiiur. sub
csi, quia sine daemonibiis agilur, cum nec eos vi- infestaiione daemonica , numerusque^ annorum illi
dent, nec ab eis lerritnnlur, suspicelur aliquisquod prolongatns esl mullura.
patianlur? Expendunt oronia quae egerunl in bac § VI. Cum b;ec et alia de distributionibus am-
terra contra salutem suam,^ quae miiius egerunl- in B 1 marum didicisset frater, magni ductoris sni recor-
servitwJJei per negligentiam suam. Quam veltent datus secutus est praeeunlem, iulellexitque non eura
se Iiis caruisse vitiis, et obstilisse omnibus peccatis solum esse, sed se praeler eum nullura vidcre. Erat
eiiain minimis! quam vellent omni tempore se as- autem ibt claritas mnxiraa, ad quam ejus pene cali-
titisse divinis servitiis, nec defuisse salletn ullis gabal anitna. Cum ergo anle se bealum patronum
momenlis I Expendunt in fame el siti qtiae bic in- sentirel(nam frequenlius eum sentiebai quam vidc-
diilserunt in cibis el potibus inserviendo ventri, bat), cogitationi ejus incidit quaerere ab eo de con -
quibus splutum esl vinculuin limoris Dei, ul laxata cenlu cceli, an audire possel quod legcrat in Scrip-
sunt frena noxiae voluptati. Expcndunt in niinio turis. Cujus cogitalioni respondens maxiinus ductor
frigore quae hic exarserunt incentivo igne. El ul ait: < Sustine, fraler, quod quaeris, imnginabitur
paucis plurima advertantur, exsolvunt passionibus libi paulisper. > Qui exspectans promissam barmo-
diversis quaecunqtte hic peccaverunt affeclibus illi- niain, vidilanle oculos erectara maximara sphaeram.
ciiis. Suspirant quod non admiitunlur contempla- Erat aulem coloris nurei, non adeo rolunda, scd
tioni Jivinae, cui, cum debuissent, neglexerunt in- longa el ductilis, cujus magnitudo eral quasi lon-
liaerere. Unde nunc cum passione sua eas afiiciunt, gitudo et latitudo alicujus niaximi templi, practer
iiilerim a conlemplatiouis dulcedine suis amaritudi- quod in templo quadratura est non rotundilas :
iiibus reirahunl, irneque Dei eas cogunl experiri fla- quae rotunditas licet duplo longiorquam lalior in
gelluin. Sunl ergo oculi, id esl iiiteiiliones earum illa ccelestis orbis effigiaiione apparebat, volvebatur
ad Dominuni Deum suum, donec misereatur, et vi- celeritate grandi. De cujus inferiori vertice, qui erat
silatione angelica solval eas a passione sua. Bealae acclinis polo australi, resonare coeperunt voculae
enim animae quae passionibus carent, et quae ad modo mirabili quasi de fistulis aeris, si forle cojiso-
Deum, qui est fons vitac, sitiunt, quemadmodum nnrent cytharaedis cylharizanlibus in cylharis suis.
desiderat cervus ad fonles aquarum! El cuiii huic concenlui paulatim reboanti delecta-
Miserrime auiem excipiuntur animae, quae patro- biliter intenderet, repenle a superiori verlice vol-
uos suos, quibus iu hac vita vel commissae sunl, ventis spbaerae sjmites reddi coeperunt voces. Con-
vel se commiserunt, pro qnavis occasione, ut sunt sonabanl ergo voces vocibus Qonficitjnl.esconcenium,
animi hominum non pro perfecta conversatione, qualeni non possunt sestjmare vel cogitnre menles
deseruerum, quia aul daemonibuscommittunlur,duro bominum. Cumque conjubilalio ilta paulatini resut-
proprii palroni carent interventu, aut si parcitur larct, et anima quae hanc audiebal ineffabili affcciu
eis, daemonum tamen persecutionibus exponunlur. prapi I coepissel, repenle praefeptus sonus et spbaeralis
Est aiitein talis persecutio eorum, iil licet miseris efligies conticuil ac dispnruit.
aiiiinabus non queant inferre crucialum, non desis- Piissimus itaque ductor fratrem regyessurura atlo-
lant laiuen eis auferre omnem quietis Iocum vel in quensait: < Eslo lui sollicrtus, etdeyita opprimi
terra vel in mari, vel per aeris spatium. Desiderant nimiis occiipationibus, nrsisit causa inevilabiiis.
animae ad purgationem" in hac terra positae divi- Quod si injuncta possis rectc exsequi, praemissa sem-
num sitienter audire servitium, quibus dolor into- per soljicitudine divini scrvilii, bene lecum erit.
lerabilis esi, cum infestatio, vel timor, vel insecutio' Cum descendes perspalium aeris, si deductore luo,
daemonum tam salubre earum confundunt deside- ubi sit, requireris, responde, quod sanctus Lauren-
riura. lius duclor luussit; ei si daeroones le terrere coepe-
§ V. De duobus monachis frater idem datum au- rint suis phnntasiis, ejus nomcn in faciera inclama
divit exemplum, ne qufe leviter ducat proprium non illis. > Uis diclis disparttit.
babere patronum. Unus corum subitanea el impro- § VII. Jam paulttlum semotus fralcr scrM^^S^,.
visa morle prsevenlus ad judicium esl rapltis; qui tem iniendil, viditque cquitcs econlr^^wlJ^!!*^
tjuatims lubricilati obnoxius fueiit, maxirai tanien lcspon.dit ci statitn cogilalio quod sanc/fii*ja-ai^tosV^
|83 JOANNIS MONACHIS. LAURENTH LEOD. 184
esset qui tali specie apparebat. Appropinquante eo .x eodem intuitum dirigere, diligenterque altendere,
cum suis comitibus, quorum non atlendit numerum Stabat ilidem in medio ecclesiae ejusdera pauper
(sex lamen aut oclo essepotueruni), factus est cer- ccetiis ulriusque sexus, protensisque manibus orare
tissimus frater quod sanctus Maurilius esset. Reve- videbaiuri Dicebat ergo untis eorum erigens faciem
renlerque accedens praesumpla fiducia dixit eis : et palmis complodens contra aliare : < 0 sancte
< 0 quanta fortittido vobis erat in tantae procerilalis Mauriti, magne martyr, cur me non adjuvas? Cur
et integrae juvenlutis corDoribus, milites Christi, non vintlicas de pi-aedonibusqui mc rebus omnibus
quoniam virililer inimicis resistere, et vicloriam exspoliaverunt, nudnmque [capere el occidere
ex idololalns consequi potuisselis, si arrais materia- quaerunl? > Cujtis verbis sanctus occurrens, eum-
ljbus placuissct uli? > Ad-haecdux placidissimus : que, quem lenebat quasi ad altendendum concu-
« Quid, frater, inquit, nonne victoriam de inimicis tiens respondit : < Tu ipse pro posse tuo pessi-
vitae sumus consecuti? liulla nobis victoria clarior mus es praedo et socius furtini, nullum, ubi licet,
et laude dignior esse potuit, quani inimicum sua omittens agere malum ? Vm tibi qui prwdaris, quia
nianu proslernere, et morte corporis vilam animae et ipse prwdaberis. > Item alteri dicenti : < Qttid
acquirere. >, dormis, quid precibus noslris aurem luam obclaudis?
Erat attlem chlamyde purpurea indutus. Quam Quare, o maxime sancle, non respicis miserias nos-
cum frater idem diu inluerelur, ait Mauritius: tras ? Ecce devaslor a malis. Itominibus, cttm pecunia
<Hac veste, quam sic inspicis, milites noslri tem- umiilo annonam ? I Beatus marlyr subintulit: < Me-
poris discernebanlur a populartbus , nec nisi de rito hwc pateris, mirumque, quod te lerra non det
pallio aut purpura licebat militi Romano cbla- glttlit, qui nunquam causw Dei, cujus tu es, et de qua
mydem inler alios habere. > Incidit autem cogi- vivis, fidelis [uisti, in decima delrahenda sacriiegus,
tatio fratri an eum B. Mauritius cognitum baberet. in censu defraudalor , in omni debito servitii subler-
Cui cogitationi ipse placide respondens:< Scio, ait, fugiens, ei ideo sic omni hosli expositus, ul libi sub-
quod sismonacbus de patrocinio beali Lauremii; venire despicial omnis sanclus. > Sic omnibus ob-
sed aliquid querelae habeo adversum te, quia trans- jiciebatquae fecerant, et inde miserias suas coacer-
aclp anno cum praedium ubi ecclesiola npmini meo vabant. Audiebal omnia frater idem diligenlissime,
aedificala est (1), frequenter inviseres, triduum, vel scieus propler se haec ostensa ut sciret quod ne-
amplius illic faciens, nunquam vel semel missarum sciebal; mirabaturque tam subilo se in oratoria
solemnia celebrasti, vel saltem divini servitii horas esse, cujus sedificium omne recognoscebat, et quod
ante altare memoriae meae ereclura decantasli. > r, lam promple a tanlo martyre lalis ostensio fiebat.
Audiens hoc ille, consciusque hoc verum esse, quod In hac admiralione positus subito se vidil essecum,
«juidem elipse olim perpenderat, sed taedioquodani, sanclo et comilibus ejus, ubi primo fueral ei locu-
et quia aniraus non erat ei in loco illo, neglexerai, itis
culpaequam recognoscebat, obtendens excusationem § VIII. Ilerum mirae dignalionis et modegtias
lianc sanclo marlyri reddidit satisfaclionem : < Non sanctus per cogitalionem sciscitanli ei plura dixit
pones in animo, domine, ijauc servuli lui offensam, quac ad evitandam invidiam et incredulilatem prae-
quo.d si perpendere digneris quara sustinui conira- termissa sunt, non quod utilitalis habercut pluri-
dictionem, aflliciionem, et lentationem in anima nium.
uiea, cum esset praedinm illud sub cura mea, non Sensit frater idem dolere sibi pedes, petiilque
aggravabis cor luumsuper me ex hacnegligentia.i bumiliter pluriraum ut benediciionetn sibi daret, et
Placido ergo vullu annuens B. Mauritius dixil: signum crucis sttper doloretn ederel. Ad haec placi-
t Facile tibi htijus offensae do veniam, quia satis dissimus : < Nullum est, inquil, periculum doloris
superque istius piaculi exsolvisli ptenam. > Ac ille hujus. > Confirmatum ergo benedietione et obtesta-.
respondit: t Cum tam exigui oratorii memoreris lum de salutis solliciludine, reverenter adoran-
ila, ut attendas quse aguntur illic; mirabjle est cur D tem emisit a se, et cum paululura processisset,
pauperes colonos praedii ejtisdem non proiegis'; cur disparuit.
inimicis, eorura non palam facis, quod curare digne- Frater aulem subito a superis elnpsus diclo cilius
ris ipsius loci. > Ad quod respondens beatus mar- descendit. Monslrabanttir ei in aere, qui a daemor
tyr : t Non inimicis, inquil, sed tibi palam faciam nibus pervagatur, cadavera jacentia, ubi videri po-
quod nescis. > lcrat humana miseria. Imaginabanlur illic corpora
His dictis vidil se rcpente in ipso oraloriolo cum ' voLupluosorum suaviler vivenlium, et in luxuriis
sanclo Maurilio esse. Slabat autem sanctus Mauri- ea enulrientium : baec illic videbat projecta, aliqua
tius innixus Iateri allaris, quod esl versus viam, corrosa usque ad pectns, vet solum ventrem relie-
tenens ipsum fratrem dextera contra lalus suttm tum. De aliquibus aliqua raptabantur a dacmonb.
quasi laclenlem ptteruro direcla facie ad populum, bus : insuhabant ei, quem per linguam trabebant,
tjui videbatur per ecclesiara stare, jtibens fralri falsa lestimonia , perjuria , ca3leraque imprope-

v (t) Hoc est in Wasega pngo, in Namurccnsi co- Mauritii, praedium istud adhuc nostrae Ecclesiaesub-.
Ki.ilatu sito, ubi eral ecclesiola sttb litulo Sancii dilur.
 185 GUILLELMUS ABBAS S. THEODOBICI.— PROLEGOMENA/ 183
rantes: quem pcr fauces, de nimio cibo et poln ; A ccepil sanguinis fiuxum, quo per lotura longissiroa
qtiem per oculos, de immtindo visu; quem per ma- noctis spatiuin conlinue fluente mane similis mor.
nus, de illicito opere. 0 quanli erant virl el femi- luojacens, utpoie sanguine vacucfactus, somno ci<
noe, quorum dilacerabantur loca genitatia 1 Quis boque pene jam seplimo die non usus, biduo per
boc videns non admjrabilur ? quis audiens non vices paululum turbatus est, sensu intercepio va-
emendabiiur ? cuitatis simulacris. Dandai est venia humanae fra-
Tenebal fraler m memoria quod oealus patro- gililnli, quae siccato cerebro et corpore vacuo et
nus ejus reverlenti (si de ducalu ejus quaereretur, sanguine non valet subsislere sine periculo viiae.
ul se nominarei) injunxerat, Hac fiducia fretus, in- Diligenler ergo cuslodilus, post biduum ccepit,
territus transibat. Sed cum ad hoc ventum esset conlra spem eorum qui eum viderant, quasi revi-
Vt corpus intraret, coeperunt se oslendere quaedam viscere, tenuiterque somno ciboque uti. Inde per
dirae facies, personae tefribiles, uncis manibus eum dies convalescens ubi primum poluit, aCcilo fratre
corripere conitentes. Quibus ipse in faciem nomen uno, ea quae videral excipere eura fecit in tabellis,
stii ductoris, id csl: Laurentius tnariyr, inclamavit : ne forle exciderent iIII; quaepostea relegens scripto
quod quasi fulmen de ccelo eos ppnitus dispulil, ntfb tradidit addens h;cc narraiioni : < Sicut meae poies-
ulira apparuerunt illi. Ipse autem stibito ncscio " lalisnon fuit infirmari, viverc, vel mori: ita non
quo ordinese sensit in corpore, et quasi evigilans fuil meum videre et referre, per aerem ascendere
erecto capite percubiculum ccepil respicere, ad- vel descendere. Unura est pro certo, quia nisi exper-
niirans, ubi esset, unde venisset, aut quid vidis- tus fiiisscm, non limuissem, nisi vidissem, non re-
sei. lulissem. Caeterum non praesumpsi sublrahere quod
§ IX. Secum itaque quod viderat revolvere forte alicui poleril piodesse. Arbilrio vero legen-
coepit et aliquibus fratrum aliqua retulit. Sed cum tium judicium subjacet sttani adhibere vel fidem
prae infirmitate diu loqui non posset, jussum est ttt vel derogationem. Omnes tnmen slabinms ante iri-
fieret ei quies donec levius haberet. Cum triduo in bunal Christi, nec disculietur meritum videndi setl
augmentolanguorisdecubuisselquartovesperascente vivendi. >
die in sudore positus niultura de naribus eraitlere

INTRA ANNUMDOMINI MCXLVIII-MCI.il

GUILLELMUS

ABBAS S. THEODORICI PROPE REMOS

NOTITIA

'FABRIC, Biblioth. med. et inf. Lat., lom. III, pag. 167.)

Guillelmus, abbas S. Theodorici, ord. S. Bene- C et fratres de Monte Dei, Carthusianos, de vila soli-
dicli, in Monte Aureo prope Remos , ab anno 1120, taria inler S. Bemardi Opera et sub Bernardi no-
inde faclus circa 1157 in graliam S. Bernardi, mine saepius proclierat : a Mabiltonio verisimilius
amici sui , roonachus Cislerciensis in coenobio vindicata Guigoni priori Carlhus. et sub ejus no-
Signiacensi, diem obiit anie Bernardum, h. e. ante mine in Ires tributa libros exhibelur. Tissierium et
annum 1155 (1). De eo Bulaeus tom. 11 Ilist. Aca- jam pridem Henricum Gandavensem cap. 10 De
dem. Paris., pag. 743, et Oudinus tora. II, pag. scriptor. ecclcs. el alios apud Trilhemium, tit Guii-
1134 seq. lelmo tribuerent, permovit prologus a librariis prae-
Scripta ejus haec vulgala surila Bertrando Tissie- missus votumini ex Guigonis et Guillelini conslanli
rio, sive Textore, lomp IV Bibliolhecae Cistercien- luctibraliouibus, et ex utriusque contextus prologo,
sis, Bonofonte, 1669, fol. in quo et atiorum suorum opusculorum facit Guillel-
1. Tractalus sive Epislola ad Haimonem priorem mus mentionem.

(1) Emendandura quod aptid prajslantiss. Cavcum ad annuni 1140 legitur, Ordinem Cisterciensem in*
duisse an. 1155.
 187 GUILLELMUS ABBAS S. THEODORICi. 188
2. Speculttmfidei. A 11.;Commenlariusin Epislotam ad Romatws, cujos
3. jEnigma fidei. mentioin appendicead Heniicum Gandaveiiseni,c.6.
4. Meditaiionum liber , editus pridem Lovanii Praeter haec a Tissierio vulgala , exstat ejusdem
1546, Antwerp. 1550, 1590, atque recusus in Bi- Guillelrai Comnienia:iut diversus a superiore tn
bliethecis Patrum, ut i.n Lugd. lom. XXII, pag. Cantica caitiicorum , et duptex quidem, unus ab eo
1143-1159.. Guillelnius ipse , Medilaliones, Novitiis collectus ex scriptis S. Ambrosii, ataue ediius. nd
ad qrandum [ormandis spiritibus, non usquequuqtte calcem Operum S. Ambrosii, iQm. I, edit. Bener
inuiiles appellat. _ dictin., pag. 1545-1618. Inchp.: Non Itic faeditaits
5. De natura et dignitate amoris divini, iiidem iltcentiva , ted caslilaiit celebranlur mytleria. Aller
Lovan. et Anlwefpiaealque in Bibliothecis Palruin ex libris S. Gregorii papae, quem inler veteruin ali-
el edil. Lugd. 1159-1163, nec non inter S. Bernardi quoi Galliae et Belgii Scriptorura opuscula sacra
Opera, toin. V, edit. Mabillonianae, pag. 256. vulgavit Casimirus Oudinus Lugd. Bat., 1692 , 8°.
8. De conlemplando Deo /i.fr<-r,Uidem inler S. Ber- Incip. : Potest per os Dei unigenitus Fiiius desi-
nardi Opcra, toro. V, pag. 246. Hic enim est qui in gnari.
codicibiis quibusdam Liber Soliloquiorum Bernardi De Vila S. Bernardi liber I, desinens in annum
inscribilur. B 1130, apud Surium, 20 Aug., el cum S. BernardJ
7. De naiura corporis et animm libri 11, ad Theo- Operibus saepiuseditus.
philum. Opusculmu Senieniiarum (2) de fide ex S. Au-
8. Disputatiq Calholicorum Patrum "conlra Petri gustitw, Thomae BJampino ut in appendice ad ulti-
Abwlardi dogmata , libri III, ad Hugonem arcbiepi- rauin S. Auguslini loinum ederet, Iradidisse se
scopuin Rothomagensem, cum praemissa epislola ad narral Oudinus lom. II, pag. 1438. Nihil autem lalo
Gaufridum Carnolensem episcopum et ad Bernar- invenio in Augustino Benedictinorum, nisi in appen-
dum abbalem Claracvallensem,qua eos ad oppugnan- dice ad torouin sexluro , pag. 782 seq. Miscellaneas
dam theologiam Abaelardi hortatur, quod et ambo sententias incerli auclotis, opusculuin breve, et mo-
fecerunt. HaecGuillelmiepistola.circaannum Christi ralis potius quam dogmalici argumenti.
1139 data , etiam inler S. Bernardi epislolas 591 Guillelmus ipse praeterea scripsisse se teslatur li-
(jn edilionibus Mabillonianis 326) legiiur, cum bellum De sacramento altaris, quero roemorat eliam
Bernardi responsoria , qua illius consiliuro alque Trilhemius cap. 583 , et Carolus Vischius pag. 157
operain leslatur sibi probari. Bibl. Cislerc., qui addit eliara librum conlra erro-
9. De erroribus Guillelmi de Conchis, de quo supra .p res Gitberti Porretani.
pag. 138 seq., 144 seq. ef tom. I, png. 408. Ad hunc Guillelmum non modo plures epistobs
10. Eoajosiiio in Camica canticorum, quod alio scripsit et ab eo qccepit S. Bernardus, sed eliani
opere adversus Abaelardum suscepto iinperfecluni illi dicavil Apologiam suara adversus monachos
reliquit, ctitn venisset ad verba in , 3 : Num quem Cluniacenses, tom. I edit. nova:, pag. 531, et li-
diligit anima mea, vidistis .'Incip., Os sponsi, iqspi- bi-uin De gratia cl aibitrio, pag. 609.
ralio Christi.
(2) Trithemius quoque posl Guilleltni Spetulum fidei, et dZnigma fidei, memorat ejus'librum Senten-
fiarttm fidei.

NOTITIA ALTERA IN GUILLELMUM.

(Ilisloire tittiraire de la France par des religieux binidiclins, l. XII, p. 312. Paris, 1763,4°.

§ I. Hisloirede savie.
Guillaumc(2*), ne de pnrenls nobles a Liege , vint faire ses eludes a-Beims avec Simon son frere. La vio
cdifianle qifon menaii a Tabbaye de Sainl-Nicaise dans la meine ville, les ayant louclies l'un eirantre,
ils y embrassereni Telat monaslique. Leur merite perga bientol a travers le voile dont ils s'efiorcaient de
le couvrir. Tousdeux furent clus abbes Pan 1119 (5) , Simon, de Saint-Nicolas aux Bois dans le diocese
de Laon, Guillaume , de Sainl-Tbierri pres de Reims. Cclui-ci n'etait encore que simple eludiant a Saint-
Nicaise , lorsqu'il alla voir pourla premiere fois S. Bernard, et lia avec lui cetle elroile ainitie qui dura
lotiie leur vie. Guillaume aurait bien souhaiic des lors pouvoir se fixer aupfes du saint; mais ia Providence
lit loiijours nalire des obsiacles a ce dessein, qu'il conserva dans le coeur tant qu'il en jugea l'execuiion
possible. La dignite abbaliale , loin d'en aflaiblir les traces , ne servit qu'a les forlifier. Insensible aux
distinclions, il soupirait sans cesse pouretre decbarge d'un cmploi qu'il n'avait accepte qu'a regrei. Son
elevaiion fui de pres suivie d'une maladie longue et facheuse. La nouvelle en-etant venue a S. Bernanl, il
lui envoya son frere Gerard pour l'inviler a venir a Clairvaux ^3*), avec assurance qu'il y seraii-proniplc-
ment dctivie de tous ses maux, ou par la morl, ou par uiic guerison parfaite. Pottr une ame altachee a la
(2*) Gall. CUr. nov., I. IX. p. 187el 016. (3*) Bcrn. Opp. vol. II, p. 108S.
(5) Bern. Opp. vol. II, •). 298.
 189 PROLEGOMENA. 190
lerre 1'allernntivc aiirait eu snns doute qnelque chose d'elTi-aynnt. II n'en fut pas de m&nc de Guillaume.
II obeil sans hesiter, vint a Clairvaux, et y recouvra la sante sous les yeux ei pnr In priere du snint abbe.
Ceci arriva dans le carfime de l'an 1120. La merne annee, et peu apres son retour, il apprit que saint
Bernard el.iil lui-ineme aux portes de la inort. II revint en diligence comine pour recueillir ses derniers
soupirs. Mais a son arrivee les sympiomes funestes avaient disparu. La convalescence, qui ne se fit
pasaltendre longtemps , acheva de dissiper ses alarmes. On peut juger combien elles furent j*randes par
le zele cxlraordinnire qnll lemoignail en loute rencontre pour les inte>els de cet iltuslre ami. Plus jaloux
desa reputation que liii-ineiiie, on ne pouvaif y donner atteinle sans lui causer ta plus vive doulcur. Les
religieux de Cluni censuraienl en qnelques points la conduile du saint, nolre abbe ne lui donna poiul de
repos qu'il n'eut mis ln mnin a son Apologie conlre leurs reproches (4).
Cet aitnchement de Guillautne pour In personne de ce grand homme etail fonde sur la plus haute idee de
ses lumieres el de sa verlu. Saint Bemnrd fnisnit reciproqiicment un grand cas du merite de l*nbbe
<leSnint-Tbierri. <Comment, ccrivnil-il a 1'abbe de Cuissi fep. 79), vous etes-vous avise de consulter-
une personne anssi eloignee de vousque je le suis, ayant a votre porle Guillaume, abbede Saint-Thierri,
cet homme excellent qui joinl a une rare prudence et a une egale habitete l'affection la plus sincere pour
volre maison? > Oger, chanoine regnlier, nyant voulu s'excuser aupres du saint d'avoir communique sans
son ordre un eerit dont il lui avaitfail conlidence .*<Eb ! pourquoi, repondit 1'abbe de Clairvaux (ep. 88),
nioii petit livre crnimlrail-il les yeux d'une personne a qui je voudrais pouvoir decouvrir le fond de mon
coeiir? Vous ne connaissez pas assez mes senliments pour 1'nbbe de Snint-Thierri. J'aurais mille biens_k
vous dire de lui.si les liornes d'une lettre me permellaient de m'elendre sur son sujet. > II prie ensuiie
Oger d'aller voir cet ami commun alin d'examiner ensemble son ouvrage et d'y corriger ce qu'ils juge-
raient en avoir besoin. On remarque les memes sentiments d'eslime el de dcference dans la lettre qu'il
ecrivit a Guillatime lui-mfiine (5), pour 1'engager h revoir son traite De la grdce el du librc arbitre. Enfin,
si l*on vent voir les effusions de coeur tes plus lendres d'un ami parlanl a un am<. il Jfaut lire la jeilrc
(ep. 85) oit il repond aux plaintes que Guillaume lui avait faites sur 1'indifference qu'il lui supposait a son
egard. Tel etait le reiour de saint Bernard envers 1'abbe de Sainl-Tliierri.
L'an 1130 les Benedictins liiirent teur premier cbapilre general a SainlMedard de Soissons. Guillaume,
l'un des presidents de cette assemblee, signala son zete par les sages reglemenls qu'il y lil iaire. On
s'imaginerait qu'a son relour il ne s'occupa qu'a tes faire observer dans sa maison, cependant ce ful alors
qu'il pensa plus serieusemenl que jamais a se relirer a Clairvaux. II en ecrivit a saint Bernard (ep. 86).
Mais la reponse ne fut nullement favorable a ses vues. L'abl>ede Clairvaux lui manda qu'il persistait dans
le meme sentiment ou il savait bien qu'il eiait; que l'un et raulre ils devaient preferer la volonle divine a
la leur; qu'il ne conrrail aucun risque en suivanl ce conseil, au lieu qu'il s'exposerait beaucoup en sacri-
fianl a son adrait particulier le soin des ames donl la Providence 1'avail cbarge. Guillaume parul se renilru
a cel avis, et se fit effeciivement violence durant les cinq nnnees suivnntes pour s'y conformer; mnis a la,
fin ramour de la vie privee triompha dans son coetir. 11abdiqua l'an 1135, et alla se confiner, non k Clair-
vaux, ou il prcvoyaii bien que sa demarcbe ne serait point approuvee, mais a 1'abbaye de Signi du meme
ordre, ati diocese de Reims. La, suivaitt le t^moignage d'un ecrivain domeslique (6), il parlagea lout SOR
loisirentferetude ei la contcmplalion.
Du fond de sa retraite il ne' cessa point de veiller aux interels de In religion. Persuade qn'un solitaire,
plus que lout autre, esl oblige de la defendre suivant la mestire de scs talenls, il employa les siens avec
succes pour repousser les assauisqn'une nouvelle metliode de raisonner coinineiieait a lui livrer. Ce fut luj
qui sonna 1'alarme conlre les ailentais (1'Abailard, qui le mit aux prises avec rabbe de Clairvattx, cl qui
dans la stiite lui porla lui-meme les derniers coups. U exerca son zele aussi beureusement conire
d'autres novaleurs de son temps, comme, on le verra dans le dclail de ses ecrits. C'cst Ia que nous rescr-
vons a prouver qu'il vivait encore en 1148. On n'a rien de plus precis loncbant la date de sa inort, sinon
qu'elle prcceda celle de snint Bernard, arrivee le 20 aout de l'an 1153. La Cbronique de Signi la rapporte
en ces lermes : < Guillaume s'elaot sainlement endormi dans le Seigneur, son corps ful enterre dans le
cloilre, pres de la porte du cbapitre. t Mais quatre-vingts ans aprcs sa mort, Gilles, IX* abbe de Signi, fit
transporter ses osseinenls dans rinterieur de 1'oraloire, avec ceux d'Arnonl, abbe de Saint-Nicaise, et
de Gerard, abbc de Florenne, et les mit dans un sepulcre bonorable, t;i quadam theca honore debito sepe-
livit (7).
§ II. Ses icrils.
La plume de Guillaume a produit un grand nombrc d"ecrils presque lous excellents, dont il nous a donne
Itii-meme le calalogue, sans prejudice de ceux qui sont venus depuis qu'i( 1'eul dresse. IIs ont ete rectieillis.
potir la plus grande parlie dans Ie IV8 tome de Ja Bibliolhique de Cileaux, imprimee k Bonnc-Fontaine
i'nn 1669.Nous snivrons en les detniIlantl'ordrequ'ilsgardent entre eux dans celte colleclion, quoique diffeW
rent de cetui que rauleiir leur donne, ci oii il parail Ies avoir publies.
I. Le traite de la Vie solitttire, en forme de lellre, adresse aux Cbarlreux du Mont-Dieu. Ce traile, dont
les uns ont voulu faire lioiineiir a sainl Bernard, les autres au venefable Guigues, apparlienl rcellemenl a
notre aiiteur. Nous ne repeterons point ici Ies moyens qui ont ete employes pour elablir ce poiol de
criiique. On a pareilleroent fail voir que la dale de 1'ouvrage ne peut devancer fan 1144, puisque le pro-
logne sUidresse a llaimon prieur du Monl-Dieu, qui succeda celle annee a Geoffroi. Dans ce prologue,
Guillamue declare qu'en coniposant son ouvrage il a eu moins en vue Ie corps des solitaires de cette
niaison, Irop eclaires, selon lui, pour avoir besoin de ses lumteres, que son frere Elienne, l*un d'entre
eux, et sansdoule le ptus jeune. II fait ensuite reiiumeraiion des livrcs qu'il nvnit coniposes jusqu'alors, ct
doni il leur conseille la leclure Cet article mnuque, a la verite , dans quelqnes exemplaires inanuscrils;
roais comme il se rcnconire dans Ies plus anciens, rien n'ob!ige a lo rejeter a titre de fourrure. Cest la fe-
marque de D. Mnbillon, qui a fail reparaitie ce. prologue entier, avec le traite, parroi les ceuvres supposees
de saint Bernard (8).
Le corps deTouvrage est partage, dans la Bibliothsque de Cileaux, en trenle-deux chapiires, que D. Ma-

(4) Bern. Opp. vol. I, p. 527. - (7) Chron. Signinc.

(S)lbid.,\t. 605. $) Bcin. Opj.. yol. 11,p. 135,.
(6) Cliron. Signjac.
 191 GUILLELMUSABBAS S. THEODORICI. 132
billon a rtfduils a seize, avec des sommaires beaucoup plus clairs et plus precis. On y tronve d'abord des
principes generaux stir la vie religieuse. t Votre profession, dit l'auleur, est suhlime; elle s'eleve jusqu'aux
-cierix, elle egale en pnrete l*elatdes anges. Vousn'avez pas seulement voub la sainteie, mais la perfection de
toule snintele, et le combie mSme de la perfeclion. Votre condilion n'est point de languir dans la pratique
des preceptes ordinaires, ni d'examiner ce que Dicu vous commande; mais de rechercber ce qu'il souhaiie
de vous, et de vous ettidier a connaiire en loute occnsion quelle est sa volonle, ce qui est bon, ce qui est
agreable a ses yeux, ce qui est parfait. Aux amres il suffitde servir Dieu; potir vous, un de vos devoirs
essenliels esl de lui 6lre int-imement unis. Aux autres, c'est assez de croire en lui, de savoir qu'il est, de
1'aimer, de 1'adorer; pour vons, le connafire, te comprendre, le savourer, en jouir esl volre partage. > II
fait voir ensuite qu*une sociele naissante ne saurait praliquer ses devoirs avec trop de ferveur, parce que
son exemple doit servir de regle a la posteriie,
Entrant dans Ie detail des ohligalions raonastiques, il disiingue trois e"lalsde la vie du cloitre : l'animal,.
le raisonnable et le spirituel. Le premier est celui des commencanls; le second, de ceux qui sont nvances
dans la vertu; le troisieme, des parfaits. Tout ce que dil Guillaume sur chacun de ces etuls, qui font lc
parlage de son livre; est admirabte, et perdrait trop a eire abrege. Nous renvoyons a 1'ouvrage meme les
lecteurs curieux de s'instruire et de s'e*difier.
En partant. de la forme des cellules, notre auteur fait une sorlio sur celles dtt Mont-Dicu, trop somptuenses,
a son gre, et trop peu conformes a 1'espril de pauvrele. II conseille de les delruire, ou d'en changer la,
destination, en les reservant pour loger les mnlndes.
Gerson, dans son sermon de la Cene, pense qu'on doit Iire avec precatilion ce que Gnillaume avance
louchant la ressemblance de 1'homme jusie avec Dieu. Mais on n'apercoit dans cet endroit que le langage
coramun des roystiques, et l'on sait assez que leurs expressions nedoivent pas loujours etre prises a la leitre.
Ce Iraiie se rencontre dans louies les editions de saint Bernard. II est de ptus a la lete dn VI" voluroe
de la Bibliotheque de Citeaux. Enfin, on le voit a la suite de la Begle de saint Benoit avec 1'opuscule de
Hngues de Saint-Victor De modo orandi dans un volume tn-8*>,publie chcz Bade Ascensius, a Paris,
l'an 1521 (9). Pour le mettre a la portec de ceux qui n'entendaient point la langue latine, on en donna, des
le siecle ineine de 1'auleur, une traduclion francaise, dont on conserve un exemplaire manuscrit dans la
hibliolheque des Jcsuites du noviciat de Paris. M. Le Beuf en a publie le commencenient dans le XVII*vo-
lume des Memoires de 1'Acad^mie des Belles-Letlres (p. 721). Cette traduction est vraisemblablemenl la
mdme que celle que D. Martene dit avoir vue parmi les manuscrits de la Cliarireuse du Mont-Dieu (10).
Dans le dernier»siecle le sieur Lami fit une nouvelle traduclion de ce traile , qui fui ires-bien accueillie,
et dont il y a deux edilious a Paris, la premiere eu 1651, chez Anl. Vitre, Ia seconde en 1656, chez Pierre
le Petit. L'une et 1'autre sont en un volitme t'n-12, qui comprend de plus deux ecrits de saint Bernard mis
en francais par le mcme traducteur; savoir, celui de la Conversiondes mwurs, et le traite des Commande-
ments et de la Dispense. Dans une dissertalion qui sert de preface a ce recueil, on s'efforce, mais sur des
raisons frivoles, de revendiquer 1'ouvragequi nous occupeh Pierre, abbe de Celles, et depuis eveque de Charlres..
II. Un recueil de Miaitations, au nombre de douze, sur divers sujets ,de piete. Guillauroe, parlant lui-
noSinede ces Miditations dans le prologue du precedent traite, dit qu'elles sont uliles pour former 1'esprifc
des moines a la priere. Ce jtigement ne dit rien de trop : 1'estime qu'on a toujours faile de cet ouvrage Cst
nileslee par la miittipiicite des edilions. II parul pour la premiere fois a Paris, sous le nom de S. Bernard,
en 1499, chez George Mithelius, en un volume in-8°. Depuis il fut remis sous presse a Louvain, in-16,
avec les Midilations de Guigties, en 1546; a Anvers en 1550, 1589, 1590; a Paris en 1600. Nouvelles
eilitions dans toutes les grandes Bibliothiques des Pires, y compris celie de Lyon , au vingl-deuxieme
tome de laquelle il se trouve, sans parlei de la Bibliothique de CUeaux. Nous remarquerons encore qtt'elles
ont ete mises en frangais par Jean Guitot, et pubtiees sous Ie nom.de S. Bemard, a Rouen, i'an 1627, en
un volume in-16, ii la suite des Miditations attribuees a S. Augustin et de celles de S. Anselme.
III. Un livre De la maniire de contempter Dieu. Les anciennes editious de S. fiernard, d'apres quelqucs
manuscrits, le donnent a ce Pere sous le tilre de Ltrre des soliloques. L'editeur de la Bibliotbeqite de Ci-
teauxTa reslilue le premier a Fabbe de Saint-Thierri; mais Pexemplaire sur lequel il l'a publie n'eiait pas
enlier. Dom Mabillon en a donne depuis une edition complete pnrmi les oeuvres supposees de S. Ber-
nard (10*).L'ouvrage est compose de dix chapitres, qui routent uniquement sur les caracleres de rainour
divin. L'auieur y debile une spirilualite ires-deliee, et neaiimoins tres-solide. On voit qu'il a pris poiir
modele les Confessiont et les Soliloques de S. Augustin. Notts nous contenlerons d'exlraire de ce livre
les paroles stiivantes, ou l'on marque energiquement la difference des vertus du pnganisme et de celles
des chreliens. < Les philosophes, Seigneur, ont aulrefois cultive la justice el par un mouveinent d'nroour,
et par la pratique des ceuvres qu'elle prescrit; jusque-Ia qu'ils disaient eux-nieincs de ces ceuvres : Les
bqns hdisseni le piclti par amour de la vertu. Cependant ils sont convaincus de n'avoir pas aime veritable-
iqenl la juslice, parce qu'ils ne vous ontpas connn, vous qui etes la source et 1'origine de la vraie justice,
vous a quj elle doit etre rapportee comme a sa derniere lin, vous, en un mol, sans lequel toutes nos justi-
ces sont comme les choses les plus souillees. Ces horomes, en effet, n'avaient poinl la foi qui opere par
Jn charite, quoiqu'ils lissent parade d'un cerlain amour du bien, et que quelques-unes de leurs oeuvres
fussent conforraes attx loix de 1'lionnetete. Mais comme elles ne partaicnt point du principe de la vraie
justice , ni ne tendaient a la fin de cette meine justice, ces hoinmes s'egaraienl avec d'aulanl moins de
ressource quMs couraient avec plus d'ardeur hors de la voie. Gar la voie unique, Pere loiil-puissani,
c'cst volre Christ qui a dil lui-nienie: Je tuis la voie, la veriti et la vie (11).
(9) On voit h 1'abbaye de la Couture du Mans un Sed convincuntur justitiam non amasse quia
exeroplaire parfaiieinenl conforme a cclui-ci, date non noverunt te, a quo fons et origo, et in queni
de l'an 1519. II y a bien de 1'apparence qn'ils n'ap- finis et recursus verae jtistitiae, et sine quo omnes
partiemierit point a deux edilions differeutes. justitiae bominum sicut panntts menstruntae. Non
(10) Voy. tit., p. 115. enim habebant (idem quaeper dileclioiiem operaiur,
(10*) Bern. Opp , vol. 11.p. 233. licet affectatum quemdam amorem etopera quaedam
(11) Philosoplii inundi hujus olim enm (jusliiiam) haberent honestalis; quae quia » fonte verae justiiiae
colueriint, et affectu amoris et effectu operis, ih non prodibant, et ad verae jnstiti;e finem non ibant,
tantumuldicereturabekdeeis: lanlo desperalius errabaut, quanto fortius e&ira
viam currebant. Via enim, P.ater, Cbrislus tims qui
Odentiit pecfare bom virlutit amore. dixil: Eao sujn %<ia,veritas et vila.
195 PROLEGOMEiNA. 104
IV. Le traite de la naltire el de la digniii de .iamottr. Cest une suilc de 1'ouvrage precer.ertt. 11est
disiribue en viugt chapitres dans la Biblioiliique de Citeaux, et en qninze dans la nouvelle edilion de saint
Bernard (12). L'nuteur y monlre en quelle maniere et par quels degres on peut s'elever jusqu'a la per-
feclion de 1'amoiir en ceile vie. On le rencontre aussi dans toutes les edilions de S. Bernard, a comiuencer
par 1'edilionde Jean Tiraqueau.
V. La phytique du corps et de idme, ou traiie de Ia connaissance de soi-meme. Guillaume dit lui-mSme
qn'il avait divise cet ecrit en deux parties sous le nom de Tbeophile. La premiere traile de la structure
du corps humain : c'cst un ahrege d'anatomie assez superuciel. On y voit que les pbysiciens d'alors coin-
piaieni deux cenl quaranie et un os dans le corps de riiomme, sept paires de nerfs qui parienl du ccrveau,
trenle el une paires el un impair qui prennenl leur racine daus la miqiie du col. I/auleur, dans ln seconde
partie qui conceme la physfque de l'ame, dit que les betes semblent agir par un mouvement volontaire,
inais que la raison parfnite ne se renconlre que dnns rtiomme, que 1'ame differe des sens, qifelle est tout
entiere en cbnque pnrtie du corps, qtfelle a ete creee a rimage de Dieu, que les vices qui sonl en elle
n'appartienneni point a sa nalure primiiive, quoiqu'ils fornienl celle des betes; qu'elte est faite pour user
des crentures et jouir de Dieu seul. 11explique ce que c'est que la reclitude d'esprit. 11fail consister la
diffcrence de l'ame henreuse et de l'ame malheureuse en cetle vie, dans Ia diffeVencede son ainour. II finit
par une peinture toucbante du bonbeur des sainls et des miseres des damnes.
VI. Le Miroir de la foi. Cest, a proprement parter, un traiie des Irois verttts Iheologales. Ces verlus,
dit 1'auteur, nc vienneni point de nous; elles sont 1'ouvrage de la grace. < Si donc vous voulez le bien,
< 6 hoinroe! et si vous croyez conime il faut, cela ne depend ni de votre volonle, ni de votre course, inais
< de la misericorde de Dieu. II est vrai que si vous ne voulez pas croire, vous ne croyez pns; et que vous
< croyez, si vons le voulcz : mais vous ne croirez jamais, si la grace ne vous previenl; parce que personne
t ne vient au Fils, a moins que le Pere ne 1'altire. El comment l'allire-t-il? En c.reant en lui cette volonte
< libre par laquelle il veul libretnenl ce qu'il veul; ce qui fait que le bien qtfil veul appartienl k sa vo->
< lonie (13). >
VII. VEnigme de la [oi. L'exceIIence el la simplicite de la foi sonl l'obj'et de cel eerit. Guillaume avoue'
que cette foi se trouve bien plus herissee de difficultes dans les ecrils des SS. docteurs que dans les divines
Ec.rilures. <Je ne vois point dans celles-ci, dit-il, le nom de Triuite; je n'y trouve poinl que le Pere, le
Fils et le Saint-Esprit ne font qifun, si ce n'est dans 1'epitre de S. Jean, oii il est dil illyena trois qni
rendeni limoignage dans le ciel, le Pere, le Verbe, et le Saint-Esprit; et ces trois ne font qu'un. Mais cela
ne se rcncontre point dans rancienne version. Je ne parle au reste que des noins, Cl uullemenl des choscs
qu'ils exprimenl, car les Ecrilures attestent que Dieu le Pere, Dieu le Fils, el Dieu le Sainl-Esprit, ne
font qifun seul Dieu. Mais elles ne parlent poinl de trois personnes dans la Divinite; elles tie font pareiile-
nient aucune mention de leurs relations, ni du fameux Consubslantiel, el d'aulres semblables mots que la
necessite de repousser les nouveaules des beretiques a oblige dMmaginer. Car je suis bien assure que sans
cela les Peres s'en seraienl abstenus. Mais je respecte et reeois ces expressions coinme le signal de la foi. >
L'.iuteur conlinue dans la suile du livre a discourir sur le mystere dc la Trinile, qu'il explique d'une
maniere forl orthodoxe, et beaucoup pius claire que les raisonneinents sublils des scolastiques de son
temps sur ce mystere.
VIII. Les livres d'Abailard eiant tombes entre les mains de Guillaume l'an 1139, II fut exlremement
choque de ia doctrine qu'ils renfermaient, et prit aussilot la plunie pour les refuter. II adressa son ou-
vrage a Geoffroi, ev^que de Chanres, et a S. Bernard, par une lettre eeriie de ce slyle pathetique el ve-
henient, qui janiais ifest mieux employe que pour la defense de la religion. < Ccsl, leur dit-il, avec une
cjilreiiie confusion queje me vois force par volre silence et celui de lous les antres, de vous pnrlcr d'une
affaire importnnle qui interesse lous les lideles en cominun. Elait-ce a un bomme de neant lel que je le suis,
ii vous prevenir , vous qui etes mes seigneurs el n.es Peres ? Mais d'un autre cdte , cominent puis-je me
tairea la vue des dangers que court, sans que personne s'y oppose, la foi de notre coromune esperance ;
cette foi, dis-je, que Jesus-Chrisl a scellee de son propre sang, pour la defense de laquelle les apotre* el
lesmartyrs ont verse le leur, que les veilles et les travaux des SS. docleurs ont transmise pure ct sans
lache au siecle malheureux ou nous vivons. Oui , je seche de douleur au dedans de moi-ineine ; et le
saisissement de mon cceur est lel, que pour le soulager il faut que j'eleve ma voix en faveur d une cause
dont je iifeslinicrais heureux d'etre la victime , s'il etait necessaire , el si 1'occasion s'en presentait. Ne
vous unagiiiez pasqifil soitqueslion ici de bagalelles : la foi de la sainte Trinite, la personne du Mediatcur,
celle du Saint-Esprit, la grace de Dieu, le Sacrement de notre redemption , voila les objets qui soul en
peril. Pierre Abailard recommence a enseigner et a ecrire des nouveaules. Ses Livres passent les mers ,
ils vont au dela des Alpes, ils volenl de province en province, de royaume en royaume. Parlout ils sonl
vanles avec enihotisiasine et defendus impunernent, jusques-la qu'ils sont estimes , dit-on, a la Cour de
Rome. Je vo.is le dis donc a vous et a loute 1'Eglise, le silence ou vous demeurez peut devenir funesle. Eli
qnoi ! nous comptons pour rien cetle foi pour laquelle nous avons renonce a nous-memes. La crainte
d'offenser un boinme accredite bannit de nos coeurs celle d'offenser Dieu. Je vous le repele, preyenez le
mal, landis qu'il ne fait qifeclore .*car si vous le laisscz croitre, vous ne serez plus en eiat de le reprinier.
II est teinps de vous detaillcr les molifs de mon apprehension. > II rapporte ensuiie les erreurs dWbailard,
qifil partage en treize cbefs, qui sont les meines que foudroya le concile de Sens. 11proteste en linissanl
qifil n'en veut qu'a ces erreurs, et nulleineni a la personne de 1'auteur qifil a aime ci-devant et qu'il
voudrail encore pouvoir aimer ; Dilexi ego eum el diligere vellem, Deus teslis est ; sed in causa hac nemo
unquam mihi proximus erit vel amicus. Vient apres cela le traite dans lequel il refute en particulier chacune
de ces erreurs. 11a ponr lilre : Dispute des Pires catholiques conlre les dogmes de Pierre Abailard. Nous
ifendonnerons point ranalyse, parce que les raisons qu'il renferine onl ete ci-devani employees dans l'exaraen
de la doctrine d'Abaitard. . ,_
La tettre de Guillaume se trouve parmi ccllcs de S. Bernard avec la reponse de ce saint, dans les ediliona

(18) Bern. Opp., vol. II, p. 243.
(13) Non ergo volentis neque currentis, sed mise-
rentis est Dei quod bene vis, o bonio! el quod credis.
Eijuidem si non vis credere, noii credis; credis au-
tera si vis; sed non vis nisi a gralia praeveuiaris,
quia nemo venit ad Fitium, nisi Pater iraxerit eutn.
Quomodo? lllique creando in eo el inspirando ei
liberam voluntatem qua libere vult id quod vult, hoc
est ut volunlaiis ejus sit quod vult.
m CUILLELMUS ABBAS S. TIIEODORICL 196
il'Horet!iis ei de dom Mabillon, ainsi que dans ta Bibliothiqutde Citeaux. Le lraiU5 qui ln suil ifest que dans
te ilernier recueil.
IX. Apres.Abnilnrd il s*elevn un noiiveaiiphilosophcqni enlreprit de fnire revivre quelques-unes de ses
crreurs, el d*y en ajoiiier ifautres. Cetail Guillnume de Conches, aiileurs entre anlres ouvrages, d'une
Somme ori Abregb de Pbilosophie en quntre Iivres. Un bomme de bien elnnt venti a S'ghi pour s'y relirerv
apporia celte Somme avec Ini. Guillaiime de Saint-Tbierri, 1'ayant parcoiirue, crul devoir encore la deferer
a son oracle 1'abbe de Clairvaux ; c'est ce qifil fil par une lellre ou il inipule nu philosophe de Conclies
tlivers ecarls, doni nous donnerons le detail a 1'article de ce dernier. On remarque dans cetie lellre la nieme
chnleur el la meme force d'expi-essions el de raisonnemenls, m.iis non pas toujpurs la meme habileie a saisif
ln pensee de son adversnire que dnns 1'ouvrage contre Abailard.
X. Notre iuteur ne traita pas avec aussi peu de menagements 1'abbe Rupert dans la Ieltre qu'il lui
eervil pour relever cerlaines expressions de son traite des Oflicesdivins. On a rendu comple sur celui-ci
de 1'objet de leur dispute, el on a fnit voir qifellc etait mal fondCe du cdte de 1'abbe de Saint-Thierri.
Mais il faul ajouter ici que sa Icltre est asiaisonnee de loute la politesse et de loules les marques les pltis
sensibles (1'esliine et de charile. II s'agissail dans celle conteslalion de la maiiiere dont le corps de Jesus-
Christ est dans 1'Eucliarislie. Rupert pensail dans le fond corome Guillnume ; niais ce dernier avait mal
inierpreie ses expressions.
XI. Independaroinent de cette erreitr de fait, Guillaume etait forl eclaire sur la maliere de la presence
reelle. II 1'avaite"tudiee de longue main dnns les sources, il en avait examine les preuves et les difliculles,
el il avail recueilli, d'un c6ie les aulorites des Peres les plus ctaires el lcs plus precises pour elablir le
veritable senliment, de 1'autrecellcs qiti lni avaient paru les plus obscures et les plus propres a causer du
trouble et de finceftitudc dans les cspriis faibles. De lont cela il coinposa dans la suite un opuscule iniilule :
Du corps el du tarig de Jiius-Christ. Mais avant que de le mettre au jour il crt fit part a 1'abbe de Clairvaux,
alin qu'il y corrigeat ce qu'il jugerait a propos. Cesl ce que l'on voit dans la lettre aU sainl qui esl a la
lete de cet oiivrage, donl il esi a propos de donner le preeis.
Douze chapilres en lont le partage, sans compler le prologue 6u l'on s'nttnche a prouver que la rnison
doii se Inisser conduire par la foi, loin de vouloir lui servir de guide. Dans le premier ctlapiire 1'anteur fait
voir coinbien sont grandes tes perfeclions que funion de la nalure bumaine au Verbe procure au corps de
Jesus-Chrisl depuis le roomenl de son incarnalion, lelles que sa subtitiie et son agilite, dont il y a des preuves
tlans les divers ctats par oii il a passe, c'esua-dire, avant comme apres sa glorification. De la il conclut
que rien ifempfiche de dire que le corps de Jesus-Christ, surlout depuis qif il est glorifie, peul se tronver
en divefs lieux a l.i fois, quoiqu'il ne soit pas vrai que ce corps soit parloul comme Ia Divinile. Car s'il esl
necessaire que la Divinite se rericontre en tout lieu, puisque rien ne peul subsister hors de sa presence ;
iJ ne l'est pas de menie que le corps de Jesus-Cbrisl existe partout, mais seulemenl ou 1'inlerel de nolre
salui exige qu'il soit presenl. < Or, celle presence mnltipliee dans un ineroe insinni en divers lieux , esl
uoii-seulement possible , inais cerlaine , non par les lois de la nature cre^ee; mais par celles de la nattire
creairice : car 1'essence de la nature creee etant d'etre soumise aux loix de la nature crealrice, si celle-ci
permel quelquefois a 1'autre de cbanger Ja roarcbe qifelle lui a prCscrite, il ifen faut paS conclure que
l'auleur et le moderaleur de cette nature creee se trompe ou s'ecarte du bon ordre, surtout a 1'egard de
cette. nattire privilegiee qui en vertu de ]'union personnelle est jointe au Verbe par qui toute naiure crece
a ete faiie, et sans lequel elle rie pourrait subsister en aucune facon (14). >Le second cbapitre est employe
a faire voir en q.uelle maniere la presence de Jesus-Cbrist nous esi mainienaiii necessaiie. L'auteur y
dit que le corps de Jesns-Clirist dans les jours de sa cbair a dh se rendre visible et palpable, puisqifautre-
nienl il ifaurail pu accomplir le mysiere de nolre redemplion; niais qu'aujourd'hui ce corps ne doil plus
etre sensible, parce qu'eianl desline a notts servir de nourriture, il faul qifil nous soit presenle sous une
forme qui le deguise. Or cela ifa pu se fnire d'une roaniere pliis convenable qtfen nous donnaut ce corps
sous les especes qui liennent le preniief rang enlre les aliments, tels que sont le pain et le vin. Dans le
troisieme chapilre il s'agit des accidents absolus. Lc qualrieme a ponr objet la transsubstantialion:
1'auteui ne se sert point de cette expression, mais il emploie celle de iransmutalion , qni est equivalente;
Dans te cinquieme il traite de la manducatibn spiriluelle du corps de Jesus-Christ. Le sixieme roule sur la
distinclion de la double cbair de Jesus-Christ. Cetle cbair, dil l'auteur d'apres saint Jer6me , se prend en
deux manieres, tauldl pourcelte qui a eie crucifiee et ensevclie, lanldl pour celte chair divine et spirituelle
dont le Sauveur dil lui-nieme : Ma chair est une vraie riourriture. La ibi de 1'Eglise a laquelle. apparlient
le sacrifice, quel que soit le meriie de celui qui 1'offre, produil le corps de Jesus-Clirist dans le sacrenienU
Mais pour celte chair spiriluelle du Sauveur, c'est la purele de la vie el la Tervetir de raiuour qni nous y
foiii parliciper. Le seplieine chapilre tend & prouver qifon peut manger l'une des denxcbnirs snns 1'autre;
Le huitienie traite de la manduculioii corporelle, el l'ou y prouve deux cboses , 1° que cettc mandiicaiioii
ifesl point de necessite absolumeni indispensable pour le salut, le bapteme etanl suflisant en certaines
renconlres; 2° que le corps de Jesus-Christ tfest point sujet aux suites honteuses de la digestion.Le
neuvicme a pour ohjel lcs ilivers sacrements ou signes mysterieux du corps de Jesus-Christ. Le dixieniC est
tiiie recapitulatioii Ue tout 1'ouvfage. Dans les deux derniers 1'auleur examine pourquoi dans les Peres il se
trouve lant (1'expressions obscures sur le sacrement de 1'Eucliarisiie ; ei la raisbn qu'il en donne, c'esl que
les Peres ne s'eiant appliques a eclnircir les doguies qu'a mesure qu*ilselaieni attaques par les hereliquesj
ilsoiit dil parler moins iieitemeni sur celui-ci que sur les autres, parce qu'il tfavaii de leur lerops essuye
aucune coniradiciion. II liuit par rapporter differeiits textes de saint Ainbroise, de S. Jerorae et de S. Au-
ouvrage est iroprime
gustin, qui sembleiit se combattre) et les accorde d'une maniere tres-plausible. Cetmanuscrits
sous le noni de S. Anselme dans les editions ancieunes de ce Pere d'apres differents (15). Mais
coinme on y reiiconlre des endroits empruntes du traite des Oflices de Rupert, compose en 1111, deux
aus apres la morl du saint prelat, c'est une preuve sensible de la faussete de l'aitribution. Francots

(14) Sic ergo constat in diversis locis uno horae
momenio esse. posse corpus Christi, sed lege crea-
tricis nalurae non creaUe. Cutn autem naturae creatje
ilaiura sit creatricis naturai legibus in omnibus obe-
dire : si haec aliqiiando pacla sua illi resulvcndn
perroillil. qui eain ihstituii el ordinat, non debet
videri errare vel deviare ab ordine stio, maxime in
illa natura qtiae in virtuie personae conjuncta est n.i
Verbo per quod facta esl omnis creatura, et praeter
qiiod non posset aliquo modo esse.
(15) Anselro. Opp. t. I , edit. Gerb., "mcensura
opp.
 197 PROLEGOMENA. 198
Titelman dans 1'edilion qtfil en donna l'«n 1532 in-8° a Anvers(lC), en fil honncur a Ernand, nbbe de
Bonneval, avec aussi peu de fondemeni. L'editeur de la Bibliotltequede Cileaux l'a resliiuee a son verilable
auieur, sur quatre roaimscriis, dont deux de Signi ou Ie noin de Guillaume esl marque jusqu'a cinq fois, uis
de Clnirvnux el un dTgni.
XII. Guiltaume etait occupe a commenter le Canlique des cantiques lorsqifon Jui apporta les ecriis
d'Abailard. II crut devoir inlerrompre ce travail pour les refuler, el il ne parnit pas qu'il 1'ait repris. Quoi
qu'il en soit, 1'ouvrage esl iniparfail lanl dans les mahiiscrils que dans la Biblioiltegue de titeaux. L'auteur
declare dans la preface, qu'il ne considere que le sens moral de son lexte, et J'on peut assurcr qifil a
heureiisemenl execute son dessein.. Nous parlerons ci-apres d'autres coiuineulaires qu'il a faits sur le
nienie livre.
XIII. Le Canlique des canliques n'est pas la seule portion de 1'Ecriture, que Guillaume ait entrepris
dexpliquer; nous avons de lui im commeniaire sur 1'Epitre de S, Paul aux Romaius. 11est paflage en
sept livres, et precede ifiine belle prefnce, oit 1'aiiteur dit que cette Epitre elant pleiife de grandes diffi-
culles, il a forine le dessein de les aplanir, non par uhe explication suivie et tiree de son cerveati, mais cn
reciieillaiit avec cboix ce qui peul y avoir rapport dans les ecrits des SS. docleurs, el pariicii.liereinent
Origene, S. Arobroise, S. Augustin et les inaiires de son temps les plus altacbes a la docti ine de ranliqiiilc.
-Le principal ntolif, ajoule-l-il, qui. ufa portc.a ce trnvail, c'csl le plaisir de conlenipier cette grace diviue
(iiie l'Apoire est conlinuelleineui occupa a defendre contre les Juils en ecrivanl au.\ Romains, que les
SS. docleurs par leurs ecrits ont fail ifiomplier des efforts de rtieresie, et que cliacun de nous doit atlirer
par ses desirs pour entrer dans les sentiments d'une huinilite profonde et produire les ceuvres d'une solide
tlevoliou.Car ceux qui se sonl enliereinent devoues au cultc de Dieu, doiveut savoir que ce culie ifesl
aulre chose que la piete, qu'il tfy a point de vraie piete sans actions de graces, et point d'actions de
graces sans la connaissancc de la grace ineiue. Cest par la medilalion frequente de cette verite, que nous
(ieveiionsces heureux pauvres d'csprit a qui appartieni le royaume Ae Dieu, parce qifils oni mis lout
Icurespoir en soii secours : car la grace nous a predeslines avant que nous ifcxistassions el lorsque nous
ciions encore dans le neanl; elle nous a appeles lorsque nous etions eloignes de Dieu ; elle nous a jusiifles
apres nons avoir relournes Vers lui; enlin, apres nous avoir juslifies, si nous ne lui manquons point
par notre ingratitude, elle doil nous glorifier. Cetle preface cst terminee par une priere loucbante a
Jesiis-Cbrisl. Un debut aussi favorable invite Je leeteur a conuallre 1'ouvrage, et. son atlenle n'esl point
irompee en le lisnnt. 11y trouve un tissu presque continucl des expressions ou des pensees des Percs,
cboisies avec gout et appliquees avec intelligeiice aux differenles parties du texte de 1'Apdlre. Donnons
quelques echanlillons de ce Commenlaire. Sur ces paroles : Ou esi donc ie sujet de voire gloire? II esl
aneanli. Par quelte loi? Esl-ce par la loi des reuvres? Nun, mais par la toi Ae la foi. < 11laul savoir, dit
Guillainne, en quoi differeril la loi des couvres el la loi de la foi; car 1'une el 1'aulre diseiit: Vous ne con-
voiierez pm fdelense qui comprend lous les peclies dont In coiivoiiise est la source comnitiiie) : rune et
fauireonl pai-eilleinent leurs ceuvres sncranieiilelles, lesquelles a la verile ne se resseinblenl pas. Or potir
deierininer Ja difference de ces deux lois, nous disons qu'elle consiste en ce que la loi des oeuvres montrrf
la justice d'uii Dieu qui commande, et la loi de la Ipi nous fait voir la misericorde du ce nieine Dieu qui
vient a notre secours : car, ce que Ja loi des ceuvres ordonne en menacaiit, la loi de la foi 1'oblienl en
croyani, Par la preniiere. Dieu dil: Fait ce queje commande. Par la seconde l'on dit a Dieh : Seigneur,
donnez ce que vous commandez. La loi ne coinmande en-cffel quc pour nousavertir de ce que la Jbi doil
faire; c'est-a-dire, afin que celui a qui le coamiandeinenl est adresse sache ce qif i*idoit deinander, s'il ne
peui l'accomplir; et connaisse, s'il le peut aussito.t accoroplir el le 1'ait avec obeissance, de qui il a regu ce
pouvoir. Telle est celte sagesse qifon noinme piiite par laquelle on lionore lePere des lumieres, auteur de
toule grace excellente el de loul don parfait. Car, c'esl par fe sacrifice tlo louanges cl par 1'action de graces
qifon lui rend le veritable culle, alin que son serviteur ne se glorilie qu'en tui el niilleraenl en soi-iiieme,
et que le vrai fils de la foi sacbe de qui il doil altendre ce qu'il ifa pas encore et d'ou lui vient ce qtfil a
ileja. Cependani la loi des oeuvres estsainte, le commandemenl est sainl, juste et bon. Mais par cc bicn'
ineine le peche a cause la niorl parce que le coroniandement proscrit et excite en nieme tenips la concu-
piscence, en lant qu'il ordonne el ifaide pas, qu'il punit el ne delivre poinl. > Sur ce verset: Les dons et'
ia vocationde Dieu sont immitables, et il ne s^enrepent point (Rom. xi, 29). < Tous ceux, dil-il, qui appar-
lieiinent a celle vocalion sont enseignes de Dieu ; el personne d'entre eux ne peul dire : j'ai cru afin d'elre
appele. Mnis la grace les previent lous, parce qu'ils sont appeles pour qifils croient : car lous ceux qui sont
enseignes de Dieu vieiinenl au Fils, puisqu'ils onl oui et nppris du Pere par l.e Fils, qui dit nellemenl:
Quiconquea oui du Pere et a appris, vient a moi (Jonn. vi, 45). Personue de ceux-Ia ne perit, parce qu'il ne
perd aucun de ceux que le Pere lui a donnes (17). > Ilexplique a la maniere de saint Augustin et de ses
disciples, ces paroles : Tout ce qui ne viem poiitt de la foi, est peche. t Noii-seuleinenl, dit-il, loutes les
aclions des iuhdeles, roais toule leur vie est pecbe. Car ou manque la connaissance de la verite immuable,
iJ n'y a que fausse vertu, uieme dans les rooeurs les mieux reglees (18). > Ces exeniples peuvenl suflire pour
faire juger du merile de ce Commeniaire.
XIV. Abailard, cotnme il a ete dit a son article, apres sa condamnalion prononcee au concile de Sens,
publia son Apologie, piece tres->differeniede sa confession de foi, et non moins injurieuse a ses juges que
peu coiiforme a la saine docirine. L'aTtifice donl elle etaii remplie et l'air de confiance que 1'auieur y
alfectait firenl craindre aux gens de bien qtfelle ifaccrflt le nombre de ses parlisans. Hugues d'Amiens,
archeveque deRouen, chargea Guillaume d'y repondre. En consequenee de cetordre il fil un ecrit en Irois
livres, daus lequel il suii pied a pied son adversaire, dem6le avec sagacite ses deguisements, releve 1'atrocitii
de ses injures, el confond ses erreurs par des auloriies precises et mullipliees des SS. Peres. Celte reponse
prouve mieux qu'uucun autre ouvrage dc Guillnume combien il etait verse dans 1'etude de la Iradition.
(16) Mag. Bibl. Eccl. p. 576, n. 2. et didicerunt a Patre per Filium qui evidenlissime
(17) Sine pwnilenlia enim stml dona Dei el voca- dicil : Omnis qui audivil a Palre et didicit, venit ad
tio, id esl sine muiaiione stabiliter (ixa sunt. Qui- me. Istorum nemo perit, qnia omne quod dedil ei
euuque cnim ad hanc vocationem pertiiieui, omnes Pater, non perdit ex eo queraquain.
siint docibiles Dei; nec polesl quisquam eoriiin di- (48) Omne quod non esi ex fidc, peccatum est. Non
cerc:credidi ul vocarer. Sed praeveuitomnesgratia omiiisacius laului», sedomnis inlidelium vila pec.ca-
Dei, quia sic siinl vocati ul ciederent. Oniiies eniin tum est. Ubi enim deest agnitio iiicommutabilis ve-
docibiles liei vciiiuul ad Filiuin, qiioniain audierunt ritatis, falsa virtus esl eliam in optimis mpribus.
199 GUILLELMUS ABBAS S. THEODORICL 200
Cest dommage qite le commencement du premier livre manqne dans Ies manuscfits eotnme dnns l'imprime.
Celte lacune esl ancienne, et des le xn» siecle, peu d'annees apres la mort de S. Bernard, Geoffroi,
son successeur, niamJail ati cardinal Henri d'Albane que le piemier cabier de cet ouvrage inanquail dans
1'exeinptaire de Clairvaux (19). II ignorail meine le notn de 1'autenr, ei savail seulement, disait-il, que
c'etaii un abbe de 1'ordre de Saint-Benoit. Cependant s'il eut pris la peine de comparer cette pieceavec la
leltre adressee a 1'eveque de Chartres et a S. Bernard, ct avec d'auires Ccritsde Guillaiime qiii devaient
se trouver a Clairvaux, il aurait facileraent juge' qu'elle partaii de la ineme plume. On reconnaii en effet au
premier coup d'ueil le slyle el la phrase de noire auleur, les expressious modesles doni il a couturoe de se
servir en parlant de lui-meme, le lond des raisonnemenls et plusieurs des passages qu'il avait employcs ia
premiere lois en refula.nl ie menie adversaire, enfin la vivacile qui le cnraclerisail dans la dispute. L'edi-
teur de la Bibliotheqne de Citeattx etail encore plus a portee de confroiiter lous ces ecriis, el Manrique (20),
qui est de liolre seutimenl, l'averlissait de le faire. Ncanmoins il s'esl contenie d'inserer ces trois livres
dans son Becueil, sous le simple titre de Dispuie d'un abbi anonyme contre Abailard. Duboulay, suivi des
bibliographes modernes, ifa pas besile de ii)6iiiea les donner a Guillauine; mais lotis Ont confondu et
pris pour un seul et ineine ouvrsige, Ifesdeux refutalions d'Abailard composees par Guillaume *de Sainl-
Tbierri.
lci se lermine dans la Biblioihique deCiieauxln colleclion des OEuvres de noire auteur; mais ceile
colleclion, couime nous 1'avons deja dil, ne renfernie pas toules les productions de sa plume. En voici
dWlres qui ne s'y rencontreut poiul :
L Trois commeniaires sur le Canliqite des cantiques, otitre celui dont nous avons deja rendu compte.
Le premier de ceux-la esl a la verite moins 1'ouvrage de Guillaunie que de S. Bernard. II precede en dale
tous les autres, et fui faii a 1'occasion suivante : Notre anteur raconte lui-nieme qu'etani malade a Claif-
vaux, itpria S. Bernard delui expliquer le Caulique des cantiques suivanl le sens moral, en laissaut a parl
les mysteres qu'il renferme. Le sainl fil ce qifil demauda, et dans uiie suite d'enlrelieiis il lui developpa
la inorale de ce livre (21). < J'.ivais soin chaque jour, dil Guillaume, apres qu'il nfavail quille, de inetire par
ecrit les^clioses qifil. nfavaitdiles, aulant que ma inemoire pouvail me les rappeler. > Nous pensonsavec
dom Mabillon, que ce rcsullat, dresse par nolre auleur, est la nieme cbose qifune explication des deux
preniiers chapitres du fclanliquedes canliques, que ce savanl a fait impriiuer parini les oeuvres supposees
tle S. Bernard, stir un manuscril de 1'abbaye des Dunes. Le slyle decele manifeslement 1'abbe de Saint-
Thierri, Le second commentaire est tire des ecrits de S. Ambroise; il fut livie a 1'iiiipression pour la pre-
nnere fois sous lenom d'Antoine Demochares ou de Mouchi a la lin du ciiiquieme voluroe des OEuvrcs de
ce Pere, publiees a Paris l'an 1569. On prit dans cette edition le noin du copiste pour celui de 1'auteur,
parce qtfen effet le maiiuscrii sur lequel on publia ce commentaire etail de Ia main de Demochares; roais
le P. Hoininei Taresiilue a son verilable auteur dansson Supplcinent dela Bibliotheque des Peres(p. 260),
ori il est impriroe. Les derniers edileurs de S. Ambroiseronireproduit d'une maniere plus correcte d'apres
un exemplaire de 1'abbaye de Signi, qu'on regarde corome l'original. Le troisieroe esl exirait des
OEuvres de S. Gr6goire le Grand. 11fui mis au jour l'an 1692 a Leyde, en un voluine in-8" qui comprend
d'aulres ecrits ancieus, par les soins de Casimir Oudin,
11. Guillaume ne se contenla pas d'admirer les vertus de S. Bernard et de les prendre pour mo.Iele de
sa conduile; il eui encore soin d'en transmeiire le souveuir a la posterite. Nous avons le livre qu'il com-
posa de la Vie de ce grand horome, donl il ne conduil 1'hisloire que jusqu'en 1130. Son ouvrage a eie
conlinue successivemenl parErnaud de Bonneval elGeoffroi de Clairvaux. On ne sait ni la raison pour
laquelle il ue poussa pas lui-meine son travail plus avanl, ni le lemps pr^cis oii il y mil la main. Dom
Mabillon prouve forl bien qu'il ne renireprii qu'apres 1'an 1140. Ce ful peul-elre sa derniere composilion
que la inort appareninient fcnipficlia de linir. On rencontre ce livre dans loutesles editions de S. Bernard,
daus Surius au 20 d'aohl, et dans Bollandus sous la nieine date. Nous pailerons ailleurs des traductions
qui en onl ete faiies.
Tels sont les ecrits de Guillaume dont le public est en possession. On conserve encore manuscrit son
livre des Senlences sur la foi. Duboulai, qui ne connaissaii cet ouvrage que par 1'eiiquelle, s'est iroagine
que noire auteur avait inveute la ineihode de traiter la tbeologie par sentences, el que les premiers scola-
siiques avaieut.pris de lui le nom de sententiaires (22). Mnis nous avons nonime ci-devanl plusieurs pro-
uuctioiis de «tiversecrivains qui sonl intitulees de nieine que celle-ci.el paraisseni la preceder dans 1'ordre
uu teinps. D'ailleurs, corome le remarque Oudin (23), si 1'historien de rUniversile de Paris avait vu le livie
uont il s'agit, il en auraii pris une toui autre idee. 11 existe en original a 1'abbaye de Signi avec ceite
inscription : Sententiw de fide potittimum ex sanelo Augustino et atiis Patribus, el commence par ces roots :
Essemia esi res. quw est ex qutbus est, el qute in eo quod manet tubtitttt. L'auleur y traile d'apres S. Au-
gusliu et Boece, el souvenl en einployanl leurs propres expressious, de 1'essence et des atiribuls de Dieu,
de la trinile des personncs divines et cle 1'unite de leur substance, dela crealion des anges, de riiomnie,
etc. Mais la meihode qtfil suit dans celle coropilation est tres-differenie de celle de ces scolastiques et
senteniiaires doul parle Duboulai. Oudin, qui nous fournit cette notice (car nous n'avons poinl vu l'ou-
vrage), ajoute qu'ilavait envoye unecopie fiUele du manuscrit de Signi a dom Thomas Blampin, pour lui
donner place dans la nouvelle editiou de saint Auguslin. Gependanl oii ne voit pas que cet edileur en ait
fait usage; car les MMangesde sentences, d'un auleur inconnu, que l'on voit dans rappendice du sixieme
loine de S. Augustin, sont unouvrage ires-court et beaucoup plus moral que dogmatique.
Un auire ecrit de Guillauroe, qui n'apas encore vu lejour el doul peu de bibliograpbes ont fait meniion,
est uu traite des Relatiom divinei contre let erreurs de Gilbert de ia Porrte. La bibliotlieque du college
Louis le Grand en possede un exemplaire enrichi de notes roarginales du 1'eie Labbe. 11y en avait un
autre a Morigny pres d'Etampes; mais nous ne savons oii les manusi rits de ceile abbaye ont eie transpor-
les depuis le malheur de sa destruction. Guillaurae init la raain a cet puvrage peu de teraps apres le con-
cile de Ueiros, ou lcs nouveautes de Gilbert liirent proscrites, c'est-a-dire vers la iin de l'an 1148. On le
voit par le dehui oii il dii: Quaiuor in his schedulis capita, leclor, inveniei, quw in magna nuper Eccletia
proputata et reprobala sunt lanquam manifette repugnattlta veritati, Cesdans quaire arlicles sonl refules avec
la iueiiie force ue raisonueiueui et la tiienie vivacite qifon rcinarque les autres ouvrages de nolre

(19) Otiilin., Script. I. II, col. 1435-1156. (22) Egas. Bul., I. II, p. 743.
(20/ Ad an. 1140, c.6, n. 5. (25) Script. l. II, p. 143&
•\ti)-Viiu S. Bern.,e. 12.
 "
SM PROLEGOMENA. " 202
auteur. 11finii par 1'eloge des celebres thbologierfsde son temps en ees tcrines : Vl ad luec spectatitcr
capittda qttte in manibns svnl, reverlamur, nunqiiid iton lindieniibns htvc lain nova dogmata consideranduni
fuerat quuntos sapientes el lilteratos viros non ionge attte Ittvclemporu iinbtiisset Ecclesitt snnm opinionis et
doctrinw, qni mani[este conlraria senseranl et docnefant. Dico nutem insigiies itlos Lauduitenses Anselmum
et Rttdulfurit, tnngislrum eliam Atberitum Remeniem pritts; Bitttricensem arehiepiscopum, et fidelissinium
tlivini verbiiractatorem Hvgonem de Sancto Vjctore^sedel Robertnm PuUitnuin ciposloiiciiiiedit idnceHqiium,
cwterdsqttequamplures quorttm prtvseittia ndliuc aut riiemoria recens in benedictioneest, qubrum communis , >
exslatsententia,quidqtt!dinl)eoesl,Deumes'se.
Ourre ces ecrits Giiillaumc eii nvaii compose 'd'alttres qui orit succombe a Tinjure <lu lemps. On re-
gretie surloul le grand nombre,de letires qif il ecrivit i' S. Bernardet a ifaulres personnes ilisiinguees
avec lesquelles il fut en commerce. II nous npprend lui-nridroeqtfil avail compose un Traiie des univer-
saux adresse a niaitre Thierri (24).
Duboulai (t. IV, p. 743) soiipconne nial a propos qiiB notre ' niiteuVesi ce maltre Giiiilnutne. moine, it
qui Gauiief de Mortagne ecrivit une letlfe (ibidi, p. 74) pour refuter 1'ppinion ou il eiait qne le bapleme
eonfere par un lieretique aux eufanls iie leur servait ;de fien avaut 1'usage de raispn'. Car 1° il esi dbuieiix,
coroine it)e reroarque lui-nieme, si ce terme tiemoine iftitait pas un suruoin plul6l ipf un noin de profes-
sion; 2» le lilre de maitre designail alofs un boiimic qui doimait des le?ons publiques,' ce que noire auteitr
ifa jamais faii; et quand meme ce liire serait cquivoqiie par lui-menie, le coiiimciicement ile laTeiife de
Gautier suflit poiir le determiner au sens que'iious' lui dOiinonsdaiis le cas .presbiii. Volci comirieelle de;
bute : Magistfo Guitlelmo tnonaclto Guatlerus de'Mauritania saluiem. Dixistis qudd non ciedalis , eic. Ce
tnot dixittii ne pronve-l-il pas que Gautier n'aiiaqhait p.is un ecrii, mais un dfscorirs pfoiioiice de vive
voixel en piiblic parun pfofesseur ? Eiifiii, ilest liors de vraisemblance qu'uiie opinimi aussi absiirde que
celle qtfon releve dniis cette leitre, soit enlree dans 1'esprit de l'nh des plus savanis hoinmes dii
xn« siecle. - -7 • -•*-
Giiillauine ciait tel en effel,-el daiis presqiie-lbiisles genres de litterature qni coiivonaient jl son elat.
Logicieii sublil et exact, perspniic ifeiileiid inTeiixque lui fari de potisser uii raisoiiheroenl, db parer les
tibjections de ses adversaires etde dembler les sopliisiries danslesquels ils VeiiVeloppeul'.Pliysicie.it, c'6ra'me
Jin, pouvait 1'etre alors, la connnissance qifit avait des clioscs iiaiurclles egnl-jii celle des phis habiles de
son lemps. Tlieologien-profond, a une*grande lecture des Pefes il rtJiinissait iin jiigeirieni sfir el pch^lraiil
qui lui faisait apercevoir la cofrespqiidance, l'appliC:itibn etla fecQiriiiledes priiicipeS qifil avnit irouves
epars da.ns leiirs ecrils. Mystiqiie raisonnable.el siibliiiie dans tous les sujets ,de spifitualile 'qif il. traite,
il parconrl avec le flambcaii de la foi lous les degres qui coiidiiisenl a la hautcur de son objct, el ne v:t
poini au tlela. 11parle au cceur el a la faisbn loui-cnsenible; ii eleve celle-ci satis lui faire perilre lefre, il
echauffeTautre sans lui inspirer un entboiisiasme outre. Inierprete sage des saiiiles Ecritures, il ne force
pcintla letire pour la faire plier a sort sens particuliei-, it ifaffecte poinl de dire, des ciioses iieuvcs, .niais
ii preud loiijours la tradiliou poiir regle dans'l'cxplicati6n'de ces livres profomJs et divihs. Ecrivaiii d'ail-
lcurs clair, nicibodique, eloqiient, reinpli dWciion ou les sujets en deinaiident ef oour.loiu dire en un
«oi,.rauietir de son siecle qui a leplus approche de S. Bernard. ,
'
(24) fiibl. Cist., p. 255. col. 1.

IN OPERA BEATl GUILLELMI

;.. ;.;:':- ERiEFATIO

VITAM ET CATALOGUMLIBRORUM EJUS EXHIBENS.

(D. TISSIEB,Bibliotli. Cisierc, t. IV, p. 1, cx anonymo scrjpiore, ex Vilaeiepislolis S. Bernardi,

, ...'•._ el eX Cbro.nicoSigniacensi.

Bealus Guillelmus Leodii gencfe noliili orliis, adolescens sliidioriini causa Reino? riiissus, absoliUa
encyclopsf.dia religtonis vesletn "iii coenobib S. ISicasii Reiiiejisis induit, el post .aliquot annos S, Tlieo-
dorici ad Remos abbasest eiectus. Circa illud ie.ropus Tamavirtiituin S. Patris Bei-nardi lopge latbqrie
jain diffusa, Claramvalleni adiii, et cuinsancioviro sacruni foedus iniit, aique ab.eo die. afctissiii,ia illi
Deccssitudiue devinclus fuit;de qua inulta scribtl illelib. uViiae ejusdem S. Bernardi :'ubi etiani ail s,e,
cuni iii suo S. Tbeodorici coeriobioadversa labofarel vnteiudine, a S. Bernardo Clarainvallehi acce.fsilum,
ei per B. Gerardinii ejtis frairerii jlliic deductiiin : iibi quaniiiro ex convicfu ei sefufhuibris.sancti profer
cefit, declarat. Miiluum hiiiTc anioreiii eorum scfipla d.emonsirani. Guillelnius iii epist. quae 'pnecedit
IHirmn Desacramenlo altaris, sic Patrero sanctiim snlutni: Chnrissimo suo electo ex liiiilibus, suus ille. se-
ipsitm. Ijx in alia, quai nori exstnt. Suus ille,' iriquit, qudd suus. Iluic respondet epist. 86 S. Beninrbus piiri
(fiioque salutatione. Epistola uulein 85 aroiCecuni eo.expbsitilai, quoil seripsisset, riiiuUsse a D..Beriii.rilb
ililigi, qriani Bernardum n se. Forte, iriquii, verum esl quod dicis,minus scilicei qtne amarite, quain xne
diiigis : sed cerius suni, cerium non esse libi.Ei infra Deum alloqucns. Qvod, iit.quit, diligam illud, scili-'
cet Giiilleliiitmi,ex dono ttto et suo meriio, tti scis, el ego senlio; quaienus aiiletn diiigam, tnscis, egOnescic.
Deniqiie S. Befiiardtissnuii) De gratia et libefo arbitrio lihruin, iieniquu Apologinm pro Cislei-cietisibiis,'
Guillelmo ; et hic vicissiro suuni De sacrameulo allaris opiisculuin, et alieruui adversus Petruiii Abas-
lardum Beruardo nuncupavit : in quibtis etiaro qiianli alter aiicrius cruditionero ajslimaret, declarntai.
PITBOL, CLXXX. 7
205 GUlLLELMl ABBATIS S. THEODORICI 204
<Jiiiltelnii siqtildem oensuram pro evnlgando anl snpprimendo libro pradicio exspeclare se dicit S. Paler :
qui el epist. 79, ab abbnte Cuissiacensi consuttus, Guilleliiii nostri snpicnlinm his verbis commendavin
Miror,'quid libivisum fueril, me lain remolum expeiere consultorem: cum prope liabens virum sapientem,
vestri ordinis, el luas prwcipue domtts amatorem, Guitielmum abbatem S.Theodorici. Cuin tnnia inter illos
atiimorum esset unio, optnret i|ue Guillclnius ad Cistercieiiseiii ordjnem raigrare, dissuasit tameii illam mu-
tationem S. Bernardus : ut ex ejjus episiola 80. constal. Praevaluil lameii Guillelnius, ac Signiacense
coenobium adiif : ttbi retiquuin vitsc lempiis egit. Testes.suiit anpnymus viise Guillelmi scriplor, ct Bur-
chordus abbas, in nota quie sequitnr libruin Vitae S. Befnardi: uterque autem syiichronus fuil liorum
sanctorum. ldcm lcslalur cbronicon Siguincense, et passiin alii codices inniiuscripii ordinis, quorum qui-
dam mox prodiieendi. Prius aiilein quam Si.gnia.cunipeteret, cuni Suessionein iret, consullurius queindam
ainicum, sopore gfavi in via ccepit urgeri, et sub arbore prope:Bazochias dorroienli beata Virgo apparuil,
capul ejus blande eoihplectensnioleste acdeiiiiileens, el mira suavitate aiiimtim ejus afliciens. Cuin aiilero Sigiiia-
cuin adiisset, ejus secessum ferentes abbalis vicini interposita D. Raiiuddi Ucmeusis archiepi-
scopi auctoritate, etmissa adeum legatione, illuiii revocarc lenlariint, sed non piofecerunl. Postea vero
gravi lenlalione conciissus esl super asperilaie viclus : sed a moiiacho, qui euin seculus crat, et pra-posi-
lus S. Theodorici olim fuerat, roboratus esl, ul prius Cluistus ah angelo. Socios babiiil in eodem mo-
jiaslerio alios duos irisignes viros, Ariiulphiim lraircro domini de Morioiuez, abbatem S. Nicasii Remensis,
cl Gerardmn fralrem domiui de Orcimoiij.e, abbatem Florinenseni : qui cuin duodeciin e suis monachis
nostro aliqiiaiulo iii ipso Signinceiisi coonobio acgrotnnii monnchiis qiiidam
Signinciim venerat. Guillelmo nialronain
assideris, sorano pressus vidit veiierabilem sibi pelliceaut olferenlem, ac dicentetn : < llis operi
Jlluin. » Monacho autem quaerenti quaenaiii ipsa esset, respondil: < Ego siim (lomina de Bazochiis. >
lgnorabat ille quid hoc esset, nescienseiB. Virgiuein nlias Guillelino prope Bnzocbins apparuisse. Mox
aulem Convaltiit Guillelmns, poslquam visionem suain monncbiis indiravit. Dciuiim vitae sux- ciirsum
sanclo fine beatus Guiflelmus nbsolvens, obdormivil in Domino. Corpus cjus in clausii-o, jnxta inlroiiiiin
capituli, tradiliiui esl sepulturae. Al octogesimo circiter auno post inoriem, ii-anslatiiiii esl ciun corporibus
pracdicloriira Arnulpbi et Gcrar. don.ino Egidio nono Siguiaci abbate d'e quo prajfaiuni cliroiiicou ; i^ise
ossa D. Guillelmi quondani ub. S. Theodorici, Arnulphi ab. S. Nichasii, el Gerardiab. Floiinensis, de
lutnulis in quibus usque ad letnptis illud jacuerant, levavil, el eadem iitlra mitrum oraierii, el juxla introi-
lum. ecclesiw, a parte claustri, in quadum theca cum honore debito collocavit. Httic aulem translationi vicini
abbates interfuerunl. Effigics eoruni ibi depiclae adbuc cernuniur, et noiiiina subscripia. Porro qiiidam
moiiachus ei familiaris olim rogaral euro, utposl mortem sua eum dignareliir visiiatione, quod et pronii-
seral B. Guillelrous : qui elapso anno eidem cnni aliis duobus apparens, rogatus, quomodo sibi essei, bene,
inquii, mibi erif. De se quoque nionachus ille scisciinliis qunnilo cssel iuorilurus, idem iimis ex comiiibus Guil-
lctnii respondil, nondiiiii euni oporlere boc scire. Mulluiii auieni perpendebai monacbus verhiiui
illud, bene milii erit, quo tanlus vir significnbnt se uondiim gloriam assccuium csse. Ncc tainen conse-
queris eral, eum purgalorio igiie piiniri; cum inulii posl moriem solo desiderii pnrgalorio affliganlur posl
poenani igiiis, aul sine illa. Ntinc de scriptisadGuilleliniMonteageiidum,
Horum cataloguin lexuil ipse in epislola P. ile Dei prxfixa lihro, De viia solitarin, non qualis
passiro ccriiiliii', niuiila scilicei el media sui parte lriiiicaia, sed qualis in bibliotbecis ordiuis repentur :
lioniinaliiuque in Signiacensi, ubi illn nb auclore exaraia fuit : qui exordium ducil ab ipso libro De vita
solttaria, quem vocal laborein suuin qiiotidiaiiiini : alii eiiini tibri quos poslea recensei, jam editi crant.
Hi atiteni sunl: Speculum fidei, JEntgma fidei, liber De conlemplando Deo, liber De naiiira et dignitate
atnoris, libellus De sacramenlo allaits, Mediiaiionei, In Ganticq camicorum, usqtie ad iilum lociiin, Puulul.
cum pertransissem eos, etc. Contra Peirum Abwlardum, Exposilio epistolw ad Romanos, Senieniiw Fidei,
liber De natura corporis : ei liber De natttra animw. Scripsit el iitein Paier postmodum librum prirouin
Vitw S. Beriiardi, cui iiiiroorluus esl. Libruiu aulem De vita soliiuriu. ad Pat. de Monie Dei, S. Bernardo
a quibtisdam ascriplum, illiusnon esse, jamdudum persuasum fiiit eliain iis qiii, vcteres operum ejus editio-
nes adornariinl. Nam codices omnes typis cnsi, anle libriim iltuin bnnc iioiniii liabeiii. Hacienus habes opera,
a D. noslro Bernardo composita : proinde qu;e sequuutur illaui notani, S. Ueruardi csse negantur. lnter
illa auteiit, quaj illiiis esseiiegaulur, prinio loco poiiitur litier ilie seu epist. Ad frut. de Monie-Dei. Codices
vero liianuscripii ad unuin onuies opusculum illuil Guillelmoabbati S. Tliumiofici ascribuui. Vidi Siguiaceuse,
quo et usus siiro, exeniplar : vidi el Longipoiilaiiuui, ac LCarol,loceuse. Duiieiise se viiiisseeumdeui teslaiur noster
tienriquez, abi alia : quae omnia Guitlelmum parenlem agno sciml Nosteriiem Manrique lihrum
eidem Auctori indubitaiuer fribuit.Bellarminus ilein opusculuiii ipsum ail spiriium Bernarili habere, nou
Slylum : comiiiuiiiter auteni tribui Guillelmo. Anonymus qtioque scriplor:n Viiae ipsius Guilleliui, in catalogo
eperuin ejus libriim illuro De vita soliiaria poniu Exsial et veius codex coenoliio S. Tbeodorici contiiiciis
eoiumdeni operuin catalogum, in quo eliaiii idero liber, seu epistola ad Cailhusiensero scripia, inenwiralui'.
Olini eiiatn in ccenobio Monlis Dei ipsum aulograpbum Guillelmi babebatur, ut testalus esi milii venerabilis
doronus Gaiieroii,ejusdein loci religiosus; qui exemplar.ex illo desci-ipiurobabet. Denique, qui libruro illuiii
scripsil,ciiro sibi vindicet duodecim alia opusculajani recensila, si libiuni illuni S. Bernardo iribuinius, est ei
eliam Irilmi duodecim alia pricdicia opusctila debent:qux lameit Guillcliui nomen pi';clerunl. lllius ergo
ei.praediclus liber De viltt soliiaria ad Patres de Monte Dei. Librum De Sacriimentis quidam Anselini Aiiselmo tri-
, biiuni,sed iinnieiilo, quia Anselinus jam obierat, quando edilus est liber ille. Nam Eadinerus disci-
puliis, iu ejus Vita, ait illr.in aniio IUU3 crealum episcopuiii, eianmim in episcopalus vixisse auuos 13, ldeoque
obiit anno 1106..AI liber ille Desticram. alians sciipius eslpost llll.Prior eiiiin pars liujus libri ad
Riipctturo Tuitieiisem seripia esi,.ejiisi.ue verba qiiae babeutiir lib. n De Offic, c. 9; refutaniur. At
ltbfi De officiis-..scribebanturan. llll. Nam lib. vin, c. 4, refert iiiirnculiiro ipso au. faciuin. Hoc, inquil,
sancto Pascliw Sabbalo, guo cereo tinnus ub liiciintui millesimus ceiitestmiis undeciinus inscriptus esi, elc,
Non poltiil auleiii Aiiselnuis refuiarelibiuni posi ejus niortem scripliim. 2- Eadmerus in catalogo ope-
rum Anselmi non iiieiniiiil hujus iusignis libri De sacramento altaris : cur aulem illum oinisisset si huiic
Anselmiis scripsisset ? Denique hic liher.in niaiiuscriptis Guilteliuo passim ascribiiur, Anseljuo iiunqiiam.
Duo exemplaria habui ex bigniaeensi cceuobio : utrunique auteiii quiii(|iiies expriiiiit' notnen Guillelmi
aiictoris. Sic el exemplar Vallisclaivc. ln cuenobio iieui Igniacensi libris iiuperli De Officiis,praemiuiiur
epislola.praedicia, quae ejus erroreni coufutai, ei, Guillelmo uoslro fribuilur eadem episiola. Circa dispu-
latioiiero adversus Abtelardum nota exstuic aliani dispuiaiionem cujusdam abbatis adversus (23) euindem.

^o) Est etiam ipsiiis Giiilletuii. EDIT.

 805 MEDlTATlVifi OBATI0NES. 20fr
iribus libfis coniprehensara, sed impcrfecinnt, et ex qnn jnmpridem exciderunt nonnulla,
ab. Altaecnmbaeamissa quoodam querebnlur : sed illn usque hodie mnnei qtiae Ganfr.
imperfecta. Hanc nostro Guil-
lelmo quidam ascripseruiil : veruin, quam. hic exbibeo, ex Signiacensi coenobio,
ctore nosiro sumpia es' Ouis fuerit altqr abbas ille, jgnoratur. Ut lamen curiosis ubi. scripla est ab au-
fiat satis, illain addeie
visum fuiti

EPISTOLA AD FRATRES DE MONTE DEI

DE VITA SOLITABIA.

(Exsiat inler Opera S. Bernardi Palrologi.c, t. CLXXXIV, col. 298.)

MEDITATJViE ORATIONES.

Biblioiheca Cistercietttis, curis Bertrandi Tissieri, t. IV, p. 22, Bonofonte, 1669, fol.)

MEPITATIO PRIMA. A lutum nostrum vel in nihilum redignmur. Ad te n

Contemplatur anima prwscientiiim Dei, prwaesli- te creati sumus, et ad le conversio noslra; le fa-
nalionem ac reprobalionem. clorem et forinatorem cogiiosciinus; liiain in dispo-
0 alliludo sapientiw et scienliw Dei : guatn in-. iiendo sapienliam, in conlinendo et conservando
coutpreliensibilia sunl judicia ejus, et invesligabir bonitatem et roisericordiain, adorarous el invoea-
les viw eius ! Quis enim cognovii sensum Domini: nius. Perfice nos, qui fecisli nos; perfice usque ad
aut quis consiliarius ejus fuii ? (Rom. xi.) JMisereriss formain plenam iniaginis et similitudinis lu;p, ad
eiiim, Domine, cujus misereris; sed misericordiam , quam formasti nos. Dicit libi vas luleum luio desti-
praestas, cujus misertus eris. Nec enim volenlis vel,[ natum, el vox ejus est cadeniis et crepaniis. Quid
currentis est, sed miserentis tui Dcus noslerr nie fecisti sic? Vas in bonorem non boc d.cit.
(Rom. ix). Resilit bic vas fictile a manu ejus, quii Corde eniro credil ad juslitiam, ore aulein confi-
se finxil: qui dicit per prophetam : Ego feci, et ego, lettir ad salulem (Rom. x), quia bonus bene oronia
feram (Isa. XLVI);resilit a manu lenentis et por- fecisti; et ipsimi in honorem, illud vero in contii-
lanlis, casurum, coufringendum, cunterenduro; ctt nicliairi benc fecisii; uirique dans liberum iifbi-
claniat: Quid adhuc quwrilur ? Voluntati enim ejus iriuin, ut uterque nou cogenle necessitatey- sed
quis resislil?(Rom. ix.)Et addit: Quid me [ecislisic?•>B spontanea voluniate faceret, quogVfaceret; et
(Ibid.) Sic libi dicil, o aeterna snpjeufia, vas ficlile» proprium baberet viruttis irierituin; Virtus eniiii
et luleuin, vas conluroeliae ei irai apluiu in inter- cst sponlaneus in bonunt bonae voluntalis assen-
ituro, cum potius iremere ad te haberet, et orare sns. llabens auiein omriium'scienliain, pra.'scicba>
le deberet, qui habes poteslatem, ex eadem lutii de nlroque, o seterna sapientia, quomodo' libero
massa facere, aliud quidem vas in honorem, aliudI arbitrio uierque uti deberei, qualisque futtifiis
in contunieliaro. Sed peruianent vasa bonoris ett esset sui rerumqiie arbiter, utrique paratam ha-
electionis; vasa misericordise, quae praeparasli. iiii'': bens gratiam, qui non eam in vacunro susciperet.
gloriam; quae non hoc dicuul, sed agnoscunt' tes PrtEscienlia autero liia non utique cogii eos esse,
Crealoiem, el ligtiluui suuni, se aiitcm liiluin con- quod fuluri sunt, lanquam necessario sic sint fu^
pacium in manu lua, de qua, si ceciderint, va2 eis,, luri, quia sic eos esse' fuluros pr-escistf, quiu p.o-
quia confringentur, conterentur, et redigenltir ini iius quia sic futuri erant, ideo lu sciens omnia,
nihilura. Hoc sciunt; et ex gratia lua non defi- priusquam fiant, etiara hoc praescisti : etoinnino
ciunt. Miserere, Doraine, miserere, lu plastes nostef, noii polest falli prsescienlia tua. Est auiem pra-
el nos lulriro. Adhuc tainen quoniodocunque co-: scieiuia lua, Deus, ipsa sapieniia lua, qiiae ab aeiertip
haereinus; adhuc mami vinuiis luae porlamur; ad- aeternaliter tibi coesSt,eliamsi niifa essel Crealurn,
huc de trihus digitis luis, lide, spe el charitate de- in qua sunt arternaliter causae bmnium qtne fiunt
penderiius; in quibus appendis moiera terrae, soli- temporaliler, et ipsa prapscieutia creaturae in tem-
ditalem, scilicet sanciae Ecclesiae tuae. Miserere, pore suo creandae. Quae lamen" libi futuia non
tene nos, iie de manu tua cadamus. Ure renes et erat; quia in consubsiahtiali libi ipso Verbo-;Uit»j
cor nostrum igne sancli Spifilus lui, et confuiiin per quod factum esl, quidqilid est iaciiini, vita eiat
quod operatus est in nobis, ne dissolvnmur et iri (Sbdn. l): sic exislens in eo vita, sicul luiuia erat;
 4.07 GUILLELMl ABBATIS S. TIIEODORICI 20S
«icomnino fulura, quia iu ipso vila erat. Viia nu- A Perge qtiserere. Cnr non dedisti inilii buroilitaleni ?
tem, non cogens ut ila sit, sed sic exisiens in co Quia dedi libi quod majus est, arbitrii libertatem,
quod sic.fultirtim sil. el tu ex ipso quasi potens in iniqiiitatc, dilexisti
Quid igitur ? Modus fuiuri temporalis, causa eu nialiiiam snper benignilatem : insuper etiEin de-
in Dco eius quod esl, id csl aelernilalis ? Nam si sic clinasli in me mala lua, el de cis sic niteris excu-
iion esscl fulurum lemporaliter, yideltir in Vcrbo sare te ut velis.accusare me. Non vis, ut inveninlur
Dei non posse esse seternaliler. Sed scienlia vel iiiiquilas tua ad odium : ideo ibis in locum luuni,
pracscienlia lua, Deus, ipsa est Veritas tua, quae. vas aptum irae in inlerilum.
dicit: Ego sum reritas (Joan. xivblLl siculiu, Deus, MEDITATIOH.
praesciemlo, non .cogis fieri quod fuiiirnm est, sic Sislit se Deo anima, cupiens nb eo illuminari, et
nec cogi potcs prxscire, ab eo quod futiirum esi. SS. Triniialem, avulsa a sensibilibus menle, coqi-
Tibi quippe nihil est praueriium, nihil futurum; twe.
sed essenipcr quod es: illud aulein.quomodocimqiie .<Accedite ad eum et illuminaroini: et facics
sil, sive praesens, sive pijeleriltini, sive futurum, vestraenoii confiindeniur (Psal. xxxm). > Confunilor,
iii verbo lua; vila csl. In circuiiu impii ambulani Domine Deus, confundpr confusione letra et horri-
(Psal. xi). Collige te, o honio, a circuilu erroris B bili, quoties accedeiis ad le, clausam milii invenio
ad centruro verilatis. Vas luteuin sic redigiuir in januaiii visionis fuae : et pcne niibi videor audire
liituni suuni; ui non eiiiii cogal ad lioc Dei proe- .voceiri illain tcrrLbilem : <;Aineii dico vobis: Nescio
scienlia ; quia euin non latuit sic fulurum : quod vos (Maith. xxv). > Et qtii illuiniiiari a te desidcra-
laraen quia sic futurtim praescivit, in iiiteriium pr«- baro, sic a dolore cordis mei, el perturbatinne sen-
deslinavit. Praescienlia etiam Dei, bonilas ejus est: sus, totus lenebresco, ut pene n.ilii metius fuisse
qnse ab anerno parata est omnibus, quarovis non videalur, non accessisse. Quis ciiim me consola-
ab oiiinibus suscipienda. A quibus aulem susci- bilur, si desolare lu volueris? Abeant cl pereant
pienda sit, a quibus non, neque hoc aliehum est a omnia solatia mea, quae tu non es, vel ex le non
Dei prxscicntia, quae, sicut diclum esl, quanlum ad sunl. < Va?soti, • ait Salomon (Eccle. iv). Vere *f-e
bonitaieni Dei, omnibus ab auerno paratn esl, mibi soli, si non fueris tu mecum, vet ego tecum.
eliamsi nulla essel creaiura. Bonitaseniro haec Spi- Beatiim et beatissimum, Domine, nie credo, si sen-
rilus saiiclns est, Palri, Filioque coaelernus. Unde tio le Csse tnecuin ; sed laedet me mei, et odio
iu creatione lnundi: Spiriius, inauil, Domini fere- hiilii sum, qnoties seniio me non esse tecum.
hatur super aquas (Gen. i); scilicet oninibus se of- Quanditi suiii leciim, suni etiam mecuin ; non suin
lerens, nd omnes se exhibens, benefnciendo, et C autem roecum, qnandiu non sura lecum. Et vae
utilia providendo, quod proprium est Spirilus snn- mibi, quotiescunquc lecuni non sum ; sine quo nun-
cii; ssd nialivolam refugiens animaro, in quam non quam esse possuni. Non enim haberera subsisiere,
polcsl inlroire sapientia (Sap. 1). Ilaque praescientia quovis mbdo subsistendi, sive in corpore, sive in
tle creatura, qtianfuin ad Deum, prsescieutia esl; auima, nisi praesenle viriule lua; rion desiderarem,
quanluiii ad homines, prsedestinatio. Ipsa est cleclio non quaerefero le, nisi ex praeseule gratia lua;
vel reprobalio. Unde est: Non vos me elegjstis; nunquaih invenirem te, nisi occiirreret roibi inise-
sed ego vot \Joan. xiv). Prsedeslinatio auteni est ricordia el boniias lua. Sed curo in omnibus bis
graliae prneparalio. Gratia vero, ipse est effectus. ego iecuin suro, seiilio in nie operanlero graiiaii)
In qtiain cur unus assuroatur, allcr reprobetur; tuam : bbnuni Cst roihi quotl stim, quod vivo ; in
noli vcile quaererc, si non vis errare. Si superbus Doinino laudalur aninia uiea. Si aulem Cuinlu mibi
es, non lalel Dei pricscieniiani; nec effugis ipsius benefaciendoes praesens, ego cogilalione vel nffeclti
providenliain, qun praedcslinalus es iu poenain Su- suiii absens; sic niibi videnlur circn me bene/icia
perbis pncparalnui, Deus enim superbis resislii; graliae tuae, sicut circa mortuum sollicila ei ofii-
hitmitibus attlem dat graiiam (Jac. iv). Superbia rj ciosa cura sepulturx. Si aliquahdo sentib te Irans-
ergo el incriitiin csl, et signuin reprobnlionis, sicut ciinlem ; non sias mihi, sed piseteiis me clamaiilem
biiniililas iiieiituiii et sigmiin esl elcclionis. Dicat post le, sicut Chaiiariaeamillam (Maitlt. xv): cumi|ue
cfgo luteuni vas: Quid nie fecisli sic, id esl, qunre quasi clamoribus iinporluhis iiecessilalis niea; fati-
nie praedesiinnsli in inleriluro ? et respondet ei Ve- garis, objici.s ignoiniriiosa: conscienliae ineae prae-
i-ilas: Utsecundum leloquar, quia praescivi te fu- lcritnin canis immundiiiaiii, praeseiilem iropuden-
turuin vas irx aptum in interitum, futurum fatuuni, liaro, et caiieni luum a niensn' tu:i jcjiiiiiiin el fame-
qui uescias, vel uobis salvnri; superbuni, qui con- liciini, et llagellis conscienii;e ailliciun), expellis,
tcuiiias humiliari: ideoque niliil jam queror, sed vel abire perrailtis. Ergone ulteriiis accedaui? Uii-
tu irremediabiliier ibis iu iiiierituni. Voluntati au- qne, Doniiiic. Nam cl catelli a'domo doniini sui
lem meae non resistis, cuin sit voluntas mea, cum flagellis ejecli slalim redeunt, ei circa donius
ut niiseris, id est, qni iniseros se cognoscuni, cusiodiam vigilantes, panem suum quolidiaiiuni re-
proxiron sit fnisericordia: poientes aiiieui in- ini- cipiunt. Expulsus redeo, exclusus clanio, fiagel-
quilale potenter tornienla paiiautur. Nec nisi bu- latus obsecro. Absqne hominis conlubernio canis
niilibus volo raisereri: qui inisereor, ctijus misercor. yivere nescil, nec aninia niea absque Domino Deo
 203 MEDITATIV^: OBATIONES. 2J0
suo. Aperi ergo niibi, Domine, ut accedam ad te,, A oculoriim, non rei, qiuievidetur. Nnm ab usu vel ab
ct illuminer a le. Tu in co?lis tuis habilns, et
po- obleclalione sensnum et sensibilium expcrgefaclaE»
suisli leuebras lnlibuliim tuum, lenebrosas aquas•> nniinsc iue;c primn occurril iniaginaiio,
qliae assue-
in mibibus aefis (Psal. xvn); mibemque, sieul diciit fani seiisibilibus aniinam, sensibus
obluralis,' sen--,
prcpheln,<opposuisti, ne trnnseat orniio (Titr. iu).'i • sibilitini obscurat imaginibus :' ut sicut lota sensibi-
Ego vero in lerrn compulrui, et nggravnvi contrs i libus sotebat vacare, sic nihil jamnisi imaginaiio^
me deiisum lutiim, scnliimqiie cordis; ncc lucenit nem sensibiliuirt cogitare sciat 'vel
inlelligere.
inihi sidern tua caelestia ; sol obscuralus est: lunsi Propter quod cum a-somno negligcntiae experge-
non dai lumen suuin. Audio ehiih in psalmis eit factus subiio respicio ih Deiiin, de qiio liie fex di-:
byinnis et canticis spiritiinlibus roagnalia liia; rri- vina iiistruit, dicens: < Audi, Israel, Doniinus Deus
tilant mibi in Evangeliis tuis dicia vel facla tua ;; luus, Deiisuntis est (Deul. vi); »'el in eum a qub sum
verberani assidue ocutos meos etaures, exemplai iflumiriandus, quse sum adoralurus, vel oiaturus,
servoruin luoium; conculiuiil rne lerroribus, eit dirigere oninino hnbenhi meutis iiituitum: occiirrit
vellicant promissis Scripturae veritnlis luse, quae se: inibi Trinitas Dcus, quam lides calliolicn a proge-
assidue ingeriiul oculis nieis, el sirepilu suo con- niloribus inihi inCantata, IISII ipso inculcata, a le
tiindunt surditalein nurium menrum. Ego vero usu B ipso luisque doctoribtis coinmendata, milii deinon-
pravo, el siupore nimio inentis obdurui; et didici, slral. Sed eam fattia niiimse' hieiri imaginatio sic
et assuevi contra solis splendorem
donniiare; non accipit, sic intuetur, iil Trinilaiis niimefuhi siin-
videre occurrentia; iri mari positus non audire ma- plici illi divinilatis siibslanlia: inesse sohniiel: qiise
ris riigituiri, vel cceli loiiilriium inorluus a corde. extra oimiem numeruin existens, in pondefe el nu-
Usquequo, Doniine, iisquequo ? Usquequo iion iriero et mensura omnia fecit; et singulis in Trini
disrttmpis ccelosiuos et descendis, et non concuiis lale personis quasi suuni unicuique locum depulel,
stolidilatei/i nieani in ira consuniiiintionis tuae, ul ui sie Patrem orei per Filium in Spiritu sancto, tit
noii siro qttod suin, ul seritiani le domiiiaiitem Ja- de iino,ad alterum transeiiiidum sibi videatur per
cob, et finiuiii terrae, et convertar saltem ad vesne- tcrlium. Sicque inens caligans in uuo, dissipalur in
ram, el fniiiem paliar ul canis, et circumeam civi- tribus, tnnqunin tribus discernendis instat vel
talem luam (Psal. LVHJ),quse adliuc partim pere- uniendis corporibus.
grinatur in terris; sed ex majore parte sua jam Cum hbc imaginatio, id esl mens imagirians, etiarlt
gaudet in ccelis, si forte inveniam/qui me recipiant nolens imaginaliir, vel iinaginaiuni invita el reCliH
in tabernacuia sua deficienleiri, nec proprium ba- ,";mnns pntiitir, venit fideset reprobnt; ratio per lidem
bentem cubile, ubi caput reclinem ? Audio quidein '-' dijtidicat; auclorilas condeinnat, pariterqite concla-
nbununquam vocem Spiritus lui, sed pertranseun- raanl omtiia, quse intrn tiie sunt, quod stipfa dictum
icm quasi sibilum aurae tentiis (/// Reg. xix), et in- est: < Audi, lsracl, Doroimis Deus tuus, Deus uiitis-
telligo dicentem : < Accedite ad eum, et illuniina- ' esl (Deui. vi). i Nani curo et fides et ratio el ancto-
mini (Psa!. xxxtii). 1 Audib et coricutior; sur- rilas cogitare nie dncearit, Palrem per se, Filiuin per
gensqiic quasi a soinno, et excutiens meipsurii, se, Spiritiim sancium perse; nil tameiiin sarictaTri-
aliquaienus deslupesco; os meum aperio, et atlrabo riilatc censenl adroillendu.ro, qriod leihprife, velloco,
spirituro; dislendo sensus aniinae mese, ut depigre- veiiiuiiiero.substanthcfaciaidivisiorieiri.velpersona-
scant; egredior de interioribus nocturuse conscien-, ruui sonare videaturcoiifusiouem. Sic eniiri astriiunt
tiae mese; exeo ad lucem orieniis niibi solis jusli- Trinitatis unitaleni, ul sbtitiidiuein femoveani; sic'
li.e. Sed cum somnolentos oculos in eum volo di- Trinitaiein uiiilalis, nt in' Deitaiis subsiaiilia noii
rigere; reverbernntur desuefncli Iuci, et assuefacti recipianl numeri pluralitatem. Omne eniin ineiitum,
lcnebris. Et ad insolitum splendorem tremente et omnein scientiae
prudentiam , omiiemque virtiilem
palpitante pupilla rationis cum pnlpebris suis, exer- prseveniens in nobis gratia lua, Doinine, daf nobis
citii inanu detergo quanlitm possum, ab eis rheii-
Q noslii luique quanlulamciinque cogiiitibnero; ipsa
riia diuiurnse somnolenliae. Si, le donante, invenio. vero subjicit nOs hunlilitati, htiiiiililas auclorilnti,
fontem lacrymarum, qui in buniiliatae ei cbntritsa auctoritas fidei; fides instruit raitonem, fatio per
dnirnae vallibus cito solel exoi iri; lavo raanus ope- fidein erudit, vel deslruit, et abjicil imaginalionera;
ralionis el faciem devolionis. Deindc, sicut extendif lidem vero non instruit ipsa ad intelligcniiam, sed
accipiter alas suas ad austrum ut plumescal, ex- per fidem desursum earn exspeclal a Patfe luniinum,
pando roanus nieas nd te, Domine, et aniuia mea a quo orone datum optimum est, et donum peffe-
sicut terra sine aqua libi; el sicut terra deserta,. cturo (Jac. i). Intelligentiam'aiilein, non quseex ra-
invia et innquosa, sic in sanclo nppnreo libi, ut iione cblligitur, vel ratiocinatibne fofinatur; sed
Vide.im virlutem luain el gloriinri ttiam (Psal. LXII). quse de sede magnitudinis tuse inerito fidei adduci-
Cuinque oculos nieiitis, seiisiiin rationis nd te crigo, tur, et sapieniia lua formatur; similis omiiino suaa
o sol juslitiac, contingil mihi, quod conlihgere solel
origjui, quse veniens in meriienl fidelis tui ralionem
ebriis a sonino, vcl infirmis oculis, ui unam rem ad se
colligit, et sibi conformat; Tidein verb vivi-
aspicientes, duos aui tres esse arbitrenlur, donec ficai el illuminat. Stat igitur oratura Deum suuin
vhlendi processu incipiaiit intclligere, viliuni' esse pavida et
stupens anima, semctipsam in manibus
2tt GUILLLELMl ABBATIS S. THEODOBICI 212
suis seroper portans, quasi eara libi oblaltira ; pa- ^ Ubi es, Domine, nbi es? El ubi, Douiine, non es.
vida a cousuelis, sltipens ad insoliia, ad invenien- Scio certe ct certc certus suro quia bic inodo me~
dum le poitans signaculum (idei tuse.; sed non ad- cura es, in qito moveniiir et sumus; et ex cujus sa-
huc inveniens, cui iltud resolvat; vullum luuin, Iiiberriina praeseniia ardel el deficil in saluiare
Domiiie, yultum luum reqttirens, uec scieiis, nec liiura aniina uiea. Scio cerle verissime, sentio salu-
omnino hesciens quid reqnirat. Cordis sui pbnn- berrime, te esse meeum; scio el sentio, adoro, et
tasmata dete abominatur ut idola. Amat le, qua- gratias ago. Sed cnm lu sis mecum, cur et ego non
lem te sibi fides describii; sed mens videre non siiin leciim? Quid obstat? quid impedit? quid inler-
sufficit. Ardensque faciei luae desiderio, cui sacri- ceditTSi tu mectini es, bene mibi faciemlo; cur et
iicitim pietatis et juslitiae suae offeral, oblationcs et ego noii sum tecuin, le bono omnium bonprum
liolocansia, cura differlur, magis ttirbalur. Et cum meornm fruendo? Propter peccala mea? Et ubi esl,
iion lam cito lidej luae, cui se credidii, impelrat il- qui lutil ea de medio, et affixit ea cruci suse? Num
Itiuiinalionem ; in laniiim uonnunquam stupescit, quia etim non amo? Nonne ccnlies et millies roori
tit credere se in te vix sibi credat, ul oderit se, velim pro le, Doroine Jesii? Si hoc non stillicit
quia, ulsibi videtur, non te amat. Absit autem ut tibi, nec inihi sufficil; quia nihil suflicit animae
non eredat iii te, quae sic anxiatur desiderjo lui, ul' B inese, nec videlur sibi onniino amare le, nisi
non amet te, quse desideral lc usque ad contemplum fruatur te. Frui aulero te non poterit, nisi pro dono
ontuiuni quaj sunt, eteiiam sui! Usquequo, Domine, tuo el modo sno le viderit et intellexeiit. C.ur au-
iisquequo? Tu si uon illiiininas lucernam nieain, si lein le non videl? Qui modo te amo usquein iuorlem,
11011 illiiniinns lenebras meas, non eripiar ab hic lunc aronrem tisque in vitam aele.rnam. Ipsara, Do-
tenlalionc, nec, nisi in le, Deo meo, transgrediar miue. jain mihi spiral riescio quis odor luus : qui
iiiuruiii bunc. saliem si perficereiur in me, riiinc inierim nnn qna:-
MEDITATIO III. rerem amplius. Siquidem roiuis roihi aiiquando,
qoasi quasdam consolalionis tuaebuccellas; sed qtiid
Animq desiderium videndi Deum exprimil, el circa boead dcsiderium famis mese? Obsecro, dic aniraae
objeclum ipsum fruendum exspatialur.
ineae, o salus ejus, quare ei luum inspiraveris desi-
Jani non audeo inlendere in faciein luam, Do- deriuro. Num ut lantum lorqueat mc, discerpat et
mine, quam desidero usque ad morleni, quia dixisti occidat ? El nlinaii) occidisset. Obsecro, Domine,
Moysi: iVon videbit me homo, et vivet (Exqd. xxxni); haeccine esl mea gehenna? Ei haec sil. Nec unquam
sed licet inori velira ut videam, vel videre ui mo- „ me desinat torquefe, nec iinqunm desinam in ea
riar; operio laroeu vultuii) meum, sicut idem Moy- ardere; nec in aliquo Iiceal respirare una die, uca
ses; nou audens respicere le conlra te. Sic enim bora, uno moiiienio, doriec appaream in.conspeclu
ihi legilur : Porro Moysesoperuit vullum suum: non luo, ei appareat mibi gloria tua, et faciei tuae fes*.i-
enim audebat respicere conlra Dominum (Exod. m). vitas aeterna illuxerit animaemeu;. Habuerii, Domine,
Naro forsitan conlra Dorainum respiceret: si vellet velus ille Moyses opertum ad le viiltum suum, et
respicere Deum, non quis.sed quid esset. Nam quis velatam faciem, formam gerens populi ctii pracerat,
esset, audiebal. Egot inquit, tum Deus Abraham, semper a, facie Domini fugienlis. Panlus tiius, et
Deutltaac, Deut Jacob (ibid,). Tamen eidem Moysi, lotus noster, quia tolus tuus, NoviiTestamenli luba»
audila morte sua, eodeni adhuc desiderio aesluanti et pro se Ioquens, et pro suis in desiderio et amorc
oranti oslendi sibi gloriam tuam, respondisti: Ego tiio discipulis: Noi, inquil, omnes revelata facie
otlendam tibi omne bonum (Exod. xxxin). Ei, o Do- gioriam Domini speculantes, in eamdem imaginem
inine, ubi est omne bomini, nisi in vuliu luo? Unde lrans[ormamur, a clarilate in claritalem (II Cor. m).
et David eodem desiderio ardens: Adimplebis me, Homo iste tuus non fugiebat a facie tua; sed ad fa-
iuquil, Iwiitia cum vullu tuo (Psal. xv). Igiiosce, ciem luam. Ignosce, Domine, ignosce improbitati
ignosce, iriipatiens est ad le cor meum; viiltum p et importunitati meae; adhuc audemus, quia arde-
tuum requiro; exquiro faciera luam per lemeiipsum, mus. Ignis luus urgel nos, quem veuisti in lerram
lie in finem averlas eam a me. Scio eniiii el certus mitlere, et voluisti vehementer accendi (Duc. xn).
suni, quia qui ambrilant in lumine viiltus lui non of- Obsecro te per oinnipotenlissimam bonitatem tuam,
fendunt, sed secure ainbulanl; quorum omne judi- per mansuelissiinara seraper in nos patienliain luam,
cium de vultu ttto prodit. Ipsi stint, qui vivunl; patere me aliquid adhuc quaerenteiu; el dic aniroac
quia sic vivunt, sicut in exemplari vultus tui meaequid estqnod desiderat, eum faciem liiani de-
lcgtint el intelligunt. Domine, non audeo respi- sideral. Sic eniin caeca est, sic ad meipsmn turbaia,
cere le conlra te, ne ainplius obstupescam. ut et desiderio tabescat, ct ignoiel qui desideral.
Stans aulem coram le sicut pauper, mcndicus ct Nunquid vnlt levidere sicuti es?Elquid est, siculi
caecus, sicut tu vides me non videntem te, plenum cs? Num qualis.autquanlus? Sed nec qualis, nec
desiderio luo pectus, tolumque me quidquid suin , quantus es; quia nee qualilas nec quanlilas in le
quidquid possum, quidquid scio, et boc ipsum quoit est, qui es quod es. Quid ergo est, sicuti es? Hdc vi-
ppst lelangueo ei deficio, offero libi-; sed ubi te dcre supra nos est; quia videre quod lu es, hoc est
iuveniam nori invenio. esscquod es,Nemo aulem vLdetPalrem,nisiFiliui*
 213 MEDITATlViE OBATIONES. 2t*
el Filtum, nisi Paler; quia h«c esl esse Patri, quod A i ad faciem. Non enim praesirmas, nequc confidas, o
videre Fitium; et hoc est esse Filio, quod videre homo, neque hic sles, quisqtiis vir desideriorum e»,
Patrero. sicut Daniet; ncc dicas, stifficit. Quidqtiid hic de Deo
Sed seqiiilnr el dicit. Et cui volucril Filius revelare sentis, quidqnid vides, quidquid de eo hic le riocet
(Maith. xi). Volunlas aulem non alia esl Patris, fides, aenigma est: aliud quidem obscurius, aliud
alia Filii; sed una et eadem, quse est Spiritus san- autem expressius. Et ipsum lamen quam dttlce sit,
ctus. Evgo per Spiriluin snncium alicui amico Dei, cum adesl; quam desiderabile, cum videtur deesse^
qiicro nimis honomfe voluerit, revelal seroelipsa sciunt, qui sentiunt. Hic est enim calcnlus habens
Trinilas Deus. Sed nunquid homo videl Deum, si- nomen scriplum, quod nemo scil, nisi quia acce-
cnt Filiuin Paler, vel Pntrero Filius : quibtis, sicnt pit (Apoc. n).
diclinn est, alium alii videre, hoc esl non esse Porro de eo quod eril facie ad faciem, dictum csl:
aliud cl alind, sed unum Dettm? Sic omnino, seit Non enim videbit me homo, et vivet (Exod. xxxm).
non pcr omnem moduir». Quod ut aliquanluin nobis Nam et hic qni videt, non vivet, seddicet: Jn-
tiiliicidiirs pateat, de visu et naturali ejus potentia felix ego homo, quis me Uberabit de corpore mortis-
liiienduin est, quid babeat pbysicus intellectus. Ont- hujus (Roin. vn) ? lunc demum sperans se esse vi-
nis sensus corporeus, ut sensus sit et sentint, opor- " ctiirum, quando perfecte visiirus. Quid hic sensus?
lel ut qiindam sensihili affeciione aliquomodo mu- quid imaginatib valel? quid ratio potesl? quid intel-
tclur in id quod scnlii; visus scilicet in boc quod ligentia ralionalis? Nam etsiriuio, Deus, nos ad le;
ei fu visibile, nuditus in nudibile; sicque de reli- niittit; per se tamen te nen altjngit; nec iutelligen-
quis. Alioqui nec sentii, nec scnsus est. Nisi enim tia ea quidem, quse de inferioribus ex ratione oon-
reni sensnm, sensu rationi reiiiiniianie, anima sen- sistit, ralionis lerminos excedit, nec mensurnm
lientis qiiadain sui Irnnsformatione mmeturin rem, habet perlingendi usquc ad le. Qnse vero desursum
vel rei quatilatem quae sentillir; nec sensus est, nee est, quod sursum esl redelet; nihil buuianum, scd
sentire potest. Ideoque st semil, airiore qui se-nsiis loluni divinum : et ubi se infimdit, rationes seciun
sims est, Detim boiium; et amat, qiiia bouum : noii defert sui generis, non communicantes iriferiori ra-
hoc potest, nisi bono ipsi affectu communicaiis, et tioni, nisi in quanliim eam babenl.ex obedientia
ipsa bona eflicintur. Si ad seiisum animse reverta- fidei. Haec in Trinilale sancla nil dividit, nil com-
ttir/iionne hoc esl, quod Paiilus dicil: Gtoriam Do- pingit; sed sensuin fidelero sic quando, et quanium,
ninii specitlantes, in 'eamdem imaginem transforma- et quomodo vult Spiritus sanclus, perstringit; ut
tnurt (II Cor. tit.) Sicenim est quodammodode sensu (p orantes le vel conteiriplantes supefgressi noniiiin-
nninire. Sensus enim animsc amor est : per hunc quam omne quod tu non es, videaut aliqualenus te,.
sive cum ir.ulcetur, sive cuiii offeuditur, sentit quid- qui es, quamvis non videant le sicm es.; sed lamen
quid sentit. Cum per Iiiinc in aliquid anima exten- inedium quid devotse mentis deinulceal intuilum,
ditur, qiiadam sui Irnnsformnlione in id quotl nmat qitod constet nec de eis esse, quae tu non es, nec,
transmulnlur: non quod ideni sil in natura, sed af- etsi non sil omnino lotum quod es, alienum tamen
fectu rei aroatae conformatur, utpote non bonum ali- esse, ab eo quod es. Sic enim Spiritus Domini quie-
qnem amare polcst, quia bonus est, nisi et ipsa in tum et humilem suuni, super quem requiescit, in-
ipso Imno bona efficinlur. Noime hoc est: Sentitede duit repenle , et mutat in virum alterura, ut sen-
Domino in bonitaie ? (Sap. i.) Ei Sapienlin : Scire sum inluentis non dividat. Trinilas, non confiindat-
eriim te , sensus est consummaius (Sap. vi). Et Apo- unitas; non offcndat Trinitns pietaleni unum Deiint
siolus : Hoc sentile in vobis, quod et in Chrislo Jesu quaerentis; non contristet subslaiitiae unilas cha-
(Pltilip. u). Hsecest cbnritns, qua qui diligit, in.Deo rilntem Patris et Filii dileclione gaudenlis; in neu-
manet, et Deusin eo (I Joan. iv). 0 charilas, charilas, tro conturbet solitudo vel pluralitas, sed etiam ad
quaetisque huc nnsadduxisli, iit, amando Deum, etFi-- . hoc ei vateani unitas Trinilatis, el Trinitas unilatis,
liuin Dci.dii elfilii et Dei noroinemur (itsimus. Elsi D 1 ut pio et sobrio intellectu comprehendat non com-
non.lumapparet.quod erimus,cum apparuerit,similes prehendendo majestalem divinae incomprehensibili-
ei erimus: quia videbimut eum sicuti esl (I Joan. m). talis. Sicque/gusianset videns quam suavis est Do-
Domine', bunum cst nos hic esse; libet hic immo- minus, repente sic totus gttstando dulcedinem ejus
rari; et ulinnm liceret immori! Sed medilnntibus dulcescil, sic vivendo lucem verilatis ejus lucescit;
et Ioquentibus et scribentibus de te, da, quseso, sic de repentina summi boni pleniludine in gaudio
sensus sobrios, verba circumcisa et disciplinata; cor S. Spirilus exhilarescit, ul si hoc in eo perficiatur,
ardens de te, o Jesu, in aperlionem Scripturariim, confidat se vitam obtinuisse seternam. llmc est enim,
quae de le sunt. Ignosce, Doiniue, ignosce; amor inquit, vita wierna, ut cognoscanl te solum verum
arooris lui agit me; lu scis, tu vides. Non sum scru- Deum,etquemmisisti,Jesuhi Christum (Joan. xvn).
talor majestatis tuae, sed pauper gratiae tuae. Obse- Accedile ergo ad eum, el illuminamini; et facitt ve-
cro le pcr dulcedineni tuse dulcissimse mansueludi- slrw non confundentur. (Psal. xxxin).
uis, non*ioppriroal nie majeslas tua; sed sublevet
gfatia lu;i. Ignosce, inquam, quia proprium est fidei
desiderium visio Dei: hic in aeiiigmatc, ibi verofacie
 2.15 GUILLELMl ABBATIS S. THEQDOBICI 216
MEDITATIOIV. A in pnrndiso tuo olim me crensses, ipsuroque lignuin
Orandi' doriurn peiii, stdium snum priofem, ac novis- viise in possessionem niibi juris perpelui donasses,
simam soliiudinem suam describit. voluisli vel permisisti, ul etinm ad fruclum ligni
- Miseralor et
misericors, Doroine, patienset tnul- scieniiic boni el mali inanum miltei ein (Gen. u, m),
lliui miserieors; suavis es,. Domine, itniversis, et tit quasi bonorum meonim inlerinrum perttesus,
raisernliories tuse sttper omtiia opera tua (Psal. experirer,,,quid foris possero,-Eva mea, caine inea,
CXLIV),Hoftaris nos, Domine, et lu., et per tiios; in boc conseiiliente. Gustnvi, et vidi non suavilalem
Spifilus saiic ils tims, utoremus ei-vigi1eiiiusin ora- tuam, sed conlusionem nieam, nt vjderem inc esse,
tione. Hortaris nos, et doces sicul pius, sicnt mise- cujus Uirpitudo velainentocgeret : cujus nuditas a<t
ricors; sicut misereri desidernns; et cnusam prae- oCcursiini. lniim paverei, cujus liberlas opus iia-
pnras nobis, faciens nobis juiiicium et juslitiam, ul beret cobibente legunt disciplinn. Inveiilus enini
orantibus nobis qiiemadmortuin opofiet orare, quasi sum in oculis tuis iiudiis ab oninibus, qure iiitr.i
jttslnm hnbeas cansani iiiiserendi.' Qiiiil etiani orandi roe bomines piunbnnt; lurpis in occnltis meis, in
formani ipse nobis dictasti, ne in aliqiio causse no- quibus nec me nec te lalebam ; egens reclore,
slrae tleesses, ipse judex, ipse advoealus. Et confi- qui regendos alios susceperam. Ideo-, Domine, abs-
• dcnter nos petere jiissisti in nbmihe liio; et credere, " condi me inlra ligna paradisi : ideo refugi in tene-
qiiia qiiseciiiiqiie peiierimus, accipiemus, ei fient bras meas ; elongavi fugiens, non lamena te, sed ad
nobis (Jvaii.wl;Marc. xi).Tibi,Domirie,hocsiiggerit te, el mansi in solitudine (26) : ibi le exspeclo, qtii
lna bonilas; nobis aulein gravis incumbit necessitns : salvuin me fecisti a pusillanimilate spirilus cl leni-
. el lamen, te liorlahfe, pigrescimus ;te diclaiite, ne- peslate (Psal. tiv). Posui in pulvere os menm, si
gligimus; le proiniiteuie, non credimus. Tu autetn forle sit spes; onager solitaritts atlrahens veutiini
iii misericordia el miseratione tun multa pigrns et amoris mei {Jer, n). Cumqiie totns mibi reddilus
negligerites concutis-; in patientia lua iricredulos sedeo solus et tacens, nec audiens clamorem exa-.
dissiiriulas : quin eliain , quia queroadinodum nos ctoris vel sonilum praelii, videns quia tempus roe
Oporlet orare' (Rom. vm), nec scimns,'necposso- jnvat, et vaco vacare mibi, disciilio meipsuro, quis
iims; miuis uobls Spirituni satictuin luiiin, qui ad- sim, unde. venerim. El inveuio me umim filiormit
juvel iiiflrmitalem noslrani , et interpellet pro no- Adani, filiuro irse per naturam (Ephes. u), s'edan-
bis geroiiibiis inenarrabilibiis. Orauuis itaque, qnia ciltaeiuae sanetaeEccleaise per gratiam ; unuin exsij-
lu bortaris; pelimus conlidenler, quia ln promittis; lum paradisi, babilantem et laborantein in terra
stalimque occtirfis, Ct ornriies exatnjis; iiiveniens, /> maledictionis, cui roaledixisli in operibus Adam :
quia fnciens, in quo iiobis propitiefis. Sunvis, Do- qiiaro cum operatus fuero, non dat frucltis suos, sed
tnine, tinivefsis, suavitates luas liobis multiplicns; spinas et tribulos gencrnt mibi. In sudore vullus mei
el miserationes luaesuper omnia opefa tua iiicipiiinl vescorpnne meo, secundum severissimani senientiairi
apparere nobis. Nain tu, Deus appropiiiquaus, el jusli jml.icii lui, qtia increpasti superbos et roale-
rion etoligans, cUm nobis incipis appropinquare, diclos, qni declinant a mandatis tuis.
et consolationes iuae liclilicare nniinns nostras; 0 bone Crealor ! quam bene me creaveras ! quam
contiiiuo eX odore el lactn saluberriinse prat-seuiise gloriose formavcras Iqnam feliciter locaveras! Crea-
tuaSemorliii aniime senstis rcviviscuiit, fldes exsttl- veras eniin me , Domine, sicut dicit Aposiolus tuus,
iat^ fuliicin bilarescil, cor acceriditur, lacrymae in operibus bonis (ibid.), quae pr-cparaveras, ut
fluuirl, lion qn« ignem accensuni exstingiianl, sed arobularem in eis : formaveras me ad iiuagiiiein et
asceiidanl aniplius. Et ctim Spiritus luus adjuVat siinililudinem luain, cl locaveras iii paradiso vohi-
iiilirniilalem noslram , flenius ilbcriini lacrymas ptalis tiiae, ut operarer, et cuslodirem illuiii. opera-
pingiies et (tulces cx dtilceiiiiiis.luae affectu : quas rer bononmi sludiorum exerciliis, cuslodirein, ne
ciuii pia ciuisolationis mariti deiergis,-ttOiitituberius, serpens irreperel. Serpens irrepsit, Evant menm
ct fitmt riobis panefe die ac nocte, el fortis el gfata D seduxit, et per eannne praevaricatorero coiisliluil.
fefeciio; qtiia diilce liabeliius ptorare coram te Propter quod exputsus de pnradiso lionae conseieii-
Doinino Deo hosiro, qiii: fecisti' nos; qtii sumus lioe;exstil,factus suro in lerra alietia, in regione dis-
populus liius, et oves pascuse tiiae (Psal. xciv). Egp similitudiiiis. Sed, o Domine, quioronia creasli, et
cgo, Domiiie, sicut ilicil prophela tiins, «ir vi- vidisti cuncta quae ereasli, quia sunt bena valde
dens paupertatem ttieam (Tliren. 111);paitper sttm; (Gen. i), niinquid per opus metim malum peribit
isi iri tabbribus B juveniuie mea; 'exaltatus auiem^ bonum tuuln ? Siquidem non prnpter paradisuin nie,
humitiatus sttm et conftisus (Psal. Lxxxvn). Quati- sed propler me paradisum conslituisti, cuin me
ias enim oslendisti tnihi tribulntionesmultaset malas: hominem super terram lecisti. Non te pcenileal, o
et conversusvivificasii me, et de abyssis ierrw iierum Creator, bominem me fecisse super ler.ram ; sed
redtixisli me. Mullipiicdsli magnificenliam luam : prsecipe, sicul ;ab inilioi ul sirobomo rationalis,
et conversus consotaius es nie (Psal. LXX).Nam Cuirt potestatem babens super icrram meam, utcorpns

(26) Secessum in ccenobium Signiacense videtur in iolitudine, etc. Indicat enim jam.anle illum recei-
auclor vcrbis illis describcre : Elongnvi et tnttnsi sum se in paradiso sanetac religipnis habitasse.
 217 MEDITATIVJE 0BAT1ONES. 218
meiiiii subvlilum sit spirilui, spiriltis tibi. Non tee A s'cul est, audilur lameu dicens,: Ego snm,qm sttm
pcenilent donnlae bomini dignilatis, nl siin supei'r (>bid.); ubi operiendus est vullns iuterim, ne vi-
jjcstins lerrae meae, truces el indomitos mblusnffe-- dcat conira Doniinum, sed in humilitale obedientise
ctiommi nnimse ; rcplilia etiaro cogilationum biimii exercendiis amlitiis, ut atuliat quid rn eo Ioqiialur
repenlia, el de veueno terrae, cui jiigiler inhscrent,,. Dotninus Deus suus. Absconde me, Pomine, interim
noxia vel mortifera ; pisces maris et volucres cceli,, in nbscondito tabernaculi l.uijn.die inalorum lioruni;
cogitatus scilicet de spirilu hujus mundi, curiosaj in abscondilo facici luae a contradictiqne linguarum.
saeruli, altiludineroque diei ejtis scrulantcs el seclan-. Jiiguin quidem luum suave, et onus leve imposuisli
les; jiimenta eliain, sensus istos corporis. ad boc utt, mibi : ei cuin osleiidis niibi serviiulis tuae dislaii-
seciinduin nomen snum juvenl nos, nobis concrca-, liani__,et servilutis sseculi, blande .et leuiter roe
los. Da nobis, qui ea dedisti nobis, ut patianliirP inlerrogas utrum inelius sit servire libi Deo viventi,
frenuin rationis, zeli boni stimulos, stnbubim disci- nn d;is nlienis.. Ego manum imponentis adoro,
. pliuae, ulii cibis siiis pascantur el nulrianliir, prodn- jligum dcoscnlor„el onus amplector : el multnm
cenda ad iisum, cnm res exegeril; non auleni sil-,.. niilii suave est sub eo desudare, Miiltum enim et
vfscere per)))iltnnlur in Intitudine publici erroris. multo lempore possederunt me domini absque le,
Veniet, dicit, qui promillil; veniel dies, cnm Jeo) B quortim jugum non esl suave, nec onus leve. Tui
et agnus ciibabunt siroul (Isa. xi); cttin, quae nrodo- _,- juris esse cupio , tuuni jiigum recognosco, et oniis
nocenl, non nocebnut in oroni monle snnclo tuo : leve, quod subleval me, non premit. Sed ingredions
jumenla qtioqne pascenltir. in pascuis ubefriinis, novaro servitulis tuae disciplinam, videor mihi vi-
iionjaro infirmitatis nosiraejumcnta, sed beatae feli-. dere coelos novos et lerram novam : et ecce mihi
cilalis inslriimenta ..-•- nova facis oninia (Apoc. xxt). Doce me, pomine,
Inlerim, Doinine, exnudj coelos, el coeli examlinnll hoiiiinein riislicanum de rure. saeculi venieniem,
lerrnm ;' et lerra cxauilint vimim, et oleum, el fru- cjvilatis luae mores djsciplinatos, el curifc tuae ve-
mcnlnm ; el hsec exaurfinnt Jesrael (Ose n), id cst[ niistas urbaiiilates; dcforma me a fornia saeculi,
semen Dei, quod seminasii in nobis. Lnctasli enitn, cui nie conformaveram ; cpn.forma_me ciyibus luis,
me, ui ait propbeia, Domine, el eduxisti insoliiu- .. ne inter eos deformis appa.rearo .;,doce etiam me
dinem ; proniitlens qtiia ibi Ioqucreris ad cor servii linguam quam non novi (Psal. LXXX),qunui egra-
tni (ibid.). Jam grntias libi, lociitus es semel elite- diens de terrn jEgypti nudire jncipio, sed invelera-
rum, et aliquoties, et dicenli tibi animse meae, Deusj. tthi in terra a|iena, non intelligo ; lingnam scilicet,
meus es tu ; respondes aliquanilo plncide ac bem'-'/ .- qua loqueris filiis tuis, elipsi.lecum. Fnc me etinm
gne : Sahis lua ego sum. Et niinn, o desiderium,- inielligere nulus tuos, quibtis iiilejligere fncis in-
aoimse meae, vacare libi aliquanlispcr desiderans i telligentes, quae sit.volunlas lua bpna, beneplacens,
ipsa anima mea; el gustare ,et videre, quam siiavisi et.perfecta (Bom. xii)..
es Dominus; piecatur beiiignissiinaiii niisericordiaiiii Et jam aniina mea, gralias tibi, paler dulcis ;
tunin, ul ab omnihus, quae exlra sunl vel intra,- ; cum ei loqueris, vocem tnaiii incipil agiiosceie, sed
pacem mihi facias el silcniinm, ul in ea quac iiiira, non satis inlelligit, quid ei loquaris ; qi.i.iavox lua
me sunt, jns milii conserves quod dedisli; exierius ; nunqunm vncun veuit, quia vox l.iia grntin lua
antero percutias roilji fcedus cuni bestia agrivet ;.. est, non sonans extertus, sed poleiitet: et dulciier
rcpiili lerra-, et volucri coeli : et nrcum, et glndium,t inlerius operans. Cum etiain ego lpqupr, tibi, in-
etbellum, conleras de lerra mea.: ul in pace fiat. tendo. libi, et in hoc eliain bene mihiest: et qua-
loius locus mcus, el in Sion habitntio mea (ibid.). quaversum eal oratio, iiunquani gralis le oro vel
Da mihi, Domine, consolatiouero solitudinis roese, adoro; cuin eliara in orandp fial niihi relribulio mulla.
cor solilarinm el colloquiiiin tuuro frequens. Non. Doce ergo me, sancte Spiritus, sine iiiiermissione
cii.imero solns, quandiu lu mecum eris, Deus mens: orare, ut des niihi in tesineiniermissione gaudere.
scd si nie deserueris vae soli: quia si obdormiero, D I Nam, etsi plorat, cum oratpauper lutis, paiiper spi-
noii erit qui calefaciat tlofinientem ; si cecidero, ritu, vel peccatorura suoriim meinor, vel in angusfiis.
nonerit qui sublevet cadenlem. Sed adliuc, orefu- cpnslituliis, dum vehementius dplet, vehemenlius
gium meu.-n et virlus, deduc me ad interiora deserli--, gaudel; sicut e conlrario qui gaudet in sseculo, ciini
lui, sicut duxisti faniiilum luiiiri Moysen, ubi ardet veheinenlius gaudet, tunc si quid sapit, in occul-
rithus et non comburitur (Exod. m), ubi sanctn lis conscienliae suae vehemenlius lorquelur el do-
anini.1, qiisead hoc assuini meruerit, in pleniludine let. Pia ergo ,et pura oratio nunquaro est sine gau-
ignissnncti Spiritus tola ardet, sicut seraphim lo- dio. ..-.-,.
tnm; ardens el tion comburitur, sed purgalur : et MEDITATIO V.
liinc priroum nielius subsistil, quod est riiiraciiluiii Diversos moaos orandi recensel ; passionem Chrisli et
oniiiinin miraculorum tuorum, el visio visionum : peccala stta in niemoriam revocat.
ubi locus sanctus est, in quo non stntui', non profi- Cnm ad jugiter el eflicacitcr orandtini excitare, et
citur, nisi splutis corrigi-is iinpedimenlonim carna-' • cxercitare, et assuefacere cor meuin desidero, nul-
lirihi nitdfs pedibus, idesl, niundis et puris affeqti-^ lius in hoc magisterio majim erudiri, quani tiio, o
bus incedaiur; ubi qui est, etsi non potest vidcri Doiniuc J.csii, sapicntia Dei Patris. Recogilo, ergp-
219 GUILLELMt ABBATIS S. THEODOBICI 220
liiodos oraiionuro, qiiibus orans coram hominibns A . es pro liia rcverenlia (Hebr. v). Ornsti ct pro aroi-
In terris formara nobis dabas perfectse orationis : cis in tentalionibiis tuis tccmn pcrinanenlibus, et
et inveriio te aliqiiando quidem oranlem solum pro InimiCis criicifigentibus le, sed iicscientihiis
(Maitii. xiv), aliquaiido in lurba (Joan. xu), ali- qtiid facerent. Ubi est oralio pro scientcr pccain-
quando in exslillatione spiritus (Litc. x), aliquando libns (27) t Qiiandiu sic sunt, exirn nroplexuin cru-
in sanguineo sudore (Lue. xxn), aliquando exalla- cifixi siinl, qui, exlensis in cruce inaiiibus, ctiam
lum in cruce (Joah. xn). Exsnltatio spiritns el soli- forma palibnli amplecti videbntur otnties, pro qui-
tudo oraiidi, dulcissima mibi stinl ad imitanduro : bus patiebatur. Itaque sicul dicil Aposiolus : Vo-
sed.iiisilu roe pracvenias inbenedictionibus dulce- Innlarie peccanlibus jum non relinquiinr pro pee-
dinis tuae, locum qtiidem facile invenio, sed non calis kostia (iiebr. x). Quae uisi poenitenlia deleal,
tam facile cor solitarium. Exsiiltalio vero spiriltis nisi sangiiineits sudor exsndet, el crtix excrticiel,
lil cx puriiateconscieritisc, cnjus ego niihi conseitis voliiniarie et scienler peccantes non invenio pnr-
non siiro, vel ex abtindantia grali* luse, ctijns cgo lem babere, vel in oratione sanguineni sudantis,
indignnssiim. Orareinturba tiium fuit, cni iiilul vcl in saerificio lii cruce pcndentis. IIcu me, quem
defuil: qilod lamen, cum sic exigit rcs, nec nOS cnrtscieritia accusal, quem veritas non excusat,
" ut dicere possit, non cnim scivit,
refugimiis. Scio, Domine, scio, quia pernecessaria qnid fecit. rgiur-
essel mihi oratio illa sariguinea, el oraiio crucis ; sce ergo, Domiiie, in pretio pretiosi sangiiinis lni,
quia, ciim sentio qnid oratiojn me habeat exsudare, omnibus peccatis roeis, in qure incurri scienter et
quod crux excruciare, non quidem habeo sangui- nescienter: et dic peccatori luo, insinua paiiperi
neum siidorem, sed sanguineas lacrymas, cxsutlat luo, qnid faciat pro eis, et maxime pro eis, qnae
Coi-menm in oculis litis. Nec invenit corptis meiiin cnmmisi scienter. Nam si oiimes scienter peccantes
crucem in qua crucifigalur, sed infetix anima mea videris cxcliisissc. vaeuuiverso iniuiilo, quin paucis-
siiper omnem crticis dolorero in seipsa cruciatur. sitnos videris inclusisse,- Voluntariepeccantibnt, ait
Cbncrucifixtis taroeri libi sum, Doraine Jesu, iiiciin- Apostolus, jam non reiniquilnr pro peccatis hostia.
que in cruce professioiiis, qtiain de muncre iuo Irrilam qttis facieris legem Moysi, sine ulia misera-
quolidie ei jttgiter libi offero, quia munera tua daia lione duobut vel tribus lesiibns morilur. Quanio nw-
tua ; sed de mere crucis dcliciisconteiinplans passio- gis putatis deteriora ntereri svpplicia, qni Filinm Dei
nein tuse crucis, ctavis iimoris tui confixusconliin- 1conculcaverit, et tanguinem testamenii potlnlum du-
dor, el tolus contnhesco; noii ex dolore cntcis xeril, in qtto sanclificaiut esi, et spiritui graiiw con-
mese, qiii ex gratia lua/jnm mihi iiitllus est, sed ex 14 tnmeitam feceril ? Scimus etiim qui dixii: Mihi vin-
dolore cordis, quo considero opus luum in roedio diclanti egoreddam \Hebr. x). Vere; Doinine, volun-
annorum vivjficatum; in onines annos et anle et tatie poslacceptam verilnlis noliliaro el inultiiro pec-
fosi, efieclu redemptionis clarificatum, cui nihil cavi, elspirilui graliae conlunieliam feci ; a quo gra-
compensari polest, cui ntilln mors, nulla vilarespon- tis in baplismo accepia remissione peccaioruin, post
dcre sufficit: quod lamen mundus per ipsiim redem- acceplaro nolitiaro veriiatis revcrsus siiin nd ea,
ptus decpicit. USHenim ipso jarii pro nihilo habe-, sicut canis ad vomitum. Sed niiuquid te , fili Dei,
mus criicifixum le videre ; cogilare te mortuum et conculcavi ? Conculcavi, si negavi, qnamvis ncc
sepvltum : et qiiod amplius et penetrnbilius est ad arbitrer Pelrum conculcnsse, qiieni contigit negasse:
corda transpungenda, caesuui alapis et llagelHs, irri- qui lunc ardentissiroe le diligcbat, ctiam cnin semel,
sum, conspiimm, clnvis ct Iancea confixiim, spinis et iterum, el terlio te negabai. Num sangiiinem
cOronaium, polaium felle Vel aceto, qui in cruce tnn tesiametiii polluium dtixi ? Qui lioc sentit, ana-
rionnisi saluierii nostram sitiebas. Te Crucifixo terra tbema sil. Absit uf unqtiam hoc senserii cor meuro !
tremtiit, nos ridemus : ccelum cum luminaribiissuis absit ut unquarii hascconfessio trnnsent per os meiiin'.
obscurntiim est, nos clarere in saeculo aesluamus: Non quod Satanas-aliquolies non expetieril -fi-
petrae scissse sunt, nos c.orda noslra obditrnmus: _Qdein meam, ul cribraret sicul Iriliciiro, sed ora-
irioniimenla aperta reddiderunt mnriuos suos (Matth. lio tiia tisque ad me pertigii, ut nunquain delicerct
XXMI),nos in slrntis lnscivineluxuriantes sepelimus a le fides inea. Virlus est volunturiiis asscnsus
mortiios tiios. aniiiii in bonuro. Tu scis quain voluntariiim sem-
Tres, Doriiine, in lempore pnssioriis tuae, si bene per euni habiii in fidcm liiain ; lu conserva eum
adverli, Deo Pnlri obtnlisti nrationes , in quibus mibi usque in finem. Semper in te credidi; nunquara
loiiirii consint esse incliisuin, quod in ipsa passibiie le negavi; seinper le amavi, eiiarn cura in te pec-
tua pretio sanguin'<s eral agendilm pro le, pro nmi- cavi. Poenilel me peccati mei tisque ad monem, sed
cis, pro iniroicis. Pro le qiridem cuin orasii, non ainoris tui non me poenilet, nisi quia etiam tunc non
laborasti ; quia, sicut dicit Aposlolus, exaudilus sic le amavi, sicul dcbui; quia, si sic te amassem,

(27) Videtur negare Cliristum ornsse pro volunia-
rie peccantibus; fortnssis quia etiam suos inlerfe-
clores de ignorantia cxciisavit, quando pro eis
oravit; vel quia specialilcr non oravil pro illis sicut
pro ignorantibus, cuni lainen generaliter pro omni-
bus oraverii. Denique eo scnsu exponendus esl au-
ctor, quo Paiilus (Hebr. x), post noliiiam verilatis
acceptam neccantibus bostiam non relinqui asse-
rcns.
 «21 MEDITATIV^E ORATIONES. » 222
non peccassem. Sed heii! quam liroeo ne hocjpsum dA non excludas me ab amplexu redemplionis tuse; qui
quodmnc te amavi, proveniat mibi in judiciura; per omnia desidero communicare cruci Uiae.
quia, si lam grave est peccare post acceptam noli- Tu dixisti : Mihi vihdictam; ego relribuam iRonu
linm veritaiis, qunm gravissimnm posigusium boni xu). Nequaquam, o benignissime. Sed mibi vindi-
tui, posl acccplam dnlcedineni 11133 dilectionis! Nam clain, ul ego poeiiileani. Horrendum est incidere in
eiiam in ipsa piterilia mea puer impurus jani ex inanus Dei vivenlis. Praecipe quidquid, vis; sed da
gratia tua le amabain, et tanien non pueriliter iu milii inlelligere et posse, quod praecipis, quijamin
ie peccabam. Exlunc nsque nunc ntinqiiam cessavi hoc dedisii paraluro cor meuin, ul afacienda volun-
peccare, nec lu mihi bene faeere. Quid restat, nisi lale tua in nullo se subtrabat cor vel corptis ineiim.
ut dicaitir mihi: Recepisii bona in vila lua (Luc. Tu cognovisti sessionnem meam, et resurreclionem
xvi). Sed converle, Domine, judicium timin in rnise- roeam, el oinnia mea novissima et anliqua (Psal.
ricordiam, el de peccalo damna peccaium, ut qni cxxxvm). Deforroa rae a saeculo,cui me conformavi;
jusie nie damnare habes, pro tantillo amore quo forma el conforroa me gratiae luse ad qtiam con-
tunc le amabnm, accepta nnnc ex gratia tua pleni- fugi, el da cordi roeo formam placitae libi poeniten-
tudiiie anioris tui, veniam in judicium luum, et tiae. Da etiam mihi, Domine, fitlem puram el devo-
appaream in sancto tuo, et in ocutis misericordiae B tain, piam, fortem et incoiiciissain, ut dicas elinm
tnap, ea ratione qua apparuit peccatrix illa, de qna inibi, grnliam dans pro gratita. < Vade, quia fidcs
dixisti: Dimiitttnlur ei peccata mulia, quoniam di- lua te salvum fecit (Luc. vij). >
lexit mttlium (Luc. vn). Sed priinum dignare cor MEDITATIOVI.
nieuii) igite perfecti amoris lui, exsudet a me ma- Anima
gaudium beatorum, nc coeluin, id esl Deum,
gnus ejus ardor, et excoquat pmne peccali vene- et arcam leslamenti, id est liiimaniuiie Christi,
liiiro ; exploret ei diluat lacrymis oculoruin mcoruro conlemplatur
oinne coiiscieniisc meae contagium ; excruciet crnx < Vidi ostiuui aperlitm in ceelo, >ail bcatus Joan-
ma qnidquid coiiciipiscenlia carnis, concupiscenlia nes, < et vox priina quain audivi, quasi lubae
oculoriim ei superbia viiae longo negligeiiiise meae loquentis mecum, dicens : Ascende buc (Apoc. iv). >
situ est contracltim ; pereal ab increpatione vultus 0 Domine, qui ccelum et terram creasii, (erraui
lui, quidquid ex voluntate carnis vel consensu men- aulem in peccato et opere Adani matedixisli, et
lis, incensum est et suffossum. Domine, qni vult filiis ejus deputasli inhabilandam, in qua qui-
audial, el irrideal me confilentem; videa.l cum cunque habitant, sub - maledicto sunt, cum et
peccalrice l.ua ad pedes misericonlix tnaejacenlem, P veteris maledicti pcenas luunl continuas, de-
lavanlem lacrymis cordis, et uiigucnto piae devotio- clinando a mandatis luis, novis quotidie ciimu-
nis ungentero. Eal oroiiis siibsianlia mca, qiiamiu- lanlur, de quibus dicitur: < Maledicti qui decli-
lacunque est, sive in corpore, sive in anima, in nanl a mandalis luis (Psal. cxvm), > periaesus
preliuiu plnciti tibi unguemi, quod effuniiain super lol malediciioimm novnrum el antiqiiaruro, quibus
caput luiiiii, cujus caput Deus; et super pedes et quse non rapui, cogor exsolvere, et quae rapui,
tuos, cujus pars ima humililaiis nostrae natura cutn inultiplici fenore cxigor : qtiain libenter, <|uam
est. Murmuret- Pbarisseus : Tu roiserere mei, desideranter fugerem de terra nostra in coetuin
Deus meus. Freinat iu me denlibus fur loculos ba- liium, quod semel niundaiuin a superbia, projeclp
bens, dum libi placearo, non magnipendo cui.dis- inde superbo, libi relinuisti, si ascensuni inveuirem
pliceam. Sit tibi, o aroor cordis mei, quotidiana, et ostium aperliiro. Audio. nibit esse ibi roaloruin
iroo coniinua haec unclio mea; quia, cum ungo le, omnium qu;e bic paliintir; non esse ibi inatitunum
uugo etiaro me, Natura quippe mea ncquiliie inve- et vesperam, iiiatulinuni lsetilise non (leinoranlis,
teralae respoiidens dtiriiiaro, factn csl sicitl uter in vesperam demoraniis fletus, qupruhi exims lu scis
prtiina ; quae nisi ungtienli hujus suavitaie conlinua quanluin me delectaret; sed iinaiii ibi esse diein de
demulceatur, rigescit, durescit, el crepat, et effun- ]fi visionis ,'luse continua gloria festivam, feriaiaih ab
dit, siquid boni lui iiilus habere videtur. omnibus, quae feslum vultus tui inlerlurbare pos-
Dixisli : Quod habuit hwc fecit (Marc, xiv). Da sinl. Audio, quia ignis, grando, nix, glacies, spi-
milii, Domine, fideliter facere libi, qtiidquid ha- ritus procellarum.illuc non ascendunt, qusc ad affti-
bep, quidquid scio, quidquid smn, quidquid possum ; gendos nos, facienlia verbum luum, super nos Imc
nihil mihi reservem. Tecum habeo causaro, cum assidue descendunt; nulta ibimors vel corruptio
nullo hominiim ; ad pedes misericordise tuse jacco, corporuin vel aniuiarum, reniola penilus omnis
ibi jacebo, ibi plorabo, donec me facias audire perturbalionum peslis, una ibi virtus, una fclicitns
vocem tuam boiiain.judicium oris tui, senlentiam el gaudiiim, cbarilas lua fruens bono suo absquc
justiliae tuaeet mese, quia a le roihi dalse, dimitluntur suspicione perdendi. Audio adbuc festivam dieni
ei peccata mulla, quoniam dilexil mnlium (Luc. vn). illam angelorum gaudiis el laudibus celebrem, apo
Domine, per omne judicium, quod dedil libi Pater, slolorum et marlyrum coronis gloriosam, el omniuro
prseveni me hoc merilo, et judica me hoc judicio, bonorum, qui ab inilio libi placuerunl, Ecclesiam
quia amore amoris lui malo hoc judicio justilicari et inibi congregatam, el ad dicin feslum huric perpe-
salvari, quam alio magnilicari d gloriftcari. Domine, tuas fixissc inansioncs, Quoruiu cuni duos aut tres
 *
223 GLTLLELMIABBATIS S. THEODOBICl 22i
iri terris aliqunmlo vidcmiis in nomirie lub 'congre- JA * III illodie vos cognoscelis, quia ego stiro in Patre
gnlos, le in mcdio eorum exisleiite, si lam Iionam mCo, et vos in me, et ego in vobis (ibitl.); > item :
et lam jucundaro videinus eorum cobabitnlionem, < Ego in eis, et tu in me, ut sinl consummali in
tnm plcnnro iinglicnto Spiriius Snncli, ut palain sit uniiiii (ibid.). > Locus ergo luus Patef est, et tn Pa-
Oihnibus luam illicmandalnm benedictionem,qunrito tris; et non soliiiu, sed eliam nos locus tntis stimus,
mnxime libi congregnsti sanclos luos, qui ordinave- et tu noster. Cum ergo, o Doroine Jesu, lu es iu
rtint lcstamenlum luum super sncrificia, et facti PnlrC, et Pnter in ie, o summn et iridivisa Trinitas,
coftliannuntinnt justilinin luam (Psat: ix) ? tu tibi locus es; lu libi coelum es; sicut non bahens
Non eiiini solus ille dilecius discipultis tuus illuc ex quo, sic non imligens in quo subsislas, nisi ex
invenit aseensum; ncc soli illi ostcnsiun esl oslium teipso in teipso.
in coelo npeftum. Palam quippe omnibus pronuntia- Ciim auiem nos iiihabitas, ccetum luuin suinus,
sli, non per prarJconero,vel perpTOphetamquemlihet, ulique, sed non qno susienteris ul iuhabiles, sed
seil per temClipsu:ii, dicens : < Ego snin osiinm; per quod susteiites ut inbabiietur; lu quoque coetum
me si quis ihlroiefit, salvabilur (Joan. x). > Tu ergo nobis exisiens, ad quein ascendamus, ut inbabile-
csostiUtn. Et cum dicis : < Per me si quis iniroie- mus. Noslra ergo, ul video, in le, vel lua in nobis
rit, > Omnibus iutrare volentibus videris apertum. B I habilalio, nobis co»Iuniest: coelum vero cieli libi
Sed si osliuin pateus iii cceto videmus, nos qui in aeiernilas lua, qua es, quod es in leipso, Paler in
terra siinius; quid prodesl nobis, qui illuc ascCn- Fiiio, el Filius in Patre; et unilas qua Pater 'ct
dere non possumus? Bespondel Panlus : < Qni as- Filius tiniim estis, id est, Spiritus sanclus, non
cendii ipseesl, etqui ilcscendit (Ephes. iv). > Quis quasi aliunde veniens et medium se faciens, sed
hieest ? Amor. Amorenini ad le, Domine, in nohis coessendo in hoc ipsum existens. Unilalis vero,
illuc ascendit, quia amor in le liuc ad nos descendit. qua in nobis vel in le iinum sumus, auctor el ordi-
Qiiin' enim uamsti' nos, liuc descendisti ad nos; nalor est idem Spirilus sancius, fitios Dei faciens
niiiando fe, illtic ascendetnus ad te. Sed lu ipse qui nos per graliam, qui filii irae eramiis per iiaiuraro,
dixisli : < Ego stiin osiium, > pcr temelipsum te dicehle Apostolo. t Videle qtialero chaiiialcm dedit
obsecro, nperi nobis lemeiipsum; ul oslendnsevi- nobis Pater, ul filii Dci cognominemur !et simus (/
dcntius cujns doinus ostium sis, qunrido et quibus Joan. in). » Dono uiique, qui est Spiritus sancliis.
aperluro. Doiiius cujus osliuin est, siculjnm dictum El posl pauca : < Charissimi, nunc Glii Dei suiniis :
est, coeltim est, quod Paler inhabitnt, de quo legi- el iiondum apparuit, quid erinuis. Scimiis qiioniaro,
lur : < Doiiiinus iii ccelo sedes ejus (Psdl. x). > Si . cum apparuerit, similes ei erirous , quouiaiii videbi-
P
quidem nemo venii nd Patrem, nisi per tc, qui es mus eum sicuti esl(ibid.). > Nativilas vcro Filii de
osttnni. Sed dicit quidam scrvus tttus: Qui visibilibus Patrc, seiernilalis natura esl; nativitas in nobis,
adliuc pulcbriiudinibus deleclantur, iicc possunt de grati;c adoplio esl. llla nectii, nec facil uniiaiem,
Deo spirilttale aliquidcogiiare, quoniaro terra; prse- sed ipsa in Spiriiti sancto unitas est, isla non est,
ferant coelum; lolerabilior est eofuui opinio, si sed fil per Spirituiii saiictutn, in quanium simililu-
Deniii, qtiem adiiuc corporaliter cogitani, in coelo diiie Dei insignitur, equidem lillra modum iialuras
poiius esse credant qtiam in terra. Nam, o conditor buiiiaiuc, sed cilra essenliain divinse. Nani el seroen
braniuiii, et locoruin et temporum, tu nec tempore hiijus nativilatis Spiritus sanclus dicitur, de quo
inoveris, iiec loco leneris, nec coelo corporeo sus- dicit iderii Apostolus : < Oinnis qni natus est ex
lenlaris ne cadas , nec sic in eo habilas lit .ccelum Deo, non peccat, quoniam semen ipsius in eo ma-
et lerram non impleas : tibique praesens, si de illocali net, et ideo non potust peccare (ibid.). > Simililudi-
hoc dici polest; tibique totus, si in le vel de le prac- nein aulero ipsaro Dei conferet nobis visio cjus, qun
dicari pbtesl lotitas, in quo non esl particularilas. Deuin videbimus, "non quod est, sed sicut est; et
Tu ipse taraen docuisli nosdicere : < Pater nosler, ipsacsl similitudo, qua similes ei eriinus. Nam vi-
qni es in coelis (Malth. vt). > Et hacc opinio sic D 1 dere Patri Filimn, bOc est esse quod Filius; et
omnes complectilur, ut ab ohinibus Iioniinibtis, e conlrario. Nobis autem videre Deum, hoc est si-
'
etiam Jiidscis et elbnicis, iii cuelis Deus babilai-e roiles esse Deo. llanc uniias, haec similitudo, ipsum
perhibcatuf. Sed alia est sententia, qtiod falsurn est coeluin, quo Deiis in nobis habilat, et nos in
cst, opinantium ; alia, quod verum esl proferentium Deo. Tu aulem coelinn cajli es, o siininia Verilas,
talibus reruin lioniiiiibus, ut et ab iiiielligeiitibus qui est quod es, qni a le libi es, tuus libi, sufficiens
verilas possit infelligi, et opinanles, quia res sicut tibi; cui niliil deest, nihil redumlal; apud quero
siint, cogilare vel iiilelligere non possiini, ex reruni nulla discrepanlia, niilla confusio, transitio nulla,
nomiiiibus alinuanto tolerabilius penniltanlur opi- niillii iransmutnlio vel vicissitudinis ohuinbrnlio;
nari. Unde Prophela qui dicii, t Dens autcm ln nulla indigentia, nulla mors; sed est ibi suniina
ccelo (Psal. cxiu); > pnulo post : < Qui hnbilnt, ConcOrdin, inimina evidentia, stimma jileniimlo,
tibi turpi-
inquit, in Jerusalem (Psal. cxxiv). > Ad le ergoi summa Vila. Crealurse autero 111*nulla
teudeniibiis, post le anhelanlibus responde, obsecro. tudo turpis esi; nec noeet malilia ; nec error erral:
Babbi, ubi linbitns? Cito rcspondes et dicis : < Ego1 qui boriis suas singulis virluuini vel bealitudinis
iu Paire, el Pater in me Uoan. xi\;; i el alibi': prscorditiasii mnnsioncs ad quas omnino pervenire
 oex MEDITATiV.-EOBATIONES. - 22(8
habent, quaecunqtie iinpedial vcl retardel necessi-- A sicut Tliomas (Joan. xx), sed in aperluin osliiiin
tas, malisquein inalo suo lerminos prselixisti, quosi toli intreinns usque ad cor luum, Jesu, cerlam
praeterire 11011sit poleslas, etiamsi'non desit voluu- sedem misericordise, usque ad animam luam san-
las. ctam, plenam oimiis plenitudinis Dei, plennin gra-
0 Domine, baec altiludo, boc profundum , hmc. ti;c et veriialis , salutis et toiisolationis nostrai.
snpienlia, baec virtus; nunquid boc cceiuni, cnjiisi Aperi, Doniine, ostiuin Iateris arcse liiiB, ul ingrc-
lu es ostium ? Sic plane, sic est. Unde et apcrtoi dianlur omnes salvandi lui a facie diluvii hujiis
ostio, sicul dicit idein Joannes : < Arca lesianientii inundanlis super lerram ; aperi nobis lalus corporis
visa est iu ccelo (Apoc. i). > Quid enim est arcn fe- lui ut ingredianiur qui desiderant vjdere occulta
stamenli recognila in caclo, nisi, sicut dieil Aposlo-, Filii, el suscipiaiu profiucnlia^ex eo sacramcnia , et
lus, dispensaiio sacraiiienii abscondili a sseculis in, preiiiiin ledeniptioiiis suae. Apcri oslium cceli tui,
Deo, qui oronia creavit (Ephes. m) ? Tu cnim vere, til videant bona Domini in lerra viveutium redempti
arca lcstaiuenti es, in quo recondilum cst a saeculis, lui, qui adbuc laborant in terra niorienliuwi; vi-
et in novissimo lempore impleium quidquid ab initio, deant et concupiscant, ardeanl el currajil, quibus
niiinili a sanclis ouinibus e.t propbelis lesiificatum, faclus es via, per.qiiain illuc ilurf verilas ad quam
esl, lege, prophetiis, signis el prodigiis. Tu arca es. B Uur; vita propter quam ilur; via, exeiiipluni hu-
circumlexla ex omui parte auro niundo ; quia iut militatis; verilas, piirilnlis; vita, vitn aetenia.
te requievit, leque toluin coroplexa est glorilicaus -i Haec omnia factits es nobis, misericors Paler,
sapienlise Dei pleniludo. In te est urua aurea lia- suavis Domine, dulcis fmter, qui sunius filioii tui,
bens maiina, sancla et imroaculnla aniina, i(uam quibtis dicebns : Filioli tnei, adliuc modicum vo-
corporaliter inhabilavit pleniludo divinitalis; et, biscum sum (Jottn. xiu) : servi lui, quibus dieebus :
virga Aaron quse fronducrat, dignitas saccrdoliiI Vos vocalis me, Magisier ei Domiiie; ei bene dicitis;
aterni; ef labulae lesiamenti, quibus baercs gratise, sunt eienim (ibid.) : frntres lui, quibus niantlasti, ut
tuae conslilutus esl muiidtis, gentcsque posiiae sunl. irenl, nbi te viderent. 0 bone Paler, dulcis frater,
cohaeredes, et concorporales, el comparticipes pro- stiavis Doiniiie, bonus quidquiu es , et dulcis, ct
inissionis luae.Supraquse Cherubim gloiiae.pleiiiiudo suavjs, in quo abundal lota bohilas, aperi nobis le,
scientiae; supra autem, non quasi Jignitale prseemi- ut de le usque ad nos roancl lua suavilas, impleat
neulia, sed ab his porlari et fulciri indigentia; nos. Aperi inibi le, qui es ostiiim, ul per le atiquo-
obumbranlia propitiatorium, id est, inysleiioriim lies affectu, etsi adbuc noii mereor pleno effectu,
propitianlis graliae luae incomprciieiisibililaiem te- £ ingrediar in locum tabernaculi admirabilis usque ad
stamia. Haec bona a sseculis in coclo secreti luiI doiiiiiin Dei (Psal. XLI). Bevelasti eniin aliquando
nbscoudiia,. in fine sseciilorum desideranli rouiido anriculam servi tui, ul aliquando subaiidieril vocem
ostendisli, cum lemeiipsmn ostium in ccelo npcrui- illic exsultationis el confessionis soni epulaniis; sed
sii. Aperuisli aiitem, cuin nppafuit giatia tua omiii- procedere non licuit. Propter quod liierilo tristis es
bus lioininibus, erudiens nos; cuin apparuit bcni- aiiiroa mea; inerito conturbas nie. Sed spera in
gnitas et humaniias tua, non ex operibus jusiitiae Deo, quoniam adliuc confitebof iUi, saluiare vultus
quse fecimus nos, sed secunduin inisericordiain luain mei et Deus meus (ibid.). Aperi mibi, Doinine, ut,
saivos nos faciens (Tii. n). Tunc aperto coelo oiiine (|iiia bomo alienus, non suin dignus adbuc civis
bonum, oinnis suavitas coeli se terris infudit. Tunc illic ascribi.donanie le, vel aliquolies vel aliquantii-
quanta iu leesset boiiilas circa nos, o Deus, qtii• liiin ibi Jiceat inibi peregriiiari, ut videns vidcam
proprto Filio luo non pepercisti, sed pro nobis giorinm tuain, nec nisi expulsus cxeam. Si saepius
omnibus tradidisti eiim, omnibiis palam iiiiioiuil; illuc mcruero ascendere, si aliquandiu immornri, si
curo noium fecisli niiindo salutare Uium, et in con- serius redire , iiinolescain civibus tuis, illis non
spcclti gentium revclasli jusliliam ttiam, quam in! lselnnlibus, sed sicul Isetnntibus oinnibus hnbiinnli-
sanguine unici lui nobis fecisli; cum ipse casiauti [) [ bus illic, quorurn kelitiam nulla verba expriniuiil,
charitatis obedientinro circa salvationeni nostram> quorum parlicipalio in jdipsum, ncc ut alicnuro uie
impcndil libi, nobis nutem obedienliae ipsius cbnri- babebunt, si aliquando in aliqua luse illius- doiiius
latein. Tiinc enini benedixisti lerraro no.sirani, etl
parie jubeas nie inter eos reqiiicscere. Dpniine,
extunc coepii dare fructuni suiim. Extunc ad cuelinni inquieiuiu et impaiiens cst ad te cor
meuiii, nec
luuin strata est via publica, trita apostoloruin ve-- extra te reqiiiem ei invenio.
Propier quod, cuin
stigiis, et inartyruro, et snuclorum oiiinium, quii .expellor a coslo, a, uedio viiie ineae \\bei eliaiu jne
exeuiplo et gralia cbaritatis accepta a te, dilexerunlL aliquando descendere ad inlernuro vivenleni (ne
te usque ad conleniptiiiii sui, et pro le aniinns stinss contingnt nie illuc descendere
inorieiilero), ul vi-
ponere non limueruni. luvestignbiles istae divitiac: .deam quid eliam ibi ngatinv Sed cum in primo ejns
gloriae tuae, Domiuc, penes tc Iatebant in C.OJIO SC- limine scripttun invenio, quia in imerno , non est
creti tui, donec lancea militis aperto latere Filii tuii qui confiiebiiiir libi, anailieiua ci dicens, iitde re-
Doroiiii et Bedemploris noslri iu cruce (Joan. xix),, fugio. Audio intro fleliim oculoriim et slridorein
redemplionis nostrae cifluxere sacramenta , ut ini denliuni; sed non inilii contingai, poinine,, utque
latus ejus non jani digilum roiltamus , nut manum, illuc descendere. Ad te, Do.nitic, nd te octili inci
227 GUILLELMIABBATIS S. THEODOBICI 228
seroper, qui hnbitas in ccelis; ad domiira luam, ad A satisnovi. Scio eiiim quia, si uon est dalum Pauto
civitatem tuain, Jerusalein, umte ad nos descendi- apostolo ut videret in hac vila te facie ad faeiem,
sli; cujus tecuni lam niirabile exeroplar nobis de- et dileclo discipulo luo, sicuti es, quod sic diligenti
lulisti. A quo accensus, ardenter et cupide sacpe el sic dileclo non conceditur, non sani esl cnpilis,
illuc recurro. Si leosliuni inveuio nperlum, ingre- a quo hoc speratur vel quajritur. Tainen ubi audio
dior; el bene milii est, qunndiii licel : si clausum in David faciem et faciem, non possum desperare,
invenero, confusus redeo. Et prohibitus videre glo- quod audio de le aliquem sperare : non quod oblilus
riam luani, remittor roiser in domum meam, et sim, quissim; scd spero de indulgenlia misericor-
diae luse : et quia licet roisere in hoc proficiaiii,
cogor pali domesticam et faroiliarein paiiperlalem
inearo. 6 si videbo/o si durabo, 6 si unqnain ali- nollem le minus ainare ab ullo te amaiite. Nam licet
quando audiero : Intra in gaudium Domini lui Moysi videatur esse iiegaium, quod tamen David
(Matth. xxv); ul sic iiilroeain, ul ultra non exeam. imllo modo erat desperatum (Exod. xxxiii); laiiien
Polens es, Doniine, el verilas tua in circuitu luo. de eodem Moyse, caeferisque patribus cantnl et
Perfice quod fecisti, dona quod proroisisti. psaltil isle David : Quia non in gludio sito potsede-
MEDITATJO VII. ruitl terram, el bracltium eortim non salvavil eos;
Attima videndi Dei desiderium exprimit. 1 sed dextera tua, el brachium tttum, el tlluminaiio
B
Tibi dixit cor meum : Exquisivit te facies mea : fa- vultus lui (Psal. XLJH).De seipso etiain , Domine,
ciem tuatn, Domine, requiram. Ne avertas [aciem inquii, tu volunlate lua prwstitisii decori meo vir;u-
tuam a me; ne declines in ira a servo luo (Psal. lem. Avertisti faciem luam a me, et factus sum con-
xxvi). Comparare quidem faciem meain faciei lua-, tuibatiis (Psal. xxix). Eaiii ergo.dtilcissime, facicm,
Doiniue Deus, inspector ei judex cordium, leniera- qilaro avertisti aliquando a sanclo David, et faclus
lium niinis videtur el insolens, cum, si introieris in esl conliirbatus, converte ad nie, el ero consolatus;
judicium cuin servo luo, non habeat facies injustitisc quain priusquam avertisses ab eo, in volunlate lua
rocse, nisi fugere a facie jiistiliae luae. Sed -si, do- prsestitisli ileeori ejus virtuiein. Et possideal tcrram
nante le, charitas ardens excusarel, buniililas pia roeaiii dextera tua, et brachium luum.et ilbuninatio
adjuvarel paupertaiero iueani; fngianl qui odcrunt, vultus lui, quae lcrrani patruin possedit, in quibus
ego non fugereui a facie lua. Altera eiiim praesumit, complacuisti. Nam de vultu luo et facie lua iieinineiii
ultera nulrit liduciam. llaruni cgo conscius niibi audio lam ssepe, tam familiariler agere el loqui
noii stiiii, sed amiciim proliteor. Si euini iiiieirogas qtiam David (Psal. xvi) : nec credendum esl eum
me , sicul interrogasti Pctrutn : Amas me (Joan. vullus lui iiiexperluni, de quo precatur oinne ju-
dicaro dicaro conlidcnter : lu ^ dicium suum prodire, el cum vultti tuo lautiiia se
xxi), plane, Domine,
oiimia nosti; lu scis quia volo amare te. Quodctiain priesumit adiinplendum. Qui etiaro beatificans bea-
sic vuli, ut nihil sic velit cor meuui, quam amare tuni populuro, qui scit jubilalionem : Domine, in-
te. Humiliiatein eliaro amplcctor, quam dilliniunt quil,inlumine vultustuiambiiliibunl (Psal. LXXXVIU).
diffinientes, conlempturo propriae excellentiae : sed Quain altenlius possuro, o Dcus cordis mei, consu-
dura quasdam excellentiaruin rainutias nonnunquara lens ipsum vultum luum, ut de eo super hoc judi-
inscius incurro, vel ciira offerunlur, non satis cito ciiim meuni prodeat, couclainaiile in hoc oniiii
ine inde excutio, optiinescio, quia humilis non conscienlisc meac assensu, vulluin luuin btinc, et
suin. Est alia buinililatis species, scilicet notitia faciem luam invenib esse nolitiain verilalis tuae;
sui, in qua si judicor, secuiiduro ca quse iu roe novi, cui bentus populus tuus facies exhibens bouse vo-
actuin est de ine : el inalo, ut aiunl, oniine tetendi lunlatis, jubil.it gaudium in Spirilii sancto, ct
pedein iri justilinm judicii tui. Si autcni hoc apud niagni anni jubilsei fesluni in contcniplaiione et
le virtus judicatur, si peccatura meura corara nie fruitibne .ipsius verilalis luae; in cujus etiam lu-
est semper, hujus virtulis non omnino expertem me mine ainbulal, gressus suos el omnia sua diii-
arbilror : cuni etiain nolenli mibi, et rebus melio- D _ gens secundum judicia justiliae tuae. jEst qtiidem
riluis intenio, sic ssepe fceda peccaloruro ineoruni alia facies, et alius vultus notiliae tuse, de qua
facies inentis roea: ocutis se ingerai, ul propter ipsa diclum esl ad Moysen : Facies mea non videbitur
ipse roe oderiin. 0 Doroiiie, quid niulla dieain de libi : non enim videbil me homo et vicel (Exod.
ignominiosa facie conscientiae meae? Qualiscunqiie, xxxm) : visio vel scientia divinse majestalis luae,
quoinodociinque sit; sic tota ejus.facies tuaro faciein quae in hac vita melius ncsciendo ^scitur, el scire
desideral, Ut omnia quse sunt vitse liujus, ipsnm- atiquem, quomodo eam nesciat, hsec in hac vita
que vilani, prse anioie ejus laslidiat el despiciat; sumnia ejus scienlia est. Sed, o Douiine, licet te-
nec curet oinuino quid videar, duin te vidcal. nebras ignoranliae noslrae et csecilatis humanae po-
Sicinleriin, o visu desiderabilis! exquiril le fa- sueris latibulum faciei hujus; tamen in circuitu tuo
cies mea; facieni luain requiro, ne, obsecro, aver- labernaculum luum, luminosi scilicet lui, sancli
taseara a me (Psal. XXVIJ.Sed doce roe inierim, o aliqtii fuerunt, qui de lumiuis et ignis lui contuber-
aelerna sapieulia , illustralione ipsius vullus lui, nio lucentes et ardenles, vcrbo el exemplo caeteros
quse sit isla facies et facies; quia, licel desiderio illiiniinabant et accendebanl, et liujus superemi-
allerius ad alleram contrabcscain, neutram laraen nentis nolilise tusesolcmne gaudium in futura nobis
 S29 MEDITATlViE OBATIONES. *
230
vila denuntiabant, qua videberis siculi es, vel facie: A potuisset facies cujusvis poeniienliac, nisi eis quae
ad faciero : interim vero per eos fulgura veritatis i pro nobis pnssus cs, additn fuisset tun innocenlia :
tuse alluxerunt orbi terrae, et illuxerunl coruscatio- ct quia cum esses Filius, exauditus es pro lua reve-
ites, ad quas hilarescunt, qui snnos habent oculos; rentia. Pro meis enini manibus, Domine, quae
conimoveniur autein et conlurbantiir, qui diligunt fecerunl quse non debiierunt, tuse manus clavis
tenebras magis quain lucem. Naro manifestniio hic transfixac sunt : pedes lui pro ineis pedibus, oculi
veritatis luae, per quoscunque fiat, sic est sicut sot lui pro illicito visu roco, aures pro audilu, in mortetn
luus, quem facis oriri super juslos et injuslos obdormierunl. Lancea mililis apertiim est latus
(Maiilt. v), qui in stiae naiurse puriiaie permnnens, ttium, til de iropiiro corde ineo per viilnus tiiuin
ulitiii- rerum materiis, sicut eas invenil, luliim tolum nliqunndo effluerel, qiiidquid in eo longn labe
stringens, cerain solvcns, illusiraus oinnero ociiluiii fuerat inceiisiiin igui et suffossum. Ad ultimum
el videulein et csccuiu, videnteni, ul itlustralus plus morluus es, ut ego viverero : sepiiltus tit cgo resur-
videat, csecoin sua caecitate perinnnenle. Sic et I11, gerein. Hoc est osciilum dulcedinis luae ad sponsam
o sapieutia Dei el lux veritatis, cuni venisli in luani : isle est amplexus ililectionis ad amicnm
iiiunduiu, per quem immdus factus est, illuminasii liiam. Vse ci qui hujus osculi pnrticeps 11011fuerit!
omnem hoiuiiiem vciiienlem iu liunc mundiini; sed B vaequi de amplexu isto ceciderit. Hoc osciiluin acie-
lenebrse te 11011 comprehcnderuiit. Quolquol autero pit in cruce lalronis confessin (Lttc. xxn); boc acce-
te receperunt, et luccm veritatis tuac, dedisti eis pil Petrus, curii respexit. eura Dominus negantem,
potestatem filios Dei ficri. el egressus forns flevil aroare; el pluriroi eoruin qui
MEDITATIO VIII. te crucifixerunl, posl passionem luam ad le con-
De multiplici facie honiinis, el osculo alqne amp.exu vcrsi, in boc osculo libi confcederali suiil. In ain-
sponsi ei sponsw. . plexu isto exsultabat Maria illa, seplem olim daemo-
Fnlgurans omnihus, 0 sol justiiise, lumen vutlus niortim possessio (Joan. xx) : de quo ceciderat
lui, et veritalis luac spleutlorem, sponsam itiain, discipuli proditoris malitia. In Iioc amplexti strin-
quaecunque illa esi, invilas, dicens : Ostende. mihi gebantur publicani et peccatnres : quoriim conviva
faciemluam, soror mea (Cant. 11).Staliinquc aninia el amicus factus es (Mmth. ix). lllic^Baab ineretrix
honse voluntatis, cui de ccelo pax anniiiiliatur, qui conversa, Babylon le sciens, alienigense, Tyrus, et
frater est Chrisli, cujus aniina soror ejus appella- nigri iEibiopes (Psal. LXXXVI).
lur, sicul est, sic in saucto tuo desiderai appnrere Quo autem, Domine, trabis eos, quos amplecteris
tibi, el in luiuine tuo vidcre luiiien. Si peccntor est, ,„ et nstringis, nisi ad cor Itiiiin? Cor luum dulce est
ostendil libi facieni miscrisc stitc, requirens facictii illud nianna divinitatis ttiie (Hebr. ix), quoil intus
lnisericordise luae; si sanctus esl, occurrit tibi in habes, o Jesu, in urna auren supersapientis animse
facie jusiilias sune, el iiivenil in le faciem simililu- tuse. Beali, quos ad eam luus traliit amplexns;
dinis suae, qua justus Dominus juslitias diligis. beati, quos in abscondiio absconditi illius abscon-
Porro cui frqns esi inerelricis, 11011 vtilt erubescere, disti, in medio cordis tui, et scapulis tuis obuiu»
ei fugiens verilaleni luain inciirril severissiinani brantur a conliirbaiioue bominum, nec habent
jusliliam luam. Quot cnini aninia humana habet spem, nisi sub penni.s tuis prolegenlibiis el foveu-
affeciioncs, lot ad le habet facies. Tu autem, 0 Ve- tibus. Scapulis enim virlulis tiue obumbraiiliir.qni
ritas, onines cxcipis, el omnibiis te miiluaiis, in le jn abscondito cordis tui absconduntur.; suaviter
ipsa 11011 niutaris. Invenit in le pia humililns inmi- dnrmienles, ct dulci exspectatione laelanles inler
liarein grniinm; invenil ardens amor suaveni olei ihedios cleros ineriti sanclse conscientisc, et exspe-
iiiateriain ; inveiiil humilis cordis conlritio paratara clationis praemii promissioois fuse; non propter
sibi a le jiisiiliain; invenil frons roeretricis conftt- pusillanimitatero delicientes, vel propter impatien-
sionero suain. Sic, o siimma justitia, misericordia in liam murmuranies. Sed el qui se dulcius osciilan-
le et verilas obviant sibi (Psal. i,xxxiv),cum veritas D ] lur, muluo sibi suos spiiilus infundunt: quoriim
bumanse justiti.e iu anima justa .liuniiliier confite- qtiibusdam odoribus dulce bnbenl perfundi. Accipe
lur, et tuse justiliae veritas in verilate conlilenli tibi, Doroiiie, ncc respuas loiuni spiritum meuro ,
quasi juste miserelur. El duro porrigit illa osculuni queni loliim in le effundo, qui lolus olet; infunde
justsecoid'essionis,tu earo excipis in oscuto pacis. lloc inibi tolum tuuni, qui tolus quod esl redolei; ut de
csl osculiiro sponsi el sponsse, cujus facies ul digna tui stinvitnle meus iiilrn 11011olcat; el tui dulcis
invcniretur osculo 1110,o Doniine, lua facies con- odor, 0 dulcissime, seniper ulieiius in me perina-
sputa est; 111illius appareret decora et specicsa, ncat'. Iloc esl quod agitur, cuin facimus, quod in lui
tua facies alapis palmariiro, el ariiiidiiiuin iclibtis comroeiiiorationem nosfacere prsecepisti (/ Cor.xi):
facia esl livida ; lun in oculis liominuiii salurala est quo in saliiiein filioriim luoriim nil dulcius, nil po-
opprobriis, ul illius pulcbra el speciosa appareret in luit provideri potenlius : curo manducantes et bi-
ociilisliiis.Quiii iiisuper fecisti ei lavacrum tui pre- bentes incorrupiibile ep.ulum corporis et snnguinis
tiosi sanguinis, in quo lavareiitur filii Dei, horribi- tui, sictit niundn aniraalia lua ab inlestino n:eroori*e
lia pro nobis paliens, qui feciinus horribilia, pro cogilandi dulcedine, qiiasi ad os reduciraus; et in
quibus facici sutuinse jiisliliac in nullo salisfncere IIQVUII)ei pcrpetuum salutis noslraR.effeclum hovo
 " 255
2r,i GtJILLELMI ABBATIS S. THEODOBICI
adver-
scmper piciaiis affectu rnroinarites, rtirsum suaviter j i judicii,et igniiwmttiaiio. ,quw consumpluraesi
in ipsa recondirous memoria, qnid pro nobis feceris, sarios (Hebr. :*). Domjne Deus, judex vivorum el
fueris passns. Ubi dicis. animae desidefanli.: iiioriuornin, istl suiit duo gregesdcxterse tuseel sini-
quid
LHtata ostuttm,. ei ego implebo iliud (Psal. LXXX) ; slrae in die judicii liii, Et inter niedias sories has,
ct illa gustans et videns sunvitaiein luam .sacramento et cleros bos, sortem moriis el viiae, perditionis et
roagno et incomprehensibili, hoc efficitur quod redemptiouis, irae et gratisc; ubi p.arebo?
manducai, os ex ossibus mis, et carp de carns 0 vefilas, verilas.pergloriam et roajesiatem faciei
tua, ut sicui orasii Patrein iturus ad passionem luae, ne abscondas caui a me.; sed fulgura in me
ul in lumine ejus videani
(Joan. xvit); hoc Spiritus Sanctiis hic in nobis ope- tplas ejus coruscaliones,
relur per graliarii, quod in Patre el le Filio ejus lumen, scilicel quid facies mea sit ad.tuam, quid
est ab seterno pef naturam": ut sic.iu vos unum lua ad meaui : utiinn sicutesi veritas in le, Jesu,
estis,ita: et nos in vobis unum simus. Hsec est, sic veriias sit in m.e-deponere me secunduin prisli-
Domine, facies t.iia ad faciera le desideraiitis;hoc nairi conversalionero vclerein bominein, qui cor-
est osculum oris lui ad os leamnnlis; hic esfam- runipilur secumlura desideria crroris. Omniuoenim,
lc quseram, scio; sed iiiruin vere
plexus dileclionis luae ad aiiiplexum sponssc luae 1 oyerilas, quod
Usec est facies roen ad tc, ningnae
stispiranlis libi et dicentis: Dileclus meut mihi, et quaeram,. nescio,
me;c. Licct cuiin
ego illi : in niedio uberuni meorum commordbiiur niiseriae meae, Ci magna; c;ccitaiis
(Cant. I et n). Et: Tibi dixil cormeum : Exquisivil le consolaiiones tuse nonniinqiiani laclificenl aniiuani
scib laroen qtiis fuerim, nipdo aulein nescio,
faciesmeq(Psal.jLX\i). Nani si facies animac nostrae meam;
tiiam facieni nbn requirilj nou est facies ejus nalu- quid siro. Unam petii a Domiiio, bauc rcquiro : ut
ralis, sed beslialis aliqua Iarvn. Quis non requirat sicuf ad le anxiatur facies miserise meae; sic super
eam? Quis non inlirniabitur pro ea? Quis non lan- me amplius el araplius illustrel se facies misericor-
ad oniiiimodam consuiiiplioiiem
guebit?Quis nbri delieiet? Quis non morielur? Mi- dise luse., iisque
sefere; Dbriritie. Jam post enm mortuus fuissem oirinis iniseiiae et caliginis niese.
Iiescio quali morte, nisi visilalio' tua Custodisset MEDiTATlO IX.
spifilum meuhi, Econlra invenil iii le inimicus i.n Animq discutit, •seii in jtidicittm vocat cogilationes
tempore vultus lui clibuiiuiii ignis, peccutor pnrtem suas et affeclus.
calicis sui, laqueos, igues, sulpliur,-spiritus pfo- Tanlaj Doraine, est in me miseriae roeaedciisitas
cellarum : superbus poieniiainqua superbis resi- • el immensilas, ui nec suliiciani eani per parles di-
stit; hypocrita, lucem veritatis quam odil. Et hi - spicere, nec .totiialis ejus enormeiii fnciem pervi-
«mnes.propriis privatoruii) malonim suoruin facie- dere. Nnm ecce sicut solel, caligo ejus me obvolvii:
bus caiilcriatas babenies conscienlias; qttasi gene- nec nd leDoinmum Deum meum, cui loqui, quem
ralem babeiit fitciem iualitiae-impoSiiileiitis; et lu nudire desidero, liber est visiis, vel expeditus audi-
excipis eam in lacie juslitiae juste judicantis, et tiis. Sic inibi $emperfacil, sica se me rejicil domus
odiesites jusliliaui in odio iniquitatis. Quia enim proprin conscientiae ineae. Niiiiqnid boc est, Tolla-
probaveruiit sepeuin iioii liabere in iioiitiam; tra- lur impius, tie videal gloriam Dei (!sa, -xxvi): Et
didisti eoS, Deus, ih reprobuni sensum, Ul faciant curo; uientis bculis oblenebratis, pnlpando quodam
ea, quae iion conveniunt (Rom. 1) : quse turpia sunt modo.niiorq.uo tendebam, lassata et qunssaln ar-
ad coinmeroorandUiii ante te; quae lamen impu- dpntis desiderli iulenlionc, de altis tuis in prolimda
deuter et irrevereiiier fiunt anie te; et de concupi- mea recido; a te in me; a me subiusrne; ctresoluia
sccnliis suis et filiabus earuro, et de peecatis, et ofnni connius inei roachina, sicnt inane quiddam
eorum fifiis, et filiis filiorum, iieciiuit sibi lacrymo- pulvefis projtjctnm a facie lerrse efficior veniorum
sam illam durnm et loirgam caienain, de niullilii- liidibriuin per pbaniasroala cogitationum, volunta-
diiie peccatoriitn , quasi de coiinexione ansularum liiin, affcclionum, lol quol vullus boininum, quot
ferrearum suaviler iiiierini stridentem, sed insolu- D horarum momentn, quot rerum vet evenluuni incui--
tbiiitef slfingeniein, pef qnam tralinntiir in infer- SIIS vel occursus. Ideo cuin facies boniiatis -luae
ninn : ubi inilliis utiraconfitebiiur tibi, b Deus; tibi super irie semper imcndat benefacieinlo, facics mi-
nulla spes, iiulliis inde regressus. De qpibus mirbr, seriae rrieaeslolidam seiriper lerrara respiciens sic
si posilis in iiiferno scire quoquo niodo dabiurr, caecilalissuse caligine obvolvitur, ut nec sciat, nec
qiianlnin sit bomim le fruendi : quod si aliquo possit coram le apparere, nisi -inqiianlura facei
modo daiurcis-scire,"non puto in inferiiomajiis esse veritatls oriinia transvideniis quomodocunque sii,
.torineiilun), quam tiia visione carere. Sed, heii! lion potesl latere. Propler quod relinquens niunus
heu! qui' Iiorribilia comniiserunt borribilia insuper meiim nnte nltnre, indignans inilii el excutiens roe,
palientur, (.iiiaimpoeiiileiilibiissnnguis tuus.Christe, surgo ih roeroetipso, el accensa verbi Dei lucerna
flon subveniet: quin polius rei judicabuntur sangui- in indigiiatione el ainariiudine spiriliisinei ingredior
nis lui, quem peccando et non poenitcndo conculca- lenebrosani domum conscienlise meae; quasi per.vi-
veruiit. Haec esl- facies furoris lui, quam Prophela surus unde tenebrse islse, unde caligo odibilis, divi-
pavet, et iremii ad faciem eorum, .quos cxspectat, dens inler me et luriTencordis mei.
sicut dicil Apostolus : Terribilis quwdam exspectaiio Et ccce qunsi quacdain muscaruin peslis ruens m
253 MEDITATIViEORATJONES. 234
oculos meos, et pene exturbans rne a proprio con- A i cupiscenlias meas et vanitntes cordis, adolescen-
scientiae mese domicilio. Ingredior tamen sicut iri liam meam perdidi: et pene viam canis ingressus
rem juris mei; ct ecce cogitaiionuni turba lam pro- sura. Semper autcm spiritus meuS le dilexit: eliain
cax, tam indisciplinata, lam varia, fam confusa, ut Crimcaro ncglcxit.
discemefe eas non sufficiatcor hominis, quod eas Curiiab his fugeremj ad te cbnfugi; et tu de sae-
genuil. Besideo tamen quasi judicaturus eas. Jubeo culi voragine me exlraxisti; foedus tecum pepigi;
eas stare prope me, ut vultus singularum nationes- Juravi et statui cuslodire judicia justitiae luae. Ef tu
que dignoscam, singulis suurir apudme locum datu- miscricordiae luse siiium milii aperiens, ih etim me
rus. Priusquarti perspiciarri, priusquam dignoscam, collegistj, in quo cura suaviter quicscerem, diem
dissiliunt, etaliae pro aliis se ouereiites irridere vi- bominis vidi et concupivi. El emisisti et nolentem
dentnrjudicantem. Indignoreiirascormihi. Exsiirgo et volentem; sed tamen mc a te non dimisisti. Si
quasi severius in eas aclurus pro poiestate, sicut obliviscebar aliquando Dei mci, et si extendebam
in rcgno meo. Adduco mihi, et quasi ad consilium manusmeasquo non debebam, slatim intefius omriia
assidere mihifacio, quas certas et slabiles aliqunndo ossa animse mex baculo disciplinae luse confringe-
expertus sum, baustas de fontibus Salvaloris : ipse bant secreli conscientiae meae tortores, exterius
judex, ipse accusalor, ipse teslis. Secerno in partem B ' vero supra dorsura meum fabficaveru.il
peccalbres.
immuiulas et pessiinas, quasi indignas audiri, et Sic cadentem, resurgentem, riioricntero, revivcn-
absque omni judicio damnandas, et debita poenitcri- tem, multo me lempore suslinuisti et siistenlasti.
liaepcenapleclendas. Oliosas, odiosas, quasi quasdam Cum ad ullimum el corpofe deficerem et mente,
muscarum importunilates abigo. Adroitlo inlerim el de ventre inferi clamarem ad te, sfatim mibi
quasi ralionabiliter audiendas el emiltendas, nego- adfuisii: porrexisti manum, de lacu miseriae rriri
tiosas vel occupatorias, sua eis lempora, snaque eduxisli. Restiluisli in antiqimm, et ampliorem qnatrt
Joca dislribuens. Quae darananlur judicio proprise. prius salulatis lui laeliliam ifiibi rcddidisti. Sic fui,
conscientise, absque murmure suara suscipiunl sen- Domine, sic sura : en tolus libi adsum. Mala mea
lentiam. Otiosaerem videnles serio aclilari, diffu- quse patent, nec te nec me latcnt: sed sunt plura
giunt, vel efliciuniur lentiores; verentes interlurbare i quse me per caecitatem meam vel oblivibnera latent,
quae |eruntur. Negotiosac negligi se videntes, et; qnte tamen libi patent. Si bona in me ulla, incor-
sicut causis suis cessaniibus ad raodicum utiles, rupta nulla, quia plura mihi prceripuil inimicus:
jain propc inler otiosas compuiari se crubesccntes,, vel si hoc non poluit, quovis modo corrupil:
recedunt. Sic ergo discussa aliqiinnlisper cogilalio-. .. quamvis plura ego milii, quam iniinicus. Ecce coram
nuro caliglne, converto me a'd earurii originera, adl te facies mca, cujus nomen est miseria, ad faciein
ordiuandani scilicet afiecluum disciplinam, et inve- tuam, o suinma^ misericordia. Angulos ejus occultos
nio necessilate soliludinis in quani transfugi, ob- etrecessus non tibi occullo; lu scis, o veritas; ct
slructos cis aditus et exilus, in his quae carnis suiit: precor le, ul coram te hoc sit veritas. Nullum enint
qnos si invenirem patentes, confiteor miseriami sic limeo sicut me ipsum, ne vel sciens vel nescicns
nieara, suspeciissimamhaberem infirmitatem meam. decipiam meipsum. Nunquid non credo te, non
Sed eit princeps eorum amor, per graliam ejus quii credo tibi, non credo in le, Deus meus?Non irri-
nie confortal, uni illi, quam peto, assidue vacans, dcnnt mc difliuientes fines et lerminos fidei meae;
omnem eorura lurbam sibi redigit in servilulem: corde, ore, [tnanu, scriplo, tibi offero, lux veritalis,
leges dat, modos inforroat, prxfigil lerminos, quos; scilicet volunlnrium et plenum credcndi assensum
praelerire non licet. Jam ergo discussa omni caligine,, in omnibus quse de lc credit Ecclesia calholica. Ho»
saniores in le oculos converlo, o lux veritalis ; elt fidei mese fincs, si sufficiunt, imple; si rainus sunt,
exclusis omiiihus, tecum, o veritas, me includo; ett supple. De spe auteim confidenter dico; quia non
abscondens me in abscondifo vullus lui, secrctiusi verc credo, si aliud spero, quam quod credo. Te
et familiarius le alloquor; el omncs conscienlise; r> j credo, te spero; te mihi da, aliud non quaero. Sed
rneaesintis tibi aperiens, et projecta vcste pellicea; non spero, si non amo; nec anrio, si non sperb.
Adse, quam ei fecisli ad prolegendum opprobriumi ldco, Paler, quia misere amo, languide spero.
confusionis suac, nudum me sicul me creasli, libii Sicque dum quod supercrevil de radice lidei,
exbibens, aio : Ecce me, Domine, non qualera me: marcescil; ipsa eliam radix lentescit. Credo laincii
fecisti; sed qualem rne feci, ex quo a le defeci. adhuc te, et spero, et amo, o vita aelerna.
Ecce vulnera mea recenlia el anliqua : nibil sub- 0 patrin, palria, quam de longe le video et salu-
traho, oinnia libi expono, ct bona lua, et roala mea. to; ubi mala nulla, bona orania. De malis scio,
Ad imagiiiein luam mecreasli; in pnradiso tuo mei quod ibi non sint maln, qus me perfecte docuit
collocasti; in raedia sorie fitiorum luorum locnnii longa et taediosa experientia: de bonis vero quae
nominatum mibi dedisti; ab ipsa pueritia mea im-- ibi sunt, inquanlura longe est experientia mea, in-
pura super me ltimen vultus tui signasli. Ego des tantum peregrinalur ab eis scienlia mea. Miserere,
paradiso fugi; proloco quem dederas ctoacam inveni,, Domirie,ecce cucurri et direxi; exsurge in occursum
ei in ca roe obvolvi. Signacultnn vultus tui affeclui meum, el vide (Psal. LVIII); nolum fac mihi finem
semper tcnui, sed opcre abjeci: quia scquendo con-- meum, et numerura dierum meoruni, qui est, ul
l'ATROL.IJLAAA, O
 a.Zo CUILLELMl ABBATiSS. THEODOMCI 23G
sciam quid dcsit mihi iPsal. xxxvm). Iu fide tna A omnibits, sicul dicil Job, visilans speciem iticain
sto, in spe prolicio, de amore luo pauper assistoet iioii pcccabo, ctim orabo et adorabo, quod imagi-
mendicus. 0 am.or, o ignis, o charitas, vcni in nos. nando videbo, quod audiam, quod nianiis mesccon-
Eslo dux et lux, ignis ardens et consumens in pce- treclabunt de verbo vilae. Audncier enim dicnm, in
nilentia peccalorum. Paraclctus, consotalQr, advo- suavi disposilipne snpienlise luac Imnc ab acicrno
calus, el adjutor in causis orationuni noslrarum. provisam nobis graliam et de prsecipuis Incamn-
Ostende nobis quod credimus ; insinua quod spera- lionis luse causis banc apud le fuisse non minimnui,
mns; fac faciem, quam faciei Dei coinpareimis, ul . ul pnrvuli lui in Ecclesia tua laclc adhuc indigen-
dicamus: Tibi dixil cor meuin,exquisivitte [nciesmea lcs, et non solido cibo, ncc spiriiualitcr , el luo le
(Psal. xxvi.) modo cogitare pracvalentcs, haberenl in te non ig-
MEDITATIOX. nolam sibi formam, quam in sacrificio oralionuni
Incarnalionis et passionis Christi consideralio. suarum proponerent sibi absque fidei scandalo, non
Mihi absil gloriari nisi in cruce Domini nostri Jestt snflicientcsadhuc inlueri in claritaicm illam diviuae
Christi (Galat. vi). Ad crucifixum metiin conversio majeslaiis tuoe.
mea. Crux ejus gloria mea, qua frons mea insigni- Quapropter, etsi jam le r.on novimus secnnduin
tur, hilarescit inens, dirigitur vila, mors ainaiur. carncm,sccuiidiim boc tamcn quo glorificalus sedcs
Non despiciant me, Domine, super hoc, qui meren- in dcxtcra Patris in excclsis, tanlo melior angelis
lur videre te sedentem stiper soliuin cxcelsum et effcctus quanto prse illis diffcrcnlius nomen baere-
clevatum diviiiitaiisluae, et majcstate lua replentern dilasli, ipsam carnem noslram , quam non ad]c-
oinnem tcrram; quia et ea quae sub te sunl Imma- cisti, scd glorificasli, quae esl scabcllum pcJnm
na? dispensationis mysteria, omnis conlemplalionis tuorum.oranius, adoramus, obsecramus, David nos
replcnt teroplum, cujuscunque sit magniludinis. ad boc exhorlante el diccnle : Adorate scabelium
Habeanl sancli angeli lui in ccelis gloriam suam ; pedum ejus, quoniam sanctum est (Psal. xcvui). Et
sed nonnunquam communicent etiaro nobis in terris obealum illud sancli Spirilus templum, de quo
.grntiam suam; quia et de noslris adhtic proficere exaltalura in cruce Christutn nulla exlerminalobli-
amcl^ el dulce habet beata corum perfectio, cuin, vio et recens semper dccurrit sanguis in salulu:!i
sicut oicitApostoltis, innolcscil principatibus el po- credenlis et amanlis, el jtigiier operatur quod po-
lestttlibus in cwleslibus per Ecclesiam multiformit stulal Propheta. Redime me, et miserere mei (Psttt.
sapientia Dei (Ephes. 111).Propter quod ignoscanl xxv.) Toties enim rcdcmptionis nostrae in nobis
nobis, Doinine, eliain in hoc, si aroor luus eo ali- Q celebralur effeclus, quolies eam recolil supplicautis
quando nos abducil, ut desidererous videre cum eis, affeclus. Sed quia neque hoc possumus, ut volu-
quod cum eis aniamus : quibus nos ptena cbarilate mus, ideo adhuc amplius audenles, proponimus
grattilamur, videntibus quod adhuc videre non me- uobis formam passionis luae ut habeant ctiam oculi
remtir. Contemplentur feliciter in sapienlia lua divi- carnis, quod vidCant, cui inbaereant, non adoranlcs
nitatis luac majestalein, quan ante mediuin nostrum picturae imaginem, sed in imagine passionis tuta
et post inspecla, lotum quidquid illud esi, prselerili verilatem. Cum enim altciilius respicirous in iiua-
vel futuri, intra praesens selcrnitalis suaeiucludens, ginem passionis tuae silente ipsa, videris nobis <i\-
nttingit a finc usque ad finem forliler ; media autem cere de crucc : Cum dilcxisseni vos, in fineni dilexi
nostra, quse sunt humanae dispcnsationis luae, cha- vos. Mors cl inferniis mordcant me in roorton
ritate constravit, disponcns omnia suaviter, propter suam ; comedite vos amici, et inebriamini, charis-
filias Jerusalem, dcvotas, sed infirmas adbuc ani- siroi, in vitam seternam. Sicquc crux tua liiiicuin
mas: quaead contuenda sublimia itla nondum ha- illud nobis efficitur, quod bealo Petro oslensum, et
bentes exercitatos sensus, amant aflici circa humilia quaiuor initiis demissum decoelo; in quodomncs
lua, el resolvi, sicut circa similia sibi. Inler quas inlranles, elmunda et iinmunda animalia, incoelum
meura quoque spiriltim, Domine, docebit aliquaiido, D nos levari graiulamur, in quo et mundamur, qni
te, qui spirilus es, adorare in spiriiu et veritate ; stimus imroundi. Mediante namque imngine passio-
came jam adversus cum non coticupiscenle, vel nis tuae , Christe, cogilalum a nobis circa nos bo-
lentius; id ageute. Sed ntmc interim, quia non po- nnni luum repenle nos transfert in summi bont
Jest in ea quse lua sunt, sic forliler expcdiri, sicul aifcctum. Cujus faciera in opere snlutis luae das
ei expedit, dispones ei qusesua sunl, sic suaviler, nobis vidcre, non jam quasi humano conatu exorta
sicut ei compelit. Cum enim sensualisimaginalionis intelligenlia, el trementibus oculis meniis, et refu-
nieaerudimenta necdum supergresstts sim, permiltes gienlibus lticem tuam, sed placido amoris sensu, ct
et gratUm habebis, ipsa ineuiis imaginatione circa bono usii videndi el fruendi suavilate, sapieniia tna
humilia tua, infirmam adliuc animam meam suam qnse nostra sunl disponente nobis suaviter. Laborat
indclem exefcere; scilicet nascentis araplecti prse- enim, qui ascendit aliunde. Qti vero per te inlrat,
sepia.et sanctam-adorare infantiam, pendentis in o ostiuii), per planum gradilur, et venit ad Patremi
cruce lambere vestigia, lenere et deosculari pedes ad piem nullus venil nisi pcr le; nec jam laborat
.fpsurgentis, mitlere mantim in loca clavorum, et ex- in intellectu supereminenlis scientiac; sed lotus re-
.tlamife : Domintis raetts et Deus meus. Et in his solviiur in stiavitate bene affectse conscieniiu:. Et
 237 MEDlTATIViE OBATICNES. 2?S
abiindaiiliore fluminis impelu Iselificanle animam A velocilcr seiibenlis Spiritus sancti tui Irnnscriberera
illam, videtur sibi videre le sicuti es, dum de mi- enm supcr cor ineiim duplicitcr ct tripliciter, ui
rabili passionis tuse sacramenlo cogitandi dulccdinc baberem qtio recurrercm, el intelligens opera mea,
ruiuinat bonum luum circa nos, tantum, qiianlus ambularcmdeinceps simplicitcret confidenter. Nime
ipse es, vel quod ipse es : videlur sibi videre te facie autcm sum sicut caecus palpans in roeridie, quocun-
ad facieiu, cum sumrai boni lacies apparcs ci in quc assensus mei lcndo pedem taqueuni timens et
cruce et opere salutis tuae, et ipsa crux efficitur ei ruinam. Et sicut cseco dicitnr tnibi : Huc vel illuc,
ad Deum facies nrentis bene affeclse. Quid enim me- hac vel illac; ego vero sicut qui non videt, nequn
lius prseparatum, quid suavius poluit esse disposi- huc scio, neque illuc, neque Iiac neque illac. Emilts
lum, quam quod ascensuro liomiui ad Deum suura, mibi, Domine, lucera luam et veritatem luam ; ipsa
offerre dona et sacrificia secundum praecepluni le- me deduxerunt et adduxcrunl in monlem sanciimi
gis, non sit ei asccmieiidum pcr gradus ad altare luum, et in labernactila ttia. Dicis niihi : Ego sum
ejus, sed perplanum simililtidinis , placide et pedc via, per quam ibis; veritas, ad qtiam ibis; vita,
iuoffensoeat homo ad iiominem similem sibi, in propter quam ibis. El quo eundum sitscilis, el viam
primo ingresso limine dicenlem sibi : Ego et Paier scitis. Et ego, Domine, nescio quo vadam; et quo-
vnum sumus (Joan. x): statimque per Spirilum B modo possum viam scire? Tenuisli mattum tneam :
sanctuiri affectu assumptus in Deum, et ipsc Deum et tn voluntate lua deduxisli me (Psal. LXXII).Te-
in seipsuro excipiat venientein, el mansioncm apud nuisti manuin meam, cum mam cseco porrexisti,
.eum facientem, non lantum spirilualiter, sed ctiam claroanti posl te et ploranti, et dixisli: Venile ad
corporaliterpermyslerium sancti et vivificicorporis me omnes, qui laboralis el oncrati eslis, et ego refi-
et sanguinis Domini noslri Jesu Christi ? Hsec est, ciam vos (Malth. xi).
Domine, facies tua ad nos, et nostra ad te, plena Quoaudito, in viam mandalorum tuoruin cucurri,
bonse spei. Indue nie hoc salutan tuo, el forina mihi ciim dilatares cor meum. Vcni ad te, paratum libi
hanc faciem Chrisii lui; quia impossibile est, ut offerens cor meutn Dcus, paratum cor meiun, et
averlas eain, quoiiescunquc in sanclo iuo apparu- dicens : Quid me vis facere? Et dixisti mibi: Vade,
crii tibi. Vade, o homo, quicunque tbesaurum islum vende oninia quse habes, et da pauperibus; et veni,
ahsconditum invenis in agro cordis tui; vende om- sequere me. Abii, cucurri, vendidi omnia quse babui
nia quac habes,citemetipsuni in servum pcrpeluum, ipsuui corpus meum, ipsnm animam raenm ; pnupe-
ut possideas eum jure haftreditariacpossessionis, ct ribus nibil dedi, quin nibil hnbui. El libi, Doinine,
bealiis eris, el bene libi erit. Thesatirus in posses- P ( vendidi, qusecunque habui, el pretiuiii meuin lu es.
sione tua; Cbristus in conscientia Tu scts, quia nihil niihi rctinui; vel si effttgit tnc
MEDITATIOXI. aliquid, cl lalct adhuc in abdito aliquo conscienliac.
Cwcilatem ittam exponit, cupiens a Deo illuminari, meac, exquiram illud, el fideliler offeram libi. Sed
el paslorate onus abdicare. cum qusero a te jvrelium, tu imputas mibi delicia
Deus- virtulum converte nos; et oslende faciem juvcntutis meae, antiquum debiltiin. Obsecro, Do-
tuam, et salvi erimus (Psal. LXXIX.)Cura enini ex mine, patientiain habe in mc; non habeo imde
inunere gratiae luse, Doroine, ad eaqusecarnis sunt reddam tibi. Hucusque veni, hic sto, proccdere non
faciera cordis non habeani, sed posueris ea milit licel. Sedcns ergo secus vinm transeunte le, caecus
dorsuin ; mundum, et quaecunque ejus suni, po- pauper, mcndicus, clamo ad te : Fili David, miserere
sueris mihi deorsum : quid est obsecro, quod in tnei (Malih. xv.) El turbsc opprimunl faciem meant
toto corde exquirens le, cum faciem luam appre- el increpant uttaceam. Ego vero multo roagisclamo:
bendisse me gratulor, quam solam facies mea desi- Miserere mei, fili Dnvid. Laboravi clamans, raucie
dcrat, repente me invenio seorsum? Cureamabs factse sunt fauces mere; defecerunt octtli mci, duin
coudis ? Nunquid arbitraris me iiiiniicum tuum ? spero in Deum vivuin; tu vero clamanlem pertrans-
Ninn consuroere lu me vis peccatis adolescenlise r, _ is. Aliquando stas, mihi, sed ad modicum. Jubes
inese? Nunqnidego non sum ad te conversus vel tu me venire ad le, el dicis mihi: Quid vis faciam tibi?
adhuc es a me aversus? Si non sum conversus, Deus Ego vero el omnia ossa mea dicunt tibi: Domine,
virlulum convertere. El itenira : Gonvertimini ad ut videam (Luc. xvm.) Tu vero pertransis. Miserere
me, et ego converlar ad vos (Zach i). Tu scis donura uiei, fili David. Sequi te non possum, quia caecits
gralise luse in corde panperis tui; paratura cor sum. Miserere mei. Habui ex te qiianiulamcunque
meuin Deus, paralum cor ineum. Praecipe qttod vis, raiioncm quse mc adduxit ad le, non babeo virtutein
facroe inlelligere quod prsccipisj, da posse, qui de- qnae roe facial currere post le. Miserere mei, fili
disti velle, ct fiet in roe vel de me, quidquid vis. David. Miseremitii mei, saltero vos Domini mci,
Ut faciara voluntalera luain Deus volui, ct legem servi Dei mei et dicite ei : Dimiile eum, quiacla-
tuam in mandatis amplector in medio cordis mei. mal posl nos (Mallh. xv). Heu mihi, quia incolalus
Sedesl alia lex tua immaculaia couveriensanimas, meus prolongatus est; roultura incola fuit aniroa
sed nescio eam, Domine; lalet in abscondito vullus roea in dotno lenebrarum. Quid feci ? Dominus esl,
tui, quo ego ingredi non mereor. Si semel dares faciet quod bonuni cst in oculis suis. Sedebo
mihi sic inlraie ifluc, ut viderem cam, calamo scribae secus Yiara. Viain non derelinquam. Bcdibit ali-
239 CUILLELMl ABBATiS S. THEODORICI 2K>
quando forsitan sinc turbis; et vidcbit non vi- A . sicut dicit propheln : Mgyplo dedimus inaiiut et
deutem, et miserebiliir, Adesl eniin bonum ver- Atsyriit, ut saluxemur pane (Thren. v). Nam contra
buin ejus in cordemeo dicens : Exspecta Dominum, Apostulum, servi facti tumus hominum (l Cor. vn)
virililer age; el conforletur cor luum, $i susline Do- raptorum, feneratorum, filiorum aljcnorum in hoc
minum (Psal. xxvi). Congregamini ad me inle- sseculoabundanlium. Si non hujusraodi horainibi:.s
rim, anima inea, et oninin quae intra me sunt; ad iiutum hodie qui prseest obsequalur ; si sxculo
et sermo, Dei vivus el efficax, et penetrabilior omni huic sic formalo non conforraelur, nisi hominibus
gladio ancipiti, el perlingens usque ad divisionem impositis super caput suum aduletur, subditis, nml-
animna et spiritus, compagum quoque et medulla- ta simulandp, dissimulandp plurima, non blandia-
rura, et discretor cogiiatiotiuin et iiiteiiiioiium.cor- tur : quid faciet? Quid poterit? Ubi pnrebil? Hodie
dis, etnon esl ulla crcnlura invisibilis in conspectu ciiitn plane obsequium vix paucos, ipsosque labiles
cjus; omnia autem niea nuda el nperi.i sunt oculis ct volatiles parit amicos; vcritns manifestos, et cru-
ejus. Ad ipsura nobis sermo. Dixi Doinino, Dcus deles , cl pertinaces inimicos. Sed sit hoc inlerim
ineuses lu; iu mauibus luis sortcs meje. Mittamus aniinas ponere pro fratribus; sit. sagorum cilicino-
sortem, ctijtis peccato nialum boc acciderit nobis, riira exterius pali moleslias aeris hujus, ut in decore
ul avcrtat Deus faciero suain a pnero suo. Senlen.iia B suo intrinsecus peiinaiieat domus Dei. Sed utinain
sortis mese, inventip, Deus, veritalis, tiiae. Vivit Do^ non perveniat gladius ad animani! Nam fascinationc
minus, quia si dextera manus inea, si oculus, si pes iiiigacitalis et inslantia concupiscenliaeobstupuiraus,
tcaiidalizaverit me, non parcamei; sed amputabo et indurala sunl corda noslra ; et facti sumus
eitm, et projiciain a nie. Diq mihi, o Verbum Dei, Ephraim vitttla docla ad Irituram. Sic enim a nobis
nunquid non bonum est, quod fcci, cretlens tibi rccesshuus; sic iu ea qttse erant. necessilaiis trans-
quod relictis omnibus secutus sum le ? Onnies co- iviinus pcr affectuni cordis; ut quibus id agere in-
gitalioncs nieae, et iulenliones cordis, anima el ciimbit, solo tisu agendi, in eis quse pati pudori cst
spiritus, compages ef medullae respondeut, quia bo- el horrori, delectemur; qtiin eliam anibianl ad hoc ,
nuin esl. Addo q.uaerere.Nunquid eliam -bonum hoc quibus non imponitur. Ubi csl hoilie querela Mar-
non bcne factum est ? Submurmurant cogitationes, thae, quod sota dimillitur tniuistrare ? Noutie hod!c
el loquendi accupta. Iicentia aiiuit. Dixil Dominus Marise potius murmur lotam replet doroum, quo.l
Pctro : < Petre, amas.me? Kespondil: Tu scis, quia permillitur ad. pedes Doroinisedcre ? Pnopler quod
aino te. Pasce oves meas (Joan. xxi). > Et boc tertio et corpore periclitantes et aniroa, per loiigam mili-
ul funiculus Iriplex sententiae liujus non facile vi- liam et vires longo laboris usu attritas, fas est, tit
dcatur rumpendus; quiu pastip gregis probalio esl' ^ acstiinamus,jam ad manus regise munificeniisc rc-
arooris. spicere, ut sencclutem noslram jam paiintur vocari
Inlentiones. Paslor , et qui nqu est merccnarius, eineriiam, et. largiatur ei melius, quam ipsa sibi
ethimsi pro grege nniniaiii siiain posuerit, vix ei conscia silseesse promeritam. Sempcr Jacob Liac
sufficit. Sed gravissiinum est ei praeesse, ubi non stise lippiludinem sustinebit ? Seraper serviet pro
polest prodesse, Fueril aliquando, ul rex David sic Bacbel, et nuiiqunm eaniadtp.isceliir?Quineliaraoin-
infuuius corpore, ul lecto decumberet; sic senio nia quae peribant, ab eo exigebajiiur, cum quoiidie
frigens, ul vesiilms calefieri non possel; de lecto muiarenlur mercedes ejus, ut iiigra proalbis acci-
solo verbi iroperio populuin Dci regeret, et oculi to- perel. lntusuxorcs zelanles, foris Laban, cum fiiiis
tius Israel de omnibus in eum intenderent. Nondum jiirganles. Oporlet Jacob aliqtiando providere eliam
lic fascinalio nugacitalis obscurabat bona ; nondum doinui suae, juslumque videtur, ut saltem sencscens
saeculi senescenlis dur_qnequitia sic incalueral, ut el defectus in donium patris sui redire permittatur.
senibns enieritis non servaretur sua reverenlia. Compaget. Si sic res. agi incipit, finis est. Coro-
Nunc vero cura pastocibiis Ecclcsiae inciimbat: pa- pago enim tolitis corporis dissolviiur, et pereunte
scere gregem Doiniiii in corpore simul et anima; de X>unilate, nece.sse est ut partes fianl, et divisum re-
anima autem maxime Deus requiral, dicens : Pri- gniiin desolelur, domusque super domum cadat. Sa-
tiittm quarite regnum Dei (Matih. vi); de corpore piens paterfamilias peregre proliciscens, ct ordinans
aulem quasi secundario securos faciat, subjungens: domuni suam , unicuique servorum dala potcslate
Et hwc omnia adjicieniur vobis (ibid,) : quis boc ho- cnjiisque operis, janilorero posuil in liininc. Donius
die audiat prxdicanlera ? Qtiis parcat seni ? Infirmo sine janitoro publicum esl diveniculum. Qui vult
qnis ignoscat ? Prudenlia carnis, spiritus linjus inun- intrat e). exit, infert et tollil. Domus Ecclesia est:
di, cuiiositas, urbnnilas, el alia hujtismpdi a roa- ipse janitor qui jantia, Chrislus Jesus. Qui pereum
gistris Ecclesite hodie requiruntur; irridetur siinph- np.niutral Velexit, fur est ascendens vcl descendens
citas, religio despicitur , humilitas nullius,momeiili aliunde. Ipse obcdiens factus, esl Palri usque ad
esl. Et si sufficere videlnr, adhuc utcunque quiprsc- mortem. Qui hanc obedientiae regulatu nou lenci,
est ad subminislranda, interipra, cui.hoc hodie suf- a Chrisio recessit, sicul dicit Apostolus : Recogitale
flcit, nisi sufficicnter abundent eiinurexieriora ? El enim.eum,qtti talcm suslinuit a peccaioribitsadversus
iilinam lerminos suos sufficicntin cognoscerci. Pro- semetipsum CQiUradictionem ; ut non [iiiige,iiujiianir
ptec hoc vac nobis, q.uja peceavinnis. Proptcti hoc, misvestris deficienies. Nondum eiimi ustfue ad san-
241 MEDITATIV/E ORATIONES. 84*
guinem resliiisiis (Hebr. xn). Nullum seneclus, nul- A crral oinnino, si csl sccurus. Non aulem penilus
lura infirmitas excusat, donec qui induxit, ipseedu- alienus esl a verilate, qui judicium vcrilatis non re-
cat. Alioqui si sit janua absque janilore et pnlens formidal. Propler quod inlfaturi in judicium veri-
omnibus, quid restnt nisi ut sicut exeundi, sic eiiain tatis, brevi et fideli compendio devilemus omnes
et inlrandi sit par el seqtia iicenlia? anfraclus erroris : et qula forsilan volumus nbn
Medullw. Ileu, heu, in circuilu iropii ambutant; posse, ul quasi in judicio vcrilalis non inveniamur
secunduin altitudinem luam multiplicasti, o Deus, mendaces, nicndaces non Confilearour secunduin ju-
filios honiinuro. Acli enira in circuilu erroris, qua- dicium proprisc volunlatis; et super lioc et affeclu
dam capilis verligine obslupesciraus, ut ad verita- ct actu pelentes indulgentiam, in judicio veritatis
tis cenlrum et unilalis punctum iminobile non per- magis apparebimus veraces. Nori enirri dolose nobis
tingamus, quotl stabile permanens dat cuncta mo- agendum esl in conspeclu veritatis, ul invenialur
veri. Ipse esl Veritas. Ipse esl qui dixit : Ego sum iuiipiitas iiostra ad odium.
veritas(Joan. xm). Et: Cognoscetisveritalem, el ve- Spiritut. Assentio. Et lircc vefe est iriedulla et
ritas liberabit vot (Joan. vm). Utique a circuiiu er- centrura verilatis, morbhin non palpare, sed exul-
roris. Consulamus ergo centrum veritatis, ulrum ab cerare totum virus inlerioris nequitiae.
ipso el per ipsitm ducatur circuitus, in quo rota- B Anima. Sic esl. Sicui enim olim delectabal me
mur. Legibus quidcm ejus, si bene ducitur in re- praeesse, sic volunlaiis esl nunc subesse ; et propria
ctutn, sibi concurrit; sinautem, errpr manifeslus voluntas mea gfatam mibi efficit liecessilalis excu-
esi. Considerenlur affeclus el actus. Airecttis liga- saiionem ; et altcndere- me non permiltit fratrum
lur in centro verilalis, et convenientcr sibi respon- necessitatem.
debil exterioris aclus orbiculata rolundilas. Tolus Spiritus. Licet, o anima necessilalis fratrum
quippe affectus debetur Deo, Cui cum fideliler ad- plena, non desil compassio; sic lamen ut dicis, tua
bxretur, quaqtia rolelur circulus operationis, errare est affectio. Ideo nil reslat nisi confessio hiimilita-
non polest a reclo, sed bene sibi concurril : ul in lis, ei omnis conalus virlutis, ut qiiomodocunque
oiniii parle aeque respondeat ad ccntrum verilatis. infruciuosi et inutiles appareamUs exterius; interius
Et potest csse punctura sine circulo; circulus aulem non omnifTo inanes invenianiur et sleriles. Et licet
nullalenus bene duci polest sine punclo. Suflicil lurbae opprimant os noslrum, lolo corde, tota men-
enim affectus, si res non exigit, vel possibiiitas de- te clamemus : Jesu, fili David, mtserere mei.
esi, ut exerceatur actus. Cum cnim actum exigit MEDITATIOXII.
necessitas charitalis, debet eum, sive Deo, sive
Q Confessio peccali, el desiderium aniandi Deum
proxirao, verilas charitalis; si non exigilur, babere hic exprimitur.
nos debet vacantes sibi charitas veritatis. Et sicul Domine, exaudi orationem meam , aurtbus percipe
seniper debelur Deo lotus affectus, sic lunc ei debe- obsecralionem meam;Jn veritate tua exaudi tne in
lur etinm lotus vacantis actus. Et ubi non cxposlu- tuajustitia(Psai. cxLii). Domine, qui propeesom-
Iat necessitas proximi, qui de afleclu vel actu ali- nibus invocantibus te in verilate, sicut Scriptura
quid extrinsecus a Dco dissipat, coniinitlil rem sa- vertlatis luse nobis prorailtit, sicut verilas cst corani
crilegii. Sed et quemcunque exposlulet necessiias, te, volunlatem mihi esse invocandi te in veritato
non sic prompla debet esse ejus voluntns, ut non hodie; sic, o Veritas, exaudi me in multitudine mi-
discutiatur possibilitas. Qti-e utrum sit an non cen- sericordise lute. Narii dixi; nuric ccepi; sit bsec rau-
truin vcritatis in veritale consulendum est. Si non latio lua, o dextera Excelsi. In nialis enim meis
est, et prsesumit, non inbaeret centro; ideoqtie orbis praclerilis et peccalis ouae riiagna suiit, et innume-
exterioris peffeclionem confundit. Nam sunl, qui rabilia, in quibus iriveteravi, faclttS sum mihimet-
slabililalis punclo nunquam amant inhaerere, sed ipsi vilis et despeclus; iri bonis, si qtta in me visa
seroper foris orbiculari. Hi sunl impii, qui in cir- sunt fuisse, scrupulosissime ipse milii sum suspe-
cuitu ambulant; bi sunt filii hoinintiui, quos cum D clus. Venio igilur hodie ad le, quasi rnortiia tota
alliludo jiidiciorum Dei in Iioc saeculo inultiplicat, vita praelcrila, iil te, b principium riovsevitae, faclu-
vel muliiplicari permiltit, unitatis el veritatis cffi- rus principium. Si qua bona feci, lua sunl, libi ea
ciuntur inimici. Hic esl flnis. Si vere polest, qui cqnsigno; ttt redde ea mihi in tempore beneplaciti
expostulalur, in veritate figal affectum, nec fecuset tui. Mala quse gessi, mea sunt; heu quot el quanta
servitutis acluni. Si consulla vcrilas insufficienlem sunt, quse ex maxiraa sui parle a inemoria mea per-
cum respondel, el non idoneum, vacel interius sta- ieriinl! Utinnm et a luacongruaea deleal poeniten-
bilitati verilalis , ne exterius posilus ul rola, mii- lia, quae pro sui horrore longe alilcr memoriae meas
latur in prsecipilium erroris. Tamen quCin consulin aftixa sunt, quain ut ea abolere ulla possit oblivio 1
verilas absolvit, si expostulanle necessitate absque Quorum tamcn sic odi memoriam, ut ssepe velim
limore magno de possibilitate sua judical in favorem fuiiditus, olini oblitumfuisseomnia. Sed tn, Domine,
propriscvoluntalis, raagnus eum crror involvit. Nam delicla juventutis meae ne memineris; fuerunt haec
si scienler erral, etin proximum retis est negligen- primogenita ^Egypti, quae in jEgypto peremisti;;et
tiae.elin veritalem fallacise;et jam ncc aclum babet, quse feci in ,/Egyplo in jEgypto diraisei-ara,, cum
nec affcclura. Non errat adeo, si efral nescius; sed inde exivi. Lougo enira tempore per deseifum pb-
 515 GlTLLELMl ABBATIS S. THEODORXI 244
stca circumdtixisli me, et docuisti, et cttslodisti ul A si ncgavero in lerra, limco ne et fosc me ncgct ni
pupillam oculi; corripuisli peccnntem ; consolntus coelis, si erubnero, et ipse me ernbescat. Queni pro-
es dolcnlcm ; erudisli nescienletn, donec jam prope fecto eruhesco, quia sicul debeo , non hnbeo. Et
' ad introitum terrse repromissionis perduxisli. Ubi quia bodie judicii mei dies est, in boc etiam, o Ju-
cum sto, le monstrante, conlemplans delicias terrae dex cordis mei,judica me hodie; et discerne can-
vivenlium, et recordor quod Moysi dicium est: Vi- sam meam, ulrum vere paironum habeam, quem
debis eam, etnon intrabis (Deui. xxxiv); lolus hor- praetendo. Hoc est enim in quo sic caligat menlis
rore conculior. Si enim boc ille audire meruil ob mese intiiilus, ut pcnitus hsesitem an videar mihi
nnius peccati excessum; qnid auditurtis sum ego, videre quod non videam, an non videre quodvi-
qui tot el fanta peccata mea hodie ipse eoram le deam. Certissimus quippe milii csse videor quod
delaiurus sum ? Omnia lamen hodie, et quse memo- amorem luum semper amo : intanlum, ut afficiar
ria leneo et qusc non , mala mea prseterita, ct me- quoticscunqne de co vel admoneor, vel recordcr.
iha corum non pracleritn, sicut coram te sunt, o ve- De te autem semper ctfm recordor, vel admoneor,
ritas, eliam me tacente, sic hodie coram le vcniant, et non moveor, non afficior, timeo quia forsitan
nie confitenle. Sed proferantur quasi in fasciculum non semper te aroare convincor, cum ubique ei
unum ad comburendum; imo in fascero grandem, B undique verberent vel excitenl in hoc sloliditaiem
et imporlahilem; si non esl qui adjuvel. Non discu- sensuum meorum signa prresenlissimsepotenliac ct
tio ea, non dinumero, nec enim possum : scd quan- bonilatis luae. 0 lux vcritatis, disjice mihi lioifie
tumciinqiie vol quomotloctinque verum est, me co- tenebras islas, et dissnlve "caligltiem. Ciba mc in
ram le peccasse, o Veritas : sictit me scis peccalo- hoc pane vitse el inlcllecius, et pola aqua sapienliae
rem, sic me esse confiteor. Nullus roibi ea leviget, salularis. Elenim in intelligendo qiiae lua sunt, et
iiullus exaggerei; nullus minuat, nutltis multiplicet; cibits cst et potus, qtiia sunl in quibus tenendis ct
ncc cgomct milii. Coram te cnim, Deus, res agitur. quasi maslicandis cxerccmur et laboramus : quse-
ftcn parcam mihi; tu parce, Domine. Verumiamen dnm autero, quasi potus, sicut sunt transeunt, et
non sic parcns, ul ex hac dic arbilreris me inimi- 6tio modo nos reficiunt.
cum tunni, el scribas cbnlra me amariludincs ad Cum eniin amorein ttinm per inleltcclum quseri-
consuraendum me in peccatis pracleriiae vitac mese. mus, el nonnunquam invenimus, ipse est panis vitse
0 custos liominum , ne ponas me ulierius contra- confirmans cor bominis : quem ssepc cum inngno
liuin libi, in quo niniis factus sum mihimelipsigra- labore quscrimus, priusquani habeamus, qucni in
vis; sed tolle peccaluin meum, quod dividil inter ~ poenam peccaii Adse vescimur in sudore vnlitis
me et te. Si ignoscis, Domine, ignosce : si placet li- nostri. Aliquando vero Spirilus luus ubi vult, ct
bi ulcisci, et ego ulciscar lecum. Verumiamen plaga qunndo vult, spirat, ct amoris tni graiiam nobis
inimici ne conleras rae. Qiioniam cgo in flagella aspiral: vocem ejus audimus, quia sensum amoris
manus tuae paratus, el dolor meus erit in con- accipimus; sed nescimus ex quo misericordiae IIIOB
speclu luo semper. Quoniam iniquitatem meam judicio veniat, ct quo juslitiae tuaejudicioaliquando
aniiuntiabo el cogitabo me pati pro peccato mco. dulcius, -tliquando Icvius quasi saltiiatos nos per-
Non enim credo me manibus inimici : sed cuni trnnsenl. Ipse cst potus. Ciba me bodic pane luo,
omni fiducia luis rne coramillo, quas crcbro exper- qui dat mttndo vitnm; el de bis quae de amore tuo
tus sum. Quare cum una me percutil, altera blan- qusero, et solidior mihi detur intelleclus; el graliac
tliltir : cum una dejicit, allcra supponit se, ne colli- lunc suavitaic, sicut potu salulari, cibum ipsum
dar. Sed aliquando eliam super iram iiiiinicorum ordina cl modifica, ne minus capacera sensum
cxlendis manum tuam, gravius feriens qiiam quili- mcum lacdal potius quam confortet cibus solidior.
bet inimicus, cum iratus averlis a nobis faciem Qusero, Domine, iitruin hahcam amorem tutira. Si
luam ; et fit nobis coeliim acneum, el terra ferrea ; invenero me habcre, hoC esl in quo solo laudatur
et dttra omnia, et mala omnia, quae fieri solent in D I anima niea, el ptacel mibi; sin autem, odio est
aversione vulttis tui. Propter nomen luum, Domine, mihi, el nihil est quod amem, cum meipsum odc-
in hoc parce servo tuo. Quantum vis flngella, dum rim. Sentio el confileor babere me amorem amoris
sempef illumines vultum tuum super nos, et mise- lui, In lantum ut omnino nisi in ipso vel propter
rearis nostri. Verumiamen Dominus ultionum es, ipsum nil amare velim, nec meipstim : cuius faciem
libcre agens in remiuendis eis vel levigandis. Dc- ul plene mererer inspicere, in cujus Iumine ul ma-
clinasti eniin in te mala nostra : etin passione tua nifeste mererer ambulare, ct frui ejus deliciis, non
exsolvens quae non raptiisti, parasti in jttdicip thro- curarem penitus quomodo pro ipso vel in moriem
num luuni, ut injusle judicatus juste judicalosabsol- vel invilam darcm meipsum. Hsec est conscicntia
vas in lua juslitia. Judicia ergo lua , Domine adju- mea coram vocnla et discussa in lumine veriiatis
vabunt me, et aspicies in me secundum judicium luae, inlrepide mihi de amore amoris lui videtur
diligeiilinm nomen luum, sicut judicasti aliquando rcspondere. De le aulem, utriim semper lc amet,
de peccalrice te aroante. Dimitiuniur ei peccaia et satis amet, respondere trepidat in judicio tuo.
niulta, quoniam dilexit mullum (Luc. vn). Ipse amor Amorem qiiippc tuum" ubicunque in quocunque
tuus sit iriibi bodie in causa mca patronus: qucm vidcro, ct signa ejiis CYidentia, totus hilaresco;
m MEDITATIViE ORATIONES. 24«.
tuas vero bonilalis vel polcnliac pracsenliam ciiro A Volunlalem tui vcl ad te HSDCO, a*hamajorem ha-
et mallcm non esse, qttam enra
seinper oinnia niilii midique tcslenlur, vix in boc bere non possiira;
non habere. Cnjus scuti protectio si non olim me
aliquando moveor.
olim a B. coronasset, ciim exsurgerent homines in nos, for-
si
Unde qnaeras bodie a me quod apo-
sitan vivos absorbuissent nos. Gfatiac vero iltuhii-
slolo luo quacrebas, Amns me? respondcre trepido,
nantis cl afficienlfs chariiaiis aliquando aliqun sensi
scis quia amo te (Joan. xxi), scd alacri el secura
voto amare lc. dulcia irrilamenla; sed Ibnge fiuht a me pleiiittidi-
conscientia respondeo. Tu scis quia
mi- nis corum experimenla. Et cum raro ct paruin vo-
Uevela, Doinine, oculos ineos, et considcrabo
tabilia baecde lege itia, de lege amoris lui. Forsi- lunlas, qiiantain eain milii dedisti, illiiminetur
(faeieniibus peccatis meis) et rarius afficiatur misere
lau ideo videor mihi aniare amorem luiiro, quia
sen- in hoc conciiirenliDus siudiis et meritismeis', nescio
altquolies cogilans de le vel de eo, aliqualeuus
vix ulrum amor vocari debeal. Solaquidem vcbemens
lio, video, sapio etim;. te vero non sentio, vel
voluulas a diffiuicntibtis aroor dihTniri solet; sed
sciilio; non video vcl vix video ; rarissime et par- dc fiuibiis amoris lui judicsre
<issime sapio. Ditlicile vero res aroatur, quac per qui boc diffiniiitii,
non noveruni. Si desiderium vocetur, non renuo.
senietipsaro non innolcscil amalori suo. Nam crebra
g Nam revera dcsidero te. Sed qtiandiu coram te lam
«t magna beneficia lita, et ipse amor ltius qtiem
pauper, tam misera apparebit professio mea, non po-
ecrtissime amo, mittunt me ad te;. sed ciim te non
lesl gaudium habere conscientia mea. Bideat mc vel
invenio, recido in eum, el in eo non siiie spe re-
irrideatqui vull, cgo scio quid in hoc paiior. Elscio,
quiesco. Nam cum amorero liiuro suaviter sentioaf- nullus in lioc niibi coinpalitur, qui hoc ipsum vel
quia
fcclu, te auiem qux-ro ipsitis arooris intellcctn, non passus sil, vefnon patiatur. Milii vero lacrymse-
aroo quod senlio, desidero quod quacro, in de- mese et
panes emnl die ac nocte, quandiu dicelur
siderando languens deficio. Nam, etsi aliquando mibi : Ubi est Detis tutis? id est,
quandiu erit in
dono luo modo raeo afficiiur ipse intellectus, non aniroa mea
aliquis affectus, ia quo suo modo non sit
permittitur glutire tolam saltvam gustus boni, sed Deus meus; maxime amor, qui propria ejus sedes
quasi de ore ei auferlur, et recidit in famero el csse debel in me. Dolorem hunc non mihi relevnbit,
ignoranliam suain ; ucc permillilur stare in lumine donec seipsum mihi revclnbil ; cuui videbo quod
vulius lui, donec in eo discernat el liniat haesila- nmnbo, et cerlo meniis
gatidio amabo ouod videbo ;.
tionis hujus molesliam. lamen interim qiiod cx parle scntio, ex parle
Cumque in meditatione mea exardescit ignis, amo: quod nisi aliqualenus senlirem, nullalcnus
et scire laboro, quid sit mihi, et quid desit mihi, amarem.
ordior mihi viam ascendendi ad le, postulans in bpc p,
Nam cum in mensa tua filios luos cpiitanles vi-
auxilium abs te. Dispono ergo in corde mibi ascen- deo in deliciis amoris tui,
jejunus aniorem luum
siones istas. Primum necessaria videtur voluntas amo in eis| vehementer, et ipsos le amanles in mc-
niagna, deinde illuminala, deinde affecta. H;ec in dio cordis mei amplector dulciter. El video eos
omni ascendenle primum est magna, secundum
congaudenles gattdio meo, quod hnbeo de gaudio
posse suuni; illuminala, secundum donum tuuro; eorum, ct volentes nec valentes exprimere modum
affecla, secundun modtun tuum. Magna, quanlum gaudii sui. Affeclus ennn, quo te amando friiuntwr,
cam creasti; illurainata, quantum dignam fecisli; sensibiti qiiidem suavilale cuiusdam gqudii spiri-
affecta, sicul cam foi-mnsli. Formnsli autem sine tualis vcl divini polest senliri; sed sicul sapor cibi
forma ; quia, cum lu nec forma sis, nec formatum cujtislibel nulli insimiari potest, nisi gusianti, sic
quid nec eliam ainoris lui aliqua forma essc polesl, sapor illc nec ratione discuti, nec exponi verbis,
ul formelur circa aliquid quasi formaium. Ipse est necsensibus potest concipi. Divinum quiddam est,
enim sapienlia, de qua dicitur : Vapor est vinutis ct arrha vel pignus Spiritus, quo in hac vita pau-
Dei, el emanalio quwdam claritalis omnipotentis Dei perera luum Deus lactificasel pascis, nc deficiat in
sincera (Sap. vn) : el ideo nihil inquinatum in eam D via; etde gaudio vitae selernae nnnunlias, sictit dicil
incurrit. Candor esl enim lucis seternac, et specu- Job, aroico luo, quod possessio ejus sit, et ad eam
liim sine macula Dei majeslalis, el imago bonilaiis possit pervenire (Job xxxvi). Reformatiir enim ani-
illius : propterea non eum apprchendimiis cum vo- mn sancla ad imaginem Trinitatis, ad imaginem
lurous; el nisi ipse prior ad nos veniat, et nisi ejus qui creavil earo, etiam ipso modo beaiitudi.
gratia ejus nos prseveniat, partiro aul nihil nos nis stia-. Nnm illuminaia volunlas et affecta ,
promovel conaius quilibct noslri intellectus.^Nam id est inlelleclus et amor, et fruendi babilus,
quod dicit Aposlolus, In [orma Dei (Philip. n), le sicut de Triiiilate Deo dicilur et credilur, quo-
csse, forma Deitatis uise ipsa est simplicilas naturse dammodo tres siint affcctionum personae; sed una
vcl substanliae uise, cui siniilem oportet esse amo- bcatitudinis substantia, quia quoti ainatur, nonnisi
rem suuni. Nam, sicut dicit sapicns qtiidam de fide inlelligendo amatiir, nec nisi amando iutelligitiir,
lua : Quia sicul res est, sic de ea fidem capere teu- nec nisi amando cl intelligendo fruitur eo, qui mc-
lare dcbeiuus; sic et tanlo magis hoc de amorc luo retur frui. IIoc enim ibi est babere vel frui, quod
inlelligendum est, quanlo fidci supcreminet chnri- inlclligcre vel nmare. Felix conscientin, cujus affec-
tas. (POETIUS.)Hoc autem solus disceniit iiffeclus. tus ordinntae cbarilatis tenes viam, indeclitiabili
 217 GUILLELMIABBATISS. TllEGDORICI £4S
constantia sic ad te proficiendo proflciscitur; sic ,\ data, bono usu cliam diinissa siui ct mcuita,
cooperante ei gratia tua in proficiscendo prospera- sponfe fruclificat in jcjuniis, in vigiliis, in labori-
tur, ut non deficiat donec tuperficias, qul muliitu- bus; parala ad orane opus bonum absque contra-
tlinem dulcediuis luae, quam abscondis limentibus, diclione, vel pigritia. Islos cura video, in amorem
perficis sperantibus, maxime quorura opera lucent ainoris tui, qui tioc in eis operatur, lotus aflicior,
in conspeclu filipruin hominum, ad gloriam ttiam, quem in eis deprehcndo certa quadam experienlia
0 palcr, qui es in coelis. IIi sunt qui te amant: cognita amanlibus. Amo ergo eos, quia te araatii,
tales.cum video, ef inter eos me non invenio, laedet et mullum amo, sicul amo amorem quo amaris,
jme vivere. Quorum sapientia non est de spiritu quem in ipsis amo. Et si eos hoc modo amo, nt in
bujus mundi, vel de prudenlia hujus sacculi ; sed eis, etinaffectu eorum naturalinil amem nisile.cum
quia non cognoverunt lilteraturam, inlroierunl in ipsum affeclum ob hoc tanlum amem, quia plenus
potentiam Domini, etpauperes spiritu memoranlur est te; sed in meipso nunquam meum amera affec-
justitise lua solius. Propter quod docuisti eos, ut tum, nisi cum ipso affeclum me invenio de le, in
vitaetconversaiionesua pronuntient mirabilia tua. eis quos amo in te el in me ipso, quem nonnisi in
Ipsi enim sunt simplices servi tui, cum quibtis esse te amare volo, quid amo, nisi le? Nil penitus. Nam
solel sermocinatio tua; qui in eundo ad le nou in B et 8i illos, et si meipsum alio quovis modo sentio
curribus ingeniorum suorum, vel in equis virium amare me, plus in hoc odio habeo me, quam amo.
suaruro spem habent, sed lantum in nomine Do- Invenio igitur le, Domine, in amore meo, sed ulinnm
inini. ldeo sapientia tua suaviter eis pmnia dispo- semper inveniam ! Cura eniin amor non sit, nisi
nenie, compendio brevi, sarcina levi, ad destinalum amet; seraper autem-in me vehemens sit voluutas
finem perveniunt, ubi currus ct equites deficiunt. tui, id esl amor urgens me in te, cur non seraper
Qui npn forjnant vel conformant sibi amorera tuum afficior de te ? Nunquid aliud esl amor; aliud ipsius
subtiliter indagando; sed ipse amor luus simplicem affeclus amoris ? Ut video amor nalurse est; ainare
in eisinveniens materiam, format eqs, et confor- te gralise est; affectus graliae manifeslatio esl: de
inal sibi et affectu et effectu, ut absque eo quod qua dicit Aposloius : Unicuiquedatur manifestaito
intriiiseciis latet, gloria scilicet et diviliis in domo Spiritus ad utititalem (I Cor. xn). Nam quandiu cor-
fconseconscienliae, iion arlificiali conamino , sed pus quod corrumpilur aggravat animam, el lerrena
quasi naturali quadam complexione, lux interior in inhabitatio deprimit sensum mulla cogilantem, nc-
vullu eorum exleriori reluceal, intantum ut de vul- cesse est ut animse quanlumvis amanlis defectus
lus el habjtus eorum venusta quadaro simplicitate, flat et profectus; quorum alterum nisi consolaretur,
quaedam provocatio charitatis tuae procedens, rudes allerum contineret iste affcclus, in oranimodura
eliam nonnunquaqi ac barbaros anitnos solo visu ruerelur defectum, de quo nullus sublevaret pro-
ad amorem tuum compungat, Siquidem redeunte feclus. Semper ergo in anima pauperis tui Deus
natura ad suam originem, absque doctore fiunt amor tuus est; set latens sicut ignis sub cinere, do-
docibiles Dei, et cura spiritus eorum, adjuvanle nec Spiritus qui ubi vult spirat, placitum habuerit,
infirmitalem eorum tuo Spiritu, iji divinns trans- sicut et quanlum voluerit illum ad utililatem mani-
eunt affectiones, spirituali quadam disciplinn modi- festare. Adesto ergo, adeslo, sancte amor adesto,
ficntis sensibus, etiam corpora eorum spirituales sacer ignis; ure delectationes renum et cordium,
quasdam induunt efflgies , et facies plusquam hu^ cogilaliones lale sicut vis, ad faciendam flammse
nianas, et singularem quamdam graiiam habentes. manifestalionis tuae copiosiorcm humilitalis mate-
Sed et caro eorum sludiis boni exercilii seminala riam; appare quando vis ad manifestandain bouse
in corruptionera, jam incipit resurgere in gloriani, conscietitse gloriam, et divilias quas babetin dorao
ut pariter et cor et caro exsullent in Deum vivum, sua. Manifesta, ut. sollicituip facias ad cuslodien
etsitientein te anima, quarn mullipliciter sitiat et dum, absconde, ne temerarium facias ad dissipan-
caro. Possident enirn beati mites corporis sui ter- D dum, donec qui coepit perficiat, qui vivit et regnat
ram, quse spiritualiura exercitiorura studiis fecun- per omnia saeculasseculorum.
249 DISPUTATIO ADV. AB^ELARDUM. m

DE CONTEMPLANDO DEO

LIBER.

(Vide tora. III Operura S. Bemardi, col. 365.)

DE NATURA ET DIGNITATE DIVINI AMORIS

(Vide ubi supra, col. 379.)

DISPUTATIO

ADVERSUS PETRUM AILELARDUM

AD

GAUFBIDUMCABNOTENSEM ET BERNARDUM,

llt Dei et Ecclesim causam adversus Pelri Abalardi errores, quorum aliquot capitula
producit, tueantur.

Reverendis in Ghrislo dominis et Pntribus GAU-A vero de oronibus amal putarc, qui de oinnibus vuU
rsico Carnotensiiim episcopo, el BERNARDO Clarae- dispulare, de diviuis aeqiie ac de saccularibus.
vallis abbali, vilam ct dies bonos. CAPUT II.
Confundor, Deus scit, elc. Hanc epistolam vide Deinde egregia et laudabili professione praemissa
Operum S. Bernardi ediiionit nostrw lomo I, col. de fide Trinilatis Irium personarum in unius sub-
831. slanlia dcilalis, post aliquanla personas ipsas in
CAPUT PRIMUM. minus aliquidxt subsislenlibus personis videlttr ex-
tenuare velle, cum dicil: < Videtur nobis stipra po-
In primo limine thcologiae suse fidem diflinivit silis trium personarum nominibus surami boni per-
asstimationem rernm non apparentium, nec sensi- feclio diligenier esse descripta, ut cum videlicet
Lus corporis subjacentium, aestimans fortasse, vel praedicalur Deus esse Pater, et Filius, el Spirilus
coinmunem fidem noslram ajstimalioiiera esse, vel sanclus, enm suinmura bonum, atque in omnibus
liciiuin esse, in ea quodlibei cuilibet ad libilumaas- perfectumliacdisiinclioneinlelligamus. Patrisquippe
tiniare.BeatusAugusliiius(28): <Fidesenii»,ail,non nomine divinae majestalis potentia designatur, qua
conjeclando vel opinando babelur in corde in quo g quidquid vult eflicere polest: Filii seu Verbi appella-
esl, ab eo cujus cst, sed cerla scienlia acclamante lione sapienlia Dei significatur qua scilicet cuncta
conscientia. > Absil enim ul hos fines habeat Cliri- discernere valet, nein ullo decipi queat, sanclivero
stiana fides, aestimaliones scilicet. sive opiniones Spirilus vocabulo charitas ejus seu benignilas ex-
academicorum sint aeslimaliones istae, quorura sen- primilur, qua oplime vutt cuncta fieri, sive dispo-
tenlia est nihil credere, nihil scire, sed omnia aesti- ni. > Unde et alibi inanifestius dicil: < Notandum
mare. Similera qtiippe fidem similis spes, similis quod ista Iria nomina, Pater, et Filius, et Spirilus
Charilas coraitatur. Si enim fides haesilai, palpilat sanclus, quamvis, sicul et alia nomina, de Deoim-
£pes, cbarilas nulla est.tScioenttn, > ait Apostolus, proprie dicantur; tamen ad commendalionein summi
e cui crcdidi; et cerlus sum (II. Titn. i). > Ipse boni in descriotione ijnsius convenienler sunt appo-

(28) Aug. iib. xin De Trin. c. I.

251 GUILLELMI ABBATIS S. TlIED(MUei SSi
sita, per quse.poleniia Dei, dcssgnamr, ei sapienlia Vdistincta personarum in Deo ad eommendalionem,
ei beiiignitas.Sj eninMail,»oniiiipoiens esset, einon sive adbibita ad summi boni particuLirem descci-
omni sapiens, summe bonus non esset. lierum ; si ptionem, sive perfectionem, sed siinl in Deo vere,
bcnignus non essel, ejuspolcnliu perniciosa cl inu- et nalurnliter, el aeternaliler : annuntiala vero sunt
- tilisesset. i 0
qnam longe esl haec sententia ab eo, hominibus, ul cum audilum. fueiit unum in tribus,
ubi hoc est posse quod saperc : sapere quod beni- tres in uno, si quis aliqtiid ibi putavcrit describen-
gnum esse: et linc tolum quod esse. Oinillo bic . dum, sive circumscribenduin; unitas non usque nir
frivdia dc Deo el inepla verba, etinsulsas de sum- solitudinem, Trinitas non usque ad divisionemom-
mi boni esscntia diclioues usque ad impatienliam nem compescat et abslerreat bumanseralionis cona-
verberanlesaures meas, scilicel ideo babendamesse IUMI.Absit enim a fide Catboliea et 'pracdicatione do
Densapicnliam, hoc est Filium generandtim, ne in Paire, el Filio et Spiritu sanclo, ut, sicut dicit no-
aliquoi decipi queat: ideo habendam beiiignitalcm, vushic magislcr.alter ibi in allero, sive ad allcrirm,
hoccsl Spiritum sancium, neperniciosa sit poten- suinmiim bonum aliqualenus vel dicatur velcreda-
!ia ejussive sapientia, lanquam boc non essct Iia- lur perficere, cum ad oinneni summi boni plenitu-
bendum, si illud non esset cavendum. Oinilto etiam dinem singtihis quisque siLi ibi credendus sil stiffi-
quod ibi dicit, quasi ex auctorilalc B. Augusiini, non cerc. Absit, ut superabundcl iu tribus, quod in sin-
essc Deum omnipoteniem, scilicel quia non polcst, gulis plenum est,ut particulariter dispertiattir quod
nisiea lantum qnac vult: quodbreviiatiscausaprx- simplex ct individuum unum est, ul in soliludincia
lermisimiis. IIxc, inquam, omnia omilio.quoe verba redigatur quod Trinilas esl, ubi qnod aller est ex
suni; et verbis ad ea occurrere facile est; ad cau- allero, vel alter ad alternm, non esl dissipatio uni-
sam veniamus. tatis, sed distinclio personarum, quia licetaller ibi
Dicil nominaPalris et Filii et Spiritus saneli im- vere prsedicelur ad alterum, non tamen ibi est alte-
propria csse iu Deo; sed in descriplione summi rum el alternm, sed simplex uniim.
lxmi ad commeiidalionem apposita. Polcrat autem Hoc .de Deo cogitare, in nominc Palris, et Filii.
simpliciicr accipi, de qua dicit, summi boni descri- el Spirilus sancti credenlibus, sperantibus, amanti-
piio, nisi in ipso siaiim exordio narrationis exde • bus, pium esl audire jucundum, familiare proloqui,
scriptioue parlium in unitate divinse essentise vide- ardenti fidei snper omne qtiod desideralur desidera-
remus exoriri scandalum divisionis. Ipse enim illiid bile ad intelligendum, illuminalo vero amori dulec
summe ac singulariler unum stalim in descriptionis super omne quod dulcc est, quolies fuerit aliquanta
suae cxordio dissecat in tria, in rnajus, el in minus n intelligenlioe expericnlia conipertiim. In hujusmodi
ct minimum, sicul in sequentibus melius apparebil. etenim, sieut dicit B. Grcgorius (29), tamoripse
Propter quod dicimus, quoniam cum in nomine inlellectus esl.iNon auiem hoc modo nobis rcprae-
PatriselFiliiet Spirilus sancti a Calbolicis Patribus senlat illum quem dicil Ezechiel sonum siiblimis
divinilas praedicalur; fldei est hsec professio, non Dei (E&ech.i), pro nomimbus Palris el Filii inducta
divinilalis descriptio. Qua3si posset describi, possel polenlia, potentia disccrnendi, de polentia lam ge-
et circumscribi. Sicut enim quod describitur, per rendi quara discernendi, quasi quiddam ad tolum,
parles suas describitur, sic quod circumscribilur, sicut noster tbeologus dicit. Non quod ssepius in
uiiquc per lotum suum. Nempe ubi conslal esse Scripturis et in usu loquendi, et consiieludine tra-
partes ad describendum, necesse esl ctiam esse lo- ctandi.Palrinon ascribaturpotentia, sapienlia Filio,
tum ad circumscribendiim. Nam elsi spiritualis sub- benignitas seu charilas Spiritui sanclo, sed secun-
slanlia sil, pro corporeis partibus el localibus di- dum ralionemfideiet inlelleclum pietatis, ut semper
mensionibus, habet spiritualis naluraa qualitates, el quanlumad omnipotenliameQiciendi, el quanltim
qua3 cerle sicut suo queunt modo discerni ad de- ad benignitatem miserendi, non lanluni polens, sed
scribendum, sic suo queunt modo comprehendi ad el omnipotens intelligaltir Paler, omnipotens Filius,
circiimscribendum. Horum vero omnium nalura D omnipolens Spirilus sanclus et tamen non tres om-
illa expers est, ubi mera simplicitas, et siinplex nipotentes, sed unus omnipotens, sic etiam sapiens,
unitas et idipsum, non babens partes per quas de- vel, sicut ipse solet dicerc, omnisapiens, ct omni-
scribalur, non qualilates quibus discernalur. Tres benignus, non solus Pater, sed et Filius, et Spirilu*
snnt, sed unum; unum in tribus, totum in singulis, saneius. Elenim dicilur de Deo Palre, quia « omnia
si tamen tolum ibi est, ubi pars non est, si lanlum, quaicunque voluitfecit [Psul. cxm), i et dicit Apo-
ubi ueque quanlilas neque qualitas est. In tribus slolus « Cliristum Dei virluiem el Dei sapieniiam
in
nullus alterum includil.nullus alterum excludit, sed, (/ Ccir. l) : > et quia « charitas Dei diffusa est
sicut idiclum esi, tres sunt, et unum sunl: unus curdibus noslris per Spirilum sanclum, qui dalus
Deus, una essentia ubi, sicut supra dictum esl, boc esl nobis (flom. v). » Per quam elenim Trinitatis
est posse quod sapere ; sapere, qnod velle; et boc personam aliquid de Deo, sive in aliquo Deus poiissi-
totum quod esse. Nec, sicut dicit, siinl apposila ab mum hominibus innoluit, ipsam in eo ipso adof».i
homine, sive per bominem, tria boec trium nomina dam esse divinilas revelavil; el homo" consuevil.

(29) Grcg. bom. 27 in Evang.

$53 DISPUTATIO ADV. ABJELARDUM. 25*
non autero solam excepiis aliis, sed sicul in hoc .A sicut inbominibus patre et filio sunt ex causa acci-
operaiiiem,a?qiie et indifferenter cooperanlibus aliis. dente actidentis genilura;, scd qui Pater esl sive Fi-
Minus atiiem proprie hnjusmodi nomina summse et lius, nunquam non fuit Paler et Filius; semper
supereminentis essentiae naluram designare viden- Paler, semper Filius; non tenporali sempitcrna,
tnr, quando cum hujusmodi addilamenlo proferun- sed sempitcrna selemilate; non ex mutatione acci-
lur, quibus Deus, non in eo quod ad seir.etipsum, denli, sed ex naturaincommulabili. Netamen amore
sed in eo quod adcrealuram est, denominatur: vide- veritatis videamur a verilate recedere, si improprra
licel cum dicitur polenlia gerendi quoecunque vult, dixisset nomina Patris et Filii, propler mutiram
et discernendi, sive sapientia, hoc est potenlia ad alterulruiii relationem: videlicet quia nominibus
discernendi quam.saltem Cum absoliito pronuntian- islis non tam quod sunt, qnam quod ad inviccm sunl,
tur, utdicalur tanturamodo sunima potenlia divina designari videatur,nonnibiI dixisset.Ad quod lamen,
essentia, cui bocesl esse; quod posse, quod sapere, quid ibidem beatus Ambrosius dicat contra cos qui
'
qnod benignum esse, si lamen pronnnliantur cum in iiatura divinitatis Patris el FHii calumniabantur
hujusmodi additamenlo creaturoe , videnlur quasi divcrsitalem, audiamus. « Gum, i hiquil, c clir.tr
non esse, nisi quasi respeclu creatura?, vel videnlur genitum, non proprielatemnaluroc, sed significatio-
esse ad ereatnram, quasi qualilas quoedam relativa. B nem generalionis exDressl, sicut, si dixero genera-
Nomina veroPalris, et Filii, et Spiritus saneti, pro- liler (ilium, nec addam cujus, potesl inlelligi ct
pria ibi sunt, exprimentia rem, sicut supra dictum filius bominis, et filius iniquitalis, vel felus pe-
est, et usitato modo cogitandi et familiari usu lo- cudum, vel pulli columbarum , et ideo iii appd-
quenili, sccundum veriialem generationis in veritate latione filiorum non esl expressio signilicala na
gignentis et geniti. Quibus curn adjicitur deitas, ut turoe. Si vero naturam voluero designare, aut
dicatur Deus Paler, Deus Filius, Deus Spirilus san- homincm nuncupabo, autequum, aut avem, ut na-
clus, ccriissima fides naturalis in deitate unitalis lnra possil intelligi. Ita ergo, si naturam cupio de-
omnem perimit in veritate substanlias proTrinilate signare divinam, Deumverumdebco nominare. Ctim
personarum suspicioncm mulliiudinis, el multipli- aulem filium dico generalum significo, cum vero
'citatis, et divisionis et diversitatis. Elenim tametsi palrem, generasse declaro. 1 Nomina ergo patris et
dicalur ad aliquid Pater, ad aliquid Filius, ad ali- filii impropria qiiidem sunlnaturoc, sed propria ge-
quid Spirilus sanctus, et ipse quippe Spiritus san- niluroe, in veritate gignenlisetgenitipatrem elfilium
ctus ad aliquid dicilur, inquanlum donum Dei est, significantia. Quibus remotis nominibus, et abjudi-
tamen quanlum ad verilalem naluralis coessenlioe, catis, theologus noster lanquam impropriiSet rerum
exlra naturalis unitatis melas, nequaquam-aliquem ^1 aliarum significativis; el sicut ipse dicit, Trinitatis
eorum aiiqua defert rehtionis necessilas. Semper reperta verilale, qua summi boni pleniludo perfici-
quippe praediealur unum, quamvis non uniis, Paler, lur, potcnlia scilicel in Deo gerendi ac discernendi,
etFilius, et Spiritus sanctus, et proedicatio hujus et geniloe de ipsa sapientioe, bocest potentia disccr-
veritalis ex ipsiusveritatis auclorilale, in obsequium nendi et bcmgniute Dei, cum ipsam etiam genera-
fidei et confessionis suoe captlvum redigit omnem lionein significativum quid esse vclit in Deo, pro-
intelleclum humanoe rationis (// Cor. x). ponit ex polenliis ipsiset benignitate demonstrare
Contra boc vero quod dicit impropria esse in Dco quld sit, quid significet, quod pradicalur in Deo
nomins. Patris, elFilii, et Spirilus sancli, tanquam generatio Filii de Patre, et processio Spirilus sancti
aliud significantia, quod in nominibus ipsissonat: de utroquc. Sed primo dePatre elFilio tractanduni
boceslcontra Arianos bealus Ambrosius in Iibro est; deinde Spiritui sancto suus Iocus reservandus.
De Spirilu sancto dicil: f Audis Filium Dei: aut dele Hoc enim ordine et ipsi incedendum csse videtur.
nomen aut confitere naturam. Quid le qiiscstionum CAPUT III.
tormenla deIeclar.t?MiIii licetsciredeFilio Deiquod
natus est, non licet scire quomodo natus est. 1 Item : p. Proponit ergd in unitate divinff essenliae non
< Non sunl nuda haec nomina, sed operatricis virtn- lam distiuclionem, sicut ipse promittil, quam de-
lis indicia. Non enim ipse Palerqui Filius, sed inler struclionem personarum, demonstrare volens el
Palrem et Filium generalionis est expressa distin- bis quoe de materia et forma, vel ad simililudi-
ctio, ul ex Deo Deus intelligatur. » Virtus ergo nem materioc et formoe dixerunl consistere pbilo-
operatrix, cujus indicia nomina illa sunt, genera- stiphi, seriem divinoe generaiionis; scilicel quid
lio esl incogitabilis, quse solis ipsis cognita est, qui- sit Filium esse, vel genilum esse de Patrc, dicit :
bus eam nosse, hoc ipsumquod sunt, hoc est gene- t Sigillum jereum est oes ita formalum. ldem ilaque
rantem et genitum, Patrem et Filium esse, est. essenlialiier esl ipsum a3s, quod maleria aerei sigilli,
ila sinl dislincta,
Proprium ergo, et proprie.proprium Palris illius est cum lamen in suis proprielatibus
oerei sigilli. Et
paternilalis nomen, ex quo in omnibus, in quibus ut aliud sit proprium scris, aliud
esl, est cognomen, sicut Apostolus dicil: t Flecte quamvis idein sint essenlialiter, sigillnm tamen
et oes
genua mea ad Patrem Domini mei Jesu Chrisli, a sereum est ex aere, non oes ex sereo sigillo;
quo oinnis palernilas in coeloet in terra nominatur maleria sigilli est, non sigillum aeris. » Deinde ali-
\Ephes. »i). » Ibi quippe nomina IKCCnequaquam quibus inlerpositis snbjungit : « Sicnt ftx sere est
255 GLILLELMl ABBATIS S. THEODORICI 2$S
asreuni sigillum, et ex ipso quodammodo generalur, A suo similiter modo a se disparanlur producere, cmn
ita cx ipsa Patris siibslanlia Filius habelesse, et se- natura illa non nisi simplex unuin sil; nec nisi ex
cunduin hoc ex ipsogenilus dicitur. Ul enim supra seroetipsa el propter semelipsam sk, nec ulla ei nisi
ostendimus, specialiler nomine Patris divina potcn- ipsa sibi, et causa et ratio sit, ut sit, sed quidquid
lia dedaratur, sicut nomine Fiiii divina sapientia. est, ex seipsa, el in seipsa, et perseipsam, ipsa sit
Est auteiri diviua sapieolia, qusedam, ul ita dicam, sibi. Miror etiam veheinenter, cumin hac ipsa
ipsius Dei potentia, quia videlicet ab omni fallacia tbeologia sua bene et catholice socpe prsedicet ho-
vel errore sibi providere potest. Cum igitur sapien- mousion ouoov?tov Tririitatem, Filium per omnia
tia quoedam ut diclum est, sit potenlia, sicul sereum similem Palri el consubslantialem; quid sibi velit
sigillum est quoddam xs, liquet profecto divinam haec.aeriset aerei sigillisimilitudo, quae per omnia ad
sapientiam ex divina potentia esse suum habere, hoc videtur niti, ul inter Patrem el Filium inoequa-
ad eara videlicel simililudinem, qua sigillum sereum litatis appareal dissimililudo. Quid enirn aliud agit,
cx oere dicitur esse, quod est ejus materia, vel cum dicit quia sicut ex eo quod asreum estsigillum,
species ex genere, quod quasi maleria speciei dicilur exigit necessario ul aes sit, et homo, ex eo quod csl
esse, ul animal hominis. Sicut enim ex eo quod est homo, ut aninial sit, sed non e converso, ila divina
screum sigillum, exigit necessario, utoes sit.et homoul " sapientia, quae est polcnlia discernendi, exigit quod
animal sit, sed non econverso, iia divina sapienlia, sit divina polenlia; sed non e converso? Quid
quaj est polentia discernendi, exigit quod sil diviua enim, non e converso? Scilicet, sicut omne sereum
potentia, sed non e converso. Quippe sictil oes tam sigillum est oes, sed quoddam; sic sapientia , quae
ad aereum sigillum quara ad alia se habet; et animal est potenlia disceriiendi, est polentia, sed qusedam.
tam ad hominem quam ad alia; sic ei divina polen- Et sicul non converlitur ut omne xs sereum sigil-
tia tam ad discernendum quam ad operandum se lum sit, cum sigillum non sit, nisi ses quoddam, sic
habel. El sicut screum sigillum de ipsa aeris subslan- non convertiturutomnispotentiasapientia sit, cum
tia vel essentia dicitur esse, cum esse videlicet sapienlia non sit nisi potentia qusedam. Quod est
xreum sigillum sit esse ocs quoddam, et esse homi- dicere quia sicut oinne ses in sereo sigillo non ex-
nem, hoc est animal ralionale mortale, sit esse ani- penditur, sic in sapienlia non omnis inesse potentia
mal quoddam, ita divina sapienlia de substantia inlelligilur. In promptu ergo est videre in aereo si-
divinoe potentiae dicitur esse; cum videlicel esse gillo adduclse simililudinis dissimilitudinem, in
sapientiam, boc est polenliam discernendi, sit esse fusili opere mullorum inconvenientium confusio-
folentiara quamdam. Et hoc est Filium de Palre _ ii em, et sensum alienum , in loco non suo sedem
esse; sive gcnilum esse, videlieet sicut species ex sibi quserentem, nec invenieniem. Si enim ad sereum
genere pbilosophi dicunt gigni, sive creari. > sigillum et ses comparamus sapieutiam divinam et
Haecest nova novi theologi theologia de Palre et potenliam, scilicet ul hoc sit illa sapienlia ad illam
Filio, sancianiChrisliance fidei simplicitatem alie- potentiam, quod est xreum sigilium ad aes, o Israel,
nis vestiens exuviis reluclantem, el obscuriorem jam Dominus Deus luus Deus unus non est, in quo
elficiens, dum nililur facere clariorem. Cum elenim majus et ininus esl, scilicel ejusraodi potentia ad
in fide Trinitalis pro Patre et Filio producunlur potenliam , Filius ad Palrem, cujusmodi est ad to-
nobis potentia gerendi.ac discemendi, et de ea po- iuin ses, aes quoddam, ad genus suiun animal quod-
teniia gerendi polcntia discemendi, tanquam filius dain; pars ad lotum, maleriatum ad maleriam. Ilcc
de patre species de genere, malerialum de male- enim esl quod dicit quia, cum sapienlia sil qusedam
ria, quasi cacophalon videlur ingerere aurihus fide- potentia, sicul aereum sigillum est acs quoddam,
lium ipsa novitas tairi verborum quam sensuum, et, liquet profecto divinam sapienliam ex divina polen-
bonorum euphonia nominuni amissa,ipsa quasi resi- lia esse suum babere , ad eam videlicel similitudi-
lil ab inlellectu, scilicel quia non suis agilur instru- nem, qua sigillum sereum ex aere esse dicitur, quod
mentis, el communi artificio subjici dedignalur j) est ejus maleria, vel species ex genere, quod quasi
•diviua maleria. Ilaec, inquam, sunl verba, et isle materiaspecieidicilur,< Quippe.i inquit, < sicut ses
est sensus magislri Petri de generatione Filii Dei, tam ad screum sigillum quamad alia se habel; el
sic enarrat eam quam inennrrabilem pulabat qui animal lam ad hominem, quam ad alia; sic el divina
diccbal ; Generaiionem ejus quis enarrabii ? (l$a. potenlia tam ad operandum quam ad discernendum
LIII.) Eic titero, ail Deus Pater, anle luciferum genui se habet, >ul subaudiamus quod non habet sapien-
te (Psal. cix). Uterum illum homines Dei loquentes, lia, quse non est nisi qusedam potentia, videlicet
in spiritu Dei inlerprelari solebant imperscrutabile i discernendi. Ditior ergo est Paler polenlia quam
secretum Palris Dei, de quo ab aelerno genilus est; Filius sapienlia, qui dicit : < Omnia quac habel
Filius Dei. Sed secretum illud jam secretum noni Pater, mea sunt (Joari. xv). >
est; quod bumanis rationibus lam pervium factum[ , Deinde docens quid sit quod significet generalio
esl. Miror autem vehementer, hominem aliquidl illa Filii de Palrc, el jpsam quippe significativam
scientem, in essentia sumiiise ac simplicissimae uni- polius quam realetn, astruere nilitur, sicut ipsa
tatis gcnusetspccies, quoe non nisi ex differenlibusi nomina gignentis et genili, hoc est Palriset Filii;
praedicanlur , sive materiain et lnateiialtim, quse! subsequilur et dicil : < Sicut aereuni sigilluiu de
237 DISPDTATIO ADV. .AJLELAUDUM. 26"8
ipsa ocris substaniia vel essenlia dicilur csse, cum A magis secnndum ipsuiri charitatls affcctum, sive
esse videlicet .-ereum sigilluiii sitesse sesquoddam; effeciu, accipienda esl. Charilas autem, lestebcato
ct esse bominem, hee esl animal ralionale mortale, Gregorio, minus quam inter duos haberi non potest.
sitesse animal quoddam, ita diviua sapientia de Neino enim, ait, ad scmetipsum babere cliariialem
substantia divinoepotentiae dicitur esse, cum videli- dicilur, sed dileclione se in alterum extendit, tit
cet esse sapienliam, hoc est, potenliam discernen- cbaritas esse possit. Procedere ergo -Dei est sese iu
di, sit esse potenliam quamdam. > Deinde quasi aliquam rem per affecluin chariiatis quodammodo
«oneludit, sed ex inconcessis, et dicit : < El hoc est extendere, ut eam videlicet diligat, ac se ei per
Filium de substanlia Palris esse, sive genilum esse, amorem conjungat. Cum itaque lam Filius quam
sicut dicunt pbilosophi, species ex genere gigrii, Spirilus sanctus ex Palresit, hic quidem genilus ,
sive creari. » Ex his omnibus qnid judicent alii, vi- ille prpcedeiis, differtiu eo processio-a generatione,
derint ipsi: sed nohis videlur quoniam quod sub- quod is qui generalur ex ipsa Palris subslantiaesi,
sislenles et plenas personas, quas Grseci hyposlases . cum ipsa,.ut dictiim est, sapierilia ipsum esse ha-
iitoaraats vocant, cosequales sibi per omnia, el beat, ul sit qusedain potenlia : ipse vero cliariiatis
consimiles et consubstanliales, in potentiam et se- affeclus magis ad: benigniiaiem animi, quam ad
mipotenliam extenuare nitilur, quantum ad destru- B potentiam aitineat. Unde bene sapientia, ex
ctionem personarum Sabellianum esl; quanlum ad potenlia, Filius ex Patre esse dicifur, hoc est,
dissimilitudibem et iniparilitatem, boc in senientiam . ex ipsa Patris substantia esse; SpirUus vero,
Arii pedibus ire est. Sed haereses islae antiquse et quamvis ejusdem sit substantioe cum Patre el Filio,
vetustissimse veterum siint. Quod auiem homo dia- etiam Trinitas ipsa homousion o^oounov, id-est
lecticus sic agjt de Deo Patre ac Filio, sicut de uniiis siibslaiUioe proedicalur,. niinime tamen esl ex
materia et maleriato, euin hujusmodi omnia lpnge siibstantia Patris et Filii, quod essel ipsum ex Palra
ab illa substantia sinl; et quod Filium ex Patre, Filioque gigni; sed magis ab ipsis liabel procedere :
qiiasi spcciem prsedicai ex genere, hsec nova hsere- quod est Deum sc per charilalem ad alterum exten
sis prorsus el propria ejus est, et in hoc, sicut de. dere quodammodo. Nemo enini sibi ipsi benignus
Paulo dicebant Atlienienscs , ipse , ul niilius loqua- esse potesl; sed alteri. Tunc vero Deus qui nullius
niur, novorum deorum annumiator apparuit in indiget, in se per beuigiirlalem remaneret, si sibi
mundo (Act. xvn). Ubi enim jam Trinilas Deus?Ubi benignus esse posset, aliquod sibi bcneficium im-
pcrsonae gignenlis etgeniti, etab utroque proceden- pendendo. »
tis ? Ubi unilas, de qua dicil Veritas: Ego et Pater Haecest iheologia magistri Petri de Spiritu sancto;
unum tumus 1 (Joan. x.) Eteiiiin deslruciio perso- boc de eo praedical :et tilinam non contra euni! Ad
naruin , destruil in Deo Trinitatem; dissimililudo libiluin suum summse sibi essentiae formal efiigiem;
majoris et minoris unitatem. Deus scienliarum, a forma vero fidei ab aposlolis tradita, a Spirilu
judex conscienliaruni, lu scis, tu vides quod mallem sancto per ipsos formata et omnibus commendala
me in verbis ejus errare quam ipsum in fide, sed fidelibns , aufert quse vult, apponil qusc vult, nova
dc verbis ejus, nisi alius me doceat, meo sensu sa- faciens omnia, nova verba, nova dogmata; quorum
niorein iiuellecluni nequeo eliqtiare. nonnisi ipse sibi auctor est. Cavendum aulem quod
CAPUT IV. quasi impropriis sublalis de Ode sacris nominibus
Jam ad Spiriium sanclum veniamus, quin potius Pairis el Filii et Spirilus sancli, crederites sibi primo
ipse veniat in nos, nec de se aliena nos, sapere pa- irretire nititur ratione nominum aliorum , quoruih
liatur, sed pcr omnia nos faciat consentire veritati quasi rationabili consequenlia inducat eos in novi-
spiritus veritatis. De quo plurima quoe dicit ulinam latem sensuuin snoruni. Si enirii secundum regnlas
nou diceret, utinam saltem conlra seinetipsum rion el forman fidei, et evangelicam el apostolicam disci-
scriberel. In eis siquidem qu;e proemissa sunt, la- plinam, agatnrde Patre, et Filio, et Spiritusanclo,
metsi dicat ssepe quod offendit; lamen aliud et aliud n quse nobis noinina ipsa Veritas diclavit cum dixit:
dicendo, dat quodaminodo inlelligi, non se ex i Baptizantes in nomine Palris et Filii , el Spiritus
diOinilo dicere quod dicit. Hic aulem absque omni sancli (Mauh. xxvm).,. > repenle in divina essentia
velainenlo simulalionis lam libere curril senten- fides et inlellectus unitatis urio verilalis radio dissi-
tia, ut oinnino etiam defendere velle videatur quod pal oinnem lianc undecunque coHectam caligineiu
dicit. Dicit ergo: < Spiritus quasi a spirando dictus. erroris. Siciit enim jam supra dictum est, cum
Undeet Veritas dicit : Spirilus ubi vtiltspirat. Et, prsedicamus Patrem, et Filiurii, et Spiritum san-
Propheta convenienti metaphora spiritum Domiui clum, exprimimus veritatem Trinilatis 4, cum vero
dislinguens spirilum oris ejus ipsum appellat (Psal. adjicimus , Deus Pater, DeusfFiljus, Deus Spirilus
xxxii} ; ideoque ipso nomine siio procedere. ex sanctus, fides indubitata deitalis format i|i cordibus
Deo Palre et Filio, polius quam gigni, declaralur. noslrisveritalemsummaeetindividuaeunitatis. Nojo
Benignitas quippe ipsa , quse hoc noinine declara- ergb recedere a nomirie bono , in quo baptizatua
tur, non esl in Deo polenlia sive sapientia, cumi sum, in quo Chrislianus sum designatus; nec pror-
videiicel ipsjim, bcnignnm esse, non sil in aliquoi sus loqui scio de Deo^sive audire, sive inlelligere
poicniem esse, sivc sapicntem, sed bsec ejus bouitas\ aliqnid , nisi in nomine Palris, el Filii, el Spirilus
259 GUILLELMI ABBATIS S. TIIEODORICI g<39
saneti. De pole.-itia vero in Deo, sivc sapieritia., sive JL dividit a Patrc el Filio Spiritum sancturii. Cum enim
benignitalc, hoc soltim crcdo et cerlus sum , quod dicil quia benigiiiias Dci, quse sancti Spirilus no-
omnipotens Deus Pater, omnipolens Filius, omnipo- inine declaratur, non sit iri Deo potenlia aliqua,
tcns Spiritus sanclus; el sicut ipse dicere solet, sicut ad plenara poleniiam quse Paier est, FHiuf
onmisapiens Paler, omnisapiens Filius, omnisapicns quscdam polentia est, quid hoc est dicere, nisi quod
Spiritus sanclus, omuibenignus Paler, omnibcni- Filius quidem ejusdem cum Patre substanliie sit
gnus Filius, omnibenignus Spirilus sanctus ; hi ires quodammodo, quod Spiiilus sanclus non est ulio
unum sunt, unus potcns , imus sapiens, unus bonus modo, qui non polcntia, sed benignilas esl? Pairis
Deus, qni esl beuediclus in ssccula. De scmipoteniia enim subslaulia polenlia lam gerendi quam disrer>
vero in Deo, quam ipse dicil csse in Filio; cl nulla nendi est, cui Filius sapientia, hoc est polcntia dis-
potcntia, quam procdical in Spirjiu sancto, lam cernendi, sicul semi-potenlia ad potenliam, licct
procul seinpcr sit, quod dicif, a corde meo, quam manca quadam bealiludine, tamen utcunque con-
procul esse constat ab omiiipolentc Deo. Ut ergo ad substanlialis est, Sanctus vero Spirilus cum :nulla
ea quse dicit de Spirilu sanclo respondeamus quod prorsus potenlia sit, a divinsc gloria consubslanlialN
ipse dederil Spiritus sanclus, piimo de ipso ejiis tatis penilus alienus esl. Unde etiam sequitur et
riomine dicamus : < Spiriius, ait, sanclus a spirando B dicil: < Sed hxc ejus bouilas magis secundum ipsum
dictus cst. Unde et Doiuintis dicit : < Spiritus ubi cbarilatis affeclum sive effcclum, ac.cipienda est. >
vnlt spirat (Joan. m). * Et prophela congruenli Hoc esl dicere. Quia processio Spiritus sancti, sive
metapliora spiruum Domini distinguens, spiritum polius Dei, qua secundum suse charitalis affectum,
etfm oris Domini appellat dicens: < Et spiritu qui Spiritus sanctus est, in crealuram suam procedit
oris ejus omnis virtus eorum (Psal. xxxn). > Deus, non lam substantialis est, quam afieeiualis.
Nos ergo dicimus quod a Patrinus accepimus, Inde est quod sequilur: <Charitas antem, lesle bealo
scilieet quod a subtiliori nalura et digniori Deus spi- Gregorio, minus quam inler duos habeii non potesl.
ritiis dictus esl, dicente Domino : < Deus spiritus Ncmo cnim, > inquit, < ad semelipsum cbaritatem
csl (Joan. iv).i Cum ergo Paler etiam sil spiritus, et habere dicilur, sed dilectione se inalterum extendit,
sanclus; Filius quoquespirilus, el sanclus, oportuit ul charilas esse possit. Procedere ergo Dei est sese
ccnseri aliquo nomiue qnod commune essel ainbo- in aliqnarii rem per affeclum charilatis quodammodo
rum, ipsum , qui coiiimunisest, el cominuniias esl cxtendere, ut eam diligat, ac se ei per amorem
amborum; el commune amborum , qtiidquid eom- conjungat. > Et posl pauca : < Nemo, > inqiiit, <sibi
mune esl eorum ; charitas, amplexus cl os- P ipsi benigniis esse poiest, sed alteri. Tune vero
culuin, bonitas, suavitas el gaudium, et ul toiuni Deus, qni nulliiis indigct, in se per beiiignitateni
concludam, divinilas amboruni. Quod non ego ex reinanerct, si sibi behignus esse posset, aiiquod sibi
nic, sed bealus Augustinus hoc dicil (30) : « Deus beiielicium impeiidcndb. >
ctiiiin,»inquil,« spiri.lus esl. Non dixil, Spiritus Dei Ilic Tbeologusiioster palain omnibus est quomodo
esi, sed Deus spirilus, ul ipsa deitas Palris el Filii caniem potius sapiatquam spirilum,hominem quam
hocloco dictussit Deus, quodest Spiritus sancius. > Deum. Moveri enim afiectu, sive in aliquid extendi,
Corigrua vero illa meluphora oris Domini non lam, quam inconveniens sit incommutabili Deo, luce cla-
sicul dicit.valel ad distinguendum inler nativitatem rius est. Quod vero Spiiitum sanclum quasi deli-
illani ac processionem, quam ad declarandam oin- niens, benignitatem Dei in crealuras, sive affeclum,
nimodam earum siniiliiiiiineiii. Ctijtis enini oris ct dieit: si Spirilus sanclus affeclus seu benigniias
lcgilur et inieUigilu.r esse spiritus Domini, ejusdem Dei in crealuras esl, non jam tam terlia in Trinilaie
et Verbum Dei, cjusdem sapientia Dei, quae dicit: persona, quam qnalitas qusedam Dei est, sicut de
< Egoex orcAliissimi prodii (Eccli. xxiv). » Depro- Filio Dei sapieiitia Dei dicilbealus Augustinus (31).
cessione vero, ego, inquit Filius, < processi a Patre, < Si, > inquil, < Deus Pater ex ea sapienlia, quam
et veni (Joan. viii). > Sequitur theologus, eldicit : D ipse gcnuit, sapiens est; filius qualitas ejus est,
< Beiiiguitas quse Spiriliis sancti nomine declaratur, non proles. Super quo, quod beaius Gregorius (52)
nonestiiiDeo potentia, sive sapiciuia, cum videlicet de charilate videlicct proxiini, hominis ad bominem
ipsum benignum esse, non sit in aliquo poleiilem dicit, ipse ad Deuni Iransfert, quasi ex hoc probans,
esse, sive sapientem. » Ijbi miror, quomodo magis quod charitatem Deus ad semelipsum, sive in se-
sapientia intelligenda sit potentia discernendi quam melipso non habeat, riec charilas Dei charitas sit,
benignitaspolciuia benevolendi. Esto tamen ipsum nisi per eam in aliudaliquid Deusse extendat. Se<l
ipsius sensum prosequamur, ct invenieraus quoniam inspectum in scmetipso summum bonum inlelligen-
sicut satis superius claruit, quemadmodum et dis- dum se praebel pie quaerentibus, non tam secundum
siinilitudine essentise el insequalitate potcntise dissi- affectum quem ad crealuras habeat, ipsura esse, seu
milem et inscqualem Palri consliluit Filium, simili dici.bonum sive benignum, quam secundum semct-
modo, vel polius vasliori dissiniiliiudiiiis iutervallo ipsum, cum Deus bonum omnium bonorum, remotis

(30) Aug. De lideet symbol. c. 9. (52) Greg. hom. 17, in Ev. de dilectione humana
(31) Lib. vt De Trinit. loquttur, uoii de divina.
 261 DISPLTATIO ADV. AB^ELARDUM. 262
etiam vel non existeniibus omnibus bonis, qui exs A procedunt in crealuram, et, sicul jam snpra diclum
eo boni, sive qnce ex eo bona sunt, non tamcn in-- est, Spiritus sanctus non tam tertia jam in Tri.niiate
telligendum sil in semetipso minus esse bonum, boc2 persona, quam qualitas quocdam habitusve Dei ad
est nnnus esse quod est, sive eliam potentiam, sivc3 crealuram cst. Amplius. Si processio Dei, sive etiam
sapicntiam, sive benignilatem. Nam ncque in ho- Spiritus sancti, sicul ab eo diffinilum est, in creatu-
minibns quemquam arbilror in alleriim posse esse3. ram tanliimmodo est; rembta ergo creatura froccs-
bonum sive beuignum, qiiem non primo in scmel- sio non esl, el plurimum bonorum nostrorum egct
ipso secunduni bonse menlis statum constileiil esse3 ut sil, cui procedcre esse est. Cogitari autem polesi
bonum. Maxime vero in Deo charitas sive bonilas,, creaturam non esse, quse aliquando non fuit;et in
non in eo quod procedit in crealuram, est, scd pro- arbilrio Condiloris est, quandiu sil: cogitare vcro
cedil in creaturam ex co sive in eo, quod est. QuodI Spirilumsanctiim non procedere, hoc esl esse,prima
dicit Deum ad creaturam se exienderequodaiumodo, fronie blaspbemuin esl. Sed est utique; el hxc pro-
hoc de Deo nullo cogitanduin esl modo, qui in oimiii cessio, qua proccdil Deus pcr Spirilum sanctum iu
sua creatura est polius suo modo, quo scilicel modo> crealuram; est auiem in Deo non seciindum affectus,
sicut Deus ubique .est. Quod dicit t quia cbarilas sed secundum effectus, quibus sit in crealuram, ul
Bci iu alium tendit, ul charilas esse possit, nec po- f sit scilicet creatura ipsa, sive ut bene sit; quia
test Deus diligere semetipsum, > nos dicimus cuiii causali bonitale ab aelerno in ea proccssionc vita
mullimoda sarictarum aucloiitalc Scriptiirarum, ct esl, qua Spiritus sanctus a Patre procedit et Filio,
secundum ipsam fidet rationem, quia uusquam Deiis et procedendo Spiritus sanctus est. Est autem ibi
diligcndo se extendit, qui non diligil nisi setiieiipsum. prscscientiae virtute, et gratia prsedesiinationis, fit
Et citni se diligil, hoc esi, est quod esl; quoniam auieiii in temporein crealuram, cum Spiritus sanctus
sicut ipsc suum bonum, sic ipse sibi £tia dilectio ubi etquando vult spirat. Estenim processio in Deo
est. Cum aulcm diligit homineni, hoc esl dignum altera natura?, aliera graiise. Qua? nalura esl, setenia
cum cfficil cui infundat dilectionem suam Spiriluni ibi esl;propria ejus est, cui semper a Patre et
inncluin, ui dc ipso et in ipso hoinine Deus reclis- Eilio procedero est, elsi nulla sit omnino creatura,
sime et misericordissime diligat semelipsum. In quo quse vero gralioe esl, et ipsa ibi, sicul dictum est,
cum spirilus hominis Spiritui sancto aUiciiur; uitus. seterna estj et conimunis lolius Trinilatis ost; sit
cum eo spirilus efficitur, et in co ipso quod diligi- autemper Spiiitum sanctum.non quasi pcr affccliim,
lur, diligit, quia cum Deus in homiiie diligit sc, hoc sed cum, secundum effeclus suos mbdo quo supra
esl quod hominem diiigil in se, hoc cst quod homo. diclum est, bonitas Dei se exhibef increatura. Illa
"
diligit Deum, et quod homo in Deo esl, el Detis in est Spiritus sanctus propria de Palre et Filio,, istn
homine. In quo nequaquam Deus horniui, sed hoino fil per Spiritum sanclum cooperanle Patre ac Filio.
Deo afncilur, cum siculdicit Aposlolus, iniioc a Deo Illa siquidem Deus esl; hscc autem niirificuin Dci
ellicilur. < Qtii enim, > aiiApostolus, t in hoc ipsum opos est.
nos eflicit Deus (// Cor. v). >' Deinde in eis quse sequunlur, quando arguitur,
Non ergo Deus prbcedendo exlenditur ad homi- et quseritur ab eo undc hoc liabeat quod cum Spir
r.em per benignitatis affectum, id est per Spirilum riium sanctum pariter nobiscum de Palre et Filio
sanclum, sed bene affcclus homo in Spiritti sancto procedere confileatur; adjicil, < sed non ex ipsa
colligitur elassumitur ad Deum, et sil qnod legilur. ejus substantia : > quaeritcl ipse vicissim unde ba-
< Quia Dominiestassumptio noslra (Psal. LXXXVIII).» lieamus et nos quod ex ipsa eorum subslantia eiim
Sicut enim Verbuin Dei Palris non est proiatum, sed procedere prsedicamus. Ulique ex eo quod lam nos
iialuni, utsitqui esl Filius, stc non reeedit, cum pro- quam ipse, eum ex Patre et Filip procedere confi-
cedit, qui esl Spirilus sanclus. Semper quippe Filius leamur. Et enim proccdere ex ipsis quid cst, nisi
in Palreesl, de quo nasccndo est, semper Spirilus procedere ex eo quod stint? Quid enim sunt? Deus.
sanctus in Patre et Filio, de quibus procedendo Ij j Procedit ergo Deus de Dco, Spirilus sanclus de
esl. Sunt in PalreFiliusel Spirilus sanctus, iri qtian- Patre cl Filio, unus ctim eis Deus. Uliqiic, ait, sed
lum quod ille est, et ipsi sunt, sunt de Patre, alter non ex ipsa eorum subsianlia. Et recurrens ad phi-
nascendo, aller proceueiiuo, m quaiilum a Patre ha- lbsopbicum prsesidium suum, tria, inquit, sunl in
bent essequod sunt; est Pater i.n utroque, in qtian- sereo sigillo, aes, sigillum, lioc est sigillabile, quasi
lum hoc est, quod illi sunl. Uic hiimilitcr ei erat pe- aptum ad sigillandum et sigillans. Sigillum aulem
tendum, ulacciperet, quserendum pie ul inveiiirel; ex serc est, ex ipsa seris substantia, videlicel quia
piilsandum.utaperirelurei.lpseverotransilit.etquasi ul sigillum sit, necesse esl in hoc assumi ex sere acris
ex senteiitia diuinit, ac dicil: < Procedere Dei est quiddam. Sigillans vero.ex xreet oereo sigillo procc-
sese in aliquam rem per affeclum charitatis exten dit, et ab ulroque habet esse, sed non ex ipsa eorura
dere. > Nou ergo est processio Spiritus saneti, sed subslanlia; ex qua scilicet nibil assumitur, ut si-
Dei; qua agit Deus intrealuram per affectum cha- gillanssit. < Sic, > inquit, < Spiritussanctus a Palre
ritatis suse, hoc est per Spirilum sanclum. Non ergo el Filio esi.: verumlamen non ex ipsa eorum subsian-
est, cui de Patre ac Filio procedere, esse esi; quia tia esl, vel procedit. > Scilicet sicul assumilur ex
iioii ipse a Palre et Filio, sed polius per eum ipsi xre, ex ipsa seris subslanlia, ses quoddam, ut suo
CRT GUILLELMI ABBATIS S, THEODOHlCl 264
modo rormatum sigilluhi sit, sic de polcntia Dei est}A minibus, de quibus supra diclum est, Filii scilicet
eliam in Spiritu sancto du-
sapienlia tam gereridi quam discernendi, ut nalivilas atque nativitaiis, quis
in Deo sit, ul Filius sit de Palre, ut genilus sil. Hoc bitet esse pfoedicanduin, ut dicamus simililer Spiri-
enim, aiir gigni esl, esse dc ipsa gignenlis subslan- lum sanclum procedere a Patre, hoe est, Spirilum
lia. Et hoc est, esse de. ipsa gignentis substantia; sanctum lioc esse, quod Pater est, el procedendoha-
esse de toto quiddam. Sicut ergo ccreumsigillum est befe a Palreboc quod esl ? El boc esl quod crediinus
de lolo sere ses quoddam, sic esl de potentia sapien- et confuemurFiliumexPatreesse, sivegenitum esse
tia, hoc est potenlia quSedam. Hoc ergo qiiia Spiriius ex ipsa ejus substantia, anathcma etiam dicimus
sanctus non habel, nec iiiter poteniias Dei meretur ei, quiciinqiie ille est qui negaveril Spiritum sancium
ascribi, siculdicit theologus noster.qnia benignitas similiter a Paire esse sive procedere, hoc esl ex ejus
Dei, inquit; nulla' polenlia est.Nec esi, ail, de ipsa siibslantia. Unde eliam beatus Angustinus in librn
substaiitia Palris, qupil essel Filium esse, el de Paire De Trinilate iu tolo itlo prolixo opere, quod sicut
gigui; sed secundum pro[>heiicam illam meiapho- ipse dicit, jiivenis inccepit, senex edidit, in eo quod
ram, de qua supra diclum est, proeedil ex ore Dei. novus hic thcologus invenisse segloriatur, querilur
Ubi si requisitus quod sit illud os, quse sit illa' pro- intelleclui sub nunquam se sufficiens poluisse inve-
cessio, de quo Spiritui sanclo procedere, esl esse B ' nire eloqjuium; ipsumqne iniellecluni suum cona-
quod esl, ignorare se dixerit, facile ei ignbscendnm tum in hoc scmper potius habuisse quam effectum;
esl. Verum, quodcunque sil illud os, qnsecunque scilicct.ad discernendum, in quo generatio illa ct
ilfa processio, ex quo, vel peT quani uterque, proce- processio differant; cum uiraque a Patre sit. Nam
dil, ei liabel ulerque, tam Filius qnam Spirilus san- processio Spiritus saucn, quse esse praedicatur el a
tlusesse quod«sl, sicut ex Scripluris jam prophelicis Palre et a Filio, sicut dicil idem doclor, a Palre
manifestum factum est, cerle in utroque; et ore quidem principaliter est a quo eliam hoc habet Fi-
scilicet el processione, idenlitas nominum omnimo- lius nascendo, quod Spirilus ipse sanctus proce-
dam cxprimit similitudiriem rerum, nativilatis sci- dendo ab ipso est; ut stl utriusque donum Spirilus
licet Filii, et prbcessionis Spiritus sancti. Qiiai uira- sanctus, non condiiione doni et domiiianiiuni, sed
qne; cum Scripiura ex eodem ore Domini altissinii concordia doni et donantium. Propter quod dicit
eodem processionis nbmine esse perhibeat, lanta sibi idem prasfatus docWr inter illara nativitatein et il-
siniilitiidine confocderantur, ut, sicut dicit beatus lam processionem lantam esse similitudinem, ut a
Auguslinus, cum uterque a Patre procedat, insolubi- nullo hominum ift hac vita sesliniet inveniri posse
lisin bac vita qiiaeslio sit, cur non uterque Filius cerlam earum, si qua est, dissimililudinem, sed
dicalur. Quod autem alter Filius sit, alter Spirilus :n futuro, ait, < videbitur ab eis qui digni erunl;
sanctus, ipse Doininus in mundo maiiifesiavil dicens. mcnteeonlemplante,quod videri hic non potest, ra-
< Pater diligit Fifium (Joqn. lii). > Et aiibi : < Spi- liocinanie. > Dicendum ei-go est magistro Petro,
ritus qui a Palre procedit (Joan. xv). > Ulerqua quia sicul cum talibus alio.ua ignorare valde tutum
etiam, sicut jam ssepe dictum est, et procedere, et esl; sic in ejusmodi inveniendis tales velle prsece-
ex eodem ore procedere perhibelur. Porro nativita- dere vanura nimis et nericulosum est. Dicendum ei
tem Filii deierminans bcatus Augustinus, sicul homo quia non frustra tanlopere a sanctis Patribus na-
poluit, dicit: < Eral Filius atque esl, quia ab cb livitas illa el processiosimilesesse prsedicatsesunt;
esl, qui id quod est semper est. Ab eo autem faoe sed quia secundum raodum tam nascendi quam pro-
esse, hoc est a Patre quod est, nativitas esl. Esse cedendi consimiles sunl. Quod aulem videtur esse
aulem semper; abeo qui esl seinper, aeternitas.» aliqua in nominibus ipsis dissimililudo; cum nec-
t»,Quodeliam exceptis nominibus nativitalis et pro>. dum placucrit Deo revelare inmundo, cur vel quo-
cessioiiis, siniiliter de Spiritu sanclo prsedicandum niodo boc sil; patiatur hoc interim solos eos boc
esse palam cst, ut dicanius. Erat Spiritus sauctus scire, quibus boc perfecte scire, esse est. Quod
alqrie est, quia ab eo esi, qui id quod estsemper jj vero, sicut jam supra dictum esl, qneritur nusquam
est. Abeo autem Spiriiui sancto esse, quod esi, hoc inveniri Spiiituin sanctum procedere a Patre et Filio
est a Palre; processio est. Esse autem seinper, ab eo exipsa eorum substanlia; nos dicimus
nusquam
qui est semper, seiernitas esL Unde eliam legimus potius invcniri 11011 procedere. .Procedere eiiim ex
qtlia Ariani, cum olim piineipibus lnijus saeculi pa- eis, quid est; nisi ex eo quod sunl? Qnin polius
trocinaiuibus sive favenlibus, Orthodoxorum lidei procedere Spiritum sanclum a Palre el Filio cum
insultarent, de eb quod'Filiura natum de subslan- dicitiir, propria locutio esl: cuin vero dicitur pro-
tia Patrisprsedlcarent, urgebanl dicenles: Si de Deo cedere Spiritum sanctum a Palre etFilio, et addi-
natusbsi, de inlra Detitn. Si de inlra Deuui non est, lur, ex ipsa eorum substanlia, jam figurativa loculio
de Deo noir esl. At contraOrlhodoxi dicebanl. Absil! est. Patiatiir ergo, obsecro, Spiritum
sanctumsuam,
Kla eniin natura neqne exira neque ihira^ habet, id esl plenam et parera cum Filio ad Palrem Demn
neqiie fides Catbolica hoc babet. Sed credinms.pro- habere cognatioiiem; a qua miaus philosophico
pter quod et loquimur, Filium genilum de paire, prsejudicio eum proscripsit, dicens el scribens < Fi-
liocest, FiliKinhoc esse, qtfod Pater esti ct a Patre lium tantse ad Patrem esse cognationis, ut non so-
nascendo babere hoc quod est. Quod exceptis no- lum cxeoslt, et ex eo genitui sit; sed eliam ex
,„* DISPUTATIOADV. AB.ELARDUM. 566
ipsa ejus subslanlia; sanclus vero Spiritus cx eo sit, A \ pra omnem spiritum quem creavit incomparabili
et ex ij>soprocedat, sed non ex ipsa ejus subslan- dislantia, quomodo idrecte dicipossel ? >Ilem: <Ma-
tia. » nichsei, qui se Christianos pulant, sive putari vo-
CAPUTV. lunt, eo sunl pliilosophisgentium in opinione animoa
Et in his omnibus a conlumeliis Spirilus sancli deteslabiliores, quod animse naturam illi a Dei na-
non est furor ejus aversus ; sed adhuc manus ejus tura discernunt, isti autem, cum aliud nihil dicant
cxtenta. Dlcil enim animum esse Deum, secundum esse animam quam ipsam Dei subslantiam, alque id
Catonem ; Spirilumsanctumanimam esse mundi, se- omnino quod Deus est, non trepidant eani tam tur-
cundum Plalonem. Quod miror quo spiritu ipse Ji- piter commuiabilein dicere : ut nullum sit herbse,
cat de Spirilu sancto, qua praesumptione, qua fidu- scu vermicuii geuus, ubi eam non esse commistatn
>
cla,tantam,laminsolitametinaudilam remdeDeo di- opinentur.
cere, sive scribere pracsumat; cum a nullo hocpe- liem ad Evodium de Trinilate et columba, dicit,
nitus auclore habeat, nisi a semelipso, nec abipso nullam oninino crcaturam in unitate personse Deo
Platone, quem in boc prsecipue se habere auclorem aliquando coaptalam, < prseler solum,»inquit, tho-
minemex Yirgineassumptura, qui qtiia propler ipsam
glorialur. Bene, inquit, cum animal esse mundum
Plato dixerit, ipsum quoque intclligenlem hoc esl B naturam liberandam ipsa omnia fiebal, in unitatem
rationale animal, esse perhibuit, secundura hoc sci- "personaeVerbi Dei mirabili et singulari susceplione
licet, quod ejus anima quanto cseteris proestantior coaptatus est; permanente tamen Vcrbo iu sua na-
exislit, tanto ralionabilius in eo cuncla agit ac dis- tura incommutabiliter , in qua nihil composili cum
ponit; quippe penes quam, sicut penes Deum, sunt . quo subsislat, ulla phantasia bumani animi suspi-
causseomnium quaeproveniunt, et divina ei om- candtimest. >Adhuc etiam, si anima mundi Spiritus
nium nalurarum providentia assignatur in qua om- sanclus est(, partein eum esse mundi conslai, sicut
nia quaefacta sunt, vila sunl, etiam quaemala sunt, anima hominis pars hominis est. Sed et hoc modo
quaeoplime per bonilatem ejus disponunlur. Mun- Spiritus sanctus una cum inundo isto persona est;
dum autem dicil quidquid inlra se providentia Con- etcoleudusjamanobis mundus est, el adorandus,
diloris includit; hoc est omnemomnino creaturam. sicul in Cbrislo adoramus hominemin unilale perso-
De hoc ergo mundo aslruere nititur novus Plaloni- liaeDeo conjunctum, de quo scriptuin est: <Adorate
cus ex aucloritaie Platonis, quoniam prseler sen- scabellum pedum cjus, quoniam sanctum est (Psal.
suum inslrumenta, qusc eum habere non necesse xxvui). > Credimus cerle et confilemur, quoniam
sit, cum nulla exlra reuianeant.ad quseistahabeaul , < SpiriiusDominireplevilorbemlerrarum (Sap.i); >
opportunilatem aliquam, per Spiritum sanclum uni - et sicut a principio superferri dictus est aquis
versa vis animsein eo consumraeiur. Addil adliuc (Gen. i), sic jugiter superfertur fluilanti creaturae;
Hiulta, quse cum ex Scrioluris sanclis non habeant vel sicut habel verior Scripturse illius translalio,
aucloritatera, el in regulis fidei nullam possinl haberc! fovet eam.sicut avisfovet pullos suos ; omnia conli-
raliouem , ex boc ipsofacilioranobis sunt ad repro- nens ut sint, disponens ut bene sinl, ordines suos
bandum. Sed sensum huncde anima mundilegimus) couservando , dans esse lapidibus, vivere arboribus,
jam olim a beato Augustino reprobalum ; qui for- sentire pecoribus, discernere hoininibus. Sed sicut
sitan experlus aliquem lalia senlienlein, dicit, cnmi nusquam deest divina prsesenlia, et tameri aliter est
de origine animse tractaret, in libro super Genesim ) in hujusmodi crealuris, aliler in sanctis suis; sic
aa litteram : < Qupd, inquit, scriptum est quia suf-. eliam Spirilus sanctus spirilus viue aliter eos vivi-
fiavit Deusin faeiem hominis flalum vilse(G«i. 2), ficat.de quibus dictumest: < Spirilus est quivivificat
de subjecla sibi creatura fecisse Dcus animam intel- (Joan.vi), lalitercxtera viventiajalitereosquivivunt
ligendus est, in eo quod sufflasse dictus est. Si ergo-, de ipso, et ipse vila eorum est; aliler ea qusc vi-
diceremus Deum lanquara corporei hujusmundi ani- vunt in semetipsis agente ipso, et qualiscunque
mam, cum ipse mundus esset lanquam corpus uniuss |, anima eorum in eis est. Nam etsi in aliquibus sanc-
animantis, recte non eum diceremus sufflando fe-. lis bominibus, spiritus eorum unus aliquando cuui
cisse animam hominis nisi corpoream, de isto aeref Deo eflicitur ex participatione gratise; procul tamen
subjacente sibi ex corpore suo. Nunc vero quiaa omnis bmnino creatura lam a nalurse divinoe con-
uon lantummodo mundi corpus Deoesse subditumj sorlio,; auani ab unitale personsecum Deo.
dicimus, sed illum solura.esse supra omnem crea- CAPUT VI.
turam.sive corporalera.sive spiritualem; nec de ipso, < Quseritur etiam, > inqnit, t utruin omnes homi-
nec de corporeis elementis credendus est auimam fe^. nes ita sola misericordia Dei salventur, ut nullus sit
cisse sufflando. >Item: < Fortasse ex aere esi anima. qui bonam volunlaiem habcre possit, nisi gratia
Huicelemenloflatus compclit. Sed noster, non Dei. praevenienleDei, quaecor raoveat, etbonam volunta-
Unde supra diximus hoc poluisse congruenter pu-. tem inspiret, et inspiratam multiplicel,mulliplicatam
tari; si animam mundi lanquam unius maximi ani- conservet. Quod si ita esi, scilicet ul homo nibil ex se
mantis Deum crederemus, ul ita eam flaverit de3 boni operari possit, ut aliquo modoad divinam gra-
aere corporis sui, sicut noslra de sui. Cum vero3 liam suscipieiidam per liberum arbitrium sine auxi-
Deum constet esse snpra omne mundi corpus et su- lio gratise, prout dictuin est, se erigere non possit,
PATROL. CLXXX. 9
 267 GUILLELMIABBATIS S. THEODOJUCI 268
non videlur raiio, quare si peccaveril, punialur. Sii A idem doclor dicit|, nihil posse in bomine, seu
enim non potest ex se aliquid facere boni, el talisi ralionis discreiionem, seu ctiam docenlis com-
factus est, ul proniorsit ad malum quain ad bpnum;; monilionem, ubi prseveniens gralia ad liberan.
nonne si peccal, immunis est a peccato? NunquidI dum arbitrium non sanaveril deleclationem ; et
Deus qui lalem eum fecit, laudandus est de lalii ubi iion dederil non solum volendi, sed et perfi-
crealione, el non potius culpandus ? > Et post ali- ciendi virtutem. Nec sicut calumniatur, sic facia
quanta, his similia , subjungil et dicil: < Sed quiai est a Deo hiunana nalura ; sed in hoc per peccatum
ita non est,sed longe aliter ; dicendum est, prout est corrupta et dejecia, ut hominis arbitrium ad
verilas sc habet. Dicendum est igitur quod honioi nialum tantummodo liberum sit; ad nullum vero
per rationem a Deo quidem datara gratise apposilse bonum sit, nisi liberante gratia. Ex quo, sicut
cohsererepotest; nec Deusplusfacil isli quisalvatur, beatus Auguslinus dicil (34), < inulla facit Deus in
antequamcohaereatgratiae, quamilliqui non salvalur. hoiniiie bona, quoenon facit homo: et nulla facil
Sed sicut qui lapides pretiosos exponil venales, et horno, quse non faciat Dcus, ul faciat bomo. Justo
desiderium videntium excitatad emendum; sirailiter eniin judicio alieno omnes peccalo lenemur, a quo
Deus gratiam suam apponit omnibus, consulil Scri- aliena in fide in baplismoliberamur per graiiam Sal-
pluris, et exemplis provocat; ut homines per li- B vatoris; quamvis in posnam peccati nianeat con-
bertatem arbilrii quam habenl, gratise cohsereanl. cupiscenlia carnis, in qua erudiamur. Aqua nemo
Qui prudens est, per libertalem arbitrii sui cohserel polest esse liber, nisi ab indebita gratia liberalus :
gralise; piger et carnalis, quamvis per liberum contra quod nemo murmurat, nisi ad mortein prce-
arbitrium possit, negligit, et ideo negligitur a deslinaliis. >Hsecomnia quscprsemisimus, beati Au-
Deo. Quod autein sicut mortuus Lazarus non po- giislini verba sunl, ex libro De libero arbitrio ad
tuil revivisccre, nisi Deo suscilante, sic ad bene Bonifaciiim Papam.
volendum non posse surgere hominem, nisi gratia Item in libro Despiritu etlittera: < Illis, > inquit,
vivificaiiie, dicilur aul creditur ; ideo vivificalio ista < acerrime ac vehemenlissime resistendum est qui
tribuilur gratise; quia raiio qua homo discernit et pulanl sine adjutorio Dei per seipsam vim voluntaiis
inlelligit a malo abslinendum et bene agendura, esl huinanoe vel justiliam posse efficere, vel ad eam le-
a Deo. Et ideo hoc inspiranie Deo agcre dicitur, nendamposse proficere. Et cum urgeri cosperint,
quia Deus per rationem, quam dedil homini, facit, quo modo id praesuiiianl asserere fieri siue bpe
eum peccatum ipsum agnoscere. > Haecplane Pela- divina, reprimuiil se, nec hanc vocem audent erait-
giana hseresis est. Contra quam quanlis libroruin „ lere; quoniam vident, quam sit impia et non fe-
voluminibus, quanlis tractalibus a sanctis doclori- reuda. Sed aiunt, ideo ista sine ope divina .IOII
!ius Auguslino, Hieronymo, muliisque aliis pugna- lieri, quia et homiiiem creavit Deuscuni liliero arbi-
lum est, et quomodo jam olim ab Ecclesia? limini- trio voluntalis, el dando prseceptaipse docet, quem-
bus et fidelium cordibus anathematizaia est, nemi- admOdum homini sit vivendum : et ideo utique
nem arbilror ignorare qui vel leviter divinorum adjuvai quod docendo aufert ignoranliam, ut sciat
librorum familiarem babueril lcctionem. Sed qui homo in operibus suiS quid viuire et quid appetere
lioc audet dicere, non ex sequo rem cum Deo vide- debeat; quo per liberuin arbitrium uaturaliter in-
tur dividere. Deus enini, sicut ipsc dicit, hominein silum viam demonstratam ingrediens, conlinenler,
ruiu facit ralionalem : ipse quod longe meliiis est, juste, eipie vivendo, ad beatam, eamdemque seter-
seinelipsum eflicit secundum rationem vivenlem vel nam vitam, pervenire mereatur. Nos autem dici-
agentem. Contra quod Dominus dicii: < Sine me mus, humanam vpluntaiem sic divinilus adj«ivari ad
niuil poteslis fatere (Joan. xv). > Augustinus (33): faciendam jusliliam , ul prseter quam quod crealus
<Qui nilnt dixit, nibil excepil. > El Paulns : < Deus esl homo cum libero voluntatis arbitrio, e1 prxler
est qui operatur in vobis et velle et perficere, pro doctrinam, qua ei prsecipilur quemadmoduiu vivere
hona voluntate (Philipp. n). > Cujus euim est; D debeal, accipiat Spiritum sanctum , quo fiat in eo
ralionein dare, ipsius est datain illuminare. Va- deleciatio j dilectioque summi illius atque incom-
nissimse inenlis est, el nimium elongatse a Deo ten- mulabilis boni, quod Deus est, etiain nunc ci)m per fi-
tatio isia ; superborum mente cordis sui est isia demambulatur.nondum perspeciem,ulhacsibi arrha
pracsumplio.<Nequaquam, > inquit, < plusfacilDeus data graluiti muneris, inardescal iuhserere Crealori,
ei.quisalvaturab eoqui norisalvatur ante cohscsionem alque inflammetur accedere ad parlicipalionem
gratiae. > veri illius luminis, ut ex illo ei bene sit, a quo habet
Quid ergo agil prsedestinalio ? Quid vocatio ? Au- ut sil. Nam neque liberum arbilrium quidquara nisi
guslinus : < Non potest homo bene velle, nisi ab ad peccandum valet, si Iateat via veritatis, el cum
eo qui non polest male velle. > Dicit quia dat Deus id quodagendum est, et quo nitendum est, coeperit
lanlummodo rationem, el provocat cupiditatem. non latere, nisi etiain deleclet el ametur, non agitur,
Qui vero vivit de spiritu vila3, cerlissime scit, quia non suscipilur, nou bene vivilur. Ut enim diligalur,
cerlissimo experimenlo senlil in semetipso, sicut cliaritas Dei diffundilur in cordibus nostris, per Spi-

(33> Vide Aug. ad Evodium de Trinitale. (34) Ang. lib. De arb. ad Bon.
 269 DISPUTATIO ADV. ABiELARDUM. $70
rilum sanctum qui dalur nobis, non perliberum ar- A vel ipse per se adtnvenil, quam quod nos docue-
bilrium, quod surgil ex nobis. » Item in Enchiridio, runt qui a Domino didicerunt? Num sapientia ei
de libero arbilrio primi bominis (cap. 105-107): < Sic profundior? Nura sensus acutior? Num vila sanctior?
oportebat primo fieri hominem, ul et bene posset Num aucloritas gravior? t Nobis, > ait, < non vide-
velle et male : nec gratis, si bene, nec impune, si tur. > Quid si ipsi sapicntise Dei hoc visum est, si
male... Quamvis sine gratia nec lunc ullum meritum apostolo Paulo et cseteris apostolis hoc visum est?
«sse pOluisset,quia etsi peccatum in solo erat libero Nam in ipsum Dominuin quasi invehilur, ac dicit:
arbitrio constilulum, non tamen juslitise retinendae < Quaenecessilas, quse ratio, quid opus fuit, propter
sufficiebat liberum arbilrium, nisi parlicipatione in- redemplionem nostram Filium Dei carne sriscepta
commulabiits boni divinum adjulorium prseberelur. lot et lanlas inedias, opprobria, flagella, sputa, el •
Sicul enim mori esl in hominis potestate, cum velit, sicul paulo post dicit, viderit ipse unde acccperit,
nemo enim est qui, ut nihil aliud dicam, non ve- < spineam coronam capiti ejus usque ad cerebrum
scendo, non possil seipsum occidere; ad lenendam impressam, denique ipsam crucis asperrimam et
vero vitain voluntas non satis est, si adjutoria aii- ignominiosam mortem suslinere, et cum iniquis pa-
mentorum desint; sic hpmo in paradiso ad se occi- tibulum sustinere? > Et in Apostoluin: < Quomodo, >
dendum, justitiam relinquendo, idoneus eral per " inquit, < Aposlolus reconciliari hominem Deo per
voluntatem : ut autem ab eo teneretur vitsc justilia, morlem dicit Filii Dei (Rom. v), qui tanto plus ad-
parura erat velle, nisi ille qui eum fecerat, adjuva- verstis hominem irasci debuit, quanlo amplius ho-
ret... Sic ergo faclus est homo rectus, ut et manere mines in crucifigendo Filiura ejus deliquerunt quam
in eadem justitia posset, non sine divino adjutorio; in transgrediendo ejus prscceplumguslu unius pomi ? >
et suo fieri perversus arbilrio; et utrumlibet horum Et plurima in hunc modum. Et huic homini quid
«legisset, Dei voluntas fieret, aut.etiam ab illo, aut dicemus, qui neque ipsi credit Veritati, neque apo
recte de illo. Proinde voluntas facla est Dei, de eo stolis, neque docloribus aposlofacis? Possunt quidem
qui suam maluit facere volunlatem, quam Dei; ciim contra ea quae dicit multa afferri ex Scripturis au-
«x eadem massa perditionis, quse de illius slirpe thenticis, in quibus simplicibus filiis Dei credenli-
profluxit, facil per gratiam aliud vas in honorem, bus, sperantibus, amanlibus, de sacramenlis salulis
aliud in contumeliam per judicium, ut nemo glorie- huinanae elucent teslimonia Domini fldelia, sapien-
lur in bomine, ac per hoc, nec in se. > tiam prsestantia parvulis; justitise Domini rectae
recta laelilicantes corda, et judicia Domini vera ju
CAPUT VII.
stificala in semelipsa: sed, sicut Aposloliis dicil de
Deiude ingredilur causam cum Deo homo ingra- sapienlibus hujus mundi (/ Cor. u), hsecomnia stul-
tus, el astruere velle videtur quod Christus gralis litia sunt illi. Denique videte ad expugnandam veri-
mortuus sit. Quod et scholares ejus quasi ex senten- latem undecunque congeslarum aggerem caltimnia-
*ia ejus submurmurant, ex propositis quoestionum rum, vim et saporem degustate singnlarum qusestio-
«alumniis dicentes, si auderet, non fuisse necessa- num per ordinem subsequenlium, et senlietis de qua
rium in mundo Christi advenlum. Sicut enim prse radice prodeant. Erubescit Evangelium Dei, viluit
manibus habetis, et legere poleslis, invadit sacra- apud eum Christianse fidei simplicilas. Qui uiinam
raentum communis salutis, de passione et morlt vel ea benevolentia legeret Evangelium Dei, qua
Christi, et quanlum in ipso est, destruens el exagi- Plalonem legil. Platonem cum Iegit, ubi eum intel-
lans illud, quasi dissipat et discerpit, et miltens il- ligit, sensuin in eo philosophicum magnifice praedicat
lud in ventum, gJadium longe nudal post illud. Si et extollil, ubi vero non intelligit, vel secundum
durius liic loquor, ignoscite si durius gemo, ubi spiritum liujus mundi secus eum aliquid dicere de-
gravtus doleo. < Sciendum, * ait, <est, quod doctores prehendit, in meliorem semper partem interpretari
nostri pestapostelos in hoc conveniunt, quod diabo- conatur. Ulinam el in hoc imitaretur Platonem,
lus dominiumet poteslatem babebat super bominem, D quem amat, quod ille cum de Deo agit, caute et
et jure eum possidebat, ideo scilicet, quod homo ex prudenler edicit, quod ipso revelante sestimando de
libertale arbitrii quam habebat, sponle diabolo con- creaiura Creatorem, de eo senlit vel ir.telligit, cse-
sensil. Aiunt riamque quod si aliquis aliquem vice- tera cum pliilosophica revercntia patienter ignorans,
rit, victus jure servus victoris consliluiiur. Ideo, inquirentes mitlil ad ideas, quas esse dicit in menle
sicul dicunt doctores, hac necessitale incarnatus est summi Dei, in quibus omnium rerum originales spe-
Filius Dei, ut homo qui aliter liberarL, non poterat, cies et rationales causas dicit conlineri,, plus illis
per mortem innocentis jure liberaretur a jugo dia- deferens quam Pelrus deferre velit eis, ad qu*
boli. Sed, ut nobis videtur, nec diabolus unquam in Paulus nos mitlit, altitudini sapientioe et scienliae
homirie habuit jus aliquod, nisi forte Deo permit- Dei, et incomprehensibilibus judiciis ejus, et in-
tente, sieut carcerarius, nec Filius Dei, ut hominem vestigabilibus viis ejus (Rom. n); sensui et consilio
Iiberaret, carnem assumpsit. > Ut nobis, inquit, vi- ejus, quseomnia invesligare et dijudicare nititur per
dcinr. Melius ergo ipse aliquid asseret nobis, quam vim humanse rationis! Credit Platoni? Scio quia
in quo omnes doctores post apostolos convenerunt crediu < Quse, > inquit Plato, < fuit causa Dei mnn-
ctconsenliunt? Meliusne aliquid ei revelalum est, dum faciendi? Bonitas sua. Quac, quia bonus, nulli
 271 GUILLELMIABBATIS S. rilEODORICI 272
invidit: fecit quam melius fieri potuit. » Hoc Se- A soli sub polestate ejus suni qui seeundum volunta-
neca de Platone. tem ejus vivunt. Servitus auiem hsec servitus es«
Quod dicendo Plalo ralionabili cautela et pbiloso- concupiscenliarum, qua vivit homo secundum vo-
pliica prudentia niundum appeilans omnem umniuc luniatem<seduclori3, cui iiemo vaiet resistere,"nisl
creaturam, oniniuiii quse in mundo facta sant brevi- in regno gratioe. Non auteni esl subejus voluntate,
ter reddil rationem, scilicet bona esse, et bene fieri in quo quod vult, non potesl efficere.
omiiia qusecuhque fiunt a lam.bonb Conditore. Dica- Huic potestati ante Cliristi adveiitum totus pene
mus elnos: Quse fuii causa Deo, faciendi novam in mundus erat obnoxius, cum servirenl ei omnes in-
Chrisio creaturam? Bonitas sua. Ideosumme bonus justi, nec omnino immunes ab ea erant pauci, qui
fecil eam, quam melius fieri oporluit. Pro qiio si, in tunC erant jusli; cum a diabolo immisso peccato
sapientia Dei < oportuil Christum pati et resurgere, originali obnoxii omries mundiim himc ingredieban-
el itainlrare in gloriam suam (Luc. xiv), > quid in tur, qui de carne peccati nascebantur, migrantes au-
hoc caluniniari poiest bumansc ralionisingralitudo? lem de saeculojusli, cum rion essent in lormeritis
Propter quod dicit in propheta : < Ego feci, ego fe- cum injustis et cuin diabolo, nori tamen erant cum
ram, dicil Dominus(/sd. XLVI).> Quinimo cum multi Deo, in quanlum in lenebris Deum non videndi de-
prseslo essenl modi salvalionis humanse, omnipotenti B tinebanuir. Quaevero sil juslilia in sanguineCliristi,
et sapienli Deo; cur, slcut dicil beatus Auguslinus, qua justificalur homo apud Deuin, et quomodo sit
hUnc recusaret, imo cur non huncpotiusprsccseteris hominis reconcilialio ad Deum per mortem Filii ejus,
omnibus eligeret, ubi de divinitatis gloria niliil om- difficiliSqiiseslio est, nbn agitanda in lumultti, sed
nirio est imininutnm, et de humilitale et passione pie el humililer quserenda in spiritu. Ipsum elenim
Salvaloris lanlum in mundo bonum esl effeclum? est sacramentum, de quo Apostolus dicit: < Et certe
Amplecteretur-eerte efliic communis salutis effe- magnumesl pietatis sacramentum; quod manifesta-
cttiin, nec lam ieniere vel curiose scrutarelur sal- tum est ih carne, juslificatum esl in Spiritu (/ Tim.
vandi modos; si credendo et ainando tantuin de- IIi). > Hocest quod faclum esl in carne DominiJesu,
ferret Christo mundi Salvatori, quanluin Plato sesli- sive visu, sive auditu, manifestum faclum est om-
inaiido detulit Deo mundi Creatori. Ait bealus Au- hibus : justilia vero quae per fidem est in sanguine
gustiiius : < Poteslalem autem in mtindo diabolum ejus, iion nisi in spiritu apparet quibusdam spirilua-
nimiam lrabiiisseanie advenlum Christi, in passiorie libus. In quo lamen qui amat non laboral, qnia ipse
ejus amrttendam, ipse Dominus inslante hoca pas- ei amor intelleclus est, qui sensum Christi habei
sionis suse testalus esl dicens : Nunc judicium est Q (l Cor. n), sicut Aposlolus se dicil habere, qui bo-
mundi; nunc princeps hiijus mundi ejicietur foras num graliaejustificanlis senliendo in Christo Jesu, in
(Joah. xn). > El iterum: t Ecce Venit princeps hujus semetipso eliara hoc ipsum meretur senlire, nequa-
inundi, et in me non inveniet quidquam (Joan. xiv). > quam illud valens sentire in semetipso, nisi prins
Nisi enira diabolus poiestalem exercendo in mundo pleno illuminante fidci sensu sential in Christo. Uiide
esset, nequaquaih diceretur, < ejicietur foras. > Et et scriplum est: < Hbc sentite in vobis, quod et in
nequaquam in Domino quidquam requirerel, si -in Christo Jesu (Philipp. n). > Ipsa qiiippe est fides,
cseteris liominibus nihii baberet. Potestas autem hsec quam sicut Dominus dicit Petro, «on revelat caro et
diaboli in homirie ab illo coepil, quem primo deee- sanguis, sed Pater qui est in coelis(Matih. xvi). Urida
pit, non quod Deus diaboloin homine dederit pote- el alibi dicit ad discipulos : t Sunt de hic slantibus,
slalem, sed iftox, cuin peccanleiii Deusjuste deseruit qui rion guslabunt mortem, donec Videant Fi.liumho-
hominem, seductor invasit peccalorem. Primus si- minis in regno suo (ibid.). > Stare quippe in Ode,
qiiidem homo cum condilus essct liberi arbitrii, hoc multorum est; videre autem in hac vita Filium ho-
est, liberuni habens si veilet pei-peluam,habere cum minis in regno suo, paucorum : quibus hoc illumi-
iminorlalitate jusliliam, sponle conseiisil ininlice natis oculis fldei revelat, non caro et sanguis, sed
suggerenti, cum nonduin palerelur quod patiebatur ) Pater, qui est in ccelis. Videt autem etiam in hac
qui dicebal: <Condelector enim legi Dei, secundum vila Filium hominis in regno suo quicunque, regnum
inicriorem hominem, carne autem legi peccali. Vi- Cliristi effectus, etiidei inlellectu et amoris affectu,
deo aulem aliam legem repugnantem legi mentis el vitaeeffeclu manens in Christo, ipsumqiie habens
mese, et caplivum me ducentem in legein peccali, in se manenlem, secundum Apostoli prxcepunn, no-
quse est in membris meis (flwm.vn). > Sicquepo- vil eum sanciificare in corde suo. Haecfides lestiuio-
teslas a diabolo esl in hominem non jure acquisita, nium est illud fidele, sapientiam prseslans parvulis,
scd nequiter prscsumpla, et a Deo juste permissa^ conlemplans in sacramenlis suis justitias Domi..i
qria homo servus ejusfaclus esla quo superalus esl, rcclas, recta .<laetificantescorda; prscceptumDomini
et illaqueatus laqueis diaboli captivatus est, sicut lucidum, illuminans oculos (Psal. xvm); > timorem
AposlOlusdicit, ab eo ad ejus voluntatem, subaudis Domini sanctum permanenlem in sseculum sseculi;>
faciendam. Sic enim ibi scriplum est : < Ut resipi- < jucliciaDominiverajustilicatainsenieiipsa(ifc«/.),
scanl a laquels diaboli, a quo captivi tenenlur ad super omriia quoodesiderantur desiderabilia, nt in-
cjus voliintalem (// Tinj. u). > Cum enim seque teliiganlur; super omrie quod dulce est dulcia, cum
umncs persequatur, lam justos quam injuslos, ipsi intelliguntur. Iri hac fide, cum habetur, omni eara
275 DISPUTATIO ADV. ABiELARDUM. 274
ininiicitias inter
habenti, sicul idem dicit Propheta, t reclum est A et iralus est ei Deus, el faclse sunt
verbum Domini, et omnia opera ejus (Psal. xxxn): > Deum et hominem. Ira Dei cum tranquillilateomnia
nnlla in ea quaestio, nulla haesilatio, sed fruens lan- judicantisjusla vindicta fuit peccati iinmissa pecca-
tum affectus. Procul scandalum crucis, sola ei gioria tori; inimicilise in Deum et hominem non alise quam
in cruce Domini nostri Jesu Christi, t qui faclus est quae esse solent inter juslitiam el peccatum.
nobis, > sicul Aposldlus dicil, < justitia a Deo, et Cum autem venit tempus miserendi, ad salvan-
sanciificalio, et redemplio, ut, quemadmodum scri- dum mundum misit Deus Filiuiu suum, faciens eum
est, t Qui glorialur, in Dominoglorielur(f Cor. honiinem propter salvaridum homineiri. Quem cnm
ptum eliaui
i). > Ipsa intelligit, quae sil justitia in sanguine Salvatorcmnuindi prsedestinasset, prsescivit
Cbristi, quse hominis ad Deum reconciliatio, in quod in mundo occiderelur, et praedeslinavit, quid
'
qiianlnm in charilate crucifixi homo ille unus eflici- de ipsa morle ejus agerelur, scilicet snlus mundi.
lur spirilus cum Deo. Hsec sapienliam habens in Etenim cum peccali auctor peccatum ei persnadere
mysterio abscondilam, ul manifeslum sit omnibus, non posset, occidit eum quanlo poluit. crndelius,
quoniam res Dei est, non est in persuasibilibus hu- pcenam peccati infligensnon pcccatori. Et Domimis
manse sapientise verbis, sed in ostensione spiriius et qui poteral, si vellet, non mori, quia non liomo lan-
virliilis, ul non sit in sapientia liominum, sed in tum, sed el Deuserat, elab omni remotissimuspec-
virtute Dei. Verilas est, hix est, lenebras odit, cato, pcensepeccati, hoc est, inorli' nih.il debebat,
sponte.venit ad lueem.Nil propter eam simulandui», sponie suscepil morlem, quam violcnlcr se inlulisse
nil in ea dissimulandum esl. De prope speclari amai, arbitralus est inimicus, et transiuiil in se pcenanri
propius eam spectat qui purius amat. Resquippe omnium peccatorum in ipso spiritualiler regeneran-
Dei cst, cujus proprium esse amari, in hoc maxiine dorum, sicut Adam pcccavcral in pamam oninium
dignoscitur, quod quidquid de eo est, amore maxinie deipso carnaliter generandorum. Transfuditqiie in
inielligilur. Reconciliatio vero magistri Petri quam omnem Christianse fidei posleritalem originalem ju-
fingit in Deo, et imponil nobis, procul fialab ipso, siitiam per regeneranlem graliam, sicut in omncm
sicnt procul est a nobis; lanquam hominis iraii et posteritalem carnis peccati Adam transfudcrat infi-
implacabilis, uisi per mortem innocenlis Filii, cum, cienlem tabem orginalis peccati per carnalem gene-
sicut ipse dicit, magis debueiil irasci pro mortc raiionem, utviverent aliena jusiilia lilii gralia?, si-
injusla innocentis Filii sui quam pro gustu unius cut alieno moriebantur peccalo filii irae. Sicque in
pomi. Sed Deus, in quo non est miquitas, in quo regnojustilise malum non remansit inordinatum,
non est, est el non, sed est_in illo est, qui fecit ab Q cuin in eo qui pro peccaloribus mortuus est, ntillum
sctcrno cunrla quse futura sunt, et quidquid ab co remansit justificali hominis peccatum impuiiilum.
factum est in ipso vita esl; bona cuncla per qtiem- Tanlique valuil prctium sanguinis illius innocentis,
cunque fianl, a seipso facienda praedestinavit: ut quicunque eliam inlerfectoruin ejus per fidcm
quorum sicul bona omnia concludunlur inlra bo- Christo adhsererent, per indebitani ejus inorlem
nitateni praedeslinantis, sic mala nulla effugere lemporalem, selernain debitam-evaderent. Nec, sicut
queunt ordinem provideniiae juste et recte omnia queritur Petrus, sacer ille sanguis diabolo quasi in
disponcntis. Prsedestinavit crgo mundiim faciendum pretiiim redemplionis pro homine dalur, sed appe-
bonilas Condiloris, et hominera in mundo, ut de lenti malilise est permissus, ut cum in gaudiumejtis
homine instauraret rtiinam angelicse prsevaricalio- funderetur, per juslificalionem ejus innumera mul-
nis. Quem cum sponle peccalurum prsesciret, ciim titudo prsedestinalorum, ne in gaudium ejus cum eo
liberi fulurus esset arbilrii, et in peccato ejus peri- perirent, ei lollerelur. Nec a Deo Paire quasi ad
turum genus humanum, rursum prsedeslinavil fa- satisfaciendum est requisilus, cum lamen ei plenis-
ciendum alterum hominem Christura Doniinum.qui sime satisfecerit oblatus. Nam in cooperalione hu-
peccare non posset, cum et Deus futurus esset, et in manse salulis manifeste se declaravit imitas Trinila-
ipso prsedeslinavit salvandum el liberandum de ge- D lis, quando, sicut Aposlolus dicil, < Dcus.eral in
nere humano genus Chrislianum. Ipsi„sunt illi duo Christo mundum reconcilians sibi (// Cor, v), > et
homines, de quibus Apostolus dicil, allerius debilum Chrislus in sanguinestio reconciliabat nos Deo, cum
iu omnes processisse in condemnalionem; alterius effunderetur sanguis ejus, qui per Spiritum sanclum
verojusliiiarii in omnes homines in justificalionem semelipsum obtulit immacnlatum Deo, ad emundan-
vitse, ut < sicut per uiiius inobedientiain peccalores dum conscientiam noslram ab operibus raorluis, ad
constituti sunt mulli, ita et per unius obedientiam serviendum Deo viventi (ttebr. ix). Nam et prsede-
justi conslituerenliir multi (Rom. v). > Faciens au- slinatio qua hoc totum ab seieruo prsedestinalum esl,
lem Deus primum homiuem, liberi eum conslituit bonitas Dei, hoc est Spirilus sanctus est, charitas
arbitrii, ul possel et bene velle et male; ut vel bona communis Palris et Filii, communis suavitas, com-
ejtis voluntas meritum apud Deum haberet gralia munis gratia, conimunis misericordia : quse, sicut
misericorditer adjuvanle; vel si mala esset, meritum ab antiquo, jugiler snperfertur crcalurse fluilanli,
cl ipsa haberel malivolum gratia juste deserenle, ct non indiga voluntate, sed profltia bonitate. Ipsa est
justilia Dei malum ejus in pcenam cjus rectc ordi- de salutehominisvolunias Patris, et obedienlia Filii,
naute. Factus Adam ei posilus in paradiso peccavit, dileclio Palris et Filii, el divina bonitas ad crcaiu-
275 > GUILLELM! ABBATIS S. THEODORICI 276
ram suam. Bonilas quippe Palris ad Filium et ad A vero illius comminationis effectum^ ut pietas homi-
crealuram, ipsa esl imperitim Palris ad Filium de nis in illa huniililate exercerelur ac probaretur. !»ic
salute humana, eademque bonilas-Filii ad Palrem, el mortem corporis et propter peccatum hoininibus
qui est Spiritus sanctus, ipsa est in salvando ho- Deus inflixit; et post peceatorum remissionero pro-
mine, modo quo id fieri oportebal, Christi obe- pler exercendam justiiiamnonademit. > Hsecbeatus
dicntia. Auguslinus.
Cui perfecle aifectus homo Cliristus, novam per Deinde niagister Petrus proposilas quaesliones,
eam obtinuit juslitiam paliendo poenam peccati sine sicut legere poterilis, scrupulosas et plenas scan-
peccalo : quam, cum eliam Deus essel omnipotens dalis iudiscussas prseteriens, et mullo studio effos-
et bonus, largitus est Chrisiiano generi, cum huma- sam foveam perdilionis simplicioribus aperlam re-
no geuere morienti in peccato suo. Eranl eleniin et liiiquens, quasi redit ad sensum Calbolicum, tanquam
ipsi natura filii irae, sicul et caeteri, nalura corrupia immunem se faeiens, quicunque ceciderit in eam.
conlagione originalis peccati. In quibus poslmodum Cum enim in dispensatione Mediatoris tria praecipue
originali inslitia per regeneranlem gratiam, multo inielligenda sinl fidelibus, scilicel sacramenluin re-
dignius ac potenlius oblinoit regnumquaro prius demptionis el reconciliationis omnium, et ad eos
per carnalis concupiscenlise generalionein carnalem B qui maxime per superbiam peribant, xemplum hu-
regnasset in eis veniens ab Adam orlginale pecca- militatis; et ad eos, quorum amor in terrenis com-
tum, cum, qui filiiirse erant, filii gratise effecti in putruerat, provocalio charilatis: primo levilerper-
saiiguipeChristi occulliore mysterii virtute justifi- stricto, secundo penitus negleclo, terlio lotusincum-
cali sunt, non solum ab originali peccato, sed ab bit, dicens hoc fdisse consilium, el bancesse causam
omni peccalo : et insuper accipere merenlur Spiri- iiicarnationis et passionis Domini. ul luce sapientise
tum adoplionis sanctum, testimonium perhibentem suse inundum illuminaret, el ad amprem suum ac-
conscientiis eorum quod surit filii Dei. Sicque sub- cenderet, lanquam posset provocari homo superbiis
hto, hoc esl dimisso, peccalo, cui justitia inimica- ad amorem Dci, nisi primo bumiliarelur ab amore
batur, plena facta est Dei et hominum reconcilialio, sui, el nisi prius sacramenlo redemptionis solvere-
etflnisirse, hoc.est juslse vindictaein Deo. Fit au- lur ligatus a condilione et vinculo peccali. Ubi cuin
lem finis vindicta?, sed seternse, eis qui ad xlernita- lotum legeritis quod qucrilur, quod scribit, quod
tem regenerantur,manente sententia pcenselempora- astruit, quod exaggerat, quod solvil, quod dqcet,
lisad erudiendam fidem oelernitatis. Unde beatus quod emendat, vestri sil judicii, ulrum secundum
Augustinus dicit. in libro De baptismo parvulorum : prseceplum legis, foveam quam effodil, sic opcrucrit,
< Caro quaeprimo facta esl, non eratcaro peccati, ul si cujusbos aul asinus cecideriti» eam,nonjure
qus. noluit homo inter delicias paradisi servare ju- ab eo exigendum sit (Exod. xxi), In quam certe pe-
stitiam. Unde statuit Deus ut post ejus peccatum riculosa nimis ruina jam delapsi sunt, qui ex senten-
propagata caro peccati ad recipiendam justitiam la- tia ejus aslruere niluntur, si plene auderent, Cbri-
boribus et molestiis reniteretur. Propter hoc etiam slum Dominum gratis passum, gratis venisse in
de paradiso demissus Adam conlra Eden habitavit, mundum. Quibus non esl dissimulandum; sed in-
hoe est eontra sedem deliciarum, ut significarel gerendum periculum suum et ex verbis Apostoli
quod in laboribus, qui sunt deliciis contrarii, eru- ssepius-conveniendi sunt djcenlis: <Vosmelipsos len-
dicnda essel caro peccati; quae in deliciis obedien- tate. Si eslis in fide ipsi vos probale. An non cogno-
tiaan noh servavit, antequain esselcaropeccati. Sicut .scitis vosmelipsbs, quia Jesus Christus est in vobis,
ergo illi primi homines postea juste vixerunt, unde nisi forlereprobi estis?> (// Cor. xnu) Estautemin
merilo credunlur per Domini sanguinem abexiremo eis Christus, quibus placet Chrislus. Chrislus illi
supplicio liberati, nec lamen meruerunt in illa vila placet, qul non nisi ih fide Christi Jesu sibi piacet.
ad paradisum revocari: sic et caro peccati, etiamsi Sed non omnium est lides. 1 Undc idem dicil Apo-
remissis peccatis bomo in ea juste vixerit, non con- D stoluS : < Si auteraopertumestEvangeliuni nostrum,
linuo meretur eam mortem non perpeli quam tra- in his qui pereunt est opertum : in quibus Deus
xit de propagine peccali. Tale quid Insinualum est htijus sseculi excsccavit mentes infidelium, ut non
de patriarcha David in libro Regnorura (II Reg. fulgeat eis illuminalio Evangelii gloriae Christi, qui
xii). Ad quem cum propheta missus esset, eique est imago invisibilis Dei (// Cor. iv). > Necessarius
propter peccatmn quPd admiseral, ventura mala ex veroin mundp in tantum fuit Christi adventus et
iracundia Dei comminarelur, confessione peccati passio ejus, ut hoc singulariler modo servandus es-
veniam meruit, respondente propheta, quod ei fla- set mundus : sed hoc islo polissimum modo facien-
gilium facinusque diinissum sit, et tamen consecula dum.fuit, cum isto polissimum modo congruentius
surit quse Deus fuerat minatus, ut sic humiliaretur et eUicacius faciendum in sapienlia sua providentia
a filio. Unde et si hic dicilur,—Si Deus propter pec- Dei prseordinasset consilio, quod ipse novit.
catum illud fuerat comminalus,cur, dimisso peecato, CAPUT VIII.
quod fuerat minatus implevit?— rectissime respon- Ilerum dicit de persona Mediatoris, Deum ab ho-
debilur, remissionem illam peccati faclam, ne homo mine secernens, sicut Nestorius : < Sciendum, > ait,
impedirclur a percipienda vita scterna- secuiurum < est quod licet concedamus quod Christus lerlia sif
277 DISPUTATIO ADV. AB/ELARDUM. 278
persona in Trinitate, non lamen concedimus quod .» \ exaltavit, hoc est, si dici fas est, hominem Domini-
hanc persona, quse Christus est, sit tertia persona in cum, (etdedililli nomenquod est super omnc no-
Trinitale. >Notanda insipientissima loquenlis de Deo men, ut in nomine Jesu omnc genu flectatur ccele-
protervia. < IIoc, > inquil, < concedimus, illud non stium lerresirium et infernorum (Philip. n), scilicet
concedimus, > tanquam dc Christo, sive in Chrislo ul ab omnibus tanquam Deus adoretur); ipsum,
nil sit, vel esse possit, nisi quod ille concesseril. iiiquam, el nos, et omnis lingtia confitetur quia esl
Deinde contra illud Psalmi : t Israel, non erit in te in gloria Dci Patris : quod non esl aliud,qiiain qnia
Deus recens (Psal. LXXX),> recentem nos in fide esl lerlia persona in majestate summae Trinitatis,
nostra Deum habere causalur, si quid in Deo esse, sed secundum hoc quod et ipse esl Dei Filius, hoc est
quod ab selerno non fuerit, profilemur. Hsec hsere- in unilale personse conjunclus vel poiius unitusFilio
sis proprie Agnoitarum est, qUaeolim tempore beati Dei, sicul el Deum Dei Filium nalum temporaliler
Gregorii in Ecclesia apparuit, de qua idem scribens credimus, et passum, sccundum eamdem personaeuni-
ad Eulogium pairiarcham Alexandrinum, sic inler tatem,absqueomnicaIumnia recentisin Deonovitatis.
caelera dicil: < Neino polestesse Agnoila, qui Nc- Propler quod etiam B. Augustinus in libro Re-
slorianus uon sit. > Sicut enim olim Nestorius nisus tractationum (cap. 19) poenilere se dicil, alicubi se
fuerat astruere Mariam 6«OTO'XOV, hoc est matiem R' dixisse hoc quod el nos paulo anle manifestandse
DtS, non fuisse, sicel isti, pro eo quod in Evangelio rei causa diximus, hoc esl, < Dominicum hominem, >
dicitur dc 'die judicii, quia diem illum et horam scilicet inquiens, lanquam homo ipse non sil Do-
< nequeangeli, neque Filius novil (Marc. xm); > minus; qui, sictil ipse alibi dicit, ex quo ipse esse
etquia Dominus legitur venisse ad ficulneam, quse- coepit, Dorninus et Deus esse ccepit. Ubi sicut
rens in ea fructum, elnoii invenit (Matih. xxi); et audire refugil lides Chrisliana iu ChristoDeo et
quOd requisiyit deLazaro,<Ubiposuistiseum (Joan. homine pcrsonae divisionem , sic etiam abhorret
n), > multa dicebant fllium hominis iguoravisse. Sed divinse subslanlise cum huinana substantia confu-
sicul dicit idem doctor, diem judicii Paler solus di- sionem, sive commistionem. Uudedicit B. Augusti-
citur scire, quia consuhstantialis ei Filius ejus, ex nus iu libro De Trinitate et columba, sicut jam
nalura quse est super angelos, habet ut hoc sciat supra posuimiis: < Nec sonus ille vocis, quo dictiim
quod angeli ignoranl. Incarnatus eniin Unigenitus est : Tu es Filius meus dileclus, qui conlinuo essu
Dei, faclusque pro nobis homo perfeclus, in natura desiitil, coaptatus est in unitalem personae Patris,
quidem divinitatis novit diem et horam judicii, sed nec illa species corporalis columbse (Luc. m) co-
tamen hunc nori ex natura humanitatis novit. Quod aptata est in unitatem personacSpirilus sancli, sicut
(
ergo in ipsa hrimanitate novit, non ex ipsa novit, neque ille ignis (Act. n) qui eumdem Spirilum san-
quia Deus homo factus diem et horam judicii, non ctum demonslravit, et oflicio signiiicalionis impleto
nisi per divinitatis suse polentiam novit. Unde et mox esse desliiit. Sed solus Iiomo, quia propter
nnssimiliter dicimus, Christum Filium hominis in ipsam naluram liherandam illa omnia fiebanl, in
ipsa natura humanitatis suae, sed non ex ipsa, se- unilatem personse Verbi Dei mirabili et singulari
eundum eara ouam cum Deo habet unionem, lerliam susceptione coaptatus est, permanente tamen Verbo
esse in Trinitate personam, quia sicut incarnatus in sua natura incommulabiliter, in qua nihil com-
Deus factus est filius hominis propter hominem as- positi cum quo subsistat ulla phanlasia humani ani-
stunptum, sic assumptus hoino faclns esl Filius Dei mi suspicandum est. Homo enim Verbo accessit, non
propier assnmenlera Deum. Unde dicit idem doctor Verbum in hominem converlibiliter decessit; atque
in epislola sua : <Diem el horam judicii scit Deus el ita Filius Dei siraul cum liomine susceplo dicilur.
bomo, sed ideo horao, quia Deus esl ipse homo. Unde idem Filius Dei incommulabilis est, alque
Scientiam vero, quam ex humanitalis naiura non costternus Patri; sed in Verbo solo. Et sepuhus est
habuit, ex qua cum angelis crealura fuit; hanc se FiliusDei.sedincarnesola. >ltem Leo(ep.U)papade
cum angelisqui creatura sunl, haberedenegavit. >Ad DChristo: < Tolus, > inquit, < Deus est propler assu-
quod et nos dicimus, quoniam si in Trinitate, quae menlem Deum, totusque homo propter hominem
Deus est, tres sunl personse quod ipse non contra- assumptum. Nec tamen Verbum in carnem, sive
dicit, et Christus Deus et homo una est persona, caro in Verbum mulata est; sed utrumque manet in
quod etiam ipsum non contradicit : quam lamen ulroque, et unns in utroque Christns, nec diversilale
tcrtiam in Trinitale esse personam nullatenus con- divisus, nec commislione confusus. Nec alter esl ex
cedit; jam ulique recentem ab eo Deum habemus, Patre, alter est ex malre; licet aliter sit ex Palre,
quartam scilicet in Deo cum Trinilate personam, et aliter ex malre : ex Palre ante omne principium, es
vi fide nostra quaternilas potius quam Trinilas no- malre in fine sseculorum, ul esset mediator Dei e'
sis proponitur adoranda. Sed sicut dicit beatus.Au- hominum Jesus Chrislus, in quo habitaret pleniludo
guslinus ad Evodium (35), < assumpto liomine rie- divinitalis corporaliter, quia non assumenlis de-
quaquam personarum numerus auctus est, sed ea-,, jectio sed assumpti proveclio est : quod Deus illum
dem Trinilas mansil. > Nos vero, ipsum quem Deus cxaltavit, et dedit illi nomen, quod esl super omna
'
(33) August. episl. 102.
279 "
GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI 2£3
nomen, ut in nomine Jcsu omne genu flectatur,,At Chrisltis Jesus. Ergo et illa divinitas hiijus humani-
ccelestium, terrestrium, el infernorum : ct omnis tatis noinen accepit. ltem si quaeramus quisnam sit
lingna cohfiteatur quia Dominus Jesus Chrislus in factus obediens usque ad niorlem; rectissime re-
gloria est Dei Patris (Philipp. n). > Ubi 1icet nna spondelur: Ille, qui cum in forma Dei esset, non
persona sit Dei et hominis, aliud lameiTest, unde rapinam arbilratus est, esse se aequalem Deo. Ergo
communis gloria, aliud unde communis est contu- et isla humanitas illius divinitalis nomen accepit.
melia. Sicut enim in Trinitate Deus Pater et Deus Apparet tamen idem ipse Chfislus
geminse gigas
filius unius substaniiae, sed non unius personae, sic substarilise, securidum
quid obediens.secundumquid
in forma Mediatoris Deus et homo srint linius per- sequalis Deo, secundum quid filius hominis, secun-
sonas, sed non unius substanlise. < Nec inlerest, > dum quid FiliusDei, secundum quid dicit: < Pater
ail S. Leo, < ex qua Christiis substanlia nominetur, major me est (Joah. xivj: > secundum quid, < Ego
cum inseparabiliier manente uniiale personse iderii et pater unum sumus (Joan.
v). > Propler haec om-
sii et totus hominis filius propler carnem, et tolus nia dicimus Mariam theotocon [6roToxov],hoc est
Dei Filitis propier unam cum Palre substanliam. > matrem Dei, Christum genuisse Deum et liomiiiem
Dicit ergo magister Pelrus : < Nori concedimns unam personam; liominem, in quantum ex ea esse
quoti Christus haec pcrsona, hoc est, Deus et homo, 'R ccepii; DeUm, in qUantum de ca Deus et lionio esse
tertia sii persbna in Trinilale. > ciEpit. Sicqub ipsam. Chrisii personam tertiam in
Nos vero dicimus, secundum proemissas senlenlias Trinitate faleniur personam : Deum Fjlium Dei, in
Palrum, quia Christus Deus et homo hsec persona, quantum uria ipse subslantia cum Palre et Spirilu
6ecBhdum quod Deus est, terlia estJn Trinilafe per- sahcto esl; hominem filium hominis, in quantum
sona. Dicel: Ergo, non secnndum quod homo esl. ipse cum Deo Dei Filio una persona esl: illum qui
Utique, sed est ibi etiam homo, propter inseparabi- nb aeterno riatura Deus esl; istum, qui ex quo ccepit
lem unitatem, qua una est persona cum Deo. Absit esse, non solum homo, sed ctiam ex coessenlfap
aulem ul per hoe recens aliquid asseramus in Deo, tlivinae beatitudine gratia Deus esl, salva lairien
cum, sicul Leopapa sentit, et Augustinus conscmit, Christianse pietatis caulela, propter vitandam re-
hominem ab seterno ad hoc prsedestihalum, et in centis Dei suspicionem, qua snpra beatum Augusti-
tempore beneplaciti Dei in hoc glorificatiim, simtil nnKi meminimuS dixisse, permanere semper Ver-
dicimus coepisse eSse, et Deum esse, cum non sit bum in sua incommutabilitale, in qua nihil esse
nisi unus Deus! Sed permanente divinitate Filii Dei
composili, cum quo subsistal, ulla phantasia humani
in siia natura, sicut dicit B. Augustinus, incommu- animi suspicandum est.
P
tabiliter, sine omni composito humani phantasmatis, CAPUT IX.
cum quo subsisial, mirabili et incomparabili susce- Jam ad alia transeamus. Dicit eliani magister Pe-
ptiorie in unitatem perspnse homo ei est appositus, trus de sacramento altaris, substanlia panis et vini
sive aptatus; non prius crealus et postmodum as- mutata in substanliam corporisel sanguinis Domini
sumptus, sed simul in ipsa assumptiorie creatus. Et ad peragendum sacramenti mysterium, accidentia
sicut dictumest,simulccepilesse,ctDcus esse,sed prioris substsfntiaeremanere in aere. Obsecro, ut quid
gratia, non nalura, nomine vel persona, non es- in aere? Quid ibi facturasunt? Nobis vero videtur, si
sentiali substantia. Unde dicit Aposlolus : < Dedit vobis etiam videlur quod accidentia illa, sive prioris
illi nomenquodest superomne nomen (Philipp. n). > forma substanlise, qua-, ut puto, non nisi corisonus in
Et B. Augustinus in libro contra sermonem Ariano- unumaccidenlium concursusest.si ibiest,in corpore
rum : < Hanc unitatem personae Christi'Jesu Do- Domini est, non formans illud.sed virluie operantis
niini nostri sic ex natura utraque constantem, ut in ea sapienlise Dei aptans illud, e.t modilicans, ut
qriselibet earum vocabulum eiiam suum imperliat secundum ritum mysterii et modum sacramenii,
alteri, et divina bumanae, et humana divinse, beatus habile fiat el tractabile, et gustabile.iri forma aliena,
ostendit Aposlolus: t Hoc, inquiens, senlite in vobis, D quoa" non poterat esse in propria, agens exterius ut
quod et in Chrislo Jesu; qui cum in forma Dei esset, tracfari possit, et sumi corporaliter agente interiore
humiliavrt semetipsum, elc. (ibid.). > gralia, ut sumStur incorruptibiliter, et credenii
Cum ergo Christi nomen sit ex eo quod unxit eum sapiat, et amantem vivificel et nutriat spirilualiler.
Deus prse parlicipibus suis oleo exsultationis, hoc HincetenimdicitB. Auguslinus(36): <Quodvidetisin
est quod homo facltis humiliavit seinelipsum, de allari, panls.est et calix, quod vobis renuntiant oculi
ipso tamen eodemque Christo diclum esl quia in veslri : quod autem fides postulal instruenda, panis
forma Dei esset, antequam ab illo forma servi esset corpus, calix verb sanguis est Chrisli. > De quibus
acccpta. Nondum quippe erat filius hominis, sed etiam alibi dicit : < Quia et eadem sunt, et in aliud
Filius Dei; cui Palris seqnalitas non erat rapina, sed commulantur, et quia quod in eis exterius sensibus
natura. Verum, si quseramus quis est ille, qui cumi subjacet,inpercipiendo consumiiur. >Undeetdicit
in forma Dei esset, nbn rapinam arbitrattis est essei inlibrocontfaFaustum(37):t Quidsunlaliudquscque
ge acqualem-Deo,respondetur nobis voce aposlolica : corporalia sacramenta, nisi qnaedamquasi verba visi-

i (56) August. Tomo prirno supplemcnii, p. 394. (37) August. Contra Fauslum lib. xix, cap. 16.
?S1 DISPUTATIO ADV. AB^BLARDUM. - 252
liilia, sacrosancta quidem, sed tamen mulabilia, cl lVpra sufficienter exposuissc diximtis bealum Augtisii-
lemporalia? >Item alibi: < Si ad ipsas res visibiles, num, culpa dimittitur: pcena ad exercitium vitse
qnibus sncramenta traclanlur, animum conferamus, liujus manct, quse estmors cofporis el cselerse Iri-
quis nesciat eas esse corruptibiles ? Si autem ad id bulaliones vitsc hujus.
quod per illas agitur, quis non videal non posse cor- CAPUT XII.
runipi? > Hsec ergo sunl quse nobis videntur de
sacramentis divinis, diversis negligenliae sive igno- Dicit niillum esse peccatum, nisi in solo conseusu
rantiae casibus exposita, non corpus Domiui, sicut mali, et in coniempiu Dei, quem habel homo in
-
dicil roagister Pelrus, quod quidquid accidat in ' consensu peccati. Etenim nullam concupisceniiam,
nullam deleclationem malam, nullam volumatem
hujtismodi, remoiissimum esse credendum est ab
omni dignilalis suse injuria. malam dicit esse peccatum, sed naluram. < Con-
CAPUT X. cupiscere, > inquit, < alienam uxorem, sive concum-
Deinde aliam movet quaeslionem dicens : < De bere cum allerius uxore, non est peccalum, sed
solus in hoc consensiis et contemplus Dei peccatuin
stiggeslione diaboli -solel quoeri quomodo possit
est. > El sicut fn concupiscenlia et deleclatione
suggerere hominibus, cum nec verbis, nec slgnis
hoc faciat. < Ad quod dicimus, >ait,« quia facil haec B nullum peccatum commiili, sic peccalurii consensus
iiullo actu pcccati dicit augmentari.
per physicam rerum, lapidum, vel Iierbarum, quia
sicut in nalura quorumdam lapidum est ferrum CAPUT XIII.
trahere, vel libidinem exslinguere, ila quidam la- Dicil per ignoranliam nullum fieri peccalum. Dicit
pides sunt, vel herbse, quibus libido, ira, et cselera quoniam si ideo genlilis sive Judscuscontemnjt fidem
vitia excitaninr. Quando ergo diabolus vult sug-
Chrisli.quiacontrariameam credit Deo, non peccat.
gerere alicui. libidinem, vel iram, vcl alia vitia, Dicit quia qui ideo martyres OQCiderunt,quia arbi-
apponit ei lapidem illum, Sive herbam, quam scit trali sunt in hoc obsequium se prseslare Deo, non
lalcm habere virtulem. > Hoc ridiculum est, nec
peccaverunt. < Propter quod, > inquit,'< Judsei qui
nisi ad risum movendum dixisse eum hoc seslimo,
Slephanum lapidaverunt, et Dominura crucifixerun.*,,
vel scripsisse, cum sancti doctores manifesle dicant non peccaverunl; imo plus peccavissenl, si contra
quia agii hoc spiritualis polius nequilia, spirituali ronscientiam scstimationis suse ei pepercissent. •
pntenlia hominibus incognila. Nec enim Judx Sa- Dicil concupiscentiam el delectationem carnis non
tanas lapidem aliquem sive herbam inlulit,. cum esse in nobis occidendam, sed odiendani, sicut prae-
immisit.in cor ejus, ut traderet Dominum, vel cum C cipit, inquit, Dominus, palrem el matrem odiendos
in eum introivit, noc est, sicut dicil B. Augustiniis,
propler Deum, non occidendos, ul semper habea-
totum eum juri suo mancipavil, Ubi etiam miror mus conlra
quod pugnemus. < Quod cniiri, > ait,
hominem aliquid sapientem, ad astruendum quod < cum labore et certamine bene agiiur, hoc esl quod
aflcrt de aeris corporibus dsemonum, auctoritalem coronamet praemium meretur : qubd vero cum pace
afferre de fabula Salomonis, daemones inlra viireuin et
deleclalione, nihil meretur. > Hoc docet, boc
vas includenlis. Suiit adhuc multa, quse in iheologia scribit moralis sciens ul arbitror,
magister, parum
vel philosophia magistri Petri me movent, sed plu- et
inexperlus, quid sit liberlas spirilus. Qui adliuc
rima praelermisi, quia nisi vos hsec moverint, nec alia et scribil quain plurima, tam in spirilua-
docet,
illa moverent. Nunc precor rcverenliam veslram per
libus, quam in moralibus, non minus reprehensibilia
eum, quiin Ecclesia sua speculatores el paslores vel periculosa, quse prosequi longum esset. Ad re-
vos constituit, ut de his inlerim sic agal prudenlia
probandam vero vel deslruendam ejus doclriuam
veslra, ul h*isqui in his scandalizantur satis fiat, cui hsec non sufficiunt, nulla siiflicient.
qui laesisunl in lidc curcnlur; qui in Deo vos dili-
gunt et praedicant non crubescant in vobis, scd de RESCRIPTUM BERNARDl AD GUILLELMUM.
vobjs in Domiho glorienltir. D Libellum conlra Petrum Abalardum constriplur
CAPUT XI. laudat, etc.
- Dicil etiam ab Adarn originalis peccali trahere nos Guillelmo cbarissimo suo frater Bemardus. Mo
pcenam, non culpam. Ul nuid ergo.parvuli baplizan- lum vcsirum, etc. Vide Opp. S. Bernardi, 1.1, col
tur? Sed in baptismo, sicul dicunt Palres, sicut su- 533, epist. 327.
283 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI 284

DISPBTATIO CATDOLICORDH PATKUS

ADVERSUS

DOGMATA PETIU ABMARDI.

(Bibliotheca Cislerciensis, t. IV, p. 238.)

MONITUM DOMNI TISSIERI.

Hanc Dispuiaiioncni Andreos a Quercu, noster Manrique, et alii, Guillelmo a S. Tlieodonco tribuunl (38)
Verum Supra Guillclmi ligilimiitii partum uiiico libro coiiteiHum protulimus, Gaufrido Carnotensi et S. Ber-
nardo scnptum, quo errores Abselardi nondum eis cogniti declarantur. Hoc autem allerum opus tribus
libris dislinctum et prsesuli Rothoinagensi nuncupaium, edilum est, postquam S. Bernardus Petri Abselardi
errores inseclalus est; el hic se inique. a sanclo Patre impetilum in Apologia adversus eumdem scripta
mendaciler calumniatiis esl. Hic ergo nosier abbas anonymns beatum Bernardum tuetur, el demonstrat
verbis Abaelardiadduclis errpres ei a sanclissimoPalre impiilalos, vere ab inso liaditos et evulgaios. Horum
autem abbaliun, Guillelmi sciiicel et anonymi hujus testimoniis, iirio verbis Abselardi, quse ipsi referunt,
rofutabitur calumnia eorum qui B. Bernardum contra Petrum Abselardum dispulantem, larvas duntaxai et
chimseras dicunt iiisectalum, non doctrinam, quam ille tueretur. Quaeinjuria in sedein apostolicam, et in
conciliurii Seiionerise, coram quibus capilula librorum Ahselardi lecla suitl, et ab eis dainnaia, redundat.
Qili tarita facilitaie S. Patreiri ignoraniise damnant, el Abaelardum absolvtint, in lam pravum judicium
forsan inducti siinl ex lectione responsionis ejusdem Abselardi, aule 30 annos cum aliis quibusdam ejus
operibiis editse, in qna errores sibi scriptos damnat, et sups esse inficiatiir. Yerum fesponsio illa poiius
inscribenda erat, Retractatio errornm Peiri Abailardi, quani Responsio conlra caluniiiias ohjecloruni, cnm
Otiilleliiiiis, et arionyinus abbas seiittjnrias ejusdem Abcelardi liise referant, crrores de quibus accusahalur
apenissime coniiiieuies. Nec quemquam moveat, quod in operibus Abselardi nuper edilis non reperiantur
illi errores.nam libri illi qui hos coniinebant, non sunl lypis excusi. llli eiiiin cseteris operibus, quibus
adiuisii fuissenl, pernicieiii cerlara attulissent. Porro iniiimn illius disputationis non edidimus. Primus
eiiiiri quaiernio deest exeinplari, qiiod unicum reperitur, et illud fuit olim bibliotbecae Claraevallis, atque in
ejus iniiio hsec verba jam olim scripia siint. Deesl unus quaternus, qui habuent obedienliam librorum re-
qiiiral. Al non soltim non repenus esl ille quaternus, sed etiain fcodexilie e biblioiheca illa sublatus: quem
Andreas a Quercu vivens possedit, el ego iliuiii ipsum exscripsi. Adyerie liunc anonymum in tertio hujus
operislibro illain Abselardi seritenliam refellere, qua staiuebal omnibus gratiani Dei offerri. Verum hsec
iu>nAbaelardi propiia esi, sed scholaslicorum doclorum communis, imo el Palruni; quam inter caeleros
egregie tuetur Prosper Auguslini discipulus in libris De vocatione gentiuin: qui eiiam illarii ad parvulos sine
baplismo decedenles exiendit. Sane nec Giiillehnus, uec S. Bernardus hanc senteiitiam in Abselardodamna-
lunt; iriio ipsi eairi passim doceiu. Pelagiaiiisnii quidem Abselardum insimularunt, quod dicerel uos viribus
liberi arbitrii posse boiia agere, etc. Sed hac de re iterum in adnolalionibus nostris infra.
-(3.8) Et merilo. Vide quse de hac disputalione disserunl auclores Galliae litterariac • supra, col. 197,
ii. XlV. EDIT.PATII.

UL.ER PRIMUS.
(Deeslpriiiciuiiim, ui jnm moiiuimus : in eo aulem quod superest, refutatur dogma Abaelardi, polenliam soli
-
1'atri, supientiam Fitio, benignitatem Spiritui saucto harelico sensu tribueniis.)

< Si tam evangelica quam apostolica dicta discu- \
liamiis, jtixta ipsius loculibnis proprieiatem intelli-
gimus, ea quae ad poieniiam pertineni, Patri specia-
liter ascribi, ul hinc quoqtie aperie colligi possit,
vocabulo Patris omnipotenlia ipsa specialiter desi-
gtiari. Ail quippc Filius : Qua; Pater posuil in sua
potestale (Act. i), non, quse Filitis el Spiritus sau-
ctus. >Et infra de eodem : < Cum ait Apostolus,
ipsum a mortuis resurrexisse per gloriam Palris
(Rom. vi), iiiiiuitiir, magis ad personam Palris per-
tinere, juxla ejus, ut dictum esl, proprielatem, ea
quae polenlise sunt, ascribenda esse; sicut Filio, ea
quse ad aniriii rationem vel saplenliam pertinent, si-
ttit judicare est, quod discretionis est. Undc scri-
pvim est: Pater omnejudictum dedit Filio (Joan.w);
quia sapienlise cedit poteniia in discussione judicii,
ubi aequitasinagis examinanda esl,quam vis polentiae
exercenda. > El infra : < Ut ex supra positis jamdu-
dum specialiler nomine Patris divina polentia decla-
ratur; sic nomine Fi|ii sapienlia significalur. Est
autem divina sapientia qusedam, ut ita dicam, po-
tenlia ipsius Dei. > Et inlra de Spiritu sanclo : <Be-
nignitas ipsa, quae nomine Spirilus sancti demon-
stralur, non est aliqua in Deo potentia, sive sapien-
tia, ut videlicel ipsum benignum esse, sit esse po-
tentem, vel sapientem : sed haecejus bonitas magis
seciindiim ipsum charilalis affeclum veleffectum ac-
cipienda est. > Hsecaulein eodem ordine. verbis eis-
dein, licct locis diversis, sicut hic posita sunt, ab
antiquo serpeute oer eum in diabologia illa evomita
 285 DISPUTATIO ALTERA ADVERSUS ABJELARDUM. — LIB. I. 286
sunt. Quis unquam Arius, quis Eunomius, quis alius A Filium ejtis intelligimus, quaedam polentia est, vel
hoeresiarcha de Deo lam male sensit, tam male scri- facultas omnia discerneiidi sive cogiioscendi, ne per
psit? Quid agitis, o noslrates philosophi? Cur oculos ignorantiam errare possit; sic amor ipsius, sivebe-
.avertitis? 0 nobilissimi juvenes, o mtindi fiores, o nigiiilas, quam Spiritum sancluin dicimus, opiima
aurea scieniise ssecularis vasa; cur talia discitis, cur est ejus volunlas, potius quam polestas. > Expergi-
dicilis, cur scribitis? (Jtinam magistri vestri scripta scimini, qui dormilis in lectis eburneis, el lasciviiis
fana tantummodo essenl, non tam pernicibsaj Apo- in stratis veslris", sapientise saecularis amatores; ct
stolica sanclio esl, omne quod non est ex fide, pecca- videte, quam cseca sit prsestimplionis audacia. Hic
lumett (Rom. xiv). Quid est crgo, quod destruit aperie dicit, sapienliam Dei, id est, Filium Dei,
fidem ? Sed ne diulius olidum coenum removentes quamdam Dei potenliam esse vel factillatem, omnia
nauscam incurraraus, relegamus superiora. Dicit, scilicet discernendi vel cognoscendi: tacet facicndi,
quod Paier esl omnipotenlia. Verum est, hic nulla ne omnipolentiam ascribat Filib, cum scriptum sit:
quseslio est. Al quod specialiter adjungil, suspeclus Omnia per ipsum facta sunt (Joan. i): et amorem
mihi factus est, venenum portat. Vult enim, quod Dei, sive benignitatem Dei, id est Spirilum sanclum,,
Paler habeat omnipoieniiam quamdam, quara Filiui optimam esse voluntalem, non potestatem. Quid am-<
non babeat, id est, quod Pater potest esse a seipso, ® plius quaeritis? Planuiu est, Dicil qnidem : < Paier
Filius non potest esse a seipso. Ad hanc fallaciain. est omnipoientia, Filius qusedam potentia, Spiritus
veridica respbnsione denodandam poslea reverle- sanclus nulla polenlia. > Cur igilur inveliitur pro ca-
raur. Dicil, quod sapienlia Palris, quae est Filius, pilulis his, velul ab eo faclis, quem criminalorcm
non est omnipotentia, sed aliquid de Palre, id est, suuin appell.it, in abbalem? Nunc ergo, non voce
qusedam polentia de omnipotentia Patris. Id pluries Judacoriim, sed orlbodoxoriim judicio simul omnes
replicat. Dicil, quod benignitas ipsa, quae esi Spiri- exclameinus : Reus est mortis (Mallh. xxvi). Alcolu-
tus sanctus, nou est aliqua in Dco polentia vel sa- ber ille tortuosus modo refiexus in gyros, modo se-
pientia; quia aliud est, benignum esse ; aliud, sa- cundum senleniiam judicis, gradiens supra peclus,
pientem vel polentem esse. Dicit, quia sapientiae quanlum polesl ereclus, lalebrosissimae ac obscuris-
ccdit polcniia in discussione judicii, ubi aequitas simse dispulalionis anlrum ingreditur, et velul in
magis examinauda est, qtiam vis polenlise cxercenda. altissima rupe Parmenidis sibilat inaudita ; per Apo-
Dicil, quod Paier q.ioeiiam posuit in sua poleslate, logiara suam theologiam impejorat, novos veteribus
quse non posuil Filius, vel Spiritus sanclus. Ilis nbn errores adjungit, et eos peninaciler et conlentiose,
lam arguliis, quam mendaciis, sicut ordopreposi- (n quod hserelicum hominem facil, defendere conten-
tionis requiril, et Deus, pro quo et de quo loquimur dil; novitatutn amatores, ac simplices audilores,
adminislraverit, respondendum est. Ac primum re- sophislicis imporlunitatibus eludit; abbatem littera-
quiro rur sanclae religionis et magni nominis abba- tissimuin, el quod majus est, religiosissimum, vocat
tera insimulel falsa finxisse; quia. in theologia sua inexperlum arlis illius, quaemagistra est disserendi:
scripserit, Filium esse quamdam potenliam, Spiri- quasi non Iegisset in Aposlolo quod sapientia mundi
tum sanctum oullam. Id enim in Apologia sua, qiiam tiuttitia esl apud Deum (I Cor. m). Sed et tiluu
contra abbalem Petrus ipse dirigit, se dixisse dene- maxime de Aposlolo, el in eodem Apostolo : < Vi>
gat, scilicet quod divina sapientia quacdam sil po- dele ne quis vos spoliet per philosophiam et inanem
lenlia Patris, non Filius; el quod amor Patris et deceptionem, secundum traditionem homiuum, et
Filii, sit ntilla polenlia, non Spiritus sanctus, se secundum elcmenta raundi, et non secundum Chri-
dixisse profitetur, et verum esse periinaciler con- slum : in quo inhabitat omnis pleniludo divinitatis
tendit. Sed vaccontenlionibus hominum. Vere juxla corporaliter (Coloss. n). >
Jc-eniiam stullus est factus omnis homo a scientia. His itaque, pro eo quod capilula illa abbalem fin-
Miror ego homullulus quidam famae tenuis, et scien- xisse commemorat, excursis, jam nunc ralio nos
tiae nullius, tam eruditum, tam celebrem magi- D cogit, ut ad prsejacentia mendacia redeamus, et ea
strum, lalibus naeniis tam turpiter involutum fuisse. non viribus noslris, sed sanctorum Palrum patroci-
Non debuisse vel idiola quilibet aeriarum ara- niis diseuliamus. Cunctis vero sciemibus liquet,
nearum lam floccidis cassibus irretiri. Si enim quodlalet falsitas sub veritale, et quia per se lurpis
sapientia Dei est Filius Dei, et e converso; et est, semper contegi nilitur sub illius iimbraculo. Ve-
amor Patris et Filii esl Spiritus sanctus, et e con- rum est enim, omnipolentia perlinel ad Palrem, quia
verso; sapientiam Patris quamdam potentiam esse, Pater omnipotens est, et a nullo est:et ut B. Diony
et Filium non esse, et amorem Patris et Filii sius Areopagita in Hicrarcbia sua dicil: < Fons Dei-
nullam potentiam esse, et SDiritum sanclum non tatis est Pater; > Filius vero naturalit^r es.t de Palre
esse, per me videre non possum. Licet enim non Pa- suo, et Spiritus sanclus dePatre et Filio : sed quod
ter per Filium, sed Filius per Patrem sapiens sil, omnipotentiara sic proprie assignat Palri, iit eam
Pater enim a nullo, Filius a Patre est. quidquid est; vitet assignare Filio vel Spirilui sanclo, ul per id
ips.e Pelrus lamen qualiler de sapienlia Patris agat, scilicet dislinclionem personarum faciat, Patris per
maxime in Apologia sua manifestat, ubi super hoc omnipotenliam, Filii per sapientiam, id est, secun-
eapiiulum ita dicil: i Sicut ergo sapicnlia, quam dum se quamdam potenliam, Spiritus sancti per
287- GUILLELMI ABBATIS S. TIIEODORICl • 283
nullam vel polenliam, vel sapienliam, quia per beni- A et in quibus dumetis. opinionis novae se inferat,
gnitatem solaui, venenum est, error est, hxresis esl; quantum Deus dal, ihtelligo. Profllens in superibri-
et ul verbis magistri sni, de quo plus justo gloriatur, bus quod verum est, quia sequaliter Palri Filius
utar, fallacia est. Neque enim habet aliquam omni- omnipotens est, quantum ad .operationis effectum;
potentiam Pater, quam non habealFilius; quiaquid- idcirco tamen specialiter omnipotentia Patri attri-
quid habel Pater, habel et Filiiis; qiiia de omnipo- builur, quia non est sequaliter ei Filius omnipotens
lente esl Filius omnipolens. Alioquin verumhonest modo quodam, id est, quantum ad subsistendi mo-
illtid cvangelicum, ubi Filius diciladPalrera: < Omnia dum. Id trahere videtur a quodam Maximo, quem
inea tua stint; et omnia tua mea sunt (Joan.wn). > puto Grsecum fuisse, quem el Joannes Scotus usqua
jEqualis enim est Palri per omnia Filius secundum ad haeresimimitatus est. Talibus hoc in loco Petrus
diviniiatcm; licet quod est, decosil; qiiia de Deo verbis utilur : < Quidquid ad omnipoteniidm atlinet,
Deus nalus esi, quae ipse, non ipse; et ribi eSl natu- nori solum quantum ad operalibnis effectum, verura
ralis sequaiitas, ibi sequalis et naturalis esl potestas. etiam quantum ad subsistendi modum, Patri lan-
Videamus si asserlioni huic sanctorum Patfum cbn- quam proprium debet atlribui, ut tale sit scilicet,
cinat aucloiitas. Hilarins ille splehdidissimus Gallia- quod Maximus dixerit, qfiod Pater per ingenitam
rum sol, et haeresebsArianoepraecipuuset validissimUs Deilatem omnipolenS sit. > Ac si aperie dicat: Pcr
oppfessor.inlibroviiDeTrinitatedicit: iNonambi- lioc quod Deus est, et ingenitus, eum-utfoque modo
giinf, qiiin oequalilas nihil differat. jEqualitas vero omnipolentem esse. Ergo el omnipolens est, quan-
niinqiiamilii esseeqniradiditur.ubi unioesl, nec lamcn ium ad operationis effectuin, sicut et Filius, et Spi-
illic reperitur, ul differat. Ila similitudinis sequalitas ritus sahctus; et Oinnipolens est quantum ad sub-'
nec solitudiriem habet, necdiversitalem; quia omnis sistendi modum; quod non possunt esse Filius, nec
aeqiialitas-nec divbrsa, nec sola est. > Et in eodem Splfitus sanctus; quia Paier polesl esse a seipso,
paulo posl: < Itaque Filius in natura Palris eadem qnod Filius nori potest, nec Spiritus sanctus. Diver-
est, ctii omnia posse nalurae est. > Et noster Aristo- sus ergo est, sccundum te, in illa simplici essenlia
teles B. Auguslinus, simililer iit libro vn De Trini- subsislendi modus. Subsislit enim Paler eo modo,
•ate: < Ergo et Pater ipse sapientia esi, et ita diciiur ut habeal proprie hanc omnipotenliam, quam non
Filius sapienlia Palris, id est ut quemadmodum habeal Filius, vel Spiritus sanctus. lluic falsiloquio
lumen de lumine, et ulrumque verum lumen, sic Senecae scitum aptari polest: < Quidquid adinveKti-
intelligatur sapie.nlia de sapientia, et utraque una lium cst, fundamenlo caret. > Si enim ita est, fallit
sapierilia. Ergo et una essentia, quia hoc est ibi C vel fallitur, qui dicil in Evangelio : < Ego et Paler
esse, qnod sapere. Quod enim est sapientiaBsapere, unum sumus (Joan. x).> Ego, et Paler, et sumus, ad
et poteniiseposse, aeternitati selernum esse.jnstiliae personarum proprietalem, uiium ad essentiae per-
jusium esse. Pater igitur et Filius simul una essen- tiriet unilalem. Sed non fallit, quia veritas csl; nec
tia, et una magnitudo, et Una verilas, el una sapien- fallitur, quia sapienlia esl, et omnipolenlia : non qui
tia, el una omnipolentia. > Videtisne, o Parisienses Paler, sed quod Pater. Non est igitur in illa sim-
academici, quod proprie, id csl ad dislinctionem plici essentia diversus subsislendi modus (59),ubi
personarum, omriipotenlia soli Patri non debeaf ejusdem nalurse est, quidquid ihi est; et lantus
ascribi? Sed ne aliqua, vei parvissima dubitationis Deus est solus Paler, quanlus Pater el Filius et
nebula remaneat, videte, quid in oclavo ejusdem Spirilus sanctus; quia unaquseque persona sigilla-
operis libro magisler idem de re eadem prbsequa- lim perfectus Deus, et tota simul Trinilas nonnisi
tur: < Ea, inquit, dicunlur proprje in illa Trinilate unus Deus. AuguSlinus in lib. vi De Trinitaie : < In
distiricle ad singulas personas pertineiiiia, quai; re- rcbus, inquit, bbrpbfeis non lanlum res una, quan-
lalivc dicunlur ad irivicem, sicut Paler et Filius, el tum tres simul; et plus aliquid sunt duse, quam una
utriusque donum Spirilus sanctus. Non enim Paler res. Caeterum in summa Trinitate, quae Deus est,
Trinilas, aul Filius Trinitas, aut Trinitas donum. D tanttim esl una, quanfum tres simul; tanlum est una,
Quod vero ad se dicuntur singuli, non debet dici quantum duse, el iri se infinila surit. Ita et singula
pluraliter, tres, sed una ipsa Trinitas, sicut Deus sunt in singulis, el singula iri oranibus, et omnia in
Paler, Deus Filius, Deus Spirilus sanctus; Deus omnibus, et^inum in omnibus. Qui videt hoc vel ex
bonns Patcr, bonus Filius, bonus Spiritus sanclus, parte, vel per «peculurii el in amigmale, gaudeat
et omnipntcns Pater, omnipotens Filius, omriipotens cognosccns Deum, et sic Deum honoret, et graiias
Spiritus; nec tamcn tres dii, aul tres borii, aut tres agal. Qui aulem non videt, lendat ad videndum per
omnipotentes, sed unus Deus, borius, omnipotens, pielalem, non per csecitatem ad calumniandum etia 'i
quod esl ipsa Trinitas. > quia unus est Deus, sed tainen Trinitas. > HaecAu-
His aileslationilius sufficienlcr, qtianttim artiilror, gustinus ad «onlerendos novos fidei inimicos, et ad
oslensum est, quod omnipOtenlia propne Patri soli ostendendamindividuae unitalis incomprehensibilem
non debet ascribi. Sed Video quid Petrus hic velit sublimitatem, forliler alque fideliier disseruit. Cla-

(59) Negat cssc in Deo diversum subsislcndi modum; sed ib'i subshlerc suiuil pro existere, non.iil
liypOslasis seu pcrsonae proprictaicm n.olai.
 280 DISPUTATIO ALTERA ADVERSUS ABJELARDHM. — LIB. I. 290
rcl igilnr, nisi his qui superbisc et conlenlionis spi A Filio non ascribi, sed quamdam polcntiam; Spirilui
' ritu
insipiens et inipoeniteiis cor habenl, tbesauri sancto nullam, quia benignitatem solam. Stupeo,
zantcssibi iram in dieirse et revelationis justi judici dum hsecscribo, et omnia viscera roea contfemiscunt.
Dei; claret, inquam, diversum subsislendi niodun Deum teslor et angelos ejus, quoniam qui mendacia
ibi non esse, ubi principaliler et ineffabiliier uimn haec ob eruditionem legunt, nisi resipiscant, filii
et verum est esse. Denique nihil aliud est rei essen- perdilionis sunt: et eorum qui fabricatores menda-
lia, quam res ipsa; et, leste Augustino, Deus rela- cii, el cultores peryersorum dogmalum fueruiil,
tive rion subsislit, sicut relative dominalur. Ut eniin sortem maledictionis elegerunt, et aetemse damna-
in lib. vu DeTrinitate dicil: < Omnis res ad seipsain lionis sibi acquirunt. Sed quoniam de falsiloquio
subsislit, quanto magis Dcus, si dignum esl, ul di- hoc, quo suo supra dicto modo Petrus omnipoten.
catur Deum subsistere. > Et quoniam in Deo niliil liam Palri specialiler ascribit, piis lectoribus, ut
aliud est, sapientem esse vel potentem esse quam arbitror, salisfacium esl: fidei ct aucloritatis Iumine
esse, sicut in superioribus et ralione, et lauii docto- prseeunte inspiciamus ei reliqua.
ris eruditione polenter et patenter declaratum est, Sequilur non niinor perversitas, nec minoris pe-
iuconveniens diclum est de Deo, et Paler polest stilentise morbus, cum velut ex sseculari lornace
esse a seipso : nam esl a seipso, quod Filius non est, ** scholaslicis suis furfuream scoriam minis.trat, et
quia Filius a Patre est. Videte quod lurbalus, vel vanitates evomit, imoinsanias mendaces; menliens
lurbare volens sit, qui de re etiam non simplici de Filio Dei, in quo est salus mundi. Dicit enim
dicit.' Res ista potesl esse res isla. Sed ne verbosus quod sapientia Patris, quse est Filius Dei, non est
sim, etper me, prseserlim talis in talibus deficiam oinnipotentia, sed aliquid de Patfe, id est qusedain
in me, ad praecellentissimum doctorem, Anguslinum polentia de omnipotentia. Sed ut luce clarius irituea-
dico, revertbr. Hqmo ille Dei scribit ad sanctum mur, qiiod pessima, quod delesianda doctrlna lisec,
Evodium, qui eum de quibusdam rebus obscurissi- imo fallacia, non doctrina sit, superiore dispiilalione
mis epistolis inlerrogaveral; in quibus, ut sibi vi- dcbcmus adjuvari, et luminosis auctorilatibus eorum
debalur, probaveral ratione, cogi Deum esse; et qui Deum videnl, ei cum eo regnantes in perpeluais
velut flumen replelum aquis in secunda epistola ad aelernilales lucent, ail depellendas has tenebras ad-
eumdem Evodium prorupit in liaec verba : < Ilabes, jtivari. Est etenim indissiinilis el consubstantialis
inquit, in libro De vera religione quem si rccoleres Palri Filius secundum divinitatem per omnia; licet
atque prospiceres, nunquam tibi viderelur ratione ex-eo sit quod est : quod niliil aliud est, quam na-
cogi Deum esse, vel raliocinando effici, Deum csse P tum esse unum de unb, verum de vero, totum de
debere: quandoquidem in ratione numerorum,quam loto, coaclernum de selernQ; et sic de ipso, quod sit
certe in usu quotidiano habemus, si diciraus, septera in ipso; ubi non est essenlise diversitas, sed per-
et tria debent esse decem, minus considerate loqui- sonse proprielas. Non est igilur Filius qusedam
inur. Non enim decem debenl esse, sed decem sunl. polentia de omnipotenlia; Jimo esl omnipolentia
De quibus itaque rebus recte dicatur, quod esse de- de omnipotenlia. Non est, inquam , aliquid de
beant, sivejam sint; sive jam non sint, satis, quan- Palre, quia licet sil alius quam Pater, non lanien
luin seslimo, disputavimus in eis libris, quos com- est aliud quam Pater. Hinc Hilarius in lib. vn De
memoravi. Homo enim sapiens esse debel: si esl, ut Trinitate:« Deus, inquit, Filius qni est, non est
maneat; si non est, ut Oat. Deus autem sapiens non aliud qtiain Deus. Nam, cum audio, et Deus eral
esse debet, sed est. > Simililer polens non esse de- Verbum (Joan. i), non dictum solum audio verbnm,
bet, sed esl: sicque ~deomnibus. Omnia enim quse sed deinonstralum intelligo essequod Deus esl: et
in.eosunt, niliil aliud quam ipse sunt; sed hic mo- res signilicata a subslanlia esl, cum dicilur, Deus
dus loquendi noslrse congruit infirmilati. Hinc Ilila- erat. Esse enim non est accidens nomen, sed sub-
rius De Triniiate : < Per id quod habel Deus, ipsum sislens verilas, et manens oausa, et naluralis generis
illud significal habendo; quia non bumano modo ex ] ) proprietas. > Idem, in libro ejusdem operis lertio:
compositis Deus esl, ut in eo aliud sit, quod ab eo < Palrem autem in Filio, el Filium in Patre esse,
habelur, el aliud sil ipse qui babeat; sed loltim plenitudo divinitatis in utrbque perfecta est. Non
quod est, una est nalura, perfecta scilicel et absb- enim diminutio Patris estFilius, necFiliuSimpeffec-
luia et infinita, et non ex disparibus constitula, sed lus a Patre est. > Idem de eodem iu libro iv : < Unus
vivens ipsa per lotum. > Hsec Pclrus non vidit, qui est ergo ab uno, neque prseter innascibilem Deuin
confidens in viribus ingenii, el in adiiivenlibnibus innascibilis Deus alius est; neque prseier unigenilum
suis sibi placens (valde vero slulto homini placct, Deum unigenitus Deus quisquam est, ac sic ulerque
qui sibi placel), sanctorum Palrum per humilitatis Deus: cum inter untim et unum, id est ex uno
ac fidei semitam gradientium elimatam doclrinam unum, divinitaiis seternaenon sil secunda natura. >
conlempsil : et ob id justo judicio Dei in hujus Et in seplimo : <Tenel itaque nativitas eam, ex qua
obscurissimse caliginis caecam foveam projeetus est, subsistii, naluram; et Filius Dei non aliud quam
ut senliret, doceret, scriberet, quatenus quoniam quod Deus esi, subsistit. > Sed et hoc aperlius in
Paler a seipso esse potest, quod Filius' non polcst, octavo : < Hoc, inquit, Ecclesia intelligit, hoc Syn-
ideo omnipotcntiam debere Patri specialiter ascribi; agca non credit, hoc philbsophia non sapit, unum
S<H GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICl 292
ex uno, et totum ex tolo Deum et Filium; neque ,A crcattiroe, sed Crealoris opcra sunt. Igitur Spiritus
per naiivitatem deesse, quod lotus est, neque hoc sanclus non creatura, sed Creatorest; quia quidquid
ipsum tolum non secum nascendo teriuisse. > Et in est, aul Creator, aul creatura est. Si igitur Crealor
duodecimo : < Tua res est, Filius tuus el unigenitus est, omnipolens est, omnisapiens est, si ita dici po-
tuus est, non portio, non proteusio, non secundum test, et quidquid in illa ineffabili simplicique natura
efficientiarnm opinionem nomen aliquod inane; sed intelligendum est; aeternus, immortalis, incorrupti-
Filius ex te vero Deo Patre Deus verus, et a te in bilis, immutabilis, vivus, sapiens, potens, sanctus,
nalurac luse ingenitse genilus potesiate. > Videtisoe juslus, bonus, beatus, creator. Augiislinus iri lib. v
ergo, o purpurati juvenes , vel vos saltem, o cucul- De Trinitate : < Si, >inquit, < quidquid in se manet,
lati amici, qtii thalami Salomonis secreta rimamini, et gignit etoperalur aliquid, principium est ejus rei
videtis, inquam, quam devius sil a vero, qui sapien- quam gignit, vel ejus quam operatur, non possumus
tiam Patris, id est Filium Dei, dicit, non omnipo- negare Spirilum sancttim recle dici principiuiri ; quia
tenliam, sed qtiamdam potentiam de omnipotentia? nori eum separamus ab appellalione Creatoris: et
vel aliquid ex Paire.cum loius lotum ideinsil quod scriplum est de illo, quod operatur, et ulique in se
Paler naturaliler et aeternaliler cum Patre, licet manens operalur. Non enim in aliquid eorum quse
Deus Filius natus sit ex Palre? Fides quai supra B operalur, ipse mutaluf et vertilur. >
firmam pelram fundala est, invadi quidera, sed mo- El cxposilis his, quse juxla Apostolum operatur,
vcri non polest. idem Augustinus concludii sic : < Quis tanta polest
Sed ne tantorum mulliplicitale verborum sermo operari.iiisi Deus?Sicut igilurFilius Dei semper de
nosler silvescat, et severis vilescat judicibus, jam Deo natus semper esl Deus; sic el Spiritus sanctus
et nuhc quod ejusdem perdilionis praerupium teneat dePalreet Filiosemperprocedens, semperestDeus. i
iter, de Spiritu sanclo loquens, inexploralum non Idcm Angustinus in libro eodem De Trinilate: < Sem-
relinquam. <Benignitas, > inquit, < ipsa, quse est Spi- per procedit Spirilus sanctus, et non ex leinpore,
ritus sanclus, non est in Deo aliqua polenlia, vel sedex sclernilateprocedit: sed quia sic procedebat.,
sapienlia; quia aliud est, benignum esse; aliud est, ul essel donabile, jam dbnum eral, et antequam esset
poteniem esse; aliud sapienlem esse. > Cur legilis cui donarelur. Aliter enim intelligilur, cum dicilur
hoc, o insani? Quis nisi delirus IiLereticus et a Deo donum, aliler cum dicitur donatum. Nam donura
tradilus in reprobum sensum, audet talia dicere, poiest esse et antequam delur : donalum autem,
prseserliin defendere? Quis de consolatore orphano- nisi dalum fuerit, nullo modo esse polest. > Et iu
VIIIIIChristi, quis de vero doclore aposlolorum Chri- libro contra asserliones Arianorum : < Inde Spirilus
»li, quis de illuminatore sanclarum auimarum, quas sanctus audit, unde procedit. Scit enim Dei Verbum
introducil in omnem veritatem, lam impie menlilus procedendo inde , unde nascitur Verbum, ita ut sit
esl? <Qui diieriiblasphemiam in Patrera aulFiliuin, communiler Spiritus et Palris et Verbi. > Et in
remitteiur ei; qui aulein dixeril in Spirilum san- lib. vi De Trinitate : < Quapropter etiam Spiritus
ctum, non remiltetur ei, neque in hoc saeculo, neque sanclus in eadem unilate el aequalitate substantia?
in futuro (Matth. xu). > Ad Spirilum namque san- consislit. Sive enim sit unilas amborum , sive san-
elum, quia donum esl, pertinel proprie peccalorum ctilas, sive charitas ; sive ideounitas, quia charitas;
remissio. At islud proprie non esl Pelri, sed Augu- el ideo charitas, quia sanclitas : menifestum est,
stiui; quia non est ad pcrsonse distinclionem, sed qtiia aliquis duorum non esl, quo ulerque conjun-
ad oslensionem; quia quod Pater el Filius peccata galur, quo genitus a gignente diligatur, geriitoremque
dimiltUnt, per suam bonitaiein, hoc estj per Spiri- suum diligat; sinique non participatione, sed es-
tum sancltun dimillunt, id est, non ex debilo, sed sentia sua, neque dono superioris alicujus, sed suo
gratuito dono. Apostoli vox est: «Ex ipso, el per proprio, servanles unilatem Spiritus in vinculo pa-
ipsum, et in ipso sunt omnia (Rom. xi). > Quasi di- cis. Ila sunt illa tria, Deus uniis, solus, magnus,
cefet. Ex Patre, per Filium, iu Spiritu saaclo. Eo- D saptens, santltis, beaius, omnipotens, benignus. >
rum eniih et natura eadem estetoperatio. <Ex ipso, > El mfra : < Spirilus sanclus commune est aliquid
namque < el per ipsum, et in ipso, > vbces sunt unam Patris, el Filii, quidquid illud est. At ipsa com-
camdemque subslanliam significantes, quod Apo- munio consubstanlialis et coseterna est. Quse si
stolus clausula subsequenti palenlissime declaravit: amicilia convenienler dici possit, dicatur ;*sed
<lpsi, >inquit,< non ipsis, gloria in sseculasseeulorum. aplius dicatur charitas. > EtS. Hilarius inlibro xu
Amen. > Emersit ab inferis nuper alter Macedouius, De Trinitate : < Crealurse nomen ne in sanclo
qui callidis dispuiatioiiibus intenlus praedicaret, Spiritu quidem tuo patiar, ex le profeQto, et per
Spirituin sanctum non esse Deum. Si eiiim omnipo- Filium misso. > Sane san doctrina prseeunle satis
tens non est, Deus non est: quia si Deus est, omni- in omnium in fide S. Trinilatis regeneratorum
potens est; quippe jui ubi vult spirat, qtii scrulatur communi confessione, rationisque simul et auctori-
arcana Dei, qui replet orbem terrarmn, qiii aposto- tatis attesiatione, liquido propalatum alque confir-
los inebrial, qui Ecclesiam fecundat, qui pccfcata matum est Spiritum sanctum Deum esse. At Deum
relaxat, qui unus alque idem spirilus, dividens sin- esse, hoc est, unum esse, simplex esse, verum esse,
gulis prout vult, charistriaia dispensat. Hoec non imo esse. Sic euim ^Moysijubetur : Uac dices filiis
 295 DISPUTATIO ALTERA ADVERSUS ABiELARDUM. - LIB. I. 29.1
Jsrael: Qui est, misit me ad vos (Exod. m). Menlilur A et pane hyperousio, id est snpersubstanliali, cibo
ergo in capul suum, et jiislse sibi damnalionis parit videlicet evangelieo, qui non perit, animas suas
inlerilum, qui in illo seternaliier, veraciter, simpli- pascunt, iilquod facere dicitur una persona, faciat
citer, ineffabiliier uno esse , dicit aliud benignum siinul tota Trinitas sancta. Apostolus dicit, quod
esse, aliud sapientem esse, aliud potenlem essc. Pater < proprio Filio non pepercit, sed pro nobis
Auguslinus in libr. v De Trinitate : < Hoc est Deo omnibus tradidil illum (Rom. vm). > Nunquid et
esse, quod est, magnum esse. > Eadem causa nec Filius non tradidil seipsum ? Tradidil plane. Nara
tres magnos dicimus, sed unum magnum ; quia nec idem Apostolus de Filio dicit: < Qui dilexil me , et
participatione magniludinis, sed seipso magnus est; tradidit semetipsum pro me (Galat. n). > Rursus
quia ipse esl sua magniludo. Hoc et de bonitate, et Filitis dicit ad Judseos : < Solvite lemplum boc, cl
de aelernilale, et de omnipolentia , el de sapientia in triduo suscitabo illud (Joan. n). > Nunquid non
Dei diclum sit. Et in vi: < In Deo eadem bonitas quse Pater suscilavit Filium ? Sed Aposiolus testattir ,
sapienlia, et omnipolencia, et magnitudo, et eadem quod Pater suscilavit Filium. Et Petrus in Actibus
veritas est illa omnia ; et non esl ibi aliud beatiim apostolorum dicit: Quomodo <etiin Deus suscitavit
esse , aliud omnipolentein esse, aut magnum esse, a morluis, solutis doloribus inferni (Act. u). > Et
aut sapientem esse, aut verum aut bonum esse, aul B quod Spiritus sanctus ubi vult spirat, non est ex-
omnino esse. Nec quoniam Trinitas , ideo triplex Iraneum a Patre et Filio; quia quidquid Spirims
putandus est. > Hscc ille coslestis seminiverbius in sauctus potest, a Patre et Filio potest; a quibus
libris illis ; el in aliis operibus suis multifarie pro- esse habel, quod est. Quoruin igitur iina essentia
secutus est, quaenos brevitati servientes prselerimtis esl, eoruni una poteslas est, una volunlas et opera-
ex industria. Verunlamen ne videar invehi vehemens lio. Augustinus in lib. xni De Triuilale : < Onmia
in Petrum, cui striclissima familiaritale conjunclus ergo, > inquil, < sirotil ei Paier ei Filius et amboiiim
fui, quam ferreo falsitatis cuneo verilalis viscera Spirilus paritef concorditer operantur. Hoc fide,
dissecare nilatur, videatur. In Apologelico, id est hoc oriliodoxorum aucloritate procluiiiaiuni esi.
excusatorio, secundum se, secundum quod vernm Sed dicet, quia Clirislus dicil in Evangelio,
est, accusalono Suo, ventilat istam senlenliam , de quod Jiemjudicii neque angeli, neqiic Filius lioininis
qua Ioqnimur," his verbis : Amoritaque Dei, inquit, scit, sed Paier solus (Matth. xxiv). Iu maxima fuil
sive bonitas, est oplima ejus volunlas faciendi optime, Arianorum hserclicorum calumnia, neFilius haberet
vel disponendi, ut diximus, omnia, non potentia fa~ cum Palre aequalitatem, cum quo non liaberel aequa-
ciendi vel disponendi illa. Nusquam enim, sive in lem scientiam. Qttorum Doniinici gregis pastores
nobis, sive-in Deo, amor vel benignilas debel dici 'optimi, qui circa caulas ovium suariim sagaciterac
potentia, cum nequaquam amare vel benignum esse, forliter excubabant, omnia corntia confregerunt, el
sit potenlem esse; cum swpe lii qui magis diligunl, vespertinorum liiporiini ora viriliter obluraveruiii.
ve' benigniores sunt, miiius possinl implere quod Sanclus Hilarius multo subtilior ei acuiioi- cseieris
volunt, et minus sint potenles , qui plus sunl bene- disputaloribus ecclesiaslicis in lib. ix De Triiiitate
voli ; divites affectu, pauperes effeciu. hujus occasione qusestionis multa prolixius exse-
Arreptitii verba sunt hsec. Quid enim de nobis quitur, de qnibus liic pauca supposita siifficiuni.
ad illam eminentiam ? An divinitatis incomprehen- < Loquilur, inquit, Deus ad Abraham dicens: —
sibilis immensitas comprehensibili crealurse parvi- Clanior Sodomseel Gomorrlise impletus esi, et pec-
late poterit includi ? Sed bene, quod me non latet, cata eorum magna valde. Descendam ergo et vi-
quod se noncoiitegit. Dicil aperle: < Nusquam enim, debo (Gen. svni), si secundum clamorem eorum ve-
sive in nobis, sive in Deo, amor vel benignilas dici nienlem ad me consummabuntur; sin autcm, ut
debet poienlia. > Quam absurdissimum sit id de sciam.— Habes ergo nescieulem Deum, quod tamen
Deo sentire , superiora proclamant, et alia c-uam non nesciebat. Nam cum peccata magna valde sciat
plurima, quse nunc lmc inducerem , nisi isedium n esse, et rursum descendii, an consuiiunata sint, et
lectoribus ingerere pertimesccrem. Nullus anteces- si nondum consummata sint. ut sciat, intelliginius
soruin siiormn lam miserabilis peslilenlise morbo eum scire quse nescivit; sed tamen scire, cuin
laboravit. Nec boc solum conlentus esl, ut de divina lempus sit ad agendum. Scire ergo Domini. non esl,
mentiaiur essentia , nisi et de operatione Trinitatis ignorantisc demutatio, sed temporis plenitudo Ex-
vjiisdeni noxiis. involvalur erroribus. Versatur circa speclatur enim adhuc, ul sciat, El cum non possimus
idem, el saepius ebullil, ut omnipolentia specialiler id de eb intelligere ut nesciat, cum tamen adbm
ascribatur Patri, quia quaedam Pater posuil in sua cxspectetur ut sciat, necesse est, ut qnod sciens
potestale, quse non ipse Filius, vel Spiritus sanclns. nescit, et nesciens scii, nibil aliud quam vel loquemli
Hoc trahere. videiur a libro Actuum apostolorum, dispensalio sil, vel agendi. > El de eodero in ,fine
ubi interrogantibus discipulis, quando Dei Filius libri ejusdem : < Non ergo quia nescire se diem ct
reslitueret regnum Israel, respondit: < Non est ve-' momenlum Filius dicil, nescire crcdendus est; sicut
strum, nosse tempora vel momenta,,qusc Pater posuit neque cum secundum hominem flel aut dormit, aut
in sua potestale (Act. 1) : > quasi divinse Scripturre trislis est, Deus obnoxius esse aul lacrymis, aut
non sil consuetudo nolissima his qui Deum diligunl,' timori, aut somno, confitendus est. Sed, sicut salva
*ns GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICl 296
sermo idipsum cogit intelligi. Dieens
Unigeniti inseveritaleseeunduni carnis infirmitatem, A^ Evangelii
fletum, somnum, inediam, silim, lassitudinem, me- quoque solum Patrem id nosse, in Palre compre-
lum , pati, necesse est; sic secuiidum hominis hendit et Filium. Omnis eiiiro paler filii nomen esl.>
naluram, diei alque horse professus esse inlelligatur Harum ergo, post primitias, secundarum columna-
inscitiam. > Et Ambrosius in libro Dfe fide, ad rum doctrinis et praesidiis, pura puerorum Christi
Graliarium imperatorem : Ergo, inquil, < qui fecit fides suffultaconslanter asscrit, non ex ignorantia,
omnia quse fulura sunl, eo genere quo futura sunl, sed ex providentia el dispensalione salutis humaiise
Dominum Jesum dixisse, qttod diem judicii nesci-
cognoscit: si hoc de saeculis, multo magis de judicii
credendum esl die , eo quod cogniiionem ejus ha- ret.
beat DeiFilius, lanquain a se jam factae. Sed si Cura igitur essenliae ejnsdem, polentisc ejusdem ,
quserimus, qua ralione moinenta designare noluerit, sapientise ejusdein, sint Pater et Filius et Spirilus
invenieinus non ignorantiae esse, sed sapieniise. sanclus, non Paler posuit qusedam in sua poiestate,
Nobis enim scire non proderat, ut dum certa in Deo quse Filius et Spiritus sanctus non posuerii ; quia
momenla fulura nescimus, tanquam in excubiis non est vera aliqua diversilas , ubi est et in volun-
consliiuti, el in quadam specula collocali peccandi taie et in-polestale el in operatione vera unilas.
consuetudinem declinemus, ne nos inter vitia dies B * Vilandus ergo, et a societale fidelium segregandus,
Domini eomprehendat. > Augiislinus in libro i De qui lot et laiita fidei noslrse conlraria dogmatizat.
Trmilate : < Secundum formain servi non est De propositis autem superioribus vanitatibus cl
doctrina ejus, sed.ejus qui misit illum ; et de die et insaniis falsis rcslat exlremum perversitalis incom-
hora nemo scit neque angeli in coelo , nec Filius , niodum, .quo dicit, quiavsapientise cedal potentia in
nisi Paler. Hoc eniin nescit, quia nescienles fecit, discussione judicii, ubi aequitas magis examinanda
id est, quod non ita sciebat, ut tunc discipulis indi- est, quam vis polentise cxercenda. Hac in dispula-
carel, sicut dictum est ad Abrahara,— Nunc cognovi, tione lam profundo somno soporatus, ac veluli le-
qooniara lu limes Dcum (Gen. xxu), — id est, nuiic thargico morbo sepullus sletit; vel ego sic nescio
feci, ul cognosceres ; quia ipse, scilicel Abraham in cuius imprecationis infortunio fascinatus et infa-
illa tenta-iione probaius innotuil. > Hieronymus luatus sum ut quse sentil, plene inveSligare non
super Malihseum, XII, de eodem capitulo : Dedie possim. Sic enim recens adinventio et profana
autem itla el hora nemo scit, neque angeli ceelorum, vocum novitas est, ul huic calumniae nenio sancio-
nisi Pater solus : < In quibusdam Latinis codicibus rum doclbrum rcspondisse per me valeal reperiri.
addilum esl, • neque Filius , cum in Gfsecis, et Nec mirum. Non enim praecaverunt, quod un-
inaxime in Adamanlii et Pierii exemplaribus^hoc quam exoriri posset, qui diceret in discussione ex .
iion habeaturascriplum. Sed quia innonnullislegilur, tremi judicii, in Domino Jesu Chrislo, qui est sa-
videtur disserendum. Gaudet euim Arius el Euno- piciiiia, et ipsa potenlia, et sequitas, et veritas ,
lnihs, quasi ignoraniia magistri gloria discipulorum quod sapienliae potenlia cederet; quasi illa recede-
sit; et dicunt,—Non potest esse sequalis, qui novit, ret, etista succederet; etquod in illo judicio magis
et qui ignoral. — Sed cuin ouinia lempora feceril Jc- acquiias exaroinarelur, quam vis potentise exerce-
sus, hoc est Verbum Dei:, Omnia euim per ipsum facta relur. Utrumque namque ih judicio illius erit, id
sunt, et sine ipso factum est nildl (Joan, i); in 0111- est sequitas examinabilur, vel ut magis catliolice
nibus auiein teniporibus eliam dies judicii sit, qua dicam, manifeslabitur, et vis polentiac exercebitur,
consequentia polesl ejus partem ignorare, cujus dequo scripluinest: < Paravil in judicio Ihroniiiu
totmn npverit? Denique major notilia Palris, quam suum, et ipse judicabit orbem terrse in sequilaie,
diei judicii, et ipse Filius dicit : Onmia quae Palris judicabit populos in justitia (Psal. IX). > El: < Ju-
suiil, mihi tradila sunt (Matth. xi). Si igituromnia dicabit orbem terrse inaequitate; et populos in ve-
quce Patris sunt, Filii sunl, qua ralione unius sibi rilate sua (Psal. xcv). > Non enim in judicio sapien-
diei Pater notitiam reservavit, et noluit eara com-. D lia Dei, vel scienlia proficiet, cum libris couscien
lnunicare Filio ? Igilur quia probavimus , Filium tiaruni uniuscujusque apertis liber vitoe apertus
iinn ignorare cbnsummalionis diem, causa reddenda fuerit, id est divina praescientia, quse novit omnia
est, cur ignorare dicatur. Apostolus super Salva- simul ante conslitulionem mundi. Ibi Deus homo,
tore scribit : In quoomnes sunl"sapienlim el scieniice Deus virlus et sapientia, mundum judicabit, justos
. ihesauri absconditi (Coloss. n). Suiil ergo omnesi coronans, reprobos condemnabit. Annon erit ibi
thesauri in Christo sapienliae et scientiae, sed abs- potenlia, quando qui venit agnus in primo, ieo veniet
conditi sunt. Quare abscondili ? Posl resurreclioneini in adveiilu secundo ? Leo rugiet, quis non expaves-
iiilerrogalus ab apostolis dedie, maiiifeslius respon- cei? Leo rugiet in peccatorum discussione, qui ta-
riit : Nen esl veslrum, nosse tempora vel momenta,, cuit agnus in sua passione. < Tacui, > inquil per
quw Pater posuit in sua polestate (Act. i). Quando> Isaiam , < semper silui , quasi parturiens loquar
dicit: nonest vestrum scire, ostendil quod ipsesciat, t (Isai. XLII).> Et per David : < Ignis in conspectu
sed quod non expediret nosse apostolis : ut semperi- ejus cxardescet; et incircuitu ejus lenipesias valida
mulli [incerti?] deadventu judicis.sic quolidie vivant,, (Psalm. xux). > Et per Moysen : < Ignis succensus
ouasi die alia ;udicandi sinl. Denique et consequeus5 est in furore ineo, el ardtfbil usque ».d iuferni novis-
297 DISPUTATIO ALTEUA ADVERSUS AB^LARDUM. — LIB. II. 298
sima (Deut. xxxn). > Pro furore islo clamabat tre- A diclj, in igneni aeternum, qui paratus est diabolo et
mebuudus ille in psalmo, qui inscribitur < Pro oc- angelis ejus (Mallh. xxv); > cuinpotenles potenter
lava: Doinine, neinfurore luo arguas nie(/Vi/.vi).> lormenta patientur, cum vermis eorum non morie--
Sicul ergo per humilem sapicniiam el sapienlem lur, et ignis eorum non exsiinguetur; cum caput
humilitatein facta fuil humana redeinptio, sic per iniqtiorum, polcslale seducendi penilus eversa, stiis
sapientem potentiam, et polentem sapienliam fiel tormentis subjectus perenniler incarcerabitur, cuni
extrema discussio. Non cnim in Chrislo Jesu sapien- de damnatione impiorum electi purgabuntur. Claret
lia vel potenlia accidentia sunt, cum ipse Cbrislus igiltir, quod in judicio polenliae vis exeroebilur.
sil ipsa sapienlia, ipsa potentia, ipsa veritas, ipsa Veraciter ergo polest concludi, quoniam qui hoc
aequitas, vita vivorum, et rcsurreclio mortuorum. contradicit, mentitur. At quoniam diu est, quod
Potentia igilur Chrisii, quam Petrus removel a dis- haruni blaspbcmiarum coniradiclionibus inhsesi-
cussione jtidicM, maxinia tinic erit, cum veneril inus, relinquamus arbitrio legenlium, quaenon per
Cliristus in roajestale sua, et Patris, et sanctorum nostram seienliolam, sed per sanctorum Palrum
aiigelorum; cum virtules cceloruiti commovebuniiir, doclrinam disputala sunt : si quid verum diximus,
ciitii eleinenla calore solvenlur, cum oiiines asta- de Deo; sin secus, de nostro est. De erratis ergo
biinl ante tribuual Judicis, reddituri ralionem de eo B non limeamtis reprebeudi. Nnlius cnim reprehensor
quod unusquisque gessil per corpus9 sive bonum, nielucndus est veritatis amator.- Etenim autamicus
sive inalimi; ciim videbunt in quem piipugeiiiiit, aut inimicus reprebensurus est. Si ergo inimicus
cum tolletur impius, ne videal gloriam Dei, curii insultal ferendusest. Amicus autem si errat, docen-
plangent super se omnes iribus lerroe, cnm dicent dus; si docet, audiendus est. Sed quae sequunlur,
Hiontibus : < Cadile super nos; et collibus ; Operite allerius lomi sumamur exordio.
nos.(Luc. xxiu); > cum audient hseili: <lle, male-

LIBER SECUNDUS.

Scio, Paler optimc, quam immane, qtiam pro- qua neque sol, neque luna, sed Chrisliis lucerna esl:
fundum, et quam proximum sil praecipitationi prae- C preiiosissimis virtutum lapidibus Salvatoris humili-
cipitium, el quod nullatenus evadere possit impu- las stravit. Hsec idcirco dixerim, qubniam dum
nila stullaepraesumptionisaudacia.Hoc et sapientium ecclesiastica sacramenta 'tractantur, duni de eis
doctrinis, et anliquorum exemplis et praesentinm iraclatur, scientia Platonis c'l Arisiotelis fatiscit
satis exclamatum est. Cumque sit semper el ubique argutia, infaluatur omirium peritia priidentium ad
noxia, illa tamen longe prse caeleris infestior liabeiur illam Scripturam, cujus altitudine superbi irriden-
atque detestabilior, quaesuisviribusnilens.de rcbtis lnr, profunditate atlenli terrenlur, veriiate magni
divinis abdita prscsumit inquirere, et ssccularis pascuntur, affabilitale parvi nulriuntur. Hac duce
seienlise fastu non plena, sed tiimida, lumen fidei vera de Deo novit, qui vere credit. Argumenlum
sequi, el sanctbrum Patrum vesligia conlemnil imi- mibi esl, quod iinpulsione nulla nulare potest,
tari. Non eniin per inanem philosophiam, quse de qtiidquid verilas dicil in Propbela, in Evangelio, in
terra est, ul leslatur Aposlolus (Cotoss. n), sed per Apostolo. Vilans igitur prsesumplionis periculum,
eam sapienliam.quse juxla Jacobum < desursum est, non in Iiumanis adinventionibus, non in meis viri-
primum quidera pudica, deinde pacifica (Jac. m), > bus fiduciam liabeo; sed lucis illiusdiicatu regi volo,
Christianae religionis, id est veritalis, referantiir Q dequo dicitur: iLucernapedibusmeis verbumluum,
arcana. Cujus sapienliae per Spiritum serrno dalus Domine (Psal. cxvm): > danle Deo, cujus spifilu et
velociter currit, vivus et efficax, penctrabilior onini fundata el illuminata esl. Concipiens ergo ex supra-
gladio, et simplicis creduliialis corusco vibramine dictorum catholica prosecutioiie bonam spem, in
terrenam tenebrosamque spissitudinem dissecal Domino Deo meo fiduciam habeo, quia quod coepit
crrorum; non artificio humano, sed potcnialu di- in nobis, perliciet, solidabilque. Exliibitio enim prse-
vino. Deusenim <superbis resjstit, humilibus autem leritorum futurorum esl certitudo. Securior ergo et
dai graliam (f Petr. v , Jac. iv). Ad aperiendam alacrior errorum latebras invadam :eteos non meo .
regiam paradisi, non auream, non argenteam, sed sensu, sed divinis oraculis, id est orthodoxorum
ligiieamclavem.summi fabri filius malleis passiohuiu verbis <refellam.> Vox enim hominis, quod Seneca
in crucis incude fabricavit. Viam, quse sola est Iti— dicit, de Deo vera loquentis divinum oraculum est;
nerantrbus in Jerusalem ccelestem, quse sursum est, ac per hoc pesliferos errores et improbandqs fide-
quse est mater npslra, quse sedificalur iu idipsum; liler expediam, si dederit effectum, quidealt affe-
in qua non auditur malleus vel securis; in quam rion ctiim. Necid faciam eo ordine quo ppsili. siint; sed.
ingrcdilur bosiis; d'e qua non pcregrinalur civis; in eo queni mihi suggerere dignabitur divinapropilia-
PiTBOL. CLXXX. ,<:^?-10 ,
 299 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI 300
tio. Post traclatum igilur sanctoe el indiv.iduse Tri-, A hamata chlamyde colubrtim porlat, suum qi:o supe-
nilalis, in qua summa nostra bealiludo est, qualiler rius usus est, < proprie > non obliviscilur : per quod
de incarnalione divini Verbi Petrus sentiat, ipsius cislernas has, in quibusnon aquam, sed solum lutum
verbis aperiam : per quam solam, incarnationem est, aperiat'; et ih quas slulla ac devia cadantani-
Cbristi dico, reconciliaii in sanguine Filii Dei, ac- malia, et morianiur. Ilsec siquidem illi consueiudo
cessum habemus ad Palrem suum, et Patrem no- est, ut in proposilione aliquid quod novum et velut
stru.m, el Patrein luminum. De ea in Theologia sua acutum sit, apponal; quo concesso, velut admiia-
sic agit per haec eadem verba :•< Homo, iuquil, bilis et incomparabilis arlifex ecclesidsticse lotu-
res corporea, el membris composita est et disso- tionis usum destruat. Sicut enim superiori dispu-
lubilis est. Deus vero nec corporea res est, nec tatione per hoc < proprie > omnipotentiani Patri,
membris conslal, ut dissolvi possit. Deus efgo nec sapientiam Filio, benignilatem Spiritui sancto ascri-
homo, nec caro proprie dicendus^ est.?Alioquin et bil, ut per hsec vocabula, qusc ibi subslanlialia sunt,
liomo e converso proprie Deus esset dicendus. Unde personarum faciat distinclionem, quod minime fieri
aliquid creatum, vel quod non semper fuil, concedi potest: sic el hic, cnm dicit, homo non est propiie
oporteret Deum esse, cum videlicet conslet, homi- Deus dicendus, quia jam e converso propric dicere-
ii.em crealuram esse, atque habereiniliuin. > * tur Deus homo, laqueum parat, quem frauil^ con-
Profitelur hic ore prbfano, Nesiorianse hsereseos legit. Videlur namque servare naturarum proprie-
involulus errore, quod Jesus Cbrislus, secundum talem, quod bonum esl; quia nec divinilas in hama-
quod homo est, non esl in Trinilale persona; quia nilatem, nec humaiiiias versa est in divinitatem.
jam aliquid cfeaium, vel quod non semper fuit, con- Sed eos, qui illuminatos cordis oculos habent lumine,
cedi oporterel esse Deum; cum constet hominem ki quo videlur lumen : (qui enim Filium videt, videl
creaturam esse, et babere initium. Abhorret ergo, el Patrem) non fallit. Nititur enim ad hoc, ut per
hominein illum Deum esse, quia creatura est, ct suum < proprie > concludal, quia Chrislus Jesus
babel iniiium. Nam si in Trinilate non est, Deus secundum quod homo est, iu Trinitate non sit :
non est. Sicul enim quidquid est in Trinitate, Deus qtiod esse falsissimum sequens sermo declarabit.
esl, quod .libil est aiiud dicere, quam Deum Tiini- Non nescius Sum, quanlum aliter, quia sapienler,
tatem esse, vel Trinilalem Deum esse; sic quidqnid hoc vocabulo < proprie > bealus utatur Augusiinus
in trinitale non est, Deus non est. < Unus aulem, > in iractalu De Trinitafe. Duodecimoenim libro sic
ut Aposlolus prsedical, < Deus > Paler, <ex quo om- dicil: < Sicul ergo unicum Dei Verbum proprie vo-
nia; > el uiius Doininus Jesus Cbrislus, < per quem r camus nomine sapientiae, cum sit universaliter et
omnia (I Cor. vm) ; el unus Spirilus sanctus < di- Spiritus sanctus el Paler ipse sapientia; ita Spiritus
-ridenssiqgtiljs.proulvult(Rom.xi), > spirausubi vult, proprie nuncupalur vocabulo rharitalis cuin sit
^ntroducens sauclos in omnem verilalem, quomodo Pater et Filius universaliter charitas. > Qtiam cir-
vult. llic esl rex sseculorom, immorlalis, invisibilis, cumspecte'ista Augustinus dicit! Veraciter dicere
solus Deus, vita celerna. Quisquis aliquid prseter potest cum Aposlolo : Nam < arma miliiiae noslrse
hunc colit vel adoral, eo cultu, qui apud Grsecos noii carnalia , se.d polenlia Deo , ad destructionem
lalria (larpha.) dicitur, idololatra est, serviens crea- mKniliomun, el oinnem altiludinem extollentem se
turoe poiius quam Creatori, qui est benediclus in adversus scienliam Dei (II Cor. x). > Cum enim di-
ssccula. Si igitur Petrus (otum Chrislum adorat, id xisset sapientiai nomine Filium, ciiarilalis vero pro-
est, et secundum quod iiomo est, et secundum quod prie Spiriium sanclum nuncupari, ne per id distin-
Deus esl; quia Chrislus, quem Pelrus sibi fingit, ctionem personarum fecisse viderelur, solerter
secundum quod liomo est, in Trinitate non est: qui adjungit quod universaliter dicatur sapientia et cba-
talem adoral, quoniam crealuram adorat, Petrus rilas, Pater et Filius et Spirilus sanctus, bos esl
idololalra esl. Si toluni Cbrislum non adprai, id est, ipsa sancta el una Trinilas, et trina unitas.
el secundum quod bomo est, et secundum quod Deus Q His itaque dictis, ne suum < proprie > relinque-
esl, Petrus Cliristianus non est. Cbristus enim divi- remus indiscussum : jam nunc ad perforandam la-
sus non esl, et scriptum esl : < Adorate scabellum leniem pulredinem el virus exprhneiidum, vulneri
pcdum ejus, quoiiiam sanctum esl (Psal. xcviu), > stylus, animus, manus apponenda siint. In Apolo-
id est lerram, id esl carnem ejus. Sed immoderalo getico suo respoiisione sua super hoc capitulum
fierorimpetu, etnimis prseceps sum. Hsccenim paulo fnriis exagitatus Pelrus insanil, el sic nimis iulem-
post investigatione diligentiori perscrutabimur. peranter invehilur in hominem Dei, ut non eum
Oporlet enim prius impietatis hujus virus curiosius loqui quse loquitur, sed per eum Satanam, qui trans-
exprimefe, et posl ex gazopbylaciis eorum qui ex- Xorinat sc in angelum lucis, asseverel. Ibi post
. jspectant mortem, quasi effodientes thesaurum, gau- venerabilis abbalis exprobrationem, per haeceadem
.derttque vehemenler, cum sepulcrum inyenerinl, verba, quod gestabal in peclore venenum effudii:
~jiiuidotum apponere. Sed anlequam veniarii ad ex- < Cum me arguis, inquil, quod iion dico, quia
pressioiiem illam, pedicam, quam more suo prseien- Deus el homo una sunl in Trinilate persona, pa-
<dit,si polero, relaxabo. Prseterea enim amicitiafami- lenter le itl senlire profileris. Quod quanium sause
liaris suseartis disserendi, qusejuxta Marcianum sub fidei contrarium sit, volo tuum errorem recogna-
501 DISFUTATIO ALTER.A ADVERSUS ABJELARDUM.— LIB. II. 304
scere. Non enim Deus el homo duse istae lialurac, X ulrtimque in uno, et Deus in utroque est ; non di-
»ive singulse, sive simul accipiantur.una dici pbssunt versilate divisus, .non perrnistione confusiis, nec
in Trinilale persona. > Et infra. < Non igilur homo alter ex Patre, alter ex matre; idem ante principium,
ille a Verbo assumptus aliqua de tribus illis in illa idem in fine sxculorum. > Sicfuit ab seterno in Dei
aeieriiiiate personisdicendus est; sedVerbum ipsum, pfseseienlia antequara mundum facerel, quando
eui est unitus. Si autem de Deo et homine singulis facerel, et qualiter, faceret; et quando per mortem
non est dicendum, quod sint ibi aliqua persbha, unigenili Filii sui eum reficeret, Loc est, in selernn
multo ininus de illisduabus simul ualuris dici con- Verbo suo erat aeterrialiter, quando et qualiter Ver-
venit. Non enim illsc duoe natiirse aliquid aeterntiriv bum homiiii, ethomoVerbo unirelur temporaliter,
possunl esse, cmn una earum careal aelernilate. > ita ut Deiis veraciler et calholice dici possei. homo,
Eiiufra : < ld solura, quod .semel fuil in illa Trini- et homo Deus, non humanitate in divinitatem con-
late, semper in eadem permanei persona, et nibil sumpla, sed a divinitate personaliler assumpta:
novum in eamdem Trinilatem incidit, quia nec re- proprie, id esl propria loculione dici posset, quiu
cenlem Deum fas esl existimari. > lisec pluries re- non phanlastica opinione, sed veraci confessione,
piical, el verba iuulliplical tisqtie ad taedium. Et se Eeclesia sancla corde crederet ad justiliam, ore
judice superior, dum puerililer insullat, non cavel R autein confiteretur ad salutem, et prsedicaret ad
prsccipilium. Denique dum epilogat, non celat limo- prscdeslinatorum uliliiatein, quia Christus et Deus
rem, propier quem irreligiose pavidus incidit in er- el homo est, el homo et Deus est; et lotus quia
rorem. Sic enim dicit: < Modis omnibus cavendum dividi non potest, una in Trinitate persona est. Ve-
est, ne lale quid ibi astruamus esse, quod semper rum estenim, quod ille homo fecit ccelurael terram,
ibi i>onfueril; uec aliquid lemporale in illa consti- qui pependit in ligno, et morluus est in Iigno; et
tuanius esse, quod semper ibi non fuerit; nec aliquid veruln esl, quia Dei filius, de Deo Deus, et Patri
temporale in illa consliluamus seternitate, nec ali- cosclcrnus, pependit in lignoet mortuus est in ligno.
quid compositum in illa siruplicilate, nec aliquid Hoecesl firma el ab ipso Chrislo laudala Pelri con-
corporeum in ilia incorporalitale, uec aliquid novum fessio : Tu es,inquit, Chrislus Filius Dei vivi (Matth.
in illa aiiiiquitale. >Ecce in quantam perfidise vo- xvi). > Et Cenlurio clamat ante crucem. < Vere Fi-
raginem duclu siisc familiaris in prseceps abiit: qui lius Dei erat iste (Matth. xxvn). > Augustinus de
sic in Christo videt naturaruii^proprielalem, ulnon hoc in libro De Trinitate : <.Aposlolus Paulus di-
aftendal personse uoilalem; et Nestorianam fsecem cit: Si cognovissenl, nunquam Dominttm glorioe
sequens, sic dividit Christuin, ut secunduin id soluiii p crucifixissent (1 Cor. n). Ergo secundum fonnara
qucd Verbum esi, in Trinilale sit, secunduiu id servi crucifixus esl , et lauicn Dominus glorisc cru-
qubd homo nullo modo sil. Hsec est illa 'scieiilise cifixus est. Talis enim erat illa susceplib, quse Deiuri
siecularis altiludo, exlollens se adversus liumilem faceret hominein, et hominem Deum. > Quid lamen,
scientiam Dei : quac armrs non carnalibus, sed po- prbpler quid, et secundum quid dicatur, Deo ju-
teniibus Deo deslruetur, et prsecipilabiiurin pro- vant»; prudens el diligens el pius lector intelligat.
fundum inferni. De talibus scripl.um est: < Et di- Homo igitur Deus, et Deus homo esl dicendus,
lnisit eos secundum desideria cordis eorum, ibunt quod Petrus dicere reformidat. Ad hoc enim Deus
in adinveniionibus snis (Psdl.. LXXX).Est eiiiin non homofactus est, ut homoDeus fieret. Sic enim no-
solum vana, sed etiam prolana nova hsec adinven- ster magistcr dicit, quod lalis illa susceptio fuil, qtiae
tio, ac fundatissimara calholicam fidem pro posse Deum hominem faceret, ethominem Deum. Verbum
suo penitus evertit, qui dicit: < Chrisius, secundum enim caro faclutn esl, ut qui erat in verilate divi-
quod horao, non est in Trinilate ; > quod non est nitalis sine tempore, ideiri essel in veritate iiuma
aliud, nisi, secundura quod homo esl, non est in nitalis in tempore, loluS una in Trinitate persona,
Deitate. Nihil est eniin illa Sunima Trinitas, nisi quia lolus ex duabus et in duabus naturis una sub-
vera Deilas, et illa vera Deitas, nisi illa summa Dstantia. Non enim propter scandalum infirmorum,
Trinitas. Tolus ergo Christus, quia dividi non po- et minus loculionis ecclesiaslicse roodos intelligen-
test, in illa Trinitale, quse Deus est, uua persona lium audeo dicere, quod hic Hieronymus dicit,
est : sed modus considerandus est; id est non mu- [Deest aiiqua particula] substanlia, scd oculos ha-
laiione naturse, sed uuione personse. bensin thesaurisdomus Domini, ubi juxta prophe-
Nec aliquid novi accidit Deo Cbrislo : quod in lain, salus nosira esl, doclrinis dico sanclorum Pa-
seipso seternaliter babuit, in seipso temporaliter ex - irum, qualiler ipsi sequenles. imelligibilem David,
hibuit, et quando voluil, el quomodo voluit. Deus hosles fidei fuiidse lapidibus obruanl, diligenlius
eniiu seniper fuil, nec quod eral miniiil, dum quod explorabo. liilarius ille mirabilis, qui ob constaii-
non erat, se fecil. Neque est alius Dei Filius, et liain catbolicsc fidei a Constantio Augusto magrii
alius hominis filius : licet aliud sit, secundum id Constanliiii filio arianissimo imperalore, apud Phry-
quod Filius Dei est ; el aliud secundum id qood U- giain exsilio relegatus fuit, subtililatis immensse,
lius bominisest. UincLeo papa Magnus ad Julianum et post canonicam Scripluram ulililatis incompara-
episcopum contra Eulychen : < Nec Verbuin igilur bilis libros duodecim De Trinitate composuit, iu
iu caincm, nec in Verbum caro mutalu esl; sed .quibus velut nostra periculosa tempora piospiciens,
303 GUILLLLMI ABBATIS S. THEODORICI 504
-multa de causa hac, qnam lenemus in manibus, co- tA Deum homiiicni, el hominem faceret Deum. Dicitur
piosissime disseruit, sed ut de abundantia divini igilur, quod el Deus homo esl, et homo Dcus. Linile
loiilis illius noslra refocillelur inopia, pauca bic idem in libro IVDe Tr-inilalc: < lla sane faclum est,
excipienda snnl. - ut ibi sit non lantiim Verbum Dei hominis caro, sed
In libro ix operis iUius sic dicit: < Verbum caro eiiam rationabilis horoinis anima; atque hoc loliim
laclum Deus cl homo Jesus Christus Dominus ma- et Deus dicalur propler Deuin, et bomo propler bo-
jeslalis, mediator ipse in se ad salulem Ecclesioe niinem. > Idem in Enchirdion : < Gratia, inquit, Dei
«onsiilutus, illoipso inter Deum et homines media- nobis sine ullis prxcedeniibus nicriiis in hoiuiiie
loris sacramento, ulrumque unus existens cst, dum Christo commendatur; quia nec ipsc ul tanta uni-
ipse ex unilis in idipsum naturis naturse ulriusque late Deo vero conjunctus una ciim illo persona Fi-
res eadem est. > Idem de eodem in libro eodem: lius Dei fieret, ullis merilis est assecutus; sed ex
< Nori assumplio nostra Deo profectus est, sed con- qup homo esse coepit, ex illo est etiam Deus. > Idem
tumelise susevolunias noslra provenlio est, dura nec in libro.conlra asscrliones Arianorum : < Unani
aniillil ille quod Deus est, et homini acquirit, ut quippe oslendit csse personam in utraque nattira ,
quod Deus est, sit homo. Nalus esl igitur unigenitus ne si duas faciat, qualernitas incipiat esse, non
Deus ex Virgine, homo secundum plenitudinem lem- Trinilas. > Haec ille. Igilur cur sophislice loque-
poruin in semelipso proveclurus in Dettm Iiominem, ris hic, o belle magislt r ? Si igilur, non qtiaiernitas,
locutus el gerens homo universa quse Dei sunl ; sed Trinilas in Deo est, quia Deus et homo una
loquens deinde et gerens Deus universa quse homi- persona in CUrislo esl, ergo Pater el Flius lottis, id
nis sunt. Hsecautem jam anieconstiluiionem mundi esl Deus el homo, et Spirilus sanclus, una Trinitas
-saeramenta sunl ccelestium mysleriorum consiiliila; est. Idem in libro eodem : < Si quseramus, inquit,
-iil unigenilus Deus hoiao nasci vellet, mansuro Deo quis cst ille, qui ctim in forma Dei csset, non ra-
in honiine in selernum. > llem : < Confessio itaque pinam arbitratus esl, esse se sequalcra Deo (Philip.
Jiaec erit, Jesum in gloria Palris, et natum honii- n), respondetur voce apostolica, Christus Jcsus.
nem jam non in inlirmiiate noslri corporis manere, Ergo el illa divinilas hujus humanitatis nomen ac-
sed in Dei gloria: et lioc oninis lingua conlitebitur.i cepil. Ilem si quseramus quisnam sit facius olic-
-Horum verborum altestaiionibus planum esl, quod diens Patri usque ad moriem, morlem autem cruc s
Dominus Jesus, secundum etiam quod homo est (ibid.), rectissime rcspondelur, ille, qui « TJUIIIin
4initus Verbo, in Trinilate esl : non assumpta, sic- forma Dei csset, non rapinam arbiiratusesi, esse
ul superius dictum est, natura in naluram, sed as- Q se scqinilem Deo. Ergoet is.ta hiimanitas divinitatis
sumpta per unilalem personae in Dei gloriam. Audite, nomen accepil. > Sic affectus, sic accrrime lalibus
quouiodo idipsum serino sequens explicet. Idein in intentus est, ut Neslorianam jugulans perfidiam ,
eodem : <I)eo nalurale est, quod vivit; et per idnos Eulychelis videatur juvare improvidis lecloribus
corpori nostro mori oportet, ul Deo vivamus in insaniam. Neslorius enim duas in Christo persouas,
Clirislo Jesu, qui peccaii nostri corpus assumens Eutyches aulem unam prsedicabat naluram : diver-
tolus jam Deo vivil, iialurae noslrse societale in sis hseresibus inconsulilem veslem Christi, prout
«ommuninne divinoe immortalilatis unita. > Et in- in ipsis eral, dividenles. In libro v DeTrinitate, quod
fra in eodem : < Suinma disputationis liscc eral, ut opus, ut ipse lestatur, juveuis inccepit, et seuex
tolus nunc Filius, hoino scilicet et Deus, per indul- edidit, ad expressionem ex duabus naturis unionis
gciitiani palernse voluiuatis unilali paternse naturse in Christo, verbo commislionis etiam utilur Iioc
inessel; el qui roanebat in virtuie naturse, maneret modo : < Spirilus mediatoris nulla pcena peccaii
quoque in genere haturse. Id euim homini acquirc- usque ad morlem carnis accessit; quia nou cum
batur ut Deus esset, sed mancre in Dei unilale deseruil invidus, sed quia voluil, quando voluit,
assumptus homo nullo modo poterai, nisi per uni- qnomodo voluil: quippe Dei verbo ad unitaicui
talem Verbi in unitalein Dei naturalis evadercl; D commislus. Hinc ail: < Potestalem habeo poiiendi
«t per liocquod in natura erat Deus Verbum, Ver- animam meam, el iterum sumendi eani {Joan. x). »
bum qnoque caro faclum rursum in Dei natura in- El in Epistola ad Volusianum : < Sicul in unilate per-
esset. > Sic ille. Suiricienter inveni quod quscre- sonseanima utilur corpore ul homo sil, ita in uniiale
bam : bominem nostruin iu Christo Deum esse, et personac Deus ulitur hoinine, ut Cbristus sil. ln illa
unitum Dei Verbo unam Trinilatis in Trinitate per- vero persona mistura esl animoe et corporis; in buc
sonam esse. persoua mislura esl Dei et hominis. > Sed vide quam
Sed quoniam legis et Evangelii lestimoniis sanci- media el trila via gradiatur, et catliolicae provideat
lum est, qnod in ore duoruni vel irimn leslium stat doclrinse. Subjungit: < Si lamen, inquit, reced it
omne verbum, quid eodem spiritu repleti sentiant auditor a consuetudine corporum, quo solent duo
alii, inquirendum est. Augusuiius ille Doniini gal- liquores ita misceri, ut neuter servet iniegriiatem
lus succinclus, alis contemplationis et aclionis cor- suam, quanquam et in ipsis corporibus aeri [lux
pusculuin percutiens, optime canorus ad effugan- incorrupla miscealur. > Et Hilarius in libro n De
dos nocturnos lemures, sicul jam superius pracliba- Trinitate : <Deus homo factus ex Virgine naluram in
tura est, dicil, quod Jlla susceptio lulis fuil, quoe se camis accepil, ut per Uti]us admislionis societa-
505 DISPUTATIO ALTERA ADVERSUS AB^L ARDUM.— LIB. H. 50<r
lem sanclificatum univcrsi geueris humani corpus A les atqueCharibdin, ul nec Nestoriaiuebaereser* n.i-
«jxisteret.Asl hsec, ut ex his ipsis verbis piis lecto- vem impingat in periculum.nec Euiychianaeperfidis&
ribus elucet, admistio, vel commistio, non est na- inciiirai naufragium,exulrisqiie-eiiii ntrisque natti-
turarum confnsio; sed et ipsis naluris vera in Cbri- ris unitale personae cohimendala, el in ipsa unione
sto personalis unilio, vel eliain unio. Inile canit personse ulriusqtie substantia? verilate confirmala»
Ecclesia : < Dcus homo facfus est, non comniislio- Miraculum mihi esl quod a tam iongo lempore et a
iiem passus, nequc divisionem. > Commislionem lanlis viris, quorum doctrina fulget Ecclesia^iit sole
contra Etityclieu, divisionem conlra NeSlorium. luna, nostro Abselardo-responsum non est, qui cri-
Jam vero niiiic alius, id esl tertius leslis, intro- minaiur abbatem, quod dical Deum el assumplum
mitiendus est. Sanctus Hieronymus vcluti nostri a Deo hoininem unam esse in Trinitaie personam,
temporis prscvidcns argutias, nescio si dicam, vel curii homo res corporea, el membris composita, et
incplias.delcris ornnibus aucloribus audacior foi dissolubilis sil; Deus vero nec corporea res sit, nec
hac causa, ct conimistioiiem nominat, et homincm membris constans, ul dissolvi possil. Unde nec Deus
illum in Cbristo Deo coaeternum in unitale personse homo, nec homo Deus dicendus esl, ne aliquid se-
coiifirmul. Verba illius in Sermone de Assumplione cundum se cfcalum vel quod non semper fuit concedi
R. Mariae,qui esl: < Cogilis me, o Paula, el Eusto- " oporleret Deum esse. Unde inferl, iiias duas nalttras
cbium, > Iiacceadem sunl : < Hoc, inquil, Verbum nec singulas, nec simul juncias, unam esse in Triui-
quod erat in principio, et apud Deuni eral, et Deus lale pcrsonam.
erat verbuni, ipsum Verbum geuuit nobis beata et Quaenam mens unquam meditari, quse lingua loqui,
gloriosaVirgoMaria.ex secamem factum.i Elpaulo quse manus scribere tanlum nefas poluit?Quae terra
posl: < Scit enim omnia Deus, el potest. Propterea vcneficii hujus mortifera pondera sustinere pracva-
quia ita esl,scivit se, ac poluil in uiero Virginis sinc luit? Schismalici veteres Dathan ]et Abiron non lati-
sni corruplione misceri alque uniri, ul unus essel lum deliquerunt, quos lelluris hialus vivos absorbuit.
Chrislus Deus et homo, una persona, unaque sub- Cur enim Chrisliani sumus, si ita est ut Petrus
staiitia. Et infra beala et gloriosa virgo sempef asseril. Quomodo juxta Aposiolum, Corpus Christi,
Maria incomparabilis universis virginibiis dcccnter quod esl Ecclesia, crescitin augmentum Dei? (Coloss.
potuit in sesuscipere divinitatis admistionem, salva n.) Si Chrisius Deus et hoirio non est una in Tfini-
utraqtie natura.i Et adhuc : < Constat tempus non late persona, Christus non cst una pcrsona ; quia si
praejudicassesacramenlum uniti Dei et hominis, ila Cliristtis est una perscna, Cliristus esi tina in Tri-
ut jam esset in illo per unitalem personse ab initio P iiitale persona. Sed Chrislus Deus el homo una per-
sa?culi,qui necdum eralnatiis ex Maria virgine: quod sona est. Licetex duabiisvel in duabus-nalurissil,.
mullis Scriplurse declaralur locis. > Id dum diutius . una lamem res cst, ila ut juxta flieronymum , uiia
iesiimoniis Scripturarum approbavit, sic concludii: substanlia sit, id esl unum quid individualc per sc
< Ei ideo Cbristus jam eral in Filio, qui populum subsislens, propler uiiioiiCm, quoe ibi et non alibi
educebal, et Chrislus in co lentabatur; quoniam talis est. Quid enim esl persona, nisi ratioualis et
scmper per sacramenli unitatem in Deo fuisse non individualis siibslantia ? Ubi illa est, non deesl; et
dubiiatur. Alioqui nisi ila crcdideris, aul Clirislus ubi est, lola est. Si enim divisa est, illa non csl.
IVcusnon eril omnino, aut conlra prophetam, Deus Sieut aulem Deus de Deo, Christus cum eo, et non
recens esse.videbilur. >Idem posl pauca : < Unus si- unus, sed uiium est; sic e converso Deus unilus ho-
quhleiiiChrislus incame sua, unus in spiritu,unusin ; mini, unus quidcm, sed non unum est, quia Deus
sacramento est; nec admitlii omnino, ut aliusfilius ho- et horooesl; el quia unusesl, hulla potesl divisionc
niiiiis, alius Filius Dei inlelligatur, qui nec tempore sejiingi. Dicergo, dum.Chrislus morerelur in cruce.
pnescribilur, nec passione separatur; sed lotus in erat cum co Deus, aul noh cral. Si non erat, cur
Chrislura, etChrislus in Deum transil, ut quidquid ergo dicitur Dominus glorise criicifixus ab Aposlolo?
Dei Filius est, Cbrislus dicatur; et quidquid in D Sed eral. Si ergo Deus eral in homine moriente,
carne Chrislus perlulit, id Deus pertolisse credaiur; inorte crucis reconcilianssibi inundum,; et prsevari-
quapropter nec nos hominem seorsum colimus, quod cDlionis chirographum afligens cruci , "poteslales
fas non esl, nec adoramus; quia nihil in se pro as- aerias amplificans, quia non potest dividi, cur non
sumplo homineesl adauctus; nihilqiie quod Verbum idem ipse liomo qui morluus fuerat ex infirmilate
caro faclum est, immihutus vel immutatus. > Am- . nostra, el resurrexerat ex virtule Dei unilus Verbo»
pljus idem de eodem : < Gfalia Dei. esl in Chrislo Dei, non eritin gloria Dei, propter eanulem causam,..
Jesu, in quo est Deus et liomo sic unitus in una quiajion potesl dividi? Quis enim alius est fructus.
eadeinque persona, ul legatur quam ssepe in diyinis passionis, nisi per gloriam resurreclionis el ascen-
lilleris lioino Deo coseternus propler unionem sub- sionis, beala elimmorlalis exccllenlia deificationis?
stantise : ac deinde Deus videalur homini compas- Alioquin abolila esl promissio, exinanila est fides
stis, cum nec ininiliabilis sit homo, nec passibilis nosira, fallax esl apostolica doctrina, quse dicit: <Qui.
Deus. >.Quiddicilis hic, viri cordali?Miraculum mihi descendil ipse est, el qui ascendit super omnes cce-
est, quod animus hominis hujus sic divinitus iuspi- los, dt adimpleret ornnia (Ephes.A\). > Sedquisesl,
ralusesl ut itiuere direclo securus velificcl inlcf Syr- qui implcrcl oinnia, nisi qui fecil omnia?Et quomodo-
 337 GUILLELMIABBATIS S. THEODORICI 308
asccndit et descendil.qui vere esl, nisi in liomine as- A venlionis confregit et comminiiil, contra Eulychen
sumpto, unito, clarificalo, deificalo? Et manifesle, ut scribens in liunc moduin : < Quamvis uiius sit Do-
ipsc dicit ad Timolheum,< magniim eslpietatis sacra- niinus Jesus Chrislus, et verse divinilaiis, ct verse
rtienlum, quod manifestatum est in carne, viyificatum liiimaiiitalis in ipso uiia eadcmque persona sit, ne-
in spiritti; apparuilangeiis.praedieatum esl genlibus, que liujus unionis solidilas ulla possil divisione
crediltini est ir.undo, assumptum est in gloria(/ Tim. sejungi; exaltatinne lamen qua illum exaltavit Deus,
jii). > Dicat et ipse, qua gloria : < Christus, inqiiit, el donavit iili iioiiien quod est super oiiinc nomen,
faclus est pro nobis obediens usque.ad mortem, ad eam intelligiiuus periinere formam, quse diianda
mortem autem crucis. Propter quod el Deusexaltavit cral glorificaliouis augmenlo. Forina namque servi,
illum, et donavit illi nomen quod est super per quam impassibilis Deitas sacramentuin magnaj
omiie nomcn, uf in nomine Jesu omne gcnu flectatur pielatis impleyit, huinana humililas est, el in glo-
coelestium, teirestrium et infernorum. Et omnis riain diviuae pictalis inuncta esl, in lanta unitate ab
lingtia confileatur, quia Dominus Jesns Christus in ipso conceptu Virginis Deilatc et humanitate con-
gloria esl Dei Patris (Philip. n). > ld dici de Do- nexa, ul-iiec sine hoinine divina, nec siue Deo age-
inino Jesu, secundum hoc quod homo esl, apostolica rentur liiiiiiana. Piopicf quodsicul Dominusmajesta-
" lis dicitur crucifixus, ila
probat hacc assertio. Natn secundura quod Dcus est, qui ex coseternitate sequa-
cral in gloria DeiPatris anle mundi coiislituiionem. lis esl Deo, dicilur cxallatus. Nec inlerest, ex qua
Unde et in Epislola ad Ilebrsens : < Eum, inquit, qui subslanlia nomlp.clur Christus, cum inseparabiliter
inodico quam angeli ininoratus esi, videmus Jesura manente unitate pcrsonsc idem sit et tolus boniinis
piopler passionein crucis gloria et honore corona- lilius, propter cainem, et lolussil Dei Filius, pro-
tum, ila ul gratia Dei pro omnibus gustaret inonein pter unam ciiro Patie Deitatem. > Idem in sermone
(Hebr. n). > El infra : <Ilic aulem unam pro peccalis de jejunio scpiiiui mensis : <Veri Dei Filius Deus
offerens hostiam, in sempiiernuni non sedet iii dex- verus.uhilaieiii etsequalitalem hubens cum Patre.et
lera Dei (llebr. x). > De qua gloria-sermo sil, ipse cuin Spiritu sanqlo, idem verus homo esse dignatus
Chrislus protestalur in Evangelio loquensad Palrem esi, sic lninianitaiein silii unicns, uiDcus incommu-
sic : Clarifica ine, Paler, clarilale qiiam liabui, ante- tabiliter pcrmanerei; sic deilatem hoinini impar-
quam mundiis esset, apud te (Joan. xvn).> Sed inelius liens. ut eum. glorilicatioue non consunierei, sed
id sanctoriiin Patrum veibis, qiiam meis, explanabo. augeret. >Idem in Sermone. de Asce.nsioneDomini:
Hilarius in libro ix DeTrinitale :.< Filius hominis < Ad sananda infidehum cordium vulnera, clavorum
glorlficalur, el giorititaiur in eo Dcus, ct Deus glo- C et lancese erant servata vesiigia, utnon dubia fide,
rificalum Deum in homine glorificavit in sese. > sed corisuiiitssima scientia tenenetur, eani naturam
Ilem in eodem : < Christum natuin hominem Deus in Dei Patris consessnram throno, quac jacuerat in
glorificavit in sese. Niinquid extra se est, quod sepulcro. > Et inlra : <Humani generis naiura, in
glorificat in sese? > Jdem in xi: < Quia glorificatus Christo ultra archaugelorum aliiiudinem elevata est,
in Chrislo Deus esi, ideo glorificavU eum in sese nullis snblimilalibuS modum stiaeprovectiouis habi-
Deus, ut quia jain regnat in gloria, quoeDei gloria tura, nisi seterni Patris rccepta consessu, illius glo-
cst, ipse exinde in gloriam Dei transeat. In se enitu riae sociareiur in llirono cujus iiaiurte copulabatur
euiri Deus glorilicavit, id esl in ea naitira.qua Deus in Filio. > Et in alio sermone : < Naturoenostfa; bu-
•:sl id quod est, ut sil Deus omnia in omnibtis, et niililasin Chrislo.stiper omnem coeli militiam, snpra
loto jam Chrislo in Deo ex ea dispensaiione qua omnes ordines angelorum, et ultra omnium altitu-
homo est, mansuro. > Dormis, an vigiias hic, optime dinem potesta.luiu ad Dei Patris est provecta con-
oPetre? Si dormis, evigila, quia hora cstjam nos scssuni. > ldem in scrnionc de Pentccoste : < Domi-
de somno surgere. Jam terliani nostri vino deifica- nus supra omnem coelorum aUiludiuem addexleram
lioiiisiiiebriantur, ab ubertate domus Dei.et lorrentc Dei Palrts consessurus asccndit. > Hieronymos ad
voluplatis ejus polali rerum novilate, stupido raundo D Uedibiam : < Noti me tangerex;nondumjfinim ascen
magnalia Dci Ioquunlur. Si vigilas.Jiiuentis auribiis di ad Palrem meum (Joan. xx); ct esl sensus :
quid cceleste sonet oraculuin, ausculta. < lpse Cbri- Quem morluum quserts, viveniem taugere non ine-
lus homo ex ea dispensalione qua homo est, totus rcris. Si necdum me puias ascendisse ad Patrem,
iii Di.o niap.i^ > NOHego, sed llilarius est, cujus hsec sed bominum fraude suniaium, meo tactu indigna
verba sunt, Ecclcsise firmissima columna, doctor es. Hoc aulem dicehat, non ut sludium quserenlis
insignis.liscreseon oppressor, verborum contumelias, obtunderet, sed ut dispensalioiiem carnis assuniptae
inimicitias regum, exsilii squalores el vincula pro iii diviniiatisgloriam scirel esse niuiaiam. >EtAu-
Christo passus, fidei, sanclitatis, doctrinse praeroga- gustinus contra assertioncs Arianorum : < Ipse,
tiva praccipuus. Hoc solo molari lapide lota luaearlis inquit, unus est Christus et Dei Filius natura, et
niachina subvertitur. Christus igitur lotus, id esl, hominis ftlius ex teinpore assumplus gratia. Rcpui-
etiatn secunduin quod bomo est, glorificalus in sis igitur liliis diflidentiscsuperi.orumerrorum dcfen-
Dcum, una est in Trinilale persona. Sed et Leo sofibus, Ecelesia sancta sponsa Christi, quoecst sine
papa stannci lapidis ictu, de quo legitur in Zacharia roacula ct ruga, quia lavil eam Clirislus sanguine
prophcla(6'flu. IV),idolum hujus lusc supcrioris adtn- . suo, ne haberet mactthim; el cxiendil eam aguus
509 DISPUTATIO ALTERA ADVERSUS ABJELARDUM.— LIB. III. 510'
fullo III cruce nc li.iberctrug.im, Lcclesia, inqtiam, ,A manducandam ad salutem dedil; nemo aulem lllam
fideliler firmiterque, quod credit praedical, adhorta- carnein mauducat, nisi prius adoraverit, inventum
luf. Adorale scabellum pedum ejus, quoniam sanclum est, quemadmodum adoretur tale scabellum pedum'
est (Psal. xcvin). Adoramus quippe scabellum pedtim Dqmini; et nonsolura non peccemus adorando, sed
ejtis, sed quia sanctum est, id esl carnem ejus, non peccemus non adorando. > Et de eodem Cassiodorus
quia crealura esl, sed quia Verbo Dei personaliter senalor in Expositione psalmorum: < AVerboDeicor-
unita est,id est cum mente et divinitate una persona pus assumptum quamvis gloriosuin,quamvis magnum,
esl, i'd esl unus Cbrislus Dei Filius et homiiiis filius ; quamvisadorabilesit.tamen propter buinilitatem hti-
faciens divina, paliens humana. > Ambrosius in libro. . manitalis scabellum pedum Dei compelenter accipi-
De fide ad Gratianum imperatofem : < Et adorenl mus.Namcumipsedicai:Coelum niiliisedesest, terra
eum omnes angeti ejus (Rebr. i). Adorent aulem non autem scabellum pedum meorum (ibid.), corptis ler-
solum diviniiatem, veruni eiiani scabellum peduin renum quod de Maria virgine sumpsit, bene dicitur,
ejus, quoniam sanclum esl; quia in Cbrislo incar- opinor, scabellum pedum ejus, el.eadcm siniililu-
nationis etiam adoranda mysieria sunt; in quibus dine probalur intclligi.ul scilicet corpusejus a Deitate
vehit vesiigia quscdam divinitatis sunl impressa. > menlis contemplatione non discerneres, scd ad unam
El pauloposl: <Per scabellum terra inlelligitur, per B personam referres, id est ad Verbum quod caro fa«
terram atiieni caro Cbrisli, quam hodie in mysteriis clum est, et habilavil in nobis. >
adoramus, et quain apostoli adoraverunt. Neque Non igitur receniem Deum colimus, qui carnem
enim divistis esl Christus, sed unus : neqtie dum Christi adoramus, qui credimus Chrislum in came
adoralur tanquam Filius Dei, natus de Virgine ne- venisse ex semine David secundum: Eyangelium
galur. > Auguslinus in expositione psaltni xcvm : Pauli (Rom. n ); nec inlroducimus in illam
< Ailorale scabellum pedura ejus, quoniain san- simplicitatem veram aliquid compositum, necjn
ciiim est: Anceps faclus sum. Timeo adorare ler- illam anliquilatem aliquid temporaneum; qui non
ram, ne damnel me qni fecil ccelum et lerram. dicimus naturam in naluram mutatam, sed exalta-
Rursus timeo non adorare scabelium peduin Domirii tam in Dei gloria humanilalem, per mirabilem et
wei, quia psalmus mihi dicit: Adorate scabellum ineffabilem personse unilalem : per quam et Deus
pedum ejus, cl dicil mihi Scriptura: Terra scabellum homo, et homo Deus est, quod qui negat hserclicus
ptdum meorum (Isai. LXVI).Fluctuans converto me esll Evecti jam nunc per sancti Spiritus graliam con-
ad Chrislum, quia ipsum qusero hic, et invenio, tra spemjetmeritum de fragosisSimislocis teinpestuo-
quomodo sine impietate adorcltir scabellum pediim r sarum ac periculosissimarum quseslionum, curEum
fjus. Suscepit enim de lerra terram, qtiia caro lerra sislimus paulisper ad quietem; alia auoe sequuntur,
est el de carne Marisccarnem assumpsil. Et quia in alio proseculuri rursus exordio.
ipsa carne hic ambulavit, et ipsani carnem nobis

LIBER TERTIUS.

Jam libri terlii labor occurril mihi, sanctse Tri-
nitatis tractalores, et cultores solis justilise tertia
die resurgenlis, imitanti; qui riiviniltis impleverunt
cum Afaraham Dei prseceplum, quo jussuni est ei :
< Exi de terra lua, et de cognalione lua, et de domo R •
patris tui (Gen. xn); >'el cum Moyse duce genlis
Hebraese,sublalis vasis aureis et argenteis, cum omni
familia sua triduo recesserunt ab ^Egypto, ut. libere
sacrificare Domino pbssent yEgypliorum abomina-
tiones in deserto. Divinse siquidem dignalionis ex
indtilgeniia proCessit, non ex merito, quod aculis-
simo viro, sapientissimo.-famosissimo, hebes, insi-
piens, ignotusque, superioribus veridicis prosecu-
lionibus potui respondere; el perlraclala perspiciens,
meque per semilas orlhodoxorum incedere non
ambigens, sub patre orphanorum eijudicc viduarum
securus siini, quia catbolici bravii non privabor
donalivo. IHiusigilur ipsius ope, cujus supra dicla
explanata sum, sequenlium quaedam perscrulabor,
noii omnia, ne tibi domino meo, cui lalia prsecipu?
scribo, aliisque severis viris, tsedio sim.o clarissima
Rothomagensium lucerna, et nostri temporis stella
matutina, qui catholico peclore de Deo tuo sentis,
cathoiico ore loqueris, et catholica manu cseteris ex-
cellenlius scribis. De mullis ergo profanis et mor-
ttferis novitatibus, quse adhuc restanl, quas stulle
Pelrus in Theologia stia, slullius in Apologia sua.
delirans profudil, tria tantum sequeslravi, qusc et
rempublicamnostramgraviier jnfestant, atque bonis
aemulatoribus excitant majorem zeli, :qui candet in
domo Dei, fervorem. Unum est, qyod Filius Dei
semper de Deo nascitur. Secundum est, quod Deus
facere non polest, nisi quod.facit, nee alio modo,
nec alio lempore, nec dimitlere quin faciat quod
facit. Tertium,quod gratia.illa qua salvantur electi,
communis est omnibus liominibus. His ex ordine
respondendum est, sed prius verba illius, sicut su-
perius feci, ipsa qyidem ,. sed quam brevius potero,
3H GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICH^' 312
ponam. alqne quod auctorilas et ralio suggesserit, A esse, nec desiil; nec init.ium habuil, nec finem ha-
Dominojuvanle, supponam.Non eniin apudnos ralio bebit; non ad boc dicitur, ul Filius Dei semper
prsecedit, sed subsequilnr auclorilatcm, sicul in Sen- gigni dicatur, sed uli illius generatio sempiterna
-teniiis Prosperi legimus, quas ex verbis B. Augustini moiistrelur. Et ideo semper genilus dicitur, ul per
diligenter excerpsit, et quasdam eartim decenter < semper > seiernitas, per < genitum > perfeciio de-
melrificavit. Pelri vero de proposila sentenlia in signelur. In generaiione namqne illa nihil lemporale
Theologia sua verba sunl hsec, hrevia quidem, sed esl, quia nihil prius aut posterius, nihil majus aut
magmim pondus habentia : < In hoc, inquit, quod minus, niliil diversum. Prius ac posterins excludil
per Prophetam dieilur : < Ea;ohodie genui le (Psal. oeterniias, diversum itlenlitas, id est consubstanlia-
11), > oslenditur Filium Dei semper de Patre nasci, iitas, quod esl Groeceoftoiis-iov. Non igitursempergi-
ct semper natum esse. > Ac primum quidem qtise gnitur Filius, quia si semper {jignitur Fiiius, modo
convenientia possit esse verbprum horum, semper gignilur Filius. Si modo giguilur Filius, ergo lem-
nasci, et eamdem rem semper, id esl ah selerno, poralilatis el imperfeclionis non evadii anguslias.
natam esse, non video. Non enim idein est nasci,et Sed intemporalis et perfcctus sicui Paler, de quo
naiuni esse, quod beati Auguslini aileslatione me- est, Fiiius esl. Semper ergo, id cst ab oeterno, hoe
lius in consequenlibus ostendetur. Nec lamen ne- g esl sine principio, sine line csl, quia scmpcr genilus
scius sum, plerosque. viros magni nomiuis et esse, csl. Hoc esl enim genilnm esse, quod Filium esse,
el fuisse, qui qubd Dei Filius semper nascerelur sen- quod Deum esse, quod semper de Patre csse. Sed ul
serunt, el snis scriplis reliqueruni. Sed ' quia sim- sermonis hujus ratio firmior sil, jam ntir.c auilia -
pliciter gradiebantiir, et non ingrediebanlur pompa- mus quid iiinc diyina jpncdicenl oracnia. Hiiarius
tice domuni Douiiiii, non sunl excussi a gremio ma- fscteris excellenlior in talibus, in libro i» De Trini-
tris Ecclesise, quia tilii et hsercdes sanctorum erant laie: < Deus, inquii, Dominus noster Jesus Chrisitis,
pro Christo giaviter excussorum. Et, ul Augiistinus iioii ab aliquo, neque per aliquid Deus esl, sed Deus
in libro De hsoresibus ad Quodvulldeum diaconum natus cst; etqui ex perfecla geneiatione perfeclus
Caithaginensem dicit, < error non facit hoininem Deus esl, non posl nalivitatem in Deum per causani
hsereticum, sed erroris delensio. > Quod aulem ita de proficit; sed in eo quod iialus esl, nibil aliud nascen-
Filio Dei senseruiit vel senliunt, reor ex hoc acci- , d.o, quam Deus. >ldem iri ejusdem operis libro xn .
disse, quia vera fidei confessio profitetur, quod illa <Ab seterno Patre seterna nalivitas est. Deus autem
juxlalsaiam iiienarrabilis filii Dei dePalregeneratio quod semper est, etiam seiernum; sed lamen non
nec ccepit esse, nec desiit (Isa. LIII); quia nec habuit omne quod scternum esl, iiinatuiii est; quia quod ab
inititim, nec finem habebit. C seterno naluni est, babel oeternum esse, quod naium
Hiijtis occasione sententise Ariani spirilu superbise cst. Quod enim ex aelcrno naiiim est, id si non seler-
damnabiliter excsecali Cailiolicos itifestabant, et num naluni esl, jam non erit el Pater sclernus. Iiem,
quasi eos cornibus venlilantes, impingebanl in eos, si semper Palri proprium est, quod seinper est Pa-
Iiis utenies arguliis : Si Dei Filii de Deo Patre ge- ler, necesse semper esl Filio proprium esse, quod
rieiatio, seciiiiduin vos, nec inilium habuii, nec finem semper esl Filius. >Hinc sccurus infero : Ergo pro-
liabebit," ergo Paler semper gignil Filium. Si sem- prium est Filio, qtiod semper est natus. Hoc etiam
per Filium gignit, semper a Palre Filius gignilur. in eoderri libro explanal: < Qui, inquit, ab selerno
Si semper a Palre Filins gignitur, adhuc a Patre et semper fuit, neeesse esl sine nativiiate non fuis
Filius gignilur. Si semper a Palre Filius gignitur, se ; dum el semper.fuisse supra lernpiisest, et na-
imperfeclus est Filius, qui adhiic a Patre gignitur. lnm semper esse, nativitalem esl serapiternam esse.
Quod enim adliuc gignilur, imperfeclura esse non Natiim itaque iiiiigenilum Deuin, sed nalun anle
dubitatttr. Ad hoc namque omnis eorum error in- aclerha tempora confiteiriur. > Et cgo : Ergo et tu,
lendebai, ul Filius Patii non esset cosetcrnus, sed et socii lui, in quibus esl Cliristus tinus, nec re-
perfeclissiroa omnium creaturarum creatura, de non „ cens, nec confiisus, nec divisus,quibus esl cor unum
exstanlibus faclus, non de Deo genilus. Indissohi- et anima una in D»uiino, qtti babilatis unanimes in
bilis certe prorsus hseceorum esselargumenlatio, si (tonio Doinini, Filiuin Dei semper natuin confilemini
Christi generatio aliqua foretactio. Namaclio respi- Si enim ante lenipora selerna natum, ergo scmper
cit ad crealuram, quam Detis, quahdo voluit, et nalum. Et ille quasi cuneum figens, piis adhuc
qubmodo voluit, egil, id est fecit; el antequam eam coeptis inslat. < Quod, inquit, anle tempus naluni
faceret, nihil egit. At Filii generatio non est aclio, est, semper nalum est; quia id quod est anle seter-
quia oinneni excedit aciionem, omnem supergre- num lempus, semper esl. ltem, anle omnia ssccula
ditur creationem; quia ipsc seinper, id esl ab acterno et tempora aeterna, el ante sensum omnium natus
a Patre genilus est, lotos de loto, verus de vero, confuendus esl esse; quia per id quod ila natus est,
selernus de seterno, perfectus de perfecto, Deus de semper esl. Natus itaque semper est, quia nihil
Deo. Omnia enim per ipsumfacta sunt: quod verum aliud de se palilur intelligi et dici posse, nisi natum
non cssel, si factura Cbrislus essel, non enim per esse. > Et ego: Non igiiur adhuc nascitur Filius
se factus esset. Nihil enim crcatum per se factum Dei. Nam qui semper nascilur, nunqttam natus erii;
Csl. Cum ergo dicitur : Chrisli gencratio nec co?pil semper ergo imperfec.lus erit. At iroperfectus nou
 313 DISPUTATIO ALTERA ADVERSUS AB.ELARDUM.— LIB. III. 51*
esi. Nafura eiiim Filii, nalura Palris est. Hinc Leo A milem Arianum, sic dicit: < Quid ergodicimus? Si
papa dicit: < Nalura Unigeniii nalura csl Palris, natus esl Filius Dei de Palre, jam Pater destitit
laitita esl Spirilus sancti. > EtHilarius in libro n gignere. Et si destitit, ccepit. Si atitem coepit gi-
De Trinitae : < Cnigenitus Deus bahet in se natu- gnere, fuit aliquando sine Filio. Sed nunquam fuit
ram Dei omnipotenlis, dum natus ex Deo esi, et sine Filio; qnia Filius sapienlia ejus esl,quse candor
petfecti hominis absoltitionem, dum ci esl parlns ex est lucis sclernae. Ergo semper gignil Pater, et setn-
Virgiise, et cum verilaie corporis subsistensinnatura pernascitur Filius. > Audis, inquiiint, quia conclti-
Dei; ei cumDeinatura manens in corporis veritale. > dil et dicit: Ergo semper gignit Paier et semper
Habes igitur bic quod nalura Dei nalurnm hoiniuis nascilnrFilius. Quid igitur habcs reinedii,qui Filiiim
accepit; quia perfeclam hominis absoluiionem, id Dei negas semper nasci?Ast aliier est. Qui taliter
esl lotain absolutam hominis naluram. Ulii stiiit namque seiitiunt, non siibtililer inlucntes quod di-
ergo, qui inagisirum erroris sequentes, perstreptint cilur,qualilerdicitur,obscura verborum coinplexione
in scholis dicenles : non natura personasn, quod fallnntur.
veriimesi; necpersona personam, quod itemvcrum Et primum quidem oportuissel hoinines eductos
est; nec natura nattiram, quod falsum cst, susce- de fornace ferrea jEgypii, el euntes ad civitalem
pit : Tolaenim nalura divinitalis in Filio Dei esl, R habitalionis absque dubitatione sentire virum htinc
et toltis Dei Filius lotum hominem suscepit. Tola lamacrisac prseclari ingenii, lam erudili ac spiri-
igiiur naiura divinitaiis tolam suscepit naturairi hu- lualis aniini, lam catholici pectoris, prsesertim de
maniiatis. Solus (amen Filius incarnalus est, et in causa Dei, nunquam posse sibi dissentire. Deinde
solo Filio tola pleniiuilo divinitaiio habitat corpora- Arianoe perlidi» fallaciam, et sapientiam rescriben-
liier. Ad liujus rei munireslatiimeinhabereinu-icliam lis auimadverle. Non enim illatio haec : Ergo sem-
alins lcuos, nisi vilaremus fastidium. Igilur ut re- per gignit Paler, et semper gignitur Filius , a con-
deamus ad rem, qui de Deo loto toltis Deus alioquih cessis oboritur, sed ab adversario, quasi malo ver-
non essel De;is, natus est al) selerno, semper esl boruni atictipatore jaculalur. Nullus eniin catholiciis
nalus. ct erudittis scriba in regno Dei primsc consequentise
Ad hujus asserlionis confirmationcm S. Hilarins consentit.Falsissimaenim est, quse dicit: Si natusest
concltiilii sic : c Ut igilur Palri proprium est sine Fiiius Dei de Palrejam Paler destititgignere. Scienli-
naiivitnieesse, ila Filio propriuin estper nativilatem bus loquor.ei callentibtisariem disserendi.Clamavi-
esse : boc est proprinm, quod facil dislinclionem mus in scho!is,adhuc etiam piierijclamantetalii, ut
personarum. > Hsec llilarius, et beatus Augustiiius arbitror, nunc quoque, verum est anlecedens, et fal-
calholicscfulei loro deducitur in hunc sensum. Sic sumconsequeris.Verumesienim,quodnatusesiFilius
enim dicit in libro De Trinilate nono : < In Deo Deide Patre; el falsum est,quod Pater destili tgignere,
niliil qiiidem secundum accidens dicitur, quia nihil Nonenim unqtiam destitii, qui nunqnam ccepit, sicut
in eo mulabile; nec tamenomnequod dicitur.secun- in superioribus dilucide fuil ratiocinalum. Quseergo
dum suhstanliam dicilur. Dicilur enim ad aliqtiid, sequunlur: si deslilil, cospit; ftiit aliquando Paler
sicut Pater ad Filitim, et Filius ad Patrem. Quod sine Filio, lelsc aranearum liaereticocpravitalis fal-
non cst accidens; quia el ille semper Pater, et ille laciisiiUexuntur.Assumptio vero quse sequilur, seck
semper Filius ; et non ita semper, quasi ex qtio nunquam fuil Paler sine Filio, quia Filitis ejus sa~
natus est Filius, atil ex eo quod nunquam desinat pienlia ejus est, quae candor est lucis seternse, ve-
esse Filius, Pater non desinal esse Paler, sed ex eo rissima est. Sed eniin,id imponitur, ut falsitas hocc-
quod semper esl, natusesl Filius. > Gravi siquilem infcratur : Semper ergo gignil Pater, el semper gir-
somno temporanei noslri premuntur, si verbis bis gnitur Filius; qnod minime procedil, quia. illa ge-
excilati non evigilaverint, inquibus B. Augustinus neratio non fnit, nec est actio. Ad boc eriim nite-
patertiitatis et filiaiionis omnem excludil corporali- banlur Ariani, ut probarent Dominum Jesum, vel
latem, et dicil, qnia ideo semper nalus esl Filius, JJ non semper nalum, el ideo Palri non coseternuiiK
quia sicul semper,id esl ab seterno Pater est, ita et qui aliquando nasci ccepissel et desiissel; velw
Filius semper, id esl ab aelerno esl Filius. Igilur natus semperesset, semper nascerelur, et ideo im-
aul perfeclum genuit Pater Filium, aut imperfectum. perfecius videretur. Per semper enim, qtiasi cu-
Si imperfeclum.ergo aul noluit, aut non potuitge- jusdam aclionis intelligebant continualionem. Sed
nerare perfeclum. Si noluit, invidus est; si non semper hic non nominat conlinualionem lempora-
potuit, omnipotens non esl. Perfectum ergo genuit. lem, sed intemporalem sempilernitalcm, id esl
Semper ergo perfectus est, el scinper natus est. Qui seterniiatem, quse nec habuit inilium, nec habcbit
semper natus csl, non fnit Filius ante vel natus. finem. Falluntur ergo, qui B. Auguslini pittanl hanc
Igilur non semper nascilur, quia imperfeclus esse esse conclusionem : hoc ipse declarat versu sive
videretur, si seniper nascerelur. Non mihi tamen interpretalionesequenti.sicinquiens: < Hoc rursiis
ambigiium esl, qtiod sinl quidam divinse leclionis liinendum est, ne putetur imperfecta generatio, si
etiam amatores, qiii pulent B. Auguslinum huic non dicamus nalum esse!, sed nasci. > Sed quare
sententwc conccssisse, qtiod Filius Dei seroper na- non vibramus pilum, quod landiu tenemus manu,
scatur de Patre. Scribens eniin ad Pascentium co- quod magister hic fabricavit ct cliinavil, et ora con-
315 GUILLELMl ABBATIS S. THEODORICI 516
tradicentium oppilavit? Isle namque sanclus vir in- A l < Si illud solum quod facil Detis, fieri ab eo bonum
comparabilis prutlenlisc et egrcgiscsimplicilatis, jam est, profeclo illud solum quod facil, facere potest,
senio fraclus, el stta Sunamilide calefaclus, libros qui facere nihil potest, nisi quod ab eo. fieri bonum
suos relractavit, ct traclavil ibi diligenlissime sen- est. Hac itaque ralione id solum posse facere vide-
tcnliam isiam his vcrbis: < Esl et inler illa quae scri- tur Deus, quod facit ; vel dimillere, quod dimitlit:
psimus, quoddr.rn prolixum opus, qui lamun unus cum videlicel in singulis faciendis vel dimittendis
deputalur libcr, cujus esl tituhis : Dc diversis quse- ralionabilem habeat causam, cur ab eo fiant vel
stionibus oclbginla qninque. > Et paulo post: <Has (limillaiitur; ne ipse quidquam, qui summa ratio
jam episcopus collcgi, ct unum ex cis librum feci. est, contra id quod rationi congruit, aul velle, ant
Hariiin vcro trigcsima scptima e.si, cri litulus esl: agcre debeal. > Ac deinde: < Ex his, inquit, tam
Dc scmpcr naio. > Sentcntia vcro, quam pilum su- de ratione quam de scriplo collalis, constat, id so-
ptrins appcllavi, ct qusc subsequilur, his eisdem lum posse facere Deum, qnod aliquando faciat. >
verbis exprimiiiir : < Melior csl semper r.alus , Dein ingenii sui, non Ezechiclis sartaginem positis
quamqui semper n.isciliir. Quia qui semper nasci- opponit, et qusBfabricavcrat, quasi nilitur el vide-
tur, nondum est nalus, cl niinquam nalus esl, aul lur obruere, ea calliditale nt rursus ea melius con-
nunquain erit, si scmper nascilur. Aliud est cmm firmel, omnibus annullaiis, quse prioribus videban-
nasci, aliud natumesse: ac perhoc nunquamFilius, tur obviare. Sic enim concludit: < Prxdiclis ra-
si nunquam nalus. Filius aulem quia nalus, sempci tionihus vel objeclorum soluiionibus liquere omnibns
Filius, scmper igilvir natus. > Huic igiiur assertioni reor, ea solumiriodo Deum posse facerc, vel dimit-
obnili, homiiiis est sui juris, el cui dicitur : < Si lere, qusccunque facit vel dimittit, et eo modo qtio
qtiis conlenliosus est, nos lalem consuetudinem Aicil vel dimiltil, et illo lempore quo facit tanliiiu,
nou habemus, neqtie Ecclesia Dei (f Cci. xi). > Ad- non alio. > At in Apologia sua multo vehemenlius
datur etiam terlius tcslis, qui lam vcris et mani- spiritu verliginis abducitur, ac infelicius aegrotat.
fcstis iititur verbis, ut ei dcbeal oinni subjeclione Diligentiore siquidem traclalu, et quasi viribus iu
consentiri. Gregorius ille niagnus, qm juxta nemi- uniiin colleclis hoc capitulum cseleris diffusius exse-
nis sui proprietalem vigilavil in Clirislo, elnobili- quitur, et ad liiijus no.vsead.inventionis, imo noxii
iate, scienlia, fide, sanctiiaie, sedcaliis cminuil, erroris confirmalionem lolus incumbil. Ponit cnim
vicesimura nonum librum De moralibus, sic incipit: in tcelum os suum, el ad divinsc incommulabililatis
< Doininus nosler Jesus Chrislus, in co quod sa- alliludinem transcendit, et volunlatem Dei ac po-
pientia et virtus esl, de Patie anle tempora naius<Q leslalem idem csse ostendit, dicens : < Gcneralitcr,
est. Vel potius, quia nec ccepit esse, nec desiil, di- inquit, et indubitanler tenendum est, qiiod quidquid
camtis verius, semper nalus. Non cnim possemus boni Deus in se habeat, niillateniis in ipso vel cre-
dicere, seir.per nascitur, neimperfeclus csse videalur. scere vel minui polest. Cui profeclo sicut polentia
Al veio ui seternus designari valeal el perfectus, et ejtisvel sapienlia coseterna est, ita voluntas quam
natus, el sempcr, dicamus : quatenus et nalus ad habet in quibuscunque faciendis vel disponendis,
pcrfeclionem pcriineat, et semper ad seternitatem, ipsi coseterna est. > Verum dicit, sed et luqueum
ul quoquoiiicdo illa essentia sine lempore lemporali more suo praetendil. < Non esl enim in Deo aliud
valeat designari sermonc, quamvishoc ipsiim, qimd poientem esse, aliud bene volentem esse, cui est
•
peiiectum tlicimus, multum ab iiiiiis verilatis pcr-' id ipsum esse, et Deum esse, quod superiora de-
fectioue dcviamus; quia quod faclum non est, non claranl; et volunlas ejus et polenlia ejus nihil aliud
poiesl dici perfeclum. < Taulorum virorum lalibus est qtuuii 'pse. > Augiislinus in septimo libro Con-
asSertionibus obnili, non est eorum qtijbus Deus fessionum : < Non cogeris, inquit, invitus ad ali-
dexterarii siiam nolam fccit, et per eum erudilum quid, quia voluntas tua non est major quam poten-
cor habeiil iu sapientia. Et qtioniam satis oslensum tia lua. Esset autem major, si teipso lu ipse major
est, quod Fiiius Dei seroper nalus sit, nec semper D esses. Voluntas enim et poteniia Dei Deus ipse est. >
nascatur de Patre, imininet ut disculiamus quid- Ecce quaro vera Pelrus proponit; sed in hoc vitan-
nam sit quod Petrus dicit, quod Deus non potest diis est, quod ex veris falsa concludit. Sic enim.
facere, nisi quodfacit, nec alio lempore. Sed prius dicit: < Si ergo id solum facere potest, quod eum
sicul consuevimus, ipsius verba ponenda sunt, ac facere seu velle convenit, profecto id solum facere,
post falsitati verilas opponenda. atque velle facere polest, quod quandoque facil; et
His verbis in Theologia sua, verse simplicilalis ac eomodo tanfum, eteo tempore similiter, quo facit;
simplicisverilatisoppressor insanit: < Siquod facit, quia videlicet nec alio modo nec alio tempore con-
inquit, Deus, eum facere oportet, justum est ulique venil, vel hoc eum facere, vel velle etiam facerc. >
ut facial quidquid' facit, aut sine dubio, quidquid Hoc inculcat, hoc longa verbositatis prosecutione,
facere debet. Quod si debet, non potesl profecto iuio curiositate mulliplicat. Sed quid agis, o infelix
dimitlere quin faciat. Omne quippe quod jusitim anima mea ? Ergo sic inlemperanter exsesluas ? Cur
est, injustum est dimilti. El quisquis hoc non facit, leclionis el oratipnis tempora perdis ? Cur talia me-
quod ralio exigit, seque delinquit, ac si id faciat diiando tabescis? Cur quanlulumcunque acumen
quod raiiotri miniiue concordat. > El paulo post : ingenii vclut ad saxum elidens grossescerefacis?
517 DISPU-TATIOALTERA ADVERSUS AB^ELARDUM.— LIB. III. 518
Qais Auguslinus, quis Gregorius, vel aliquis lalium A cceli el terrse; el ideo major esi voluntas Dei, qnain
in horum ruderum herrendam spissitudinem te coelnm et terra.Qui atilem dicil: Qnarevoliiil Deus
projicil? Nulliis eorum lioc dicere ausus fuit: Deus faeerc coelum et terram, majus aliqujd quserit
non potesi facere, nisi quod facit. Si liocetiam ve- qnain esl voluntas Dei. JSiliil aiiiein majiis inveniri
rum csscl, melius crat ul taceretur, quani diceretur, potest. Compcscat ergo se humana temeritas, et id
iicdtini scriberetur. qnod non est, non quscrat, ne id quod est, non in-
Sed jam, qtieni dante Deo video, nodns enodan- veniat. Qui ergo voluntatem Dei nosse desiderat,
dus esl. Diverso niodo agil de volunlaie Dei; modo amicus Deo fial. >
sccuiidum id quod csi; niodo scciiiidum id quo se 91' Hsec,ut arbitror, mirabilis ille philosophus non
res condilas habel, id est, aliquando secundum Iegcrat. Si enim hsec legissel, sentire non audco
e.ssenliam, aliquando secundiim iclionero, id csl, quod postea lalia, lam nova, tam noxia docuissel..
rerum condiiiouem. A conditione enim rertini cue- Dicil enim quod in faciendis vel dimitlendis rationa-
peruiil et spalia locorum , et cursus temporiini. bilem habeat Deus causam, cur ab eo liant, vel di-
SI.i:sit igitur incommulabilis in se duni commuta- niiitantur. Sed, Augustino tesle, ralio contradicit,
bilia facerct; mancl semper incommulabilis, rcgens el dicit, quia in rebus agendis vel dimillendis vo-
el fai.ens universa. Non ei aliquid novi accidit, quo-^R luntaie Dei nullar causa superior sil; cl errat qui
niam non ea quia sunl, novit; sed ideo SL-IU, quia superiorem quajrit. Potens igilur est Deus de rebas
aovit; nec se, quia lumen iiicircumscriptum esl, in intiJia facere, quoe 11011 facil. Necaccepil, nec acci-
crealura sua conclusit. In Filio quippc suo totus pil Deus a rebns causam, quando vel quomodo fa-
naturaliter inest; quia non eum fecil, setl ex se ccrcl, vel disponeret, vel eas gubernaret; quia ipse
genuil seternaliter. < Ex ntero, inquil, anle Lucife- est causa omnium, ul sint, ei in se habel scientiam
rum genui te (Psal. cix), > id est, ex mca substan- cl poieniiam, qualiler oninia ordinala sint. lpse
tia ante inilium, hoc cst sine iniiio. In crealura namqitcesl et Crealor, el gubernator, et ordinator
vero sua upn inest; quia 11011 eam de se genuit, sed oinnitim, 11011solum bonorum, quae omuia ab illo
eam de nihilo fecit. Exlra eum igitur sunl oninia,- sunl, sed ct malorum, quse omnino ab iilo non sunt
qusefecit; quia licet ex ipso, ct per ipsum, et ia etidco nec vere sunt; qnia non res, sed rerum pri.
ipso sint, ipse tamen esl super omnia, el non in- vationes; vcl si nielius dicilur, corruptiones sunt;
cluditur in aliqua creatura, licel inhabitet in san- ei suni in natura ex nalura. Nulla enim mala suni,
c.is angelis, et in electis suis, non per naturam, nisi in bonis, quamvis mulia bona sinl sine malis.
sed per graliam. Augustinus ad Dardanum (epist. De lalibus non tlnbilant, qui summi nostri disputa-
57) : < Deus ergo ubique praesens, et ubique tolus ^ toris, Auguslini tlico, verbis exercilali sint. Quse
praesens esi, nec lamen ubique habilans, sed in quia multa stinl htiic assertioni fidem facieutia,
templo suo, cui per graliam benignus ac propitins gratia brevitatis practereo. Ad hoc autem hoc tolo
est. > Et infra : < Ideo enim ubique essc dicitur , labore desiidaiur, 111veracilcr ostendatur, quod
quia niilli parli rerum absens esl. Ideo lolus, quia volunlas Dei, vel ejus poientia , legi ereaturoe stip-
non parli rerum partem suam praecenlcm prscbel, posila, vel in ea inclusa non sil :et idco Dcus dc ca
et alleri parli alieram parlem, scquales sequalibus, miilla polesl facere, quse non facil. Menliiur igilur,
minori vero minorem, majori majorem. Sed non qui hsec dicit, quod non possit. Cum ergo dicilur :
soluro universilati creaturarum, veruni eliam cuili- Dei voluntas vel potestas augcri v;l ininiii non po-
bel parti ejus lotus adest. > Ul igitur magni doclo- test; vcrum dicil, quia secundum essentiam dicitur,
ris hujus probat assertio, Deus prscsens esl univer- quac Deus esl, quoe augeri vel mulari non polesl. El
sitali rerum, nec concludilur vel in parte universi- ciini dicitur : Deus maltim facere 11011 potest, verum
tatis reruin, vcl in univcrsilate. Major ergo non dicitur, quia maliini nihil esl : non enim res, sei
niole, sed potenlia, sed sapientia, sed boniiate, scd rei corruplio esl; el Deus qui incommtitabilis est,
acterniiate, Deus universitate rerum. Excedit igittir rj 11011bomis esse 11011 polest. Et hscc ejus impolcntia
et voluntas ejus el potenlia ejus, quse nihil aliud omnipoteniia esi. Al cum dicilur : Deus non polcst
sunt quam esscntia ejus, universitalera rerum. Men- plnere, nisi quando pluit, vel de creatura sua fu-
dax est igittir, et fallax, qui voluntaiera Dei, vel po- cere, nisi quod facil, fallacia esl. Non eniin jam de
tesiaiem ejus, id est Deum, inlra crealuram inclu- voluntate aul polestate Dei, co modo quo snperius
dil sicut ille facit, qui dicil Deum de creatura sua agittir, id esl simplicitcr, id esl seciindum esseiiliain,
non posse faccre, nisi quod facit; cum voluntas quod est secundum id quod est; setl etiam secun-
Dei sit ante universilatem rerum, et causa sit uhi- dum actionem, id est secundiim effeclum reruni,
versilalis rerum. Hinc idem doclor super Genesi qnod est sccundmii itl quod se habet ad aliquid, hoc
contra Manichacos: < Volunlas, inquit, Dei causa esl, Creator ad creaturam. Creator enim crcaturoe
estomnium quse siint. Si eniin baliet causam vo- Creator est, et creatura Crealoris crealura est.
li.ntas Dei, est aliquid quod antecedat voluntatem F.taliler inlelJigimus et loqiiimur de re, sccundum
Dei, quod nefas est credere. Quisquis ergo dicit, idqtiod est; aliter inlelligimus ac loquimurde re,
quare fccil Deum coelum et lerram, respondendum sccundum id quodse ad aliud habel, licel res eadem
est illi, quia voluit. Volunlas euim Dci causa est sil. Hoc ille Arisloteles aculissimus prscdicamcnto-
319 GUILLELMI AB3ATIS S. THEODORICI 520
rum invenlor, dispositor ac dispiitalor, diligenler !xet ego non inducam supcr cam ivialum, quod loeu-
legenlibtis et sapienter inlelligentibus ostendit, qtii lus sum, dicit Dominus (Jer. xvin). > Non enim a
de singulis praedicarnenlis agens, eorum proprieta- Cbaldocis deslruerelur Jerusalein, si mulassel boni-
tes subtiliter ac sigillatim exposuit. Quia igilur uni- tate malitiam. Nam Deus manens incommuiabilis in
versitas rerum subtlita estCreatori, et ejus volunlali se, mutasset etiam ipse damnalionis illius senten-
vel potestali resistere non potest, potest Deus de liam. Non fecit igilur Deus quod facere potnil;
ca niulla facere, quse non facit, qui nihil contra quia nec se creatiirae angustiis, iiec liberum arbi-
voluntatem suam facit. < Omnia- eniin quscctin- Irium lege necessilalis aslrinxil. Quod vero irse ejus
que voluit, in ccelo et in terra facil (Psal. cxxxiv).» resisli non polesl, secundum superiorem causam
Auguitinus in Enchiridio : < El ubi est polentia, est, sicul rursum ad ipsum Jeremiam diclum esl :
quse in coelo et in lerra omnia quaccunque volnit, < Tu ergo noli orare pro populo hoc, el noii assti-
lecil, si colligere filios Jerusalem volnit, et non fe- mere pro eo laudem et oralionem, qnia non exau-
cit? An polius el illa quidem ab illo filios suoscolligi diam le (Jer. vn). Et rursiis : Si sleteril Moyses ct
noltiit; sed, ea quoque nolente, filios ejus collegil Samuel coram me, non esl anima mea ad pbpnlum
ipse, quos voluit? Quia in ccelo et in lerra non islum (Jer. xv). > Defixum ergo erat apud ipsum
qusedam voluil et fecil; qusedam vero voltiit et non B ut Jerusalem el populus ejus destruerelur. Et quod
fecil; sed omnia qusecunque voluit, fecit. > Cuiii apud eum defixum erat iil fieret, secunduin supe-
crgo et voluntas et potestas Dei idem sinl in eo, riorem causam necesse eral ul fieret; quia prae-
diverso lamen moclo se habel rerum effeclus; quia scienlia ejus falli non polcrat. Et qnid faceret de-
mtilla potesl facere, quse facere non vult, qui facit Jerusalem, ipse ante ssccula noverat. Secundum
ia coelo et in lerra qusecunque facere vult. Polens inferiorem vero caiisam nCcesse non eral; quia si
est enim de lapidibus istis suscilare filios Abrahse, illa mutassel maliliam, et ille seiitentiam. Habebat
id est, de vasis irse facere ya.sa misericordiae; el eniin illa in se, ut hoc facere posset, si vellet. Sed
tamen deomnibus non facit. Sed cur de Jillis faciat, et ipse noverat ante conslilutionem mundi, qnod
de illis non faciat, secrelum est penes ipsum esl, illa nollet. > Idem doclor in eodem opere lib. xu,
abyssus est. <Jiidicia enim Dei abyssus mulla (Psal. in expositione senlentise illius : < Cotisliiuisti ter-
xxxv). > El quoniam, ul Augustinus in libro super niinos ejus, qui prseleriri non poleruiit (Job xiv). >
Genesi ad litterain longiuscule disserit, bipar- < Stalulum cst quoqiie, inquil, bomini, quaiilum in
tilum esl opus divinse providentise : qusedam nam- ipsa vila mortali vivat. Nam etsi annos quindecim
que cansse sunl in Deo seternales el incbmmulabiles, „ Ezechise regi ad vilam addidif oiunipoiens Deus,
qusedam vero rebus insitae sunt originaliter, pri- lUnc eum mori permisit, cum eum prsescivil esse
mcrdialiier, causaliter, ab eo qiii vivit in aeternum : nioriturum. Nec prbphela igilur iiie.ndax, qaia
•
et juxta prophetam, < creavit oriinia simul (Eccli. tempus morlis innotuit, quo vir ille mori merelia
xvm); > secundum superiores inconvulsum est, quid- tur; nec Dominica staluta convulsa sunl, quia ut
quid siauitum esl; secundum inferiores multa pos- ex largitate Dei anni vilse crescerent, hoc quoque
sunt fieri et non fieri, qtise contitigil fieri vel non quod ante saecula prsefixuin fuit, atque spalium
fiert. Secundum inferiores de uvavinum exprimilur, viise quod inopinale foris addilum cst sine au-
et de farina panis eflicilur; secundum snperiores gmenlo prsescienlise fuil inlus slaluium. > Sic ille.
aqua in vinum mutatur, et nunc quinque millia Pntel igitur his qui contenlionis spirilum non
hominum qtiinque panibus saluranlur hordeaceis, habcnt, quod secuudum inferiorem causam dictiini
nunc quatuor millia septem panibns triticeis, per esl: < Dispone domni tuse, quia morieris tu, et non
eum, qui veteris ac Nbvi Testamenti pabfilo reficit vives (Isai. xxxvm) 1, quia sic meruerat : el anni
esurienles ac silientes justitiam. Sed melius eru- addili sunt secundum stiperiorem causam, secun-
dilissimi ac dulcissimi docloris B. Gregorii verbis dum quam verum eral, necesse esl Jerusalem a
hujus profundilalis sinus explicabo. Sic enim dicit D Chalilseis deslrui; secuudum inferiorem non cral
in libro ix Moralium, dum capilulum illud exponit: verum, necesse est Jerusalem a Chaldseis dcstrui,
< Deus, cujus irae nerao polest resistere (Job ix). > vcra est enim hoec bypotlietica. Si prscscitum est a
Mirum, inquil, valde esl, quod irae Dei nemo re- Deo Jerusalem a Chaldacis desirui, tunc necesse est
sislere dicitur, cum multos indignationi supernse Jcrusalcm a Chaldaeis deslrui. Omne enira quod a
animadversionis obviasse eloquia divina lestenlur. > Deo praescitum esl, ut fiat, necesse esl lieri; alioquin
Et ifacta mentione de Moyse, et Aaron, et Phi- pracscieiitia ejus fallerelur; quod abhorrel a vero.
nees, David et Elia, post aliquanta sic concludit: Nec tamen ideo vera esl hsec eategorica per se.
< Irse igitur Dei resisli polest, quando ipse qui Necesse esl Jerusalein a Chaldseis destrui. Posset
irascitur opilulalur; et resisti omnino non potest, enim Jerusalem mularemalitium, si vellet, el illam,
quaiido se etad ultionemexcilat,el ipse precem,quse qusesubcondilioneposita eral, mtilaret sententiam.
ei funditur, iion aspirat. Quod ergo iroe Dei resisli De natura igilur Dei loquor secundum superiorem
potest, secundum inferiorem causam diclum esi, causam; de natura vero rerum secundum inferio-
sietit sermo divinus dicit ad Jereiiiiairi : < Si aulem rem; veluii cum dico : Si David el Petrus prae-
intiiaverit gens illa aut regnum illud malitiam suam; desiinali sunl ad vilam seternam, David et Peirus
 52i DISPUTATIO ALTERA ADVEKSUS ABiELARDUM. — LIB. III. 522
damnari non possuni : setl hoc nbn ab ipsis, sed A quia Dominus nosler Jesus Cliristus rex opcratus
ab ipso Deo esl, cujus prsedestinalio falli non po- esl salulem in medio lerrse. > Quod autem tempo-
test. lleni verum cst, si David in adulterio, Petrus ralitalis hujus cursum vocal involucruni, Joannem
in negalione morerentur, quod bene secundum in- Scolum sequitur, qui frequenlius hoc inusitalo vo-
feriorem causam conlingere posset, David et Pelrtis cabuio usus, et ipse pro sua subtililaie de hsercsi
damnarenlur : sed lioc non a Deo, sed ab ipsis est. notalus est.
Rebus igilur non incumbit necessilas, sed relalio Cunctis autem hscc legenlibus el vera scienlibus
de rebus ad provideniiam facU condilionalem ne- liquet , quod ex philosophica disciplina aniinam
cessilatem. Et de hoc luculentissimus ac acutissi- mundi Spiriltim sanctum dicit; cum secunduiii
nitis doclor Boetius in vi De consolatione pliiloso-
ipsos philosophos aninia mundi imiltum differat a
phise : et nos, quamvis maxime ad hoc nihili simus, Crealore el nicnle divina, quani vovv
in traclatu De rebus universalibus ad magistrum appellanl; ct
secundum veram fidem et ecclesiasticam doclrinam
Theodoricum, pro modulo nostro diffusius egimus.
Universitas igitur rerum-, ut ratio probat et aucto- idem Spiritus sanctus Palri el Filio consiibstanlialis
rilas approbal, volunlati Creatoris subdita esl, a quo sit, el in ntillo differat, et cosclernus sit ambobus.
de hihilo facla est. El ideo ipse de illa secundum B Dicit itaque gratiam Dei, quam Spiritum sanctum
inferioreni causam mulia facere potesl, qtise non vocat, omnibus esse communiter oblalam. ln Apo-
facit, qui tanien contra id quod apud ipsuin prsc- logia vero sua primum quidem se slrenue defendit,
fixum est nihil facii. El hic esl diversus intelli- el Pelagianam analhemalizans haeresim, de grulia
gendi respeclus, el diversus loquendi modus, idest, Dci calholice senlil et scribit: sed poslea more suo
secundum Dei voluntalem, poteslatem, providen- sublilis, ac veltil aller Proteus, lubricus elabiltir,
tiam , hoc est, ejus essentiam : (non enim aliud est et reverlitur in idipsum. Verba illius boc melius
ejus essentia, aliud in eo illa); et secundum id quod probabunt. Haecprima sunt: < Ego, inquit, graliam
se, nescio si dicam, habet vel habent ad naturam Dci voco, quidquid ad salulem hominis de ipso
rerum, vel effeclus earum. De quo conjunctim Deus disponit, vel ei confert quod ipse non merue-
agens novilatum amalor, ac sublilissimus temporis rlt. Ait quippe Apostolus : < Reliquise seciinduni
academicus, pedicam lendil ad capiendas animulas clectionem gralise salvse faclse sunt(fiom. xi). > Si
vanitati deditas, miiius lcgeules, et ininus quse Dei autem ex gralia, jam non ex operibus, alioqui
sunt intelligenles. At conira hanc adinvemionem gralia jam non est gralia. Igilur Dei est in electis
quse de Deo male loquebatur, hsec dicta sint. De suis, quod eos ab sclcrno prsedeslinaveril, quod et
propositis igitur restal exlremum, quod videndiim fidem cis inspiraveril, quse ulique noslra prseceduut
cst, el lali tine finietur hoc opus. Pclrtis hic Aboc- merila, ct sine quibus eum diligere non valeraus,
iurdus, contra cujus commentilia .figuieiita scribi- ut salvari niereamtir. Ipsa eniin dilectio, qtiain ipse
mus, veslris oralionibus et prsecepto sanclitaiis per ea, quse dicla sunt primoin nobis efiicii, effe-
vesirx roborali, Pater optime Hugo, quibusdam ctus ipsius Dei, sive donum ejus est: et ejus im-
viris nobililate, studio, scientia fulgcnlibus, et inler putanda esl gratiae, antequam etiam nihil saltitis
iilos aliis magis curiosis quam siudiosis, per vanam possimus promereri. Unde et Apostolus : < Qui.l, >
et inanem philosophiam placens, de his quse ad inquit, < habes, quod nbn accepisli? (/ Cor. iv.) i
Deuui pertinent non lam catholice quam philoso- Hsec a Paulo dicla de Dei gratia, magis veriiatis
phice tractavit; ac per hoc longe factus a populo, quam Petri verba sunt. Quid enim verius, quid
de quo legitur : < ln populo gravi laudabo te (Psal. eliraatius, quid salubrius dici poiest? Sed sia hic,
xxxiv), vciito subtililalis erravil, nostrse fidei sim- quseso niecum. Familiaris tibi fui, quantum polui.
piiciiati turpiter obvius, ct veritati damnabiliier Ut fralernse dilcclionis norina jubet, bominem non
contrariuS. In .fornuce namque yEgyptia operum persequor, sederrorem. Nisi me fallas, islius ipsius
suorum vascula fabricavit, ac philosophos Platouem, D assertionis luse funibus alligaius es. Dicis cnim,
Virgiliura , Macrobium, inlonsos et illotos ad con- quod gralia Dei cst, quidquid ad salutem homiuis
vivium summi Regis inlroduxit. Sic enira Platonem Deus disponit, quod secundum Apostolum eleclio
inaxime sequens iu llieologia sua dicit : < Nunc ex gratiaest, alioqui gratia jam non est graiia, quod
vcrba Platonis de anima inuudi diligenler excutia- per eain electos suos ab celerno prsedestinaverit;
miis, ut in eis integerrime Spirilum sauctum de- quod per eam fidem eis inspiraveril, quod ipsa di-
signatum esse agnoscamus. > El infra : < Ulud quo- leclio, quam ipse in nobis cllicit et sine qua iiemo
que, quod ail Plato animam locatam esse a Deo in polesl salvari, gratise Dei imputanda est. Secundum
mediciale muiit!i,'eamque per omnem globum toiius igitur banc ipsam luara definilionem loquor tecum
orbis scqualiler porrigi, pulchre designat graliarii de gratia Dei. Dic, oro le, gralia sic accepta estne
Deiomnibtis communiler oblatam, juxta illud, Spi- communis omnibus hominibus? Prsedestinat Deus
rilus Domini replevit orbem terrarum (Sap. i, 7). omnes homines ad salulem, inspiral in omnibus
Iluic etiam involucro, de posilione scilicel animse fidem,eleam,perquainsalventur,dileclionem? Sub-
in medio mundi localsc, hoc est de gratia Dei om- lilissime, famosissime, lepidissime magister, erudi
nibus commuuiler oblaia divina facta concordanl; me; si 11011iusanis, respondebis, Non esl. Non cst
523 GUILLELMI ABBATISS. TIIEODORICI 5-21
igitur hscc gralia communis omnibus (40). Nam, si \ communia sunl et eleclis et reprobis. Obloqueris, et
esset, omnes salvarentur, quod minime concedes : sophislicus es, non sic agebamus de gratia. Sed
alioquin Dei disposilio, pradesiinalio, fidei et ipsius vebemenlior efflcitur in sequentibus. Nam dicit:
dilectionis inspiratio, falleretur, Dei donum fruslra- < Cuni igitur Dominus lam electis quam reprobis
retur : quod de Deo sentire, sacrilegum est. Si att- raiioneni tribuat, et viam osiendat, qua pervenien-
tem (quod minime credo), respondebis : Est; arguit dum silad bealitudinem: et ad hanc percipienduni,
te ratio, calholica prsedicatio, auctoritas Palrum, quani omiiibiis offerl, prscceplis el exhortalionibus
effcclus rerum. Uaec.enim gratia nunquam inanis suis nos jtigiter invitet; alii sifpetjhiec eum audiunt,
esse polest.quae de corde lapideo cor carneum facit, cl prscceplis oblemperant, bene vivendo, ut oblata
de aniroali spirituale, de cscco illuminalum, de in- percipiant praemia; alii conteiniiunt, el in sua re-
firmo sanum.Per hanc Spiritus sanctus non omncs, manenies ignavia, obedientioe laborem refugiunt. >
sed quas vult, animas inarrhat. Hanc solam prse- Miror, si vigilabat qui talia scribehat, tam sibi
dicalor egregius gratiam appellat; hanc in Epistolis dissenliens de re eadem peue loco eodem. En quo
suis, el maxime in ea quse esl ad Romanos, defen- validus concionator.cnlivinse gratisedefensor, citius
dit el praedicat. Per hanc de blaspliemo et persecu- quam sperabain, evanuil, et contempto dispiitationis
lore ei injurioso, benignus, mitis, discipulus effe- " ordine legilimo, trilas familiaris suse semilas d-se-
ctiis esi, de lupo agnus, de Saulo Paulus. Per lianc ruil. Ponil namque rele inendacii, dum asseril quod
Deus vocal quosdam electos anie coiistiluiionem ad percipiendam bealiludinem, quam secundum se
niuiidi, quoruro cerlus esl numerus, qui perire non offert omnibus IDeus, prseceptis et exhortalionibus,
possunl, quod non ex ipsis, sed ex Dco est; quia onmes invitet.
prscscivit illos, el pradeslinavil conformes ficri Transeo de pueris recens natis, tam de gentibus
imaginis Filii sui, ut sil ipse primogeiiiius in mullis quamdeChrisliaiiisparenlibusprocreatis,uonbaptiza-
fratribus. Allcrain nou novil Paulus, de alia non lis, et niorte praevcnlis; transeo de pluribus in pluri-
disputal Augusiiuus. Licct ex dono Dei sil, quod btis locis nunc degentibus, qui predicutioncni Christi
sumus, quod vivimus, imo quidquid in nobisj et iion audierunl, sine qua nemo potcst perveidre ad
in omni creatiira esl. Quod ciiim omnis crealura veram bealiliidinein.Respondeat si polesl de gentibus
est, el qiiidquul boni in ca csl, ex dono Dei, id est iniiiimcris ante Salvaloris adveiuum pene toto orbe
cx bonilate eju.i e>t. Sed quia Pelagianislse hsereiici cultui idololalrise deditis: nolus eiiim laiiliiin erat
oppugnatores div.naj gratise ad hsec confugiebunt, iu Judsca Deus (Psal. LXXV).Cur, Sicut legitur in
el quod modo supr.t dicto vertim esl, dona naturae r Actis aposiolorum, permisit illas Deus ingredi vias
Dci gratiani vocabant, bcnc, subiiliter, uliliter a suas (Act. xiv); quasi diceret, vias eoruin, non vias
caiholicis tractaloiibiis distinciuin esl iiUer dona roandaLorum Dei, ne pervenirent ad salulcm, nisi
naturse el dona.gratise; quia dona naturte communia occullo, sed nunquam injuslo judicio? quacrit jum
sunt el eleclis el repiobis : dona vero gratise oiimi- nunc quia sic placel ei, qui philosophiacabyssi pu-
hus electis, reprobi.s iiullis. Sicque gratiain eccle- lcos exhausil,el roodo non audiens : lAltiorate
siasticse consuetudinis usu vocaverunt illius electio- ne quscsicris, et roajora te ne scrulaius fucris
nis effeeuim, pcr quse illo qui habei veiitilabrura (Eccli. m), inscrutabiliaDei judicia lemerarius inve-
iu manu sua, et purgai areain siiam, scparat grana stigalorcum Porphyrio philosopho; quserii, inquani,
npaleis, et ea millit iu liorrcuni stitini. Al Pelrus ciim Juliano Augusto aposlala (qui in cxpediiioue
brevi ratilal vullus suos, et ad solita rediens, nobis coutra Evangeiia Christi libros scripsil octo,) cur
ellicitur alienus. Adjuvale nunc , quacso, fratres; Deus Chrislianorum , qui secundum eos mundi Sal-
fortis esl, vincula dirumpij. magistcrio fulget, eum valor erat, in novissimis lemporibus ortus est, et
rctineic iion possuin. Dicil nullis iulcrposilis, qupd imiuinerabilibus jam damnaiis in inferno lam tardc
niihi inagni miraculi res esi. < Ergo, jnquil, et saluteni operaius est. Audiat a Prophela : < Judicia
ipsum liberum arbitrium qui.i boiium est, divinse Q Dei abyssus niulla (Psal. xxxvj. > Audiai ab Apo-
gralioc est donuin : ct ipsa ratio, in qua ipsiim stoIo.-.<0 aliiludo diviliarum sapienlisc et scienliae
consislit. > Veruin esl, .sed alitcr agis. Nam et li- Dei, quam inscrulabilia sunt judicia ejus, et inve-
berum arbitrium, et ruiio in qua illud cousistit, stigabiles vise ejus! >(Rom. xi.) Quid ergo reslal, nisi

(40) Hsec senienlia non cst tenenda, nec Abselar-
diib opposilam scquens recte in hoc arguilttr. Ralio
qtioque, quam aticlor offert, iuefficax est et Jallax.
Namcx eo quod non oiimibus reprobis collala siinl
omnia dona quse gratia nomine appellari possunt,
male inferi non omnibus graliara dari seu offerri;
sic eiiini etiara inferret nullum habere Dci iloua,
quia uulliis habet oicnia. Suflicil ergo aliquam gra-
tiam reprobis concedi, qua si bcue uierentiir, ad
liiajorem et majorem pensatim proinovereiilur, et
tandein ad salutem pervenireul. Certe Patres re-
probis gratiam conccdunt; el inter hos S. Prosper,
qui eliam illam aborlivis non negari ccnset. Quia
aulcm illoruin verba alibi' adduxi, hoc Inco non esl
necessc ea referre. Ideo nec Guilleluius hanc sen-
tenliuni Abaelardi notavit, quem latnen Pelagianismi
dainnavii, quod hominein solis viribus natuiae bo-
num possu agere senserii. Notanda ciiam hic fraus
Abselanli, qui cum Pelagianis graliam Dei in lege et
in libero urbilrio coiistiiuebai. Denique ex uiioque
aiicioie, Gui!l<ilmoscilicel et islo anonyino, constal
illos errare qui Abselardum putanf liueruin arbi-
liiuin negasse, cum polius de gralia male senserii,
ut liberom siatuerel arbiiriuni, ut ex praedictis au-
ctoribus omuino sil munifestum.
 325 DISPUTATIO ALTERA ADVERSUS AB^LARDUM. — LIB. III. 52G
ul aul lot tantisque lestibus decredat, el Christiamis3 \ confirmelur, ne liberum destrualur arbitrium. Au-
non sitjaut sicredil, scrulari desinal inscrutabilia, , gnslinus in episl. lad Valentinumabbaicm:<Dbminus
el quielussit? De hac tamen profundilale qui fide- Jesus, inquit, non prius venit tit judicaret mundum,
liier inquirere volueril, legat secundum capitulum,, sedul salvarelur mundusper ipsiim ; postea judica-
quod est de lempore Cbristianse religionis libellii bit ipse mundum quando venturus esl judicare vi-
iiliiis, qucm composuit B. Augustinus (episl. 49, vos el inortuos. Si ergo non est Dei gratia, quomodo
qtuEsi.n) ad presbyterum, qui vocabalur Deogralias. salval mundum? et si non est liberum arbitrium, quo-
At Peirus domi eiim Jacob habilare simplex dedi- modo jndicat mundum? > Et infra in eadem: <Caveie
gualur; sed fortis venator ut Esau silvas ingrediiur - ergo, quod tanlus Apostolus lam terribiliter dicit,
umbrosas; el ex arcu perverso quem diutius exten- ei ubi sentitis non vos intelligere, interim divinis
derat, conditionis hujus loxicatam sagittam eiiiiltii. eloquiis credite, quia et liberum arbitrium nec
Sic enim, inquit < ad bene vivendum reprobos prse- ccnverti potesl ad Deum, nec proficere in Deo .>
parari, sicut eleclos, id videlicet dicendo el adnio- Idem in episl.2 ad eumdem: <Fides calholica liberum
nendo, el facullatem prsebendo ut nulla jam supersit nrbitrium non negai, sive in malum, sive in bonum;
excusalio.> Et loquens cum adversariis adjungii, neque tantuni ei tribuit, ui sine Dei gratia valeat
diceus: < Sed dicis quia Deus bonam voluutatem B aliquid,sive ut ex malo convertalur adbonum, sive
in reprobis non fecit, sicul iu e!eclis.>El quicatho- ut in bono perseveranter proliciat, sive ut ad bonum
licse firmiludinis fundamenlum modis omiiibus de- sempiternum perveniat. > Idem ad Julianam : < Li-
struit, et more suo de suo loquens sic destruit: <Cid- bcrum arbitrium, nisi graiia Dei juvelnr, nec ipsa
paudi,< inquil, reprobi nonsunl, si. recte nonviviint, bona voluiiias in homine esse potest. > Et in libro
sicul electi: cuin ad reclitudinem vitse illis sit ilia De verbis Doniini: < 0 malum liberum arbitrium,
negata gratia, sine qua recte vivere nullatenus pos- nisi Dei gralia juvelur. > El ad Oplatum : < Merito
suiit. > Hsec est vetuslissima Pelagianorum hsere- viderctur injustum quod fiunt vasa irse ad perditio-
ticorum argutio : hac machina graiise singularis nem, si non esset ipsa massa universa ex Adam
excellenliam oppugnabanl, sed non expugnabant. El damiiala. Qtiod ergo fiunt nascendo vasa irae, perti-
ad hoc usque hsec falsa benevolentia eos trahebat, nel ad debitam pceuam; quod autem liunl renascendo
qtiKlenus infantes sine originali peccato nasci per- vasa misericordiae, perlinet ad indebitam g.a-
hibereni, el sine baptismo in regno' ccelorum eos liam. > Item ad eumdcm : < Non solum justus, sed
ingredi prsedicarent. Sed quanlum ista falsa sim, et misericors figttliis alia vasa in honprem seciin-
later neminem qui caiholica doclrina,'et maxime dum gratiam, non secundum debilum, facil, duni
beati verbis Auguslini eruditus sil. Peirus ergo, qui ^ etparvulis subvenil, quorum nulla merila dici pos-
superius Pelagianam heresin anathemaiizaverat, el suiil; et majores prsevenit, ut haberealiqua merita
contra eam forliter, veraciter, catholice disputaverat, possint. > Idem in libro De civilale Dei : < Dicitur
iiuiic lalibus ubligaiionibus erroris involvitur, ui eliam voluntas Dei, qtiain. facil in cordibus obedieu-
p.iteiit r asserat, ad illam suam coir.muniter omni- liiim mandaiis ejus : de qua dicit Apostolus: t Deus
bus, id est, et eleclis et reprobis, oblatam gratium, est enim, qui operatur in vobis velle (1'hilip. n.)»
nuilamcordis a Deoprseparalionem fore necessariam; Ubi est ergo Petrus et sequenles ejus, qui confiden-
sed hanc ex libero arbitrio omnibus inesse, quod lesin virlule sua, ct in simulacris iiiendaciorum
eam quisque potest recipere el quod Deus bonam suorum, dicebant: non est Iiomiiiibus necessaria
voluiiiaiein non faciat in electis suis, sicut nec in cordis prscparatio a Deo ; non facit Deus bonam
reprobis: qui lamen si id faceret in eleclis, el non voluntaiem in electis suis. Resistilisne adliuc? Au-
similiter facerel in reprobis, benedereciiiudine vilsc dile, quid gratia faciat in bomine. Aiiguslinus iu
reprobi se posseut excusare. Ecce ad quanlas faeces Enchiridio : < Sola gratia secernit a perdiiis, quos
liberi defensor arbitrii delapsus esl, cum Apostoius concreaverat in eadem massa perdilionis ducia ab
dicat: <Deus est qui operatur in nobis et velle et 0 origine causa communis. > Ei in libro De perfeciio-
perficere (Phlip. u); > quia illa gralia, quam prse- ne justitise hominis. <Si per seipsum polest csse
dicamus, lalis esl ul facial homineni, quod noiebal, homo sine peccato, ergo Chiistus gralis morluus
hene velle; et quod non poterat, posse. Non enim sic est. Non aulem gratis Christus morluiis est. Nou
collala esl, ul vacans sil, quia divina: propitialionis igitur potest homo sine peccato esse, eliainsi velit,
inspiratio esl, et erigit jacentes, el csecos iliuuiinat, nisi adjuvetur gralia Dci per Jesum Chrislum Da-
et infirmos fortes facit, et inortuos suscitat, el quos- iniiium nostrum. > El in libro De nalura et grutia :
cunque prsedeslinavii, ad vitain seternam perducit. t Sicnt oculns corporis eliam plenissime saiius, nisi
Non cst impotens, non fallil, non est omnibus com- catnlore lucis adjuvelur, non potesl cernere; sic et
inunis. Eorum prsecordiis a Deo infundilur, quoruiii homo etiam perfeclissime jtislilicalus, nisi scterna
certus esl numerus, q.uorum nemo peril, quia neiuo luce justiliae divinitus adjuvetur, recte non potesl
potest rapere oves Christi de manu Patris Chrisli. vivcre. > ltem in eodem : < Charitas Dei diffusa est
lloc assertionis nosirse niuiiimenlum sanctorum in cordibus nosiris, non naturse possibilitate, nee
Patrum leslimoniis firmandum est, ut sic liberum libero arbitrio, quod est nobis; scd per Spirituiu
pracdicclur arbilrium, ne graiia negetur, el sic gralia sancium, -qui dalus est nobis. > Audile, qtiod etiam
 527 GUILLELMl ABBATIS S. THEODORIU 528
volunlas a Domiuo prxparalur. Aiigusiinus in libro i\ rant, eis loqiiiturinbunc modum : <Opravissimarum
De correpiione el gratia : < Nam qnis ignoral lunc mentium perversa doclrina ! Adverte landera quotl
fuisse periiurain fulein Pelri, si ea, qusc fidelis erai, primiim hominem liberlas ipsa ita decepit, ut dtim
voluntasdeficeret; et perinansnram, si eadeni vo- iiidulgentius frenis ejus tilitur, in procvaricatioiiein
luntas manerel ? Sed quia sicui scriplum est, < prse- prscsuinpiione conciJeiit, nec ex hac possit erui,
paratur volunlas a Domino Dco, > ideo pro illo nisi ei per providenliam regcneralionis slaium pri-
Christi non potuil esseinanis tiralio. > stinse libertalis Chrisli Domini reformaret advenlus.>
llem audile, quod gralia bonain voluntatem faciat Videte, qui legilis et intelligitis, si districtius dictuni
in homiue. Auguslinus in libro De gratia et libcro cst alicubi a B. Auguslino, sicut hic ab Innoceniio,
arbitrio : < Semper est in nobis voliinias libera, adquidvaleat libertas arbilrii, si non adjuvetur
sed non semper est bona. Aul cnim a juslilia libera, gratia Dei. Cum enim, ut Auguslinus dicit in En-
qtiando servit peccalo, et liinc est mala; aut a pcccato chiridio, < Prirous liomo peccavit, et se, et libcrum
liberaest, quundo servit jusliiioc, el lunc esl bona. perdidit arbilrium. Alitereniin habuil liberum arbi-
Gralia vero Dei semper est bona; el per lianc fil ut Irium ante peccatum, aliter posl peccatum ; aliter
sil liomo voluntatis bonae, qui prius fuit volunlatis per gratiam, aliter habebit, ctim hubebii vitam
malsc. Audite, quod gratia iuanis non sit. Prsedesti- B '. sclernam. Ante peceatum sic liberum babuil, ul iu
natio enim, ut Atigusiiuus definit, < est graiisc proe- bono stare possel, si vellel; post peccalum sic de-
paralio, gratia vero est priedestinationis effecltis. > bililatum, ul de malo per se nunqtiam surgere pos-
Prscdcstinalio vcro falli non polest, nec gralia fru- sit, sed per graliam non eomnmniler omnibus obla-
struri, quse non soltiin bonum infundit, sed etiam tam, sed tanltimmodo in cordibus elcclorum per
priniitus maluin expellit. Atigustintis ad Prosperum Spiritum sanclum diffusam sic melioralum, ul bo-
el Hilariiun, qui euin stiis cpislolis de lalibus intcr- iium agcre el velit, et possit. > Sed alterius tempo-
rogaverant, in libro De pracdeSlinatione sancioriim : ris hsec dispulalio est. Beatus denique Gregorius
< Hacc gralia, quse occulte humanis cordlbus divina htec eadem confirmal, dicens ita liuro xxvu Mo-
largilate tribuitur , a ntillo duro corde respuitur. ralium : < Dum ergo prsedicalores sancli el vocan-
Idco quippe tribuittir, ul cordis durilia primilus tur ad Macedoniam et ab Asia prohibenlur (Act. xvi);
aufcralur. Quando crgo Pater inlus audilur et docet islinc occullarum mensurarum linea ducta est, hinc
ul venialur ad Filiuro, aufert cor lapideum, et dat reducla. lllinc lendilur, ut Macedonia inlra sanclse
eor carueum. > Audite quod gratia communis non Ecclesise spatia colligatur; hiuc allraliitur, ul ad
sit. Augiislintis ad eosdem in codem libro: < Non fines fidei Asia relinquatur. ; Et infra in eodem :
oinnium est fides, cum fidem posse habere sit om- C < Istae mensuroeet lineae occultorum judiciorum Dei
nium. Non autem ait Apostolus, quid aulem poles tendebantur, ctnn sicut legimus in Evangeiio, alius
habere, qiiod non accepisli, ul possis habcre : sed seculurum se proinillil et repellitur, alius reluxan-
ait: iQuidautcm habes,quod nonaccepisti? >(I Cor. dumse postulat, el reiinetur. >El in xxixcjusdem
iv.)'Proinde posse habere fidem, sicut posse ha- operis : < Quia omnipotens Deus sauctos stios de
bere charilalem, nalursc esl omnium hominum ; ha- impiis elcgil, et quammulioseleclosadhuc intrapra-
bere autem fidem, queinadmodum habere charita- vorum vitam repositos habeal, novit apte in nive vel
lciii, gralise esl fidelium. > Idem ad Valenliniim in grandine thesauroshabere seperhibet.Thesauri quip-
libro De gratia et libero arbilrio: < Hoc etiam Pela- peanoTouBiaeoi,idest a positione noroinanliir, el ple-
giani ausi sunt dicere, graliam esse ipsam naluram rosque in vite frigida diulalenles respicil, qnos ad me-
in qua creati sumus, ut habeamus roenlem rationa- dium cum jubet producil; justiiioe nilorein candidus
lem, qua inlelligere possimus, facti ad imaginem per supernam graiiam facil. > Et hscc catholicoruin
Dei. Sed non esl bsecgralia, quam coromendat Apo- disptiiarorum de gratia teslimonia sufficiant. Scripsit
slolus per fidem Jesu Chiisti. Hanc enim naluram aulem idem Petrus aliud opusculnm, quod < Scito
eliairi ctiin impiis et infidelibiis certum est nobis Q leipsuin > inlilulavil; et suam, ni fallor, Ethicam
esse cominunem. Gralia vero Jesu Christi eoriiin appellavit. lu eo, sicut et in supradictis sua vocum
tanlummodo est, qiiorum est ipsa fides, id est, eleclo- acceptione novitatis incude vana et animarumsaluii
rum : non enim omnium est fides. > Idem de eodem noxia cudens, plurima de moribus contra morem
super psalmum LXXVH : < Cum essent, inquit, anti- ecclesiusticum dispulavii. At ut ei contrailicant,
quis patribus communia omnia sacrameiila, non aliis relinquiinus, qui dignitale loci, et acrimonia
communis erat omnibus gratia, quse sacramentorum ingenii et labore sludii, ct fervore belli, niihi abje-
virlus est; sicul et nunc jam revelata fide, quse tunc cto in domo Dei mei, meique similibns, iiicompara-
velabatuf, omnibtts in noniine Palris et Filii el Spi • bilitei*prscferuniur. Csclerum, quouiam propitia di-
rilus sancli baplizalis commune est lavacrum rege- vinitate profundissimarum quaeslionum naufragia
neralionis: sed ipsagratia, cujtis ipsa sunt sacra- incoluini uave, non ingeniolo meo, sed.sanclorum
menta, qua membra corporis Christi cuni suo capilc Palrum reinis evasi; stylo theca reposilo, quielo le-
rcgnatura sunt, non cominiinis est omnibus. > Sen- clionis cl oraliouis porlu !u;ius ac securus excipior,
litidem sanctus lnnocenlius papa, el Peiri cathe- Clnisio Dco meo, veslra;que excellenliacgrates accu-
dram defendens ab errore, ad eumdem et cseieros inulalissiinas ageus; quomiii, il.ius scilicel inspira-
Afros episcopos, qtii de concilio Milevilano scripse- lione, vestraquc jussionc, prsesens opus explevi.
529 DlSPUTATlO ALTERA ADVERSUS ABiELARDUM. — LIB. IR. 33«

RESPONSIO PETRI AB^ELARDI

CONTRA CALUMNIASOBJECTORUM.

Ea?c responsio pblius inscribenda fuil: RetraclaXio caiumniosa crrPrum Petri Abselardi. Cohstat enim
ex disputalionibus supra relatis Guillelmi abbnlis S. Theodorici, el alterius abbatis anontjmi, errores, qui in
hac respontione dmnnanlur, a Pelro Abwlardo fuisse propugnatos el scriptos , ut ex ipsiusmet verbis, quai
illi auctores retulcrunt manifestum est. Quod si nihil liorum docuisset, quid ex ejus libris iii concilioSenonensi
leclis, ul i« Vila S. iicrnardi habelur, decerpi potuisset, quod aures prarlatorum tmderet? Curibi non probavit,
se nihil evrum, q:m objiciebanlur, docuisse, aut in scriplis suis reperiri posse? Caltimniosaertfo est hmc respon-
sio, et veredocuil errores Abailardus, qui hic, sive ai ipso, sive abatio, ejus nomitte damnanlur.

Universis sanclse Ecclesioe filiis, PETRUSex eis A integre cuntta quse recipit; respuere, qnse respuit;
unus, sed in eis minimus. nec.me tiiiquain verilalem fidei scidisse, cum im«
Notum proverbium est, nihil tam benedictum, par sim cseleris morura qualitate. Quod mifti igitur
quod non possil depravari : et ut meniinit beatus per maliliani aut per errorem imptjsitumest; quod
Ilieronymus, qtri multos scribit libros, multvs sumit de Deo scripserim» quia Pater est plena poten-
judices. Ego quoque cum scripserim pauca vel ad tia, Filius quaedam poienlia, Spiritus sanclus nulla
comparationem aliorum iiulla, reprehensionis nolam pmenlia : hsec Cgo verba, nOn tam bumana quani
effugere non polui : cum lamen in iis, de quibus diabolica, sicut juslissimum est, abhorreo, deiestor,
graviier accusor, nullam, scialDeus, ineaiii reco- et ea cum auctoresuo parilerdamno : quse si quii
gnoscam culpam; nec, si qua fuit, procaciter defen- in meis reperial scriptis, nori solum me hserelicUin,
dam-.Scripsi fortassis aliqu.i per errorem, quae non sed eliam hseresiarcham profiteor. Tatri Filium quam
oportuit : sedjDeum testem atque judicein in ani- Spiritum sanctum ex Patre prolileor esse, iil ejusdem
iiiam meam iuvoco, quia de iis, de quibus accusor, siiUcumPatresubstantioe.ejiisdeni voluntatispenititi
riihil per superbiam, aut per maliliam proesumpsi. alque potentise; quia qiiorum esl eaiiem essentia,
Slulla in scliolis mullis loculus sum; nec aquam nulla potesl vel voluntalis diversilas esse, vel po^
ftiii.ivain, vcl panem absconditum babuit doclrina " tenlise insequalitas-.Quisquis autem me scripsissC
mea. Palam loculiis sum ad sedificalionem fidei iu- asserit, quod de subslanlia Patris CtFilii Spiritus
firmorum, quod mihi salubrius visum esl. Et quse- etiam sanctus non sil, malilise id vel ignoranlioe
cunque scripsi, omnibus libentcr exposui; ut eos maximse fuit. Solum Filium Dei incarnatum profi-
judices, non discipuios haberem. Quod si uspiam . leor, ut a scrvitute peccati et a jtlgo diaboli nos
per multiloquiuin cxcessi, ut scriptum esl: Inmnl- liberaret, et supernse aditum viise morte sua nobii
tiloquio non ejfugies peccalum (Provi x), nunquam , reseraret. Ipsum Chrisium sicut Verum et unicum
importuna defensio me fecit hserelicum, paratum Dei Filium ex substantia Patris ante sseculageniiuni,
semper de male dictis meis corrigendis, sive delen- ita in Trinitate terliam personam, Spirilum quoque
dis. In qutt cerle proposilo usque in linern perseve- sanclum tam ab ipso Filio quam a Patre procedenlem,
rabo. Sed sicul male dicla mea^ si qua sunt, vellem et credeus assero; et asserens credo; Graliam Dei
corrigere; sic crimina non recte mihi objccta pro- ita omnibus necessariam dico, nl nec naturse facul-
pulsare me convenil. Cum enim dicatbeatus Augu- las, nec arbitrii libertas, sine illa suliicere possit ad
stiiius : < Crtidelis est, qui famarii suam ncgligit; > saluiein. Ipsa quippe gralia nos praevenilj ul veli-
ac juxla, Tullium : < Taciltirnitas coiifcssionein imi- „ iiitis; ipsa subsequitur, ul possimus; ipsa nos con-
tatur; > conscriplis contra me cnpitulis scquum servat, ut perseveremus. Deum ea solum.modo la-
duxi respondefe : ea videlicet ratiOne servata, quam cefe credo, quse ipsum facere convenit, el quod
circa detraheutium linguas beatus Gregorius fideles multa facere posset, quse non facit. Multa quoque
bts iustiluit vcrbis : < Sciendum est, quia iinguas per ignorantiam facta culpsesunt ascribenda, maxi-
ilelralieiititim sicut noslro studio non debemus ex- me cum iiegligenlia noslra conlingit nos ignorure
ciiare, ne ipsi pereant: ita per mafiiiam suain cx- quod nobis necessarium eral nosse : qualis ille
citalas debenius sequanimiter tolerare, til nobis me- fuii, de quo Psalmista: < Noluit inielligere, ut bei.O
riiinn crescat : aliquando aulcm coinpcsccre, ne ageret (Psal. xxxv). > Mala DennCfreauenter impe-
tlum mala de nobis disseminant, eorum qui audire dire faleor, quia non solum effeclum maligiiantium
nosad bona poleraut, corda innocenlium corrtiin- prsevenil, ne quod voliint, possinl, vcrum etiam vb-
panl. > Agnoscat cigo fratcrna cbaritas, me qua- liuiiatem eorum immutat, ut a malo, quod cogitave-
leuictmque liliiiin Ecclesioc, ctiin ipsa ine reeipere ruiit, peiiilus desistanl. Ex Adain, in quo onines
PATIIOI..GLXXX. 11
531 GUILLELMlARBATISS. THEODORICI Zji
peccavimus, lam cu.pam qtiam pccnam nos con- A dummodobenc operandiacqualemvoliriiaicm habeai.
traxisse assero, quia illius peccatum nostrorinn Deiim Patrem acquesapienlem, el Filium oeque I <;-
omnium peccatorum origo exsiilil atque causa. liigntim, ut Spiiilum sancium confileor; quia in
CrucifixoresChfisli in ejuserucifixionegravissimum nnlla boni plei.iluiine, in imlla dignitatis gloria dif-
peccalum fateor commisisse. Multa de Cbristo di- ferre una pcrsoua pnlcsl ab alia. Advenltim Fiii in
cunlur, qtiocnon tam secundum ipsum caput, quam fine sacculi possc atiribui Patri, nunquam, sciat
sccundum corpus ipsius, quod est Ecclesia, sunt DenS, iri mentem mfeam venit, ncc se verbis meis
accipienda : ul ille spirilus limoris, qui esl inilium iiiseruil. Sic aniinam Chrisli non per se ail inferos
sapienlioe,quem vidclicel limorem perfecla cliaritas descendisse, sed pe'r potentiam, omnino a meis ver-
forasmiltit. Hujus spiritum limoris.in anima Christi bis ct sensu remolum esi. Novissinium capi ulnm
qttse perfectissimam habuit charilalem, nunquairi scripsissc criminor, quod neque opus, ncque voluti-
fuisse credendtim est: qiii lamen inferioribiis ejus las, ncque concupiscentia, neque deteclatio, qu.c
iiienibris non deesi. Taritse quippe perfectionis ct movet eam, pecealum sit; nfec debemiis earii vellcf
iantse securitaiis anima rlla exstitit per ipsam Verbi exslingiii; nec mirius a meis dictis quam scriptis
uiiibrieril, nt scifei, niliil omnino posse conimiltere, alicnuin esl. Quod autein capitula contra me scr p a
unde pcetiasincurrere't, vel Deumoffenderet'.Casttim R tali fine amicus noster concluscrit, utdiceret: < Hiec
ergp timorem in sseculumsseculi permanenlem, qui capiiula parlim in libro thcologise,partim in libro
proprie reverentia cliafilalis dicitur, tam ipsiqui- Sementiahim ejusdem, pariim in libro, cui tilulus:
dem aiiimx Cliristi,qiiam electis angelis ejus sempef Scito teipsum, reperta sunt, >noiisine admiratione-
recogriosco. Uritlede supernis spirilibus scriplum niaxima susccpi : cum nunquam aliquis liber, qui
esi: * Treihurit poteslaies. >Potestalemligandi atque Senieiiiiarum dicalur, a me scriptus reperiatur. Sed
sOlveiidi bitiiifbirssuecessofibus apostolofnm, aeque sicul csctera contra me csrpiiula, ila ct boc quoque
iil ipsis aposfolis, cbncessam esse profileor : eltam per tnaliiiam el ignoranliain- prolaium. Si quid igi-
digtiis qbam iridignis episcopis, quahtliu eos Eccle- tur-consolalionis in Ghristo Jcsu,- si qua viscera
sia rcciprt. Omiiesiii dileciibhe Deiet proximi scqtia- pietaiis, fraternam charilaieni vestram exoro, nt
les, oequaiiter lionoSprofiteor, et riierilo pares : nec innocentiam, quam a culpa vcriias libcrat, iufuniise.
quidqusmiaptfd Deurrihierili perit.si boireevolunlnlis veneiro respergendo.non delinqiial.clraiilatisqiiippe
aflectus in siio-pisepedialrireffectu.-Ntm enifn ahge- est, opprobrium non accipere adversus proxiniuni;
lus, Ciiraa Deo missus, quod fatfere"Vult,inipleve- et qu;e dubia-srinl,-in melior.empartem imerpreiari;
ril'; aiitlosa anima Cbrisii melior eflicitur, cum suse ,P et illain semper Dominicoepietatis senteiitiam aiien-
voltinlati effecitnriaddidit: sed seqiie quilibet bonus dere : < Nolile judicare, et iionjudicabimini; nolitej
permaiiei, sivb lemptis operaridi liabeat, sive non, condemiiorre,el non coiideniiabiniini (Luc. vi). >
' Prwctara esi limc fidei professio, hoc exceptoquod Ahmlardus opposilos errores settocuisse. anl scripsisse
inplciatur, et S. Bernardum, aliosqne, qui pratdictos errores ei objecerunt, ignorantim, aut malitim insimulat.
lit attlem magis convincantur, qui hoc mendacioAbmlardipersuasi sitnt, ut dicerenl sanclum Patrem ei alios'
xapientissimosyirosconlra larvas pmjnusse, Abwlarddmimpugnantes,dispulationi abbalis anonymi adcersu»
eumdeiiiAbmlardum aitexere visuili.est testimoninm.unius ex discipulis ejutdem. Hie est Gaufridus olim
9. Bernardi notarius; et qui tres uhimos Vitm ejus libros scripsil, eigue in regimine successit, guarlo tpco'
Clarmxallensisabbas crealus, qui prius discipulus et audiior Pelri Abwlardi fuerat. Is tinum ejus erroreiit
occasionematerim quam traclabat, verbis sequenlibusrefeltit.
Gaufridus serpione 8, de ResurrectioneDomini, in illud: i Expurgate velus fermentum, i elc.
<Jam vero iti liis paschulibtisepiilis non nobis est proelereumitiin, quod ejusdem agni caput cum pedihus
et inieslinis vorare/prsccipiniur; nec rite pasclia celebral, qui ista oinnia non vorat. Pedes cjus nb/i
incouveiiienier accipimus operuin exenipla::' qubs fideliter vbrat, qbi effiCaCitereadem imilatur. Intestiiuf
ej'us affectio inliirisc cbafilalis, quam nobis laiitam exhibuit, ut .initnam poneret pro umicis. infelix
iHniitiiii,qui illa iion voral, cui ilia non sapiunl; qtii non rclicilur, non salialur, non saginatur, ruminando
<!tredaniundo. Csclermii, egp niihi aliquando iiiagislruiii luisse recordor, qui cimi pedi.bus et iniesiinis'
i.iil umplius de agno pascbali aut ipse voruns, aul discipiilis exlribeiis, et s'c paliief el suos nori modica ejus
paite fraiidabal. Siquidein preliiiinredemptioiiis evacuans, hil aliud nobis iil sacrilieio Diuninic* passionis-
Coinineiidabat, nisi virtutis eXeniphim,et iiiceiitivumanioris. Quod enim Scriplurseperhibenl de potcsiaie
diajoolipietioso sanguine liuniaiiuin geutis esse redempiuni, iu cpsolb consiare dicebat, quod exemplum
nobis exliibiluui esl usque ad iiiortein pro jttsiiiia ef verifate cenainli,et adhibiturii'velur quoddaitf
inceiitiviiin ariioris, cuin pro impenso ainore occasio data esl red.imandi. Et qtfideminagna bsecet vera,
sed iibn sbla. Benedictus Dominus, qui mihi simul et vobis magistrum postea dedi.tnieiiorem, per queui
prioris redarguit igiioranliam, insolentiam coufutavit.. llle eniiii lauquam verns Hebrseus avide prorsus
vorabal, et yoranduin. nobis sollicile cpmmendabal caputcum pcdiiius et iiiteslinis : sic iniilandum proedi-
C.ansDoininiiinpatieiUein, sic redamaiiduiii amantem, ut piincipaleiii btijtis sacrilicii caiisuni velut Agni
captit redemptionem in eo profilefeliir ei aiiurarel bumanam. >HsccGaufridus in prsedictoseiinone, propier
quae aliqui exisiiiiiaruni eum scripsisse libium adversus Petrum Abaeiarduin; ex qito sumpto siut prsedicla
ejus verba. Sed nilnl aliud scripsil iu eum, nisi verbu relula in sefnione prscdicto
3'.5 bE ERftOlUBUS G. DE CONCHIS. 55*

DE ERRORIBUS GUILLELMI DE GONCHIS

AD SANCTUMBERNARDUM.

(Bibliotheca Cisterciehsis, tbm. IV, pag. 127.)

DominoHERNARBO abbati ClarSevallis,fraler GulL- A tatem. > Deinde quasi eam enarraturus: < Paief;
LEUTCS claritaiem seternse visioniS. inqiiit, genuit Filium, hoc est divina poteniia sa-
Vereur mullum molcstus esse vobis, et mul- pieniiam; quando proyidil qnomodo res crearet,
liplicibus Occupationibus vestris; maximc cum lo- et creatas disponeret. Et quia hoc anle sseciila pro-
tfes vobis siin propheta maluS et impoftunus, vidit, ab seterno sapientiam genuit, et coseierna ei
anniintians vaStitalcm. Ecce enim d'e radice cb- est sUa sapientia. Et hoc est, quod ex Se et rionex
lubri ascendit regnras, obscuri qnidem nominis, alio potentia sapientiam genuit; quia iion allerius do-
et nullius auctoritatis; sed famen -Veneno pesti- ctrina-, neque usus expefienliai sed ex propria na-
fero ipsum aercm coromunem corrtinrpens. Ete- tura hoc scire"hatiiil. Saiictum vefo Spirilum nihil
him post iheologiam Pelri Abaelartli, Guillelinus est aliud aPatre Filioquejirocedere, quam diviiiara
<fe Conchis novam affert philosophiam, confir- voluntatem se ex polentia sapientiaque llsqiie ad
mans et multiplicans qusecunqtte ille dixit, et im- creationem rerum extendere. > Ecce fexcogitaiu»
pudeniiuS addens adliuc de suo plurima, quse ille Deus, sicut ipsi dlcunt, Deum excogitasse aiiimara
hon dixii. Cujtis novitalum vanilales. licet apud nmndi : ecce fides licta qoam reprobal AposlolUs;
bmnes qui eura noveriint, viles faciat ct dcspicabiles dicens : Et fide non ficta (I fim. l). Vera aulem
ih homine illo nota leviiatis; quia tamen non orii- B feciamat fides de cbfde in qud est; ad eum, a quo
nibus nota est persona, ad quos pef ea qu;n scribil; esl.et dicit: < Domine , vim patibr, responde prd
pervenit ejus doctrina, addncenda in medium est ine (Isa. XXXVIII). > Doce me quid fespondeam con-
ipsa doctrina ejus. Venit enim nuper ad nos frater tradiclbribus meis his; da mihi intellecium iuum de
quidam fugiensde saeculo,el Deum quaerens : inter te, quem per illuminantem gfatiam format Veritait
caeteros libros quos habebat untim deferens hoini- tua, et amdr lulis in ralione honiiiiis, qiiam fconfor-
nis illius , cujtis tftnlns "erat : Summa philosophise. mal sibi, ul in ipso intelligam , qiiam nullus Sit in-
Ubi magni promissor hi.itus promiltens se doclururo lcllectus omnis hiinianus , quem de le pef se hu-
de omnibus quse snnt, et noh videnlur , principium mana ratio fornial sibi.
faciens a Deo, phrlosophatur de eo sicut legere po- Ut autem cum de lieo ioquimiir, forniam noii
teslis: < lu Trinitate, ait, omnia gubernante dixeruut solum sanae fidei; sed et sanoruni iri flde verborum
esse philosophi poienliain gubemandi, sapientiam teneamus, sifcut philpsqphtis hic noster Ipqui amat
et voluiitatcm. Si enim potuil et nescivit, quoniodo ex philosophis sulS; sicet nos loquamur quidquid
lam pulchra fecit? Si elenim nolens fecit, aul igno- loqubmurex Patribus.el doctoribusetductofibus no*
raiis, atit coactus. Sed quid ignoraret, qui scit etiam Q Stris,ipsis eorum verbis sensus eortim affereriles, ve-^
cogitationes bominum ? El quis cogerel Omnipoten- sligiiseorum inhscrentes, nil de nobiSpraesunieiiles.
tem? Est ergo in divinilate potenlia , sapientia et Periculosum enim niinis est aiidere in talibus, riisi ubi
voluuias. llas tres sancli personas vocant, vocabula ve\ evidens tuetur auctorilas; vei manifesta ducit
illis a vuigari propter affiniiatein quamdam transfe- ralio fidei. Ralio aulem fidei est omnem ralionenl
rentes; poteiuiani appeliantes Palrein; sapieiitiam humanam fidei postponere, vei in obseqiiitim fidei
Filium, volunlalem Spirilum saiicliim. Polenlia di- captivatam redigere; terminos fidei ipsitis, quos
cilur Puter, quia cuncta creavit, et paterno rcgit posuerunt patres riostri, non igndrare, neciii aliquo
affectu. Sapientia dicitur Filitis ante saecula gcnitus; eos pneierire. Hic autein hoiiio, cujus sunl quae
quia, sicut Filius temporaliler esl a Pairc, ila sa- proewissa suht, el Pelhis Abaelardus , quantum ex
pientia coaelernalileret consubslaniiuliter est a po- scriptis eorum potest adverti, et modo lbquendi ei
tcntia. Voluiilas vero divina dicitur Spirilus. Est similitudine errandi nniusspiritus Stinl^ eodem spi-
criini proprie spirilus anhelitiis. Sed quia in spiritu riiu anibulant, eisdeiri vesligiis; spiriiui gratise ct>ri-
vel anhelilu sacpe volunlas hoininis deprehendilur; lumeliam facientes , cum spiritu hujus mundi scrii-
aliier quippe spiral Iscltis, aliler iratus : divinam vo- tautur alta Dei. Idem sapiunt, idem dicurit; nisi
lunlalem vocaverunt Spiritum , sed anlonomastice D quod alter allerum , dum nescit, prodit; cuin ali-
«anclum.» Degeneralione verodivina < quod, inquit, quando aller dissimulal, alter praecipilat, quoil
propheta dicit, generationem ejus quis enarrabit ? uierque sentit. Videantenim.qui legunl totum cbn^
[ha. LIII) difficultalem oslcndit, non impossibili- lexlum fidei bominis istius, et ihilosbphislm M
 335 GUILLELMIABBATISS. TilEODORlCl S5S
Deo, qiiani asstinipsit pcr os siium, si quid in ca vel1 , sancltis ; el lanien i:on ircs dii, setl tinns Deus.
omnino saniiin, vel non oiimino silinsanuiii alque> Potcns sive poleiuia P.iicr, poteniia Filius, potentia
hacrclicum. lnsupcr oral lectores suos, ul si quitl ibii Spiriliis sanclus : et lanien i.on tres polentes, sive
invenitur quod alibi scriptuin non sil, non conii- tres polentisc, sed una poteiuia, et untis potens. Sii
niio hseresis jiidicctur. < Non eniin, inquit, qnia alibii eiiam desapienlia, debonitalc, de veritate, de chu-
scriptum non esl, ideo hscresis est, scd si conlrai riiaie, inteHigendum est; et de omnibus, quse, sicut
fidem est. > Paulus vero dicil : < Sed licel nos, autl tlicluin esl , essenlialitcr de Deo Palre, ct Filio , et
ungelus de ccelo evangelizavcril voLis practerquami Spiritti sanctoet adse, prsedicantur. Essenliaergo in
qnod evangelizavimus vobis, anathema sil (Galat.i).t' naiura diviniialis, ct noinina haecomnia, quae, sicut
Et iteriun, utiteralio essel et coiifirmalio; <Sicut, in-• dicttim est, de Patre et Filio et Spiritti saucio es-
quil, pr<cdiximus vobis, el nunc dico : Si quis> sciiliuliler et ad se dicuntur, nonnisi siniplicissi-
cvangelizaveril vobiS proctcrqiiamquod accepislis ,, hium proefefunl iinilalem; rclatio vero Palris ad
«iiatheriiaisit. > Et qiiid, obseero, magis anatlieinati- Filiuin, FiHi ad Patrem , Spiritus sancli atl iilriim-
zaiidhni, qtiid niagis, 11011dicain liaerclictiiii, sed1 que, ct utriusqttc ad ipsiiin , ipsaqne; noniina rela-
etbniciim , quam publica profcssione verbo negare tiva , ipsa suul quse multiplicanl Trinilalcni. Fru-
el scriplo, Putrcm, et Filium, et Spiritum sanciiim?' B siru ergo ibi qutcritur Trinitas, ubi non esl, sed
NtiHquideiiiin boc iioii estnegare Patrem e*.Filiuin, simplex ibi unitas est. Qiiaprnpter iiequaquani
el Spirilnm SJiiclum velle asserere, eos nonveriiate quasi ad eonficiendam Trinilalem in Deo , potenlia
natnrseesse hbc quod dicuntur, sed nunCtipativehoe ejus , sapientia et volunias proponenda suiii: tpi;e
dki?Hbc in ahliqiiis oftliodoxorum Putrum conciliis, sccundum prscmissam regiilam lidei, et rationein,
iri traclalibus eorum, in geslis et scriplis coruni, licet pluraliter ii> iiibus pcrsonis pronunliari pos-
quaiiia atrcioriialis censura jaiu olim daninaiuiii sit sint, in sumina tamen et in illa naltira, ubi hoc.
et atiailicinatizalum, nciniiicm polest laiere, qui ec- esl posse qtiod «apere, sapere quod velle, iuiiiiii
elesiaslicarum scripiurartuii notiliani aliquaienus shnt. Qtiaeauieiii m diviuiiate secHiidumcatholicam
ussecuiits sit. Ubi oinilto iiitcriin gravemct Sabel- fiilein Trinitas prsedicanda sit, bcalus Hieroiiymus
liaiiae ha:iesis uotatri , qiiam ipse sihi iri capul in huiic modtim scribit ad Damasum papam (b%):
suiuii cotiirubil, cum ile Dcodicturus Palre et Filio < Coiifundeiiles, iuqoit, Arium, unam eamderoque
etSphilu saiicto Deuin proeis polenlem,sapieiilem stibstaiiliani 'fiiiiitatis dieimus. Iinpietatcuiqiie
vbleniemque constittiil:- quod Deum qui in semeti- Sabellii declinanles, tres persemas expressas suh
psP el ex scmetipso est, qiied est, ad creafuram dieit proprietate dislingiiiiiius. NOHenim nomina luiiiiim,
csse totum, qtiod est; »d ea qusc proposuit vetiia- sed etiani noiniiium proprietates, >desl persoitas,
mus. Doclurus hiiMttiiuni uenus, quod liaclenns sivc, ut Gracci expriinuut, byposlases, hoc eslsub-
ncscivit, ei quasi a iide ad iiitellectunioniiiiuni per-* sistenlia», couGteuiur. > El beatus Augusiimis ipsas
diicturus, uliissimum iHod in Deo inysterium Trini- persouas suis designans nominibus (43) : < Cerljs-
talis, proponil in divinitale potentiain , sapienliam sime, inquil, et de Scriplnris cognoscitur, et piu
ct vokiiitateni, e* quikus Trinitalein Dettmeonfieiai. eredenduin est, et aspectus mentis in hoe indubi-
Et hure qtiidem tria in divinitate esse, manifeslmn tata perceptioiie perstring-ilur ,• et Patrem esse, et
est; Sod cuiri et »Ha quampltirima his similia con- Filiun) esse, et Spiritum saifctuin esse:' nec euin-
siet esse in Beo f queinaduiodmn tria baec ; tribiw dem esse Filitim, quiPaier est; nec Spiriium , qui
lii» ad couficiendam, ul dielum est, Trinitatem, quae Pater esl, vel Filius; unius laiiien esseniiae, nou
Deus esl, assuniptis , miro prsejudicio caster» onmia trium, Patrcin, et Filium, el Spiiimm saiictum. >
cjusdem in diviHkale conditiouis excluduntur a El snbiilius adlinc de essentia et relatione disse-
consoriio tantse dighilatis, Sed agamus serie de re rens: « Niilhim, inquil, esseiilwle in Deoiiomeii
tam serisc est, qued sic uiritt» perswas sk , Bt non coiiveniat
Quserainus quomodo sint in Deo non 9e4wn po* Q tribus. Nulls-insic tribus eenvehit, ut nou in sum-
lentia, supienlki et voiuiitas ; sed et virlus Dei, ve- ma uiium sil. r In eis antem qu;u relalive de Deo
rilas, ehariias, bonitas, justitia, et csclera his s>- dicWUur, ncquaquam sie una persona singuhiriter
milia. Neinpeskutbealus Augusliuus dicii: « Quid- dicitwr, ut IIOAadalleram ipso sno nomine refera-
quid, inquit, in Deo est Deus est. >Eladhuc expres- litr. Itelalivo enim Voeabulo sie quselibel persona
siiis in libro DeTriniiare (41): < Prseeipue,inqtiil, te- dicifrir in se, ut non dicatur ad se. Rclatio crgof
nendum est, quia quidquid ad se diciiur prscstan- sictfl dicium est, faeil Tiinitaiem, essenlia unilatein.
lissiina illa et divina subthnitas, siibstaiUialilcr tli- Quod atttem in Scripluris aliquando qusedam
eitttr : quod auteni ad aliquid, reialive : laiiiaHique Rominum ltoruni propric assignanlur Patri, quse-
vim esse ejusdem subsiantia: in Patre el Filio et dam Filio, qusedam Spiritui sanclo, sicul ideni do-
Spiritu Saricto, utqnidquid ad seipsos diciltir , non ctor dicit, teiendum est quid, propter quid. Sicenim
pluruliler, in sumnia, sed singtiluriicr dicatur. > totum quod esl ipsa natura, coiiiinitneiribtts inve-
SJcilicei Detis Pater, 'Deus Filius, Deus Spiritus nilur personis, ut aliqHidlanien aliquando sil, qtio
(4l)Lib.vDetriii:, c. 7. de Tciiip.
{.&) Apud Hieron., toin. IV, ei Ang., ser 191 (43) Aug, vii De Triii.,c. 5.
557 DE EUr.ORlHUS G. 1)E CONCIHS. 558
prnprie tinaqiiseqtic persona cognoscuttir. Ubi A est essc qnotl cst: lingua angctorum, contemplari
quamvis Paler aliquando quusi siugulariter dicilur eatn el intclligcre siculi est: liiigna hominis iule-
poieniia, Filius sapicntia sive veritas, Spiritns rioris, corde credere ad justitiaiii; exlerior s atitem,
sanctus voluntas sive charilas : ad id tanien sein- orc confiieri ad salulem. > Quod autem Filiiim Dei
. pcr redilur , ul Paler cl Filius el Spiritus snhctus lioc dici nunciipativc astruere nititur; noh sicut
una sit polenlia , nna sapicnlia, nmim quidquid tlieit, hoc diciint aliqiti sancli, sed conlradicurit om-
suni. Deinde subtexit et dicit: < II.16 tres, itl est nes sancti. Aiigustiniis : < Credimus Dei Filitim anlc
potentiam , sapienliain , voiuntalem, sancti Ires omne prorsus initium, hoc csl sine aliquo suse nati-
personas vorant, vocabula illis a vulgari propter vilatis initio, de Patrls sribstantia genilum, Deiiin
affmilatem qtiamdain transfcrentes : potcntiam de Deo, Dominumde Domino : hon ex nihilo, quia
appellantcs Patrem, sapicnliain Filium, voliiiitatcin dc Palre; noiv nunciipatiVe, quia noinen hahel ex
Spiritiim sanctum. Potentia dicitur Pater , quia veritate naltirse : non ex aliqiia materia, qttiu non
creavii, el creala paierno regit affeciu. Sapicntia fuil aitquid coaetcrnum Deo, lindeorigo praeslareltir
dicitur Filitis a Patre ante saecula gcnitus, et tamen Filio. Qttid autem prodest Filio, ut nuhcilpetiir iuii
illi coacierntis; quia sicut Filius aliquis lemporaliter gctiiii noinioe, si privelur vocabuli vefiiaie ! > lfem
esl a Patre, ita sapientia cooelernaliler el constib- B Ambiosiiis contra Arianos : < Quld te, > inqtiil,
stantialiter est a polenlia. Voluntas vero divina < quajstioniim lormenta deleciahl ? Palrem audis,
dicitur Spiritus. Est enim proprie spirilns anlicli- Filiutn aiulis. Aut dele nomen; .iut coiifiiere nalu-
lus. Sed quia in spirilu et aiihelilu sscpe voluntas fam. > lieni super Lucam: t Hic est Filius mcns
Imminis perpendiiiir; aliter quippe spirat lootns, diiecins, in qiio milii bcnc complaeui. Lbi sunt
alitcr iraius; divinam volunlaiein vocavernnt Spi- Ariani, qtiibhs displicet Filius, iu quo complaetiit
ritimi, sed anionomastice sancttim. >Ecce quomodo sibiPaler? Iloe noti egodico, riori hominiim quis-
Sabelliano spirilu, quantum in ipso est, destruil in qiiam dicil; neqiie per liomincm Dens, neqiie per
S. Trinilate veritatem personarum. El de 110- angelos, neqlie pef arcbatigelas; sed abipsoPalra
mine quidem persouocconstat, quoil ab hominiliiis vox missa sigriavil, Qui ergo Filiiim non credit,
repertum est. Eteniiii, sicul dicit beatus Au- non credit Pdtri. Testis enini est ille de Filio. >
guslinus, cum opus essct copiosa disputaiione ail- AugustiiiUs de Triiiiiule : < Ridenda est dialcctica
versus hocrelicorum insidias cl errnrcs, hcccssilale Euuomii, qui cum nou pottiissct inlelligere, ncc
toquendi de ineffaliili, iiiventimi esl hoc noincn : nt cretlere voluisset, Uitigcnitiiiii
' ' Dei Verbuni, per
>'i'iit*
cum quscriliir de Trinilate snucia, quid tres, el „ quod facta sunl omnia, Filitiui Dei esse nattira, boc
coiigntum eis nomen non invenilur, ncccssitale est dc subsianlia Patris gcintiim; non nalurae sive
respondendi et usu loqucndi cx inullis incongruis essenliic dixil csse.Filiiiin, sed volttnlalis : scilicet
hoc profcratur, ul dicatur tres personse : noii ut eo quia Filiuin charitutis Dcicitm appclhit Apostoliis..>
rcs, sicut est, edicutur, sed ne oinnino lacealur. Deinde nomina ipsa Pulris ei Filii el Spiriltis suncij,
Porro divinorum ipsorum nominiim, Pairis scilicct, nou in veiiiale gerierantis ct geuili el ab utroqiie
ctFilii, el Spiritus sancli, nemiiiem dicimus aucto- procedenlis, iri Deo esse, sed scquivocali quadain
rem vel credinius, nisi ipsam divinam nattiram affiiiiiate translata in Deiim esse, astruere niiilur
rigneiiliselgeiiili, elab ulroqiie proccdentis. Natiir.i dicciis; < Poteiitia dicilur Pater, quia ciincta, crea -
vero ipsa sclernitas est, et seiernum cst, quidqiiid vit, ct paterno dispoiiil affeciu. Supientia diciiur
naturse illius est. Patcr crgo ct Filins et Spirittis Filius a Palre anle Ssccufagcnitus,ct lamen illi cosc,-
sanclus sicut ab oelerno hoc sunt, sic ab sclerno tcrnus, quiu sicul Filius lcinporaUler esl a Patrc,
lioc diciiiiiur; etsi non verbo hominis, sed verbo itasapientia selernaliler et consubstauiialiler cst a
Dei, Verbo Deo, qnod esl apud Deuin. potcntia. >
Augustinus : < Non possunt per nostras voccs, Ilic palam omnibus est, quomiido occurrii fidci,
qnscuiiquc corporalcs sunt, et corporaliter soiianl, D advcrsalur verilali ; ciiin dicit Pulrem, hoc quo.l
PaterelFilitisetSpirilussarictus nisisuis propriisin- Puter est non esse ad Filium, sed atl ctcatuiain,
tervallis temporum certa separatione distinclis, qtise iiou nattira, sed affectu : quin potius Patrcm non
susc cujusque vocabuli syllabse accupant, nominarr. esse ; polenliam aiitem Pairem dici, proptcr atfc-
in sua vero substantia , ubi tres unuin sunt, nullo cliun creandi, et affcctum giibernundi. Augiisliiiii.s:
icmporali molti, super omnem creamram idipsuin < Qiiod Paler csl, ad Filiuiu : qitotl Di.imihiis,ati
fit.sine ulloinlervallo lemporum vel locorum. >Item : creaturum. > Sapieiilium vero Filiiiin dicit appel-
i Ubi per Verbum, non quotl proferlur et sonat ct lari, eoqtiod sictil filiiisqiiilibol temporulitcr gigni-
transit, sed Verbo quod est apud Deum, el Dcnscst lur tle palre suo, sic ill.i xtornalitcr tle polcniia.
Verbuui et omnia per ipsuin facia sunl, Verbo Videte ebritim offeiidcutem, riienteiii. Ponil sapien-
.•eqiialtsibi, semperque incommuiabili, semper at- liaiu ad polentiam tanquam filitim. atl palrcni; po-
que iiicommttlubililerdicit scmetipstim. Eteniiiino- tcntiani vero palrcm, non ad. sapiciilium, scd ud
inina qu;c de Deo dignc diciinliir, aliter dicunttir crcaluruiii. Scil <:t sapicnliam de potentiu nasci,
Vcrbo Dii, aliter lingua angeloruiu, alilcr lingua ncqtic ex auctoritalc habcnius, ncqtic ex rulione
uouiiniiui. Vetbo cnim Dci ca tlici rein nomiiimn cclfgiiniis : qttiu polins cx usu rationis liiinianaj
m GUK.LELMI ABBATIS S. THEODORICI JM
ssepius et efficacius generamr ppteniia de.sapienlia,. K ejus non a Deo fuctum, sed a natura, et animam ei„
quam sapientia de potenlia. De sancto vero Spi- datam a Deo, postinodum vero ipsum corpus factiim
ritu quod dicit, scilicel qua affiniiale a vulgari no- a spiriiibus, quos daemones appellal, et a stellis.
Slro in illam na,turaiii nomen ipsum SpiriUis sancti Ubi in altero quidem stitlioruin quorumdam philo-
translatuin s}U,nisi quod de Spjri.lu sancio agirous, spphorum. videtur senlentiam seqni, dicentium ni-
t;am friyo|um ac ridiculum esl, ut, nonnisi ridendo . Iiil pxqrsus esse praier corpora et corporea ; non
aut irridendc-, de Spiritn sapclo hoc eum dixisse aliud esse Detim MImundo quain concursum elemcn-
putaverim. El credo quia qui babilat in coelis, irri- tortim, et lemperaturam naiuroe; ei hoc ipsum esse
debit eum, et Doroinus subsannabU eum. animam in corpore.: in allero manifeslus Manichseus
Dalus enim in reprpbum sensum bomp physicus esl, dicens animani bominis a bojio Deo crealam,
el philospphus, pbjsice de Deopliilosopliatur ; et corpus vero a principe tenebrarum.
isjcul supra Palr/m ab afljjcm, sic Spirilum sao- In creaiiorie vero. mulieris palam pmnibus legenti-
ctum ab anlicljiu diciuin joqa.tur. Sed super hop, bus
esl, quam stulte, quam superbe irridet hislo-.
Petrp Abselardo idem garrieiili, sufficienter, ulseslj- riam divinse auclorilatis; scilicet excostasse Deuni
ino, supra responsum est. De eo vero quod dicit, ad faciendjin de costa ejus intt-
primum hominerii,
nilirl aiiud esse, Spirituni saiielum a Palre Filioque i
lierem. Et physico illud sensu inlerpretans, nimis
procedere, quam voluiiiaiem Dei ex poienlia et
in arrogauler veiitati hislorioe suiim prsefert iuventum,
sapientia opus creaturse procedere; beatus Augu- parvipendens inagnuiri illud sacramentum, de qtio
s.linus dicil : < Si Spirilus sanctus non procedit,
dicil : < Hoc iiuncos ex ossibus nieis, et
nisi cum dattir; nec procederel ulique, priusquam Apostolus
cafo de carne iriea. Ego aulem dico in Christo et in
esset, cui daretur; el jam npn est ipse subsiantia, Ecclesia (Gen. u ; Ephes. v). > Augusliiius : < Adani
si noii esl, nisi qtiia dajur. Sgd pjrpcedit seniper,
eratfofma fuluri, reruin iniiiginem et inaguuiii
utsit, ctiam cum non daiur; sicul Filius, non laq- qui
tuin ut sit Filius, quod relal^e dicilur, sed omnino judicium sacramenti nobis prsebuil, imo Deus in
et dormiens meruit accipere uxorem, quse
ut sit ipsa substaiuiia^ nascendp babet. Scd et quia illp. Nam
ab seterno sic procedit Spirilus sanctus ut essft de costa ejus facla esl: quoniaro de Chrisio in cruce
fulura eral Ecclesia de latere ejus dor-
donabile, jam donum erat el antequam daretur. > dormiente
De generatione vero divina, enarranda, quod dicit mienlis, quia de latere in cruce peudentis lancea
sacrameiita Ecclesiaeprofluxerunt. Magnuui
Prophetam uon impossibililaiem denuntiasse, sed perfosso
Poluit Deus curiiem tdelruliere hp-
difBcultaiem, cui magis credendum sit, ipsi an san- sacrainentum.
Ctis docioribus, facile judicium est. Aiigustinus: C inini, unde fac^rel fcminam, ct magis videtur quasi
< Generaiio;Christi ex matre, supra rationein est : cbngruere potuisse.. Fiebat enim sexus infirmior; et
fieri debuit, quam de
quae vero ex Patre, supra intellectiim. > Iteni : < Si,c magis de carne infirmilas
lion esl atiud Filio videre Palrem, qtiam nasci de psse. Sed de osse, hocesl de cpsta viri, forinata est
Palre; sicut non aliud ei est, videi;e Patreni opc- mulier, et in loco cssis caro adiiiipleta est. Poteral .
ranlem, et pariter cum eo operari. > Anibi ositis: pro osse os faccre; poterat ad faciendam muiiereiu
bacc
f Vis nosse generationem divinam ? In principio iioii costam, sed carnem delrahere. Quid igitur
erat Vcrbum, et Verbum erat apud Deum.elDeus sighiOcaut ? Facta est mulier in costa tanquam foir
erat Verbum. Hoceral in principio apud Deum. > lis : factus est Adam in cariie laiiquam infirinus,
ltem: < Quomodo Filius a Patre sit genitus, im- Christus in Ecclesia. Illius enim inlirmiias uostra
bed
possibile est scire. Mens deficit, vox silet: npn hp- fortiludo fu.il. > Hpc si crederel, non irrideret.
niinis lanluin, sed et angelpruni. Supcr angelos esl, quid agiuius ? Qui eiiiiii arguil devisnrein , ipse siiii
super cherubim, sttper seraphim , super oranein injiiriain facit. Dcintle gloriabundus, quasi cui my-
sensum. Credere jubemur; discutere non permitti- steria a saeculis abscpndiia reyelata sinl, tolustacito
mur. Aufer argumenta, ubUides. quxritur. Licet n iioinine in viros religiosbs invehilur; satis lauieu
scire, quod nalus sil: qupmotlo autem iiatus si^, subtiuditur in quem, vel in qtips : scilicet qui agen-
scire non licct. >Faiealiir ergo philosoplms nosler tes pascha, hoc esl traclanlcs. de divinis, cum ipsi
ijgiiorantiam stiain, ubi tanti viri solam profitentur pro paiiperlate sensus sui ad esum agni non suQi-
admiralionero. Intelligai auiein. quoniam si pra- ci^nl, i,psum tanqqam yicinum, hoc est in eadem
scientia creaturse generalio Filii Dei, sive sapientiap litle comma,nentem ex praccepto lcgis npndignentur
Dei est, jam id quod est leniporale, causa aeieniitu- uiivocure. Sed siculaudio ab eis qui eum noverunt,
tis est. Inielligat in simplicitate summse essemise vieiiiusquideni olim fuit, setl ab eis de quibus dicit,
non esse Tfinilaiis numerosiiaiem, el ideo non lain longe recessit, ul nisi redcat in doinum, dequa
substantiaj consubstaiuialitalem, non xl.eriiilatis pioey.aricalus esl,nec paschalis sacramenli partiieps
coseiernilaicii). ulieritis debeat ficri; nec ad csuin agni dignus sil,
Deinde crealionem primi hominis pbilosppliice, sive advocari, sivc adhiilii. .
$eu magis physice desrribens, primo dicil corpus
5il DE SACRAMENTOALTARiS, 312

DE SAGRAMENTO ALTARIS

LIBER?
Falso, ut in notifiq pravia ogtendimus, S. Anselmo a quibusdam ascriptus.
BiW. CjsJerc-IV, p. 150.) . •

GUILLELMl EPISTOLA

AD QUEMDAMMONACHUM(44) QUl DE CORPORE ET SANGUINEDOMINISCRJPSERAT.

Fralri in Chrislo charissimo, illuriiinatos oculos A vera panis subsiantia : nisi quod deaqtta niliil re-
«ordis. Lego el relego, charissime, opus vestrum De inansit in nmiatione illa ; de pane yero rimlaip ad
pfiiciis, mullumque ine deleclat ejus lcctio, lum peragendum sacri .instiiuliim myslerii sola remanet
pro sui utililate, tum pro aucloris dulcissima mibi species visibilis. Uride B. Aiiibrpsius r < Ne, in-
charilate. Sed qiioniani veritas charitatis, el cha- quil, borror cruoris fierei, ideo jn siinilituiiinc
ritas. veritatis aduluiionis odil; fiicum, videor mihi accipis sacramenlum (4G). > Narii pariis subslatiliam
viderein facie pulchri operis naevum unum, qui eisi post Domini corpons coiisecrationein in altati su-
inter nos inlerim henevola quadani dissimulationc peresse, semper abhorruit pietas Christiana, nii-
tegalur vcl coloretur, si opus hoc exierit in nianiis perque damnavit in Berengiifio 'Turoiiensi, ejusgue
eorum,qui carpere amam aliorum eliaro bene di- sequacibus. Nam si lioc admitteretur, j.im Verbutti
cta, fulurum est in signtim, cui a multis contradi- non iiicarnalum tanlum, sed etiatn, si tlici posset,
cetur. Ctim enim in ordine divini sacriiicii illa Iria diccretnr impaiialuin, si sicut iile dicebat, patiis sic
digcslurits, maieriam, iuleiuioneni, finalemcausani, incorpus Domini transiret, ul lanien panis esse
<lemateria agerelis, dixistis posl inulta:- < Scd dl- non desineret.
cit mihi adversarius : Vivens et sensibilis in cofpore : Corpus igilur sacrificii non aliud intclligo, quam
suo, mobilisque esl Deus et homo Chrisius. Corpns R quod mortuum esl, et -esnrrexil: qubd' nph pojpus
auiem sacrificii vitara non habei; sensura iion ha- sacrificii, sed, sicul vere est, appellamus .corpus
Let, mobile non est; corpus ergo Domini non Domini. Quod idipsum esse, quod in altari sacrifica-
est (45). i Ad hsec vos contra adversarium: < Obse- lur qui non credit in eorum nitmero se constituii,
cro le, quara in corpore Domini vitani requiris 1 qui iiljierunt retro,. dicenles, Durns esl hicsenho
Est enira vila animalis, est et spirilualis. Auimalis (Joan. vi). Sed el yos corpus illud siicrificii aliquan-
vita ^uinque seusibus fungiuir; visu, odoratu.au- do appellatis corpus Domini. Sed, pace vestra di-
d.lu, guslu el tactu. Hsecvila aniiiialis est; carnaiis etum sit, inferlisquod nescio an corpori sacrificii,
cst; caro est. Dominusauleiri dicil, quia caro non sed corpori Domini non convenil. Nam' corpus Db-
prodesl quidquam. >El post aliquanlu : < Solain mini, imo Doinintiin Jesttm in corpore stlo, ipso
ergo spiritualem vitam in sacrificio nobis admini- inquani corpore in qub nbbis prsesto est in altari;
slrare sapien.tiamejus decebal: quse est sanctifica- quod iion est alitid quam qubd sedet ad dexlerain
tio, henedictio, misericordia el verilas, juslilia et Patris,inotuni et sensiim hsibere, el per oiiniia
pax. Haecaulem viia spiritualis sic esl in corpore nostrse esse naluroe, licet aliefius gloriae, contradi-
sacrificii absque ejus vifa animali, quomodo lux r cct nullus, nisi insipiens illeqni diCit in corile sii»'-'
solis absque calore ejusin corpore lunse. > Primiim, Non esl Deus (Psal. xm). Qtiod si corpiis saciiiicii
quid hic corpus sacrificii appelleiis, penilus nen visibilein illam speeiem uppeliaiis, qiise appa>et rii
adverlo. Cnm eniin ad benedictiones inyslicas ope- altari, videlicet propter siriiiliiiidinem ptinis cbrpo-
ranie invisibiliter verbo Deicorpus in corpus, sub- ralis, stulius et ineplus erit Hle adversafius qrii ca;
siantia mulaia sit in substaniiam, siciil in mensa requirel in speciepanis quse propria siiiit vivcnlis
nuptiali aqua in vinum inutuia, solum adfuit virium, corpoiis, id est vilam, sensum ; et mottim , et nou
in quod aqua mutala erat; sic in niensa altaris so- potitis ea quoe propria suril illins speciei; ut est
Ium adest corpus Domini, in quod vere mulala est rottinditas, albedo,et Citlera htijtisiribdi

(44) Hic mon.ichiis csl Rupertus, quj pqslea Tuir (45) Rtiperti verba iib. n De Olfic,
Ijenvs lucttis csl aijbas. (4(i) Ambros lib. De sacrani.
845 GUILLELMI ARRATlS S. THEIODOIUCl 31i
Nam similitudo iHa panis, quoe in altari cariiis A gustussuffragmm, neccssario el pio consilio quast
oculis se ingeril, per se inspecta, non est corpus perfunctorie admittitur: quo pcracio, in percipicn-
Domini. Sed cumesset quiddain pniori stibstanlke,id do.sacramento consumiliir. Consumplibilis enim erut,
est pani inhserens, vel accidcns, migrante in Domini- et obnoxia corruptioni:. quod esse non potest san-
cum corpus substantia cui inhaerebat, remansit, ad clum illud, de quo Prophela: Non dabis, inquit,
peragendtim sacri inslimtum mysterii. Quod qui- Sanclum luum videre cor.ruplionem(psal. xv).Deinde
dem conlra iisnm el ralionem est mundanae sapien- cum corpns illud sacrificii vivere ncgatis vila ani-
tiae, ut siibluta subslanlia substantioc accidens mali, vcllem tlicerelis aperliiis, qiium ibi vilam
tubsislat. Sed legi naturse non snbjacel Deus; imo animalem dicatis. Dicil enim Apostolus : Ut spiritus
ipsius legis lex est crealor suus. Potcstque acciden- vester et amma et corpus conservetur in diem Domini
tia siibducto subslantiae fundamento, vel continere, (I Thessal. v). Secundum hancdisliiiclioiieui,quamiii
vel in afiam transferre subsianiiam : qui lerram, onini homine possibile esl inveniri, duse vilsc discer-
yeh secundum unum propbetam appendijtin nihilum iiuniur, qux iiivicem sibi adversanltir: spiriiualis et
(Job xxvi), vef secundtim alitim, super maria funda- aniinalis,
vit, el super flumina ptmparamt eant' (Psal. xxuj). Horiim cnim trium, spiriius videliccl, ar.imsc, ct
"
Quieliam de hoc ipso corpore suo de quo agitnus, corporis, cuin duo ullima primo serviiint, viia esl
fcoc miraJjiVler operatur, quod etiam de divina spiritualis; cum dtio prima ullimo, vila est anima-
ejus substantia, vix, capere potest humanae animse lis. Hanc vitain appellare animalem coiisueltido est
infirroilas, ut clausis januis illud introduca.i, etpal- Scripltirariim.Talisquippeesl homo,'qui nonpercipit
pabile prscbeiHi (Joan. xx); et cuin in sacramenio ea, qtise Dei sunt. Hac autem vita animali, qui vivert
distribuitur fidelibus, faciat de eo quod scripttini dicil corpus Chrisli, non vivit ipse, pejorque c.-C
esl: Qui multutn,, non abunduvil; et qui modicum, omni animali. Quod si nomen animaliialis in lioc.
uon minprmU (U Cox. viuj : unoque lioraemomento coarctemus, ul animalem vitam dicamus, qua vivi-
et in dexiera Patris sedeat in ccelis, et sacrjficcttii; flcalur lanlum corpus et 'sensificaiur; quicunque
in iueiisa aliaris: ilemqiieunampinento a solis orm corpori Christi post resurectionera ex mortuis dero-
usque ad occasum, et ab aquilojie ad austrum, gat vilain, et sensus nostrae naturse, licet alterius
prsesto sit ompihus fidelibus, ho£ quod tradidit glorise, videat unde aslruat, quod dicU; maxime
ipse, in sui memoriam fideljler cclebranlibiis. Quod cum niembris.auferai restirreclionis spem, quam ia
de corpore cogitare IIOJIpotestaliquis, qui sit in capite videtur periniere. Ecce hoc est, quod in opere
corpore. Est igitur in mysieriis vera Dominici vcsiro me offeiidil, et nonniilios frairum nosiroiuiu.
corporis subslajilia, scd absque visibili specie Iii quein scnsum eiiam illud concurrere videlur,
sua; et esl vera species visjbiliS pauis', sed abs- quodpaulo superius dixeratis. Sic enira ib' lcgiiui :
que subsiantja sua. Uiule beatus Augustiiius : < Quapropter qui visibilem panem sacrificii coinct'il,
«. Qtiod, inquit, videlis in aliari, panis est et calix, et irivisibilem a corde suo non credendo repellii:
quod oculi renuulianl vobis; quod antem fidespo- Chrislum occidil, qui vitam a vivificato sejtingit, ei
»inlat instruenda, panis corpus est Chrisli; et calix denlibus suis mortuum lanial corpus sacriftcii; ac
sanguis est Cfiristi. >.El R. Anibrosius: < Ul sint pcr hoc reus est corporis el sanguinis Domiri. •
quse eranl, et inaliud camjnuteniur, > Nihil eiiim Et in hunc scnsum consonare videtur, quidquid pro,r
falsum putandum esl in saqrificio veritatis, vel sicnt pos.ilum vel assumptum est in sententia illa de rna-
Ct in magpruni prsestigiis, ubi delusione qiiadam fal- leria sacrificii sancti. Quod utruni correctiiMie indi-
luntur oculi, nt videutur UJud. esse qttad non cst geal, veslro legentiumque judicio tierelinquo. Nunc
oinnino; sed. vera sp.ecies visibilis. panis , qiise fuit iiiiumest, quod precpr charilatein vestram, pcr ip-
jn pane, ipsa faclapraeler substantiam stiam, qtio- suni qui esl Jcltaritas; ne me quasi de iniegtitaie
dammodp. in aliena peregriiialur, coniineiite eam fnlei vestrse .dnbitiinlem, quod longe sil a corde nieo
qui fecil eain, et ad suum transferente coiptts. r. el conscieiuia mea, sestimetis in ppus sludii vestri
Quoetqjiien transJata ad corpus Domini, noji eo qiiiisi censoriam lulisse senlenliam jaclabundu qua-
lnouo est ad ilhid, qiiompdo accidens ad siibslanliam; diim temeritate; sed fraterna charitate et sollicitu-
quia corpus. Dpmini, quantum in sua substsuitia , dine ainica , tesle Deo, loquor pro vobis sollicitus,
ncc album efiicit albcdo illa, nec rotunduin rotundi- sjc vellem el hoj; et omne opus studii vestri et la-
tasilla; sicquc de reliqtijs. Sed quia., sicut dicit boris cxqiiisitum esse el circtunspeclum, priusquum
B. August,iqus, visibiliter necesse est eelebrari, qiiojl exirel i.niiianus corum, qui foris snnt, ut qui roderc.
tamen necesse est invisibiliter inielligi : ad quod. illud vellpl, noii'uiYeniret,ulji dentem possel infigere;
necessaria est species illa ad mysterii rilum, ad et ut sincerum vas lijillus posset incrustarc. Valetc.
(/» utroque codiee manuscripto, qui, prx nymibus esl, hmcverba prmdictam. epislolam sequuntur : t Hnit
epistola domini Guillelmi, quondam abbatis S. Theodorici; sed prm nimio desidcrio perfectionis , el exoptatw
ptiuperlalit, ad ullimum monachiSigniacensis). >
Jncipit prologus D. Guillelmi ad abbaiem ClarmvaUisS. Bernardum.
Charissimo suo electo ex millibus, suiis illc seipsum. Cum nuper, re ipsa exigcnlc, cuid.im fratri brevi-
Wf d.esacra.nieuiis scripsissem., suronto inde cogitaudi csordio, ra.tiones quasdani ex Pairum scnteiit.uj
515 DE SACRAMENTOALTARIS. r.i6
suiiiplas cccpi inviccm confcrre; et qusedam quse in libris eorum, et maxime B. A11g11sl.ini, super hac re
lioiiutillos iurharc solcui, in untim colligens, lentare cuepi, tiirum aliquid inde possem couliceie. Cumqtio
ex eoiiilaiioue illu optisculuni hoc nescio quomodo exissel, vobis prse oinnibus puiavi destinaniliini,
niihi el vobis soliiminmlo lia*»entltim: 111cuih in eo correxerilis quse corrigenda sunt, et meiim opus,
el vcslrtini sit; cum ego fecerim, vos correxerilis, nisi quod magis erii veslrum qiium ineiim : si noti
bene faclum a nfc, bene fuerit a vobis correctuni. Posl finem vero opusctili per se seiiicntias ipsas Pairuni
congessi, pro quibus cxplanandis, et sibi invicem conciliandis , opus ipsum aggressus sum; licet per ipsiim
opusculum passim eas disuerserim : et ubi ooortunum fueral, ipsa verba eoruro ppnere maluerim, quaih
iuea. Explicit prologus.

INCIPIT LIBER D. GUILLELMI

DE CORPORE ET SANGUINEDOMINL

Cum Christiaiise fidoi veritas boc qnasi speciali A camem sapere non debemus secundum carncm.
praeenuitealjurc, ut 11011 ipsa per iiilelleclum,sedper Namelsi Christum seciinduin carnem iioviniiis; sttl
eam ejus qutereudus sit inlclleclus; omneni a se nunc jam non novimus (II Cor. v). Rtirsumque cai-
compescit superbum vel curiosum inquisitoreni, nis verilatem non sic dehemus quasi spiritualiter
vel euin.qui nmllis el variis quscslionibus in fide riniandoalieniiare, ut naturam ejus Verbo Dei uni-
non quaerit nisi gloriam suam; vel euni, qui quasi tam, non taraen in Verbum miitalam, quasi ratiooi-
ratiocinando et reiractando dubiis quibusdam deli- nando videamur deslruere. Nam JesusChristus hen
Ijcrationibus explorut, ulrum credendum sit, quod el hodie, ipse est el in smcula (Hebr. XIII).Qui na-
credendum indicit diviua atictoritas, Beati pauperes lnram ill.im, iu qua carni communicavitelsanguini,
spirilu, qui parvulos se cognoscenles et lacic 11u- ut fratribus per omnia assimiiarelur misericors
tricndos, donec apli sinl ad solidum cibum, accetlunt pontifex.sic glorificavit, ulnon destrueret; sic pro-
simpliciier ad fidem : quos suscipit et exercei; et vexit, ut non exinaniret. Sic enim est cogitainliiin
eorum est, quse 11011 omnium esl, fides. Aliud enim corpus Domini, sicui esl .• nostraj scilicet naturse,
csl lides, aliud scienlia. Scienlia ratione et intelle- sed allerius glorfoe, Si enim noslrae humilitatis cor-
r.lu colligiiur: fides vero sola aucloriiate indicitur. pus resurrectipne glprificaltini spirituale erit,< in-
Qui ergo nil credere vult, nisi ralione vel iniellectu B quantum spiriiuali poteiitia et iiicorrupiione el glo-
prsccedenle, hic reni confundit. Et scire oninia vo- ria praeeminebit; qiianlo magis illud in quo habiiat
lens, nil crederc fidem quantum in ipso cst, vide- oiiinis pleniludo divinitatis corpofaliter, cjus <|iii
lur atiiiullare. Setl credere oportet accedenlem ad rcsurrexit a mortuis pritiiitiscChristus? Si in nobis
Deuin, quia est (Hebr. xi), Et : Justus ex fute vivit fiet tiinc, ut quidquid mortale fuerit absorbealur a
(Hebr. x). Unde et ego de sacrameniis Sancti san- vita, quidquid hominis est, in melius sutim coniniu-
cloiuin corporis Doiiiini nostri Jesu Christi, quod labitur; ut quod iiunc esl spiritus, ariima el coipug,
dederit ipse scriptiirus, non abs re pulo de boc et lunc sit tolum spiriluale vel spirilus; qtianio niagis
de hujusniodi cogilanlcs vej loquenies tiiecuni pari- qui ex unilis naluris in idipsum naluroc ulritisqtm
ler conimonere, 11011nimis innili sensui suo, sed res est, neutro carens, in ulroque Deus el liomo
prudentiae suseponere nioduni; intendere vero aciem Chrislus, cum in virlule resurrectionis suse ea qu;u
nientis in rem dc qua agilur : el secundum Boelii erant passibilis et morlalis bominis, finem fecil lia-
viri prudentissimi senieuiiaiii, sicut res cst, sic de bere, formaro itlaro quse dilanda erat tantse glorifi-
ea lidcm capere tentarc. Non enim esl hominis ra- cationis augmenio, eo in semctipso provexil ul, sic-.
tionein habentis, ciiin tractat divina, peusare ea ex „ tit dicit Aposlolus, exaltaret illam, et donaret Uli
liis rebus quic infra Deum sitnt, cl onniipotentise iin- nomen, quod est super omne nomen? (Pliitip. 11.)
mensilatem intra lerminos nostrse possibilitalis El si nattira carnis, ex quo rlli nalurse summsu
angustare: eamdemque naliiram quodamiiiodo dis- iinila esl, in tanta uniiaie ei ab ipso conceplu Vir-
pulnndo velle informare ad exemplum natursc mu- ginis csl conscrla, ut nec sine honiine divina, nec
labilis : in qtia siunl selernaliier omnes causales sine Deo agerentur humana, et per lianc uiiiiaiein
formsererum labenliuin lemporaliler. In hujusmodi cliain in diebus carnis su;e homo Christus poluit
c.ninide sursum, non de deorsum, trahenda sunt ru- tliviiia; quanto mugis ctini exaltatione qua illiiui
lionuni exempla, vel probalionum argumenia. Alio- cxallavil Deus, humililas ejus mutala est in gloriam,
qui, qui hoc non facit, slmilis ei scslimandtis est, infirmitas in virlutem, mors in vitam! Nam quod
qui fontem rivo, el non fotiti rivum allribiiil. de humaniiale ejus -per resurrcclionem glorificut:|
CAPUT PRIMUM. ssccularis philosopbiie rutiociualionibtis videtur in-
Quomoaomstimandumsit de corpore Doinini: el qnod susceptibile, ul clausis ad discipulos januis palpa-
in diveisis tocis sit uno eodemquelempore, 11011 la-
men ubique. bilis inlraret (Joun. 11), et passibilis cl morlalis
i.uc igitur considcfatione iu mystcriis Chiisti exercuif dum dc thalamo suo uteri virginahs ad
317 GUILLELMI ABBATiS S. THEODORICI 3i8
currendam viam dispcnsalionis humansc clausis. A pacla sua resolvend-.iilli pcrmillil, qiiicaxn instituii, .
naturse januis prp.cessit.Quod si corpus illud in- et ordinat, non debet videri errare vel deviare ab
Irare et exire per clausa poluisse virlus aucto- oriline suo, maximc in illa nulura, qux in virtule
ris et pietas fidei fecit esse crcdibile; alia etiatn persouae coiquncta est illi Verbo, per qttod facla
quse praeler naturam corporum sunt, posse cor- esl ornnis facla natura, et pnpier quod npn posset
pus illud ycl pptiiis.se, non video qtiid lacere pos- aliqup modo esse, nisi, sicul dicil eyangelista, in
sit incredibile. Nam et spiritus nosler, in quo ad ipso vita esset (Joan. i). Si taineu cogilemus il|ain
imaginem Dei condili sumus, cum secundum ima- personsc uiiilalcm, qua < licet Deus sil et liomo;
ginem ejus qui creavit euin in regno lnacbinse non dtio lamcn, sed tinus es.t Chrislus (48), > se-
corporalis, cui praeest, sic qiioilamnipdo se ba- cundum quam ipse Doniinus:* Nemo, inquil, ascen-
beat, qiiomodo Creator in regno crealurae suae, . dit in ccelum, nisi qui descendit de coelo, Filius
ut sicut ille ubique locorum est, el lotus est, sic bouHiiis, qui est in coelo (Joan. m); > et de
jsie in toto corpore suo sit, et ubique tolus sit, licet qua Aposloltis. < Si, inqtiit, cognovissent, nunquaiu
rulio humana non couiprehendal riiodum quo id fial: Dominuin gloriae crucifixissent (I Cor. n) : > cum
cnr difficile videbilur naiuram caniis illi summse liomo Chrislus, qiiantum in suse proprietate nalurse
naturse sic iinilani, ul ejus facla siut pmnja, quoe ** Dominiim gloriae crucifigi possibile fueril; si, in-
illius sunt, maxime post resurreclionis glorificalio- quan/, lianc pcrsonse cogilenius unilatem sccundurn.
nem in divina poientia posse, ut in diversis locis pafticipationcm humanse ciiin Deo naluroc, el iii
sit, non diverso lenipore? Nam, ttt ail Apostolus, ccelo, el in terra, et iibique, ctiam ante conccpturi
ii etsi crucifixiis est ex infirinitaie; vivil» tamen < ex Virginis et fnisse et esse credendtis est honio Chri-
nirtiile Dei (II Cor. xm). > Licet enim dignioris et stus; qucmadmodum secundtim participatioiiem di-
subildoris natiirae spiritiiin rationalem constet esse, viiiae curii homiiie natiitse procul dubio Deus cre-
onam quodlibet corpus; illud lamen corptis quotl dendus est et crticifixiis. Secundum hanc eiii.ii
super omnes ccelos iti eo, qui supra omnia est, unitalem - uno momento Christus Dominus cum .tt
meruit exaflari, tlignitis, ct atl omnia quae vuluerit, sepulcro quievit, et iri rcelo et in lerra, ct ubique.
subtilius ei efficacius puto esse, quam sint aliqui, fuit, sed secundum divinitalem solam; eodem [eat-
non solum - inferiores spiriius, sed etiam omnes poris momenlp in sepulcro quievii, sed in carne
illi, qui coelorum nomine"ineruerunt appellari. Nam spla; epdem lempnre era| in inferuo suos liben.ns,
quamvis etiam corporalis ejus elevalio, qua super sed in anima. sola; epdeni tempore in coelo ad
ccolos elevala est illa nalura, procul dubio sil cre- r dexteram Patris sedebal, sed in Deiiate sola :et si
denda; tamen exallatio, qua exait.ita creditur stiper dc quolibet horiiin requiramus, ChristUs Dominus
onelos ccelorum, sic verissime intelligenda est ut plape respontfendtis est fecisse; sed secundum pro-
dignitate, et gloria, et potestale super omnia ccele- prielatem ciijusque subsiaiuise.
mia credatur glorificala. Consedil enim, ul Aposlo- Spd de hac corporis ejus prsesentia non motjo
lusait, < ad dexteram majeslalisin excelsis : tanto agilur. Spcundum vero illam, de qua agere cojpera-
melior angelis effectus, quanlo differentius prse illis mus, adest tino lempore in diversis locis Domiuus
nomen hserediiavii (Hebf. i). > Quse profeclo dextera in corppre suo, iiicnmprebensibtl.i el incnarrabili.
non aliutl inlelligenda est, quam ea quie illa maje- modo, ceria tamen fide, ubicunque exigit res salutis
sias habet potiora. Nec tamen naluram illam cur- humanse. Qiii tamen in»manifeslatione illa corporis
poris Dominici ubique esse dico; quia nec opus est, sui, in qua post resurrectionem siiam ascendit in
nisi ubi vult, et ubi certo fidei sacrainento hoc ope- coelum in jubilalione aposlolice coiigratulaiionis,
ralur, ad quod assumpta esl et glorificata, mysterium et yoce tnbse angelicoetestificationis, uno aliqiio locn
scilicet salvationis hiiinana;. Ambrbsius (47): <Non contiiiettir, quicunque ille lociis sil, qiiem iieiuo
enim secundum naturam divinilaiis iiilcrpreiandiim velil investigando quserere, qtii non vttlt errare;
est, quoil praeler naturam illam est. Nam el si cre- P fiilurus ibi usqtic atl lempora rcslilutioiiis omnitiiii;
damus a Christo camero susceptam, non lamen di- el liinc demum veniurus, qiicmadmpdum visus est
scernamus naturam Verbi et carnis, nobis dicitur: ascendere in cccluni.
Si recie offeras, et non recle dividas, peccasli. >
Deus enim solus necessario ubique est; qtiia cum CAPUT II.
omriia in ipso conslent, nihil posset esse, ubi illum Qiiomqdo necessaria nobis sit modo corporis Domini
prmsgnlia.
contingerel deesse: ideoque substanliac ejus el po-
tentiae prsesentiam tibique adesse, inevitabile exigit Sicul enim exigit necessitas salutis humana:, ttl
necessarium. Sic ergo constal in diversis Iocis uno adsil ubi opus est; sic eliam exigil, ut sic adsit
horae momenlo esse posse corpus Christi; scd lege corpus ejus, sicut opus est. Jam enim non est r.e-
creatricis naturse, non creatse. ccssaria nobis illa ejus nianifesta prsesentia, qita
, Cum autem naturse creatse nalura sit, creatricis cum hominibus conversalus est Clirislus, ctini na-
nalurae legibus in omnibfcs obedire; si hsccaliquando lura noslra ejus niorle retlimendu fuil, in qua splus.

(47) Lib. i Jncarn., cup. 4, j4P) Allianas., ju Synibol.

 54!) DE SACRAMENTO ALTARIS. 350
iiinocenlem se invenii:ct cum aliler crucifigi non A , modo obiegendum, quod in forni.i et natura sua verc
poluit, nisi ex infinnilale, el nisi in manifestalione persistil,unumquiddaniquod pani ineral naltiFaliler,
rarms et dislinctione membrorum exhiberet se et non ineral corpori Domini, et in esse illi exigebat
talem, qui crucifigi posset. Necessaria lamen nohis res sacramenti, tegminis sui obsequio in illud fa-
est prsesentia ejtis, eo modo quo eam necessariam cianl transire, ul vere fial seciinduin riluiu mysieni
ipsa Verilas lesiala esl, dicens : < Nisi manducave- tractabiie et gus^abile, qnod non erat in qualiiaie
rilis carnem incani, et biberilis Siingtiinem nieiim, natprse susc. Ei hscc mihi videtur illa species punis
non habebilis viiam in vobis > maneniem (Joan. vi). vjsibilis in sacramento altaris. Nec magis hoc est
Oportel igitur nos cariicm Chrisli manducare, si mirandum , quod prscter sttlislaniiam facit Deus
vitam in nobis manenlem volnmus habere, Nam subsislere accitlentia, quam linc quod ipse estsub-
caro ejus vere est cibus, sanguis ejus vere est poius. stantia, nulla recipiens accideniia, qiiidquij est,
Quod enim cibo et potu appelilur, in hoc solo cibn stibslanlialiier cxislens; sine qualitate bonus, siuc
praeslatur; scilicel, ut ulira non esuriaiur. El sicut quaiiiilale niagnus, sine loco nbiqpe prsesens, n,i-
eommuni cibo id appetiiur ut vivatur, sic ad cain hilqiie palicns, ct sic de reliquis.
vitatn qua vere vivimr, solummodo per hunc cibum CAPUT IV.
pervenilur. Cibus enim hic atl viiam aeternum animsc ' Quid in sacriftcio secundum naturam, quid supra
conferendam collaius esl; non ad ruinas sustentan- nalv.ram sit.
das liujtis miserae vitse, quse vapor est ad modicum Sed libet de communi cl naiurali, el-scciindum na-
parens (Jac. iv). Hic ergo modus est, quo necessaria tti.ram possibili, naturartim vel foniiaruni transmiita-
nobis esl ad salulem et vjtani prsesentia corporis lione, subtiljus aliquid indagurc, ut vidcaiiitis et in-
cjus, videlicet ul manducelur a nobis facius panis lelligamns quid in sacrificip sanclo sccundum h.ilu-
noster quoiidianus. Oportebal autem, ut sicnt cum ram, quid supra naluram faciat natiirartini omniiim
necessaria nobis fuii visibilis ejus prseseniia, invisi- Crcalor Dcus. Boelius : < Sola quippe inutari trans-
bile in stiis, visibile factum est in noslris Verbum formarique in se possunl, qusc habent ttiiius malc-
taro facttim; sic cum res exigit saliuis nostrse, ul rjse CQinmunesubjcctum. > Nec bocc omnia, setl ea
manducelur caro ejus, quod non est ipsa caro in qiia?.in se et facere el pali possuni. Id vcro probatur
nalura sua, fiat in aliena, manducabilis scilicet. boc roodo. Neque eniin potcst ses in lapitlein per-
Quod in nullis rcbus aplius fieri potuit, qiiam in niiitari, nec vero ulein in hcrbam, nec i|iiodIilict
eis, quse inlcr omitia huinani corporis victtialia aliud corptis in quodlibcl aliud transfigurari potcst,
quodammodo tenent principalum : qusc sunl panis nisi el eadem sit inateria rcrtini iu se tianseunliuin;
et vinum. Nam eliam ad lilleram prae cunctis cibis 'c cl a se facere et pati possinl, ut cum vinum ct aqua
panis cor hnmiiiis confirmat, et vinum kvlificat. miscentur, utraque suut lalia, quse ac.ttim passio-
Qua tgitur dignatioue et pietaie dignalus est in hu- nemqup sibi comiiiuiiicent. Poiesl enini aquae qua-
nieros suos levare ovem perdilam, id est, in unita- lilas a vinj qualilaie aliquid pati; polest iiem vini
lem personse suse assumere corruptam naturam ab aquae qiialiia(c aliquid pali. Alque idcirco si
nosiram : eadem nunc lcrrenam substanliam panis mtilluin fuerit aqusc, vini vero paululum, -noii di- .
siiscipiens, in virttile divinse polentise, cui in omni- cuntur iiijiiiisia ; sed alierum alierius qualitate cor-
bus, et per omnia subesl ciim voluerit posse, trans- rumpitur. Si quis eiiim vinum fundat in marc, non
jjiutat in veritatem carnis suse. niisium est niari vinum, sed in mare corruptum:
CAPUT III. idcirco quoniam qualilas aquse muliiludiue stti cor-
De visibili specie in sacramento corporis Christi. poris nihil passa est a qualilale vini; sed potius in
Cum vero muial naturam in naturam, substati- se ipsam viui qiKiliiateui propria niultiludine coni-
tiam in substanliaro, corpus in corpus, hoc solum mutavil. Si verp siut mediocres, sibiquc scquales,
de eo quod mutalum est facit superesse, qttod res vel paulo insequales naturae, qme a se facere aliquid
exigebai, scilicet ul cum panis subslanlia in illam .p. autpati possuui; illoemiscentur, et mediocribus inter
transierit substantiam, quae sedet in dextera Patris, se qualilalibns temperanlur. Atqtie hoccquidem in
de qualilale prioris substantise hoc sibi vindicet, ut corporibus; ncqtie his omnibus, sed lanluin qtise
secuiiduni myslerii ritum traclabjle fiat el guslabile a se, ul dXitum est, et facere el pati possttnt,
ex illa natura, quod non erat ex sqa. Sed contra communi atque eatlcm maieria subjecta. Omne
oinnein saecularis philosophise ralionem el inlclle- enim cnrpus, quod iu generatione el corruplione
ctum mutaia panis substanlia in aliam subsianlium, subsislit, ('omniiinem videtur bubere iijateriaiii; sed
ad quoddam niysierii obsequium qusedam accidenlia nop omne ab omni vel in p.pinj, vel facere aliqujd
qnoe i111inliocrebanl, sic translulit uo.n mtitaia, tit vel pati pptest.
oorpus Douiini, liccl adsit albedo, non fiul albttm; Cprpora verp in inporporca ntilla rutione pole-
IIIICrolundiids rotundum, sed liiijusmodi omuia sic runt permulari; quoniam nulla commuiii materia
reservavit *it, Iicet vero bumanitalis ejus corpori subjecla parlicipanl, quse susceplis qualilatibus iii
adsini, non tamen insim : non lamen illud inficiant, allerutram permutelur. Corpus aittem Domiiii ctinj
yel alficianl sicul accidentia subsianliam cui accidtint, pane unius babet commtijie maieritc subjcctuni, in-
se."}Cxtcrius sjervieiilia ad corpus Dpmini quodam (iiianlum cnijn corptis Doinini ei gcnerari poiuit ej
 3-1 f.UILLELMI ABBATIS S. THEODORICI atA
ti t)ti, -coiiiiiiunem cnhi pane isto terreno videlur A perioribus creatiirae suse pariibtis snperemmens,
soniii malcriarii. Iiiqtianiiini vero panis cum cor- siibdilos erexit ad seipsam. In inferioribus cnim
pore Chrisli comiimnem balicl maleriam, possibile ii-tlificavilsibi liuinilem domum de liino nostro : per
liabet in illud liaiismtitaii; uec cum hoc fit, a na- quam subdendbs deprimeret a seipsis, ct ad se traji-
tura iisqiieqiiaque receilitiir. Si eiiiiu multitudliii ceret, finiens timorem, et nutriens amoieni, ne
inaris modicara vini giiltam in suam iransinutare fitlucia sui progrederentur longius, sed potius infir-
iialuram, iiilaiituin ut de ea nihil pcnitusi videalur marenliir, videntes ante pedes suos iiifirmatam divi-
residmun, esi possibile; mulliliidini vel magnitudini nilatem ex parlicipatione lunicoe pellicese nostrse, et
virtmis Chrisii, qua ciini Deo Palrc ununi esl liomo lassi proslernerenlur in ea; illa autem surgens.
Cliristns Jesus, omnipotenli Creatoris actione, et levarel eos. Quid enim faceret miser bomo? quis
obeilieniissima creaturoe passione pancm in siitini eum Iiberarel de corpore mortis hiijus, riisi graiia
traiisniiiiare corpus eril iropossibile ? Et cui crearc Dei per Jesum Clirislum Doniinum noslrnm? In.
de nihiloel formaium et forinam fuitfacile, mulare qtto cum princcps mundi hnjus.nan inveniret quid-
formalum, el conservare fonnam, quomodo eril qttam morle dignum, occidit eum; et sic evactialum
difficile? Sic ilaque, ul diclum cst, ad inysierii ri- est cliirographtun, quod erat conlrarium nobis. IIle-
R vero libens pro omnibus gustavit morlem : et libe-
tilin, ad guslns suffragiuiii, quibusdam mulalis,
qtiibiisdam mininie, a pio Retlemplore nostro pps- ravit eos, qui per totam vitam timore morlis ob-
sibile faciiiiii est nobis, pie et sancte et vere corpus noxii eranl sefvituli. Sicqtte in mortis consortio,
ej'iis nianiliicare, quolies nobis benedicit panem Filius Dei nobis Qeri dignaitis est amiciis, ut Dcuni
istum, hoc est iraiismuiat in corpus suum. agnosceremus siinilem quodammodo nubis facium,
CAPUT V. ejusque fiducia relinqucremus hostem noslrum; et
De spiritunli manducntione cotporis Christi. fugercmus ad Redemptorem nostrum. > Qui intan-
Seti cum homini animali, qtii non percipit ea quac luin descendit ad sublevandum nos, ut neque boc
' Dei
srint, absunlum et.plenttm horroris videalur, ul abborreret a nobis pro nobis suscipere, in quo ma-
servus manducct dominum siium, omni' diligentia jorem et digiiiorem nostra natura iiiiniicussegloria,
consiilerandum nobis est qttomodo ad veram vitam batur existere. Cedendo enim illi in passionibus, et
talis cibus sic nobis riecessarius sit, ut sine boc ad nioriendo, paulo minus minorari visus ab ipsis apo-
illani. perveniie impossibile sit. Modus etiam man- staticis angelis, quia mori poiuil; illi qui inori non
ducandi siilililius disciiliendus videtur, ne ohinis poterat impotens apparuii, et non formidabilis. Sic
• qrii corporaliter Videtur mandueare, confidat se vi- „ enini, ul uit propheta Osee, attrahendi erainiis iii
lani in semclipso manentem habere. Sed jam di- vinculis charitalis {Osem xi). Sic curandi erant,
elum est, qUsesit ipsa vita : ad qiiam nos vivificet qui se amabant usque ad contempium Dei, m
iste cibus. Quod eliim pcr liiinc vila poiius ariimse discereni Detitn amare tisque ad caiiiempiiiin stii,
qttoeratur quam corporis, nulli est dubium. Liqnet lloc enim non jiropter se, sed propter nos provocu-
etiam omiiibus, quod sicul vita corporis est aniina: bat in nohis, qtiod propler ipsos nos in seipso cxhi-
itaanlmsc Dctis. < Detis autem esf cliaritas (IJoan, bebat nobis, vidclicet ut discererous cum ainaie
iv). > Vita ergo animoe rationalis esl charilas usqtie ad contempttim nosiri, qui nos prior ainavii.
Dei. usqiie ad conlempliim qimilammodo sui
Ut igilur ille anietur, qui est ipse amor snus, el Salvo enim alio redempiionis nostrse sacramcnto,.
qui habetur ttbi aniatur, ad hoc enutrire nos debet hiijus rei gratia carnein suscepit, susccptamque
cilius iste, Quidquid enim Redeniptor noster in necessitalibiis naturae injuriisque ct passionibtis ex-
uuriie fccit, bb hoc utique fecil, ut amareltir n posuit, focitquc vel dixit qttidtpiid per carnein vcl
nobis, non quod egerel ipse nostro amore, qui bo- in carne fecit vel dixit. Cum ergo de carne stia
porum nostrorum non indigel, per omnia siiflicicns amandi se lanlam ingerit nialerium, magnain ct
ipsc sibi, sed quia quos bealos ipse facere stisee- D mirificam animabus nosiris-viiae alimoniam mini-
perat, nisi euiri amando non poieranl esse bcati. sirat. Quqm ttinc avidis faucibus sumimus, ciim
Jdeoqiie non solummodo amore, quo rios prior dulciier recolligiimis, el in ventre mentorise recon-
iljlexit, sed oninimodis amoris obsequiis, ut amare- dimtts qusectinqtie pro nobis fecit vel passus est
Itir :i nobis qtiodammodo eluliorabal nieieri.inlirma Christus. El hoc est convivitim de carne Jcsu et
nostra curaudo, moriua suscitando, ignobilia niiindi satigtiine : cui qui commuiiicat, habet vitam in se
eligendo, fortia ejus confiindeiido, lerrcnoriim inanenlem. Tunc autem communicamus, ctim-liile
odium, cceleslium amorcm commendando. Ideo ardente quae per dilectioiiem opcralur, repouiimis
quippe desceudcrat ad nos, ut amorem noslrum in iu mcnsa Domini qualiu inde suiiipsimiis, vitlelicel
tcrrcnjs dispcrsum el putrefactum beneficia pieiatis tit sicut iilc se prscbuit pro salule nostra, iiulla sua,
exbibendo in se recolligeret, et in novilatem vilae iiccessiiuie; sic nos totos fidei ejtis et chariiaii
rcforiuarel, et ubslruciiiiii et emundatum a fscce cxliibeainus necessitale salutis nostra?. rn hoc enim
caitim reruni, quse CIIIIIipso pariter amari non ctmvivio qiiiciinqiic saginatur, ncscil paiicni siiiim
possunl, sccnm levaret sursutn. Aiiguslinus, in libro otiosus comedere, sed sollicite cmu iiiuliere lorti
<"t)iifessionum:4 Sic enim illa suni"-r,auiaiestas su- de nocle btijns sscculi-consurgii ail luccrnam verbj
553 DE SACltAMENTO ALTARlS. 551
Dei, ut labores manuum suarum manducet, ul A Imnc modum. Nam scciitldiim Isaiam, omnes vohi-
bcuius sit, et beue ci sit. Sicqtie. in Chrislo manet plalura amatores magis qi/am Dei, sancti/iciinlur iu
boiius conviva Christi per pise dilectionis affeciiim ; hosliis ct liminibu»; quta mysteria veritatis non
halieiquc Chrislum in.se inancnieni per sunclse ope- Valent introire : et comedunl cibos impietaiis, dum
ralionis effectuin. Quod cum ulruinqtie (loniim Dei non siini sancti corpore el spirilu; nec comediitit
sit, totiim accressit magis ac magis ad cumulum carnem Jesu, nequebibuiil sangtiincm, de quo ipse
nmoris amplioris in illuin, qtiein perfecle amare hoc loquitur: Qiti manducat carnem meam (ibid.), et reli-
est perfecle beatttm esse. Hunc aulem cibum plus qua. Sanciificanlur quippe in liminibiis, qui in-
lii.iiidtic.it, qui plus amat; et plus amando rtirsunij sacramento hnc solum aileiiduiit, qtiod corporaliler.
plus el plus inamltical, el plus el plus amat, licet accipiuni; et ul sanctum qiioquomodo veneraiiiiir,
litijus amoris iu bac tilu iionnisi pigniis quoildam sicque cciiiediiiit cihos pietatis; sed pictatem ipsam
accipiaimis, pleiiiiiidincni cjus in priemiiiin ejus in rcpellcnles a corde, sanciificationem gralioe ccelestis
fmnro ssecttlo exspectantes. Ecce, hoc esi mandu- intra domus stise liniiua noliint reeipcre. Non enim
care ill.1111 curnem, tle qtiu tlicit Jesus : Qtdmanducal cllicitiuttir corpus Christi, siiiuendo corpus Christi.
meam carnemt in me manet, cl ego in eo (Joan. vi). . Itleoque carnem iilam Jesu, de qua stipra diximjis.
CAPUT VI. " iion liiaiiducant, neque sanguineiii bibunt:
quwi
De duptici corpore Christi. auiem iuantlucunt el bibum, ad judiciiim sibi iuan-
Hieroiiyiiius iu Epistolam ad Epbesios : < Sed du- diicani et bibiuii. Nuni sictit sol uuo radii sui calorer
pliciier inielligiiur caro Chrisli; vel spirilualis illa liiuc cerum solvit, iude luliini striugil, et non di-
atque divina, de qua ipse dicit; Curo mea vere est versus in sc diverse operattir in rebus, r.eruin uten»
cibus; vel caro illa quse crucilixa esl et sepulla. > maleriis sicul eas invenit; sic Chrisli gratia quan-
De carne eniin illa priori, quse crucifixa est, hscc tum in ipso est, uno modo se in omnes infuitdit,
ultera procedit. Et secundum Psalmislam educil sed diversos inveniens animos diverse in eis ojvera-
Deus puiicin de terra (Psal. cm) : cuiii a terreni ttti', liiinc in amorem sui misericorditer cinolliens,
corporis agro quein a nobis asstimpsil, mysterium illum juste non uiiserando indurans. Nam cui vult
profert coeleslis panis ac poculi salularis, quo refi- miseretur,et quem vult obdurat (Rom. ix). Augu-
cittir Ecclesia. Et sicut corpus Doniini quod mor- slinus : < Talis fuit Judas in convWio Salvatoris,
tiiuui est, iu Evangelio granum fiumciiii vocatur cui fuil venenum buccella Dominica, qtiain de
cudens in lerram, sic in psalmo adeps frumenti manu ejus suscepit: quam cura accepil, iiiiiuicus
ocamr illa mystica caro, ad quam Dominus hor- „ in eum intravit; non quia inaltnn, sed quia boiiuiit
lans discipulos dicebal: iVisi manducaverilis carnein male nialtis accepit. t De unw paneel Judas accepit
tneam, et biberilis meum sanguinem, non habebilis elPelrus; sed lamen qtue pars fideli cuni iiilidcli?
titam in vobismanentem (Joan. vi). Et in sacramen- Pelrns enim accepit ad viiam; Judas ad mortcm.
tis corpus Doiuini facit sanclse Ecclesise fides, cujiis ltaqtie sectindum diversum intellcclum, et djversiinr
gcneraliler esl ipsum siicrificium, cujuscunque s-il eflecttiin , cum tiniis sit panis Christi, alter taiuen
lueriti per qiiem fit: spiriiualem vero illam carnem quodatiimodo quein suinpsil Pelrus, alter ille queni
per graliiiiii Dei vitse meritum ellicil el affecius sumpsit Judas; allcrque potest siinii sine altero.
nientiiiin iu cordibus ministraniiuin vei percipien- CAPUT VIII.
liiun. Unile illud : Ul nobis fiat corpus el sanguis De corpornli manducalione corporis Domim-
Filii <ui(49j. Nobis, inqtiit, fiat. Fil enim procul Sed jam de spirituali niandiicaiione spirilualis'
dtibio corpus Domini in mensa allaris semper, ciiin carnis Chrisli satis, Ut puto, dictum est: quse ut
solemne illud celebratur myslerium ritu quo debet; iniilta breviter concludam, non esl aliud qtiani po-
scd non seinper eis lil, per quos fit. nere cordu in viilulc ejus, et rem ducere in opus'
CAPUT VIL el effecium; jamque ipse fei ofdo,lvidelur exigere^
Quod unum corpus Domini sumatur swpe sinc allero. D til etiam de corporali alifj.uadisseramus. Corporalis
Cmnque hac ratione dupliciter hsec earo intelli- aulem manducalio est corpus Domiui corporuliter
gatur, sicut altera intelligi polesl sine altera, sic percipere, siye digne, sive indigne,- sive ud vitam,
etiani nianducattir aitera sine aliera. Unde illud sive ad moi tem. Licet eniin flla stifliciai, si sic in-
item in canone : < Ut quolquot ex hac altaris par- eviiabilc cogat neccssaritim, laincn et hsec noii est
ticipatioiic sacrosanctuin Filii lni corpus et sangui- omitlenda. Sufficit eiiim illa rerse, quia niilli est
iiein stiiiipseriiiiiis, omni benedictione ccelesii, et ' aliquaienus ambigendum, tunC ttnu-mquemqtie fide-
gralia repleamur. > Non eniin omnes qui corpora- liiim corporis sangtfiiisque Dominici partieipem
liter inaiidiicant, spirituaiiter illa benediclione coe- fieri,- quando in baptismale merobrum corpoiis
lesti, et gratia repleulur. Unde esl illud : < Ul quod Cliristi efiicilur; nec alienari ab illius pariis cali-
leinporalitergerirous,selernisgaudiiscOnsequamur.> cisque consoriio, etianisi atiiequaiu comedal paiiens
llein: <Ui quaevisibilibus mysteriis sumenda perce- illum, et calicem bibai, de boc sseculo in uuituio
piiniis, invisibili consequaraur cffeclu. > El multa in corporis Cliristi consiiiiitus abscedat. Sacraniciiti

(40) ln canone missx.

535 GUILLELMI ABBA+IS S. THEODOtUCI 5S§
quippc llliiis paflicipaliono ac beneficio non priva- A ih cdrpore carnis sum per mortim (tbltiss. i,; qtiie
iur, qiiando ipse, hoc qubd illud sacramcnlum illius alterius carnis-est sacramenttim. Permittuntuf
significat, invenilur. Non est lanien iiegligenda inira Dei patientia Christi corpns indigne mandu-
sacrainenti perceplio, quia ulerque domus noslrae catido, ipsum Cliristum rursnm sibimet, ut ait Apo-
poslis, id est corpus et anima, signandus esl agni stolus, Cruciligere, el ostehtiii habere: ct quusi
sanguine, ne ab exterminalore vasletur, el ne flagel- invilum indigiiis e( pollulis manibiis qtiodammodo
lum appropinquet labernaculo iioslrO. Sed et nalura sibi alligare, dum sacramento tentis inamliicant
nostrae carnis quse in primo prirehlc suo cibOviliala cbrpus ejuS.qiibd ipsepafaver.it in cibum vitae
illicito, origiiiali propugine, peccalo et pcena peccati selernsC. Qtii nlsi polluiutn dticerent sanguinem
tbta eral infecta , et roorti selernse et corruptioni lestanienli, considerarenl horrendum esse incidere
contradita; altcriiis cibi curatnta erat anlidoto, iu manus Dei vivenlis: in qtiem cruenlas manus
sicul pnleherrinieChristianus poeta dicil Sedulius : ipsi injiciunt, dUm manducant, pon dijudicantes
Qui pereunlem hominem vetiti dulcedine pomi corpiis Domini. Milis tamen Jesus, dum tempuS
1nUuuras me'iore cibo, poluque sacrali putientise est, qtiu pictate Judseos toleravit irriden-
Sanguinis infusum depetlis angue ab venenum.
les, cohspiienles, cruciligentes; cadem et islbs
Sumpta ore caruis nosirse caro, Chrisli neqiia- "
ciborum. lolcrat, quales illi fueruut, tales proprie circa eum
quam sestimanda est lege communium
existenies.
Hic eniin cibus non esl ventris, sed menlis. Dissi- Sicut igitiir dicere cceperariiusi altera Chrisii cafd
milis oinnino ab illis cibis, de quibus dicilur: Omiie
alterins est sacramentum. Sacramcniuin enim est
quod in os intrat, in ventrem vadil, et in secessum
sacrse rei signum. Signttm autem est, quod prseler
thiiaititr (Mntth: xv). Hic esf cibus, qui non vadit facit aliquid ih mcnlem ve-
in corpus, quia neqiiaqiiam sicul alii cibi, in natti- speciem quam ingerit,
nire. Csiro aiilem illa, quoe ideo dieituf esse cibus,
ranrverliliir corporis, sed corpus nostruin in suain
vertil natiiram; el futiirse resiirrectioni et perpelusc carncni qula veram efiicit vitarii, sacramehlurii habet ilem
illntl ct et in Clnisli, qu:e crncifixa est, el resurrexit;
incorruplioni prsepurans coaplans, considcfalio liujtis, cur fueril aSsumpta, ctir sic
el ubi scilicel in dextera Patris. Sic quia
nobis esl, eral, illani facilin iiienlem venire, el fidelilef
eniin naitiralis per sacraniciilum proprietas perfectse dispensata,
siiinpta orc corporis facil illum veiiire in refectio-
sacramentum lil unilatis , cum lisec accepta alque ncm meiitiS. cafo quse cruciftxa est, iii
ul el nos in el Chrislus Rursuinque
liausla id elliciunt, Christo,
in el panis visibilis forma stium habet sacramcntum ;
iri nobis sil. Esl ergo nobis ipse per carnem; _ quiii ciifn in ritysteriis corisiderattir fractio, tleposi-
siimus in eo, secundiim hoc quod nos sumus,in
tio, ei elevaiio ejus, et cu-tera, qu;e licet visibilitef
Deo esl. Hsec ergo vitse nostioe cattsa est, quod in ibi celebrentur, invisibilitef tanien inlelligiintlif;
nobis carnalibus per carnein Christum manenlem fiicit venire in trieiilem fidelitiin niPrtcm vel sepultu-
habemus, viciuris uobis per euro ea condilione, qua fiini, velad ccelos
ascensionein, loiumqtie ordinem
vivit ille per Pairem.
rci, c.ujus est sacraiiientiim. Licel eliam in eoqnod
CAPUT IX. pauis inler omnes cibos lenel principatimi, visibilis
De diversis corporis Domini sacranientis , et ipsb illa species ej'us cariiis possit esse saeranieiiliim :
nomine tacramenli. quse ideo dicituf vere cibus, quia nuirii ad veraui
Sciendum autem, quod camis illius vel corporis viiam.
Splriiualis, de quo jain supra rotilla dixiniiis, saCra- Sed malefialis cufo Chrisli; cum sit sacfanienliiht
iiienluin esl caro vel corpus Christi, quod in ara illius Spiritualis carnis, tamen vere eslcafo Clirisli;
crticis et in allari sacrificatur, et corporalilcr nian- illa vero species panis non est caro vel corpus Chri-
ducaiiif. Neroo atitem novitatis me arguat prscsum- sli per se considerata, nisi qubd lioc nuncttpattir
ptorem, qtiod cbrpus Clirisli sacrameutum appelletn ea constieltidine Scripturarum, qua plerumque sacra-
corporis Cliristi. Nani et Paulus ad Timoiheum ma- jj menia sortiuntiif libinina earum ferum, qiiaruni
gnurii dicil esse pietatis sacramentum, qiiod manife- siniilitiidiiiem aiiqunm geruhl; ideoque earum sa-
statum est in carnt (1 Tim. ui). Sed el bealus Aro- cranlenta surit. < Si criiiri sacramenta quamdam Si-
brosius in libroad Gratianumdicit,apparuisse homi- mililiidiiiein eariini rerum, qtiarum sacramenta sunt,
liibtis unigenituin Putris per sacramentum assumpti non habereril, omriindsacfamenia rion essenl (50). i
Itomiiiis. Cseteriquc Ecclesise doctores sacramento Propler quam siniililudinetn situl petra diclus eSt
tenus cos dicullt corpus Cbristi uianducare, qui Chrisiiis, < Pelra, ihquit, erat Chrtstus (/ Cor. x); i
ihaniliicaiif ihdigne. Quos tamen manducare «Jorpiis sic corpiis Doriiini polest nunciipari eliam nianmi
Christi, jam siipra prscstructum est, licel noh man- illiid, qitodpalres incfedulorum Judaeoruniin sacra-
dticent carneni illam, quae vivilicat per Splrilum inenium cofporis Domini mariducaverunt, et niorlui
iivilicantein. Peruiittiintur siquidem sicut JudaS ad siml (Exod. xvi): rion qttia malum erat nianna, sed
judiciiim suiim ln carnem illam, ut ita dicam, iu- qnia male mariducaverunl. Et hac ratione corpus
cufrere, de qiia dicit Aposlolus ; Etrecdnciliavit nos Dbmini quPd de nobis sumpsii,- el inanna illctd

(50) Ang., ep. 23.

3Ji7 DE SACRAMENTOALTARIS. 58
(Num. xi), non quidcm in co quod sunt; scd in eo i^ CAPUT X.
quod siguificani, eomparaniur, el paria -silnl. Cof^ Uecapltulatib, quomodo cogilandum sil de sacra-
mentis.
pus eniin Doroini cujus rei siicramenlum sit, jam Ctr.n ergo sic se habeat res sacramenli, res, sicut
stipra salis exposittiin est. Ejusdem etiam rei manna
et similitudirieiii non iri stint debetnus sesiimare, spirilalia spiritualiter pen-
lypum gessit, expressil;
suininius carnem Jesu, cnre-
iina re, sed in muliis, qiias modo" lorigum est cxse- sare. El cum dealtari
sacramenium mns sollicite, ne cogitalione remaneaimis in carue,
:
qui itleoque ejus jurc appellalur.
tamen et a Spirilu non vivificfemur,-ne si non vivificamiir
ltuque licet lion sint urium, unuin significaiit a Spirilti, caro nobis non prosil qtiidquam. Nam si
inanna et corpus Domini, pahem scilicet qui de
femaneamus in carne Salvaloris, ribri
coelo descendii. Augusiiniis : <Huric panem sigiii- cogitalione vivificamur a
solum non Spirittif sed nec inielli-
ficavit manna ; hunc panem significat allare Dei. > caro boininis Chrisli ab
Sacramenla illa fuerunl ; sacramenta" et isla suiit. gere possumus, quomodo
homine nisi sicul inletlexefuiit
ln signis diversa sunt; in fe qfnamslgnificant, paria. illi duri possil manducari, diirus visrtisest senno Cbristi,
corde,- quibus
Oinnes eamdeni escam Spirituulcm manducaverunt; clabieruni reiro(i/w/.). Acceperunteniin illudstulte,
spiritiialem utique camdem, nam corporalem aliam,
illi nos aliud vero eam- \i carnaliter illud cogilaveriini, quod pfsecisurus essel
quia manna, ; spirilualem de corpore suo, et daiiiriis illis ad man-
dem quam nos. oinnes Et eunidem particulas
potuin spiriiualem ducandum. Debbmus
aliud aliud nos sed visibili : ergo illud corpus Doinini spi-
bibcruiil; illi, ; specie ritiialiler et diVinoquodaro motlo cogitare, htimili-
quod lairien hoc idein essct viritile spiriiuali. Quo-
de lerqrie dijudicare ,- id est ab aliis otmiibus Cibis di-
modo enim eumdein polum ? < Bibebaut, inquil,
erat versuin cogitare, et spiritnalem carnem Jesu spiri-
spiriiuali conseqtiente eos petra. Petra enini
tualiier manducare, in sacrameiiio verse ejus carnis,
Chrisius (/ Cor. x). > Idem paniS.idem potus. Felra in meiisa altaris percipilur. Rursumque cre-
ClifistuSIn signo ; verus Clirislusin carne et Verbo. qjise dere debemus, ipsam rarnero crucifixam et sepultam
< Hic esl ergo panis de crelo descendens, ul si qiiis sub suo itero sacramento non occidi a nobis, non
ex hoc manducaveril, non moriaiur (Joan. vi); i sed non devorari more coniniuiiis caruis ; sed
virlutcm non discerpi,
quod perlinel atl sacratnenli, qttod sub
ad visibile sacrairienttini. manducat specie panis incorruplib liter traCtari, incor-
perlinet Qui
non rupiibiiilcr frangi el immoiari, el nunquam con-
irims, non foris; qni inaiiducat corde, qui pre" sumi. Non enim a nobis impie Cccidiiur, sed pie
mil denle. < Panis, inqiiil, quem ego dabo, caro mea sacrificaiur ; el liOcniodo uiortetn Domini aiinuii-
eSi pro mundi vila (ibid.).t Hoc quando caperet cafo', G ciamus donec veniat.
quod dixit panem carnem ? Vocatuf cato quod hon Hoc eniin liic per eum humililer agiinus in lerris,
capit caro : et ideP magis non capil caro , ouia
qnod prp nobis ipse polenter, sicul Filius pro sua
vocatur caro. revcrenlia exaudiendus, agU in ccelis, ubi upud Pu-
Eadeni ctiarii siiiiiiiludinis ralione idem corptis trem pro nobis quasi advocatus inleiveiiit. Cui est
Christi, quod de lerra sumplum est, el sacramen- pro nobis intervenire : carnem quam pro nobis et
iiiin ejus visibilisilia spccies, sacramenla sunlalte- de nobis sumpsit, Deo Patri quodammodo pro
riiis corporis Chrisli, qiiod cst Ecclesia, cnjtis captft nobis ingerere. Sacrificumus ergo corpns Christi,-
est Christtts. Quod cnim est in cbi-pore diversitas dum cefta fidei pietate sancium illutl credimus et
membroriim, hoc iii Ecclesia diversitas gratlarum ; sanctificans, et hanc fidem offerimufsad lionaiem
illamque et istam diversitatem chafiiaS redigit iu ejus, ex quo < qtii sanctificat et qui sanciificaqliir,-
unitatein. Sicut eniin diversa in cofpore membra ex uno bmiies (Hebr. n). > Moitem enim Christi non
subserviendo, el subminrstfando, et cohserendo sibt opus est ilerari ; qnia semfel facia polenS est ad
invicem, unitatem cbrporis efficiunt; sic el Ecclesioe saliuem senipiternam. Cliristus enim semel inoriiuis
ihembra rsipili sub et Stib ipso iiivicem sibi coh;c- esl, ei facius est oblalio pfp peftcatis nostris. Quid
reiitia, pttlclierrimam sui corporis efficiunl unilsfiein. D ergo nos ? Nonne per singtilos dies offerimus ? Offe-
Rursumqiie considera species illas, in quibns Voluit rimus utique^ sed ad recordationem mortis ejus:
Dominus comniendsire cdrpus et sanguinem siiuiii. et una esl hostia, non lnultse. Quomodo una, et noiv
ld eis enim rebus, qiise ad unum aiiquid ex muliis mulise? Quia semel obiatus esl Chfistus. Hoc aiftem
redigiiniur. Namque panis ex mtiltis graliis uriiim sacrificium exemplum illius est. ldipsum sempery
efficitur; vinum autem ex multis acinis in unum idipsiim proinde hoc esl sacfificitim. Alioqui quo-
confluit. Quodejusderii rei est sacrairieritum. Et cuin niam in mullis locis offertur, roulti Cliristi sunl ?
hoc siinililtidinis sacramento in illo sancto m^sterib Nequaquariij sed unus tibique Cliristus ; Cl hic ple-
simus, magis tamen per ilfam feciprocam nalirrarum nus existens, et illic plenus. Sicut euim qtiod ubiqtm
communionem ; quia factus hoc quod eramiis nos, offeitur iirium corpus esl, et non multa corpora : :ta
fecil nos qubd erat ipse, captit nostrum CliriSluS et unurii sacrificium. Poiuifex autem ille est, qui ho-
Jesus. Siceniro per iiniiatcni nalUrse, per ainofeni stiam muiidanlem nos obtulil. Ipsam offerimus etiam
Spirilus, tibicunque ilte esi, et nos suintts; cl cor- niinc, quse lunc oblata quidem consumi non polest.
pus ejus eiplenitudo ejus effecli, hoc qtiotf suniuS Quod nos facimiis, in coinmemoralionera fit ejus quod
sib eo accipimus, dum corpus ejus niandticairius. factuin esl. < Hoc facite, inquii, in iiicaiu counne-
5S9 GUILLELMI ARBATIS S. TltEODORICl 3fjd
inoraltonem (/ Cor. xi). > Non aliud sacrificium ; .r\ vitandum lamen praVtim legenlitim iniellecltun, ali-
sed ipstini semper offcriinus. Magis aulein sacfificii ter quum dixerat, se dixisse debtiisse. Quod scire
recordalibnem operanmr : eique dona ej"usin hobis, potcst, qtii libros Relractatioiiiiiii ejus lcgerit, alios-
nbsqueipSos vovemuseireddimus ; et beneficiofum qiie auos ille scripscril. Quin ctium super b.ic re.
ejiiB snleninibus feslis el tlicbus slnlulis dicamris de sacramentis scilicct, prsedicto viro simile quid
sacraniitsque roeinoriam, nc volumine teiiiportiin videiur accidisse. Sed qui erfare vult, vel errorcm
iugrald subrepai oblivio. docere; nihil esl larii bene dictum, quod nbn possit
CAPUt XI. malo intellectii tlepravare. Nairi ut alia litinc. ouiii-
Cur tam ooscurmsententim inveiiianlur in libris Pa- lain ; quis credpre possit viruiii eru iiiissinuim cili-
ttuni de sacramentis. disse in scriplis Suis, quod ignavtis quilibcl si scri-
am poslquain ex coiifragosis locis ulcunqiiC eva- psissct, prima se facie respuendum et conspuciKliiiu
simus, coiisitlftritre libei alientiiis, cur super hac rC nnn dnbitarel? Quid enim magis ignavuni qiiain uno
in saiicloriiin Palrum triielalibus reperiunlur lam in loco conlfaria sibi cdere ? Nam cum psalmuiii
dtibiiBsenieniioe, et tairi scrupulosse, et qu;e elium li-aciaretnonagesimum octaVum: < De carne, ii:(|iiit,
sibi iuvicem rtonnuiiqiiani contrarioe videuiitur; ut Marisecarnem accepil, el in ipsa carne hic ambnlu-
nOtisolum qui conlendendi inlentione nllas congre- '' vit; et ipsam carnem tioliis manducamlam ad salu-
gaht, inatcriam in cis inveiiiant errandi 5 sed et lem dedit. > Statiniquo post pauca : 1 Non, iiiquit,
qiii eis astriiefe vclinl lidetn calholicain, non fucile hoc corpusj qiiod videlis hiandticaturi cstis ; nec
se queant e.xpedire. t OpPrlet-, inqtiil Apostolus, bibituri illuin sanguinem, quein effusuri sunl, qui
haeresesesse, ut proliati inanifesii tisrnl(ibid-.). >Quod nie crucifigent. >
in Iioceviileiilissime comprobaiur. Jam Cniinobscu- Quid magis contrarittm ? Sed priiilens leclor, et
rissimam de Trinilate scnienliain claram onmibus qtii ea beiievolentia ecclesiaslica lCgit, qua a saicu-
c-ffccCriiittAri.iiioruiri conteniiones, et disptitatioiics laribus ssecularia lcgtiniur, iuler quos pluriinum
subtilissiiiise : jain de Incarnatiouc Domiiii gruves el laudalur ille, qni queinlibet auclorem doiere poiue-
pcrplcxiis qtlajstioncs, Apollinaris, Nestorii el Euti- rii, meliiis dixisse ; non ambigens, quod ipse polins
Clictis, niiilloruniqtie alioriini hsereiicoruni errores errare diCetur, si persuaddre voluerit, illumin ali-
claras et cvidenics feccrunt in Ecclesia Dei ! quod quoerrafc: qui sic, inquam, legilecclcsiaslici tloclo-
nisi coegissel, necessitas dc rfe de qua qiisercbalur, ris librunii si quid in eo quasi dubiuni et scrupu-
VirossahciosjH crtidilos aliius aliquid semire et pro^ losiim inveuii, non statim illud exsecrahdo invadit,
ferre , scniper timidse hominuin mcrites habuisseiit p scd inspicil et discutit et relractat ex leciioniscir-
obsctiruiii. Undc quia ab initio sancta? Ecclesiie cnmslantia, et ex aliisscriptisejusdem aitcloris : et
usque ad nostra pene lempora h:cc ab omniljus qutc- ad ultiiniim prius cligil conliieri se ignorare, Vel noii
Siio iiilacla relicla cst, saneti Pulrcs qtiod non in,- intelligere, quam illi noluni erroris impingcre. SiC
ptiguabatuf non dcleiiilebuiil, tiisi quod alitpiaiulo atilem illud B. Angiisiini inlelligendum est, quia et ip-
in traclulibus suis hoc inde piofcrcbant, quod res siini est corpiiSj ei non ipsum. Ipsum quidem est ma-
poslulabat, qua- in in.iiiibus habebalur. Quod quia lcrluli essentia, non ipsum aiitem visibili forma. Quod
qtiscslionibus non respondebat, qtce nondum erant; anteni B. Auguslino accidisse diximiis, hoc eliam
parum niodo sttllicere videlur ad eas ctiin cxsurguni sancio llieronymo de Origenistis et eisdem Pelagia-
conipcsccndas. nis. el aliis doctoribus de aliis accidisse bseresibus^
Contra quas quia tunc 11011vigilabat inteiitio co- noti polesl ignorare, qtiicunque ecclesiasticse bililio-
rttiii; pltirima desacrai.ieniis sanctis in sCriptis stiis thecse laribus familiarlus fuerit obversaius. Porro,
leliqtieruni: qtitc suo loco, suosciisti bcne dicia, ab sicuiijam diclum esl, inter omnes hseresum diversi-
eisqui conlciitlerc vel crrarc amanl, erula de locis lutes, quse singiilnesuo lempore impugnaverunl pe-
suis aliud pcrse vidcnliir sonarc, quuin ibi soiicnl, tram super petram sedificaiam; ct quse in Soliditald
iiinle sumpta sunt, cl qiliiin senseril, qui scripsil. j) sua permaneiiie pelra, collisse in illam, 111Iiitea
Betl ct niulla de eadem re ub eis relicta sunt : qua: vusa suiil confraclsc, hiijtis qu;estionis nec menlio
bcnc dicta.sed obscurius, iilpdie ab eis, qtii tit ho- facla esl, nisi in Nesiori.ina hiCrCsisola. In qtui as-
niincs veniilras omnes erforum calumnias nbn pote- sertores ejus in persona Christi divina ab liiiiua-'
rnni prsevldere ) male inlellecia materiara erniiidi nis penilus separ:iiiics« Mariam Ssft-ozov,itl esl Dei
Vcl coiiiendendi perdiiis videiilur prscsiarc. Qiloil genilricem pcnilus neganies, sed solius bominis
bealo AiigUsliuo in multis accidisse 11011igiiorat, malrem esse aflirmantes, cuni requiiereiinir corpus
qtii librofum cjus leclioncm faniiliarem liabei. An- quod de liiensa Christi sumimiis, cujus csse proiiic-
teqtiam enim Pelagiana hscfesis exsurgeret, in libris rcnturj h.xrelica tcmetitate ad .siiuin crrorem de-
quos j"amediderat non puufca posncrai, quse cxsiir- lnrquebanl verba Doniini dicentis : <Nisi manduca-
gens illa liacresis sic suiiipsit ad patrociiiiiim sui verilis carncm Filii hontinis (Joan. vi), > et reliqua.
erroris, ut ctihin secum paria senlire jaclarcl viruiii E\ liis verbis astrucre conab.aniur, quod ibi suini-
peroriin:a caiholicuin. Uiitle illi heccSsilas impor- niiis, carncin esse luniiim Filir hominis, scilicet ng
tata cst, plures poslca libros contra pesiem illam si illiul Doiniui corpus coufiterenlur essc, conlra se
edcire; ei coiifiicri crcbro, bcne dicla sua> ad dc- loqucrcnlur, consenlicnles in Cbristo Deo ei ho-
 361 DE SACRAMEKTOALTARIS. 362
inine uniiatem esse personse. Dicebanl ergo carnem A illam triplicem defiiiilionein caruis vel . corporis
illam esse viri .sanclificali, el Verbo conjuiicli se- ejus, quam supra, non prsesumptione mea adinveui,
ciindum dignitatis unilalem, aut sicul diviham pos- ncc meo sensu formavi, sed protuli ex Patrum sen-
sidentis habitationem. Contra quos Goeleslino papa tenliis ut vidcat et discernat, scilicet quemadmo-
et Cyrillo Alexandrino adiiitenlibus celebrata esl dum illic agaturde corpore seu de carne Jesu; sic-
Ephesina synotlus, una dc qualuor, qtias B. Grcgo- que ad scriptoris sensiim, suum formet inlellectum.
rius in summo culinine auctoriiali» instiluil. Inqua Aliler eniin cogitanda est caro illa, vel corpus.quod
contra pesliferum crrorcm deliranlium episcopi iriibi pependit in ligno, et sacrificatur in altari: aliler
congregait, Ncstorio hujus mali repenori sie inve- caro ejus, vel corpus, quod qui manducaverit, ha-
niiiiitur scribere (51) : < Ad benediclioncs mysticas bet insevitam manentem, aliier caro velcorpusejus,
accediinns et sanctificamur, participes sancli corpo- quod est Ecclesia. Nam el Ecclesia caro Chrisli dici-
ris etpretiosi sanguinis effecti; non.ut communem lur, ut ibi: < Hoc nunc os ex nssibus meis: et caro de
carnem percipienles ; quod absil! nec ut viri sancti- earnemea (Gen. n). >— <Sacrameutum hoc,»inquit
ficali el Verbo conjuncti secuiidiiin diguitatis unita- Apostolus, < magnum esl. Ego aulem dico in Chrislo
lem, aul siuut divinam possidentis habiialionem; sed et in Ecclesia (Ephes. v). > Non quod tricorpor a
vere vivificairicein,et ipsius Verbi propriara factairi. R nobis Christus describatur, sicul de
Geryone illo
Vita enim naturaliier ul Deus e.vislens, qui proprise ferunt fabulae, cum unum esse corpus Cbrisii tesle-
carni unitus esl; vivificalricem eam professus esl turAposlolus; sed quodam fidei respectu Intellectiis
esse. Etideo quamvis dical ad nos : Ainen ainen vel affectus facit diversitatem hanc. Res vero
ipsa
dico vobis: nisi manducaveritis carncm Filii homi- simplicitatis suae puram obtinetveriiatem. Haecenim
tiis, et biberiiis ejus sangiiinem, non lamen eam trinilas corporis Domini nori est aliud intelligend.t
carnein hominis unius ex nobis acstiinare debemus. qnam ipsum Dbmiiii corpus, cogitaiidum sccundum
Quomodoenim hominis caro juxia naturam suam esseniiam, secundum unitaiein, secunduin effecium.
vivificairix esse poterit? Sed ut vere propriam ejus Naro corpus Cliristi, quantUm in se esi, omnibus sc
fiiclani, qui propter nos filius hominis et factus est prsebet cibum viise seternse, et fideliter se sumentes
et vocatus. > Et circa fineiu concilii: <Si quis non unum vivere secum eflicil, et amore spirilus, et
confiteiur carnem Domiui vivificatricem esse, et ipsius consortio nalurse, caput exislehs corporis Ec-
propriam ipsius Vcrbi Dei Palris, sed velut alterius clesise.Prselerea cum in Scripturis, sicut supra ex
peripsum conjuncli eidem per dignitatem, auiquasi verbis B. Augustini diximus, sacpesacrametitum ea-
divinam habentis babitaiionem. et non potius vivi- Q rum rerum nomina sortiatur, quarum sacramen-
licalriceii) esse, quia facla est propria Verbi vivi- luni est: visibile istud, quod oculis prsesto cst, iu
lkare valenlis, analhema sil. > sacramento corporis Domini, nonnunquam in Scri-
CAPUT XII. pturis appellatur corpus Chrisli; ct in alijs hujus-
De trino corpore Domini. modi, hoc prtidens lector, et qni rudis uon erit in
Quisqtiis ergo iu sanctoiuin Putruin traciatibus se leclione divina liorum librorum, prudenter discer-
exercens, in his elsimilibus inoffenso vull pede in- nat, quem singula requiraiit iiiiellecluin : in qno
cedere; primas sibi intellectus lineas de hujusmodi quid agendum putavcril, indifferenler videat, quo-
fidei ponat simpliciiaiem : quam cum caiholicos modo se expediat de senlenliis Palruin quas suhje-
Paires modo obscurius, iriodo apertius in omuibus citnus, muliisque aliis, quse in hunc niodutri passim
conslet prsedicare; cura in fidei convenienliam eo- per omnes earum tractatus inveniunlur.
rum videril concurrcre senleiilias, gaudeat de in- Diversa:senleniimsanctorum Palrumde corpore Dd-
ventioiie veriialis; cum minime id ei claruerit, illo- mini.
ruin vcneretur sensuin, suum veroaccuset larditalis. Aiigusiinus : < Donec sscculum finialiir, sursuin
Porro opinionum suarum raiionem, qualemcuuque est Doininus; sed lamen et hic nobiscnm est verilas
Dominus. Corpus enim Doinini in quo resurrexit, in
speciem prinia fronie prseferant, si exitus eariim p
prsescriptas fidei lineasiiiveniuniur vel non implere, unoloco esse oportebai, veritas aulem ejus iibiquc
vel excedere, plenas esse non dubitel erroris, quas est diffusa. > Ambrosius in epistolam ad Hebrseos :
verilati constat non convenire. Cum enim per apo- < Unus ubique est Chrislus, ct hic plenus exislens,
stolos et apostolicos viros omneni veritatem jam et illicpleuus : sicut enimqiioil ubiqueofferlur uuum
olim nos docucrit Spiritus veriialis, nonjam ad exa- corpus esi, et non mulla corpora, ita et unum sacri-.
nieii rationuin fides, sed ad examen fidei corrigen- ficium. > August. De doclrina Cliristiana : < Nisi
carnem Filii bominis, eic. Figura
dse rationes sunt, et secunduin apostolicum prsece- manducaveritis
destruenda est omnis alliludo exlollens se est, prsecipiens passioni Domini csse conimuiiican-
ptura et suaviter atque uliliter recondendum in me-
adversus scienliam Dei; el in captivilaiein redigen- dum,
dus omhis intellectus in obsequium Christi. nioria, quod pro nobis caro ejus crticifixa sit et
sepulta. > Item, De civilate Dei: < Non suni dicendi
Ubicunque ergo prudens lector in libris aliquid manducare
inveneriide caruevelcorpore Dei Jesu, recurralad corpus Christi, qni non in ineiubris com-

(51) Conc. Ephesin., epist. ad Nestor.

PiTiiOL. CLXXX. 12
505 GUILLELMI ABBATJS S. THEODORICl "64
puianlur Chrisli. Denique ipse dicil : Qui manducat. \ sciat, eas esse corttiptibiles? Si autcm ad id quoil
carnem meara, ctc. Tanquam diceret : Qui non in per illas agilttr, qtiis non judieal, non posse cor-
uie inaiict, non se dicat aul existimet niandticare riiinpi?» ltem de fide adPetrum: <Sacriliciuuipaiiis
corpus meiiin. > Hieronymus in epislola ad Ephe- cl vini in fide elcliariiale sancta Ecclesia per uni-
sios: < Dupliciter intelligitur caro Christi; vel spi- versuin orbem terrse offerre non cessal. > llem in
ritualis illa atque, divina, de qua ipse dixil : Caro sermone de sacram. : < Coiiunendavii nobis in isto
mea vere est cibus; vel caro illa, quae crucifixa est sacrameiito corpus et sangitinem suum, qttod eiiain
cl sepulta. > Iieni super lsaiam : < Secundum tropo- fecitet nos ipsos. Nam et nos corpus ejus sumus,
logiain possumus dicere, omnes ainatores volupta- et per misericordiam ejtis, quod accipimus nos ipsi
tum magis quam Dei sanctificari in hortiset in li- sumus. Recordainini, ef vos non fuistis, ct creali
niinibus; quia mysleria veritatisnonvalentinlroire, esiis; ad aream Dorainicam cotnparali eslis; labo-
ct comedere cibos pietalis, dum uon surit sancli ribUs boum, id est annuntiantiinn Evangcliura, tri-
corpore el spirilu ; nec coinedunl carnem Jesu, iicc lurali eslis, quando catechumeni differebamini, iu
bihunt sanguinem, de qno ipse loquitur. Qui man- horrea servabamini; uiunera vestra dedislis, cepi-
ducat carneni nieani, etbibit sanguinem, > eic. Item stis majora, el ex porliciniis poslca ad aquam con-
iu Aggseum: < Sanctuin quidem. est, quod oflerlur B venistis, et cum spirilu ejus eslis, el panis Domini-
in allari; Sednon tam sanctilicarisexliosiiis,qnam cus facii esiis. Ecce quod accepislis. Quomodo ergo
ex eo quod in couvallibus babitas, el inleres mor- uiiuin videtis esse, quod faclum sit, tinum eslole vcs
tuis operibus, pollueris. > lieui in psal. cin : < Ut diligendo, et lencndo unam Udem, uiiain spera, in-
educas panem de terra, et vinum Isetificel cor ho- dividuam charitatem, sicut uniim in multis racemis
niihis. A lerreiti corporis agro, quem a nobis as- fuil, etmodo vinuni esl. Unusesl in •suavitaie caKx
sutnpsit, proferens inysteriuni cceleslis panis ac po- post pressuram torcularis. Et vos post illa jejuniu
«uli Salvalofis, quo reficitur Ecclesia. > Ilem in in vase Christi tanqnam ad calicem vcnistis; et ibi
isaiam : < Cibavif ex adipe frumeuti : qui adipes vosestis, et nps vobiscum : simidenim nos sumus,
non aliud iiiteUigendi sunl, quam mystica caro, ad hoc simul bibjmus, quia siuuil nos vivimus. > ltem
quani Dominus invitat discipulos suos dicens : Nisi ad Boiiifacium: .< Ssepe ita loquimur, ut Pascha ap-
liianducaverilis caniem meam, etc. Unde et in valle propinquante, dicamus crastiuam vel perendinam
Geihsemani tradUus est, quod significal valleiii aro- esse Domini passtonem, cum ille ante tani multos
inaiuin adipeam. > Aiiguslimissiiper Joannem: < Spi- annospassus sit, nec omnino nisi seniel passio illa
rilualis virtus sacratiienli ila es» ul lux, et ab illu- facta sit. Nempe ipso die Doininico dicimus: Hodie
niinandiipura excipitur, et si per immnndos trans- Dominus resurrexit, cum exquo resurrexil, totanni
eal, non inquinalur. Etiam qui fueril superbus transierint; lamen nemo tam ineplus est, ut nos ita
uiinister cum zabulo computalur, sed non coiilanii- loquehles argual esse menlitos, videlicel quia islos
nulur. > Hieronym. in Sophon. : <Sacerdoles quo- dies, secundum illorum quibus haecgesta sutti, simi-
que qui eiicharislise sefviunl, et sauguinem Doiiiini liiudinem nuiicupanius :. tit dicalur ipse est dies, qui
populis ejus dividunt, impie aguul in legetn Chrisli, non est ipse; sed revolutione temporis similis est
putames eucliarisliam imprecanlis facere verba, ejus : el dicanlur illo die fieri, propler sacramenti
non vitain; el necessariam esse, lanlum soleinnein celebrationem, quae non illodie, sed jamoliin facta
oralionem, el non sacerdotum meritum. > Augusti- sunt. Nonne semel immolatus est Christus in seipso,
nus super Joannem : < Judas cum sanctis discipulis et lamen in sacramento non soluni per omnes Pu-
siii3 iiurabat el exibal, ad ipsam ccenam Doniini- schaedies, sed omni die populis immolatur? ncc
cam pariter accessit: de uno pane et Judas accepit utique mentitur, qui.inlerrogatus, eum reSpondera
et Petrus; sed Pelrusad viiam, et Judas ad morlem.> imroolari. Sienim sacranienl.i quamdaro similitudi-
ltem de poenitentia : <Buccella Doininica fuit Judse iiem rerum earum, quarum sacraroenia sunl, nou
venenum; quam cum accepit, inimicus in eum in- X)haberent, omiiino sacramenta non essent. Ex hac
travil. Non quia malum, sed quia male bonum ma- simililudine plerumque etiam ipsarum rerum 110-
lus accepit. > Item: < Vivent corda eorum in ssecu- mina accipjunlur. Sicut ergo secundum quemdam
lumsseculi. Nam eibus illecordis esl, non ventris.» modum sacranienium corporis Cliristi corpus Chri-
Ambrosius: < Non est isla esca corporalis. > llem : sti esl; sacramenlum sanguinis Chrisii, sanguis
<Non esl iste panis, qui in corpus vadit. > Augusli- Christi est.itael sacranientiun fulci, fides est. >licin
nus, De civitaie Dei: < Qui mahducal carnem meain, super Joannem : «Caro vas fuit. Quod habebat, at-
eic. Ostendil quid sit, non sacramehto tenus, sed tende; non quod erat. Accedal spirilus ad cariiem,
revera corpus Chrisli manducare. Hocenim in Chri- sicul cbarilas ad scienliam, et prodest pluriiuum. >
8to manere esl; ui in illo maneat etCbrislus. >liem Hieronyinus in.epist. ad Ephes.: < Qiiomodo eiiiin
contra Fauslum : < Quid sunt aliud corporalia sacra- caput in aiiimalibus habet iiiembra sibi subjeela, ex
menla, nisiqusedamquasi verba visibilia sacrificii, quibus nonnulla vitiosa el debilia, ita et Dominus
sed lamen mulabilia et temporaHa? > ltem de uno nosler Jesus Chrislus cum sil Ecclesise capul,habet
baptismo : < Si ad ipsas res visibiliter, quibus sa- membra subjecla eos omnes qui in Ecclesia congre-
cramenla iractantur, aniiiium conferamus,' quis ne- gantur tam sancios videlicet, quam peccaiores; sed
565 SPECULUMFlDEl. 560
sanctos voluntate, pcccatores vero sibi neeessitate .A CLXV-. Dat escam esurienlibus : Putat quis, quotl
subjectos. Alque ila fit ut inimici etiam subjecti panein ccelestemde mysteriis dicat. Et de hoc qtii-
sini pedibus ejus. > llem in Osee. : <Super triiico dein accipimus; quia vere caro Christi est. Csetc-
et vino falsis mysteriis corporis et sanguinis Chri- rum dicamus aliter, panis Christus, caro ejusseniio
sti hseretici conciduntur, et diversa sibi consliluunt divinus est, et doctrina coelestis, qiise animam no-
labernacula, et eversi sunt in nihiium : si enim ve- slram reficit. >
ritas Deus est, quidquid est contrarium verilaii, Explicit liber domni Guillelmi de corpore et sanguine
mendaciitm est, el nihil iioininatur. > llein in psal. Domiiu (52).
(52) Ex codicibns manuscriplis.

SPEGULUM FIDEI.

(Bibliotlieca Cisterc. nbi supra, p. 79.)

Iiiier omnia salutaria Dei saltilarium noslrorum, B dera et rem se habere, sicut dicitur, alque ila si
quse Deus nosier, Deus salvos faciendi (33), homini videre potuerit, se esse visuram, sanari tamen se
ad suhitein suam proposuit observanda, sicut dicit posse desperet, nonnese prorsus abjicil atque con
Aposiolus (l Cor. xiii), < manent tria bsec, fides, temnit, nec praeceptis medici oblemperat, prseser-
spes, charilas, > maxime observanda salvandis tini quia prsecepta ipsa necesse esl ut morbus dura
mortalibus. Hanc enim trinitatem constituit Trinilas senliat? Ergo fidei spes adjicienda est. Quid si, et
sancta in menlefideli,ad imaginemet similitudinem credat ila se habere omnia, et se speret posse sa-
suaro, qua renovamur ad imaginem ejtts qui nos nari, ipsam tamen quse promillitur lucem non amel,
creavit, in homine noslro interiori; et ipsa est ma- iion desiderel: suisque lenebris, qusejam ei in con-
china illa salulis humanse, cui aedificandseac con- sueludine jucundse sunt, se arbitretur debere esse
slruendse in cordibus fidelium invigilat omnis Scri- conlenlam : nonne nihilpminus medicum respuit ?
ptura divitiiius inspirala. A flde enim incipit homo. Ergo tertia charitas necessaria esi, et nihil tair
lnteriiii quippe dum peregrinamur a Domino, non necessarium. Igitur sine tribus istis anima nulla sa-
nosfallit Apostoltis, qui dicit (Epltes. in), Christuin nalur. ut possil Deum videre, hoc esl inlelligeie.
per fidemhabitare in cordibus noslris. Sed et spes Cum ergo sanos habuerit oculos, restat utaspiciai.
peregrinalioni noslrae necessaria est. Ipsa eniin est C Aspectus autem aniuiseratio est. Scd qttia non se-
quse coiisolaturin via. Tolle eniin viatori spem per- quilur ul omnis qui aspicit, videat: aspecius rectus
veniendi, franguntur vires arobulandi. Cuni auteui atque perfectus, id est quem visio sequilur, virtus
venerimus quo lendiiuus, jam*non cril fides. Ntin- vocalur. Virlus namque est recta vel perfeela raiio.
quid enim dicetur nobis, Cretle ? Non iilique, qttia Sed et ipse aspeclus, quamvis jam sanos octilos cou-
videuimusDeum, et coniemplubiiuur eum. Sed ue- vertere in lucem non potesl, uisi iria illa perma-
que spesjaro erit necessaria, quando erit res. Quod ueant; fides, qua creditur ila icin se habere, ad quam
eiiiin videt quis, quid sperai? (Rom. viu.) Nec ta- converlendus est aspeclus,ut visa faciat beatum ;
men fides et spes peribunt, sed in res siias transi- spes, qua cum bene aspexerit, se visurum esse
buiiUcum, quod credebalur, videbilur; hahebilur, prsesumat; charitas, qua videre pcrfruique deside-
quod sperabatur. Chariias vero uon lantum eril, sed rct.
perfecta eril: cum, quod nunc diligitur credendp Jamque aspectuin sequilur illa visio Dei, quse cst
et sperando, ttinc diligeiur videndo el lenendo. finis aspectits; non quo jam non sil, sed quonihil
Iiileriin vero homini in iilud lunien incircuin- amplius habeat quo se intendal:et hsec est vere
scriplum inlendere cupienli quam neccssaria sint _ perfecta virtus, ralio perveniens ad finem simin,
tria hsec, fucile esl adverlere. Tria nainque ha- quam beata vila cousequiiur. Ipsa aulem visio in-
beat necesse est oculus, quibus jam bene uti possil, tellectus ille est, qui esl in anima, cum anirase inlel-
ut aspicial et videat. Oculus vero animse mens sive ligere, hoc est Deum videre, contigerit. Ita cuni
ratio est, ab onnii malo pura alque piirgala: quod ei justus ex fide vival (Rom. i), manent utique ad
primo nibil aliud prsestat quam fides. Si enira non forinandam vitam fidelium tria h;cc. Hinc hamque
credat se visuram quod adhuc demonstrari non fit ui pares cum eis inores non habeani infideles,
potest aegrolanti, quia nequil videre nisi sana, non qui h;ee iria cum fidelibus paria non habent. Qui
dat operam sux saiiilali. Sed quid, si credal qtti- enima fidelibusaiia credil, alia sperai, alia diligi:,

(53) Qiitfdam ex margine cotlicis in textuin videntur irrepsisse qtne sensura cotittiibanl.
 567 GUILLELMlABBATIS S. THEODORICI 5(58
necesse esl ul etiam aliter vivat. Nairietsi usus qua-• A cst, qiiunlum ad virlutis substanliam qnodaromodo
rumdam rerum siniilis esse nobis cum genlibus vi- consubslantiales licel videantur haliere secundutn
delur, longe lamen aliler his rebus uliniur , qui ad formam differentis affeclus, quasi differentias quas-
aliuin finem usura earum referimus, aliter de eis dam personales. liaiionalis quippe aniini virtus ge-
jgraiias agendo.de quo prava etfalsanon credimtts; neralis esl recta -aiio, ciijus tol siitit species quot
ol easdem res non ad eunlem finetn referendo, sed ralionalis hominis dicuntur virtuies.
a<lfmeni divini legilimique prsecepli, charitatem de Num et trium viriuttnn harum, fidei, spei el cha-
corde puro, el conscienliu bona, et fide non ficta. ritatis, una virtulis forma, quia loia a fide proficisci-
Niiin et homo fide, spe el cbaritate subnixus, eaque tur, in hac vita, in qua credimus, speramus, ama-
inconcusse relinens, non indiget Scripturis, nisi ad mus quod non videmus, fides est, et fides nomina-
•aliosforie inslruendos. Ilamulii per bsectria etiam tur: per quam hic ambulamus, quandiu a Doraino
in solitudine sine codicibus vivunt. Unde et in illis peregrinaraur: tola fuliira et dicenda charitas in
arbilror jam impletuin esse quod dictum est, quo- futura vita.et gralia nominis et meriio perfectionis;
niam < sive propheiise evacuabimtur; sive linguse cura fide et spe non pereuniibus, sed in res suas
cessabunt; sive scienlia deslruetur (/ Cor. xm). > " transeuntibus, videbitur et habebilur , quod uunc
Quibus lamen quasi macbinis lanla ih eis fidei, creditur et speralur. Nam et in hac vita, in quan-
spei et cbaritatis surrexit inslructio, ul peffeclum liim aliquando proficilur in idipsum sumniseverita-
sinc. illis •apprehendaul, quale potesl esse perfectuin tis, per affeclum senticndi de Domino in bonitale,
vitse liujus, quod per fidem, spem et cliarilatem, fides cl spes nonnunquam, non taro charitati con-
apprchendi potesl. formantur, qtiam uniunliir: adeo ul tribus ipsis in
Perfeclio nanique liujus vilse non alia est quam lnmine vullus Dei proficiendo ariibulantibus, licet
per lidein, spera et cliaritalem, peffecte qtlae retfp suse unicuique marieat species proprietatis, ssepc
sunt oblivisci, elin ca extendi quse anle surit. Nain tunien in tribus non nisi una sit seu appareat facics
et Apostolus lioc dicit: < Quotquot, »inquit, < per- charilaiis. Ascendenlibuseniinde valle lacryinaruni
feeli suraus, hoc sapiamus (Philip. m). > Quicunque ad supefnafuracelsiludinemproinissionuui, chariius
ergovere quscriint Deum Trinilaleiii, trium virlu- hsec, seu dilectio, scu amor hicab initio lidei incho-
tum harum aflecteni in semetipsis habere irinitalem, aiur, ubi homini primilus ab inGdelitatis lenebiis
et conformare se sliideaiii ad earura disciplinam. progredienti conlinuo sol islej'uslitiseexofitur ;cum
Conscienlia earum paradisus voluptaiis est, pollens non solum credi incipit el sperari quod non videtur;
alilueiitia graliarum, et castis sanctaruiri deliciis sed eliam diligitur iri quantum creditur et speratur,
virtulum ; ubi Iiomo incola paradisi ipsiiis curo Deo quamvis in liac vita dileclionis ipsius plenittido seu
conversaiur ; et saepe eum videt, semper ab eo vi- perfeclio nulli prorstts, cujuscuntpie pro/ectus fue-
detur, ssepecuin eo Ibquilur. Tres autem cardinales rit, speranda sit, qtiotisque illuc perveniatur ubi
islse virtules ubi sunt, ad aliquam simililudinem videiuium facie ad faciem tota erit beatiiiido ha-
Tfinilatis Dei sicsibi invicem coiinexsesunl et con- bere quod diligelur, et omnis virtus diligere quod
juiictse, ut sinl singiilacin omtiibus, et omnes in sin- ha-bebittir. Interjm vero ambulantium per fideiriest,
gulis; utquod, eiquantum, ei quomodo,qtiis credit; «o nili, eo suspirare, ubi a.fatigaiione vise, etlsedib
lioc eliara, et tatiliim, el eo modo speret et atnet: peregrinalioiiis, speraiu respirare. Species nainqtie
sic etiam speret, quod creditel amal; sicaniet.quod summi boni ad amorem sui et cogniiionera natura-
credit et sperat. Fides enim nomen viftulis est, et liter semper suscitat et traliit omnem ralionaleui
niagnse el eximise virlutis. Sed lides quse spera el inlellectum, quo mundiorein, eo jam sibi propin-
charitatem non habet, virtus non est. Sic enim et quiorem, eo ardenliorem ad videhdum, quod viden-
dsemonescredunt, et homines, qtti sicut dserapnes durnbealis mundicordibus promiltilur: quodnonnisi
credunt (Jac. n), nisi qiiod pejores esse videutur iriundis cordibus videlur; ad quod videnduih, non-
ipsis dsemonibushomines quidam.ineo quod homi- rj nisi fide corda mundanlur. Cui suspiral, quicunque
nes nec tiinenl, ubi dsemonescontremiscunt (ibid.). affectal diligere DomiimmDeiimsuuraex lotocorde
Ccitanique esse fidem oportet, ut certa sit Spes, Suo, et ex lola aniina sua, et ex omiii menie suu ;
ceria chariias. Sicut cnini recie credi non potest ei proximum suum in quamum prsevalet, adjuvat in
siue spe, nec sperari nisi prsecedente lide, sic uec bocipsum, quem diligilsiculsemelipsuni. Sedquan-
ulierius forrosespesesse potestquam fides. Crediium diu ex peccato primi hoininis.eipoena pcccali ejus,
quippe bonum sumn spei forinat ajipelitum, cum in liliis carnis ejus, qui eiiam sunt lilii gratise, lit
credlta bPhilas crediti dat fiduciaro spcrandi. Ad quOd dicit Apostolus de seipso, < Condeleclor, > in-
Siniilitudinemergo sumiiiseTrinilalis siculfidesspein qiiiens, < legi Dei secundum interiorem hominem,
giguit, sic charitas ab ulroque.hocesl a fideetspe Video aufein aliam legem in membris meis repu-
prbcedit, cum non potest non amari quod creditur grianteui legi raenlis mejc, et captivum me ducentem
et speralUr; et eodem utique modo aiiiari, qiio cre- in legem pcccati, quse est in membris meis (Rom.
ditur et speratur. Sicut enini ibi tres personsc cose- vii); et caro concupiscil adversus spiriium, etspi-
ternse sibi sunt et consubslanliales, ita ef liic fitles, ritus adversus carnetn (Galut. v) : > quandiu sic est
spes, charilas,non lemporealia prior, alia posterior bomo, oalam omnibus est, quam non ditigat Domi-
 5fl9 SPECULUMFIDEI. 570
nitm Deum suum, sicul debitor est; scilicet ex tolo A ficaniur etiam sibi in cotiscienlia sua, in qiianttim
quod honio est, quod vivil; qui loties tam mulla, invocatit nomen Domini; et testimonium retldit Spi-
lam carnaliter exira Deum concti-piscit. Quaiidiii rilus sanctus conscientiseeorum, quod sunt fiiii Dei;
eniro hic vivilur, carnalis concupiscentia ihitiui po- noii etiam fiunt hominibus, in quanlum discedunl
lest, frenari potest; exslingui vero utpenilus non ab iniquilate prse cseteris lioniinibtis. Sed in magna
sit, nnn polest. j dbmo noii solum sunt vasa aurea et argentea, sed et
Quapropter perfecla illa dilectio quae ex lolo est, lignea ac fictilia ; et alia quidem sunt in honorem,
qua: secundum prseceptum legis Domino Deo dehe- alia vefo in contumeliam (// Tim. n), Qupd quare
tur, prsecipitur in hac viia, sed nequaquani a qtio- sil, vei.quomodo sit, arbiter est figulus : qui habet
quam perficitur. Prsecipitur lamen, ut quo nos ex- poteslatem ex eodem luto facere qtipd vult, sive
lendere tlebcanuis, non ignoreltir. Quse in qtianlum in honorem, sive in conlumeliam. Nec habet su-
proficitin nobis, in tanlum conctipiscenlias earuis per hoe respondere figmenium .figulo, homo Dco,
mintii necessc est, donec ibi perficiatur, ubi exira lutum plasmanli, crealura Creatori suo : qui ciiui
Deumjam nulla concupisceniia est. In quo hicpro- faciat omnia causa vel ratione, qua ipse novit^
ficere, per fidem ambulare est. In quo qtiicunque cum sit Dominus oninium, libere de omnibus, quod
proficiens inveiiietur exiens de hac vita, ihdubilah- B bonum est in oculis ej'us facit; et certe bonus bene-
ler de eo credendum est et sperandum, 'perficien- omnia facit. In quo situt humilitas credentis cerlis-
dum eum in futura vita. De fide autem non rectam simum esl signum ovis Domini, quse ponenda est A
fidem habemus; si non intelligimus fideliter ante dextris; sic superba quseslio non credenlis, signiiin
oninia, cujus donum sit. Esl auiem fides res liberi est hsedi ponendi a sinislris. Nam apnd Deuin ntillus,
arbilrii, sed liberati a gralia. Nequaquam enim li- nisi humilis spiritu salvatur ; in ostium fidei, nisi
beruin polesl csse arbilrium hominis venundaii sub humilialo capite, nulhis ingreditiir. Foramen acus est
peccato, nisi liberanie eo, de qiiodiciUir:< Si vos fides; non potest per eam intrare camelus eiiormis
filius liberaveril: iunc vere liberi erilis (Joan. vin).>. et lorluosus, nisi ad hiimilitatem et simplicitaicm-
Ad peccalum tanttim per se liberum est: qtta li- Chrisli attenuaiiis fuerit el dirccius. Venil enim ad
bertaie peccant omnes, quicunqiie delectatione vet ostium fidei superbtis et elatus, el dum vocaltir ad
amore peccati peccunt. Sed hac liberlate servi facli credeniJum, invilattir ad ingrediemlum, stat et di-
sunt peccati, liberi justitise; nullumfruclum justitiae spulal conlra ostiaritim cur, alio admisso, alius ex-
liberum babenles vel velle vel perficere, nisi libe- cltidaiur; donee jusio judicio osliarii clatidilur ei
rante gralia liberari a peccato servi Jacti fuerint' oslium, et de admissis et exclusis disceplans, ipse-
j'ustitise.ln quo in filiis Adte venientibus ex massa inter exclusos invenitur. Dicil enim ad singula quae
damnationis antiquse, quem vult juste deserendo non capit: < Durtis esl hic sermo (Jban. vr); >•du-
indural debita justitia: cujus vult subveniendo mi- rior ipse: et abiens et conversus retro, in eis quae
serelur iridebiia misericordia. Ubi offerl bonam et relro sunt ordinalur. Pauper vero spiritu, qiialiutn
liberam voluntatem, el accipit fidem adjiittts, jactat est regnum Dei, cum timore et tremore saliiten*
qusestionein, et meretur damnalioiiem deserlus et suam operans, nec ponens in coelumos siium, venit
reprobalus. Dicit enim : < Quid adhuc quseritur ? ac plorat; el ut admiltaltir, orat; et cum adiniilittirv
Voluniali.enimejusquis resisiit?) (Rom.ix.) Tremat adorat; seniper pavidus, ubique irepidus ad arbi-
qui sperat; ubi sic audel, qui desperat. Non quserat Irium fignliquodcunque voluerit de lulo suo fiicien-
ralioneni, sed imploret miserationem : et ex eo qui tis. Ingressus etiam non est securtis, quandiu gra-
reprobatur, nisi subveniret graiia, discat quid et vat eum sensus camis suse; incederis cum limore,
ipse merebaiur. Nam, sicut dicit Apostolus : < Non proficiens cum amore, ardens ad intelligenda quaa
omnium est fides (// Thess. 111).> Quorum ergo videt, timens vero scrutari quse non debet. Non ergo
est? <Ftindamenlum Dei, > ait, < stat: habens si- volentis, neque currentis, sed miserenlis est Dei
gnaculum hoc. Novit Dominus, qui sunt ejus:el, rj (Rom ix), ei quod bene vis, o homo, et quod credis.
discedantab iuiquilate omnes qui invocant nomen . Equidem si non vis credere, non credis; credis au-
Domini (// Tim. n). > Quicunque enim ab seterno tem, si vis: sed non vis, nisi a gratia prsevehiaris :
in prsescienlia Dei sunt prsecogniti, ipsi sunt qui quia nemo venit ad Filium, nisi Pater traxerit eum
crediderunt, qui credunt, qui sunt crediluri. lpsi (Joan. vi). Quomodo? Utique creando in eo, et in-
sunt, et exlra eos nullus, oves Domini, oves pascuse spirando ei liberam voluntatetri, qtia libere vtilt id
ejus, qusevocem ejns audiunt (Joan.x), quasnemo qtiod vuli.boe est, ut voluntatis ejtts sil, quod bene
rapit deinanuejus; populus ejus, scientes quo- vult. Deo enim inspirante fil in hobis voluiilarius
iiiani Dominus ipse esl Deus. Ipsi sunt vere creden- mentis assensus in his quse de ipso sitnt, et corde
tes.jeri adoratores in spiriiu et verilate : ab selerno creditur ad justiiiam, ore atilem confessio fitad.sa-
prsesciti, cum non essent; prsedestinali, .ul aliquid liilem (Rom.x); et ipsa est fides. Sic ergo dictuni
essent; vocati, ciim aversi essent; juslificati, cum esl: Si vis credis, sed non viSj nisi a Patre iraharis:
peccatores essent; glorilicandi, cum immortales et si vis, ideo ulique vis, qttia a Patre traheris. Ideo
fient. < vosmetipsos, > ait Aposloltis, < tentate; si estisiti
' Noli ergo et prsecognili in Dei prsescientia, noli- fide, ipsi vos probate. Au non cognosciiis vosmet-
371 GUILLELMIABBATIS S. TIIEODOlHC! 572
ipsos, quia Chrisltis in vobis esl?'Nisi fbrte reprobi A credit. Nee noyas ipsc sibi fides ebnfingenao, sapii
estis (II Cor. xtii). > QuomOdoautera est Christus ea, quse quasi carnali ejus sensui magis conveniuni;
Jesns in nobis? Utiqtie per bonam voluntalem, quia sed semper ea sapcre appetit, quse vera sunl, ipsis.
pax hominibus bonse voliinlatis : vblendo scilicet, ut ralionem conqtiirens, et doctrinam coaptans; nec
habilct Christus pcr lidem in cordibus noslris. Vo- de eis h.esitans humana ea ratione dijudicando, sed
Itintas enini hsec aliquanltis jam amor Christi est, ceria liabens, fide et amore inhserendo. In quo la-
sine qtto fides in Cliristum omnino esse non potcsi. irien lit aliquando, ul sint qui fidem habeanl, qua
Pia nairiqne fides sine spe el charitale esse non majorein neino habere possit; in confessionc ejus
polest. Omnirooda ergo bonoe volunlatis absentia parati dare animas suas, sicut Domino attestante
signuin est otiinitr.odoe reprobalionis, et obduratae majorero nemo charitatem habet, quam ul animani
infidelitalis, sicul boua ejus conscientia testimo- suam ponal quis pro amicis suis (Joan. xv) : qui
iiinm esl Doinini fidele, quod sumus filii Dei el gra- in credendp tamen, lioc est in cogitando ea quaefidei
lisg adoptantis. Curenim non credis, o infidelis?(Uti- sunt, caligant et laborant. Humaniautem hsec animi
que qtiia uon diligis. Non credis, quia non diligis; graVitas, et gravis infirmitas, et mira esecitasest.
non diligis, quia non credis. Neque enim allerum Facitlinium quippe el oplabile eliam ssepe miittis est,
esse pOtest sine altero; quia alleruin pendct ex al- ^ si necbssilas vel occasto ingruerit, mori eliam pro-
lero. Incipe diligere, hoc est, age ut velis; et inci- pter fideni :' quibus in credendo, hoc est de eis quie
pies credere,; ef tanium credes, quanium voles, hoc fidei suntcogitando, non fucile esl iosius fidei asse-
est, quanlura diliges. Volunlas enim iiiilium amoris qui purilatem.
est. Amor siquidem vehemens vblunlas est. Etamor Nec miriim, ctim ssepe etiam promplissime mo-
credili, suggerit facullatem credendi. A carnali af- riatilur propler fidem ; quibus difiicile nimis est vi-
fectibne accipe siniililiidinem ad Palrem Deum. vere secundiim fidem. Hinc. namque esl, quod cum
Credilse homo inajonlm aueloriiali, et quotl nullo ea quse fidei sunt in Scripluris, seu historialiter au-
didicit experimenlo, patris et matris stise filiinu se diunlur, seu moraliter a sanctis doctoribus traiiun-
esse indubitanter tenel; quia credili palris et matris tlir, seu in mysteriis quibiisque vel sacrariientis
tanti apud etiin est aucloritas, ut eam nec refellere tractantur, nonnunquam quidem non consentienle
velit, quia diliguntur; nec possil, quia digni habenlur sensu, nonntinquam vero etiam erranie cpnsensu, »
in judicio diligentis, quibus absque dubitalione cre- plerisque etiam fidelibns tam difiiculter et lam scriM
deiidum videatur. Amplectere et tu gratiaro divinse pulose accipiuniur, ea quse dicuniur. Infirmi quippe
aduptionis, hseres Dei el cohseres Chrisli. Flectc ingenii, sed infirmioris lidei homines animales, non
genua lua ad Palrem Domini nostri Jesu Chrisii, C percipicntes, aut vix percipienles ea quse Dei suni,
< a quo oninis paternitas in coelo el in terra nomi- licet repugnanie raiione fidei ralioni et constietiidini
nuliir, > ut det tibi < seeundum divitias glorise suse, humanae; saepe etiam nolenles, qttasi iufiniiaiein
virtutem corroboraii per spirilum ejus in inleriori div.insepolentiae metiunttir de infirmiiate sensus hu-
homine, habitare Chrisluin per fidem in corde roani, seu fidei suie, quasi suggerente natura liumatia
(Ephes.m) > tuo, el agnosce generis lui dignitalem, et sensii ejus, Deuni nil posse, vel esse, vel agere,
ne degenerem le comprobes per incredulitatem. nisi quod homo de eo videtur sibi posse inielligere,
Nam et secun.dumgeneralibnem carnalem, abnegare sacrainenla lidei, sanctarum mysteriu Scriplurarum
parentes gravis nalurae iujuria est. Agnosce matrem figtnenta esse humanarum atlinveiiiionura. Porro vir
gratiain; patieuter sustine ut fe nuiriat in sinu au- fidei et virlutis, quicunque ille fuerit ad vilam pr;c-
cloritatis lacte simplicis hislorise, et inhia uberibus destinatus, prseventns a gratia, el sicul Paulus mi-
ut cito crescas.Crescere, proficere; decrescere verp, sericordiam consecutus, ut sil lidclis (/ Tim. i).
deficere est. Nec nasci, nec crescere secundum car- elsi aliqiiaiido in eis quse lidei sinil patitur aliquem
nem, voluntatis est; spirilualis vero nativiias et in- carnis suse sensiini, nullum prorsus prsebel assen-
crementa spiritualia voluntalis sunt. Voluntas vero „ stiiii, sed, sicul divinseauctorilatis lidele mancipium
in hoc filia gralise est. primo omni studio animi subjicil se disciplinse fidei
Gralia generat, gralia laclat, gralia nulril ac pro- ejus quaedisciliir; deinde omni pietatis affeclu ambil
vebit, et ad perfectum usque perducit; hoc esl, ut ad eam qttse donatur : primo ad eam quanxrevelal
cliaritas, id esl magna et bene affecta'voIuntas fial; caro et sanguis; deinde ad eam qtiani non revelat
cbaritale vero operante mtilto dttlcius omni affeclu nisi Paler qui est in ccelis : primo ad scienliam,
carnali el multo cerlius, prsesto fit Spirilus ad lesti- quam nox nocti indicat; deinde ad verbum quod
monium perhibendnm fdiis gralise, quod sint filii dies diei eructal: salagitque discere non solum quod
Dei, quam nalura flliis hoininum, quod sint filii pa- creditur, sed eliam qtiibits conlra inimicos fidei fides
rehtum suoruin. Qtii vero credil, scire debet, quidI ipsa muniatur; quo iiat fides ipsa ubi non est, con-
credat; quo auctore, quo doceiite, quod credit cre- firmetur ubi est: vilam etiam moresque coaptans,
dat. Qui enim vere fidelis est et bonse volunlatis ut quod crediiur, non solum credaiur, sed et spere-
circa fidcm, iiequaquam in eis quae fidei sunt, quidI tur et diligalur; et diligendo inlelligalur, el intelli-
crcdut eligit; sed sine otnni relractatione el bsesita- gendo diligatur. Sic enim creditus cuin Deo spiritus
lione, quidouid credendum indicit divina auctoritas, merelur Spiritum sancluro, gralia gratiam, fides
 573 SPECULLM FIDEI. 374
imellectiim etaffectum pielatis, et iulellecttim amo-, A redemplionis; ut, sicul dicit Apostolus, flal ei Jesus
tis, in citpiivitaiem redigentem omnem intcllectiim Chrislusa Deo Patre juslitia, sapientia.et sanctifica-
tu, olisequium Chrisli (// Cor. x), ut secundum quod tio et redeinptio (/ Cor. 1). Etenim. liinc jani bene
.Kcripiiimest, < nisi crediderilis non intelligetis crediiur, lunc de fide digne fklci cogitalur, quanivis
(hai. vi), > qui credil, amando intelligere merealur iion jam lam cogiiatur, quam agilur; quia quidquid
qtiod credil. Sicut enim olim priusqunm veiiirel fidei est, Spirittis sanelus in anima illa actualiier
fides, sub lege cusiodiebamur conclusi in eam fidem, quodammodo operatur, ctim afleclus fidei fervel in
quae revelanda erat, et lux psedagogus noster fuit in conseientia; in inteUectu vero fitlget illuminans gra-
Christo Jesu, ut ex fide jusiilicaremur (Galal. i;i): lia, et affectus boni operis resplendel in vita
al ubi venit fitles,jam nnn stiimis sub psedagogo,setl Relicla vero in inilio credendi auctoritale dtice,
'
recepla adoptioue filiorum invenli sumus filii Dei, necesse esl perire de via jusla ambulanles in sensu
accepto in cordibus nosiris Spiritu Dei, iu quo cla- carnis suse; nonnullos vero eliam de numero fideV
mamus : Abba, Pater (Rom. vin): sic eliam in ipso lium ssepius offendere : qtti etsi non sic offendunl tit
tempore gratise, priusquam splendescere incipial in cadant, non tamen sine aliquo vise discrimine et.
cordibus nostris illuminalio Evangelii gloriaeChristi, sancli in fide profectus detrimenlo, inveniuntur per-
custodiri ei concludi liabenius sub aucloritale ejus- B iransive. < Dicit eniin insipiens in corde suo : Non
dem Evangelii in graliam revelandani nobis teiiippre est Deus (Psai. xm). > Alius vero dicit: < Quoniodo
illuuiinantis nos misericordise Dei. Sit ergo inlerim scilDeus. aut si esl scientia in excelso (Psa/. LXXII);>-
auctoritas psedagogusnosier in Christo Jesu, ut per dubituns de providetuia Dei. Miralur alius. si pro
liiiiiiilitaleincredendi a gralia mereamur illuininari. salute hominis vel debuit Dcusbomo fieri. Et muitu-
Ctim enim venerit illuminans gratia, j"amnon su- in hunc moduiii. Nam eliain fervenliores in reli-
rous sub psedagogo,quia ubi fuerit Spiritus Domini, gione animos, sed leneriores adhuc in fitle, altcn-
ibi libertas (// Cor. ut). Accepio enim Spirilu Filii tare ssepe solenl litijusmodi de lide tenlalioiies, non
Dei, efiicimur el ipsi filii Dei; et intelligentes et occnrrenJo iq faciem venienies, sed laienler quasi a.
senlientes nos patrem habera Deum, cum omiii jam latere insidiantes, et quasi vesteirifidci a tergo velli-
fiducia renuntianles auclorilati, dicimus ei, quod catido, non diccnles:«Est esi, Non non (Jac. v); > sed.
mulieri Sainarilarisedicebant concives sui : < Quia forsitan et [orsitan susiirrantes. Forsilan, inqiiiunl,.
jam non propler luam Ioquelam Credimus: ipsi enim sic est; forsilan non est. Forsilan aliier fuit, aliter
audivimus, et sciraus, quia hic esl vere Salvator scripliiinesl; propler aliqtiid quodscriplum non esl.
iiiundi (Joan. iv). > Inlerim vero dum prseparatur Et respicieiile ralionis judicio disparenl oiiinia, el
credendo, id est in his quse fidei sunt cogilando, integra quidem licet invenialur fidei veslis, vellicata
intelleclui locus suus agatur necesse est, uf in cogi- lameii senlilur et coucussa. Siquidein et ralio vide-
fatione delur auelorilali magnus locus. In eo ergo liir esse quaeimpugnat, ei ratio quae repugnat: illa
quod nec sensu concipi, nec ttlla valet ralione in- animalis et carualiter sapieus, hsecauleiii spiritualis
lerim invesligari, obe;lientissime ccdatur et credalur ei spiritualiter dijudicans oumia ; illa quasi de in-
divinse aiictoritaii, sicuti esl de Salvatore humanse expertis hsesitando, hsrc vero aucioritaii omnia stib-
dispensationis evangelica historia, et gestorum ejus, dendo : insuper segre ferendo in aliqua sui parl»
quseeis qni lunc fuerunt, lunc facla sunt ad videh- uliquatenus sibi rem venire in diibium; cui ex au-
dum ct ad credendum quod non videbant; nobis au- ctoriiate divina et fide non ficta, non dubium tri-
tem credenda indicunlur, quia sic facta sint, et per buii assensum. Sed quid faciat creditus cum Deo
ea credendum est quod et illi credebant. Sed etsi spiritus? Legit sibi evangelica lam verba Doroiui
in corde ebullire incipiunt sensuum carnalium ien- quam miracula, el in Piniiibus veneratur et adorat
taliones, scandala fidei, tristes hsesitationes, et quae- veritatis sancta vestigia. RequisilusOdem : < Tues, >
stiones lenebrosse,quibus non lam ex placilo volun- iuquit, \ Chrislus Filius Dei(Matth. xvi); >requisilus
latis, quam ex incuria neglectse mentis, vcl levilate j, aiuorem:«Tuseis,»iiiquii, <quia amote; etanimaiu
naturalis de rationalitate fervoris, fidelis etiam ani- nieain pono pro le (Joan. xxi). > El cum cuncla quie
iims nonnunquam caligare solet; nulli melius ani- iidei sunt intrepido corde credat ad jiistitiam, ore
mus regendum se credit et committit, quam divinse atitem confiteaiur ad salulera, ex regula auclorita-
auctoritati; scilicel quam divinilas in tam eminenti tis; ab aure Utnien cordis excutere non potesl forsi-
culinine dignitalis constiliiit; et quam vcrbo et scri- tan et forsilan, susurrium lenlalionis, non illud di-
pio, et vita el morte sua nobis conimeiidaveruiu lot cens sibi, sed molestissime ferens abaliquo anirose-
et lanti homiues Dei. In qua cum pie et humiliter stisesensu dici sibi. Gemit ergo ad verba Apostoli,
acquiescilur, bene ibi ei quasi in tuto requiescitur, etniinium ipsesuspeciusesisibi. < Vosmciipsos, > iu-
douec per operaiionem saticti Spiritus ipsa, sicul di- qnit, <lentate si eslis in^fide;ipsi vosprobate.Aiiiion
cil prophela', experientia inlellectum incipiat dare cognoscitis vos ipsos, quia Ghrislus Jesus in vobis
auditui (Isai. xxviu); donec obtineat fides, ut res est, nisi for.lereprobi eslis?» (// Cor. xm.) Ei alibi :
cujus prsecessitfides, credentis illucescat a.Tcctui,ut Nemo loqueus inSpirilu saneto, dicilaualhenia Jesu
de fideJesu Chrisli fiat in corde ejus et cxemplum (ICor. xu).»Cui coiislaiitissiine ipsesubjungit: ilino,
huinililaiis, ct iiicetitivum amoris, cl sacnunenlnra-- siquis noi}dili>'itDoiiiiniimJesumChristum, SiLana-
575 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORFCI STS
Ihenia niarana:ha (/Cor. xvi). > Ei lamen in oninibus A quod ex parie cst, cnm tamen ratiocinationi aticto-
his ab occulto nescio quo conscienlise exculere non rtlalem, el ftdeni ititerim scicntise jubelnr antepo-
polesl actileum morlis, non qtiidem transpungentero, nere, tanqiiam cerliliidini opinionem, et sapieritisc
sed lamen pungenlem; nonnunquam verOhec pungen- hujus mundi stultum Dei: hsesitat nonnuhquam et
tem, nec tamen recedenlem. Multumque veretur, ne palpitat, sed non nsque ad conlradiciionem; q.uia
Chrislus Jesus in aliqua sui parte non sil, si quid sit non tiim ratio voluntatem, qnam voltintas trahere
in aliqua pnrle Cbnscientise su;e, quod contra euro videtur ralionem ad fitletn. Sicque agitur, donec,
sil : cum hsec ipsa limoris et doloris anxietas verse ilhiminanie grafia, incipiat aliquantlo boni su: fides
fidei manifestiiin argumenluin sit. Non senlit hoc, capere inleHeclum, spes appetiliim, churitas sensum.
nisi qui pugnal; et qui jam quod credil amat, et li- Interim vero fiutit bacc in hoinine ad manifestatio-
inet perdere quod jam tenet, qui spiritualiier exa- iiem infirmilali snoe, ul ostendat el ipse se sibi; si-
niinalur : cui nou sufllcit cominunis ciim multis cou- niul eliam ut peccato vitiala nalttra el nimis prona
suetudo assentiehdi, et professio confiiendi : qui in sensiim carnis suse a servilute carnis liberelur,
expertus jam aliquid, incipit scire qtiid dcsit sibi. et, operante Spirilu saneio, per exercilia pietatis
Quid autem timel io hujusmodi, quid anxiaiur, quid paulatim cogil.indis spirilualibus rebus et divinis
dolet nisi lides? Staluit ergo se conira se homo Dei; ^ conformetur. Magni quippe exercitii est, nec sine
et ipse semelipsum spirilualiter examinans dicil :• magno auxilio gratise Dei effici potest, 11011 accepta
Quid est, o anima, in quo conturbas me? Non lide ralione, absque hsesilalione, quod credendum indi-
stas? Non credis ? Et duo hsec proppnendo sibi con- citur, credere et amare, et amore cretliti ipsum cre-
ferens, el agens secum, de utroque sibi respondcat dere amare : in tantum ut magnitudo amoris tollat
cor suum. Disctuit iitrumque qiiid sit, et invenit quia scrupulvm suspicionis, ciim in fide eliam certa, si-
fides volunlarius est assensus menlis in eis qnaefidei cut certa esse potesl fides, quamliti fides est, non
stint; credere vero cum assensu de eis cogitare. possit csse cognitio certa; nec alia, quam de qua
Oronesque lerminos fidei suse eircunispfciens, et pti- Aposlolus tlicil : < Nunc cognosco ex parte (/ Cor.
ram sibi voluntatem in corde, el assensum in oris XIII). > In quo qui non recipit disciplinam, peritcito
confessione, opera etiaiii fidei inveniens in propo- de via gralke, et rcducilur in viam corrupia? naturse,
silo et professione tisqtie ad marlyrii et morlis cl elficittir animalis, qui non percipit ea quae Dei
necessitalem, si forle ingtiierel; inteiim de fide bene sunl, et incipit male crcdere, id est dc fide maleco-
respondet sibi. Cogitans deinde menlis suse statum, gilare. Cujus cogilationibus, cum admiscet se is qui
qualis sit, cuin de fide cogilat, invenit cerluin qui- r lentat, aufcrt nonnunquam etiam fidem de corde
dem in ea liberi arbitrii assensum in lide, aliquid ejus, et abil reiro, el fiunt novissima hominis illius
lamen iu cogiiatione conlra assensum. Idipsum vero pcjora prioribus. Fitlein elenim in servo Dei ad
penes se disculiens quid sit, qupd sibi velit, invenil vexaniltiin vel cribrandum , vel etiam , si potest, ad
ralionem ex obedienlia fidei simpliciter ire in assen- perimeiidum, maximc iinpelit inimicus; quia non
sum, et omissa in dubiis naturali via raliocinandi, igiiotuin habet, devolam Deo coiiscieniiam in nullo
per viam graliae incedentem omnia subdere aucto- se periculosius dejicere , vel gravius contrislare,
rilati. quam in eo quod fuciei Dei faciein ejus conciliat; in
Cumque mens abducia a via nalurse in viam graiiae quo viam ad Deum habet devotio servi sui, et viam
per aliam viam miratur se reduci in regionem suain, ad cor hominis consolatio vel gralia Domini Dei sui;
aptans lamen se ad credendum, hoc esi de rebus ex quo iucentivum ei fil oiimium bononiiii suortim;
fidei cum siinplici assensu cogitaiidum, vim illico in quo ei esl consolalio unica laborum ac doloruin
palitur recnrrenlis nalurse, et scire volens ubi sutim suorum.
commodet assensum, etiam conlra voluntatem.ratio- Primus siquidem accessus ad Deum est fides, di-
ciiiatur conlra auctorilalem : licel enim simpliciler cente Apostolo : < Accedentes ad Deum credere
irse, quo jubeiurassenlii, laraen rationem respiciens, D oporlel, quia cst; et inquirentibus se remiiueraior
quasi consuetam sibi viam requirit. Nam etsi possi- sil (Hebr. xi). >Fides enim rudix est oinnium virlu-
bile esl ralioni in cogitando de fide libramine judicii luin, et fundamenlum bonorum operuin. lNecvirtus
omnia subdere aucloritati-, tamen ralionalitati eripi esl, quoe non est ex fide; ncc sediticatio sedruina,
non polest vis vel motus naturalis ratiocinandi. extra fidei fundameulum. Propler quod antiqui ser-
Menli siquidem ad inquisitionem veritatis naturalitei pentis malitia primo banc radicem inlicere; prinio
seinper tendenti, sicut finis solet esse quserendi, in- boc fundamenturo seniper aggredilur labefactare,
ventio ipsa veritatis, ad quam tenditur; sic via ad agens, si polest, ut fldes vel omnino non sit, vel im-
inveijiendum solet esse ratiocinaiio, qua veritas in- perfecta sit, vel ut obscuretur in ea sensus gratiae
veailur. Cum ergo fides ei indicilur per auctorita- illuminanlis, vel subducatur ei adeps pinguedinis
tein, et a fine se differri videl, quera sperabat, el spiriluulis. Ideo blasphetnus ille coluber etiam nuuc
viam intercludi, per quam incedere soiebal. nisi paradiso Dei non timet irrepere, fideli.um menics
quod per hanc dilalionem promilli sibi gaudet supei atlentare, insibilare blasphemias, varias in fide su-
emitieniem scieniiae charitatem: ibi se certissime spiciones incanlare. Sed qui jam in fide profu-i:,
inveniuram credens quod perfectum est, evacuaic sciat noxium ejus capui, semper meiius despicien '<>,
 377 SPECULUM FIDEI. 578
esse contcrctidutn, qtiam ad singttla ei responuendo A men vilio suum adhibendum esl antldotum. Non
ipsa consuctiidine colloquii improbse malilise robur eniin omnibus membris iina convenit medicina. Non-
addenilum; qtiia non effugiet conlagittm veneni mor- sanat pedem, quod sanat capttt; non vilia carnis,
liferi, si non vencnati oris pesliferttm a se penilus quod vilia animac. Tentatio enim carnis anTictiones
removerii aHlaluni. Sunl elenim tlnseih homine len- carnis requirit, el corporales labores; leiuatio vero
taliones, seu vitia ex poena peccati ipsi concrcta na- animse, oralionis, lectionis, meditalionis, exposcit
turse, conrupiscentia carnis, blusphemia Spjritiis, auxilium ; el si qua sunt alia studi spiritualis. Prsc-
ex quo primo priniis parentibus gcneris humani in- cipue aiitcm fidei puritatem non assequitur, nisi vera
sibilata esl a serpenle veliti cibi concupiscenlia, et et proftinda humilitas cordis, el devolio pia, et per-
hlasphemia in Deum, dicente illo ad mulierem : <Citr vigilis instanlia orationis. Orandum ergo saepe esl,
prwcepit vobis Dens ne comedcretis de ligno, qnod ac dicendnm : < Domine, auge nohis lideni (Luc.
est in medio paradisi ? Scieb.it enim, quiu qua die xvn). > Nam saepe eiiam qui in ea proficit, si non
comederitis, critis sicut dii (Gen. m). > His enim habeat adjuvanlem gratiam, moiestam paliiur natu-
verbis et credenli mulieri, Deum in hoininem fuisse ram. Ralionalilas eniin, siciil diclum est, in seipsa
invidum, facilepersiiasum esl; ct mtilier per serpen- inqttieta ct improba, ubi raiiocinandi habet faculia-
tem, et vir per niulierem ad divini prseccpli traiis- " tem, fidem ssepius aggreditur, etsi non sludio cbn-
gressionem per concupiscentiam cibi vetili impulsiis tradicendi; non tililli velil occurrere sed qriasi illaiu
est. In quibtis ciim tota"lunc csset, tolu peccavit liu- sibi occurrere. Nam sicutsoletagerein rebtisbumanis
mana natura. Ei idcirco ex lunc concupiscciile carnc humana ratio, quasi per mediani credcndi necessila-
adversus spiritum, et spiritu udversus carneni, factus lem irrumpere nitiitir m rerum divinaruro cognitio-
esl itnpotens sui homn veiiundatus sub peccalo, con- nem: sed lanquamaliundeascendens.offendil, impin-
cupisceus sscpe qiise non vuli, el cogilaus eliam siepe git, labilur, doncc revertatur ad ostium lidei; ad eum
de Deo, qusenon vull; maxime incenloribiis maloium quidixit, < Ego sumostium (Joan. x) : >et humiliata
horum spiritu blaspheiniie el spiritu fornicalionis sub jugo divinse auctorilatis, quanto humiliiis, tanto
imniineiuibus. Fornicatio vero et blasphemia inier securius ingredialur. Sed in aliis non sCniit lenta-
omnes tenlalionum pestes hoc insigne mali habere tionem negligentise magnitudo, in aliis rationis lie-
videniur, ut raiionis lanlum jndicio, et cogilationis beltido, in aliis illuminaise lidei concepta certiludo.
excrcilio reluctaniibus forlius oblucteiitur el immi- Negligenii enim et hebeti suflicit inierim fides a
neam, facilius vel efftigianlnr a fugientibus, vel a carne ei sanguine revelaia, nec tentatur, quia nec
contemnenlibus supereniur. Unde Apostolus : < Fu- „ spiritualiler exnminaliir; uhando suuicit ei vel con-
giie, ail, fornicationem (/ Cor. vi). > Fugienda enim suetiido assentiendi, vel professio confitendi,, n^-
est, vei contemnenda omnis omilino ejus merooria, scienti ulique quid sit fides : qnod si sciret, daret
uii ne saltein sub occasione reluctantis polluatur con- cerle operam inlelligere quod credit. Altera siqui-
scieniia recordanlis, ciim ad cogitatus vel levissimi dem est fides, qttani revelut caro et sanguis; altera,
contacium slalim moveatur naturalis ille carnis pru- quaiti revelat Paler qui est in coelis. Allera, et nou
ritns. De blasphemia verotentanti diabotoaetlicenti: altera. Eadem fitles, sed aller affectus. llla docet
< Hsecomiiia tibi dabo, si procidens adoraveris ine quitl sil credendum; ista fidei suuin suggerit inlcl-
(Matlh. IV), > nonnisi scutum veritatis vel aucloriia- lectum, et plenam intellecliiseiymologiam, cum qui
tis doctor veritaiis opposuil, dicens : < Scriptum est: credii intus in affectu cordis Iegit quod credit. Illa
Dominum Deum tuuni adorubis, el illi soli servies psedagogtis est, tiitor vel auclor huinanse inflrmi-
(ibid.). i Sed et in libro Regum cuiii blasphema- tatis; ista vero ipsa est hsereditas et perfeclio liber-
rent Dominum pueri regis Assyriorum, manilavitsiiis taiis. Illa vero toleral negligentes, nec excludii h'e-
Ezechias, dicens : < Ne respondeatis eis (/ Heg. betes, formam omnibus prsefereris veritalis; isla
xvm). > nori susciplt nisi spiritu fervenles , Domino servieh-
Non cnini respondendum est aliquateniis spirilui Q tes, habentes illtimiiialos oculos cordis. Non autein
blasphemise, vel colloquendum cum eo, sed lanlum hebetes hos dicimus, simplices filios Dei, cum quibtis
scutumei fidei opponendum : cujus virulenia mulitia crebro cjus sermocinalio sit: quorum proprium est
quidquid alluleris, polluere nililur; nec agit m re- merilum etsingnlarisgratia, qui fidem aecipere me-
spondendo ei salisfiat: ad hoc tanlum amiiii, ut vel renlur revelante Deo; non eam solam qtiarn revclat
conlristet conscienliam credentis, vel corrumpal in caro et sanguis, sed illam etiam ouain revelat Paler
aliquo fitlei puritatem. ' qui est in coelis: docibiles Dei el absque oinni verbo-
Geminorum vero malorum horum alterum stimii- rum,sivecogilaiionum disceptaniiumsirepiiu a s.m-
lus carnis est, alierum animse; utrumqtie circa de- cto Spiritu discenles:ad quoddocendum, si non adsit
sides quasi natiirale commonitorium, ab eo, sicut ipse Spiriius et docenti et discenli, deficiunt per-
dictum esl, trahens originem, qui ex incantalione strepentes rationtim ratiocinationes. Hujiistnodi
colubri antiqui esse sicul Deus concupivil; statimque enim non negligenles, sed siinpliciier et singularilcr
traditus in conctipiscenliam carnis suse, seinelipsuin slrcnui sunt in fide et prudenles : nec in silcntio
eriibuit, icgeiis eas corporis partes quas tegmine suo hebetes scslitnandi sutit, sed in eo quod acccpe-
non cgentes bene creaveral qui creavil. Utrique la- "rtiul singulariler sapienies : quia sciiliiini de Do-
m GUILLELMI ABBATIS S. THEODOUICI 588
mirio iu bonitatc, el senliunl sensu amoris quidquid tA per cogniiioTiem oriatur, el fides ilidem iu amore
de Deo credun.t; et sapil efs qnod senliunt: et ubi per cogiiitionem - solideiur: intantum ttt, -sicul jain
lassescunl el deficiunt ratiocinationes, ipsi currunt; sttpra diclum est, fidei cognilio, etsoes, et amor,
ct quia ambulant simpliciler, ambulant confidenter. licel intelliganlur tria qusedam in ipsa fide dividua,
Noneiiimincurribusingeniorumsuornm, vel in equis in virlute tamen fidei ipsius quodam conjunciionig
fiduciae liiiinanae, sed in nomine Domini. Non in argumeotp ex, iribus una fiat, in sciisu credenlis,
lileratura : in poteuliis Doiuini, et in juslilia ejus sperandurum reruin subslanlia individua, cum quod
splius. Nibil enim dijudieanles in fide, nihil discer- creditur credendo etiam cognosciiur; quod vero
neiites, omne ration.is sute jiiilieiitm Spiritu sancto cogrioscitur, ex cogniiionP boni sui speratur; et
jugiter illuminantlum offerentes, et dirigenies prn- speralum el cognitum amalur. Quod de lide, spe, et
nem siium sensura in fidei assensum; spirituales ejus charilale, semper debet esse lideli auimse in fide,
fructus dulciter capiunt et confidenter. Sentiunlque lamen ipsi non semper esse possit in intellectu. Islae
de Domino in bonilaie (Sap. i), qtiia simplicilate enim speciales sunt animae viriiues, in quibus
cordis quserunt illum ; ei invenilur ab his, quia non robur ej"us orane consisfiL Ilsec ossa, dequibus
leiilatii illnin; apjiarel autem eis, qupniam fideiri crebrius Psalmista commemorat; qusc < custodil
habeni in illuiu; iinpleiiirque in eis quod pro disci- " Dominus in sanclis suis (Psalm. XXXIII).> Quse cum
pulis Patrem orans dicit Dorjinus Jesus Chiistus. :id inviee'yi conjiingiintur fit ex eis i iiniim os, quod
* El hi cognoveruut vere, quia a te exivi. (Joan. non conterelur (Exod. xu; Num. ix ; Joan. xix). >
xvn), > Qiipmodo cogiioverunt? Sequitur. < Et credi- Hsccest perfectio fidei in bac vita, de qtto alibidicit:
dcruiit, quia tii me misisti.» Utique itleo cognoverunt < Non esi-pcculialiiin os ineum a le, quod fecisti in
verc, quia credidernnt vere. Hebetes vero sunl occitllo (Psalm. CXXXVIII). > Divisa vero ab invicetu
circa fidein alii, qni naluraliter nec intelligunl, facile conturbantiir, et animam coiilurbanl valde ;
nec inlelligere possunt: alii quos ad iiitelligenduiii fa- et v.el coiifiingunliir, et exprobrant nobis inimici
cililati comparanda; dignum pigel operam dare, cum nostri: vel dissipariiur, et secus infernum nos con-
possini. Nequaquam vero simplicem simpliciter cre- stiiuunt. Quibus ctim adbsercnl carncs, id est
(leniem exlolliinus, quasi ad depressionem spiritualis cselcraeaiiiinse affectiones; el ipsse ab ossibus robur,
examinatoris: quisi non silscrutalormajestalis, sed cl ossa ali eis traliunl salubris sticctim pinguedinis;
aemulalor pieiaiis,el imitator«impliciialis, lentalio- et fit ettcrasis, id est bona complexio animse. Si
iiinn laqueos non soiiiin illaesusevadit, sed eliam ma- vero solvuiitur ab inviccm. et carnes defliienies iti
gnifice ineisenidiius proficit. Quorumalia graiiaeSt. r< semetipsis labescunt, el morienlia ossn, fides sine
Aliud eniin esl babere simplicem fidem, et fruc- operibus, spes sine consolatione dilalionis, cbarilas
lus -cjus siiiipiiciter in corde.caperesuavitaiem.: sine diilcedine pietatis, in senietipsis sieiil cremium
aliud intelligere quod^creditur, el paratum. esse arescunt. Ciim ergo carries ossibus adliaerent, bcneet
semper ad reddendum de fide ralionein. Simplex cnm ossibus, et cuin carhibus agitur, quia et carnes
lides sapit, scd non lucei; et esl a leiiiationibus ex ossiuin robore solidanlnr, ct jssaa carnibus nu-
remotipr. Hsec aiilem elsi iionnunquam cum labore triunlur. Quod si oscarui adhserei, siculqtiodam loco
sapit, Ipcet lamen, et est eonlra tentaiiones lutior. idem propheta deploral dicens, < Adhsesit os ineiiiu
Licet enim pedeieiilini in fide proficiat, Iiabitantein carni meae (Psalm. ci); > mollescit in camem, et
per fidem gereiis in corde Christum, qusecunque lotiim caro (il. lloc est, si fidei conformanlur affec-
iitlei suui, ceria lenet scienlia acclaiiiante conscien- • lioues anirase,: liomo ille spiritu vivii, spiritu el
lia, el eam fidem firmissimo fovel ainplexu qiiam ainbulat, et quasi lotus spiritu» est; si vero spiri-
ei revelavit caro el sanguis, et ad eam suspirat, el tuales illse virtules resolyuntur in affeciioncs car-
cum ei tlatur, suaviter in ea respiral, quam rcvelat nales, loliim caro fit, el «*iciUirde illo liomine,
Paier qui est in ccclis. Et licei sanclse simplicitatis . < Nou permanebit spiritus meus in liomine islo,
cpropendio saepe a simplici prsevenittir, ipse tahien D ' qnia caro est (Genes. vi).
a fonie graiise, qtti oinnibus paiet, non repellitur. Nutrienda crgo est stiis alimeniis fides, spiriluali
Aliquando enim de nialediclione Adsein doloribus huic exaininatori, el anle omnia spiritu buiiiiliiatis
laborans sibi, in spinis ct tribuliS terrse snse, in. Deo aflicicnda, donec pisa .(kivolioni apparere inci-
lentationibus corruptoe nalurae suse, in sudpre 'ul- piat ipsa speraiaruni substaiitia rerum: ut fervor
tus sui vescitur pane sup ; aliquando dum nescit, naluralis rationalitalis, sicut jam diClum est, ope-
sicutjacob invenif benediciiones Domini in agro rante gratia vertalur in fervorem amoris, ei impor'
cordis sui. Non enim inanis esse; potesf labor exer- luna raliocinatip efficiatur pia eonlemplalio, scienlia
cilii spirituaiis in fide fideliter expensus : necdplor , inyenti, gaudium fruendi. InteTim,vero dum exerce-
dilaiionis suo pOlesl defraudari pfsemip pietali im- lur, dumerudiiur naiura, et docetur qnid valeut
pensus. Saepe etiim adeslfidei laborunli illiitninaris sine gralia, el si ratione rationalitaiis fervoreni
gratia; et sic quasi in iranspuucto infert ei invisi- naluralera, ne usqiie ad contradictionem ebulliai,
bilium cognitionem et spem, el in cbgnitione et spe cohiberiius, ut tanien non ferveat quod fervet, vix
amorem, ut sine ullo temporis intervallo el senstis efficimusv ul scienlise naturalis appeiilus scrupulose
dislinctione, continuo ct amor ex fidc, spe mediaiiie, aliqualenns non suspiciat ad credeiulum, quo atiin-
 381 SPECULUM FIDEI. 582
gere ei non licet sensu aliquo vcl ralionisvel cor- A dila spirituali intellectii ipso Spirilu sancto prieduce
poris ad disculienduiri. Sed ne timeas, serve Dei; invesligauda ; de quibus dicit Aposiolus. < Ut noiiim
uon moveantur pedes lui, non effundantur gressus. faceret nobis sacramentum vnluntalissuse (Ephes. 1} >
lnlitleles signa pelunt; hsesilantes sapienliam re- Occulltim ciiim voluiitalis Dci el nllissimum esl, ei
quiruni. Tn vero amplectere Christum crucifixiim, omnitim saci-ameiiloriim sacramciiliim; qiiodnoltitw
prsedestinatis ad ruinam scandalum, sapientibus in facit secimdum bontim placiium siium , quibus vtilt,
oculis suis stuliitiam, sed vocalis omnibuset jtisii- el sicut vult : qufid sicut divinum est, sic iuoilo
ficandis, Dei sapientiam, el Dei virlulein ; quia quodam divino revelal ei qui donanie ipso dignus est.
quod slultiiin csl Dci, sapientius, et quod infirmum, Quin polius non divinum , sed Deus est, quia ipse
fortius est oiiinibus honiinibus (/ Cor. i). Si sen- esl Spirilus sanclus, qui subslantialis Dei vohintns
sum carnis constilis, slultum videtur cl infirmuro : est. Hsec enim csl vplunlas Dei , qua lacit omnia
si autem cuni Apostolo sensum Christi habueris, quse vult Detis, de qtio scriptuin est. < Omnia qnse-
intelliges Verbum Dei siimmam esse sapienliain, cunque voluit Dominus fecit (Psal. nxxxiv). > Ipse
sed stulliliam hujus sapieiilise esse carnem Vcrbi; ergo Spirilus sancius , ei cui se inftindit, ipsa Dei
IIt quia carnales quique per carnis prudenliam per- voluntas ei in quo fit innotescii, nec innolesc.il alibi
tingere nPn valebant ad sapienliam Dei, per slulti- B quam ubi sit. Nam elsi a cbaritaie luminiset veri-
liam praedicationis et fidei simplicitaletn , id esl per talis ej'us abscondere se non potest ocultis hiimanu;
caruem Verbi, sanenltir. Stultusesto, ul sapiens rationis, non lamen nisi qui enm facil, et in qtio (ii,
fias , et illumiriabitur libi dispeusatio sacfaineiui volendo scilicel, quod vull Deus, parliceps potest
absconditi a sscctilis iii Deo, qui omnia creavit, in- esse ejus suavitatis. Sicut enim non senlit, nisi qui
firmare ad infirmuni Dei, el disces qiiam sil sripe- vivit, quia nonnisi viventis vita est qu.c sentit; sic
reminens magniludo virlulisejus in nos qui credi- illam nemo scit in quo non fil, quamvis non omnes
dimus, secuudum operationem polentise virtulis eam sciant vel senlianl in quibus fii, sicul iu infuri-
ejus. libus el idiolis.
Nec terreat animum fidelem momentahea et prse- Sicut enim multi habentes aniinam nesciunl qiiid
lervolans trepidatio in credendo, cni de fide non sil anima, sicmulli habentes graliam ncsciunl eain-
deest bonse coiiscienlise, et conscientia Spiritus Ei vero quem sibi allicit, revelnt cxtcriora sacra-
sancii leslimonium, si etiam sub examinalione mar- menta cum omnium res sacramcntorum sua in eo
lyrii facia fueril interrogatio. 0 fidelis anima, non operattir significaiiva. Ipse cnini ea sacrat Spiritus
te damnal insons natura, sed slupet ad insolila ; satictus, ut sint tanlse rei sacramenta : ipse ea revu-»
iitin delrectans, aliquid scire appelens. Vidc lnatrenf lando, fideli conscienlise commendal, in qiia rein
Domiiii, speciale fidei signum. Accepto bono nuntio ipsain operatur occulta gratia. Omnibus enim inie
saluiis nostrse, el conceptionis sua; , et pignore' rioribus nosiris interior Deiis, in exterioribus nostri;;,
siincti Spirilus, certissime lnalrem Doniini futtirani lioc est in sensibus corporis exteriora nobis credidis
se credens, aliquid lamen , id est mysterii hiijus sacramenia, per quse inieriora noslra ad sua intro -
adiuipleiitli modum, scire voluit dicens. < Qtioinodo duceret inleriora , per corporalium sacranientoriiiir
liet islud, quoniam virum non cognosco ? > (Lnc. i.) Pperationem paul.iiim snscilans in nobis gratiam
Beni fide tenebat; moduiri scire desiderabat. Rem spiriluulem : qui eliam ad hoc iuclinaveral se ad
umpleclebalur anima fidelis , conforianie eam ipsa consoriium humanilatis noslrse, til parlicipes nos
gratia qua erat plena, sed modum quo id fieret mi- efiiceret divinitatis suse,
rabatur stupens nalura. Sentiehat siquidem jatn in Ideo jubente salutis nostrse auciofe in aqua bap-
' lismi caro
seipsa singiilariter operanlem Spiritum sanctum ,' lavalur exlerius, interius vero Spiritti
sed mirabilia quse credebat nesciebat eum iii canie sancto operante atiima purilicatur; el sic in fide
sua sine auxilio carnis operaturum. Cui angelus. fiiii hominis et Filii Dei juslificati homineS pecca-
< Spiritus, inquit, sanctus superveniet in le, et D lores eujciuntiir filii Dei. Corporalem eliam, sed
virlus Altissimi ohumbrabit tiDi (ibid.).' t Ac si iiicorrupliliilcin cibtim corporis et sanguinis Domini
dicerel : Digilus Dei csl hic. Sic de spirituali rege- manducai homo fidelis corporaliler, sed incorrupti-
neratione baplismi, modum ejus sciscitanli Nico- biliier ; intantum corporaliler nobis congruentein ,
demo Dominus respondil: < Spiritus ubi vult spifui, quantum incorruplibililer nos levaiitem ; inlaiiluni
et vocem ejus audis, et nescis unde veniat, aut quo intellectualis rationis sensum Deo conformaniem ,
vadat. -Sic est omnis qui natus est ex spiritu (Joan. inquantum gustu amoris illurainati Deo unientem.
m). > De sacramento quoque corporis et sangtii- Teinporalibus enini assueli, temporalibus sumtis
nis sui scandalizatis , < Spirilus esl, iuquit, qui vi- purgandi; nec purgati merebimttr selernorum con-
vrficat ; caro aulem non prodest quidquain (Joan. templationem, riisi purgandi temjioralibus adhibue-
vi). > Omnia enim hsec operatur untis atque ideui rimus fidem. Temporalia vero haec et transiloria
Spiriius, sicul vitlt; constituens Sacrumenta fidei, siiut, et tamen per primitias Spiriius praefefunl pri-
alia ut sint sacrae rei signa corporaiia et visibilia , mitias seternorum : el utrique congruunt, et pro-
sicul HI baplismo, sicul in sacramenlo corporis et miitenti fidei, et iniplendae veriiati', et inortaliiaii
sanguinis Domini ; aiia ut sint tanlum sacfa recbn-' nosinc, ct scteriiitafi fiiturg;. Quod pbiissiihuin in pcr-
585 LILLELMI ABBATIS S. THEODORICI 58i
soua niediatiiris elticei nobis, qui in seipso maiiens A gestse servierunt, et sacramenta earum servhint, et
Deus aiernns, iii teinpore esl lioiiio faclus , ut per lides ipsa ad oeternoruin scilicet coiitemplaiioneni.
lempoialem el xierituiii a lemporalibtts ad auerna Porro iinmunda auima, iinpura coiiscieutia, super-
transeaiiuis. ldeo, sicut dictum esl, corpus Domini busanimus, curiosa jaclantia, merilo ab inquisitions
iiiandncamiis, et sanguiiiem bibiiiius corporaliter, divinorum sacramentorum vel inysierioiuin arcetur
sed refleimur spiritualiter; corporaliter in baptisino qtiia Spiritus disciplinse effugiet ficturo, nec balii-
layniiittr, sed spirilualiter purilicamur. Sic enim labit in corpore subdito peccatis, et in inalivolain
qiiibusdam Clirisiiause pietalis rudimentis pauhiiiin aniinam non introibit sapienlia (Sap. i.) Humilis
erudieudus ernl fidei nostrsc assensus: in qtio cum atitem pietas, fidelis amor, et pura conscientia, sim-
iioii teiiiamiis Domiituni Deiim noslrum , sed sim- plices filii Dci el pauperes spirilu, et cuiu reve-
pliciter et fideliter credimtis cuni co sjuritum no- reuter fugiunt., provocantur a Spiritii sanclo; et
strum,, e.t ipse incipil iiobis credere seipsnm, ut quotlaminoilo attrahutitur ad hsec requirenda. Ainant
jam non sinitts de illis , de quibus legitur in Evan- etenim, et ideo quoerdnt curn qu;erunt; et ut am-
gelip, quia credebanl in Jesum, ipse vero non se plius ament, qiiscruni. Tu ergo, o fidelis ani-
crodeb.il eis (Jaan. IIJ ; abusive qnippe dictum de m:i , ctim in fitle lua riaturse trepidanti in-
illis est, quia credebatil iu eum, qiiem non dilige- gertintiir occulliora mysleria; aude et dic, non
biiiil. Oedere enim in eum, ainanilo in eiim ire est. sludio occurrendi, sed amore sequendi. Quomodo
Hli vero Clirisltim eiim esse credebaut, sed non fiunt ista? Qtiicstio lua, oratio tua sit, amor sil,
•icut Christuiri diligebant. Ncc ipse eis se crede- pietas sit.et humile desiderium; non in sttblimilnis
bal quorum hilerioribus oculis judicio quo no- scrulaus Dei tnajeslatein, sed in salutaribus Dei
verat ipse, in ea forroa, in q.ua iicqiiaquaiii potesl salutarium nostroruni quserens saltitem: el respon-
non diligi a quibtis, potesl videri, non nppa- debat tibi magni consilii angehjs. < Cum venerii
rebat. Primo ergo in rebus Dei absiiue oimii Paracleitts, qtiem ego mittain vobis a Patre; ille
relraciatione vel hsesitaiione, simplicem et pu- suggerel vobis omiiia , et doccbit vos oiuiiem veri-
rum debemus lidei asseusum : deinde ad inteili- tatem (Joan. xi.v.) > Nemo enim <scii, qusesuni ho-
genda qtise credimus cumomni observalipne et; niinis, nisi spirilus hominis qui in ipso est; ita et
obedientia niandatorum Dei credere debemusi quas stint Dei, iiemo cognovil, nisi Spiritns Dei.
Spirilui sanctp lotitm spiritum nostrum et intel-. (/ Cqr. ii.) > Fcstina ergo particeps esse Spirilus
lecltim; non tam ambientis conalu rationis, qtiami sancti. Adest cuin invocatiir; ncc nisi jam adsit,
affeclu pii ac siipplicis amoris. Sicque plus stutliisi r invocatur. Cuinque invocatus venil, in abumiantia
Iiumillimse pielalis, quam viribus poleniis ingenii,, venit benediclionis Dei. Fluminis impetus esl, he-
promerebimur, ut incipiat se credere nobis Jesus,, lificans civitalein Dei. Et cum yenerit, si le inve-
cuiu illuminanle. gratia intelleclum rationis, fideii nerit humilem et quielum, el trenieiilcm sermoues
assensus eflicielur. amoris sensus ; qui ad sacra- Dei, reqtiiescet stiper te; et revelabit libi, quod
menium cognoscendum internae Dei volunlalis, , auferl Deus Pater a sapientibus el prudenlibus hu-
jam non habcat opus exlerioribus sacramenlis. . jus ssecuji; et illucescere tibi iiicipieni ea quse po-
Quoriiiii (amcn .«crosancta rejigione quandiu hicj tui sapientia discipiilis in terradicere; sed illi non
vivitnr, religaiuur extertora noslra, et per ea.inie- poteranl portare, donec venirel Spiritus veritatis,
riora noslra, ne in aliena dillluaiu;. propter quod1 qui docerel eos omncm veritatem. In qua pcrci-
el religio a religando notnen accepit. pienda vel discenda, frustra boc exspectaiur ab ore
Nam in corpore positi corporalibus sacramento- cnjusvis liomiiiis, quod percipi non potuit, vel disci,
rum formis coliibentli eramus et coniinendi, et cor-- ex lingua ipsius veritatis. Sicui enim ipsa Veritas
poralium sacramentorum corporalibus forniis exE dicit < Spirilus est Deus (Joan. iv). >
obedienlia insiiiuentis sapienlise Dei commonendi,, Et sicut necesse est eos qui adorant eum, in
etad interiorem eprum gratiam, et significata inie-- D spirilu et veritale adorare; sic scire eum vel co-
riora, exterioribus eorum signiOcalionibiis revb- gnoscere desideranlibus, nonnisi in Spirilu sancto
candi. iEgroti quippe sumus, de corrupiione na-- intellecluin fldei, et purse ac nudse illius verilnlis
turse languentes, etsanitalem desiderare debemus. sensuni expedit quaerere. In lenebris enim et igno-
i^gritudo riostra mutabilitas nostrse mortalitatis est;; rantia viiae hujus, pauperibus spirilu ipse est luuien
medicina qua binc illuc transilur, medialoris esl. illumiuans; ipse trahens charitas; ipse afflciens
Fides auicm maxinie esl rerum lemporaliter prcp» suaviias; ipse. hominis ad Deuin accessus ; ipse
nobis gestarum, per quam cortla nostra iiiiindantur.', amor amanlis; ipse devotio; ipse uietas. lpse ex
nl ad seterna non credenda, sed intelligenda, ido- fide in fidera revelat fidelibus Dei juslitiam; cuui
nea invenianttir. In qua si lideliler nos agimus, e)X pro gratia dal graliam, pro fide audiius fidem illu-
fides meretur verilatem: et inutabiliias transit atd minatam. Sunl, ait Aposiolus, quidam < formam
creditse rei incoiiimutabilem aelernitalein. Hic ergco quidem pietatis liabentes; virtuiem vero abnegan-
qiinniliu purgamur, suam sacramenlis reiura red-- tes. > (II ^Tim.in.) Forma quidem fldei, qua? verbis
damus reverentiam, ipsis vero rebus fidem, ut liiis el ecclesiasticiP.disciplinse insluutis tradi potest bo-
purgali ei adjmi proficiainus ad ea, quibus el rets minibus ab lioininibus, in assensu bonse volmnaii*
S85 SPECULUM FIDEI. SS6
pra:slo est omnibus hominibus: cum adhuc videt ini A bens gratiam ad ainicos* palienliam cum benigni-
speculo et iu senigmate, et in imagine pertransit tate ad inimicos, ad quoscuuque potest benehcen-
homo; in speculo, a quo erudimur; et in obscu- Uam, ad onines omnino boraines benevoientiam, et
riore aenigmaie, in quo exercemur; et in simplici legein illam naturalem, qtta neinini facere vult,
et evidcnti imagine, in qua dulcius afllcimur: ipsa quod sibi fieri noluerit, omnibusque facere vult,
vero pielas, ipsa veritas, nonnisi a Spiritu Sanctoi inquanium poiesl, quscciinque ab aliis sibi vult
traditur attt docctur; nec nisi digito Dei rnenli in- fieri. ,.
scribitur. Credo ergo indubiiauter sanctam Trini- Rursumque ex hac sapienlia scientiam', quam
taieni, Pairem, el Filium el Spirilum saiictum, seceriiii in sapiente suo summa sapieniia, non enni,
unius substanlise, iusepafabili sequalilaie divinam quae vana hujus nnindi sectatur; sed quse servit
habere unilalein: ideoque, non tres esse deos, sed fidei, in qna slamus, et gloriamur in spe glorioe
uniiiri Deum;Deum auiem facium hominem pro filiorum Dei. Scientia vero hsec modus quidam est
nobis ad sanandtim superbise nostrse tumorem sttrii- vel babiius mentis, ad suscipienda ea, quoe proprie
iniim medicamenlum, ad redemptionein nostraro el fidei siini; eas scilicel res quse sensibiliter inenti
solvenda peccata nostra altum sacramenluiii, fe- iiiferuiilur per sensus suos, sive alienos, vel'sui sen-
cisse miracula, et a riiorluis surrexisse. Si scis B lientis, vel allerius narramis sive scribciilis, sicut
quid sil oinriipoientia , crcde de omnipolenle, quia siint facla Domini lemporalia, historicn cognitione
potuit; si sapis quid sil suiiiniiiin bonum, siiiiiina illala; nalivitas e<us, passio, resurrectio, nscensio
bonitas, ubi lanta fnit necessitas perdilorum, crede ejus, pntrata inler hoiiiines miracula. Otiortim co-
de suinmo bono, quia voluit • si poles cogilare, gniiionein non invenil ralio liominis penes se, sicut
quid in mundo egerit liumiliata divinitas , seuti de invenit divina quselibet ei selerna : sed quolii.ei ge-
Domino in bonilale, quomodo Deuni suum boc opiis nere discendi suscipil, seu videndo, seu-audientlo,
decuil. Primo, ciim in causa salutis humanse Pater seu legendo, quasi aliunde adventilia. Menti siqui-
Filio, vel ipse sibi Filius non pepercit, in forma Sua. dem ad seteriiiiatemcreatse, ut ejus per iniclligen-
sumnium buniim mundo innotuit, et Deiim diligere liam sil capax, per fruiiionem parliceps, quali isa-
sicut diligendus esl, hominem perdocuit. Diligens turali quadam affinitale cotijuncta videhlur, quae
enim hominein quodaminodo usque ad coniemptum aeterna suiu ac divina, iniantum, ut etsi stolidior
sui, docuil hominem Deum diligere usque ad cbn- facta forte fuerit ex vilio, riunquam lameu eorum
teiuptum sui, qui nesciebat miser diligere nisi se- priveinr appetitu. Nnm etsi invisibilia forte cogilare
inelipsum etiam usque ud contemptum Dei. El hafc _ IIOIIpoteril, sic tainen eorum cogniiio rationi liu-
esl pielas, hic esl.proprius Dei culius, quo a crea- inanae concreta est, ut a boni et pulchri,'bea Ludinis
tura sua colendus est Deus. Hsec est sapientia , Ct immiitabililalis amoie seu delecialione nequa-
quam attttlii in mttndum summa sapiemia, creans quani iiliquaiido.recedat, nisi ctiin in appeiitu, vel
in ea lot glofiosos mariyres, tot saeculi suiquc per- amore boni, falso bono decipitur. ln quibus tameisi
fectos conlempiores. Hsec est eniin sapieulia Dei, habet iwlnra appelitum ex graiia creante, non
qua sapit Deus sapienti; vivenii de spiriiu vitoe ej'us lamen ea perfecte dignoscit, nisi ex gratiu illuroi-
usque ad sensum autoris ejus; amanli lisqiie ad nanle; nec apprehendii, nisi Deo donuiite.
iiiiitalioneni similitudinis ejus; in temporalibus sen- Cum ergo remihiscilur qui convertjlurad Domi-
lienti in se ipso, quod ei in Cbristo Jesu domino num.facile invenil quod notum est Dei, iusidens
nostro; in seternis vero et ad DeUm, eura Iiabenli naturaliter menti suse vel raiioni. Qu;e vero iem-
sensuiti, de quo dicit qiiidam sapieus : < Scire eiiim pomlia 'temporaliler discuntur, et qiinsi ailve lina
le, sensus est consummatus (Sap. vi). > Proprie aliumle per sensus inferuuiur, noii ca facilitate ad-
eniiu in fonna medialoris respleiidet antiqua illa hoerent menli, donec fide proficieiite, ei ^ratia illu-
snpientise difiinitio, qua determinaiur rerum huma- miiiaule, scienlia leniporulium transformettir in sa-
rum divinarumque cognilio, ut intelligatur, vel po- D pienliam seiernotuin, et res lempoiis induant gra-
titis senliaiur, sieul jam supradictum est, usque ad tiam seleruiiatis, cum Christus Jesus incipit jani
saporem ainandi, ad affectum imitandi: < Cum iii non secunduni carnem agnosci, et secundtitn ipsiiiii
forma Dei essel, non rapinam arbilralus sequalem facta ejus intelligi, et opera sesiimari. Nam secun-
se esse Deo, > Dominus nosler Jesus Chrislus; cum duin Proplietain qui dicii: < Aiinuiiliaverunt opera
humiliavit < semetipsum forinam servi accipiens, Dei, et facta ejus inlellcxerunt (Psul. LXIII), > non
usque ad mortem crucis > (Philip. n): quis, quid, est inagnuni aniiuniiari opcra Dei, si facla cjus non
pro quibus fecit. In quo suromoe sapientise comine- intelligunltir. Oiniiia enim facta Verbi verba nobis
niorando, intelligendo, et amando, conformis faclus, suul, iri quibus nobis lOquilur, semelipsum indieaus
sapiens Dei, ex ea quamdam deducit sapieuiiaiii nobis in factis suis bene intelleclis. luielliguntur
Deiimcolendi sicut Deum ; qua eliam vitam, mores, aiiteni non soluin per niyslicas interpretationes in
actusque suos, et omnia sua, divino quodam sapofe cogitatione vel sermone scienlise, sed multo ilulcius
condii ad omnes homines, et oleo quodam laetifi- el efiicucius per pii affectiones amoris in itieditn-
caniis gratise allinit, ut videntes homines bona tione vcl sermone sapienlise. Hinc esl, quod dicit
i.pera ejus, glorificent Patrein, qui in ccelis esi, ha- Aposlolus, alii dari per Spirilum seriiioneui sapieu-
587 GUILLELMl ABBATIS S. THEODORICl 5S8
lise; alii sermoncra scientise (/ Cor. xii). Inleriin \ pr».eo plusquam pali potesl iiifirma biimanila«. Hoc
vero donec formelur Christus in nobis, fides, quia aulem lit, cuin secuntluin praeceplum Apostoli
scicntiae res esl, quasi natiiraliler scire appetit, sanclificat liomo lidelis Doininum Jesuiii Cliristtim
qiiidqttid ei credendum indicitur, et cum non potest, ineorde suo (/ Petr. 111};et ipse Dominus sanctili-
turbalur. Scientia vero hsec, sive modus suscipiendi cat semelipsum in eo (Joan. xvn). Hanc fideui uti-
ea quae fidei sunt, bic est.ordjnante cum summa namomnesassequerenlur, qui profilenliir! omnes ha-
sapienlia in suscipienlis conscientia. Primo ex obe- berenl, qui in numero fidelimnsecenseri gloriaalur!
dienlia Domini dicentis: < Qui crediderit, salvus Non eniui arbitrandum est, quod possit hanc ad
erit; qui vero . non crediderit, condemnabilur Deum babere fitlein , quicumque sseculo huic adhuc
(Marc. xvi), >rebus, sicul jam diclum est, extrinsecus probalur servare fidem. Propter quod dicit aposto-
venientibus ex prsecipientis obedienlia per simplicem . lus, quia < bonam conscienliaiii quidam repellenles,
assensum quasi hospitalis gratia non uegalur. Deinde circa fidem naufragaverunt (/TIHI i).» Mala euira
vero per bonse voluntatis familiaritatem, quasi in conscienlia facile palilur naufragium; nec probe,
jiis civile el; socialis vitae consortium, in commu- nec probabililer baberese potest circa fidem; qui
nione ejusdein panis aique ejusdem calicis susci- concupiscenlia carnis vel sseculi corruptam bahue-
piunlur. Postmodum vero quasi per uiutua coiinu- R ril meiiiem. Unde ilein dicit Aposiolus de quibus-
bia jungunlur affeclus; cum ex sensibilibus intel- dam. < Corrupti menle, reprobi circa fidem (//
Ieclis intelligibilia, el ex intelligibilibus coinmen- Tim. ui). > Si qttis vero vere fidelis esl, sicul ad lc-
tlanlur sensibilia, cum quasi inviceni conferunl vissimam cordis vel cerebri Isesionem, velearuin iu
sibi, de qtiibus abundani; temporalibus Deum corporepartium, in qttibus vita conlinetur, lota re-
comnicndaiitibus, el iiitelligibilem facientibus 0111- penle stupescit nalura ; sic ad pulsum fidei vel levis-
iiipotentein Dei boniialeiii: bonilate vero et polen- simiim, tola in eo conlremiscit bonse voluniatis sub-
lia Domini aslruenlibtis leinporalium fidein; qnia stantia, et sicut prudenlia serpenlis tolum corpus
bonus et polens voluit, el polens poluii facere pro objicere solet pro capile tuendo, in quo vita ejus
suluie buinana, quod vix credere sullieil natura continetur, sic homo iidelis ifil agere vel pati recu-
liumana. Invisibilia eniin Dei in hoc inaxime < per sat, dum fidei susesua semper mancal saniias im-
ea quaefacla sunt hilellecta conspiciun tur (Rom.u), > perturbaia. Orandus ergo nobis esl assidue Paier
cum bene credita temporalis dispensatio Mediato- noster qui est in coelis, ul fidem noslram etsi pro-
ris per lidem, vel eam qua» fidei est scienliam, eru- bandam, aliquando usque ad leiilalionem patiiur
dit el euulril ad seterna: capienda cor credenlis, et ~ perduci, non quasi reprohandam patiatur induci;
bene cogitata selerna faciuiii lemporalium testi- sed prseslet cum teniatione provenlum, ul possi-
moiiia credibilia nimis. Magniludinem siquidem mus suslinere. Omnibuseliam studiis pielatiscontra
liriuae bonilalis in corde diligentis (eslatur dignilas sensum carnis et fervorem naturse quacrendum cst
operis, et iiitclleclum aliquatenus summuin bonum auxilium gratise ; ne fides faliscat, ne deficiat; sed
in sensu ainoris cohslituit dignum Deo opus suum. fruclum afferat in palienlia, donec paulatim graiia
lu hoc eniin de regno charitatis, quod esl in slatu Spiritus sancli lotam illara naturae irepidantis elfi-
seternilatiS, illuxit nobis summa sapientia secundum giem mirificet in subsiantiam quatndam perfectic
posse doni sui, supra posse captus nostri, cum qui fitlei; perficiens in ea quod David precatur. < Ani-
erat in forma Dei factus est in forma servi, docuil puta opprobrium meum, quod suspicatus sum
iiitelligenles per ea quoefecit, quid boui sit, quod (Psal. cxviu). > Adsciscat sibi prudens animus mu-
nos maneai in illa regione summi boni. Quod qui- nimentiiiu lidei, ad confirmaiidum cor, ad illiimi-
dem lemporaliler esl factum ; sed in eo qui in priu- nandara fide conscientiam, magna Ecclesise luinina-
ciplo crul upud Deuin (Joan.i); vita erat opns ria ; summos viros spirilualis scienliae, suminsesa-
suum, et aeterualiter erat apud Deum. Ex quo . pieniiae, sanclilalis probatse, doctrinas et scripta
proOuxit in mundum nova sapienlia, sapienlia su- 0 eorum.opera.eorum elmartyria.dicatquesibi conlra
per oinneiii sapieiitiain inundi hujus, et stultam motus lentalionum suarura : Tunc isiis melior esi,
eam faciens, iutelligenlium el sapieniium, slulla autiSapienlior, sanclior, aut perspicacior, qui hoe
el infirma Dei fortiora esse omnibus hominibus; in mundo docuerunf quod a Dep didicerunt, magni-
sapientiuin suavi mentis sapore humililatem filii ficeprsedicaverunt, luculeiiterdescripta ad nos irans-
usquead morteni, morlem aulera crucis, passiones miserunt, vita et miraculis confirmaveruni, morle
patientis pro nobis, irrisiones, alupas, sputa, fla- et iuariyrio sacraverunl? Hujusmodi auiem fidei
gella, spinas et clavos, et coelera, qitse anima vul- cogitaiiones, metiiiumqueriuiationes et hsesilaliones
iierata charitate vix aliquando potest recordari prae cogitalionuni, inaxime circa liumanilaiem Salvalo-
pondero doloris; iiunquain vero oblivisci eam palitur ris agilaniur, et ea liilei myslcria quaj nobis in ea
affeclus amoris. Ex quo fiuiit lemporalia Domiui revelaniur, Nam de Deo ulrum sit, utruui agantiir
opera in corde fideli oelernilalis inira qnaedara sacra- omnia per ejus prpvidehliam, quaj creala sunl el
inenla, et ad imilationem earumdein passioniim in- condita per ejus omiiipotentiain, ad oninem con-
cenliva mirilica, ut aniaus quanturo potcst, ardeat scieiitiam, qtioe rationis est capax, sic naluraliier
aiuare plusqttatn polcst liumana ilifirinilas, ei paii se demoiistrat yeritas sutnmse esseniice, et iiiant-
S89 SPECULUM FlDEl. 590
festam se facit, ul non sil, qui a Dco se csse nou k giUrc nisi carnaliler. Nisi eniin Spirilus sanclus
inlelligat, qui de seipso scit quod sit; in lantiim adjuvet infirmilalem eliam fideiium pie quseren-
ul nec ipse insipicns audeat dicere nisi in cbrde tium, humililer petenlium, religiose pulsantium ;
suo : < Non est Deus (Psal. xm); > incorde scili- facilius multo est homini de Deo senlire divina
cet insipieiiii et faluo. In nnllo enim Iiomiiiuni quis quam vel divina in horoine, vel humana in Deo
salis sil compos menlissuse, sic invenitur depravata cogitare; donec ipso Spirilu adjuvante, et Dominb
huitiauitas, ul non inlelligat eiiuiis creaturx creato- Jesu Christo semetipsum in cordibus credentinni
rein csse Deum ; qui sit super oinnem creattirani, sanclificanie, illuiiiinatse fidei apparcre incipiat in
iri quanium ab ipso omnis creatura est; exlra una eademque persona mediatoris, et divinitas, quse
emne lempus quod apud euiu nullum esl; extra sunt humanitatis clariiicans in majestale sua et Iitt-
emnem locttm, qni apud eiim nullus esl, qui iinnm- nianilas, qusc divinitalis suul clarificans in humili-
labiiis inovel oinnia: penes queni aucloiem oinnium luie sua, fiat in eis, quod ipse Doniiiiiis dicebat
et motuum et mobiiiuin, indubilanter sestimanduro aliquando orans prodiscipulis suis : < Nunc clarifi-
est esse immobilem potestalem, el causalem ra- calus est filius hominis, et Deus clarificaliis est in
tionem oiuiiiiim, el creandorum et movendorum. eo. Si Deus clarificalus est in eo, et Deus clarificavit
Qui cum ab selernoceitis et iinmobilibus cansis B euro in semelipso (Joan. xm). > Etenim seciinduin
omnia qtise futura suiilpraedestinavii, jam secundum lnodum vel profectum piirilalis inlerioris in cordi-
propbetam,- omnia quse fulura sunt, lecil. Hoecom- bus credenlium, et glorificalur Cliristtisin jiitlchii-
nia libere dc Deo cogitare paucorum est; omnem tudine gloriGcala: humanitalis, cl in gloria divinita-
tamen hominero ratibnalem penes se hsec habere lis apparet pise fidei iu affeclibus eorum. Non
naiuraliier, humanse rationis est. Propler qund ex enim omnium est, nec omnibus conceditur in hac
iiiiagine summoeverilatis ac summi boni ab omni- vita, quod speciali quadam prserogaliva gratiae ali-
bus hominibus verilas etiam non cognita diligilur , quiaus in Evangelio Dominus reproriiittii, diceus.
et nonnisi quod creditur.vel inleHigitur, bonura ap- < Suilt de hic staritibus, qui non
gusiahunt moriem,
petitur, selernilas et incorruplibilitas amatur. Qtta- douecvideant filium noiuinis in regno suo (Mattli.
propter si quis sibi in hoc moverii qtiseslioncm, xvi). > Aliter euin vidit Slephaiius in ipso articuio
ciio invetiil penes seineiipsum qtio compcscal ratio- martyrii sui, cum < inluens in coelum vidit coeios
cinationein lumulluantem, vcl se .accusuns tardi-
aperlos, et Jesum stantem a dextris Dei (Act. vu ); >
tatis, ocrultam veneretur veritalem. De liuinanitaie aliter eum videbat, cui ipse posl rcsurreciionem
•veroSalvalorisnon aliud docere, nonaliud ab honiiue, snam dicebat. < Noli me
« P langere : nondtim eiiim as-
neque per boiniiiem possumus discere, quam, qui ccndi ad Palrem nieuin (Joun. xx). > Quein eliam
crediderii, salvus erit; qui vero uon crediderit. con- aliter vident per fideni cogitaudo, qui
tligtii suiit,
demnabilur (Marc. xvi). > Deum quippe facere vel cum soli sibi
sunl; aliler, ciimper nificienlem grn-
potuisse, yel debuisse, quse fccisse ettm aslruit tiani ipse esl in ipsis per affectum devotiouis. Cuui
evaugelica prsedicatio, prsesto suut mullse et mulli- enim speculaiur gloriaiu Doniini anima siliens ad
plices, el ipsa causa dignissirase rationes; fecisse Deuin vivum, ducente ofleudit in Mediatorera
exlra auclorilatetn gratia,
vero, evangelicani apud pins Dei et hominuin, hoininem et
aures el liienies et reveren- Deum, imaginem Dei
quidem gravissimam
invisibilis, Dominum Jesum Christum. Quse cum ex
dissimam, apud infideles sive liocsilanies, quas affe-
remus rationes? Nec ipsum, sicut dicunlore, sub- maguitudine bonitaiis qua pro nobis -lionJo fuctus
liiuriiiurant cortle, :iecopera ejus viderunt, qui dixil: est, el virtute majesialis qua Deus cst seniii in
< Si milii non cfcditis, vel operibus credite (Joan. scipsa splciidorem grutise Dci, et figuraui subslanlke
facieutes ejus fit quod dicit Aposlolus: < Nos, inquii, reve-
x.) > Non viderunl apostolos innomine ejus
lata facie gloriam Domini speculantes, in eaindem
miracula; non eos, qui per eos credideruni, signa
iransformamura claritale in clarilaieni,
sequenlia; de quibus ipse dixit. < Signa eos qtii '" imaginein
Cor. 111).> Amat
crediderint, hsec sequentur (Marc. xvi). > Qiiamvis lanquam a Domini Spiritu (//
hodie non desinl et miracula in Eccle- enim, et ainor suus sensus suus est, quo senlil euin
usque signa
si:i Dei, el publica et privata; sed fiunt suis locis, quem sentit; el quodammodo iransformetur in id
non eniiii eum seniil, nisi in eum trans-
suisque temporibus; non ad voluntaiem hsesilan- quodsentit,
sil.
liuiu,velad qusesliones incredulorum, sed in adjti- lormetur, hoc est nisi ipse in ipsa, et ipsa in ipso
toriuin fidelium et consolalionem pro fide vel in Etenitn sicut se habet sensus exierior corporis
fidelahoranlium, quse vel in illis, vel per ill s ad corpora et corporalia, sic est interior ad siini-
liuiit, non ut credant, sed quia credunl. Sed errare lia sibi, id est, raiionabilia ac divinn, vel spiritualia.
aniaul iiicreduli, habentes amores quos nolunt vin- Interior ,vero animse sensus inlellecius ejus esl.
cere, et per illos missi in crrores, a quibus non in- Major tamen et dignior seiisus ejus, et. purior in-
veiiiuniqpa redire. Sed etsensus in eis carnis, qui lelleclus, amor est, si fueril ipse purus. Hoc eniui
etiaro de spirilualibus nescit cogitare, nisi corpora- sensn ipse Creator a creatura sentUur, iutcllectti
liter, mullo minus de iis, qtise bumanse dispensatio- inlelligilur quanluni seniiri vel inleljigi polesta
nis sunt in DominoJesu Cbristo, scit vel potest co- creatura Deus. Sensus enim vel aniina hominis
591 GUILLELMIABBATIS S. THEODORICl] 592
cuni se iiiovel ad seiilieuiluin sentiendo inulatur A*beati populi scientis jubilallonein, in lumine vuiiiis
in id qiiod senlit: alioqui IIOIIesl sensus, ut puta, Dei ambulantis in nomineejtis exsulianiis : quibus
sicut pliysici auiumani, vis visibilis a cerebro per exaltalionis jtislilia Deus est; el gloria virlutis eo-
railios ociilprutn egressa offendil in forroam vel rutn ipseest. Hsec eniin assuroptio Domini, et sancti
colorcs visibilium : quascum niciili reiiuntial, con- Israel rcgis noslri; cuin seniimus de eo in bonilate,
foriiiuturcis niens ipsa, et lii visus. Non cniin ali- qui similis factus est uobis ; et senlimus iu nobis,
lcr videret videns. Quod oequc de cseleris sensibus quod el in Cliristo Jesit DomiiiO noslro, cum si-
intelligendum est. Sic niens pro .ensu habel intel- iiiilesefficimur ei gratanter compatiendo nunc, post-
leclum, eo seulil quiquid seiilit.Cum senlil rulionu- modum similes ei fttluri conregnando. Nec eiiim
bilia, ralio in ea progredilur: qua renuntiante, inajor polest esse suavilas lioniini in hac vita, qtiani
nieiis in ea iransfprmaiur, el fit iulelleclus. Iu eis cuiii in imagine conditoris in siniiliiudineni boniia-
vero quse sunl nd Deum, sensus roeniis amor est: tis ejus iiivenit se bene uffecta conscientia. Hanc
ipso sentit, quiquid de Deo secundum spiritum vi- quicuiique desideral suavitaiem, iiequaquaiii onero-
tse sentit. Spirilus aulem vitse Spiritus sanctus est, sani liabeal in exercilio fidei laboriosam necessita-
de quo amal qiiicunqiieamalqnod vere amandun esl. leui: qiioniam < tribulatio patienliain operatur, pa-
Ciini eniin niliil aiueliir, nisi quia bonuni esl, aut B lientiaprobalionem, probaiio vcrospem :spesnuiem
boiiuin putniur, dalur inlelligi, qtioiiiain soli sumnio non conftindit (Rom. v); > quia post probationem
Iiono oiniiis amor dcheiur, el tottis amor; et ad ip- diffundiiiir in corde churiias : ei raox per Spiriumi
sum reCtirrit seniper, si non caplivus ac vinclus sanctum ordinatur sua pise nienti suaviias, et fit ei
alicubi lenetur, ubi fulsp bono decipilur. hi hoccrebra visitalioDci, ctfstodiens, sicut dicit
' Ainori vero
nostro, affectui nostro illi iiaturali, sanctus Job (Job x), spiritum servi sui. Qu;c eniui
sic est anior Dei, sicut coipori noslro auiina sua potesl esse visilalio dulcior, consolalio mujor.Mu-
cst. Si in ipso esl, vivit; sin nuteiii, nonnisi morlici- men divinius sperantibus, in tenebris hujus viise
niiin quoddam est, quod non seutil, quod seniien- laborantibus filiis lucis, qiiam vel in iranscursu
duiii esi. Cum autein vivil homo, et sentiens per fulguris gratise illiimiriautis ocnlis cordis aliquantlo
euiti qttod seiilienduin eslscntii, in id quod senlit aliqualeniis videre deinonstraiiiem, sentire promit-
Irausformatur, plus in hoc valente ainautis affectu, tenlem, el qnid apud Dominum misericordiie et co-
q-.iain vel sensu in corporibus, vel in rutionalibiis piosa?redemplionis, quid propiliationis sit, inielli-
inielleclu et titiiis spiritus efliciiiir boino ciim Deo, gere ; laboraniibus in regione maliquid in regione
cui ufficitur. Habel eiiiin volunlas aninise ad copu- boui promiltitur suspicere ; aute revelalam faciein
laiidas res elium corporeus viiii taniam, ut sensibus C gratise revelatam pfferre faciem bon;e conscien-
eas adniovetis tanta noiinunquain iiitenlione sensus liu3! 0 ergo quicuroque desideras et affectas ha-
ipsos in eis formalos delineai, ul voluiilas ipsa ef- bere iu iide lua, in vita isla, gaudiiim, hoc dius-
iiciatur amor, vel cupiditus, vel iibido : fervemiore culuin Doiiiihi Dei lui esio non duhius, non hse-
iiileiiiioiiis vehenienlia inianiiim rebus seusis iu- siians, sed cerlissimus arbiter cordis tui. Hube
hians, ut de eis ipsum corpus inhiantis vel ainan- in fide certa gaudium cerium in fundniuenlo suo,
lis sic afficiat vel inficial, ul aliquando illud in si- fundatum cum conscientia bona ; ei lioc liitim erit,
niileiii vel speciem vel colorem iruusfuiulal. Non et nemo tollet illtid a te. Deinde postijiiaui coeperis
hoc latuit patriarcham Jacob (Gen. x.xx), qui videre, salage ul crebrius videas; cflicacius senlias,
colores qtios volebal arlifieiali el naturali inacliitia- ut incipias cogroscere. Ex lioc enim fideli suo jani
iiieulo" pecudibus riasciiuris indidii, ne liominis illUcescere iucipiei nova qusetlam fidei facies in
biiiburi nequilia laboris sui inerccde dcfraudarc- cogtiitione Dei, proiiiitteus sc tatiliim in hnc vita,
liir. pleiiissiine vero se dalura in fulura vila, de qua
Qitod uiiilto poienlius digniusque agitur, cnih orans Dorointis pro discipulis, dicebal ad Palrem :
ipse qui esl substatitialis volunias Palris el Filii, T. < Hsec cst vitu seterna, ul cogtioscant lc vertnn
Spiriius saiictus, voluiiiaiein hominis sic sibi allicil Deuin,etquem misisiiJesuiii[Christuiii(Joan. xvu). i
tilDeiiin amans anima, et amando sentiens, lota re- Cognilio autem hsec Dei alia fuiei esl, aiia amoris
pciile traiismuietur non quidem in naturain divini- vel charilalis. Quse (idei esi, hujtis vitoe esl; quoe
tatis, sed tamen in quamdnm siipra litimaiiani, cilra vero cliaritatis , vilse seiernse : vel poiitis, sicut
diviiiatn, foriiiani bealiiiidinis, in gaudium illumi- Domiuus dicit, < hsecesl vila aterna. > Aliud quippe
nantis gratise, el sensum illumiriatoe conscientiae: csl coguoscere Dettm sicut cognoscit vir ainicum
iiiianium ut spirilus hominis qui paulo ante vix in suiiin , aliud cognoscere eum sicuc ipse cognoscit
Spiritu snncto polcrai dicere, <•Dominus Jesus, > seiuetipsum. Cognitioconununis estcogniii honiinis,
jam inier fiiios adoplionis conlidenlcr clamet < Abba seti cognilse rei, ex aliquanta visione conceptain
Paler (/ Cor. xu; Rom. viu): > nec tantum spiri- peries se in memoria haberc phantasiam , qua res
tus, sed el caro ejtjs promissse incorrupiionis etglo- ipsa vel absens cogilatur, vel prsesens cognoscilur.
rificalionis suxjam aliquas seutiens primilias, gra- lloec cognitio in Deo, lidei est; non quod sil simili-
lanter abnegei se sibi, alacriier cuirens post spiri- tttdo aliqua plianlasnialis, sed aliquis affectus pie-
tum suuiii, sicut ille posl Deiim. Et boecesi jubiiatio talis : qui ex fidei forma conceplus el coiiimendalus
 5« SPECULUM FlDEl. 5!H
memorioc, qnolies redil ail experienliam recordaiilis, A et illuniitians , et calore suo tralicns eas ad se vi
saaviler aflicit conscientiam cpgitantis. Ea vero co- quadam naturali, ut pltiviasinde subministret terrse
gniiio quse mulua eslPatriset Filii, ipsa esl uniias sitienli, in loco et tempore iiiisericordise Dei; sic
aiiiboruni, qui esl Spi.rilus sanclus ; nec aliud eis anlor Dei amori fidelis sui siiperfertur aspirando et
est coguitio, qua se mutuo cognoscunl et substanlia benefacienilo rapiens eum ad se naturali quodam
qna sunl in quod sunl. Hac vero cognitione < neino appeiitu se 'sequenterii, ei instar ignjs vim habenleni
novit Patrem, nisi Filius; et nemo novit Fiiiiim.iiisi nauiralem sursuin tendendi; et unit eurri sibi, ut
Pater, vel cui ipsi voluerinl revelare (Matth. xi). > creditus cum Deo umis cum eo fial spiriliis hominis
Verba hsec Domini snnt. Aliqiiibus ergo revelanl, et credenlis. Quoilqne coniiriiiniler vocnntnr Paier
scilicct quibus volunt, quibus innotescnnt, hoc est, et Filius, < Spiritus enim est Deus (Jdan. iv), >
quibus largiimlur Spirilum saiiclutii , qui communis quodque proprie vocari oportuit Spiriluni sanclum,
notitia, vel coinir.unis volunlas esl amborum. Qtii- qui non lam esl uuitis eorum, quam in qno apparet
btis ergo revelat Pater et Filius, hi cognoscunt, coinniunitas amborum , ipsum vocabulum spiritm
sicul Pater el Filius se cognoscunt,'quia habent iu coininiinical honiini ipse Spirilus sanclus , ut se-
scnietipsis noliliam muluam eorum, quia habcnt curitlum Apostoluin {/ Cor. vi) , sit lioino Dei cuui
in semetipsis uuilatem amborum, et voluntatcm vel B Deo uniis spiiilits, et gralia nominis, et affectu vii-
anioreni, quod lotiiin Spirilus sanctus esl. Sed aliter tuiis : non unus lantum homo, sed mulli honiines
hoc est in divina substantia, in qua cum Patre et cor uniim h.ibentes in ipso ef animam unain cx
Filib consiibstanlialiier ipse utium esl, aliter iu iu- derivatione illius sunimse charitalis, in cujus fonte
feriore nialcria ; aliter in Crealore, aliler in crca- est, quod est unilns Trinitatis.
tura ; alile-r in propria nalura, aliler in gratia; aliler El hsec est niira Creatoris ad creaturam dignaiiOj
in donante, aliter in accipieiile ; aliter in seterni- magna gralia, incogilabilis bbnilas, pia creuitirse
latis incommuiabiliiule, aliter in lemporali pcr- atl Creatorem fiducia, dulcis accessus , bonse con-
iiitilalione. Ibi eniiii niulua charitas, unitas, simili- scienlise suavitas , in amplexu et osculb Palris et
tudo, cognitio, et .quitlquid commune esl ambobus, Filii, qui Spirilus sanclus est, hominem quodam-
tialiiraliier cl consiibsluniialiler Spirilus sancttis ; modo invenire se medium, el ipsa charitale Deo
liic atiteiii facit illud in eo in quo fit, et facieinlo per uniri, qtia Pater et Filius unum sunt, in ipso san-
gialiam iu ipso esl. Ibi mulua cognilio Putris ct clificari, qui s.inclitas est amborum. Hujus boni
Filii uuitas csi, liie honiinis ad Deum simililudo , sensus, ei suaviias experienlise, quanta potesi esse
de qua dicit aposlolus Jounnes iu Epistola sua : in bac misera viia ei fnlsa, jam quuriivis non plena,
< Similcs ei erinius, qiioniam videbimus eum sicuti ^* vera tnmen est viia, et vcre beata ; in ftituib fulura
esl (/ Joan. 111),> - plcna ei plene beata, el incommutabiliier seterna ;
Similem enim ibi esse Deo, videre Deum , siye scilicet cuni cognoscet Paulus sicut et cognitus
cognoscere erit: quem in laiilum videbit, sive cp- esl (/ G'or. xin), cum evacuabiturquoiex parleesl,
guoscel, tpii cognoscet vel videbil, in quanlum et veniet quod perfeclum est, cum videbilur Deus
siinilis erit : in lanluui erit ei similis, in quantum sicuti esl. In hac enim vita cognitionis htijus pleni-
eum cognoscet vel videbil. Videre nainque ibi seu tudincm promitiefe periculpsa pribsumptio est; et
coguoscere Deum, siniitein est esse Deo; et siinileiii in htijnsinodi sicut circa cfedenda infidelitas,' s.ic
ei esse,, videre seu cognoscere eum esl. Hsec cpgni- circa intelligeuila lemeritas cavenda est. Sed regat
lio perfecta vita erit seteriia , gaudium quod neiiio inierim auctorilas fidein , verilaS iniefligenliam.
tollet habenli. Neqiiaquaui enini liic plenum esse lnterim eleuini etsi non potest Deos videri, vel
- polest, quod non nisi in plena Dei cognitione ittl- cognosci siculi est, iion parum proficit proficiens ,
pleri poiest, quia quse de Deo hic sciunlur yel co- si nil pro Deo suscipil quod ipse non est, ut quiil-
gnoscuntiir, nequaquani sciri possunl vel cognosci, quid corporeum locale occnrrerit, quidquid aliettjus
sicul in vila illa, ubi videbitur facie ad faciem , et 9j prseluleril forinam qualitulis vel dimensioriem quan-
sicuti est. Qui cognitionis modus iion est hic exspe- lilatis, respuat mens fldelis ei improbet: ipsamque
ciandus.ab ore alictijtts liominis, quia non poiuit verilatem slctit poluerit cpgitei, et certissime eaui
adtlisci ex orc ipsius Vpriiaiis. Non quod Domiiiiis cognoscat et amet; quae quam vera sit, ex hoc evi-
tioh potuerit tlocere , sed humana infirmilas non dcntcr digtioscitur , quia etiam non cognila amatUr.
jjossct porlare. Nec tatiieu hic omnino eum aufert II,ec veritas Deus est, qui est quod est; et ex quo ,
a dilectis dilecloribus suis, ut scianl quitl desit sibi. e! pcr quem, et in quo, esi omnequod est : hoc
Etciiim paupcrum spiriiu amori indigo et egeno, ct ipsum summiim bonum ost, ex quo, el in quo, et
ud idquodamant anxio, superfertur S]iiritus sancliis per qucm esl bonuni, bonuin quodcunque esl. Re-
anlor Dei , boc est facii opera sua iu eis, uon per move qtisecuitque ex veritale vera, qiisecunque
indigentise neccssilalcm, sed pcr abuiidanliuni cx bono bona suni; ipsamque veritalem, ipsum
graliu' cl lieucficenlisL'siia:. Hoc significahal, cuin bonum cogita, si poies. Quis cogilat, et nou amat ?
superferebalur super aquas (Gen. i) , qusceunque Nimirum Deus est idipsum est, quod cogitare ei
hierinl aqirje ill;c. . amare idipsum esl. Ipstim dico , non de ipso. De
"Siciitciiim sol sujicrferiur aquis calefacicris Cas ipso cnim niulli cogilanl, qui non amanl, ipsum
PiTitOL. CLXXX. - 13
 595 GUILLELMI ARRATIS S. THEODORICI sq«
autem nciuo cogitat, et non amat. Scnrper vero A loculus palribus in prophelis, novissime dielms isiis
iiihianduin est, ut quantum dalurafuerit, giisletur loquereiur nohis in Filio (Hebr. 1) : hoc esi eflicaci-
qnam stiavis est Domitiiis, cum vero liiens pia, ler , sicul in ipso Verbo suo, quia quod tenipornliier
liiens biiuiilis, admilti non merelur in illam pnri- ei corpofaliier in eo flebat, quasi ad suscipiendum
tutein, propter suam impuritatem, vel si admittitiir nianibus (idei porrigebal : ipstim autem Verbiim ,
ad guslandum, non sufficit slare ad fruentliiiii perquod facta sunt oiniiia, per corporalia et lem-
propter suam imbecilliiatem, non sine gemiiu amoris poralia purgandis proniiltebal: et purgatis in scterna
cl lacrymis doloris, inde pellalur , et aniplectatiir bealiliidinepleriiusconiemplanduni et habenduni re-
boiiilaleni Domini ad discbplinain : bonilalem in eo scrvabal. Ubisicul Chrisius non secnndum houiiiieiii
quod indigna admittitur ; tlisciplinain, quod repulsa t;oguoscetur ; sic et hic a desideraniibiisuliquateiuis
eruditur; feralque patienter, quandiu mundatur, eum supra hominem cognoscere verhis qtia: de eo
et dignam se faciat quse crebrius admitlatur, diutius stiut non uimis iiihsereaiur",sed eis quasi navigio n
immoretur : ubi et aliquando iit aelernum habilare fide ad speciem transeatur. Cum enim dicitur, qnia
mereatur, ut possit esse in Clirislo , ubi ipse est; < Pater in Filio, el Filius in Patre est (Joan. xvn), »
in Palre csse cum illo, in quo ipse est. Quod non est et ipsi in nobis, et nos in ipsis, si verboienus hoec
hujus vilse, sedejusin qua videbitur sicuii est : vi- B intelligimits, quid nisi idolum in cordibus nosiiis
debilur, cognpsceiur, iion credetur. Uiinam intelli- fabricamus ? Curo enim locus sit utiicuique ubi esi,
geremus quse diciintis. Tidel hacc, intelligit hsec si ex his verbis cogitamus locuni vel locale quid iu
beatus populus, qui scil jubilalionem, qui ambulat "Deo, longe a veritate nbcrramus. Sicut igitnr j.im
in lumine vullus Dei. Non vero verbajactamus, dictum est siye in verbis, sive in verborum formis
verbis involvimur, el impedimur ab eo quod nullis noh parum prolicilur, si nil in corde cogilattim pro
vcrbis exprirai polest: ct lamcii non nisi verbis de Deo recipilur, quod ipse non est, quandiu non polcst
eo aliquid dici.potesl. Suas eniin formas verba ha- cogitari Deus, siculi est. Scd ciim alius sit Pater ,
bcnl in significandis rebus in lociiiione; et cas alius Filius , hoc est esse Pairem in Filio , id esse
iniaginant in loquentis vel autlientis cogiialione. quod esl Filius; hoc esse Filium in Paire, id esse
Et ciim signiGcani foroias et formata, menleni ab quod Paler est. Nos vero sumus in eis per piam
jhterioribus suis foras Irahunl atl res, quarum ipsa afleclionem, ipsi vero in nobis per misericordissi-
signa sunt. Cum vero rerum spiritualium vel di- mam pietalis ejus operationem. Sed et illa verla
vinarum signa sunl, iitlus qiiiilem nos niillunt, sed Domini, cl hsec nostra illa cxponentia usit vel ru •
iiiiro non nisi impediuut, et octilis nientis caliginem lione docuimus dicere os nostrum , el cogiiare cor
' nostrum
obducunt. Sic enim menlem adinissa inficiunt ima- C quolies volumus, quse lamen non aliquando
..ginalionibus suis, ut-vixsiue eis cegitari possiut intelligiinus, nisi pcr affectus expericntiam , el in-
spiriliialia vel diviua, quarura luillscpenitus formse teriorem sensum amoris illutninati , eisi muttum
vcl iuiagines suiii. veliiiitis. Ideo ipse Dominus appnrens in carne bo-
Verbi gratia, Deus quid est? Nomeu tirooris. minis, sicut de mtindo abstulit vuuitatein idolorum,
Doininus quid esl ? Noineii poiestaiis. Si rei ipsius •sic diini cogitalionibiis Deum proposuii in Trinilaie
nomen requiris, < Ego sttin , inquil , qui stun iiniiaieni, Trinilalem in unitale, fulgurans corusca-
(Exod. .111).> Hoc nomen, sicul ipse dicit, ei est ab tio ilivinitniis omnem lulit a cogitaiioue iidei dc
inilio, quia ,ad sjgnificaiidain rem, nullum ei ali- Deo vaiiitnlem imaginaiionis. Cum enim divinilatij
quandp verbum prppius accessit. Non lamen siciit inlelleciura docuit esse supra homiiies, suo inde
«st exprlmit, quia pertransit, quod autem significat, modo dociiit cogitarc homines. Omnia ei-go facla
«sf selernum, nec pleue illud significat, nisi verbum vel verba Verbi Dei tinum nobis verbum suut; omnia
coaeterpum. De ipso ergo mulla muliis edicere fas quse de eo lcgimtts, audimus, loquimur, inedilatnur,
cst, ipsum autera cui prseter jpsuin ? Ainor tamen , sive piovocando ainorem, sive inculiendo timorem,
nmor illuminatus, qui iiiius Deo Ioyuitur, melius jn atl uniini nos vocunt, ad unum nos miltunl, de qtto
hoc agit; et humilis devotio, ctijus conatus pietas mulla dicuiitur, el nihil diciluf , quia ad id quod
esl, accessus oraiio, iuvenlio, vel inteUeclus , ipsa esl, nbn pervehiliir, nisi occurral ipse qui quaeritur,
rei fruitio ubi coUoquilur affectus et grutia, respou- et illuminet vuittim suum super nos, et illustret
dent sibifides el inlellectus : spes et res conveiiiunt, f.ieiem stiam, ul in lumitie vullus ejus sciamus qua
misericordia et veritas obvianl sibi, justitia el pax giatliamur. Yulttts ejus sensui aroaniis innolescens
se osculaiitur. Sed quia liiles iiufrit amorem , quse voliiiitas ejus est, facies ejus cognilio verilalis ejus.
sanal ad hsec oculum meutis, quod inletliginius, sinc Ncc unqunm bene de Deo seniitur, nisi cinn Deus
, obscuritate capjaraus, quod non inlelligimus, sine facie hac formaiur, vel feiciei huic conformaiur
ambiguilale credamus nec a verbis omnino recedn- sensus de Deo setitienlis : nec de sensis bene judi-
iiius, qiiuudiu nescientibus eorum ministerio iiige- caiiir, nisi tle vultu illo prodeat judicium judicanlis;
rilur nobis quod verbis nobis percipiendum est, el nec beiiequid agilur, nec bene aliquando vivilur ,
laiiieu sine omiii verborum formu credendum est itisi ihde formentur aclus vel vila, secundum Dcum
nobis. Nam el ideo Verbuni Dei in fonna hominis *' vivere vofenlis; nec inde quoeriiiir, nec inde acci-
apparuit, ut multifariam multisque modis olim Deus pilur nisi ex doho gratise omne meriiuiu prseve-
 397 vENIGMAFIDEI. 598
uientis. ,0 ergo, qtiem iieino quserit vere, et non A . ctirreiitis, sed tui niiserenlis. Tti prior inspira, ut
inveiiii, quippe ciiin ipsa vefitas te quacrendi' iri credamus ; tti conforia , tit speremus ; lu provoca
conscientia quscrenlis non siispeclurii jam habeat el iiccende,. fit amemus ; lolumque de nobis tuum
rcspoiisuiii aliqualerius iiiveiilse veritatis ; inyeni sit, iil bene nobis in te sit, in quo viyimus, iuovc-
nos, ut iiiveniaiinis le; veni in nos.ut eaniits in tc, ltiiir et sunitis.
et vivamus in le, quia vere non esl volentis , neuue

JINIGMA FIDEI.

(Bibliolheca Cisterciensis t. IV, p. 93.)

Humanae infirniitaiis religiosa confessio esf, de• B hac vita mortali a morlaii homine potesi videri Deus,
Deo liocsoltini nossc, quod Deus est. Cseterum es- respondemus, potest: sed non corporeis oculis, sic-
sentiam ejus vel naturam, el secrela illa impcrscru- ut videmus hunc solem; vel roenlis obluttt, sicut
tabilis judicii ejus decreta invesligare quidem et unusquisque semetipsum Videt aliquid quaerentcm
perscrutnri piuui est: quse tamen cum inens terrena • aut scienlem; sed fide, quae canonicarum Scriplu-
nou penelret, iiiscrutabilia et investigabilia esse rarum aucloritale muniatur.
cpnfitendtim est. Quoruni allerum religiosse volun- Visus esl tamen a Patribus ea specie quam vo-
lalis esl, alleruui iinperscriilabilisnalurse. Unde et liinlas elegit, non nalura formavit (Auc. epist. 112).
Aposlolus, cujus fidem homo sseculi non cnpit, et < Deuin enim nemo vidit unquam, > ait evangelista
cujus sensus dicla alius prselerqnam ipsius verba Joannes (Joan. i); ulique sicut videnlur isla ,
iion explicant, perscrulando et invesligando ea stu- quse visibilia dicunlur. Propler quod el conlinuo
pet :et dicit: i 0 alliiudo divitiarum sapienlise et sabjunxit: < Unigenitus qui esl in sinu Patris, ipse
scientise Dei : qtiam incomprehensibilia sunl judicia narravit.) Deura enim corporeis octilis islis nemo
ejus, el investigabiles vise ejus (Roin. n). > Ubi uaquam vidil; sed narranle Unigenito, qtii est in
ergo lanta fortiiudo irepidal, humanse verecundise sinu Patris, narratioue ineffabili, crealura rationa-
inodum leligiosa oinnipolcuiise fides concludal, ne- G Msmunda et sancta inipleltir de visione ineffabili:
que se infirmiias inielligeiitise noslrse ad perscru- qusesic polesi intelligere narraiilem, sicuti verbum
taiula ea quse perspiciendi natiiram hon liabent, ex- non sonus auribus strepens, sed imago meniibus in-
tendut. Si eniro cernenlibus solis claritalem virttts notescens, ut illud ei inierna.et inanifesta luce clares.
conlueiilis virlulc luminis obstupescit, intaniiim, nt cat, quod dictum esla Domino: < Philippe, qtii videt
si.quando cansam radiantis lucis sollicilius acies cu- me, videl etPatrem (Joan.w). > Desiderimn eiiini
riosse conieniplationis inquirat, usque ad emorluum veraciler piorum, quo videre Deum cupiunl, non,ut
videndi sensuin oculorum nalura revocetur, accidat- opinor, in eam speciem flagrat conluendam, qua
qtie magis nitendo videre ne videat: quid nobis in quando vult, sicul vult, apparet quod ipse non est,
Dei rebus et sole jusliliae exspeclandum esl? Nonne sed in eam subslaiitiam, qua ipse esl id quod est.
volenti supersapere incumbelstuliitia? Nonneipsum Videri enim hic mundo corde potest, comprehendi
acre inlelligendi lumen slupor hebelis desipientise non potest. Sed in hac quaJstione Deum videndi,
occupabii? Non eiiim causa inferior causani nalurse plus mihi videiur valere vivendi roodtis, qiiam lo-
poiioris intelligit, nec subjacel humanse conceptioni quendi. Nam qui didicerit a Domino Jesu Cliristo
ralio coeleslis. Nam intra condilionera inlirmiiatis n mitisesse el humilis corde, plus iu hoc cogiiando et
erit, quidquid iiifirmi hominis conscientise subde- ofando proficiet, qtiam legendo vel auiiieiido,quani-
tuf. Sed in quanlum ralio coeleslis se permitlit in- vis noniiunquam et legendo et audiendo proficia;.
ielligi, in lanium expetenda est; nesi contenti ejus Nemo aulem se dical velle Deum videre, qui mini-
iiidiilgentise inoderaiiiine non suinus, amillamus in- dando cordi curamtanise rei dignam nohierit im-
dulta. Eslne ergo in Dco, quod percipi possil? Est pendere. .Nenio enim valel Deum videre et vivere;
plane", si modo hoc velis, quod possis. Cseterum si quia necesse est attrahi ab hac vita menteni, quse
ullra quam poles, speres, id quoque quod poluisli, in illius visionis ineffabilitaiem assttmitiir. Alterius
non poieris. Visio namque facie ad faciem, el plena namque et polioris vitse esl visio illa, qtise in futuro
cognitio nemini hicdatur. sed pro merito fidei, qua promiltiiur, sed j'am hic in cunctis liliis graiise in-
crediiitus hic quod non videinus, iri fuluro promitli- choatur.
tur. Habemusenim inlerim hic promissorura bono- Uuigenilus ergo Filius Deitatis naltiram alque
riun luinen in fide: in qua tanquam per speculum et subsiantinm insonabililer narrans dignis idoneis-
in senigmale feliciuin rerum, et futurorum bonorum que oculis lanlo conspectui, etiara in hac vita in-
imagiiiciii iiiluemur. Si eniin quserilur, ulrum in visibilitcr monslral: el qui pptest Deum invisibili-
 -**> GUILLELM! ABBATIS S. THEODORICI 400
•ter videre, potest eliam ct invisibiliter adhserere. A nahiim, serenissima incommulabilis veritatis luce
Detts enira invisibilis el incorruptibilis, < qui solus polintur, cl mente penilus a cousuetudine vitse tiu-
liabet immortalitatem, et lucem habitatiiiaccessibi- jus nlienata, illi consianler et iiideclinabiliter hoe-
lcm, quetn neino hpminuui videl, vel viderc polesl real; iiequaquum quid quserai, intelligit. Alterius
(I Tim.vi), >per itlquod videt homo corporeus cor- eniiu vilse hoc esl; ei quisqiiis omiiia quse ibi ha-
pora, per hoc ab hominibus videri non poiesl. Qtii benda sunt vult hic hnbere, osleudil se fidem non
si et menlihus piorum essel inaccessibilis, non di- habere. Scd credenti colligilur merilum, videnli
-ceretur : < Accedite ad eum , el - illuminamini redditur prsemium.....
(Psal. xxxm). >El si inenlibus piorum essel invisi- Credal ergo polius sublimi auctoriinti minimeqiie
'
bilis, lion diceretiir, < quia videbtmus eum sicuti fallaci, quandiu suiuus iu corpore, peregrinari uos
esl (/ Joan. m). > Perspiciamus lotam ipsaui a DomiiiO,el airibulnrcnos per fidem, non per spe-
Episiolam Joaimis. Dileclissimi, inquil, < iiunc 'ciein (/ Cor. v); acsic perseveramer retinens al-
Filii Dei SUIIIUS, et iioiiduin apparuit quid erimus. que ciistotliens fidein, spem el charitatem, inieiulat
Scimus autem, quoniam cura apparueril, similes ei in speciem, ex pignore Spiritus sancti, quod acce-
crimus, quoniam videbimus eiini siculi est (ibid.). > pimus; qui nos docebit oiiiuem veritaiein, cu.n
Irt tantura ergo eum videbihius, in quanluiu similcs B Deus qui suscilavit Doininum Jesuin Christum a
ei eriinus : et inde eum videbinius, unde similcs ci mortuis, vivificabit ef mortalia cOrpora noslra per
-erimus, niente scilicel: quia et nunc intaiilum 11011 inhabilaniem Spiritum ejus in nobis. Pritts autem
videmus, inqoanlum dissimiles ab co sumus. Quis quam viviticetur, hoc quod niortuuin esf propter
nuiem vel demeiilissimus dixerit, corpore nos simi- peccatiim, procul dubio corrliptibile est, el aggra-
les Deofore ? ln interiore ergo lioiitine siiiiilitudo vat aniinam. Quseqtiniidoailjuta excedit hanc nebu-
ists esl, quu renovatur liotno de die in tiiein in lnmqiia tegiiur omnls lerra, id est hanc carnalciu
agi.itione Dci, secundum imaginem ejusqui creavit Ciiligineuiqua tegitur omnis vita terrena, lanquam
«utn : ubi tanto ei efflciiutir similiores, quanlo iuu- rapida coruscatione perstringiiur, el in suam iiifir-
^gis iu ejtts cognitionem charitatcmque prolicimus; inilatem rcdit, vivente desitlerio quo rtirstis eriga-
et intatituin eum propinquius ac familiarius vide- tur, nec sulDciente jnuinlitia, qua figatur. Quod
iiius, inquaiiniui cogiioseeiido.eum ac diligendo ef- quanlo quisque niagis potest, tanio innjor est;
iicimur ei siuiilioies. ln quo quanluscunque hic qtianlo aiilcm niinus, tanlo iniiior. Si auleiii niliil
piofectus fuerit, longe esl ab illa perfeciione, qua adliuc lale inens boiniiiis experta esl, iu qiia tuiii u
Deus Videbilur sicuti est facie ad faciein : ubi tiitila habitat Christus per fjilem, iiisistenduin est uiiiiuen-
eril excellenlia, ut uiulto plus adipiscatur charilas, ^ dis et liiortificandis coiicupisceiiiiis carnis et oculo-
4j"ain vel lides cfedidit, vel spes desideravit: plus rtim.et superbise vitoe liiijuV; elciim icorjfs ac-
iiiveniat adeptio, quam fonnabat cogitatio. Regio . tioiie virtutis omni studio fidei rubur udiieiiduin,
namque esl Ula viveniitini ac videhlium, iniellec- quoadusque perfecie mortificalDSea iiiorte <le Qtta
tualium et iiitelligibiliuin, ubi sine ulla corporis si- dicttiiii est Moysi : < Noii enim videbit iiieiionio ei
niilitudine vcrjtas Cernitur, nullis opinioninii falsa- vjvet (Exod. xxxiu); > incipiat vivere ea vita, de
rum nebulis olluscatttr. lbi eniin sicm iu Triiiitate qua iiem Dominus dicil, oraus Deum Pairem pro
quse Deus est, nniluo se viderit Pater el Filius, et discipulis suis :•< llacc esl auleiu vila seterna, ut co-
. nmiuo se vitlere, uuiim eosesse esi, et hoc alterum giioscaui te Deum veruni, et quein niisisti Jesuin
• esse; quod alter est; sic qui ad boc prsedestinaii Cliristum (Joan. xvu). >
stiiit, et in hoc assumpti fuerint, videbunl peuiiisic- In qup qui evigilayUjam in Deum, Spiriius sancti
uti est, et videndo cllicieiitur sicut ipse est, similes palore excitatus, atque iu ejus aiiiore cornni se ipse
ei. Ubi etiam sicul in Patre el Filio, qusevisio, ipsa yiluit sibi; yolensque intrare ad eura nec valens,
uiiitasest; sic in Deo et liomine, quse visio, ipsa eoque lucente sibi aileinlit iu se; inveuilque se cl
similituUo fulura est. Spirilus sancius unitas Palris p suam agritudiiieiii illius mnndiliseconiemperari non
et Filii, ipse etiam charitas et siinilitudo Dpi el ho- pqsse: flere dulce haliel, el euin precari, ul eiium
iiiiiiis; sed aliter in suniina essenlia, alilcr iu infe- utque etiatu iiiiscieatur, doiicc exuat totam iuise
riore naiura. lbi enim videbilur clarilas Doniini, riam, ct precari ciini fiducia jam gratuito piguorc
noii per visionem significaniein, sive corporalem, salulis acceplo per ejus uuicum Salvatorem liomi-
sicuf visa esl in riiorileSiiia (Exod. m), sive spiri- iium.el illiiiuiiiiilorem. Hunc vero ita egenlem ct
liialem sictit vidil lsaias (/«ai. vi), vel Joannes in tlolentein scienlia non inflat, quia chariias aedificat.
Apbcalypsi(Apoc. i), sed per speciein; non perspe- Prseposuit eniiii scieuiiam scieiitise; prseposuit scire
culiiin el iu aeiiiginate, sicui hjc videlur.ab hoiniiii- iufirmitatem suaiu, magi.squain scire inundi maeuia,
bus qtii digni sunt hac visione, qtiaittuiu eum cu- . fuiidameiila lerrarum ei fasligia coslorum; et linuc
mens hUtuana sccmidum assiimeuiis apponendo -scienliam apposuit dolorem, dolorem
'' pere putest
graliam, sed facie ad faciem. Quod quisquis arbi- percgrinaiionis suse ex desiderio patriae suse, et
iratur lioinini vitani istam mortaieni adhuc agenti Condiloris ejus beali Dei sui. In hoe gencre bomi-
posse coniiiigere, scilicel ul diiiioio alque discusso niim, in fauiilia Chrisli tui, Doinine Deus meus, si
omui uubilo phantasiarum corporalittm alque car- iulcr pauperes luos gemo pauper, da mihi de pane
401 ^NIGMA FIDEl. 402
luo: et qiuerentem vultum tuuni, Domine; requi- t plevit Ecclesias, ut plurimi clium cx ipsis snpienti-
renicm et esurienlem el sitienlem justiliam tuam btis saeculi;. qjiibiis. vjdebaiur ignominiosa crtix
in contemplalioiie vultus tui; da mihi saliari de ve- Chrisli, ea in fron-le signeniur; et deqtia erube-
ritate tua, nonde phantasmale cordis mei; ne re- scendum pntabant, eani in arce pudoris constiiuant.
pellendo tuam veritatem, resiliam et recidam in Cum ergo segroiarcl totus miiniliis, hoc mPdo venit
vaniiaiem iiienm. Ego certe sentio qiinm mulla ad eos Verbum Dei cartte velaiura, ad sanandum
figmentn pariat cor humarium. Quid enim.est cor etim de interitionibtis suis, manibus suis medica-
meiim, nisi cor huinanitm? Sed hoc oro le Denm menla conficiens, ei spargnnsea supermorbns orbis
cordis mei, nl nihil ex his figmenlis, miht pro so- terrarum, Evahgeiium regni quod prtedicandum crat
lido vero inhoereat; sed inde veniat milii lumen ve- in nniverso muiido, et Scriplurnm Veleris el Npvi
rilatis luse, iinde mihi quamvis projeclo a facie ocu- Testamenli, qtise de ipso esl. Tantamque ei dedit
lorum luorum, et de longinquo redire conanli per niictorilatem in univeiso mtintlo, qu.inlam babere
viam qiiam slravisti nobis bumanitale Unigeniti lui, oporlebal rem ppr qitam Deus innotescere vellct ho-
aura veritatis ejus aspergittir : quara inlanium, licet minibiis, et ab hominibus crcdi silii. Gui cuin se
niulabilcm, gralanler haurio, inquantum in ea nil hnmiliter crcdtinl homines, el credendo ei subji-
niiitabile video; nec locis el temporilius sicttt cor- ciiintur; ipsa est lides per qtiam miindanlur heali
pora;nec solis lemporibus, el quasi locis, sicui spi- mundo conle, qitilins hoc promillitiir videndum, vi-
riliium iiostrorumcogilaliones, necsoiis lemporibus, suri nonnisi pcr fidem imindanltir. Quia enim ad
et p.ullavel imagine locorum, sicutquaedani mcnlium ailerna capessenda idonei non eramus, sprdesque
nostrartiiii raliocinalioiies. Omniiio enim essenlia pcccatorum nos prargrayitbant. lemporalinm rertim
lua, qtia es quod es, nihil hnbel mutabile, nec in amore contracloe, et de propagine morlaliialis tan-
selernilaie, ncc in veritale, nec in volimlalc; quja quam naturaliler inolilse, purgandi eramiis. Purgali
iderna ibi esl veritas, et .vera ibi esl charitas, vera aniem ul conlemperaremtir aelemis, nonnisi per
aeteiniias, et chara ibi est seternilas, cliara veritas. temporalia poteramus; quamlibel jain conlemperali
Idcirco namque, quoniam exsulaviinus ab incom- tenebamur.
miilabili gnudio, nec tnmen imle prsecisi stimus vel . Quia enim in temporalia devenimus, et eorum
abrupii, ul nbn eliam in istis mulabilibus et lempo- amore ah selcrnis impedimur, quaedam nos tempo-
ralibus selernitaiein, veritatem, bealiliidincm, quae- rnlis medicina suscipil curandos; quse non scienles,
ramus: nec mori etiim, nec falli, nec perturbari yo- sed credentes ad salulem vocat, iipn nalurse exccl-
liimus; missa sunt nobis diviniius, missa congrua p lenlia, scd lemporis ordine prior. Nam in quem lo-
peregrinationi nostroe,, quibus adinoneremur,. non ciim quisque ceciderit, ihi debet incumbere et innili
hic esse, quod quserimus; sed illuc ab ista esse red- ut resurgat. Fortnse carnales ampre suo nos deti-
euiidum; unde nisi penderemus, hicea non qusere- nent, in qttem per consensum peccali ceculimus,
renius. < Cum >cnim <venii plenitiidolemporisinisit ipsis innitendiim esl, ut sitrgamus. Idcirco Filius
DeusFilium suum, factum est muliere, faCltim sub. Dei qui in forma Dei eral, exinanivit senieiipsum
lege (Galat. IV) : > usque adeo parvjim, ut faclum; forroam servi accipiens, ul homines in honiine Deiim
el eo utique missum, quo faclum. Venil niira tlo- credendo recipientes, accepta potesiale, ellicerenlur
cens et mirabililer ea hominibus persuatlens,: filii Dei. Non enim ad eum qui ubique prsesens esl,
conieinpuim eortim quse videntiir,, prse amore locis movemur; scd bono sludio bonisque moribus.
eorura quse non videnlur; coniemplum sui, proe Quod non possemtis, nisi, ipsa snpientia laiilse in-
amore Dei. Venit incredibilia faciens, et incre- lirmilati nosirse congruere digiiaretuf, et vivendi
dibilius ea hominibus credenda contradens. Humi- i.obis praeberet exemplum, non aliicr qtiam in ho-
iiatus eiiimest Dominus Jesus Chrislus, ut nos liu- roine, quotiiam et nos homiiies stimus. Sed quia
roilesesse doceret. Conceptiis est continens omnia, nos cum ad illam venimus, sapienier faciiiius; ipsa
natus csl gignens omnia, mortuus est vivificans om- D cum.ad nos venit.ab hPminibus snperbis qtiasi slulte
nia. Post Iriduum resurrexil el ascendit in.cceium, feeisse pnlatur. El qtioniam nos cum adillam veni-
et bumaiiam carnem quam assumpserat ad Palris intts, convalfescimus; ipsa ciim ad nosvcnil, quasi
dexteram collocavit. Mirabile hoc est: sed multo infirmala esi. Sed quotl slultiiin est Dei, sapienlius
niirabilius est totum mundtiro rein tam incredibilem esl qtiaro lioiiiines; el quod infirmum, forlius quain
credidisse. hoinines. Ctim ergp omnibus modis medealuranimis
- Quod et siipse modus consideretur a nobis, quo Dcits pro leraporum opporiiiniiaiibus, quse mira sa-.
credidit mundus, eliam ipse vere divinus advertiiur pientia ab ipso ordinantur, nullo modo benelicen-
et valde mirabilis invenitur. Ineruditos namque li- lius cpnsuluit generi humano, quain cmii ipsa Dei
beralibus discipliiiis, et omnino qunntum ad doctri- sapientia, id esl unicus Filius consubsianlialis Pairi
nas sseculi pertinet, impolilos honiines, non perilos el cosciernus, toiiim hominem suscipere dignata
grammalica, non armatos dinleclica, piscatorcs esl, Verbum caro laclutn est, et babilavil in uoliis..
Ciiristus cum retibus iidei ad mare sscculi paticissi- Ita enim demonstravit carnalibus, et non valenti-
mos misit, duodecitn, ex quiluis unus abiil retror- bus iulueri mente, vcritalem, corporeisquc sensi-
sum. El lamen sic per eos omni gencre piscium re- bus dcdilis, quaiii excelsum locuiu iuter cteaturas
403 GUILLELMI ABBATISS. THEODORICl 404
habeai huinanh uattira; qubd nnn solum Visibiliter, .A (um. Et visibilium quidem rernm pncleriiai-iim, quoe
nam id poierat et m aliqub aethereo corpore ad leinporaliier traiisieriml, sola fides esl; quoniam
noSlrorum aspecluitm toleranliam temperalo, sed non adbitc videnda speranlur, sed fncla et transacia
hominibus iii vero honiine apparuit. Ipsa enim ria- credtiiiiur, sicut est illud, quod Christus semel pro
tura suscipienda erat, quse liberanda: ei ne quis peccniis noslris mortuus est el resurrexit; quod jam
forte sexus a suo Cfeaiore se conteinplinn putarei, noii speralur futurnm, sed lanlum diligitur factum.
virum suscepit, nalus ex feroina est. Nihil egit Vi, Ea vero quse nondurii sunt, sed futura siinl, iiacre-
sed omnia suadendoel monendo. diintur, ut eliam vitlcnda sperenuir, el eliam dili-
Vetere quippe scrvilute iransncia, leinpiis novse gaiilur; sioutest spiriiualiiim corporum noslroruin
libertatis illuxerat, el opporlune jam liomini suatle- resurreclio, licet osteiidi modo nullo possinl mod<).
balur atque salubriler, quam libcro crealus esset Qiiifivero ita suiil, ut neque proelereant, neqtie fu-
arbitrio. Miraculis conciliavit fidem Deo, qui ipse ttira sint, sed acterna peftnaneant; partim suntin-
efat; passione llomini, quem gerebat. Salellites vo- visibilia, sicul sapientia et justilia; partim visibi-
luplatum diviiias perniciose populi appeiebant; lia, sicut Cbristi jain iimnoriule corpus. Sed invisi-
pauper esse volnit. Honoribus et imperiis inhiabanl: bilia intellecta conspiciunlur, ac per hoc el ipso
Rex esse noluit. Carnalcs filios magnum bonum " modo quodam sibi congruo videutur; et ciini viden-
putabant; tale conjugium prolemque contempsit. lur, multo certiora sunt, quam ea qu:e corporis
COnlUmelias superbissimei horrebant; onine genus sensus altingil. Sed ideo dicunlur invisibilia, quia
coriluraeliarum sustinuit. Injurias intolerabiles esse octilis islis carnalibus videri omnino non possunt.
arbilfabaniur: quse major itijttria, qiiam jttslum in- Al illa quse visibitia rant permanenlia, possunt, si
iiocentetnque damnari? Dolores corporis exsecra- ostendantuf, eliam his corporalibus oculis ostendi;
bahtiir; flagellatus alque crticialus esl. Morj me- sicul Domirius semetipsum tliscipulis pnsl resurrec-
tiiebaht; iiiorie mullaius est. lgnomiiiiosuiri gentis tionero ostendit (Mallh. xxviu); et post ascen-
iribflis cruceiri piitabant; eriicifixus est. Omnia qnse' sionein Paulo aposlolo (1 Cor. xv) et Slephano
habere cupienies non recle Vivebaiiiiis,carendo vi- diacono (Act. vii). Proinde isla visibilia perma-
lefebitl Oiniiia quse vitafe cupibriles a pietatis stu-, nentia ita credimus, ut, etiamsi non deinoiislrentur,
dio deviabamus, perpetiendo dejecil. Nullum eniin sperenmsea nos quandoque visuros; nec ea cone-
peccalutn committi potest, nisi dum appeiuiitur ea, mur ralione intellectuqtie comprehenderc, nisi tit ea
quse ille cOntempsit; aut fugiuntur, quse ille susti- quia visibilia sunt, ab invisibilihus quasi distinclius
ntiit. Tota igilur vita ejus in lerris, per hominera (Q cogileinus, cogiiaiione ea sicut occurrerinl imagi-
queih siisciperedignatus esf, disciplina morum fuit. nanles, cum ssepius aliler sinl, quam quoinodo ea
Quse cUriiincunctanler credunlur, et cum fide cogi- imaginamur. Jusliliatn vero et sapientiain, elquid-
tantiir ad diligendum quod creditur, el videntlum qtiid ejusmodi est, non aliter imaginamur; aliter
sieut creditur, qilid nisi mundalur cor,atl videiulum coniuemur; sed baec invisibilia ineiuis atque ralio-
qiibd mundis cordibus promiltilur? nis inlenlione intellecla conspicimus sine ullis for-
Quouiam verb divina providentia non solum sin- mis vel molibus corporalibus; sine ullis figttris li-
giilis liominibus quasi privalim, sed ei Universohu- neamenlisque membrorum, sine ullis localibtis fini-
mano geueri lanquam publice consutit; quid cuiii btts, sive spatiis infinilis.
singulis agatur, ipse Deusscit, qui agil, atqiie ipsi Similiter contuemur et lumen ipsum, qtto cuncta
cuin quibus agilur sciunt; quid autem agaitir cuin isia discernimus, speciem scilicet aeternserationis: in
genere humano per historiam commendari voluit, qua nobis salis apparet, quid credamus incognitiim,
et per prophetiam, et ad ulrumque fldes liabenda qtiitl cognitum teneamus : quain fonnnm sensu cor-
est, ut unusquisque hominum fideliurii, et ex eo poris recordemur, qtiain cogitatioiie fiiigamus; quid
quotl siugulariter a Deo accepil, et ex eo quod cuin corporis scnsus atiingat, quid imagiueiur aniiiius
geiiere biiinano, credat fideliter curii Deo spiriturii j) simile cofpori, quid certtim et omniuin corporuni
siium. Temporalimn aulem rerum fides, sive visibi- dissimilliiniiiii inlelligeiilia coutemplelur. Hoc eiiiiu
lium, sive irivisibilium, .magis credendo quam in- lumen, ttbi lisee eiincta dijudicanlur, non utique,
ielligendo valet; ubi nisi credalur quod dicilur, sicul hujus solis et cujiisque corporei luminis ful-
imlla prorstis ratione id persuaderi potest. Hujus gor, per localia spalia circumquuque diffundilur,
ergo religionis seclandse caput est historia et pro- inentemque noslram quasi visibili splendore coliu-
plietia teriiporalis dispensaiibriis divinse providen- slrat; sed invisibililer et ineffabililer, ei tameu in-
tise, pfb salute generis humani in setemam vitam telligibiliter, lucet: tamque nobis certuin est, quaro
reformandi atqtie reparandi. Quse cum credila fue- nobis eflicit certa, quse secundum ipsum cuncta
rint, menten) purgabit vitae modus divinis prseceptis cOuspicimus. !
conciliatus, et exemplis conformatus; et idoneam Cum autem tria sint rerum genera quse videntur,
faciet spiritualibus percipiendis, quse nec prseterita unum corporeum, sicut hoc ceelum et terra isla, et
sunt uec ftttura; sed eodem motlo semper insnen- quidquid in eis corporeus sensus cernit et laugii;
tia, et nulli mutabilitati obnoxia; id est, linuin ip- alteriim similevcorpofalibus, sicut silnl ea quaespi-
sumDeuni, Palreni, el Filiiiin, et Spiritum sanc- riiu cogitata imaginamur, sive recordala vel oblaia
403 yENIGMAFIDEI. 406
quasi corpora contuemur : unde sunt eliam visioncs \ Sed lanta vis est amoriS iit- ea qtisc-cum amore
quae iri somuis vel in aliqtio nientis excessu his diu cogitaverit humamis ahimus, eistjue curse glu-
quasi localibus quantilatibus ingeruntttr; tertium line inhserescit, attrahat secuin, eliam cum vel ad
ab utroque discretum, quod neque sit corpus, neque seipsum redit, sive ad eanv quse supra ipsum est,
hubeat aliquam simHiludinem corporis, sicuti est naturam divinitalis : et qtiiailla corpora siinl, qtiie
sapieniia, quse mente intelleeta conspicitur, et in foris per sensus corporis adatnavil, eoriimqne tliti-
cujus luce de his omnibus veraciier judicalur : in lurna quadam familiat ilate iinplicatus est, nec seciitn
qnb istorum genernm credehda est, quam nosse poiesl iutrorsttm tanquani in regioneni corporeae na-
voltimiis, Trinilas Deus? Prbfecto aut in aliquo, lurse ea inferre; imagines eorum sceum trnliii, vix
aut in nullo. Si in aliquo, eo utique quod esl aliis • scinetipsum vel naturam, ut dicttim est, divinitalis,
duobus prsestamius, sicutest sapientia. Quod si tlo- nliud esse imaginans, qtiam id, sinequo eam cogitare
num ej'uSin nobis est, ei,niinus esl quani illa stim- noii potesl. Hsec enim est maledictio, Domine Deusv
ma et incommittabilis sapientia, quae Dci sapientia qua maledixisli lerram in opere Adam et filiorum
dicilttr; pulo qtiod non debeiuus dono suo iiiferius ejus: qitain cum operati ftierinl, non reddil fruetum,
cogitare donaniem. Si aulem aliquis splendor ejus suuro, sed spinas ac lribulos germinat eis, ut itt
esl in nobis, qttsenoslra sapientia dicitur, qnantum- R sudore vullus sui comedant panem suum (Gen. IH).-
cunque ejus per speculum et in senigmate capere Et quid facienl pusilli lui, ttlii hominis , non tam de
possumus, oporlet ut euni et ab omnibus corpori- terra terreni , quam de coelo ccelestis, viri dextera:
bns, et ub oiniiibus corporalibus secernamus. tuse quem confirmasli libi, jam primitias spiritus
Si auleiii in nullo generum liornm pronunlianda hnbentes, el ex ipsis exspectanles redemplionem cor-
est esse isla Triniias, et sic est invisibilis, ut nec poris sui ? Nam et ipsi intra se ingemiscunl,. jam
raente videalur, multo minus de illa opinionem hu- olim a peccato liberati, sed uondum a pcena pec-
jushiodi habere debemus, ut cam rebus corporali- cati; ex pocna primi peccatoris eunlesel llentes ct
bus, vel corporalium rerttm imaginibus similem mitientes semina sua ; el licet viventes de mensa
esse credamus. Non enini corpora pulchriludine lua ; vix tamen aliquando nisi post lacrymosos su-
aul inolis inagnitudine superat, sed dissimililudine dores et spinosas compuncliones pane suuin quo-
ac disparililale nalurse, ctsi discrela esl a compa- tidianum accipientes de manu lua. Panis eniin vivus
rutione bonorum animi noslri, qualia sunl juslilia, et vivificans eis est meraoria abundantise suavilatis
sapieniia, charitas, et csctera lalia : quse cerle non - luse, gralia visitalionis, et alicujus visiouis luse;
pendimus mole corporis, nec eorum quasi corporeas gaudium in sensu amoris tui el bouitaiis luse. Mundo
formas cogitatione figuramus; sed ea, quandorecte namque gaudenie, ipsos permittis flere ac lugere ,
ea inlelligimus, sine aliqua corpulenlia vel sitnili- illis desolaiionem , istis vero promiltens consplatio-
tiitline corpulentiae in luce mentis aspicimtts, quan- ncii) : vis eos esurire ac silire, sed promillis eis.
ttim est ab omniuin comparatione qtianiiialum et aeternani salielaleni. Sed facis dilalionein ad exer- •
qunlitatum discrelior? Nec iamen eam omnino ab ciiitiin amoris, rursumque iionnunquam visilationis-
iniellectu nosiro abborrere, Aposlolus lestis est, tibi ac visionis luse aliquam eis copiain facis ad solaiiunv
ait: < Invisibilia ejus per ea quse facta sunt, intel- dilationis. Et ubi per praevenienlem gratiaui poranv
lecla conspicitiniur; sempiterna quoque ejus virtus invenis voluniatem et intentionem, tu in hora illa,
nc ilivinilas (Rom. i). > Quapropter licet cam, in visiialionis tuse, virtule prsesenliae el abnndanlia
his qii:c nnstris adjacenl sensibus corporalibus, vel gratise tuse, perlicis in menle fideli purilatein ; et-
qiiod nos ipsi in interiore homine nostro sumus, ptiritas pro captu suo mereiur visionem , sed sicut
scienlia comprehendere laboremus, nec sufliciamus; Aposiolus dicit, < ex parte; per speculiini, et iu
non tamen impudenter in ea quse supra uos sunt, senigmate (/ Cor. xm). >
divina et ineffabilia, pietas fidelis icardescil: quam Quandiu enim percgrinanlur in carne a le Domino
non virium suarum arrogautia inflat; sed gralia et Q Deo suo, nequaquani videndi te facullalera habeitt,
ilesiderium ipsius Conditoris ac Redemptoris in- nisi ex parte, inquantiim vivil in eis adhuc ex parte,
flamiiial. Allendat aulem homo iulellectti suo quo qtiotl ad vivendum te facie ad faciem, et sicuti es ,.
Deum capere desiderat, nil in nalurn siia esse me- perfecte tendentihus, prius morlificandum esse
lius; eivjdeal ulrum ibi videat ulla lineainenlu for- lestatur Dominus loquens ad Moysen: < Non enim , >
murum, ititorcs colorum, spatiosam granditatcm, iiiquit, < videbit me homo et vivet (Exod. xxxin). .*.,
pariiiim distnntiam, molis distensioneiri, aliquas pcr Quod quitl esl , nisi corpus in nobis peccali natura-
locoruni inlervalla motiones, vel quid hujusmodi. liler concrciarum nobis conciipiscentiarum carnis?
Nil cerle lale invenimusin eo, quq in naiura noslra llinc namque lam auxie et lacrymabiliter Kberajii
nihii melius invenimus; hoc est in intcllectu noslro, deposcebal, qui diccbat : <-Infelix ego liomo., quis
quo sapientiam ipsaiii capimus, inquantum ejus ca- ine liberabit de eorpore mprlis huj'us?Gralia Dei
paces sumus. Quod ergo non invenimus in meliore pur Doininuni nostrum Jesum Chrisluin (Rom. VH). >
nostro, nequaquam adniittere debeuiiis iu cogitan- Qui enim hoc dicebat, uequaquam per impalienliam
do, id quod inm incomparabitiler mclius esl omtii hujiis vitse desiderabat corporaliler mori; sed a vi-
meliore nosiro. ventibits adhue Ui co aliquibus coiicupisccntiiscaviiis
 4<V7 GUiLLELMIABBATIS S. THEODORICI 408
libcrari, a quilius nemo lmerat, nisi gralia Dei per 4\ pecunia comparare, nec dare manus jEgypto et As-
Dnminuintiostrnm .JesnmChristum,charitnlemsiiam syriis , ut salureinur pane (Thren. v); sed gratis
diffundendoin cordibus noslris per Spiri.-timsanctum, omnia accipinius. Pneslo ibi esl omnibus divina
quem dat nobis (Rom. vm). lpsa natnque cst )ex, auctoritas, cui contradicere nefas esl, dicens :
spirilus vilae , liberans , sicut dicil idem Aposlolus , < Crede tanlum , et salvus eris; et omnia possibilia
a lege peccali et nioriis : concupiscenliis scilicet credenli (Marc. v). > Audienles ergo ibi, Domine
carnis, qu:c sicul sordes inierioris oculi hominis , Deus nosier, dicentem veritatem : < lle, baptizale
impedientes eiitn a videndo eo, qtiod iionnis: innndo omnes genles in nomine Palris, el Filii, et Spiritus
corde videtur : ei a vita aetenia, de qna Doininus sancli (Matth. xxvm) : > stalim credimits in le -
dicil : < Hsec esl aiilem vila seterna , til cognoscant Patrem, Filium et Spiritum sanclum.
le Deum vertim, ei qiiem misisti Jesiim Clirislum Ncque enitn Verilas hoc dicerel, nisi hoc essctis.
(Joan. xvn). »Ul cuiui ibi vitleal oculus interior nd Ncc baptizari nos jiiberes, Domine Deus, in ejus no-
videnduin Deum faclus , bic niuntiatur , ubi iuclioa- mine, quinonesselDominus Detis. Nec innomine,sed
tur visio , qtisc ibi perliciiur. Inclioaliir euim bic iu riominibiis, nisi vos, Paler, et Filius, et Spirims
sanctitate vit;c, et usti diviiun coulemplationis; ubi sanclus, essetis UnusDeus. Non enim diceretur voce
amor merelur visionem, cum credilur , speralur ac divina : < Audi, Israel, Dominus Deus tuus, Deus
diligitur, qtiotl non videlur : perficiendn ibi , ubi iinus est (Deul. vi), > nisi unus Deus esselis. qui
visio pascel amorem; cum omnis virlus eril, diligere Pater, et Filius, et Spiritus saucius esiis. El si lu
quod liubebiiur, et tola bentitudo, habere quod di- Deus Paler, ipse esses Filius tuus , Verbum lnum
ligetur. Idcirco dicebat, qui sic eral; et diciinlqui Chrisliis ; el ipse esses donum liinm , el donmn Filii
sic siint : < Ctipio tlissolvi, et esse cttiii Christo : lui Spirilus sancl-us, non legeremus in litieris veri-
multo cnim inelius (II Cor. v). > Sic autem sunt, iiilis : <MisitDeiisFiliiiin suiim; > nec tu, Unigenite,
qui per fidem unibulniiies , et si perfecti sunl via- diceres de Spiritu sanclo , qui a Putrc el a te pro-
lores , nondum tnmen sunt perventores : perfecii , cedit: < Quem miltel Pater in iioinine meo (Joan.
inqtianlttm ea quse relro sunl obliti , in interiora se xix);> et: < Quera ego miliam vobis a Patre (Joan.
extendunt; viatores , iiiquanlum ndhtie in vin siint. xv). > Non efgoipse Paier, qui Filius; non ipse
Domine Deus cordis mei, et pars mea in oetcrnum, Filiiis, qui Spirilus sanctus. Ad hanc regulam fiilci
finis omnis tlcsitlerii inci, ct destin.itum inlentionis; dirigens omnem intenlionem meam , quanlum posse
inter bos, quamvis longe infra eos, et dissiiniliier me facies, quseram, Domine, viiltum liiuni ; viilttim
ab eis, jam olim nggresslts viani ad te per fidcm r tuuin,Domine.reqtiirain semper.DomineDettsmctis,
ambiilandi ad rectc vivcnduni, el disciplinam cordis unaspes mea, exandi, ne faligatus nolim tequxrcrc,
mnndnndi' ad videndiiin le et contemplandum ; in setl quseram le*semper ardenter. Da quserendi vires,
hoc consciiiii, et nontltim ccepi. qui voluntatem dedtsli; et quaniiim sat erit, adatige
SsCpius ntitem cogitanti milii de communi fide voluntalem quam tleilisti. Meininerim semper lui, iu-
iiostra in le, sine qua impossibile est placere lilii lelligaift te, diligain te ,' donec fideliler remiuis-
Doniino Deonostro, el in qua salulem oinniuni ceiilem lui , et sobrie intclligenlem le, el veraciter
consiiluisii; ct itleo oninium esse debct, tam pu- diligentem te , o Trinitas Dcus, juxia plcniludincm
sillortim in Ecclesia Dei, qiiam inagnorum; qno-. qtiam lu scis, feformes me atl imagitiem liiam, ad
inodo, cum quserilur apud sanclos doctores scientia qtiam me creasli. Totum efgo hic habeo tlc Doinino
ejus tnntis invenitur qusestionum perplcxilalibus in- Deo meo, quoti intcrira quserebam , sine lormeniis
volula , tuilisdispiilalionum seniginalibiisobscurata, qtiicstioniini , siue sopbismalnin insitliis , siue stre-
ut vix a paucissimis hominibus purilas cjus queat pilu dispulatioiiuin : sciliccl quod sii, quod Paler,
apprehendi, vistim cst aliqtiando uti felicissima illa ct.Filius, et Spiritus sancius sii. Hoec de Deo esl
ci atirea evangelicse simplicitatis tempora prima mea fides; quia ipsa est catholica fides. Cretlo enim
recurrere, el ad proprium illuiii siyluin Spirilus D qtiod.lego velaudio, qnia ut cretlere, et boc ipsniii
saticti tui, qtio per minisieriuni eorum , qtii unigc- praecepit, qiii veritatem se iiominavil. Dixit enim :
nitum"liinm Salvalorem nostrum vcnliiriim in carne < Qui crediderit, salvus erit; qui vero non credi-
potuerunt prsevidere , seu qui venieniem merueruut derit, condemnabilur (Marc. xvi). > Et cui creditur,
vitlere, priino ccepit inscribi lex sniritus vitse in si non crediiur veritati ?
labulis coniis carnalibus credenlium. Ubi cum plana Ipse esl DoniinusJesns Christus : cui qui credere,
onmia invenin, et rem coinmunem lam sapienlibiis et in eum credere, iioluerit, non est Chrislianus.
qnain simplicibus, ei quse sjc fortes exerceat, ut Ego Chrislianum me profiteor; credo ei in quem
infirmbs quosque n se non abslerreat; redit ad me- credo; el credo Scripltiris, in quibus vitam me
irioriam exprobralio- illa prophetica in popiilum Ju- habiiuriim confido. Hoc enim fimdainentum est,
dseorum, quod conteinpserunt aqtias Siloe domes- quod sapientia Dei ordinavil; Verbum Dei dictavii;
ticns, decurrentes cum silentio (Isa. vin); ierunt aposloli sicut sapienles archilecti posueriint : cui
in viam' ^Egypti bibere aquas lurbidas (litminis quicunque superaetlificare voluerit, videal quid su-
iEgyptii (Jerem. n). Non eiiim sicut per alium pro- persedificet;defundamenlo aulem sccurus sit. Funda-
plietani quidam dcplorant, cogimuribi aqiiasnoslras inenluni enim slabit: quod aitlcm sup.crsedificabiiur
*09 a <ENIGMAFIDEI. 4!o/
ignis probabil {I Cor. 111). Oecohiposilione aiilein A nomen homoousion in eb quod qui Paler, et Filius,
fundanienli videril ipse, qui composuil. Quid enini el Spiriuis sanclus dicebantur unus Deus, alterum
mihi quserere? Quod in hac viia sciri non polesl? secundnm qnod alierutruih suni; alierum secundum
Verbi gratia, quid mihi quserere qttomodo Tfiiiitns quod ad se sunt, el uiium sunt.
ibi uuiias sil, vel trcs unnm; cum Dominns et apo- Pritis eiiiin quam in Ecclesia exsurgeret Sabellius,
sioli, et anie eos propheise , sic esse de Domino Deo ipsum prscdicans.esse Palrem, qu: Filius est; ipsum
noslro docueriint, nec ainplius aliquid addideruiit ? Spiritum sanclum , qui Pater est vel Filius , proe-
Quod si Verbum et Sapienlia Dei in hac vita nos dicalio fidei de Patre el Filio etSpiiilii saucto, non
scire voluisset, ncino melitts quain ipse per semel- indigebal nomine Trinilalis. Qiiotl ttbi in causa fidei
ipsum, seu per apostolns suos in mnntlo hoc tlo- siisceplum esl, el tres cceperunl dici, Pater, Filius
cuisset. Nam elsancli Pntres nostri doctores Eccle- et Spirims sanctiis", et quseri ccepit, qiiidires ; nec
sise, post apuslolos , cunfidentcr dico, si licuissel, tuiic, nec usqiie ntinc invenlum esl, quid respon-
nil amplius dixissenl; nec quandiii polueruni, stiper tlereiiir, sicut oporl«ret, ei secundum qnod res se
hoc nliquid adtlere voliieruut. Percnrramus oiiinem liabet. Quod enim dicilur, tres personse, alia ratio
seriem canonicariini Scriptnrarum , Jtam VeleriS cst. De quo postmodum dicetur.
"
quam Novi Testamenti; nusqnam quantum ad nomen Sic el priusqiiamlnsurgeret Arius, qui insequa-
Trinilalis, Trinitas Deus legittir; nusquam saltem lilalein ac dissimiiiludinem astrneiido, conalus est
tres esse , Palrem, etFilium, et Spirilum sancliim, nobis ingerere tiirbam debrtirii, nomen homoousiott
iuvenitur nisi in Epislola Joannis, ubi dicilur : tatii) lidei ignorabat, licel sensum iioniinis non
< Trcsstinl, qui lestimoniiiin perhibent in ccelo , haberet iiicognilum, quod ab initio praedicabat.
Pale., Verbum, et Spiritus sanctus : ei hi tres uiiuin Nunquid enijn ignorare polerant fideles lemporis
sunt (/ Joan. v). > Quod et ijisum in anliqua trans- illius, quod Dominus dixil: < Ego et Pater tiiiiim
lutione nou habcitir. siiinus ? » (Joan. x.) ltoc eiiim est hombousioii,
De nomine tnmen et numero tnnttim hoc dico , niliil aliud.
non de seusti seu inlellectu Trinitatis. Sieut euini Nomen enim, sicut j'am diximus , iiovum est, et
jam diclutn est, Deuni Patrem , elDcum Filium , el in prsedicalione fidei pro tempore necessariiim ; sed
Detim Spiritum sanclum, omnes Sllse Scripturae reseadein est. Stcut ergo contra Snbellium admissum
clunianl umim esse Detim. Nusquam vero ibi pfaeili- esl in causa fidei nonien Trinitatis, sic contra Arium
csirtur in divinitaie tres personse; nusquam relativa bonioousion opposilum est nomcn consubslantinli-
earum prsedicalio ; niisquaiii famosutn illud liomoou- r latis. Sieqtte numerus, si laiiten numerus, inventus
sion nomen consubslanlialitatis, vel sultem nomeii cst vel assuinptus in illa natura creatrice omnitim ,
simplicis substantise, nusquam ad aliquid, el si qu.i qtise pondiis etiam , et mensuram, el nunierunicrea-
suni liis similia. Sed cum cceperunt in Ecclesia hse- vit, iu quihus disponit cuncla quse creavit. Qtiis
reses oriri , conira novilatem el verborum el-scn- aiitem, vel qualis niimerus? Non augens , non nii-
stium coeperunt hsecei hujusmodi verba seu nomina niieus , non separans, noti cohjniigens ; non divisus ,
iii cansa Hdei inveniri : sirie immulalione tamen non confusns. Non enim quomodo in Trinilale triiim
sensunm niiiiquoium, et corruplione canonicarum hbmiiium tres hotnines sunl; sic tres ibi dii «csii-
Scripturariim. Propter quod etiam in idipsum auc- mnndi vcl compulandi suut. Unum eniin ibi stini,
lorilalis ac reverenlise noniina ipsa apud omnes qui tres ; tres, qui iiiiiim. Nec Triiiitalis ibi pars
lideles nssumpla sunl ab antiquo ; nomina Palris, el icriia csl tinus; nec major pars duo , quain untis ;
Filii el Spiriius sancti, et csetera antiqua nomina nec majtis alitjtiid trcs simul, qunm singiili , quis
ouiiiia reruin earum, quarutn signa et hsec et illa spiriltialis, non corporalis esl inngnituilo. Tres
sunl. in noiniuibus enim divinis, seh vcrbis quibus- ergo ibi, sicut propter singulortim perfectionem
libet, quibus aliquid dicitur deDeo, noii lam sigua pnrtes tiiiius Dei non stiitl; sic nec tres dii , seu
jps.i nomiiiuni vel verborum allendenda sunt, quam rj pcrfecti seu imperfecli sesrunandi, seu cogiinndi
itl quod per signa ipsa designalur. Instabat enim sunt. Ubi ergo numerus ? Numerus qui ilti est, el
tempus cribrandne Catholicse fidei, ut pnrgaretur; iiiinienis esi, et numertts non esl. Est eiiim ibi
exercendse, ut probarelur. El ideo ineffabilis illa quoddnm ineffubile ,quod verbis explicari non polest.
naiura smniiii boni paulo indulgenlius in verba hu- Ctimenimdicis, Paler , Filius, Spiritus saiictus, tres
inaua passa esl seipsam demillere , in adjutorium iinnternri videutiir; sed imllius ibi riiiinerus est. St
hunianse ad Deum pielalis; non tamen usquc ad eiiini quscris quid tres, deficil numerus. Ubi cogilnre
angustias humanse ralionis. Hujusmodi enim cum cceperis, incipis numerare ; nbi numeraveris, quid
sini communis rutionis inslrunienta circa res com- iiiinifcraveris non potes respondere. Singulus quisqite
miines; cum in causa fidei assiimunliir, iioiuiisi ibi Deus est. Num ires dir? Absit 1 Singultis quis-
scandala sttnt, si non rationi fidei fideliter coap- que omnipoiens. Nunqttid tres siuil omnipotenles?
lentur. Nec renuit magnus Dominus et sapientia ejus Minime. Non snnl tres dii, non tres omnipoieiues,
cujus non est numerus, nunierorum nomeii Trini- noii ires sapiemise, non ires snpienles, non tres
latis in eo quod simpliciter dicebatur, Deus Pater, niagni, nec iresinngniludiiies. SubstniUialiier enim
Deus Filius, Dcus Spiritus sanctus : ncc iiovum h;rc oinnia in Deo dicunlur. Et tania esl vis suii!riise
411 GUILLELMl ABBATIS S. TIIEODORICl 412
illius subslanlise in Palre, et Filio, et Spirilu sanclo, A rere, quis Deus , cum non sil nisi UIIIISDeus, Rnter,
111quiilqtiid de singulis atl scipsos dicitur, non plu- etFilius, et Spiritus sanctus : Paterergo et Filius,
raliter in ,summa, sed siiigiilaiiier accipialur. Di- non.uiiumest.sicut dicit Sabellius, sed unum sunt,
cimus enim , DeusPater, Deus Filius, Deus Spiritus sicutdicil Dominus. Sanctus t|iioque Spiritus nisi
sanctus, seilinsiimmaiioa trcsdicimiisdeos, scdunuin. essel Deus homoousios, hoc est ejusdem substanliae
El hsec generalis esl regula omiiium, non soliiin cum Palre et Filio, nequaquam Dominus diceret:
qu;c, ut (iictum est, subslantialiier de Deo dicuntiir; < Spiiiltts est Deus (Joan. IVJ. > Et alibi : < Si in
sed eoruin eliam quse ad creattirain, sicul cum di- spirilu Dei ejicio dsemonia (Luc. xi).-> liem : < Mi-
cilttr Creator, Dominus, et ccteru talia. Hujusmodi sil rae Dominus, et Spiriius ejus (Isa. XLVIII).> Et
enim, sictit sunl mngnitudo, bonitas, et cselera, omnes in lioc conveniunt Scripturse, iinuin esse
prottl in rebus sunl, nccidentia sunt; non autem in Deum cum Patre et Filio Spiritum sanctiim. Et hsec
Deo. In Deo enim cum hsec dicunlur, inlelligendus est una, vel hoc est unum, quod pelit a Domino
esl iuquanlum possumus siue qtialitate bontis, sine David, ac requirit ad conlemplandum , dicens :
quuntiiate magnus, sine indigeulia Creator, sine < Unam pelii a Domino, hancrequiram (Psaf.xxvi).,
silu prsesens, sine habilti continens, sine loco ubi- Unum itutem hoc non numero unum est, sed nalura.
que IQIUS,sine tempore sempiternus, sine sui mu- R videlicet solidum idipsum, non habens partes, setl
tntione mulabilia factens, nibilque paliens. Cttui iu omni quod est vel habet, habens integrum lotutn
ergo quaerilur de Patre, et FHio, et Spiriiu sancto suum; si tamen omne, vel totum, vel iutegrum dici
quid tres siut, noa boc quscritur in eo quod ad nl- potest, ubi parles nullse sunt. Ubicunque autem in
tcrtitruin sunt, sed in eo quod sunl'; nec magistres Sc.ripturis plura aliqua unurn dicitntur, el uon addi-
boni, seu tres magni, \el aliquid hujusmodi, quaiu lur quid uniim, sicut addilur ubi dicilur, cor unum
tres.dii dicipossunt, secundtim supradictam regttlam etaniinauna (Act. iv) : eadera nalura in nullodis-
substantialium nominum in Deo. Sed insiai huma- siroilis veldissenliens significalur. Inquanium ergo
na infirinilas, numerorum et rerum ntiiiierabiliiim tria aliqua sic siint, iulanlura unum sunt. Sed vere
consuetudine infecta; et dicit: Onine qiiod relalive sic tria aliqua esse, solius est Trinitaiis illius, qu;e
ad aliquid dicilur, esl eliam aliquid ad se, praeier Deus est. Nam elsi sunt aliquando tres homines
idqtind relative ad aliquid dicitur. Verbi gratia, cjusdcm naturse, ejusdemque voluntaiiS vel consen-
tres homines..siii.ilpaler el filius, el quilibet amicus sus, eerte treshomines tres semper homines siini;
eorum. fu eo quptl ad se sunl, tres honiines sunt; el si aliquando in aliquibus consentiuni, iu multis
in eo quod ad invicem, pater, el lilius, e.l amicus „ dissenliunt. In Triuilale vero quse Deus esi, qui tre*
sinit. Nisi id quod ad se sunt, essent; quod ad invi- sunt verissime unum sunt; et non tres dii, sed tinits
cem sunt, esse npn possent. Tria ergo aliqua, seu Deus sunt, unius naiurse, ejusdem essentise. Uniits
tresaliqui ad se sitnt; qui Pater, et Filius, et Spiri- enim essenlise prsedicatio perfectam conclutlit uni-
tus sanclus adinvicem sunt. Quid tres? Quid tria? latem. Cuiii ergp quseritur de Patre, et Filio, et
Hic nisi respondeatur, oblinuil Sabellius itl, pro quo Spiritu sancio, si ires, qttid tres? ex nuctorilaie Do-
haereiicus dicitur. Excedit vero supereminentia di- mini, et secundum ru'ioneni fidei, nil roelius seu
vinitalis oiiinem communis eloquii facullalem. Si convenientius veriiati respondetur , quam uniim.
enim rera sicut esl perpendimus, procul dubio est Placttit lameti Palribus propter dispulandi necessi-
Pnter, est Filius, csl Spiritus sunctus ; nec ipse cst tatem, seu tractandi vel colloquendi diujcultatein,
Filius qni Pater, nec Ipse est, Spirilus sancliis, qui exceptis relativis nominibus, pluralem iiuiiieruiii
Pater eiFilius. Tres ergo siini. Dices : Niinquid adniiitere: et ut uno nomine respondealur quid
tres essentiae? Absit! Nam secundum supradictam tria, dicere tres personas; sic lamen, ul nullse ibi
regiilam noininuni divinoriim, esseniia est Pater, moles, niilla inlervalla cogilentur, ntilla distantia
essenlia Filius, essenliaSpirilus sanclusjised lamen cujuscunque dissiinililudinis, nulla separabilis dis-
noii tres essetiliie, sed.uiia essentia. Ergo qtiid tres? D linctio seu personalis confusio. Non pars ibi cogi-
Deficitinlhumana verbaad verba Verbiconfugiamus. leliir vel tptum; non majus aliquid Trinitas quam
Cumeiiiin loqueretur Dominus Judaeis de semelipso, una perspna", non minus persona quam Trinitas tola.
et de Patre suo, dixerunl : < Ubi est Pater luus ? > Licet enim a se invicem determinari videantur, la-
(Joan. vni.) Ac si dicerenl: Duos essedicis, te et men sicut fide inlelligi potest, infiniia in se inielii-
Palrem tuuni; le videmus, ,ibi est Pater luus? Re- genda sunt tria illa, quse tres personse dicuiiiiir; et
spondil Dominus: < Ego el Pater unum sumus (/onn. singula esse in . singulis, et singula in omnibus ;
x). > Ac si diceret: Uiium, quia unus sum ctim Pa- etomnia in omiiibus, et omnia unura. Cuni enim
tre Deus, sumus, quia ego ef Paierduo sumus. ineffubile hoc quod ex sensibus et vcrbis sanclorum
Sicul ergo requisitus Doroinus se et Patrein dicit Patriim pene ineffabiliter fari conali sumus, cona-
esse uiiuni; sicet nos ab eo edocti de Trinitate quae relur humana inopia loquendo proferre ad sensum
Deus esl, requirenti qttid tria, quid tres, responde- hominum, inqiianliim illud in secrelario menlis pro
mus, unum. Si improbus esl, et atlhuc pergil quae- caplu tenebai, de Domino Deo tsuo, siveperpiam
rere, quid uniini, dicimtis, untis Deus. Nec tan.e;ii lidem, sive per qunlemcunqiie inlclligeniiam, limuit
illa
iinprcbus erit, si houio fidclis est, ut appp.naiquoe- calholica pietas dicere trcs csseniias, ne in
 '
i\b /EXIGMA FIDLl. 414
siimina requahiale* ttlla iiilclligcrcttir diversilas. A proprietatedislincias; nonnomin.i ia:Uiiminoilo, scd
Ceriissime quippc cl de Scripturis cognoscitiir, et ct iiPminum prcprietates, id est persbnas, sivc tit
pie crcileiKliimesl, cl in hoc cliani aspeclus mciiliS Grseci dicitnt, hyposiases, hoc cst sulisistenlins.
persuingiliir, csse et euin qui Paler csl-, et euro qui NecPalerFiliiaiilSpiriliissaiicli.iliqtMiido|iersoiiam
Filitts est, et cum qui Spirilus. sanclus est; nec cxcliidit : ncc rursus Filiiis aut Spiriitis sniicius
cumdcin cssc Pairem, qtti Filius csl; neque ipsiiin Pnlris nomen personaniqiie recipit; scd Pnter seiiiper
esse Spiriuim sniictum, qui Filius aut Pater esl. Pnler esi, Fiiius scliiper Filius, Spirilits Siincius
Ciitu lamen nou amleret ircs essenlias dicere, quoc- sempcr Spiritus sanctuS. Iiaquc siibstaiiiia iiiiiitii
sivit, quid sine offendiculo diceret, et tlixil ires sunt, persouis ac noniiiiihlis tlisiingtiiiiiiiir. El hsec
pcrsonas. Qiiibtts nomitiibus non diversilalem inlel- cst ritca fidcs; quia hsec csl catholica fidcs de Do •'
ligi voluil, scd singulnritatein noluit, ne quasi sin- mino Dco noslro. Patre, Filio, et Spirini sancio :
gtilus iritelligercturDeus, scilicet ut nonsolum ibi i:i- cujtis inicllcctii, qiiajis in liujiispiodi robiis inlcl-
lelliguttir tiiiitas ex eo quod dicuntur trcs personse : lectus esscpoiesi, ad eogiiiiionem divinitatis, qualis
qtiod etsi res sicut est, non diceretur, noit omiiino cl ibi cognitio cssu potesi. pcrieinliiiir, primo dc
lamen tacerelur, cum quscrerelur, quid tria, vel crcdcndis milla inliilclilalc diibitantlo, dcindcde
u
quid tres : sed coinmuni eliam modo loqucndi ali- inlelJigendis iiulla inlidclilale tltibitando. dcinde de
quid respontlercltir. Non soltiin autem, sed ct per inlclligciidis titilla tcmcritate defiuiciido, postino-
hsec nominn triuin personaruui facta est omhibus diim vero vcrilali ciim appnrucrit, lidclilcr el ar-
fidelibus fniidi de ineffabili copia copiusior, et com- tlcnlissiiiie iiili;c:et'ili).
petitliosior, et ad rcspoiHletidum cautius inimicis, Tribus cniin intclligeiili;e graililitis proliccrtnl
et ad subliliiis inqiiireiidum de Deo, cl conferendiitii fidci nsceiidcinliiiu cst atl Deuni, ci ad cogiiitioneiu
cuin amicis : el confessio fidei formam habet sano- ejus. Piinius gfadus csi, diligenler iiivestigaium
riun verborum ; et ad traclandum vcl dispulaudtim habcrc, quid sibi de DotuiuoDcosuo sitcicdendnm;
aplum verbi instr.uiiientum. secundus, qiioniodo dc eo quod rccle credif.rr, recic
Diflinitur aulem pcrsona a diffmieiitibus duobus iiiliiloiiiimisci cogitandum sit cl loqubndiim ; lcrtitis,
modis : sive, rationnlis nalurse individua subslnnlia : ipsa jain rcrum cxpcrienlia csl in setiticiido dc Bo-
sive, ctijus pro sui foriiia ccrla sil aguitio. Pritna niiiio in Iionilale, sicul scnliiint qui simpliciluic
diflhiiiionomeii subsianiise prsefcrens, quose offeral, cordis qiuerunl illiun. Pi imiis lam lacilis csl asccn-
non ambiguus inicllecius esl: videlicet ,ad cousor- denli, qtiam credere facilo est volcnli, seticui da-
liuiu nomiiium eorum quse siibsianlialilerad se de luinest. Sicut eiiiin Aposloius dicil,.< ilon omniuin
Deo dicuniur : ul sicul dicilur Deus Paler, Dcus cst fidcs (// Thess. 111).> Scciindus co diflicilior,
Filius, Deus Spiritus sanclus; el latncii non tres dii, qtio a natura icruni rcmolior, coruiri csi, qui, sicul
sed unus esl Deus: sic si de Deo persona piocdicettir, i.leiii dicit Aposlolus pro coiisuciiitlinc < cxcrcilaios
dicatur persona Pater, persona Filius, pcrsona Spi- liabcin scnsus ad discrclioncm boni ct mali (Htbr.
rilus sanclus, in siiinma vero una persona. Et se- v), > qtininvis et a curiosis prsesuinalur. Terlius
cundum hanc difliiiitioiiem non, inagis ibi fas est di- pci fcciorum esl, qui de lolo cOrde suo, de totn
cere tres personas, quam tresdeos. Porro juxta al-; anima sua, ct ex o.imi incnte sua, allcctuitt diligere
teram diflinitioiiem requisiti quid tres, rcspomlemus Dominiiin Deiim suiim : primilias jam ct piguus
ires personas: cuiu singulse cartiin ex forina pro- Spiritus habcnlcs, qtiod sinl Filii Dci. Ileni priinus
iitinlialionis suse, qua dicilur, sive personn Patris, gradus in aucioritale Tiiiidams, lidci esi, habcus lor-
sive persona Filii, sive pcrsonu Spirilus sancti, niaiii lidei, probaloe auelorilalis probabilibus tcsli-
cerlaiii sui prseferentes agnilioneiii; nd responilen- nioniis fundalaii). Secundiis raliouis esl, nou ralio-
dtim qttid tres, aliquam habeanl facullalem. Respon- nis liiiniana:, sed ejtis i|iiuepro|iria fidci esl; lialicns
detur eniin el dicitur, ires personse conimuni tio- cl ipsc formam s.iiiorinn in lidu verborum divin.c
mine, sicul lres homiries sive tres personsc, quasi P auctoritali pcr omnia concordem. Hiijus est scire,
tria propria relaliva, ul iiilelliganiur pcrsonaPatris, iion soliim cogilarc ct loqui dc , Deb ralioti.iliililer
persona Filii, persona Spirilus saucli. El ciini prti- secundiinr ratioiiein litlei; sed ciquomodo fiacs
prium sit Palris quod genuit; proprium Filii, quotl catlcm lial tibi non csi, iiiitriatur ci ailjiivelur ubi
genitusesl; propriuin Spiiilus saitcli, quod ab utro- "esi, et quuliier contra iniinicos (lefeinl.itiir. Teriius
qiieproccdil : in his propriis nulla itilelligilur na- jam gralise illiiiiiiiiantis el bealilicaiiiis c»l, fiiiieus
lui;c separalio, sed qusedam personnlisngnitio. Il;cc litleiu, scu potitis beatificaiis in aiiiorem, a lide ad
de iioiiiine pcrsonse, quod ih causu el r.ttioiie fitlci spccicui transmiticiis, inclioaiulo cognitioiicin non
a sanciis Putribus njiposiiuiii csl. Nun eiiim injusiiini euni qua: fidei cst, cl ctitn fidc hic ineipil csse 111
visuui est Ecclcsiae Dci, in ordinando dogitialc fnlei lioniine fnlcli, scd dc qua Aposlolus dicil: < Nmic
sniictosParrcs inagnnm lialicre dcbcrcaiiciprilnlciii, i ognosco ex partc ; lunc auteiii cognoscani. siciit.ei
qui magniiiii pro lidc pci tiilcruiil laliotcin, usqiiQ cognitus siim (/ Cor. xin).> llia cnim est, qnaui pcr-
ad »iTu5ioiiem sangiiiiiis stti, cl moi lilicalioiieiu feda charilas inchoat in hac vila pcrlicien.l.iui in
COI|MIIIIIII Miorum. Crcdo crgo ct confucor mitiiii iu ftiiura. Il.cc vcro prscsciiiis lcuiporis fufei re.icst,
tribus |icrsuiiis Dcum, trcs pcr>onas ox|ircssas »ub scu potius ipsa lidcs ssl, per qiiam Dcu-, to;ti03Cii'ir,
 4t5 GUILLELMI ABBATIS S. THEODOP.lGl 411,-
gicut pcr lidem cognosci potest; et iiiquaiitttm cre- A dignam dare operain tlissimiilal, noii solum apud
dilur, intanlum cognoscitiir. Hsec enim in primo Petim ignorantioe Dei reus jndicatnr, setl eliam in
intelligentice gradu habet exordium ; in secundoin- poeunm ineiitis suisi debitam ordinatur, ut htc qui
crcmentum, in , terlio qiioilainmodo deficicndo per- scire vel agere.cum ppltiit, notuit, cuui voluerit, non
ficiliir; cum trausilitr a fide cretlciitis et speratitis possit; Setl etin eis quse neglecto Deo curiose secta-
iri coghilionem et giutliuin habetilis el friienlis, seu tur, in praeseiUi afftigilur; in futuro vero miititur
habere et frui incipientis. Duae eiiiin isise cogni- in tenebras exleriores, quaecunqne itlsp sint, dc qui-
liones lantum nb iuvicem sunl iliiTerenles, qiiaiitiiin bus in Evailgelio legitur. Scmel ergo ingressi viam
<|iffprl;a Deo iu eo qtiptlipse in semelipso est, qnid- Deumquaerendi, nonlaceScariiuSjirion desistamus;
quid lioino secundtiiu jiominem tle Deo seu cogilan- fidelis esl, qui repromisit dicens : < Qiiserite el in-
do seu loquendo sentirejpiolest. De.J)eo Vero melius Vehielis (Lua xi).-» Et Aposlolus : <Sic curriie, ut
ppsse homi.iem cogilare qitam_ lpqiii, ipsum auleni coihprelieridalis (/ Gor. ix). » El de s^inelipso-:
longe aliler csse, qiiam possil homo de eo cogitare < Fratres, iiiquit, ego me non arbitror comprehen-
sive Ioqui, oiniiibus vel leiiuiter de Deo senlienli- disse. Unum aulem, qure retro sunt obliius, atl ea
bus roanifeslum est. Ei tamen prima hsec ad Deum vero quse sunt anleriora exlendens meipsum, ad
cognitio cst, ralionabiliter secundnm ruiionem fldei dcstinalum persequor, ad palmain snpernoc vocatio-
scire de Deo- Vel; cogitare, yel loqhL Quod. Cutn nis; in Christo Jesu Domino nostro. > El addidit:
multiis non sieul oporteret credenlilius ssepe magis < Quolquot ergo perfecii sumus, hoc sapiamus. >
in prompiu sit, quam pltiribus vere iitlelilius, recte Quid? Scilicel, < quaridiu peregriflainur a Domiuo,
quideni credenlibus, sed id quod creduiit tliscertiere per fideih ambtilantes (Philipp.m),> viatores nos
non sufiicienlibus, manifeste datur intelligi, iieqtia- esse, non pervenlores. Et in via fidei slrenuum esse
quani hanc esse perfeclam cognitionem veritatis, vtatorem, perfeciio Vitsehujus est. Pervenlio autem,
quse praeleriens aliquaudq veritatis verissimos ania- allerius vitse «si.,
tpreSj nonseneg.it multis aniatoribtis vaniintis. Pie ergo et liumiliier in via hac qua amhiilamus,
Mulli enim iiujiismotli niiilin sciunl de Deo, vel prsecedeniium Paffiim vestigia veneranles proceda-
scire student; sett ut laniniii sciant, cttriose agentes inusret primse inlerim cognilionisDei,quseperlidem
seu ut scire Vel videantttr vel sciantur, gloriam est, seriigmata aitentantes, ipsum irivocemiis.quiposuit
suam quserentes, el noii Dei. Ipsa enimestscientia lenebras latibulum suum; non ut non videatur, sed ut
deDeo.de qua Psalniista dicit, quia nox eam iridi- diligenlius quserattir,elquo diligentiiis fuerit quxsi-
cat nocti (Psal. XLIV),hoc est homo liomini caro el r ths.eodulciusamelur, cumfiierilinventus.Ambianuis
sangitis carni et sangoiiii, itifidelis- rionnunquam eiagaiuus.ipsoadjuvaiite el docenle, iitinlerimquan-
iuAdeli, longe distans a sapienlia illa, et verbo illo, tum ipse dederit, per fidcmeum cogtioscamus:deintIe
quoil dies dici, seuspirilalis hoino spirituali homini, ipsitis etiam gratiae erit, ut de fide ad speciem irans-
seu ipseperse Spiritns sanctus sancli citjusqtie ho- eatnus. Cognilionis ergo divinse quse per fidem est,
tninis spiriiui non indicat, sed ernclai, hoc eSt, cum qtta per fidem cognoscitur Deus, qttasi prima stint
«erisu quodam divinkatiset sapore stiinmoe sapien- elemenla nomina divina, quibus apuil bomines no-
tise, occull.i aliqua: inspiralione iiisinu.it. Qnae la- niiiialtir Detis, et congrua cis forma sanorum in fide
men cpin ad exercitium pietatis plnrimum necessa- verborum. Nam et anolitia nomina dicuiiltir. Ut
riasii, si siudiis pietaiis deiegata pie' tractetuf, eniiri gradaltm, sicut jam supra prsclibavimiis, se-
omuibiis onuiino horninibus appelenda est; et curii cttrtdiim recium ordinem ad Detim profiuiendi, pro-
omni slntlio aniplectcnda; non inulilis futura in cedamus,: prrmo, eognoscendum est de. re cogrio-
profectti fidei, si sobrie et secundum ratioriem fidei scenda, quid sil, quod nonnisi nomine aliqtto desi-
dispeiisetnr. Sicut enim in bis qtise de Deo stinl, gnalur : dcinde quale vel qualiter sit, ul sicut res
alla sapere periculosum nirais est; sic sapere ad est, stc de ipsa lides «apletur. Sicrit enim secnndum
«obrieialem, lattdabile. Scilicet si qnis nori modo D rationem lilteraiurse prima elementa colliguntur in
«Inqiiiovel scriplb, sed vel sola ebgilalione aggre- syilabas, syllabse in dictiones; illseque coptilaise ad
dierttlum piitaveril oinnem desumma et ktcommii- arbitriuiii copulntis sensuin aliquem efficiunt in corde
labili el imperscriitaliili riaiarape-ftficlare qusestio- lcgeniis; sic nomina tlivina, quibus apud homines
iteiri cbmpescendus oriiriirio at refferiandus est om- dicitur Deus, coaptata sibi secundum formam sano-
iiis ariimus hririianris a t/aiii immarii 61 iriarii prser rnm in fide verbbriirif et rationem litlei, circa occul-
sumplione. Ad perscrtiianda tamen ea dtinlaxat, tum illud divinilatis in corde credenlis aliquetn
quonirri facultas horiiihi hbn negaiuf, vet ijiise fide- fidei efiiciunt intellectum. Hinc Paulus apostolus
lem Iioriiiriem pfbfsus ignbrairenon licetadjuVaiidiis dileclum discipulum jn fide, de quibus oportebal,
poliris, el exhorlandus cst spiritus homints fidelis, erudiens : < Fortham, inquil, habens sanoruin ver-
iion exstirigtiendusr borum, quae a me audisli in fldeetin charitaie; in
* Elenirii sicut noh pbsse sbire Ae Domiiio Deo Chrislo Jesu. Boniim deposltum cuslodi (// Tim.
Crbatore nOsiro, qaod siipfa liomirtemest, now re- i). > Exquo discimus, ad ciislodiendum deposilum
pulntur iri peccaiurii; sic eit qui curii posset scire fidei el formam ejus, formain sahorum in ea verbo-
aliqua, non studet, vel qiii bondum polest, ul possii, ruin pluiimum observatidam; Eslquippe fprma fidei.
 417 JENIGMAFtDEf. 413
et.est 1'orm'asanorum in ea verboruin. Fornia fidcii A J lem, sapientiam, potentiain, et aliis in bunc modutu
esi, de Paire, et Filio, et Spiritui sanctp, sictit janii qiianipluriljus iioniiniliiis.
ssepe ilictum esl, Deum Patrem esse, Dctim Filittin,, Quibus cutn eliam lipiuiiies plerumque nunctipen-
Deum Spirilum sanctuni; et tamen noii tres dcosi lur, dicunlur enini et ipsj sapientes el.jipienles;
esse, seti unum Deura. Forma yero sanortini in fide: ncmo lamen diciliir sapienfia sive, poteulia, yel ali-
verbonim est, proprius quidam liiodtts loquentli.de ! quid hujusmodi; quia nemo eo modo sapiens sive
Deo, secunduin hsec ipsa quae prsemisimus: qiieiiii potens esl, qnoniodo Deus; c.um hoe sil, D.eoesse,
ex. aiictoritate Chrisli Domini, et apostolorum etf qupd sapere, quoil posse; et ipse sua sapientia, ipse
apostolicorum doctorum , jani olim nsus Clirisliaii;e: sua polentia sit. Sic de veriiate., de cbariiaie, et aliis
pielalis obliiiitil circa nomina divina , et ea qu;e itt'i' hujiismodi nominibus intelligendum esl, scilicet qiii-
confessione fidei diciintur de Palre, et Filio, ett bus subsiaiitialiler Deus djcip.9f.esl, Pjvinoi-um.enim
Spiritu sanclo. Mpdus aiiiem hic loquendi de Deo1 nominum non uiiiformis ralio esl. Alia eiiim de Deo
. propriam qiiamdam habef disciplinam regulis ac: substanlialiter dicuntur;. alin aliler. Nam in rebus
tertniiiis fidei munitam; ad docendum loqui de Deo1 quoqiie omtie quod est, auf stibjectum, uut iii subje-
raiionabiliier secundum ratioueiii tidei, ei praepa- cto.est, hoc esi apl stibsianiia, aut aecideijs.. Non
randos homiiies ad cogiiaiidum ac sejiiiendum.iiief? IR Innien sic esl in Deb. Nunquam enim de Deo dicitur
fabililer de iuelfabili. Ideirco autein dicimus, secuit- aliquid secundpm accidens, sed
negue ,senipcr
dum ratipneni fidei, quja modus hic Ipquendi de secundum subslanliam. Dicitur eniin et ad ali-
Deo habet qusedampropria verba, rationabilia qui- quitl. .•'.,."'
deni, sed non imelligibilia, nisi in taljone fidei, non1 Ubi primo sciendum esl qiipniam prsetliciment.i
aiiicm in raiione sensus humani. Quod enitn paulp1 hujtismodi aliena a naiura fldei sunt, sicul sulisian-
aule dixiuius, quia < Deus est Paler, Detis Fiiius,, lia et accidens, et quod dicitur ad aliquid, etgerms,
Deus Spiritus sanelus, el tamen npn tres dii, sedl et species, et cselera talia. Inslriimenla quippe siiiit
junus est Deus, > utcuiiqtie capitur, seciindum ratio- haec comrnunia et vtilgaria ralionis et artis hurrianie
neni sensus humani. In rebus eniiu buinanis humana1 ad discernendas res communes; rebus auiem divinis
ratio parat sitji fidem : in divinis verp pnecedU fides,1 prorsusindigna, et a forma sanorutn in fide verbo-
deinde ipsa sui generis format sibi ralionein. Sicutc riii.11aliena. Katio lainen fidei quasi morem gefens
cuiin res est, sic de ea fidem capiare, et loctilionis1 humanse raiioni illata sibi ab homiiiilms non respuit
forinam (idei coaplandam esse, rectissima ratio esl. omnino vel abjicit; sed assitmit ea sibi, et confor-
Amal aiitem locutio sive inquisilio de Deo, buiuiJesi -mando singula suis regulis et coaplando, in ,obse-
ac simplices iii pauperlate spirilus Deum quserenles, ** ~
quitim fidei ac servituiem captivatum qiibdamniodo
qups ad inquirendum non curiositns agit, sed pieias> redigil eorum iritellectum. Hinc est, quod lara mtilla
lrahit. Anjal loqui, non verbis piaecipilationis elalie- nomitia, quse in febus comiminibus nomina rerum
nis; sed ipsis quibus semelipsum et Palrem eiSpi- accidentiuin sunt, translata ad Deuin, ubi secundum
rilum sanctum manifestavil tnundo Verbum Dei ipso1 rationem fidei non adrnittilur aliquid secuiiduin ac-
loculionis charactere, quo fidem Triiiitalis propaga- cidens, prsedicari substaniialiler iriveniuntuf. Yerbi
verunl in mundo bomines Dei. Odil coiitentiones, graiia, cum dicitiif Deus sine qiianlitate magnus,
animosiiates, novitaies, pugnasque verborum et ina- sine qnalilale bonus, quid intelligilur, nisi qtiod e:i
iiium lorroenla quseslionum; ipssi magis experienlia qii;c hujusiiiodi sunl, secundiim quod accidetiti;»
docens credentes, et inforinans per merilum.et usitni sunt, npn udmitluntur, el.lamen admiltuntirr, et se-
iidei pervenire ad prseiniura contemplalionis. Nomiiia cundum hoc quod naluraliter in Deo stinl, quoniotlt>
aiiieui, quse prima ejus elementa esse diximus, sunl, nusquam alibi sunl, substantialitef prsedieaniur?
sive quibus per semelipsum ipsa se divinilus revela- Sed et ubi accidens nbn est, neqUe subsiaiitia esf,
vit iu muudo, scilicet Patris, et Filii, et Spiritus ; nec esse potesl, quse nullis accidentibus subest, vel
sanc.li, sive quibus ex tliversa coiisideratioiic sui jj£ subesse potest. Nullbrum vero prorsus afccidenliuii»
diverso se niotlo apud hpinines jiominari fccil. (1.),- susceptrix esse potest wimina illa divinse'iiauirse
iiiini siquidein condilo ad imaginem Dei, naturalis . Vimplicitas : quae si susciperet, simplicilas 11011 essel.
inesl appelitus cognilionis Dei et proprise originis. Illa nempe nalura simplex vere dicenda est, cui nori
Ex eo enim quod nulhis esl animus humanus qnan- sit aliquid habere quod possit amittere : qiiod siVe
tumvis. rutionis capax, quem natura ipsa dubitaie accedendo, sive decederido, videri possit MUtabile,
permitiat, quiu.Deiis sit; quin sil Creator omniuni, id quod imniutabile, Sive quse non aliud siiliabens,
et oiiiiiiuin poiesias el provideniiu penes ipsutn sit; aliudque quod habei: Et secunduin hoc sttihma illa
satagit etiain et anibit semper quasi naluialiier hu- naiura vere siniplex est.eo quou*nbn aliud esliii ea
inaua el pietus et curiosilas aliqiiatenus suspicere d.e1 qiialitas vel quaniiias, aliiid substaiuia; hec iliena
co, quid sil. Quapropler seu invisibilia Dei per eai participatipne est id qiiod est, sive pbtens, sive Sa-
cjusefacta sunl iiitelligenda, seu per naiuraleni sen- piens, sive beata. ,
sura raiionis, seu per donuni gratise revelantis, quol Melius ergo esseniia dicitur tjiiam subsianlia, sicut
dc Deo homines considerationes iiabuerunl, lol einii in sequeiilibus plenius appaiebil. Bt tameh ipsonsti
uoiuiuibus nuncupaverunl,scilicet polenlem, siipicn- toquendi, crelnitis in Deoiioniihe wibstaiifisc abuti-
 419 GLH.LELMI ABBATIS S. TIIEODORICI 420
mur. Tiitcst tamcti lorsiian nomcii iioc sccimduni.i A .icctpialiir. Propicr quod cl nomin.i omnia qu;n hu-
aliniii cotisiilcralioncm in IVO ilici, ill iulclligatiit' jiismbdi suiil, coinniiiiiia dicuniur. Dicilur crgo Dcus
qti.isi pcr sctiiciipstiin subsisiciis, sive quod qttasi Palcr, Dcus Filius, Dcus Spirittts sancltis; ct tanicn
suiisit omiiilius qu.T siinf, sicttt principiiini ct causa noii siinl trcs dii, scd unus Dcus. Magntis Palcr,
el rr.lio siibsistciidi. Alias niilcin, iinpioprie oiiiniiio niagiuis Filius, inngnus Spirilus sanctus; cl laiuwi
diciiiir siilistaiitia in Deo. Diim cfgo de Deo agcn- non tres magni, sed unus niagntis. Sirquc de potcn-
diiui cst, non scmpcr scciindiim sulistamiam, min- lin, dc snpiciiiia, dc charitatc, dc vcriiaie, el de om-
qiiain vefo sCciiiidiini accidcns, csi agendiim : ncc nihiis riominihus divitiis scnlicndum csl : quibtis,
eliarn cuni dicitur atl aliquid, sicut cnin dicilur sicul dicluih csl, ad sc ct snbstantiuliter diciiur
P.itCr .itl Filiinii, Filiiis ntl Pnlreni, .1(1iilrumqiic divina majcslas. Quae cinn quodlibel liorttm dicilur,
Spiriius 'saiicius, ncquaqtiain sccundiiin nccitlcns iii- non qunlis sit, sed quid sit, pronuntialur. Propria
lelligeniliiiii cst. Niinquani cniin acccssit aeterno ac vero scu singularia quoniodo ad iiiviceiu roferaulur,
sciiipiibriib Palri Filiiis, ttl PatCr liercl, quod qtiasi maiiifesiuii) esl: Patcr scilicct ad Filium, Filius ad
noii fiierit prius, cum sempcr fitcril, vcl polius sciri- Patrem, Paterel Filius ad Spiritum sanctum, el ad
persil Palcr; scmpcrque dc seicriio Palrc consub- ipsos ipse. Hoc ergo niodo et ca suiiiinic esseniisc
stantialis ei el coselernus sil Filius scmjier dc Patre ; » iiomina, quan ad se stnii; et ea Triiiitntis, quibus
el Filio cbociernus cis cl coiisuhslaiitialis Spirilus tres ad iuviceni siitit; ct prsedicant unitaiein, et non
sancius. lacenl Trinitatem, suo roodo singula. llla enini in
Sedncquc scciindiim genus el speciem inlclligcnda eo qttod tribtis communia sunt, personalem mon-
aiiijiiaiciius csl Trinitas Dcus ; liccl hoc aliqui con- slranl Trinilaiem; in eo quod in summa sempcr
liiignnl pcrvcrsc de Dco sentieiiles : qui tres perso- iiniim sunl, oonsubstantialem nnilatem : hsec auieni
nas quasi tfes essc species iinius essemise astiuere , in eo quod singitloriim propria suril singula, Trini-
inoliunltir, ciiin ct ralio fidei profueatur, et veritas; latis veritatem ; in eo autein quod ad invicein suni,
claniet, nec refclli oninino possit, essentiam ipsam et se alterum ad allerum ipso singulariiaiis sttse
iiibil aliiid csse qtiain tres personas, el Ircs personas, nomitie referri ostendiint, substanti.e uniialem.
ipsuiii essc essentiam. Non ergo secundum genus etL Nuiic de essetiiia Dei et ejus ntiniinibtis prosequa-
spcciem cogitari debcl Trinitas Deits. Seti neque rc- iniir : scilicef quse ab ipsa essen ia t ssentialia iliciin-
lative oiiiuino, nisi secundum (idei mensiiram. Rela- liir. Quornm principitiro ex eo esl, quod Deus famu-
lio quippe imius Dci, non inagis qiinm utiius hominis; lo suo Moysi sciscitanti iiomen suum: < Ego sum,
csl. Kelalio tatneii ibi csl Pittris ad Filiuini Filii adI p( inquit, qtti stim (Exod. m.) i Sic, ail: Dices filiis
Patrein, Spiritus sancli ad utrunique, faciens Tri- lsrael: < Qui est, misit me ad vos (ibid.). > Sicut
nitaieni. ciim exlra oninem regulani relativorum una, enim ex eo quotl est subsisiere, subsianlia dicitur,
subsianiia suani vefissimani ac solidissimam teneatt sic ab eo quotl est esse, essetttia. Substantia eniin
iiniiafcm. Servianl ergo qusc hiijusiiiotli suni in re- quomodo non coiiveniat Deo, liccl hoc nomine socpe
bus Dei; quoniam non sempcr iiiulilia inveniunlur, Scripttirse abtitantur, jam supra dicium esi. Cui
si rationabililer secuiidum rationem fidei adbibita! quain verius ac diguius convcniat essenlise nomeii,
dispensenlur. Cum ergo htijusmodi aliquid admitti- palam omnibus est. Solus quippe vere csse dicendus
tur, iion lara ipsum, quam quid de ijiso ralio fideij est, qui ab seterno incommuiabiliter esl, et hoc est
ellicerc velit, atlendatur; nec ralionibus seu ratio- ei esse, quod esl; et quod esl, semper esi; et sicut
cinationibus liominum suhjiciamus causam fidei no- cst, sic seniper est. Non in se habel pnsse non
strse, sed omnia illi. Serviant ubi oporiet; non se, esse, quod est; quia nce iu se hubei posse esse,
ingcrant plus quam oportet. ln via eniiii simplicij quod noii esl; et quotl sic esl, non initio prscvenilur,
siinpliciter gradiendum est. Secundum Evangeliutn, noii fine cluuditur, non leniporibus volvilur, nou
loqu.aiilur, qui secunduin Evangeliiini se vivere pro- iocis coiilineiur, non selnlibus variatur. Nihil ibi
fiicnlur. Ulergojam dedivinis nomiiiibus prosequa-. rv | deest, quia tolum in eo est; nibil superesl, quia nihil
niiir.primodeiis solliciteobservandum esl, quomodo, exlracum esl. Cui ergonaturaliter est, scmperposse
scsiinieiiuir, sciliccl coinmimia siciifcommunia; ; esse,qtiod est;ipse solus aut penesolus esse, tlieen-
singulnvia vcro sicut singularia. Communia vero di- tlusest. Cerlissiine ergo elileScripltiiis cognoscitur,
cuiilur, qttse scciindum siibstaniiam de Deo prsetli- et pic credendum eSt, liunc Palrem esse, liiincFilium
(.aiitur, slciit potciilia, sapienlia, cliarilas, Deus;; esse, hiiiic esse Spiriium sanctum : nec eumdem
bingulnria vcro, quse dicunlur ad aliqniil, sicutPa- esse Patrem, qui Filius, nec ipsiiiu Spiritum san-
lcr, Filius, Spiritus snnclus. Dc qiiibus piiccipue hoc; cium esse, qui Pater est vel Filius. Tres lamen ibi
(eiiCiitluui cst, quotl jam supra diximus; quoniami cssentins dicere non minus devilamus, qnaui lies
quidqtiid ad sc. dicilur pixstantissima ill.i ct tlivinat deos; ciim non sit ibi aliud esse, aliud Dcuiii esse,
sublimitas, siilisiantialilcr diciiur : quod aiilcni ud1 sed idem esl.ldeo secuntlnm formam sanoruiu in lide
aliquid, iion subslanlialiter, sed rclutivc; lanquam- verboruro, el - prsemissam ex ralione fnlei ie0ulain
,quy vini csse cjiisdcin subsuiniiic iti Patrc, ct Filio,, de esscntialibus Dei noininibus, diciiiius esseiiliam
eiSpirilii sancio, ul quidquid dc singulis a I scipsosi Palreni, esscntiaro Filium, csseiiliam Spirilum san-
Jicitur, iion plurulilcr ii< suiiiina, scd siiigulnritcrr ciuni; el lainen noi: trcs csscntias, scd jiiaiii csicu-
m &NIGMA FIDEI. 422
liam. Haec aulem oinnia nomina, qure ab essentia A est; non sapientia, qua sapicns sit Paler, cum sit
e.ssentialia dicuntur, originis suae et rei cujus no- ipse per se sapieiilissiniiis, et siimma sapiemia, sed
mina sunt, forniam quamdam prxferentia, sicnl ires in eo sapientia esl Patris quod, cum sapientia sit, a
ibi sunt, el unum ires, sic ip.sa oinnin siinl iiinim, Patre hoc ci esse est, a quo esl ei omne quod est.'
c» uiiuin omnia. Sic enim uno nominum horiim cen- Est aulcm Filius de Palre, sapienlia de sapienlia,
selur Deus, sicul omnibus; ncc magis onuiibus, una cum Patre sapientia; sicul substaiilia, vel potius
qiiam uno eoruro. Sic tinuro bonorum eorum csl, essenlia de essentia, tina cuin Palre essenlia. Si
quselam muliis nominibus significantur, siculomnia; euim eo modo Filius sapienlia Patrisdicilur, quasi
omnia sicut unum. Hoc enim ibi est posse, quotl vel- Pater per eam sapiens sit; j"amFilius 0011tatn Fi-
!e, quod sapere, quod nosse, el quod cselera oiiinia; lius quam qualitas Patfis eril. Scd cl ciim hoc sit
quse, ut diclura est, esscnlialiier et ad se de Dco Deo sapere, quod esse; et sapienlia Patris una cuin
pradicanlur. Non eiiim alilcr polesl, aliler vull, ali- Patrcesseuiia sil; si eo hiodo Fiiius sapienlia Palris
ter sapit, aliter novit, qui non alitcr et aliler hoc et esset, ul nonnisi ea sapientia, quse Filius est, Putcr
hocesi; sed simpliciier cst, quod esl. Non eniin sapiens essel; jam Filius non lam Filius Patris,
cogilandum esl aut credendum, quasi |coinposi'>imB quam essentia ejus esset, et jam secundum Snbel-
cx om:iibus bonis his summum bonum, quod non lium ipse Filius qui Pater essel. Eodem modo el de
niiniis esl in singulis quam in omnihus, sed to- bonitate", quaeSpiritussanctus dicitur, intelligendttm
tum in singulis esl, et ir. oronibus unum. Alioquin est. Sed ne singularitatis hujus pronuntialionu
non simplex esset Deus noster , sed mulliplex. Non qtia Paler dicilur polentia, Filius sapientia, Spirilus
soltim autem, sed el oihnia hsec simul sic siini sin- sanctus bonitas, personse ipsse separabiles quovis
gnlarum in Trinilate personarum; ul sicut in Deo modo inlelligantur ; adesl continuo ralio fidei, qua
tinum sunt hsec omnia, sic hsec omnia sit quiclibet eadem singula singulorum communiler etiam dc
in Trinilate persona. trihiis dicanlur, tit non solus Pater dicalur poien-
Dicitttr quidem aliquando poienlia Patcr, Filius .tia, sed et Filius, et Spiritus sanctus; nec solus Fi-
sapientia, bonilas Spirilus sanclus; sed vigilanier, liussapientia, sed et Pater, et Spiriius sanctus, nec
cum hoc dicilur, debet sensus catholicus, cl pruden- solus Spiritus sanclus boniias; sed el Pater,et Filius.
ler animadvertere, eorum quse tribus cominunia Cumque circa providenliani crealurse prsedicutur
sunt, hoc modo quscdam noiinunquam singulis ascri- poleniia Patris, sapieniia Filii, ho.itas Spiritussan-
bi, ad contexendum quodammodo et ordinandum ad cti; non aliud iiiteHigenduin est in his nominibu.i
humanam intelligenliam divinse cooperaiionis con- divinilatis, quum quod eo motlo pradicatur operatio
sensum. Sed etsicut Trinilatis trium personaruni una omniptJlentis cl snpicnlis, et henignissimse tlivini-
operatio esl, sicel in his omnibus, quantum in Deo est, lutis, ttl in liis quse tlicuntur,
' intelligi etiam quoai
tina et indissimilis operatio intelligenda esl, qumri- cooperatio Trinitatis (54).
vis non sic eadem operalio ad crealuram pervcniat, De qua cum sanciu Scriplur.i sic loquitiir, ul aut
quse tamen sic a Deo proficiscitur. Sicttt enim non in faclis, atil in verbis. uut in hujusinodi nominibus,
alitef poiens esl Deus,'.aliter sapiens, aliter bonus; aliquid singulis assiguel, quod siugulis videtur con-
sic nec, qiianiiim in ipso esl, aliter agit quse sunt venirc personis, non perturbeiur fidcs catbolica,
potemise,aliler quse suiit sapienlise, aliler quse boni- sed doceatur, tit per proprielatem aut vocis ant
talis, licet in crealuris ab inviceui dissimilibus dis- operis, insinuetur itobis verilas Trinitntis; et lameu
similis pareat indissimilis illius operationis effectus. non dividai iniellectus, quod distinguit auditus. Ob
Sed et cum hujusmodi noininum divinorum quse, hoc enim qusedam sive sub Palris, sive sttb Filii,
sicut diclum est, naturah unitatc personis aeque tri- sive sub Spirilus sancli appellatione promuntur, ul
bus iiiTriuilate conveniunt, qusedam familiarius ac confcssio credentium in Triniiaie non erret. Quoe
frequenliore usu quibusdam in Triitilaie personis cum sit inseparabilis, liunqunm inielligeretiir Trini-
coaptari videntur; sicutea quse prsemisimus, scilicct 0 tas, si semper inseparabilis dicereiur. Bene ergo ilif-
potenlia Palri, sapieniia Filio, bunilas Spirilui saii- ficiillns loquendi cor nostruni ad intelligenliam tra-
clo : fit boc ad discrciioneni persoiiarttm ui tlisccr- hit: el per inlirniitalem nosirum coelestis docliina
nanlur, non ut separenlur. Execplis enim relalivis nos adjuval, ul quia in Deilate Palris et Filii et
nominibus, quibus licet ad invieein dicantiir Pater Spiriius sancli, nec singulnritas est ncc diversiias
et Filius et Spirilus sauctus, lamen propria siint cogilanda; vera miitas el vera Trinitns possil qui-
singula singulorum : quocunque noniiiiis vocabnlo dem aliquatenus menle sentiri. el si non possit si-
unus eorum iiominalur, oinncs puriter nominanlur; mul ore pioferri. Hsec iiiteiim de essenlialibus Dei
quia iiniim omnes inveiiiiiiuur esse in eo quo no- nominibus dicla sinl. De quibus nihil esl quod dici-
minanlur. Dicitur autem Filius non solum sapien- mus, tptia uiliil ad eum est, quidquid de eo dici
tia Deus, sed et sapienlia Dei, el Spiritus sunctus potesl; qtioiiiam non potest explicari verbis, quotl
bonilas Dei : qnod sane et secunduni rntioiiein fidei incffabile est. Deficiunt verba, caligal intellecius.
inleUigendum est. Sapientia quippe Patris Fiiius Tumcii quoniam proecipiinur facieui Domini quserere

(54) Verba Leonis pap., ser. 2 in Penlec.

425 GUILLELMIABBATISS. TIIEODOBICI iU
seniper; et quud divinilus praecipjlur, qiipdaminodi:i A fl"sc boc niodo dkcuda suni, his verbis apiiora ver-
promitlilur; ncc desperandum esl: expediendiis csl ba ibi iiivenienles, ubi nulla apta suiit, dixen.nl
intelleclus, el verbprum conalus erigendus qtiousquc Deum Creatoreii), Dominum, principium. Quse ver-
pntesl; et ubi defecerit bumana possibilitas, res Dei ba cum in co quod cuncta crcaverit Deus, quodqtie
silentio bonoranda esl. omniuin Dpminus sil at principiuni, maiiifcsla ac vc-
Sciendum auteiti quoiiiain suniroa .illa majestas, fissinia sint.; temporaliter lamen incidens seternitnti
quoe dicitur Deus, polens, sapiens, el cselera bujus- tcniporalis nonieii creaturse, sicul dictum esi, difiicile
niodi.qnibusesseniialiter et ad se dicilur: hsec eliani iiitellectu est, quomodo acciJens non sit. Oniue
omnia atl creaturam dici polest. Etenim Deus, qui vero accitleiis, sicut dictum csl, sive acceuendo,
in semelipso esl qni esl, ipse ,ad crealuram, oin- sive decedendo, necesse esl niutare stilqei-tuin:quod
nium quse sunl. Deus est; inquantum omnitim qu;c iiiconiinulabili Dpo npn convenil. Scd hsec ei bis
noii siinl quod ipse, ct Conditor, et reclor, el Domi- similia cum dicuntiiiin Deo, sic in illa iiicommi.t i-
iius est. Qui potens est in semelipso essc qtiodest, bili subslanlia accipienda sunt, u.t proprio quo IUJII
ipse per oinniu a.d, onineni creatiiram non soluui diviuiialis roodo ita dicantur relalivc ad creatitrani,
polens, sed el omnipoleiis est. Cui etiam semelipsum ui quanivis lemppruliter aliquid bpriiin i.icipiulali-
scire:vel ,sapere, esse est; ipsius non nlia ad .semel- " qtiando dici Deus, itou tamen boc ipsi substantiae
ipsum de, seinetipso, alia ad crealurain de, orealirrn,- Dei accidisse ihteljigalur, quse sic dicilur; sed
scientia seu sapientia esl. Qui in semetipso noii lani illi naturie itd qtiain dicilur. Undc eiiuin ciim
bonns est, quaiii ipsnm essenliale bonuiii, quoboiium ad euiii refiiginiiis, in ipso, seu in natura ejus
esl, quidquid quovis inodo bonum est: ipse nd om- nulla fil muiaiipj; uos autcni miilaniur , cuni
nein creaturam suain summuiu bonuin est, et sum- ineliores ex deier.ioribus ellicimur. Sicel cum Pait r
me bontis, quo nil meliiis potest cogitari; et de nosicr esse incipil, non mutatur; nos vero pergrn-
quo bene est, cuicunque qttovis modo bene est. Eo- liam ejus, qui dedit nobis poiesiatem lilios Dei fieri,
tiein modo el de oniniuus pene nominibiis diviuis, regeueramur ei filii Dei eflicimur. El cum cfficimur
quibus ad sc tlicilur Dens,iiuelligeiiduiu est, scilicet, lilii Dei, nostra quidem substniilin in iuelius truns-
ipsis etiani dici .euni ad creaturam nominibiis, qui- iiiiiiuiur; ille yero incipit esse Puier noster, sine
bus ud se dicitur non tam relative, qtiasi a creaiti- ulla nuil-itioiie subsianiise suse.
ra habendo esse, qttod ad eam dicitur; quain, si Et cum jusius aliquis incipit fieri amicus Dei,
sic tlicippssit, cpllaiive, donando creaturse, ul sit, ipse mutatur; Deus autem absil ut mutetur, qui
ad qtiaih dicatur. Itinc niagnus dicitur Deus ad crea- nullum temporaliler diligil, quasi nova dileclione
luram couiparatione ipsius crealurse; jnagnus in quse in ipso anie iion fuerit; qui dilexii nos anle
seipso sine omui comparatioiie; juslus ad creatu- niuiidi coiislilulioneiii, et apud quem ne.c prseteriia
Tiim, juste cuncta disponendo : in eo aiilem quod transierunt/et fulura jain facta sunt! Quod ergo
:*pseest, sicut etiin cgse, justuiii esl, justissinius in lempqraliler incipit dici Deus, quod.antea 11011di-
hemelipso; et csetera in hunc uiodum. Qusecuuque cebatur, manifestuin.est relative dici; non lamcn
autem iioiiiinibus hujusmodi Dei ud cfcaturam in- secundum accidens Dei quod ei acciderit, sed
lelliguntur, sic Deus est, ul siciu de csseniiiilibus plane sectindum accidens ejus ad quod incipil rela-
cjus nominibus dicluni esl, sil, non fitiasi hubcus live dici.Reseniin divinsecuin hoc modo dicuntur,
csse sutiin ex bis pailibus suis, qui non est boc el nequaquaiii suo modo dicunlur; sed eo inodo quo
boc particuluriler; npii hoc vel hoc sjnguiariier: aflectu humano utcunque capi possil, quotl dicitur.
njn est in pafte, quoil in parte non est; setl esl quod Ideirco cuin de Dep yerbis agitur, ralionts verbo-
cst, qui omnia hscc est, el horum uil ex. accitienti ruiri rebus coaplandse sitiit; noniilse illis. Raiionis
esl, quia bsec omiiia non aliunde iiiuluans, sei! es- enim humanse omnis verbosa raliocinatio nonnisi
seniialiter babens, nil liabet in seiiietipso, nisiquod veritatis esse debet investigalio : qusc ubicunque se
ipseest.Et sicul liaconiniu in ipso noi) alitidei alitnl, Q obtuleril, jam ratio non est raiio, si nou contitmo
scd simplex tinumsuni; sic nec aliler et aliter.sed sim- abjecta cura verborum, veriiali acquiescit. Niiiil
pliciler el uno niodo sine oiiini modo in ipso sunt. autem verius ac iriauifestius , quam nec creaturarn
Suiie sunt aliqtia nominuin horum, qusecumdi- aliquam , nec aliquid prorsus a eieutura accidcre
cuntur iti Deo, speciein videntur prseferre acciden- incouimutabili Deo. ln Creatore eniin omnium Dco,
titiiit relalivorum, sictil cum dicitur ad creaturam in quo tempus omne, el quidquid lcmporis cst,
Cicntor, Doniihus aul priiicipium. Sed liequaquaiii seterniias et vita est, el quid quo leropore futuriiin
boc modo accipieuda sunl, cum accidcnliiim pniniiiin sil, jani ab seiemo prsesentissimum est, nulio boc
sUmuUtre.subjeciuiii;quorum nulluin accidere potest agit teinpore creata in tempore crealura, ut Dcus
incommuiabili subslauiise. Senipilerniim tamenesse aliquando Crcator incipial esse, quod quasi nou
Deo Crealorem esse, seu Dominuni, seu priiicipiuui, fuerit prius, licet hoc dici incipial aliquo tcmporc.
Ctim npn seinper fuerit creaiura, cujiis cst Cfeaior, Sed Creator creans crcaiufam, lioc agit de ca sinc
Dominus ac principium : diflicilis iiitclleetus esi. lempore, ut qusc nbn eral, sil suo lcmporc. Neque
Coiiantcs cnim homines furi quovis niodo de incfla- in hoc lum uccidil illi , quam, si sic fas esl dici, illu
bili, nec valenles nisi verbis, ncc ad diccnda ea, illi. Non qiioi!.accidcns ulla ratione dici queat illa
i*$ , ^ENIGMAFIDEI. 420
stibsl.mlia, in qtia suhsisliinl qtiTCiinque smit; scd \ latncn diceniliim cst, qttia sicul esscntia continet
nd ilicenduii) qiind i!e rebus htijiismodi sentiri ul- iinilalcm; sic rclatio praedical Trinilalcm. Erraro
cunqiie potesl, vcrha deficiiint. Hoc ergo modo atitem iu fide unius illius, de quo Dominus dicit :
nnmina divina ea quae ad creaturam simt, relative Ego et Pater unum sumus (Joan. x), nec commu-
inleltigenda sunl: qnse licet sint ad temporalem et ncm de eo omnium scslimationein habere, scilicel
niutabilem creaturara , xlernae tamen el incoinmu- qnod Dominus Deus, Deus unus sit (Deut. vi), ncmo
tabilis essenlise nomina sunt, et suo modo aesti- polest, qui rationis liumanse quantumvis parum sit
iiianda sunt. Cum enim in Deo, in quo qnod facinm parliceps. Ex qtto enim illuxil in mundo Dominus
csl, vita est, ct in quo quidquid est, Deus est, ab noster Jesus Cbrislus, non solum erubuit inundus
icicrno sit principalis essentia omniuin quse tempo- vel honio adorarc opera manuum suarum; sed fugil
ralitcr sunl, nonnisi exempluni summi illius exem- pene do lolo orbe terrarum muliorum cultus dco-
plaris, el similitiido aliqua inlerioris vcritalis esl rum el daemonum; ctin cultu nnitis Dei consentiuiit
oinuis hsec forensis creatura ; non illi accidens, sed omnes, non solum Judseuset Christianus, sed etiatn
inde procedens , et nalitrali origine, et causali ra- ethiiicus et barbarus; nec communi omnium huic
tionc, el ordine providentisc. Ubi cum omnia scienli senteniiae de Deo occurrere aliquando atisus est
l>eo hoc sil esse, quod scire; non ideo, ibi scitur B quisqtiam manifeste, seu hserelicus Clirisliaiioriiiu
omnis haec forensis creatura, quia esl; sed quia ibi vel Judscoruni, seu geniium philosophus. Propter
scitur, ideo esl: quae quomotlocunque in semetipsa quod etiam fides Trinitatis cum scandalo crucis ,
morlalis sit, in incomniulabili verbo vita esl. Cui quse jam olim a lempore palriarcharum et prophe-
ergo scire semelipsum est esse quod est: non alilcr tarum coeperat in mundo manifestari aliquibus ho-
scitsemelipsum, aliler creaturam, qtti non aliler el minihus , ex quo temporibus gralisc omnibus coepit
aliter est. Scit enim tcmptis sinc tcmporc Creator , pracdicari, factum esl in signum, cui a lam niultis
ac dispOsiior muiabilium oniniiiiii sine sui iiitila- contradicitur , quasi culturse tritim deorum , cum
lione : qusc qiioniodocuiiqtic in semetipsis sinl, om- improperio crucifixi. Ut enim mitlam eos qui foris
iiin in ipso viia sunl. Ncc vivere vero aliqunudo stnii, siini aliquando fideles in Ecclesia, qui cum non
(cepil, ttec polcst mori, quidquid in sclernilatc vita c;ipiunl quod dicitur, dicunl : Ul quid nobis prsc-
cst. dicatio Trinilatis? Untis tanlummodo Deus, qtii-
Qtiicciinqueergo illn crealura sit.scu vivcnsseu cunque vel quomodocunque illecst, prsedicaretur
iinn vivens, seu inlelligens scn non intelligens, quse ct colerelur. Erral autem quicunque lioc dicit, ct
in Den vila esl, quod omnis crealtira est, quomodo- gratise Dci contradicil. Deum enim nemo vidit
in- C
in
ciinqiie semeiipsa mulciiir vel corrumpaiur, nnquam ; Unigenilus qui est in sinu Patris ipse nar-
tipiat et finintiir; prima et priucipalis cjus essenlia ravit (Joan. i). Ad hoc etiim venit in muiiduin, hoo
el reritas exislendi, qu.c in Deo cst, cl Deus est, effecit, ul Deus Trinilns innoiesceret. Nusquam au-
ucc niutatur nec corrumpiliir; omnia inutnliilin ejus lein iu hac vita divinilas inelius liumano iniellecttt
sttiiiiiia sapicntia imniulabililer ordinuvit, sicutipsa coinpreheiiditur, quain in eo quo magis incoiiipre-
iniiliibilia immulabiliter crcat. Ubi quidquid prin- bensibilis esse intelligilur : hoc est in prsedicatione
cipio suo similius esl, verius est, niinus aittem esl, Triniialis. Idcirco cniiii Verbtim caro factutn est,
quod iiiiuus ei simile esl. Hnc ergo modo secundinn et habilavil iu nobis, ut, sicut ipse Doniinus Jestts
raiioiicm el formam lidei, el notiien Crealoris de Cbristus ornns dicitad Pairein, manifestaret no-
creatura esscntiale Deo est, in eo quod Deus omnis men Palris honiinibus, et charitaieni Dei diffunde-
creaiurx principalis essentia est; et nomen crea- fet in cordibus nostris per Spirilum sanctum quem
ttirse ad Creuiorera relaiivimi est, inquanttiin ab detlit nobis (Rom. v). Deniqiie hoc est scniguia
ipso creutura ipsa est. Liide qtiidquid di.vimns eo Utlei, lerribile impiis, ad deterrendos eos el fugun -
spcciai, itl lieet nomiua crc:ilursc ad Crealorem tlos a facie Domitii; blandum piis, nd excitundos
relative dicautiir; iiomina tajnen Crealoris adcrea- D eos el provocnndos quserere facicm ejus semper :
ttirain non relaiive accidentia, sed principalem in quod sicul jam sx>pediclum esi, dicimus Deiitn Pa-
Deo esseiitiain crcalurse significanlia inleHigunltir,: irein, Deuiii Filititn, Deum Spirilum sanctum, noi'
propter quoil seciindiim regulam omnium essenlia- tres Dcos, sed ununi Dcuin.
liuin iu Dco noiniiium , ipsa eliam pronuniianiur, In quo qiiicunque nolitiam aliquam Trinitatis
cuiu dicilur, cicatorPaier, crealor Filius, crealor SCIIrerum divinarum investigans per signa vcrbo-
Spiritus sanclus, et lainen non tres sunl crealores , liini, labyrintbuin divinse revelalionis ingreditur,
sed unus Crealor. Simililer de nomiite Domiui sive iion scruinlor majeslatis opprimentlus a glbria, seti
principii, sive oinnibus nominibus, quibus Deus ad pauper spiritu , cui proxima semper est misericor-
crealurum diciiur, iiitelligenduin esl. Hac ergo ra- ilia, scire debet alium esse ordinem discendi in re-
tioue bis etiiim iiomiiiibus quibus ad creaiiirain di- bus iiumaiiis, propter quas significandas cuncta
citurDeus, ctim eis noniiiiibus couipuiaiis , quibus qtisecunque sunt verba reperla suiil; alium.in divi-
essentiuliter ctad sc diciiur, adrelaliva iranseanius: nis, quibus significandis niilla prorsus verba itlonea
qutbiis in Triniiaic qu;e Deus est, ad invicem rela- sunt. In illis eniin primo studio discendi quserenda
live dicinilur Patcr, Filius, Spirilus sanclus. Prius est noiilia vcrbortim , per quam ad noliliam tcrtiui
PATHOL.CLXXX. 14
427 GUILLELMI ABBATIS S. THEODOItlCI 428
pcrvcnialnr; in bis aiitcin econlrario noniam dis- A ullus esl, ubi nihil habet Deus, nisi quod est. Elbsce
ciplinse alicujus sludio qnain fidei pielaleel fervore stint, quoe ut capianlur ab hoininibiis , proferenda
nmoris nd iritellcctum et sensum rerum aliqttein ad homines vcstiuiiiiir noniine Trinilatis seu triuni
primo airibiendum eSt, et continuo verborum quibtis personarum, seu riiuluarum ad invicem relationuni.
de rebus agitur, noliiin offeret se proficienli. Vcrbi ut qiiocunqtie modo ab hominibus capialur, quod de
gratia inquireiili de relalivis in Deo, primo se Deopene iiieffabiliter procdic.itur. Reruin enim di-
offertinl nomina ifla seu vefba propria singttla sin- vinaruin intelleclus, qiiarnm hsee sigria videnluv
guiis, et ad iuvlcem relaliva, < Paier, Filitis, Spiri- esse, non lam jierlr.cc daltif , quatii ad inlelligen-
lus sancius ; gignens , et procederis. > Hsec aiitem dunl de Deo quotl cupimus, forma hac sanorum in
src' suscipienda siint nobis, sicul ad invciiieiitliiin fide verboTiun informamur et nutrimnr. Ul ei-go
Deum divina qusedam instrumeitla per hbmines Dei jam de relalivis qilod coepimus proseqtiamur. di-
Deo plenos a Deo nobis transmissa , sed tamen rc- cnnlitr atl inviceni trcs personoe relaiive , sed extra
rum noliliam, quarutn signa sunt, iuinime imjilela. rcgiilum etordiiiem relativoium; quia rion secun-
Qnse quandiu ad profeclum cogiiitionis Dei nos nd- dum accidens. Dicuiilureiiim ad ali(]iiid, sicul Pa-
juvanl, quanlum nos verba adjtivare possurit, venc- lerad Filiiim, cl Fifitis ad Patrcm.
randa.et amplectenda nobis sunl; ubi vero deficiunt B Quod neqiinquam fftiDco secundum accidensin-
verba, sicul verba , cum graiia ejus qui nominattir lelligiiur. Qtiod eiiim Pater dicitur Paier, et Fitius
et benedictiont», pertranseunda siint. Cum eniui dicilur Filius, scterniiin eis et incominutabile cst.
dicitur < gignens, geniius, et ab uiroque procederis; Semper enim Paler Paler esl, et Filius seroper
Pater , Filius, Spirilus sanctus, > verba siinl scu Filius esl. Et rion ila csse scmper, quasi ex qiio
iiomina divinse veritatis plena; setl iri eo quod etiani natus esl Filius, yel ex eo quod Paler nunquam esse
rerum liumauarum aliquam prsciendunt significatio- desinal Pater, ct Filius nuquam desinat csse Fi-
nem, a tcrrenis et humanis parum nos sublevantia, lius ; sed ex eo qitotl scmpcr natus cst Filius, nec
nisi cuin illa dicuritur, qusc fidei sunt intus cogiten- Paler aliquaiido tcepil esse Pater, nec Filius coepit
tur'; scilicet in generatione et nativitaie illa, ct esse Filitts. Qttod si aliquando cocpissent esse , aut
processione, nihil esse aclivum, niliil passivum, nil desinercnl, secundum accideytsdicerelur. Et tamen
temporale, hil locale, nil differens vel separabiJe; relalive dicunlur non soitim Patcr ad Filiuro, ct
setl idipsum ct itnum Deum. Alterum eriim ibi esse Fllius ad Palrem ; sed el Spiiitus sancttis ad Pa
(ie iiliero, alii nalivitas, alii jirocessio esl: setcr- trem et Filium, et ilH ad ipsuiti, inquantiiiri cormii
liuin esse de scteriio, coseiernitas irium ; et alterins „ Spiritits esl; et ipsc proccdit ab eis, et ipsi eum
;ib altero scu seterna nativilas, seu seterna processio emitluiil. Quod etiatn jiiro supra breviler perslrinxi-
est. Ulji cuia Filius nascendo a Palre gignitur, Ct mus, liic pTeriius diccnduin esl Jtidicct oiniiis qu.
Spiriliis sanclus, a Patre el Filio procedit, ncqua- de lutjtismodi jtiiicare potesi, quam sit contra otu-
qiiam"al.tcr ab allero recedit. j-Eternaliter eniiti el nehi raiioneni, cl usuiii oinninm relnlivorum; quod
iiicomiiraiabitiier est Pater in Filio, et Filius in ' dicimus. Oinnis essenlia quoe relalive dicitur, est
Patre, Spiritus sanctus in Patre el Filio, ct ipsi in eliam afiquid, exceplo relalivo Suo, sicut homo do-
-
spso, veritate iiniiis divinoe essenlioe; ct esl Filitis miiitis, ct eqitiis jumenlum. Homo enim et equusatl
de Patre, et de Palre et Filio et Spiritus sanctus, se dicunttir , ct essentiae suiil; domiinis et junieit-
• vcritale Trinitatis et personarum singularilate. tttm ad aliqttid relative dicuulnr. Si non essenl
lpsa ibi Triniias esl, quse unilas ; unitas quae Ttini- homo ct cqiins aliquse subslantiae, non essent qui
tas : uec mihtts aliqttid est uiia persoria siimrose rclative diccreiilur ' dominus et jumentum. Quapro-
-• »
illiiis Tiihiialis , quam Trinitas lota ; noh plus tola pter si et paler non est aliquid qood dicatur ad se-
Trinilas, tptam una in Trinilate persona. Neqrie nielipsum, el filius similitcr; non sunt omnino, qiti
Paier ut liaberei Filium minuit semetipsum; sed iia relative ad invicem dicantur. Sed homo doiuinus,
genuit de se atlerum se, ul tolus maneret; ci tanto» D' et homo servus cum ad inv.ccm dicunlur, duo ho-
tsset in Filiu, qunntus in se. Similiter Filius inlc- mines sunl. Dettsautem Pater et Deus Filius , non
gcr est de inlegro, tantus iri Patre, qiiuntus de duo dii, scd unus Deus sunl. Tanicn revera cum
Palre; sernper in Palre, semper de Patre; non ini- Patef iioi: sil Filitis, Cl Filius noii sil Paler, et Spi-
itiiens eum nasccndo, nec aiigens liacrendo : el rittis sancttis ille qutctium donuiu Dei vocatur, nec
sicut Filius de Patre ct cuiri Palre; sic Spirilus Paler sit ncc Filius, tres ulique suni. Idcoquc plit-
:s:tncius de utroque esl, et cum utroque; nisi quod ralfter tlicltiin est: < Egoet Paler unum sumiis
Filiiis nasccndo esl de Patre, ille procedendo de (Joan. x). > Non enim unumesl di.vit, quod Sabel-
Patre ct Filio. Sicul cnitn Filio a Palre esse, et liani dictinl; sed unum siimus. Cuni cfgo quscritur
hnc esse quod est ille , natitm scniper csse cst; sic de Patrc el Filio et Spiriiu sancto, qttid sini, qui
Spiriiui sancfo a Pairc esse ct a Filio, et hoc esse siut, si tres aliqui, si tria utiqua, cxcefiiis relutivis,
quod illi sivnt, alerna processio esl. Hoc ergo modo qtiibus ail iiivieem stint, qiiidvdiceinus? Evceptis
prsetlicandiis est Trinitas Deus, si tamen modtis etiim rclalivis, cuin niilla npud hoinines iioiuiiiu
tilttis in illo est, a qtto et sub quo modus omnis cst: Irium illoriun, sive propria, sive coiiinniiiia invc-
ci hnbenl se aller ad alterum ; si taincn habitus ibi iiianliir, uoii siiie causa lioc cssc fidcs piainletrgii.
42« JENIGMAFIOEl. 4S0
^sed incffabile esse id de qno ngitur inlelligcns, ad \t lamen proprns ntilln est naturoe ilhus separaiio,
cognitionem divinilntis ex cogii.itinnc liumnu:e ignp- sed personalis agnilio. Dicunlnr enim singulariier
ranlioe niagis cruditur. Commiiuia vero iiomina tres persoiue, nt cognost-antur, non ut scparenttir:
sunt, cum dicitur tres homines; propria, cuui dici- iu quibus sic nulta esl separalio, sicut nulla eis inesse
tur Abraham, Isaac el Jacob. polcsl confusio. Neque,iiiqiiam,quisquamseparabiles
llicaulemnil occurrilprscternaluram vclessenlinm in aliqtto eas audeat dicere, cum nullam ante aliam,
suniini boni.qupd profecto si summum cst, uon Iria nullam posl aliam, niillam sine alia, vel existenleio,
sunt, sed unumest; el noraen ejus, < Dctts, > quod vel opcrantem valeat invenire, vel debeat cogitare.
nonnisi unius nomen est, quia nonnisi iinus Deus Ubi sicut nulla polest csse separabilitas operis,
est. Hoc auiem illud uoum esl, de quo Pominiis ita naluraliter manet unilas incommulabilis. Verbi
dicit: < Ego et Pater unuro sumus. > Unum vero gratia, formam qiiam unigenilus Deus assumpsit,
illud solidum ac diviuum nequaquam ex diffcrenti- lola Triniias fecit : quam tamcn ccrluin est a
iius est, quod neque ex partibus constat, neque in lola Trinitale factam atl solam Filii pertinere per-{
partes dissolvi potesU Licel enim ipsa ibi sil Trinitas SOH.111J. Neque enini sicut est totius Trinitatis ope-
quse unitas, et unilas quse Trinilas ; nequaquam ralio ; sic ilia tolius Trinitatis invenitur acceptio.
tamen significal ibi uomen unilatis sub nnmine Tri- B Etcnimproprielns personalis, quia nnn ipse est Pa-
«ilatis, quasi nuinerosani triplicitatis conjunclionem, tcr, qui Filius neque Spirilus sanctus esi, qui Patcr
sed inseparabilcm divinse essentise simplicilalem. aul Filius, ostendil aliquid a Palreet Filio factuni :
Propter quod eiiam tres personas, quse in Trinitate qiiod tanieu a solo Filio invenitur acceplum. Simili-
inseparabili dicunlur, a se invicem quovis roodo tcr de voce Palris in baptismo intelligchdum cst,
separabiles dici, fas omiiino non est, non magis dicentis :< Hiccst Filitts tneus dilecius (Mallh. in): >
quam ipsam Trinitatcm. Trinitas enim inseparabilis simililer de colitmba et igne, iti quoriim spccic
dici non debet, si tres illocpersonsc aliqiiaienus va- super Dominiim ct super aposlolos Spirilussanctus
lent separari. Tres enim personac ctsi non possutit visus apparuisse. Cujus rei -exemplum nullum in
simul dici; non lamen nisi siitiul debcnt inielligi. creatnris polesl inveniri; quia cxcepla Trinitaie,
Hocenim vere inseparabile dicilur ; qu.od nullaie- qtiae Dominus Deus esl naluralitcr, nulla esl naltira
niis.recepitseparationein. Quodsi quisquam scparari quoe possit in sc habere trcs inseparabiles personas.
posse puial tres in Trinitale personas, nou Trinitas Sic ergo diia: istiu pracdicaliones, essenlialis el re-
separabilis dicenda est, sed unilas. Qtiippe in perso- laiiva, dc Deo Putre, et Filio, et Spirim sanclo, ctitn
nis conslat Trinitas, in tialura unilas. Nafura etiim aUera sc habeal circn ea quse ad se stinl, servantlo
Trinitatis, qnsc sola est ubique toia, sicul ubique ubique tiiiitaiein; altcra circa id quod ad iiivicem
liabet siitiin csse et ununi et lotiim; sic scparatio- simt, prsedicando Trinilalem, contrarioe sibi cssc
neiii non polesl recipcrc perspnaruin. Noiriinanlur . viilenlur. Scd in hoc inagis conveniunt et aiuicu
quippe ibi persou;c ijisocsingulariler; sed iia se vo- cliariiate in unilale pacis illius quse cxsuperal om-
luii Trinilas ipsa inseparabilem osicndere in perso- nem serisum se complecluntur, cum et esscntialis
nis, tit iiulluiii ibi nomen sit, quo sic nomineiur prsedicntio iiniim Deiiin dicil, et tres personas non
quaelibel persona, ul nou aul tribus naitiiali uniiaie ciihiradicil; ct relatio tres personas relative sc ha-
coiiveniai, sicut citm dicitur polens, sapiens, boiius, benies ad iuviccm dicit, scd trcs deos dici omniito
et cxiera htijusinotli; aul nlieram ud alierani re- eoiilradicil. Sicque semper unaquseque sine injuria
ferri, eliani iu ipso singiilarilalis nomine tlcmon- alterius prsedicnl qttod sutim est, ul neque id quod
stret, sicut eutn dicilur, < Patcr, Filitts, Spiriuis suum est deseral, ncqtte interlurbet in nliqtio quod
sanclus. > In relativis enim nominibus nequaquain altcrins esl; el cx ulroque conslet, quod caliiolica1
sic ttna pcrsona singulariter diciliir, nl non ad al- fitlei est, scilicel r.ilio tidei, ipsara prsedicans uni-
teram ipso suo iioinine referntnr. Relativo quippc latetti, quaiii Trinilatem ; ipsam Trinilatem, qnam
vocabulosic una persona singiilariler dicitur in se, ry iinitalcm; untiiii Deum. Sunl autem el alia nomiua
ul non dicalur ail sc. ldcirco relatio ipsa vocnbuli relittiva, quibus relaiive dicilur Deus, sicut ctitii
pcrsonalis personas separari vclat, quas ciim siniitt Deus Paler principium divinitatis relalive princi-
iiominal, siniul ctiain iiisiiiual. Cuin eiiim dicUur piiini dicimr ad Filium, qui de ipso est; et simul
<Paler,>iiilelligiturpuriteretFilius,cujus eslPater; ctim Filio ad Spirituni sarictum, qui de ipsis est.
riiiii dicilur<FiIius> iiitelligiiuret Pater.cujiis Filius Uniim eiiiin siiiitprincipium Spirilus sancli, Pa-
est. Cum vcro Spiritus sanclus <tlotitim > dicilur, ler et Filius, sed priiicipnliter Pater, qiioniam et
sicul < Verbutn >Filins ad dicentem, sic ct <donum > hoc Filius aPalfc nascendo acrepii, ut cum Patrc
ad donanlem inseparabililer referlur. unum et ipse principium Spiritus. sancti sil. Ubi
Sciendum etiani de relnlivis, quia curii nomina vero principaliier hoc esse dicitur Paier, non ante-
Patris, et Filii, et Spirilus sancti propria eorum ritas letnporis, non prseccssio seu gradtis intelligen-
sinl nomina, singiilorum singula: el proprise etiam dus esl dignilatis, non niajorilas seu minoriias
sinl qusedam singulorum operaliones, sicut Patris majestalis ; sed innuilur qtiis de quosil, seu quis
quod geiiuit, Filii quod genitus est, Spiritus sancti ad quein, et quid adquid, in naiura illa consubslan-
quud ab ulroque proccdit, el alia his similin ; i:i liis .. tialis Trinitalis. Patcr cnim cx nullo originem du->
«1 GUILLFXMl ABBATIS S. TIIEODORICI 433
cens.prigp divtnilalis cst. De ipso vero habel Filiiis, ^ eo quod tres sunl; el unft eornm opcraiio est, in
quod nasccntlo ab co accepil, nl nniiirali nssenlia qtiaiittiui tiniini surit. Uinlccl Domiiuisin Evangelio
itiiuin cuiri ipsp sjt. Ab ipso eliaro ct a Filio, sed dicil : < Non poiest Filium a sc facere quidtpinin,
priucipalitcr, ut dicttim esl, ab ipso Patreesl Spiri- nisi qiiod viderit Palrem fncienlem. Qusecunquo
lus sanctus :,qui procedendo ab ufroqiie, commune eniui Pater facit, hscc et Filitts fncil. Paler eniin
liabetcum utroque «t sit, qtiod illi siint. Dicilur diligtt Filium et demonsirat ci omnia qiiseciinque
«liairi Filius relaiive< Verbum> Pairis dicentis. snn- facil (Joan. v). > Videre enim Filio Palrem, hoc est
ttus quoque Spirims <doniim > Dei donanlis. Ubi, esse, qnod 1 itle est; videre opernniem, cooperari
siciit cuindicilur <Paler ei Filius, i riequaquamcb- est. Ileiri : < Omnia per ipsuni, > hoc est, per Ver-
giiaiida est pbsieriias derivaiiva gighenlis ct geniti, buin,< facta sunt (Joan. i).> Ubi sicut cooperatio in-
sed seternse nalivitatis secfeiuiii; siciiec cnm di- telligitur, iiieo qiiod Palcret Verbum duo stint;
citur < Verbtim > Dei, oestimandiim est verbum pro- sit simplex inlelligilur opcratio, in eo quod dicitur
lntiviim, sed coiistibstniitiale dicenli et coscternnm; Deum omnia lecisse per Verbum suum, hocest, per
sic iiec Ciim diciiur Spirittis sancius <donnm »'Pa- iitqtiotl unum sunt, ipse et Verbum suuni. Quod
iris ct Filii, cogiianda esl quasi condilio dali, et lamen inlelligendnm est, de eo quod lit.velquod
doniinatio daniium, scd eoncordia dati et dantiiim. B laciiiin esi, hoc est de crealtira, qusc vel lit ab eo ,
Singularis eiiim relntionis illius rntio esl, ut licet ut sit quse ivon cral; vel aliquid fit circa eam, ut
iiiseqiiales ibi videaniur relaiiones, sicut Pairis ad fiicti» stibsisiat. QuOd enim in Crealore omniuin
Filiuin, dicchtis ad Yerbiun, doni ad doiiaiilem; Deo hon fii, sed est; seciinduin oestimationem crea-
siimma lamcn ilii scqunlitas sit, ctnn uuiira siut, al- lurse hnbeiidiim est. Scilicet gcnuit Pnter, quod
ter ei qiii de altcip esi, et unus qtii de duobns, et Filius non facil; genitus esl Filius, quqd non facit
duo de qnibus unus est. Ubi cum a rccte de Dco Pater, qui genuit. Sed hoc non est faclura, sed fa-
scieiiiibiis el pie cogilantibiis, illud iinmn, de quo cienlis oiunia diviniialis esseniia. Naro et, cmii
DominusdiCit: <Ego el Pater tinuin siimtis (Joan. x), > Verbnm caro faciutn est, lota Trinitns cooper.indo
niilliis invcniatur primus, vel meditis, vcl novissi- fecit, id quod soluin Verbum facttim esl, carncm
iiiiis; oportet laiiieii ut ilii tres disiincle dicantur ; scilicet, quie facta, a solo verbo in uuilaie pcrsonse
quos etiam nccesse est proiiiintiari suo ordine, ut assimipta est, in quo temporatiter factiini dicilur
quis de quo Sit iiileHigiiHir;Primoqiie loco ponitur Vefbum, quod Deus apud Deum esl. Sed et vocciii
Pater qui geiiuit, secundo FiliuS qui geniius eSt, Patris, quse siiper Doniinuin andita est, diccns;
ieiiio Spirilus sancttis qui ab ntroqiie procedit. Qtiod < Hic esl Filins iiietis dilcctus (JW«»A.iii),notn Tri-
(liniii"in operatioue divinitaiis, seu cuopefatione' nil.is fecil, qiiamvis a solo P.itre insontiil, et cu-
'liiuitatis, qiise ciim relatione iritiin pcrsonarum Itiiiibam in qua supcr Doiiiiuum Spiritus s.-tiiciu»
iiiagiiiiiii vidciitnr habere cognationeiri, providentis- apparuii. H;ec ciiim onnia lemporaliler facta suni;
«iine aiiimadverieiiduro est, sicut verbi gralia in eo nec aliier tle eis ocsiimanilitm est, quam sicut stinl.
qttod AposiOlus dicit : t Ex qtto omnia, per^qttem Diximus qnse poluimiis, tlc nominilitis divinis, q.ise
uiiiiia, in quo emnin.ipsi gloria in soccula ssecttlo- sivc secuiitliim subslaniiaiii, sive relative in Dc»
riiiii, airicri (Rom. xi). > Ubi cum-a Patre per Filium (licunltir; el tlc relatione ipsa, qna juxla noiniiiun»
iti'Spirilii sniictt) coridiia oninia commemorari vi- ipsoruin proprielalem ad invicem dicuntur Pater,
(ieaiitur, tnincn in diversis prsepositionum apposi- et Filius, el Spirilns sanclus, haurienies qiiseciin-
itAriibusiiulln inlclligcnda est diversiias opcrntionis, quo tliximus, non de fonlibtis nostris, sed de fonti-
sed simplex cooperalio. jEque enim eX Putre et ex lnis Salvnloris, ex Scripturis sanctis, ct cerlissiinis.
Spiritu sancto snnt oiimia, sicttt ex nattira oiiiniiiiii aiictorilatibiis sancloriiin Palriim, iiivcstigaiiies ali-
cieatrice, seque per Palrcin et jier Filiiim, et per qiiam reruni cognilionem ex indiciis nominum suo-
Spiritum sanclinn, sicttl per Deum omiiium opili- rtiin. Nomina autem ipsa recentin qtiidem sunt apud
cctii; scqiie iii Palreet Filio el Spirilti snncto, sicui p homines in prsedicaiibue fidei; nomina, inquum ,
iii Deb oniiiin conliiiente. IIOIIres nomiiium. Res enim noroinum hortim, non
lii htijushiotli vero positionibustrium pcrsonartim, lam coseternse Deo, quain Deus sunl. Nam et ipstim
Vei prseposilionuin npposiliotiibus Innliiiiuriodo in- noirien Dei, qriid est, vel unde dictnm est?Aut
lelligenda est personalis adnolatio Triiiitaiis; sic quis lioc nomeri imposuit Dco ? Inferiori enim, ab
iiimeri ut omliin recolligantttr ad inlelligendain in eoqtii siipra ipsuiri esl, solet imponi nomcn. Quid
Tiinilate verilntem divirioe unitalis, subjungenle crgo est, quod summa illa mnjestas tam comniinii
ciiiitinuo ' Apostolo ac tliccnte : < ipsi, inquil, nori, usu et generali omnium scnteiuia ab omiiibus pror-
ipsis.» Quse taineu singula singulis tlistiibtiuiitur, sus homihibus dicitnr Deus ?
ciim exPatre tlicuiitttr csse oiniiia, cx quo princi- Vox qtisedam est naturalis in homine timoris, ad
pnliler est oiiinis ciealura; el per Verbum qrio ' siimmani essenliam qua utciiiiqiie de ea edicil, quod
ipsedixit, et omnia facta sunt; el in SpirilU sancto, sit, volenstiecvalcns edicere,quidsit. Nnm et a Grseco
qui Patris et Filii boiiiias est, conlihcns omnia. Nam qiiotl ilieilur e<6,-,quotl timorem siguilicul, dicitur
el quod cooperari (liciiniiir, quoruni, sictit tina es-' Deus. Signilical aiiicin naltiralcm, til tliclum esl,
seutia, sic una opcralio esi, cooperari dicnnlur in littiorcm uoiniiiis atl simimiitu essehtiahi, itoincu ei
 *™ iEMGMA FIDEl. /,..-,<
tnipoiieic non atitletilis, el Inincii rcm, ctti, nul-• A nem > primo < ad iiiiagiiiern ci sitiiilil.udincm snaiti
liim iioinen .ipltiin est, polius qunduni litiiiiana: vo- (Gen. 1); > deinde vero < iuspiruvii iu fuciem ejns
cis usu, qiiam aliquu iiomiiianili proprietate utctiii- spirnculum viiac, ct facius est in aiiimam viveniem
que signilicantis. Hiuc nainque est, quod cum dci (Gen. n). » Atienlaio ergo et allrectalo patthilum,
co lari vohimus, nec valcmus, tle compendio inef- qiianliiii) litttii, qiiaiiliim Doitiiiius . dedil, quod dc
labilem noininamtis, et invisibilein qiiem 11011pos- divinis noniinibus altingere poiuinius, non nostris,
SIIIIUIS viilere; et sic dc eo qui supra omnem sen- sed saiictoriiin Pnlrum sensibus iiiiiitenles, citui
suin et iiilelleclutn esl, raiaus dicendo plus dici- liniore adbuc ct iremore proccdimus, ul procidamtis
nms. el ploremus, Trinitas sjmcla, coraui teDomino Deo
Porro ciim, sicut jam supr.i diclum est, omnia no- nostro, qui fecisli nos, ct in hoc ipsum cflieis nos
iuiua divina sinl uniiin, inlelligendum est nomen oraiilcs et obsecranles, ne nos errnre peririittas ali-
Domini Dei noslri esse aliquam ejus iiotiiiam, qitoe, quatenus in coiitemplalione vel fide formae ejus, cui
omnibtis liis numinibus utcunquecommendatur fide- conformari et nos ambimus, ct lu prsecipis nob|s in
libus, etquaquuiido vult, innotescil quibus vult, ct omnibus Scripturis quse de ie sunt : ut sicul tres
quomodo vull. Hoc namque nomen est, qtiod prsece- iiiium eslis, ila et nos per virtuteiri fitlei qtia lioc
jitissalularibus niouiti, et tlivina inslitulione formati, B credimus, unum efliciamur in vpbis (Joari. xvii).
a Patre noslro qui esl in coslis oranius
' quotidie Forma ergo fidei cni serviunt <<mnia,quaecunqiie
sanclificari in nobis. Quod tunc sanctificatur in 110- supra diximus, hsec est, sicui j&m ssepe diximus,
liis, ciim ex sensu vitse, qui in nbmine ipso est, Patrem Deum, Deum Filium, Dcum Spiritum san-
ipse qui nominatur, sancliScando non innolescit clum; et lamen non tres deos, sed unum Deum. Nc:
nobls ; cum.seu iri loquendo de Deo, seu iri orando lineamcntis spaUisque membrorum hscc Trinilalis
ciun, in Spiritu sancio hominatur a nobis eo nomi- et unilatis forma dislenditur; nec Paier Filium lo-
nandi modo, qubd dicit Apostolus: < Doniinus Jesus, caliter in se suscipil manentcin, nec Filius Patrem
iri Spirilii sancto (/ Cor. xu). > Naiiiet quicunque hoc iu se habitanteni; aul evacuantur Pater et Filius,
inodo«noinen Domini invocaverii, salvus erit (Rom. ctim Spirilum sanctum emiliunt ad illustrandam
x); > et: < Sperant in eo quiciinque noverunt lioc . omnem creaturam suam. Tres qtiippe stint, sed rion
iiomeri ej'us (Psal. ix) : et gloriantur in eo, qtti di - disjuncle; iiniim stiiit, sed non conftise : sed, cuni
ligiintnomeii ejus (Psal. v); et desi.derant judicap tres sint, itnum sunt; cum sint uitiini, tres siini:
seciindiim jiitliciutn diligenliiim nomen ej'us (Psal. tres propter Sabelliamim, unum propler Arinntim.
cxvm). > Quod fil, cutn invocanlibus eis qui sic Nec in uno Deo esi Trinilas ipsa, sed Triniius ipsa
fcimt, iiomen Domini, gratia inleritis operante, res Deus.esl; nec Deus est in Trinitate, sed Deus ipsa
iioiniiiis dulcescit in eorde, et uomen sapit in orc; , Trinitas esl. Neqtie eniinDeus amplius aliquid quam
citin Domimis invocalur, qui jam in nffectu invo- Triuitas ipSa esi; uecTrinitas aliud quam unusDetis
raniis dominalur : cuui iu Spirilu sancio clamatur . esl. Cuni ergo ad confitendum Palrem, el Filiiiin, ct
Deo : < Abba,Pater,> et consciciuiu sua teslimonium Spiritiiin sancium aciem mentis iiUeiidimiis, prpcul
pcrhibei clamanti, quod sit Filius Dei. Quotl el de . ab animo formas rcrum visibilium, elselates teiiipo-
re.liquis Domihi nominibus inlelligenduin esl.Nullura raliuin nalurarum; procul loca corporum el corporn
quippenomen Dei est, quotl non secundum forniam locorum repellamus'. Discedat ab nniinn quod spn-
stii sjmilein graliam*spirel invocanti. Hoc euiin est tio distendilur, quod fine clandilur, et qiiitlqttid
iioinen novuiii, quod in Apocalypsi victori mundi nec semper esl ubiqne, nec ubique tpluiii. Denique
hiijtts proinillitur, scriplum in calculo novo, iion cogitatio de Trinilalis Deitale concepta, tiiliil per
slylo fcrreo, sed digiio Dei (Apoc. n). disianliam inlelligat, nihifper gradusqiiserat; ac si
Cnlculiis quippe loltis leres el roiundits catholica quid Deo dignum senserit, nulli hoc ibi audeat lie-
fides esl, qiiam qui rodere voluerit, noii inveiiit libi gare personse. Omnibus eniin existenliiC gi-adibtis
(icniem figat. Htiic inscribitur nomen Domini novuiu, r. exclusis, una esl et incommutabilis in Trinilate ili-
hoc est, innovaus fideliter nomiiiantem, cttm foriuui vinitatis substaniin, indivisa in opere, concors in
fitlei spiritualis Dei nolilia iiiformalur. Iloc auletn voluiilate, par in omnipolenlia, sequalis iti gloria,
lit, CIIIIJfides incipiens operari pcr dileclionem, in- sitiiul impleiis oinnia, cl continens universa. Qusc
cipil etiam ipsa formari in dileclionem, el per di- sic in iribus confiienda est personis, ut et iinituteni
lecliotiem in iiitellecliiin, el per iiitelleclum in servet unitis essemin! inseparabilis aequaliias; clso-
dilectitinem, seu in ititcllectuni sitnul el dilcclio- liliitliiiein non recipiatPatriset Filii et Spiritussancii .
neni. DiJQicileenim est homiui sic affeclo discefnere Trinitas. Solus quippe Deus esl, Pater, et Filiiis, et
quid de quo, cum jam in corde credentis el intelli- Spiritus sanctus, praeler qttem alius Dcus noii est:
genlis el amanlis tria hcc utitiin sint, ad siinilitudi- sed iion est solus aliquando Deus Pater, qui semper
nem qunindam suminse Triuitatis. Sed exleribrem ad Filinm est, quod esl; nunqitam solus Filitis, qui
niuic fidei raiionem de Tritiitate, et ptiblicam cjus semper ad Patrem cst; iiuiiquain solus Spiritus saii-
formam invesligare suscepinius, quam formatam in clus qui semper ad Pntrem et nd Filiuni est.
interiore bomine nostro post modum ejus erit vivi- Nec tamen iriplex dicendus seu acstiniandiis est
ficarc, dc quo Icgilur, quod ( formavil Dcus liomi- Deus, qtti cuiii sit unus in tribiis pefsonis, lotus ia-
 435 GUILLELMl ABBATIS S. THEODORICi 456
men est in singntis. Nihit enini ibi triplicilas invot- /A credantur Pater, Filius et SpirUus sanctus : qui ste
vit, vel unilas eonfundit; quia divinus quidain nu- unum sunl principium, sicut umis Deus. Nequeenhn
ifterus abornni pforsus numerali differentia reme- dicendus est Paier principiiim principii, in ea quod
tissimus, sic ibi efficit eam, quaeibi est, Trinilalei», Filius, eujns tpseprinctptuin cst.principrum esl cum
ut forraa simplicis Dettatis alienam ab ea fncial ipso Spiritus sanai: sed src ibi intelHgendmn estesse
omriem trrplicitalis coufusionem. Nce alicubi forma principium de principio,sicut Deus deDeo, unusDeus, *
liofec,hist ibi est, tibi riuinertts esl super numerum, uiuinj principrum, Pafer Filii, et eum illo Spifitus
quo tres unum srnit, et unum tres. Nec quserat liolno sancti, el cum Filio et Spiritu sahcto omnis crea-
inorlati8 huniana ratione investigare nrodum, quo ttirse. Orariius eliam Deum Palreni et adoramtis, et
hsec de Deo supra hiimanuiii inoilum dicuntHr, cttm gruttas ei agiritus semper non sine Filio et Spiritu
tu, DomineDeus noster, nulia ralione nullpque modo saricto; et iamen per Filiuni, sicutper mediatbrem
cogtlandus sive credeiidus sis subdrtus esse. ulli • Dei et bomtnum Doniinumnostruin J-estimCliristuin,
inodo: sub quo et a quo polius est omnis niodus, tn Spirilu sariclo Paracleto nostro, et ntlvocato ora-
qiio est quidquid est, seu esse possibiJe esl: tu vero tionum nostramra apud Dcum; sine quo nec quem-
ct essenlia tua, ipsa llbi ct causa el modus existendi adihbdum nos oporteal orare, sciirius, nec oranles
es. ldcirco qui sic es, inVestigabite totus profitndum ' exaudimur. Cum aulem oramus Patrem per Filium
es, et imperscrutabile; tolus autem, non ut per hoc in sancto Spirilu, sicut alium per alium in alio,
diffinitu.s in modo, sed ut iutclligaris, srqui intelligi nonnisi ununi Deuin in niillo tlifferenlein a
pramus
potes, in immenso. Videbunt hoc in futura vita te Deo, setl fiduciain habemus ad Deum
hic feceris ubi vi- qiiem oramus,
fruendo, quos dignos crcdendo, non quasi ex nobis, sed cx justilia quaj eu.per fideui
debunt te facie ad faciem sicnii es, et videndo efli- Domini noslri Jesu Cbristi, et exaudibiles efiiciniur
eicntur sicuti es. Sic eniiri promittit nobrs dilectus
tuus Joannes : < > < ei per consotanlem ac vivilicanlem nos inierius gra-
aposlolus Srmilcs, inquil,
est Joan. liatn Spiritus sancii. DeFilio dicilur: <In principio
erimns; quoniam videbimus eum sicuii (/
erat Verbum, el Verbum crat apud Detim; el Deus
iu).> Ibiqui te videbunt, rion menlientur ultra,nec
fallentiir; riecdubise iilira erunl visiones eorum, nec. erat Verbum (Joan. i). > Ubi cum dicitur, < erat,
cbgitalioues abaliis in alia transeunles, ct euntes, erat, crat, > de eo quod semper est hoc primo est
el redeunies; sed oiniieni scientiam suam, qtise noti- inlelligendum, quia non refert quomodo in Deo
nisi de te erit, o verilas Deus, iiiio simul cernent tempora pronuntieniur, cum ntdtiiin invenialur tem-
inttiilu. Non enim visio itlius contcmplalionis, seu Q { pus, quo congrue signiticai-i possil, quod dicitur, id
contemplatio ililiis Visionis, a Patre transibit ad est aeternitas. Ubi cumdicitur : < hi principio erat
Filium, a Filio ad Spirituin sanctum; non in trcs Verbum, > signatur Palris el Filii coaelernitas, in
dividelur, nec coHigeiur in uiuim. sed beata perpe- eo quod t Verbum erai npud Dettm, > personarum
.uiuie, et perpelua beaiititdine noii jam quserentes Veritas, in eo quod t Dens erat Verbum,» Verhi ad
sed fruenWs eonieinplabunlur te unum et verum dkeritem consuhstantiatiins. Dicitur quoque Filiiim
Deum, Patrem, el Firiuin, et Spirttum sanclutn vi- esse dePalre.quaeesl diviiia nativiias, sempilernum-
ventem inssecuia sseculbrum. De Deo Patre proprie que esse Filium de sempiternb Paire, qua? esl divinse
diclum videiiiur»qitod Domiuusdicil-.< Nemobonus, nalivitalis scfcriHias:
nisi solus Deus(£.ac. xviu}. > Et illudf «Utco- Et nalus enim, et setnper natus intclligendus cst
giioscaiii te soluin ac verum Deum (Jodn. xvn). > Dci Filius: nains, rie qiiotibel inodo iiiqjerfecta pu-
Et quod Aposlolus tlicit.: < Regi aulem ssecutorum, tetur illa nativitas; semper, ut nalivitatis ipsius ipsa
iiriinortalifiiivisibili, soli Deo horior el gloria (t Tim. sese prxdicet aeternitas. Natus enim pertinet ad
v). >item : < Beaius ac solus potens Rex regum et perfeciionem, semper ad scieiiiiiaieiri, ut quocunque
Dominus doininauiiura; qui sottis habet immortati- inodo illa essenlia sine leinpore lcmporali valeat de-
taiein, et inliabital lucem inaccessibilem : quem D signari sernione. Filius esl, quia.vcre tiattis esl Deus
Nemo homiuum vidit, vel videre poiesl (7 Titn. vt). > de Deo, vera sed diviua ct iuipeiserutabili el inenar-
Sed lisec et hujusniodi sunl, quse propric de Deo rabili nalivilate. < Generntionein enim ejus quis
dicuntur; quse non ila sunl prppria Patris» qnasi enarrabit? > (Isa\ mi.) Non tainen refugiiiiiis prse-
niiniis in aliquo proprta sinl Filii el Spiritus sancti. dicarein Deo vernin nomen generaiioiiis et nativiia-
Elenim consubstautialiter, suhl Pater, Filius et Spi- lis, sicut Manicliici, sive quidam Ariani, qui crealu-
ritus sanctus; sed principaliier Paler, non principa- rum esse dicuiil Filitim Dci; scd credimus et profi-
liier quasi prsecipue, vel principalilate atiqtia seu lemur natum de Deo Detini; uiiumt|ue essc eum qui
temporis seu diguiiatis, sed originis. genuit, et eiim qui geniliis est. Sieut autem Filius,
Est eniin Deiis Palcr quasi fons quidam et origo Filins dicitur gigneriiis, sic et Verbiim dicemis, nl
divinitatis, principium Filii el Spiritus sancli, <|iti nitillis niodis ulciinque dicatur, ijitodniltloedici inodo
ab ipso sunt, ab ipso habentcs esse, quod suni. Scd poiest. Verbum enim Deiinagno occulioque myslerio
ciim sil Dcus Pater principium Filii, ei principium apud homincs 'humani verbi et noinen gerit, el ali-
Spirilus sancii.et ires sint priiicipium oronis crea- qunin siiiiilittidiiieiii. Eslcnim in hominc in intcriorc
turx; absil tauien ut tria vei quatuor pi incipia csse cordis chis vcrbuin aliquod de quacunque re cen-»
 43T iENIGMA FlDEf. ,43*
ceptio aliqua vcritatis, sine voce, sine syllabis, sine •'Ahoc crederelur incainatio Trinilaiis., Sed naltira in
fofma aliqua. . Chrisio est una, quam in.venilur uiiigeiiitus Dei in-
Sjcut aiitem verbum liominis utmanifestetiirsen- sepaiabtlem quidem habpre eum Patre et Spiritu
sibus hoinimini, vox quodam- modo fit, assumcndo sancio; propriam^ vero habel humaniiaiem suani,
cara; sic Verbum caro facttim esl, assumeiulo eam cum qua divinitas ejus noii uiiarn naturara,sed
in qua manifcslaieiur liomiiiibus. Et sicut vcrbum unam invenitur habere personam. Sed, neqtie lem-
hoininis fit vox, nec-niulalur in vocem; ila; et.Ver- poralis credenda. est missio .Verbi; cum in ipso
bimi Dei faclum est caro : sed absila fide fideiium Verbo, in ipsa sapientia Dei ab xlcrnp sine tempore
omniuiu, iit credatur niutatuni in carnem. Factumque fueiii tempus, quo fllam in carile apparere oporte-
caro Ycrbum Dei faclutii esl nobis et verbuttt,do» ret. Quae plenitudo lemporis cum venisset,' hac ra-
cirinse, non humanoc, sed divinae, doceris nos decbm- tioncdiciiuiDeum misisseFilium suum, ut cum esset
jiendio implere oiniiem legem- diccns -: < Diliges Dp- »Deus et honio, sicut in utroque iiascerelur,, sic.non
iniiiuin Deum luiim in lolo cortle luo, et in tola coactus sed sponte morerelur in utroqtie. Passa
anima tu.i, elex toia nicnte lua: el proximutn luiim enim cst divinilas cuncta-qtise carnis cranl ih carne;
sicut leipsum (Deut. vi). i Deiride : < lu his > itiquil, quia passibilem carnem cum htinianis affectibus
"
< duobus luandalis tola lex jiendei, et prophelse Deus suscepit; noii tanien compassa csl euiii carne, •
(Malth. xxn). > Deitide tota vila ejus in terris per quia-impassibilis'scmper in sua tialura tlivinilas
liominem quem suscipcre dignatiis est, doctrina el pt-rmansii. Ideni eiiini eral Deus, iilem.homo. Nam
disciplina morimi fuit. Divitias, honores, voliiplates, et hoc certissiinaiide discerneiidum ac lenendum
et oinnia quse habere cupienlesnon recte vivebamus, est; quia, sicut in Trinilate.quse Deus est, tres con-
c-arendo ef docendo vile fecil; patiperiatem, contu- filemur personas, unam haturam ; sic, in Domino
inclias, injiirias, dolores, morlemque corporis, ct Jesu Christo duas debcmus tiaturas intelligere, et
oinnia qua* viiare cnpieiido a siudio bene vivendi iinaiii persoriam., . . , ,v
soleitt hoihines devinre, perpelieHdb-dejecit. Docuit Et sicut inscparabiles in natura divinilalis necesse
ctiani carnales liomines seiisjbtts carnis.detlitos, nec est credi tres pcrsonas ; sicj in persona Christi
valentes riienle intueri verilatem,- quam ex«clsuni tluas naturas. Credimus ergo Dei Filium sine alitjiio
locum inler crcatttras haberel litimana naiiira, in eo nativitatis suse initip de Patris substautia gcniliii»,
quod hominem assuinendo', Yerbmn Dei ex dtiabus . Deuin de Deo; nbn ex nihilo, quia de Palre; nou
iiaturis factiim esiiina persona. Hinccnim esl, quod iiujicupalivuuj, sed nomcn habenlem cx yeritate
dicit Prbpheta : < Misil verbum" suttrii, et- sajuivil P iiaiurae. Quid enini prodest Filio, ul nuncupeiur
cos; et eripuii eos de iiiteriiionibtis eorum (Psal. iiiiigenili nomine; si privaiurnouiitiisverilaie? Fru-
cvi). > ln qua latnen missionc duo stitil, quae stibli- stra. naiii.que unigenitus dicitur, si in ejtis genera-
lins pcusaiiila sunt, scilicet <ie missio Filii -a Palre lione non natur.alis de Deo generanle veritas, sed ex
qiinsi separaliilis iulelligaitir, aul lemporalis.: Nam donantelargitas prsedicatur. Et aliis euiin, quotqupt
«imi boc a Patre el Filio ficret, ut Filitis in cariie , receperunl eum, credit ppteslatein filips Dei fieri..
appareret; congfueiiter dictus«st missiis ille.quiiii Stid in illo sempilernaj nativilalis arcano sempiter-
carne apparuil; misisse aufem ille, qui in ea 11011 nus alque immutabilis Pater allerum gpiiuit, nori.
apparuit, quoniam ea quse coram corporis pculjs , divprsura: et quantnrii gcneratido prolulil, lanliis ip-
gerunlur foris, ab inleriore apparalu natura?-spiri- se permansit. Personaliter disiinxila se, quem na-
tualis exislunl; el propterea convenieiiier tnissa tnraliler lolum habel in se. llle igitur ineffabilis
dicUntur; porro foima illa suscepti honiiiiis Filii cst, d.e Palre. sine iiulio natus, postquam veriil plenitu-
non etiam Patris. do leiiiporis (Galal. iv), ul missns a Patre fierct ex
Qunpropter Pateritivisibilisuna cuiu Filio seeuiii: muliere, tolus regiians in sinu Palris, lotum seniet-
iiivisiliili enindem Filium visibilem fucieiido, niisissc ipsuin formans in sinu inalris, totus veuit in utcruiii
viini tlitiitir. Qui si eo modo.visibilis lierel, ul ciim ]);,virginis. Neque euiin pars ejus reniansit. in Palre,
Paire invisibilis esse desincret, id est, substantia ,et pars cjus venit in Virginem, cum iplus in Pa-
invisibilis Verbi in creaturam visibilem transiens tre iiianeret, qupd erat;.et totus in ,Virgine lic-
inutaretur; ita inissus a Palre Filius iiilelligerelur, ret qttod non crai. Sic ergo verus Deus ac siim
ni tantum missuset non miltens iuveniretur. Cum niiis lolum homiiiem in se accepit : el sic plenitu-
vero ita accepta estforma servi, ul maneret incomr do divinilalis veritale divinse bumaiix-que substau-
iuiitnbiiis forma Dei; manifestum esl, quodaPalrc lise iDConfusibiliter perinanenle senieiipsam pleno
invisibili el ab invisibili Filio, etab invisibili Spiritu conjunxil homini, ut unilate deinceps manenie per-
sancto factum sit, quod appareret in Filio, id.esi,,, ., sonse, nec homo Cbristus a sua divinitate, nec idem
qund ab illis invisibilibus visibilis ipse niilteretur. Deus Chrislns a sua pogsit liunia.nitale disjungi: Haec
Servilem enim formam, qiiatn unigcnilus Deus as- eniin personse inseparabilis iinitas, in qua Deus et
stiinpsU, tota Triniias fccit; sed licelsit in ca totius bomo nalus esl Chrislus, fccil, ut et homo Cbrislus
tqierafio Trinitatis, acceptio lamen ejus solius Filii per graliam nascerelur ex Deo, salva veritate ac ple-
cst, non tolius Trinilatis. Quod si in Christo uria nitudine humanse naturae, et idem Deus Cbrislus
laissct facta natura diviniiaiis el catnis, tolius cx voluniarie palereiiir in cafne salva inipassibili p!e-
 m GUILLELMIABBATIS S. THEODORlCi 410
liiludine divinac cubsLintise. Quapropier divinita- A mullp perSpiritnm sanctum, procler ctiaritatcm siue
teni Christi, quam immiilabilem sancta Scriplura quanihilsunl.nihilprosunt. Nam neque proprie dici-
coramendat, sic passani latemur in carue, ut tamen tur Spiritus sanctusdonum, nisi propter chari laiein, rfe
credamus eam non cotiipassam fuisse cum carne. qua dicitur; «Charilas Dei diffusa est in cordibus no-
Ideo enim in carne Deus passus est; qitia passibiiem stris per Spiritum sapclum quidaius est nobis (Rom.
carnem accepil. Ideo auiem carni coropassus non tv). > Hoc enim dpno inhil exellentiiis, quod solum
est : quia in carne patiens impassibilis divina nalura dividit inter filios regni et filiosperdilionis, solumque,
permansit. < Spirilus Detis est, >ait Dominus (Joan. etiamsi csetera cbariimata non babeantur, perducit
IV). Spiritus esl Pater, Spiriius Filius, Spiritusqui ad regnum. Nam et lldes ipsa prseter cliarilatem ut-
(lic.ilur Spiritu» sanctus; et tameu non tres Splrilus cunqus poiest esse, sed non potest prodesse. So-
.sunt, sed unus Spiritus, de quo Dominusdicil: quo- la enim prodest, quaj per dilectioneni operalur. San-
iiiatn < Spiritus csl Deus, > sicut non suiit tres dii,- ctus enim Spiritus charilas est Palris et Filii; qua
sed uuusDeus. Cutn autem uiitisquisqiic eorum sit se diligunt, elunilas qua untim sunt. Ilic cuin dntus
Spiritus, et ulique saticius, Spirilus sanctus qui fueril hoinini, accendit euin iu dilectionem Dei ac
communisest duorum, et proprie censeiur eo nonii- proximi. Et ipsa dilectio est qua Detis ctiaritas est;
ne, quod commune est amborum, sicut ipse com- " nec habet homo unde diligal Deumnisi ex Deo.Unde
niune est amborum quidquid comrnune est coriim, eiiara dicitur, quoniam <Prior >Deus < dilexilnos
divihitas eorum, charitas, suavitas, bealiludo, et (Joan. iv); > et quia nos idcirco eum diliginius <
cselera. qtionium ipse priordilexil nos. Prior enim Deus dilexii
Sicut enim Filius a Patre est naseendo, sicSpiri- nos, non affeclu,aed effeclu charitatis, cumanlesa?cir
lus Sanclus a Patrc, et Filio proccdendo; sed principa- la iu adoplionem fiiiorumnos prsedeslitinvii; in tem-
litcr a Patre cuin et hoc Filius a Patre nascendo pore vero beneplucili sui charilatem suam per Spiri-
ucceperit ut Spiritus sanctus procedehdo de ipso ium sanctum diffudilin cordibus nosiris. Neminem
seque ae de Paire slt. Nascendo quippe Filius >le eniiu teinporalilcr diligit oeiernus, nec efficilur, qu;
Patre hoc accepit ul Deus de Deo, unusque cum Pa- incomraulabilis est. Ipse esl Spirilus Domjni replens
tre Deus sit. Quod tameri reciprocari ad Filium falio ofbem terrarum (Sap.x) omnipotenlise suacbwiiiate,
fidei non perniitiil: scilicel ut cum similiter Pater ingenti ubertate superabundanlis gralise perfundens
et Spiritus sanctusunus sil Deus, similiter etiam de omnia pro caplu el modo singulorum, ut ordincs
Spiritu sancto seque ac de Patre, Filius esseinlelliga- suos singula leneant, el sponte locis suis acquiescitiii;
lur. Fieret enima duabus partibus unius Filiinativi- <n largiens bona, disponens ulilia, piis et fidclibus im-
tas eonfusio Trinilatis, quod a ratione fidei remolis- perliens divisiones gratiarum; impiis et iufidelihus
simum est. Curii ergo sit Spiritus saucius spiritus saepe paceiu tribuens lemporura, corporum sanila-
Palris el Filii, et ab utroque procedat, silque cha- tem, prospefilalein rerum, de rore cceli et de piu-
riias et unitas [amborum ; manifestum est, quod guedine lerraeabundaiiliain, et his similia, quae non-
non sitaliquisduorum, quo uterque conjungilur, quo minquam sublrahil sanclis ad probalionem sancti-
genilus a gignente diligitur, geiiiloremqiie suum dili- tatis, et sceleralis ea et peccaioribus indulgcl, ad
git, ut sint non participaiione aliena sed propria es- provoealionem et sedificationeincharitatis. Ipse filiis
sentia, nec alterius dono sedfsuo proprio servantes gratiae, pauperibus spirilu, in praescnits vitseexsilio
unitatem spirilus in viuculo pacis. ln processione advocatus esl <Stconsptator, virlus in adversis, in tri-
vero qua procedere diciiur Spiriius sanclus u Putre bulatioiiibus* adjulor. Ipse docens orare, quomodo
et Filio, divina ejus coessentia ad eos intelligitur: oporlet, hominemqiie Deo alBciens, et placentem
in eo autem quod etiam in creaiuram procedit, et exaudibilem efiTciens, illuuiinal intelleclum, for-
donum esse Dei declaratur. Donuin enim Dei intan- mal uffeclum; faciens, perficiens, el solus, si solus
lum est Spiritus sanctus, ut doiiorum Dei quse rie- esse potest, vel dici debet, sufficiens, sed ideo solus
mo omnia habet, nemo ulhim habcai, qui Spirilum ^- sufficit quja separari a Patre et Filio non polest,
sauctum non habel, quorum quicunquc habet ulkiin cuin quibus inseparabiliter facil cuncta quse facit.
»011nisi in Spiritu sancto habci. Daniur aulem doiia
441 COMMENT. 1N CANTIC. EX VEU31S S. GREGORH. 44j

BREVIS COMMENTATIO

1N PRIORA DUO CAPITA CANTICl CANTICORUM

Ex S. Bernardi sermonibus contexta. •

(Exstat Operum S. Bernardi tomo 111,Patrplogisb CLXX.XIV, co!. 407.)

COMMENTARIUS IN CANTICA CANTICORUM

E SCRIPTIS S. AMBROSII COLLECTUS.

(Vidc Patrologiae tom. XV*,Operum S. Ambrosii II, col. 1851:)

EXCERPTA EX LIBRIS S. GREGORII EAPi:

. SUPER

CAOTICA CANTICORUM/

Biblioth. vct. Patr. XIV 394.'

(GALLAM),

Haec (55) Excerpta excerpsit domnus GCILLELJUDSabbas Sancli Theodorici Remensis,

poslea monachus Signiaci.

CAPUTPRIMUM. A lius dlcerctur: llle qul ante incarnalionem suam toi

VEUS.\. — 0*culelur me osculo oris sui. (56) Po» niibi proecepla facienda per proplieiarum ora man-
tesl per «s Dei unigeniius Filius designari, quia daverat, incarnatus ipse ad me veriieris, ore sno
sicul bracbium ejus diciliir, quia per eum cunela proprio loquaiiir. Sancta qiiippe Ecclesia qtiod prse-
Pater operatur, de quo propbeia ait :Brachium Do- cepta ejus prsedicatione cognovit, quasi lot oscula
viini cui revelatum esl ? (Isai. u) et de quo Joannes oris ejus accepit. Unde ct Mattliseus cuiii ptsecepta
evangetista dicit: Omnia per tpsum facta sunt(Joan. ab eo dari in moiile describeret, aif : Aperien* o*
i), ila etiam os dicatur, per qucm nobts timiiia lo- suum dixit (Mattli. v). Ae si pateiiter dicat: Tttnc
quiiur. Hinc est enim quod pcr proplietam ait: Os ns suum in prseceptis aperuit, qui priiis aperuerat
enim Domini locutum esi hoc (lsai. I); ac si oris 6t» proplielartim. (58) De peccalrice mhlicre,
nontine patenler dicerelur Verbrim. Sicut lios qtio- quse pedes Domini, quos iacrymis iiifundebal et
que pro verbis linguam dicere solemus, tit ciini capillis tergebat, osculari non cesSabat, Pliaristco
Grsecam vel Latinam linguam dicimlis, Laiina vel indignanli DominuS ait: Osculum tnihi hon dedisti,
Grseca verba hionsiremus. Os ergo Doiiiini uoii im- hmc aulem ex quo intravi, non cessavil osculari pedes
nierilo ipsum Filium ejus aCcipimtis. Orat ilaque nteot (Luc. vn). Osculum dilectionis csl sigiuim.
sjionsa ad Palrem sponsi, e'l ail: Osculelur meosenlo B Per pedes vero ipsum mysterium incarnationis Do«
oris tui. Ac si dical: T.mgat ine diilceiline pneseii- miiii inlelligilur, quo divinitas lerram lctigil, qiiia
ti:c iinigeniliFilii Redemptoris iiiei. (57) Ac si aper- carneiii assuuipsit: Verbum enim caro fucluin est,

(55) Ita cod. ms. aulograpbus abbatise Signiaci. panstim iu Canlica.'

Constat lioec expositio lotiilent verbis quibus S. Gre- (56) Moral. lib. xxvu, cap. 10.
gorius usus est duni pussim cx occasione loca qusc- (57) Lib. xiv Moral., cap. 20.
ilani cantic. iiiierprelatiis cst. Fortasse Gtiillelinus (58) Hoinil. 33 in Evangelia.
nullum agnoseebat S. Grcgorii commenmrium ex-
4*3 GULLELMI ABBATIS S. TIIEODORICI 41*
et habilavit in nobis (Joan. i). Quein niilem Pbari- jA lii qui nobis cominissi sunl, ef lacemus; in pravis
saeus de falsa jtistilia prsesumens, nisi Judaicutn aclionibus jacenl, et correclionis manum non len-
populuin ? qiieiu peccatrix mulier, sed ad vesligia ' dimus; quotidie per niultas iieqtiilias pereiint, et
Domini veniens el plorans, nfti Conversanfgeutili- cos ad infemuin tendere negligenter videmus. Sed
lalem designat? Et infidelis ille populus Deo oscu- " quando nos yilarii corrigere valemus alienam, qui
lum IIOIIdedil, quia cbariiate ama-re eum noluit . negliginiits noslras? Curis eiiiin ssecularibus intenii,
qui ex tiniore servivil. Yocata aulcm geniililas Re- lanlo iiisensibiliores inlus etticimur quanlo ad ea
dempioris sui vesligia osculari non' cessat, quia qtia? foris sunl situliosiores vitlemttr. Usu qiiippe
cjus coniiiiuo amore suspirat, mysteriuni incarna- curse terreinc ad cosleste desideriuin aniiiius obtlu-
lionis eins ex loto corde diligit. Et quia se Condi- : rescil, el ikini ipso suo IISIIdurus elbcitiir per actio-
tori suo obscqui per aniorem parat, oseuliiin ejus nerii sseculi, ad ea non valet emolliri quse pertiiient
Wte desiderat dicens: Osculetur me osculo oris - ad cbaritatem Dei. Unde bene sancla Ecclesia de
sui. incmbris suis inllrmaiilibiis dicit : Posuerunl me
Meliora tunt ubera ttia vino. (59) Ubera sponsi cuslodem in vin&is; vineam meqm non custodhi.
sunt prsedicalores sancli, isla eniin sunt ubera, Vinesc quippe nostrsc actiones suni, quas IISIIquo-
quse in arca peccatoris llxa lacle nos polanl, quia 2 lidiani laboris excolimus; sed cuslodes in vineis
ipsi, arcanis suminse cohtemplationis inliserenlcs, posili nostram vineam minime ciislodimus, qtiia
stibtili prsedicatione nos nulriunt. dura exlraneis acliouibus iiiiplicainur, niinisterium
VERS.2. — Adolescenlulw dilexerunt te. (60) Scri- aclionis noslrse negligimus.
piura sacra ssepe ailolescentem pro noviiate 4\it:e V.ERS.6- — lndica mihi qnetn diligit anima mea.
ponere consuevil; universoe quippe Ecclesise, quse Ubipascis, ubi cubas in meridie ? (65) Pascilur Domi-
unam Cailiolicam faciunl, adolescenlulse vocanlur; nus, cum nostris actibus bonis delectalur; cubat
non jam vetusise per culpam, sed novellae per gra- vero in riieridie, cuna ex desideriis c.irnalibus ar-
tiani; non seuio steriles, sed selate nieniis ad spi- denli corde reproborum discedens, apnd eleclonim
rilualein cougruse fecundilalein. (61) Veiiicmi igiiur sttorum pectora refrigerium invenil cogitalionis
sponso dicilur, adoletcentulw dilexerunt te, id est bonse. Ferventior quippe in riieridie sesltis cxarde-
sanclorum aniniae gralia baplismaiis renovalse, quse - scit, et umbrpsum locum Dominus qua-rit, qnem
non in vilse veteris usti tteficiunl, sed novi hominis seslus igrie rioit aflicit. ln illis ergo cordibus Domi-
conversaiionc decoraiilur. nus requiescit, quse amor proesenlis sseculi non in-
VERS.5. — ln odorem ungueritdrum tuorum curre- _ cendit, qiiaj carnis desitleria non exurunl, quse in-
mus. (8i) Iloc sponsa sponstim desiderans all. In censa suis curiositalibiis in bujus mundi concupi-
Scripim-a sacra uiigiienlortiin odoribus opinio soJet scenlits non arescunt. Undc et Marisedicitur : Spi-
signari viriiiiinn. Untle elPaulus aposlolus, virlu- rilus sanclnt superveniet in te, et virtus Altissimi
tiiin laude fuigrare se scicns, ail: Chrisli bonus odor obumbrabit tibi (Luc. i). Umbrosa igitnr loca in
sumus Deo (II Cor. \\). irieridie ad pascendtim Dominus requiril, qnia tali-
Vises. A. — JSigra sum, sed formosa (63), Tanto bus menlibus pascilur quse per respeciuni gratiac
fit quisque vilior Deo, quauio pretiosior sjbi; tanto leinperaise corporalibus desideriis non uruntur. Plus
, pretiosior Deo, quanlo propter eum vilior, sibi, quia crgo Maria peccairix,"scd pcenitens, pascebat inius
humilia respicit, et alta alonge cognoscit (Psal. qtiain Pbarisseus Dominum pascebat foris, qnia ab
cxxxvii), Juati enim neqiiaquaiii de jusiiiiae luce seslu cariialium Redemptor noster ad illius meniem
stiperbiuiit, sed per bumiliiatis graliant, peccaiorum fiigerat, qtiam post vitiorum ignem pcenitentise
in se iiigredineni confiteniur. Ilinc Joannes ail: Si uuibra leinperabal. .
dixerimus quia pecculum non hubemus, nosiptos sedu- YERS.7.T—JViit cognoveris te, o pulchra inter
cimus (Jonn. i)... _ mulieres, egredere, el abi post vestigia gregum, el
•'.VEIIS.5..— Posuerunt me custodem in. vineis : D pasce hwdos tuos. (66) Solerler etecii quique a qUo
Y/neammeam noncustodivi. (64) Est qiiidam, fralres et ad quid creati siitt jcorispiciunt, el, recla consi-
cbarissinii, qnod me de vila pastoruin vebemenler deratione acceplse iraaginis, sequi Vulgi miilliludi-
adligil, quod pnediclse senienlise cqugritit; sed nc neni dedignanltir. Unde sponsus sponsam suam
<-iiihoc injuriosum videatur forlasse quod assero, alloquilur dicens: Nist cognoveris te, opulchra inte»
ine i|iiot|ue pariier accuso. Ad exteriora enim ne- mulieres, id est nisi honorem luum, quo ad similitu-
tjOtia dilapsi sunius, et aliud ex lionore suscipiiniis, dinem Dei es condita, bene vivcndo cogiioveris,
alque aliud officio acliouis exliibeinus; iiiiiiisicrium a conspectu meae coniemplationis egredere, et im-
prsedicalionis relinquiiutis, cl ad poetiam iiostraiu, peritorum vitam imitare populoruin. Nam gregiiin
IIt video, cpiscopi vocamur, qui iioineii bonoris, noinine imperili populi designarilur. Semelipsam
iion viiiuieiii teiiciniis. Relinqtiunl uamque Deiiin namque ea quoe est inler mulieres pulclira cogno-

(591 Lib. xxx Moral., cap. 10, (63) Moral. lib. x.vin, cap. 19.
(60) Lib. xix Moral., cap. 8. (64) llomil, 17 in Evangelia.
(61) Lil>. xxiv Moralv, cap. 4. '(65) lloinil. 33 in Evang., post racdium.
(ti2) Ikjtri. 53 in Evangelia. i;W>)I.ib. xvi Mofiil., cap. 21.
415 COMMENT. !N CANT. EX VERBIS S. GHEGOilll. 446
scit, quando elecla quscque anima , etiam inicr j\ probis, qui eos pcrsequcns jirobarel, ne iinprobali
peccatores posila, quia ad aucloris sui imagiuem remanercnt. Scptem siini diaconi ab apostolis or-
iic siinilitudinem sil condita meminit, et jtixta per- dinati, sed sex in flde rccla peritianenlibus, tiniis
ceplae similitudinis ordinem iricedit. Qttse si se nori exslilit atictor erroris. Anleacta. itaque, fraires
cognoscil, egredimr, quia a secreio stii cordis ex- charissimi, tempora ad mcnlem retlucile, et vos ad
pulsa, n exterioribus concupiscentiis dissipalur. irialiguoruin tolerantiam roborate. Si enim, lilii ele-
Egressa vero abil pdst vesiigia grcgum, quia sua ciortim sumus, restat necesse est ut per eoriiin
iiiterna deserens, ad lalam videllcet viam ducitur exempla gradiamur. Bonus enim non fnit qtti miilos
cl sequilur exenipta populoriini. Nec jam agnos, tolerare recusavil; neque aiiteni valile htudabile
sed hsedos pascit, quia non innoxias cogitaliones est bonum esse cuin bonis, setl bonum esse cttni
mchiis, scd nutrire pravos nioius carnis iniendit. malis. Sicut enim gravioris culpse esl inter bonos
YERS.11.— Dottec rex in recubitu suo est, nardus ' bonuin non esse, ila immensi prseconii, boninn
riieaded.it odorem xuum. (67) Ac si sancla Ecclesia, etiam inlcr malos exislere. Ilinc namque esl qtiod
In electis suis qiiamdam fiagraniiam suaviiatis de seipso bealus Job asseril dicens: F.rater fui dra-
odorata, aperlius dical: Qtiousque nieis obtutibus ^ conum et socius struthionum (Job xxx). Hinc Peirus
Rex apud se in rcquie secreti ceelcslis abscontlitnr, niagnis Lot laudibus extulit, quia bonum iuter re-
cleclortim viia miris virtiiltnn odoribus cxercetur, probos invenil, dicens: El juttum Lot oppressnm
IIt quo adbuc euin quem appetit non videt, arden- unefandorum injusla conversatione eruit; aspectn
lius per desideriinn fragrct. Rege quippe in stto eriim et audiiu justus erat, iiabitans apud eos qui
recubitu posilo, nardtis odorem dat, dum in beati- dedie in diem animam jutli iniquis operibus crucia-
lutiine sua quiescente Domino, sanctorum virtus in bant (II Petr. n). Qui liiroirutn cniciari noii possei,
Ecclesia magnae nobis graliam suavitatis admiiii- niisi prava propinquorum opera ci attilirel cl cer-
strat. Elecloriim eniin virlulcs proftcienliuni, in rieret. Et lameii aspectu et autliiu jtiaius dicimr,
csetcrorum notiliam liominuin, qnasi suaviigte fra- quia iniquoruin vifa non delectando 'justi aures
granl odoris. Hinc est eniin quod per Paulum dici- alqne oculos, sed feriendo langcbal. Iinlc eliam
lur: Christi bonus odor sumus Deo (II Cor. u). bealus Job in terra gcntilium inter iniquos vixisse
CAPUT II. describiiur, ut ejns mcrilum virluiis expiimatur;
VERS.2. — Sicut lilium inter spinas, sic amica et hoc ejus laudibus proficiat, quod bonus inter
inter filias, (68) Iu saucta Ecclesia nec mali esse malos ftiit, el jn.xla sponsi pneconiuni iiiicr spirias
siuc bonis, neCboni sinc malis posstint. Qtiousque n iilium crevit. llinc Paulus disciptilortim vilaiu et
naniqtie iiicvivemus, necesse est ut viam praesentis Iaudat el reprobal dicens : lnmedio nationis pravw
uvcttli permisti pergainus; tuuc autem discernimur, .et perversm, inter quos lucetis, sicttt luminaria in
cum pervenimus. Boui enini soli nusquam sunt nisi mundo (Philipp. n). (69) Ecce fralrcs cliarissimi,
in coelo, et mali soli nusquain sunt nisi in inferno. pene omnia percurrendo cognovinius, quia bonus
Hsec auiem vita quse inter coelum et inferiium po- iion fuit, quctii inaloruiit pravitas non probavit.
siia est, sicul in medio consistit, ita utraruirique Nos autem conqucrimur cur non onines boni sunt
parlium cives communiter recipil, quos tameri san- • qtti nobiscum viVunl, quia mala proximoruin ferre
cla Ecclesia et nunc indiscrete suscipit, el post iu noluinus. Omnes saitctus jam debere esse decerni-
cgressione discemet. Si igilur boni eslis, quandiu ilitis, dum esse nolumus qtiotl ex proximis porlemtis.
in hacvila subsistilis, aequanimiler tolerate malos; Sed hac in re palet, dnm nialos portare renuimus,
liani quisquis malos non lolerat, ipse sibi per in- quam lnullum adliuc ipsi de bono minus habeainns.
lolerauliam suam teslis est quia bonus non est, Neque enim perfecte bonns est, nisi qui fuerit et
Abel esse remiil quem Cain roalitia non exercet. eum malis bontis. Ul enim ita loqnar, ferrtun noslrae
Sic iii natura arese grana sab paleis premunliir, sic anftnse nequaquatn perducilur ad sublimitaiem
flores, inter spinas oriuiiiur, ct rosa quse redolcl D acniliinis, si lioc non erascril lima pravilalis. Socpe
crcscil cum spina quae piingil. Duos qtiippe ftlios eliam cum de vilaproxiinorum qiiserimur, mutare
liabuit prinius botno, unus borum elcclus est, aller - tociini conamur, et secretum vitae remotioris eli-
reprobus fuiu Tres filios Noe arca continuil, scd gcrc, videlicel ignnraiiles quia, si desil spiriius,
dtiobiis in litimilitale persistenlibus, unus ad pafris nmi adjuvat locus. Lot cum in Sodoniis sancius
irrisioneni ruit. Dnos filios Abraham habuit, sed exslitit, in monie peccavil. Quia autem loca men-
unns innocens, alius vero fratris persecutor fuit. tem non muniunt, ipsc bumani generis primus te-
Duos filios Isaac liabnit, unus iu humililate scrva- slatur parens, qui in paradiso cecidit. Si loctts sal-
itis, alier vero el prius quam nascerelur reprobaius Vare poluisset, Satau dc coelo non caderet. Undc
fnit. Duodecim lilios liabuit Jacob, sed uuiis ex liis ' Psalmisla ubique in lioc inundo leniatioiics esse
propter innoceiitiam venditus est; alii vero pcr conspiciens, qusesivit locum qtto fugeret, sed sine
lualiiiam venditores fralris fuerunt. Duodecim apo- Deo inveitire iion potuil munituni. Ex qua re el
stoli sunt clecti, sed uuus cx bis commistus csl rc- ipsum sibi locum fieri petiit', propler quciu locum
(67) Lib. xxxv Moral, cap. 13. (63i Uoinil. V in Evang., post lucuiuiu.
(tiS) Uoiuil. 58 iiiEvang., uutc mcdium.
 417 GUILLELMI ABAATIS S. TIIEODORICt 448
qnsesWit dicens : Esto mihi in Denm proteclorem et A ad cpelestcm sponsiim amoris facibus inardescant.
iri toeuni munitum, ut salvumntefueias (Psal. xxx). Merito, qtiia differri se consjjicil, triste est ei omne
Tolerandi ergo ubique sunt proxiuii, quia AbelTieri qtiod aspicit, qttia illtim adbuc non videt quem vi-
non valet, quem Cain malitia non exercel. llnuiu dere conciipiicit. Sed est, ut dixi, non parva con-
veroest, pro qrio vilari socielas lnaloruln debeai, solalio, quod, cum fervens aniina diflerlur, pt'r
nc si fnrlasse corrigi non vnleul, ad imitationein eam multse colliguntur, ut larde cum multis videat
Bui el alio6 trahonl, et cutn ipsi a malitta sua noii qitem sola vitlere citius volebat. Untle sponsa bic
lnutaiitur, eosqui sibi conjuncti fiierini pervertant. dicil,: Fulcite me malis,quia amore iangueo. Qnid
Unde Paulus ait: Cprrumpunt moresbvnos colioquia namque siinl flores, nisi animse bonuin jam opus
prava (1 Cor. xv). Efper Salomouemdicilur -Noti esse inclioanles et desiderio coelesli redolenles ? Qiiid
•nmicuthomitti iracundo, nec ambules cum homine ntala de floribus, nisi perfeclae jam bonorum ineii-
jurioto, ne forte ditcat semitas ejus.el sumas scan- tes, quse ad fructum perveiiiuni lioni operis dc ini-
dalum animrn tuw (Ptov. \xu). Sicut ergo perfecii lio sancia: proposilionis? Quse ergo aniore languet
viri perversos proximos non debehl fugere, quoiiiain fulciri floribus quseril et stipari malis, quia, si itlum
et illos saepe trabunt ad recliliidineni, ef ipsi ad qiiem desiderat, videre adhnc npn permittitur ma-
perversitaiem nunquara traliuiiiiir, ita iuflrmi quo- gna ei est consolalio, si tle alioruui profectibus l;e-
que societalem declinare debetil nialoruin, ne mala lelur. Anima ergo sanclo aiuore languet, floribus
quse frequenler aspiciunl el corrigere non valcni, malisquefulcitur, ul requiescat in bono opere proximi,
delecieni.ur imiuri. Sjc ergo "verba proximorum quse adbuc conlemplari non valel vultiim Dci. Pensc-
atidiendo, quotidie suniimus in mente, quemadnio- mus ergo qualis mens Pauli ftterai, mii dicebat quia :
diim flando atque respiiainlo aerem Iraliiiniis cor- Mihi vivercChristus est et mvri lucrum (Philipp. I).
pore. El siuutmaliis aer assiduo ilatu traclus iuficit Omnipolenli Deo in quanlo aniore se juiixerat tpii
corpus, ila pcrve.rsa loculio assiduo audita inlir- sibi vilam taiitunimotlo ei mori litcrum esse depula-
inaiilium inflcit aniinuni, ut labescal deleclalione bat? ILjnc esi qnotl iierum dicit: Desideriumliabeo
pravi operis, assidua iniquitale serinonis. Sie aulem dissolvi, et esse cum Chrislo, niulto ntagis tnelius
jusio el perfecto viro peccator cuin malilia jungitur, (ibid.). Sed ecce qui dissolvi desiderat quo aiuorc
sictil iii foruace auro palea ctiiu igne socialur, ut langueal videmus, quia inlerim diflerri se conspicit,
quo ardet palea, purgcltir auriiiu. Illi ergo veraciler fulciri se floribus non requirii. Quseril plane: nam
boni sunt, qui in bouilaie persisiere eliain inlcr scquitur: Permanere aulem in carne necessarium
malos possurit, .: .,: .-- Q propler vos (ibid.). Ei prolicienlilius discipulis tlicii:
YERS.3. — Sub umbra illiut quem desideraveram Quw est enim nottra spes aul gandium aul corona
sedi.fiO) Obumbraiio in s.tcro eloquio aliquando glorim? Nonne vot anle Dominum nostrum] Jesum
iiicarnatio Doroitii pouitur, vet menlis refrigerium Cliristum!' (I Thest. n).
a fervore carnalium cogitaiioiiuiu : uude et ap- IBID.— Vulnerata charilate ego sum. (72) Dttobiis
|iellatione umbrae ex superna proiectione hoc ipsum inodis omnipotens Detis vtilncrat, quos ad saliiiem
r«frigeriuin cordis insinuatur, unde Psalinisla ait: reducere cu.rat. Aliqaando enim foris in carne ver-
Sub umbra alarum tuarum protege me (Psal. xvi). bera eis admovet, ul virus dcliciorum curel. Ali-
Spoii8a iiaquc adveniuiu sponsi prseslolata prsenun- , quando, eliamsi flagella exterius ccssare videanitir,
tiat dicens : Sub umbra illius querit desideraveram inlus vnlnera infligit qui mentis noslrae diiritiani
sedi. Hic per umbrara ex supema proleciione refri- stto desiderio percutit. Sed percqtiendo sanat, quia,
gerima cordjs exprimitur, Ac si sporisa ilicat: Ab terroris suo jaoulo iransflxos, ad sensum nos recti-
nstu desideriorum carnalium sub advctitu illius ludinis revocat. Corda cnim nostra male sana cum
proiectione requievi. Namquod Doniinica itu-arnatio nullo Dei amore sauciantur, cum percgrinalionis
servata veritaie bistoriae, obumbralionis appellsriioiie suseserumnam non sentiunt, cum erga infirinilateiii
signetur, angelicus sermo testaiur, qui ad beaiam D proximi nec quamlibet minimo affectu languescunt.
Mariam dicit: Virtus Allissimi obumbrabil tibi(Luc. Sed vulnerantur ut sanentur, quia amoris sui spi-
%).Quia enim umbra non aliter exprimiiur... uisi per culis mentes Deus insensibiles percutil, moxque has
lumeu ot corpus, virtus ei Allissimi dbiunbravit, sensibiles per ardorem cbariiatis reddit. Umle bic
quia in ejua utero lux incorporea corpus suiupsii, sporisa dicil: Yulnerata charitateego sum. Maleeiiini
ex qua videiicet obuiiibrationc omne iu se relrigc- sana aniiua alque in bttjus exsilii staium cseca secu-
rium nienlis accepii. . ritate proslrala, nec videbal Dcuin, ncc videre re-
Vejts. 5. — Fulcite me floribus, stipate memalis, quirebat. Percussa atitem charilatis ejus spiculi»
quia amore langueo, (Tl) Meiili spoiisum sutiin foiti- vulneratur in inlimis affeclu pietatis, ardet desiderio
ter aniaiiti, devola viue prsesenlis una solct csse ciiiilenjplalioiii.s,ef uiiro inodo vivilicatur ex vub-
. cimsoLilio, si per boc quod ipsa ab ejus: visionc riere, quae prius inbrlua jacebat in salute. ^Estual,
dillertur aliorum animsu ejus verbo proliciaut, cl aubclat, cl jani videre desidcrat qiicm fugicbat, cjus

(70) Lib. XXXIII Mor.il., cap. 3. (72) Lib.vi Moral., cap. 14.
(71) Huuiil. 15 in Evang., sub initium.
 449 COMMENT. 1N CANTIC. EX VERRIS S. GREGORIl. 450
desiderio ardel, nttlla jam qusc iu mundn stint con- A nostram, Doniimis qiiosilam. tit ii.i dicam, saluis
cupiscit, proesentis vitse longiiudinein pcenam repu- dedil. Vuliis, fralrcs cliarissiini, ipsos ejtis saltiis
tat, exire feslinat et amoris amplexu in coelestis agnoscere? decoelo venit in iiterum, de utero vcnit
sponsi visioue requiescere. Meus ilaqtie quae jam in pr.esepe, de prscsepc venii in crunem, do cruce
lalis est niiliam praesentis vitse coiisolaiionem reci- vetiit in sepulciiiin, de scpiilcro redii ad ccetitm.
pii, sed ad illuin quem diligil medullilus suspi- Ecce, nt nos post se currew fiiccrci, qiio.sdatn.pro
i-at, fervet, anxialur. Ipsa salus sui corporis, quan nobis salttis maiiifestala per carneni Yerilas dedit,
transfixa cst vulnere amoris; niala aulem salus est quia exsuttavit tit gigas ad curremlam viani (Psai.
cordis,quse dolorem hnjiis vulneris nescit. Ciini xvin), ut iios ei ex corde diceietutis -.Trahe me,'
vcro anhelare jam in cceleste desiderium et seniiie post te curremns in odorem ungueulernm tuorum
vitfiiiis aitioris cceperil, fll anima salubrior ex vul- (Canl. i). Umle, fratrcs cliarissimi, 0|K>ilet ul illucj
ne.re quse prius aegrotabat ex salute; et perciissione scquaniur DotiiitiUincorde, ubi euth corpore crediniiis}
ad salnlem reducitur quse ad securitaleni quieits ascendisse.
iiitimae atnoris siii perlurbaiione revocalur. lldc Similis est dilectus meus caprea^ liinnuloque cer-'
amore et desiderio arsit quisquis ad veritaiem per- vorum. Cervortim quippe liiiiuiilus Dominus appclla-i
lingere potuil. Hinc namqne David ait: Silivil anima B lur; juxla assumptani caniein.anliquorum llliuspa-
mea ad Deum fortem, vivum : quando veniam el ap- trum. Unde Apostolus : Quorunt patres, ex quibus.
partbo ante [aciem Dei ? (Ptal. XLI,)Hinc lios admo- Christus seeundum earntm, qtii esl super omnia Deus
net dicens : Qttwrite faciem ejus semper (Psal. civ). benediclus in sacnla (Rom. v).
Hinclsaias prophela aii: Aiiima mea desideravit ie in VERS.9. — En ipse stai post parietem nostrum,
nocle, sed et ^piritn meo iri prmcordiis meis de marie respicien*per fenestraS, prospiciensper cancellos. (75)
vigilaboad te (Isui. xxvt). Hinc ergo sancla Ecclesja, Redemptor noster, iiicarnaliis pro nobis jnisericor-
quse ei dicit : Vnlnerala charitate ego sum. Jiislum diter, anle liuiiianos oculos qtiasi post parieleni
esl ul cx visione meilici periingat ad saliilem qui, stelil, qui.i et per huinaiiitatem visibilis appamit, et
per sestuni)ejus desiderii, vuluus amoris porlat ih sese invisibilem in divinitate scrvavit. Hinc enim
pcclore. Judoei, qui lmnc ex proplietarum siistinuerant pro-
VERS.6. — Lwva ejus sub capile meo, et dexlera missione, perfltliae suae lurbati sunl coiifiisione.qtiia
itlius amptexabitur me. (73) Sic vobis qua: suppetitnl etim qtiem atl ereptionem suani venire cicdiderant
exterius, serviant qualeiius a supernse dilectionis mortalem videbant. Miracula ilaque ejtis videntes tra-
sttidio aiiiniinn non inlleciant, ne lucium nobis in- liebantur ut creilerent; sed rursiiin passiones illins
tcrutc pert-grinaliouis lenipercnl ea quse in exsilium petpendenles dedignalKinlurDominuin credere qneni
posiiis siibsiilititn praebeni: et quasi felices nos in carne videbant morlalein : undo faciuiii est uttle
iraiisiloriisgautleaniiis, quia abinieriiis nos interim ejtis cogtiitiotie dubitarent. Videbaiit eniui esurieil-
roiserns ceiiiiintis. Itinc esl quod electoriiin voce hie lem, sitientem, comctlentcm, bit>eiiteiii, lassescen-
dicii Ecclesia: Lwvaejus sub capite meo, dexieraillius lem, dormienlero; et puriim littiic liomitiem esse
amplexabitur me. Quid uamque per Siuislram, Itisi evislimabant. Videbant raortuos stisciiatitem, lepro-
vita prscseiis?qiiid vero per dexlcram, nisi perjielua sos nnindaiilem, csecos illumiiiaiilem, dsemoftia eji—
viia signaiur? Sinislrani Dei, prosperitatem vitlelicel cientem : et esse liunc tiltra liotiitiiotii seiiiieljaiii.
prsesenlis vttu: qiiasi sttb capite posuil, qtiain inteii- Ipsa ejtis iuiraetila in eormn edrdc eogiiaia luima-
sione stunnii auioris prcitiii, Dextera yero Dei eaiii nilas pcrturbabat : iintle sancta Ecclesia sub sppusi
amjjleciitur, quia sub sctcrna ejus beaiiludine lola 'voce aperlc specicni ejus-vittere desiderariS "iu
dcvotioiie cotiiinetiir. lliuc per Salomoiiem dicilur : tlivinitale, nec tairieii valens, quia seternitatis illitis
Longitudo dierttm in dextera ejus, in siriistra vero il- formain qtiam inliieii concupiverat, ab ejus ociilis
litts divitiwet gloria (Prov. in). Divilise iiaque el glo- asjtimpta liumanitas abscontlebat. Mcerens liic di-
ria qualiter sini babenda docuil, quonposita iu si- Q cit: En ipse slnt post parieiem nostrum. Ac si aperie
nislra mcinoravil. Ilinc Psalmisia ait: Salvum nte dical : Ego Iitinc in tlivinitaiis suse jam specte Vi-
(ac dextera tua [Psal.Ln). Neque eiiiin ail inanu.sed dere desidcro, sed atlliuc a visione illitts per as-
dexiera, ut videlicel, cum dexteratti dicerel, quod sumpisc carnis parieiem exclinfor. Qui enttii buina-
aeternam saliilein qusererel indicaret. Ilinc riirstnn nts oculis hoc qtioit de mortalv nalura assuinjisil
scriplum est: Dexiera manus tna, Domine, con\reg\t (istendil, el in seipso invisibilis permansit, in
inimicos (Exod. xv). Hostes eiiiin Dei.etsi in siitisira aperlo se videre'qiiserenlibtis' qnasi posl parietem
prolicimil, dexiera fi-angiiiitur, quia plerumqiie pra- steiit, quia videndiiiii se manifestata majesiate
vos viut prsesens elevai, sed advenlus selernse beati- lion prsebhit. Quasi eiiiin post parietem stetil, qui
lutlinis tlamiial. liumaiiilatis naltirani quain assumpsil oslemlil, et
VERS.8. — Ecce venit satiens in montibus, transi- divinitalis natiiram hiimanis oculisocciillavit. Uhde
iiens colles. (IV) Veniendo quippe ad redemplionem et subditur : Respiciens per feneslras, prosoicien*per

(73) Pasloralis parie m, admoniiione 27. (75) llomil. 13in Ezecli., sub fineui.
(74) llomil. 29 in Evang., sub fliiem.
 451 GOILLELMI ABBATIS S. .'TnEODORlCl 452
chntellos. Qnisqiiis eiiim perTeiieslras vel per can^ A egressa ftieril, fruclum iiberins babebit. Undeei su!>-
cellos respicil, uec toltrs vidcmr.nec lolns non vi- ditiir, tempus putationis advenil. In puiatione quippe
detur; sic niinirtiin Rcdemplornoster ante diibitan- sarmenta sterilia rocitlnnliir, ut ea quse prseva-
tiiim oculos faclus est, quia miracula faciens, si#, lent, uberius fructtim ferant. Noslroe itaque pttla-
nibil protulissel ul bomo, plene eis apparuisset lionis lempus nunc adveuil, qnando infructuosam
iil Deus, el rurntis lutmana paiiens, si nulla fecis- hanc nos jara corruptionem carnis deserimus, utad
eet ul Detis, purus putareiur lioino. Sed.quia et frutium animce pervenire valeamus, qui fruclus erit
divina fecil et luitiiana tulit, quasi per feneslras nobis uberrimus, visio Dei. :
vel per cancellos ad homines prospexil, ui Deus et CAPUT III.
«ppareret ex miraeulis, etlateret ex passionibtis, et VERS.1-3. —-/» lectulo meo per noctct quwtivi
lidrao cerneretur ex passionibus, si tainon esse ultra
dnima mea; quwsivi illum et non inveni.
homineni ex miraculLs agiiosceretur. -: ' quem diligit
et
VERS.10. — Surge, propera, amica mea,columba Surgam circaibo per civilalem, per vicos et plsteas
med, formosa mea et veni. Jam enim hiems trantiit, quaram quem diligit anima mea. Quwsivi illum, et
imber abiit, el recessit, floresapparuerunlin lerrtt, ihveneruht me vigites qui cuslodiunt civilatem. (79)
advettil. Hienis est JJ Sub iiniuscujusque animse specie boc loqttilur
tempus putationit (76) quippe
vita prscscns, in qiia nos etsi jam spes ad superna sponsa, sanctis desideriis animata et occullis stimu-
lis sancii amoris excilata. Sciendum est autem
erigSt', adliuc ianien • niorlalilalis noslrae frigidus
quotl in sacro elotjiiiq lecius, cubile, vel siratum
torpor aslringit, quia •;scriptum est >: Cprpus quod secrelum solet cordis intelligi. In lectulo igilur et
eorrumpitur, aggravat animam, et 4eprimtt.lerrena
inhabilatio senshm multd cogitantem (Sap. ..«). Ha- l»er hoctem dileclus quserifur, quia nimirum invisi-
bel haec hiems imbres, rectorum procul dubio prse- * bilis Condiloris species eipressa oinni cprporese vi-
dicaliones, de quibus videlicet imbribus per Moyscu sionis imagine in cubili cordis invenilur, quia inlia
dicilur : Extpectelur sicut pluvia eloquium tuum, et secrela cordis cubilia, in tribulaiione Spiritus desi-
detcendant sicut ro* verba mea (Deut. xxxu). Hi ni- deratur. (80) Dileclum in leclulo quserimus, quando
niiciim imbres liienii coiiveriiiiiit, aestate cessa- in prsesentis vilae aliquautula requie Redemptoris
noslri desiderio suspiramus. Pcr nociem quseriiniis,
biini, quia nunc cum carnaliiini oculis viia cceleslis
. abscundiliir, nccesse est ul saticioruni nobis prsetli- quia etsi in illo jam niens vigilai, tamen adhuc ocu-
taiionibus irroretur. Gum vero seierni judicii sesius lus caligat. Qtiem lamen quserens sponsa non inve-
incantlueril, nulliis verba prsedicaniium necessaria nit, quia electa quscquc anima jam quidem videre
liinc habebit. Quia autein prsedicaiiones sancia? ctunJC Dcum concupiscit, jam adeum exire desiderat, jam
Vitn procsenli, id esl inibres cum liieme cessa- carere praeserilis vilas lenebris anlielat; sed qiiaro-
biint477), recte sanctse Ecclesise vel aiiimocexeiinti vis amore magno dcsiderei, adliuc lainen ei non
atqtie ad aeierna sestiva properanti, et veri luminis cqncedituir vidcre quem ainat, ul dilaius amor ex
dteiiiqiiasi teuipus vernalcproestolanii, sponsi voce ipsii sna dilatione proficial, et ardeini desiileiio
«uadeniis dicilur : Surge* propera, antica mea, co- quasi quod negatiir crescal, ut desideria dilaia
lumba mea, formosa mea, et veni. Jum euim liiems crescant, el crescenliii qitod iiiveneriiit accipiani.
trantiit, imber abiit tt reeessil. (78) Sive enini sancla Sponsus ergo priiis uon inventus qiiscrilur, ut post
Ecclesia,. seu unaquaeque electa auinia, coelestis inventns slriclius teiicatur; sancta eniiii dcsideria
sponsi est ainica peraniorem.coliimba per spii iitim, dilatione crescnnt, sj vero dilaiione deficiunt, desi-
formosa p«r morum pulcbri tiidinenj. Qnaj niiu jani deria non fueriint. (81) Abscondit itaque se spon-
de corruptione . carnis educitur, ei. proeul dubio sus cum quseritur, et differtur" quserens. sponsa ne
biems Iransil, quiaj prseseutis vitse torpor absccdil. iriveniat, iif tariliiale sua capacior retldita multipli-
Imber quoque abiit el recessil, quia eum ad conleui- cius quandoque iiiveniat quod qtiserebat. Sed qui
plandum in sua substantia oiiinipoleiltem Deuin e\tu- , dilcctum siutm non invenii, restat ul surgat, civita-
cilur, jam verborain guttse necessarise non ertiiit, - teni circuiiieat, id est sanctam eleclorum Ecclesiam
ut pluvia praedicalionis debeat iiifundi. Transeunie inenie ei inqiiisilione percnrrat; per vicos eiim et
quippe laieme, inibcr recedit, quia cum vita prseseus plateas quoeral, id esl per angustael lata gradienles
peragilur, ip qua uos ignorantise jiubilo carnis cor- aspiciai, et, si qua invenire in eis valeat, cjus vc-
ruptibilis torpor aslrinxerat, oiniie ininisteriuui stigia exqtttral, quia simt iioniiulli eiiam vitsessncu-
piajdicalionis ccssal. Clarius quippe et auiplius per laris qui imilanduin aliquid liabeani de actione vir-
MOSluiic videbimus, boc quod sanclorum nunc voci- tutis. Sponsa iiaqne, dilectum suum priuS quserens
bns obscurius el miniis audiinus.Tunc apparent flores et mininie invenieiis, rursus defectum .jinveniio-
in terra, qtiia cum de saterna bealiiudiue qiuedain nis iiigeminat diccns ; Quwsivi illum ei tton inveui.
Siiavilatis pri|iiordia pnegustarc .aniiiia cceperit, Sed quia diti ilivenlio iioti elongal, si inquisiiio nou
quasi jam in floribus odoralur exiens. Posmtani desislat, ailjiingit : tnvenerunl me vigiles qui custo-

(76) Lib. xxvn Moral., cap. 14. (79) Libi vni Moral., cap. 13.
(77) Lib xxvn Moral., cap. 14. (80) llotnil. 85 in Evaiig., srib inilium. '
(78) Hotnil. 17 in Ezecb., posl mediinn. (81) Lib. v Moral., cap. 4. ..,',.' .,
453 COMMENT. IN CANTIC. EX VETtBIS S. GREGORH. 454
diunl civilatcm. (82) Quos enim vigilcs qui cnslo- A dum in comptinclionis ardore tantsc subtilitaiis cst
diunl civitalein, tiisi sancios Palrcs et prophetas al- vis amoris, ut hanc ncc. ipse animus possit coiu-
qne doclorcs debemiis accipcre qiii studeni ntl custo- prehcntlere qiiam illtimiuatus meruit habere. Beno
diam itoslram saiiclae prajdicationis vocc vigilare ? antein myrrhm et ihuris; thus , eniiii ex lege Do-
Unamqiiamqtift ergo animain, Uedeinptoris sui spe- miui in sacrificio incenditur, per inyriiiani vero
cieni requireniem, sancti Palres:el sollicili doctorcs morttia corpora condiunlur, ne vermibus ctiriiiin-
inveniurit qui Ecclesisc sialinn [ctisloiliunt, quia bo- paiiiur. Myrrhse ergo el lliuris sacriflcium oflerunt
nis «jus studiis occiirnint, ut eam solo vel verho qtti el carnem aflligunt, ne cis corrupiionis viiia
scriplo doceanl. Sed cuni Redemptorem suuin Ec- domittentur, el rcdolentem in conspeciii Doinini
clesta qusereret, itt ipsis Patribus et doctoribtis spem ainoris sui hostiam incenduiit, seijue ipsos Deo in
figere noiuit, quse dicit: sanctis virltiiibiis exhibent. Unde el illuc subtlitur,
VERS.4.— Paululum cum perfransissem eos, in- El vniversi pulveris pigmenlarii, ptilvis ciiiin
veui quem diligit anima mea. {85) Quippe invenire pigmentarii, virtus bene operanlis. El notandiiin
iioli posset, si istos pcrlransire noluisset. In islis se quod virlutes bene operantium non pigmenia, setl
cuslodibiis infitleles, fixerant, qui Cbrislum Dci pulvis tlicuiilur; citin eiiim quxiibet bona agimits.
FiliHmiintimqiienilibei esse illonim credebanl. Voce B pigmentaofferimus; cum veroipsa etiam bona quse
nulein ac fide Petri vigiles inventos sancta Ecclcsia agimus relractainus, et ne quid in bis sinisliuiii
traiisiil, quseproplietarnm Domiiium, uniimquemlibel sit, judicio relractalionrs atlendinius, quasi ex pi-
ex prophetis credere coniempsit: (84) Ita etiarii vi- gmeiitis pulverem facimus, ut orationeni nostram
sionis ejus iriens avida, nisi propbetariim aeslimalio- per discrelioiiem et amorem subtilius iiicenda-
iiem, itisi palri.ircbariim*celsitudineiii, nisi aposlo- mus. (86) Itaquc dum ea quae agiinus, recogitare
lorum et doctoriim ctinciorumqiie boiiiiiiuni meiisirr semper ac relractare non tleliniiiius, inyrrbairi
ram Iranscendcril, in eum qni est super homines quidemet llius liabeiiiiis in opere, sed pulrerem in
non veniet. Quia Redempior nostcr, eisi humililate cogitaiionc. Pcr conipunciioiiis ergo lacrymas, niliil
boino inter lioinines, divinilate lamen super boiui- lerrenuin, (barissinii, nihil tfansitoritim qiiserere
ncs fuit. Trarisire crgo vigiles esl etiam eos quos debemus: solus ijise hqbis suflicial qui fecit omnia.
miraliir auiina iu ejus coniparatione postponcre, in Traiiscendamiis per desiderium omnia,' ut meii-
ipsis spem riolie ligcrc. Cuni ergo transeuntur vigiles, teiu colligiimus in iinum, non jam tiinore pcena-
dilecltis iiiveninir, qtiia cum propbetas et apostolos rum, non iiiemoria viiiorum, sed nmoris llauima
ei doctores infra ipsuni esse conspicimus, illu.m qui _ succeiisi, ardcaihus iu lacryinis CUHIodore vii-
itaitua Deusesi, csse stipra liomines consideramtis, luiuiu.
si1i()iiioqnideni,sed iamcn exlra mensuras hominum YERS.,7. -—Enlectulum Satomonis texaginla for -
«redatiir. - v tes ambiunt ex foriissimis Itrael. (87) Sancti eW
VERS.6. — Qum estisla quw ascendit per deser- nim quique sinciilla debilitate desiderii inleriian»
lum, sicut virgnla fumi, ex aromaiibus mytrhm,et requiein coniemplanlur, quibus per Psalihisiam
thuris et universi pulveris pigmentarii? Hic spon- dicilur : Viriliter agite et confortetur tor- veslrum,
sse virins sponsi voce laudatur. Sancta iiaque ele- omnes qui. speralis in Domino (Ptal. xxx). Justi
cloriim Ecclesia, cum ab lioc mtindo in sanclis pre- quippe sunt fortes carnem vincere, propriis vo-
cibtts ardciili amore se erigil, pcr deserlum qitotl lupialibus conlraire, deiectaiionem vitce praeseniis
descril ascemlil. Qualiter vero ascendat, atljnngil: exstingucre, hiijus mundi aspera pro seleniis prsf-
Sicut ciigula (utni ex aromalibuSf fniiuis de in- iniis amare, prosperiiaiis blaiidituenla coitteronere,
censo nascitur, el per Psaltnislam dicitur : Di- adversitatis inetiuii in corde superare, ad iiniinli
riijitlur oralio inea sicul inceiisitm in conspectu luo poricula pro iniindo lolcranda an sitil debiles siu-
(Psal. cxt). Fiiimts exctitere laeryinas solel, Iiaque dej-e, linem suum conspicere , vita praesens qttam
fumUs csl ex aroroaiibus, compunctio oraiTonis ]) sil transitoria atlendere, et pro ea renuere perpeii
coneepla cx virlutibus aiuoris; quae lainen. oralio labores exlerius, cujus deleclationeiu vincinil ex-
' t •-.
lunii virgtila dicilur, quia dtiin sola cccleslia posltt- irinsetus. --',: '""'
lat, erecla progredilur. itt atl terrena alque lempo- YERS.,8. — Omnestenenles gladios, el dd bella do-
ralia petcnda , niininie j-cllcclaiur. (85) Sahcia tta- ctissimi. (88) Quid in divitia Scriptura per gla liiiui
que Ecclesia sictit fiiini virgnla ex ar,dmatibtis' as- Jiguretur, Pauhis aperuit diceus :Et glirdium spiri-
ceiidit, quia cx vitsc suse virtulibus in inierni qno- tus, quoi esiverbunvDei (Ephes. vi). Saloinon ita-
lidie iuccnsi rcclittidiiicm prolicil, nec sparsa per que, dttm fories spiritualis pugnse deseriberet bel-
cogiiationes difllttil, sed sese inlra arcana cordis -; latores, non ail, Omne» habentes gtadiot, ied le-
in rigoris virga conslringit. Et nolandum quod ora- itentes, quia vidclicet verbum Dei noii esl niirabile
lio non virga, sed virgula nuncupaiur, quia inter- soliininiotlo scire, scd facere. H.ibenl quippe, sed
;
(82) Lih. xviii Moral., cap. 27, circa mediiim. . (86) Ibidem,
(83) Ibidem, (87) Lib. vn Moral., cap. 8.
(84) Lib. xxvii Moral., cap. 1, post mediuni.
' (88) Lib. xix Moral, cap. 16, ad fliicm.
(85) Lib. l Moral., cap, lt>, sub finein.
 1
r.liHl.Kl.MI ABIJAIIS S. TtlECDORICI *5«
noli tcneritgladlum qlii diViiniin.qniilcm eloqniura A \ gcultitm, et pptlerjora doni eju* t> *pecie auri. Qnas
noriint, sed seciiluliiin ithid vivere iiegKginit; Et ciiitn hic spirilii niuiisiH>liuliiiisiinpleta , quasi co-
doetlis esse jant nd btiln non valet qni spililualetn lumbii penuas de;irgeni:itas liabel, iu ppsterioribiis
quem liabetgladiuin miiiinie exercet. JWht lesislere dorsi speciem auri Mwtiuei, quia iiic praedicalores
lentalionibiu oiiinino «on sufficil, qiii Iwue verbl suos sernionis luce iuduit, inpostcriori aiiiem saeculo
Dei icneregladiunrnwle viVendoprislporiit; r fiilgOfChiin se clajllalis oslendit. Sed ad boc quod
IRID. Uuiuscitjusque ensis supef femnr snum, claruro intus osienditur, qualis sit asceiisus adjun-
prvpter limores nocturnoi. (88) lloc de fortibus siiurr- git, eum tle eoilem ferculo protinus subditur, ascen-
nsii palriai' bellaioribus diciiur. Eiusis super feinur sum putpureum. Yera quippe purpura, quia de san-
jionitiir, qiwido sstnctte prsetlicaitoiii» acUiuine, giiiiic lingitnr, non immerilo in colore sanguinis vi-
l>ra.\nBtiggesiio carms- edomalnr. (90) Ensis supra detur. El qnia niaxiiiia inultiludo fidelium iuexordio
feniur est custodii» vigilans, carnls illecebras pre- nasceiiiis Ecclesiai per inartyrii sanguineni pervenit
iiietia. NocUirni Vero.liiuorcs stmt iusidicc leiitaiio» ad regmim, rax nosler ascensum ptirpureum fecit
nis occullse. Pcr «ociett» qnippo nostrje esecilas in- in ferculo, quia ad clarum quod iiittis aspicitur, per
flrtuilalu exprituilur, qriia quidquid adversii.tlis in . tribuialioneilt saBguiiiis pervjeriitpr, Quid ergo; nos
nocie iiiiiiiinet, IHJJI vktei«r. Uniusenjusque ergo fP miseri aique ab omnl fortiludine destiiuti, quid
£U8is super feumr siiuiii, propier liniores nocinriios, acturi suiiius? Eccein liocfercuk) colwnuse esso
quia videlioet sandi viri ttnm ea qiiaj jion videiif, noit possuituii, quia in nobis nec fbrliludo operis,
inetuinii, *A tuicniioneui certatR in his parali, sem- uec luuten ebiical praedicaiionis. Reeliuatoriuin att-
per assistuut. SancU eieuiui viri sicde spe certi retiin iion balnsiuus, qui* necduin, sicut oportet, pcr
Mint, ut taiueu sewiper sittt de feffiatione suspecli, inleliectum spiriliialeui, Rquiem interiue elariiatis
qHippequibas dicilur : Serfitt Domino in limore, aspieititus. Asuensus purpuieus nou sumus, qui;i pio
ettxtultaie ei cum trtmoit (Psni. n), ut et de spe Redeutplort*nestro aanguuiem fundere uon valemus.
exsultatk», elde suspicione itttscMur tiutor. Ne Quid ergo de ilobis agendum est ? Qust spes erii, si
etgo nocltirnus liwor, id eslocculta et repeiiiina imtlus ad regBuiiipervciul, nisi (jiii suimuis praedi-
(eutatio subrepat, seuiptsr ueeesse est ut feintir no- tus virtiilibus fiierk ? Sed adest quoque uostra con-
sirniii superposittis custmtfcc-ensia preniat. » : sqlati».; Attieiiiits, iuquanliiui possmuus, Deunr, dili-
.-..Vxns. 8»;lt>. •n-Fextulumftfittihirex Soiomonile gataus proxnuuni, el siniul t|Uoque nos atl Dei
iiQiiit Libnni. Columnt* cju* ftcit argenleilt, retliiM- fereuhim perlinemus, quia illic btripiuin e»t: Me-
Coriuinaureum, asetnium purpureiitn , tnedia churi dia clwritale ceHttravit. Habe qnippe cliaritatein, et
(
., tate constravit prppter fttias Jeru»a4em.(W) Noii est, ibi siu* dubto perveilit, ubi et «olunnia argentea
credendttm Satomaneui, tantse wagHituditiis regero, erigitur, «t asceusus ptwpureus lenetur. Naiu quia
<|iiisic imuUiwis divitiis atfiuebnt, nt pondus aurij hocpropler noslraiii infirmilatem dicilur, apertc
ejus x'6tiu>«riittin possct etargcntimi indiebus ejus( niohslnHtir, cuiM hlis proliiius subdidii: propter
pietiiwi «oii baberei, qnpd feretikira sibi ligneom, filiat JerusaJem. Serro» eicnim Dei qui non lilio.s,
sicut Itic spotisu loquinir, fccit. Sud est Satoinon, seti fitia* dick, quid aliud per sexum feiiiinctiiii,
re» videtieet et paciticiis Roster,qwi sibi de
lignis, qutittt roeiitiuni intirma signsvit ? Iiiier cojuiini.iii
Libaiii ferculinw focit. Libaui tjidppn Ugna eedrHtt, autcm argenieas, et recltnatoriuui aureuni, et «s-
valde SUJIIintpmiibilia. Per«uhtni iiwjue Itegis iio-. ceiiSum purptiream, inesse media cbariias dieiiur,
Btri saucia Ecclcsta etu, qu* de fettibw Patribtis, propter lilbs Jcrusalem, quia el qui virlutibus iu-
id est <le iinpuiribilibtis luenttbn* egt cnnstrwta; Uriaaiitur, si ipi>a boua qnse possunt facere timi
qtu: reclc fcreuluiii dkiuir, qtiui i>s» ferl qnolidie\ clta riiatt:, IMJII«egtigaiil, a Dei feiculo alieui uon
animatu ad ajicrnuin «MIvivhini Conditoii» stti. Cuii suui,
ferculo cojiiiiinaj itrgeniea*fae*a;.s««»t tf«iapr;ediea-. ' CAPUT IV; '.'-
:[::
torcs Ecelestie sajici*, eloquii ktte resplendeirt. EstI VKRS.1. -~Quam pulchra et, amica mea,quam vut-
g
autein CIUJIcoliiintiis argetrtejs rectimitorium au-. chra ! Oculi tui columbarum, absque eo quod in-
reniii, quia per hoc quod a sanctis praedicaloribHS 9 trinsecutlatei. (91) Sponsus spoiisai» suaro pulcliram
Jucide tliti tiir, meniea jMHiieiitNiMfittfo»ein dari-. ttarral ** putcliram replicat, qnia alia ei est pttl-
laiis imiuue in tma roclinenlur, inveitituii. Per bocc r.firiiudo inorum, w qha nunc eemitur, atque alia
eniin qiiod owuilii» apcrte audiimt, iu illud qtiodj piilchrktKlo pncniionmi, in qua tune per Condituris
clarescititt coede reqitiesctuiU Cottiiiuiae ergo ar-. stli specieu suiilevtitiir. Cujus vklelicet membra
gciitese, et recliiiatoriiuiv aurCNinAiciun est, quia perr omues elecii, quia ad cuucia simplicker inceduiii.
lu«m sermonis, hiveuiiur apud aiiimam clariuss Ejtis ocwli cotumbarutn vocanlur, quia inagna lure
qiswtii: Ule jam qw|>ue f«tgar intenms menieut ir-. irradiaut, qui» et signontm nilraculis corttscMU,
radiat, ul, per inieiiiionem ibi ret|uiese.it, ubi pr*s- - Sed qustitum esl hoc omne miraetittiiii, quod videri
dicationis gr.ilia tton quaeralur. De eatleni quipjie e potesl ? Illud tle iiiternis miraculum esl iiiirahiliiis,
sancta Ecclesia scripluiii est: Penna colutnbu daar-•- quod videri nuitc noii petest, deqno illic apci .e
(8U) 1'asioralls parte III, adiiipniliojie 3. (90") lloroU. xv in Ezccb;, in niedio.
(90) MoraliuiUItb. xx, vap. 5*. (.Jl) Lib. ix Moral.j <ap. ti, sub liueni.
 457 - COMMENT.1N CANTIC. EX VERBIS S. GREGORII. 458
#subdilur, absque eo qu.od inlrintecus lalet. Magnsi A nam (Luc. xn). Infirmanlis animus perfrui desiderit
. quippe est gloria aperti operis, sed Ionge incompa- Deo simtil et sseculo ? Audiat quod illic scriplum
rabilis occullse remuneralionis. Pulchrum esl omnei est : Nemo polest duobus dominis servire (Malth.
boc, quod quasi in coelifaciem divina dispensalione vi). Alius non ad necessitatem stipendii, sed ad
cernitur; sed longe illud et incomparabiliter put- voluntatem desiderii possessa relinel? Audiat quoil
chrius ad qUod invisibiliier pervenilur. illic dicilur : Qui non renunliaveril omnibus quw
VERS.2. Dentes lui sicul grex tonsarum ascenden- possidet, non potest meus esse discipulus (Luc, xiv).
tium de laiacro. (92) Sanctse Ecclesiae denles acci- Qtiidam enim relinquunt omnia, mulli aulem etiara
pinius sanclos prsedicatores, qui prscdicalionibus> possidendo renuiitiant, quia sic ad usum possessa
suis peccanlium duriliam conterunl : qui non iin- reiinent, ut eis cx desiderio non succumbant. Tor-
meriio deionsis ac loiis ovibus comparanlur, quia pere quisquam appetit, et laborem subire pro Do-
innocuam vitam sumenles in lavacro bapiismaiis, niino etiam ctiin prsevalel, refugit? Audiat quod
conversaiionis prislinse vellera velusla posuerunt. illic scriptum csl: Qui mecum non cotligit disper-
YERS.5. Sirut vitla coccinea labia lua, sponsa, el git (Luc. xi). lu collo ergo Ecclesise, id est in sacri
eloquiumluum dulce. (95) Yitta crines capitis astriu- eloquii prsedicalione, quod, pro' sua raunitione et
gii. Quid auiem per criues, nisi defluenlcs animi 0 aliitudine, lurri David siroile dicitur, mille clypei
cogitationes accipimus ? Labia ergo sponsae sicul dependent, quia quot illic prsecepia sunt, tot etiara
vilta sunt, quia exbortaiione sanclse Ecclesise, Cun- pecloris nosiri niuniiiones. Ad servandam itaque
clse iu auditorum memibus dilTusse cogilationes innocenliam, etiam lsesia proximo, perdurare in
ligantiir, ne rcinissae diflluaitt, ne sese per illicila humilitate feslinamus ? Abel ante oculos veniat, qui
spargant, ne sparsse cordis oculos deprimant; sed el occisus a fralre scribilur, et non legilur relucta-
quasi ad unam se iiileulionem colligant, dum vitia lus. Menlis mundilia eliam in conjugali copula eli-
eas sanclse pradicaiionis ligat. Quam recte et coc- gilur? Eiiocb debet imitari, qui et in conjugiopo-
cineam asseril, quia saiiclorum prsedicatio solo silus ambulavil cum Deo (Gen. v), et non invenieba-
cbaritatis ardore flammescit l lur, quia transtulit ittum Deus (Uebr. xi). Prsecepta
YERS.4. Sicut turris David collum tuum, qitce Dei fcsiinamus prsesenii nostrsc utilitali prseponere?
mdiflcala esi cum propugnaculis suis: tnillc clypei Noe ante oculos veniat, qui, cura domestica postpo-
pendent ex ea, omnis armatura fortium. (94) ln collo sita, cx jussione omnipolenlis Domini per cenium
gullur, in gulture vox esl. Quid ergo per collum annos ad arcse fabricam vixil occupatus. Subire
sponsse, cui bsec a sponso dicuniur, nisi sacra san- " obedientiae virtulem nitimur? Asjiicere Abraham
ciae Ecclesiseeloquia desiguanlur?ln quodum mille debemus, qui, relicla domo, cognalionc, palria,'-
clypei dependeic meinoralilcr, per huuc perfcctuiu obcdivil exire in locttin quem acceplurus erat
iiumerum numerus universilalis ostenditur, quia in bsRreditalem : < Et exiit, nesciens quo iret
universa nostra rounilio iu sacro cloquio conliuetur. (Uebr. xi). > Qui paralus exsiilit, utpro selerna ltaj-
Ibi qtiippe suntpraicepia Dei, ibi exernpla justoruin. redilate dilcctum quein acceperat occideret lueredem .
Si enim torpet animus a Conditoris sui desiderio, et quia unicum Deo oilerre non distulit, universara
audial quod dicitur : Diliges Dominum Deum tuum raultitudinein gentittm in semine accepil. Moruni
ex tota menle tua,el exlola virtute ttta(Mallh. xxn). simplicilas placet? Isaac ad menlem veniat, quem
lu odiuui fortasse labitur proximi ? Audial quod di- in omnipotenlis Dei octtlis vilse suse tratiquillitas
cilur : Diliges proximum tuum sicut leipsum (ibid.). ornavit. Laboriosa fortitudo ul oblineri debeai, quse-
Kcs aliena concupiscit ? Audiat qucd iliic scriptum rilur?Jacob ad ineinoriam deducatur, qtti, postquani
ctu: Non concupisces rem proximi lui (Exod. xx). scil fortiler servire homini, adeam quoqtie viriuiein
De iujuria quse proximi ore vel facto illala esl, ad perductus est, ut non potuisset a liiclante angelo
iiatn mens accenditur ? Audiat quod dicilur : Non superari. Conamur carnis illecebras-vincere? Juseph
quwies ullionem nec memor eris injuriw civinm tuo- D ad meinoriaro redeat, qui studuit carnis coiiliiien-
rum (Levil. xix). In ".arnis concupiscentiam malis tiam cliain cum vilse periculo custodire. Unde fa-
agiiaia meiis ascendiiur ? Ne sequatur oculus mcn- ctum esl ut quia meinbra sua bene noverat regere,
tem, audiat quod paulo superius dictuni esl: Qui rcgendse quoque omni jEgypto prseessel. Munsueti
tiderit mulierem ad concupiscendam eam, jam-mm- esse quseriiiius? Moysen ante oculos deducamus,qui
chatus «sl eam in corde suo (Matth. v). Conlra ini- exceptis parvuli» et mulieribus, sexcenta millia ar-
iiiicuiti forsitan quisquam animuni suum relaxare matorum viroruin regens, miiis ftiisse describiiur
disponit iri odium ? Audiat quod illic scripluln esl : super onuies bomines, qui babitabant super laciem
Diligile iuimicos veslros, benefacite iis qui vos ode- orbis lerrsc. Recliiudinis zelo contra vitia accendi-
runt (iiid.). Sed isqui aliena jam non rapit, adhuc mur? Phinees anle oculos deducatur, qui coeuntes
forsiian sua iiiordinaie relinel? Autliat quod illic gladio transfigens, caslilalein populo reddidit, et
dicilur : Vendite qum possidelis, et date eleemosy- iiam Dei iratus placavit. De spe omnipotentis Dei

(92) Lib. xxxin Sloral., cap. 25; ct lib. xi, (93) Lib. II Moral., cap. 27, posl medium.
cap. 15. (94) Homil. xv in Ezccb., circa linem.
PATEOL. CLXXX. • 15
 459 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICf 46»
prsesumere in dubiis quserimus? Josue admemoriam A In hac turri armaturam noslrae menlis invenimus,
revoccmus, qui, dum dubia cerlamina cerla menlc ul inde prsecepta Conditoris, inde sumamusexempla
adiit, ad vicloriam sine dubielale pervenil. Jam prsecedentium, per quse conlra adversarios nostros
mentis inimicitias ponere cupimus, in benignilate inexpugnabililer armemur. Deum cnim quamlibet
animum dilalare? Samucl in cogiiiiionem deducalur, virtulem subire appeiis, ct banc illic a Palribus jam
qui de principatu dejeclus a populo, cum idem po- implclam vides, ibi armaluram luam invenis, per
pulus pelerel ut pro eo Domino preces eflunderet, quam contra spiriltialia bella muniaris. Dependent
respondit dicens: < Absit a me lioc pcccatum in quippein ea mille clypei. Si quis pugnare appetii,
Doniino, ut cessem orare pro vobis ! (/ Reg. xn.) assumat, et ex ea virlute pecius niuniat, et verborum
Culpam quippe vir sanctus se perpetrare credidit, si jacula emillat. El iiolandum quia sediftcata cutn
eis, quos adversarios periuleral usque ad ejectioucm, propugnaculis suis dicilur. Hoc quippc agunl propu-
benignitatem gratise 11011reddidisset in prece. Qui gnacula quod clypei, quia utraqtic pugnanlein mu-
rursus cum jubente Dotnino inilteretur ul David niunt. Sed inler utraque distat, quia clypeuin pro
ungeret in regcm, respondil : < Qtiomodo vadam? noslro munimine ubicunque volumus, movemus;
Inveniel me Saul et occidel me (i* Reg. xvi). > Et propugnaculo autem defendi possumus, sed boc mo-
lamen quia iratum Deum eidem Sauli cognoverat, " vere non possumus. Clyjieus in manu lenetur; sed
jn tanlo se luclu ufllixerat, ul ei per se Dominus propiignaculum non tenetur. Quid ergo inter propu-
diceret: < Qtiousque tu Saulein luges, cum ego il- gnacula et clypeos distat, nisi quod in sacro eloquio
lum abjecerim? (Ibid.) Pensemns ergo ejusannrium Palrum prsecedentium el miracula legimus, el vir-
quanlus dolor eharitalis incenderal', qui el illuin luies bonorum opertim audimus? Ibi namque co-
flebat a quo limebat occidi. Cavere aulem voliimus gnoscimus, quod alius poluil mare dividere, alius
quem limemus? sollicila nobis menie pensandum solem flgere, alius mortuum suscilare, alius pnra-
esl ne, si locum for.lasse reperiremus, malum pro Iylicum verbo erigere, alitis umbra scgrotoscurare,
malo reddamus ipsi quem fugimus. David ergo ad alius per sua semicinctia inflrmanlium febribusob-
memoriam redeat, qui. persequenlem sc regem ct viare. Qui lamen omnes el patientise longanimilate
invenil ul poluisset occidere, et lamen in ipsa feri- mites, el zclo recliludinis fervemes fuerunl, verbi
endi potestaie posilus , elegit bonum quod ipse de- praedicatione diviles, simul el inisericordiam largi-
beret facerc, non autem malum quod ille merebattir enles. Hi ilaque quam vera de Domino dixerunt,
pali, dicens : < Absit a ine, ut miitam manum meam testaniur miracula, quia talia per eum non facerenl,
in clirislum Domiui! > (/ Reg. xxvi.) Et cum idem r nisi de illo vera narrareni. Et quam pii, q-jsm bu-
<.Saul post ab hostibus fuisset inlerempius, eum miles, qitam benigui exsliterunt, leslaniur eorum
quem perseculprem, durn viveret, perlulit, flevit operationes. Si igiiur de fide tenlamur, quam ex
occisum. illorum prsedicatione concepimus, loquenlium mira-
Errantibus hujus mundi potenlibus, Iibere loqui cula conspicimus, et in (ide qiiam ab eis accepimus
decernimus? Joannis auctoritas ad animum reduca- confirmamur. Quid ergo illorum miracula, nisi no-
lur, qui Herodisnequiiiam reprehendens, pro verbi slrasunl propugnacula ? Quia et muniri per illa pos-
recliludine occidi non timuil. El quia Clirislus est sumus, allamen bscc in manu nostri arbitrii uon te-
veritas, ipse.ideo pro Christo, quia pro vcrilaie nemus, nam talia facerenon valemus. Clypeiis vero
aniinam posuit. Carnem jam nostram pro Deo po- in manu est, el defendit, quiavirtus patientise, vir-
' nere inmorlem fesiinamus? Petrus ad me.utein ve- tiis misericordise, praecedente nos gratia et in po-
niat, qui inler flagella gaudet, qtti csesus principibus teslate est arbilrii, et a periculo protegit adversi-
resisiit, qui vitam suam pro vita despicit. Cum latis. Turris ilaque noslra cum propugnaculis suis
luorlis appetitu, disponimus adversa contemncre? setlifrcataesl, in qua mille clypei depeudent, quia in
Paulus ante oculos deducatur, qui non solum alli- Scriptura sacra et sub miraculis Pairum a jaculis
gari, sed et moriparalus pro Cbristp, non facil D abscondimur, et conversaiionis sanclse munimina
pretiosiorem animam suam quam se. Succendi c.or etiam in manu operis tenemus (9o). Nolile ergo,
noslrum igne cliarilalis quserimus? Joannis verba fratres cbarissimiv despicere scripia nostri Redcm-
pensemus, cujus omne quod loquilur, chariiatis igne ploris, quse ad nos inissa sunl. Multum valde esl
vaporalur. Quia ergo in voce sacri eloquii, cujus- quod per e» animus refricatur ad calorem, ne ini-
Jibet, dum quserimus, munimen virlutis invenimus : quitatis sua; frigore torpescai. Cum in illa praece-
< Mille clypei pehdeiit ex ea, oiiinis armatttra for- denles juslos forliter egisse cognoscimus, el ipsi ad
tittm. Si enim pugnare contra spiritualia nequiiiae fprtitudinem bonse operationis accingimur, sancto-
voluiriiis, in collo Ecclesiae quse nobis sicul David rum exemplorum flanima animus legentis incentlitur.
turris erectaest, ideslin divino eloquio, proleclio- Videt ilaque quse foriiter ab eis facta stinl, el valde
nis arnia requiraraus, ul ex discreiione prsecepti, indignalur sibi, quia talia non imitatur.
conlra vitia sumalur virlus adjUlorii.Er.ee eniin VERS.5. t Duo ubera sicut duo hinnali caprm
conlra aereas poteslates feslinamus fortes exislerc? gemelli, qui pascunlur in liliis, donec aspiret dies
'
(95) lbidem, aliquanto antea.
461 COMMENT.IN CANTIC. EX VERBIS S. GREGORII. 4G£
et inclintntur umbrw (96). Debemus, fratres charis- A tione requieverunt. Sed obstetricanic manu Domini,
simi, semper j'iislornni vilam conspicere, ut subti- leones de propriis cubilibus expulsi sunt. quia duiti
Iker noslram possimus deprehendere : quod quidem nobis divina gralia medetur, is qui nos tenueral a
oiimes electi facerenon ccssanl, quia ntelioium vi- nobis anliquus hostis ejicilur, sicut incarnata Veri
tam considerant, et delerioris usus conversationem las dicil : < Nunc princeps hujus mundi ejicietui
niuiant. Quse enim sunt duo nbera sponsse, cui lo- foras (Joan. xn).> Et quia peccatores ad fidem vo-
quitur sponsus, nisi ex Judsea et geniilitate veniens cati sunt, quorum quondam corda Iconum cubilia
ulerque populus , qui in sancia? Ecclesise corpore ftierunl, dum vicisse mortcni Dominus eorum con-
per intentiotiem sapientise, arcano cordis est inlixus? fessione creditur, quasi de lconum cubilibus coro-
Ex quo populobi qui electi sunt, idcirco caprese liin- nalur. Remttneralio qttippe viclorise corona est.
nulis coinparaiiliir, quia per humiliiatem quidem Toliesergo ei coronam fideles offerunl, quoties huiic
parvos se et peccalores intelligunt, sed eis per cha- vicisse mortem ex resurreclione confitentur.
riiatem currentibus, si qua obslacula de impedi- VERS. 11. — Mel el lac sub lingua lua. (98)
menio lemporalilatis obviant, transeunl, et lalis Plerique justorum cum quosdam agere perverse
coiilemplalionis saltibus ad superna conscendunl. conspiciunl, qui duris sunl increpalionibusferiendi,
Qui ul hsecagant, prsccedentium sanclorum exempla in lingua asperitatem stimunt; sed sub liiigua mcntis
conspiciunt, unde et iu liliis pasci referunlur. Quid suse benignilatem contegunt. Qui enim menlis suse
enim per lilia, nisi illorum vita declaraiur, quive- dulcedinem aperire infirmis nolunl, sed Ioquentes
raciler dicunl : < Chrisli bonus odor sumus Deo? > quadam eos asperilate feriuni, el lamen inler verba
(// Cor. 11.) Elecli ergo ul assequi summa prseva- aspera quasi lalentcs quasdam dulcedines inlcrmit-
leant, conspecla odorifera et candida jusloruro vita lunt, hi videlicet non in lingua, sed sub lingua ha-
satiantur. Jam quidem videre Deum sitiunt, jam de benl dulcedinem, quia inlei dura quse proferunt
ejus coiitemplalioiie saiiari charitaiis sestibus inar- emitlunl qusedam blanda el dulcia, quibus contri-
descunt; setl, quia in bac vita posili necdum valent, stati mens possil ex benignilaie refoveri. Perversi
pj-xecedenliumintcrim Palrtim exemplis pascunlur. atitem et bypocritse malum non in lingua, sed sub
Unde et aple illic lempus de ipsorum liliorum pastu lingua babent, quia sermonibtis dulcia praitendunt,
dcfinitiir, diim dicitur : <Donec aspirel dies, el in- efeogitalionibus perversa moliunliir.
clinenlur umbrse. > Tandiu quippe refici juslorum VERS.16. — Surge, aquilo, et veni, ausler ,
exemplis indigemus, doncc prsesentis morlalilalis perfla horlum ineitin, et fluenl aromata illius. (99)
umbras scieruo die aspirante iranseamus. Cum enim « Pro eo quod venlus aquilo consiringit in frigore,
htijus lemporaliiatis umbra transacta hac mortali- non incongrtie lorpor inaligni spiritus designalur
taie fueril inclinata, qua ipsius diei inlernum tumen aquilonis nomine, Isaia qttoque prophela testante,
cerniinus, nequaquam jam appetimus ui ad amorem qui secessurum in Ialeribus aquilouis diabolum di-
ejus per aliorum exempla flagremus. Nunc autem, xisse denuntiat. In lateribus enim aquilonis scdet,
quia nccdum euin intueri possumus, suinmopere quia frigidasmentes bominum possidet. Per auslruin
nccesse est ut eorumiqui illum perfecte secuti sunt vero qui nimirum calidus venlus esi, non immcriio
conspectis actionjbus incitemur. Intueamur ergo fervor Spirilus sancli designalur : quo qtiisqtie dum
quam pulcbra est agilitas sequentium, el videanms taogilur, ab iniquilalis suse torpore liberatur; et
quam lurpis sit lepiiudo pigrorum. Siatim namque quo dum repletus quisque fuerit, ad amorem patrise
ut bene ageiiiiiiin gesta conspicimus, nosmelipsos spirilualis ignescit. Aquilo itaquesponsi vocejubetur
confusione intima ulciscenlc judicamus. Mox vere- ut surgat, ut nimirum is qui mortalitim corda iii
cundia mentem concttiit, mox juste sseviens realus torpore reslringit, adversarius spiritus fugiat. Cum
addicit, el veheinenier hoc ctiam displicet quod autem jubente Deo frigidus spirilus recedit, calidus
adlittc fortasse lurpiier libel. Qui itaqne perduci ad spiritus meiilem fidelium occupat, qui liorium Dei,
summa desideraul, sempcr necesse est ut nielioriim D jd est sanctam Ecclesiam ut aromata ejtis diltluant,
provcctibus intendant, qualcnus lanlo dislriclius iu perflat, quia nimiruro dum sanclam Ecclesiam do-
se culpas jttdicetit, quanio in illis allius quod admi- norum suorum virlulibus Spiritns verilalis implevc-
"
renlur vident. , rit, ab ea longe laleque odores boni operisspargit,
VEBS.8. Coronaberis de capite Amana, de ver- ut opiniones viriulum ejtis ad multorum notitiam
tice Sanir et Rermon, de cubilibus leonunu (97) Ye- velui aromata diflluant. Recedenle etenim aquilone,
nienti sponso diciiur quod de cubilibus leonttm id eslmaliguo spirilu, Spiriiussanctns nientem quasi
corouabilur. Quid aulem aliud leonum nomine quam ausicr replei; qui dum calefaciendo flaverit, statim
dsemonia inielligunlur, quse ira conlra nos alrocis- de fldelium cordibus aromala virtulum iluunt. Et
simac crudelitalis insseviunl? Cubilia vero dsemonio- ex ets niox opinio virlulum aspergitur, ut jure jam
rum corda fuerunt iniquorum, quse, quia ad pravi- sanctorum lingua quasi horlus perflatus dicat :
latcni propriam traxcrunt, quasi in eorum habita- < Cbrisii bonus odor sumus Deo. »
(96) Lib. xxiv Moral., cap. 6 (99) Homil. n in Ezech.,sub medium, el lib. xxvi.i
(97) Lib. xvti Moral., cap. 20. Mnral., cap. 23; ei lib. ix, cap. 6„ sub medium»
(98; Lib. xv Moral., cap. 5, sub fiuem-
463 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI m
CAPUT V. A pavor in laelilia, quia jam scntit quod de coeli gau-
VERS.2. — Ego dormio, el cor meum vigilat. (100) diodiligat; et adhuc metuit ne non percipiat quod
In Scriplura sacra figurale posilus, tribus modis vix lenuiler senlil. Quidigilur restat, nisi ut se ad
somnus vel dormilio accipilur : Aliquando eniro peifectioris vitse curstiin diriganl oranes qui illa
somno mors camis, aliquando lorpor negligehliae, gautlia patrise cceleslis agnoscunl?
aliquando vero exprimitur, calcalis lerrenis deside- VERS.5. — Manus mem stillaveruni myrrham;
riis, quies vilse. Somni namque vel dormitionis no- digitimeipleni myrrha probatissima. (104) Hoc sancla
mine mors carnis intimalur, sicut Paulus ait: iNolo Ecclesia de suis operariis nsque ad mortem pro Ded
vosignorare, fralres, de dormientibus (Thess. iv).> cenantibus, dicit. Per myrrham namque carnis
Elpaulo post: < Ita et Deus eos qui dormierunl per nostraemoTiiftcatiofiguralur. De Magis qui abOriente
Jestiin, adducel cum eo (rbid.).t Somno rursum tor- venerunt in Beihlehem adorare Dominum, scribit
por negligentise designalur, sicut ab eodem Paulo evangelista : El apertis thesanris suis obtulerunt
dicilur: < lioraesljam nos de somno surgere (Rom. Dominoaurum, ihus et myrrham Matlh. l). Myrrham
xiii); • el rursum :•< Evigilale, j'usii, et noliie pec- quoque nos ipsi offerimus, si c. .nis vitia pcr absti-
care (/ Cor. xv). > Somno quoque, calcaiis carnis nenliam niorlificamus: per myrrbam namqtie, ut
desidcriis, quies vitse signalur, sicut hr sponsac vocc B diximus, agitur ne morlua caro p.ulrefiat. Morluam
dicitur : < Ego dormio et cor meUm vigilal. > Ac . verocarnemptttrescereest hoc mortale corpus fluxu
si diceret (101) : Dum per exteriores seusus ab luxurise dessevire, sicul de quibusdam per prophelam
'
bujus viise sollicitudinibus sopio, vacanli riiente dicitur : Computruerunt jumenta in slercore suo
vivacitts iriterna cognosco. Foris dorniio, sed intus (Joel. l). Jumenla quippe in stercore suo compu-
cor vigilal, quia dum exteriora quasi non senlio, trescere esl carnales liomines in fetore luxurise
inleriora solerter apprebendo. (102) Sancla etenim vkam finire. Myrrhain ergo Deo offerimus, quando-
mens, quo se a slrepilu tcmporalis eoncupiscentise hoc morlale corpus a luxurise putredine per condi-
comprimit, eo verius inlerna cognoscit; ei lanlo nientum contineniise custodimus.
alacrius ad intima vigilat, quaiito se ab exteriori VERS.8. — Anima mea iiquefacla eSl, ut dilcclut
inquieludine occuliat. Yigilanti ilaque corde dormil, locutus est. (105) Mens Iiominis Condiloris sui spe-
qui per boc quod interius conieinplando proflcii, ab ciciii non qusereniis male dura est, quoniam in
iiiquieto foris opere quiescit. Qttisquis ea qusemundi seipsa renianel frigitla. Al dtim occultse locuiionis
stini agere appetit, quasi-vigilat; quisquis vero in- aspiralione langilur, a slalu suse forliiudinis infir-
lernam qtiieiero quserens, bujus vilae sirepituiu fugil, p mata, ipso quo absorbetiir desiderio' liquatur; et
velut obdormiscit. cum ardere j'am ex desidcrio cceperil ad sequen-
YERS.4. — Dilectus tneus tnisit manum suam per diim quem diligil, liquefacla per ignem amoris
[orunien, et venter meus iritremuit ad laclum ejus. curril, ef lanto frigescit a sludio sseculi, quanto
(105) Larga est misericordia Crealoris nostri, quia surgit ardcnlior in ahiore Dei. Fil desiderio anxia,
sive Judaico el gentili populo, scu justis et pectato- vilescunl in sseculo" cuncta quse placebanl, niliil
ribus, sed post peccala conversis, aequeadilus regni est extra Conditorem quod libeal; et quse prius
ccelesiis aperifur. Non solis qui ih innocentia per- deleclabanl animtim, finiit postinoduni vehementer
manent, sed etiam peccaloribus peccala sua pocni- onerosa. Nibil ejus mceslitiam consolatur, qnousqiie
tendp damnanlibus, aperiunlur cceleslisregni gaudia, adbuc qui desideratur, non aspititur. Moeret mens,
ul ineflabilia mysleria pairise ccelestis agnoscaiit, lux ipsa faslidio est, lalique igne in meiite decoqui-
agnoscendo siliant, siliendo curraiit, curreudo lur rubigo cutpse, el succensus animtis quasi auri
perveniant. llsec inlemi gaudii secreta cognoverat, inore, quia per usurn speciem perdidit, per iricen-
qui dicebat : Sitivit anima ntea ad Deum vivum. dium clarescit.
Quando veniain el apparebo ante faciem Dei ? (Psal. YERS.7. — Qumsivi et non tnveni illum, vocari et
XLI.) Prsedicator geiilium ad hunc aditum regni coe- D non respondit mihi. Invenerunt me custodes quicir-
leslis anhelabat cum diceret: Cupio dissolvi et esse ' cumeunt civitatem; percusserunt me, vulueraverunt
cum Christo [Pltilipp. i). Hsec exsultationis occultte me. Tulerunt tnilti paliium meiim eustodes muro-
secreta coguoverat sponsa, qusc hic dicii: Dilectus rum (106). Dileclum quserens sponsa non invenil,
meut misit manttm suam per foramen, et venter meus quoiiiam elecla qtiseque anima jam quidem autoris
intremuii ad lacium ejus. Dilectus etenim mahuin ejus facibus fragrat, sed ciiam qusesiii negatut spe-
per foramen millil, quando virtute sua Dominus cies, ut amaniis desideritiiu crescai. Elquasi in siti
noslritin animum per sublilem inlcllectiim pulsat. aqua subtrabitur, ut ejusdem siiis sesius augeaiur;
Et venler in lactu ejus conlremiscit, quia inlirmi- et quo hanc diulius sitiens desiderat, eo, quando-
las nostra per hoc quod ccelesiis gaudii intelleciu que cuin venerii, avidius sumal. Sed hanc quseren-
tangitur, ipsa sua exsullalione lurbalur. Et iit meiui lem vigiles inveniuiil, eamque vulnerant el ejus
(100) Lib. v Moral., cap. 22, (104) llomil. x m Lvang., sub hnem.
(101) Lib. xxn Moral., cap. 12, post niedium. (105) Lib. iv Moral., cap. 30; el llomil. xxv iu
(102) Lib. v Moral., cap. 22. Evangelia, posl iniiiuiu.
(103) llomil. xix in Ezech., aule medium. 106) Lib. xxvii Moral., cap. 1.
465 COMMENT. IN CANTIC. EX YERBIS S. GREGORII. 468
pallium lollunt, quia unamquamque animam Re- A quam ipse, tenere nolens, amisit incoelo. Bene ergo
foinpioris sui speciem jam requirentem cum solli- dicilur! Terribilis ul caslrorum acies ordinatd, quia
citi doclores inveniunl, ltanc per prsedicationis ver- electorum mulliludincm eo maligni spiritus perli-
bum ccelestis amoris spiculis vtiluerant. Et si quod mescunl, quo eos per charilatis concordiam unitos
ci adliuc de velusta conversatione ieginen inest conlra se et conglobatos aspiciunt. Quanla aiiiein
subtrahunl, ut qtto exuta ab hujus mundi onere sil concordiae virlus oslendilur, cum sine illa vir-
redditnr, eo isqtti quserilur ab iila eilius inveiiiattir. lules reliquse, virtules non esse monstranlur. Magna
YERS.lt. — Capulejus, aurum oplimum. (107) cniro esl virlus abslinentise; sed, si quis sic ab ali-
Appellatione auri, ipsa iiuiina diviniiatis claritas mentis abslineal ut cceleros in cibo dijiidicet, et
designalur, cum a sponsa species sponsi describilur. alimenla eadem, quse Deus creavit ad percipiendttm
Qtiia enim caput Chrisli Deus, nibil vero esl in me- cum gratiarum aclione, in fldelibus eliain damnet,
tallis auro fulgeniius. Sponsi capul aurum dicilur, quid huic virtus abstinenlise facta est, nisi laqucus
quia ejus hiimanilas ex divinitalis suse nobis clari- culpse? Unde Psalmista quoque, nullam esse absti-
tate principaiur. nentiam sine concordia designans, ait : Laudate
CAPUT VI. eum in tympano et choro (Psal. CL). In tympano
YERS.5. — Pulchra es, amica mea, suavis et de- enim curvum siccum restmat, in churo autem voces
cora, sicul Jerusalem , terribilis ut castrorum acies concorditer cantant. Quid ergo per lympanum nisi
ordinata. (108) Sancla universalis Ecclesia sub specie abslinentia, ctquid per cboruro nisi charitalis con-
dilectae describitur : quia cnim Jerusalem visio pacis cordia designaiur ? Qui itaque sic abstinentiam
interpretalur, eujus nomine palria cceleslis expri- lenel, ut concordiam deseral, laudal quldem iu
niitur, sancla Ecclesia suavis etdccora ut Jerusalem iympano, sed non laudat in cboro. Et sunl non-
dicitur, cujus vita efdesiderium visioni jam pacis nulli, qui dum sapere plusquam necesse est sludent,
intimse comparatur, ul in eo quod auclorem suum a proximorum pace resiliunt, dum eos velul hebete»
diligil, quod ej'us speciem videre concupiscit, de stullosqiie contemnunt. Unde per se Yeritas admo-
quo scriplum est : In qiiem desideranl angeli pro- net, dicens : Habete in vobis sal, et pacem habete
spicere (I Petr. 1); pcr ipsa j'am amorissui deside- inler vos (Marc. ix). Quisquis babere sal sapicnlis»
ria angelis similis dicatur, quse quantum Deo ama- sludet, curet necesse esl, qualenns a pace concor-
bilis efliciiur, tanlo agilur ut malignis spirilibus dise ntinquam recedat. Qtiod vero de bis duabus
terribilis tiat. Qualiier autem sit terribilis, subjun- virlutibus diximus, boc de caeteris omuibus sentien-
cta comparatione osiendilur, id est ut castrorum r dum est. Unde Paulus lerribiliter admonet dicens •
acies ordinata. Quid est quod sancta Ecclesia hosti- Pacem seclatnini cum omnibus et sanctimoniam sine
bus suis ul castrorum acies sit limenda? Non enim qua nemo videbit Deum. Quia autem nihil sine con-
a magno inlclleclu vacal ista comparalio, el idcirco cordia Deo placeal, ipsa per se Yeritas demonstrat,
est subtiiiler intuenda. Scimus et conslat quia ca- dicens : Si offers mttnustuum ad altare, el ibi recor-
strorum acies lunc hostibus terribilis ostenditur, dalus fueris quia fraler luus habel aliquit adversum
quando fueril ila constipala atque densala, ul in te, relinque ibi inunus tuum ante altare, et vade prins
ntiilo locovidealur inlerrtipta. Nam, si ila disponi- reconciliari fralri tuo, el tunc veniens offeres muma
lur ullocus vacutis per quem boslis possil iugredi tuitm (Matllt., v, 25). Ecce a discordanlibus iion vuit
dimktalur, profeclo jam suis hostibus lerribilis non acciperesacrificium, holocausium suscipererecusat.
est. Et nos ergo cum conira spirilus malignos spi- Hinc ergo perpendite quanlum sit malum discordiaj,
ritualis certaminis aciem ponimus, summopere propler quod et illud abjicitur, per quod culpa
necessarium est ut per charilalem semper uniti laxatur. Recte ergo sancla Ecclesia terribilis diti-
aique conslricii, et nunquam interrupli per discor- tur ul caslrorum acies ordinala, quia elecli qui
diam inveniamur. Quia qtirelibet in npbis bona caslra spiriiualis exercitus sunt, quoniam bellum
opera fuerint, si charitas desit, per malura discor- j) conlra poteslales aereas susceperunt, semper in
dise locus aperitur in acie, unde ad feriendos nos cliaritale sunt conjuncti , et hsec eadem eorum
boslis valeal intrare. Auliqiius vero hostis inveniens cbariias malignis spiritibtis , id esl anliquis suis
casiitatem in nobis, si sine charitale fuerit, non liosiibus pcenam incutit timoris.
tiroet, quia ipse nec carne premitur, ul in ejus YERS. 6. — Sicut corlex mali punici genm turr.
luxuria dissolvalur. Abstinenliam non timet, quia absque occuttis luis. (109) Gense quippe sunt sanctre
ipse cibo non ulitur qui necessitale corporis noti EcclesisespirilualesPatres, qui pro eo quod charitate
urgelur. Dislribulioneiii terrenarum rerum non pleni sunt, carnem abstinenlia domant, corda• au-
limei, si eidem operi charitas desit, quia divitia- dientium prsedicalionis lnmine illuslrant, signa fa-
rum subsidiis nec ipse eget. Valde autem charilalem ciunt, virlules operantur, miraculis coruscant. Per
in nobis veram, id est bumilem amorem quem hoc quod eorum bona nobis foris innolescunt, non
nobis vicissim iinpendimus timet, et nimisconcor- iminerito in facie sanctse Ecclesise venerabiles appa-
diaenoslrse invidet, quia hanc nos tenemus in lerra rent. Cum enim videmus multos mira agere, ven-
M.07)Lib. xxxiv Moral., cap. 13. (409) Homil. x in Ezecb., in medio.
(103) Honiil. VIHiu Ezechictem.
467 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI 468
tnra, prophetare, mundtim perfecte relinqtiere, coe-. i dies erit, quando nullam malorum siiorum tenlan-
Ieslibus desideriis ardere, Sicut cortex mali punici lem memoriam lolerans, omnes a se tenebrarum
sanctse Ecclesise gerisehabenlur. Sed quid est illud eliam reliquias absconderit. Nunc auiem adbuc
omne quod miramur in illius rei comparalioite de tentalionum moleslias sustincns, quia per inlentio-
qua scriptum est : Quod oculus non vidil, nec auris nem cordis ad aliud feslinat Ecclesia, ad locum
uudivit, nec in eor hominis ascendit, qum prwparavit suum progrediiur consurgens quasi aurora. Qnisest
Deus diligeritibus se? (I Cor. n.) Bene ergo cum enim locus aurorse, nisi perfecia charilas visionis
mirareiur genas Ecclesise, tunc subdit, absque oc- seternae ? Ad quem cum perducta venerii, j*amde
cullis luis, ac si aperte diceretpr, ea quidem qnse in transactae noclis tenebris niliil habebit. Quem Iocum
se noh latent, magna sunt, sed illa valde insesliina- si mente non cernerel, in hujus vilse tenebris rema-
bilia quse Iatent. neret. Sed dum quotidie augeri locum suum jam
VERS.9. — Qum est ista qum progreditur, quasi conspicit, et plense sibi clarescere solem quserit,
aurora consurgensl (110)Apcrte sancta Ecctesia quam locuin suum aurora considerat, qtiandosancta anima
sponsus hic admiratur, aurorse comparata descri- ad contemplandam Conditoris sui speciem flagrat.
bitur : quse peccati lenebras deserenS ad lttceni jam Ad locum suum pertingere aurora salagebal, cimi
°
erupit aeternitatis, qUseper cognitionem fidei a pec- David diceret : Silivit anima mea ad Deum vivum.
catorum suorum lenebris in clara luce juslilise per- Quando veniam el apparebo ante faciem Dei ? (Psal.
mutalur. Quia enim aurora a lenebris in lucem ver- XLI.) Ad hunc locum quem cognoverat, pervenire
titiir, non immerito aurorse nornihe, omnis etecto- aurora festinabat, cum desiderium habere se diceret
><iinEcclesia designatur. Ipsa namque dum ab infi- dtssolviet essecum Chrislo (Philipp. i). Et rursus :
jelitatis nocte ad lucem fidei ducitur, velut aurorae Mihi vivere Christus est, et mori lucrum (ibid.). Et
more in diem post lenebras splendore supernoe rursum : Scimus quoniam si lerrestris domus mosira
clariialis aperilur. Sancta itaque Ecclesia ccelestis Itujus liabitationis dissolvatur, quod wdificationem ex
vitse prsemia apjielens, aurora vocala esl, quia dtim Deo habemus, dbmum non manufaclam, mternam in
peccalprum teitebras deserit, juslitiue luce fulgescit. cwlis (II Cor. v). Dehac aurora bealus Job loquitur
Quasi aurora consurgit, quia pravilatis pristinae dicens : Sit nox itta solilaria nec laude digna, ex-
tenebras deseril, et sese in novi luminis fulgorem spectet lucem et non videat, nec orlum surgentis au-
converlit. Habemus tamen subtitius aliquid, quod rorm (Job m). (111) In illa igitur Iuce quse in distri-
consideraia qualitate aurorse pensemus. Aurora cli Judicis advenlu monsltatur , corpus damnati
namque noclem quidem inleriisse nuniial, nec tamen r hostis ortum surgenlis aurorse non"videt, quia cuin
diei claritalem ostendil, seddum itlam pellil, hanc dislrictus judex ad retribulionem venerit, iniquus
suscipit, Iucem lenebris permistam tenet. Quid ita- quisqtie suorum caligine meritorum pressus, quanla
que in liac viia, omnes qui veritatem sequimur, nisi clarilale sancla Ecclesia in inlimum lumen cordis
aurora sumus? Quia el qusedam jam quse lucis sunt, surgat, igitorat. Tunc namque elcclorum mens in
agimus, et tamen quibusdam adhuc lenebrarum allum rapilur ut divinitalis radiis itlustretur et quo
reliquiis non caremus. Per prophetam quippe Deo ejus respectu perfunditur, eo ultra se gratia co-
dicitur : Non juslificabitur in conspectu tuo omuis ruscanle sublevatur. Tunc sancta Ecclesia pleita
vivens (Psal. CXLII).Bursumque scriplum esl: In aurora fit, cum.mortalitaiis atque ignorantisc suse
multis offendimus omnes (Jac. m). Paulus quoque tenebras funditus amittit. In judicio ergo adhuc
ail: Video aliam legem in membris meis repugnan- aurora est, sed in regno dies, quia etsi jam cum
tem legi mentismem, et caplivum me ducentem sub restauratione corporum videre lumen in judicio in-
lege peccati, quw esl in membris meis (Rom. vu). Ubi choat, ejus lamen visum in regno plenius consum-
ergo Iex peccali cum lege mentis conlendil, pro- mat. Orlus itaque aurorse est exordium clarescett-
feclo adhuc aurora est, quia lux qusejam emicuit, tis Ecclesise, quem videre nequcunt reprobi, quia a
necdum prsetereuntes tenebras fundilus pressit. D conspectu dislricti Judicis malorum suorum pondere
Adhuc aurora est, quia dum tex camis Iegem ad lenebras pressi perlrahunlur. Unde recte quo-
inentis et Iex menlis legem carnis perctttit, inter que per prophelam dicitur : Tollatur impius, ne vi-
se vicissim lux et uinbra confligunt. Unde rursum deat gloriam Dei (Isa. xxvi).
Paulus cum diceret: Nox prwcessil (Rom. xtn), ne- CAPUT VII.
quaquam subdidil, dies venil; sed dies autem ap- YERS.4. — Natus tuus sicut lurris Libani. (112;
propiriquavit (ibid). Qui enim post discessum noctts Quse rogo-laus est, fratres charissimi, ut sponsse
non jam venisse, sed appropinquasse diera insi- nasussponsi voce lurri comparelur? Sed quia rem
nuat, esse se procul dubio anle solem post tenebras quamoculis non cernimus, plerumque odore prse-
adhuc in aurora demonstral. Tuhc aulem plene videmus, per nasum quoque semper odores felo-
sancta eleclorum Ecclesia dies erit, quando inlerni resque discernimus, quid per nasum Ecclesise, nisi
luminis perfeclo fervore claruerit. Tunc plerie sanclorum et prsetaiorum provida discretio designa-
(110) Lib. iv Moral., cap. 14, in medio; et lib. xxix, (112) Pastoralis, parlein, admon. 55; et lib. xxxi
cap,.2. Moral. cap. 17, postmedium. Item homil. xi inEze-
(Ui) Lib. iv. Moral., cap. 4, inmedio. cbielem post iiiitium.
169 COMMENT.IN CANTIC. EX VERBIS S. GREGORII. ; 470
mr Turris vero speculationis in altum ponitur, ul A valde frigescit animus, si necdum fuerit por intima
bostis veniensa tongevideatur. Recie ergo nasus Ec- dona solidatus. Undenecesse est ut loca majora vel
clesise lurri, quseesl in Libano, similis dicilur, quia exleriora opera quse sint humanis necesskaiibtis
sanciorum provida discreiio dum sollicile circum- profutura, illi suscipiant exercenda qui hsec dijudi-
qnaque conspicit, in allum posila priusquam veniat care atque sub semelipsis premere ex inlima virtuie
culpa,' depreliendit, eamque quo vigilantios prseno- noverint. Nam cum infirmus quisque, vei ad loctim
tal, eo fortius declinat. Recle nasus Ecclesiae turri regiminis vel ad exteriora agenda retrabilur, qtto
qttae est in Libano similis dicitur, quia discrela san- quasi extra se ducitur, eradicatur, quia et arbor
ctorum providentia ita in alto sita esi, ut tenlatio- quse radices in altum prius non mittit, cilius vento-
ntim certamina et priusquam veniant, et contra ea rum impetu sternitur, si se ad altuin verlicis extol-
dtim venerinl, munita subsislal. Quse enim futura Iit : eoque cititis ad ima corruit, quo altius in aere
prsevidenlur, cum prsesentia fuerint.minoris virtu- sine radicibus excreyit. Nonnunquam vero floreiitem
lis fiiint, quia dum contra ictum quisque paralior vineam non frigus, sed seslus arcfacil, cumqueim-
redditur, hoslis, qui se inopinaltim credidil, eo ipso moderato calore taitgitur, discusso flore botrus labe-
quo prsevisusest, enervalur. Recle nasus Ecclesise scit. Et plerumque conlingil ut bi qtii ad bona recta
lurri quse est in Libano similis dicitur, quia videli- " intentione non veniunt, cuin placere se boniinibus
cel jirseposilorum discretio ei munita semper debet videnl, ad exercenda bsec eadem opera, vebemen-
esse ex circumspeclione, et in altitudine vitse con- tius accendanlur, humanis placitura oculis agere
sislere, id est in valle infirmi operis non j'acere. Si- anxiesludeant, et quasi in sanclo sludio fervescant.
cul eiiim lurris in monle idcirco ad speculandum Qtiid itaque istos, nisi in flore seslus contigit, quos
poniiur, ul hosles qui vcniunt longius videantur sic humanse laudis appelitio, a fructu alienos feck ?
prsedicatoribus vita semper in alto debet fixa per- Sed sciendum est quod hsec semper eis eveniunt
manere, ut more narium discernat felores vitiorum qui Deum puro ac simplici sludio non sequunlur.
odoresque virtutum, incessus malignorum spiriluum CAPUT VIII.
tonge prospiciat, elcommissas sibi animas persuam VERS.5. — Qttm est isla qum oscendit de deserlo,
prudenliam canlas reddal. (113)Esseergospeculato- deliciis afjluens? (116) Nirairum sancta Ecclesia, nisi
ris vita et alia debel seniperel circnmspeela. Neque verborum Dei deliciis affliieret, de deserlo vitae prse-
lioc speculatnri sulficit ut alte vivat, nisi et alle sentis ascendere ad superiora non .posset. Deliciis
loqnendo ad alta audiiores stios perirabal, eorum- ergo affltiit el ascendit, quia dtim myslicis intciligen-
que nienies ad amorem ccelestis patriae loquendo r tiis pascitur, ad superna quotidie contemplanda su-
succendat. Ne enim lerrenarum rerum amori suc- blitnatur. Deliciis alffnere est in amore oinnipoientis
cunibat, alla fit neocculti boslis jaculis feriatur, ex Scripturae sacrse deliciis satiari : iu cujns iiimirum
omni lalerc sil circumspecta. verbis tot delicias inveniuius, quot ad profeciuni
VERS.12. — Mane surgamus ad vineas ; videamus iiostrum inlelligentise diversitales accipimus. Ut
si vineafloruii, si flores fruclus parluriunl. (114) Flo- modo nuda nos pascat hisloria, modo sub lexlu lit-
rent quippe vineae, cum menles fidelium bona opera tcrse velata medullitus nosreficial moralis allegoria,
propomiiii, sed fructus non parturiunt, si ab eo quod modo ad altiora suspendat contemplatio, in prse-
proposuerunt aliquibus vicli erroribus inlirmanlur. sentis vitae lenebris jam de lumine aeleritilaiis iu-
Non ergo intuendum cst si vinese floreant, sed si termicans. Et sciendum quod quisquis deliciis af-
flores ad parluiuftuctutim convalescant,quia mirum fluit, inquadam stii parte resolviiur, atque a laboris
non cst si quis bona incboet, sed valde mirabile est sludio quasi ex lassiludine relaxalur, quia nimirum
si iiiteiitione recla in bono opere perduret. Unde anlma, cum interius deliciis abundare cceperit, ler-
flt plerumque ut, si in bono ojiere recla intenlio renis jam operibus incubare minime consenlil. Sed
non lenelur, etiam ipsuin lioc opus bonum quod amore Conditoris capta est, et sua capiivilate jam
creditur amilialur. Pensandum namque nobis est 0 libera, ad contemplandam ejus claritalem deficiendo
qtialker vinea in primo flore lseditur. Si florentem suspirat, et quasi lassescendo convalescil, quia dum
vineain per insequalitatem aeris immoderalum frigus sordida onera porlare jam non valet, ad illum per
alligerit, protiuus ab omni iiumore viriditalis are- quiclcm properat, quero inlus amal. Hinc elinni
facit. (115) Ei sttnt iionnulli qui post perversa ilinera, Psalmista ait: Et nox iltuminalio mea in deitciis
sanclas vias seclari appetunt, sed priusquam in eis, meis (Psal. cxxxvm); quia, dum per inlcllectum
ul diximus, desideria bona roborentur, quaedam myslicum sludiosa mens reflcilur, jam in ea vitse
illos praeseutis sscculi prosperiias accipit. Quse eos prsesenlis obscuriias fulgore diei subsequentis illu-
rebus exterioribus implicat, el eorum roenlem dum minalur, ut eliam in bujus corruplionis caligine in
caloreni inlimi amoris relrahil, quasi ex frigore ex- intellecium illius vis futuri luminis erumpal, et
sliiigiiil; el quidquid in eis de virtulum flore appa- verborum deliciis pasta prseguslando discal quid de
icre videbalurinlerficit. In lerrenis quippe actibus pabulo veritatis esuriat.

(113) Homil. xi in Ezech., paulo anle prsedicla. 115) Ibidem, paulo anlea.
(114) Lib. XII Moral., cap. 24. (JI6) Lib. xvi Moral., cap. 9.
471 k GUILLELMI ABBATIS S. THEODORrCl 472
QucB etl istaqvw ascendit deatbata ?(117) Quia 1i neque alliludo, nequeprofundum, neque creatura alia
sarieta Ecclesia coeleslem vilam nattiraliter non polerit nos separare acharitale Dei, qum est in Chri-
habet, sed superveniente Spirilu, pnlehriludine sto Jesu Domino nottro (Rom. vm).
donorum componitur, non alba, sed dealbata, sponsi VERS.8. — Soror noslra parvula est, et ubera non
voce meinoratur. Unde etiam cum hserelici in Ec- habet, (121) Sicut uniusctijusque hominis, sic sanctse
clesia superbientes increpareniur, fldeles quique EcclesiiCselas describilur. Parvula quippe tunc erat,
veraciler lnimiles, linclurse muiidissims noniinaii cum a nalivitale recens verbum prsedicare non
sunt, cum a bealo Job dicilur : Nec tincturw mun- l>oterat; quia nimirum priusquam proficeret per
dissimw componentur (Job xxvin). Tincturse miin- incrementa virltitis, inflrmis quibusdam atidiloribus
dissimse vocaniur hi qui veraciler sunt bumiles et prsebere non poluit ubera prsedicalionis. Adtilia vero
veraciler sanclr, qui sciunt qiiidem quia ex semet- Ecclesia dicitur, quando verbo Dei copulata, Spiritu
ipsis virlutum speciem non habent, sed bancex sancto repleta, per praedicalionis mysterium in lilio-
dono gratise sopervenientis tenent ; lincli enim rum conceplione fetatur, et qtios exbortando parlu-
non essent, si sanctitalem naturaliler babuissent. ril, convertendo parit.
Sed mundissimse tittcttirse sunt, quia humililer cu- ™ VERS.13. — Quw habilas in horlis, amici ausc.nl-
stodiunt supervenientem in se virtutum graiiam, tant: facmeaudirevocemluam. (122)Ecclesia quippe
quam acceperunl. Tincturse mitndissimae recte no- cni bsec sponsi colloquio dicunlur, in liortis habitat,
minanlur, hi qui prius per prava opera foedi fue- quse ad viridilalem intimam exculia, plantaria vir-
rant, superveniettte lameu Spirilu, nitore graliae tulum servat. In horlis est sancta Ecclesia, in bor-
vestiuntur, ullongealiud appareantessequain erant. tis unaqtiseque anima habitat, quse jam viridilate
Unde eliam baptisma, id esl linctio, dicilur ipsa spei el bonormh operum ferlililale repleta est. Sicca
nostra in aquam descensio. Tingimiir quippe, et qui quippe species hujus sseculi, quia omnia quse hic
prius indecori eramus deformitate viiiorum, accepia amantur, cum feslinalione marcescunt. El Pelrus
fide reddimur pulchri gratia et ornamento virlu- aposloltis nos feslinare admonet, dicens : In hmre-
tufn. ditatem incorruptibilem et incontaminatam et immar-
VERS. 6. — Pone me ut tignaculum super cor cessibitem (I Pelr. i). Quse ergo jain in horlis habi-
tuum. (118) Solel Scriptura sacra pro fide appellare si- tat, oporlet ut sponsum suum vocem suam au'-i.!re
gnaculum, nam filius jtinior qui, consumpta substan- faciat, idcstin taulumbonttm prsedicalioiiisemill.it,
l?a, ad patremrediit.in munere anniilumaccepit.Gen- in qua ille delecletur qnem desiderat. Quam videii-
tilis eninv populus qui, immortalilate perdila, ad n cet vocem sponsus audire desiderat, quia ad prsedi-
Deum poenitcndo revertitur, per fidei signaculura mu- cationem ejus per eleclorum suorum animas anbe-
nilur. Idcirco auteni signacultim rebus ponitur, ne lai. Quia amici auscultant, videlicet omnes electi,
qtia diripienliuro prsestimplione lemerentur. Sponstts qui Ut ad ccfilesteni patriam reviviscant, verbum
ergo qui liic Ecclesise loquitur, in cor signaculum vitse ab ea, verbum prsedicationis illius audire desi-
ponit, qttantlo fidei ejus mysterium tri custodia no- deranl. Quisqttis igitur in sancta Ecclesia videndo
strse cogilationis imprimitur, ul ille infidelis servus, spiriiualia proficii, oportel ut bsec loquendo eliam
nimirum nosler adversarius, cum signata fide corda aliis propiiiei. Yidet quippe ul annnnliet qui in se
considerat, tentando ea irrtimpere non prsesuinal. proficit; eiiam prsedicando de profectu proximi cu-
IRID.— Forlis e*tut mors ditectio. (119) Forlitudo ram gerit. Undeet alibi scriptum esl : Qui audit,
charilalis vera saneue Ecclesise voce laudatur, et dicat: Veni (Apoc. xxn). Cui enim j"am vox vocan-
virtuli mortis dileclio eomparatur, quia videlicet lis Dei eflicitur in corde, necesse est ut proximo per
sieut mors corpus interimit, sic ab amore rerum cor- prsedicatioiiis oflicium erumpat in voce , et idcirco
poralium, ef a dilectione mundi mentero, qttam se- aliittn vocet, quia jam ipse vocattis est.
mel cojperii.setemseviise cbariias fundiius occidit. VERS.14. —Fuge, dilecte mi, fuge. (125) Fugit nos,
Nam quem perfecie absorbuerit, ad terrena foris ;} dicimus, qtioties inenti nostne in quo reminisci vo-
desideria velut insensibilem reddil, el tanlo buic Iumus,non occurrit; fugitnos, dicinius, quando id
violentius in auctoritatem erigit, quanlo et inserisi- quod volumus, memoria non tenemus. Sancla ergo
bilem conlra lerrores reddit. (120) Qtiisquis enim in Ecclesia poslquam raortem ac resurreciionem Do-
soio aeternitatis desiderio Ggitur, nec prosperiiate mini ascensionemque descripsit, clamat ei proplie-
atlollilur, nec adversitale quassatrir; dum nihil tico plena spirilu : Fuge, dilecle mi, fugi. Ac si
habet in mundo quod appelat, nihil est de mundo diceret: Tu qui ex carne comprehensibiiis faclus
quod pertimescat. An non Paulus igne hujus dile- es, ex divihilate lua inlelligentiam nosiri sensus
ctionis ardebal, qui dicebat: Cerlussum enim quia excede, et in teipso nobis incomprehensibilis per-
neque mors, neque vita, neque angeli, neque principa- mane. (124)Unde recte per Psalmislam dicilur: Ca-
lus, neque iristantia, neque futura, .neque forliludo. ligosubpedibus ejus, et ascendil super cherubimet voia-
(117) Lib. xviii Moral., cap. 27, in ftne. (121) Lib. xix Moral., cap. 9.~
Lib. xxix Moral.,c-ap. 4. (122) Pasloraljs, parle m, admon. 26.
119) Lib. x Moral., cap. 12, in fine.
1118) (123) Lib. xvn Moral., cap. 15.
(120) Aliquanlo antea. (124) Ibidem, ttliquanto antea.
 473 EXPOSITIO A.LTERA IN CANTIC. — PRMF. 474
n(, volavitsuper pennas ventorum, el posuit tehebras,.A dclectet tn infimis, qui Palrem liabemus in ccelis.
latibulumsuum (Psal. xvn). Caligo est namque ei Ethoc nobis esl magnopere perpendendum,' quia is
sub pedibus, quia non ea clarilale ab inferioribus qui placidus ascendil, terribilis redibit, et qtiidquid
cernitur, qua in superioribus dominatur. Ascendit nobis cum mansueludine prsecepit, boc a nobis cum
enim super Cherubim et volavit. Cherubim quippe districtione exigel. Nemo ergo indulla poeiiilentisc
pleniludinem scienlise dicitur. Proinde super pleni- lempora parvipendat, nemo curam sui dtim valct
tudinem scientise ascendisse perhibeitir et volasse, agere, negligat, quia Jtedemptor nosler lanto tttnc
quia maj'eslatis ejtiscelsiludinein scientia nnlla com- in judicium districlior veniet, quanto nobis ante
preliendit. Votavit igilur, quia longe in altum ab in- judicium magnam patientiam prwrogavit. Hsec ita-
lellectu nostro se rapuit. Votavh super pennas wri- que nobiscuni, fratres, agite, bac in niente sedula
torum, quia scienliam transcendit animarum. El cogilalione versate , quamVis adbuc rivum pertur-
posuit lenebras latibulum suum, qtiia dum caligine bationibus animUs fluctuet, jam tamen spei noslrse
meniisiiostrseobscuramtir, per ignoraniiam noslram anchoram in seierna palria figite, intentionem men-
nobis absconditur, ne a nobis modo in selerna et (is in vera luce solidale. Ecce ad ccelum ascendisse
inlima claritale videalur. Majestatis suse potentiam credimus Dominum, hoc ergo servemus in medi-
morlalibus abscondit, nec a nobis itt hac vita regni B tatione quod credimus ; etsi-adhuc hic tenemur in-
ej'us gloria quanla intrinsecus habetur, agnoscilur; firmitate corporis, sequamur tamen eum passibus
et sicut esl illa ccelestis regni gloria non videiur. amoris. Non autem deseril desiderium noslrum ipse
Unde, fratres cbarissirni, oporlet ut illuc sequamur qui dedit, Jesus Chrisius Dorriinns nosier, qui vivil
Dominum corde, ubi etim corpore ascendisse cre- eiregnatcum Palre in unitale Sp'iritus sancii Deus
diinus. Desideria lerrena fugiamus, nibil jam nos per oninia ssecula sseculorum. Amen.

EXPOSITIO ALTERA SUPER CANTICA CANTICORUM.

PR^EFATIO AUCTORIS.

Domine, Dens nosler, qul ad imaginem elsimililu- C fruendum sit, sed non nisi in te, le vero, o vila
dinem tuam creasli nos, scilicel ad te contemplan- viiarum et bonum omniuni bpnorum, et in le, et in
dum, leque fruendum ; quem nemo usque ad fruen- se. El bic csl vivens et Iuminosus amor, liber ct
dum conlemplalur, nisi in quantum similis tibi effi- liberans a corruplione, quanlopurior, tantodulcior;
citur ; summibonispecies, quserapis omnemanimam quanlo forlior in affeclu, tanto conslantior in effe-
rationalem desiderio lui, tanto ad le ardenliorem ctu, duni per pielatetn dulcescit in conscientia; per
quanto in se mundiorem, tanto autem muntliorem juslitiam vero viget in operis maleria. Libera eum,
quanlo a corporalibus ad spirilnalia liberiorem, li- Domine, in nobis; ui casle amet Sponsa lua, anima
bera a servilute corruptionis id quod libi soli deser- Christiana, donala sanguine tuo, pignorala spirilu
vire debel in nobis, amorem nostrum. Amor enim tuo, ut inter vitse hujus serumnosas pressurasjn
esl qui cum liber cst, siiniles nos libi efficil in liedio peregrinatioiiis suse a te et prolongali inco-
tanlum, in quantum nos libi aflicit sensus vitae, quo latus in lerra aliena cantel libi amaioria sua, et re-
te senlit; quicunque vivit de spirilu vitse, qui, sicut spiret, et levior ei fial dolor suus, aflicialur tibi, el
dicit Apostolus, < revelata facie, i speculans gloriatn inierim obiiviscatur ubi est, accipiat aliquid per
tiiam, tin eamdem imaginem > transformalur <a quod inlelligat quod ei deest. Jam lempus miseren-
claritate in clarkalem, sicut a Domini spiritu (77 D di, jam venit lempus, cum laflasli eam, et eduxisli
Cor. m). > Ciun enim amamus quamcunque creatu- in soliiudiuem, ul ibi loquereris ad cor ejus.
ram, non ad ulcndum ad le, sed ad fruendum in se, Loquere ergo, et dic ad eam et ad cor ejus: < Sa-
fitamor jarn non amor, sed cupidiias vel libido, lus ttta ego sum (Psal. xxxiv), > dic ut audiat, in-
sive aliqnid bujusmodi, cUm damrio liberlaiis per- spira ut sentiat, da ut habeat, ut benedicant tibi
dens eliam graliam nominis, et coraparalur miser omnia interiora ejus, el dicant tibi omnia ossa ejus :
homo jumentis insipieiiiibus ei similis eis elDcilur. < Domine, quis similis libi (ibid.), > o adjutor ejus
Hocautem est omne peccaltim ejusmalefrui etmale et susceptor, et in alloquio tui solius confusione
uti, cum amal vel rem quamcunque, vel proximum, confundanlur roulti qui dicunt ei: < Non est salus
vel seipsum, non ad utendum, ut diclum est, ad te, illi in Deo ejus (Psal. nt). > Colloquio luo amoi, si
sed ad fruendum in se. Quamvis et proximo et scipso non esl, fiat; si esl, crescat et iuvalescat, donec
475 GUILLELMI ABBATIS S. THEGDORICI 476
capliva ancilla tua jure belli et sorle victorise con- A latium requirentis, illumina el vivilica desiderium
qiiiska, inveniens graliam in oculis luis per fruclus tendenlis, ut efliciatur amor fruentis. Adesto, ul vere
dignos Doeniientise,secundum legem, amputatis a te ainemus, ut de fonle amoris lui prodeat quidquid
omnibus ejus superfluis, perpelua charilale et inso- senliemus vel dicemus. Canlicuin amoris lui sic a
lubili conjiinctione transeat in amplexu.m victoris. nobis legatur, ul amorem ipsuiii in nobis acceudat:
Ob lioc epkhalamium, caritictim nupliale, canlicum ipse vero amor canlicum sutim perse nobis aperial.
sponsi et sponsse aggredientes* revolvendum el in- Non autem profundiora illa mysteria, qtise in eo
spicieiidum opus luum, sancie Spiritus, te invoca- conlinenttir, allentamus de Christo el Ecclesia, sed
mtis, ut amore luo repleamur, o amor, ad inlelli- cobibentes nos intranos, el in nobismetipsis nosinet-
gendum caiilicum amoris, ut etnos colloquii Sponsi ipsos melientes, de sponso ac sponsa, de Cbristo et
et Sponssealiqualenus eflkiamur partieipes, ut aga- de Christiana anima, sensum lanttimmodo moralem
tur in nobis quod legilur a nobis. Ubi enim de affe- aliqnem, in quo omnibus audere licet, pro sensus
clibus agilur, non facile nisi a simililer affeclis ca- noslri pauperlale perslringimus, laboris nostri non
pilur quod dicitur. Aflice ergo nos libi, sancle Spi- alium requirentes fruclum, quam similem malerise,
ritus, sancte Paraclile, sancle Consolalor, consolare id esl amorem ipsius.
paupertalemsolitudinisnostrse, ntilluin exlra leso-

EXPOSITIO.

Liber ergo hic Salomonis Canticum canticorum B dilur, ut sponsse in amplexu sponsi quiescenti,
inscribitur, vel quia sensuum dignitale et malerise agenle ipso sponso, pax ordinetur et quietis securi-
prserogaliva super omnia antiqua patriarcharum seu tas, adjuranle eo acdicenle: < Adjuro vos, filiseJe-
prophetarum caniiea excellere videtur, agens de rusalem, ut non susciteiis, neque evigilare faciatis
sponso ac sponsa, Chrislo et rationali anima, vel amicam, donec ipsa velit (Cant. n). > Quartus lamen,.
quia saiiclorum polius affeciuum convenientia ju- qni el ullimtis, alttore mysterio aliter videtur con-
bilalur a beato populo, qui scit jubilalionem, in lu- cludi, quia cum alii dc conjunclione sponsi el spon-
roine vultus Dei anibulans, quam diversorum sono- sa>, quasi festivum videanltir gatidium pr.fcinere,
rum vocali concordia decanlelur. Agitenimdeamore ille sic terminalur, ut magnopere fuga sponso indi-
Dei, vel quo Deus amalur, vel quo ipse Deus amor calur a sponsa prsedicante ac dicente: <Fuge, dilecte-
dicitur, qui utriim aroor dicatur, an charitas, an mi, et assimilare caprese hinnutoqiie cervorum
dileelio uon refert, nisi quod in amoris nomine le- t (Cant. 111).> Quod quale sit, si sponsus ipse di-
ner quidam amantis indicari videtur affeclus, ten- gnabilur revelare, suo Jocodicetur. Scribiiur autem
dentis vel ambientis; in nomine vero cbaritatis spi- Canticum boc in modum dramatis el slylo comico,
rilualis qusedam affectio, vel gaudium frueniis; in tanquam per personas el actus recilandum, ul sicut
dilectione autem rei deleclanlis appetitus naluralis: in comcediis recitandis persorise diversse et diversi
quse tamen Pmnia in amore sponsi ct sponsse unus actus, sic et iu hoc Cantico concurrere sibi videan-
alque idemSpiritus operalur. Amori vero sponsiet tur persorise et affeclus, ad peragendum susceptum"
sponsae ad canlandum Caniicum novum sic serviunt negotium amoris, et mysticum contraclnm divinseet
omnium sanctarum virtutum affectus, ul si bene et bumanse conjunctionis. Personae vero quatuorsunl:
sno ordine processerinl earum profeclus, omnes Sponsus et sodales ejus, sponsa et adolesceuiula-
Iranseanl et leriniuentur in ejus effeclus. Caelera rum chorus. Sodales sponsi angeli sunt, bonis no-
quiilem evacuanttir : < Charitas nunquam excidit stris congaudenies el congruis in hoc ministeriis
(lCor. xni). > Yel Cantk-.um canticorum dicilur, deservire amantes. Porro adolescentulse snnt le-
quia qiiaiuor in se videiur canlica continere. Qua- nerse ac novellse animse, quse, in disciplinam ac pro-
luor siqttidem divisionibus dislingiiiiur, qusesingulse fessionem spiritualis amoris datis nominibtis, buroi-
suo accubilti, id est sponsi ac sponsse conjunclione litaiis obsequiis et imitationis sludio sponsse, id est
lerminantiir. Quam conjiinclionern, ob reveremiam perfectioribus, gaudent adbserere. Sic tamen aman-
sacramemi magni in Cbristo et Ecclesia, placuit tibus lota amoris aclio relinquitur; ut siJentibtis
Spiritui sancto honesliore riomine bonorare, et ac- T)coamanlibus, et slanlibus, el audientibus, et gaudio
cubiitim politts appellare quam conctibilum, dicente gaudenlibus ad vocem sponsi el sponsse , in loto
sponsa : iDuroessel rex in accubiiu suo nardus boc Canlico vix audialur vox, vei loculio inlersera-
mea dedil odorem suum (Cant. i). > Unusquisque lur, nisi spotisi ac sponsae.
veroaccubilusprsemissuinhabetepilbalamiumsuum, Proposili vero dramalis historialis, fabulae, seu
id est canlicum nuptiale, quo sjionsus et sponsa parabolse hoe potest esse argumentum. Rex Salo-
quasi deducuntur ad thalamum, et in Itoc conclu- monfiliam Pharaonis yEgyptii duxit uxor.em. Cui
477 EXPOSITIO ALTERA 1N CANTIC. 478
primo sponsalis et ameris etosculi aliquantam gra- A sensu, cogkaliones sine iniellectn, sensum yel affe-
tiam indulsit, deinde vero post ostensas ei ex parte ctum ad Deum non requirit : quem, eliamsi quasi
divitias et parle glorisesuse, et a muitia conjunclione ultro ei ingeritur, in aliud convenit, et ideo sicut
et ab osculi gralia eam amovii, donec iEgyptia ni- carnali olim Israel semper ei Deus in caligine est
gredine deposita, barbarse nationis exuta consuetu- quem orat.
dine, digtta (ieret quse ad tbalamiim regium adinit- Huncaulem orationis modum Cantictim amorrs
lerelur. Sensus auiem spiritualis hic est. Conversa non recipil, in quonon nisi unum petit, uivtim orat,
ad Detim antma, el verbo Dei maritanda, primo quse unum desiderat, unum amaf. Est ctiam ani-
prajvenieniis gratiae divitias intelligere perdocelur, malis qusedam sanclorum oralio, quse, elsi aliquan-
ei perniittilur gustare quoniam suavisest Dominus: do est eliam in bencplacitis botninum operaniiiim
poslmodtim vero in domuiu conscienlise suse remit- iniquitalem, sicut pro temporali pace, pro ferlililate
titur erudienda, castificanda in obedientia charitatis, terrse, pro sanitaie corporum, non . lamen in hoe
et perfecte mundanda a vitiis, et perornanda virlu- communicant cum eleclis eorum, qnia, clsi petunt
tibus, ul ad spiritualem gratiam pietalis admillii, et aliud, non lamen propler alitid vel ad aliud qtiamad
affectum virlulum, qui sponsi ihalamus est , digna unum.Peiuiitauiempie, sancle, commiltentestottiro,
habeatur. B acdimitientes voltintati ejus qtiemoranl, ulrum dan-
Haecin principio prscmilli oportuil, ut deinceps dum sii vel non dandum quod posttilant. Et ali-
ilinere expetlko curramus in odorem sponsi, prse- quando quidem qtii sic esl proponit mentis suse
fixa lamen condkione, ul, si alicubi inlerdum pul- oculis Doininum Salvatorem secundtim formam
ehritudo visepattlo curiosiores nos habtierit inspe- hiimanam, el sicut homo ad bominero bumanam
ciorcs, non offendat couvianleni. Sed et priusquam quamdam el quasi corpoream induit oralionis
proposjium aggrediamur iter, ctitn omnes Canlici affectionem , constiluens sibi etiin quein orat,
liujtis parles non nisi diversi sinl slaius orantium, rem quasi in medio, pro qua orat, et secundum
vel formse, vel causse, vel materise oraiionum; de forniam constitutionis suae format eliani modutii
variis oraiionum modis aliqua disserenda esse vi- oralionis suae. Modus tauien hic orandi plus solet
tlentur, ul sludiosus ac pius leclor Canlici ipsius esse simpliciialis religiosae tton percipientis adbuc
lectiouem |iercurrens, semper recurrat ad seiriel- quse Dei sunt, quain vel aiiiinaliiatis ignavae, vel
ipsum, et cum invenerii eos in Canlico sanclo, re- prudentise bumanse. Qtiae, cuin coratn Jesu pio jtt-
cognoscat eos in corde suo. Tres ergo slatus esse dice fideliter hoc quod habel exponil, et ad pedes
orantium vel oraliotium, manifestum esi: aniinalem, ejtts se componit, lacrymis pedes ejns lavans, et uu-
rationalem, spirilualem. Unusquisque secundum gens unguenlo piae devotionis spirilualiter; hoc
modum suum format sibi, vel proponit Dominum ipsuro tamen plus ipsa sibi imaginans corporali-
Deum suum, quia qualis est ipse qui orat, talis ei ler, ex dulcedine ipsius aiiimalis imaginationis saepe
apparet Deus quem oral. Etenim, qui lideliier orat, illuminari merelur, el incalescere in affeclum spi-
sicut solidnm quid dignumque Deo offerre semper ritualisorationis vel conlemplalionis; modoqiiodam
nititur in oraiione quod offerat, sic anxium habet Sibiniel incognito, de imaginationibus ipsis corporeis
cor ac suspecium, donec aliqualenus videat coram quaedam sibi concipiens sacramcnla pietatis; pltis
quo illud deponal, vel cui commitlal. Homo vero hoc agente in corde simplici prsestantis gratia,
animalis orans Deum, sed nesciens orare quemad- quam sttidio precanlis. Diligit eiiim mulltiin, et itleo
modum oportel, petens aliquidaDeo, prseler ipsuin, prseslatur vel dimiitiiur ei inulttim; et in eis aliam
vel ad ipsum, ei ut mulliim proflcial in ordine suo, quse foris sui.it, ssepe meretur impetrare mtiliuin.
et prudeniior iiiveuiatiir in gcneraiioue sua, non ut Nempe pium est eliam sic ad Deum aceedere, el
niunda sil conscienlia a malis operibtis el cbrde a sicut dicit Job, etiam sic visitans homo speciem
pravis cogilationibus, lalem se Deo offert qualisesl, suam in Deo (Job v), boc esl simililudinem suani co-
aliud quid scilicel per ipsum desideranlem ac peten- j\ giians, non peccat; et adcrandus et colentlus esl
tem, nec allerius formse requiril Deum quam cnjus Domintts Deus omniiiin ex niultariiiii personis fa-
ipseest, idest prseter seinelipsuin, alia quse petun- cierum. Sed tamen usque bodie dicit Jesiis diseipu-
tur praestanlem. Quod etsi aliquando intendere vi- lis suis : < Expedit vobis ut ego vadam (Joan. xvi), >
detur in eum quem orat, suflicit ei quasi oculis cor- hoc est, sublrabamaspeclibus veslris bumanitatis
dis proponere sibi vel cogitare incogitabilem, invisi- mese personam : <Nisi eniin abiero, Paraclitus non
bilem.incomprehensibilem.neccogknrenecsuspicere veniet ad vos (ibid) • > quia quandiu ab orante, in
sufDcil Deum, in eo quod est, scd in eo solo quod eo quem orat corporeum quid cogilattir, pie qtiidem,
polens est postulala prsestare. Honio hic aliquahdo sed noii oiiinino spiritualiter oraiur. Deus enim
orat spiritu, non riienle, el spiriius ejus, id esi vo- < spirkus est (Joan. iv)', > el necesse est qui cum
lunlas, oral; mens aulem ejus sine.fructu est. Nun- adorat t in spiriiu et veriiate adorare (ibid.). t
quam enim sine mentis fruclu in Deum inlendilur, Modus aulem bic orandi formari solet ex fcrma
cum intendilur, etiam cttm aliud quid quam quod fidei, vel symbolo; cum de Chrislianse Udei pietale
ipse est ralionabililer postulatur. Ilomo hic, ora- quod fideliler creditur, veraciter ac simpliciter ama-
tione sua verbi luuJUplicans, aliquaitdo eliam sine lur; et ttansit in affectum imaginaiio corporearum
479. GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI 480
in "DomijfioJesu-Chrislo disperisationum. ldeo qui .\ dulcius ei celsitudinis suae maj*estales in familiares
ralionalis esl, et raiioue agitur, hoc ipsum ralione quasilam el amicas convertens affectiones el expe-
suggerenie in laboribus laborans sibi agilsalagitque, rienlias divinae cujusdam suavilatis et bonitatis,
donec victor sui Iiaecomnia supergredialur, et in qiianio beatus pattper spirilu ei humilis et quietus,
ea qttse spiritus sunt evadat; vPlunlas bona transeat et Iremens sermones Domini, et simplex animus,
in. mentem bonam; desiderium tendehtis in inlel- ciim qtio solet esse sermocinatio Spirilus sancti,
lecttiin videnlis, vel amorem fruenlis. Cumque ad- anle cognilionis vel intelleclus ipsius reverentiam,
juyanfe Spirittt saucto infirinitateiii hominis, imagini paiipertalis et humilitatis el simpiicilalis suscverius
Dei sua incipit species reuovari, superveniens gralia et devoiius recognoveril infirmitales; et sensus ad
rationein, roeiitem, vkam, mores, ipsum etiam cor- hoc aitulerit, lanto subtiliores quanlo simpliciores ;
poris iemperamenltiii), effieit et conformat in unum non tam in litleralura, q-.tamin polenliis Dotnini,
affectumpietatis, in nnam effigiem cfiariialis, in el in juslitia ej'us solius.
unamfaeiem Deiim exquireniis; cum affeclat homo Hic esl calculus candidus de Apocalypsi, < habens
cognoscere Deutir, iiiquaiitiim fas esl, et cognosci nornen in se scriptum, quod uemo scil, nisi qui ac»
ab eo; revelarj sibi faciein ejus gratiae, ipsum vero cipit (Apoc. xix). > Hsec est suavitas, de qua scri-
conscientice siixs ut cognoscens eum, et cognititsab " ptum esl in laude Sapienliac : < quia non invenitur
eo, oret eum el adoret, sicul oportet, in spiritti et ve- in terra suaviter viventiutn (Job xxvm). > Habet
riiaie. El ipse es.t Sponsus, et ipsa est Sponsa; ct ergo oralor isle ralionalis vel spiritualis (quandiu
ipsum est mtitttum eorum colloquium. Cuni enim quippe ralioneagenle nililur ad boc ralionalis esl;
jttxla promissum Domini ad.diligentem se venire in- poslquam vei-o fuerit adeptus, in quanlum fuerit
cipit, et mansionein facere dignalio tlivinitalis adeptuSjjamspiritualisesi), babet, inqtiam, similitu-
(Joan. xrv), aliqnateniis inplescit ei; et quoniam dinem ei imaginem Dei ln menle sua, ex gratia
non polesl Itomo.faciem ejtis videre et vivere, hoc creante, tanto similiorem et cognitioni Dei pro-
est plenam ej'us cognitionem in hac vita apprcben- pinquiorein, quanlo setemoruni ca|iaciorem; tanto-
dere, collocat in sensu,amantis, et commendal ali- que capaciorem seiernorum, quanlo a transiloriis
quam cognitionis suaj efilgiem, non praesumpli pban- mundi bujus mundiorem ex gralia illuminanle.
tasmatis, sed pisecujusdani affeclionis; quam vivens Quandiu enim non videlur Deus nisi per speculum
adliuc in carne cajiere. possil bomo vel suslincre. et in seniginale, landiu ad coniemplaniltim Deuni
Ipsse siint primitiae spiritus, arrha, sive dos sponsa- non nisi in imagine pcrtransit homo. Sive iiltid spe-
i'c;lialaini; lanio dignior et largior, quanio thalamo ctilum sil, sive tenigma, id esl manifeslior vel obscu-
Sppnsi.fit Sponsa aplior, sive propinqtiior. llanc vir rinrimago; omnino quandiu hic vivitur, illuc non
desiduriorutn acceptam a Deo commendai, non lam nisi in iinagiiieperlransil homo. Qtianto tanieti mens
arbilrio, suo in mempria qnam gratisc Dei in con- in se ipsa imaginis Dei fidelius obtinuerit dignitalem
scientia sua; ttnde redittirus ad orationem eam re- et veritatem, tanto fidelioribus et veritati propin-
petitl, el auclpri.sup;rem.suam, et gralia? suse pigntis quioribus imaginibus.nilittir ad Detim'; iion phan-
ihgerens, fidncialius-jcoram eo appareat. Quae quo tastica, non superslitiosa praesumptione fingens in
ssDpiusreddifur priiicipipjjuo, et deyotips ac fnlelius Deo, vel de Deo, in serpsa quod non esl; sed qna
reconsignalur; ep djignlor Deo* fii, et elficacior ac, polest, qua ei dalur, ea affeclionis forma accedens
dulcior possessori suo; nam el vulgaris solet esse ad eum qtii esl. Yisionis enim vcl cognitionis Pci
ista reruiii quarumlibel cognitio, imaginem cognitse perfectionem promitlere vel sperare in bac viia va-
rci, me.nii seu memoriie impressam habere; et lanto iiissimse prsesnmptionis est. Htijiismodi boininem
liaberc rem cogtiilam noliorem, quanlo penes Deum orare sicul Deum, monei ralio, docet profe-
se iniaginemejiis habet expressiorem. Quod cum cltis, fonnat affecttis : qui, se conformans Dco, non
de Deo fit in: homine, licet' menli ulciinqne co- Deum sibi, niliil petit ab eo, nisi ipsum ct ad ipstun;
gniiae divinkaiis magna quaedam nohnunquam in- -tj ntillo friii acqtiiescens nisi ipso, vcl in ipso; niillo
formelur similitudo, hoc in ea absque omni phan- saltem uti, nisi ad ipsiun. Hic, ut diclum est, quan-
taslica imaginaiione, agente puritaie simplicis affe- diu. purgatur, raiionalis esl : purgatus atitem jam
ctus et illuminali sensus amoris; quod circa coininu- spiriliialis est. Setl sicut expetlil ralionalem sialuiii
jiem rerum cognilionem agere videlur iroaginatio semper iri spiriiiialem proficere, sic necesse est,
carum in memoriacognoscenlis. Magnam tamen in spirittialem nonnunquaih inrationalem redire. Sem-
lioe facit dissjmililudinem naturae illins celsitudo; per qiiidem spirituajem spiritualiter agi, non hujus
qnia fil simililudo illa tanlo inferior, quanlo in in- vitse esl; sehiper laraeii debel esse homo Dei vel
feriore nattira; tanto dissimilipr, quanlo in dissi- ralioiiajis in appetitu, vcl spirilualis in affeclu. Ilic
niiliore maleria, Creatoris scilicet in creatura, Dei aliquando in oralione non sine labore ac certamine
in auima. Sed rursum divinse gralia illa cognilionis, obluclando omhem incursanlis imaginalionis cali-
qust, sicut dictum est, non fil nisi in seiistt vel in- ginem snperare sibi videiur et transcendere : non-
telleciu illuriiinali amoris, super orones cogitaliones nunquam verp sola operante gratia pium bonse vo-
rerum ditat de se et bea.tificat coghitprem suitm, luuialis conalum nec imaginatio impedil, neccaligo
condescendens ei ac sublcvans eum-ad se, tanloque involvit; sed repenle ubi nonse parabat, invcnit ss
 481 EXPOSITIO ALTERA IN CANTIC. 482
orantis affeclus; et si occurrunt imaginationcs,, A ncri; qiiaruril usus solidus est el eltlcax, el vitalis
serviunl et atljuvanl poiius quam imjiediunl. Non n fruitio. Comeduntii.r el vivificant, bibiintiir et lsetifi-
enim iufirinioribus oculis semper inulilis est veld carit, nuiriunl et confirmaiil; intra utentis vel fru-
noxius omnis inlercurrentium imaginationum usus.;. enlis subslantiam oninis earum IISIISet fruilio
Quarurn quasi corporali vehiculo, ipso usu videndii est. Non sunt sicut aurum et argenttim, ei res bu-
et cogiiandi corpora et corporalia assuefaclus spiri»q jiismodi; quarum hoc solum quod videntur, quod
tus oramis vel coniemplaiilis, deferlur ubi est veri- babentur, ouinis ustts' esl. Qusedam vero eaiiiin
tas; et licel in imagine, tainen per ipsum cogkalsee reponuntur in ccllariis; quarumdain non uisi in cella
imagiuis pertransit honio in idipsum afficientis veri- vinaria locus est. Cellaria vero et cella vinaria plu-
latis. '
; rirno a se disparantur inlervallo, non loci, sed ine-
Ideo Spiritus sanctus, Canticuin amoris spiriltialiss riti, el graiise el digniiatis. Hsec enini sunt de qtiibus
traditurus boiiiinibus, lolum spiriluale vel divinuinl dicit propbela : < Divttisesalulis sapientia el scien-
ej'us interius negolium exierius veslivit carnaliss tia (Isa. xxxm). > In cellariis scientiae abundan-
amoris imaginibus; ut cum non nisi amor pletieB lia tlesignatur : qua?etiam ideo plurali nomine cen^-
capiat quse sunt divina, adducendus et migraiuruss " entur; quia sicut dicii alius propbeta. < Perirans-
amor carnis in amorem spirkus cito apprcbenderet t eunt lenipora el inultiplex fil scieniia (Dan. xn). •
sibi similia; et cum impossibile essel verum amoreml Sapieniia? eniro, quse per cellam viuariam tlesi-
cupidum verilaiis diu bserere vel quiescere in inta- gnatur, non nisi unum necessarium esl. Scientia
ginibus, citius pertransirel via sibi nola in id quod1 aulem hsec Cbrislianae pictalis est, non iiiflans , sed
imaginarelur; et, quamvis spiriiualis hoino, tameni in cbarilate sedificans : in inlellecttt Scriplurarum ,
carnalis amoris nalurales suas pro parlicipaiione > etcirca fidem moresqueac vilam, docla prude.iiiia.
carnis delicias caplivalas a sancto Spiriiu in obse- Hsec est in anima bumana porlio ralionalis, fidei
quium spirilualis amoris ampleclereiur. Unde bic• ac spei propria officina, nec cliariiaiis omiiiuo ex-
qusedam quasi ex occulto aliqtio inverecundius pro- pers; quamvis cella vinaria propria ejus babitatio
siliens, nec quse , hec unde sit, nec quid loquatur • sit.
edicens: < Osculetur, inquit, me osculo oris suii Sicut enim impossibile est amare Dcum, si non
(Canl. i). > 0 Amor,a quo omnis amor cognomina- credilur; sic omnino non potest nonamari, si vere
lur, etiain carnalis ac degener, Amor sancte et san- creditur, vel speralur, vel scitur. Cella vero vinaria
clificans, casle et casiificans, et vita vivificans, Sapieniiaest; ipsa est et pieias, qtia cullusDei de-
aperi nobis sanctum Canlicum luuni, revela osculi _ signatur; el animi ereclio ab imis ad superiora, non
tui mysierium, venasque susurri lui, quibus virlu- alia sapiendo, sed pie ainando; id esl cum spiritus
tem luam el suavitatis tuse delicias incantas cordi- hominis in ca, quse in spiriluulibus excelsiora sunt,
bus filiorum luorum. Doce nos oeculios nulus luos, se erigit, ut selernam Dei incommutabililalem, in-
quibus le parlicipibus luis insinuas; quos, ut tui quanttim mutabili homini fas est, iiicoinniutaliiliter
mereaniur esse capaces, primo emundas a .sordibus sapial, et iucomuiutabiles ejus raliones ad dijudi-
earum rerurii, ctim quarum concupiscenlia vcl dele- canda miitabilia apprehendal: Quse quamvis supra
ctalione tu babilarcnon dignaris, necdebes; cuiii hominem sint, lamen ab buinanse ratioiiis natura
tu desursum sis, et sursum trabas, illa vero nonomninoeascsse alienas ex boc dignoscilur, quia
omnia deorsum. Doce nos ingredi in locum illtim non nisi de illis veraeljusla nonnunqiiain discer-
labernaculi adhiirabilis usque ad domum Dei, in nunl el judicanl, etiam qui prave vivendo conlr»
voce exsultalionis ei confessionis Soni epulanlis : in cas ire nioliuntur. Quidquid enim ratio humana re-
eum menlis statum, de quo processit bic sonus epu- cle agil vel semit, non nisi de illis formattr vel sci-
lantis, vel poiius epulas vehementius esutienlis; entiam ducit, ex quibus constanl omnia, et in qui-
<osculelur me osculo oris sui. > Conjicere enim licet bus coiisisiunt, et omuium quae sunt, ad illascon-
ex ordine geslorum sequentium et forma verborum, p versio est. Sicul etiam scientise est et fidei, agere
sicul jEgyptia illa venit aliquando ad Salomonem, vef sentire de Christo, secundum ea quae sunl hu-
sic animam peccatriccm conversam venisse ad Cliri- maiise dispensalionis; sic sapieniise et amotis esi
slum; et in Sponsam, solemriiler exceplam, libera- sapere el contemplari gloriam in ipso divinse ma:
liier dotatam, el ih cellaria ihtroduciam, ubi regise jestaiis, vel etiam in hunianis rebus divinse ejus
divitise conliriebanlur, ibique uberibus Sponsi lacta- operaiionis virtulem. Quantum vero ad mores,
lam, el perfusam odore unguenloruin, revelalumei quod scieniisu vel rationi est in actu; hoc sapien-
nomen Sponsi et mysieriumnominis; deinde Spoh- lise est eliam in affectu. Congregat scienlia, sed ,
sum quasi amoris igne in corde Sponsse succenso iion sibi; mellificat Ut ^ipes, sed alii, quia re-
repenle exisse el abiisse; ct cum eo omnem graliam rum congregalarum quidam exlerior ei usus per-
ei gloriam cellariorum; et sicul dicitur de Judseis, miltitur; sapor vero earum inlerior alii et alibi re-;
subirahendo ei prsesenliam gralise suse vultusque servatur. Scientise hujus sttidiura socialis vitse disci-
ketiiiam, abiisse el abscondisse se ab ea (Joan. vm). plinam desiderat; perfeclio vero sapientise solita-
Non autem prsetereundum regiarum divitiarum vel rium secretum, vel cor ctiain in mulliludine solita-
delkiarum regis nostri aDOthecasin cellariis corilt- rium. In celJaria vero introducia Sponsa, mulla d«
4*5 GUILLELMI ABBATIS S. TIIEODORICl 484
Sponso, mtilta didicit de seipsa. Ubi qusecunque ei j\ versi ad Dominum in novilatc vilse ambulanl. Quo-
collata sunl primo accessu ad Sponsum, irrilamen rum affectum vilamquc totam sibi dividunt dolor
amoris et graiia fuit trahentis; lac uberum, fra- ipse ct hoc gaiidium; dolor de Sponsi absentia,
grantia unguenloruro, nominis Sponsi cognilio et gaudiuin de prscsentia; et perpeluum de visione
efftisio ungtienti ejus, Deinde vero actus eam ex- hujiis gatidiinn ttnica eorum cxspectaiio esi. Hcc
cipit ptirgatorius, cxercendam, |»urgandam, non enim apud cos non semel, vel uno modo; sed ssepe,
tisqtieqtiaque deserendam. Egresso enini el ab- multisqiie ac variis modis fit, omnisque hic sancti
cunte Sponso vtdnerata charilate desiderio absenlis exercitii labor in corde amanlis, vel viia proficientis,
sesiUans, sanciae iiovitalis suavilate affecta, gustu noii uniiis tliei esl; sed imilii temporis; multiplex,
bono innovata , et repenle deslilula ac derejicta varius, secundum pielatem diversorum affeciuum,
sibi, jani ce|laria ipsa quasi inania ac deserla fasli- et provenluin profeciuum. Quandiu enim dicis ad
diens, scientiam scilicel absenle Sponso non nisi Sponsam : < Vado et venio (Joan. xiv), > nec manes
dolorein apponentem, sicnl enim scriptum est: < Qui cum ea in selerniim, o casiarum Spor.se animarum,
jtpponk scieniiam apponit dolorem (Eccle. i): » co- tandiu exsulanlibus in lerra non ttta filiis luis, o
mkaniibiis adolescenlulis, quas in gralia cellariorura Paler orphanprum, provido consilio sapientiae tuse
aliquatenus consortes babuerat, in odorem fugierifis B sinis eos sionnunquam in desiderii sui dolore, quasi
excurrit. Et ab aestu desiderii sui sancto Cantico foris exclusos a le affligi, et tabescere ainore amoris
priiicijiium imponens clamal el dicit: tui, mundans eos in camino pauperiaiis suse, ipsa
difficultate suscipiendi forlius eos trahens ad te.
CAPUT PRIMUM.
Nonnunquam vero ex dulcedine gratise tuse sponle
< Osculelur me osculo oris sui. > Vidi, inquit, su- aperis pusillis luis, nec repellis pervcnienles usqtie
pcr roe fatietn ejus illuminalam, concepi vultus ejus. ad te; el cubare eos sinis, et ptorare in sinu luo,
lattifiam, scnsi diffusain graiiam in iabiis ejus. Neroo, ubi plorantes nolunt consolari, ut non plorenl lilii,
inierveniat, niltij intercurrat, ipse me osculelur a quo hoc ipsuro pro summo douo habent, ui plorent
oscttlo oris sui; quia jam ulira non suslineo, non tibi, quia optimum ac dulce habenl plorare coram lc
Siistipio spiritum osculi alieni. Csetera niibi omnia Domino Deo suo, qui fecisli eos; et ut ploreni tibi
pravum quid olent, sponsi vero osculum divinum in hoc ipsum eflieis eos. Cumque tu dignaris tergere
quid redolet. Oscultim ainica quscdani el exterior lactymas fltienles, ipsse magis fluunt, et quia manus
coujunclio corporum esl, inlerioris conjuuclionis si- ipsa tergenlis causa eis eflicitur suavis cujusdain
giiuni et iuceniivum. Quod oris ministerio exhibeiur, doloris affieienlis, btandientis, et in eo quod vebe-
iil non lanluin corportim, sed ex mutuo conlaclu ^ menlitis dolent, vehemeniius ex bonse spei conscien-
eliam .spirituum coiijimctio fiai. Sponsus vero Cbri- lia se consolanlis. Eteiiim et llnniinis ille iinpelus
stus Sponsse suse Ecclesise, quasi osculum de toelo lseliflcans manifeste denuniiai adesse prseseniiain
porrexit, cum Yerbum caro factum in tantum ei np- tuam, et incolalus filioruin tuorum in terra aliena
propinquayit, ut se ei coiqungerct; intanlum con- non polesl oblivisci peregrinaiionem suam; cl dtiin
junxit ut uniret, ut Deus liomo, homo Deus fierel. simul se inveniunl illud gaudium el ille dolor, sttaves
ipsuin eiiam osculum fideli aniinae sponsse suae por- illas ac dulces lacrymas faciunt ehTuere: lacrymas,
rigit et imprimit, cum de memoria commuuium quia. doloris; suaves, qttia amoris et amoris lui, o
bonorum privaium ci et proprium coinmendans gau- Amor; cui dolere maguum gaudium cst, cui flere
diura, gratiara ei stti arooris infnndit; spiritum ejtis magna consolalio est, in quo gaudere sumnva beali-
sibi aiirahens, el suura infundens ei, ut invicem tudo est. Hanc suavilatem consolantis ac doletitis,
tiiius spiritus sint. Hoc osculo abeunlis Sponsii irahenlis el currentis, alloquentis et respondentis,
NSponsa ex paricin cellariis accepfo, ad perfeclionem blandienlis et amantis, continet tola Caniici
hujtis
ejus et plenatii exarseral suavitatem : De qua Do- lam verborum quam gestorum prosecutio. Fit autem
iiiihiis ad Patrem orans pro discipulis: t Volo, > in->D jugiter in conscienlia et corde Sponsse, qusecunquc
quil, < Paler, ut sicul ego et.lu unum sumus, ila et, illa esl, effundentis coram Domino Deo suo aniniam
ipsi in nobis unum sinl (Joan. xvn), > tii dileclioi suam, et ctim gaudio audienlis, quid loquaiur in ea
qua dilexisli me in cis sit, et ego in eis. Quid? nisii Dominus Deus. Colloculio autem Sponsi et Sponsse
quse de pleniludine ejus acceperal, et graliam pro, testimonium est, ac devotio conscienlise bene affe-
gralia (Joan. i), hoc est gratiam amoris pro gratiai clae; cum leslificalum Sponsse Sponsus in conscien-
fidei, ipsam jam pleniludinem desiderabat, pleuiiu- lia sua ineriium suum, et Sponsse devotio uon in-
diuem Spiritus sancti, qui uniias esl el dileclio, grata reddit Sponso debilum pietatis affettum.
Patris et Filii, plenumque in eo gaudium, quod nemoi Egressa ergo Sponsa a cellariis Bcgis, quo fuerat
tollai ab ea? Dissolvi volebat, et esse cnm Christo,, introducla ad contemplanda Sponsi amabilia, el a
post summi boni guslum pcrinanere sibi in carnes honorum eorum guslu et jucunda experientia, jam
non arbitrans esse necessarium (P/it/ipp. i). Discantt nonnisi ipsum desiderans amabilem, quem stta com-
qui npn didicerunl : converlantur ad videndum,, mendant amabilia, acceplo pignorc Spirilus, deft-
fiant curiosi ad experiendum quomodo actilenlur ciens in salutare Dei. Tsedet, inquit, inanium, al>-
hsec in coiiYeisalione vel cpnscientia eorum quii sente Sponso, cellariorum horum, quotidianaram
 483 EXPOSITIO ALTERA IN CANTIC. 480
promissionum baruni, sacramenlorum involutorum A seterniiatis osculo pro infirmilaiis humanfe tondi-
hornm, parabolarum ac proverbiorum horum, spe- lione sponsa deflcit, cirea haec se aflicit, et ad os
culi et senignialis. Mysterium regni Dei deside.ro, illud tiium non perlingens, os suum refleclil ad ubera
palam mihi annunliari de Palre deposco; faciem ad tua, el in eis requiescit dicens, t qtiia meliora sunt
faciem, oculnm ad oculum, osculum ad osculum : ubera tua vino. > Simul etiam nola, iu petitione os-
< Osculetur ine oscttlo oris stii. > Quare anlem < os- culi, supremuiri in oralione bumanse possibililalis
culelur, > tanquam de absente, et non poiitis < oscu- affectum in lumen illud vulius Dei suiini direxisse
lare? > Yidelur in cellariis multum eam adnisam aspectum, sed, reverbcranie charilatis illius clari-
facic ad faciem, et sicuti est eum videre ac cogno- tate, mox ad ea qtiae communiora sunl rellexum et
scere, sicut ipsa est cognila ab eo : quod est oscu- in eis semetipsum exercentem, cum dicil, < quia
lUm perfeciionis. Sponsuin vero per proplielarum, meliora sunt ubera lua vino, fragrantia iiuguentis
sive apostolorum, cseierorumve doclorum ministe- optimis. Oleum effusum nomen tuum. > Mox, inqnit,
ria, per scienliam Scriplurarum, varia ei quasi os- ut veni ad te, nudasli milii ubera dnlcedinis luae,
cula gratise suse porrexisse, sicque quasi salisfacto prima nutriinenia gralise tuse, et ex dulcedine sua-
ei (1*5) recessisse, el abiisse; illani vero jam qnasi vitatis luse et conscienlise bono, meliora super omne
tte absente conqueri, impalienlerque posl eum cia- " vinum sapientiae ssecularis, vel Isetitlam carnalis vo-
mare ac dicere: < Osculetur me oscuio orissui. > Ac lupialis, fragranlia unguentis oplimis, donis septi-
si dicat : Quousque, mihi aliena oscula scienlise, formis Spiritus. Dona enim ipsa, curo le operante,
apponetis dolorem ? Etsi non mereor osculum illud ordine suo venirentin me, primo limor tuus appre-
perfectionis, vel aliquod mihi, priusquam a me re- hendit me, severius urgens ad le (Job xxviu). Se-
cedat, indulgeat osculum oris sui. Bonum quidem cundo loco occurrit pielas, suaviier excipiens me in
esl osculum transmissum, sed graiise suse non ple- te. Quse cum, sicut scriptuni est, cullus tutis sit;
nam reiinere videiur virtuiem, de vase in vas trans- pietas enim, ail Job, cullus Dei est, ciim doceret me
fusum. Innoiescil qtiod infert minisier ejus»; sed colere le, docuit me dicere in Spirilu sanclo, < Do-
sapit quod inspirat spirittts oris vel osculi ejus: minus Jesus (/ Cor. xn). >El mox in odorcm suavi-
quod lunc sapiet ad plenum, cum in ipso eril.gau- latis el virtutem saniiaiis, effusiim est a te, et in-
dium plenuui; deinde inluiiu quo potest prosequens fusum est in me, oleum ipsius nominis tui emolliens
abeuniem, et dulce habens alloqui, etiam jam non omnia dura mea, leniens aspcra, sanans inflrma.
exaudientem, < quia, > inquit, < meliora sunt ubera Compuiruil jngum anliquse capiiykalis mese, a facic
tua vino. > Quasi enim interrogata, tinde lam feslina olei nominis linjtis; jugu.m-jratem tutim, Domihe,
prsesumptto, tam fldens osculi exactio; ab uberibus, " factum est mibi suave, ct ontis leve. Audito enim
inquil, Domine, consolalionis tuse (Isa. LXVI),< quia nomine luo, sive Domini, sive Jesu, sivc Cliristi,
meliora suntubera tua vino. > Dulciora ad sugendum, continuo auditui meo datum esl gaudium el lsetitia
potenliora ad lactilicandum,faciliora ad inebriandiim; (Psal. L). Quia mox ut noinen spnuerit iii andilu,
iisenulrila sum ad osculum desiderandiim, inebriata mysteriuro eliam nominis effulgel in corde, amor in
ad prajsuniendum. Quandiu enim hic vivitur, quan- affectu, suggerens ad Dominuni devotam servitulera,
diu hic laboratur, qua?cunqiie cbarismalum dona, ad Salvalorem, quod sonal Jesus, pielalem el amo-
qusecunque consolationum genera tiliis gralise do- rem, ad Christum regein, obedientiam ac limorem.
nanlur, in graiiarum distribulione, in profectuum Merito cnim, Domine Jesu, in omni nomine ttto omne
proventu vel virtuturo successu, in splendoribus di- genti fleciiiur, ccelesliutn, lerreslrium el infernoriim
vinse illuminationis, in affectibus pisecompunctionis, (Philipp. n); quia nullo nomine nominaris, nisi ali-
in excessibus divinse conleiiiplationis, o aelerna Sa- qua ad nos relatione : nec ulla esl alicujus itominis
pienlia, ubera lua sunt, nutrientia sanclam parvu- lui relalio, quse non sit aliqtta alicujus boni lui ad
lorum luorum infantiam, et lestaniia usque ad con- nos delalio, quia Dominus dominaris benefaciendo,
summationem sseculi luam eis lion deesse prsesen- , j Jesus salvas, Cliristus, id esl unctus rex vel sacer-
tiam. Absit autem ul in tempore suo, in lerapore dos, regis vel propitiaris. Naro el illa relatio Filii ad
heneplacili lui, ora eorum indigna reputenlur ad Palrem, qua prsedeSlinalus et factus es Filius Dei
osculandum os tuum in plenitudinem perfeclse co- in virtule, noverunt qui in Spiriiu sancto clamaie
gnitionis luae, quibus in tempore palieniise ac susli- didicerunt: < Abba, Pater; > quique per hoc ipsum
nenlise suse per media ubera hsec laciandum prsebes filios Dei fratresque tuos se faclos intclligunt, cujus
pectus luum in nutrimenium spirkualis scientiae et et quanta nobis facta sit olei effusio : qui in hoc
profeclum perfecliouis tuae1 Nam el si virulenlum ipsum nos redemisii, o Frater bone, qui nisi redi-
aliquid aliquando aliunde suxerunt, necesse est sa- meres, non redimeret liomo, non angelus, non crea-
nari ea ac mundari ad comactum sacrorum uberum tura aliqita. Veniens quippe Filius unicus noluisli
borum, et virtutem el odorem saiubriura unguenlo- esse unus; sed mulios filios adduxisti in gloriam,
ruin luorum.. quos non confunderis fratres vocare, dicens;: < Nun-
Cum ergo a perenni illa ac beata conjunciione et tiabo nomen tuttm fratribus meis (Hebr. n).»

(125) ld est, quasi satisfactum cssct el.

487 GUILLELMi ABBATIS S. THEODORICI 483
Ideo, ait Spoiisa, propter uberum luorum suavi- \ rianlem, vidc anxianlem ; modo illi, moao de illo
tatem, propter nominis el olei lui sanitatem, mecum loquilur. Non sufficit amaiiti una via ad id quod
etiam < adplescentulse dilexerunt le, > novellae in amal: itnde propensius adhuc in contemplationem
servitute tua planlationes, novellae animse, innovatse jam abseulis suspirans, < Recti, > inquit, < diliguut
spirilu mentissusB, in novkale spiritus ambulautes, le. > Omnia animalia naturaliler in ventreiii et in
ascensiones ia corde suo disponentes, el de vinuie lerram curvanlur. Solus homo recliludine corporis
ih virtulem euntes, proficienles a clariiate in clari- iti ccelum erigilur, inonstrante in hoc natura ali-
iatem sicut a Domini spirilu; dicenles singulse, quid eum commune babere cum ccslestibus. <Recti>
< Tralie me posl te; > dicentes pariler, < in odorem ergo, inquil, < diligunt le, >id esl liomincs, quia
ungiicnloruin tuoruin curremtis. > Odor unguenlo- qui diligendo le rectus non est, non homo, sed
rum ad proficientes adolescenlulas est fragrans in pecus est. Pensanda" sunl tria hsec el suis distin-
Sponso virlulum opinio; traclus, charitalis provo- clionibus digerenda , prolata de cellariis Regis, nec
caiio. Unctio vero docens de oirinibus Sponsain ma- digna celari, mcmoria acceptorum honoruiii, spes
net. Et inler illum odorem, et inter istam unciio- fulurorum, el pro utroque in graliarum aclionciii
ricm, magria distantia est. Exclusa tamen a cellariis, recliludo dilectionis. < Exsttllabimus, > inquii, et
el deseria a Sponso, jam pene cum adolescen- B < lselabimur iu*te : > hoc de futuro ; de prseterito
ttilis paris conditionis est, cum non nisi odore vero, t memores, > ait, < uberum luorum. > Ter-
Sponsi pascitur. Unde cum illis cl ipsa diccre lium esl : <Recli diligunl te. > Memoria prseieri-
videlur, < in odorem unguentorum luorum cur- torum adhseremus Domino Deo noslro ; spes de fu-
remus. > Trabitur aulem currens quse provocaiur luro continel nos, ne ab eo recedere veliuius; recia
volens; ct dum ci gralia odoris virtulem aspiral dileciio coulirniat, ne possimus. Quod atiiem ab-
unclionis, nulla in spiritualium cursu profectuum eunte Sjionso recordatur cellariorum, adnionel filios
mora vel difficultas est. Prosequilurque fugientem Sponsi sublracla sibi graiia spiritualisconsolationis
confessione et cominemoratione beneficiorum suo- refugiendum esse ad consolaiionem Scriplurarum.
ruin, iiberuin scilicet et unguentorum, odoris et Siciit enini quse Spoiisa est, cum mente excedit Deo,
olei effusi, quia oplimuin et ralionabile esl orandi Agnumque sequens quocunque ierit, loiam se exhi-
genus, gratumque Deo, el eflicax ad obtinenda tu- bet iu affeclu. Sic, cum sobria lit sibi, tolam se col-
tura beiieficia, non ingrata recordatioprseteritorum. ligere debel in intellectu, el spiritualis sciemise
Deinde, < Trahev me post le, > ait Sponsa, < in fructu mentem pascere ferialam; et redeunduin ei
odt/em uiiguenioruin luorum curremus. > Videjam est ad memoriam cellariorum et uberum ; hoc est
lassain et deficieniem ei egeniem tralii; nisi quo.l C sicut dictum esl, refugienduro ad consolationem
odor ej'tis, queni j'am non videl, adhuc Cam Iraliit Scripturarum, ubi duo Teslamenla duo ei sunt
et currere facit.-Unde et dicii, < in odorein un- Sponsi ubera, ex quibus Iac sugitur omuiuiii sacra-
gitentoruiii tuorum curremus, > Ac si dical: Elsi in- mentorum, pro salute nostra seierna temporaliter
lerim non mereor gaudium vultus tui, vel osculi gestorum, ul perveniatur ad cibum, quod esl ver-
oris tui, saltem odorem milti ne sublrabas un- bum Dei, Deusapud Deum. Humilis enim Christus
gueniorum luorum. Sponsi enim prasentia, bene lac nostrum est; qualis Deo Deus cibus noslcr esl.
aflecta de ipso memoria est, el mens, in lumine Lac nutrit, cibus pascit. Sugunlur aulem ubera
vullus ejus illuminala, et unctio Spiritus sancii bsec in cellariis; qtiia inlelliguntur mysteria isla in
docens de omnibus; odor unguentoruih cuin eo Scripturis. Ubera suxil sponsa, cum ptinio intelle-
abeuntium, sensus quidam est adhuc memorise in- xil; lil niemor uberuni, cum medilaturde inleilec-
liseiens abeuntis suavjtaiis, et in reliquiis cogita- lis. Ubi sua corpori exsukatio, sua menii lseiitia
lionis festiva memoria de recordalione habitae comparalur; cum corpori incori uptio de ineorrup-
consolatioiiis. lu odorem ergo, ait, unguentorum tione, ineiiii vero visio Dei promiltitur, ei in dileo
tuorum curremus; quo perseverante el trahenle p tioue Dei sua rectitudo ordinatur. Sed sicut sole
nos, perseveramus currere, et ipso deliciente, nos abeunte nociem subsequi necesse est, sic abeunte
etiain deficerc necesse est. ac nioram faciente Sponso, incipit Sponsa prisli-
Propler quod subjungit, beneficia accepta com- num amitiere decorem, cl in se ipsa denigrari,
roemorans et dicit: < introduxif roe Rex in cellaria privarique gralia sua omiiia opera ejus : ul jam
sua. > Primo deleclal Regem appcllare a quo regi ncc pristinus color sit in corde, nec color in opere.
desiderat, sicut dicil in Spiritu sauclo, < Dominus Sicul enim luxista exlerior regina qusedam estco-
Jesus {/ Cor. xn) > quein servire delectat, qui lorum omnium, sine qua nibil decoris, nibil habenl
inenlem et yoluntalem suam sono vocis enunlial. virlutis; sic gralia iiluiriinans virtus est oninium
Deinde ex boc ipso spem concipiens largiorem, et virlulum, et lux bonorum operum; sine qua nec
ex spe ipsa in amorem abeuntis recalescens majo- virtutes suos effectus, nec operabona suos possunt
reiii, et quasi post abeuntem rursus oculos conver- habere provenius. Yel si uicunque videiilur ha-
tens ; < exsullabimus, > ioquit, < el laetabimur in ie, bere, non vigent, non lajtificant, non habent
meinores, uberum tuorum, > quorum lacie nutrila oteuro Iseliiise,non unctionem doceniem,non gustura
suiii, dclinita unguenlis, odorc couforlata. Yide co- divinx suavilatis, non oJorem selernitatis, tion effi-
489 EXPOSITIO ALTERA IN CANTiC. 490
caeem spiriliialium sensuum experienliam. Unde A. nibus praeesse; siveliiii nialrisnieaeEcclesiae liilerunt
eruliescens sibi, meluens autem eis, qtiibus imitalio- me mihi, et posuerunt prsessesJbi, el pro nulriendis
iti esse solebal el admiralioni, < Nigra sum, > in- gaudiis caruis suse cuslode||^nfe posuerurit exterioris
quit, < sed formosa, filiseJerusalem ; sicut laber- pacis SUSD, cui, cum atieiuitfs-invigilo, negligens facta
nacula Cedar, sicul pelles Salomouis; > quse plus suin inleriorum gaudiorum roeorum in negleclu inle-
videnlur babere ulilitaiis quam decoris. Ac si dical: riorispacis mese. Sic decoloravit mesol;dumsollici-
Forma quidero niilii inlegra est, quamvis color tudo mibi fralernse charkatis occupalionum suarum
immutatus, quia < spirilus quldem promptns est, caro caligine obscuravil inlerioris speciem puritatis. Inlel-
aulem infirma (Matth. xxvi); >slabilis fides, sed obs- ligendum est Sponsam, dum circumduciiur et doce-
curatus inlelleclus; eadem voluntas, sed debilitatus tur, et variis lenlaiionibus eruditur, necessilalem
affeclus. Confitetur se nigram ob caliginem lurbatse eliam incurrisse prselationis : in qua cum dividilur
conscienlise, licet formosam non diffiteatur per fidei ad multa, non sufficil ad singula ; et cum circa alie-
rectiludinem ; sciens, sicut incellariisregisenulriia, nos profectus sollicilius invigilat, delicit in suis :
non humiliialis esse, sed impietatis, fidem negare. et circa privala damna sua turbalur, in conscienlia
Non solum enim fidem, sed etiam spem et bonam sua. Yide sibi dereliclam, nutantem, fluctuantem.
voluniatem sicut non babere moriiferum est, slc B Yult orare, nec suffick, meditari secum, et dcficit;
habilam negare criminosura. Formosam quippe loquilur ad prsesentem quasi ad absentem ; ad ab-
secundum rectam fidei formam, el puritaiem iiilen- senlem quasi ad prscsenlem. Et lamen sicut regio-
tionis et devotionem voluntatis, Sponsa semper se rum ceilariorum alumna, non negligit aposloli con-
iuvenit, quandiu Sponsa esse uon desinit nec un- silium dicenlis; < Confitemini alterutrum peccala
quam diflitetur; licet iionnunquam ex conscienlia vestra (Jac. v): > in tribulalionibus lenlationum
peccatorum prseteritorum vel impugnalione vilio- suarum non erhbescens virtulem confessionis, dum
rum, vel humanse ignorantise csecilate, nigredinem sodalibus revelare non bsesiiat conscientise damna
suam humiliter confiteatur. latentia, cum dicit. < Nigra sum, sed formosa, filise
<Sicul '.abernacula Cedar, sicut pelles Salomonis. > Jerusalem. > Unde et post confessionem ardemior
PerCedar, quod tenebrm interpretatur, vult inlel- rediit ad oralionem dicens.'
ligi tenebras conscientiae, vel raiionis caliganlis; < Indica mihi, o quem diligit anima mea, ubi
per tabernacula vero vel pelles tabernaculorum pascis, ubi cubas in meridie. > El vide evidentissi-
quse circumferunlur, instabilitalem menlis: quse mam graiiam. Cum past confessioncm venit ad ora-
quantum interno lumini contemplando officiunt, _ tionem, repente Sponsum, quem quserit, merelur
manifestum est. Quse lamen tunc Salomonis, id est invenire ; quem lolo cbarilalis amplexu atlraliens
veri pacifici sunl, cum fraternse militise, vel eccle- in cor suum, et quasi os ad osculum ei porrigens,
siastica; paci deserviunl. Semper tamen cavere slu- < 0, > inquit, < quem diligil aniraa mea. >Nam juxla
det pia charilas, ne quemquam Isedal incauta ejus sensum hisloricum, amanii et quserenli se obtulit
humilitas; ne confessio reatus vel infirmitalis Sponsus, sed adhuc quasi averlens, et excutiens
suse fiat exemplum, vel occasio fraternse ruinse. se ab ea, et probans eam in abscondilo tempestalis,
Ideo subjungil et dicil: < Nolile considerare me, in osculo conlradiclionis. Quem illa ardenti amore
quoniam fusca sum, quia decoloravil me sol. > Non aggrediens, <0 >inquit, <quemdiligk anima mea. >
sic sum fttsca ul sitn caeca, tanquaro non ba- In quo primomanifeslumest, Spiritum sanctum jam
beam oculos rationis; sed sol justitiae sublraxk ' inlirmitatem oranlis adjuvare; quia Spirilus sanctus
mibi fuinen graiise suse, sine quo omnis ocu- ipsa dileclio est, dc qua dicil Sponsa, o quein diligit
ltis frustra palet, nullus color viget, omnis color anima mea. < Quem, > inquii, < diligil auiraa mea.t
friget. Carbo, iiiquit, fui desolatorius; nunc au- Toius quippe pene hoino anima est; minima ejus
tem desolatus. Candui quandiu in igne fui, calcfa- portio corpusesl. Ideo cum diligit le, Domine Jesu,
ciens et illuminaus; rccedente igne denigrala sum. f) anima Sponsae tuse negleclo ct quasi jam abjecto
Tamen integram semper ad iinilaiiduiu propono corpore, lola sequilur te desiderans propter te
vobis formain meam, Iicet decoloratam, quia elsi morlificari tota die; et amans perdere semelipsam in
amoris a roe decor recessit, sed substanlia reuian- hoc mundo, ul in vila seterna possideatse in te. Et
sii. Unde ne niiremini, quia in absentia Sponsi certe nequaquam dubitandum esl ipsam pulcliritttdi-
eliam publica prseda facta sum. Nam et < fllii ma- nisiuse faciem aliquando ei illuxisse, quse sic diligit
tris meae pugnavcrunt contra rae. > Quoinodo? tespiritu oris tui aliquaienusafflaiam, quse sie sus-
< Posuerunt me cusiodem in vineis ; vineam meam pirat ad le ; expertam suavitatem anrolexuum luo-
non cusiodivi. > Usiiatum in Scripturis esl gaudium rum, quse.lam familiariler resolvitur in le. Diligit
per vinum intelligi, quod cor houiinis lselificaU Si- enim te, non nisi de le, qui es ipsa dilcclio, qua di-
cut enim vini inater vinea est, sic pax saeculi, sse- ligil te; et in lanlum diligit le in se, ut se ipsam in
cularis gaudii; pax vero spirilualis, spiritualis gau- nullo diligat nisi in te. Si enim pulchrum diligilur,
dii maier est. Sive ergo lilii mairis mese, nalurse lu pulcbritudo cs omnis pulchri; si bonum, tu es
videlicel humanse originales concupiscentise, pu- bonum omnis boiii, si uiile, le uiitrir omnis hoino
gnautcs conlra me, egerunt in mc, til vellem homi- eliam qui odil; fruilur vero omnis qui diligit. < ln-
PATUOL.CLXXX. it>
491 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI m
dica >ergo,ait, < mibi.oquemdiligit animamea, ubi A esl.quem in hac vita lantopcre anxia rcquiril Spon-
pascis, ubi cubas in meridie. > Nolandum, quo sa, Sponsi meridianus accubilus meridiani lumuiis
Sponsam provehal virlus et humilitas confessionis, in cognilione, meridiani fervoris in amore, in quo
quo cum superius osculum pelerel, et osculo Sponsi cuin amor unde venit, eo regrcdilur, Sponsus et pa-
se compararet, nec aspirare potuit sublimilas conlcm- scit et pasciiur. Ulrumque cuira sonal hoc verbum
plationis; ad cubandum scilicct in sinu Jesu, sicut ali- pascii. Vel si, inquit, indigriam me repuias osculo
quando cubabat diieclus ille discipnlus coucipiens seu Yerbo tuo, seu Spiritu oris lui, ostende mihi
inde stimiiium prineipium et in principioVerbum, et saltem aliquem hominem tuum, in quo inveniam,
Yerbum apud Dcum. < Indica, > ait, < iuihi. > lnlus, non malulinuni ac noviiium, non vespeninum ae
ait, in corde, dic mihi, ut sentiam in memetipsa per reroissuni, sed nieridianum ac stabileni, et luniino-
sensuin ccrlissimsc experienlise; iuspira mihi, ut sum fervorem amoris tui, in cujus corde cubes et
sciam per experimeniuin fruentis conscienlise: quo requiescas , de quo pascas ine, cum docebil nie
vivendi genere, quo stalu animse, quo meiUis ha- quod a te didiceril. Yel desideraiafficiSponsoSponsa
bitu, quo dono gratise, in affeclu ejus quem dignum et dcficit, vult exhilarare cor in luineii vultus ejus,
facis, lu qui misereris cujus misereris (neque enim el in semetipsa tenebrescit. Et cum non prscvalet
hoc volentis est, vel citrretuis, sed lui miserenlis); B interius seipsam cbmponere ad desideralam affe-
pascis amanlis inlelleclum de cognilione veritaiis ctionem, non habens pacem in seraelipsa, gestit
tuse, de muliiiudine dulcedinis tuac, ejusque, libi sa- exire a semetipsa in aliquam aflectionis ipsius exie-
cras memoriam, in qua cubes jugiier ac deleclabili- riorem aciionem, in qua bona coriscieniia amaniis
ter; ipse ei existens amoris ardentis et cauma Sponsum iuveniat vel pasceniem eam, vel cum ea
ineridianum el refrigerium. Splendor lumiuis me- accubanlem. Horuin ergo aliquid, sive lisec oronia
ridiani et umbraculum. Vel nolum sibi postulat scirc desiderabal, qui dicebat: < Indica tnibi, o
iieri finem suum in iribulationc excrcitii sui, ut quem diligit anima mea, ubi cubas, ubi pascis in
scial quid desil sibi. El iri consolalionem mutabili- nieridie. >
tatis suserevelari sibi oral diem seternitaiis; non < Ne vagari incipiam posl gregem sodaiium tuo-
qui incipit a mane ci desinit in vesperam, scd rum. > Nonduin vagalur, Sed vagari timet. Nullum
semper maiiel in roeridiano caloris el lumiuis, sa- adhuc amat,prseterSponsum; sienim alium amarei,
pientise cl inteliectus, amoris et beafce fruilionis ; Sponsa non essel.Quaniumenim ad animura, araore
ubi Sabbaiismus datur populo Dei, ul cubel et re- movemur quocunque movemur : ideo qui unutn amat,
quicscat ab operibus suis, sicut a suis Deus; ubi in C noii inoveiur, non vagatur. Sed et qui una el recta
selerna beaiiludine pascit de seipso lahi angelorum via^raditur quo pervenire desideraf, non vagatur,
quam saiictorttm hoininum socielaiem, semper jile- noii errat, sed aliquando pervenit ad fincm, exeunti
iiam ob pcrfeelionem beatiludinis; semperque in verode via campus erroris patel, qui non habetfi-
eum respicere desiderantem, ob pielatem et dulcedi- nem. Error antem esl falsa pro veris approbare.
nem amoris. Yel, o querii diligil anima mea, dic Agilalur quidem adbuc in cogitaticiiibus suis, sicut
diligeuli auimav mece, per inspiraniem gratiam tabernacula Cedar, sicutpelles Saloinoiiis, quae cir-
el inspiralam cxperienliam , quis ille sil slattis cumferri solent ; et impugnalur a concupisccniiis
iiieutis, quse suavilas scnlienlis, quod gaudiuro suis, sicui dicil,i Filii matris niea.1pugnaverunl con-
frueiuis, cum diligenti Ic fidei, quanlum potest tra me. > Sed stans adbuc in loco suo judicium amo-
diligere fides, insimiatur ipsa, quanla in hac vila risnon movetur, sed illuminari deposcii, et confor-
inorlali insinuari polest, species; et fil in dili- lari desitlcral. Aino, inquit, velpotius desidero, quia
gente, quod de ipso aliquando dixisli. < Qui diligit turbaio oculo meniis ex insiantia concupiscentise de
inc, diligelur a Patre meo : et ego diligam eum, et variarum phanlasinate cogkalionnm, nou video
liianifeslabo ci meij>sum(/oaK.xiv). > Cutn enim ali- quem aino; ralione sopita non iiilelligo quod desi-
quando sic diligendo collegerit sibi merilum dignio- r. dero. Et ideo eliam nuto, et insiabilis fio iu amore
ris aliqiiaiitum gralise, incipil diligensetiaro diligi. meo, non eum deserendo, sed ipso ad fiuem siiuui
Hincdileclionisdiligenlis se Sponsi aroicas suavi- per diversa abeundo; sicque etiaro in hoc instabilis
tates per illuuiinati sensum amoris largius ac dul- eflicior, 11011nolendo et volendo : sed ad id qtiod
cius Spohsa incipit experiri, el fit iu ea quod Apos- stabiliier et singulariier volo, viam compendiosio-
tolus dicil. < Cbarilas Dei diffusa esl in cordibus rem et aptiorem mihi quxrendo. Ejusdem etiiiti
noslris per Spiritum sanctum, qui datus esl nobis semper sum voluntalis; sed donec bona volunias,
(Rom. v). > Jam enim incipil cognoscere, sicut prior bona mens fiat, seuiperdcsidero,noii autem semper
cognita est; el in qtianlum cognoscilur diligere, si- ainare milii videor, in quanium, sicut dicium est, in
cut prior dilecta est. Priorenini Sponsi ad Sponsam affectu noii semper mibi praesio est quod desidero.
cognili6 divinse fuii sapientisedonalio; prior dileclio Nam alius esl ainor desidcrantis, alius fruenlis.
sancti Spirilusgraluitainfusio ; cognitio vero Sponsaj Amor quippe desiderii eiiam in tcnebris ardet, sed
ad Sponsuin ei amoridemesl; quoniam in bac reamor noh lucel; anior vero frueniis lolus in luce esi,
ipse intellectus est. Hoc cum abundtinliore gralia in quia fruitio ipsa lux amanlis cst. Quid multa?Sponr
cprde Sponsx agilur ad horam, ad tempus, ipse sa, quae ad videndum Deum auhelat, mundum cor,
 403 EXPOSITIO ALTERA 1N CANTIL. 494
mundam cofiscienliam desiderat; mundum sensum, \, dere, > non est consilium amici, sed quasi per.iiiis-
mundum inlelleclum.mundaomnia. Yirtutem quippe sio irali. < Si, > inquit, < ignoras te, egredere, >hoc
amoris perturbare non potesl ignis aut gladius, aiit est ideo a lcmetipsa egrederis, quia ignoras le. Sed
ullum periculum ; sed deliciarum ejus fruitio pacem cognosce le, quia imago mea es, ct sic poieris nosse
cordis desideral el serenum mentis, < Ne, > inquii, me, cujus imago es, et pencs te inveuies ine. lh
< vagari incipiaiu post greges sodalium luorum. > mente lua, sifueris mecum, ibi cubabo tecum, et
Sciunt qui non errant quamos sibi greges in mundo inde pascam te. Qusere ergo Deuin in simplicitale,
error fecerii, morlein sibi pro vita eligentium, mi- senii de eo in boiiitaie, satage eum jugiter habcrc
seriam pro bealitudine amplectenlium, Deum negli- iii memoria, et amando ihtelligere, el intelligendo
gentium, seipsos ariiantium, uilas bujus sseculivias amare; el iu sensu bonitatis ejuS percipies sensuni
gradientiuin, et gregatira euniiuiiv in inferiium, et seterniiatis ejus, vilse moduro, stalum meijlisbonse.
sua posl se vesligia relinquentium mullorum homi- < Si ignoras le, egredere. > Quo egrediar, DomineJ
num, multorum populorum. Trabil enim eos postsc Egressam vel ejeclam a facie lua sicul Cain quicun-
princejis spiritualis neqtiilise.qni operalnr in filiis que prior invenerit me, occidel me (Gen. iv). <Egre-
diflidenlise; qtii sodalem se faciens Sponso dixit: dere et abi. > Ac si dical: Abi a me, a simililudine
< Ero similis Allissimo (Isa. xiv).> Ijtse esl princeps " mea, in locum dissimililudinifr; a te vero in devia
imindi hujus, et qui munduin vcl sseculum quaSi ex conciipisceiitiaj vel curiosilalis. Abi ergo, aii, < et
sequo cum Sponso partiri videtur; sed multo plures pasce hsedos tuos, > qui ad sinislram depulanlur,
ac densiorcs sibi errautiiiui greges facere iuvenilur. lascivos scilicet molus luos, in eis quse sunt.cxlru
Sed et in corde etiam ejus, quse Sponsa jam esse te. < Abi, posl vestigia grcgum > pereumis mullilu-
meruii, nonnunquam intuilum mentis ab unius ve- dinis, in pasctiis semetipsos pascentium; semeiipsos
ritalis inquisilione dcflcicnte, statim excipit cogi- ainaniium, circa tabernacula eorum, quorura la-
tationum niulliplcx diversitas : in quam divisus ani- bernacula in progenie el progenie : qui < vocave-
mus, evagari incipiens per tol errorum vias, a rtiiit noinina sua, > sicut dicit Psalmisla, < in terris
seipso abducilur, per quol cogitalionum phanlas- suis (Psal. XLVIU),> nec habent ea scripla in ccelis.
maia ab inlenlione boni recliiudine dissipatur. Ipsse Sed non sic, o Sponsa Chrjsli: quin potius cogno-
nempe cogilaliones variae magnos ct varios de se sce temeiipsani: prseslo libi eslo ad discernendam
greges facieules, quasi Sponsi se sodales faciuni, temetipsam. Si vis, ut concupiscal rex Dominus
cum Sponsaementein cum eosibi dividenies, suis vi- Deus tuus dccorein' tuum, accedens ad eum oblivi-
cibus, suisiemporibus.sibi eanideseivirecompellunt. r sceie populuni luum, et domum patris tui; corpora
Sequilur: < Si ignoras te, o pulchra inler mu- quibus per sensus corporis assuefacta es, et dele-
lieres, egredere et abi posl vesiigia gregum. > Ac ctaliones eorumquibus peramorem adbsesisti; ima-
si dical: Quse indicari tibi pelis a me, iion ignoras, gines eoruin, quas frucndi cupiditate memorhe al-
scd teignoras: idcirco enim videris tibi iguorare tius impressisli. Per hsec enitn a temelipsa egrediens
ine:quia ignoras te. ldeo ignoras le, quia egressa abiisti a te, per afiectum in vestigia intentionum
cs a le. Sed priroo nolanda sunl utrinque amatoria luarum, sic ea impressa habens memorise,ul eliam
blandiinenla. < 0, > ail Sponsa, < qucm diligil aniina cum absunt corpora, noii absinl eorum imagines,
mea. > Sponsus vero : < 0 pulcbra ititer mulieres, cum cessanl aclus, non cessent eortim affectus;
o aniica mea. > Cuicunque iiUenlioiiis fervore, in cum voces silenl, perstrcpant earum significationes.
verilate coiiscicntiae sttie sonare videnlur reciproca Munda te, exerce temetipsam ad pietaietn, el intra
bsec noniina amorisel laudis, non sunt signa deserli, te invenies regnum Dei. 0 imago Dei, rccognosct;
vel deserentis. Beata conscienlia, quse quidquid in- dignilalem luain ; refulgeal in le aucloris effigies.
curreril, quidquid ingrueril, semper codem spiritu Tu libi vilis es, sed preliosa res es. Quaulurii ab eo
dicit, < Domitius Jesus; > eadem pietate profiietur, defecisti cujus iraago cs, lantuin alienis iinaginibus
< o quem diligit aiiima mea; > et cnjiis fides, qtiid- D iiifecla es. Sed cura in id quod creata es, respirare
quid accidat, sub iestiinonio verilatis nulluin pali- cceperis, si fortiier apprelienderis disciplinam, su-
lur damnum pulcbriiudiuissuse vel laudis. <Pulcbra. > perductos adulieraruin iniaginuin fucos, ncc salis
inquil, < inter lmdieres, > fortis inler molles : a inbserenies, ciio excuties, cilo effugies. Adesto ergo
mollilie quippe mulier dicitur; virgo iuierprsegiian- lola tibi, et tota le uiere ad cogiioscendum le, et
ics, quibus a Domino vse denunlialur, cuni dicil: cujus imago sis, ad discerneiidum el inlelligendum
' < Vse
prsegnantibiis etnulrieiilibus in die iila (Marc. quid sis, quid possis ineocujus imago es. Sta in
xiii; Luc. xxi). > gradu luo, ne succurobas, ,ne degeneres. Yirtus au-
< Pulchra, > ait, quia formosa ; formosa vcro, in tem esl statiouis luse coguilio gralise; si iiigraia
quantum gralia te in boc formaike, diligit me ani- non es, quod prscscka es, quod prsedestiiiata, quod
n:a tua : quamvis subnigra, in quanlum desliiuia ab prseelecia, quod cognita. Prsescientia enim Dei de
illuuiinanle gralia. < Si, > inquil, .< ignoras te, o te, ejus circa le bonilasesi; prsedestiiiaiio jain ope-
pulchrn inler mulieres, egredere. > Polest eliam vi- rahs bonitas, eleclio opus ipsum, coguitio signacu-
deri pulcliriludiuis isla comniemoratio neglectse lum gralise, de quo Apostolus dicil. < Fuiidamentum
pulchritudinis exprobralio, sicut cum dicit, < egre- Dei slat, habcns signaculum hoc : Novit Doiuinus
 4M GUILLELMIABBATISS. THEODORICI 4&6
qui sunt ejus (// Tim. n). > Si cognoscis, scilc» A revocare; et in quo plurimura sapere sibi videtur,
qtiia prsecognita es; si eligis, scito quia electa es, amplioris eam redarguit insipientiae, periculum ei
si credis, in hoc es creata; si amas, in hoces for- vilsedenuntians et amoris detrimentum ; cujus di-
niata. Cumque in ltoc te Sponsus efficit, cubat ini vitias soluramodo. requirit, et refugit exercitium.
te; cuiri in lioc te affieil, accumhis cum eo, et ipsei. Solel quippe hsec menlis incuriateneros et incautos
\ pascit te. Ibiqite te docet experienlia luminis et incipientium animos involvere, el a tlne perfectio-
Jervoris meridiani, cum in lumine Dei videtur lu- nis prsepedire ; quia cum vel leviter degustare coe-
men; cumdc magnitudine ac purilate amoris testi- perintnovasconteinplationis suavkates, et dulciores
monium perhibet conscientisehominis Spirkus san- experieiilias, conlinup decertandi cum vitiis carnis
ctus, quod sit filiusDei. < Nemoenin novit Patrem, et animseomnes se exislimant evasisse necessitalcs.
nisi Filius, et cu: ipse volueril rcvelare (Malth, Cumque virlutum naluraliler per seiDas delectan-
xi). >Soliim eteiiim luinen vultus Dei docet noc; lium sota somniant obleciamcnta, firmam el cerlain
sensus vitse, de spiritu vilse indicai hoc; gralia pro ' negligunl earum possessionem, dum refugiunt ne-
graliafmagna fruilio summi boni pro prsemio magni cessaria earura exercitia, el fiducia degustalae dul-
desiderii. Nec unquam aniina se cognoscil, quid sit, cedinis, quse miserentis potius Dei est quam volen-
quid possit.nisi cum in his se invenit; nec libel eam B tis et currenlis, negligunt pericula gravia, milkantia
aliquoegredi a se, quandiu in bis datur./frui se. in seipsos de seipsis. Ideo post manifestatam puri-
Bealus vir et jucundus homo, qui gloriam hanc et lalis viam, post apertam januam conlemplaiivse
divitias hujus gralise liabet in domo cordis sui, in liberlatis , subjungit et dicil: < Equitaiui meo in
thesauro conscienlisesuae.Confinnalum est corejus, curribus Pharaonis assimilavi te, o. amica mea. >
rion coromovebilur, hoc esl non. egredietor ad alje- Etsi sis amica, el quanlumvis araica, tamen scia3
iia, concupiscendo, seu curiosa agendo, domi dives, atlhuc et equiiandum tibi et currendum esse, la-
et pacero habens,. et pielatem cum sufficientia in borandumque ac pugnandum; ideo tanien non.mi-
conscientia bona. Divkiae islse pauperum spiriiu ims amica. Cavendum quidetn tibi est vitium curio-
suiit, in simplicitate cordis Deum quserentium, con- silalis, el semper coiuitantis eam concupiscenlise
stanier agenlium quod prsecipilur, forii tide exspe- ssecularisvel carnalis;non tamen seu pro lemetipsa,
ctantium quod promittilur, cerliludine spei jara seu pro fratribus est recusandus actus necessitalis,
prselibaniiuin quod exspectalur, etideo senlienliuni vel necessitas cbaritatis. Sequitur.
de eo in bonitate, non alta sapienlium, sed humili- < Pulchrae sunl gensetuse sicut turturis. > Gense
bus coiisenlienlium,jugum Domininon recusantium, Sponsse, el ad Sponsum semper nuda facies, sancta
ncc contra sliujtilum disciplinse ejus calcilrantium. conscienlia est; verecundia in facie, affectitpsa
Procul hinc spirilns iiujus mundi, et nugigerula pcenilenlia est et.pi.a reverenlia ad arguentem. Fi-
ejus sapietitia, sensus maguus Assyriorum, pbalera- delis quippe anima, quandiu vel in leniaiionibusla-
ta eloqueulia. borat, quid in seipsa agalur, ignoral; ssepe, el cum
lpsi sunt equkaius luus, o qui regjs Israel, non nescit, p.roficil; el approbatur, cum se reprobari
equis superbise et curribus vanilalis, sed in nomine sestimat. AlDicla ctenim humiliatur, humiliala pui-
Domini velockate currenlis Spirilus et forliludine galur; et dum inlra semetipsam deponit cam as-
amoris tui. Scienies eiiiin ereptos se per te ab ex- sumpla humiliias, in multiplicitale dolorum, non ab
tcrminatore, quod sonatnomenPharaouis, a regione jpsa, sed tame.n in ipsa formatur sancta illa sirnpli-
tenebrarum, quod est jEgyptus, in effusione sangtii- cilas, de qua scriplum est : t In simplicitate cordis
nis et sacrainento agni pascbalis, Hebrsei, id est quserke illtim (Sap. i). > El cum semeiipsam di-
< transeuntes, ipbase, quodest < transkits Domini,j gnam habct, quse argui merueril et aflligi, ad ar-
peraguiit festiitantes, transeunles a vitiis ad vir- guenlem se indtiit piaconscieniia sanclam quamdam
tules, a temporalibus ad seterna, a lerra ad coelum, et beneplacenlem faciera verecundise, per quara ve-
a semetipsis ad Deuni, in aquis rubentibus de san- ]p.teris fiducise procacitale emendata audiremeretur:
guine Agrii stibinersis, persequenlibus peccalis ac < fulchrse stint gense litse sicut lurluris. > Et vide
viliis; in adversis quasi in timore nocturno lumen quomodo in ipsa, quasi critica accessione lentaiio-
habenles, ignem el fortitudinem Spirilus sahcli nis, repente adest remediuin divinse consolationis ;
quasi columnam igois; in prosperis vero lanquam el secundum mulliludinem dolorum in corde ejtts,
in luce diei, obunibraniem eos quasi nubem virtu- adsunt cpns.olationes Doriiini lsetificantes animam
lein Allissimi, ideo sequkur ac dicil: t Equitatui ip.sius. Sicut eniiij in tempore aversionis mens af-
ineo in curribus Pbaraonis assimilavi le, o auiica fecta carni, caro peccato, faciem in ea formaverunt
mea. >. Nec. prsetereundum quod primo puleliram vultttris, sic in hora visilanlis gralise mens aflecta
vocal inter inulieres, posluiodumveroamicam suam, Deo, caro menfi, faciem in ea fprroaverunt lurturis
in hoc videlicet omnia concludens, til inlelligatur prstfereniem buroililatem, castkaiem, etsanctae gra-
Secunduni pulchriludinis quaiililaiein liilurum esse tiaui simplicitatis. Nam qiiemadmoditm conscieiitia
ainicitiae moduni.ln eo etiara quod dicil, < equitatui ipsa sibi yerissiroa interpres est aflicientis graliae,
meo assimilavi te, o amica mea, >addil adbuc pia sic facies exterior lesiis esse solet ad homines bene
Sponsi Sapieuiia egredieniem a se Sponsam ad se affectsecotiscientise, quin etiam pudor in facie appa-
 497 EXPOSITIO ALTERA IN CANTIC. 498
rens, indicium esse solet bonl alicujus latentis ln A sive rotundilas, pmnia in auri substantia fundan-
corde. Nam CIIJJIquod videre cogilur anima, vel in- lur, quia nulla bonl perseveranlia, nulla perfeclio,
dignum reputal ut videat, vel indignam se quse vi- nulla pulchriludo velulililns, nisi in sapienlia, id
deai, sicut aiunt physici, refugit intro, obdnctosibi est in amore Dei et spirituali sensu solidatur. Sed
naiurali velamine sangttinis, qui in,ipsa hora vere- < faciemus,) inquit. Quis, vel qui? Ulique qtii dixit
cundise in facie rubere videtur, contestans interio- de dilectore suo. < Ad eura veniemus, et mansionem
rem pudiciliam suam, vel odium babere oblati de- apud eum faciemus (Joan. xiv). > Dominus scilicet
decoris, vel bumilitatera seu revcrenliam oblati ho- Jesus Clirisius, et Dens Pater, et Spiritus sanctus.
noris. Et aple satis Sponsa turluri comparatur, quse Yel ego, inquit, faciam angelico mibi in hoc mini-
a dolore amissi comparis alium non requirens, solo sterio descrvienle. Congaudotelenim angelica pietas
se geroilu cohsolatur. Jamque probaia et digna re- bonis hoininum, et in salutis corum ministeriis de-
perta, illuminanie gratia, laudibus Sponsi propen- servire amant, quorura sanclis in religione slndiis
sius attollitur, hoc est Sponsi laude dignis mttneri- semper prseslo suut, licet non semper appareant.
bus accumulatttr. Unde subjungit et dicil: < Colluin Untle eiiam cum repente ab aliquibus aliquarido vi-
tutnn sicut moniiia. i Collura Spbnsse sancla rnlen- denlur, apparere dicuntur, quod proprie dicitur de
tio est, qua capili suo, quod cst Cbristus, totum " re prcjsenie, sed lalente, et repenie semetipsam vi-
operis corpus conjungkiir; de quo idem caput no- sibilem exhibente. Habet enim facullalem quamdam
strum dicit: < Si otulus tuus, id est operis inlentio, naturalem, sicut sibi invicem, sic eliani spiritibus
simplex fuerit, lolum corpus luum lucidum erit boniinum quselibet suggerendi vel insinuandi, ange
(Matth. vi). > Sicul vero moniiia ornamenta collis loruro spiritualis polentia, de quo per Prophelam
sunl, sic bonse intenlionis sanclarum insignia virlu- dicitur: t Egressus est angelus,qui loquebatur in me
linn. Colltttn vero-Sponsse sicut monilia est, quo- (Zach. n), >et <dixit urius angelus ad alterum ange-
niam cum monilium sit collum ornare, econtrario Ium.\Curre et annnntia puero huic (ibid.) > Quorura
colluin Sponsse omnes ornat virtutes suas; qtiaenisi occultos nutus, quibus suggerenda insinttant, sive
ex recta inteniione depehdeant, nec decus suum, boni angeli in bpnum, Deo volenle; sive mali-angeli
' nec
decorem, sed neque ipsum comprobantur ha- in malum, Deo permittenle : Apostolus linguas an-
bere nomen virlutum. Vel colli Sponsse ornaraen- gelorum appellare videtur, ubi dicil : < Si loquar
inm; amor Sponsi est, absque quo omnis inlenlio linguis angelorum, chariialem autero non babeam,
fceda ac perversa esi. Cum vero intenlio transit in nihilj3um (/ Cor. xm). > Sanctis ergoproficienlium
affectum, eflicitur collum Sponsaesicut monile suum. r sludiis et cohorlando et cooperando semper adsunt
Deinde quasi sua ei imponens ornamenta : < Mu- angeli Dei, tanto devoliuscongaudentes spiritualibus
renulas, inquit, aureas faciemus tibi, vermiculatas- Sponsseornamenlis, qtianto verius.in eis recogno-
argento. > In auro sapienlia intelligiiur, quia, sicut seunt opera digitorum Dei, et arlificium Spirifus
Apostolus dicit, < Christus faclus cst nobis sapien- sancii. Non solum autem, sed et doclores sancli in
tia (•/ Cor. i),t vel eo lempore, quo in similitudinem Ecclesia Dei in sponsalibns ornamentis Sponso in-
bominum factus, habitti inventus est ut bomo, et in- lelligendi sunt cooperali. Seqtiitur :
firmum ejus fortius, ct stullum cjus sapientius ap- < Dnm esset rex in accttbitu suo, nardtis niea de-
paruil omnibiis hominibus; vel ex quo ei haerere dil odorem suum. > Aiunt qui sagiltandi habent pe-
incepinius, ut in illo sapiamus. Ipseergo collo Spon- ritiam sensum quemdam inesse nianui sagktaiitis,
sa? anrea ornamenta imponit, dum sancise iiitentioni per quem saepe non Iatet eliam non videntem, cum
suse gratiam sapientiae adjicit, ut tendat non solum non in vanum abiit sagilta de manu mittenlis. Eo-
ardenler, sed et.sapienter. Quse vermiculatae sunt dem modo quemdam pietalis sensum nonnunqttam
argento, cum ad praedicandam gloriam Sponsi, ac- constat inesse fideli fidelker oranti, per quem iioii
cepta gralia Itjculenle et sonorse prsedicalionis, dis- eum latet, cum sua ad Deum pervenit oralio, et ex
ponit sermones suos in judicio. Murenulae aiileni, D responso illuminantis gratise, et sensu bonse con-
sicut per argentum, ut diclum csi, nitorem eloqnen- scieniise, nulla remanet dubilatio exauditionis, Hunc
lise, sicin opere bono perseverantiselonganimiialem crgo Sponsa, disciplinae corrlpieniis magisterio eru-
designant; perfectionem vero in roiunditalc. Sed dita ac sapienlise dote glorificaia, induens affectiim,
quare vermiciilalse? Ut per figuram vermitim admo- incipit j'am perfeclius semeiipsam cognoscere , et
iiita eloquentia, caveat viliuin jaclantise. Siculenim inlelligere ac discernei!e quid intra semetipsam aga-
vcl lignorum vel frucluum quselibet materia pro- tur. Jamque indicanle Sppnso, hoc est illuminante
prium unaquseque habet vermem, quasi naturalem gratia, incipiens penes se invenire, quod quasi alibi
inimicum sospitalis sttte, sic omnis virtus, seu bona quserebat ciim dicebal: < Indica mibi, o quem dili-
mentis composilio, proprium habel aliquein in vitiis gil anima mea, ubi pascis, ubi cubas in meridie, >
iniinicum. Unde scripittm est: < Vermis divkiarum scilicet regnum Dei intra se, locum Domipo, iaber-
superbia. > Sicut atiiein proprius diviiiarum vermis naculum Deo Jacob, incipit contemplari, non eo
superbia est, sic eloqueniise jaclantia, a quo nisi conlemplalionis modo, quiem primo vel novitii fer-
caveatur , quidquid virlutis Vel utilitatis habere vi- voris praesumplione invaserat, vel acceplum ab gra-
dctur, corrumpi necesse est. Sivc aulem longiludo, luita gralia ardenter potius qnam sapicnter cxpen-
W9 GUILLELMl ABBATIS S. THEODORICI 500
derat, sed ea contemplandi pielale quse animse, ten- ^^ sestum sancti desidcrii desigrians. Apta esl unguen-
tationibus probatse , et corripiente disciptina eru- tis, quia sine humilitatis virtule nnlla est apud
ditse et purioris conscienlise merito illuminalse, ul- Deum cujuslibet affeclio devolionis. Odorem habet
tro se incipit aperire. Unde subjungit et dicit: prsecipuum : per quem signalur in humilitate con-
< Dum esset rex in accubilu suo, nardus mea de- fessio peccatorum. Hinc est enim de quo supra di-
ditodorem suum. >Duobus modis accumbitur, vel cebat: < Nigra sum, sed formosa. > Iride esl ataba-
ad consorlium carnalis voluptatis; vel ad percep- strum nngtienti nardi pistici vel spicati pretiosi,
lioriem cibi. Utrumque, sed spiritualilerrequirebai, quod misit in corpus Jesu humilis devoiio mulieris,
qtise supra inlerrogando dixerat: lndica mihi ubi prscVeniensillufl ungere in seputluram (Matth. xxvi;
pascis, ubi cubas iri meridie- Locus vero cubkus vel Marc. xiv). Unde et de odore humitis nardi, hoc est
accubilus Sponsi ac Sponsse memoria est, intellectus piae confcssionis, illic subdilur, t et domus replela
et amor. In liis aulem accumbunl Sponsus et Spon- est ex odore ungheiili (Joan. xn).> Quserebam ego,
sa : ille gratiam infundendo, illa pie memorando, ak Sponsa, exlra me, quasi absentem, quem intra
humililer inleiligendo, ardenter amando. Huric lo- me j'am habebam accubanlem ac pascenlem : euj"us
cum Deo anxia pielate quserebat, qui dicebat: t Si accnbitum in corde meo manifestabat pietas bonse
dedero somnum oculis meis, et palpebris meis dor- B voluntatis, pastum vero inlerius operanlis gratise
milationem, donec inveniam Iocum Domino, taber- eruclatio placitae Deo confessionis. Sed ubi pasce-
naculum Deo Jacob (Psal. cxxxi). > Ciijus cor, in rel, ubi cubaret, nesciebam quia licet haec omnia in
quanlum in hoc sahciodesideriosestuabat,intanlum me agerentur bono assensu voluntalis ac j'udicio
jam profeclo locus Dei erat; sed stare ad fruen- rationis, sensum tamen spirilualis affectus, quo prae-
dum, seu slabiliter frui dcsiderabat. Memoriam jam sentisc ej'us suavitas sentilur, non habebam.
implebat, et plenissime possidebal crucians volun- Deinde spiriiualis accubitus gratiam subtilius de-
tas, vel desiderium, boc es-lvehemens volunlas. Sed scribeus, primoque adjiciens in gratiarum actione
quia inlelleclui deerat lumen suum, amor in fruen- delicias suas accumulare memorise, < Fascicutus,
tlo neqiiaquam polerat invenire gaudium suum, de inquit, myrrhsc dileclus meusmMii; in medio ubc-
qtio poslmodum dicit: < Adorabimus in loco ubi rum meorum cpmmorabitur; > oculumqiie spiriiua-
steierunl pedes ejus (ibid.). > Qui euim Deura quem lis intellectus lumini gratiae aperiens, t Botrus ail,
oral praesentem non sentit, sicut senliendus est, Cypri, dileclns meus mibi; > el sensui amoris suam
anxie Oral; qui vero prsesentem lenet, prsesenle contrahenssuavitatem, <in vineis, inquit, Engaddi.»
fruiiur, gratanier adorat. Ideo Sponsa cum Sponsi - Beneficiis etenim Dei non ingraia roemoria cke
reminisceretur, vel eum cogilaret sld inteHigendum, spirituaiis intellecttts gaudium meretur : qui eliam
absenlem arbkrabaiur, quandiu non intelligebat atl coutinuo in suaves quasdam amoris experienlias
aiiiandum. Sed bona volunias jam inilium amoris deleclabiliterpotiusqiiam scienier resolviiur Iniel-
esl. Yehemens autem voluntas, vel quasi ad absen- lectus etenim spiritualis, cum illuminari cceperit
tem, desiderium esl; vel affecta circa prsesenlem abundantiore gralia Spiritus sancti, tanto differen-
amorest, cum amanli id quod amat in intelleclu tius operalur in anima humana ab intellectu hu--
praeslo est. Amor quippe Dei ipse inlellectus ej'us mano, qttanto sublimius a natura ipsins animse dif-
est: qui non nisi amalus intelligitur, nec nisi in- fert naiura luminis incircutnscripti. Quod enim na-
tellecitis amatur, el ulique tantum intelligitur lurali inlelleclu, intelligit anima, capit, illo autem
quantum ainatur, tanlumque amalur quanlum in- inlelleclu nori tamcapii quam capilur. Quod enim
telligttur. Accumbit ergo Sponsus Sponsse, cum naluraliter intelligendp capil, rationabililer discer
primo in ea gratuiia gratia liberi arbitrii sibi sait- nit; qnod veronon suflicit percernere, non prsevalet
cliflcat assensum, non aiitem ei accumbere sibi vi- discernere. Sanctus elenim Spiritus sicul ubi vult
delur Sponsa, quandin intellectus ejus in amore spirat, sic quando vult, etquomodo vull, el in quan-
amorque fruendi in affeclu non invenit gaudium D ium vult, bomo vero voceni ej'us audit, hoc est gra-
simm, quanditi psallil spirtlu, sed non psallit liam seniit operantis, sed ncscit unde venial aut
mente (/ Cor. iv) : el spirilus ejus psaltit vel orat, quo vadat (Joan. 111),cifjus potestati vel arbitrio
mens vero psallentis vel orantis sine friictu est. Et jiori' subjacel, seu principium, sen finis, seu modus
jam polenier in ea ojieratur occulta gratia, sed illa, ipsius operalionis. Nescit unde veniat, aut quo va-
donec facienti perfecie afficiaiur, cubanli nequa- dat : cui sensibile quiddam fit divini cujusdam
qnam sibi accubare videtur. ldeo dicit: < Dum esset gaudii, etilluminantis ac beaiificantis gralise, quod
rex in accubitu suo, nardus mea dedil odorem soltis amor iiluminaius senlire permittiltir; suavi-
guum. > ln accubiiu, inquit,'< suo, > non noslro, ias qusedam, qnam meretur amor, et ipse eam
hoc est in quo Sponsa a Sponso efficitur, sed non- operatur, qnam nescit usitatus iiitelleclus, scd sen-
dum sicut vult, ei affickur, sicut poslmodum de tit affectus; substaiilia solidissima rerum speran-
lecto dick, lectus noster floridus. t Nardus mea damm. argumenlum non apparenlium; fidei Chri-
dedil odorem suum. > Nardus humilis herba est, slianse. testimonium Domini fidele, sapienliam prae-
comas vel spicas habens uberes : per quam signili- stans parvulis. Sapit enim gustanti gustata Dei
catur humiliias fecunda virtutibus. Calida est, suavitas, in tantunj, ut qusecunque sunt animsc
501 EXPOSJTIO ALTERA 1N CANTIC. 502
«pnecarnis, quacsaeculi, vel creaturae omnis, cuncta A dicitur, ut a filiis Sponsi lac inde sacrorum nutri-
ei desipiant, ut libeat iinmori, dum liceat immorari. menlorum fugatur. Duo enim iisec ubera Sponsae,
Cumqne senlil qnod nescil, orat quod ignorat, quia sapienlia et scientia sunt, de quibus Apostolus
Spiritus est qui pro eo poslulat secundum Denm, dicil: « Alii datur per spirilum sermo sapientias,
non secundum hominem ; qui senlire eum ac poslu- alii sermo scienlia? (I Cor. xn.)» Ex his etenim ti;a-
lare et desiderare facit, idipsum quod senliendo hunt ftlii Spoiisi verse vitse subsidium, hoc est amo-
nescit, ac nesciendo senlil. Solus enim qui scru- rem Dei. Conditi sane ad imaginem et similitudi-
tatur cor, scit quid desideral Spiritus, hoc est quod nehi Creatoris cecideramus a Oeo in' nos per pecca-
desiderare facit desiderantem. Agitur aulem hoc tnm, et a ncbis infra nos, ih tantum profundum
cum ea, vel in ea anima quae Sponsa esse meruit, dissimilitudinis, ut nulla esset spes. Sed venil Fi- .
cum exeis, dequibus Dominus dixit, < et quidem lius Dei, aetema sapientia, et inclinavit coelos suos
ea quaede me sunl, fiuem habent (Luc. xxn), > sci- el desccndit, et fecit de semetipso quiddam in nobis
licet de dispensalione Domiiiica; liumanitatis, et ex quod simile esset nobis, quod apprehendercmus ;
multiplicibus beneflciis, qnse exinde nobis protluxe- et simile sibi per quod levaremnr : cujus myslerii
mnt, symbolum fulei quasi quemdam colligens °. conlinua memoria cbnlinua esset medicina. Et
fasciculum myrrhae, locum ei praebel in medio nbe- fasciculus myrrhae esl quod apprehendinuis, hotrus
rum suorum, -in corde, in sede certa memoriae et vero Cypri, per quod levamur. De quo subdit et dicit.
icneritudihe bene affectaeconscieniice, quo nec fa- c Boirus Cypri dilectuS" meus mihi, in vineis
cile accessum habeat inimica lentaiio, nec laesionem Engaddi.> Quos-enira amariludo myrrhae contristat,
vel minimam fidei pali possit ipsa- amoris teneri* vinum laetificat. Ih myrrha eiiim iritelligilur ama-
tudo. Myrrha quippe mortuorum corpora condiun- ritudo passionis; in vino botri laetitia resurrectionis;
tur, el amari saporis est secundum amaritudinem in fasciculo myrrhae per fulelem memoriam quae-
passionis quam passus est Dominns propter nos, et cunque fuerunt in Christo humanae passibitilatis et
odoris est boni secundum suavitatem amoris quo mortalitalis; in vino botri per spem et inlellecluni
dilexit nos. El vide spiritualis amoris jucundas de- - gaudium de-virtule resurrectionis; in vineis En-
licias. Post moniiia et murenulas, post donum sa- gaddi et balsamo per amorem Spiritus unclio a
pientise, posl gratiam eloquentiae, addilur quasi sanclo, et gaudium in Spirilu sancto. Cyprus
olfactoriolum peclori affigendum,. ad afliciendam autem insula maris et Engaddi locus Judeae longe
jugis suavitate odoris devolam Sponsae memoriam, ab invicem disparantur, lam locorum diversitate
passionum Domini ac mortis jugiter spirans ehari- p quam generosae ferlilitatis dissimililudine. Cyprum
tatem. Nam etiam secundum physicam myrrhse etenim insignem reddit fertilitas vinearum; En-
viriulein, gustus ejus vim memoriae conforlare di- gaddi vero balsami nobilitas. Sed conjunguntur in
citur. Fasciculus aulem, non fascis, quia lolum Do- unum pietatis sacramentum, ut amaritudinem myr-
niinicae passionis fascem nulla possel humana virtus rbae de dolore passionis temperet botrus Cypri et
sufferre. Fasciculus quippe deliciarum est; nec vinuni laetificansjob virtutem et laetitiam resurrec-
deprimit, sed subleval porlanlem pie commemorari tionis; balsamumqiie ei conjungitur Engaddi ad
el recogitare dulciler bonilalem et causam patientis omnis consummalionis perfeclionisque finem per
et amdris ejus suaviialem; sacranientum redem- infusionem Spirilus sancti. Fasciculus ergo myrrhaj
plionis, exemplum humilitatis, provocationem cha- et botrus Cypri in medio uberum Spohsae commo-
ritatis ac resurreclionis virtutem., Si vero, sicut ratur, cum de Sponso affecta memoria, de altero,
<licit Apostolus, i lantam neglexerimus salutem lioc est demyrrha humilialur; de altero, hoc esi
(Hebr. JI), i et in judicio crucifixi, crucis,et passio- dehotro sublevatur: neulrum lameiv nisi in balsa-
uis et cohculcati ejus sanguinis exigimur ralionem, mo Engaddi, hoc est nisi visitante Spirilus sancli
Domine, Domine, quis suslinebit? « Terribilis illa gratia, et memoria afflciatur, el intelleclus illunii-
est exspeclatio judicii, quas consumptura est ad- jj netiir, et amor accendatur. Bolrus eliam in memo-
versarios (Hebr. x). • Sed et qui geiuinse in Christo ria Sponsi ob multitudinem acinoruin multiplicem,
naturae altissimum mysterium per vim naluralis Cyprus vero insignem dcsignat materiam gandio-
ingenii penelrare se confldens altiora se reqnisierit, rura: balsamum autem Engaddi majus aliquid
vel proiuiserit, gravem super se tulit fascem, et cui digniusque omni vinoi hoc esl omni vitae hujus
eum succiimbere necesse sit. Magnum etenim illud gaudio, oleum scilicel Itetiliae, el unclionem Spiritus
in Chrisle pietalis sacramenlum, sicut Aposlolus sancli, quo ipsum eti.am Sponsum Deum unxit Pater
dicit, etsi manifestatum esl in carne, non justifica- Deus prse parlicipibussuis. Quaeenim ex fide et spe,
lur nisi in spirilu (/ Tim. m), hoc csl justitise quse ex memoria et inlellectu sunl, aliquem amoris et
per fidem est, nulla horaini seu per hominem ratio gaudii videniur babere affectum; gaudium vero
reddi potesl digniiali rei sufliciens, nisi cui Spiritus in Spirilu sancto, in plenitudine amoris, in super-
sanctus dignalus fuerit revelare. Sponsa vero sub eminentem omni ,gaudio quennlam- bpatitudinis
fasciculo suo non Iaborat, quia amal. Nam >qui proficit effectum: qui jn eo perficitur, quod ocuhis
amat, non laborat. Sed el idep in mcdio «berum non vidit, nec auris audivit, nec in cor liomiiiis
Sponsae memoria Sponsi- collocari et commorari ascendil, in civitale illa Dci, de qna in Psalmo le-
803 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI 504
gitur: < Sicut Isetanlium omnium habitatio est in j\ esse sicut ipse est. In hoc ergo statu seu habitu
te (Psal. LXXXVI). > Sicut Isetantium, ait quia non mentis Sponsus Sponsam invenicns: < Ecce, > in-
solum Iselantium, sed et plusquam lselantium. Non quit, < lu pulchra es, amica mea, ecce tu pulchra. >
habet nomen illa Isetitia; uisi sicut laetilia, vel Recoloralum namque erat in pulchritudine Sponsse
plusquam laelitia. Ad quod etiam hoc astipulari vi- a sole juslilise quidquid fuerat decotoratum, reco-
delur, quod vinese Cypri et vinese Engaddi nonnul- loralura ejus prcesentia quod decoloratum fueral in
lam videnlur habere similitudinem: sed longe eas ejus absenlia. Eteniin subslantia Sponsae, de qua
disparat, utdictum est, fertilitalis dispar nobilitas. dicit Apostolus, « Est > enim « fides sperandarum
Arhusta quippe balsami similia. esse videnlur ar- subslanlia rerum (Hebr. x), > suos habet colores
buslis vinearum, in' eo quod ad vinearum quidem egregios, sanctas videlicet virtutes ; quse, sicut jam
similitmiinem se aliquando in aUitudinem duorum supra dictum est, decoloranlur in ea, sive recolo-
cubitorum exlollere videntur, sed sine alienis ad- ranlur, cum ab illuminante gratia destitiiunlur,
miniculis : quod vinese non possunt. Sed et semen sive illuminanlur. Recoloralam ergo Sponsse faciem
eorum guslu vel sapore vinum imitari videtur. Sponsus suspiciens, in laudem ejus atlolitur, ac
Perpetua vero com;e gloria vineas superant, prse- dicit: < Ecce lu pulchra es, amica mea, ecce tu
ferentia vel designantia gaudium aeternae beatitu- 1B pulchra. > Iteratio confirmationcm significat, seu
di.nis: qtiod eliam subsistendi nullo egeret auxilio, proficienlis pulchriludinis argumenlum. Vel pul-
quia nullam sui habet materiam, nisi ex semelipso. chra es, inquit, in opere, pulchra, in afleclione.
Adhuc eiiam Engaddi fons hsedi inlerpretalur, id Pulchra, quia forraosa ; pulchra, quia colora.ta.
est Ibns gratiae, in quo haedus a sinislra transiens ad Ecce ergo, ait, dum mundas mihi meraoriam, lui-
dexleram agnus eflidlur. A dexlris quippe agni; a milias inlellrctum, aiBcis amorem; tu pulchra es
sinislris vero hsedi constituuntur (Matih. xxv). Pun- amica mea, ecce tu pulchra; in lanlum amica
gitur autem virgultum, et profert balsamum, signi- mea, in quanlum pulchra. lo quibus quoniam
ficans de punctione laleris Domini profluens sacra- contemplativa perfectio consistit, subjungit de ea
mentum; vel de compunctione cordis procedenteo» et dicit: < Oculi tui columbarum. > Duo sunt oculi
remissionem peccatorum; vel illud quod Salomon contemplationis: ralio, et amor, et secundum quod
dicit: i Punge.oculum.etprofertlacrymam, punge dicit propheta, < Divilisa salutis sapientia et scien-
cor, et profert sensum (Eccli. xxn). > Sequilur : tia (7*o.-xxxin): > alter secundum scienliam, qiiae
« Ecce lu pulchra es, amica mea; ecce lu pul- snnt humana; alter vero divina scrulatur, secun-
chra. > Ecce, hoc est in hoc affectu pietatis, in hac _ dum sapientiam. Cum vero illustranlur a gratia,
forma conlessioiiis, in liac specie perfeclionts, in multum se adjuvanl ad invicem, quia et amor vivi-
imagine Dei. In hoc etenim homo ad imaginem Dei ficat ralionem, et ratio clarificat amorem, fitque
conditus est, ut, pie Dei reminiscens, lioc esi ad columbinus inluilus simplex ad conlemplandum,
intelligendum, humiliter intelligens, hoc est ad prudens ad cavendum. Fiuhlque saepe duo isti oculi
amandum ; ardenfer ac sapienter amans, usque ad unus oculiis, cum fideliter sibi cooperantur, cum
fruendi affeclum, animal rationalo existeret. Hoc in conlemplaiione Dei, in qua maxime anior ope-
est enim Deum timere, et mandala ejus observare : ratur, ratio transit in amorem, et in quemdara spi-
quod « est omnis homo (Eccl. xu). > Et haec est rilualem vel divinum formatur inlelleclum; qui
iinago et similitudo Dei in homine; talis vel tanta, omnem superat et absorbet rationem. lpse est de
qualis vel quanla esse potest in tam dissimili ma- quo in poslerioribus dicit Sponsa ad Sponsum :
teria. Simililudo quippe ista ratio cst, qua disiat < Vulnerasti cor meum iii uno oculorum luorum, et
homo a pecore.Dei cnim, non reminisci, pecoris in uno crinecolli (ui (Cant. iv). i Deinde Sponsa, ac-
est; rerainisci, non ad inlelligcndum, plus aliquid cepta a Sponso pulcbriludinis laude, parem reddit
pecore, sed minus horaine est; reminisci ad iutel- gratiam dicens:
ligendum, hominis est; inlelfigere usque ad aman- D ; < Ecce tu pulclier es, dilecte mi, et decorus. > Par
dum, vel amando fruendum, jam hominis perfecloe quidem pari redditur, cum Sponsa pulchra, et
rationis est, siquidem pia memoria cito clarescit in pulchra et amica; Sponsus vero pulcher, et deco-
quemdam inlelleclum de Deo, vel rationalem cogi- rus et dileclus appellalur. Ex quo enim erudita
tationem: purus inlelleclus, seu cogitatio rationa- tenlalionibus, mundata per pcenitentiam, divinitus
bilis, statim calescit in amorem, amor vero per illuminata, semelipsam coepit cognoscere et in
affectum bonj continuo summi bohiinduit imaginem, senietipsa quem quaerebat invenire, jam Sponsus
talem vel lantani, qualis vcl quantus ipse est. IJaec et Sponsa amico consorlio, familiari colloquio in-
bonae memoriae per assensum prseslo est puro in- vicem se sibi insinuantes, invicem placentes, in-
tellectui per cogitatmnem, affecto amori per frui- vicem laudantes, prselibant gaudiuin mutuse con-
tionem : amori hoc esl Sponsse amanti, per habitum junclionis. Sicque dum negotium amoris agilur,
mentis: aliis vero per appetitum bonse voluntalis. dum ad mensuram donandse a Deo perfectionis
Sponsae namque raemoria de Sponso est in simpli- passim vei gradatim proiicitur, Sponsus et Sponsa
citate cordis Sponsum qucerere: intelleclus, sen- ad ihvicem loquuntur, Sponsa devotionis affeciu,
tire de eo in bonitale: amor, ipsi affici, ipso fiui, Sponsus vero gralise operantis effectu. Vel Sponsi
 505 EXP0SITI0 ALTERA IN CANTIC. 506
alloquium opus est afucienlis gratiae; Sponsse re- A id quod sentitur, slc et mullo magis idem opcratur
sponsum, ipsum gaudiiim bene affectae conscierilise. visio Dei in sensu amoris quo videtur Deus : siqui-
Sive Sponsam Sponsum alloqui, est ipsam, qualis dem et in illo corporearum sensu rerum, nisi cuin
esi, in oculis ejus apparere; Sponsum vero ipsam sensu pariter etiara araor operetur, sensus ipse vix
alloqui, est ipsam, vel.de ipsa in ipsius intellectu adaliquem pervenit efiectum, quia refugit conlinuo
ordinare vel disponere. Quidquid etiam hic Spon- sentiens, si non aliquo araoris appetitu atlliaereat rei
sus dicit in laudem Sponsav sanctse conscientise quae sentilur. In visione vefo Dei, ubi solus amor
leslimonium est: qtood vero Sponsa in Sponsum, operatur, nullo alio sensu cooperante, incomparabi-
devotionis affectus, seu contemplationis pietas est. lilerdignius ac subtiliusomnisensuumimaginalioiie:
Nullus etenim est sic in semetipso perversus, vel a idem agilpuritas amoris ac divinusaffectus, suavius
Deo aversus, qur ralionis aliquatenus capax sil, in afliciens, fortiusque allrahens, et dulcius continens
quoaliquando non loqualur Deus. Quanto magis in sentie,ntem, lotumque et'menle et actu in Deum
Sponsa, quae, sicul inulier cum viro una earo, sic transfundehs fideliteramantem, etconforians et con-
ipsa cum.Deo unus spirilus est. Pulchra ergo, et formans, et vivificans ad fruenduni. Idcirco defrui-
pulchra amica appellata, reciproca laude , noii tione stalim subjungit, ac dicit:
ingrala pietate, pulchrum ac decorum, dilectumque • « Leciulus noster floridus, > Lectulus floridus est
Sponsum appellat, hoc est inielligil ac certum te- anicena conscientia , el gaudium in ea Spiritus
net quidquid habei laude dignum, ab eo se habere sahcti, et in ipso fonte suo jugis fruitio veritalis.
qui omnis boni bonum, omnis pulchri pulchritudo Hic est de quo idem Sponsus dicil: < Super quem
est: cui Iaudare est laudanda iribucre. Hanc aulem requiescel Spiritus meiis; nisi suher humilem et
reciprocam ad alterutrum graliam, ipsa de qua agi- quietum, etlj-ementemsermonesmeoS^^Jsa. LXVI.)>
mus, facit mutua pulchriludinis similitudo, mutua Libet ad lecti floridi consistere decorem, et ad ju-
adinvicem Sponsi Sponsaeque fruiiio. Non solum et- cundas ejus ambire delicias, caslitalis alque chari-
enim nos fruimur Deo, sed et Deus fruitur bono tatis decore vernantes, spiritualiuni gratia sensuum
nostro; in quanlum deleclalur, et gralum illud ha- seu inlellecluum fragrantes, odoremque diviniiatis
bere dignalur. Et, pro mensura profeclus seu simili- et seternitatis virtulem spiranles. In hoe siquidem
ludinis,sit mensura fruitionis; quia necsirailitudo esse fit conjunctio illa mirabilis, et mutua fruilio suavila-
potest nisi in fruitione eam afilcienle, nec fruilio lis, gaudiique inconiprehensibilis, incogitabilis illis
nisi in similitudine eam afficienie. Quaicunque enim eliara in quibus fit, hominis adDeura, creali spiri-
anima ad utilitalem suam aliquam donante Deo ,Q tus ad increalum. Qui Sponsa dicuntuf ac Sponsus,
accipit gratiam, cum dono ipso donantis eliam dum verba quseruntur quibus lingua hominis utcun-
accipit intelligentiam, ut non sit homo Deo ingralus, que exprimi possil dulcedoetsuavitas conjnnctionis
sed ad donantem semper sit conversio ejus. Cui illius, quse non est alia quam unitas Palris et Filii
cum ardentius intendit humilis amor, ipsi cui in- Dei, ipsum eorum osculum, ipse amplexus, ipse
tendit conformatur, quia intendendo in hoc ipsum amor, ipsa bonitas, et quidquid in unitale illa sira-
ab ipso eJDcitur. Cumque efflcitur ad similitudinem plicissima commune est amborum. Quod totum est
facienlis, flt homoDeo alfeclus, hoc est cum Deo Spiritus sanclus, Deus.charilas, idemdonans, idem
unus spirilus, pulcher m pulchro, bonus iii bono : et donum. Ibi etenim "comparat se sibi ille amplexus,
idque suo modo, secundum virtulem fidei, et lumen et illud osculum, quo cognoscere incipitSpdnsasicut
intellectus et mensuram amoris, existens in Deo per et cognila est; et, sicut solet in amantium osculis,
gratiam quod ille e^t per naturam. Nam et cuiri suavi quodam conlaclu muluo sibi spiritus suo3
nonnunquam superabundal gratia usque adcerlam transfundentium, creatus spiritus in lioc ipsuin
de Deo, et manifestam experienliam rei, fit repente creanti cum spirilui totum se effundit; ipsi vero
sensui iiiuminati araoris raodo quodam novo sensi- Creator spiritus se infundit, prout vult, et unus spi-
bile, quod nulli sensui corporis sperabile, nulli ra- D | ritns homo cuin Deo efficitur. Hic filiorum Sponsi a
lioni cogitabile, nulli intellectui extra inlellectum perseciiiionibus et pressuris unicura esl refugium in
illuminati amoris fil capabile, ubi horaini illi Dei serumnis vitse hnjus, requies unica laborum, et.con-
non est aliud de Deo sentire quam per bonse expe- solatio dolorum, speculura vilse, robur fldei, pignnt
rientiae affeclum"similitudinem ejus contrahere, se- spei, araoris seu charitatis in Deum proficienlis dulce
cundum qualitatem et sensse speciei et sentieniis nulrimentum. Unde et Vas eleclionls, cum, sicut
amoris. Sicut enim, in rebus per corpus sensibili- ipse dieil,.exhibueral aliquando semetipsuin sicut
bus, sensus est sentiendoperquamdam mentisphan- Dei ministrum «in mulla patientia, in tribulalionibus,
tasiam in ipsam menlem conlracta quaedam sensse in necessilatibus, in angustiis, in plagis, in carceri-
rei siniilitudo, secundora qiialitalem sensus sen- bus, in sediiionibus, in laboribus, in vigiliis, in je-
tientis et rei sensibilis, ul, verbi gratia, si ad sen- juniis, in castitate, in scientia, in longanimiiaie
sumpertinet videndi quod senlilur, viderj omnino (// Cor.'vi); > quasi, posl tantorum defatigationem
non possit a videnie, si non prius visibile ejus per( laborum, ad lecium floridum et quielem ejus refu-
simililu liuem ciijusdam pbanlasmatis formelur in giebat,in eo quod subjungens addil, « in suavitaie,
anima viiJcntis, per quaiii transforiiietui' scntiens in in SpiiUir saiic.to (i&id.).»Beala conscienlia, quae fa-
 501 GTJILLELMIABBATIS S. THEODORICl S08
ciem Domini quserens semper, post laborum cor- X Dominus, bonusque quidquid es, bonum le sicut es,
poralium pressuras, post spiritualium exerctliornm in eorum affectus exhibes, et manifestas; et ctim
tribulaliones paralum semper penes semelipsam lia- semper virlus de (e exeat ad sanandos languores
bct domicilium quielis, Iectulum, inquam,floridum, nostros, quasi ex contaclu vel sensu boni lui eos
proprii scilicel teslimonii privatum gaudium :dequo aflicis, et de lemelipso bonos eos efflcis, el sic bonus
idem ipse Doctor gentium ail:« Gloria noslra haec a bonis amaris, et tu ipse es amor tuus in eis, ipse
est, teslimonium conscientiae nostrse (// Cor. i). > de te misericorditer ac snaviter eos afficiens, et re-
Beaia nihilominus conscientia, qnse a gaudio intc- clissime ac juslissime ac sapieritissime amans te de
rioris. liujns suavilalis, quocunqiie ad opus heces- eis. Non enim alienum cst a te quod le snpit, nec
silalis, ad imperium cbaritalis fecerit ingresslim, longinquum qnod le capil, si lamen capit qucm nullus
paratum semper illuc habet rcgressum; quod non locus sive sensibilis sive inleJligibilis, nullus sensus
semper illi in prompiu est, qui lotus egredittir, qno- siveper inslrumenlum corporis sive per inlellectiim
ties egrediend,um est. Cum enim egredienduni est raiionis capit. Sed amoris dilataltis sinus, sccundum
aliquando lecli floridi delicato alurano in aliena, magnitudinem luam se cxlendens, dum amat le, vel
nequaqiiam unquam lolus inile alienandusest; sed amare affectai quanlus es, incapabilem capil, in-
aliquid semper sui inius relinquendum est, quod sibi B coniprehehsibilem comprehendit. Quid vero dici-
suum locum fideliler cuslodiat; cui id quoil exire mus; capit? Quin potius amor ipse, hoc est quod lu
compellilur, forti semper viriculo amoris cohaereal:, es; Spirilus sanctus tuus, o Pater, qui a.ie proccdit
ne longius recedat: Maneat sehiper intus charitas et Filio, cum quo tu el Filius unum es. Cui cum
veritalis,etiam cum exire cogiiur in aliena necessiias mereturaflici.spiritushorainis, spiritus spiritui,amor
cliarilatis; nec lantum aliquando praevaleat vis exte- amori, amor humanus divinus quodanimodo eflici-
rioris necessitatis, ut toiam obrumpal Sponsse men- lur; et jam in amando Deiim homo qtiidem est in
lem a virlute inlerioris suavitatis. opere, sed Deus est qui operalnr. Non eniin Paulus,
Curii aulem cum figura mundi hujus pertransierit « sed gralia. Dei > secuin (ICor. xv).-
omnis iniqtiitns, tunc etiam perlransierit omnis ista « Leclulus, > ergo, ait, t noster floridus. > Offert
necessitas; el ninc conjunctio Sponsi ac Sponsse Sponso quod ab ipso accipere desideral. Oblalio isia
plena etperpetua fiet in pleniludine similitudinis, oraiip devota, est. Recrudescit enim amor in id
cnm non sohim videbilur Sponsus siculi est, sed et quod singtilariler amatum commeiiiorat; et deside-
qiisecunque Sponsa esse merueril, crit sicutctipse rium magnnm conimeirioranlis pia oralio est. Nihil-
cst; fietque osculum plenum, cum. oc'u|o ad oculum, que est aliud commemoralio ista quani invilans
amplexu ad amplexiim pJena fiet el perpetua fruitio. intra semetipsam conscium suum sancta conscientia,
Tune jairi ultra nemo Sponsam suscilabil, vel evi- habens jam flores lecluli floridi, hoc est sanclarum
gilare faciet, donec ipsa velit; ipsa.vero nequaquam graliam virluliun, donante Sponso in assensu bonse
volet ullra. Interim in p.ressuris bujns vitae iii adju- voluntatis, sed earum affectu frui non valeps, nisi
loriuin laboris, ad solatium dilatipnjs, bonae rncnli prseseris sit Sponsus sibi, el ipsa in ipso sibi. Leclu-
sna paradisus, el bonse conscientise leciulus orrlina- lum ergo ingeril, ad lectOIum inv.ital, accubitum
1(ii-floridus; el in e.o non oscultim illud selernum et implorans, in pacein idipsum quietem desideral.Ex
perfecta co.njunctio, sed osculi ipsius el perfectionis continuse ejus praesentiae illuminante gralia fixam
nffeclala imitalio, et conjunclionis ncsimililudinis in Deum, etstabililer afleclam vult habere niemo-
illins aliqua sirailitudo. Nam per Spirilu.m . sanclum riam illuminalum de ipso inielleclum, supereminen-
spirilui hominis, et sensui amoris illuminali raptim tein in etim scientise cbarilatem, et in effecm vir-
aliquando illuc allingenti, dulc.escit illud quidquid lulum continuam afficienlis graiise suavilalem. < Le-
est, et.rapit amantem, amalum poiius quam cogila- ctulus noster floridus. > Sicut fios maturescere gestit
lum, gustatumqiiam jnlellectiim ;sicque ad lempus, in fructum, sic voluntasbona in affeclum. Eo Sponsa
ad boram aflicit amanlem, figit lendentem; ul jam D ambit, illuc parttirit, illuc anxialur. Amare vnli,
non in spe, seJ quasi in re, ipsam sperandarum frui desiderat, non in acciibilu volunlatis, sed in
subslanliam rcrum de verbovitse quodamexperienlis habilu nienlis, cum lecltilum floridum exoptal. Non
fldei argumento, et videre oculis, et tenere ac con- enim in sensu animae' Deum quaerenlis potesl esse
treciare manibus sibi videalur. Hsec etenim est con- non prscsumptibilis Dei fruitio, in quo prsecesserit
solalio tna, o Pater, ad lilios luos, quibns promisisli ejus simililudo. Ideo dicit : < Leclulus noster. >
dicens: < Non vos relinquam oiphauos; vado et Cum, inqtiit, noster erit, mibi tibique communis,
venio ad vos (Joan. xiv). > Vinctis elenim spci filiis saucias spirabit delicias, et calebit amore muluo :
luis in exsilii hujiis carcere inclinans ccelos tuos qui quandiu mens esl, in quo per noctem qnsero
coiidescendis, et inhabitas el inambulas in eis; et quem diligo, et non invenio, nihil babet florum,
fidei eorum, quara tu prior dedisli in corda ipsorum, nihil odorum; parura graliae, mininium IxHiliae;
inforinas paulalim gratiam tuain, gratiam prograiia: lectnlus est noclis, non diei; toltis frigel, et vae soli
qua operanle ipsi eidem confonnanl menlem vi- quiescenti in eo, qnia non est qui calefaciat eum.
tamque suam, et sil illa similitudo quam stalira Non ergo lecttilus.meus, sed « leclulus noster flori-
comitaiur illa fruiiio. Bonus cniin Pater, l)ojiusqiic dus. > ExperlaaliquandoaliquemdeSponsoaffeclum,
 509 EXPOSITIO ALTERA IN CANTIC. 5iO
suspirat ad leclum, degustalo ad horam qnod ex A non sapit babenti in eo qni omnium virtutum sa-
parte est, accuhilum seu requiem desiderat in eo pientia esl. In quo sicut vera et solida virtns est,
quod perfectum est. In contemplatione namqiie non soltim sluditim laboris, vel ambilus voluntatis,
siimmi boni ex nalurali boni ipsiusgratia, praesum- sed affectus anhni, habitusque bonae meniis; sic ad
ptibile statim fieri solet credenii, quidquid amantem ipsuiri verns ac vivens amor est; cum qni amatitr,
'delectat;et in Iumine vultus Dei, sicut non potest amanii per intellecturii seu serisurii amoris ipsius
esse aliquando amor sine re; sic neque intellectus praesio est: et lunc leclulus el nosler, et florijus esl.
sinespe. Sequitur: Sic ergo qnaecunqne hic de lectulo florido el domi-
«Tigna domorum nostrarum cedrina.> Non solum, bus contignatis ac laqueatis ad Sponsum diciinlur
ait lectulus, sed el domus nosirse oderunt solittidi- ab Sponsa, non sunl aliud, quam in cor suum con-
nem. Sicht enira in leclulo, sic el>vae soli hnbilanli scium Deum invitans pia conscientia. Vel sub tignis
in domo. Non autem tinam lantiim, sed qtiot virtules fidei et spei, hoc est in communi fidelium vita, rc-
habel Sponsa, tot habet domos ad habitandum, seti quirit Sponsa leclum floridum : et sub Iaquearibus
Sponso cohabitandum. Domus Sponsae sanctie virtn- vitaesocialis, fixas stalionis certam mansionem ; ctti
tes sunt, de qiiibiis iu psalmo legitur : « Detis in mutuse cum Sponso fruitionis ct amoris secrelius
domibus ejus, > Sponsse videlicet « eogriosceinr, * negotium commitlalur. Sed aptiorem haec locum
cum suscipiel' eam, > ipse Spbnsus. (Psat. XLVH). desiderant, ei jucundiorem ad accumbendum; secre-
Sponstis quippe in domibus Sponsse cognoscitur, cum tiorem ad fruendiim, securiorem ad manendum.
snsceptse vel acceptoe el placitse in octilis ejus prae- Ipsa est charilas, < de corde puro, et conscientia
sentise ipsius gralia illustranlur. Alia siquidera est bona, et fide non fima (/ Tim. i): >el seu in solitti•
castitas quam facil charilas, alia quam facit sola dine, seu in turba, cor in Deo solilariuiri. Sequitur:
continenlia. Omnesque ac singulae virtules alise sunt CAPUT II.
in solo appelitu voluntatis ex judicio ralionis, aliai < Ego flos campi, et liliura convallium. > Solelspi-
in affeclu gratiae vivificaiilis. Quandiu etenim com- riius sapientiae dilandum suum prius in suo spirilti
fnunes sunt Sponso ac Sponsae domus suae, domus pauperare, sublimandum humiJiare; ul verse altiin-
virtutum, munimen babenl suum egregitim, tigna dinem perfectionis consolidet in fundainento ver;c
cedrina, et decorem inleriorem,' laqnearia cypres- humiliialis. Cellae vero vinarise altiiudo, ad quain
sina. Tigna cedrina et impulribilia sunt in doinibus Sponsus Sponsam parat introducere, alienas non
virtulum (ides el spes seternitatis; sub leclo pro- recipit allitudines, nisi eam de qua dicilur:«Quanto
tcclionis Dei caeli erectae in coelum virlute reclae in- ir, major es, humilia te in omnibtis (Eccli. ni). > Eienim
tenlionis.Laquearia vero cypressina.et decore operis sicut omnis yirlus in infirinilate, sic omnis juslitia
ordinali, et odoris virtute, interiorem significant in biimililate perflcilur. Unde baptizandus Dominus
decorem : qui esl in solficitudine servandi unilatem in Jordane dicnbat ad Joannem : « Sine modo; sic
spiritus. Ipsaesl in charitaie Dei mulua in invicem enira decet nos implere omnem justitiam (Maiih.
cbaritas filiorum Sponsi, invicem diiigentium, in- 111).>Adimplelionem ergo justhiaeSponsus in Sponsa,
vicem suscipienlium, sicut in laquearibus ligria Iignis non tam probans qiiam approbans humililatis virtn-
illaqucantur ad perficiendum inleriorem decorem, lem : «Ego>, inquit, ifloscampi, ct liliiim convallium.
interiusque munimen, ne qiiid irrepat, ne qui.d se Sicut lilium inier spinas; sic amica mea inier filias.>
ingerat quod contristel inhabitantes, cum una cha- Ac si dical: Si tendis ad plenitudinem frtiitionis,
rilas in invicem ei capabiles facit et capaces. Vir- age, satage, ut habeas similitudinis meae pleniludi-
luies quippe animi habere videnlur etiam aliqui in- nem, hoc est in omni perfeclione virlulem perfeclae
fideles; sed nullse esse comprobantur, quse per fidem bumilitalis, cujus exemplar libi sum, ffos cainpi ct
etspem in Deum non eriguotur; el quse intra eccle- lilium convallium. Inler florem campi eililium con-
siaslicae pielatis domeslicain unitatem non continen- vallium, non minima distanlia est. Est quippe liu-
lur (li.6). Omnes namque homines invitare ad se vel ]) militas quaedara, quasi campesiris ac plana, a qua
trahere videtur ipsa viriutum honestas naturalis ; ncmo Chrisliani nominis parliceps facere se potest
sed nisi in Deoraros suscipit earum charitas, nullum excusatum", communis omnibus hominibus ctiam
veritas. Ideo, sicut diclura esl, eiiam quiforis sunl, naturali judicio rationis, scilicet majori subesse et
virtutes aliquas aliquando videntur babere usqiie ad pari senon praeferre. Eslel alia sublimior perfectio-
actum, ad voluhtalem, etiam usque ad amorem, nis praemium exspectans, scilicet in Deo minori se
in tanlum ut inveniatur aliquis eorum, solos eos lio- ,, subdere et parem sibi praeferre, non tanium jttdicio
mines bonps pronuntiare, qui oderunt peccare vir- ralionis, sed etiam ipso affectu conscientiae. Haecest
lutis amore (HORAT. ephl. lib. i, ep. 16, S2). lilium convallium aUorurri cordium, sanctaruni men-
Sed quibus Chrisltis sapientia est; ipsis ipse orniiis tium, bominuin perfeclorum bonore se invjcem prae-
virtus est. Etenim in sapientia omnis viriuiunV ple- venienliiim, superiores sibi irivicern arbilrantiiim.
nitudo continetur. Nec aliqua virtus virlus esl; quae Vicinos elenim montes convallis dividit altitticlo, unit

(126) Quod hic videtur auclor cum Augtislino ne- ponendum est de vivtutibus qna? ad regnum coelo-
gare virtutes illas sine fide et spe reperiri, pie cx- rum proinerenduni valeant.
511 GUILLELMI ABBATIS S» THEODORICl 512
profitndum. Ipsi qiiippesunldequibus ApostoUis di- A hominibus humilia faciebat yel docebat, de semet-
cit:« Divisiones>donaiionum,sive<graiiarum sunt, ipso non nisi quod erat aesiimare poterat, Licet enim
idem autem spiritus (/ Cor. xii). > lpsi sunt de qui^ ipse Dens el homo esset, sic lamen Deo digntis erat
bus Psalmista dicit: « Qui emitlis fontes in conval- homo ille, ul non essel in eo aliqniil, undc ipse sibi
libus (Psal. cm). > Et alibi: « Valles abundabunt vilescerel. Non ergo in seslimalione humiliias ei
frumento (Psal. ixiv). >Hos in altiludine diversorum erat, sed in opere. Qui in hoc seraelipsum humilia-
meritorum separat diversae sanclitalis celsitudo; in bat, quod non solum docebat humilia; sed et prae
inferioribtis vero conscientiae se humilianlis, conso- cunclis hominibus bumillima, et niajeslati ejus in-
ciat eos sibi pia seslimatio charitalis. ln quibus dignissima, vel faciebat, vel lolerabat. Sponsus ergo
qiianto sublimior est alliludo sanclitatis, lanto pro- flos campi et lilium convalliilm ; Sponsa vero, sicut
fundior. invciiilur convallis humiiitaiis. Et ibi est lilium. Sed Sponsa hnmilitatem amplectens imitalio-
lilium sicul lilium, hoc esl ad deificsein Chrislo liu- nis, et devotae similitudinis, sed altiliuliiiem expa-
inililatis exemplar conformatum et coaptaium exem- vescens parililaiis, humilis quidem lilii.sedinfecundi
plttm. Alia siquidemest humilitas siraplicis hoininis, non ahntiit similitudinem : Sponsum vero celsae ac
cum ex condilmne et cognilione sui, coram Deo vel . fniciiferse malo, sub cujiis umbra lateret, et de fru-
proximo ipse vilescit sibi; alia Dei et hominis ad ctu viveret, comparat, dicens :
sublevandum liominem in ulliraa condilionis humanae «, Sicut malus inter ligna silvarum, sic dilectus
semelipsum sponte deponentis. In Medialore etenim meus inier filios. Sub umbra illius quam desidera-
Dei.el liomtnis, exsolo bonitatis fonle prodiens Dei verara scdi, et fruclus cjus dulcis >gulluri meo. >
ad homines condeseensio, Immttialio polius quam Nusquam eniih liominis ad Deum comparatio, nec
liumililas^esl. Unde dicit Aposlolus : <Humiliavit in ipsa simililudine humilitalis. Sicnt enim omnipo-
semelipsum (Philipp. if);-> in homine vcro cognitio tenlis diviniialis incomparabilis est potestas, inscrti-
sui humililas, esl semper; el csl seu in nolente con- tabilis majestas, virtus inseslimabilis, sapientia in-
fusio necessilalis, seii in voleute aflectus virtutis. cogitabilis, sic cum ad nostra ventum est, infirmiim
Flos ergo campi, hoc est communis exemplum hu- forlius, stulium sapientitts, et huniile. ejussubljmius
iniliiatis liomo Christns apparuil.de quo scriptum repertum est omnibus hominibus. Unde ipse Domi-
est, quia < subditus erat > parenlibus suis (Luc. n). nus cum de Joanne loqueretur:« Inter natos, ait,
In sorte eliam tributarise conditionis, et in reddi-' mnlierumnonsitrrexil majorJoanneBaplisla.iscilicet
tione, el in quanlitaie tiribuli, pareni Petrum non in humilitate. < Quraulem minor, > hoc est hurailior
renuit, cui, ifibuluin exigenlibus lerreni imperii Q < est in regno creiorum, raajor est illo (Malth. xi). >
ministris, dixil: < Vade ad mare, et mitte hamum, In quo? In humilitate. Magna qnippe in regno ccnlo-
fcl prihiiim pisceni qui occurrerit, aperi os ejus, et rum, hoc est in Ecclesia, effulsit Joannis humilitas,
inveuies slalerem; da eis pro meet pro te (Matth. in qua tanien major eo apparuit qui major omnibus
xvn). > Lilium etiam full convallium, yel cum liomo se minimum exbibuit. Qui quanlo de altiori ad no-
honiines sibi praferens, pro impiis ut illi viverenl, stra infima descendit, tanlo omnibus humilibus Iiu-
volens ipse morluus esl; vel cum Deus.homo ab bo- milior in • mundo apparuit. Ideo Sponsa a Sponso
minibus pcrversis sponie,eis subditus, ct ab eis inju- edocta, lenlalionibuserudila, devbta ad iinilationeni,
stejudicatus est. Ergo babel, inquit, in me et com- pavida ad parilitatem, sub figura eelsae niali coni-
munis vitaeplanilies, etaltioris vitseprofessioKqitod memorans Domini discipulorumque ejus accubitiim
imileiur de virlute humilitatis. Aliis elenim flos in domo Pharissei, seipsam vero qtiasi peccatricem
caiiipi, aliis liliuhi, quod cseteris floribus prceaininet, venieniem, et Do.minuiri jusiificarilem, tolam illam
in exemplum pef lecliqnis apparui. Qui cum in forma evangelicse pietatis liisloriam in semeiipsam iraris-
Dei essem, non rapinam arbitraliis tequalem uie figurat, dicens : « Sicut malus > fruclifera «intert
esse Deo, exinanivi memetipsum, in similitudinerii stabilia <ligna silvarum > suo ea decore venustans,
liomintim facius, et habitu invenlus ul homo.rTu D laetificans odore, fruclu honorans; <sic dilecttis meiis
yeropulchro intendens.utpiilchra de pulchro fieres, inter filios > dulcis affeclionis et niascnlae virtiilis,
boc sensisli ser.sti amoris in te quod sensu fidei seri- apostolos scilicet accumbens, quos >-virtutibus illti-
sisti in me, et complantata lilio facta es sicut lilium, Strat, conforiat exemplis, confirmat operibus, et
non deflexa a rectitudine imitalionis meae, vel mol-. doctrina lsetilicat. < Sub umbra > vero defensionis
litie feminea, quod sonat nomen flliarum, vel pun- ejus condemnanle Pbarisaeo, prolegi et abscondi de-
genie aculeo spinarum, hoc est nialitia cohabitan- sideravi anxia; audiens vero judicium idiligentium
liiiin. Inier malos otenim bene vivere, jam perfe- noineii Domini ex ore ejus,<sedi> secura. Dixil
ctionis aliciijus culmcri esl. Sciendum autem quoniam enim : < Dimissa sunt ei peccata multa, qnoniam di-
licet a Clirisio suminum homini semper liumililaiis lexil multum (Luc. vii). >
prodeat exemplum, alia lamen humilitas in-Chrislo, < Et fruclus ejus dulcis gutluri meo,> scilicet sa-
. alia in Christiano. Siquidem in puro quolibet ho- por amoris ejus replens in bonis desiderium ineiim,
mine vera esl humililas sestimare de semetipso id cura laelificai conscieniiara meam plenitudo indul-
quod esl, el ex cognilione sui seipsum vilescere^sibi. genlise ejus, ipso dicente : < Vade in pace, fules lna
Yerilas vcro Jesus Chrisliis , quainvis prae cseleris le salvain feeit (Luc. vit). > Desideravi aulem, cuin
 513 EXPOSITIO ALTERA IN CANTIC. 5f4
per fulem et spem ambivi; sedi, cum per ariioreni A liter ac flririiter in enntinuum tenorem suum con-
spiritiis in ipsum acquievi; el fruclus ejns dulcis lexiiur, seniperet ubique Irniiqtiillum, nec mulatiir,
giitturi meo, cum per illuminati virtutem araoris licet ad inulta se muluei. Nihil ibi agtinl conturba*
suavilatis ejus experientias degustare coepi. Sequi- liones hominuin, seu contradictiones linguarum.
lur : Procul liinc vana lcelitia, omnis tristilia, ubi morti-
< Inlfoduxit me rex in cellam vinariam. >Jam ftcaio penilus liomine vetcri, solus vivit de gustn
enim quae siiperius in naliva pieiate egressa a cella- stimmi boni sensus suaviialis et affecius pietatis.
riis anxiabalur ad contemplandum, in omnibus pro- Procul, qun>.deforis ingerere se solent, vanae ac nu-
bala, el ad puruin mundata, congrue bumiliaia, gatoriae hiiarilales, fronlem depingenles, peclus non
ingredi incipil in locum labernaculi admirabilis implenles, cutem perfundentes, inleriofa non penc-
usque ad domum Dei, ut accumbai jam ad fruendum, lranles. Hsec etenim sunt gaudia saeculi vastatoria,
quod supra tam impatienier desiderabai, cum dice- vauas oblectamentorum imaginaliones aflerentia;
oat: < ludica mibi, o quein diligit aniraa mea, ubi quidquid vigoris vel virlulis erat in aniriio auferen-
pascis, ubi cubas in meridie. > Sicut enim jam snpra tia, abeuntia, ei traiiseunlia, el perniciosiora omni
dictum est, ipsae suht de quibus Propbela loquitur: tristitia. Gaudium vero Domini res severa est, opus
< Diviliaesalutis sapienlia et scienlia (Isa. xxxiu), > " ejus omue seriinn esl gaudentium ei exsultanliuni,
In scientia, hoc est in cellariis, pascitur ralio ct non solum cutn auniunl noraina sua scripta csse in
inlellectus; ih sapientia, quse esl cella vinaria, ainor coelis, et mercedem copiosam ; sed et cum qui ejus-
et affectus. Sciuntur illa, sapiunt ista. Ibi laborat modi sunt incidunt in lentaliones varias, et cum
diligenlia discernentis; bic non nisi gatidel. expe- propler Deum qtiem amant, mundus eos odit, ct
rientia fruentis. Quse enim scientise sunl, non om- ejiciunt eos homines, et exprobfanl iioinen eorum
niuin suiit; sed cum labore a discenlibus quasi tanquam maluin. Gaudium. quippe deforis veiiieus
deforis inferunlur; quae 'vero surit sapientise a facile reexit; sancla vero conscientia quae non de
simplicibus eliam filiis Dci, senlientibus de Doinin» alieno gaudet, semper gaudet, quia intus habet unde
iii boriitate et in simplicitate cordis 1Deum quaeren- gaudet. Domesiica enim possessio el certa felicilas
tibus, quasi concrela nalurce inius el absque labofe ' esi bonce conscienlice, de qua Prophela dicit, beainm
gratis parla inveuiuntur. Cella quippe vinaria est virtiin prcedicans qui liraet Dbrainum: < Gloria et
secrelum quoddam sapientiae Dei, slalus menlis Deo divitice in domo ejus (Psal. cxi). > Et Apostolus :
plenius afleclae, qui, solo mortalitatis hujus inlerpo- < Gloria nostra hcec est, teslimoniuin conscienliae
sito velo, sicut D^eilemplum separatur a coelestibus, r. nostrae (// Cor. i). >Quse autem est conscienlia bona,
hoc est a Sancto sanctorum, certam quamdani ac nisi in amore Dei placens sibi, et in amoris ipsius
fainiliarem communionem cura ccelestibus habens, fideli servilute bene resporidens sibi ? Gaudium hoc
secundum proficientis mensuram et doiium gratise non esl in risu oris, sed in jubilo cordis, cum qui
illuininantis. lbique est leclus flpridus, leclus deli- sic gaudet', quidquid ingruat, quidquid irrual, ex
ci.arum; quem paulo. ante Sponsa requirebat, ndn bono conscieritiae seraper est alacer et securus; et
eum acceptura sub tignis fldei vel spei, sed in ple- semper omne quod occurrit in Deum erectus; gau-
uiiudinc charitaiis, quae est cella vinaria. Charitas dium quippe esl bona amatae rei fruilio.
etenim, seu perfectionis cjus bona couscienlia, cella Quapropier secundum modum sive qualitalem
vinaria est; vinum vero cellcc hujus vinariae gau- amoris, raodus eliam vel qualitas gaudii comitatur :
dium in Spiritu sancto est. lu cella ergo vinaria solidius gaudium eflicere solet solidior amoris male-
nihil est, nisi vinum. Quidquid illud ingredilur, ,. ria. Ideo anior Dei proprium habet gaudium stiura,
quidqtiid ingerilur, viiium velest, vel fit, quia ignis gaudium in Spiritu sahclo, quod nemo tollel "ab
amoris Dei lotum sibi sumil et absumit, et sicut amanle, quia suuin est, quia illius conscicntise certa
ignis iste coramunis, in stiam convertit substantiain, illa pussessio est. El hoc est vimirn cellae viuarice.
cum diligenti Deum omnia operanlur in bonum. Ubi D ] Hoc inebrialus erat qui dicebat : • Quis nos separa-
a vini copia ei ubertale douiiis Dei, et torrerile- vo- bil a cbarilale Dei ? Tribulatio, an anguslia, an
luptalis , in lantum fervet cliaritas, el exundat iri perseculio, an fames, an nuditas, an periculum, an
excessus' suos, et in id quo tendit exhilaralur, ut gladius ? Cerlus sum enim quia nequc mors, neque
saepius videalur exordinari, nisi a rege reordinetur, vila, neque angeli, neque principatus, neque potes-
ut optel Paulus anathema esse a Chrislo pro fralri- tales, neque virtutes, neque inslantia, neque futura,
bus suis (Rom. ix); el Moyses deleri se exposltilet neque fortiiudo, ncque alliludo, ncque profundum,
de libro vitae, nisi populo Dci peccatiim mortiferum neque crealura aliqua poleril nos separare a cha-
diuiittatur (Exod. xxxn). Sed etsi conscientia bona rilale Dei qtise esl iri Clirislo Jesu Domino noslro
sccundum Deum in hujiismodi quse charilaiis sunt, (Rom. vm). > Et Psalmista : < Calix meus inebrians
aliquando coiitrislalur, si compalitur, si condolet; quafti prajclarus esl! (Psal. xxn.) > Hoc nempe vi-
hoc gaudium ejus non minuil, sed augel. Gandium num est, novi illius jam spirans virlutem, quod bi-
etenim Domini in conscienlia bona(in qua suam bil Jesus cum discipulis suis in regno Patris sui;
posail stalionem), nulla saeculari tcistilia incurrenle vinuin, sicul dicit prophela, < creans virgiries (Za-
interscinditur, vel vana laetitia obscuratur; sed ftde- ch. ix.); vinum, > sicut dicit Psalraista,«tompun-
515 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI KtG
ciionis;» sive «laetificanscor hoininis (/>«<»/.LX.CIII).t A araori lex sua, ncc capit; exordinalo ordo suus,
El quidem contraria quodammodo sibi videntur nec advcriit. Jubetur quippe diligere Dominum
compunclio desideranlis, et Isetitia fruenlis; sed Deum suum in tolo corde suo, et in lota anima sua,
iilrumque lamen cellce vinarise el bonce conscienlise ct in tola mente sua, et in omnibus viribus suis; et
res est, prodiens de uno fonle anioris. Inducitiir proximum suum lanquam seipsum; sed ubique im-
ergo Sponsa in domum vini, in gatidium Domini et petu araoris praevalente aliquando nescit amare vel
Sponsisui; sed ad priinas boni illius experienlias seipsum, vel proximum, prae amore Dei; aliquando
modi vel rationis impatiens a vini copia exordinatur vel Deura vcl proxinium prae amore sui; aliquando
usque ad ebrielatem nimii fervoris, usque ad lan- Deum vcl semelipsum prse amore proxiiui, cuni si
guorem iufirmilalis humaiise deflcienlis in salulare ordine suo et modo suo procedal, vertts amor vel
Dci. Amaus neinpe et multum araans, nisi in ipso sui vel provimi uon sit nisi ainor Dei. Hic est languor
aiiiore inordinata esset, si prudenter, si lemperaii- Sponsaeamorelanguenlis; haec forlis ut mors dilec-
ler, si fortiter, si jusle amaret, non langueret. Qtiid tio, bxc dura velut infernus semulalio, h%c cbrielas
cnim eliani in corporibus languorem facii, nisi ab uberlale domus el torrente voluptatis Dei.
inordinati liumores ? Naluralis siquidem est ordo Est el alius languor Sponsce iii cqgitando de
sancli ainoris per prudentiam inlelligere seu sapere, B Sponso, cum ex vitio aliquando neglectse conscien-
sed ad sobrielalem, id esl ad leiiiperantiara; per for- liae, aliunde sordenle memoria, bebel iniellectus ct
liiudinem agere inlellccta.jsed secundum justiliatn. amor. Hsec euim tria sunl, memoria, intel-
' languet
Cum vero prudentia sapit uon ad sohrielaiem, forii- lecius, et amor, quae secundum qitalitaieiu suam vel
ludo vero nililur tillra jusliliam; omnia exordinan- quantitalein forraant de Deo cogilalionein. Ubi si
lur, el languor flt. Amor quippe exordinatus exordinat incideus aliunde, vel aliorsum fueril speclaus de
oinnia; el dum inordinale sequitur, nou assequilur; Deo meraoria; si remissa, si negligens, seu iulidelis,
sed deficit el languel. Nilitur elenira aliquando ve- nullus, aul rarus, aui tcnuis, et pronus iu errorem
iiemeniiusjuslo,et inqtiantum suaesibi conscius est sequitur intellectus, amor nullus vel corruptus, sci-
puriiatis, ipse sibi iex, ipse sibi ordo esse prasu- licetcura cogilalur propler aliud quam ul ametur,
n»it, linpaiieus ordinaulis. Ordiiiante lainen etre- vel amaiur propter aliud quam propter semetipsum
genle Regc siclanguor ipse in languenie ordinatur, Deus. Si vero in cogitaiione fidei fervei memoria
ul quoiiiodocunqiie agiletur aul cribrelur qui lan- ad iulelligendum, uequaquani ibi fiiiein constiluens,
guet, tota languoris ipsiuset excrcilii salutaris pia sed uitens ad amorera per iutclleclum : amanii, tcn-
discipliua plus gaudii sit quain nioeroris. Multum denli, beala quadam expericntia scepe praesto fit
" quod quserilur, cum transil inielleclus 111ainorem,
namque sc araaiit, el quasi concordissimis quibus-
lU.msibi respondenl antilhelis, gaudiura illud el iste seu amor in intellectiim secuudum gratiam douatiiis,
dolor, fruenlis pius affeclus, el desiderantis anxius et sludiiim seu pielalem accipienlis. Ubi cum videi,
appeiilus. Ideo qtii languet, non vull curari; qui do- aliquid sed nou pervidet intellectus : sicut apposila.
let, non consolari. Gaudet quippc se in amore deli- scienlia sipponil dolorem, sic apposila sapienlia ap-
cere; cum amorem ipsum in ipso defectu suo seniii ponil aniorem : gaudens ad videndum, lauguens ad
proficere; Guslatoque ad aliquid quoniam suavis est pervidenduin, non saiis requiescens in eo qttod ac-
Dominus, incipiens senlire de Domiuo in bonilaie, cepii, quod ex parle est, dum anxie anhelat ad id
senlirealiqualenus suimnum bonum, intueri vel con- quod nonduni accepil, quod perfeclum est. Quod
lemplari suiniiium pulchrum, inlclligere inlelleclu enim amandum esl, inielligendum esl. Quod intelli-
jamexparte fruenlis bealitudinem et gaudium incor- gendum esl, cogitandum est. Quod enim amahdum
rupiibililalis et iiiiniulabilitalis; et loius eo nitens esl, nisi picesio fial amanti per meiiioiiain, inuotes-
homo corruplibilis et mutabilis evadere, cum non cal per intellecluni, anior ipse obsolescit et lan-
potest, lil ei gravi taedio corruplio raortalilatissuae; guet; maximeque in eis rcbus, in quibus ainori per
el cum ei dicilur, < Non videbil me horao el vi- j) inemoriain solununodo el inlellectum £ua paralitr
vet (Exod. xxxm), > vitara suam, qucecunque illa fruilio, sicutin ralionabilibus, magis aulein in spiri-
est, quce lardal vel iiupedit viam videndi Deum, lualibus, praecipue vero in divinis. Mens ergo, cui
veheriieiiler incipil odisse. Mori ergo libel, sed non araor palrice Palrisque Dei insedil, odil veheinenier
licct; niori pro Chrislo , nec ei. dalur; mori in peregrinantem in alienis meraoriam suara, el inien-
Chrisio, seddifferlur. Ordinal in Chrislo vivere, et tum occupalionibus alienis iiuelleclum. A quibus
caligat intelleclus; vacare Deo, nec permitit eum cnm perfecte se excutere amor nou prsevalet, vo-
siiusaesltis; operari, nec locus est operi ejus. Vult lunlate quadam carnis non voluntaria irretilus, lan-
impendere, nec habel de quo; inipendiet super iin- guet in semetipso palilurque. Quod dicitur per pro-
pendi, nec invenit in quo. Dicil, clamat: « Domine, phetam : < Vivil .Doininus, cujus ignis est in Sion,
quid uie vis facere (Act. ix), > nec respondetur ei; et caminus in Jerusalem (ha. xxxi.) > Ignis cteiiiin
< Quid me vis fieri, > et dimittiiur ipse sibi. Vult et- naturaliter semper sursuui impetum haheiis, camino
enim ex ratione facere justa, et deficil in discer- inclusus eo magis aesluat in seraetipso quo fortius
nendo; fierijiislus ex affeciu, nec potestnisia Deo. alienis obicibus detinetur. Deinde .torrens delentus
Legitur langueini medicina sua, nec aueiulii, veheinenlius exundat, ignis inclusus forlius sestuai,
517 EXPUSITIO ALTERA IN CANTIC. 518
amor Sponssecohibittis non se capil, legisque impa- A primilur, ci deccnlius rctinet, maxiinc cum quod
liens, cum carnis viiiculo delineiile lotns evadere ' nauiraie, hoc est quod virtulis csl commitiilur. Et
non potesl quo lolus fcrlnr, proxima quaeque quasi sicul aeiali virtus addit decoretn, sic' virluli flos ipse
ignis corripit, toiumque sc spirilus amantis refundil setalis graliam apponit potiorem. ^Elas eliam in bo-
in proximum, si forle vel hac via coinpendiosius nnm provecla ad omnem se conscienliam commen-
mereatur ascemlere purior ad Deum. Propter qtiod dat, in qua boni aliquis amor esi; qtiam et de prse-
couvei-saSponsa adolescenlulas, ad filias Jerusaleni, lcrilo anteacla vila facit laudabileiri, el de fuluro
filias supernse pacis, comparcs desiderii sociasque ' ab oinni mtitabililatis suspicione reddit immuiiein
amoris sui. probala virlns, et ipso jure nalurce revcrenliain
< Fulcileme.iinqnit, < floribus; stipale rae raalis, cousciscit sibi eraerita senecltis. Et sic,ut in juven-
quia aniore langueo. > Non enim potest in aliis non " tule virtus apparel gralior, sic lulior in seuectule,
amarc, unde ipsa in seipsa singulariter consolatur el qtiasi in sede propria formosior. Juniorum ergo
dolorem siittm; aniuiusque vere Deurn amans, amo- floribus Sponsa fulcil.ur, scnioruin aulem malis sti-
rem ejus ubicunque invenil, amal et ampleclilur. patur; cuin illis deleclalur, in istis confifmatur, el
Cujus formam cuiii attcndil in proximo, saepe plus de singulorum profeclibus defeclus suos consolatur.
placet qiiam in semelipso, qnia conscienliam non B Et cum raeliorem ceslimat lionio Dci pioximinii
videns nisi suam, in se videl el quod patet homini- qiiam seipsum, non solum diligil eura sicut seipsuiii,
bus et quod lalet; in proximo, IKIIInisi quod patel, sed et observat eum pliisquaiii semelipsuin.
fructus scilicet aliquos spiritus vel amoris quod vi- Hic enim est ordo chariialis, et langueulis legiti-
det, per quos inlefiorem in eo conjicit et amat amo- mus lerminus amoris. Primum siquidem diiigitur
reni quein non videt. ln seipso videl ei quid desit et Dominus Deus in toto corde, ut pia jugilcr meinoiia
quid adsil sibi, in proximo vero non nisi de eoijuod cogitetur; in tola anima, ut jn ipso semper, el ad
videt poicst judicare. Insuper quae sua sunt, dis- ipsum vivatur; in oinnibus viribus hiimanis,ul inopus
tricia jnsiiiia iiisequitur; quaevero proxiroi bcnevola serviluliscjtisfldeliierexpendautur;inbmnimeiile,iit
cbaritale omnia in boiium intcrprctaiur. ldeo plus perfecte el inlelligibiliterameiur. Deindecuin orani
ei scepeplacet modicum quid boni in proximo, cujus honiine secundura Deum fiedus habendum nalurcc
non videt intcrioreiii mislurain, quam lnultum in el bonae voluntatis, ad semelipsuin vero, et ad
semelipso, cujus mislurse solus ipsepatitur fixuram; proximum sicut ad seipsum, affectus religiosi anio-
plus placelalter cum incipit quam ipse sibi qui pro- ris, nt proxiinus sitqu.ieunque domeslicus esl fidei,
tic'U,plus alleritis profeclus quam sua sibi perfectio. - el in proximis plus ille diligalur, ut propiiiqiiior,
Fruitur ergo ex fralemae cbaritatis benevolenlia in qui Deo; in quo proximuscsl, eldiligilur, vitse me-
proxiriio, quo frui non potest in semelipso, etiam rito et pietatis affeclu conjunctior invcuilur. Sic au-
cnm adesl, ct plusquara in proximo, quia, sicut dic- lem dileclus Dei ac dileclor bene et secundum or.ii-
turii esi, in illo latente conscieuiia sola patet facies nem diligil seipsum, si stiam carni curam feccrit,
boni, quod sicul in semelipso arapleclitur in con- uon in desidcriis, sed propter spirilum, siiaiu spiri-
.gralulalione fraiernae chariiatis, in seipsp vero in lui suoin Spiritu sancto babucrit charitalem pro-
taniumconscicniiae incurabit quod offendit, uletsi ili pler Deum. Non enim propter corpus vivimus; 'sed
ea foriefuerit quodplacere possit, necapparere au- sine corpore vivere nequimus. Vivimusaulein, «l
deal ante faciem semetipsum dislrictius judicaulis, spiritu Deo adbaereamus, el pie el sinceriter eum
Ordinante ergo in hoc ipsum cbaritatem Sponsae - amando sobrie in uobis, juste ad proxinuiin, et p:«
auctore ipso charitatis, pertsesa suorum defectuum ad Dcum vivamus, sicque vivendo beale ci al r.ia-
lola egreditur el resolvitur in congralulaiionem alio- liter in Deo aliquando vivere mereamur. Ergo juxla
rum profecluum; approbans, ut dictum esl, raagis Aposloluni, qui dixil: <Nemounquam carnem suara
alterius principium quam suura fiueni, plus alterius odio habuil (Ephes. v), >suflicil non pdisse corpus,
profeclum quam suain perfeclionem. ln floribus D cui lanieii cura habeuda est, sed cilra servilulein;
quippe, ih quibus spes fruclus est, bona spes desi- spiritui vcro sua habenda esl eharitas, cullus suus
gnainr incipieutium; in malis vero, iiuclus perfec- exhibendiis, usque ad omiieui corporis servitulem.
torum. In illis fulcitur ad delicias, in islis ad viitu- Debctur enim corpori cura aliqua spirilus, ulcorpus
lein slipalur. Et suavius ei in incipienlibus redoleut vivat; spirilui vcro serviius onmimoda corporis, ut
flores novaein .Ch.rislo creaiurae quain in seipsa spirilus vigeal; Deo utrinque, ut totus honio Deo
fruclus perfeciionis succ, fructus alicnse justitise servial. Sic qui ordinatse charitalis est, diiigil Do-
quam conscientia cujuslibet sanctitatis suae. In illis minum Deum suuiri, et in ipso seipsiim, el proxi
ergo virluiis accipil incitaraenlura; in islis firina- mura suum sicut seipsum, ipsa qualitate, ipsa quan-
uienlum. Sed et secundura exteriora habel sanclac tilate. Nam elsi major forsitan est perfeclio charitalis
juventutis indoles in disciplina pielatis quamdam in ipso quam in proximo, lanlam ulique in eo fore
gratiaeprserogativara,et sancta canities, ob certio- desiderat, quanlam amplectilur in semetipso. Sl
ris fiduciserobur reverentiani suam. Tenera quippc vero niajorem eam depreheridii, vel aestimal apud
sclas hilarera habet el aptani ad cuncla materiam; proxiiniim, dulcius eo in Deo fruitur, el plus eum,
el iuslar ceraeniollis facile rccipit quidquid ei im- ut diitum esl, observat, quam scmelipsum. Hoc esl.
519 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICl 520
crgo homini diligere Deum, sicutDominum Deum \ nisi dissimilitndine volendi. ldco quaecunqtie Sponsa
snum; et recte diligere seipsum, el proximum sicul est, hoc solum desideral, boc affeclal, ut facics
seipsum. Hic estordo chariiatis a lege spiritus viise cjus faoiei tuaejungatur jugitef in osculo chnritalis,
ordinatus, a verbo Dei in Spiriiu saticto editus; hoc est, unus lecum spiritus fiat per unitatem ejus-
dighiio Dei in corde ordinate amantis descriptus, et dem voltinlalis; forma vitae ejus formce amoris lni
in ipsa hominis. ratione nalurali quodam schematea imprimatur vehemenler vehemenlia raagni amoris,
Deo deformatus. vel etiam, si durior fuerit maleria, infringaiur vir-
Biric est quod discernit eum judicium ralionis, et tute disciplinae ordinaniis. Hoc autem cum consum-
approbat sensus bonse voluiitatis ; sed non habet, malum fueril super Sponsam tuam, amicam tuam ,
nisi SpiVilus sancii aspiranle gralia, affectus boncc formosam tuam, signatur, Domiiie, lumen vullus
mentis. Primo ergo iri cellam vinariam Sponsa in- lui, et lcetilia sua in anima pia ordinaiur, cum
trodncilur , deinde charitas in ea ordinatur. Primo omnia secundum ordinem chariialis rite proceden-
siqnidem ingressu inordinala adhuc el ebria niiiliir tibus, in pace in idipsum dormiens ac requiescens,
facere plusquam polest, et complefe aggredilur, gaudel in amplexu Sponsi, et dicit:
quasi uno impetu amoris, quaecunque vull Deus; sed < Lseva ejus sub capite meo; et dextera ejus am-
deficiens in salulare Dei languel, donec ulteriore '.B plexabiturme. >Amplexus iste circahomineinagitur,
progressu, et beaio profeelu , ordinante In ea rege sed supra homiuem est. Amplexus elenim hic Spi-
charitatem, incipial etiam velle quod vult Deus. Et ritus sanclus est. Qui eniin Palris et Filii Dei com-
luncpersimililndinem volnnlatis.iinuscum Deospi- muilio, qui charitas , qui amicitia, qui amplexus
riius fit; ebriusque fil sobrius, languens fil saims, est; ipse in amore Sponsi ac Sponsaeipsa omnia est.
ct vehemens ordinattis , ehrius festinai ad somnuin, Sed ibi majeslas est consubstaniialisiiaturae.hic au-
languens ad lectum floridum, vehemens ad am- lem donum gralise; ibi dignitas, hic autern dig-
plex4im; sicque Sponsi ac Sponsse jucundissima con- natio; idem tamen, idem planem spirilus. Amplexus
junctio sit. 0 Charitas Deus , sancie Spiritus, an.or anlem isle hic inilialur, alibi perficiendus. Abyssus
Patris ac Filii, et subslantialis voluntas, habita in liaec alteram abyssum invocat; exslasis isla lorige
nobis, ct ordiiia nos, ut fiat voltinlas tua in nobis. aliud quam quod videt somniat, secrelum hoc aliud
Volunlas tua fiat voluntas nostra, ut facluri volun- secretum suspirat: gaudium hoc aliud gaudium ima-
tatem Domini Dei noslri, legem ordinemque ejus ginatur, suavitas ista aliam suavitatem prseordilur.
inveniamus in medio cordis noslri. Da illuminalos El boni quidem hujus ei illius eadem maleria , sed
oculos cordis, quibtis inspiciamus in lumen incora- facies dissimilis, eadem natura , sed alia dignitas ,
raulabilis yerkatis luae, ut exinde formeturordo mu- senstis similis, sed diversa raajeslas. Hoc siqutdem
tabililalis noslrse, et mutabilis ac mutabundss vo- inortalilalis esl, illud aeternilatis; hoc viae, illud
luiilalis nostrse. Sponsa lua anima nostra amans te, stationis; hoc sancli profectus, illud consummatce
in ipso amore tuo intelligat, quid faciendum sibi sit perfectionis, et perfecise beatitudinis. Cum enim
de se. Quin polius lu habilans in ea , Deus, qui es plene revelabilur facies ad faciem, et perficielur
ipse in ea amor tuus, fac in ea , amet te de te, o iiiulua cognitio, et cognoscet Sponsa, sicut et co-
amor ejus, el tu ipse in ipsa de ipsa ames te, etcle gnila est, tunc erit plenum osculum, plenusque am-
ipsa in ipsa facias et ordincs omnia secundum te. plextis, cum non indigebitur lceva fulcienl», sed
Ideo olira dicebas famulo tiio Moysi. < Vide ut totam amplexabunlur Sponsam deleelalionesdexterse
omnia facias secuudum exemplar quod libi oslensum Sponsi usque in flne seternitatis infinitae. Tunc, in-
est in morite (Exod. xxv.) > In monte siquidem quam, plenum erit osculum, plenusque amplexus,
Moysi exemplar viiae sanciitatisque uionstraium est, cujtis virlus sapientia Dei, suavitas Spiritus sanclus,
ciun in altiludine conlemplationis sumraae ei in- perfeclio plena fruilip divinilalis, et Deus omnia in
commutabilitatis ordo revelatus est, ut de omnibus oinnibus. Non ibi palpitabit fides, non spes pavebit,
secuiidum interiorem visionem exteriorem ordinarel D quia plena cliaritas in plena visione Dei omnes af-
aclioncin. Sic el Sponsam luam aniniam libi devo- fecius in unum gaudendi atque fruendi mirificabit
lam, qusecunque illa est, cum iniroducitur in se- effcclum, omni eo quod corruptionis vel morialilalis
cretuin Sponsi, ancilla in gaiidium Domini sui, sen- erat, vel emortuo vel resuscilato in vitam ccternam.
tierido de te in bonitate, sccundum exemplar tuae lnterim vero, < Laeva, >inquil,« ejus sub capite meo,
bonitalis loiam eam ordinat, sibique conformal gau • et dextera ejus amplexabiiur me. > Post exerciiium
dium ipsuin charilalis luae. Non quod ibi aliud prse- quippe ordinandce eharilalis, subordinalur fomenlum
cipialur, aliud vetetur; sed in affeclu amoris illuminali ct consolalio necessariae ac desideratae suavitalis ,
nihil licel, nihil libel, quod ad modicum offendat seu omnes exercilii illius moleslias suaves quidem, mo-
convenientiam ordinis, seuconscieiiliam illius gaudii. Ieslias lamen, in quasdam novse graliae converlens
Beata conscienlia , quae sive prospera, sive adversa experienlias et primitias, vel guslura fulurae illius
habeat in mundo , exemplar utendi et vitce niodum beatiludiuis. Ut enim in pace. in idipsum dormire
Irahil e ccelo, et quocunque se verlil, de vultu tuo jam.incipiat Sponsa, ac requiescere, suscipilur ali-
Deus judiciuin ejus procedit, ut semper tibi jungatur quando , non semel, sed quoties placueril ordinanti
snniliiudine idem volendi, a quo non receditur, gratix, sicut dilectus ille discipulus in sinu Jesu
52| EXPOSITIO ALTERA IN CANTIC. 5S2
supra peclus ejus , et adniiltiliir in occulla Filii, ubi j\ de qua iiem legilur : « Pertransibuiit tempora , ct
sunt absconditi omnes ihesauii sapienlise ac scienliae multiplex erit scientia (Dan. xu). > Ratio ergo
DeU attrahit, et amor amplectitur, dum quod ralionabi-
Ubi bcata Sponsapconscientia suaviter quiescens, liler eligitur, amatur. Caput vero Sponsse, hoc est
Sponsi laeva fulcilur; dextera vero ejus totam eam principale cordis, in laeva fovetur; cum mens bene
anipicxalur, cum ordinalur in ea pietas cum suffl- affecta, eo quod amat, per intelleclum amoris ipsius
cientia , ul lolarn eam oblineat spiritualium gratia fruilur, sicque, allerum alleri cooperatur in boiiuni.
consolalionum, nec pro aliqua corporalium rerum Dum amor raiionem confortat ad attrahendum ,
indigeniia , coput ejiis , quod esl principale raentis, ratio amorem ad amplectendum , amor ratione mu-
Sponsi pietas terrae inhserere patiatur. Nam et si nilur, ratio vero ab amore illuminalur. Quin polius,
aliquibus aliquarido opus habet; sed nullo indigere prceveuiente gratia prsedestinantis, et eligentis et
permittitur. Necesse quippe est, habitis eiim rebus vojantis ratio aflicit amorem, amor autem nfJQcit
succumbere; quem consliierilnon habitis indignisse. rationem, ut spirilualis effectus aninius dijudicet
Unde el Apostolus : « Nullius, inquit, egenies , omnia, ipse vero a nemine judicelur. Dextcraetiam
inulios autera locupleiantes (// Cor. vi). > Indiget laborat contra tribulationes, anguslias , persecutio-
qui desiderai» Qui vcro non desiderai, vel non amat, IB nes, fanicn , nuditalem , periculum nc gladios, et
sive habeat sive non habeat, securus cum Aposlolo exercetur in labore el aerumna, et vigiliis muliis ;
dicil: « Ego eiiim didici in quibus sum siilficiens laevavero patiens est, benigna est, rion qutcril quse
esse. Scio humiliari , scio ct abundare. Ubique et sua sunt, non irriiatur, non cogitat malum , non
in omnibus inslituiussum, et satiari et esurire et gaudet super iniquitate , congaudet autem veritati,
abundare et penuriam pati (Philipp. IV). > Iloc de omnia suffert, omnia credit, omnia suslinet. Quce
sinistra quam , sicut dicit Psalmtis, Dominus sup- dcxlerae sunl, non sine multis ac gravibus exerci-
poniijusto , ne interim collidalur (Psal. xxxvi). De liorum laboribus tara mentis quara corporis acli-
dexlera vero amplexante, sinlim stihjungil: < Oinuia lantur ; quaeaulem lcevaesunt, in quiete et silenlio
enimpossum, in eoqui me confortai(/Vii7ipp. iv). > observari possunt, nec magnum requirunt corporis
Ampiexus elenim dexierce, hoc esl spirilualis gra-- exercitium. Utraque laraen, ul jam ssepediclum esl,
liae , animam conforial , ne exlerioribus vel non tam lceva quam dextera, Sponsa Sponso asirin-
habilis, indigeat, vel habilis succumbat. Quibiis gitur, quia et dexlerse palientia, et Icevaebona
sicui succtimbil qui egel, sic ea subigit qui uti novit, conscientia ad amorem ejus eruditur, pacemque
cum ea si non habel, non curat; si vero habet, non acjugembeneaffeclaeraenlistranquilliialem.Dexiera
serval serviliter , sed liberaliter dispeiisat. Lcevam facit ac tucliir ; Iseva fruilur. Sive ergo hoc, sive
ergo Sponsa sub capile habel, cum dedilseDeo nienti illo modo, sive et hoc el illo , Sponsa in amplexu
lemporalium consolalioniim suiflcientia subminislra- Sponsi soporaia abscondilur nonnunquam in abs*
tur, rel rerum non habitarum conlemptus. Dexiera condito faciei ejus a contradictione hominum; prole-
vero, id esl spiriluales eara coiisolationes am- gitur in labernaculo ejus a contradictione liiignarum,
pJexanlur , cum eis et fovelur in praesenli, et de et menle modo excedens Deo, modo sobria proximo,
seiernorum certitudine promissorum in futuro con» semper parata esl et lalere et prodire, ad arbilrium
lirmatur. Lsevaque ac dexlera astringitur ad cor/ abscondeniis et prolegentis. Denique audi abscon-
Sponsi, cura et bonus lemporalium usus, et seter- denlem et protegenlem : « Adjurovos , filiae Jeru-
norumpia fruilio, etomnia ei cooperanlur in amorem salem, per capreas , hinnulosque cervorum , ul non
Dei.et inlerraedios hos cleros dormit, cum, moram susciletis , neque evigilare faciatis ainicam , dohec
faciente Sponso, paiienler agit. Aliter etiam cha- ipsa velit (Canl. 111, v). > Adjuraiio haec necessi-
rilns ordinala laevam habet ac sinistram. Amplexus latis esl indiciio; hoc est virtuljs Dei eflicax ope-
siquidem hic cbaritatis est. Habet dexteram laborio- ratio. Adjurantur autcm filiaeJerusalem, recentiores
sam , lsevam vero nniicam quietis , hoc esl activse p ac leneriores in religione animse , singulae per vir-
exercitium vitse satagcnscirca frequensministeriuin, tutes quas acceperuni, cuii) inspiratuf eis timof
siudiumqne contemplatioriis , capili Sponsae lene perdendae gratise, qua in exercendis viriuiibus iniin-
praebens fulcimentum. Sicque quasi duobus bra- lur, si sponsalis secrelo thalami negligam exhibere
chiis seu duabus manibtis , Sponsa dilecta ad cor, reverenliam suam , et debitum congralulationis
ut diclum esl, Sponsi astringiiur , id est actionis affectum. Adjurantur auleni per capreas, quae acu-
bonse el sanclae conieriiplaiionis : rationis et amo- tioris visus esse perhibentur et ainicce monlium ;
ris, vei ratiohabilis scienliae el eflicacis sapientise. et per hinnulos cerviirum serpenliura inimicos et
Bene etehim pef laevam, quae minus actuosa est, agiles ad currendum, cum oculum purioris coiitem-
amor coritemplalivus, setr sapientia designalur : plalionis, et crelestium amorem odiumque vitiorum,
cui unum suflicit, et quae unum taiiiummoclo habet et in virtuium profectibus perdere verentur prope-
necessarium. Unde dicitur de Sapientia in libro no- ruin et prosperum, quem habere videntur, suc^
minis ejus. < Qui minoranlur actu , apprehendenl cesstun;si minore necessilate, si majore importu-
illaia (Eccli: xxxvm); > Bene etiam per dexleram nila(e,"temerare vel iriquietare praesumpserinl Sponsl
sagacitas exprimitur rationis, vei scienlise rationalis, el Sponscc niuiuae conjunclionis et fruiiionis gaii*
PATROL.CLXXX. 11
 '
5® GUILLELMlABBATIS S. THEODORICl 52*
dium. « Ut non susciteiis, ail, neqtie cvigilare fa- A cordis sui vix in panca hccc veiba evnporel, cum
cialis amieani, donec ipsa velit. > Cogilur Sponsa dicit: < Vox dilecli mei..> Filque vox ipsa et Sponsi
cvigilare, ctima sotnno contemplalionis inquietalur; ad Sponsam, et Sponsae ad Sponsuni, in gaudio
suscitainr, cum vocatur ad Jaborem. Vult aulem a mutuse conjunctionis et fruiiionis.inquojugitersibi
somni sui qttiete aliquando evigilare, aliquando non loqnuntur et respondent, et boniias danlis, et amor
vult, quia in somno conieinplaiionis sola ei sapit accipientis. Sicquc in cella vinaria , in fervore et
cbariias verilalis. Unde suscitari et avocari rion gaudio consummalse charitalis, in Jecto conscienliae
vull, nisi cum eam a coiiterapiallone cliarce verilatis floreniis, compoiiitur Sponsi el Sponsse, et coapla-
avocat ipsa verilas charitatis ; et tunc nequaquam tur beatus ille accubilus, de quo idem Sponsus pro-
recusal opus vel ofliciumnecessiiatis. Deinde in ex- miltil dicens : < Si quis diligit me, diligetur a Palre
cessu suo seu exslasi, in somno quietis, audiens meo : et ego diligameum, el manifestabo ei mei-
Sponsa vocem adjurantis; hoc est sentiens gratiam psum:et ad eum venieinus el mansionem.apud eum
inspiranlis, et virtiiiem videns operantis, illasque faciemus (Joan. xiv). > Amor araorum cui servit Can-
sibideferentes,neclamenminusproficienles: < Vox, tictim canticorum, quod assumere per os suum qui-
inqnit, dilecli mei. >Haec, inquit, adjuralio, haec cunqne utcunque potest non amans; nemo tamen
inspiiaiio, bccc gralia , vox diiecli mei esl, qui sic B polest canlare nisi amans et vere amans : lu sds
(iiiigcns, plurimum diligendus est. Haec.ail, pax , quod ambiat cor meum, tractando canticuin luum.
hccc siiavitas, hic somnus quietis, a Domino est; Nunquid, o Spiritus scrulans omnia et scientiam
vox Doinini est, praeparanlis cervorum hinnulos in haberis omnis vocis , aliud in lioc quaerit cor servi
profcctibtis filiarum, uiilii vero dileclse suae in ex- tui, aliud pauperis tui parluril inteiuio, qnam ut
stasi mentis, revelaniis condensa mysteriorum elsa- videndo claritaiem tuam , senliendo charilatem
cramentorum suorum. « Vox , dilecli mei. > Pauca tuam, illuminetur in le conscientia mea ; castificeiur
verba , sed opulenta gratia. In hoc siquidem stalu de le anima mea , tractando qitae proprie lua sttnt,
nieiitis nequaquani verbis resagitur, sed spiritualis dulcius te sapiiint, suavius redolenl, sapiat mihi
viritiie intellecius et affectuuin pietate uuum ibi vor- gustus luus, spirel odor, el lola in te et de le for-
bum fit: Verbum quod esl apud Deum, DeusVerbum nietur vita mea ? Veni, veni, in abundantia bene-
quot! (il in Sponsa , in eo quod operalur in ea. Vox dictionum luarum in me servum luum.in cor meum,
lamen potius dieilur qualii verbum, quia non distin- loctim tuuni, quem, nisi tu prior inveneris mihi, non
guitur syllabis, non liiigua formalur, sed puro fit possum invcnire libi, locuin Domino, labernaculam
affectu in illurainato intelleciu , sopito vel feriaio „ Deo Jacob. Quem donec inveniam tibi, non asceii-
oiniii sensu corporis vel ralionis ; et tolum rei ne- dam in leclum slrali mei, non dabo somnum oculis
goliuni sancto Spiritu operantc in sensu amoris. meis, et palpebris dormilalionem (Psal. oxxxi).
Vox verbi hujus virlus esl eflicax divinitalis confrin- Gratias libi,quoniam per primiiias Spiritus lui amo-
gens cedros Libani, fastus liumana; sapienlise, et res mei antiqui odibiles, qui alieni a tc alienabaut
altitudinis mtindanse. Vox ista non nisi in silenlii uie a te, jam non sunt, cum teste scientia tua in
secreto audilur , non nisi in raundo corde operalur, conscientia mea,unum unice leamem, sempereerle
Ubi vero sonat vel operatur, non aliter quam sicut libero judicio rationis, et, quando liber el compos
ipsa esl operalur. Verbuin noslrum quasi in litteris sui esse pntesl animus meus, iniegro affectu mentis.
creatum , in syllabis distinctum , in verhum for- Sed scaturiunt adhucin memoria mea anliquorum
niatum cum proferlur aloquente, siraile quid et.si- amorum reliquicc quccdam, quasi umbra sine cor-
militer operatur in audiente, easdem litleras, eas- pore, forma sine substantia, sensus quidam in cogi-
dem syllabas , idem verbum. tatione inanis et vacuae deleclationis absque nutu
Sicet Yerbum Dei , in forma Dei natum de Deo volunlatis, quibus conscientia infecla vix aliquando
inseparablliler, fil in Sponsa in eoquod facit in in le ad purum meretur esse affecla, a quibus do-
Sponsa; et fil indissiniiliter, quia quaecunquej) nec ex inlegro converleris caplivilatem meam, ne-
facit Deus Paler, hacc et Filius facit simililer quaquam plene respirare possum in libertalem
cum
(Joan. v). Et ideo cum Sponsaevel in Sponsa loqui- tuara, sive puriiaiem, sive slabilitatem. Sed
tur, non aliud vel aliter quam quod ipsum esl, et veneris in diviliis pleniludinis tucc.et deliciis boni-
sicut ipsum est, loquilur vel operatur, non loquens taiis tuaein pauperem tuura, el osteudere cceperis
vel operansseipsum ul sit, sed de seipso operans in ei certa experieiitia in conscienlia sua, quam vere
ea, «l ipsa in ipso sit. Cumque loquilur ei , seipsum Deus charitas es, quamque sit unum Deus elamor
ei loquitur, sicque in seipso quidquid vult ul sciat, sutts, gaudium in Spiritu sanclo, et Spirilus san-
imiolescere facit et cui loquitur, faclusei sapientia, ctus, suavitas amandi et initium fruendi, amor ipse
qiiodcunque vult facil in ea, vel per eam, ipse virtus el intelleclus ejus, tunc a charitate oranteet iniei-
ejus, ipsejuslitiajustificans ei«xislens, et sanclifi- pellaute pro nobis de nobis gemiiibus inenarrabili-
calio sanctiflcans. Loqiiiturque ei, quaeSponsa est, bus, et illuniinalis affectibus , non tam ralione co-
Yerhum Dei, seipsum et Pairem suum, in Spiritu genle ad desiderium, quam le, o amor conlem-
oris ejus , in tantum ut de plenitudine. gratiae illu- pjanie, ad fruendum, a puero iuo in cantico tuo
strantis lofa affecia amantis coiiscienlia, flammani sacrjficium laudis honoritieabii te, «t illic iter quo
 513 EXPOSITIO ALTERA IN CANTIC. 536
ostendas ei saluiare Dei. Interim egenus et pauper A rum suum, exspectans. et accipiens quotidie induen-
amor meus niiendo et palpando sequatur qua duci- lem eam ex allo quolidianam vifiulis divinse visila-
tur, suspiret quovocatur, per figuras amaiorias et lionem, donec soluta aliquando a vinculo carnis ,
imperfeclum suuro, ad perfeclum tuum; etquandiu recipi mereatur ad seternam Sponsi coliabitaiionem.
per fidem ambulat et non pef speciem, pie et sa- Ibi ergo in Ecclesia , in unilale fidei , quce Sponsa
pienter suis uiatur fudimenlis, dohec exteriPr haec est, ssepeper internse visitationis graliara illusira-
parahola dfamalis fiat in eo historia verilalis. Tunc tur; ssepe per , conlemplafionis virlutem usque ad
parebil in lumine tuo quantum 1n intellectu luo visionem supernae pacis et regii thalami digniia-
praccedit pietas simplicissimi amanlis prudeniiam lem, Spoiisum Sponsa pio amorc prosequiiur. Sed
eruditissinii ratiocinaiitis , cum retroacta raiione ierrena conversaiionc aggravanle nequaquam diu
amor pius ipse efflcielur inlelleclus suus. ibi commorari perniillilttr, acceptoque pignnre
Jara ergo in gaudio festi nuplialis primo accubilu spirilus Sponsi, et reliclo apud eum pignorc spiii-
utcunque digeslo, et suo ei Cantico, proul potui- tus sui, ciiius remittitur in domum paupertalis
nms , assignalo , qui novilii fervoris rudimentis vi- suaea conlemplatione diviiiarum Sponsi, sciens ali-
dclur deservire , secundi auxilianle Deo aggredia- quatenus quid desit sibi. Hinc ergo deinceps usque
mur exordiuni, in quo prudenliore patienlia el B in finem tottim hoc sanctiim amoris canlicura con-
doctiore prudenlia ad secundos se reparet Sponsi lexitur; hoc lotum opus ejus atque negolium est,
Sponsa amplexus. Sed primo seqtientis cantici sen- hinc discernunlur ejus pnrtes, el partium sibi con-
sus historicus sticcincte prselibandus esl, et spiri- ciliantur divisiones , spe festinante, crucianle desi-
ttaalis ei conipafandus. Sicut habemiis ex libro Pa- derio, sapientia ordinante, amore currente , gratia
ralipomenon, rcx Salomon rex pacis, pacem occurrenie; quoadusque in fine Canlici ipsilis dolor
habens in regno suo, subactis circumquaque inimi- desiderantis a taedio dilationis, mutua landem con-
cis, et sedificatain Jcrusalem domo Domini, el domo junclione verlatur in gaudium fruenlis.
regia: < Non, >inquit, «habilubil uxor mea in dorao Reddita ergo sibi Sponsa post primum primi ac^
David palris mei regis Israel, eo quod sanclificala cubitus excessum, quo menle etcesserat Deo, et
sii, quia ingressa est in eam arca Doiuini (// Paral. sobria facta sibi, et guslatae suavitatis memoriam
vin). > Idcirco uxori suae iEgyptice filise Pharaonis , ruininans, posl sacrorum affecluum digeslionem
exsiructa domo in Libano, extra Jerusalem, el pro- secretum appetens, fugilans publicum, in abdito
cul a domo rcgia eam habilare praecepit, donec ad cellae , in soliludine cordis , in recessli conscientise
plenum deposuisset barbaram naturam, el.totam p sedere amal ad studiura cordis mundandi, in spe-
jEgypliain conspersionem , ubi tainen aliquando vi- culo et cenigmale sollicila emundare faciem, ad
sitarelur a rege, aliquando eliam ipsa vocarclur in videndum facie ad faciem. Ibi enira quae Sponsa
civilalem et domuiu regiani, et regis thalamum , est, quae sicut Aposlolus dicit,, uni adhaerens ,
non ad habitandum , sed quasi visura gloriam re- « divisa non esl, sed sollicita est eorum tantuni
gis, el ihalami regii gralia aliqualenus fruitura , et qu:e Domini sunt, quomodo placeat Domino, cui se
sic reversura in locuin suura. Sic etiam Rex pacis probavit (/ Cor. vn), > sludet fieri sancla corpore et
aeterme Chrislus, Sponsus Ecclesiae ex gentibus spirilu, sine macula criminis, sine duplicitate si-
congregataj, Sponsus animae fidelis de tenebris pec- rnulationis, sludet ad id quod honestura est, et
catorum, quod inlerpretaiur jEgyplus, liberaiae, quod facultalem prsebeat Dominum obsecrandi.
posl resurreclionem carnis suse absorpla iriorle in Suspensaque ad reditum Sporisi, ad vocem ejus, ad
vicloria, acceplo sibi regno in Jerusalem superna , faciem ejus, repente qnasi a longe venicntis et
Sponsam suam, quandiu in carne vivit, a supercce- colloquentis cum sodalibns lenue quoddaminurmur
leslis cohabilalionis succ gloria pro conditiope mor- exaudiens, <vox, > inquit, <dilecti mei. > Quodeniiii
lalitatis sequesiratam , in proviso ei loco quiescere dicit, vox dilecti niei, et superius et inferiiis aptari
prsecepit, cum ascendens in coelum dixil ad disci- D potest; et finis primi accubitus , el secundi polcst
pulos suos : < Sedete in civilate , quoadusque indu- esse principium. Quod eiiam rci qtiae agitur aple
amini virlute ex allo (Luc. xxiv). > Quod tiinc di- congruere videtur, quoniam sicut ex vespertino
cebal discipulis suis, propter promissum eis advcn- praelcriise diei sequentis lucis malutinura suttm con-
lum Spirilus sancti, etomnibus filiis Sponsi usque stai principiuraordiri, sic.inlerioris diei consumma-
hodie dicit, propler perpetuae cohabilalionis cum tio principium saepe elcausa alterius diei invenitur.
eis promissionem usque in flnem sseculi, et gratiam <Vox, >ergo inquit, <dilecti mei. >Et exsiliens in oc-
praesentioris aliquando el manifestioris visitationis. . cursum venienlis, <ecce, >inquit, <iste. >Vox Sponsi
(Matth. xxvm). Civilas bscc Ecclesia est in peregri- ad Sponsam est repentina gratia bene afflciens mc-
natione hujus vilac, rcdificaia in Libano, hoc est moriam amantis, verbum ejus, in iniellecium suum
in aediioel amumo loco gratice candidantis. Libanus formatus affeclus. Ad vocem ergo Sporisi venientis
enim candidaiio interprelalur. Ibi habitans Sponsa dicit Sponsa <ecce; >ad verbum jam praesentisei col-
Ghristi ^Egypiia , fidelis anima per gratiam Dei in loquentis, quasi digitoprsesenteraostendens, < isle, >
(ide Ecclesicein purum candidanda, anxia pietate inquit. Exit autera Sponsa in occursui» Vefbi Dei,
assidue eo cor tfirigil suum , quo pVaemisilthesau- cum pia affectio gestil ad intellectun». Videiqoe
5>7 GUILLELMIABBATIS S. THEODORICI 523
venienlem, cum in semetipsa misericordi.ler seniit ALcati ci fundati, non lamen senliunl pedes Iransi-
operantem. Quid enim est miscricordia ejus sitper lienlis, hoc est non habeni seiistim giaiice aflicien-
fios, quam bonilas ejus in omnibus prceveniens nos? tis. Sed sicut saiiens de lerra cilius in lerram rela-
Propjorc autem et propriore amoris intellectu bitur, sic ad.ventus, Sponsi ad Sponsam quandiu
Sponsa Sponsi ad se advenlum conlemplatur : cuui. adhuc procul est. Amodo vero propior factus
ejus oinnem ad se vcniendi moduni in seineiipsa latri sallus islos inulabit in illiiminalos accessus, de
effecinaliterquamaffeclaliierexperilur.Conleiiiplaiur quibiis diciiur ; < Accedite nd eum, et illuminainini
eiiim, qiioinodoDeusmonlium venil in coilcs;et quod (Psal. xxxiii): > in dispositos ascensus , de quibus
in illis contemplalur, hoc sicul dictum est, in semcl- idem Propheta dicit: <Beaius vir, cujus est auxi-
ipsa experiiur. Vidct aulem venientem nd montes, lium abs le; oscensiones iu cofde disponil in valle
in montibus saliendo; ad colles, transiliendo eos. lacrymarum, in locum qiiem posuit. Etenim bene-
Mons est lerra supcr terram cxaltaia , scilicet cum diclionem dabit legislaior, ibunt devirtute in virtu-
inlelleclo quolibet, per amorem cceleslium in con- tem ; videbilurDeusdeoTum inSion (Psal. LXXXIII). >
templalione divinitalis, quod hominis esl, supcr- Interim atilcm venil, sicnl dictum esl, Sponsus, sa-
greditur huraana nalura. Hoc atitem inter fideles liendo scilicet et transiliendo. Quamvis el aliter
qui pplenlius agii, mons esl; qui vero rcmissius , B I possint inlelligi sallus is!i et transsallus, in mon-
collis est. Mons eliam est de bumiliiate cordis in libus scilicet, boc cst in sanclis, sallus libeii sine
nJliludinem spei exsurgens conscienlia justithe; obstaculo peccati; in collibus vero , hoe est minus
collis et ipse pro modo suo in eadem spei gralia perfeclis, (ranssallus , non sine offendiculo, ubi la-
conslilulus, ex gralia Dei et conscieulia fructuosa: men non offendal saliens, sed transilial, omnia
pceniientiae. Ille quippe in altitudine jusiiticc excrc- peccala dimiltemlo el inipendendo gratiani. Sed et
vil, sed in bumilitate fundalur; hunc aulem ciim qui juslus et perfectus est, in via Dei saiit, ltoc est
sua eliam justitia exaltet aptid Deum, ex liinore la- libere incedit ;-qui vero adhuc minus perfectus est,
men Jiumilis conscientice ipse inlra semetipsum a habet quidem . iri quo offendat, sed lamen fortiier
semeiipso cohibelur ac deprimUur. Salttts vero iransilii quidquid ei sive de suo, sive de alieno con-
Sponsi stiiil, de quibus Prophela dicil: < Exsullavit tradicit. Sequitur :
ut gigas ad currendam viam. A summo roelo egrcs- < Similis esl dileclus meus caprese hinnuloque
sioejus; et occursus ejus usque ad suinmum ejtis cervorum. > Jam Sponsus veniens Sponsaepropior
(Psal. xvm). » Cum ergo contemplalur Sponsa a efflcitur; jam eisi nondum facie ad faciem , propio-
sumnio ccelp egressum Sponsi, et occursum ejtis ribus lamen figuris ei insinualur. El aliquando
usqtie ad sirmmtim ejus, inier haec autcm a ccelo quidem se ei exhibet per affeclus quosdam parti-
eum venienlem in iilerum , ab utero in pracsepe , a cipes divinae virtutis ei bonilatis, aliquando per
prscsepi ad crucem, a cruce in sepulcrum, a sepul- effeclus bumanae suse dispensaiionis. Deus ergo hoe
croin coelum, quid nisi quosdam saltus ejus mira- iiomen, quod quasi proprie proprium summsc illius
biles per lanlorum altitudines operum, quasi per naturce, a Greco sumptum esse , nemo est qui cnn-
summorura juga mouiium mirelur? Cum aulem ma- bigat. Est auiem sive a verbo quod est B-wpSi,sive
gnorum aliquoi-um homiiHim intelleclibtis per aspi- ab eo quod esl $<&>;seu magis ab utroque : Sewpi,
ralionetn sui amoris salluum boium fidem iufiindil, quippe video inlerpretatur 61« curro. Quid enim
quid nisi in monlibus salit ?SaIiens auiem in mon- velocius curril slabili illo motu, qui stabilis in seipso
tibtis, Iransilit colles; cum plurcs.fideles, quos manens movet omnia ? qtiid lam velociter ctmcla
fides conlinet,praeieriliste intelleclus. Veniensergo percurril quam qui dixit, el facia sunt omnia ? Fa-
Sponsus ad Sponsam, in monlibus salit et colles cile eiiam omnia et simul vidst, in quo sunl omnia,
transijit: cum alios per contemplalionis gratiam in et in semetipso videt omnia. Divina ergo natura in
altiora sustollens, alios circa inferiora necessarice Sponso per capream designatur lum propter velo-
acliunis ordinalos disponil. Sallus auiem isli sive Q citalem cursus, tum propter acumen visus. Per
iranssalius sunt, quibus in coelestia se subrigunt hinnulum qttoque cervorum, aple satis htimana na-
homiiics lerreni, cum ex consideratione operum lura in Sponso expriniitur. Apparuit nempe in
Dei, et magnae circa nos bonilalis ejns, charilas mimdo homo Chrislus , quasi hiiinulus cervorum ,
Dei diffundilur in cordibus nostrisper Spirilum san- boc est fllius Judaeorum.j Ipse quippe filius dilecius
clum quidatur nobis (Rom. v). Et de iniis qiiidem uniconiium ; ipse eliain filius cervoruni inullicor-
ih alia per amorem spiiitus se vibrant bumanorimi nium. Cervus enim in uno cornu plura videiur cor-
cPnatuum salius;sed de sursum a Palre luniinum nua liabere. Sunl aiilera Judceiunicorncs, hoc est
viriuteni ellecius sui accipiuni. Ex quo cum fiunt in de singulari legis juslilia praesiimentes'; sunt eiiara
saiieniibus sajic.i* quaedani exsultationes, ipsaesunt niullicornes in mandatis et cseremoniis, etjiiulti-
huniaiii "sensus extra liumanum usmh el modura plicibus observalionibus legis gloriantes. Apparuit
quasi saliaiiones, tantoalacriores et altiores, quaiito ergo in mundo Christtis filius Judseorum , ianquam
salieiileni irahuiU expericniiae suaviores. Sed saltus hinnulus cervoriim , qui novus homo sine peccato
isli montium sunt, in quibiis salil Sponsus, iion veiii.t in munduii), ei sin.e peccato vixit in mundo.
cettium qiuosiraiisilii : qui, licet stent iii lidcradi» Et sicut legilur, « cerva gralissima , et gratissiimis
539 EXPOSITIO ALTERA 1N CANTIC. 550
hinntilus (Pror. v), > de gralissima malre Virgine A cn.pisceniiam carnis. ct ocuioruni el ambilionem
giaiissiiinis apparuit (ilius, uiictus oleo Iwiiiise pne viice exterioribus infecin ; qtiae quandiu sic esi, non
pariicipihus snis. Ipse eiiam qiiolidie venit ad Spon- potest esse De.oaffecta ? ilinc est quod propbeia de
sam suain , fidelem animam , sicul caprca visus hiijilsniodi Uicit : < Usquequo aggravanl.contra se
acuii, ct velocis curstis , cum eflicit el inundal in densum itilum ? > (Habac. n.) El alibi i < Peccala
ea oculuin coniemplaiionis, ei veloces perficit effe- veslra separant inter vos et Deum. > Sed cuin per
cius in minislerio bonae aclionis. Mirabili enim derisiirii hunc parieteiii liiti nulla Sponsse ad Spoii-
coridescensione graliae sapientia Dei adveniens, in- stim palent via coiHcmplaiiouis, lu lamen , o desi-
lellectum hominis sibi .subjungit et conformat; deriurn animae ejus , lii tibi facis ip eo fenestras
sicqne ex illuminante'graiia et illtiminata inlelli- rcclas, per quas in direclum eam aspicias,, et can-
genlla modo qiioJam ineffabili fit quasi quaedam' cellos obliquos, perquosquasi ex obliqua eiprospi-
composita sapienlia complectens omnes virtules; cias. Fenesirse autetn rectse ipscc stint justiliae tuie
ut el fcraltir in Deum bomo Dci per illumiiiatum reclse , recta corda Ibeiificanlcs; cancelli obliqui,
intcllccluin , nec lamen auiuius virlutuni in exte- a(.'inventiones bonitatis et iui.seiieordice lutc, cx
riora el inferiora sanclitalis suae denegel effeclus. iminerito et inspcrato qtiasi ex obliqao. venienics.
Ibi crgo videt, hic currit, ciim ncquaqnam pbsset " Per fenestras bona Sponsiipapprobando aspicis ; per
implcri in uno liomine iiuiformitas lam diversa, riisi cancellos ei , in quibus misericordia indiget, misc-
flcrel ex Verbi Dei cl intelligeutise huinanae, ex rnndo prospicis. Sicque tu prlor videns eam facis...
gr.iticc Dei et liumance pietatis, amica quadam et videniem le, eislansilli stabilem facis libi, donec
cfflcaci conformitaie. Venit cliam ad eam quasi miseranlis et amanlis nuitua nppropinqualio solvat
hinnuluscervoriim, hoc eslsicut Filiushominis.cum oninino inimicitias peccati, iiiedium macerice divi-
slcut aliquando Sponsae Ecclesice, venicns in niun- dciilis, el liai mutiia visio, mulutis amplexus, fmi-
dum, sacrameninm susceplce liumanilalis atlulii in tuiiiri gaudiuni, unns spiritus. Inieriin eliam ali-
pignus amoris, gic ejusdem gratise fidelem memor qtiando non in se, scd in le Domino Deo suo trans-
riani fideli animce eJTicaciusinspirat in provocatione grediens muriini, admitlilur ad lucidiiis aliquid
charitaiis. Sic crgo Sponsus ad Sponsam similis inielligendum , ad peffectius cognoscendiim , ad
iiabetur capreae hinnuloque cervoruni, cum de hu- dulcius amnndtim, non solum lit experiatiir apud te
jtismodi quibusdam theoriis sive llieoplianiis esu- fontcm vitse , et in liimine tuo liimen , sed ui etiam
ricnteni pascil, reficil.auTiclam : ipicenon nisi cum permillatur aliqtlanlisper stare ad frucndum , tain
viillu ejtis lcctitia adimpletur. El veniens non seraper efllcaci sensti, lam valido afleclu, tam manifesto.
salit ant transilil, sed aliqitando eliam appropin- ^* iniellcclu, ut, sicut jaiii supra dicium esl, a perfec-
qrat et slal, ciun plusculo qtiodam gaudio sciiielip- lione plenae visionis, solo sibi distare videalur in-
sum ei indtilgcns, tceiliumdcsidcrantis, et lassitudi- lerstilio htimanse mortaliialis, Hoc est qubd dicit',
nem tcndentis et amantispielalem abtindantiore « En ipscsial post parictem noslrum.i Ipse, inquit,
gratia consolatur. Unde et subditur : « En ipse stat ipse esl, cui Moyses diccbat: < Ostende inihi le-
postparietcm nosirum. > fjbi notandum quod, cum ipsum (Exod. xxxm). > El Psalmista : < Tu aulein
videret venientein, ecce, inquil, iste , et cqm videt idem ipse es (Psal. ci). > Primo nempe vislis est ei,
appropinqiianlem, en , inquil, ipse ; hoc est isle non ipse , sed iste saliens in montibus , transiliens
ipse esl; quia esl qui est, non in piophela , noii in colles; nunc aulem ipse stans. lUagna distantia
angelo , non in aposiolo ; sed supra speculum et inter isttini el ipsuni. lste cxterius quasi digito de-
aeniginase mihi exhibens ajiqiiaienus in semelipso. monstratur ; ipso in scmelipsa Sponsa glorialur ac
Quem enim dicit isluni ipsiini, appropinquasse sibi fruitur. Iste, in saltuum sive transsaltuum iiulii;
fatetnr, non soliim sensu gralice, scd et suaviiate ipse in bonce irienlis slalu. Eit etiarii conjunclio
cxperienticc, in lanlum ul in hora illa, seu in tem- propjnquius aliquid designat quara ecce. EcCe cnlm
porc illo divince visiiaiionis, a pleno osctilo nn.luce j) deraonslral quidquid sensibus praeslo esi, quan-
conjunctionis, a pleno amplexu niutiice fruilionis, tumvis longe sil; en vero, quod prae irianibus,
Sponsum ei Sponsam solus dividat paries hujus sive in manibtis habetur.« Post parielem noslruuri.>
inortalitaxis. El iste ipse est cui dicebat Moyses: Meus, ait Sponsa, fiierat paries iste morialitatis,
« Ostende mihi teipsum (Exod. xxxm); > et iiein comiminis coiidilione peccali, et corriiptione el
Doniinns ad Moysen : < Non enini videbil me lioriio passione nalurce , sed appfopinquans mihi Sponsus
el vivet (lbid.). > Invisibilem ergo post parietem stiuin eiiam eunl effecit digiialiOrie'gfaiiae ei com-
yidere est tantum eum videre, quanlum eum vidcre passione bonilalis suce.Nosiruin ergo, ail, parietcm,
in vita ista possibiie est. « En, inquit, ipse slai post in quo misericordia el verilas obviavefuht sibi,
parietem nostrum. >—En , sensnm sonat:prsesen- cum post primi bominis peccatum verilas el veii-
tice ; ipse gaiidium expcrienliae ; statio suaviialem talis severitas parieleiri ipsuitt communis mofiali-
fruitionis. Vel paries est dirimens Sponsum ct laiis contexuerit niilii; tembofe auterri riiiscrendi
Sponsam ; de quo Proplieta dicil: « Et in Deo mco raisericcrdia ipsiim Contexiierit sibi. In quO, sicut
iransgrcdiar inurum (Psal. xvn). > Qnod qtiid aliud supra dictum est, fenestrse stirii et caticelli; fe-
esl quain mcns ct mcraoria ct conscienlia pcr con- nestrsE dircctac jtisti Domini el juslitias diligehtis;
551 GUILLELMIABBATIS S. THEODQRlci 538
cancelli obliqui peccatori multuni diligenli muliuii A sedel vehementer amare. Jubei eam surgere a ter-
dimittentis. Appropinquans eiiam Sponsus Sponsa renis, cum terrenorum ci. omnium fastidium in-
per fenestras respicit, et prospicit per cuncetlos, cun spirat: jubet venire, quam trabit; properare, quam
prope faclus invocanli se in veritate, et in eis qua compellil. Sic ergo, inquit Sponsa, < dilectus meus
divinilalis suse sutit et in eis quae humanilaiis ean Ioquilur mihi, > hoc est verbnm Dei (il in corde au-
sibi aflicil, cum in semetipso suo singula modo con- dienlis et amanlis, cum, sicul dictum est", auditus
templanda ei exhibens, de utroque solemniier pasci omnipoleuiis verbi jam affectus est in id qupd au-
affecium amanlis. Sed el animce Deum, quserent dilur. Audilur autem per sensus corporis, sicul ex
feneslra est, qua Deum coniempletur oculus ra- inluitu lectionis, et auditu doctrinse, aliquando per
lionis, per quem illuminanle gralva spiritualia [sivi graliam aspirationis inlernae , evocans audientem a
«iivinaspeculatur, ad hoc principaliter faclus ii carne ad spirilum, a sensibus ad inleriorem intul-
Jiomine, ut per eum Deus videaiur ab homine. E )ectum,iii non sil in carne, sed in spiritu. Hoc
sicut illuminante lumine solis hujus o.culus corpori: agil, cuin dicit, < surge ; > excutit torporem , cum
ubi liberum habet ab omni obslaculo intuilum. e dicit,« propera; > allicit amorem, cum dicit,« amica
puri iransilum aeris, quocunque intendit, landit mea ; > ponit gratiam, cura dicil, < columba mea ; >
videndo procedit, donec ipse in.semetipso visus ei B componit vitam et mores , cum dicit, < - formosa
propria infirmiiate deficiat; sic agente et illumi- mea. > Deinde, < hiems, > inquil, < transiit, imber
nante gratia in directum divinae contemplalionii abiit el recessit, >cum pertransire facit hiemem
tendens ratio, nisi aliunde contrahat tenebras er perlurbationum, et vitionim dissipat procellas , in
roris, in simpliciiaie et purilate divinae substantia hoc ipsum nos efficiens Deus. Primo siquidcm
nil aliquando paiilur contradiclionis, donec oppressc hortalur ut surgal; deinde obedienti, ne deficial
a seipsa in semelipsa lassescat et succumbat. Fe- melu tenlationuni, abiisse dicit hiemem et pluvias
nesirae autem sunt, per quas Sponsa Sporisum spe- cum miligalo lurbine vitiorum, quasi sponte se offert
culatur, pielas, charitas, sapienlia, quse cultus De sanclarum virlulum grala teraperies. Et cui lalenli
dicuntur, per quas, cum .conlemplando de gauJic et pavidae haclenus in hieme tenlalionum el pro-
Sponsi, spirituale s\ve divinum aliquid concipit, cellis viliorum, sufflciebat tutam ipsam in semetipsa
lunc eam videt Spon&us,hoc est videnlem facit. Iii commorari, nulla ei cura, milla ei solliciludo, nisi
lemporali vero dispensalione Medialoris : canceUus in semetipsa ; nullus extra se processus, nulli in
est, quo Sponsa conlemplatur , fides temporalium , divinis lilteris flores, nusquam spiritualium gratia
qua in aeierna ei igilur; in qua obliqttari necesse esl f, gaudiorum, sive fruclus spiritus, qttod significatus
intuilum Deum contemplantis, cuin in una Cbrisli in odoreet floribus vinearum, et grossis ficuum :'
persana et sacramenlum indubitanier miratur ge- recessus nullus in profundiora secrelioris sapiemice,
minsenalurce ; el iitramque in Mediatore adorat in quod significalur in lurture, quae in remotis a mul-
unitate personce. In qup in partem quidem assumplae titudine locis, hoc est inter per.fectos loquitur
humiliiatis ad Deum tendens plurimum sibi videtui niysteria ; jam audit :,
qliliquari ratio humaiia, donec fidem iiluminaiite < Surge, propera, amica mea, columba mea ,
graiia, incipil non lanlum credi, sed el inielligi fofmosa mea , et veni. Jam enira hiems irausiii,
Deus, qui bomo est; et homo, qui Deus ; et lunc imber abiit et recessit: flores apparuerunt, in lerra
in uno jucundissime pasci hicipil mens coiilempla- noslra, tempus pulalionis adest: yox turiuris au-
tiva. Tunc inlelligenli spirilus loquilur mysleria , el dita esl in lerra noslra; sicut.protulit grossos suos,
verbum Dei Joquiiur semetipsutn, et velociter sermc vineae florenles odorem dederunt (Cant. u, 11, 1S,
ejus currit in affeetum, cum in co cui ioqtiitur , 15). > Deiude ileratis familiaris gratiaa nominibus,
flunt eflicaciter, quse intclligibijiler audiunlur. Sur- ilerato surgere jubetur, et properare, el venire,
gilur enim et properatur, el fil quidquid sermo sc cum primo praeveniente gralia, deiude ctiam ralio-
quens, ut fiat, sive prsecipere, sive docere videtur. D nis"et liberi arbilrii subsequente judicio suscitalur,
Sequilureni.m : ct, teslimonium perhibente sibi conscienlia quod su-
< En dileclus meus Ioquitur.mihi ? Surge,propera, mus filii Dei, dulcius ac familiarius se commendat
amica mea.coluniba mea, formosa mea, el veni (Cant, bpnitas siiscitantis. Hoc est quod sequilur :
it, 10). >Vocat amicam, cura a.raicameam sibi facil, < Surge, propera, amica mea, speciosa mca, et ve-
omnia ei noia faciens qusecunque audivit a Patr( ni; columba mea, in.foraminibus petrce; in cavernis
suo. Columbam dicit, cum suani eam eflicit; hoc esl macerise (Cant.n, 15,U). >Filque qnod diciiur; ex^
capacem Spiritus sancti, qua.lis apparuit in baptismc sequitur Sponsa quod Sponsus borlatur. Recedeule
super Dominum : qiiam horlatur assumere sibi hieme datur tranquillitas, apparenteSponso exsuJlat
pennas spirilqalium inlelleclutim , ei fugere in soti- Spoiisa. Libel progredi, et laeiiora promitlenlis quo-
tudinem cordis, cl simplicis cpnscientiac secreliun. cunque ieritsequi vesligia exlra domum, extra civi-
Formosam suam denominai: quam secundum an- ta.tem, hoc est exlra natura.m humanae conditionis,
tiquse conditionis dignilatem imagini et similitudini exlra communis consuetudinein conversationis : in
s,ua?reconformat- Jubet eam non solum surgere ei occuUis filii, qucc sunt foramina peirac; in secrelis
venire, sed et pioperare, boc csl, non solum amar« legis, rnisestin.1cavernse maceriae. Non enim undique
 535 EXPOSITIO ALTERA 1N CANTIC. 534
claosa est petra Chrrstus, sed habet foramina qiiibus A est, lacdunt mentes bene affectassuggeslinnculce ini-
revelalur Deus; et maceiia legis, qua duo a se populi . mici subtiliores sive Iparvulas demoliuniur vineas
disparanlur, penetrabiles habet cavernas in verbo fraudulentae scandaiorum immissiones. Utriimque
Dei, quod penelrabilius est omni glndio aucipili, enim habet quod sequitur, vel, « Capiie nobis vul^
qiiibus diversa sibi et adversa coucilianlur. Ubi pes parvulas, quse demoliunturvineas, > vel,< capite
etiam lempus putationis est; quia riascentlbus iis nobis vulpes*parvas quae demoliunlur vineas.J Par-
quse utilia surit, solent plernmque internasci inutilia vas quippe vineas vulpes demolinnttir; quas vineae
et noxia, nisi catitius praecidaniur. Seqnilur : « Os- provecliores non liment. Non enirn scandalizaiitur.
lende mihi faciem luam; sonet vox lua in auribus nisi pusilli, de quibus Domintis dicil: < Qui scanda-
meis. Vox enim lua dulcis, et (acies tua decora. > lizaveril unura de pusillis islis (Mallh. xvm). —Ca-
Solet in foraminibus petrai nidificare columba, et in pile, > inquit, « nobis vulpes. > Vulpes has sibi capit
cavernis inacerise; et inde osiendere faciem suam, quicuiique, discrelionem spiriiiium habens, peccati
el auditam facere vocem suarn, faciem graiam el vo- subrepentis fraudulentiam cito deprehendit, et suh-
cera gemebundam.Quidnam hoc est, nisi solidata in jicit sibi appetitum ejus. Sapiens laraen sponsa ro-
Chrislo ct in fideejus, fnuctus spirilus faciens con- gat eas capi sibi, hoc est ad ulilitatem suam a doc-
scieniia,graiam ad DCIIIIIhabens vocemconfessionis, B toribus sanciis.sivea sanctis angeliscuslodibussuis
el in spe fulurorum gcmituum dilalionis?Hanc faciem nequaquam.a proprio setisii, sive a propria virlule,
Sponsa ostendit Sponso desideranti,cum in lumine semclipsam salisin hoc crcdens sibi, utsufliciat eas
vulttis ejus sancla eonscieniia amat apparere suo capere sibi.In hoc enimqui lenlaniurmanifesti fuiut
Creatori. Haec vox Sponsae in auribus Sponsi dulcis quis ad probandum, quis ad reprobandum lenleiur :
est, cum sic ad eum pervenit, quomoilo ab ea profi- quod aller eorum in tenlalionibus suis seinetipsinn
ciscilur, videlicel sicut eam amor exprimit. ntilli minus credit quam sibi; alier vero nulli credit
Redeamus paululum ad superiora , et seriem fei senielipsura, nisi sibi. Ipsi autein Sponsce vulpes
secundum ordinem geslorum, et ralionem verborum cc.piuiitur, quia ipsius maxime proftcit saluti, quocl
recenseamus. Sedebat Sponsa penes semetipsam, intemeraia Sponso vinea sua conservatur. Natn,
exspeclans reditum Sponsi, pignus habens spirilus inquit, « vinea noslra floruit. >jNon penilus deserta
maiurc eum redituruin, orans , plorans, desiderans est, cujus adhuc vinea in flore, hoc est niens iu
iilrediret. Et subito videlur sibi primoaudire quod speest. Non enim eousque qtiaeSponsa esi.aliquamlp
non videt, el sentire sensu interiore quod non iniel- deseritur a Sponso, ut deserat desereniem;prcesenie
ligit, prsesentiam divinilatis, et dicil: « Vox dilecli fruens humiliier, el .absentem sustinens palienter.
mei. > Hilaresciint scnsus omnes animse fulelis, et ^* lpsa enim est vinea Dpmini Sabaoth, de qua dicit
gestilin occursum, cum paululum progressa videt Domiims ad Prophelani (Ose. iii),. < Fodi eam mihi,
eum venienlem ad se saliendo, id est properando, et dixi ei : Dies multos exspectabisme; .11011for-
transilienlem autem eos, qui modiecefldei siinl, nec nicaberis, et non eris viro; sed et ego exspeciabn
siifficiuntsuscipere adve.nluni properanlis, vel super- te. > Propler quod ipsa sponsa, quae el vinea, se-
salientem omnem inlellectum, et transilientem om- quilur el dicit:
nera rationem. Et jvidcns eum venieiuem ad se, ad « Dilectus meus'mihi, et ego illi; qui paseiiur
suscipiendum eum recplligit semelipsam in se, sen- inler lilia, donec aspiret dies, et inclinenlur unibrae
tiens appropinquaniem e\ slanlem posl parieiem. (Cant. ii, 16). > Felix mens, et beala conscientia, et
Vidensque eum aspicientem' per fenestras, prospi- vere sponsa sponsi, cujus deserlse vox hsec esi, cujtis
cientem per .cancellos, el senielipsum offerenlem deliclum inferiorum est juslitia; cujus defeclus filia-
desideranti, incipit ipsa experientia inlelligere my- rum sponsi perfectio esl. « Beatus, enim, cujtis Do-
sieria divini araqris, scilicet idcirco scepius eum a minus Detts ejus esl, > (Psal, CXLIII)ei; ipse totus
sc recedere, ul ardentius quaeratur; idcirco reddere ejus, in quo gratia Dei, quomodocunque aliqnando
se aliquando amaiiti, ne vehenienliore trislitia ab- jj afliciat conscienliam ; jani inslauravit naluram. Aliud
sorbealur. Cumqiie ad vocein vocantis el bortanlis namqtie esl bonae mentis slalu.s, aliud affeclus, Aliud
sttrgit ad videndum, properat ad tenendum, repenie esi, operanie gratia stabililer .ijinovaice in Deo na-
disparel qui apparuit, ct cum eo omnis illa spiri- lurse bona composilio; aliud.eadem gratia afficienie
lualis ac divina aincenilas vinearum el florum. Re- bonse ipsius compositionis ad tempus, ad horam, in
cedentem quippe auclorem suavitatis sequitur om- Deum assurnplio. IHtid estsponsse factse, hoc auiem
nls suavitas sua, omnesque delicice suae; laelitia flo- est perfectse. « Dilectus meus, ait, mibi et ego illi. >
rum, odor vinearum, opulenlia fructuum. Recedit Alii, inquit, aliis; dilecius meus mihi. Alice aliis,
ab amica fiducia araiciliae, a columba decor faciei, ego soli. Non est prostitutae alieiiis amoribus con*
etdulcedo vocis, a formosa gratia conformitalis di- sciepliae vox haec : npn est fidei trepidantis, et dubii
vinsc. Relinquitur amicae soliludo sua, columbae ge- amoris isla professio; turbatae conscientise, inlentio-
mitus suus, formosse habitus privatus; clauduniur nis hsesilanlis. Seraper, inquam, felix mens, et beala
foramina pctrae, et obstrutinlur cavernae macerisc, conscientia, cui in exspeclalione lardanlis Sponsi, ,
non recipieules coltimbam rion habeiilein cor. Insu- et prolongatione incolalus vitae hujus, haec consola^
per jrruunl in vineas florenles vulpes parvulce, hoc iio est; in ceslu malitiae sjecalaris,btijiis conscientia
 ABBATIS S, THEODQRICI 536
55s GUILLELMI
levamer » gratia creante sterilis adhuc ab intelligentise et sa-
spei est, umbra refugii, solamen doloiis, ex gratia illu-
pienliae fructibus : quos exspectat
laboris; incentivom amoris, dilatalio cordis in pres- minanie. lpsa est direclae in Deum volunlaiis et
suris vitce hujus; et de fiiluro certiutdo fidei et ex- inlentionis conscientia, apud horaines caslilatis
« tribu-
speclationis. Ipse est qui dicil. In omnibus et exteriorum fidei operum praeferens candorem,
lalionem paiimur, sed non angustiamur. Aporiamur,
sec ad Deum jugis desiderii interiorem fragrantiam,
sed non destituimur; perseculionem palimur, Chrisli bpnum odprem circumferens in on:pi loco,
non derelinquimur; dejicimur, sed non perimus,
in tribulationibus et pressuris, viriuiem habens
elc. (/ Cor. iv). >Stalus istebonce meniis pieiasest,
patienlice ad emolliendara omnem duriliam humanae
quae secundum Job « cullus > Dei est (Job xxvui): malitise, cuncta bona sua liabens in occulto gratice
secundum Apostolum,« utilis adoinnia.et promissio- creanlis et donanlis; donec educaiur qnasi Iiimcn
nem habens vitse quse nunc est, et futurae (I Tim.
juslilia ejus], et judicium ]ejus tanquam meridi.es in
IV), > forma Efidei et virlutis, spiritualium, capax manifestatione gralice illuminaniis. ln verbo auiem
gratiarura : idonea sacris affeciionibus , proxima quod est, « pascit, > duo intelligunlur : et qui pas-
semper divinis inlelleclibus. In hoc stalu constilutis
cit alterum, et ipse qui pasciiur. Inter hujusmodi
dicit Apostolus : i Sic stale in Domino, cliarissiirji B lilia pascit, boc esl pascitur Sponsus, cum iu
ergo
(Philip. IV). > Et ilerum : « Verumtamen ad quod moesla sterilis lilii conscieniia solemniier eum de-
pervenimus, ut in eo permaneamus (Philip. ui). > leclat Sponssevoluntas fecunda, fpascit etiam Spon-
Ilic tamen flores adhuc sttnt vineae florentis, spes sam ignoraiuem, cum in ea dilaiione ipsa sui suuni
fructus, non fruclus ipse. Sed hic jam ascendenti- nutrit amorem. Quamvis scil qiiidem Sponsa, quid
bus a cpnvalle lacrymarum , a regione ccelesiis in ea
agatur, quid in ea agat SporisuS , qtiandtu
beatiludinis, spirare incipit aura veritatis et odor invicem sunl sibi : sed non senlit, qiiandiu invi-
suaviorunguentorunf Sponsi proficienli animce, Spon- cem non adsunt sibi. Sunt eiiini sibi flde, adsuni
sse amanti, de divini myslerio amoris primilias spi- amore, vel amore sibi sunt, affectu adsunt. Et
rirus afferens largiores, dulciores affectus, experien- bene quidem se res habet, quandiu sunt sibi :
lias certiores: quce quo crebriores fiunt et dulciores,
oplime vero, cum adsunlsibi. IIoc esl, quod sequi-
eo purioris vitae mirificant cbaritalem ipsa jam prae- lur. « Donec aspirel dies, et inciiiientur umbrae. >
mia puritalis. Composilae siquidem vilse habilus et Cum enim aspirabit dies, et inclinabuntur umbrae,
status bonce mentis sic inest animcc, sicut sano cor- tunc jam Sponsus et Sponsa non lam erunt sibi
pori sanitas sua : haecaulem omnia sic sunt bonce muttto ad consenliendum quam aderunt ad friien-
menli, sicut sano corpori actus sanitatis ad usura jtliim; nec in slerili amtenilale Iilioruni pascet
necessilalis, sive ad libitum volunlatis. Sicut enim Sponsus, sed in plena uberlate frucluum spirilus.
sanitas corporis quodammodo semetipsam nescii, Cum enim per aspiralipnem sancti Spiritns eiiara in
iiec,magni sibi est anle necessitatisnsum seu voltin- hac vila nox nostra sicnt dics illuminabilur ad ho-
tatis, sic sanitas illa animae seraetipsam nescit, nec ram, ad tempits; et sceculariiim umbrse vanitalum
lnagni sibi esl in flore spei, ante fructus spiritus. inclinabiiolur, cedenles luraini veriialis, seu magis
Habilalio ergo parala requirit habitalorem; lectus in pccasu vitae hujus, quae nox esl, et non lux, et
vacniis comparem^ampris, fides sustinens gaudium susceplioiie maiulina alierius viiae, seu potissimum
fruenlis. Hoc est quod dicit: « Dileclus meus mihi, in maluiino aclernitalis,. in die generalis resurre-
el ego illi. > Ipse, ait, mihi, in hoc ipsum me efii- clionis : lunc Sponsus et Sponsa incipienl sibi non
ciens Deus; ego illi, in hoc ipsum effecla.Ipsemihi, esse per fidem, sed adesse per speciem, facie ad fa-
gratiam prserogando : ego largitori, non ingrala, Ciem : nec pascet Sponsus.Spohsam instar sterilium
Jpse mihi fidem dando; ego illi servando. liliorum in flore spei, sed in fruclu rei. El lunc om-
Et Sponsus quidem in Sponsa etiam nesciente, eo nes omnino umbrae vanilatis sseculi hujus inclina-
pascilur, quo illa cruciatur, cum illa cilra amplexurn btintur ; hoc esl ab aestimalionis suaesiatu dejicien-
ct osculum, cilra mutuae conjttnctionis suavilatem ' lur,
non recipiat consolalionem. Unde sequitur et dicil: Tunc, sicul olim nova graliae sacramenia finem
< Qui pascil inler Iilia. > Lilitim flos est inier flores impostierunt veteribus sacramentis: res ipsa sa-
pulcherrimus sed sterilis. Recto autera ac virente cramentornm omnium finem imponet omnibus om-
calamo a (erra in alliora se subrigcns, candidi exte- nino sacramentis. In sacramenlis qtiippe Novi Ter
rius, interius vero ignei coloris esl: gratum admo- stamenli ccepit aspirare novse gratice dies : in illo
clum ad visum, suave ad odoratum, naluralem ha- vero omnis consumplionis fine erit meridies, ubi
bens virtutem dura emolliendi. Videas autera Iilium non erit specuhim et senigma, et ex parle, sed visio.
anle solis ortum a facie frigoris nocturni et lenebra- faciei ad faciem, etsummi boni plenitudo , cum quq
rum noclis, quasi refugiens et delitescens inlra solebal ambire ralio, figelur intellectus ; quo amor
semetipsum, leneras delicias suas clausas penes aestiiare, fruelur affeelus, non iiitellectus rationis,
secontinere; mox autemul solis orieniis serenior sed illuminati amoris , non affeclus ab affecto
ei facies illuxerit, quasi arridendo lotum ei semet- ulcunque confecltts , sed divino modo a Deo
jpsum aperire, et omnem gloriam suam suo recon- effectus, sicut Apostolus dic.t: < Qui nos eflicit in
gignare aiictpri. Ipse est bnnae..;raentis status cx hoc ipsum Deus (Cor. v). > Ilominis eniin eongloriG-
557 EXPOSITIQ ALTERA 1N CANTIC. 838
cati Deo omnes aniinai vires, virtnies, voluntates, A incntii horrorem sui, et pro s.tcularis delecialionis
inleiuiones, affectiones, per virttitem resurrectionis vana dulccdine, veram et aniarissimam aspergit
Hberalae a servilule corruplioiiis, et sujjjeclibne va- amariludinem. Ex quo, o cbarilas caslaj gcneralio-
nitalis, incomraiilabiliter stabilienlur adplene viden- niset sanclartim Sponse anima^um, Sponsa lua ad
duni quod sensim credcbalur ; ad certissime haben- le semper devotam habens voluntalem, aliquamlo
dmn q»od irepide sperabalur, ad solide fruendum quidem in desiderio cruciante, aliquando vero in
quod fule amabatur. Hceceliiin dies viiae hujus aspi- ahiore frneiite, jugis gaudii stabilitatem in.je, dc le
rans niuiabilis esl, nec coniinutim habet gauditim lu- oblinere non pptest in tempore vicissiludinis hnjus,
minis sui.sed borasbabet suas, vicissitudines gralice, quam etsi ex responso bonae conscientiae desiderii
ill.ucesceiilis accedendi ad Deutn, ad illiiminandum. Uiijiugiter habet in bonse volunlaiis stalu, non la-
Dies autem crjeli, dies aelerniiaiis, dies super dies, men in affectu. Cum enim secundum sapienliae luse
abomnibus omnino umbris scecuij hiijus ferialus ; ralionem, et libilum beneplaciti tui, et judicium
Iptus vacat lumini suo, gaudio sup, sine desiderio justiliae tuce, vadis et venis, nonnunquam sicut
plus volendi, sine meiu perdendi, sine doldre per- cerva graiissima et gralissimus hinnulus permillis
diti, Inlerim veroexspeciatiocrealur.fi revelationem " te fide apprehendi; ssepe eiiam dignaris meditatione
filiorum Dei exspectans, ingemiscil el parturit us- leneri, aliquando etiam araore demulceri. Sed cum
que adhuc : et ipsi primitias spiritus habenles in- vehemenlius teneris et dcleclabilius haberis, re-
tra semetipsos gemunt, adoplionem liliorum Dei penie elaberis, et currentis post le amoris anxia
exspecianles, redemplioncm corporis sui (Rom. vm). lassitudine et faiigatione deleclaris, dutn plorat et
Conserva eas habeulibus, largire non babentibus, clamat post te dicens :
o Sponse charilaiis ct castilatis, ul Sponsa tua, < Revertere, similis esto caprese hinnuloque.cervo-
qucecunque illa est, fidelis anjma lnnguens posl le, rum super montes Belhel (Cant. ;i, 17). > Quasi dicit:
et dcficiens in se, deflciens in salutare luum, sed Si quandiu tempus et lempus est, non mibi conccdis,
lion a salulari mo, praelibel hic iiilerini horas ali- ut habeam te jugiler ad fruendum, saltem esto velo-
quas diei tuae, donec accipiat dieni plcninn, quae in cior ad redeundum, sicut velox es ad abctindura et
hoc sajculo exsuliat sicut fidelis Abraliani, ut videat me deserendum. Sit vicissiludo frequcntior, fuga
uieni tuum, videat et gaudeat, el gaudiura ejus lardior, celerior reditus, praesenlia familiarior ac
nemo lollat ab ea (Joan. viu). De profondis noclis diuturnior. Magni mibi esl vel momenianca prae-
caliginis vilsehujus speranlibus in te, suspirantibus senlia, vel modica copia lui, in visu lui, intclleclus
et aspiranlibus ad te, aspira, o dies dierum, dies f mci quantulacunque licenlia ; susurrium aliquod
virtulis, dies super dies, dies qui es, el non deficis; vocis tttse, guslus vel modicus siiavilalis luse, odor
et mutans intra te omnia, non mutaris. Jam ab ali- unguentorum tuoriim, aliqua dignatio osculi tui, et
quanlo lumine tuo quod aspirasti nobis, o sol justiliae, amplexunm tiiorum. Hcec enim mihi sunt pignus
radiis (uis nianifestissimce verilalis luae, aliquaienus spirilus," arrlia beatitudinis acternce, firmamentuin
umbrse istse morlis, umbrae vanitalis sceculi Iiujiis fidci, spei robur, incenlivum amoris.i Revertero ergo
inclinantur nobis, et manifesta fit npbis vanitas inquit, revertere. Revertere, qttnmvis slatim reilu-
vauilalum, et vanitalem esse omnia manifestum et rus ; illapsus Iseiifica , elapsus moestifica. Boiuim
Iuce clarius flt nobis : Et ulinara in semetipsa sic mihi est qitidquid abs le milii esl, quoniani bonus
elucerel nobis tua veritas, sicut iu Iumine cjus ap- bene omnia facis; et sive abeasj sive redeas, jugi-
paret nobis ista vanilas ! Prudenler enim adverlen- ler nie consolaiur iste affeclus, quoscttnqiie a le
libus, el de lumine verilatis luce isla acslimanlibus, patiar defeclus. Elenim, sictit jani stipra dixinnts,
ipsa ex inSeparabili indigenlia sua.el insila miseria, ul ex usu carnalis amoris circa spiriiualem amorem
et indeficiente defectti, varia se.prodtint esse et cpn- et affecittm Sponsi el Sponsse aliquem sentiamus
temptibilia. Pwpler quod gratias tibi agunt oiniies ^xperienlice sensum, videtur scepe Sponsus Spptisce
filii lucis luce, el quicunque non stinl rebelles lumir D quasi lasciviente amore illndere, et crebro subdu-
nis tui.quibus jam eatenus illuxisti, ul in , te jam cere se veheinenter amanti, rursunique reddere
hxc oirinia eis innolescant, rtec decipiant, licet illi- desideranli; egredi aliqiiando et abire lanquam non
ciant eos aliquando adhuc el iuipedianl, cura jam rediliirus.ut ardenlius reqtiiralur; regredi aliquando
non ex affeclu amenlur, licet aliquando ex necessi- et inlrare ad illam quasi pcrpeluo niaiisurus, <]iio
tale curentur. Nam et si iiienioria saeculi iionnuii- dulcius ad oscula invileiur; aliquando. stare post
quam subrepil in menleni, seu venit in cogilatio- parielem, et aspicere per feneslras, ul ad excitan-
nem cumaiiqna delectaiione, slalim obviatvoluntas dum desideriiim amantis videatur blandiens, sed
evigilante in memoria ratione, et adjuvante sancto non totus ; audialur vocans seu invitans, sed remo-
Spirilu humanam iiifirmilateui, conliniio aspiraiue lus. Deinde vero qnasi igne succenso in corde anian-
lumine tuo inclinanlur urabrae illae ex contempja- lis, abit prorsus ac recedit, ut nec videalur, nec
lione illius vanitalis, et conceptione tuae veritalis audialur, nec senliatur. Sponsa vero cum tenere
voluntate conversa in amorem tuum, inlanlura, ut non polest abeunlem, saltem aliquando euiii redire
jam extra le non recipiat aliquam delectationcm. poslulat ac dicit: « Revertere, dilecte mi, similis
inonles
Sjatimqne l.ux tua, o djes dierum, memoriae sccculi esto caprese hinnuloque ceryoriun supcr
539 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI 540
Belhel. > Beala Sponscc conscientia hoc nomine A quocunque *e verlii, serpens ilfe anliqtius fugit; et
crebrius Sponsum invocanlis, < dilecle mi. > Hoc ad virlutem ejus omnein pefdit vim siiam, omne
eniin est.qttod ille dicebal : < Tu scis Dominequia venenum.i Super inontesBeiheI,> sive <Bether.>Be-
amo te (/oan.xxi).> Cum cnim dilecli nomine vocal thel iiiterprelatur domus Dei; Bether domus ceh-
dilecta dilectum, nomen dilecti amprem vocanijs surgens sive domus vigiliarum. Betliel ergo siint
el ostendit et excital, coinmendatque vocanlem, in quibus Deus familiarius inhabitat, siraplices lilii;
et attiabii quem vocat couscieniia et pieias diJigeri- Dei, bumiles et quieti, et trementes sermones ejus,
tis. Felix et bene ausplcala dralio ad Deum, quce super quos Spirilus sanctus requiescit. Ipsa esl dor
in Spiritu sancto hoc nomine Invocat quem orat; mus consurgens, quae semper nititur ad altiora ;
beala anima cujus orationem fiducia conscientice domtts vigiliarum, in qtia jugiler vigilanl, qui pia
liiijus conunendat. Quid enim non speret, qui sic ac sollicita exspeclalione exspectant Sponsum Do-
orat? Oral reverti, quein habel: quae, quem amat, minum, quando reVertatur a nupliis. Oral ergo
hahet. Ilinc scriptuin esl: < Prope est Dominus om- SponsaSponsiiiii.utscepiusconveisetursuperdomum
nibus invocanlibus eum in verilate (Psal. CXLIV).> Bethel sive Bellier, sive illuminando eam in con-
Veritasenim invoeandi in affectu amantis; certum templatione sui, sive sublevando eam in contemptu
fil argumer.lura in conscieniia iiivocantis, prccsen- B mundi prae amore Dei; sive pervigiles ad eum inen-
lissimce prsesentiseejus qui dixil: < Ego siiin verilas tes ad interiora el silentia bonaeconscienliae gaudia
(Joari.wy). >— « Revertere > crgo, ait,«dilecte nii, > inlrodurendo in fruilione sui. Orat eum etiam cre-
Siquidera abeunte le, omnia turbantur; avcrlenle te brius venire super montes, hoc est super alliludi-
faciem luain, sanctce affectiones ruunt in defectus, nem liuinanceperfcciionis, scilicel ul fluant montcs
fll amaritudo in conscientia, et irrationabilis tristi- a facie Doniini, cum nihil se esse cestimaverinl qui-
tia; in conversalione fralrum plena omnia scandalis, libet magni homines in comparatione Dei.elsine
iu solitudine lumullus nienlis, fugit lux inlerior, gralia ipsius. Cttni ergo Sponsa Christi, fidelis ani-
involvunt lenebfse coriculcantes, lahguet fides, spes ma, aliquatenus aliquando admilliturad contein-
palpitat, cbarilas lassescit, fil animiis ebrius, nec plaudum gaudium suum, scd slare non prsevalel
compos sui ; corpus oneri menti, mens corpori; diuiius ad fruendum, sed iilud quidquid est, sicut
nutal oralio, sordct leciio, squalet medilaiio ; fil illabiinf noimiinqiiam inopinanii, sic repenle elabi-
omuimoda sterilitas meuiis a duritia cordis, el pu- lur lenenti, fit qtiod sequilur : < Similis cslo cnpreie
gnat contra miserum et inseusaium orbis terrarum. binnuloqiie cervorum. >Ubi quod dicil, <esto,> con-
Revenente autem te, seu converlenle te faciem sensus est voluntatis hnmance bene affeciaecum vo-
luam ad me, a lselilia vullus lui, a suavitale sensus lunlale Dei, certissime credentis, quia sive dignatur
tui, serena omnia liunt el tranquilla; fil sancia Ise- desideranterii invisere, sive quasi recedendo vide-
titia de sancla conscientia, vigel intellecius, fervel lur deserere, bonum esl ipsi, cui lioc fit, quidquid
siudiurii, illumirialur affectus, raens in Deo ailare- ab optimo Deo fit. El cum, qitem delectabiiiler te-
scii, sceculum vilescil, corpus servil, nccrescunt vi- nebal illapsum, conlinuo anxie requirit elapsum,
res, roborantur virtutes, illuminatur fules, spes fil quod sequilur :
confortatur, charilas ordinalur. Fit frequeus gau- CAPUT III.
«iiura in Spirilu sancio, cum frairibus conversatio < ln leclulo meo per nociem qusesivi quem dili-
dulcis, dulcior cum Deo soliiudo ; meus stabilis, et gil anima mea. >Ubi primo intuendum, quia sicut
sensuum spirilualium fecunda ; alacris oratio, utilis recedente die nox est, et absente luce frustra oculi
lectio, rationabilis medilaiio ; et sludium spirituale corporis in lenebris patent, sic Sponsse ad contem-
ad pmnia prosperalur. Fil seria aclio, otiumque plandum quod desiderat sine adjutorio graliae illu-
sanciificalur, nusquam scandalum, nusquam con- minantis fruslra niUlur intentio per vim rationis.
tradictio , humililas in prosperis, forlitudo in ad- ldeo dicit: «In leclulo meo per noctem quaesiviquein
versis ; et quandiu cuslodis alrium luum fortis ar- D diligit anima mea. > Sed primo videndum est qitid
maius, in pace sunt omnia quae possides (Luc. xi). in hoc nobis, eiiaro juxla litteram iiinuatur.Sponsa
< Reverlere >ergo, < dilecte mi; similis esto eapreae Sponsnm reqnirens, neque diem neque noctera po-
hinnuloque cervorum. > De caprea quid dicemus 3 lesl habere ferialam. Elenim etiam, ad lilleram, ad
Acuiioris visus esl. Nolo ergo, ait, abscondere me spirilualis exercilii sludia vigiliaenocturnae quaniam
sicut Adam (Gen. m) a facie omnia videnlis, sive liabeanl opportuniialem, quos ffuclus spirilus affe-
approbantis, sive arguentis; sed vtillum tuum, Do- rant vigilaniibiis ad redilum Sponsi, norunt ipsi
mine, requiro; faciem luam exquiril facies mesi vigilantes. Proprium quippe. tempus hoc menlis est,
(Psal. xxvi). Dabis etiam mihi aciera oculorum in- eteorum qux mentis sunt. Vacant sensus; nec per
teriorum meorum ad inieridendum tibi, et provi- eos aliquid obstrepit. Fil primo secrelum cubilis,
dendum mihi. Et sicut velox esl caprea, dabis eliami deinde per somnum corporis quies; cum post diurnos
mihi velocitatem spiritus ad inielligendttm de te,, labores et aerumnas vilae hujus, sicul sanclum Job
iiicut velociter curril sermo luus. Quid de hinnuh i (Job vn),meditantem de Deo consolatur lectus suus:
cervorum ? Vis ci inest paternae nalurce ul fugianil cujus non.esl Icctus sepullura mortni, vel diverso-
eum serpenles, veuena non lccdant. Sic Filium Duj,, rium ebrictalis, sed spiritualium stud.ioru,niofRciua,
 541 EXPOSITIO ALTERA 1N CANTIC. 542
el sacrarum locus visionum , ubi libel somuiare A veni. > Quare? Forte qnia nox erat; et inlenlione
quod libuil cogitare, et ssepe revelatur dormienti lassala pauliiltim imminula eral et qitcerenli lux.
quod non paluit vigilanii. Deinde, post ciborum et et fervor seu calor desideranti. Si enim qusesisset ex
curarum et cogilationum hesternarum digeslionem, affectu, invenisset eum in intellectu; et oplime iili
redit sobrietas lam menlis quam corporis. Tunc fuissol in ejus amplexu. Videlur autem magis con-
sicul jejunus stomachus cibos quos primo suscfpit gruere, ut sicut pro consolando Isedio Sponsse
eflicacius decoquit, suavius digeril, el uiilius co- Sponsi fil ad eain accessio, sic el comprohaudo, sive
aptat nalurse, sic jejuna mens evigilanlis tenacius ipsius desiderio eliam accedendo, ejusdem nonnun-
insidel et inhceret ei quce primo occurrit cogila- qnam fiat abscessio. Desideria enim non sunt, quae
tioni; maxime in qua consenlit. Propter quod evi- dilalione deficitint. Unde Sponsa quid in Sponsi ege-
gilanti ei, quae Sponsa est, post somnum sobrium, ril absenlia, subdendo manifestat:
et qui lantummodo sufliciat naturse, curandum sura- « Surgam et circuibo civitatem; per.vicos et pla-
mopere est ut continuo quasi impollula adhuc et tens quaeram quem diligil anima men. > Qnsenam
virgo copuletur Sponso, adhaereat Deo, el tota in est isia civiias, qui vici, quae plalece, in quibus
quantum prcevaJet afDciatiir, ul deinceps lola nocte, Sponsus qucerendus esse videtur, nec invenilur?
tota die sancla ct imraaculala permanens et corpore B Nempe ipsa esl civilas, de qua psalmus dicit: < Vidi
et spirilu non dividatur, sed tota sit ei cui se probavil, iniquiialem et contradiclionem in civilate : die ae
nec degeneris alicujus alterius affeclionis recipiat nocie circumdabit eam super muros ejus iniqtiitas ;
comniislionem. Altiori vero sensu Sponsa Sponsum, el labor in medio ejusel injustilia, et non defecitde
quem foris amisil, inlus quaerit; in cubili cordis, plaleis usura ct dolus (Psal. LIV); > ubi homo una-
in secreto mentis, in conscientia. Foris enim quod nimis, qui siitml cum ipso Sponso dulces capil cibos,
ad rem allinet aclitalur, Sponsus praecipil, Sponsa ampliat super eum stipplanlalionem (Psat. XL), nbt
caro conciipiscil adversus spiritum (Gal. v), sive
obsequitur; inlus aulem quse amoris sunt, secreta adversus proximum. Qune est haec civi-
colloquia, occulta mysteria iractantur ; sed quan- proximnslas? Sceculum. Quce est hsec civilas ? Ul cum dolore
diu Sponsus adesl. Absenle enim Sponso perpelua
ibi nox est, formidolosa soliludo, laediosa habiiatio, dicam, sseculum sseculare, Ecclesia in sscculo. PIus
dicam, et dolens dicam ; omriis ordo, omnis habilus
quies nulla. Ubi cum semper sit indeficicnte poten-
lia, secreto lamen consilio sapieniice stta:. non ibi religionis. Sseculum quidem quod sceculiest, si qttac
est Etenim sicut Salomon saecuji sunl agil, ut patientius feramus, ut minus de
jugiter praesidenle gratia. eo doleamus, ustis ac desperatio facit. Verum iu
dicit: < Tempus est amplexandi, et temptis longe C
Dei vivi, qua?t sicut Aposlolus dicit : «Co-
fieri ab amplexibus (Eccle. m). >Propler quod snbjun- Ecdesia
dicens : < non > Jiinina csl ct firmamentum veritatis (/ liin. ui), >
git Qucesivi illuin, et inveni. Quera in ordinibus religionum, quae arctioris
cura non invenit, lanto eum clamore vocat, quanlo maxime
vitse studia profilentur, quis non defleat usque ad
ad eum desiderio anbelat, sed non respondet ilJe
lacrymas sanguinis el cordis, [periculosa illa tem-
vocanli, quandiu ad votum sui copiam non facit devenisse quce in novissimis diebus futura
desideranli. Hoc autem agil in nocte, quam non pora
in hoc crebrius a studio Apostolus praevidil, scilicet t hominrs seipsos araan-
piget pernoctare; quam tes, habenles quidem formam pietatis, virlutem au-<
quaerendi tenebrse vilce liujus el densa sseculi ca- tem ejus abneganles? > (// Tim. III.) Hsec civitas
ligo, nox leiiialionum 'sive tribiilationum, elsi ali- jam loius mundusesl; et sicubi videtur.esse Jeru-
quando prsepediunt, non possunt deterrere. Bca- salem.Iicilesibi eam, rt absque ulla conlradiclione,
tus homo qui veretur < omnia opera sua (Job ix), > et
praesidia facit, et in plaleas redigit Syria et Da-
et < semper est pavidus (Prov. xxvm) : > non sicut niascus,
Quis enim hodie profitens paupertatem
tiniida semper solet esse nequitia, sed sicut caecitas
Christi, non conetur, non satagat, opibus dislento
el infirmilas humana semper sibi debet esse suspe- referlis marsupiis, supergredi etiam
sinu,
cla. Has enim amoris serumnas circa Sponsum, tri- n divites aique mundi? Maxima pars mundi posscssio reli-
bulationes lardaniis, gaudium babili, timorem per- giosorum est. In eremis palatiaexstruuntur, in soli-
dendi, dolorem perditi, sola novit quae amat el quce ludinibus et spelnncis aromaticce cellce fabricantur.
Sponsa est. Optime aiitem quaerit eum in ciibili.quce Nemo veniens ad religionem ulterius dignalur pro-
semperadhocsatagit.ut senipereumsecum habeatin priis pedibtts vel parvissimum iler conficere; et cum
cubili, cubile cordis ei prccparando, ut habeat eum Chrislianos vel discipulos Christi se gaudeanl nun-
in conscienlia et medilalione, in,inleilectu elaffeciu, cupari, non in hoc, ui aliquantulum mitius dicam,
jn obsequio pietalis cum testimonio devolcc opera- suiiieienter imitantur exemplum, vel Chrisli, vel
lionis. < Qusesivi > ergo, inquit, illum < in leclulo discipulorum Christi, Discil equitare, qui non novit;
meo, > ubi familiarius et frequenlius eum invenire qui novit, erubescit dediscere. Quis etiam hodie
consuevi : qucesivi utrum ibi esset in verilale quce- angulus invenilur, in quo non abundet delicltim il-
rendi, ut proficiente ordine charitatis ipsa quoque lud (am signanter nolatum ab Apostolo, scilicel
cum illo adessem, in videndi gaudio et fruendi sua- quod judicia habemus inter nos? (/ Gor. vi.) Et
vitate, qui semper prope esse solet omnibus invo- ulinam ipsa judicia secundum nomen suum csseni,
co^tibus se in veritaie, « Quaesivi illum, el non in- ui videlicet injusia non cssent, Eslo, non rapiraus.
 «43 GUILLELMl pBATIS S. THEODORICI 514
iion fratidamus; sed nec raptores nec fraudanies paii A scibile a.i habenilnm, deleciaiiile ad fruendnm. Facit
possnmus, non lempiisfedimefe, ul quidqtiarii per- instahilem amor s.labilis, mobilem intenlio immobi-
riamits, ut nosirum negoiium agcntcs, panem np- Jis, mutahilem affectus iinmutabilis. Libet quserere
siriim cttm silenlio mandiicemtis. In concupiscentia ubicunqiie iiiveniendus speralur; qui iioni.unqiiaiu
saeciili obnoxii stiinus hominibus sseeuli.peccanlibiis inveriiri solet, etiam ubi non speralur. Inven.1 autem
adiiianlcs, nori ipsos, sed quaeipsorum snnt, quae- aliquod Sponsi vesligium, iibiciinque et in quocunqtie
rentes. Nonneistresitnt iaiseplaie*sseculi, quibus itur invenit aliquod virtutis indicium, exempliim pielatis,
in mortem? Nonnc isli sinvtvici saectili.varii quidem, speeulum inlegrilatis, religionis _ardorem et amo-
sed laiiiCn secundiim sscculiim modi vivendi?Si rem puriialis. < Qtiem diligit anima mea. > Iterum
sane saperemus, limeremus illud, qiiod dicil unus el itcrum, ac jugiier beala anima, cui ad Doinimim
dc niliil habentibus, et omnia possidenlibus, vas Detim suum jugiter. in conscienlia, crebro cst in
electionis apostolus Paulus : « Qui volunt, inquit, lingua, < qtiein diligit anima mea. Qucesivi illum ct
divites fieri, incidunt in lentationes el laqueos dia- non inveiii. Invenerunl me vigil.es, qui custodiunt
boli, et desidevia mnlia et nociva, quse mergunt «ivilatem. Num quem diligil nnima mea vidistis?
homines in inleritum damnalionis (/ Tim. vi). > Paululiim cum pertransissem eos, iuvesi quein di-
Etenim qtiacunque occasione, sub qtiacunque specie " ligit anima mea. «Paululum ail superiora redeamus,
«ubrepatavaritia,«radix>semperest< omninm malo- ut histpricum seiisum et ordincm dramatis inspicia.
:ii\m(ibid.): > et quicunque appetuiH eam, < inserunt mus. Jam quidem Sponsus ad Sponsam veniens,
se doloribus multis (i&jrf.)>Sed tamen in lanta mul- saliens in monlibus et transiliens colles, aspiciens
litudine divkum periclitanliiim et rideritium inve- per feneslras, prospiciens per cancellos, ipsam in
fiitiir noilnunquam paupef spiritu homo Dei, ciii lecluli otioso negplio, sive negolioso olio feriantem,
quasi de lumulluantis pcrturbatione maris erepto, nec nisi quee lcctiili sunt agenlem vel cogilanlem,
sficuinque ih pOrtu placidissimic alque pacatissimse excitaverat semel et iterum, ac lerlio, ad surgen-
charitaiis seorSum consiitttlo, dicat itlem Aposlohis: diim, ad properandiim, ad veniendura, invilaverat
« Certa bonum certaiuen fidei; apprehende vilam ad amoris sui occulliora mysleria, ad faciem ple-
aueriiam (ibid.). > Qiiaecunqueenim siipra dicta sttiit, nioris visionis suce, ad sludiura manifeslioris cogui-
Iionio Dei qiiicunque ilJe est, fiigit et effugit, laborem tionis suae, ad alliora. prccmia bealitudinis selernae;
fortiier exercens, oirinem vero sollicifudinem suain deinde vero abiens, et in secretum se divinitatis succ
in Deum piojiciens; cavens negligentiam, in Deo recipiens, abscondensque ab ea desiderdbilem illtim
habens fiduciam, eique placendi fifmam semper reli- _ vullum suum, in qiiem non soluin angeli in coelis,
nens concupisceiiliam; bonani babens voluntatem sedet arigelicaeceniuli perfectionis homines in lerris
pmhibus concurrendi, sine viiio concnpiscendi, cum prospicere conciipiscunt : posueral lenebras latibu-
Jabore siquid poiesi parando, siquid paraverit pru- lum suum. Delicalius quippe babilam, el in deliciis
dentef ac benigne dispensaiido, ubique affectum gratice eniurilam, graluilae Sponsi visit.ationes'p:-?
diligeiidi provocans et appetens, appeiiiura placendi griorera effecerant, el reinissam a spiritualibtis exei1-
exsecrans et fugiens. Religio eiiim in qua avaritia ciliis, solis pratipnibiis dedilam, el spiritunlibtis otiis
dominalur, plaiece sunt in Jerusalem Syrise et ac meditatipnibus, nec alia curanlem : propier quod
Damasci (/// Reg. XX); el vici in quibiis Sponsiis nec vocata siirrexit, nec properayii, nec venit; sed
noii invenitur. '
ipsum ad se crebrius reverli deprecalur, dicens :
« Per vicos et plaleas qusesivi al., qiiaeram] quem < Reveriere, siuiilis eslo caprese hinnuloque cervor
(Jiligit anima inea. > Quidnain hoc est? Nunquid runi. > Et cum non fpvertiiur ad yotuni deprecanlis,
piporisus in publico esl? Nunquid in piateis el vicis? quasi a deliciis, a cajpre Jectuli pedem lendere non
Sed amof impatiens ubique putat esse quserendum, yalens, versat se a Ialere in lalus, sirie labore spiri-
iiusquam cum invenifi voluerit, non inveniehdum. tualis exercilii consueta oscula et consuetos requi-
« Quem, > inquit, < diligit auima mea- > Cur non fj rens amplexus, sine gravedine exterioris laboris
raagis spiriius? Quia non prius quod spirituale, sed jttgiler inyenluram se ibi confidens graiiam consueice.
quod animale est, deinde quod spirituale. Per ani- delectaiionis. Tardarite vero Sponso sensit landeui
mam quae vivilicat, viia inteiligilur, eo loquendi surgendum sibi esse, coinmodius fore judicaiis egrcdi
genere, qtio per eftlciens cffeclum intelligiiur. Ejus ad iinperium Sponsi, quatn splam in leclulo oiii sui,
prgo aiiima diligit ct qtiaeril Sponsiim, cui vivere non lam absenle Sponso pausare, quam pigriiari.
Cbrisius est, in cujus viia Cbristus glorilicaiur; cui Dehiqwe olium sine ipso, niagis sepulttiram viveniis
servit quidquitl in ipso est ac vivit; cul ad hoc tau- arbilratur, quam reqtiiem. « Surgam > ergo, iuquii,
|um vivefe libet, nt ipsi serviat totuin quod vivit. « el circuibo civilatem; per vicos et per pjaieas
« Quaesivi [al. quaeram], > ergo, ait, « quem diligit; quseram quefti dilexit anima mea. > Quod est dicere,
aninia mea. > Elapsura dolens quem lenebat, circuit Quierarn opporlunitaiem exterius bonae actionis,' in
omnia, omnem locuui, omne sludium, omne bomi- auxiliurii internae contemplaiionis. « Quaeram, > in-
pura genus, omnem vivendi modum. Nauseat adi quil, « quem dilexil aniiria mea. > Veriora enim sic
pnine pulchrum visu, saporum gilstu, sonoruin au- habenl exemplaria. < Qtiem, > inquit, « dilexit. >
, ililu, fragrans odpraln, blandieiisallaclu, conciipi-• Videlur enim sibi Sponsa hnn quasi non dilrgere
545 EXPOSITIO ALTERA IN CANTIC. 540
Spousum ,-quandiu divince ejus bonitalis flamma j4 diunt civilatein. > Invenenint qiiserenlem; quam
ipsitts non inflanunat affecliim; quandiu meniorice gralia feceral amantem. Sed neque hic cain inve-
abundauiice suavitatis illius nec sua afficilur me riire pottiissenl, nisi a gralia praeveiila fuisset. Sicut
nioria, nec conformatur inlellcctus. Abeunte qtiippe cnim imlliis polesi sensus insinuari nisi senlienti,
ipso, repente disparent et fugiunt omnes cousolatio- ut pula visus ei qui nunquam vidil, audiius ei qni
nes Sponsse; mens sterilis a prislinis fructibus red- non audivit, sicque de reliquis; sic etiam, imo
ditur; ainor sine affeclu efficitur; cogitalio.sme in- mullomiiius sensus interior gralice nisi ab ipsa
lelleciu, et sine devotionis esl fruclu. « Surgam > gratia potest vel dari nou habitus, vel restilui
ergo, inquit, « el ibo, > quocunque rae amoris, vel amissus. Prsedicari potesl ab habcnlibus non ha-
potius desiderii mei xslus rapuerit, sequar quociin- bentibus gaudium Domini, et commendari; con-
que traxerit. Et cum inierim indigna sim, quam silium dari in quaerendo; modus aliquis iiisinuari
solila gralia visitel Sponsus, quscram aliqtios, quos in recuperando, et etiam noniuiiiquam, si gra-
ift hoc ipsum efficil Deus, ut fruendo in D;'o illis, lia comes fueril, moveri voltintas, inculi deside-
vel sic fruar Deo in illis. Ipsi enim aliqtiando inve- riiirn; illud verogaudiiim iiullitis est, nisi cui ipsum
niunlur in plateis, cum, proh dolor! non inveniuntur se infundit; ad sublimc illud nemo ascentlil, nisi
incoenobiis; inveiiiiiiilur in vicis, cum non invenitin- ncui
[ ipsnmcoirdescendil : bonum illud nemo senlil,
lur in eremis. Non quod non sinl in ccenobiis fre- nisi quem ipstini sibi conformal: vila illa liemo
quenlius, et familiarius in ererais; sed ctun quccri- vivit, nisi quem ipsa vivificat. Pertranseiintur crgo
lur Deus, sicul nusquam invenitur, nisi prior ipse vigiles : qui sicul non polueru.nl facere qusercnlsm,
inveniat se qtisereniem, sic nusquani non inveiiiinf, sic nec perficere potuerunt iiivenientein. Denique
ctim prae.venerit quaerenlem. < charilas >diffunditur «in cordibus nostris; >non pef
« Invenerunt me vigiles, qui cuslodiunl civila- hominem doceulem, sed « per Spiritum sancluin,
leni. > Vigiles intelliguiUur sive adininislratorii spi- qni datur nobis (Rom. v). > Et nullus est sermonis
riltis missi propter eos qui hsereditalem capiunt sa- effecins undecunque venientis, ubi non operatur vir-
lulis, sive doctores sancli et praedicalores ad civita- tus giatice prcevenientis. Ideo dicil eis: « Nmn qneni
tem Ecclesise cuslbdiendam ordinali singuli in cu- dilexit anima mea vidistis?» Aliier, iiiquii, niihi so-
slodiis suis, Siinl enim angeli pauperum el pusillo- nat, aliler loquilur inlerioris sonus diilcedinis ani-
rum Dei, semper faciem Domini videntes, el ex niae meae, aliier exleriof sermo prsedicaiionis ve-
judicio vulius illius eam quse Sponsa est adjnvantes slrae. Habet ejus quem quccro sensum quemdam
et prolegenles; et secretis quibusdam suggerendi dileclio mea, qiiem lametsivos quoque habclis, non
modis moniia ei utilia, et consilia salubria sub- C C tameii cxprimunl vel veslra, vel cujuslibet allcrius
minislranles. Hos ergo Sponso Sponsa se dioit in- verba. Quamvislonge tnelius et dignius ine sentitis,
terrogasse, sed non respondisse eos dicit, quouiam per verba tanien veslra neque nos quod qtiserimiis
non semper ad omnia interrogata nostra prcesto sunt invenimus, neque vos quod desideratis attiugiiis.
responsa divina, sive per occullas inspircitiones, sive Denique mulia nobis dicitis, et non perducilis, quia
per angelicani subminislralionem, sive per hominein rem, sicul esl, non innoiesciiis. Multum quidem
docentem; et maxime in lempore tentaiiotiis. Sunt cpnferitnt ex sludiis niinislratce nobis leciionum con-
cnim etiara sancli doctores Ecclesise, pastores vigi- solationes spiritualiiiinqtie ineditalionuin occasiones;
lantes el cusiodienles vigilias noclis super gregeui et ciiamex iniiialionc sanclidesiderii veslri assicliiae
siiuin, per quos, siveper verba bic vivenlitini, sive • oraiiones, cseteraque exercilia, sive spiriiualiu, sive
per scripia jam cum Deo regnanlium, ssepe de oc- Jcprforalia; sed tameii pertranseundi .eslis in omiii-
cultis nosiris, de necessilalibus nostris, in lempore bus his, perveiiiendumque ubi non Jegitur nisi irt
prosperitatis el gralise illumirianlis semper praesio Jibro verilatis; ubi aeterna. sapientia datur pro me-
nobis est responsiim divinum. Porro in lempore iri- ditaiione, visio pro consolatione, facies ad faciem
butationis, iti diebus abduclionis, fil coeliim aenciun prospeculo et amigmale. Sed hoc lpnge ullra vos
et lerra ferrea; non est propheta vel propbetia; non D ' esi, quoniam fultirae vilae et se.ternae.bealiludinis
est visio a Domino; periil sermo a doctore, et con- stalus isle esl, omnem excedens et-transcenderis
silitiin a sapientc. Isii sive verbo, sive scripto, sive infirmilaiem. Paululum vero ultra vos est stalus
exemplo, Sponsam quaeieniem inveniuni, sed non quidem pielatis, in quo ad hsec.degustanda Sponsus
subveniunl; et sicut miseris accidere solet, et consi- nonnunquam adjuvat Spprisae suae, quaccunque illa
liatores ei liiint raulti, adjutor nullus, quia averlepte esl, infirmilatem, ut, sicut.aer ultra lunam, infra
Deo faeiem suam omnia lurbanlur; verba non nisi ccelutn, diciiur non habere pluvias, grandines, et
verba, scripturce non nisi litterae sunt. Nullus est, caeterarum spiritus procellarum, sed serenum ibi
qui loquatur ad cor dolenlis, cum mulii ad aur.es perpetuum est, siccx profectu bonsevoluntaiiseffe-
strepanl; nullus respondet intefroganti, nullus ma- ctus slalus bonce mentis, el ab infeiioribus lenebri»
num dal erranli. « Iiivenerunl me yigiles qui cuslo- liberelur, et a superiori lumine vicinius illuslrelur.
Uuc usque suam in Cantica exposilionem perdutUB. Gmllelmus, et tmpeileetam tUmisil, ul Fetr&Aoai*
tardo de fide male sentienti el scribenti bellum indicerel, ul ipsemet in epislola ad PP. Carthusienses, libro
De vila solilaria,pi(r/iia, monet : hanc auiem postea non resumpsit, sed viiamS. Bernardi adkuc viveati»
scribere adorsus, nec eam quidem potuit absolvere, morte praiventus. Scripsit et in Cantica aherum opusf
quod ex operibus B. Ambrosii conlexuit,ut idem ipse in pnedicla ad PP. Carthusienses epislolaasserits
lllud autem inter opera B. Ambrosii nomssimceeditionis Antonio Demochari perperain ascriptum reperilur.
647 GUlLLFiLMl ABBATIS S. THEODORICI 548

EXPOSMO IN EPISTOMM AD ROMANOS.

PRJIFATIO

(127) Epistolam Pauli ad fiomanps multiset variis A boriis. El exinde si qiiid mefemuf gratia est: quod
et diflicillimis qusesiionibus involutam suscepimus, autem meremur, gratia pro gratia esl. Acceplae
npn ut exponamus, quod supra tios est, sed ut quippegratise reddere fruclus, graliae augmeniaiio
aliqua sanciorum Palrum, et maxime B, Augu- estj sicut accepisse primum gratiam, gfalia esu
siini, sensa in Bam, vel scripta ex libris eorum el Gratia prcevenit riris ut ofemus; adjuvai ciim ora-
opusculis hinc inde collecla in unuui hocopusculiim mus; exaudil quod ofamlis. Hac, Virgo ut mater
compingenles, suppressis, quce in ea sunt qucesiio- Dei fieret,piena facta est (Luc. i) : hac de virgin*
num molestiis, iinam conlinuam, non noslrabi, sed natus plenus inVentiis est. flaiic Noe, Abraham,
ipsorum texamus explanationem : quce tanto debe- Moyses, cselefique Patres sancti, apud Deiim perhi-
bil gralior esse lecloribus, quanto eam non riovi- bentur invenisse; baec ipsi Paulo apostolo alia
tatis, seu vanilatis prsesuraptio adinvenit, sed iriag- quserenti jiibettir suflicere (II Cor. xn). Nam el cum
norum doclorum magna commendat auctorilas; spcciosus forma prse filiis li.ominum venisti, Domine
praecipue, sicril dictum esf, beati Augustini, deinde Jesu, speciali praerogativa diffusa est gratia in Ia-
vero Ambrosil, Origenis, et nonnuliorum aliorum biis luis.quia bocipstim fuit oleura Iaetilisequounc-
doctorum; aliquofum eliam magislrorum nostri tus apparuisli prae participibus luis (Psalm. xxxxiv)
teinporis, de quibus ceriuih habemus, hon prseter- B propler quod adolescerilulaedilexerunt le, currentes
iisse eos in aliquo lermirios, quos posuerunt Patres in odorem unguentorum luorum (Cant. i). Haiic
nostfi. Nemo efgofiirli nos arguat, ipsi nos prodi- enira in hoc ipsttm ab ipsa praevenii viderunt in fa-
mus. Secundum poeticam fabulam, aviculam no- cie tua telonarius puhlicanus, et relicto telonio
slram diversarum plumis avium, et colorihus solem- abiil post le (Malth. ix); Pelrus et Ahdreas, Jaco-
niter vestivimus; quae si venerint, et abstulerint bus et Joannes et reliclis retibus et patre seculi
singulae, quse recognoverint sua, nuda vel liullare- sunt te. Hsec usque hodie quiddam sonans in verbis
nianebit nostra cornicula. Me autem ad hoc com- tuis ad aures eofum quos prsevenit, quod ad aures
pulii coiilemplandce gralise Dei jucundiias, ei gloria alioruin iion pervenit, vocat ea quse non sunl tan-
ejus omnibus praedicanda : quam in lota Epistola qiiam ea quse suni, el humilibus facit consenlire,
hac conslantissimus propugiiator ejus Aposlolus quia fratres sunt, et amputare opprobrium, quod de
apostolica auclofitale et prudenlia defendit contra te suspicati sunt, humilium exhilarans corda, et fa-
Judaeos, sancti Paires ubique contra haereticos; nos Cies gratificans, quia sic sunt, sicut creati sunt et
autera ad plenae humilitatis affeclum, ct purse devo- sic in alierta abducli sunt. ln hac gratis prseslas
tionis effectum, nostrorum cordibus desideramus , quidquid pfaestas nobis, nihil quod non dederis lu
inscribi. Qui cum totos cullui se divino devoverint, ' accipiens a nobis: in qua eliain cura gratis a nobis
scire debent quia sicul Scriptura dicit, « pielas vis amari, hoc nobis pro gratuito computas, quod
cultus Dei est (Job xxm); > pielas autem nulla est amamus te, propter (e, cum majus quid dare nobis
sine gratiarum aclione; graliaruin aclio nulla est nonpossis, o omnipotens, pro merilo amoris lui,
sine gfaiiae,agnilione. Hocenim crebro meditanles, quam ipsura amare le.Insuperexusuris etiniqtiitaie
efficiunlur, < beati pauperes spirilu (Matlh. v), > ilagitiorum et facinorum nostrorum redimens ani-
quorum est regnum Dei, quorum cum Deo 'Otus mas nostras, honorabile facis coram te nomen nos-
spirilus creditiis est. Gralia enim priusquara esse- Irum.ut (iliigraiiaetuaenominemuretsimus, tanquam
inus, cum nihil essemus, nos prsedeslinavit, aver- gratis le amantes quibus, ut dignos nos facias ipso
sos vocavit, conversos justiflcavit; justificalos, si amore tuo, primumprserogasremissionem tot ac lan-
ingrali non fuerimus , glorificabit. Ipsa bonum torum peccatorum. Sed lua est, el a le nobis est gralia,
operaturin nobis, utvelimus; cooperatur cura vo- ideo, Domine Deus nosier.libi soli sit gloria. Siqnis
lumus.sine qua nibil boni vel velle vel perficere va- aulem gloriatur, nonnisi in leglorietur. Neque enim
lemus. Sicut enim ex nullis subsislenlibus a Deo vel ipsa fides in nobis esse poiest, si non a te sit,
creati sumus, ul aliquid simus in ejus creaiuris, sic j I sine qua in homine nullum opus bonum fit, quia
a gralia ex riullis meritis creati sumus in operibus quidquid non est ex fide, neccatum est (Rom. xi).
(127) Exposilio liaec eiscTiplisAugustini el aliorum Patrumconlex'a.
54J» EXPOSITIO L\ EPIST. AD ROM. — LJB. I. 550

LIBER PRIMUS.

CAPUt PRIMtM. A Opus alitelri Ilriqupd assumptus esl, Evangelium est.

VEBS.4.—«Paulus servus Cbrisli Jesu. > Magnus VERS.2. — < Qtiod anie promiserat per prophetas
es, Ddiuine, el excelsus, et humilia respicis, ct alla suos. > Incoepit eniin a prophelis, consuiniiiatuin est
a longe cbgnoscis. Tu cognovisti Saulum a silperbo per aposlolos.
rege el persecutore formam tfaheiitem, lam perse- VERS.5.—< In Scripluris sanClis, > hoc est ad
cutionis quara nominis; sed non a longe cognovi- fixam el slabilera omniuin niemoriam edilisaSpiriiu
slieum. Tu enim bumiliasti eum sicut vulneraluin sancto habitis. < De Filiosuo, >hocestanleluciferum
superbum;et in brachio virlulis luae, et spiriiu el omnetempus aelernaliter de ipso genito. Qui unus
gratiae tu de Saulo fecisli Paulura (Acl. ix), Benja- semper existens Deus de Deo genitiis, <ei, > boc est
niin adnlescentulum in mentis excessu coelos pene- ipso volente ac disponente, et honore ac bonitate
iraniem; et in paradiso Deiaudienlem verbaarcana, cjus hoc exigehle, lemporallier esl homo facius.
quse non iicet homiiii loqui, lupum olim rapacem, Factiis est autem boino Dei Filius, quia qui factus
sed ad vesperum praedam dividenlein. Reliilit lamen esi, sicaDei Filio, qui non faclus, sed natus est, in
inde nobis aliqua, quae licuit quidem homini loqui, unilatem personae est assumplus, ut idem sit Filius
sed milli ad purura licel inlelligere, qui non aliquid _ Dei, qui filius hominis, nalus a Patre Deo secun-
plus hoininehabuerit. Hebraice dicebaiur Saul, La- dum divinilatem, <faclus ex serninc David secun-
tiue Saulus, quasi Saulus; sicut Jacob Jacobus, Jo- dum carneni. > Ex semine <David. > Scilicet ad quem
seph Josephus, et his sirailia. Assumptus autera a facla est repromissio : evideiuius quam ad Abrabam.
te in vas eleclionis ad prsrdicandam gemibus gra- VERS.4. — <Qui prsedestinatus est Filius Dei in
tiam luam, de Saulo maluit vocari Paulus, quasi virlule. > Prceclarissimum ad homines lumen pra>
Paululus, huniilis ac quielus, super quein Spirilus deslinationis el gralise ipse Salvator apparuit, cum
sancius requiescit, ul ipso noniine superbiam eorum eadem gratia operante fit ab initio fidei suce homo
confunderet, qui gratiam luam suis applicare meri- quicunque Chrisiianus, qua gratia ab initio suo
tis prsesumebanl. Hoc ad humililatem suani. Ad glo- homo ille faclusesl Clirislus. Prcedeslinatiis eslergo
riam vero tuam cum Pauluin proconsulein Asice sub * Jesus, et fulurus secundum carnem filius David, et
levejugum luiini misissei, regni tui provincialem lamen in virlute Filius Dei. Praedesiinata est aulem
ellictuin, ipse quoque ex Saulo Paulus vocari ma- in eo naturae humanae tam summa et alta subveciio,
Iuit, ob insigne tam magnce viciorise (Acl. xm). PIus ut quo attolleretur allius non haberet; sicul pro
entm hoslis vincilur in eo quem plus lenet. Plus au- nobis ipsa divinilas humilius non habuit, quousquo
teu hostis antiquus tenet superbos nomine nobilila- r se deponeret. Ex quo enim homo ille coepit: etiam
tis; etdehis plures uoinine auctoritalis. < Servus Flius Dei essecoepit. Vel secundum grccccc Iransla-
Christi Jesu. > Servientis hujus professio et humili- tionis verilatem, non prsedesiinalus, sed deslinalus
tatis est, et gloriae, et auctoritatis eximiae, cum se est, qui semper Deus erat, et venil tin virluie, hoc
servum ejus quasi gloriabundus profiletur,quidicit, est in eo quod erat. Christus enim virlus Dei esl, ct
< magnum est tibi vocari servum meura (Isai. XLIX),> Dei sapientia. Praedeslinalus etiam est Christus seu
cui sicut ipse dicit, serviebal in Evangelio Filii ejus. deslinalus in virlutem, id est sine orani obligatione
<Chrisli Jesu. > Jesuspropriura noraen,Chrislusvero peccati, quod vel origine traheret, vel voluntate
nomen sacramenli est. Idipsum elenim est quod perpelraret. Hsecaulem ejus prsedestinatio, ipsa est
Messias. In noraine ergo Cbrisli Jesu intelligitur vir- jpsius claritas; quam qui in mundo nalus est homo,
tns regis Salvatoris, quia non nisi a rege Salvatore habuil apud Patrem , < priusquam mundus fieret
salus speranda est. < Vocatus aposlolus. > Vocalus (Joan. xvn). > Ubi sicut ipse praedestinatus est, ut
per gratiam, quia nemosumere sibi debel honorem, esset caput nostrura ; sic et in ipso prsedestinati su-
uisi qui voeatur a Deo tanquam Aaron. <Aposlolus.i mus, ut membra ejus essemus. iSecundumspiritura
Aposiolus dicilur missus, vel potius retro missus, id sanctificationis. > Praedeslinatus quippe est nasci
esl missus ad eos vocandos qui haclenus retro fue- 0 secundum spiritum sanclificationis, de cujus malre
rant, de quibus prophela dicit: < Pones eos dorsum dictum esl ad Joseph: < Quod enim in ea natum
(Psal. x\). > Relro quippe et post dorsum sunt qui est; de Spiritu sancto est (Matth. i). > Et ad matrem
sceculohuic, quod posihabendum esl, dediti sunt : ipsam : <Spiritus sanclus superveniet in te, et virtus
< Segregalus in Evangelium Dei. > Notandum quod Allissimi obumbrabil libi (Luc. i). >Licet enim caro
segregatum ipso verbo designare maluit, quo segre- de Carne vere nasceretur, conceplio lamen carnis
gavit eum, qni dixil: <Segregate mibi Paulum et ipsius spiritualis omnino fuit, hoc agente in ea
Barnabaiu in opus ad quod asstimpsi eos (Acl. xiii).> amore Dei, et Spiritu sanciificalionis quod in cse-
 551 GUILLELMl ABBATIS S. TliEODORiCl «5?
leris bominibus agerc solel peccau onginalis labe A vocalis sanctis. > JNon primiim vocatis sanclis, e'
oinnes inficiens Jomes peccali el amor carnis. Ubi postmoduiiiqnasi pro sanciitaie dileclis, sedprimum
tamen Chrisliance pielati de Cliristo scandalum (idei graiuito dileclis, el posttuoduin vocatis snuclis, id
cavendum est, ne dicat vel credal Filium esse Spi- est vocatis ut sancti sint, ui graiia sit gratia. < Voca-
rilus sancli de Spiritu sancto conceplum. Concepit lis, inquil, sanctis. > Usu communis loculionisfabri
enim Maria de Spirilu sancto, non quoil de substan- discipulus quanlumvis rccens, jam fabcr diciiur,
tia Spirilussancli semenpartus acceperit, sed quia similiterque in caeteris ariiiim discipliuis. Sic qui-
per operalionem Spirilus sancti divino partui nalura cunque vocatus jam nomen dedit in professione
subslaniiam minislravit. Nara quia in sancta ejus sanclilatis, jure jam sanclus vocafi potesl. Unde et
anima amor Spirilus sancli singulariler ardebat, prophetaconfiJeiiler: «qtioniam, inqtiil, sanclussuin
ideo in carne ejus virtus cjusdera Spirilus rairabilia (Psal. LXXXV).> Scribit auicni Paulus vocatus apo-
faciebat. Sequitur : < Ex rcsurrectione morluorum stolus discipulis vocatis sanclis, quoniam sicut vo-
Jesu Cbrisli Domini nostri. > Potest inlelligi quod catus est per graliam Paulus, ui esset Clnisii Apo-
ex resuireclionenioiluonira, quos resuscilavilChri- slolus, sic qtiilibeleornm vocalus est per eamdem
sius, vel quos in resurrectione sua resurrectionis gfatiam, utesset Chrislianus, et dilecms sanclus.
ejusdem habere voluit tesles el consortes, manife- B ] «Gralia vobis et pax a Dco Patre nosiro, etDomino
sltim fecit etevidens, esse se Filiura Dei. Sed etsi Jesu Cluislo. > Gralia Dei est, qua nobis peccala
iiirsuiii referalur hoc quod dicit, ex resurreclione diiiiillunlttr, ut reconciliemur Deo; pax, qua recon-
inorliiorum Jesu Cbrisli Domini noslri, hoc modo, ciliamur, sicul dictuin est, «lex et propbeiae, > cum
ut dicatur Paulus unus ex resurreclione morluo- constet quia in lege et prophetse contineaniufi
rum Jesu Chrisli Doinini uostri, scilicet pro quortim Utrumque cnim et remissio et pax, ad generalem
vita Jesus Chrislus Dominus nosler moriuus est, Dei.gratiam speclat. Benedictio autem haec aposto-
ut eosa morie aniinse suscitaret, non debel videri lica gratke et pacis, in omnem Ecclesiam dala in-
absurdiim, quia ncc in Scripluris esl iiisoliluin. Sic telligenda est, nec minoris sestimanda virtutis a
enim el illud est : < Danicl ex filiis caplivilalis Jndae benediclionibus illis Abraham, Isaac, et Jacob, super
(Dan. v). > Sed cum paulo superius prcemiseril, liberos suos, cum confidenler de semetipso idem
< Paulus ser.vus Christi Jesu, > ut quid hic iierum, Apostolus prsedicet dicens : « An experimentum
« Jesu Christi Domini nostri? > Usilalus iiivenitur quaerilis ejus qui in meloquilur Christus? > (// Cor.
modus hic locutionis in Scripturis, niaxime veieri- xin.) El ilerum : «Pulo, ail, quod et ego spiriitim
bus, sicut ibi: < Etfecit Moyses, sicut pra;ceperat Dei habeam (/ Cor. vn). > Ex apostolica bac benedi-
Doniiiius Moysi (Exod. XL). > Vel qtiod credibile *' ctioue usque hodie credendce sunl florere Ecelesicc.
magis videtur, dulce quiddam Paulo nomen ejussa- In quibus autem invenilur pax Dei; procul dubio esl
piebat in ore, c.ujus ci amor ardcbal in corde; et et gratia. Sin autem, longe fil a peccaloribus salus
suave ei crat dicla seu scripta sua, quae de illo gratiac, ad prsedicantem vero reverlitur pax suaj
cranl, crebra iiominis ipsius comniemoralione res- sicut Dominus in Evangelio dicitad discipulos. «In
pergere. Sed et pronominibus nominis ipsius, sicut quaciinqtie, inquil.domum inlraveritis, dicile : Pax
cst, <in quo, per quem, in ipso, per ipsum, > tam huic domui. Et si fuerit in ea filius pacis, requiescet
crebro ubique et iinportune uli vklekir, ut nonnun- super eum pax yestra. Sin autera ad vos revericiur
qiiain tcedium Iegenii facere videalur, si non cogi- (Luc. x). > >
tetur scribenlis affectus. VERS.8. — «Primum quidem gralias ago Deo
VERS.5.— « Per quem aecepimus gratiam et apo- mep. > Oplimum gratise praedicalor a gratia sumpsit
stolattim. > Per quem , sicut reconciliatorem pro exordiurn, ut sicut primo Deus adorandus, postmo-
peccatis nostris, accepimus gratiam, id est ipsorum dum vero orandus. Unde Psalinisla : < Laudans, in-
remissionem peccalorum, perquem, sicut per sa- quit, invocabo Dominum (Psal. xvn) : > sic a prce-
pieniiani in contemptum prceseiiiiiiin, sapit nobis jv j dicatore graliae, primo graliae ei agantur, a quo
gratia fuiuroruin. <Per quem, inquil, accepimus gralia oronis speralur ei accipiiur; deindc vero suo
gratiam et aposiolatum : > grniiam ad laborum pa- ordinegraliaipsapraedicetur. Placet enim sununoel
lienliara, aposlolaium ad prsedicalionis auctorita- bono Deo in bonum noslrum in donis suis sensus
lem, graiiam in per.suadendo ea quae persuadenda accipientis npn ingratus, el humilis ac pius inielle-
snni, apostolattim in^cocreendo eos. qui coercendi ctusdivinaebonilalis; placetei mullum de profeciu
sunt. «Ad obediendum fidei in omnibus gcnlibus. > fralerno ad Deura in affeclu congratulaiuis fraternae
Tanlam etenim.gfaliarain hujusmodi aposloli,ade- sacrificium charitalis. Et sicttl apud eum nulluni
pli suot, ut gentes quae crant aliense a lestamenlo peccatura niajtts depulalur quam graliae ejus esse
Deietconversationelsrael, non solum in suscipien- ingratum, sic animohdeli, et divinarum fideliteras-
do lidem prccdicatoribus credereni, sed etiam no*- sueio gratiarum, nil dtilcius, nil jucundius esl in
Vuin vilsemodum et religiosse conversationis ordi- profectu sui, sive proximi, ipsarum aclione gratia-
ncm pro nominis Cbrisii revercntia suscipere obe- - rura. Agimus autem gralias pro nobis, cumgraiiara
dirent. ipsam quam accipimus, quam gratis accipianr.us
Vi;as. 7. — <Oinnibus qui siint Romac,dileclis Dei, a Deo fideliter cogilamus, et cogiiando in amorem
555 EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. — LIB. I. 554
largieniis devotins nos et liumiliiis excitamus, sive i\ est imiversi mundi. Forsilan jara pnevidebal Apo-
cuin boni operis facullalem, quani gratis accipimus stolps in spiritu, Romse, ubi sedes erat terreni im-
in affeclti, gratanter -Deoreddimus in effeclu, ipsa perii, fuluram fore primam sedem Cbrisliani sacer-
gratia eliam hoc operanle in nobis. Pro proximo dolii; unde velut a fontederiynretur, quod in tolo
vero gralias agimus, cum in eo quem in Deo diligi- mtindo saluhriter prsedicaretur el crederetur. Unde
nms, gratiamnps accipere gratulamur. Qui ergo non solum gratias agit; sed et de fuluroorat, sicut
gratus semper in his coram Dohiinosludelapparere, dicit :
et in semelipso semper potiora dona accipere. me- VERS.9. — < Testis crtim mihi est Deus, cui
relur, et dignus est e<aptus eliam pro aliis inter- servio in spiritu meo in Evangelio Filii ejus, quod
venire.«Primum, > ergoait:< graliasagoDeomeo. > sine iiiicrmissione, memoriam vestii facio semper
Magna. horoinis fidueia, niagnus affeclus pietatis in orationibus meis. > Nec malum faciebat, qui ju-
suum dicere Dominum Deum omnium. Sic tamen ratione bene utebatur : quce eisi. bona nonest, di-
est. Qui enim dulci et pio affeclu, et secura ct prae- cerite Domino, < sit sermo vester est est, non non;
fideniicbarilaledicit,«Deus.mens, >sccufus dicilquia quod autem amplius esl a malo est (Matlh. v), > nc-
suura sibi fecit eum cujus ipseesl, et secure coram cessaria tamen est, ut alleri suadealur quod utiliier
eo ciii offert, deponit quidquid offert, cui tam prae- D suadetur, licel sit a malo ejus, cui juratur. Fit enini
senti semper sibi praesentissimtis semperel ipseest. ab infirmitate ejus, quse utiqtie mala est, cui aliter
Non polesl hoc dicere , cujus deus venler est,, sive persuaderi vel.non polest, vel .ion speralur. Nullurii
aliud quid, quoa pro Deo aroat,. vel cum Deo; non autem majus hoc juramenlum esseccslimandtim est,
aiilem propler Deum. Solus quippe amandiis est quam ad ea quae dicunliir, tcUem invocare Deum.
Deus : nec aliqtiatenus coinqtiinaripaiitur aiiioribus In qiio snmmopere caveridum est omni juranli, ne
alienis amor ejus, qul solus. suflkil amaaii, Dorai- contra praecepttim legis assumai aliquando in vanum
iras etiam Deus omniura hominis illius proprie Deus uomen Dei sui (Exod. xx). < Testis ergo, ait,
est cui placel in semelipso., el propier seinetipsum iiitbi est Deus, cui servio in spirilu meo. > Serviius
Deus, et in omnibus judiciis suis fixa in hoc stalione IIOBC liljera esl; quia amoris et pielatis est. Servio,
volunlaiis perseveral animus ejus. Placitum etenim inquil, in spirilu meo, quoniam volens id ago; r.on
animi, quieiavoluntas esl. Quod proprie singularilef impulsu limoris, noh spe mercedis . sed conscieniia
inamandoDeointelligendumest; cilra quem, etultra juslilise, et amore veritatis* <In. Evangelio > enim
quem,e(extraquem,nihiIquodproptereum el in ipso ail, < lilii ejus. > Et quid polerat esse gralius, quid
nonaiueluranutndumest.Qui enim labi cum labente r servo fideli assumplo in hoc vasi eleciionis deiecla-
non vult, in stabili figat gressum necesse est. Sed et bilius ac jucundius quam servire Deo in Evangelio
bcalus homo, cujus est Dominus Deusejus, fit vi- Filii ejus? Sequiiur :
cissira homo Dei, cunijSiculApostolus serviehat Deo VERS.10. — «Quod sine iniermissione memoriam
in Evangelio Filii ejus in spirilu suo, sic quilibet in vestri facio in orationibus nieis. >Meraoriam, inquit,
spiritu suo.de Spiritu sancto servit. in rebus Dei. vestri facio in oraiionibtis meis semper el sine in-
Iloc est quod in Cantico canlicorum dicitSponsa de termissione; hoc est, in prationibus meis, quasfacio
Sponso : « Dileclus meus niihi, et ego illi; in medio semper ei sine intermissione. Certum enim est ip-
uberum meorumcommorabiturIfianl. 1).—<Gralias> suin implevisse quod discipulis prcccipiebat dicens :
ergo, ait, < ago Deo meo, per Jesum Christum, pro <Sine intermissione orale (/ Thess. v). Obsecram,
omnibus vobis. > Sic enim Aposlolus summus prse- si quomodo tandem aliquando prosperum ilec ha-
dicalor gratiae, ad Dominum Deum cordis sui re- beam in voluntate Dei veniendi ad vos. >Conside-
deundum semper esse sentiebal de omnibus, cuut randum quod ad opus Evangelii proficisceus, opus
graiiaruin actione,, nec nisi pei Ponlificem Jesum sanctum, exspectat donec obsecrationibus imploret,
et Mediatorem Dei et borainum; ul per quem a Deo non solum prosperum iler sibi fieri; sed et iu vo-
deferunlur nobis graliarum donaliones, per ipsum D luntate Dei prosperum, quia semper iler itinerantiy
ei seniper referantur ipsarum gratiarum actiones. in voluntate Dei prosperatur. Tunc autem in voltui ,
Ubi etiam observandtim quia ad diversos scribens tate Dei iiineris , prosperitas est, cum similis est
ApOsloIus,in aliis gratias agit pro omnibus ; in aliis causa causce quam subdil dicens.
gralias agit, sednon pro omnibus; in aliis nec gra- VERS.li et 12. —« Desidero enim videre vos; ut
lias agit. JUbi pro omnibus gratias. agii, cu.lpas in aliqtiid impeniar vobis gratice spiritualis, ad cpnfir-
eis nullas vel probra exaggcrat: ubi gralias agit, mandos vos, id est simul consolari in vobis, per eam
sed non pro omnibus, sicut ,ad Corinthios et Collos- quae invicem est, fidem vestram atque meam. >
senses, innuit in eis aliquid esse repreheiidendum : Primo siquidem oronium scire debemus opus esse
ubi vero omnino supersedel gralias agere, grave aposlolicum, fratres desiderarc, slve yisitare, sed
aliquid in eis esse denotal, quod gratiarum actioni non ob aliud, nisi ut aliquid gralise spirilualis vel
juiicet esse contrarium. < Quia fides veslra annun- eis imperliamur, vel ab eis accipiamus. Aliasaiitem,
tialur in universo mundo. > lpsa est, inqiiit, vestra probabile non est, circuire fralres. Gratia aiitcm,
fides, quaeomnium in universo raundo Caiholica est alia spiritualis, alia non. Verbi gratia spirhualis,
fides, quia forraa et exemplura veslrce fidei inslitiilio virginiias; n6n, spiriltialis, huptiae; cum lanien
PATROL.CLXXX, 18
"5o8--« • qUlLLELMl ABBATIS S.TIIEODOttlCI . 5Sf,'
utrumqtie donum Deisil. Max:';ne aulerii spiritiialis \ lur inediciiirb (Z Tim. v); Trophimum etiam reliquit
gratia snni, sive in moralilms, sive iu mysticis, spi- inlirmiim Mileti ( // Tim. iv): palreiu vera Pnblii
riliialis inlelligentiae Cliarisinala : quie spirilualiier dysenieria et febiibus laboranlem solo verbo et ora-
spiritiialibus comparanda sunt. Qttos ergo aposlolus tione curavit (Acl. xxvm) : et lapsnmde crcnaculo
ad perfecliouis robur incitat, eis quse spiritus suni, - Etilychiuin vilse el sanitati resiiluit (Acl. xx), Signa
impertiri prceoptat. Qiiod cum (il, el ipse accipil quippe non lidelibns, sed infidelibus, uon sapienti-
consolalionem, opus suum in discipulorum profeciu ; bus-, sed insipienlibus debentur. Cratissime vero
lirmum videns et stabile, el illi consolanturqui par- snbdil.
licipes fiuiit apostolicce gratice, Nec eujm deesse po- VERS.15. — < Da; quod in me promptum est et
test mtitua ad alterutrum fidei sedificatio, ciun ct vobis qni Romseeslis evangelizare. > Hoc est, vobis,
disciptili vident in iriagistro quod imitenliir, et qui Roriiseesiis, debilor sum evarigelizare, qttod hi
magisler cx tiiscipulorum profeclu ad majores pro nie pfomplnm esi; sive quod, id est qiianlnm in ma
evahgelio labores animalur. Nec siiam circa fiaires esl. Ac'si dicat :Vos qtii Romae eslis, de insipien-
solliciludinem vult eos ignorare, rit in cordibiis eo- libus non estis. PrQinptum enim eiat sapienii sapien-
rutn rebus docendis locuin prccparei cogniia bcnc- libus l'oqtii, cum et de insipicntibus hoc senliendum
velentia doeiriris. B sit quod alibi dicit : « Si enim, i.inquit, < rnvilus
VEHS.13. — < Et prohibitus siim usque adhuc. > - Iioc egero, dispensalio milii crediia est; etvse milii,
A quo prohibilus? Si dicimus a Deo, non cst ccriu '; sl IIOIIevangelizaverb (/ Cor. ix). >Oranibtis enim
iiidignulii Deo, disponere actus scrvorum suoruin, < sapienlibus el insipieiiiibus loqui, n*ecesseest evan-
qui liovit super quam civilalem pluere 1debeat plu- gelizanti : sed "illis eviingelizare promptus est,' de
via verbi Dei, et stiper quain non. Umle esl et in qiiibus scriptum est. Bealus qui loqnitnr in aure
Actibus aposloloruni; <;Yoluimusirc in Bilhyniahi; 1 -iiidieniis. Jam'efgo,-iit breviier qiiae dicla suntre-
sed f/robibuiliiosSpiritusJesu^Aei.xvil.^Sfautein, capitulenliir, posiquani Aposlolus- non in humance
siciii.alibi dicit manifesiius, proliibiliiin eutn diciinus sapientiae doctis etpersttabilibus verbis, sed in sint-
a Sataiia (/ T/iess.ii),;paiilur \cl hPe iionbunquain plicilate, sicut ex deo siisceptum ad.Romanos Evan-
Deus, ad probatioriein•pcrseverantise, servoriim suo- ' gfeliinegoliuin satis commendavit, ex persona evan-
rum.VeruiiUaineiiicieiidumcstquiaiiilentionenisaii- 1 gelizaniis, exaiitldritale mitlcntis, ex causa ipsa,
ctaih ei qubdih pVoppsito cpfais saiieiuiri irioiiiur '. ppstquara quasif iiigfediens per, Epistolam -urbeiu
«ohSiliiimriiiUoriiodo scife, sive iiiteriuf bafe pbtest Romam in abundantia benedictionis Cbrisli, sicut
Ssianas; nisi signis illud exteiiofibiis ahquibiis ipse Domintis irislituit, in pace earii saliilavit, et pi.e
«reprehendal. Quod vefo per exierioreiii exhibeiur sollicitudinis affeclu el oralionum oilicio audiiortim
aciionem impedire poiesi, si lairieii permiseril Deus. sibi benevolenliam praeparavil, ipsum eis Evangc-
« Ut nliquemfriictiiin babeam in vObis, sicul et in lhim prsedicare aggrediiur, vidensque quasi ad ad-
caeteris geiilibus. > Ubique Aposlolus talenta Domini jiiioritim suum lam ex Judseis quam ex genlibus
dispehsabat, iiiidique ei lucra conlrahebal. Ubique Romariis mtindanam coufluere sapieniiam, el re-
seminabal, undiqiie metebai. Ut aliquem , inquii, • quievisse super cos pacem suaio, in qua eos saluta-
il uctum habeani in vobis. Npn enim prselereuiiduun veral, exorsus esi dicens :
est quod boiioruiii aliquem fructum singulariier VERS.16.—''* Non enim erubesco Evangelium
ssepiusproriunliafe videtur; opera vero carnis, qnae- Delv > Prliria siquidem fronle objiciendum sibi scie-
exprobrat, pluraliier. Hiiic enim alibi dicit:,«Fiu- hal iinpropcriuin crucifixi, Judaeis quidem scaiula-
ctus cnim spiritus est, cliaritas, gaudium, pax, etc. lum, gentibus autem stullitiam. Ipsi vcro nec con-
(Gul.\).t De ffuclibus vero larnis,« manifesla, >in- fusio poiuerat esse in conscientia jani sanaia, nec
qtiit, <suiit; qiiae siini foncicalio, iiniiiuiiditia, etc. verecundia jh fronte tam libera.-« Virlus enim, Dei
(7&iV/.).» Hoc ideo,quoniam sicut eiiain genliiim pbi- est, > inquit,«in salutem omni credeiili. > Undeet
losophis plabet, virluies oinnes una virlus snnt:' JJ ad Gofiiiihios dicit;: « Nos autemprsedicamusChri-
qtiaruiii aliquahi qui perfecie habet, omnes habct; stnm criiciCixum,Judseis quidem «candalum,-genli-
vitia vero etiam comrfugnaniia sibi adinvicem suiit. bus autem stullitiam : ipsis autem vocatis Judseis
Sequilur : aique Grsecis, Cbrisium Deivirtiitem.et Dei sapien-
VERS.14. — i Graecis ac barbafis, sapienlibtis et liam (/ Cor. i). > Non ergo erubescebat, quasi im-
Jnsipienlibus dehitpr sum. > Nescit cogi chariias, properitihi crucis Christi noii sustinens; non qu.isi
nescil coafclari. Ohiriibusse debet, oranibus exhibet. aliter dccens, el aliter vivens, aul qtiasi in virtute
Non refugii Gfascarii sapientiaiii; noii barbaroriinr miraculoruin deficfeiis : «Virlus> autem « Dei est,>
iiisipienliain. Nemineifl iestiiiial desereriduih, Dnni inquit, <in saiuteiri-oirinicredenti t, iitinlelligatur
r.iiis iaiiqhain sapieiilibiis sapiehtiani ioquilur, aliis; viriiis etiam esSe Deiin perditipnem rion credendi.
lanquam insipientibus niliil se.scire proteslalur, nisi Esl enim virius Dei etiam in perdilionem. De qua
Cbristum Jesuin , et hunc cfucifixurii (/ Cor.it) :' scriptum esl : « Disperde illos in virtule lua (Psal.
alios ex lege docet et proplieiis, alios vero sighis tvili). >Naih et propter has virtutum diilereiiiias,
sjuijiet.et virtulibus. lliric est qiiod' ad Tiiiiotheunv dexiraet smistra in Deo nominantur. « Judaeo, pri-
a'gio!aiUeui noii virtote curationis, scd consilio uti- mtim cl Grakn.i Priihuin Judseb; deinde Grseco, t:(&
551 KXPOSiTlO IN EPJST. AD ROM. — LIB. I. 558
esl geiitili, « quia salus ex Jiulseis cst (Joan. iv). > \ cato nculeiis conscienlice, e! censiira ubionis aeter-
Gra-ci eiiam primtim omiie boniimim geniis duabus na;, et iuierdiim in eis qtii abiiiuninr, sicul pliiloso-
appellaiionibus censueruul, omnem Jioniiiiemdicen- phi geniium et sapientes liujus niiimli, ipsa illumi-
les esse Gtaecum vcl barbarum; barbarus esset, natio ineiilis. De quibus subdit : « Supe* omncm
qniciiiique Graecus non esset. Sed multo veriore, impietalem et injustitiani hominum eoruni qui veri-
distinciione uliitir Paulus, Judaeos primuni ponens, laiem Dei in injuslilia detinent. > Hiijusmodi enim
ilcinde Gicccos, el posimodiini baiiiaros. Cuin euim hominibus mullo melius erat, verilatem Dei igno-
Grccciideo se caueris praeferrent, quia legibits.ule- rasse quam in injiistitia eam deljnuisse. < Super
banlur, inerilo ab Apostolo ipsis etiam GrcecisJudsei omnem > auteni, ail, < iinpielalein el injitsiiliani, >
prxlali sunt, qui ante omnes leges a Deo percepe- scilicet lam Judcci quara Grscci, legein liabenlis et
riini. Niinc de ea primum virtute, quae iu salulem non babentis. Qui enira peccal iu ciilluiii Dei, im-
est, exsequitur, dicens : ., . pius est, quia sicnt in JoblegiUir, < pietascultus.Dei
VE«S.17. — <Juslilia eniin Dei iu eo rcvehilnrex est (Job xxviu). >.Ex impietaie vero injusiiiia pro-
fide in fidem, sicut scripunn est: Jusuiseiiim ex fnle cedit, cuin deferinr creaturce, qtiod debelur Deo.
vivit, > Justitia haec quce predenies jusiilical, lides Ipsi etiam sunt iiijusti qui peccant in lidcm, qua
esl; quae in Veleri Tesiamenlo yelata, in Evangelio B justtis vivii. Quos cliam vigilauler Apostolus liomi-
esl revelala. Quaeideo juslilia dicilur, quia quos nesappcllal; sicut nliis quibusdain, alibi. qnasi ap-
continei, juslos efficil. Iileo aiitem Dei, quia ct ipsa probando loquitur, 'dicens : « Nonne homines eslis
fides ex gralia esl. Proficit vero vel lendii fides hacc, (/ Cor. ui). > Sed unde notilia veritatis cis, quibtts
juslilia bcec, ex fide annuiUiaiUium in fidem obe- Deus Iegem nou dedit?
dientium, ex fide Veteris Teslamenti in fidem Novi, VERS.19. — « Quia quod notum est Dei, manife-
ex fide in qua ministiatiir Deo in fideni qua frualnr. stum est in illis. > Non solum illis, sed et in illis
Deo, ex fide hic imaginis in fiilem pncseiUissimsc manifesltim est, hocest per naturalem intelligenliam
illic veriialis, ex fide verboruni, quibus bic credi» quce in illis est, manifestura cst illis. Hoc esl qttod
diraus in fidem rei, quamin selernum oblinebimus. sequilur : < Deus enim illis manifestavil. > Quomodo
Revelatur atiletn in Evapgelio justiiia Dei, tjitia non vero manifestavit?
jam harbarus, non Scylha, nec oinnino aliquis ex- VERS.20. — < Invisibilia enira Dci a creatura
cluditur a regno Dei (128); sed omnibusaeque palet mundi per ea quse facla sunt intellecta conspiciun-
porta graiiae,« Sicut scriptum est, > ait, « Justus ex tur: sempilerna quoque virtns ejus et divinitas. >
(ide vivit. > Bene hocin propheta Habacuc scripium Quare manifeslavit?» Ut sint inexcusabiics. j.U-nde
est:«Justusexfide vivit (Habac. n) > : quia credendo C ergo cnlpabiles? r
iniclligcre iios facit fides ipsa, quia non ex nobis, VERS.21-22. — « Qnia cuni cognovissent Deiini,
sed ex Deo nobis est, non, solum quod bene credi- IIOnsicut Deum glorificaverunt, aul gralias egerunt.i
nius, sed eiiaiii quod bene vivimus. Neque enini Sed quid? « Evanuerunl in cogitalionibus suis. >
ipsum rectevivere nobisex nobis est, nisi crcdeutes Nec impune : « Obscuralum enim est insipiens cor
ailjuvet et oranles, qui el ipsam fidem dedil, qua' eorum, > et superbia perdiderunt quod curiosiiaie
nos ab ipso adjuvandos esse credamus. Erubescat perceperunt. Haec vero cordis obcaecatiovel obscu-
hic licerelica superbia, quae boni sibi operis primas ritas el peccalum esl, et poenapeccali prsccedentis,
parles vindicat, dum bonccsibi voluntatis iniliuni et causa subsequentis. Cujus? Superbiae. Superbi
hoino iisurpat, quasi a seipso sibi sit. eniin facli sunt, «,dicent:s se esse sapientes. > Pa-
VERS.18. — «llevelalur enini ira Dei de coelo. > iniliare quippe solet esse superbis, proximos csse
Commendaia in revelatione Eyangclii pietate lidei, stullilice. Licel eiiim norioninis slulius superbussit,
qua justificati Deo grati esse debemus; coiumendata omnis superbus slullus esse cpnvinciiur. Superbia
eiiara virtule Dei in salutem omni. credenli, ex hoc. vero rursura et pcena est prsecedenlis peccali, et
ariiculo ad contrarium conversus, hoc est ad virtu- causa suhsequentis. Cnjus? Slullitiae. « Dicenles
lein ejus in condamnaiionem non credentium.vi- enim se esse sapienles, slulli facli sunt. >Et sttiliiiia
detuf dicere. Non solum in Evangelio revelalur pcenaest prsecedenlis peccati et causa subsequenlis.
crederitium justitia et glorificalioT sed et non cre- Cujus?Idololatiise. Unde sequilur:
deniium injustitia el ira, quae est jusla in eos dam- VERS.25. — « El mutaverunt gloriam incorrupli-
natio. Ira enim in homiue molus animi ad viiidictam; bilis Dci in similitudinem imaginis corruptibilis, >.
in Deo vero justa vindiclse exsecutio est. < Quis > primum « hominis, > deinde « vojucrura, > poslea,
autem < novitprae limorei Dei <iram > e*jus< dinu- « quadrupedum, > novissime.eliam < serpenlium. >
merare? i (P*a/. LXXXIX.) Ira siquidem Dei, yana Rursuin idololatria facta esl causa sequenlis iramun-
est et seductoria felicitas irapiorura , tribulationis diiiae.
«orporalis aflliclio, inieriorobcaecaliomentis, inpec- VERS.24. — « Propter quod, > sicut sequitur et

(128) Hcscverba et quae subjungit, asserens omni- omnibus dare, secundum horum Patrum mentem.
bus palere januam gralice, quibus similia nlibi Hoc ideo notavi quia infra opiniouein conlrariara
saepe habet, ut el sancius Bernardus, serm. 1 in unius avi illins aucloris horum onnositione refellera
Purificat., et alii,-ostendunt salis Deuin gratiam decrevi.
559 GUILLELMIABBATIS S. TIIEODORICI 560
dicit, < iradidil eos Deus in dcsideria cordis eorum, A nullo fieri poluisse. Considernverunl enim quioquid
iii immundiliam. >Sicul crgo in Evangelio profectus est, vel corpus essu , vel vitam, meliusquc aliquid
juslilise Dei mulliplici gratia revelatnr ex fide in viiam esse quain corpus, speciem corporis esse sen-
ftdem, sic impielaiis et injiislitiae defeclus in dam- sibilem, inlelligibilem vitae. Proinde inlelligibilem
nalioneiri et mortem. < Tradidit autem, > ail, < eos speciem sensibili praetulerunt. Sensibilia dicimus,
Deus in desideria cordis eorum. > Quomodo-tradi- qtisevisn, tactu, seu.quolibet corporis sensu seniiri;
dil?« Dimisit eos, > sicul Psalirius dicil,«sccuiidum intelligibilia, qua: conspeclu menlis inlelligi qiicuni.
desideria cordis eorum, » ul irent « in adinvenlio- Nulla enim esl pulchritudo corporalis, sive in staiu
nibus suis \Psal. LXXX).> Tradere qnippe dimillere corporis, sicul est figtira, sive.in motu, sicut est
est, lioc est ccecos non illuminare, erranies non canlilena; de qua non animus judicet: quod pro-
corripere, infirmos non adjuvare. « Tradidit eos in fecto non posset, nisi melior illo esset. Animus au-
dcsideria cordis eorufh. > Hoc Apbstolus, hoc Psal- lera species est sine lumore molis, sine slrepitu
tnisla. Cor corura erat cor sibi dereliclum, per se vocis,. sine spatio loei vel temporis. Sed et ipse quo-
obcaecalum, a gralia non illuminaium, in quo ad que nisi muiabilis essei, non alius alio melius, nec
tillimum ilicil insipiens :« Non esl Deus (Psal. xni).> ipse modo melius, inodo minus, de specie sensibili
Adinverilioncs autem eorum factse sunl secundum B jtidicaret. Undc ingeniosi et docli homines facile
desideria cordis eorum, quse nollenl vincere, sed collegere non esse in eis rebus primam speciero,
adimplere. Ideo traditi dicli suril in desidcria corilis ubi mutabiliias esse convjncilur. Cum igitur in eo-
eoruin. Quae auleiri fuerunt desidefia cordis eoruni? riim conspectu el corpus et animus magis minusque
immunditia nffeciu excedendi humanum modiim, speciosa'essent, si autem omni specie carere pos-
actu humanuih iisum, in tanlum ut corpora sua sent, omnino nulla essent, viderunt esse aliquid,
ipsa inconvenienlia, naturali repugnantia, conlumc- ubi essel species prinia et incominulabilis, et ideo
liis naturce afficerent in semelipsis, et quadain vi his nec comparabilis, atque aliud esse rerum prin-
applicareni, rit vilio facerent aptiora. Sed quia hoec cipium rectissime credideruiit, quod factiim. itot) 65-
ad declarandam rei seriem per iranscursuin dicta set, et ex quo cuncta qux feeia Slint, essent. lta
sunt.paululumad superiora redeundum esl.« Revela- « quod notius est De. > manifeslavit eis ipse; cum
tur,> inqiiit(Fcrs.l8),«iraDei superoronem impiela- ab «jis «invisibilia ejus per ea quse facta sunt, in-
lem et injustiliam bominum eorum, qui veritalein,Dei tellecta conspiciunlur : sempiterna quoque virlus
in injustitia detinenl. quia quod noiuin esi Dei, raani- ejus, > quae regit et continet omnia, « et Divinitas,>
fesium est in illis. Deus tfnir iilis manifeslavit. > _ quse implel omnia. Haecde Deo pliilosopbi genlium
Agit hic de phiiosophis hujus mundi, magnis siqui- et sapientes hujus sccculividerunt, sed de longinquo
dem viris, magni sludii, prsecJari ingenii; qui po- videfunt. Quaesierunt viam, sed eam perdiderunt,
tiieruiil aeslimare creaturam, et de crealura Creato- quia humiles esse noluerunt. Quassierunl Deum su-
rem, digni utique laude, si non eos juste percuteret perba cuiiosilaie, quem quserere debuerunt humili
sertno ille propheliciis. <Accinxi te, et noii cogiio- pieiate, invenienduin arbitrantes in regione ralio-
visti me (Isui. XLV).> Poiueruril etenim videre nis, el recessu occullioris scienliae, qui non inveni-
Deura esse quamdaiii viiam seternara, iniiiiutabilein, lur nisi in regno charilatis et lucidissima sede sa-
inieliigibilerii, inielligeriiem, sapientera, et sapientes pienlise: sapieniiae aulem, non in loquacilate ven-
facienieni, veritaiein fixam,slaiiteiii, iiideclinabilem, tosa, sed in charitate perfecta, <de corde puro et
ubi quod factum est vila esl, ubi omnes raliones re- conscientia bona, el (ide non ficla (/ Tim. i).> Quara-
rum el crealurarum sunt selernaliier disposttarum, yis fuerunl inler eos qui vitam ipsam, ratione duce,
vel eunlium lemporaliier. Videruiu enim isti pbilo- aliquatenus inveneruiil, sed pracsumenles de scme-
sophi, quos cseteris non immerilp fama prxiulit, tipsis, in ea delecerunt. linde egregius eorura Plalo:
nullum corpus esse Deum, et ideo ciincta corpora < Fugiendum,> inquil, <est ad clarissiinam patriam,
transcenderunt, quserentes Deuin. Videruril quid- D ubi Deus Paler esl, et luciiia verilas. > Quseesthaec
quid mutabile est non esse suniiuum Deuiii, et ideo classis? Qtice fuga? Simililudo. In lantum enim a
animam omnem omnesque mutabilcs spiritus trans- Deo longe efiiciraur, in quunttira dissimiles. In quan-
ceriderunt, quserentes sumnium Deum. Deinde vi- tum ei similes eflicimur, in tanlum propinquamus.
derunt omnem speciem in ,re quacunque imuabili, Super bos igilur revelalur ira Dei, quia sicut in
qlia est quidquid illud est, qtioiiiodoctinqiic, el qua- Snpientia legilur, non debel ignosci, quia si tantum
liscunque nalura est, non esse posse, nisi ab illo potuerunt scire, ut possent seslimarc sceculum(Sap.
qui vere est, quia incoirimutabiliier esi, ac per hoc XIII),quoinodo tton facilius bujus Dominuinad glc-
sive univefsi mundi corpus a coelousque ad terram, riflcandum invenerunt? < Revelalur ergo ira Dei de
el qucecunque in eis corpora sunt, sive omnem vi- ccelosuper omnemimpieiatemelinjusiiiiani eorum,>
tam, non iiisi ab illo esse posse, qui simplicilerest, cum in prcedicalione Evangelii aiinunlialur eis judex
eui id qiiod est esse, hoc est illi vivere, hoc esl illi venturus de ccelo , judex impiorum atque injuslo-
intelligei^c, hoc bealum esse. El propter hanc in- rura, qui, sicul propheta dicit, gloriam Dei couvcr--
commiitabilitatem et siiiiplicitatem, intellexeriint lerunt in idolum (Jer., u), siiniliiiidinem adoranies
eimi el oninia hsec inulabilia fecisse, et ipsura a lioiiiinum, et volucrum, ct qtiadrupedum, et serpeu-
561 EXPOSITIO 1N EPIST. AD ROM. — LIB. I. 552-
tiuni. Qui haec sallem viyenlia melius adorarent, A indicat se a slatu immobilis et immutabilis aeterni-
nisi dicenies se esse sapienles* nimium stulti facti talis, quantum ad conditionem creaturse, trahere
fuissent. « Qui veritatem Dei iri injustilia deiinent.> nalurale genus originis. Ubi qu:e conditione tantuin
Teritas Dei apud homines, vera el naturalis Divini- : naturse aguntu.r, sicut quaelibel insensibilia sive irra-
lalis cognitio est, scilicel vere Deum esse, et curare tionabilia, in ordine suo disponuntur poleniia , sa-
res huinanas, regere ac disponere qusecunque crea- pientiaetbonitate Condiloris, raiionalis auteni homo
vit, ipsuiii.qui creavit, qtipd nulli horaini dubiuro dimitlitur arbitrio propriae voluntairs et judicio ac-
cssepotesi, penesquera ralio humana est, raaxime- ceptce rationis, ut si praeveniente gratia voluerit,
que illis bominibiis, quorum professio erat philoso- quo ralionis virlute perducilur, ibi inbccreal amoris
phia, quse rerum humauarum ac divinaruin scientia .. aflectu, ei profcctu pielatis coiifonnetur, et pulchri-
cst. Veritatem autein hanc detineut in iiijiislilia tudine juslitise, el beatitudinis perennilale, ipsius
quicunque eam detjnent in idololatria. Idololatria pleiiitudine justitise ad plenitudineiii perennis beati-
quippe injustitia est, quae justiliae (idei omnino di- tudinis suse, gratus exislens gratuito illuminalori,.
scontraria est. Hcmines ergo idola colentes verita- etadjutori suo Deo, el glorificaiiseum in seraelipso.
tem Dei iii injustilia detinenl, quasi reluctantem et El ipsi siint qui cum cognoverint Deura,. grcilias
iiiviiaiu; ipsa humana natura in humanse ralionis " agunt ei, et glorificant eum. Quod quia non fece-
conscienlja reclamanle ac cohtradicenle, ac redar- runt sapientes hujus sceculi, de quibus.ait Aposiolus,
guente religionis falsitatein; < etenini quod nolum est «sed evanuerunl in cogilalionibus snis, dicentes se >
Dei, maiiifcsliim-est in illis. Deus eniin illis manifes- a se « sapientes esse, > a gralia deserli, el a facie
lavit (r>rs. 19). > Quod notum est Dei, quod, de Deo , cognilionis Dei projecli sunt, et < obscurattira est
liumana potest ralio altingere per naltirain, non cul insipiens cor eoium : > el, sicut jam dicluni est,
quod pervfcnire chariiali daturper graliam, Deus perdiderunt idipsum quod curiositate didicer.mt.
illis manifeslavit, rationem sublimioris inlelligen- In lanttim quippe. slulli facli sunt, el iiisipienies, ut
lise capacem donando eis ex natura , iiitelligentiam dicerent in corde suo, jn Corde falub el penitus a
vero ipsam ex graiia. Etenim per creaturce visibilis gratia dergliclo. « Nonest Deus (Psal. xi); > el, si-
visibilia manifestavit eis invisibilia sua; per visibi- cut jam supra dictum esl, mutareiit gloriara in-'
lem crcaturam invisibilem Crealoris polentiam, per corruptibilis Dei in siriiililudinem imaginis corrupii-
visibilem ordinem rerum invisibilein sapieutiairi, bilis bominis, et volucruni, el quadrupeduiri el ser-
per visibilia beneficia gratice bonitaiem sive chari- pentium. < Propter quod tradidit illos Deus in desi-
talem invisibilem, sive, qttod Apostolus dicii, sempi- P deria cordis eorum. > Augustinus iii libro De gfatia
lernam virlutem ac divinitalem. Sempiterna aiilem el libero arbilrio (cap. 21). « In quo nianifesluni
Del virtus et sapienlia, ipse esl, de quo rpse Apo- est 'operari Deum in cordibus liorainum ad inclinan-
slolus alibi dicit:«Nos aiileui praedicamtis Clirisium das eorum voluntates quocuuque yoluerit, sive ail
crucifixum, Judseis quidein scandaliiin, genlibus au- bonuin prosua misericordia, sive ad mala pro me-
tem stulliiiam: ipsisautem vocatis Jtidceis atqiieGrce- rilis eorum; judicio suo uliqiie aliqtiando aperto ,
cis, Cbristum Dei virlulem et Dei sapientiam (/ Cor. aliquando occulto, semper autcm justo, eos dese-
i). > Divinitas vero est Spiritus sanclus, divini- rondo. > Qucerilur aulem, ei qui tradiiur, quamvi:
tas Palris et Filii; qui sicut intelligiliif charitas pro peccalis suis tradatur in concupiscenlias, utrum
eorum, et bonitas eorura, sic etiam diviniias est juste sit impuiaiidtim esse eum iu concupiscentiis
communis amboruni, et esl comniuiie prorsus am- sicul ei qui pro criminibus suis carceri deputatur.
boruin, quidquid coraraune est eorum. Hoc esl quod apte nullus irapulare debeat, quod licet jusle, invi-
seqtiilur. tus taraen sil in tenebris. Sed sicul idem dicit Apo-
VERS:20 et 21.—< Invisibilia enim ejus a crealura stolus, homo splritus, et anima, el corpus esse ili
niundi per ea quse facta sunt iriiellecta conspiciun- citur. lnler spiritum vero et carnem familiaris ill-;
lur, sempiterna queque virtus ejus ac divinitas, iia D fixa nimis omnibus hola est. Quem non irahit" gr;
ui sint inexcusabiles, quia cum cognovissent Deum, tia carni socialur et efficitur una caro, et diciti;:
non sicut Deum glorificaverunt, aut gratiasegerunt; de liomineillo : < Nori perraanebit spiritus metis> i:<
sed evanuerunt incogitaiionibus suis, et obscuratum eo, < quia caro est (Gen. vi). > Quem vero irahit gr;«
esl iusipiens cor eorum. > Esl quippe Deus substan- tia, sociatur spiritui, et unus cum eo spirilus eflici
lia invisibilis, sive essenlta intelligibilis, lux iliumi- tur, el dicilur ei: < Vos auiera non estis ih carne;
nans et perfundens- conversos, feriens ei confuu- sed in spirilu [Rom. yiu). > Trahi egovel rion irah:
densaversos.splendor praestoeiqui sequaerit,calora hoc est tradi vel non tradi. Cur autem trabilur ill<,
quo nemo.se abscondit, species omuein aniraam ra- , ille non trahitiir, hcecocculia FiJii suht,noli vellv
tione ulenlem rapiens ad contemplandmn amorem quaerere, si hon vis errare. Si non traheris,bfa ut
veritatis, socordem.etvanum redarguens conscienlia , traharis, et si jam fideliier oras, jara trabcris, nec.
vauiialis. Cttjus cum lcgibus celernis et iinmobili- traderis. Iti illis qui trahuntur, nec Iraduntuf, solu
bus niolus instabilis reruni mutabilium penurbalus i gralia Dei est, in eis vero qui iradunlur, nec trahui
esse non sinilur, frenisque circumeuutium sceculo- lur, irreprehensibilis ejns justilia esi. Quibus vero tra-
riim scmper adstrailiiudinem stabiliiaiis revocatur, k dilur qui tradilur? Iinmuiidis dcvirionibusiiiiiimiiuV
 565 GUil.LELtfl ABBATtS S. THEOD0RICir 5(ft
desideria suggerentibus, ni iu eorum inipleiiohc et A loris, l:into pejor,: qtiaiilo insciisibiflor. Ruisum
iinplenlium perditiorie, sicutin maieria sui operis iiiimorlaiitas abSumpia omni corriiptione non dolet.
glorienlur. Manifeslum enimest, hejiismodi bomines MBIIIISergo dolor in corpore immorlali, nulliis iir
ipse Dei judicio Satanse penitus contradiios in Slupido; et tamen vicinior esl immorlalilali sanilas
iiucrilum carnis-ac spirituS; nisi celeri misericor- doteiitis qnam sttipor non sentientis. Sic non sine
d;a Dei praeveniarittir. Unde el aniiqni canones coiri- aflec.iuexisiens animn sapientis, dicit de sensu sani-
putandos censeni, Iiiijusmodi inier energiimcnos, et taiis :''• Quis iiillrmalur, et ego non in(irmoi?Quis
sic pro eis sictit pro daemoriiacis orandum. Toios scandalizaiur, et ego non uror? (// Cor. u) etc. >Ex
isie locus viiiorum sordibus scatens, ei immiih- fonle ergo superbise, iit <JQOdicentesse esse sapien•
dilise xaxiu^aroy praeferenSj iiegligendus potius vi- tes slulli facti sunl, oirinis rriatorrim hornm quaetfi-
deiur quani legendiis. Quod lamen Apostoluin numerala siiijt, pesiifer fluvius emanavii, cnjus for-
scribere prudentissime nec pudiiil nec piguit, ut midolostis nvertendiis est exciirsus et cavendus. Per
superboshiiiniliafet, etcommoneret eos qubs exilus hiirfcchiin omnCs feprobi suaviter in infernum nri-
liabeat cohienipttis Dci. Ad qucm eliara (iiiem cul- viganies, Ires voluplafum siiaruni porlus atieniant,
lores-siios perducil avarilia; quae servit politis ct iii singiilis singiilas patiuiilur tfadiliones. Vcr-
creatura? quam Creatori, dum plus diligil numinura B bum aulem hic tradilionis, quanlum ad Deiim qui
quam Deiini. III ergo quali judicio usi sunt circa tradit, seiitentia cst jusie judicanlisV quanluin au*
diviniialis veneraiionem, fcedas ei prseferentes ani- euiri qui tradiinr, deceptio est peccati fatlentis.,
nial.um imagines, lali eliam vice erga semelipsos Primo efgo snperbiam amplecienles et'idotolatriamr
utunlur, vjventes irralionabilium nlore bestiarum; tradtintur in desideria cordis in immiinditiam, se-
etabjecla Dei imagine, eorum iinagines adorarites. cundo quasi sapientiores et proficieifies in pcjtt!?,
Et bcec esi merces, quam ul oportuii, jnslo Judicio nec lanlum idplis, qtiantum rernin riaturse sacriil-
Dei in semetipsis receperunt. Quare? candum esse judicautes, iradiii passionibus igno-
VERS.25. — < Quia conimiilaverunl veritalem > minise gfavioribus accuroiilanlur flagiiiis; lertfo
creaturse < Dci in inendaciiim, > Deum appellanies abjecta j,im Dei noiitia traditi in reprobum sensuiii,
opus manuum suarttra. < Et sicut probabitiier inon- in puleum oihnis nequilicc, et desperati imeriiits
straverunt Deiim non habere in notilia, tradidil illos demerguntur, et judicio morlis aeternse os suum
Deusin reprobum sensum, > ul qtii sensiim adjece- puteus urget super eos; judicante Apostolo et di-
rantDei,in sub sensu probareniuf reprobi. Ipsi cente:
criim credendi sunt Dcum habere in notilia, ubique VERS.32. — « Qnia qui lalia agunt digrii siini
scienles ejus esse praesentiara, qiii coram eo vel " mofle. > Agunt, inqnii, non egerririt. Nam qni cge-
iiolunt, vel non audent peccarc. Unde Propbela runt, el jam rion agiiiit, sed pienitenliam agunt,
pceniiens deplorat "dieens : « Coram te peccavi vita digni sunt. Et riotanditm primo etsecundo loco
(Psal. L). > . stiperbiam plecti talibus pcenis, ut siquid sapercnt,
VEBS.29. —-< Repletos omni iniquiiaie, > id est jain eis ullcritis siiperbiendiim non essel. In teiiio-'
omnibus his iniquilatis partibusj» Malilia. > Malitia Vero jani plenarie toiam iiiduinit iiisipienliain', rii
fons estetsenlina, et quasi matrix qucedammaloruni tanto phis superliire tibeat. quanlo niinor fit s'uper-
pmoitirit. Scripium est: « Sapientia odit malitiam. > biendi mateiia. Sorores quippe siint ihitividuaesttil-
Sapieniia qttippe contraiia est malitise, quia sicut tilia 61 superbia, nisi quod tanlo lolerabilior est
bouum huic, sic maluui illi sapit in cogitatione. stultilia, quanto nonniinquam sine superbia invcni-
< Nequitia. > Nequairi est qtii lanlum facere nequit, iur; stiperbia vero nuriquam est sine isiultiti».
quanlum malilia cordis ejtts suggeril. < Invidia, > < Cura jusliliam Dei cognovissent, non iniellexe-
odium est feliciialis alienae, cura nocere non possit. runt, quia qui talia agunt, digrii surit riiorte. > Ocn-
Piaetereunda sunt, quae sunt manifesta, nisi quod lus quippe sibi erant, ideo cognoscebant; lmiicn
hoc prseteroundum non esl, quod susurrones con- D vero esse sibi ipsi non poteranl: ideo non intelli-
junxit et delraclores, quos pariter proriuntiavit gebant. Habebant quippe a Deo ralionem naturcv,
Deo essc odibiles. Ad ultimum vero insipierites po- quani sibi proterve arfogantes , riori curabant quce-
suit ct incompositos, quia hsecoiiinia quae cceperint, fere auxilium gfatise: ideo intelligere non petuefunt
ad quamdam cordis perducent instpienliam , et quod pTuriirium eis expediret' ihielligere. [< Non
fatuam incompositionem morum, in tanlum ut in soluni qui faciti.ni ea, sed etiani qni conseniimu
(jtiemdam naturae sluporem incidentes, nullam ad facientibus. > Consentire esl cum peccanle, quan-
proxiniuni ulliim liabeant affectionem, vel ad quam- tum ad peccati affectum, ideni sentire. "Vei con-
liSet Iiabili cnjuslibet foederis fidem, nullam in sentire est fovere efrorem ct tacere, cmn ppssit
necessilate alicujus misericordiam. Quod quam sit argfuefe' ': '" ' ' ;..-•;•:.-. .
legi nalurae contrariuin , ipsius eliam naturae evi- CAPUTTl.
<lensdocumentum est. Tresenim in corpore inve- VERS.1. —-« Pfopter quod inexcusabilis es, o
niuntur affecliones, sanitas, stupor, immorlalilas. liomo omnis qrii jridicas. > Doclor egregius et mirae
Saniias segritudinem non babei; cum tamen mole- in Evangelio priidentiae, qui oninibiis omiiia fieri
slatur; dolet. Siupor non dolet, aihisit censtim ilo- noverat, gcntium Aposiolus, mitiislcriuin suuin seii>.
 5^5 EXPOSITIO KNEPIST. AJ) ROM. — LI3. I. 66&
per sollicilus el acdificare et lionoiificare, posiquami A jtnlicia ejus non fiigiinu, sed appettini, quia.in eis
satis partem gentium secunduiii priorem slaliimi jtisiificandos se esse coiifidunl. Porro qui fcgiuut,
depfessit et hurailiavit, quia sic expediebat, jamv effitgere non possunl. Seq^itur -; ,
ne coruua adderet insultationi Judaeorum, flagellumi VERS.i. — i An tlivitias honilatis ejus el palien-
correpiionis in eos convertit, ut quos pnres censurai lice et loriganimitatis coiiiemnis? > Jajn conlemplo-
disciplince faceret, par eliam consolaiio in pace; rem reddidil solliciliim : ideo causani patientise suh-
Christi dulcius uniret. Et cum eadem quse gcnlibns,, neclit dicens : « Ignoras quoniain benignilas Dai
quantum ad idololatrisc et immunditiae sordes gra- ad poenitentiam te adducil? > Bonilas Dei incesii-
vissime eis impulare posset, quippe quibus librii mabiles diviiice suiit, quia sicul solem suiini oliii
prophetarum pleni sniit, prudenter taraen parcit,, facit, sic etiam ccetera bona sua diffunderc nou
ne cum ventum ftieril ad legis qnceslioiies,qnas rao- cessat super bonos et malos. Patientia vero Dei est
icstissimaseis futuras nondubitabat, patienlia las- in eos qui conteinnunt, loiigaiiimilas.in eos qui in-
sescens caderei sub pondere, si nimis onerata esset. firraitate potius quani proposilo delinqutiiil. Perse-
Quin etiam de specie coriversa ad genus, publicanii verantibus quippe peccaloribus. in nei|iiiiia, perse-
liic facit esse omnium eorura correptionem corri- . verat Deus in patienlia, per pauca in hoc sseculo
pientis modesiia, ut et alii in correctione eoruiui °' puniens, nediviua providcnlia non esse credaiur,
proficerent, et ipsi, ul dicltim est, in palientia noni niulia exlremo examini reservans, ut futuruinjmli-
deficerent. Quia ergo, inquit, omiies, el qui faciunt, cium comniendetur. Aniraus vero maJe sibi conscius
el qurconseiiliiini, digni sunt raoiie, < inexciisabilis: jam totusdatusin poenam, cum nullam silii poenam
es, o honio. > Incxcusabilis esl, qiiem non lalet ve- videlur pati; credil quia non judicel Deus. Ipse csl
riias, etperseveral in eo iniquilas. < 0 horao.i Homoi sensus reprobus, ipsa est ccecitas et obduratio cor-
qni in honore positus legera Dei habes, et secun- dis; ipsce sunt interiores. tenebrae,. quibus ab inte-
iluin iegeni Dei judicas, et cum eo homo omnis riori luce Dei peccalor secludaiur; non aulem peni-
peccaior, vel ex reaiu originis, vel ev addiianienio lus quaiuliu in bac viia est. Suiii enim leuebrai
propriae voluntatis, sive qui novit, sive qui non exleriores, quae magis ad diein judicii pertinern
novit, quia et ipsa ignoiaiitia in eis qui intelligere inielligiinlur, ut peniius extra Demii sit qpi corrigi
iiolueruni, sine duhio peccatuin est; in eis atuein noii \iilt, dum tempus habel. Penilus auicm essc
qtii non potuerunt, pcena peccati. Proplerea, o homo, extra Dctiin, quid esi", nisi esse in stirama. cacciiaic?
qui ex lege judicas, inexcusabilis es, sed et iu Siquidcin Deus habitat lucera inaccessibilem, quo
oinnis homo, qui nec legem nosti, nec judicas, („ ingrediimtur quibus dicilur : < inlra in gaudium
nihilominus inexctisabilis es. Non enim adinitlU Domini tui (Matth. xxv). Ignoras, inquit, quoniam
excusationem, qui scit se lioiniiiera recltira fecisse, beiugtiitas Dei ad pceniienliam te adducil? > Hoc,
et insuper obedientise dedisse praeceplum :-leslimo- quandiu lempus est raisericordia:. Vis audire tem-
niura coiiscieniice in lege rialurse. In neutro ergo pus judicii?
justa cst excusatio; sed in utrumque jusla damna.- VERS.5. — < Secundiiin duritiara tuam ct cor
lio. Si enini inexcusabiles illi, qui invisibilia Dei a impoeniiens, tliesaurizas libi iram in dic irce et
crealura muiidi per ea quse facta surit intelligere revelaiiojiis justi judicii Dei. > Duo stint genera
non potuerunt, quanlo magis qui ex- lege ejtis in- peninaciler peccanliura; alterum misericordiain
structi, confidunl se esse duces ccccorum, el lumen Dei sibi promittenlium; aUertim ob sceleriiin sno-
coruni qui in tenebris sunt? Ad eos quippe hic sernio rura- eiiorniilatem despcranlium. Propter illos, qui
dirigitur : « 0 homo, >non splrilus, bumana quippe cx spe misericordice dilalionibus illiicluntur.exlre-
superbia exeusare te niteris, huriiana sapiens, et nitini diera fecil Deus incerttim; propter. eos,. qui
secundura liominem judicans.« In qtio enim judicas desperando periclitantur, indulgenlice portuin. Et
alterum, le ipsum danmas. Eadeni enim agis quae sive hic, sive ille, nisi cito se corrigat, in die ira:
judicas. > Hominibus in boininibus judicarilibus. D iram sibi thesaurizat: Tliesaurus esl, ubi diversa-
veleliampunientibus quaeipsi aguiit, mundus plenus riiin opuni divitice quasi minulatim recondiiiilur, tit
est; qui cum alios jndicaiit, fu seipsos sentenliam quasi simul in unum ubi cumultun luvenianiur.
dictant. Tres ergo ihesauri inveniuntur in Scripturis, ibc-
VERS.2. —« Scimus enim quoniani judiciura Dei saurus in lerra, tbesaurus in ccelo, et hic qbi tbc-
esl secundum verilalem in eos qui lalia agiint. > Cum saurus irse appellalur. Qui corde impoeiiitcnti i:i
aliquandoqua:dam, quae mala videnlur, bono animo thesauro irceacius suos recondit, duriis dicitur; qui
fiant, et bona malo; alia vero sint, in quibiis sive thesaurizal in terra, siullus nominalur. < Stulle, >
in bono sive in nialo operantis aniinus concordat: inquil, « bac nocie aniniam tuam rcpetunt a to
ejus solius est in veritate judiciiiiii, qui corda.nov.it (Luc xi). > Sapiens aulcm el in Deum dives, qucc-
dijudicare. cunque agit, digna facil regno coelorum.Thesnii-
VERS.5. — « Exisiimas nutem noc, o liomo, qui rizat ergo carnalis in terra, animalis iii ira, spiri-
judicas eos i|tii talia agtint et facis ea, quia tu . tualis., in coclo. Dies irce dies judicii, ubi unicuique
<;ffugicsiudiciiini Dei? FugiaiU qui oderunl euraa , fuleliier proferetur, qtiis, quid, vel ubi thesauri^a»
. facic cjus (Psal. LXYII).t Quienim Deuin diliguiit verit. Ubi .judex npu lara adnotabli facuUalera,
 »67 GUILLELMI ABUATISS. THEODORICI 568
quam coronabit voluntatem. Voluisti, nec forsitan A ad iiileriorem sensuiii perlinent requiramus. < His, >
potuisii, sic te adnolabit, quasi feceris quod vo- inquit, < qui secundum palientiam boni operis, »
luisti; et de te quoque dicelur, < unicuique secun- id est qui fructum afferunt in palientia ; < gloriam
dum opera ejus. > Quanta vero hic diversilas meri- et honorem, > Gloria haec, incorruptionis et iramor-
torum tanla ibi erit vel gloriaevel siipplicipruin. taliiatis eril.in resurrectione, lam in corpore quani
TJbitamen absit, ui impediant justum a vita icierna in aniina beala felicilas. Honor aulem ipse erit, quem
qusedam peccata venialia, sine quihus bcecvita vix, babuit honio, priusquam compararelur jumenlis
aut nuuquam transigitur, sicut nec proderuiil iinpio iiisipientibus, el similis eis efficeretur, cum scilicet
qucedaiu bona opera, sine quibtis diiOcillime vita deliciis paradisi Dei affluens, visione Dei et collocu-
cujuslibcl pessimi horiiiiiis invenitur. Sed iniseri tione assidue fruebatur. Reddentur autem hsec in
honiines cum audiunt hic ignem seleriium, promil- vila aeierna, quaerentibus vitamscternam;dequa ipsa
tunl sibi ibi purgatorium, Mulli, inquiiinl, salva- vita dicit: « Hcocest auiem vita scterna, ut cogno-
buiitur ibi, sic quasi per ignem. 0 spem desperato- scant te solum verutu Deum, et quem misisti
rum! Primo sciendum esl quia nihil in hac vila illo Jesum Cltrislum (Joan. xvu). > Deum ergo propter
igne durius cogitari potest. Tatneri, testante Apo- _ Deum qiiaerenlibusipse erit vita ceterna, ipse bonor,
stolo, utique per ignem ibi salvabitur qui super ipse gloria; ipse erit omnia in omnibus. (Vers. 8).
fundanicnlum Chrislum, non « aurum, argentum, < His autem qui ex conlenlione, el non acquiescunt
lapides preliosos, > sed <ligna.fenum, stipulara >sedi- veritaii, credunt aulem iniquitali, ira el indigna-
licat (/Cor. m), >non lamen respuit ne recipial, nec lio (Rom. u), etc. > Inlellige prudens lector, quce
receptura respuit fundameiitum, idque omnibus apponunlur tibi, el.vide quod bene operantibus red-
carnalibus suis, quibus capitur vel succumbit, de- dere dioitur Deusgloriam et honorem, et vitam
lectatioriibus anteponit, cum ad hunc articulum aeternam; reprobos autem ira exspectat el indignatio,
venlum fuerit, ut aut illa deserantur, aut Christus. anguslia et tribulatio; quse tamen a Deo non rcd-
Ubi si non anteponilur Christus, non illi est fun- denda dicuntur, Nam quae bona sunl a Deo accipi-
damentuin, Omnibus quippe slruciurse poslerio- mus; niala vefo ipsi nobis consciscimus. « His, >
ribus partibus, anteponilur fundamenlum. Nec inquit, < qui sunl ex contenlione. > Conlenlio est,
eliam quemquam ibi Chrisli vel boni qusecunque quae hereses facit, et schismata et scandala suscitat:
ignorantia sic aliquem excusal, ut sempilemo igne ex quo fit ut non obediatur veritati, credatur autem
aon ardeat, nisi quod si ideo non credidit, quia iniquitali. His ergo ira, el ind.ignalio, angustia et
non audivit, forsilan minus ardebit. Hsec inierim Q tribulatio. Ira est ex peccali conscientia incussus
dicla sinl pro die irse, < in qua reddet Deiis uni- animae crucialus. Indignaiio vero, ipsius irae, et
cuique secundum opera ejus : his qui sectindum quasi vulneris, tumor quidam inlelligitur, et per
paiienliam boni operis, gloriam et honorem el incor- singula qusequecommolio, ul si verbi gratia vulnus
ruptionem quserentibus, vitam aeiernam (Vers. 6 aliquod pessimura iram ponamus, cujus lumor et
tl 7). > Hoc est quod dicit, et hic ordo sensus distentio indignalio vulneris appelletur. Tribulalio
subsequentis. Quaerenfibus, inquit, gloriam, et vero esl, non quse lalitudinem faciat, de qua dici-
boriorem et incorruplionem, pro boni operis tur:« In tribulatione dilalasti mihi (Psal. IV), > sed
patieniia, vita xierna dabitur a Deo, non solum eam polius faciat angusiiam, quae dilatationi illi
Judceis, quibus credita videntur eloquia Dei, sed contraria est; id est, in bene agendo ex gratia Dei
eiiam Graecis; quia justura est judicium Dei: non exhilaralse voluntaii. < Judcco primum, > quiscivit
tantum Deus Judaeorum est, sed et gentium. His volunlatem Domini, et npn fecit digna; et ideo va-
vero qui per contentionem mentis et animi pravi- pulabit multis (Luc. xu). < Deinde Graeco, > qui
tatem veritati non credunt, sed iniquitatem sequun- quia non cognovit, forsilan vapulabil paucis (ibid.).
tur, reddelur ira et indignalio.tribiilatio el angustia, Intercsl enim cognovisse Deum, el non cognovissevo-
iion solum gentili, sed et Judaeo, quia non est per- D luntatem ejus. Potuit quippe gentilis cognoscere
sonarum acneplio aprid Deum. Hsec quidem, quan- Deum a crealura mundi: voluntas aulem Dei co-
tnni ad sermonum ordinem speclanl; sed nunc quse gnoscilur a lege et propbetis.

LIBER SECUNDUS.

SEQUITUR CAPUTli. do. JNuIlaest enim anima quamvis perversa, quae

VERS.H, 12. — < Non enim est personarum ac-
ceptio apud Deum. > Omnis anima rati inalis, eliam
cupiditatecsecala, tamen cum cogitatel raliocinatur,
quidquid in ipsa ratiocinatione ei vefuni elucet, rien
ei tribuendum est, sed ipsi lumini veriutis, quo vel
tenuiter illustrata, verum aliquid sentit raliocinan-
tamen ratiocinafi possit, in cujus conscioniia non
loquatur Deus. Manus enim formaloris noslri in
ipsis cordibus nostris scripsit:« Quod libi non vis
fieri, alii ne feceris (Tob. IV)>; et:«Quodcunque vul-
tisut facianl vobis homines, el vos facite eis simi-
liter (Matth. vn), > Iloc eliam antequara duretur lex,
569 EXPOSITIO 1N EPIST, AD ROM. — LIB. II. 570
nullus ignorare permissus esl, ut esset unde judica- A in eo spiritus gratise. Cui converso ad Dorainum ,
rentur, etiam qui legera scriptam non accepisseni, hoc est legera Dei habere scriptam, non in labuiis
Sed ne sibi aliquid homines deesse quererentuf, sed in corde, intiino cordis affectu jusiitiam legis
scriplum est, et opposilum oeulis eorura quod in amplecti; ubi fides per dileclionem operatur. Unde
conscientia videre cogerenlur. Sed legem scriplam et sequitur:
soli acceperunt Judaei; legero vero naluralem, lam VERS.14-16. — < Cum enim gentes quse legcm
gentiles quam Judaei. Opera vero legis sciiptce bi- non babent, naluraliler ea quse legis sunt faciunt;
pertita sunt; et partira in sacramentis, parlim in ejiismodi legem non habentes, ipsi sibi sunt lex:
moribus accipiuntur. Ad sacramenla pertinet cir- qui oslenduni opus legis scriplum in cordibus suis,
cumcisio1}Sabbatum, et alia hujusmodi. Ad mores lestinionium reddente illis couscientia ip.iorum, et
vero :« Non occides, Non moechaberis, > ei kis si- lnier se iuvicem cogitaiionum accusanlium aut
milia. In observaiionibus, si non inieiligunlur et eliam defendenlium, in die cum judicabit Deus
observantur, sola servitus est. Si iiitelliguniur et occulia hominum, secundum Evangelium meum,
obscrvantur, prosunt, sed in suo lempore, sicut a per Jesum Cbrislum. > Cogitalionum, inquit, acctt-
Moyse et prophelis observata sunl, cura adhuc talis saiiiium. Graecam consuetudinem sequi videlurLa-
servitus utilis essel, utsub tuiore el limore custo- D linus interpres, qui cum casum ablativum non ha-
direnlur. Nihil autem tam pie terret animam quain beant, genitivo utunlur pro ablativo. Cogilalioiium
sacramentum non intellectum. Iiilelleclum vero, autera dixit, quia ex cogilaiione opera dijudicaiiiur,
gaudium parit; et celebralur libere, si opus est et imiocens quis vel reus dijudicalur. Cogitationum
eongruum tempori. Sin aulem, cura suavitate spiri- vero dixil, non earum quae tuiic erunt, sed quae
tuali legitur tantum et tractatur. Oinne autemsa- modo sunt, quiaet faclanostra omniajet cogitaia,
cramentura cum intelligilur, aut refertur ad conlerii- licet ptreanl a memoria, nonpereunt a conscientia :
plationem veritalis, aut ad bonos mores. Contem- quae coram judice Deo omnia proferenlur in lucem.
platio veritatis in solius Dei dileclione lundalur; Tremendum sane judicium, ubi exlrinsecus nihit
boni vero mores in dileclione Dei et proximi; in adducitur, sedde conscientia toluiri producilur, et
'
quibus < tota lex pendet et prophetae (Matih. xxn). > accusator, el lestis, et judex, et causa.
Quantum speclal ad mores, lex scripta et lex natu- VERS.17. — < Si autem lu Judseus cognominaris,
ralis pene eadem est, seque communis lam Judaeis et requiescis in lege. > Ingreditur hic Aposlolus va-
quam gentibus, nisi quod aller scripOm eam Hiabel lidara et necessariam disptilalionera de lege, non
in labulis el in ratione, altor in sola ralione. Vis lantum adversus Judaeos, sed et conlra inimicos
quippe illa naluraiis inest uirisque, qtta rationale gratice, et eos quos paulo supra ex contenlione de-
animal Iegilimuin aliquid et seniit et facit. Ideo nolavit. In qua plurimum adjuvabit lecloris stu-
sicut hic dicilur,« non est personarum acceptio ; > dium, si qualuor differerilias vel legis, velprofeclus
sed < qui peccavit in lege (vers. 12), > id esl in obser- in lege, memorise commendalas habuerit. Cum
vationelegis scriplce positus, secundum legem judi- cnim in allissimis ignoranliae tenebris nuila resi-
cabitur, quaa peccata prohibel, et suam singulis slenie ralione secundum carnem vivitur, hsec sunt
peccalis poenara inscribit: < qui vero sine lege > priraa hominis. Deinde cum per legem cognilio
scripta < peccavil, > judicabilur < sine lege, > id fueritfacla peccati, si nondum divinus adjuvat spi-
est, non per legem quam non accepit : sufficicnte ei ritus, secundum legem volens vivere, vincitur,et
ad judicium ea, quam accepit. sciens peccat, id agente. scientia peccati, ut pecca-
VERS.15. — < Non enim auditores Iegis, sed fa» tum operetur in homine omnem concupiscenliam,
ctores > sive scriptse, sive naturalis, < juslilicabun- el cumulo praevaricalionis adjeclo implealur quod
tur apud Deura. > Quod dicil factorem legis lantum scriplum est : < Lex subinlr&vit, ut abiindarei de-
: Si
justificari apud Deum : sanum intellectum deside- lictuni (Rom. v). > Haec,sunt secunda hoininis
rat, videlicet ne contrarium videatur ad id quod D autem respexerit Deus, ut ad iraplenda qti33 nian-
alibidicilur. <Siex operibus, jam nonex gratia (Rom. dat ipse adjuvare credatuf, et honio cceperit Dei
for-
xi),>et: igratia non est gratia (ffcirf.). > Absit enim, spirilu, cum concupiscitur adversus carnem,
ul quasi facienti legem ex operibus ipsius legis ac- tiore robore charilalis, ut quamvis adhuc sil quod
cedat justitia, sed ad hoc ut faciat legem, in eo ipso homini repugnet ex homine, nondum lota infirmi-
quod eam facit, justificalur a gratia; non prius tale.sanata, ex fide tamen juslus vivat, jusleque
faclor legis, ut quasi pro facta lege justuS fiat: sed vivat, in quantura non cedil male concupiscentiae,
sicut creatur homo, ut sit homo, sic faciens legem vincenle delectatione juslilise : haec sunt tertiabonse
jusiificalur, ut sil justus; vel esse appareat quod in spei hominis. ln quibus si pia perseverantia quis^
faciendo est, id est justus. Sciendum autem quia de quam proficiat, postrema pax restat; quae posl
Judaeis hic loquitur conversis ad Dominum, legem hanc vitam in requie spiritus, deinde in resurre-
Harum qualuor dif-
spiriiualiter implentibus. Genlilis eliam Conversus clione etiam carnis implebitur.
naturaliler quae legis sunl facit, et faciens jusiifica- ferentiarura prima elanlelegem, secnndasub leget
tur : quia legem naluralem cordi ejus naluraliier terlia sub gralia, quarta iivpace plena atque per-
a scd delelam ex insiauiat fecta. Gratia tanicu nec aute defuit, quibus cam
Inscriptam Deo, viiio,
 *
tfl GUILLELMI ABBATIS S. THEODORlfn 572
pporlilit iniperliri, qiiauivis pro leniporis dispensa- jA bus-« tililiora,'> instrticttis per h-jtem, irTnnfiilis >
timie velata «t occulta. Seciuidum has qunttior priesninendo, < teipsmri > sine diice Spirilu saiu-to,
ilifferenlias, per lolurii corpns hnjiis cpislolce agittir, < esse ducem caecorum, > ut ulriqiie cadatisin fo-
niodo dt-homine Dei singulariier, niodq de populo veam : < Itimen eornm qui in tenebris suni, > quasi
Dei genernliier. < Si, > inqiiit, < tu Judceiis cogno- per te illnmiiiahdoriim, <eruditorem > genliiim, qua-
minaris. > Perilns aiiimaruin mediciis, de duobus si-in lege < irisipienlium , > niagislrum infaniium, ut
.Tgroiis alieruin, id esl gcntis sinim, periculbsitts quhsi fari discani de lege naenias fabularom vestra-
yiilens aegrotare, inlirniaiur cuni infirniis, gcnliles riini, « habeniem formam scieniise et verjlatisin
dj|ri,usJ redargiiens.nec parcens; eadem vero in lege, i id est formalam et veram lcgis scientiam,
Judaeis crimina denoians, et teniter pcrslringens, cui supera adjicere quidquam audeat nemo."
ut per.geiuiuni pbedicniiain istos provocet ad pa- VERS.21. — < Qni ergo alium' doces, teipsui»
tieniiaui, tlonec niore inedicpiuin causain inorbi iion doces? Qui prcedicas noii fiirandum, furaris. >
miligeii id est supeibiaiii, ut, sicut meilici solent Fures quippe Judaei inter se reriim snarum; ct
dicere,, causa initigala, . securuis ciirain adhibeat quod pejus esl, Turari volebanl de lege sanuniiii-
circa caiisalivuni, Uiide el ad solalium iiifirmiiaiis tellecltim : de Ecclesia gratiam, de mundo Chrisii
neqiiaquani singtilariier adliuc eps coarguit, seil D ailventuni. Sic etiam carnaliler, plus auiem spiri-
pariiei'cum atiis. Niinc vero post coinmiinem ad- lualiler mcechabaiilur, post concupisCenlias suas
iiiouitioiiem, jam liberiorein sihi accessum ad ar-griiui eiindo.Sequebantilr etiam idola gentium, pius auiem
siiuni auciipaus, validis rauonuin vinculis primiim ag- idola, cordium suornin ; in ulroque sacrilegi, non
greiliiur ligare plireiielicuin, ul quia genles facile sacra collocanles in sacro. lnlionorabanl eiiaiu
sequ.-ices habebai, ctiani Judaeoruin diiritiaui graticu Deiim legis per prcevaricalionem ipsitis legis, in qtia
coaplarel. Ulerque entm secuiidiira prccdictas diffe- siM ccslimabanl gloriandutri. lnlibnorabant vero,
iiiitiassublege, seu.scripla,scuiialurali,:reperius.est. qnia nomen ejusinier gentes blasphemari faciebaui.
: VERS..17-20.— « Si aiiiem lu Judaeus. cognorai- Nomeii Cbrisli Chrislianus : quod cuin blasphema-
iiaris,,etrequiescis,in, Jege, et gloriaris in Deo, et tiir,- in auctorem nominis blasphemia reveniiur.
nosii voliintaiem ejus, et probas uiilipra, iiislriictus Hoc autem de Ezechiele propbeta assunipium esi.
per legem, confnJis leipsiim esse- ilucem caecorum, Qui eniin: bic arguiinlur Judcei, jam Christiani na-
'
ituneuiepfum q.uiiii tencbris suiit; eruditorem in-/* niiiiis Crant participes, sed quia de pfiori statu suo
sipientiiim, magistrum iiifanliiim, habenlein formam slulie gloriabaniur, genlibus se praeferebanl; de
scii:iiliceet yeriialis in lege. > Seienduni esl oimiia, r ipso priofi statu priidenter ab Apostulo humilian-
quac hic qtiasi in Jaudein falsi Judcei proferuiuiir, Itlr. Propter quod cliatn unde se magis conspica-
per iroiiiain prolata, Quidquid eiiiiii hie dicit, quasi biles arbitrabaiitur, el gloriosos, id inuiile jam
ciiipJaslruin est; quo tumorem superbiae facit, ut compfobal esse, et supervacuuin, Iegem scilicet cl
CMtiipriiiiatiir, vanitas.cl deiiiraeat inanitas. Qtiitl circumcisionem : quce polius atl confusionein cis
eiiiui tam inane qtiain jaclare quod noii. baliet, quoil erant, quam ail gloriam. De lege jam drxil, decii
non.facit praedieare ? Languebai qujppe populus illa cuiiicisipne vero : : '
civca. secunda populi Dei, id est circa legem, de VERS.25. — < Circumcisio, > inquit, < prodest, si
t|iia acccpta superbiebai, nec tamcn eaiii. iinplcbai legem observcs;: >iegera utique circumcisionis.Cir-
vel c,ai'nah'ter ; et qiinsi pracsunieiis de se, ad gra- cumcisio eniin esl mala a se amputare; iex circum-
liam tardius accedebat, Si.enim vcre requicscerel cisionis bonis operibus insistere, ut fiat quod scri-
inlege, et glotiaretur. in Deo : nen faceret, qiiod non ptnm est: < .Declin» a malo, et fac bonnin (Psal.
fauieiidtiin prcedicaret.,.,< Si, :>,,inqnil, .«,tg, J,uda:us xxxvi). > Circtimcisio.etianv vera esl, circuincisio
cognoiniiiaris, > quod npn es, v.era quippe, Juilcea cordis, id est pura aboiiini concupisceiilia voliinlas:
Eeclesia est, cujits confessionis decorein Doininus quod non (it litlera docenle-el ininante sed spiril.i
Deus indnit, et cogiiomeii ducere videris a Pairibus, D adjuvanle - et sanante. .< Circumcisio ergo prodesl,
n quibus degcneras, qui circumcisioneni carnis ha- si legem observes. Si aulem praevaricatores legis, •»
bebant ob signaciilum. fidei, circumsisionem vero ut carnalem pplius observes circiimcisionem, « cir-
cordis ob ipsam fuleiiu Reges eliam .soliti eralis cumcisio tua praepulium facta est,» id esl ad inli-
baliere de Iribu Juda, propter qtiod etiam omnes delilalem depiitabitur. Seqiiitnr :
Judcei appellabainini. Seil ciini Clirislum regem de VERS.26 et .27. — «Si ergo prcepuliuni juslilias
irilui Jutla negastis; et regiium.el nonien paritcr le.gisciistodiat.noiineprseputiiiin illius in circiim-
penlidislis,;« Heqtiiescis > vero < in iege, >, con-; cisionem repulabitur : et judicabil qnodex naXura
tieniiians et irriilens varios errores: gentilium : vel est praeputium legein consuraraans, lequi per litie-
ffeqtiiescens in camali legis iiilellectn, nil amplius ranret circumcisienemvpraevarjicalor- legises? > Si
}udicas qucercndnin.« Et: gloriaris in Deo; :>quasi prcepiilium, inquit, id esl qni ex prajptilio, veneruni^
peculiaris Dei poptilns, et quia quasi notusin Judsea Hos enim justitias legis cuslodienies cornponit et
janluiii DCMIS. < Et nosti voliiiiUUeinejus, quia non conipaiat Judccis, qui per ruteram et circumcisio-
fecil taliler omni naiioiii,ei judicin stia uoii iuanife- hein carnis legein. prsvaricafltur. Non.aulej)i,,aiu
.«livvil^eis(Psal. CX.LVII), > — « Etprobuns i de uiili- ips.ain,logcm-,jd gs,l lcgeiq opcruin custodiaiil,r. ve»
 5T3 EXPOSITIO IX EPIST. ,AD,ROM. — LIB. II. 574
sacranien.oriim,sed justitias legis ; id esl iiioraleiu A ttiin, inquit, per oniiicm ;iiodum. > JiuUeo eiiim
ejus disciplinam, quam cnstodiendo prceputiiim in-, praeparationes mujlae fuerttnt, et insiruciioiies ad
lantum prceferiur circumcisioni prcevaricanlilegem*- fidcra Christi; genlili ,niliil lioiuin fnil, prceier so-
ut judiceteam. Et bene addidil, « legem consiiin- lam naliiralem inielligenliain.« Prcccelliinus ergo
maiis. > llle enim qui secundum litlerain vivit, le- eos ? Nequaquain, > quia fidei major praeparatio, si
gem observat, qui secuudiim spiriluni, consiimmal; iion credis, non tibi est, nisi major dnimialio. Si
perfeciio vero in eoest qui dicit : « Non venilegem. yero lu credis, et ille credii, tna fidcs fuleoi eorum
solvere, sed adimplere (Mallh, v). Ideo non qui in. nequaquam merito anlecedit. Quaiiluni vero ad
manifesio Judacus esl, neque quae, in nianifesto est merila, cerlis causarum rationibus inonslralinn est
in carue circumcisio; sed qui in nbscondito Judseus omnes sub peccato fuisse ante graliain. Pec-iati
esl, el circumcisio cordis in spiritu nou lillera vero per legein cognilio laniuin fil, noti remissio
ciijiis laiis nou ex hominibiis, sed ex Deo est. > Ob- < Nuiic auieui, id esl lempore graiiie, maiiireslala
servandiis est cautius senstis aposlolicae dispula- csl justilia {vcrs. 21,) > non Jegis, non meiilonim,
tionis ne, dum ex varietate personaruin modo bos, sed Dei jn sanguiiiein Cbristi. Hsec esl graiia. Unde
modo illos alloqui videlur, quasi yia perdita .ordo, ct posl pauliiluni qttasi concliidendo iiifert. < Ar-
sensus in direciura procedenlis tiirbeiur.; elad eiim 9 bilrainitr homiuciii per fidem jusliflcari sine opcri-
finem pervenire non possil legenlis inlellectus, qtio httslegis (Vers.. 23), > Adhuc paiiluliini ad supe-
eum ducit disputantis iutenlio. Qtti finis, iil brevi- riora redeauius., < Non est, inquil, persoiiarum ac-
ter dicaiur, gratia est, vel gratice cominemlaiio. Utt cepiio apud Deum (supra cap. n, vers. II). > Qnid
crgo paulo siiperius rectirrainus, Paultis utrosqiie ergo acccptiim est apud Deum? Palienlia boni ope-
ei Judceos elgentiles paterno fovens affectu, Judiuos ris. Ilcec aulein unde esl? Aut ex gratia, atit ex
ampleclens ei in carne et in spiritu, gentes vero ob lege. Si ex lege, non ergo pra;ier Iegein. Sed inVo
Evangelii gratiam et minislerii sui honorificeniiam, iiilup piaeter legera, qtiia gerites qiice legem ucu
his qui erant ex contentione, sive his, sive illis, irara habent, naluraliier quse legis sunl faciunt, id est
ei quae sunl irce intermiiiatus; beue operantibiis frucinm afferunt in paiieniia. Deinde sequilur: < S".
vero, sive his, sive illis, reproniisit quae glprise suiit lu Judseus cognominaris [cap. u, v. 17), elc. > Ac
et honoris : deinde vero, modo hos , niodo illos, si dical : 0 lu qui Judaeus cognominaris, juslificalio
alternatim depriraens vcl sublevans, vel cosequans,- iegis unde est :exlege, an aliunde? Ex legcnoi.
sic omnia temperare nitilur et dirigere, ul neutro est, quia tu qui in lege gloriaris, per prcevaric»
majorein gloriara faciat vel invidiam. Mox cnini de tionem legis Deum inhonoras. Aliunde ergo. Ex
geniibus subneclens. < Quicunque, inquit, sine Iege P spiriiu scilicet, in quo justilicalur verus et oceiilius
peccaverunt, sine lege peribunt. > Statimqtie de Judseus, cujiis laus non ex lioiuinibiis, setl ex Deo
circumcisione. < Et quicunque, inquit, in legepec- est. < Quid ergo, > inquit, i amplius Judcco, aut qurc
caverunt, perlegem judicabunlur. >Rursumque gen- ulilitas circumcisionis? Multum peromnem iiioduin,»
lcs sublevans dicit. < Cum eiiim gentes, quac legew qttiaad jiistilicationem fidei sivu spiriiualiler, sivc
iion habenl, cic. > Iierumque ad Judseos sermonem carnaliter plures acceperunt prsRparationes. Gentes
convenens.« Si.inquit, tti Judseus cognominaris; > vero plus acceperunt (idei, dicente Domino : « Non
el ea quae sequunlur. Et ne niniius videretur in inveni laulam fidem in Israel (Matth. vin).> Cur Ju-
iricrepalioue Judseorum , subjungil dicens : « Cir- daeiminus fidei? Hoc altitudo sapicnlicc Dei est. Si
ctimcisio prodest, si legem observes. > Sed mox ergo optts bonum ex gralia, si juslificaiio ex spi-
iu parlem geniium limites gloriandi prsefigens cir- ritu, utrique et Judaeo el gentili facullas ad liccc
cumcisioni.. « Si autem, iuquil, praevaricalor es paiet et accessus. Sed ciiin ad hoc Judccus ante gfa-
legis; circumcisio lua prseputium facia esl. > Et iiam plures accepit prceparationes, qiiae etiam ei
paululum gentes siililevans. « Si, inquil, prcepulium fuerunt temporales consblationes plus accepit per
jtislilias iegis custodiat, elc. t El validius adhuc nomnein raodum. Tempore autein graliae Judaius
aninios eorum erigens; judicabit, ait, quod ex gentilem non praecellit, quia quaiitoin de praesettti
natura esl prsepiiliuin, legem consuminans, le, qui gentilis plus fidei accepit, quarituni de praeteritis
per litterain et circumcisionem prsevaricator legis es. > ulrunique aeque sub peccalo graiia inveiiit. Utrique
Quia vero cerlura erat in legeclpropheiismulias esse ergo seque necessaria est gratia. Ut vero jara ad se-
promissioues, quaead circunicisionemspeclare viJe- riem leciionis redeamus :
bantur , ut etiam ad ipsas sperandas viam gentibus VERS.2,5.— < Piiinum, inquil, quia credila sunt
aperire, VERS.28, 29. — « Non, inquit, qtii iu ina- illis eloquia Dei, > in lege scilicet et. propbetis, ad
nifesto Judceus esl, neque quse in inanifesioin cariie formarii sacrairienlbrum, ad erudilioiieni nioruin,
est circumcisio; sed qui in abscondito esl Judtcus, ad prseparationesob suscipiendum Cbrisli adveiiluni.
etc. > Deiudesequiturqiiodmodohabemusinmanibus. In quibus fuerunt quidem pauci qui credideriinl;
CAPUT III. sed mtiltitudo quae non credidit, < fidein Dei non
VERS.1.-- «Quid ergo aniplius estJudcco? > Sed cvacuabit, > id est geiileni illain a fide Chrisii ne-
procedamus: viara nobis slernendo, ul post levius qtiaqiiani penitus aliennyil. ln quain cuni pro.mis-
. inceda.niususque ad conclusionein gialice. « Mul- siones Dci boncc sini, fnlli non possunl, quiat
 575 GUILLELMIABBATIS S. THEODORICI 576
VERS.4. — < Deus est verax, omnis aiiiein liomo A i sectindum hominem hoc dico. > Vere secundum ho-
mendax: >in quo eliam bomo ille iriendax, quicun- niinem sed nec quce sunt bominis salis sapientem.
que vel iion credit, velnon dicit sine pcenitenlia Quod cnim juslitia Dei ex noslra iniquitate com-
esse dona et vocationes Dei. < Quid enira, inquit, mendatur, nequaquam hoc fit peccaiorum nostro-
si quidain illorum non crediderunt? Nunquid, in- rum beneficio, sed ipsa ratioiiis coiisequentia, ut
qiiit, infidelilaseorum fidem Dei evacuabit ? >Fides corilrariaex contrariis approbeniiir. Cum oinni eoiiu
hic accipienda est, vel quam habel Deus ad eos consequenlia digneineriloque iniinica est ct adver-
quibus credil eloquia sua; vel qiiam habent ad salrixjustitia injuslilice, sicut lux tenebris, etvita
Deura, qui inerueruni, ul credanlur eis eloquia Dei. morli et jiislum est Deutn, in qno csl summa jusii-
<Absit! > Absit, inquit, ut boiiuin universiialis lia, inferre irara hominibus, in quibus est injiistitia.
destrual malura quantaecunquesingularitatis ! absit, Ei idcirco forlasse Apostolus, non honiines injuslos.
ut verilas promilieiuis Dei in irritum eat pro pec- ait commendare jusliliam Dci, sed injuslitiain no-
calo hominis increduli! quia < omnishomo mendax, stram, uloJlenderet non Deum hominibus, sed ju-
Deus auteiu verax, sicut scriplum est: UfjtistiA- slitiam injustiliae esse conlrariam (vers.6). «Alioqui
ceris in sermonibus luis et vincas cuin judicaris quomodo, >inquil, <judicabit Deushunc mundum ? >
(Psat. L). >Omnis homo mendax ; sed non tamen B - Qui enimn.undumjusle judica|uru3est, innistus esse
mendaces illi ad quos sermo Dei factus est, quos non potest. Aliud boc esl justiliae Dei argumeniuin.
non homines, sed deos esse Scriplura pronuntial; Deinde oalumniam exaggerat, ut repellat. Dicit
et Dominus in Evangelio confirnial. Deus auieni enim:
verax, qui juslificatur in sermonibus suis. Hortiro VEIIS.'J. — <Si, inquiunt, veritas Dei in meo
autem verborum sensus de psalmo, a superioribus mendacio abundavit in gloriam ipsius, qtiid adhuc
expeteudus est. i Tibi, inquit, soli peccavi (Psal. L),> et ego tariquam peccator judicor? > Sed boc, ait
quia rex sum, et nullius hominis subditus judicio. Apostolus, nos non dicimus. Sed neque illud quoct
Tibi soli peccavi quia coram te peccare non timui, inde consequi arbitrantur.
qui ubique praesens es. Miserere mei secundiira VERS. 8. — « Et aiurit nos dicere; Faciamus
lnagnam misericordiam tunm, in hoc scilicei ut mala, utveniantbona, > cum potrus prcedicemus fieri
jiisiificeris, id est jusltis appareas in sernionibiis bona, ne veniant mala. Hoc autem dicunl scienlcr
luis, quibus promisisii domuni inibi aedificandam,el peecanies et ideo damnatio eorum justa est.
semen meum posl ihe fulurum, cujus regnum sla- VERS.9-H. — < Quid ergo? Prseceltimus eos?
biliendum sit in aeternum. In quibus justus et verax Nequaquam. > Repulsa calumnia ad serieni causae
apparebis cum eos mihi adimplebis, judicans me C revertiiur. Quid, inquit, tenemus amplius? Curo,
secundum veriiatem misericordise, quam dilexisti, ulramque parlem sub peccato esse constei ante gra-
et reddens inihi spirilum propheiise, in quo incerta liani, gratia autem veniens, quantum iu ipsa esl,
et occulta sapienliaa ttise raanifeslasti niihi, vincens lifumque cocequet,jam nulla inalteruirum conleii-
judicia hoininum lemere et secundum faciem judU tioiiis vel elaiionis caUsa relinquiiur. < Causati enim.
caniium, et te indulgenlera et me poenitentera, et suihus Judaeos et Graecos sub peccato esse. tyQuod
promissioiium luarum bona milii adjudicantiuin. Et eliam more suo Scripturis confirinal, ut el in hoc
tota sensus hujus prolixitate Aposlolus usurpans, del exemplum Ecclesice Docloribus, ul de Scriptu-
quod speclat ad comprobandam Dei veritalem; rariim leslimoniis astruant qtisedicunt, el munianu
.< ul jusliliceris, inquit, in sermonibus tuis, et vin- < Non esljustus quisquam, non est inlelligens, non
cas cum judicaris. > ln quo notanda introducti 2St requirens Deuin. > Non est jusius, quia non est
exempli simililudo, quia siout David post peccalum, intelligens; non esl inlelligens, qtiia non est requi-
sic omni Judaeorura genli post .passionem Doraini rens Deum.Si eniin requireret, intelligerel, si intel-
omnein indulgentiseet proinissionuro graliam abju- ligeret, amandoypiem intelligerei,'ulique jtisius essct.
(licabaiit temeraria judicia Jioniinum. Quaeinjuste jn VERS.12. — < Oinnes declinaverunl. > Merito, ait
judicata misericordia vicil, dura.de injusla morte quidam sapiens, aves capiuntur. Quibus ccelunv
sua in magna misericordia eliam inierfecloribus permissura est, quid quaerunt in lerratn, ad laqueos?
suis jusiiliam adviiam efficiu Audita ergo quasi in Nos quoqtie, coelo relicto, ad qups iiaiura etiara
Deuni falsilalis blasphemia Aposlolus , ei in genus secundiiin ipsaiii corporis staturam erexit, lerrenis.
siuiiii calumnia geueralis perJitionis, qttasi iuipa- oiniies incubainus , inuliles, iiiali provocalione
tienier exclamans. <Absit, >inquit < eslaulem oiiinis exempli alter alterum corrumpentes. < Non est qui
hoino meiidax, Deus autcm verax I > El ex occa- faciat bonum. > Aliud est bonum facere, aliml
sione bujus blaspbemice,quasi collcctp spiritu in benefacere. Bene faeere est per evenlum,vel quasi
blaspliemos, sic, iuquit, ex hac ipsa sentenlia di- in transiiu ; bontim facere est sludio et affeclu : si-
ciinl:. - cut econlrario de ma'o, ul pula de superbia, aliud
VERS.5. — < Si aiilem iniquitas nostra jiisiiliara superbire, aliud facere superbiam. Quidam eiiini
Dt'. cpirimeiidat, quid dicemus? Nunquid iniquus in seipsis paiiuntur, quiJam faciunt et sedificant
Deus qui inferl irani ? Qriod ut sub voce blesphe- superbiam. De quibus Prophela dicil: <Non habi-
uicitium se dicere damonstrel; < abstl, inquil! labil in mcdio domus mca;, qui facit superbiam.
 577 EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. — LIB. II. 578
(Psal.c). — Non esl usque ad unum. > Nutnerai A <justitia Dei manifestnta est: >qtise quamvisjustificei
unum et iiiiuin, perfecte boiium non invenies unum,, sine a.ljutorio legis, < testificala lamcn est a Jege ei
donec pervenias ad summe bonum, qui dicit: « Ne- prophetis; > ut cum lex annunliaret, fides impleret,
iuo bonus, nisi solus Deus (Luc. xvm). > . fieret perfeclio. Nam neque fides lestimonio Jegis
VERS.15. — « Sepulcrum patens est gullur cafere debuil; nec justitia legis nisi in fide adim-
eorum, > sciliccl dum Ioquunlur. Quia enim secun- pleri potuit. Sic ergo sine lege justitia Dei manife-
dum prophetam mortui sunt a corde; per immundat stata est; (eslificata a Iege et prophelis. Observatum
exbalant verba felores puleiuis inlus cadayeris. est hic ab his qui Graccaelinguae vel scripiurae h.i-
< Venenum aspidum sub labiis eoruin, > qui nequiier buere noliliamj apud Grsecos, ob miiltaium legum
Ioquuntur, ncquius silent, cum insanabilis nequiliai differentiam, legcm Moysi in scripluris eorum pro-
nequit quod vult, el tabescil in cordibus eoruin. prii cujusdam articuli appositione denotari. Cum
VERS.14. — « Quorum os maleJiciione el ama-• aulem bis in hoc versu posltum sit nomen legis, in
riludine plenum est, > quia pleno ore nialedicunt• primo loco, non in secundo appositum dicnnt arti-
ubiaudenl; pleno corde amaricantur ubi non audent. culum illuni; per quod datnr intelligi, legem esse
• VERS.15. -- « Veloces pedes eoriim ad effunden-
Moysi,a qna jusiitia Dei leslilicatur; a niilla vero
duin sanguinem. > Veloces ad omne peccatum in Jege, quae vel in paradiso dala, vel naturaliler in-
exseculione operR; quia iiullo lenentur vel regun- diia, vcl scripto, promulgala fuerit, adjuvalur. No-
tur judicio ralipnis. landum etiam quod peccatum dicit cognosci, justi-
VERS.Ifi. — « Coniritio el inlelieitas in viis tiam vero manifestari, quia omiieqiiodmanifesialur,
eorum, > quia laboris et aJDictionis corporalis dura lux est; peccatum vero cognoscitur poiius quam
necessitas, et conscientice cruciantis iufeliciias in manifestatur, quia de parte tenebrarum est. Qmc
oinriibus aclibus eorum. aulem est hcec jtistitia? « Justitia inquit, Dei, >
VERS.17, 18. — « Et viam pacis non cognove- cum fides inipelrat quod lex imperat; justiiia Dei
runl; > quia « liinor Dei non est ante oculos eorum, > non hominuni, non opertim, uou proprice voluntni s.
qui principium est sapientise, et eundi ad paccm Non qtiod sine voluntaie noslra (lal; sed quia vo-
illam, de qua dicitur, « pax multa diligentibus legem luntas noslra infirma per lcgem ostensa , per gra-
tuara (Psal. cxvm). > Hccc quse hic in unum Apo- liam quae esl ex (ide satiata legem implevit. Nam et
stolus mala congessit, videlur pro Judceis maxime in hoc lex utilis invenilur; quia cum sauare nuii
intulisse; ciini in principio psalmi de genlibus di- potest, sanandos mittit ad graliain libera tesliflcn-
ctum esse videatur : < Dixil insipiens in corde suo : .f tione, el experienlia infirinitalis suae; millilur au-
Non esl Deus (Psat. xm). > Sed confringenda maxi- lem ad graiiam et vivificanlem spiritum; ubi ct
me erai superbia Judseorum, conunemorando eis peccata omnia delentur, et bene agendi charitas iu-
transgressiones legis, de qua gloriabanlur; qui spirainr. Ucccest justitia Dei per fidem Jesu Chri-
eliam de palre Abraham ccclerisque patribus glo- sti perlransiens in omnes, et super omnes qui cre-
rianles, quasi naturalem sejaclabanl haberc jusli- dunl in eum : in omues quanlum ad uiiiversitalem
iiam. Unde et subdil: credenlium : super omnes, inquaiitum omnia me-
VERS.19. — < Scimus quoniam qucecunque lex rit supergreditur suscipientium. Non enim cst di-
loquitur, iis qui in Jege sunl loquilur; ut omne os siinclio.vel Judsei.veljusti.utminus indigeat; velgen-
obslruaiur, > et non aperiatur nisi in laude Dei; lilis, sive peccatoris poenitenlis, ut minus accipiat.
geiuibus ad huroililatem prompiissiinis ex consoien- VERS.25. — « Oranes enim peccaverunt, et egent
lia praeleriti erroris, Judceis vero ex praevaricalipne gloria Dei. > Non enim eget Deus, ut glorificetur ab
legis, uldiclum est, humiliaiis, de qua se jaciare aliquo; omnes vero omiiino egent, ut glorificelur
videbantur. Quibus legis quaiilo proprior acceplio Deusin eis.Cujus gloria estjusiilicari gratis per gra-
et major cognilio, tanlo minor excusalio, tanlo ma- tiam ipsius.Cujus vero estgraiia, ipsius est et gloria.
nifestior prsevaricatio, et certior tlaiiinatio; quia DI VERS.24, 25. — « Per redemptionem, quae esl in
Cliamsi (iant opera legis. Chrislo Jesu Domino nostro. > Redimendi quippe
VERS.20. — < Ex operibus legis non juslifica- eratil qui seipsos vendideranl. Vendit se homo in
bitur omnis, > carnaliier eam observans, coram Deo, consensu peccaii, quod est mprs animse', cum acci-
qtii cordis et inlimce voluntalis aspeclorest, ubi piens peccati ipsius deleclalionem, dat quodammo-
videl, quia qui Iegem limet, mallet aliud facere, si do spem vilcc suse et vitse cclefnae. Venil homp, qui
/ieerel. < Ut subditus fiat omnis mundus Deo, > in- solusjustus natusesl; et qui delectationem peccatt
telligens qiiid cui debeat; qiiid a quo accipiat. A lege non suscepit, peccali poenam non renuit; et hanc
qnippe habet peccati cognilionem, a gralia vero juslitiam dedit homini vendilo, ct non habenli in
justitise manifeslalionem, pariterque ipsam jusiifi substantia nalurae suae unde se redimeret; ut de
cationem. < Per legem enim cognitio peccati; > non poena ejns solveret chirographum debiti sui. Et hsec
quod peccaium non scireltir, sed quod impune ficri est jusiilia Dei, ut per ficjeminhcerentes ci qui pro
piilabalur, sed si gratia non adjuvet, ul coguilum nobis moriuus esl, ex ipso habeamus quoJ non pos-
peccaium vincatur.lex irarii potiusoperatur. sumus ex nobis. Quod quia gratis nobis collatum
VERS.21. — <Nunc aulem, > id esl subgralia, est, gratia est. Qucni, ut omnia gratix rcspoiidercnt;
 579 GUILLELMI ABBATIS S. TltEfJDORIGT 5S0
aitte ssecula ^fsedestinavil; lii tioc yero lempbrC pa- A tih; cum eairi'sibtarfogafc prsnsumit, vel pro ope-
lam posuil « pfopiiiaiofeni iii sangiiiiie ipsiiis, > 'fibiis legis Jiidcciisj vel proiiieriiis operum qnilibet
"cum iii cohspei-lii geiiiiura revelavii jtistiiiaiiisiiam; htiino superbiis. Qthe ciiiii inilli coiislel nlsi ex fide,
qua et jusiiis appafefei peccaia non feliiiqtietido cavendum laiiien est re quasi merces pro merilo
iiripUnila;' et injusiuiii jusle justificafci, ea reraU- fidei cfedatiir aiii dicaiiir ab his, qui quasi sapien-»
iehs', spontaiiea propitiaioris sahgufnis''etfitsioiie tcr dc jtislijia inOaliiiifi Nahi ciiin fides impetrat
cipiaia. Cui ciiiri pcf lideni peccaior adliaeref, in jiistTicalioiicni, siciil iiriiciiiqiie p.iftitur Deus nicu-
ejiis jiislilia ih gloficirh hislificaniis jusiificatiis eva- siirani ftdei, tion graliam Dci ali.qtiid nieri.i pr-t-
deret, Sarigiiihe, ul dicttim est, pibpiiiaioris ex- ccdit liiiiiiaiii; seJ pef hoc ipstiiii graiia mereliir
piaiite, chariiate sahahtc, jttsiilia jtisiificariie. Ad Ps- aiigeri, ut etiairi iriereamr peffici. Nain de ipsa
tensionem ergo jiistitiae Suse peccahies diu susti- fiile : « Quid habes.qtiotl rioh aiccepisti? > (/ Cor.
nuil, vel stKtentavit, tempore vero gfaliae injiislis IV.) > TJnJe ct alibi ipse Aposioliis. « Misericor-
justitiam ipsepfiEpiifavit et fecit. Sicqiie justi- diarii , iiiqiiil ,' coiiseciitiis suiri',' ut"sini lidelis
tiarii suaiii oslendit quanium-ad prcelerila, pec- (f Tini. i). > Noh aii, quia sum fidelis, sed « iit
caiofcs'misericbfdiler susieiitajhdo; qiianluni vefo. sihi fideiis.".''» Fides quippe non esl res incri-
ail' tempiis' praeseirii','graAiaa iargiehdp ihdiilgeii- ^* ioriim, vei proprii arbiirii. Gr^iuilum Dei dohnui
lianii et gratfs justlficarido. Hoc seiriel fecit oihhi- e'si;'et ihde bonu oinhia incipiiiiit. Opeia quippc
btis; lioc assiilue facit singtilafilef singulis. Siisti- bona fiuntab hoinine; fnles vero fit in homine, sine
netetsiistentat peccantem, itispifat et prseparat qiia bona opera>a nnllo fiuiit liomine. < Omne eniin
conversibtiemjinferi eliam nonniinquam neeessita- quod non est ex fide, peccatum est (Rom. xiv). >
tem , sanat voluiiiateni, adjuvat ihfirniitaiein; et Nec ipsius orationis incriluin se extollat; etiamsi 11011
ciiro loiiim fdcerit, ei cui fit, toiiim factiirieriltthi nisi Deuiti, vel quce Dei suiit, postulat. Cura atljulo-
ascriJiit. llcccesl gfalia, bcecesl Dei juslitia; de qua riuiirJaliir oraiui, lides oral qucc data est non oran-
Propbeta dicit: « In iua jtistiiia libera riie (Psal. ti;' qiice si non data esset, oriire iion posset. In om-
XXX).> Univcrsri mnssa poenas debebai; ef si omhi- nibus his, o Judcee, o superbe, « exclusa esl glo-
bus debiluni daiiinaiiohis supplieiumiredderctiir, riori riiitio lua."Per quain legein? Factortini? Non, sed
injtiste procu('duhio' reddefeiuf; Quis igiiur osqtie per legcm liJei. « ScienJuiii est in qtio diffcranl lex
aJeo deineiuissiineiiisaiiiat; ut iioii agat ineffabiles factorinh ei lex fidei, euni irque uirnque dicat :
gratias raiscricoriiicc quos voluit liberantis, qiii fe- « Nbiicoiiciipisces, >' in qua prohibitione omni.-i
cte ntillo modo possel cttlpare jitstiliam universos ' coiiiiiieiiluf peccata, quce per concupisceniiam fiuiit;
omninodainnaiuis ? Quod' ciini justissime sit coft- ei siia ulraque habeal sacranienta operiim, licct
Clusuin; evideiilissime est excliisum', ut rieroo in tlissiinilia. Scilicet in lege faclorum est Dei jubenlis
-se, neirio in tege,' neino iiisi in Dohiiiioglorielur." jiislilia ; in lege vero fidei, subvehienlis misericor-
VERS. 27; — « Ubi esl ergb glorialio iua? Ex- dia. QuPd eliiin Iex faclorum niiiiando imperal, hoc
clusa esl. Per quam legem? Faclonim? Noii sed per lex fulei credertdo impetral.Lege.faclorum diciiDeus,
legetri fldei. V Sive glbfiatioiietri dixerit laudabileni, fac quod jnbco; legeiidei dicituf Deo.daquodjubcs.
qtice in Domiito est; eamque exclusam, id est nohi Ideo eniin jubel 'ex, ul aJmoiieat quid facial fides, iJ
ut abscedefet, piilsam, sed ut eriiinGfef; expressaiif; "csiiitCjii jubetuf|si aJliiicnon poiesi.sciatquidpetat;
uride' et -exclusbreS uTcunlur quidam artifices af- si aiuein coiitinuo potesi, et obedienler'facil, sciat
^geiilarii. Unjhj'est el illud in psalhio : « Ut exclu- qiio: Jonanle possil. Ipsa csl illa siipieniia, quce pie-
dantiif'qiii pfobati Stiiit argeiitb"(Psat. LXvn)|, > tas vocaiur, qiia coliiur Pater Iiiininiiin , a quo est
id est iniiiiiiieaiii qui probiiU suiit eloquio Domini; omiie datuin oplinium, ei oiniie donuni pcrfeclum
sive glorialioriem viliosarii de siiperbia venientemi (Jat. i). Colitiir aiiiem sacrilicio laudis, et actioni-
«omiriehiorafe voIueriV,eorum scilicet, qui cunisibi i bus gratiarum, ui culipr ejus non in seipso, sed in
jnsie videnlur Vivere, ita glofiantur, qftasj non ac-- p illo glorieiur; et boniis fidei filius noverit a qtio spe-
cepefiiif; eairirionpef legem facioriim, sed per• ret, quod nonJiim liabet; eta quo habcal, qtiod jain
legem fidei dicit eXclusarii, id esl ejectani, et abje- habel. Lex vero faclorum, est lex sancta, el manJa-
clafti.' Per Iegem eriim fulei qiiisque cognbscil exc luiri sancium, et jusium, et boiiiini; sed per cu-
graiia Deise habere, si bene vivit; et ut perficialurr jus boniim pcccatuni operatur inorlem, prohiben.s
in dileciione jnstiiioe, non se aliunJe consecuturum. el faciens onineni coiicupisceniiam; imperans et
'Qtisecoghilio piiiiri fcicit, qnia pielas est vera sa- non adjuvans, puniens nec liberans. Habel au-
pierilia. Pieiatein dico, quam GraecifleoulSetavocanl. leni lex fidei instituta quacdam in saci-anientis Ec-
Ipsa quippecomihendaia est in lihrP Jbb, cum dici- clesice, Iegis fMkVorumsacramenlis aciu laciiiora,
•tur: t-.Ecce- pietas est: sapientia (Job xxvni). >i ulililaie meliora, virtule inajora, iiuinero pauciora;
eiwiSita enim Dei ctiltus est. Qui in hoc maxiinee lanqiiam juslilia lidei revelata, et.in libeilaiein vo-
constitutos est; ui aniina ei riou sit ingrala. Siiper-- calis filiis Dei, et jugo servitutis ablato, quod duro
ba enim et quasi nbn vnlgaris, sicut de eloqiientia,, et carni dedito populo congruebat. Quse latneii et
vel-de diviliiSi'esl ista ^iorialio; de bis scijicel qiiae
b ipsa suo leiripore Cessabuht; quia sicui illis primus,
jirppriii.propria sunl bona boiiorum, idest dejnsii- "sicet istis flncmimpoiiei secundus Chrisli adventus.
 581 EXPOSITIO.IN EP»ST,.AD 11011. - Llli. II. 582
scilicel CIIIIIregiiiim nuuiifcstcc yerita.tis illuxwjt. A siriiiitir pcr GJcni, seil s,lauiili;r:,quia fnlcs. impelrat
Sequilur :.;.:. .- . graiiain, qua lex iinpleaitn-. ; .. :
VERS.'.28.— ,« Arbilrair.T enim juslificari lio- ...,"-.'. ,CAPUT IV.
iniiiein per (idcin sine. operibus legis. > Quid ergp? ; VERS.1.—« Quid ergo.diceiiiiisinvenisseAhraham
Fides per dileclioiieiii non .operaiur? . Uliqtie. Sed secuiiJum carncm ? > Apostolus commeiidans justi-
cuni essent aliqui ex Judceis , qui de operibus legis liara quae ex fide est, adyersus eos qui glprianturde
glorialianliir, quse non pcr dilcciionera, sed ex ti- jtislilia, quae cst ex operibus, adducit Abraham iu
inore facerciil, el juslos se yellenl yideri, et praepo- exempluni; quem Dco plncuisse dubiuin non est.
nenJos genlihiis, quasi qui opus legis non feceriiil; Hscc nutem seiiteniia Scripturae ad.hoc vult inlctiiio-
cxtiauiavit Apostolus secunis , quia pplcsi iio.iiio *ncin nostrain dirigcrc. CreJiinus nos, et Aposlplus
jus.lificaii sine operibus iegis per fiJem; iit illi dicit qiiia Abraliain ad Deum liabel gloi iam. :
iriagis iion fuerint jusli, qtii quod faciebant, timore- , VERS.2. — At « si ex operjbus justificalus csi;
f.iciebant, qnaui quoruui (ides per dilectionera ope- babet gloriam, sed npn ad Deum.> AJ Deum cuuciii
letur in corde, etiams; foras non exeat in ;opere. . Iiabel gIpriani.,,Non ergo ex operibus ju.stificatiis
Al;sil autcin ut sic credatur Aposlplus di.\isse,;pp,sse e;St. Unde ergo? Sequiltir; ,
lioniinem jus(jficari sine operibus, ,ul, ciedensquis tiT.j VERS.3. — < Quid e<MmScripln.radicit? > Id.esi,
si leinpus liabueril operanJi, non aJ euiu peilinojt u,nde. dicil Scriptura jusiilicaium Abrabam ? ln ep
bcne operaril Sed lioc polius, ul neino arliitieli.ir quod sequilur : < CredidiUAbrahara Deo, et rcpuu-
incritis priorum operuin se veuisse ad justificnlio- lum esl ei ad jusliiiaii).» Eigo ex fide jusiificaius cst
iiem, qtice ex fide esl. Dicil ergo, posse homiiieui Abrabam. ,. ;
jiisiificaii sine operibus, sed praecedeulibus; jusii- . YEHS.,4.—«Ei vcro qui pperatur, > id esl de ppe-
licari aulem per fidein et graliam, quae. vacare i.n ribus praesumit, el eoriira nierilo daiain sibi jaclat
eo non potest, si teinpus babueril opeiaudi. Sin graliam Dci, merees esl, quia,. non rcpi.italtir ei.se-
aiiiein, justiiia fidei inanei cutn eo. Coutra, ijlcira ciindtim gratiara, setl scciindiiiii iiieiiiuti:. Scd y:e
sterileiK fidem,cuin icmpus liabeal operanJi.ita iiibil quanisectinqiie jiistitiiU liominis, si ren.ioia iniseii-
prodesse asseveral, ul dicat: « Si habeani oiiiiiein cordia judicelur.
fiJem, iia ut monles transferaiii, cbaiilaiem autem VERS.S. —« Ei vero, qui non operatur, crcdeiiti
nori habeam, niliil sum. > Fidelis enini charitas autem in eum qui justilicat impiuin, repnlatiir (Ucs
sei.nper operalur j in qua sine dubio bene vivilur; ejusad justitiani. i Ipsum aulem ereJere, opns est
qui> pleniiudo legis est chariias. Sed esio, ait Ju- r graliae. Hoc enim Chrislus operalur in uobis.: noii
ibri >, non nisi per fideni justificari lioiiiiiiein, sed - tiiique sine nobis. «Opera > enini, inquit, < quce ego
sohiHi Jiidaniim; quia cujus fuit lex, ipsius est ct facio, et ipse faciet (Joan. xiv), > qtiia facip ut
Ihte.s. Ad iiaec Paulus :, facial, ut jusitts ex inipio fiat. ,DeinJe verp fulelis
VE«S. 29. -i- .< An, inquil, Judceorum Deus lan- cbarilas operatnr, ct lunc procul dttbio beiie vivi-
tiitn, > qui legein facinrum, acceperunt? < Nontie lur. Referl auiein : qiiompilp qujs cfedat ;Deo,,;Ut
et gentium, > qtiibus IraJita est lex fidei taiiliiin? cieJat in Deum. Credit peo,,qiij creijii lp,quenti,:yel
< Inioel genlium, quia qui utrumqiie creavil, iilruni- promitienti; vel credii Deo, qui credit ,ei seipsum.
que salvabit. , , , .,'..'.,, ,Uiide;de;quodara pQpiiIo,;dicit::Propbefa;; «..Noiiiest
VERS.:30. — iQiioniam quidem rinus Deus est, crediliis, ci;m Deo spiritus. .ejus iP.saL jLXxy.u),>
qui justiGcat circuiiicisinnem ex-fi.de, et prceputium Credere yero in Deum jes,t]cr.edendo'.et amandp ire
per fiJein. > Quod dicit ex lide, et per fiMera,non in Deum, et ineiiibrum eifici,pprppr;is ejus, yel i'n
scnsus, scd verboruin lantuin videlur esse varietas, pbedientiam bencplagiii, cjus semelipsum offerre,
ciim alibi praepuliuin dical juslificari ex fule, et qnidquid est ipse, sicut fecit Abrabam, cui, quia
ciicumcisionera per fldein. Quod laraen noniuilli perfecte credidil, ideo repiilala est fides ejns
iitterse inliaerentes, sic arbilranlur esse inlelligen- D ad juslitinm. Credidit quippe Deo promiltenli sibi
Jum, ut in eo qnoil dicit circiiiiicisionem juslificari semen, credidit in Deum, cnm cgrediens de terra
ex liJe, fiJei principiiim circumcisioni atliibuanl; et de cognalione sua, obedivii ire in terram quani
jiraepuliumvero quasi secundo loco justificari per nesciebat (Gen. xn); vel cum offerebat filium, in
lidein, velim aslruere. Quod utrum satis litlerae quo susccperat repromissiones (Gen. xxu); yel ctim
conveuiat, lecloris arbitrio relinquamus. Hoc inle- exsullavit ut videret diem Domini, et vidit, et ga-
riin stet, sine legis operibus hominem jusiificari per visus esl (Joan. VIII).> .i.-x.f.;,
liJem. YERS.5.— « Secundum prpppsilum gratiaeejus,»
VERS.31.— « Legem ergo desiruimus per fidem? Sic enim Deus decrevii et disposuil, ul cessanie lpge
Absil! sed legeiii siatuinius: > Per legein quippe fides jtistiflcet. . . ., ,
cognitio peccaii, per fidein impclratio giatiae contra V'ERS.6. —-« Sicut e.l, David dicit bealitudinem
>
peccatum, per gratiain sanaiio animce a yiiio pec-, honiinis, cui Deus accepto, idest gratis—factoac-
cati, per animse sanationem liberias arbilrii, per ceptabili, « fert justitiani sine operibus.> «Beati,
riberlatem arbitrii justitice dileclio, per justitise quorum remissce sunl iniquilates (Ptat. xxxi). »
dileciibnem legis iroplelio. Ac per hoc lex non de- Cuin enini inomriibus peccata inveniantur, fesJat..
8« GUILLELMI AflBATJS S. THEODORICI
ul non sinl beati, nisi qtiorum remissae sunt iniqui-. A reputatum est ei ad juslitiam, etlHiiu
lates. Et hsec est gratia, ubl nihil est meritorum quid haberet bealitudinis ostenderat. ,,
luorum; gratis datiir tibi remlssio peccatprum luo- propoiiit inierrogalioneni, cx cujus
rtim. Tdeo lion dlxit, qtiibus non sunl; sed quibus doceat, el ex ipsa temporum ralione, quod coilira
remissae stint iniquiiates; vel lccta sunt peccata; Jndceos pro gralia victoriosissimum est, bealitudv-
vel non impulaiur peccatum,cunifif. Non aulem nem, scilicet justificalionis non in circumcisione,
lccta sunt pcccata, ut sint ei vivaut, sed ne videan- sed adhuc in pracpotio posiio Abrahse per lidem
Uir, ne adveriantur, nc aiiimadvefiantur. Sed in- collalam, diccnie Scriplura. « Credidlt Abraham
spicienda est ordinis ipsius differentia, qua dixit Deo; el repulatum est ci atl jusiitiam (i7e«. xv). »
primum remissas iniquilates, disinde tecta peccata; Qiiod si Abraham cuiri adhuc esset in prcepulio, ex
postmoJum vero non impulanJum pcccalum. Ini- fide jusiificatus est, potest et omnis qui credit Deo,
liut» enim est conversionis iriala relinquere, quoa justificari per fidem, eiiamsi sit in praepulio : perti-
nialorum' praeleritorum merelur remissionem; de- nelque et ad eum de psalmo prcedicia beatituJo;
nje singula mala singulis vel amplioribus bonis cum etiam ipsi repuletur fides ad justiliam. Poiius
obiegere; ubi vero ad perfectionem res venerit, D enim de non juslis; quam de justis dicitur, quo-
gratia Dei el sludio bonceconversationis per virtulis niam fldes eis repulaiur ad jusliliam; eis scilicet,
affectum ipsum peccati affecium a cordis intimo qui aniequam liaherent hanc (idem, juslitiam non
radicitus eisiirpare. Jam enim peccalum cbrairi Deo habebant. Unde dicit:
nec iinpiitaiiir facium quod ab aniraa juslificatioue VERS.10ir— « Quomodo reputaia est? In circum-
Dei innovata sic fuerit amputalum. Iniquilas vero, cisione, ari in prseputio?» Et ipse sibi respondet
quacGrsece avo»ti«dicitur, et peccalum in boc vi- quia < non in circumcisione, sed in praeputio.»
dentur iiabere differenliam, quod iniqriitas est, quod Si enimper id lemporis in circuracisions invenius
conlra legem fit; peccatum vero, vel quod conira fuisset, videtur utique a fide et gralia exclusutn
iialuram commiitilur, vel contra redarguentem con- esse prseputium. Nunc vero oslenditur quod in prce-
scientiam. In liis ergo quae dicla sunt, Invenlum esl, putio adhuc posito reputala est fides ejus ad justi-
palrem jioslrum Abraham ex fide, non ex operibus tiam, et ideo pronuntiatur, quia cum Ahraham in
invenisse juslitiam; «x juslitia vero beatitudinem, praepulio posims per ftdem justificatus sit; sine
nisi quod in eo adhuc liaesilare videtur intellectus, dubio piinceps ct paler merito diciiur omiijum
quod dicilur (uers. 4):« Ei qui operatur, merces credeniium per praepulium, id est cura aJliuc sint iu
non impulatur secundum graliam, sed securidura praeputio. Quod vero post fidei professionein, quse
debilum; credenli autem in eum qui justiflcal hii- in prxpulio facta est, accepil circumcisioncm, con-
piura, repulatur fides ejus ad justiiiara.» Videtur sequenter exponit, causam accepix [circumcisioni».
enim ostendere, quasi in fide quidem gratia sit ju- VERS.11,1 2. -r- <Ut esset, > inquit,« signaculum
slificantis; in opere vcro sonare videtur justiiia ejus fidei, quain habuit in prsepulio > pPsitus, ut per
retribueniis. Sed qui bene consideraverit verborura iianc pater fieret etiam eorum qui in circumcisione
eminenliam, quod dicil, operanli impulari merce- nascuntur; si tamen perlineant adillam fidem, quse
dem secundum debilum, mirum, si persuadere sibi Abraham in praputio juslilicavit. Eflicitur ergo
poterit quod possit ullum opus esse, quod ex debito utriusque generis patcr, his qui sunt in praeputio
remuneraiionem Dei deposcal (129), cum, si quid boni pef fidem; his vero qui siint ex circumcisione,
possuraUs, agimus, cogitamus, donum Dei sit • ni- et per fidem el per carnem. Exinde enim incipit
hiique ei possit offerri, quod ipsius Palris luminum posteritas Abrahae duplici sacramenlo. Fides eniiri
donum datumve fuerit. Vide ergo ne non sinJstri Abrahae, ipsum esl seriien Abrahae. Qui periinein
polius operis intelligendum sil debilum. Debita ad credulitatis similitudinem, ipsi pertineiit ad hse-
elenim peccali iii divinis voluminibus saepe invenies rcdum reproniissionem. Jam priusquani binc trans-
sicul illud: < Dimitle nobis debita noslra (Matth. •Qeatur, subiiliUs indagandum est, quomodo reputaia
ii), >et de servo rationem reddente : < Redde quod est fides Abrabae ad justitiam , et ulrum quicunque
debes (Maylt.- xvin). » Vide ergo ne forieel in hoc Dco credil, slatiin eliarii justus sil, et repuietur ei
loco mercedem operis quce sccundum debitum red- fidesejus adjuslitiam, cum juslilia non unius sed
diliir, ad hiuic senstim Apostolus Iraxerit, de his oraniura virtutum videatur plenitudinem complecti.
qui ila operanlur, sicut Cain operalus est lerram, Injustus enim quisque in eo esse convincitur, in
vel ad quos dicitur;« Discedite a riie, operarii ini- quo de juslitia aliquid ei deeSse comprobalur. Sed
quitaiis (Lva xin). > Cum ergo conslet quod beati- aiuiquorum philosophorura de virtutibus est sen-
tudo ex gratia sit per fidem: lentia : omnes habere, qui aliquam babuerit. Sed
VfiRS. 9. — « Beatitudo baec. in circumcisione et Christianae religionis de eis virtutibhs, quae pro-
tantum raanet, ari etiam in prseputio? > Jam eniin priae Ghristianae pietatis sunt, eadeni sententia est.
dixeral sUperius quod treddidit Abraham Deo, et Quicunque enim credit, quanium credil, lauluiu

(H9) Negat opera bPna ex debilo deposcere remuneraiioneni ; sed hoc intelligenJura est, seclusa
promissione et pacto divino : qua de re theologi.
5 5 EXrOSITlO 1N EPIST. AD P.OM.— LIB. II, 58S
sperat, lantum amal, tnnttim operatur. Qui sperat, jA fidei, per qucim indicatur Abraliam pater fiiturus
tanlum speral qunnlum credil, quanlum amat, iiiiiltariim genlinni: quod lunc credimus resignan-
qitanlum operalur. Sic et qui araat; sic eliam qui dum, eum ingressa gentium pleniludine, et omni
operalur. Et hsec esl plena et perfe&a, et conqua- qui lunc erit Israel salvato, in unum apparebit san-
draia sibi Dei justilia. Unde cuin Abrahse tenlare- cla Abrahse posleriias. Potest etiam inlelligi quod
lur perfeclio, perfeclum fidei opus ei injunciura mysteria, quac in lege et prophetis vel patriarchis
est, ul per affecium patris fides probarelur creden- adumbrabanlur, lmjiismodi eranl, quse et signis in-
tis, et pcrfeclus inventus esl, Perfectionero vero dicanda esscnt et signaculis obseranda. In his ergo,
operis ejus non inlelligit, qui magniludineui lema- quce signis indicanda crant his qui credebant et
Jionis iion adverlil. Filium quetn offerre jubeba- gentibus, signum accepisse dicitur pater Abraham;
«iir, in seneclute de sterili uxore genueral; unicus in eis vero, quae his qui ex circumcisione credidc-
eral ei, in quo et repromissioncs acceperai, alle- rant, observanda erant et oblegenda, signaculura
rum sperare non poleral. « Tolle.i inquit Dominus, dicitur accepisse : quod lunc resignabilur, cum,
< filitim tuum quem diligis Isaac, cloffer inihi iHiim sicut dicium esi, pleniludine ingressa, omnis Israel
in liolocaiislum (Gen. xxn). > Quid pater Abrabam? salvabilur (Rom. xi). Pater est crgo Abraham et
Non flevil, non liaesitavit, non excusavil, sed palam B circumcisioiiis el prccputii; el in prccpulio lion in
oslendit quem ptus amarel, Deiim aul filium; et circumcisione repiilala esl ei fiJes ad jitsliliain, cl
«ura perfecle crcdidit, ei perfecte amavil, perfe- signiim accepit circumcisionis signaculum jusliiiie
ctum etiam opus aggressus esl: ideoque ei filiuin fidei, quae est in prsepulio; id est quam hahuit
«nernit recipere, el fiJes ei ad justitiam repnlata est. pritisquam circtimciJereiur, « ul sit pater omnitim
Audieratverba exquisila ad dirtimpcnda et discer- credenlium per prsepulium, > id est in prasputio, ut
penda paierna viscera, sed lorica fidci indutus, se- sicut reputata est illi fides, sic « rcpulelur el illis
curus leiitalionein percurril, el palerni affectus dul- ad jusliliam, et sit paier circumcisionis, non bis
ccdinem non turbayit, sed adauxit. Merilo ergo, ut lanium qui suiit ex circumcisioue, sed et bis qui
saepe dicalur, fijes ei repulala est ad jusiiiiam. Sed seclanlur vcsiigia fidei, qttac est in praeputio palris
et quicunque fidera Abrabce habucril , risumque noslri > Abrabae. « Non eniin per legem promissio:>
«•ordis sui, id esl carnis volnptales el anim;e vo- quod si esset, ad eos tanlum essel, qui legi deser-
luniales in ara sauclar- professionis Deo oblulerit, viunt.
audiel a Domino; per roemetipsum juravi, quia fe- VERS.15. —«Nunc aulem non per legem promissio
cisii reni hanc el non pepercisli animae tuse propler Abrahcc, aut semini ejus, ut hccres esset mundi; >
mc, benedicens benedicam libi, ct repulabiliir et ui in toio ei mundo dilalaretur hacreditas, ut in
ipsi lides ejus ad jusliliam. Cogunlur crgo Judcei semine ejus benedicerentur omnes gentes. Non per
fateri Abrahani jtistificattim per fiJem; nos quoque legem, sed per justiiiam Ddei, quia legis observatio
cogiinur inielligere omnes anliquos, qtti jusiilicali vix poenam effugit; fulei vero meriltim spem pro-
sunt, ex hac ipsa flde juslificalos. Quod eiiim cre- missionis exspeclat. El prcecepluin servis poniiur;
diinus nos ex parte praeterilum, ex parte futuruin, (ides vero ab amicis exigilur.
hoc lotuni illi credebant futiirum, revclante sibi VERS.M, 15-21. — « Si enim qui ex lege, hi
Spirilu sancto, ut salvi (ierent. Sciendum auiera lanliim bccredcs sunt, exinanita est fides > Abrabco,
ile circumcisione Abrahce, el baptismo nostro, qtto- qua justificari meruil, el nullius nieriti effecta,
rum unumquodqtic in tempore suo signaculum lidei « aboliia cst promissio, > utjam nulli sint hceredes.
liiit, signans scilicet cordis circumcisionem , vel Si enim ita essel, oportuerat primum Abrabam le-
conscienliae niunditiam, quoniam ciixumcisus gignit gem implere : cui implendce frustra insisterel, quia
praepiuiatum, sicul baplizatus non bapiizatum, « lex iram > potius < operalur. > Ubi vero ira esl;
iransfitnJens uterque vitium originis, quo ipse jam haeredilas non esl. Ira autera in lege est; nam prse-
caruit. Sicut ergo lnnc circumcidendus, sic omnis D varicalio.« Ubi vero non est lex, nec prsevaricatio. >
qui salvari vuli, inodo est baptizandus. Transibit Praevaricatio atilem duplex peccatum est. Quod sine
autem unumquodque hoc sacramentum; qtiod atilein lege simpliciter est peccatum; in lege et peccatum
signant signa haecvel signacula, manebil in aeler- et manJaii praevaricatio est. Ubi eiiiin praevaricatio
iium. Uirumque enim posuil, et signum et signa- est contenineniis, qttid rcstai nisi ira jubenlis? Non
<ulum, el nonnullam videiilur "babere differentiara. ergo ex lege haeredilas, quia lex iram operatur. Ideo
Signiim est quod, visum vel cogilaltim, in mentem ex repromissione, quia Deus quod promisit, ipse
\enire facil rem, cujus est signum. Jonas in ventre facit. Qui enim prcecepia legis implere se puiat per
ceti tribns diebus ct iribus noclibus signum. fuit arbilrium proprice voluntalis sine spirilu graiise,
Domini Jesu Chrisli, fuluri in cordc terrce tribus suam justiliam vult consiiluere, non justiliam Dei
diebus et tribus noctibus (Matth. xn). Carnalis qno- sumere. Non hoc promisit Deus Abrahse. Non enim
que circumcisio signura est circumcisionis spirilua- de nosirce voluntatis potestaic, sed de gralia pra>
lis. Signaculum vero esl, cum alicui rei servandse desiinationis sucepromisitquod promisit Dens Abra-
pro tempore custodia imponilur, quod nemo alius, hce. Proinisit eniin quod ipse facturus fuerat, no:i
nisi qui impressit debeat resignare. Ilccc est justilia quod bomines, qttia, cliam cum ipsi iioroiuesfackir.t
«PITROL.CLXXX. 19
Ul GUILLELMI S. TllEODORICl ABBATIS 588
bona qtia: pertinent ad colendum Deum, ipse facil A quac repulatur ad jitstiiiam; quae capax gratix efii-
ut illi faciant qticepraecepit; non illi faciunt ut ipse citur. Hoc autcm conlingit scraini Abrahae: non ei
faciat quod promisil. Alioqui ul Dei promissa iin- laniuni qui ex lege esi, id est ex observatione legis
pleanlnr, non in Dei, sed in hominis poteslate est; venit ad graiiani, sed et ei qui ex fidet id esl ex
etqtiod aDomino promissum esl, ab homine reddi- sola imiiatione fidci repulalur filius Abrahae, in eo
uir Abrahse. Non aulem siceredidit Abraham; « sed HI quo posilus est Pater omnitim credentiura, tam
credidit dansgloriam Deo, quoniara quae promisit ex geiitibus quam ex Judseis. « Qui vivifical mor-
poiens esl et facere. >Facere, inquit, non prsedicere, luos, > vel inoiluos in anima mortepeccati; vel qui
vel praescire. Sua ergo el non aliena facta proraisit, colebanl idola, secunduin prophetam siraulacris suis
curn infide gentrum promisil filios Abrabae : quod similes effecli. « Et qui vocat ea quce non sunt, tan-
esse iion possunl, si non habcant liilcin. Ergo donat quam ca quac su-nl. > Qui cum eo panicipium non
et ipsain fidem. Sed curo dicitur, inquiunl, < qui habei, qui dicit : < Ego sum qui suin (Exod. m). »
crediderit salvus erit (Marc. xvi); > uiium hortini necesse Jicendus esl.
exigitur, altcrum offertur. Quod exigilur ab ho- VERS.18, 19. — « Qui coulra spem in spem cre-
niine, in horainis poteslate est; quod offertur, po- didit. > Conlra spem ipse sibi erai, cui spera gene^
teslatis Dei esl. Et cur uirumque non erii potestaiis B I randi tam sua seneclus quam conjugis el senectus
Dei, et quoJ jubet ct quod offert?lmo rogetur quod el sterilitas denegabat. Conlra quae orania crediJil
jubel, quem rogant discipuli credeuies, ut eis au- in spem, quia credidii Deo, qui dabal spem, cui fa<-
geatur fides (Luc. xvn). cile esse sciebat implere quod promitlebai. Bene
« VERS.IC. — Ex fide ergo > omnia • « ul secun- auiera dicit, credidit in speiu, quia ex lide profecit
duin graliam firnia sil promissioomni seinini.nonei in speni. Profectus enim lidei spes esi, perfeciio
inntuinqui cx iege est, >id esl qui ex Veteri Teslamento autem cbaritas. < Non infirniatus est lide, > ciim
veuii ad Novum; <sed etei,qui exfide est Abrabac, > rnulta essent, ul dicium est, quce ipsnra ei fidem iu-
id est iraitalor lidei Abrahse, nil arrogans sibi de firmnre posse videbaniur. Credendo atilem < dedil
promissa lege, sed simplex ejus filius est, qui, gloriain Deo, plenissime sciens > quia nec failerel
•qiianlum ad fidem, < Paler est omnium nostrum, > in proraillenJo, nec deficeret in implendo qui pro-
•lam Judteorum quam gentilium. miseral. < Nccconsideravit corpus suum eniortuum,
VERS.17. — < Sicui scriptumest, quia patrem cnm fere ct lUiimaniioriuii esset, et emortuain vul-
lnullarum genlium posui te anle Deum, cui credi- vam Sarce. > Non eniin jani seinen Abrabam incoo-
disli : qui vivificat raortuos, et vocal ea quse ncn tinenlicengebat dissohuio, non sanctam cjus conjugcni
^
sunl, tanquam ea quae sunl. > Vocal, qnla ipse fccit lascivia muliehris, in quibus jain plus ex religione
quse fulura sunl. El naluram et gratiam in nobis quam cx natura vigebat inenibronuii moriificaiio.
ipse prceJestinavil; et facii Deus, el quod homines Sed ubi audierunltaniamsoboliseipostcrilatisspeiu,
sumus, et quod fideles stuiius, ipsamque facit justi- ut gloriam ejus coelo el sideribus Deus proniiiterel
tiain, si jusii sumus. El quoscunque ad boc elcgii, cxapquandam, noh jam aspexeruni ad propria bona,
babel apudse, non in uatura sua.sed in prcescientia el conlineniice graliaui, sed omnia arbitrati sunt de-
sua. Et hoc est quod dicil« antc Deum. > Ante Deum trimenta, ut Clirislum ex seinine suo lucriface-
quippe jam factum est, quod in ejus dispositione rent. Sic enim Jictum est ei : « Sic crit semeu
fulurura est. « El vocat ea quce nen sunt, lanquam tuum, sicut stelicc cceii et sicut arena maris. > Ubi
ea quce sunl. > Non vocatuisint; sed vocat tanquam per stellas spirilualcs lilii Abrahce intelligendi sunt,
ea quae sunt. Nondum eranl qui promUlerentur, ne luce virtutum conspicui; per arenam vero maris
(fuisquam de meritis gloriarciur. El quibus promis- carnalis ct infrucluosce generationis infinila multi-
sum est, et ipsi promissi sunt, ul lolum corpns ludo.
Chrisli dicat: Gratia Dei sumidquodsum(l Cor. xv). VERS.20, 25. — « In repiomissione etiam Dei
Hccc est gralia, qtiain sicut tbesaurum magnuin p non haesilavit ui diflidcrei, sed conforlatus esl
Noe, Moyscs, cccierique sancii dicunlur inveiiisse, (ide, dans gloriam Deo. Ideo reputatum esl ei ad
dicente Scriptura. < Invcnit graliam in conspcciu justiliam. Non est atiieni scripium tantum propter
-Dei (Gen. vi). > Sed adhuc nolaiidum qtiotl dicil: ipsum, quia lepulalum esl illi ad jusiiiiaui, sed cl
«ldeo ex fide, ul secundura gratiam firma sit pro- propler uos, quibus reputabiiur, eredentibiis in eum,
riiissio; > quasi oslendere volens quia si ex lege qui susciiavil Dominum noslrum Jesum Chrisiuui a
promissio essel, firnia non esset. Utique, quia quae, mortuis; qui tradilus cst propter delicta uoslra, el
ex Jege stinl, in tabulis scribunlur, vel charluiis; resurrexil propler juslificationem iiostram. > Inqui-
quce vero sunt gratiae, digito Dei, id est Spiritu sancio, rendum sollicite esl quid esl quod Aposiolus in hoc
iiieiilibus nostris inscribuntur. Fidelis quippe aniina, leco Dcum noiiiinans cui credimus et cui Abraham
fidera a Deo datam ipsi resignans, fideliter eam, crcdidit*, non dixil, credcnlibus in Deum excelsum,
offerl sanclo Spiritui, lanquam ceras praeparalas, vel in Deum qui fecii ccelum cl terram; sed taiiium,
irt quod ei placuerit inscribat; ct quod ab ipso in- qtii suscilavil DoniiiiumJesum a mortuis. Niiuiruui
scriptinnftieritper amorem Spirilus, inleiior affectusi quia mullum niaguificentius est iu laudein Dei Dj-
iu wiernum inviolabililcr leneal. El licccesl fides,, niinum Jesuni Cbiistiiin suscitare a luorluU quam
589 EXPOSITIO hN EPIST. AD ROM. - LIB. III. 590
creare coeltim el lerram. Illndeniin fuit facere quse A quia qnod ille creJidit futurum, nos credlnius fa-
non erantjhoc aulein esl reparare quce perierant. ciotn. < Qui traditus est propler peccala nostra, et
Illud fuit nova insliiuere; istud fuil perdiia resii- surrexit propter jusliflcationem nostram. > Mors
tuere. Cujus rei mysterium jam in fide Abrahse prae- Christi et significat, et exigit mortificalionem vete-
fcesserat, cum jussusfilium immolare, credidit, sicut ris hominis nostri, et resurreclionem ad jiist.iliani.
dicit Scriplora, quia et a mortuis polens tst susci- Propter quod implacabiliter exosum habere debet
iare Deus (Hebr. xi). Propler boc gaudens unicum homo peccatum suum, propler quod scit traditum
offerebal,quiain eonon inleriiumposleritalis,sed re- esse Dominum suum. Nemo ergo tidem quam habet
paraiionem mundi et innovalionem tolius crealuraa in eum, arbitreXur sibi repulandam ad juslitiam,
cogitabat, quce per resurrectionem Domini futura nisi deposito veleri homine cum actibus suis, el
erat. IIoc ergo modo coropelenter videbitur habiia novo induio, conformem et comparlicipem se fecerit
coroparatio fidei Abrahse, et eorum qui credunt in niorlis ejns el resurreclionis. Alioqui nulla convcn-
Peum, qui suscitavit Dominum jesum Chrisium; lio irouslilise ad justitiam.

LIBER TERTIUS

Jam postqiinm supra scriptos differeriliarum sta- B graliac disputando ingreditor, licet saepius adhuc ad
Vuscirca ea quaepriina vel secunda sunt hominis Dei commendalionem gralise Jegentis oculis referal et
Vel populi Dei, duos utcunque libellos digessimus, depingat statnm ilJum hominis vel hominum, qui
ad ea quae lertia ejtis sunl ingredienles, graliam Dei ante legem et sub lege sunt, vel fuerunt. < Justifl-
lumenque ejus mirificum salutamus, et adoramus cati igitur ex fide, pacem habeamus ad Deuro, per
in ipso lumine, unde riobis oriri incipit, non quod Dominum noslrum Jesum Christum. > Haclenus de
Jomnino quasi per ordinem leclionis differenliarum ralione fidei, quae ad justitiam reputata esl, et do
Iiarum fiat processus; sed sie designanlur in ordine t;ircumcisionis el praeputii diversitate disputalum sil.
icribetiiis diversis modis et iocis, sfcut diversis tem- Nunc jam qualiter, qui ex fide et non ex operibus
^Jribns fieri solent in corde horainis proficientis. jiislificati sunt.ab Apostolo informenturad gratiam,
>bi enim invenit quisque differenliarum liarum sta- videamus. Cum manifeste, inquit, jam paieal quia
vus, secunduro iiuerioris slatus sui defectus vel suc- nec lex Moysigentili, nec Judseo prsejudicet lexfidei,
cessus; cuin aliquando liomo lentandus et osten- omnes, tam ex Judceis quam ex gentibus, pacem ha-
dendus ipse sibi, sibi a Deo relinquitur; sicque lotus beamus ad Deum. Primo ergo quicunque intelligit
inveiiilur exlex et excors, ut nesciat, sicut dicitur, et gaudet se jtistificatum per (idem, caveat ne gra-
discernere inter dextram et sinistram suam : quae C tise ingralus sit, id est ne habeat superbam (idem,
stinl prima hominis. Aliquando caeco datur oculus, et dicat sibi : Si cx fitle, quomodo gratis ? Scilicet
ut videat quaevidenda sunt: sed non prodest, non quasi ipse det fidem, et accipiat juslificalionem. Non
delectat miserum videre, cura, qnod proprium est hoc dicat homo fidelis, quia dicetur ei: < Quid ha-
naturaiis visus, nihil eorum quce videt menli re- bes quod non accepisti ? (/ Cor. iv). >
nuntiat sensns suus : quse sunt sccunda hominis, CAPUT V.
Aliquando oculis ralionis infundil se quaedam visus ^TERS.1.— < Juslificali per (idem. > Justi, quia
non lam naiura quam gratia, ut non tam videns rem juslifacli.A quo jusli facli? Abipso qui fidem de-
sibi visam, qoam visa res atlrahat sibi et conformet dit, quse nos justos fecit. < Pacem habeamus ad
et coaplet viJcnlem. Quod cum fit absque conlra- Deum. > ln mundo, inquit Dominus, < pressuram
drctione, pignus esl vel arrha vicinae sanitatis; cum habebitis; in me atilem pacem habete (Joan. xvi). >
vero Gt, sed sine contradiclionis lucta non (St, com- Sicut enim in mari fiuclus, sic in mundo deesse
monilio est nondura consumptae infirmitalis. Haec non possunt, vel in nobis quicunqtie molus. Sunt
sunt terlia hominis Dei: Populus vero Dei in natu- autem qui pacem qusc esl ad Deum negligunt, ut
rali lege primura reliclusest sibi, ut inlelligerelquid j. pacem habeanl cum sacculo, cumomnis pax postpo-
per se ipse sibi esset; deindealiqiiibus eorum addila nenda sit, ul pacem habeamus cum Deo. < Verita-
est etiara lex scripla, ne quid esset unde se apud tem, > ait propbeta, < et pacem diligile (Zacln
Deum honio excusaret; poslrenio vero omnibus viii). >Primum verilalem deinde pacem, id csl pa-
missa gratia, ut intelligeret homo quid ipse sibi, cem secundum verilalem. Pax isla veriialis patiens
quid ipse Deo, quid sibi Deus esset; et laudaret est, benigna est. Kon temulatur, non agit perperam,
Deuin, seipsum vero accusaret. Ad hoc videlur per- non infiatur, non est ambiliosa, non qumil qum sua
venissc aposlolicse disputationis sensus, tam de ho- sunt, non irritatur, non cogilal matum,non gaudet
liiine Dei quam de populo Dei.ct Cx bocjam regnum super iniquilate, congaudet autem veritati (/ Cor.
5yl GUILLELMI S. TIIEODORICIABBATIS 592
xiu). > HJCCeslpax ad Deum. Pacis vero hujus A sunt in dexlera tua usque in finem jucundauiur.
prsemium est pax in Dep; id esl bene velle omnia, Nain quid nobis prodessel qnidquid liominc1»csse-
ciquaevult, habere omnia, quseest yera; beaiiludi- mus, nisi diligendo etiam in te, o Deus, proftcerc-
nis definilio : cujus priinitias accipiunt filii Dei in mus? Nempe sicul veritale. discimus, ita charitaie
hoc sceculo, pleuiiudinem in fiituro. Et hcec suut diligimus, ut et plenius discendo cognoscamus, et"
qnaiia hominis vel populi Dei. IIccc auiem pax ad beati cognito dulcius perfruamur. Ipsa esl- oralio
Deum per Dominum nostruin Jesum CJirislum, qui tua, Doraine, quam habuisli pro nobis ad Palrem :
esl pax noslra, qui facil ulraque unura, sive ulrum- « Volo ui, sicut ego et tu tinum sumus, ita et ipsi
que parietem circumcisionis et praeputii, sive ler- in nobis unum sint (Joan. xvn). > Vis enim hoc, el
reslria ct cceleslia, sive hominem ei Deum. vehemenler vis ul per Spirilutn luum, amorem
. VERS.2, 3.— < Per quem et access.um hnhemus tuum, ames nos in te, et ames te de nobis et in no-
pcr fidem, > quia ei inbacremus, < in graliam istam bis. Non enim est nobis a nobis lam preliosa hsec
in qua stamus el gloriamur in spe gloriae filiorum subslanlia qua le diligimus; sed a Spiritu sanclo
Dei (EpAes.ii).> Viam quippe accessus hujus ad tuo quem das nobis. Da ergo eiim nobis, el in nobis
Deuni doclrina Chrisii demonslravit, exemplura ejus habitans, o Deus, ama le de nobis, movendo nos et
fecil, pnssio munivil, Iraliit gralia, veritas suscipil, B accendendo ad amorem luum, illu.roinandoel exci-
-cliicec omnia per fidem. Slamus autera in gratia, tando. El quia in peccaiis nostris alienabamur a
cum pro ea constanler laboramus; slamus in ea, possessione verorum bonorura, charUas lua coope-
cum, qnod credimus, speramus et amamus. < In spe riat mulliludinem peccalorutn nostrorum. Cum hoc
glorice hiiorum Dei > 0 slare, qunm dulce est in te agis, o suavis et Julcis, filii tui de servis effecti,
laborare! Tu vero < sta hic mecura (Deut. v), > dixit dulce et suave habent nieditari vel loqui de le, et
Doiniiius ad Moysen, el docebo te. Populus vero Ju- in loquendo vel meditando efficilur cor eorum ardens
«lcbat, et caput viluli adorabal. Et David :« Mane, in te; multo autem verius cum sensu illnminaii
inquit, astabo tibi el videbo (Psal. v). > Qui aslal, amoris te videnles alloquunlur le; abtindantissinie
el videt e.t videri amat. Unde et anie facies regum vero cutn tu loqui dignaris ad cor amanlis te. Dicis
dicuntur stare, qui fidclilcr probanlur ministrare. euim ei, quasi oleuin camino addens, ul qtti amal,
Sta et obsequere roibi, dicit tibi regulus aliquis plusamet; qui ardet, plus ardeal; dicis nuiein ei
hiijus mundi, et adopto te iu filinm ct in gloria re- inlus in conscientia, ex illuminatione sancli Spiril:is
gni niei. Quce probra, quas laboruni niojeslias, quas tui, inlelligenti sicut iu Job dicit, venam susurrii
temporis diJaliones non suslinebis? Sta mecuin, di- P tui (Job iv) : « Ut quid enim Cliiislus cuin csseiims
cil tibi Deus, ct adopto te in filium; omnia mea ttia infirmi, secundiini lemptis pro iinpiis mortuus esi ? •
siini; lu eris regnuin meum, et ego bonum luum. Ul quid, Domine?
Habes obsidem, pro le, cum adbuc impius esses, VERS.7-10.— « Vix enim pro jtislo quia morilur.
lnorienlem Filium ineum; justificatus aulem pignus JSain pro, bono forsilan quis andeat mori?> Com-
tenes Spiritum ineuiii. Da, Domine, da, o Paler lu- mendal autem Deus charhatem suam in nobis, quo-
niintim, quod jubes ; da quod promillis, scilicet niam si cum adhuc peccatores essemus, secundum
servis tuis spem glorise flliorum tuofum, < non so- tempus Chrislus pro nobis morluus esi, mullo magis
1IIm autem, sed el gloriari in tribulationibus > pro justificali nunc in sanguine ipsius,salvi erimus ab
le; exprimant illccin npbis palientice affectum usque ira per ipsum. Si enim cum inimici esselis, reconciliati
ad probaliouis effecium et sanctse spei profectum. eslis Deo per mortem Filii ejus, mulio magis recon-
VERS.5. —« Spes auiem non confundit, > quia et ciliali salvi eritis in vita ipsius. Quid? Nullusne alius
ubi est fiJelis ad le spes, statim est et res, < quia a peccatu mibi exilus, nisi per iiioriem Christi Filii
charitas Dei diJTunditurin cordibus noslris per Spi- tui? Nnllus. Nam magno odio opponendiis eral ma-
rilum sanclum • quein tu das nobis. Qui veniens in gnus amor, amor Filii odio iiiimici: amor lui, usqttc
rios donante te, Jocei nos omnem veritalem, insi- D.ad coiitenipitim sui,pecc.au>amoris lui, quo teipsuni
liuans nobis in le, o Paler, sunuiice divinilalis au- amabas usque ad conlempium Dei. El his rebus et
ctorem; in le, o Fili, aelernam aeicrnce consubslan- sacramenlis reruui, raysteriis el niysteriorum affe-
lialitalis nalivitatem; in le, o sancte Spirilus, ctibus purgandus erat amor quo ad Deuin reditur,
Palris. Filiique sanctani conimunilatem, in tribus Deoque inliccretur. Sine quo oinnino mundctlo el
sanctce consubstanlialitatis uiiaiii et simplicem aiqua- puro necad Deuro reditur, nec Deo adliaeretur. -Mun-
lilalem. El quce est hsec gloria, Doinine , filiorum datus autern et videus et fruens, quid dicil? < Non
tuoruni; qnce peregrinalionis eorum spes; quod soliira autem, sud el gloriamur io Deo per Doraiuum
exbilii, qiumtunivis prolracli, solalium, cum, quod noslrum Jesum Chrisiuui, > non jam in sacramentis,
coiiiniiine yobis esl, sancie Pater, sancte Fili, per sed in ipsa re omnium sacramentorum, non in my-
hoc nos • vuliis iiabere communionem inter nos et steriis, sed in ipsa luce manifestce veritatis, quia,
vobiscum, ciim per illud Joniim nos colligitis in eisi novit Jesum secundnm carnetn, sed nuncjam
uniiin, qupd ambo liabeiis uniim? In lioc enim divi- non novit. Per carnem tanien iransit in Deura, per
nitaii reconciliamur, in hoc in abscondiio faciei Dominuni nostrum Jesuin Cbristum; pcr quem iiiinc
lux nbsconJiniur, in hoc in deleclationibus qncc intcrim accipinius reconciliaiioncm, ibi cum eo ha-
 593 EXPOSITIO IN EPIST, AD ROM. — LIB. III. BD-i
bituri beatiluJinis uiiilatem. Hoc in corde et con-- A alia inimicos Dei; laiiquam singulis reddens sinj;u-
scieniia filii gratice assidue coinmemorat Deus, com?r las, peccafores ad iiiiirraos, inimicos Dei referens au
mendans charilatein suam iu n.obis. Salvis enim1 impios. < Propterea sicut per unum liomineiii in
caeteris salutis et fidei noslrse sacramentis,' propterp liunc niundum peccatum intrayit, et per peccatum
hoc et natus et passus cst, et fecit quidquid fecitt mors; et ita in omnes homines mors pert-ransiii,
in lerris faclus horao Deus, ut in provocationemi in quo omnes peccaverunt. > Prolixius hic Apostolus
nostrce in se charitalis, cliarilatem suam coraraen- deduobus hominibus disputat, uno eoque primo
daret in nobis; fortius eniin amor amore trahilur. Adam, per cujus peccatuin et morlem tanquam hoe-
Ipse vero uullum volebat amari ab eis quos salvan- reditariis malis posteri ejus obligali siinuis; altero
dos susceperat, quos nisi aroanies se salvare noni autem secundo Adam, qui non homo tantum, sed
poterat, quorum niensura salulis in mensura estl etiam Deus est, quo pro nobis solvente quod non
anioris. Ideo pro impiis, pro infirmis, pro peccato-. debebat, a debitis et paternis et propriis liberati
ribus morluus est. Hsec enira tria prudenter posuill sumus. Proinde quoniam propter unum illum tene-
Aposlolus, per haec omnia peccanlium genera desi- bat diabolus omnes, per ejus vitiatam carnem con-
jgnans, irapios appe.llans in cultu Dei, inflrmos infir- cupiscentialiter generalos, kislum est ut propter
mitate vei ignorantia delinquentes, pcccatores quosi " hunc unum dimiltal omnes per ipsins immaculalani
noii excusat infirmitas sive ignoranlia, secl agit ini graliam spirilualiter regeneratos. Porro in loco isto
peccaluro libens malilia. < Ut quid enim Chfistus, , diversi diversa senliunt, quia videtur inesse quccdam
cum adhuc inGrmi essemus, secundum lempus proi obscuritas, sed non tam sensus quam lillerse, quce
impiis inonuus est?i Secundiim lempus, inquit, velI forsilan ex incuria processit interpretis, de qua sine
tecunclum tempus trium dierum, quibus requievit, omni sensus dispendio facilis iste videlur exitus.
in nionumento, vel secundum hocquod ex lempore• Accepimus reconciliationein per unum Dbmiputn
habuii, id est secundura carnem. < Quia, inquit, Jesum Chrisiiim, sicut peccalura intravit in mun-
commendai cliaritatem siiam in nobis, > etc. Pone dum per hominera unum : quod propterea yidetur
enim meJicum segrum suscepisse curandum,
quemi conveniens ut sicui illud per unum, sic et islnd fiat
wisi ihorle uuici Filji curare non possit.
NunquidI per untitn. (Jnde et in consequentibus duos istps in
non odibilis poiius medico, et deteslandus ceger ille?' inullis parificat et coacquat, quasi
per contrarium,
• Proprio vero Filio suo non pepercil Deus, sed
pro licet alter praecellal,. sed jsunt qui versum illttm
nobis omnibus tradidil illum (Rom. vnf). > Ipse
quo- longe inferius positum : < Igitur sicut per nnius de-
queFilius < dilexit nos, el tfadidit semetipsum pro, ip liclum, > etc. (iim. 18), ad istum velint respondere,
nobis (Eplies. m). > Ubi quautir amarior in salvando i ut omnia qtice inlersuni, quasi ad supplemenlum
fuit morlis necessilas, tanto dulcior in salvato per• sensus inlerposila sinl; sed, dum
yitaiit obscurita-
vitam resurgentis in resurreclione ipsius effulsit lem perplexitatis inlerposilarum raiionum,
majoreui
jucundilas. Consideranduni auiem quoinodo reddat sensus incurrunt involuiionem. Sunt etiam qiii di-
singula singulis. Peccatores juslificantur, inimici cant, posleaqtiara edocuit differentiam fidei et legis,
reconciliantur, reconciliantur per morlera, per vi- et aperuit arcana secreti mysterii, quod cum ini-
tara salvantur. Ita vero Dei qui omnia cum tranquil- mici essemus. Deo per morlem Filii ejus recoiici,
lilate .judicat, non aliud est quam justa vindicla. liaii sumus, uunc causas inimiciliarum ct reconci
Nec iniraici eramus Deo, nisi quemadmodum jusli- lialionis consequenter cxponil. Propler quod et alte-
lice inimica sunt peccala, quibus remissis (ales ini- riusj secreli rationeni inlulit dicens
inicitise (iniuntur. Si autem justa vindicta Dei irae VERS.12. — < Proplerea sicut per ununi homi-
nomen accepit, reconciliatio Dei quae reclius inielli- nera,>elc. Ubi auiem dicit: Sicut per unum honiinem
gitur, quam cuni talis ira finilur? Sic neque etiam peccatum introivil in hunc mundum, et per peccaiunt
affeclu movetur, ciim amat nos, qui semper idem , mors, et ita in omnes pertransiit, restabat ut dice-
ipse cst; sed amor ejus ad nos est boniias; ainor D ' ret: Sic per uiiiim hominein justilia intravit in hunc
noster ad ipsum Spiriius sanctus, quem dai-nobis, mundum, et per jtistiiiain vita, et sic in omnes ho-
per quem cbarilas Dei diffunditur in cordibus no- mines pertransiit, in quo oranes vivificali suiu. Sed
stris. Commendavit ergo charitatem suam in nobis, iion hoc Paulo conligit ex defectu eloquii, sed ali-
prius amando. Amati quippe surous prius, ut digni quid in hoc prospexit utilitatis. Prudens enim Jispen-
fieremus qui amaremus et amaremur amplius. Non salor verbi, cum venil ad ea loca quce de botutale
ccepit nos diligere, ex quo per morlera Filii cjus re- . Dei eximium aliquid videnlur proferre, aut obscu-
conciliati sumus; seJ ante niundi constituiionem rius et brevius ea solet proferre, ae.i,sileniio omnino
dilexit nos, ut cum ejus Unigenito etiam nos filii subtegere propter tepidiores, ne ex remissione spei
ejus essemus. Sic, sic ostendeudum nobis erat quaii- faciat segniores. Unde elhic cum dixissel: < S'icut
tum nos amaret, ne desperaremus, et quales, ne per unum hominem in liunc mundtim peccalum in-
superbiremus. Praecedens auiem senientia ubi dicii: travit, > et siluit quce inferenda erant, prudenlibtis
« Cum adbuc infirmi essemus juxia lempiis, Cbri- palam reliquit subintelligenda, et iraurudentibus
slus pro impiis mortuus est, > cohseret duabus se- prudenler subticuil, siinul et illuil ostendens quoil
queutibtis, quaruni in una nos dicit peccalores, in eiiam si per unum hominera jusiilia et vii» iu oranes
 ~
M5 GUILLELMl S. THEODORICI ABBATIS 598
homines pertransivit, lamen non ttoe otiosis statim A simititudinem carnts peccali, id agitur rrt evactie-
accidere, sed his qui multo tabore et sudore potue- lur caro peccati. Evacuatur aulem, non ut in ipsa
flnt quae occulta sunt quserere, pulsare quae clausa, vivente carne concupiscentia conspersa et innaia
«[iiaeabscondita sunt desiderare. « Per unum homi- fepente absumatur, el non sit, sed ne obsit mortuo,
nem. >Aliud esl imitari Adam in peccato, ntiud qusc inerat nato. Nam si post baptismum vixerit, ibi
nasci de Adam originaliter cum peCcato. Nam Adam Iiabet, cum qua pugnet, eainque adjuvante Domino
eliam praeler imitalioiiis exemptum pafiflcavit in se superet, si non in vacunm graliam ejtis suscepii, si
omnes de sua slirpe venluros. Econtra quisquis ad- reprobus esse nolueril. Non ilaque hoc praeslatur in
hseret Domino, unus spirilus est, etiam prctrter imi- bnplismo, nisi forle miraculo inefiabili oinnipoten-
tationis exemptum, per oceutlam «emmunicationem 1'rssimiCreatoris, ul lex peccati quse, in membris re-
et inspirationem gratise spiritualis. < Per unum ho- pugnans tegi menlis, prorsus penitus exstingtiatur,
«aiinera.> Non per serpentem decipientero, non per el non sit, sed ul quidquid mati ab horoine facluro,
niutierem seduciamin prsevaricationem, de qua eliam dictura, cogitalum est, eum eidem eoncupiscentice
legitur, qnia a mutiere inilium peccati est (Eecli. subjecta inente serviret, tolum aboleatur, ac vehit
xxv), > sed per unum hominem, qttfa per semen factum noti fuerit, habeatur; ipsa vero, sokito realus
generationis quod a viro accipiens concipit lemina. B vinculo , quo.per illum diabolus animam retinebat,
A viro enim initium generaiionis est. Quo more el inierclusione destrucla, qua hominem a suoCrea-
nasci noluil qui, natus ex feraina, sine peccato solus tore separabat, manebat in certamine, quo corpiiS
in mundo apparuit. Animadversum est auiem al) eis noslrum castigamus,et serviluli subjicimus.Tempo-
qui ne tinam quidem syllabam in Jilteris Pauli a ralis aulem mors, etiam in iis qui Christi morte redi-
mysicriis vacare difliniunt, quod peccatum qnfdem nmnlHr, relipquilur interim ad exercilalionera fidei
non dixit in Orones homines, sed iri mundum in- et agoncni praesenlis Uictaminis, in quo et marlyres
troisse, mortem vero non in niundum, sed in eeriaverunt : absumetnr vere et ipsa in renovatione
omnes homines et non introiisse, sed pertransisse. corporis, quam resurreetio poIKcetur. Utrumque au-
Possunt per muridum hic terreni quique, et in lem.et morset peccatum, in homines perlransit.
terrena conversatfone permanentes designari; hc- Nam si peccaiura non pertransisset, non omni» ho-
(nines vero dici possunt, qui jam se ineipiunt mo cum Jege peccati quae in membris est nascere-
eognoscere, quia atf imaginem Dei facti sunt. In tur, Si mors non perlraiisissel, non omnes hominea
ittos ergo qui mundus appellantur, id est lerre- morle corporis morerenlur. <In quo omnes peccave-
lios iulroisse peccatum dicilj et nusquam ejtis exi- runt. » Vel in eo peccato, de quo dicit, peccatuni
tum ponit; in eos vero, quos homines vnh intelligi, introivil in hunc inunJtim , in quo omnes peceave-
dicit pertransisse peccatum, id est fuisse quidem, sed runt; vel in quo, idest in homine illo. Ideo etiam
per poenilentiaeconversionem depttlsum esse et per- et in ipsobmnes morimitur, quia ctim crimine juslum
«ransisse, nec uttra in-eis stelisse. < Et per peccaiuin eral transire in eos et supplicium. Si ergo Levi, qui
mors. > Opus caslum in conjuge non habel culpam, generalione quarla pesl Abraham naseitur , in Jum-
sed origopeccati trahit secum debitam pcenam. Non bis Abrahae fuisse perhibetur (Hebr.yn), multa
enim mariius, qttia marilus est, ideo morlaiis non magis orones homines erant in lunvbis Adae, cum
est, aut atiunde nisi a peccato mortalts est. Eral enim peccaret; et in ipso peccaverunt, et cura ipso a pa-
et Dominus mortalis, sed non de peccato. Sed susce- radiso expulsi sunl, et per ipsuin mors in omnes
pit pcenam nostram, trt solveret poenam nostram. perlransiit, qni in lumbis ejus habebantur.
Solus quippe infans innoccns esse potuil, qui de « VERS.13. — Usque ad tegem peccatum erat in
peccato Adse, id est de concupiscentia natus non mundo. > Quod per primuin hominera intravit in
fuit. Concupiscentia enim in Adam post peccatura mundum , non solum originale peccalnm, sed et
inobedientise, et peccatum et pcena peccati statira quodcunque aliud conlrabi potuii ex vitio corruplse
apparuit, dum primorum hominum illorutn oeufi in ry eriginis, usque adlegem fuil in mundo, boc esi quia
muluam concupiscentiam aperti sunt, per qunm >n neqtie te*xpoluit auferre peccatum, quce subinlravit,
omnes, et peccalum originale, el ipsa, qnce lex pec- ut magis abundarel; sive lex naluralis, in qua
cati in membris noslris Jicilttr, pertransil. < El pec- quisqne ratione ulens incipit peccato originaii ad-
catum mors. >Ilta sine dubio mers, de qiia prophela dere et prepria, sive ipsa, quae scripla per Moysen
dicit quia « ahima quse peccaverit, ipsa morielur poputo data est. « SeiJ non imputabatur, quia lex
(Ezech.xxm). > Cujus mortis umbram hanc corpo- non erat, » qua argueiue monslraretur, cum a do-
ralem mortem merito quis dixerit, quia quocunque raiuo Deo non lanquam non esset baberelur. Sic au-
illa inccsseril, banc necesseeslsequi.velul urabram lem dicluui est usque ad legem, ut etiam legem sen-
eorpus. Solus S.ilvator sine peccato apparuil, quem tenlia isla concluderet, ut non sit lex exlra per-
ctiam ideo inors subsecula est, quia pro peccatis niansioneni peccali, quod fuisse dictum esl usque
liostris peccatum tpse factns est; et sponle mortem adipsam; lex autem usque ad Joannem (Luc. xvi);
suscepit, qui dixit : < Potestatem habeo poriendi et peccalum usque ad adventum Cbristi, a quo
fmimam meam. et iierum sumendi eam (Joan. x). soia libcrat gralia Salvatoris. < Sed hon impulaba-
Gralia autem Dei pcr baplismuni ejus, qui venil tu tur, > sicut dictum est, «oum lex non essBt.,» Qui
 597 EXPOSITIO 1N EPIST. AD IvOM. - LIB. tll. &&
rationi tiuie aeqtnescuiit, silenl luc et quiescunl. A in hominibus reatus peceali , iit eos ad vilam
Suiit auiem qui qtiserendum hic arbilraniur de qna seiernam, qure vera vita est, venire non
sinai,
lege hic agilur. Sine lege enim nalurali nalura sed ad secundam etinm, quse pcenaliter aelerna est,
hominis ralionem habenlis nunquara fuit : qtise niortem trabal. Iloc rcgiitiin inonissolain
quolibet
eiiam anle legem scripiam peceata originalis concu- Iioinine graiia deslruii Salvatoris. Quae
operata est
piscenli* non solum adverlit, sed eliam districtissi- etiam in antiqms sanctis quicunque, anlequam in
nie noununquam animadvertit. Uhde Cain in semet- came Cbristiis veuiret, ad ejus lamen
adjuvantein
<
ipsum: Major est iniquitas mea, quam ul veniam gratiam, non ad legis litlerain quce jubere tanlutn,
merear {Gen. IV). ».Et Noe in filium : < Malediclus, > non adjuvare polerat, pertinebant. Hoc
nanique oc-
inquit,< Chauaampuero (Gen. v). > A maledictione cullabatur in Veteri Testamenlo, pro leraporum
ergo ierrse in opere primi hominis sicut peccatum dispensalione jusiissima qtiod nunc revelalur in
scmper in mundo fuit, sic lex imputans nunquam Novo. Ergo in oranibus regnavit mors ab Adam
defuit. Peccatum etiam originale nec omnibus pa- usque ad Moysen, qui Christi gratia non adjuli suut,
iiiit, nec omnes Ialuit, quia "nec Jatuit Job, nec ut eis regnum mortis destruerelur. In quos autein
Abraham el domura ejus : propter quod etiam cir- regnaverit, vide. < Et in eos, inquit, qui non pecca-
cumcisionem accepil, hoc in fide seminis ejus qui verunt in simililudinein praevaricalionis Adae. > Isle
esl Christus, operante in eis circumcisione quod in enira melior intelleclus horura verborum, ui cum
nobis operatur baplismus. Unde et David ingemis- dixisset, regnavit mors el in eos qui non peccave-
eens dixit : t Ecce ininiquitalibus conceptus sum; runt, quasi nos moveret quare in eos regnaverit
elln peccalis concepit me inater mea (Psal. t).Non qui non peccaverunt, adderet, in siroiliiudineni
defuerunt, qui prceeipitandce cursum seutentiae le- praevaricalionis Adse, id est quia inerat in horuin
iiendum hic esse arbilrantes, lolum lectionis Iinjus uiembris simililtido prcevaricalionis Adse. Potest et
sensum perscrutandura putarenl, ul sensum in his sic inlelligi, < regnavil mors ab Adam usque ad
Aposloli non tam ex suo sensu , quam ex verbis Moysen, et in eos qui non in similitudinem prseva-
ipsius colligerent. Et post aliqtianla invenientes ricalionis Adcc peccaverunl: > quia in seipsis, cum
eura dixisse, < sine lege enim peccatum mortuum jam nali essent, nec ratione adhuc uterentur, qua
cral; egoaulem vivebam sine lege aliquando, > ip- Hle utebatur, quando peccavit; nec prccceptuiu
veneruni eu:w hoc dicere de Jege naturali, ut sit accepissent, quod ille iransgressus est sed solo ori-
sensus, usque ad legem naturalem, quce certoaeta- ginali viiio tenerentur obstricli, per quod eos re-
tis lempore rationis «ipax esse incipit, quando jusli r gnum morlis traheret ad condemnalioneni, quod
iiijustique iucipit habere discrimen : peccatum in regnum mortis in eis tanlum non est, qui Christi
mc mortiium inlrinsecus erat, cum non esset lex gralia renati ad ejus pertinent regnum, quoniam
qnae vetaret rion facienda, vel raiio quae facienda mors leniporalis, quamvis et ipsa de briginali pec-
iiionsiraret. Quod aliter de Apostolo secundum illos, cato propagata sit, corpusin eis iiiteriinit, anunam
iiulla ratione potest intelligi, cum hoc sc dixisse vero ad poenas non trahit : ubi voJuit regrium mor-
de scipso non videalur ambiguum. Secundum luiiic tis inielligi, ul aniraa renovata per graliam jam non
sensura non usquequaque absurdum videtur, si et morialur in gehenna, id est a vila Dei non alieneitir,
fiic dicalur quia usque ad legis naluralis intelli- non separetur. Quod vero adjunxil de Adam, < qui
gentiam peccatum ex corruptione veniens originis est forma futuri,> nequeliocuno modo iiiielligitur.
eral in mundo , ut subinlelligalur, sed mortuum , Aut enimforma Chrisli econtrario est, utquemad-
quia non imputabalur, excusante naturali infirmi- modum in illo omnes moriunlur, sic et ih Chrislo
lale vel ignoraniia. Quod vero dicil in mundo, et omnes viviftcenlur, et quomodo- per ipsius inobe-
non hominibus, dicunt hujus asserlores sententiae dienliam peccatores conslituti sunt multi, sic pcr
homines appcllandos eos qui jam rationis capaces, Chrisli oliedienliam justi constituanlur mulii, aut
el naturalem legem babenl; illam vero selatem quae D formam futuri eum dixit, quod ipse inflixerit for-.
nonduro ad capacilatcra naturalis legis accessit, niam mortis posleris suis. Ille lamen est melior
non lara liomines , quaro nuuidum appellandam : intellectus, ut econlrario forraa essecredalur, qnani
pro eo quod pars qusedam. mundi videntur, sed mullum commendal Apostolus. Denique ne oninino
nondum sicut homines , qui induere mereantur ex sequo in hac forma eadem conlraria pensaren-
Creatoris imaginem. Sed quia eliam hsec de lege tur, adjunxil et dixit.
senleniia legi Moysi ab aliis polius applicanda vi- VERS.1S. — < Sed non sicul delictum ita et do-
detur, quid magis eligendum sit, lecloris relinqua, natio. Si cnim multi ob unius delictum morlui sunt,
tur arbiirio. Ulriuue autera salis convcnil, qupd multo magis gralia Dei et donum in gratia unius ho-
sequilur. minis Jesu Christi in multos abundavit. > Nou
VERS.14. — < Sed regnavit mors ab Adani us- raagis multos, id est multo plures homines neque
que ad Moysen, > id est a primo bomine usqtie ad enim pluresjusliflcanlur, quam condemnantur, scd
ipsam legem, quce divinilus promulgala est, quia mullo magis abundavil. Adam qnippe ex uno suo
nec ipsa poluit regnum mortis aufeiie. Regnura deliclo reos gsnuit; Chrislus antem eliam quae ho-
cnira morlis vult iiitelligi, quando ila dsrainalur . miiies dclicla propriae voluritatis ad originale in qua
£i99 GUILLELMI S. THEODORfCl ABBATIS «J30
riaiisunt, addiderunt, gralia sua solvit atque dele- \ addiderunt, gralia remrSsrxriiisdalur, eisque onini-
vit. Quod evidenlius in consequenlibus dicit. Verum bus tanla juslifia donatur, ul cum Adam consense-
illud diligentius intuerequod ait, ob unius delielum ril ad peccatum suadenti, non cedant isti etiani
imiltos mortuos. Cur enim ob illius uiiius, el non cogenli? Et quid est, multo magis in vita regna-
polius obdelicta sua propria, si boc Iocointelligenda bunl, cum mortis regnum niulto plures in seternam ,
esl imitatio, non propagatio? Sed attenJe quod se- pcenani trabat, riisi inlelligamus eos ipsos in utro-
•
quilur, que dici qui transeunt ab Adam, id est a morle aJ
VERS.16. —« Et non sicut per tinum peccatum,ita vitam, quia in.vi-ta aHernasine fiiieregiiabunt, magis
et donuni. Nam judicium quidem exunoin condem- quam in eis mors temporaliter el cuiii fine regna-
nationem; gratia autem ex ntuiiis delictis in justi- vit?
licationem. «Ex uno,> <iiiquit,»inconderonaiioneiu.> VER,S.18. — « llaque sicul per unius deliclum in
uno, nisi deliclp ? lloc enim explanat, cuin adjun- onines homincs.ad cendeuina-tktnem, ita per unius
git.: «Gralia aulem ex multis delictis in justiflca- justificalionem in onnies homiiifisad juslificaiioneui
tionera. » Cur ergo judicium ex uno iu eondeiiina- vitse. > IIoc unius delictum, si imitationem attenda-
lionem ; gratia vero ex multis delictis in jusiilkia- mus, non erilnisi diaboli (150). Sed quia manifestum
iionem ? Nonne et si nullum est originale delietum, B est de Adam, non de diabolo dici restat intelligen-
noii solum ad juslilicalipnem gratia , sedetiam ju- da, non imilatip, sed propagalio peccali. Nani
diciura ad coiideninationeni ex multis deliclis liomi- et quod ail de Chrislo , « per nnius justifica-
nes diicil?Ne'queenim graiia mujta delicla donat; et tioiieni, > tnagis hoc expressit quam si per uiiitts
iion etiain judicium mulia. delieta condemnat. Imo justiliain dicerel. Eara quippe jtislificalionem dicit,
vero nos Apostolum iiuelliganius, et videamus ideo qua Cbristus justificat impium, quam non imitan-
diclum judiciuui ex uno delicio in coiuleinnalioneni, dam proposuil, sed solns hoc potest. Nam poluil
quia sufliceret ad coiideninationein, etiauisi non Apostolus recte dicere: « hnitalores raei estote,sicut
essel in hoiiiinibtrs nisi originale peccauim. Quam- et ego Cbrisli; > nunquam auleni dieerel: Juslifica-
vis eniinconJemnatiograyior sit, eorum qui origi- mini a me , sicul el ego sum justificatus aCbrisio ,
liali delicto etiam propria conjunxertint: el lanto quomodo possunt esse , el sunt, et fuerunt raulti
singulis gravior, quanio gravius qnis peccavit, la- justi bomines, et imitandi; justus auletn et justifi-
iiien etiam iliud solum quod originaliter iractum cans nemo, nisi Christus. UuJe diciiur : « Credenti
esl, non tantum a regno Dei separat, quo parvulos in eu-m qui juslifical impium, deputalur, fijes ejus
sine accepta Cluisti gratia defuncios intrare non r (Rom. xiv). > Quisquis ergo ausus fuerit dicere,
posse ipsi eliam haerelici confileutur ; verum et a Juslifico te, corisequens est ut dicat etiam: Crede
salule ac viia aeterna facit alienos : quce nulla esse in me : quod nemo sanclorum recte dicere poluit,
alia potest, praeter regnum Dei, quo sola Christi nisi Sanctus sanctorum , qui dixit : « Ciedite in
socielas inlroducit. Ac per hoc ab Adam, in quo Deum. et in mc credile, > ul quia ipse justificat
omnes peccayinius, non omnia nosira peccata, sed iiiipium , depiiletur fides ejus ad justitiain. Nam si
tarilura originale traduxiinus; a Christo vero, in sola imitaiio fecil peccatores per Adam, cur non
quo omnes jusiificamur, non iljius lantuin originalis, etiatn per Chrislum sola imitatiojtistos facit? Porro
sed eliamcaeteroruiii, quse ipsi addimus, peccato- si propterea Christus unus, est, inquo oinnes justi-
rum remissioneni consequiraur. ficenlur, quia non solum ejus imiiatio justos facil,
«Ideo non sicut per unumpeccaium, ila et donum. sed per spiri.luin regeiierans gralia, propterea et
Nam judiciutn quidem ex uno delicto, » si non Adain tinus est,- in quo omnes peccaverunl, quia
remittilur, id esf originali « in condemnationem noii soJa ejus imitatio pecealores facil, sed per car-
«jam polesi ducere; lgratiaveroexmuliisi remissis, nem generans pcena. Ob lioc eliam diclum esl,
lioe est, non solum originali, verum ,eiiam om- «. omnes et omn.es : > neque enim qui generantuc
iiibus caeleris, ad juslificaiioneni perducit. D per Adam iidem ipsi onities pei-Cbristum regene-
VERS.17.— < Si enim ob unius deliclum mors rantur; sed lioc recte dicium est, quia sicut iitil-
regnavit per unuin, mulio magis qui abuiidantiara lius carnalis generntio nisi per Adam, sic spirilualis;
gratiae et justitice accipiunt in viia regnabunt per nullius.nisi per Christuro. Nam si aliqui posserit
iinum Jesum Chrislum. > Cur ob unius delictum e.arne generari, non per Adam ; et aliqui genevari
mors i-egnavit per unum; nisi quia mortis vinctilo spirilu, non per Christuin; non liquide OKines,
tenebantur in illo uno, in quoomnes peccayerunt, sive hic, sive ibij dicereniur. Eosdem aulenv omnes
ctiamsi non adderent propfiapeccala? Alioqui non postea nuijlos dicii. Possunt quippe in a-\iqua re
ob unius delictiim mors per unum reguavii, sed ob oinnes esse , qui pauei sunt. Sed roultos 'habet ge-
delicta multorum per ununquemque peccanlem. neralio earualis,. uiultos et spirilualis , qiiarovis noii
Qttid auiem « aliunJanliam gralice et injusliliae acci- lam niullos hcec spirilualis, quam illa carnalis. Ve-
pitint, > nisi quod non eis lantum peccatum in quo rumlaraen quemadmodum illa onines habet bomi-
bmnes peccaverunt, duiiittitur; sedeliam in eisquce nes, sic ista omnes juslos homines, quia sicut nemo

(130) « Non agitur bic ile peccato iniiialionis, sed origiuis. >
601 EXP0SITI0 IN EPlST. AD ROM. — LIB. III. tJ02
praeter illairi bomo , sic nemo praeter istam «uslus A ginem, lamen idonea est solvere gr^lia Salvaloris,
bomo, elin utraqtie miilii. ideo cum dixisset, sic et gratia regnet per jnsiitiaiu
VERS. 19,20;— « Sicut enim per inobedienliam in vitam seternam, addidit, per Jesiim Chrisluni
(unius hominis peccatores consiiluti sunt multi, ita Dominuro nostrum. Deinde opponens sibi ipse
per obedienliam unius hominis jusii constitiienlur qucesiionem:
inulii. Lex auiem subintravit, ut abundaret deli- CAPUT VI.
cltiro. > Jara non perlinel boc ad illud delicltim qtiod VERS.1. — < Quidergo diccmuSj > inquit. < Pe'r-
iialiilur ex Adam (131), de quo superius diccbat manebimus in peccaio, ut gralia abundel? Absit !>
« mors regnavit" per niiuni. > Legem quippe, sive Vidil enim a perversis perverse' posse accipi quoj
na'uralem inlelligamus, qtiaein eorum apparel a:ta- dixcral, ubi auteiii abundavit dclictum supefabun-
libus, qui jam ralione uli posstinl, sive cohscri- Javit graiia, lanquam dixerit propier abunJaniiaiu
piam, quae daia est per Moysen ; nec ipsa polnit graticc prodesse peccaluin. Hbc diluens respondit,
vivificare, el liberare a lege peccati et moiiis , quac absil! aique subjecil : . • - .
tracta esl ab Adam; sed magis addidil praevarica- VERS.2. —« Qui morlui siinuts peccato, quo-
liouis augmenlum. « Ubi eniin non esl lex, nec modo vivemus in eo? > Hocesijcumld prccsiilerit
prcevaricaiio. > Prcevaricata ergo lege, quce in pa- gralia, ul moreremur peccato, quid aliud faciinus ,
radiso data est, nascitur homo ex Adam cttin lege si vivimus in eo, nisi ut gralicc sinius ingraii? Neque
pecccai el mortis , de qua dicitur : « Video aliam enim qui laudatbeneficiunvmedicinae morbos docet
legem in merabris . meis repiignanlem legi meniis ac vttlnera.a quibus illa Iioinineni sanat.Sed quanio
iiieie, > elc. Qtiaelamen nisi mala postea consuelii- inajoribus meJicina lauJibus prxdicaiur, lanloma-
dine robnretur, facilius vincitur, noii iairien sine gis vituperantur et horrentur vulnera et morbi, a
gratia Dei. Lege autem alia praevarieala , quae est quibus Iiberat quse ila lauJatur. Sic laus el prcedi-
in usu ralionis animae ralionalis, in seiale horoinis calio gralise vituperalio et daninalio est delictoriiin.
jam ralione uleiuis, prcevaricalore;. finnt omnes Deiiionstranda enira fuerat horoini foeditas languo-
peccalores terrce. Prcevaricaia ergo lege etiam illa ris ejus, cui contra iniquitatem suam nec praecepiura
quae dala est per Moysen; mullo ampiius abundat snnclura et bonum profuit.quo raagis aucta est iniqui-
deliclum. < Lex ergo subintravil, nt abundaret de- las, qtiamniinula; quandoqitiderii lcxsubinlravit, ul
liclum, > sive ctim liomines negligunl quod Deus abtindaret deliclura, til eo modb-cohviclus aique
jubet, sive cum de viribus snis prccsumenles adju- confusus videret iion lanluin doctorem sibi esse
torium gratice non implorant, et adJtint infiriniiati „ iieeessarium, veruiii etiatn adjulorem Deura, a quo
superbiam. Cuin aulera vocationediyina iiuelligunt ejus iiinera dirigaiitiir, ne doniineiur eis Pmnis ini-
cui sit iiigemiscendum , el invocanl eum in qiiem quilas ; et confugiendo ad opem divinaemisericor-
credunt, reciedicenies: «Miserere rnei, Deus.sectin- diae sanetur; alque ila ubi abundavil detictuiri , su*
dum magnam inisericordiam luatn (Psal. L) ; > el : perabundet gratia;non peccantis nierilo, sed sub-
<Egodixi:Domine,misereremei,sanaanimammeaiii, venienlis auxilio. Consequenter eamdem medicinam
quia peccavi libi (PsaL XL) : > Cum ergo se homo in passione et resurreclione Christi myslice de-
ad illum exlenderit, et sic ingemucril, fiet quod stib- monstratara ostendit Apostolus, dicens :
ditur : < Ubi autem abiindavit deliclum, superabun- VERS.3, i. — <An ignoratis quoniam quicun-
davit gratia, > et dimiitunlur peccala nnilta , quo- que baptizali sumus in Cbrislo Jesu, in moiie ip-
niam dilexit mullum, ct difftiiidiiur in cordibus ejus sius baplizali sumus ? Consepulti ergo suraus illi
charilas Dei, unde fiat legis plenitudo, non per per bapiismuin in niortem, ut queniadmodum Chri.
vires arbitrii quod esi in nobis, sed per Spiritum stus resurrexil a mortuis per gioriam Patris; ita et
sancium qui datur nobis, < ul quemadmodum re- nos in noviiate vilaeainbuleraus. > Nehipc saliselu-
gnavit peccatura in uioriein, sic et gratia r.egnet cet mysterio Domihicas morlis et resufreclionis
per justiliam in vitam ceternani; per Jesum Chri- D flguralum vitce nostrse veleris occasum, et exortum
stumDominum noslruni » Modoautera cum dixis- novae, demonstratamque iniquilatis abolitionem;,
sel, ut quemadmodum regnavit peccalum in mof- renovationenique justitice. Unde igitur hoc (aritum
tem, non ait, per unum hoihinem, aut primiim beneficium horainum , nisi per fidem Jesu Chrisii?
hominem, aut per Adam, quia jatn dixerat, < Lex H:ec cogiiatio sancta serval filios hominum in pro-
subinlravit, ut abitndaret delictura ; > quce abun- lectione alarum Dei sperantes, ul inebrieiitur ab ub-
danlia non perlinet ad primi hoininis propaginein, ertale domus, et lorrenlem voluplatis potent , quo-
sed ad conversalionis humanse prsevariccilionein : niam apud ipsum esl fons vitce, et in Iumine eius
quse uni illi deliclo, quo solo obstricii lenentur in- videbiraus luineii (132). Semcl enim inimolatus est
fanies, jam in majoribus aetalibus ex abundanlia Cbrislus in seijiso, et tamen in sacramento non so-
iniquitalis adjecla esl. Sed quoniani hoc lotuin liim per.oiiines Pascbce solemniiates, sed omni die
etiam, ouod non oerlinet ad unius illius delicti ori- populis inimolalur. Nec uiique raentiiiir , qui iiiter»

(131) De delicto acluali hic agitur.

(132) S. Aiigush ad Bonif. episl. 98 , lom. XXXIII Palrologicc.
603 GUILLELMI S. THEODORICIABBATIS 604
rogalus eum responderil immolari. Si enim sacra-. A mertem quippe Cbrisli insinuavil jsic , ul eliam
inenta quamdam similitudinem rerum earum qtta- ipsum moriuum diceret esse peccalo. Gui peccato,
rum sacramenla sunl, non haberenl, sacramenta nisi earni, in qua erat non peccatum , sed simili-
non essenl. Ex hac autem similitudine plerumque ludo peccali, el ideo nomine esl appelala peccali ?
jam ipsarum rerum nomina accipiunt. Sicui ergo, Baplizalis itaque in moriem Chrisli, in qua non so-
secundum quemdam modum sacramentum corporis lum roajores, verum etiam et parvuli bapiizanfur,
Chrisli, corpus Chrisli est, et sacramentum sangui- ait:
nis Christi sanguis Christi esi, ila et sacramenlum VEKS.11. — < Sic et vos, > id est quemadmodum
(idei fides est. Nihil esl autem aliud credere, quam Chrislus , < sic et vos existimate vos mortuos esse
fidem habere. Ac per boc cum respondetur parvultis peccato; vivere auiem Deo, in Cbristo Jesu. > Quid-
credere, qui fidei nondum habet affeclura , respon- quid igitur geslum est in cru.ce Cbrisli, in sepul-
«lelur fidem habere propter iidei sacraineulum , el titra, in resurrectione lertia die, in asceusione in
converiere se ad Deum, propler conversionis sacra- ccelum, et sessione addexteram Patris, ita gestum
iiienlum, quia et ipsa respohsio ad celebralionem est, ut his rebus.non mystice lantum dictis, sed
pertinet sacramenli, sicut de ipso baplismo Aposto- eliam gestis, configuraretur vita Chrisliana, quae
ius : v liic gerilur. Nam propter ejus crucem dictum esl:
VER».4. — < Consepulti, > inquit, < sumus cum « Qui autem Chrisli sunt, carnem suam crucifixe-
Christp per baplisraum in niortem. > Non ait, sepul- runt curo passionibus et concupiscenliis (Gal. v). >
luram significavimus, sed prorsusait, < Consepulii Propler resurrectionem : < Ut quemadniodum CJiri-
stimus. » Saciamenlum ergo tantce rei, non nisi slus resurrexit a mprtuis per gloriam Palris, ila
ejusdem rei vocabulo nuncupavit. Ilague parvulum, et uos in novitate vitse ambutemus. > Propter ascen-
elsi nondum fides illa quae in credenlium voluniaie sionem in ccelum, sedemque ad dexteram Patris :
consistil, jam lamen ipsius fidei sacraraentum Qde- < Si aulem resurrexislis cum Chrislo, qusesursum
lem facit. Nam sicut credere respondetur, ila etiam sunt quaerite, ubi Chrislus est in dexlera Dci se-
fidelis vocatur, non rem ipsam mente annuendo, dens; quce sursum sunl sapite, non quce super ler-
sed ipsius rei sacramentum percipienJo. Cum au- ram. Mortui enim estis , et viia veslra abscondila
leiii sapere homo coeperit, non illud sacranienlum est cum Christo in Deo. > Interioris enim hominis
repetet, sed intelliget, ejusque verilati consona nostri sacramento dala esl vox illa, pertinens ad
cliam volunlale coaptabitur. Hoc quandiu non po- mortem animae noslrae signilicandam; non solum
lesi, valebit sacramentum ad ejus tutelam adversus r in psalmo, verum etiara in cruce. < Deus metts,Deus
coiitrarias poleslates, et tantum valebit, ut si anie meus, ut quid dereliquisli mej? > (Psal. xxi.) Cui
ni:-,joris usum setatis ex hac vita emigraverit, per voci congruit Apostolus dicens :
ipsum sacramenlum, commendante Ecclesise cbari- VERS.6. — < Scientes quia vetus horao noster
tate, ab illa conderanatione quaeper ununi boininein crucifixus est, ut evacuetur corpus peccati, ul ullra
iniravii in mundum, Ghrisliano adjutorio liberelur. non serviamus peccato. > Crucifixione quippe inte-
Hoc qui non credit et fieri non posse arbitratur, rioris liominis poenilenliaa dolores inlelligunlur, et
profecto infidelis esl, etsi habeat fidei sacramenlum; conlinenlise quidam salubris cruciaius, per qtiam
longeque melior est illo parvulus, qui, etiamsi morlem mors impielatis perimilur, in qua nos non
fldem nondum habet in cogitalione, non tamen obi- reliquit Deus. Et ideo per talem crucem evactiatur
cem conlraricc cogilationis opponit. < Peccatum ergo corpus peccati, ut jam non exhibeamus menibra
Domino non'inerat, et tamen quodammodo peccato nostra arma iniquitaiis peccalo : quia el inlerior
mortuus est, dum morilur carni in qua erat simili- homo si ulique renovalur de die in dicm, profecto
tudo peccati; ut cum secundum velustatem peccaii vetus est, antequam renovetur. Inlus namque agi-
nunquam ipse Vixisset, noslram »x morle vetcri, tur, quod item Apostolus dicit: < Exuite vos vete-
qua in peccato mortui fueramus reviviscentem vi- D rem hominera cum aclibus suis (Col. m). > Quod ila
tara nova sua resurreciione signarel. Ipsum est, consequenler exponit. < Quapropter deponentes
quod in nobis celebratur magnum baptismatis sa- mendacium, loquimini veritalem. > Ubi autem d«-
cramentum : ut quicunque ad istam perlinent gra- ponitur mendacitim , nisi intus, ut habilet in mome
tiam morianlur peccalo, sicut ipse mortuus diciiur sancto Dei, qui loquiliir verilatem in corde suo?
peccato, quia morluus est carni, hoc esl peccali Jam ergo forma Adse prseleriti et fuluri descripla ,'
simililudini, et vivant a lavacro renascendo, sicut forma non omnino uniformi, simili quidera per ge-
ipse a sepulcro resurgeiido, quamlibel aelaiem cor- niis, per speciem vero conlraria s.per genus nam-
poris gerant. A parvuio enim recens nato usque: que similis est in eo , quod sicut ab uno Adara in
ad decrepitum sencm, sictit nullus est prohibendus i plures diffunditur, iia et ab uno Chrislo in plurcs
a baptismo, ila nullus esl, qui non peccato inoria- homines infunditur; species vero contraria , quod
turin baptisino; sed parvuli lanlum originali, inajo- ex Adam prsevaricalione peccatores constituli sunl
res autem his omnibus moriunlur peccatts, quaecun- mulii'; ex Chrisli vero obedienlia jusii conslituli
que male viveiido addiderunl ad illttd quod nascendo> siinlinulli: sic forma, ut dictum est, prirai Adae
traxerunt. Sic itaque loctiin islum clausil, ul cor-pitj ct secundi, el a similibus et a dissimilibus comparaia
605 EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. - Llfl. III. 008
sibi, quia diffusius lectlonis hujus seriem proseculi A Patris (vers. i); ila et nos in novitale vitae amlm-
sumus , jam et ordo et sensus verborum contrahen- lemus. » Surrexit Christus, etPaler glorificaius esi,
dns videtur, el subtilius discutiendus. Comparat cui si nos conresurgentes in novitale vitse ambule-
lenim moriem, quae per Adam, viise, quae per Cbri- mus, vfdebunl homines opera npstra bona, el glori-
slum est, el dicit, « non sicut deliclum, ita et do- ficabunt Patrem nostrum qui in ccelis esl. Ambu-
num. >Et item posl hsec, ait, iegem subinlroissc, ut landuin aulem nobis est, nec desislenduin, ut ullima
abundaret peccalum; abundante vero peccato su- dies nos proficicnles inveniat.
perabundasse gratiam. Et in his solvit quod videba- VERS.5. — « Si enim complanlati facti sumus
tur esse contrarium, et dicil (vers. 2 ): « Qui enim simililudini mortis ejus, simul et resurrecliohis eri-
morlui sumus peccalo, quomodo adhuc vivemus in mus. > Omnia hsec ad illam respiciunt qucestionem,
eo? » Et volens rebus ipsis oslendere, quid esl ne videalur locum peccandi dedisse, in eo qupd dixit.
mortuum esse peccalo, dicit (vers. 5): <An igno- < Ubi abundavit peccalum, superabundavil gratia
ralis quia quicunque baptizali sumus in Chrislo (supra cap. v, iiers. S0). >Ideo in Chrisli raorle nos
Jesu, > clc. Per qusedocet quia, si quis priusmor- dicilbaplizalos, et commorluos, et consepullos, et
luus esl peccatis, hic necessario in baplisrao conse- coraplantatos, addens insnper spem simul resurrec-
pnltus est Cbristo. Si vero non ante quis moriiur D lionis. Mors enim Cliristi in Ecclesia lignum vilce est
peccalo, non poterit sepeliri cum Chrislo. Nemo plantalura in medio paradisi. Cui complantatur, qui
enim vivus aliquando sepelitur. Quod si non conse- ei commoritur, ul morlificando membra sua quae
pclitur Chrislo, non legitirae baplizalur. Deinde se- sunt super terram, niiltal, sicul Jicit Prophela, ra-
quitur (vers. i). < Quid ergo? Permanebimns in pec- dicesdeorsum,utfaciatfruclum sursum(/sa.xxxvn),
cato, ut gralia abundei? > Primum vide quam li- fruclum reflorenlis carnis, el iiinovalionis spiritus,
liralo sermone usus sil; ait enim : Permanebimus in resurrectionis gloria, el germine, et fecunditate
in peccalo ? Permanere est a coeplo non desinere. sanctarum virlulum.
Quod uiique qui de peccalo facit, certura esl quod VERS.6. — <Hoc scientes, quia vetus homo nos-
necdura initium conversionis accepit. El cum poeni- ter simul crucifixus est, ul desirtiatur corpus pec-
tentia peccali proprium opus sit gralice, ubi invenit cati, ut ultra non serviaraus peccalo. > IIoc enim
Imprenilentice obslinationem, non ibi abundal nisi est commori el consepcliri, et conresnrgere, si velus
in judicium el condemnationem. « Si enim (vers. 2.) bomo noster, id est vita prior quam duximus in pec-
niortui sumus peccalo, quomodo vivemus in eo ? » calis, finem et interitum accipiat in fide crucis
Intuere diligentius mystici ordinis consequenliam. Christi, et membra noslra quae servicbant peCcato
Mori prius oportet peccalo, ut possis sepeliri cum desiruantur, ut ullerius non serviant nisi Deo. Sic
Cbrislo. Morluo enim .sepullura debetur. Sepultus cnim radici ligni vitse radix noslra complantalur, id
vero peccato, nequaquara ullerius vivere debel in estamori Christi amor noster conformatur, ut HH
eo. Quin etiam in sepulcro novo sepullus, et sin- succo radicis ejus producat ramos justitice et fruc-
done munda obvolutus Dominus noster Jesus Chri- ttts vilae. « Ut Jestruaiur corpus peccaii. » Corpus
stus, in consepullo suo designat novitalem vitce et hocpeccati, aul universitas peccaii est, cujus mem-
inuuditiam conscienlice. < An ignoratis (vers. 3) bra sunt fornicaiio, immundilia, avarilia, elc. Vel
quoniam quicuhque baptizali sumus in Christo Jesu, ipsum corpus nostrum veneno anliqui serpentis
in morle ipsius baplizati sumus? > Hoc enim etiam ab ipsa sui origine infeclum. Quod lunc deslruilur,
significal vas baptismi, nullis aliis usibus deputa- cura morilur homo peccalo, et incipil vivereDeo ;
tum; et alba veslis. Scire eliam debemus quia nul- noii jam suus, nonpeccali, sed ejus qui magno eum
lum baplizatiim ralionis capacem ignorare licel fi- pretio redemit aj servicndura sibi. Qui enim mor-
dera et mysterium bapiismi sui. Unde non sine luus est peccato, justiftcalus est, dtitn non servit
quodam animi molii dicere videtur : < An ignora- peccato, sed Domino Deo suo, cui servire justtim est.
tis, >clc. Quicunque ergo in Chrislo Jesu baptiza- j) Quo fructu, qua raercede, quopraemio?
tur, in morte ejus baplizatur, coinmorluus ei abre- VERS. 8. -— « Si aulem mortui sumus cum
nunciatione peccali, coiisepuUus professione propo- Christo, credimus qui a simul etiam viveinus cuni
sili sancti. Quod antem hic in Christo lan tum bap- eo. > Qua vila, lemporali, an seierna?
lizati dicimur, cum dixerit ipse qui baptizat : VEBS. 9. — « Scientes quod Christiis resurgens
< Baptizantcs eos in nomine Patris, el Filii, el Spi- ex mortuisjain non moritur; raors illi ullra non dp-
ritussaiicii(iWail/t. xxviti), >non hic discutiendaerat minabilur. > Si eniin ei ultra esset morienduro, no-
baplismi ralio, sed morlis Christi, ad cujus simi- bis quoque ei ilerura esset commoriendum. Quod
litudinem nos suaderet mori peccato, et consepeliri vero interposuii, < credimus quia simul vivemus
Christo. Nec videbatur congruum, ut ubi de memo- cum eo, > ostendil quia Jicelcertitudo resurrectio-
ria mortis agebalur, Pater nominarelur, aut Spiri- nis.sequalur, non lamen eam nisi fide mediante sti-
lus sanctus. Agtlque hic more suo Aposlolus, ut mus adepluri.Quicunqueautcm comraorilurChrislo,
cum ex Scripluris aliquid assumit, ea tantum assu- si resurrectionis exspeclat gloriam, trium se dierum
tnat, qttcc prcesentis causce requirit asserlio. < Ut sciat debere sepulluram, credtilifatem cordis, et
quoraodosurrcxit Clirislus a mortuis per gloiiani confessioncin oris in salutem, deinde mortifiealij-
 607 GUILLELMI S. THEODORJCIABBATIS C03
nem merabrornm, poslniodiini vero novae vilae re- A A lyranims est. Metis cohserens Deo non deficiat, non
surrec^ionem : vel renunliare saeculo, renuntiare vi- se dimiltat. Magnum adjulorium liabei, vincet, si in
tiis, deinde in lucesapienlice perfeciionem. pugnando perseveret. Saepe cohibila concupiscenlia
VERS.9,10. —« Scientes quoiiClirisliis restirgens deficiei, et non esse inCipiet. < In corpore, inquit,
ex mortuisjam non moritur; mors illi ultra non do- mortali. » Non sine causa aJJidii rabriali, sed vel
iniiiabitui-.Quod enim mortiiiis esl peccaio.raortutis iil suggefat corpus esse morlale, id est habile nior-
eslsemel: quod aiilein vivil, vivil Deo. >QuipfO nbbis tificalioni, vcl mOrtale, ut meminerit^iiod scriptum
assumens simililudinem carnis peccati, peccatum esl: < In oninibUsmemOrare novissima lua, et nun-
factus est, peccalo et legi cafnis quod suuhi erat quaiiipeceabis (Eecli. vn); > Regni vero peccati se-
reddendo, semel mortuus est, qiiod autein vivit, desestcofpus; lex regnitex meiribrorum ejus; exer-
Dei esl, quia incorruptibililalt Dei conforme est. citus, supra scfiptus, potestas, concupiscentia; reg-
VERS;11. — < Ita el vbs exislimate vos quidein nuirii desidefioruiri obedieiitia : firmaroenluni regni,
liioriuos esse peccalo; vivenles autem Deo. Grce- quod seqtiituf: t Sed rieque-exhibealis membra ves-
cushabettaysSsirS», id esl non existimate, sed cogitate tra arma iniquilaiis peccato. > Quod facere, hoc est
quod sensui et fidei certiludini magis congruere v.i- pro regno peccaii: pugnare. Et iniquissiniura esl,
detur. Semper quippe cogiiare, el prae oculis Ilabere " membraa Deo cfeata 1 et dicata Deo arma exhi-
debemus, quiii in baplisriio juravimus et siatuinius, bere peccatb.
inorlein scilicet peccato, vitam aulem Deo. Naniet VERS.13. — < Sed exhibete vos Deo, lanquam
quod addidit: < In Chrislo Jesu Doniino nostro, > ex morluis viventes, et merabra veslra arma justi-
reJJenJi voti modus est. Uuuui enim est, ac si di- tiae Deo. > Intuere per singula sapiemiam Pauli.
cat: Viventes Deo in sapieiuia, in pace, in justitia, Ubi dicit arma non esse prcebenda peccato vel ini-
insaiictificalione;quse omniaChrislusest.In his ergo quilnii non nos, sed membra nostra ponil. Ubi vero
vivere, hoc esl vivere in Christo Jesu Doniino nos- suadet, ut nos Deo exhibeamus, non lam membra
tro. nosira quam nos ipsos exliiberi vult Deo, hoc est
VERS.12. — < Non ergo regnel peccalum in ves- animam vel proposilum cordis: ul cum primum nos-
tro morlali corpore. > Si enira regnat peccalum, melipsos «xbibiierimus, et"efiinus adbaerentes Deo,
rex est. Utique rex est peccatum, et suum habet tunc dcmum etiam rhembra'noslra efHciamus arma
exercilum sibi militantero, et parenlem suis legibusj jttstitiae. Rursus si peccali concupiscentiam niorti-
quce carni inscriptae sunt et inembris corporis, in ficeraus in corpore noslro morlali, efliciemur lan-
quo jus regni ohtinuil.Exercitus enim ejus est, quse r| qtiam ex mortuis vivenles, morlui peccalo, et vi-
Aposlolus opera carnis commemoral, < fornicatio, venies Deo; et membra nostra arma justitice mili-
immundilia, >eto. (Gal. v.)Qtiae quia de regno pec- tantia ei, cui ea deservire juslissimuin esi. Benc
cati sunt, qui ea operanlur, < regnura Dei non con- autem melaphbram superiiis propositahi exequitur
sequentur (Ibid.).t Nani et haereses in exerciiu illo ul in regno peccati membra noslra arma nominaret
amiuineraniur, de inflaio sensu carnis venieriles. iniquilalis, rufsuriique arriia justitiae nominaret in
Kegnum auteiii hoc prudeulia carnis cst, quain regno Dei. Sequitur :
idem Aposlolus riioriein pronuiuiaiet inimicain Deo. VERS.14..— « Pebcatom enim vobis non domi-
Semper aulein pessinius hic exerciius in procinctu nabilur. > Etiani hic intuere miram Apostoli caule-
est, caslra viriuiura impugnans, quandiu caro con- lam. Cum denobis Jicit, < peccalum, inquit, vobis
cupiscil adversus spirituro. Nisi vero poiestatem noii domlnabitur, cum de Salvaiore loquilur, dicit,
peccati in corpore nostro non esse, potestalis nos- niors ei non dominabitur. > Mortis enim in eo fuit
trae esset, prseceptum Aposiolusnon dedissel dicens: locus, peccati nullus. Nobis vero dici non debuit,
< Non regnet peccalura in veslro mortali corpore. > inors vobis non dominabitur, qiiam cavere non pos-
Sedqui prsecepltira dedit, non sine consilio nos re- sumtis, sed peccatum vobis non dominabitnr, quod
liquil, dicens alibi : « Mbrtiflcate membra vesira, D • sine dubid vitare possumus. < Non enim eslis sub
qnaesiinlsuperterram (Colos.m); >et:«Sempermor- lege, sed sub gratia. > Lex data est, ul gralia quse-
tificatioriein Jesii in corpore noslrocircumferentes. rerethr. Gratia data est, ut lex impleretur. Neque
(// Cor. iv). >Odil enim peccalum, crucis Christi me- enim suo vilio non implebalur, sed vitio prudentice
moriam, et imitationis ejus affectum refugit. Vexillo carnis. Quod vitium per legem demonslrandum, per
crucis apparenle, lotus ille malitiaj spiritualis exer- gralianisanandum fuit. Snb lege posilis , non sub
ciluscontinuodisparel;peccatum non subsistit. Nec gralia, dominabaiur peccaium ; a quo non (U honio
impossibile est quod prsecepit Apostolus. Non enim liberperlegem, sed per *graliam. Nbn'quia lex ma-
ait, rion sil; sed, non regnet in corpore veslro pec- laesl; sed quia eos qui sub ipsa sunt, reos facit, ju-
catuin. Iuest peccalum dum delectaris, regnat cum bendo, non adjuV3iido. Gralia quippe adjuvai, ut
consenlis. Non delcctari aliquando, omnino iinpos-- sit quisqtie legis factor, sine qua sub lege quis posi-
sibile"'est. Nunquam vero conseniire, adjuvante gra- lus, legis tantura erit auditor.
lia impossibilenoiiest. Ex quadam parte haeres Deo, VERS.15.— < Quid ergo? Peccabimus, qtiia non
. ex quadam sceculo. Pars tua, oaro tua concupiscen- sumussub lege, sed subgfaiia ? > Idem videlur esse
lice sttcelangiiore rebellat adversum te. Lanpuor iste sensus, qui supra exposilus esl, ubi dicit: < Quid
€09 EXPOSITIO 1N EPIST. AD ROM. — LIB. III. 610
ergo?Pcrmancbimusinpeccato,utgralia abiindel?> A sum, et humilein conleraplationem : inleHectualis
Hoc soliini est quod viJetur habere differentiam, pacificain el fainiliareni experienliam. De siusuni
quod ibi quasi his qui nondum discesserunl a pec- eiiim venienshic iiUelleclus non formatura ralione,
cato dici videtur, ne permaneant in eo ; hie vcro seJ ipse sihi conforniat rationem.npnutenm capiat,
lanquam ab his qni jam discesserint a peccato, fieri sed ui illiiininala ab eo, aliquando in enm conseu-
videtur inlerrogalio. Et ibi.ul quasi gralia quae non- liat. De pritua crgo doclrinse lorma dicil hic Apo-
dum erat, abundarel; hic aiilein lanquaro prsesenle siolus, in qiiatn illi iraditi sunlqui obedienter seinct-
jam gralia dicit, quoniam non sumits sub-lege, sed ipsos iu eani tradiderunt.
sub gralia. VERS.18. — « Liberati autem a peccalo, servi
VERS.16. — < Absit! An nescitis quoniam cui facli estis jusliiise. > Sive enim in peccalo sive in
exhibeiis vos servos adobedienJum, servi estisejus jiislilia, ubi fuerit addita voluntas; ibi servilutis
cui obedislis, sive peccati ad morlem, sive obetli- necessilas. Sequilur :
tionis ad jusiilinra? > videtur forte minus inlegra VERS.19. — « Humanum dico propler infirmiia-
locuiio, sive peccati sive ohedilionis ad jtislitiaiii, lem vestrain. > Prudens verbi dispensaior in prima
cum poiitis JicenJum viderelur, sive peccaii sive eos forma doctrinse videns profecisse, humana sicut
justiliae perobedientiam. Sed cum sensus evidens D homiiiibus censel esse comniittenda, cum divina
sit, verbis ihhaerere supervacuum est; Hoc ergo est mallet, si supra houiinera aliquaiituluin eos profe-
quod docel, quod unusquisque ad qtiara parlera cisse adverlerel. < Humanum, »inquil, quod potes-
incliiiayeril obedienliaiii suani, sive jusiitiac, siv.e tis portare, < dico. > Quando exhibuislis membra
peccati, ei se servum ajdieit. Cavenda quippe veslra iniqtiilati ad flagitia perpelranda, tiraor vos
spoiilanea in pcccalo ruina, vel saltus tcmerarius, ducebal ad pecc.alura,.au suaviias peccali? Respon-
quoJ semel palralum inajorciii facil voliiptateni; debitis, suaviias. Ad peccatum ergo suavilasdiicil;
vnlupias requiril iieraiionem; Ueraiio facit voliinta- ad justitiam vero limor impingii ? Hoc <iiihuiiiaiiuin
riam coiisiieluJineni; consuettido servilutis neces- esl. Poiius huinanum est, ut sicut hoc, sic et illud.
sitalero. Noslri ergo juris esi, si volnnius jngnm Sicut in vobis fuit hacienus libido volttptasque pec-
serviiuiis suscipere; non autem susccptuin cum vo- cali; sic ainoJo deleciatio si.t, charitasque justitice
Iiimus, abjicerc El haec quidem nondnin videlur perfecta, sed quo-
VERS.17.—< Gratias aulem Deo, qttod fuistisservi dainniodo adulta jusiilia. Plus quippe servitulis de-
peccaii; obedisjis auiem ex cprde in eam forinam betur justitise quam peccato solenl hoinines exbi-
tiocirince,in qua tradili eslis.iPerfeciis hic loquitur _ bere. Nam pcena corporis etsi non a voluntate, ta-
pro quibiis i liani in capfte h/ujiis episiblse gralias men revocat ab opere peccati ^ juslitia vero sic
egit Dco suo, quia fides eorura nunliabatur Lu uui- amanila est, ut ab ejus operibus eliain poe.na corpo-
verso inunJo, Agil auteni gratias, non quia servi ris toliibere non debeat. Sicul ergo ille est iniquis-
fiierunt peccaii, sed qnia servi facti justitise, con- : sinius, queui IWC pceiiae corporales deterrent ab
siictudinis nccessitatein, et indignaro peccati abjece- iromundis operibus SOfdid*. voluptatis; iia ille
rtuii serviluicm,quiainsoliiuro et diflicile esl inutare juslissimus, qui nec poenarum corpofaiium terrore
affectiim, et sicut ssccularis sapienlia dicit, merobra revocatur a sanclis operibus jluminosse charilatis.
cohcereiuia absque sanguinis daiiino separari, im- Sed humanum libi dico, o homo : Ama jusliliam,
possibile est. < Obedistis aulem in eain formam in sicut araasii iniqiiiialem. In iniquitale seculus es
quam tradili estis. > Ecce niiitatus affeclus : et pro voluplatem; pro justitia ""lolera perseculioiiem,
quo vere debetur graliarum actio. ViJetur hic aliqui- Verilum estad aspera, horrendn, truculenta, mi-
lins Apostolum non sentire unum esse, doctrinam, nantia; calca, frange et transi. 0 amare, o ire, o
ct lormain doctrinse sed ininus aliquid significare sibi pcrire, o ad Deum pervenire. < Qni amat
fortnam doctrince quam ipsara doctrinam, ut forma animam snain perdet eam; elqtii perdiderit aniinam
docirinae sit quod hic videmus per spcculum ei in D suam propter me, in vilam selemain inveniet eara
cpiiigmatc; doclrina vero, videre facie ad faciem. (Joan. xn; Matth.x). > Sic ainandus est anialor
Vel forma doctrinceesl consuinmala el bene forniala justilise : sic amandus esl aniaior invisibilis pul-
doctrina jusliliae. Alii ahier; proponuut enim tres chriludinis.
forinasin doclrina fulei; ralionalem, spirilualem, VERS. 20.— < Cum eniiii, iiiquii, servi essetis
intellectualem. Rationalis est in sacramenlis ct mo- peccati, liberi fiiislisjusliiiae. > Qualis.quaeso, poiest
ribns, apta illis hoininibus, qnibus Dominus Jicil in servi addicii esse iiberias, nisi qttando eumpeccare
parabolisaniiunlianduin regiiitra Dci. Spirilualis est delectal? Liberalilerenira servil.qui sui doinini vo-
in leclionis sliidio el nieditalionis, et niajorurii doc- luntalera libenter facil, ac per hoc ad peccantliim
trina, conveniens eis qtiibus Dominus dicit: « Vobis liberesl, qui peccati servus esl. Unde ad juste
daiuin est nosse mysterium regni Dei (Luc. vm). fctciendum liber non erit: nisi a peccalo liberatus,
Iiiielleclualis est in amoris illuininati affectu, qtice esse justilice cceperit servus. lpsa vero est vera li-
propria est mundorura cordiuin, quae Deum videre berlas, babere recte facti Icclitiaui : simnl et pia
.iieruntur. RationalisexigUvoluntariam obeilieiitiam, serviius, amplecli praecepti oliedieriliam. Sed ad
et activam perfcctionem, spirilualis sobriuin sen- bene faciendum isla libei las unde erit horaini
 611 GUILLELMI S. THEODORIClABBATIS CI2
addito el vendilo, iiisi redimaleum, cujtis illa vox A liberati a peccato, servi aulem facfi Deo, habeiis
esl: < Si vos Filitisliberaverit, tunc vere liberi eritis fruclum vestfum in saiicliflcalionem; finem vero
(Joan. vui). > Liberi enim a justitia non sunt, nisi viiamcclernam. >Hunc in sanclificalionem fructum,
arbitrio libertalis; liberi autera a peccnto non sunt, qui fruclus procul dubio charitas est, nlqne opera
nisi gralia Salvatoris. Propier quod admirabilis doc- ejus, nullo modo habere possemtis a nobis : sed
lor etiam verba ipsa discrevit. linbemus per Spiritum sanclum, qui dalus esl nobis.
VERS.20, 21. — < CUm enim, > inquit, < servi De ipso quippe fruclu loquebatur magisler Deus;
essetis peccaii, liberi fuislis juslitise. Quem ergo frtt- quando palmilibus in se manentibus dicebal. < Sine
ctuin lunc liabuislis ifl his, in quibus nunc erubesci- rae nibil poteslis facere (Joan. xv). Uhde et ipsam
tis. > Esl enini quaedara confusio lemporalis utilis, vilam selernam, quse certe mcrces esl bonorum
perlurbatio aniroi respicientis peccata sua respi- operum, graliam Dei appellat Apostolus, suhjiciens
ciendo horrentis; hor.rendo; erubescenlis; ernbe- ac dicens:
scendo corrigenlis. Qui hanc confusionem non habe- VERS.23. — < Slipendia peccati mors ; gratia
bil, aeternnm habebit. Undeet sequitur: nutem Dei vita aelerna, in Christo Jesu Doinino nos-
VERS.21, 22.—< Nam Gnisillorum mors esl. Nunc tro. > Stipendium pro opcre miliilse reddiiur, non
ergo liberati a peccato, servi autein facii Deo, ba- donalur. Bene ergo hic siipendium dicilur, quasi
beti»fiuclura vestrum in sanclificationem; finem vero militise diabolicse ubi mors selerna tanquam debilum
vilam aeternain. > Hic altende verborum discrelio- redditur. Ubi cum posset dicere, et recle dicere,
nera. Liberos dixil jusiilisc, nonliberatos, ne sibihoc siipendium aulem jnstiliae vila selerna, maluit di->
tribuerenl; sed vigilantissirae raaliiil dicere libe- cere, < gratia aulem Dei, vila aelerna, » ul binc in-
ralos, referens boc ad illam Doniini sentenliam. lelligeremus non pro merilis nostris Deum nos ad
« Si vos Filius Hberaverit, lunc vere liberi erilis. > auernam vilam perducere sed pro sua gratia. Naro
Sed haec voluntas quce lihera est in maiis, quia vitaquidem celerna slipendium justilice esl, sed
delectalur malis, ideo Iibera in bonis noirest, quia tibi, o homo, gralia csl, sicut etiam ipsa justilia
iiberala non est. Nec potest bomo boni aliquid gralia est. Unde ne et bcec prceter Medialorem ali-
velle, nisi adjuvetur ab eo qui malum non polest qua alia via quaereretur, adjecil : « In ChristoJesu
velle. Liberos aitiem dicimus ad facienda opern Domino noslro. »
pielaiis, eos quibus Jicit Apostolus. < Nuncautem

LIBER QUARTUS.

Lalius jam in superioribus de jtistiliis legis et fi- c CAPUT VII.

dei dispulans Apostolus pro Judaeis et gentibus, VERS.1-3. — « An ignoratis, fralres, scienlibus
tandem justilicatos ex fide pacem utrosque ad Deum enim legera loqtior, qttia Iex in hoinine dominatur,
babere docuit; deinde ex collatione veleris Adse quanlo leropore vivit ? Nain qucesub viro esl inulier,
el novi, supereininenliam eis gralice, in qua eos re- vivenieviro, alligataest legi. Si aulera niortuus fuerit
conciliaverat, oslendens, in ea posilos, ad eam vir ejus, solula esta lege viri. Igilur viventeviro
quam dicunt impeccaiuiam, et ad fidei opera pluri- vocabituradullera ; si fueriicum aiio viro. Si autem
nium ex suscepti baplismi mysterio animavit; et ad mortuus fticrit vir ejus, liberala est a lege viri, ut
transeundum a servilute liilerce ad libertatem spiri- non sil adultera, si ftierit cum alio viro. > Quod di-
tus, qua sunt terlia hoininis vel populi Dei. Ntuic verse a diversis intelligitur. Alii niulierein suh
jam imilans eum cui serviebat in Evangelio lilii viro lioiiiiiiein inierprelaniur sub lege, quia sicut
ejus, cujus misericordia plena est lerra, et tainen mulier si vivente viro alleri aJhaeserit, adultera iu-
sigillatim fmgit corda singulorum, et intelligit oro- dicabitur, raorluo vero viro soluta esla legeviri,
nia opera eorum; forraam moralis doctrinse evi- et cui vull nubere habet polesialem; sic vivente,
dentius assuinit, imperilus nosler sermone, elsi non id esl slalmn stium lege habenle, home legi subdi-
scientia, in qua singuloriim conscienlias conve- D tus fas non habel legis jugo coilum subducere ; si
niat; et quid in eis lex quaelibel, quid gralia opere- aulem decidendo a slalu suo lex mortua fuerit, li-
tur, quid fides, quid liltera, quid ea quae dici- berum habet alii se legi adaplare. Hoc de lege
tur arbitrii libertas, rationabiliter oslendal, sed cl Moysi et populo circumcisionis facillimuro inleileclu
conlenlionem legis menlis el lcgis membroriim de* esl, et nihil omnino babens quaeslionis. Propbc-ia
scribil, nullainque de corpore morlis liberationem, enim apparente, de quo dixit Moyses : < Prophelaro
nisi a gralia Dei per Dominum noslrum Jesura vobis suscitabit Deus de frairibus vestris ; ipsuni
Christum. Primum ergo ex legis simililudine legi fi- audietis tanquam me (Deut. xvm); > aniiqualalexet
nera iraponil; ut omnes os obsirualnr, ut destructa senescens venit ad inlerituni et canlari ccepil canti-
de Jege Judseorum gloria, lara in Judseis quam in cum novum, et prsedicari manJalum novum, et
gciitibus, par deiuceps causa currat, et siraitis doc- nova fieri oninia. Sialiinque eleclio ex Judaeis Ec-
tiince gratia. Dicil ergo : clcsia facla est, Sponsa nova Agni sine macula ct
«13 EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. — LIB. IV. '614
ruga el novp «Sponso adhsesit, relicto mortiio viro A eliam prccvaricaiione faciebat. Neque enim alia lex
priore, sine ulla nola adullerii. Sed ut et Judseos ct est sancta et bona el justa; et alia per quam pecca-
gentes coropleclatur hsec similitudo, subtilius alii lum mortem operaiur, cui mori nosoporiel, ut si-
eam disculienies, adverterunt tria in liac similitu- mus allerius qui ex morluis resurrexit, sed eadem
dine ; iria in re sioiilitudinis, quaepcr similitudinera ipsa est. Unde et sequitur :
qua-ritur; quae ad explaoandam ipsara simililudi- VERS.i. — « Itaque, fratres mei, et vosmorli-
nem non inceBvenicnter aptanlur. Tria enim sunt ficaii estis legi per corpus Chrisli, > id est umbrse
in simihiudine, mulier, vir, et lcx; cum muiier per rem, lillerse per spiritum, legi per gratiain, ut
viro subjtigalur per vinculum legis. Sic se habet jam non sitis uxor vel spbnsa cjus qui morluus est,
similitudo. ln re simililudinis similiter iria sunt, sed cjus qui ex morluis resurrexil, ut jam non fruc-
bomo, peccalum, et Jex, quia tanJiu sub lcge tificetis in operibus mortuis mortuo; sed in fructi-
cst homo, quandiu vivil peccato, quemadmodura bus vilse Dco. Nam el lex tale quid adumbrabat,
nmlier landiu esl sub lege viri , quandiu vivit praecipiens ul mulier prirao viro
morlUo, de quo
vir. Cura auiem in hac simililudine tria quaedam semen non susceperit transeai, in loiuni
ejus, qtti
inveniamus, mulierem, virum, et legem; in re frater fuerit defuncti, et suscitet semen fratri suo,
vero similitudinis tria, animain, peccalum, et B qnod ille suscitare non
potuit. Frater enim videlur
legem peccali, hoc soluro bic diversum est, quoJ lillerse fecundior spiritualis iruelleclus.
in similitudine vir moritur, ut mulier solvalur Sequitur:
VERS.5.— < Cum enim essemus in carne, passiones
alegeviri; porro in re simililudinis ipsa anima
moriiur peccalo, ut nubal Chrislo. Cum autem roo- peccalorum quce per legem sunt, operabantur in
ritur peccato, raorilur etiam legi peccati. Peccatum membris noslris, ul fruclificarent morli. >Cura esse-
auicm hic inielligendum est quod accessit per le- mus in carne, id est in concupiscenliis carnis versa-
remur,' et ibi lolam spem nostram poneremus,
gem, quod peccatum supra modum dicil esse, quo-
niani cuin jaro appareat esse peccatum, eliam ad- passiones peccatorum quae per legem eranl auctae,
non sublalce, le.x enim praesumeniem de se pecca-
jecta prsevaricalione cumulatur. < Ubi enim non
esl Jex; nec pravaricalio. > El hic est qui dicitur su- torem fecit praevaricatorem, quia Deum nonhabuit
pra modum peccator, aut peccatum per raandalum. adju(orem,operabantur in membris noslris, ul fruc-
Istae erant passiones, non passiones tunc, sed de- lificarenl morti. Vicit enim le, ohoino, concupiscen-
lia tua, quiain malo loco, hoc esl incarne le invenit.
leclaiiones, quaeper legem auctae operabanlur in
membris, ul fruclum ferrent mnrii, sub quibus Migra de carne, in carne vivens noli esse, in came
in spiritu esio. Quid est in spiritu eslo? In Deo
lanquam sub viro dominante lenebalur anima, an- *r
Nam si spem posueris in eo spiritu, quo
tequam veniret gralia pcr fidem. His autem passio- spem pone.
nibus moritur, qui jain sarvil mer.ie legi Dei, homo esl, Uerura spiritus tuus in terram relahitur,
quamvis ipsae passiones nondum morluse sint, quia non eu.n dedisli illi,° a quo suspendatur, qui
non se conlinet nisi continealur. Noli spem ponere
quanJiu carne servilur lcgi peccati. Reslal enim
adhuc aliquid ei qui est sub gralia, quod eum non in te, sed in eo qui fecit te. Ipse vita tua est, viias
vincat, sed erudial, non captivura ducai, sed exer- luse fructificas quidquid illi fructificas. Sequilur :
ceat, donec morlificetur lotum quod consuetudine VERS.6. — < Nunc aulem soluli sumus a lcge
in qua detinebamur, ita ut serviamus in
prava roboralum csl. Vera Sponsa Christi inlelligit mortis,
quid distel inter lillerain ac spirilum, quse dtio di- novilate spiritus, et non in vestutale Iillerse. > Lex
ctiiitur alio modolex et graiia: et uon jam in vetus- mortis est litlera bccidens, a qua liberantur, qui
lale liltercc, sed in noviiale spirilus Deo servicus, peccato moriiintur. Lex liltera tantum est legenti-
non esl snb lege, sed sub gratia. Ita littera cum bus, quod Teslamenli Veleris est; non pcr charita-
spirilu, et lex cum gralia, jam non co modo lit- lem iinplentibus, quod Testamenli Novi est. Ncc
tera et lex appellaiur, sicut per seipsam, cum . csl adjutrix legentium, sed lestis peccantium, a cu-
occiditabundantedeliclo. Ita eniin lex et virlus pec- D jus damnatione liberantur qui per spiriluni inno-
cali dicta esl, ciim auget ejus noxiara delectatio- vantur, quia liilera occidit, spirilusaulem vivificat.
nem per severam prohibitionem, nec lamen. etiain In vetusiate litterse per tiniorem servitur, in novitata
sic mala est, sed peccaluin, nt appareal peccatum, spiritus per amorem, ubi servi filii efliciunlur. Ut
per bonum operatum esl mortem. lla multa qui- aiilem tales servi jara servi non simus, qui filii
busdaih sunt noxia ; quamvis non sint mala. Hcec sumus gratia?, Dominum lioc facere sciinus. Qttod
igitur sponsaChrisli jani morlua legi, id est peccaio, servus ille nescil, qui nescil quid facial dpniinus
quod legis prohibitione fit abundanlius, cum lex ejus, qui in seipso, non in Domino gloriatur.
sine gratia jubet, non juvat. Tali ergo lege morlua, VERS.7. — < Quid ergo dicemus?Lexpeccatum
ul sit alterius qui ex morluis resurrexil, discernit esl? Absil! Sed peccalum non cognovi, nisi per le-
isla sine legis injuria, ne sacrilegium committal in gem. Nam concupiscenliain nesciebam, nisi leX
ejns auclorem. Eadero quippe lex quae « per Moysen diceret: Non concupisces. > Si lex non esl peccatum,
data esl, gratia et vcritas per Jesum Chrislum lacla sed insinuatrix lantum peccati, nihilominiis in liis
cst (Joan. i), > cum nccessil litlerac spiritus, ut inci- verbis reprchendilur. Animam tpiippe humananti
pcret inipleri jnstitia lcgis, quse non impleta, rcos quasi de ignoranlia securam ,' ipsa demonstrationa
615 GUILLELMI S. THEODORICl ABBATIS 6tG
peccali facit ream. Itaque peccalum, inquit, non ^^ facti hominis aliqtiando vixerat. Revixii, hoc cst
cognovi, nisi per legein. Non dixit, non feci, nisi senliri ccepit: coepii rebellare, coepit apparerc.
per legem, sed non cognovi, nisi per legem. Sed data VERS.10. — « Ego aulem mortuus sum, > id est
est lex utilis, in eo qnod peccatum demonslrarel, praevaricator factus sum, vel quia moriuura me co-
quia cum peccatum vinci non posset, sine graiia gnovi, vel quia rcatus pranvaricationis ccriumnioriis
Dei, peccatorem ipsa realus solliciludo adpercipien- supplicium comininabatur : quce ignorabain, ciini
dam graiiara converlerct. Non ergoper legem culpa concupisceniias nieas sequerer sine cognitione, quia
esl insita, sed cognila, nec earo lex lulil, sed lanien sine cobibiiione.
a quo tolleretur oslendil. Consequens aulem erat, VERS.10. — « Et inventum est mihi niandaiuni
ut quoniam nonJiim accepta graliani conciipiscen- quod eral ad vitam, > si obediretur, < esse ad mor-
tiaeresisii non polerat, augerclur eliara, quia majo- tem,' > dum fil contra mandatum; et non solmnpec-
res babet vires concupiscentia, crimine praevarica- catum fit sicut prius, sed eliam a sciente et prseva-
tionisadjunclo.cuin etiani conlra legero facit, quam ricanle peccatur. Bene aulem raandalum est ad vi-
si nulla lege prohiberelur. Ideo, concupisceniiam, lam, non concupiscere. Sola eiiiin vera vila est non
quiddain quo cuucta coinplexus est, elegilAposiolus, concupiscere. 0 vita dulcis el dulcior quani volu-
tauquam haecesset vox legis ab orani peccato pro- JJ J ptas concupiscentise. Felix anima , quse luijiismodi
hibenlis, « Non concupisees. > Quod quicunque im- delcciaiionibus obleclalur, ubi turpiiudine nulla
plet inandaiura nttllum omnino facit peccalum. inquinelur, et veriiaiis serenitaie purgetur, scilicet
Neque enini ulluin peccatum, nisi concupiscendo quando deleclat lex Dei, el sic deleclal, ut omnes
coniiiiitlUur. AcciJit lameii homini aiiquando pec- lascivse deleclaliones vincamur. Hoc autem non
calum : quod quasi nec facit, nec commillit, quia fit slaiim cum venit homo ad gratiam, sed concu-
in peccalo nil concupiscitur, sed per iiupotenliam, piscentia tanlo fit in proficienle lcntior, quanlo
vel ignoraiUiam indicilur. Ubi tainen si pcccatum jusiiliae fit proficiendo propiiiqttior.
non esset, propheta non oraret. « Ignorantias meas VERS.11. — < Nani peccatum occasione accepta
ne memineris (Psal. xxiv). > Bona ergo lex quae per mandalum seduxit me; et per iilud occidit. >
praccipit, < Non coucupisces; > sed ubi Spiiilus iion Peccaium non legitime utens lege, ex prohibitione
adjuvai, inspirans pro concupiscenlia mala concu- aucto desiderio Julcius faciuin est, el ideo fefellit
piscentiain bonain, hoc esl diffundens chariialera me. Fallax enim dulcedo est, quam plures, alque
in cordibus nostris, profeclo lex quamvis bona, au- majores poenarum amariludines sequuntur. Quia
get prohibehdo desiderium roalum. Nescio cnim ergo ab hominibus nondum spirilualibus quod vela-
quoinodo quod concupiscitur dulcius fil ctimvcia-' C lur suavius admiltitur, fallit peccatutn falsa dulce-
lur; el lioc esl quod in posterioribus dicii, quia dine.quia vero accedileiiam reatusprsevaricalionis,
fallit peccatum per mandalura, el per illud occidil. occidit;
Unde el sequilur: VERS. 12. — < Iiaque lex quidem sancta , et
VERS.8. — «Occasione aulem accepta., peccalum mandatum sanctum, eijuslumel boiium. >Jubenda
per manJalum operatura est in me oiniiem concu- enim lex jubet; et prohibenda prohibet. Ei in rnale
pisccntiam. > Erat eniin el anle pcccatuin concupi- ulenic viliiim esl, iion in mandato, quod bouumcst,
sceniia, sed non omnis eral. Fluvius per legero fre- quia lex bona esl, si quis ea legitime utalur. Male
natus est, non siccatus. Qua? le ducebat obicibus aulem uiiiur lege, qni non se subdit Deo pia hurni-
nullis, obruit le, obicitius rupiis. Minor erai, quando lilate, ut per gratiam lexpossil impleri. Paulo ante
luam movebat libidinein; omnis est, quando Irans- (vers. 7) Aposlolus legem defenderat a criiuiue;
cendii legem. Vis nosse quam magnus sit ?Allende nunc vero debiio eaiii pr«conio altollii. Ibi enim,
quid rupil. Praeceplura Dei diceiitis, « Non con- « Lex, > inquit, « peccaluin esl? Absil! > Uno ibi
cupisces (Exod. xx). > Sine lege enim peccauiin verbo defendiiur veriias, qtiia magna est defenden-
jiioriuuro efat, id csi latebat, non apparcbal, omnino .. lis auclorilas. Hic vero, «lex, > inquil, « sancla, et
tanquam scpultum ernl in quibusdam ignorantice niandaluni sanclum, et jusium, elbonum. > Recipe
suce lenebris. « Ego autem vivebam sine lege ali- ergo mandalum, scito esse arma lua, non qttibus
quando, > id est nulla ex peccato morte lerrebar, te occidat, sed quibus a te occidatur ininiicus, si
quia non apparebal, cum lex non esset. Vivebaro, humilis fueris, sicut parvusDavid. Siaulem iiiaguus
id est vivere milii videbar. « Sed cum venissel Goliath el superbus fueris, armis tuis occideris.
niandaiuin, peccatum revixil. > Eminuit, apparuil; Goliath in scuto et lancea, Pharao in curribtis et in
rion lamen vixit, sed revixil. Vixeral enim aliquando equis, tu aulein in noroine Domini. Lex ergo sive
in paradiso, quando conlra dciluin prsecepium, salis obsil inanibus gratia, sive prositplenis gratia, sem-
apparebat admissurn. Cum autem a nascendbus per boiia est, sicut sol semper est bonus, sive do-
trahilur, lanquam morluuin sit, Jalet, donec repu- lentibus oculis noceai.sive sanosdemulceal.Proinde
giians juslilice inaluin ejus probibitione sentiaiur. quod est sanitas oculis ad videndum solem, hoc est
Cum enim aliud jubetur atque probalur, aliud Jele- graiia iiieiitibus aj iniplendiim legein. El sicut oculi
ctat alque dominalur; peccalum quodaniniodo in sani lion solis deleciatione moriuniur, sed illurni-
noiitia nati boininis revixil, quod iii nolitia priini naniur, qui vcro sani non sunt, ictibus asperis ra-
617 EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. - LIB. IV. CI8
«liorum revefberali in densiores tenebras pelluntur: A nec ipsa cui consentiatur, carnis concupiscentia •rc-'
sic aniina quce per charilaleiri spiritus salva facla inanebit: quam spiritui resisleniein non habere in
esl, non jusiilice mortua dicitur, sed illa quse reaiui Carne riiorlali ille tantuin lioino potuit, qui solus
et pnevaricalioni subjacel, quam lex per litieram non per ipsaro ad homines venu. Erit enim corpus
faciebat, quandiu gralia defuil. spirituale, el quisquis ibi erit, cx toto se id esl, ex
VERS.15. — « Quod ergo boimm est, mihi factuni utraque parte qua cOnstat, spiriiualis Jiomo enl:
est mors?Absit?Sedpeccaiumutappareat peccaumi, qtiando spirituale etiani corpus erit. Neque enini
per bontim operatum est niibi moiiem. > Mors noii nbsurdum esi, ut silin illa vita eliam caro spiritua-
est lex, sed peccalum est roors. Jamdudum auiem iis : si poluit esse in hac- vita in Iiis qui adbuc car-
dixerat (vert. 8), < sine lege peccaluiii mortuura i.alia sapiunt, ipse etiam spiritiis carnalis. Hsecsiint
esl, > ubi dixerainus, quia moiiuum dixit, abscon- quarla hominis Dei quaehic sanclilicaliorie Spiritus
Jiium , est; latel, non apparel. Modo ' videte, inchoaiuur, et in illa beata aelerhaebeatiiudinis parie
qtiam vere ita dictum sit : « Peccatum, > inquit, perficiuntur.Sic ergodicil hic Aposlolus, et quilibet
« ut appareal peccatum. > Non dixit, ul sil, qtiia cum eo spiritualis; < Ego autem camalis stini; >
eral, ei quando non apparebal pcccatuin. Quid esl, _ quasi nondum spirilualecorpus habebai: sicuiposset
ut appareat peccalum ? Quia < - concupiscentiaiu dicere, mortalis suin, qui uliqiie adhuc in morlali
nesciebam, nisi Jex dicerel; Nou concupisces. > Non corpore degebat. Sic et de aliis quae hic diciintur,
(iit, coiictipiscentiaiii iion habebarii; sed, concypi- inlelligendum est: quaecum j;in persona, ut dictum
scentiam nesciebam. Sic eliam bic non ait, utsit est, spiritua.lium dicantur, spiritualibus videiilur
peccalum, sed < ul appareat peccatum ; per bonum non convenire; qUaein locis suis roelius disseren-
mihi operalum esl raortem. > Quam mortem? < Ut luf. « Scimus, > inquit, «quia lex spiriiualis esi. >
fiat supra moduiii peccaiispeccatumpermaiidalum.» Utique lex spirilualis esl: quia sicul jam diximus,
Quare supra inodum? Quia jam ct pnevaricalio. « lex per Moysendata est, graiiael veritas per Jesum
Ubi eniro lex rion est, nec praevaricaiio. « Et inven- Chrisium facta est; > cum accessit lilierae spiritus,
tnin est mihi mandatum qubd erat ad vitam (vers. mandato charilas; servo peccali libertas vera, ii-
10): > qnid enim tani pertineiis ad vitam, quam berlo justitiae servit libera, quia voluniaria. « Lex
non conciipisccs? « hoc esse in morlem. > Peccaluin Crgo spiritualis est: ego atttein, > ail ApoStblus,
eniin occasione accepta per maiidatum fefellit me, < carnalis sura. > In carne aJlmc suin : quotidie ino-
el per illud occiJit. Coucupisccnliam lerruii, noii riens carnem exuo: sed nondnm, ut non concupi-
exsiinxii: fecit timorera pcenae; non ainorem jiisli- C scam, perfecte obiinui. Quod perfeclc obiinebo, ciim
tiae. Quid ergo ? Quid dubilamus ad hoc daiam esse lolus de carne exiero; cum spiriius spirituale cor-
Jegeni, ul iuveniret se horoo? Quando enim Deus pus induern: et jam nulla parie mei cro carhalis;
non prohibebat a malo, latebat se homo. Vires suas sedex ulraquemei parte spiriiualis ero. < VeniinJa-
languidas npn iiivenil, n.isi quando legeiii proliibi- lus sub peccato. » Quis le, o Paule, venJiJit? 0
tioins accepil. boino, inqiiit, horao sura. Honio seipsum vendidit,
VERS.14. — < Scimus, > iiiqutl, < qma Jex spin- utsubpeccalo servus sit, iile ipsum vendidi,qui
lnalis est; ego auleincarnalis sum, venundalus sub consensi seductori. Vendere me potui; redimere
peccato. Quod enim operor ignoro. Non enira quod non possum. Vendidi me, cum dedi peccalo con-
vplo, Iiocago: sed quododi/illud facio. > Satisoslen- sensionem, et accepi mortera. Sed iieruin do fidein,
dilur in his verbis non posse impleri legem, nisi in et accipio justitiain ab eoqtii dedil et fidem, fitleni
spirilualibus : qui non fiunt, nisi per gratiam Dei. saiiguinis sui, quem diabolus injusle fudil: in qtto
Spirituali enim legi quanlo fii quisque similior, id ine juslificavii, qui solus justus noii justificatus esi:
est, quanlo niagis in spiritualem surgit affecluni, quia solus juslus naliis est : propter hoc ait, (infra
tanto magis eam implet: quia lanlo magis ea delecia- Q cap. vila, vers. 23) « quipriniiliasSpiriius Jiabemus,
turgratia donante peccaia, et infundenle spifitura et ipsi in nobis ipsis ingeniis.cimus, adoptionem fi-
charitaiis, quo non sit molesla, irao suavis et ju- liorutiiexspeclanles, redempiionem corppris npstri. >
ctinda jiistitia. Omni autem circumstanlia lectionis Scio me pretio niagno redempiuin, sed corpus
hujus diligenter inspecta, recte quidem inlelligiiiir meum uondum a corruptione sua est exeinptiini; et
Aposlolus, hsec el ea quae sequuntur, Jixisse ei ju iJeo corrupiibile adliuc et mortale, spera redem-
sua propria persona, et in persona alioruin subgrn- ptionis sucenonJum esl adepium. Unde el nos ora-
lia fideliter conslitutorum : sed iiondiim in paceni nes, qui qualescnnque piimilias Spiritus accepi-
illam assumploruin a qua absorbebilur raors in vi- inus, in nobis ipsis quotidie ingemiscimus ; scientes
cioria, de qua dicit Apostolus. <tSi spiritus cjus nos redemplos, sed a servili carnis condilione non-
qui susciiavit Jesum a raorluis, habital in vobis, w- dum exeinptos. Propter quod ad Redemploreiniios-
vilicabil et mortalia corpora vestra, propter inhahi-. irum. anxiis quotidie precibus clamamus: < Redime
«anlemSpiritumejusin vobis(in/i-ac«p. vui, versA1). >. me, Domine et roiserere mei (Psal. xxv). > Redi-
Tuncenim vivificaiis morialibus corporibus nostris, mis eiiim nos, Dotnine, cum iraples in nobis optis
noii soltira ad neccandum consensio nulla erit, scd redemptionis luce.Dederas cnini boinini dilcclionem
PATUOL.CLXXX. 20
 '
«19 GUILLELMI ABBATIS S. TliEODQRIGl G20
cl gaudefe de tc, quae dedil miser, ul haberel ea Je \ ago, > quia nolo concupiscere^et concupisco. Haec
se, et niorli iraditus el corruptioni neulruin obli- enim esl pestis illageneralis ab Adam, et ineviiabile
nuit.nec de le, nec de se. Tu yero dedisti te in conlagium. Fecit enim in paradiso coulra interdic-
servitulem, ut redimeres ei liberlafem. Dedisti le iu tuni factuni piiniendum, el invenit in se ipso mottini
conturoeliam, ut redimeres ei gloriain. Oiiiiiiiini pudenJum, quia aperli sunt oculi eorum ad aliquid
bonorum horum pretittin. sanguis luus est.ipse est quod nunquam senserant, quod nunquani in nioiu
fons David palens in ablutionem menslruaiae. Patien- corppris sui expaverant. Apeili^unt ocnli eorum,
liam habe innobis, Doraine Jesu, quos lanii facere non ad videndutn, sed ad iiiluendum : unde et cura-
dignalus es, ul nos redempturus, non nisi le ipsum verunt tegendum. lnde trabiiur originale peccatum;
velles esse. preliiim noslrum, nos yero yiji addiclos quod nemo effugit; inde caro conciipiscil adversus
rursura iios ipsos disiraxiroiis pro delectalionibus spiriluin, qnod nemo non senlil. IIoc est peccaliini,
sordidis, vere vilissimum carnis mancipium; deinde quasi natwaliler habilaus in corpore omnis hoininis
vero sordium ipsarum fetores afferimus libi altlueii- . de ipso peccalo nali, peccalum quod facit orone pec-
dos in fonle sanguinis lui pretiosi. Qui lanien lavans calum. Odit ergo concupiscentiam ratio, non vult
oinnia non inquinatur,, iino quanlo plura abluil, cam filius graliae; dclectaiur concupiscerecaro, vult
tciiilo eflicilur salubrior, duni plus diligit, cui plus D eiiamimplere quoddelectatfilius Adse.Non ergoagit
(tiroittilur. Parce, Domiiie, et ulinaui bomincs sibi Apostolus quod vuli, id est non concupiscere, quia
parcaiit, ne niniis sordida huc deferani, id est.iic agit in eo hpmo, quod odit Anoslolus, id est concu-
sordidi nimis huc veniant. Suflicieiis tainen est . piscere.
pretium liium omnes redimcre, suIBciens foiis tuus VERS.16. — « Si autem quodnolo, illud facio,
omnia abluere. Nam et reis sanguinis lui prelii sui consentio legi, quoniain bona est. > Non csset lcgii
in gratianl luain peccahtibus, et reyerieulibus., et praevaricaiio mala, nisi ipsa lex essel bona. Si enim
piorantibus coram te, beiiigiiissime indulgere nosti, non bona esset, non esset maluin prsevaricari inalatn.
reddens lamcn gratiae fetiin legi puniendum, ut Quia vero maliiin est eam prcevaricari : eigo bona
sicui solet oculuui pro oculo, deniera pro denle, sic esi. QuiJ lani bonuiii, qiiam : « Non concupisces ? >
ab eo exigat sanguinera pro sanguine, ui delecia- Dicitergo Apostolus. Non iiiipletiegem infirniitas
tiones pravas peccati sanguinep pceniieiujce sudore mea: sedlaudal legem volunicisinea.Nolo eiiim quoJ
exsudent, sangujneis cordis lacryinis explorenl. agp, ei in eo quod nolo, legi conseniio : el si
Quasiaihqii cuih non habeat, nisi gratia tua submi- cotiira lcgein suin, in eo qiiod ago. Voluntas enini
nisiranle: accepto a le prelio suo, gratice luce se n raea est, quceet legis, non coiicupiscere ; quod ciini
redimit liiiser homo venunJatus sub peccato. Red- iion again, approbem lamen, etiii me et.in lege, si
dilusque gratice statini pugnara invenit patiturque, agere possem : consentio legi quia Iiona esl.
quod pugiiam iiitraiilibus periculosuni^ esse solel, VERS.17,18, — « Nunc autera jam iion ego ope-
tenehras ignofahtiiB. ror illud : seil quod habiial in me_ peccalum. t
VERS.15. — < Quod enim, inquil,, operor, npri Uhi ih te? Sequiliir : « Scio enim, quia non liabi-
intelligo. Non enim quod voto hoc ,ago; sed quod lal in me, boc est in carne mea bonum. > Iloc 'est
odi, illud facio. > Non quod non intejligerel pecca- senien Adce in corpore nostro, cui conlrarium cst
Cuni, cum appareat peccaium per maiiJatuin; seJ seraen iljud Dei in spiritu nostro, de quo dicii Joan
ignoro, id est nescio, non approbp; sicut dicititr, nes in epislola sua, quia, < si quis cx Dep riatuc;sst
< rion rioyi vos (Mattli. vii). » Vel bpiium putp quod non peccat, sed semen ejus quod in ipso est, oon-
ago, ad explendam libidinis satielalein; vel roalum servat eura (1 Joan. m). > In corpore enim babitat
<;ssenon dubilo, et lamenago per ccucainlibidiuem; peccatum, sed non ei consentiendo vivil ex fide, qui
vei voleniis et nplentiS in roeipso non satis adverto invocat Deum, pugnans contra peccaium. Nain ut
contfarietatem. Absit auteni ut inlelligatur id his iioii sit, adest yelle,- sedjacet, id est impoiens est
verbis de Apostolo, qupd, qiiasi volueril esse casius, D siiie auxilio graliae, cura et ipsum velle sit bpus gra-
ct fueril ineestuosus; inisericors, el fueril crudelis; liae. Idcirco addil. « Perficere autem honum non
pius, et fuerit impius; cum dicit, < non quod volo invenio. >In eb enim quod non «onsentit. bonum
agOi » Sed vofo, inquil, ridn concppiscere, et cpncu- facil; ineo quod odit concupiscentiara suani boiiuni
pisco; lexenim dixil, < Non concupisces. > Homo facit; perficere laraen bonurii non invenil. Quod
lcgeni audivit, vitiura agnovil, bellum indixit, capli- tiiiic inveniet, quando concupiscentia quse nunc Iia-
viiateni invenii. Non oinnes Iiomines prceter Apos- bilal in raenibris nostris, nullaerit. Nunc aulem vi-
lolum; sed Aposlolus cutri omnibus, quia horoo.' lium carnis ih re bpna non est bonuro; quod cum
Consiilttii eniui libi ante octilos pugnaiii suam, ut esse destiteril, carp erit, sed jam viliata vet viiiosa
lii timeres luain. Si ciiim hoc non dixisset beatus non erit. Quam taraen ad nostrara pertinere nalu-
Aposiolus, quahdo videres cotnmoveri conCupiscen- rani, iderri dpctor oslendit dicens:« Scio, qtiia
liam in riieuibris luis.cui tamen tunon cohsentires; iion babilat iiiime; > quod ut exponefet, addidit.
forsiian desperafes de te et diceres : Si ad Deiim • lloc est in came liiea, boiittrii. » Se ilaque dicit
peiiiiicrem| non sic moverer. Vide Aposlolum pug- carncin siiain : hori ergo ipsa esl inimica. Nam et
f.are', Ct holi desperare. « Noii'Jnqiiii, qtipd vblo, qiiaiido ejus vilio resislilur. ipsa ariiaiur; quia iusa
C21 EXPOStTlO 1N EPIST. AD ROM. — LlB. IV. 822
cnralur. Nemo cnim unquam carnein suam odio ha-. A roeiipso invenio, quoiiiam malUm adjacel, mihi ubi
hmt(Eplies. v). < Nani velle adjacet mihi: pcrficefe addit.
auieni beiiunanon iiivenio. > Lirique velle aJjacet, et VERS.22. — < Condeleclor eniiri legi Dei secnn-
ii carne.et a niente ; sed neuirum pefficere invenit, dura interiorem lioiniiiem. Videb ciuieui aiiaiii legem
' in irienibris meis
qiiandiu volurilalenimenlis ad conseiisum mali ira- repugnanieihtegi nientis mese, ct
here non polest carnis concupiscentia, nec poiest captivantem niein legein peccaii, quse est in mem
eflicere voluntas menlis, ut onuiino conctipiscenlia brismeis. > Nunqiiid enim quia Jelela eslih bapiisino
iionsii. Unde sequilur : tota iniquitas, niilla reniansil infirmitas? Si nulla
VERS.19.—« Non enim quod vplo boninn, bpc fa- remansisset, sine peccalo bic viveremus. Sed ex qua
cio;sedquod nolo maluiii, hoc ago. Si autem quod partcliberati surous, liberi srimus et Deo servimus, ex
nolo,, illud facioj non ego operor ittud, sed quod ha- qua parle adhuc servi sumus, servunus legi peccatu
bital in me peccaium. > Quia enini cum hene volo, < Coiidelector, inqiiit, legi Dei seciiiijum intefiorem
quod vult lex el ego volo : inveuio igitur mihi bene honiiiiem. > Ecce unde liberi, uiJe deleclaniur lege
volenii.facere legem esse bonuin, quia praecipieudo Dei.Libeiiasenim Jeleclal.Nam quandiu limore facis
initiit me ad.bonuni, sed perficere non invenio, quod justum esl, non le Deus delecial. Quandiu te
quia velle mibi adjacel,prope inihi est, in corpore B non deleclat; adhuc servUs facis; delectei ci liber es.
meo habital peccalum, doroesticus inimicns. Ouniis Noli liniere prenam, sed aroa justitiani. Nondiim po-
qui proficit recla iiilenlione, proficiens recedit ab tes amare jusiiiiam? vel lime poenam, ut pervenias
«mni peccalQ, ettanto fit inde Jonginquior, quanlo ad amanjam justitiam. Ergo ille jam ex piirle supe-
justitiae el perfeciioni fit propinquior, quia et ipsa riore liherum se senliebal, unde dicebat: « Con-
eoricupiscenlia quaeest peccatuni habilans in carne deiectorlegi Dei secundum interiorein horainem. t
nostra, etsi inanet adhuc in niembris mortalibus, Delectal me lex, delectat quod jubet ipsa lex, Jelec-
niiiiui tamen non desinil in proflcienlibus. Aiiud tat ipsa justitia. < Video auleui aliara legem in
esi enira rccedere ab omni peccato, quod nunc in raembris raeis repugnantem legi merilis ihece : et
opere est, aliud recessisse, qiiod in illa perfeciione captivaniem me in legem peccali.quce esl in nieui-
est. Reatus quippe originalis concupiscentia; in bap- brismeis. > Hsecesl qusereinansit inDriniias. Ex hac
rismo diinillilur, sed usqne ad fuluram vilain inGr- partesentit captivitatem, ubiiion est impleta jusii-
niilas peruianel, ibi vero bene pugnantes pax per- lia. Nam ubi condelectalur legi Dei, non cnpiivus,
petna inaiiet.cuidonec sanelur, oiniiisquibene pro- sed legisamicus est, et ideo liber, quia amicus, qiiid
ficil, studiosissime reluctaiur. HoCest enim pecca- ergo ex eo quod resial? « Si vos Filius liberaverit;
-tum latens, et maluin adjacens.de quo supra dic- C iunc vere liberi eritis (Joan, vin). > Hsec aiiteni lex
tiiro est: « Non eijiin ego operor illud, sed quodi est repugnans legi mentis, quam priini homines iu
babiialin me peccatum, > et ruisiiiii hic, quoiiiain irienibris conceptae mortis habere merueiuiit; post-
inihi nialiim adjacet, quasi calcaneo iiisuhaiis cohi- quani prseceplum transgressi sunt, quem usiiue,
ber. Hoc sicut dicit « non ego, operor illud, sedI nunc in filiis Adam nuplice ordinant, contiiieiiiia co-
quod in me habilal peccatnm, » tunc in nobis opera- hihet et refrenat, ul queraaduiodum depeccato fac-
tur, el nos non operamur, quando neqiiaquam eii tiim est suppliciuro, sic de supplicio Uat nieriium.
volnntas iiostra consentit : et leiiet etiam inembra, Ilctc lex esl, quae caplivuin me ducil: capiivum,
ne obeJianl desideriis ejus. Quid enim opernturpec- sed ex parie ; captivum, sed, ex carne. Naui meu»
caluni in nolentibus nobis, nisi illicita desideria ?f repugnat, et conJelectaturiegi Dei, riec consenlit
Quibus si voluntatis non tribuitur assensus : move-. peccalo litillanli, siiggerenli, blandienli quoniam
lur quitleni, sed nullus ei relaxatur effectus. Opefa-. habei alias inlerius deleclaiiones suas deleclatioui-
turigiiur peccafum desideria, quibus si obedimus, p bus camis nulla e\ parte conferendas. Est ergo i»
et uos operamur, si atitem uon obeJiinus, non nos5 me quiddam morlnum. Mens non consenlit, srd
. _ mors coiiiendit. Sed srcut quod vivit in me est, sic
operamur illud, sed quod habitat in nobis peccci-
uiin. Si auiein nulla desicleria illicita habereniiis,, est inine etiam quod mortuum est.
nec nos, riec peccatum aliquid mali operaretur iiii VERS.24. — « Infelix egp- bomo, qnis me Ilbera-
nobis. Motuin vero illicili desiderii, cui iion obe-. bil de Corpore moriis hujus? » Quid est quod pos-
diciido npn id nos opefamuf, ideb el nos ageredici- lulat? Si resoluiioneni corporis, nou Iongeesi. Prop
niur, quoniara non est natiiraevigor alience,sed lan-- ter hoc lam profundus geinitus Apostoli? Absit! De
guor nostrae. A quo Janguoie salvi erimus, ciim elt -corpore enim mortis hujtis non omnis libeiatur, qui
aniina etcorpore immoriales facti fuerimus. Cnjiis,t fiiiit hanc vitam, sed qui digniis est accipere illam
ut jam Jictum esl, reaius in bapiismo diraissus csi,t viiam. Nou poslulal liberari de stibstaritia corporis,
ciini oninibus quaeobeJientio illi feciinus, nec ulie quse bona est, sed de viiiis carnalibus, unde non li-
rhis nobis obesset, si iiullis ejus desideriis obedien-. befatuf bomo eliam moriens, nisi per 'graliam Sal-
liam ullerius praebererous. vatoris. Nain a corpore morssepatat, sed conlracla
VERS.21. — • Invenio igitrir legem volenti mihii ex illo vitia colicerent, quibus jusfa poena debetiir,
faceie bonum, > hPcesl bonum aliquod invenio essce quani etiaro in inferno Jives ille invenit. Non' enim
egeni. Sed cuni facere vblo bonuni, pugnam iii nie-- pelit lunlura, ul pef iiidulgciitiam, sit dc prccteriiis
ii23 GTfLIiELMI AUBATISS. TIIEODORtCI 624
iiiipuniltis, sej ul eliam de ccelero sil ad non pec A nos liinc urgcal,- spein prolimgas, ut miseros tor-
canduui foriis el validus. Condelectatur enira legi queai. Et in his omnibus si diciraus : < Infehx
Dei, sed videl aliam legem in menibris suis. Videt ego homo! Quis rne liberabit de corpore niortis bu-
csse, non recolit fuisse, praesenlibus urgetttr, non jiis?» Ego, dicit noWs gralia tua. Si qucerimus
prcclcrila reminiscitur, nec tantutn videl repugnan- quando, arguimur^ de impalienlia ; si amplius ali-
fcro, sed eliam captivantem se in -logem peccaii, quid prsesumimus, obruimur de jiidicioinm tuornm
quaeest, non quae fuii, in membris ejus. Potuisset ignorantia. Ideo gratiae tuae icniiinos inhabitaiiies
eliam dicere de corporc mortali. Quid sibi vult eor- turbantur a signis luis, iniiliunique eos Jeleclat
pus mprtis hujus? Primprum enim hominum cor- exitus malutini hujtis et vesperse, ubi deeo quoj de
p.ora ante peccalum licel animaiia, nondiim spiri- gralia lua fuluri suut, nequaquam ulierius limeant
lualia, npn tamen lalia erant, quae necesse esset defeclum, ullra qnoir ulterius non desiderenl pTofec-
mori : quod eadie factum est qua Iignuin contra luin, teneiiiesiljudpeifeciuiii.qiio lueriseis cmnia in
velitum letigerunt. Ita illis liomines animalia qui- omnibus. Domiue, dabis paceineis; inierim palicii-
dem corpora gerentcs, sed non moritura nisi peccas- tiam da eis. < Igilur ego ipse mente servio JegiDei,
senl, acceplura autein angelicam forraara crelestem- carne aulero legi peccati. > Ortfo sensus prsecedeiir
que qualilalem : mox ut prxcepium iransgressi B tis bic est. Quia gralia liberat, igliur egb ipse
sunt, eorura membrjs velul aliqua cegriludo leilia- mente seryio Jegi: Dei,- carne auteni legi peccati.
lis mprs, ipsa cpncepta est, mutaviique illam quali- Quod si menle servio legi Dei, et si carne eliam
tateni, qua corpori sic dominabantur, ut non dicc- servip noJens legi peccaii, jam lamen in Chrisio
renl, viJeo aliam legem in membris raeis repu- suro. Si in Christo sui», nulla mihi damnalio, qiiia
gnanieni legi menlis mese, quia elsi nonduin spiri- « nihil damnationis est liis qui sunt in Cbiisio
Uiale sed auimale corpus, nondum lamen erat mor- Jesu. > Nam quidqtiid damnationis est effugiinu*,
tis hujus, de qua el cuni qua nati sumus. Quid eiiiro qui ad Cbristum confugimus quia liberaloreniinvc-
noii dicam liati, sed, oiiinino concepti, nisi segri- ninius..
tuJineiii quaindam incboaviraus, qua post morbos CAPUt VIII.
ct inultas mortes corporis, caplivilates animae elaf- VERS.1-3. — « Nihil ergo niinc damnalionis est
jiiction.es, iiisuper novissinie necessario moritiui iis qui sunt in Cbrislo Jesu, qui non secumfuni car-
siiinus? Nequeenim tainnecesseest.eum ipso niorbo nein aiiiJiulant. > — < Lex enim sph-itus vilae in
mori, qui liyJropicus, vel synlecticus, vel-elephan- Christo Jesu iiberavit me a lege peccati el moriis.»
tiosns factus fueril, quara eura qui hoc corpus mor- ln lege vero spiritus implctur justitia, quae in lcge
tis habere cceperil, in quo oirines homines natura - litlerse inipleri non poleiit, quia < in quoiex inlir-
sunt filii irae, quia hoc non fecit, nisi pcena peccati. mabatur, misit Deus Filiuni suuin. » Igiltir, inquii,
Cpncup.iscentia etiam cum qua nati sumus, fmiri ego ipse nienie servio legi Dei, Hacienus horao
non potest quamliu viyimus. QuotiJie minui poiest, Dei npn discernens seipsum , non inlelligens quod
fijiiri non potest: propter quod corpus noslfum cor- operatur, incipit disceriiere seipsum, et inlelligere
pus mortis appellatur. quis in eo operatur. Igitur , iiiquii, non alius iu
yERSi24, 25. -^ « Quisergo liberabilrae de cor- carne, alius in menie; seJ ego in-carne, ego in
ppre morlis hujus? Gralia Dei. » Gratia, quia gra- mente; non.dlise conlralice naluroe, sed in ulioiinc
lis dala, gratia, quia praevenit oninia bona niei ita tinus lioino, sicul unus Deus, a quo faclus esl hcriio;
noslra. Libefabit aulem nos de corpore mortis, ipseego mente servio legi Dei, non conseiitiendo;
cum corruplibile hnc induet iucorruptionem. Per carne autem legi peccaii, concupiscendo: laiiien
queni ? < Per Doiiiinuni nostrum Jesum Cliris- hicdelector , el ibi non vincor. Indicilur enira libi
Uiin, >—«Sicut >enim <in Adam orones moriuniur, hic nova vita, o vetus nomo. Novitatis gaudio sus-
ita etin Cbrisloonines vivificabuntur (I Cor.w). > penderis sed velustatis onere prccgravaris. Iucipit
Nec tamen usquequaque Paulo non Ignoscendiiin, D tibi bellum esse adversum te; si ex qua parte displi-
qui securus de reposita sibi corona juslilisedicehai: ces libi jungeris Deo, ex qua parte jam Deojunge-
i Scio cui credidi; et certus sum quia polens est de- ris, idoneus eris ad vincenJum le, quia ille tecuni
posiium nicuin servare in illum djera (// Tkn. i). > est qui vincitomnia. Spd lccdet nos quoiidiani cer-
DiiDcileest laborantem finem laboris non requirere. lariiiiiis , nollenius semper vincere; vetlemus ali-
El bonum ijuidem ei erat permanere adhuc in carne quando pacetn invenire, Qiiantiim enitn esl in voiis
propter fratres, sed esse cum Chrislo mulio n.elius, nostris, in voluntale nostra, in oralione nostia,
ODomine, cujusgralia nosliberat,prophe.la quidicit: qua diciraus:: < Ne nos indticas in leiilalionero, seJ
« Tuesspesmea,uonsinecausadici 1,quia lueseiiarii libera nos a malo (Matth. vi); > hoc uiique cupi -
patientia sua(P*a/.LXx).>Nosauienietcorpusmoriis, inus, ul nec ipsa mala desideria existant de carite
ct capiivilas animce in legem peccati, el mundus in nostra; sed quaiiJiu bie vivimus, eflicere non vale-
nialigno posilus, elomnia vitaehujusmala urgent ad mus. Meruil hoc Iiumana natura in semetipsa : de
te sunuiium bonum ; ubi nullum maluni. Tu quoqtie peccalo languor esl; sanaiur, et non est. Discordia
lcmelipsum promiltis nobis; sed quando te habi- ista pro pace laborai. Agil caro desiderta sua, age
turi sunius, iion inJicas uobis. Crcas nialum, quod et lu tua. Non oppriinuiitur, non exsiingiiutilur a te
'!23 EXPOSITIO 1N EPIST. AD ROMl — LIBMV. Mh-.
«Icsideriacarnis;non exsiiiigiialliia, ue in ceriami- A lulce aspersus inqiiinatos sanctifical ad eiiiunJatio-
ue succiimbas. Mente non- consentiente malis neiri carnis, quanto magis sanguis Clirisli, qiii pcr -
concupisceiiiiis, servi legi Dei; carne autem cpn- • Spirituni sanctum semetipsum bbtulit immaeulaium
ciipiscenle, sed le non serviente, servi legi peccali. Deo, emundabit conscieiuiam nosiram ab eperibus
Quandiu sic es, in Chrislo Jesu es; el nihil damna- niortuis ad serviendura Deo vivenii ? (Hebr. ix).
lionjs est his qui sunt in Chrisio Jesu ; qui, clsi Quod cnim hic peccati daronatio, hoc ibi dicitur'
siiniin carne, carne serviendo legi peccaii, lamen morluorum operum facta emundatio, et serviius
secunduin carnem non ambulanl, nienle serviendo mundaead Deum conscientice perfecla jusliliae im-
legi Dei.i Nunc,< id esl in hoc slatu, > nihil darana- plelio est. Nam in lege litterae homo peccabat, et
liunis esl his qui sunt in Chrislo Jesu. Vel nunc, hircus luebal; in quo non spirilus, sed caro miin-
id est in tempore certaminis, quandiu adhuc pu- dari ve) sanctificari videbatur, in eo quod ad ejiis
gnamus, lamen periculum damnationis jam .evasi- emundationeni lex proptCr infirmitatis ' suic cffn-'
mus : yeniet pax, quando ncc ipsa concupiscenlia scieniiara nil amplius a forensi illo eniiindatioiiis
erit, conira quam pugnamus. < I.ex enim spirilus rilu exigebai. Usque ad carnem eniin lanlitm lex
viiaein Chrisio Jesuiiberavit meaiege peccaii et posse videbaiur, ad conscientiam vero eriiundan-
niortis. > Tres bic leges proposuisse videtur Apos- "* dam ingredi infirinabatur per carnetn. Hoc post
iolus, quarum discretio legentibus necessaria est. peccatuin non facientem Japidandiiiii vel exiefmi-
Lex spiriius vitce prima, Iex peccaii et inortis se- nandum minabaiur de populo suo, de coriscieritia-
cunda, lex cui impossibiie erat justificare, terlin. nihil agens quoinodo emundarelur a Doinino Deo
Lex spiritus viiae ipsa esl lexfidei.lex misericordice, suo; quod non fil, nisi in consummatione justiiiae
ile qua dicitur: < Dc lege lua misercre mei (Psal. legis. Quserendiim ergo est quce sit ipsa legis jusli-
cxiu). <Ipsa eiiiin csl, qucc tribuit reroissioneiii pec- tin. Scilicel ipsa esl,[quae ideojuslilia legis diciiur;
catorum, gratia Dei potens ad adoplandum. Lex quia ad lioc data est, ut lex implealur. Quse, nis'
secunda conciipiscentia esl. Quse recle omnino lex salisfactio de prselerito, cautio de futiiro? Sed nulla
diciliir, quia legilirae faclum estul boraini, quinoluil poleratessc satisfaciio a hatura vitiaia de peccato
nbeJire Doinino Deo.suo, non obediat sua caro. ,-, concreto naturse; nec cautio de fuluro ab eo qui
Ipsa est lex peccaii, el lex morlis. Peccaluni cnim exors essct gralise. Ecce inlirmitas legis pef car-
inorsesl, de quo dicitur : < Qua die mandiicaveri- nem. Vcnil ergo Unigenitus a Palre plenus gratiie etv
lis, inorle morieinini (Gen. xxi). >Tertia Jexlitterae vcrilalis (Joan.i); plenUs intanlum gratise, ut non
est, impotens iinplere quod lex spirilus vitae imple- , solum in ipso abunJaret, sed eliani ab ipso in nos
vit, liberare sciliceta lege peccali et raortis. Ipsa. exundarcl, quia de pleniUidine ejus oinnes accepi-
csl lex factorum, quaeminari novit, non shbvenire; IIIIIS,et graliam pro gratia. Priinum eiiini uobis
juhere, non juvare. Altera enim lex oslehdil, alterai , praerogat fidem, JeinJe quasi pro nierilo lidei spem;
lollii peccatum. Tollere peccalum impossibile eral, spes niilem non confundil, quia mox etiani cliariias
legiiilierae, in quo inflrmabatur per carnem. Re- Dci diffunditurin cordibus noslris per Spirilttm sanc-
bellante eiiira carne et vincenle audiebat homo le- tuiii (Rom. v); qui quando dalur nobis, necesse est.
gem, et pltis inciiabatur ad coricupisceniiatn suam. ut lantuin spereraus quanium credimus; taniuiii
Quod ergo per eam non poluit, per legem^graticeira- amemus quanlum speramus et credimus : el hacc
pleliini est. esliegis et jusiificationis implelio. Vefiienli enim
VERS.3, 4..— < Cum Deus Filium suum mittensi' in munduni Unigeniio Dei occurrit princeps liujus
iu siinililiidinein carnis peccali, de peccato Janina-. inundi, a quo pro justitia se permisil pccidi, cuni
vit peccalum in carne, ut juslificatio legis implere-. non haberet in eo quidquam. Ipse vero irinocentis
lur in nobis, qui non secundum carnein ambula- morlis suae justitiam dans pcccalori pcenitenti,
inus.sed secundum spintum.t Aperi, Doinine, Scrip-. fidem suam et chariiatem posuit ei in corde, con-
luras, quaede te siint, non nisi te quaerentibus ini j) J fessiotiein ad salutem in ore, corpus, et sanguinem
eis;et hanc niaxime, quam per Aposiolum luum! in manu : sicque reum et redemptum suuin Deo
- Palri repraesentans, de peccato prsesuroptoris dam-
diclasli nobis, ^use propria est digili lui, et slylus.
fpiriius tui, et in ea hujus maxime sacramenii sig-. nato et deslructo peccato poenitenlis, placilum et
naculuin resolve nobis, quod qui resolveret, netno) accepiuin eum reddidit in sacrificium justitice su^e.
(ligiiusinvenlus esl in ccelo, neque iu terra, neque» Hacccsi redemplio, quam misisti, Doiniue, pohulo
sub terra, praeler te, qui habes clavem David (Apoc. ttio; haecest juslitia lua, de qua a finihus terrae
v). Aperi ergo nobis quid illud est, < quod impos-. quolidie ad le clainat pauper tuus : < in lua juslilia
sibiie eral legi, in quo infirmabatur per carnem : > , libera me (Psal. LXX). > Hoc est opus luum, de
quod exhiberi nou poluit scecUlo,iiisi Unigeniliiss quo posluiat Prophela diceus: < Domine, opus ,
iiuts vcuiret, et appareret in. roundo in similiiudi-. tuumverum fiat (Habae. m). > Verum quippe nobis
neni carnis peccaii. QuiJ, nisi quod sequitur, de- fil opus luum , cum sacrificamuS tibi hoc sacrifi-
slruclio vel damnatio peccali, el impleta in nobiss ciuin tuura ; ctim cerlo fidei sacramenlo et pio <:6r-
legis juslificalio ? Uiuleeiiam dicit ad Hebraeos: «Si>i dis affeclu recolentibus nobis quid pro nobU fecisti,
e.iiin sanguis liircoruiu aut vituloruni, aut cinis vi-- fldes quasi oresuscipit^ spcs. ruminal,. cUariiafc
027 GUILLELMI ABBATISS. THEODOMCI 628
excoquit in salulero el vitam beaium el beatificiim ,\,inorlua propter JelcnJa peccala. Maria virgo siue
graiiae tuavcibum. Jbi enim te exhjbes animac desi- virili amplexu, sine conciipiscenliae aestu, qnoniain
Jeranli, acceptans ainplexum amorissui.el osculans ne pateretur hunc aesltim, ideo ei diclum est :
earii osculo oris lui, ubi sicut in osculo amoris : < Spiriius sancitis siiperveniet in le, et virius Altis-
solet, ipsa libi effundit spiriium suum, et In ei in- . simi obumbrabillibi (Luc. i). > Virgoergo Maria non
fundis tiium, ut efliciamini unumcorpus ei unusspi- concubuit etconcepil.sedcreduiiiel concepit: natns-
riius, cum hoc modo sumil corpus et sanguinem que est Dominus inortalis niorlalibus. Qttare morta--
tutim.ibi conscienlia non solum ab operibus mor- lisVQuia in simililudine carnis peccati, non in carne
luis emujidaiur, Sed ct ad servienduin Deo viventi . peccaii. Quid habel caro peccati ? Mortem et pecca-
repleia fruclibus vitae et spirilus conforlatur, cum lnm. Quid habuil similitudo carnis peccati? Mor-
plene in ea adimplelur legis justilia; ut sicut te , leiu sine peccalo. Si enim haberet peccatum, caro
nobis exhibuisli |quodammoda usque ad coniefnp- esset peccati. Si mortcm non haberet, non essel
luintui, sjc Filij lui voveant libi semeiipsos usqite similitudo carnis peccaii. Talis venit Salvalor.
ad contemptum sui. Misit autem Detis Filium siium' , Mortalis aiilera mortuus es(, sed morlem occidit, -
in simiJitudinem carnis peccati, in carne vera, sed et Je peccalo damriavit peccatnm. De peccalo ergo
non jn carne peccali. Primus hotr.o nullius paren- prccsumptoris, ut dictttni est, damnavit peccalum
lis prsecedente peccalo creatus esl, non in carne pceiiiieniis peccaloris, el de morte carnissnse mor-
peccali; nos illius. pnecedenle peccato nali suintis in tem aiiiriitc occidil in nobis. Sed et hostia pro pec-
carne peccali. Cbristus, ut de peccalo damnaret caio peccatuin in lege diccbalur. Ideo faciusipse
peccalum, talis apparuii, id est in simililudiiie hostia pro peccalo, damnavit et deslruxit onine
carnis peccalj. Simililudp autem carnis peccati fttit peccatuin in nobis. Hsec est juslitia Iegis, non iro-
fn eo, qqia mors nqn est nisi de peccaio, et uliqiie pleta perlegem, sed per eum, qui venil iegem non
corpus jlliid niorlale fuit. Nam nisi moriale essel, solvere, sed adimplere, Jesum Clirisltim Dominuin
iion moreretuiv Sic ergo dicitnr mors pStcatuin, nostruin. Sic ergo <justificatio Iegis »inipleta eslin
quia peccatp facta est,qiioinodo dicitur lingua Grteca, nobis; i.qiii non secundtim carnem ambulamiis, sei
vef Jingua Laiina, iibn ipsum carnis lriembrum, sed seciindum spiritum. > Secundum carnem non am-
quod fit per membrum carnis. Sic ergo peccattu» bulare est, operante uraiia, concupisceniiisnon obe- •
liiors Domini, quod- factum est de peccalo, quia in- dire. Restat enim posl acceplam graliam cum carne
de carneni assumpsit de massa ipsa quce moiiem ronflictiis, quia deleia est iniquilas, sed manet in-
nierperal ex peccalQ. Etenim Maria ex eadem mor-, £ (irniitas.
tria prppter puccalum, et caro Domini ex Maria

LIBER QUINTUS,

SEQUITUR CAPUT VIII. quce carnis sunl; quia sicut dictum est sapieniia
VERS.5-7.— « Qui enim secundum carnem sunt, odit malitiam : < el sapienlia carnis inimica est
quaecarnis sttiit sapiunt. Qui vero secunJum spiri- Deo, Legi enim Dei non est subjecta, nec enim
tiiin, quse siini spiritusseniiunt. > Sapientia odit raa- potest. » Quid esl: neque eiiim potest?Non homo
litiam. QuiJ est sapienlia, nisi sapor boni?Qt|id noii.caro, non splritus, non ulla natura, non polesl,
inatilia, nisi sapot^mali? Quibus efgo sapit et dulce Q sed piudentia carnis non pbtesl. Vilitnn non po-
esl lii corde, sive boniiiii, sive malum, ipsi sunt qui lesi, sed naliira, quomodo si diceres : ClauJicaiio
*a,piunt vel senliunt quae sunt spiritus, velquce stiiii rectic ambulatioiii non esi subjecta, nec enim po-
earnis:ipsi stiiit et qui ainbulanl vej secuniluni test. Pes potest, sed claitdicatio non pbtesti Tolle
spifittira, vel secundum carnem. Sequitur : « Nnm claudicationem, et videbis fectam ambulatiohein.
prudenlia carnis uiors esl. > Bene post saporem Quandiu claudiccTio esi, lion polest, sic quandiu
pohilur prudeniia, quia sicut guslus est discernere prudentia camis est, riou potest. Non sil prudentia
cibos, quidquid snpiat, sic pi udenliaeest perpenjere camis, et horiio potesti Qiiod vero ait, « prudeiitm
quid expeifiat. In quo si quis hoc tantum quaerit carnis inimica est Deo, hoii sic accipiendum, quasi
quod sapil .cariii, pfiidentia carnis est: quce mors inimica ista possil laedereDeum. Resisiendo fnimica
animse est. Sicut enim aninia viia est corporis, sic est, rion riocerido.illi autein ribceti in quo esl prii-
viia aiiiiriaj1 Deiis esi, et qiiidqiiid ihfra Deum dentia cariiis, qriia vittuin est, et rialurae nocet, cui
appetit',' mors illi esi. PruJeiitia vero spirilus esl inest. Sic rieqhe tegi Dei subjecia esse poiest, in
qiiaerere viiam siiam, qti» Deus esljetpacem quce qiiariihm viiiiinv eSi; tahieri legls Dei ordinatiourin
est iii geo; qtix ptix ci csse nptt po.iest. qui sapii non cffugil, in qtiaiiium iialqrae inest -(quacin crea-
6-29 EXPOSJTIO 1N EPJST, AD IIOSI.— LIB. V. 63*
iiirii sua bene novit ordinare, etinm qttae extra ejus A Sed ipsiini niorlale non est factum mortuuro, nist
or.iinein sitnl mala. Ordinal enitn non viliuro, sed jiropter peccatum. Quae vero in illaresurreclione
raturam vitiatam. Unde et seqtiittir : futiira est mulaiio, non soluni uullam mortero, qiise
VERS.8.—« Qui enim in carne sunt, Deo placere facta est propter peccaiuro, sed ncc roorialitatem
non possuni. > Qui in carne confidunt, qui concupi- habitura esl, quam corpus animale habuit ante
sieniias suas sequuntur, qiu in eis habitant, qui peccatum. Non ait, vivificabit et niortua corpora
earum voluptalibus oblecianiur, qui in earura dele- veslra, cum supra dixisset mortuum ; sed < vivifi-
ctationibus" beatan felicemque vitam conslituunt, cabit, inquil, morialia corpora vestra, > ut scilicet
(ipsi enim in carne sunl) Deo placere non possunl. jam rion solum non sinl rnorlua, sed nec morlalin,
Non enim inlelligendum est, qui sunt in carne, cum animale resurget in spirituale, et mortale hoc
quasi qui in isia caine vivuni, in qua mulli vivcn- induet immorlalitalem, «t absorbebitur morlale boc
ics Deo placere meruerunt, qui incarnenon fuerunt a rila. Cum enim praesenlis lemporis gratiam deter-
quanivis in carne vixerint. Portabaut carnem, non minans diceret, morluum quidem corpus esse pro-
portabaniiir a carne. Unde el subditur : < Vos au- pler peccalum, quia in eo nondum per resurrectio-
lem in carne non estis. > Populo Dei diciti Ecclesise nem renovato peccnli merituro manet, hoc esl ne-
Dei dicil, Romanis scripsil ; sed universae Ecclesiae D cessitas morlis; spiritum aulem vitam esse propier
dixit. Tritico dixil, non palese; massce lalenli, non justiliam, quia licet adhuc corpore mortis hujus
stipiilse apparenti. Unusquisque in corde suo co- oneremur, jam secundum interiorem homineii) coe-
gnoscat si ad eum pertineat. pta renovatione in fidei juslitiam respiramus, la-
VERS.9. — < V03autcm in carne non estis, sed in men ne humana ignoranlia de resurreciione cor-
spiritu; si lameu spirilus Dei habilal in vobis, > si poris nil. speraret : eliam ipsiim quod propter
seciindum interiorem hominem condelectamini legi ineritura peccati in praesenti saeculo dixerat mor-
Dei. Hoc eniro est,<si spiritus Dei habitat in vobis.i luura, in fuluro propler justitise meritura dicilvi-
Nainsi devcstro spiritu praesumitis, adhiic in carne- vificandum, nec sic, ut lanlum ex morluo vivum
eslis. Sic enim non eslis in carne, si in spiritu Dei . fiat, sed etiam ex mortali immorlale permanent.
sitis. Nam si reccdit spiritus Dei, ponJere suo spi- Apostolicae[lumen scientice atlcnde. Quidquid hic
riius bominis revolvitur in cainem ; redil ad facta dicit, ideo dicit, ne putarenl homines, niillum vel
rarnalia, redit ad concupiscenlias carnales, et liiint . parvum st nnbere beneficiuin de gralia Christi, quia
huininis illius novissima pejora prioribus. Sic ego necessario moriluri sunl cbrpore. Allendere quippe
liabeie liberum arbitriuro, ut imploretis auxilium. i ciebenl, corpus quidem adhuc peccali meritum ge-
< Non estis in carne. > Et hoc ex viribus vestris ? rere, quod condilione mortis coutraclum est; se.l
Absit! Unde ergo ? < Si tanien spirilus Dei liabilal jam coepisse vivere propler juslitiam fidei, quod et
in vobis. Si quis aulein spiiilum Chrisli non habet, ipsuni in homine fneral quadara morle infidelilatis
hic uon est ejus.i Non ergo se jactct, non se exten- exsiinciiim. Non igitur, inquit, parum miin»ris pu-.
dat, non sibi arroget virtutem propriam egenaet (etis. esse coilalum per id quod Cbrisius in vobis.
viliata natura, quia si quis spirilum Chrisli non ha- est, quod.in corpore propier peccatum riiortuo jan
bel, hic non cst ejus.Jpse est spiritus Def, qui spi- propler justitiani spiritus vesler vivit; nec ideo-dv.
ritus Chrisli; ipse Palris, qui Filii. Sed ecce ad- vita quoque ipsius corporis desperetis. < Si cniiu
juvanle ipsius misericordia spiritum Christi babe- spirims ejus qui suscilavil Jestiro a morlUis babitat
mus, et ipsa deleclatione juslitiae, el integra fide et iu vobis, vivificabit etmortarni corpora veslra pro-
catholica, spiritum Dei nobis inesse cognoscimus. pler iiiliabitanlein spiiitum ejus in vobis. > Dicit
Sed quid de carnc ilja moiiali ? QuiJ de lege re- eiiam quomodo iiat, ut vila in se inortem morlili-
pugnante legi menlis ? Quid de illo gemilu, raiser cando convertai.
ego homo ? Audi. VERS.12,13.—Ergo, inquit, fralres, debilores su-
VEBS.10,11.— < Si aulem Chrislus in vobis est, ;JJ musnoncarni.utsecuiiduni carnem vivanms. Sienim
eorpusquidem mortuumesl proplerpeccatum: spiri-, secundum carnem vixeritis moriemini. Si aiiteni
tus autem vita est propter jusliliam.> Corpus, inquit, spirilu facta carnis morlificaverUis, vivelis. > Quod
inortttum esl, non propter fragilitatem ierreiiam, quid est aliud quam si secundum niortem vixeriiis,
sedpropler peccatum. Vigilaniissiine nonait, roor- totum morietur; si aulem seciindiini vitam vivcndo
lale est, sed morluuro. Namque anleqiiam iminula- morleni vivificaverilis, tolum vivel? Ergo, fratres,
retur in illain corrupiionem, quae in sanctorum iu- acceplo auxilio, porrecto nobis. desuper auxilio bra-
corrupiione promitlitur.polerat esse mortale, quatn- cliio Domiui acceptoSpiritu sanclo,«« debilores sii-
visnon moriturum, sicut hoc nostrum polest, ut ita nius non carni, ut secundum earnem vivamus, >
dicam, esse xgrolabile, quamvis non cegrotaiuruin. iit babeamus dilectionem, el ex illa habere possimus
Ciijusenim caro segrotare non potest, etiamsi aliquo - bonani operalionem. Fides enim non poiest operari,
casu, priiisquam aegrolet, occiimbal? Sic et illud nisi per dileclionem. « Si-enim secundutn carnem
corpusjam erat mortale: qiiam inorlalilalein ftie- vixeriiis, inoricraini. > Hoc jam supra dixit, pru-
ral absuiiiplura mulatio in aelernam incorruplioiiem dentia carnis mors est: non quia caro nialum est,'
si in hoinine juslilia, id cst obedienlia pcrmaneret.. se.l quia vivere secunduin carnem malum est. « Si
651 GUILLELMl ABBATIS S. TIIEODOIUCl 652
aiileni spirilu facta carnis morlificavcritis, vivelis.i A spirilui nostro quod suniiis filii Dei. > Nulln aniina
Hoc est opus nostrum in hac vita, actiones earriis lain perversa esl.in cujus corde non loquatur Deus:
spiritu moriidcare, quotidie affligere, minuere, fre- quae lamcn ulcunque raliocinari potest. Iiilerioga
nare, inierimere. Aclioncs carnis concupisceniiac ergo viscera tua, si plena sunl charilale, inlerroga
camis sunl: quibus non consentire magna laus est; animain luam, ulrum timore agatttr, an amore.
quas non habere, perfeclio est. Ad quod ne quis de Ipse qtti diffundit charilatem in corde tuo, teslimo-
spiritus sui viiiuleprsesNmerel, stilijunxit: niuni perhibet spiriiui tuoquid in eo agatur; ipse
VERS.14.— < Quolquot eniin spiritu Dei agun- etiam Spirilus de seipso tcstificalur. Quomodo?
lur, hi filiisunt Dei. > Plus estagi quaro regi. Qui Vis audire quomodo? Audi ipsum, quo donantesi
enim regilur aliqnid agit: et ideo regitur, ut recte Jrnbes, accipis spirilum ipsiim. < Si quis, inquit,
ngat. Qui auiem agitur agerp ipse aliquiJ vix inlel- diligit me; mandata mea servabil (Joan. xiv). > Si
ligitur. Euamen tanttim prsesiat voluntatibus nostris dilectio et delectatio jiistitiae le agit ad ohservatio-
gralia Salvaioris, ul non dubiiet Apostolus dicere. nein inandaloruin Dei, boc est lesliinoniuiii babitan-
< Quolqtiol spirilu Dei agunliir, hi filii sunt Dei. > lis in te spiriius Dei. Si sic es, liber es, filius es,
Agiinlur quippe filii Dei,ut quod agendum est agant; tna sunt oninia qnae Patris sunt. Inspirat libi amo-
et cum egerinl, illi a qtio agtintur, gfatias agant, B rem Patris Spirilus adoplionis, in quo in tantum
quia siciit agendum esl illtnl aganl, iJ est cum de- ciauias, in quantura amas, quia ipse amor est et
lcctatione et dileclione justiiice, et suavitalem quani clamor, in quo claroas, « Abba Paler. > Si Patrein
dedil Dominus, ut lerra ejus daret friictum siinin, invocas filii affectu, ipse auclor graticc Spiritus san-
nb eo seaccepisse gaudeani. Nnmen enim adjutoris ctus, ipsum sibi insiiiuans spiriium tuiim, fiiiutn le
prcesciibii agenti, quia et ipse aliqnid agit. Fiiii esse Dei coniestatur ipso effectu.
crgo Dei sunl, qiiicunque aguntur spiritu, non lil- VERS.17.— i QuoJ si filii, et haeredes. Haeredcs
tera, non lege praecipienle, minante, promiltente, quidero Dei; cohaeredes autem Chrisii. > Morlun in
sed spiriiu excitaiite, illiiminaiite, adjiivanle. cruce Doinino Jesu Christo, nos hacredcs ejus facii
VEUS.15.—« Non enim accepistis spiritum servi- sumus, qui sumus filii ejus, ipso dicenie : « Non
luiis iteriim in liniore, > sicut in inonte Sina, < sed possunt jejunare (ilii sponsi, quandiu ciim illis est
accepislis spiriuim adoptionis filiorum, > ut miro sponsus (Luc. v). > llaeredes ergo dicimur, quia rc-
ct vero tainen niodo servi, non servi esse possimus, liquit nobis pacis ecclcsiasticse possessionem pcr
scrvi scilicel tiraore casto, ad quem perlinet servus fidera leinporalis dispensationis, qnam in hac vita
inlrans in gaudium Domini sui, non autem servi possiderous, ijsodicenle : « Pacem meani do vobis,
timorc foras miliendo,ad quem pertinet servus non pacem relinquo vobis (Joan. xiv). > Cobaeredes au-
iiianens in domo in seleruum. Filii quippe serviiini, tem ejus efficiemur, cura in fine saeculi absorbebitur
ot liberi siint: propter quod eliam liberoruro nomine mors in victoria. Tunc enim « simiies ei erimus,
censenlur. IJem aiitem spirilu servitulis, qui liber- quia videbimus eum sicuti est (Joan. m). > Qnam
laiis, sed et ille in labulis lapideis, id est duris cor- hseredilaiem non patrisejus morle adipisciimir.qiii
ilibus in liinorem, hic autein in tabulis cordis ia mori non polcst, cum ipse sil liceredilas nostra,
chiiritatem. Servitus vero in timore quid est ? Nemo dicente Scriptura : < Dominus pars hsereditaiis mese
invilus hene facil, etiamsi bonum est quod facit, (Psal. xv); > sed quoniani cum vocali sttmiis adhuc
quia nihil prodest spiritus timoris,ubi non estspi- parvuli, el ad contemplanda spiritualia niiniis iJo-
titiis charilatis. Mandatura enim Dei si fit liraore uei, usque ad huinillimas noslras cogitaiioncs se
pcence,noii ainore jusiiiice, serviliier (il; el ideo nec divina inisericordia porrexit. ut quoinodocunque
fil. «. Sed accepistis spiritmn adoplionis. > Solet cernere nitereraur, quod non evidenter alque pCr-
gaudere pater ad uiiicutn filium, lanquain qui solus spicue cernebainus, idipsuin moreretur, quod-in
toium posscsstirus sil, nec habeat cum quo JiviJal crmigmatecernebainus, ctun facie ad faciem cernere
hacrediiaiem. Non sic Deus Pater., Habuil unicuin, D cceperimus. Convenienter ergo dicilur moritiiruni
setl noliiit habere unuro, queiri in mundum misii, esse quod aufertur.t Cura >enim <venerit quod per-
ut fratres haberet adoplatos. Venit uiiigenitus, su- fecluni est, evacuabitur quod ex parle est (/ Cor.
scepil in seipso peccala quibus implicabamur, ne xiu).> lla nobis quodammodo moritur Pater in aenig-
per ea gratia adoptionis irapediretur. < In quo cla- mate : et idera ipse fil hseredilas, cura facie ad fa-
liiamus, abba, Paler. >Ilariim duarum vociim, altera ciem possidetur. Non quia ipse inorilur, sed imper-
ex lege est, ajlera ex praepulio. Qui auleni clamani, fecta in eum noslra visio perfecta visione periroiiur.
aliquid petunt. Quid pelunt, nisi quod esuriunt, id Et lamen nisi iila prior nos nutriret, ad aliam ple-
est juslitiam? Dedil enim servis suis polestaleni nissimam et evidenlissimam non efliceremur idonei,
iilios Dei fieri (Joan. i), unicus Dei, eosque admo- Quod si eiiam de domino nostrn Jesu Christo intel-
nuilpelere, quneiere, el pulsare, ut accipiant, inve- lectus admittat, non inim cohaeredes ejus esse pos-
niani, et aperiatur eis. In eo autem clamamus, id sumus, riisi et ipse haeres sil, in cprpore suo inlet-
escipso diffundente charitatem in cordibus noslris, ligalur hccres, id est in Ecclesia. Cujus cobaeredes
tine qija rriistra clamat, quicunque clamat. sumus, quamvis ex nobis constet, quemadinodiiiii
VE.BS. 16.—i,Ipse ciiini spirilus tes(imoiitum r«d.lit lilii cjus malris dicimur, quamvis ex nobis constei.
«333 EXPOSITJO IN EPIST. AD ROM. — LIB. V. 634
Sinipliciler aulem potest intelligi, hseredes nos esse Ar Dei siinius, el nonJiim apparuil quod eriiuus. Sci-
Dei, in quantuin gloriaeejus consliluimur (irniissimi mus quia, cum apparuerit, similesei erirous, qtio-
possessores, cohaeredes Chrisli, iri quantum glorift- niam videbiinus euin sicuti cst (Joan. in). > Ipsa
catus homo Chrislus, gloriae suae nos dignalur lia- esl revelatio (itioruin Dei, quam nunc exspeclat
bere conforraes el comparticipes. Totus enim<"Chri- exspeclatio creaiurae; non quod creatura revela-
stus.acceplurus est bseredilalem. Hcereditas ab in- lioneni expectet allerius naturce, quae non sil crea-
iixrendo dicla est. Nos euim qui membra corporis lura, sed ipsa, qualis nunc est, exspectal, quando
ejus sttmus, hcerediiatem lalera sperare debeinus, sil; qualis fultira est. Tanqiiam si diceretnr; ope-
in qua adepturi suraus bonum quod non transibil, ranle piclore, subjeclis sibi coJoribus et ad opus
ct evasuri iiialiini quod finem non habebit. « Si.la- ejus paratis, «xspectatio colorum manifestaiionem
nien compaliimir, ut et congloricmur. > Nam cum iniaginis cxspectat, non quia tunc alii erunt, aul
sangiiine proprio et passione moriis hseredilaiem non rolores erunt, sed lanlum quod aliara dignita-
silii Cbristiis paraverit,necesse est ut, qui voluiil esse tein habebunt.
consortes haereditatis, sint et passionis;ipse vero in , VERS.20. — < Vanitati enim crealura, > inquit,
eo in quo passus eslipse et lenlalus, potens est eteis < subjecta est. > Hoc est illuJ. < Yaniias vanilaiuni,
qui lenlantur auxiliari : cujus passionis sola inemo- B et omnia vanilas (Eccl. ). » Quse aluuidantia est
ria coiifirmare nos polerit ad oronia pro ipso lole- homini in orani labore stio, qtiein ipse laborat sub
randa. lllce enim insullationes et flagella, illa igno- sole; cui diciura esl. In labore nianJucabis panein?
miniosa veslis, et caesa et conspula facies, et spinea iVauiiaii ergo creatura subjeCla est, non sponte. t
corona; et ut miilta prselereamus, crux ejuset niors Bene addilum est, < non sponle. > Homb quippe
cogilala, quid in uobis non efflcient ? Quid denique sponle peccavil; sed noii sponle Januiatus esi.
r'omissoruro niagnitudo praemioruin ? Unde el se- Peccalum itaque fuil spontaneuin coiilra prcece-
quilnr ;-•'- ptum facere verilatis; peccai aule.in poena subjici
VEBS.18.— «Existimo enim, quod non sunt con- fallacice. Nou eniui sponle crealura vaiiilali snb-
dignae, > non smit comparabfles < passiones liiijus jecta est: « sed propter cura, qui subjecit eam in
lemporis; > istae enim cuni fihe, dona proniissa spe: > id est propler ejus justitiain alque clemen-
siiie fine, istce sesiiniationem habent, illa non habet: tiam, qui neque iinpunituin peccatum feliquii,
< ad futuram gloriaro, ad magriaih mulliludinera neque insanabilero voluit esse peccanleni, Altiori
(lulcedinis Dei, quani abscondit nunc limentibus se, vero scnsu intclligere possumus, quia et ipsa crea-
pcrficiet auiem speraniibus in se; et sic revelabit tura, id esl ipse bomo, cum jam signaculo imagiuis
nobis, ut impleaiur in nobis. ln hac quidem vita /propler peccalum amisso, remansit. tanluinmoJo
scciindiim multitudinem dolorum, ist cestimalio creaiura, et ipsa uiiqiie creatura, id estel ipsa quse
consolationum,; ibivcr-o-sesliinalio nulla est. Quie nondum vocalur filiorura forroa perfecta, sed tan-
est enim gloria quam exspectamus, nisi videre tum vocaiur creaiura, libefabitur a servitute inte-
Dciiin, et sanctis ejus angelis sociari ? liius. Quod ilaque aii, et ipsa liberabilur, facit in^
VERS.19. — < Nam exspeclatio crealnrae reve- leiiigi, et ipsa quemadmodura nos: id esl et de ipsis
lalionem filiorum. Dei exspectat. > Quod in nobrs non est desperandum, qui nondum vocanlur filii
dolet, quod facla carnis mortificamus, ciun esuri- Dei, quia nondum crediderunt, sed tanlum suut
musaui silimus per abstinenliam , dum frenamus crcalura, quia et ipsi crediiuri sunl, et liberabuntur
deleclalionem concupiscentiae per charitaiem, dum a servitule inleritus, quetnadmodura nos qui jain
injuriarum lacerationes, contumeliartira aculeos lilii Dei suraus, quamvis nondum apparuil quod
per patientiam sustinemus, duin , neglectis atque eriraus.
rejectis voluptalibus nostris, pro fruclu malris Ec- VERS.21. — « Liberabitur ergo a servitiile inlc-
clesiae laboraimis : quidquid in nobis in hac atque rilus in liberialem gloriae filiorura Dcf, > idest
in htijusmodi atiriiione dotet, creatura est. Dolet D eruiit et ipsi ex servis liberi, ei ex morlnis gloriosi
enim corpus et anitna, quae ulique creatura est; in viia perfecla, quam habebunt filii Dei. Potest
et exspectat revelatioiiem filiornm Dei, id esl ex- adhuc et aliud accipi iu noniine crcaturce. Omiiis
spectat, quomodo appareat quod vocaiuin est in ea enim creatura in bomine numerntur: nou quia in
gloria ad quam vocatum est. Quia enim Filius Dei eo sunt orones angeli et supereminentes viriuies nc
unigeniius non polesl appellari creatura, quando- polestaies; atit ccelum et terra el niare, et orania
quidem per ipsum facla sunt oninia qucecunque qnce in eis sunt, sed quia omnis creatura parliin
Deus fecil; disiincte etiam nos vocamur creatura spiritualis esl, parlini animalis, parlim corporalis.
anle illam evidenliarii glorise, el dislincte vocamur Quod ul ab inferioribus consideremus, corporalis
filii Dei, quamvis hoc per adoptionera meicarour. creaiura per loca lendilur, antraalis autem vivificat
Nam. ille unigenilus natura Filius. Ergo < exspec- corporalein: spiritualis aiiiiiialem regil; et tunc
taiio creaturae, » id est exspectalio noslra, « reve- bene regit, cum ipsa regendum subjicit Deo. Cum
Jationera filiorum Dei exspectat; > id est quando autem transgreditur praecepla ojus, laboribus et
appareat quod promissum esi; quando reipsa ma- - acrumnis per eadem ipsa quarj regere polerat, im-
nifestum sit quod nunc spe sutnus. < Filii cnim plicatur. Ila oranis crealurcv in Iiomine cst, quia ei
Cr.5 GUILLELMI ABBATIS S. TllEODORICI 636
inielligit spirilu, el senlil atiiina, et localiler cor- j\ videl quts, quid spetiU? Si aulem quod non vide"
pore movetur. < Omnis ilaque crealura > in homine iiius, speramus: per palieniiam exspeclainus. »
< corigemiscit et dolet. > Nori eniin lota, sed omnis Quid exspectat per paiieniiara? Saiutem, id est
dixit; lanquam si quis dicat, quouiam soleut liomi- redemptionem corporis sui. Gaudel Se redempiuin,
nes vident qtii sunt incolumes, sed non toti vident. sed nondura re. Spe securus est, sed gemit in spe,
lta in horaine omhis creatura est, qiiia inielligit, et utperveniat ad rem. Salulem ergo corporis exspe-
vivit, el corpus liabet; sed nou lota crcatura in ctabat, quia non erat tlla salus quam habebal: qnam
ipso est, quia sunt prceter ipsum et angeli qni in- esuries vel silis interficit, si non eis subvenluiii
leliiganl et vivant; sunl et corpora quse viyant et fiieril. Jam qnidein redempli suraus, sed spe salvi
sini; et corpora quae laiilummodo sint, cum ipsum facti stimus; qtiia quod speramtis, jam quideni
viyere magissit quam non viyere, et ipsnm inlelli- exspcctairius, sed nonduin lenemus. Jam caro nosira
gere.magis quam sine intelleclu vivere. < Et par- nonspe, sed resalva facla est in capite noslro; quoJ,
lurit. > Unde diciiur < mulier cum paril trisliliam in nobis nondum factum geniimus; qtioJ tanquam
babet; cum autem pepererit, jam non meminit proinissum speramus, curii Jiffertur, per paiientiam
pressuraV,propier gaudium (Joan. xvi). > Cuin ergo exspectamus. ldco excusabitis esl geririlusiste, quem
miser ho.mo congemiscit et dolet, omnis crealura D ' fides excusai,spesfac'u,eicharilas confortal, Quanto
cnngemiscil et dolel usque adbuc. < Usque adhuc > cnim quisquc sanclior, et desiJerii sancii plcuior,
aulein recte dixil; quia elianisi sunl aliqui jam in tanto super boc ejus estin oratione fletusuberior. Fa-
sinu Abrabse, et lalro ille cum Domino in.paradiso citinthocpriinilise spiritus etdivinseadoptionisexspe-
consiilutus illo die quo credidit dolere destileril, et ctatio. Nain qtiod in hanc veniinus miseriam, poena
tamen usque adhuc omnis crealura congemiscit et peccati est, et productior est poena quam culpa, ne
dolet; quia in his qui nondum liberati sunt, oinnis parva putarelur culpa, si cum illa pariter linirelii:
esl; propter spirilum, et animam et corpus. et pcena. Ac per bpc vel ad dfcmonslraiionem de-
| VERS.23. — < Non solum autem > inquit, omnis bilce miseriae, vel ad eniendaiionem labilis vitae,
creatura congemiscit et dolet, < sed nos ipsi, > id vel ad exercilalionem necessarice palientise, letu-
est non solum in homine corpus el anima et spiritus poraliter hominem delinet poena ; etiam qiiero jaoi
simtil dolent ex difticullatibus corporis, sed et nos ad daninationem sempiljeriiani reum non tenet
ipsi, exceptis corporibus in nobis ipsis congemisci- culpa. Flenda quidem, sed non reprehendenda con-
inus. Et bene dixit, < primitias spirituS habentes; » ditio. < Spe tamen salvi facli sumus; > quia adopiio
id est quorum jam spiritus tanquam sacrificium quiJem plena filiorum in redempiionem fiet etinm
oblaii sunt Deo, el diviiio charilalis igne cpnipre- " corporisnostri; jam tamen priraiias spiritus ha-
hensi. Hce suht' primitise bominis; quia verilas beiims; unde jam filii Dei reipsa facti sumtis. In
primuni spiriluin obtinet, ut perliunc ccetera com- caiieris vero spe sicut salvi, sicut innovali, sic
prelieridaiitur. Jam ergo babet primitias obiatas eliam lilii Dei : re autem ipsa quia nonduni salvi,
Deo qiii dicit, < inetite servio legi Dei, carne ati- ideo plene nondum innovati, nondum eliam filii
tem legi peccati > (Supra^ cap. vn, rers. 23)^ et qui Dei, sed filii saeculi. Jam ergo et similes Deo esse
dicil de Deo: <Cui servio in spiritu meo > (Supra, ccepimus, primiiias Spiritus habentes, el adhuc
cap. l, vers. 9); el de quo dicilur: < Spirilus qiii- sumuS dissimiles per reliquias veluslaiis. Transibit
dero promptus, caro auiem infinna (Malth. xxyi). » lotus peccalor iri adoptionem ; nt si quceras lociitn
Sed quia adliuc dicit (Supra, ters. 14), < lnfelix ego ejus, non invenias. Iiiicrim quodiion viJemus, spe-
bonip, qiiis me liberabit de corpore mortis hujus, > ramus. Lucerna nostra spes noslra est; quandiu
ei adhuc lalibus dicilur (Snpro, edp. vm, vers. 14), non videfnus et speramus, nox, esl, sed lucerna lu-
< vivificabit et mortalia corpora vestra, propter cet: si nec videmus nec speramtis, et nox est, et
spiritum inaneiiiem invobis, > nonduin eslholo- lucerna rioniucet. Et lalibus ieiiebrls quid infeii-
caustum. Er.il autem cura absorbebitur mors in j) j cius? Sed verbum Dei quod quolidie nobis loqui-
vicloriam, cum ei dicetur: « Ubi est raors conienlio lur, jugis esl infusio olei, ne lucerna .exstingiiatur.
iua?Ubi eslraors aculeus tuus?» (I Cor, xv.) iNunc VERS.26. — < Similiier autem et Spirilus adju-
aiitem, > inquit, non solutn otnnis crealura, id est vat iufiimilatem nostram. Nam quid oremus, sicut
aniroacum corpore, < sed eiiam nos ipsi primilias oportet, nescimus..»Oratio quidquid impetral vel itn-
habenies Spirilus, > idest nos animae, quaejam pri- pelrare nililiir, evidenler osteiiJit dorium Dei essc:
mitiasmentes noslras obtuliinus Deo, in nobis ipsis quodsihaberetiirinpoieslate, utiquenonposceietiir.
congemiscimus, id est praeler corpus ; < adoplio- Verumtaiuen ne sallem orationis puiareniur pnc-
nem exspcctantes redemptionem corporis nostri t cedere merita, quibus non graluila daretur gratia,
(Supra, vers. 13): id «st ut etipsum c.orpus acci- sedjam non graiia esset, quia debila recfderelur;
piens beneficium adoplionis liliorura Dei, tolos nos cliam ipsa oralio intef dpna gratise reperiiur, di-
liberaios, transaclis omnibus niolestiis ex oinni cente Aposlolo quia < quid orerriys, nesciinus, >
parte Dei filios raamifestet. nisi a Spiritti adjuverour. <lnterpellat aiitem Spi-
VERS.24,2». — i Spe enim satvi facti sumiis. ritiis pro nobis el gemit, > quia inlerpellandi et
Spcs:auiem qua; yidetftr, noneslspes. Naiu quod_ geniendi uobis inspiral affectuin, Scd aJjuiorium
637 EXPOSITID IN EPIST. AD ROM. — LIB. V. G3S
ejus sic expressnm esl; nt ipse facere dicaiur qttod A . pescere ; quidquid de visu, qnidquid de au-
facit ut nos faciamns. Sicut enim sine spirilu liJei • Jitu, quidquid de odornui, qtiidquid de tactu et
non creditur, sicut sine spirilu spei non speralur, guslu corporeo , cogitationi ejus oceurrcrit, re-
sine spiritu amoris non amatur, sic nec siue spirilu spuere nlque calcare, qiialenus se lalem qucerat in-
orationis, sicut oportet, oralur. Oinnia enim < hsec lus qualis sine iilis.est. Nnm liccc qtiando cogiiai,
operalur unus atque idem spiritus (I Cor. xn); » quasi quasdam umbras corporura introrsns versat.
qui nondura inhabilans adjuvat ut sinl fideles: Abjicienda ergo sunt omnia manu discrelionis ab
jam per fidem inhabitans adjuval ut fideles. lpse oculis mentis, quatenus lalein se aniina considercl,
ergo Spiritus interpellans pro nobis, ipsa est cha- qualis sub Deo, super corpus creata est. Postquain
rilas, quam inspirat nobis. Contra quam aures vero jara non ad seipsam anima lurbata, sed nd
claudere npn novit, qui illam dedit. Securus esto, seipsam collecta el sublevata modulum siiuin iniel-
chartlas roget, ibi sunt aures Dei. < Quid, > inquit, ligit, el quia oninia corporalia transcendat. cogno-
«oremtis sicut oporlet, nescimus. > Quid, nisi ut scit, alque ab intelleclu suo ad aucloris intelleciuni
heati siimis? Bealiiudo vero ctim a diversis diverse tendit, tatito differeniips in ea operari incipil in-
diCGniatur; ipsa nostra sil bealiludo, de qua dici- tellectus Dei ab intellectu suo, quanlo a naliira ani-
tur, < Beatus populus, ciijus Dominus Deus ejus B mae differl natura luininis incirciintscripti. Quod
(Psal. CXLUI).> Hoc ergo, securi petamus, ut in ipso eniin inlelligil anima, capit; illo autem intelleciu
populo simus; alque ad eum contemplandura, et raotlo quodam iniisilalo non capit, sed capiiur.
cum eo sine (ine viveiidiim, pervenire possiraus. In fiiqne ei quidJam sensihile, quodsohis ainor illu-
tribulalionibus vero noslris, quae possunt et pro- minalus semire periniititur, stiaviias qusedam, non
desse et nocere, quia conlra sensuin nostrae inlir- quain amor meruit, sed quaeguslata, araorein facii,
initatis molesla sunt, oramus Deuin ut a nobis lol- quiddam quod non scilur et senlittir, qusedam spe-
lantur, sed hoc devoiionis debemus Domino Deo randarum rerum siibstaniia solidissima, argumen-
nostro, ut si ea a nobis non abslulit, non ideo nos tu.m certissimum non apparentium (Hebr, xi), fidei
ab eo negligi sestiroemus; sed potius pro maloruin Cbrisliance lestimonium Douiini fidele, sapientiain
pia patieutia bona speremus ampliora. Pro aliis prsestans parvujis (Psal. xviii). Parvulus enim et
vero cum oramus, quia eos sicut nos diligimus, quielus, super quem spiritus Dei requicscit, hoc
sicnl pro nbbis, sic pro eis rogamus, et sciente Do- sentit, hocei sapit, in tanluni ut quce sunt carnis.
mino Deo quid faciendum sit, dat nobis patienter quce sunt mundi, vel crealurce alicujus, omnia ei
et libenter sequi in eo quod facere ipse voluerit. desipiant, ul libeat iinmori, dum liceat immoraii.
Sed el in omnihus qttcc oramus , firmissime credere Orat quod nescit, quia quod senlil nescit. Spirilus
debemus, si quid aliter acciderit quam nos oramus, enim est, qtii pro eodesiderat et poslulat, el quam-
hoc poiius accidere Jebuisse, quod Deus voluit, vis nescientem interim, senlienlem lamen facit, et
quarii quod nos voluimus. Sic ergo < postulal pro postulanlem, el JesiJerantem idipsum, quod seti-
sanciis, > id esl postulare eos docet Spirilus san- tiendo nescit.
ctus. Sunl auiem et alice species spi.rituales fami- VERS.27.—< Qui autem serutatur corda, scit quid
liarium oraiiomiro, quibus Deo fruunlur. dc quibus desiderat Spiritus, > id esl quid desiderari facit,
ipsedicit, < ptteri mei mccurasuiuin cubili (Luc u);> implelurus ei, cum complendum erit quod promisit,
nobis incogniti, quj foris in . sensibus carnis ver- dicens; < tunc scietis quia ego sum (Joan. vm). »
samur. Sacpc enim fldelis.et devola anima, Jum in Unam ergopetcns a Dpmino, unam requirens, qnce-
oralione sua dirigere conatur in eum nientis in- rens yullum ejus, vullum ejus, requirens, quidquid
luilum, cui offerre desideral ui Spirilu sancto pri- cogilationi occurril, abjicit, respuit, imprpbat; non
niilias Spirilus et orationis suse sacrificium, ad con- hocessequod qucerit, novit, quamvis iilud quale
leinplandum inyisibilem, et vidpndum tremenle sil, nondum noverit. Eslque in eo qusedam docta.
pupitla oculi interioris inlendens, ipsa diflicnltate 1) ignorarilia, docla a Spirilu Dei, qiii adjuval inlirrai-
fatigata ad se reJit, sibique de seipsa graJus ascen- lalem noslram, ex.ercendo iiiimilians, el bumiliaiido
sionis facit, ut primuni semelipsam, si valet, cori- formans el conformans liominem viillui quem requi-
siderel, el tunc illarn naturam qttce supra ipsara ril, donec renovalus ad iinaginero. ejus qui creavit
est, in quantum. prsevajet, invesiiget. Sed mens cuin, per uniiatero similitiulinis incipial esse filius,
nostra, si jn carnalibus imagiriibus fuerit sparsa, qui semper sil ciiin paire, cujus sint omnia qncepa-
neqiiaquam vel se, vel animse naturam consideiare n tris sunt, cui enntibus ajiis et redeunlibus, dicaiur :
suflicit; quia per quot cogitationes dupitur, quasi « Tu vero sla hic mecum (Deiil. v). » lnterim qui
per tpl obslacula csecatur. Primus ergo gradus est, quaerit quaeral, arabulet in luiiiiiie vultus Dei. et Je
\\\ se ad se colligat; secundus, ut yideat qualis vullu Dei judicium ejus prodeat, ut inlerim implea-
cst collecta; tertius, ut super semetipsam sur- lur ei quod sequitur : . ,
gat, ac se in contemplaliqne auctoris invisibilis VERS.28. — < Scimus quoniam diligentibtis Deum
subjiciat. Sed se ad se nullomodo colligit, tiisi omniacooperanlur in bon.um, bis qui seciindunipro-
prius didiccrit terrenariim atque ccelestium positum vocati sunt. > Apostolus enim cum dixisset,
iiiiagiiiuni pliaiuasiiiata ab oculis meiilis coni- « Sfinius (juoiiiara diligenlibus Dcum pnuiia qoope-
 639 GJJJLLELMI ABBATIS S. TIIEODOUICI 6lb
lantur tii bonum, > sciens iioiinulius diligeie Deuiii iA lus, ut novus liomo per Tesiamentum Noviim inior
et in eo boup non usque iu finein periiiaiiere, iuox, niala hujiis sceculinovo sccculo prsepararelur, mise-
nddidil, < his qui secuiiJuni proposilum vocali riam qnam niefuit vita rsla daranaia sapienter tole-
suiit. > Hi enim in eo quod Jiligutil Deum perma- rans, el quia (inietur prudenler.gralulans, bealilu-
neiii usque in finera. Etsi ad tenipus inJe declinaiit, diiiein verb vitx fultirae fideliter el palienter exspec-
1everluiilur, ut iisque in fineni perducant qtiod in lans. Quod auiera cooperari nobis dicilur Deus ,
bono esse eoeperuiit. Oslendens auiem quid sit se- inlelligenduni est quia sine Deo vel operante ut
iiiiiduin proposilum vocari, mox addidil: velimus, vel cooperante curii volumus, ad bona pie-
VERS.29, 30.—< Quouiam quos ante praescivit et inus opera nil valemus.De operante illo ul velimus,
praedesiinavii, conformes fieri iinaginis Filii ejus, til diclum est. «Deus est qui operatiirin nobis vefle,>
sit ipse priuiogeiiiliis iu nmliis fratribus, quos au- de cooperanle vero, < Scimus qnia diligeniibus Deum
. lem praedestmavil, illosei vocavil, > scilicel secuii- omnia cooperanlur in bonuni. > Omnia auiem quo-
dirai propositum : < quos autero vocavil, ipsosel jus- modo? Quin eliam quse pnlantur adversa. Inimici
lilicavil: qiios aiilem justificavit, ipsos et glorifica- enim Ecclesiae, eiiamsi accipinnt potestatem corpo-
vit. » llla oniiiia jam facia suul, < prcescivil, prae- raliter eam aflligendi, exercent ejuS patieniiam, si
deslinavit, vocavit, juslificavit, > qiiPniain elomnes B iantum male sentiendo adversantiir, exercenl ejus
jam prccscili ac praedestinati sunt, et uiulli jam vo- sapientiam, ut iniraici drligantur, exercent ejus be-
cati alque justiiicati. Quod auteni posuil in finc, nevoleiitiam. < Nam qUos prcescivit et prcedeslinavit
iilos et glorificavii, siquidera illa gtoria cst hic in- conforines fieri imaginis Filii sui.-iii sit ipse primo-
tolligeiida, de qua idera dicit: < Cum Chfistus ap- geiiitus in mullis fratribus. > PrseJesiinaiio est gra-
parueril vita vestra, lunc et vos apparebitis cum tiae praeparalio, qitse sipe pr.TScieulia non poiesl
illo in gloria, > nbiidum factuin est, quamvis et itla esse, potest auiera esse sine prsedestiiialione prae-
(itio, id esi,« vocavii, et jusiificavit, > non in oihni- scicniia. Pfaedestinatione quippe Deiis ea praesciyit
buS;Yacta sunlj de qhibus dicta Sunt: Adhuc enlin quac fuerat ipse facturus. Unde dictiim est, <fecit
iisijiie in firiem saeculi mulii vocanJi et justificandi quse futura sunl. > Prcescire autem potens est eiiam
siint;(Co/. iii). Et lameh verbii praeieriti lempofis quae ipse rion facit, sicut sunt qusecunque peccaia
posuit de rebus etiairi futtiiis, tanquani jam feceril sunt,' quia efsi slint quaedam quce iia peccata siiut
Deus, quae jam uiiiereiil, ex cBlerriilale disposuii. ut pcena sint eliaiu peccalorum. Uride diclum esi :
Ideo dicit etpiopheia Isaias: i Qui fecit quaefiitura « TradiJit illos in reprobum sensura , ut faciant ea
sfliil (lia. XLi, xi.iv). > Quicunqtie ergo in Dei pro- quse npn cbnveriiiirit, » riori ibi peccatum TJei est,
videniissima dispositione prccsciii , prsedesiinaii, seil judicium. Quocirca prcedestinatio Dei^ quse in
vocaif, Jusiificali-, glorifichti sunt, non dico etiaiii boho esl, Ut dixi, prscparatip; gratia yero est ipsius
iipiidiini -reiiati, sed eliain riondtiin nali, jam filii praedeslinatiPnis elfecius.' Haec est praedestinatio"
Dei suiitr*t oiniiino peiire lion posstint. Talibus sanclorum , nihil aliud : praescienlia scilicet et prae-
enira diligeuiibus Deuni omnia cooperantur in bo- paratio beneficioriim Dei, quibtts cerlissime liberan-
nuiii, usque aileo prorsus omnia, ut eliamsi qiii eo- lur quicunque liberaniur. Cseleri auiem ubi, nisi in
rurii Jeviant ei exorbitant, eliam Iioc ipsum eis fa- iriassa perdilionis juslo divino judicio relinquunlur?
ciaU pfoficere in bonum, quia Immiliores 1 redeimt Quod ergo ail, prcedestinatos conformes fieri imagi-
atque doctiores. Discunt enim ipsa vila jusla cuin nis Filii Dei, potest secundum inlerjorem homiiiein
timofe sc exsulfare debere, non sibi arrogando tau- inlelligi. Unde riobis alio Ibco. (ficit: < Nolile con-
qiiain de sua virtuie fiduciam permanendi, riec di- fofrtafi iittic sseciilo, sed reforroajiiini in liovitate
cendo iii abundantia sua, « non movebor in aeler- nierttis veslrae (iBotn. xn). >Ubi ergo reforinamur, ne
iiitm, > sed exsultafe Deo cum liiriore, ne pereant conforinemurt huit saeculo, ibi eonformamur Dci
Je via jusla, in qua jaiil aiiibulare cceperunt, Jmn Filio. Potesl et sic accipi: Ut queinadmodum nobis
sibi hoc ipsitni assignani quod in ea siint. His verbis D ille morialitate,ila nos illi efliciamur iramorlalilate
iisus/est Apostolus, ubi ail: < Cum iruiore et tre- confoimes : quod qiiidem et ad ipsain resurrectio-
more vestram ipsorum salulem operainini (Philipp. nem pertinel. <Quos>arile, inquit, <praescivii,elpfae-
li), » et ostenJens quare cum tiuiore et iremore. desliiiavil coilformes fieri imaginis Filii sui, ut sil
«Deusest > eniin,iiiquit, iqui bperatur in vobis et ipse primogenilus in mullis fralribus, >primogenilus
vejleel Ppefafi pi-obona voluulate (ibid.). > Quara- uiiqtte a morluis secunduin eumdem Aposloluni,
vis eriim et ipsa iiiors carnisde peccalo priuii lio- qiiia morte semiriata est caro ejus in coniuiiielia,
liiinis originaliter venerii, lairieri bonus ejus usus sed resurrexit in gloria. « Quos aulein praedesiina-
gloriosissiinosmarlyres fecil.et ideo npn Solum ipsn, vil, bos elvocavit: el quos vocavil, hos et juslifi-
sed oinnia saeculi bujus mala labores doloresque ho- cavil. > Isla sanctificatio concedilur justis; sed ut
iriinum, quanquani de peccatoriim , et inaxime de justilicentur; prxcedil vocatio, quse rion est meriio-
peccaii originalis meritis venianl, unde facla est el rUtii, sed gratiae Dei. « Oriines eiiim peccaveruni; et
ipsa vila vinculo moriis Pbstricia, laraen et remissisi egenl' glofia Dei.» Quos eriiih vbcavli, «' hos el
peccatis remanere deboerUnl, cum quibus hotno proi juSlificavil: quos aiiteni juslilicavitj hos el glprifi-
veiilate certaiel, et uiiile cxcrcereliir (idelium vir- cavii. >Quia ergo vocaiio pon nierilorum noslrorum,
 U\ EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. — LlB.-Y. (.42
scd benevolenlise Dei est, teslis esl qni dicit: « Do- A hccc proroissio iniplebilur, ctijus nioiieiite Cbrisl«
mine, ut scuto bonce voluntnlis luae coronasti nos pro nobis tale jam pignus accepiiiius. Vis tamen
(Psal. v). » Bona etenim volunlas Dei prsecedit bo- scire quce omnia ? Erit spiritus liominis niilliim om-
nam voluntalein nostram, ut peccatores vocel in nino habens vilium, nec stib quo jaceat, nec cui
pceiiilenliaro : et ipsa sunl arma quibus expugnatur cadal, nec contra qnod vel Inudabililer diraicei, pa-
iniroicus, conira quem dicitur. catissima virliile perfectus, rerum ibi omnium spa-
VEBS.33, 31 el 32. — « Quis accusabit adversus liosa certaque notitia sine errore aliqub vel lafoie,
electos Dei? Et si Deus pro nobis, quis conlra iios? ubi de ipso fonie sapientise polabitur summa felici-
Qni unigenito Filibsuo non pepercit; sedpronobis lale sine difficultate. Erit corpus qiiod omnino spi-
oronibus tradidit illuin. Si enim cum adhuc inimici rkui sit subditum, et eo suuicienler vivificatum, quo
essemus, Christus pro nobis moriuus est, iriullo nullis alimoniis indigebil. Non enim aniriiale erit,
magis recoiieiliati, salvi erimus ab ii-a per ipsum. > sed spirituale, habens quidem sine corruplione car-
Hoc est invictissimum scutum, quo repellitur inimi- nis, carnis snbslanliam. Ihi sic habebuntur omnia,
cus, desperaiionem salulis suggerensin multiludine ut sint et singula omnium elsingulbrum oinuia. Sic-
iribulationum et lenlationum. Sic enim ad aeternam ut enim cupiJilas nil sine angusiia, sic chariias nil
beatamque tendiraus vitam, primnm nostra peccata B lenet curn angustia. Noslra ergo erunt omnia, qiiia
damnando, deinde bene vivendo, ut postjvitam, noslra erunl ad vivendum superiora, ad cbnviven-
condemnatani malam et gestam bonam, mereamur dum sequalia, ad dominandum inferiora.
aelernam. Secuiidum proposituin enim occultissimce VERS.35, 34. — « Quis aCcusabitadversus elecios
justiliae bonilaiisque suae Deus quos prsedestinavit, Dei? Deus qui juslificat, quis esl qui condemnei ? >-
illos cl vocavit, ipsos et justifica.vit: quos auiem El ccelera. Quae observantur de ambiguis distinctio-
jiislificavii, ipsos et glorificavit. Praedestinatio no- uibus, eadem observanda sunt rt in ambiguis pro-
stra non in nobis facta est, sed in occullo apud ip- niinlialionibus. Nam et ipse, nisi lectoris niriiia vi-
surn in ejus prsescienlia : tria vero reliqua in noliis lienttir iucuria, aut rcgulis fidei corrigiintiir, aut
liiiiit, yocatio, juslificatio, glorificaiio. Vocamur prcecedentis vel consequeiilis connexione sermonis.
praedestinationepcenitenlice, sic enim ccepit Dorainus Aut si neutrum eorum adbibetur ad correclionem,
evangelizare. < Agile poenilentiam; appropinqnaliit nihilominus dubice remanebunt, ut quolibelinpJo
eiiim regnum ccelorum (Matth. m).» Justificamiir lector pronunliaverit, non sit in culpa. Nisi enim
innovatione misericordia?, el timore judicii. Hinc fiJes revocet, qua creJimus Deuni nori acciisalu-
csl, quod dicitur: <Deus , in nomine tuo salvum rura adversus elecios suos, nec Chrislum condem-
ine fac, et in virtute lua judica ine (Psal. Lin). > ^ nnlurum eleclos siios,poiest illuil sic prontiTUiari.
Non eniin timet judicari, qni irapelraveril ante sal- Quis accusabit adversus eieclos Dei, Ul hanc in-
vari. Vocaii renuntiamus diabolP per poenileniiam, terrogationem quasi responsio consequatur, « Dens
juslificali saliamur per misericordiam, ne juJicitun qui jtistificai. »Et ilem interroganli:« Qttis est qv.i
timeamus, glorificati transimus in vitam aelernnni. conderanet? Chrislus Jesus, qui mortuus est. > Quod
Ad boc perlinere arbilror quod Dominus ait:«Ecce credere quia demenlissimiim est, ita pronuniia-
ejicio daemoniabodie et cras, el lerlia die consura- bilur ul.pravcedat percunclalio, sequalilr inter-
mor (Luc. xm). > Quod eliam in triduo siiae passio- rogalio. Inter percunctalioriem autetn et inief-
nis el evigilationis ostendit. Crucifixus esl enim, et rogationem, hoc veteres interesse dixerunt, quod
sepulius et resurrexit. In cruce de principibus et ad percunclalionem multa responderi possunt, aJ
potestatibus triumphavit, in sepulcro requievit, in inlerrogalionem vero aut non , aut etiarii. Pro-
resurrectione exallavit. Sic et poenitentia cruciai, iiuiiliabilur ergo ita ut post percunclationem qiia
justiiia iranquillat, vita aelerna glorificat. « QuiJ dicimus, Quis accusabit adversus elecios Dei, iHud.
ergo dicemus ad baec? Si Deus pro nobis, quis con- quod sequilur sono inlerrogantis enuntietur, « Deus
tra nos? > Ac si diceret: Deus pro nobis, ut prse- D qui justifical, > ut tacile respondeaiur : « Non. >
destiuarel nos; Deus pro-nobis, ut vocaret nas;, Et item percunclemur : < Quis esl qui cohdtininel: >
Deus pro nobis, ul juslificaret nos; Dens pro nobis, rursusque interrogemus, <Christus qui morluus esi,
nt glorificaret nos. Si ergo Deus pro nobis, quis magis aulem qui resurrexit, qui est iri dextera Det,
contra nos? Prsedestinavit nos anlequam essemus, qui et interpellat pro nobis, > ut ubique respoii-
vocavil, cum aversi cssemus, justificavit, cum pec- deatur, < Non. > Quod autem dicilui Chrisius se-
catores essemus, glorilicavit, cum niortales esse- dere in dextera Dei, per humanam simililiidineni
nius. A Deo ergo prccJestinalis, vocatis, jusiificalis Dei poteiiiia demonslraliir; non quod solium po-
qui yult adversari bellum paret adversus Omnipo- nalur.et Deus Paler in eo sedeal , secumque Fi-
lentem. Unde probas quod, Deus.pro te? Oplime, lium habeai residenlem, sed quod.nos aliler judi-
inquil, quia < etjamFilio suo proprio non pepercii; cantem et regnanlem, nisi per riostra verba, ne-
sed pro nobis omnihus tradidit eum. > Non ergo quimus intelligere. Interpellat autem pro nobis,
terreateum fremitus inundi, pro quo tradiuis est apparendo DeoPalriin hornine, queraassurapsitpro
Ariifex mundi. < Quomodo, inquit, non cutn illo nobis. Sequitur in exsuliatione spiritiis hilaris quse-
oiiinia nobis donayil? > Quac oraiiia? Scielur, CUIII dam niagui amoris professio, quam expfimit com-
 643 GUILLELMI ABBATIS S, THEODOtUCl 644
jncmpralprpm beneficioriim, .raagniuido. < Quis , A non diiigerfi.Deum ;^iiod iiiliil estfaliud, qiiamali-
inquit, itus separabit a ciiariiateDei, quavest in quidrei iii^diligendo et sequerido praeponere. Nemo
jbbr'ista Jesu Dpmiuo, nostro? > In Filip: quippe inde nos separei pollicendo vitam quia tiemo a fon-
amatur Pater* inctijus oppre charjiasejus comroen- te^separalpoUicendo aqu^m.vNoniSepatetfaingelus,
dalur. Uode et alibi « filius.charilalis > ,ejus ap- quja cprii'inluereinus :T)eP i riop est .arigetps irierite
pellatur (Col, j). Qui ergp habet .sensuni amorjsi jip^a^i^^Hi^oih-.^bil-sepairet ^irtuss quiapsi virliis
inieliigat yerba amantis. Quis, inqnit.cujiis pp- hic (licta-est, quae aliquam poteslaiem in miinJo
tehliae, cujus scienliEe,etastuiise, hos prsedestina- ; lenet, toto mtindo otiiriiaoisupertor est iriens iii-
tos vpcalos,.jusliucalos, glprificai,ps,,separabU eon- liseretisDeo; Si veroilla virlusdictaesi, quseipsiiis
siiio., separabil exemplp, a chariisij.e Dei;, a fide animi nostri rectissinia alfectiocst, si in aliqtio est,
amati, ab aiiiore credili ? « Quseestin Christp Jesu fayet, ut cohjungal nps Deo ; si iri nobis cst ipsa ,
Dominp nostro, > a quo regiamanius, salyari gau- . conjurifjil., Nori separent inslanteS iribleStiaei' qnia
' demPs> euijn spifitu riosirp seiyjraus. Npn inyep- hoe leyiores eas sentimus, quo ei a^quo nos sepa-
lus est, quis : quaeriluivquid. v: : ; , rare niluntur, arclius inhteremus. Non sepafel pro-
.. VB;RS. 55-36.—« Tribulaiio, anangustia >inanima; missio futurbruni, quia et quidquid borii futlirum
fames an hudilas >,in cofpore; «perjculumj» mortis; " est; prproitUi Deus; *t nihil est ipso Deo metiiis, qui
an Qccidens < gladius ? Sicul scripluin est :;Quia jam profeetosibi ihhcefeniibus prsesens est. « Neqne
propier te raortilicainu,r tola die : sesl.imali siirous forliludo, neque alfitudo, neqne prpfuhdum.» Stuit
tit o*es occisionis. > Noii seniel occidimui- et rao- el in pbtlosophis bujiis niundi fortiter dispritanies,
, rimur; sed tota die; id est, absque; iniermissiohe aj(,aisapientes, profunda riiriantes , sihiplicibies
afllictionibiis et lormenlis mortificamur, parati dare quosqtie saepe altentanies separare a xihafitate Dei,
pro lege non noslra taiitum, sed el nos ipsos, sicut qucc eslin Cbrislo Domino nostro. - -
ovis occisionis, cujus npu iac vel lana,;sed vila.re- .:, .., :;;',viCAJ>UT,IX.-,.'>^
quiriiur. Quid autein miruni, si patituf niartyr pro ,., VERS.1-5. ^-« Veritatem dico iu thfistos rion
Deo suo qupd palilur avarus pro aurp suo ? Exbibet . mentior,, teslimoniuni mihi p^rhibeiile cohscrentia
eniiii se a.varus marispef iculo ,i et dicit auro. suo : mea ifl Spifitu sancto, quoiiiam irisiitia esi milii
Propler lemprtificor tota die. Exbibet :se marlyr . inagna, et conlinuus dolor Lcordi rneo. Optabam
iprmeiiiis et gladio:, ei dicil Deo suo : Propler te enim egpipseatiaihema esse aChrJsio profraixibhs
moftiflcpr tota die. Voxsiniilis,sed caiisa.dissimilis. meis, qui suiit cognali mei secuiidum cafriem , qiii
Isle Cliristo, ille aurp. Respondeat maiiyri suo,'r ' Bunt Israeliiae ; qiiorum adopiio est (HiotUm, et
Clirisius : Shmpreris propter nie,-, iftveiiies me. gloria, etiesiamenUim, el legislalib, el ohsequium,
Resppndeal ciiirqm,avafo : Si moreris.pro me, ei jte el: promissa ; quoruin patres, ex quibus Clirislus
perJis, et me. < Sed iu his omnibus superamus secuiidiiin carnem, qtii est super omnia, Deus behe-
propler eum qui dilexit nos. >Cur iion, quem dile- diclusin sjecula.»Vide magnam beiie affeclaemenirs
xiinus nos ? Qnia sicut nullus eligit nisi electus, sic dulcediiiem, prse gaudii magflitudine qiiasi usqiie
iiiillus .liiligit nisi dilectus. Amor noster inenlis liti- ad coejos ascendentem in exsultatione spiritus prn
niaiiae affectus est; amor Dei graliae.affeciusest. gentiiim profeclu et repente qiiasi ad abyssos
Afliciiiiur nos, cum Deun.iainamiis ; noii autein aflj- descenJeiuem a.Jolore corJis, pro gentis suae iriise-
cilur Deus , cUm ab eo amaihur ; sed amor ejusi rabili; defectu,; Unde illis quasi in coeloeum Deo
Spirilus sanctus esl, quem cnm dignaltir Jare nobis, reliclis, yideiur in terram fedire, mori pro fratribtis
per ipsuiii diffiindii charitateni in cordibus nosiris, sitisv Et sicut da Mpyse legituf, qiiia videbaliirejiis
qua illuin amamus. Aroat ergo nos, cura Jono, facies cornuta, cum exiret a facre Domini, nec pote-
anioiis sui Jilat nos; amainus eum , cum loto pon- ranl clai-itatem vullus suslinere carnales popuH
dereanimse ferimur ineum : hoc est quod soli Deo, {EcDodVxxxiy):sic et ipse quasi cliarilate insaiiieris,
debemus. Quod cum a :Deo avertere et ad se con- p et totus Spiriiu sancto debfiatus, nesCit habere so-
veriere njtitur caro, et concupiscentia vitae-hujus:', bijelatis yerba,sed Ipquiiur sicui inirientis excessii,
patilur .Refvus Dei, qtiaesupra scripla sunt, lenla- dicens velle se anaihema esse a ^llirisio pro Ghrisio,
lioneshiimaiias ; ctim vero in eo aniorem Dei im-- iti est, pro frairibus, ulessent in Clnisio. Optahat
piignat raalitia spi.iiitialis neqtiitice, patitur qucc se- aiiatlieina esse a bealittiJine Cbrisli, aniplecteiido
qti uiiUir, lenlaliones bumanas. -Sequilur enim. jiistitiam Cbrisli; justius arbitransapuJ Deinii esse,
. . VERS.3?, 39.}— « Certus suni quia ncque mors„, optare saluteiri genlis uniusj qiiara snsetiriius ahfmcei
neque viia, neque angeli, heque principatus, nequej Sed ciim seipsam excedenlis cbaritaiis hic esset iiii-
viiiiites, neque inslanlia , neque futura, neque for-• rabilis affectus, longe aliler in jujicio rjustttiae Dei
liludo, neque aliiludo, neqite prpfundum , neqtic3 ejiiS formabatur: effeelus, quia cum in gloriam Dfei
creauira aliqua, poierit nos separare a cbariiatt B' el salulem fratruro , non cbarilalis, sed salulis siiae
Dei, qiicc. est in Christo Jesu Domino nostro. ii offerret defectum apud justura judicem el cliariiaiis
Nehip ergo nos, sepafei a Dep; minando mortem , siimmum adeptus est profectuni, quia el donaia est
quia idipsum quod dijiginius Deiim, niori non po,- Paulo salus electionis ,de geiite illa, nec JefrauJatus
lesl.nisi duro non diligit Deuin, cui raors ipsa cs t esl prceroio univci-salis corum salutis, qni pro om-
 645 EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. — LIB. V. 646
niuni eorum salule, tam constanti charitale semet- A (|»1 eral reproinissionis filius , seminis ejiis ppsteri-
ipsuin oblulit. liabel enini cbarilas affeclus, liabel tas poneretur,'dicenle Domiiib :'
et effeclus ; e( licet iion ita hominibtis videalur, VERS.8, 9. '— « In lsaac vocabilur tibi setnen.
oniiies ejus affectus suos inveniunt effcclus apud Promissionis enim verbuni lioc est : SecunJum hbc
tuui, qui mulio veiius discernil aflecluin nientis , • tenipus veriiairi; el eril Sarae filius (Geti. xii). > Nbn
qtiaui homines effeclum operis. Verba ergo hacc ergo, inquit, per ordinem naiivitalis carnalis isaac
Aposlbli affecius sunt, quia non optat a Cliristo ana- nascitrir ; qnippe cum jam Abraham emoritii esset
ibeina esse prxvaricalione , sed anioiis devotioiie. corporis, ct emortua vulva Sarse, sed per virtutem
Lauguor esl animaeamanlis, nec valenlis iniplerequod proniilieniis. Meriio efgo non carnis , :sed - Dei
vull. UnJe. illa in Caiilicis dicit : « Amorefaiigueo filius dicitur qui ex adyentu et serroone Dei nasci-
'
(Cant. y). >— < Veritaleni, >inquit, < dicoin Chiisio, tur. r - -:'
lesliinoniuin perhibenle iiilbi conscienlia in^a iri VERS.10 , H. — « Non soluiriaulem illa. > Hccc,
Spiritu sanclo. > Beata anima, cujus verilas fuu- inqtiit, ratio non solura delsaac, sed et de Jacob re-
dalur in ChrislO, couscienlia solidaiur in Spiritu cipienda esl. Naro ei Hebecca non secunduin ordi-
sancio, cui in conscieiilia arJet veriias eliaiitalis; neiacarnalis naiiviialis proiulit partum. Cum enim
in coufessione vero sie elucet charitas veritaiis. -•'.,-B ex uno concubitu Isaac geminos coucepisset post
VERS.2.—< Trislitia magua, et dolof conlinuus. > Jongum tsedium diutinae sterilitalis, nondum partu
Ubiilla inagna , illeque coiiiinuus, qui essc pptcsl Cdito , neque ullis pueroruro actibus bonis malisve
locus laetiliae? « Cordi nieo. > Sicui euiin cui servit, inler horoines habitis, erga Jacob diviiia habetur
servil in Spiritii sanctp, sic cui dolet, dolel in corde electio, el dicitur « quia Major serviet mirioi-j(Gen.
suo. , '",''• xxv); el : Jacob diiexi, Esau autem odio liabui
VERS.3..I—'« Pro fratribus meis , qui suril -co- (Mulac. i). > Cum autem hsec ita dicia sinl, doce-
giiati inei secunduni caciiein. > Nouiiua baec sunt mur, inquil, quod secundum eleclionein proposiiuiii
iiecessiiudiriis; priniuni enimquod animale esi:; Dei maneat: nec ex operibus, sed ex vocantis sit
dciude quod spiriluale. Sequitur eriim., gratia, quod dicitur, major serviet minori; el Jacob
VERS.4,- 5;-— < Qui sunt lsraeliiae , > facti •ad dilexi, Esau auieni odio habui, doceniui'quia non
viJenJuin Deum ; « quorum est adoptio, > quia ad qui filii carnis, sed qtti fiiii suut, ipsi deputeniur in
ipsos proprie niissus esl Filius Dei; < etgloria , > seraine; cum ibi Isaac ex raullis, ex- duobus minor
quia cred.ita sunt eis elpquia Dei; < et leslaineiilura, > eligilur , ut aJpptelur in filiuin Dei, et sic verum
quia et Vetus eis esl daluin , el.Novura in Vetere sil, quod proniissiones Dei non iri filiis carnis, sed
pfxliguratum.• < et Iegislatio, » quain ipsi specia- V in liliis Dei conslerit, et non ex pperibus, sed ex vo-
liier accipefe meruerunl; < el obsequiuni, >quoruiri cantis gratia secundum clectionem proposiluin Dei
ealuti lex et propbetse speciaiiier, obsequunlur; < et nianeat, non in filiis camis, sed in liliis Dei. Unde
proniissipries > de, Ciirisio ; « quorum patres, ex ei in hanc sententiam teslimoiiiifm propheise as-
qtiibus Christus > naius esl. Haecenira est praecipua siunpsii, longe posterioris , « Jacob dilcxi, Esau
causa trislilice el Joloris patres lanli fuisseapud autera odio habui, > ut iutelligeretur hoc aperlum
Cbristuin, ut uasci de eis eligeret; lilios lales esse, poslea pcr prophetara , quod aniequam illi nasce-
quibus reliciis, ad gentes trausiret. rentur, erat in pracdestinatione Dei.Quid ehim di-
VKIIS.6."— « Non auieni quod excideril verbum ligebai iri Jacob, antequam fecisset aliquid boni;
Dei,»—«Tribulaiionem, inquit Propheta.et Jolorem nisi gratuilum inisericordice suce doniim ? Et quid
inyeni [Psal. cxiv). > Priideiilis est iet dolprera in- oderat in Esau, antequam nalus fecissei aliquid mali,
veriire, ubi opus esl; et.dolori ponere moiliiai, cuiii riisi originale peccatum? Nara hec ih jllo diligeret
lempiiS est. Sufficii ergo Aposlolo dolorem cordis juslitiani, quam nullam ille feceraf, neque in isto
aperuisse.de reprobaiione gentis suse ;, slaliraque odisset naturam, qiiam bonam ipse'fecerat. Cuni
ipse sibi consolalioiiein iiiveiiiens , « Non , inqiiit, r>; eniin rem stupendairi proposuisset, quornodp' de
quod exciderjt verbuin Dei, » id est promissio, qn» nonduin nalis, nec aliquiJ agehlibus' boni vel niali,
eisfacla esl,; rion evanuit. Qui eniin verus fuerit recte dici poiuerilj quod unuiri Deus dilexerit'',' al-
Jsrael, ipse Dei proroissa coiisequetur. Qui auiein lerum odio habueril, ipse sibi Pbjecta qucestioiie '
pcr fidero non viJet Deum, qui dixil : < Qtii me niottim exprimens auditoris, ait :
videt, videt et Patrem. (Joan. xiv), » lsiael nbri VEBS. 14. *— « Quid ergo dicemus? Nunqiiid
potest dici. Jdeo dicit: iniquilas apud Deum? Absil 1 > llic eral locus , ul
YERS.6,7. —-< Non omnes qui ex Israel sunt,- Iii dicereiur ; Fluura eoruin opera praevidebai Deils,
siintl.snieliice.Neque qui semeiisucit Abralioe, onines qiiando ininori niajoreni serviturum prcedicebat. Non
filii. Sed qui filii sunt promissionis, aestinianiur in autein iioc Apostotus dicit; sed potius, nequisqiiairi
semine, > hoc est, qui filii suntlidei illius, per de suorum operum meritis audeat gloriari, ad Dei
quara ineruit Abraham repromissioneni accipere fu- graliam el gloriam commendandam voluii valere
lurae liasrejitaiis. Quod videlicel jain tiinc designa- quod dicil. Curo enini dixisset, « absit, > ul sit ini-
balur in Abraham, cuin ei mullos filios habenti,' quilas apiid Deuin , lanquam ei dicefcmiis: Uude
ijuos Appslolus filios carnis appellal, iii solo lsaac, boc ostcndis, cum asscras iion ex opefibus, sed ex
 647 GUILLELMI ABBATIS S. THEODQIHGI 648
vocante esse dictum, major serviet niiiiori, ail: A Pharao serValus est ,-iSicnt.reiexUus docuit. Deui-
VEJIS.15,16. — <Moysesenitn dicil (Exorf.xxxut): que atl utrumque concludit: « Et cui vull miserelur,
Miserebor cujtis miserebor ; et misericordiam /prae- et quem vult indurat. > Hoc facil apud quem non
siabo ;cnjus niiserlusero.lgilur non volentis,neque est iniqtiitas. Miseretur uliquc. gratuiio dono ; obdu-
currentis ; sed misereiitisest Dei. > Ubi nunc me- ratauiemjustissimo.raerito.Sed dicaladhuc superba
riia ; nbi nuiic opera, vel prceterita, vel futura, lau- ct infidclis elalio, velpuniti damnabilis excusaiio :
quam viribus arbilrii adiinpleta , sive adiinpleiida ? VERS.19. — < Q»iidadhuc quaerilur? Nam vo-
Aperlam Aposlolus praeposuit de gratuitce , hoc est Iiiiuati ejus quis resistil? > Dicat hoc, et audiat
verae gratiae commendatione senteiilinin. De ipsa quod convenit liomini. < 0 liomo, tu qui cs, >
enim gralia saiis agebat Aposlolus, el iJeo promis- ut «respondeas Deo ? > Audiat hoc, el non con-
sionis lilios coramemorabal. Quod eniin proinillit ieninat. Quod si conteuipserit, eiiam iii hoc ut coa-
DettS, non facit nisi Deus. Coinniendans ergo filios lemiierei, se sciat obdnratum ; si auteni non con-
promissioiiis, hoc priinuni ostendit significalum per tempserit, etiaro ul non coiuemnerel, se credal, aJ-
lsaacfilitim Abrahae. Evidentius quippe apparet opus' jiiluin, sed debito obdnralum, gralis adjuiiini. Quo-
liei iu eo queni non genuit usitatus orJo nalurce nam se isti excusabunt modo? Nerape illo, quein
de sierilibus visceribus el seneclule confeciis, ut in g breviter lanqiiani ex eorum voce sibi objecit Apu-
fitiis Dei, qui fuluri prceiiunliabaiilur quod filii Dei slolus, ut dicaiil:« Quid adhuc quseritur ?,Volunia!i
essenl, non humani operis, sed divini esse nioii- eniin ejus quis resislil ? > Et si illos non pudet hac
straretur, alqne ut in vasis aptis in intcriium , qui excusalione non nobis, sed Apostolo conlradicere;
daroiiata: massse debitus esl, agnoscant vasa ex ea- cur-nos pigeat quod dicit Apostolus hoc idcm atquc
deni massa in honorero facia, quid eis iniseficordia idenliJeni dicere ?
J>vina largita sit. VERS.20, .21. — « 0'TibniQ,tu ijuis es, > ut« re-
VEBS.17 « Diciteniin, iiiquil, Scriptura Pha- sporideas Dep ? Nunquid dicii figmeiUuin ei qui so
raoni (Exod, lxi: Quia in boc ipsum exCitavi te, finxitrQuid me fecisti sic ? An non babet potesiaiem
ut osleiidam m te virlulem meani',- et annunlietur figulus luli ex eadein massa, > utique meriio recic-
iiomen ineum in universa lerra. > Nullum enim que damnaia, < facere al.iud vas in honorem > inde-
Deus aiigelorum ve.lhominum crearel, queni maluin - bilum , propier inisericordiae gratiaro, < aliudiu
fuiuruni esse praescirel, nisi pariter nbsset quibus coulum.eliatn,* > debiliiin propler irae jusliiiaro ?
eos bonofurii utiliiatibus commodaret, alque ita or- Quauium ad jusiiiiara speclcu etgraiiam, potest rc-
«linemsseculoruin quasipulcherrimum carraen, eliam ctediciel de reo qui liberatur et de reo qui dani-
ex quibUsdam aiitilhelis boneslarel. Uteniin annuii- < C natur.: < Tolle quod luum est, et vade^MaH/i. xx).
liareiur nomen Dei in universa terra, vasis utique Et buic volo quoJ debetttr Jonare. An non mihi ii-
inisericordice proderal. Ad eorum ergo iiiiliiaiem ceu faceie quod volu'?

LIBER SEXTUS.

SEQUITUR CAPUT IX.
VEBS.22-24. — Quod < si yolens Deus oslendere •
iram suam, et noiam facere potentiam suam, su-
stinuil in nuilla palienlia vasa irae apla in inleri-
turo, utostenderet diyilias gloriaesuce in vasa mise- .n
ricoruice; qtiaeprseparavit in gloriam, quos el vpca-
vU, non solum ex Judaeis, sed eliara ex geniibus, >
subaudilur, « lu quis es, qui respondeas Dco, > ul
recurrenle sentenlia ad verba superipra iste sit
sensus : Si volens Deus oslendere irara, susiinuit
vasairae, lu quis es, qtti respondeas Deo?]Son au-,
tem solum volens ostendere potentiam siiam, sed .
eliain quod sequitur, ul notas faciat divilias gloriae
suse in vasa raiseric.ordiae, quse praeparavit in g!o-
riam. Quid euim prodest, vasis apiis in interitinn,
quod ea palienler Deus susiinet, ut ordinate dis-
pefdat, utaturque eis ad insirumeiiluni salulis ep-
ruin quorum raiseretur ? SeJ illis ulique prodeslaj
qtiorum salulera sie illis ulitur. Ecce et raiio reJ-
dita est horaini quanta debui.t hoihini.- ac.si.d'-
ceret: Tuqiiis . es,' qui responJeas Deo ? si vo-
lens Deris osiendere iram, el demonslrare poien-
tiam suain, quod et Jnialis bene opiimus ipossit
uti, nialis Juntaxat non conJitione Jivina,' sed
yitiata voluntaiis iniquitate natura, quae a Deo
condilore couJita est bona, suslinuit in niulla pa-
lieniia vasa irae apta in iiiteriluro, non qtioJ illi
essent necessaria, sive angelica, sive humana pec-
caia, cui nec justitia c.ujusqiiam est necessaria; sed
iil npias faceret diviiias giorise suaejn ynsa iniseri-
curdiae, ne se iu bonis operibus lanquam de propriis
exiollerent viribus, sed huniiliier intelligerent, nisi
illis Dei gratia non debila, sed gratuita subveuiret,
id fuisse reddendum roeriiis sttis quod aliis in eadein
massa reddituin .cerncrent :ca?teri,auiein hoinines
ad islam socieialerii iionperlinenles, qiioruin tamen
et aiiimam et corpus Dei bonitas operaia est, et
qniJquid liabet ipsa nalura pfaeter vitium, quod
649 EXPOSITIO 1N EPIST. AD ROM. — LIB. VI. 650
eidem inflixilsnpcrbienlis volunlalis audacia, pto- A litudine incomparabili plures sint, quam qnos in
filios promissionis praedestinare
pter hoc a Deo prcescicnte creali sunt, ut in his sui rcgni gloriam
ostenderelliberum deserloris arbiirium sine graiia dignalus esl, ut etiam ipsa rejeciorum niuililudine
quid valeret; et in eorum juslis et debilis poenis, oslenderetur, qttani niilliiis momeiili sil apud Deum
vasn misericordiae, quae non suorum operum meri- jusliim quanlalibel numerosilas jusiissime damna-
lis, sedgrattiila Dci gralia sunt ab illa concrelione lortini, aique ui liinc quoque intelligani qui ex ipsa
discreli, qHid sibi collaium esset addiscerent, nt damnatione redimuniur hoc fuissc debitum massce
orane os obslrualur, el qui gloriaiur in Domino ilti universae,quod lam magnccparli ejus reddiium
glorielur. Cur eliam aliquos voluit Crealor ad daro- cernerent; non solum in eis quo originali peccalo
naiionem pertinere, non ad graliam, beatus Aposlo- mulla addunt malaevolunlalis arhitrio ; verumetiani
lus tanio succincliore brevitale.quanio majoreauclo- in tain raultis parvulis, qni tanliimmodo vinculo
ritaie comroemorat. Deum enim dicil, volcnlem peccati originalis obslricli sinegratia Medialoris ex
ostendere iram et demonstrare polenliaro siiam, su- hac luce rapiuntur. Tota quippe inassa isla juslae
slinuisse in multa palieniia vasa irce apia in perdi- damnalionis reciperet debitum, nisi ex ea faceret
lionem, el ut nolas faccrel divitias glorise susc, in non solum justus, sed eiiam misericors figulus ali-
vasa misericordiae; quem siiperius dixerai tanquam JJ qua vasa in lionorem, secundum gratiam, non se-
figulum luti ex eaderii massa facere aliud vas in cundum debilum, dum el parvulis subvenil, quo-
honoreni, aliud iu conlunieliam. Merilo nutero vi- ruin nulla merita dici possunt; et majores pracyenit,
derelur injuslum quod fiunt vasa iracad perdilionem, ut aliqtia meriia habere possint. Reliclis ergo se
si non esset ipsa universa ex Adam massa damhaia. comparet colleclus, el repulsis eleclus; coroparent
Quod ergo fiant inde nnscendo vasa irse, periinet nd se vasis irae vasa uiisericordise; et videant ex eadem
debilam poenam. Quod aulera liunl renasccndo vasa roassa alia vasa facta esse in Iionorem, alia iu
niisericordix,peninel ad indebilam graliam. Osien- contuineliam ; et discal Iiberatus de non libcralo
ditergo Deus iram, non ulique animi perturbaiio- quid eiiam sibi convenirct, nisi gratia subvenirel.
nem, sicut esl, quae circa«honiines nuncupatur, sed Nisi enim debilor suspendalur, minus agi»gratias
juslain fixamque vimliclam, quod de slirpe inobe- cui dehitum relaxalur. Profttnda quaestioin profun-
dientiaeduciiur propago peccaii atque supplicii. El dum nos abduxil, non lauien usque ad fuiidum stii
bomo natus ex muliere, sicul scriplum est in libro nosperduxit, quia licet argualur homo respcuidens
,'ab, brevis cst vitae, el plenus iracundise (Job Deo, vel lutum figtilo, non tamen prohibet Aposto-
xiv). Ejus eiiim rei vas esl, qua plenus esl. Unde lus sanclus a quaerendo, eos de quibus alibi dicit:
irse vasa dicunlur. Ostendii et potentiam suam, qua G « Spiritualis omnia dijuJicat (7 Cor. u). > Et illud
benc ulitur etiam roalis, inulta illis naluralia el maxirae : < Nos non spiritum hujus mundi accepi-
ieinporalia bona Iargiens, eorumque inalitiam ad mus, sed spiritum qui ex Deo est, ul sciamus quce a
exercendos et coinparatione eorum admoncndos Deo donatasuni nobis(«'6id.)»Prohibet aulem ab hu-
bonos accommodans, ut in eis discant gratias agere jtismodi luieos et terrenos, qui nondum inlrinsecus
Deo, quod ab eis non suis roeriiis, quae in eadem regenerati aut nutfili, imaginem illius porlant, qui
massa paria fuerunl, sed illius niiseraiione discreli primus faclus est de terra lerrenus, et quia ei a quo
sunl. Quod raaxiroe apparet in parvulis, de qui- faclus esl, noluit obiemperare, in id relapsus est,
bus, cum per Christi graliain renascuntur, et islam unde esl faclus, meruiique audire : < Terra es et
vitam in illa lenera setale finientes, in aelernam in terraut ibis (Gen. iu).» Elmerilo prohibentur la-
transeunt el beatam, dici non pbtest quod libero les. Nam si posset loqui pecus, el diceret Deo:
discernantur arbitrio ab aliis infantibus, qui sine Quare hunc hominem fecisti, me autem pecudem ?
bac gratia in ipsius massce damnatione moriunlur. non jusle succenseres et diceres : 0 pecus, lu quis
Si aulera bi soii crearenturexAdam, qui essenl per es qui respondeas Deo ? Prseparavit ergo Deus vasa
graiiam recreandi, et praeter illos, qui in Dei fi- p misericordicc, et vocavit lam ex Judseis, quam ex
lios adoptantur, nulli alii bomines nascerenlur, 1?.-, gentibus, quia una est ex Adam massa peccatorum
teret beneficium quod donaretur iudignis, quia et impiorum, in qua et JudceiJet gentes remola
nullis ex eadein stirpe venientihus danuiabili debi- gratia ad unam pertinent conspersionera :
tura supplicium redderetur. Cum vero suslinuit in VERS.23.— < Sicul Oseedicil (Ote. n): Vocabonon
multa patientia vasa irce apta in interitura, non plebem meaai, plebem meam; et, non rnisericordiam
solum ostendit iram et demonstravit poteniiaui conseculam, roisericordiam consecutam. Ei erit:
suam, reddendo vindiclam ct bene utendo malis, In loco ubi diclum esteis: Non plebs mea vos, ibi vo-
sed etiam notas fecit divitiasglorise succ in vasa mi- cabuntur filii Dei vivi. >Hoc testaraentum propbeti-
sericordiae.Ita enim quid sibi prsestelur, discit gra- cum de vocatione gentium, qui populus prius non
tis juslificatus, dum non suo meriio, sed gloria perlinebat ad Deum, apostoli intellexerunt, el quia
largissimaeDeimisericordiae discernitur a damnato, ipse quoque populus genlium spiritualiter in flliis
cum quo eadem justitia fueral et ipse damnandus. Abrabce, ac per hoc recle dicilur et lsrael, reco
Tam Biullos aulem creandos nasci voluil, quos tes eliam l.ipidem angutarein, el duos paneies,*
ad suam gratiam non pertiuere prcescivil, ut mul- alteruiu ex Judceis, allerum ex gentibus, in ilfoibn-'"
PATBOi. CLXXX. ^l \
 «51 GUILLELMIABBATIS S. THEODORICI 652
venientes. Videturque redire Apostolus ad doloris A VERS.30-33. — < Quid ergo dicemus ? Quod gen-
sni solaiium, quia sicut tam in Judceis quam in les quse non seclabanlur jusliliam, apprelicnderun»
genlibus tina est massa perdilorum, sic ex ulroque juslitiam; justitiam autero quse ex fide est; Israel
populo una fiat Ecclesia eleciorum. Unde ad genles vero seclando legem justiiice, in legem jusiitisp
pertinet exemplumquodpraemisil deOsee; ad Judaeos non pervenit. Quare ? Quia non ex fide, sed quasi ex
vero,quod de isaia subnectil. Gentes enim fuerunt operibus. OffenderuiU enini in lapidcni offensionis,
pJebs iion Dei, et plcbsDei faclcesunt: misericordiam sicut scriplum est : Ecce pono in Sion Japidera
noii consecuiaeet misericordiam consecuise siint. olTensioniset pelraniscanJali; ei oiniiis qui credit
VERS.26. — <Sed erit, > inquit, < in loco. > Quis in euin non confundetur. > Fides Christi est crcdere
iste locus esl ? Nunquid Judsea ? Nunquid Boma ? in eum qui jusiifical impium, credere in Medialo-
iVbsit! Judxa dignior, Roma sublimior locus est, rem, sine quo nullus reconciliaiur Deo, credere in
ubi Deum loqui decet, vel possibile esl. Locus enim euro quidieit : <Sineme nihil potestis facere (Joan.
liic mens hominis est, sensus rationis; principale xv). > Scd hanc fidem non appreliendit qui, ignorans
cordis. Ibi agente Deo peccalori pnpulo daronabilis Dei jusliliam, id esl quam dat Deus, qui jusiifieal
dicil conscientia : < Non plebs roea vos, > quibus impium et siiam volens siatuere, lanquam suae vo-
vero charitas Jiffunditur in cordibus suis, per Spi- B luntalis virihus factam, cui Deus secundum meriia
rittim sanclum qui dalus esl eis, testimonium per- relribuat graliam, non vult ut gralia Dei pmcedat,
hibel ipse Spirilus, < quod sunl filii Dei. >Isaiasau- quae eum faciat haliere, quam se ipse sibi credit fa-
lerj clamat, id est manifesie annuniiat et prsedi- cere justitiam. Unde et sectari bujusmodi homines
cal quod facil pro Israel, et dieit: dicunlurjuslitiam,quam quasi fugienieroviribussuis
VERS^27. — « Si fuerit numerus filiorum Israel apprehendere se arbitranlur. Hoc autem proprium
lanquain arena roaris, rcliquise salvse fieni. > Pro- Judseorum est, sectanliuro legem justitiae quasi pei
videns enim propheta de fuluris videbat quod plu- opera justificantem. Genles vero non sectanlur ju-
rimi ex Israel arensemaris coinparandi, ob jusiiiice stitiam, sed apprehendunt eam, proxiniam sibi eam
slcrililatem, et duritiara cordis et multiiudinem invenienies, prseroganle eatn.sibi gralia fidei, natu-
inordinalam et confusam, fuluri erant vasa irse rali legeeam inyenientes insitara cordisuo. «Gentes
apta in interitum, non credentes vitse suse, sed Do- vero, qucenon sectabanlurjusiiliam, > quse propria
ininiim majesiatis crucifigenles; reliquiae vero, legis esl, quae|fit de limore pcense,non de amore ju-
stellis coali comparandi, ccelestis gloriceparlicipes stiiice, quam bomo facit non Deus, <apprehenderun'
futuri essem. Utrumque enim Abrahae pronuntia- jusliliam > Dei, jusliliam fidei; <Israel vero seclan-
tuin esl:« Sic, > inqiiit, « erit semen luuiii (G««. do legem > littercc, quam sibi pulabat vel praesume-
xxu), > sicut arena maris, etsicut slellaecoeli : bal esse (jusiiliae, in legemspiritus non pervenit,»
VERS. 28. — « Verbum enim consununans, et qucevere esl lex justilise. <Qtiia » ergo <non ex fide,
abbrevians in sequitate, quia verbum brcviatum fa- sed quasi ex operibus, > quasi ipsi sua justiiia ,
ciet Dominus super terram. > Verbum consummans offenderunt in lapidem offensionis, in quem qui cre-
esl, et abbrcvians in aequitale, de quo dicitDominus diderit, non habebit suaui justitinm, quae ex lege
in Evangelio : < Diliges Dorainum Deura luum ex est, quamvis bona sit lex, sed implebit ipsam legem,
iolo corde tuo, et proxiinum tuum sicut leipstira : non sua justilia, seddaia a Deo; ila enim non con-
in his Juobus ma.ndatis lola lex pendel el propbetae fundelur. Chariias enira legis plenitudo est. Et unde
(Mallli. xxu); >vel compendium fidei, qua salvi fiunt ista charitas diffusa in cordibus nostris? Nonuliqus
credenles, omissis innumerabilibus observalionibus, a nobis, sed per Spirilum sanclum, qui dalus est
quibus illa iiiultitudo serviliier premebatur. Quod nobis. Sciendumautera quod in Isaia propheta hoc
aulera reliquiarum salus graliae deputanda sil, sub- lestimonium ita scriplum est: «Ecce ego pono in
scquenti leslimonio edocet, dicens, ex persona Sion fundamentum lapidem preiiosum, elecium,
eorum qui gralice credidcrunl: D angularem: el qui crediderit in eum non confunde-
VERS.29. — < Nisi Dominus sabaolh reliquissel tur (Isa. xxvm). » Aposlolus aulera lapidem oflen-
nobis semen, sicui Sodonia facti esseinus; et sicut sionis el pelram scandali, de alio loco ipsius pro-
Goraorrha, siniiles fuissemus (Isa. i). > Ipsi enim pheiae huic teslimonio inseruit, in quo ila scripiura
tanquam, semen mulliplicali sunt, aspersi super est: < Et non tanquam lapidi offensionis occurretis
terram. Vel semen inleljigitur granum illud fru- ei; neque ul lapidi ruinae (Isa. vjn). » Ex ulroque
raenli, quod per passionem riiortis cecidit in ter- ergo loco excerpens quod asserlioni suaecommodum
ram, et morljficalum fecil fruclum plurimum. Facti videbalur, in unum sibi coaptavii. Cur auiem via et
autem, inquiunl, fuisseraus sicul Sodoma (cujuspo- veritas el vila Christus Dorainus lapis hic oflensio-
pulus incestus in hospiies perire meruii), dum in nis, el petra scandali nominelur, nuili debel esse
fratrem noslrum Dominum majestaiis sacrilegi, eva- offcnsiovel scandalum. Quia enira bi qui erant in
deie non poluissemus periculum perditionis, nisi in Sion vias rion bonas incedenles iter perdilionis con-
benedjclione seminis sancti in terram missi.. Dcinde cito pede currebarit, malis"suis invicem faventes,
ostendens gentes ex lide appreltendisse juslitiahi, quia, sicui dicil propheia,. <landatur peccator in
sub;ungit diccns • desideriis animacsuse, et iniquus benediciltir (Psal.
 655 EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. — LIB. VI. 6:4
ix); » veniens Dominus arguere coepil vias eorum A enim fides quse per dilectionem operalur. Nec dixit,
pravas dicens : < Vaevobis Pharisaei (Matth. xxm), > hoc est opus vestrum, sed, < boc est opus Dei, 111
et his sirailia, el faclus est eis lapis offensionis et credatis in eum quem ille misit (Joan. vi).» Fides
petra scandali, dum sua eis mala non tacens, vias ergo hominis, Chrisli est, quia ab ipso esl; et opus
perdilionis eorum redarguemlo coapit impedire.Non omne fidei ad ipsum referendum est, quia ab ipso
solum aulem, sed el omnibus malis lapis offensionis esl, quia finis legis et omnis jusliliae ipse est. Oninis
est Chrislus. Quidquid enim dicit Christus, amarura eniin perfeclio in ipso est, ulira qtiem nou esl quo
estiljis; sed quicunque credideritin illum, noncon- se spes charitatis el fidei exlendat
fundetur; confundetur autera qui in se gloriatur, VERS.5. — <Moyses enim scripsil, quoniam jusli-
quia nonsine peccaiis invenietur; nec ad diem, nec liam quae ex lege est qui feceril honio vivel in ea.»
ad horam, sed in selernum confundelur. Quicunque Non ail, qui fecerit eam, vivet inilla, ut inielligas
ergo non vis offendere, lolle le, impedis le, lolle ju- legemhoc loco pro ipsis operibusposilam, quseope-
stiliam luara, appreliende eamquseex.Deoest. Quam- ranles vivebant in illis, alioquin pascerenl in cruce
vis Cliristianus vocaris, si gratiam ejus denegas, in corvos. Qui ergo, inquit, fecerit eain, non lapidabi-
eum offendis. Minus autem est oflendereiiiChrisium tur, non occidelur; praemium ei erit non mori.
pendenlera quam in eum in coelosedentem. Justitia B VERS.6, 7. — <Quaeautera ex fide esl justilia, sic
sit; sed ex gralia sit. A Deojibi sit; lua non sit.< Sa- dicit : Ne dixeris in corde luo : Quis ascendet in
cerdoles tui, 1 inquit, < induanlur justitiam (Psal. ccelum, id est Chrislum deducere? aut quis descen-
cxxxi). > Vestis accipilur, non cum capillis nascitur. det in abyssum, hoc est Chrislum a morluis revo-
Hanc tibi praedicat Apostolus, banc libi dat Deus. care? > Juslilia quaeex lcgefaclorum est, ipsa sunt
Geme, plora, crede, 111iropetres. facta,prceroiumejusvelmerccs, nonmori, nonpuniri.
CAPUT X. De justiliavero quseex fideest, longe alilercst. Ipsa
VERS.I. — «Fratres, voluntas quidem cordis mei, cnim lanlum verain cordis exigil fidcin et liberam
etobsecratio ad Deum fit proillis insalulem. > Vo- oris confessionem, non ratione humana exquisitam,
lunias ut advera credenda moveatur, non sibi sufli- sed simplici et voluntario meiuis assensu susceplam.
cit, nisi agralia Dei adjuvetur. Propierea Aposio- Fides enim esl in his qtisein rel'gione credcnda sunl,
lus, licet inslanler eis Evangelium prsedicaret, non volunlarius mentis assensus, in qua qui fidelem et
ei sufficit, nisi eiiam pro eis Orarei, ut crederenl. sobrium habet sensum, nullius sapientice sensibus
Non enim aliter consequerenlur salutem. Oral ergo divinae, nullis humanse scientise rationibus, qnce in
pro nolenlibus credere, ut Deus^operetur in eis et „ Chrislo liumani sunt, scrutalur, utique de. coelo
velle. illo, quse divinitatis sunt Chrisli, sibi expostulet de-
VERS.2. — < Teslimonium enim perhibeo illis, duci ad intelligendum; vel de abysso illa.Chrisiutn
quoniam aemulationem Dei habenl, sed non secun- sibi rcvocari de communi sorle morieniium, sed
dum scieniiam. » Novi, inquit, scio, apud illos fui, simpliciter credens quod credendum indicit divina
talis et ipse fui. Quid aulem sit zelus, sive acmula- aucloritas, et libere confitens quod confitendurasug-
tio, non secundum scicntiam, exponens subdit: gerit verilas; credendi Jiumilitale proficil ad intel-
VERS.3. — ilgnorantes enim justiliam Dei, et leclum susceptae fideielad opera qnse per dilectio-
suam quaerentes staluere, jusiitice Dei non sunl sub- nem fiunt. Sic enim in Deuteronomio scriptum est,
jecli. > De Judceis enim haecdicil, qui de se prcesu- unde exeraplura hoc assumptura est : < Mandaium
mentes, gratiam repellebant, et propterea in Chri- hoc, quod ego tibi prcccipio hodie, non est super-
sluin non eredebant. Suam verojusliliam dicit eos exaltatum a te, neque longe a te. Non est in coelo,
velle constiluere, quaejustitia est ex lege, non quia ut dicas : Quis ascendet nobis in ccelum, el accipiet
lex ab ipsis est constituta, sed jn lege quae ex Deo illud nobis, ut audientes faciamus illud; neqite trans
est, suam justiliam constituerant, quando earadem mare, ul dicas : Quis transibit, et accipiet illud
legem suis se viribus implere posse credebant, igno- jrv nobis (Deut. xxx). >
rantes Dei justiliam, non qua Deus juslus est, sed VERS.8, 9.— < Sed prope est verbum in orc luo
qusehomini est ex Deo. Haecautem est toia scientia et in corde tuo. Hoc est enim verbum quod praedica-
magna hominis, scire quia per seipsum nihil est, et mus, quia si confllearis in ore tuo Dominum Jesum,
quoniam quidquid esl, ex Deo est, et per Deum et in corde luo credideris quod Deus suscitavit il-
est. lum a mortuis, salvus eris. > Licet enim in re inu-
VERS.i.— <Finis enim IegisChristusadjuslitiam sitata, et miraculi insoliti, quaedaraapparere videa-
omni credenti. > Discernilur quippe ab operibus tur diuTcultas credendi, fideliler tamen coiifitenti
fides, sicut alibi dicilur(supracap. 111,vers. 28), ju- Doniinuin esse Jesum, et credenti non eum esse de
slificari posse hominem perfiilemsineoperibuslegis. communi sorle morienlium, Deus qui superbis resi-
Et suni opera qttaevidentur bona sine fide Cbristi, stit, humilibus autem dal gratiam, per amorem spi-
el non sunt bona, quia non referuntur ad eum finem ritus, fidei illuslratatTeclum, elsuggerit intelleciiiBi.
"
ei quo siht bona. <Finis enim lcgis Christus. > ut el dulceei elficiatur in cordequod credit el gio-
ideo Domjriusin Evangelio noluit discernere ab opere riostim confileri qttod saluberrime credere se intel-
fidero; sed jpsam fidcm dixit esse opus; ipsa esl ligil. Credendo aulem salvus eflicitur, non ut vivat
655 GUILLELMl ABBATIS S. THEODORICI, C66
interim.sicut vivit injustiiia suaveloperum stiorum ,\ sti Domini impetrat nobis salnlein, el quantanohis
operarius ille icgis, sed vivat hic in justitia Dei, in liic inchoatur in spe, et quanta dabiinr in re. Quod
jeternum ctim eo viciurus; vivat liic vita Dei opc- autem dicit, salvus erii, utiqtie sicul a febre, sicut
rando per dilcctiotiem, in fuluro auiem acceplurus a pesle, quia non est sanis opiis medicus, sed male
perpcluam glorificationcra. Habet cnini fidei vera habeniibus. Si ergp omiii invocanti salus proniitti-]
justitia duplcx bealitudinis praemium; dttm ct liic tur, nec est distinclio Judaei et Grseci, omuibus in-
dcguslat cerlissimo cxperieniicc argumenio speran- vocandum est.
darum subslaniiam rcruni, ct ibi nccipit quod credi- VERS.14, 15. — <Sed quomodo invocabnnl in
dil, scternae felicitatis nianifcslissiinam verilatem. qttem non credideruul? > De genlibus bic dicere
Propter hoc glorialur hic in tribulalionibus, in qui- videtur Doclor gentium : repellenseos qui pulabant
bus conscieniia sanclce paiienlice j.am arrha quccdam genti tantum Judseorum, non etiain Evan-
esl futurse. est gentibus
et pignus beatiiudinis Comparanda geliurii praedicandum. Quod volens osiendere, non
ergo causa causse, jnslitia juslitiae, vita vilae, servi, ad Judceos tantum, sed el ad genles
rcclusus in durse perlinere, pro-
qui quasi pislrino necessilalis, posuit quod de propbela pracmissum : < Omnis qui-
landiti viyit, quandiu serviliter operatur, et Filii cunque invocaverit noraen
Domini, salvuseritfVoe/.
^ratiae, ctti servire vivere est, et grate servire ma-
u): > acdeinde : <Quomodo, inquil, invocabunt in
gna gralia, etgralis servire magna gloria, merces quem non creJiderttnt? Aut quomodo credenl ei
vero vitaaeterna. *W* quem non audierunt? Quomodo autem audient sine
VERS. 1 0.—«Corde enim creditur ad jusliliam, prcedicanle? Quomodo vero nisi mil-
ore autem confessio fit ad salutem. » Cura constet lantur? > Sed missi sunt et prsedicabunt,
prsedicaverunt, < sicut
de justitia fidei, qua corde creditur ad justiliam, non scriptum est (lsa. : Quam speciosi pedes evan-
< in LII)
incassutii addilUin est, ore aulem confessio iit gelizanlium bonal > Neque enim, quia Deus dat in-
salutein. > Nonne pene omnes qui coram persecuto- cremeiilum, ideo non est plantaiidum
atque rigan-
ribus Cluistum negaverunt, quod de illo credebant, dum; hoc aulem tramile reditur ad graiiam. Nisi
corde tenuerunl, et lamen ore ad salutem non con- enira gralia provideat-, prxdicatores vero faciant
fitendo perierunt, nisi qui poenilentia revixerunt? credenles, non eruntqui salvi fiaiit inwcanies. Ideo
Quis ita evancscat, ut existimet apostolura Petruui speclosi pedes evairgelizanlium pacem, evangeJizan-
sic habitisse in corde, cum Dominum negavit ore? tium bona; pacem
qua percepta reraissione pecca-
Cur loquens in corde suo verilalem, lam amaro lorum Deo reconciliamur; bona, quse filiis gratiae
flelu punivit niendacium, qtiod ore deprompsit, nisi
esse corde Q promilluntur vet speciosi pedes, speciosa nobis
quia magnam vidit pemiciem, quod qui- vestigia relinqueiiies, de cultu animi, de amore
Dei,
dem credidit ad justiam, ore autem non est confes- decontemptu sceculi.Sed missi
suntevangelizantes,
stis ad salulera ? Sicut enim non proficil veritas in pauci vero invenli sunt obedientes. Undesub verbis
ore, si non sitetiatn in corde, sic nec in corde pro- prophelse (ha. LIII)vox sequitur conquerentium di-
ficil, si lempore necessariae confessionis in ore cens:
deficit.
VERS.16.— < Domine, quis credidit auditui no-
VERS.11. — cDicil cnim Scriplura : Omnis qui
stfo? > Quce enim audivimus a te, annunliavimus
credit in eum, non confundetur. > Sunt qui Chri-
eis; sed pauci sunt qui obedianl nobis. In hoc pro-
stum verbum Dei, virtutem Dei, sapientiamDei.non
cedit omnis verborum horum prolixitas, quia prose-
crubesciint confiteri; nalum vero, mortuttmque et
confileri erubescunt. Et curabi- quitur Aposlolus tristiliam suam inagnam et dolo-
sepultuhi quomodo
rem continuum cordis sui de gentis succ obcsecatio-
iur argrotus qui de medicamento erubescit? SeJeli-
dissimulare non polest, agens pro illis.in
gal tempus, quia nunc est eligendi lempus. Cum ne, quam
enim adinirandus ille venerit qui prp nobis est con- quanlum verilas et juslitia Dei conalibus ejus inve-
nilur non obsistere; cui et ipse resistere non potest,
leraplus, judicabil qui pro uobis est judicalus, exci-
tabit occisus, honorabit exhonoralus, lunc sive resistente sibi obduralione pertinacis maliiice.Unde
Judaeus, sive Graecus(non enim esl dislinctio), om- et Deo conjunctus condemnat quidem caecaniin illis
nis qui credil in illum non confundetur. multiiudinem obduralorum, sed in remedium dolo-
VERS.12.— <Nara idem Dominus oranium, »quia ris, sanctam ex eis electionis ampteclitur rarila-
non JudceorumDeus lanium, imo et gentium, «di- tem.
VERS.17. — «Ergo, > inquit, in eis, id est paucis
vesadimplenda desideria omniumqui invocanteum.t
VERS.13.—< Omnisenim quicunque invocaverit eoruro,«fides ex auditu, auditus autem per verbura
notnen Douiini, salvus eril. > Nomen Domini invo- Dei. >Gloriatur autem vel in paucis eoruro profecisse
sludium praedicatorum. Deinde caeteris omnem tol-
cat, qui servus Dorainicsse desiderat;desideralesse
servus ejus, quicuiique intelligit nomen ejus.Nomen Jens excusalionem :
ejiiS intelligunt, qui in semelipsis experiuntur do- VERS.18. < Nunquid, i inquit, < non audierunt ?
minatum ejus. lpsi sunlqui cognoscunl in semetipsis Et quidem in omuem terram exivit sonus eoruin,
gratiam Dei, et ingrali nonsunt, el iileo invocanics et in fines orbisierrse verba eorum (Pso/. xviu). »
uomen Domini salvi sunt. Sic ergo lides Jesu Chri- Si ergo omnes, et ipsi. Si gentes fines terrcc inha-
 657 EXPOSITIO 1N EPIST. AD ROM — LIB. VI. 65?
bitantes audicrunt, Judsei habilanles in medio. Aquam qui dedit ut tanlum .esses. Sed ipse >
lerra, uhi salus facla est, quomodo se excusare non quaerenlibus est inveotus, quia gratia ejn»
possunt? prceveniens sensum aperuil, et non quaerentibus
VERS.19. — < Sed dico : Ntinquid Israel non co- palam apparuit. Quidergo? Dalur hominibus pote-
gnovil? » Ac si dicat : Sed dicara : cur Israel non stas (ilios Dei fieri: graiias aganl, quia data est po-
cognovil? Non autem ego, sed « primus > ante me teslas ; orent, nesnccumbal infirmiias. Nulltimex
< Moyses, > et in ipso Deus, < dicit (Deut. xxxu) : tollal nimia suse voluntalis fiducia in superbiain, ut
Ego ad cemulaiionemvos adducam in non gentem : dicat:Ut quid rogabo Deum, nevincar a lentatione,
in gentem insipientem in iranrTvos miltam. > Ac si cnm lioc in mea posiluro sil poteslale : Nullum ni-
dicat : Subirahendo vobis, quam et vos abjicifis, raia sui diflidcntia dejiciat in negligenliaro, u( di-
gratiam meam, adduci vos permitiam in cemulalio- cat: Ut quid conamur bene vivere, quod in Dei
nem et invidiam, quam habiluri estis in gentem, posilum est poteslate; sed subdilus fiat bmnis mun-
quain nec gentis nomirie hactenus dignabamini ; dus Deo. Qui trahilur, sequalur; qui non trahilur,
jam aulem vere non genlem, id est geniem esse oret ul trahatiir. Sequilur.
desisienleni, et quasi naluralem genituram errbris VERS.21. — < Ad Israel auteni dicil: > Illud ad
sui in novara fidei geniluram transraulantem. Mil- " genies; hoc aulem ad Israel. Illud qtiidem ad as-
tamque vbs in iram, qua nunquam caret invidia, sumplionem gentium; hoc autem ad reprobaliGiiem
in gentem baclenus insipienlem, nilque de Deo sa- Judaeorum : < Tota die expnndi manus mens ad
pienlera, nunc autem in cognilione Dei vos prsece- populum non credentera, sed contradiceniem mihi. >
dentein. Invidia ergo causa est maxiraa cur lsrael Sine, inquit Doroinus, salurari filios. < Non > eiiini
non cognovil. Epulante enim et gaudente cum patre « missus sum, nisi ad oves quaeperierunt domus Israet
juniore filio, senior intrare noluil (Luc. xv). Isaias, (Matlk. xv). > Tota ergo die, idest lolocum homini-
eiiaro iicet pro confessione Dei el verbi Dei verilate bus conversaiionis suce tempore expandit Dominus
inoriiiirum sc sciret, audel tamen in reprobaiionein manus suas, quasi ad amplectendura populum Ju-
Judseoruro vocalionem geniium prsedicare dicens : daeorum; illis praecipue deputans et miraculorum
VERS.20. — « Inventus sum a non quacrentibus suorum opera, quseper manus designanlur; ct do-
me; palam apparui his qui me non imerrogabant ctrinae sludiiim, qua non credenles, sed contradi-
(Isa. LXV). > Ecce manifestissima gralia Dominum centes quasi ulraque sibi nianu attrahere conaiur.
aiilein Deum prcescium fuisse futurorum ; et prsedi- Et lanquam responderetur : Ubi ergo sunl prornis-
xisse credirous infidelilatem Judaeorum non fecisse; Q siones facicead Israel? continuo subjiirix.it:
quod sonare videlur verbum adduclionis in aemu- CAPUT XI.|
lationem. Sed non Deus proptcrea ad peccandnm VERS.1,2.— « Dico ergo : Nunquid repulit Deus
cogii, quia futura lioiiiiiium peccata jam novil. populum suuni ? Absil! Nam et ego Israelita sum,
lpsoruroenini prsescivit peccata, non sua ; non cu- ex semine Abraham, de tribu Beiijarain. Non repu-
jusquam alierius, sed ipsorum. Quapropler, si ea , lit Deus plebem suam, quam prsescivit. > Alque iit
quae ille praescivit ipsorum non sunt ipsorum, non oslendcret gralia Dei relictas esse reliquias, non-
vera ille praescivit. Sed quia lalli ejus praescientia meritis opcriun eorum, seculus adjunxil:
non polesl, sine dubio non alius, sed ipsi peccant VEBS.o-7. — « An nescilis in Elia, quid dicat
quos Deus peccaturos esse prsescivit. Fecerunt ergo Scriplura, quemadraodiiui inlerpellat Deum adver-
peccaluro Judsei, quod eos facere non coropulit, cui stim Israel? Domine, prophetas luos occiderunt,
peccalum non placet; sed facturos essc praedixit altaria lna suffoderunt et cgo relictus sum solus,
quem nihil latet. Etideo si non malum, sed bonuin et qucerunt aniinam nieam. Sed quid illi dicit rc-
facere voluissent, non proliiberenliir: el hoc facturi sponsura divinum ? Reliqui mibi seplem millia vi-
praeviderenlur ab eo qui novit quid quisque sil fa- rorum, qui non curvavernut genua sua ctnte' Baal.
clurus, et quid ei sit pro ejus opere redditurus. D Sic et in hoc tempore reliquice sectiiiJum electioiiem
Hoc interira de reprobatione Judseorum. Porro de graliae salvce faclse sunt. Si aulera gralia , jam
eis a quibus inventus est non qusesitus, quid dice- non ex operibus; alioqui- gralia jam non est
mus? Quid.nisi quod dicit qui spiritum Dei habuit, gratia. Qtiid ergo ? Quod quaerebal Israel non
< Misericordia cjus prseveniet me? (Ptal. LVIII).> Si est conseculus, electio aulem consecuia esi; cce-
lu o quisquis ille es, qui de illis es, aliquid tuum teri vero exccccaii stitii. > Plebs Dei gens fttil Judse-
primura allulisii, et ex tuo aliquo bono prirao mi- oruin, quortim adoptio, et gloria, et leslamenluin,
sericordiam Dei promeruisli; non le prsevenit. Sed el legislatio : plebs, inquam, in-qua prcccesseriint
ul esses, quid fecisti? Ut essesqui Deum invocares, omnia sacramenta Salvatorem promiitentia. Quid
quid egisli? Si enira egisti aliquid ut esses, eras ergo ? Totum illud daranatum est? Absil! Sed area
crgo priusquam esses. Porro si nihil omnino eras,. venlilata massa inlerposila est; palea foris jacet.
priusquam esses, non promeruisti ut esses. Fecit Quidquid vides Judaeorum reproborum, palea est.
aulem Deusut esses; et tu fecisti ui bonus esses? Qui prcesciti et prsedeslinati sunt, repulsi non siint.
Si Deus dedit ut esses, et afjys dedit ut bonus « Reliqui, > inquit, < mihi. > Quid esl, reliqui mihi?
esses, melior utique qui detJit ul boniis esses. _. Egoeos elegi, quia vidi menteseorura non prcesu-
6S9 GUILLELMIABBATIS S. THEODORICr 660
mentes de se, non de Baal. Non sunt mulali; sic A VERS.10.— < Obscurentur oculi eorum ne yi«
sunl, ui ariie facii sunt. Sic et nunc reliquiae se- deanl; » ut quoniam sine causa viderunt, fial in eis,
cnnduiri eleclionem gratiae salvse factsc sunt. "Cave, ut nec videant. Quod autem dicit, prophetantis est,
Cbrisliane, snperbiam; licet eniin sanctofum imi- non oplantis; non lit fial, sed quia fiet. < Fiat eis in
tator sis. totum semper gratiae depula, quia utali- scandalum, » quia videnles Dominum passibiiem,
-quid reliquum essel in te, graiia fecil, non meritura scandalizali sunt. < Et dorsum eorum incurva, >ut
ttium. De ipsis euiiri reliquiis Joqtiitur prophela. Si qui noluerunt cceleslia cognoscere, jam non nisi
de tuis meritis praesumis, vel operibus, non jam terrena sciant cogilare. Unde et a loco, qiiem ne
tibi gratia reddilur, sed merces debetur. Si aulera perderent, Chrislum occiderunt, infeliciter extur-
gralici,jam non ex operibus; alioqui gratia jam non bali et dispersi per lerras, uLique quaqua Ecclesia
esl gratia. Quid aulem est, secundum eleclionem dilatata est, non desunt, «t de Scripiuris suis te-
graliae? Mali eramus, et electi sumus, ut boni per stimonio nobis sunt, quia qucede Christo prsedican-
graiiam eligentis simus.Gratiaenim non invenit, sed tur, nos non confinximus, sed in eorum libris inve-
efflcit merilum. < Quid ergo? Quodquaerebatlsrael, niuntur. Cum ergo obcsecali nostris Scriptttris non
non esl conseciitus. > Quid esl quod quaerebat Israel, _ credunt, complenlurin eis suse, quas caeci legunt.
quod non est conseculus? Jam superius dixerat, quia VERS.11.— « Dico ergo : Nunquid sic offende-
sectahdo legem justiliae, in legem justitiae non perve- runl, ul caderenl? Ahsit. » Est castis, quo justus
nit. Qtiare ?« Quia non ex fide, sed ex operibiis. > septies cadit, el resurgit (Prov. xxiv), et est casus,
Sectahatur enim legem operum, et in ea quserendo de quo qui cadit, non adjicil ut resurgat (lsa. xxiv),
juslitiam, non eam est consecutus; eleclio autem sicut cecidit Lucifer de ccelocasu selernaedespcra-
tani ex Judceis quani ex genlibus in lege graliae, in tionis. Hoc casu absit, inquit, ul cecideril Israel,
lege fidei, in lege spiritus vilseconsecuta est. < Cae- cum adbuc apud eos medilatio Iegis permaneat, et
terii aulem quia credere noluerunl, cum possent, zelus Dei, licet non secundura scieniiam. Casus
< excaecaii sttnl: > id est facti qui non possent. enim Judaeorum habet resurrectionem, et aversio
Quia enim voluntale peccaverunt, eliam in volun- conversionem. Quomodo? Sequitur el dicil: < Sed
tate punili sunt; ut quia scienter verum dixerunt illoruni deliclo salus gentibus facia esl, ut illos
falsum, postea nec verilalem ipsam possent inlelli- aehiulenlur. > Non enim casus eorum usquequaque
gere. Hoc enim non simplicilalis ignorantia, sed inutilis invenlus est, quia unde ipsi ceciderunt,
pravae voluntaiis merelurinvidia. indealii surrexerunl. Undeel casum eorum delicli
VERS.8. — Ideo « dedit illis Deus spiritum com- (C nomine quasi clementius voluil appcllare. Delictum
ptiiictionis. > Islacompunclio, Jamnalae estconscien- ergo eorum salus est gentibus, ut illos seniulentur,
lixpcenalis affliclio, de qua supra dixil : < His au- id esl ut sicut nunc gcntes apud Judseos invenerunt,
tem qui sunt ex contentione, ira ei indignatio,» eic. in quo salventUr, sic et Judaei aliquando agnila veri-
Damnali enim ad infernum gehennse, primuro hic tate, in salutero suam genlessemuleiitur.
cruciantur in inferno conscientiae, non habenies VERS.12. — < Quod si deliclum eorum divitiae
justiliam quae secundum Deum est, pcenUenliam in sunt mundi; et diminutio eorum divitiae genlium,
salutem slabilem operanlem, sed desperationera quanto raagis pleniludo eorum? > Delictum Jtidceo-
diabolicam moflera celernam operanlem. Hoc aulem rum divitisemundi surit, quia in eorum deliclo pars
teslimonium unde assumplum sit, non salis appa- Domi.nifactus tolus mundus, eum primum in con-
ret; nisiforlede Isaia, Ubi dicit : < Vade, ct dic slilulione lerminorura mundi solus Jacob constitu-
populo huic : Aure andielis, et non inleiligelis: • tus fuerit funiculus hseredilatis ejus (Deut. xxxn);
el videntes videbiiis, el non videbilis. Incrassalum < Quod si diminutio eorum divitise sunt genlium,
est enim cor eoruni (Isa. vi) > usque ad conclusio- quanto magis pleniludo eorum? > Quod enim Ju-
uem oculorum inleriorum et oblurationem au- n dseis diminutum est et ablalum, hoc genlibus addi-
rium, nt jam nec videre possint , nec audire , lum est et collatum. Etbene ad diminutionem ple-
quia cum potuerunt, noluerunt. niludo rcddita est, quia quandiu Israel in incredu-
VERS.9. — < Et David dicit (Psal. LXIII): Fiat lilaiepermanet, nondum plenitudo portionis Dei po-
mensa eerum cbram ipsis in laqueum, et in captio- test dici completa; quam conversione sua ipse COKI-
nem, el in scandalum, et in relribulionem eorum plebit.
ijisis. > Mensa Judaeorumscriptura esl Veteris Te- VERS.13, 14. — < Vobis enim dico gentibus :
stamenli, iri qua de Moyse et prophelis diversa Quandiu quidem ego sum' genliuiri Apostolus, mini-
fcrcula apponiiniur. Quae illis fit in laqueum, cuin slerium meum honorificabo.siquomodoad aemulan-
spiriliialia nulla curanles, carnalia sibi lanlum in dum provocem carhera meam, elsalvos faciam ali-
Scripturis reproinitti arbitrantur. Quare vero coram quos ex illis. > Cum enim pervigilem curam et ju-
ipsis? lniqititatem enim suam rioverunl; el tamen gem solliciludinem erga doctrinam genlium Apo-
in ea perlinacissime perseverant, lanlumqiie valet slolus gerebat, et conversationemearum probabilem
ariimi praesumplio, ul coram ipsis sit laqueus, et exhibebat, videnles hoc IsraeTitas ad scmulationera
lanien incidant in eum. Unde et sequilur , proficientium provocabat. Et hsec erat magna mini-
 861 EXPOSITIO IN EPIST'. AD ROM. - LIB. VI. 6C2
gterii ejus gtorificalio: allerum per profectum &UA(Matth. viu). > Centurio alienigena fuit, qui hoc
ierius suscitare ad profecltim. dixit, de quo el DominUsdixil: « Non iiiveni lan-
VERS.15.— < Si cnim amissio eorum retonci- "tain fidem in, Israel (ibid.) > In oliva non inveni
liaiioestmundi; quae assumptio, nisi vita ex mor- quod inveni in oleaslro. Ergo oliva superba succi-
tuis? > Siabjeclio genlisillius reconcilialionem mun- datur, et oleaslrum humile inseratur. Deinde viJe
doprseslitit, si lanta in cis fuit gralia, qtice ablata prsecidentem el insereniem : < Multi venient ab
ab eis, et data gentibus, loium mundum implevil, Orienle et Occidente, el rccninbeiil cum Abraliam,
cestimari rion polest quid sil illud qtiod ex recon- Isaac et Jacob, in regno crelorum (ibid.). >Non ergo
«ilialionc ejtis rnundus accepturus sit. ,< Quse erit superbc gloriemur adversus fraclos ranios; sed po-
assuraptio eorum, nisi viiaex mortuis? > Nunc enim llus cogitenius, cujus gratia et quanta misericordin,
inierira ad vilara .ex morluis proftcienlibtis, varii ctinqtia radice inserii,sumus,ut non alia sapiamus,
annunlianiur profecius; lunc aulem ipsa perfe- sed humilibus consentientcs simus.
ciio. Tunc eiiim, in fine scilicel niunJi, generalis VERS.18. — < Quod si gloriaris, non lu raJicem
eoruin fulura est assumpiio, cura in omnibus fide- portas, sedradix le. > Nihil enim habes, quod non
libus celebris ilta resurreclio fiet, qua mortale in- accepisti. Et si insultas frartioni ramonim, noii tu
duet iinmortaJilatem, et corrupiio incorruplio- D radicem porlas, sed radix le, cui instillas. Talibus
ncm. enira insullanlibus dicit:
VERS.16. — < Quodsi delibalio sancta.et massa. VERS.19,20. — « Dicis ergo : Fracti sunt rami, ut
El si radix sancta, el raroi. > Olivaro crcavit Deus ego inserar. Bene, propler increduliialem fracti
patriarchas sanclos, unde el fioruil populus Dei; sunt, tu nutem fide sta. > Amputatis propler infide-
haec arbor putata esl. Nam indc superbi rami fracli Iilalis superbiam naturalibus ramis, tu fide stn, ut
sunl, blaspliemus populns Judseorum. Manserunt deputetur tibi fides ad jusliiiain, ci impleaturin te,
lamen ibi rami boni et uliles, sancti aposloli. Ipsa non quod positilaimeritum tuum, sed quoda Domino
est delibatio, parva de quavis re assuuiptio ad ex- promissum esi beneficium. < Noli altum sapere, sed
perimentum tolius massae. lnde est quod dicit: Si time. > Inesl enim gratise. timor suus. Tiroor iste
delibaiio sancta invenia est, el raassa potest san- praecipitur, etiain iis qui ex lide viventes ha>redes
clificari. Sicul radix; sic et rami. Ramorum enim stinl Novi Testainenli, atque in libertalem vocatK
iiaiura, sicul solet in orani arbore, radicis respon- Atlum enira sapere superbire esl. Timorem hnnc
det sanciilalem, el frucluum aliqua delibaiio totius non deleclal iniqujlas, etiamsi proponalur impuui-
tnassae qualitalem. In dclibalione ergo et ramis, „ tas. Hoc enim lanlum limet, ne amittal ipsam gra-
naltiralis est sanciitas radicis. Tu autem contra liam, pcr quam in ea facltim est, ul eam non de-
natiiram aliunde insertus, quidquid habes sanctila- Jeclet peccare. Qui enim altum sapit, et ideo non
tis, ex beneficio habes inserenlis, et pinguedine ra- timet : utique perniciose non timei. Quid enim boni
dicis. Unde. el sequilar : amat, qtti forle hoc ipsiun proptsr hoc ipsum amat
VERS.17. — < Quod si aliquiex ramis fracti sunt; non timere? Polest enim hoc persuaderc sibi aliquis
tu auiem cum esses oleaster inserlus es in illis, el non sanilale, sed immanilale. Naro propler hoc ipsuin
«jocius radicis ct pinguedinis olivse faclus es, noli quia amat non timere, ut quod amai exerceal, in-
gloriari adversus ramos. » De radice patriarcbarura gentia facinora. inolilur.. Non ergo hoc pro magno
dicit fraclos quosdam ramos propler incredulilalem, bono liabendum est qtiod in homine pessimo inve-
el inserturnoleaslrum, ut esset parlicepspinguedinis niri possibile est. Quapropler limeat Cbrisiianus,
olivce.idest Ecclesiamex genlibus venieiitem. Et quis antcquam perfecta charitas foras millat timorem (Jf..
inserilin olivam oleastrura ? Oliva potius inseri solet Joan. iv). Deinde proficiendo tanto minor efliciatur
in oleastro, oleastrum in oliva nunquam vidiraus. timor, qiianlo patrice quo tenditur, propinquior.
Nam qnisquis fecerit, non inveniel baccas olivse, sed Major enira liraor debetesse peregrinanlium, minot
oleastri. Quod eniro inseris, hoc crescit, et ejus D propinquanlium, nullus pervenieiitiuin. Sed et limor
fructus est. Non enim crescit radicis fructus, sed nerducilad cbaritatem; perfecla vero charilas forai
surculi. Iloc oslendens Aposlolus, omnipolentia sua millit limorem.
Deuro fecisse, ut oleasler in radice olivse inserere- . VERS.20, 21. — < Noli > ergo < allum sapere, sed
tur, ul non baccas silvcsires, sed olivam redderet, lime. Si enim Deus naluralibus ramis non pcpercit,
jd oniiiipotenliam Dei revocans ait : < Quod si ali- neforle nec tibi parcat. > Superbis enim rcsistit, lui-
qui ex rarais fracti siinl; lu aulem curo oleaster milibus auiem dat gratiam (Jac. iv).
esses, insertus es in iliis, el socius radicis el pingue- VERS.22, 24. — < Vide ergo bonilatem el scve-
dinis olivcefaclus es, uoli gloriari adversus rainos. > ritaiem Dei; in eos quidem qni ceciderunt severila-
Noli gloriari quia insertus es, sed lime, ne per in- tem; in le autem bonitalero Dei, si permanseris in
fidelitatem frangaris, sicul illi fracti sunt. Oliva su- bonitatc. > Salubriter Scriplura non soluni bonila-
perba digna frangi fuil, quae dixil: < Nos de servitute tem Dei, sed et severitatem comraendat, quoniam
non sumus nati; unurii palrem babemus Abraham et amatur Deus ulihier, et titnetur. Ilaque sanclis
(Joan. viu). > Audi et oleaslrum dignum inseri : -palriarchis in radice sua yiventibus, infidelis super-
< Noo sum dignus, > aii, <ul iulres sub teclum mcum bia naturalium ramorum justa Dci severilate con-
665 GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI 664
fringilur, et fidelis htimilitas Pleaslri gralia diviriaeA que Apostolns de suo quod in propbeta non habe-
bonitalis inserilur. Quicunque efgo insereris vide, tur, < cum abslulero peccata eorum : > quia sicut
ut dictum est, bonitatem ei severilatem Dei. Sicut dicitor de gentibus illis, nondum complela erat ini-
enim omnis matcria corporalis, cuiri sine dubio quilas Amorrhseoruin et Gomorrhasorum (Gen. xv) :
unius naiiirce sit, per acciJenles sibi qualilales di- sic usque ad lempiis illud non complebuntur vel
versas species proferl corporum, sive in hominibus, auferenlnr iniquiiates Judccortim. Quae autcm sit,
stve in animatibus, sive in arboribus, sive in herbis, plenitudinis genliiim qiiantilas, anteqnam non au-
ita et cum omnium ralionatium iina naiurn sit, feratur Judseorum iniquilas : quis eliam sil iste ora-
arbiirii proprii iibertate sequaliter donata, unius- nis Israel qui salvus fiel, occulla sunt mysterii.qnod
cujusque molus proprii ex arbitrii liberlate pro- Aposlolus ex parte vult sciri, el ex parle permittit
bati, vel ad virintera, vel ad libidinem subjeclam nesciri. Nnra ex primo advenlu Domini humili ca-ci-
sibi animam perdnceiites, vel prceeunte graiia Dei las facta est in Israel. Ex secundo omnis Israel sai-
in bonse eam arboris speciem formaiil, vel proprio vus fiel. Per Eliam namque magnum mirabilem-
vitio in inalam arborem deformani. Unde et Domi- que proplielam, exposita sibi lege ante judicium in
ims, ut oslenderet arborem bonam fieri, non nasci: ultimo tempore Judceos in Dominum Jesuro csse
« Aul facite, » inquit, < arborem bonam, et fruclus " credituros, celeberrimuin esl in sermonibus cordi-
cjns honos ; aut facile arborem malam, et fruclus busque fideliura. Ipse quippe aule advenlum judi-
ejus malos (Matlh. xu). Alioquin et tu exCideris, sed cis speralur esse venlurus, usque ad lempus illud
et illi si non perinanserint in incredulilate inseren- vivens in carne reservatur. Exponel autem legem
lur. Potcns est cnini Deus inserere illos. Nam si tu spiriiuahier quara nune Judaei observant carnali-
ex nalurali excisus cs oleastro, el conlra naluram ler. < Et converlet corda 'pairura ad filios (Ma-
iiiserttis es in bonam olivain : quanlo magis ii qni lac. iv) : > id est ut lilii sic intelligant legem, sicut
secundtira naturain inserentur suae olivae? > Sicut eam iniellexerunt palres eorura prophetae, in quibus
enini , ut dictum est, coiporalem naiuram causse et Moyses fuit. Sic eninl cor patrum converlitur ad
exlerins accidentes in diversas formanl effigies, sic filios, cuin inlelligeniia patrum perducitur ad intelli-
rationalem aniuiam vel gralia Dei quasi originaliter genliam (iliorura, et cor filiorum ad patres eoruni,
format in olivam, vel oleaslrum facit in eam trans- dum quod senserunl illi, senliunl et isti.
ire, vel econlrario agit liberi arbitrii abiisio. iEque VERS.28. < Secundum Evangeiium quidem ini-
enira polens est Deus operari et in Judseorum oliva, niici propter vos; secundum electionem autem, cha-
el in genliumolcaslro. r rissirai, propler patres. > Quid est, secunduin Evan-
VERS.25. — < Nolo cnim vos ignorare, fralres, gelium inimici propter vos, nisi quod eorum inimi-
myslcriiim hoc, ut non silis vobis ipsis sapientes. citia, qua occiderunt Christum, in Evangelio, sicut
Quia caecilas ex parle contigit in lsrael donec ple- videmus, profecil ? Et boc ostendit ex Dei disposi-
«iludo gcntium inlrarel, et sic omnis Israe) salvus tione venire, qui bene novit uli etiam malis, non
(ierel. > De ruina alterius gaudere periculosum est; quod illi prosinl vasa irce, sed ipso eis bene utenie
insiiltare vero, imrainentis ruinae suae indicium est. prosint vasis misericordice. Est enim in malorum
Propter quod limeris Aposlolus infirmioribus disci- polestate peceare, ut aulem pcccandn boc vel hoc
pulis ex genlibus, occultum hoc mysteriura de salute illa malilia faciant, non esl in eorum polestate, sed
Judaeortim eis revelat, ne scilicet omnino eos aliena- Dei divideniis lenebras el ordinantis eas, ut hinc
tos esse a Deo arbilrarentur, lum quia in eis non eliam quod faciunt conlra volunlatem Dei non im-
nisi ex parte caecilas conligerat, tum quja ipsa gen- pleatur nisi voluntas Dei. Legimus in Actibus apo-
tium plenitudo sine generali eorum conversione slolorum eos inpersecutione orantes et dicenies post
compleri non polerat. Porro in semetipsis sapi.entes aliquania : < Convenerunt enim in civitate ista ad-
sunl: quibus, cum alios judicant, occultorura judi- versus sanclum puerum tuum Jesura quem unxisli,
ciorum Dei neglecla forraidine, in quamdam quasi D Herodes et Pilatus et populus Israel, facere quanU
cerliludinem salulis suse sapiunt rationes meritorum manus tua et consilium prsedestinavit fieri (Act.
suorum. Ccecilas enimfacla est in Israel, facienlibus iv). » Ecce quod diclum est, < secundum Evangelium
peccatis eorum, ut plenitudo genlium inlraret; qtia quidem iuimici propler eos. » Tanla quippe ab ini-
ingressa caecitalem in eis cessare necesse est. Quod micis Judaeis manus Dei et consilium praedestinavit
quomodo fiat, subdit dicens : fieri, quanta necessaria fuerunl Evangelio propler
VERS.26.— < Venietex Sionqui eripiatet aver- nos. Sed quid est quod sequilur : < Secundum ele-
tat impietalem ab Jacob, el boc illis.a me.lestamcn- ctionem vero, charissimi, propter palres? > Nunquid
tum, cura absttilero peccala eorum. » Veniel ex Sioii iidem inimici, iidemque charissimi? Absil! Sed
de quo scriplum est :,« Ex Sion species decoris utrumque licel inler se contrariuro, id est et inimici
ejus (Psal. XLIX);> qui eripiat aposscssione inimici et cbarissimi; quamvis non in eosdera boinines, ta-
plenitudinem gentium, et avertat irapielatem ab men in eamdem convenit genlem Judacorum, et ad
Jacob; ul jam non invideant^entibus, sed semulen- idem carnale semen Israel : aliis eorum ad claudi-
tur eas in bonum. calipnem Jacob, aliis ad benediclionem Israel perti-
VERS.27. «Et hocillis a me testamentum. >Addit- nenlibus. Hunc sensum apertius superius (rers. 7)
665 EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. — LIB. VI. 066
explicavit, ubi ait: < Quod quaerebat Israel non est Afuit? Aut quis prior dedit illi et rctribuetur ei?
conseculus, eleciio autem consecuta est : cseteri Quoniam ex ipso et per ipsum et in ipso sunt omnia:
vero excaecati sunt. > Ubi audimus, < electio conse- ipsi gloria in saecula sseculorum Amen. > Prsemissa
cuta esf, » ibi intelligendi sunt charissimi propter profundissima senlentia de graiuitn gratia Dei
patres, quibus ista promissa sunt. li enim non illa nullis prcecedentihus meritis non iniqua, quse non
vocatione vocati sunt,qua dictum esl: < mulii vocati, tam moveicum praeslalur indignis, quara cum ceque
pauci vero electi (Malih. xx); > sed illa, qua voean- aliis indignis denegatur, cur bunc, cur non illum
tur electi. Unde et hic subditur : < sine poenilentia electio vocet, quasi Allissimi cujusdam secreli adi-
enim sunt dona et vocaiio Dei, > id est sine mula- lum pulsans, quia per cognitionem ad interiora
tione stabiliter fixa sunt. Quicnnque adhanc voca- admiiti non valuit, per bumilein confessionein ante
tionem pertinent omnes sunt docibiles Dei; nec januam hunulis sielit; el quod iiilus inielligendo
potesl quisquam eorum dicere: Credidi, ut sic vbca- comprehendere non valuit, foris limendo laudavit.
rer; sed prcevenit omnes gratia Dei; qnia sic sunt Et nos ergo, in quantum juJicia sua nobis mani-
vocati, ui credereni. Omnes enim docibiles Dei ve- festare dignalus est, gralias agamus; in quantum
niunt ad Filiuin, quoniam audieri.nt et didicerunt.a abScondere, non adversus ejus consilium murmure-
Patre perFilium, qui evidentissime dicit: «Omnis " mus, sed hoc quoque saluberrimum nobis esse cre-
qui audivil a Patre et didicit, veflit ad me (Joan. damus. Neqtie enim frustra dictum est: <Judicia lua
vi). > lstorura iieino perit, quia omne quod dedii ei abyssus multa (Psal, xxxv). >Cujusabyssi alliludinem
Paler, non perditexeo quidquam: < Sine pceniientia expavescens iste Apostolus sic exclamavjt: Inde sutit
enim siinl Jona et vocalio De". > ti sunt, quibus di- divitice gloriae ejus in vasa misericordiae, quse vocat
citur, < ul eatis et fruclum afferatis el fructus vesler in adoptionem: quas nolas vult facere eiiam per vas.i
maneat (Joan. xv). > Quibus verbis non solum justi- irae.quae apta sunt in inlerilum. Viee veroinvestiga-
liam, sed etiaro in ea perseveranliam se iis dedisse biles, ipsac sunt de quibusinpsalmo canilur: < Uui-
oslendit. versaeviseDominiraisericordia el veritas(Psa/.xxiv): >
VERS.50, 51. — < Sicut enim aliquando et vos misericordia, quoniamcujus vull miseretur, non in
non crediJislis, nunc aulem inisericordiam consecuti jiistiiia, seJ in misericordiae gratia: etqiiem vuli in-
estis propier iflorum incredulilatem ; ita ct isti riunc durat.non in iniquitate,sed in yerUaievindictae. Quae
non creJiderunt in vestrara roisericordiani, ut et tainen misericordia et veritas sic sibi occurrunt, ut
ipsi misericordiara conseqiianlur. >Profundiores jam nec misericordia iinpediat verilalem, qua pleciitur
uic causas cxponit incredulitalis non credentium. r dignus, ncc verilas niisericordiam, -qua liberatur
Scilicet quia sicut gentes olira non credentes, non indignus. Nulla ergo sunt meriia justorum? Sunt
lamen penitus derelictce sunt, sed uccasione accepta plane, quia jusli Isunl, sed ul jusli lierenl, rnerila
ex. naturalium fractione ramorum, ipsi olivac. ex non fueiunl. Jusli enim facli sunl, cutii juslificali
oleaslro conira naluram inserti sunt, sic pnsiquam sunt. Valde ergo parvum sensum habemus ad discu-
pleniludine geniium . impleta fuerit dispensatio, et lienda judicia Dei, et justiliam eoruro, npud qtietii
ipsi misericordiara consequenlur. ln quo yolens sicut non est impossibililas, sic nec iniquitas esse
Aposlolus bonilatein Dei ostendere, qua ex incre- credenda est, ciini superbis resistit, humilibus auteni
dulitale aliquorum, aJiorum salulem facit. dat gratiam (Jac. IV). < 0 allitudo! > Altitudo haec
VERS.52. — < Conclusit, > inquit, < Deus omnia non estquauium distat coelum a terra; quia et coe-
in incredulilale, ut omnium misereatur. >Unde sibi lum et terra temporalia et localia sunt, sed quantum
quidara riiale inlelligenles blandiuntiir; sed quos distat Deus ab omni temporali, et lbcali creaiura ;
<omnes > dicat, circumslaniia lectionis demonslrat. quod omnes creaturce sunt. Nullitis igitur creaturse
De Judaeis enim agit et gentibus, ex quibus qtios altingitur sensu, comprehenditur intellectu, altitudo
prsescivit el praeJestinavit conformes ticri imagii^s sapieiitise Dei, in qua facta sunt omnia, in qua cum
Filiisui, in infideiitafe conclusit, ul de amariiudine Q oronia fiant, non tamen eam inquinant peccanlia;
infiJelitaiis suce peenilendo confusi el ad dulcedinem in quam nihil incurrit inquinalum , cum ipsa altin-
misericordiac Dei credendo conversi clamarent illud gal omnia propter suam mundiliam, cum autem ipse
de psalroo :«Quara magna multitudo dulcedinis lust, sit sapiens, et generans dese sapieniiam; quaeritur
Doniine, quam abscondisti limenlibus te. Perfecisti ulrum perseipse sibi sitsapiens, an peream quam
eis qui sperant in te (Psal. xxx) > non in se. Omnium de se gignit sapienliam :.an ila sitsapiens, quemad-
itique miseretur vasorum misericordice, quorum modum dicens: Verbo enim quod genuit diceos est,
onuiium? et eorum scilicet quos ex genlibus, et Sed si Pater.qui genuit sapienliam, ex ea est sapicns,
eoruro quos ex' Judoeis prcedestinavit, vocaivit, justi- neque hoc illi est esse, qUod sapere, qualitas ejtis
ficavil, glorificavit. Non otrinium iiominura, sed est, non proles Filius. Eliara non ibi est -summa
istorum oronium neminem reliquit. . simplicilas. Sed absit ut ila sit, quia ibi vere est
VERS.55,56.—« 0 allitudo divitiarum sapientiae surome simplex essentia! Hoc ergo ibi est esse,
et scienlise Dei: quam incomprehensibilia sunt ju- quodsapere. Quod si boc est ibiesse^quod sapere;
diciaejus, et investigahilcs viae ejus! Quis enim co- ilon per illara sapieniiam quam genuity Sapieris est
gnovit serisum Domini, aul quis eensiliarius ejus Tatcr, alioqui non ipse illam, sed illa eum genuit.
«57 GllILLELMI ABBATISS. THEODQRICI; : 668
Quid entm aliud dieimus, cum diciraus, hoc illis est A illud cujus imago est, ipsa coceqiialur ei non illud
«issequod sapere, nisi ep est sapiens, quoest? Qua- iniagirii suce. Ubi janr est lanla congruenlia , et
proplerquae causa illi est, ut sapiens sit, ipsa illi prima aequalilas, prima sirailitudo, nulla in re dis-
causa esl, ut sit. Ergo et Pater ipsa sapientia esl, et sidens, et nttllo roodo inaequalis et nulla ex parle
ita dicitur Filius sapientia Patris, quomodo dicilur dissiroilis : sed ad iJentitatem respondens ei cujus
lumen Palris, id esliit qtiemadmodum luinen de Iu- imago est. Ubi est priraa et summa vita, cujus non
mine, el utrunique unuin lumen, sic inlelligalur sa- est aliud inlelligere, et aliud vivere; sed iJ quod est
piemia desapientia, et utraque una sapientia. Ergo intelligere, hoc esl et vivere, hoc et esse est. Unum
et una essenlia, quia hoc est ibi esse quod sapere. omnia lanquam verbum perfectum , cui non desit
Quod enim sapientise sapere, et potehtise posse et aliquid, et ars qucedam omnipolentis ac sapientis
ceternilali aelernam esse, boc est essentiae ipsum esse. Dei plena omnium ralionuro vivenlium incoronuita-
Et quia in illa simplicitale non est aJiud sapere quam bilium, el omnes unum in ea,sicul ipsa unum de
esse, eadem sapientia est quce essentia. Pater igitur uno, c.um quO unum. Ubi novit Deus oiiinia quce
cl Filiiis simul una essentia, el una magnitudo, et fecit per ipsam, ideo cura decedani et succedanl
una veritas, el una sapientia. Hoc autem, et lmjus- tempora, non Jeccdit aut succedit aliquid scientice
modi quse Dei suiit, nerao cognovit nisi Spirilus Dei; " Dei. Non enim haec qUaecreala sunt, ideo sciunlur
qtii sic in Deo csl per unitatem nalurae, ut non sit a Deo, quia facta sunt; ac non potius ideo facta
aliquid in Deo, quod nbn possil spifilus ejus naturali sunt^raulabilia, quia immuiabiliter. a Deo sciunlur.
uniiale cognoscere. lslam quippe plenitudinem co- Haecesl incestimabilis illa alliludo divitiarum sapien-
gnilionis sola possidet unilas naluralis, per quam liae et scienlise Dei, ille vero ineffabilis complcxus-
sic est in Deo spiriius ejus, ut unus cum eo sit na- quidam Palris et imaginis nbn est sine perfruiiione,
luraliter Deus. Qtti lainen sic in Deo csl, el unus sine eharilate, sine gaudio. IJIa ergo dileclio, delec-
cum illo Deus est, ut non cum co unam personam latio, felicilas vel beatiltido, si lamen aliqua lnimana
habcat, sicut habet cum homine spirilus hominis, voce digne dicilur, esl in Trinitale Spiritus sancfjs,
qui n ipso est, et una sit in Trinilale persona. Tri- non genilus , sed genitoris , genilique suavitas, in-
nilas enim Deus unius ejusdemque naturce alque geiill Iargilale alque ubertale perfundcns omncs
Subslantiae, non minor in singnlis, quam in omrii- creaturas pro caplu earura, ul ordinem suum lc-
bus. Nec major in omnibus, quam in singulis; sed neant, locis suis acquiescant. Qui videt hoc vel ex
tanta in solo Palre , vel in solo Filio, quanla in parte, vel per speculum et in cenigmaie, gaudeal, in
Palre siniiil elFilio, el tanta in solo Spirilu sanclo, quanlum videl hoc, in lantuni cognosccns sensum
quanta siroul in Patfe et Filio et Spiritu sancto. Domini,et gralias agal; qui autera non videt, tendat
Nequeenim Pater, ul habeal Filium de seipso, mi- per pielaiem advidendun, ad amandum ; non per
nuil seipsum ; sed ila genuit de se allerum se, ut csccitatem ad calumniandum, pravus consiliarius
tolus*manerel in se, et esset in Filio lanlus, quantus summcc aequiiatis ordinem corrigere volens ad arbi-
in se. SimiliterSpiritus sanctus, inleger de integro, trium suae voluntaiis; quera oranes creaturae vel
non praecidit unde procedil; sed tantus cum illo, lenenl, vel non effugiunt, si locis si Deo posilis non
quaiitus ex illo ; nec minuit cum procedendo, nec ncquiesctitit. Seqtutur : « Quis priof dedit illi, et
augel haerendo. El hacc oronia nec confuse iinum retribuetur ei? > Aliler dicilur homini, debes mihl
suni, riec dislincie tria suni: sed cum sint tria, quia promisisli milii : aliler debes mihi, quia dedi
unuin sunl; cum sint unum, tria sunt. Eae sunt di- libi. Quando dicis, debcs mihi quia dedi libi, a te
vitise sapieiuice Dei , qtiia scire Deum Palrem et processit beneficium, sed raulualum, non donatum ;
quem misit Jesuin Christum , ipsa vita aeterna est quando aulera dicis, debes mibi, quia promisisli
(Joan. xvu). Nemo autem novil Patrem nisi Filius; mihi, tu nihil dedisli, et tamen exigis. Bonitas enim
et nemo novit Filium, nisi Palcr, et cui voluerit ejus qui promisit dabit, ne in malitiam fides conyer-
ipse revelare (Matth. n). Volueril ulique per Spi- D latur. Qui autem fallit, malus est. Deo atiiera nun-
ritum sanctum. Volunlas Pa'-is et Filii, Spiritus qnid dicimus, redde mihi, quia dedi libi? Quid de-
sanctus est. Sapienlice bujiis providenlia vel scien- dimus Deo, quando lolum quod suinus, el quod ba-.
tia vel judicia sic sunt super uiiam animam, sicul bemus boiii, ab ipso habemus?niliil ergo ei dedimus.
super unam urbem;" sic super unam gentem sicul Hoc ergo modo possumus exigere Domiiuun Deura
superuniversamliumani genefis muliiiudinem, quia nostrum, ul dicamus: Redde quod promisisii, quia
sic intendit Doriiinus singulis, ac si vacet a cunetis fecimus quodjussisli.et hoc lu fecisli.qui laboranles
el sic simul intendit omnibus ac si vacet a singulis. jiivisli. Vide enim quae libi prior dederii Deus,
Hic esl sensus, de quo dioit : < Quis enim cognovil quid libi fecit, cum prsedesiinavil le, qui nondum
sensum Domini 1 > Qui enim omnia administrandc eras. Nempe quod dicit Apostolus : < qui vocat ea
iinplel, regit implendo; nec cum unum disponit, quse non sunl, tanquam ea quse sunt (Rom. iv). > Si
Jeest universis; nec deesl uni, cum disponit uni- jam esses, non prcedestinareris : nisi aversus esses,
versos. Cuncla scilicet nalurse suse polentia quielus non vocareris; nisi impius esses, non juslificareris;
operatur. Est enini Filius de Paire ul sit, atqtie ul nisi lerrenus esses et abjeclus , non glorificareris.
iJli coxlernus sii. Imago quippe si perfccle implcal Quid ergo reddimus? «ipsi gloria,> quia noneraraus,
 6C0 EXPOSITIO 1N EPIST. AD ROM.'— LIB. VII. 670
quando sumus prcidestinaii; quia aversi eramus, A pium ad quod recurrimus, formaro quam sequimur,
quandosumus vocaii; quia peccatoreseramus.quando graliam qua reconciliamur, unum quo auclore con-
stimiis jiislificati. Pro iis oninihus agamus Deo gra- diti sumus, et simililudinem ejus, per quam ad uni-
lias, ne siiiuis ingrali. < Quoniam ex ipso, etper - tatera reformamur, et pacem qua unitati adhaere-
ipsum, ct in ipso suiit oninia , ipsi gloria in ssecula mus. Hcccest res, qua sola frui debemus, Trinitas
sccculnriini. Amen. > Rcliget nos religio uni omni- sancla, si lamcn res, et non rerum omniura causa,
potciui Deo.Quia intcr mcnlem nostram, qua illum si lamcn et causa. Non cniin facile noinen, quod
intelligiiiius Patrem, ct vcritatem, id est lucem in- lanlie excellenliae conveniat, inveniri poiest, nisi
tciiorcm, per quam eum inlelligimus, nulla inler- quod melius ila dicilur Trinilas haec unus Dcus, ex
positn crcatura esl. Quare ipsam quoque veritatem quooiunia, per quem omnia, in quo omnia.liaPater,
nulla ex parle dissimilera in ipso et cum ipso vene- et Filius, et Spiritus sanctus, et singultis quisque
remur, quae forma est oinnium qiiae ab uno facta ho.rum Deus, etsimul omnesunus Deus; el singulus
sunt, el ad ununi nitunlur. Unde apparet spirituali- quisque hortim plena substantia et simul omnesuna
bus animis, pcr hanc formain facta esse omnia, quae substanlia. Paler lamen nec Filius est, ncc Spirilus
sola implel, quod appelunl omnia. Quse tameii om- sanctus; Filius, necPater est, nec Spiritus sancius;
nia neque fierent a Patre per Filium, neque suis " Spirilus sanclus nec Pater est, nec Filius. Eadem
finibussalva esscnt, nisi Deus sumroe essct, qui el trjbus aeternitas, eadem incommutabilitas, majestas,
nulli naturce, quse abipso hona esse possent, invidit; poleslas. In Palre unilas, in Filio aeqttalitas, in Spi-
etin bono ipso alia quanium vellent, alia quanlum rilusanclo uniialis neqiialilatisque conncxio. El trk»
possent, ul inanerent, dedit. Quare ipsum donura liaec unum omnia propter Pairem, sequalia propler
Dei cuin Paire et Filio aeque incommulabile colere Filiiim, connexa per Spirilum sanciuni. Non ergo
ettenerenosconvenii, nniusque subslanlise Trinita- confuse accipiendttm est, < ex quo oinnia, pcr quem
tero unum Deum a quo stnmis, per quem sumus, in omnia, in quo omnia : > nec diis inullis, scd < ipsi
quo sumus; a quo Jiscessimus, cui dissimiles facti gloria in scecula sscculorum. Anien. »
sumus, a quo perire non permissi sumus : princi-

LIBER SEPTIMUS.

CAPUT XII. Q igilur vera sacrificia opera sint misericordia\, sive frt
VEES.1,2.—< Obsecro iiaque vos, fratres, per mi- npsipsos, nam , « Miserere, > inquit, « 31111113.' nuc
sericordiam Dei,ul exhibeatiscorporavesira hosliam placens Deo (Eccli. xxx); > sive in proxiinos, quce
vivenieni.sanciam, Deo placentein, rationabile obse- referuntur ad Deum : opera vero misericorJice 11011
quium vesirum. > Verum sacrificiuro esl omne opus ob aliud fiant, nisi ut a miseria libereinur, ac per
bonum quod agitur, ut sancta socielate inhaereamus hoc ul beali sinuis; quod non fil nisi bono illo, de
Deo, relalum scilicel ad illum finemboni quo veraci- quo diclum est: «Mibiaulein ailbairere Deobonuniesi
ler beati esse possimus. Unde el ipsa misericordia, si (Psal. LXXII); > profecio eflicitttr, ttt lota coi.gregaiir
non propter Deuin fit, non est sacrificium. Sacrili- socielasque sanclorum.universale sacrificiiiinofleia
cium enira res divina esl. Unde ipse homo Dei no- turDeo per sacerdolem magnum, qui eiiam senietip-
mine consecratus et Deo votus, in quantuin mundo sum obtulil in passione pro nobis, 111laiiti capiii^
nioritnr, ul Deo vivat, sacrificium est. Corpus eliam corpusessemus, secunjum formam servi; baiic en.m
noslruin,cum illud temperantia casiigamus, quemad- obtulit, in liacoblalus est, quia in hac mediaior est.
nioJum debemus, et propler Deura id facimus, sacri- in hac sacenlos.in haeincrificiiim. «Ut probeiis qu:i'
ficiuin est, ad quod hic nos Aposiolus horlaiur. Si sit yolunlas Dei bona, beneplacens et perfecta. >Tri-
ergo corpus quo inferiorc tanquam famulo, vel tan- D bus modis volunlalem Dei meremur cognoscere, va
qaam insiruinenlo utilur anima, cum ejus rectus cando scilicet, et vivendo quoniam ipse est Deus, el
et bouus ustis referlur ad Deum , sacriflcium est', flrroissiine credendo quia omne verbum De.i veruui
quanlo inagis ipsa anima, cumse refert ad Deiini, esl (nisi cnim credideritis noiiinlelligeiis), et ipsuin
ul amoris ejus igne succensa formam concupiscen- verbum Deique voluntalem pro viribus iinplendo.
tiae ssccularis amitlat, eique lanquam incommutabili Eslaulem voluntas Dei aliabona, alia beneplacens,
formaesuhdita rcformelur, hinc ei placens, quod cx alia perfecla. Volunlas Dei hona esl, cum iinplctnr
pnlcliritudine ejtis acceperit, fit sacrificium? Quod quod diciiur : < Miscricordiam volo et 11011 sacrifi-
ipse Apostolus consequcnler adjungcns, <el nolite.i cium (Ose.vi),> sciliccl cum in operibus misericorJise
inquit, <conIormari huic sseculo , sed rc.formamini hilarcs nos exbibemus el promptos in corporalibtis
in novilale sensus veslri, ut probelis quse sil vohin- exercitiis, iis, quse ad Deum sunt; beneplacens,
las Dci bona. et beneDlacens, et perfecta. > Cum cordis mundilia ; perfccla, cum et aclu cl affectu
 671 GUILLFLMI ABBATIS S. THEODORICt t}79
deformamur steculo, et conforinairmr Deo. Porro in A striqni loquilurin vobis (Xucxn). > Magna enim di-
«•rporalibusexerciliisrationaleexigiturobsequium: stantia est foquentis per sapieniiam verbi, et loquen-
In puritate cordis novitas spiritualis sensus, in nullo tis per gratiain, et longe iinpar eflicacia. Unde et hic
serviens veluslati carnis vel lilterae. Rationabile vero auditores a vanitale sapientise saecularis cohibens :
obsequium esi, sicut exhibuimus membra noslra VERS.-3,—«Nori,»inquit,«plus sapere,quam opor-
servire immundiliae et iniquitati ad iniquilalem, ila letsapere, sedsapereadsobfietalem. iLoquiturenim
nunc exhibere membra noslra servire justitise in san- snperbis ramis bleaslri, quibus supra dixcrat: « Noli
ctificationetn (Rom. vi). Per hoc enim meremur sen- altUra sapere, sed time (Rom. xi). > De verbo quippe
sus novitatem, et spirilus intelligehlice graliam pef- doctrinae, de profundiori scienliac ratione, qui non
cipimus; per quod ad similitudinem Dei profici- accepil gratiam et quaerit jactantiam, cum minus
mus, el ejus recuperamiis imaginem, quam conlra- sapiat, plus vult sapere, qtiaro oportet.« Sed sapere
ria agendo ex parie ainisimus; non enim lotam ; adsobrietatem.i Virluspeccatoconlraria esl, etquid-
quiasilotam aroisissemus,niiiilmanerel, undedicere- quid virlus noii est, peccaiuro esi. Sed el si quid vir-
tur: < Qnanquaminiiriagine pertransithomo,verum- tuti vel additur vel roinuilur, jam el illud secundiim
tamen vane conturbatur (Psut. xxxviu). » Si auiem anliquorum philosophorum sententiam, peccatum
nibil omnino Jeea amisissemiis, non esset unde dice- D est. Grsecusnon «sobrielatem > hic hahet, sed «tem-
reiur, < reforinamini in noviiale sensus vestri. » Non peranliair, [?u^tvuv],. > ul in omnibus quae agimus,
auiem reformare seipsam poiest anima, sicut poluit vel dicimus, vel sentiinus, temperanliam teneamus.
deformare. Nemo enim potest esse conlinens, nisi « Et unicuique, sicitt Deus divisit mensuram fidei. t
Deus det (Sap. viu). Reformalio aulem licccin duo- ^Ecceaperlam confessionem illius graliae, quam vehe-
bus constat, in prohibiiione ei jussione.Generalispro- roenter commendat Aposlolus : quieliam niensurani
hibitio est: <Non concupisees; > generalis jussio est: fidei, sine qua impossibile est Deoplacere ; ex qua
< Diliges. > Hoc ipsum esi non conformari saeculo, et jusiuSj Viyit; quae per dileclionem operatur, ante
conformari Deo. Hlud enim pertinei ad non con- quam et sine qua nulln omnino cujusquara opera
cupisrenduin, tioc ad diligenduro. lllml ad contincn- bona siinl exislimanda (quoniam omne quod non
tiam ; lioc ad jusliliam. lllud ad JecliiianJum a roalo, est ex fide peccalum est) Deum dicit unicuique par-
hoc ad faciendum bonum. Non concupisceudo vetu- titum. Nam «divisiones graliarura sunt: idem auiem
stale exspoliamur, diligendo novitale inJnimur. Quod spirilus (/ Cor. xu). > Conslal eniin sineSpirilu san-
implebit in nos chnrilas Dei, quse diffundetur in cor- clo Chrisluni nos diligere, et ejus mandala servare
dibus nosiris, non per nos, sed per SpJrituro san- ._ non posse; et id nos posse vel agere tamo minus,
'
ctiini qui datur nobis. Ctim ergo cobibitae fuerint quanto illum percepimus minus ; lanto aulem nm-
affectiones ab ainore ssecuji, coinpletmnque fuerit in plius, quanto eum accepimus amplius ; proinde non
nobis, non conformari sacculo, sialim sequettir solum non babenli, sed eiliabenti proinittilur. So-
innovalioin noviiale sensus noslri ; nec jam efi- lus Unigenilus rion eum accepit ad roensurara, in
mus secuiidum.genus tanqtiam iraitantes pfoximum, quo inhabilat omnis plcniludo diviniiaiis. Quod uni->
ctex homiuis nielioris aucloritate viyenles, neqiie geriitus Filius est aequalis Palri, non est gratise sed
eiiiin dixU Deus de honiine : Fial boroo secunJum naturce ; quod aulem in unitalera personce unigenitl
genus, seJ (Faciamusliomiiiein ad imaginemetsimi- assitmplus est lioino, gratise esl, non naturae. Csete-
liludinemnostram [Gen. i): >sed ui nos ipsi incipia- ris aulem ad mensuram dalur, unicuique sicut parli-
rous aliquando probare, < quae sit voluntas Dei bona, tur Deus merisuram fidei. Neque enira ipse dividitur
el beneplacens, et perfecla. > Menle quippe renovatusi Spiritus, sed dona per Spirilum. Unde et subdi-
ct conspicieiis intelleclara voluiiialein Dei, hominei lur:
demonstraiite non indigei, ut siuim genus iinitelur ; VERS.i, 5. — < Sicut enim in uno corpore multa
sed ipso Deo demonslranle probal ipse quaesitvo- membra liabemus.omniaautemmembrarion eumdem
liinlas Dei, bonuni beneplacilum ejus. < Dico enimi D actum habent; ila multi urium corpus sumus in Chri-
per graliam quse dala est mitii. > Quod, inquit, v«bisi sto, singuli aulem alter allerius merabra. » Mensuras
dico, non per humanam dico sapienliam, sed perr sibipositas egfedi nililur, qui posse plusquain acce-
gratiam quce data esl iriihi. Alii enim datur sermo> perit conatur. Sed in praecipiti pedem porrigil qui
sapieniia?; alii serino scientise (/ Cor. xn). Sermo) mensurarum suarum limitera non atlendii. In ipsa
scientise, utquod dicitur paleat, ut placeat; sermo) enirii corporispPsilione instruimur.et nimis lurpe
sapienliae, ut sapiat, ut moveat ; etsi, inquil, impe-. est non imilarj quod sumus. Pes quippe videl per
lilus seriiione, sed non scientia. Constat ergo Apo-. oculum, et oculi perpedeni gfadiuntur, sicque omnia
stolum sermonis sapientisc el scientiae accepisse gra-. raembra sibi mutiio suffraganlur, et eo quo sibi
tiam, iri ornatu vefo verborum impefitum se con- invicem congrunnt, unura fiunt. Unde et sfequitur:
filetur. Prsedicatio ehiro veriiaiis, ubi iri verilate etit < Singuli aulera alter alierius membra.»Qiiod ut fiat,
giratia agit, habilum omrieni lpquentis, vultum, vo-i. habentur ad hoc dona differeniia.
cem, verba, in propria et manifesla qucedam furmatt VERS.6. ^- < Habentes donationes secundum gra-
insirumenia, utpalam fiatiiuod Dominus dicit:«Non n tiam 4«*data est nobis, differentes. »Donalionesistte
enim vos esiis qui loquimiui, sed spiritus Palris ve-- donisunt, id esi sancli Spiritus, a quo danlur, et datse
 C75 EXPOSITIO JN EPIST. AD ROM. — LIB, VII. 674
adduntur, donec unicuique pro modo siia»perfeclio A J < charilatem fraterniialis invicem diligentes, > at-
nis propria meiisura compleaiur. Differentes autem tende senstim Apostoli de suo sensu cceteros insti-
sunt differentibus, :ut ex diversitate. meinbroriim lueniis. Quid enim csl charilas fraiernitatis, nisi
unitas corporis aedificelur. < Sive prophetiain secun- charitas charitalis ? Quid est Jiligere charilatem
dum raiionem fidei. > Prophelia hsec ipsa est qiiatii fraternitalis, nisi diligere dilectionem dileciionis ?
doeet Parilus apostolus ; non illa quse dicil : < Hcrc Sic omnino esl. Si fralres vere diJigirous , et fratres
dicit Dorainus. > Nam < lex et propiir-tce usque ad et ipsam fralernaro dilectionem in nobis diligitnus.
Joannem (Luc. xvi). >Non quod prophetae et post non Duo quae sequunlur, ad ejus dilectionis speclant
fuerint, futtira pracnuntiantes, secreta propalanles, disciplinam, ul honor allerulrum prseveniens pro-
abseniia denuniiantes, ubi et quando plactiit ei cu- vocel muluam charilalcm, et solliciti sinl in corde,
jus sunt ipssedonationes, sed lempore graiicc, ppst- nec pigri in opere. In obsequiis ejtisdem charilatis,
quam lotum quod a prophelis prophetalum est, cfful- « spirilu fervenles, Domino servientes, > id est cum
sit, jam prophelia ilia in ordine miraculorura est, fervore spiritus Domino servienles. « Spe gauden-
cum jusia causa non exigit, non appetenda.; dp- les, > et ideo,« in tribulalione paiientes, > el pro-
nanda lamen a donalore donalionum, quando etubi pler hocipsum < oralioni inslanlcs. > Inslandum enim
judicaverit ipse necessariam. Hcec autem prophetia esl oralioni, ne eam vel inimicus praripiat, vel ne-
est, de qua idem Aposiolus dicil : < Qui prophetai, gligentia amitiat. < Necessitatibus > omnium subve-
hominibus Joquitur ad aedificaiionera (I Cor. xiv), > nieiites, sed « sanciornm > eliam « communicanles, >
ad exhorialionem et consolalionem: Et cerie nun- ut si necesse fuerii, necessilalem eliam cura ipsis
quid non prophetia esl, ubi prsedicalur conieroplus paliamini. « Ilospitalitalem > non solnm exhiben-
praeseniium, appetilus fulurorum ? Unde et apud ies, sed el < seclautes, > quia eliam cogendi et tra-
Eliam el Eliseum filii prophelaruro propheiicain hendi sunl hospiles. < Benedicite persequeniibus
vitaro ducere dicebanlur (///, IV Reg.), quam nunc vos: benedicite > ore, < et nolite maledicere > corde.
ereniilicam appcllamiis. Hscc sivein Ecclesia, sive < Gaudere cum gaudenlibus, > de bono profiicin be-
in eremo, si recte agatur, seu in docendo, seu in ne gaudenlium : < flere cum flentibiis, > ex cpni-
modo vivendi, in capiie donationum est, si vere ^ passione charilatis fraternce in poenilentiam pecca-
secundum analogiara fidei, hoc enim Grseca habet lorum, «Idipsum invicem sentientes, > etproplerhoc
interpretatio, exerceatur. SeJ scepeinvenise siinl et' . ipsum « humilibus consenlienies. > Non colloqiien-
peslilenliae in cathedris Ecclesiarum, et in ereir.o les, sed consentienles, quia scnsus ipse humiliiatis
cavernae aspidum, dum appctuni sapere aliquid, (Q induendus est: hoc aulem fieri non polesl, si fueri-
plusquam oportet sapere ; nec incedunt secundum tis « alla sapientcs. > Nolandum quia in iis quse
analogiam, id est rectam fidei regulam, et piam Ec- communia sunt, dixit sentientes, in eis vero qnce
clesice sobrielalera. Est etiam propheiia discretio alta et super cceteros sunt, sapientcs, quia suaviter
spirituum, et in Scripluris sensuum cognilio occul- sapere solet in corde superbienlis, quidquid adinve-
torum, ct ut habeat unde proferat dc bono tbesauro nire potesl ad oslensionem singulafis alliludinis.
cordis in lempore nova el velera. In doclrina vero, Quod eis accidere solel, qui magni suiit in oculis
'
qucc sequiiur, simplex aedificatio inlelligenda est; Suis, de quibus el stibdilur[:
in exhorlatione aiitem, moralis et benigna insti- VERS.16. — < Nolite prudentes esse apud vosmei-
lutio. ipsos. > In iis omnibus, vel pro iis, si quis mali
VERS.7 et seqq. —Post prophetiam ponilur mi- aliquid vobis intulerit, nulli silis < malum pro malo
nisterium, quia sicul illa in spirilualibus, sic ct illtid reddenles. Providentes bona non taiitum coram Deo,
necessarium iu lemporalibus esl. < Qui tribuil, in sed etiam coram oronibus hominibus. > Conscien-
simplicitale, > id est in simplici tribual charilate, ni- liam quippe debemus Deo, famam proximo. Quod
bil exira requirens. < Qui praeest, > prcesil < in sol- aulera dicit < oranibus, > significal quia el eis qui
liciludine, > non sceculari, sed de qua ilem dicit Apo- J0 foris sunt excmplum bonum debemus.
stolus: < Mea quolidiana sollicitudo omnium Eccle- VERS. 18. —< Si fieri potest, quod ex vobis est,
siarum (// Cor. xi). > El exponens quse illa sit : cum omnibus hominibus pacem habenles. > Difli-
< Quis, >inquit,«infirmaluret ego non infirmor? quis cile enim erat ul, si corrigerent oriinia quse corri-
scandalizalur et ego non uror?> (ibid.) < Qui misere- genda esscnt, cuin omnibus hominibus pacem ha-
lur,» opus roisericordise suse venustet bilarilalis berenl. Seil aliquando dissimulando quaedam, sie
gralia. Docere et cxhorlari ad prophetiam videlur quaerenda est pax exterius ul a pace Dei nori receda-
pertinere ; ad ministerium vero, tribuere in simpli- tur interius.
cilale, praeesse in solticitudine, misereri in hilarilaie. VERS.19. — < Non vosmetipsos defendentes, cba-
Quaesequunlur communia sunt. < Dileclio sine simu- rissimi. > Charissimos quasi blandiendo appellat,
latione. Odientes malum, adhserenles bono. > No- ubi ad bumilitatem et patientiam propensiuseosinvi-
tanda tamen est in his sanctse puritas inslitlilionis. iat. Deo enim reservare vindictam suam dulce babet
.. In dilectione simplex requirilur affeclus ; nec sulli- sancla animae simplicitas, ne si defendere semel-
cil diverlere a malo ct fncere bonurii, nisi el odium ipsam moliatur et exercitium patienlise amitlat.et
sil mali et amor boni. In eo vero quod sequilur, contra flagcllum Dei aliquando agere invenialur.
675 GUILLFXMI ABBATIS S. THEODOIUCI 67«
« Sed date locum irae. > Ircc locuni dare est irato A maximam partem implet legis Dei, minister In boc
non resistere ; sed se suaque omnia furenti expo- exislens, ut crimina, quse vindicari non vull peran-
nere.« Scripium est enim : Mihi vindiclam, ego re- lisliies el principes Ecctesiae, per illius rainisterium
tribuam, dicit Dominus. » Perseculores noslros op- yindicentur. Unde cf dicit:
tare debemus corrigi potius quam puniri, in quos si VERS.S. — < Dei enim minisler est. Ideo neces-
in hoc sccculojudicalur, non debemus dcjeclari poena sitale subditi estoie,"> quia sic vult, qui sic ordinat.
iniroici quem non odimus, sed juslitia Dei quem < Non solura propter iram , sed et propter conscien-
aiiiainus. tiam. >Nbn tantum, ut oflensionemhominum deviie-
VERS.20. — <Si esurieritinimicusluus, cibaillum: mus; sed ul eliam ad Deum qtii sic ordinavit, bo-
et si silit, potum da illi. Hoc enim faciens, carbones nam conscientiam habeainus. Sicuteniro irasci non
iguis congeres supercapul ejus. i.De inimicis di- sinepeccato est, sic nec iram provocare.
cunt aliqui quia suflicitnon odisse, sed debiiores VERS.6.—< Ideo > auctoreipsoDomino, cum sitis
sunius el diligere, quia prseslant, dicente Domino : filiiet liberi, etiam <tribula >solvitis, sed <praestalis, >
< Beati qui persecuiioneni paliunlur (Matth. v). » recepturiab eo cttjus prsecepium et exeroplum in hoc
Qui vero itleo bene facit iniinico, ul carbones ignis tenelis. < Ministri enim Dei siint, iniioc ipsutn ser-
congerat snper capul ejus , id est ul confundat lan- Bvientes, > et servientibus sua stipendia debenlur.
ium, el ipse inimicus est. Sed simpliciier et bono Unde et ministros Evangelii prsecepil Dominus de
animo faciamus quod nosirum est, et sequetur, ut Evangelio vivere.
erubescant, forsitan el converlantur. Quod elsi non VERS.7. — « Reddile ergo onmibus debita. >Qui-
fit in corde ejus cui fit, debet tamen esse in inien- bus hoc dicit Aposlolus ? Utique eis, qui quasi fidu-
tione ejus qui facit. Quod faciendo si perseveraverit, cia Cliristiance sancliialis et liberlatis evasisse se
non vincetur a malo ut ipse mala inlenlione Jiat putahant servilulem publicse vanitatis, cui servit
malus, et duo sinl mali; sed vincel in bono malura, crealura el volens et non volens. Non volens, quia
et erunt duo boni. suspirans ad gloriam filioruin Dei, adexspectationem
bcalse libertatis suce; volens autem, propler euro,
CAPUT|XIII.
qui subjecit eam in spe; uiide eliam secundum con-
VERS.1. — < Oriinis anima polestalibus subliraio silium Apostoli, ei si potest liber fieri, magis utitur.
ribussubdila sii. > Qui in poteslalibus sunt, si boui < Reddileergo,) ihquit,« debita, > sicutdebita prsesla-
sunl, nulrilores noslri sunl; si mali, tentatores lis, si fideliter redditis quia ipsum debitorem facitis
nosiri sunl. Sed el nulriri amemus, et tentari non vobis, pro cujus ohedientia debilores esse non re-
refugianius. Ulrique enim a Deo suni. Sicut ergo nuitis. « Cui tribulum, tribuium; cui vectigal, vecti-
Deo subdili siinus, non sicul hominibtis. Subjectio gal. > Qtticunque filius regni est, quandiu in mundo
isla dilcciione esi, sed sicut dileclionero debent de est, incola est super lerram, incolens terram alie-
potestate terreiiiibtis qui liinent, sic et liineniibus nam. Hospitalis vero lerrae leges velle violare, hoc
debitores se esse" sciant dileclionis qui tcrrent. est hospilii jura velle temerare. < Cui timorein
« Qiiceciinqiie ergo potestates suiil a Deo ordinalae timorem, cui honorem , honorem. > Stupidse de-
sunt. > Maliiia hominum propriam cupiditalem no- menliae est, quasi pro sanclitatis arrogantia nul-
cendi babere potesl; polestatem aulem nocendi, lum velle timere : vanissirose vero superhiae esl nul-
nisi desuperdata fuerii, habere non potest. Dalur lum velle honorare. Sublimitati potestalis debetur
autem nonniinquani polestas iniquis, sed Deo ordi- tiraor, ulililati honor, huiniliiali [/". hiimanilaiij be-
nante, ut et justorum patienlia probelur, el maiorum nevolentise amor.
iniquilas puniatiir. VERS.8. — < Nemini quidquam debeatis, nisi ut
VERS.2. — « Qui ergo resislit poteslati, Dei or- inviccm diligalis. > A sublimioribus potestatibus ad
dinationi resistit. Qui atitem resistunt, ipsi sibi socialis vilae gratiara transiens, sicut in lege roundi
daronalionem acquirunt. > Si tamen poteslas jubet D quodcunque debetur, jubet reddi, sic in lege cbarita-
quod Deus prohibet, ibi, Christiane, sperne polesta- lis legis perilus Dei decernit nihil deberi, prceter
tem. Isla eiiini minalur pcenam, illa gehennam.] soliira debitum cbarilalis, quod quanto plus reddi-
VERS.5. — < Nam principes non sunt tiraori boni tur lanto plus debetur, et reddendo pJus babeuir.
operis, sed mali. Vi.snon timere poteslatem ? Bonum Nam qui diligit, debilorem eum facit quem diligit.
fac, et habebis laudern cx illa. Dei enim minisler Jpsa ctiam dileciio exigit debitum ut, fratemse cha-
esl libi in bpnura. > Si bonura feceris, el bona fuerit ritati servienles, eum qui se adjuvari recte velil,
potestas, babebis laiiilem ex illa, ipsa judicante ; si in quo possumus adjuvemus , semper existen-
mala fuerii, etiam afllictus, etiani peremptus, habe- tes debitores charitaiis. Debelurenim, etiamsi red-
bisiaudem ex illa ssevienle. dila fuerit; quia nullum tempus est, quando im-
VERS.i. — < Si autem male enim, lime. Non au- pendenda non sii. lpsaque eflicit fideliter redoita,
lein sine causa gladiura portal. > Aliquando enim li- ufpraeler eam nihil debeamus. Vide quomodo per
mendum est, scilicet cum poenam inerelur niala con- charitatem ouiiiia redigil in unilatein. ln /idequippe
scientia. Malum eniin est peccare, scd pessimum Chrisli non est dislanlia Judaei, non Grseci, non
est in ueccaloncc poenara limere. Judex enim raundi servj, non liberi, non principis vcl subjecti, in
 677 EXPOSITIQ IN EPIST. AD ROM. — LIB. VII. 678
quantum omnes fideles, omnes unum sunt in Chri- A a se rivulum extraduci paiilur, cujus derivatione
sto Jcsu. Et si lioc facit fide, per quam in hac vita minualur.
jusie ambulalur, quanlo perfeclius atque cumula- VERS.10. — < Dilectio proximi maltitn non ope-
lius id species ipsa faciura.est, cum videbimus ralur. Pleiiiludo ergo legis est dileciio. > Proximum
facie ad faciem? Nam nunc quamvis primitias har omnera hominem oportet intelligi, quia neino est
benles spirituS, qui vita esl propter justiliam fidei, cuin quo operandtim sit malum. Quis au:ein inalum
taraen quia. adhuc corpus mortuum est propter pec- facit ei quem diligit? Dilige, nec potest fieri, quin
calum, differenlia ista vel genlium, vel conditionis, bene facias ei qtiein diligis. Forie corripis, amor
vel sexus, jam quidera ablaia ab unilate fidei, sed hoc facit, non saevilia. Foite cpedis, ad d:sciplinam
irianens in conversalione morlali, ejusque ordinem hoc facis, quia amor ipsitis dilectionis non te per
in hujus vilae itinere servandum esse, el apostpli mittit negligere indisciplinatum, et fit quodam inoJo
. praecipiuni. Qui eliara regulas saluberrimas.tradunt, diversus fructus, el contrarius.ut aliquanJo otiiuro
quemadmodum seciun vivant, pro differenliaj Vel blandialur el anior saevial. Nullum ergo cllarilas
gentium, vel condilionum, et ipse Doinintis pripf operatur malum; operatur aulem omne boiium,
prsecepit: « heddite qnae sunt Csesaris, Caesari B « quia pieriiiuJo legis est charitas, > qua Deus pro-
(Math. xxn). > Deinde vero ad socialis vitae commu- ximusque diligilur. In quibus duobus prceceplis lota
nem et mutuam venit dileclionem, quam inlantura lex pendet ei prophelse(Jtf«//i. xxn). Meriloque lit
laudal et approbal, ul in sola dileclione proximi to- oinniura reus, qui conlra illam facit, in qua pendent
tam Iegem dical impleri, sic enim dicit: omnia; nemo autempeccat, nisi coulra illam faciendo.
VERS.8, 9. — « Nemini quidquam debeatis, nisi < Pleniludo ergo Jegis est dilectio » non illa qua se
ut invicem diligalis. Qtti eninv diligil proximum, diligunt homines, sed illa quam Doniinus ab aliis
legem implcvit. Nam, Non adulterabis, Non occides, dileciionibus discrevit dicens : « Sicut dilexi vos
Non furaberis, Non falsttni lesiiinoiiiuin dices, Non (Joan. xv). > Ul quid eliim Chrislus Doniinus nos
concupisces; et-si quod est aliud mandaluin, in hoc dilexil, nisi utpossinius cuin ipso regnare? Adhoc
verbo inslanralur; Diliges proximuni luura sicut ergo ul legem impleamus, dilectionem nostram dis-
leipsum. > Quseri autera potest cur Apostolus solani cernamus acaeteris, qui non ad hoc se diliguiii,
corainemoraverit dileclionem proximi, qua legero quia nec diligunt. Qui auiein se propler liabcnJuin
dixil impleri.Cur, nisi qttia dilectionem Dei possunt Deum diligunt, ipsi se diligunl. Efgo ui se diligant,
homines mentiri, quia rariores teniationes eam pro- Deuin diligant. Non est Iisec dilectio omnium : pauci
bant; in dilectione auiem proximi facilius eam con- Q sunl qui ideo se diligant, ul sit Deus orania in oin-
vincuirttTriion habei-ft, eum inique cuin hominibus nibus (/ Cor. xv). t Et hoc scientes, quia hora est
agunt? Consequens autem est ut qiii ex loio corde, jara nos de sonmo surgere. Nunc enim propior est
ex tola anima, ex tota menle Deuin diligit, diligat noslra salus, qtiam cum credidimus. » Haclenus in
e.t proxiraum lanquam seipsum, quia lioc jubel ille murali insiiluiione versatus, nunc jam rem acceierat
quem sic diligil. Si autem se propler se diligit, non urgetque negolium, arguens desides, et quasi dor-
, se fefert ad Deum; ad seipsum conversus, ne ad milanles excilans, et iligerens lemporis rationem,
incommulabile aliquiJ convertalur; etproptereajam quod in rebus omnibus suinmum esl. Nemo eniin
cum defeclu aliquo se fruitur, quia melior est, cura soninolentus ac piger esi, qlieni advenieniis diei
totus hcefet atque conslringitur incomrautabili bono, claritas non excitet, et cujus desidiam orientis solis
quam cum inde vel ad seipsum relaxatur. Si ergo splendor non arguat, si dormitantem inveuil. Inlel-
le ipsum non propier te debes diligere, sed propter ligentia et amor sensus animce ralionalis sunt. Vigi-
illum, ubi dileclionis tuac reclissimac finis est, non lant, in quorum cordibus sensris isti Domino Deosuo
sttccenseat alius horno, si etiam ipsura propler Deum vacanl. Dormiunt vel dormilant, cum in appetitum
diligis; hsec enim regula dilectionis diviniius con- vel delectationem temporalium pigrescunl el lan-
stitula est. < Diliges, inquii, proximuin luum, tan- D gueiil. Quia ergo qui dormiunt, nocle- dorniiunl, v
quam te ipstjm (Levit. xix). > Deum vero ex lolo die jain apparerile dormilantes pulsat, ut evigiJent,
corde, el ex tola auima, et ex lola mente diligere et dicit :
deberous, ut omnes cogitaiiones riostras, et omiiem VERS.11. — « Hora estjam nos de somno sur-
viiam, et omnera intelleetum, in iilum conferaraus gere. » Quce hora? Mane scilicet gratiae, quando
a quo habemus ea ipsa qtiae conferiraus. Cum autera nox et lenebrce infldelitatis iransierunt et exspecia-
ait, loio corJe, lota anima, tola mente, nullam vitae tur illa clarificalio, ubi manifeslabuntuf cogilalio-
nostrse partem reliquit, quae vacare debeat, etquasi riescordium, el lunc laus*erit unicuiqtie a Deo. ln
Iocum dare, ut re alia velit frui. Sed qttidquiJ aliud ista ergo peregrinatione positi, inhacltice (idei.qiue
diJigbndum occurrerit, toto illuc ariimo rapialur; in comparatione lenebrarum inIiJeliuni diesest, scd
'
quo lotns dilectionis impetus currit. Quisquis ergo in comparatione Jucis, in qua videbimus facie ad
recte diligit proxiraum, hoc cum eo debel agere, ut faciein,iiox est. a somiio nobis surgendum est, fu-
eiiarii-ipse-hoc raodo Jiligat Deum. SiC enirt euin lurae viiaevita noslra adaplanda, quaeiiuric propior
diligens, tanquam seipsum, totain dileclionem sui est, quam cum credidimus, sicitl et DuniHius dicit^:
ei illius reCert in illam dileclionem Dei, quce nuljum « Cuiii haecvideritis fieri, scitote quia prope est re-
67D GUILLELMI ABBATIS S. TflEODORICI 680
gnuin Dei. » Quia ergo amalores seternitatis et uni- \ cere videbanlur, propler ciborum divcr.-itatem
talis esse debemus, qui uni Domino Deo noslro cu- Propler quoil eliani orienlia inler eos scandala, ei
piinus inbcerere, a multitudine rerum nascenlium lemeraria in aiterulruin cohibens judicia, in pacis
et morientium debemus aniinura converlere. eos reformal unilalcm. Judsei enim, quia jam co-
VERS.12.—« Abjiciamus ergo opera lenebrarum, ruscante Evangelio cibis in lege prohibilis alistine^
etiriduamurarina lucis, utainbulemus honeste sicut banl, nec a. prisca lcgis consueludine lam cilo pote-
in die ambiilanJuin est.i Honeste enim ambulantes, ranl avelli, judaizare crejebanlur a gentibus : Gen-
in coroparatione infidelium in die sumus. Quse sint tes vero liberiore fidei iiJticia omnia ciiin gratiarum
aulerii opera tenebrarum, quaeabjicienda sunt, qus» aclione percipientes, nec eiiain idolothylis pro con-
in luce fidei fieri uon convenit, quae manifestata Iux scientia lideitemperanles, in conscientia iJoli edere
veritatis redarguit, consequenler exponil Jicens : ea ab infirmioribus, et inaxime JuJaeis, sesiimaban-
VERS.13.— « Non in commessalionibus elebrie- lur ; el hoc niodo scissuras facienles et invicem
lalibiis, non in cubilibusel iinpudiciiiis. > Luxuriosa judicantes, unitaiem dividere videbantur. Docet pro
eniin convivia comilari solet lurpissima temurenlia. pacis studio unumquemque adhuc suo sensui relin-
Qucequid consequenler aliiid requirunt quam impu- quendum, quia tolerandiira nonnunquam est, in quo
dica ct fceda cubilia? Quid nisi conlenliones et B conscienlia aut nihil aul pnrum IceJiltir, ne incida-
aemulationes? Qui aulera honesle sicut in die ara- lur in illud in quo salus periclilelur. Ideo infirmuin
bulani, faciiintquae sequuntur. Cavent curam carnis in fide, et circa discreiiouem ciborum languentem,
facere in desideriis nibilque gerenles per contenlio- assumendum esse mandat, non abjiciendum, id est
neiii et aeroulationem, inducere feslinant Dominum verbo etexemplo et patientia ad meliora provocau-
Jesum Cbristum, sapientiaro scilicet el jusiitiam et dum. Vetal eli.am disceptari de alienis cogiiationi-
sanciificationem, cseterasque virlules, quas qui du- btis, quandiu quod fit, quo animo lial, pio n.or-
xerit in affeciura, Dominum Jesum credilur-indurs- talis hujus vitse ccccilate manet occuttum.
se. Hoc eniiii sequilur : VERS.2. — « Alius cnim, > id est firmior in Dde,
VERS.14. — « El carnis curam ne feceritis in « licitum sibi esse credit comcdere omnia; > alius
desideriis. > Agenda aulemesl cura carnis, sed non niensuram hanc fidei necdum attingens, non hoc
in desideriis : faroes el silis morbi quidam sunl, et sibi licitum arbitratur. Relinquatur ergo sibi inlerira,
sicut febres necani, nisi alimeniorum medicina suc- < manducet olus, > communes cibos percipial, donec
cnrrat. Quae cum prccsto esl, ex consolalione mune- usu et profectu fidei ad meliora convalcscat.
rum Dei, iiilirmitali noslra? coelum et aqua et terra r VERS.5. — <Ei qui manducai, non manducan-
serviunt: calamitas delicise vocanlur. Docet autem tera, > quasi judaizantera, < non spernal; ct qui non
temperanlia, ut quemadmodum medicamenta, sic mandncat, manducantein non judicet, > quasi qui
nliinenta sumpturi accedamus.Sed dum ad quielcm in conscientia idoli manducet idololhyta, vel ex
salieiaiis ex indigentise moleslia transimus, in ipso vitio inconlinenliae lege pruhibita. Sive enim raan-
uansilu insidiatur nobis laqueus concupiscentice. ducantein sive non manJucanlem', < Deus illum
Ipse eniro transilus voluplas est; el non est alius,- assumpsil, > cui ipse.sive manducandi sive non
qua transealur quo transire cogil necessilas. Et raanducandi in causa est. Sciendum aulem de usu
cum salus sit causa edendi, adjungil se lanquam ciborum nec in abslinendo, nec in manducando esse
pedissequa periculosa jucunditas, et pteruraque juslitiam, sed in aequanimitale tolerandi inopiam ,
praeire conatur ut ejus causa fial quod satutis causa et lemperantia per abundanliam non se corrutn-
fieri putabalur. Nec idem modus utrique est, Nam pendi, atque opporlune sumendi vel non sumendi
quod saluli sat est,- voluplati parum esl. El saepe ea quorum non usiis, sed concupiseentia refre-
iricerlum fit utrum necessaria adhuc cura corporis nanda est. Non enim interest omnino quid alimen-
subsidium petat an votuntaria cupidilas fallacise mi- lofum suriias, ul succurras necessilati corporis,
nislerium suppetat. El ad hoc incertum hilarescit J) dummodo congruas in generibus alimcnlorum iis
infelix anima, et in eo parat excusalionis patro- cum quibus libi vivendum est. Neque quantum
cinium, gaudens non apparere quod salis sit sumas interest, cum videamus aliorum slomaclium
nioderaiioiii valeludinis; et obtenlu salutis obumbral citius saliari, et eos lamen ipsi parvo quo saiiantur,
negotium voluptatis. Non enlm prohibemur carnis ardenter, et intolerabiliter et omnino lurpiter in-
curam gerere, exceptis ejus desideriis, quibus qui hiare. Alios aulem plusculo quidem saiiari, sed
succumbunt misere vfvunt. Qui autem contra ea lolerabilius inopiam perpeli et vel ante ora po-
bellum susceperunt, non babituri sunt pacem, quan- sitas epulas, si in lempore autopussil, aut nccesse,
diu caro concupiscil adversus spirilum. cum tranquiilitate aspicere, nec tangere. Magis ergo
, CAPUT XIV. inlerest, non quid, vel quantum alinientorum pro
VERS.1. — Sequitur : < Infirmum aulem in fide congruentia personae suae et pro suae valeludinis
assumite. > Postquam in curara carnis desideriorum necessitate quis capiat, sed quanta facilitate et se-
pelulentiani compescuit, etiam continenliae neces- renilate animi careat liis.cum oporiel, vel eliam
sarium prsescribil modum eis qui ex Judseis et gen- necesse esl carere, ul illud in animo Christiano
libus in unam congregali Ecclesiam, divisionem fa- compleatur quod dicit Aposlolus : < Scio abundare,
GSi EXPOSITIO IN EPIST* AD ROM. — LIB. VIL 682
scio et penuriam pali (Philipp. iv). > Non sic illi qui \i tur ei : < Ejice primum trabem de oculo tuo, et
concupiefanicariiibusvesci,qiiibusphiebntmannade tunc valebis ejicere feslucam de oculo fratris (Luc.
ccelo (Num. xi). Fastidiebant quippeqttod habebant, xvi). '•»Neuter ergo judicelnr ab altero, sed qui
el quod nonhabebanl irapudenier petebant, qnasi ndn Deum sentit in opere suo, in sensu suo abundet,
melius pelerent, non, ut cibus qtii deerat indecenli id est in Deo.
dcsideriopraeslaretur, sed ilie qui aderat sanato fasli- VERS.6. — < Qui enim sapit diera, > id est qui
dio sanaretur. Quando enim nos deleclant mala, ct sapit opus diurnac conscicnlice, « Domino sapit, » id
non delectant bona, rogare potius debemus Deum, ut est dulce quid ei sapit in Domino sua continenlia,
deleclent bona quam ut coucedantur mala.Non qnia < el qui nianducat, Domino manducat,»dum man-
malum est carne vesci, cum omnis crealura Dei sit ducansex fide auclorem fidei susc Deum gloriflcai.
bona. Sed quia non parva cral offensio repudiafe < Ergo et qui manducat, et q~uinon nianducat, utef-
quod dabat sapientia, et petere in quod inbiabat que Domino vel mariducat vel non manducal, »
concupiscenlia, qifamvis rlli nec petcrent, sed, quia quia uterque gratias agit Deo. Uterque Doniirio
deerat, irmrmurarent. Sed ut sciremus non Dei agit quod agit, quia in laudem ejus agit. Tunc eniin
crealuram esse culpabilero, sed inobedietiliam con- pie, lunc recte, lunc juslc hi opus bonum, cum
tumacem ct inordinatam cnpidilaiem, non propter B in ejus laudem fit, a quo donalur ut fiat, in quo
porcum, sed propier pomum mortem primus homo affectu quisque proficiens quidquid facit, Domino
invenit (Gen. m). Nec propter gallinam, sed propter facit: hoc est in laudem ejus facit a quo accepit ut
lenticulainEsaii priinogenita snaperdidil (Gen. xxv). faceret. Unde est graliarura aclio, quse inlimo flde-
Cavendum ergo in hujusmodi lemerarium judicium. lium minislerio celebratur.
Unde et subdiiur: VERS.7-9. —< Neroo enim sibi vivit, et nemP
VERS.i. —- « Tu, quis es, qui judicas aliennm sibi morilur. Sive enim vivimus, sive mPrimur,
servum? > Judicare enim ponitur hic pro damnare, Domini sumus. > Sive enim vivimus, sive morimur,
ve) male seslimare. Non quod omnia judicia fidelibus nemo sibi vivere debet vel mori; sed ad ejus glo-
Apostolus interdicat, cum per illos alibi dicat muri- riam, cujus sumus; cui et viventes servimus et
duin et etiam arigelos judicandos, sed de occullis morientes non erimus. Si enim nunquant ipsitis
judicare periculosum esse denuntiat. Duo eniiii non eris, qui nunquam a laude ejus cessabis, timerc
debet cavere oranis qui in hujusmodi judical, cuin poteris ne, dura bic vivis, ipsius eris : cmn vero
vel causa latet, vel .nescilur qualis futurus sil qui fueris niortuus, ipsius non eris. Sed Aposlolus Jicit
judicatur, et in prcssenli forsilan juste videtur ju- quia < si.vevivimus, sive morimur, Doinini sumtis, >
dicandus. Hoc autem non auendunt qui fralrem C quia prelio sanguihis sui nos redemit. Et morliius
Miuriirion corrigere amant, sed carpere. < Suo, in- iroomodo perdil servum moriuum, cujus mors est
quil, domino stal, aut cadit. Stabil autera; potens prelium tuum? Ideo cum dixisset, sive vivimus, sive
enim Deus esl slatuere illura.»Ne sibi arrogaret per- morimur, Domini sumus, ut oslenderet ipsum pre-
severatiiiam qui stat, ideo additum est, < potens tiura; < ad lioc enim, inquitj Clirislus mortuus est
esi Deusstatuere illura. > Qui ergo dat perseveran- et resurrexit, ut et vivorum el niortuorum dorai-
tiam, potensest statuere eos qui slant, ut perseve- netur. >Non ergo tcnere eum poterii regnuin mortis,
rintissime stent, vel etiam restiluere eos qui ceci- pro quo mortuus est in morluis liber.
derunt. VERS.10. — « Tu autem quid judicas fratrem
VERS.5. — < Nam alius judicat diem inler diem; tuum, aut quare spernis fralrem tuum? > Ac si
alius judicat omnem diem. > Tu, inquit, quis es, dicat: Qui judicantem nds Domiuura habemus, cur
qui judicas alienum servum? Homo an Deus? Aliiis invicem judiccunus? Ea enim facta, quse dubiuro est,
enim est, id est homo, qui judicat diem positum inier quoanirao fianl in meliorera partem interpretnri de-
diem praelerilum et diem futurum; hoc est de prse- bemus(133).Qiiodenimscriplum est, «Ex friiclibus
senti lantum judicare habet facultalem. Alius est, eorum cognoscelis eos(M««A.Tti), > de manifestis
DeUs scilicet, qui judicat omnem diem, qui s«il de D dictum est, qtice non possunt bono animofieii, sicut
eo qui peccat, ante peccati casum qualis fuerit sunt stnpra, blaspheiniae, furla, ebrielates, et his
sludii et voluntatis, in peccato cujus intentionU, similia, de quibus jndicare nobispermitlittif, dicente
post peccatum cujus futurus sit conversionis. Ctii Aposlolo : « Quid enitn mibi de iis qui foris suut
auiem de peccalo peccantis haec est scieritia, ipsi : judicare? Nam de iis qui inlUs suiit nos judicamus
de peccante judicandi relinquenda est senlenlia. (/ Cor. v). >De genere aulem ciborum, quia possunt
Sciendum lamen quia de eis, quse uniuscujusque bono animo et simplici corde sine vitio concupi-
subdila debent esse arbitrio, et de eis quce nesciun- scemicc quicunque humani cibi indifferenler sunii,
tur, tiraendum est praecipilare judicium: in illis prohibel idem Apostolus judicare eos qui carnibus
vero aclibus, in quibus manifeste Deus offenditur, vescebanlur, et vinum bibebarit, ab eis qui se ab
periculosum est judicium differre; nisi forte quis hujiismodi alimemis temperabant. De talibus eniin
eadem faciens, fiduciam amiserit arguendi ct dica- rebns quce possunl e.i bono anirno et siniplici fieri,
(153) Beda in c. vi Lucse.
PATEOL. CLXXX.
«83 „ GUILLELMl AB3ATIS 5. THEODOWCI 684
qnanivis possint eiiam non bono, voiehant illi, ciim A non deseralur. Tales Apostolus esse volebat: quibus
honiines essenl, in occulta cordis ferre senlentiara, justiliain, pacera et gaudiura in Spirilu sancto prse-
de quibus solus Deus judicat. De eis ergo faciis, quse dicabal. li enim omnimodis scandalizare cavenl, nec
ignpramus quo animo fianl, quia el possunt et bono facile scandalizantur.
ctinalo animo fieri, lemerarium est judicare, maxime VERS.14. V- < Scio et confidp in Domino Jesu
ut condemnemus. Hbrum aulem tempus veniet ut quia nihil commune per ipsum, nisi ei qui existi-
judicentur, cum Dominus illuminabit abscondita raat quid commune esse, illi commune est. > Nihil
tenebrarum, et manifeslabil cogitationes cordium commune per ipsum, id est per fidem ejus, nisi ei,
(/ Cor. iv). Unde et sequilur :« Omnes enim slabi- qui fidem non habens, exislimat quid comniune
Uius anle tribunat Chrisli. > esse, illi commune est: non quantum in natura,
VERS.1,—« Scriptum est enim : Vivo ego, dicit quam utique Deus bonam creavit; sed in quantum
Doihinus, qnia mihi flectetur omne gehu, et omnis commune, id est iramundum ellicitur, non cum flde
lingua confitebitur Domino. > Tribunal Christi ipsa manducanli . Sicut enim idofotbyla, quae imrounda
sapientice ejus diyina potenlia est qua in seipso eranl, munda efliciebalfideliter sumenlium conscien-
sedens disponil orania ct judicat. Cui assislere esl lia, sic quaemunda eranl infldeliter sumentium sesli-
subtili examinis ejus judicio nihil posse lalere. malio faciebat immunda. Hoc propter JuJaeos, qui
< Vivo ego, dicil Dominus. > Non est hsec juratio, cibos per legem velitos tangere recusantes, pecca-
sed veritalis leslificatio , ac si dicat : Sicul vere bant in non comedendo. Sequilur de gentibus, quae
vivo, cui hoc vivere quod esse est et a quo omnis niliil inlerroganles, et omnia eliam cum scandalo
vita esl; sic veredico, cui vere diccre vere esse est etiain intirmorum percipientes, peccabant in come-
et a quo omnis veritas est. Haec aulem lestificatio denJo. Debebant eniin Judsei peccata vel vitia viiare,
vilcc vel veritatis nulli convenit, nisi ei qui sic ex quce per legera significative in generibus ciborum
seipso vivit, ut oinnis etiara vila ex ipso sit, el qui vilare jubebantur; cibos aulem gratia et fide di-
sic.est, ul quidquid vere est cx ipso sit. In eo enim clanie percipere, quos Deus creavit ad percipien-
quoddicit,« ego.iitileiligiiurproprielasdivinae esscn- Juiii cum gratiarum actione; gentes autem tempe-
lice; in eo quod dicit,« vivo,» veritas essenlialis vitae. rare a cibis per lidem quidein licitis, sed scanda-
Flectitur autem ei o.rane genu, quia omnibus ad- him facienlibus fralribus inflrmioribus in fide. In
oranda apparebit virtus polentise ejus, cura non.eril speenim correclionis tolerandum inlerim in Judcnis
qui se abscondat a calore ejus (Psal, xvm), cura erat quod longa legis consuetudine concretum non
onmibus erit manifestum manifeslos se esse, nec (-;facile lam cilo ab eis poterat avelli. A genlibtis vero
posse latere quemqtiam ad penetrantis oronia veri- intermiitendum erat inlerim quod quidem ex (idei
tnlis conspecluiii. Nain.coram eo quisolus vere est, libertate licebat, nulia, vei non magna miliiaie;
lioe erit conlileri apparere quia non est, qui in non auiem expediebal pro periculo perdilionis fra-
lantum csse desiit, in quanlum delinquendo gra- ternae. Unde et sequitur:
vius dbeo defecit a quo cst quidquid esl. Qui ergo, VERS.15. — « Sienim prupter cibum luum frater
ail, lam tremendo judici prsesenlandi sumus non tuus contristalur, jam non secundum charitaiem aro-
lemere ulterius invicem judicemus. bulas. Noli cibo luo lllum perdere pro quo Chrislus
VERS.15. —« Sed hoc potius judicate, > id est morluus est. >Debemus siquidem pro necessilaie
judiciali raiione discernite et onservate,« ne fralri,» congrua nonnunquam licita intermiliere; illicita
sive ille JiiJaeus sit, sive genlilis, pravi cxempli vero nulla necessitale prsecipimtir commiilere.
« offendiculum, > vel trisliliae < ponalis > scanda- VEhs. 16. — « Non ergo blasphemeiur bonuni
lum. SxcuiSaXov Grccce, vel scandalum Latine pedis noslrum. > Quod hoc esl, uonum noslrum ? Donum,
impaclio est. Via noslra evangelica doctrina est, quod proprium esl discipulorum Cbrisii, Je quo
cujus flnis Christus est, pes in hac via nos ferens ipse dicil: « ln hoc cognoscenl ornnes quia mei
affeclio menlis est qui naluraliter in anteriora ten- D estis . discipuli, si dileclionem babuerilis ad inyi-
dii, sed cuni\ vitio prsevaricalur, cito offendit. Sunt cem (Joan. XIII).» Sicutenim muluae charitalis signo
autem in hac via viatores, caeca superbia, videns discipuli Chrisli dignoscunlur, sic in negleclu cha-
invidia, non videns Immiliias, videns cbarilas. rilatis, priroafacietoiaChrislianse religionisclaritas
Malos enim el bonos via habet, sed finis discernil. obfuscatur. Deinde doctor mirabilis prsesentis tem-
Caeca superbia non videl quo eat, el duci dedigna- poris culpas fuluri sacramenti auctoritate compe-
tur; invidia sibi se videre existimans, omnes quos scens, et ut Ecclesise formam statuat, regni ccelo •
ipsa non duxerit, cum nullum velit ducere, errare rum myslerium prodens, ait:
arbitratur. li in invicera stepe scandalizant et scan- VERS.17.—«Non est regnum Dei esca et potus. >
dalizantur. Et ssepe sic offendunl, ut cadant; et Ac si dicat: Quid laatopere de cibis agimus, qui
'
cura ceciderint, raro et diflicile adjiciant, ut re- ad regnum coelorum feslinainus? Ubi sicutnon nu-
surgant. Non videns humilitas manum porrig ut buht, nec traduntur ad nuptias, sic nec manducant
ducalur; de quaet dicitur: <Maledictus qui corani nec bibunt, sed sunl similes angelis Dei. Igitur ab-
cxco scandalum posuerit (Deut. xxvn). > Videns solutissimo dogmate et evidcnti ab Apostolo senien-
eharitas in proficiendo qttasi minus ire eligit, ut illa tia termiiiala est in regno ccelorum neque escarum,
OSS EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. — Llfi. VIL . 685
neqne potus ullam csse necessilatem, scd jusliliam A 1 (Idem ejus capit, cujus aclum imitatur; qui corne!'*
et pacem. El quia escas et polum gaudium comitari non ex (ide, damnatus est; qui suo ad hoc exemph
soletcarnis; addit bic, « gaudium,> sed «in Spiritu eum compulit, in facto suo judicatus est.
sancto. >Hsecin nobis hic regnum ccelorum operan- VERS.24. — < Omne enira quod non est ex (IJe,
tur; in futuro vero eo nos perducunt, ubi haeceadem peccaium est.» Non enim omnis actus tanlum, sel
ceriius el (irmius possidenlur. Est aulem justitia in omnis infidelium viia peccatum est. Ubi enim dees*
opcre; pax in corde vel conscienlia ; gaudium in agnilio ineomnuitabilis verilalis, falsa virlus est,
Domino. Haec quicunqtte babet, jam regnum Dei etiam in optimis moribus. Nam, sicut jam dictuta
inira ipsum est. est, et scepe dicendtim est el firrailer credendum
VERS.18,19. — < Qui enim in hoc servit Christo, esl, optima opera fiiitUab homine, fides autem fi»,
placet Deo, probatus bominibus >in justilia, in pace in homine, sine qua nulla bona opera fiunt ah ullo
vcro bene habitans secura. Ex affeClu ergo pacis, homine, quia peccatum est quidquid ex fide non est.
qua inlus fruimur, foris < quaepacis sunt sectemur;» Peccal ergn, qui non cum fide niaiiducal, semet'psum
el ex afieclu justitiae, < quae aedificalionis sunt cu- vero ille judicat, cujus exemplo Infirmus peccat. In
slodiainus. > Quid aulem evidenlius exigit juslitia, suo enim genere curandum esl quod ad meliusinte <
" rim
quam ut propler escam non destruamus in fratribus perduci non potesl,
opus redemptionis Chrisli ? CAPUT XV.
VERS.20. —- < Omnia quippe mnnda sunt, sed VERS.1. — < Debemus-enim nos firmiores imbe»
malum est homini.qui per offendiculum manducat, > cillitates infirmorum sustinerc,»non ul semper siut,
qnia interions juslilice conscientiam sauciat, dum sed ut suo ordine ciirentur. Melius eniro est ulcus
unde ipse reficitur, anima fratrfs periclilalur. perniciosura prius ungcndo et palpando lenire, quatii
VERS.21. — <Bonum ergo est horoini non man- temerario irapetu exulcerare, donec sapientis patien-
ducare carnem, neque moere vinum, neque in quo lia medici ad hoc perducalur, ut sine periculo ex-
frater luus offendilur, Scandalizatur aul infirmalur.> ulcerelur. < Et non nobis placere.» Merces placen-
Carnem et vinum, alterum Deus concupiscentiae hu- lium sibi, ait quidam horoo Dei, esl ipsum placera
man<e permisit, alterum concupiscenlise ipsius cu- sibi, cum neglecta fratrtun charitatc, non eis placere
riositas adinvenit. Neulrum quippe naturale est. appetunt in hoiuim, sed sibi ad proprise volunlatis
Unde cum Dominushomines iltos satiaret in deserto, arbilrium. Unde sequilur:
de.polu nec sermo habilus est, cum prcesto esset VERS.2, 3.— < Unusqiiisquenoslrum placeat pro-
qtiod naturale est, juxta mare Tiberiadis (Joan. vi). ,, ximo suo in bonum, ad aedificationem. Eicnim Cliri-
Bonum ergo est temperare, raaxime ab his quae non stus,>cum lempus vidit nniversalis salmis aedificandcc,
lam vitae necessitas quam carnalis requirit concu- propter bonum publicumprivato <sib; > amore < pla-
piscenlia, et in quibus fraler offenditur, perturbalus cere noluil,» dicens: < Pater, si possibilcest, trans-
quasi. a fide volens recedere, nesciens quid teneat, eat a me calix iste. Veruratamen non sicut ego volo,
aut scandalizatns contristatur, aut infirmalus in fide, sed sicut tu vis (Matlh. xxvi). > Deinde etiara < im-
non quidem recedit, sed dubitare incipit. „ properia improperanliuih > Deo Patri de passione
VERS.22. — «Tu fidem habes, habe penes lemet- ejus, cum dicerenf, < liberet eum nunc, si vull, dixit
ipsum, >ubi a nemine tibi lollatur; habe etiam Deo enim : Quia Filius Dei sum (Matth, xxvn), > cecide-
qui eam approbat, non coram infirmo qui scandali- runt super eura, cum fecerunt in eura quaecunque
zatur. Hoc enim modo quae pacis sunt sectamur. vohicrunl.
Filii enim saeculi,dum singuli quse sua sunt quse- VERS.i. — < Qusecunque enim scripla simt, ad
runt, pacem insectantur; filii vero regni coelorum noslram doctrinam scripta sunt, ut per paiieiiliani
etiam fugientem cum periculo, cum labore, cum et consolalionera Scripturarum spem habeamus. >
darano rerum, et nonnunquam etiam famae, seclan- Ideo enira ad commemoraiionem fidei nostrce, ad
tur. Fide quippe vera et cerla ubi omnes genles per 0 consolationem spei, ad exhortationem charitalis, Ii-
agnilionem fidei a conlaminatione mundantur, ibi bros propheticos el apostolicos legimus, allerulris
ei omnis cibus verbo et oralione purgatur; sed quia sensibus sibi concinentes, et hac concinentia lan-
quod bonum est, malum fit per offendiculum man- quam ccelesti tuba a lorpore morlalis vitse nos exci-
ducanli, ab eo quod licet, scd non expedit, lempe- tantes, et ad palmas supernaevocalionis provocantes.
relur. Sequilur: Denique atlendens omnia bona qiise habere possu-
VERS23. — < Beatus qui non judical semetipsum inus, sivc in nalura, sive in institulis, sive in mori-
in eo quod probal. > Quod unum est ac si dicat : bus vel virtutibus, ex dono Dei esse, et non ex
Bealus qui sic agit bonum suum, "ut ex eo alii non nobis, sic conclusit orans:
fial scandalura. Semetipsum enim in eo quod probat VERS.5. — < Deus auiera patientiae et solatii det
judicat, et judicabilem et damnabiiem constituit, qui vobis idipsuro sapere in alterulrum secundum Jesum
ciim quod approbat anipleclitur , infirroi fratris sa- Cbrislura, ut unanimes uno ore honorificetis Deiim
luteci negligit. Quod hic evilari non potest. Si enim et Patreni Domini nostri Jesu Christi. > Sicut euiin
firinus in fide credit manducare omnia, infirmus ipse salus noslra est, quia dal salulcm; refugium,
auiem exemplo flrmi manducat omnia, nec tamen quia ad eura refugimus: sic et Deus paticnliae est et
 *87 . GUILLELMl ABBATIS S. THEODORICi 088
solatii, quia ex ipso patienles sumus, et non nisi abi A illns primum missi. lbi pntriarchse, indc projibelce.
ipso consolaiionem exspectamus. Non enim ex Scri-• Ibi veniens de semine Abrahce manifestatus est, illis
pturis patientia vcl consolatio, licel aliquando per missus, illorum aposlolus, sicut ipse dixit: < Non
Scripluras. Non enim ex ipso tantum palienlia, sum missus, nisi ad oves domus Israel (Matth. xix).»
sed sicut dicit Prophela, ipse est palienlia no- Propter quod et Aposlolus dicit eum < minislrum
slra (Psal. LXX),ipse consolatio, qui amanlem se circumcisionis, > id est Judseorum. <Gentes aufem
consolalur, non nisi de semetipso. Quando enim super misericordia honorare Deum, sicut scriptum
consolalur ipsum, nisi quando dat ei sapere ad est: Propler hoc confitebor libi in gcnlibus, et no-
ipsum?Curo autemin invicem sapimus idipsum, mini tuo canlabo. > Per me, inquit Filius ad Patrem,
quid lam bonuro, quid lam iucundum? Nonne hoc confitebunlur libi gcnles, el bonis eorum moribus
cst babilare fratres in unum? Hoe auiem secundnm latius innotesces: confessio hcec laudis est. Quod
Jcsum Cbrisluni, qui dixit: < Hoc est praecepturo autem ait, < cantabo, > canlicum novum est, quod
meum, ul diligatis invicem (Joan. xvj. > Qui eliam ipse canlat in nobis, cujus gratia nos cantamiis.
bonae radicis succuro ramis inserlis infundens, Unde et alibi, < canlantes, ait, in cordibus vestris
« sicut, > inquil, <dilexi vos. >Absil enim a discipulis Domino (Coloss,m). > Intus enim est boc gaudium,
Christi carnalis affectio, et amor omnis qui non B ubi vox amoris et cantat et auditur ab eo qui ab
tendit in idipsum. Haec autem orania, «ut unani- ipsa voce laudatur. Canticum enira hoc est, gratis
mes » corde credenles ad juslitiam, < uno ore > amare, totp corde, tota anima, lota yirtute. Et ite-
confitenles ad salulem, « honoretis Deum>omnia rum dicil Spiritus sanctus in canlico Deuteronomii:
creantem, et inveterala per Filium innovanlem et VERS. 10-12.— <Lselamini, gentes , cum plebe
insiaurantem. < Luceant, inquit, opera veslra boria ejus. Et ilerum: Laudate omnes gentes Dominum,
eoram hominibus, ut videant el bonorificent Palrem el magniticate eum, omnes populi. El rursus Isaias
vestrura qui in ccelis esi (Matlh. v).» Hic est honor, ait: Erit radix Jesse, et qui exsurgel regere gentes,
(|uo lionorandtis est a nobis Deus. Ipse vero honor in eum gentes sperabunl. >Jesse interpretatur est
noster cst, cui dicit Propheta : < Nirais bonorali sunt mihi. la adventu enirn Christi dicil qui credit: Est
amici tui, Deus (Psal. cxxxviu).» mihi, quia qui dicit ad Moysen : < Ego sura qui sum
VERS.'7.— <Propter quod suscipite invicero, sicut (Exod. ni), > credenli adest in Deum. Exsurgel au-
et Chrisltis suscepit vos in honorem Dei. >Non enim lem, utet bomosilelsupra hominem, rion habens
diligemus invicem,nisi suscipiamus invicera. Suscipi- peccatum, ncc veniens per peccatum communi lcge
>nusinvicem, cum videmus fralfem nostrum necessi- nascendi el lolleris peccalum mundi. UuJe quia
latem pali.el non claudimus viscera nostra ab eo.sed ^ merito gentes in eum sperabunt, subjungit oramlo :
suscipimus eura in sinum cbaritatis. Suscipimus in- VERS.13. — < Deus aulem spei repleat vos omni
vicem.cum non judical JuJaeus gentitem, vel genlilis gaudio et pace in credendo, ut abundetis in spe ct
Judaeum. sed unum corpus et' unus spiritus eflicimur virtute Spirilus sancti. > Fidei, spei et chariiatis
in honorem Dei, sicut et Chrislus suscepil nos, neu- virtulem continere videlur hcecoraiio, dum credenti
truin repellens, neutruhi reprobans ob notam generis imprecatur gaudium bene pacalae conscientiae, gau-
sui. Ulrumque Chrislura suscepisse ostendit dicens: dium plenum, et abundantiam in spe et in cbarilaie,
VERS.8, 9. — <Dico enim Christum Jesura mini- quae propria esl virlus Spiritus sancli. Detts autem
slrum fuisse circumcisionis, propter veritatem Dei, noster proprie Deus spei est, iu quem credenies
ad conflrmandas promissiones Patrum; gentes autem spes sua non corifundit: omnes vero dii gentiuin
supef misericordia honorare Deum. > Venit enim daemoniaet opera sunl manuura eofrim.
unus paries ex circumcisione, applieans se ad lapi- VERS.14.—«Geftus sum aUiem, fratres mei, et
dem angularem; sedilJe lapis anguluro non faceret, ego ipse de vobis, quoniam et ipsi pleni estis dile-
nisi alium parietem ex genlibus susciperet. Paries clione, repleli omni scientia, i(a ut possiiis aher-
ex Judaeis proprie perlinet ad verilatera :unde et i0 ulrum roonere. > Hic jam quasi in portu sileniii vela
dicit, propter veritaiem Dei ad confirmandas promis- laxanlur; post tantum prpfundorum sensuum pela-
siones Palrum; iste autem ex genlibus pertinel ad gtis, et peregfinse mercis convectio commenJatur,
> misericordiara, dc quo item dicit, < genles super primumque suam eis commendat benevolentiam,
misericordia bonorare Deum. > Sic ergo in Christo qua apud eos inferebat, quibus eos abundare sciebat:
misericbrdia etveriias obviaverunt sibi. Non aulem deinde etiam praedicat scientise apud eos et dilectio-
debilum erat panem (iliorum lollere et miltefe cani- nis pleniludinem, quse admonere potius sufliciat
bus, nisi canes humiliaii ad colligendas micas quae quam indigeat admoneri.
do mensa Domini caderent, per ipsam bumilitatem VERS.15-17. —< Audacius aulem, inquit, scripst
exaliati, alque homines facti, ad ipsam mensam vobis, fratres, ex parte tanquam in memoriam vos
niererentur accedere (Matth. xv). Porro genti Ju- reducens, propter -gratiam quae data est roihi a Dco,
dseorum tanlum prserogavil bonorera : ut inbabila- ut sim ininistef Cbristi Jesu in geulibus, sancliflcans
ret in terra eorura prsesentiseejus gloria. Ibi natus, Evangelium Dei, ut fiat oblatio gentiuai accepta et
ibi conversatus est; et inde ccepit praedicare, quia sanctificata in Spiritn sanclo. > Audacius omninn.
e* Siun species decoris ejus. Ihde et apostoli ad Nisi enim ex inhabilanlis in eo Spirilus sancli fidu-
 689 EXPOSITIO 1N EPIST. AD ROM. — LIB. VII. &W
cia procederet, magna horoinis erat audacia, tene- A j parte fruitus fuero. >MirandadoctorIs gentium provi-
bris caliginosse hujus ignoraniice commanentis, (am dentia.qui cum in Romanis Jaborare desideraret et
altos et profundos sapienliae Dei sinus, quasi discu- promptum haberel, non promittebat, non ingerebai; •
tiendo voluisse attentare, de Jege et gratia, de re- offerebattameneisprccsentiamsuam,dicensseRomaiii
probatione Judseorum et vocatione genlium, aliisque • venlurnmnonpropterRoraam.sedpropterHispaniaro,
qiiampluribus, quse scripsisse se dicit ex parle, quia ne scilicet verbum Evangelii in ore ejus esset roinus
quandiu sic sumus,,ubi ex parte scimus, et ex parle preliosum; si quasi improbus et imporlunus nolen-
propheiamus, talium sensuum nulli plenus conceJi- tibus supef veniret. Ex parte tamen, et quasi in trans-
tur inlelleclus. Sed sic sanctificabat, vel polius, itu priraum eis se fruilurum denunlians, suum eis
sicut melius Grsecus habet, < sacrificabal > Evange- affectum commendat; deinde vero ab eis deducen-
lium Dei, in qtio eliam pontificale quoddain mini- dum se dicens, ipsorum eiiam sibi amorem con-
sterium ostenditur, ut fieret < oblatio genlium acce- ciliat. Doctori enim Ecclesice', sicul omnimoJis
pla et sancliGcata in Spiritu sancto. > Plurimum cavendum est ne qua superbice simililuJine au-
enim cojiferl auditoribus inlellecta doctoris benevo- dilores a se deterreat, sicetiam ne nimia bumili-
lentia et doctrina, tempore et modo suo dispensata. tatis remissione verbum Dei in ore ejus vilescat.
Unde el adbuc addii, quasi ad commendandas mer-1B Unde de Samuele dicitur, cum ab omnibus requirere-
ces , quas convebil, < habet,» inquit, < gloriam adI- tur quia « erat sermo Domini pretiosus;(7 Reg. iu). >
Deum.» El temperans quod dixit, < in Christo, >ait, VERS.25-28.—«Nunc igilur proficiscar Jertisalein
< Domino nosiro. > Nam licet bonum omne nostrum , ministrare sanctis. Probaverunl enim Macedonia et
illiussil gloria,cujus eslgralia, gloriaturtamen, qui Achaia.collationem aliquam facerein pauperes san-
In Domino glorialur. Undeautem glortatur? ctorum qui sunt Jerusalem. Placuitenim eisetdebi-
Vurs. 18.—< Non enim audeo aliqoiri Ioqui eoruni-i tores sunl eorum. Nam si spirilualium eorum parti-
quae per me non efficit Chrislus. > lteruin gratiac: cipes facti sunl gentiles, debent et in carnalibus
coniraendatio. Non quse ego non facio, sed quceper• ministrare eis. Hoc igilur ciim consummavero, et
me efficit Christus. Christus enim fa.cil, sed per me: assignavero eis fructum hunc, proficiscar per vos iri
facil. Christus in me facit, sed per me exierius i Hispaniam. > Fideles quippe ex Jiidceis agnita veri-
apparere facit, hoc enim sonare videlur verbumi late, et conversi ad eum quem crticilixeranl partim
c.elficii.» Simul etiara intelligendura est, quia adI. . per invidiam, parlim per errorem; et veteris hoininis
prsedicandum plus conscientia sancti amoris cedificat' desideria mortificantes, et spirilualis vitae novilale
quam exercitium sermonis, cum, qui docet intus; , flagrantes, sicul prseceperat in Evangelio Dorainus,
Icgit quod dicil. vendebanl omnia quse habebanl, etpretia rerum sua-
VERS.18, 19. —«ln obedieniiam geniium verbo, rum ante pedes apostolorum ponebant; utipsi dis-
et factis; in virlute signorum et prodigiorum, ini tribuerent unicuique, prout opus erat, viveritesque
virlute Spiritus sancti. > Diclurus facla et virlutesi in Chrisiiana diiectione concorditer, non dicebant
signorum et prodigiorum, omnibus eliam verbo pra>- aliquid suiim, sed efant illis omnia communia, et
dicationis suce, prceposuit obedienliam gentium; plusi aniraa una, et cor unum in Doniino (Acl. iv). Deinde
ejus merilo, quam suo labori ascribens oronia qusc> eliaro ipsi a Judccis carnalibus civibus suis perse-
sequuntur, in fine vero ipsam genlium obedienliam, , cutionem passisunt; ul latius Christus eonira dis-
et quidquid ejus merilo suoque labore coufeclumi persione praedicaretur. Aposlolus ergo Eccjesias con-
est, virluti sancli Spirilus religiosa pietate assignans. stiluens per omnes genles, qua Evangelium semina-
Ad locum unde exeunt cuncla facit reverti circuiri-. bat, impense praecipiebat, ut quoniam ipsi ex idolo-
spectus graliae praedicator. Deinde eliam slreuuita- j1 rum ciillura venienles, el ad unum Deum colendum
lemsuam in Evangelio commendans, subdit: rudes, non facile poterant perfeclionis hujus culmen
VERS.19-21.— < Ita ut ab Jerusalem per circui- allingere, oblationesfacerent in pauperes sanctorura
tnm usque ad lllyricum repleverim quidquid inter- . p; qui erant in Judcea, illos constituens lanquam militex,
jacet Evangelio Dei. Sic aulem prsedicavi illud, non! islos vero tanquara slipendiarips provinciales..
ubi nominatus esl Cbristus, ne super alienum fun- Sequitur:
daraentum sedificarem, sed sicut scriplum est: Qui- VERS.29.— « Scio autem, quoniam veniens ad
lius non esl annuniialura, de eo videbunt; et quii vos, iii abundantia benediclionis Cbrisli veniain.i
non audierunt, intelligent.» Non enim alienos labo-- > • AbnnJantiie benediclionis Chrisli, qiiara veniens
res invadere volebam: quin potius jacto ubique verbii. Aposiolus Rorannis intulit, totus niundus particeps
semine secuturis messoribus terras prceparabam.. est.
« Propter quod longus me circuilus impediebat pluri- VERS.50-32.—:« Obsecro igitur vos, fratres, per
mum venire ad vos, > cum non deesset voluntas. Doroinum nostrum Jesum Cliristum, el percbarita-
VERS.23, 24.—«Nunc vero ulterius locum non ha-- teni Spiritus sanctl, ut adjuvetis me in orationibus
bens in his rcgionibus, cupidilalem autem hahens ve-- vestrisad Deum.ul liberer ab infidelibus qui suiii ii>
niendi ad vos ex multisjam prsecedentibus annis cunil Judaea: el obsequii mei oblaiio accepla liat in Jero-
in llispaniam proficisci coepero, speroquod prseteriens5 solima sanctis, ui veniara ad vos in gaudio per voliin-
vileam vos ut a vobis deducar illuc si vobis primum exc lalera Dei, el reliigefer vobiscuro. > Qtiod dieit iu
Sn GUILLELMI ABBATIS S. THEODORICI »82
oicuionibus, Grsecus magis agoncm oraiionis habere A lis eos qui dissenliones el oflendicula, praeler do-
vidciur,uietego viliorura nostrorum el spiritiialiuni clrinam, quaro vos didicistis, faciunl; el declinate
eiiam neqiiiliarum inipugnaliones orationibus no- ab eis. > Manifeslum est ex offeudiculis fleri Jissen-
siris nunquam deesse sciamus. Quis autem de se «iones, ex dissensionibus divisiones, ex quibus hsere-
securus esse poterit, Apostolo a discipulis oralionum ses fiunl el schismala. Si aulera praecipit Apostolus
petenle suffragia? Simut etiam adverle quanta ei dcclinandum ab eis qui oflendicula faciuni, quanto
de sanctis sil cura, quania reverentia qui securus magis qui dissensibnibus Ecclesiam dividunl!
sui ,,et salutis suae, de obsequii sui oblalione tan- VERS.18.^-« Hujusmodi enjm Cbristo Domino
lummodo est sollicitus ut eo perferalur ut accepla non serviunt, sed suo venlri, > non curanles cujus
sit sanclis. Sic enim el factum est. Consummato cor possinl exinanire, dum suura venlrera pos-
quippe in Jerusalem oblalionis suae obsequio, com- sint implere. Videtur hic langere aliquas haeresum
prehensus a Judaeis vinclusque gentibusiradilusest. pestes jam in Ecclesia pullulantes, per dulces, sicut
Unde ei necessilate appellandi Caesaris facla Romam ipse dicit, sermones et benedicliones innocentium
perductus est. corda seducentes, ponentes secundum propheiam,
VERS.33. — « Detis autem pacis sil cum oraui- tenebras lucem el lucem lenebras, aroarum dul-
bus vobis, Amen. > In pace coniummal, qui a pace D ce, el dulce amarum (Isa. v); ad dulce placi-
jnccepit, dicens : « Gratia vobis et pax.> tum loquentes, viliis adulantes; et in his omnihus,
CAPUT XVI. nonnisi quae venfris sunt, quaerenles.
VERS. 1-3. —«Commendo autem vobis Phoeben VERS.19. —«Vestra enim obedienlia in omni loco
sororem noslrara, quseest in ministerio Ecclesice quce divulgata est. > Hoc est quod docloribus Ecclesice
est Cenchris, ut eam suscipialis in Domino digne vehementissime forraidandum est et cavcndum ne
sanclis, et assistatis ei, in quocunque negolio vestri simplicium bonis malorura astutia abniatur in raa-
indiguerii. Etenim et ipsa quoque aslilit muliis, et lum. Ecce euim Romanorum laudabilis obedientia,
liiilii ipsi. Salulate Priscam el Aquilam, adjutores si in liujusmoJi incideret praedicatores, occultos ad
ineosin ChrisloJesu,quipro anima raea cervices suas decipiendum, astutos ad suadendum, blandos ad
supposuerunl, quibus non solus ego gralias ago, sed suggerenda qusocacnis sunl, quid periculosius ? Pro-
et cunclse Ecclesiae gentium : el domesticam eorum pterquod subdit: «Gaudeo igilurin vobis. > Gaudeo
Ecclesiam. Salutale Epbsenetuin dileclum mihi, qui in vobis.pro veslra obedienlia :sed limeo vobis, pro
est prirailivus Asise in Ghrislo Jesu. Salutate Ma- aslutia iniroici.t Sed volo vos sapientes esse in bono,
;iiam,quse multuin laboravit iu vobis. Salutale Andro- r cl siroplices in raalo.» Sapiens est in bono qui boimni
[nicum et Juniara cognalos et concaptivos meos, qui propositum slatira quasi naturaliler sapit, sirnplex
sunl nobiles in npostolis, qui el aqle me fuerunt in in malo, qiiem ipsain boni formam aniino lenenlem
Chrislo Jesii.» Forsilan areliori vinculo spirilualis malorum duplicilas non decipit, quia forma mali
amoris conjuncii erant Apostolo isli; propler quod quomodocunque apiata, formae quam aniino gerii,
appellat eos cognalos; etalliorismerili.propler quod npn polest coaptari.
eos appellat concaptivos; quos httjus vilae exsilium el VERS.20.^< Deus aulem pacis conterat Satanani
ccrumnas moleste ferre sciebat aniore coelestis pa- sub pedibus veslris velocitor. > Dictum est mulieri,
irise; ideoque ad consolotionem eorum, se eorum vel polius serpenti, cum puniret Deus peccalum pri-
dicil concaptivum . mi hominis: < Ipsa tuum observabil caput; lu auiem
VERS.8-10.—< Salulate Amplialum dilectissimum observabis ejus calcaneum (Gen. III). > Observal
iuihi in Doraino. Salutale. Urbanura adjulorem no> crgo coluber lorluosusel Saianas calcaneum luuni,
strum, et Slachyn dilectum meum. Salutate Apellen quando laberis a via Doraini, ut cajas el caden-
probum in Christo. Salutate eos qui sunt ex Arisloboli lem possideat, observa tu primam ejus suggeslionem,
Jomo. Salutate IleroJionem eognatum meum. Salu- idestcaput ejus. Si coiilerapsisli proraissum lucruro,
le eosqui suntex Narcissi domo, qui sunt in Domino. D propter animae detrimentnm, calcasli capul serpen-
Salutale Tryphaenam el Tryphosam, quse taborave- lis. Sisic scepeegeris.aderit libi pacem facieus Deus
runt in Domino. Salutate Persidem charissimam, pacis; et incipiet serpcns noxius sccpecalcaiura captit
quae mullum laboravit in Doinino, Saluiate Rufuin non posse erigere; lu vero totuiii Satanani conieres
elecluin in Domino, el malrera ejus in carne, meam subpedibus tuis, cum plenam dc concupiscenlia
aiitem in spiritu. SalutaleAsyncritum, Phlegontiam, victoriam oblinebis, ul mandaium legis ad plenum
Hermam, Palroclara, Hermen, et qui sunt cum eis. irapleas. Quod dicit: < Npn coucupisces, > felix, sed
Salulate Philologum el Juliam, Nereum et sororem rara conscientia.qiioead plenum boc in praesenti vita
ejus et Olympiadem et omnes qui cum eis sunt mereiur accipere. Hoc autem unde fiat, subjnngens
sanclos. Salutate invicem in oscuJo sancto. Salutant dicit: < Gralia Domini noslri Jesu Chrisli vobis-
vosomnesEcclesiceChristi. >Acsidical:Quid sigilla- cum. >
tim divido saliitanies et saliitandos? Oranem qui VERS.20-27. — < Salutat vos Tiraolhens adjutor
ejst in Ecclesia Christi salutant onines Ecclesice meus, et Lucius4 el Jason, et Sosipaler, cognali mei.
Christi Saluto vos ego Tertius, qui scripsi epistolam in Do-
Yijsss.17,—«Rogo auteiri YOJ,.fralrcs, t\lohserve- miao, Salutat vos Caius hosoes meus, et universa
 «93 EXPOSITIO IN EPIST. AD ROM. — LIB. VII. 694
> Ecclesia. Salutat vos Erastus arcarius civitatis. et iKjuxla Evangelium meum et piaedicationem Jesu Chri-
Quanus fraier. GratiaDei curo oninibus voiiis.Ainen. sti.» Evangelium Pauli et praedicalio Ctirisli iiihii
Ei aulem qui polens est vos coiiflrmare juxta Evan- dissonum, nibil habentdiversum, cum alterum ex al-
gelium meum el prsedicationem Jesu Christi, secun- tero proccdat.< Secunduin revelationem myslerii lem-
dum revelalionem mysterii lemporibus seternis laciti, poribus selernis taciti.» Quod hoc est myslerium, nisi
qtiod nuuc patefaclum est per Scripturas prophe- quod Verbum carofactum eslelhabilavilin nobis? Si-
larum, secundum praeceplum aeterni Dei ad obedien- quidemejuslmmiliatio noslraexaltaliofactaesl.illius
dum fidei in cunclis genlibiis cogniti, soli sapienli infirmitate nos forles facli sumus. Sed quse sic tein-
Deo per Jesum Chrislum, cui honor et gloria per om- pora dixeril ceterna.perquirendum est. Si enim aeler-
nia sacculasseciiloruin.Amen.> Hoc est: Eiqui potens nitatem intelligi voluit, aelcrnitatem ulique myslerium
est vos confirmare, soli sapienti Deo, gloria in ssecu- Christi non latuit; cujus ralio et modus in selernilale
la saeciilorura. Quod aulem interposilum est, per quseDeusest,semperfuit, eliam priusqam tcmpusali-
Jesiun Chrislum, utrum soli sapienti Deo per Jesum quod fuit. Tempus enim ante creaturam non fuil;
Christum accipi debeat, ut scilicet solus Deus Paler quianec unquam essent lempora.nisi crealura esset,
sapiens per JesumChrislum sapiens esse intelligatur, quamaliquid aliquamutationemutarel; cujus molio-
11011 pariicipando, sed gignendo sapienliam, quod est " nis aut mutationis, cum aliud atque aliud, quce si
Cbristus Jesus ; an vero non per Jesum Christum roul esse non possunt, ccdit alque succedit, in bre-
sapienti, sed per Jesum Chrislura gtoria soti Deo vioribus vel in produclioribus morarum inlervallis
sapienli, videlur ambiguum. Sed quis audeat dicere ternpus sequerelur. Aliis vero tacitum, sed soli sa-
per Jesnin Clirislum fieri, ut sit sapiens Deus Pater; pienti Deo dicit cognitummysterium lemporibub illb
t-um secundum substanliam suam non dubitandum selernis, nunc aulem patefaclum per Scripluras pro-
sit esse sapientem, potiusque sit substantia Filii per phelarum secundum prseceptum acterni Dei, adobe-
gignentem Palrera quam substantia Patris per ge- dilionem fldei in omnibus genlibus. Sed el ad nor
nilum Filium? Reslat ergo ut soli sapienli gloria sit men hic < Dei» quid sibi vult < selerni > appositio?
per Jesuro Christum, hocestclara cum laude notitia, Forte piaecepit seternus Deus, id est ab selerno
qua innotuit geniibus Trinilas Deus. Ideo autem per prsecepit Deus ut quod caeleris sseculorum genera-
Jesuni Chrisliim, quia ut alia laceam, ipse praecepit lionibus fueral occultum lantum, nunc, id esl lem-
bapiizari omnes genies in nomine Patris et Filii et pore gratise, esset palefactum pef pfoplielarum scri-
Spiritus sancti, ubi prsecipue eommendata est hujus pturas, cum Dominus aperuit sensum discipulis ut
gloria individuse Trinilatis. Deus itaque quod esl Q eas intelligerent (Luc. xxiv). Temporaautem setei-"
ipsa Trinitas, propierea solus sapiens recte dicitur, na, qnibus lacilum bominibus mysterium Christi
quia solns secundum substantiam suam sapiens est, fuerit, non erit absurdum, si tota illa lemporis dica-
non secundum accidentera vel accedenlein parlici- tur prolixitas anle Christi adventum; in quo elsi
pationera sapientiae, sicut sapiens est quaecunque aliquibus palriarchis el prophetis manifestatum est
ralionalis crealura. Quod vero addilum est, <cui,> ex parte, et quasi in seriigmalibus et figuris, nullf
ut dicerelur, cui gloria; cura sufliceret, si sic dicluin tainen, sicut nunc patefactum est; maxime cuin in
esset, <ei autera glorin, > inusitatam noslrae linguae agnilione veritalis dicat alibi Apostolus et angelos
designat locutionem; non sensum quem requiramus, per Evangelium profecisse; et principibus elpotesta-
vel de quo ambigamus, insinual. Quid eriim sensui libus in coelestibus per Ecclesiam mulliforrnem Dci
deerit, si dicalur, ei gloria, cui per Jesura Cliiisluin sapientiam innotuisse (Ephes. in). Quod auiem soli
gloria ? Hoc est namque, ei per Jesum Chrisliini, sapienli Deo erat cognittini, lcropore graliaeper prce-
ctii gloria, quod, cui per Jesum Chrislum gloria. dicationem aposlolorum est patefactum, ut prae-
Sedhorum alter inusitaliis.alter usilaUts est ordo ver- dicantibus illis in cunclis genlibus fidei obedia-
boruro. < Qui poteiis est, linquil, <vos confirraare lur.
695 GTJILLELMIABBATISS. THEODORICI 6*5

DE NATURA €ORPORIS ET ANDLE

LIBRI DUO

Sub nomine Theophili, id est Deum diligentis descripli.

(Bibliolh. Palr. Cislerc, labore el siudio F. Berlrandi TISSIER,doclorls llieologi Bonifontis in Tlieratcia,
ejusdem ordinjs prioris. Bunofonlc, 1660, fol,, tom. IV, p. 65.)

PROLOGUS.

Fertur celebre apud Graecos Delpbici Apollinis rcsponsnm : <Homo, scito teipsuin. » Hoc et Salomon, inio
Clirislus in Canticis : < Si non, inquil, cognoveris te, egredere (Cani. i). > Qui enim non imrooratur iu
•#isqtiae sua sunl, per sapjentiae conlemplalionera, ingrediturnecessario in aliena per curiositatis vanita-
teui. Quapropler cura omni homiui qui capax esl ralionis, vix snus suuiciat sensus, nisi adjutus a graiia,
ut sciat seipsum, cura lioc nihil ei conferat, nisi ex hoc quod ipse est, ascetidat ad eura a qtio ipse est, et
qui est super ipsuni : miserrirae errat el desipit, qui extra se in alienis intejleclura suum dispergit, cui
nalura, imo auctor naturse Deus, lantum iiilra se indixit operationis negotium. Ut igitur microcosmon
noslrum, id est minorem mundum, hominem scilicet, ex aliqua parle intus perscrutemur el foris, id est
«nima et corpore, ut per visibilia vel sensibilia nostra intellecta ad yisibilium et invisibiliura omnium
surgamus auclorem, priraum aliqua discutiatnus de corporis natura, deinde de bis quce sunt animce. Scias
autem qtice legis non met esse; sed ex parte philosophorum yel pliysicorum, ex parte veroecclesiasticoriuii
doclorum, nec lantum eoruin sensa, sed ipsa eorum, sicut ab eis edita sUnt, Jicta vel scripta, qua
excerpta ex eoriun libris hic in unuro congessi.

LIBER PRIMUS.

PflTSICA HUMANI CORPORIS.

Omne corpus anitnale terra formatunrest, id est A exislens. Sed terra luliflcala eflicitur aqua ; aqua
ex quatuor composilum. Aliud esl eriim terra forma- rarefacta et calefacta et evaporata, fit aer ; conden-
iuni, alia sunt ex quibus conslat. Ex quibus constat, satus el colleclus aer efficitur aqtia; el sic de reli-
quattior sunt elementa. Unumquodque aulera ele- quis; et hoc modo fit corruptio. Ex his quoque qua-
ii.enlorum una tantura conlenlum esl qualiiale. luor elementis qualuor, in corpore animali creanlnr
Ignis caliditate, aer humidilale, aqua frigiditaie, humores, propler quod el ipsorum filii dicuntur;
lerra siccilate. Sed ignis, quia mobilis est, ex motu sicul elemenla mundo, sic- et isti corpori animali
assumit siccitalem et est calidus et siccus. Aer. vitcc et incolumitatis materiam et ordiuem adraini-
quia sub igne esl, ab eo sumit quod proprittm habet strantes : si suo modo et ordine suo dispensentur,
et nalurale, id esl caliditqtem; et est calidus ab el non vitio vel incuria corrumpamur. Alioquin
igne, humidus a seipso^ Aqua ponilur sub aere, et sicut aqua mutalur in terram densala, et terra in
jdeo humidilatem ab eo siimit, frigida a seipsa. aquam lulificala; sic ipsi humores, cum in se invi-
Terra sub aqua est, ideo frigida ab ipsa, sicca au- cem vel ab invicem corrumpuntiir, corrtimpunt et
lem jn seipsa est. Ilaque secundum Hippocratem, si deslruunl corpus sunm, quod vivificare et ordinare
pogpus animale ex unq constaret elemenlo,, nun- debueranl. Ilaque in corpore animalisua propriaesi
quam doleret; quia npn essel unde dpleret, Uri.utn complexio prima et naturalis in ipso. elementorran
 697 DE NATURA CORPORIS ET ANttLE LIBRI DUO. — LIB. I. C08
conjiinclio; qucc si aequalis esl et bene composita, A loruni; staliin cttm fucta est digeslio, et per dige-
ul conlraria non impugnenlur vel deslruanlur ai stionero rei digestae alleratio, sequilur eorutn qu»
conlrariis, sed calida lemperenlur a frigidis, frigida fceculenlasunt egeslio. Suscipiiinl et alia iniesiina
a calidis, sicque de reliquis,' bona lit complexio, et quae egeruntur, tria sublilia superius circa os sto-
consenliente nalura fil eucrasia, bona scilicel tem- machi, Iria grossa inferius. Est autern inferius in-
peraniia qttatuor qualitatum. Rebus enim nalurali- leslinuin unum sublile vocalum, in quod posl eam
bus in leinperamenio roanentibus, impossibile est quam diximus digesiionem factam in stomacho, cum
huinanuro corpus ab aliquo morbo infestari; si est, descenderit quod egeslum est, aliquandiu ibi imrao-
ul Jicturn est, eucraticum, id est bonse coroplexio- ralur, donec ibi secunda quadam digestione raelius-
nis. His autem dislemperatis, necesse est alierari succus ille depuralus et sublilialus, pef veiias quas
corpus. Sed de bis alias. Nunc videndum unde ipsi dicunl mesaraicas, quod sublile esl et puriim, re-
qualuor humores nascunlur vel nulriunlur. Omnis mitiit ad epar. Sciendum auiem quia in Jigestione
cibus undecunque sumalur, sicut, supra de corpore alii sunt cibi qui rautant et non mutantnr, ut diagri-
animali demonstratum est, ex quatuor conslal ele- dium; aliimutantur et inutant, ut caepe et allia, quas
mentis. Sed quam multipliciter el Jissimiliter in eis etcibi sunt el mcdicina. Epar prsedictum siiccum
quce vesci possunt, nalura elenienlorum se babeat B suscipiens per venas prscdiclas, el eam quae dicilur
secundura caliditatem et frigiditatem, siccitatem et porta, in sui naturara transmulat, ilerum digeren-
buiiiidilalem, liber graduum demonstrat. Cnm igitur ditni. Quidquid enim in eo igneum esi, ad nulrimen-
cibus accipitur, os priinum adaptat illuni in subtiles tuni sui assumit cholera rubea; qnidquid aereum,
et roinutas partes cum dentibus et lingua. Lingua sanguis; quidquid aquosum vel humiJum, flegma;
quippe rainislral, dentes frangunl et coraminuunl. quidquid grossura et lerrenum, raelancholia. Sic -
S c prccparaia esca transmiililur stomaclio per.gul- igilur -humores quatuor in epate creati, et ab epale
tur et merim, vix ad mensuram palmi vira saporis in totum corpus Jislribuli, si secundum reclam na-
producens. Est aulein nieris raerabrura longum et lurce regulam incedunt, quamvis diversce sint qua-
rotundum et concavum ct intus villosum, babei:s lilalis, unam lamen formam operantur sanitatis, in-
introrsum pilos longos, alios in transversum, alios vicem cooperando, invicem se. adjuvando. Cholera
sursum ad os directos. Pili sursura direcli nalurati- quidem rubea, cum sit calida el sicca, calidilale sua
ter cibuiu atlrahunt; qui vero in transversum sto- sanguinem subliliat, el cura ea vadit sine acuniine,
machi, stringunt, et slringendo in succum transmu- subiiliaius, ut eis membris quse sublilia sunl, ct
lanl, et paulatim in os stomachi demillunl. Sloma- subtilem cibum desiderant, congruuin saiiguis prac-
chus vero duo habet ora, allerum snperiiis, alterum C beat alimentmn. Sanguis vero, cuin sil calidus ct
inferius; quae eliam porise vocanlur, quia claudun- humidus, huniidilale suaillius temperat siccilatem.
iur per boras, et aperiuntur. Superius enini os sto- Flegma, cura sit, frigidum et humiduro, frigiditaie
inachi acceplo cibo claudiiur donec digeralur. sua servit calori sanguinis, humidilate suovenit sic-
Deinde de ipsa digestione retinens qtiod suis aptum eitali melancholise, cui ex frigiditate concorJat.
nutriineniis invenit, ccetera, porta inferiori aperla, Et nola filibs elementorum incedere secundum
egeril in inferiora. Operaiur aulem haec stomachus viam patrum suorum. Eodem euiin modo elemenla
per quatuor quasdam virtutes qua? sunt ei nalura- operanlur in mundo majori, quo operantur qualuor
les, appetitivam, contenlivam, digeslivain, expttlsi- humores in mundo minori, qui est horao, id est
vara; quibus etiam cseteraenonnullae partes corporis microcosmos, ut supra dictum est; ex sua sibi di-
non carent, sed maxime qualuor illccparles quce cor- versiiate concordantia, et per concordera diversita-
poris dicuntur fundamenta, id est cerebrura propier tera facientia pulcherrimam ordinis sui unilatem.
aiiimalem vel sensualem viclutem, cor propter spi- De digeslione eliam ista fumiis ascendens lenis et
rilualem, epar propter nalu.ralem, genitalia propter suavis, molliler tangil cerebrum, el ventricutos ejus
generalivam virtutem, Appeliliva et digestiva desi- ]Q opprimii, in lanlum ul omnes ejus acliones sopiat:
Jerium faciunt; media contenliva servit digestioni, hic est somnus. In quo, cessantibus omnibus animse
conlinens scilicet cibura, ne redcal unJe JescenJil, virlutibus, sola vigei virtus naluralis, quse tunc lanto
et stringens et paulalim per partes iransmitlens in- inlentius operatur, quanlo lota ei vacat natura.
ferius, et, ut compeiil, ordinat digestioni. Appeiitio Aniraa vero interius requiescens, exclusis oinnibus
autein siomachi, vel conlentio, vel expulsio, sicut sensuum oificiis, revolvit penes se prcelerita, pra?-
de meri' diclum est, fit rainislerio quoruradam pilo- seritia et futura : et haec sunt somnia. Ctim vere»
rum per stomachum in longitudinem el in transveiv qualuor hi humores creanlur in epate et formantur,
sum porrectorum; quibus tiiam quidam inferiores non tamen unusquisque in propriain forniam secer-
sub siomacbo intestini non carent. Haecaulem fiiint niltir, sed secunduin formam ipsius epatis, quae
per primara digestionem, quae in stomacho peragi- sanguinea apparet, confuse omnes subsanguinci ap-
tur. Est aulem digestio cujuslibet rei per naluralem parenl; et unumquodqtie ad-nulrienduin et regen-
calorera ebullitio. Porro, quae per inferiorein portam dum lolum corpus, per suas vias, venarum scilicet
egerunlur, suscipit dtiodenuin iiiieslinum; quod.sic et arteriarum, dispensaiitur, hoc niodo generaii.
vocatum est, quia ad mensuram est duodecim disji- Priraum cibi in medio stomachi albi eflieiunlur, id
C99 GUILLELMl ABBATIS S. THEODOIUCI 7«0
est flegmatici; circa inferiora prope epar quasi san- A . Vitreum ilegma cihum ei potum deslrtiil, rigores
guis aquosus : decoctus in epale saiiguis; plus de- facit prce niinia frigidilale. Qualuor ergo hi humo-
cbctus cholera rubca ; nimis decoctus cholera nigra. res superiora appeterites, ibi purgantur naturali
Cbolera vero rubea abepale egreJiens, muliipliciter quadara purgalione : cholera per aures, melanclio-
se in corpus infundens, per venam quamdam se ad lia per oculos , flcgma per nares et os. Urina vero
inferiora cum quadam corrosione deponens, f.ecu- colalura el purgaraentuin sanguinis est. Et cuin
lenla quse remanserant, exire provocat per egestio- propter humidiiaiein suam ct abunJaiuiain sanguis
nem. In quo qui cogit naturara anle voluntatem, fa- el flegma facilius ferantur, et superfluitalcs suas
cit conrra Sanilatem. Lacdit eliam sanilatero, qui ejiciant, per renes eas et vesicara egerunl, nulla
cum venit voluntas, nalurse diflerl necessilalem. Per propria vasa habentes, sicut cholera rubea fel,
aliura vero vense cujusdam furculum slomachum in- nielancholia, spien. Melancholia enira in spiene se-
gressa cholera rubea, digestionem ibi operatur et dem habet, ubi ab epatis sanguine decolatur, et
appetitum. Dividilur etiam in alias corporis parles, inde ilerumad os stomachi remillitur, ut appeli-
cnjiis retriraenta fel suscipit. Est enim ofliciuro fellis tum conforlet.
ut sanguinem a cholera rubea purificel, ne cum san- Hsec esl hiimorum distribulio ex digestione epa-
guine commorans eum incendal. Quceubi per se ni- D Us procedens. Deinde ex ipsius digeslionis fervore
inium dcminalur, omnia incendens pessimas infirmi- fumus quidam procedens general spirituin, qui di-
lates operalur. Sanguis ab epate per venas duas egrc- citur iialuralis, cpar ipsum vivificans ad servieu-
diens, quarum una coneava vocalur, porla altera, duinnaiurcc, in quodcunquc virlus expetit natura-
in partes se innumeras diffundil, per venas et vena- lis. Tres quippe sunt virlutes in corporis regimine.
rtim.fufculos. Una est, quse intrat stoinaclium, ct Virtus aulein est habilus operalionis in membro,
inde fert cibum ad epar, si qtiem inveneril. Altera ad id quod eflicilur. Quae alia naturalis in epate,
ingreditur stomachi latitudinem, portans illuc ab alia spiritualis in corde, alia animaJis in cerebro.
epate cibum, unde ventriculus slomachi cibum dige- Omnia autem corporis regimenta aut ex anima sunt
rens sibi sumal nutrimentum. Allera ad splenem el natura , aut ex sola nalura. Quod a natura el
iisqne procedens, faeces sangtiinis ab epale trahit. anima regilur, est animatura; quod a sola natura,
Sed anlequam illuc veniat, dividitur in parles plu- iiianimalum. De inanimatis modo nihil ad rem. Iii
res, et ad carnem nutriendam millilur. Hcec vena a eis vero quce sunt animata, necesse cst aniuise et
niedicis panagras vocatur; proprium esl enim san- nalurse quamdam virtutem inesse, qua valeant
guini corpus nUtrire. Est eliam proprium sanguini P suam adimplere aclionem. Quse virlus ex aclionibtis
ut aeris iraitelur qualilalem, cujus, sicu.tjam dictum concipilur. lu eo enira quod appelimus, contine-
est, habet liaturam, inquaniiim plurimas patitur sui mus, digerimus et egeriraus, exercelur virtns iutii-
mulaliones, sicut aer. Si enira fuerit grossus'el lur- ralis; in eo quod senlimus , et voluntario motu nos
bidus, significat calidiialein el humiditalein nimiam; movemus, virlus animalis, in eo vero quod aerera
si sublilis el aquosus significat frigiditatem epalis; allrahimus et emittimus , virlus spiriiuaiis. Virtus
si rubeus et felidus, significat infeclionem cholerae naluralis communis arboribus, besiiis et honiini-
rubece, et sui putrefactionera; si spuineus, venlosi- bus; virlus spiritualis bestiis el hominibus; virtus
latein; si coagulalus el aquosus, significal nimium animalis animalibus similiter in quibusdam, in qui-
flegma et expulsivce virtulis defectum. Quod enim busdam non. Nam phantasiam et memoriara per-
per urinarn vel sudorem aliisve modis debuit ex- fecle uon polest hanere, nisi animal rationale. Vir-
pelli, remansit in sanguine. Flegma semicrudus est tus aulem naturalis tria habet, id esl tres virtules,
cibus; propterea frigidum est et humidum. FJegma generalivam, pascilivam, nulrilivam. Generativatn
in nulrimenlura corporis aliquando operatur de- in spermale, pascilivara in vegetatiorie, nulrilivam
ficienle sanguine, et decoctum mutalur in san- in auginentatione de parvo in magnura. Ilcec auiem
guineni. Flegma si liquidum emiltitur et sine sa- D maxiine sanguis operatur , qui virtulem habet nu-
pore, nalurale esl; si dulce, infeclum sangtiine; trilivara et augnientativara. Cui subserviunt in hoc
si salsuni, infeclum cholera rubea; si acrttm, roe- superfluitates ejus mundificanles, fel, splen, renes.
lancbolia- si vilreum et coagulalum, ex frigiditate : Fel choleram rubeam altrahens ad se, ne eum
esl. Ex aclionibus sic coguoscetur. Si flegma na- cxural; splen superfluitales ejus in se suscipiens ,
lurale redundavfirii, cibi potusqtie appelitum reinit- rencs vero superfluitates aquosas de sanguine in
lit, propter humoris abundautiara in slomacho; cibii vesicam emiltunt egerendas, sicut inteslina grossos
potusque saporem miituit, sicul aqua cujusque cibii cibos a stomacho suscipiunt egerendos. Et haec om-
sibi admisli saporera solet minuere. Si dulce flegmai nia operatur spirilus naturalis , qui natus in epate
dorainatur, cibus omnis dulce sapit, el cilo digeri- virtulem naluralem augmentat et regit, actiones ejus
tur, si salsum dominatur, minoratio cibi seqiiitiir ,, cuslodiens; sfctit spiritualis spiritus in corde, et
el os amaricatura et polus appetilus. Acre vero de-- spiritus animalis in cerebro. Tres enim sunt spiri-
biliiat polius appelitum cibumque provocat, cibo> lus, tres virlutes regentes el vivificantes. Et sicut
non digesto, et in inferiori parte stomacbi colleclo,, natufaiisoriginem elsedem habetinepate, sic spiriius
superiori paiie relicla vacua, quce cibutn appeiil. spirilualis in corde. Cor enira spiritualis caloris esi
704 DE NATURA CORPOIUS ET ANISLE LlBBl DUO. — LIB. I. 7»2
fundamentum. Aliraenta ejus, pulmo, panniculi, A ptirationes suas ejicit per uicaiuin palati et n.iriuni.
lacerli pecloris. Lacerti eniin nervi sunt cum carne EChsec est lerlia ejus digeslio. Ipsc vero Iransit ad
misti, quorum molu aer Irahitur ad refrigerandum; puppis ventriculos per viam mediam prorae el pup-
et calor expetlilur fumosus quadam spiritus dige- pis, el nieinoriara el raotum ibi facit; sicut in prora
stione. Spiritus autem est virlns virtutum ad per- phaiitasiain et sensum. Est aulem prora anterioi-
agendas suas acliones. Esl enira spirittis qusedam pars cerebri in anleriore parle capilis locala, pnp-
vis animae, per quam virlules suos actus operan- pis vero posterior pars cerebri iu posteriore parle
tur: naturalis scilicet in epale, spirilualis in corde, capitis posita. Unaquscque aulein quasi proprium
anitnalis in cerebro. Islse enim tres viriutes vcl doiniciliura queradam habet vcniriciiluin, in quo
tres spiritus fundanlur in tribus principalibus mera- virttis sua contineitir, inler quos nieditis venlriculus
bris istis, epate, corde, cerebro, et ab his in lo- rationem conlinel et inlellectum.
tuin corpus diffundunlur. Spiritus crgo spilualis vel Et sciendum quia cerebrum per se qticeJani facit,
ejus virtus fundata in corde, operatur dilatationem qusedam per ofliciales suos. Ralionero in medio po-
et constrictioneni. Dilataiio est, cum sc cor dilalat, silani, sicut reginam et domiiiam , qua distamus a
et dilatatur arteria ad aerera altrahendum , raodo besliis; plianlasiam in prora, nienioriain in puppe
" per sc facit, auimalein autein virtutem , id est sen-
coiivenientem, modo supcrfluum , el sanguinem
subiilissinium a venis. Nisi enim cordis calor sic SIIIII,in prora, motum autein in puppe, alteruni pcr
lemperaretur, sedem suam et orania quce vicina quinque sensus, allerum per nervos a puppe pro-
sunlcombureret. Undeeliamdicilur reqniesccre cor cedenies. Quod autem perse facere dicimus ratio-
in sinu pulmonis, quasi insinu nutricis, aerem sibi iiem, memoriani et phantasiam, cum etiam in hrti-
ad sui nutrimentum jugiler atlrahentis. <Cujusa}- lis auiinalibus esse videanlur phanlasia el menioria,
traclionis raeatus si quovis modo obruUtir, ad ip- sicut sensus et motus (alioqui nec canis dominuiu
sum refugil seraper , quandiu in eo aliquid invenit stium recognosceret, nec avis ad suuin nidum re-
aeris unde pascatur. Qui si omnino delicit, cor Jiretj, sciendum est nec niemoriam eis inesse nec
inoritur. Unde dicunl physici horoinem non plus pliaiuasjani, sed inesse eis lanio majorem vim sen-
quam septem diebus vivere posse sine cibo; nec suuro, aut usum sensualium actionuin , quanto ani-
plus quam seplem lioris siue aere. Virlus ergo spi- raa eorum a ratione est aliena, suo corpori lota
rilualis est quce vivificat oinnia, el a qua vivil quid- dcdila etaflixa; lota vacal scnsibus lantum et rao-
quid vivit in corpore. Et hic est spirilus spiritualis. tibus. Unde el motus eliara habcl vivaciores , ei
Hic, ut saepe jaro dictum est, in corde nalus, per .-. usus membrorura ad niolus suos promptiores. Iiunc
arlerias vadil ad tolius corporis merabra , spiritua- autem spirilum spiriiualem quidaui pliilo.-;op!iiaui-
lem virltitem attgmentans alque regens, ejusque ac- mani esse dicebant, qui corporcain aniniam esse
liones custodiens. Arterice vero a corde proceden- volebant. Sed falsum est. Aniina enim spiritualis
tes,et in spirilu viiali circumquaqtiedeferendo cordi est substanlia ad imaginera Dei facta , Deo simil-
servientes, villossesunt, intus el foris villos haben- lima, sic quodara modo se habens in corpore suo,
tes : eos qui foris sunt in longitudinero porreclos , sicul Deus in rnundo suo, in corpore scilicel ubi juc
ad atlrahendum decordis itno calorem vel spiri- existens el ubique lola : lolain iialuralibus, lo.a
tum et luncdilatantur ipsae arlerise. Aliisvcro villis in spirilualibus, lola in aniroalibus operationibus.
inlerioribus in transversum positis consiringunt 111 naluralibus operalur sublililer, in aniroalibns
spiritum et fumosas superfluUales expelluui. Et subiilius, subiilissime in spiritualibus. QuseJaui
baec est prima spirilus spirilualis digeslio. Deinde cnim facit naturaliter, qucedain aclualitcr el passi-
ipse spiriius per arterias quae dicuulur juveniles, per biliter, id est aniroaliler ; quccdamper seipsaro , el
dexlrum el sinistrum colli in ccrebrum ascenden- secundum seipsam, id est spirilualiler. Sive igiiur
lcs, cerebrum ingreditur. Juveniles enim illae cra- virlus naluralis,sive animalis, sive spirilualis; non
neuiii ingrediuntur. Est aulero craneutn sedes ce- D sunl anima, sed animce instrumenla. Sed redeamus
rebri, lesla scilicet capilis , in qua ipsum cerebrum ad propositum. Hse itaque omnesspiriiualiiira aclio-
continetur. Est autera composilum ex multis ossi- niiin rationes in corde fundanlur, de corde exeuut.
bus; lura propler fumosilatem , ut per poros inler Quod cura ila, ul diclum est, naturali ardcat
ossium juncturas habeat spirilus viam exeuiidi, calore, ipso calore ad se trabit quidquid ejus calo-
tum propier venas et arterias iuirorsum adroiiten- rem poiesl lemperare. El cuni forina ejus lalis sit,
das. Juveniles arteriae spiriluni vitafem deferenles, ul quasi duas babeat auriculas, dexlra auricula ve-
craneum penetrantos, usque ad cerebri sedein sub nani ab cpaie suscipil, per quam sanguinem sibi
ipso cerebro muliipliciter in modum retis dilalan- attraliit; pcr sinislrain vero cmittit arleriain quani-
tqr, ui sub (psius retis fomento spiritus iterum dam magtiam, rouliis divisionibus suis spirilum vi-
digeratur. Ibi enim spiritus spiritualis immorans talem ubique adininislranlem. Sciendum eliam de
digerendo purificatur. De qua digestionc spiritus art"riis quia per lolum corpus quadam faniiliarilaie
animaiis creatur : posl per duas arlerias supra rete venis conjiinguiUu)', et per poros, quos in eis pro-
relortas egreditur, et ad veniriculum prorae cerebri viJacreavit iiaiura, de quibiis abundant, inviceui
djiabilur, ubi ilerum sttblilialus el depurattu, de- sibi communicani, artcricc scilicct veuis vitalem
705 GUILLELMl ABBATIS S. THEODORICI 704
spiritum; vence arleriis milrimeiituni naturale, nec xA et operialur. Nam usque ad piam matrem aliquo
iinquani sanguis nutriiius deesl in arteriis, nec casu laesis oranibtis operimenlis , si nucha niauel
spirilus animalis in venis. Sed ad spiriliim redea- illsesa, nullum erit periculum. Nucba patiente vel
IIIIIS. iiicisa, sensum ei molum perdttnt oiiiiiia inferiora ,
Diximus quia transiens spiritus spiritualis in superioribits in suo slaiu perinaneniibus , inlanttim
posteriorem cerebri pupjiim, memoriani in eo ope- ul si in priroa spondili post craneum prsecidalur,
ratur et motura : memoriara per se, molum per ajjaceiuia et subjaccntia orania sensu et motu pri-
ofliciales suos ; nervi , sicul in anleriori prora venlur. Ab hac ergo iiucha per nervos hinc et inde
pbanlasiam per se , sensttm per ofliciales suos, qui prodeuntes sensus et motus admiuislralur omnibus
siint quinqite sensus. De spiritualibtis autein spiri- membris infra vcl circumpositis. Hoc itaque nioilo
ius,aclionibus dispuiare diflicile est; de eis veru quse raoiHSvoluntarius a cerebro prodil in totum corpus.
per ofliciales in corpore aul circa corpus facit, ali- Est aulem puppis underaotus procedil, raiiiorquam
quidin promplu est.de sensu scilicel Cl molu. Ul igi- prora, quia dignior ei profusior est prorae operatio,
turde moiu priinum agamus, motabilis virtus facta et plura quara puppis conlinet operalioriuin instru-
in cerebro movet per se qnce vicina sunl. Naiura menla. Esl eliam mollior prora quam puppis, quia
enim provida septein paria nervorura in ipso cere- »' puppis durior esse debnil ul faciiius rooium pate-
liro fundavit, qui per congruos meatus exeunles, reiur; prora vero mollior, ut sensum cito recipe-
quae circa el infra caput et collum sunt, usque ad rent sensuales nervi ab ea prodeuntes, qtii siinl
diaphragma, id est usque ad medium visceruni, septera pares, cum a puppi pauci prodeanl rootiiin
lum per se, lum per alios nervos ex se prodeunies sensuraqiie facientes. Nam eliam his etomnibus a
et furcanlcs, niovent quaj movenda sunl, et mini- ccrebro prodeunlibus natura et moluin contulit et
strant quce minislranda snnt. Nam quinque sensus sensuiii, el molura agiliorera, et seusuro aciilioreni
sui molus et Sui sensus vim unicuique minislrant: et digniorem. Sed quia ex nervis puppis et media-
siinililer cerebro, linguae, gulturi, et atiis, ul dictum loris ejtis, qui dicilur nucha, universalis ille cor-
cst, usqtie ad diaphragma. Sed quia virius hsec in poris motus procedit el sensus, puppi specialiter et
cerebro fundata, ul dictuin est, id est vis molabilis moius assignalus est et sensus.
et a cerebro procedens, letiiissimuni ct pigerrimum Jam ad animalero virtutero, vel animalem spiritum
redderet animal ad movendum, si per nervorura vir- transeundum nobis esl. Quse cum maxime in quin-
lutem a summo cerebro exeuntium, itusque eorum que illos nolissimos corporis sensus se exhibeat,
et redilus per omnes corporis partes, el usque ad .r el in eorum actiones, de ipsis sensibus subiilius
pedum inia dispensaretur vis voluntarii motus, con- aliquid perspiciendum nobis videtiir : primumque
gruum cerebro nalura provulit auxiliarium , quod de visu, cujus parva^ sed mirabilis oflicina oculus,
el usque ad inferiora descenderet, cui operalionis vix ab aliquibus pliilosophorura vel physicorutn in-
mblabilis ct sensificalionis vim in inferiora ubique geuiis invesligari vel perspici aliquando potuit, dis-
deferendam mutuaret. Nervi quippe naturaliler fa- seraraus. Oeuli igitur quantse sint prse cseteris sen-
ciunl inotura, muscuh cuni nervis seusuin, meinbra sibus dignitaiis, ipsa osiendit natura, cum anie
delicaia ad huraores peregrinos tremeniia, nihil- sedem rationisvicinius eos coltocavit, sicut sensum
que in corpore seusum doloris palitur, quod his el in polentise similitudine raagis sibi convenientem,
non regatur. Dplor enim quein in lcesioneossium et in discernendis eis rebus quse sub se et circa se
vel ungularum vel hujusmodi sentimus, non in osse sunt, magis necessarium. Oculorum organa vel in-
et tingue, sed in eorum smu cum carne et nervis strumenia visum a cerebro deferentia, opticus est
conjunclionibus. Quia ergo si a summo usque ad nervus , humores et lunicse, de quibus postea di-
inuim, ul Jictum est, nervi lenderentur, etfacilc cetur. Oplicus nervus sub pia matre de ipso cerebro
pro ipsa longitudine possent rumpi, ei sensus ei procedeus, ibique natus et fotus, ne pro teneritu-
jnolus hebesceret, provisus esl nervus qui lingua D dine sua in egressu ab ossibus cranei lsedereiur,
arabica nucha vocatur, descendens a cerebro , el a ipsius piae matris pellicula involuiusproducilur; et
fine puppis , per spondilia dorsi, id est ossa spinae usque ad oculos procedens, vimque visibilem eis
usque ad inferiora. Unde eliam dorsi vel spinse ce- adroinistrans, in mediam cryslalleidon solidatur.
rebrum nnminatur. Propler quod eiiain ad siiniliiu- Deinde humores et lunicae visum facienies vel adju-
dinem cerebri quibusdam fomeiitis el nulrimeniis vanles, hi sunl. Tres sunt humores, septem lunjcae.
veslitur et (egilur. Cerebrum enim cum craneo Huracr esl medius, qui ciystalleidos dicittir, in
claudalur, inter ipsum elcranei duritiam duos ha- quo, ul dictum est, visus fundalur. Est aulein forma
liet panniculos interposilos ; ununi mollissinium el ejus rolunda, ut non leviter patialur, plana lamen
lenem, quo foveatur, unde el a physicis-pia niater in una parte, ut solide ac stahiliter visus dirigatur.
vi-
vocatur; alterum validiorem, quo a cranei duriiia Sub isio vel post istum, id est retro, posiius esl
defendalur. nnde et dura raater vocatur. Sic et treus buinor hoc ordine. Primum ei supponitur lu-
dorsi cerebrum nucha et piam matrem el durara nica fetina, vel cireumponilur, ideo sic appellala
habel matrem ; insuper et alios duos babet panni- quia ex venis el arteriis in moduni relis est com-
culos ex ligamentis compositos, ul Uis delendaiur posila. Hujus ofliciiun esl sanguinem advenieiuem.
 703 DE NATURA CORPORIS ET ANULE LIBRI DUO. — LIB. I. 703
subtiliare, ne grossior sanguinis suhslanlia crystal- A
1 enim sensus sentienlem transmuiat quodammodo in
leidon laedat. Grystalleidos proprtura esl visusin- id quod sentilur, alibquin non est sensus. Quod
struinenlura , a cryslallo propter claritatcm sic vo- titnc in ocnlo eflicituf, cum interiori spiritui splen-
catum. Ab hac retina non per venas vel arlerias, , dor exlerior conjungiiiir. Quod fit sine aliqua morce
quarum ibi nulla est conjunciio , sed naluraliter ? interposilione. Sic ergo visns formatur in ocnlo.
vitreus humor sanguinem fugit, in suam convertensi Ipse autem visus, si sublilis est et mullus, longinqua
naluram aliraentura ; unJe et niilrimentum cryslal- et propinqua perfecie videl; inultus enira videl rtr-
leido subininislrai. Inter retmam tamen el vitreumi mola, subtilis bene discernit viJenJa. Multus ct
huinorcm auaeadhuc sunt tiinicce, id est secundina, grossus remota videt, quia mulius; non perfecte,
ideo sic vocaia, qtiia secuiiJiim Jocum lenel; et quia grossus. Paucus et sublilis videt prope et per-
scliros, id est dura, ut ab inieriori pane a siipeive- fecle. Non enim longe ex visus paucitate; perfecte
nieniibus superfluis hunioribus aliisque superfluita- autem, ex subtilitate. Paucus et grossus non videt
tibus ocuios defendat. Super has (res tunicas po- Jonge pro sui paucitate, nec perfecte prrf sui grossi •
situs cst vitreus luimor, id est similis vilro : jun- ttidine. Hsec de visu vel oculo. De naribus vero,
gilur oplicus nervus non siroplex sed binnrius, ut duae narium viaedtiabus de causis sunt necessarise.
unusquisque suum habeat minislrantera sibi vira IBQuae major esl, ad attrahendiim spiriium et odora-
visibilem spiritum. Post vitreum humorem quarta ium; aliera, ad emitiendas grossas superfluitaies
cst tunica, propler sui tenuitalem dicta tela araneae: a cerebro venientes. Vi» auiem istae ad proiaui
ut cl facilis sil humori atlrahendo, et prse levitate cerebri admitlunt odoralum, sed non faciunt. Duo
sua ulrumque mulceat hnmorem. Super hanc enim eniin frustula, uberibus simillima, odoratus sitnt
ponilur crysialleidos, post quein evagaidos, id est insirumenla. Qtise durae matri apposila, et pef ipsam
bumor albugineus, albugini ovi siroilis qui crystal- pertusatam ad 'cerebrum usque perlingentia, iufe-
leidon et hiiniiJilate sua exlerius nutriat et ab aera rius autein usque ad nares prope descendentia, hoc
defendat, iie eum exsiccet. Posl hunc posita est modo odoralum faciunt. Furaus corporum odorife-
uvea luniia.iacta in raodum uvae, receptibilis lacry- rorum dissolutus et cum aere mistns, per narium
marum. Posl hunc cornea. dura ut cornu, ut de- fbramina ab uberibus illis Iraliitur, et usque ad ce-
fendal evagaidon ab incursibus exterioribus. Quce rebrura transmiititur. Quera cerebri venlriculis at-
etiam crystallinum (enet humbrcm, ne si assiJue tractum in suam mUtant naturam. Ilanc vero mu-
acies oculorum extra protenderetuf, exsiccarelur lationem senlit mens et sic fit odoratus. Aeris vcr»
\el hebetaretur visus, sicut in piscibus, qui nun- r altraclio cerebro est necessaria, quia idem ei facit
quam oculos clauJunt, et ideo in reiia currunt. quod cordi anhelilus. Dum enim cerebrum dilaiaiur,
Sepiima lunica ponilur conjunctiva, quae orania aer ad ipsum refrigerandum allrahilur. Diim vcro
continct et conjungit. Et ipsa est albedo quse appa- constringilur, superliua fumositas expcllilur. Et cura
ret in oculis. Isla non operil, sed circumdai uveam. dilatatione aer a pulmone, a naribus, a gnitiire
Porro nervus oplicus a cerebro veniens concavus trahitur, lit odoratus. Islo eriim modo odoranda
esi, uf spirilum visui ministrel sufficicnlem; qui odoranlur, cum per praediclas mamillas, iit dicitim
cuin ad oculos venit, sic dilalaiur, ut vilreamiu- est, ftimus de corpore odorifero dissolulns et aeri
nicam totam circumdei. Spiritus autem visibnis a commislus, ad cerebrum pertrahilur, audittim vero
cerebro egrediens, et eamdem tuiiicara percutiens, facil par nervorum a cerebro procedentiutn, et in
oculum irradiat. Unde sequitur ul crystalleidos quco aures se dilalantium, ubi fofamen ipsarum atiriuni
est luceulissinia et clarissiroa, et priroum videnji cartilaginibus tegitur duas ob eausas : et ne aliquid
insixumeiitum, cilo aptet se coloribus. Spirilus enim incidat, quad auditum impediat, et ut vocem aJju-
visibilis in concavitate nervorum clarificaius, egre- vet, quae ad cartilaginem veniens ibi adunaiur, t>t
diens et usque ad claniatem crystalleidos pervc- fortiler intret foramina. Porro duo illi nervi in fo-
iiiens et inde foras exiens, roiscetur ad diei aerem.DD ramen, ut dictum est, atirium se dilatant et lotimi
Quae duo dum sibi concorporantur, facile ulraque operiunt: operimenlum tantum valet auditui,quan-
et citissime commutantur. Aer enim el spiriius facile tiim crystalleidos visui. Vox autem est aer icttts.
visarum reruin se commiscent coloribus. SpiriUis Taclus ergo vel ictus aeris ad aures venit, et in-
anlein crystalleidon exiens, muiationeinque sibi trando paulatim alternalur. Taclusenim propinqui
deferens, cito eam mulat. Qtiam mulationem cum aeris propinquiorem perculit, ille succedenteui
mens senserit qnce in cerebri ventriculo est, res sibi. Sicque allernando aures penetrat, donee per-
exleriores coloribus discernil; per colores quoque venial ad operimenlum nervorum, de quo jam di-
formam corporis, quantitatem atque raotuin in- clum est, ibique ipsum operimentum in nalurara
telligit. Aer enim diei luceniissimus laiiium spi- lacli aeris a natura transmutatur. Sunt enim si-
ritui dat supplemenlura, quanlum nervo cere- mi,lia,"quia utraque aeria. Hcec autem permulalio
brura. Nervus eniin a cerebro defert senstim ad mentem ducitur per nervos, mens autem disccr-
atque raotum, suisque deporlat membris. Siroililer nit naluram intromissse vocis, et sic fit audilus.
aer exlerior visibilium colorum fe.rt rauialioiies, et . Lingua vero inslrumentum est guslus et locutionis,
spiritus eamJem menii infert rauiationein. Omuis habens vicinas sibi quasdam venas> salivas sibi
 '
707 GUilLELMl ABBA1IS S. TIIECDORICI. 708
semper administranles. Hcc ab initio linguao inci- A Haec de homine cxieriori diximus, non lamen
piunl in modum arleriarum, a quibus humeclio oronino exierioii, scd de quibusdam qucc sunl in
phlegmalica emanat, quae vocalur salivaris. Venit corporibushumanis, nec tamen subjecta siini oronino
aulcm nervus a cerebro, qui per lingnam dividitur, sensibus hominis; sed ratione et experientia dis-
ut det ei sensum giistus, qui sic eflicitur. Res gu- cernuniur a physicis et philosophis, qui buc usque
slanda, cum ad iinguam venit, ejusque essenliani pervenire poluerunt, humance naturce exquirentes
tangit, natura in ea operalur ul lingua in naluram dignitalcm. Qui tanien absnrdissime in hoc dege-
rei guslatse mulelur. Mutatio langens nervura, per nerayerunl, quod in horum numero partem illam
eura menii transmillit gustum discernendum et liominjs pulaveruiu deputandain, qua homo iroago
judicandum : et hic esl gtisius. Tactus afiis sensibns Dei esi incorruplibilis, cacterisqtie animanlibiis
esl siroilis, quia mutalur in rei siibslanliara quse prsceminet, animam scilicel ralionalem : hunc dc-
tangilur. Quae mutatio mandatur menti per nervos, corem lantum hominis comracnJanles et salutantes,
et hoc modo sentit mens illam mutationem. Omnes quomodo scilicel naturaliier prac cunctis animanti-
autem sensus proprium habent raembrum, prseter bus in coeium ereclus aliquid se ciim ccelo habere
lactum. Taclus eniin lotius est corporis, exceptis teslalur: quomodo pcr loluni corpus ipsum secun-
parlibus illis quae nervis carent, ut pili, ut ungulae, dum longuin in distinciionem nieinbroriim racdia
cl talia; quse ubi Iigantur, quia hoc non sine nervis viget unilas, hinc aulem et indc pulcbra per latmn
fit, ibi lantum sentiiint. Et ut finem faciamus de roembrorum respondel parililas, quoinodo lotum
sensibus, nihii palitur in corpore quod non sentil, ipsum corpus in pondere cl mensura et numero
nihil sentit quod nervis non regitur. inveniaiiir compositum. Transcarous ad animam.
Sciendum eliam de sensibtis respondere eos Ponderis -eniin aequitalem in corpore humano te-
quatuor humoribus, de quilius supra multa dicla statur meinbrorum parilitas, mensnram autem pro-
sunt. Visns enim ignese est natursc, auditus aeriae, bnre polest mensurandi sollicita experientia. Dicunt
odoratus fumese, gustus aqtibsce, laclus terrenae. enim physici quia si homo supinus cxtensis manibus
Qtiid mirum, cura etiam cctales singulce hominis cl meinbris jaceat, si circinum in ceniro umbiiici
singulis respondeant hurooribus? Adolescenlia enim localum undique circumvolvalur, inoftenso mcn-
usqne ad vicesimum quintum annura vel tricesimum, stirse cursu in omnibus partibus stiis par sibi et
assimilatur sanguini, qui per humiditalem et cali- ccquaiis invenialur. De numero salis conslat. Ut
dilateni nulril. QuidquiJ enim crescit, per humidum enim omiliam de exterioribus membris, quoritm
et calidura crescit. Usque huc angelur et viribus Q inimerum nulltis potest ignorare, etiam omnia inte-
el aliitudine, el longitudine, et latitudine. Dcinde riora cerlis constare nuineris non esl dubiura. Nara
sequitur juvenlus, cholerse rubece similis propter eiiara ossa ab his qnibus id curce fuit numerala
siccitaiem et calorem : cujiis calor humidilalem siitit, et invenla sunt duccnta et qtiadraginta iiniim
adolescenliae consumil, et ideo sicca esl, quia liu- esse in omni corpore huinano. Similiier de nervis.
miditate minorala sequitur siccilas. Juvenlus con- Nervorum a cerebro exeuntium invenia sunt esse
servans corpus perfectum sine diminulione virium seplem paria ; a nuolia triginta duo paria et unura
flnilur tricesimo quinto vel quadragcsimo anno. iinpar. Quid mulla ? Et venas el lacerlos et omnia
Deinde senectns frigida etsicca cholerse nigrse as- quce sunl in corpore, certis constare numeris cer-
similalur : frigida propler humiditatera juvenlutis lum est. Sed jam, ul diclum est, ad animara trans-
exsiccalam, quae est niitrinienlum caloris. H.ec eamus; nec quid de ea philosophi vel physici saeculi
quinquagesimo quinto anno vel sexagesirao finilur. senliant vel opinentur, sed quid catholici Palres
Huic succedit seniuin naluraliterj siccissimum el a Deo didicerint et homines docuerinl, breviter
, frigidissimum, accidenlaliter autem humidum, pro- perstringamus.
pter indigeslionem et ahundantiam phlegmatis.

LIBER SECUNDUS.

PHYSICA ANIM^l.

Anima, sicut philosophi hujus mundi dicunt, sub- D subslantia, a Deo creata, vivificatrix, rationabilis,
slantia est simplcx, species nattiralis, dislansa ma- immorlalis, sed in bonum malumque convertibilis.
leria corporis sui organum membrorum; et virtulem Quod aulem propria ejus dieilur substantia, ideo
vitae babens. Porro secundum nostros,|id esl cccle- quia nullus alius spiritns carnem suscipil vel cor-
siaslicos doctores anima spirilualis propriaque esl pus, ul ejus passionibus aul Comloleat autlaetelur.
jrtQ DE NATUttA COUPORIS ET AN1M.&LIBRl DUO. — LIB. II. 710
Vivificalrix auiem sui corporis miris et ineffabilibus A juxta quamdam nalurse ndminislrationem in singulis
niodis intelligitur. Tria eniin circa corporis naluram singula operalnr. Sic et de corde, cujtis calor nalu-
esse inieliigimus, quorum causa singula qnse in nobis ralis si exslingttilur, conlinuo infrigidaio corporc
sunt constiluuninr. Nam qusedani propter bene vi- • roors sequilur. Per quod evidenler apparet quem =
vere lanluin, quaedam vero propler bene vivere, dam vivendi fontem et causam in corde elian
qusedamad successionem futuroruin bonorum opppr- consistcre, ex quo lislulares pori et arleriarum pro
lunilaiem habeiil. Qusecunque igilur in nobis lalia cedens mulliplex diversitas, aliis ab*aliis nascenti-
gunt, sine quibus non recipitur huinanain vitara bus, universocorporis ignem et vitalem spiritum
consislere, in tribus particulis inlelligimus, sicul in adihinistrant. Quoniani vero omnino eliam oporle-
priori libello prselaxaluro est, scilicct in cerebro, bat cibum queradam cordis calori a natura admi-
in corde, in epaie. Nain csctera oinnia adjectio quse- nislrari, non enim recipit ignis a seipso manerc,
dam sunl bonorum, quaepropter bene vivere natura nisi ex convenienti cibo vel maleria nutriatur,
contulil homini, sicut suntsensuura organa, et cse- propterea sauguinis rivuli, veluti ex fonte quodam
lera niulta qusevilamquidera in nobis consiitiiunt, ex epate surgenles, cum calido spiritu ubique per
quoniara plurimis ex eis quocunque casu deli- corpus venarum rainisterio decurrunl, ne separatira
cieniibus, nihil niinus vivil homo. Sunt vero qusedam R aliera exaliera passio facta naturam corrumperet.
ex ets a natura vitae conslilutionibus adjecta, el Oranis enim superfluitas corruplrix passio est. Sic
vilcc ollicinis subservicnlia, sine quorura admi- vilce nulriendce el conforlandis naturalibus incre-
niculo suum illae olficium iraplere non possunt, sicut meiilis, per hanc arlilicialem et disciplinalem for-
sniii venief et pulmo, elcaelera nonnulla. Pulmo si- inationem statiin conjuncla virtus aniraa ralionali
quideroignem qui in corde esl per ailractionem aeris ostenditur, obscuriusquidcm per primam manifesta-
s.ifllanJo infrigidal; qui nisi hoc faceret, ignis cordis tioiiera, deinde vero ex processu nalurse el bonorum
studiorum usu manifestius. Sicut enim qui figmen-
eiipsumel orania vicina combureret. Venier vero
escam visceribus iulroducil, sine qua natura sla- tum hominis excidit in lapide, primum quidem
tiin deficeret. Istis vero plurima sunl subservienlia sculpit flgmenli forinam, deiude vero formse illius
et coadjuvantia suis moJis singula. Non eniin unifor- secuudum sua lineanienla disiinclionem el decorem,
niiler nobis ex uno aliquo ad vivenduro virtus dedu- sic auctor nalurae et corporis et animse condilor
citur, sed auclrice anima a Deo dala, plurimispar- Deus, hoininem formal ad imaginem et sirailitudi-
ticulis natura ad vitseconstituiionein suas Occasiones nem suam, obscuriorem qiiidera in primo, eviden-
et elficieniias inspifans, uecessariam quamdani et liorero vero el perfectiorera posl operis consurama-
lionem. Sic ergo iu sculptura orgaui animae species
penc inscrulabilem ex omnibus in unuro vivendi Q
facit collalionem. secundum subjecli analogiara prccnionsiralur, im-
perfecta in imperfeclo, in perfecto perfecta futura.
Qusecunqueergo ad munimen vilaeve pulchritudi- Quse et principio perfecla esset, si in suo principio
nem natura machinata est, omittenles, quae plura
corrupta nalura per maliliam non fuisset. Proplerea
sunt, et ad se invicem suas habentia diflerenlias, nascimur ut pecudes ; nec continuo, nec nisi cuni
prima ex eis segregemus principia, in quibus vitae
raagniset diulurnis laboribus relucere potest iu
conslitutio fundatur: scilicet cerebrum, cor et nobis Factoris
imago,; sed longa quadam via per
epar. Prirauinque videamus de cerehro, cujus po- materialcs et pecuales animcc proprietales ad per-
lens elficacia in adiriinisiralionem vitse, per hoc a
fectioiiemsuamhomoducilur.GratiasiaiiieiiCreaiori
conlrario declaralur, quod nec minimara recipil suo non
quantas debet, sed quantas polest, lolus
vulneris Jaesionem, quiu mors statim sequatur pas- homo referat, qui in ipsis suis primordiis omnis
sionem. Nervosum itaque illud operiraentura, vel creaturcc ei confert
perfeclionem, omnipolenii vir-
inembr-ineum, in quo ipsum conlinelur cerebrum, tule dans ei esse cum fapidibus ; dans ei vilam se-
quod Grseci himen vocanl, omnium voluntariorura lninalem cum herbis et arboribus ; dans vitam seu-
moliium fontem esse constal et causam: a qua
D sualem sive aniroalem cuni pecudibus, additurus
voluniario qiiodam spiritu per nervos qui ex ipso etiam vilam ralionalem cum
angelis. Sed quovis
procedunt desceiidente, etin omne se corpus per modo berbce et arbores viverc vidcanlur, habere
ipsos nervos dilfundente, varia el mulliplex, fit animam brula el qusevis animalia ; constat taroen
mortuumadminislraiio, mullum velox et versibilis, haec omnia, quamvisquovismodo vivenlia, animaui
ei ad omnem agilaiionein opportuna. Hinc cervicis non
habere, nec assurgere in hoc ad digniialem
circumvoluliones, capitis inclinationes etelevationes, conditionis bumanae. Nam in germinibus qusedam
circa inaxillas agilitas, palpebrarum et ocutorum
qtiidem apparet animalis operalio ; quae laraen 11011
moius celerrimi, nianuum administratio varia. Hinc
procedit usque ad uioius, qui per sensum fiunt.
in gradiendo crurum el pedum successlo, caelero- Esl enim ibi
vita, quamvis non sil aniraa. Ad quani
rumque omnium artuum motiones, nervis sive conliciendain intuere et vide omnium elemenlorum
laxatis, sive retrac(is, quasi naturali quadam ma- particulalim semina convenisse. Esl quippe illi
china voliunario quodam spirilu viise se agenles. terra in crassiludine,aqua in.humore, aer in pro-
Jpsa vero virtus in sede cerebri proprium quemdam grcssione, ignis in gerroine. Et cuin inferiora raro
obiinet imperativum uioium: qui proropto spiritu rerum ordine sempersuperioribus afficiantur, Irans-
711 CUILLELMI ARBATIS S. THEODORICr 71i
acio brumali frigore per cbnverslorieni cffilireciirsu A cerebro aniinum ofdiriafi conteiidiini; el super lia-c
siderum calor a superioribus veniens aerem sibi et singuli siias afferunt pliysicas conjecluras. Sed «on-
Ioco et nalma proximum prius aflicit. Qui quoniam jeCturae cprporalirim in qualescunqne corporum
tanlo gradu igni cedit, quanlo ipse aqnam super- constitutiones referendcc sriril: animum vero sin-
emiriel,per radices arborum vel quqruiiipiani ger- gulas quasque pafliculas per ineflabiiem comniistnrae
niinum de lerrae imis-aquas attraliii, eo qilod igriis vel virtulis rationem obtincre, aestimandura esl.
elemenlorum omnia naturaliter rapiens tepefactum Quod sibi qui pro corde agunt, Scripluram prceten-
aecem ad se cogil; perque arboris medullam sicul dunl. nobis, in qua de Dco dicitur, < scrulans corda
ipse haurit aerem, sic aer aquam, sic aqua terram; (Jerem. xvn),'» et nos adjiciemus, quia < scrutaiur >
siCut nos cum votumus per leslucam de iiiferioribus eliam < renes Deus (Psal. vn). > Qui ergo cordis
aquam haurimus. Ex his elementis qualupr, quse meiniiiit, el rerium etiam recordatus est, aut in
niodulale musiceque in arboris vitahf sibi conci- ulrisque aul in neulrointelleclualem constituil snb-
liiinl, si quid contra mensuram vel defluit fone vel slaniiam.Aiicioreriim natiirae intellectualis subslan-
superfluit, segresCil arbor priinum, dchinc morilur liae ad corporalem societatem el conlractum queiri-
veluli vicla languore. Brula vefo aniinalia per dam voluil esse ineflabilem el inintelligibilem, sci-
riibtum volunlarium el aJjectionera sensiium dignius 11licet ut neque inlus existal, neque enim in corpore
aliquo moJo vivereviJcniur quamberbse vel arbores: incorporale lenelur, ncque conipreheiiJilur a cor-
non lamen usque ad perfcctionem quae in raiionis pore, neque exteriiis iiivenialur eaderii nalurae lege.
el intelligentise gratia cousistit. Proplerea dicirous Nara scciindum quemdam modum superrationalem
veram quidemperfectamque animain humanam esse cl iniiitclligibilein appropinquat animus nalurae ; et
solam, quaj in omni valet aciione. Si veroquidpiani coapiatus iri ipsaet circa ipsara, consi leratur, siciit
aliud vitairi participet, abusive dicimus animalum, considcrari poiest, neqne inlus pOsitus vel circura-
quia lioh perfecta in his anima est, sed qusedam piexus;: iieque extra positus, vel quasi circumple-
tanliim operationes anUiialis aclionis, quas in pri- ctens : sed modo quodam, qui nec dici potesl nec
mordiis stiis ctiam hoinini constal esse ingcniias. intclligi, oronino naturse pcrineabilis est, et ad suas
Brula quippe omnino stinl suis sensibus dedila, tiuc operaliones eflicax. Noii enim in parte aliqua, sed
usque valenlia, iJeoquc vebeinentius eliam in his in loto tola intellectualis illa nalura, nequein con-
qttam boniines, qui sensus istos ratione snpcrgre- cavitalibus corporum inlerius Iocatur; neque
diiintur, se exeremia : siciit tluvius qui leviler de- abiinjantia carnis vel altcrius cujnslibet rei expel-
eurrens, ubi quovis repagulo probibclur ne progre- littir, sed veluli organuni nmsictim lotitm corpus iu
diatur, ibi vehemenliori iinpetu se agit. Spiritus SIIOScreat effeclus. El sicui iri organo musico nio-
vero hominis longc aliler. Nam sensibus donii- dulari scientes, aptum artis suce iiisirtimenlum in-
naliir, el dc sensibus judicat. Quasi enim regina venientes solemniler arlis ipsius ofliciuni exercent;
sedens ratio in media civiialis suse arce, poiiis si vero carie vel veluslate fuerit attriium, vel quo-
sensuum undiqite patentibus, doraeslicosdomestica, libet evenlu iuibatum, artifex quidem de arte nibil
peregrinos peregrina ingefeiites, suo uiiuniqueroque perdit, organum vcro inactuosum manet el absoiium,
vullu et babilu discernit cl suscipit, et collocat suo sic et animus totum organum obtinens, el intelle-
iinumquemque scienlise loco : per genus eliani et ctualibus operationibus singulas paftessieut consue-
cognationes et geriles singnlbs discernens, singu- vit langens, in his quidem quae secunduro naturam
iisque suas memoricc niaiisiones distribuens. Ilaque disponuntur, quodsuum cstoperaltir : in bis vero
iiiirabile quid esl animus secunJum sui naturam, qucEiiifirmaiilur, artificialem sui motuin pigruni
qui sensuum virtuiibtisper singulos se impertilur, liabet et inacluosum. UnJe et natura organuin cor-
et per singulas virlules convenienler ipsorum sen- poris usui rationis per oiiinia componil et coaptat.
suuiriscieiiliani recipit. Nam quia aliudaliquid prsetcr Verbi gratia, viJe nianus corpori copulatas, qiiinl
sensus sii,nuihis sapientum poiesl dtibilare. Sienim Q in uullo invenies animali irraiionali. Ex quo qtiania
unuin esset cuni seristi, unam oinnino secundum in corporis buinani organo subsequatur liarmoiii»,
seiisiiro bperuto liaberet socictatcra. Nuiic auiein adyerle. Priinum quod in anteriori parte oiiincs
simplex et ihcompositiis, licel in muilipliciter par- bestiae pedes babent, liomines vero manus. DeinJe
litairi sensualilatein Jividatur, tainen in singiilarilate ctsi inullisint hujus vilae usus, ad quosemaeliinavit
vafitini invenilur, tinum in varietate. Quiu potitis naiura manuum oflicia, seu in pace seu in belto, la-
quia in simpto, liihil variuro pblest consiJerari, raen anle omnia ideonatura corpori raanus adjccil
necaliud est citm langit, iiec aliud curo olfacit, cerla rationis necessitale, ne sihomomanuuniexpers
riec alilid cttm gustai, sicqiie de reliqiiis. Vide luisset, juxta morem quaJrupedum escae usui oris
ergo quantum distal sensualitas homiiiis ralio forraa conligurarelur, scilicet duni colli moJus pro-
nalis & sensuatitaie bri.ti animalis. Sileat etiam longareiurad percipiendam escam de lerra, raore bru-
oiiutis conjeclliralis ac vana raiiocinatio eoriini toruiiiaiiiinaliiim extenuarentur nares ante os prorai-
qui iii pafliciilis qiiibusdam corporis inlelleclHa- nerent labia callosa, ponJerosa, crassa, ad seclioneni
lem includunl virliitem ; qiioruiii alii quiJein in pabuli opporlunilatem babemia : pars vere carnosa
cordc prinfipatum esse "consliltiunl • alii vero iu eirca dentes sclidaesseet aspera, sicul incanibus CIB-
 7l5 DE NAtURA CORPQRIS ET ANIMvE LIBRl DUO. — LlB. II. 714
lerisqne carnem comedehiihus: sicque conlinge- A snum, iiisirumerita exiens qiisecunqije occurrentia
ret si roanus corpori deessent, ut arliculala yex .ifanscufrit,. ipse per aures aujiens, ipse' videns per
forinala ori deesset, dum oris consiituiio ad psuin octtlos, sicque de reIiquis.,In.jioc tamen \6nge dis-
soni non conformaretur, sed necesse esset liomiiieni similis est ab eo cujus est imago; quia (jiJferenlibus
aut balare, aut mugire, aut latrare, seu aliqucro potentiis Dciis ea qtice siinl non langil, quia absur-
aliuin bestialem fremitum emiltere. Nunc vero dum dum esl iii siinplicitate Deitalis inielligere recejitio-
manus servit ori, os.fainulalur rationi, ac per boc nem et multiformitaiem receptorise operationis. Sed
aniino rei spirituali et incorporali; incpminuhica- non exigilur ab imagine ul in nullo [adde ebruin J
biliseuin animalibus irralionabitrbus addila est gra- quse in principali sfio intelligunliir, deficiai. Jam
lia, iit plectri instar dum oris particulas voci coa- eniin ideiilitas essel; non iniago, Non ergoin his quce
ptatas tangit, per talera sonoriim formationem intc- cjrca divinam naturam considerantur.et incompre-
riorem suum loquendo iiiterpreieiur motuni:. veluli hensibililatem essenlise, uecesseest eum quisorlitur
si quis musicae peritus exisiens , propriam ex pas- iinaginem, omnemadpriiicijiale exemplum iraitatio-
sione aliqua non habcns vocem; volens autem ma- nein habefe. Nain,si iinaginis najiira principaieexem-
nifestam facere musicam, alienis vocibus" modula- plumcomprehende,Tet,esselprocuIdubiosuperi
lur, per iibias sive fyras artem publicans. Sic aiii- B cqmprehendefet. Quin etiam ,jn hoc ipso qupd neque
. niiis diversorum intellecluum inventor, cum ipsc sui ipsius perfeclam apjirelienditscieiitiairi raiipiia-
incorporeus corporeas dicliones per se noii habeal; lis animus; divinse incompr.ehensibililatis nalurara
inlclJigeiilise iuipcius per corporales, sensus. suf- per quamdam sfmililudinein videliir .ctiaracterizare.
ficit osiendere. Licet eliaminanmiin alia adhucsil Adhuc aliud quid sibivuii cprpprece (igtifse reciitti-
Migna ralioni prccTogativa. Magnum enim rationalis do. Erecta hominis figura ad coeliim cxtensa, et
graiise mtiiius csl, quod per nianiis scribcndo loqui- sursum aspiciens, imperialem regalemqiie digniia-
iniir; quod per niantis quodammodo eiementoruin tem animae raiionalis signiiical; ostendens iradiiimi
voces cbaracieribiis suis compactas pronuiuiamus. Sibi a Crealore dominium omiiium aspicieniiuni
Serviunligilur raiioni cl raaniis et os; Manus .scri-. deorsum, et mujtum se haberecum siipernis, si in-
tiendo fjiliiris vel absemibus : os vero facillime et genilse imaginis custodit digniiaiem, scjiicetiii im-
proiiiplissime loquendo quidquid. inlcrius suggeiit perel anirous ralioni, nec patialur quin eligat quod
ratio. Spirilus qtiippe per arteriain repulsus exfol- ulile est. llujus dignilaiis expertes siint, ijiii ralio-
Jibusspirilura recipientibus impetu quodara sui ar- nem, quse naturatiier dohiiiia est, servire facientes
teriam in vocein roboral aerem perculiendo; deinde desidefiis nalurae,iibidini.quseper serisus est, blan-
G
secuiidura tibialis inslrumeiiti formam per circu- diunlur serviliier. jiaiiirales eiiim in eis alfectus car-
lares (jiiosdain merabranarum quarumdara niotus, nis vel sensuum animus seqiiitur; miiiister eonim
ipsaruin merabranarum vehicufis in gyro circum- facius, quoruni dominus esse debuit eljudbx. Ideo-
liiodulaiis superiora petit; uhi raaxillae, den.les et ,que nalura corporis adiiJiiiuni animo iiiipoini et
lingtia, quasi quamdain plectri formaiii iiniiantes, contrisiati sensiim, et.Jsetanlis, concupisce.iitiam-
iiiullifortni et velocissima varietale sonos ad usuni IfiijusmoJi enim homines imagine Crealoris exuia,
coaptant; labia vero distincta quadaro sui aper- ' aliam inJueruiu imaginein , lerraro respicieiiieiii,
lione el coinpressione idipsum faciunt, quod digiti peciidalem, bestialem. Non eitim secundum/urorein
modulanlis in libia, qui^spirilum conceplum inii- lioiiiinis.iid Detim esl simililudo; non ex volupiaie
bise foraminibus ex multiplici varietale iu iinam for- supereminenii naiurse cpnsiroilatiir: formidp quoque
inanl melodiam. Sicque verba^ua bumana digerit na- et ferocilas, et ad quaedam desiderium, ad qucedani
tura, rationis vero estea dispensare. Si ergo, ut dictuin vero odium, longe siinl a diyinae pulchriludiiiis cha-
est, grave et laboriosum serviiutis oflieitira. circa ractere. H;cc etliis similia ali irralionaii liiimana
cihorum usuni labiis distribuerelur, niuia inierins. sibi cpntraxit naiura. In liis enim irratipnalis viia ad
aninla per organicarp banc loquendi dislinctioneiM JJ '. conservaiionein suain inunila esta nalura, ad boini-
suain non exerceret ralionem , et muti ad invicero nes vero translata passiones sunt aninia?. Et vere
ratipnaljites essenon possemus. Nunc autem talem .passiones, quibus hoino faclus ad iinagineni Dei,
administraiionem manus iri seipsas transferentcs, ad imagiiiem pecuJuin se patitur bumiliari. Veru
aptiini et Iiberum servitio rationis os dimiseruut. passioties, quia conlra naluraiii sun.t. Hiiic David :
Animus vero loquendo suas exerens raolinnes, an- . <Hoino, ihqiiil, cum in honore esset, non intellexit:
riuni, oculorum, canterorumve sensuum adniiniculo comparaius est jumentis insipientibus, et similis fa-
ad sc recipil alienas, tanlain habens internam capa- ctus esl iljis (Psal. xtvui). «Nam.sicul dictum est,
citalem in quarii oinuia confluant, quse undecunque . qnae in besliis sunt naliira, in bominibus stint vilia.
infundunlur; stylosque suosliabens, quibus ea (Je- Furore enim feruntur. carne vescenlia; voluptatis
scribat in memoria; diligeiitius alia, ideoque inagisr amor feciinJitatcm serval aniiiialiiini, infirmiiiii for-
inhaerenlia; alia negligentius; el ideo cilius abolenda. .. inido; debilioros a fonipre limor; corpulentura
Sicqiie ad imagineiri ejtis qui creavit eum, qui servat edacitas. A nullo horum passiones pectidibus
stabilis in seipso dat cuncta moveri, una quiJera est vel.besliis proyeiliunt; quia a tiullo eorum quse se-
polcitlia ipse insilus aniinus, qui per singnla sen- cundiiiii libidinera spnt, trislilisc matcries in irralio-
PATnoL. CLXXX. 23
 715 GUILLELMIABBATIS S. TIIEODORICI 71(i
nalibus est. tlumana vero miscria passiones has pa- A iibcrum permitiitur ad lacrymas tantum et vagiius.
lulo corde in se ipsara admittens, ipsarumque pas- El hoc qui feliciter educalur, imperaloris vel rcgis
sionum principia per deliberalioniim caoperationem filius. Jacet igitur vinctus pedibus et nianibus flens
penes se ipsaniin niuliituditiem el robiir quodJam animal a suppliciis viiani auspicans, unara taiUiini
coaugens; .lurbillenlissimam ariibiguamque exinJe ob culpam , quia iialum esl. lleu demcntiani existi-
consequentium viliofuro geiieraiioriem operaiur. Sic niaiUium ab his iniliis ad superbiara boraineni ge-
volupiatis amor priiicipitnn quidem habuit ex ipsa nitiim! Deinde prima roboris spes, primiiinque teui-
simililudine ad irrationalia ; sed in htimanis delictis poris munus, qtiadriipeJi eum sirailem consiituit.
coaugmcnlatus, laiiias peccatPrrim differeritias per Et quaiulo hominis succeJit incessus? Qiiando vox
libiJinCin progeriiiii, quantas in irfalibnalihitsiiCrao ct lingua in verba fprmaiur? Quando Cihi perce-
potest ihveiiire. Haeceniin iri lafla cognata qiiidem plio? Quando diu palpitamis verticis firmitas? Adde
sibi abjicil railp ralionabilium affecttium; sej au- quod praeter omnia aniimilia solus miser hoino ni-
genliir cogiialionum auxilio. liide ex ifa liasciior hil |>er se scjat, nisiplorcii-e : scd niagno inalruro
insania, inviiiia,iiiendacium, iusidiae. Hacc aiitem vel iiutricuiii, vel sui ipsius hibor.e ei addiscendum
omnia inalignaeopefationes degeneranlis aninii suni. sil, qnidquid hominis csse ilebcl, vel polesl, nalu-
Nani, si denudaia forei passio cogitaiionum auxilio, B rale. Ubi vero laudem aliquaiido stabililus vci con-
cilo defiiiieris biillse instar dcperifet. Et hsec oiiuiia, firmalus videtnr esseiolus illce huinance dignilalis
sicnl diclmii esi, ex pecudali genefatione inconsli- stalus; slatiin morbi succediint etmedicince, el ad
liilioneni lioininis coinlraverunt; cuni auclor natiircc extrenium cura seputuirce. Nutlius quippe vita vet
ejUs sefvilio esi ConlradidisseU Nam cui Juplicis sanilas fragilior; ntilli viiae vel sauitatis cura
fornia raiibnis occasiones constituit", corpori ani- propensior. Subijp casu aliquo intercipilur, et *el
iiluui, leiT^iitiiii diy.uib cpmmisceiis; voluiliit per ruina , oppriinitur ; yel; graminis aut vennjculi
rbgiiaiionem ei societaiero qua ad trtmmqiie pptie- alicujiis veneno inierficitur, vel bestice cujusli-
baiur, altero''ffueretur, aUero veroiiiereiur: Deo bet, sufibcaturi \jxqiie pervigili cura vel fujja- se
fniefetrif / pei diviiiiorem naluram; lerrenis vero polest lueri ab omnibus, qucecunque qupvis niodo
Ijnriis utereluf per cogtiatum seiisuin. In operatio- poteslatem habent nocenJi. Omnibiis expositus cx
iicm quippe regrii cominodairi et aplam iialuram fragititate corporis, quae natura subjecil sub pedi-
iiosiram optimus arlifex condidit: el in observatio- bus ejus ex viriute rationis; el pauper hoino, et
iiibiis aiiiinse, et in ipsa quoque, ut jam saiis Jictuiii omnium qucc ad iisum sunl egenus, in hanc vitain
est, corporis figura lale praeparavit animal, quale f. inducitur: iniser videri polius quain bealificari, se-
ad regmiin oppprtuiiilatem haberet; scilicet non cundum formain exieriorein. Non euim acie. cor-
proiiliin in terrain, sed ereclum in coelum. Anima iiiinin arinaiur, non iiuguiuni acuininibiis, non IIII-
siquidem faiionalis inlelligens et conservans liono- gulis seu denlibtts, nOn derile yel aculeo rooriifcro,
ieiii suuui, regale quiddam est el excelsum: hinc siciil inulta: aiiinialia ; non pilorum aroictu corpus
ostenJens se a Tuslica humilitate et degeneratione legiiur. Solus quippe hoino est velociier curreriiiuin
csse longe naturaliter segregatam, cum sit liiiefa et tardior, ciiormiiiin iifevior, naluralibus armis iniiiii-
per se potensimperet omnibus, et servireiaciat suis lofum; expugnabilior. •-..
ipsa voluniatibus, suisque potenliis administraia , Elquoiuodo, dicet quis, qui talis est, ini|ieriiiin
quod propriUin regiae digniiatis est. Propter hoc mi- super omnia dicitur possiJere? Benc per oinnein
dus quidein iiatuialibus prolectionibus', iriermisqiie moJum. Primum, quod iiocendi poteiuiain in rebus
nasciliir : in taiitum , ut cura in aliis aliorum ani- subjeciis raiio humana habet subjectain : dtim eam
niaiiiium primordiis Icela inaler appareai naiura, in :vel cavel prudenler, vel destruit potenter, et i.n pro-
honiine solo videainr trislis noverca. Aiiis quippe priam reJigit serviliiiein. QuoJ eniin videtur iiatnice
ariiroantibus vafiac ^ualiiatis tegumenta contraJiJit; nOslice egenum, occasio est ad eoriin) quae sibi sub-
lesias scilicet, coriiceS, spinas, coria, villos, setiis, Djecta sunt, doininatuni. El forsilan iniperium dc-
pilos, pliimam, pennas, squamas, vellera : iruiicos spicerel liomo; diiin uuUius subditormn servitio in-
etiaro, vel arbbres, cbrlice inlerdum geinino a fri- digerel. Nunc yero Iiujus rci gratia per singula quce
goribiis et calore lulavit: homiiieiniaiitiim, ul dixi- nobis subjugaia siinl; hiijus viuc uiililales disper-
inus.iuiJuiiiili iiiida huirionalali dieabjicit.ad vagitus titcesunt; ut necessariuni nobis sit iuiperium, quo
siatiin et plora tum; nulliimquealiu J tot ahimaliuui ad super illa naturaui biiiiianain subliniavil Deus. Tar-
iiicrynias;ef iiasprotirius, in lucem edidit. Soliis qjitip- Jilas namque corporis nosira; et ad inovenJuin dif-
pe in omnibus aiiliquis vel recenlibiis bistoriis naliis fictillas, eqttum sibi servire iraperavil et edpmuii!
esse ridens legitiif, Zoroastres, inventor magicaear- llursuiii alia aniiualia bajulandis oneribus subju-
tis : videlicet m infaiisto orlu et innalurali appare- gavit. Carnis nuditas iieccssarium fecit ovium do-
retnoiabilis, qui naliirarum communiuin inlaustis ininalum. Ne herbam ut bos coniederel, ad leriue
arlibus fulurus erat iinpugnaior. Deinde iniseruin cullnram ipse sibj boveiiisiibjugavit. Ilabet etiam ra-
boraiiiem, ut in carcerein se datum intelligai, sla- . nein, et contra feroces.ct noxias bestias quasi vivum
liin vincula excipiiinl, cl omniuiii inerabrorum ne- • qiiemdain gla Jiuin , ct nocUirni somni custodetn;
tlis : praier soli.in oculorum el oris ollicium.quod coruuuin vero acie et uiigiiimn acuiiiine ferrura
 717 DE NATURA COltPORIS-ET.ANIM/E LIBIU DUO. — LIB. II. 718
aciitius el forlius; quod praestet homini arma, noni A exigit inoJiim se.ciinduraralionem vivenJi. AJ quoJ,
. belluina, iriiciilenia, counaluraliler eum semper• sicut corpus ex qiialuor constat ejementis, nl vivat,
onerantia, sed ctim ralione sumenda et deponenda.. sic anima rationalis habet qnaedam quatuor virtulum
Habet eliam ex ipso ferro raunimenta corporis fpr- eleriienta, quce sunt prttdentia, temperaniia, forli-
liora squamis crocodili : galecc scilicet et Ipricce. ttido, jnsiiiia. Ex hisigiiuf quaiuorquasielementis,
Quid multa? omnis crealura homini sicul. regiv . ralipnalilas anirace forinatur : ea raiionalitas qtice
servit et milital. Unde vide et ampleclere, obp- vivcndi iivoilusest sccnndiiro rationem. Namper sua
mo, dignilalem naiurcu tuse: nec tantum tibi vilisj quasi elemenla in plurimasparlesdeducta, niuliipli-
sis in eis quse sunt corporis, in quipus ab ani-: ciii et varia gigiiuiil in aiiiraa germina virtiiluiii
malibus vinceris, quam pretiosiis in iiilerioii luo, quatuor hsec vii tuium elemeiiia. Sicut eiiam aninia
iri quo omne quod vivit, vel quod non vivit, in adrainisirationcm vilae ihaterialis quaiiior virni-
antecellis. Secundum inlerlorem enim dignilalem, tibus ntitur in siitgulis corporalis organi principafi-
in regiara nalus es condiiionem. Omiiipotentiss bus parlibris, appeuiiva sctlicet et conteniiva, dige-
enim nalurce imaginein fieri, quid est aliud, quam) , stiva el expulsiva, sic admiiiislrationeni rationaletn
continuo regalem conJitam fiiisse naturam? Utt quaiuor exercet passionibus, spe scilicet et gauJio,
enim juxla cnnsiieludinem hominiira loquamiir, , "tiraoie ef iristilia. Elsicul lola corporaliS yilae na-
qui iinagines reguin vel potentuiii compoiuint, for-. . iura tribils se agit virtiitibus, nalurali videlicct in
niae figuram parificant, aniictuqiie piirpureo rega-. liepate, spiriluali in corde, animali in cerebro, sic
. Ieni (iigniiatem depingunt: dicitur eiiam secunduroi spiriiualis vel ralionalis usus in tres se exerit po-
liiiiiiaiiam coiisiieludineii) iinago rex : sic hiimaiiai - tentias, scilicet rationalitatem, conciipiscibilitalem,
natura qupniam ad imperiiun aliorum conslituta est, irascibilitalem. Et sicut tres illsc virtuies tres de se
per similitudinem ad universitalis regeni veluti quce-: gerieranl eiTeclus, sine quihus vitaiiuniana rion sub-
ilani animata imago electa est; principali exeraplo, sistii, naturalis scilicet virtns in bepate iiuiriiiviim,
et Jignitateet iipinine Deo commiinicans, non amiciai spifilualis in corde vivificallvitm, animalis ih cere-
'
purpura, nec scepiro vel diadeniate dignitalerii in-. bro sensualem, sic ad spirilualeni vel ratioiiatein
dicans: neque euini priticipale excmpluin in laliiiusi vilam ordinandam vel consuminaiiJam iii ratinnali-
est; sed pro purpura virlnle indiiittir, qtioJ omniai iate fundalur iides, in conciipiscibilitale spes, iu
regalia superexccllit insiguia, pro sceplro bealitu- . irascibilitale charitas. Licel enim fiJes non liabeat
dine iinmorialiialis insignilur; pro regali diademalej iiieiiiuni, cui Iiumana ralio praebet experiiiientiim,
coroncijnsiiiise perornattir:. ila ul propler omriia ini , lameli, quia in ralionalitatelfunJatur, quasi natura-
t,
regni dignitate ostendalur diligenter principalisi Jiler semper solet esse avida ralipnis; -qiiia vix ei fit
exempli formam assimilans. Iu. eo eniin quod adI ' credibile, quod vel congrua auctbrilas, vel ipsa ratio
imaginem Dei facttts dicitur homo, tale est ac si di- ' non demonstrat aliquo modoesse ralionabile (135).
ceretur quia hninanain nalurain pariicipem omnisi . Cnncupiscibililas vero et spes quanla sibi afliniiate
boni fecit Deus. Pleniliido enini omiiium bonorumi jiingantur, non esl laboriosum oslenJere, imo oliosiim
..est Deus, imago attieni Dei est liomo. igiiiir in eoi ostemlendo laborare. Porro irascibilitas el charitas
qupd sit plenitudinis omnis boni capax» ad principalei iiiiaiituni sibi videnlur adversa, ut alierum altei-ius
exeroplum imago habet simililudinem; cst eiuin no- viJeatur esse pereraptorium. Sed hanc diversitatem
. bTsomnis boni forina, virtutis, sapienliae, elomnium i fervor quiJam spiritus colligit in Uniiaiem, quia
qtise in nicljus possunl inlelligi: in eo item quodsit ! . fervor in ira, fervor in cliarilate esl. Npn autem
. liber omni necessitate animtis, nulliqiie naiiiralii . hanc iram dico bestialem, sed humanam, raliona-
. potcntice suhjugatur, sedper se jiolenlem ad idqnod I , lem. Est enim ira raiionalis, ct est ira beslialis.
desiJerat liabet voluntatein, virtuiem scilicel liberii Rationalis in duo JiviJitur, in zelum el discipliiiam.
arbiirii spam cxprimit dignilatem. Res enim est do- Est aiitemiiinc habilus inenlis non aliud qiiaiti ariior
niinatu carens ac voluniaria virlus, quod aulcin cor cjj fj Dei et proxiroi, odiumqiie vitioruin. Ueoqtie odinm
. gitnr, violentiamque patitur; yirtus non est. Ilic ani-. viiionuri, qtiia amor Dei et bomiiium. Porfo ira
. inusvel baec anima a Deo datur, ab aniroa vero iia-. bestialis dividitur in tria, in furorem, ubi In qtiaii-
' ' litaie ntilhis
luralis vita nostra. . modus est; in eam qiiae Jicilur iria-
Data autem anima qucerenJum est quid sil, quare> nis, nbi nullus ierminus; i'n eaini quae coilusap-
sit, quomodo sit, Cum quid sit qiiceriinus, speclat adI peilalur, cui sola vindicta finehi facit, sicnl, coitits
. pbysicam; quare sit, spectat.ad ralionem : qiioropdoi' feryori carnis. Fervel ergo ira rationalis ex chari-
-sii, speclal ad inoralilaiem. Quid sit, iiemo compre-. . late; cbarilas nihilominus fervet in ira in qtia fun-
, bendit; quia nulla ejus est maieria, quia res estt dalur, quia nisi ira praecederet, charilas hbii seque-
spiritualis, inlelleciiialis, Deoqtie simillinia. Qiiares reiur. Noii eniin polest diligi jiistilia riisi odiaittr
sit, qui non vult scire, non est digtius vivere, scilicett iiiiquitas. Sicut ergoin hepate, in cofde, in cerebro,
: ut vivat secundum rationem. Quoroodo sit, ipsuini suse virttites, ut dictum csl, et viflutura eltectiis

. (155) Fides non respuit ralionem comitem, ar- qtioii ralio humana• probat. Hoc est qtibd interiilit
gnun.lur tanien merito qni creJere noluiii iiisi iJ iiiicior. "-•• •
 t!9 GUILLELMIABBATIS S. THEODORICI 720
vilam adminislratil et iueniur, sic isla A . gelel cl serisificct: tocciiis quoinodo Jicelur. .Sic et
' corpofaiirm
•spirituateiii.SeJ 61sicut illa vel ex ilefecliiuriisuoriira de reliqnis praedicariieniis. Nulli ergo prccdicamenio
ieri)issioiie, vel ex siiperfluilalis iiilentione, opeia- siibjacei DiVinitas,aniriia quibosdam, corpus Omni-
lioiiuin snariim diversa' paiiiiniur impedimehta, qiise bus sribjacel. Agilur cnim anima non per loca, seJ
suiil passioii6s cOrjioris, sive intiriiiilates, sic el pfo afleciuiim diTersitaie Jelcciabiliter et poenatilcr.
isla. liaiionalitas eniiii corrtipta sccpe de se generat Qricelice: sine corpbre incofporaliter per affecuis
pra-siinipliones, hceiescs, et liis similia. Concupisci- vcliniilcelur vel ctliiigilur, totuin tainen corpus sine
bililas coiicupisceniiam carnis, concnpiscentiam ocu- aiiiinaiicc poerialiasemit, ncc suavia. Aninia eiiim
lonnn, siiperiiiam vitae: iniscrbiliias irain bestia- iri «iiis cclionibiis amplioris et agilioris polenliarcsl
lem, Iruculentiam, odiiiin. Ntinc de serisibus vi- quani coi-pus. Hinc est qtioii eliain diiro corpus
dearaus. adminislrat et serisiftcal, si quando per inlernuni
llahet atitem anima sensus aniinales; liabel nihi- iiieiUis obtulum in siipefiia el seiiipiierna se efigit,
tomiriiis et spirituales.Tn iitrisqne vero tain poten- : ita qtiodainnioJo corprirebs dcserii sensus, et abcis
" itir, i:im iiiirabHtter opefatur.iit vix tiiimanus hoc iHocaliler discedii,ut corain posila non videat, juxta
" '• '•-. ..:;. iniellecttis.
cnmpfelieiuial
• «.;-' i r:ij;i . • Invisibite enim qiiidet soriantia npii attdiat, percuisain iii legendo paginani
....':...;..: 1"'
iiicorporeum est annna, el lamen persensus ope- ribiriiiieiligat; riiifabili eidiviiiccqiipdammodo con-
' ratur
quiddairi invisibile et corporeum de corpore »imi)i potemia, hora eadem tota in intellectu con-
visibili. Est eniiii seiisus unus quilibel ile 'qtiinque templaiido ccelesiia, tota in seiisu yel actu in ageriilo:
iiilcr invisibiie incorporeuin, el corpiis vis-ibile, in- curo iairie» qnod agil non' sentiat, ioia in corpore
visibile eorpbreuni; quia in eodem cofpore. Iiivisibile quod vivificat. Ipsaque est aninia quse seniit; ipsa
incorporeiiin est aniina; ei invisibile eorporeum qiise quod seiilil, iiwn iiuelligit; Ipsa quse nec sen-
qnpd dec.orporevisibili mirabililer agil anima; est 1 tieriilo riee iriteiiigehdo vegeiat corpris et vivilicat;
visiis, anditns,' gtistiis, odoralus, et laclus. Aliud per quod sentii quod per seipsam non inlelligit. Ipsa
eiiini esf visus, aliud ociilus; aliud auris, aliud aiu- etiam aiiima sua est potenlia. Qubd eniro cogitat,
ililtis; etsic de reliquis. Seiiet inleriof visiis'aniniae acciJens ejns fest; ipsa vero stia Subslanlia est, qiia
clarescit priiileniia, insipientia leiiebrescit: auditus cogilat. Sic de voliiritatc. Velle alii|uiJ acciJens ei
faliacia Oitendiiur, veritate mulceiur :] fragrat arii- est; ipsiimvero vclle, siibstaniia ejiis cst. Toia igi-
»133ratioriali apqmlas, fetel iniqiiitas vel immunJi- lurcogiiat, iqiiia triia cogilalio est; totaque vult,
lia; vaiiitaie labescil, virlute pinguescii; riiisera quia loia voliiiitas est.
. esl conlubcrriio siulliiise, beata complexu sapieiuici!.(Q Yitte, obsecrb, quomoJo proficimus 111iiiiaginen»
Toia ocitlus est, quia tota yidel, et iottim quod ejiis qtti cfeavit nbs. Si eiiini aniiiia cogitans loia
'
inspicit videl. Homo vero exterioriiecibtiis videt, Cogilaiio esl, si iola voluntas.esi, profecto tota di-
qriia soto oculo Videt; nec toliiin viilet qiiod videt, ' ligens, ibta Jilectio cst. Sed et Detis diieclio diciiur
qii.ia iitillius visi corporis oninia videt. Adde qund eiest. Scd dilectio illa talisesl, ut necipsa diligere
fcw.cest ibi videie quod audire, odorari qiiod gilstare "rilsi bonuiii,iiec pereamililigi possil nisi bene. llarc
vel taiigere, cutn hujiisniodi iijiilas vel poterilia in aiilein dileclio, quce esl liiiiiiana ariiina pro affcc iiiiii)
corjiore csse non possii. Cum autem aniiiiam invisi- " niutabiliiale polest el iri superiora, quod ei solus
jiile qnid vel ihcorporeum dixerihfus, ac' pef lioc Detis esl, ciulesli tbariicue flagrare, etin infcrioia
;JlJocale, 'niiii.ieiiiin iiicorporeiiin locale, qiiasreridum Jamnabili aroore defliiere. Taiitcc majeslatis creato
csl, ut luciJius aliqtiiJ jierscrutemiir de ipsa anima, anima ac dignitaiis, ad imagiiieu» Greatoris sui, se-
uirum vere itlocafis cbiriprobetur; ulnim oinnino que conlemplans el ipsuni, patitutum iri seipsa con-
sic.ut divinilas, a prcedicameiitis illis quse propria sistit; polentiamque "siiaiii ipsa non sine horrore
suiit cofporum vel corporalium, segregelur: quoruni sttspicii, cogilansque utriiin supra se sit aliqnid,
nulii diviiia sobjacet esseniia, licet ipsa, si» prima et quod sibi a se iranseundum sit, invenit qiiia omnic»
suinma stibslaiiiia. Non enim dici polest qiialis, qui! •Driiulabili» vel inoliilia non riisi ah imirioto possiint
cst incoiriparaliilis ; rion. quanliis, qiii nulla mole Bioveri; Iriteltigeiisqiie de se, qtiia elsi »6n niovetiir
iiiagniis est; quid habel, quid iiihil noii babet; qiio- per iocliiii, movelur lanien per affectum : atiudqiie
iiioJo esl, qui ipse inodus esl. Nec esl quaefendus esse supra se siabilius slabiliineritiim, quoJ necloco
babitus iiabemi oiiinia; nec locus ejus qui esl illoca- inovetur liec teriipore : ijiiia, ut dicttlm est, nibil
lis, ei ubique lotiis; nec lempus aeleriii, nec acius niovelur riisi ab>inimoto, viJel se anima slare ne-
qiiieli,,el iti quiete omnia po&sidentis; nec passio eessafio, ut moveat corpiis perlbcuui paiiler el tem-
irapassibilis. Ilumana anlein aniraa quia nori haliet piis: sicut stans Dens iiiseinelipso movet aiiiniaiii
inoieni, non habet quanlitaleni, qui aflectiiuni iiiu- per leinpus : inveuilque se mediam inter Deum ct
lahiliiaii,sul)jacet, non effugit qiialitaiem; qiiiauou corpns, eo qiiod iiiiHi corpornm siroilis sit, cuni si-
claiidiiur iu IPco localiier, noi) recepil localifatein. niililudo Dei sit; nectamen Deo possil sequari, quia
Cuni eniin sicul Deus in mundo, sic qiioJammoJo elsi :ib illo coeperit, ex ips* iaroen vet de ipso noit
ipsasil in corpore suo; libique scilicet, eluhiquc; est. Vidcl se videre incorporalia per se, corporalia
tota, tota in singulis sensibus, ut iii singulis iola pef corpus : videt eiiani ebfpofalia viiiei* se per se,
sentiat; tola in singulis partibus, ul totuin toia vc- sine corpore. Videt qnippc, lil alii' omitlam, ipsa sur
 721 DE NATUfiA CORPORIS ET ANLMJSMBRI DUO. — LIB. 11. 724;
iiileiiora coiporis, Irifnrmitatem. scilicet cerebri A. sonae ab ipsa veriiate a FUio Dei vere et perfeclp
coeuiitisetjecorisinassam Jacenteni,eiregulis;alie- ' asstimptus nierueril jam olim audire, qiiod iiunquani,
nis liccrenteiii : slomacho librairi pendenlein, cordis poluit audire angelus. AiiJivit qttippe a Deo Palre.
plecinnn sine interraissione feriens, vetiaruni tranti- «Hic est Filius ineiis tlileclus, in quo mibi compla-
tes, iiervorunique iexliir.is.et: origines, cpmpages . cuil (Matth. ui). > GaiiJeat itaqtie glorificaia in ca- .
ossiuni, piiliiionumque concava, et.ali,a.i(inumerabi- pile suo Cbiisto,sancla bumanitas, et exaliaiasuper
Jia. UnJecunque cogilai, sive de lp?is, si ve; dfc.re- angelos exsultel in seipsa, cura adoraturo ab lioiiiiiie
gionihus, ibi esl: licet conieinplari per. najuram^ angeluui recusaiiiein audil et diceiuem pia litiniili-
nequeat.: eoruuique coiueinplatiir silus locoruni, late, dulcissima charitaie. 1 ViJe neieceris; conser-
decursus fluiiunuin, viiltus lioininuiii, cseteraque talia, . vus.eninriuussum,eifr;airuni:ilurifum(Apipc,.xxii),»
Quae licet non videai, quia corporaiia. sunt, necnisi Prsesumal eliaro iniiiinius regni Dei peregrinus adliuc
corporalibus oculis viderjj posstinl, sic tamen ubj- insaecuJo, quia icste, eadem yer|lalp.,< Aiigejus »
cunque cogiiatadest, utioca qucBtogiiai, corporcili i ejiis < senipcr yidel faciein Palris (ilfffth- xyiii). »
visione non videat; sicul.adest ubi vivificat, uhiipsa, Sed redeamus ailhuc ad iiuaginem 'Lriniiajis.
quae vivificai, sui corporis interna non yidel. El iu Sicul niliil sipe crealore Doo., ipsa scHicei saiicla
lioc etiam ex- aliqua parte iinagiiiem sui conditoris ^Tiinilale exislil, ila iiihil pnuiiiio esse potesl qitod
iu se recognoscil, in lioc etjain quod videt illuiii non ei tiiium sil, et trifariam coiisisiai. Oijiuis
luiiien illtiniinans, se vero luroeii lutuinabilf. Ain- quippe anima, sicut Jictitni est, iribiis iiidiviJiiis
iiliiis. Ad imaginem sumraae Triiiilalis • videt qup- sulisist.it; mempria, consilio, voluntale. Omne. vero
ilaiiiinodo respondere, quce sibi iti scijisa prccslo cprpus et uiiiim esl.et mensufahile, el nunierabile,
smil; ineiiteiii scilicel, cogitationem, ec voluntatein. etppnderabile esl. Anima, vero, secundnm sua tria
Nain CIIIIIcogilal aliquid, loium esl iri mciue quod , boruin iriuni capax eflicilur : quippe secunduni ipsa
cogilat; ei quod lolinii siinuf nieininit, lotiiiii sitiiql, de iiieiisiiiabilibiis et iiumerabilibus el ppnJerabili-
cogiiat, etvuli cogjlare ei nieiiiinisse, hoc esl, amat btis. judicans, lipc esl.-de, onmibus corporihus. P^er-
habereirieiiiein et cogilaiioriem, Ciiinqiie cogilare maiiat eniui a sunnn.p, qupil Deus est; per inpdiura,
se iiieniiiiit, lotani cerie cogitationetn lota meiile qiiod est cininia; aJ iiiiuin qiiod sunt.cer|)ora, iinilcc
comprehendii, et, lotuin ainorem sutim. vel iricnieni specinicn T,riiiitaliscorporibiis signa siiiiinprimens,
"siiam lola cogilalioue cogilal, cum. ainare vel me- aiiiiiiabiis ve.ro,nplitiatn t.rjbgens. Hcec;pninia aniniii-
minisse se cogilat: lolo amore suo eamJein tolam ini^H^cui cpnspicieiis, noii jani .tantuifi delepiajnr,
iiienteni: aique eaiiidem cpgitationein suam.lota di- Q lii siia forniosilale qiiarii ,in, fpriiia lprmalri,cef' cui.
ligit, cum iiieminisse et cogitare seipsumque amare iiiteiidenJo semper e.Cfi^itur furtiipsiof. Ipsum eniiii
Jiligil. El si se singiila iota simiil vel ameiil vel co- intenilere, formciri cst,., Qiiidq|iid eiiini a;d.Depm
giieut, vel meminerini, npn.majora eriinl lota sirotil aflicitur, upn est siiiini, sed ejiis a quo airicitiir. Et
iria, quaro vel niens loia pariler recolens, vel co- p beala anima et vere beala, qtiaj si orat, Sjjcht di-
giiaiio tota cognoscens, vel amor tolus diligens. Hoc cit;Aposi.olus.(/Jpm.vyii,i),lion,ipsa, sed <^pjriiussan-
viJeiis aiiima in se esse, iino hoc videns se esse, ciUS>,prp ea orai« usque' ad inelfabilcs gemitus;»' si
audiensque sibi Deura quadaniinodo loipteiileni, ioqnilur, < Spiritus > per pam < ipquiiurraysierici; >
verilatein videt radiantum, Chrislum iiUetiJit prce- quaecunque denium operatur,, noii ipsa, sed.<Sjjiri,lus>
(licaiueni et diceiitem. < Ego el Paler, > et cbaritas in ea < omnia > in bninibus < operalttf, dividens siii-
mea, noii tres, sed < uniiro suiiius (Joan. x), » uniis gulis >siiiguia < prput yult (/ Cor, xii). >Sicui enijii.
Deus sinntis : tu vero mens rationalis, cogUaiio, di- corpus yiyit ex ariimaF sic ex Dep viyit aiiiiiia illa,
lectioiua, uiius es liomo, ad siiiiilitudincin auctoris ipsa soli suspirans, ipsuin solum jugiier spiiaris,
tui facius, non ad seqiialilatem crealus : nempe non sicut cprpus vivens aerem : tola inaneiis iii Deo
genilus; forniatus es, non ipse formator. Recede, ab per lidelem affectionem, eumque quem anial |n se
his qnae infra le sunl, ininus formata, minusque D iiabens nianentem per omiiipplenlem pperaiipnein,
foriiiosa qifam tu es; accede ad forniam foniialricera, uiius spirilus ciim eo exislens.'Voiuiiias eniiiiPatriS
ul possis esse formosior, eidemque semper adjun- el Fitii, Spirilus sanctus incogilabili gfa(ia, irieffalriii
gere, quia lanto ab ilta speeie amplius accipies, gaudio, secretissima inspiratione, riiariifeslissinia
quanlo te iili majori charitalis pondere impresseris. operatipne voiiintatem eius sibicpnforraaiis, airioreiii
Abilla eniin obiinebis iniaginis hujuS iiideinulabilem ejus pninipolentia spirituaii sibi unieiis, iii iaiiiuni
staiuin, a quo sumpsisli principiura. ciim ea unuin eJDciltir, ut, sicut dictum' esl-, iiiter-
Ilaec et alia loquilur veritas ad aurem cordis, peilante ea geraitibus inenarrabillbus, ipse pptiiis
intriiisecus admonens nos. Quce qi^aecu.oqueaudit inlerpeliare dicatur. Et hsec est pratio Fitii' ad. Fa- ,
aiiima, cum scmper huiiiana iniseria prorapia sil ad ti;em Volo, id est volunialis nieai yifliife', qiii Spi-
invidiam, non babet nnde iuvideat angelo; quia lionio rilussanctusest, efficio, < ut siciii cgoei tu iiriunisii-
talis.ei angclus, elDeus, unusjara sunt spiriius.se- mus > in substantlaiVsic ei Ipsi iri nobls uiiurii sjiii.)
cuftdum Apostolum (I Cor. vi): yel uniim sunt in ex gralia (Joan. xyji). Unuin amiii^; riniiin beati-
Deo, sectiridpn Eyangelium (Joan, xvii); niaxime tujine, unum immorialitale et iricpfruptibnyi uiiui»
cum horainis capiit hoiup Christus in unitateui per- etiain qiiodamiiiotio ipsa diviiwtaie. <Qu:olquoi>eiiiiii
7S3 GTJILI.ELMIABBATIS S. TIIKODttRiCI 7SI
<receperunt eum, deilil eis poleslateni lilios Dei A ponere, bonaque ejus bona sna non puiare, atque
fleri (Joan. i). » potentise piilchriludinique suae comparata , discer-
Sed consideremus gradus ab iriio usqnead supre^ nere atqueconiemriere: et inde qqo magis dclecta-
luiim, quibus anima ad perfectiPnem coniendens, lur Deo, magis sese abstrahere a sonlidis; nihilque
proliciendo ad suttm conscendit aticloreni. Anima vetle aJleri quod sibi nolit accidere: sequi auclori-
igilur in primo gradu corpus hoc terrenum atque tatem ac prcecepia sapientum, et per hccc loqui sibi
morlale pfsesenlia sua vivificat; colligil in urium, • Deum credere. Inhoctam prscclaroactuanimseinest
atque in uno tenet; defluere alqtie contabescere ailliuc labor : el coutra hujusmodi molesiias alque
rionsinit: alimerita per menibra sequaliier sriis orii- lilanditias magiuts acerrimusi|iie conflictus. In ip.so
qtie redditis dislribui facil, congriientiam ejus mo- enira pnrgationis negoiio subest nioliis inortis. Quod
(lumquc conservans, non tantuni iri piilchfiludine, cum effeclum fuerit, id est cuin fuerit aninia ab
sed etiam in crescendq atque gigneiulo. Sed hcec otnrii tabeiibera, macuJisquediluta, lunc se denique
nmriia homini eliam cum arbuslis cominunia videri iri se ipsa lsetissinie miei, nec oronlno ineiuit quod-
queunt. Hcecenim et dicimus vivere, in suo vero Jibet sibi, aut ulla sua causa quidquam angitur. Est
qiiodqiie illorum genere custodiri, ali, crescere, ergo iste qnintiis gradus. Aliud est enim ellicere,
gigriere viderous ac fatemur. Ascende iiatjue ad B aJiud tenere puriiatera, alia p.rorsus actu, <juo se
uUeruiri gradtim, et vide quid possit anima in sen- inquinataro redintegral, non paliturse rursum in7
sibus, ubi eyidenlior manifestiorque vita intelligUur, quinari. In hoC gradu omnifariam cpncipit quanta
quorum nobis cuin liis quae radicibus fixa lenenlur, sil. Quod ctiin cbnceperit, tuncingenli quadam et
imlla potest esse communio. ilnlendil se anima in incredibili fiducia pergil in Deum, id esl in ipsam
lacUim, et calida, aspera, lenia, dura, mollia, levia, conleiiiplationem verilatis et illud, propier quod
gravia, senlit atque discernil. Deinde innumerabiles tantum laboraluni esl, allissimum et secretissimiira
(tifferentias saporuro, pdorum, formafum, gusiando, praemium. Sed haec aotio, id eslappe.litio inielfi-
olfaciendo, audiendo yidendoque dijudical. Aique gendi ea qusevere summeque sunt, suinmus aspecttu
in his omnibus ea quae secunduro na,turara sui cor- esl aiiimcc,quo perfectiorem metioremque ac reetio^
poris sunt asciscit atque appeiit, rejicit fugitque rem rioti habel. Sextns eril iste actionis gradus,
contpria; removelque se ab his sensibus cerlo in- Aliud esl cniin niundari oculuiu ipsuni aniinse, ne
lervallo temporum, et eprum roolus quasi per quas- fruslra et temere aspiciat el prave videat, aliud '
dam ferias reparans, imagines, rerurii quas: per' ipsam custodire sanitatem atque flrmare, aliud se-
eos hausil, secum catervalim alque multipliciier e renum atque rectum aspeclura, in id quod est
versat, el hoc tolum «st somnns et somnia. Ssepe videiidum, dirigere. In his duobus gradibus vi-
etiam gestiendo ac vagando facijitaie molus delecta- des quid in seipsa valet. Sed intende qtiod qui
iur; et sine lalipre ordinat meiiibrprum coiicordiaiti. priiis voliint- seremuri atque reclum aspectum lia-
Pro ippulaiione sexus^ agil quod poiest, alque in bere, antequam raundati el sanaii fnerint, iia illa
duplici naiura sociejjjaleatque amore molitur unura Ittce reverberanlur vcritatis, ut non soluni nibi^
corpus : sed hae.crursus pninia posse animam etiam boni, sed eiiain mali pluriiimiu in ea puteni esse,
ih besijis, riemo negat, Efgp aiqne ab ea nomen veriiatis abjudiccnt: el cum
alipile te in lertium
gradum, qiii jain est iiomiiii proprius; el cbglia quadam libidine et vohiptate miserabili in suas te-
menioriam, non consuetuiline indilarum per sensus nebras, quas eorum morbus pati potest, mediciuae
ad animain, qqae ad besiiijs pertinet, sed animad- maledicentes, refugiant. Unde divino afllaiu ei pror-
versione atque signis coinmendalaruni atqite reten - sus ordinatissime illud a Propheia dicitur. < Cor
tartun rerum iiiimmerabiliuni, tot aries opificuni, inundum crea in me, Deus : spirilum rectmn innovci
agroritni cullus, exslructiones variarum lirbiuni; in visceribus meis (Ptnl. L). > Spirilus enuu rectus
animain veritale quserenda
..• -:;• • ac'-.•'moJimiriuin
sedificiorum, i»:- multimoda'
'• "- " est, credo, quo fit, ut
- . miracula;
Inveqiiones lot signpriini m litteris, in yerbis, in j) deviare atque errare non possit. Qui profecto ea
|es,tu, in lui^usce.iiiodi soqo, in picluris atiiue li- non inslauralur,nisi priuscor raundiim fuerit, idest,
gnientis ; lot gentium liiiguas, fluvips eloqUeniicc, nisi prius ipsa c.ogitatio ab. omni cnpiditate el faece
cariiiinum varielates, ludeiidi ac jocandi camsa rnif- rerum moriaiium sese cohibueril et eliquaveril.
leforines siinulationes, moduIanJi periliam, diine- Jara vero in ipsa visioneel contemplalione veritaiis,
liendi stiblililatem, numerandi periliatn, prccieri- qui septimus esi atqite ultimus gradus animae, ne-
lorura ac futurorum ex prccseiitibiis coujecturam. (|ue jani gradus sed qusedatnmansio, quo illis gra-
Jlagna bcecet oiniiino buntana; sed est atJluic isla dibus perveiiitur, quae sint garidia, quce fruilio veri
pariim doclis alque indoctis, parlini bonis ac ina- et sunimi boni, cujus serenitalis afllalus, solus in-
Jisanimis copia coramunis. In his Iribtis gradibusi telligit qui fruiiur.
vides, aniina quid valet in corpore. Suspice igitur ett Per h06 igilur gradtis ftdelis anima ardens desi-
jnsili qnarlp gradui quo fionitas incipit, et oriinisi derioV sollicitudine non pigra, anabatbmon, id est
vera laudatio. Hinc ciiiin animn se non solum suo,, asccnsuro faciens, etascensiones in corde disponens
socunduni qupd itniversi parteui niundi agit, sedI usquequo pervenial in locum quem proposuilvcl
jps,i eliairi. urii.vcrsocorpori iuuiidi aiudeatsc^iicp'- disposuit ci Deus; vivii, sicut dicit Aposlplu^
7*5 DE NATUR.£.C0UP01ilS ETANIM. Limu.D.UO. - LJB. II. 72G
(// Cor. iv), vita Dei, vita scilicet spirituali in gaudio A tur; cflicilurque sicut eqtius et mulus, quibus non
Spirilus sancli, in spe filioruin Dei, in conlempla- est inteliectus, prudens tanlum ut faciat malum,
tione et exemplari sunimse justilise. Vivil eliam bene autcra facere nesciens. Sui nulla cura, Dei
quandiu bic vivit, quandiu bic ex parle per specu- iiulla niemoria. Unde et passionibus suis foedean-
lum videt et cenigmale, naluralibus passipiiibiis stiis » gitur, quibiis niiser.e abulitur, djuin non limet, nisi
sic utens, ut in carne posila non seciindum carnerii qux sensibus sunf niolesta, nou gaiulet, nisi cum
vivai, et pene fiat impassibilis, cum passiones ipsse praeslo sunt, quce blandiuntur, non dolet, nisi cum
iioii passiones ei sint, sed viitutes, dum non timet . tolluntur i per orania bostice vel pecudi similis, nisi
nisi Hmore casto; duin non dolei, iiisi quia diflerlur quod, ul supra diclum est, in illis est natura quod
a regno; dum in laliludine cliaiilatis exhilarala vitium est in humana anima. Tamen continuo usu
laela currit viam mandaiorum Dci omnia credens* inalilice a nimietale languoris sui sic aliquando ob-
omniasperans, omnia sustinens, eta coniempLatipne stupescil, ut et ipsa quodammodo efficialur impas-
finis sui suaviter amans ; et quod fruitur, et quod sibilis sive insensibilis dum nimia intenlione uequi-
paiiiur, et quod exspectat, dulciler in eo requie- tice quaevis durissima et aspera carni non refugit,
scens in spe, qtiandiu manent fides, spes, chariias, utsuis, id est animse corruptionibus Jeserviat, ava-
tria hcec.Cumenimabsorpta fueritmors in victoria, riiJcestilicel et concupiscentice carnis, vel oculorum
et cvacuatuin quod ex parte est, jam non erit fides vel anibilionis sseculi. Sic vivit quandiu sepulcro
vel spes, sed sola reg; cum in ea regnabit et exsul- corppris includilur. At ubi inde avulsa fuerit, pene
labit major omnium charitas, destructo, limore et sieut in brulis animalibus, quibus se sentit similem,
dolore, speque fideque traasniissa; et tunc intrabi- lolo cum corpore moritur. Cum eniin vera ejus es-
tur in gaudium Domini, in quo intrabit beata anima sentialis virtus omnino in ea deperierit, de qua di-
feliciter, in eo viclura seterualiter, et in ittud prp- . cit sapienlia : < Deum tjme, et raandata ejus obser-
prium corpus resurrectura mirabiliter, ut qriod va, bocest enim omnis honio (Eccle. xu), > justis-
particeps fuit laboris, parliceps etiam sit glorise in siino tamen judicio Dei tota mori non permittitur;
vita selerna. At contra iufelix el degener anima, si sed quantum ad dblorem solura reservatur passibi-
lamen auiuia dicenda est, quae se ipsam occidii, et lis, exclusa ab orani gaudio, alienaia ab oinni spe,
in seipsa mortua est, catabalhmon, id est, descen- timorem nullum babens doloris, sed ipsi dolor: tota
sum facit inferius: imo uon descensum, sed ruinain, emancipata. Nempe yivens quiddam vivificum in ea,
ut quse iu sordibus est, sordescat adhuc : agitque reraanel, quia vivit tanlum ut paliatur ; passibiiis
et patilur omnia per conlrarium, aiienala a vita r ut punialur vel torqueatur viviflca ut corpus ilerutn
Dei. Nani ad iraaginem et visionem Dei creala, ubi vivificet: ut cum eo torquealur; semper, cura quo
incipcre debuit Deum sapere, ibi, incipit desipere; libuisset, si licuisset, peccaj-e semper. Heu quaia
egressaque a facie Domini sicut Cairi (Gen. i\), melius illi fuerat, si sicut anima pecoris tola cuui
habitaljn regione dissiniilitudinis, in lerra Naira, corpore moreretur, ne in teiernum puniretar! Hanc
iJ esl commolionit. Exlorris a virtule viliis subigi- aulem beatae animse et roisersedissimililudinero, sola
lur : alienata a pace filiorum Dei in seipsa lumul- facil amoris dissimilitudo. In allera quippe amor
tuatur : artein naluralem in nequitiam corrunipens naluralis dignitatis tenorera, in altera vero degene-
et astutiam, maliliosa eflicitur; aniroaliiatis vel rat in pecudalem carnis animalitatem.
sensuura illecebris turaiter se immergens luxuria-
 ANTEMEDIUMDUOPECIMIS^CULI.

r1 . .. , ,- . . •,'••--.,-',-.
iiiWsMiGij&^

.::.:;";^ '
-;'' :' ."' «E " ....

SACMMENTIS CORPORIS ET SA.WIS MMISItl

" '
. •'' ''': :r~?:'"'': .^" i'5";':''': 'v^^eEnfp '".'' ";''

:":.';JLf^ :mmM ;''

;" E©B|M D] AtGERO ASCBIPTOS:
Emendadus in lucem denuo edidit, adjectis notis et prafation^. J. B. MALOU, can, Brug.,
iititic tiirc^BrUgensuepiipofrU^.^
s ., :;:(t«oyaiiii, sumplibus C. Fonteyn, 1$47, in-32,),

ILLIJSTRISSIMOAC REVEREPiPISSIMODOMINO \
COKNELIOnlCHARDO AN$&fiiij\VAlVBO^
piSWftr i^LATSTi^lM^, DoctiSsrMb, ' PirssTMO,
';:BD4ltrC!;e.AtpS^ili, '" ' :'
.. .'.'
S*CVU XII SCRIPTOnia, CANONICIET SCHOLASTICILE6piEN«IS,
.,....:-::: ';.;- ;;.mWM:- ".'' -;V' *; '' '- ;V
D£ SACRAMENTO CORPORISET SANGUINISDOMINI
HBRORtlM NOVAMEDITIONEM,
'''lk';faMOKUltL';['
SEXTUM S^CULARIS JTESTI 1NST1TUT.JB;S^L'&tflfr£*TJS<to£P0Rl$- GHBlSTi,
D. D. D. EDITOR.

PIO ET ERUDITO LECTOKI. S. P.

Ut prlmuin fama de soleniniiaiis corporis Domini insljtuto festo sexlum saeculari in Ecclesia Leodiensi
celebrando ad aures meas pervenerat, statini cepi consilium prselo parandi praeclaruro illud opus de veri*
late corporis el sangtiinis Domini, quoJ D, Aigeriis, sajculi xn scriplor, idemque canonicus et scbolaslicus
Leodiensis, olim exaravit, ut Berengnrium h$reiicum refelleret. Et veroin animo erat iiovam, quaropa-
rabam, celeberrimi istius operis editionem publici juris faceresat maiure, ut festi illius sjecularis veltiii
nuniialrix qutedam esse possei. Verum, moras neclente lypographo, accidit ut solemne illud EcclesiaeLco-
diensisfeBtum anteesset peractura, quam Algerus meus typis exscriplus. Sit ergo mea Algeriani operis
editio Leodiensis illius festi merooratrix, quandoquidem, ut vojebani, ejusdem nunliatrix esse nonpotuit.
Tu vero, Chrisli.iiie lector, accipe libellum vere aureum, eonscriptum a viro non minus pieiate quam
doctriria posteris aeque ac coaelaneis commendatissimo, de cujus vita, ut et de argumento libri, queui tibi
offerimus, haec nobis visa simt priemonenda.
Algerus ad uiiem vergcnte sasculo xi Leodii natus, a pucro lillerarum sludio operam dedil « sub claris-
timis viris, quorum scientia ethones^is moribus tunc temporis Lcodieosis fulgobat Ecclesia ct Francia
729 D. ALGERI SCUOLAST. LEOD. UE SA€RAMENTO.—PRJEFATIO. 730
iilustrabatiir, » ut memoriie iradidit in sno Algeri elogio NicolauS canonicus Leodiensis (l)j/Adolescons
primum in ecclesia S. Bartholomaei Deo iiiililavit, religiosa professione et liabitn clerlcus, gradii;diacoHus,,
officio scholasticus; posiea ecclesiae S. Mariae etS. Laiiiberli ab Otberto epjscopo, qui at»uolI.i9obiit,
ascriplus, per annos fere viginli, usque ad oliiium Frederici episcopi, qui annoll21 e vivis exeessil, eccle-
siasticis ncgoliis suiiima cuuiiaude praefuU, el varfaedidit scripla, quibus sibi famam comparavit minime
- V • -'
vulgarein. '......;.;.',..,,
Defunclo Frederico, cbm diviiiis afflueret, el adluic firmo corpore et iniegris sensibus plurimum: vate-
ret, bonis snis ac mnrieribtis, qiiibus fnbgebatiir, abdicatis, arcliorem vitae normam sub-Regula sancti
Beiiedicti in coenobio Cluniacerisi professtis est, idque ita til ad finero usque vitse boimin Cliristi odorem
quaquaversuffl spargeret. ':'-
Oinniuro animos ita sibi devinxerat, ui Petrus Venm-abllis, Cliinici ahbas, aiaudihns ejns vix unqtiani
lemperaret. ls ad Alberonem Lcodiensem episcopiirii, post Algeri mbriem, scribeus: « Auro, inquii, et
lopazio longe chariora Cluniacus a Leodiensi Ecclersia muirera suscepit, qtiandbmagnificos virosac stimnia
ciiin laude ac dulcedine recolendos, a vobis ad nos venientes, bumili suorum collegio copiilavit, Nain ut
alios ante nosira lempora venienies nobisqne vullu incognilos taceam, quando Leodieiisis Ecclesi* me-
moria apud CJuniacum perire poierii, qnoe Hezelotiein, Tezelinuni, Algcruro canoiiicos, magnosqiie suis
temporibus magistrbs, huiniliiaiis discipulos, el, ut ipst qui viilimus atieslamiir; veros liioiiacliosfecit?....
Tertius (Algerus) cnjus vix ineinoriam sine lacryinis facio, Iniroilitate, vitse lotius' sihceritaie, puritale,
sccimdiini roeum judiciuin longe praecedentcs exsuperans, ila ffieo lempore aptidiios vixil; in taiiium
beiiigne et sancie conversatus est, utiicet a nobis carne recesserit, spiriiu lamenet meiiioria siiigiilari
nobiscuni seiiiper, dum vivenius, nbn esse nort possili Ohi el lilimiii De iacrameritoaltaris, aiictotitaiibus
SS. Patrum invincibiliter coniiiiuiiitum, liobis el Jldei suae insigiie lestiinonitiin, et conlra qiioruindam
inoilcrnoruin vel iiiiperiliain vel errorenl siiigulare praesidiiini dereliqnit (2). > '..' •''••.
<Jam senex, ut scribil auctor Chronici Cluniacensis, Algerus presbyter ordinatus est, et fere per decem
ahrios religiose conversaius, bonam, quam et ili clericaiu duxerat, viiam felici obiiu lernlinaVK (3).»
Ex bis colligiiniis Algeriiin circa anniim 1070 aiit 1075 natUm esse, siqtiidem negotiis ecclesinsticis al>
Otberto praefeclus luitaiino 1101, quo lempore annos nalus erat, ut conjicere licet, viginti quinque aut
uigi.ila; porro inde conficilur eum in diaconatus gradu permatisisse atlnis viginti, quibbs ecclesiae ne-
golia gessit. Pariter inde conslal eum presbyterali dignilate non anle fuisse itisigniliim , qiiani setaieui
senilcm (i) jam mbnachus attigisset, idque in monasierio Cliiniacensi, ut scribit Petrns Veiierabilis, Algeri
socius et amiciis, non autemin Corbeiensi Saxbni<e, ut dbrinilans scripsit Tritlieinius. Iliirc tandem patet
Algerum circa annttm 1132 aut 1135 sexagenarium obiisse, poslquam annes circiter tiginli in, clericniu,
viginli ileruro in gerendis Ecclesise Leodiensis negbtfis, ac landeni decem aut circiter inrooiiasteriotrans-
. - " • , ,. •-
egisset (5). -...
Scripta ejus Supersunt plufima el praeclara, quorum prseciptitim eSt opus De sacramentis corporis et
sahguinis Domini, lib. m, quod Pelrus Venerabilis scriptis Lanfranci et Guitmundi conlra BerengarUim
cxaralis longe praeferl (6). Huic operi proxime accedit opusculum De misericonlia eljustilia, cnjus prajfa-
lio a Mabillonio prinlum edita est (7), quodque panlo post cura DD. PP. Martene et Durand e codice
Clarevallensi in Thesauro novo Anecdotorum produl (&), Libelliira De libero arbitrio, quein ex ejusdem
epistolis unam esse conjicit D. Gellier (0), edidit D. Pez ex ms. codice illuslris viri Ab UiTeiibacIi(10).
Haec Algeri lucubraliuncula a Trithemio De grutia etlibero arbilrio inscribilur (11). ,
Eroinenlissimus card. A. Mai, loti orbi litlerario notissimus, nuper sub Algeri noroine edidil Detacrifi-
cio misste libellum, cujus exemplar cl. Aug. Theiner e codice quodam Parisjensi traiisunipserat, eiimque
libellum genuinum esse auctorjs nostri felum his verbis significat: i Noster Algeri tractatus De sacrificio
ntissx invenitur in codice ms.lat. n. 812 bibliothecae regise Parisiensis, et ascriptus est ejus traclatui De
gratia et liberq arbitriOi qui in eodem codice ms. membranaceo oplimae nolse medii saeculi XIHderirelieii-

(1) Apud Mabillon. Analeeta; p. 129, ed. 1723,^1 i>/r(J, pi xxxv.

(2) Apud D. M. Marrier, in Bibliolheca Cluniacensi, eol. 794, Paris., 1614.
(3) In nolis Bibliotheca; Cluniacensis, p. i3&.
(i) Petrus Vener. caput 17, libri i, De miraculis, inscribit: De Algera sene religioso, Bibliotheca Clunia-
ceusis, col. 1247. V
(5) Nescioquibus documentis nilatur opinioJ. Ai Fabricii, ant doclissimt Mansi.qui, ia BiblioHi, md.
et iii/imm tatinit., 1.1, .p. 70, ed.Luc. 1754, Algeruni anno HS2 obiisse scrihit, ,.e.t Emiii.
' card. Mai, qui
ui Script.vet.. Nova Coll.,t. IX, jp. 371, eum anno liSl defuncliiro esseexistimat. '"'
(6) lii Trdci. desacrificio misste et iraniubstantialione conira Petrum Bruis elHenrkum, novarum trtipi«-
laiom magistras, p. 197, ed. Vlimroerii. Lovanii> 1561, et hic, p. VLI.
:- (7) In Analectis, p. 130. ''.'..-' "'"' ' ' ;
(8) Thesdurusnov. Anecd.i. V, p, 1019. LutM7l7,
(9) Hist. genir. des icriv. eccles. l. XXII, p. 267. '
(10) Thes. novissim. Anecd. l. IV, part. II, p. 111, A.qg. Vind. 1723. • ,
(11) Trilhem., De seriptor. eccles. c. 328. ., ' :
 7oI D. ALGERISGHOLASTieiLEODIENSlS 732
ditur. Non exliibet Algeri nomcn, sed ab eadein roanu aciraclalus Degraliaet libero.arbilrio conscrpluS
est; adjecta adnotalione amanuensis : Sequiturdesacrificiomissw;quo&lut nulluin dubium de auctore
iiostri tractatus coinmbverl possit (13). » '>.-.•-...
Dc hac doiiiissimiTli£ineri;conj:ecliira penes eruditos judicium esto.: Id oerte nobis persiiasum est
|ibeHum De sacrificio missm esse dignissimiim quj Aigero ascribatiir, nec aiibris ejus De sacrameniiv
corporiS el sanguinis Domini deinceps sejungatur : quapropler libellura huic volumini adjiciendum esse
exisiimavitntis. : •;; ., *:' . ,,- ,,. .-
tiajc sunt' D. Algeri.opera qiue prrclerlapsa aia6 nobis non invidit; coelera niisere perierunt; nam Al-
gerus.praeterea scripsit HistonamEc^esimLeodiensis, d^t^a Nicolaug;« Anliquam digniiatem Leodien-
sis Ecclesiae relalione et scriptis majoruin adeo «Jiigeiiler habuit cognitain, ut eara lotain ad siudium
merooriae (AJgerus) seripiainposieriiati.reliqiierit. » . ;,: > ,v .-,-,
^ Epittolat plurimas ab eo ediias fuisse ceiio constat,.e>: tesiimonioejusdem^icolai, i JJxoecclesiasticis
negotiis, ait, ad diversas personas et ecclcsias, multas insignesscripsil epistolas, quae aplerisquestiiiirao
consefvaniuretlegunlurstudio. > .v . ; ....., ..^:.."
et
lEumtdtmine valuisseel prosa, scribii Triilieroius; uttde carmina quaedaro ab eo ediia fuisse verisi»
UttJeeSU -;•,;; -;•;;..,. .:..,.*,', ... ::,v: ., :^ . ;"-'-'' .V- ../.,•.'_. ..
Pa;gius,.ad annum (132, n, 15 (13Xiiotatj ab Algero cbnscripta fuisse eaGetla sancti Lamberti quae
edidil D. Chapeauville, t, I Gestorumpon'if.Tungrent.:Traject. et Leedieniium; al fallifur Pagius. In Ap-
piindice istius volnminis eduntur quatuor aiictores praecipui, qui gesla S. Laroberti seorsim scripserunt,
sed l(js Algerus non annunieralur; liec de scriplo ejus alibi fit meniio. Conjicia doclissiiuuin P.igiuni a
iibstro AJgerb hbn distiiixisse Ilarigeruni, abhaieniLobieiisem.qui Gesla pontificum Leodiensiuni accurate
deSCripsit,quique j( doclissimo Cliappeauville priiiius iu laudato voluniine recensetur. :
Librum de spiriiii et unimq, qiii oliro Algero ascribebatur, ab Alchero roonacho Clarevallensi editum
fuisse jam constat. .;'-••'. '.'..:, '"•-;;" ;- ' -'"\.;: ;V :-:.;•"-• : ,'
Aiquehaec de vita et scriptis Algeri monenda habehani. Superesl ut de egregio ejus opere, cui lilulus
De sacromenlis torporis et sanguinis Qominici, deque nova hac istius operis ediiione quoedara adjiciam.
v Algerus in Suo Fro/ojo rcceusei hsereses et errores, quibus doclrina calliolica de sancii.ssimo sacramento
subindeAiit contaminala; ac porro de bonitale Salvaloris deqiie Dei omnipotenlia iri eucharislia patefac-
lis egregie disseril. i Qiiaiuvisniysieriuni, ait, sit iiicomprebeitsibile, non esl iiicredibile; quia, eisi inca-
paces siimos ad iiiteiligeiiduro, Deus utique non est impotens ad peragenduui (pag. (>).»»Deinde pulelier-
rima hac ulitur coniparalione : Si visus auditui varielatem coloruni, aut yisui auditus varieiatcm sono-
rurii praedicaret, aherum alteri credere oporieret in his quae niiniine senliret. A pari, qiiamvis nee seusi.
liUshec iritelleclBprsesentiam eorporisCUrisliineuctia ea as-
sereiili, quce sensuum vim el inieileclus caplum Superant.
In libro primo verilatem praesentiaerealis el subslantialis corporis Cbrisli in sanciissimosacramento expli-
candoprobateldiscutiendoconfirmat.UiiiversiileiiiacperpetuaiiiEcclesia.(atbolica.circaliocdoginatradiiio-
nein ejiisroodi esse docet, ut si falsa sil, ipsa Chrisliana Odes peniins aboleatur. i Cum, iuquii, praeieriti
pl praesentes fideles ubique lcrrarum hoc credant el boc astruant, si haec universalis Ecclesiae fides vera
ad salulero non iexstitit, aut nunquain catholica Ecclesia fuit, aut periit... Cum oiiines genies ita se cre-
dere glorientur, si salulis benedictiohe carenf, utrobique veriias Dei et in propheiia el in Evangelio peri-
clilatitr... Analheina crgo, mflrrimiflia sit, qiii auclorilali divinae iu hoc sacramenlo conlradicere pra>
snropserit, et corpus Christi, panetn vertim, qui de coelodescendit etdat vitam mundo, vere ul est.esse
non crediderit (Uti. i, c. 13^ p. i^); »^^ - V
f Naturam sacrificii novae iegis iii iiniuolatione sacrificii crucis repraesenlativa constiluit, et acctirate ex-
plicat quo modo quoiidfanaiiosira oblatio eadem sitcum ea quam Chrislns Dominus seriiel iri Caivario
rooiite peregit (p. 143).
A capile xx (p. 178), de niodo sumendi corporis Cbristi disserit, alquc his librum priroum
pbsolvit. •«:';, ..;,.:;; '---> •:,.-;;";• ;:,-,,_:\.
In libro secqndo lolus est iu solyendis quaeslionibus, quse de materia, forma, accideniibus ac effectibue
sanclissiini sacramenti moveri solent, quasque iieroo non libemer cuni Algero ngitabit.
Inlibro teriioAlgerus praecipue impugnat Waldensium lunc succrescenleni errorenideprobitaleet
iahclitaie miiiislri, ad valorein sacraroenlorum omnino requisita. Ex doclrina S. Auguslini el aliorum Pa-
irum fuse iJpmonstraHivina, sacramenia a Deo auctore suam vim oblinere, non autem a ministris quibus
eorun. dispensatiocoininissa est, eaque longe hominum merita superare. .
In JiLcllo Desacrificio Missce, orationes iu sanclo sacrificio recitari SQlilas ac sacros rilus singillatiui
cxplicat.
(12) A. Mai, Scripl.vet. nov. collectio. X.W, p. 371, Rom.T, 1837. ' ' *
t.
(13) Ajiud Uaroniuin. XVIII, p. 485, ed. Luc. 1746. ,
753 DE SACRAMENTO. — PRJEFATIO. • 734
Algeri doclrina fidei calholicx consona est. Iroo ea ejus doctrinae capita, quse a noniuillis auclorilius,
lanqiiani erronea vel caule inlelligenda Iraducunlur, attt nulla aut certe non lanta repreliensione digna
esse puto.
Editor Coloniensis notat non salis accurate locutum esse Algertim,'quando Pascliasiiim (Decorp. et
surig. Domini,c. i, p. 1563, ed. Paris. 1618) seciitusscripsil (lib. i, c. 16, p. 149), corpiis Chrisli in SS. sa-
craroenlo potentialiter creari; veruin quid apud Algerum significet potentialis crealio mulia nbstri auctoris
loca, in quibus transubstanliationem accurntissime descrihit, perspicue declarant. < Panis, ail, fit eadem
c;n'o (Chrisli); non nascitur caro, nec (panis) asSiimit carnem, scd mutaturin carnem; sic factus quod non
crat, ut desistal esse quodfueral (I. i, c. 6, p. 49). > Gapul auiem vn (p. 53) ila inscribilur :Quod BEMA-
NENTIBUS QUALITATIBUS sms, SUBSTANTIA PASISET VINIIN VERUsiCORPUS CiiBiSTiMUTETUR. Praeterea Algerus
jiunquam docuit, carnein et sanguinero DominiEX paneet vino potenlialiier crearf, sed panem iet vinum
vere carnem et sanguinem consecralione Spiriius sancti potentialiler creari; perinde ac si diceret, panis et
viui substanliaro lransmutan divina operalione, quaoquidem transmutatio creaiioni cuidam assiroilari pos-
sit. Quis autem theologiis bic Algero refragetur?
Timuit etiam ubi limendura non erat idem Coloniensis editor, quando, veluli Atgerum corrigens, mo-
nuil corpus Chrisli in lerris conversati immortale et iropassibile dici taiiiinn, qiiateniis in slatu sacra-
meiitoli exislil; id enim ipse Algerus credidit. Quaeril ibi (p. 89); ulrum Dominns ante passionem dederit
corpus suum incorruptibite et immohate in sacraniento, sicut minc post resiirrcclionutn suain illud nobis
dat quolidie?... Quarovis Magister Senlentiariiin, S. Thomas, S. Bonaventiira, et roajor theologoruro
pars
iiegantem senlentiam secuti sinl, theologi tamen non pauci cum Algero, nullo fidei aut caiholicac doctrinse
delriiiienlo, affirmanlem propugnarunt. Quid est ergo in ejus sententiaqtiod ipsi viiio vertaltir?
Ipse Bellarminus in Algerum nostruin jtisio iniquior est, duin scribil (14) : < Videlur Algerns velle esse
ile jure divino, ut sacrificium missae celebrelur in ajyroo; quod non esl veruni...» Id enim Algeriis miniroe
vult, cum diserte scribat (1. n, c. 10, p. 270), multis bonis catholicis videri non esse contra fidem Chri-
siianam sire in asgmis sive in fermentato divinum sacriliciu(ii perficiatur, tnm quia utruinqiie panis esi,
iiini quia exemplum Chrisli, qui in azymoconsecravlt,. vim divinae legis non habet. Otiose
itaque observat
«ditpr Coloniensis, exemplum Chrisli, quo Algerus EccJesiaeLatinae praxiin confirmat, mininie pro prae-
cepto habenduni esse. Id enim ipse Algerusjam inilio hujus capilis animatlverlerat.
Voluissem etiam, ne quis Algero Callixtinorum errorem lalso adscripsisset; nam docet, panem per se
in corpus el vinum per se in sanguinem consecrari, ita lainen ut nec corpns
exsangue, nec sanguis a cor-
jiore divistis in sacramento cogiletur(lib. n, c. 8, p. 206); unde sua spoiile sequitur, sub iina specie lotuiii
idsumi, qnod sub duplici specie contineiur. Si corpus et sanguinem a Qdelibus accipi scribit (p. 267), id
ex prseceplo aut necessaria es causa fieri non docet. Est ergb ab oinni erroris susoicione liac eliarii in re
Jiberaiidus.
Laboral quidem plurimmn Algerus in explicanda specierum sacranienialiiim corruptioiie, qliae illius
«tatis haereticis blasphemandi dogma catholicum ansani praebueranl: quinimo Jiaerel in solvendis diffi-
cultalihus eis ex quibus nec Lanfrancus nec Guitmundus expedire se poleranl; scilicet contendit Algerus
species sacramenli nunquam corrumpi, aut rodi posse a muribus, aut putredine dissolvi, etc, sed eas
evanescere, ita quiilem ut, si putrescere aut a briitis animantibus comedi videantur, eae non vere ei rea-
Jiler, sed lantum specietenus putrescanl aut comedantur, nimiruro, permiilente Deo, apparenlem eorrup-
lionem in poenam eorum, qui sacramenlum indigne traclarunl. Hinc fit utacriter invehatiir in, Iiaercsim
stercorariistarum, qui contendebant,, ut ipse refert, corpora sacrainenlo tanquam cibo dislendi ac ntilriri;
species vero, ut communem cibuin in Secessum abire, elc., qiiocirca rectissime negat, rera se iia liabere,
queinadmodum slercoranistse eam fingere el obtendere credebanlur.
Eam igilur lenuit doctrinam Algerus, quae pmnium tlieologorum, imo ipsius Ecclesiae doctriiia est, sci-
Jicet ex specierum sacramentalium corruplione nullam corpori Christi injuriam irrogari; sed falso et fruslra
asseruiteas species nunquam corrumpi. Et falso quidem, quia experienlia ipsius senientise contradixii;
fruslra aulem, quia, cmn docuisset accidenlia sacramenti nominhaerere corpori Chrisii, sed sinesubjeclo
miro mpdo coqservari, sanepoterat sine Salvatoris injuria concedere ipsas species non aliter se habere
ac si propriae suae substaiiliae inhaerercnt, et proinde iisdem nulriri corpora, easderoque sicut alios cibos
in secessnm emilti. Cum enim subslantiae corporis Christi non inbaereanl, corpns Salvatoris nequit dici
ea pati quae accidiint speciebus. Prseterea statim ac ex causa externa qualicunque acciderilia sacranienii
speciero panis aniitliint, jam cessat sitnul et sacramenlum ipsttin et corporis Chrisli $ub hac specic pr,r-
seiuia... Hinc colliges Algertim, si minus perile senlentiaro sitam ab haereticorum cavilfis vindicavii,
iiihilominus tamen a ycra ilieologorum calholicorum doctrina ne latum quidem uiigii0iu,>discessissc.

(14) Dc scriptoribyseccles. ad ann. 1130, p. iii6. cd. BruxelJ. 1719 • .,'

735 D. ALGERI SCflOLASTICl LEODIENSIS 736
Non dcstint viri gravcs qiri puleiil liaiiesiiu stcicoranistariiiii revera exslilisse niiiiqtiain; scd lunc pri-
innin veluii elliclaiii fiiisse, ciiro cardinalisiliiiiiberHts a, Silva Candjda, in celeberrima dispiiiaiione,
qtiain Conslaniinopoli cuni Niccta Pecloralo anno 1054 instiluU.eain adversario iinpulasset. Exprobrabat.
scilicet Nicelas Latinis, eps Quadragesinise teinppre. bpra lerlia (quae nobis nona liiatuiina estj acci-
piendoeucliarisiiamjejuiiiiim solvere; ctii respoiidenscardiiialis Iliiniberliis ; < 0 perlide stercora.nisia,
ait.qui pulas fideli participaiione corporis clsanguiiiis Douiiiii, quadragesiinalia atqtte ecclesiastica dis-
splvj jejunia, omninocredens.coeleslem escain velHl.ierrenaraper aqnaliculi fei|daiii elsordidam egestio-
nem in secesstim diinilti; plane seiUi<*cuinArio (15)! > Hinc ficlae haereseos initiuui repeltinl cruiliti,
cainque Graecis iiuitqtiam probatara eese dicunl. Crediderim lamen Uerengnritiin, et si quos habtiii tli-
scipulos, dogma caiholiciiui de, subslaiiiiali corporis CJiristi pracsentia in euch.trisiia ex absurdis, qu*
flngebantur, slercoranislariiiii arguinentis iinpugtiasse, fideique catholicae patrolios eo impulisse, til iin-
imiiidain banc hseresim confularent.
Quidi|iiid hac de re statualnr, Algerr.s si nnnus perile,sincere tamen eam propugnavit opinionem, qua
sacrainento et honor debitus et suinnia reverenlia asserunliir.
Fateor attclorem nosiriiin , qtiuiiqiiam ab erudilione merito laudeliir, tamen bic illic scripta Patrum
.ipoeiypha, aut libros geniiinos sufi nomiiiibii.s stipposititiis allegasse. Sic, exenipli grmia, Pascliasitiin siib
Aihgnstini iioinine freqiiontercital. Libros de sncerdolio, quos sancti Joaiinis Ghryseslomi feliim Csse
pgregiiiiii iietno ignorat, snb sancti Basilii noiniiie seinel ac iterum laudat (p. 117). Sub nomine Ettsebii
Einisseiii profert homilias, quae.falso.Eusebio.Emeseiio, scriptori Graeco, ascribtmtiir, el sancio Euclierio
Lugdui^ensi,.FAUSl,0;Regiensi,;l^sel»io.ciiiilaiiiGalIicanot aut scriptoribus anonymis a perilioribus criiicis
iribniiiiiur. Ctilur eiiani libro Seiiientiariitn Prosperj, cujus nulla alfiniias cUm opere quod boc liiulo inier
scripta sancti Prpsperi hpjlie seryatiij?, Sed,haec metida Algerp fficile cqna^pnanda,'siinU ijdque non tan-
tuin ob suminam, qiia ipsiiis aetas labprabat, libroriiminopiani, verum etiain quia nunqiiain lestimoiiia
apoeiypha profert, quin seiileniiani suanigenuipisiisq,ue nerspictiis cqpipse.prohel.
Libros SS.Patrum gejuiinos, ubjciiiiqiie id cqnijnpde fjicere poluj, jjixta ejijn oi-iJinem quem in optirois
edilionibus iiunc pb.liaeui, diligenter. a(|iiolayi; ntsi quis lips CQn.snJere-yejjet, eos nullo posset negoio
rcpeiire. iiiic in repraecii),iiaro operarii roearospqstij,posiqjiain roanuscripios codices, qnibiis veteres Al-
geri editiones sanareiti, friislra coriqiiisivissem. Nain codexille , qjii sub Algeri nomine( in Biblioiheeae,
IJiirgundicaeBruxellensis catalogo rioialur, Algeri non est, sed ex, assulis qjiibusdain SS- Pairum laciniis
cpnstat. Prpdit ergo eclilio rioslra ex ea quam dpQlissiiiius.yiinimeriiis , csuionipus regtilaris sancti Augu-
slini, ante annos bis cenliini el pctogiiita qriinque Lovahti adornavjt; leplipiiem qiianilpque feljciler
emendare pptui ex textii qiiein exliibel Bibiioilieca Patrurii Coionieiisis (anri.J6l,8, tpirt. XII , p. 410 et
fieq.),; yerbum eamdem ex.. propriii conjectura ^tipplevi p. ^9; ca^ra in.leg.ra reliqui ne forle iiienda
mendis adderem.
Ne dubites, Cbristiane leclor, quin libi in boc voliimine exliibcatur liber, cujus latidem veteres tlieologi
et recenliores celebrarunl : hunc Jaudat Petrus Venerabilis, vir doctrjna et sapientia celeberriinus (16);
Imnc vjxldebonum e$se ;scril>it Bcllarminus, haireticpriim terrpr (17); biliij? uli.lissiuiuin praedicant qiiicun-
que contra rroiestantes liac nostra aiate scripsertinl. Cardiiialis Du Perron auctpriiale ejus ac dociiina
ntilur ad reCellendps haere^cps.eiiinqueut lidei testem;ac J^eobjgiim ejiiiMiiin haereticis opposuit(lci). A\-,
ie.rffil^.ia\l!j^t^t^P.^T^.^Mut^,.{\^,t qui primus, dociu%a^^
sine subjecto, el in niuUis praeccdeiitiiiHi scriptorum opiiiipnes emeiidavit. Aticlores pperis qugd iiiscri-
Uilur.:,Per^itMiUdelff foide.^ praeci-
pups, fidei catliplicae viiiilicesirecenseni, sed nemineni asserunt (ucul«nlius explicasse. doctriiiain sancli
Angustini de yeneraiulo Sacramento (20).
,Fruereergp,vGhristiane Jectdr,; eximio hoc opuscujo, et hpc qualiciipqtie. npslrp Ijfifffj;^; iljud non
Crustra meditaberis j, si inJinilura illuin, quem Sjjlvalipr npster iu SS, sacramento nobis exhijiu it,( amoreni

(\S)¥.HimbeTii Retpbnsioin iibellum Weelm Pecloraii. n. 22. ap. Galtand. Bibl. Patr, XIV, 419. .-,.
(16) Cocissnprci ciimis. -?-.Erasmus in epiislpja ad Bat(!\asarmn episcppujn, Hildesiiiimensepji, imiliis qnam
cdjiioni suse anni 1530 m-semisii, quaeqiie a Vlihnuerip in editipne Lpyariiensi servala est, Algeruni
extofliilaudibus ; sed qriia sc^ptice iiiit ludiilre iri jlla epis-ioia dispulat Erasmus de doctriiia calholica ,
eam praetermiltenilaui esse censtii. _
(17) Ppstquam na^vpsqiipsdain in AJgero nptasset, subdit : < 5«c nptare ypliii, won ut immiMam, gb-
riatn Aigeri, quj riiagrio /.elp veiitaiem sii:Vaeiatedefeiidit, ^ed ne lecior offeriiiicufuro iticurral iillegendo
opere islp; afioijrMfvalde vono;... » De&cripil eccles. ad a:nii.'H30, p. SJO^ed. Brux. 1719.
, ('J8)'<3?r«te!d;d«,'*iiJi!££JSff«wm
(19) Jraitedu saint sacreineiit'ile t'Euchutistip, p. 141,1. V, opnsc. ptf. Rainbcrg. 1789.
(20)' Perpitutli de ld'foi, I. VI. TabUau liistbrifieet chroh".p. 42. Vid. ibid. Tradiiion de fEglise, p. 195,
ubi argumeiila Algeri recensei.iliir. Vid. eiiaro Hisloire tiiliruirede France, t. XI, p. 158, c'l Doiu Cellier,
RiUoireginirale des akleurs sacris et eccl'isiastiques,\. XXII, p. 25i.
 737 DE SACRAMENTO. — PR.tFATIO. 7."tJ
peuiiius inlelligcre voliieris. Qiiod si ex Algeri lectione fructuni aliqtieni perccpcris, id nobis mercedis
Joco erit, qui hoc niaxiine desideramus, iii hic de corpore Cliristi vero libetlus i n aedificaiibnein corp jris
Christi mystici Cedal. Exslel etiam lanqnam tessera amoris quo iiiiivivrsilas nostra ciilliolica ferlii.r in
adorandum sacramentum ; sitque pariter qupddani veluii moiiu.neiiiiiiii devoli ejns in Ecelesiant. Leo-
diensero animi. .
Scrihebam Lovanii die festa S.S. Judae et Simonis 1846. , ,
,; J. B. MAI.OU.

BE ALGERO YETERUM TESTIMONIA.

1. A - Hic ilaqne posl obiltim Frederici «piscopi,: cnni

Algerischolastici Elogium,anctore NICOLAO, Leodiensi rebns abundarel, et liruio corpore et integiis seusi-
canonico, ejus a:quali\%0'). bus plurimtitii valerel, ordimiiis rebus snis, nuduiii
Algerus Leodiensis .ab ipsa infaniia totum se . Chrisium iiudus seqnens, areliorem ct ideo felicio-
lilteraruin studio tradeus, snb clarissimis viris.quo- rem vitam stib ^nncli Benedicti Regula a^gresstis
nim scicniia el honesiis nioribus linic lemporisLeo- eslin Cltiniacensi coenobio, ubi liunc usque snper-
diensis folgebat Ecclesia el Francia illustrabalur, esse dicilur, nrm sine inagno sanclae conversationis
nobiliter floruit, adeo ut nulla ei Christianae fidei et iloclrinae praeconio.
regula videretur incogniia, imlla liberaliuin ariiuni , Intcr cictcra ingciiii sui monimenta, in clericalu
aliena. atlhiic positiis, duos iraciatus edidil ecclesiaslici»
El ut de inoribns ejus aliquid memorice iradamus, negotiis et calholicae fidei certc valde utiles : qno-
priino in ecclesia Sancli Barlbolomaei apostoli, quae rnm primuin inliltilavil: De misericordia tl justilia,
estin siiburbio Lcodii, Deo niilitavil, prOfessione et nucloris noroine huroiliialis gralia supprfeSso,-queiu
habiiii clericus, gradu diaconus, oflicio scholasli- tribus divisit parliculis : quarum piima, tempe-
cus. Procedenie vero lempore in majorem ecclesiam raiido: jusiiliam uiisericordia, sulficienter agit de
SaiicliC Mariae Sanclique Laroberli ab Otberio epi- nialoruin toleranlia; secnnda de ecclesiasticis pec-
scopo honorabililer tianialiis, el a prioribus gra- calnribus et eoruin canonica correclione; terlia
lanler acceplns, Tisqite ad oliitnin felicis memoriae vero de his qiii extral Ecclesiam Siinl.-et-ebrmri sa-
Frederici episcopi, aiinis viginti pro ecclesiasticis ' crilega commiinione.ilornm qtialtior sunt species,
negotiis ad diverSas" personas et ecclesias muttas exconimiinicaii, daninati, scbismatici, • haereiic.i.
insignes couscripsit epislolas, qu« a pleiisque • ProJogi ejus iniiium sic se liabct i Quisqnis<sim, rron
suimiio conservanlur 'et lcgurtlur/'siudio. pondns vet nwmentuni lempmis, quod Jelhro Moysi,
Kt"qiioriiamei in' briini vila sua aurea mediocritas prorrioduloiuoomriibusCalholicis.
familiaris exslilil, in apiielenda diviliartim exlol- Alium vero edidit tanio nobiliorem, qitanto snlili-
li hlia prorstis ab oinni arobitioue alienns apparuit. miorein, utpote de re mirifica el necessaria, de sa-
Naiii cum anoiiinillis cpiscopis Saxoiiiae seti Ger- : cramenlo sciltcet corporis ci sniigiiinis Damini, de
iiiaiiiae nb ogregaiu tam in pliilosopbis quani in quo varii errbres variapqne proveniebant haereses:
sacris litteris fainain expeterclur, et copiosis pos- quod quidem myslerium, ul in prii:falione ejusdein
sessiomim redditibiis et niagnis ecclesiasiicis digni- , operis' invenilur, qtwmvis^it iiiComprijbensibilc,
latibus itiviiarcinr, privatuni quein lenebat lociiin ,f, non lamen fitlelibus videatiir incredibile, qtiod tion
subliiniori praeiulit, dicens illud Salomonis : Qui liumana ralione., quae ad*hocnoii snppelit,sed jpsius
dmat dititias, [rttclum iion capiet ex eis (Eccie. Christi, saiicioruniqiio suoriim Wstimoniis; qiiilnis
<v/9). Ecclesia robbratur, afilrmat et astruii. IIoc opus in
Eral autetri subtilis ingenio, facundiis eloqnio, in • tres parlcs dividititr : prima expedite agit de veri-
consilio prudens, in dispensatione rei douiesticae laie et virfule eorporisGhristi, coniinenS vigiuti
diligeiis;in commisso fulclis, in proposito stabilis, fet, duo capittila ; secunda de ipsius sacramenli variis
quod liis omnibiis est preliosius, aesiimabaiur, et quaestionibus, distincla decem capUulis; tertia, quae
crat lam lide qunm doctrina catholicus. ad iiivestiganduin . videtur difficilior, stib qualuor-
Antiquam dignitatem Ecclesiae relaiione ct scri- ; decim capitulis agit de ministris extraecclesiasticis
ptis majorum adeo' diligenter liabuit cognilam, ut peecatbribus,- hsereticis scilicet vel sebismaticis; si
eam lola.n ad stibsidium memoriae' scriptani posle- vera, sirata sini, quae celebrare videniur-sacra-
riiati reliqiierit, ne qiioriimdam clericornm seditio- ' menl.i, an potius vocentur et sint sacrilegia. •
uibns, qiii novis rebus sliidenl, •.iliqiiando labefacla- Complectarour igitur Summo tlesiderio praeclari
retur, aut venirel in dubiiiin, quod propter coimnti- ingenii opus laudabile, in 'quo iiihil invenitur san-
nis concordiae bonum ad majoris ebclcsiae spectat: D clorum dictis disssonumj nihil Calliolicaeiidei con-
privilegiuin. trarium.
(20*) Ex. Mabillon. Velera Analecta, p. 129, ed. an. 1723,
 D., AL0ERIJSCHOLASTICI XEODlfcNSIS 740
II; .".';"'.; -';;'/:, A plene, perfecie; seflwens tnelius, plehfus, perfeclius;
Ex PEiilt;VSNERABILIS tractatu 'Ibi*iai^fieiomissite iritiiiius (Algerus) optime; pjenissinie, perfeciissime
-:ei'- transubstiintiatiqne coritra;- PitrunV Rruis>.#•-. disseruit, adeo itt niliil etiam scriipulbsissinw lectori
Henricum- novarum impietatunllnagistros.
quaerendum reliqireiit. ",''
-
Ambrosiuro, Augustinum, Gregoriuih',, aniiqiibs '"; yv-v f^
et sanclos Ecclesiae doctores abjecistis; moderiii TRITHEMIUS De tcriploribus ecctesiasticis, enp.$$&.
teinporis doclos et catholicos viros Lanfranciiro, Algerus ex scliolastico roonachus Corbeiensis in
Guitmundum, Algoriim ad vos milterero, si salteni Saxonia, natione Teutonicus, ordinis sancti Bene-
vel fios hon pto majorl ;aueioritSf£, se<rpro leirt- dicti, vir in sanciis Scripturis jugi sliidio exercila-
poris vicinilate et domeslica cognitione dignare- tus, et veterum Jeclione dives, atqHe in saecularibus
iuini lcgere, ve| palerehiiiii aitdire. Qliort/in alter litieris magnifice dOctus, ingenio cautus et satis di-
arclrepiscopus Caiiiuariensis, alter episcopus Aver- sertus eloquio, carmine "valens et prosa; scripsit
sani% lerlius ante canonicus et magtster Leodien- urbano admodum slylo insigne volumen De sactn-
sis, dehinc nostro tempore monacbus et presbyter mentoaltaris, Vib.iHi Quia sancti decorpore. — De
iit monasterio Cluniacensi, ubi eliam liber ejus gratiaet libero arbitrio, \\b. l. SciendUm estquod ii-
hsbelur, purae ae devoiae coiiversationis exstifit. B fctfram^-et qnasdam epislolas. Dicilur autem et alia
Iloruiu primus de vcrilaie corppris ct sanguinis complura acripsisse, quae ad raanns nostras noii
Chrislij quae sacrainentorum velainine tegitur, bene, veiierauiU: :y--. :-';'-. <.; .„•'-,<V . ;'-; '

DIUI ALGERI
1N LIBRUM

m SACftAMENTIS CORPORISET SANGUINIS DOMINICi

PROLOGUS.

Quia sancti de corpore et sanguine Romini varie ,C dixil : Niti toanducaveritis carnem Fitii hominis,
scribentes, aliqnando de uiiiversp Chrisio, capiie non habebitisyilam in vobis (Jowt. ru$i). AYiia\\lem\
, scilicet et iiieinbris, aliquando noii de uuiverso, sed gratiae Det derogantes, dicunl sacerdotum malis
vel de capile, vel de roembris loqiuiulur, aliquamlo nieriiis ila invocalionem divini noroinis annullari,
, cum sacraiinrolo, aliquando sine sacraroenlo, siiii- ul eorum indigna coflsecralione non debeal panis
plicibtis (ul de re inefTabili non iniellecta) errores, in Christi carnetn converti. Alii vero mutari qnidem
plus autem quam oporlel sapere volentibus gigBiintiir in carnein Christi, sed roalis roeritis sumentium non
haereses, adeo, ul siniplices nisi perfectius inslrucli, permanere carnem Christi, sed iteriim reverli in
: errando pereant, plus quam oporlet sapientes nisi purum sacratneiiluro panis el vini. Alii, qnod est
correcli fuerint, docendo et defeodendo quod ne- deterius, dicnnt per coinesiioneiii, in foedaedigcsti-
sciunl, se ct alios perdant. Alii enim qnod de nieiu- onis converli CQrruplionera.
bris dicitur, capiti ascribunt; alii, qnod de capite, . Qiiia ergo tot haereses, et si quae sunt aliaeile sa-
luerahris imponiHit; et de ntroqiie vel alteriiiio cranienlo corporis et sanguinis Christi pullulant,
tatn confuse seotiuni, ut, vel capttt nirois hiiroilieni, -de veritale.elyiriuie ipsins; aspiranle divina gralia.
vel membra nimis gloriflcent, et, sic nec quod ve- qtianlo fidelius polero absolvain; non htiinana qni-
, ruui nec quod digniim est utrinque dijiidicent. D dem ralione, quae ad hoc non suppetit, sedipsius
. „ ;Nec solum de veriiate corporis Christi, sed et de r-.'.Q*K!*J'.l'/^B**!*CM.!W,i,!!l*. quilijq^1Ecelesia
.'5|!p*-M..nSP«*'!S!r
sacramerilo ipsius^ varii errores, variaeque pTflve- roborata coiisislil, a quibus quo firmiiis. yeram ob-
niiitit haereses. Alii eniin panem ei viniini non nm- : linet iTulem^eo certius, aeternam assequiiur salulem.
,. talum, sed solum sacraroenluni, sicnt aquam bap- "y "fyn euim, »t ait Appstolus, inpersuttsibilibus hu-
liswatis, vel oleuin chrismatis, corpos Christi non manm sapientia• verbis, ted per stultitiam prxdica-
vere, «ed figiirate vocarj dicunt, sicut cuin diciliir : tionis placuit salvos (acere credentes,; quia, quod
Accipe vestem candidam quam perferas ante Iribu- stullum est Det, saptentius est liominibui.;;.;« qnpd
nai Clirisii, nec lamen ipsam, sed ab ipsa signifi- infirmumett Dei, fortiut est hqminihus (l Cor..".*)•
calani. Alii autem dicnnl panem non solum sacra- . yidelur onini slulliJW,,vsed,stidas, Ghrtstum, in
-, menlum, sed in pane Chrislum quasi impanatnm, 5pecie panis -et..viiii, brutae scilicet r*i, praeseniem
sicut Detitnin carne personaliler incarnalum. Alii nobis corooraliler fieri;*,tantilia fcjipula panis, lan-
aulein panem et vinuin in earneni et sanguinem :, tam raajestiyem ciiniineri. ^^ed quis jii Dep repre-
intttnri, sed non Christi, sed cujuslibet JiUibominis hendere debeat, qriod in ipso pinm, nobis auiem
sancti el Deo accepli, ul compleatur quod Clirisliis est DeceSSarium? Congruere quidem rton videiur
 741 DE SACRAMENTO. — PllOLOGUS* ,7^2
ejus dignilati, ut cdrriiplibilis substanlia panis in- A vel jntellectu longe stint a nrib'S, qii;e sub nobis ln-
corrupiibile ejus corpus fiat ;'sed congruit nostnc cta sunl, tanlo el incomparabiliter amplius longe
salnti, nt tali sacramerito pane angeloruin nos re- suinus ab eo qui nos fecil. Ex quo eriirti homo cum
licial; sapieiilissime quidem, ut occulto mysterio in honore esset non intellexit, el comparalus jumen-
fides ciercealur ad meritiim ; forlissime «uiein, ut tit insipientibus similis faetus est eis. (Psal. XLVIII,
mens tali cibo roborata, hoste devicto, forlius ni- 13) : in corpore quidem besiiales sensus, recepii,
lalur ad rcgnitm. Sapienlissiiiie, inquam, el fortis- quibus lantuin corpbralia.nec illa ciiam vere perfecic-
sime, vt tanti sui operis de re iiiiniiha et maxima qne senliret; in mente vero ila hebetem iiilellecltim
Uec coinprehendi posslt potentia, ncc artificiuin. babitil, ul partim corporalia, minus spiritnalid tfis-
Snper omnia eniin cst mirabile exislentem siibslan- v. cerncret. , ., ., ;
tiam panis, in coexislentem siibstantiani carriis sti.c Non Jgitilr dece.t, ul bestiali sensu vel roodico in-
converlere; quod est non Vtderi,, qiiod videtur non tellectu noslro, qno nec lerrena ista scire sufitcimus,
esse; ipsamqiie carnem.ciiin sit localis; prasenieirt immfensitaieriidWinse.majeSlatis Compiebeudere ve-
in coelo el in lerra vere et siibstantialiter esse; et limus; crim ipsi angell, qiti adhiic nobis superiores
cuiu vere caro conicsta, et sanguis ejus bibitits sunti in eum desiderent prospicere (l.Pett. i, 12),
fueril a populo, ipsuiii lamen Clirisltnii vivum eiin- B nec tuinen immensilaiem. ejUs majesiatis valfiant
tegrum suo pennanere in regno. Sed hacc ralioni penelrare : quamvis etim sicut est, facie ad facicm
caeca,,Gdeisunl manifesta. conteniplenuir, et ejtis niaiiifesta gloria salientur.
Qttod ergo ex se Chrislus tam mirabiliter, tam- Qnae enini crealura, ctmi circumscripla sit, iinmen-
que salnbriter dignatur pro nobis operari, non par- sum possit cbnipreliendere? Si eniin aiiqualeniis
Vipeiidendiiin,"sed jugiler a tiobis veneraiidiim est compfebetidi polest, immenstis non est4 Ut ergo ait
et colendnni, quia ciiin potens sit de lapidibus «us- , Aposlolus: Non plus sapere quam qporlel suiere,
citare filios Abrabx (Matth. 111,9), qui ejementa sed sapere acl tobrietatem; et unicuique ticut divisit
bruia pauis et vini in suam convertil siibsiaiiiiain, Deus mensurum fidei (Rom, xn, 5). ISotienim omnia
mujto inagis fideles snos sub lanla; spei iinagiiie el - dat oinnibus, sed uniciiiqne propriuiii doiuim est a
virtute, :n corporis sui transfigurabit gloriam, non Deo. Quod m in roeiiibris Ecclesiae congrua corporis
pro raeriio, sed pro gralia dans gratiain. Unde Au- - nosl.ri probemus siinililtidine, variis niembris yarii
guslinus (I, Y, c. 1101) : i Mysterium vestrumde sensus distribitunlur, per quos color oculis, sonus
niensa Dmnini accipilis : estole qtiod videtis, et ac- . auribus dissimiliter senliunlur : et sic in cieteris.
cipite qnod eslis. » : Ut igitur figurale loqilar,, si yisnS auditiii yairieta-
De latn roirifico ilaque tamque necessario myslc- 7 lem colorum, et visui .praedicaref*autlittis Varie-
rio dicitirus, prius fideles admonendos arbiiror, tit ialem sonorum, nonne alteiuin alteri creilere opor-
quamvissit incomprehensibile, non tamen videatur leret in his quae miniuie senlirei? Noii enim de-
incredibile; quia elsi capaces non sunius ad inlel- : beret esse incredibile, qtiia ei esset iiicOtnprellen-
ligendum, Deus ulique non est impotens ad pera- sibile. Nunqiiid enim iniiiiis suiit qiiae videntur,
geiidtim, qui, ut ait Psalmisia : Omnia qumcnnque quam quae audiiinlur, ete: coiiverso?. Ecce oculus
voluii fecitin coeloet inierra (Ptal'.'cxm;5),Pen- plaiistri riiotum videl,anris stridorein ejiis lardi-
tare enim debet biimana parviias ntodiiro stium, taie sua non percipit.Cnm ergo molus -el slridor
ut quia non accepii ut magnalia Dei vaJeat coinpre- sine se iion sinl, nunquid niiinis simul stini qnia
Iiendere, non minus credat esse. Cum enim homo visus el audilus simul ea non percipiunl? Nunqiiid
r.reatura sit, sed excellens, sicut praeest qiiibiisdain lotus mundus simul non est;' qtiia nulli siqut bealo
crealuri» super qttos factus est, sic eiiam qiiibus- : Denedicto simiil visibilis est (21) ? Ciitri ergo sciisus
dam nonduro aequatus, subest longe dissimilius ei non debeal piajtnlicare sensui pari stto, qno mimis
a quo facius est. Sicul enim Japidi daliim non est credat esse, quod non sibi, sed aliis. esl sensibile,
ut sentiat, nec pecudi ut inlelligat, sic nondiiin D quomodo praejudicare debeat inlelleclui majori suo,
homini daliim esl ulcuin arfgelis Deum sieut esl quo niiiius esse credat qtiod sibi. non esl inielligi-
videat. Ciim ergo nCoseniiaitir a lapide, nee ihtel--. btie? Sicut enini sonus octtlo est invisibilis, color
iigatura pecttde cni prseest, nuiiquid tioino se iiiinus auri est inaudibilis, sic omnibus sensibjif corpqreis
esse inlelligit, qiiia hoc suis inferioribus non inno- atiinise intcllectus esl insensibilis. Nuiiquid ergo mi-
"
lescit?-. .'..'' '.:;, ''•; ;.:( niis est quod intellectu suo ariiina corporalia et spi-
Sic igilui ileus, qni iitconiprebensibilcm majesla- rilualia discemit, in virgullis vel iierbjs naluram
lem suain bestialibus sensibus, vel iittelleclibus hu- caloris vel frigoriSj hiimoris vel siccitatis,',depre-
nianis, sicul res. terrenas quaslibel coinmuniter non hendit, cogitationes a se dissidenles insensibili sua
cxhibei perceplibilem; nunquid a nobis longe siiis ,discrelione:compescit.ad corporeos eiiani sensus
. inferioribus iniuus esse pulandus esl, qui longe lon- regendos insensibililer se allicit, el in his omnibus
gius quaro nostra inferiora iioslram comprehendcre sola a se inlelligilur el inielligit? Qtiorsum litec?
non possumus suain venilatein? Quanioenim sensu : Ct, sicut illa quse incomprebensihijia sunt sensibus
'
(2l)S.Greg. M. Dialog, 1. n, c. 35. col. 2C9. Lilop. ed. 1705. v. ,v~.-.,-.
 7i3 D. ALGERi SCHOLASTlCl LEODIEfJSlS 744
nori minus esse crednntor, sic.qiiae siinl incoiiipre- A. Hortanilo quidem el inducendo atl fidem, moiliiiin
. iiensibiliaiirteUeciibus humanis non minns esse cre- , prologi excedere visus sum : sed ideo, quia fnleni
damiir. • Ct igitur ait Apostolus, Deuro nunc per niagis vidi necessariam ad percipiendam veriialcm
speeulum el in anigmate (LCor.xiu, 12) contem- sncramenti, unde actnrus siira. Nunc igitur priraam
iplairtes, roiillttm de iuso cognoscimus, si ipsuin no- poiiitiiiciilamhiijii^ pperis, Deo annuente, expediain
bis iticoroprelicnsibilem, in his qnae ex nihilo fecil, de veritaie Domiiiici:corporis; seciindam, de ipsius
inirabilent in seipso credainus niirabiliorem. sacramenii variis quaesliiinciilis,

mm ALGERI

W SAGRAMENTIS CORf OKIS ET DOMMCI

SA^GUINIS

LmER FRIMIfS,

GAPUT PMMUM. B mini, seciinditm qiicin facltis est obedicns iisqne ad

QubdDeusliotniiiemDominicumpronobismsumplum, niorlein cntcis, qnod jam habebat iilem ipse Filius
..tuper omnia exallavit. Dei Detisde Deo nains «qualis. liem S. Augusiinus,
*3iilaa vere fidfetcogUitioneorigitialisdelicti ca;- . (lib. il;c 2, toin. \IH, col. 695), in eodem : » Ho-
citate tetili j ad 'vaiios errores.decideramns, ut, mini ergo-ilonaVilisla, iipn Deo. »'Neque enimcum
:instigaiite dlabolo iilololalriae, et peecatormii passio- in forma Dei cs&ei, non excelsus eral, auf non ci
'*'Itibtls (leservientes, ad mortem obstinata mente ten- . genna flectebant, caiestia,, terresiria et ipferria.
deremus- inagna sna gratia Verbiitn Dei carofactiim , Sed euiii dicilur', Prapler quod iltum exaltavit, sa-
est, el habitavit iii nobis (Joan; n): ul qui de sno tis apparet propter quid illum exallaverit. In qtia
efrat inconipretiensibilis; deiiostro^nobis .flerel eo- ergo fornia crucifixtis est, ipsa exaltala esl, ipsi
' ghoscibilisv^etdeiiostro quasi e vicino Iieret:appe- (lonaluin est noinen quod est super omne nomen •
libilis, dnm germanjecarnisnoslrae gloriainin ipso, ut cum ipsa forma servi notuiitetur, unigenilus Fi-
-
glortara qiiasi Uiiigeniti, a Patre, videremus ; et «x Jiiis Dei intelligatiir. Item Angiistinus in Traclaiu
- :coU; 43) :, < Et. coii-
ipsius jiim qtiasi coorigiiialis -gloritevisibifibus signis, p,salmi;OCtavi:v(ii.>2>:loiiii.lV,
iniiivi jibrlium aniorem rapti, ad vitaeteieroae patriam sthuislieumjupeTfeperumanuumtuumnuQuMHUi-
redMcererouf.v . , C quidem el opera maiiuiim Dei £uul aiigeli, etiaro
Dominicae igitUr Incarnaiionis opus, sicul ipsi snper angelos constiliitiira accipiunis unigetiitiim
, Deo prae cseieris omnibus ; operibus >suis proprie Filium, quem miniituni paulo minus ab angelis per
jiropriuro, sic prae.omnibus operibus suis praecipue . lniroililatem carnalis generaiionis et passionis au-
feeit praecipuum : ut bominein in unilate personae dimus el credimns. Omniu, inqitit, subjecisti sub
stiac assiiinpium, et tjnasi ex adjuncla divinilaie pedibut ejus. Nihil excipil cum dicit omnia. > Et ne
deilicaiuro, ila glorificarel, ul non solum liominiliiis, aliter Jiceat inlelligi, sic Aposloltis credi jnbel, ciiin
• sed et omnibus angelicis spiritibns adorandum prae- dicit: Excepto ee qui et iubjecit omnia. (I Cor. xv,
ferens.in dexiera Dei Pairis collocarei. Uiule Ati- .&),'-< S- '•':
gustiniis in libro contra Maximinum (lih. ui, c. % Nec mirum si filius hominis Filio Dei in una per-
lom. Vlll, col. 693): Ait Aposloltis: Propter quod sona unittiSj sicut participinm divini nominis, sic
<eumtuperexaliavil,etdtdii UU.nomen quod ettwper etiam divin* gloria: assequatiir : iu exaltalus super
, omne nomen: ul in nomineJesuomne genmflectfilur, ; omnera erealurara, flexione genuum ab omnibus
••cmletiium, ttrrestrium et infernorum (Philip. u, 4): adoretur, et UnigctiilusDei per ipsum rui unitus
Nee qtiiefitis -cuidonaverit; itiriim homini an Deo. JJ est nominetiir. Cur eniro hoc nijiius Deus faceret
Quoinodo enim donaverit, evidenter apparet. Wumi liomini sibi personalitcr upito, qtiatn per eum facit
/inrii, iiiquil, semeiipsum utaue.ad morlem, mortem aiiitna corpori sibi unito ? Gonfert enim parlicipium
autem crucis. Propler quod el Deus tuperexaltavit nominis el nalitrae qnam habet, ut ab aninia anima-
iltum, et donavil ei nomen quod fitt- tuper .omne.no- ttim vivat ei senlial, quod ex se non habebal. Sed
irien (ibid.). et ignis fefrum iransverberans,- ignitnm reddit;
Niiuquid antequaro hoc fieret, non erat allus Fi- . candoremque suum el calorem conferens, ipsiiin
lius Dei, Verbum Oeus apud Detim : sed pdsteaquam scintillare, flammescere 'el urere conlra suam na-
propier hocexaltatiis esi, qtiia factus est obediens iurain facit. Cum ergo ignis igniat, auima animet,
• usquead mortem critcis, lunc ccepit esse altus Fi- qtiid Deus nisi hoiniiiero sibi iinilnin deificel, et
lius Dei, ttnicus Dei Deus, tunc coepithabere nomen . superomnem cieaturam exaliatum, puritalis, omui-
quod est super omne nomen ? Quis Iioc insipieniis- potentiae. el Deilalis eliam orxrogativa secum glo-
siiuus dixerit?Hoe ergo illidonalum esl ul ho- riltcet •?'-'•''
745 m SACRAMENTO. — LIB. 1. 746
CAPUT II. A nostram fecit ut, dum sua forlilndo promptior cst
Quod quoniam Chrislus exattalus est super omnia, e,, nobis quam nnslra, per suam graliam sibi devotio-
in eonobis cuncta donata sunt, similem eliam glo- res;etdum fortior, per suam oronipotentiam con-
riam nos soerare debeamus. tra hostem simus forliores. Ut eniin poientes non
Scd el til cerlius in simili iialuia nostra pergra - tamen omnipoienles creaii potuimus per naiuram ;
liaro Cbristi speremus gloriam, nos ejus fratres fe-. sed modo dum Onmipoiens esl fortitudo nostra,
cit. ci illiim, et cum ilio omnia nobis donavi t quasi omnipotenles cfficinuir per graiiain. Unde et
(Rom. vm, 7) : til rium Doniiniciiro hoininem iri Dominus in Evangelio : Omnia possibilia sunt cre-
unitaie personae Dei, credimns deificaiuiii, non du-. denli (Marc. ix* 31). Si ergo, quia nobis omnia possi-
biuni sil,quod, niediante ipsiusgratia, tesle Joanne,, bilia sunt, oiunipoieiHes efficimur, quid, Deoarijti-
nohis est datum. Ait enim : Quolquot recepemiu! tore, nobis nocet nostra infirmiias, quae el humili-
eum, dedit eis poteslatem filios Dei fieri (Joan. i,, lalis atiget merilum, ei virtutisnescit deirimenium?
12), qui ex Deo naii sunt. Unde Augustinus in se- Qttid enim fortiltidinis rusticusamitlerel, si in catisa
cundo sermone super Joannem (n. 15, tom. III, sua contra aliquem potenlem rex ej palrocinaretur
part. n, col. 503) : i Vt homines nascerentur ex ubi ipse non possel ? Unde et Apostolus : Si Deus
Deo, primo ex ipsis natusest Deus. Noli ergo mirari, B pro nobis quis contra nos ? (Rom. vm, 7.) Item in
o homo, qnia efficeris per graliam filius, quia na- Psalmo: ln Deo faciemus virtutem, el ipse ad nihilum
sceris ex Deo secundum Verbum ejits. Prius ipsum deducet inimicos nostros (Psal, LIX,20). Ilem Domi-
Yerbum voluit nasci ex homine, ut lu securus na^ niis in Evangelio : Confidite, quia ego vici mundum
sceris ex Deo. > (Joan. xvi, 18), Quod cqr dicerel, nisi illa sna victc-
Revera enim ut securiores essemus in ipso de ria nostra esset ' Unde Augustinus in sermone de
conformitaie el unilaie lanlse graiiae (22) in humili nalali mariyrnm (cccxxxiv, n. 2, i. V, col. 1298) :
nostra naiiira naturam camis nostrae sibi univii i Proprio Filio suo nonpepercil, sed pronobisomnibus
Deiis in cadem persona, ut dum eam tam niirabili- tradidit iltum. Quomodo non etiam et cum illo omnia
ler glorificalaiu videremus, de germanae camis no- nobisdonavit ?(Rom. vm, 32) Quandoipsura nobis do-
sirae glorificatione non desperaremus. Quia igitur navii, cuni illo nobis oinnia donavit. Terrelte freroi-
in hanc graliam nos adoptare voluil, ul qui nec di- lits mundi, cui donalus est artifex mundi ? > Chri-
gni servi fuerarous, filios Dei faceret, et Cbristo stum nobis donatum esse gaudeanuis, et nnllos in
eohaeredes ordinaret : ipsum quem primogeniiiim in lioc saeculbinimicos limearous. Qnidquid ergopolen-
uiuliis fratribus et sibi unigeiiiluin esse voluit, iu p liae seu nascendo, seu infirmos curando, morluos
quo erat pleniludo divinitatis corporalilcr, privile- suscitando, ipse a mortuis resurgendo, ccelos ascen-
gio oimiis gratiae non ad mensuraro, sed super oro- dendo, monsiravii, nohis fecit, ul ad roborandam
nem creaturam insignivii, ut ipse de Spiritu sanclo infirniitaiem noslram et salutem conferendam po-
conceptus et Dei Filitts non reiiams, sednatus, nos tois crederetur et cssel, et illuc non desperaret
in iiiiquiialibus concepios, et servos diaboli nalos, caro pervenire, quo carnem cognoverat ascendisse.
pergi-atiam filios Dei renasci faceret; et eos secunda Unde Augustinus in sermone iindeciiiio de verbis
nativilaie recolligens et-immuians , ad sitam glo- Evangelii : « Serpenlis astula pemicies, nl laude
riani proveherei, qnibns prima sua naiivitalc om- Christi te averlat a Cbrisio, dolose pnedical, qttpui
niinodis priBcellerel. viiuperare non andel: exaggerat majeslalem ejus,
Ut ergo deificum corpus Chrisii cnjns cssel po- ui singularem faciftl : ne tn speres mJe aliqnid,
tentiae claresceret, sicul sol viirum sine sua vel qtiale in illo rcsurgente mOUilr^Jnm esl. Excita ergo
illius Iaesionepenetrat, sic ipsuni non phanlaslicutn, fidem et dicenti: Chrislus solus potuit, nos non pos-
sed verniii virginis roalris virginalia inlegra inle- sumus, responde et dic : Ideo Chrislus poluit quia
Dic ct
grtiin perlransiens, nec ab cis dissipatur, nec ea Deus. Respondebil ille : Utique quia Deus.
dissipat. Res quidein slnpenda cl incffaliilis, sed jy tu : Et quia Deus, quia omnipolens, cur desperabo
nobis non incredibilis, quia Omnipolenli non im- quod pbteril et in me, quod demonstravit in se pro-
> na-
possibilis. Unde Angnsl. (iract. xci, n. 3, l. III, pter nie? Revera enim quia, ul aillsaias, puer
parl. ii, col. 719) super Joanuem : i Oninia qtti- lus esi nobis, el filius datus est nobis (Isa. ix, 6) : et
dem caeterorum rairacula stiperal quod esl natus ex cu.ii illo, uldicturo est, oninia, quidquid in homine
nos fecil, ul cnro ipse babens oronia,
virgine, inairisqiie iiilegriiateui solus poluit nec con- gessil propler
violare nec nalus. > nobisilatus esset, in ipso lam abundanii dono, nihil
ceptus
Uiauieiii sic nascerctiir Deus, illutn decuil, uobis ad saltilein perlinens nobis deesket: sed etiam in
utaii Apostobis (/ Cor. xv, 28), De!isoinn'a
profuii, ut niiiiidus iiatus uos muiidaret, potenter hacviia,
iiiitus infiiiiios roboraiet. Suain enim rounditiain, ul in omnibusessel. Uligimrlioc patenter npbis consia-
conforniilaie illa sibi uuili placererous, nostram ret, neullalenus de sua gratia dif(idereffius,'doc(rinis,
esse volnit: ne vero contra hoslem saevissimum exemplis, sacrameniis, proniissionibus; beiieficiis,
ex-
uostra iiiiiruiilatc dcficeronius, suain poleiitiam dilectionem suam nobis coinmendans ei.iioslraiii

C22.)'\tias gloria;.
PATBOL. CLXXX. 24
7-17 D. ALGEIU SCHOLASTICI LEODIENSIS. 713
citans, fragilitalemqueroborans, pietalis affeclu se A quibus digue susceptuset adoralus estin occullis et
nobis patrem vocari elesse voluit, quaecunque in peregrinis sacramcutorum suorum I figuris. Qtio-
iiomine suopeleremiis se daluriim promisil: et, quia modo etiam ibi Jieret diversum quod hic facium est
originaliter et miserabiliter servi eranms hostis unum ? Unde Hilarius in libro oclavo De Trinitale
nostri, hostes auiem Dei palris noslri eadem (n. 13, col. 222) : < Si vere Verbum caro lactum
natura qua perieramus, majori noslro honore, ma- est, et vere nos Verbum carnem factuni cibo Domi-
jori hostis confusione nos reparans, ad solven- nico sumimus, quomodb non naturaliter in uobis
dum pro nobis Adae debituro, ipse nihil ex se roanere existimandus est, qui et naturam carnis
dehens, nosler vicarius exstiiit: et, ut nos liberos et nostrae jam inseparabileni sibi homo nalus assuin-
securos ab hoste redderet, pro voluplaie cibi vetiti psit, et naturam carnis suae ad naturam .aeterniiatis
Adae oblata, facultalem sanguinis sui volunlaii ejus sub sacramenlo nobis conimunicandae carnis admi-
permissam recompensans, hocpretio nos ita rede- scuit ? > Ita enim onines unum sumus, quia in Chri-
roit, ut quia Dominus a nequam servo suo injuste slo Pater, el Chrislns in nobis iinum in his nos esse
vila spoliaius esl, ipsum jure suis omnibus (nobis faciunt. Si ergo nos vere sub niysteriocar-nein corp«-
scilicet) spolians, et quia nos captivaverat, capti- ris sui sumimus, et per lioc unum erimus, quia Paier
vans, simpla morte sua duplam nostram, Iridtiana B in eo esl, et ille in nobis, naluralis per sacramen-
auernam auferret : ejusdemque mortis poena sibi tum propnetas, pcrfectae sacramentum esl unitatis.
indebita, Adaepeccatum, quod inulium esse non po- Ideoquesancti capulEcclesiaeCbrisiuro.Ecclesiani
terat, Iuens, Palris iram pro nobis satisfaciendo membra vel corpus Cbrisli dixerunl, ipsamque cum
placaret, poenamque sine fine nobis dehitam rela- ipso capile suo Christum. Unde Augusiiiius in Jihro
xaret : et qtiia ipsi Patri solus ab origine mundi De Triiiitate (lib. iv, n. 12, t. VIII, col. 818): tS.ctit
plenam obedientiam usque ad mortem servando de corpus unum esl, inquit, el membra habet mulia,
hoste suo triurophavil, hoc singulnri suo merito, in ila et Clirisiiis. Non dixit, ila el Christi, sed, ita et
Ipso homine, quo morlem pertulil, super omnia, ut Christus, ostendens Chrislum recte appellari eiiam
diclum est, exaltalus, nos Patris gratiae reconcilia- universuro, hoc est, caput cum corpore suo quod
tos dcservis diaboli faceret filios Dei, baptismisa- est Ecclesia. > El multis ;Scripturarum locis inve-
cramento regenerans, etspiritu adoptionis filiorum liimus Christura etiain hoc modo appellari, ut cum
corda fidelium mundans, illuminans et roborans, ac omnibus membris inlelligaltir, quibus dictum e°t:
variis charismaiibus ornans. Vos extis corpus Christi et membra (I Cor. xn, 7).
CAPUT 111. _ Unde idem Augustinus admirans in sermone 26 st:-
•
C Joannem (n. 13, l. III, part. n, c. 499) ait: <In cor-
Quod ad majorem tanlai gratirn certitudinem ipsum per
caput nostrum Deus, nos membra ipsius ita consli- pore esto Chrisli. >Non potest vivere corpus Cbrisii
tuit, ut nos corpus ejus cum ipso capite dicamur nisi de spiritu Cbrisli.Inde est quod Cxponens nobis
Chrislus, sacramenlo el.veriMe corporis suinos hunc panem Apostolus : Unus panis, inquil, unum
sibi uniens, et incorporans.
corpus mulli sumus (I Cor. x, 17). 0 sacramenlum
Ad ullimum etiaro ne aliquid in ipso nobis alie- pietalis, o signum unitalis , o vinculuro charilatis !
nuin videatur aut arduum, ila vere et perfecle com- Qui vult vivere, habet ubi vivat, habet unde vivat.
muiiicavil nobis seipsum, ut visibiliter etiain cor- Accedat, credat, vivat in Deo. De Deo incorporetur,
poris et sanguinis sni mirifico sacramento, Eccle- ul vivilicetur. Non ahhorreat a coropage membro-
siaro sibiuniens et coricorporans lania gralia insi- rum, non sit pulre membrum qtiori resecari merea-
gniret, ut ipse caput ejus, et ipsa esset corpus lur; haereat corpori, vivat Deo de Deo.
suuni, non nomine lenus lanlum, sed in verilate Item Auguslinus in tract. in. psal.cxxx: «Loquens
sui corporis, vere sibi concorporatuin : ut in illo Apostolus de membris Chrisli, non ait: sic el mem-
iiullitis gratiae nobis esset divorlium.; cum quo nos bra Christi, sed totiiin hoc quod dixit, Christuin
solidarei tam unicoc unitalis sacramenlum : certum- D appellavit. Mulla membra unuro corpus Cbristus. >
que esset, hoc pacto nos cum ipso per ipsum, in Ergo siniui omnes curo capite nostro Christus, sine
vita aeterna, similero dignilatis obtinere gloriam, si capite noslro nihil valenles. Iiem idem in sermone
cum ipso per ipsum, in bac vita similem innocen- 111 super Joannem (n. 6, t. III, part. n, col. 783):
lise servare voluerimus graliam : roaxiine cum ipse < Quomodo dilectio qua dilexit Pater Filium est in
morilurus, sub ipsius sacrosancti sanguinis sui Novo nobis, nisi quia inembra ejus suinus et in ipso dili-
Testamento, cui, utail Apostolus (Gatat. m, 15), su- gimur, cum ipse diligilur tolus, id est caput et cor-
perordinari autmutari nefas est, vitse aeternaepactum pus ? Ideo subjungit: Et ego in ipsis ; tanquam di-
nobis assignaverit, et ipse a mortuis resurgendo, in ceret : Quoniam ego sum.et in ipsis. Aliier eniin
se capiie nostro, quomodo corpus suuin glorificare esl in nobis tanquam in lemplo suo; aliter aulem
deberet ostenderil. Non enim esset misericordiw Dei nos in eo, quia et nos ipse sutntis, cum secundum
tt jusliiix condignum, si eos repelleret a regni sui id quod ut caput noslrum esset, homo facius est,
consortio, quibus tam familiariler uniri dignalur in corpus ejus sumus. > Item idem in iractatu psalmi
rtiMidi exsilio; eisque honoris vicissiludinem non 142 (n. 5, t. IV, col. 1590): « Omnia atitem inem-
rependeret i» manifesta visione suse majesiatis, a bra corporis, cum sint mulia, unuin est corpus;
 • '
749 DE SACRAMENTO. — LIB. I. 750
ila et Christus. Non ail, ita Christiis el corpus, A crainentum est, omni homini ad vilam, nulli ad exi-
sed corpiis nniim membra mulla, iia et Christus. liitm quictinqtte ejtts particeps fnerit. Virtus. enim et
Totum ergo Christus. El quia lotum Chrislus, ideo res sacramenti csl ul invicem se diligendo, de unitate
capul de coelo : Snule, Saule, iiiquil, quid me per- corporis Ecclesiae sint quicnnqtie tle eo participan-
sequeris? (Act. ix, 4.) > item in eodem :' < Tenete ittr, quod nulli est ad exitiiim, sed omni creilenti
boc, et fixum omnino mandate memoriae, ul agno- ad salutem : qiiictinque taniae socielalis, confbr-
scatis Christnm capnt el corpus, et inde videatis manle ct iiniente Clnislo, vere paniceps esse po-
quania gralia ad Deum perlinealis, ul ipse voluerit tueril (23). Unde idero Augtistimis in sernione De
nobiscum esse unus.qwi est cum Paire innini. Quo- sacramentis fideliuin (t. V, c. 976) : < Ad nqiiain
niodo cum Palre unuin ? Ego et Pater untim sumus venistis, conspersi eslis, panis Dominiciis facli
(Joan.x, SOJ.Quomodo nobiscum unus?Non dicit, estis. Quomodo unum videtis esse quod factum cst,
et seminibus quasi in mullis, sed tanquaro in unp, sic unum estoie vos diligendo vos. Ha;relici quje-
el seroini tuo qui est Christus. Sed ail aliquis : Si runl divisionem, ciini panis isle non iinlicet nisi
Christns semen Abrahie, nunqtiid el nos? (Galat. ni unilatem. Sic el vinum in mnliis racerois fuit, et
16.) Mementole quia semen AbrnhaeCbristtis : :ic per modo in nnuin est. Qtiia igiiur corpus Cbrisli su-
hoc, si et nos semen Abrahae, ergo el nos Cbrislus. B mus, et Christus sumus, iia ut etiam in altari eo-
Et post pauca : Erunt duo in carne una (Gen. v, dem sacramenlo signemur, ctnn panis Domitiicns
24). Aposlolus dicit : Sacramenlum hoc magnnm corpus Chrisli sit in| seipso, et corpns Chrisli in
est; ego autem dico,in Christo el in Ecctesia (Ephes. Ecclesia mirabili unitatis graiia nos ad se pertinere
v, 32). Chrislus et Ecclesia, duo in carne itna. > voluit, cnin mysteritim nostruro sicut et suum in
Haecauieni unitas capilis noslri et corporis Eccle- sacramenlo allaris, ne moriainur sumere nos con-
siae, qiiomodo in sacrameiilo corporis et sanguinis cessit: ita ut eiiam mysicrium suuni in veriiaie
Christi coniinunicando pcr geminam dileclionem corporis sui sumptum nulli prosii, nisi niysteriuin
Dei el proxinti solidctur ct conlirmclttr, ait ipse : nostrum, societatem scilicet ecclesiasticam eodewi
Qui manducal meam carnem, el bibit meum sangui- sacramcnto assumpseril; quia, sicut caput non est
nem, in me manel,et ego in. eo (Joan. vi, 55). viiale sine corpore, sic Cbrislus nnlli vilam confert
Unde S. Augiistinus in scrmone 27 stiper Joan- sine unitate corporis Ecclesiae. > Sed nec royste-
nein (n. 1, l. III, p. n, col. 502) : < Signtnn qtiia rinro nosiriiro ullalenus in sacramento corporis
' inaiuliieavil el bibit, hoc est, si nianel et manetur, Cbrisii sit sine suo, nl sicut per dilectionem, iinuin
si habilal et inhabitaiur, si haeret et non deseriiur.» suiniisinviccin, sic ei plus etiam cum eo : quatenus,
C
Hoc ergo nos docuit et adroonuil mysticis verbis ut sicut ipse in nobis, sic et nos maneainns in ipso ;
simus in ejiis corpore sub ipso capite in roenibris quia, ciitn a corpore suo sil indivisus, nec in sacra-
ejus, edenles carneni ejus, non rclinquenles unila- menlo suo veraciier siiini dicilur Cbrisius, nisi
tein ejus. Qufe unilas vera Dei dilecliono servalur, sumatur iiniversus, sno et noslro mysterio nobis
ut corpus suum corpori suo, id est nobis uniaiur. incorporaius. Unde Aiigustinus in sennone De
Uude Aiigusliims in sermone 229 De sacramenlis sacramento (272, t. V,- col. 1104) : < Aposlolum
fideliuni feria u Paschae (t. V, col. 976):« Quia pas- audi dicenteni : Vos eslis corpus Christi et meinbra
susest pro nobis, comniendavii nobis in islo sacra- (1 Cor. xn, 7). Si ergo vos estis corpus Chrisii ct
menlo corpus el sangtiinem suiim, quod eliam fecil meuibra, mysierium vestrum in mensa Domini
nos ipsos. > Nam ct nos corpus ipsius facti sumus : posimin cst, mysterinm vesirum accipitis : ad id
efmisericordia ipsiusquod accipiinus, nos sumus. qnod eslis, Amen respondelis. Eslo membrum cor~
Quia igitur corpus Cliristi sumiis qui corpus Cbristi poris Cbristi, ut verum sit Amen tnum. Quare crgo
accipiinus, non solum capiti per dilectionem, sed in pane ? Recolite quia panis non sil de imo grano,
eliara cum menibris nostris invicem uniri debeiiius. sed de multis. Quando exorcizabamini, quasi mole-
Unde idem in serm. 26 super Joannem (n. 12, col. D bamini. Quando baplizali estis, quasi conspersi
499): < Peira Chrisius in signo, verus Cliristus in estis. Quaiirio Spirilus sanctiftcaiionem accepislis,
carne et verbo. > Ilic est ergo panis de coeiodescen- quasi cocti eslis. Eslole quod videlis, et accipjte
dens : ut si quis manducaverit ex ipso non moriatur quod eslis. Sic et de vino fratres recolite. Grana
(ibid., 50). Sed quod pertinct ad virtute.n sarra- niulia pendenl in bolro, sed liquor granorum in
inenli, noii quod perlinet ad visibile sacramenlum, unitalem confunditur. Ita J)omiiitis Jesus Christus
qui manducat inttis, non foris;qtii manducat corde, nos significavil, nos ari se piTiinere voluit, myste-
niiri qui preinil dente. rinm pacis et nnitaiis nostrae in sna mensa conse-
Hunc iiaque cibuni el potum societaiem vull inlel- cravit. Qtii accipit iiiyslerium unilatis, et non tenel
ligi corporis etnierabrorum suortim, quod est sancla vinciiluni pacis, non mysicrinin pro se, sed testi-
Ecclesia. Hnjus rei sacrainenlum, id eslunitaliscor- lnouium accipit conlra se. >
porisChrlsli de Doininica mensa sumittir, aliquibus Quia igitur-per unitatem spirilualem ila concor-
advitani, aliquibus ad exitum. Res vero ipsacujus sa- poralcs el consacramentales stimus Christo, ul

(23) Alias voiueril.

75i D. ALGERI Sf.HOLASTICI LEODIENSIS. 752
similitudine pradicta dieamur panis Dominieus, \ eiiam pro uiroque. Sicut cum dxiiur: Verbum caro
dicamur eliam corporis Christi cibus, et sanguinis factum esl (Joan. i, 15), caro pro carne et anima.
ejus polus ;quia, scilicei, sicut cibusel potus lem- llemque : Omnis anitiia poteslalibus subtimioribus
anima pro carne et ani-
poralem vitam, sic unitas Ecclesise conrert seler- subdila sit (Rom. xm, 1):
natn: ideo sancii eamdem unitatem vocant virtu- ma accipilur.
tem el rem sacramenli, rein, quia ab eo significa- Nec mirum, si sacramenlum pro sacrainenlo et
lur; virtulem, quia effectu divinse gratise cum re sacramenli ssepius ponitur ; quia et corpus Chri-
Chrislo maxime operalur : quamvis Chrisius ut sti pro sacramenlo ei corpore Christi invenilur.
caput nostrum virlus principalis et res sacramenti Augustinus, De sacramenlis allaris : < Corpus Cbri-
sit snbstantialiler et vere, societas vero et uniias sli, et veritas et (ignra est. Veritas, dum corpus
ecclesiastipa, figurate. Cltrisli et sanguis, virtute Spiritus in verbo ipsins,
Non igitur errorem generet quod sancti aliquando ex panis vinique subslaiitia efficitur. Figura vero
de corpore Christi, aliquando per se loquunlur de est, id quod exterius sentitur. >
corpore Ecclesisc in codem sacramento; quia, elsi Sciendum etiam quod sacramentum in s:icris co-
in unilate el effeclu saluiis utriusque corporis esl dicibus non semper pro sacro signo, sed sacramen-
similitudo in eminentia dignitatis, in veritate sub- tum aliquando jusjurandum, aliquandn res sacrata
stanlise, soli capiti nostro Christo servanda est, snse accipitur. Unde Anibrosius in libro ad Gratianum
singularilalis sumnia discrelio. Quamvis enim hoc apparuisse dicit hominibus unigenitum Patris per
sacramenlo reforniet corpus humililaiis noslrse, sacramentum assumpli hominis, quasi diceret: Per
etiani in hac vita configuratum corpori claritatis bominem quem sibi sacravit, quia hoino non si-
susc, non tamen nos usque adeo superexlendere gnum, sed potius occultatio divinitatis fuit.
debemus, ut quantiimcunque nos sua bumanilaie CAPUT V.
vel similiiudine exaltet, usque ad ejus dignitalcm Quod visibile sacramentumpanis el tini, nuncupalive
pertingere prsesumamus ; sed sic suscipiamus mi- dicalur corpus Christi.
serieordiam suam in medio lempli sui, ut usque in Quia igitur sancti sacramenlum pro sacramente
flncs terrse sii laus sua secundum nomen cjus. Ipse elre sacramenti, et corpus Chrisli pro veritate et
enim est caput corporis Ecclesiae, non unitale per- flgnra indifferenler usurpant, ne errorem generent,
sonse, sed gratise. quid in pane Dominico sacramentum, et quid corpns
CAPUT IV. Cbrisii vere et proprie sil discemamus, Formam
Quid sit sacramentum, el quot moclis accipiatttr. Q panis et vini el cmteras elementorum remanentes et
Quia igitur hoc stio sacramento Christus Eccle- visibiles quatilates, sacramentnm taiitummddo vere
siam suam unit sibi et concorporat, de veritate dici el esse : subslanliam auiem illam invisibilem,
ejus et virtule, quasi de re ineffabili, quanlum Deus qua; ipso sacramento operla est, el in quam panis
dederil disseramus : si lamen prius quid sacramen- et vini substantia translata est, vere el proprie dici
tura sil discutienles, quomodo figura a veritate rei et esse corpus Cbristi teslatur Augustinus in libro
quam significat, discernenda sil oslenderimus. Sentenliarum Prosperi, ita ea discernens; i Hoc
Auguslinus in libro x De civilate Dei (c. 5, t. VII, esl quod dicimus, quod modis omnibus approbaro
col. 241): i Sacramentum visibile, invisibilis rei r.ontendimus, sacrilicium Ecclesise duobus conflci,
sacramenluLQ est, id est sacrum signum. i Ilein duobusque constare : visibili elemenlorum specie,
Auguslinus in lib. n (c. 1, t. III, c. 19). De do- el invisibili Doniini noslri Jesu Chrisli carne et san-
etrina Chrisliana : < Slgmim est res praHer speciem guine; sacramento et re sacramenli, id esl Chrisli
quam ingerit scnsibus, aliud aliquid cx se faciens corpore:siculpersonaChrisli conslatetconflcilurex
in cognilionein venire. » llera alibi (Qusest. in Deo et bomine, cum ipse Chrisius verus silel verus
Levit. 84, t. 111, col. 524) : i Sacramentum est homo, quia omnis res illarum rerum naturam et veri-
invisibilis gratiae visibilis forma. » p lalem in se cpnlinet, ex quibus conficitur. Conflcitur
Sciendum aulem quod sacramenlum et mysle- autem sacriflcium Ecclesise duobus, sacramenlo el re
rium in boc differunt, quia sacrameuium signum sacramenli, id est, Chrisli corpore. » Quac ergo
est visibile aliquid significans, myslerium vero ali- duoesse approbai, visibile scilicet sacrameulum et
quid occullum ab eo signiflcatum. Alterum lamen invisibilem rem sacramenti,, non ununi ei idem, sed
pro altero ponitur, ut superius dictum est : myste- aiiud et aliud esse demonslrat. Unde item Augusli-
rium veslrum accipilis, ut sil mysterium occultans nus in sermone De verbis Domini (272, t. V, col.
tit occuilum, et sacramentum signans ei signatum. 1104): i Quod viiletis in allari, panis et calix est,
Unde Maximus in quadam bomilia Epiphanise quod etiam vobis oculi vestri renunlianl: quod au-
(hom. 10, p. 77, ed. 1784): < Mystica ejus naiivitas tem fides postulat inslruenda, panis est corpus,
sempiterno gaudio el terram lseliflcavil et coelum. calix esl sanguis. > Et paulo post: < Ista, fralres,
llunc ergo regem coeleslium, bominumque rectorem ideo dicuntur sacramenta, quia in eisaliud videlur,
sub carilis mysterio venientein, impius iremil He- aliud intelligitur. Quod videtur, speciem habetcor-
rodes. > Nec solummodo sacramentum pro allerutro, poralem ; quod inlelligilur, fructum habetspiritua-
id esl, vel pro signo vel pro signato inveniiur, sed lem. Quia igitur aliud esl corporale quod videtur,
 755 DE SACRAMENTO.— LIB. I. 754
al:ud spiritrtale qnod inlHligitur, aliud ergo esl A t quaniumad elementorum speciem et formam : quod
sacramenlum quam rein sacramenli, id esi cnrpns tanien vere et proprie corpus Christi vocaluret-cre-
Chrisii. > Iiem Augustinus in libro Scnteutiarum dilur, quanlum ad substantiam qunm coulinet et in
Prosperi: < Caro ejus esl qtiam forma panis oper- quam panis et vini stibslnnlia conversa esl. Unde
lam iu sacramento accipimus. Non dicit ergo for- Eusebitis Emissenus: «Vereunica et perfecla hostia
niam panis esse carnemChristi velformam, sedope- fideseslimanda, non spccie, ncc exteriori censenda
rimentum carnis Christi.» Undecliam in ilne cujus- visn, sed inleriori affeciu. Cum enim exterius non
dani missseoratur el dicilur : < Perficiant in nobis, videalur nisi species panis, interiiiscredimr veriias
Domine, qiixsumus, sacramenta lua quod continent, Dominici corporis.» Et, nt ait Augiisliniis (lib. Sen-
ut quod iiunc speiie gerimns, rerum veriiaie ca- lenliarum Prosperi), sanguisChristi esl, qtiem sub
piamus (24). » Postulal quippe sacerdos nt corpus vini specie ac sapore polamus.
Chrisii quod sub specie panis et vini nunc geritnr, CAPUT VI.
manifesia visione, sicuti revera est, quandoqiie ca- Qttod Chrislus in pane sacramentali non ita nersona-
piaiur. De qua visone Dominus in Evangelio secun- liler sit impanalus, ul in carne incarnatus.
iliun Jnannem : Qui diligil me, diligetura Patre meo, Qiiamvisautem sacramenlumsuperius a rc sacra-
el egodiligam enm, et manifestabo ei meipsum (Joan. B nienli , tanquam fignra a veritate , satis disiincliim
xiv, 21). Et de hoc eodem sacramenlo legiiur in sii, crrantes lamenqiiidam dequibustlam sanctorum
passione hraii Dionysii, cui.dum sacrunimysierium vcrbis, dicuut ila personaliler in pane impanatum
celebraret in rarcere, apparuil Dominus, dansque Clirisium , sicut in carne humana personaliter in-
illi sanria dixit : < Accipe lioc, charc meus, quod carnaliim Deum(25). Qusebaeresis, quia nova et ab-
mox complebo tibi una cum Palre meo. > Ac si ili- surda esl, ralionibus el aucloriiatibiis, prout Deus
ceret: Quod libi do inoilo in viatico, non mutabo aspiraveril, radiciius est exslirpanda. Ex quadam
in pnemio, ut dem aliud; sed id ipsum complebo, enim simililudine beali Auguslini in libro Seutentia-
:neipsuin manifestans. ruin Prosperi, suam sumunt et defendunl hseresini,
Cum igitur sacerdos dical sacramenia non corpus qtia dicit : < Sacrificium Ecclesise duobiis conlici,
Cbrisii esse, sed in se eonlinere, nec etiam ipsius duobusque constare sicnt persona Chrisli constat et
corporis veram formain, sed tantuminodo siinilitu- conficitur ex Deo et homine. > Dicunt enim male
dinariam specieinet liguralivam illiusquod in rerum siibaudieudo, ita personaliter sacriflcium Ecclesiae,
veiitate, id esl in vera suse clariiatis specie capere id esl Christum in altari sacriiicatuin, duobiis con-
desideral : quod etiam Dominus beato Dionysio non stare in eadem persona , sicut persona Christi con-
^
perfccium esse in bacvita, sed in alia complendum slal ex Deo el homine. Si autcmopponitur illis,
asseveral : quomodo sacramenla quse yisibilia eL qtiad illa elemenlorum species non sil cum Clnisio
mutabilia sunt, eiunl verum corpus ejus, vel vera una persona, sed tantuni sacramentum ejus, mysle-
species corporis illius, in quo posi resurrectionem rium cl ligtira, nec sic desistunt, dicentes qnia ita
iuvisibilis el imniuiabilis est Christus? Unde Augu- dicilbeatus AmbrosiusadGratianum, siculdicitur sa-
stinus conlra Faustum (lib. jix, cap. 16,1. VIII, p. cramentum assuinpli hominis, sic.dicitur sacranien-
521): < Quid enim aliud sunt quspque sacramenta tum Dominici corporis. Et beatus Maximus, Dcum
corporalia, nisi quasi qusedam verba visibilia, sa- giib caruis mysterio venicniem ; itemque in mullis
crosanciaqnidem.ei tnuien miilabiiiaellemporalia?» Scripluris dicilur Deus opertus hiimana forma vel
Absit ergo nt iransitoria species panis et vini, sil lignra, sicul Cbrisius in altari, panis forina vel fl-
vera subslanlia vel vera species immiitabiliscoipo- gnra. Qtii error ntilla quidem sanclorum auctoriiate
ris Christi. Sed, si aliqtiandt, dicilur corpus Chrisli, asiruitur, sed ex indifferenli et impropria ustirpa-
nuncupative et non vere oporlet intelligi. Unde Au- tione nominum vel siinililudinum concipi videttir :
giisiiutis ad Donifacium (epist. 23, n. 2, l. II, col. qua de sacramenlo el re sacramenli ita loquunlur,
150): < Si saerameiila quamdam simililudinem in Q ] ut prave inlelligenlibtis, quasi in uniim quid acci-
earum rerum quaruin sacramenta sunt non habe- pinnlur. Sed cmn ilicilur : < Corpus Christi est ve-
reni, omnino facTamenia non essenl. Ex hac auiein rilas el (i^ura,nunqiiiilprouna persona accipiendum
similitiidine plertiiiique ipsarum reruni nomina ac- est, > sictit cum dicilur : < Homo est corpus et ani-
cipiunl. Siciil ergo secimdiimqiieindani moiliiin, sa- nia? > Similis qnidem est grammaiica, sed non si-
crameiilum corporis Christi, corpus Chrisli esl, milis inlelligcnlia. Non enim diciiur quod hacc tlno
sacramenium sanguinis Christi, sanguis Cbrisli esl; Sint in corporeChristi personaliier unum fncta, sed
sicsacramenlum fidei fldes esl. Ac per hocpnrvulus ila sequivoce diciiur corpus Clirisii verilas et (igu-
qui non habet fidei affeclum, respondelur credere, ra, quasi de vero hominc ei piclo diceretur, lionio
et fidem habere, propler (idei sacraineiitum. » dicitur homo verus et pictura,quanquam familiaiior
Inquonoiandum esisacramenium corporisChristi, sit (igttra panis cum verilatc corporis Chrisli, quani
secunduin qiiemdain modiim, id esl siinililudinarie pictura cum homine : ctim non solum reprsesentet
ei ntincupative, non proprie corpusClirisli vocari, til sacrameiUuin, sed ipsum etiam coniineat, et snb-
(,24)Sabbalo quatuor Temporum Scplembris. (25) Lulheii el Lutheranorum hscresis perstringi-
tur.
 755 D. ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS. 756
siantialiter conversus sit in ipsum. Ilem non omni- A ejusque nonnullas retinel <j»n/i7n/es,vel quoniam ani
•faria siiniliiudo accipienda est, qtia dicit Augusli- inam pascit , eique viise setemse minislrat substan-
nus sacrificium Ecclesise ila conslare duobtis sictit tiain.velquoniam panis est angelorum. Solentenim
persona Christi duobusconstat: cum non uirobique Scripturse quaslibel res vocare nominibus illarum
personalis unitatis contulcrit simililudinem, sed reruni ex quibus flunt: ut cnm dicitur horoini, quid
qualiier lantum utraque duobus consleni fecerit superbit terra et cinis, cum homo non sit cinis,
collalionem. sed ex cinere factus; seu quce putantur esse et
Sed itein opponunt, quia ila dicitur Christus as- non sunt, ut cum legilur Ahraham vidisse tres
stnnere speciem vel formam panis in allari, sicul viros , cum essent angeli (Gen. xvm, 2); seu
'Verbum Dei speciem vel iormam carnis in uiero quibus similes aliquo modo exisiunt , ul cum
virgiuali; et sicut Verbum lit caro, sic panis fu ea- Deus dicilur leo propter foriiludinem. Sic igilurcor-
deni caro. Sed nunquid vel sic vincenl, qui confti- pus Dominipanis vocatur, vel qufa, ut diclum est, ex
sione simililudinuin perverlere quserunt Dei verila- pane conficilur, vel quia intuenlium. oculis , cum sit
lem ? ltevera eniin Verbum fit caro , el panis lit caro panis videlur; vel ea simililudine qna sicnt pa-
eadem caro; sed Ionge diverso modo. Verbum fit nis materialis carnem, sic ipse spiritualis alit mentem.
caro, et nascitur caro de carne, assumendo carnem, Sed opponunt, quia, sicut Verbum assumpsit veram
non mutalum in carnem : sic fuclum quod non fueral, speciem carnis cum substantia, sic Chrislus in altari
ul non deshlerel esse quod erat. Panis autem fil ea- veram spcciem panis ctiin substamia. Cnm cnim di-
dem caro, nun nascilur caro , nec assumit carnem, calAuguslinus in sermone Deverbis Doniini: <Quod
sed mulatur in carnem; sic faclus quod non erat, ut videtis in altari calix et panis esl, quod etiam voois
desistal esse quod fueral (26): pulchra spe nosira pul- oculi vestri renunliant, testimonio oculoruin veri-
cbroque mysterio, ul in corpus Chrisli trajici non ta(em panis astruereconaniur.» Quod autem stibse-
desperet ralionalis nalura , in quod tr.ijicitur et queuter ait: Panis est corpus , calix est sanguis,
b/uta; si desistat esse quod ex se male fuerat, et sit unitalem personalem meniiuntur . qtiamvis ipsis
in Cbrislo quod bcne non erat. sensibus corporeis perj omnia credendum non sit :
Quod aulem panis non nascilur, testatur Augiisti- ut cuin oculi in aqua ramum fracluin pulnnl, vel
nus conlra Faustum : < Panis et calix non qtialibet, longinquiiate vicli , quod magnum est parvum re-
sed ceria consecraiioiie mysticus fll nobis, nou na- iiuntiani , vel obscurilale aliud quam sit, ut Maria
sciltir.» Proinde qnod ita non sit, quamvissil panis iu lenebris Jesum hortulanum , el discipuli nocle
et calix, alimeulum esl rcfeclionis, non sacramenlum „ super mare ambulantem pbantasma sestimant. Sed
religionis, nisi quod benedicimus, graliasque agimus qnse perfeclio possil esse buniani visus , cuin ad ea
Domino in oiiiui ejus niunere, non solum spiriluali, penelranda, quse superficie lenus videt, lynceis oca-
vertim eiiam corporali. Cuin ergo panis mysticus lis non sequeliir? Qtiis ergo dubitet de veriiaie cor-
non 'nascalur, nec aliqua nnturse terrense origine poris et sanguinis Domini, quse spirilualiter credi-
vel condiiione in boc divinse graliae sacramento lur: qtiidquid sensus corporei de ipso vel forma,
crcelur, sed ita corpus Cltristi fiat, ul panis esse vel odore vel sapore estrinsecus meniianlur? Non
deaiitat, quomodo res, quw jamnonest,vel ipsa alicui, winus vere eral Chrisius, cum Maria pularet bor-
vd aliquid ei impersonari potest ? liilauuin, quam cum recognovil eiiin.
Sed quomodo Chrisius in pane, qui jam iwn est, CAPUT VII.
impanari d citur, cum Chrisltis in panem nec con- Quod remanemibus qualilalibus suis snbslantia panis
vertalur, nec aliquateuus panis flat; sed, e converso, el vini in verwn corpus Ckrisli mutetur.
pnnis in corpus Christi converlalur, el corpus Christi Sed iterum, teste beato Ambrosio, ubi ait sertno-
fiat, iia ui panis non renuineat? Non enim ita su- nem Chrisli operaiorium esse, ut panis el viniira
ntere dicenilus est in altari speciem vel formam pa- sint quse erant, et in melius coinmulentur, videniur
nis , s ctit in ulero virginali speciem vel formam 0 aslruere ut sint subslanlinliler quse erant, et in
carnis: cum in utero stimpserit speciem vel for- allud mulenlur. Quod lariien tolerabiliter diclum
mam cum suLstantia, inahari vero speciem vel for- est, nisi a pravo inlerprete inlolerabiliter expona-
inaiiipanis mutataet non permanenle substanlia. Cum lur. Si eniin intelligatur ut panis el vinum sint quse
enim diciiur species vel forina panis elvini, hxc eranl non >secundum stibslantiam, sed secundum
illarum reruni sunt vocabula, quse ante fuerunt, sci- formam et cseteras suas qualitates ibidem remanen-
licet panis et vini. Panis enim et vintim in sacra- les, et secundum substauiiam in aliud muteniur :
iiienlo jam non siint, scd anle fuerunt. Quam igilur quamvis aliquantulum improprie, lamen lolerabili-
in sacramento Cbristi possunt creare novam perso- leret vere diclum eril. Et revera, ne suis et csetero-
iia:n, in quo nec antirjtiam stiam retinent subsian- rum sanclorum auclorilatibus contradicat, ita ne-
:iam ? Unde noianduni esl, cum divina pagina cor- ccssario est exponendum. Quidquid enim mutattir
poris Domini panem vocat, non substanlialiter, sed in aliud, in aliquo desint esse quod fuerat, sive
nivslice et flgurale dici : vel qitia ex eo conficiiur, substantialiler, sive accidenlaliler. Sed in pane el

(26) En transaubslanliuiionis dogma.

m _ DE SACBAMEiNTO.— LIB. I. 7S3
vino cum in corpus Christi mutantur, accidenliaesse A minoris videtur esse miraculi, si id qtiod ex nilii.lo-
uon desinuut, sed omnia remanent : ergo panis et eondidisse agnoscilur, jam condilum in melius va-
riiii substanlia esse desinit. leat commutare. Reqtiire quid ei possit esse difficile,
<Juia igilur sane expositum est, ut sint quae erant ctii facile fuit visibilia et invisibilia voluntatis im-
secundum visihilem speciem remanentenv et mu- perio suscitare : cui facile fuit bominem de limi
tentur secundum interiorem essenliam ineffabililer, materia figuratum , imaginem etiam suse divinilatis
ul et invisibili sacramento vera probetur elemenlo- induere, corpus bumanum conforme corpori suse
mm species esse tjuse fuerat, et inlerius suhsianlia clarilatis reddere. >
eomm mutari in melius quod pritis non fuerat, ut Item Aiigustinug in homiliis (27) : < Anle verba,
videamus B. Ambrosiurn sibi vel aliis sanciis non quando offertnr panis, dicitnr : ubi verba Chrisli
esse conlrarium, verba sua in ordine suo ponamus. deprompta sunt, jnm non est panis, sed corptis
Ait enim in libro De sacramentis (lib. IV, c. 4) : Chrisli appellalur. > Quia .sancii dicunl quod post
-< Tu forie dicis : Meus est panis usilatus. Sed panis consecralionem jam non est panis, sed corpus
iste panis esl ante verba sacramentonim : ubi Christi, nihil omnino de pane in sacramento reman-
accesserit consecralio, de pane fit eorpus Cbristi. sisse aliqui aulumanl; sed sicut virga mutala in
Ccnsecratio igilur quibus verbis est, et cujus ser- serpenieii), jam non virga, scd, serpens 1vocatur,
nioiiibus? Domini Jesu. Ergo Christi sermo hoc quamvis in serpenle non virgse subsianlia, ex qua
conficit corpus. Quis sermo Cbristi ? Nempe is quo factus est, sed tanlum forrna periisse crediiur;
focla sunt omnia. Si ergo tanta vis est in sermone ita in sacramento panis non est panis, quanivis in
Domini Jesu, ul inciperenl esse qtise non erant, eo non forma panis, sed suhstantia inutari cretla-
r,uanio niagis operatoritis est, ul sint quse efant, et tur. Cur eniin Deus, qui utramqiie ex nihilo crea-
in meliiis commuleiUtir?Ergo ul libi respondeam, vit, non possil seqtie mutare substantiam, vel eliam
non erat corpus Christi anle conseerationem, post ad nihilum redigere sicut el formam ? Unde et
eonsecrationem jam corpus est Cbristi. Ipse dixit B. Ambrosius : < Vide quanlis generibus polens est
et facliini est, ipse mandavit et creatum est. » sermo Christi universa convertere, quia vel in di-
Ergo didicisli, qtiod ex pane fiat corpus Christi, versam formam, ut virganuin serpentem; vel in
et quod vinuin et aqua in calicem niillilur, sed fit diversam gloriam, ut bominem de mortalitate in
sanguis consecratione verbi ccelestis.-ln quo notan- immofialitalem; vei in diversam subslaniiam, ut
dum est B. Ambrosium comparatione a mnjori ita pane in corpus Chrisli; vel in aliud quam sint, sive
iisum, ut qtiandoquidem Deus de nibilo fecit stib- Q melitis sive pejus muliis modis aliis, sibi tanlum
sianiiani et forinam, mulio magis altera manente, cognitis. » Unde divus Augusliiius in libro Senten-
in melius mulare possit alteram. Unde idem in liarum Prosperi : < Nos aulem in specie panis et
eodem lib. iv, cap. 5 : < Antequam consecretur vini quam videmus, res invisibiles, id est Christi
panis esl; ubi aulein verba Chrisli accesserinl, carnein honoramus et sangiiineni ; nec similiier
corpus est Chrisli. El anle verba Cbrisli calix est pcndiinus has duas species, qiiemadmodtni! aulc
vino et aqua plenus : ubi aulem verba Chrisii ope- consecrationem pendebamus, cum fideliler fateamur
rata fticrinl, ibi sanguis Chrisii efficilur, qni plebem anle consecraiionem esse panem et vinum, quod
redemit. > Ergo vide quaniis generjbus polens est nattira formavit, post consecrationem vero carnem
sermo Christi universa convertere. Deinde ipse Cbrisli et sanguinem, quod benediclio consecravit.»
Doininus Jesus tesliflcalur nobis quod corpus suum Qtiod quamvis ideo dicat, ne quis putet pro renia-
accipiamus et sanguinem. Nunquid debemus de nente elementorum visibili specie ipsorum etiam
ejus fide et testificatione dubiiare? • substantiam, quse jam corpus Chrisli facta esl,
ltem Eusebius Emissenus (hom. 5(De Paschate): rcmansisse : evidenter lamen astruit anle et post
< Nec dubitet quisqnam primarias crealuras, nulu consecrationem easdem esse species, quas propler
potentise, prsesentia majeslatis in Dominici corporis D subsianliai mulationem ante etpostnon similiterse
transire posse naluram, cum ipsum bominem videat' dicit pcndere. Quia tamen ex ipsis elementorum
artilicio misericordise ccelestis Cbristi corpus effe- visibilibus speciebus errattir a multis, cum satis
ctum. Sicut autem quicunque ad fidein. veniens conslel quod de eorum substantia corpus Christi
ante verba baptismi adhuc in vinculo est vele- (ial, quia, ut ait Auguslinus, corpus Christi et san-
ris debiti, his vero eoiiiineinoraiis, mox exuilur gnis ex panis et viei substanlia efficitur, de ipsis
omni foece peccali; Ha benedicendse verbis ccele- speciebus videamus.
Stibus creaturse , sacris allaribus imponunlur, et Si enim panis oinnino ita mulelur in corpus Chri-
antequam invocatione summi nominis consecren- sii, ul nihil ex ipso supersit velappareat, aul, si
lur, substantia illic est panis et vini : post vevba quod apparei, non verum, sed pliantasticum fiat, m-
itiitem Cbristi, corpus et sanguis esl Chrisii, lioni videtur contrarium. Si eniin pane mulato
Quid a.ilcm miruin esl, si ea quae poiuit verbo nibil visibile rcservaretur, iiiinuerelurfidei meriltitn,
treare, verbo possii creaia converlere? Iino jam vel pro evidenti niiraculo, qtiia in consecrationa
(S7\ Est serino 84 Appeudicis op. S. Aug.,l, V, col. 152, cxscriplus ex S. Ambiosii libro v De sacram.,
c. 4.
759 D. ALGERI SCHOLASTlCI LEODIENSIS. 760
s|cramenti panis omnino evniiescerct, vel quia A . citveram velprOpriam.simililer in seipsa non esse
oblivione sopita fidei devotio lorperet, cum in lanlo vera, sed phanlastica, sicut solent videri phanla-
myslerio signum aliquod tinde memoria admonere- slicsespeciesrerum in sonmiis, velmagorum piae-
ttir non superesset. Non enim superesset aliquod stigiis. Quid est quod S. Auguslinus approbare con-
visibile, circa quod mystica passionis signa ei cru- lendit modis omnibus, sacrificium scilicel Eccle-
cifixionis Cbrisli in missa possent celebrari; "nec sise duobus confici, duobusque conslare, visibili
unde in perceptione corporis et sangtiinis ejus elemenlorum specie, et invisibili Chrisli carne et
incorporalionis suse et noslrse mysleria compleri, sanguine? Si falsum et frivolum erat, frustra hoc
vel infirmis vialicum dari; nec caelera qnae visibi- laiitus vir omnibus modis approbare conlendebat,
liter etsalnbriter per ipsum in sancta Ecclcsia fiunt, frustra ad confectionem sacramentalem, verain ex
valerenl administrari. Non eniin frustra dixit Domi- veris rebus osteridendam personalem confeciionem
nus : lioc facite in meam commemorationem (Luc. Cbrisii, ex vero Deo et vero homine in similitudi-,
xxn, 19), sacramentum exhihens sicut verutn fidei, nem adducehat. Fntslra etiam Universalem propo-
sic vere visibile excitandse commemorationi : ul siiionem (qua utramque confectionem, sacramenti
qttcfd lidei certum esl, mentem pascat, quod visni scilicet, et personse Christi, ex veris rebus constare
cerluin est, devotionem accedat. Quiaenim illuin aslrueret) subdebat dicens : < Quia omnis res illa-
«eciiiidum carnem ccelos oportuit peneirare, tit rnm rerum naluram et veritatem in se continet, ex
itfuc confidentiiis tenderemus, reliquit nobis carna- quibus cotiliciiur. » Quod absit! Sacriflcium enini
libushiijus sacramenii visibilem figuram etcliaracte- Ecclesise revera veritatem, et nauiram in se conii-
reiri carnis ot sanguinis sui, ul suse passionis me- net earuni rerum ex quibus conficitur, quia vere
nioria iucitati, conslaiuitis hoc faceremus. et naluralitei' contjnet corpus Chrisli et sanguinem,
Item, si elemenla omnino inntarentur in Chrisli et nihilominus vere et naluraliter elementorum
carnem, nihil amplins esset Christi caro quam modo eamdein quse fuerat speciem. Alioquin quomodo ve-
est. Sed, etsi propria species humanae carnis corpo- rum erit, quod de elementis sacramentalicus Am-
raliler appareret, nihilominns spiritualis credere- brosius dicit, nt sint quse eranl, el in aliud commu '
liirquairi credilur et esl. Ei quid prodesset videre tenlur, nisi de eis in sacramenlo et aliquid reser-
eum in propria specie humanse carnis, qui lamen vetnr, ut sit quod fueral et aliquid mutelur, ul me-
credendus esset vere habere spiritualem speciem Iiusfial?
resurrectionis? Ut autem in sequenti astruetur, llem qnomodo verum erit, quod prsesente Nico-
minuerelur fldei meritum, pro tain manifeslo veri- n Laopapa, et 115 episcopis sancta synodus Romse
tat>5»experimenlo; vel impedireliir perceplionisejus Berengario hserelico de hujtis rei catholica flde
commoditas, pro biimani corporis comedendi hor- scriplum tradidit, et illejurejurando firmavil, panem
rore injecto. scilicet etvinum post consecraiionem non so/uwso-
Cum autem in sacramenlo fornia panis, soliditas, . cramentum, sed etcorpus Christi esse el sanguinem.
color, snpor scnliatur, vel verum boc esse, vel Si panis posl consecralionem ulrumque est, sacra-
phanlasliciim dicitnr. Sed absit ut perfecta veri- menlum sciliret et corpus Christi, oportei quod sa-
tas phantasise.fallacia astruaiiir, niaxime cum ipsi cramentuni sitspecie, et corpus Cbrisli faclum sit
angeli, el ipse Spirilus sanclus in colmnba vel lin- siibstanlia3 miitaiione. Unde Auguslintis: < Quod
guis igneis, quolies apparuisse leguntur, non phan- videtis in aliari, panis est et calix, quod eliam
tastica , sed vera cprpora in aere assnmere oculi vestri denuiuianl, oculorum lestimonio non
astriianiur; et in caeleris omnilius sacrameniis Novi phantasiam, sed speciei. veritatem approbans. > Et
Testamenli el Veteris, nihil pbantasise, sed omnia snbdidil : < Quod autem fides postulat, panis est
vera invenianlur. Absurduni enim revera est, ut corpus, calix esl sangiiis, mutalione scilicel sub-
quod non yere est, veritalem approbet; et quod siantise. Alioquin, si ex phaniasia et verilatesacra-
desefallil seslimalionein, de alio veram exhibeat D inenluni Chrisli confici credilur, jam confectio non
fidem. Phantasiica eniin illusio, magicis congruil erit quani ex aliqna re el nulla confectio constare
et diabolicis fraudibus : verilatis auiem assertio , non possit. Conficitur ergo sacramenluin ex vero
divinis sanclionibus. Ne ergo pbantastica species, corpore Chrisli et sanguine, et ex veris speciebus
sacramentoChrisii aliena prorsus et indigna, sttper- panis et vini. > _
induci credalur, qtiae magis novit fallere quam ve- CAPUT VIII.
.ritatein aslruere, quoinodo id non solum ralioni, QuOmodosncramenlum corporis Chrtsli a cwieris ta-
sed et auctoriiali sit cohtrarium, videamus. cramentis differat vel convenial.
Ul ait Aiigtisiiniis : < Caro ejus est, quam forma Sed, quia de confectione sacramenli diclum est,
panis operiaiu in sacramento accipimus; sanguisi quomodo sacrainenlum corporis Christi ab aliis dif-
cjus est, quein sub vini specie ac saporepolamus. > ferat sacramentis, vel quomodo conveniat, videa-
Sed quia, ut supra diclum esl, in fine missa? oratur mus.
ut corpusChrisli quod sub specie panis et vininune Csctera enim sacramenta Novi Testamenli et Vete-
geritur, reruni verilate capiatnr, ne pittelur ipsa[ ris, ligurae lanlum fuerunt; nec aliquse species eo-
species panis et vini, auam coroori Christi non di- rum, ut id fierenl quod significabant, ab hoc quod
7(51 DE SACRAMENTO. — LIB. 1. 762
fuerant, ut nianna, petra, aliqiiatenus miitakc sunt. A el omnes mare transierunl, et omnes 'eamdem eseam
Aqua vero baplismalis, et oleum cbrismatis in sa- tpiritualemmanducaverunl (l Cor. x, 1). Spirilualem
crainenlo ab hoc quod est non niulatur; nec Spiri- ulique eamdem; nam corporalem alterain, quia illi
tum sancium, quem signiflcat aqua abhieniem, manna, nos aliud ; spirilualem yero (eamdem) quain
emundaniem,oleum veroroborantem.illiiminaiiiem, nos. Et omnes eumdem polum spiritualem biberunt.
quamvis credentibus suo mysterio exbibeal, non Aliud illi, aliud nos, sed specie visibili: quod lamen
lamen coniinereessentialiler, sed figuraiive lanlum idem signilicaret virlule spiriluali. Quomodo enim
ciediiur. Solum sacranieutum panis el vini ila eumdem potum? Bibebant, inquii, de spiritali se-
niutattir, utsubsianlialiier non sitquod anlefuerat; quente eos petra, petra autem erat Christus (ibid., 4).
sed subslnniia ejus corptis Cbristi fiat, forma vero lnde panis, inde polus. Petra Christus in signo, verus
remanens ipstim signilicet el conlineai. Christus in Verbo el in came. Manna el speciem
Hanc autem panis et vini substantiam ideo Chri- visibilem panis et vini corporalem escam dicit, di-
stus in suo sacramento remanere non voluit, ne, si versa illis et nobis; sed quod credeniibits illis et
duse substaniive veritales, panis scilicet communis nobis per hanc diversam escain signiflcatur'idein
nnster, el ipse vivus et verus panis in codem sa- esl, scilicel Christus : et ideo dicil in signis diversa
cramenlo essent, errorein gignerent veritalis, dum B esse manna et panem, in re, id est in Chrislo qui
ibi essel el ipse verus pauis, quia vita seterna, et Significattir per illa paria; cum tamcn sacramenluin
panis coinmiinis stio. modo verus.qtiia temporalis panis familiarius significel Cbrislum qtiani manna,
vitse substanlia. Facilius enim el certius credilur quia nianna fiilurum, patiis prsesenlem, manna tan-
corpus Chrisli in illo sacramenlo fieri et esse, ubi tum exlrinsectis, panis ita ut subslanlialiter sit
corporaliler noti fuerat, non soltim pro sacramento, conversus in corpus Chrisli, et forinaliler signiflcct
sed et pro miraculo, dum ibi panis desinit esse quod corpus Chrisii. Eadem cnim fide Cbrisli salvati
fuerat. El forsltan, jie bsereses impanationis etfoedse simt qui anie Christuin, qua salvanlur et illi qui
digeslionis Iinie singulari suo sacramento ascribi modo sunl, quia credidertini veninrum esse quem
possenl, ipsiiin ab omni corruplihilis nalursc vel ma- nos crediniiis venisse. Unde Aiigustinus in libro De
leria? contagio purum esse voluit. poemieniia (tract. xxv in Joan., n. 12,iom. III,
Sciendum tamen quod beaius Augustinus hoc sa- p. 2, col. 489) : < Utquid paras dentes et ventrem?
cramentuih in signilicando Christnm aliis comparat, Credere in eum, hoc est manducare panem vivum.
quamvis tanto privilegio, ut dicttim cst, omnibus Qtti creilit iu eum, nianducat eum. » ltem AugtisU-
lam novis quam veteribus prsecellat. Ait enim in nus in psal. civ: < Panis cceli est assuinplum cor-
libro III De Trinitale (cap. i, n. 10, lom. VIII, c. ^ pus Agni quo nos relii:iinnr in Ecclesia, sicut illi
798):<Si apostolus Panlus, quamvis adhuc ex refecli siint manna. >
parte et in scnigmale videret (/ Cor. xm, 12), potuit Nec solum comparatur sacramentum corporis
tamen significando Chrislum prsedicare, aliler Chrisli cseleris sacramentis consignificando, sed et
per linguam suam, aliter per epistolam, aliler pcr in corporc Chrisli scternaliler non permanendo.
sacranienlum corporis et sangninis ejus, nec signi- Quanivis enim panis stibslanlia mirifice, ut dicluin
ficantes sonos lingua edilos, nec signa lillerarum est,,in corptis Cliristi conversa esse credalur, forina
conscripta pelliculis, corpus Christi et sanguinem lamen in sacramenlo remanens, non in corpore
dicimus; sed illud lantuni, quoil ex fiuclilitis lerrse Cbristi manere perpetualiler, sed posl hanc vitam
acceptum, ei prece mystica consecratuin, riie sunii- omnino desinere creditur, sicut et csetera sacra-
mus ad salulem, quid niirtim, si etiam in crealura rneiua. Cum enim scriplum sit: Panem angelorum
cceli et lerrae, niaris et aeris facil Deus qna? vult mnnducavil homo (Psal. LXXVII,25), quia eodeni
scusibilia ct visibilia ad seipsum in eis, sicut opor- Chrislo reficitur liomo in via credendo, quo satian-
lere novil, signilicandum et denionstranduin?) Cum tur angeli in palria, eum sicul est videndo,cum
igilur per sacranienlinn corporis et sanguinis Do- Q eodem fruunlur ut vivanl sine sacramento, quo el
mini Chrislus signilicari dicatur, ct ipsum caeteris nos ne inoriamur cuni sacramento : quando erimus
signiflcantibus aniiuiuereltir, el ejus exemplo cseterse sicut angeli Dei, riunquid etim quem angeli sine
signiflcative species a Deo posse fieri aslruantur, sacramento vident revelaia facie sicul est videre
conslal ipsum sacramenlum sicul cselera esse signi- poteriinus, nisi ablala umbra sacramenli? Quoniodo
flcativum. enim facies sua vel nostra erit revelala, nisi omnis
Iiem Atiguslinus in serm. 26 super Joannem : < Et veli umbra rejecta, el hos appareamus filii Dei,
nos hodie accipimus visibilem cibum; sed aliud est quod sumus, et ipse nobis appareat quod est, sicut
sacramentuin, alitid virlus sacrainenli. > Et paulo esi Deus? Fruslra oraremus, ut quod nunc specie
post: Hic est panis qui de emlo descendil (Joan. vi, geritur, rerum verilate capiamus, si ibi etinm luijus
55). Hunc panein signiflcavit maiina, hunc panem sacramenli haberemus umbram, ubi facie ad faciein
significat allare Dei. Sacramenta illa fiierunl; in sicut est videre speramus Christi gloriam. Qtise
signis diversa siinl, in re quse signilicalur paria. eniiu reinuneralio esset nobis in alia vita, si umbra
Aposiohim audi : Nolo enim vos, inquil, ignorare, sacrantenli contegenle, veritns glorioe Clnisli niin-
fratres, quia patrcs noslri omnes sub nubc fiterunt, quam nobis fierct manifesta? Untle Ambrositij in
763 D. ALGERi SCHOLASTICI LEODIENSIS. 76i
libro De oflieiis (Ii1). 1, cap. 48, t. II, col. 65): <Illa ^vcqiiies, non adhuc in snciamento spei, quo in
igilnr sunt nobis expelenda, in quibus perfeclio, in hoc tempore cbnsociatiir Ecclesia, quando bibiltir
quibus veritas esl. Hic umbra, bic iinago, illic veri- quod de Chrisii latere nianavil, sed jam in ipsa
las. Umbra in lege, iniago in Evangelio, verilas in perfectione saluiis seleriue, cum tradet regnuin
coelestibus. Ante agnusofferebaiur et viltiltis; nunc Deo et Palri, ut in illa perspicua coniemplalione
Chrisius offertiir, qtiasi recipiens passionem, el of- incomniuiabilis veriuuis, nullis mysieriis corpora-
ferl se ipse qtiasi sacerdos, ut peccata iliinitial. Hic libus egeamus. >
in iniagine, ibi in veriiale, ubi apud Palrem quasi Quia ergo hoc. sacraniento non est in aeternum
advocatus pro nobis intervenit. » mors Chrisli anniinlianda , sed lantuin donec veniat,
ln quo iioiandiim est, qnia iu Veteti Testamemo, quia posiea nullis,mysiertis egebimus, constat illud
dedit Deus laiitum figurse umbrain, in Novo verita- transitoriuni esse signum et lemporale, quo laiitum
tein cttin figura, in futuro dabit veritalein non cum cgemus nunc, duni videmus per speculum et in
lignra, sed manifestam, ut tali-profectu leinporum amigraate. Unde ilem Angustiniis in sermone super
nos perfeclae veritati viciniores ostenderet, quibus orationem Doininicam (67 , n. 7, t. V , col. 535):
post uiiibratam vcritatetn, nibil cisi eaindem mani- < Cum.lransierit vila isla , nunquid pelemus panem
feslam tlari restarel. Velus enim Testamentiim ve- B quotidianum ? Tunc enini non vocabitur quotidie,
ritatem promisit, non dedil; Novum dedit, sed non sed hodie. Nunc vocalur quolldie, quando transit
ostendil. Quid restat, nisi ul eadem verilas iu alia dies, et venit alius dies. Nunqnid vorabitur q.tiotidie
vita inaiiifesletnr? Unde et venerabilis Beda presby- quando eril seternus unus dies ? Sane duobus mOdis
ter ait in exposiiione bujtis cvangelici capiltili : intelligenda est ista petitio de pane quolidiano,
Noh est arbor bona quw facil fruclus malos (Luc. vi, sive pro necessilate carnalis vicius, sive pro ne-
43). In bac vita luinine sanctarum Scriplurarum el cessilate spirilualis alimonise. Norunl spiritualem
sacranientortnii ccelestium refectione opus habemus, alimoniam fideles, quam et vos, si puri eslis,
in iuluro auiefn lalibus noii egebimus subsidiis, ubi accepluri eslis de aitari Dei. Panis erit el ipse
juxta Psalmistae vocem, qnicunque apparnerint cuin quotidianus huic vilse necessarius. Nunquid enitn
juslilia, saliabuniur inanifesta gloria Chrisli. Qtio- Eucharisiiam accepturi stimtis, cum ad ipsum
niodo enim egebimus refectione libi sempiterna erit Clirislum venerimus, et cum illo in seternum re-
salieias? vel qtiomodo egebimus sacraniiinlo, quod gnare cceperimus? Ergo eucharislia quotidiantis
iilique Octiltiscorporaliler videl, cum Deus diligen- panis est; sed sic accipiamus euin, ut non Solum
libiis se, lesie Aposiolo (I Cor. n, 9), qttod oculus venire, sed et menle reficiamur. > Et paulo post:
non vidil, etauris non audivil et in cor hominis < Quando illnc veiierimus, ipsum Verbum mandu-
iioii ascendil, prseparaverit? caluri sunms/et bibituri, quomodo angeli modo.
Iiem cum ipse Domintis nobis prseceperit, quo- Vident eiiim ipsam veritatehi, el ipso fonte satian-
tiescunque hoc facimus, facere ad snam commemo- tur, unde nos irroramur. Cum igiltir eucharistia sit
ralioiieni, cuin euin videbimus sicut esl, quoinoilo panis quolidianus, huic vitse necessarius, quem
necessaria eril btijusmodi commemoratio, cum in noii sumus acceptttri, ciun ad ipstini Christum ve-
prsesenle ejus visione, nuila possil inlercidere obli- nerimus, quando manducaturi sunius ipsum Ver-
vio? Unde D. Hieronymus in primam Epistolam ad bum quomodo angeli modo, constal eain non esse
Corinlbios : < llanc ullimam memoriam nobis reli- seternara specie lenus,quam lainen ipsa sui veritale
quit qiiemadmoduni si quis peregre proflciscens, selernam crediinus. >
aliquod pignus ei quem diligil relinquat,ul,quoiies- Quia igitur panis mysticus fitnobis, non nasci-
cunque illud viderit,possit et ejus beneficia et ami- tur, nec ipso suo niysterio selernus babetur, sed
citiasmemorari; quem siiile perfecle dilexeril, sine lemporalis et quotidianus, quod nec origine, nec
ingenii illud desiderio vel fletu videre non potest. > selernitate Chrislo congruit, quomodo unius perso-
Ideo hoc Salvalor tradidit sacramenlum, ui per D nse cum ipso tredendum erit, cum de nostra per-
hoc semper comnioneamur, quia pro nobis niorluus sona eliam Domintis dixeril: Quia capillus de capite
osl. Nam et ideo cura accipiimis, a sacerdolibus veslro non peribit ? (Luc. xxi, 18.) Quapropter de
coniinoneinur, qtiia corpus et sanguis est Christi, forma hujus sacramenli ita judicemus, sictilB. Au-
ul non siiniis ingrati lautis ejus beneficiis. Quia gustinum in libro primo conlra Maxiininiim (cap.
igilur commemoralio moriis non erit necessaria 17. t. VIII. col. 690) formam iniDersonatain et
ad concilandum desiderium vel fleluni, ubi non tormam - myslicam disiinxisse cognovunus. Ait
peregre profecta, sed prsesens semper erit vita enim : < Adhuc in forma htimana csl Filius, quam
seierna et gaudiuin , ideo Aposlolus buic sacramento, levavil in ccelum et sempilerna eril in regno, ha'c
ne sclernum videalur, linein deuunlians, nit: Quo- eadem forma imnionalis. Nam de Spiritu sancio,
lieseunque manducubitis hunc panem el culicem qui iiullnm suscepil formam nd unilalein perso.n:c
bibelis , \morlem Domini annunliabitis donec veniat su«, quamvis se per sulijectain crealurani visibili-
(1 Cur. xi, 26). Quod Augustinus exponens in libro "ter cl ipse, sive per coluniba) speciem, sive per
conlra Fauslum (xu, c. 20 l. VIII, col. 238) ait : liiiguas igneas sit deinoiislrare digunlus, iiuiiquain
< Significat finem sscculi, quanHo erU sanctoriim dicltts esi ininor Palre, Ad horain <j'iippe appaiua-
765 DE SACRAMENTO. — LIB. I. 765
riinl illa qu» Spirittun snnctuin signiflcando mon- A dignus qui apenret librum noslrse redeniptionis
sirarenl visibilitcr invisibilem, eoluniba propler (Apoc. v, 3), quia neque angelus, neque vivus
amorem sancliiiu, ignis auiem propler cliarilalis honio, neque mortuus, quanto minus aliquis infra
lumen alque fervorem; et peraclo significaiionis honiinem factns. Absurdum esl igilur de Dei sapien-
officio corporales illse spccies transieruni, alque tia tam stulte sentire, aliqttasqtie Scripturas ad
esse ulterius desiilerunt, sictit columna ignis -nubi- hujtismodi senstim infieclere. Cur enim Deus lieret
losa per diem, lumiiiosa per noctem. Clirisliis au- aliud quam quod semel factusest, homo scilicct ad
lem non hmnanain ad horam sumpsit elligiem, in nostram salutem : cum niliil aliud opcrelur in sa-
qua bominibus appaieret, ac deinde species illa cramento, quani quod semel operattis esl nobis iu
periret; sed in unitate personse stiae, rnanenle in- seipso, in cruce scilicet el altari, nostram re-
visibili Dei fonna, accepit visibilem boininis for- deniptionem : ad quam semper digne suscipiendam,
mam , non solum natus in ea de homine malre, semper signo stise prnesenli* noslrain voluil exci-
veriun etiam crevit in ea, manducavii, bibil, dor- lare devolionem, per tanli sui beneficii prsesentis ct
mivit, occisus est in ea, resurrexit, ascendit in prseleriii coininemorationeii)? Sicut ergo Spirilus
reelum, seilet ad dexleram Patris in ea, et in regno sanctus in specie colunibae vel linguis igneis sine
sno ei ijui illi snbjecit omnia, erit subjectus in ea. > " unitaie personse apparuisse credilur, sic Christus
Sic igilur in sacramanto corporis Chrisli, panis in sacramenio panis et vini corporaliter confici, sed
formam Chrislo non dicamus inipersonatam (28). non personaliter uniri aslruatur.
Sed,quamvis ipsapanis subslanlia mirifice incorpus CAPUT IX.
Clirisli conversa su, panis tamen forma in sacra- Quod novus panis et vinum in corpus Clirisli muta-
menlo remanens, riiansura perpetualiter in Chrisli ta, novam carnem vel sanguinem non generanl.
corpore non puletur; sed, sicut csetera sacrameiita Sed ilerum httjus mulalionis trahunt aliqui nimis
pogl lianc vitam omnino desisiere credalur, ne de simplieiter a commuiii natura similitiidiiiem (29) :ut
iinpanniione aliqua hseresis orialur. Nam. si im- siciilpanis et viniini in viventem carnem et sangui-
panaiur Christus, vel in panem convertilur, quod neni transferiur nostrum, vel etiam in viventem et
est nefarium, tum sil immuiabilis, vel fit panis vivificatricem carnem ipsius Cbristi, quam diu no»
sicut Verbum earo factum est, quod frivolum est, biscuin conversatus est per naluram comestionis;
cuni i.on asiruat auctoritas evangelica vel prophe- sic etiain in viventem et vivificatricem carnem et
lalis , cum e contrario eiiain panis fiat caro Chrisii, sangiiinem Cbristi transferalur per graliam sacer-
ila ut iion remaneal panis. Non euim esset magntnn dolalis benediclionis.
quod Apostolus ad commendandnm honiiiiibus Dei Sed longe aliter panis et vinum fit caro et san-
«lilectioneiii, et buinaiise ualui;nv dignilatem ait, gtiisChrisii in sacramento per gratinm, qtiam i»
quia Filius Dei angelos non apprehendit, sed semen cujnslibel vel etiain ipsius Chrisli stomacho per na-
Abrahx apprehendit, si ille qui naturse angelortun luram. In stomacho enim Chrisli panis et vinum,
conteinpsil personaliter uiiiri, brut;e panis suhsian- non mutata veldeficieiite subsianlin, sed forma, no-
laj iinpersonaius, panis vellel fieri. S.ia enini vam carnem et novum sanguineni, corrtiptioni ali-
impersonatio jam non hominibus singnlaris, quia quatenus obnoxium, sicul in cseleris homiiiibus ge-
eliam panibus facia comuiuiiis , sictil liumnnse na- neravit;in sacramemo aulein, muiaia substantia
lurse minueret dignitntem , sic etiam Dei erga ho- non forma, panis et vinuni non lit nova caro et
niines minus comniendatvi dileciionem. noviis sangtiis, sed existens subslantia panis et
Plon ergo moveat quemquam quod ipse de se ail: vini niiiiaiur in coexisientein stibstatitiam corporis
Ego sum panis vivus (Joan. vi, 51), flgtiraie, quia, Christi ; ita til novilate sua nibil in ipso innovet,
si ipse creditur panis fieri vere, quomodo eamdem nuitalione sua niliil iinnititet. Si enim esl mulabilis,
redeinpiioiiem, quam semel fecit in cruce, operari vel in augiiientuin mutatur vel in detrimenlum. Sed,
poterit, elia.n in altari quotidie? Nam qui semel D si egel angmenlo, non in virum perfectuin resurre-
incarnalus, paulo minus ab angelis est ininoratus , xit; si detrimenlo olinbxius est, corruplionem non-
quia factus passibilis, hic lolies impanatus, quoties tliim evasil. Sed econtra Aiigtistinus, in cpist. 205,
in allari consetratus , ipsis hoiiiiiiibus mullo minor ad Coiiseiuitim de corpore Domini post resurre-
fieret, quia facius irralionalis. Sicut enim tmperso- ciioneni (t. II, col. 767) : < Constat itaque, nec ullo
iMlionis jure, ut verus bomo essel in bomine, acce- modo dubitandum est, corpns Christi, quod licet
pil animam cum ralione sua , et carnem cum sensi- corruptienis putreiliiieni in sepulcro iion videril,
hus. suis, ut in ea pali posset, sic panem acciperet unde scripliiui esl : Nec dabis sanctttm luum videre
emii irralionalilale sua : et ila quia minor fieret corruptionem (Psal. xv, 10); clavis tamen et lancea
suis redemplis, non vMeretur seqtitim et sufficiens perruinpi potuit, iiuiic oniiiiuo in iiicorrupiione con-
esse preiitun redeinptionis. Si enim neqtie in ccelo, sistere. >
ueque iu lerra, neque suhltis lerram inventus est Si quseris itaque quomodo res corruplibilis in
(28) Haec opinio Ruperto Iribniltir a Bellarmiiio, (29) S. Joan. Damasceno et Paschasio Iribuitiir
qneni refellit Gerberon iu Apoluyia Ruperti p. 156, b;ec opiuio a Cl. de Marea. Optisc. I. V, p. 141, ed.
l. IV, Op. Rup. ed. Veuet. 1751. Bamberg. 1789.
767 DE ALGERI SCHOLASTICI LtODIENSlS. 768
incorriiptibilein, existens in coexislenieiii, nova in A1 non erant. Quorurn quia ab altero quievit, ne dein-
aiitiquam sine illius innovaiione vel miilatione mu- ceps ex nihilo substaniias creel ac formas, alterum
tetur, respondet libi Augti&linusin librp Senlentia- naliirae communicavii, quo ea quse sunt, in id quod
rum Prosperi (t, X, 223): < Si quseris modum quo nori sunt, mnlaniur secundum Xormam, ut virga
id possil fieri, breviter ad prsesens_ respondeo : serpenlem, mirabiliter, et omne seuien in fructum
Mysterittm fidei est, credi salubriler potest, inve- suigeneris natiiraliter. Terlium privilegio divini
stigari utifiter non potest. > Item idem contra Feli- sennonis ascribens subjecit: elhoc quod conficimus
cianutn (30): < Omittamus in Deo corporalis intelli- corpus, ex virgine est. In praesenti enim quoddixil,
genliae legem, ne operibus suis similem dicamus conficimus nOvitalem panis; in corpore quod ex
esse factorem. » Et post pauca : < Hoc /fides cre- virgine est imiiiutabilitaiem antiquse veritatis as-
<lal, intelligcnlia non requirat, ne aul non invenliiin truxit, ut, dum panis maneiue forma sua mutatur
putet incredibile, aul repertmn noti credal singu- iii id quod non erat, corpus scilicet Cbristi quod
Iare. » Ilcm Ambrosius-in libro De mysteriis ini- ex virgine eral praeler ordinem natune : Nec de
liandis (cap. 9, t. II, c..338), onuiis nalurse lerrense nikilo credalur corpus Christi creari in sacramento,
originem vel condiiionem ab boc singulari divinse secundum primarice naturts originem, nec panis for-
graiise sacramento excludens ait : < Forte dicas : " mam mulari secundum naturm communicatam con~
Aliud video; quomodo tu mibi asseris, quod corpus sueludinem ; sed novo et inaudito modo ita mulari
Chrhsti accipiam? Et hoc superest nobis ul probe- subsiantiam panis in substantiam corporis Christi,
nius. Quantis uiimur cxemplis, ut probemus, non ul panis non sit, sed . appareat esse quod fuerat, et
hoc esse quod nalitra formavit, sedquoil benediclio corpus Chritti non desistal essequod eral. Dignum
conseeravii, majoiemqne esse vim benedictionis, namque erat, ul quia hoc sibi in seipso erat pro-
qtiam naturse, quia beiiedictione eliam nalura ipsa prie proprium, caeteris suis operibus incoinmunica-
nnilatur ! Virgam tenebat Moyses, projecit eam et bile faceret lanti sui mysterii miraculuni.
facta est serpens. i Ei postpatica :« Teligit Moyses QuaVriturautem, eiiin Doiniiius ante passionein
petram, ci aqua de putra profluxit. Nunqtiid non discipnlis sacramenlum corporis sui dederil, quando
prseter natiiram operata est gratia, uVaquam vo- erat naturae passionibus obnoxium, si ita incorru-
meret pelra, qtiamnon babebat nalura ? Advertimus pLildJeet inniiorlaledederit illud insacrainenlo, sic-
igiiur majoris esse gratiam, quam nattiram. Quod nt daiur nobis moilo, niaxime cuin dixeril : Hoc est
si tanium valuit htimana benedictio, ul natiiram corpus meum,quod pto robis tradetur; hicesl sanguis
«onverlerel, quid diciinus de ipsa consecralionedi- qui pro vObiseffundelur (LUC.XSJ,19). Sed non cst
vina,ubi veiba Domini Salvatoris operantur? Nam miriim, si ille, qtii ante passionem irans-!ig.iii'aviise
sacramentiini islud, qnod accipis, Chrisii conflcitiir in tale corpus quale post resurreclioneni babiturus
sermone. Sermo igilur Clnisli, qui poluil ex nihilo erat, et post restirrectionem oslendil corpus suum
facere quod non erat, non potesl ea qtiae sunt, in vulneralum et palpabile, quale ante passionem ha-
id inutare quod non erant? Nonne innjiis est novas buerat : ila iuiBiortale dederilcorpus suuni in sa-
rebus dare, quam mutare nattiras? Quid argumen- cramenlo quod erat moriturum, sicut post resurre-
lis utiiiiur? suis nlamur exemplis, Inc.irnationisqtie clionem idcm corpus siium quod erat iiivtilnerab.le,
exempLo asirtjamiir uiysterii veritalem. Nunquid ostendit vulneraliiin. Sicut hoc, sic et illud diviuce
iiatufse nsus praecessil, cmn Clirislus Doniinus ex poteuiise ascribalur. Diviua enim operatio, ut ait
Maria nascereiur? Liquet ergo quod praeler nalurse B. Gregorius (homil. 26 in Evang. n. 1, col, 1552),
oidinem virgo generavii. Et hoc qttod coiificinms si ralione comprehenditur, non est admirabilis;
corpus, ex virgine esl. Quid hic quoeris naturae or- nec fldes habet meritum, cui humana ratio prae-
dinem in Cbrisii corpore cum prseter naturaili sit bel experimenluin.
ipse Dominus Jesus partus ex virgine ? Vera utique Qiii ergo duplici forma, humana scilicet etsacra-
caro Christi,qii3ecruciflxa est, quaescpulta est. Veres'D menlali, prsesentem se exhibuil quasi alterum, cum
igitur <:arnis illius sacramentum est. Ipse Dominusi omnino idem esset, et comedendum se dislribuit,
Jesus clamat : Hocest corpus meum (Luc. xxn, 19). cum vivus et integer permaneret, nonne in illo sa-
Anie benedictionem verboruni ccelesliuin, alia spe- cramenlo se incorrnplibilem et immortalem prse-
cies liominaitir; post consecralionem corpiisChrisli i buisse credendus est, in quo nec morsibus atlriius
signilieatur. Ipse dicitsanguinem suuin. Ante con- corrunipi, nec comcstione lot honiiniiin devoraliis
secraiionem aliud dicilur, post consecralionemsan- potuil occidi ? Sicut ergo moriturus in seipso, fa-
guis iiuiicupaltir. » ctus est immorlalis in sacramenlp supra nattuani,
ln quo nolaiidtim est quia B, Ambrosiusad com- sic eliam tunc cnin caro ejus, et sangtiis cibis et
probandiiin hujus singulaiis myslerii lerlium mira- polibus innovari posset, ac niulari peivnaiurain in
ciiluin, duo mirabilia opera Dei praemisit; unumi seipso, non tamen novo vinoet novo pane innovari
creationis, qua fecit existere qua: non erant ; alle- aut mutari poiuisse credenda est eadem caro vel
ruin mulationis, qua ea quae erant fieri fecil quodi idem snnguis in sacramenlo. Qnod aiileni seipstini
(30) Cap. 8. Est liber Vigilii, S. Augusiino falso ascnptus. Vil. Append. -op. .5». Augtisiini, i. yiit,
p. 43
769 DE SACRAMENTO. — LIB. I. 770
distribuerit discipulis, testaiur Augtistintis iu tit. A corporis el preliosi sangninis Cbrisli, omniuni no*
psalmi xxxni (enar. n, n. 10, t. IV, col. 214), cuin struni Redemptoris effecli, non ut commuueni car-
fugerel David Saul perseculorem, inquiens ita :« Et neni pereipienles, quod absil! nec nl viri sauciifi-
ferebatur in manibus suis. Hoc vero quomodo fleri cati et Verbo conjnnrli secundiiiii diguilalis unita-
possil in houiine ; (|iiis intelligat ? Quis eniin por- lem, aut sicut divinam possidenlis liabilationcm ;
latur manibus suis? Quomodo inlelligalur in ipso sed vere vivificatricem, et ipsius Verbi propriam
David secuiidum Iiiteram non invenimus; in Chrislo factam. Vita enim naluraliier ul Deus exislens, qui
autem invenimus. Ferebatur eiiim Chrislus in ma- eidem proprise carni uniiiis est, vivificatricem eain
iiibtts suis, quando commendans corpns siiiini ail : esse professtis est. El ideo qitamvis dicat : iViii
Hoc est corpus meum. Ferebat euini illud corpus in manducaveritis camem Filii hominis, non taiuen
manibus suis. > cam iiihoiniiiis iiniiis ex nobis existiinare debemus.
Cum ergo constel, quia seipsum niorittirus ini- Quomodo eniin juxta naturam suam vivificatrix
morlalem, visibilis invisibilem in sacramento dede- esse polerii caro bominis? Sed profuemur vero
rit, constal quia illud corpus suum, quale ncs modo propriam ejus factani, qni propter nos Filius houii-
suinimus, tale fuil, iiimin idemque omuiuo stibstan- nisel factus est et vocattis. >
tiael tnnc et ntuic : sed lunc tamen differens mor- " Ciini ergo hac synodo sntis nslnicliiiii sil, non
talitale el iiiimortalilate , in hominis et sacramenli alicujus de vulgo homiiiis carnem et sanguiuem in
ferma, nunc hominis lantum et sacramenti forina. mysierio sumi, sed carnem vivilieatriccin, el iflsitis
Quam identilatem substaniise, diversilatemque Verbi propriani lactam, ne lamen verbis B. Atigu-
forinse Augustinus disceriiens; de identitate sub- siini, quibus dixil ex persona Domini, non hoc cor-
staniiae, ut omnem novitatem vel diversilalem ptts quod videtis manducaiuri esiis, quasi illud re-
excludai, ailin serm. ad Neopbylos : < Hoc acci- inovendo a se, el iierum mysteriuin veslrum in
pile in pane, quod pependil in cruce ; boc accipile mensa Domini posilum esi, estole quod videlis cl
in calice, quod effusuin est de Chrisli latere. Erit nccipile quod estis , ne cx hacquasi unitatis faini-
enim ei niors, non vita, qui mendacem existimave- liariiaie subrepal, ul ad hanc digniialem aspirarc
ril vitam. > praesumai uliquis, ut siium vel alicujus corjins de
Qni ergo de siihslaiitia lain veraciter aslruxit, vtilgo sumi aestimel in sacramenlo : quod vere so-
illud idem liie esse quod ibi fuil : de diversiiaie Iius Christi corptis ibi sit, aslruamils. Auguslisus
formae in epislola ad IrenxMim ita ait : < Non hoc in libro iv De Trinilate (cap. 14, t. VII, c. 823) :
corpus quod videtis manducaluri eslis, riec bibiluri _, » Qnis lam sanclus ei juslus sacerdos, quam unicus
illmn saiiguinein, quem fusuri sunl qui me crucifi- Filius Dci ? El quid lam grate offe.rri et suscipi
genl. Ipsiim quideui el non ipsiim. Ipsiim invisibi- possei, quani caro sacriiicii nostri, corpus effeclum
liler, non ipsuni visibiliter. > Quasi diccrel: Ipsiim Sncerdotis nostri ? ul quoniam qualiior consideraii-
quideni secundum iiivisihilein subslaiitiam, et non turin omni sacrilicio, cui offeralur, a qub offeratur,
ipsum secundum visibilem formam. quid offeralur, pro quibus offeratur: idem untis
CAPUT X. -" ipsi verusque mediator per sncriflcium pacis rc-
(Oiicilians nosDeo, uniiin cttm illu nianeret cui of-
Quod iioii de quolibet FiVio hominis, sed de ipso ferebal, uniiin in se faceret pro quibus offerebai,
Chrhlo intelligeuuum esl: < JVisi manducaveriiis
camem Fiiii homiitis, non hubebitis vitum in vo- uniis ipse essel qui offerebat, el qnod olfere-
bis. » bat. >
Sed ex hac beali Auguslini sentenlia qua dicil : Item Leo papa in epistola Anatholio episcopo
< Non hoc corpus quod vidclis manducaluri estis.i missa (80, n. 2, l. 1, c. 1040, ed. Baller): < Aliler
Et ex ipsius Domini verbis nata est baeresis tem- iri Ecclesia Dei, quae corpus esl Chrisli, nec rata
pore Ccelestini papse, et Cyrilli Alexandrini episco- sunt sacerdotia, nec vera sacrificia, nisi iu nostra)
pi, quibusaduiieniibus celebrata est synodusEphe- j) proprielaie nalurse verus uos pontifex recoucjliet,
sina, el destructa est lucresis, quae dicebal paueni verus immactilali Agni sanguis emundei: qui licet
el vinum allaris, non in propriam carneni et san- in Patris sil dextera conslilutiis, in eadeni laiuen
guinem Chrisii, quae jam in coelo eral, posse in carnequam sumpsil ex virgine, sacramenlum pro-
inundo niuiari, sed in carnem el sanguinem cujus- pitiationis exseqiiitur. »116111Leo (52): « Dicente
libet filii hominis jusli el sancli, qui lempliim Dei, Domiiio : Nisi niaiiditcaveritis carnem Filii homhtis
el meriio suo corpus Christi essel de quo Christus el biberitis ejus sanguinem , non habebilis vitam in
ipse dixerat; iVisi manducaveritis carnem Filii Ito- vobis, sic sncrse metisse communicare debelis, ut
minis, non habebilis vitam in vobis (Joan. vi, 54). nihil prorsus de veritate corporis Christi et san-
Igilur CL episcopi iu Epheso congregati (31), con- guinis ainbigatis. Hoceiiini ore sumilur, quod lide
tra hanc hseresim, ita scripserunt Nestorio episcopo credilur ; et frustra Amen ah 'illis respoiuletur, ar
haereticorum: < Sanctificamtir parlicipes sancti quibus conlra id quod accipi:ur dispuialur. >
(31) Labbe Concil. t. 111, col. 415, in Epist.5. bit Vincent. Lerin. in Commonii., c. 29.
Cyrill. Alex. anno 451 lecla in conc. Eplicsino, cui (32) SernioiiGsexto De jejunio septimi mensis, qui
iiiierfueruul epis«opi dttcenli fere nnmero , ul scri- est xci, col. 386, ed. cil.
771 DE ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS. 773
Ilem Ensebius Emissenus (hom. 5 De Pasc.ha) : A post resurreclionem el ejusdem natnrse, et allerius
< Invisibilis sacerdos, visibiles creaturas in snb- g!ori:e. >
slaiiliiim corporis el sangninis sui verbo suosecreta Quod autem eorpus Chrisli spirituale sit, et ic
potestate convenii, ita dicens : Accipile et bibite, corruptibile, et invisibile, nectamen niinus subslan-
hoc est enim corputmeum{iIatth. xxvi, 26); el repe- linle in sacramenio lestantur sancti cuni Eusebio.
tita sanclificalione : AccipUe el bibite, hic est sanguis Unde Ambrosius in libro DesacrameniisfDe mystc-
tneus (ibid., 27). Ergo, sicut ad niiliim praecipienlis riis initiandis. cap. 9, n. 55, l. il.col. 340) : < His
repente ex nihilosiibslileruuicxcelsa ccelortini, pro- sacramentis pascilCliristus Eoclesiam suam, quibus
fiiiida fliiciuitm, vasta terrarum, pari poleiuia in aniinse fumalur siibslantia. Quid edamus cl biba-
spiriiunlibus sacramentis ubi praecipil virlus, rei inus, per Propbetam Spiritus sanclus expressii,
servit effectus. dicens : Guslate et videle quoniam suavh est Domi-
Quis ergo de vulgo lalis, ut unicus Dei Filius, nus (Psal. XXXIII,9). In illo sacramenloChristus esl,
qui in eadein carne quam suinpsil ex virgine sa- qiioniam corpus est Cbristi. Non crgo corporalis
crameiiluin propilialionis nobis in dcxtera Dci sc- esca, sedspirilualis est. Corpusenim (53) Dei,corpus
deus exsequilur, et invisibilis sacerdos visibiles spirituale est;-corpus Christi, corpusest divini Spi-
creaturas in stibstantiam sui corporis convertii? A ritus, > Item Aiigusiiniis : < Hoc est quod dicimus
qua prasuiiipiioiie Ettsebius prorsus nos compe- sacrificiiim Ecclesiae duobus coustare, visibili ele-
sceus, ait : <'Cum ad reverendum altare cibis sa- meiitoriim specie, el invisibili Doinini noslri Jesu
liandiis accedis, sacrum Dei tui corpus et sangui- Christi carneet sanguirie. > llem idem : < Nos au-
iiem fide respice, inenle coniinge, bonora, niirare, lem in specie panis el vini quam videmus res invi-
conlis nianii suscipe, el maxiine baiislu interiori sibiles, id esl cainem Clirisli el sanguinem hono-
assume. > Et posl pauca: < Ad agnoscendtim et ramus. Sed in ista carne el sanguine nil cruentiiia,
percipiendiiin sacrificium veri corporis, ipsa le ro- nil corruptibile mens liuinana coucipial, sed viviS-
boret polentia consecrantis. Qui Uiitc laiuit prcefl- calricem substantiani aiqne salvalriceni et ipsius
guratus in niaiina, est libi mauifestatus in graiia. Verbi propriam faclam, in pane et vino, per qua si
Ipsum autem in mannae illius specie piaesignaiiim digne sumantur, nobis esl peccatorum remissio
eliani Propheta bstendil, diceiis : Panem angelorum collata (54).> Item Aiigusliiius ad Irenaeiim : < Non
manducavit Itorno (Psal. LXXVII,25). El quis cst lioc corpus quod videtis niaiiducatiiri estis. Ipsum
panis angelortim, nisi Chrisius qui eos cibo suas qiiidem el non ipsum. Ipstim invisibiliter, et non
charitatis etluinine suae clarilalis exsatiat? i C ipsum visibiliter. > Unde et subdilur : < Si necesse
est visibililer illud celebrari, necesseest invisibiliier
CAPUT XI. inlelligi. >
Quod in sacramenlo visibili sit spirituale et invisibile Quia ergo corpus Domini spiriluale, non est cor-
corpus Christi. poralis esca, sed spirilualis, el necesse est invisibi-
Sed ecce ex verbis Eusebii, quibus astrint invi- liler illud inlelligi, ideo Augustinus in libro ui De
sibilem sacerdotem, visibiles creaturas in subslan- (k)Clrina Christiaua (cap. 16, n. 24, t. III, col. 52)
liam sni corporis convertere, nosque monet ipsum ail : < Locutio, si flagiliuin aut facinus videtur jube-
Dei corptis et sanguiiiem, flde, meiile, cordis niann, re, aiit utilitatem et beneficentiam veiare, figurata
inleriori baiisiu, spirilualiter sumere. Videtur quse- est. iVisi manducaverilis, inquit, carnem Filii ho-
rendum, si sacerdos esl invisibilis, quomodo sua minis, et biberitis ejus sanguinem, non habebilisvilam
subslanlia siiul, cum sint visibilia corpus et san in vobis, facinusvel flagiiium videtur jubere. Figura
guis? Sed sciendum quia posl resurrectionem cor ergo esl praecipiens passioni Domini esse communi-
pus Christi, sicut incorruptibile, ita et invisibile candum, et utiliier recondendum in memoria, quod
fiiil; quia, ul ail Aposlolus, non animale, sed spi- caro ejus pro nobis cruciflxa et vulnerala sit. Quod
riluale surrexit (I Cor. xv, 44); et quale prodiit de et ipse Dominus proecipil: Hoc facite in meam com-
sepulcro, lale est in panis et vini sacrainento. Qnod memoralionem (Luc. xxn, 19). > Iiem Hieionyinus
eiiiin legitur post resurrectionem discipulis osten- in homilia super Levilicum : < Non solum in Veieri
dlsse mantis et ialus (Joan. xx, 20), bealus Grego- TesiameiUo littera occidens deprehenditur; est et
rius itaj dislinguit in homilia paschali (26 in Ev., in Novo Teslamenlo lillera, quse occidileum qui non
n.2, 1.1, col. 1553) : < Corrumpi necesse est qnod spiritualiler advertit. Si enim lilteram sequaris,
palpatur, et palpari non potest quod non corruni- lioc ipsum quod scripluni est, nisi manducaveritis
pilur. Sed tniro et insestimabili inodo, Redemptor carnem meam, et biberitis sanguinem meum, occidil
noster et incorruplibile pcst resurreelionem et pal- hsec liltern. Si enim spiritualiter eam inlelligas,
pabile corpus exhibnit, ul monstrando incorrupti- non occidit, sed spirilns vivilicaus esl in ea. > Quod
bile invilaret ad praemium, praehendo palpabile for- Aiigiisiinus in exposilione psalmi LIV(u. 23, lom. IV,
marel ad fidem. Et incorruptibileiri ergo se, et pal- col. 514) apertitis exponens : < Prima, inqiiil, hse-
pabilem demonslravit, ul oslenderet corpus suuni resis in discipulis Chrisli, velut a duritra sermonis
(35) Alias Domini.
(34) lla Ciissiodorus Comm. in psal. cix, i. eol. 579 ed. Rolbom. 1679, fere ad verbum.
75 DE SACRAMENTO. — LIB. J. 774
ejus lacta est. Ctiin enim diceret: Nisi qnis mandu- A spiriiuale est spirilunliier, invisibile invisibiliier,
caverit carnem meam, et biberit sanguinem menm, snltitaie sahibriter, quod esl sicut est suniitur
non habebil vilam aUemam (Joan. vi, 54), illi, non iiiteiius, amando. Quod idem lamen exterius von in
intelligenles, dixerunt ad invicein : Durus est hic ipsa vertliile sumi dicitur in sacramenlo, qitia in eo
sermo (ibid.,61); et separaveruni se ab illo. Illis de- nec quod est sicut esl stimiutr, quaulum ad extra-
sceiidenlibiis, instruxit illos qui remanserant : Spi- neam et visibilem formam; nec qnod esl sicul est male
rilus est, inquil, qui vivificat; caro non prodest siunenlibiis operalur qtianium ad graliam. Licet
quitlquam. Verba qucelocutits sum ad vos, spiritus et enim alter guslus sine allero non prosit si negligilur,
vita sunt(ibid., 64). Inlellexisiis spirjlualiter; spiritus in hoc tamen spiritualis esfverior, quia seinpcr
et vila sunl. Intellexistis carnaliter; el sic spiritus salulem operalur bonis, corporalis autem ali-
el vita suiil,- sed lihi non stint. Spirilualiter iiilelli- qtiando etiam mortem malis. Quia igitur spirituale
gile qtise lociuus sum (55). Non boc corpus quod vi- cQipiis Chrisiiet sanguis nqn camalis sed spiritualis
delis mandiicaliiri eslis, nec bibiluri illum sangui- cibus et potus esl, quo spirilualiler Clirisliis, suain
iiem.qiieiiifusurisuiit quinie cruciligenl. Sacramen- sibi, ulcorpiis capili unit et incorporat Ecclesiam.
tuin aliquod vobiscommendavi; spiritualiler intelle- ideo Augiisiinus figuralani locuiionem, qua caio
cfum, vivificabit vos. Caro aulem non prodest quid- B Cbrisli mandiicari iubebalur.allegorice intelligendaili
quamljbid.), sed quomodo|illiintellexerunl? Carnem dixii.
quippe sic intellexerunl, qnomodo in cadavere dilania- Ilcin Ilieronymus lilterain occidentem , nisi spiri-
tur, aul in macello venditur. Sciensaulem Jesusail: tualiler intelligcrelur, vocavit, tit corpus Chrisii non
Hoc vos scandalizal? si ergo viderilis Filium hominis meiiibrnliin discerptiim , et cocluin vel ciudiiin
ascendenlemubierat prius (ibid., 62). Quideslhoc?Illi niandiicari debere viderciur, sed poiins spiritunliier,
putabanl illttin erogalurumcorpus suum, ille dixil se ul dictuin est, incorporari et tiniri fidelibus crede-
ascensurum in cceltim, ulique integrum. Cuui vide- retur.
ritis Filititn bominis ascendentem ubi eral prius, Qiianivis aiilem corpus et sanguis Chrisli spiri-
cerle vel lunc videbilis quia non eo modo, quo pu- tualis cibus el polus sil, et spiritualilcr sumi
tatis, erogat corpus stium : certe vel tunc inlellige- jubnalur, nou tainen ita per oninia accipieiiduin est
lis, quia gratia ejus non consumitur morsibus. Non spiriiualiter, ut lanlum animae el non corpori
enim revera credendum est corpns Christi, cum spi- nostro salulem aeteiiinm opereiur. Ait enitri-Ambro-
riluale sil et invisibile, moreciborum conununium sitts (56) in prinia Epislola ad Corinthios: < Cftlitem
-deiilibnsel morsibus noslris posse discerpi el con- niysticiim ad tuilionein animae el corporis percipi-
stimi; sed quamvis in sacramento suo vere sit, et C mus. Cnro Salvaloris pro salute corporis, sanguis
vere sumatur quaiuum ad substanliam, verius ta- vero pro anima nostra effusus esi,. ut lotuni
men el perfeclius fide ac devotione sumitur quan- honiinem salvum facerel. Item Augiisiinus in ser-
tuin ad salutis gratiam. Unde Auguslinus in libro moue 26 super Joannem ( n. 16, col. 500 ) : < Cmn
secimdo De pcenilentia (tract. xxv in Joan., n. 12, dixissel: Qui manducat carnem meam et bibit meum
col. 489) : < Utquid paras dentes et ventrem? sanguinem, habel vitam ceternam, conlinuo subjecil:
Credere in eum, boc est manducare panem vivum. Et ego suscitabo eum in novissimodie (ibid., 55) ut
Qui credit in eum manducal eum. > liem idem habeat iiilcriin seciindum Spiriluin vitam «'lernam,
in lib.ro De verbis Domini : < Tunc atilem vila in requie quae sanctorum spiriius suscipil. >
uniciiiqiie erit corpus el sanguis Christi, si quod in Quod auiein ad corpus attinet, nec ei vita aeiema
sacramenlo visibililer siimitur , in ipsa veritate fraudeiur, sed in resurreclione. nioriuoruiii in
spirilualiler bibalur. > Quod evidentius Gregorius novissimo die. Unde etinm secundum corpus "tlici-
in bomilia paschali (22, in Ev., n. 7, 1.1, col 1533) mur nieinbra capiiis Chrisli esse. AugiisLinus in
expoiiens, ait: « Quid sit sanguis Agni, non jam serm. Dc verbis Apostoli: < Si Dominus noster
audiendo, sed bibcndo didicislis. Qui sanguis snper n Jesiis Chrisius aniinani 'lanliinimodo suscepisset
ulruinque posteni ponitur, quando nori solnrn ore bumanam, liiembia ejns non cssent nisi a .imae
corporis, sed eliam ore cordis baurilur. In utroque nostrse. Quia vero et corpus stiscepii, per quod
enim posle Agni sanguis esl posilus, quando sacra- eliam cnpul nobis est, qui ex anima et corpore
meiilum passionis illius, cum ore ad redemptionem constamus; profecto membra illius sunt ei corpora
sumitur, ad imilalionem quoque inlenla menle nostra. > Quia igitur nos ex coipore el anuna con-
cogitaiur. > stamus, Chrisliis aulem el corpore et anima el dei-
ln quo noiandtim est qtiod Augustinus et Gre- tate, videaintis si in lam unico unitatis sacramenlo,
goritis idem dicuni, in sacranienio visibiliter ore quo Ecclesiae, ut corpori suo corpus siiiiin incorpo-
corporis sumi, quod in ipsa verilate spirilualiter rat, sicut corporis el animae Dominicae,sic etiniii
ore cordis bauriri; non quod subslanlialiier aliquid ipsius divinitalis stise mereanuir baberc consortiiiiu.
verius credaiur corde, quam sumalur ore. Sed, si Ait Ambrosius va sacranienlis (lib vi, c. 1, n. 4,
pura veritale sumi veriias dicitur, quandri-quod t. II, col. 581):« Quia idem Dominus noster Jestis
(35) S. Aug., tracl. xxvu in Joan., tom. III, p. 2, (36) Ambrosiastrum intellige.Vjd.op.S. Ambrosii,
lol. 503. t. II, p. 149 Appendicis.
775 DE ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS. 776
Cbristns consors est et divinitatis et corporis : et L manducari posset ac bibi, confecil; iradensque di
tu, qni accipis carnem ejus, divinse.ejus subsianliae scipnlis, ne in mysterio inystice, et non proprie ve.
m illo pariiciparis aliinetito. » vere loqui pularetnr, ait : Non futiiriun praedico,
CAPUT XII. non absens aliquid denunlio, sed boc quod pr;csen-
Quod corpus Christi, cum in sacramento sit spiritua- tialiterdo, esl corpus meum, non -figuraliim, sed
liter el invisibiliter; non lamen minus subslantiuli- verum, ipsuin quod pro vobis tradelur. Hic estsan-
ter et vere. guis meus, idem ipse, qui pro nobis effundeiur, ad-
Quia ergo spirilnale el invisibile corpns Chrisli dens etiam proprie proprium suaa carnis ei sangtii-'
asiruximus, et per ipsum lanien non solum spiri- iiis effectum, scilicet in remissionem peccatnrum.
lualiter, sed et corporaliter humanilalis et diviniiatis Cum enim solius Dei sil remitlere peccaia, cui soli
ejus parlicipamur; eumdem habenles ad luilio- peccalorum debetur remissio, cnjus sanguis nisi
nem noslram in viatico quem ad glorilicalio- ipsius Dei,posset remissionem peccaiorum operari ?
nem habiluri sumus in pramio, ut substanlialiler Ut enim hoc privilegium removeatur ab omni Clio
el vere in sacramento suo esse credatur, quo ipse bominis, si etiain sine uiiitaie Dei, filius essel virgi-
nobis et nos sibi uniinur : de veritate corporis ejus, nis, qnomodo remissionem peccaloruin muiido face-
quamvis sttperitis manifeste diciuiu sit, certius ret, ctiin Adam sine patre, sine maire de virgine
lainen adhuc disseremus. terra formatus, nonmodo hoc non praesliterit, sed
Cuin igitur Auguslinus dicat: Eril ei mors, non etiam omnibus peccalum propagaverit, quia nec
vila, qui mendacem exislimaverit viiam, quis non Deus iuit, nec Dei Verbo regi voluit.
credat ei, qtiem Pater Deus mundo coinmendans, et Cuin igilur cerlissimo sui sangtiinis privilegio,
IU sunimuin poniiflcem praeferens, ail: Hic est Filius veritalem carnis el sanguinis sui aslruxeril in my-
meus dilectits, in quo mihi complacni, ipsum audite ? slerio, ille, cujus obedientia nobis injunclaeslPatris
(Maith. ni, 17; Luc. IX, 55.) Inobedienics eriinus ediclo, reslat laniiiin, ui scanaalizalorum stullitiam
Deo Palri, si, ut ipse prsccepit, non audierimus Fi- vitantes, ipsum, ut Pater de ccelo jussii, audiamus ;
lium, auiibiis audiendi, id est attribus fldei. Ipse et quia veritas et vitaesl, veracem esse sicut vere
atilein Filitts tesiaius est mtindo, quia nisi mandu- est, credamus. Quod ut cerlius et verius fiat, scan-
caverith carnem Filii hominis, el biberitis ejus san- dalizalis discipulis a Christo recedenlibus, princeps
guineni, non habebhis vitam in vobis (Joan.M, 54). El, aposlolorum Petrus requisitiis ctim aliis num elipse
quia omnis caro in sua esl poleslale, ne possel alia veiletabire, quid responderil videamus? Ail enini
quani sua propriacaro intelligi, subjecil: Qui mandu- , pro se et pro aliis : Domine, ad quem ibimus ? verba
cal me, vivetpropter me(ibid., 58). Sed, quia manducare vitce ceternmhabes \Joan. vi, 69).
liotniiieiii, erat contra huinanam consuetudineni et Quani ejus respoiisionem ne meo sensu inierpre-
Iegem, discipnli^ejiis scandalizati dixeruiii : Durus lari videar, exponil Auguslinus in serinone27super
est hic sermo, et recesserunl ab eo. Unde Augiistinus Joaniiein (n. 9, col. £05) iia : « Videie qnemadmo-
in psal. xxxiu(t.IY, col.212) : « Videbanliir ignaris dum Petrus, danie Deo, intellexeril. Unde, nisi
iiifanlilia verba Domini haec : Nisi quis manducave- quia credidil? Verba viicemternw hubes. Viiani eiiim
ritcarnem meain, et biberil sanguinem meum, non ha- ailernara habes minislraiione corporis cl saiiguinia
bebit in s'evilam aternam (ibid.,5i). Sed baecverba le- lui. Et nos credidimus el cognovimus qitia lu es
gebant virlutein ipsius. Quasi insanus putabalur Do- Christus Filius Dei (ibid.), id esl quia ipsa vita
ininus, quando hsec dicebal; sed norunt fldeles qtiia aelerna tu es, el non das in carue ct sangiiine. lc.o,
sacramenta praedicabal. >Iiem idem in libro Deverbis nisi quod es. Ecce idem quod Cbrisius de veritaie
Domiiii (37): « Audivimus veracem magistrum, di- corporissui, testaturetPetrus, etquia proaliiseliam
vinum Redemplorem, hiimanuin Salvatorem, com- loquebaliir, cum eo et alii apostoli. >
ii.endantem nobis prelium nostrum , sanguiuem Videamus itaque si lestimonio Cbrisli cum Pelro
sutiiii. Locutiis -esl nobis de corpore et sanguine [>etaliis apostolis atteslenlur eliam cscteri sancfi. Ail
suo : corpus escam dixil, et sanguinem polum. Ambrosius in lib. De sacramentis (c. 5, lib. iv, n.
Sacramenlum fidelium, agnoscunt fideles. > 23, t. II, col. 371) : < Dominus Jestts lestificaturno
Cum ergo coinmendans lalem escam et lalem po- bis, quod corpns suum accipiamus et sanguineui.
lum, dixissel: IVisi manducuverilis carnem meam, et Nunquid debemus de ejus fide el lestificalione dubi-
biberitis sanguinem meuin, non habebilisvitam in vo- tare? > Ilem Hilarius in lib. vm. De Trinilale (n. 14,
bis (ibid.), et hoc diceret de vita, quis alius loquebatur t. U,coI.223): «Ipseail: Quieditcarnemmeam et bibit
quani ipsa vita? Erit aiucm illi bouiini inors, non meum sanguinem, in me manel et egoineo(ibid.,36). De
vila, qui mendacem puiaverit vitam. Seandalizati verilate carnisel. saiiguinis, non est relictus aiubi-
erant discipuli ejus. Ne ergo, til isli discipuli puta- gendi locus. Nunc enim et ipsius Domini professio-
bani, per frusta discerplus, el crudus vel coctus ne el flde noslra, vere caro est, et veresanguis esi;
inanducari ipse siiiiimiis Sacerdos seipsum pro nobis et hsec accepla atque liausla, id efficiunt, ut el nos
Palri offerens, sacramciiium quo vere el salubriter in Clirislo, el Chrislus in nobis sil. Annebocveriias

(57) Scrmo 131, n, 1 De verbis Evsngelii t. V, col. 640.

777 DE SACRAMENTO. — LIB. I. 778
non est? Estergo in nolns ipse per carnem, et su- A laroberc cupienlibtis eum, et cnmbencdiciionecoin-
nms in eo, dum secum hoc quod nos sumus in Deo plecli, fiique hoc tolum suboculis humanis. > Iteni
esl. » Et post pauca :« Haec ergo vilse nostrae causa ipse (lib. vi, c. 4): < Cum sacerdosSpiriiumsanclum
est, quod in nobis carnalibus per carnem Christuin advocaverit, et reverendam' illam hostiam immola-
manentem babemus, vicluris nobis per eum, eacon- verit, communemqtie omnitim Doiiiinuiii subi.ide
«litione qua vivil ille perPatrem. > contigcrit, ubi illum, dic mihi, nostra sestiinatioiie
Iteiii Eusebiiis Emissenus : < Ccelestis confirmat ponemus? Quantam ab eo integritatem exigcmus ?
aticlorilas, qttia caro mea vere est cibus, el sanguis quantam religionem? Expendeenim quales oporleat
meusvereest polus. Recedal ergo omne infidelitalis ejus essc manus tantarum rermn ministras, qualem
ambiguum : quandoquidem qui auctorest muneris, linguam verba ilia fundenl«m, aul quo genere nou
ipse eiiam lestis est veritatis. > Item Hieronymus in mundioremet sanctiorem aniuiam, talis spiritus re-
episl.ad Hedibiam (qusest. 2, t. l,col.824, ed. Venet. ceplricem. Tunceliam angeli circumslant sacerdo-
1766): <Nos aulem audiamus panem qiiem fregit tem, el tribunal atque altaris locus CGelestibusvir-
Dominus, deditque discipulis, esse corpus Domini lulibus adimpletur, in honorem illiiis qui imniola-
Salvatoris, ipsodicente adeos:Hocestcorpusmeum; tnr, elc. » Iteiii Gregorius in quarto Dialogoruni
el calicem illnm esse de quo locutus est ilerum: Hic B libro (cap. 58, t. II, col. 472;: < Quis fideliutn ha-
tbt tanguis meus novi testamenli, qui pro multis effun- bere diihiiim possit, in ipsa immolationis hora ad
deiurin remhsionem peccaiorum. Si ergo panis qui sacerdotis vocem ccelos aperiri, in illo Jesu Ciirisii
de coalo descendil, corpus est Domini, el vinum niysterio angclortim choros adessc, sinnmis ima
quod discipulis deilit, sanguis esl illius novi tesla- sociari, terrena cuelestibusjungi, uninnex visibilibus
menli, qui effusus est in remissionem peccalorum, alque invisibilibus fieri? Sed necessc estul cum hjee
iron Moyses dedit nobis panem verum, sed Dominus . agimus, nosmetipsos Deo iii cordis centritioue macte-
Jesus. Jpseconviva, ipse convivium; ipse comedens, musjetqui passioiiisDoniiiiicaeiliysteria celebramus,
et qui comeditur. Illius bibimus sanguinem ; sine debcnuis imitari <juodagimus. >Tuncergoverepro
ipso polari non possumus; et quolidie in sacrificiis nobis Dco hostia erit, cum nos ipsos Deo hostiam
ejns de gerniine vitis verae, el vinene Sorech quse . feceriinus. Unde Augustiiius in libro x De civiiate
uiierpreiaturWec/a, novum vinum bibimus in regno Dei (cap. 20, col. 256) : «In forma scrvi Deiis ma-
Patris, id est in regno Ecclesiae; non in vetustate liiil sacrificiuin esse quam sumerc, ne per b.inc sal-
iitterae, sed in novitate spiritus. > leni occasionem quisquans existimarci, cuilibel sa-
Testimonio Christi lestes aiios adhtbere prsesum- crificandum esse crealurse. Pro hoc et sacerdos est
c ipse offerens,
psi; sed quia ipse quidem semper vere, aliquando ipse et oblatio : cujus rei sacramen-
tamen loquitur proprie, aliquando figurale, audilo- tunij quotidianum voltiit esse sacriflcium Ecclesiae,
resquesuos ita discrcvil, tithis datum sit nosse my- quse cum capitis' ipsius corpus sit, seipsam per ipsuni
sieriuin regni Dei, caeterisautem inparabolis, sciens di.scit oflerre. > In qtio nolandum est,in sacramenlo
«ujiis spiritus essent (Malth. xm, 3). Quod ipsis vere Dei carneni esse, quae tantai dignitatis est, ut
sanclis non pigrum fuit scribere, necessariarii duxi cam angelicae virtules lionorent minisirando, et lio-
repelere; ut ipse intellectus, verilalis non meaevidea- iniiics adorando, el seipsos hoslias offerendo.
tur praesuniptionis, sed caiholicaeaiictorilaiis.eorum Ilac certitudine sancti manducari Chrisluiri aflir-
qui iia crediderunt, el ita salvari merucitint; quia nuinl. Augustinus in serm. 26 super Joannem (n.
fides Chrisiiana quo fu certior, eo est ulilior.Ut ergo 20, (. III, p. II, col. 501) : i Temporaliter hi profe-
cerlior sit, aliorum sanctorum subdatur auctoritas. cto moriuniur, qui Clirislum mnndticanl, sedvivunt
Ait Augustinus in exposilione psalmi nonagesimi in seiernuin, quia Cliristus est vita aeterna. > Item
«ctavi ( t. IV, col. 1065): < lnvenio quomodo sine idem in homilia secunda psalmi xxxiu (n. 10, t. IV, col.
hnpietale adorelur lerra, sine impietale adoretur 220): < Accesserunt Judaei ut Clirislum crucifige-
scahellum pedum ejus. Suscepit enim Chrislus de D rent; nos ad euin accedamus, ut corpus ejus ac
lcrra terram, qui caro de terraest; et de carnc sanguinem accipiamus. Illi de crucifixo tenebrali
Marisc carnem accepit. Et quia in ipsa carne hic simi; nos manducando criicifixum et bibendo illu-
aiubnlavit, et ipsam carncin nobis manducandamad minamur. > Et post aliqua : < Vere magmis Domi-
saluteui dedil; nemo autem illam carnem manducat nus et magna misericordia ejus vere, qui nobisdedil
nisi prius adoraverit. lnvenlum esl quemadmodum corpus suum manducare, in quo tanta perpessus
lale scabellum pediim Domini adoremtis, et non so- est, et sanguinem stium bibere. > Ilem Ainbrositis
lum non peccemus adorando, sed el pcccemus non De sacramentis (De mysleriis iuitiand. cap. 8, n.47,
adorando. » l. II, col. 337): < Istaesca qtiam accipis, iste panis
Hnnc filii Dei vere adoramlam carnem B. Basilius vivus qui de cailo descendii, vitae aeiernae substan-
(Joan. Cbrysost., De sacerdot. Iih. m, c. i) adini- tiain siibministrat, ct quicunque hunc manducavei it
rans, ait in dialogo suo De dignitale sacerdolii: < 0 no.iimorielur in seternum, et corpus est Christi. >
miraculum, o Dei in nos benevoleniiani! Qui sur- Item idem (De sacramentis lib. vi, cap. i, t. II, c.
stim sedel ad dexleram Palris, sacriflcii lamen lein- 379): < Sicut verus est Dei Filius Dominus nosler
pore hominum manibus continelur, tradilurque Jesus Cluislus, nonsicut ca^teri homines per gra-
PATROL. CLXXX. 25
-m D. ALGERI SCHOLASTICl LEODIENSIS 7gfJ
tiam, sed quasi Filius pernaturam, id est ex sub- A essel ut docent, in sacris canonibus vel Romano-
stantia Patris; ita vera ejus caro est, sicut ipse rum pontificum decretis, sicut haeretica vel apocry-
dixit, quam accipimus, et verus ejus sanguis est pha scripla damnatae essent, nec eas in Eeclesia
quem polamus. >Item Augiislinus in homilia psal. catholici viri vel legerent vel recilarent.
ixv (n. 5, t. IV, col. 645): < Modo bomicidis dona- Cuin ergo praeteriti et praesentes lideles ubique
tuscst ftisus sanguis innoceniis, etipsum sanguinem lerrarum hoc credant et hoc aslruant, si baec uni-
quem perinsaniam fuderuntper graliam biberunt.> versalis Ecclesise fldes vera ad salulem non exstitit,
Item idein in psal. XLVad Judaeos (n. 4, t. IV, col. aut nunquam calholica Ecclesia fuit, aut periit. Sed
401): « In illius nomine quem occidislis bapliza- aut non fuisse, aut periisse Ecclesiam nemo catho-
mini, dimiitiiniur vobis peccata veslra. Medicum licus consenserit. Nam cum Ecclesia et prophetiis et
vel postea cognovistis jam securi bibile sanguinem Evangeliis instiluta sit, ubi est quod veritas Abrabse
quem fudistis. > Item ideni in sermonc 38 super promisit : In semine tuo benedicenlur omnes genles ?
Joannem (n. 7, t. III, col. 558) : <Crediderunt inde (Gen. xvu, 18.) Itemque ubi est quod eadem veritas
multi; donatus esteis sanguis Christi, ut magiseum apostolis ait : Docete omnes genles. Qui crediderit
biberent quo liberarenlur, quam rei de illo effuso salvus erit ? (Marc. xvi, 16.) Cum enim omnes gentes
tenerentur. > Itera idem in sermone De quarla feria: B ita se credere glorienlur, si salutis benediclione ca-
« Si sanguinem Christi lola cum reverentia perci- rent, ulrobique veritas Dei et in prophetia et ir»
pis, cognosces per illum lua libi dimilli peccala. > Evangelio periclilalur. Itcm cum carnem et sangui-
Itera idem in sermone 31 super Joannem (n. 9, col. nem suum nalurali sua specie fidelibus suis revelare
523) : <llli viderunt Cbrislum suo scelere morien- dignatus sit, si causa desiderii satiandi fecit et iia
lem, et crediderunt in Chrislum, snis sceleribus non est, servorum suorum devoiionem non comple-
ignoscenlem. Quousque biberent sanguineni quem vil, sed fefellit; si causa dubieialis sanandae fecit et
fttderanl, de sua salute desperaverunt. > Item Leo ita non esl, infirmorum errorem non abstulit, sed
papa in scrmone De passione Domini (H, col. 239): auxit: quod de pietate et verilale divina vel leviter
<Fefellit illum malignilas sua, inlulil supplicium suspicari, non modo sacrilegum, sed et nefarium
Filio Dei, quod cunclis filiis hominum in reinedium est. Anatbema ergo maranaiha sit, qui aucloritali
verteretur.Fiidit sanguinem juslum, qui reconci- divinaein hoc sacramento contradicere praesumpse-
liando mundo et prelium esset, et poculum. > ril, el corpus Christi, panem vermn qui de ccelo de-
CAPUT XIII. scendil et dal vitam mundo, vere ut esl esse non cre-
Quod veritas corporis Chrhti visibilibus eiiam signis n diderit: quem Amhrosius et Augustinus epiousion,
sii sivjiius ostensa. id est supersubstanlialem, appellanl, quia caro
Quid ergo de veritate corporis el sanguinis Cbri- Chrisli omnibus crealis substanliis jure prsecellit.
sli in sacr-amenlo dici polest certius, nisi forteenra CAPUT XIV.
ipsam oculis videre velimus? In quo tamen nec ipse Quod corpus Cltrhti est, cum sit locale, in cceloet in
Dominus nohis deesse voluit, sed modicse fidei no- lerra.
strse per omnia consuliiil. QiiamvisenimipsiusChri- Quia igitur spirituale corpus Cbrisli et sangurnem
sli, el tot sanctorum teslimoniis.etuniversaliseliam in sacramento panis et vini vere el substanlialiler
Eeclesiae catholica fide, quae ab initio conversionis esse, ipsius Cbrisli et tot sanctorum testimoniis
sux ila credidit, et ila salvala est, snfficicnter aslru- evidenter aslruclum est : qtiod de verilale constat,
cium sit, quod vera caro Christi verusqite sanguis de ejus eliam poleslale videamus. Quamvis enim
in inensa Dominica immolelur; ne quis lamen per- omne corpus, omnisque creatura localis sit, de hoc
versor aliter intelligeret vel exponerel, facta sunt a tamen supersubstanliali corpore credendttm est,
Deo congrua huic noslrae fidei miracula, quando vel quod eodem lempore et vere esl in sacramento stio
ubi, vel quibus revelare dignatusest hujus mysterii in terris, et vere in ccelo sedet ad dexteram Patris.
secreta : quse nimiruin facla esse non ignorabii, D Fruslraenim immolalionis suse temporediceremus:
quisquis studiosius sanclorum. Patrum gesta legerit, Qui sedes ad dexleram Patris, miserere nobit, si quem
quae tesiantur sacrainenliim corporis el sanguinis adoramus in sacramento, menliremur esse in ccelo.
Chrisli, ablala panis et vini specie, carnem el san- Quia ergo astructum est de sacramehlo ubi minus
guinem nalurali sua specie, sicut esse solet exhi- esse videbatur, astruamus et de ccelo, ubi ascendens
buisse. Ul enim ait Augustinus contra Felicianum corpus suum coram testibtis suis aposlolis levavit,
(cap. 2, t. VIII, col. -46, Append.) : <Si incompre- et Syinbolo etiam fldei noslrae allestante, ibi sedet
bensibilis est ralio, et veritas prompta est, facilius ad dexteram Dei Patris, unde venlurus esl judicare
in negotiis fidei leslimoniis creditur, quam ratio in- vivos et inorluos. Cuin igilur usqne ad diera jinlicii
vesligalur. » Haeigilur Scripturse quainviscumpto- ibi sedere credatur, quin ibi sil cliam hora immo-
phcticis et apostolicis aequam aucloritalis excellen- lationis suae nibil dubitationis relinquitur. Unde, ut
tiam non obtineant, eamdcm tamen fidem cumfide- dictum est, Augustinus libro secnndo contra Maxi-
libus et sanclis anteccssoribtis nostris nos tenere minum : < Adhuc in forma humana est filius quam
sufficlenter-probant, bujusque probalionis in hoc levavit in cceliun, et sempiterna erit in regno h«;c
sibi perfeclam auctoritatem vindicant, quia nisi iia eadero forma immortalis. > Et post pauca : « Chri-
 781 DE SACRAMENTO. — LIB. I. 782
stus accepil visibilem liominis formam, non solnm ,Vl. VI, coJ. 230) : < Resurgenl sanctorum eorpora
nalus in ea, sed ct asccndil coelum, et sedet ad sine iillo vitio, sine ulla corruplione, sine oneris
dexteram Patris in ea. > Iiem idem in psal. LXXV diflicnltaie. In quibus tanla facilitas, quanta felicitas
(n. 17, t. IV, c. 803): < Si Patrem el Filium secun- erit, propter quod et spiritualia dicta sunt, ciim
dum divinitalem cogilas, ubiquc praesens est. Si au- procul dubio sint futura corpora, non spiritus. t
tem Filium sic inlelligis, quomodo visus est in came llem Atigustinus in libro xiu De civitate Dei (cap.
inter ho;nines,-et crucifixus est el resurrexil, novi- 20, t. VII, col. 340): < Surget corpus spirituale,
mus quia ascendit in coelum, et in circuilu ejus sunt quia spirilui summa el mirabili oblemperandi faci-
angeli. > Ilem idem in psal. LIV: < Donec sacculum litate subdetur, usque ad implendam immorlalilatis
fmiatur, sursum est Dominus : sed lamen liicetiam indissoliibilis securissimam voUmtatem, omni mo-
nobiscum, veriias Dominus. Corpus enim in quo lesliae sensu, omni corruplibilitate, omui Larditate
resurrexit, uno loco esse oportet; verilas atiiem ejus delracla. > Et post pauca : < Corpora carnis sunt
ubique diffusaest. > Item idem in sermone 27 super habitura substantiam, sed nullam lardilatem cor-
Joannem (n. 4, col. 503) : < Cbrislus secundum uni- ruplioncmque carnalem spiritu vivificante passura.
latem personae in ccelo eral, quando in terra loqtie- Quod si tantse facililatis futura sunt corpora san-
batur. Sic crat Filius bominis in coelo, quomodo B clorum, ut ad ini| lendam voiunlalem spiritus nulla
Filius Dei in terra. Filius Dei in lerra in suscepta sua lardilale itnpedianlur, qnid de corpore Christi
carne : filitis hominis in ccelo in iinitale personse. i capitis noslri credendum est, cui non modo faci-
ln quo flolandum est quia forma illa humana, in litas qna non tardetur ad facienduin quae voluerit,
qua Chrislus, ccenans cum discipulis, tradidit illis sed ctiam, ut ipse ait, omnis poteslas dnla est in
seipsum in sacramenlo quasi alium, el tanien euin- coelo et in terra,.ut cum Deo in uniiate personae
«lem: uno loco esl in ccelis ad dexleram Patris in- omniapossil? Si corpora nostra spiritualia fulura
legra, sicut intcgra fuil in coena, quando in sacra- sunt quia spirilui (58)corporaliler jiincla, quid corpus
nicnto comedebaiur a discipulis; et lamen et in bu- Dei nisi divinum, quia l)eo unilum ? Carnem igitur
niaha, ct in sacramentali forma, idem verus utrobi- divinam substanlialiter quidem eamdem cum~Deo
que Christus, el in ccelo et in terris. Unde Leo papa non dicimus : sed profeclo cuai Aposlolus dicat,
in epistola Anaiholio episcopo missa: < Qui licet in quia omnia subjecta sunl ei, praeter eum qui sibi
Patris sit dextera constiiutus, in eadem tamen carne subjecil omnia (l Cor. xv, 27): et ipse Filius Dei
fluam sumpsil ex virgine, sacramentum propiliatio- testetur, quia omnis poteslas ei data est, sic in uni-
nis exsequitur. i Item Basilius in dialogo suo (Joan. late personse Deo conjunctam credimus, ut quod
^
Chrysost., lib. III De sacerdolio, c. 4): < Qui sursunt habel Deus per naluram, hoc ipsa pergraliara. Cum
sedel ad Patris dexteram, sacriflcii tamen tempore ergo nos habiluri siinus, ct angeli modo habeant,
lioniimim manibus continetur. > Unde etiam sacer- nl quantacunque inlervalla locorum, niillo fere tem-
dos vice Christi corpus Dominicum in terreno altari poris inlervallo, iiimia sua celeritate perlranseant,
coiificiens, nec lamcn aliquid suis meritis, sed tolum iion lamen hoc babent, .ut unde receduut, ibi re-
divinaspotenliae el gralise aitribuens, orat in Canone maneant. Quo privilegio sola caroChrisli, qusesuper
Detim Patrem, dicens : Jube haec ablala libi per omnem creaturam a Deoexaltaia est, super omnem
niaiius el virtutem Filii lui, angeli lui, qui esl ange- el praeler omnem naluram insignjta est, ut per om-
lus magni consilii, non in hoc liumile et visibiic al- nipatciiliam, quae ei daia esi in ccelo et in terra,
tare ubi modo est, sed in sublime altare tuum, id ubicunquc, quomodocunque sibi placuerit, non de
esl Filium luum, quem usque ad dexleram tuam iii loco ad Iocum transeundo, sed ibi, ubi est, rema-
conspectu.majeslaiis luae sublimasti, deferri; ut fiat nendo, et alibi ubicuuque volueril exislendo, loia et
nobis corpus el sanguis dilecti Filii lui : ostendens inlegra et substanlialitersit et in ccelo et in terra.
ipsum Filium, jussione Patris in ccelis esse ofleren- Quam enim omnipoientiam ab eo, qui tolus iibique.
lem, el hostiam, el id super qupd offerlur; quia D est reciperet, si ipsa ubicunque vellet substantia-
omnino fidei et graliae ejus innilimur, quod terrena l.ler tota csse non posset? Vel in^juo differret ab
corpora in Christum converti, ipsumque in coelesli- angelis, quibus esl sttperexaltata, si non aliler nisi
bus arf dexleram Patris sedentem, pro nobis inter- de loco ad locum recedendo, posset esse in ccelo et
'
pellare, el in sacramenlo altaris consecrari et esse in lerra ? Artiflcio buinano molenlismola circuitus
credimus. sui nimiam ceieritatem, slabililatem esse mentitur.
Cum ergo diclum sit quia eorpus Chrisli lale ac- Nalura humana in ictu oculi tot lcrrarum maris, et
cipimus in sacramento, qualc post rcsurrectioncin aeris spalia ab occidente ad orienlem in videndo
est in seipso, cujiis gloriae el virlulis corpora noslra solem transvolans atoniuni momenti acquare videlur,
post resurrectionem fulura sinl vidcamus, ut visis el cum celeritas angelorum sil velocior, in quo his
membris, facifitis praerogativam tanlse dignilatis in crealuris caro Chrisii superexallahitur, si quod est
capite cognoscamus. in ccelo el in terra, non polestali, sed ccleritali
Ait Augustinus in libro Enchiridion (cap. 91, ascribitur (39) ?

. (38) Alias personaliler. (39) Auclor pcrspicax sapienter rejicit opinionera

783 D. ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS 784
CAPUT.XV. A dole dispensante, lantum est in exiguo qiianltini
Quod cbrpus Christi divisum et a fidelibus sumptum esse constat in lolo (40): quod cum Ecclesia flde-
permanet incprruplum et inlegrum. lium sumit, sicut plenum in univcrsis,iia integrum
Ul crgo et in ccelo et in terra bmnipotentiam se esse probalur in singulis. De hoc pane cum assu-
liabere ostenderet Chrislus, deificum corpus suum niiiur, nihil minus habent singuii quam universi.
ecelo illalurtis et mundo daturus, quod quantum ad Totum unus, lolum diio, lottim plures sine diminu-
liumanam formam riobis abstulit, non minus tamen lione percipiunl, quia benedictio hujus sacramenii
substantialiter et verc. in sacramenlo corporis et scit distribui, nescit dislribulione constimi.) Iiem
sanguinis sui nobis oblulit, ut hic et ibi praesens Augiisiinus in Sermone De verbis Domini: «Pulatis
eliam corporaliter, uipoie qtii unius personse cuin quia de boc corporc quod videlis paries facturus
illo est qui riusquam deest, et ibi reconciliaiionem sim, et membra.mea concisurus, et vobis dalurus?
cum Patre, el hic in altari redemplionem,.remissio- Quid ergo si viderilis Filium hominis ascendeniem
nemque peccalorum nobis operelur sicnt semel fecil ubi erat prius? Certe qui integer ascemferepotuit,
in cruce, dtim ipsum corpus suum in ora fldelium consumi non pottiit. Ergo de cofporc et sanguine
dalum, et singulis dividitur, et unum tolum uni- suo dedit nobis salubrem refeciionem, et tam ma-
versis individuum et integrum habetur, suir.plum B gnam breviter solvilde integritate sua quaestionem.
non consumplum, msicul individuumcum dividitur, Manducenl ergo et bibanl; vilam manducent, et
sic incorruptnm cum sumpttim fuerit, credatnr. Qno- viiam.bjbant. Illud manducare, refici est. Sed sic
modo enim incorruptionem nobis largirelur, si in sea reficeris, ul non deficial utule reficeris. Manduca
ipso corruplionem resurgenspalereiur? Aulquomodo vilam, bibe viiatn, et iiitegra esl vita.i
sacramenlo suo nos sibi incorporatis, ut corpus ca- Item Ambrosius de mysteriis initiandis (cap. 8,
piii, vel nos nobis utmembra menibris unum faceret, col. 357): « Considera nunc utrum prseslaulior sit
si in seipso nori Uuiius, sed divisns et commintilus panis angeloriiin, an caro Christi, quae utique est
dentibus sumcntium esset? Quomodo tamen corpus corpus vitac.Manna illud e ccelo, lioc supra coelum.
Cbrisii et coelo el mundo prsesens, et dividatur in- Illud coeli, hoc Domini ccelorum. Illud corruptioni
divisum, et sumaltir inconsuinpluin ratio stupet, obnoxium si in diem allerum servarelur; lioc alie-
fid«s ipsa miratur; sed ex adjunctae divinitalis- po- num ah omni corrupiione. Quod quicunque reli-
tentia quse ubique lola praesens est in corpore suo giose gustaverit, corriiptionem senlire non poterit.i
spirituali, imo per omnipoteniiam sibi collatain, Itein Ambrosius, Dominica quinla posl Epipbaniam
divino jam faclo id fieri -posse, non diflidens vene- (41): « Singuli accipiiintCbristum Dominum, et in
ratur. Si enim facla, vel miracula, vel dicta quibus singulis porlionibus lolus esl; nec per singulas mi-
Filius Dei majeslalem suam mundo apernil, perfecle miitur, sed integrum se praebel in singulis.»
rimari velimus, inveniemus bomiiiem, quem sibi Sed quomodo impossibile videatur, utcaro Verbi
univit in una persona, in ntilla disjuiiclum gratia, Dei, qtia? multo spirilualior ctpoienlior est verbo
ut etiam pro parte carnis omnia, ul diclum est, nostro, sit tota el intcgra in ore omnium siimcn-
sinl ei subjecta, prseler eum qui subjecit sibi omnia. lium, cum verbum nosiruin unum idemqtie, totum
Sed huic miranti el mirandse fldei, ulrum sancli et integrnm sit in auribus oinnium audienlitim?
consenliant videamus. Aiigiistiniis in sermone Be Quod cvideniiiis ipse Chrislus iiiseipsomaiiifesians,
verbis Domini : « Invitat Dominus servos, el prae- in ccena corpus el sariguinem sutim discipulis suis
paravit ciburii seipsum. Quis audeat manducare Do- dislribuil : et curn ipse a singulis sumptus come-
minum suum ? Et tamen ait : Qui manducat me, derelur el biberelur in sacramenlo, ipse tamen vi-
vivet propter tne (Joan, vi, 58). Dum enim Chrislus vus et inieger maiisit in seipso. Sed quid niirum
manducalur, viia nianducaiur; nec occiditur, ut si Chrislus comeditur et inleger nianet, cum Sare-
inanducelur, sed morttios vivificat quando mandu- plana vidua non miiius olcum comederit; quia,
calur, quia surrrexit occisus, nec quando manduca- D testanle sacra histbria, lecythus olei non est immi-
tur, nartes de illo faeimus. Et qurdem in sacra- nulus, cum eadem Scriplura dicat, abiit et fecit
niento sic iit. Norunt fideles quemadmodum carnem juxia verbum Elice, et comedil ipse et dumus ejus ?
Christi manducenl. Unusquisque partem suam ac- (111Reg. xvn, 15.) Unde Arabrosius (Joan. Cliryso-
cipil, per partes manducatur et integer manet : stomus) in epislola ad Hebraeos (boin. 17, lom.
totus in crelo, totus in corde tuo. > XII, p. 168) : <ln Cbrislo seinel oblata esl hostia ad
ltem Eusebius Emissenus : < De hoc pane vetus saitilein sempiternampotens. Quidergonos? Nonne
narral historia : Nec qui plus collegerat, habuit per singulos dies offerimus? Offerimus, sed ad recor-
amplius, nec qui minus paraveral, reperit minus, dationem morlis ejus;cl una est hostia,|non multae.
eo quod eucharistia? sacra perceplio non in quan- Quomodo una et non muhse? Quia semel oblatus est
tilale, sed in virlule consistal. Quod corpus sacer- Cbrislus, hoc autein sacrificiuin exemplum est il-

quam proposuit doct. Statler in Theol. dogm. De (40) Sic S. Thomas iisdem fere verbis utens scri-
sacram. euch., p. 217, corpus scilicel Chrisli sisli psit: Tanlum esse sub fragmenlo , quantum tolo
prxsens in SS. sacramenlo per motum velocissi* legitur.
jntim. (41) Prsefaiio missst!.
 785 DE SACRAMENTO. — LIB. I. 7S6-
lius; idipsum, semper idipsum. Proinde hoc idem A dilur in seipso. Sicul ergo manna specie tenus erat
sacrificium unum solum. Alioqnln quoniam niultis unimodum, sed ila inirinsecus variis saporibus con-
in Iocis offeriur, niulti sunt Chrisli? Nequaquam, diebalur pro voluntate, vel voluplale ulenlium, ut
sed iiiius ubique esl Chrislus; et bic plenus exi- niullorum corporum sapor in una essel specie, sic
siens, el illic plenus, unum corpus. Sicul enim econlrario omnimoda est corporis Chrisli verilas
qnod ubique offertur unum corpus est, et non inlerius in varia sacramenlorum quantilale, ut, sicut
niulia rorpora, ita el unum saciifieium. Pontifex iegilur de manna, nec qui plus collegerat habuil
autem ille esi, qui hpstiam oblulit nos mundanlem. amplius, nec qui minus paraverat reperit minus.
Ipsam offerimus etiam nuuc, quae lunc oblala, con- Ita in sacramento corporisChristi, nec in minori de-
sumi non potest. feclus; nec in majori fit abundanlia; quia non in
Quod nos facimiis, in coinmeinoralionem fit ejus, specie vel quantitate sacramenli, sed in virlute
quod factuni est. Hoc enim faciie, ait, in meam com~ Chrisii esl gralia.
memorationem (Luc. xxn,19). Quod igilur, ut saricti CAPUT XVI.
lestantur, diversis locis, diversisque temporibus Qttod immolalio Cltristi in allari, non dicilur
sacriflcatur : non multa lamen corpora, sed ubique quod ilerum occidalur, sed quod vera ejus immola-
iinuni Christi corpus cst, quod a diversis sumiuir, B lio reprcesenlata, idem inaltari nunc, quod lunc in
et unum idemque corpus iniegrum est, omnipolen- cruce operelur.
tiae, qttse Cbrislo etiam pro carnis parle collala est Videndiim aulem esl, cttm Ambrosius (Joan. Chry-
atlribuendum esl; qua, ut supra dictum est, in sosl.)paiilo antedixerii, qnia inChrislosemel oblata
cuelo et in lerra praesens etiam corporaliler potest esl hoslia ad salulem sempilernam poleus, curquasi
csse, ubicunque, quomodociinque sibi placueril: quotidiana noslra oblalio posi illain semel oblatam
ut idco ubicunque volnerit sil caroCbristi, conlra veram, non esset vera; vel posl illam polenlem ct
naluram carnis iulegra et prsesens (42), quia facta suflicienlcm ad salulem, essel superflua, quaesierii.
in ccelo et in terra omnipolens. Quod aulem Au- Quid ergo nos? Nonne per singulos dies offerimus ?
gustinus ait: < Et quidem in sacramento sic fit, Sed sciendum quia si nostra quotidiana oblatio alia
unusquisque accipit partem suam, et per parles ess.et quam illa in Christo semel oblala, non vsra
manducalur; ne hoc quidem impcdit ejus integri- essel, sed superflua. Cum enim oblalio illa in Chri
lalem aliquatenus.i Ficri eiiim boc dicil in sacra- slo semel oblata, et vere sit vera, quia vere vita
menio, quod videtur, non in re sacramenti, quae aclerna et sufliciens, ut eam nobis conferat, ipsa
non videtur, corpore scilicet Christi quod invisibile sola nostra oblatio, quam aliam vitam possel pro-
est. Cum eniin, ut idcm Augustinus aii, corporalia miltcre vel. conferre, si esset alia ? Aliam enim
sacramenta sint quasi quaedam verba, quia signa oblationem, aliam oporleret conferre salulem, vet
rerum sunl baec ul illa, sicul variis nominibus ap- ad eamdcm adqttam conferendam sola Cbristi sufli-
pellatus Cephas, Simon, Petrus, idem est Petrus, cit oblalio, esset superflua et vana. Quia ergo im-
sic Cbristus non esl alius, quamvis variis sacra- possibile esl aliam conferri saltitem, oportet eani-
mentis reprscsenlalus ; quia, cum species panis et dem esse illam semel oblatam, et noslram quoiidia-
yini duo sint sacramenla, non tamen in eis duo nam oblatiouem, uleademsibi ipsi 11011 silsuperflna,
diversi Chrisli, sed in ulroque unus est Chrislus, sed eadem semper sufliciens el semper necessaria.
qni nec distiibuiione ipsius sacrameiili in seipso Primurn ilaque ulrum eadem nostra et illa sil vi-
dividitur, nec. pro quantitate porlionis majtis vel deamus, deinde ulrurn sempereamdem semper idera
minus accipilur, qtiia in spiriluali sua virtutesein- salutis sequalur effeclus. Sed Ambrosius (Joan.
per lotus esse crediltir, ita ut nec qui plus sacra- Chrysost.), quasi respondens suse quaoslioni, nit:
ineiili acceperit, abundet, nec qui niinus, deficiat; « Offerimus, sed ad recordationem mortis ejus;
quia semper idem est totus, in magno totus, inparvo cl una esl hostia non mullae, quia semcl oblatuscst
tolus, in inlegro lotus, in fracio totns, quia quomo- ,n Chrislus. Hoc autem sacrificium exemplum esl illius:
docunque varienlur signa, semper idem est in seipso, idipsum, semperidipsum. >
Unde merito Eusebius ail: « Vere unica et per- Notandum ergo quia quolidianum noslrura sacri-
fecta hoslia, fide aeslimanda non specie, nec exte- flcium idern ipsum dicit cum co, quo Chrislus semel
riori censenda visu, sed inieriori affectu.) Unica oblatus esl in cruce, quanluin ad camdem verain
enim est, quianon varietate locqrum vel leniporuni hic et ibi corporis Christi subsiaiuiam: quod vero
sunt mullse, sed una semper liostia perfecta, quia nostrum quotidianum illius semcl oblati dicitcsse
nec augeri polesl nec minui. El quia species ele- exemplum,id eslflgiiramvelforinam;non dicilulbic
mentorum, panis scilicel et vini, Chrisli figura est vel ibi essenlialiter al.itim Christum coiislituat, scd
non veriias, ideo non sesiiinanda specie, vel exle- «/ eumdem in cruce semel, in altari quotidie alio modo
riori censenda visu, sed interiori fidei affeclu; quia, immotari et offerri ostendat; ibi in veritale passio-
etsi videtur sacramentalis species elemenlorum va- liis qua pro nobis occisus esl, hic in figura el imiia- J"
riari in signo, corpus tamen Christi immulabile cre- lione passionis ipsius, qua Ciiristus non itcrtim vere
(42) Conlra naturam camis, quse nondum per resurreclioncm facta cst spiritualis, ul Algcrus exp.li-
cavit cap. 14»
Til ' D. ALGERl SCHOLASTICI LEODFENSIS 788
palitur, sed ipsius vcre memonae passionisquoiidie A pIereiur,inquaChrisiuspropitiaiioiiemsiiamexscqui
nobis iteralur. Quod elipseAmbrosius (Joan. Chrys.) omnibus dignarelur. In quo enim meliores essemus liis
notaris subjecit: < Quod nos facimus, in commemo- qui eum crucifixerunt, nisi pietate et devolione dif-
rationem fil ejus quod facliim est. Hoc enim facite, ferremus ab eis, qui eum perdere prsesumpserunt ?
inquit, in meam commemoralionem. Nori aliud sacri- Unde Ambrosius in Epislolam ad Hebraeos (Joan.
ficium, sed ipsum seniperofferimusmagisautemsacri- , Chrysost.) : < Sed in ista carne el sanguine nil cru-
ficii recordationem operamur.i Non ergo esl in ipsius entum, nil corruplibile mens humanacoiicipial, sed
Christi veritate diversitas, sed in ipsius immotaiionis vivificairicem subslautiam atque salvatricem el
actione, qusc dum veram Christi passiouem et mor- ipsius Verbi propriain faclam in pane et vino cre-
tem quadam sua similitudiue figiirando repraesentat, dat; per quae, si digue sumanlur, nobis esl pecca-
nos ad imitatibnem ipsiiis passionis invitciet accen- torum remissio collala. > Unde Augustinus in libro
dat contra bostem nos roborel et muniat, el a vitiis De sacramentis allaris: < Veritas ail : Caro mea
purgans et virlulibos condecorans, vitse selernaenos vere est cibus, et sanguismeus vere est polus (Joan.
idoneos ac dignos exliibeat. Licet enim ejus oblatio vi, 56). Alioquin quomodo verum eril : Panis
iit cruce semel, tuffecerit ad omnium salutem et re- quem ego dabo, cqro meaesl pro mundi vila, nisi ve-
demptionem, lamen quolidie est etiam necessaria " ra sit caro ?
ad muniendam et mundandam huraanam fragiiita- Sed quoniam Chrislum vorari denlibus fas non
tem, quae quotidie tenlaturet labitur, vel criminali- est, voluil hunc panem el vinum in mysterio vere
Iius, vel saliem venialibus peccatis, sine quibus haec carnern suam et sanguinem consecratione Spiriius
vita duci non potest. Non enim hac singulari victi- saneli poleiilialiter creari, et quotidie pro muiidi
via iantummodq peccatorum absolutionem a Deocon-
vitamystice immolari, ul sicut de Virgine perSpiri-
tequimur, sed et conlra tentationes munimur; quia, tiun vera caro sine coiiu creatur, ila per euindein
cum ex perceptiene corporis Chrisli viderit advcr- ex substanliapanis et vini, niyslice idem corptts
isarius hospilium nostrum ©ccupaiumcceleslis fulgo- Cluistt consecrelur.
repraesentise, intelligens locum tentamentis suis lteratur aulem quolidie haec oblatio, licet Cliri-
hitercludi per Christum, fugiet ac recedet. stos semel passussit, quia quotidie peccamus, sal-
Sciendum igitur quia, licet oblatio Christi semel lent
peccalis, sine quibus morlalis iniirmitas viv^re
in cruce sit vcra, quotidiana autem in altari sit non potest. Et ideo quia quotidie Iabimur, quo-
iigurata ; -prorstis tamen eadem hic et ibi noslrse tidie Chrislus pro iiobis rayslice immolatur. Hanc
salulis est gratia, hic et <bi vera, sufficiens, el sem- r autem iriimolationem non vero, sed imaginario
per necessaria, quia Iiic et ibi idem verus Christus actu passionis et mortis iieri, et tamen veram sa-
yoleus est ad omnia. lulem operari, testatur Gregorius in quarto H6ro
Quod quam evidenler sancti attestentur, subjectis Dialogorum (cap. 58, col. 472): < Haec singulariier
eorum aucioritatibus videamus, lain de Christi hic victima ab aelerno interitu animam salvat, qust
et ibi esseniiali veritate, quam de nosfrae salutis nobis nioriem Unigeniti per mysierium reparal. Qui
liicet ibivera etscqua ulilitate. Augustinus, inlibro Iicet surgens a mortuis, jam non moritur, et mors
Senleiitiarum Prosperi: c Semel oblatus esl Chri- ei ultra non dominabitur (Rom. vi, 9), tamen in se-
slusin seipso, el tamen quotidie immolalur insacra- ipso immorlaliter alque incorruptibiliter vivens, pro
nierito. Quod ila intelligeudum est, quia in manife- nobis ilerum in boc mysteriosacrae immolationis iw-
statione sui corporis, in distinctione suorum mem- molatur. Ejus quippe ibi corpus sumilur, ejus caro
Jirorum omnium, verus Deiis et verus homo seme 1 in populi salulerii partitur, ejus sanguis non jam in
tantum in cruce pependit, offerens Pairi seipsum, manus inildelium",sed in ora fidelium funditur. Hinc
liosliam vivam,passibilem, mortalem,vivorum atque ergo pensemus quale sit pro nobis sacrificium,
morluorum redemptionis eflicacem : eorum videli- quod pro absolulione npslra passionem unigenili
cet, quos ahiiudo divini consilii redimendos judica- D Filii semper imitatur. » Quaravis ergo uon dixerit,
vit, prsescivit, prsedestinavil, modis atqtie tenipo- passioriem Unigenili operalur vere, sed imilatur
ribus quibus id fieri congruebat. > Dicit ergo Chri- imaginarie', lamen testatur illam victimam, nos
ttumin manifesto torpore suo, et in dhlincih mem- vere ab seterno interitu salvare. UndeVenerabilis
bris humanitatis suce, semel passum in cruce : qux Beda in homiliis suis : < Non solum Iavit nos pec-
tion munifesle, sed invisibiliteresl insacramento quo- calis nostris in sangttine suo, quando sanguinem
tidie, non passus, sed quasi pati reprmsentalus. Vera suum fudit in cruce, verum etiam quotidie lavat
enim passione Chrislura iterum iminolari nullatenus nos in sanguine suo a peccatis nostris, cum ejusdem
congruebat, tum quia impossibile erat immorlalem i beatae passionis memoria ad altare replicatur, cuin
occidi, tum quia crudele eral in sacrificio Bccleslae panis el vini creatura in sacramenlura carnis et
liomincm more bestiarum sacrificando laniari, den- sanguinis ejus ineffablli Spiritus iransferlur sancti-
libusque vorari. Quia itaque in Deum simul esse ficalione : sicque corpus el sanguis illius non infide-
non poteramus crudeles et devoti, incruenlum essei lium manibus ad perniciem ipsorum funditur el oc-
congruebat,quod pitini erat'fldelibus Christi, ntnon i cidilur, sed fideliuni ore suamsumilur insalutem. >
\eraChiisii passione et morleab eisimmolalio com- liem Eusebius Emisscmis:« Quia corpus assumptum
7S9 DE SACRAMENTO. — LIB. I. 7S0
ablalnriis erat abeculis nostris , ct sideribus illalti- A in libro De sacramentis : < Quia crucis ipsius si-
rus, necessarium erat ut nobis in hacdiesacranien- gnatus es forma, ab ipsius passione accepisli signa-
tum corporis elsanguinis sui consecraret, utcolere- culum aique simililudinem, ut ad ipsius formam
lur jugiier per myslerium, quod semel offereualur in resurgas, ipsius vivas figura, qui peccato crucifixus
prelium; ut quia quolidiana et indefessa currebat est el Deo vivit. >
pro hominum salute redemptio, perpetua etiam esset Quia igilur beneficiis et cxemplis tam eximium ,
redemptionis oblatio, el perennis illa viclima vi- tamque ulile nobis est corporis Cbristi sacrainea-
veret in memoria, et semper prasens esset in gra- tum, videamus ne nobis tanlam gratiam aliquis er-
tia. Item Augiistinus in sennone De quarla feria ror supplanlet, sed potius ipsa fidei veritas , sicut
(cap. 4): < Si sanguinem Chrisli lota ciim reve- cerlos ad ea quoe exhibet, sic fortes constituat ad
renlia percipis, cognosces per illum tua tibi dimilti ea qtise monet. Inflrmi criim,. qui circumferuntur
peccata. > ltem in eodem (cap. 6): < Tu , anima omni vento doctrinse, stalim ut audiunt quae Jgno-
Cbristiana, vide ne deseras mensam sponsi tui,ulpul- ranl, de fldei veritate dubitant, quos, quanlum pos-
chrapermaneas. Carnes cjtts quolidie manducabis, ut sumus, Deo annuenle, sanare studeamus. Quia
vitam aeternam habeas, cl sanguinem ejus polabis. > enim sacramenlum esl flgura verftalis Chrisli,
Quolidianam igitur Christi immolationem pecca- B et in figura sacramenti Ct figura imagkiariae ac-
toruin remissioni, vitae aclernse adeptioni necessa- tionis sacrificii, in tot figuris verilatem latere
riam, et sufficientem nobis astruximus. Ipsi autem titubanl, maxime cum dicalur Christus semel im-
Chrisio non supplicio passionis vel occisionis esse molari in seipso, el quolicrSe in sacramento, quasi
moleslam, sed quadam ipsius passionis imagina- verus intelligi debeat, cum dicilur in seipso, et
tione nohis ulilera ad raemoriain concilandam, et non verus, sed imaginarius in sacramenlo. Sed
deyotionem augendam, et imitalionem provocandain sciendum quia Chrislus immolari dicitur in scipso ,
ostendirnus. Ctir enim beatus Ambrosius (Joan. id est in bumana forina, et in sacramenio, id est
Chrysost.) ad recordaiionem morlis cjus hosliam in panis et vini forma; non quin tam vcre bic ira-
Chrisli quotidic offerri diceret, el noslrum sacrili- moleliii'in seipso quanluiii ad substantiam, sicut
cium, exemplum illius sacciflcii, si tantis beneficiis ibi, sed ut nolct hic et ibi diversam cjusdein sub-
nos vellet esse ingralos et non magis devolione et slanlise formara.
iiniiatioue noslra, lantae graliae csse obnoxios? Sed CArUT XVII.
tamen quia consacrameniales et concorporales su- Quod dupliciter vel tripliciter dicitur corpus Chrisli.
mus Christo, licel i.on vera, sed iraaginaria passione r Hac de causa etiam sancii de corpore el sanguine
iii seipso immoletur, vera tamen etnon imaginaria Domini varie loqnunlur, sed non conlrarie, adeo
passione iri merabris suis immolatur, quando nos, utbealus llieronymus illud dtiplicilcr, Auguslinos
qui in memoriaui passionis suae sacramentum tantae aulem tripliciter astruat accipi debere. In quo nc
susc pielatis agimus sacriflcando ipsum, flendo et cor sibi vel aliis sanctis dissentire videantur, quomodo
nostrum vera compunclione alierendo, morlem lam corpus Chrisli dttplex crcdcndum sit videamus.
pii el dilecii Domiiii el patris annuntiaraus. Sicut Ail Hieronynius in epislolam ad Ephcsios (lib. i,
enim cuni Petrus dicerel: Domine, quo vadis? Chri- c. 1, lom. VII, col. 555, ed. 1769) : « Dupliciler
st;is respondil : Venio Romam ilerum crucifigi, sanguis Christi cl.caro intelligilur, vel spirilualis
vel sicul Panlus ait: Suppleo ea qum desunt passio- illa atqtte divina, de qua ipse ait: Caro mea vere
mm Christi in carne mea (Coloss. i, 24) : iia et est cibus, et sanguis meus vere est potus; et: Nisi
mnnibus membris suis compatilur, ut et sibi com- manducaverilh carnem meam el biberilis sanguinem
patienlibus conregnare facilius credalur, quia re- meum, non habebiiis vitam wlernam : vel caro illa
vera dignabitur eos esse participes suae glorise, quo- quae crucifixa esl, el sanguis qui militis effusus est
rum non dedignatur esse pariicipes serumnse. Cum lancea. > Quod non dixisse quanlum ad duplicem
enim vinum pro Cbrislo, aqua sacrificeiur pro po- D subslantiam credendus est, sed quanluin ad dupli-
pulo, et utrumque unus sanguis fiat, quid nisi ca- cem ejusdem subslantiae formam, qua nunc iu hu-
pilis et membrorum inde compassione el morle niaiia , iiune in panis el vini inlelligilur fornia.
unilalem significal? Unde Augusiiiius in iib. x De Quod Augtislinus aperlius oslendit, qui cum tertium
civitale Dei (c. 20, t. VII, col. 256): < Hujus rei niodtim corporis Chrisli dixissel Ecclesiam, de eo-
sacramentum, quolidianum voluit Ecclesiaeesse sa- dem duplici corpore, unde Hieronymus ita disseruil
crificium, quae cum capilis ipsius corpus sit, seipsam (loc. cit., col. 608): < Corpus Chrisii esl et illud
per ipsum discit oflerre. > Non enimpolesl corpus myslicum quod ex substaiiiia panis et vini per Spi-
crucifixi esse, qtti crucifixus non est. Unde Aposlo- riium sanclum consccralur. >Et addidit: < C.sete-
ltis : Per quem mihi mundus crucifixus est, el ego rum illud corpus, quod nalum est ex Maria virgine,
mundo (Gulal. vi, 14). Unde Gregorius in Dialogo- in quod illud Iransferlur, elc. J Quod istud per
ru;n libro iv (c. 59, col. 472) : t Qui passionis Do- consecrationem allaris in illud' transferri et converti
minicae mysteria celebramus, debemus imilari quod dicit, nota eamdem subsianliam. Quod aulem dis-
agimiis. Tunc crgo vere pro nobis Dco hoslia eril, cernit, dicens, boc vel illud, facit, ut dictum esi,
cuni nos ipsos bostiam fecerimus, > Ilem Ambiosius secundum diversam formam. Quam stibstantiai
™t D. ALGEIU SCHOLASTICI LEODIENSIS 702
identiiatem perfecte snbinnuens, ait de tertio cor- A CAPUT XVIII.
pore Ghristi, «jnod cst Ecclesia. Ad quem, si recte Qued invisibile ebrpns Christi in saeramento, snera-
eommunicainus, mentem dirigimus, tit nos corpus mentum sit visibilis eorporis Chrisli in Itumana
«jus ex ipso elfib ipso carnem ipsius illo manenie forma, verum veri, idem ejusdem.
integro sumairius. Cum enim earnem rpsius ex ipso Et hoc qutdem sacramenium vel figura, diversa
nos motiel ab ipso sumere, qoid nisi dantem et est a re stia, ul res visibilis ab invisibili, ut supra
donum idem significal esse? Et addidil: « Qusc dictum est. Sed lamen non juste quisquam mo-
nimirum earojipsa est, et fruclns ipsius carnis, vebittir, si etiam eadem vera caro, idemque sanguis
iil idem semper maneat, et universos qtii sunt in Christi sui ipsorum sacramenta exislant, secundum
corpore pasc.-ft. > Hoc eorpus dicit Eusebius, side- aliud alque alkid accepla, iniaginaria panis fra-
fibus illatura, coli jugiler a riobis per myslerium. ctione et sanguinis de calice effusione,. ita repr.-c-
De hoc sacerdos in flne cujusdam missae orat, ut sentando ver.un fraclionem corporis sui el effusio-
quod nos specie gerimus, rerum veritate eapiamus; nem sanguinis in passione : verbi gratia, sicut cgo
idem quidem noianles in substanlia, diTersum in settex balbuliendo et replando et alia puerilia mea
forma. Quam snam dupliciiatem in ecena ipsc Cbri- iinaginando repraesenlarem me puerum, non aliuui
stus ostendit, cum ipse in huinana ferma pr<esens B tamen, sed me ipsum, essemqiie cgo ipse figura ct
scipsum in sacramento discipulis cxhibuit. Hanc figuralits : aclio tamen qua meipsum repr;esenla-
duplicilatem nnn subslantiae, sed formae, sancli no- rem in me sene, esset imaginaria illius, quae in me
taverunt, quolies de corpore Christi ipsum non puero fnissci vera, Sed et Cbristus post resurre-
ipsum dixertmt, ul ipsum seeumkini substanliam, ctionem suam diversa actione diversaque teinporum
non ipsum sit secundum formam. raliene, sui ipsius lypum gessit el figuram. Ut enim
Cum igitur corpus Christi in humana forma, ait Augtislinus appareris duobus discipulis, dum
corpus Chrisii in sacramento , corpus Clirisli Ec- finxil s>jlongius ire, significavit se post paucos dies
clesia tripliciter dicatur, his qui in sacris Scrlptu- ascensuriini in ceelum, quod iter Iongius esl rerno-
ris hoc discernere nequeunt, magna confusio nasci- tum a communi hominum vita. Chrislus itaque
tur, ut quod de uno eorpore Christi dicilur, de alio longius sese ire iingens, sacramentum est Chrisli
dictum esse credatur. ascendentis in ccelum. Idem ejusdera, nec tamen
Esi el alia ilem confusio; qnia, ctun corpus usquequaque ejusdem. Idem namqoe vertts Chrisltis
Chrisli triplieiler dicalur, corpori Chrisii in altari et flngens et ascendens : veruinlameu aliud est
panis et vini allribuunt saeratnentura, ipsumque flginentum (erreni ilineris, aliud esl veritas in cce-
corpus Cbrisli in altari , sacramentttm faciunl Um aseendentis.
corporis Cbristi in hnmana forma. Dum ergo Nec aliquis ita desipit, ut proplerea neget fingen-
forma panis et vint, sacramentum corporis Chri- tem se longius ire, esse verum Cbristum, quia fig-
sli in altari, el ipsum corpus Chrisli in allari gmenlo longioris itineris, significat se vertimChri-
sacramenlum diciuir humani eorporis Christi, stum in cceluin ascensurum. Ne ergo in re tanta,
quod ipsum est non idem ipsum esse contendunl, fide rudes iitubent, divina gratia aspirante, quid
sed hoc quasi divcrsUm ab illo consiituunl. Dicit de hac re senliendum sit, sarictoriun attcloritates
enim aliquis : lllud in altari, quod tu asseris esse oslendent, ut corporis Christi in sacramenlo sacra-
verum corpus Chrisli, in sacris litteris appellalur mentum significans el signilicatuin, in panis et vini
species, similitudo, figura, signum, mysterium, forma, iiemque in hominis forma subslantialiter ct
sacramentum. Haec autem vocabula ad aliquid sunt, vere unttm eumdemque Christum credanl esse.
nulla vero quse ad aliquid sunt, possunl esse id Et de sacramento qtiidem panis et vini, quod si-
quod sunt ea ad quse referuiiltir : non est igitur gnificel el sit mincupative corpus Christi, superitis
sacramentum, corpus Chrisli. El sic de caeieris vo- dicttim est. Quod vero verum corpus Cbristi invisi-
cabulis. B bile post resurrectionem sit sacramenlum visibiiis
VerniTi bis vocabulis in nullo prsejudicalur fidei corporis Christi, in passione scilicel sui ipsius, te-
qua credimiis, el veritati quam tenemus. Ul enim stalur Augustinus in libro Sentenliarnm Prosperi :
superius dicium est, quantum ad visibile sacra- < Caro ejus est', qttam Torma panis opertam in sa-
menlum, species et simililudo illarum rerum sunl cramento accipimus, et sanguis ejus quem sub v'ni
nomina : quae anle fuerttnt, panis scilicet el vini, specie et sapore potamtis : caro videlicet carnis, et
non corporis Chrisli ; corpiis vero et sanguis Chri- sangnis sacramenlum sanguinis. Carne et sanguine
sti vocantur riuncupalive, eo locutionis modo, qno utroqtie invisibili, intelligibili.spiriiuaii, significalur
res signilicans, solet rei significatae vocabulo nun- corpus visibile Domini noslri Jesu Cbristi.et pal-
cupari. UndeAuguslinusin libroLocutionum Gene». pabile : plenum gratia omninm virtulum, et divina
cap. 59 (CXLIH,1. 111,col.53i): < Locuiio nolanda niajeslale. >
esl, ubi aliqua significanlia earnm rerum quas Iiem in eodem : « Sicut ergo ceeleslis panis, qui
significant nomine appellanlur: inde est quod ail vere Christi caroest.sno modo vocaturcorpusChri-
Apostolus : Petra autem erat Chrislus (1 Cor. x, 4), sti, cum revera sil saeramenlum corporis Christi,
iion ait: Petra signiiicabal Christum. > illius videlicel, quod visibile, palpabile, morlale,in
793 DE„SACRAMENTO. — LIB. I. 794
cruce posilum esl: vocattirque ipsa carnis immola-1g, Qnomodo enim more caelerorum sacramenlorum
tio, quse sacerdotis manibus fil Cbrisli passio, mors, visibilium, id- quod videri non potest, rei visibilis
crucifixio, non in rei veritate, sed significante my- esse poteril signum.nisiperexterioris alicujus aciio-
sterio : sic sacramentum fidei, quod baptisma inlel- nis circa se imaginera ?
ligilur, fidesest. > Unde item beatus Auguslinusii CAPUT XIX.
cpistola ad Bonifacium (98, n. 9, lom. II, col. Quod sacramenluin duobus modis significat, vet sna
267): < Wonne semel immolatus est Chrisius in se- ex se simitiludine, vel alicujus aciionis erga se.
ipsb ? Ettanien in sacramenlo non solum per omnes Quia iiaque de lertio corpore Chrisli, quod est
Pascbae soleranitales, sed omni die populis immola- Ecclesia, superius satis dictum est, quia scilicct
tur; nec utique mentitur qui inlerrogatus, eum re- consacramenlalis est capiti suo Chrislo, et ut caput
sponderit immolari. Si enim sacramenta quamdam et membra unum corpus cum ipso esl per gratiam,
simililudincm earum rerum, quarum sacramenla aliud tamen per subsiantiam, quot modis sacramenta
sunl, non haberent, omnino sacramenia non essent. suis rebus similenlur, et eas signiflcent in triplici
Ex bac aulem similitudine, plerumque etiam ipsa- corpore Christi videamus.
rum rerum nomina accipiunt. Sicul enim secundum Duobus enim modis id facere videnlur, scilicet
quemdam modum sacramenlum corporis Chrisli, D vel sua ex se similitudiue, vel alicujus exierioris
corpus Christiest, sacramentum sanguinis Christi; aclionis circa se. Sua ex se similitudine sacramen-
sanguis Christi est, ita sacramentum iidei fides esl.i tum significat, sicut cum Domimis dicit :Caro mea
In quo notandum esl immolalionem quam non rei vere esl cibus, et sanguis meus vere est pqlus; et:
veritate dixit fieri.sola similitudine sacraraenli ve- Ego sum ptmis vivus qui de ccelo descendi (Joan. vi,
ram immolalionem Chrisli reprsesenlanlis, morlem, 55); quia, sicul cibus et polus tempornlem vitaro,
'
passionem, crucifixionem, ipso mysterio significante sicipse dat acternam. Unde ail : Si quit manduca-
debere inlelligi : sicqiie baplisma, quod esl sacra- • veril ex hoc pane, vivet in tcternum (ibid.). El merito.
nienium fidei, non in rei verilale, sed sola simili- Si eriim lanla vis est in cibo qui non vjvit, nec
ludiue fidem dici. Quod vero veram carnem Cbrisli manet', ut labeniera vitani hujus lemporis fovcat
suomodo corpus Chrisli dixit vocari, cum revera et retineat quandiu Deo placuerit, quanlo magis
sui ipsius sacrainenlum sit, non ita intelligendum Chrislus cibus vivens immorlaliler, vilam acternam
esl, quasi non vere dicatur corpus Christi, sed suo conferre credendus est, quibus sibi placueril ? Ma-
modo, id est sibi singulariter proprio ; quia, cum gis enim credendtts est vitam conferre, qui vitain
omne corpus sit visibile alque palpabile, solum cor- in se habet et vita est, quam qui non habet. Cum
P
pus Chrisli post resurreclionem mutata riatura non enim sil via, el veritas, et vita, corpus ejus nobis
subslanlia non esl corporale, sed spirituale,;'invisibile, vialicum est, ne moriamur et deficiamus in via, sed
ui dictum est superius. Quod. vero dixit ad Bonifa- perducamur ad vilam; veritas est, ne ejus promis-
cium : « Sicul sacramenlum corporis Christi secun- sionibus fallamur; vita est, tit ea in proveiuione fe-
duin quemdam modura corpus Chrisli est,ilasacra- licitcr fruamur. In hac ergo morlali vita immortali
iiientum fidei fidesest; >intelligendum est de forma cibo vitse nos pascit, ne in sclernum moriamur.
panis et vini, quae non vere, sed figurale et nuncu- Nec soltim sua ex se simililudine cibi et pottis
palive dicilur corpus Chrisli.Quia igitur Augtistinus nomine el specie, significari se voltiit vitam aeter-
ad comprohandum, quod sacramentum fidei iides nam, sed eliam ex panis el vini simililudine signi.
dicerettir, duas simililudines dedit :. unam actualis ficari voluit aliud corpus suum, id esl Ecclcsiam.
sacramenti, immolationis scilicet imaginarie, alte- Unde Augustinus in sermone De sacranienlis fide-
ram vero realis, formae.scilicet panis et vini, ut, lium, feria u Paschae (t.V, col. 976) : « Quia passtis
sicul immolatio imaginariae figurale vocatur mors, esi pro nobis, commendavit nobis in islo sacra-
et crucifixio Chrisli, et sicut forma panis el vini.fi- menlo corpus ct saiiguiiiem suura, quod eliam fecit
gurate voealur corpus Christi,sic sacramenlum fidei, iD nos ipsos. Nam el nos corpus ipsius facti sumtis, et
scilicet bapiisma, figurale vocetur fides, Nolandum misericordia ipsius quod accipimus, ipsi sumus. >
quod in alte.ra harum similitudinum cocleslem pa- El post pauca :« Ad aquam venislis, conspersi eslis,
nem, qui vere Chrisli caro est, non communi, sed panis Dominicus facti eslis. Quomodo uiuim videtis
suo, et quasi proprio modo corpus Christi vocari esse quod factum esl, Sic iinum estole vos, diligendo
dixit, quia scilicet corpus illud non corporale, sed vos. > Item in sermone 26, stiper Joannem (t. III,
spiriiuale et divinum prae oranibus corporibus sin- col. 500) : « Hunc ilaque cibum el polum, socie^
gulariter vidit. In allera aulem sacramentum corpo- talem vult inlelligi corporis el membrorum suorum,
ris Clirisli, id est.fonnam panis absolute secundum quod est Ecclesia. > Et post pauca : « Hnjus rei
quemdam modum corpus Christi dixit, quia com- sacramentuin, id est unitalis corporis el sanguinis
muni figura non cxislenlium quod dicuntur, illud Cbristi, de mensa Dominica sumitur, quibusdam
dici corpus Christi nolavit. Quod autem invisibile ad vilara, quibusdam ad exitium; res vero ipsa cu-
corpus Christi sacraraenlum visibilis corporis Chri- jus sacramenlum est, omni bomini ad vilam, nulli
sli dixit, inlelligibiliter tantum per exteriorem ali- ad exitium, quicunque ejus particeps fuerit. > Cuni
quam actionem.el non sensualiler accipiendum est. enim cibo el polu id appetanl liomines, ut nou
 705 D. ALGERl SCHOLASTICI LEODIENSIS 796
esuriant neque siliant, veraciter non prsestat nisi A et inebriandum quam aqua invenitur, quia calix
iste cibus et potus, qui eos a quibus sumilur, im- DominUnebrians, quam prseclarus est (Psal. xxn, 5)
mortales facit, id est ipsa socielas sanctorum, ubi dum sui amoris fervore mens debriata, omnium
pax erit et unilas plena alque perfecia. Proplerea terrenorum obliviscilur? Unde etiam inusitaio et
quippe Dominus corpus el sanguinem suum in eis slupendo miraculo poslquam spiritum emisit, de
rebus commendavil quacad unum aliquid redigunlur latere Christi sanguis el aqua contra naturam ma-
ex miillis. Namque aliud in nnum ex multis granis navit, ut regeneralionis et redemplionis unura
conficilur, aliud in unum ex mullis acinis confluit. nostrae salulis opus esse mysiice signaret, dum boc
Ecclesiasticam socielalem, cibum et polum ac pa- duplici sacramento unum corptis Cbrisli el Ecclesise
nem Dominicuin dixit, tum .qnia vere satiat in per Spirilum sanctum conformaret. Unde et tria
seterna bealitudine, tum quia mullos in unum redi- sunt, quae Christo leslimonium dant in terra, spi-
gil vera charilale : qtiam socielatem qui vere acce- rilus, aqua, el sanguis (I Joan. v, 7); quia et mi-
perit, nori polest privari seterna salule. Qtiia ergo rum fuit mortales de ccelo secundum proniissioiiem
sacramentum corporis Chrisli, ipsum Christtim, vel Chrisli Spirilum sanctiim accipere, et mortttura
ejus Ecclesiam sua ex se simililudine sigrial, vi- more vivenlis non saniem, sed sanguinem ; imo su-
deamus si simililudine alicujtis exlerioris aclionis " pra morem vivorum et mortuorum, cum sanguine
circa se idem faciat. aquam de vulnere lateris fundere : quod taraen sf-
Augustinus in libro Senlentiarum Prosperi: cut miraculum, sic constat fuisse et myslerium.
< Dum frangitur hostia, dum sanguis de calice in Sed quid curram per singula? Quidquid fit in
ora fidelium fundilur, quid aliud quam Dominici officio missae, sacramenlmn esl Christi el Ecclesise.
corporis in cruce immolalio, ejusque sanguinis de Unde et Augustinus in libro De Trinitaie : « Quia
laiere effusio designatur ? Ideo etiam ipse corpus morte Domini libcrati sumus, huj'us rei memores in
suum fregit ct tradidit, ut signaret, quod sponlesua edendo et bibendo carnem et sanguinem, quae pro
in passionem se frangeret et traderet pro nobis, qui nobis oblala sunt signifieamiis. Quod enini corpus
solus poieslatem habebat ponendi animara suam : Christi iu sacramenlo manibus fidelium tcneiur,
quod eliam in altari yice sua imitanlur sacerdolcs, frangitur, dentibus atlerilur, el ipsis incorporatur,
ul idem repraesenlenl, id est corpus Christi, sacra- signilicat eum in passione manibus impiorum ten-
mentum Chrisli el Ecclesise per exteriorem aclio- tum, et usque ad mortem fractum, el propler noslra
nem. i Ait Sergius pnpa (43): < Triforme est corpus scelera allriium; Ecclesiam vero, corpus suuin
Domini, pars oblatae in calicem raissa, corpus r scilicet, hujus suae passionis imitatione sibi incor-
Chrisli quod j'am resurrexit, monstrat; pars co- poraiam et conformatam. Quod ipsi Christo jara
niesla, ainbtilans adhuc super terram ; pars in al- immorlali el incorruptibili faclo nullus putet esse
lari usque ad finem missse remanens, corpus jacens indignuin, si fidelium devolio hoc sibi in sacramerito
in sepulcro, quia usque ad finera saeculi corpora repraesenlel, ad Dominicoe passionis imilalionem,
sanclorum in sepulcris erunt. > Item Julius papa quod ipse Dominus passurus fieri prsecepit ad suam
in decretis episcopis per iEgyplum missis (44) : commemoralionem : ut lantse rei memoria excitala,
< Calix Dominicu!-,j'uxla canonum praeceptum, vino prsesenli-jequedivinae auxilio et exemplo roborala,
et aqua permistus debet offerri, quia videmus in velit el possit per ipsius graliam quod nullatenus
aqua popiilum inlelligi, in vino ostendi sanguinem praesumil per suae fragilitatis naturam. Quod eniin
Christi. Ergo cum in calice vino aqua miscetur, in Christi corpore permissum esl malis ad stiam
Ghristo populus adunalur, et credenlium plebs ei, damnalionem, nec ignominiosum visum esl Deo
in quem credit, copulalur et jungitur: quae copu- Patri propler nostram salulem, niulto magis ipsi
lalio et conjunctio aquae et vini sic miscetur in ca- placilum et gloriosum est, ut fidelium suorum ma-
lice Domini, ut mistio illa non possit separari. nibus devoie in sacraraenlo frangatur, denlibus
Nam si vinum quis tantummodo offerat, sanguis; D alleralur, sicut ipse proecepit, in suam commemo-
Chrisli incipit esse sine nobis ; si vero aquam s«- ralioriem, non in verilale quidem passionis, crucifi-
lam, plebs incipit esse sine [Christo. > Sciendumi xionis, mortis, ut supra dictum esl, sed signiflcante
tamen, quia licet prius mystice vinum et aquai roysterio, ut ipse quidem fractus etaitritus integer
miscealttr, post conserralionem tamen nonnisii permaneat, et redemplionis suae gratia omnibus di-
sanguis bibitur, quia prius per aquam baplismatisj visa proflciat. Quod ul certius innoiescat (idelibus,
renati, poslmodum non solum concorporales, sed eii Berengarii Andegavensis baerelici confessio, quam
consanguinei Christo spirilualiler efficimur. Ad si- dehujtis rei catholica fide scripsit, el Romse prse-
gnandttm aulem Christum, vinum, et ad signandunii sente Nicolao papa II (an. 1059, Labbe, IX, 1050),
populum aqua miscelur, quia etsi vinum de aqua., coram 113 episcopis jurej'urando firmavit, ad me-
, dignius tamen per vitem, el Chrislus de carne nostrat dium deleratur. |
per Mariam ceneralur, et polentius.ad reficiendunii « Ego Berengarius, indignusecclesiae Sancti Mau-

(43) Apud Gratian., dist. n, c. 22, t. I, p. 455, 7, De consecr., dist. n. Referendum esl ad conc
~ .
ed. Pilhoeor. Paris., 1687. Est apocryphum. Bracar., ann. 675.
(44)Falso ascribilur Julio, apud Gratianum, can.
 797 DE SACRAMENTO, — LIB. I. 798
rilfi Andegavensis diaconus, cognoscens veram A 26super Joannem (col. 498) : « Panem ccelestem
catholicara et aposiolicam fidem, anailiematizt spiritualiler manducate, innocenliam ad altare ap-
omneni hseresin, praecipue eam, de qua haclenu: portate. > Et postpauca, ulramque etiam coinestio-
infamatus sum, quae aslruere conatur panera el vi- nem discerncns, subjecit: < Hic est panis de cmlo
num quae in allari ponuntur, post consecralioiieir, descendens, ul si quis ex eo manducaveril, non moria-
solummodo sacramentum et non verum corpus ei tur (Joan. vi, 50). Sed quod perlinet ad virtutein
sanguinem Domini nostri Jesu Christi esse, nec sacramenti, non quod pertinet ad visibile sacra-
posse seusualiter nisi in sacramento solo, manibus . mentum, qui manducat inlus, non foiis, qui man-
sacerdoliiin traclari, vel frangi, vel fidelium den- ducat corde, non qui premit dente. > Item idem in
tibus atleri. Consenlio autem sanctoe Romanae Ec- libro De verbis Domini : < Tunc aulem vila erit
clesise et apostolicse sedi, et ore et.corde profiieoi unicuique corpus et sanguis Doraini si, quod in sa-
de sacramentis Dominicae mensse eamdem me fidem craraento visibiliter sumilur, in ipsa verilale spiri-
tenere, quam dominus et venerabilis papa Nicolaus, tualiter manducetur, spirilualiter bibalur. > Item
et hsec sancta synodus auctoriiaie evangelica et Gregoriusin Ilomilia pasehali (lib. n, n. 7, 1.1, col.
apostolica tenendam tradidit, mihique firmavit, 1535) : « Sanguis agni super ulrumque posletn po-
scilicet panem et vinum, quse in allari ponuntur, " nilur, quando non solum ore corporis, sed eliam
post consecralionein non solum sacramentum, sed ore cordis hauriiur. In utroque enim poste Agni
etiam verum corpus, et verum sanguinem Domini sanguis positus quando sacramenium passionis il-
nostri Jesu Christi esse, et sensualiler non solum litis cum ore ad redetnplionein suniilnr, ad iraita-
sacramento, scd el in veriiale inanibus sacerdotutn lionera quoque inienta menle cogilatur. >
tractari, frangi, et liilelium deutibus atleri; jurans
CAPUT XXI.
per sanctum homousion Irinilaleui, et per haec sa-
crosancia Christi Evangelia, elc. > Quod sicut nec minus a malo, nec maqis a bono sa-
cerAoleconsecratur veritas corporis Cltristi; sic nec
CAPUT XX. minus a malo, nec magis a quolibet bono sumilur
quanlum ad subsldnliam.
Qttia in sacrificio est sacramenlum corporale, et
corpus spirituale, dum sunt etiam ejus comestiones, Quamvis igilurspiritunlis coinestio corporisChri-
una corporalis, aliera spiritualis ; et boni quidem Sti prior et dignior sit quam corporalis, qnia illa
duabus comesiionibussumunt corpus Christi, intiti lanlum bonis, bacc autein communis est et bonis
tanlum una.
etmalis, cum ulraque tamen sit ad saltitem neces-
Quia igiturasseriiorie Berengarii hsereticiin san- fj saria, et quantum ad substaniiam Doininici cor-
eta synodo panis et viniim posi coiisecratinnem non poris, vera; videtur quaerenduin cur B. Augitsliniis
solum sacramentum, sed etiam veruni corpus et dixerit, quia lunc eril iinicuique vita corpus Cbri-
sanguis Domini' esl, quod etiam Auglistinus modis sli, si in ipsa verilate spiritualiler nianducelur;
omnibus approbare contendit, sacrificium Ecclesiae quasi non in ipsa veritale corporaliter sumatur, et
duobus conflci, duobusque constare visibili ele- mali qui corpus Cbrisli sacrantento lenus tanlum
mentorum specie, et invisibili Chrisli carne el san- sumunt, iion verum illud sttmanl, quia non spirilua-
guine, sacramento scilicet et re sacramenti: se- liler illud capiunt.Unde etiam aliqui erranles Chri-
cuudum hsec duo, sunt eliam duae comestiones cor- Slum a sacramento suo separari aulumani, ila ut
poris Chrisli in Ecclesia, una corporalis, altera spi- malos purum sacramentuin et non corpus Christi
ritualis ; una fil ore, altera fit corde. Quarum cor- sumereaslruant, el ipsum Judam proditorem qui-
poralis communis est bonis et malis; his ad salu- busdam sanelorum auctoritalibus contendaiit in
lem, illis ad judicium, spiritualis aulem lantum bo- ccena Domini communioni corporis iGhrisii non in-
nis. Et corporali quidem ore corporaliter niandu- terfuisse, quasi coipus Chrisli non possil nisi qui
camus et bibimus, quolies de aliari Dominico ipsum incorporatur Cbristo vere sumere.
Dominicum corpus stibstantialiter per manum sa- 3 Propositis ilaque bis, quibus suum concipere vi-
cerdotis in sacramento panis et vini accipimus ; denlur errorem, nos, Deo volente, snbsequenier
corde vero spiritualiter comedimus et bibinius, liberius astruemus ipsam veritatem, qua scilicet
quoties, ul aitbeatus Augustinus, hocquod prosa- bonos vere omnino credamus corpus Chrisii su-
lute noslra Filius Dei in cruce pependit in memo- mere ; malos autem vere quidem quantum ad sub-
ria recondimus; et nonsolum ad hujus rei comme- slanliam, et non vere quantuin ad effectus gra-
morationem sed etiam ad imilalionera cruciflgendo tiam.
carnem nostram cum vitiis et concupiscenliis, nos-i Ail Auguslinus in serm. 27 super Joannem (n. 10,
ipsos accendimus. De coiDorali comestione ipse Do- col. 506) : « Camera Christi el sanguinem non eda-
lninus ait: Accipile el comedile; hoc est corpus mus lantum in sacramenio, qttod et mulli mali, sed
meum, quod pro vobis tradetur. Bibite, hic est san- usque, ad parlicipaiionem Spiritus, ul in corpore
guis meus, qui pro vobis effundelur (Malth. xxvi, Domini lanquam meuibra maneamus, ut ejus Spirilu
26). Ilem Apostolus : Qui manducat et bibil indigne, vegetemur. > Item idem in libro Senieiiliarum Pro-
judicium sibi manducat elbibit (I Cor. xi, 29). De speri : « Escain vitae accipit, seternitalis poculmn
spirituali vero comeslione ait Auguslinus in senn. bibit, qtti in Clinslo manel, et cujus habitalor est
799 D, ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS 800
Christus. Nam qui discordat a Chrislo, nec carnem A spirilualiter ut indignum abfuisse, si lestantibus
Christi manducat, nec sanguinem bibit, eliamsi tan- aliis sanclis corporaliler adfuerit, et ipsum sacra-
laerei sacramenltiro ad judicium suse prsesumptio- nienlum ab ipso Domino sumpserit, videamus.
nis quotidie indifferenter accipiat. > Ecce malos Ail Leo papa in sermone De passione Domini
carnem Clnisti lantum in sacramento quasi non (cap. 3, col. 220) cujus initium est: < Scio quidem,
vere , sed tanlum figurate suraere; iteinque dilectissimi : Discumberilibus discipulis, ad eden-
cos, eliamsi sacramenluin accipianl, carnem Chri- dam myslicam coenam, cum in Caiphae atrio tra-
sti non manducare, aslruere videliir ; quod lamen clarelur quomodo Christus occidi possel; ille cor-
nori dicit qtiantiim ad subslanlialetn corporis Chri- poris et sanguinis sui ordinans sacramenlum, doce-
sti verUalem, qnam licct indigni ad judicium suum, bat qualis hoslia Deo deberct offerri, ne ab hoc
vere tamen siimiinl, sed quantum ad graliae sacra- quidem mysterio tradilore submoto, ut ostendereiur
.(lenti virtutem quam neglignnt. Sed ilerum B. Hi- nnlla injuria exasperatus, qui voluntaria erat im-
lariuin Pictaviensem in exposilione supcrMatthseiim pietale praescilus. > Et posl pauca : < Cur, infelix
(cap. 30, t. I, col. 799), quasi lesiem hujus rei fa- Juda, lanta benignilate non uleris?Non aposlolici
ciiini, qtii manifcste videtur asserere, a Domino Ju- rj ordinis honor, non sacramentoruiii tibi eommunio
dam a tanli sacramenli communione exchistiui, denegatur. > llem Augusiinus in serm. 26^snper
qtiia indignum. Ideoque eum non poluisse bibere Joannera: < Non ul pulanl quidam negligenler le-
sangtiinem Christi in mysterio , quia eum non erat gentes, tunc Judas corpus Christi accepil. Intelli-
bibiltirus in regno. Dicil enim ila : « Posl qnse Ju- gendum est enim quod jam omnibus eis dislribuerat
das prodilor indicatur, sine quo Pascha acccpto Dominus sacrameuium corporis et sanguinis sui,
calice el fraclo pane conflcilur. Dignus enim aeler- tibi et ipse Judas eral, sicut S. Lucas evidenlissime
norum sacramenlorum comraunionenonfuerat,quia narrat; ac deinde ad hoc ventum est, ubi secun-
seiernse viise indignus eral. Nam discessisse staliin dtim riarrationem Joannis aperlissime Dominus per
hinc intelligittir, quod cum turbis reversus oslen- buccellam intinctam atque porrectaro suum expri-
dilur. Neque sane cutn eo biberepolerat in mysterio, mit tradilorem. >
qui non crat bibiturus inrcgno, cum universos tunc Quia igilur Leo tradiiorem a myslerio cbrporis
bibenles ex vitis islius fruclu bibituros secum posl- Chrisli non esse submotura, et ipsam sacramento-
ea pollicerettir. > rum comrnunionem non ei fuisse negatam, itemque
Si ilatjue Auguslinus ila vere et non vere a sa- Auguslinus ipsum Judam inlerfuisse ubi Domiims
cramenlo malos removisse, et Hilarium ila ipsuro P sacramenlum corporis et sanguinis sui omnibus
Jiidam a coiiimunione exclusisse oslenderimus, ut discipnlis distribuerat, Luca enim evangelisla lesle
sibi ipsis vel aliis sanctis non sinl conlrarii, mani- affirmat, vidcndum esl quoroodo Judas et caeteri
fesltim crit, Deo volente, quia mali corpus Cliristi mali corpus Christi stimere et non sumere intelli-
siimtiut, vere quanium ad subslantiam, et non vere ganlur, netanli Patres in quibus eral unus spiriius,
qiiantum ad gratiam. Et prius quidem verba bcati non dissensionis, sed pacis, a se dissenlire videan*
llilarii concordiler cum aliis sanclis exponaniur. lur. Quam quacstionem ipse Auguslinus in scrmone
Sine Jlida enim Pascha, id est transitum ad vilam De blasphemia Spiritus sancli tractans, ait (serm.
conflci dicit, quia spiritualiter ejus particeps non 71, n. 17, tom. V, col. 391); « Illud eliam quod
fuit. Unde eliam subjecil : < Dignus enim seierno- ait : Qui manducal meam carnem, et bibil meum
rum sacramentorum communione non fuerat, qqia sanguinem, in me manel, el ego in eo {Joan. vi, 5"/),
acternae vitse indignus erai. Quod ex affectu Qperis quomodo inlellecluri sumus? Nunquid etiam illos
approbat, quia slaiini posl buccellain ad perditio- bic poieriraus accipere, de quibus dicit Apostolus,
neni exivit. > Quod se non secundum corporalera et quod judicium sibi manducent el bibant, cura ipsara
temporalcm communionem dixissc, scd secundum carnem manducent, ct ipsum sanguinem bibant?
spirilualero ct aeternaro, cujus tantura boni parlici- D Nunquid et Judas magislri vendilor, et traditor
pessunt osiendil, curo subjungit : < Neque sane ipsitis, quamvis ipsum manibus ejus confectum sa-
cum eo bibere poterat in myslcrio, qui non ernt crainenlum carnis et sanguinis ejus cum caeleris
bibilurus in regno. > Quomsdo enim corporaliter discipulis, sicul aperlius Lucas evangelisla dcclarai,
corporale cum eo bibere sacramenlum non posset, manducaret et biberet; mansit in Chrislo, et Chri-
qui eatenus ab ordiiie apostolicc et suo consorlio stus in eo? Sed profecto est qtiidam modus mandu-
reniolus non fuerat, cum lcsle Aposlolo el caeteris candi carnero Christi, et bibendi sanguinem, quo
sanclis malos quoiidie videamus sitmere indifferen- raodo qui manducaverit et biberit in Christo manet,
ter corpus Doniini non ad snlutem, sedad judiciiun? et Christus in eo. > ltem idem in sermone de verbis
Nisi ergo Judoe illa impossibilitas sumendi corpus Evangelii : < Quid est Christum roanducare ? Non
Domini spiriltialiler ascribatur, cum caeleri mali hoc solum est iu sacramento corpus ejus accipere.
illud corporaliler suraere possinl et consueverint, Multi enim indigne accipiunt, de qttibus Aposlolus
ipsum solu:u non potuisse qtiod coeteri possunt, ait: Qui manducat el bibit calicem Domini indigne,
procedere non videlur. Quia ergo tolerabililer ex- judicium sibi manducal el bibit (I Cor. xi, 29). Sed
posilum esl, Jtidam a confectione corpons Christi quomodo manducandus est Christus? Quomodo
 "
801 DE SACRAMESSTO.— LIB. 1. 802
ipse dicil : Qui mnnducat carnem meam, et 'bibil j\ bonis. Unde etiam Augustinus in psal. LIV(tract.
sanguinem meum, in me manel et ego in eo. Si in xxvn in Joan., n. 6, col. 504) : < Verba qum locu-
me manel et ego in eo, tunc manducal et bibit. Qui tus sum vobis, spirilus el vila sunt. Inlellexislis spi-
autem in me non manct nec ego in eo, et si accipit rilualiter, spirilus et vita sunt; intellexislis car-
sacramentum, acquirit magnum lormenlum. > naliter, etiain sic illa spiritus el vita sunt; sed
Quod non dicitur quiderti quasi Christtis a sacra- tibi non sttnt. Spirilualiter inlelligite quse loctitus
mento suo propter malitiam aliciijus sumentis se- sum. > Sicut ergo verba spiriuialiter intellecla et
paretur quantum ad verilatein suae substantise, sed non inlellecta, semper spirilus et vila suut : sic
quantum ad effectum suae gratiae ; quia, cum corpus corpus Cbrisii spiritualiler et non spiritualiler
suum del in sacramento, ut perfecta unitate ita sumptum, non minus est in veritate subslantiae ,
incorporelur corpori suo, ut in se maneat lanquam quamvis tibi non, quisquis indigne accipis, in ve-
capite suo, et ipse in eo tariquam membro suo, non ritalegraliae. Qtiodammodo enim quasi senlis cor-
potest uniri tam mundum capul focdo et putrido pusChrisii corporali gustu, sed non sapis spirilua-
inembro. Ait enim Augtisiinus in sermoue super li affcclu. Et pro qtianta partesaporem dulcedinis
Joan. 26 (loc. cit.): « Qui manducat me, et ipse vivel et suavitatis ejus non percipis , corpus Christi libi
propter me. Participalio Filii per unitatem corporis B nbn esl, qnod lamen pro quanla parle exterius su-
ejus et sangiiinis, qtiod illa mandticnlio potalioque nicre prsesurais, corpus Cliristi non minus esl, sic-
significat, nos efficit tneliores. Yivimus ergo nos ut el verbum non est verbum atidienti et non in-
propter ipsum, manducantes eum, id esl ipsum lelligenli, sed lantum sonus, el lamen non rainus
accipientes vitam aeternam, quam non babebamus esl verbum. » Cum ergo malos corpus Chrisli vere
ex nobis. > Quairivis aulein ista siguilicaiio unitnlis sumcre, ipsumqueJudam a stimmosacerdoleChristo
IIOIIcompleatur in malis, ut meliores eflicianlur et cum caHeris apostolis accepisse sancti lcstenlur,
vivant propter Deum, non tamen ininiis est sub- astruclum eiiam videtur, non esse nobis noxium ,
slantialiter et vere corpus ejus quod siimunl. Unde si a nobis vel nobiscum mali male sumant sacra-
Augnstinus in Hbro v De baplismo (cap. 8, tom. IX, menta, cum Judas ab ipso Cbristo cum cseleris
col. 146):« Sicut Judas, cui buccellam tradidit Do- aposiolis acceperit, nec eiiam a pravis minus vere
niinus, non malum accipiendo, sed bonum male acci- confici ipsa sacramenla , cum ipse prodilor lanti
picndo, locum in se diabolo pracbuit, sic indigne oflicii minislerium a summo poiuiflce accipiens
quisqtie suniens Dominicum sacramcnltim noneffl- cum caeleris, lloc facite in meam commemorationem,
cit, ut quia ipse malus est, malum sil, aut quia non „ andierit. Si enim, sicut ei a Domino injunclum fue-
ad salutem accipit, nihil accepcrit. Corptis cnim rat, corpus Domini confecisset, nunquid vere mi-
Domini et sanguis Domini nihilominus erat etiam niis ab ipso pravo, quam a qnovis bono factum
illis, de quibus dicebat Apostolus : Qui manducat et luissel? Quia enim Judas accusalus et damnatus
bibil indigne, judicium sibi manducal el bibit. Quia non fueral, ideo Chrislus conscientiam ejtts per-
ergo superius satis aslritcuim est, quod corpus Chri- versam, quamvis sibi notam, damnare noluii, ut
sti manducare in veritale subslanliae possunt etiam nos instrueret, qttod aliquorum pravitas, nec con-
mali, in veritale autem spirilualis gratiae possunl tan- versatione, nec sacramentorum consecraiionevel
tummodo boni, cum etiara superius diclum sit, quod comparlicipatione bonis aliqualenus nocere possit.
corporalia sacramenta sunt quasi qusedam verba vi- Unde Augustinus in libro (45) De corpore Domini :
deamus, si in verhis accedal etiam aliqua simililudo < Intra calholicam Ecclesiam in mystcrio corporis
ad hanc rem manifeslandam sacramentis. Sicut enim Chrisli a bono majus, nihil a malo minus perflciltir
verbum est sonus, significans et coutinens inielle- sacerdote, quia non in merilo consecrnnlis, setl in
ctum, itasacramentum est species panis, signiflcans verbo eflicilurCrealoris,el in virtute Spirilus sancti.
el continensChrislum. Et sicut verbum a quibusdam Si enim in merito esset sacerdolis, nequaquam ad
auditur et inlelligilur, et sic omniroodispercipilur, a D Chrislum pertineret. > Item Augustinus ad Parme-
quibusdam vero auditur, sed non inieliigitur, et liinc nianum libro u (cap. 10, t. IX, col. 37) : < In om-
percipitur quidem exierius aurequanlum ad sonum, nibus qtiaeslionibus intelligendum admonemus, quia
non eiiam inlerius corde quantum ad intelleclum, scilicet omnia sacramenta cum obsinl indigne tra-
nec minus laraen cominet inlellectum si non inlelli- ctanlibus, prosunl tamen per eos digne sumenli-
gilur, quam hahet sonum si non audilur; sic incre- b.us >Item Aiigustinus contra Donalislas : > Com-
diilus vel indignus, ore qtiidem sumit sacramenlum munio maloruro non ratffHrlataliquem participatione
exterius in panis specie, nec tamen interius sumit sacramentorum, sed consensione factorum. > liem
corde corpus Christi in unitalis et conformitalis ve- idem in homiliis suis : < Ut sufferas etfam eum quem
rilate; non tamen sacramenturo roiuus est corpus nosti malum, attende Aposlolum dieeiitem : Unus-
Christi in veritate substantiae, cum qua percipitur quisque onus suum portabit (Galal. vi, 5). Non enim
etiam a malis, quam cum et verilate subslamise, et cum illo communicas avaritiam sed Chrisli mensam.
verilale spirilualis graliae, omnimodo percipilur a Et quid obest si commtinices cum illo mensaro

(45) Sermone.
803 D. ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS 804
Cluisti? Qui manducal el bibit indigne, judicium sibi A dum. Neque enim liiigaverunt inler se , aut quis7
manducat el bibit: sibi, inquit, non libi. > Quia igi- qiiam eorum se alteri prseposuil Zachseus el ille
(ur, ut ail Leo, Judae Dominus nec negavit aposto- centurio, cum alter eorum gaudens in domo sua
lici ordinis honorem in conficiendis sacramenlis, nec susceperil Dominum, alter dixerit: Domine, non tum
commiinionem in ipsis percipiendis, multum provi- dignus ut inlres sub tectum meum (Mallh. vm, 8;
dit Ecclesise suse, ostendens per hunc (46) solum in- Luc. xix, 6). Ambo Salvalorem honoriflcanles ,
noxiam ei fore malorum praelationem vel conversa- quamvis non uno modo,ambo peccatis miseri,ambo
tionem, in quo nisi essel prsescisa tanli causa schi- misericordiam consccuti. > Iiem idem alibi : < Quo-
smatis, multi niagis superbe quam religiose calci- tidie eucbaristiae communionem percipere, nec lau-
bus etiam a se repcllerenl eos qui apud se minoris do nec vitupero : omnibus tamen diebus Dominicis
esse viderentur ses'.imalionis. Unde Auguslinus in communicandura suadeo et liorlor, si tainen mens
sermone 49 super Joannem (n. 10, col. 632): < Quid sine affectu peccandi sit. Nani babentera adhuc vo-
vOluit Dominus admonere Ecclesiam suam, quando lunlatem peccandi, gravari magis dico eticharistise
uniiin perdilum inter duodecim habere voluit, nisi perceplione, quam purilicari. El ideo quamvis pec-
ut malos loleremus, ne corpus Cbrisli dividamus? cato quis mordealur , peccandi de csetero non ,ha-
Ecce inter sanctos est Judas, ecce fur est et sacri- B beat volunlatem , et communicaturus satisfaciat
legus; talis cum discipulis ad coenam Dominicam lacrymis et orationibus , et confidens de Domini
accessit, conversari cum eis poluit, inquinare eos miscratione, accedat nd eucharisliam inlrepidus et
non potttit. > securus. Sed de illo hoc dico , qnem morlalia pec-
CAPUT XXII. cala non gravant. >
Quomodo vere el salubriier sumi possit corpus Christi. Quibus sanciorum verbis, magna nobis indicitur
Malos quidem male sumere sacramenta, sed la- bene operandi necessilas, rie corpus Domini indigne
rnen vere osiendimus : nunc quaiiler boni non so- sitmendo, sumamusj'udicinm,vel surneiAicessarido,
Itini vere, sed et salubriter sumere valeant, \i- hoc modo eliam alienali a vita, morlis nihilominttg
deamus. incurrainus periculum. Necessario enim Agnus su-
Ait Clemens papa in epistola sua: <In perceptione mendus est, ut a vastante angelo prolegamur. Sed
corporis et sanguinis Domini, magna discrelio adhi- si lanlara medicinatn sumere velnon snmere peri-
benda esl. Cavendum est enim, ne si niniium in cultitn esl, quo evademus ? Setl ne his angustiis
longum difleratur, ad perniciem animse pertineal, circtimventa humana desperet iniirmitas, AuguSti-
dicente Domino : Nisi manducaverilis carnem filii £ nus unicuique sumendi et non sumendi propriae
hominis et biberitis ejus sanguinem, non habebitis vi- , cjiscrelionis relinquit arbitrium quamvis pro certo
laminvobis. Si vero indiscrele accipiat, timendtim a lanta mediciua, vel peccati peniriacia, vel ipsius
cst illud quod ait Apostolus : Qui manducal el bibit sacrainenli negligentia subtrahi, magnum salulis
indigne, judicium sibi manducat et bibit. Idee juxla sit detriraentum. Non esl enim sine magno gratiae
ejusdem Aposloli vocem : Probel seipsum homo el tic privilegio , quod Deus etiam corporaliter huinani
de pane illo edat, et de calice bibat (1 Cor. xi, 28), ut corporis et cordis uti dignatur diversorio; nec tan-
vidclicet ab operibus carnis ptiriflcans corpus ani- tum ad hospilandum ut in templo suo, sed ad incor-
inamque siiam, praeparet se ad percipiendum lanlum porandum sibi ut membrum capiti suo. Quid enim
sacramentum. > ad salutem nohis deerit, ctim ille qui saltis est om-
Itctn bealus Hilaritis (47): « Si lanta non sunl pec- nium, nobis imilus fuerit?Non esl ergo desperanda
cala ut excommunicelur qtiis, non se debet a medi- invicta Dei gralia, qiianlamcunque hos.tis fraudem,
cina corporis Domini subirahere. Unde tiraendum quantamciirique nostram fragilitatem attenderimus,
est nediu abslraclus a corpbre Chrisli, alienus rema- quia velhostis fraude, vel noslro vitio angustiorem
neat a saiute. Qui peccare quievit, communicare Dei gratiam consiilrumus, sihostem poteniiorem ad
non desiriat. > D nocendum , quam Deum ad liberandum, nos auiem
ltem Atnbrosius (De sacram. 1. iv, c. 6 , l. II, c. habiliores ad labendum , quam ipsum ad stabilien-
572) : < Si quoliescunque efftinditur sanguis Cbrisli, dum crediderimus. Quid vero est quod ail Aposto-
in reraissionem peccatorum effunditur : qui semper lus : Ubi abundavii delictum, superabundavil et gra-
pecco, debeo semper accipere, debeo semper habere tia (Rom. v, 20), nisi haec potenlior sit ad salvau-
medicinam. i dum, quam illud (48) ad perdendum? Non est ergo
Item beatus Cyprianus (De orat. Domin. p. 209, metuenda bene operandi necessitas , quibus in Deo
ed. 1726) : < Eucharisliara quotidiead cibum salu- lanla ipsius necessiiaiis est facultas , ut quidquid
lis accipimus. > Quod dislinguens Augustinus scri- bene voluerimus , per eum qui omnia potest possi-
bit ad Jnnuarium (epist. 54, cap. 3, t. ll.col. 125): mus. Unde etiam B. Hilarius inchoantibtis ei im-
< Dixcril quispiara non quotidie accipiendam eucha- perfectis condescendens, ne quis Dei graiia diflidai,
ristiam, alius affirmel quolidie : faciat unusquisque consilium dedit, ut qui peccare quieyit, communi-
qtiod sccundum ftdem suam pie credit esse facien. care non desinat, quamvis eos qtti in affcclu pcc-
(46) Alias hoc} dist. n, can. 15, p. 455.
(47) llilarius papa, apud Gratianum, De conscc. (48) Alias ad perimendum.
 805 DE SACRAMENTO.— LIB. I. 803
candi sunt, vel de criminalibus digne non pcenitue-• A patria, et ipstim per ipsnm inveniamus, cum in
runt, vel ab his ministris qui extra Ecclesiam sunti manifesla sua apparuerit gloria. Cum enim corpus
conscios, sumere interdicat auctcritas. Quia igitur Chrisii sumpserimus, et corpjis ejus facti fuerimiis,
sicut magna spe , sic magna discretione sumendumi transibit ipse in nobis ad Patrem, transibiinus ei
est corpus Domini , cum de perfeclis satis superiusi nos in illo, ut cum illo in tanli iransiliis labor?
dicturo sii, qttod corpus Domini sinl et sumant, quiai unum facti, unttm semper siinus in pervenlionis gau-
Chrisius in eis et ipsi in eomaneant, de iinperfectis,, dio.
qui corptis Chrisii fieri et sumere volunt, qualiler Sciendum atttem non tanlum spirilualiter, sed et
hoc idonee facianl videamus. corporaliter sumendum esse corptis Domini, quia et
Ut ergo de crirainaliter peccanlibus sua decreta sanguis, qui a vastante angelo protexit, uiroque
serventur, quia eiiam in ^Egypto dalus est agnusi poste respersus est, ul verum Agniun non minus
Israelitis (Exod. xu, 5), sed inde statim exiluris, ore corporis quam ore cordis sumi debere signaret,
dandus est iiem Agnus Dei peccatoribus, uta va- quia qui utrumiiue, corpus scilicet el aniinam venit
stante angelo proieganiur, scd deinceps peccaiisi redimere, ulrique se voluit in sacramenio suo com-
renuntiaturis. In quo quia ab ipsa figura Agni traxi- niunicare, ut dum anima crederel quod corpus gusta-
mus similittidinem , ab ipsa comparemus etiatn su-. B rel, utrique una spes salulis aequaliler in Chrislo
mendi discrelionem. In una domo agnus comedi, nec proveniret.
indc aliquid efferri praecipilur, quia cuin exlraEcde- Videndiim aiitcm cnm ad edendum Agnum Iex
siam non sil locus veri sacrificii quanliscunque pol- dederit in calceamcnlis caiuclam, ne a vitiis falla-
ieal moribusquis, non rite dal vel sumil Agnum, mur, in baculo disciplinam, qua perpelrata corri-
nisi Calbolicus, unilalem scilicet Ecclesiae servans, gamus, in laclucis compunctionein, ut non solum
tam fide ne sit baereticus, quam obedientia ne sit exlerius, sed el inlerius pooiiiientiam agamus, in
schismalicus. Unde Hieronymus in Isaiam (Comm. festinatione, desiderii ardorem, qtio ad cotlestia
in Epist. ad Ephes., 1. m, c. G, l. VII, col. 679) : siispircinus; citr accinciis renibus abslinentiam
< Elenim pascha nostrum immolalus esl Chrislus libidinis expressius indixeril, cum de caeieris vitiis
(1 Cor. v, 7), qui non foris, sed intus el in domo nihil nominalim, sed commtiniier omnium vel cau-
nna comeditur. > Accinclis autem renibus, calcealis telam vel disciplinam figuraverit?
pedibus, baculos tenentes, agiittm jtibemur cortie- Unde sciendum, qttia Agnum Dei sine macula,
dere cum iactucis agrestibus festinanies, u: casli- qtii Virginis esl filius, lnxuriosi el incesii sttmunt
tate prsecincti, et ne a serpenlibus in via liujus „. pcriculosius ; quia, cumin sacramcriio Christi ei
saeculi mordearour, exemplis sanctorum Palrum uniri debeamus, conformitatepassionis etmtinditise,
nriunientesgressus acluum nostrorum, virga disci- nihil sic adversaiur passioni crttcis, nt volupias,
plinae castigantes carnis intemperantiam ; cotneda- nihilsic mundiliae ut fceditas, nihil sic ejus iinitioni
raus agnum cum laclucis agrestibus, id esl amara ut fornicariae socieiatis uniias. LiLido enim appetitu
compunctione plenis, iia cutn desiderii fervore suo allicit el incendit, aclu suo fccdat et enervat,
festinantes ad patriam. Est enira phase, id est trans- usti ltibricat el illaqueat : adco ut placendo displi-
itusDomini, quo ex hoc mundo transivitad Patrcm: cens, displicendo placens, difflcilem aui- nullam sui
cura quo desidia lardus, et super ollas carnium pconiltidinem admitlal, et nisi valida maiiu niiseri-
in sscculi ^Egypto remoratus, transire non praeva- cordiae Dei subventum fueril, miserabili flne suo,
let, ul illuc perveniat ubi Christus in dextera Dei amalores suos sine flne perdat. Ut enim praeler-
sedet. Sed, ut dictum est, ideo se unit nobis in miltam eam quae extra naturam abominabilis esl et
sacramenlo, ul quod nobis est impossibile, possibile nefanda, et inlra naluram in incestibus et adulteriis
fiat in ipso. delestanda, vel in fornicationibtts etstnpris leshifera,
Unde etiam ne quod dabat inane videreturet illa etiam in conjugiis quse est licita, eiiamsi non
frivolum, nee ante nec post, sed ipsa passionis el D i auferl vitam, adeo laraen mintiil coronani, ul cum
transitus stii hora sacramentum corporis sui dedit virginilas centesitnum, viduitas sexagesimum, con-
el sanguinis; utunde dabatexemplum, daret eliam jngalis copula extremum el tricesimura referat fru-
inysterii exordium, qtiatenus memorioe noslrae ar- ctttm. Si ergo ita humilial; ubi qttod nori expedil,
ciius passionis su;e characterem imprimeret, spei sanat indiilgenlia, quanluin nocel ilia, cui divinae
nostrae cerlius transitus sui, et nostri vialictiin de- imminet indignationis censura ? Haec enim pestis,
legarel, cum illud sicut primus primum, sic in ex- quo prae cseteris viliis est naiurae familiarior, eo ?d
tremo temporalis vilsc suae sub novi testamenti assi- cavendum difficilior ; quia, cum repellitur, nolenti
gnalione darel extremum. Testamenlo enim- san- se ingerit importuna, cum admittitur, volenli in-
guinis sui, data redemplione et peccatorum remis- cumbit blande onerosa, et dum sic sensim infundit
sione, paclum quod habebamus cum morte delevit, amorem suum, prorsus exstirpai amorem cceleslium.
vitae aeternae foedus nohiscum pepigit, et lanli tesla- Sed quid econtra faciendum esl, ne pereamus ? Quia
ltienli sacramentum ad confcederandam sibi sanctam ad vilam non pervenitur nisi per angnstam viam
Ecclesiam in commune omnibus reliquit, ut unde . diflicilem ; sed, cooperante Deo, non iropossibilem
habcmus gtisium in via, satietatem quacramus in ingrediamur semitam, ut quia hiimana non proiici-
807 D. ALGERI Sf.HOLASTiC. LEODIENSIS 838
mus, angelica.m in lcrris vitam ducainuS, qiiaieniis A ut vel corporaiis infirmitatis molestia corriganiur
castitalis miindilia, corde et corpore Chrisli mtindi- per Dei misericordiam, vel dormilione morlis cor-
tise conformes, ne coelesti alimonia indigne reficia-' poralis vitam amiltaiit temporalem et setemam. Ad
inur : sitnus spc et conversalione coelesles, quia quod periculum vitandum consulens Apostolus ail:
panis angelorum nonnisi angelicse vitae est s:ipen- Probet se homo, et sic de pane illo edat, el de calice
dium. Unde eiiam pravi dum comraunicare proesu- bibat (1 Cor. xi, 28); qtiia revera sollicile debet
munt, cibo qui incommunicabilis est praviiaii, ut perpendere cujus sit actionis, vel sallem intentio-
ait Apostolus, imbccilles fitini, et dormiunt multi, nis, qui tanlse vult fieri pariiceps communionis.
quia non dijtidicant corptis Dotnini (/ Cor. xi, 30):

LIBER SECUNDUS.

CAPUT PRIMUM. reverentia esse a communibus escis secernendum.

B Quia, ulaitApostolus : QH» manducat et bibit in*
Quod sacramenlum corporis Chrhti nutlatenus sol-.
vaiur in digestionem vel aliquam fcedain corru- digne, non dijudicans corpus Domini, id est a cae-
piionem. teris escis non discernens, etc. Licet enim siinili
Quia stiperiori libello de verilale et poleslaie modo, quantum ad comeslionem per os in ventrem
se-
corporis Chrisii, aspirante sua graiia, aliqtiantti- mittattir, absit tartien ut lanlum sacramentum
lum explicuimiis, de ipsitis sncrametui qusestiun- cessui credalur obnoxium, in quo st hujusmodi
culis, quanlum Deus dederil vidcamus. Diximus nalurae ordo complealur, mysterium iidei nimia
superius non niinus ore corporis quam ore cordis sua indignitatehumilietur. Si enim, ul ait Eusebius,
corpus Domini esse sumendum : sed ex bac ipsa vi- hsec hostia fide aestimanda est, non specie, nec
sibili et corporali comeslione, qtiae sacramenlo exteriori censenda visu, cum hujus hostise substan-
tenus fil, nascitur haeresis foedissima siercoranista- tia credatur Christus, cur pro specie panis, qua
ruin. Dicunt enim tanlum sacramentum sicttt cor- opertus est, adjudicaltir ei secessus indigniias,
porali comestioni, sic el secessui esse obnoxium. ctim exteriori specie vel visu non sit censen.lust
Yoliint aulem hoc astruere cum multis argumentis, quod non solttm est coritra iidem, sed et conlr?
tIIm ipsius Chrisli teslimonio, ita in Evangclio di- _ nalurae rationem. In iliis enim speciebus panis et
centis : Omne quod intral in os, in ventrem vadit, et vini.vel nulla est nisi corporis Christi substanlia.
in secessumemittitur (Matth. xv, 11), cura constet vel iides nostra esl irrila. Panis enim et vini sub-
hoc eum dixisse non de spiriluali ciho, sed de com- stanlia in corpus et sanguinem Christi conversa,
muni et carnali. His igilur obscenis haereticis pe- dum facta est quod non erat, desistit esse qitod
riculosum esset super hoc aliquid respondere, ma- fuerat. Si ergo substantia panis ibi non est, qtiid (49)
gcsque dignuin aures nostras obturare, nisi pericu- defcedari et corrumpi usque ad secessum poiesl ?
losios essel eos in scandaium Ecclesiae talia pro- Nam subslanliaCliristi, qusevere ibi est, et in quam
poneie, et tanlam eorum falsitalem nos nullis fidei substanlia panis et vini conversa est, nullalenus
calholicseralionibus reverbare. corrumpi credenda esl, quia incorruptibilis est.
Quibus primum illud beaii Hilarii opponimus Unde Ambrosius : < Corpus Chrisli alienum est ab
(lib. vin, DeTrinilale, n. 14, t. II, col. 223), quo omni corruplione quod quicunqne religiose gusla-
non humano aut saeculi sensu in Dei rebus monet verit, corruplionem senlire non poteril.» Et nierito.
loqiicndum. Deinde illnd ipsius sapientiae elogium: Quam enim incorruptionis gloriam nobis largiretur,
Altiora te ne qumsieris, et fortiora le ne scrutalus qui in seipso tanlam corruptionis ignonimiatn pa-
fueris : sed quse pracepit Detts, illa cogita semper, D lerelur? Sed et qui, quamvis hoc morlis legibus
«t in pluribus operibus ejus ne fueris curiosus debere videretur, corruplionem videre non polnit
(Eccli. III, 22). Quonam enini modo panis elficiaiur in sepulcro, quomodo corrumpi credendus est in
caro, viiium vertalur in sanguinein Chrisli, utrius- hominis stomacho? Cibi corporei qui angelis oblati
que essentiae mutala natura, vel ulruni vadant in ad comedendum leguntur, per divinam potenlian
secessum more ciborum communium, justus qui ex prorsus absumpti, secessum nalurae suae debitum
fide vivit scrutari el ratione concipere non quserit. evaserunt; et cibus spirilualis, qui dat vitam seter-
Unde Gregorius in Homilia paschali (hom. 22 iit nam mundo, incurret secessum naturse suae in de-
Evang., n. 8, 1.1, c. 1535): «Quod ex Agno re- biluro, majestate indignum, polentiae omnimodo
manel, igne coinburimus : quando hoc quod de conlrarium ? Unde Ambrosius in libro De sacra-
piyslerio Incarnationis ejtis inielligere non possu- menlis (Demysteriis iniliandis, c. 9, t. II, c. 341):
nius, potesinli sancti Spiritus humiliter reserva- < His sacramentis pascit Christus Ecclesiam susrn,
inus.i Scimus enim hoc sacramenuim omnimoda quibusanimse firnial subslanliam > Et post pauca:

(49) Alias dcfecari.

809 DE SACRAMENTO. — LIB. II. ' i.U)
«Quid edamus et bibamus per Propheiam Spiriius> A Christi, nec colore pariis sit coloralum.neC sa|K>r«
sancltis expressit, dicens : Gustateet tidele, quoniam sapidum. Ad quod respondendum est, qnod sicut
tuavis est Dominus (Ptat. xxxin, 9). Inillo sacra- Dens in oinnibiis est mirabilis, sic el in isiis.
menio Christus est, quoniam corpus est Christi. Facit enim in suo sacramento accidentales qnali-
Non ergo corpcralis «eca; sed spirilualis esl.i Sii tates exislere per se, quod in caeleris est impossi-
ergo spirilunlis et non corporalis esca, quoinodoi biie. Scd qui virgini dedit. fecunililatein sine se-
corporali secessui obnoxia?Cibtis eniin spirilualisi mine, quid mirum sisine subslanlioe fttndamenlo
nebis communis cst cum angelis, quia panem ange-. facit qttalilatcs exisiere ? Cum ergo in lamo sacra-
lorttm manducavit homo; cihiis carnalis, commtinis; menlo non sit quae corrumpi possit panis et vini
cst nobis cnin bestiis. Beslinlis, defeclum patilur suhsianiia, sed tantum pauis et vini, quse deficere
digeslionis; angelictis, gloriam servat incorrupiio- quidein, sed ita (50) deloedari non potest ciim suis
nis-.' ' '' : "^- qualilatibus forma, qua ctiam operia creditur, cor-
Sed notanduin quia escam qtiattv Ambrosius non poris Christi, quse est incorruplibilis stibsiantin,
corporalem aslruit, Augusiinus corporalem dicil: iion esi libi de siercore siispicandum, tibi nonest
in qua ne dissentiant, sciendiiin cst qiiod Atigusti- aliqua hujus foedilatis nattira, sed tanluniinodo di-
rius corporalem dicii, quia sacramciito lemis cor; B vinae virtulis iiiiraculuin, ...
poraliter sumiliir; Ambrosins corporalem negal; Non simt igilur observanda Graecorum haereiico-
quia, cumsubstanlialiler spiritualis sii, non corpus, rwn, qui merilo Slercoranistie vocamuf, delira-
s<rtlanimam vegetat. Quia igitur Auguslinus secun- menla, qui dicunt parlicipalione corporiselsangiii-
dum sacramenii speciem escam hanc dicil corpora- nis Chrisii, solvi ecclesiaslica jejunia usqtte ad
lem, ne in ipsis speciebus sacramenlalibiis corpo- crapulam et ebrietatcm ventrisqiie disleiuionein,
ralis deputetur secessus, quomodo necin ipsis esse putantes coelestem escairi veiut lerrenam iiidifferen-
possit videamus. ter accipi, e.l in sordidiun yentris secessum eniilti.
In quibuslibet stibstaniiis formarum, colorum, Sed absit a cordibtislideliuiu, ut in diebus jejtinio-
saporumque qualitaies fundantur, quaequalihel al- rum quotacuuqtie hora, inisste celebrentur, sqlyi
lerilale stiperveiiiente, non inanenl in eis, el quod credant jejuiiitim; qui.i, ciiiiiiion sitcorporalis, sed
sic mutanlur, non fil corriiplione sccessus, sed sola spiritualis esca, corporalis per eam non solvilur ab-
sui alieraiione defcclus. Verbi gralia : cum albedo stinentia. , .-. V-
nulalurin nigrediuem,nunquid defeilu suo alicujus; , Sed nec observandum est quod in quibusdatn apo-
secessus patitur digesiioncm? Sic in formis et qua- '. cryphortim inonunieiilis decernilur, ne scilicet com-
ittaiihus corporis Clirisli et sanguims, si aliquis de- L inunis cibus accipiatur, doiiec sumpta sacramenta
prehendilur defeclus, non usqtte ad secessuni est per se digeranlur, ne vel commistioiie alterius cibi
liumiliandus, quia cuin a corporibus, quibus natu- corrumpaiitur. Neque enim Dominus in coena post
raliter insunt, siue stercore deliciaul, quomodo quae> esum agni paschalis sacraineiila corporis sui detlis-
deficientibus subslanliis suis in sacrainenlo Christi; sel diseipttlis, sl ex ciborum cominuniiim atlmi-
jnirabiiiter reservantur, defeclti suo indignitalem; stione corrupiionem vidissct suis accidere gacramen-
secessus naturse suae conlrariam incurrant? Sed et tis, quamvis Ecclesia non hoc imitabile in ipso tle-
cuni de caeteris sacramentalibus speciebus, colninbai . cernai ceriis de causii,, sed ptorstis aliis. Digntiiii
scilicet el igne.in.quibus sanctus Spiritiisapparuit, enim eral, ut ipse medialor Dei et hominum, iiuis
Augusiinus coiilra Maxiiniiium dical, quia corpo- legis, iitiiiumgralia?, post esum agni paschalis, post
rales illae species, peracto signiiicalionis oflicio, complctionem legis veieris, novo sa.craineulo, no-
transierunt ei esse ulierius desliterunt, nihil in- vuin graliae lesiamentum insiiiueret ad yespernni,
dignius de his corporalibus speciebus quae Curisii ut utruniqtie hoc in fine mundi se agere de.clajra.rci.
couiegunt corpus, esl senlienduni. Ofliciuin enini Dignuni niliiloininus ut Ecclesia, cui laiis offieii
linjiis visibilis sacraineiili est corporali comestione j) causa non suppetit, ut pt>slumbram veritatem in-
et potu oslendere, quod Chrisliis Ecclesise suae. in- slilunl, lalem ordinem in Clirislo, non imitetitr, de-
corporetur: quid deinceps de ipso fia.l, si supradiciie cernens qb reverentiam lanti sacramenli, utjejiino
rationes non videniur suflieere, Deo cujus est, Ilde- corpore dum sobrietas viget, carnis 1'ervorquiescil,.
liter et honeste commillatur? Melius esl enim Deo animus ad intelligenduin serenior est, cibo spiri-
humililer coinmittere qttod scire non possuinus, tuaii hoiuo interior prius reficiatur, qualeniis ipse
quam perverse contra eum fingerc, et seniire i qui in nobis praeeroinet, ccelestis cibi forlitiidiue ror.
quod tainen irescimiis. boralus facilius regat corpus sibi subjecUiin, ne ;ul
Sed qnaeriinl dialeciici, cum suhstanlia panis iri stiperflun vel uoxia relaxelur. Unde Augusiinus ad
corpus Chrisli conversa, jain non sit punis, in quo, Jaiiuarium (54, n. 8, t. H,c, 126) : < Placnil Spiii-
fiiiidaineiito remanent qtialitates ul idem qui fuerat lui sancto, ut in honoreni lanli sacraincnti in os
panis color et sapor habeanl fundari el existere, Chrisliani prius Dominictiiii cotpiis iiurarct, tpiaiu
cum subsiauiia ipsius sacramenti, id esl, corpus caeteri cibi. > Neque eiiiiu quia prius cibos dedit

(50)AHas defecari. . ' '

PATROL-CLXXX. •*»
 811 D, ALGERI SCOLASTICI LEODIENSIS 8K
Dominus, propterea pransi aul coenati fratresad il- A sacramenio Chrisli, quijquid mutationis specie te-
iud sacraroenlum accipiendum convenire debeni, niis, vel formae, vel «teterarum qualiiaitim seu so-
aut sicut faciebant quosApostolusarguit et einendat, ricum corrosione, seu veluslaiis mucore, vel qui-
mensis suisisla miscere. Sed etsi quis spiriluali- bttscunque modlsHeri videtur, ad sacramenti suh-
ter refectus, ob eamdem sacramenii reverentiam stamiam, Christum scilicct,«on attinel, qttem cer-
ahquandiu jejunet, ut hospili suo Chrislo sobria lii- lissirae scimus incorruptum permanere in ccelis,
larilate condelecletur, bonum est, quamvis ablata quidquid in ejus sacramento contingere videalur iu
omni saspicione stercorts, sicut anle cibum, sic et lerris. Sicut enim in proprio corpore, modo hoiiu-
post, in periculo vitse constitulis dari concedatur si lanus, modo peregrinus, modo phaniasnia, prout
necesse est.> fides erat inluenlium/apparuit, exlrinsecus atilcni
Sed opponunt hseretici: Si multi panes et multa alapas, spula, flagella susiinuit, siceiiam ad proba-
vina sacrentur, diu hominem inde posse vivere, ut lionem fidclium el scandalum iufidelium usque in
nonde prseterito, sed de hoc praesenti et diulurno finem saeculi talia fieri penniuet in suo sacramenlo,
viclu illum astruant inlerim secessum habere. Di- unde electi exerceanlur, reprobi iridurentur. Dum
cunt etiam aliquos per multa leinpora hoC experlos, enini Chrislus in sacrainenlo occultatus, lantaque
eo desiderio, ut etiam in h&c vita cibo alereniiir " sua indignitate dissimulalus, rion minus lameri ibi
angelico, quos ne defeclu propriai carnis, ui in in- credituresse, nec minore revereniia a fitlelibus co-
flrmitalibus solet, secessum habuisse videanlur, iia litur; fldes hocmodoprobala, dtiin i-Onlra hoc quod
eos carne vegelatos liis cibis et saginalos, sicut et videt de Deo senlit, majora merelur : inltdelitas
communibus astruiint, ut cum negatur defectus autem majori suo scandalo indurata damnatur, quae
carnis, probetur secessus sacraefuisse communio- ibi contemnit Chrisii revereri subslantam, ubi in
. n,*s> repellenda sacramenli sui indignitale, niillain vi-
Sed, Deo annuenle, nec sic vincenlhseretici, quia derilejuspolenliam. Sed si ibi Cbrisltis vel suae prse-
credendum quidem esl, quod coeleslis cibtts qiii senii» evidenlia initotesceret, vel suse poientise mi-
Confert vilam seiernam poiest, quibus sibi plactic- raculis clarcsceret, quod lidei esset merilum, cui
rit, conferre temporalem; sed, rie iridigestionem sn»cogiiilioiiisiain manifeslum daret cxperimen-
solvi credatur, qui defectu carriis suai secesstim fa- tuiri?
tilinfirmo, de ipsa carne nec lanien deficienle non Fil etiam aliquando bujtismodi indignitas, ad pu-
poiesl secessum dare sario ? Sareptanse vidu* leey- nieudam vel corrigendam miuislrorum negligeri-
llius consumebatur, nec minuebaiur; et qtiid mi- Q liam, pro eo quod corpus Domiiii indigne tractave-
rum si per tariii cibi virtutem caro alicujus come- rint, vel contra ecclesiasticasregulasminus atlente,
dentis el vegetettir, et crescat, et digeratur, nec vel diulitts quam deberent servaverinl. Nonne eniin
deficial? Quinque paries hordeacei post saiuritaiem manna, si in alterum servaretur diem putrifiebat,
qtiJKqtie millium hominum usque ad iinplendos qttia interdictum erat a Domino ; et tamett si pritlie
duodecim cOphinos creveruiit; et cum illi, Deo jii- Sabbati collectum, Hsque in Sabbatiim servaretitr,
berile, iri sua consumptione acceperint augmentuin, incorruptum permanebat, qtita 'sic erat instilulum
- ''..- . -. /
quid mirutn si eodem volente caro hutriana in sua ab eo.
digestione nori patiatur defectum ? Aliquos quidem Qtiidquid ergo deformilaiis in Christi sacramenlo
de sanclis Palribus legimus nulluin aliud eduliutn contigerit specie tenus, non debet a nobis fidem
sumentes, sola communione Dominica diebus Do- extorquere veritaiis ejus, qnia qui in corpore suo
niinicis refeetos, multis annis vixisse, Sicut Eliam cum verus Deusessel, multa indigna perlulit, nihi-
in fortiludme cibi illius qttem angelus minislrave- lominus in sacramento suo perferl, quamvis vcre
rat, quadraginla diebus jejunasse (111Reg. xix) sed ibi sit. Ul enim ail Gregorius in Dialogo suo (Ho-
cujus polentia, nisi illius, qtti omnia quaacunque raill 39 iii Evangelia, t. I; col. 1651), in specie
voluit fecit iri ccek) et iri lerra ? Qui enim de ni- D IeprosiChristiisMarlyriomonachoapparuit, quicum
hilo fecit oirinia, sicut potesi carnem alere' sine car- bajtilalus de collo ejtisevatiiiisset, subsequenier ait:
nalivictu, sicetiamei dare secessum sine carnali < Qiiia non me ernbuistl, o Martyri, in terra; nec
defectu. ego erubescere ie debeo in cinlo. > Qnis igitnr in
Sed iterum opponunt liaeretici ad tanli sacra- sacramenio Christi qUaslibet indignilates debeat
inenti indignitatem, quod panis et vinum in sacra- erubescere, cuin pfo digna ejus revertorilia coelesiein
menlo mucidum vel pulriduro fiat, panis a muribtis remunerationcm debeat obtinere? Senex Siriieon
corrbdatur, et in venlre eorum inveniatur, ignibtts Salvaloris quasi bruiam et insensatam infaniiam,
eliam comburatur. ejusque exilem et debilem qiiatn in ulnis gerebat
Sed quia, ut ait Auguslinus, ideo sacramenla di- forniatti, vilibusqtie pannis obsitam personam non
cuntur, qiiia in eis aliud videlur, aliud inlelligilur, ailendens, inaj;esiaiem Deiiatis ih laiilillo corpore
Itaquod iJtiirieis, alitfervl<leiar,ialiter Ijtitelligiiiir. agnbvii et credidit, Dbminum vocavlt, se ejus ser-
Sicut enim in quolibel corpore sine delrimenlo sub- vum professus est, ut ab eo in pace dimitlereliir
slantise, albedo nigredine, vel quselibet qualitas su- oravit, saiuiare Dei se videre perbibuit, iumen esse
perveniente conlraria qualilate dispellilur, sic in ad revclaiionem omnium genlium, et gloriam pleois
813 DESACRAMENTO.--LlB.il. 814
snae Israel prophetavil. Ul crgo qnaslibet indigni- A vcl eos a quibiis servari et siuni debuit besliis de-
tates in sacramentoChrisli iiites vera non erubescat, leiiores ostendit? Ctim eniui praeier peccatum Cre-
scienduni est quia, sicul multa agunlur in sacra- atori, qui ubique est, omnia munda sint, qnomodo
menio Christi qttse non videnlur, in eo multa viden- videtur immundius esse in venlre inuris quam in
itir fieri quas aiiter dispensanlur. Gregorius enim ventre adulteri impoenilentis ?
dicit in ipsa immolalionis hora' ccelos aperiri, ahge- Quod atitem etiam a religiosis incendio tradi, ct
lorum cboroi, adessc, etc, quse quamvis vere fiant, ibi disparere dicuntur ipsse sacramentales species,
non lamcn videnuir (lib. Dialogorum iv, cap. 58, non ad indignitatem Christi fit, quasi ignibns cxn-
ool. 472). Iiem idem ail: « Caro r-jus in salutem rendtis tradatur, quod impossibile est, ciiin sit
populi partitur, ejusque sangtiis funditur, fitque omnium elementorum Deus, sed quoties aliqiia taiis
aliter qtiam videalur ctim ipse integcr perseveret indignitas ipsi sacramento negligeiuer acciderit, ut
•el vivtts. i Sed quid mimm de his ? Ipsum corpus horrorem sumendi inculias ipsse sensualcs species,
Chrisli videlur panis esse, et non esl panis. In eo quas ibidem Deus altissiino suo consilio post mu-
igitur quod videtur esse et non est, fieri multa vi- lalionem suae stibsianliae remanere yolitit, ignibus
«leniur qiise .non fiunt, vclm, qtiia Christus Mar- iraduntur, ut ostendant qtiod suum est, deficiendo
lyrio leprosus apparuit, iiunquidOhrisiuS speciosior B et disparendo sine omni foeditate in iilo purissimo
sole, vera lepra respersus fuil ? In viiis Patrum Ie- ignis elemento. -^
giliir, aspiciente quodam sanctissimo Patre angelum Quapropier, sicut stiinma sumi reverenlia, sic
Domini qnibttsdam indigne commuhicantibtts corpus sumnia eliam servari debet diligentia; quia res
Domini subtrahere, et pro illo carbones porrigere. lantse dignitatis, tanlseque salutis, negligentiae vel
His igitur aliud videbatur, et aliud fiebal. llem le- oblivioni subjacere non debet, sed quod niagna
jrilnr Tharsitiiis marlyr corpus. Domini ferens, cum Dei gratia agiXur, decet et oportet ut magna Ec-
-i paganis comprehensus requtrerelur quid ferre:, clesise solliciludine, devote et indesinenter Stiper
et sancliim canihus dare nollet, marlyrinm obti- oronia honoreltir.
nuisse. Cumqtte illo mortuo curiese quacrerent quid CAPUTIL
ferret, eorpore Chrisii ccelitus sublalo, linteamina Car visibile sacrificium, invisibili Deufint.
...inniutn quibus ipsum conlinebalirr, reperia stint. Quaerittir autem cum sacrificium Eeclesiae constct
'Sic et alia roiilla in hoc spiritnali sacrameuto iri- vistbili elementorum specie, cur Deus illud visibile
visibiliter fieri credenda sttnt, angelico minislerio. esse voltierit, cuiii ipse invisibilis sit et a veris
Qtiidquid igilur iri sacramenlo Christi specie „ adoraloribus Patrem inspiritu et vcrilale adorandiim
tcntis, ut dicium est, fteri eiiam monslruose vi esse dixerit (Joan. IV, 24), et Psalmista sacrificiiiin
tlcattir, seupro aliquortim ncgHgenlia punicnda vcl Dcospiritum conlribulalum aslruxerit?(Ptd/. t,19.)
corrigemla, seu pro flde probanda' et |itr.:ruenda, Sed scieiidinn qnia in sacramenio visibili pracsemia
sen pro perlidorum scandalo et ruina, fidem Chrisli invisibilis corporis sni exliiberi nobis voluit, nt sic
«on evacttat, quia, dispensante aliler Deo, nulla- nostram magis cxcitnret memoriatn ad recolcndain
lemis ad sui corporis indignitalem altinere creden- lanlse suae pietatis gratiam. Sicul enim cuin omni.-i
dnm est. Nec solum corpori Chrisli, sed et ipsl possel, non in nobis ipsis, sed in exlcrioribus ali -
sacramenlo visibili eadem causa mucorem negamus moniis temporalem viiam nostram relineri voluit.
et puii edinem, qna stipeTius digesiionem, quia cum ne nobis debere videremur quod sumus, sed ei
ill;n*speciessine panis ct vini subslanlia siiit, qiio- polius a qtio sunt illa munera unde vivimus, sic
modo mncescere et pnlrescere iuagis quam digeri etiam visibili suo sacramento quo vitne seterntu
possint, nonfncilis paletcntisa. Ipsis vcro speciebus, pignus nccipimus, admoneri nos voluil ejus gratiae
cum non sint netcrnic, defectom negare non possu- ,esse rcferendtim quod ab ipso vilara selernam acci-
mus; sed ipsum defecium ita dicimus simplicem, pinuis, quam in nobis non habebanius, imo per nos
nlnullani fcedilnlisadmiltamiis curruptionem. Pos- perdideramus. Sicut et^o, tcste Aposlolo, invisibi-
stint tanien videri inucidocet putridae, qnamvis ila lia, ipsius a creatura mtindi per ea quae lacia sunt
non sint, sicul Cbrisitis liortiiianiis, peregrinus, inlcllecla conspiciuntiir (Rom. l, 20), sic invisibilis
pt-oiit erant inliienliiiin mentes; sed hac visione praesciitise susc signtini sacramenlum suiini esse
rum eis qnibus fit ira agitur, ul stipradictae causae voluit, ut sic intelleclum noslrum de sua reddens
iii cis conipleanlur. gratia certiorcm, affcclum nosirtiin faceret erga se
Quod amem venlrcm distendere vel inehriarc di- ardentiorem. Ne autem exislimettir, cuin ipseinv.i*
riiniur, ne boc qiiidem suum esse npprobamtis : sihiiis sit, visibilium sacramenlorum sacrific-ia ei
sed quando ista (51) facere vidcnlur, eisdem supra- non congrncrc, ail Augttslinus in libro x De civilate
dictis causis id fieri credimus. Si atitem in vomilti Dci (cap. 19, tom. VII, c. 235) : < Qui aulein pulant
ebriormn vel iiifirmortim bujusiiiodi forma depre- Iiuec visibilia sacrilicia tliis alienis congruere, illi
henditur, vel etiam in venlre bestiarum quid aliud vcro tanquam invisibili invisibilia, el majori raajora,
proienditur, nisi quia cnm ebriosis vcl impocniten- meliorique meliora, qualia sunl puras meniis boiiajT
ii1)itsinfirmis, ul dignuin est, roancrc conlcinpsit; que vohintalis officis, profeclo nesciunl hoec ita csse
^51) Alias ita.
 «15 D. AXGERl SCOLASITCI LEODIENSIS 816
signa illorum sicnt verba sonantia signa sunt rerum > A divinae esl. Si eniin panem non vere carnem Christi
Quocirca sicut orantes et laudanies ad Deum diri- sed umbratice tantum in niemoriam cruciflxse ejus
gimus signiftcantes voces, cui rcs, ipsas in cors/e carnis dicimus, nonne novum sarramentum umbra
quas signilicamus oilerimus; ita sacrificaiites noni tanlum el figura, sicut et veius erit?Ideo aittem
alteri,visibile sacrificium offerendum esse noverimus, deterius, quia illud umbra futurorum fuit sp riiuali-
quain illi, cujus in cordibus nostris invisibile sacri- ter, istud prarieriiorum • carnaliier. Sed et cffeclu
ficium nos ipsi esse debemus. Sciendum enim est non praepollet, quia nec peccata remillit, ncc coeli
nos qui non solum spirilus, sed et corpora sumus, januam aperit. Cum enim solummodo vetus in cibis
corporalia etiam sacrificia exhibere debere, ul sicut et potibus et variis baptismatibus.et justiiiis caruis
ex utrisque consisiimns, ne quodoiiosum remaneat, non potueril j'uxla conscienliam perfectum faccre
ex iilnsque Deo corporaliter et spiritualiler ser- servienteni, ut ait Apostolus, quia umbram quidem
viamus. futurorum bonorum habebat (Hebr.x, 1), non ipsam
CAPUT III. imaginem rerum, quomotlo novum similiier sil um-
Cur sacrificium Ecclesim non constet solo sacramento, bra remissione peccalorum, profeclu virtuiuin, juxta
-..vet corpore et tanguine Chrhli tine tacramento, vel conscienlise munditiara, perfeclum servieiiiem red-
cur utroque. Bdefe poteril.? Quiaergo velus in hac vita,perfectain
Quserilur autem quafe sacrificium Ecclesiae non meritortrm couferre non poltiil gratiam, iJeo non*
constet solo sacratnenlo, vel tantum corpore el san- dum reserata paradisi .januanon siatim post hanc
guine Chrisli sine sacramento, vel quare utroque ? vitam, perfectam mercedem conltilii, se distulit co-
Ad quod respondelur : Quia si solo sacramento, ronam, sanctis quidem animabus requiem liibuens
id est, pane et vino consecrato et non mutato con- n labore, sed requiem cum gloria non relribuens
8laret,non esset causa, quareNovi Testamenti sacri- pro labore. Cum igilur nec veritris saturiiate, nec
iichun Veteri Testariienlo siiperordinatum esset cum sacramentali propheiia,nec effecluspiritualis graiiae,
sicut illud tanlummodo fuit umbra ei figura fuluro- leiiiporaliselaeternoe, novum veteri praepolleai, quo-
rurri, sic islud lantuinmodo esset et commemoratio modo magis quam,illud proficere habeat ? Nisi eniin
praeteritorum. Cum enim Christus dixerit: Hoc fuci- in hac vita conferat plenitudinem graiise, post haite
te I'Nmettm commemoraiionem,quid nisi ligurarel et viiam non confcrei pleniludinem quielis et gloriae.
repraesentaret pneieriiam Christi passionem ? Con- Si ergo novum sacramentuiii ncque corporalitr
/eraraus ergo novaiii umbram veteribus, simplicem ueque spiriiualiter melius esset anliquo,quareei
simplicibus, ul quse ex his prsepolleant tam corpo- superordinarj deberet nulla esset ratio. Quid ergo
^ dignius conlulisset Chrisius quam
raliler quam spirituaiiler videamus. Moyses, Filius
Cum enim praesens sacramentum, si lantummodo Dei in domopfopria, quam servus in aliena ? Si au-
sacramentum est, corporalis cibus sil sicut fuil, tem umbram umbra mularet nec compleret, quan-
nonne roanna quod Deus de coelopluebat, et orane do vel a quo verilas veteribus sacramentis figuraia
delectamenium saporis in secontiirebat, erat dignius et proniissa complenda essel, si ille qui veritas est,
el melius ? Itemque panes proposilionum, similagi- non veritalem, sed urobram pro iimbra darel ? Dedit
nes, et vituli, et caeiera quae ille populus sacrificabal, ergo Ecclesisesuse Veritas veriiatetn, Clirisius cor-
nonne meliora eranlad reficiendum, quara modicum pus suum et sanguinem, utquod velus umbra iiou
panis el vini vix ad degustandum ? In novo enim sa- poterat, ipse redemptionem remissionemque pecca-
cramento ablata ilde gratise interioris, exterior spe- torum, quam semel feceral in cruce, faceret simiii-
cies in panis inica vel vini gutta nullius est seslima- ter in allari quotidie.et quotidiano peccalorum con-
tionis, quia et in eo ideo nullius acstimalionisexte- tagio salubrius quotidiano subveniret reinedio, ideni-
riora facla sunt, ut ei quse interius creditur gratise, que ipse qui fulurus erat eleclis vita ei pramium,
omnis impeuderettir summa devotionis. Cassa enim in prsesenii esset medicinaet vialicum. Nisi eniin
viderelur lot liotuinuni assistenlium, et huic saera- T. ipse sacerdos qui coelos penetra.vit, fieret nobis via
menlo minislrantium vel adoranlium veneranda se- ad seipsum, cceli janua nobis clausa foret in oster-
dulitas, nisi ipsius sacramenti longe major crede- mim : quae ideo post passionein Christi reserata cst
retur quam videretur verilas et uiilitas. Cum ergo credentibus, quia jdera qui esl sacerdos sacrificium
exlerius quasi nulla sint, quibus tanta iinpendunlur facttis iiniiur sibi commorienlibus. ut dum utiuin
venerationis obsequia, atit insensali suinus, aut ad liunt cum ipso, ubi ipse cst (52) ipsi sint in ipso.
intima mittimur ihaguse saluiis mysleria. Und8 eiiam ad magnam spemjusiis ci peccaioiibus,
Sed et sacramenlali ofiicio non prapollet novum in passione Cbristi, eadem die lalro, eadem dic
veteri. Cum enim sit memoria lantum el iigura justus, eadeiri die cuin Christoin paradistiin est as-
passionis Christi, tanlo indignius est novum renun- sumptns,prseomnibus jnslis prinvus; ulnon soluincou-
liando prseierita, qubd memorise cujuslibct homiriis staret eadem die paradisi januam hominibus resera-
est, quanto vetus melius et divinius est, prseiiiin- tam.sed et constaret Dei graliam non arliculo lem-
tiando eadem fuiura, quod solummodo propheiise poris aslringi, non peccaiorum quantitale vinci, cui

(52)Aliasi/>i.
8» DE SACRAMENTO. — LIB. II. 818
ad seternae vilx praemia slatim confercnda suffecil A veniat,- modis omnibus atlentemus. Aut enim eum
vixunius horas poenilentia post lotflagitia. Quiserge vivum sumeremus aul morluum. Sed sumi mpr-
dtibiiet Christi passioneni vere oiimiiim peccaiorum tuum est impossibile cUm sit immortalis: Christiis
esse remedium, quae tamsero, tam cito, quasi oin- enim resurgens ex moFluis, jam non morilur (Rom.
niumipeccalorum primitias jnstificavit el salvavit vi, 9). De caelero, quam vitam ali co speraremus
sceleralissimum ? Tanlara .graliae prserogalivam in quem mortuum sumeremus? Non igilur per parlcs
sacramenlo Christi bealus Ambrosiusinlueiis, aitin concisum, vel elixalum, vel assatum, ut illi puta-
seimone De sacramenlis ad neophytos (De myst. c. banl, possumus eum sumere. Si autem vivum.aut
8, t.H, col. 537), nova sacram.ema veteribus prsefe- in eo slalu quo fuitante passionem, atit in eo quo
rens : < Sitmmo sttidio volumus comprobare, quod , fuit post resurrectionem. Sed si in eo statu quo fuit
et antiquiora sn.nt sacraraenta Ecclesise quam Sy- ante passionem, quis deglutire posset homineni tri-
nagogae, et prseslantiora quain manna. ȣt paulo ginta annorum vivum et integrum ? Qtiod si etiam
ppst: < Probaium est anliquipra esse Ecclesiaesa- fieri possct per eanulem polentiaro, qua ipsum cor-
r.ramenla, nunc cognosce potiora. Revera mirabile pus integrum per inlegra malfis virginalia trajecit,
fuit quod Deus manna pluerit patribus, sed tamen non ergo fides haberet meritum, cui lanla evidenkiae
qui iilum panein manducaverunt, omnes in deserto " suaaraiio proeheret experimentum. Si antem in eo
inortui sunt. Isla auiem esca quam accipis, isle statu quo post resurreclionem est, glorificatum
panis yivus qtii descendi.t deccelo, vitse aeternaesub- ergo corpus suum quale in cceloesl oslendens, into-
slanliam subminislral el corpus est Christi. Con- lerabilem claritatem suam oculis intuenliiim offerrei,
sidera nunc iitrtim praestantior sil panis angelorum et non suslineret humana fragililas. Unde Aiigusli-
an.caro Christi qtiae utique est corpus vilae. Manna niis in libro ad Orosium : < Clarificata carne nlique
illud e ccelo, hoc supra ccelttm. Illtid cceli, hoc Do- Christus resurrexit, sed noluit in ea clariftcaiione
mini coelorum. Illud corruptioni obnoxiura, boc alie- discipulis apparere (Matth. xvn), quia non possent
num ab omni, cori uplione. Illis aqua de pelra fluxit, oculis talem claritalem perspicere. > Si antequam
libi sanguis c Christo. Illos ad horam saliavit aqua, morereiur et resurgeret, quando iransfiguraius est
le sanguis diluil in selcriilim. Jndsens bibitel sitil; in monle, discipuli etim videre non poluertint,
tu cum biberis, sitire non poleris. Illud iu umbra, quanto magis clariftcala carne Doinini eutn vider»
hoc in veritale. Si illud qttod miraris utnbra est, . - non potiterunl ? Si autem sua polentia clariiati
quantiim istiid est, cujus elurobram miraris ? Cogno- visum noslrum contemperaret, non suo loco aut
visti prseslantiora. Poiior cst eBim lux quani umbra, tempore in coniemplationeni suse gloriae remunera-
verilas quam figura, corpus auctoris qitam manna *-•tionem suam nobis prxordinans, nieriium nuferrel,
<leccelo. » El paulo posl: « Accipe quod dico, divi- quia amplius lahorare non liberei, sicut ei Petrus
niora esse sacramenla Chrislianoriim quam Judseo- in transfiguratione dixil: Bonum est nobis hic esse ;
riiin. Jure crgo nova sacramenla superordinala (aeiamus hic tria labernacula (Malth. xvu, 4). Quod,
sunl veteribus, qtiaeiia eis prseeininent veritale, di- ul ait Leo, non erat imprpbum sed inordinatum. .
gnitate, potesiate et gralia, ulomnia compleant quae Unde et ipse Chrislus filios Zcbcdaei petenles sibi.
illis fueranl immobilia. Quam vere enim Christus sedem a dexlris ejus vel a sinistris (Matth. xx, 2U),.
seipsuin dalurus estsanclis ad gloriam in fuluro, priusmisilad laborem quam ad reqitiem dicens :
tam verc ad omnem graliam dat seipsum Ecclesise Calicem meum bibetis, quia vidit eis-magis expedire».
suse modo, quamvis non iia manifeste sed sub sa- ul per merltorum ordinem dignius el fructuositis ad
cramento. Si enim sinesacramenli velamine corpus praemia pervenirent.
suuin et sanguinem daret, qnissumere non abhor- Quia jgitur nec per se sacranientnm, nec per se
reret? > expediebat in sacrificio suo dare corpus stium, sa-
UtenimsuperiiisaiunlAugiisiimis el Ilieronymiis, cramentum unum oinnibus legalihiis sacramenlis
homiues hominem comedere, flagitium essel aul fa- n dignius stiperordinavit, quo et nobis prsedictas in-
cinus, quia inierdicium csl divinis et huinanis le- commoditales liorroris vel splendoris corpus sttum
gibus. Unde etiam discipnli audientes quod carnem , abscondendo auferret, et veritate sui cprporis um-
stiam daret ad manducandum et sanguinem ad bi- bras et figuras sacrificiortnn velerum complendo ut
bendum, putantes quod crudum atit coclum aqua, superfluas repelleret, ct eis ipsa sui sacramenti fi-
vel veru assum, visibiliter daturus esset scipsum, gura qttia plus quam iigura esl, prsecellerel. Licet.
recesserunt ab eo, dicentes : Durus est hic serrao. enim Augustinus dicat quia sacramenta in signis
< Igittir, ul ait AniDrosius(lib. Desacram. vi.cap. 1, diversa sunl, in re quae signiflcalur paria, hoc
col. 380), ne plures hoc dicerent, velut quidam es- tamen singulare sacramenlum, dum iigura el corpns
sel horror cruoris, sed maneret gralia redemptio- Chrisli cst, sicut Joannes, quia quod prxdixit
nis, ideo in similitiidine quidem accipis sacramen- nslendit, propheta et phis quam propheta fuit
tuin, sed verae nalurse graiiam yirtutemque conse- (Matlh. xi, 9): ita eliam hoc sacrainentum figura
queris. > esl et pius quam figtira, signipcando quidem par
Et ut probemus Christum salubrius snmi cum consignificanlibus, scd significans et significalum
sacraineulo quam sine sacraraento, quid inde pro- exisiendo, praecellens tantum significanlibus. Nec
81!» D. ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS 820
sojijin pius Doininus uiiibras et figiiras veleies ut A in hoc auterii solo qiiod ex scipso facil, fides exer-
suporuiias, stiperveniente novitale et verilale siii citalur, iit victa et invicia feliciuscoi-oiietur. Vicia,
sactiflcii dispulit, seJ et mnltiplicitaiem sscrificio- inqiiam, iie coiiipfeheiidat, scd nivicia ne diffidat;
ruui vclertim singularitnte siii sacrificii abbrevians, dum exleriores qnideiii seiisus, objecia panis et
occiipaiionem exteriorem nobis minuit, benef cioriim virii speeie, colore, odore et sapore, ipsiim quod
uabis grntiam mutiplicavit, nno iinico suo saerificio fueral nieiiiieridn, pariein ct viniim quod noti est ni-
redempiionem reniissioneinque peccalorum faciens, lunmr astrtiere; interior aiitem iiitelleclns, ipsuni
profecluque fidei, caeterartimque virliiium, ad vitam quod eslcorpttssciliiet Christi' contemplans, nec-
aneniam perducens. Sciendum enim qnod ideo Deus comprebenderc Sufliciens, non taiiieii desislil cre-
l.iiri riiulla sacrificia deditin lege, ut inilliim eorum '" '
derev
sufliciens esse oslenderet, quia caclefa esseiit super- Hanc Crederidi dilBcuItaleni sancti attendenles et
flna, si unum suificere posset, itt nriiim stinin suffi- caventes, de hac sacramenlali confectione astruenda
ciens magis desidcrarelur, et interim in eis, el si diti mttltumqtte laboraverunt, quia non solum invi-
iiiodicum senlirent suffiagium in eoriiii) lamen inul- sibiie, sed etiam inusitalutn esse viderunt, et ad-
titudine inajori occtiparentiir exercitio, quo Deum initabile, ul invisibilis sacerdos, visibiles crealuras
discerent colcre, et ab idoloruin cullura recedere, et in snlisiantiam siiaecarnis invisibililer convertat, et
certiori tol figiirarum instruerenlur leSlitnonio quo qiiod terfemiin est coeleste faciat, ut qui pro nobis
fiituiam veriinlem non dubiiarent sperare. - laiila in se opefalur, nobis de nobis niajora promii-
Egregium igittir et super oinnia excellens sacra- lat. Qui enim aquam pio nobis ligurate oblalam
menlum nobis providit Deus in sacrificio suo, qtto sicutet virium prosebblatum in verilatern el uni-
cofpPris et saiiguinis sui veritatein panis ei vini tateni siii sangtiinis mutat in suo et nosiro' sacra-
oiialiiatibus tecitim aliScondit digna cnusa, ne silicet menlo, qtinnto magis nos secum faciet unutn in
jiifidelibus pateat, et eorttm Ijlaspbemiis vilescal, sciernilaiis suse prxinio ? Sed el in lanli mysterii
neve nos judicenl inliumanos el crudeles, utpote fide, inlelleetus intrinseci et exleriorum sensuuin
liiiniani corporis comestores et saiigtiinis bibilo- liiclam stibinnuensait Atigtistiriiis in serinone De
res. Fidelibus autem quibtts paravil nd salutem, verbis Domini : < Quod videlis in altari panis ct
in panis et vini specie et sapore snmendi fe- latiiest, quod etiam oculi vestri renunti.iiit, qtiod
cil npliliulinem, ne, ut superius diclutn esl, si atitem iides postulat insiruenda, panis cst corpus^.
carnis et sangtiinis humani coiorem viderei, sa- calix est sanguis. >
~
jioiemque sentiret, htimana pietas ahliofrerei; (7 Sed potest animo cujtispiam cogitatio talis subo-
.splendore antem cjtis si intolerabili prsestririgeretur, rlri, Dominus Jcsus Christus noviintis unde car-
sliiporcm meniis^incurreret; si gloriosodemiilcereuir, nem acceperit, de virgine Maria sciiicet, nuuiltis
bonoriim operum lorpore liebescei-et. Sicni enim est, crevit^ sepultiis esl, resurrexit, coeluni ascen-
carnalem nobis occupaiionem abslulil, exstirpata dil, iliuc levavil corpus siitim, unde veuturus est
roultitudine sacriftciorum veteruin, ut menlein spi- jtidicare Vivosel mortuos. Ibi esl roodo sedeiis ad
litualibus expediret; ita inusitatis quibualibei sa- dexteram Patris. Quoinodo ergo panls corpus ejus,
criilcii sui circumslanliis impedire noliiii, qno spi- vel quod habet calix, quomodo esl sanguis rjus?
rilualius el liberius nos sibi in suo sacranieuto uni- Isla ideo, fralres, dicuntur sncramenla, quia in eis
iet. Ne cfgo insolila visione mens lurbaretur, con- " aliud videtur, aliud intelligiiiir; qiiod videtur, spe-
suetam SHO sacramento reliquit speciein, ut ad ciem habet cPrpofalcm; quod iiitelligittir, frucluin
iuteiiora contemplandn puriorem lidei dirigereinus Iiabet spiritualerii. ltl qtio videlur iiiriui, quasi qtiae-
aeiem. Per acceptiotiem eniiri hujus sacramenli ratttr cutn Christus in humana foriria ratioiiabiliter
Cbrislo perfecte uniri et incorporari debemns, ct in segesserit, vel natura huinana, vel potentia divina,
IiaCvitacoiiforrailaieiniiocenliiequaiitiim possmnus, et iri ccelo usquc -ad diem judieii corporalitef man-
ct •post lianc vitam simiti beatilndine quantum D sttrus sit: qriis corpus Christi liucdediixerit, vel pa-
digni fiterimtis; nec decet ad exteriora disleridi; nem nostrum illuc lcvaveril, ul lam subitoin cprpus
neead multiplicia dissipari, quos ab omnibus, Ut Chfisli mufari possit? Quod qtiia ineffabile est, quo-
uiiurii cuin Cliristo sirit, oportet recolligi. modo corpus Chrisli hic fiat, et ibi maneat,
Qtiod tamen EcClesisesuae Deus vbluit esse tain ad intelligeiuiain spiritualeiri et fidem lalia co-
1
friieiuosum, non omninioilo voluit esse otiosuin; gitariies revocatj qui etsi scifi non potest, credi
quia, diuii in mysteiio, quod nori est apparet, quod polesi rquia qliod videtnr, non materiale corpits
estoccullatur, fidei lucla proponitur ut merituiiiaii- panis' est,:sed species eofporaiis; quod autem.in-
geatur ; dum contra hoc quod videtur, credens quod leliigitur Christus est, qtti oinnia qusecunque vult
noii videitir, de lcred'ua inius vefitate, de supeniia in ccelo et in ierra potest. Sicqtie dum exieriorum
cxlerius falsilate dtiplicem assequitur gratiaiu. Csc- sehsuuin lestimonio non acquiescil, nec interiore
tera eniin Christi miracula euni sinl infidelibiis in inquisilione comprehendens, de veritate tamen non
sigiium ut converiantiir, hoc solum (idelibiis datur liliihal; fit per Dei gratiam, ut in tali suo agone
ad nierittira ut illo erttdiantur. In illis enim quac fides noslra excrceatur, exercendo augeatur, au-
Deus in extrinscca maicria fecii, foboralur fidcs, gendo perficiatur, pcrfecia coronetur. Unde Au-
821 DE SACRAMENTO.— LIB. II. 82»
vilam
giistinus in sermone super Joannem LXVIII(n. 3, A vitaret; nobis, ut in sacramento Christi
col. 680): « Fidcs qiia eorum, qui Deum vi- credamus, et ita assequamur. Utrique (53) enim ex
suri sunl, qnanditi peregrinantur, cordamundanttir; se contrarium visuiesseeffectum parit, illud duin
quodnon videt, credit. Nam si vides, non estfides. videtur cihns voluptatis el vitae, mortem inferens;
Credenti colligilur nierilumi videnii redditur prae- istud duin videtur cibusmortalitatis vitamaelernam
miura. Eat ergo Dbminus, eal ne videalur, laleat Ut exhibens. Sicut igilur a Pclrp post trlnain negalio-
credatur; crediius desideretur, ul desideraius ha- nem trina confessio repetita est, sic ab homine ut
beatur. Quia ergo-In hac peregrinalione noslra ex- salvari possit, pro perliiia fide qua periit, yera
pedit latere Christum ut credatur, > etc. fides exigenda est, qnia tantum sacrainenlum nec
Bene igittirChristus sub sacrameuto dedit nobis sine fule potest intelligi, nec nos etiam per illiid
seipsum, ut per hoc liobis et fidei merilum, et sinc lide salvari.
gratisesuse augeat beneficium : dum in lerrena CAPUT V.
qttadam, el prorsus stolida panis el vini forma, ma- Cur magis consecretur in pane et vino et aqua corpus
jeslaiem sapient.ise Verbi Dei siibstantialiler com- et sanguis Christi, quam in cceteris corporum spe-
prehensain, iiicomprelieiisibilem crederc et venerari B ciebus.
non erubescimus, quae quanlitaie et qualilate sua Qucerituritem quare inpane et vinp cohsecreliir
ita ejus excellenliae videlur indigua, ut nullalenus magis corpus Christi quam tn cseieris corporum
ctiam aeslimari debeat, nisi quia ipse esl Deus, qui speciebus, cum cibo niorlalitatis non videatur apte
oniiiia quaecunque voluil fecit iri ccelo el in terra, vita itninorlalis designari ? Sed sciendum quia Chri-
nisi quia etiam caro ejus ipsa est cui data est om- stus in hoc sacramenlo non se boc modo signilicari
nis poleslas in coeloet in terra, ul polestale lali sit voltiil, qno se habet cuiii Palfe per nattiram, sed quo
in iinitate personae in coaloel in terra quandocuri- se habei nobiscum per gratiaro; quia noi> scilicet
que, quomodocunque sibi plactterit. Hac fide ipsum quod sit Patris sapientia, sed quod sil oniniuin ho-
sacramentum quasi divinum quiddam adoramus, minum vila, ut sic suam charilatem nobis magis
qiusi vivum quidilam et rationabile alloquimur et commeiularei.et noslratn efga se magis accenderei.
rogamus : Agnus Dei qui lollis peccata mundi, mi- Vila vero seiema, cum in corporum speciehus niilla
sefere nobis; quia non quod videtuf, sed quod perfecla simililudine exprimi poluerit, nulla tamei»
vereest, Chrisium ibi esse credimus. aptiori (maui illa.quse aliquo modo vita est,(|tiia hu-
manaevitsc aiendae el reliiieridse congruit. Quia enim
CAPUTIV.
C leniporalis cibus el poltis nosler -vita- selerna esse
Cur fides tantopere exigaiur in hoc sacramenlo iion poterant nec debebanl, noinine eoruin et specie
corporis Cltristi.
Christus se significari voluit viiara seternam, ut non
Quaerjtur autem quare fides lanlopere exigatur in solum consueta cibi similitudine congruerel in su-
hoc sacrnmeiuo ? Quia videlicet falsa (ide inundus mendo, sed el eadem cibi simililudine nobis proii-
periit, quando Adam plus diaboio quam Deo cre- ceret in sperando : dum scilicet, sicut cibus et potus
dere praesiunpsil, dum in ligrio scientise boni et sunl noslra viia teinporalis, quandiu Deo placueril,
mali vetilo plus speravit divinilaiera assequi, quse sie et mullo ampliiis ipse panis cceleslis sit vita
ab Iioste promiliebaiur, quam incurrere moftem setema, quibus ipse voluerit.
qiiam Deus miuabalur. Sicut ergo diabolus non um- El quid niirum si Creator creaturss conferre pos-
bram in ligno inobedientiaj, sed ipsum verum et sit viiam aeternam, cum etiam crealura creaturao
visibilem fructum exbibens, promisit id quod nori relinere poluerit selernaliter e.im?Sicut enim li-
videbatur, scilicet, eritis sicut dii (Gen. m, 5), sic. gnum vitse in.paradiso positum est, quo selcrnnliter
ei Deus non umbram, sed ipsurii qui in ligno pe- hoir.o in corpore viveret, sic Christus in Ecclesia
pendil obedientiae, in suo visibili sacramenio exhi- lignum vitse seipsum postiit, ut in se credetitibus
bens, promiitit vilara aelernam quse non videlur, ul vita aeterna essel: qttod non soluni fuit ipsiOs Chri-
dum ea re plus ei inodo creditur quam liosli, ul sti inysleriiim, sed el fidei noslrae magnuin iirma-
dignum est, sanetur hac vera fide illa perlida fides, menium. Quia si hoc creaiurae nori viveuli fuit na-
qua olim plus diabolo quam sibi injuste creditum turale, ul corpori vitam aeternaliter retineret,quanto
est. Sicut igilur non in ligno veiito, sic nec iu magis vero ligno vita? viventis, crealori Chrislo est
Christi sacrainento debet visus aut gustus, sed fi- oiniiipoteuliale, ttl corpori cl aiiimse gloriosius con-
dei vigere judicium, qnia sicut potnuin visu deco- ferat aeternaliter vitam ? Unde etiam quia cibo et
niiii ei suave ad comedendum, cibus vitalis videba- potu ita viviraus, ul alierutro carere nequeamus,
tur, et mortem intulit, sic e conlrario sacrameiitum ulrumque in sacramenlo suo esse voluit, ne si aller-,
corporis et sanguinis Christi videtur cibus morta- ulrum deesset, quasi imperfecto vitae signo, ipse non
litatis nostrae, ctun vere vita aeterna sit. Quapro- plena, sed imperfecla vita signari videretur.
pterulrique rei nredia vera fides videtur necessaria, Dignum etiam fuit, ut eisdem specicbus quibus
Adse, ut crederet mortem esse in pomo, et ila alilur et crcaluf caro el sangiiis in quolibet houiintt

(53) Alias ufranifftir.

MZ D, ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS 824
natiiraliter, consecrctiir etiam iri Dominico homine A meamcarnem et bibil meum sanguinem, habel vilam
spiiilnalilcf, non solwr, propter commodiorem apli- : mlernam (Joan. yi, .55)» quare non slalim etiain in
itidinem sttcrahientalis :perceptioriis, sevl ct itl adju- corpore per vim tanli sacraineiili viviinus aelerna-
velur fides nliqtia ovidenlia simililndinis, qui.i si liter, ciiiii ipse non in fnlnro dixerii, habebil vilam
pnn-is in carnem, et vinum in safgtiiiiem cujnslibet mternam, sed habel prsesenlialifer ?
transformatur nnlurnliter, qtianlO magis.si Deus vo- Sed scieiidum quia sicut Adx dictum esl : Qua-
lueiil, in cirnein et' sanguinem siium iransferlur cunque die velilum comederis , morte morieris (Gen.
omnipofenlialker» ; ii , 17), et tamen eadem die non in corpore,
Se! ot aliis speeicbns rion poluil aplius significari setl in anima niorluus esl,, sic Chrislus dicit
iri nobis unilas snse'iricorporailoiiis, ipiain eis qua? Qui manducat meam carnem , et bibit meum san-
in commuiiibiis cibis ct pdtibus fainiliarins et verins guineiu, Itabet vitam wlernam, non quod in corpore
snleiil incorporari nobis. llem ipsitis Ecclesiastici siaiim aeicrnaliler vivat, sed ut animam quse prius
cprpriris tinilas ad invifjciii'apiius signatnr; qtiia in Ad.un niorma fuil quam cprpus , per unilatem
sicui pauis.ex nnillis granisi el vin'im;ex muliis aci tanti sacramenti resuscilaiam aslruat, ut scilicet
nis, si^ Eccles:a ex variis personis colligiiur. Item, rectP ordine , ipsa quae. peccando a Deo , qui vita
quia panis ct viiitim proprie proprius cibns et pptus **aeterna.est, divisa , prius fuil morltta , per coinmu-
esf, non bestiaruiii sed lioniiniim ; idep Clirislus nionem lanli sacranienli, iteruin conjuncta Deo et.
u,lriusi|iie est tisus tnyslorio, ul singnlaris et propria miiia credaiur, etsitsicuipiiiisrediviva, Quiaenim
hoihimun credereiur refec.tio*cui eliam postinodum peccandp Adam a Dep divisus est, ideo Deus ppst-
pcr appsiplos aqiiani; adim$ceri,voliiit, qiii conimu-r. moduin in morlu cprpprali , dividntini eum facit a
nis polus esl besliarum et hominum, iftad tinilaiem seipsp, «1:111cprporis ei apimae divisione cognosce-
tanli mysterii p0.r(ine,re signareij non sohim, j'uslo- ret, quia ipse ejus anima , Deo qui vera est vita,
rum, sed,et peccalorum, si pcenilcre .velleni, con- non adl:ses;ssel. Qiiia igitur mos exterior, mortis
soriiuin :.nt qtipif sttuinerat,ipse per se in exordio inlrinsccae lam erat figura quain pcena, ideoque hinc
sacrameiti prius exsei|iieretui-, el nos.quod noslri, ler.rendp ,1iinc monendo eral quaedani ipsius culpas
erat niyslcrij postmodtim adderemus. Idem ($4) au- medicina. Si Deus prius alisiulisset poenam medici-
lem cibiis mortalilalis videri voluit exlerius in sa- nalenr, qtiam cuipam mortiferam , incttrabiles non
cranieiiio, ci,tin intrinsecus yere vila seterna sit, redderet, quia ablaia poena magis condeleclaremur
npstro coiiiemperavii mysierio, ul qnia eodem suo culpse, el ita culpa vigenie el obstaute, nitllus divi-
sacrameiilo inlerius reiiovainur ad viiam, nec lamen P nse relinqueretur locus graiiae. Ciim igiturculpa mors
oxleriiis iinmiilamiir ad inimorlalitatis glorjam, ila sit animse, inierim ptiniendaerat pertemporalis mer-
tn suo sacramerilo oiliil exleritis imriiulareiur, sicut lis molesiiam , et src sananda per gratiam, ul iiUe-
et in nobis niliil cxiciius iniiovareiiir : ciitn tainen rim in regno morlis amariludo passionum et labo-
inierins itlem hoc in; npbis invenifcintis, qnod de rum , peccata excoqiiens-, purgaret , et ila gratia
ipso ciederemns, qiiia vitam de. viia reciperemus. roelestis yirtutiirn germinn, qno liberius eo ubcrius
Qijia igiltir nris uecdiim apparemus qnod sumus, inserens, nos vilse aelerna; reforinaret.
iilep Christus twjuil apparere quod est, ut sil desi- Propler peccatoruin igilur excoclioncm et purga-
derabilior, qui lunc qnidem apparebit qiiod est, tionem non erat interhn niors leinporalis auferenda,
quando nos apriarebirous quod sumiisi tit;sit glo- sed aeterna , ne.aul immundi et impuri requiein pb-
riosipr. Unde divus Joannes in Epislola sua : Filii tineremus illicilam, aut itubelles et itnmeriti, jusli-
Dei sumus, et uondum apparel quid eiiinns (1 Joan. ti:e reciperemus niercedem nobis indebitam. Non
ili, 2). Et Panlus: Cnm aulem npparueril Cltrhtus vita enim esset diyinse discreiionis sequilaii condignum,
uostra,iunc e{ tios cUni-ipso opp.irebimus in glaria nt vel «ociaia sibi pefversotum iinmundilia suan
(Co/o*. 111,4)."Sictit ergo in Einn aus peregrinis a fuscaret purilatem , vel immeriioruin ignayiiim re-
fulq peregriniis apparuit in specie (Luc, xxiv, 13),sic _ muiierans , nulio magis merito hpmini quain lapidi
nobis peregripis in inundi exsilio percgrina et cx- (anlsc suac glorise largifctiir dignitaiem. Ne ilaquc
lranea sjhi specie ;apparel in saciameulo, ulquia peccati obsiitiaiioiic iiicurabiles fieremus, magna
quod de nobis exterius apparet morialo est, morla- sua gratia mnrtem npn absmlil temporalera ne in
lilatis cibtis ip.seexlerius videaliir, cuin lamen per seteriuiiu inpreretnur; yiiam selernam dislulit, ul roa-
ipsum qui inimorialitatis est aliiponia, inttis vere et jori eiiam merilo , majorique fructu reciperemus;
invisibiliier niors. a>terna saneiur. quia pro cerlo nisi iia esset, ad fidem Chrisli omnes
coiivol.ireni, tanlutmnodp propter praesenlis vitse
CAPUT -VI.
seiernilalem; etiladtiiii tanlae securitatis lorpore non
Cur sumptq corporeChriili non stalim eliam in carne exercereniuf ad bonum , futurse gloriae Chrisii ma-
vivamus aiernaliier, cum ipsuni sit vild cclerna. jus pmitterentlucrtim. Unde eliam Deus Adse mise-
Qiiserilur etiam qiiandoquidem lantiim sacramen- i-icordiler prohibuit lignum vilse, dicens : Videte
luiu vita est, cum Chrislus dicat : Qui manducal ne forle sumat de ligno vilae. Quia si ille qoi in

(54) Alias Quod.

 855 DE SACRAMEiNTO.— LHJ. II. 826
aiiima pericral per ligrium iiiobedicntise, viveret A iu sangiiinem per se corisecrentur, et illud per se
ctiam in carne snlernaliler per conccssum iignum caro, et illud per se sanguis dicatur, cum in carne
viiae , ex tolo periisset; dum carne seternaliter vi- toMisCliristus, ct in sangiiine lotus Christtts sumi
v.-ns, et in aniina peccando seiernaiiter rooriens, iri- credalnr, nec tamen divisim duo Christi, sed in
curabilis esset ut dacmones, vel eliairi posi hancvi- '
ulroqtic unus solus Christus?
lam cum carne victuri aeternaliter ut niali homiiies. Ad quod respondettir, qura iste mos inolevit rn
Mali enim eiiam in corpore viiani selernam habe- Ecclesia ab ipso Christo, qui corpns suiim ct san-
bunt, quam tamen magis mortem dixerim, quia Deo guinem divisim consecravit et. dedii, non ad divisio-
qui vere vila est, non placehunt,el ideo sine divina nem subslantiae suae, ut illi duos Christos accipe-
gralia misera eis erit aelernitas, quia aeterna mise- reril, cum in utroque tinum Cliristuin acceperint,
ria. sed ad discreiionem figtirae, ut panis dutri dentibus
CAPUT VII. tcrilur, carnem Cbrisli in passione atlrilam, et dum
Curn temporalibus merilis aiterna retribulio fiat. vinum in ora fidelitim furidiltir, sanguinem de latere
Qiiaerilur ilefum quare selernilas fclicilalis vei Chrisli fusum signaret.
pcenseretribuatur teinporalibus merilis, recalus vel Sed nec ideo corpus cl snnguis per se dicitnr,
jusliiiae? " quasi corpus exanime, et sanguis effusits et divfsus
Ad quod respondendum est, quia Deus non tem- a corpore credi debeaf, ctiiri utruinqiie umis sit
poraiem actionem sed perpetuam boni vel mali re- Chrislus iinmorlalis, indivistis; sed in memoriam
munerat vel damnat voluntalem, quse si in selernum passionis ejus ita dicitur, quia in ipso sacramenlo
viverel, in aeiernnm in suo prnposito permaneret, morlem Domini anntintiare debemus. Unde etiam
ideoqiie jusie oelernitatem retrihulionis aelernilali aqua in sacraroento adiiilscetur, nori solum tlt cnpili
volunlatis appendit. Unde etiam cuin ul aitAposlo- sno Chrislo, populuin ecclesiaslicum tiniri signilicel,
lus, passiones hujits lemporis non sinl comiignae ad sed etiam ut aqttam quse de latere Christi cuin. san-
fuluram gloriam, qna? revelabilur in nobis; quia si guine fluxii, repracsenlet. Diciintur autem duo di-
ab initio mundi usque ad finein (Rom. vm, 18), non versa sacraroenta panis et yiiium , quanlum ad di-
modo quis prp Deo laborarel, sed el paleretur, non versas suas species, cum tamen sinl uniiin, quar-
tamen esset condignum, ul hoc teroporali commer- • ttiin atl iinara eamdem suam significatiPneiri. Unde
cio.seiernitatem mercaretur, ne lamen malisdiutius Augustinus sacrificium Ecclesiae dicit duobtis con-
licerel peccare ad majorem sui poenam , ne eti.ini fici, duobusque coiislare : tino scilicet sacramoito,
honos in niundi exsilio taederet vivere, si nimia foret qtiia panis et vinum idem siguificani, et una're sa-
cis dilaiio ad patriam, breviavit Deus htimaiiae vilas " cramenti, quia corpus el sanguis tihus esl Chrislus.
dies propter electos, ne pravorum afflictione, vel ni- Alioquin non duobus, sed qiialuor constaret Eccle-
Riio sno labore deficerent. Sed et ne mimitio tenipp- sise sacriftcium, essentque sicut duo sacrametila
ralis iaborisaliqnod aeterni pr.cmii videretur dispen- panis et vinum , sic duse discreta) res sacrariienti,
dium, ipsius praecnrsoris sui vilam quo nemo major, corpus et sanguis, qttod est impossibile, CuiriChristi
ipso lesle, surrextl, triginla duornm el semis anno- corpus non sil exsangue et morluiun.
rum essc vbluit, sui etiam ipsius , qtii supei- omnes ldeo eiiam corpus et sangiiis divisim in sncra-'
est, eodem intmcro consiimmavit, ul quia Deus non ; mcnto videntur, ut quia Clirisius pro nobis nioriniis
curat ex quanto lempore, sed ex quanto corde sibi ser- cst, nosqui corpore et aniina periefamns, corpus
viatur,perfectionein merili non lempori ascriberet; per corptts, el animam per aniinam re.dimetis, cor-
' sed virtuti. Ecce enim in tantillP
tempore plenain pus et animam suam pro noslra redemptiorie in
obedientiam Deo Putri scrvavit, quod niillus ab ori- inorle divisa fuisse signelur, duin corptts ejus in se-
gine liuindi facere potuit. Etquis diulius eo vixisset, pulcro jacuit, anima vero ad liberandas sanctofum
si lemporisdiiitiirniiniem , el non vii tulein nierilo- aiiimas nd inferna descendit. Cuni igitur in (ali my-
rmn perfectioni suflicere vidissel? Sed et qnomodo rjSterio corpus per corptts, anima aiitem Christi Si-
Joamie neriio major suri exisset, cum abfaham, Isaac gnificanda esset pcr aliquam visibilem speciem,
el Jacob, et caeleros quamplures in obsequiis divinis niliil invenliim est in crealtuis, pe.r quod vicinius
diutius laborasse conslet? Sed evideus esl pro cer- et aplius reprsesenlareltir, qttain per sangttinetn ,
to, quia etsi plurcs eo laboraverunt diuiiUs ,' nemo qui est sedes animse. In quo- eliam ut signeliir ani-
fcrventiiis et puriiis qui tempore juventtitis sttaein- mas nostras et corpora, aniinae Christi et corpori
ventus est in lentatione fidelis el forlis, quo caro uniri et conformari deberc, simul corpus et sanguis
spirilui semper magis est rebeliis, adeo ul oceiden- suniilur a fidclibus, ut stinipto corpore et anima
dus eliam Herodem increpare non metnerel in car- Chrisii, loto Chrislo lolus lioino, in aniraa' el cor-
ccre , quia fratri suo uxorem suam prxsumpsisset pore vivificetnr; duiii ipsa caro Chrisli, til dictuin
tollere. est, non cxsanguis el mortua, sed viva et vivificatrix
CAPUT VIII. creditur. Unde, ul ail Augustinus, nec caro sine
Cur paiiis-^in carnem,et vinum in sanguinemper se sanguine, nec sanguis sine carne, jure comniunica-
consecreniur. tur. Ilem Gelasius Majorico ct Joanni episcopis :
Qiiaerilur quoquc quare panis in carnem, vinuni < Comperimus quod fluidam sumpta tanttim corpo-
827 D. ALGEU.ISCHGLASTICILEODIENSIS 828
ris sacri porlione a calice sacri cruoris abslineaiil, j\ Astruunt etiam, quia sicut ad invocalioiiem divini
qtii procul dnbio aut inlegra sacrainenta accipiant, nominis, quae in nullo sacrameiitoaiiiitillari crcditur,
aut ab integris arceautttr, quia divisio unius ejus- sed sola per Dei gratiain omniain omnibusoperatur,
demqiie mysterii, sine grandi sacrilegio non potest non obsiint vel prosunl sacerdoium merita, quo ma-
provenire (55). i gis vel minus ftant ecclesiastica sacrameiila, sic nec
CAPUT IX. color, nec species aliqua panis el vini obest vel pro-
minus vel magis corpus Chrisli fiat, dum
Curcorpus Ghristi inagis contecretur in pane can- dest, quo
dido quam nigro, vel cujuscuiique coloris, cum lanlummodo sitpanis etvinum, quorum substaniia,
sanguis consecretur in cujuscunque coloris vino. ul Christus praecipit, in subsiantiam co.rporis Chri-
Quseritur autem quarc in candido pane consecre- sti et sanguinis transeat.
Vir magis corpus Chrisli, quain iu nigro, vel cujtts- Dicunl tamen Craeci Latinos injuste azyma im-
cunque coloris, ciim sanguis consecrelur in vino molare, cum azyma veteris lestamenti sit, et Chri-
albo vel rubro, vel ciijiiscunque coloris. stus omni vetustaie ablata, uipote pneseute veritaie
• Pane quidem ciijtiscunque annonsesive coloris non saltili huinauae superflua, non in azymo, sed in fer-
prohibelur fieri corpus Christi, si necessilas fnerit; menlalo novum lestameiilum iiistiiuerit. Contendunt
sed decet revera einn cauditlissimuni esse et inun- D ' enim quia novum leslamenlum non perfecie insti-
dissiinum si facullas non defueril, qui transferri de- tuisset, nisi omnino vetus lam in azymis quam in
bel in splendidissimum corpus iminaculali Agni. Si- cseteris suis ritibtts destiluisset. Deiestanliir ergo
cui eniin niticor et vetuslas in lali sacramento pro- Lntinorum sacrificia, qriia in eis ipsos judaizare re-
hibentur, ne irrogent sumenlibus fastidium, sic in putant, imtnolando azyma.
eo nibii debet esse, quod sumendi mintial deside- Dicunl econtra Latini Cbristum in azymo parie
rium. novuin testamentum instiluisse, quia cum xvi iuna
CAPUTX. ad vesperum velus testamentum compleverit et no-
Cur maqit consecretur corpus Cltrhli in pane azymo vum institiieril, fermenlalum in cunclis iiuibiis
quam fetmenlqlo. Israel inveniri non licuil; quapropter quia coena
Iiem quacrilur quare in azymo pane consecreiur ipsa in qua hoc factum est panem lantuminodo azy-
caro Cliristi magis quam iu fermenlalo, vel faecato, mum exbibebat, azymo pane novum lestainentum
cum sanguis consecrelur in vino seu defaecalo cl . inslituit. Quod si Christus non judaizando fecit, quis
puro, seu cum laece, ut musto de racemis statim nos etim imitnndo judaizare dixeril? Setl opponunl
expresso? Quare igitur fsex vel ferinentum in pane P Gra?ci Cbrislnm fermentalum panem mirabiiiier 9»)i
refuiattir, cum recipialur in vino quo idem sacra- exhibuisse, sicut de quinque panibus legitur millia
inentum conficitur? hominuin pavisse.
Ut ergo supra diclum est, panis et vinum unum Econira Latini: Quia hoc rairaculum eumfecisse
saeramentum est; quia in utroque unus Cliristus non legitur, licet potuerit, quod lamen fecerit nulla
esi.utruni ergo ex azymo an ex fennentato pane aucloritate firniatur; prsesertim qui eotenus ita
corpus Chrisli confici debeat inler Latinos et Grae- legem servaverat, ut ex ea nec iota untim solvere
cos magiia coiicertalio est, in tantum, ut illi islos voluerit. Quia enim natus ex muliere, factus sub
Azymitas, isti illos Fermentariqs quasi cujuslibet lege, debitor legis exliterat; si eotenus legeni solvis-
liseresis notenl vocabiilo, cum latnen, ut mullisbo- set, legem transgrediendo peccator fieret, causaquc
nis catholicis videtur, non sit contra fldem Chrisiia- nostrae salulis periret. Nisi enira pmnino innocenset
nam seu azynium seu fermentatum sacfificetur(56), rnundus pro nobis imraundis el.injustis occtimberct,
tum quia uirumque panis est, et sicul utrumque non aliense, sedsuse culpx debituni.moriendo solve-
vitam iransitoriam, sic corpus Chrisii dat selernam, rel, et sic Adaepeccalo non deleto, regnum mortis
lum quia eiiam quamvis Christus de az-ymopane selernaenop.cessaret. Cum enim de observanlia azy-
corpus suuni feceril (forsitan non quia res quse lie- D morum lex dieat :Quicunque fermentatum comederit,
bat hocexige.bat, scd quia ccena in qua hoc factum peribit anima illade Israel (Exod. xn, 15), j'uslatn
est, panein alium non exhibebat), panem tainen fer- occisionis suaecausanTJudaei invenissent, si eum ut
nientatiun non prohibuit. Quamvis eiiiin in veteri legis transgressorem punirent. Qui enim adversus
lege prseceptum sit azymuin panem in pascha co- ettm tatn studiose tot falsos testes subornaverunt,
aiedi, ul pereum figuraretur Christus sincerus et proditore ipso qui coenseinlerfuit deferente, lam ju-
mundus fore, et nos eliam qui inanducaturi cra- stam causam non reticuissent.
mus corpus ejus, simililer moneremur purgari ab Opponunl Graeci: Quia et si anfe passionem legis
oroni fermento maliliae el nequilise; figura lamen debitof fuit, posl resurrectionem legi nihil debuil,
taii in pane illo non indigemus, de quo carnetu quia, ut ait Apostolus, Christtis resurgens ex mor-
Chrisli conficimus, quia qui de ligura velerj ad tuis, jam nota morilur, mors illi ullra non domina-
vefitatetn transivimiis, azymam et purara carnem bitur, quod enim vivit, vivit Deo. Quoniam igitur
Chrisli io quocunque pane consecrato sumimus. post resurrectionem non legi, sed Deo vivit, ideo
(55) Apud Gratian. De consec. dist. n, c. 12, (56) Haec esl vera sentenlia
p, 454.
829 DE SACRABIENTO;— LID. II. ft50
ipsenil jam legi debens, bapiismnni novae grntiae, k affligere doccamur. In gratia enini, ut aitApostoIus,
quod ante non fccerat, in remissionein peccalpriitn non in fermenlo veteri, sed in azymis sinceritatiset
iion Judaeis tanlii-m, sed et oninibiis gentibus pra-di- veritatis epulafi monemur (/ Cor. v,8), ui per azy-
cari ct praslari inslitiiit. Unde etiam astruunl. quia iniim sinceri et puri esse debere signemur.
eliamsi Christus panem nzyinum consecravei-il, non Quid igilurad conflciendum Chrisli sacramentum
tainen hoc iinitandiun sil in ipso, sicul nec circum- dignius, qtiam illud quod et verilate et flgura, salu-
risioiiem cum baptismate, nec cclebrationem veieris tcra omnimodis operalur? Nec tanien figuris uten-
paschse cutn novo tisiirpaunis : quamvis ipse iftiiie- les judaizare putandi sumus, quia licet in hoc idem,
dialor novi lestanienti ac veieris, illud coutplenilo, faciainus quod Judaei, non tamen eadem causa fe-
islud inslituendo, peragere sil dignalris; qnia anie ciintis qua el ipsi, qiiia non facimus ut judaismum
passionem quidem aliqtia novi teslainenii ac veieris sefvemus. Ei cum ipsi suis iiguris futtira tanium
pr.isua digniiaie rite perfecii, sed post resiirrecfio- pm-tendant, non Christum per azymi figiiram qua-
nein oinni legnlis veiusinlis nmbralica siiperlhiitaie leinctinqiie fuluruni signiftcaiiiiis, sed potins quotl
reinnta, soiius gratiae veritalem omnibus inslitiiil. sine fermento, id esl, infcctione peccati ftiit illc
. Dicrint econtfa Laliiii, quia revera boc salubriler cujus corpus immolaltir, reprseseiilamus : et nos
imiianduin est in ipso, quod Ecclesiae suae facien- ipsos, secundum Apostolum, tii eptilemiir uon in
duin trndidii, excmplo, lesliihouio. prseceplo. Cum fermeiilo maliliae el nequitiae, sed in azymis since-
cnim dixisset: Panis quem'ego dedero, caro mea est ritaiis et veriialis adirioiienius.
pro mundi vita, nzyimim pnnem benedixi.t, fregit et Cum ergo nos Chrislum non talem fiiluriim ut
dedit, dicens : Hoc est corpus menm qtiod pro vobis Judaei, qui flguraut futiira et exspectanl, sed fuisse
tradeiur. Et addidit: Hoc facilein meam commemo- purum, ut Christiani signilieemus, et rios lales ficri
rationem. Cumergo lestatus sit azymura panemcpr- qttalis ipse est, moneamus : in azymo frustra nos
pus siium facium, ei sine excepiione praeceperit hoc repreheiidunt Graeci, nisi forle velint, ul quia velera
in sui memoriam facieudiim esse; quis, attestanle ifniisieruiil, in quibus futiinorum umbrse necessariae
Deo, non credat azymum panemcorpusChrisli lieri? erant, millis ftgtiris ulanlltr Cbristiani. Ubi esl
quisad lioc idein faciendum non obediai prsecipieiiti, qttod ait Aposloliis : Consepulli sumus cum Christo
stib exemplo idetn faciendi? Si morliferum scissel per bapihmum in mortem (Rom. vi, 4), si bapti-
Chrisliis fidelibtts siiis fore de azyroo corpus sutuii - snius noii est nobis figura moitis Christi ct septil-
coiificcre, sicul cactera peccata ne lioc facereinus inrsc? Sed forte non eisdein nos uti voltint figuris,
inierdixisscl, vel snlteni facere non praccepisset. rj qnibus illi ulunliir in suis caeremoniis? Sed si idein
Nunc aittem cum dixerit, Hoc facite, etazymumnon vetatur azymuin quia eo uliintur Judsci iri rilibus
exceperit, quis audet excipere quod ipse non exce- suis, ila eliam eorum vetetur fernienlauim, quia eo
pit? aut quis audct prohibere quod ipse in sacra- ctiam titutilur Judaei iu sacrificiis suis. Unde in Le-
mento suo nnn prohibnil? Sed ipse faciens, nos hoc vitico : (ifferel panes fermentatos cum hottia gralia-
ipsuni facere prsecejiil. Cuni dicil, Hoc fucile, cou- rum, qum offerlur propacificis (Levil. vn, 15). Ilem
venienier siibaiidilur, ijuod ego; quis aeqtie corape- iu eodem : /n Penlecoste offeretis panesprimitiarum
tenter subaudire andeal, sed non de hoc unde ego ? de duabus decimis siinilm fermeniatm (Levii. xxm,
Iteni, si mutandum est fermeiUalo azymum intiie- 17).
tur eliam quolibet alioliquore vinum. Sienimvimim Quia crgo niilla ratio cogil til azyniutn a Cbristi
recipiiur, cur azymum refuletur? cum sicul ex sacrificio repellaiur, digntim est ut quod Christ-js
azyino, sic ex vino Christus velus pascha linierit, insliluil, omiiis autem Ecelesia praeter Graecam ;i
et iiovuin incboaverii, et niruinqiie nobis in sacra- primordio sui ex traditione principum Ecclesise,
iiicnto suoseqne celebrandum tradiderit? Judaej.au- Petri scilicet ct Pauli, celebravil, indesinenter
lem aeque utantur in suis cseremoniis vino sicut et conservet, donefe Chrislus adi jtidicitim veniat,
azyino,Hoc utique Christus faciens, non fecit tan- Q sicut ipse insliluil. Si cnim quia Apbsloliis ail:
lummodo ul prseceptum de azymis in pascha ser- Velera transierunt, ecce omnia facta sunt nova
varcl, sed etiam ul ferraentarios quos prsevidebat, (11 Cor. v, 17), credantur trausisse omnia, etper-
reprobans, azymilas approbarei; aul cerle si etiain iisse veieris lestaraenli institula, ibi esl dilectio
fermentarii approbarentur, ipse azymila, azymitas Dei el proxiiui, ubi sunt prsccepta Decalogi, ubi est
pi-acponerel. Si enim divina sacramenta per eas ele- ordo levitarum et sacerdotii, dedicalio aitaris el
nieiiioium species quac digniores sunt, celebrare templi ? Hxc omnia ab illis ad nos tion deficiendo,
debemus, qiiempanemdigniorera|exislimabimus(57), sed proficiendo transierunt. Encocnia, Pischa, Pen-
qiiain einn qnem el vetus lex ad signilicandam, et lecoslen, Quadragesimaro, quia in veteri lege in-
Evangeliuin elegit ad exhibendara Dominici corpo- siiliita sunt, ceiebrari non desislimus; pontilices,
ris veritaiein? ln lege azyimis panis afflictionis di- sacerdotes, levilas, reliquosque ecclesiaslicos or-
viiitr, ulper hoc eliam nos, qtii meinoriam passioiiis dines ad exemplum vcierum iiisliluimus, et caetcra
Chrisli iu sacrameiuO rccolimus, animas uostras quainpltira in hunc niodttm.

(il AUasmstimabiniis.
83J D. ALCERI SCIIOLASTICj LEQDIENSIS 83£

LlBEft TERTIUS.

CAPUtPRljMCUM. A nem convertitur, qui ad boc ut (iat lia?reticns pro-

Qtiod tancti quibusdqm suh aucloritqtibus videnlur movetur?» Iiem ; < Sacerdotium illic subsislere
atiruere, hmreticorum
" sacramenla esse irrita et non arbilror. >, Ilem Cypriamis : <Ad baec omnia
noxiai ', !'''' accedil ctiam illud malum, iitaniislcs diaboli au-
Qtiia fle peccaloiihiis minislris, sed lamen eccle- deat euchaiistiam facere, cum nec sanctificari illic
sinsiicts, quod vera et rata sacramenla celebrent oblatio possil, ubi' Spiritus sanctus non est.» Et
astriixinius, ntinc de exlra Ecclesiani peccntorilms i paulo posl: « Falsa altaria el illicila sacerdoiin, ct
hsereiicis scilicel vej schismaiieis, quamvis non sacrilega sacrificia, et omnia adullerata fingentes :
raia, si saltem yera sint quse celebranl, videamus : inler etbnicos el publicanos compulentiir oinnes,
maxime quia sancti aliquibus in locis ea sacra- quos constat a charitate atque unilaie Eccl.esise
merila esse negant, et potius ea sacrilegia Vo- calholicac recessisse. Ergo omnia quae faciunt hse-
caiu. , •'',• - relici camalia sunt, inania et falsa. Non slatim
Et quiu de corppre et sanguine Dpinini, quodI siiscipienda et assumenda sunl, qnse jactaniur in
prseseutis est negotii, major est dtibitaiio, de ipso, Cbrisli nomine, sed quae geruniur in Christi veri-
ipso auxiliante, sed ei.de cscteris, prsesens fiat tale. Quomodo enim perficere quse agunt, et impe-
dispttlalio. Posiiis ergo aiictoritatibus qiiibus sancii " trare aliquid a Deo possunt, qui contra Deum quod
haereticofum, sacranienta detestantur tnnquam ir- e's non licet moliuntiir? > Item Gregorius in Mora-
rita, et quantum ad ipsos noxia, siibjuiigamus au- libus (lib. xxm, c. 4, col. 733) : c Haereticorum sa-
ctoritates el raiiones quibns astruanlur, quanluin crilicia Deo accepla esse nequeunt, nisi pro eis iini-
ad Detim, vera et sancla. versalis Ecclesiae manibus offerantur.» Iiem idem
Ail Augusliniis : « Extra catholicam Ecclesiam (lib. xv, cap. 3, n. 13, col. 1148) : 4 In una namque
veri sacrificii Ipcus non est.> Pelagius papa Yia- domo agnus comedittir : qtiia in una catholicaEc-
tori etPancratio inier csclera:«A schismalicoruin . clesia vera hoslia Redemploris immolalur.»,
sacriliciis, poiius autem sacrilegiis absiinere debe- IIis omnibus aucloritalibus videntur s.incii
iis.> item idem ad eosdem: «Non est corpus Chrisii aslruere, extrar Ecclesiam ab hsereticis vel schisma-
quod schismaticiis conlicii.» Itcm Augustiniis in En- ticis corpus Christi confici nbn posse cnm nec
chiridio (cap. 5,1. VIj c. 196) :< Si quae ad Chri- Cliristus, nec Spiritus sanclus, per quera omnia
stcm pnrtinent cogilenitir, nominc lenus invenitur sanclificanliir, sil apud eos, nec locns sacrificii,
Christus apud quoslibet hsereticos : re auiem ipsa nec sacerdotium subsistal apnd eos : et ideo ofle-
npn est apud eos.i llem Cyprianus (58) : «Conslai r, rant sncrilicia sacrilega, inania et falsa. Ad lioc
eos oleuin unde baplizati ungunlur sanctificafe, et etiam accedit, qnod cselera sacramenta forma sunt
eucharisliam apud illos ftcri non posse : ubi spes; taniitm el ligura sniictoriiin eflectiiiim, non ipsa
nullaeum, et fides falsa, ubi oriinia pef mendaciumi veritas, possunique aptid hacrelicos vera qiiidem dici
gerunlur. > Hem Ambrosius iri libro De initiandis ; qtiantum ad formam, et inania et fnlsa, quaniutn ad
rudibus (De niysi., cap. 4, t. II, col. 530) : <Noni eflecliis graliam, qtiam apud eos nOn coitferunt.
sanat baplismus perfidoruin, non miindal sed pol- Sed sacramenlum corporis Chrisli ciim nuliate-
luit; qu,iain hariim diluvio aquarumi ad Deum noni nus sit sirie corpore Chrisii, si vcruni est apnd
approximattir.) Iiem Hieronymtts in Aggaettinpro-. haereticos, nullaterius cst inane et falsutn apiid
jilictam (cap. 2, t. VI, c. 764): < Omne qttod fece- cos, quin ubicUnqtie est sacrameiilum corporis
rint hneretici, vel quod mihi obtiileriiit, vel vota vel| Christi, ihi et Chrisiiis, qni non est inanis et
ciclera, coniaminaia ernnt in conspectti meo. Quain- falsus, sed semper verus. Si ergosacrificium eorum
vis enim sanc-iavideanlur speeie sui, quae offeruntur; ; est s.icrilegum, cu.m Cbristus sit sacriiicium, ergo
lamen quia iraclata siint ab illo qtii polluttis est ini Chrislus est sacrilegns. Si non est acceptum Deo,
anima, polltiuntur omnia.» liem 6. Gregprius irii ergo Fiiius in quo sibi Pater compladuit, Patri npn
Dialogo (filt, ni, c. 3l,i. H, col. 345) : « Snperve-. D estacceptus. Si norieslaccipiendum et asstimendtim
nienie Paschalis feslivitatis die, ad Erminigildum per- ab bominibiis, ergn ille qui adoiatidtis est ab aii-
fldus paicr Arianum.episcopum misit, ut ex ejus; gelis, est ab hominibus reprobandus et respueu-
inaiiti sacfilcgae consccrationis commuuioiiem per- dus. -
ciperet, atque. per hoc ad patris gratiam redirei Quod de Cluislo, qui Agnris immacnlatus esi,
mererelur. Sed virDeodilecliisejus a se perfidianii seniire est ncfarinm, ul aiieno scelere aliqualenus
dignis incrcpaiipuibus reptilil. > Itein idem : «Curr eum credamus conlaminandum, qui Omriiapeccata
non pefpenditur quia bencdictio illi in maledictip- mundi solus oertulilel abstulit. Ne et«o aliquaie-
f58) Ita legitur in sententia episcoporum. 87 de hsercticis bapiizandis (inlcr opera S. Cypriani, pag..
530), qtiam damnavit sedcs aposiolica.
833 DE SACRAMENTO.— LIB. III. 834
nns de eo credatur hoc incoiiveuieiis, consenliunt. A dignitate sit melitis, nec itfdigniiate dclerius, ne
Pelagio, quod non sil corpus Cliristi, quod scbis- vel -boni divino operi superaddidisse videanlur,
inaiicus conticit, et Cypriano, qtiod apud hscreticos lanquam Deo meliores, ve| mali tninitere, tanquam
cucharislia fieri non possit, voluntque invocaiionem contra Dettm forliores, vel tanquam sint ipse Deus,
divini uominis, quam Gregorius sacrilegam conse--• suura omnino deputare qttod omniuo diviiiiiin est.
craiioneui vocat, in hoc irrilam duci, qui Cyprianus Ne ergo sacramenta Ecclesiaebonortim vel malonim
dicit non slalira suscipi debere, quae jaclatur in hominmn, sed solius Dei esse nslruntiliir, apud
Cbristi nomine, sed quae geruntur in Chrisli veri- omnes indiffercnler qunnliim ad se, vera ct sancta
late, ut duro oninino nihii csse astruunt, quod hse- esse credunlur ; ul ciiin npud omnes ab codem ca-
relici conficere videntur, ignominiam illam a Christo dem sinl semper, sicul Deus incommulabilis seipso
auferanl, quarn snncli de sacrificiis, vel caeteris hae- • nunquam pejor vel melior est, sic el sua sacrainenla
reiicoruin sacrameulis atleslaniur. incommulabiliier apud ontues eadem nunqtiam
seipsis sint pejora vel meliora.
CAPUT II. CAPUT 111.
Quoii solius Dei sit, omnia sacramenta facere semper Quod sacramenla Chrisli pro meritis minislrorum
vera el stiucta quanlum ad ipsum. R
fieri credenda non sunl, ne pereat unilas sacramen-
Sed si ita esl credcndnni, quam lale palcat in- torum et Ecclesiw.
conveniens videamus. Priinura invocationera divini Si enim pro meritis ministranlitim ajnnl hos vel illos
nominis in sacramenlis suis annultari, credere uefas meliusvel pejusfleri pularenlur, jam non Christigra-
est. Ait cnim Auguslinus ad Parmcnianum ( lib. lise, sed eotum merilis ascribcrenlur.etcuin quidiibct
il, C. 6, t. lXcol. 32 ) : < Sacrificin, inqtiil, impio- nunc pejus nunc melius, non idem sed diversum sii,
rlim exsecraiio est Doinino. Etenim iirique oflcrunt jain non starct uuiias baptismi vel corporis Christi;
illa. >Et post pauca .< Sacfiflcia ergo impiortim eis quia baplisrous ejns in his vel illis melior vel pejor,
ipsis obertint qui ouertiiil impie. Nam uinim idem- esset diversus, et similitcr corpus Chrisfi diversum.
que sacriflciuro propler nomen Domini quod invo- Si enim a malo mala, a bono botta, a meliori me-
catur, et semper sanctum est, el tale cuiqiie fit, liora fierent sacramenta, nonne pro variis merilis
quali corde ad accipientlum accesserit. > llem iilerii hominum, varia essent baplismata et Chrisii cor-
in homilia stiper Joannem 80 (n. 3, t. III, col. 703) : pora ? Et si multa corpora Cbristi, ergo non uniis
< Unde ista lanta virtus csl aqiise, itl corpus tangnl sed multi Chrisii; nec una Ecclesin, sed mtiltic,
el cor abluat, nisi faciente verbo? Non quia dicitur, quod est nefas. Et quia conslat mulios Christos non
sed quia creditur. > Ilem atl Donalisias : < Si Deus C esse, tle unilale baptisini et Ecclesise videanms, ut
adest sacrameiilis et verbis suis, per quoslibet ad- de majori mngis pateat, quod de miiiori sacrameiiio
iniiiislrenlur, et sacramenta Dei ubique recla siint, probabitur.
et mali homines qtiibus nihil prosunt, iibiquc per- Ait Atigusiinus super Joannem homiiia 6 (n. (!,
versi siint, id esl intus et foris. > llem : « Ergo non col. 332) : < Per hanc potestatem quam Chiislus
foris, sed ucc inttis qiiisi|iiain qui ex parle tliaboli solus sibi retinuit, el in neniinem miiiistrorurii
esi, potest in se vcl iu quoquam niactilare sacra- transftidit, qttamvis per ministros bapiizare dignaius
mcnlum quod Christi est. > Quomodo enim posset sit, per lianc stat unilas Ecclesiae, qtiaesignificatur
mactilare inalus quod non potcsl consecrare vel in columba de qua diclum est: Vna est columba
raeliorare botuis, quod solus eflicit Cbristtts ct inea (Cant. vi, 8),una estmatri snse. Si enitn irans-
nulliis alitis ? Si enim alitts efflcerel, jnin ad Chri- ferretur polestas a Domino ad noslros lol essent
Stum noii aliincret. Sed qttod bontim sine summo . bnptismala quol ministri, et non starei umias bap-
bono esse posset ? Quamvis ergo oinnia sacramenla lismi. Quamvis ergo bnptizent sive jusli sive in-
Chrisli essedicanlur ct Ecclesi;e, non tnnieii ita tit jttsti, non tribuitur sanciitas baptisnii, nisi illi stipt r
iu eis Ecclesia Chrislo, quasi par couferalur, scd qtiera descendil coliitnba, de quo ilictum est: Ilic
ul particeps Christi graiiae aslrtialiir, ut el solius est qui baptizat in Spiritu sdncio (Joan. I, 53). Pelrus
Chrisli sini, qiiaiilum ad polestaiem qua fiunt; et baptizet, bic est qui baptizal; Patilus bafptizel, hic
Ecclesise, qtiantum ad ulililalem qua conferunliir, est qui baplizat; Judas baptizel, bic est qui
ut in eis cl ille suaro exhibeal gratiam, et illa siiain bapiizai. Nam si pro divcrsitate meritorum
suppleat indigcntiam. Sciens enim Christus vol bo- baptismus sancitis est, quia diversa sunt merita, di-
minum peccaia itnpedife, vel inerita non suflicere versa erunt et baplisi«ala. Sed quomodo cum bnp-
ad vitam, sacrameniorum suorutn adhibuil graliam, tizal bonus et melior, non ideo isie bonum accipit
ut Ecclesia quod niiuus habet in merilis, ^divinis et ille melius, sed unuin est et sequaie qtiod aicepe-
credens suppleri sacramentis, quanlo in sua impor- runt: sic el eiini baptizat malus; quod datum est,
feciione Deo esset lnimilior, tanlo in superabtindan- unum est, nec iinpar propter impares minislros,
lia beneficiorum ejus fierel perfectior. Quod crgo sed par et sequale, propler hic esl qui bap-
suisChrisligratia reservavil privilegiis, nihil dcbere tizat. >
voluit ministrorum merilis vel ofliciis, scd quod Sed ne puietur dictum de his malis, qui vel igno-
sunui est ita fecil sibi libere liberum, ul nec corum ranlur aut tolerantur in ipsa Ecclesia, ait Augusu-
835 D. ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS 836
nus ad Ctesconitini gra»iinalictim!(lib. u, c. 21, t.-IX, A seirpcr iinuin baptisma.. Si ctiim qtint baptistae
c, 422) : < Si quteris qiiomodo baplizent quos dam- lolpaires regenernre crcderenlur, esset regenera
navK Ecclesia, respondeo,siccosbapiizare, quomodo lio generatione deierior. Generalio enim carnaljs ab
baptizanl quos damnavit Deus, anlequam de illis uno hoiuine coepit, ne contra se hiimana propagc
quidquam judicarel Ecelesia. i Item (lib. iu,<:ap. 5, erigerelur, et a se dKidereiur per superbiani, si
n. 6, c. 458): « Si inler bonos ininislros, cttmsit non ab tino, sed ab isto et abillo melius et peju?
alius alio nielior, non est melior baptismus qtii per hahmssel originem primam. Quam nuillo delerin?
ineliorem datur, niillo modo est malus qui eliam per regeneratio spiritualis non ab uiio Deo, scd ab isto
malum datur, quia idem baplismns. dattir ; et ideo et ah illo melius vel pejus fierei, si lot patres quot
pcr dispares minislros Dei iniinus aequale, qnia non baptislas hnberei. Seeunda eniin generaiio nihil ain-
illorum, sed ejus esl. > Ilem'- itletn in iibro vi De plius conferens quam prinia. non ccelcstis sed ler-
baptismo (cap. 1 •.. IX, col. 161) :•« Eliam corde renn, sicut et prima, dicerelur; filiique Ecclesise
tardiorcs inlelligiinl baplismtim Chrisli ntilla per- terrenis pairihus rennti, quia (ilii Dei non esscnt,
versilale danlis vel accipicnlis posse viol.iri. > lleui nec haeredcs Dei, nec coliaeredcs- Clirisii liercnt,
idcm in 6 : < Illud elin hoiniiie juslo, et in liomine quia in regcnerntione sua lanli patris nobilitate et
iiijusto semper sanettim est, quod ncqtie alictijns B h.eredilate oibati essciii. Ecclesia eiiam divisa tot
scquiiaie aiigelur, ncque alicujus iniquilate ininiii- Patribiis, variorum schismatum confusione pericli-
tur. i Ilem itlein in lihro iu De baplismo (cap. 2, taretur, dum ego Apullo, ego autem Cepha?, ego
col. 113) : < Cathplica Ecclesia proplerea non debet atilem Pauli (/ Cory i, 12) ab omnibus ndulterinis
iierare baptismum qui apud baereticos datus est, fiiiis, quasi in divisionem Christi petslreperetui-.
ne judicare videatur ipsoruin esse quod Chrisli Et quse esset rhariias ubi non esset uuiias ? Cum igi-
est, aul eos non habere, quod inttis cuni acce- tnr radix omniiim bonorum sil dileciio, Ecclesia sine
perini, amiltere ulique foras exeundo non pos- dileclionis tinilate omnium bonorura privarelnr et
stmt. Unus igilur idemque baptisinus Christi est merito et praemio.
CAPUTIV.
apnd omnes, bonos scilicel et malos, damnatos
el non damnatos, hsereticos et non hserelicos: Quod Deus preliosa sacramenta in non pretiosis spc-
ciebus posuit, nun ulessenl vitia etabjecta, ted gra-
ila ul per dispares ministros munits Dei semper luita.
sequale sit, quia non illoium sed cjus est, nec me- Ne ergo Ecclesia lot Patres habere videatur, qui-
lius nec pejus qiiaiiiuiii ad sanctiutem, nec ma- bus Unilatem siinin dissipel, et a nohilitate cvelesii
jus nec iniinis quanliim ad veritatetn ; non a dante degenerel, otnnia sacramenla solilts Dei creduniur
vel accipienle violaltini, non recedenti ab Ecclesia esse, quae quam gratuiia, qtiam milia, qtianiqiie
amissum, non redeunii iierandum, ut in quo nullius magnifica fecerit, sltidenmus perpendere, et cum
lnomenii omnia hominum judicanlur merita, sola viderimus dc quanliilis relius qiianta Ecclesiae sna;
Dei valere credatur graiia. Si enim pro merilis sttis couferal, sisolius Dei sint ipsa, et per ipsa operari
ab Ecclesia recedendo possenl ainiltere, permanentlo manifestissiinum fiat. Oiiines sacrameiuales species
obtinere, quod ipsi possent ronferre vel auferre, tiainra vel qnantitaie Sua ila ntillius aesiiinaiionis
ipsorum non Dei vidctur esse.» Item quod rece- stinl in pretio, ut ad sacrametitalem dignitateni
tlenli esset amissum, redeunti esset iterandum, fie- riullo stio assttrgcre vitleaiilur privilegio : nisi qttod
renique duo baptismaLa, qiiibtis bis ren.-isceretiir dttm nntiirnli siiiiililiidiiie sua ~effei;tussacramenla-
spirititaliier, semel natus carualiter. ltein, si qitod lis praelendtint umbram vel iniagiiiem, atl similem
sil apttd hsereiicos non esl sacramentum, quod cum saiicti Spiritus gratiam percipieiidam magis acccn-
illis refiitaltir, ipsoruin non Christi esse judicatnr. iliinl el cerlilicant lidein. Yerbi gratia : In qnaluor
Ilem niinitllaltir apud eos invocatio divini nominis, speciebus Ecclesite sacraraenla maxiine consislniii,
lleraiiiln til valeata Catliolicis ; sicqtte gralia Dei aqua scilicet, oieo, paneet vino. Aqua, licet omni-
jam quasi per se iinpotcns, qnod valel liomiuiiiii j) bus sit riecessaria, iiulla tamcn sua venalitale est
meritis debet, jam ubi non grattiita, sed meritis ho preliosa. Oleiun verP, panis, et viiiiim in saera-
minuiii obnuxia, dtim apud haefeticos nihil sineme nienlo iia paucitaie sua effiigiiint prelii qtiantJta-
rilis , apud Cnlliolicos aiilem opernlur isnlum pro tem, ut nullain nisi in spiritnali graiia sibi vimii-
meriiis, et ita graiia jain non esl gralia. care videanlur utililatem. 0;-od tamen non ideo
Uniim igiiur idemqtie apud oinnes in sua veiiialc fecil Deus, nt quia sacramema stta specie tenns
crcdendiiin est essc baptisina, ut catholica cadem venalitali non stinl idonea, inagis vilia vidcanttir et
iu sna unitate Ecclesia. Sicul enim umis est Pater abjecta, sed magis gratuila, ul diini in eis niliil
nosler qui est in rcelis, sic el sponsa ejus maicr videtur valere, nisi quodsniini est, omnes de eis sibi
noslra Ecclesia una esl quae generat, sic et uniiiii soli habereiiluf gratise, qui in suis beneficiis no-
baplisnia quo gcncral; quia, licel diversse siut aquae slram abslulit eXpensam ne gravaremur, suam
diversis locis et tetnporibus, non tamen confiieiiii contulit incoiuparabileni gratiam, iithilarius juvare-
nisi unum haptisma in remissionein peccaioruin ; mur. Si enim in quibuslibet preliosioribus specie-
qnia, leste Apostolo, unus Dominus, una fides, uiiun bus sacramenta sua Deus inslituisset, quae naliu-a
bapiisma (Ephes. iv, 5). Similiter el diversi baptisiae. el quaniilaie sua ita essent pretiosa, ut raundus
 857 DE SACRAMENTO. — LIB. III. 838
totus non stitbceret ad ea comparanda, non quidcmi . Joannes. Sint jtisti ministri si voluni; sin
auleni,
sacrameniorum essel digna comparalio, sed diflici- secuitim me facit magisier mens, de quo dixit Spi-
lis el nnerosa pauperibusad ea fieret accessio. Ideo- rilus ejus: Hic est qui baptiziit (Joan. i,
33). Si
que ut gratia Dei omnimodo esset giatuila, in sa- fuerit jtisiiis minisier, computo eumciim Paulo, qui
crainentalibtis speciebus non quacsivil dignitatem, , gloriani snam non quserit, dicens : Ego plantavi,
sed aplituditiem. Quia enim aqua exstingiiil, miiu- Apollo rigavit, Deus aulem incremenlum dedil (I Gor.
dat, el candidat prse cseleris liquoribus, ideo eliiimi III, 6). Neque qui planlat, ncqtie qui rigat est ali-
' in
baptistnate, carnis inceniiva exsiinguit, peccato-• quid, sed qtii incrememum dat Detts. > Qui fiierit
rum lam originalium quam acliialitim labem abluit,, superbtis minisier, cum Zabulo comptitatur, sed
imiocenliac candorem reducit: et diini sic coeleslis; non contaminatur (loiitim Chrisli. Spiriiualis enjm
Palris imaginem reformal, filios adoplionis regene- virttts sacramcuti ita est ut Inx, ct ab illtiminantli.s
ral. Oleum vero, quia atblelis est congruum, incen- pura excipilur, et si per immitndos transeat, non
dioet lumini obnoxium, utconlra spiritualesncqui- inquilattir. Cum ergo, leste Aposloio, ministri nbri
tias humana fragililas forlius munialur, oleo chri- sinl aliquid, sed Deus qui opeiatur onini.i in onini-
sinalis el baplismale et in confirmalione perungkur, btis, quid ipsi cum nihil sint in Dci sacramenlis
ulsic datus Spiritus geminse dileclionis, animami n operantur cum solus Deus operelur omnia ? Unde
fide illuminet, diiectionc inflainmel, spc ccelesti mu- iiem Augtisiiniis super Joannein : < Baplismus talis
niat et roborel. Quia vero panis et vintim homirii est qualis est ille in- cujus poteslaie dalur; non
incorporatum, vita esl temporalis, ideo Chrislus; qualis esl ille per cujiis ministerium dnlur. >
hoc sacramenlo nobis ianquam captit membris in- CAPUT VI.
corporaius fit vita aeterna fidelibus. His tribus sacra- Quod laico vel pagano bapiizare permillitnr.
mcntis baptisrnus rite perficilur : ul quia in Tiini- Ut ergo ministris atiferretiir iiteiiiorum jaclan-
tatis notnine celebralur, Trinilatis eiinm fitlem siio lin, conccdunt saneli si necesse sit laico, nec abne-
ministerio atleslans, per aquara Deo Patri nos rege- gnnt pagano baplizandi gratiam, quibus sine officio,
neret, per rorporis et snnguinis Chrisli communjo- sine nici-iio iion tanliim quid periniiteretur, si lio-
nem Filio Dei ad viiiim nos coucorporel, per olei miniim mei-ila vel officia ad baptizandum necessa-
iinctionem Spirilus sancti virtute confirutel, ul qtii ria videreuitir. Unde Gelagius papa, cap. 7: « Dia-
in inilio regeneralioiiis lanla Dei gralia indigni coni absque episcopo val presbytero bapiizare non
pr.-cvenimur, non desperemus ad vilae palmani per- audeant, nisi prsedictis forle ofiiciis longius con-
duci, si cum eadem adniti voluerimus. Stitutis, si necessitas extrema coropellal, quod et
CAPUT V. ( laicis Chrisiianis facere plerumque conceditur. >
C
Quod lanla sunt Dei sacramenta ut omnium homi- Iiem Isidorus: < Si quis per negligentiain ordi-
num superent meriia. nelur anleqiiam baplizetur, debent ab eo baplizari
Cujus ergo esl lantain confcrre graliam, nisi so- et ijise ullerius non ordinelur. Romarius enim pon-
iius Dei, qui in sacramcniorum suorum excelleritia lifex non hominem judical qui bnplizat, sed Spiri-
ila omnium superal merita, ut ad eorum dignitatem tuni Dei siibministrare bnpiisnii gialiam licet paga-
vel potestatem aspirare omnino judiceniur indigna? niis sit qui bapiizat. >ltem Nicolatts p-pa ad con-
Quis enirii de filiis diaboli potest regenerare ftlios sttlla Bulgaroruin, cap. 104 : < A qtiodnm til nudio,
Dei, nisi Pater Detts ? Quis peccalores justificare nescilis iilruin Chrisliano an pagano, mulios in pa-
potest, nisi qui pro peccatis noslris mortuus est tria veslra baplizatos asseritis et quid inde sit
Christus? Et cum spirituale sitquidquid in baptismo agendmii consulilis. Hi profecio, si in nomine Tri-
geritur, quis hoc potest peragere, nisi Spirilus nitatis, vel luntiim in Christi noniiiic, sicul in Acti-
sanclus ? Frustra enim hoc in Triuitalis nomine bus aposlolorum legiinus, baptizati sttiil: iimiiii
Deret, si ad alium queralibel a Trinilalis poleslate quippe idemque est, ttl sancius exponit Ambrosius;
transiret. Non ergo prsesumat homo sibi deputare, . constat non esse denuo bapiizandos. i Ne tameii
quod solius Dei est facere. Ail enim Aposlolus : Di- cxisiimetur lalis bapiisraiis esse impetrecttis, ait
risiones gratiarum sunl : unus autem Dominus, qui econtra Augiistiniis De baptismo libro iv: < Potcst
operatur omnia in omnibus, dividens singulis prout dici alius alio doctior, alius alio magis vel iniuus
vult (1 Cor. XII,4). Unde etiani Christus cum dice- baplizalusdici non potesl. »
ret : A'is« quis rencitus fuerit ex aqua et Spirilu CAPUT VII.
sancto (Joan. m, 5), ,de iiiinistris oinnino laciiil,
Quod sangurnis effusione, vel sola fide baplhmus
quia dc tania gratia nihil ad eos altinere vidit. completitur.
Unde bcatus Atigustinus super Joannein (Tract. v, Sed ne sibi etiam attribuant officiales, laiciim
n. 15, col. 327): < Sed dicil mihi lucrelicus : Non vel paganum saliem vicem sttara explevisse atten-
habes baptismum, quia malus tibi dedil. Si malus dant, graiiamque Dei ila liberam, ul nuliis ho-
est, inquam, Chrislus, el malus niilii dedit. De minum meritis vei officiis astricia, quando vuli,
officiali noii disputo. Fuerint qualeslibet bomines, quomodo vult, cuicunque vult, seipsatn infiindai.
ego a Christo accepi, ego a Chrislo baptizatus sum; Cum enim conslel sanclos vel suo sanguiiie vcl
ego novi, quia docuit mc columba qnam vidit sola fitle baptizari, quid hic ofliciales suis altrs»
<>5? D. ALGERI SCHOLASTiCI LEODlEiNSlS 840
bueiit meriiis, ubi nulius fungunlur miuislcriis ? A recleqitc creditur prodesse parvulo eorum ftdem,
Ctnn ergo Detis sine illis baptizet, patet quia hic a quibus consecrantlns offertur. El boc Ecelcsue
solus est qui baptizat. Unde. Augusiinus De baptis- cpmnientlat salubcrrima auctorilas, ut ex eo quisqtte
mo, lib. IV (cap. 22, tom. IX, cpi. 139): < Ba- setitiat quid sibi prosit fides sua, quando in alio-
ptismi vicein aliquando iuiplere passionem, de la- rttm qtioque Leneftciiim, qtii propriam nondum
trone illo, cui noii bnpiizalo diciiim est: Hodie babent, potesl aliena cominodari. 0 inefTaliilisDei
mecum erh in paradiso (Luc. XXIJI,43): beatus gratia, qtiae nbi alteriitriitn deesl necessitalis arli-
Cyprianus non leve dpcumentiim assiimit; quod culo, ct ftdem praevcnis sacramenti mysterio, et
eiiain alquc etiam considerans, invenio non tanlmii sacramenli yicem coinples fidci merilo, ul nitllis
passionem pro notnine Chrisli id qnod cxbaptisnio Iegibus lenearis astricta, ne quanlum in le esl saln-
deerat posse supplere, sed eliain.fidem conversio- lis auernse aliquateous paliainur dispendia! Ne
neniqite cordis, si forte ad cclebrandum mysicritini lamen sit lviimm quod sine minislris Deus per se
bapiismi in angustiis lemporum sttccurri iion po- qtiod suum esl opereliir, quid in utroquc legis et
lest. Neque eniin latro ille pro nomine Cbrisli cru- gralirc in inilio- fecerit viileamus. Ail Domimis ad
cifixus est, sed pro merilis facinortim suoriun; Moysen : Congrega tnihi sepluaginla viros, el duces
neqiie qtiia credidil passns est, sed diiin patitur eos nd labernacutum fcederh, et auferam de spirilu
credit. Quanlitm ilaque yaleal etiam, sine yisibili tuo, tradamque eis (Num. xi, 16). Non dixit:
baplismi sacrameiito, qund ait Aposlplits: Corde Auferes, et trades, seti.auferam el tradam. Qttod ne
crediiur ad justitiam, ore autem confessio fit ad sa- furt.e diicalni Mnysi impuiareliii', duo ex his qui
lulem (Rom.x, 10), in illo lalrouc-declarntuin descripii fiterant, ad tal.ernaciilum nou vciieruni,
esl. Sedlunc implelitr iuvisibiliterj cuiu mysierimn ct ianien Moyse non diicenle sicul et caelcri spin-
baptismi non contemplus religionis, sed arliculus tum acceperunl. Siinililer el in nov.i graiia, cuin
necessilatis excludil. Et, sicnt in illo lalrone quod solebat lannini tlari per iiiiprsiiionem mantis, tainen
bap.lismi sacrainentp. defuerat, complevii Oinnipo- adhuc loqtiente Petro cecidit SpiritHS.saiictus siiptr
teiitis benignilas, quia non superbia yel coiileniplu, omnes (Acl. x, 44). Quis ergo divinam graliam
sed necessitale defiierat, sic et in infanlibus qui suis imputcl meritis vel ofliciis, cuin in legislaiore,
baplizati moriunlur, eadem graiia Omnipolenlis in aposlolorum principe , Detis ad eam prout vult
explere credenda est: qttod non ex impia volunute, dislribiiendam, neutrum horuin assumpserii ? »
sed ex aelatis indigentia, nec cprde credere ad CAPUT VIII.
jnstitiam, nec ore confiteri possunl ad salutem „ Quod sicul in. bgplismate, sic in conficiendo Chrhii
(cap. 24, ,col. 140). Baptismus qiiidem potesl corpore, nihil abono magis, niltil a vtalo miiius
inesse, ttbi cordis conversio defuerit;, conyersio fiat.
aiitem cordis potcst quidem iiiesse npn percepto Quia igitur astructum est ad pfliciaritim meriia
bapiistno, sed conlempto non polest. Neque ullo baptismi graliam noh attinefe, videamus eiiam t!e
modo diccnda esl conversio cordis ad Detiin, cttm Clnisii corppre el sanguine conficjendo : quamvis
Dei saeramehium coiiiemnitur (cap, 25, col. 141). > ubi cnnstat de minori salis e:iam de majori videa-
liem in libro Seiiieiitiaruni Prosperi : < Verus ttir sacramenlo. Corpus enim Chrisli et sanguis
baplismus conslat non tam abiutipne corporis non solura par baptismo esl, sed et futnlameiituii»
qua.in fidecordis, quemadmpduni docliina aposto- ejus el cpmpietio, adeo ut sicutEva de laiere Adae
lica tradit dicens: Fide mundans corda eorum dofinientis, sic et Ecclesia producla credatur de
{Ephes, v, 20). Et alibi : Salvos facit. baplhma, ialere Clirisli in morte qttiesceniis; quia, sicut illa
non carnis deposilio sqrdium, sed conscientim bonm inde gcnerata, sic isla inde regenerata. Unde miri-
interrogaiio\in Deutn (1 Pelr. iu, 21). Ecce cum ftce sua. profluxerunl sacramenta, aqna in regene-
Dominus dicat in Evangelio : Qui crediderit el ba- raiiotiem, sanguis in redemptionem. Unde Joannes
piizatus fuerit, salvus erit (Marc. xvi, 16), et sola T) in Epislola sua, ait: Ilic est qui venit pet aquam et
fide sine baplismo saivantur homines ut lalro, el sanguiiiem Jesus Chrisius, non solum in aqua, sed
solp hnptismaie sine fide ut pueri; sed tunc tan- i.i aqua et sanguine (I Joan. v, 6). El bene repeiiit,
tum cumnon contempius religionis, sed arliculus quia nihil profuisset aqua sine sanguine, qui non
hecessitalis alteriilrum exclttdil. > Unde Isidorus De solnm abluii, sed et redimit, scd et quia redimit,
officiis (lib. II, cap. 23, t. VI, p. 467, ed. Arev.): ideo abluit. Unde in Apocalypsi : Hi sunl qui veue-
< Parvuli alio profuenie bapiizanttir, quia adhuc runt ex magna tribulalione, et laverunt slolas suas,
loqui vel credere uesciunt, sicul segri, niuti, vel et dealbaverunt eas in sanguine Agni (Apoc. vn, 14).
surdi, quorum vice alius profitetur, ut pro eis Ne igiliir etiani de hoc majori sacramenlo aliquid
respondeat dum baptizanlur. > Item Aiiguslinits sibi usurpel ininistroiiim arroganiia : qitid sancii
De liberb arbilrio (lib. iu, cap. 23, 1.1, col. 657): iiide senliaut aliendamus.
« lllud perscruiafi liomines solent, sacramentum Ait Augusiinus in iibro De corpore Domini: < .n-
bnptismi Chrisli quid parvtilis prosit, cum eo ac- tra calholicam Ecclesiam in myslerio corporis et
ceplo pleruriique mpriunlur priusquani ex eo qttid- sanguinis Domini, nihila boiiomagis, niliil a malo
quani cognoscerc potuerint. Qna iri re satis pie miiuis perficilur sacertlole, quia lion in merito cou-
 8H DE SACRAMENTO. — LIB. III. 841
secrantis, sed in verbo eflicilnr Crealoris, et in vir- .A corrigere volumus, illis myslerns quse in vestra pra-
lute Spirilus sancli. Si enini in merito sacenlolis, yitale depravala non suni, sacrilegam faciamus in-
iieqiiaqttam ad Cbristum perlineret. Nunc attlem jiitiam. >Item Atigtisliniis in libro De baptismo
sicul ipse est qui haptizat, ita ipse qui per Spiriium (lib. i, c. 8, t. IX, c. 85) : < Qui seipsos a socie-
sanelnm banc crealuram sttam eflicit carnem, et talecselerorum separantes, cbarilate violata, uni-
irnnsfiindil in sanguinem. Credendttm est enim quod lalisvinculum rumptint, si nihll faciunt eorutn quae
in verbis' Chrisli sacrameiua conficiantur. Cujtis in unilale acceperunt, in omnibus separati sunt, et
enim poientia creantur pritts, ejus utiqtie verho ad ideo quero sibi sociant, si ad Ecclesiani redieril de-
melius recreanlur. > Ciuti ergo Atigtisiinus ea quae bel oninia quae non accepit, accipere. Si vero non-
prius creala sunt, dical iicrttm in sacrametiloi reari, nulla eadem faciunt, non se in cis separaverunt, et
si hoc bomines posscnt facere, constaret eos esse ex ca parle Ecclesia; connecluntur. In sacramenti
faclores corporis Chrisli, et ita qtiasi creatores esse sanclilate, qua contra nos non sunt, pro nobis sunt
Creatoris stti, quod est impossibile. Ait enim En- in schismalis vulnere, quo cum Chrislo non colli-
sebius Einissenus : < Invisibilis sacerdos visibiles gtinl, spargunt. > Cttm igitur ex calholica Ecclesia
crealurns in stibslantiaro corporis el sanguinis sui sint omnia sacramenia Dominica, ntillo excepto,
verbo suo secreta potestale converlit. > Item B. eiiam apud haereticos qui etism ex ea parie Eccle-
Ambrosius: < Ubi accesserit consecratio, de jiane sise connectunlur, quia ea rite celebranl, qtiis dubi-
fil corptis Christi. Consecralio igitur quibtis verbis tet sacramenlum sacrificii divini ubicunque fial, in-
est," et cujiis sermonibus ? Doroini Jesu. Ergo , tra Ecclesiam esse, cum sit de Ecclesia ? Scd tamen
sermo Chrisli hoc conficit vOrpus. i Item Aiigtislinits sciendum est quia, cum apudeos etiam sacrificiuni
in liouiiliis : < Ante verba qnando offertttr panis dici- Christi sit de Ecclesia quanlum ad sui veritalem,
lur, ubi verba Christi deprompta sunt, non j'am pa- locus tamen ipsius non est his qui suut exlra Ec-
nis, sed corpus Chrisli appellattir. Si ergo invisibilis clesiam, quantum ad eorum iilililaiem, quia cum
sacerdos corpus suum verbo conlic.il, quomodo sit Filitis hominis aptideosnon inveniat ubi eaptil siiuni
vel in verbo, vel in merito alictqus visibilis sacer- reclinel, nccipseChrislus, nec Spirilussanctus aptid
«lotis? Ctim vero nihii ad visibilem attineat sacer- eosest per gratiam, qui tamen apud oirines est, et
dotem, quomodo id a bono meliiis, a malo pe- nusquain deest per maj'estatis suae prsesenliam
jus couficialur sacerdote, a qtio iiiilkHeiius? Quod CAPUTX
ciiin ita sit, jam non secundum dtversa merita, Quod sacramento tenus sacerdotium apud hmreiicos
diversa Chrisli corpora, sed semper unus Chri- maneat omnino inlegrum.
sius est, qui qiiibuscunque minisiris sacrificanti- Sed ilerum opponunt, quia sacerdotium non sub-
lins, solus est pro nObis offerens et oblatus. > sistit npud eos. El quid poiest per eos consecrari,
Unde Atigustinus in libro De Trinitate (lib. iv, I. qui neque pro merito, neque pro oflicio aliquid
VIII, col. 823) : < Quid tam grate offerri et suscipi agiint ? Ut enim ait Ambrosius in libro De myste-
pesset, quam caro sacrificii nostri, corpus effcclum riis iniiiandis (cap. 5, col. 532): < Cum Scriptura
sacerdolis noslri, nt idcm iimis ipse verusqtie ine- lestetur, quod ab Jeroboal preces ignis descendit de
diator, unus esset qtii offerebat, et quodjofferebat ? > coelo, et rtirsus precante Helia ignis rnissus est
lletn idem ad Parmeniamiro (lib. n, c. 6, I. IX, (Judic. vi, 21), qui sacriftcium consumpsit non rae-
col. 52): < Sacrificia, inquit, impiorum exseeraiio .rita personarum consideres, sedofliciasacerdolum. i
Domino, etenim iniqueofferunl illa. >Jamsupra res- Apud hsereticos aulera nec merita sunt, nec oflicia.
ponsum est, quia non esl iniquus Chrislus, qui seipsum Aitauiem D. Aitgusiinus in libro Quaestionura Ve-
pro nobis obtulit, et noster in ccelo mediaior esl, leris Teslamenli (III Reg. xvm, 38) : < Per quod
quo suara Ecclesiam guDernanle, bonis mali non ostenditur Spirilum sanctuui gratiarum, non perso-
oberunt, qui vel igncrantur.vel pro pace loleranlur. nam sequi digni aut indigni, sed ordinem tradilio-
D nis, ul quamvis aliquis boni meriti sil, non lamen
CAPUTIX.
possit benedicere nisi fuerit ordinaius, ul oflicium
Quod sacramenta hmreticorum de Ecclesia sunt, et ininislerii exbibeal. i Cum igitur uoii merita siut
in Ecclesia fiunt.
consideranda, sed saltem oflkia, quia nemo poteit
Sed opponunt, quia exlra Ecclesiam non est lo- •benedicerenisi ordinatus sit, ut ofliciura roinisterii
cus sacriitcii, necesl Chrislus, nec Spirilus sanclus . exhibeal, quomodo benedicere possuiii haerelici ubi
apud haereticos. Econtra Augnslinus ad Vinceutiuin uon subsistit minisierii ofiicium, quod recedendo ab
Donatislam (95, n. 45, t. II, col. 249): < Ex caiho- Ecclesia in oculis Domini amiserunl? Sed econlra
lica Ecclesia sunt omnia sacramenta Dominica, ait Augustinus in Genesi ad litieram (lomo lerlio) :
quse sic habelis el datis, quomodo habebanlur et < Etsi aliqua culpa quisab ofiicio removealur, sa-
daban.lur eliam priusquam inde exirclis, nec lamen cramento Domini semel imposito non carebit, quam-
ideo non habetis, quia non estis ibi unde dabatis. > vis ad juditium permanenle. '» Item ad Parmenia-'
Ilem ad Emeritum (87, n. 9, t. II, col. 212): < Sa- niini (lib. II, cnp. 13, t. IX, col. 45): < Quod
quidara'
. cramenta quae non raulasiis, sicttl habeiis appro- dicunt baptismum qtiein accepit non amillit qui
bantur a nobis, ne forte cum vestram pravitatem recedit ab Ecclesia, sed jus lamen dandi ouod ac-
PATROL. CLXXX, 27
 «13 D. ALGERI SCHOLASTICILEODIENSIS 814
cppit amiltit, muttis modis apparel ffustra ct ina- A rebani; sed, sicul baptismus, ila ordinalio eis man"
nher-dici. Primo, quia nulla osiendilur cnusa cur sit integra, quis tlubitet haereticis inlegrainsacrilic i
ille qui ipsum bapiisma amittere non poiest, jus esse adniinistralienem , cum et si amissa creditur
dandi possil amiifere. Ulrumqiic enim sacramenlum iteranda sit, quod esl nefarium, et ipsum sater.lo-
est, el qundam consecratione iitrumqiie hoiuiiii da- liuin non alio modo sil integrum, nisi lam in bapti-
tur ; illud cum baptizalur, isiud cum ordinaiur, zando quam in sacrificando non immitiuium? Uude
ideo non licet a calholico utrumque iterari. Nam si Leo ad Mauros episcopos (12, n. 6, col 665) : <Ma-
qtiando ex ipsa parle veiiienies etiam prseposili pro ximum qnoqae ex laico licel reprehensibililer ordi-
bono pacis, correclo schismalis errore, suscepti iialtim , tamen si Donalista jam non est, ab episco-
sunt, et si vismn est opus esse ul eadera oflicia ge- pali, quam Cfooqnomodoadeptus esl, non repelliimis
rcrent quaegerebant, non sunl rursus-ordinaii. Sed, dignilaie.i Item ad eosdem : iDonatum autera Seia-
sicut bapitsmus in eis, ila ordinalio mansit integra, censem ex Novatiano ,• ut comperitntis , cum sua
quia in prsecisione fueral vitium, quod unitale pa- plebe conversum, ita Dominico gregi voltirous pr.x-
cis correclum est, non in sacramentis, qnse ubi- sidere, til Novati dogmatis damnct efiorem. > Ecce
ctinque siml, ipsa sunt. > ltem idem ad Donatistas his hsereticis, Leone anntienle, ordinalio redeunlihus
(De baptismo lib. iv, cap. 4, l. IX, col. 124): < Sic- non esl ilerala, sed matisit integra : quse cum epi-
ut urgeri videor, cum inihi dicilur, ergo hsereilcus scopalis ftierit, quis eain negel inlegram in sicrifi-
dimitlit peccata, cuni juxta le baptizal, sic et ege cando, cum integra concessa sitetiam in sacerdotes
urgeo cum dico: Ergo avarus religionis siroulalor consecraudo?
peccala dimittil. Si per virii sacramenti Dei, sicut CAPUT XI.
el illeila el ille, si per niorilum suum, nec ille nec
ille. llliid enim sacramenium et in malis hominibus Quod etiam talutare sit sacrificium limrelicorumsi
munde cummunicelur a Galholicis.
"Christi esse cognoscilur ; in corpore autem unicae
-columbse,incorrnptse, snnclse, pudicse, non habentis Quod ipse Augustinus manifesle approbans, apud
niaculam aul riigam, necillencc illeiuvenitur. > itero hsereiicos teslalursacrificium non solura verumesse
idom : i Cum lantum valet baptismus per .hoininem et sancttim, sed el salutare, ila in Di.dogo stto scri-
contempiibilem.quantum perApostolumdatus,itanec bens ad Petilianum (lib. n, c. 30, t. IX, col. 257) :
illius nec illitis, sed Christi esse cognoscilur. > < Petilianus dixil : Si qitisquain carinina sacerdotis
Sedqtiia jus dandi bapiismum lam laxura (59) est ineinoriier leneat, niinquid inde sacerdos est quo.l
sacrainenium, ul etiam laicis, si necesseest, conce- (p ore sacrilego carmen publical sacerdolis? Au-
datur, videamtts si ordinalio hsereticorum integra, guslinus : lia islud dicis quasi qiiaeramus quis
ut dictum est, in dando baplismo, siteliam inlegra sit vertis sacerdos, el non quid sil verum ba-
in Chrisli corpore consecrando. ptisma. Ul enim quis sil verus sacerdos, oportet
Ait Hieronymiis ad Luciferianum : < Sicul hic est ul non solo sacramenio, sed justitia quoque in-
qui bapiizat Chrisius , ita hic est qui sanctificai. > dualur, sicul scripium est : Sacerdoles tui induan-
Et pat*lo post : < Oro le, inqiiil, ul aut sacri- tur justitiam (/«.i/.cxxxi, 9). Qui autem solo sacra-
•flcandi ei iicentiam tribtias, cujus baptismum meuto sacerdos esl, quamvis ipsc non sit verax,
probas, aut reprobes ejus baptisma, quem non quod dal laineu verum esl, si non det suiiin sed Dei.
putas esse sacerdotem. Neque enim lieri potest, Si Aposlolus nescio cujus alienigense leslimonio,
iit qui in baptismate sanctus est, sil ad altare quia verum comperil, etiam ipse aliesuutis est, cur
peccator. > Quia igilur qui hatresi vel schismate nos apud quemlibet invenerimus quod Clirisli et
ab Ecclesia recetlil, sacrorum ordinum sacra- verura esl, etiamsi apud quem invenitur perversus
menta non amitlit, quae ubicunqne sunt, quseipse ct fallax est, non discernimus vilium quod homo
quidem sicul etiain ccclesiasticus peccalor non per habel el verilatein quam non suam , sed Dei habet,
merilum suum, cuin neuler in corpore unicae co- D el dicimus, sacramenluin hoc veriun est, sicut iile
lumbse inveniatur, sed per vim ipsorum saeramen- ait, testiinonium hoc verum est? >Itcm : < Vos au-
toriini sicul ille et ille adminislrat, sacerdolium tem necesse esl ut semper errelis, quandiu propter
omnirio inlegrum, apud baerelicos , quamvis ad ju- hominum vitia Dei sacramenia violatis : aut nos
«liciutn, inanet, cum , ul ail Hieronymtis , seque sit propter Dei sacr.imenta , quse in vobis violare no-
•eis concedenda licentia sacrificandi sicul el bapti- lumus, eliam veslri schisroatis sacrilegium assu-
xandi. mere ptilalis. > liem (cap. 48,-col. 255) : < Sani
Iiem cum Auguslinus aslrual recedenlem ab Ec- non habebal innocentiam, el tamen babebat sancti-
clesia , sicnt baplisroum , sic nec ordinem dandi tatem, non vitae suae, sed sacramenli Dei, quod et
baplisini posse amitlere , quia utrumqtte sacramen- in malis hominibus sanctuin est. > Itero (cap. 52,
tum quadam consecralione homini datum, non est a c. 255) : <Nos dicimus lale cuique fieri sacrificium,
Caiholico iterandtim, quod el usu comprobans eccle- qualis accedil ul offerat, el qualis accedit ut suinai:.
siastico, dicil quod ex ipsa parle venientes, non stmt el eos de sacriliciis talium inaiiducare, qui ati ilia
rursus ordinati, ut eadero offlcia gererenl quae ge- lales accedunt, qualesel iili sunt. lt-aque si offeiat
(59) Alias latum.
 m DE SACRAMENTO.— LIB. III. 816
Deo malits, et accipiat inde bnntis, tale cuiqtte est, A j cent in unitate ipsi commutiicant malis, quibus an-
qualis qiiisqtte esl, quia et illud scriptum : Omnia tetn displicent, et eos emendare non ppssunl, na
munda muudis (Tit.i , 15). Per hanc sentenliam simulcum zizaniis eradicenl et trilictim, non fnctis
veridieam et catbolicam, etiam vos Optati sacrificio eorum, sed allari communicnnl : ila ut non solum
non eslis polltili, si facta ejus displicebnnt vobis. ab cis non roaculeniiir, sed divinis verbis laudari
Nnm iiiique panis illius, panis liictus erat, sub mereantur, quia pro bono unilalis loleranl quod pro
cujtis iniquitalibiis Africa lota lugebal; sed panera bono unilatis oderunl. Quod caiilissime observnn-
luctus omnibtis vohis rorainuiiem, omniuin vesirura dum esl, maxime in haereiicorum et scbismalicorum
maliim schismalis facit. > sacrameutis. Quamvis enim peifeclortim sit sine
Item ad Parmeniauum (iib. u, cap. 10, col. 39) : macula in conversalione iolerare malos, diilkile
< In omnibus quseslionibus inlelligendiim admone- lamen est exemplo illorum, si iucircumspectiiin sit,
iniis, quia scilicet omnia sacramentn cuni obsinl in- non corrmnpi caeleros.Eleazarus enim in suilla carne
digne tractanlibus , prosunt tanien per eos digne comedcmla simulalionem ctiam occidendos respuit
snmeniibiis, sicut el verbiira Dei. Unde diclutn esl : (// Machab. vi, 18), quia etsi non sibi peccato, aliis
Qum dicunt fncite , qucc aulem faciunt, facere nolite lainen suspicionis exemplo nocere limuil. Unde Am-
(Mallh. XXIII,3).i B brosius salubriler consulens ait: « Si qna est Ec-
. Ciini ergo sancti omnia sacramenta quia Cbristi clesia, quae apostolicse verilalis fundamenia non
sunt, lam apttd baereticos quam Catholicos astruant possideat, ne"quam tibi labem possit ingerere, dese-
vera esse et sancla, et eadem eliam munde utenti- renda esl. > In cavenda itaquc pravoruro malitia,
litis salutarin, quia oinnia mtinda mtindis, teslenlur suae fralernaeque salutis altendemla est necessitas ;
etiaui mbilominus eadem polluta, quia Iractata sunt ut et pravos lolerenl boni, ne Ecclesia? dissipent
nbillo qui pollutusest iu anima; sollicile attenden- unitalem, el pravos etiam corporaliter fuginnl, ne
dum esl, qua discretione sint a Catholicis stimen- vel consensu vel opinione, suam vel fralernam ne-
da, ne liseresis nefariam aucloritatem in Ecc.lesia gliganl salutem.
obtineat, si in sacramenlis suis haerelicos et Cailio- CAPUT XII.
lieos, nulla cligendi vel spernendi ratio discernal. Quomodo solvatur illud, quod sancli de improbandis
Ait Apostolus : Hmreiicum komincm post primam hmrelicorum sacrificiis dlcunt.
et secundam correclionem devita, sciens quod hujus- Astrucliiin est haereiicorum sacramenta, quia Clui -
modidelinquat,proprio'judicio condemnalus (Tit.m, sli sunl, Catbolicis si eis discrete ulantur esse uti-
10). Quod cum de omni haereiico semper spirituali- ,P lia, quse tamen pro certo sciendutn est, ipsis hsere-
ter, aliqnando etiam corporaliter sil observandum, licis, vel eorum complicibus noxia esse el lethifera.
in pr&ialis lamen, et eis qui pacem Ecclcsiae perlur- Quin, ut ait Augustinus ad Petrum subdiaconum,
bare possttnt, discretius est agendiim. Ciun enim ca- tantiim valet ecclesiasticae societalis comroutiitas aJ
nonice sinliiimn sil, til si pasior a fide exorbilaverit, salulem, nl eliam baptismo non salvetur.cui ibi non
sitpriusa subditis secreiecorrigendus.quod si incor- dnlur ubi oportet ut detur. Unde in Africano con-
rigibilis, quod absil ! apparueril, erit acctisandus: cilio cap. 24 : < In Ecclesia omnia sacramenta salu-
quomodo iiilerim a subditis snis esl vitandus, quam- briler et vitaliier accipiuultir qttae perseverantibus
vis Aposlolus cum hiijusmodi nec cibtim suinere in haeresi magnam darnnationis pcenam conqiiirinu,
jtibeal, cum ordo canonicus ne accusalus prohibea- ut qnod eis in verilale ad vilatn esset luminosius,
tur a communione, uisi ad judicium vcnire dislule- hoc in erroresit tenebrositts atque dnmnosius. En-
i-it, interdicat ? Unde sciendum esl quia si non cor- dem ergosacratnenla, ubique vera el sancta, in Ec-
poraliter, saltem spiritualiter ne ei consenliani, clesia accipiuutur salubriter, extra Ecciesiain dam-
debent viiari, sicut et Augustinus paulo superius nabiliter. > Unde eliam B. Auguslinus sacrificiiim
ail: < Opiati sacrificio vos polluti non estis, si facla Optali, quod mundum niundis astruxerat, panem
'
ejus dispiicebant vobis.i Ecce isti sciebant Optaiuin D luctus vocat, quia eos contaminabat, quibiis exlra
esse schismaiicum : sed quia (60) non consentiebant Ecclesiam veri sacriflcii iocus non erat. Quod eiiain
ejus comrouni impolliili eranl. De quo eliaro, qttia a sanctis exsecrabile Domiiio dieitur, non regpeciu
pacem Ecclesiae perltirbai-e poterat, ait Auguslinus illius quod sanctum est, sed respectu illorum qui
ad Eineritum (87, n. 4,1.11, col. 209):« Non repre- aeque damnantur, illud illicile sacrificando et su-
hendinius, si eo terapore ne mullos securo excom- mendo, sicut aliquid Deo exsecrabile perpetrando.
municalus traberel et communionem vestraro schi- Yocant eiiam sancti illnd sacrilegitm, polluiutn,
smatis furore prsecideret, Optatum excomniuiticare inane el falsum.Sacrilegum ideo, quia, sicut aurtini
uoluisiis. > verum quidem est in arca furis ut in tbesauro re-
Cur ergo Auguslinus Optali comniunioneni ad gis, sed tamen sacrilegum, qtiia a fure illicite usur-
tempns toleratani non reprehendil, nisi quia pejus patum, sic el illtid ab haereticis. Polltittim, non quod
scandalum, quod ille inierret Ecclesise, viiari ulilitis in se ita sit, sed, sicul dies lselus dicilur quia lselos
duxit ? Unde iiem Augustinus : « Quibus mali pla- facit, ila ipsum quia roagis polluit, sacrilicaiilem

(60) Alias qui.

 817 D. ALGERl SCIIOLASTICILEODIENSIS 848
rcum constittiendo, quam inundet jiistificando. lua- A siam redierit, debel omnia quse non accepil acci-
ne atitem et falsiim, quia effectum saltitis, quein pere. Si vero nonnttlla eadem faciunt, non se in eis
videtur promiltere, non confert, quem cofiferretsi separaverunt, et exea parie Ecclesiseconnectuniur,
rile fieret. Unde el Deus dicit : Maledicam benedi- ei ideo si quis eis socintus ad Ecclesiam venire vo-
ctionibus vestris, eas privando fruciu salutis (Malac. luerit, in eo sanatur, ubi laniaius errabat, ubi vero
u, 2). Quod autem dieiittr, non est corpus Christi sanus connectebatur, non curaiur, sed agnoscitur.
qttod schismalicus conficit, quia apud hujtisiiiodi Laicos igilur a Paulianistis, qui nomen Trinitatis
eucharislia confici non polest, non ita inlelligendum refutant, non dicam baptizatos, sed aqua lotos,
esl, quasi corpus Christi essenlialiler verum in sa- Ecclesia omnino baptizat. Ariauorum vero et cxte-
cramenlo non coniiciat, sedquia cum in allari Ec- rorum liaereticorum baplisma, quia nomen Trinila-
clcsia concorppralis el consacramcntalis sil Chrisio, lis invocant, non iteral, sed cum pcenitenlia et ma-
universuin corpus Chrisli, caput scilicet cum mem- nus imposilione consummat. Sciendum eniin qnia
bris, non conficil, qui cum extra Ecclesiam sit.se- iide omnia sacramenla complenlur, quoniam, ut ait
•ipsutn•Christo el Eeelesiaein utriiisque sacramenlo A)»osloliis, corde credilur ad jusliliam, ore autem
non unil. Cum enim altaris sacrificium, signando confessio fit ad talulem (Rom.x, 10). > ltem Augu-
ipsius Ecclesiaeet Christi uniiatein, universi corpo- B slinus : < Unde lanta virtus aquae, ul corptis tangat
risChrisli sit sacramentuii), non conficitur ibi Chri- el cor abluat, nisi faciente verbo ? Non quia diciiur,
slus, ubi non conftcitur universus. Et ideo non fil sed quia creditur. >
ibi ettcharistia, ubi unitatis lotius Domirticicprpo- Consiat ergo quia cum in sacrnmenlis conficien-
ris non adininislratur gralia. Unde Augusiinus: dis, et dicendum sit, et credendum, utrumqtte sin-
< llaerelici quaeruut divisionem, cum panis iste in- cere fieri oporlet, maxime ne mens in fide tilubet,
dicet iiniinlem. i Et alibi: < Qui accipit mysterittm eiiamsi lingua per incuriam in serraone erret. Ex-
unitatis, et non lenel vinculiim pacis, non mysie- teriora enim nostra non adeo pensantur a Domino,
ritim accipit pro se, sed lesltmoniuih contra se. Nec quantum cordis intima, qui in omni negotio magis
Cbrislus igilur, nec Spiritus sancius apud eos est examinat non quid, sed qua intentioue vel iide fiai.
pcr graiiara, qiii tamen ubique est per esseniiam.» Unde Augustinus in epistolam Joannis, cap. 7 (Traci.
Unde Hieronymus in Amos prophelam (t. VI.col. vu, t. HI, col. 875): < Si Pater iradidit Filiutn se-
303): < Odit Deus sacrificia hserelicorum, el a se ipsum, ut Filitis seipsum, Judas quid fecil? Facta
projicil, el quoiies in nomine ejuscongregati fuerinl, est traditio a Patre, facta est a Filio.facla esta Juda.
detestatur fetorem eorum, el claudil nares suas, _ Una res facta est, sed quae res discernit eos? Quia
Quod dicit, humano more loquens : npn qtiod Deus hoc fecil Paler el Filius in charitale, Judas autera
sancta sua improbel, sed quod eorum propitiatio- in prodilione. Videlis quia non quid fariat homo
ueni non rccipial, > . considerandum est, sed quo animo «t volunlale fa-
HseeJ^iiur et si qua alia a sanctis conlra sacra- ciat. > Item idem in homiliis : < Tu eiChritlut Filiut
meiila lTaereticoruinseu detesiabiliter dicta repe- Deivivi (ilatth. xvi, 16). Hoc dixit Pelrus, el audi-
riuiiiiir, non iia exponenda sum, ul veritaiem vel vit : Tu es SimonsBarjona. Hoc dixerunt et dae-
sanctitaiera sacrainentorum, cuin oiniiia omniiio mones, et audierunl: Obmuiesciie(Luc. IV,55). Uua
Christi sinl, improbent, sed in malitiam et danina- vox est, sed Dominus inlerrogal radicem, non flo-
tioncm illorum, qui illicite usurpant, redundenl» rem. > Item Hieronymus in Osee t. VI, col. 95:
<llli offerunt panem sacrilegttm, etc. Quae si vera
CAPUT XIII.
ilant holocausla interpretor : cum autein scienlian»
Vtrum sacramenta. riie fiant, si solemnibus verbis
aliqua contra fidem, vel incuria, vel hmresiinter- Dei reliquerint, fruslra capite fidei Irnncaio, raetera
seranlur, membra se habere j'aclanl. > Palet igitur qnia si in
Quseritur aulem, cum solemnia verba, el invoca- solemnibus verbis vel reticendo ve) admiscendo bse-
tio divini nominis tanlae virtulis sint, ut omnia Ec- D resin inducunl, sacramenlurii eorum vel veritate vel
clesiaesacramenta perficiant, si in ipsis ex industria utilitale mulilalur, tesle Ambrosio in libro de ini-
vel iiegligemia proferentis aliquod erroris vitiuin tiandis rudibus. Quia sectindtimApostolum, quidquid
sonet, utiumetiam lunc sacrautenta rfte perficianl? exfide non est, peccalum esl (Rom. xiv, 25), et ipsis
Unde sciendum est quia uui tacendo vel inale pro- qui faciunt, et quihus faciunt, non soluin non pro-
fcrendo quod debeni in solemnibus verbis perfide desi, sed el ad judiciuin est.
peccanl, eorumsacramenta ita damnat Ecclcsia, ut Si autem vel incuria, vel negligentia, vel igno-
ea vel pro nullis reputando iteret, vel pro imperfe- rantia aliqua erroris verba inseruntur, non ideo sa-
clis consummet; ita tamen,ut quae in eis vera sunl, cramentuin minus fieri credenduro est; quia, ut su-
agnoscat el approbet. Unde Augiistinus in libro pra dictiim est, Deus interrogat verse fidei radicem,
de baptismo (lib. i, c. 8, t. IX, col. 85): < Qui se- ii.oiilocutionis florem. UndeAugttstinus Debaptismo
ipsos a societate caeterorum separantes, charitaie lib. vi, cap. 25, n.47, t IX, col. 175 : «Si non san-
violaia, uniiatis vinculuin rmnpunl, si nihil fuciunt ctificatur aqua ciim aliqua erroris verba per impe-
eoruro quae in unitate acceperunl, in omnibus sepa- ritiam peccator effundil, mttlti nen solum mali, sed
iati stinl, el ideo quem sibi socianl, si ad Eccle- eliam boni fralres in ipsa Ecclesia non sam-tilicaut
849 DE SACRAMENTO.— LIB. III. P50
aquam. Miiltorumenim preces emendantur qtiotidie, A unius personsc lanttim se posse baptizari credant,
si doctioribus fuerinl recitaise, el multa in eis repe- quod lamen ubi sine pcriculo hseresis fieri polttit,
riuntur conlra calbolicam fidem. Nunquid si mnni- Nicolaus papa coneessit. Sed econtra Augiisliniis in
festetur aliquos esse bapiizatos, cum illae preces di- lihro De uiiico baplismo, ait: < Satis oslendimus
clae fuissent, jubentur denuo baplizari? Quid ila? ad baptismum qui vcrbis evangelicis consecratur,
Quia plerumque precis vitium superat precantis af- non perlinere ciijusquam dantis vel accipientis er-
feclus: etquia cuncla (61) verba illa evangclica sine rorem, sive de Patre, sive de Fiiio, sive de Spirilu
quibus non potest baplismus consecrari, tanium va- sanclo aliter seniiam quam doctrina ccelcstis insi-
lent, ut periila sic evacuentur quascunque inprece nuat. Ecce hi haereiici quia aliler senserunt, an-
vitiosa contra regulam ftdei dicunlur, quemadm.odum nullato priori baplismo, rebaptizari jussi sunt; quia,
dxinonium Christi noinine excluditiir. Ila, si qttis quamvis in nomine Domini, lamen in nomine Tri-
preces afferal contra regulam fidei, arbitrans quod nitatis baptizali non sunl. > Unde Grcgorius Quirino
bonse sint, non tamen quod in eis perversum est, episcopo in Hibernia (lib. xi, episl. 67, l. II, col.
cvacuat illa quae ibi recla sunt, sed ab eis potius 1167): < Haereiiciqui in Trinilalis noinine minime
evacuaiur. > baptizanttir, sicnt sunt Bonosiaci, et Calapbrygse,
liero Zacbarias papa Bonifacio episcopo : < Detu- cufn ad sanclam Ecciesiara veniunt, baptizantur:
lerunt nuntii tui, quod fuerit in eadem provincia quia baplisma non fuit, quod in errore posili in san-
sacerdos, qui Lalinam linguam penilus ignorabal: ctse Trinitatis nomine non perceperunt. Nec potest
et dum bapiizarel, nesciens Latine eloqui, linguam ipsum baplisma dici ileraturo, quod in Trinilatis
infringens dixeril: Bapiizo le in nomine Patria et nomiiie non erat daium. > Untle eliam Innocentius
Fiiia et Spiriltia sancta; et per hoc tua reverenda papa capilulo qninquagesimo, cum a Paulianislis ve-
fraiernitas consideravit rebaptizare. Sed, sanclis- nienies; rebaptizari.juberet, catisam stibdidit: < Quia
sime fraler.si ille qui baptizavit non errorem indu- Paulianistae, inqitit, in nomine Patris el Filii et Spi-
cens aut hseresin, seu pro sola ignorantia Romanse ritus sancli miniine baplizanl. Sed opponilur, qttia
locutionis infringendo linguam, ut supra fati sumus, si baplisma Dei noroine sine Trinitaiis nomine con-
baptizans dixit, non possumus consentire ut denuo sccratum irrilum judicatur, ergo divini nominis in-
rebaptizentur. > vocatio annullalur, el quod muitis sanclis auclori-
Ecce Atigustinusbapiizatos, precibus conlra fidcm latibus est prohibilum, pravorum maliiia sacramen-
diciis quia precis viiium superal precanlis affectns, tumChristi violatur. Sed econlra sciendum esl, quia
non denuo sinit baptizari; Zacharias, ipsis verbis Q non est sacramenlum Cbrisli, qnod in errore positi
vitialis, sine quibus baplisma non potest rite fieri, conira instiiulionem Chrisii faciunt, nec est vera
quia baptizans hseresin non induccbat, proliibel re- divini nominis invocalio, quia contra Christi prse-
baptizari: quibus lamen si hseresis induceretur, pro- ceptum Chrislianae fidei pcriclitalur perfect» : nec
feclo rebaplizaudum fuissel, quia Trinilatis nomen ipsum nomen Dominivel Dei vcriitn est, quod perfi-
non vere prolatum fuisset. Unde eiiant cttm, ttt su- dia proferentis adulteralum, verbo lenus qnidem
pra dictum est, Nicoiaus papa ad consulia Bulgaro- Deum sonat, sed sectinduin haeresin aliud sonat:
rum baptizari in nomine Trinilalis vel tantum in dura scilicet in Deo vel Domino, fideiu Tiinilatis re-
nomine Christi, unum idemque, leste etiain Ambro- fugiens haerelicus, ipsum nomen singularilali unius
sio, aslruat, econtra Pelagius papa, quia per hoc personsc tantum aslringit, vel secttndum qnod varia
hseresin induci vidit, id fieri vetat, dicens Gaitdentio haeresi, Deum sibi prsepingere prsesumil. Sicut ergo
episcopo : < Multi sunt qni in nomine soltimmodo sancli cos in nomine Salvatoris pelere non praedi-
Christi, una etiam mersione se asserunt baptizari. cant, qui contra saltiiem pettint, sic illi noinen Do-
Evangelicum vero pracceplum ipso Domino Deo et niini non invocanl, qui contra fidein mulato Ecclesise
Salvatore nostro Jesu Christo tradente, nos admo- ritu boc faciunt. >Cum ergo verba ecdesiaslica mu-
net, in notnine Triniiatis, trina etiam mersione D lantur, cl error vel haeresis iniroducitur, ubi nec
sanctum baplisma unicuique iribuere, dicente Do- fides est, nec lidei verba, quomodo credenda esl sub-
mino nostro Jesu Cbrislo discipulis sttis : Ite, bapli- sislere veritas sacramenti? Unde Augnstinus ad
xale omnes genles in nomine Patris et filii et Spiriius Emet ilutii (t. II, col. 212) : < Sacranieula quse non
tancti (Matlh. xxvm, i9). Si revera de prsefalis hae- miita.slis, sicut babeiis approhautur a nobis. > Et
reticis qni in locis tuae ditionis vicinis commorari paulo posl: <llla quse schisinaiici et haeretici non
diciintur, solunimodo in nomine Chrisli bapiizaios aliier babent, nec aliter agiint qtinin vera Ecclesia,
fuisse forsilan confilenlur, sine cujui-qiiamdubielalis cum ad nos vcniunt non eiiiendaiiius, sed approba-
ambigiio ebs ad cathollcam fidein venientes in san- irnis. > llem idem ad Vincentiuin (epist. 87, t. II,
clac Trinilatis nomine baptizabis. > Quod ideo dicit col. 212):« Ex calholica Ecclesia sunl omnia sacra-
quia forsiian Isii haereiici ut Paulianistse noinen menia Dominica, quse sic habetis el datis quomodo
Trinilatis refulahanl. El ideo in nomiite Triititatis liabebaulur ei dabanlur priusquam inde exirelis. >
eos rebaptizari prxcepit, ne in iioniine Doiniui qtiasi )n quo nolandum cst quia,si hserelicorum sacra-

(61) Alhs cena.

 851 D. ALGERI SCHOLASTICILEODIENSIS 853
menla ab eo ritti mulantur qtieni Ecclesia instituit A nam lantummodo Ecclesiam credebant esse catiio-
et obtinet, non sunt a Calholicis approbanda, quia licairi, et Judaei Judaeam locuin sanctificaiionis, et
niiilata j'am non sunt ecclesiaslica, sed baeretica, in filise alicnjus conjugio, et in sancta aliqua crede-
' sicut
Innocentius, Pelngius, Gregorius, baptisma ret bapiismi constare sanctitaiem ct salutem, quis
liacreticoriim quocunque Dei nomine factum refuta- hoc hseresin esse non jndicaret? Quis his tam pro-
verunt, quia mutatum ab ecclesiaslica institutione, fanis verbis baptismum consecrari crederet? El la-
non in nomine Trinitatis celebfalum viderunt. Si men haec verba contra fidem prolata quia simplicr-
autem solemnia verba non mutantur, sed rite pro- tas proferentis et fides excusavit, Conccdente Za-
Ieriintur,et ipsa exseculio sacramenti rite perficilur, charia, baptismi veritas rala permansit. Unde scien-
tnnc hserelicorum perfidia sacramenli veritatem non dum est quia, cum i<i omnibus sncramenlis omnia
impedil, qttia quod hseretici aliter non habent nec sint fideiiter cl attente diceuda, et agenda quse so-
agunt quam vera Ecclesia, non emendalur a Catho- lemniter insiitnla sunt, si lamen, qttod ahsit? apnd
licis, sed approbalur. Unde Augttstinus De ecclesia- fideles per incuriam aliter eveniat in aliquo, non
slicis regulis: « Si qui apud illos haereticos baplizati irrita jtidicanda sunl; quia, ut dicium esl, et pre-
snnt, qui in sanclse Trinilatis confessione bapiizant, canlis affeclus snperal, et series evangelicorum ver-
et veniitnl ad calholicam Ecclesiam, recipiantur ut borum rite prolatorum, cselera etiam contra fidem
baptizati, ne sanctae Trinilatis invocatio vel con- admisla evacuat.
fessio annullelur in sacramentis. > Ergoconficiendis CAPUT XIV.
et nocet error cordis, cum verba contra fidem pro-
Quare i» nomine Trinitatis bapihma fieri ins!ilutum
feruntur in prece, quia hon ea superat precantis sit.
affeclus in lide, et non nocet cum ipsa verba pro- Qttseritur auleirf quare Cbrisius prse caeteris Dei
feruntur nullatemis mulata ab usu Ecclesiae. Si au- nominibus maxime in noiniue Trinilatis baplisma
lem error cordis non est, non nocet mtilalio prola- consecrari volueril, adeo ut baptisraa caeteris Dei
tionis verborum, vel exsecutionis sacraroentorum, nominibus praeler fidem facium sil irritum; in no-
quia verba, etiamsi conlra fidem sinl, precantis mine aulem Trinitalis eliani proeter fidein Trinitalis
affectus superat, et in una fide non nocct diversa consecratum, sit ratum? Sed econtra sciendmn sst
consuetudo Ecclesiae. Umle etiam cum Pclagius ha> quod in nomine suo consecratunt sine fide vei aliquo
relicos in Cbristi nomine baptizalos una mersibne, merilo, esl ralum, ideo fil, ut diclum est, ut omnia
jubeal rebaplizari trina mersiont?, beatus tamen sacramenta suse gralise esse dcputentur. Quod au-
Gregori.ns unaro mersionem sicut et trinam appro- r tem in nomine Trinilatis hoc maxime fieri volnit,
bal. Sed laraeu in una fide hanc Ecclesisediversam ideo faclum est, quia in eo Chrisiianac fidci perfeciio
consueludinem commendat, innuens quod ubi fides suinmaque consistit, quia el gencralionis Filii a Pa-
uiiaest, diversa exsecutio sacramenli non iiitpedint. tre, et processionis sancti Spirilus ab iitroque con-
Ait enim Leandro episcopo (lih. i, epist. 43, tom. II, linet arcanum, veroqtte Deo ila est proprie pro-
col.. 532) : < De trina mersione baptismatis nihil re- priiim, ul a saeculo nullo falso Deo fueril commti-
sponderi verius polest, quam ipsi sensislis, quia in nicalum. Quia cum, ut ait Aposloltis : Sinl quidem
una fide nil oflicit Ecclesiae diversa consueludo. Nos dii mulli, el domini mulli (I Cor. viu, 5), praUer
aulem quod leriio mergimus, triduanae sepuliurae ipsum lamen in nullo potuit ut trinus et unus dice-
sacramenla signaraus, ut dum infans iertio ab aquis retur inveniri. Hoc enim nomen a sicculo variis
cducitur, resurreclio triduani tcmporis exprimatur. inysleriorum figuris occultalttm, non solum pro sua
Quod si qtiis eliam pro sunimae Trinitatis vencra- novilate est mirabile, sed et pro divinae niajestatis
lione exisiimet lieri, neque enim aliquid obsisiit, arcanoineffabile; qnia in eo et quod irinum esl,
Daplizanduin seinel in aquis rocrgere, quia in tribns unitalem non excedit, el quod unum esl, irinitatem
personis una substanlia esl. Reprehcnsibiie nulla- non adimit. Ut ergo nos a falsorum denrum errore
tentts esse polesl infantem in baptismate vel ter vel l) revocaret ac distingucret, non noinine falsis diis
semel mergere, quaudo el in tribus mersionibus per- communicalo, sed solitis veri Dei proprio nomine
sonaruin Trinilas, et in. una polcst divinilatis siu- Trinitalis ad omnia peccala diluenda in bapiismate
gulnrilas designari. > Ctiin ergo Pelagius hacreticis dalurus plenitutlinem gratiae, plenitutlinem etiaui
trinam laiiium mersionem indicet, sanclus Grego- htijus fidei dignatus est revelare : quam qnia ad in-
rus in ttna fide trinaiii el uiiam seqtte approbet, novandos homines novam, ad consiiminandos per-
Nicolaus in nomine Chrisli baplismum raium con- fectam dedil contra hscrelicorum versutias, ratam
.cedui, Pelagius haerelicis iierari jubeat, conslat quia etiam et cerlam esse voluit. Novo ergo nomine Tri-
imiinlio verboritm vel exsecuiionum sacramenlaliiim niialis in baptismate insliiuit dari novam fidem
quae lidelibus rata conceditnr, apud haerelicos irrita Christianilalis : ul unde haberel regenerationis iui-
judicaltir. Qui enim baptizavit in noroine Palria et litim, renpvatiouis coiisequereiur effeciiroi, certins-
Filia et Spiritua sancla, si ita ut sonant verba cre- que et fortius conlra omnes hsBrcsesfideni illain ob
didisset, procul dubio errasset, et sic errando, no- lineret, sine qua nulli pntcre ingressnm vel Ecdesise
nien veritatem sacramenii anmillasset. Si enim in vel ccelestis palri;e cognoscerel. Novo eliam nomine
habitatioue alicujus patriie, sicut Donalistse Africa- Trinilalis Chrislianam regenerationero initiaii vo-
853 DE SACRIFICIO MISSJE. 854
luit el consecran, ul per illud quod nullo prius sac- A diderit in eum, non confundetur (lsa. xxviu, 16)'
culo revelaium fueial, Ddes nascenlis Ecclesise Item Paitlus : Ut sapiens architectus fundamentum
tanto majori ftilgerel inerllo et prsemio, qtianto ina- posui, fundamentum autem aliud nemo potest ponere,
joris cognilionis divinae inslruercltir arcano, quod prmter id quod positum est, quod esl Christus Jesus
ad revelandum honiiiiibus.solius Filii Deireservaluni (I Cor. m, 10). ln Christo enim tota Trinilas intel-
eral privilcgio. Unde ipse prophela : Propter hoc ligitur, teste Beda, in Actus apostolorum.
sciet populus meus nomen meum in die illa; quia qui Cum Ecclesise regula sit fideles in nomine sanctse
loquebar ecce adsum (Isa. LII, 6). Ilem in Evangelio: Trinitatis baptizari, quomodo Lucas per lotum hu-
Paier, manifeslavi nomen tuum hominibus (Joan.xvn, jus libelli lexlum, non aliter quam in nomiue Jesu
6). Quamvis euim sancti prioribus saeculis credidis- Christi baplismum dari leslalitr ? Quod ila Ambro-
senl Trinitatem sine cttjus fide salvi esse non pole- siussolvit, quod per commtinilatem nominis imple-
rant; non laraeii ita manifeste ut iii pleniludiiie litm myslerium sit, quia sive Chrisium dicas et
gratise, quia, ul ail Dominus in Evangelio : Multi - Deum Patrem a quo unctus est Filius, el ipsum qui
reges et prophetm voluerunl videre qum videlis el non unclus est Filiura, et Spirilura quo uncltis esl desi-
viderunt, el audire qum attdiiis el nonaudierunl (Luc. gnasti : scriplum esl enim, Jesum a Nazareth, quo-
x, 24); quia non eis fuerat revelatum. modo Deus unxit eum Spirilu suo (Aci. x, 38), sive
Prscmonsirans ergo Chrislus fide et nomine Tri- Patrem dicas et Filium ejtts, et Spirilum sanctiim,
niiatis baplismum nuntianduiii esse et consecran- tres pariter indicasti, si tamen et id corde compre-
tlum, cum baptizaretur, vox Palris audita est, qtiae hendas; sive Spirilum dicas et Deum Patrem a
Filium sibi placitum eum leslarelur: Spiritus san- quo procedil Spiritus sancius, et Filium, quia Filii
ctus in columbse specie super eum visus est (Mallh. quoque est Spiritus, nuncupasti. Cum ergo Cbristus
iii, 17): utEcclesia in suo crederet Trinitaiem non in fide et nomine Trinitatis Ecciesiam suam fundari
deesse, quam in sui capiiis Chrisli baptismale cor- disponat, quis conlra banc institiilionem aliter
poraliler etiam cognovissel adesse, Palrem in sono agens, ratuni el aliquid faciat, verum, quse el pro-
audiens, Filiuin in carne, Spirilum sanctum in co- phetice elevangelice auclorizala esl, et practer quam
lumbse specie prsesenlem videns. aliud fundamentum neminein posse ponere Aposto-
Super hujiis fidei firmilatem Chrislus Ecclesiam lus clamat?
suam fiindari instintens, Ecclesia? suae pastoriPetro In celebrandis igitur Chrisii sacramenlis non sec-
dicemi: Tu es Chrhtus Filius Dei vivi (Matth. xvi, taruin novilates vel hsereses inducere, sed ejus
16), quia in boc de Tiinitaie perfecte senserat, re- Q insliiutionibtis sltideamus fideliler deservire, ut
spondit: Et ega dieo tibi, quia lu es Petrus, et super ejiis poteslate veruni, ita ejus attctorilale ralum est
hanc petram, id est, super htijtis fidei firmilatem, qnod in eis agimtis, sic ejus gralia saltilifertim nobis
adificabo Ecclesiam nieam (ibid.). Unde eiiam Deus sentiamus. Qui cttm Patre et Spiritu sancio vivit c|
Pater per propheiam : Ponam in Sion tapidem angu- regnat Dcus per omnia ssccula sseculorum. Ameu.
larem, pretiosum, in fnndamento fundalum, qui cre-

DIVI ALGERI

SCHOLASTICI LEODIENSIS

DE SACRIFICIO MISSJl "\

Solemnis celebraiio totius missae atf hoc insiitiila D Ubf eliani legilur Domimis sudasse sanguinem , et
est, ut memoriam exprimat Chrisli venienlis in car- facltis in agonia prolixius orasse, ut palenler in-
nem, et ejus passionem in mysterio refigurel; nnde nnerei in quatita cordis contritione el spirilus an-
il!a qtue pritno ponuntur ab inlroHtt missae usque xietate sacerdos peccator sacriflcitim orationis
ad secretas preces, qnas secuni loquens sacerdos debeat offerre Deo, ctim sacerdos j'usliliae oblatnrus
effundit, advenlum Dominicuro et lempora evnnge- seipsum non sine sanguinis effusione emiserk preces
licae prscdicationis reprseseiilanl. fti primis illaese- ad Patrem, el ila evidenter oslenderit suum erga
cretae oraliones, qtiae super oblala fiindnnitir, tri- nos compassionis affectiim. Quod ipsum legalis sa-
nain prccem exprimunt, qtiam ante passionem suam cerdos faciebal, qui Sancta sanelorum intrabat
Salvator ad Patrem effudit dicens : Pater, si fieri sine sanguine nunquam, quoniam, ,ecundum Apo-
potest, transeal a me calix iste (Matlh. xxvi, 59). stolum, sine sanguinis efftisione non fit reinissio.
(62) Ex Emin. et Rev. D. A, Mai. Scriptorum veter. imacollcct, t. IX, p. 5/1, el cod. ms. lat. n.
812, Biblioth. rcg. Paris.
 853 D. ALGERI SCIIOLASTICI LEODIENSIS 856
Postea sacerdos nosler salutal populum subliini A culatam, quia incorruptibiiilatis gloriam largilur
voce; sursum corda erigere et gralias agere Domino jusiis. Ofat sacerdos acceptura fiefi sacrificium
exhortalur, expriinens illud quod revertens Domi- sicut munus Abel, eujus innocentia Christi iiino-
nus ad discipulos ait: Vigilate et orate, ut non inlre- cenliam el viiam designat; sicut sacrificium Abra-
lisin lenlalionem(Maltfi. xxvi). Seqnitttrillecoeleslis hse, quod sanclitalem Dominicaepassionis insinuat;
kymnus : Sanclus, Sanctus, Sanctus, Dominus Deus sicut hostiam Melchisedech, qtise in pane el viuo
Sabaoih, quem in Yeleri Testamento animalia ceci- quolidianuin Ecclesiae sacrificium praefigural. Sup-
ntsse dicuntur. In qtto ostendilttr in hora sacrificii plex interea presbyter orat Dominum, ul.hsecjubeat
spirilus adesse angelicos, debilam reverenliam di- perferri per manus sancti angeli in sublime altare
vinis mysieriis exhibentes. suuro, ut sit evidcns in illahora sacrainenlum, illum
Consequenter in.cipil sacerdos nosler Te igiiur, panem uniriDoroinicocorpori, el eidem unius coin-
et quasi ingrediens Sancta sanctorum, primo gene- munione substanlise coaptari. Osculalur etiam luuc
ralem pro lola Ecclesia precem effundit, imprimens allare, ut oslendat ejtisdem sacramcntivellese[par-
signum crucis, el oblationem illam Chrisli sanguine licipem] fieri; elsigno crucis se muiiiens, ad perceptio-
superfundit, qui quolies ccelesli sacriflcio similitu- nem mysterii prseparal semetipsum. Rogat pro defun-
dinem crucis apponil, tolies propositam oblalio- ctis, deinde etiam pro se ipso, el in fine nomina san-
nem Chrisli sanguine superaspergit. Vocat ea qusu ctornin iiiterserens,quasialler Aaron nomina dnode-
affcruntur, primo dona, quia a Palre luminum cimpatriarcharum lnsculpta suo peclori repnesenlal.
danlur nobis; secundo munera, quod eisdem mune- Sequiiur : Per quem hmc omnia, Domine, semper
ramus oralorenv; tertio sacrificia, quoniam pcr illa bona creas, de pane carnis subslanliam proferendo;
el abluimur a peccatis, et reconciliati pacem habe- sanlificas, spirituali virlulum abundantia cumulan-
mus ad Deum. Sectinda in canone oralio fil pro do; benedicis, graliartim ouinium ellicaciam lar-
illis, quivel panero ad sacriliciuro. oblulerunl, vel giendo. Consequenler amovet corporale, el ex ipso
sacris mysteriis circumstant. Terlia oratione sancto- sacratopane crucem faciens super calicem, Cliristi
rum suffragia supplex imjtlorut, et quasi carbones crucifixionem oslendit: ilerumque deponens in al-
ignis inferens jtixla legem,* incensum affecluosse tare et corporali opcriens, triduanam assimilat Do-
oralionis imponit, ut more coeleslis ponlificis pro- raini sepulturani. Ubi eiiam dicil patrari nobis lioc
positam hosliam nebtila compunctionis obumbret. virtulis sacramentum per ipsum, qui dat omnibus
Quarlo loco rogat sacerdos fieri oblalionem illam aflluenler el non improperat; ei cum ipso, qui regit
prinio bcnedictain, itt per eam implearauromni be- Q et disponil universa ; in ipso, in quo vivimus, mo-
nediclione ccelesti; secuiulo ascriplam, ut ejus efli- vemur et sumus. Sequilur Dominica oratio sed
cacia libro vivenlium ascribamur ; lerlio ralam, ut liberanos; in cujus fine sacerdos Dominicum panein
per ejus effectnm radicati vel fundati in fide, a cba- dividil in ires parles, quarum priraam deponit in
ritate Dei nullatenus avellamur. calicem, mediara servat sibi, offert cotiiimiuicandis
Recenset deinde Dominica, quae Chrislus in ccena exlremam. Fraclio panis Chrisli passionem signifi-
dixisse fertur, quorum virtute el gratia panem con- cal, iu qua templum corporis ejus confractum est
verli in carnein, et vinura raulari in sanguinem fides ct solutum quod liibus diebus diviiia polenlia su-
catholica confilettir. Quare autem dicitur calix san- scilavil. Calix designat sepulcrum Dominicum, in
guinis novi csse el aelerni lestamenti ? ldeo utique qtio Chrisius devoratus a morie sicttt Jonas in ven-
dicitur, quia per fidem sangiiinis Jesu Chrisii pro- tre ceti, ila per triduum jacuiiiti cordeterrae. Prima
niittitur nobis peccatorum ablutio etconsecutio cce- portio, qttae sanguini admiscelitr, rogni pro eis qtii
lestis regni. Quod ulrumque novum dicitur et scler- jam exuii corporibus, sed corporum viliis obligati,
num, quia vitlelicet, duin expurgat a peccatis, nos babenl in sequod per poennm purgaloriam cxami-
innovat, eldum regnuni nobis tribuit, ad incorru- nari debeatel purgari. Media poilio pro eis oral,
plionem aetemain sublala corruplibili mulabililaie " qui adhtic viventes in carnect qttasi in medio posiii,
translulit. Porro mysterium Udei est, quouiam liberlale arbilrii sui possunl declinare quo voliinl
Christiana fides hoc habet, ut sub specie panis el addexleram vel ad sinislram. Tertia porlio gralias
yini verilatem carnis el sanguinis fatealur, quoniam agit pro sanctis qui in gloria consliiuii non habeut
illud myslerium utrumque sitnttl esl el sacramen- necesseul pro eis fimdaiur.oratio. lta passio Chri-
tum ei res sacramenti; dutn exterius colorem qui- sti proposila omnibus prodesl, defunctis ad veniam,
dem el saporem panis el vini repraesentat, inlerius vivis ad gratiam, sanclis ad gloriam. ldemquesa-
vero subslantiam carnis el sanguinis oculis fideisub- cramenliim singulis cooperatur iu boiium, dum
ministral. Subsequenler dicil saceraos visibilem mortuos purgat, vivos jtistifical, justos coronat,
lipsiiam illam esse puraro, quia purgal a viliis; san- per eumdem qui vivit el regual per omnia saecula
ciani, quia virtutum »ratiam confert electis; imma- saceulorum. Amen.
837 I.IB. DL MISERICORDIAET JUSTITIA; Si>8

DIVI ALGERI

CANONICI LEODIENSIS

IIBER DE MISIRICORDIA ET JUSflllA,

'Dom MAKTEN.
Thes. Anecdocl., V, 1019, ex ms. Clarevallensi.)

ADMONITIO PRJEVIA.

Algeri scholaslici viri suo tempore eruditissimi librum De misericordia et justitia, reperimus in Iribus ve-
tutlissimis codicibus manu exaralis, uno celeberrimi monasierii Clarevaltensis or.dinis CiHerciensis,alter»
monatlerii Vi-tuxiensisin Brabantia, tertio insignis monasterii Alensisad Sabim fiunium in dicecesiLeodien-
si. Fumdem librum in uno el altero horum ccenobiorum videral olim nosler Mabiilonius edendum in lomo
tecundo suorumAnaleclorum, si ipsius copiam habere poluisset, nli ipse testatur in prwfatiohe ad elimdem
tomum. Nosvero illo feliciores acceplttm beneficio reverendissinti domiiii Petri Boiichu, abbatis Clarevallis
meritissimi, viri zelo regulari observaniim in primis commendandi, qui pro sua sumina liumtiuilalenubh de-
scribendum curavit ac transmisil, htcpublici juris facimus. ,
Ilunc aiilem librum tres in partes divisit Algerus, in quarum prima agil de misericordia, quofnodo scilicel
el quandiu malissit exhihenda ; tn secundade justilia, quo scilicel tcr.pore, ordine vel discrelione C.itiiia
eosdem sil exercenda; in tertia vero de variis hmresibus, quomodo sciliccl i;i sua siiormnve sacramentof
rum differant damnatione aliquo modo a Caiholicis, aliquo auieni a seips.is. Quidquid vero tracifiiidum.
suscipit, hoc sanclorum Palrum aut conciliorum aucloritale probare el coiifirniare nilitur, qiioruin verba
aliquando truncata, non semper inlegra refert, sed ea lantum qum ad suum propbtitum facere videnlur. De
Algero vero pluribus disputore omnino superfluum existimamus, cum sniis superque eum commendel Nicotui
Leodiensis prcefatio quce in munuscriptis codicibus ejus operibus prmmillilur.

INCIPIT PRJEFATIO DOMNl NTCOLAILEODIENSIS, 1N LIBROS MAGISTRI ALGEIU.

(Exstat supra col. 757, libris deSacramento altaris prsemissa.)

INCIPIT

EPISTOLA MAGISTRI ALGERI LEODIENSIS

Quisquis Sim, non pondus vel momeiituni lempo- A . modnm ecclesiaslici regiminis, seu induigendo, sen
ris quPd Jethro Moysi pro motlulo suo oinnibiis Ca- punicnJo, eamdein iiuentioneni cliarilatis, eamdein
ibolicis. Perpendetis sauclae Ecclesiac siainm variis operalionemservaresaliilis.ideoquecanonicisregiilis
erroribus vafiisque schisiiiatibus concuti, pro eo non canonice ulenies, sic praecepia prseceptis ili-
quod prsecepta canonura a pravis vel nesciunliir vel verberantet irnpugnani, tualiquando per iiidebiiam
negliguniur, a simplicioribus vero vel non suo in- gratiam, suiim justiiiae; aliquando per inlemperalam
lelleciu vel non sua disctelione capiunlur, prout justiiiam, stiuin graiiae locum auferanl. Quia igitur
votis meis oinnipotens aspiravit gratia, ita oamibus praicepla canonica variis personis, eiinlibus tempo-
deduxi ad mediuui, ul discrelione verilalis bonorum ribtis, vario ordine, varia discretione, conleuipe-
adjuvareiur devoiio, etcanonicae auctoritatis eviden- randa suiil, ut aliler hsereiicus, aliter peccalor, alitep
lia jierversorum vinceretur conlenlio. Quia enim siibditns, aliter prselatus, sed et alitef etaliie.r af-
praecepla canonica, alia siinl niisericordiae, alia ju- guendus sit quicunqtievaiia iiilentione, vel operalio-
siitiae, adeo discrela variis ordinibus, variis perso- ne, vel conditione discfeltis, ad lusec qttantum dedit
nis el lemporibus, ul iiunc raisericordia oinnino re- Deus dueeinendum elabbravi, ut ih canoiiibus adeo
miitat justiiiam, ntuic jusiitia omniuo dissimulel intentionis, utililaiis, verilaiis eliiceret unilas, ut
misericordiam; qui. per discietioiiem nesciiinl tain nullam conlrarietatis discordiam pafaret aiiqua ed-
diversa lemperare, piitant ea sibi per conlraricta- ruiii diversitas. Cuiii cuim universae' viae Dor.iiiii
lcm discordiier obviare: non allendenies litinc esse sinl iniseiicordia et verilas, quia ppjiiiieulibuj' ve-
859 D. ALGERI SCllOLASTICI LEODIENSIS 860
nia, iiiduralis debelur vindicla, quo sua discreiio- \ negligenter; non sallem neg..gatur si qttid ego lan-
ne aliera non prsejudicel alteri, ipsis sacrorum ca- tilltts sanctortim decrelis salubriter astruere potui.
noiiiini auctoritatibus conatus sum exponere, prout Utenim Auguslinus ait in epislola sua ad Bonefa-
potui; ita ut quod pium est, noiinisi juste; quod citim , non qiiorumlibet disptitntiones , qtiamvis
jiistum est, nonnisi pie dispensandum esse compro- Cnlholicoruin el laudntortini virorura velut Scriptu-
bnns : non istitts illi, non illitis isti, sed suum cui- ras canonicas habere debemus, < ut nobis non liceat
q- e mndnin, pro baeresi vel crimine, pro persona salva honoriflcentia qtiae illis dcbetur, aliquid iu
vel lempnre, non confuso jure vei ordine, dislin- eorum scriplis iraprobare vel respuere; si forte
giierem nd judicium vel gratiam. ln lantse autem rei invenerimus quod aliler senserint, quam haliet veri-
evi leulia aequa auclorilate sanctorum facta sicut tas, divino adjutorio vel aliis intellecta vel nobis.
eiiam edictaposui, quia, sicut eorum praeceptis Talis ego sum in scriptis aljoritra, tales volo esse
obediendiim est, sicetiam et facia eorum imitanda inlelleclores meorum. > Itetn lsidorus ad Mesanum
sunt. Quia cuni eliam Dominus Jesus prius ccepisset episcopum, capitulolO. In fine anlem hujus epistolaj
facerc quam docere, qnis eos aliter credat docuisse hoc adjiciendum pulavi, ul quotiescunque in gestis
quam fecisse?Tres igitur particulas divisi, ul in concilioiiun diseors sentcnlia iuvenilur, illius con-
prima agam de gralia, quomodo scilicel el quandiu B cilii magis lenealiir Eenlenlia, cujtis anliquior et
loleraulis malis silexbibenda. In secunda de justi- paucior exlat aucloritas. Cum ergo lanli lalesque
ii'a, quo scilicet tempore,vel ordine, vel discreiione viri sua, vel nliorum scripta, vel eliam quorumli-
conlra eosdem sil exercenda. ln lerlia verode variis bet coucilioriim senicntias, alioruin discretioni re-
liaeiesibus : quomodo scilicet in sua suorumve sa- liqiieriul cxaminandas vel corrigendas, qtiis ego
cranientorum damnalione differant, aliquo modo siiin ut meis correcloribus succensere audeam, dum
qiiidein a Catbolicis, aliquo aulem a seipsis. < Sed non propler me mea, si qtia siinl, bona respuenlcs,
quia, > ut ait Aiigitstiiuis ad Hieronymuro, < poiest sibimel noceanl ? Suis ergo liltilis quaslibet sen-
fieri, ut tihi aliud videatur qnain habel veritas. dum teniias adnoiare curavi, ul cis siudiosis prom-
tamen abs le aliud non fial quatn habel cba- ptiores essent ad inveniendiim, ct lardis sere-
rilas, si forie niinus discrcte sanelorum dicia niores ad intelligcndum: inter quas el qtiasdain
disiorsisse videor, ut errori meo, si quis est, nullam quasi ex abundauli admiscui, qttac el his quasi a la-
defendam aucioiilaiein : > Charilati tamen stiam tere siibveiiii-eiil, et suis plcua fronle suam vicem
rcposco vicissiludinem, ul qui fraternae ulilitatis defeiiderent.
causa hoc opusculum composui, si negligitur quod

LIBER

DE MISERICORDIA ET JUSTITIA

PARS PRIMA.

CAP. I. Quod misericordia prmferenda sil omnibus C CAP. II. Quod misericordia prmferenda sit eliam ob-
prmceplis. sequiis divinis.
Misericordiam el judicium canlabo tibi, Domine UndeCalixtus papa, cap. lOlepisl. 2,cap.6: < Sen-
(Psal. c. 1); quia ipse Domiiius cum discrelione inef- lentiain, quse niisericordiam velal, non solum lene-
fabili, vel in hac vita relaxal peccaia pceiiilentibiis re, sed et audire refugile; quia poiior esl otnnibus
niisericordiier, vel eiiain in bac vila et in aliajtt- holocatilomatibus el sacrificiis. >
dicat, dauinando perenniler. Sed quia Doniiiiusait CAP. 111. Quoi Chrislus in Evangeliis trhericorditer
in Evangclio ••Estote misericordet sicul el Pater ve- cum prxcepto addiuil indulgentiam et coitsiiiuin.
*er(Luc. vi,56); el: Nolile jttdicare, ut non judice- Unde Dominus misericordissime dispnnens Eccie-
viini (Malth. vu, 1); ei Jacobus in epistola sua nil : siam, ut ntilli essel diflictiltas ad vitatu promeren-
Ilisericordia superexaltat judicio(Jac.\\, 15): ideo dam, pro varia capacitate et qualitate nostra iripli-
Psalniisla prius posuit misericordiam Deoesse can cem nobis posuil viam, indiilgentia, consilio, prsece-
landara qnain judicium. Quia enim vidit mngis ne- pto. Inhis sinequibus ad vitam non poleslperveniii,
cessariam omnibus, ut eam a Deo susciperent, ut generale praeceptuni adhibens, ut salvemur; in his
eani omnes oinnibus conservis stiis impendeicnt; vero quibus infecia esl fragililas, el qtiae si non pro-
quia et prinfeps aposiolortim lapsusesl ut lapsoriim stini, iton lamen obsunl, iiidiilgcnliam praebens, ne
culpis iguosccret : pcreatmis; in his auleni quscnon sunt ad vilam, scd
861 LIB. DE MISERICORDIAET JUSTITIA. — PARS I. 862
ad majorem coronam invitant, dans consilium ulper- A re, pro persona, pro vnriis rerum evenlibtis,, vel
fectionis profectum assequamur.Fragilibtisei imper- partim lemperata, vel omnino iniermissa.
fectis enim dedit indttlgenlinm in Evangelio, ubi cum CAP. VII. Prmcepium solo pietalis inluUu iittermis-
sum pro eveiitu rei.
de tribus ettnucbizandi generibus loqttereiiir, ad ulti-
mum de illis qui se pro regno cceiorum caslrant, ad- Dnm enim Leo in decretis suis capiie 49 (epist.
jungens, ail: Quipotest capere capial (Malth. xix, 12). 87) dicat non in ctijusqtie persona praeicrmiltendittn
Praeceptum vero et consilium decrevil in Evangelio, esl quod in slalulis generalibns cmuineliir; post-
ubi,ciim quaereret ab eo adolescens quid faciendo vi- modum tamcn nit in eisdem de laicis sitbilo contra
lam selernam possidcrel, prius ei necessaria vitae decreia caiiontim ordinatis cpiscopis : t Exigunl
prsecepla proposuit. Quse omnia cum se a juvenlule causae, ttt non solum in lales prsesules, sed el in
observnsse responderet, justo ortline observalo, ordinatores eorum compclens niiio proferaiur. Sed
Cliristtisadjecll tonsilium, nrbilrio illius relinquens: circiinistant noshinc mansuetiido miscricordiie, binc
Si visperfectus esse, vade, el vende omnia qum habes censnra jttsiitiae, ut credamus tiiia-dam delicta ul-
(Matth. xxi), etc. ctinqne tolerauda, quaedam vero penittis aropiilan-
CAP.IV. liem Pattlus idem in suis epislolis. da. Illos ergo quorum provectio boc laniuni repre-
Uuic serienti;e Paulus concot-dans, unicuique B hensionis incurrit, quod ex laicis ad oflicium cpi-
siinm virum vel sttam uxorem concessit sccttndum scopale delecti sunt, tenere permiiliimis, non pr:c-
indulgeiuiain, aliertilrum ab allerulro non discedere judicantes apostolicse sedis staltilis, nec bealoriim
praecepil post legilimam coptilam. De virginibus Palrum regiilas resolvenles, quia remissio non dat
vcro, quarum praeceptum non habuit, consilium de- iicentiam delinquendi, nec quod poluit aliqua ra-
dit: bonuni, si sic esser.t sicut ipse. Ex bis ergo tione concedi, fas erit amplius inipiine committi;
tribus indulgentia el eonsilium pro arbitrio relin- ne quod ad tempns pia Ienilaie concessimus, jusia
quilur ulentium. poslmodum tiltione plectamur. > Hic Leo (ibid.) pro
CAP.V. Quod prmceplumipsis etiam prophetis et apo- eventii rei, « qitia. elecli fucrunt el cousecrali ex
sloliscum discretione est relaxalum. laicis, episcopi pielate interveniente, pepercil et
Prseceplumveroquamvis sit omnibus necessarium, electoribus, el ipsis consecratoribus, el ipsis couse-
pro variis lamen rationalibus causis, ex auclorilaie cralis. >
canonica per^acpe est relaxandum, sictil mira pie- CAP. VIII. Ilem persona.
taie ad fratruin salutem sanciis quani pluribus esl Ilem Gregorius pro qualiiate persoiuc, pietalein-
usiirpaium. Naihan enim prophela cum David „ terveniente, ait Januario episcopo in epislola sua
lcmplum Domino acdilicare prsecepissel (1 Paral. (lib. ix,epist. i) : < Tnnta nequilia ad aures meas
xvn, 1); quia eiitn ad h;cc vidcrai devottiin : postea de tua scneciule pervenit, ul eam, nisi adbtic Im-
tamen idem vetuit; qttia, cum vir sanguintim esset, mauilus pensaretuus, fixa jam maledictione ferire-
Spirilu revelanle, vidil eiim ad hscc non esse ido- mus : et quidem pene senlenlia in te fueral jacu-
neum. Paulus quoque cuin oinni modo vetuissct landa; sed, quia simplicilatem tuaut cum senectuie
circmncisionem (Act. xvi, 3), ulpole figiiraro veri- novimus, interim lacemus. Sed laroen huic parcens
tatefidei supervenienle onuiino supervacuam; post- consiliarios hitjtts sceleris excommunicavit, dicens
inodum lamen ipse eam in Timoiheo complevii, non Janttario episcopo : Deinceps ab eormn consiliis
ut eam posse cooperari fidei in aliquo osleiiderel, cautiorcxisle, ne.si eis in malo discipulus fueris
sed ad simpliciura errorem destruendum, ne quis qttibns niagi-ter in bono esse debuisli, nec simplici-
circumcisionem sequesacrilegam idololnlriam repu- lali luae ulleritts, nec senecluli parcnmus. >
laret, ctiro eam Dominus suo lempore in uiiibruii CAP.IX. llem necessitalh inluitu pro tempore.
fittiirorum magna ulilitate fleri prsecepissel. Cum Ilera iniiocenliiis pnpa, cum pro necessitatc tem-
enim Apostolus aeque ulramque vitarel, diversa . poris, ne uiniiiim scandalum essel in Ecclesia ordi-
lameu causa id ngcbat: hnnc ul superfluara, illain D natos a Bouoso baereiico susciperel, ail in decretis
ul sacrilegam. Unde Augustinus ex episfola ad Hie- suis capite 5 (episl. 22, n. 5): « Quotl remedio ac
ronyinuni if-pisl.82) : « Paulus Timolhetim circum- necessilale lempnris sialiilum esl, couslal priinilus
cidii, cencluis voltira persolvit, a Jacobo admonilus non fuisse. Quod ergo necessitas pro remedio repe-
cum eisqui uoveranl legilima celebranda suscepil : ril , cessanle neeessitate , debet uliqiie cessare
noii quia putarel per ea sacramenta Christianam pariierquod urgebal; qttia alitts est ortlo legiliroiis,
dari salutem, scd ul oslenderel ea non tairqnam sa- alia ustirpaiio, qiiam ad pruisens fieri tempus im-
cril"ga debere damuari, quae lamen non tanquani pellit. >
necessaria vetabat debere appeli. Qtiod quiaiuTi- CAP.X".Ilem pro tempore.
motheo sufficicnler oslensniu est, non compulstis est Item Gelasius papa ciiin pro necessilate lemporis,
etiam Titus, cum esset Graecus, circumcidi. > quiavidebailialicaro Ecclesiaro proplerbelli famisqiie
CAP. Yl. Quod prmcepta canonica pro tempore, pro incursionem fere omni clericorum oliieio destilu-
persona, pro variis rerum evenlibus, vet parlim tam, adeo ul plerisque populis snbsidium rediineo'
lemperala, velomnino sint intermhsa. darum deessel aniinarum, coucederel de monacliis.
(nveniuiitui etiam prseccpla canonica pro tempp- vel eiiam de laicis assunii clericos, ait iu decreli?
863 D. ALGERi SCUOLASTICI LEODIENSIS 864
stiiseap.l (ppisl.9adep:sc.Lnc.)-<-Necessaria rerum A j scverent. Aliter vana est habenda lalis ordinalio. >
disposiiioneconstringimur et apnstolic-t!sedis mode- Cum laineii Constanlinopolitanum concilium (can. 3)
ratione conveuiintir, sic canonum paternorum decreta de Maximi iliicila ordinatione ila decernat. i Pla-
liberare, ul qine praesemittm necessiias lemporttm ctiil rieqiie Maximum episcopiim esse vel fuisse, uec
reslauraiidis ecclesiis relaxanda deposcil, diligenli eos qui ab eo in aliquo gradu clerici sunl ordinati,
consideraiioiie qiianlum potest fieri tempercmus. > ciim oinnia qusc ab eodem perpetrala stint, in irri-
Poslmodum cnp. 2, ait: < Priscis igitur pro sui re- ttiin deducta esse videantur. >
verentia manenlibusinslitutis, quae ulii nulla rerinu CAP.XIV. Quod necetsilate velulililate mutilanda
vel lemporiiin pcrurgct angustia regtilariter conve- sinl decreta.
nil ctislodiri, eatenus ecclesiis qti;C vel cunctis vel ltem Gelasius papa in decretis suis, rnp. 9 (epist.
siiflicieniibus privatae sunt ministris, ut pliirihus ad 9) : < Qtiaedam pro lempore esse silenda , quae
se perliiiemibus divina niunera supplere non va- lamen manifesle non infainant Ecclesiam, etiamsi
leant: concediiniis ut si quis de disciplinis mona- illa nonnutiqtiam siienda siint: quae si cscterorum
sterialibus ad clericale munus accedil, el niaxime conslat integritas, sola nocere non valeanl, illa
ilelaicis, anleacta vUa requiratiir, ne sit aliquo magnopere sunt praacavenda quac recipi sine mani-
gravi facinore inlectus, vel illiieratus vel bigamus, ^ fesia declaratione non posstutl. Ac si ea ipsa qttae
vclabalio derelictani sortiius, vel corpore vitiaitis, imllo detrimenlo aliquoties inditlgenda creduntur,
vei servilis aut origiuarise conditionis, vel ctirise vel vel rerum, temporumqne cogil intuilus, vel accele-
pubilcaruni reriim nexibus implicittts, vel publica rare provisionis respectus excusat, quanlo magis
poenitentia notatus, vel nulla coiigruentia leropoiis illa niillaleuus stint mulilanda quaenec ulla neces-
exspectalioue discussus. > sitas, nec evangelica, nec nlla prorsus extorqiieat
CAP. XI. Item intuilu pielatis pro evenlu prmceplitm ulililas? Ajiquando enim pro neccssilale vel utili-
parlim lemperatum. tate Ecclesise mulilanlur el laxantur prsecepla ca-
Poslmoduin tanienin eisdem decrelis, cap. 6, de nonica. >
iiliteraiis et corpore vilialisait: « Si qui vel pio- CAP.XVVltem necessilate.
pria temerilate, vel incuria prscsidentiiiin lales sus- Necessitale, ul Innocentius papa in decretis snis,
cepii sunt, nihil ullra promolionis accipiant, sa- cap. 56, leslatur. < Quoties a populis vel a lurba
lisqtte habeanl hoc sibi pro nimia miseralione con- peccalur; quia.in omnes propler mtiliiiudinem non
ccssum. > Iietn ex decretis Siricii pnpse, cap. 15 polcsl vindicari, inultum transire solel. Priora ergo
(epist. l,ad Ilimer.) de pceniiente, digamo vcl vi- „ dico diiniltenda Dei judicio, et de reliquo maxima
dttae marilo clerico faclo : < Nos interim solo pic- solliciludine praecavenda. >
lalis inluilu necesse est clcmenler ignoscere, qtti- CAP.XVI. ltem utititate.
cnnqiie poenileiis, quicuuque digaimts, qtiicunqiie Utilitale vefp : < Ui in Meldensi concilio probi-
viduse mariius ad sacram miliiiam indebile incom- belur de filiis virginum per vim raptarum, et sic
pelenlerque irrepserit, hac sibi condiione a nobis ad conjiigiura raplnrum applicalarum lali conjugio
veniam relaxilain intelligat, ul magno dcbeat com- generaii ecclesiastici ordinibus non applicentur,
putare beneficio, si, adempta sibi omni spe promo- nisi forte eos aut maxima Ecelesiae utilitas, vel
lionis, in quo invenilur ordine, in boc perpetua necessitas postulat, vel evidens merilorum praero-
stabilitate perraaiieal. > gativa commendet. Cui el Pelrtis concordans, ait:
liAP. XII. ltem necesciiatis inluitu imermissum. ln veritate comperi, quia non est personarum ac-
Idera papa, cum dequodani episcopo praetei noii- ceptor Deus (Act. x, 34) > eic
liam mciriipolitani ordinato, iuier coepiscopos grave
CAP.XVII. Ilem, cum nullum omnino peccatum sit
scandalum iieret, ail in epislolasua, cap. 2 : « Quo- perpelrandum, mulilalur prmceplum canonicum,
niam qiiidquid ab altermra parte est indicaiiim, ut in difficultate majoris et minoris criminis mintis
omrii videmus perversitaie coiifusum, lemporum sit eligendum,
necessitate prospecta, hac ratione decernimus ad Quia ergo in diversis personis a tolsanctis viris
veniam perlinere qiiod gesltim esi, ut deinceps mil- pietate, necessilate, ulilitnie, leroperata siint prse-
Ius praeter notiliam et consensiira mctropolitani or- cepta canonica, videamus si similiier agendum sit
dineiiir anlisles. > : in una quavis persona variis diflicullatibus circttm-
CAP. XIII. ltem pielale leinperntum. veula. Ail Gregorius in Moralibus libro xxvi :
Itein Leo papa in decretis suis, cap. 15 (eptst. 92, < Cum meiis inter majora el ininora peccala con-
resp. 1): < Nulla ratiosinit utinter episcopos ha- stringilur, si omnino nulltts absque peccato eva-
baantur qui riec a clericis sunl elecli, nec a plebi- dendi palet aditus, minora semper eliganlur; quia,
bii* expetili, nec a provincialibus episcopis cuin qui murorum aqibitu ne fugiat clauditur, ibi se in
melropolitani judicio consecrati. Si qui lamen cle- fugaro prsecipifal, ubi brevior rourus invenitur. >
rici ab his pseudoepiscopis in eis ecclesiis ordinati CAP.XVIII. Vt lurpe promissum non fiat.
stint qttae ad propros episcopos perlinebant, et or- Unde Anibrosius De ofliciis lib. ui (cap. 12):
dinalio eoruin coiiscnsu ei jiidiciopfsesidenlium facla < Nihil promittas inhonestum; aut si promiseris,
cst, potesl rata babcri, ilaut in ipsis ectiesiispei- toleiabilius promissa non facere qu»m facere, quod
865 LIB. DE MISEIUCORDIAET JUSTITIA. — PARS I. 866
cst turpe. > >temineodcm: < Esl autem contraofli- A CAP. XXIII. ltem quodomne peccalum admiltendum
cium ecclesiasticura noiiiiunquain facere promis- sil piopier vilandum pejus.
sum, sacrameiilum cuslodire, ut Herodes juravii, Unde Augustinus: <Nulluin peccntum est quod
quoniam quidquid petitus esset darel iiliae Herodis, non sit admitlendmn, propler vitandum pejus. Me-
et dedil caput Joannis. > lius esl enim habere fiiios claudos, quam lugerc
CAP.XIX. Vt fides rescindamr. mortiios. >
Undc Isidorus in Synonymis (lib. n, cap. 10): CAP,XXIV. Qualiler personm'jn variis difficullntibus
< In male promissis rescinde fldem, nt turpe volum posilm conlemperanda sit medicina pasiorum.
ct decretiim quod iucaitte vovisli non facias. Iinpia Httic discrelioni concordans Gregoriusait in libio
csl promissio qua? scelere adimpleiur. > Pastorali (parl. ui) cap. 61 [37]: < Plerumque cor-
CAP.XX. Vl sacramentttm non impleatur. pus dcbile opprimil langttor itnmanis, cui obviari
Item lsidorus alihi (lib. n Senl., cnp. 31):<To- adjuioriis forlibus debet. Sed corpus debile, adju-
lerabilius est non implere sacramentum quam per- torium forle non sustinet. Tanla ergo discrelione
manere in slupri flngitio. Ecce ctim Deus impefel adjutorium medicus componat, ttt pariterel languori
iion perjurare, sancli pie imperant non implere, obviei, et vila non deficini. > Unde Aposioltis :
non quod sil excusabile, sed magis lolerabile. > "
Tanquam parvulh in Chrislo lac vobis potum dedi,
CAP.XXI. Ul pro vilanda Ittxuria inanis gloria iion escam (I Cor. m, 2). Iiinc Moyses a secrelo Dei
tolereiur. exiens, coruscanlein faciem velat coram populo,
UmleGregorius in lihro Paslornlium (p. m) capiie quia ttirpibtis clarilalis intimae arcana non indicat.
62 [38]: < Plerumque dum duum vitiorum Inn El ut attendamus qiianta discretio adhibenda sit
gitorirritii, ethoclevius, illud forlasse graviuspre- in praeceptis divinis dispensandis, idera Gregoriug
mit: ei nimiruin vitio rectius sub celerilate subve- in sttis Pastoralibus tol aliter admonendos descri-
nitur, perquod festine ad interiluni lcnditur. Saepe bit, ut ab imperilo cura animarum, quse vcre est
laniura qui luxuriaestitnulis premiiur, Irajus piigna? ars arlium, sine magno slupore legi non possil.
metu lerritus dtim se per abstineniiam restringere Nec eniin omnia omnibns, nec eadem diversis prae-
iiilitur, innnis glorise lentalione fatigalur. In quo dicanda sunt, sed aliler el aliter aliis. Unde idetn in
nimirum viliuin uiiuni uullatcnus exstinguilur, nisi eodem cap. 40 : « Paulus duobus discipulis nou di-
aliud nulrtatiir. Tolerandum esi igiltir ul per virlu- versa charitale praedilis diversa impendens prae-
lein absiineniiseinierim arrogantia contra juvenem cepta, ait Timotheo : Argue, increpa, obsecra in
crescat, ne eum per ingluvient a vita luxuria fun- omni palieniia (Tim. iv, 22). ltem Tilo : Exhortare
dilus exstingual. Hinc est qtiod Pattlus, cum infir- el argue cum omni imperio (Tit. n, 15), ferventiorem
inum aitditorem sttuni perpenderei, aul parva adhuc temperans, mansuetiorem inflammans, Nec soltun
velle agere, aul de aclione recta humanae laudis re- pro personis, sed pro variistemporibusdiversa sttnt
iribiitione gaudere, ail: Vis non limere poieslalem? providenda, scriptum esl enim : Tempus toquendi,
bonum fac : et habebh laudem ex itla (Rom. xm, 3). tempus evellendi {Eccle. III, 7). > Ut enim ait Leo
Nequeeniin ideo bona agenda sunt, ut potestashti- in epistola sua Ruslico cpiscopo Nnrbonensi : « Sic-
jtis mundi ntilla limeatur, aul per haec gloria trans- ut qiisedam sunt quac nulla ralione possunt con-
itorise laudis sumatur; sed cnin infirinam inentem velli, iia multa stintquae aul pro consideratione
non posse sitmil pravitatem et laudem vilare vidit, aetatum aut necessitale rcruro oporleat temperari. >
ailcrutn obtnlit, alterum lulil; ut dum animus in CAP.XXV. Quod dhcretio prmceptorum Dei chari-
quiddjm siium familiariter relinquiiur, a ouodam lale Dei dispensanda sit.
suo sinc dolore lolerelur. » Tanta autem discrelio quanta cbaritate dispen-
CAP.XXII. Iiem quod pro vilanda superbia expedidt sanda sil, ail idem Leo (episl. 84) Aihanasio epi-
cadere in luxurinm. scopo Thessalonicensi : « Plus erga corrigendos
liem, si superbia prsegravat, melius est ut in D agal benevolenlia qiiam severitas; plus cohortatio
ltixiiram incidal. ijndc Attgnsliniis in homeliis suis: qtiam commotio; pltts charilas qttam poiestas. >
< Denique, fratres raei, audeo dicere stiperbis con- Quia ergo plus cbaritas agere debet quam poteslas,
linentibiis, expedil r.adere, ul in eo ipso, in qtto se meiito Psalmista misericordiam ante cantandam
extollunt, humilienlur. Quid enim prodest cui inest dixit, quam judicium : qtlod lamen suo ordine con-
contiiientia, si domineiur sttperbia? CotUempsit tra delinqiienles aliquaudo sicut authentice, ita se-
unde natus esl horoo, et appetil unde cccidit dinbo- vcre esl peragendum. Non enim Paultis sictit ai-
Ius. Meliusesl in via claudicare, quam praeter viain leri paiietuiam, sic alleri in arguendo darel impe-
fortiler ambulare. > Uude Atigtislinus in Genesis li- rium, si IIOIIad corrigendos perversos nliqtian !o
bro ad lilleram de bono conjugali: < Meliusesl om- etiam plus tolerantia valeret qtiaro judicium.
nia bona habere vel minora, quam magiuim maliim CAP.XXVI. Quod eos debel
punire juslilia quos non
cum magno bono; quia in corporis bonis melius corrigit misgricordia, et quod palam sunt arguen-
esl habere Znchsci staluram cum sanilale, qtiam . di, qui patam peccant.
Goliae cum febre. > Dignum est enim ul quos misericorJia non cor-
rigit, juslitia punial, qua}_vilandos, arguendos, in-
8(7 D. ALGER115CH0LASTICI LEODIENSIS 858
crepandos, acctisnndos, malos tmperal. Cujttsordi- A ut nullo modo foveant; sic fovent ut iiullo motlo
nem, moduin causanique tlislingtieiis Isidorns, aii: mordeant. Sed ponanlur trcs.aiiqui, iinuin idcmque
< Qtii per blaiula verba noii corrigitur, castigalus vititnn commitlere, aiius inalilia , alius ignorantia ,
acrius necesse esl ut arguaiur. Ctim dolore abscin- alius infirmitaie; sitque ex his alius obsiinatiis, aliHS
denda sunl quae levilcr sanari non possunl. > Qui desperalione fraclus, alius pceniieiuia compiincius,
admonilus seCrelo corrigi de pcccato negligit, publi- niinquid uno eodemque modo jtidicamlum esl de
ce argitendus est. Palain etiam suut objurgandi qui omnibus? Utiqtie pcenitens est adjuvandus, despe-
palam nocent, til, diim aperla objurgatione saiianttir, rans rclevandus, obstinatus vel confutaiidus vel to-
lii qui eos imiiando deliqucrant, corrigantur. Melius lerandtis.
esl enim ul pro miilioriim salvatione iiims condem- CAP. XXVIII. Quod iniqui si noii possunt corrigi,
neiur, qtiam per tinius liccnliam mulli pericliteuiur. sunt lolerandi.
Unde Gregoritts in Pasloralibus (part. n) capile Unde Gregorius in Pastoralibtts, cap. 21 [10]:
17 [6] : « Sit rector conlradelinqueniium vitia pcr < Cum dixissel subjectoriim vitia aliquando prudeii-
zeluiu jusiiiiu: ereclus, ul cum pravorum cnlpa ex- ler dissimulanila, sed quia dissiimilaniiir indicanda,
igit, jtira recliiudinis exigcre non formidet. Necesse aliquando et aperle cognita mature toleranda, ali-
estenim a subd tis timeaniur, quando ab eisdem B quando stibliliier occulta perscrulanda, aliquando
minime se limeri deprebendiinl, ut liumana saltein leviier argtienda, aiiquantlo velieinenter increpan-
forinidine peccarc meltiant qui divina.judicia non d;i: > postmodum de.obsiinalisait: < Quos neqtteo
foriuidaiit. >Et panlo post: « Nonntinquam gravius corrigere, quasi superimpositum onus porto, sictit
deliiiqiiitur , si iriler pcrvcrsos plus srqualilas quain Psalmista ail, supra dorsum meum fabricaveruni pec-
discipliua ciislodittti'. Quia enim falsi pietale supera- catores (Psal. cxxvm, 3). >Unde amborum de disci-
ttis ferire Eli dclinqtienies (ilios Holtiil, apud di- plina et imprecalione leviter casiigaius exhibel re-
strietum judicem seinelipsiim cum filiis crudcli vereiuiam casligaiili; asperilale increpationis offen-
daniiiaiione pcrcussil. > Uudc idem in eode.-.i capile sus, nec increpaiionem recipit, necsalutem. Susti-
21 [10]: iNonntilla vchemenler suiu increpanda, ul nent crgo sancti seqnanimiter iilinfirnios.quos emen-
cum culpa ab auctore non cognosciiur, qiianti sit dare non potuerunt castigatos. Blanda enim pielale
ponderis ab increpantis ore seiilialur. > Unde Au- lolerandi sunt, qui increpari pro stia infirmilaie
giistimis in horaeliis : < A fructibus eorum cognosce- non possttnl.
tis eos. De qttibus mal:e operatiouis Iructibtts, id CAP.XXIX. Quod iniqui sint vitandi.
estdemanifeslis peccatis.siciilsunl slupra, vel blas- _ Sed ecomra idem Ambrosius alibi: < Peccaium
phemiae, vel furta, vcl ebrietas, et si quae suni alia, qiiod cognilum non arguiltir multos conlaminat,
nobis judicare praecipilur. Cumaulemdiciltir: Noltte imo omnes quf norunt el non dcvitant, ei, cum
judicare et non jttdicabimini (Mallh. vu, 11); et: possent arguere, dissimulant. Noit enim sibi videtur
Notite condemnare et non condemnabimini ( Luc. peccare, quando a nullo corripitur vel vitatuf. >
vi, 37); el : Nolite anle lempus judicare quoad- Quod ita intelligendum est: Semper menle ue con-
Utque venial qtti itluminabil abscondita tenebrarum, senliamus, aliquando eliam corpore, ne consilium,
et manifesiabil consilia cordiuin (1 Cor. iv,5), de illis vel auxiliutn, vel auctorilatem malilise praebcainus.
dictum iiiiclligiimis, qtiac ditbiiira est quo animo Ul enim supra diclttm est (lib. ix, epist. 1), Gre-
fiant.i Item Aiigiisiinus in honiiliis sttis (serm. 82 De gorius consiliarios Januarii episcopi excommunica-
script.): <Tpsacorripienda sunt coram omnibus.qtiae vii, quoruin aticloritale el consilio scelus peraclum
peccantur coram omnibiis; ipsa corripienda secre- est. Itein Eleutherius papa episcopus in epistoia
lius, qtiaepeccanliir seerelius. > sua: < Negligere cum possis perlurbare perversos,
CAP. XXVII. Quiq canonica decreia alia sunt miteri- nihil est aliud quam fovere; nec caret scrupiilo so-
curdim, alia justitim, et ex utrisque temperamentum cietalis oceultae, qui manifesio facinori desinit ob-
fuciendum esl. D viare. >
Quia ergo cum discretione misericordise et jusli- CAP. XXX. Quod mali non sunt defendendi.
tisei-egcnda est Ecclesia, ut ait Gregorius in Pasto- Unde in expositione Provcrbioritin : « Os irapio-
ralibus suis ;(part. n) cap. 17 [6]: < Quoddam ex ruin operil iiiiqiiitalem (Prov. x, 6). lmpii suni, qui
ulrisque temperamentuin faciendum esl, ut neque vel sua, vel proximorum errata , ne ad sanilaiem
iiitilla nsperilnte exiilcerentur subditi, neqne nimia pervenianl, defendendo coiuegunl.>
benignitaie solvanlur. > Hinc namque est, quod do- CAP. XXXI. Quod mali non sunl adulalionibus blan-
cenle Verilate, per Snmaiilani slitdium semivivus diendi.
iu slabuliitn dticiiur, el vintim atque oleiun vulneri- Unde Gregorius in Pnstoralibtis (part. u) cap. 19
bus ejus adhibetur, ut per viniim roordeanlur vul- [8]: « Vmqui consuitis pulvillos sub omni cubilo ma-
nera, per oleum fovcniilur: quod sancii in decreiis nus, el facilis cervicalia sub capile univertm atatis tui
stiis discreie observantes, aliquoties ea dedere di- capiemint animas(Ezech.xi\\, 18).Quasi pulvillocubi-
versa, ut hnjus sanctissimi lemperainenliprsecepia lusvelcervicalibuscapul jacenlis excipiiur,cumcor-
ignaris non temperata, sed repugnantia prorsus vi- rtiptionis duritia peccanii sublrabilur, eique inolli-
deanlur el conlraria. Siccnim mordent aiiqitando, lies favoris adhibeltir, ul in crrore inolliter jaceat,
 8G9 LIB. DE MISERICORDIA ET JUSTITIA. — PARS I. 870
quem milla aspcritas contradictionis pulsat. Sed A 19 [8] :<Prselaliis qui prava sliidcl agere, ei tame.i,
haec rectores, qtti seipsos diligmil, liis procul dubio ad hsec videl subdiios lacere, ipse sibimet teslis est
exhibent, a quibus se nosci posse in siudio gloriae quia plus verilale se appeiil diligi, quam contra se
,,temporalis limeni. > non vult defendi. Hinc Pciftis iiicrepaiionein Pauli
libenter accepit (Gulat. n, 11); biuc David correctio-
CAP. XXXII. Quod malis prmlatis adulatio non est
impendenda, sed contradiclio. neinsubdili libenler audivit (// Reg. xn, 7), quia
Sed ex eadem aduiatione, unde hic rectores erga et reclores boni dttin privato amore diligere se ne-
snbditos : inde alibi cap. 17 [6] : < Sttbditns erga sciunt, liberae puriiatis verbum a subditis, obse-
rectores ostendit argtiendos. Plerunique rccior eo qiiitim humilitatis credunt. > Sed ecce cum supe-
rius visus sil dicere, ut subdili praeialis fraieme et
ipso qtio caeteris praeeminet iniumescil, et diim ad
ustim cuiifta subjacent, dum ad volum velociter libere contradicani et arguani, et praelati haec a
jussa eomplcutur, duni omnes subdiii, si qua bene subditis benigne el huiuiliter suscipiaiit, dicens :
« Laudibile quidem esse subditos corrigere, sed
gesia sunt, laudibus cfferunt, male auiem gesiis iiulla
aiiitorilate cnnlratlictinl, duin plerumi|ue landant lautlabilitts praelatos correclionem audire, >' haec
eliam qnod reprobare debuernnl; seduclus ab his conlradicerevidetur,qiiod raodo letnereei indiscre-
qui iufra suppelunl, sttper se aniinum lollunl, el R le fiat. Unde subdit:
dmu foris favore circumdatur, intus verilate vacna- CAP. XXXVI. Qnod subditi non lemere vel amare,
lur. >Ecre quomodo corporaliter vilandi sunl mali, sed Itttmililer et discrete prtvlatos reprehendere
debent.
tam praelali quam subdili, ne scilicel favoris aucto-
riiate, vel defensionis auxilio, vel ascensus consilio, « (lbid.) Sed inlerhaec neccsse est,quatenus sub-
maluin et nostrum el suum cumulemus. Unde idem ditorum niens, cuiii quidem recte scnlire polueril,
alibi (parl. ui, cap. 31 [17] subditos ne usque ad sic in vocis libertaiem prodeat, tit tamen libertas
consensum el favorem malorumprselatissubjiciantur in superbiam non ertimpai, ne, dum iorle imrocde-
ndmonel.dicens: < Admonendi sunt httmiles, neplus- ratius linguae eis liberlas conceditiir, vitae abbis
quaro expedit sint subjecti, ne cura sludenlplusquaro bumiliias nmitlatur. > ilic de siiperioribus nihil re-
necesse esl liominibus subjici, compelluntur etiain traclal, nisi tamen ul humiliier fial.
vitia per adulationem scilicet numerari. > CAP.XXXVII. Quod subditi, quamvis prwlalorum
CAP. XXXIII. Quod in malo non est obediendum. vitia reprehendanl, lamen eis exliibere debent sub-
Unde Ambrosius in libro De paradiso : < Non jectionis reverentiam.
semper malum est non obedire prsecepto. Si bonum *' liem (parl. m) in eodem capitulo 28 [4]: « Ad-
esi prseceplum, honesla est obeditio. Quod si im- monendisuhdili sunt, ne prsepositorum suorum viiam
prcbum est, non obedire utile. > temere, id esl nou suo ordine, vel nonsuo lempore,
vel aliis iiicotnpelentiis jtidicent, si quid eos agere
CAP.XXXIV. Quod pmlati mali sunl arguendi et
corripiendi a subditis. reprehensibililer vident, ne unde maia recle redar-
Yere enim nisi subdili malis praelalis vitabundi guiiiu.inde per elationis impiilsiim in profundiora
aUqiiando sim, ne ad votum mala jttssa conipleant, mergantur; sed sic rerum prava apud se dijudi-
sed cum auctoritaie mala eorura reprobant, ul con- cant, ul lamen divino liroore et ainore constricti,
tradicanl seductioni illorum, reos se sciant. Si enim sub. eis jugiiin reverenliae non recusenl. > Facta
asina Balaani sessorem usque ad gladiura angeli sub- quippe praeposilorum oris gladio ferienda non sunt,
vexissel, uoniie uterque eorum seiilenliam subisset? etiam cum recte reprehcndenda videantur ; quia
Nunc autem ei restitit, calces allisit, verbis contra nec vehemenler, nec amare, sed leniter et secrclc
naiuram increpavit, sicque se ut illuin servavit. Sic ad lempus sunl arguenda. Si enira praelalus se-
et Paulus resiitit in faciem Pelro, qttia reprehensi- crcle peccat, ul eliam sitperius de subdilis . diciiiin
biliserat. Unde scriptum est in epistola (82) nd Hie- est, secrete argitendus esl a stibdito. Qtiod si se-
ronyminn: i Pclrits quod liebal a Paulo ulililer li- j) crelum publicuverit, sicul Cham daimiabilitr, qttia
bertate charitalis sauclse ac benignse pielate btinii- pairis veretula delexit.
litatis acccpil, atque ila raritis ac sanclius posleris CAP. XXXVIII.
Quod subditi prmlalorum occulta vi-
pra-buit exeinpltim, (jno non dedignarenlur majores, tia publicare non debent, sed magis lolerare, ne
sicubi forie recti tramiiem reliquissenl, eliam a po- cummerito constiluatur plebis princeps, culpam
suam in eis vindicent.
sterioribus corrigi, el prioribus quasi Paulo confiden-
lius auderenl cliam miuores pro defendenda evangeii- Unde Auacletus papa in epistola sua (3) omnibus
ra verilale, salva fralerna cbarilate,.resislere. Nam, episcopis, cap 5: < Scnlemia Chaui filii Noe damnan-
ciitn salius sil a lenendo ilinere, in nullo quam in tur qui stiorum dociorum vel praepositorum cul<
aliquo declinnre, mullo taroen esl mirabilius et lau- pam produnl qui palris pudenda non operuit, sed
dabilius accipere iibenter corrigentem, quam auda- deridendn monsiravit. Doclor autem vel pastor Ec-
cter declinare devianlem. > clesiae, si a fide exorbitaverit, erit a lidelibus om-
CAP.XXXV. Quod prmlalus correctionem subdilo- nino corrigendus, sed pro reprobis moribus magis
rum libenier amplecii debet. lolerandus; quia rectores Ecclesise a Deo judicandi
lteinGregoiius iu Pastoralibus (pnrl. n), cap. sunl, sicut ait Projihcta : Deus stetit in synagoga
871 D. ALGERl SCIIOLASTICI LEODIENSIS 872
de&ntni; in medio afileniileos dijudicat (Psal. LXXXI,AL sinl, anferunt : nostri quoquc detractoresetmorum
1). Uiide oPoriei iiriuifiquciitque fidelem si viderit corruplores noslrorum, sive qui adverstim nos ar-
aul cpgrioverit plelies adversiis pastorem suum tu- mantur, proprie nos ipsi deiipiunt, et ideo juste iu-
mescere, aul clerum deifaclibnibus vacare, hoc vi- fames siint, et merito ab Ecclesia exteriores (iunt.rt..
liiim pfoviribiis exstirpare,- prudenterqiie corri- Multum enim dislant damna morum a damnis rc-
gefe*satagal, nec eisin qtiibiiSctihqiie iiegbliis mi- rutn temporalium, cum ista exlra nossint, illa vero
sceri, si ificoriigibiles apparuefiiit anleqtiam suO in nobis. > Eccequam superius concessum sil prsela-
reconcilienliir doclori, prsesiimat. > In qrio intelli- los a subdilis charitative argui, hic vetatur odinse
gendtim esl, Veloccultas pastoftim sictit aliorum dcrogari vel infamari. Unde Hieronymus ad Rusii-
crilpas,'veLetiain eofiith mnnifeslas Deo peculia- cum (epist. al. 5, iiunc 95) : < Non esl de perfecia
ritis qtiain alioruin reservandas. Si enim omiiino aetate credendum quam et vila praelerila defendit
Dei jndiiciovsuiil rescrvahda prselatorttm peccata, et honorat vocabulum dignitatis. Vcrum qufa ho-
quidergo dcponi ei damriafi pfb variis suis culpis minessuinus, ei interdtim contra nnnorum maluri-
iinperanl jtidicia ecclesiaslica ? Hic aiitein nibil de latem puerorum viliis labimttr, si nec viscorrigere,
sUpefioribusfeiractat, iibidelfactioiiem, el paler- delinquentem aperte increpa; tamen nec mordeas
norum secretorum publlcalionem, riec cbrreclio-' 3 in occullo. > Item idem : « Quid prodest, si aliis
nem, sed derisionem vetal: et in his etiam non mala mea referas, si rne nescientem detraclionibus
omnimodo, sed magis toJerandum niandat, et cau- tttis viilneres, ut cum certatim omnibus narres, sic
samquare tolerandus sit eodem capilulo adjccit; singulis loquaris quasi ntilli dixeris?Hoc eslnon me
quia forsitau pro subdilorum merilo ille delinqtiil. emendare, sed vitio luo satisfacere. »
Ail eninipro merilis plebis saepepasiores depravan-
tur Ecclesiae, ul proclivius corf tiaiit qni sequunlur. CAP. XL. Quod non u%queprotendenda est loler ntia
enim facjlius malorum, ul spe impunitatis conlinux magis pec-
Capite languescente, reliqtta cofpofis cetur.
iiificiunltir, sicut scriplum est: Omne caput
Unguidum (lsa.t, 5)/etc, tolerare enim debeiit Sed tamen quia sententia Anacleti, Fabiani cae;e-
quem sua culpa videnl langucntein. rorumqtie snnctorum quamplurimiim ad hoc incli-
€AP. XXXIX. Quod prwlatus a snbdilis, nisi a fide natur, tit prselaius magis sit tolerandus quam ar-
deviaverit, magis toterandus estquam accusandus giiendus, vidcndum est qtia disiinclione haec tole-
aul delrahendus. ranlia hahenda sil, cum Vigilius papa econlrario
Ilem capite 2 (epjst. 3), Fabiamis prsesul omni- dicat: « Res esl qtiidem divinaejussioni conveniens
bus episcopis: < Statuentes aposiolica auctpritate palicnliam priebere peccantihus. Quam lamen non
jiibemus, ui paslorem suum Pves, quse ei commissae usque decet exiendi, ul spe impunitalis cohtintia?,
fiierint, nisi in lidc erravcrit, repfeliendere non jugiler sine correctione pecceiur. > Ul enim ait
attdeani. Si a fide deviaverit, erit corrigendus Gregorius in Pasloralibits (part. i), cap. 1 [2] :
pritts secretc a subdilis. Qtiod si incorrigibilis, quod < Nerno amplius in Ecclesia peccat, quam qui per-
absil! apparuerit, tunc erit accusandus ad prima- verse agens, nomen vel ordinem sanctitalis babet.
tes snos, aut ad sedem aposlolicam. Pro aliis vero Dclinqiieniem namque ltunc redarguere nullus
aclibus stiis, magis est toleraudtis quam accusan- praesumit, et in 'exemplum culpa vehemenier exien-
dus ab ovibus suis,- aul publice derogandus; quia, dilur, qunndo pro reverentia ordinis peccalor hono-
cuni in eis a subdilis derelinquilur, ejus ordinationi ratur. > Ut enitn ait Dotninus in Evangelio : Si
obviatur, qui eos prjBlulil ei, dicentc Aposiolo: cwcus cmcoducatum prmbeal, ambo in foveam cadunt
Dei ordinationi resistii, qtti potestnti resistit (Rom. (Matth. xv, 14). Undc Psalmisla : Obscurentur
xin,2). * Quod dccretumcum fere iderri sit quodsu- oculi eorum ne videant, et dorsum eorum semper in-
peritts, eodem modo est inielligendum; quia non curva (Psal. LXVIII,24).Obscuratis enira oculis, dor-
omnino, sed magis esl tolerandus, nec revera pu- f) smn fleciilur; quia, cumcseci sinl qui peccant, ad
blice esl derogandtis, ne contfariuin sit aliis decre- porlanda peccatorum onera curvanlur, qui sequun-
iis. Et ne ea qj,iaein prae^laiis occulla sunt, admo- tur. Quia efgo culpn prselalorum in subdilos refun-
dum Chaiu fdii Noe publicari debeant, teslalur Ale- ditur, diflicilis videluf loleranlia, quando eliam
xandcr papa omnibus episcopis, cap. 1, (epist. 1) : culpis alienis deteriorantttr; sed lamen non nocct,
< Slaluenles decernimus, ohihCs qui sjm^sipntres si cuin discretione necessitatis vel justsc pietalis iani
persequuntur, aul amovere vel dilacefafe mani- praelatis quam comparibus exhibealur.
feste niltinlur, infames esse, el a liminibus eccie- CAP.XLl. Quod ideo tolerandi sunt mali, quia cer-
sise alienos usque ad salisfactioiiem fieri. Qui ideo iis documenlis accusari non possunl.
inlames elTieiunlur; quia patres perseqtiuntur, Ut enim ait Augustinus iii libro De pcenileniia
quia scilicet persequi odiosorum el inimicorumest. > Serm. 351 , u. 10 : < Plerique boni Cbrisiiani
Unde Anaclems in epislola sua (3, cap. 5) : < Dete- proplerea lacenl, el stifferunt aliorum peccata qitse
riores sunt qui doctorum vitam moresque corrum- noveruiil, quia documentis sscpedeseruiitiir, ct ea
punt, his qui subslanlias aliorumque prsedia difi- quae ipsi sciunl, judicibus ecclesiaslicis probare non
piunt. Isti autem ea quae extra nos sunl, licetnoslra possunt. Quamvis enim vera sinl ontnia, nontamcn
873 LIB. DE MISERICORDIAET JUSTITIA. — PARS I. • 874
jtidici facilc credenda stnu, uisi cerlis indicits de- i\ Si anle vciililationem frumenlum vis esse purga-
iiioiistreiilur. d tuni, lno veiito pessimo ventilaberis. > Unde Augti-
stintis Decivitale Dei, lib. u : < Sed quia istc audit,
CAP. XL!I. Quod non uoceal bonis maiorum. lo-
leranlia, si quanitim, sttlva pace, [ieri polest, ille coiitcmnil, plurcsqtic viliis male blnndienlibiis
correclio adhibeulur pro cujttsque grttdu et per- qnam niilitali virtulum sunt amiciiiores. tolerare
tona. Chrisli famuli jtibemtir, sive sunt reges, sive sttnt
Item Augtislinusinlibro'Deverbis Domini, cap. 28 principes, vel judices, vel milites, vel provincia-
(serm. 88, nuni. 23)? Ecce inquiuni, dicitjpropheta, les, vel diviies, vel pauperes, vel liberi, vel servi
recedile, exile inde : el itnmundum ne tetigeritis titriuslibet sexus, etiain, si necessc sil, pessitnain fla-
(Isa. LII, 11) : < Quomodo ergo malos pro pace giliosamqtte rempttblicara , el in illa angelorum
poi-tabimtts,a quibits recetlere jubemnr ? Nos hoc sanciorum ccelesti republica, Ubi Dei voluntas lex
spirilttaliler inlelligimus. Quid esl langere imintui- esl, clarissinium sibi locum ista tolefautia pafa-
diim, nisi coiisenlire peccatis?Qitid esl exire inde, bil. > Unde idemj in libro De qtitcslionibus Evan-
nisi facere quod pertinei ad corrcctionem malo- gelioriim : < Non probatur Xortis gravitas frumeii-
rtim, qiianium pro cttjusqtie gradu atque persona, B torum, nisi perturhatioiiibus palcae. > Quas si quis
salva pace, fieri potesl ? Redarguisti, coiripuisti; comprimerenoupoteril,^ verilate defensa, cesserit
udliibes eliam, si rcs exigil, congrtiain ei quae unilate servata.
iiuitalem non violal disciplinam : exisli inde. Liher CAP.XLIV. Qtiorfaliquando tolerandi sint mati suto
cst in cfliispectuDei, cui Deus neqtic sua impiilat pieiutis intuiltt.
peccnta, quia non fecit; neque aliena, quia non ap- Sic aliqtiando tolerandi sunl mali, ul iniitns Ee-
probavit; neqtte negligenliam, quia non lacuit; clesiaeel pax uon tttrbetur : aliquando solo pittaiis
neque superbiam, quia in uniiaie pertnansit. Sic et charitatis inluitif. Undc in Iibro u Aiigtistini De
ergo, fratres inei, qtioiquot habetis avaros intcr conscnsu Evaiigeliprum (cap. 30): < Aposlolusdicit:
vos, perjttros, aduiteros, elcaeteros malos, qiianiuni v Aller alterius oiiera porlale, ct rursttiti: Vnusquisque
poteslis arguite : et noliie consentire. > onus suum portabil {Galat. vi, 5). S.etl alia sunt
CAP.XLIH. Quod tolerandi sint mali pro ttnitaie' onera participandae infirmitalis,; alia reddendaera-
pacis servanda. lionis de aclibus nostris. Illa ciun fratribus coro-
Quod eiiiin unitas tenenda sii, Augustinus contra muiiicantur, hsec propria ab tuioquoque portaniur.
Donatistas docel : < Doiiiimts servoruin suoruni Qui porlant invicem onera sua, nisi qui liabent
toleranliam confirmavit, ne, dum se borii puiant r( charitalem ?Qui non liabcnl charitatein graves sttnt
malorum permislione culpaii, per Iiiimanns et te- sibi. Ne prematur lalibus oneribtis non liroeat, sed
inerarias dissensiones, aut parvulos perdant, aut ne prematur peccalis suis unusqnisque atlendat.
parvuii pereani. Qiiod us<|ue adeo cavendum coe- Nam, quando porias inlirmitaiein fratris lui, IOIIle
leslis Magisler praemonuit, ut eiiam de prseposilis onerant pcccata ejus; plane si conseritias, jam tua
malis piebem securam faceret, ne propler illos do- te onerant, non alterius. Vidisii furem, cucurfisli
ctriiisesalutaris catbedra descreretur, in qua cogun- curo eo : quod ipsius erat, factuni solum est tuuni,
lur muli bona discere. > llera Augustinus ad Elei- quia placuit libi. Si autem displicueril tibi, et ora-
suni (epist. 43) : < Objiciuntur nobis criraina ina- veris pro eo. portas allerius pnera, ut aliiis portet
loium, non nostra, sed aliena, el ipsapartim inco- lua, et iroplesii legem Cluisti. > Unde iu libro Ser-
gnita. Quaesi eliam vera pfaesenlia videmns, et monis Doniini in niotile : < Paulus dicit per cbari-
zizaniis propler frumenta parcenies, impunilatem taleui servire invicem : quod lieri nou polesi, i;i>i
(oleraremus, non solum nulla reprehehsione, sed allcrius inflrmitalem quisque babeat sicul siiam, ut
eliam iion parva Iattde nos dignos dicercl quisquis eam aequanimiter ferat. > Uude Augustinus in epi-
saitctas Scripltiras non ,corde surdus atldirel. > slola (40, nl. 9) ad llieroiiymuui: < Factus siim
Unde Aiigiisiinus super Joannem in cap. 49: D infirmis infirmus, compassionescilicet misericordi*,'
< Qttid voluit Dominus admonere Ecclesiam suam, non simulatione fallncise. Fil eniin tanquam aegro-
quando uniim perdittim inter duodeciin habere vo- tus qui ministrat aegro : non cum se febres habere
hiii, nisi ut ninlos loleremus, ne corpus Christi di- nicnliliir, sed cum animo condolemis cogital quo-
vidamtis? Ecce inter sanctos est Jitdas, ecce fttr modo sibi serviri vellet si ipse ;egrotaret. > Unde
est, et ne conleinnas; fur esl et sacrilegus, non Augusiinus in Iibro Quaeslionum cap. 83: illocigi-
qualiscunqtte, sed Doroini: loculorum, sed sacro- tur exbibcaraus ei cujtis infirmiialem portare volti-
runi. Talis Judas cum discipttlis ad ccenain Domini- nius, quod ab illo exhibelur nobis, si forte in ea
cara accessit; conversari cuin eis poluil, inqiiinare esseraus. > UndeGregorius in libro Paslorali, 'part.
eosnon poiuil. > liem Augusiinus in libro secundo, u) cap. 2f [10]: < Comiderans leipsum, ne el tu len^
loco De pasioribus: < Veniel raessis et separabuntttr teris. Ac si dicat : Guin displicet ex aliena infir-
zizania a trilico. Non esl modo separationis terapus» niitaie quod conspicis, pensa quod es, ttt ab intre-
sed loierationis. Nunc autem Deus Ucet, tu vis lo- palionis zelo se spirilus lemperel, dum sibi quoque
qiti? Ipse (acel a vindicla judicii, non a verbo cor- quod' increpat limel. > liem ex epistola Consilii ad
reptionis. Ipse nondtim sepnrat, tu vis separare ? Donatistas : < Quisquis in Ecclesia bene vixeril,
PATROL.CLXXX. 28
875 • D. ALGERI SCHOLASTlCl LEODIENSIS 876
nibii ei praejiidieant aliena peceala. > Quia iiiius- 1^ esl: Lnqtteus juvenum omnes vos (Isa, XLH.22). Et
qtiisque onus sinim in ea portnbil, et qnicunqtte riirsiiin : Malediaus puer cenlum annorum (lsa.
mtindncaverit corpus Christi inditjne, judicium sibi LXV,20). Eece, ul aucloriiutem habeamtts, nos re-
manducat et bibit (1 Cor. xi; 29). Cum tlicit sibi, giilam et praecepta sancloriim ad congruiini et rc-
snlis ostendit quia noii alteii, sed sibi: porlal enim rum inlellecliim posse rcsliingere, qtiod Paulus di-
maliis caitsam suam; nec prapjudical alleri, quem cit absolule et quasi itniversnlitcr. > Hsec Grcgorius
iu coiisciisionc mali operis iion hnbet socium cri- non ad omues , scd ad quasdam lin'iim seiiiorum
ininis. culpas non iiicrepandas restringil.
CAP. XLV. Quod perfectis non est deserenda mato- CAP. XLVHI. Qnod non norel bonis, elti sairamenla
rum cohubitaiio. cum malit eliuiii•cognilis coiuniuniceiit.
Unde Ambrosiits (imo Grcg., lih. i Moral., c. 1): Setl ttt hsec dit-ta sini, de lolerantla vel vilarida
< Non esl valde laudabile boniim esse cum bonis, colinhilnlione maloriim, quid leneildum est decom-
\ed boniun essc curo mnlis. Sicut ehim gravioris parlicipatioue sacraiiienioriini ciiin illis? Augusli-
culpsc esl inlcr bonos boniiiii non esse, ita immensi nus conlra Donaiistas : < Qitos corfigere nou vale-
est praeconii, boiimii eliaui inlcr malos exsiiiisse. > inits, etiamsi necessilas cogii, pro salute cseterorum
E( haecquidein videntur sufficere ad probandam in- B ut Dei sacrnmeiita nobisciiin coiiiiiiiiiiicenl lolere-
noxiam cohabiialioneiti inalortim, si qtiis ad bsec intts. Peccalis tamen eorum nen communicemus:
forlis esi, tit exhibere possil cis patientiam, et non quod non fit nisi ponsenliendo ei fnvendo. Coiniiui-
assensnm. nio nialoiiiin non maculat aliqtteiri participaiione
CAP.XLVl. Qttod qitibuslibetinfirmis maloritm elinm sneraiiieniortim, sed consensione faclortnu. > Iiem
corporaliler deferendu sitnl (tJ3), ne ab eis 'corrum- Augustimis ad Emeritnm (episi. 87, n. 2): « Et illutl
pnnlur. non est tacendiiro, etiam coguiios malos bonis ntm
Si vero impolens esl, quin eoruin stiggesiioriibiis obcsse in Ecclesia, si eos a coinmimione prohibendi
vel exemplis sollicilelur ad inaluni, aittliat Isido- aut potcstas desit, aut aliqua ratio iinpeiMendsepa-
ruiii4 < Hi qui supernam palriam desidefanl, non cis impediat. > llem ad Eraerilum (n. 5): < Manife-
solmn malorum morcs, sed ct consorlia fngiuni. Stura esl non hoc infici hominem, quod est maltis
Si cniin fueris conversaiionis bonorum socius, eris quisquaui cttm qtio ad aliare accediiur, eisi sit t o-
cl viriutum eorura. Similis eniin siinili coujtingi gnitus ; si lameri non approbaiur, cl bona con-
solet. PericiiJosum esl vilum cttin malis ducere. scientia displicendo separalur. > Ilem in houiiliis
Perniciosura est ctim his qui pravae voluntaiis sunt stiis: « Ut patiaris eliam qnem nosti ninltim, ai-
socinri. Melius csl malorum lrabere odiiim quam tende Apostolnm ilicentciii : Vnde quhqiiis ontts
consoi linm. Sictit iiuiha bona habel comraiinis vita stium portiibil (Galat. vi, 5V Non ciiin illo coniimi-
sanclorum, sic et plura mnla aflerunt nialoruin nices avariliam, sed '
commuhica Christi nicnsain,
consortia. > Unde Ilieronymus ad malrcm el filiam el quid obest si comiiiunicas Christi mcnsam?
in Gallia manenies : < Quid tilii necesse est in ea Qui manducal el qui bibit inditjne, judicium sili
versari domo in qua necesse habcas «fuotidie aul manducat el bibit (1 Cor. xt, i4). Silii, int|iiit, nou
perjre aut vincere? Quis unqiiam morialium juxiu libi. Sane si judex es, si jiidicandi poieslntem ac-
viperam securos soumos capil ? Quse etsi non pcr- ccpisti, si ecclesiastica regula apud le acciisatur, si
cutiat cerle sollicitai: Securius est pcrire non posse veris dociimenlis teslibusquc convinciliir; coercf,
qiiam juxla periculura rion perissc. In aliero traii- corripe, excominunica, degrada. >
qttillitas, in altero giibernalio. ibi gaudeinus, hic CAP. XLIX. Quotl non noceal sacramenta sitscipeve
evadiihus. Diflicile inter epulas servare jejuniuiii. > a malis privlulis coiisecrnntibus et ministrnnlibus
Unde eiGregorius, cap. 46:« Mnlorum emn incaute ea, qilamvh hoc sancli quibusdam suis seitlenliis
amiciliis juiigiiiinr, culpis liganmr. Ab illo qtii innuere viikuntur.-
sunime recius est, eo ipso jam tliscrepat, quo per- D Sed qnid de siisceplione sacranienloriim ab ipss
versorum amiciiiis viia noslra concordat. > prselalis consecfuniibus et ininisliniuibus. Dicit
CAP. XLVIi. Quod senior districle increpandus esl, enim Hieronymtis iu Sopbonia deillis : < Snccrdoles,
quando jiinioribus malum exemplumprwbei. qui eticharisiiie serviunt, sangiiineni Domini populis
'Qtrapropter inultuin revera est argueiulus, cttjiis ejus dividnnt, impie agiiul in legem Chrisli, putan-
malilia ad haec proi-timpit, ut per cum alii corriim- tes euchaiisiiain iinpfecamibiis fnee.re viuba nou
.pantitr. Unde GregoritiS in cpislolii sua (lib. tx) Jn- viiam; el necessariam taroen soleinnem oraiione-n,
nuaiio episcopo : < Paulns dicit, Seniorem ne incre- ct non sacerdolum meriia. > Unde Grcgoi-iusin Pa-
paveris(lTim. v, |1). Sed et hsec ejus regula in eo sloralibus (part. i) cap. 10: < Ctincli liqtiide IIOM-
servanda est, cum culpa senioiis exemplo suo non liitisj quia, cttiii ,ad nos qtti displieel ad inierceden-
trahil ad iiilerituin corda juiiioruiii: ubi atiiem sc- (IIIIIImillitur. irati auimns ad delcriora provocatjr.
nior jiiyenibns exempliira ad intcriium prsebet, ibi Qiti ergo adhuc terrenis desideriis asiringilur, ca-
disiricia increpatione feriendus esi. Nam scripium veai ne districti in se irain judiciis gravius accen-

(63) Vitleinr iiic aliquid deesse, v. g. contuberma.

 877 LIB. DE MISERJCORDIAET JUSTITIA. — PARS I. 878
dens, dnni loco delcclattir gloriae, fiat subditis au- A latem eortim. Sicut enim sol in se quideiii bicei,
clor rninae. > Item Leo in decrelissuis, cap. 48 De setl latncn sua praesenlia caecutn illtiminare non
malis praehilis: < Non esi consulere pnpulis, sed valei; sic pro.malis suis meriiis nou poterat eis
nocere; nec praesjare regimen, sed augere dist-ri- -Chrisli signa snlulis dare. Unde el idem Hierony-
iiicn. > Inlcgritas enim praesidenlium salus est sub- nitis stibsequcnter adjecit de malis sacerdotibus,
ditortim. Nonne enim periculosum est eis subessc, dicens : < De quibus dicilur : Elsacerdos in qtiacun-
vel (puclrbet sacramenta a lalibus consecrari vel que fuerit macula, non accedet offerre oblationes
'
snscipere, quia secundum -has auctoritales non Domino. Cum lioc faciant sacerdotes, riiliiloininiis
soluin prodesse, sed etiam videahltir uocere? Quod clemens ei justns est Dominus: clemeiis, quod a sn i
ctim maxiina concordia carierorumqiic Patruiii saii- Ecclesia non recedit, per scilicel lales ministros
ciorum est accipiendinii, et pie catholiceque resol- prsescntiam et veriiatem sacrameiuorum suorinn
venduiii. Quantuin enim ad veritalem sacrameiili, exhibeudo ad salutem credeiitimn; jusliis, in eo quoi
uec a bono melius, nec a mnlo pejiis, coiificiiui- reddit unicuique quod nieretur, ul seilicel sit pra-
sacerdole. Qnantum vero ad virtmem sacramenti et vjs ad jiidiciiim in suis sacrair.entis. Cujus judicii
cflecliim pro.fide el meritis stimeniium dalur aliis evidentiam non in pneseuli, setl in fiituro revelaii-
ad snluleiii, aliis ad judicium. Qtiod ipse eiiam bea- B daro adjecit. Postquam enim advenerit mane, et
lns llieroiiyiiiiis, licel aliiid videattir sonare iu verbis nox bujus sseculi pertransierit, dabit in Iuce judi-
quihiis ad imindiliain vitae sacerdotes bortabatiir, ciiiin stiiim, et superbos principes, qtiibus rcsisiit
tanieii eisdem suis verbis el veritaleni aiicslatnr Deus, qttia nolunt ei subesse, dc calhediis suis ei
sacramenti saceidolibns ninlis, et secitmluni nterila dc culmine quod lenebanl (64).
corum, mala essc eis ad judiciiun iiiinniur. Dixit In quo notanduiuest, qimd scilicel niali prselnli
enim eos eucharislise servire ex sacerdolali niini- cathedras el ciilmen sacramentoruin tcnere crcden-
sierio : qtiae si vcl sibi, vel alii eticharisiia noii di sttnt, diim vivuni, qtiamvis eisDeiis resistatquan-
esset, servire eos non diceret illi rei quae omnino luniad mala sua meritaii) ipsis, ilonec landem Detis
nulla tssel. Dicil eliam quod sangiiinem Doinini eos delrahal de caihedris qiias inlerim tenfent, nisi
popnlis ejtis dividtinl : in qtto nisi veritnlcm altcii- prius corrignntur, atit deposili piiniaiiiiir :' et lioc
tletel sacraiiienii, nec illud sanguineni Doinini dice- qtiidem lenendum est de liis qui ad jiidiciuin suuui
ret, quod sanguis tion est; nec populos ejus, sed eiicharistiam adiiiinislraiiU Sed quod Gregoritis di-
ex illa conimiinione legem Clnisii ptiiantes eucha- cit: «Qnia, cum displicel qui ad iiiiercedenduni
ristiain impfecanlis verba facere non viiani. Non mitiiiur, irati animus ad deteriora provocatur, et
dicit eos falso agere sacraiiienluiii Chrisi-. sed itu- hoc modo talisinlcrccssoiiitsubdilisauciorruiuae. >
pie el irreligipse agere in legem Cluisli; qnia, De illis subditis dicit, qui ex indusiria malos prae-
dura in uno oflenduiil, oinnium sunt rei, sumendo lnlos eligendo, vel male eis cousenlicndo, vel eliam
ad jtidic.ium, diim sumunl male quod est boiiuin ; iinilando eos habenl auclores raitia), quos habere
errantcs el putanles ipsum sacramenluin corporis debueranl reclores viue, duni eis jiidicem no.i pla-
et saiiguinis Domini facere sibi eucharistiam, idcsl cant, qttibtts eiiam peccnln snn conimiiiiicani: quod,
non judicium, sed bonam graliam et snltitem im- etiain notalur cum dicilur : Qui ad iiitefcedeiidum
precantis tanlum verba- non vitam, cuin imprecau- niiltititr. Revera eniin si propace Ec.-lesi.e pracsn•-
tis verba solemnia sacramenti perficiant verilaiem, iinis, viiandum cstiie lales ad iiiiercedendiiin mit-
non salulem ; meriia vero sacramenli oblineant lamus. Unde ait Aposlolus :Erunt lempoia pericu-
effeclum solum et salulem, el non verba. Citni enim losa, cum non suslinebupt sanam doctrinam, sed
illud sit sacramenlum in veritate stia omnino uni- coacervabuntsibi maghlros, prurienles auribus (11
inodtun, ad dupliccm tamen varialtir effecttim, nl Tim. III, 1). Quod si quando pro necessiiate, vel pro
bonis sit eucharisiia salulis, malis. vero damnatio- loleranlia id fncimus, non .consen.su inali ise ejus,
iiis judicium. Unde eliam subdil cos iinpie agere, D sed ea fnle facianms : ul ctim sciaintis etiam per
ptiianies ad facieiidam et oblinendaro eucharistiam inalos adniinistrari per se cujiislibet sacramenli ve-
lantuin esse necessaiiam solemneni oraiioncm, et ritaieni, credamus non per ea, sed per ipsum sn-
iion sacerdotiim meriia. Solemnis cnira oraiio sa- cranieiiluiii iu gratia saitcti Spirilus. devotis ct di-
cerdoli sacrameiui efficit veritntem ; merita vero gnis provenire salutem.
saltttis ejus ohiinent effeclum el virtutem. Unde CAP. v. Quod in sancla Ecclesia SpiritUs sancius
Gregorius in finc Dialogorum (lib. IV, cap. 60) : permalorum minhterium probos colligit, el non
<Tunc eiiim Deo pro nohis hosliam veram offeri- exira Ecctesiam ubi sunl cxcotninuuicati,et hmre-
lici.
iitus, si nos ipsos ei hostiam feeerimus. > Qttia
timc scilitel saluiis effectiiro, quemproiniltil, peffi- Unde Augtistinns de blasphemia Spiritus (serm.
ciet. Unde et Cliristus, ctim in patria sua praeseniiae 71, n. 37) : <Spirilus in snncta Eeclesia etiam isto
sii:e exbiberct verilntetn , niillam lamen polerat tempore, quo velul area cum palea triliiratur, sic.
cxercere virltilem, ct mirabatiir proptef increduli-' operatur, ut nullius vcram coufcssionem asperneltii'.

(6i) Yideiur decsse subvertcl, rrut simile aliud verbum.

 870 D. ALGERI SCliOLASTICILEODIENSIS 880
nullius simulalione fallalur, alque iia rcprobos fu- A quae in Ecclesia geri mos cst. Mox eos ad se jubel
giat, Hleliam per illoriun iniiiisierium probos col- pcrdnci, quid egisscnt perctinciatiir. Illi reiordinem
ligat. > panduni, baptizatns a se quosdam calecliunienos
CAP.Ll. Quodper malos prmdicalores bona prwdica- coiiP.lenltir per Aihnnasiiim piierulum, qui episco-
lioaudienda est. ptts fnerat simtilatus. Setl ubi cx responsiseoriimvi-
De malis praedicaloribus ail Aiigiistintis in homi- dcl seciindum religionis noslr.e rilum eiincls con-
lia 44 (iracl. 46, n.6) super Joaiincin : < Multi in slare, staluit illis quibus inlegris itiierrpgaliotiibus
Ecclesia comnioda lerrena sectanies, Christum la- el responsionibus aqua fucrajl inftisa, iierari bapti-
nien prscdicant, et per eos vox Chrisii atidiiur, et siniim non debere; sed adiinpleri en quse sacerdoii-
soqiiunliir oves, non mercenarium, sed vocem pa- bus mos est. Sed qttia historia ecclesiastica mii.us
sioris per tnercenaritim. Audile mercenariosabipsp jitdicattir niilhenticn, niiuiis eliam aiilhenticum vi-
llomino demonslratos. .ScnTiu.',inqiiil, et Phurhmi deltir, ut litijns pag.-tni pueii, qui simulaitis est
super cailtedram Mo.ysisedent, qum dicunl facite : episcopus, bapiisnia ab Alexandrino episcopo rat :m
quw autem faciunt facere nolile (Malth. xxiu, 2). videalur esse concessuro, nisi qnod bealus Ui.lurus
Quid aliud dixit, nisi per mercennrios vocem pasto- idem in dictis suis asiruere videatur hoc modo :
ris audiie?quod inercennriiis iriale facii hon prsedi- i (65) Si quis per ignoranliam prdinetur aniei|iiain
caidecathedraChristi. liidelsedil, unde mala facit, baptizelur, debent ab eo baptizati i(ei um bapiiznii,
non uiule bona dicit. Bptros inierspinascatiielege, el ipse ulleiius non ordinetur; sed Romamis pon-
ne, dum qtiaerisfruclum, laceres nianum. Ctim au- tifex non hominem judical qtii bpplizat, sed Spiri-
dis bona dicenleni, nou jmileris inala facieiilem. > lum Dei subministrare bnptisuii gr.Uiani, licel jia-
Itcm in eotlein (ibid., n, 6) : < Veritas esl Christus, ganus sit qui baplizal. > Ex canouica auclnritate
veriti.s a meroenaiiis occnsione aiinunlietnr, veri- idcirco probibelur rebaptizatio lieri, ne sanciseTri-
las a liliis verilale aiiiiiinlietur. Per linguas enim nitatis nomen, in quo baptizatum e&t, videaiur an-
itiercenariorum el filiprum Chrisli gloria diffiinettir, nullaii.
dtim sive occasipnc, sive verilate, Chrisius aniiun- CAP.LIII. Quod per malos ministros etiam tognitos
tielur. > itein Aiigusiiinis in homilia dc tribus mor- baptisma rite celebrelur.
tuis suscitatis : < Si voluero aputi Dominuin me sic Sed ad minisiros reverlamur eliam malpscogniios.
defendere, ui dicam : Domine, vidi male vivcntew Ail Aiigusiintis in honiilia 6, (tract. 6, n. 6, 7, 8)
illum clericum ttium; el itleo vixi inale, nonne di super Joannem : <Per hanc ppteslatein, quaui Cbri-
cturus est : Serve nequam, nomie a me audieras : Q slus solus sibi retinuit, el in neinineiu minislroriim
"
Qttod dicunl facile, qum autem faciunt, facere noiile? transfudit, quamvis per minislros baplizari dignaius
(Matih, xxiii, 3.) Qui sequilur malum, non qitaerat sit: per hanc stat unitas Ecclesise, quae signilicalur
sibi patronum ad causatn malam. >Item ineodem: iu columba, de qua dictum est: f»a colmnba mea,
< Qualiscunque siin, aream Dpminicain defendo, una esi malri tum (Canl. vi, 8). Si enim Iransferre-
pro llla claroo. Tu quis in ea siro iiok) ctires, ven- tur poteslas a Dominoad minislros, tot essent ba-
lilabrtim exspecta; aut si curare vis, noli cum liie plismala quol ministri, el nonstaretunitas bnptisnii.
curare, ut possis fralrem curarc. > ltem Gregorius: Quamvis efgo baptismum, sive justi iribuaiii, sive
<Nemo hocin loco me despiciat propter me; quia injusli, non tribnitur sancliias baplismi, nisi illi
ssepe evenit ul persona poteus famulum despectum super quem descend.Mcoiumba.i de qup dictum esi:
habeat, cuinque per eum suis forte vel exlraneis llic esl qui biiptixal tK Spititu tanclQ (Joan. i, 33).
liqtiid responsum mandal, uon despiciiur persona Petrtis bapiizal: hic est qnibaptizai. Judasbaplizai:
ioquenlis servi, quia servaitir iu corde rcverenlia hic cst qui baplizat. Nam si pro diversiiaie merilo-
milieiilisdomint,nec pensanl qiiiatidiunt perquem, rum baplisinussanctus esi, quiadiveisasunlmerita,
sed quid a quo audianl. > diversa ertinl baptismnta; sed quomodo, cum ba-
CAP.Lll. Qnodbaplhma, eisi a pagnno detur, non est piizat bonu.set melior, non ideo iste accipit bonuni
ilerandum. ei ille nielius, sed unom est et acquale illud quod
Et ul hsecde bona pnedicnlione malortim susci- acceperuni; sic el cum baptizat malus ex aliqua
pienda stiuiciani, vidcamtis de baptismo, si dum iguorantia Ecciesiaevel toleranlia (aut enim igno-
ininistraiura malo, sil verumet frucltiosiim.eliamsi rnnitir mali atil tolerantur), quod dalum esl iinuin
cogniti fuerint peccalores vel haeretici. lloc enim esl, nee impar proplcr impares injnislros, sed par
sacratneiiliiin, quia magis est iiecessarium, lniitis el a-quale prop.e, bicesl qui baptizat,
quam alia est exiensiiiii, etiam ad laicos; et sicon- CAP.LlV. Qiiod cum damnalh malit non solum sn-
tingat, vel si ncccsse sit, etiain ad paganos. Ulenitn cmmcnla divina non comm.ntiicajre,sed nec cibun.
in ecclesiasiica reperitur hisloria, cum Alexandcr carnalem debcmussumere.
episcopus AlcxamlriaePetri martyris diem celebra- Sed huic su.-eseutculiae videlur conlrnriiis id.em
. rct, post expleta solemnia, vidit super oram maris Augiisliims in homilia sua : « Sisit nialns, el contin-
lodum iinitantiuiu, ut (icri solct, episcopum, et ea gai eum habere ministerium, el si hoinines eum non
(65) Hic loctis eiiam sub nomine Isidori cilalur a Burchardo, Ivonc cl a Gratiano i:i Dccreti parte u,
causa i, q. 1, c. 59.
 881 LIB. DE MISERICORDIA ET JUSTITIA. — PARS I. 882
novernnl, et Dcus emn novil, Deus permitiit bapti- A dram. Moysi sedent, sccnium me fecit magister
zari per emn qui sihi tentiit poteslatein. > In qup ineus, de quo dixil Spiritus ejus : tlic est qui bapti-
videlur innuere, quod mali, si cogniii fuerint, bapti- zal (Joan. i, 33). Scribm el Phariswi, inquil, super
zari non possunl. Sed ne sibi vel cseteris sauc.tis sit caihedram Moysi sedent. Si fueril justtis minister,
contrarius, non de qtiociinque modo cognitis, qui coiiiputo illiim cuin Paulo, qui gloriam suam non
rationalibus de causis snepein Ecclesia toleraniiir, quseril, dicens : Ego plantavi, Apollo rigavit; Deus
intelligendum esi: sed de iia cognitis, lanquain ttl- atttein incremenlum dedil. Neqne qui planlat est ali-
tfo confessis, vel ordine judiciario convictis, qui- quid , neqtte qui rigat , sed qui incrementum dat
bus divinnm ministerium prOplcr scandalum Eccle- Deus (I Cor. m, 0). Qui fuerit vero superbus mi-
siae noncominitlittir, cuni quibus Aposlolus ncditm nister, citm Zabulo cotnpiitaiur, sed nPn contnmina-
sacrameiiia coiiiinitnicnre, sed ncc cibiiiu carnaleln lur doniitn Chrisli, quia per illtini fluit purUm, per
vult nos simul suuierc. Uude Aiigusliiius in libro illuin liqtiidum trausit, venit ad ferlilem terram.
De poeniicniia (serra. 351, n. 10) : « Apostoius ail: Seio quia Inpis ex aqua friictmn ferre nonpotest,
Nunc aulem scripsi vobis non conimisCeri, si quis et pcr lapideum canalem transit aqna nd areolas.
frater nominntur aut (ornicator, aut ictolis serviens, In canali Inpideo nihil genernt, sed horltis pluri-
aut avarus, aulmaiedicui, aut ebriosus, atil rapax, mum fructum afferi. Spiritnalis eniin virlus sacra-
cum hiijutmodi nec cibumsinnere. Quid enim milUde nienti ila est ut lux, et ah ilhiminandis pura exci-
hh qui foris sutit judicare ? nonne de his qui intus pilur, ut sic per immiindos transiens non coinqiii-
sum judicaiis ? De his autem qui (oris sunl, Deusjn- nettir. > llem in eodem (tract. 5, n. 18): < Dedit
dicabil. Auferte maltim a vobis ipsis (ICor.y, U). bapiismiun Judas, etnoncsl baplizaliim post Judam.
Quibtis verbis conslat anferemlos esse malos ab Ec- Dedit Joanncs, et bnpiizntum esl post Jonnnem;
clesiseconimuiiione; nec contr.irium est buic loco, quia qui dalus est a Jtida baplisinus Cbristi erat;
quod alio loco dicit Apostolns : Tu quis es qUi judi- qui aulem a Joanne Joannis erat. Non Jitdam Joan-
cas alienum serVitm?Suo dominostdtaul cadit(Rom, ni, sed baptismuni Christi etiam per Judae manus
xiv, 4). Nolttit enim hPminem ab homine judlcari ex' Joannis dato recle prsnponimtis (ibid.). > Ilem :
arbitrio suspicionis, vel cxtra ordiiiem usrifpiWb < Quod Jtidas haplizat, Chrislus baplizat; sic ergo
julicio; sed potius ex legeDeipro ordineEcciesise, quos baptizat ebriosus , homicida, adnlter, Cbri-
sive ultro confessttm, sive accusatum alqiie convi- stns baptizal. Non liraeo illos inalos.quia columbam
ctum. Alioquin cur dixit,: Si quis fralcr norainalur altendo per quam mihi dicilttr : < Hic est qui ba-
fornicator, nisi quia enm noininationem inteiligi r ptizal. >Ileut: < SacrainenliimEcclesire lam magnum
voluil, qnnefit in qiieniquam cmn sententia ofdine est, ut ncc homicidn mitiisiranie poiluatnr : sed et
judiciario atqtie integrilate profertur? > Qiiapfopler hoc non solum malis ministris, scilicel [sed el] lai-
ita dicendmii est: Si liomines non noveriini malum cis concedilur, si neccsse sit. >
eum nt coiifessiira vel coiivicium, hahita de eo co-
gnilione canonica, id esl sl liotabiiitef el dairihohi- CAP.LV. Quod baptisma est ratuni etiam a laicis
iiter non noveruni, bnptizari periiiiiiit Dciis aiite- pro atiqua necessitaie datum.
quaiii damnatiis sit per eum quin suo minisierio, Unde Gelasius cap. 17(epist. ad episc. Ltic. Brus.
quainvis indigne, lamen uiittir catholice. Qui dam- el Sicil.) : <Diaconi absque episcopo vel presbytero
natus sicut sibi indigne, ila aliis inulilitermiitistr.il; bapiizare non audeant, nisi praediclis fortasse ofli-
qtiia nulliis ei debet communicarc postca. Alioquiii ,ciis longius conslitulis , si necessilas extrema com-
ciiim uisi coguiii inali in Ecclesia ritebaptizarepos- pcllat, qua et Iaicis Chrislianis lioc plerumque
sent, ctiralibi idem Aiigttsiinus lestaretur Joannera concediiur. >
novisse myslerimn bapiismi transittirum el in bonos CAP. LVI.
Quod sacttimeiita a quovis Catholico,
et in malos? Quod ille novil futurum, boc ego prse- quatnvh peccalore , minhlrari possunt et cunte-
sens. Unde Augiislinus (tract. 5,11 et seq.) : < No- ]j. crari, nec a bono majus, nec a malo minus perfici.
verat Joatmes Baptista poteslalem a Dominoin ne- Sed quia de baplismatis sacramentis diclum est,
minem, sed uiitiisleriiiin Iransiiiirum iu bonos et dc eucbaristia videamus si vere cl utililer conse-
nialos. ISonexhorrcal columba minisleriuin nialo- crari vel minisirari possit a quolibel peccalore,
iiiin ; respicial Doiuini potestatem. Quid libi facial sed tnincn catholico. Unde Augustiniis: <De corpore
malus miuislcr ubi bonus est Doniiiins? Sed dicit Dominiintra caiholicam Ecclesiam in minislerio cor-
liaercticus: Non habeshapiismura, qttia maiusdedit. poris el sanguinis Domini nihil a bono majus, nihil
.Si nialus est Ciiristus, inquain, et inalus iuihidedil. a malo minus perficitur sacerdole, quia non in me-
Video quis fueril minisler : de ofliciali non dispulo, rito consecrantis est,sed in verbo eflicitur Creato-
nolo discutere catisain oflicialis. Fucrinl homines ris el in virlute Spiritiis snncli. Si enini in merilo
qtialesiibel; ego a Cliristo accepi. Nou, inquil, sacerdotis, nequaqiiam ad Chrisliiiii perlineret.
sed ille maius episcopus le baptizavil. A Ghrislo Ntinc auteiii sicut ipse qiii baptizal, ila ipse qui
baplizalns sum ego : novi, quia docuit me columba per Sphiium sanctuni hanc suam eflieit carnein , et
quani vidit Jonmies. Sinl justi niinistii si voliuit; transfundit in sanguinem; credendiim esl cnim
siu nutem nolucriut cssc justi qui supcr cathe- quod in vcrbis Christi &:;craiiiunlu conlieiaiitur.
883 D. ALGERI SCHOLASTICILEODIE.NSIS 884
Cujns cniin potenlia rreanlur prius, ejtis niiqiie A . cnjtis esl loiiim qnod est opiimnin. Uude Amlirosius
verbo ad melius rccrcantiir.» (lib. iv, cnp. 5), De sncrnmentis .-<Tania vis esl in
CAP.LVII. Quod HO«merila saccrtlottini, sed officia sermone Domini, ut incipercnl esse quaenou erani.
in divinis mysleriis sunl altendenda. Terra non ernt, ipse dixil et fncta suiii (Psat.
Itcm AjRibrosiusDe sacrameiilis (lih. Dc mysie- xxxn, 9). Ergo, tttlibi rcspondeam, non eral Christi
riis, cap. 5) :« Cum Scrjptura tesieiur quod ad corpus anle consecraiionem; cnlix est.vini et nqtiaj
Jeroboam prseeeps ignis desccndil de cnelo, rurstts, plenus, ttbi verba Chrisli operala fiicrinl; ibi san-
precanle Elia, ignis missusesl qui sacrificium con- guis ellicitur qui plcbem redcniit. Sed forle dicis :
smnpsit, r.oii merila personarum considercs , sed Speciem snngu!nis non video; sed habel similitudi-
oflicia sacerdoluni. Ignis ille visibjlis miitebaiiir, tit nem. Sicut eniin similititdinem mortis sumpsisli,
crederenl; nobis invisibilis operalur, qui credinius. iia et simililudinem pretiosi sanguinis bibis, ut
Crede ergo adesse Dominum Jesniii inyocatuiii pre- nulhts horror cruoris sit, et prelium Redemplionis
cibus sacerdolnm, qui ail: Ubi fuerinl duo vet trcs operelur. >
congregali in nomine meo , ibi et ego siim (Mnllh. CAP. LXI. Quod vera earosit, quam accivimut in
xvui., 20). Qtianlo inngis nbi fueril Ecclesia, ubi sacrqmento.
mysteria itia stini, ibi dignalur exbibere suam B Iiem Atigusliniis in homiliis: « Ante verba Chrisli
praesenliam. Quod si inntimi vnluit sermo Eliae ul quod offerlur, panis dicitur : ubi verba Chrisli
ignem deponeret, non valebit sermo Christi, ut deprompta suul, jam |ion pnnis, sed corpus Chrisli
species muleiur elementoruin ? Sermo Christi, qui appellatur. > Unde Ambrosiiis, in lihro De sncramen-
jiotuil ex nihiio facere quod non crat, qtiia ipse tis : < Sicut verusest Dei Filitis Jestis Christus, non
dixil et facta sutit (Psul. xxxn, 9), non polest ea qiiemadinodiim homines pcr grntiam, sed qui.i
quse stiiil mulare in id quod non eranl? In qtto Filitis ex substanlia Patris: ita vera caro, sicul ipse
noiandtim est qtiod infra iinilatem Ecclesise, non dixil, qtiam accipimus, el verus est potus, etquia
proinerilo, sed pro officio sacerdotum, ad fidem idem Dpminus nosler Jesus Chrisius consors est
astantiiim, scrme Chrisli verum eflicil sacrificiiim, divinilalis etcorporis, et tu qui accipis divinae ejus
cum, ul ait Aiiguslinus, exlraEccIesiam catbolicam, substantiae in illo parliciparis alimenlo. >
apud hsereticos scilicet, non sit locus sacrificii, CAP.LXII. Quod in sacramenlo rorporis et snnanini»
quia eoiiim sacrificium prorsus irriltim esi. Domini alio modo speciesvidetur, et denle leritur,
alio tnodo res el fide innnducainr.
CAP.LVHI. Quomodo in judicio sno non improbat
Deus, eos etiam hubere spiritum propheiim, qui Unde Augtisiinus, in bomilia 26 (tract. 26 in
non habent inerilum prophelw. " Joann , n.
12): < Hicest panisvivusdeccelodcscen-
Unde Augiistinus in traclatu Epislolae Joannis, dens, utsi quis mandiicaverit ex ipso non moriattir.
cnp. 103 Demalis, sed tamen catholicis sacerdoli- Sed qttis perlinet ad virlutem sacrnmenli, non ad
bus: < Prophelavil ciiam Saul malus rex, cum ipstini sacramenlum visibile, qui nianducal iolus
ciiam sanctum David pei-sequeretur. Non ergo se iion foris, qui manducal corde, no;i teril deute. De
jactent qui forte sine cbarilale liabent snnctum cuelodescendit manna, sed manna uinbra erat: isie
munus Dei, sicut sancltim baplismtim : sed videant verilas esl. Hiijus sacramenltim et itnitas corporis
qtialcm ralionem sinl habituri cnm Deo, qui sanciis el sanguinis Cbrisli de niensa Dominica snmiiiir,
non sanclc uliintiir. Ex his eriinlqui dicluri sunt: qtiibiisdam ad vilain, qiiibusdam ad exitium. Rcs
In nomiiie tuo propheiavimus (Maltli. vn, 22). Non vero ipsa , cujus sacrnmcntum est, omni homiui ad
iHisdieilttr : Menlimini, sed dicilur: Non novi vos; vitam, milli ad exiliiim : quicuiique ejus mu-iiceps
recedilea me qui opeiauiini iniquitaiem (ibid.). Et fuerit (n. 18). Qui enim mandticat camein meam el
spiritttm ergo proplietiae habutsse dicendi siint, el bibit sangttinein mettm, in me manet et ego in eo.
non merituin propbetse. > Hoc est ergo maiiduc.tre illnm eseam, cl potnm
CAP,-LIX. Quod qui indigne offernnl hosiias iu D illum bibere: in Christo manere, V.t illum manen-
allari, quttmvis sint sanclm, non sanclificaiitur tera in se habere, ac per hoc qui non niam-t in
ub eis. Christo, et in quo non manel Chrislus, procul dubio
Undc Hieronymus in Aggseopropheta : «0 popu- non mandticat ejus carnein nec bibil ejus snngui-
le, qui allari tanlum exstructo, el diruladomo mea, iicin, eliamsi lanlse rei sacraineniuin ad judicium
boslias mihi offers in allari, el viciimis ejus le sibil maiiducet et bibat. > ln qno iioiandiim est et
sanclificari piilas. Scito quoniam quidera sancium credendum, qtiia cuni sacramenta alia tantum duo
est quod offerlur in altari, sed non tam sanctificaris in se coniineanl, sacramentnm scilicet et effeclum
ex bostiis quain cx eo quod inlerea mortuis operi- sacramenli; istud solum tria : sacramenlum, spe-
bus polluetis. ciem illam scilicel quse videtur, rem sacramenti,
CAP. LX. Quod in solo verboCreatoris conficialur id est vciilaiein Dominicsesubslaniiae, quse sicttt de
corpus et sanguis Chrisli, qui nos redemil. Virgine vera nala est, vera esse in eo creditur;
Unde etiam sancti, qui merila sacerdotum fidc- effeclum sacrainenli proul qtiibitsdam ad vilam,
litim ncc prodesse nec obesse sacramentis scinni, quibiistiam ad judicium sumitttr : non enim sicul in
plerumque nec illorum menlionem faciunl; sed illius bapiisnaic a^iin non miitaliir ,ib aqua, el in cbri-
 885 : LIB. DE MISEIUCORDIAET JUSTITI\. — PARS I. 886
inaie olcnm non mulatur ab oleo, sed id qiiod A malos viverc. > Unde idem cotilra Donalislas :
subslantialiler ftiit aiitc sacramenttim , id eliam < Communicatio inalorum non maculat aliqiicm
immtitalum permauci in sacramenlo : nPii ila eliam parlicipatioiic sacramenloriim, sed consensione fac-
*"
credendiiin est de pane et vino qui anle consecra- tofuni. >
tionem quidcin sunl panis el viniiin in subsianlia; CAP.LXV. Quod pir minhlrum reprobum, sed lamen
|)Osl fonsecrationem vero miitala snnt, caro el san- calhoiicum remissio peccatorum detur.
gnis Domini ineadem qtta nalus esl de Virginc qtti Ul niilein sufficienter oslensum sii qupd et inali
passus csl in carne, qtia sedel ad dextram Palris sacerdotes veruni corpus et sauguinem Chfisti, non
snbstaniia. Untle etiatn post baptizamli officium pro merito, sed prp oflicib suoconsecfanl.ef omncs
aqua ad cacieram aqiiam reliiriditur, oleuui ciun inali lam ipsi quaui cieteri vcriim corpus el sangui-
cseiero coneremalur, solnni corpits Cbrisli', sicttt nem Domini iiiandiicaiit liccl ad jiiiliciiim : videa-
apparet esse quod non est, qtiia videliw esse panis, mus etiani si mali possent dare reniissionem pecea-
cum sit vera caro, sic cuni videaiiir denlibus lorum. Unde Augusliniis, in libro De verbis Domini
conteii, manibus frangi,. ipse laniei) Chrislits ab (serm. 71),.. n. 57 : < Ila fil verbum contra Spirittim
omnibus loitis inieger suniiiiir csseiitialiier, et vere sancliim, cum cx riispersione ad congregationeni,
g
ct in coelo lotus el inieger permnnel ciini Patre. . nnnf|IInni veuitur : quae ad reinitienda pcccnta acei-
Qiiod qiinmodo fieri possi'1, quia htimanse iulelli- ' pit Spirittim snncltim. Ad qiiam congregationeiii
getuise residiiuiu csl, igni comhtifatur, quia ubi elsi per maltiui clcricum , sed tamen. catholiciim,
ralio dcficit fides proficit: hec babet lides merituro, minisirtiin reprobtim ct ficlum aliqiiis accesserit
cui praebel bnmaiia raiioexperimenliim. Quod vero corde non ficto : in ipso Spjrjtit sanclo accipil re-
heaitis Augiisliiitis superittsilixil (iracl. 26 in Joan., roissionem peccatorum ^qui.Spirilus per, reprobttm.
n. 18) quod malus etiani si sacramentiim mniiditcet minisieiiiim probos colligal : in quo notaitir, qtiotl
et bihat ad judicium, non laineu cofpus et snngiii- iion nb baeretico, sed a quolibet catholico, qnanivis
nem Domiiii sitmil, nisi maneal in Chrisio: non peccatore, remissio delur peccatprtiin ,. vel in ba..
ideo ilicil, quod a stio sacramento separari possit piismaie, vel in coiifcssione pef.Spir.kura sancium. >.
suhstanlia, sed siciil Jinr-ei corpore leiius cuni eru- CAP.LXVl.
el Quod iwn merilo minhlrorum; sed gralin
cifixeriinl, el vcrus Cbiistus crat, sic Cliristiani el jusliiia Spirilus sancli solvuninr vel liganlnt
sncraiiienlo lenus qnidem siimtiul vere quantum ad peccata tt Deo, ut neqiie inlrd Eccletiam sil qui
veram Chrisli esseiiliam; non lamen vere quan- iujtiste adinittitur, neqite extra qui ab ea iiilitstet
repetlitur. .
lum ad suassnlutis eificieiitiam , ui iititim sint cum G
Undc Augustiniis, De remissione peccatprtim, ut
ipsti. Longe enini aliud esl esseiuialiler suiiii, vel
videri, aliud vero spiriltinliief. Unde in Evangelio l evideiuer oslenderct Domintis a Spirilti saneto,
Multi reges voluerunl videre qum vos videtis (Luc. xK quem donavil fidclibus suis, dimilti peccala, non*
24): non illud scilicet qttnd Jtidas vidilel. iradidil, meriiis lioiiiiniim, quodam loco sic ait : < Accipile-
sed illud mide dixil: Abraham pater vester exsultavit, Spiriium snnctuin; > conlinuo subjmigeiis : < Si eui.
ut viderel diem meutn; vidit et gavhus est (Joan. « reiiiiseiilispeccala,remiticutitrei,» hoceslSpirilus»
viu, 56j..Uterquc eniin Ahraham scilicei et Judas rcmitiil, NOIIvos. > Proinde, sicut is queni sacerdos.
Cbrislum videriml; vcre quidem, sed aller corpo- in Ecclesiam tollit-, esl taiiien*exlra Ecciesiam, el
raliter, alier spiriiualiier, alier damnabiliter, alier noii est de-corpore ; ila intra Ecclesiam est et de-
salubriler. corpore, si quis per pastoris ptaejudicia compelliitir
fbiis essei ln quo osleiiditur non in voltinlalc vel
CAP-LXHI. Quod sacramenlum iwn specte sola, sed
eiiam re sumendum esl, ut languam cum Chrislo meriio fooni vel roali ,'sed ex sola gratia vei jusiitia,
uiium simus. Spiritus snncti solvi peccala vel ligari;
Qnod eiiam Auguslinus iJiAlittguciis iu homilia CAP. LXVI1. Qnod injusla excommnnicalicl ptitius.
nocei excommunictinii, qnam excommunicato.
(iract. 27 in Joan., n. 1) ail; < Carnein Clnisti el D
saiiguiiiciii non edanms lantnm in s;icraiiienlo, Unde idem ad Cassiiiin [ad Classiciarium] : < lllud
quodctniiilli ma'i, sel tisque ad spitilus parlieipalio- plane non tcnicre tlixerim, quod sialiquis fuerit ex-
nein, ul in Domini corpore Uinquam. membra raa- coinniiinicatiis injtisie; ei poiiiis oberii, qtti faciet iu-
neanuis, itt ejus spiriiit vegelcnuir. jiiriam. >Unde idem, in libroDe suinino bono :« Nec
CVP.LXIV. Qnod IIOHnocet si mali sunwnt-nobiscum, natura Doi potest nocere quidqtia,m, nec nalura Dei
sacramenlii, qui aul iguorautur nut toteranlur^ inj'u-ie nocere, necnocerepatiiurquemquam. > Item
Et quia pioliilietnr s.inciiim tlari canibus, ne pu- ad cleruiii Hipponensem (epist.78vn. 4.): iQuid obest
laicimis oniuino mnlos , qttos atil ignoranuis, aut iiomini quod ex illa'tabula.[a/)i«/, Aug.. non vult emn
tplerainiis , a laulo sacrainenlo arcendos ,. stibdil. reciiari) vttlt eum rapere htimana ignoranlia , si dc
(ibid.) : <El ne scniidalizcmur eliani si miilti nobis- liiiro viventium non euin deleat \/ipua\ Aug. iniqtia]
cum nianducaiil ci bibiijil lempor.ilitcr saciaineiiia,. huinana conscientia ? >
qni babehiiut iu fine aelcrua lorrnenta; qiiianon con- GAP.LXVIII, Quod non solum culpa, sed eliam ordo
sumk iriluralio^ qiittd pnrgalur;) est vcutilaiio.: ei observtiititus est injiidicio,-
iu hoc sicculu ucccssc habcmus usquc iu fuicm inicr Undc idero,. in libro Dc pccnilcniia , ne quilibet
<ft.,\ D. ALGERI SCHOLASTICI L,E0DIENSIS R88
damnetur prp igiioraniiajudicis, ait (ser, 551, n. 10): \ unuiu aique ideni sact ificiuin propter iioinen Doinini
• Npluit Deus hpminero ab hpmiriejudicari ex arbi- . quod invocatur el semper sanctuui est, ct lale cui-
trio suspicipl|>s, aul exlra prdinem nsurpatp judi- que fit, qtiali corde ad accipiendum accesserit. >
eio, sed potius ex lege, Dei, sed ordine Epclesiic; Et post patica (cap. 7, n. 12); < Dicant ergo miiii
siveultro confessuni , sive accusatum, siye etiam cui sancip securidum salutem spiriiualem obfuerii,
convicltim.iln quiljiuspinnibus cniiStajlnpn pro irie^ vel in sacerdotibtis vel in populo constilulus, nialiis
rito, sed prp oiBcio sacerdotis , secundum ordinem atque niaculatiis sacerdos. Ubi erat MoysesetAaron,
jiistitiae quemlibet iigafi vel solvi. ibi inuriimratores sacrilegi; ubi Caiphas, ibi Siineon
CAP, LXIX. Quorf q pseudtiepiscopit potest ratq ha- et caeteri boni; sed sarcinain suam unusquisque por-
bdri ordinutio. tabit. >• El posl pauca (cap. 8, n. 15) : < In Evan-
De OPdiiiibiisvefp qnod a mnlis sacerdotibns mi- gelio, inquiunt, scriptum est : Peccaiores Deutnon
nisirari pOssiiit quia superiits saiisdiclumest : nunc oudil, ted si quit Deum colit et vohn.taiem ejus facit
vel pariiro dixisse sufliciai. Ait enim Leo, eap. 25 : illuinaudit (Joan. lx, 31). An proplerea dieuiUhoc,
« Quod si qui cierici praesidehiiuni a pseiidoepisco- ut iiiielligatur episcopus malus non exaudiri cum
jiis ordinati surit,' polest raia haberi ordinalio ta- pro ppptilo. rogat. Quod si ita esset, non ideo
"
lis. > , '' •.' innien poptilus, si bontis alqiie fidelis est, solticiius
CAP, LXX. Qtiod qmniq sacramenlq q peccqlore, sed esse ilebet, Securos enim facit illos Scri|>ttira, quas
iameh catliolico riie minisirenlur. ait: Fratres, hwc scribo vobh, ut nen peccetit; et *i
Et ut bene concltidnm omnia sacranieiita a malis «jiitj pecciiverit.advqcalumjiabemus apud Pairem Je-
sacerdolibus , sed tamen catholicis pnsse riie mini- stim Clirislum jutltim, et ipse esl propitiaiio pro pec-
strafi, ait Augnslinus conlra Donalisias in libro v edtis noslris (1 Joan.n, 1). Noh dixit, habetismcdia-
(cap. 20, n. 28) : « Qunmodo Detis cxaudit homi- loreni me apud Patrem, sed advoealiim habetis Je-
cidam precanlem , vel snper aqunni baptismi, vel su.mChristum. > Et poslpauca (cap. 8, u. 16,17) :
super Pleuin, vel super eiicharisiiam, vel super ca- < Mediator iiriiis Dei et hoiiiinuin, hoino Jesus Cliri-
pita eoriiin quibus manus impoiiiint ? Qtiae omnia slus, in quo nos untim suimis : sic servetnis nnila-
liunl et valent tamen , etiam per horiiicjdas, id est tem in vihcnlp pacis , riec propter malos bonos de-
per eps qtii oderunt fralres , et in ipsa inItis Eccle- seramus, sed propier bonosinalos siifferamtis, cum
sia. > Et bene detefminai. Nbm extra Ecclesiam, certum etiam sil.qtiia pcccaiprcs Detis nudit, quia
npn esl fldes neq.tie!meriiym, quid potest valefesa- Balaam propheta noii de populo Israel, sed alieni-
(raiiientum? r genacnnduciiisabamico (iViiin. 24,. I),nt populo Dei
CAP. LXXI. Quod iu unilale Chrisliana non obest Bialedicerei convcrstis a Deoad beitcdicendiim cujus
matus sacerdos vel cqllegis bonis vel popularibus verba omnia boniini imprecanlis audimus el legimus,
subdilh. eicuiri aliiid iiabel invoto, verba taineii rirecantis bona
Unde Augustinus ad Parmenianum, libro ii (cap. 5, sunt et pro populoexaudiuntur a Doinino. Uhde non
n. 10) : < Unicuique iribpil Deus secundiim cor miiuiii esl, si vefba bona, qiiae pro poptilodicunlur
supm, Naro , si primis lemporibus npn obfueruut iit precibtis , etsi a mali? dicanliir episcopis, exau-
mali sacerdoies, vel cpllegis bpnis,, sieut fuii Zacha- diri laiiieii non proiiecessitate pncposilorum , sed
rias; vel popularibus, sicut fuit Natbanael, in quo pro devotione populpfuih. Verutii qubd scripttim ^st
dolus npn eral, qiianio niagis uibil ohest in tinitate in Evnngei.io:PieccqtoresDeusnon audit(Joan.\x, 31),
Cbristiana episcopus tnajus, vcl coepiscopis, vel lai- iuiri a Doininodictuin,' setl ab illo qui oculos corporis
cis bonis, cum jam ilk sacerdos secundum ordiiiem jnm qitidem reslilulos habebal, sed ei ocnli cordis
•
Melchisedech,. ei poniifex npsier sedens ad dcxie- iiondiiiii palebaiil. Unde ipsum Domiuiiin adhiic pro-
ram Palris iiiterpellat pro nobis qui tradilus est phetam pntabal: riain eum posiea cogniiiim Dei Fi-
propier delicta nostra el resu.rrexit propter justifi- lium adoravil. ipse aiiieiu Doniinus cmii in templo
eatipnem npstram ? Nec illtid bouis obest, sed offe- JJ oraient Publicaims et Pharisaeiis, peccaloreiri confi-
rjitUbus, quotl yerissime dictutn est: Dona impiorum tenlein peccaia sua inagis jtislilientiim dicit, qiiam
itqi prqbqi Aliissiihiis (Eccli. xxxiv, 23) : non eniin Pbarisaetiiii jaclantfeniinei-ita' siia. Qiiahqiiaiii-eniin
djxit doiia eoruiii qui pro pace loleraiit iniquos, non jtistificatiis liesiltefii esse peccatbr, tainen ut justifl-
piobat Domiiius... Sacrifieia , iriqiiiunt, jmpioruin careiuf]ofabat, et pcccata coniitebaiiii'. Exaudkur,
extecrullo esi Domino: Etenim initjue offerunt illu juslificalus est. Non dcsineret essepeccalornisiprius
(Prop.xxi). Jam stipra responsum esl, quia non est exaudiretiir peccator. Quamobrcm omnein qnidem
iniqtius Clirisius qttl pfo iiobis seipsmn obtulit, et peccatorem exaudiri, sed tamen non omnem pecca-
noster in coelo nie.diator est: qtio suam Eeclesiam lorem lion exaudiri Veritas testis esl. Sed objiciunt
gnbcrnaiiie Iionis mali non obertint, qui vel igno- quod iirPsalhio dicilur : Peccalori autem dixit Deus:
rantur , vel pro pace loleranttir. Quorura crimina Quarelu enarrusjusliliiis measet assumis tesUtmeniwn
bonoriim chnriiaii in unitaie omnia loleranti nibil meuniper os tttum ? (Psdi. XLIX,16.) NOIIiulelligunt
noc'erenl,.si forle, ea etiam cognita, judicibiis eccle- ad boc , ut scial peccalor sibi noii prodesse verba
^ sinsticis persnadeii non possent. Sacrificia ergo qiiae promintial, sed quod dicit ipse nPn faeit • ve-
impiorum cis ipsis oberirntqni impie offertint. Nara i-uinlamen aliis prodcsse quse per malos audiunt et
 885 LIB. DE MISERICORDIAET JUSTITIA. — PARS I. 89«
faciunt, ipse Dominus docet in Evangelio : Super fi phetainterprophelasexstilil(//?e5. xix,24).Caiphas,
. cathedram Mogsi sederunt Scribm el Phariswi : qum ciim esset pontifex anni illius, de saluie miindi
dicunt facite, qum aulem faciunl nolile facere (Malth. bene propbetavit. Et quid mirum de his cnm etinin
XXIII,5). Deus in ore asinse ad increpandtim Dalaaro, verba
CAP.LXXII. Qnorf in mandalis Domini andiendis sua posuerit? Sicut jerpens homini, sic asina io-
non per quem, sed quid a quo dicatur attendendum cula esl Balaam. lllud optis fuit diabolicnm, isiud
est.
angelicum. Htiic ergo Balaam canmm su;e potentise
Unde Gregorius : < Nemo me hoc' in loco despi- in pre posuit; populum qnem maledicere volebat
ciat propter me, quia saepeevenit ut persona potens benedicere eoegit. Qnorsum hsec oinnia, nisi ut
fainiilnm despecium habeat, cnroqite per etim forie credamus quia Spirilus sancius non semper ubi di-
suis vei exlraneis aliqttod responsum manilat, non gnum est, sed ubi vnll, et quomodo vuit, spirat ?
despiciiur persona loquentis scrvi, quia servaiur qui ad malos quidem se venirc, sed non nianere
in corde rcverenlia mitlenlis, nec pensanl qui au- designans, ad honos venire et mansionem facere
diunt per queni, sed quid vei a qtip audiunt. > denimiial. Ergo niilla merita pra-judicaie possiint
CAP.LXXIII. Quod omnia sacratuentn, cum obsinl , suaj graliae vel poientise, cum dicat Doiiiinus ad
indigne tractaniibus, prosunt tamen per eos digne Moysetn dc filiis Aaron : InvoCabunt nomen mcitm
sumentibus. lsrael,et benedicameh (JVwm.vi,27/.llem-
In omnibus quaesiionibus intelligendum admone- superfilios
que in Exoilo : Ego Domiitusqui sacrifico vos. Unde
rntis, quia scilicet omnia sacramenta, cum obsint ail Augustimis : < Sint jtisti miuistri, si voltint. >
iiidigue tractantibiis, prostint lainen per eos digne Siaulem noliiut, seciirmn nie lacil magister, di-
sitmentibtis, sicut vcrbitm Dei : iinrie dictiun est: cens : Qttaedixerinl servate cl facile (Matth. xxm,
Qum dicunl facile, qnm aulem faciunl facere nolile. 5), non ipsi, sed ego qili sacrificn vos. Qtiid enim
Et revera in Ecclesia non possunt mali minislri
prsejndicavit Samiieli qtiod fuit Ileli discipulus ct
prsejudicare divinse graiiae; quia Spirilus sanctus, ciun Oplini et Phinees, qui sub Heli perierunt,
ciim sit onmipotens , iiber est ad omnia, ubi niilrilus ? Quid coiuulit Jiulac,
quid cuni cscleris
vult spiral (Jonn. ut, 8), qtiando vuli, et qtiomodo iposlolis a Domiiio electus est ? Quid Nicolao,
vtilt; nunc per seipsum, nnnc per mtnislros tain bo- qtiod ab apostolis in gradu levilico nsstimptiis est ?
tios qnam mnlos. UndeApostohis : Divisionesgralia- Paulo datus est Satanse ari citstodiam,
angelus
rum stint. Unus nitlem Dominus, qui operalur omnia Balaain vel
Caipluu propheiiae spiritus ad ruKiain.
in ommbus, dividens singulis prout vult (I Cor. xu,
3 Uode Aiigustiiiiis in homilia 62 (traci. 62 in Job,
9); stergo ipse oiniiia in omnibns; el nemo nliqiiid n. 1): < Multiim interest non qnid accipiat, sed
prcrter ipsttai: UnileDouiiniisad Moysem : Congrega quis accipiat, uec quale sil quod dalnr, sed qualis
miliiseptuagiula virot el dnceseosad tabernacnlnm fm silcui dalur. Natn et bona nbsunl, el mala
pro-
et
deris, aiiferniii detpiriiu tuo,tradamqtie eis (.Ymn. uiit, sicnt fiierint quibus daiitnr. Qtiiri ergo mira-
xi, 16). Non dixit, auferes et trades; sed, auferam ct ris, si dattis est Jud;e
panis Cbristi per quem mau-
Ir.idam. Quotl uc etiam meriio cougregnndi vti riu
ciparetur diabolo, cnm eeonlra videas dalnm Patilo
cemii eosascribereliir, duo ex his qtti descripti fue- -ingelmn diaboli per quem peiiicilur in Christo ?
ranl.ad labernaculiiin non veneriini; el tanien Moy lia et malo bonum obfuii, el bono inaliim profuit.;
se iion diicente, sicut caeteri Spiriliim acceperunl. quia malo non conseiuil. >
Qui licet de spiritii Mnysi nblatns dicitur, niillo ta- CAP.LXXV. Quod solo consensu mala fiunl; quia
inen ejus dispendio facttim <sl aliler, quam si nr- nullum esl peccalum nisi voluntarium.
deme candeU centum aliac acceudanlur : sed ideo Unde Hieronymus ari Riisiiciiin (episl. 95, al.
diciiim esl, ul nmis idemquc Spirilus in prsclaios et 4) : < Vas eleeiionis macerat corpus siium ct sub-
snb liios tliffiindieredaiur. Simililerel in nova gra- jicit serviluii, et lamen cernit iialtiralem ardorem
lia ciim soleret lanlum dari per imposiiionem ma- D carnis suae repugnaru senientise, ul qnod tion vult
mis, (amen adinic loquenlc Petro , cecidit Spirilus- agere conipellaiur, et quasi vini paiiens clamal :
sanctus super emnes. Simililer, ut legilur in Dia- Miser ego homo, quis me liberabit de corpore mortis
logoGregorii : J Non ordinante episcopo , sedilin- hitjus ? > (Rom. vii, 24.) Unde Aiigtistimis in libro
gtiam ejus phleboloniaiile angelo , idiola faclus est Relractationum : « Usqne atleo peccalum volnn-
praedicator egregius. > laritiin est maltini, ut nullo modo sit peccatum ,
CAP. LXXIV. Quod malum bonis bene dalur, sicut nisi sil voliintaritim. > Polesl vi leri falsa hsec dcfi-
angelut Snlanm Paulo ad cutlodium, et bonum nilio; sedsi diiigenler disculiaiiir, invenitur veris-
malis male sicul Caiphte {spirilus prophelim ad
ruinam. sima. Peccatum quippe illud cogilandum cst qunri
Sed quid mirum de bonis, cum eliam malos in- lantummodo peccaium est, non quod poena pec-
spirando organtim suum Spirilus sanctus feccril ? cnii.
Ralaam, ctim esset ariolus, oriri stellam ex Jacob CAP. LXXVI. Quod etiam commhtio carnaliter non
propheiavit; Nabuchodonosor cuni tribtis pueris in est peccatutn sine conseusu voluntatis.
camino quartum similem Filio cognovit; Saul, cum Unde etiam cum in commistioiie cantali diflicil-
David perseqiierctur, cum Samuele in Ramala pro- limc consensus excusari possit; tamcn Ilieronymus,
«91- Di ALGERl SCHOLASTICI LEODIENSIS S92
libro n, ait :.» Finge in pcrsectilione aliqua virgi- A pedianl alios infirmos et premant, non videtur esse
iiem prosliliitani : hatc quia voluntnrie non peccnt, cupiditatis occasio, sed consilium charitalis. >
aptid Evaiigciium virgo suscipitur, in lege qtinsi CAP. LXXX. Quod nttltum est delrimenlum cuin
corrupta reptulialur. > Idem in libro Hehraicarum pseudoepiscopi* el presbyterh conversari, el non
Qtiseslionuiir: < Corpus mtilieris non vir maculai., consentire.
sed voluiilns. > Unde Aiigtistimis, in libro i De ci- Unde Zachnrias papa Bonifacio, in ea epislola
vilaie Dei (cap. 18) : < Proposito aiitem manenle, cujus est initium : Benedicius o Deus et Paler:
per quod eiiani corpus saticiiftcari meruit, nec ipsi Propler hoc quod cuni pseudocpiscopis et presby-
corppri auferl sanclilatem violentia aliense libidinis, leris conversntus cs, non consenliens iniquilati eo-
qnam sevval peisevcianlia suse conttnemiae. > Itein rum, nulltim libi detrinienlura cst coram Deo. >
et hinc ndmoncmust < iia non . amitii corporis san- CAP. LXXXI. Quod
culpis pradatorum implicantur,
ciilaiein, maneiiie aiiimi sanctilnte etiam corpofe qui aiiquem consensumeis accommodant.
oppresso, sictil aniifliltii- corporis saiiclilas violata Unde Cypriantis mariyr econlra, in .episiola stia :
animi sanciiiate. > Unde idem, in libro De libero « Non sibi
plebs blandiattir, qtiasi iinmunis esse
arbilrio : < Pudicitiam quis dubilct in animo con-
p possil a conlagione delicli, cura sacerdole pecca-
siitiilani, cuin sit virlus ? unde a violento stupra- lore communicahs, et ad illicilum prsepositi sui cri-
tore cripi ipsa non polesl. > Et quid mirtim, hbi men assensum accommodans. Conslat eniro omues
lionesl consensus, non esse cnlpam, ciim etiain eodem crimine conslringi, qiioiquol fuerint injusti.
iibi esl consensus, sed lamcn ralionabilis discre- ct profani sacerdotis sacrificiocontaininaii. >Nonne
titinis-inienlio, vemalcm vei niillam habel c.ul- eiiim qttia Jonas ciun inobedieniia esset in nnvi, na-
pani ? i vis pericftlabatnr conleri ? qnia Achaz cum ana-
CAP. LXXVHviQiiorfelinm in consensii carnalis com- ihemate laminaeaurese eral in Israei, exercilus pei-
tnistionis, si adhibealur ratio, vel . annullalur vel citssus el ftigatus esl nb urbc Hai. Si ergo iia ptt-
minuilur culpa.
niliim csl in culpae ignaros, quiri fiet in conscios et
Unde Angiistimis ile bono conjiigali (cap. 6): coiiseiilietiies ?
< Conjugalis cnnciibitus generandi gratia non habet
cttlpam cpncupiscenliae saiianriae; sed lamen ciim CAP.LXXXII. Quod caute carendi sunt mali, ne eo-
lori fidetn venialem habet rnm culpis implicemur, el abjiciendi de Ecclesia,
coujuge propier ctilpam, ne cum eis periclitemur.
ndiilleiiuin ve.rosive fornicatio lethalem liahct cul-
Unde Ambrosius in homiliis: « Unius deliclo
pani. > Cum ergo in.tam tinica itnitaie ubi dtiosiinl *
in cnrne iin.i... Undc Augiisliniis ail paulo posl : cunclorum inerila qiialiunliir : dormiebat enim
t Quia inulio facilius.se abslinenl, ulnon titanliir, Christus Pelro, ne vigilaret Jurine.Ergo si nnins rei
dc peccato cuncti periclitnnlur apostoli, hoc exem-
quam lemperciil i>lbcne utanliir, vel non conseu-
caveamus proditoren;, ne
tiendo, vel • discreie cohsenliendo • peccatitm vel pl.oi-ayeamus perfidiim,
viielttr vel tcmpereiur; mulio mngis in Ecclesin, per iinitm pltires flttcliiemus. Quin etiam hiijusmodi
ubi diversse snnt voiutitales el adiones, vel nou abjiciamus de n.ostra navicula til non obdormiat,
consentiendo vel lolerar.do cum discreiione possunl sed vigilel nobis Dominus. Pro actibuseniin noslris
a el coiifratritm iinmu- obilormil atit vigilat Dominiis. > Et paulo post:
quilibel prse|atoriiiii culpis cunclis couferlur ignr.via. et unius
nes, el sncramentortim cpelestiiim cuiii ipsis csse < Unitis culpa
ad salmero pariicipcs. > deliclo oronibus generattir iiilirmilas. > Qucri nutem>
Dominus pro aliena culpa islos qunmvis ignnros
CAP.LXXVIll. Quod quibtts placent mali, illi tantum vcl
communicahl malis, quibus aulem displicenl non piinivil, irieo fecil, ne pro qtiavis simplicitale
communicant. ignavia alienis malis iinplicemiir, sed circumspecie
atiendnimis :
Uiule Aiigustinus: < Quibus mali placent in ne eis aliquem praebeamus nssensum
comimmicant ntalis. aulemdis- ff unde Doniiims in Evangelio : Attendite a falsis pro-
tinitaie, ipsi Quibus
ne simtil plielis, qui veniunl ad' vos in veslimenlis oviinn; in-
pliceni, ciiain eos cineudare non possmit,
CIIIIIzizaniis eradicenlel Irilicum, non faclis eornni trinsccns aulem sunt lupi rapaces (Mallh.\'\\, 15)..
sed alinri (oiiiiiiuoic.int: iia ut non sohini ab eis Ecce Dominns malitiam qunvis specie virtutis ve-
non inaculentur, sed riivinis verbis laudari mo latam, catile juhel esse altenrienriam. Unde Apo-
si ex Deo snnt (I Joan. iv,
reaiiliii-, quia pro liono unitatis lolerant quod prc slolns: Probale spirilus,
bono uniiatis odenini. > 1). El itemin : Noliie omni spiriiui credere (ibid.).
CAP.LXXIX. Quod aliqnnndo subtrahenda esi cor- CAP. LXXXIH. Qan dhcretione comptenda sitlania
reciio tnnli.ine ipsi vel deieriores fiant, vel eliam diversiias Scripliirarum, quia tnali modojubenlur
exacertmti tiliis noceanl. excoinmiinicari, alii aulcin mediocriler corrigi,ut
curentur.
Ilem Aiigustinus, Deciviiale Dei Jibro i, cap. 60 :
< Si prpplerca quisqiic objnrgandisel corripiendii , Undeergo riictitmesl, quod mari.pro pace Eccle-
niale ngciilihus parcil, quia opporluniim lcmpus in- si;e. siiul lolerandi ctiain cogniii, ctini uulloinodo
qnirit, vel cisdein ipsis ne deteriores ex his effician nobis noccnnt, neque conversntioiie, nequc sacra-
tur, vcl nc nd bouain vitnin ,et pinm erudicndos iin mcii-.oitiiu parlicipalipnc, scd polins prosittt fiiie-^
895 LIB. DE MISERICOKDIAET JUSTITIA. — PARS I. 884
Hbus et prsedicaiione sua, et oratione, caeterisqiie . a Christi uniiate separanliir. Quiriam vcfo econ-
nmnibus ecciesiasticis mysteriis, sive ea celehrenl trario periclitantes , euin bononiiii et nialoiiim
nccasione, sive, ut ail Aposlolus, verilale : de-.quo-' coinniislionem in Ecclesia demonslratam vel pi.c-
iuni toleranlia nos Aiigiislinus landedignos aslruil, diciam esse perspexerinl, el patienlia: praicepta de-
ab illis nobis esse nttendendiim Dominns in Evnn- deriiil (quae nos lirmissimos rcJditnt, ul etiamsi
gelio admonel; illos Ambrosius cjicere de Ec-; videnlur iu Ecclesia esse zizania, non lanien impe-
•icsiae navicula, ne ciim iilis pereaimis jubet: miiiis diaiur fides nut cliaritas nostra, ut qtioniaro zizauia
eniin cnlpam cunctis conferre ignavi.iin riocet. Ex esse cernimus, ipsi de Ecclesia recedamus, desii-
qua praeceplorum varieiaie sanctis, quoruni nnits liiendam putantes Ecclesiae disciplinam), quamdam
est spirilus non dissensionis sed pacis, non est perversissimam securiialem pfaeposiiis tribiiiini,
ulla contrarietas imputanda. Scd cum omnes viae «liinsi ad eos non perlineai nisi dicefe quid caveii-
Domini stint inisericordia el veiiias, niaxima di- dttm qiiidve facieiidum sit, qtiodlibet antein qiiis-
serelio est attendcnda, qua ciim Psnlmista miseri- quis faciat non curare. Nos vero ad sanain doctri-
rordiam et jiidicittin Deo «.aniemiis (Psali c, 1), ut nnm pertinere arbiframur, ex iilrisqtie les.timoniis
siilicet non dissone, sed concinne el concordiler vilain seiilenlinmque inoderari : iii canes- in Eccle- .
uiruniqiie csse exsequendum suo ordiue, sua di- sia propter' paccm Ecclesiae tolereinus, et canibus
s i etione demonstremus. El illud igitur est facien- Sanciuiu ubi esl pax Ecclesiaelutn non deihus. Cutii
duv.i, el hoc non esl omitteiidiim; sed est stiuin ergo sive per negligenliain praeposilorum, sive per
tempits loterantiae, esl eiiatn siium discipliiiae.Ut aliquam cxcusabileni necessitalera, sive per occulias
cuiin ail Salomon : Est tempus pluntandi, est lethpus obrepliones inveiiimus in Ecciesia malos, quos cc-
evellendi (Eccle. m, 2). Qiiamliu enim mali accusari clesiastica discipliua corrigere non possumus; iuuc,
nequeunl, vel quia accusationis documenlis rieseri- ne asccndal in cor noslruin iropia et pernicios.i
mur, quia deest accusator, vel numerus, vel probi- pra-sitmptio, qiia existimemits ROSab hisesse sepn-
tas, vel culpse talis evidenlia cui testificari possint, rnndos, ut peccatis eormn non inqitinemur, veiiimii
vel etiama malis Ecclesisejtidicibus non audireniur, iri menlcni illse de Scripturis siiniliiudines, ei ili-
ctiamsi accusarentur; vei quia eliam accusatores vina oractila, el ceriissiiua exetiipla, quibus demon-
corrigere non possenl, scd pej'erareM; vel qoia stratum est malos in Ecclesia pefmistos bonis
lales persouse sunl quoa vel per se vel per faulofes usque ad finem saeculi teinpusque judicii futuros, el
sitos toii Ecclesise concilare possunl scandalum yel nihil bonis ih unitate ac participatioric sacramen-
scbismatis vel oppressiouis, tandiu sunt lolerandj, ) lortim, qui eis factis nori consenscrint, obfuluros.
nec lamen uilo conscnsn amplcctendi; sed tamen CUIBvero eis, per qtios Ecclesia regitur, adest salva
qiiia iiilentione, vel fragililate,.vel necessitate ,fa,- pace potestas disciplinae adversus improbos excr-
ciant, diligenter cousideranrii. Ul ergo misericordia cendse; lunc rurstis rie sncordia scgnitiaque dormia-
caiitettir ct consoiiel cum judicio, temperamenlum mus, aliis acttlcis praeceptorum quae ad severitatem
discretioneinqiie ulritisque describil Augustinus in correclionis periiuent, exciiandi siimus, ul gressus
libro De fide el opeiibus (cap. 3, n. 4) : < Proliibet nostios in yia Domini ex ulriusqiie lestimoniis, illo
DotiiinusSancium dari caiiibus, nec contrarif.s est duce adjutore dirigenles, nec paiientiae noinini tor-
Apostolus Domino, qui dicil : Peccanles coram om- pcscnimis, nec oblciitii diligenliae ssevianins. > El
nibus argue: ut el cmterimetumliabe.anl(1 Ttm.v, 20),, post pauca : < Si in prsefata condesccnsipne a quo-
cutii ille dicat: Corripe euminter te et ipsum (Mutth, libet calumniaris de aliquo simiilandi vel fiiigendi
XVIII,15). Utrumque eniin faciendiim est, sicut di- gcnere, legimus quod ttlilis simtilatio asstimenda est
veisitaiis infirmilas admonel eorum, quos utique in lempore. Unde et Cephas siibtrabebal et segrc-
non perdendos, sed corrigendos curandosquesusce- gabat se tiincnseos, ctim vaselectionis lolundit ca-
pimus; et alius sic, alius aulem sic sanandus est. pul et Timollietim circunicidii. Ipse quoque Filins
lla est elinm ratio dissimulandi et lolcrandi roalos Dei finxii se longius ire; et nescire quod scicbat. >
in Ecclesia: elest rursus casligandi ratio, corri- liem, in eodeiii cap. 180: < Caveiiditin esi ne idco
piendi, non ailmiltendi, vel a commtinione remO- piileimis esse proposiias istas simililiidines trilici
vendi. Errant aulem homines non servanles mo- vel ziznnioriim, ut dormiat Ecclesiae diseiplina, de
riiim, et ciim unam in partem proclivero ire qua in figura illius mulieris dicttim est severse cou-
ceperiiit, non respiciunt divinse aiictorilaiis alia versationis tlomus ejus; sed moneo ne eo usque
lesiimonia, quibus possinl ab illa intentionc revo- progrediaiiu- denientiae potius temeritas quaiii seve-
c;ui, et in ea quse ex.ulrisqite lempcrata est consi- ritas disciplinae,tit quasi bonos a malis periiclViria
slere varietale ac moderalioite. Quidam inliientes scliismata separare praesuinai. Neqtie eiiiiii pcr lins
nraecepta severilatis qiiibiis admoneinur corripere siiniliitidines et pronunlialioites coiisiliuiri desidia:
iuquieios, nec dare Sanclura canibus, tit elhiiicum bonis dnlnin cst, ut ncgliganl qitod prohibere dc
habere Ecclesi;e contemplorem, a compagc corpo- bent; sed patieniix, qua perferani, salva iloctrina
ris membrum quod scandalizal evellere, ita contiir- verilntis, quod enicndare non vnlent. >
bant Ecclesisepacem, ul conenlur anle lempus se-
parnre zizania, aique hoc crrorc c.-ccati, ipsi potius
8?3; D. ALGERI SCIlOLASTlCf LEODiENSlS 896
CAP, LXXXIV. Quod aliqiti non stint excommuni^ A k dilectione eortigeiidi, rion odio perscquendi, pienis-
cahdi', he aliut tiia excommuniculiune conla- "' siinum ofhVnnn «©:>solum caslissimai innoecnlia»,
minenl. sed diligentissiniae severitalis implevit. Ubi aulem
Uride ilem Augtislinus ad Emeriium Donatfstam caelem impeditinlur, illa dtra semper retenla incor-
(opisl. '87, n. i) :.<fNoh reprehendimtis si eo lem- rupium servani, ut nec faciat malum, ncc Bpprobet
pore, ne mullos seciini excommunicalus traberei, facttim.>
ei coimminionem veslfam schismaiis riirbre proci- CAP.LXXXVIH. Quod peccaium esl correctionem
dcrei; Opiaiiiiri excdmniuiiicafe' noluislis. > differri, ti tine impedimentopotctl fieri.
CAP.LXXXV. Quod' noh esi correciipdifferehda. Et ppsl pauca (iHd., cap» 22* m 42)': < Ideo ec-
Uride iiemAiigustiniis.ad 'Pariiieiiianu,m libro n clesiastica (66) regtda cort igendum cst, ne ad mul-
(cap.. 11, ii. 25): « Ciim appareai hihil esse grayius los persuadeiido perveniat. Quod ubi Irefi res paeis
schismatis, procidendae nni.taiis nulJa esl iiecessilas permiuil, el non fit; ipsa negligenlia culpnm tra-
jusla; cuin sibi neqitnqunm spirilualiler iiociltirns hit, et in pericUlo consemicnrii, vel perdesidiam
malos ideo tolcreiu boni, nc spiriiualiier sejungan- r.orrigendi. > Et posl pattca, lib. III (cap. 1, n. 12):
tnr a bonis; ctim disciplinae severilalem consideralio _ Quisquis conteimwerit Ecclesiae Dei disciplinam, nt
custpdiendae p.acis rerrenal aut diflerl, qtiam. lamen malos cum qtlihus non peccat, et quibtrs non favet
securiins exerii; cum apparel sine sch.i.atiivul- desislal monere, corrigere, arguere, si eiiam talem
nere ad salubriorem correctionem posse e.cl^siastico geril persoiiam, el pax Ecclesiae patiiuf, etiam a
judicip viridicari, > pariicipalione sacramenlOrum separare, non alieno
CAP. LXXXVl.Quod aliquaudo peccatori tubser- modo peccal, sed suo. Ipsa qlioque i« iania re ne-
viendum est, non in his qum male, sed quw bene gligeulia grave matum est, ideo Aposiolus arimonet
agit, etiantti ntate intendat. ut auferal malum a seipso, non solutn scilicet au-
Sed el honi si subministrenl intcrim, vel congau- ,t daciam commiltendi, sed et pigritiam corrigendi, el
deant malis non in malo, setl si quid forte bene negligentiam «indtcandi. »
gesserinl, fiinm rnnla inlentione; non nocet. Unde CAP. LXXXIX.
deesse eodem Quod quando pliires eodem contami-
posi pnilca Augustiiiiis (videtur libro) nati sunt nlorbo, poliUt eit differendd, qiiam exer-
(lib. ii cont. Parm., c. 18, n. 37) : < Quis dicit pec- cendu correctio, qjiia meliut ett aliqtios in Eeclesia
raiorem esse adjuvandiim, ad hoc ulique in quo noncorrigi, quamipsam scindi.
pcccare non vult, sicul ipse Achaz, quem audivit Et prisli paiicaf hpc^^cxponeris, dit (ltb. ni, c. 2,
Josaphat etindo ad praelium cum illo, cum ille Mi- C n; 1S): < Uuni de frumeritoriiiri cefta stabllitaie
rbeae propheue conieinnerel verba ? ( // Reg. xxu, certa secufilas nianet, id est quarido ita cuique
18) sed lanien ut liberarentur a pericub bcllico, criinen notum est, et omnibns exsecrabile apparet,
caetera cjus benefacta prxvaliiertinl. Qui auteni ver- «I veliiullos prorSiis vel lales non liabeat defensore»
salur in Ecclesia Dei, uhi siinl el illi qtii sua quae-
per quos possil scliisma coniingere, non dormiat
runl, nun qusc Jesti Christi, qtii per invidiam etcon- deveritas disclplmse : iri qiia iarito- esi efficaeior
tcntionem Christinn aniiuiilinut non caste, el dicit: emeitdatio' praviiaiis, quanlo dirigelitior conser-
sive pCr verilaleni, sive per occasionem, Cbrisltis vatio charilatrs. Tiinc attieni Jioc sirielahe pacis et
aiiiimitietiir (PMlifip. i, 15), in hoc gaudeo, sed et
unitalis, el sihe lsesione ffiTnieritofiim Keri' polest,
gatidcbo, impollulns inter eos permaneli quia non cum congregationis Ecclesisc mullitudo ab eo cri-
eis ad sua qiiscrenda consentil, cuin hoc culpet mine
ijuoanaiiieinatizatur alienaesi.Tunc enim ad-
silque rcprchcndat', nec eos ad peccntum adjuvat, uivaf praepositutn •^oiiDS'corfipieiiierii quam crimi-
sed ad hoc imde Cbrisius latitis prsedicetur ab eis nosttm resfeteifteiri; irine se ab ejtis conjtinciione
qui aiidiiiut-ei faciuni, per eos quori riicuni nou salubritei* Cor.tiuei, nt hec cilium ciim eo capiai.
quotl faciiml, Christuscredaliir, iu|Chrislo sperelur, j. Turic iile et tiriiofe pefciifrttir, et: pudore sanaltfr,
Chrlstus diligalur. > ab univcrsa Ecclesia andibeinatizaium se viriens. >
CAP.LXXXVlI.iQMpdcorreeiio peccqlqrqm chariia*1 Et-post riituca'[iMi.j n.14): * De ta-li medicina ait
tiie ei miserjcordiier exercendu esi et discreie. i Aposthlusi': Sati* hmcesl cofreplio-qtrae fii a mol-
Et posf pattca in eodem (ifciV/.,cap. 21, n. 41) : ris: cum scilicel ille cofripitiw qui noh habet sociam
< lia plaiie aliquts roalis socialur, si maiis aliquidL nmllUiidinem. Cum tero iden» morbus plurimos oc-
cii.ui eis cotiimillit,, ant coiiiiniileiilibus fayet. Sii- eiipavefilv riiliil- aliu* boriis; restat;, qiiam dolof el
auiem iieuiruin facil, nullommlo sociatur. Porro sii gemiliis, et divinse disciplinse severa niisericordia
nddal lertiiim, ut non sit in judicando piger, sedI csl necessaria. Nam consilia separatioiiis inariia
vel corripiat juslusin misericordia el arguai, vel sil siiiit, et perriicibsa, et sacrilcga : ei plus perdont
eain personam gerit, el ratio pacis admiuit, corami inftrmos bOtios, quam cof rigunt airiihosos malos. »
omnibus peccanles argual, ul cseteritinieaiu., remo-
veat etiam vel ab aliquo gradu bonoris vel al) ipsa»: ExpHcit primapan Hbri,
commnnione sacrameiilorum, el baec omnia cum

(66) Apud Augusiinuni, eccle&iasticadiscipHiia.

 S97 LIB. DE MISERICORDIA ET JUSTITIA. — PARS II. 898

PABS -SECUNDA

CAP.I. Quod in disciplina Ecclesim modus et tempora A . Unde liqitet eos inler Christi discipnlos IIOIIhalien-
tervanda sunt. dos , qui dura pro niilibus, superba pio huinilibus
Quia superitis de malorum tolerantia satis dicltim sequenda opinaiitur, et ctim ipsi tnisericordiam
videlur, de eoriitndein disciplina canonice exer- qiiscranl,aliis eam dehegant. > Et posl pauca (ibid.,
cenda, quis modus discretionis vel ordinis exhiben- c. 5): < Distinciionem non facil, qui niisericor-
dus sit expliceimis. Unde Augustinus ad Parmenia- diain suain promisit omuibus, et relaxandi licen-
num Iib. 111(cap. 2, n. 15), ait: < Ul per corre- liam sacerdoiibtts suis sine atiemperatioiie corices-
ptioncm separaliouis de congrcgalione fralrum sit. > Et posl pauca : < Ut agnoscamus Domiiiiiin
auferendus sil, slndio sanandi, non odio perimendi misericordise ningis esse intliilgentem , quain sevc-
facietidum est. Et adhihendus esl modus, teinpo- rilatis tenacem , ipse ait: Misericordiam magis volo
raque servanda, ne pax Ecclesisc violeiur, in qna quam sacrificium (Matlh. ix, 13). > Item (ibid.,
maxiroe liitico est parccndum, ne ciira zizaniis cap. 4, n. 16) : < Ubi confitelur Doininiis, pro om-
cradicelur. Et hoc qtiilibel diligenter cogitet, ne in nibus confitettir, omnes complectilur: ubi negat,
conservatione uuitalis ncgligat riisciplinae sevefita- iion onuies negat. Omnis qui me confessus fueriit
tem, nec immorieratione cocrcilionis dirutnpai vin- confitebor el ego eum (Malih. x, 32), boc est om-
culuin socielatis. > 1 nein. Conscqueiis eral ut infra quoque sic redderel,
B
CAP.H. Quod dhciplina bona iuteniione est exercenda, onmis aiitcni qui negaverit; sed ne oninis negare
et mugna discretione. virieretur, ita sulijecit : Qui aulem negaveril nie
Ad quotl quiriem exseqiieiidum maxime vaiet coram homiitibus, negabo' et ego (ibid.). Gratinm
bona intentio : Undc Leo Ruslico cpiscopo Narbo- promittit omnibus, non omnibus minatur injiiiiam.
nensi (episl. 92): < Constanier teiteiida est justitia, Quori est misefalionis exaggerai, quod ullionis ex-
et benigne praestanda clementia. Odio habeaniur lenuat. >
pecrata, et corripiantur homines itimidi, tolert-nlur CAP. IV. Quod et ignoscendo malts% et ptectetulo,
iiifirmi, et quod severius casligari necesse esi, non semper diiectiouit et correctionis inienlione ttten-
ssevientis plecletur aiiimo, sed medenlis. > Unde dum est.
in libra De vera religione Augustinus : < Nihil Ilem Auguslinus : < Non usqite ad mbriein pro-
enerviter faciant, nihil audacler in peccatis eoruin; lendenda esl disciplina , ut sii cui prodesse possit,
vel pellant oiniiino iram, vel ita frenent ul sil pnlsae quia et pleclendo et ignoscendo hoc sohim bene
siitiilis. Maguopere observenl ctim judicant, ne ni- ngilur, ut vila hominum corrigalur. Quod si tanta
iniiim sit; cum igiioscunt, ne paruro; nibil punianl _ est iropietas, ul ei corrigendae nec tisciplina pro-
quod non valeat ari nielius; nihil imliilgennt quod desse possil, nec vcnin ; lamen inientione qtia Deus
vertalur iu pejits; inimicitias vilenl cauiissime,. discernil dileclionis officiuin iinpletiir, si in seneni
feranl aequissime, finianl ciiissiinc. In oiiini con- agentlo, ila inlegritas servetur, ne bumanitas amil-
versatione cuiii boniinibus satis est servare hoc laiur. >
unum vulgare proverbiuin : Nemini facianl quod CAP. V.
Quot modis consensus malis exhibelur,
pati noluiil. > llein Augusliniis in Soliloquiis : luttdanao, imitando et tacendo.
< Sicut dilectionem jiissi siinl lerrciilibus debere Scd quia coiisetisus non est adbibendus malis
qtti timcnt, ila timenlibus qu! terrenl. Nihil nocciirii prsclatis, ut mngis cnveri possil, videas quot modis
faciat cupiditale, onmia coiisuleiidi chariiate: ct fial : lit enitn imitnndo, vel eliam lioii reprehen-
niliil fiet inaniter, nibil inhumanilcr. > ileudo quod uialiii.ii est. Ne (onsentianuis iroilando
CAP.III. Quod in dhciplina mtigis est mheticordia prohibel Gregorius in Moralibus (lib. xxv, c. 16,
tenenda quutn severilas. ii. 31) : < Qtti regnare facil hypocritam propter pec-
Unde Ambrosius, iit libro i De pccnileniia adver- cata pojiuli (Job xxxiv, 30) : Si, inquil, iralo Deo
sus Novatianum (cap. 1): < Debct jiisiiliam lempe- ob raeriia uosiia, riclorcs malos accipimtis, in illo-
rare niodei-atio; nam, queiiiadinoduiii se tibi curau- D [ rutn actione colligere possuinus quid de noslra aesti-
dum prsebeal quem faslidio habeas,qui contemptui, niatione peiisemus. Sed cavendum ne ad hoc vcne-
non compassioni medicum stuini putal ftiiiiruni ? i-eiiiiir, ui eos iinitari cogamur, cuin dicat Petrtis
Ideo Dominus Jesus cst passus pro nobis, ut ad se ohedire niagis Deo qhain ho-.uiiiibus (Aet. v, 29). >
vocaret, non deterrerel; milis vero et humilis. Ne vero conseniiainus laiidando prohibel Aiigusiii.tis
Denique ail: Veniie ad me, omiies qui luboraiis , et dicens : « Si videbas furem, currebas cum eo (Psm.
ego reficiam vos (Multh. xi, 28). Reficil ergo Do- XLIX, 18). Ne forie diceres, non feci furlutn, nnii
iniiius; iion excitidil, neqiio ahjicil; meiitoqtie lales feci adiilleriuin : quid si plactiit libi q»i fecii?
discipulos elegil, qui Doiiiinlcaevolnnlalis inierpre- Nonne ipso placilo cucurristi? Nonne poriioncm
les, plebem Domini eolligerenl, non fcpudiarenl. liiani cum illo qui fecit Inudandoposuisli? Quia etsi
899 D. ALGER1 SCHOLASTICILEODIENSIS. 000
non facis, el lainlas quod fit, astipitlaior es fncti. A nenrii siinl pacali, ne, «liimniniis liiimaiiaiii p: c;m
Non fncismnln; lattdns mala, hocparvum malum? > desideranl, pravos hominum mores nequaqii.ini
Ne aittein conseniiamus non repreheiiriendo prohibet redarguant, et consentiendo perversis ab aucloris
Leo: < Qui alios ab errore non revocat. seipsum er- stii pace disjitngant, ne, dnm bumana foris jurgia
rare demonstrat. > Et Gregorius (lib. x, c 6): meluunt, interui fcederis discissione ferinniiir.
<Consenlire videuir erranti, qiii ad resecanda vitia, Quid enim est pax transitoria, nisi vestigium pacis
«l corrigi debeat non occurrit. > liem Innoceniius : selernse? Quid ergo esl demenlius quam vesligia in
< Error ctti npn resislititr approbatiir; et vcrilas, pulvere iinpressa, sed ipsum a quo impressa sunt
cnm niinime defensalur, opprimilur. > Et ne alicui iion amare? Unde David leslatur, quod cum malis
erratiti aliquem consensum prscbeamus prohibet concorriiam non tenet, dicens : Nonne qui oderunt
Pius papa : < Quiu p.odesl ilhim suo errore non te, Deus, oderam, et tuper inimicos tuos labetce-
pollui, qui consensum prsesial erranii? > bam? perfecto odio oderam illos, et inimici facti
CAP. VI. Quod nec amore, nec meiu taser.ia est sunt mihi(Psal. cxxxvm , 21). inimicos enim Dei
verilas. peiiecto oriio odisse est, et quod f.icli stini diligeie,
ltem Fabianus : <Qui omnipoientein Deiim metuit, et qtiod facti non siint iucreparc. Pensandum esl
nec coiitra Evangelium, nec cpntra aposiolos, nec " igitur, quandoab increpatione qtiiescitur, quanla
rontra propbeias.sed suorum palrum inslitula agerc culpa et cum pessimis pax lenetnr, si Prophe a
ullo niodo consenlit. » Quod nec etiam metu*ali- lanius hoc velul hostiain Dco oblulit, quod tonia
cujtis poiestiuis, vel scandalizandae carnalis chari- sepro Doroino pravorum inimic tiasexciiavil. Hinc
taiis, si necesse fuerit, diiniilatur, ail Augttslintis : tribus Levi, quia nolitil peccaioribus parcere, dica
< Qnisqiiis meiu aliciijus potestatis verilatem oc- est Deo manus consecrasse (Exod. xxxn, 27).
ctiltat, iratn Dei super se provoi-at; quia magis lliiic Phinees coeuntem cuni Madianilis perculil, et
timtiit iiominem qnam Deum. > Item : < Cerlissi- ifam Doinini iratus placavit (Num. xxv, 9). Ilinc
muni est quod iieque aroicifia, neque propinquitas Verilas dicit: Nolile arbiirari quia venerim pacem
gerieris, iieque i-egiii snbliniilas, debet esse pre- miltere in lerra : npn veni pqcem mitlere, sed gtu-
iiosiof veriiale. > Uiide Gregorius, capiie 48 : <Cnra dium (Maith. x, 34). llnde Josaphat, qui toi de
Moyses.irasceiileiii Deum popttlo cernerei, et eximi anteacla vita praeconiis atlollilur, de Achah regis
ad iilciscemiiim gladios jubet, illos a parle Dei amiciliis increpalur : Impio, inquit, prwbes auxi-
denuiuiavir cxislere, qui delinquenlium scelera lium; el his qui oderunl Dominum amicilih jungeris
incmictanler ferirent, dicens : Si quh est Domini, « (II Paral. xtx, 2). Atiinonendi suni ergp pacnti,
jungatur mihi, ponat vir gladium super femur suum. ne si atl correptionis verba prosiliant, ten poi-alem
lte et redite a poria usque ad porlam, per medium pacem sibi perlurbare forraident : riirsumqtie ad-
castrorum, et occidat unusquhque fralrem suum monendi sunl ut camricm paceni riileclionc.iniegra
etc. (Exad. xxxii, 26.), De porta usque ad poriam intrinsecus leneaiu, quam per iiiveclioiiem voeis
ife, est a vilio ad vitiiini pef quod ad iiienlcm exlriiisectts liiibanl. Unrie Psalmista : Cum lih qiti
niors ihgredilur, increpando discurrere. Per raediiim oderunt pacem eram pacificus : cum loquebar il is
vero caslrorum ire, e«t t.inia aequnlilatc intra Ec- impngnabant me gralis (Psat. cix , 7). Etce loqmns
clesiam viverc, ut qui dclinqueutium culpas redar- inipiignabaiiir, impugnalus eral paciiicus; qui.i nec
guit, in nulliiis se debeat favore detiinare. Si ergo insanieiitcs ccssabal reprehendere. nec repreliensos
ille Dei dicilur, qui ad ferienda vitin zelo riivini iiegligebal aniare. Unde Pnulus : Si fieri potest quod
amoris exutnlur, profeelo esse Dei deiiegal, qui ex vobis esl,cum omnibus liominibuspncem hnbenlcs
in qiianlmn sufiicil, increpnre vitain carnalium (liom. xu, 18). Quasi dicat : Si pax ab bis qtti
recttsat. > corripiuntur expellilur, veslra tanien meiiie lenea-
CAF.VII. Quod nec metu scandali nec compassione tur. Uude idein ad discipulos : Si quis non obedit
fulsa vetilas relicenda esl. D verbo, per epistolam hunc nolate, et non cominiscea-
Sed hoc aliquanrio non gratia favoris, sed metu mini cum illo, ul confundalur (11 Thcss, m. 14).
scnndnli vel conipassione falsae misericordiiB, solet Sed cuii) vilalur, ne eliam odio habeatur, siibjimxil:
reticeri, nt ait Gregorius in Ezecbiele (bom. 7, El nolite ul inimicum exhlimare; sed corripiie ttt
n. S): < Quanlum siiie peccalo possumus, vitare frtitrem (ibid., 25). Ac si riicnt : Sic pi ccnnlcm
scandalum proximornm debemus. Si enim de veri- vesirn riiscorriia ft-riat, quateniis jiax a cordibus
tale scandalum sumilur, ulilius permiltitur nasci Vesiris non riiscordel. >
scandalum, quam veritas relinquaiur. > CAP.IX. Quodinjnsla esl mise.ricordia qum maiis
CAP.VIII, Quod licet pqx exterius turbelur per in- el impmniientibtis impendiiur.
crepalionem, intus tahien lenenda est per dilectio Sed qnia indiscreli ex hnc indicla charilatis
nem. pace in falsam inisericordinm labuiitur: « Ul nnte
Unrie Gregoritis in Pastoralibus(part. iu) cap. 4C pcenitenliam pectali veliht ignoscere, ait Ambro-
[22]: < Pax prsesens ita lenenda est ui et diligi sius in psalmo cxviii (scrm. 8, ii. 25), esiinjtisia
riebeai et conlemni, ne si iromoderaie diligiiur, miseriiordia. Deiiique in lege s;ripttim esl: Non
diligentis aniinus in pcena capintur. Unde admo- misereberis ejus (Deul. xix, 13), et in libro Reguiu,
 5fj| LiB. DE MJSERICORDIAET JUSTITIA. — PARS. I. ,Q;,2
quia propterca Saul coniraxit offensnm, qtti mise-• . niims, Paiilum Deaclime civiialis episcopiim in cor-
ralus est Agag hoslium regeni (/ Reg., xv, 8), porali crimine lapsiim a suis fuisse clcricis accusa-
quem prohibebat divina senlctiiia servari : ul si IIIIII, atque habita cogniiione convicliini : qtta de
qnis lalronis filii depreealionilms moliis, et lacryriiis; re illo episcopali sentenlia tleposito, aliiiin loco ejus
•conjiigis flexus, pulni absolvenduin cui adhuc la- cpiscopum ordiiiaiuin. > Iloc riicto, nou in accusa-
Irocinnndi aspiret aflectus, iioiine iiinocenlcnii lores vti deposilores ulciscilur, sed in deposilitm
tratlet exiiio, qui libcmt niultoruni exilia cogi- tilterius prosequitur : « Utsi nli.ru nd episc-opnluiii
tantein? > aspirare leiilaverit, et ad ngendam perennem poe-
CAP.X. Quod vera est misericordia malos corrigere. niteniiam in ninnastcrio relrudatiir. >
Unde Pelagius universis episcopis et cunctis spi- CAP.XIV. Quod
episcopi melropoliianum suum ac-
ritualitcr per Caiupaniam et llaliam Domino roili- cusare debeiil.
taniibtis : < Misericordia est circa perseculores et Quod vertiro non soluin usurpaltim, seri et cano-
facinorosos servala disiriclio. > Item : < Ante prae- nica auclorilalc saiitiuiiu sit, et in eus qui nolue-
videnda smit remedia, quam morbus increscal. > rnnt repreheitriere vel accttsnre prariaios piinilnm
llein : < Sseculi conversalio legum mclii reliitelnr ; vidcamus, qua aiictoritate episcopis siiorum melro-
ecclesiasiica vero cttsiodia regularum frenis serva- g polilanoriim culpas accusare iiceat. Ait Gregorius
luret regiltir. > liiiinccntio et reliqnis episcopis Sarriinias (lib; ix,
CAP. XI. Quod non simpliciiali aliquando, sed pigri- epist. 8) : « Metropolitaui vesiruro in aliquo post-
liw impulandum est, non corrigere. poneie non prxsuiriaiis : exceplo si, ul non opia-
Unde Augusliiius, bomilia 6 : < Sunt qui dictinlur IIIIIS, eontra eunidem vos aliquiti caiissc habere
simplices et pigri sunl. Non talis emt Stephamis coiitiiigiii, tttob boc seriis npostolicse jiidiciuiii pe-
plentis Spiritu sanclo : siroplex erat quia ntilli uc- lere debeatis. > Ileni Gregorius universis episcopis
cebat; fervens erat, quia itnpios arguebat. > concilii Vizachii (lib. xn, episl. 32): < Sicul, inquit,
CAP.XII. Quod in nos delinquilur, pro Deo remiuere ; laiidnbilcin discreiumque est reverentiaro ei ho-
qnod in 'Deum, canonice vindicare debenms. norem exhibere priorihus, iia reclitudinis et Dei
Etqtiia iricm Siephaims pro lapidatoribus suis tainoris est, si qtia in eis indigenf correciione, ntilla
orabat, quos Dei transgressores arguebat, ait Ati- dissimulnlione praeponere, ne totum, quod absil !
guslinus : < Dimillamus ergo propler Dcuiii quod in corptis morbiis invadai, si l.ingiior non fuerit cor-
nobis perpetratiim esl : et quod in Deum comiuis- rasus in cnpile. Qiia:dam enini de priinaie veslro
sum est, quod dimiliere noii posstimus, secunduin Clemeutio ad nos perhiia'siini, quae quonkm ita
auctoritatem canonicam vimlicemus. > C gravia stini, ut transisse indiscussa iiullo modo de-
CAP. XIII. Quod prmlali a subdilh non solum repre- beani : frnicrnilaiein vestram horlatnur, ut eum
hendi, sed etiani accysari ei convinci ttebent. omiii soiliciiudine ac vivacilate vtriiatis indagare
Quia ergo noii favore, non inetu, non inisericor- debeatis nitiltis uiodis siibsiantiam. Et si stint u'
dia, non simplicitate dimitiendum est quin trans- audita suni, uliione canonica resccenlur. Aduione-
gressores arguantur, cura de caeteris eonstet, viden- HIIISaiiiero, ul non ciijuscunque personse grnlia,
riuni esl quo lempore, qua inleutionis discrelione, noii favor, non blundimenlum quoddbel, quemqiiaiu
quo ordine , si a subdilis et a qtiibus pnclalis siint vesiruro ab his qu;e nobis nuntiata siinl molliiit,
arguendi, vel si corrigi noluerint, accusandi, el vel a vcriiaie exeuiiat; sed sacerdotaliter ad inve-
postmoditm a prnelaiis damnandi. Usu ecclesiaslico siigaudam veritaiein vos propler Deum accingile,
celebralum, canontimqtie aticlorilaie sanciliim re- Nam, si quis in hoc piger, aut negligens essepra--
pcriimis praelatos a subdiiis nedtiin reprehensos, sunipserit, diclis ciiiniuibiis aputl Deiim se-novcril
sed acciisntos et conviclos. Ul enim legiimis in li- esse participem, cujtis zelo ad pcrscrulaudas sub-
bris Yirorum illtisiiium, < Damasus papa a subtli- lililer nefaudi laciiioris causas iiou movetur.
lis de adiillerio -jccusatus cum quadraginta ditobus p CAP.XV. Quod clerich licilum esl qnemlibet supe-
episcopis est purgatiis. » Ilcm : « Syiiimachiisjpapa riorh onlinis accusttre, eliam episcopum; et quod
in Romana synotlo digtiilals sua spoliatus, prius ipseepiscopus non tlebel re,.rehnndere.
slalui pi-istino reilili rieternilur, til lunc venirel Quod siniiliier Gelasius, cnp. 28, generaliier OIII-
ad cnusam, el si ita recte viderelur responderel. nibits ciijusque- ordinis clericis imperal adversus
Digna res visa maxima sacerdolum niimerotit ine- praelnios suos, dicens : « Qiiapropter ne clerieorum
rereiur effecluni. El fitiin posliuoritim ordinareiur qiiisqiiaiu se lnijus olfensa: fiiliirum cnnlidnl iininu-
quomodo accusamlus essel prsefatus papa, ui cau- nein, si in bis quae salubriler sequenda deprompsi-
"sani dicerel, occurrebat, nisi ab tcmulis imperiila iniis, sive epistopuin, sive presbyteruin, sive din-
fuisset. > item Pauliis: < Denclinae civilalis episco- conum viderit excctlcnlem, uon prolimis ad aures
ptis accusaiur a subditis de Inpsu carnis, convinci- noslins deferre citrnverii probnlionilms duiilnxat
lur, depouiiur, alter loco cjus resliluittir. » Qtiod coiupeteiitcr exhibilis, ul iransgiessoris ullio fiai,
qtiomodo Gregorius approbnveril ex registro ejns el cxteris interditlio delinqtienrii. » Siii vero modi
ad Joaiiiiem episcopum (lib. xn, episl. 51) cap. 217 erit tinusquisqtie poniificum ordinis et honoris eli-
videamus : < Lalor Netiiezion indicavit ad nos ve- sor, si cuique clericoriuii vel Ecclesioe lolius audi- ,
oft, D. ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS 60 V
ttti lisocpniaverit suppi imenda. Et ut pateal pecca- A . « Pnultis dicit : Senioremne increpaveris (1 Tim. v,
lum esse coi.scnliie in malo, et noii accusare prai- 1); seti hsec ejus regula in ea re servantla est, cuin
latos, accusaiur apnd Gregoritim (lib. ix, episl. 63) culpa senioris exemplo suo non trahit ad iiilerittim
LuciliusMileiaecivilaiisepiscopus, et iilala crimiua corda junioruni. Ubi autem senior jniiioribus exein-
nb episcopis cpepiscoporum testimonio vera esse pliini ad iiilcriliim prsebel, ibi riislricla increpnlinne
cognosceus, deponi eum imperal, el piriler preshy- ferieiidus esi. Nam scriptttro esl : Laqueus juvenum
lcros ot diaconos, qui conscii vel jianicipes ejtis omnes vos (Isa. xui, 22); el rursus : Malediclvs
sceleris fueranl, sictil in scriptis ejus reperilur, puer centum annorum (Isa. LXV,20). > Ecce ui au-
damnat. cloritalem habeainus sanclprum ,vi;is regulas pro
variis personis ad veruin intellectuin posse restrin-
CAP. XVI. QMO ditcretioM accipiendum sit, quod
sancti vetant ne prwlnli a subditis arguantur vel gere, quod Paulus absolute el qttasi universaliter
accutentur : iterumque imperanl ul ab eis accusen- dixil, boc Gregorius non ad omnes.scd ad qtiasdam
lur el arguanlur. senioruin culpas non increpaudas restrinxit.
Cuin crgoet usurpauiin sil, et canonice impera- CAP.XIX. Quod non omncs episcopi sum ephcopi.
tiun, et nisi facUim fuerii vindicaliim, quid ergo Sunt enim seniores nou seuiores, sunt episcopi
est quod sancli velaiit ue praelati a subditis iufa- " non episcopi. Unde llier.inymus ari Eliodoruiti (cpisi.
ineiiiur, arguaninr aut accusenlur ? inaxime cum 5, al. 1): < Non onines episcopi suiit cpiscopi. At-
Silvester consettsu et subscriptione ouinium in sy- lendis Pelrum. sed Juilnin considera. Slcphamiin
notlo constiiuil distinclc, ul iiullus laicu* adversus suspicis, sed et NicoUum respite. Non fatii ectle-
cleticum, niillus ininoris ordiuis clericus ariversus siastica dignilas Chrislianum. Cornclius cenlurio
aliqticiu inajoiis ciimcii audeat infcrre, insuperque adhuc elluiieus dono sancti Spirilus niuiidaiur, pre-
alii sancli hiijusmodi infainalores prselaioruni, aut sbyteros Daniel ptier judical. Non cst facile stare
"nifamesesse, aut prpprio gradu decidere, aut qua- loeo Petri et Paui, tenere gradmii jam cum Qiristo
libet iiihonestalis nota iinperant affici debere. In regnniiliuin.infaliinliiin 3al ad nihilura prodest, nisi
jjuibus ouinibus maxima discretio personaruro ac- ut projicialur foras, el a porcis concuk-etur. Mona-
ciisaniiuni vel accusaiorum pcnsanda est, et qua chtis si cecideiil, rogabit pro eo sacerdos; pro sacer -
intentione, vel qtio orriiue faciant allendeiiduin. dolis lapsu tptis rogalurus est ? > Item Augtisliiiiis,
Quod Augiistirois in Soliloquiis disceriiens, ait: liontiliaG (trncl. C, in Jo;m.,n.i4) :< Non onnis qui di-
< Aliud est reprchendere vel improbare, aliud ac- cil: Pax vobiscuni, audiendus est sictti coiumba. >
cusare queincunque ; quia praesuininil prselati nou _ Moxque corvum a coltiiiiba discernens, ait : < Corvi
debere se reprehendi, pro eo quod canonea non eos de inorle pascutilur : hoc colmnba nou habel, de
pnssim coiisiiiuiint accusandos, quod lamen solum frugibus ttrrae vivit; iniiocens esl victns ejus. Qund
negatur crittiinosis, cuin reprcbendendo Verilas vere, fralres, miratidiim in, columba ; sed passcres
ipsa coiistitiial : Simale loculus sum, leilimonium brevissimi vel muscns otcidunl. Nibil hortira co-
perhibe de malo(Joan. xviu, 25). luinba; noii de morte pascitur. >Quia ergo episcopi
CAP.XVII. Quod eiiam boui laici ad accusationem non suiil episcopi, presbyteri a Daiiiele puero judi-
epitcoporum tum admiltendi. caiiuujsal iiifaiuatur, a porcis conciiltatu ; et qui
Unrie ex Cbalcedonensi contilio, cap. 21, clericos dicit : Pax vobiscuni, IRHItsl cpluinba, scd corvus
aut lak-os aecusantes, et pussiro, et sine probaiione reputalur. Non ergo semper pro ollicio vcl auclofi-
epistopos et ciericos ari aceiisalionem recipi non lale |veisouae contra pueros csl ageiiium, cum om-
deberc, nisi prius eoriim discutiatur aeslimalionis nis persona ciiniiiialiler percans, aller;.la, ut ita
opinio. Iii quo tion soliiin clerici, sed et laici ad dicani, et capilc minor legibns ceuseatur. Qui eiiim
accusaiipueui episcoportiin recipiiintur, si non pas- facil peccatum servus est peccati (Joan. vm, 34),
sim ct iiiordinnle, sed cum approbalioue cuipae alie- tam in poena quam in culpn.
na>,el cuiii op.inione bon:e sttaeinieniionis bonieqiie D CAP.XX. Quodaliquh mulu?ephcoput vel impudicus,
viue nccusenU Unrie ex concilio Cnrlhaginensi, cap. cqnh intigis dicendus est quum e, Ut opus.
8, Nuniidiiis cpiscoptts AiTulitnnits dixit : < Stini Uiuic Gregorius; < Qui nec regiuiiiiis in se ratio-
quampiiirimi nou bonae conversalionis, qui exisii- nem habuii, nec stia delicla detersit, nec crimeii
inanl m-ajores naiu vel episcopos passim vageque filioriHii corrcxit, canis magis dicendus est qu;.m
in accusalione pulsandos. Dehent iaui facile admitii episcopus, > Quibus ergo Hieroiiyinus, Auguslimis,
necne ? Aurelius episcopus dixit : < Placel igilur Gregoiius atiferuiil numeii coluinbiu vel episcopi,
charitati veslrse, ui is qui aiiqttibtis sceleribtis ir- iiomie cl privilegitim aiiferemhun est, ut possiut a
retitiis esl, voceni adversus majores natti non ha- subjeclo reprehendi? Unde clScriptura dissimulaiis
beat accusandi. privilegiuro prava: seuecliiiis, ail: Maledictus, non
GAP.XVHI. Quod bpni jurenes distrieta increpalione senior, sed puer centutii nmtorum (Isa. LXV,20).
malot senes ferire debenl. CAP.XXI. Quod a minoribus non sil refngienda
Sed quod his malis inierdicitur, hnc alibi adver- correctio.
sns malos mnjores naiu bonis jiinioribus coiic.edittir. Quia ergo usu et auctoi itale obiinet Ecclesia, ul
Unde Gregorius (lib.ix.epist. 1) Janunrio cpiscopo: prselatos sttbdili lepieheiidant ct acctiscui; sic eliam
903 LIB. DE MISERICORDIAET JUSTITIA. — PARS II. 906
prsecipii, ut praclati stibtlilorum increpaiiones non A bnptismale recepissct. >Et posl pauca : « Si ciini a
deriigiientur vel refugiant. Unde Atigusiiniis ari firieiibtis culpnretiir, attcioritalem qiitun in sancta
liieronyrouro : « Quanqoam secundiiin vocabula, Ecclesia acceperat altendissei, respondere potcrat
quae usus ohlinuit, sil episcopus presbylero major, ut pnstorcm suum oves quse ei commissaefueraut
Augusliuus Hieroiiymo ininor est : licct enim a mi- reprcbendere non auderent: sed si in querela firie-
uore sit, non refugienda vel dedignanda correclio, liiiin aliquitl de sna poieslnte dicerel, profecto doctor
si salva iiat charitale. > mansiietiidinis non fttisscl. Ilumili ergo ralione eos
CAP.XXII- Quod eliamsi subdili mala intenlione rt- pl.icavit, alquc in causa rcpreliensiouis suae etiam
preliendant pralatos, Inmen se excusare debennl testes exhibnil, dicens : Venerunt autem mecum et
propter vilandum majus scandalum. sex fratres isti (Act. x\, 12). Si igitur paslor Ecch-
Sed eisi a subdilis aliqtta sinistra inlentione vel siae, priuccps aposloloruin, signa et miracula singu-
imporiunitale fiat, ne majus fint scandalum Eccler lariter facicns, non dedignatus cst in catisa repre-
siae, debcl praelatns humililer lolerare ei rationabi- hensionis susc rationem humiliter reririere; quanto
liier se cxcusare, ne aliis sit auctor ruinae. Unde magis nos jieccatores, ctttn de re aliqua reprehendi-
Gregoritts Theolislse palriciae (lib. n, episl. 45) : nuir, repreliensores noslros humili ratioue placare
< Pensate, qux-so; ubi erit palienlia, si deesl qtiod B debemus?) Ilem Augiistinus,DedoctriiiaChrisiiana:
tolereiur? Abcl esse non poterit, quem Cain malilia « Nonne Deus cum Moyse loquebatur? Et tamen
non exercet (67). Ipsa enim malorum satietas pur- coiisiliuiii regendi tam magni populi a socero, stio
gntio bonontm est. > El post pnuca : < Sed qttia se scilicet nlienigcna hominc, et inaximc providus, et
dari lioc ipsum slultoriim bominiiro murmiir Irau- minime snperbtis accepit. Noverat enim ille vir, ex
quilla raiione polesi, pnccatum credo, si bonum quod qtiacunqnc anima verum consilium processit, nec
valet fitri, ncgligiiur ul lial. Naro cuin placare insn- ei, sed illi qtti est Veriias incoromutabili Deo esse
nns menies, aique ad saluiem rcducere praesumi- tribueuriuni. > In quo nolandum esl correciionibtis
nius, scandalizarc eas minime debemus. Sunt enim et consiliis minorum majores acquiescere riebere,
quaedam scandala, quae omnino despicienda stint; sicut etiara snlubre et necessaritim esl miuores il!a
quseriamvero, cum vilari sine cnlpa possunt, rie- majoribus, vel e converso majores minoribusex-
spitienda non suni, ne cum culpa serveiiinr. Quori hibcre.
sacro Evangelio praedicanle cognovimus, quin ciim CAP. XXIII. Quod vicissimprwlali a subditis et
dicerel Verilas : Non quod intral in os coinquinal subditi a prwlatis arguendi sunt.
liominem, el discipuli dicerent : Scis quia Pharismi Untie Isiriorus sanclo Cyrillo : « Terrenl me riivi-
audito lioc verbo scandatizali sunt, proiiiius rcspon- narum Scripturarura exempla, el quae neccssaria
dil: Siniie illos, cwci sunt, duces cwcorum (Matth. siinl compellor dicere. Sive enim pater sum, ul rii-
xv, 11). Et tamen cum tribulum peterelur, prius cis, Ileli condemnalionem metuo, quia peccatores
rationem redtlidil, qua iribulum solvere non deberet, ftlios non coercuit; sive filiuslutis sum, sicut magis
atqne iliico subjunxii : Tamen ne scandatizemus eos, scio illius inarchi gerentis Jonath;e poennm formido,
vade ad mnre, el millens hamum, piscem tolle el aperlo qtti palrem non probibuit quori poteral, in bello rie-
ore ejus inveniessiaierem, lllum da eis pro me et pro functus est. > Unde Ambrosius in hoiniliis suis : «Qui
te (Maiih. xvn, 28). Quid esl atitem quod de seon- fralrero non arguil peccaniem, quodanunorip horia-
dalizatis aliis diciiur : Sinile eos; el aliis, ne scan- lur ul peccet. >
dalizentuf a Dommo, tributum solvittir quod non CAP. XXIV.
Quod prwlali non ab omnibus, sed tan-
debelur? Quid est autem quo.i aliud scandalum fieri tum a bonh, et nuila omnino macuta respersh, vel
permisit, aliud prohibuit, nisi ul nos docerct el illa etiam non suspeclh accusandi sttnt.
scandala quaenos implicanl in peccalis conlemnerc, Scd cum ex aucloritale canonica prsclali a sul;-
ct ea qna; sine peccaio placare praestimimus oinni- dilissunt arguendi et accusandi, videndtim esl quotl
bns modis miligare? Veslfa ilaquc excellenlia pot- D non ab omnibus, sed tantiim a bonis, et null.i om-
cst pravoruiii lioininum scandala cum Iranquillilale nino macula vel praesenli vcl praeleriia respersis, vel
«leclinare. > Et posl pnuca : < Ne nobis indigniim eiiain non suspcclis. Unde Anacleius in secunda
videatur, perversa capitula rie quibtis nobis oblo- cpislola (n. 2) : « Accusatio saccrrioliim noimisi al>
qtiuntur, analbcmatizando snlisfacere populo. > El idoueis et probatissimis viris, et qni siispetlionibns
pdst pauca :« CeriePetrus polestaiem regni ccelesiis et sceleribus careant fieri riebet; quia Dominus satri
acceperat.ulqusectinqiie in lerra ligarel et solveret, stii corporis Iractatores a vilibus ct repro! is inf.t-
essent in coelo ligata alque soluta; super mare am- uari noliiil, vel calumuiari permisit, sed ipsc pro-
bulabat, aegrosttmbra curabat, peccantes verbo oc- prio flagcilo sacerdotes ejocil. > Et paiilo post:« Sine
ciriebal, morluos stiseitab.il. Et quia cx admonilione crimine sacerdos eligi praxipilur, niillatenns ab h<>-
spirilns ad Cornelium gentilem fuerat ingressus, mihibus criininibus irrctilis accusari atil cnliimninri
contra ettm » lidelibus qiisestio cst facla, cttr ad permitlilur, nec ab aliis qiiam ab his qui sine cri-
gcmiles inlrasset, el comeriisset cum eis, cttr eos in miiie sttnt, ct jtixla eleclioncm, si ncccssitas fuerii,

(G7)Apnd Grcgoriiun : Ego Ahcl esse noii suspicor, qui Cain fralrem r.on habuerit.
PATROL.CLXXX. 29
Sfl7 T). ALGERI SCnOLASTICI LEOMENSIS nO%
sacerdotes fieri ntil prdinnii posstmt. > Unde Dama- A a sedibits propriis pulsos, et alios in eisipsis viveu-
sns papa ari Stephanum ex concilio Africae : < Aecii- libtis constilulos. Ideo hoC vobis scribimns, ttt scia-
saieres episcoporuw el lesles snper qiiibns rogita- tis hoc fieri non Jiccre. > Et post pauca : < Si qui
stis, absque iriia infainia, aut snspicione, aut mani- sunt vitiiperatores, aui accusaiores sarerdotnm, non
fests macitln, et verse fidei pleniier instrncti esse oporlet eos a judicilms Ecclesiae auriiri antequaiu
delient, et tnles quales ari sacerriotium eligi divina disciitialur eorum cxislimationis ojiinio, qua le-
jubet aucloritas. Quoniam sacerdotes, ut anliqua meritate, qua intentione, qna iirie, qun vita, qtta
trad.it aucloritas, criminari non possunt, nec in eos conscienlia, quove roerilo, si pro Deo, aut vnnn glo-
testificari, qui ad eumdera nec debent, nec possunt rin, aut ex inimicilia, atit odio, aut cupidiiaie. H;rc
provehi lionorem. > ln quo nolatiir quod qiii debetit omnia fideliler snnt perscrulanda, el diligenier per-
et ppssiint provehi, quamvis ipsi non sunl sacerdo- tractanda. Nam sunt nonnulli qui prsepositos stios
les, taiuen sacerdotes accusare possunt, et in eos perseqtuinlur et reprehenduni, si vel parum ipsis
lestificari, si non sint infames. molesti fuerint: idcirco recto oculo piimatibus Er-
CAP. XXV. Qum personm infames dicendte tttnt. ciesiarum utiliier proviriendtim esl, ne quis eorum
Qtios Siephaiins pnpa describens, ail dileclissimo iiinocens vexeliir ant scandalizetur. >
fratri ntque faroiliari ainico Hilario in prima (n. \): CAP.XXIX. Quod stincli ideo vel nullnm vel diffici-
< lofames esse eas personas dicimus, quae pro ali- lem volnerunl esse sacerdotitm accusulionem, ne
qua culpa notantur infamia, id esl, qni Chrisliansc a malis qttibttslibelpossenl infeslari.
legis normam abjiciimt, et statuta ecciesiastica cou- Umle Fabianuspapa in Decrelis suis missis orien-
leronmit: similiier fures, sacrilegos, et onines ca- talibus episcopis (episi. i; n. 2) : < Talia cogitanles
pitaiibus criminibus irretitos, sepulcrorumque vio- sancli aposioli, eorumque successores, Spiriiu sau-
latores, el omnes qui adversus patres arroantur; clo repleti, malos homines praevirienles, el simplices
similiter ei incesiuosos, liomicidas, perjtiros, niale- consideranles, difucilem aut nuKam voliierunt essc
ficos, raplores, veneficos, adnlierps, de bellis fugini- sncerdottim acciisaiioncm, ne a malis potiiissent
les, el qtii indigna peiunl sibi loca tencre, aut fa- averti ant submoveri. Quiasi hoc facile concedere-
ttultates Ecclesiae abslrahunl, vel qtii contra inno- inr ssecularibtis el malis honiinibtts, aut nullns, aut
centes principum animos ad iracundiam provocam, vix perpauci remanerent.'Quoniam semper fnit, et
et omnes anathematizalos, vel pro suis sceleribus esl, et qnod pejus est semper viget, ut mali bonos
ab Ecclesia pulsos, et orones quos ecclcsiasticae scn perseqiianltir, et carnales spiiiltiales infestenl. Id-
-sseculi leges iufames pronuntiant. Hi nimirum oni- , circo, ,ut praedictum est, slaluernnt ne aceusaren-
'
nes, nec servi ante legitimam libertatem, nec pceni- lur ; ct si aliier lieri non possct, penliflicilis fieret
lenles, nec digami, nec hi qui curiae deserviunt, vel corum accusatio, eta qiiibus, ttt supra dictumest,
non inlegri corpore, aut qui sanam non babenl ne pra?stimeretttr ; neque a propriis sedihus vel ee-
mentem vel inlellectiim, aut inobedienles saiiclorum ciesiis episcopi ejicerentur. > Ecce Fahianus aper-
decretis, aul ftiriosi non debenl ad sacros gradus lissime resolvit quare sancli vettierttnt ne sacerdo-
provehi, nec liberti, nec suspecli. > les a vulgaribus et vilibus persohis passim el lc-
CAP. XXVI. Quod inimici "ab heri el nudiusterlius riiere acctisarenlur, ne scilicet per stnllilise indis-
accusatores el testes esie non possnnt. cretlonem, vel roalitiae temerilaiem, ab ovibus iriio-
Unde Anacletus, cap. 2 (epist. 3, n. 5): < Accu- lis vel mnlis pnstores grnvarenlur. Quod lanicn
satores et testes esse non possunt, qui anle hesier- coucesseriinl lionis subdiiis, ne praelati quaelibel mala
num diem aut midiiisteriiiis inimici fiiermit, ne irati perpetrare impune viderenlur. Et revera paslores,
nocere citpinnl, nec laesise ulcisci velinl. > quos Dominus vicarios suos nobis reliquil, oculos
CAP. XXVII. Quod consanguinei el familitires suos et linguam suam esse volttit: elqitos principa-
accusatores et lesles esse non debent. liter elegit, suoque judicio peculiariter reservnri
CndeCalixtus papa, cap. 2 (epist. 2, n. S) : < Ac- D voluit, cum pro merito plebis constiltiatiir prin-
cusatores consangttinei adverstts extraneos teslimo- ceps, el iteinm pro merilis plcbis damncntur pa-
niiim non dicant, nec familiares, nec de domo ttiia slores Ecclesiae, nisi in magnis valde, et ma-
prodeuntcs. Et si voluerint et inter se conseiiserini, nifestis, et incorrigibilibtts peccalis, pro nomir.e
inter se lanluni morio testificentur pareiites et no i Domiiii magis stinl tolerandi quain judicandi, ne,
in alioi-. Nec accusatores nec lestes suspecti reci- tltim ens persequimoi- perverso ordinc, eliam nostra
pianlur; q:;ia propinquitalis el familiaritatis ac do- peccata, quibus ipsi depravanlur, eos aiuequam
miiialionig affectio vei ilalem iropedire solel. Aroor uos ipsos luere. faciamus.
camalis el limor alquc avaiitia pleriinique sensus CAP.XXX. QHOordine comptenda sil discipitna.
hebetant humanos,-ul qosestiim pielatem puleni el Quia ergo dicitim est quo lempore, qna intentio-
pecuniam quasi mercedero prutlentiae. > nis discretione, quibus accusatoribus, quibus lesti-
GAP.XXVIII. Quod «on sofnrnvita el opinio accusa- biis, exercenda sit disciplina : nunc quo ordine
. torum tesiium,sed eiitim intentio perserulanda est. implenda sit videanius. Tantum enim viget ordo
Unde in decrelis Evarisli cap. II (episl. 2): « Att- iii Ecclcsia, ttl seu facla sint seu verba, r nisi
divimus quosdam episcopos infaroatoset dilaceratos, ordinabiliter habita, sint eliam irrita. Unde Ze-
 •50<j LIB. DE MISERICORDIAET JUSTITIA. — PARS II. 910
phyrinus p.ipa , cap. 1>(epist. 1): Neque in re dubia A pus ab illis accusatoribtis, qui recipiendi sunt,
cerla jtidicetur sentenlia, nec ullam judiciuni nisi fueiii accusatus, postquam ipse ab eis charitative
orriinabiliter babilum leneatiir. > Ilein Leo papa, conventus fuerit, ut ipsam causain emendare de-
cap. 49 : « Si in rebus saecularibus suum ctijusque beat, et eam corripere noluerit, non oiim, sed
jus et proprius crrio servandus est, quatito magis in lunc ad summos primales canonice causa ejus de-
ecclcsiaslicis dispositionibus . nulla debel indici feraiur, qui in congruo loco iiifra ipsam provinciaro,
confusio? > tempore congruo, id est autumnali vel aestivo,
CAP.XXXI. Quod priusquam accusari debeat episco- concilium regulariler habebunt, ita ul ab omnibns
pus, convenienditsesl non semel, sed smphsime; ejusdem provincise episcopis inibi audialur. Quo et
non amaro, sed fainiliuri cotloquio, ul corrigtil ipse regulariler convocatus, si eum aut infirmitas,
qum in se corrigenda cognoverit. aut alia gravis necessilas non delinueril, adesse
Ut ergo ordine fiat disciplina , ante convenialur
debebit; quia ullra provincise lermiuos accusanrii
episcopus, non semel, sed saepe quam accusetur: anle licenlia non est, quam major atidienlia ro-
et ut propler scandalum Ecclesiae vel se expurget
getur. >
vel corrigat, ad:oonealur huinililer quideiii, el
CAP.XXXIV. Quod subdili et prmlatos humiliter
blande prius privaiim, et poslea publice. Si. neu- B reprehendanl, et reprehensosvenerentur.
irum exsequi volneril, ul scilicet* expurgetur, vel Quia ergo convenienilus prius est praeialus, quam
consilio subjeclorum corrigatur; tunc riemum pri- accusandus, quomodo hoc faciendum sil exponil
mali ejus significetur litteris non furitvis, vel pro-
Gregorius in libro v Moralium : < Cum quaedam
visoriis, sed canonicis; non ex conspiratione, sed facia meliorum vei prselatorum deterioribns displi-
ex charitate, quibus ab ipso accusationis el judicii
cent, nequaquam hoc quod meniem movet relicen-
dies expelatur. Unde Anaclelus, cap. II (episl. u, dtini cst, sed curo magna humilitaie proferenduro :
n. 2): < Si quis adversus paslores ct Ecclesins
quatenus inlenlio pie senlienlis eo servel formam
eorura commoius fueril, aut cnusns hnbueril, prius reciiiudinis, iler gradiittr humililaiis. Ft
ul qtto per
ad eos recurrat cbaritaiis stndio, familiari coi- libere
ergo riicenda suni quse sentimiis, el valdo
loquio admoriui, ea sanenl qttte sananria sunt, et huinilitcr promenda quse dicimus, ne quod forte
charitnte emendent quae juste emendnnda cognove- inlendimus, hoc eiate
proferendo non recle facin-
rint. Si autem aliqui eos, priusquam hoc egerint, mus. > ltem in eodem libro xxx : < Diim salva
lacerare, accusare, infestare praesumpserinl, ex- res agitur, virlutis esl roerilum; si qnod esl prio-
commiinicenmr, el minime absolvnntur anlcqiiain ris, lolereiur. Debcl tainen buinililer si
suggeri,
sntisfactionem condiguam egerinl; quia injut-ia fortasse valeat
qnod displicet einendaii. » Et posl
eorum ad Cbristuin perlinet eujiis legalione fiin- pauca : < Si vila jure reprehendiliir,
luagistroruin
gunlur. > llem Alexander, cap. i (episl. i, n. 3) : oportct ul eos subriili eliam cmn displicent vene
t Si quis erga episcopnm vel attctores Ecclesiaese renlur. Sed hoc solcrier
intiienduin, ne quos imi-
quamlibet querelam jiislam habere crediderit, non tari despicis veiierari coniemiias. »
prius primales aut alios adeat judices, quam ipsos CAP.XXXV.
a quibus se iscsum existimat, conveniat familiari- Quod prwtati a subditis repreltensi vel
debent se purgare, si sunl innocenles; vel emen-
. ter, non seroei, sed saepissiroe, ut ab eis aut suam dare, si sunl culpabiles.
jusliliam aut excipiat excusalionem. Si autem secus Cum ergo praelali dcbeanl a subditis couveniri et
cgerit ab ipsis et ab niiis coimnunione privetur, lan- reprebendi, ipsi e contrario vel se debenl expur-
quani apostolorum Patrumqne aliorum conlemptor. gare, si sunl innocentes; vel etnendare, si suiu
CAP.XXXII. Quod meiropolitani suffraganeis sitis culpabiles. Quod utrumque cerlis auciorilatibns
superbi el graves esse non debenl, nec sine eorum explicelur. Periculosum enim valde est prselatum
consilio aliquid, nhi quod ad propriam pertinet
parochiam, traclare. esse vel videri reprehensibilem. Cum enim dicalur
Uude Anicins papa, cap. 1 : < Si qttis melro- 0 a Doroino sal lerrae et lux miintli (Malih. v, 13),
si sal iiifaluniur? Quis non offendel, si
poiiiaiioriira inflntus fiierit, el sine mnnium com- quissapiel,
lux obscuratttr? Unde Paulus dicil: Videlt ne po-
proviiicialiiiin prsesemia vel consilio episcoporuni,
aul eoruin aut alias causas, nisi eas tanlutn quae natis offendictdum fratribus tiul scandalum (Rotn.
El alibi: Providele bona non solumcoram
ail propriam perlinenl parochiam , agere, aul eos xiv, 13).
Deo, sed etiam coram omnibus hominibus (Rom.
gravare volueril, ab omnibus disiricte corrigalur, Et Augiistinus (serm. 555, n. i) : f-Qni
ne lalia deinceps praesumere audeat. Si vero incor- XII, 17).
negligit famam siiam crudelisesl. >El in Evangelio :
rigibilis, eisque inobediens apparuerit, ad apostoli-
cam sedem ejus contumacia referatur, ul vindicta Vm homini illi per quem scandalum venil (Matlh.
de eo fiat el cseieri timorera habeanl. > XVIII,7). Et iierum : Si quis scandatizaverit unum
ex pusillis his, expedil ei ut suspendalur mola asinn-
CAP.XXXIII. Quod si episcopus admoniiione subdi- ria ad collum
lorum incorrigibilis fueril, lunc canonice ad pri- ejus, et demergalur in profundum
matem causa ejus deferaiur, qui eum ad concilium (ibid., 6). Non est ergo leve praelatum queinlibet ;
convocet. sua culpa vel 'occasione sibi comniissos perdere,
Unde Felix, cap. 11 (cpist. 2) : « Si quis cpisco- pro qtiibus Cbrislus moiiuus. pro quibus ipse ra- 4
 *
911 D. ALGERI SCHOLASTICILEODIENSIS 532
lionem reririiturus est in distrielo Dci rxamiae. A praepositis sacramentorum accipiat sali.sfactionis
Unde eliam Sainuel, cuin Isracl a Domino regera stia- modum, in offerendo sacrilicio coiuribnlnti
pcteiet, quia ipse judex eo lentis providens ne per cordis devo.tus et snpplex. Id lamen agat quod non
stispicionis praejudicia opiniouis damiia paterelnr, solum illi prosit ari recipiendam Saliiteni, sei etiam
cum divina obteslalione et vulgi eliam tesiimonio csclerisadexenplum: ulsipeccatumejtisuonsolmn
stiam innocentiam palefecil, quoduulli scil.cet in- in gravi ei est malo, sed eliam in lanlo scandalo
juriam fecisset, sed mitneribits eorum adversaius aliorum est, alqne hoc expetfre utilimti Ecdcsise
essel. Sed et Gregorius snperius aitestalus est, videtur anlistiti, in noliliam multoruin, vel etiam
quod Petrus apostolPrum princeps cum sex fralrom loiitis plebis poenilenliam agere non reeuset, non
teslimonio de Cornelii ethnici commonione se pur- resislal, ne lelhali et mortiferse plngie addat lu-
gavit (Act. xi, 12). Plttres eliam sancli, ne quolibet morem. >
modo scandalum essent Ecclesiae, solemniter se CAP. XXXVII. Quod cum levis cnlpa qucctibetquoti-
ptirgaverunl de sola suspiciohe. Legitur enim in diana confessione[rtilrumsolvi crednlur, ciiminali-
ter lainen prwlatorum intrtum absolutime taxatur.
Registro Gregorii ad Justiuianum imperatorem,
oap. 167, < quod super aliare sancti Pelri jiirejti- ' Sed opponunl quidara, quod a minoribtts et sequa-
rando se purgaverit Leo episcopus. > ltem in Regi- libiis salisfactiocritniiialiiim possit itijungi. Scd Bedn
slro ad Brunichildem regittam, cap. 232, Menas presbyler venerabilis hunc locuni ita exponit: Co»
episcopus simili examihaiiime : < Similiier Briccius Rtemini alteruirum peccala vestra (Jac. v, 16) : < l:i
Turooofum episcopus pro scandalo populi sedando hiic, inquil, scnlentia debet illa distretio esse, ut
in priinaruin deportaiione et infanlis menstrui col- qtiotidiana leviaque pcccata, alterutrum elcoaequa-
locutione. > Unde etiam Gregorius Atiguslino An- libus confileamtir, eorumque credamus quotiriiana
glorUm episropo in epislola cujus est initium : Desi- oralione salvari. Porro gravioris Ieprae immundi-
derabitemihi a te (88;, et csetera : « Presbyter vel tiam, jnxla legcni, sacerdoti pandamus, et ad ejus
quilibel sacerdos a populo accusalus, si ccrti non arbitrium qualiter et qttanio lempore jusserit pnri-
fuerint testes, qtii criminis illali approbent vefita- ficare curemus. > Unde et Auguslinus cum de cri-
tem, jusjuranrium erit in medio : ei illuin lestem minalibus discrevissei, ait: < De qnotidianis antero
proferal de innocenlise suae puritate, cui nota et el levibus sine quibtts hsec vila rion dttcitur, quoti-
nperia suntomnia, sicque inpfoprio gradu maneat.» diana fidelium oralio salisfacit. >
CAP.XXXVI.'Qnod cvjns sci:ur ab omnibus culpa, CAP. XXXVRI. Quod sacerdotum pmniieniia, elside-
sciri tlebel ub omnibus pmnilenlia. ., bel sciri, non tamen ab omnibus videri.
Si auiem se expurgare non poiest concilio, vel Sed sacerdos, ctsi pceiiilentiani agat, ita utomnts
ctiam tesiimonio stibjeciorum, propter scandalutn sciant, non tamen ita ut omnes, sicut de quolibei
sedandura necesseesl ulsatisfaciat.Genebaldusenim iaito per omnia ejus poenitentiam videant; qnia nec
Laudunensis episcopu» pro lapsu carnis a beato mantis imposilio debet ei in imponendis capiti ciue-
Remigio in crypla subterranea positus seplennem ribus a quolibet sacerdote fieri sicut fit laicis, nec
IKBiiiienliamegit in aqua et pane subcinericio Lati- publice de Ecclesia sicul laictts ejici, sed in privalo
diinicoram ipsis eisdcm quos inler fuerat infainalus. ioco, vel ipsius clattstri, vel alieujtis monasterii, vcl
Dignuin esl cnim revera, ut quos inficit fetor ctilpae, ad horam, vel in perpetuum debebit protit jnsstts
' reficiat bonos attclor
[f. odor] poenitentise.Unde Ati- fuerit poenilere; sicut etiam Genebaldus in crypta
gustinus in homiliis : < Ipsa corripienda sunt coram subterranea, ubi nec homines vidit, ncc ab eis vistts
omnibns, quse peccnnlur corain omnibus; ipsa cor- est, per septem annos poenilitit. UnrieLeo Rustico
ripicnda sunl secrelius, quae peccantur secrctius. episcopo Narbonensi, cap. 16 (epist. 92, n. 2):
Uiuleetiam filiam archisynagogi Dominus in riomo « Alienum est a consiiciuriine ecclesiastica, ut qni
stiscitavit; Lazarum vero videntihus Juda-is ciim in presbyteraii lionore ant in dinconi gradii fucrint
clamore rie sepulcro voeavit. > Unde Aiiguslinus in D cousecraii, hi pro critnine aliquo per manus impo-
iibro De pceniientia : < Curo tanta est plaga peccaii sitionem remedium accipiant pcenilendi. Quod sinc
atque impetiis morbi, tit medicamenta corpoiis et riubio ex aposiolica traditione descendit, secunrium
sanguinis Domini differenda sint; ^iuctoritaie anii- quori scriplum est : Sacerdos si peccaverii;quis orabit
stiiis se debel quisque ab allari removere ad agendnm pro eo? {I Reg. n, 25.) Unde hiijusmodi lapsis ari
pcenilenliam, et eadem aucteritaie reconciliari. promereudam misericordiam Dei privata est expe-
Hoc est enim ifldigne accipere corpus el sanguinein lenda secessio, ubiillorum satisfactio, si fueritdigna,
Domini, si eo lempore, quo debef agere pceniteii- sil et fructuosa. > Quod ad terrorem dictum est, ut
liani, accipiat. • Item in eoriem (serm. 351, n. 9) : sacerdos laulo faroiliarius ei obnixius Detim oret,
< Qui niedicinsepeiit senienliam, veniat ari antisii- qunnto intcr se el Deum ntillum vel raruni inlerces-
les, per quos illi in Ectiesia claves cceiorum mi- sorem oblinet: tanio vero expedilius ct liberins,
nisiraiiltir, et tanquam botuis jatn incipiens esse quanlo in privala secessione sua nec impeditur ncc
filius, uiateriioriim niemliroriim orriine cuslodilo, a offendiiur aliqua sacculafiumimporiunilale. Ei si sa-

(08) Hsec cpistola hodie non cxstalapuri Grcgoriiim.

915 LIB. DE MISERICORDIAET JUSTITIA. - PARS II. 914
tisfaclio ejus taliler fuerit digna, eril ei frucluosa A sequcnier, cap. 200, iii hoc per misericorriiam fleri
ritiobus niodis, ad salulem scilicet, el ad bonorero osienderet, arijecit : « Senlentiain, quse misericor-
ecclcsiaslicum recuperandum. diam vetat non solum tenere, sed et audire, refu-
gile; > et caetera, ul snperius.
CAP.XXXIX. Qtiotl sacerdos, si dignum pmnilentiam
CAP.XL. Quomodosolvendum est, quod aliqm sancli
eijeril, piislinw suw digniluli restituatnr.
yost pcenitemiamproltibentdigitiiaih restilulionem,
UnrieHieronynuis iu Michnea: « Cnm divini mngis uliqui concedum.
<|uam prooheiae fuerint comprobaii, ridebtinlur su- Sed videntur saucti huic sentenlise contrarii, qtii
per somniis suis; el populi qui ab eis prius decepli dicunt posl lapsum vel poenitenliam neminem possc
ftierant, contra eos loquentur. Tunc eliant ipsi tna- ad clericaiuro venire, vel redire, vel in clericaiu
gisiri pceniieuiiam ageni : et qttia clcmens sum et remanere, cttm alii dicant econlrario omnia illa fieri
nolo moriem peccaloris, cum exaudiero eos, dabo posse. Unde Gregorius Constantio Mediolanensiepi-'
eis virlulem spiriius mei, el iniplebo eos jtidicio meo scopo cap. 61 (lib. v, epist. 4): < Si lapsis ad smim
et forliludine, ut qui prius popultim blandinientis orriinem revertendi licenlia eoncedatur, vigor ca-
decipiebatu, postea vcra anmiiiiiaudo deterreant, nonicae procui dubio frangiiur disciplinae, duro per
el ad rectam revocenl vinm; et qui catisa erroris " reversiones pravae actionis desideria quisque con -
fuerant, incipianl mederi vulneribus quae iiutileraiit,' . cipere non formidal. Fraternilas siquidem vestra
eiesseoccasio sanimtis. >Et cinn boc dixisset ex pcr- nos consuluit, si Aroandinus, qui ex presbytero et
sona Domini, quid ex his verbis concepisset subse- abbate a vestro est decessore, culpa exigenie, de-
queiitei- oslenriil : < Animadverle, inquit, in prse- positus, in eo quo fuerat ordine revocari debeal:
senli loco posse .iliquem docere post peccatum, si qtiotl qniriem nec licet, nec aiiqua ratione fieri rie-
Inmenvilia pristina digna pcenilentia Iuerit. > Unrie cernimus. Ejiis tamen si forte conversaiio meruerit,
t-t David post adulterium et liomitidium loquitur in sacro per omnia, sicut est privatus, officioin mrsna
psalmo: Aspergesme hyssopo, etmundttbor; lavabh sterio eiim anie alios, ut provideritis, roonacho»
tne, et snper nivem dealbabor (Psal. L, 9). Nec stia orriinale. Illud igilurprae omnibussludele, ut lapsos
puritate jam contentus est; sed infert: Redde mihi in sacrum ordinem nuliius vobis supplicatio aliquo
ttetiiiamsnlutaris tui, et spiritu principuli confirma niodo revocare suadeat, ne hujiismorii non staltun,.
me (ibid., 14). Cumque hoc feceris, docebo iniquos sed lemporaliler riilata credalur esse vindicla.» iiem
vtas tuas, et imi ii ad te converlentur. Unde Calixlus Gregorius nd Fabianum episcopum : < Presbyleruin.
papa, capiiuio 199 : < Errant qui puiant sactrdoles inqtiit, de quonos fraiemitas lua latoris praesenll»
post lapsum, si dignain cgerinl pcenitenliani, Do- *-*relalione consuluii, nulla ratione in sacro ordirie-
niino roiiiisirnre non posse, et suis honoribus frui, posl lnpsum aut permanere aut revocari posse co-
si bonam vilaiu deinceps duxerint, el sutiiii sacer- gnoscat. Circa quem tameu milius agendum est r
dolium digne custodierint. Et ipsi qui hoc putnnt propler qtiod commissum facinus faciii dicitur pro-
non soliim crrant, sed etiam tradilas Ecciesiae cla- fessione confessus. > Item ad Joannem episcopum
ves despuere videnlur : rie qiiibus riitlum est: Quw- Syrncttsanum (lib. ix, epist. 63): < Qu:e adversus
cvnque solverilh super lerram, solula erunt in cmto Lucilliin) Mucleniaecivitatis (69) episcopum quereln
(Maiih. XMU, 18). Alioquin baec sentenlia Doinini commota sii, in geslorum quse ad nos direxislis pa-
vera non esi; nos vero inriubiianter tam Doniinisa- gina rieclaratum est. Et ideo quia lanii facinoris ul-
cerriotes, quam reliquns firiciespost digiiam satis- i.io iuilla debel dilatione differri, fralerniias veslra
fattioitem posse redireati bonores crediinns, leslnute tres aut quatuor de confralribus el sacerdotibus ve-
Domino per propbetam : Nunquid qui cudii non ad- slris sibi atlhibeal, ut ipsis qtioqtie praesentibuspa-
jiciet ut resnrgat, el qui aversus est uon reverletur tefacta ac satisfacta verilale praedictum Lucillum
(Jer. vin, 4). Et alibi : A'o(o, inquit Domimis, mor- de episcopatus ordine, quem htijtis sceleris conln-
lem peccalorh, sett ttl converlalur et vival (Ezech. gitim iiiaculavit, stuileal sinc ambigtiilatedeponere.^
xxxui, 11). Et David propheta prenitenliam agens, III quo notanduin, quia non de omnibus lapsis baic
dixit: Redde mihi twliliam salttluris tui, el spiritu seutentia inleliigeiida est. Quidam eniin labuntur,
principali confirma me (Psal. L, 14). ipsa namque de quibus suspicio vel nulla est, vel incertn ; rie qui-
posl pcenilentiam el alios docuit, elsacrificiuiit Deo, bus ipse Gregorius ail: < Lapsos in ordino ecclesia-
obiuli:, dans exemplum docioribus Ecclesi.c, si lapsi stico, sed non dejectos, Dei judicio committiraus,
fuerint, et dignain pccuiletiliam egerini, ulrumque, cujus roisericorriiae,ul Leo dicit, nec niensnras prae-
facereposse. Docuil enim quando dixil: Doceboini- sumimus ponere, nec leinpora definire, apuri queni
qttos vias luas, et impii ad te convertentur (ibid., 15): niillas palitur veniae moras pura confessio, riicente
el satriliciiiiu pro se oblulit, cum riixil: Sacrificium^ Spirilu Dei per prophetam: Ciim ingemueris,salvus
Deo spiritus contribulatus. Viriens eniui scelera sua, eris (Ezech. xxxiu, 12). Eos ergo vera confessione
uiundata per pcoiiilentiam, non dubiiavit pr;ndi- dicit esse purgamlos. >Labuniur vcro alii rie quibus
cando, el Doroino libando curare alicnn. > Et sub- IIOIIsuspitio, sed cvideulia certa est; sed vcl riocu-

(69) Apud Gri-gorium Melilw civitaas.

 915 D. ALGERl SCIIOLASTICI LEODIENSIS 916
menlis rieserimtur subtlrti, ne acciisenl, vel ptwidi- A CAP. XLII. Qiitid discrele eontemperanda sunl verba
clae lmparliinilal.es lemporum, vel jiidicum ecclcsin- Greijorii, quibus dicit lapsos non debere rettitui,
tie sit comrarius cwlerh sanclh, et in sequemibus
sticoriini impe.liiuii. Et irieo, ul riicium esi, toleran- sihi ipsi.
tur, vel etiam a stibdttis cum ordtne canonico con<-
veniuntur, ut argui el corrigi ab eis debeanl, com- Qir.c cuin ita sittt, contempernnda smit verba
pungiintiir, et subdiiorum suorum poenitentiaesa- , beati Gregorii, iia ul canonum ordinem non pertiir-
tisfactione purganiiir, nec deponuntur. Ctir enim bent; quia quod dixii^de presbytero el abbaiedepo-
sanrti Uilein orriiuem subdiiis canonicedarent, ut sito, et de presbylero in judicio facili professione
ante accnsationem praelaios suos ad arguendum confesso, et de Lucillo jam querela ecclesiaslica
convenirent, ct aliier nisi incorrigibilis essel non accnsaio, quod lii omnes pro lapsu et ordine eccle-
accusarent, nisi tit per correctionem nnticipareni siastico aul remanere, aut revocari non debent,
depositionero? Correclus aecusari non debet: non propler scandaliim Ecclesiae fecit vitandtim. Quia
accusatus deponi non potest. Quomodo ergo, ut revera poslqiiairi quilibet nsque ad accusalionem
salvus sit ordo canonicus, depotietitr quainvis evi- incorrigibilis et continnax apparci, tit supcritis di-
denter coguilns malus.si ad coiiimoniiionemvoltieril ctuin est, acrius puniendus est; vel etiam propier
csse correcttts? Unde Gelasius, cap. 5 : « Qui pro- g infamiam quam osque ad venlilalionem crudeliler
liibita deprehcnsi fuerint admisisse, vel comniissa neglexil, vel propler inimicitias quas contra Eccle-
noii poiitts sua sponle correxerint, periculum sub- siam a qua correctus est gereret, revocandus non
ituri sunt proprii honoris. > Unde Isidorus: <Qui est ; vel ideo etiam quia ad caclera inuiilis est.
per blanda verba casiigaius nor. corrigitur, acrius Quseoronia non ad hoc impetliunt, quin corrigi po-
necesse est ut corrigatur. Cum dolore enim absci- tiiisse concedaltir, si ante accusationem vel depo-
rieiida sunt, quae leniter snnari- non possunt. > Item Silionem voluissel. Sed videndum ne per nos blas-
Syniinachus : < Ferro abscidendasiinl vitlnera, quae phemelur nomen Dei, et ut non viiuperetur mi-
foneilla non senliunt. > nislerium noslrum. Et ideo qui negligit famam
suam crudelis esl; quia mnlta non propter despc-
CAP.XLl. Quod de criminalibus et mortiferis pecca- rniionem
tis, si prwlalus vull corrigi, a subdilis non esl ac- gerere, sed propter scandalum Ecclesiae
cusaudus. et cum correclus accusari non debeat, scvere jiidicaniur. Ui enim ail Isidorus, < melius
non est damnandus. esi ttl pro roultorum salvaiione untis condemnelur,
Sed.opponunt qtiidam nou dubere ita fieri in cri- quam per unius licentiam tmilli periclilentiir. >
minalibus et morliferis peccalis, ut smit homicidia, Unde etiam Marlinus in ea cnjus est iniliuni : Fra-
vei perjuria, et hiijusmodi: sed in levioribus, ut cst C lernilaih luw sludio: < Qui semel in iapsum post
simplcx lapsus camis, elc, hiijusmodi. Et revera, suam ordinaiionem ceciderit, jnm deposilus ciil,
itl Gregnrius ait: <Qneni major seqititur cnlpa, ma- nullumque gradum sacerdolii poterit adipisci; sed
jor implicanda est vindicta; sed lamen ubi abun la- snfficiat ei lameniationibits lletibusque assiduis;,
vit peceatum, ostendaiur superabundare et grntia > quousque arivixerii in eadeni poenilentia permanere,
Citro non inveniattir majus delictum quamcxorhiinre ut commissum rieliclum divina gratia exstinguere
a fide per haeresim, quia non corpora moriiura, seri valeal. > Item : < Si posl prdinationem suam quis-
nniinae in aeternum viclurse perimunlur. Qna ctinm piam in lapsiim cecirierit, et praevaricalionis pec-
toia Ecclesia a suis Kindamentis concuiitur. De lioc calo reprehenriatiir obnoxius, omnino prohibendns
lantopeccato idem orrie a sanelis PalribusAnacleto, esl cum mnnibus luiulentis atque poliutis mysleria
Fabiano, cseterisque instilutus est canonice, ut si nostrae saltitis tractare. > Cttm ergo scmel lapso
pastor a fide exofbitaverit, sil piius secreto a subdi- tolius vilsc pcenilentia injitngaiur, lamenlaiionibus
lis corrigendus. Quod si incorrigibilis, quod absit! el fletibus assiduis, ubi illa (am facilisgratia venise,
apparueril, tunc erit accusandus. Quoroodo eliam qua hora peccator ingeniueril salvus erit? Si sitffi-
haereiicus, si a subditis vult corrigi, erit damnandus; _ c.it hora, cur vix suflicere dictiiilur tot vitse (em-
cum, nisi incorrigibilis apparuerit, non sil accusan- pora ? Ubi est qtiod ait Augiislintis de agone Chri-
dus, et nisi accusalus fuerit, ul ait Gregorius, exlra stiano (cap. xxx), nusqiiam larn vigere debent
ordincm iisurpnto judicio non sil judicandtis, nisi visccra misericorriia», quam in caiholica Ecclesia,
scilicet accusalus, sive ullro confessus vel convi- ut tanquam matcr nec peccanlibus filiis niisere
ctus? Ut ergo etiam de crimrnalibiis, Dei non de- insultet, nec correclis diflQcile ignoscat? Ubi est
speremus gratiam, Hieronyinus, ut superius dictiun enim, quod ail Augustiniis liomilia 38 : < Qtiiricon-
esi, prophelaro David cujus auctorilale suatn robo- verso non ignoscilur, si fusus sanguis Christi
ravit seiileritiam, de adullerio el homicidio tesialur agnoscitiir? Quis homicida desperet, si in spem
poenituisse, el postmodum docuisse : et pro cerio redditus est, a quo etiam Christus occisus est?
ciedendum est imimttabilis Dei non esse erga nos Crediderunl inde multi, donatus est eis sanguis
imitatam benignilatem, si similcmin nobis iiivencrit Chrisli, ul raagis eum biberent, quo liberareiiiur,
oenitentiae sniisractionem. qiiam rei de illo eifuso lenerenliir. Qnis desperet
si in crucc latio salvatus est, anle paiiliilum bomi-
citla, posl paululum accusatus, cpnvictus, danuia-
817 LIB. DE MISERICORDIAET JUSTITIA. — PARS II. 918
itts, suspensus, liberalus? Noii mirari, ubi con- jK enim consitueretur iu Ecclesia ne quisquam post
victus, ibi daronatus ; sed ibi liberalns, ubi mula- alicujus crimiuis pceniieniiam clericaium accipiat,
tns. Quis crgo desperet dc gratia ejus qui coelos vel in clericalu maneal; non desperatione indul-
penetravit, et interpellal Patrem, qui respicit in genliae, sed rigorc fnctum est riisciplinse. Alioqnin
fnciem Chrisli sui, quin camrieni gratiam possit conlra claves Ecclesiae dalas dispulnbilur ; de qui-
oblinere sibi conviclo, damuato sed mutaio, quatn bus diclum est : Qum solveriiis in lerra, soluta erunt
conlulit eiiam sub hora moriis lalroni simili, vel in cmlo (Matlli. xvi, 19). Sed ne forsitan etiam de-
compnri suo? > Sed, nt diclura est, non propler tectis criminibus spe honoris ecclesiastici animos
desperationero fit veniae, sed propler scandalum inltimescens superbe agerct poeniieniiam, severis-
rieirimentiiniqtie aliormn. < Quia si, > ut superiits sitne plactiit ul posl actam de crimine riamnabili
dixit heaius Grcgorius, < posniieniia remotionis ab pflenitenliam , netno sit clericus, ul desperalione
ollicio non slatnla sed dilala videretur, super has teropornlis altiiuriinis meriicina major et verior
pcenilentias agerent suis accusaioribus insiriias vel essct htimilitalis. Nam el-sanctus Daviririe criroi-
vindictas molirenlur. Et alii, si in eis leniter vel nalilius mortiferis egit pcenilenliam, et tnmen i.n
raaie correcium viiium viderent, malo eorum honore persislit. Et beattim Pelrum quanrio amaras
exemplo periclilarentur. Et si Chrislus qui pecca- lacrytnas ftiriil, utique Dominnin negasse po3:ii".;iit,
Ittm non fecit, nec esl invenlus rioltis in ore ejus, ei tamen aposiolusmansil. Setl non irieo siipervacua
lota die usqtie ari moriem expanriil mai:us suas in pnlantla est poslerorum diligentia, qui ubi nihil sa-
cruce ad populiini non credentem, ut ostenrieret ltili dclrnbebaltir, humilitaii aliquid atiriiderunt,
miindum esse coniemnendum, nonne et peccalor qup salus tutius nuiniretur; experti crerio aliquo-
tola die debet pcenitere, ul ostciidnl viiittm quo rnm (ictani pcenilenliam per affectalas honoriiin
damnains est esse vitanduin ? > poteslaies. Cognnt enim invenire inultns medicinas
CAP.XLHI.Qnod etiam damnatus, sivere pmnituerit, imilta experimenta roorbortim. Rerum in hiijusuiorii
restitui polest; quia non peccttl qui exercet jusli- causis, ubi prsegraves dissensionum scissttras non
liam.
liujits aut illitis hominis pericnltim, sed popnlontm
Sed tamen, si vere pumitueril, et iia perfecte slrnges jnccnt, detrahendiim esl aliquid severilati,
miiialus fuerit, ut prseriiclseriiflicullales non appa- ul mnjoribus malis sanandis charilns sinccra subve-
reant, et aliqua discrclio necessilatis vel uliliiatis niat. Ilabeant crgo isti de praelerilo deteslabili
interveniat, debet remiili rigor discipfinx; quia errore , sicut Pelrtts habuit de mendaci tiinore,
suis in locis nec gralia praejudicat jusiilisc, nec Q amariun dolorem ; et venianl atl Ecclesiar.i Chrisli
justitia gratiae. Unde Atignslinus atl Donatum jtidi- vcram malretn calholicam, sint in illa episcopi,
cem : < Qui sine peccato est veslrum, prinius, in- sinl clerici ulililer, qui conlra illam fiierunl bosti-
quil, in eam lnpidem mitlnl. Quasi dicerel : Si iiier. Non inviricmns, imo ampleclimur, oplnmus,
lex jubel, si Moyses jubel, el ego; setl compeienies hortnmur, et quos in viis et sepibns inveniinus
legis exigo ministros. Altenditis quaro adtlucilis, intrare cogimus. Aposlolus Pelrtts qui Salvatorero
miendite et qui cslis. Jussil earo lapiriari Jesus; negavit, et flevit, el apostolus mansit, nondum ac-
non fccil contra legem, quin eliam inriulsil ei. "Non ceperal promissum Spiriium sancluni; sed roultp
fecit conira legem, quomodo nec imperalor conlra magis isii eum non acceperunl, ubi a corpore di-
legem farere dicendus esl, quod confessis aliquibus visi quod solum Spiriius sanctus vivificat extra
reis iitdtilgeal. Utrumque enim ab eo poterat dis- Ecclesiam, et contra Ecclesiam Ecclesiaesacramenia
pensari, hoc ul juslum, illud ut pium. Uude Au- tenuertinl, el noslris conlra nos ereclis signis et
guslimis (cpisl. 185, n. 44) ad Bonefaciuni de Do- armis pugnavertint. > Et posl pauca (ibid., n. 47);
natistis hserelicis, post pcenitentiam etiam in eccle- < Sic multiliidinibus per schismata et haercses pcr-
siaslicis honoribus suscipienriis, ne majus Ecclesiae euniibus subvenire consuevit Ecclesia. >
scandalum concilarent: < Si ergo, inquiunl, oporlel JJ In quo nPtandum est Augustinum hic solvere
ti1 nos exlra Ecclesiam el fuisse adversus Ecclesiam quoil superius dicium est, in exseciilione justiiiae
poenileat ut salvi esse possimus , quomodo post pnccni non esse perlurhanriam , ubi sciHcet no;i
islam pceniientiatn apud vos clerici vel episcopi biijus aul illius, seri lotius Ecclesiae scandalum con-
permanebimus? Hoc non fieret, qooniam revera eitatur. Et e contra constantcr esse peritirbandam,
quod faciendum esl fieri non deberet, njsi pacis ubi non luijus aut illius, sed paucorum pravorum
ipsius compensalione sanarelur. > Et post pattca perversitas concuiitur. Secundiiin quam discrctio-
(ibid.): < Est lale inserendi genus, ut nullo prseciso nem, vel jusiitia prorsus inlenricnda esl, ut mali
raino qui interest, ille qui foris est inseralur. Non non ad perturbationem, sed ad correclioBcm aiio-
lamen millo, seri levissimo vulnere arboris.Ila ergo rum severe punianltir, vel leroper.-indaper chari-»
clinm isti curo ari radicem caiholicain veniunl, ne laleni et graiiam, ne uniiis mati scandalo cseteri
eis quamvis post erroris sui pcenileniiam bonor boni pericliienlur. Sic lamen til mnli per graliam
clericatus aui cpiscopatus auferalur. Fit quidein eum recipiunlur non insidias vel molestias suis cor-
aliquid lanquam in cortice arboris conlra integrita- recloribus moliantur, vet superbe cl ficle pceni-
teiti scicritalis. > Et post pauca (ibid., n. 4'i); < Ut lcauit, sed verae huir.ililatis el pceuitentiaeexempla,;*;
919 0. ALGERl SCHOLASTICI LEODIENSIS 920
aliis exhibeant. Unde Isidorus Mesano episcopo, A collegium Ecclesise sep!e;n atuiis projicilur ,
cap. 10 : «Venienle ad nos famulo veslro religioso .et per emundalionem viiioium loci sive prisiime
viro Nicctio, quod consequenler in epistolis ffaler- dignitalis recipil merittim, >El post pauca : < Qni
nilas vestra venerabilis innoiiiit: nulla est in liu- vero nec luget quse gessit, scd lugeiida commitiit,
jnsmodi scntentiis diversiias inlelligenria. Quori non potesl ad prislinum graduro reslaurari. >
aiibi legitur idem in canone Anqtiirilano, cap. 19, Cum vero beattis Isidorus duas sanciormn sen-
post iapsum corporalera lestaurandum honoris lenlias atilbentice et rntionabiliter discrevisscl, ut
gradum per poenitenliani. Alibi vcro legitur per ostenderel el has et cacleras, pro persona, pro lem-
hujusmodi rieliclum nequaqoam repararidum anliqui pore, juste et tttiliter esse discerncndas, adjecit:
prdiiis merilnm. Hiec cnini diversilas hoc niorio < ln fitie bujus epislolae hoc adjiciendiim puiavi:
ilisliiignitur. Illos enim ad pritnos oflieii gradus Quoties discors senlenlia invenitur, illius concilii
redire praecepit canon, qoos pcenitcnlise prxcessit magis leneatur sententia, cujus antiquior et poiior
satisfaclio, veldigna peccatorum confessio'. At con- exsiat auctoritas.» Antiqiiior dixil ad veritatem,
tra hi qui neque a viiio corriiptionis emenrianlur, polior ad ulililniem. Cttm ergo beatus Isidorus
alqoe hbc ipsum carnale delitlum quod adiiiiliin.l nolet aiijjeli candelabruni esse movendum, non quia
eliam vinriicare quadam superslitiosa lcincriiale R peccavii, sed nisi poanitenliatn egerit, bene accedit
iiittinlur, nec graduni utique honoris, nec graiiam ad ordinem canoiiictun ttt prius admonealur prse-
communionis rccipiunt. Efgo ita est utraque diri- lalus a sttbditis; et si incorrigibilis apparuerit,
merida sententia, ul necesse sit illos restaurari in tunc iil moveatur candelabrum ejtis de loco suo ac-
loco honoris, qui per pcenileiitiam reconciliati s"unt ctiseitir, et damneiiir, quia ita Deus praecipit et mi-
d.vinae' pietaii. Hi nec imroeriio consequunlur natur. Cum enim humanum sit peccare, diabolicum
adeptie riignitalis staltim , qui per emeiiriationem perseverare, digntim est ut nisi quod humamim est
recepisse noscuntur vilse remediuin. Ezechiel enim corrigatur, qnod diabolicum est puniatur. Sed et
propheta sub typo praeVaricalricis Jeriisalem oslcn- beatus Gregorius Isidoro concordans in discretione
dii per peeuiientiain pristinum reslaurari honorem. diversarum senteniiarum, ait Secundino servoDei
Confundere, inquit, o Juda, et pbrla ignominiam reclttso, cap- 222 (lib. ix, episl. 52)': iLegisse te di-
luam (Ezech. xvi, 32). El post patilulum : Et tu et cis sacerdolali officio canonom diversas senlenlias;
filiwvestrw revertimini ad anlijuitalemvestramribid., alias post lapsom resorgendi, aiias neqnaqtiam
53). Ergo, duin quisquis per optts confusionis suse posse. Nos ergo generalissima quse a Nicueno inci-
confuuriitiir, atque ignomiiiiain suaro portal, et P piunt concilia cum reliquis qualuor veueramur;
rieposiiionein suain luget curo buroilitaie, revocari qtiia per ipsa sequentibus unanimes concordamur.
sccuiidtim propbetam ad priorem stnttim poterit. A cnpite ergo incipienles usque in quarium altaris
Item Joannes evangelista angeto Ephesi Ecclesice minislrum banc formam servandam, ut sicut mino-
iiiier coelera scribil : Memor eslo unde cecideris, et rem major prae.ceditin honore, ila el in crimine:
agepwniteniiam, ei prima opera fac : atioquin veniam et quetn major sequitur culpa, majori implicetur
tibi, et movebo candelabrum tuiim tle loco suo (Apoc. vindicta, ul post posnileniiatn credatur esse fru-
li, 5). > Et post pauta : < Candclabrum sacerdotis ctuosa. Quid enim prodesl iriticuni seroinare et
quod imelligitur ehr-isina bonoris tttnc penitus juxia fructuin illiits non colligere? aut domum conslruere
Joannem moveiur, quando post delit.li casum ne- el illain iion habitare? Post dignam igilur salisfa-
glecla pceniienlia adniissa scelera non delentur. clionem cfedimus redire posse ad honorem, Domino
Non.enini dixil, pro eo quod cecitlisii movebo can- dicenle: Nunquid qui cadit non adjiciel ut resurgall
delabrum; sed, nisi pcciiitentiam egeris, moveho (Psal. XL, 9.) El qui aversus est non reverletur (Jer.
caiidelabruni tuiim. Ergo qiiemcimque prsepositiim vin', 4). Itera : Quacunque die ingemuerit, salvus
peccaiuem si praeveneril poeniteniia delicti, ulique erit (Isa. xxx, 15). Untie et Psalmisla aif: Cor
sequelur el reparatio merili. Ut in proverbiis: D mundum cred in me, Deus, et spirilum rectum innova
Qtii abscondit scelera sua, non dirigetur; quivero in visceribusmeis. Ne projicias me a facie tua,et
confessus fueril, el dereiiquerit ea, misericordiam ' Spiritum sanctum tuum ne auferas a me (Psal. L,
consequelur (Prov. n, 13). > El posl pauca : < Nam 12). Dum enim peliit ne a Domino projicerelur pro
et ipsumquem canoiium censura post sepleroannos lapsu culpaepo-iiilenliatn agens, addidil : Reddemiht
remeare per poanilentiam in siatum pristinum de- Iwliliam salutaris tui, et spiriiu principali confinna
crevil, non hoc ex proprio arbitrio sancti Palres, me (ibid., 14). Si enim dignara Deo poenilenliam
seri potius ex senlentia divini jiidicii sattxeruni. non fecisset : nequaquam alius praeriicaret. Ait
Nam legilur quod Mania soror Aaron propter dc- enim : Docebo iniquos vias luas, et impii ad le con-
tractionis deliclum lepra percttssa esl. Et ut emun- vertentur (ibid., 15). Dtim eniin peccntastia prospe-
darettir, praecepit eam Deus septem diebus exira xit tnundata per pcenitentiam, non dubiiavit curare
castra egredi, et post cmundationein rursus in ca- praedicando aliena : et sacrilititiiii de semedpso
slris admkti. Maria ergo soror Aaron caro intelli- Deo offerre sludiiit, cum dicebat: Sitcrificium Deo
gilur sacerriolis, quae dum corruptionum coutagiis spirilus conlribulaius (ibid., 19).>
naculalur, extra castta septem diebus, id cst exira Cum ergo Hieronymus, Calixlus, Atiguslinus,
921 LIB. DE MISERICORDIAET JUSTITJA. — PARS II. 922
Gregorius, Isidorus, qtiamvis salis approbenl sen- A lein, si cognoveril plebcs adverstis pastorem suum
tentiam severitalis, tamen roagis aniplecluniur eam tumescere, et cIeruni.rietraciationibus vacare; Iioc
qusegraiiac est et charitatis : ttt vel propter mnjtts viliuni pro viribtts exs-tirpare pnidenlerque corri-
scandahim vilandum etiatn hierctici cum honoresuo gere salagal. indiginim enim valrie est, ut palrnm
rocipianlur, vel propicr frucitim verae pcenitenliae peccain non ari corrigeniluro, setl ad rieririenduin
peccalores honorjbus snis resliluaniiir, magis ac- prodanlnr, et delractionibus lacerenttir.
ccriit ad riiscretionein ot cum bonore canonico prae- CAP.XLV. Q'iod prodilores el lacerntores eptscopo-
lalns a subriitis convenitur et arimonetuf, lunc cor- rum iiifunies fieri, deponi, el curim tradi de-
li^atur, el ita houore suo fruntur; sicque eliam bent.
iiiintis erit scnndalum iiif:niii;v, ncc cril suspicio Unde Alexander, cap. 1 (epist. 1, n. 1) : <Sta-
alicnjus sui odii quae oriri posset ex arcusationis l-jcnles rieccrniinus oimies qtti stios patres perse-
l;rsinne. Ne boc eniin contingeiet, et ne etiam de qtiuiUtir, aul amovereet dilacerare nitutiiur, inani-
impunilate ejiis malum nliis exemplum pulltilaret, fesle iufamcs esse, et a liminibus Ecclesiae alienos,
staluerunt sancli Patres ut accusaius quilibet, si ttsqiie ad satisfaciionem fieii. > Unde Fabianus, •
>cl confessus vel conviclus esset, et ipse procul cnp. 11 (epist. 2,n. 2), ciiin siibiuonuissei non
riubio rieponerelur, et alius loco ejus substitueretur. eos sacertlotes debere accusare aul posse, qtii rite
Si aittem ipse ultra ad eumdem honorem aspi- iieri sacerdotes non possiml, posl paucn subdiriit:
rare praesumeret, ad agendam poenilenliam peren- < Stattiiiun est, ut si aliquis suis episcopis infesltts
nem in nionaslerio retruderelur. Unde el Grego- atit insidiatus fuerii, eosque criminari tentaverit,
rius, sna sibi non discordanle sententia de abbaie attl conspirator ftierit, ut niox anle exaiiiiiiaiuin
deposiio, de presbyiero, vel de Lucillo episcopo judicium submolus a clero curise trarialur, ctii in
accusato, severum fixumque judicium depositionis diebus vilae suae deservial, et infninis absque ulla
proeorum lapsu dcdil, cum tainen propter fruclum resiilulionis spe perinanenl.i Ecce idetn qui eos
verae poenitenlise generalem reditom ad honorem subdilos qui rite possunl lieri sacefdotes, sacer-
oiiiuihus vere pcenitentibus concesserit : quod eum rioics accusare non probibuil, iusiriialori, crimiiin-
non conirarie sihi, sed discrete suo loco, suo tem- lori, conspiratori poeiiain indixii. Unde ex coneilio
pore instituisse nemo ambigil. N:im qtii de Lucillo Carlbagiiiiensi : >Clericiis qui ndulationibiis el pro-
episcopo accusalo lam severam fixamqtie senlen- diiioiiibus vacare depreheiidilur, degrarielur ab
tiatn dedil, iriem de Vizaceno primaie aecusalo oflicio.> liem ex Chalcerionensi eoncilio, cap. 14
propter scandalum viianritim eam reflexit, ut osten- r (can. 18): « Conjuralionis vel conspiralionis cri-
rialur discreie fecisse quidqttid vel jtisie intendit, uien eiiam ab externis legibus esl prohibilum :
vel pie reinisit. Unde idem Joniuii episcopo Syra- mullo magis hoc ne in Ecclesia Dei fiat arimoucrc.
cusano (lib. IT, epist. 59): <In quodam crimiiie conveniel. Si qui ergo clerici vel monacbi reperti
Vizacenus primasfueral accusaius, el piissimus im- fuerinl conjuiv.nles, aut conspiiaiues, aul insidias
perator eura juxta slatuta canonum voluit juriicnri: poneiites episcopis et clericis, gradu proprio de-
seriaccipiens auri libras Theodortts ttinc milittim poiiauUir.>
niagister, obsliiit ul niinime iieret, ttitic imperator CAP.XLVI. Quod qui publice srrinla vel dicla con-
piissimus ariinonuit ttt quidqttid essct caiionicuin tumeliusu in uliqitemcunfingitflugellandus est.
faceremus : sed videntes conlrarietales hoininum, llem in decretis Adriaui pap:e : <Qui in alteritis
eamdein causam inire noluimus.i Ecce ideraGre- famaro in puhlico scriptiirnm ant verba coniiimc-
gorius de Lucillo accusato sentenliam dedil: sed liosa confinxerit, et repertus scripla non probaveril,
eamdem de Vizaceno siroiliter accusalo exsequi flagellelur : et qui ea piitis invcnerit, runipat, si
nohiit. Quare? Quia non sibi contrarius, sed conlra- lion vull aucloris facti causam iucurrere. >
rius fmi faclo. CAP. XLVII. Quod convicium non est pro
CAP.XLIV. Quod posiquam prwhtns smpe commo- D accusulione sumendum.
nitus incorrigibilis permahseril, lunc ad primalum Item Fabianus, cap. 3 (episi. 3, n. 4) : « Si qtiis
causa ejus deferalur. iratus crimen aliquod cuilibel temere objeccrit, con-
Qiiiaergocitm discretioneel ordinp omnia facienda vicium iion est pro accusalione babeiidum,sed per-
sunt, poslqitaro praelatus a subdilis conventtis etad- misso tractandi spalio, ac quod iratus dixit, per
moniius corrigi nolueiit, ttinc primum ad primatero scripturam se probalurum esse faleaiur, ul si forie
cnnsn ejus deferalur canonice non prodilorie. Unde rcsipiscens qtise pro iracundia dixil, ilerare aut
Eleulherius, cap. 1 (n.5): « Proriilorisnec calumnia scribere noluerit, et fetts Giiminis lenealiir. Onniis
nec vox auriiatttr, nec criminatio minorum, quanlo ergo qui crimen objicit, scribat se probaturnin. et
mngis episcoporum nonest facile recipienria.iUnde qui non probnveril quod objecil, poenaroquam ipsc
Anacleius, cap. 4 (epist. 5, n. 5) : «Senleniia intitlerii patiatur.>
Chnro filii Noe dnmnanlur qui suorum doclortim vel CAP.XLVIII. Qttod si accusalores non fuerinl
praepositorumculpam produnt ceu Cbam qui pntris legilimi, non esl vexandus episcopus.
piidenda non operuit, sed deridenda monstravil.> Quia ergo a proriilorihus, convitncioribus, vel
Et post pauca : < Undc opoiiet iiiiumqucmqiie fide- lalibus quibuslibet, nori dcbcl prx-lalns impeli, ait
923 D. ALGERl SCHOLASTICI LEODIENSIS 92.4
Euiy• hiantis pnpa, cap. II : < Non^passim vageqtte A mana inlenderat, ipse e converso pro riainnatione
sacerdotom vel reiiqiiortiin pasiorom accusalio debet Euslachii diacoui, quem illi accusare et daronare
fieri. Nain si facile admiilerentur, perpattci nimis volebanl, inlcrcessor et reconciliator exsiiiil, dicens
invenirenitir; i|iiia omnes qui pie voliinl vivere per- (epist. 22 , cap. 7) : < Snspiciie Eiistachium a me
seciiiionem patiiiritnr. > Itero Felix II papa, cap. 11 comprobaltim; nolite exspectare til diaconii gratia
(episl. 1. c. 17): < Qtioties paslor ecclesiae sitper exspolietur; sollicilos enim vos pro saluie ejns audio
ccrtis acciisaiur criniinibtis, si Inles fuerint accu- libenler. Cui manum porrigitis, vobiscum porrigo;
salores qui canonice recipi debeanl, in legilima cui porrigo, mecum porrigile. Iiaec eniro ad Corin-
synodo suo tenipore congiegala ab oninibus cano- lliios aposlolica esl deelarata benignitas, ut in uno
nice auriiaiur, qui sunl in provincia episcopis. Quori spirilu duciam ac reriuclam sentenliain boni sem-
si legilimi non fuerint accusalores, non fatigetur per, inriifferenler sequanlur, > Non enira peccalum
nceusalus; qtiia sacerdoles ad sacrificanrium vacarc cst aliquaudo ei indulgere, aliqua lameu rationabili
debenl, non ari liiiganrium, nec illi qui ihroni Dei cansa per gr.itiain, quem viriemtis posse tlamnari
vocantur, pravoiuni hpmiiimn insidiis debent per- per jusliliam. UndeAugustinus, hoinilia 115 (iracl.
tnrbari > 115, in Joan., n. 5): «Non liiinc, sed Barrabam.
CAP.XLIX. Quod episcopus accusaius septuaginta B Erat aulem Barrabas lalro. Non reprehcndimus, o
duobus teslibus idoneis convincatur. Jtidsei; qttod per pascha Jiberaiis nocenlero, sed
Item Zephyrinus papa, cap. 1 (episl. 1) : Quot et qttod occiditis innocentem. > liem Leo (cpisi. 92)
quales lestes esse debennt ostendcns, 'ait : < Pa- llustico episcopo Narbpnensi de quibusdam corri-
trinrchse vel primales accusaluin riiscuiienles epi- genriis ait: < Ut sananriis segris spirilualein adhi-
scopnni, non ante sententiam prpferant finilivaiu buns mcdicinaro, dicenie Scripiura, Noli uimium
quam nposlolica ftieiiul auctoritale fulti; et aui esse jusius, miiiiis agas ciim cis. >
reum se ipse cotifiicatiir, aut per innoccnles et re-
CAP.Lll. Quod' si pacem reformare non poierit, tnnc
gttlariier e.-.aminalosconvincaiiir testes. Qtti nimi- accusalus, accentis ad minus sex mensinm inducih,
itim lesies non minori sint numero qtiam illi debet synodtim infra provinciam congruo lempore
riiscipitli fueruiu quos Domiiiits ad adjtimeiUuin eudoritate aposlolica congregalam, ad se defen-
dendum convocare.
aposioloruin ielegit, iri est septuaginta duo.>
CAP. L. Qnod Silvester papa non vetnt subdilis Si autero priroas eos reconciliare non polerii,
quin accusenl prwlatos, sed ne prmsumpluose id synodiim vel concilium canonice slatuat Joco infra
fuciant. _ provinciam, temppre, vere vel auliimiio, non sine.
- Scd et Silvester
pnpa, cap. 1, cerlo numero adver-
sus siugolos ortlines distingiiens lesles, ait :<Praesul apostolica aiictoritate, et consensu, dans ad minus
atitcm non damnelur, nisi in sepluaginta duobus sex roensitun inducias accusalo, ul nd responrien-
leslibus. Presbyierautem cardinalis nisiin sexaginia riinn sil paratus. Uurie Corneliits papa Rufo coepi-
: < Niillus sacerdotum causam
diiobus leslibus. Diacontts carriinalis ttfbis Romae scopo (episl. 2, n.1)
in viginti sex; subriincontts, acolyihiis, exorcisia, stiani alieno cotniniuat jiidicio, nisi ad sedem apo-
slolicam fueril appellatuin ; sed unusquisque com-
lector, ostiarius in septem testibus damnahtintur.
Tesles auiem el accusalores sine aliqua sint infa- provinciales et nolos judices habeai, nisi aliquam
mtiliiltidinis illic liinuerii, aut iu-
mia. Singulos lainen minores grarius adversus ma- vim lemerariae
festos vel suspectos inibi habuerit : pro quibus
jores vetuil : non qui darent accusationein, quia causis ati
iitnc essei aliis sanctis coiiirariiis, sed ne prxsu- roajoris utilitalis jutlices, et ad aiias pro-
vincias appellare, et venire concessum est. > Iiem
inerent, id est praesumpttiose id facerent.»
Stephanus pnpa (epist. 2, n. 8): « Ulira provinci.-u
CAP.Ll. Qttod cum cattsa accttsandi ad primatem lermiuos accusandi licenlia non
canonice perlala fuerit, lunc primas magis pacem progrediaiur, sed
reformttre debel, quam judicium. omnis accusalio inlra provincinro audiaiur et a
Elecio ergo uno accusalore idoneo vel pluri- D comprovincialibus lermineuir,' nisi ari seriem apo-
bus, ul libueril; sed el certo iminero lesiiuin as- stoiicam fuerit appellaium. His coiisenlit Innocen-
sumpio, cujiislibel accusandi causa publice et ca- lius el Pelagius el caeteri. > De tompore vero au-
nonice deferaiur ari pritnatem. Qui ahtequam tumnali et aestivali, quia superitis a Felice papa,
accusalionis dietn slatuat, si forle ad discoriliam cnp. 2, salis dicttim est: de aucloritaie apostolica
vel ad veniaro res attinet , accusalores ctun ac- videamus. Mafcellus papa II (epist. 1) : « Nulhts
cusalis reconciliare debet: quod si lieri non po- episcopus nisiin legilima synodo suo teiripore npo-
tesl, canonice synodalein diero inslitual. Undei slolica aucioritale convocaia , super quibuslibet
Felix II inpiiina (cap. 13) : < Si quis episcoptuni pulsatus criminibus audialur, vel judicelur, ne in-
elegeril acctisare, suimnis primalibtis episcoporumi nocens damnelur, aut perdat comrotinioncm. > De
stiam intlicet causam, et non ssecularibus : qui ma- indttciis vero dandiSj ait Felix, cap. 1 : < De induciis
gis ad paceiu quam arijudicium eos revocent. >Unde! episcoporum super qttibus consuhiistis, riiversas a
etiani Innoceiiiius, cnp. 57, ctim iiilerveniu subrii- Palribus regulas invenimus insiiliiias. Qiiidam ad
lorum Pholini cpiscopi damnationem rescinderel, , repellenda machinamenta imperalorum et suas prae-
quam ei pcr subrcptionem falsi miuoris sedes Ro- parandas responsiones , et leslcs conlirmamlos, ct
«23 Llll. DE MISERICOHDIAET JUSTITIA. — PARS II. 92«
concili:i eptscoporuin et amicortun quserenda, an-1Vdamnari anieqttam accusatores canonice examinatos
nnm et scx mcnses concedi mandaverunt; qtiidam prsesentes habeat, locumque defendendi habeal, id
aiilem amitim, in qno pioriini concordant; mimis est inducias ecclesiasticas ad abluenda peccata :
vero quam sex menses non reperi. Inriucke namque (ibtd. c. 9) nec extra propriam fial provineiam
non suli angusio lempore concedendae snnt, seri sub prima disctissionis accusatio, sine aposloMcaauclo-
longo spaiio, ui accusali se pleniier nrmare conlra ritate, cui in omnibtiscausis debetur aposlolica re-
iusiriiatores valeanl el praeparare. > verenlia ; qtiia criroinis discussio ibi agenda esl,
CAP.LIII. Quod lotutn synodalem ordinem Damasus ubi crimen admissum est. > Et in canonibus praeci-
papa breviter lucideque describit. pilur, quseqiic negolia in suis locis ubi oria sunt
Sed et Damastis papa hnec oinnia breviier luci- finienda esse, salva tamen in omnibus apostolica
ilcque porsiringeiis, cap. 4 (epist. 4, c. 2), ait Ste- auctorilate. Ecce Damasus synodaleni ordinein fere
phano archiepiseopo : < Disctitere episcopos el totnm disponens, in prima vocalione ad synodtim
snmiiias ecclesiaslicortim causas negoliorum, me- dal accusalis episcopis sex mensium inducias ad
Iropoliianis mia cuni onuiibiis suis comprovincia- inintis, iiemque, poslqiiain ari jiiriicinm venerint, sex
iibus, ita ut nemo bis desii, et omnes in singulorom mensittiiiindiicias ad minus ad se defeiidenriura.
roncordenl negotiis, litel. Sed diflinire eoruni atque B Spoliatos vero rebus suis etiam cum venerini ad
Ecclesiarum suinmas querelas, vel damnare epi- judicium noti pritis esse accusaridos, quam sua
scopos, absque httjiis Ecclesiae sedis aucloritate omnia eisde integro resiiluantur. El poslea iteruro
ininiinclicel, qnoninro onines appellare, si necesse cuin cauonica vocaiione ad synoduro veniant, el
fuerit, et ejus fulciri auxilio oportet. Nam, utno- tunc priiniim accusenlur.
siis, synodiim sfne ejits aticloritale fieri non esl a communione non debet
«atholicum : nec episcoptis nisi in legitima synodo CAP.LIV. Quod accusatus
suspentii, anleqiiain conviclttssil, nisi judicio se
ei sup temporeaposiolica vocalione congregata dif- subirahnt. Spoliatus vew rebus suis landiu ipsis
finile daronari potest, ueque ulla concilia unquaro restitueiidits £»•(,auandiu svolialus eral anlequam
rataleguntur, qu:c aposlolica noti stint fuila aucto- respondeat
ritale (ibid., c. 4). Vocatio aulein ejus ad synodiim Quod si quomodo nlii sancli aperiius distinguant
qui impeliltir per spaiium debel ficri coiigruum videamus, Felix II papa, cap. 11 (episl. 1, c. 6;:
.-.iqttetanonicum; quia, nisi canonice vocalus fueril < Si quis cpiscopus legilimc acctisalus, el ari con-
suo lempore, et canonica ordinatione, licetvenerit cilium canon»-econvocatus fueril, absque ulla tre-
ari conveiiluni quaciinque necessitaie, nisi sponte r pidntione iredebebit; et si ire non poteril, pro se
voluerit, nullnlenus suis responriebit ittsidinloribus. legatum ad synodum miltat, Accitsaltis aiilem non
Dejeciis nuteni atque a suis rebns exspoiiatis, nibil prohibealtir a comniunioiie, nisi ad electorum ju-
vobis verius significare qtteo, quam ojiiod sancli dicium canonice vocaltts infra tres aut sex vel plu-
1'aires ricli.iiveninl. fta enim ex se habent: « Epi- res inenses pro sttis ralionem reddiltirns cnlpis ve-
sropos ejcctos, alque a rebtis suis exspoliatos, in nire distulerit. Quod si probare poluerit quod vo-
Ecclesias proprias prirao recipi, et sua omnia lega- luerit, sed non potuerit vcnire, niliil ei nocebit. llle
liler re-.lrii,sancti car.ones decreverunt. > El postea vero qni vi aut timore expttlsits, aulsitis rebtis ex-
(ibid., c. 5) : < Si quis eos accusare vellei, aequo spoiilus fuerit, non prius vocelur ad synodumquam
periculo sanciveninl, judices esse recte sapicntes ei cl ornnia legibus redintegrentur, el tandiu in se,
^lecernimus, ct juste volenles, sive qttos eis primates de propria pace potestative cuncta disponens, resl-
ilcderint, sive quosipsiex consensu elegeiint(>/iirf., rieat, quandiu exspoliattis suis carere visus est re-
c. 7). Temptis siquiriem congriitim prscvlderi opor- bus. Cum aulem ad judicium veneril, si voluerit el
lci, qtiando unitiscujiisqueaccusaisepersoiiaecausa in necesse fuerit, inducisc expelenti a Palribus consti-
incriiiun reclissime perducaltir, qtiatnomi)esorrii.na- tutse absque imperiimenlo conceriantur, etjudicesa
lnliier iniendanl, nt adeam in omnibus raiionabiliter D se electi tribuanlur; vel in loco unde est ille qui-
respondeant, el juste se velle nianifeste ostendaiit. accusatur, vel si inibi aliqoam vim .lemerariae msil-
Niillusniilem iiilroriticalur personaliter, scri accusali tituriinis timiterit, locura sibi congrunm elignt, quo
et accttsatores acqua amlinnltir ratione, juxta quod absque liinore suos tesies linbere, et absqtte impe-
gesioritm onlo exigil. Acctisalores vero etj'udices dimento suam canouice sententinm finire valeal. >
noi) ii lero sinl; se;t per se acciisntores, per se ju- CAP.LV. Quod duodecim judices sibi eligere debel
dices, per se tesles, per se nccusaii, unusquisque ticcusatus episcopus.
in suo ordiuabiliter ordine. Inscripiio semper priroo De jndicibus vero qtiot esse debeant, ait Zepby-
lia',, ut taliotiem caluronialor recipial, quia anle rinus papa, cap. 1 (epist. 1) : <Duodecitn juriiees
inscriptionem nenio debet judicari vel riamnari, quilibel episcopus accusaltis, si neccsse fuerit, eli-
ciiro eliam sseculi leges haec eadein retineant. In- gnt: a qnibtis ejus cnusa juste jtidicetur, nec prius
dueiaeaccusatis in criininalibtis scx mensitim, et co audialur aui excommtiniceiiir, qunm ipsi per se
nniplius,si necesse sit, conceriendscsunl (ibid., c. 8). eligaiitnr, ul regulariter a suoruin primo conventu
ilabeiur qtioqite in riecrei.isPatruin sanciium non episcoporuin per eos jusle causa aiiriialur cl ratio-
Jpre canoiiicuin quemqoam sacerdolum judicari vel iiabililcrdisccrnatur. s Dicliini est, ut supcrius, qnod
327 D. ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS 028
ab omiiibiis priivincise episcopis, ita tit nullus desit A nisi inde.uiide etim accitsanl; ita accusaitis noii
episcopus, auriiatur, sed pro' neCessitale aliqunndo riebet eps infahiare, vel rem-obare, priiisquam se
ordinaiur aliler. Unie Silyesler, cnp. 2 : « Si fuerit a crimine absolverit. Unrie Stepbaniis, cap. II :
epis -opo nimia necessilas non posse pliir-imos con- < Negata eslactusalislicenlia eiimiiiandi, priusquam
gregare, ne in criimne remaneal, a diipdeciro epi- se crimine qttp pfemiintur exuerenl; quia noii cre-
feopis, et presbyter a sex episcppis eurn proprio suo dendum est conira alios eorum confessioni, qoi
icplscopo, et diacoritis a tribtts. > criminibus implicili suiit,- hisi se prius probayerint
innocenles; qooniam pericolbsa est, et admilli non
CAPJ, LVI. Quod primas personas accusanlium vel
accusali, cujiis fidei, cujttsque vitw sint rimuri de- debet rei adversiis quenique professio. > Quori vero
bet, ut el per lioc accusnnlibus magis vel minus Sixlus ail, iiuodpraeseiis nisi a praesenie non rie-
creddi, et accusato niagis vel minusparcat. bet accusari, hoc iion sokim de accusalione, seri ct
Curo omni ergo remoia difficultale, utsuperius de jttdicio aiteslaniur sancti. Siepbnnus, cnp 11
dicltunest, episcopus accusandus ad concilinin ve- (epist. 2, n.5): < NuIIus abseus aut accusare po-
neril, ut ait Calixitts, cap. 2, (epist. 2, n. 5), tesi aiii accusari. > Iiem Cornelius pnpn, cap. 2
< quaerentltim esta primate in judicip, cujus con- (epist. 2, ii. 2) : « Omnia quae adversiis absentcs
versaiionis et Ddeisii is qui acctisal, et is qtti ac- B ^ in omni negolio aul aguntur aOt jiidicaiitur, om-
cusalur, ne qiiorumcunque fides, vita et libeilas, nino evacuentur; quia absenlem iuillus addicil,
netjiie vilcs personae in majorum nalti accusaiionein nulla lex damnal. > IteniEleolherios, oap. 1 (r-pist ,
recipianlur. > Quia ergo de accusaloriim perspnis n.3):< Caveani j'udices Ecclesiae ne, abseiue eo-
superius expressutn esl, qiiales esse debeant, el de cujuscausa ventilaturi senleniiam proferant; qiiia
leslibus similiter, ctiro de eis nihil aliud sil quae- irrilaeril omnino, et causam in synotlo pro faeie
reiidttm, nisi ut lales sint qiiaies supeiius descriptae dabunt, > Ilem Zepbyrinns Cap. 1 (episl 2) : Neiuo
stint, cur de conversnlione el de fide ejus qui- accu- absens judicettir; qttia etdivinaeethiiroan;» hocpro-
sator quserendum sit videamus. Ita eniiii polesl in liibent legesi >
caelera sua conyersaiione, vel noxitts, vel imuilis, CAP:LVIH. Qiiod si judicium subierfugerit wque ab-
vel incorrigibilis esse; quod et facilius . credetur senrut prwsens, ttim accusatus quam accnstiior
acciisatoribus de imposiio criniine, et acc.usatp ini- damnet.ur.
ntis parcelnr in judicii ullione. Qtiia enim Judas Si tamen jodicium siibterfugerit, aeque aosens, ui
cum ftir esset et locnlos habens, magisiruin mali- praeseris, reus judicabiltir tain accusator quam ac-
liose iradidit, non obiinuit veniam; quia vero.Pe- „. cusatus. Unrie ex concilio Carlhaginensi, cap. 19:
Inis iion maliiiose, seri liinoris fragilitate Dominuin t Non a commiinione suspendatur, cui crimen inten-
negavii, ad honoris stti rediii praerogativam. Dia- dilur, nisi ad eam c.iiisain riiceiidatn eleiiorum ,ju-
bolus eliam quiu malitiose el superbe peccavit, non dicio die siaiuta liliefis evocattts ininiine occurril,
eslrestauraius; hoino vero quia decepius ex fragi- liocest infra spatiiiiii mensis ex ea riie qtta litte-
litate sua cecitlit, a Dco est redemplus. ras accepil. Qtipd si nliqttas veras necessilalis cau-
sas probaverit, quibus occui-rere non poluisse ma-
GAP.LVII. Quod accusntores el tesies' piwsenles viva
voce accusare vet lestificari debettl-,et utcusatus iiifesium sil: causse suae dicendae in alierom men-
prwsehsjudicari, nec se debenl tihi deprmsenli ue- sem inlegram babcat "facoltalem. Verum tandio
golio itifamare vel calumniqri. posl inenseiri secuiidom non communicet, doncc
Item Calixius p;)pa in codein (epist. 2, n. 5) : purgelur. Si auiein ad' concilium universale infra
< Riiiianilie stint accusalontm persoiue enticleatim, aniii spatium occufrere noluefit, nt.vel ibi causa
qtise siue scripto diftieile, per scriptuni auteui ejtis terminetnr, ipse in Se primtiS riamualioiiis sen-
, iTunquamrecipianlur, quia per scripluraro nullusi tenliam dixisseiudiceltir lempore sane quo non
accusari polest, sed propria voce et prsesente eoi communical, nec in sua ecciesia vel parochia. Ac-
(|iiein accusare voluerit, qiiiciinque accitsalor cre- D cusalof autein si nonquatn diebtis causae dit.cnd.e
daior.Similiier leslesper quamcunque scripluram i riefueril, a commimione non removealur. Si vero
teslimoiiiom non proferant, sed praesentes quodI aliqtiatido defueril, se siibslrahens, resiituio in
vidernul veraciter leslimonium dicaiu, nec de aliis,, coiiiinuiiione episcopo, reiiioveatur a coinmunione
nisi de his qtiae sub praeseniia eorum acta esse nos- accusalor, ila lainen ut net ipsi aJJitnauir facultas
cuiilur. > Et sciendum quod lesies vel act.usaloresi causae dicendae, si se ad diem occurrere voluisse,
nrin de alia re debenl accusare vel infamare epi- sed non potoisse probaverit. lllitd vero in judicio
scopum, nisi de ea unrie acctisani eum : licet a pri-~ -~ episcoporum erit, ut si fueril accusaloris persona
mate exua illud crimen unde accusatur, de aiiai culpabilis, ari argiteiidum oon atimitialor, nisi pro-
ejus fide ct conversatione requirenrium Sit, ab aliis5 piias caosas, non tamen ecclesiasticns asserere vo-
quidem, nou ab ipsis. Unde Gaius in sua (epist.,,. loerit. > ltem Bonifncios 1 papa ari episcopos Gal-
n. 3) : « Si quis ergo circa hujusiriodi personas nonl lias (epist. 2) : < Si episcopus maximus ariesse vo-
probanda delulerit, iiuelligat auctoritate hujtis san-- , luerit, praesens si coiifidit ad objecta respondeal;
ctionis se jacturam infaroise susiincre. > Sicut au- si adesse nolnerii vel neglexcrit, dilationem senten-
tem noii debent acctisatorcs aecus.itum itifam-are,, tisc de absetilia noniucretur. Nam nianifcstum cst
910 LIB. DE MISERJCORDIAET JUSTiTIA. — PARS II. 930
ciim confiteii de criir.ine, qui indulto et delegato t\ aolem habere noii poluerit sacri examinis cviden-
loiics juriicio purgnndi se occasione non ttlilur : tinm, in ipso corpore el sanguinc Domini ipsum adhi-
liibil enim interest itirum in prseseiili exaroine oro- beat sibi lestem, quein habiturus esl jndicem: imdc
nia quae dicia sunt comprobenliir, cuiii ipsum quo- in corpore canonum lalis invenilur auctoritas : Si
que professione prpcurala loties cons.leiabsenteni. > episcopo ai.it presbytero cansa criminalis, liomici-
liem Julius papa, cap. 11 : < Nullus riuhitat quod ditiin, adulterium, et maleficium repulatuin fuerit,
ita jiidieiiini nocens subterfugit, queinadmoditro qui in singulis missam Iraclare debet, el secrelain. pu -
est iniiocens, ut absolvatur requiiit; nec snspieiqne blice dicere, et coinmiinicare, et iia rie singulis
caret qui calumoiis derpgal falsa dixisse, ctim ipse sibi reputatis innocentem se oslentlerc. Est cliam
ari juriiciuiii, ut probet quae iutolil evocaltis vettire leriius modus se excusandi et depositionem suain
riisiulerit. > El post pauca: < Sane inanifesiuin esl evqtlenrii, si oslenriat et approbet oimiein publicar
siium eos confueri crimen, qui loties evocati absijue tionem illitis peccnti confessione etdigna poenitenlia
inevitabili causa venire disiulerinl, et purgandi se pracvenisse. Non cnini judicabil Deus bis in idi-
voluutale non uiitntur. psuin.
CAP.LIX. Quod qualvor personw in omni judicio B CAP. LXIi. Quod si accusntus se expurgare noltterii,
tunc vel convincetur, xel sponte peccalum suum
sunt habeiidw.
confilebilur, et damnabilur.
In lanlo autem discrimine obi damnandi sunt vei
Quod si his iribus modis se expurgare _non po-
accusaior ctiin lestibus suis, vel aceusalus, non de-
tuerit, si visis riilificulialibiis suis spoiue confessus
bel indtici confusio personaruro, vel indiscreiio que- .
fuerit, mitius ageiur cum eo ul superius dicluni
relarum; sed omnia ordinaie et discrete debent esi. Quod si tunc ab accusatore, et ejus
Fabinnus 11 n. : <Nun- nolueril,
fieri. Unrie cap. (epist. 2, 2) teslibusconvincetur hoc tnodo : Quia jurabiint se
quam ullus acctisalor simul sil el judex vel testis ; vidisse vel
esse audisse, si res est velvisui vel auditui
quoniain in omni judicio qualuor personas iit hotniciriium vel perjnrium ; vel si non est,
necesse cst, id est juriices eleclos, accusatores ido- apla,
ut adulierittm, vel maleficium, certis signis se scire
neos, defensores congrnos, lesles legilimos. Judices
asserent : quod scilicet noclu in conclavi soli fre-
noiein riebent uti aeqoitate, lestes veritaie, accusa-
quenter inventi sunt, vel qttod adultcra exinde pe-
tores.inieiiiione, ari amplificanriam causiim. >
perii, et de canerispeccatissmiiliterqiiam yeriusei
CAP.LX. Quod jndicittin fieri non debel usque dum evidentius astruere pottierint.
att perfecluni vemitala sit quwslio.
CAP.LXIII. Quod jiidicium, si ordinahililer non fue-
iteni Eleiiiberius pnpa (epist., n. 2) : « Jiiriican- C ril hubilum, velnielu altcujus potestatis subversum,
terri oporlet cuncfa rimari, et ordinem reruhi plena accusalus vel anle vel posl damnationem appettet
inquisiiione discuiere, imerrogamii, ac proponenrii, ajwstoticam sedem.
arijicienilique praebiin ab eo patientia, ul ibi nmba- Unde Gregorins Joanni defensori(Iib. xm, episl.
riini parliuin actio liroala sit pleniter : nec liiigan- 45): « Quia igitur Slepbanus episcopus injuste se
libns jiiiiex prius sua velit sentenlia obviare, nisi asserit cnndemnalum, diligenler quserendtun est
qnanrio eiiam peractis oniuibus nihil babeanl in primo, si judicium ordinabiliier est habilum, aut
qiiaestione quodproponant, el tnridiu aclio veuii- si alii acciisatores et alii tesles ; deinde catisafum
letur, quousque ad rei veritalera perveniatur : fie- qualitas, si digna exsilio vel deposiiione luit; aut si
qtienter etiitn interrogari oportet, ne aliqtiid forte eoprsesenle, sub jufejuranrio contra eum testinio-
prauermissnm remaneal, qitodadnerli conveniat, niuin riictum cst, seu scripiis acttim esi, ut ipseli-
llem inducise non modicae ad inquirendum dandse centiam respondendi habti.erit. Sed ei de personis
sunt, ne aliquiri prsepropere a qiiacunque parle agi accusantinm et lesiificanlium subliliter quaerendum
virienttir, quia per surreptionem mulla proveniunl. > est cujus conriilionis, cujusve sinl opinionis, aut ne
'
Unde Augustimts laniam personaro, ttt Hieiony- p inopes, autcontra episcopum inimiciliashabuissenl,
mrim, se reprehendenieni iia teniperal : < Polest el tttruro teslimonium ex auditu dixerinl, aul cerle
iieri ul libi videatur aliud qtiam veritas habet, specialiler se scire lestaii suni, velsi sciiptis judi-
iltim tninen alinri non abs le fiat quam Charilns ha- taliini est, ct partibus prsesentibus senieniise reci
bet. Eisi ih lenebris hujus mundi etiaro cbarilaii po- talae sunt. Quod si bsec soleniniier acta non stint,. iu
tesi subiipi, quid ergo iniiiiiciiiae et disscnsioni? > Ecclesiatn suam otnnibus modis fevocetur. Qui
CAP. LXI. Quod Iribus tr.udis expurgare se potest vero euincondemnaverunt injusle, excommunicaii
accusntns, scilicel vel magis idoneis leslibus, vel in monaslerio.ad agendam puenileiitiam sex n.ensi-
suimno exmnine, vel jiute omnem publicalionem bns sunt mitiendi. Jlle vero qui, eo vivenle, locum
confessione el pwnileiitia. ejiis temerarie anibiit, ab oroni minisferio ectle-
Quod si accusalus de sna innocentia lestes ha- siaslico repellatur, atque eiriem episcopb uoslro
bere potnerit non riisparis qttidem probitalis, seri ad custodienriiiin trariatur. Episcopi vero qui etiin
majoris dignitatis, sicut Damasus papa cum 42 epi - ordinare, vcl ordinalioni ejus consentire pncsump-
scopis se purgavit de adulterio, conjunctis accusato- serunt, conimuiiioiie privaii, ad agendam poeniicn-
ribus et lcslilnis eorum, solemniter se purgct. Si liam in monasierio scx mensibus deptitentur. Si *u-
 D. ALGERI SCHOLASTICI LEODIENSIS 932
951
tetu mettt Jiiriicis talia fccisse sponte professi' fuc- A in supplicium senientiae desiinarit. Pulsalos anie
rinl, moriiis pcenitenliae est eis teinperanrius. Siau- suum judicem causam dicat, el non ante suum ju-
teniis qtti pracdicti Slephaiii locuiri iiivasit mortiius dicem pulsaius, si voluerit, taceat, et pulsalus quo-
est, aique post euiri alius episcopos ordinattis, qnia ties appellavcr.t induciae denttir, nec queniqunm
levior culpa videtor, non quia isli sopersliii sed sentenlia, non a suo judice dicta conslringat. >
successisse defunclo, episcopatus illi officium ab Item Viclor papa, cap.l (episl. 1, n. 3): « Placuit
eadem Ecelesia lanltiminodo judicatur; ita ut in ul accusaltis vel judicatus a coniproviiicialibus iu
alia Ecclesia, quae a sacerdote erit vacua, si ele- aliqua causa episcopus licenter appellet, et adeat
ctos fueril, esse possit episcopus. Qttia er-go,ut ait sedis aposlolicae pontilicem, qui aul per se aulper
Gregorius, liielu judicis judicitun sitbvertitur, ait suos vicarios, ejus retrnctari negotium procuret :
Calixlus papn, cap. 1 (epist. ij n. 2) : < Jnjustum et dum iieraio judicio ponlifex suam cnusani agii,
judicium et definitio injusta melu, aut jussu cujus- nulltis in Joco ejus ponaiuratuofdineUir episcopus:
cunque episcopi nul poteutis ordinala velacia, non quoniam qtiaiujuam comprovincialibus episcopis
valeat. > Unde Fabianus, cap. 3 (episl. 5, n. 2) : accusali causain ponlificis scrotari liceat, non tainer.
< Si qtiis jmlicem adversum sibi senseril, vocem definire, iriconsiilto Romano pontifice, permissuni
" esl. > Unde
appellaiionis eibibcat. Appellanlein autem non de- Zepbyrinus papn, cap. 1 : < Finis vero
bet afflictio ulla aut deleniionis injuriare cnslodia ; ejusdem causae ad sedem apostolicam deferalur, ut
sed liceat appellaiori viliaiam. caosam appellntionis ibidem lermineiur, nec anlea finialur quam ejns
remedio sublevare, liceal in causis criminalibus auctoritate fulcialur. >
appellare; necvox appellandi denegclur ei, quam Explicil secunda pars.

PARS TERTIA

CAP. I. Quod qnatuor tpecies eorum sunt, qui sunt dum est lam in schismaiicis quain in bacreticis.
extra Ecclesium, el qiiorum sacramenla non sunt Omnia sacramenta a quocuiiqtie in Trinrtaiis iiotni-
rata. ne consecrata sunt, q iiantuni ad se vera et sancta,
Quia superius de misericordia vel justilia eccle- utjn seqoenlibus pntebit: sed quantum aa efletiiis
liasiicis peccatoribus exhibenda, quantiim annuit suos, neqtie vera, neque sancta, sed pplluta et sa-
divina pielas, perstrinximus : nunc de his qui exlra C
crilega, quia non conferunl saluiem, sed daronatio-
Ecclesiam sunt perlractemus. Horum sunt qtiatuor nero : quod primum de scbismalicis, poslraoduin vi-
species, excomnuinicati, damnati, schismatici, hse- deamus de haereiicis.
retici, quorum sacramenlis aliquando interessc CAP.III. Quod schismalici in sacramenii sanctiiate
damnabile est. Unrie Gregorius in Regislro suo ric suhl pro nobis, nonir. schismatis vulnere.
excomtniiiiicaiis (lib. iv, ep. 21): < Nos consecra- Unrie Aiigtistinus in libro De baptismo, cap. 237 :
lionem iiiillomodo dicere possurous, quse hb excoro- <
Qui seipsos a societate cseterorum separanics uni-
niuificatis esl hoininibus celebrata. > Itetn Innocen- lalis vinculuin
rumpunt, si nihil faciunt eorum qu;e
tius rie Conoso damnalo, cap. 55 : < Qui ad Bono- in unitate
acceperunt, in omnibus separaii sunt:
siiin iransiere damnaium , et se passi sunt, vel cu- et ideo sibi sociant, si ari Ecclesiam redierit,
quein
pieruol ordinari, nihil acceperont ab co, et rei sont debel omnia qtiae iioii acceperit accipere. Si vero
tisttrpatae dignilalis. > nonnulla eadem faciunl, non se in.eis separaverunt,
CAP. II. In quo differanl schhmalici ab hmreticis. et cx ea parte Ecclesise connecluntur: el ideo si
Ut ergo de excoinmunicatorum et damnaiorum quis eis socinlus ad Ecclesiam venire vobterit, in
sacramenlis vitandis satis dictum sit, de schisma- p eo sanatur ubi errabat. < Ubi vero sanctis connc-
licis et haereticis videamus quomodo a se diflerant, ctebaiur, non curalor, Sed agnoscilur, ne cum sana
velin sacramenlis suis noceant. Unde Hieronyinus curare voluinos, vnlneremus. ln sanctiiate sacra-
super epislolas : « Inler haeresim et schisma hoc menli, qua conlra nos iion suni, pro nobis siini; in
esse arhilramur, quod haeresis perversum dogtna schismatis
yuloere, qui cum Christo non colligutii,
habeal, schisma per decisionem ab Ecclesia separel. spargunt. >
Caeterum nulltim schisma non sibi confingit aliquam
CAP. IV. Quod schismalicorum baptisma. verum
hapresim, ut recte ab Ecclesia recessisse videatur. > quidem est , sed non prodest quandiu sunt in
ltero Atigustinus : < Haereiicos est qui oon seqoitor snhismate.
caiholicam veritatem; schismaticus est qOi non am- liem in eodem, cap. 278 : < Objectio Donaiista-
plectitur cathoiicam pacem.-> Scriptum est : Veri rum : Sed videntur sibi argutissiine qtnerere utrum
sacrificii locus extra Ecclesiam non est. Uttde Pe!a- generel filios baptismus Clirisli in parte Donali, an
gius Victori et Pancratiointer caetera : < A schisma- non generel: ulsi consentiimis quod gcneret, suatn
ticorutn sacriflciis, potius autem sacrilegiis , absti- asseverent Ecclesiam matrem, qoae filios potoit de
•\nere debetis. > Qttod sancte ei calholicc imclligen- Christi baptismate generare : ei quia ojiorlct es»e
9"3 LIB. DE MISF.F.ICORDiAET JUST4TJA.- PAHS III. 934
Ecclesiam, cx hoc j'am nostram non esse Ecclesiam .A men cor ejus in malilia perseve*ans , pcecatorinn
criminenliir. Si aulem dixerimus non generat: cur aboiilionem non sinere potest fieri; alqueita imcl-
ergo, inqiiiiint, aputl vos non renasciintur per ba- ligain eiiain contra Ecclesiatn Cliristi baptismum
plisimuu , qtii traiiseont a nobis ari vos, ciiui apud eadein sacramenii celebraiione dari et sinni,qui
tios fiierint baptiznii, si noiiilnm nati sunt? Quasi tamcn tunc laniuin prosit ari reniissionem peccalo-
vero ex hoc genernt ttiide separata est, non ex hoc rnm, cifm quisqiiam reconciliatus unitali, sacrilegio
urole conjiiiicia esl. Separala est enim a vinculo dissensionis exuitnr : quo peccatn ejtts tenebnnlur,
charitalis ei pacis, setl jnncta esl unitate baptisma- ncc dimilti sinebanlur. Sicul hic ficius non rienuo
'
lis. Itatpie una esl Ecclesia , quae sola iiominalur baplizatur, sed confessionis correptione purgnliii-,
tatbolica : et quidqiiid habet suum in commiila- quoil sine bapismo fieri non poiest, sed quod dattttn
tioii.bns diversoi tiiu a sun unilale separatis, per hoc es: ante tunc vnlere ineipit, ciim illa fictio vera con-
quori iu eis babet, ipsa ulii|ue geuerat, non illi; ne- fessione recesserit. Sic qui in baeresi vcl schisroate
que separaiio eoriim general, scd quod secnin de bapiizalus est, quo scelere peccata non dimiiteban-
isla leiiiieriiiit. Quotl si et boc dimitlani, omiiino non tur, cum ad Ecclesiaeuniiatem venerit, non iierum
geticrat. > Iiem in libro Seiiieiuiariim, cnp. 191 : b.iplizandiis esl; quia ipsa reconciliatione ac pace
«Qiueriiiiieiiainiilrum peccaia riimitlnntnr per bapli- Bprspslatur, ul ari remissionem pcccatornm ejus in
smiini in parie Donnli : ul si dixeritmts riimitti, unilale jam prodeSse incipial sncramenliini, quoil
respOndeant : Ergo est illic Spirilus sancliis; quia acceptnm in schismaie prodesse non poterat; vei
cuui. insiifllanle Domino, riains est, tiuic discipulis noii profuit baplismus, quia Spiritus- sanctus, ot
ait : Ba tizUe gentes in nomine Pairis et Filii et peccala ad punctuin leroporis diiiiilterenliir, et ut
Splritus siincti. Si cui cliiiiherilh peccata , dimiften- recederent venit, et continiio recessit ut redirent,
lur: si cui tenuerilis, tenebunlur (Matlh. xxvm, 19). sicul qui rietenebris per lticetn transit ari lenebrns,
El si iia esl, ii quiiinl, eotiiiuuiiio nostra esl Eccle- Itix in transilu enin perfimdit tanlum : ut et veruiu
sia Christi. Non eniin prseter Ectlesiani dimissio- sit pervim sacrainenti ficlos ad momenlum induere,
nem peccatorum operat.tir*Spirittis saticlus. El si et statim eos Spiiiiuin snnctiim effngere, sictil scri-
uosira coimminio est Ecclesia Christi, non esl Ec- plutn esl, quin ad aliqtios venil, et mansionein non
cle.-ia Clnisli vestra coiomuiiio : una eniin esl. fncit. Sed priori senlenliae mngis sancti consentiuni;
Vna esl columba mea (Cant. vt, 8) , non possiitil lot et vcrisimilius est, ut bscrelici in bseresi sua Spiri-
Ecriesise esse quol schismata. Si aiiiem dixerimus liitn snncluin nec rient, nec accipiaul. Quomoilo
non ibi posse riimitii peccnla, ergo, inqiiiiiul, non il- e,nim Spiriius snnclus dalur, ul sil irriius? > Quod
lic verns bnplisiiiiis : el irieo quos a nobis suscipiiis iriero alilii elinm npprobal in libro v De bnplismo,
hnpiizare rieheiis. Quori quia non facitis, in Eccle- cap. 204 : « Eiiam corde lardiores inliiligiinl, bapti-
sia vos non csse fateuiini. His obsislimus ita intcr- smuiu Christi iiiifla perversiiale danlis vel accipien-
roganles: Ulruni diinitlunlur peccata ubi charitas lis posse violari. Sed quia aliud sacrameiUiiin ab
non est? Peccala enim stint tcnebrse, ct qui odit effectu sacramenti est, ctini hos qui in ipsa unilate
frairem suum, in lenebris esl usque arihuc. Si ergo Ecclesiae perdiie vivunt, constet reinissionem pec-
diiuiiiunliir pecc.ata, quoinorio apud schismaticos catorum nec dare, ncc habere posse, quia non roa-
nliqiiis renascitur? Quid esteuitii renasci, nisi a vc- lignis, sed juslis dictum est: Si cui dimiscriiis pec-
tnstnle renovnri? Quomodo aulem renoyatur, cui cala, dimiltentur; ctti lenebilh , tenebuntur (Joun.
prseterila iion retiiiliiiiitur peccaia? qudd si rcnattis xx, 23) : patci eos d.ire lanium vel accipere sacra-
iion est, nec Christiim inriuit. Ex quo virietui- rienuo menlum bnptismi. Uurie elinm ex concilii aticiori-
bnplizaiidus; qttia, ul ait Aposlolus, quolquol bapti- taiefirmatum esl, ovem errautem, qu;e Dominicuni
zalieslis, Chrislutn induislis (Galai. iu,27). Porro characleiem a fnlsis praidieatoribus foris acceperat,
quia in Christo eum riicimus baplizatum, fatemur venienieiu ad Ciiristiansc verilalis. saliilcm, ab cr-
Christuii) imluisse: ergo regeneraiuin, ergo.peccata Q rore corrigi, a captivitate libernri, a vitlnere sana-
dimissa csse. Q-.:oinodoergo dicit Joannes : Qui odit ri; characlerem tamen Dominitum in ea agnosci
(ralreni suum in lenebris esl usque adhuc (1 Joan. u, potius qnain improbari. • iiem Augusiiiuis conlra
11), si in odio schismalis peccala dimiilunlur? Quod Donatistas : < Sicut urgeri videor pcccaia ciimjux-
illi ita solvunt riicenles, apud sthismaticos bapti- la te baptizat; sic et ego urgeor ciiin dico. Er-
siiiiim iion esse. Sed nos apud eos etiam illum.esse go ct avarus religionis simulator pet-caia diiniitit.
fateules ita solvimus : Si tictiis quiiibet ad bapli- Si per vim sacramenti, sicttt ille el ille. Si per roc-
smum aceedii, riiroiiiuutur ei peccata an iion? Eli- rittitn sunm, nec ille nec illc. lllud enim sacramen-
ganl quod volitni. Si dimissa dixerint, quomorioSpi- • lnii) el in roalis liominibns Clirisfi esse cogiiosciliir,
ritus saoclus disciplinse effngiet fictum, si in hoc in corpore aulem unicse columbse imniaculaiae, nec
ficto rcmissioncm operaur peccatorum? Si dixerini iile nec iile invenilnr. » llem Aiigiislinus in lib. vi
non esse dipiissa, quxrcsialiquando ficlionem sttam De baplismo : « Si qiiis ab baeresis vel scbisnialis
vera po-niieniia fatenlur denuo bapiizandi esse ju- jierversilale vel separatione conversus venerit ad
dicanlor? Qtrodsi dementissimuin est dicere, faiea- calholicam paccro, sub eodem baptismate quod ac-
uiur vero bapiismo baptizari posse Joannem, et la- ceperal, ejus peccala dimillenUti- pronter viucu-.
555 D. ALGERl SCllOLASJTlCrLEODIENSIS 93G
lom ch.aritalis, sttb quo peccata ejus tenebantur A CAP.VII. Quod fides sil necessaria facienlibus ' sacia-
illuJ etiatn in mentavel miracula. . -
propief.sacrilegiiim divisioriisjxquia
nomine justo, et injuslo semper sanctum est, quod Fide eniin omnia sacrnmeiitn Ecciesiae coniplen-
neque ulicujits seq.uiiate augelor, neqiie alicujus ini- ttir, siciit iii Evangelio Pominusriicit : S« habueri-
' mtmti :
quilate iriinitiUir. > . . tis fidem sicut grahum. tinapis,etdixeriih
CAP. V. QMOI/:elirtin qrdintiti schismaticorum cbn- Transfer ieet miiie te inmare, fiet vobit (Maith. xvii^
.-./.,, versi rccipiuntur. 19;. Uiide et Petruiri inprepavit de fide cum riierge-
Unde Aogostiiuis ail comitem Bonifacium (epist. Telor : Modicctufidei, quare dubitasii ? (Maith. xiv,
1S5./4I'..44).: < Si ergo, iiiq.iiiunt,. opoflet oi.nos 31.) Unde nolanduin iacieniibus saciaiiieiua vcl
extra Ecclesiam e.l cphira Ecclesiam fuisse poenileat miracula fidem esse necessariam, sed nec miiius
u,lsalyi esse possimus, qnomodo post islam pueni- l/is quibtts fiunt; quia JJomiiius-nop poteral facere
tentiam. apud yos clerici vel episcopipermaneiiius? signum in palria propter inciedulilatein eoriim.
hoc"non fierel, quouiam revcra qttod faciendum est Unde Augnsiinus. in bomilia 80, n. 3 :« Detraiie
fieri npii debprel, nisi pacis ipsius conipeiisalione verbum, et quid esi aqua nisi aqua ?. Accidit ver-
saiiaretuf. > Et post patica (ibid;) : < E.st tale inser •bum ad eleiuenlom, el fit sacrasneniom : elian; ip-
rendi gentis, ttl ntillp praaciso raino qoi ini-tr esi, -sumianquam vjsibile vprbuiri. Unde enim ista lanu
ille.qui foris cst inseraiuf; noii lainen na»JO,' sed vi.rtiisest- aquse, ut corpos langat et-cor abloal,
levissiitro vulnere arboris. Jta et isli, cUm ad rarii- nisi facienle vefbOj non qoia dicilur, sed quia cre-
cem ealholieam veniiint, ne eis quamvis post erroiis ditur? Nam et in ipsoverbo aliud est sonus trans-
stli pcenifenliarohonpr cleripaltis auferaiur, fit qui- ieiis, aliud est virtus manens. >
denialiquiri tanquaro in cortice arbofis conlra in-' CAP.VIII. Quod pfo fide hwreticofum damnenlur
tegritaiein severilalis. v velapprobentur sucramenta eorkm. .
CAP. VI. Qtiod.velM diida nitinus' verum membruni Qupd etiam sancli perspicue attendenles,- hasreti-
est,, s?i/ inefficax; sic eadem dicla vel opera pro corum etiam sacr^iaenta vel dainnant vcl complerit:
intemione vel fide sunt iniuilia, vel noxia. ei ila approbani prcut (idem eorum in ipsis sacra-
•Ul euiin si ciijus mnnus' essel arida,. yerum qni- • roeittis vident, vel impeffectani, vel corruptam, vel
<tem,essei•meinbrtitn ejus, qnamvts sine snnguine , aniiullnlam. Quia enim Paulianislae etiatn nomeii
uiefijLcaxei niortuum., ct sjcut frdes, cum sit vera, Trinilnlis refltlani.omnia eorum sacramenta ila
sine operibus estmoriua;. sic prp inlentipne juili- riamiial Ecclesia, ut eorum laicosnon recipiat nisi
caniiir eadem verba vcl opera ntiliavei mortua. Q otnnimodo a se in iiomine Trinitalis baptizalos.
Unrie Augustintis in Epistola Jpannis, dap. 7 (n. 9) : Ariani vero ca?ieriqne, quia nomen Tfioilatis irivo-
< Si Palef- tradidil Filium, et Filitis_seipsom , Judas cant, quamvis- peifide cfedant, baptismum eormii
qoid iecil? Facta est traditio a Patfe,facta est a Fi- npn.iierat; sedeum poenitentia et mantis iiiiposi-
llo, facta. est a Juria. Una fes facta.est. Sed qtne res lione consumriiat."DoriatiSlaevefo, quia magis snnt
discermi eos? Quia hoc fecit Paler etFilius in charila- schismaiici quam haeretici; sed l.amen et baSrelici,
te; Jtidnsauiem in proriitione.Videtisquia non quod quia prseler. uiiilalem Ecclesiae credunt se salvari.
facial liomo consirierandurii esl, sed quo animo el vo~ Novatiani etiam quos Caiharos id est mundcs
luniate fachi.rltem Augusiimis in homiliissuis: <Tu appellant, aliolentis fidem ortliodoxam habent, nisi
es ChrisiUs, Fitius Deivivi; hoc dixit Petrus, et an- qnod bigamis etin persecuiioriem lapsis vel eiiam
divii : TH es Simon Rarjona; hoc dixefiint.el daemo- postpcenHefliiam yeniam sanctiSpiriius desperaiu,
ncs, et aiiriieriint: Obmutesciie : Una vox esl, seri lnicos eorura rion cum poeniteniia recipil, sedet
poiiiimis interrogat rariicem etflorem. >ltem Atigti- etiam clericos eorum sola mamis iinposilionecoo-
stinus in libro DefTrinitate, cap; 22 : «.Sine chari- siimmal, qnia el si fidem Trinitalis nullomorio
lale fides quidein potest esse, sed riori pplest pro- iieganl, tamen Spiritus sancti gfaiise aliquo modo
ilesse. .Unde Apostolus : Fides est quce per dileclio- ^ perlide detrectaftt, dum^Donatislse exlra linitaleir.
nein operatur (Galqt. v ,6); sic eam discernens ab Eeclesise Spirittis sancti grntiam se habere crednnt
ea,- qua dseuiones credont et contremiscunl. Qtia- ei sperent, qood est impossibile. Novatiani verp
propier diabolus nielior esl hari-elico; quia, cuin riespeteut eum post pceniteniiam lapsortim ctilpis
lideiri habeal; qiiamvis pranvaricatpr,' lamen hsere- velle ignpscere : quod impiom est de vera gratia
' '
lieus iion cst. Unde.eum baplizatiiii ecclesiasiicis tam crudeUler sentire. ':
peccalorib.iis sinenota recipianlur,quia in bis quam- CAP.W.Qtiod Paulianislarum baplhma est irrilum,
vis tiialis perfecta lides peifectuin sacrameniuin Novqtiahofum vero Ordines raii cum manits impo-
triboil, iii hsereticis autem corrupta fides,-iniperfe- silione. -
ctiini: a .Pauliaiiis.iis, ue dicam bapiizatos, sed aqua. Quod.evidentissifnis-sarictoriim palet noctorita-
lotos.Ecclesia omnino baptizat; ab Arianis vero tibus: Gurii eniirilrtnpcentius Ppapa,' cap.'55 (epist.
caeterisque liscrelicis baplizalos nonnisi per manus 22, c. 8)i de duabus baeresibus Paiiiiiriiistaflini virie-
impositionem sub pceniientiae imagine sibi recon- licet, et Novatianoruni coromuriiier disptilaret, «t
cilial. »:.'• .' - a Paulianistis venienles baptizandos esse decerne-
ret, a Novaliatiis vefo ca;ier'!squcliacresibus omnino
937 LIB. DE MISERICORDIAET JTU5TITIA.— PARS III. 953
prohiberet, causam reddidit, dicens : < Quia Patt- A , ordrnari, conslal non oportoisse ordinationis eccie-
lianistse, inquit. in notuine Patris et Filii et Spiri- siasticsc suscipere dignilatem. > Et paulo post:
tus sancti minime baptizanl. > Cumque hac causa < Ad summum certe qui nihila Bonoso acceperuni,
borum lanlummodo baptisma refutandtim diceret, rei sunt usurpalre dignitatis, qui id se putaverunt
Novatianonnn non soium laicos, sed et ciericos cum esse, qtiod ntilla fuerat regulari ratione conces-
inanus impositione recipiendos dixii; quia apud stun. >
istos videlicet Novatinnos rie unitate Patris el Fi- CAP.XII. Quod Donatistm pro utililate sunl
lii et Spirilus sancti aiiquando nec qusestiO nomi- recepti.
nata est. Et ideo de oriuiibus segretaiis haecsoia Donatistae vero, quia non alio modo a fide exor-
iixresis electa est, cni islud credereut conceden- bitant, nisi quod ab Ecclesise onitaleschisma fece-
dum, ut eorum clerici reciperentur; quia nihil in runt, irati qood Caecilianos contra votttm eorum
Patris el Filii et Spiritus sancti sacramenlo pecca- episcopus esl, Carlhaginensi conctiio visnm est ut
rel. Sed hoc tanlum in his duabus haeresibus sin- cnm ad unitalera calholicam quiiibel eorum venire
guiariter esse praeccplttm, ct non in caeieris, ut disponeret, si hoc paci Chrislianse prodcsse videre-
Paulianistariiineliam baptisma refiitelur, Novatia- tur, quam iili valde impugnabant, cum soo recipe-
noruin vcro eiiam ordinatio recipiatur. Idcra lnno- retor ordine, sive"laicus in baptismate, sive cleri-
ceuiiuspapa paulo superius manifeste dislinguit, cus in soo ordine
dioens (epist. 22, c. 5.): < Quod placuit Nicaenae CAP.XHI. Quod a Leone Maximus
recipitur, Maxt-
synodout accepta inanos impositione, sic roaneanl in mus ex laico el Donastisla in episcopum ordina-
clero: possumus veslrae dileciioni vere dicere, de tus.
soiis Novatianishocesse praecepturo, nec ad aliarum Ilem Leo papa ad Mauros episcopos in epis'oia
lisercsum clericos perlinere. Nam si utique dc om- sua inter cselera (epist. 87, ri. 3) : « Maximnm
nibus ita deflinirent, addidissenl a Novatianis cae- quoqoe ex Jaico licet reprehensibililer ordinalum,
terisque liaerelicis venientes debere in suura ordi- tamen si Donalisla jam non est, et a spirilu schis-
ncm recipi. Quod si iia esset, eliam illud qtiod de maticae pravitatis alienus esl, ab episcopali quam
Paulianistis dictum esl, poterit infirmari, a qtiibus qu&quomodo adeplus esl, non repellimus digni-
venientes etiam baptizari praecipittntiir. Nunquid- late; ita ut ipse libello ad nos edito Catholicum sc
nain cum de Paulianistis jubent, omnes ab haereti- esse manifeslet.»
cis reverlentes erunt hoc exempio baptizandi ?' <CAP.XIV. Item Novatiani ab Innocenlio.
Quod cum nttllus audeat facere, de ipsis lanlumi ^ Et quia simililer Novatiani a fide non aberranl,
cssc praeceptumratio ipsa demonslrat. > de iaicis vel clericis eorum recipiendis conscmit au-
CAP.X. Quod nultius hmresis nisi Novalianw clericiI cloritas. Unde Innocenlius I Victorio Rothomagensi
sunt jure recipiendi. cpiscopo , cap 15 (episl. 2, c. 8): < Veitientes a
Ctim ergo de solis Novatianis clericis sit praece- Novatianis vel Montensibus per manus lantom im-
ptum, quid de Donatistis, Bonosiacis sacramentis veiI positionem suscipianlur; quia, quamvis ab haere-
ordinibtis in Ecclesia recipiendis esl dicendum,, ticis, lamen iu Chrisli nomine bapCizati suiit. >
nisi quodnonjure celebrala, sed qualibet Ecclesix» CAP.XV. Item Donalus Novalianus a Leone.
vel ignoraniia vel necessiiaie usurpala sint et per- Et Lco ad Mauros episcopos (epist. 87, n. 3):
missa ? Sed quid posl haec de Arianis, Patripassia- < Donatura autem S<:jacensem ex Novatiano, «t
nis, Siraoniacis, quorum ordinatio cum his videalurr comperimus, cum sua plebe convcrsum, iia Dom;-
interdici, nulia aucloritale inveniiur usurpari vel1 nico gregi volumus praesidere, ut libellum fideisu;u
permilti? meminerit ad nos dirigendum : quo. et Novati dog-
CAP.XI. Quod Bonosiaci pro necessilatesunt niatis damnet errorem, et plenissime confiteatur
recepli. calholicam veritatem. > Quod ut de Donaiista ct
Sed de his priraum agaraus, quibus ulcunque; D Novatiano non regolariter, sed qnadam discretione
permittitur, el postmodum de his quibusomnioo in- concessum ostenderet, se excusans subseqtienter
ierdicitur. Bonosiaci sunt Photiniaci, qui, sicut Ju- ail: < Quse non cerlarum remisimus consideraiione
daeiChristum ante saecula ex Palre genitum negant. causarum, antiquis deinceps cuslodienda sunl re-
De his ergo idem Innocenlius cap. 5 (epist. 22) ail:i gulis, ul quod ad lempus pia lenitate concessimtis,
< Annisi fralris quondam nostri aliorumque consa- jusla post hsec ultione pleclamus. > Ex quibus an-
cerdotum summa deliberalio fuit, ul quos Bonosuss ctorilatibus colligitur quia sacramenla, qnse hscrc-
ordinaveral, ne cum eodem permanerent, ac fierell lici non aliler habent, nec aliter agiiot quam Ec-
noii mediocre scandalum, ordinali reciperenlur. t> clesia, ea scilicet fide et ordine habenles, et dantcs
Qnori ergo uecessitas pro remedio reperii, cessanlee qoomodo habebaniur, et riabantur priusquam indc
iiecessiiaie, debet pariter cessare quod urgebat, elt exirent aliorsum perfide serilientes quam in ipsis
hoc quidem anle ejus damnaiionem. Naro de hiss sacramenlis, per inanus impositionem consumman-
qui postea ordinati sunt, snbseqiieiiler adjecit : tur et approbantur reverlentibus ad Ecclesiam.
< Qui de catholica ad Bonosum Iransiere damna'i- Quod tamen intuitu necessilatis ct pietalisaliquando
tnro, atque se passi siini vel cupieront ab eodeml factum, non ssepius, ut ait Leo, est usurpalum, ns
PATBOtr CLXXX. 30
 939 D. ALGERI SCHOLASTIClLEODIENSIS 910
haefcsis nefariam auctorilatem in Ecclesia oblineai, A cituit, lion solum non prodest, sed ad jiidicittm csl. >
si in sacramentis suis hacrelicos et Catholicos ntilla CAP. XVIII- Quod ab liwrelich bapiizati per
eiigendi vel speniendi ralio discernat. manus imposilionemsunt reeipiendt.
CAP. XVI. Quod sacramenta hwreiicorum quamvis Unde Leo, cap. 29 (episl. 37, n. 2): < Quoniam
tinl vera, tamen iitutilia. ab haereticis baptizali quolibet modo formam bap-
Nam qood Augustimis ait ad Emerilum (episi. lismatis acceperunt, baplizandi non sunt; sed pcr
87, n. 9J): < Sacramenta quse non mutaslis, sicttt manus imposiliohem, viflute Spiriius sancli qiiam
habetis, approbanlur a nobis, ne forle, cum veslrnm ab haerelicis accipere non polerant, Catholicis co~
pravitatem corrigere volumus, illis niinisieriis, quse pulandisuni. >Ilero Leo ad Leonicetem episcopum,
in vestra pravitate dcpravata non sunl, sacrilegam cap. 19 (epist. 79, n. 7) : < Hi qui baptismttm ab
faciamus injuriam. Neque SaUl depravaveral un- hsereticis ncceperurit, cum baptizati ante iionTuis-
etionem quam acceperat; cui unctioni rex David scnt, solaSpirilus sancti inYocationeper imposiiio-
posl.Dei servus lanlum exbibuit honorem. >Iteni- nero manuum contirmandi sunt, qiria formam ba-
qtie Auguslinus ad Donatistas : < Sicut nulcm ficli ptismi tantuni sine sanctificalioiiis virtute sumpse-
«veraciier conversi recipiunlur, nec tamen eorum runl: et hanc regolam servandain in omnibos
"
baptisma reprobatur; sic et iila qnae schismalici cl Ecclesiis prsedicaroos, et lavacroui semei iniium
hseretici non aliter habenl, nec aliter agunt, quam niilla intenlione vioietur, dicenle Apostolo : unus
vera Ecclesia, cum ad nos veniunt.non emendamus, Domiuus, una fides, unum baplisma (Ephes. iv, 5).
«edapprObamus potius. >llem idcm ad Vincentium Ciijus ablulio nulla inlentione violanda esl, sed soia
Donalisiam (epist. 93, n. 46): « Ex calholica Ec- sanctificalio Spirilus invocanda, ut quod ab haere-
clesia sunlomnia sacraraenta Dominica, quaeeliam licis nemo accepit, a calholicis sacerdotibus conse-
priusquam inde exiretis, non lamen ideo non ha- qttatur.
bclis, quia non estis unde dabalis. > llctn ad Do- CAP.XIX. Qitod nulta hmreticorum tacramenia
natislas : < Si autem Deus adest sacramenlis ct sttnt rata.
verbissois pcr quosiibel administrentur, et saera- Quod vero eorum sacramenta non sint rnla ubi-
jnenla Dei ubique, perversi sunl intus et foris. > que (eslalur auctoritas. Unde Hieronymus in Ag-
liem ita : < Ergo nec foris, sed nec inlus quisquam, gaeo prophela : i Sic populus est hsereiicorum om-
qui ex parte diaboli est potesl in se, vel in qoem- niiim in conspeclu roeo, dicit Dominus, ut orirae
qtiam maculare sacramentuni, quod Christi est, de quod fecerint, vel qtiod mihi obtulerint, vel vota,
npprobanda veritate sacramenii dictum est, non de P vel pfo salute, vel paciiica, vei pro peccato, vei ho-
fililltaie; qiiia revera non prodest abhserelicis da- locauslum, sive eleemosynas, sive jejuuia vel cor-
' lum, nisi sanclac Ecclesise sit adonatom, et per poris castitatem, contaminata orunt in conspectu
manus impositionem vel etiam poenilentiatn, prout meo: quamvis enim sancta videantur specie sui
est hxresis, reconcilialum. > Unde Augustinos (70) quse offeruntur, tamen quia tractata sunt ab illo
atfPetrum silbdiaconum de fide (S. Fulg. c. 36): qui pollnlus est in anima, polluentur omnia. > Ilem
«Firmis5ime, inquil, tene, et nullatenns dubiies, in Amos propheta : < 0 lil Deus sacrillcia lixreti-
cxlra Ecclesiam baptizatis si ad Ecclesiam non corum, et a se projicit: et quoties in nomine ejus
-ledierint, baptismo cumulari pernicicm. > Tan- congregati fuerint, detestaiur fetorem eorum, ei
tum eiiim valet ecclesiasiicae socielatis cow- ciaudit nares suas.
moniias ad salotem, ot baptismo non salvettir, CAP.-XX. Quod sacramenta hmreticorum vera sunt.
cui non ibi datnr, obi ,oportct ot deior. Dc ta- quantum ad formam, non quantum ad tpirilualem
libos prophela: Exite, inquit, de medio eorum,.et graliam.
non polluamini ab eis (lsa. Lti, 11). Sed in susci- Item Augustinns in verbis Domini de blaspheniiis
pienriis vcl refutandis saeramenlis haereticorum, ut Spiritus: < Corporalia sacramenla quse poriantet
dictoro est, tnaxime valet discretlo hseresiom ; qoia D celebrant segregaii ab unitate corporis Christi, for-
Pautianisiarura baptismus refutalur, Novalianorum mam possunt irabere pietalis; virius vere invisi-
et Donatistarum baptisrous et ordinatio per manus bilis et spirilualisiia ineis csse non potest, quem-
impositionein recipitur, Arianoruro vcro caetero- admodum sensus non sequitur membrum quando
rumque etiam cum pcenitenlia mundaiur baptisinus. ampulatur a cprpore. > Unde Leo, in eplstola sua
CAP.XVII. Quod etiam tuut noxia. ad Analolium Constanlinopolitanum episcoptim
De quibus specialiter Ambrosius in libro De ini- (episllO, n. 2): < isli qui plenis satisfaciionibus
tiandis rudibus:« Non sanat baplismus periidoruiri, inaJe gesta condemnant, et accusare se magis eli-
iionmunOal, scd polluil; quia in harum dilovio . gunt, qttam iucri, pacis et communionis nostrae
aqoaroraad Deumnon approxiroatnr.qiiin secundum uriitale laetenlur, Ita utdigno prius anathemale quse
Apostolum: Quidquidex fide non ett, peccatim esl coritra fidem catholicam sunt prsecepta damnentur.
(Rem. xiv, 23): et ipsis qui facionl, el quibus fa- Aliler eniro in Ecclesia Dei quse corpus Cbristi esi,
(70) Hic liber non est S. Anguslini, sed S. Ful- Aogustini edilione ad calcem tom. VI rejecius
jjjenlii, ul docent vcteres codices anle nniips mille est.
«xara ti, et eliairi stylus : unde in nova opertuu S.
941 UB. DE MISERIGORDIAET JUSTITIA. — PARS III. 9«
ncc gunt rata sacerdolia, nec vera sunt sacrificia, A A quori mundilia ac poritas consucvit accipere. Sed
nisi in proprietatem suae naluraeverus nos pontifex econtra asscritur, eum qui honorera amisit hono-
reconciliet. > Sed quod de universis diclum est, rem dare non posse, nec iilum aliquid accepisse,
insimul de singulis videamus. quia nihil fuit in dante quod ille posset accipere.
CAP.XXI. Quodcorpus Domini ab Arianis confeclum Acquiescimus, et vcrnm est certe, quia qui non
sacrilega sanclio dicalur. haboit, dnre non potoil; damnalionem otiqoe, quia
De sacramento enim corporis et sangtiinis Domini haboit, per pravam manos imposilionem dedit, et
ab Arianis confecto Gregorius in Dialogorum lib. 111 qoi particeps factos esl damnati, qoomodo debeat
cap. 31 ail de Hermenigildo regis Leovigildi lilio: lionorem accipere invenire non possumos. > Sed
< Supervenieote paschalis festivilatis die, intem- com Innocentius dical quod hscreiici solum baptisma
pesls nociis silentio, ad eum perfidos paier Aria- ratum esse perroittat, et non caetera sacramenla,
num episcopom misit, ut ex ejus manu sacriiegse quorum Grcgorius sacrilegam commonionem, ln-
consecrationis communionem perciperet, alque per nocentiits damnationem vocat ordinationem, vide-
hoc ad palris gratiam redire mereretur. Sed vir Deo tor esse contrarius Hieronymo, qtii dicit ari Luci-
deditus Ariano episcopo venienii exprobravit, ut de- ferianom : < Sicut liic est qoi baptizat Cbristus,
"
buii, ejusque perfidiam dignis increpalionibus re- ila hic est qoi sanctilic.il. > Ilem ad eumdem : <Oro
pulit. > le, inqoit, ot aot sacrificandi iicenliam ei tribuas,
CAP. XXII. Quod sine fide frustra cwtera ecclesia' ctijus baptisma probas, aul reprobes ejusbaptisma.
siica habeii videanlur. quem non putes esse saccrdoiem. Neque enim fieri
UnddHieronymus in Osee: < llli oilerunt panem potest ul qui in baptismo sanctus est, sit ad altare
sacrilegura, et dant eleemosyoas, el sectari viden- pcccator. > Quod de peccalore, et non haeretico in-
lur huinilitatein, quae si vere fiant hatilocausta in- teliigendum est, qui quidquid cum fide pro oflicio
lerprelor: ctim autero scientiaiii Dei reliqoerint, suo facit, iicet indignus, cooperanle divina gratia,
fruslra troncato capite fidei, caetera inembra habere ralom essecreditur. Alioqiiin si de bsereticis dicloiu
se jact-int. > est, ipse sibi contrarius est, cum dical in Osec :
CAP.XXIII. Quod hmrelicorum baptizati cum poini- Sacrificia eorum panis luctus, quicunque ex eo co-
tentia et muiitis imposilione sunl recipiendi, clerici mederint, contaminabuntttr (Ose. ix, i). El alibi in
vero non. persona Domini : Maledicam in benediclionibus ve-
De sacraniento vero ordinnm Innocenlius I, «tris(Jfa/ac.ii,2),hoceslquidqiiidavobisbenedicelur
cap. 47 (epist. 18, c. 3) ait: < Arianos prseterea ca> ip per mc, eril maleriiclum. Iloc igilor intelligendom
leras hujusmodi pestes, quia eorum laicos conver- esl de peccatore, ttt ait Hieronymus, ecclesiaslico;
sos ad Domimimsub imagine pomitenliae ac sancli iliud autem de haerelico.
Spiritus snuctificatione per manus imposiiionem CAP.XXIV. Quod ad aliud et ad aliud referenda
suscipimus, non videtur clericos eorum cum sa- sttnt varia Ecclesiw staluta.
cerdoliiaut minislerii cnjuspiam suscipere dignitaie; Varia csse, slauita Ecclesiae ad alfud et adaliud
quoniam quibus soium baptisma ralum esse per- relala: utrobique tninen veritati et jiistitiae sunt
miitimus, quodutiquein nomine Palris et Fiiii et consona, et causarum ordini congrua. Alioquin si
Spirilus sancli perficitur, nec sancium Spirilum eos, immtttabiiiler sine discretione lenenda sunt, maxi-
habereex illo baplismalc, iliisque ministeriis arbi- ma conlrarielalis confusio nascilur. Nonne enim
tramur, quoniam cum a catholica fide eorom aucto- Dominus dixit ad Abrabam: Immota filium tuum ?
res discesserant, perfectionem Spiritus quam acce- ct econira : Ne exlendas manum tuam tuper illuni
perant perdiderunt; nec dareeis plenitudinem pos- (Gen- xxii, 12). Et Moyses in lege: Non occides-
suiil, quae maxime in ordinalionibos operator, (Exod. xx, 13); et econtra : Qni hoc et illtid fccerlt,
qoam per impietatis suae perfidiam potius qoam fi- occidalur.EtSaloiHon: i?espono't!s/u//o(Pro».xxvi,o);
dem dixerim perdideraui, quid fieri potest, ul eo-. D et econtra : Noli respondere slulto secundum stulti-
rum profanos sacerdoles dignos. Christi honori- linmsuam (Eccli. xxu, 14). Et Paulus: Increpa itt
bus arbilremur, qoorum laicos lmperfectos, iitt omniimperio (Tit.i, 13); el econtra: Increpa in,
dixi, ad Spiritus sancti percipiendam graliam cum, omni patienlia (1 Tim. iv, 2). Quia ergo haerelicis so-
lum baplisma permiltitur esse ratum et vernm,
pccniientiaeimagine recipimus? > Item idem cap. 53j
(epist. 22, c. 3): < Venlutn est ad terliam quse- quod tamen cum sit sine sanclificatione Spiritus,
stioncm. Cum nos dicamus ab haerelicis ordinatoss inutile et noxiuin; vitanda sunt revera omnia eo-
vulneratum per illam manus imposilionem habere, rum sacramenta tam rata, quam non rata; quin, ut
caput, ubi vulnos infixum est, medicina est adhi- scriptum est: Omtiia munda mundis, eoinquihali*
bcnda, qno poesil rccipere sauitatem. Qnae sanitasg autemet infidetibus niltilmundum (Tit. 1,15).
posl vtilnos secota sine cicatrice esse non poierii; ; CAP.XXV. Quod a Cathoticis in Ecctesia omnia ta-
aiquc nbi pcenilenliaeremedium est necessarium, cramenla satubriter, sed ab hwreticis damnabiliter
itiic ordinalionis honorcm locum habere non posse. accipianlur.
Nam si, sicot tegitur: Qnod tetigerit immundus im- Unde in Africano concilio, cap. 24 (sub Ccele-
mundumerit (Num, xix, 22): qttomodo ei iribueliir,-, siino.c.li): <ln Ecclcsia omniasacramentasalobri-
 043 D. ALCF.RISCHOLASTICILEODIENSIS 944
ter cl vitalitcr accipiuntur: quaeperseverantihtts in A consonio el communione Maximi, obi le prios ex
haeresi inagnam damnationis pcenam cpnquirunt, negligeniia imptileras, inieriro poslea gravitate sa-
quod eis in veritate nd vitam essct luroinositis. > cerdotali ad aoiroum reducla sospendii, ut ejos sola
Undc Leo, cap.14:« Ad anirose periculum pertinet, nollatenos patereris segregationeesse conlenios.nisi
si quisquam de his, qui a vohis in haereticorum al- in monasterii claoslra le recipiens dtidum cominissa
que schisnialicorum errore diiapstis, se ulcunqoe defleres : propterea in meae le grali;c commoiiione
hserelicsecommunionis contagione mactilarit, resi- recepium esse non dubites. > Iiem bcalus raartyr
piscens in conimuoione calholica sine professione Cyprianus in epistolis confra hsereticos : <Si quis,
Jegitime satisfactionis habeatur. > inquit, al< Ecclesia haereiica prsesumpiione exierit,
CAP.XXVI. Quod baplizaii ab hmreticis, velex con- a semelipso damnalus e3t : cum hiijusmodi, secon-
sensu, vel conscienlia, clericalut honore privandi dom Aposlolom, nec cibom qoidem somere dcbe-
Sillll. mos. Declaralor hoc in libro llegnorom, obi ciun
Inde innocenlios l, cap. 54 (episl 22,11. 4): « De homo Dei ad Jeroboam missus «ssct, qui peccaia
•commoriione baptismi, quod saeranienlum haerelieo- stiaexprobrarel, atqtieiillioiicmfnturain prsediceret,
rum magis ratom habctor, lex est Ecclesise bis qui pnneni aprid illom edere etaqoam bibere probibitiis
4\b hsereticis baplizali sunl per uiaiius imposilionem " esl. Quod com non cuslodissel, divina censora inle
iaicam lantuin praebere communionem, nec cx liis regrediens, morsu leonis in iiinere inleriit. Et
aliquem ad clericaius honorem vel exiguum sub- audet quisquam dicere sacramentum salutare, el
rogare; sed taroen si nonexsensu adeorumcomnui- graliam ccelestem communem cum hxrelicis esse
nionem, sed vei ignoranter Iabimur , vel violentcr ppsse, cum qttibus nec terrestris cibus, nec saecula-
compellimur, excusari possumus. > ris potus debeat esse communis? Constat aulem
CAP. XXVH. Quod ignoranter ab hmretich buplizali oleom onde baplizali ongonlur sanclifieari, et eu-
non debent ab ordinibus repelli. charisliam fieri apud illos omnioo 11011possc, obi
Inde in Africano concilio, cap. 14 (sub Ccelestino spes nulla esl el fides falsa, ubi omnia per menda-
papa c. 14, 24): < Placuit de solis infanlibus, qme cium geruntur. Nam haeretici, simiarum mbre, qiiae
ab haereticis baplizanlur, ne quod suo non fecerint cura homines non sinl, formara hominis imiiautiir,
judicio, cuin ad Ecclesiam Dei salubri proposilo vnltitm Ecclesisecatholicaeet auclorilatem sihi vin-
fuerint reversi, parcntom illos errorimpediat,. ne dicant et veritalem, cum ipsi in Ecclesia non sint.
prpmoveaiitur sacri altaris ministerio. > Idemin Beneriicit a Deo malediclus, vilam polliceiur raor-
eodem, cap. 24 : < Qui apud Donatislas parvuli p tuus, Deuminvocat blasphemus, sacerdotium ari-
"bapliznti sunt, iiondum scire valentes erroris eoruin ' iniiiistrat profanu.s, ponit altaresacrilegus. Ad hnec
inleriium, et postquain ad selalem raiionis capa- oinnia accedit etiam illud mahim, ut anlistesdiaboli
cem pervenerunt, agnila veriiate, falsilatem eoruin aodeat eucharistiam facere, cuin nec sanctificari
abhorrentes, ad Ecclesiam ordine antiquo per ma- iilic oblaiio possit, ubi Spiritus sanctus non sit, nec
nus imposilioiiem recepli stmt: clericaluni 11011 dc- cuiquam Dominus per ejus preces el orationero pro-
bet impedife nomen erroris. sit, qui Deuro ipsum violavit. Si enim qui Ecciesiam
ethnici el pwblicani habenlur, ninlio roagis
'UAPSXXVIII. Quod violenter ab hwrelicis ordinati violanl
aliquem colorem excusaiionis hubent. rebelleset hosles falsa altaria.ei illicita sacerdoiia,
Iiem Innocenlius 1De violenter compttlsis, cap. etsacrificia sacrilega, el omnia adullerata fingenles,
55 (epist. 22, c. 5): < Conslat muitos viro passos at- inter elhnicos el publicanos compulentur omnes :
-que invitos allractos repugnnntesque ab hserelicis quos conslal a charitateet itnilnte Eccksise caiho-
-ordinatos: sed hujiismodi aliquis, si non post orrii- licaerecessisse. Ergo quaecunque faciunl hseretici,
nalionem talem iiiterfuit, cum illi conficerent sacra- carnalia sunt, inania et falsa : ita ul nihil eoruni
inenta, si cbinmonioni eorom participatus non est, quae ilii gesserint, a vobis probari debeat. Nou sta-
si slatim discedentibus illis de pessimo conciliabuto D Um suscipienda et assumenda sunl qusejaclantur in
eortim ad Ecclesiara rediit: iste talis potest habere Chrisli nomine, seri quae geruntur in Cbrisli veri-
colorem aiiqoem excusationis. Cseterumaut amplius late. Quo modo enim perficere quse agunl, aut iro-
redierunl cum se considerent ab baerelicis orriina- petrare aliquid illicitis conatibus de Deo possunt,
los. Certe qui nihilabeisacceperunt, rei suiitusur- qui contra Deum quod eis non licet moliuniur?Quare
patae dignilatis. > lo quo notalur maxime esse daro- qui h<ereticis schisinaticis palrocinantur, censora
nabile praebere assensum cuicunque communioni divina in eoruin piobaiitur facinore, el pejus 11011
lisereticorum. solum duceset auclores, sedet participes destinari,
CiP. XXIX. Qxtod-Itmretici<eliam corporaliter sunt nisi se a communipne malorutn separaverint, prje-
vitandi cipienle per Moysen Doroino: Separamini a taberna-
Unde Ainbrosius : < Si qua est Ecclesia quseapo- culis hominum islorum durissimorum; el : Nolite
slplicse verilalis fundainenia non possideal.ne quam tangere de omnibus qum sunl eorum, nesimul pereatis
possit tibi labem ingerere, deserenda est. > Uude cum peccatis eorum {Num. xvi, 26). Et quod commi-
Gregorius Sabiniano episcopo Jaderlino (lib. VIII, naltis Dominusper Moyseu fueral implevit, ul quis-
«pist. 10) : < Ideo, inqtiil, qttia fralcrnitas ttta se a quis se a Corc el Dathan et Abiron non sepnrasset,
945 LIB. DE MISERICORDIAET JUSTITIA. — PAItS III. 946
ppenas ilalim pro impia coinmunione solverel. Sic A . anian Syro vendiriit; sed eamdem sanitalis gratiaro,
etiam per Osee prophelam Spiritossanctos lestalor, Eliseo jodicante, leprbsos facltis amisit. Jurias oio-
dicens : Sacrificia eorum lanquam panis luctut, om- iiioin Redcmptorem vendidil: mox laqueo suspeo-
net qui manducant ea conlaminabuntur (Ose. IX, 4), sus eamdem redemptionis graliam non obtinoit. Et
docens scilicet el ostendens omnes omnino cum au- merito ; qtiia nemo pblest retinere qopd veridit. Si-
ctoribus stipplicio conjiingi, qui fuerint peccalo eo- mon Magus curo eamdem Spirilus graliam emere
rum conlaminati: propter quod inlegritatis et fidei vellet, damnationis suse sentenliam a Petro audivit:
religiosam solliciiudinem veslram, fratres, quanttim Pecunia tua tecum sit in perdilione; quia donumDei
possuniiis, adhorlamur, ne vos cum profanis et wslimasti pecunia possidere(Act.\m, 20).Uiirieetiam
maculaiis sacerdolibus coromonione sacrilega mi- Dominus, ut veridentes et emenies Imjus graihe ex-
scealis. > Sed qoia beatos Cyprianos, ctijus opti- perles ostenderet, cum cseteros peccalores per gra-
scula Augusliiius recipienda docet, quam in libro tiam in templo dimitleret, singulariler vendcntes et
De praedestinatione doctorem lucidissimtim lattdal: ementesincrepans, fiageilans de lemplo ejecit. ln
ctijus lingiia tanquam invictissimo telo confoderen- quo venditores et empiores suos gralia sancti Spiri-
tur bserelici, ilemque in firie et doctrina Chrisliana tus constat desiiluios esse ct vacuos. Qtios enini
"
laudabiliter usquequaque diffamaluin aslruit; quia, Christus ejecit de lemplo, nunquid Spiritus Chrisii
inquam, tantusvir de ba-relicorum sacramentis vi- faciet sibi templum ? Ex qua reinlelligendum Cicre-
tandis, ne eorum contaminenlur sacrilegis sacrifi- dendum est, in hac haeresi etiam compietum, quod
ciis cnm caeteris sanclis consentit : videanuis igiior sttperius ab Initocentio I in aliis baeresibus est de-
qoomodo iterom sancti consentiant, qoantom hsere- crelum (epist. 22, c. 3): < Quod qui perfectionem
siscritncn Simoniam repolant, quoniodo sacramenta Spirilus, qoam acceperaol, perdideront; non dare
eorom vel rietestentur, vel approbent. t_ eis plenitodinem possunt, qusc maxime operalur in
CAP.XXX: Quod Simoniacus a fide exorbitel. ordinibus, quam per suam perfidiain perdiderunt. >
Quod enim a fide exoibitet, et Spiritui sancto Et iterum : « Qui honorem non habuil, honorem darc
blasphemiam irrogel, qui Simoniain perpelfans, non potuil, nec ille aliquid accepit, quia nihii erat
aestimalionempretii confert graliae Spiriius sancli, in dante; sed dainnalionem quam habuit, per pra-
lestalur Ambrosius in libro primo De poenilenlia atl vam manus impositionemdedit. > Qtiodinhisqtiidem
Novaiianum: < Petrtis, cum Slmon magicse artis quos Simoniacos Simoniacus orriinat, sicut Ariantis
eonsiieiudine riepravalus potasset qood graiiamChri- Arianos, Donatisla Donatistas; ita etprobat veritaset
siiper impositionem manos, et iofosionem Spirilos Q esseconseniitaucloritas.Sieniincaecuscsecolucernai»
compararet pecunia, ait: Non est libi sors, neqite oblulerit, neuler tamen melius ob hoc videre pote-
partinhac fide; quia cor luum non est recium apud ril. In liis vero quos hsereticus non hserelicos, sed >
Deum (Act. vm, 21). Vides quod bunc magica vani-'* gralis orriinat, et non sibi consentientes, sed vel
tate blaspbemaniem in Spirilu sanclo apostolica au- ignavos, vel invitos, et pro qoalibel Ecclesiae ralio-
ctoritate conderonet: et eo magis quod puram con- nabili loleranfia lalem ordinatorem passos : quiri
scieniiam fidei non habebat. > Unde Gregorius in ralio vel aucloritas concedat videamus, et primttm
Registro, cap. 4 : <Cum omnis avarilia iriolortiin sit quidem de his quos per venditionem Simoniactis
serviios, qoisqois hanc, el maxime dandis honoribus Simoniacos ordinal.
ecclesiaslicis vigilanler non prsecavet,' infidelilalis CAP.XXXIII. Quod tacerdotium in hisnon subshtai
pcrriitioni subjicilur, elsi lenere fidem quam negligit qui prmmiis id assequunlur.
videatur. > Gregorius Brunigildse reginse, cap. 24 (lib. ix,
CAP.XXXI. Quod capitale quidem est facinus venun- epist. 109) : < Omnino exsecrabile cl gravissimum
dare el comparare Spiritum sanctum. detestamur, quod sacri ordines per Sirooniacam
Unde Gregorius Brunigildae reginae (iib. IX, epist. haeresim, quae prima contra Ecclesiam orla est, et
109): <Grave omnino et ullra quam dici possit fa- U dislricta maledictione damnala est, conferantur.
cinns esl, Spiritum sanctum, qtii omnia redemit, Hoc igitur agilur, ut sacerdotii dignitas in despe-
venundare. > Item De emplione Gregorius Nazian- ctu, et sanclus honor sil in crimine. Pcriit itaque
zenus : < Nam de eo qui sludet donuro Hei prelioi revereniia, adimitur disciplina. Nam qnis denique
niercnri, ad sacrum urdinem nulla ratione de caeteroi venerelur quod yendilur, ant qui vilenon potest esse
aul permanere aot renovari posse dobiuro noo est, quodemitttr? Unde valde contristor, et cordeillicon-
el a coromonioneiriodis omnibus ahscidalur. > Sed doleo,quia Spiritum sanclum, quem permanusimpo-
valde consitlerandum est de medicina pceniienlia?. silionem onuiipotensDeiislargiridignalurdivino mu
Nam Spirilus sancti donom comparari prelio, qoidI nere, despiciunt, sed prsemiis assequuntur : et sa-
aliud est quam capitale crimen el Simoniaca hae- cerdolium illic subsistere non arbitror. >
resis? CAP.XXXIV- Quod benedictioei eohvertitur in ma-
CAP.XXXII. QualHer in utroque testamento punita lediclionem, qui eniendospirituatia ad,hoc ut fia
sit Simoniaca hmresis. hwreiicus promovetur.
Quod qtiam delestabiliier in utroque teslamentoi Item Gregorius Siagrio episcopo Auguslodtinensi,
damnaium sit videamus. Giczi sanilalis gratiam Na- cap. 12S (lib. ix, epist. 10(5):« Nuntip apud nos
947 D. ALGERI SCHOLASTiCI LE0DIENSI9 f>*8
ifscurrente dtvulgalum esl, qood in Galliarum par- A vetuimus. Oporlet ergo ut nequc per conifnodmn,
libus sacri ordinesper Simoniacaro baeresim con- neque per gratiam, iieque per querumdam suppli-
fcrantur, el vehementi tscdio mceroris aflicimur, si ealioiiera aliquos ad sacros ordines consenlialis vei
in ccclesiasticis ofJQciisquemquam locum habeat penniitaiis ariduci. >
peconia, el fiat saeculare quod sacrum esl. Quicun- CAP.XXXVI. Quod anathematis opproono, suscepti
<;ueergo sludet pretii dalione hocpercipere, sacerdos lionorh amissione, monaslerii restriclione mullan-
non esse, sed dici laiilommodo iiiai.iierconciipiscii. dus sil Simoniacus, lam vendens quam emens.
Qood scilicel qoid perboc agilor, nisi ut nulla Iiero Ambrosiusin libro Pastorali, cap. 10 .< Quod
acluum proba.lio, nulla sollicitudo de morihus, nulla non sine magno doiore dicendum est, reperioiitur
sit de vita discussio, sed ille solummodo dignus, qui qtiamplurimi negolio muneris roercnri velie grnliam
dnre pecuniam suflecerit, aeslimetur ? llaque, fra- Spiritus sancti : dom ille pretium donat, ul potnift-
lercbarissiine, in sacerdolibus ordinandis sinccrilas calis ordinis sublimitaiem accipiat, obliti verbortmi
vigeat; sit simplex sine venaiitate consensus, pura Petri, qui tlixil ad Simonem : Pecunia t*a tecum sil
praeferatur eleclio, ul ad sumjnuin sacerdotiura non in perditione; quia douum Dei mtlimasti pecunia pot*-
suiTragio vendilorum provcctus , sed Dei credalur tidere (Aci, vm , 20). Proinrie quia et usitaium est
cs.se judicio. Nara quam grave omnino sit facinus g lantum maluin, et roajorum frequenler exstal mu-
donum Dei vel pretiocomparare vel vendere, evan- erone succisuro, nos quoque huic vulneri cance-
gelica lestis esl aucloritas. Teinplum atilem Doroi- roso quod soperesl adhuc injiciroos ferrum; de-
nns ct Redemptor noster ingressus, cathedras ven- ceruentes oninino ol quicunque deinceps pro acci-
deiitiinn columbas everlil (Matth. xxi, 12). Quid vero pienda diviui doni diguilale quodlibet prsemium rie-
nliud esl columbas vendere, nisi pretiuin de manus tcctus fuerit obinlisse, ex eoriem tempore se noveril
impositione percipere , et Spirilum sanctiim, quem anathemalis opprobrio coiitlemnnium, alque a par-
Deus omnipoiens hominibus tribuit, veoundare? licipaliooe Chrisli corporis el sanguuiis alLeouoi,
Quorum saeerdolium ante Dei oculos cadere calhe- ex quo illum constat exsecrabile Clmislo perpe-
drarom utique eversione pnlenler signalum esl :ct trasse ilagiliuro. Quod si aliqnis exslileril qni ac-
tnmen exerit adhuc nequitiae pravilas vires suns. cuset,. iile qoi honc ordinetn miineris fuerit acce-
Nam cogit venriece quos decepit ul cmerenl : et plione lucratus, ct siiscepto honoris grariu privetor,
riiim non. allenditur, quod divioa voce proecipilur : ct in monasierio sub percnni pceniientia truriaiur.
Gratit. accepitlh, gralis date (Matth. x , 8), uno eo- Ilii vero qui pro bac causa munerum aeceptores
demque deliclo geminalor vendentis et emeniis exstiterunl, etsi clerici fuerinl honoris amissione
condiiio : et cum liqueat hanc hscresim ante omnes *' inultenlur; si vero laici fuerint, perpetuo anathe-
radice pesijfera subrepsisse, alque in ipsa sua ori- mate coiidemnenlur.i
gine apostolica esse detestatione damnalain , cur CAP.XXXVIL Qworfproprii honoris pericttlo subja-
non cavelur, cur non perpendilur, quia benedictio ceal, quisquis nedum ordines, sed dispensalionent
illi in maredictionem converfilur, qui ad lioc ul fiai aticujus ecclesiasticiboni vendiderit vel emeril.
lisereticus. promovetur ? > ltem ex concilio Chalcedonensi, cap. 2 (can. 2) ;
tSi quis cpiseopus per pecuniam fecerit ordinatio-
CAP.XXXV. Quol modis Simonim pietium
impendatur. nem, et sub pretio rcdegerit Spiriius sancii gra-
Quot modis aulem pretium in hac haeresi delur tiam quae vcndi non polest, ordinaveriiqiie per pe-
idem Gregorius in Evangeliorum tractalii exponit,, cuniam presbyterum, aut diaconum vei queinlibel
dicens : < Sunt nonnulli quidem , qui nummorum ex liis qui cognominanturioclero,aut promoveril per
praemia. ex ordinatione accipiunt,et lainen sacros pecuniam dispensalorem, aut defensorem vel quem-
ordines. pro humana graiia largiun.tur; atque de ipsa libel ex his qui subjectus esl regulae pro sui tnrpis-
lnrgitate laudis solummodo retributionem quaerunl. simi lucri commodo : is coi hoc probaium fueril,
Ili nimirura qjtiodgratis acceperunt, gratis non tri- j, proprii gradus periculo subjacebit, et qui orriina-
litiunl; qoia, Dei impenso officio, sanclitalis expe- ius est nihil ex hac ordinatione vel promoiione,
luti.l nummum favoris. Unde bene, cum virum san- quacesl per negotiationem facla perficiat; sed sil
ctnm describeret, propheta ait : Qui excuiit matms alienus a dignitale vei sollicitudine quain pecuniis
suat ab omni m,unere(Isa. xxxiu, 15). Neque enim acquisivit. Si quis vero medialor lam turpibus et
a munere, sed ab omni munere adjunxit, quia aliud nefandis datis vel acceplis exstiterit, siquidein cle-
est munus a manu,aliud inunos a lingua.aliod mu- rlcos fuerit, proprio gradu decidal; si vero laicus,
nus ab obsequio. Miinusa manu est pecunia, mumis anathemaiizelur.
%b obsequio subjectio indcbite iinpensa , munus a CAP.XXXVIII. Quod ecciestam vei decimas veudere
lingiia iavor. Qui ergo sacros ordines Iribuil lune vel emere Simoniaca est hmresis.
nh omni munere manus excutil, quando in divinis liem Grcgoriusin Regisiro : < Presbyter si eccie-
n-bus non solum nullam pecuniam , sed eliam hu- sia-roper peconiam obtinuerit, non solum ecclesia
manam gratiam non rcquirit. > Undc itero Grego- privetur, sed sacerdotii honore spolietui; quia et
ritis Joanni Cnrinlhiorum cpiscopo, cap. 220 : < De altare ei dcciroas et Spirilum sanclum vendere Si-
ordinibus aliqttid accipere dislricla inierdiclioiie moniacam hscresiro essc iiullos fidelium ignorai.*
»49 LIB. DE MISERICORDIA ET JUSTITIA. — PARS III. 030
Kem Hieronymus: < Res Ecclesice voia sont fide- A iiyinos in Michsea compelenter solvit, malos laiilum
Iimii defunclorum, prelium peccntorum, patriinonia accepisse, el non bonos denoolians. < Doces ejus,
paiiperum : quas si quis in suos osos reiorserit, si- inquil, in muneribus juriicabant, sacerdotcs ejiis
mihsesl Juriae proditori, elPharisxis vendeiilibus iuercede respondebant, et prophctae ejus in pecunia
et enieotibus sangoinem Cluisli.» Gelasios papa, divinabani, et super Dominum reqoiescebant, di-
cnp. 24 (epist. 9): < Qoos consliieril indignos me- cenles : Nonne Dominos est in nobis? non vcnieiu
ritis sacrain mercaios esse pretio digniiatem, con- super nos mala. Idcirco propter vos Sion qoasi ager
victos oportel arceri sine pericolo facinos tale pa- arabitor, et Jerosalem in cnstodia pomerii eril.
trantes; quia dantem pariter cl accipienleni dam- Nemo arabigat Jerusalem propter scelera, qoae in
natio Simonis, quam sacra lectio testalur, involvit.> hoc capitolo legonlor, foisse sobversam.i El paulo
Quia ergo ex auclorilaie Gregorii apud Simoniacos post: < Poterat Pelrus Simoni Mago vendere qupd
saccrdotium non subsistit, benediclio in malediclio- petebat, imo poterat simolare vendenlem. SpirUus.
nem converlitur ; secundum Ambrosium vero ana- enim sanclos nec vendi nec emi potesl,.sed oblalam,
thematis opprobrio coiidemnanlur, atque parlicipa- pecuniam cum offerente damnavit. Nec moveat
lione corporis et sanguiois Doinini alicnantur; quemquam illud quod in primo Regnorum libro
sccuuduin Cbalcedonense concilium ex tali ordina- ^ leginuis, Saul volentera ire ad Samuelem dixisse
lione niliil proficere videntur; secundum Gelasium, puero suo, ad eum se ite nolle, quia prelium quod
daronaiione Simonis invoivuiitur, a Cbristo vero offerret provalicinio non haberel, et ptterura re-
teniplo ejiciunlur. Quid enim aliud Simoniacus Si- spondisse: Ecce inventa est in manu mea quarla
moniaco in sua ordinatione habel conferre, nisi pars sicli pecunise, el dabo viro Dei, et annuntiabit
qnod Innocenlius decseteris hcereticis lesialur, quia nobis viam noslram. Non enim scriplum esl, quod
scilicet daninationem quara habuit, per pravam Saniuel acceperit, aulqtiod illi oblulerint, quin po-
iiianus impositionem dedit : a qua non esse, sed tius pascunlur a propheta. Sed qui facil eum acce-
dici sacerdos inaniter possit. pisse ? slipes raagis aeslimandae stinl tabernaculi,
CAP. XXXIX. Quod moderni Simoniaci saiagunt qtiam mitiiera propbetae. Siclusenim 20 obolos babei,
Spiritum sancium emere in sacramentis sicut Simon etquartapars sicli quinque sunt oboli. El nostri
ir. mirqculis.
igilur sacerdotes, si volunl vendere prophetiara, et
<Sed objicit Pelrus Damianus moderni temporis columbam in calhedris suis proponere, quas Domi-
Siinoiiiacos quanium ad fidem, inlegros esse, qnia nus flagello subvertil; quinque lantura obolis sint
cum mirnculis se clarescere desperent, non sunt C in niercede contenti, qui uiinam non pretium villa-
Sinioniaci quod Spiritum sanctum vei ejus dona rum, sed quinque obolos acciperent. > Hoc ipsum
eroere desiderant, sed qoia ambiliosi, eo quod nd sonal in Regnorum libro de uiore Jeroboam ad
lerrense digniiatis cuiraen anbelant.» Sed nunquid Aiam hominem Dei pergenle, licel poluerinl bi
eumriera Spirilum, quem Simon emere voiuit in mi- qui ad ariolos ire consueveranl pro mala eoriiiu
raculis, Simoniaci nostri emunl in sacrainenlis ? consueludine id ipsum aestiroasse de prophetis, ct
Quis eniro vull dici episcopus, nisi ut remissionem voluisse sanctis viris offerre quod divinis offcrre
peccatorum manus iraposilione etcaetera spiritualia consueveranl.
episcopaliter exerceai? Sic et in ca?ieris officiis CAP. XLI. Quod ex inilio Simonim bonut ali-juh
cnjtisque ordiuis. Sed quod nec Simoniacam sic fructus non possit provenire.
cvadant hseresim, quamvis in spirilunlibus dignita- < Sed objicifPelrusDamianus, quod etsi inaltim sit
tihus terreua tanlum requirant, lestatur papa Pas- ecclesiaslica emere, tamen saepc sinislra principia ad
jhasius. <Si quis objecerit non consecrationcs emi, felices perveniunt exilus, ulJacob per supplanialio-
scd ipsas res qoae ex consecralioue proveniunt, pe- nero pervenil ad benediclioncm; ulseges quaeleprosa
(litus desipere piobatur.i Nam com corporalis Ec- mnnu serilur, munda lamen metilur; ut adulterino
clesia, ol episcopos, aul abbas, aut tale aliquid, sine D concubitu pulchra soboles nascitur, el mulla similia
rcbus corporalibus iu nullo proficiat, sicut necanima qttaead bocquidem, prout sacra lestatur auctoritas,
siuecorporecorporuliter vivit, quisquis horum alle- noo operantur. > Unde Leo ad Mauros episcopos,
rum vendii, sine quoallerum nec pervcnil, neutrum cap. 49 (episl. 37, n. 1): < Principatus qoem aut sc-
invenditiim derelinquit. Nullusergoemalecclesiam, dilio extorsit aot arobitos occupavit, etiamsi moribus
vel prsebeudam, vcl aliquid ecclesiasticum; nec aique aclibus non offendit, ipsius tamen vilii sui est
pasielliim, nec pastum pro hujusmodi soival. perniciosus exemplo, et diflicile est ul bona per-
CAP.XL. Quod Simoniaci nutlam aucloritatetn na- agaulur exitu, quae malo sunt incboata principio. >
beunt a veleri testamento vendendi vel emendi, ltem Gregorius Anliocheno episcopo : < Gfatias
quamvis alicubi hoc innui videatur. agimus Jesu Cbrislo Domino nostro, qui pastonbus
Sed videnlur Simoniaci sallem aliquantulam au- rite intranlibus in ovile ovium se ipsom profilettir
ctoriialein habere, quasi in VeteriTeslamento etiam osiium, ostiarium vero Spirilmn sancttim.Quiaiitem
a saixlis viris hoc usurpalum fuerit, pro eo quod inlrat pcr ostium, et non aliunde ascendit, ot fur
Saul ad Samuelcm pro valicinio cxpctendo nounisi ct latro, ille Crealoris sui vias el exempio et verbo
cuni niunere ire prscstimpserit. Qtiod bealus Hicro- in se cxptiroit, culnicuqoc icgilitinis suscipit ad.
 951 D. ALGERI SCHOLASTICIJJEQD1ENSI3 »52
ofliciiiin portandi omncs, non atl appciitnm trans- A plantai, neqtie qui rigat sii aiiquid, quis operatur in
r:orii bonoris. Ciim cnimdicatPaitlus^fuNrfomfninm eis, si Detis qoi incremcnlum dare debet, in eis »on
ttliud nemo polest ponere prmlerid quod pqsilum esl, Iticei, sed est otiosus ? Scri eisi de adnlierino concu-
auod est Jesus Christus, cnnscquenler probatur quia bilu nascilitr soboles pulclira, deeunocho veronolla
ubi Christus non est fundamenttim, nullnm boni potest nasci, cujus sint skca genilalia, conslat eliam
operis sequituracdificium. > llein Grcgorius Jonnni ex auctorilate Gregorii Sirooniactimlamsibiqoairi
cpiscopo Corinlhiorura et universis per Helladain aliis obnoxiom, cnm nec peccata sua reriimere possii
constiiutis (lib. v, episl. 57): « Quibusdam narran- cteemosynis, faciis ex Simoniae prelio, seri iraltim
tious aodivi in parlibus veslris quosdam com pretio poiius sibi Feddal juriicera malo illius merito.
sacros ordines asscqui. Quod si ita est, flens dico, CAr. X-LIV.
Quod non possit etiam eleemosyna fieri
gemeos denuiuio; quia.cum sacerdolalis ordointus ex prelio Simonim.
ccciderit, foris qiioque ditt stare non polerit. Scirous Unde Gregorius Syagrio episcopo, cap.29 (lib, ix,
qtioqoe iii Evangelio quid Redemptor nosier per se- cpisl. 106): « NQD eieemosvna putanda est, si
metipsum feeerit, qui ingressus in icmplum caihc- pauperibus riispenselur quod ex illieitis rebus acci-
riras vendcntium columbas cvcrlit. > pilur, quia, qui hac irileniione niale nccipit ul bene
CAP.XLII. Quod Spiritus sanctut in Simon:a;is non B riispenset,gravatur polius quam juvalor. Undeetiani
Ittcet saerameniis. certom esi, qoia si mooastcria vel xenodocbia, vel
£t ut videamus de radice Simoni.e imlltim omni- quid alitiri ex pecunia qnas pro saci is orriiuibus da-
lio boiitiinpulliilare fructum, conslat ex atictoritate tor, constroator, non proficil mercedi. Ne crgo sub
Aiiguslini : < Sicul eunnchus fuit, qui Joseph 'coin- oblentu eleemosynse cum peccato studeanuisaliquid
paravit, ila qoi gratiam mcrcatur, viviiro scmcn non accipere, prohibel Scriplura, diccns : llostiw imuio-
habel siccis genilalibns. Sicquoqoe ignis sacrificii, rum abominabiles Deo qum offeruniur ex scetere
qoi per 70 annos Babylonicae captiviiaiis sub aqtia (Prov. xxi, 27). Nimis ergo decliiiaudum esl sub
vixeral, exslinclus est, Aotiocho Jasooi vendeute obtentti eleemosynse peccala Siinoniacae lisereseos
sacerdoliom: quod signiiicavit ignem Spiritos snn- perpetrare. Si ergo nocet cuin sit causa eleemosynse,
cti in Simoniacis non lucere sacramentis. > Quid in quid cum sit cattsa avaritix ? >
bis simililudinibus, bealusAugusiimis nolare voluil, CAP. XLV. Quod consciis et consentietilibus noceat
nisi quia sacramenta Simoniacorum sieut cl caetc- Simonia.
rormn baerelicorom, licet siot vera qonntora ad Itero Grcgorius Theodorico et Theodebeno regi-
forroam, ioania tamen et falsa sunt qttanlum ad bus Francorum, cap. 26 (lib. 5, epist. 110) : < Fer-
effectum, cum non possint in meniibus hominum tur Simoniaca hseresis in regni vestri finibus domi-
gignere velaccendere ccelestem gratiam? Approbat nari, cum in saccrdotibus sit fidcs digcnda cum
crgoPetrus Damianus illa sacramenla valere, in vita. Si vila rieest, fides meriliim non habet, quia
quibus Atigusiinus teslatur igneni Spiritus sancti fidessine operibut morlua est (Jac. n, 18). Quaeeniiu
noi) lucere. Dicit enim quod, sicul Christus vendi- opera valeanl esse sacerdotis, qui honorem lanti sa-
tus reslituit auricuiam Malcho et fecit miracula ; cramenti convincitur oblioere per praemiuni ? Ex
sic et Spirilus saoctus possit vendi, et in ipsa stta qtia re agilur, ut qui sacros ordines appeionl, non
vcnditione gratinm soam operari. Sed non valel si- vitam corrigere studeanl, sed divilias quibus sacer
militudo ol hoc operelur Spiritus sarictus spiritua- honor emiitircongregare. El ubiplacet auruin placct
liler iu perfidisiiiercimoniis avarilise,quodChris:us etviiitim. Hincigiturnon solum inordinatoris cl or-
corporaliler gessil cerli causa mysterii ad excm- dinali anima lelbale vulnus infigiiur ; verum etiam
plum paiienlise. Si enim omnifaria est similitudo, excellentia vestra regia cpiscoporutn culpa, quoriim
cum credatur posse \endi ut Cbristus; credatur magis intercesslonibusjuvari deboerat, praegravatur.
etiant posse crucifijti Spiritus sanclus, quod impos- Si enim digntis sacerdotio creditor, coi non merila
sibileest. £ sed praemia soffragantor, restat ol in ecclesiaslicis
CAP. XLlll. Quod Spiritus sanclus necvendi,nec.emi honoribus nihil sibi gravitas, niliil defendat indii-
potest. stria, sed totom auri profanus amor oblineat; et
Unde Hieronymus in Micliaea; « Nunquid itivina- dum illa viiia horiore muneraiilur, non huic sacer-
tio in bonam partem accipimr ? Videbantur qoidem dotium proficere, sed perire judicatur. Vulneralo
sibi esse prophetae, sed quia peconiam accipiebani, namque paslore, quis curandis ovibus adhibet me-
prophelia eorura facta est divinatio. Petrus otiqoe dicinam ? aul quomodo poptilum oralionis clypeo
polerat Simoni Mago vendere quod petebat; imo luealor, qui jacolis se feriendus exponit ? aut qua-
poleralsimulare vendentem. >Spirilus eniro sanctus lem fructum de se producturus est, cujos radix
nec venundari nec emipolest; si crgo Spirilus san- gravi peste infecta esl?Major ergo inetuendn locis
ctus nec vendi nec emi potest, si prophelia quae illis est calamitas, ubi tales intercessores ad locum
Dei videbatur, iu divinationem, quae diabolica est, regiminis addjicuntur : qui Dei magis in se iractin-
vendenlibus converliiur, quid aiiud nisi quod Simo- diara provocent, quam per semetipsos placare de-
niacis, ul stiperitis dictutn cst, nulla spiritualis gra- biieranl. Proinde vos petimus ut lam dclestnbile
tia cooperatur ?Cum enim in sacramentis neque qui malum de regni vcslri studeatis finibus prohibere,
 955 LIB. DE MISERICORDIAET JUSiiTIA. — PAItS III. fliil
climlla apudvos excusalio, niilla coiurn nnimam. A ratione vebenieiUei- non cxarseiit, cum ipso se ha-
veslram suggcstio locum inveniat, qni.i procul du- bere non dubitet porlionero, aquoprius boc peco-
io facicniis ctilpain habet, qui quod poiesl corrige- liarc flngiliiim stimpsit exordiom. > Si ergo qui non
e negligitemenriare. > Citm ergo secunduin Leooein exartlel cum Siinone habet portionem, qui consen-
Simonia bono non peragaiur exilu, secunrium Gre- tit el approbnl, et in consecratione ci submitlii se,
gorium niliil boni operis sequaiur;el iieruro sacer- quam non babel damnaiioneni? Quaproptcr oiiinino
('oiium quod inius cecideril diu stnre non poierii, vilandi sunl
nec putanda est eleemosyna ex prelio Simoniae fa- CAP.XLVIH. Qttodperseqiiendi vel vilandi sunt Si-
cla; et ilerum regia excellentia praegravatur, curan- moniaci
dis ovibus, vulneralo paslore, non adhibelur medi- Unde Gregorius : < Quis moribus, quis bonesia-
cina, de infecta radice maltts fructus producilur, te, quis viise integrimie eligilur? Persequendi suut
major eiiam calamiias in futuro meluitur, cum de ilaqtie lupi, vilantii sunt uuiversi qui ad.hoc ul liai-
sinislro principio quis felix exilus speralur. Si quis retici fianl promoventur : qui lepram Giczi cuin rii-
vero ex consensu vel approhatione suae hseresis viliis suis possident, et male qusesita mercede IIOII
quamvis gratis orriiueior ab eo, nunquid a peccaio lam palrimonium facultatum quam thesaiirum cri-
erit imnimiis ? nihil vel de ignoranlia vei de yiolen- minum congregaverunt. Cum ergo persequemli jttrii-
lentia qua compulsos sil habeat aliqtiem colorem cenlur el vilandi, quis eoriim leprae se miscebit,
excusalionis ? Cum, ut stiperius dixil Augusiinus, nisi qui leprosus esse volucril ? >
qui eunuchisunt, id esl bonoruro oronium infecundi, CAP.XLiX. Quod etiam debellanda sit Simonia.
et in sacrainentis eorum Spiritus sanctus non lu-
Item Gregorius Virgilio Arelalensi episcopo (lib.
cet, bseretici dare non poterant quia, ut superius
xi, epist. 55) : < Cum divinae leclionis leslimonio
diciumest, quod non habebat, quomodo consentiens idolorum servitus avarilia
liaeretico in ordine recipere valeal? Qui enira ven- nuncupetur, qtio sluriio
et tamen a qttibtisrinm
deniem approbat, similis est emenli. Sacramentum riebellanda sit cognoscitur;
ca-
enim tanlnm suscipil in forma; non etiam in effe- sacerdotibus,quod qiiidemgcmentes riicimus.non
vclur. > Dum enim ipsi in Ecclesiam peririoiolatriam
ctus veritale et substantise. Nonne enim si cwctts
ecciesiasticam gratiam lar-
cwco ducatum prwbeat, ambo in foveam cadunt ? irrepuut.nesoli pereant,
(Matth. xv, 14.) Quomodo enim qui ab ipso Deo et giuntiiradprsemium,etaddispersionesoviuminvilani
in ovile Dominicum. Cum sua ergo pedissequa
omnibus sanclis anaihematizanlur, et sacerdotes lupos
idololatria colitur in lemploDeiSimonia, et cnjtis ca-
non esse sed inaniter dici jiidicanlur, sacerdotalia
vere adminislrare approbantur ? C tbedrasipseDominuseverlit.detemploejecit, el Gre-
gorius etiam cum caeteris sanclis debellari prsccipit,
CAP.XLVL Quod deponendussit, qui ab eo quem Si- eam conlra praeceplacanonica veneramor, et ejus
moniacum non dubitat, se ordinari permiuit. maledicliones dicise
Unde Alexander papa inter csetera : < Si quis benediclionibus cujos superius
submiltimus.
ab eo, qucm Simoniacum non dubitat, se consecrari sunt, indifferenlercolla
pcrmittit, et consecrator et consecratus non dispa- CAP. L. Quod sacramenlum. cum sit quanlum ad
renl, damnationis sentcntiam ineat, cl ulerqoe de- verum bonis bonum, tnalis lamcn fit magnum
malum.
posilus peenilenliam agat, et a
privatus propria di-
gnitate persistal, > Et quid mirura, si quilibet judi- Eant ergo ad Petrum Damianum.^l in die jodicii
catur inipotens ordinare pro Simonia, cum eliam eum habeanl patronum, qui commendani sacra-
iriemjudicetur si qiiisordinare prsesumit inriignos menta Simoniacorum. Quse nos quidem ita ol ipse
pro negligenlia ? Unde Leo, cap. 49, inter caetcra : approbamus, vera quidem quanlum ad formam, sed
< Si qui episcopi lalem ordinaverint .sacerdolem, tamen inania quantum ad spiritualem graliam; quia,
qualem essenon liceat.etiamsi aliquomcdo damuura etsi qiianium ad sebona sunt quae ad invocationcm
proprii honoris evaserinl, ordinationis tameu jus D divini nominis celebrantur, mala lamen iiunl his a
.ulteritis non habebunt; nec nnquam ei sacraraenlo quibus inriigne vel perfide adminislranlur; mat»
imererunt, quod negleclo divino judicio immerito eliam his quibus ex consensu vel approbalione,
prseslilerunt. Qnod si illi qoi negligenter lantum atque adeo indigne vel perfide communicant. El
donum, ut Spiritum sanctum riederont, prohibeo- qnid miruin si sacramenla, quamvis inse sinl bona,
lor ampiius a sacraniento, quanto magis qui avare bonum lamen effeclum non habeant, in his qtti vel
et perfide tradunt ? Si quis eis in aliquo sacramento male traclant, vel male comrounicant? Ipsa sahis
conimunicare conseniiat, quos vilandos, debellan- nostra buccellam Judsc dedit, elstalim cum buccella,
dos, accosandos, sacra Scriplora, imperatet a cotn- non bonus, sed maiignus spiritus intravit. Quare?
monione modis omnibns absciodenrios? non quia bonos non daret bonom; sed quia malus
CAP.XLVH. Quod vehementer contra Simomam sil male accepil bonum: sicque bonuro effectttm boni
exardendum. non habuit; quia, ubi iliud faceret, non invenit.
Unde Gregorios Victori episcopo (lib. xti, epi.st. lteni Domimis in palria sua prscsens et verus arifuil,
£9) : < Quisquis ad hoc facioos, videlicel Simonia- non per malum ministrum, sed per seipsum nihil
cae haereseos, emeudaiidiiiii pro officii stti conside- poloii, quia fidem non invenil. Pro pcrfidia alio-
855 D ALGERI SCHOLASTJCI LEODIENSIS 9S6
riimnon caruil sua veriiate, sed effecltts boiii virtote. A A nia orlhodoxam liabent ndetn, nisi quod Spiriium
CAP. LI. Quod bis tit Dominut Iransfiguraius in sanctitni credunl esse venalem : et, ul ail beattis
carne. Atiguslinus, haeretici cum rcdierint, qua parte se
Qnod ut plane in omnibus sacramenlis sois osten- scindunl ab Ecclesia curenlur, qua parle autem
deret, bis est tratisfiguralus, cutn esset in carne. In adhaerenl cognoscanlur.
uua Iransfiguraiione, sicut sol fulgens apparuil mi- CAP. LIII.
Qnod quicnnque hmrelica communione se
ut
rabilis, fides ad contemplandam cceleslem gratiam tnacutat, non amplius promoveri debeat.
super se elevata proficerel; in altera ul peregrinus Iiem Leo, cap. 14, Januario episcopo : < Omnis
incognoscibilis de se dtibilanlibus longius se ire ciijnslibet orriinis clericus, qiii calliolicam deserens
lluxil, ct ne agnosccretur oculos eorum lenuit. Ad fidem, haereticaevel scfaismalicaecommonionis con-
qiiiri aiitid, nisi ut quia per fidem npn erat in men- lagione se macularit, si ad Ecclesiam redierit cura
tibus eorum, Jongins se ab eis recedere oslenderel,
legiiima satisfaclione et erroris sui damnaiiooe,
et quia ipsnm non credebanl esse qttod ernt, vide- hoc in
magno beneficio habeat, si omnis promotio-
rent eum alium quam eral? Ecce in ulraque sua nis
visione eral prsesenlia et veritas, sed in una exer- adempta spe, in qoo invenitur ordine perma-
•n neat. > Quo capilulo, licet Petrus Dainianus suos
ccbatur fides, ut magis crederet qoam cfedebat in B
defendat, satis ostendilur quia nulla conintunK)
altera; lenebaiur incredulitas ne etiam agnosceret hserelicis debealur, pro cujos macula magtio bene-
quod videbat. Sic sacramentum corporis etsangui- ficio habendum est, si etiam posl saiisfaciioncm IKJII
nis sui aliis est ad salttlem, aliis ad judicium. Sic
ordo in quo est, sed ordinis promolio cuivis dene-
csi riingnum sacramentum fidei; sed tamen fides,
geiur. Polchra eniin nola soos inficit communio
quainvis sil vera, sine operibos esl morlua (Jac. u,
Sic el omnes deccin erant haeresis, quibus promotionem aufert omnis digui-
20). virgines aequaliter uuis : et quidem stalum suum retinere possunictiiti
virgiues; sed ex his quinque erant faluae, et quin-
El erat sutisfactione, non justitiae impuiari sinit, sed con-
qtte prurientes (Matth. xxv, 5). quia virgini- dilionali graiise.
tatis verilas, sed pro ejttsdem virginitalis intenlione
non omnibus aequa mcrili dignitas. Sic etiam esl so- CAP. L1V.:Quomodo irrila el non vera dicanlnr hm-
reticorum sacramenta, cum sint vera et tancta.
li-ins aes et cymbalum lintiiens martyriUm, vel Noiandum vero quod irrila vel eiiam damnanria
cleemosyna, nl ail Aposlolus, quaro nescit charitas
sacramenta vei non vera dicunlor quantuni ad se,
(/ Cor. XIII, 1); si vero caecus caecoadminisircl lu-
cum vera sintetsancla etiam ab haeretico celebrata;
cernse verilalem, neuler lamen ideo magis suam C _
scd ideo, quia cum illicile dantibus perfidis sinl ad
illuminat caecitalem. Sic et malus itialo vera sacra-
uon ideo dona jiiriicium, illicite autem ab eis accipieniibus non
inenta, scd magis spiritualia; quia conferanl irrilaet non vera di-
sanctus ne Spirituni sanctom,
nialis eorum merilis Spirilus impedititr
est coiitur; quia quod promitlunl el facere debent non
iu eis quod suum operetur. faciunt, et ideo dainnanda.iil ea dari et recipi ab
CAP. LH. Quod in bapitsmale hmreticorum, quamvh lisereiicis non approbetur, sed inlerdicatur. Non
concedatur ralum, non credendum til haberi Spiri- cnim
tum sanauin, ntsi sequatur manus imposilio^ quanlum ad se polluta sunl, quamvis ab hae-
relicis pollui dicantur. Unde Gregorius Arii conse-
Uiirie Innocentius com haerelicorombaptismacon- crationein vocat. exsecrationem, el Innocenlius
ccdalcsseralom,noniamenexillobaptismaleconce<- ordinationem Bonosi vocat riainnaiionem.non quan-
dit haberi Spirilom sancttim.EiLeo hos qui formatn lum ad hoc quod in se sinl, sed quia id male danli-
baplismalisab baereticis acceperunt, non sinl rebapti- bus vel accipienlibus efliciiint. Unde etiam Ilierony-
zaudi \f. non sinit repabtizari], sed jubel Spiriium mus in Osee sacrificium eoruin panem luclus vocat.
sanctom quem ab hserelicis nerao accepit, per ejus
a catholicis sa- Qtiod non qoanlum ad se, sed quantum ari sumo
iiivocationeii) el manos impositionem sedicere deeis osteoriens, adjecit: « Qui-
effeclum,
«erdoi.bosconscqiti. Undeconstat,utait Iiiiioceulius, T comederinl ex eo coiilaininabiinlur, quia
Siraoniacse cmiqoe
habere vulneratum caput perillam pravam sibi sument. >
excusat judicium
manus imposilionem, nisi quos ignorantia,
vel allraclionis violentia, vel forle ex intttitu pie- CAP.LV. Quoddia sinl sacramenta dignilatis, alia
•tecessilalis.
latis, sicut el caeleris quibusdain hseresibus refor-
niat calbolicae manus impositio cum salisfactione• Et notandum quod alia sttiit sacramenta neccssi-
et poenitenlia. In qua lainen medicina noili ao- tatis, alia digoitalis. Qoia eniin necessiias non iia-
tbeoticae prsejudicio senlenliac... quia damnationemi bet legem, sedipsa facit sibi legein, illa sacramenia
Siinoniacorum et eoruro qui eis consenserint, etI quae saluti sunt neccssaria cum pcettitentia raia esse
iton contra eos exarserint, reperi; sed medicinami permittouiur; illa vero sacramenta quse suni digni-
euthenlicam nominatiin ex hac hseresi non legi,, talis, nisi digne fuerinl administrala, ila ut dignis
nisi quia ila est usurpatum in Novalianis* et Do- digne a dignis proveniant, dignilalis esse desistoot,
nalislis, minoribus utiquo bserelicis non canonice,, niin tit minualur verius sacrameoti, sed ul cesset
• seri ex intuitu pieiatis, id ex his eliam i!a fierii ofliciom adminislrandi, loco, vci lcropore, vel pror
o«se collegi. El ideo etiam qoia aliorsom per om- molione.
»57 LIB. DE MISERICORDIAET JUSTITIA. - PARS lil. 958
CAP.LVI. Quod loco rel lempore relpromotionedam- A solom, sed propter alios datur : el ideo nccesse esl,
nundut sil qui illicile ordinalur. ut vero corde, nuuidaqae conscienlia, qoaiilum ad
Loco, ut ail Leo : < Si qui a pseudoepiscopis or- se siimant, qonotom ad alios vero noo soium sine
dinati fuerint, poiest raia habcri lalis ordinalio, ita omoi ctilpa, seri elsine omni infamia propterscan-
ut in ipsis locis perseverenl. > Aliler vana esl ha- daliiiu fralrum : ad qooroni utiliiatem non soliiin ut
bentla talis ordioatio. Eccc aliqois ordioalos a pseo- prosint, sed eiiam ul prosit sacerdotium datiir.
doepiscopo, si locum suse ordioalionis mutaveril, Unrie Hieronyinus in Michsea : < Hi qoosciiiiqne de
vana, id esl sine administraiione erit ordinalio affcclis suis ordinantes, ct vilam eorum iu scanda-
lalis. Tempore vero, ut ail Innoccnlius de ordinatis lum popttii exponentes, rei sunl infidelilaiis eoriim
a Boooso : < Quod pro necussitnle lemporis statu- qni scandalizanlur. > Revera eteiiim qui ad hoceli-
tum esl, cessanle necessilale, debetpariter cessarc gunliir, ul cscleris praesinl, sicul prseordinamur di-
qood urgebat; quia alius est ordo legititnus, alia gnitate, sic prseeminere debent sanclitale. Alioqoio
est usurpatio. > Ergo aliquis alio tempore ab eo cur caeteris prscferuolor, qoi nolla nieritoriim gra-
qui Bonososit similis ordinatus, cessabil ab admi- lia a caeteris secernunliir. Unrie Syinmaclios Lau-
nislralione, quaepro necessilale illius temporis fuit renlio Mediolanensi episcopo : < Vilissimo compa-
permissa. Item proinotione, ul ail Leo : < Si quis randus csl, nisi praecellal scientia, qui est honore
h;ereticse coiniminionis contagione se macularit, prseslanlior. >
l.oc in magno beneficio habeal, si adempta omni CAP. LIX. Quod damnalus til Anastasins
papa cum
spe promotionis, in quo invenilur orriine pernia- suo decrelo, quo contra auctorilatem sanctorum
neal. > Ecce si clerictts vel ordinalione vel qooli- ordinatos ab Acacio damnalo absofvere nhus esl.
bet sacramento hsereiieis cotnmonicat, cessans a Addil tamen Petrus Daniianus ad eorum qui a
proroolione, vix in siioordiue perseverat. Non eniin Simoniacis ordinanliir excusatiouem, vel defensio-
cst de hpc sacramenlo, ut de cseteris. Cselera enim nero, Acaciuin Conslantinopolilanuin episcopum hse-
vel ad culpas abluendas dantur, ul baplismtts, vel relicum et ejus ordinatos, pro eo maxime quod Ana-
pcenilentia, vel pro culpis non in aeternum, sed ad stnsius papa Anaslasio iroperatori ordinationero illius
horam negantor ot eocharislia, qoae tamen in arli- qnamvis baerelici ita ratam approbat, tu eis etiam
culo moriis pccnitenli eliam de nefariis peccatis quos posf daranationem suam baplizavil vel ordi-
concedilur. IIoc solum non solum pro culpa sed pro navii iniiullo nocuisse reani personam asserat.Quod
infamia interdicitur, sed pro imminota mundilise eum illicite et non canonice..., seri contra decreia
suae, sed et perfeclionis exlrinsecao vel inirinsccsc rj prsedecessorum et successorum suoriun probat Ge-
prserogaliva, ut digamis, velvidu;e maritis, vel illi- lasius, qui Acaciuin ante Anastasioiii exconiniunica-
teralis, vel corporis qttalibet parte vilialis denega- verunt, el Hormisda, qui ab ipso Anastasio teiiius
ttr. Cui digamo vel illiieralo vel corpore vilialo eumdem Acacinm poslea damnavit. Unde etiam ab
negalur baptismos vel eocliarisiia. Ecclesia Uomana repudiatus, et a Deo percussus
CAP. LVII. Quod talis ephcopus concedilur cmtera fuisse legitur in Gestis Romanoruro pontificuin, iden»
incranicnla adminislrare, qui tamen prohibetur or- Anaslasius, lioc modo: < Anastasius secundus ftiit
dines facere. nalione Romanus; fuit in lemporibus Theoderici
Sed el talis episcopus potest caetera sacranieiila regis. Eodem tempore mulli clerici et presbyteri se
administrare, qni tamen islud soium non valet con- a communione illins abegeront, eo qood communi-
ferre. Ut enitn ait Leo (epist. 87, n. 1) : <Si qoi epi- cassel sine concilio jepiscoporum vel presbyterorum
scopi lalem consecraverintsacerdotem, qualem esse el clericorum cunctse Eeelesioe caiholicse diacono
non liceal, etiamsi aliquomodo damnum proprii ho- Thessalonicensi nomine Fautino, qui commuriica-
noris evaserint, ordinationis jus ullerius non habe- verat Acacio, ct quia occulte voluit renovare Aca-
bunt; nec unquam illi sacramento inlererunt, quod cium, et non potuit. Qui nulu divino percussus esi.>
inimeriio prsestileroiit. > Ecce com honoris pericu- ^ CAP.LX. Decretum quo Felix papa damnat Acacium.
lun evadant, ut cseiera sacramenta sacerdolaliter ad- Et ut pateat in boc suo decrelo eum contrarium
niinislrare permiitantur, ab hoc solo non roodopro ftiisse sois praedecessoribos vel soccessoribus, ait
haeresi vel qtialibet majori colpn, sed pro sola ne- Felix 111,cap. 82 (epist.;6):« Felix episcopus urbis
gligenlia removentor. RomaeAcacio. Mullarum transgressionom reperiris
CAP. LVIII. Qttod prmeminere debet tanctilale qui obnoxius, el in venerabilis concilii Nicaeni conlu-
prmeminet dignitate. meliam saepe versatus. Alienarum provinciaruni jura
In quibus omnibus notandom sollicite est, qood tibi temere vindicasii, hsereticos et pervasores, al-
sacramenlora sacerdotalis promolionis prse caeteris que ab haereiicis ordinalos, el quos ipse damuave-
emnibos magis accurate vel digne dandum vel ac- ras, atqite ab aposlolica sede petisli damnari, non
cipieridum est; quia nisi rile fuerit collatum, eo inodo communioni tuse recipiendos putasti; verum
desinil esse ratum, qoo non foeril perfecte perfe- etiam Ecclesiis aliis, quod nec de Catholicis fieri
cltim. Csetera enim sacramenta unicuique propler se polerat, praesidere fecisti, atque etiam honoribos
dantur; el unicuiqoe talia fuerint, qoali corde vel quos non merebanlur auxisti. Habe ergo cum htsj
conscienlia accipiantur. Istud solum non propter. sc quos amplecleiis libenler portioncm, et ex senieiiii*"
 O D. ALGERI SCHOLASTICI LEODIENS1S 9M)
p'-.Tsenti,qoain per tuae tibi dircximos Ecelesioe rie- A suis Romano ponlifici confessos essel non synodum
fensorem, sacerriolali honore el communione ca- universalem convocnri, non ipsuro prsesenlem ac-
tbolica, nec non ctiain a fidelium nuroero segrega- cusari voluil; sed sic absenlcm iitteris quasi prae-
i tos, sublatom libi nomen el munus ministerii sacer- senlem propria voce confessum nnathemaie dam-
riolali agnosce, Spiritussancli judicioct auctoriiale navit. Quia ergo Acacius absens sola liiierarum
aposlolica per nos damnatus, nec jam analhematis suarum confessione, qua se hserclicis communkasse
vinculis absolvendus. > pcfhibuit, a Felice rianinatits est, dissensio maxima
CAP.LXI. Ilem Gelasiut damnat. orta esl multorum varie opinanlium. Alii enim di-
t Postqoam Acacius factos est coramonionis alie- ccbanl imperalorem regia poleslate Pelrom caele-
nse, non poluimus eum a catholica et apostolica rosqoe pseudoepiscopos absblvisse. Acaciom vero
societate non prsecitlere, ne per eum, si per pau- tantummodo annuisse; alii autem ex privilegio sedis
luliiin cessaremus, nos qttoquc videremur subiisse suae fecisse et facere potuisse; alii autem eum vcre
conlagia impiorum. > pecasse; aiii aulem si vere eliam peccasse>, non
CAP.LXII. Item Hormisda. juste a Romana sede dainnaiuin csse; quia noo
ltem de Horroisda in Gestis ponlificura Romano- convictus, nec propria voce, quamvis iilteris cou-
rum hoc modo: < Hic papa Hormisda pevrexit ad fesstis, nec praesens habilos, com nemo absens rie-
regem Theodoricum Ravennam, et cum ejus conci- beai j'udicari, nec ordine vel judiciario jtire io oni-
lio misil aucloiilaiem ad Juslinura el cum vinculp versali scilicet concilio, sed a sola Roniana sede
chirographi et textu libelli redintegravil ad unitatem condemnatus. Quapropter intcr tol dubin, regia etiam
scdis apostolicae dainnautes Petrum et Acaciuni vcl poleslate urgenie, quae ei favebal, pro ecciesiasiica
oranes Iisereses. > pace tolerandus erat : cum etiam pularelur a qui-
CAP. LXIII. Quod decretum Anattasii fuil contra- busdam pro lot tantisque occasionibus jiire absol-
rium decreto lnnocentii. vendus. De quibus omnibus certa subseqttitur au-
Qiiapropter eliam decretum illud Anaslasii, quo ciorilas.
Acacium canonice resliluere nisus esi, littera in-
venitur damnatum. Cum enira Gelasius in tomo suo CAP.LXV. Quodetlicel ante adventum CltritH Eectesim
personmreget tacerdotes fuerinl, tamen post ejus-
dical: < Quse privilegiis universalis Ecclesise con- dem regis et sacerdotis advenlum regnum divisum
traria probantur, nulla ralione subsistunt. > ltem est a sacerdotio.
Gregorius Anastasio Anliocheno inter csetera:«Quo- Quod vero dicebant imperalorem psctidoepiscopos
morio poterunt illa capilula recipi, quorum damoan- Q absolvisse, et Acacium annuisse, vel Acacium ex
tur auctores. > Itemque Afexander :« Scripium esi, sua auctorilate fecisse, teslalur Gelasius, olrumqoe
ne transgrediaris. terminos antiquorum quos posue- improbans hoc modo : aitenim in tomosoo(irnct. 1,
ront Palres tui, terminos indubitanler transgredi- De anath. vinculo) : < Ftierit boc ame aaventum
tur, qui slatuta Palrum postponit atqoe confundil.) Chrisli; ttt quidatn figuraliter adhuc tnniiim in cnr-
Quomodo Anaslasios Acacii baeretici et damnali ca- nalibus aclibus constiluli reges pariier existcreni et
nonice ratam potuil dicere ordinaiionem, cum econ- sacerdotes. Sed cum ad vertim venturo cst eunideni
tra Innocenlius ordioalos a Bonoso bserelico daro- regero atque pontificem, oltra sibi nec impern.or
nato reos usurpatse digoitatis dicat, el nihil eos ab poutificale nomen imposuit, nec pontifex regale f:t-
illo accepisse, qoi se passi sont vel cupieruni ab eo sligiom osurpavil; quarovis metnbra ipsius regis
ordinari asseral, nullumque colorem excusationis veri et pontilicis secundum participalionem natuiae
nisi compulsis et slatim ab eo discedeniibus indul- magnificiX, ulrumqne in sacra regeneralione siim-
geat ? In quo conslat magnum flagiiium esse consen- psisse dicanlur, ut simul regale genus el sacerdo-
sum aliquem haereticorum sacrainenlis prabere. lale. subsistant; quia Chrislus mem.or qtiid suoruni
CAP.LXIV. Quod Acacius damnalus sit. saloti coogroerel, sic dignitatibtts distinclis offleia
Quod ut pateal quoinodo Acacins damoatus sit, D potestalis utriusqoe discrevit, ul et Chrisliaoi hn-
ad medium deducamus. Acacius Constantinopolita- peralores pro sclerna vitapoiilificalibus.ei pontifices
nus regiae civitatis episcopus, cum prius acerrime pro lemporalium cursu rerum imperialibus riispo-
sehisraaiicos vel liaerelicos cum aucioritaie Romanse sitionibus uterentur; qualenus spiritualis actio a
sedis insectalus damnari fecisset, landem sive er- carnaiibus distaret incursibus : et ideo militans Deo
rore, sive. prsesumpiione ausus esl inferre praeju- minime se negoliis ssecularibus implicaret, ac vicis-
dicium privilegio sedis aposlolic:e, pulans setiem sim non ille rebus divinis praesideret, qui essct
Conslantinopolitanam, sicut in regno, sic el in Ec- ssccularibns implicitus, ut utriusque modestia curn-
clesia esse oniversalem et primam:adeo ut Pelrum retur, nec cxlollerelur ulraque facultas. Quibus
Alexandrinum caeterosque pseurioepiscopos, quibus- omnibus satis evidenler ostendilur, a sxculari poie-
dam episcopis indemnatis et inexpulsis tyrannice slate nec ligari prorstts, nec solvi posse pontificem.
soperpositos, et ob id a Romana sede excommu- Qtio manifeslius approbatur Petrum Alexandrimim
niiaios, non ex apostolica, sed ex regia, el sua per imperialem tanlttmmodo senteniiam millomorio
auctorilate absolveret, eorumque inriifferenier sacra- posse absolvij Ubi, si pontificum quoque socialus
.nientis eommunicarel. Quod cum se fecisse lilleris assensus, quxrimus uiruin prsccesserit ao foerit
 j<t| LIB. DE MISERICORDIA ET JUSTITIA. — PAUS III. 96»
stibsectilus ; si sccutiis cst, adulationis est, potitts A digniiaie rcgiim, innien praestilibtis aniniariim devo-
qunro legilimse saiiclionis. > tus colla sitbinitiis, el ab eis catisas luae salutis ex-
CAP.LXVI. Qtiotlalius non debel absolvere, nisi idem pelis, in quibus sumcndis sacraroeniis cotiestibus,
qui ligat, nisi forle ex consensu. eisquc ut competil disponenriis, stibrii tc debcrc co-
(Tract. 1, De aiialh. vinculo.) < Si praecesserit, gnosc:s religionis ordine polius qoam praeesse.
doceatur a qurbus vel ille ordo sil gesius, si secunriiim Itnqoe inter hnec illorum le pendere jiidicio, non
Ecclesise regulam celebralus, si a paterna tradilione illos ad tuam velle redigi voluniatem, sed quantum
profectus, si synodali cogregatione ceiebratos, si ad ad orriinem, publiese pertinel riisciplinae, cogno-
primam sedem ctijus intererat sententiae, qua Petrus scentes imperium libi dispositione collatum, legibus
tenebalur astriciusregulariterrelatus, si eaderaqtiae lnis ipsi quoque parenl aotistiies religionis, ne ve!
ligavit, absolvit.velsi illaquaeligaverat non solvente, in rebos mundanis supernae videantnr obviare sen-
imo nescienle, pottiil absolvi.Si haec gesta non sunt, lenlise. Qoo ore le dccct, qt;o effecto eis convenit
quo more, quoriio Pelros Alexandrinosprsetenditor obedire, qui pro grndtts sui diguiiate vcnerabilibus
absoluius, com nec a pontificibus legitime, nec a sunl aitribtili mysteriis. >
stcculi potestaie potuerit praeter Ecclesiae trauiiiem _ CAP. LXXI. Quorf sedes
" apostolica sil prwttitu
prorsus absolvi ? > cunclis sacerdotibut et Ecclesiis.
CAP.LXVII. Quod inferior snperiorem non potest (Ibid.) < Si cunclis generaliler sacerdolibusconvc-
absolvere. nit fideliter colla siibnuili, qtianto poliusseriis illius
Sed dicilur forsilan (ibid.) : < Non imperator ab- prxsuli consensus arihibendus esi, qucm cunctis sa-
so.vit, sed a ponlificibtts poposcil absolvi. Tanlo cerriotibus Divioitas suroroa voluit prscemincre, el
magis iniperaiori posccnli a pontificibus suggeren- subsequens generaiis Ecciesiae jiigiler pieias ceie-
riiiin foit, IIt si etini legilime vellet absolvi, legitinie bravit? Ubi pietas tua adveriil nusquam quolibei
ecclesiastici tenoris absolulio proveniret, et praeci- pcoilos iuimano concilio elevari qoemqnain posso
pue, cuiii de secundae sedis agerelur anlistite, non illios privilegio vel confessione, qoem vera vox
ab inferiore aliquo, nec a qnalibet, sed a prima sede Christi praelulit universis, quem Ecclesia veneranda
jure posset nbsolvi; inferior quippe potiorem non confcssa semper est, el Iiabet devota pritnaiem.
potest absolvere : sola ergo potior absolvit. > Impeti ooii possont horoanis prsesumplionibus, quae
CAP. LXVIII. Quod prmvaricaloria absolutione rei divino sunt judicio constituta. > ldein : < Desinant,
reum non absolvunl. quaeso le, teinporibus tuis quaedam per occasioneui
lla Peiri absoluiio ex utroque non constal(ibid.): Q perlurbaiionis ecclesiasticae praecipitanler ambire,
< Quia praevaricaloria absolutione rei reum absol- quse non licel: ne e( illa qttse male appetunt nulln-
vere non poluerunl. > tenus apprchendant, el inodiim suum apud Deum et
CAP.LXIX. Quod swcularis poleslas de divinis non homincs non leneanl. > Et paulo posl (ibid.):
debet judicare. < Apostolicse sedis aucloritas, quod conctis saectilis
Itein Gelnsius (episl. 4) Etipheinio Constanlinopo- Cbristianis Ecclesise prsclaia sil universae, et cano-
litano (71): < Sed dicnnt : Imperator hoc fecit, lioc num serie paternorum, et mulliplici ratione fir-
ipstiin inquibus canonibtts esl prsecepturo ? Cm- huic malur. >
taro pravo consensil Acacios ? Qttibus canoiiibus, CAP. LXXH. Quod aliqua regim civitatis
poleslas
quibus regulis, Calendion exclusus cst, vel urbium non potesi immtttare prmrogativam ecctesiasicte
diversarum caibolici sacerdotes qui tradilione ma- dignitalis.
jorum apnstolicam sedem in judicium vocant ? Im- llctn idera universis episcopis Dardanise (epist.
pcralor a pontificibos, el prqecipue a beato Pclri 13) : < Quod Acacius dictlur regiae civitatis episco-
vicario deberet cognoscere qose divina sunt; non pus; alia poteslas saecularis regni, alia ecciesiastica-
ipse eadem etiam jodicare. Non sibi boc scilicel, rum distribulio diguitalum : sicut quamvis parva
qui tamen Christiauus est, praesumit, nisi religio- D civilas praerogaiivam regoi non minoil, sic imperia-
ncin forsitan pcrsequens. > lis praesentia mensoram disposiiionis religiosae nott
roota'.. >
CAP. LXX. Qnod licet dum principales poleslales
sint regnum el sacerdotium, tamen sicut sacerdoles CAP.LXXIIL Quod rex publice est a sacerdotibus
regibus in lerrenis, sic eliam plus reges subjici arguendus si peccet.
debent sacerdolibus in divinis. (Ibid.) < Itein principi Cbrisliano suggerere decue-
Itcm idem Anaslasio imperatori (epist. 8) : < Duo rai sacerdotem, ut Ecclesise sineret Ecclesias cu-
soot, imperator auguste, quibus principaliter hic siodiri. > item : <Nalhan prophela palam publiceque
roondus regilur : auctoriias sacrata pootificom et in faciem regis David cornmissum errorcm et con-
regalis potesias. In quibus tanfo gravius est pondtis fcssione correptum consequenler absolvil. Acacius
sacerdotui.n, quanto eliam pro ipsis regibns in di> autem se el suggerere poluisse el noluisse monstra-
vino examine sunl reddituri ralionem. Noli, fili vit, imo patefecil favisse, ut etiam iroperator cuncia
cbarissitne, quoniain licet praesideas humano generi se ex ejos consilio gessisse non. tacerei. > In quo
:,71) Hsecnon exslanl in Gelasii epislola ad Etiphe- stola seu commonHorio ad Faustum magjstrum fun-
iniiim Constantinopoliianiim episcopum, sed in epi- gentem legaiionis officio Constanlinopoii.
963 »• ALGERI SCllOLASTiCI LEODIENSIS 964
satis ostemlit Gelasius nec rfgcm sua poleslale, A CAP.LXXVIII. Quod cutpa sine correctione remitti
nec Acacium suce sedis auclontate absolvere non poiest.
poiuisse. Item (ibid.): < Remitti de prxterito culpa potesl,
CAP.LXXIV. Quod quivit hmreticu»tecundum regu- correctiooe sine dtibio subsequenle. Nam, si dein-
lam ipsius hwresis est arguendut. ceps ilngitur mansura perversiias, nonest benigni-
Qood vcro dicebaot eum, etiainsi peccasset, non tasremitienlis, sedadnovalio [assensiojconsenlienlis.
jiiste tainen a Romana sede damnalom; qoia non Nec mirum si isti sedem beali Peiri blasphemare
convicttts, neque propria voce, quamvis litleris praesumunl, qtti taiia porlenla vel corde gerunl vel
confessos, nec praeseiis bnbiius, nec io generali ore defcodont. >
concilio, sed a sola sede Roroana damnatus, hoc CAP. LXXIX. Quod
idem Gelasius improbat hoc modo: ait enim Eoplie- uniutcnjutqiie hwresis judicium
non est retractandum, sed sine omni ventilatione
mio (episi. 4) : < Miror si ignoranliam non per- pro tenore antiqum conslitulionh inde est agen-
spicil, qui dicit Acaciura.ab uno non poluisse daro- dum.
iinri. Iiaue non perspicit secunduin formam synodi Item Geiasitis oniversis episcopis Dardaniae, cap.
Chnlcedonensis Acaciiiro fuisse damnatum, in qua 32 (epist. 13): « Patres nostri catholici docliqoo
per nnmerosani senieniiam sacerdotura erroris hu- ponlifices in unaquaque haeresi quoiibet tempore
jus consial auclores fuisse damnalos, sictit in una- suscilala, quidquid pro fide et veritale catholica
qiiaque haeresi a principio Christianae religionis et secuiidum Scripinrarum tramitem facta semel
factom fuisse, et fieri roanifestata ratione mousira- congregatione sanxerunt, inconvulsum voiuerunt
tor, pracdecessoremqne nieuin exseculorem fuisse deinceps constare, nec in eadem causa denuo quao
veleris insliiuli, non novae coitsliltitioiiis auclorem. prsefixa fuerant retraclari qualibet praesumptione
Qiioil non soltim praesuli nposlolico facere licct, periniseronl: qoooiairi si decreia salubriter facta
sed ctiique potilifici, ot qoosiibet aol quemlibet lo- queroqoam licerel iterare , nullum conlra singulos
i-uin secuiulum regulam haeresis ipsins aule dam- quosque errores siabile persisterel Ecclcsiaeconsti-
naiae a cailiolica comnitiiiione secernat. Itnqoe ctim tiilnm.Quid cnim fierel, si, resuuiptis certaminibos,
nova scita praccederenl, ulieno facinori sua com- sobinde fas essel perfidis inire cousilitim, cum quav
inunione se miscoit. Itaqoe necesse csl ol in illatn libet manifeslata sil verilas, nunquam tamen desit
rcciderel justa lauce senteiiliam synodalem, qoam quod perniciosa depromal faisitas, elsi vel aoctori-
susceperal auctor erroris. > lale vel ratione deficiens, sola tamen inlentione
CAP. LXXV. Qitod ab omnibut F.cclesih apostolica C non cedens ? Sabellium damnavit synodus, non
sedes appellari debeat; ipsa autem nec appeltare necesse fuit ut ejus seclatores damnarentur
debet, nec ab aliqua judicari. posiea ; sed pro tenorc constiltiiionis antiquae
Itero (ibid.): < Ipsi suot canonesqui appellnliooes cunclns qui vel pravitatis illius vel commu-
totius Ecclesiae, nd hojtis sedis exaoien voiuerunt nionis exisierent participes universaiis Ecclesia
rcferri; ab ipsa vero nusquam prorsus appellari doxitesserefutandos. > Item : t Priina sedes, dum
riebere sanxerunt. El per hanc ipsam de lota Ec- Acacium certis comperisset indiciis a veritale de-
tiesia judicari, ipsam autem ad millius comroeare viasse, quem noverat exseculorem sxpe disposi-
judicium, nec de ejus unquam praeceperunt judicio tionis suaecontra haereiicosexstitisse, per iriennitim
juriicari, necsenlentiamejus dissolvi; polius sequenda litteris fere deslinatis eumdem monere non desti-
dccrela manriaruut. > tii. > Idem : < Ipse error qui semel est cum suo
anctore damnatus, in quolibet participe pravaecom-
CAP. LXXVl. Quod sola nuctoritate sedis apostolicte tmmionis effecto exsecrationem sui
haretici dejiciendi sunt. gestat el poe-
Item (ibid.). « Hac ipsa causa Timotheus et nam. Quo lenore Timoiheus et Petros noo repetiia
cxieri non onus, sed plores ulique, nomeo sacerdo- synodo, sed auctoritate tantummodo apostolicac
tii pr.clerenles, sola sedis apostolicse stinl auclori- sedis, ipso quoqoe Acacio posttilante vel exseqoenle,
late dejecli. > probantor esse damnali. >
CAP. LXXVlI. Quod hwreticus proprio judicio se CAP.LXXX. Qtiodtine ulla ventilaiione synodi apo-
damnat. stolica sedes et damnare et restituere potest quos
(Ibid.) < Nobis nolluni fas inire certamen cum oporlel, ulpole cui licitum est de omnibus judicare,
el neminemde illa.
liominibus communionis alienae, divina Scriptura
praejudicante : Honnnem hmreticum post primam et (Ibid.) Cuncta per mundiim novil Ecclesia, qu.a
tecundam correplionem devita ; sciens quod hujut- sedes aposlolica jus habeat solvendi, ulpote quae
modi delinquat proprio judicio condemnatut (Tit. m, fas de omnibus jodicandi, neqiie coiqoam liceat de
10): el ut cognoscant quia non solum ab alio, sed a( ejus judicarejodicio. Siquidem ad illam de qualibet
seipso quoque damnaretur bsereticus, neque comi niundi parle appellandum esl; illa aoiem nusquam
istis se nou corrigentibus ineunda congressio, quem- dcbet appellare. Sed nec illa praetermiitimus, qood
admodum cttm aliarum hscresiiim sectatoribusi apostolica sedes sine ulla synodo praecedente et
diniicatio rcnoenria. solvendi quos synodus iniqua damnaverai, et dam-
$65 LIB. DE AIISFJUCORDIAET JUSTITIA. — PARS III. 9fl8
naiitli, nolla exislcnte synorio, quos oporitierii, ha- .A utrumqiie euiin sacratnciituro esl : et qnndameon-
buerit fncultaiem. secratione homiiii dalur : illud cum baplizaltir,
CAP.LXXXI. Quod hwrelici sunl qui in atiqua vivis isiud ctini ordinalur. Ideo non licet n Calholico
tactrdatibus calholicit superponuntur, vel super- illud iterari. Nam, si qoanrio ex ipsa parte venien-
positis commuHicant. les eliaro praeposilipro bono pacis, correcto selii-
Et noUndum quod ideo lantiim vocal Pelrum smatis errorc, suscepii snnt: el si visum est opus
•csclerosqne haereticos, quia vivenlibns, episcopis esse ut eadem officia gererenl quaj gcrebanl, non
injiisie superpositi sunt; et Acacium etiam qoia snnt rurstis ordinati; sed, sicut baplismus in eis,
«is consensit vel commonicavit. Unde ilem Ge- ila ordinntio roansit integra, quia in prarcisione
lasios (epist. 13): < Acncius praevnricator exslilit fueral viliuin, quod unilatis pace correcliim est,
in omnibus qoos fecit depulsis catholicis pontifici- non in sacramentis, qnse ubiconqne sttnt ipsa
bus tanqtiam tyrannus in Ecclesiis quibusque prae- sunt: et cum cxpedire videlur Ecclesiae, ol praepo-
poni, vel laliier praeposilis perversa comiinmioiie siti eorom venienles ad calbolicam societalein, ho-
pertnistiisest; quia ob hoc ipsum secunrium cano- nores suos ibi non adminisirent, non eis laroen ipsa
nes fueraot ab ecclesiastica communione remo- ordinationis sncrnmenla delrahiiuiiir, sed irinnrnt
vendi, quia sesepassi sunl successores vivis sacer- super illos: irieoque non eis manus imposiiio im-
dolibus ndhiberi. > Ilem : « Quis non prospicint ponilur, ne non homini, seri ipsi sacraiiienlo liat
Chrislianus quod calholicis ponlificibus propria injurin. Sicul nulem in bnplismo est qoori pcr
sede dejectis, nonnisi hserelici potuerinl inlroduci : omnes dari possit, sic io ordinntione jtis dandi;
quibtts cunclis vel auctor fuit Acacius subrogandis, olriimque ad perniciem suani, qtiandio charilalcm
vel subrogaliscommunicator accessit. nnn habent onitaiis, sed tamen nliuri est non
CAP.LXXXII. Quodaliqnis crimen suum lam lilteris linbere, aliud est perniciose habere, aliud esl salu-
quam voc£confessus, non amplius debet audiri. briler halierc. Quidquid non habeiiir dandum est
Item (ibid.): «Ideo vocatur ad judiciom certe cui opus est dari. Quod vero perniciose habeatur,
qusecunque persona, aut ut fatealur objecla, atit per corrcclionem agendum, ul salnbriter liabeaiur:
convincatiir objeclis. > Item :« Posl confessionem quanqiiam elsi laicus aliquid pereunli dederit nc-
litteraruin tenore deprompiam.cor ad judiciuin voca- cessitate compulsus, quod cum ipse acciperet dnu-
retor Acacius, qua se confessus est Pelro, qoein dttm esse arididicit, nescio an quisquam riixerit pie
peiiit a seriis aposlolicscprseceptionc damnari, com- est rcpctenrium. Nulla enim cogente necessitme,
iiiunione sociasse, nec ei jam credi externae coro- Q si fial, alieni muneris usurpalio est. Si auleni ne-
mnnionis effeclo, vel pro sua, vel pro illoruro, vel cessilas urgeat, aut niillum aul veniale rieliciuiu
pro Petri defensione j'aro posset, cui se prius mi- est. Seri, etsi nulln necessiinle usurpeiiir, et a quo-
sctierat nefando consorlio; sed cum eodem nonriitm iibct cuilibet riclur quori daluni fuerit non potest
legitime discusso alque pttrgato coitimumone socia- dici non daiuiii, quainvis recte dici possit illicite
itis; qttia adhttc rco se misctiii, jaro pro eodem daltiin. >
non habuil fiduciam loquendi ? > Ilcm : < An denuo CAP. LXXXIV. Quod illicite dans vel accipient tacra-
dolei Acacitts, quod speciali synodo non fuerit con- , menla, nisi pmniiuerit,puniendus est:
futatus, cuni proprium crimen lilieris suis ipse Illiciti ergo usurpaiionem corrigit reniinisccntis
rietexerit, nec auriiri debucrit jam sponle confes- et pceniteutis affecttts. (Aug., ibid.) « Quod si non
sus ? > in quibus otnnibus responsis Geiasii conslat correxerit, manebit ad pcenam osurpaloris quod
magnain confitsioneni vel dissensionem de datnna- dalum est, vel ejus qui illicite dedil, vcl ejiis qui
iione Pelri Alexandrioi vel Acacii Coiislaiiiino- illicitc accepil; non tamen pro non dato habebilur.
polilaiii fuisse episcopi, quae a mtiliis, ut snperius Si enim aliquando furtim, aul extraordinarie, non
riiciuro est, multis raodis repulabalur injtista. in moneiis publicis, atirum vel argenium percu-
CAP.LXXXIII. Quod cujuslibel mali sacerdotis, vel D tierido signaverinl, cum fuerit deprehensuni, nonne
hwrelici, vel damnali, tera suni sacramenta. illis punilis vel indulgentia liberatis, cognittim re-
Quomodo aiitem vera quamvis non rata possint gale sigmiin thesauris regallbus cogetur?) El paulo
esse sacramenla cnjuslibel mali sacerdotis, vel hae- post: <Si forte militise characterem in corporc suo
retici, vel dainnati, tesiatur Augtislinus in Genesii non mililans pavidus exhorruerit, et ad clementiani
ad litteram : <Elsi aliqna culpa qtiisquam ab ollicioi imperaioris confugerit, et impetrata venia mililare
removeatur, sacramcnlo Domini semel impositoi jam ccepcrit, nunquid homine liberaio atque con-e-
nnn cnrebii, quamvis ad judicium permanetite. > pto, characler ille repetitur, ac non potius agniius
Iriem ad Parmenianum de baereiicis eliam damnaiisi approbatur? An forte minus habent sacramema
(iirid., ti, c. 15): < Quod qiiidam dicunt baplismunii Chrisliana, qoam corporalis hsec nota, com videa-
qttem accepit r.on amillet qui recedil abEcclesia; mns nec apostatas carere baplismate, quibus titiipie
sed jus tamen dandi qood accepil amiliit, mtiitis, per poenilcnliain redeunlibus non restiluilur, et ideo
nvedis apparet frustra et inaniier dici: primo quisi araitli non posse judicalur? >
utilla osienriilur causa cur ille, qoi ipsom baptismai Ex qtiibus verbis beati Augustini cscterorumqiie
amiltere non potesi, jtts danrii potcst anijitcrc, sancioriim conslal in omnibus lam apostalis qiiaiu
937 D. ALGERI SCHOLASTICILEODIENSIS 9G8
haereiicis vel damnalis permanere Chrisli sacra-. A minus a sacerdote non pecuniarum sed lucra ani-
inenta : vera quanturo ad se ct sancta, sed nisi pce- marura exigal. Unde eliam Hieronymus eonqtieritttr
tiitcntia vel indulgentia sobvenlom fueril, ad da- in Michaea,cum dicatur ad aposlolos : Nofiie possi-
inualionem usurpatoris pervenient, vel habcnlis, dere aurmn, neque argentum, neque scs in zonis
vel danlis, vel accipienlis. Quid ergo prodest quod vestris sil (ibid., 9), et excutiatur de viri sancli
vera et sancta sunt, cum usurpalores pravosseque manibus etiam labore parata pecunia; voces Do-
periroant, ac si essent mala et noxia ? Crassus au- mini venditani, el de coluinbis mercantur in lem-
rum siiivit, aeque periit auro sicut Ncro veneno. ploRevera enim quae Deo semei oblata sunl, ven-
Iicm : Aurinn leqiie verum est in arca ftiris, sictit in deoda non sonl, qnia qttud ille oon vendidit cojos
Ihesauro regis, sed a rege licile habetur, a fure proprium fuit, quomodo ille vendere riebet cujus
illicite datur, iliicite accipitur : ideo et ipse ftir, et non esl? Pauper enim Cbristus suoEcclesiam san-
communicaior furii, nisi forte dc conscieniia furli guine rederr.it, et instituit non divites, sed paupe-
se purgnverii, ut etiam pcrhibet Gelasius ad Ana- res; non ea quae stinl, sed quae non suni de munrio
stasiiim impcratorem, uterque digne et jiiste da- elegit; suos successores non nmndi amicos, se 1
mnabitur. Undc periculosum revera vel approbalio- inimicos esse voluil; a sua Ecclesia non modo fe-
ne, vcl conseiisii, vel saliem cx conscientia, baere- •B noris et lucri cujuslibel commercia abstulit, sed et
ticis comninnicare; qoia etsi aiiqoando, ut superius concopiscenliae, voloplatis, solliciludinis, impcdi-
patel, iiidiiluiin est ex discrelionis vel pietatis arbi- menla exstirpavit; terrenorom contemptum, coele-
trio, damnabile tamen conslal esse justo ei vero stium tanlum atnorem indixit. Ctim ergo nibil ha-
Dei jttdicio buerit vel habere debuerit, ab origiuis soae suec.es-
CAP. LXXXV. Quod sola avarilia commendat Si- sione, quod nisi per rapinam habneril de munrio,
moniam. nisi forie ex graluita aliquorum Adelium oblationc,
Quia ergo haercses cum suis communicatoribus nec ad se suosqoe susteotaodum? Saiis ergo ab-
smit damnni.T, irico a sancla Ecclesia prorsus prae- sordom, ol qtii sua reiinquere imperantur, aliena
ler Simoniam sunt exslirpalse : quam cum inextri- vendant; et, qood deterins est, qoibus de lerreuis
cabili iliiseiia sola commendat avaritia. Caeterae etiam terrena iocra iolerdicontur, de coelestibos
enim luereses, qtiae insolobilibos sententiis EccJe- ncgotiare aodcanl, adeo ot a stise venalitatis ava-
siam scindebant, sunt sopitae, sola hsec qoae innu- ritia, nec luta esse possit etiam fidelium defun-
merabilibus pollel pecuniisr inccssanter scandalum ctortim eleemosyna, nec saltetn divinaeadministra-
geuerat Ecclesisc. Aliaeauctorilatem sibi videbantur lionis gratia.
conlrahere a propheiis cl evangelistis, et tamen CAP. LXXXVI. Qtiorf de Simonia damnanda nulti
ccciderunl; hsec damnationem sustinet ab ipso tacendum.
Dco, et prophelis, et omnihus sanctis; et lamen Aspere quidero in Simoniaeos loqui visus som,
admodtiin Lernaei capitis ab ipsa sua succisione sed sciat oinnipotens Deus salubriter ac vere, quia
somit incremenloni. Ul ergo patet, fidem Christia- non ex meo sensu prsesuraptuose, sed ex ipsius
nam non expognant senlentiae vel divilise, qoia ad Domini et omnium sanctorom aocloritate, qoi
qood loqoaces hacreses sed paoperes non possoot verbo et exemplo Uum nihil in mondo amare vel
cogere, ad illud haec mota sed dives potest allicere: habere sludaerunt, coeieslia pro lerrenis mutuare,
regalia eoim castra et nomismata, qoia semel in vile nimis commercium abslruxerunt. Ego autem
dolem Ecclesiae cesseront, non venduntitr; et rega- lacere non prsesumpsi, nec aiiquis revera tacere
lia verba, cum transierint in jura Ecclesise, siint debet; quia, ul ait Ambrosius, licet tibi silere in
vendenda. Tottis episcopalus in massa gratis daiur judicio pecuniario; in caosa aulem Dei, ubi com-
a principe, et barinus decaiiiaevendendus est a prae- municationis est periculum eliam dissimolare non
siile? Fruslra efgo praecepil Deiis, gratis accephiis, leve peccatnm est. El Gregoritis ait: Quia quisquis
gratis date (Mallh. x, 8): si quod gratis accipilur in D in Simoniain vehemenier oon exarserit, cum eo
inunere, vendendum est in dispensatione, cum Do- a quo lioc flagitium orlum est portionem hahebit.

MONITUM IN SEQUENS OPUSCULUM.

(D. B. PEZ., Prser. ad lom. IV Anecdot., p. x.)

Glarissimus P., domnus Edmundus Marlene nuper admodum Algeri ex scholaslico Leodiensi Cluniacen-
sismonachi Librum de mhericordia el. jusiitia eriidil in Thesauri Anecdotorum Novi lomo V, a col. 1019,
in cojns praefaiionc, qiiain domiius Nicolaus Leodiensis, dc omnibus Algeri opusculis agens conscripsit,
panca qoidein, sed gravia et fide dignn tlc vila et scriplis Aigeri trariomur. Algerus Leodiensis, inquit Ni-
colaus, scriptor seqtialis, ab ipsa infantia totum se lillerarum sludio tradens sub clarhsimh virh, quorum
scietuia et lionestismoribut lunc temporis Leodien*h fulgebalEccletia, Francia illustrabaiur, nobiliter fioruit,
adeo ut ttutla ei Chrhlianm fidei regula viderelur incognita, nulla liberalium artium aliena. Et ut de moribut
ejus aliquid memoriwiradamus, priino inecclesia Sancti Barllwlomwi aposioli, qum esl in suburbio Leodii,
9G9 LIBELLUS DE LIBERO AKBITRIO. 970
Deo mililavil, professione et habilu clerictts, gradu diaconns, officio scholasticus : procedente vero lempore in
majorem ecclesiamSanclm Mariw Sanctique Lamberti ab Oberlo ephcopo honorabiliter translalus, el ci priort-
bus gratanler exceplus, usque ad obiium felicis memoriw Friderici ephcopi, annh fere viginli, pro Ecclesia-
sticis negotiisad tliversns personas et Ecclesias multds insignes conscripsit epistolas, quw a plerisque summo
conservantur el leguniur studw, etc. Hnrum forte episiolarnm non ollima fuil optisculom quod nos Libei.
tnm seu Tractattim de libero arbilrio inscripsimus, secuti fidem antiqui codicis illustris nobisque amicis-
simi viri, domini Zacharia: ab Uffenbach, et Joannis Trithemii, qui libro De scriptoribus eccl., cnp. 328,
inter Opera Algeri diserte recenset De grutia et libero arbiirio librum unum, cojus initium sit: Sciendum
est quod tiberum. Etsi enim oposcoliun, ut iniiic est, niillam epistohe formam referat, fieri lamen potuii ot
a librariis cotnpenriii gratia ea detriincata et praeterroissa sint quae pro more epistolis praeponontor et
subjungiintiir, iri qtiod pluribus exemplis fncile demonstrari posset. Caeterum Algerus, mirum est, qiiam
diluiiile Calholiccque gravissimas inlricatissimasque de gratia, prsedestinaiione ac libern arbitrio quse-
siiones in brevissimo islo opusculo dissoiverit, adeo ut attdacter pronunliare liceat plus lucis in htijtis-
nrodi controversiis ex eo ono qiiam ex phtribus etiam recentiprum scholasticorum voluminibus peti posse.
Scriptiunculam vel obiler percurrat qui gloriosius nos de ea prnedicasse putaverit.

DIVI ALGERI
CANONICILEODIENSIS

LIBELLUS DE LIBERO ARBITRIO.

(Edidil D. Bernardus PEZIUS,Thes. Anecdot., i. l\, part. u, col. 111, ex inclyla bibliotheca ms>;. illustris
viri domini Zaehafise Conradi ab Uflenbnch.)

CAPUT PRIMUM. A pria, ot nemo sit qui de se prsesumal, sed in solo

Quule [uerit Adm liberum arbiirium ahle el post Deo semper confidat.
lapsum. CAPUT II
Scieodom estquod liberom arbitriutn dicilurha- Nec prmdeslinatio bonotum ad prwmium, nec prw-
buisse priimis hoino, anleqiiam per gostum poroi scienlia malorum ad pmnam obest libero arbitrio
cssel effectus servus peccati. Sed,.cum habuissei li- Sed huic libero arbilrio -videtur coi.il!aritiin, quod
berom arhilrium, viriendum est qitse iibertas illius Dominus sanctis ab seterno vilam aetemam prse-
arbitrio fuerii. destinavit, et similiter causam vitoe aeiernae,meri-
Arbilrium certe liberuni fuit, quandiu stise poie- lum scilicet praeordinavii; reprobis autero inoriem
statis exstitit, ita ut, nulla vi cogente nec Dei nec sclernam, sed non morlis aelernaecausam, quia Deus
diaboii, qood vellet bonora atit riialiira faceret. Seri, nulli peccata sua praedeslinavii. Non eiiim est Dei
cum liberum esset hoc respectu, qtiia intllo dpininio, disponere quomodo jteccatorpeccet, sed tainen, cum
nulla vi eogi polerai, ut vellet aliquid aot nollet, sciat eom peccalurum, raoriem ei praeordinat [Apo-
per se tamen debile erat, ita ol ex stta debilitate ca- graphum, prseordinarel], ut verus judex. Si anifim
dere posset, si diabolo non cogenti, sed suadenli prseordinat eipraedestinat yitam bono el moriem
consentiret. Sed slare ex sua viriule nullo modo " malo, videtur vim inferre libefo arbilrio; quia,
posset, etiamsi veilet, nisi eonsiiio Dei credens, ut cum prsedeslinatio sua falli non possit, necesse est
vellet boniim, qood bene vellet, perficeret per ejus- ot malos sil quem praedeslinavit ad inortero , et bo-
dein Dei atixilium. nus sit quem praedestinavil ad viiam : et si necesse
Cnm ergo Adam Iiberam voiuntatem haberet et est hunc esse bonum et illum roahim, peril ergo
propriam, non propriaro habebat possibilitalem, seri liberuin arburium, quod necessilate cogitur.
alieuam, ut essct in homioe, quod jiiste a Deo re- Quod si arbitrium non est liberum, sed cogitur
muneraretur; libera scilicet voluntas, quse Deo non necessitate, non estculpandus ille, qtti, velit, uolii,
cpacta serviret, el esset in Deo unde glorificareuir peccat; nequelaudandusqui, velii, nolil, bene agit,
cnro hominem sua virtute roborarei. Qtiia igilur li- sed laus el culpa soli cogenti est imptiianda. Cur
bercrnl Ariani et infirrous, posfquam sibi riirois est ergo pcena esl ronlis et gloria justis ? Non cst itaque
confisus, e\ libero arbitrio hosti cousensit, et per prsemium quod jtisti remuneraulur, sed sola Dei
fragiliiatem suatn cecidit: qui si Domino soli confi- gratia; nec est vindicla, qttod injusli puniunlur,
stis fuisset, Domino auxiliante, nullalenus uiique sed injtuia, quod absil!
cecitKssei. .-, Prsedestinaiio enira Dei nulla vi cogit nos ad bo-
""
Seri, cum posl primi palris Inpsum totus orbis esset nuin vel ad malum ; sed Deus apud qoein non est
scrvos peccati, venil Dbminos nos pristino restiloens transmutalio, nec vicissitudinis obumbralio (Jac. i,
gradui, reririens arbitrium primi' hominis liberum 17), abaeterno ea, quse futura sunl nobis, in cpn-
sicul prius a vi extranea, sed non a debilitate pro-1 spcctu suo prxseiuia habuit, et quales nos futuii
PATROL. CLXXX. 31
 971 HENRICI SALTERIENSIS 9,-2
esseinns, tanquam pr.Tsentes ocnlo nd oculum vidit A zarusdormil?(Joan. xi U.) Utique priusquam boc
sl quales nos aul ex noslra prnyiiate, aitt ex jostitis de eis diceret, Lazarus j"ammorluus erat; Judas ao-
sibi praeseirtavil, tafes ul praesentes dijttdicavii. tem jam Judaeos de trariiliotie conveiierat; solug
Quaeenim sunt apud nos prseieriia aut futura, a Petrus, curo de negatipne audissel, se non nega-
conspeciu Det nunquam transeuni, sed semper pra> turum jurabat. Sed tamen ex verbis Domini non
sentia sunt. Unde et Domimisin Evangelio : Calum magis coaclus est Pelrus ut faceret quoil uoiebat,
et ierra transibunl, verbuauiem mea non transibunl quam Judas ut faceret quod volebat. Nefas enim erat,
(Matth.xxvr, 35). Si aiitero verba, quse apttd nos scientemomnia nescire, quae istis essent fuiura.
in momento transeunt, apud Deum semper manem, CAPUTIV.
quis dubitel quin in conspeclu Dei onuiia sint per- Anmeritis et precibus noslris possii prmdestinatio
manentia, quae apud nos transiloria? Sicut eiiim bbtineri
visus coronam circuli lotam siniul videt, qoero Sicut ergo prsedestinaiio ad mortem non cogit
tacius nonnisi particulatim palpando sentit, sic maios ut pereant, sic etiam praedeslinatio ad vitam
Deus simol videl omnia, qoorom nos nonnisi parti- non cogit bonos ul salvenlur. Sed, cum Dominus
colatim diversis lemporibus videmtts aliqua. bonos ari vitam praeriestinaverit, ila eos praeriesii-
Si ergo semper in conspectu ejos fuiinus et pr«- navit ut ipsa sua prseriestinalio merilis et preeihus
sentialiter oos vidit, qoales aot ex ipso fotori esse- nostris oblinealur. Nonne enim Abrahae Domintts
mos in booom, aut non ex ipso, sed ex nobis fotori dixit : ln lsaac vocabitur tibi semen? (Gen. xxi, 12.)
essemos in inalttm, non inconveniens fecit, si cum Sed, licct in Isaac Dominus promisisset fecundiiaiem
diversa videret merita, diversa eiiam nobis dispo- seminis, tamen uxor ipsius Isaac fuit sterilis. Om-
neret praemia. Pravitas nostra ab selerno se inalam vit autem Isaac et dedil Deus conceptnm Rebeccse.
in conspeclu Dei ex sua nequilia praesenlavit : Deus Si ergo Dens proinisil ei fecunditalem et dedit ste-
iilam ad mortem deslinavit. rilitatem ; Isaac autem oravit et fecunditaleni im-
CAPUT III. pelravit, quid alitiri est nisi quod oralio praeriesti-
JEierna Dei visio, aua omnes siii actiones nostras nationem oblinuit? Unde colligi potest quod Deus
semperprmsenteskabuit,iitdemnullamnecessitalem ila nobis bona sua promittit, ut tamen labore nostro
infert, sed omnino liberas relinquit. acquiranlur : qnod si voltierinius allaborare , in
Quid ergo? Coegit nos Deus ot mali sibi videre- omnibus quae bene agemus nobis coopcrabiliir.
rour ab seterno? Absit! Nam nos ei polius obtuli- CAPUT V
rnus ut hos iiialos videret. Verbi gratia : Si video C Arbitrium nostrum sic nunc liberuin est;ut mala ex
jacere aliquem, necesse est quidem iil ille jaceat se solo, bona iionnisi ex gralia velle possit.
qiiem jacere video, itul falsum est illud, quod ego Notandum aulem quia, cum arbilriuin noslriim,
eum jacere videam. llla vero necessilas an a ja- ut dictum est, liberum sit ab exlranen -violentia,
cente est, an a vidente ? Utique non a vidente in- non tandem quanlumad seliberutn est absolute, ttt
fertur iiecessitas ut jaceat, scd ab illo, qui se depo- stcut a se simpliciter habet ut malum vclit, sic et
suit ol jaceret. Dominus igilur, cui nihil est prse- a se habeat bonum velle sine aspirante gralia : quod
terilum aut fulurum,' nos sibi prsesentcs semper el cum a npbis habeamus non videre, si oculos
csse malos vidil, non ulille visus necessiiaiem in- claudimus, non tamen a nobis simpliciler habemus
ferrel pravitatis, sed quia pravitas illa latere ne- videre, etiamsi oculos aperimus, nisi splendore ali-
quivit praescientiam judicis. Nunquid enim Petrus quo illuminemur : et sicut splendpr non pu.cst noo
Dominum negavit, quia Dominus dixit : Termene- illuminafe, si ocuii aperiantur, cum prsesens sii;
gabh?(Matllt.xx\\,Zi) aul nunquid Judas tradi- sic gratia Dei non potesl bonae volunlali noslrae
dit, quia Dominus dixit : Tu nie trades ? aut iiuii- sibi appliciiae non aspirare, cuni oronibus propo-
«juidLazaros morlous est, quia Dominus dixil: La- D sila sil.

GIRCAANSUM
MCL

HENRICUS SALTERIENSIS

NOTITIA
(FABMC Biblioth. tned. et inf. Lal., t. III, p. 227*

Henricus Salteriensis, Hibernus monachiis, circn annum 1150 scnpsit ad llenrieiim abbntem de Sartis,
De Purgalorio S. Patricii (incerfum vcteris ne illius, an potius Pairicii abbatis circa aiinum 850), siva
973 TRACT. DE PURGATORIO S. PATRICII. — PRJEFATIO. 971
de speltinca quam ingrestns qnivis veraciler pwnilens spalio unius diei ac noclis moram in ea fecerit, ab
omnibus purgatur peccatis quibus in tota vila sua Deum offendit, Non tanttini prologmn, seri Iractnlum
Ilenrici iniegrum volgnvit Thorons Messinghaimis in Florileqio insulw sanclorum Riberniw, Paris. 1624,
in-4», p. 89-109, linde emcndandus Ouriiniistom.il, p. 1440. Exstnt ilidem in Jonnnis Colgnni triade
thntironlurgn, Lovnn. 1645, fol. Conferenda eiiam uoae rie S. Palricii porgatorio nptantur in Aclis Sancto-
roin t. II Mnriii, 17, p.-587 seq. Ab illa narratione Henrici de S. Patricii purgalorio non riilferiiiit Visionet
S. OEni miliiit, quas ab iila distingnil Carolus Vischius p. 145 Biblioth. Cisterc. Virie Messinghamoro
p, 99 seqq. Qiiem vero Cisterciensem facit idem Viscliius et Pilseus p. 207, hunc Benedictinuin alii, ut
fealeus li, 77. Nimirom Cistercienses el ipsi suiu genus qttoddam Beneriictinoruro.

rRACTATUS

DE PURGATORIO SANCTI PATRICII

HIBERNQHUMAPOSTOLI.

AD LECTOREM PRJEFATIO.
Florilegium InsulmSanctorum, seu Vilm el acta sanclorum Hibernim, elc.
(Thomas MESSUNGUAMUS,
Paris, 1624, in-4'.}

Evangelistn Jonnnes, sublimis illa aqoila qoac sopra omnem visibiliom ef invisibiliiim creaiorariim
conslitiitionein se erexit, lucis internae alqne scternaefixis octtlis contemplnlor, et generalionis divime
specinlis annuntialor, non erttbescil, fluenln illa altissimi sui Evangeiii, qiinede sacro Dominici pecioris
fonte polavit, bocce periorio concludere : Sunt auleni el alia mulia, qtiw fecit Jesus, qttm si scribanlur per
singula, nec ipsum mnndum arbilror capere posse eos, qui scribendi sunl libros (Joan. xxu.) : ut sic osten-
deret.se itonad graliam, quoti nmicos esset Christi, scripsisse. Eienim qui nd gralinmIscribiint aliciijus,
nihil prselermittere soJent, quod abeo gesltim. fueril, commemoraiione.digniiin; se vero mullo plurn,
quam scripsisset et valrie-meinorabiiia omisisse. Vel quod probabilius videtur, ne quis exislimaret non
fnisse facta a Chrisio plura miracula quam qnae ipse caelerique evnngelislae commetnorarunt, ihique iirii-i
terroinom flgerel, niliil amplius credens, qtiod aitt alibi legeret, aul aliunrie facltim a Chrislo nudirei.
Quo vel nnico Achillseo jnculo, sett lapide ex fonda Davidica proj'ecto, sttperbos ille Goliath, el incircnm-
cistis eofdc PhilisliPiis, Liillierus, cum sois heterodoxorom castris proslernilnr, et fogator; dum aposto-
licas caelerasqne ecclesiaslicas iradilioues, tanqnam hominmn figmenta rejicit, nihili|iie credenduin assc-
rit, qood in Verbo Dei scripto non coroprehendatur expresse, el si quid ibiriem ejus lurpissifnae voiuptati,
aut pailiaiae liberlali contrarium (ol epislola canonicn D. Jacobi, etc.) contineretor, id non nisi vanum,
el sirnmineom afflrronrel pariqtie insania ex Bibliis deleri coraret.
Qois igilor meriio roirari polerit, si aliqitis scriplor vulgaris, quovjs evangelisla longe inferior, vilain
talig sancti, qnalis erai sancius nosler Pairicios describens, cojus infantia, adolesceniia, virilis setas, ct
senectus, nihil aliuri esse videlur, qilam jugis eroanalio virtnliim, opemtio magnaliuni, et palraiio mira-
cnioriim, qoibus nec ipsa mors litnitein posoit, aliqua imo plura comroemoralo digna, a lali sanclo palrata,
aot pcnitos ignorel, aut cognita praeierinittal?
Cum ergo cerlissimum sit ut ex infra dicendis manifeste patebit, extraordinariom in Hibernia a
S. Pairicio inventum fuisse Purgaioritnn : cerlum iiein sii, istud n Jocelino, in ejus Vita, aut pioisns
silenlio praeteriri, aul levissime laclam deseri, nonideo existimarous, communeiri domesiicoruro iradilio-
nem, ac exterorum hocce de porgatorib, assenionem debililari, aol Jocelinom iroperfecii operis nociorem
debere appellari, com et ipstim sufficienter excusare, et non incongrue supra relniuin Joannis rie Domiiio
diclom, faouiio Domini Palrieio accommodare possimos, sic riicendo : Sunt aulein et alia multa, quae feCit
Pntricius, quse noii sunt scripta in libro lioc a Jocelino composito, ob causas nimirum supra in cxplica-
tione textus evangelici roeinoralas. Deinrie non sine magna probabililate asseriinus, Joceliiiitm iilcirco de
Purgjaiorio sancii Palricii in libro ejus Viiae non tractasse, quod ex aliquorum opinione deceplus, non
Patriciuni aposlolutn, sed alium Patricium el aelnte, el diguitate' ab hoc diversum, hujiis Piirgalorii
invenloiem liiisse putaverit, quam sententiam, ulpote ialsam, infra refutatam videbis. El saue, nisi vei-itati
inriagandaesluriuissemos, iioii est qtiod tanlopere debiijiis Pufgalorii auclore aliercaremiir: annon sal nobis
fore.t illud ab aiiquo, quisquis tandem ille sil, invenlura esse, tam singulari Dei privilegio noslram patriam
gauriere, tatnque salutari beneficio nostrales frui?
Quamobrero (amice leetor) non est quod in bocce de Purgatorio tractalu styli diversitatem mireris :
nnm, cnm nulliiiii reperire poluisserous, qUi de eo exacte egissel, sed hunc istud, illiitn niiud altigisset
punctum, satius esse arbitrnbamur, quae apud varios invenimus in iinuni congessisse, quam opus aliqua
ex parte iniperieclum reliquisse. Sed, nequis Iaboris praeniio defrnudetttr, aol operis merilo privelur, aut
divefsorum opera confunriantiir uoius aucloris ab alterius, scripta, hoc modo dignosces.
Qoaloor priinas alphabeti litleras inlef uncos npponi c-jravimus. Qttae itaque sttb litlera A, osqoe ad
aliain scqtientem litteram scripta reperies, ascribe reverendissimo domino D. Davidi Rolho, Osoiiensi
episcopo, et toiius llihernise vice-priniaii, viro in omni scientiarum geoere versatissimo, rhetori facundo,
philosopho subtili, theologo proiundo, llistorico percelebri, acerrimo virorum repreliensori, ecclesiasticae
libenaiis defensori, patriortun privilegiornm propognatori, hibernicaruro calaoiitatutn zelalori devotis-
simo, pacis (leniqne et ouitatis inier ecclesiasiicos propngaiori diligentissimo, qtti iricirco congrcgationem
vulgo riiciain, pacificaiu in Hibernia, annp 1640, inchoavii, quse ciim niagno ecclcsiasiicororo fructu ma-
gis magisque in dics pcr totum illud regnuro dilatatur : qui varia stii ingenii monumenta posleris reliquil,
quorum catalogum non sine causa hic inferre supersedemus, el majora ab eo brevi sperumus.
975 HENRICI SALTERIENSIS 976
Qoae deinrie sttb liltera B scfibitriliii- Henrico Salleriensi niohacho Anglo orriinis Cisterciensis tribue;
qui a Florentiano Hiberno epircopo, et a Gilberto rie Luda Cislerciensium monachorum abbaie bonas lit-
leras, et optima bene vivendi prseceptn didicit : ipse etiam jam edoctiis, aiios docere solebat inilium
sapientiaetiinorera Domihi. Et, quia videbat homines plerumqiie magis poenaetimore, quam virtutis amore
a viliis deterreri, populo inculcare consueverat, nihil coinqiiinaluin intrare posse io regnoin caiorum,
ntque adeo oiiini peccato debiiam.stiam poenam, et prius secundum divinain jusiithiin satisfaciendum pro
delictis, vel iii hoc saecolobene faciendo, yel in Purgalorio supplicia patiendo, qtiam cuipiaro, qui peccaii
mnrulam aliqiiando contraxit, pateal ariitus in aeternumcceleslis beaiilndinis refrigerium. Unde el scripsit
ari Henricum abbatem de Sarlis supef Purgatorio S. Palricii librum uiiuni : De poenis purgatorii Iibrom
unuro. Claruit aono gralise 1140. .
Quaedenique, sub litiera C inveniuntur scripta siint MatliiseiParis, Angli, monachi Beneriictini, qni ab
ipsa adolescentia monaslicae ilisciplinae tradilur, egregiam qnam naturn riedit indolem omni laudabilioii
ei-.itililiooeperpoiivit, omoi virtute ornavil: Mamarius scriptor, piclor non vulgaris, poeta elegans, diale-
cticus acutus, Theologus solidus, ei, quori oinnium capot esl, morum imegritate portis, vitae innocentia
clarns, simplex, candidos, multaque plura de hoc, quae breviialis causa oioitto, habei Pitteos ad anouoi
1259, quo tempore idem Mattbaeusobiii.
Historiam OEnimilitis Hiberni habel lain hic Matthaeus, quam prsefatus Henricus, sed ille compendio-
sius, et, ut arbilramiir, ex Henrico deseiiptam; hic vero prolixius.
Quocirca historiam integram ex utroipie conOcimus, supplendo ex uno quse desunt in allero : propriis
lamen ipsoruro verbis tolum referemus; et (nisi dum pattca erunt) quseex uno alteri adjuogemos, diversa,
in margine, ljttera assignabiraos.
Qose landem sob litlera D habentur, aut ex nostro adjecimus, aul ex aliis collegimus, prout Tractatu»
cooiplementom requirebat; his omnibus, pie Lector, ulere, Deomqoe pro nobisinlerpella, ut ignis Pnrga-
lorii ardorem aut nunquatn sentiamus, attt, si senserimus, ab eo quaiiipcius libereinor. Yale.

INCIPIT
PROLOGUS HENRIGI SALTERIENSIS
IN PURGATORIUMS. PATRICII.

Palrisuo inChrislo pfseoptato HENRICO, abbatide A solutas corporibus, manibus fralii, pedibus duci,
Sartis, frater HENRICUS Salteriensis, monacborommi- collo suspcndi, flagellari, praecipitari, el multa
lrirous, contiiiiia salute, Patri filius obedieittisemunus. hiijusmodl, quse natiiro! minime repugnant, narrat.
Jussisti, Paler venerande, ut scriptum yobis Notum est auietti multos muiloiies quaesiisse
miilerein, quod de Purgatorio, in vestra nie retuli qualiter animae corporibus exeani, quo pergant,
audisse praesentta : quod qutdetn eo libentius quid inveniant, quid percipiant, quidve sostineant;
aggredior, quod ad id implendum paternilatis vestrae quse quia nobis sunl abscondita, magis nobis sunt
jussione inslanlius compellor. Licet eniro ulilitatem limenda quani investiganda. Hoc vero cerlura ha-
muitorum per me pervenire desiderarera, veslram betur, quod vitani bonain mors mala non sequjlor:
vero minime laleat paternitalem nunquam me el Iicet usqtie ad lnortem maneat merittim, et post
legisse quidqiiani, unde in timore et amore Dei moriem reddalur praemium,poena lamen post mor-
tanlum proficerem. Et, quoniam beatum papari Grc- tem esse dicitur, quaepurgatoria nominatur, ih qua
gorium legimus mulia dixisse de his quae erga hi, qui in hac viia in quibusdam culpis, justi tamen,
animas fiunl terrenis exutas corporibus, til el tri- et ad vitam aelernam praedestinati, vixerunt, ari
stibus negligentium animos terrerei, et ketis justo- lcmpus cruciabontnr ul purgentur : unde queiniul
rum affeetitm ad devolionem inflammaret; firio- B modum a Deo corporales pcense dicunlur pra:para-
ciaiiits qootl jVuues,ad profectum simplicium per- tae, ita ipsis poenis loca corporalia in quibus sunt,
ficiam. In multis enim exemplis qnee proponit, ad dicuntur esse distincta. Credunlur laroen tormenta
exituin animarum, angeiorum bonorum, sive ma- maxima ad quae culpa deorsom premii in imo esse:
iorura prsesenliam adesse dicit, qtti animas pro maxima vero gaudia ad quae stirsum per jusiitiam
meritis, vel ad tormenta perlrahanl, vel ad requiem ascenditur, in summo; in medio aulem bona et ma-
perducant. Sed et ipsas aniinas adhuc iii corpore la. Quod et huic de saricti Patricii purgalorio vide-
posita», ante exuuin, mulla aliquando de his, qtiae tur congruere narrationi; etquod inlimus subtus'
ventura sunt super eas , sive ex responsione con- lerram, vel intra lerrae concavitalem, quasi carcer
scientiae interiori, sive per revelationes exlerius el crgastulum lenebrarum communiler creditur,
factas, praescisse fatetur. llaplas eliam et iterum narralione ista asseritur, et quod Paradisus in
ad cprpora reductas, visiones quasdatii ,et fevela- Orienle sit, et in tcrra Sur, narralio ista oslendit :
tiones sibi factas narrare dicit, sive de lormentis ubi fidelittm ariimaea poenispurgatorii liberatae, di-
iinpiororo, sive de gaodiis juslorum. Et in his la- cuniur aliquaridiu coinniorari jucunde. Quod vero
lnen, nihil nisi corporale , vel corporalibus siraiie B, Auguslinus el B. Gregprius dicuht, spiritum ppena
recitasse : flttmina, flaromas, pontes, naves, domos, ^ cofppraiis ignis cruciari, ista videniur aflirmari
nemora, prata, flores, homines nigros et candidos, narratipne. In pcena verp purgatoria, qua post exi-
etcaeicra qualia iti hoc mundo sblent, vel ad gau- tum purgantur electi, certum estalios aliis pius
dium amafi, vel ad torineiiluin timeri.; se quoque minusve, pro meritis cruciari, qtiae quidem ab.hb-
 977 TRACT. DE PURGATORIO S. PATRICH 978
ininJbus non possunt deilniri, quoniam ab ipsis mi- A' reversis, in corpore viventibus, et corporalia tan-
liime possunt sciri: ab eis tamen, qnorum animse a lum scienlibus, intimarentur : unde el in hac nar-
corporibus exeont, et iterum, Deo jubenie , ad cor- ratiooe a corporali et mortali homine spirilualia
pora redeunt, signa quaedam corporalibus sioiilia dicuntur videri, quasi iu forma, el specie corporali.
ad deinonsirationem spiriloaliora numerantur, quae Quis vero eam mihi retulit, el quomodo eam agnoviL
irisi in talibos, etper talia abanimalibus corporibus in fineiiarralionis indicabo.
extitis viderenttir, nullomodo abeisdem adcorpora . Explicit prologns.

INCIPIT PURGATORIUM S. PATRICII.

CAPUT PRIMUM. gense monasterium ipso die S. Barlliolom;ci, diem

De nomine, exhtenlia et locopurgalorii. clausit extremum : > hsec iile.
6. Purgaloriuni auteni istud a Patricio sive primo,
[A] 1. Variis appellalionibus insigtiitur hic lo- sive secunrio (de qno oporlunius alibi) fuisse inven-
cus apud scriptores ecclesiaslicos; nam praeierr _ tum, ctim sit conunuiiis Hibernorum senSus et tra-
qttam quod vulgari nomine dicatur purgatorium, dilio, quam cum lacte niitricis suxisse videniur; et
etiam puteus sancli Patricii et antriun vel specos lingua ipsa popularis, iere sil doctrina salutaris, tit
vocator multoties. Porgaloriom quidem ab effecto in re simili dixerat oliin roagnus Ecclesise doclor,
aoimas expiaodi, purgaodiqoe : poleus vero et an- morumque magister Aiigiisiinus; hic jahi qttacrimus
trmii a piofiindo sim, et siiblerraneo meatu, in • «dminicula qtuedam illius persuasionis et piae cre-
qoem includontor exporgandi. dulitatis, qux sic persuasil lotaro hniic getitem, quae
2. Nondum nrihi conligit locum ipsum invisere , catholica esl, utsi niiaris obtrudere contrariaio
tametsi mullum oplarim. Sed vetuerunl vel pericula seotCnliam, n snminis et iniis, et omnibtis tnnquara
itineris, vel occupationes quibus jugiter delinebar>
novator, novarumque opinionuro sator exatictoreris,
idcirco, quse de loco ipsius purgatorii de tempore et explodaris; quibusTantalea curiosorum sitis ex-
ptirgalionis , de modo purgandi se, sive conficiendi stingualur, et intolerabilis hnereticoruni impudentia
ipsam peregrinalionein de miris eventibus, et rolundatur.
exemplis ingredienliuiriqoae comroemorari solent, 7. Primttm igitur firmamenlum reccptse tradiiio-
ex relatu aliorum accepi; sed lalium de quorum sit ipsa lam corisians et consona receptio ejus
nis,
lide roibi dubitandum non fuit. ab ohini aevo, et memoria hominum per universam
3. Scitnlus enim eram e diversis fitle- r
comperlx hanc nationem. Neqiie eniro sine causa dicitur,
Jilatis et aucloritalis tam ecclesiasiicis qtiam saecu-
cum tuin lu- quod oinnium ferlur ore; prsesertiro qUando id ore
laribus, antiquariis, aliis, qui iociitn
eruditorum, prudentium, nemine poentc
sirarunt, el lostricamillam exspirationem piusquam piorum constituitur.
semel cooiplevertinl nonnulli eoroin qoos consolui, refragante
8. Secundum, quod doroesticis teslimoniis asii-
et qoneex eorom narralione cum bis collata, quse
pulentur 'exlerorum suffragia : ut Henrici Salte-
scriptis, monumeniis continentur, certiora aul veri-
similiora coinperi, paucis hoc loco perslringain. riensis, et Matthsei Parisiensis in visione OEni mi-
4. Estque ante omnia observandum, apud exteros liiis, inferius ad iongum describenda : Dionysii Car-
lliusinni libro de qiiaiiior hovissimis, lertia parte ,
scriptores reperiri meiitionein duplicis in Hibemia articulo xiv, Jacobi Januerisis (alias Genuensis),
purgatorii; unum esl sancti Patrieii quod in aqui- Doroinicani in Vita S. Palricii, in Legenda San-
lonnri parte regni positum est : allerum sancli cloriiin. Radulpbi Hygeden Cisterciensis ih poly-
Brendaui, qttod in paiiibus occiduis eiusdem regni clironico; Csesarii Heisterbachensis in stiis
haberi dialogis ;
Raritiiphus asserit, Monbrisii, totn. Hde Vitis sanctorum; Marci Ma-
5. Deinde illud conimeiiiorandum est ex eodcm D j ruli, lib. m, cap. 4; Maurolyci Siculi in Marlyrolo-
Ratiolpho, duos ab eo dislingoi Patricios, setatis
et gio, et alionim.
pariter, diguitalis longo inler se distinclos inter-
vallo ; qoorum alter qui et primus, arcliiepiscopus [D] 9. Qtiibus adjungerelubet Joanneih Caroertem
eral: alter, qoi secundus, abbas.« Palriciusprimus, (i'n cap. 55 Solini), qui ex aliorum conjecturn dii-
citur ad suspicanriiim, Claiidianuro poelani (lib. x,
inqtiitille, ihter caetera operum suorum signn, duo in Ruff.) ad hanc foveam, haec
feriur patrasse: unum qttod cuncta venenosa animan- riiina qoae sequuntur car-
aptasse :
tia cum baculo suo de terra ejecit; secuodum, qttod Esl locus extremum pUndit qua Gallia lillus
noiliis Hibernicos adveoium Anticbristi exspectabit. Ocettni prwlentus aquis, quo ferlur Vlysses,
Tamen nieinorabile qood.de ejus Purgatorio legilur, Sanguine libalo, populum movisse silentum.
lllic umbrarum ter.ui slridore volanlum
roagis ascribilur secundo Palficio juniori, qui iion Flebilis auttitur questus , simulacra coloni
fuit episcopus, sed abbas.qui floruit circa anntim Pattida, defunctasque vident migrare figuras.
Domiui octingcntesimum quinquagesimum, de qup Hoc si ad veritatem accedat ut locuin esse deinus
iiieininit Marlyrologium, quod qtiia populoin rebel- anie Palrit-ium natiim, quod eliam historia roiliiis
ICIPveperii, rie Hibcrnia reccssil, cl apuri Glastin- infra dcscribemla noo obscure insiuiiat ijtia: sic
979 HENRICI SALTERIENSIS 980
habst: <[CJ Unde, dum Patricius pro salute populi, }k phia Ilibernite, disiinclione secunda : < Esl locus
injcjuniis, vigiliis, ct oraliotiibus positus, Dorainum in parlibus Ultonise continens insulam biparlitam,
precaretur propensius,.pius Dei tilius apparens ci, . cujtis pars altera pfobalse religionis Ecclesiam,
duxil eiini in locum desertum, et ostendit illi spe- habens, spectnbilis est, et amcena Anglorom visita-
ltincam rotundain (!) el obscuram inirinsecus, et tione, sancioromque loci illius visibili frequeniia
riixit : Quisquis veraciter pcenitens, et in firie incomparabiliier illustrala. Pars aitera hispida ni-
consiaiis hanc speluncam ingresstts fuerit, spatio mis et horribilis, solis daemoniis dicilur assignala,
unitis diei ac noctis moraro in ea fecerit, ab qnse et visibilibus cacodsemonom lurbis et pompis
oronibus purgabilur peccalis, quibus in lota vita fere semper roanei exposita; pars ista novem in
stia Deum-offendii, > eic. Ad cclebrem taiueo reli- se fnveas habel, in quarum aliqua si quis forle per-
gionis usuni, ante Patricium non fuit accommodatus. nociare praesumpseril (quod a lemerariis hominibus
Si itaque in -ore duorom vel triom leslium stet nonqoara coiislat esse probatom), a maiignis epiri-
omiie verbum, ul ipsa Verilas in Evangelio loquilur libus tonc arripilor, et nocle toia lanqoam gravibos
(Maith. xvin), qois nisi perfrictae fronlis hoino posnis crucialor, tol tantisqoe ei tain ineftabilibus
aodeat atitiorilali lernarii numeri triplicaii maxirae igiiiis el aqose, variiqoe gcoeris lormcnlis inces-
religiosorum ac probalse fidei hisloriographorum'] B santer aflligitor, ol mane faclo, vix vel mioime
contradicere ? specie soperstile, reliquix misero in corpore repe-
[A] 10. Terliuro eliciltir ex ipsp oflicip eccle- riaotur. Haec, ut assemnt, tormenta, si qois semel
siasiico et uniformi consensu ecclesiaslicdrum, et ex injuncta pceniteniia sustinucrit, infernales am-
Ecclesix sanctortnn , qui a muliis sseculis inibi plius pcenas, tiisi graviora commiserit non subibit.
floruerunt: quorum omnium aoclorilalem, et mu- Hic aulein locus, Purgatoriom Pairicii nb ioeolis
tuom coiisensionein, quae salis expriniitur in anli- vocator. Dc iofeniaiibus oamque reprobororo poenis,
quis Breviariis et Anliphonariis manuscriptis om- de vera post morlem perpeluaque electerum vitn,
iiium provinciarum, , quisquis ille essel qui nou vir sanctus cum genie increduia dum disputasset:
lormidafcl contemnere, ego- utiqoe non excusarem ot lanla, tain inusilala, tain inopinabilis rertim
ejps lenieritaiem et audaciam. novitas rudibus iiilideliutn animis. oculala fide cer-
11. Reperitor aotem illa traditio, tom io veloslis litts imprimereiuf, eflicaci oraliohom instaniia,
membraiiis, lom etiam in excosis codicibos qoos raagnam et admirabiiem otriosqoe rei notiliam,
priina typographix iofanlia nobis tradidil, nl ille riiirxque cervicis populo per utileni. meruil in terris
videatur foisse onanimis senlentia cleri, paritcr et obtinere. >
pbpoli, quam et privatim retinebant, et publice ^ Ita Giraldus, ubi et locttm et auctorem satis
cpgiioscebaril, in illis quae sanctissime et. religio- luculeritura exprirail; de cujus amariludine styli,
sissime colebant muniis et ritibus divini cultus, et qux ipsi famiiiaris esi, el de sugillalione temeri-
ecclesiastici. Reclamare aulem usui tam recepio, lalis eornm, qui foveas illus pcenitentiales adeunt,
tam vetusto, lam probato, qui celeberrimus erat, n»n esl hic traciandi locus. Satis auiein superque
ct celeberrimus in sermonibus et cordibus. fidelitim, refclliiiir ejus tam acerba censura, per multiludi-
quis ausit, nisi novitatis avidus, et vetustalis pa- nem, et frequentiam pceniienliuro, qui ab ejusa;vo,
riler ac pictatis aspernator? et qtiotannis soleni subire sacras illas stationes
[D] 12. Sed conlra hsec oinnia firmamenta ob- ciiin magno devolionis fructn, el sensu conponctio-
jiciel . argulos quispiam, Giralduin Cambrensetn nis, adeo ut datnnandi non sunt pro icmerariis
diligenlissimum investigalorem Hibernicae anliqui- pfsesumptionibus.
tatis comminutos quosque ac angostos Hiberoise 14. Sed adbuc non nemo fortassis mirabilur,
angolos exqoisiiios riepingat hujus lainen Ptirgatorii nos istud Purgalorium astroere, com de eo Joce-
ne inentiooem osquam facere;et qoanqoam si linus, qui Vitam sancti Patricii ab infanlia usque
raliocinalionem ad aereiu ac severam lopicoruin r» ad moriem exactissime descripsit; ne ullum quidetn
fprmam dirigas, non necessario et dialectice con- verbum uspiam loqoaltir. Sed mirari, existimo,
cluditur; tatnen cum Giraldus apud animiim suura desinet, qui ea, quae nos supra in prxfatiuncola ad
proposuerit, omnes notabiles Hibefniae locos e le- Purgalorium diximus, attente legerit: qutbus (ut
nebris io aspeclum lucemqoe proferre, parum pro- varietate delecteior leclor) placoit adjungere re-
babiie videtur, lam insigne monumenlum ab illo spOnsionem noslri Stanihursti lib. n de Vita sancii
fuisse prsetermissum, si id lemporis aut cognitnm, Patricii; sic enim ail; < Idem Patricius, qoi foit
aut niiraculis fuisset nobiiitatum. -Hiberoix aposloltis a quibusdam vetusiis scriptori-
13. Verum, ut nihil in hac caosa conlroversise bus abbas nominalur ; atqtie ex hac opinione, non
relinqoator, iectori confirmo Purgaioriuni sancti salis cognila et pervagata, eos exislimo in crrorem
Palricii Geraldi Cambrensis seiatecognitum fuisse deferri, qoi illud lormenlariiim antfum Palricii
et pervulgatura. Atque istud ipsuin Giraldi scripla abbati aseribuht, > et apostolo negaht : et post-
noii tnodo significaiU, verum etiain declarant, cujus qtiam variis lestimoniis probavit Palricium aposto-
vcrba ltbet appingere ; sic enim habel in lopogra- Ium fuisse eliam abbaiem, sic laridem coocludit.
(1) Ergoiintea factam.
981 , TRACT. DE PURiSATORlO S. PATRICII. 982
«Istndigitttr nbbaiis nomen, quod anonnullispriscis A puieum, nisi quod aliqtii per commoiaiionem secu-
bisloricis nosiro Palrieio Ardmachano fuitimposi- buerint in aliquo ex seplem, quse habenliir ibidero
tora, aliqnos in errorero inriuxil, ul Patriciuiu pcenalia slrala aliortim sanclorom finiliina ipsi
abbatem a Patricio Ilibertiorum apostolo distinxe- puleo sancti Patricii. Quod si una vice taolos foe-
rioi, abbaiemque hojus, de qttp traclamos, Porga- ril nomerus peregrinorum, qoid censebimus de una
lorii auctorem posoeront. Qttod secos est, oti satis aliqua setate, prseserlim, qtiando liberior erat adi-
esl comprobatum. > Horum igilur e oomero, quos tus,qttam nunc experimur ob colonias Piotestanliom
'
nomen abbalis induxerat, Jocetinum fuisse non im- in circoito.
probabiliicr dicere possumus. His ita slabilitis. 18. Sin aulem Vilriacus loquatur non de prsc-
[A] 15. Tertio notanduin, nonnoilos opioari senli et conspicabili, sed de nltero illo delilescente
ipsum nnlruin seo puteoin (hialum qui se aperuit et abscondito ptirgntorio : si vera sil Duffii, Gamh-
orttnte S. Palricio) sanelo Palricio a Cbristo Do- noei, Conrii, Eegani, et aliorum de hoc relatio, quo-
oiino ostensum, vel incognitum esse, et inconspi- rtiii) tamen roinus recepta sententia est, de re ipsa
cnbilem; vel saitem non eumdem esse, qttempere- io allerotram partem, nrihil nunc staluo ; nec te-
grini ineunt cum in specu recludunlur, ad horas mere pntant recedendom viri graves a comraoniori
viginii qitatuor; sed vel subttis delitescere, vel B opinione et persuasione, qnae visa est apud jtlures
paneis ab inde passibus disiarm Ita ex veteri tra- indislincte obliimisse, in insula Darrigii cavernaro
diiione refolit .nobis R. D. Joannes Gamhneusabbas illam, qttaj adhoc speclabilis est sua humili ct rie-
de Leathra, et Joannes Fursus hac Kegan sacer- missa fornice concameratam, esse verum silum in
dos sepluagenarius. Alii opinati sunt ignorari pehi- quo continetur puteus, quem quserimos. .
los locuin, nec appnritnrum hominibus, nisi in 19. Cxierum illud exdoctrina D. Thomse occurrit '
fine sseculi, ot quud de sepolcro MPysis veteres animadverlendum de loco Purgatorii, ubi non inve-
Haehraei, et rie arca testantenli anle regressoni e nitur aliquid expresse determinalum, dicendum
Bnbylone : sic de eo puteo senlieiidom esse, aiqtte esse. secundum quod congruit magis sanctorum
hanc opinionem Patri Eugenio Duffloex insiilulo S. diclis el revelationi factx mullis ; atque ita locum
Francisci, volgnlacpietalis viro, me audiente.tri- purgatorii esse duplicem : unum secundum iegem
buebat Tofnitis Mulcbonritis rei antiquarise ex communera et sic locus purgatorii csl locos inferier
ftfficiorieditus, et ipse dierum peraiiliquus. conjuncttis inferno; aliitm esse purgatorii secuodom
0. Jacobus atitem de Vitriaco in sua Ilisloria - dispensaiionem, et sicin diversis locis aliqui puniii
«rientali, cap. 92, de ptiteo boc sic Ioquilur: < In .,J legtintur, vel ad vivorum inslrucliooom vel ad mor-
Hihernin locus qtiidam hnbeiur, qtti purgntnriom luorum subventionem, ut vivenlibus eorum peena
sancii Patricii noncopalor : si quis illuc ingressus innotescens per suffragia Ecclesiae miligentur. ,
fuerit, nisi vere poeniiens el contrilos fuerit, slatim 20. Sane quidem ulruroque membrum distinctio-
a dsemonibus raptus et iiecains, minquaro postea nisjam tradiise, tam illud secunduin legem commu-
reverliltir. Qoi autera vere coniritus et confessus nem quam istud secundurii dispensafionem, perti-
ingreditur, per ignem et aquam et mille genera net ad locttm Purgalorii posthumi, et ad poenas post
lormenlorurii a dsemonibus correptus ibidem purga- haoc vitam luendas salis patiendo; nos vero nuuc
lnr. Qui autem amplius deliqnit, acerbitis in eodem disserlamus de pcenis satisfactoriis (quae eliam me-
Joco punitur. Qui autem a praediclo loco purgalus riloriae jiossunt esse in hac vita et via hojus sxculi,
regredilurntinquam deinceps ridere potesl,vcl ludere, quam decurrimus ad melam fatalis nostri decessns
vel aliqua, quae in mtuido sunl, diligere, sed seroper e victu et conviclu homiiium). Alque duplex ila
lugens ct gemens, posterioruro oblitus, in anteriora purgatorium dislinguimus; unum vilalc seu vialo-
se extendil. > riom in hac prxsenti vila vialorum et peregrinan-
17. Haec pleraque non esse veritatesubnixa, si de tiuma Dnmino : alterum posthumum et prselimtnare,
specu nunc cognito et freqtienlato sermo sit; ttsu ) qnando anima defuncta onere carnis inorialiscoi,-
quotidiano docerour; mttlli enim sunl qui iteratis feclo pfxlio et confliclu sxculari, post morlem ple-
vicibus, purgalorii aniruin subiemnt, el lamen re- ctituretpurgaiurin veslibulo, utexpurgata ab omni
gressi iudunt, ridenl, cachinnantuf, in sseculo cittn rtiga et macula, atque expiata ab omni realu pceiix
ssecularibus versanlur, Iraclanlque negolia, litijus ac culpxvenialis,-admillaiurin alria Domini, el re-
imindi, non secus ac si ingressi locum illitm nun- Cuiiibat ad ccenam Agni in roensa Sponsi ccelestis,
«juam fuissent. Alioquio innumeros baberemus in qui prxpafavii el ornavit eam per graliam in via,
llibernia pbilosopbos e schola Heraclili, cnm tamen ut in jiatria locaret eam, et vestiret slola immor-
uiollQ plures sint a Deroocriti familia, eflusiofes in lalitalis.
risum, qiiamiii flclum proni. Adhuc superest non 21. Itaque de isto agentes viatorio purgamine,
nemo opliuiae lidei, qui nobis in verbo sacerdotis videlur magis congruere diclis saoctofom per ma-
asseruerut a se visos mille quingenlos homines, qui nos tradiiis et revelationibos infra citandis, idem-
siinul ei semel in insula obibant nudi pedalia, el que magis consentaneum est offlciosancti Palricii,
alias pceniieiitias rie niore consuetas, dum prseslo- si dicamos in illa sedicula insulse Darrigii, de qua
larenfur per novcnos el novenos ingressum in supra, posilum esse purgatorium, scu locum luslra-
«)8S HENRICI SALTERIENSIS 984
minis, in qoo sanctus Iiic prseco divini verbi aperuii A 25. Slnliones vero ipsae lioc ordine perngunlur ;
iicredulis inlellectum, ul subseqiiam, post egressuro Adraissi a Patre spiritoali qui Purgalorio praeest, ex
hiric, poenam crederent, et qualis sil concipereiu, inslituto canonicorom, ad peregrinationem facien-
ut dum vita superesset, tam qtii lunc degebant, dam exuont se calceos el caligas, et ecclesiam quae
quam qui post nasciluri erant, et nati natorum sancto Pntricio inscripta est devoti nudipedes ingre-
evaderenl poslhuma soppiicia xternae combustio- diuntur, ibique facla oratione, sacros obeoot circai-
nis, pcr prseserilaneam exporgationem, quam tos inirorsum sepiies in ipso lemplo, et eitrorsum
sustinerent in ista palaestra lustrali, in qua se pos- loiidem vicibus in coemeterio. His peractis recipiunt
sentexpiare viventes, adpraeveniendam Dei severi- se ad mansiones pcenosas, seu lectos, quos vocant
latem in liutiro. aut cellas pcenitenliales sanctorum quse in gyro suol;
22. Atque huc respicere videretur vetus anliphona, singulas eorum circumgyrant septies ab extra nudis
qoam Eccle3ia Hibernica in ejus rei memoriam gratoi pedibos, ab inlra flexis genibos ; similiier obeunl
Jaetoqtte animo concinebat in laudem Dei et sancti, tuin crucem in ccemeterio, lum alleram crucem in
Patricii, io haecverba : acervp lapidum ihiixam. Et tot circuitionibus con-
Magni palris sunt miranda meritd Patricii, fectis, in aspera et plerumque rupicosa semila ve-
Cui Dominusoslendit locum Purgalorii, B niunt ad locum, et in marmore subaquato plantas
Quo viventes se expurgent delinquentes filii. pedum, lanieras quandoque, sed semper lassas ii-
Locos igilur ille Purgatorius, tamelsi aliquando di- gont, et oho miritis medio quadraote horse, dum re-
catur ptileus, vel antrum, per istam nuncupationein citanl Orationem Dominicam, Saluiaiionem angeli-
non designat adaequate totam purgationem, sed par- cam, el Symbolum nposlolorum, perseiuiscunt lan-
iem solummodo, eamqtie magis ardoam pcenitodinis lum refrigerii, et roboris ex subjecto pedibus Iapide
sive pcenaliialis, qux subitur in hac perecrinatione. (in quo sanclus Patricius ipsc orasse dicilur, et ve-
CAPUT II. stigia pedum suorum impressa rcliquisse) ut parati
De modo et ritu conficiendi peregrinationem hujut essenl e vesiigio secundos circtiitus facere, quod
Purgatorii posterioribus lih swculh. non licet lariien, nisi ioterposito aliqoo leniporis
25. Ordo auiem conficiendi lotius ilineris esl hu- spalio.
jusmodi 26. Hac aosteritate repetiia per dies septero,
Novendinle tempus insumiturut debilis explean- oclavo die duplicant stationes sive circuitus, ut sa-
ttir circoitos in ipsa insula, qose tota circumriatur tisfaciant- pro eodera, el in sequenti die, quo ingre-
aqUa stagnante, eaque valde profunria, instar cujus- P riiendus erit puteus: neque enira illo die puleano fas
daro asstuarii, quod aliis hinc inde insulis inspersum est circuire, nequidem exire especu.quem inire de-
est: sed ista Purgalorii ctim ailera flnilima Sancti bent hac servala cseremonia.
Avogi [alias Vifbii, seu Finlani], in qoa sitom est 27. Novenura illud agmen, cujos vices sunt in-
monasterium canonicorum regulariom sancti Augu- grediendi cavernam, coram Patre spirittiali conve
stini duobus ac tribus stadiis ad occidenlem, dissi- nitur, qui verbo exhortationis habilo arimonet peri
tum, nominalissima omnium et celeberrima est: culi, si mente inqttinala; elpremii si purgatis con-
in hanc linire excavalo roonoxylo pervehuntur pe- scientiis ingredianlur; eaque verbis conceptis com-
regrini, remigio ad hoc paraio. Toto tempore quo memorat horroris exempln, quae siiipidissimum mo-
moraniurin jpsa insula, puta per novem ipsos dies, vere, rigidissirotini perterrere possint. Suscitat com-
jejonatidum erit, in patleet aqua, non qupnrodolibet, n.oniiioiiem pceniteiilix et constantix, ot prxmissa
eed una refeclipne ex pane azymo subcinericio vel confessione sacramentali, et sacra coounonione per-
eocio in craiicula ; aut certe fariiia avenacea incocta, cepta, se parent armentqoe contra priocipes et po-
aqtia vero lacustri, sed cocta vel saltem calefacla in iestates tenebrarum, contra spiritualia oequitise in
cacabo, citra salem, aul aliud quodcunque condi- ceelestibus. Compunclos jam et absololps, pracetints
nientnm, atqne ista lam cruda et macilenta alimo- D vexillo criicis deduxitillos adexsequias pceniientinles
nia, quamvis frendentibus iniesiinis nonnisi semel uijam justa solvaot vitae oegligenter anteaciie, et
rifgustanda erit spatio viginti qualuor horarum, nisi veleri Adamo curo aclibus stiis in funere peccato-
quod arentes fauces licitum sil refrigerare sxpius, rttm, el fenore melioris proposili pareoteni. Jain -
qiiando sitis urgeret. Est quae ea vis istios aqoae ingressoros, et aqua iustrali respersos in oslio spe-
quamvis slagnanlis, ut quamtinnvis ex ea te velis luncse quasi in traositu ad aliiiro orbem, et e via
ingurgitare, nullum inde gravamen sentias, perinde ad terminttmproperanies in agonio positos, cernere
ac si e vena metallka fltteret, quod de aqua Spadana est geraenles, suspirantes, veniam et pacem offe-
ex fonticulo acido emanente perhibent, qui eam renies omnibus, et precantes sibi, ignosccnies toii
optaruni, alsque oneresuo vel stomacbi gravamiue. mundo quidquid in se deliquisset, cum singultu, fleiu
24. Jnterriiu necesse habent peregrini ter obire et lacrymis pleriqoe sttbeuot speloncaro, ei occluso
sacras slationes, manc, meridie, vespcri: et lassi dc foris oslio, recedunt qoi coroilabantiir funus.
sub noclem recubant in feno, vel stramine, sine 28. Esl aotein caverna ipsa lapidea, domoocola
slragulo, pulvinari, culcitra, nisi vel chlainyrie se lam angnstis JateriBos, et foroice laro dcpressa, ut
involvant, vel femoralia capiti obstipcnt. bomo procerae*laturae adeo se erigcre non possei,
 985 TRACT. DE PURGATORIO S. PATRICII. 988
oi oecsedere qnidem, nisi inclinala ccrvice valeret,. A tum valere et valuisse omni semper aevo visitaiio-
arcle se comprimont noveni sihi assidentes et ac- nein, satisfactionem, purgationeroqiie in ea exereeri
clinantes: nec decimus, nisi maximo com iabore solitam : quae si fiat in xslale quis nesciat quaut
sobsistet com aliis. Habet spelonca laleraiem fene- pcenosa sit reclusio tnin arcta, tatn obscura, lam
sirellam, per qttam soblocel interdio tenois radiiis, diuturna, ab seslu solis deforis, et nb intro a:siuanle
longitudo elampliludo pulei, qunnta suflicerel ho- halilii se mutuo constipaniium et suffumignntium
mini justae slatiirse in dorsum resupino commode in spelunca; sin hieine liat, qiiam dillicilis sil im-
continendo, et exlrema pavimenli pars subslernilur mersio in aquam ut einergns ad poeniienlinin, et
grandi saxo, sub quoprodunl aliqui subesse voragi- qoocunque deioum tempore liat, qoam riura sit dis-
nem illam el foveam, qnam orante sancto et lerra calcealio tol dieruni, cxiilceraiioperiiim, cruda de-
deiiiscente, ad terrorero ohslinatorum aperuitDeus, ambiilalio in asperis, etin cellis pctricosis slalioni-
(jvelapertam oslendit). El quanquam nostris hisce bos, crebra genuflexio in cellis poenalibiis, inedia,
diebus, ct ab hominum longissiroa mcmoria fundus chamennia, insoraiiia, el cxtera qux ad compuu-
speluncx couiplanalus sit, et reliquae terrae coaequa- clionem siimolant, ad flelooi excitaol, lacrymas ex-
lus, tamen in prima loci institutione profundiorem coiiiiol. Ul pfo laolillo leoipore novcndialis cxsilii,
fuisse, et paulatim elevatum sancienlibus episcopis, B ' et peregi-inaiionis, vix olia subeat cogitatio, oisi de
el annuenle sede aposlolica, tradilio esl quorumdam locto, trislitia, ppeoilentia, de peccatis iu jejuuio,
seniorum. planclu, oratione, nieditationc ccelestiuni, et abdica-
29. Et queinadmodum ipse puleus ad aquilonem lione omnis lerreui solaminis. Ac proinile, si rie loco
templi iosularis positus est: ita ad aquilonem putei, ijiso ei mora in co peregrinoruin loi|iierelur Jaco-
circumjecix sunl mansiones illx sive cellse, quas bus de Vitriaco dum asserit, seoiper lugentes et ge-
diximus sanctorom : versos occidentem vero magalia mentes posteriorum oblitos ad anleriora se exlen-
qttsedam,seu toguria evirgulto et cespiicqux serviunt dere, non absurdc senlirel, nec obsone ab uso ipso-
pro bospitiis peregrinoruin. roin el praxi, dum islhic hxrent; sed quod ad lotam
, 30. Postquam igilor in isto specu permanseriot reliquam vilam, ct ad teinpusexlra insulam hoc ex-
jcjiioi viginti qoaloor horas, nollo penittts somplo trahal, cerluin est non oinnes esse Driethelmos,
esculento a meridic pridiano : neqtte enim fas est aul Heraclitos, nec illas lacrymas esse perpetes ul-
quidquam degustarein ipsopuleo, oisiforsilan pao- tra limites lacus rubei. Nec ideo lamen puto con-
xilluin aquae ad prolueitdom palatum, revisunlor a tcmnendnm piam insolam, sed potios adeondam
prxfecto peregrinanliom et dedoconlor ad raargi- p( opporltino tempore ab iisquibUs Deus aiiiniiim ii,-
nem stagni, ibiqoe se oudos immergunt aqois Iacu- ditleril viresque ad oerficiendum iter suggesserit
siribos, et hac lustrati expiatione, veluli novi mililes opporluuos.
Chrisli e balneo pcenitentiae renali porgatiqoe pro- 32. Estque illttd observandum, cum utriiisqtie
gredimitur ad ecclesiam, nbi,pro rnore, aclis Deo sexus qiiaiuplurimi soleant frequentare loeutu,
graiiis, pro explela poeniluriine renovantiir ad mili- tamen in ptiteo non inclitdi imperoiiste, sed viri
liam christianatn inirepide proseqocndam, et ad seorsim, et ferainx vicissim. Qood si oiagna esset
crocem Christi generose porlandam. Neqoe eniin mnltitudo concorreotiom peregrioormn, qoemad-
securitateoi sibi promillere debent, aot cessalionem modom com 1500 personas tina vice convenissc
a confliclu chrisliano, tamelsi hunc agonem pceni- visas diximos, ot tam niiroerosnsccetos coniroodios
teutialem decurrefint, nec a coiluctatione cum an- expediri posset visilatio putei non afligitur ad cer-
liqoo serpenle, laoietsi sanclos Patricios ex Hiber- tuin el slatuiuin diem. sed pro ' arbiirio prsefecti
oia serpenies ejecerit (in cojus ej'eclionis memoriam dispensalor.
oslendi solet in insula nodus osseus magnae roolis, 33. Qood aolem lingoa popolaris circiimfert de
dicilorqtic frtistum serpentioi ossis, ex illo genimine immanibusspectris, qux occursanl inclusis in spe-
virulento qood sanctus expolerat); sed dorante hac ID co, cxteris omissis : onum tantummodo referainos,
via durare debet vialorom vigilaotia adversus Oc- qooda viro docto el venei-atido anlislite acceperam,
coltos iosiriiatores, ct hosles manifestos, cora quibus de qoodam peregrino Tirconallio, coi percgrioatio-
niilla pax esse potest piis hoinioibtis, neque fidse nem obeunli et incluso jam inspeluoca, equum sub-
imlociae. Qiiinioto sicoi totios est corporis bene vi- jugalem furlo sostolil qoidem compatriola ; et ipse
vere, sic lotios est teinporis ferre crucetn. Idqoe absens in insola hac, qtiiu et inclosos in poieo tan-
ir.in mnxime verom esse cognoscitor, com ipsa fides quam prxsens etcoinilans furcm, otnnia ejusdiver-
iiiipiigiiaiui., etea omiiia prxsidia integrilalis etin- ticuia cl semitas conspexit, callem per quein venit,
nocentiar nobis prohibenttir, qox ad eamdemaogeo- capistrum quod injecit in collo equi, Iocum quo de-
dam nioniandnmqiie deservioot; qonlia sont com duxit, effugium quod caplavit, et oniiiem circiiimm
aliis multis, opera satisfarloria, el poenilentiales in- quem fecit, duin abducerel forlivom jumentnm, id
diistii;e perquas et vinriiit-i de transactis reposcittir, quod eliam puteo reouniiavit proximo sibi assidenti
ci medt-Iaiiiac nmnimeii fn poste/om adipiscitnor. coroperegrino. Egressus vero inde, domomqoe re-
31. El mioniain locusistc ex ittstilulione sun io gressos com rescisceret ablaluni jttmcntom mox
tiai.c fineni scrvit. usti ipso coinprobalum est mul- fiireoi prodit, ct ncgantem intcrpellnvit corant Dy-
 987 HENRICI SALTERIENSIS 9S8
nastaregionis.Hugone Odonello : cu.mqueprimo in- A puli intenderel, pius Dominus Jesus Chrisliis ei
ficiars ille furli jovissel, cpnvictus a peregrino, ju- visibiliter apparens, riuxit cuni in locom desertiira,
menii vero domino, per indicia certa lemporis, et ostendil illi spelooeam rolonriam et obscuram
Ioci, insirumenli, modi latebrse, suffugii, et sic de inlrinsecus, et dixii: « Qnisqois veraciter pcenitens
cxteris, victas dedit nianus, el fnrlum restituit. el in firieconstans hanc speluncam iogressus fnerit,
34. De hoc et aliis hiijusiiiodi quanrvis rauliorum ei spatio unius diei, ac nociis moram in ea fecerit,
ftde conlesiata sint, nihil lemere definio : qoando ab omnibos purgabitur peccaiis, quibus in tota
certum est totelares angelps nosirx cuslodix depu- vita sua Dettni offendit: atque per illam transiens
taios, et poleslales tenebrarum noslrae salutis in- non soltim tprmeiita malorum, sed, si in fide con-
sidintrices poluisse ista cpgooscere, ei in arliculo slanier perseveraverit, videbit et gaudia beatorum.»
temporis insinuare ea absentibus ;. si lameu a ca- [B] 37. Sicque ab oculis ejus Doroino disparemc,
codxmone nola sunt facta, nonnisi ad perniciem, spiriiuali jiicunditate replelus esl beatus Patricius
tarbalionem et fraUdem paiefecisse accipiatur, sin tam pro Domioi sui apparitione quam pro speluncx
auiem ab angelo bono in exercitationera, ad virtu- osteiisione, per quam sperabal miserum Ilibernio;
teni, in coinmoniiioneiri ad pieialem in Deutn, ct populpm se ari fidem catbolicain conversoruro; sta-
ad poeiiiiudiiiempeccatprum el majorem fidticiam di- B timque in illo loco ecclesiam coitsiruxit, et B. Palris
vinx providentix, cui pninia subjecla soiil, qoi et Augustini regulares canonicos vitam apostolicam se-
cnpillos cnpitis servorttni suorurain numeralo habet, Ciantes in iilam introduxit; spelmicam autero pi-ae-
fuisse pntefacia intelligannis. diclain qux in coemelerio est exlra frontem eeclesiae
35- Alqtte hoc quidem tumultuarie dicta swit, de orienlalem, nuiro circumdedil, ei seras jauuasque
hoc Purgaiorio sancti Patricii, non quoroodulibei, apppsuil, oe quis eam aoso tetnerario et sine licen-
sed quori nunc morio ei litu visitari solet. De ipso tia iiigredi praesumeret; clavem vero priori cjusdem
arilro qiiotl adiiiir, de tempore quod instimitur, de ecclesiaectistodiendum comniisit. Ipsius auiem beaii
pceniienlialibtts celiis, et stalipnibus, qttx obeiintur, Palricii lempore, mulli pceuiienlia adducti hanc fps-
de jejunio qiiod peragitur. Nec jaiii quxrimus utrum; sam ingressi sunt, quoruin alii in ea perieruui; alii
successu lemporis aliqua variatio in his successerit, vero reveftcntes, et torroenla se perpessos el gao-
sed de re ipsa ejusque oiigine, inslitutione, conli- dia se viriisse lesiati sunt, qtioroin relationes jussit
niialioiie. B. Patricius io eariem ecclesia noiari. Eorum ergo
... 36. Qua aulem ratione ante annos quingentos, et; atleslatione coeperunl alii bcaii Palricii prxriicalio-
quiwguaginta celebrala foerit a quodani poenitentci „ nem suscipcre, el quoniaro ibi homines a peccaiis
visitatio Ptirgalprii, ex subj'ecla disces hislpria.qiiaiii i purganlur, locus ipse Purgaloriuni sancli Patricii
descriplam habes apud Mailhxiim Paris ad annom, nouiiiiaiur; locus aolem ecclesix Reglis dicitor.
Domini 1152, qoi ex Ileiirico Salteriense integroi 38. Hic porro scieodom est, consuettidinem esse,
circiter sxculo Matlhxo vetusliore, eamdem ba- tain a S. Palricio, quam ab ejus successoribus con-
benie. toiam videttir sumpsisse; et quanqoaoi paoloi stituiam, ut Purgalofium illud nullus inlroeat, nisi
prolixiorsit reigeslx narrntio, quia lainen auclores,, ab episcopo in cojus est episcopatii licentiam habeat,
ex quibus desumpta cst, non sunt oiiniibus obvii,, e.l qoi prppria voluiitnte illud inlrare pro peccaiis
idcirco lotaiii accipe propriis ipsorum verbis, quaini sais elig.il; qni dom ad episcoptim venerit, et ei
eo iibentius commeinoro, qupd eatndein sutnmariei proposilum suum iiianifeslaveril, prios borialur
conscriptam el pro vei-ahistoria receptaro a Diony- eom episcopos a tali proposito desistere, dicens
sio Carthusiano ppssis invenire, luin in lib. iv, de! quod molti illuri iniroierunt, qui nonqoaro redierunt;
qualuor novissimis, art. 48, tum efiain in cplloquioi si vero perseveraveril, perceptis episcopi litteris
depariic. judic. anim. post morteni, art. 24 cumi ad locttin fesiinat; qrias curoprior loci illius legerii,
sequeiilibus usque ad ait, 29. mox eidemhoir.ini Porgatorium dissnadel, et ut
CAPUT Hi. D aliampoeiiiteoliam eligat, diligenter admooel, oslen-
De Purgatoriiinventione, et rituin ejus peregrinatione, dens ei nuiltorum in eppericulum; quod si adhoc
nntiqnilus observalo. perseyeraverit, inlrodncit eum in ecclesiam, ul in
[C] Magnus Palricios dom in Hibernia verbumi ea qttindecim dicbus jejuniis ct oralionibus vacei'.
Dei prxdicaret, el nuillis ibi miracolorora signis3 Quibus peraciis convocal prior in unum clcrtim,
coritscaret, iitfideles illius pntrix hoinines lerrore> iiiaiieque missa celehDOta,munilur pcenitens sacra
tormentorom inferiialium a inalo revocare, el pa-• cpmmiioioiie, et aqua ad idem nfficium benedicla
radisi gaodiorutn promissione studuil in bpno con- nspergiiur, sicqtte cum processione et lilaniis ad
firmare. Sed ipsi affirmabanl, se plano serraone ad1 ostium Purgalorii demum ducilur. Prior aulem in-
Cbristum non conversuros, nisi aliqui eorura et tpr- festalionem, el multoriiro in eadem fossa perditio-
nienia illa malortnn, quaientis rebus visis certiores3 nem, oslium ei coram omnibusaperiens, denuniiat.
fierent quam promissis. Bealus vero Pairicios Deo) Si vero cpnstans in proposilo fucril, percepla ab
rievotus, etiam lunc. pro salute populi devotior in) omnibos sacerriotibus beoeriiclione, el otnoiom se
vigiiiis, jejuniis el oralionibus alque operibus bonis3 conuncndaiis oralipnibos, propriaque mami sigiuuu
cffcclus esl; el quidera dum lalibus pro salu.te.po- crucis fronli stix iniprimeiis, ingrediiur ; inoxque
S89 TRACT. DE PUR.GATORIOS. PATRICH. 990
a priore oslitim obseratur, sicque processio ad cc- A Domini Jeso Chrisli, et per coneavilateni spelunrx
clesiam revertitur : qox die altera iterum mane de landiu ambulabis, donec in camputn exiens aiilam
ecclesia in fossam regreditur, ostiumque a pfiore invenies arlificiosissime fabricataro, quam cuni
aperitur, et si liomo reversus fuerit invenlus, cum ingressus fueris, statim ex parte Dei miniios liabe-
gatidioin ecclesiam deducitur, in qua aliis quinde- bis, qox iibi qua? factoros es vel pnssortts diligen-
cim diebus, vigiliis, et orationibus intentus nioralur; ter exponent ; illis aoletn exeontibos, ct te solo in
quod si eadem hora, die altera reversus non appa- ea remanente, stmim tenintores accedenl; sic
ruerit, certissimi de ejus perdilione, oslio a priore eniin habetur eveoisse his, qui aole le introieront;
obserato, universi recedunt. tu vero in firie constans eslo. Miles aulem virilem
CAPUT IV. gerens aiiimiim, quod aiios audiebat absorbuisse
Deinililh pmnilentiaejusque ingressu in Pnrgalorium, non forniidabat pericttliim; et qui quondam, ferro
el nuntiis a Deo ad ipsum deslinalis. monitos, pognis interfuit homintim, modo ferro
[B] 39. Miles quidam OEims nomine, qui multis durior, fide, spe et justiiia arroalus, dc Dei miseri-
aiinis sub rege Stephanomiliiaverat, licentia arege cordia prxsnmens, cpnfldenter ad pognam proropit
in pclratn, profeclus est in Hiberniam ad natnle so- dvemonum, atqoe omniitm se oralionibtis commen-
liitn, ut parenles visiiarei. Qoi com aliquandio in dans, fronlein soam vivificx crocis signo monivit,
regiooe illa demoratus foisset, ccepitad meniem re- ac inlrepidos portam intravil, qoara prior prxforis
ducere vitam suam adeo flagiiiosam; quod ab ipsis obserans, ecclesiam cttm processione repetivit.
inconabilis, incendiis semper vacaverit, et rapinis; •tS.Milesitaquenovamei inositatam cupiens exer-
et qood magis dolebat, se ecclesiarom fuisse viola- cere militiam per speluncam aodacter, iicet solus,
torem, eireromecclesiaslicaruni invasorem; prxter pergit. Ingravescenlibus magis ac magis lenebris,
multa enormia, qux intrinsecos laiebant peccata. Mi- in brevl tolam amisit locem ; tandem ex adverso
lcs igituf pcenilenlia dttctus ad episcopum queindatn iox parvola ccepit per foveam tenuiter lucere : nec
(in cujns episcopalu esl Purgnioriiim) illius regionis mora ad caropom prxdiclom pervenit, et aolam :
nccessit; cui cum peccata sua devotus per ordincm iox aotem ibi non apparoii, nisi qualis hic in hieme
detulisset, increpaviteomgraviter episcopos, asse- posl solis occasum habelur. Aula parietes noo ha-
rer.sillnm nimis divinam clemenliam offendisse: bebat, sed colomnis et archiolis erat per gyriiin
ondemiles mollom constristatus, Deo condignam sobnixa, in moduin claustri monachorutn; ctimque
facerc poenitenliara cogitavit. [B] Habent enim hoc circa aulain diuiitis anibulnssel, ejus roirabilem
qo.lsi naloraiiter nrilites illius palrise, ut sicut alle- r- mirando striicturain, infra ejos sepla vidit eain
rius gcnlis hominibus per ignorantiatn promptiores nuiilo mirabiliorem. Ingressus igilur eam, et inlus
ad malum, ila, dum se errasse cognoverint, prom- aliqoandio sedens, oculos huc illucqtie convertit,
ptiores et slabiliores suiit aJ pcenitendom. illius pulchritodinem et slrocloram admirans; ubi
[C] 40. Cum antem episcopus, ol jnsiom sibi vi- cum pnultiltim solus scdissct, ccce quindeciin viri,
debaior, vellet ei injongere poeniienliam, milcs quasi religiosi,etnuperrasi, albisque vestibus induti
respondil - Dum igilor, ot asseris, Faclorem meom domum iiitraverunl, et saluiantes eum in nomiue
lam graviler offendi, poenitenliam assomam omni- Doinini, consederont. Tunc aliis lacentibus, ttntis
bos poenileniiis graviorem,. et ot peccatorum meo- qui prior ct eornin dux videbalttr cum ipso loqueba-
rum merear reniissionem accipere, Purgatoriom tnr, dicens : Benedictus sit Deus omnipolens, qui
sancti Patricii volo inlrare. bontim tilii proposilum inspiravit, ut pro pcccatis
[C] 41. Episcopos qitam plnrimomm in eo perdi- tois Pitrgatorium hoc inlrares , seri, nisi le viriliier
lionem, ot com ab hac averlercl inlentione, narra- geras, et corpore et anima peribis : mox enim ut
vil; sed viriiis animi miles, episcopi dissuasioni kancdomum fuerirous egrcssi multittido aderitspi-
non conseniit. Admonuii episcopus ut canonicorura rituutn iminundoruin , qui libi gravin inferentes
vel moiiachoruin suscipefet habiium : miles vero } lorroeota, minabunlur inierre graviora : promiiicni
respondit, se nulfa hoc ralione facturum, donec se ducturos te ad portam qua inlrasli, conantes, si
prapfalum iniraret Pttrgatoriura. Cutn igitur episco- vel te hoc modo decipere possint, ot revertaris. Sed,
pus illum vere poenitenteni et inflexibilem cogno- si tormentorum aifliclione victus, vel rainis terriius,
visset, iradiriit ei litleras suas ad priorem loci, seu promissione dcceptus, assensum eis prxbueris,
nandans ut cum illo ngeret, sicut fieri solet cum illis in cofpbre pariier et animn peribis ; si vero fortis
qoi Purgatoriom ingredi deposcunl. Prior autem in firie, spero lunm in Doroino posueris, ut nec tor-
visis litteris, et cxleris cxrenioniis,ui supra;pera- menlis, nec minis, nec promissis eortim acqtiie.scas,
riis, militem in ecclesiam perduxit, in qua secun- scd corde integro eos contempseris, non solum a
dtiin morem quindecim diebus jejuniis et orationi- peccaiis omnibus purgaberis, verumlamen et tor-
bus instabal: quibus expleiis, mane missa a priore menla, quae prxpnfantttr peccaloribus, et requiem
celebrata, sacra communione militem comrounivit, in qna jusli I;>:tnniiir,videbis. Deum semper habeas
convocalis fralribus ei clero vicino, adductum ad in memoria, et quoiiescunqne te criiciaveiint.iii-
spelnncae introitum, aqua euui benedicta aspersit voca Doroinum iioslriiii) Jcsiiin Christiiin, el per
el aperto oslio dixit: Ecce nunc inlrabis in noroine iiirocaiioneni Imjus noininis statiin liberaberis a qao-
991 HENRICISALTERIENSIS 992
cpoqoe torroentoin quperis. Tecum enim non pos A ris soi Jeso iiomine dicens : Jesu Christe, tniserere
somos bic diotios inorari; sed oronipoteniiDeo n mei, ila ab illo incendio liberatus est, ut tolius rogi
coinmendaniiis. Sicqoe dala beiiedielione yiro, re scioiilla unica non appareret. Quod cernens mites
cesseroiit ab eo. udaeior effecius est, conslanicr animo proponens
CAPUT V. V eos de cxtero non forroidare, quosinvocalo Christi
vinci conspexit.
De accessu dwmonum et primo tormento quod passut auxilio, facile
esl miles. CAPUTVI.
43. Miles itiiqtte a viris illissolus reliclus atl oov De quatuor campis pmnalibus, ad quos miles fuerat
geiieiis niililiain se instruere ccepil, el armis Chrisl traciut.
niuniliis inlrepidus exspectat, quis eiim dxmoiitin 43. Relinquenles vero aulam illam dxmones com
priiiio ad cerlainen provocel: jitslilix lorica indui ejulalu, el horrido liiouiliii, ei egressi, discedeotes
lur; spei victpiix salulisque xiernx. niens, ul ca< ab invicem; qiiitlam eorinn mililem per /astam re-
pui, galea redimilor ; scuto. fidei peclus protegiiur gionero diuiius traxerunt. Nigra enioi erat terra, et
gladium eliam habuii verbum Dei, devole invocaiii regio tenebrosa, nec qoidqoam, nisi. dxmones qui
Jesum Chrisluin, ut eo regio munitniiie tuealur, n< eooi traxeront, vidil io ea ; venlus qoidem urens ibi
ab adversarjis infesiaiuibus superctur. Nec eum pie- flavit, qui vix audiri potiiii, sed lamen sua rigidilaie
tas di.vina fefellit, qttx confidenies in se fallere ne corpus ejus videbaiur perforare. Traxeruntanlemil-
scit. Miles igilur, ut dietum esf, ctiin in domo solui ltini versus fines illos.ubi sol oritur in media xstate;
sederet, animo impavido dxoioooiii pugnam exspe- cumqiie illiic venissent lanqoam io finem mondi,
cians, subilo circa riomimi coapil audiri tiimultus. coeperool dextrorsoni converti, per vallem latissi-
ac si totus commoveretur orbis : etenim si otnne; mam lendere: versos illnm partcin, qua sol oritur
bomiiies et oronia animaniia lerrx, maris et aerii media hieme. Qoo divcilendo, roepit miles, quasi
toto conamine pariter sirepuissent, majorem tumnl- viilgi lotius terrx niiserrimos ejolatus et fleio.s au-
lura (ut ei videbatur) non facerent; unde, nisi diviui dire, el qoo mngis approximavil, eo clnrios claino-
vntuie proiegeretur, et viris pisedictis coinmodiui res eorom ei fletus aodivii. Tandein itnqoe trnciu
iiistrueretur, ipso lumu.Ilu ameolareior. El ecct rixmooom, in latissimuni longissiinumqiie campttin
posi borribilem Sooum sequitur lerribilior dxmpnun pervenil, miseriis ac dolore per pleniim, cojosfincs,
visibilis aspectus : coepit eiiitn uiidique iiinunier; prse nimia longitudine non poleranl a milile trans-
inollitodo dxnioiium formarum defoi lniuin in aulan videri. Hle aotem campus, hominibns ulriiisqoe se-
irroere cacbinnando illum sahitare, et lanquam pei C xits, et xtntis diversx, nodis et in lerra jacemibos
opprobrium dicere: Alii homines.qtii nobis serviunt erat plenos, qoi ventribus deorsptn versis clavis
nonnisi jiostmortemyeniuiilad nos:sed tu iiostrau ferreis ef ignitis per inanus pedesqoe io terraro os-
societalem, cui studiose rieseruisli in tanttnn liono- que translixis, miserabilitcr torquebaolor. Aliqoando
rare voluisii, ut sicut alii, riiem moriis exspeciarc aolpm prae doloris angostia videbaiitur terram co-
nolujsti, sed vivens anioiain toam et corpoS simu medeie, claroanles el ejnlniites : Parce, parce,mi-
nobis tradere, ul tnajorem a nobis remuoeraiioneii serere, miserere.; cum, qui parcere aut misercri nos-
atciperes, boc fecisti; recipies ergo a nobis nbiin set, nequaqoam adesset, dxmones vero super mise-
daiiler qtipd meriiisli : huc venisli, ut pro peccalii ros.discurrentes durissimis flagris eos cxdebant,
luis lorinenia susliueres, habebis ergo nobiscun riicentes miliii : Hxc tormenta qox vides sentiendo
quod quneris pressuras videlicet et dolores. Yeruin- experieris, nisi nobis acquiescas, utad portam qtia
lamen pro eo quod hactenus uobis servieris, si no intrasii revcrtaris, ad quam, si volueris, pacifice
slris acquiescendo consiliis, reverti volueris, ho( deriuceris. > Sed ille ad meniem revocans qtialiter
tibi pro raercede faciemus, quod ad portam qu; ipsum Deusalibi liberavit, credere eis oinnino con-
inlrasti le illxsum reaucemus, quaienus adbuc vi- tempsil. Tnnc dxmones eom io terram prosterneu-
vendo in mundo ga.udeas, ne lolum quod suave es - tes, ad modom aiiomm alfligere conali sunt. Sed
corpori amiltas. Hxc ei ideo promiserunt, quia au iovocatp Jesti Chrisli oomioe, io suo conamine de-
lerrore, aut blandiliis ettm decipere voluerunt. Sei fccerunt.
strenuus Chrisli miles, nec lefrore concutitur, nei 46. Ab illo igilur cnmpo recedentes, militem ad
blandimeolo sedncilur, eodem animo, terrenles con > aliuro iraxeruni campom majori roiseiia pleiiuin.
deiunabal et blandieotes, nihii penitus respondens Inler qoero ei priorem banc conspexil differentir.io,
ii. Dxmones igitur, a milite se conteinni viden quori io campo superiori homines afflieii venlres ba-
les, horribiliter fremebant in eum, elrogura ingen buerunt deorsum versos, in isto vero eorom dorsa
lis incendii in aoia soccenderont, iigatisque manibu soio hxrebaol. Dracones autem ignei super quosdaio
et pedibos, niilitem iu ignem prpjecerunt, uncisqni i sedenies, el qoasi comedeotes eos, roodo miserabiii
ferreis" huc illucque per incendiuin clamantes tra deniibus ignilis lacerabant. Aiioruni quoque eolla,
xeruot. El ilie iu ignein inissos, cum prius gravi brachia, vel loluin corpos, serpentes igniti circum-
tormeiitum sensisset, veri Dei inunimine septus et; dabant, et capita sua peetoribus miserorum impri-
prxfalis viris iioper inslructus, arma militiac spiri nieotes, ignitum aculeom oris soi in cordibus
toaiis non est oblitus, sed invocato piissimi Salvato conini h.figebiint. Bufones etiam mirx roagniiodjiiis,
 995 TRACT. DE PURGATORIO S. PATRICH. - 591
el tanqonm ignei, videbatttur super qtiorumriam pe- A ferreis et igneis erarit iindique circiunsepli, in qui-
ctora sedere, et rostra sua deformia infigciites.quasi btts honiines infivi pendebaiit. Hiijiis antem rot;c
eorum corda conarentitr exlrahere. Dxmones prx- ihedietas stirsuro in aere siabal, alin inlerra deor-
terea inter et supcr eos cursilames, et flagris asper- sum mergebntor : flamroa vero leiri solphiireiipc
rimis cxdentes, miseros graviter cruciabant : hb- incendii, qox de terra circa rolam sttrgebat in ca
*mines autem sic iixi et afDicti, a flelo et ejulatu pendentes miserrime torqoebat. Hxc , inquitini
nunquam cessabant. Finein simililer hujus caropi diL-mones,qtix isti paliuntur,. patieris, nisi rcverli
prx longitudine viriere noit potuii, sed tantum iii volueris, qux lamen toleranl prius viriebis. Minislri
lniiludine qua intravit et exivil : in iransversum igitur Tartarei ex iitraque pnrle alii cOnlra alios,
enim canipos pertransibat. Hsec (inquiunl dxmo- vecles ferreos inler roix radios impingentes, enro
nes) loroieiila qt.ix vides patieris, nisi nobis ol re- tnnta agilitate fombant, titinea pendenlitiin nnllum
vertaris asseoseris. Comqiie eos contempsisset, . omriino ah alio posset discernere, quia prx nimia
conati sunt, sicut el soperios, clavis eom infige- cursus celerilate, laoqoam circoios igoeus nppare-
re, sed auriito Christi noraine nihil amplius polue- hai. Comqoe jaclassenl eum super rolnm, et in
runt. aerem roiahdo levnssenl, invocaio Jesu nonrine
47. Transeunles inde, doxerunt dxmones mililem ^ descendit illaesus
in lertium poenalem campum. Iste eliam campus 50. Procedentes inde, traxerimt eum versus do-
hnminibus iitrinsqne sexits, elxtatis diversae, erat. nium onnm grandem horribiliter ftimigaotem, co-
refertus, qoi ita in terram clavis ferreis candenti- j'us latilodo nimia fuit, loogiliido vero tanla ot il-
bosqoe fixi jacebant, nt prx nnillitodine clainorum lius ooo poloeril oltima videre; ctini aoteni adhoc
a summitate capilis usque ad digitos pedum, locus aliquanlolum abea dislarent, pix nimio calore, qoi
vacuus non invenirelnr, qoaritos digiti onios som- inde exibai, soosistit, pfocedere formidans. Dixe-
niitate tegereiur. Isti vocein ad clamandum formare ront igittir ei rixmones : Balnearia sunt qox vides,
poleranl, sedsicnt homines qni morti proximi sont, velis, nolis, illttc usque progrediens, ctim cxteris
' ila vocem emillebant. Nutli eliam in eis lavaberis ; ccepernnt aulem de domo illa mi-
isti, sicot et cx-
teri videbanlor, el venlo frigido, ac orenle, flagris- serrimi fletus audiri, et planctus. Ititroducius in
qtte dxmonom- crticiabaiitnr. Comque miliiein hie, domum, vidilduram visioncm et horridnm siquidem
sicuiin aliis poenis dxroones torqttere voluissent, domu3 pavimenluin fossis rolitmlis erat plennm, qox
noinen Chrisli iuvocavil, et illxsus remansit. sibi invicem ila cohxrebanl ut vix inier eas, aut
48. Deliinciniliiem tralientespervenerunt in quar- f, nullatenus iri potuisset. Erant aiilero fossx singttlx
tum cnmpum muliis ignibus plenum, in quo oinnia metallis diversis, ac liquorihos fervenibns pienx,
genera inventa sunt lormentoriim. Alii, suspende- in qtiibus utriusque sexuset xlatis diversx mer-
banttir catenis igneis per pe.des, alii per manus, gebalur honiinum multltudo non minim.i; qiiorum
alii per capillos, alii per brachia, alii capitibus ad alii erarilomnino immersi, alii usque arisupercilin,
imn versis el sulphureis llainmis imniersis. Alii un- alii ad ocuios, alii ad labia, alii ad colla, alii ari
guibos pendebant, uncis ferreis fixis in oculis, vel pecttts, nlii ad umbilicuin, alii ad feiuora, alii ad
auribus, vei faucibus, vel naribus, vel mnnimillis genua, alii ad tibias, alii ttno pede tantum, alii titra-
aut genitalibus. Alii quasi sttper sartngines urebao- qtie manii, vel una tantmnmodo in caldariis tene-
lur. Aliiverubus igoeis traosfixi ad ignein nssaban- bantur. Etomnes_prx doloris aiigusiia-vociferahant,
*.ur, quos dxmonum aiii verlerunt, alii diversis me- et iniserabiiifer flebant. Ecce, itiqoitint dxmones,
lailis liqiiescenlibus degultaverunt. Nec inter flctus com islis lavabis, soblevaolesqoe militem conati
miseros el ejulatus universorum, daemoniim trans- sunt eom in onam lossarom projicere. Sed aodilo
currentium flagella defuerunt. Ibi etiam vidit Christi nomine, ulterius non prxvaloeront.
quosdam de sois .qoondam sociis et eos cognovit. 51. Recedenles aotem a domo illa perrexeront
Omnia genera tormentorum, quxexcogitari possunt, D in montera excelsom, et osleoderoot ei otriosqiie
ibi visa s.itni: clamores et ejulalus quos audivit, homines, et xtalis divcrsx moliitodioem copiosa.ro>
nulla suQicitlingtia exprimere. Hi aulein campi non comparalione quorum pauci videbanlur ei onities,
solnm cruciatis bominibus, sed etiam excrucian- quos ante viderat, omnes oudi sedebant soper di-
libus pieni erant dxmonibus. Hxc (inquiunt dxmo- gitos corvali. Hi quasi morlem cum tremoie poslu-
nes) lormenta patieris, nisi ad portam qua inlrasli laotes, versos aqoilonetn incedebant. Comque roi-
redire volueris. Quorura minas vilipeodil, et invo- raretor oiiles, quid hxc misera inullittirio prxsto-
cato Christi nomine liber evasit. Jaretur, unus dxmonum ait ad etini: Forte miraris,
CAPUT VII. quid tanlo cum limore populus hic exspectni; nisi,
De rota igiiea, domo fumiganle, monlc excelso, et nobis consentiens reverti vohteris, scies, quid taio
jlumine frigidissimo ad quod dmmonesmililem tra- trcmebiindus exspectat. Vix dxinon verba fioiebat,
xeruni. et ecce ventos torbiois ab aq.nilone voniebat, qoi
49. Ab illo ergo poenali loco asemones militem el ipsos dxmones, et cum eis niilitem, toiumque
impellcntes, apparuit anle eos rota roirx magnilu- populuro illtiin arriptiil, et in.quoddam flumen fc-
dittis ferrea et iguita, cujus radii et cantbi uncis lidun: ac frigidissimom, in aliam montis pnrtem,
onit IIENRICI SALTERIENSIS 996
f.enles-ei niiscrnbililcr cjulante.s prpj'ecii;Jn quoi A deorsum aspicere. Oportet te, inqtiitinl rixmooes,
inxsiimabili fiigore yexabaiiiur. Et ciini de aqua per bitiic pontem transire, nos autein ventos et tur-
frigiriissima stirgere coiiarcotnr, dxmoncs soper bines commovenies rie ponte projicieinus te in flu-
aqtiainciirrentos, eos incessnnler siibnierseronl. At men : socii vero nostri qtii in eo sunt, le caplum
iniles ; arijutoris suinon immenior, noiiien Christii in infernuni defnergent; volumos enim probaie
-
leclainaus, in alia ripa se. siue niora reperit. quani lotoin libi sit, siiper pontem istom aoibulare
CAPUTVHL si tamen nobis adhoc assenseris ot reverlaris, etiam
abhoe tliscrimine illxsnsad patriam rcdire poteris.
Deputeo flammivomo,' et ponte atl'mimo,adquem Sed miles Chrisli fidelis, cogitans intra se, de quan-
u dwmonibus miles deducebalur. ,
52.Nt'edoro dxiuoocs, niililisClirisli injuria saliati, tis iiberaverit eum maiis advocalus stius piissimus
ncc^denles Iraxerunt enin conlra -aiislruui : ubi Jesus, ipsios iterato nomine, ponlem aodacter in-
vid.it aote se flaouiiam. leterriinam, et snlphureo gressos, ccepit pedelenlim inccdere-, nihilqoe Ju-
fetorei picuaai, de.puteo quodain ascenrieiitein, et btiei. snb pedibus seotiens, finnus snper ponlem
hpmiiies nticios, et qttasi igncos, velut sciriuilas ainbulabat in Domino conlidens , et quo altius
ignis iti aera siu-sum coinpellentem, et llainroariin) asccndit, eo spaliosiorem invenil ponieni ; el ecce
vi deiicienie, itcrum in piitctim cligiieni reiabi. B post paololom tanta crevitpontis lalitudo.ut publicx
Quo approxiiiiaiiles dixertint: nniiti dxmones;.: Pu- vix ainptiiudinem prx se ferret, et ondecim carra
' leiis iste fl.immivomtis, inferni esl iiilroilns, hic sibi obvianiia possel excipere. Porro daemones, qui
babiiaciiliiro ooslriimcst: ei.quoiiiam ivoliis Imc- militem perriuxerunt, lenentes nianum ejus frica-
usque studiose deservis.ii, hic nobisctim sine fine, banlsitper pontem, et olterius progredi non valen-
iiianebis : omnes eniin qtiiiiobisserviitni, bicsem- les, ad periein poniis stelerunt, quasi lnpsum niilitis
pcr mnnebunt, quo si semel intraveris, aoiuia sinittl prxstolantes; videnles autem eum liliere transiie,
et corpore in xteriiomperibjs, Scd tanien si arihuc ita clamoribiis suis horrisonis, et voeibus profanis
nobisconseiilire volueris, ut revertaris adporlam, aerem percusserun.l, ul illo slridore attonitus, io-
quaiiiiriisti, illxstis ad propria remeare poteris. lolerabiliorei vjderetor hojushorror clamoriSj quam
llie nuiein de Dei adjuiorio prxsunieiis, qui eumr praeieriiarum aiiqua ppenarum, quas ab aiiis susti-
lotios liburavernt, eoruni exhortaliones et promissa ntternl. Cerneus taroen eos subsistere, et ulira pro-
contempsii. Tunc dacnioues iiidignati prxcipita- . grerii non valere, piique ducloris sui reminisceos,
verunt se in putetim, eisecum militem iulruserunt. secorus incedebat. Alii aotem bostes inferius supra
Et quo niilesin eo proftuidius tlescendil, eolnliorem Q flumen discorrentes, uricos suos ferreos ei ignitos
piiieoiii eonspexrt, et poenani in co graviorem sen- in eum jaciebant, sed militem Jangere neqtiive-
sit. ln puteo quoque illo lantas aogoslias, el lain runt. Securus iandem proceriens, et nihil sibi con-
iiitolefabiles miserias pertulit miles, ut diu Salva- trarium iitveniens, vidit latitudiiieiu pontis in tan-
loris sui oblilus sit hominis: sed Dco landem spi-. tuin excrescere, ul vix ex ulraque parle ejus fines
raule, rediens adse nomen Jesu Christi , ut poluil, possel aspicere.
exclamavit, staiimque vis flamriix eum sursnm itii CAPUT IX.
aerero levavit. Descendens itaqoe juxta puteunii Degloria ccelesiiet paradiso terrestri militi ostentis,
aliquanriiu attonitirs steiit, ignoraiisquo severteret. ei coltoquio ponlificumcumeo.
Sed ecce novi et quasi incognili dxtnones ex orei 54. Miles ilaque invictus jam liber fuctus a vexa-
putei prPruinpenies, dixerunl ei : Et lu quid ibi[ liorie spirituum immondorum, viriit anle se miirum
stas ? Socii nostri libi dixeiunt, qttod hic sil iofer- aliiim, et in aerem evectum : erat enim murus mi-
nos: ineiitili sont; non ita fore scias; nani con^ rabilis imcomparandi decoris, el stroclurx inappre-
siicludimsnostrx seniper esl riientiri. ut ottos per liabilis; in quo porlaro onain, sed lamen clausam,
vcrum decipere non jiossoraus, decipiamos per• cernebat, quse melallis diversis ac pretiosis exor-
liieiitinciuni; hic rion est infernus, sed riunc ad in-. D nata lapidibos, mirabili splendore radiabat. Ad
fefnrim te ducemiis. qoam coni roiles appropinqoasset, sed adliuc qoasi
83. Trahentes igitur miiitem hostes novi cum tu- spalio dimiriii milliaris abesset porla illa contra
muliu magoo el horrisono, pervenerunt ari flumeni etim aperta est, et tantx suavitalis orior per eam
quoddam latissimum el felidum, ac totutn ianquarai exiit, ol, siciiiei videbatur, si lotus mtindus in aro-
sulpliurei iheenriii flamma cooperlum, dxmonuiri- mata verteretur, htijus suavitalis abundanliam non
qoeiriuliitoilinerepieium. Dixeruritergoei;Subisto i vinceret, lantasque vires ex ea recepit, ut xstima-
flumine noveris inferiium esse. Pons vero proien- ret se lormeiHa, quse pertnlerat, jam posse sive
riebatur ultra fliunen, in qtio tria quasi iinpossibiliai moleslia sustioere : respiciensqoe intra portam,
et transeuntibOs valrie foruiidanria videbantor, utinini vidit portam solis splenriorem claritate viticentem.
qood iia lobricus erat, ut etiamsi lalus fuerit,nnllus i 55. Cum autem aliquantuliiin distassel, etjressa
vcl vix aliquis in eo pedein figere possel; allerumr est in occtirsum ejus, cum crucibus, cereis, et
(jnod iam striclus ct gracilis erat, ut inillus in eoi vexillis, ac velul paimarom aorearom ramis, lalis
siare vel ainbulare valerel; tertiutn quod laih allus> ac lanla, et tam ordinala processio, qoalis ac
eiat, et a flumine remolus ut horrehdum essell quania in hoc mohdo, proul seslimavit, nunquani
997 TRACT. DE PURGATORIO S. PATRICII. 998
visa est. Seqnebanlor prxdicla, ulriitsqoe sextts, A nanlium, singuli vero ric propria felicitate gaode-
diversae xtatis, et uhius cujiisque ordinis homines: banl, sed et de aliortim gatidio singuli eisultabnnl.
alii quasi arcbiepiscopi, alii ut episcopi, alii ul Omnes vero qui mililem inluebnnlur, de ejus ad-
abbales, monachi, caiionici, presbyteri, ac siiigu- veniu Dominuro benedicebanl, et de ejus a dxmo-
lornm Ecclesix graduum mioistfi, sacris vestibns nibos ernplione congatitleliarit: et videbator ibi, de
suo orriini congruentibits induli. Omnes vero tam ipsius advenlii qiiodnraroodo qnasi nova exsnltaiio
clerici, quam laici, eadem forma vestium ibi vide- fieri. Non xstum, non ffigus ibi scnliebat, iiec quotl
bantur amicti, in qua Deo servierunt in sxculo. ollo moilo posset offenriere, nut nocere viriebat;
Militem vero omnes eum magna veneralione, et ju- oinnia enim pacala, oronin placiria, omnia grata;
cunda Ixlitia susceperttnl, eomqoe com concenlu nmllo plnriina viditih illa requie, qnam aliqi.is lio-
hafmonix sxcolo inaoditx iolra portara secum fe- miiuiro loqni sullicerel, atit scrihere.
liciier condttxerunt. 57. His ita completis, dixerunt pontifices ail mi-
36. Finito itaque concentit.et soluta processione, liieni: Ecce.fraier, auxiliante Deo, vidisti qusevidere
recedentes seorsim, duo velot archiepiscopi, mili- desiderasii, vidisti enim huc venienrio tormeiua
tem in suo comitatu susceperunt secumque duxe- peccatorum, hic nolem requiein jiistorum : bene-
runlquasi patriam, et ejus amoenitatem ostenstiri: R dictos sil Crentor ct Redeiriplor omnitim qoi libi
niu com eo loqoeiiles, primo benedixerunt Deum, dedit lale propositom, ctijos gratia per tormenia
qui tanta constanlia in tofmenlis, per qux transiit transiens constanter cgisii. Nonc noiem sc>e ic
el pertulit ejus aniniam roboravit. lpsis igitur mi- volumus, qnx sint illa qttx vlriisii lormenioruni
litem per amoena palrix r.onducentibus, huc il- loca, seri et qtix ista taulx bealitiidiiiis piilria.
iocqiie periransiens moiio piura qoam ipseaot nli- 58; Palria ista lefrestris est paradisus, de qna
qtiis hominum peritissimus lingun vel calamo posset propier inobedientix culpam ej'ectus est Adam pro-
explicare, dciectabilia juciinriaque prospexit. Tanta toplastos; postqoaro eniin Deo inobediens suhjici
vero Iiieis eial illa palria claritate iustrata, ut sicUt conieinpsit, nltra videre qux vides, imo ionge in-
iumen luccrnx solis obscuratof splendore, ila solis comparabilitcr majora gaudia, non potuit. Hic
claritas meridiana posse videbatur obtenebrari, ipsius Dei vcrba seditlo aodierat, cordis inondiiia,
lucis illius palrix mirnbili fulgore : nox illatn imn- celsiludioe visionis internx, et beatorum angelo-
qoam obnobilat, qliia splendor eam porissimi cceli rum aspeclu perfroi poterai. Sed, com per inobe-
perenni claritate perlnstrat. Erat attlem tota patria, dienliain a innla cecidisset bealiluriine, ltiiiien men-
quasi prata amcena atque virenlia, diversis floribtis lis, qoo luslrabaitir, alnisil, quia cum in honore
froctibosque, herbarum et arborum multiforroium C esset non iniellexit, unde comparaius' esl jumentis
decorata : quorum, ait, odore sine fine vixisset, si insipientibus, et simitis faclut est illis. Ifiijiis vero
ibideiii ei vivere licoissel. Finem vero patrix, prx uhiversa posteriias, ob ipsius culpam, sicol et ipse,
nimia ipsitis magoilodine scire non poluit, nisi lan- morlis suscepit scientiatn. 0 delestabile scelus
ium ex ea parte qoa per portam inlravit. Tantam inobedieniix!
in ea hominura utriusque sexos vidit inulliliuliiiem, 59. .Motus tandem pieiate misericordissimus
quaniam in hac vita neroinem xstimabat vidisse, Detis snper humnni generis miseria, Filium suuni
aut residuum sacculicredidit continere posse : quo- unigenitum incainaii consliluil Domiiiuni noslriiro
rum alii in his, alii in aliis locis per conventus di- Jesum Chrisuim, ctijiis fidem suspicientes per ba-
stincti, commanebant; setl tainen prout volebant, piisimun lam ab aciiialibus, quam originaii peccato
alii de istis in ilias, alii de illis in islas catervas Iiberi ad islam patriam redire nos meruipius : ve-
cum lxiilia transiebant; sicque fiebat, ut alii de runi, qoia pnllium in bnpiismo susceplum mnculnvi-
aliorum visitaiione gattderent. Cliori chbris per loca mns, cum per fragilitalem cnmis peccavimtis, ne-
assislebant, dulcisqiie harriioniip concenlu DeP Iatt- cesse ernt ul per pceniientiam, acliialinra veroam
des resonabant.' Ef sicut stella differt a slellairi impetraremus. Pceniteniia enim qnam ante inortein,
claritaie, ila erat quaeriam differentia concors io vel in extremis positi suscepimus, nec in vila pere-
eorum vesfnim et vultuum claritatis venusiaie. Alii gimus, posl carnis solulionem, in locis qttx vidisli
enim induli videbantui- veslitu aureo; alii atque pcenalibus, alii longiori, ^alii breviort iemporis spa-
alii viridi, pttrpureo, hyacinthino, cxroleo, candido; tio, juxta modum et quantilaiero eulparum, tor-
forma tainen babiius singulorum erai eadem qua menla paliendo, persolvimus. Omnes enim. qtii liic
ntebantur in sxcuio, qux proinde roilili indicabat, sumtis ad hunc rcquiem per illa loca transiri-
ctijus meriti qtiisque fuerit, vel ordinis : quorum mus : et omnes quos in singtilis locis poenaiibus vi-
habilus, varius color, varix videbalur clarilatis disti, prxter eos qui infra os, putei infernalis deti-
splendor. Alii quasi reges coronati incedebant, alii nenlur, postqoam porgaii fuerinl, ad istaro reqoiem
palmas aureas in manibus gestabant. Talium igitur venienles salvi fient; sed el-qnoiidie qttidaro purgali
et tantorum fuil io illa requie justorum militi de- veniunt, quos snscipientes sicut el te suscepiinus,
lcctabilis aspectus, nec minor eorumdemharmonix, cuio gaodio huc iotroducinius. Eorum vero qtti in
suavis et ineffabilior dulcis aoditos : undique au- po3tus sunt, nullus novit quandiu inibi lorqiiebitur :
divit^ sanclornm concenlum, Dei laudes perso- per oiissas autem, psalmos, oraiiones.et eleeinosy-
 899 HENRICi SALTERIENSIS 1000
nas, qooties pro eis fiunt, ntit eorum lormentn mi- A supplicare, ne a tanta beatitudine ad xrumnas sx-
lignoliir, atil nd roinora cl lolerabiliora transfe- culiredire cogereiur, dicens : huic discedere non
ronlor, donec tnudem per talia benclieia omnino valeo, quia valde limeo.neper fragilitatem liumanx
libercnlur. El ad biinc locuni quielis cuin venerint, conversalionis aliqtiiri commitlani, quori me impe-
qiiandiu liic pcrniansuri sint, pcenitus ignornnt: diat hncreriire. Noii/niqoimit, ui poslulas erit; sed,
ntilliis eiiim nosirom de se hoc scire polest; sicul sicul ille qui el nos, ei te fecit, disposoit, ita fiel :
enim in locis pcenalibus secundum culparom quan- ipse enim solus agnovit quid omnibus expediat.
litalem illi dctinenliir, ita et nos qui hic siiinus, se- CAPUT X.
cundiim meriia bona plus minosve morabiinur in Quomodo miles egressusesi Purgalorio, Hierosoty-
ista requie. Ecce, utvides, a poenis liberi stimos cl mam adiit, el reliquum vilw lempusinsumpsit.
magnn quiele pcrfroimur, nonrium tamcn ari super- Miles igilur OEnns accepta benedictione doicns
nnm sanclorum lxliliam asccndere digni smniis, cgredilur, et Uislis admodum eadem qna ver.erat
diemque et lerminum noslrx promotionis in me- reveriilur via, a prxsnlibos adporlam paradisi re-
lius, nemo noslrura novil : seri post terminum docitor.ct ipso ogresso, porta posi ipsoin claodi-.tir.
singulis coiislitulum in majorem reqoiem transibi- Egressos itaqoe de paradiso, rocerens et lugcns e<
inus. Quolidie societas noslra qoodaiiimodo crescil p. qood allerata felicitate, ad hojos sxcoli miseriam
et decrescit, dooi siogolis diebus et nri oos npoeiiis. reverti coactos foerit, via qua venerat reversns, ad
clanobis io ccelestem paradisom qoidam ascegduni. aolam prxfatam, in qua dxmones eum primitus in-
60. Hic diclis , venerandi prxsules assumentes vaseront, pervenit. Dxraones atitem in suo redittt
secum niilitem in inonlero unum, jiisseruol ol sor- vidit, sed ad ejiis nspectora, quasi linientesper aera
suin aspiciens, diceret cojosinodi coloris ei videre- diffugerunl; et lormenta per qux transiit, eura l.x -
. tur cceltim respecto loci in qtio stclit? Qui respon- dcre nequiverunt. Cumque inlrepidtts aulam prx-
dens : auro ardeoli in fornace simile mihi videtor. dictnm intrasset, ecce quindecim viri, qui ibidcm
Hoc, ioqttiont, quod nnnc vides,porta esl paradisi, in primo apparentes illum instrtixerunt, confestim
hac introeunt qui a nobis assumuniiir in ccelum. occurrunl ei, Detim gloriftcanies, qui lantara illi
Nec le lalcre debel, quod qtiaodiu liic mauerous, consiautiam in tormentis conlitlerat. Ejusqae vi-
quoiidie semel pascil nos cibo ccelesti Detis et qua- ctorix congratulnntes dixeruni : Eia, frater nosler,
lis sil cibus iste quamqoe rieiectabilis j'am Deo sciouis quoniam per tormenla, qux viriliter susti-
donante nobiscttm senlies giistando. Vix sermonc niiisli. vicisli, et ab omnibos peccatis tois pnrgalos
finilo, ecce qnasi flamma ignis de coelo descendeos, es; ecce jara in palria lua, Iucis aorora clarescit;
lotam pairiaro cooperuit; et qonsi per radios di- C ascende igitur quantocitis, iinm, si prior ecclesix,
visa, super singulorutn cnpita flaioma sobsidens posl missarum solemnia, cum processione veniens
tota deiiiom in eos intravit: sed el soper niilitem ad portatn, le redeunlem non iovenerii, de loo re-
inier alios, descendit, ct in eom inlravit, unde lan- dito desperans, obserata porla ad ecclesiam redibit.
tum delectationis dulcediuem in corde siimil el cor- Miles igilor accepla benediciione prolinos asceo-
pore sensit, quod vix intellexit uirtim vivus au dit, et eadem hora qua portam prior aperuit, miles
morluos foissct. Sed bora illa in moinenio transivit. de iniro veniens apparuii; quera cum gnudio etChri-
Hic, inquitiiil est cibus ille, quo seoiel a Deo quo- sli lauriibus prior sttscipiens, in ecclesiam perrioxii;
tidie pascimor : qtii aotein in coeluin a nobis asso- ibiqoe com diebus qiiindecim oralionibus insistere
ineotor, eo sine fine perfruiiiilur. Miles ibi libenter fecit. Deiode signaculo Doininicx crocis in biimero
maosissei, si his deliciis froi ei licuisset: sed posl sosceplo, et in terram sanclam devotus proficiscens,
aiia taiilaqi.e jiicuiiria, ei trisiia refcrontttr. sepulcrum Doinini Jerosolymis, com locis aliis
61. Quoiiianiigilur(frnler)expartevidisti,qux vi- venerabilibus in sancla contemplalione petivit. Inde,
dere riesirierasti, reqoieto vidciicel et itealorum, ct expieto laudabililer peregrinaiionis volo reversus,
toroienta peccaioroio, opoiiet j'aro tit per eanidein _ regem Anglorum Stephanum doininum sutim, ctii
viain qua intrasli, revertaris. Quod si amodosobrie prios familiaris exsttierat, consulttirus adiit, ulejus
et sancte vixeris, non solum de ista requie, sed et lanquam indnslrii et prudentis viri consilio, in san-
de coelorom mansione secnrus esse poteris : sin ctx reiigioois ordioe, reliqouin vitx snx expleret,
atiteni, qtiod absit! inale vixcris, et viiain liiatn il- ac Regi regom de cxlero miliiaret. Contigit aotem
lecebris carms pollueris, en ipse vidisti, qux le ma- eo lemporc, qood Gervasios Lodcnsis coenobii ah-
neant lorinenla. Securus ergo redeas*; nam qoid- has, rege Slephano donante, locum ad abbaiiaro
quid tibi hoc vcnienli lerroris incusserant dxnio- construendam in Hiberniam obtineret; qui mona-
nes.siinile quid revertens ne forrairies, nain rixmones chtiin stiura nomine Gilberlttm (2) ciim quibusdatn
atl ie accedere non audebunl, scd et tibi apparere aliis ad eurariein regem direxit, utab eo locum su-
pei-timesceol; ncc tormenta qux vidisti, libi ulla- sciperel et mooasterium ibidera fondarel. Al Gil-
lcniis nocere poterunt. Ad bxc verba miles attoni- berttts ad regem veniens, el ab eo gratulanter sti-
lus, flens el ejulans ccepil humiliter ponlificibus sceptus, conqoestos esl nimis, quod illius patrix

(2) Hic Gilbertps fuii abbas de Bcsmngroeirt.

1001 TRACT. DE PURGATORIO S. PATRICII. m>2
lingunm ignoraret. Quod audiens rcx, ait, oplimum A digiti, profunda fucrunl. Hic monachus cum a!i-
libi, Deo auxiliante, interprelem inveniam; et vocaio quando vidissct juniorcm aliquem immoderalius ri-
milite Oeno, jussit rex, ut cum Gilberio irel, et dentem, vel jocantem, vel aliquo modo inordinaie
emn eo in Hibernia remanercl. Quam jussionem sehabentem, aicbal: 0 si scircs qunnla lmic dis-
miles libcnlissime suscipiens ait ad rcgem: Gratan- solulioni mancat poena, foTsitan gesius luos incom-
ter monacho servrre dcbeo; sed el vos, o rex, cmn posilos, el mores cmendarcs in melius. Hujus mo-
graliarum actione monaclios. ........... nachi vulnera vidi et manibus incis allrectavj, ip-
in regno vesiro suscipere de- sumque post obiium ego ipsc sepelivi. IIujus iiaque
Iwlis, qnoniam.ut verum falear, insanclorumiequie viri lam sancii, lam rcligiosi, mibiquc lam fami-
nou vidi bomines tanta gloria proeditos, quanta hu- liaris relulio, siquidcm supcrioris relaliouis niibi
jns religionis viros. Transeunles auiem in Hiber- dubiclaiis incral, penilus abslulil. Hucusque Gil-
niam, monasleriiim cceperunl, manenlessinml ibi- berius.
dem dtiobns annis cum dimidio : Gilbcrtus mona- 64. Ego verofuiquit Saltereiensis) poslquam hacc
sterii iilius erat cellarius; miles aulein forinsecus omnia aiidieratn, duo de Hibernia abbates, ul adhuc
«ral in omnibus procuralor, et mi«ister deyolus, cerlior ficrem, super his convcni; qiiorum unus,
mlerpresque fidelissimus. Honacbialem igitur habi- B qnod omnia essenl vcra aflirmayit: sfid. el hoc
tum suscipiens vixit sancte ac religiose, sicut idem leslalus esl, quod mulii qui intraverunt non sunt
Gilbertus lestabatur. [C.] Quandocunque vero Gil- reversi.
bertns solus alicubi cum milite fuit, de slalu pur- 65. Nuper ciiam cpiscopum quemdam affatus
gatorii el pcenis mirabilibus, quas miles viderat, et sum, nepotcm saucli Pauicii lerlii, socii videlicet
experimento didiccrat, curiose ab eo qusesivit. At S. Malacl)i;c,Florenlianum nomine, in cujus cpisco-
miles, qui niinquam audire potuit de purgalorio lo- patu (sicut ipse dixii) est idem purgatorium, de
qni, quin prorumperet in flelumaniarissiniiim.coapit quo cum curiosius inquirerem, respondit episco-
sub sigillo secreti, amiio ad sedificalionem, ea quoe pus: Certe, fraier, verum est; locns autem ille in
audierat el viderai, et experimenlis didicerai.enar- episcopalu meo est, et inulti pereunt in codem pur-
rare, aflirmanssese corporeis oculis omnia conspe- gatorio, et, si furte rcdcanl, ob immaniiatem tor-
xisse. Hujus aulcm monachi industria et diligenlia, mentorum quae passi sunt, languore, sive pallore
huius miliiis cxperientia redacta est in scripturam, diuturno tabescunt; sed si postea sobrie ct jusie
simul cum relatione cpiscoporum regionis, et alio- vixerinl, certi sunt alias pro peccatis suis poenas se
rum religiosorum, qui causa juslilise, teslimflnium iion pcrpessuros.
pcrbibuerunl verilali. [D.] 66. Hancce Oeni niiliiis historiam, qua. part«
CAPUT XI. esl Henrici Sallereiensis, ex vetusto BibliothecsB
Huiu» historiocexaminalio el mullipkx probatio. Sancli Victoris Parisiensis (in qua tribus diversis
[8.] 65. Superiorem narrationem (verba sunt in locis olim exaraia fuk, et eiiamnunc in duobus
Heniici Sallereiensis) cum sacpe diclus Gilberms babelur) manuscriplo dcsumpsimus : qua vcro paric
coram muliis, me quoque audiente, sicul ssepius ab est Mallhsei Parisiensis, ex ejus operibus excusis
ipso niiliie audierat, retulissel, adfuit inter alios descripsimus. Quamsiquis (ut opinamur) magis le-
nnus, qui baec ita conligisse se dubitare dixeral. mere, quam solide et pie credere nolil, aut impu-
Cui Gilberius : Sunt quidam qui dicunt, quod aulam gnare velil, consulal sanciissimos Patrcs, D. Gre-
ingressus, in exstasim fuerat raptus, el Iiaecomnia gorium (lib. iv Dialog.), venerabilem Bedam (lib. v
in spiritu viderat; quod nequaquam sibi contigisse Hisl. c, 19), Dioirysinm Carthusianum (De indic.
miles certissime aflirmat, sed corporis oculis se partic. anitn., ubi varias objectiqnes in contrarium
omnia vidisse, et corporaliter perlulisse consiantis- solvil), el atlente legal varias revelaliones, visiones
sime leslatur. Sed et ego prsefui in monasterio, et el narrationes huic non absimiles , ab eis relatas,
oculis meis harum rerum non valde dissiniile, D quibus tanquam probabilibus ipsi fidem adbibere
mullique mecum conspexere. Eral enim in monaste- non verenlur, et negare non prsesumunl.
Tio, monachus quidam valde religiosus, cujus san- CAPUT XII.
clitali daemonesinvidebant; dormieutem vero morle lie lempore et maieria purgalionis, el subjeclo pur-
(juadam de dormilorio corporalilcr lulerunt, qui gabili in hoc purgaiorio.
tribus diebus el tribus noclibus ab ipsis detentus 67. Ad complementum bujus de purgatorio tra-
est. fralribus inlerim nescientibus quid de eo fa- clatus, supeiesl jam de lempore et materia purg.i-
cium fuissel. Posl terlium vero diem, in leclulo suo tionis carptim agere, ul satisliat sublili object.un-
a fratribus invenlus esl, pene usque ad mortem fla- culaecirca ada>quatam materiam expiationis, sive
gellatus, horribililerque a dsemonibusverberatus. subjectum expiabile in isto purgatorio.
Mihi quoque confessus est, sc borrenda vidisse lor- Notandum igitursingulareesse in hoc purgatorio,
menla. Tixil autem postea quindecim anoos, scd quod vivos adhuc et superstites, non aulem de-
vulnera ejus nullo poteranl curari medicamine : funclos proprie atlingit; in quo latum est discrimen
seinperenim aperta et quasi recentia videbanlur, inter hoc purgatorium privilegialum, ac vitalitium.
quorum quscdam ad mensuram longiludinis unius ut hic loquar, et alleruin illud univcrsalo ct post-
PATROL.CLXXX. 32
«03 EUGENIUS III PAPA. f004
humum, sic nunctlpalum distinctionis causa; ul sc- A ut dictum est, exlraordinarii, maleria purgandi ad-
cernalur anlerius quod suscipitur in hac vila, a oequalapotest esse reatus oiiinis pojnae, et omnes
posleriori quod non subilur nisi post obitum, omnino sive nanri, sive nexus, qui per virlulem pos-
ct prius itlud vocari potest vialorium, seu prae- nitenliae, et per aclum conlritionis deleri possunt,
cursorium, istud vero posterius periodale, post- aut dissolvi in via. Neque enira qui sic extraordi-
vilale; sive (ul significanlius loquamur), poslbu- narie purgantur, comprehensores sunt, aut in gra-
mum'; plenius ita dislinguimus, quam si unum vo- tia vel cbaritate confirmati: sed vialores in stadio
cemus extraordinarium, riempe hoc qudd viventes via3, ac vila3mortalis conslituti; in stalu etiam me-
concernit, et allerum ordinarium, quod ad mortuos rendi ac demerendi absolute positi. Tametsi inler-
spectat. Nam etiam post mortem dalur ordinarium, cessione sarrcti illius tilularis, quera diximus, ejus-
et extraordinarium, proul ex aiiis supra produxi- que singulari palrocinio freti piam spem concipeie
inus, nam quando in loco proprio et definito prope possini, si suas expleant partes et poenitudinempec-
lirabum et marginem barathri damnalorum, juxta calorum, qua decet ac licet sedulitate eierceant,
umbilicum lerrae exercetur purgalio animarum, majoribus gratia? auxiliis sese fulciendos et corro-
quaecorporibns soluue sunt, fieri hoc proxime dici- borandos, ne vel iri vita ruant in lethale peccatum,
tur in purgatorio ordinario; quando aulem extra B vel post vitam in damnalionem, aut saltem si labi
illos limiles, in balneis, cavernis, vel angulis aliisque contingal ex humana fragilitate, non migraluros ex
recessibtis, in quibus animse, quae expianlur, au- iiac Vita impoenileutes.
diri possunt, vel adiri a morlalibus, jam dicitur illa Multum veru illustrare potesi hauc de purg-alorio-
expiatio fieri in loco exlraordinario. sancli Patricii senlentiam opinio illa quorumdam
68. Sivero istos terminos ordiriarii et extraor^ doclorum de ca-meterio S. Andreaj per D. Grego-
dinarii non ad locum refe.ramus, sed ad lcmpiis; ut rium consecrato et priyilegialo, itcmque de-aniro»
purgatio illa quae fit post mortem , dicalur leinpore Trajani, ejusdem precibus liberala, quam D. Tho-
ordinaio fieri, jnxia drdinarium cursum etmeiisu- mas videtur sequi, lametsi ab aliis ulraque sit im-
lain tcmporis, cujus ornnes qui moriuntur in gra- pugnata, de qua nihil altinet imprsesenliarum dis-
tia, et kabent aliquid luendum post hanc vitam, serere. Conlenli erimus noslram el majorum as-
ptssuni et debent esse participes; altera vero illa serlionem pie roodeslequelueri.relinquenles interiut
purgalio, quae exlraordinarie lanquam ex privilcgio aliissuum sensum et judicium. Nam si nimium ar-
ctiicedilur , in hac vila his qui se obliganl ad denter velimus allercari, rationes ac conjecluras
subeundam pcenilenlialem illam cavernani, qux ex probabiles pro demonstrattonibus (quas res suujecia
praerogaliva et precibus sancti Patricii designata, (C palilur) obtrudamus, aul certe demonstrationes
el certis termims delitiita est; quin illo sensu, lisec quia, pro deinonsirationibus propter quid, urgeamus,
expiatio dicatur extraordinaria quoad lcitpus, niliil ei ingeramns. abaliis qui moderalioris ingcuii smu,
Videtur absurdi babere. taitquam imhiodesti, niminmqne nobis prtesidentes,
69. Et hujus quidem purgatorii, quo:id tenipus, redargui periclilabimur (5).

(3) Vide historiam viceoomilis Hispani de hoc purgalorio apud Philippum 0. Sullevanum m com-
peridio Hisloria; ecclesiastica?Ilibernhir.

ANNOBOMINIMCXLV-UII

EUGENIUSIII

PONTIFEX ROMANUS

NOTITIA HISTORICA

Concil., XXI, 621)

(MANSI,

Eugcimis, natione Pisanus, vir religione ac sanctitate conspicuus, crealus esl pontifex annoDomini
H45, lemporeConradi imperaioris. i Hic, itiquitOuo Frisingensis lib. vn, cap. 51, in principio dignilatis
suscepiae, eoquod, auctore Arnaldo, populus ad tradeuda Urbi regalia, sicut antecessores suos, rta ipsum
sollicitare vellet, cum episcopis et cardinalibus Urbe cedil, ac proxima Dominica in monaslerio Farfensi,
«onsecraiione poritificali, ob perseculionis imriianilaiem. niorem mutaiis, sublimatur. Ad hunc papaiu
Eugenium venerabilis Bernardus abbas Clarxvalleiisis librum De consideratione sui qu»luor di&liuciionibus
1005 NOTITIA HISTORICA. f006
ordinalum conscripsil, in quo perfectae vitae ac sttbiilissimi ingenii perspicuilatem evidentissime demon
slravit. Nam idem aposiolicus, prius Bernardus dicltis, et primum vicedominus Pisanus, ac demum in
Claravalle, omnibus mundanis pro Chrisio spretis, cjusdem venerabilis Bernardi abbalis dis".ipuluseffeetus,
ac ab eo postniodttni monaslerio Beaii Anastasii, Cisierciensis ordinis, in urbeRoma abbas praelalus,
suinimis ponlifex, mpraelibavimiis, constiliiitur. Inde post consecrationem, furorem populi Romani de-
clinans, ad mitnila loca se transliilii; postque, Viterbium veniens, ibi per aliquod lempus moram fecit.
At Romanuspopiilus cum palricio suo Jordano in furorem versus, praefocmrsedignitatem abolentes, omnes
principes ac nobiles ex civibus ad subjectionem palricii compellunt; el non solum quorumdam illu-
strium laicorum turres, sed el cardiiialiuin ac clericorum domus subruentes, prasdam immensam di-
ripiunt. Ecclesiam eliam Beali Petri, oinnium ecclesiarum capui, incastellare sacrilege ac profanissime
non meluunt : percgrinos causa oralionis advenientes ad oblalionem, quaesius gralia, plagis et verbe-
ribus cogunt, ac quosdain ex ipsis olferre iiolenles in ipso porticu et vesiibulo lempli nefario ausu
occidere non verenlur. Qttos venerahilis pontifex, percusso prius cum quibiisilam fauloribus suis ana-
theraalis gladio Jordane, adjuncta TiburlinisRomanoium anliquis bostibns mililia coercitit, landemquo
pacem petere coegil. Quam pacem eo lenore dedit, ut palricialus dignitalem exfestucarent, et pr;e-
lcclum in pristinam dignilaiem reciperent, senalores aulem ex ejus aucloritate tenerent. Sicque in
Urbem rediens, Nativitalem Domiui celebravit. i
ExAngiia ad Eugeniuin papatn recens crealum venil Alexander episcopus Lincolniensis, qui benigne
acceptus est ab ipso Engenio papa, cujtis benignitas et affabilitas mirifice fconimendatttr a Rogero
in Aimalibtis,ubi haec babet: < Eodem anno episcoptts Lincolnieusis Alcxander, iieruin Romam pctens,
suscepius esl honorilice ab Ettgenio papa novo, viro summa dignitate condigno , cnjns mens semper
benigna, cujus discretio semper aeqtta, cujus facies semper 1:0:1solum bilaris, sed eliatn et jucunda.»
liaec de Etigcnio Rogertis, hujus "tempuris scriptor accuraiissimus.
Tunc quoque lemporis, cini) Viterbii Eugeuius consisleret, Orienlales ex Armenia alnjiie Syria legalio-
nes accepit, prout ab eo qui praesens aderat, Oltone, qni el ea qiia; vidit eliam lidelissime scripsit
(Chronic. 1. vn, c. 32, 55), refertur h.is verbis : i Ea leinpeslale legali Armenioriim episcoporum, eorum-
que metropolilani, quem ipsi Catholicum, id est, universalem, propler inlinitum, id esl amplius quam
inille episcoporum sub se habentem numerum, vocam, legali ab ultiino pene Orienle siimmum ponti-
ficein Viterbii, laboriosum !iter per annum et sex menses complentes, adeunt : eiqne ex parte illius
eeclesiae subjectionem omnimodam eum consalutando oflerenies, causas vi:e nobis ctim aliis multis
praesenlibus apud velerem aulam aperiuni, quse tales erani. luter ipsos el Graecos qiiaedam de ritu
sacrificii habitudo est in quibusdam, in aliis vero discrepanlia : ponunt enim ferinenlaltim. panem,
sicut illi* aquam aulem vino non admisccnt, sieut nos, et illi. Prajlcrea Nalivitalcm Doinini Epipba-
nias continuantes , duas illas fesiivitales unam faciunt. Pro bis et aliis, dum iuter se dissentirent,
UomaiumiEcclesiam judicem eligentes, consultum veniuiit, formauique sacrificii juxta consueludiuein
ejus sibi Iradi deposcunt.
< Quos Roiuanus anlisles gralanter suscipiens, missarum solemniis ac sacrificii secrelis adhibuit,
diligciilerque ea quae fiebant ibidem eos animadverlere monuit. Quod dum facerent, intentique sacro
aluri aslareut, unus ex eis ponlilicali digniiate pnedilus, sicul poslinodum iu plena curia relulit, in
Beati Marliui oclava, quando dedicatio ecclcsiae Benti Petri celcbrari solet, siimmo pontifice divina
mysieria agenle, splendido fulgore radium solis super caput ejns coruscare, et in ipso duas columbas
asceudeutes et descendentes vidit. Cumque diligenliiis hac illacqne oculos circiimferret, nullumque
adiluiu, per quem lux illa transfunderelur, inveuirel, deificuni hoc essc cognoscens, ac ad obediemiam
Romanaesedis amplius accensus, cunclis quae vidcral aperuil. At vencrabilis Patcr non snis boc meri.tis
altribuens, ipsius potius fide coelilus boc sibi inonslralum allirmabat: ut videlicel Ecclesia, a qna ipse
missus fuerat, sacramenloruin virlntein veritaiis luce perfusam cognosceret, ac deinccps qtiali ea re-
verenlia et forma tractare deberel, addisceret. Retulil etiam praefalus cpiscopus quod in conlinio Armenia-
quaedaingenles essent, quae lelus suos felenles generarent, eosque staiim aJ aquas Armeniorum lavandos
transmitierenl: quos cum illi baptismatis unda tiiigentes innatum cis fetorem propellerent, mox lameu
remissi, ad paganismi ritum et spurcitiam redibani. Quod utrum faciendura esset, item Romanam
Ecciesiam coiisuluerunt.
-,< Vidimus eiiatn ibi tunc praetaxatum de Syria Gabalensem episcopum, cujus praecipue opera ad
plenum Anliochia Romanaesedi subesse ccepii, tam de patriarcha suo Anliocbeno, et de principis matre
Balduini Hierosolymitani quondam regis filia, querimoniam facientem, qitam de spoliis Saracenis ablatis,
juie antiquitaiis, exemplo Abrabae, deciinas (qui eas, Deo recognoscens vicloriam, de suis spoliis Melcbi-
sedecb dedit) exigeiilem, ac super boc apostolicae sedis auctorilatem reqtiirentem. Audivimus eum pe-
riculum transitiarinae Ecclesiae posl caplam Edessam lacrymabiliter conquerentem , el ob hoc Alpes
transceiidere ad regem Romanorum et Francorum pro flagitando auxilio volenlem. >
His auditis, Eugenius papa 11011 curans quse sua essent, sed quae Dei esse sciret, non ad sui Iiberatio-
iiem exsilii adversus Romanos Occidenlaliuin Christiaiiorum principum arma converlenda puiavit; sed
adversus Saraceuos res Cbrisiianorum in Oriente invadentes, et possidenles, fore movenda omni conaiu,
pontificia aucloritate laborat, priinus omnium scribens ad Lttdovictim Francorum regem : perfacile na«i-
que luit ad religiosum opus impellere ipsum, qtti jam venerat eaindem iuire ad sancla loca peregrinatio-
iiem : de qua ista Olto Fiisingensis (De gest. Frid., 1, 54):
i Ludovicus,dum occulte liierosolyniam eundi desiderium haberel.eo quod fratersuus Philippus, eodem
voto astriclus, morle praevenlus fuerat, diutius protelare nolens propositum, quibusdam ex principibus
suis vocatis quid in mente volveret aperuit. Eral tunc temporis in Gallia ccenobii Claraevallensis abbas
quidam, Bernardus diclus, vila et moribus venerabilis, religionis ordine conspicuus, sapientia litterarum-
que scientia praedilus, signis et miraculis clarus. Hunc principes vocandum, ab eoque quid de hac re ueri
oporterei, lanquam a divino oraculo, consulcnduin decernunt. Vocalur praefatus abbas, consiiitimque
ipsius super praedicti exposcilur principis voluntate. Ille de lam grandi negotio ex propria? aucloritaiis
arbitrio responsum dare, frivolum judicans, ul ad Romaui pontilicis audiemiam et examen deleralur,
oplimuin esse respondit. ltaquemissa adEugenium legalione, lotum illi negotium aperitur. Qui, anltcesso-
rum suorum exempla revolvens, quod vidulicet Urbanus hujusmodi occasione transmarinam Ecclesiam,
duasque palriarcbales sedes, id esl Antiochiam et Hierosolymain, a.b obedientia Romanae sedis scissas, in
pacis uiiitatem receperit, volis prsedicti regis pro dilalando Chrislianx religionis ritu annuit : auclo/itate
prxdicaudi, aniaiosque cunctorum ad hoc commovendi, praenominato abbati, qui apud omnes Galuae ac
 1007 EUGENIUS III PAPA. 1008
Germaniaepopulos nt propheta vel aposlolus babebatur, concessa. Uude ejus scripmm Wle ad regem prin
cipcsque suos direcium iiiveniinr. > HaecOllo.
Illa autem Eugenij epistola cxstal infra.
Quid autem de ponlilice acltim? Ulique qttod Cbrisliis pollicitus fuerat, dicens : Primo qucerile regnurt
Dei, et jnstiliam ejtts, et hac omnia adjiciemur vobis (Matilt.;vi). Dum Eugeniiis laborat pro liberatione
Terrae Sanctse, Deiis expngnal inimicos cjtis, Romanos ipsos, de.qaibus bonc liabei i('em auctoi
(Chronic, 1. vii, c. 31): «Quos vcnerabilis ponlifex, percnsso prius cmri qnibiistlam fautoribtis suis anathe-
riiatis gladio Jordane, creato ab ipsis palricio, adjuncta Tiburlinis Romanorum anliquis hostibus militta
coerCuit, landemque pacem petere cocgit. > Adeo ut Eugenius rediens in Urbem, ibi Natalem diem Do-
mirii solemniter celebrarit. De cnjus ad Urbem regressu et ingressu hacc idem auctor inferius : < At
Eugenius e.umRomanis hoc tcmpore pacem fecil, ul palricialus dignitatem exfestncarent, abolereni
scilicet: et praeleclum, qui videlicet arbitrio pontificis eo munere fiingerelur, in pristinam dignilatem
reciperent, senatores vero ex ejus auctoriiate tenerenl. Sicque in,Urbem rediens, Nativitatem Domini
ibidem celebravil, incipiente anno DominicaeIncarnationis millesimo centesimo qnadragesimo sexlo. >
In scriplo anleiii codice Vaticano ila ingressus Eugenii in Urbem marratur.: i Factuin est igitur, Dec
auctore, gnudium magnum in tola Urbe ex inopinalo accursu ipsius pontificis. Oceurrit ei maxinia frequens
populi nmlliludo cum ramis, ad ejus vesligia cominuo accnrrentes^ post pedum oscula elevabanlttr ad oris
nscula. Procedebanl signiferi cum bandis, sequebaniur scriniarii et judices. Judaei quoque non deeranl
tanta; lostitiae,portantes cum liumeris stiis legem Mosaicam. Universus enim Romanus cborus psallebat in
unum dicens : Senedictus qui venil in nomineDomini (Matth. xxin). Sic itaque cum magno popnli gaudio
iiiem ponlifex Lateranense palaiium conscendere meruit. > Haecibi.
Parisios veniens, inquit MalibaeusParis, consecravitPclriim qiieindani; Aimerici Ecclesia?Romanae can-
cellarii nepotem, in archiepiscopuin Bimricensem, coutra Ludovici regis Franciae voluniatein. Qtiod rex
in injuriam su» digniialis faclum vehementer indignans, proposilis publice sacrosanctis reliqniis, in pra?-
senlia mullorninjtiravitquod archiepiscopus praefalus,quandiu ipse viveret,civiiaietn Bituricam non intra-
ret. Sic per triennium regis persona subjacuil interdicto. In quamcunque civitalem, vicum vei castellum
inlrabat, suspendebatur celebralio divinorum. Tandem, Bernardo abbale Claraevallensi persuadente, ad
hoc est cor regis inclinatum nt archiepiscopum reciperet, et pro transgressione perjurii Hierosolymam se
promiiteret profectnrum. Igitur per lotam Galliam lit exaclio generalis; nec sexns, vel ordo aul dignilas,
qnempiam excusavit, quin auxilium regi conferret. Ad instaniiam sancli Bernardi Willelmuin Eboracensis
Ecclesiae invasorem, per obreptionem a Coelestinodefensiim damnavit et relegari inindavit.
< Treviros cum octodecim cardinalibus ad synodurn venienlem pontificem per tres menses#propriis
sumptibus Adelberlus, loci illitis archiepiscopus, munificentissimealuit (Chronicon tlirsaugiense). >—< Per
sancium Bemardum impetravit a Conrado imperalore et Ludovico Francorum rege, ul Cbristianis in
Asia conira Alcoranistas opem ferrent, et conira Saracenos^expedilionemsuscipiant, seque cruce signent. »
(TTRIUS,iib. xvi, cap. 18.)
Cumqnc Tibur in amoenum secessum se conlulissel, mortuus est vir juslus et religione insignis, anRo
Domini 1152, mense Julio, ut ait MailhaeusParis, circa inilium imperii Frederici primi, cum pontificalum
gessisset anuis oclo, mensibus quaiuor et diebus viginli.
De .obilu ejus ista Baronius Annalium ecclesiasticorum tomo XII : < Octavo Idus Julii Eugenius papa
diem obiit Tibure, cum sedissct annos octo, menses quatuor , et dies tredecim : de quo ist» in vetere
codice Roman^ruin poniificum \aticanae biblioihecae: Hic recuperavit Tarracinam, Seiiam, Narniam, et
arcem Fummonis, qum a dominiobeali Petri jamdiu alienalot fueranl. Hic univil episcopalum Velilrcnsem
cum Ostiensi et Sanctai Rufinw. Fecit hic ordinatwnes per mensemDecembrem, in quibus diacones decem,
presbyteros undecim, ei episcopos sexaginia unum creavit. Defunctus esl apud Tibur dicta die octava
Idus Julii, et inde per stratam publicam el mediam Urbem, alque in Valicanum cum lotius cleri et po-
puli Romani frequentissima turba, maximo luclu, communique omnium immensa tristitia deportatus
ett, el tn ipsa Beati Petri ecclesia coratn majori altari lumulatus est. > lisec ibi de Eugenio papa, quem
pluribus illustraliim miraculis lestalur Gofridus hujus temporis scriptor in fine VjUe sancti Bernardi.
< Porro idem Eugenius inter alia magnam inde laudem commcruil, quod muneriim abstinentissimits
erat, de quo isla praeter asserta a sancto Bernanlo babet Joannes Sarisbericnsis in Polycraiico : Ample-
clcndm memorite el imilanda) sanctitatis summus pontifex Eugeniut, quem ridisfi, nullum omnino munus
hominis liiigantis recipiebat, aut cui litem crederet imminere. Unde cum in advenlu suo prior quidam
modicce facultatis, cujus causam nondum audierat, ei marcham auri devotione mnlia\insianler o/ferret:
« Nondum, inquit, domum ingressus es, el jam vis corrumperedominum? > Corruptionem namqtte vir saneius
csse-dieebat quod offerebatur judici lite pendente. > Haec de Eugenio Joannes Sarisberiensis.
< Egregia de bis memoria adhuc exstal Tarracinae in arce in media lurri, in pariele meridiem versus,
his verbis:
EVCENIVS PAPA111.HOCOPVSGLOBI^IPSI-VS
MEMORIAM REPBJESENTANS FIERl 1VSSIT.flVI
MIRAANISH ET HONESTl STVBIO PR^EDITVS
REGALIA UVLTALONGO TEHPORE AMISSABEATO
PETROBESTITVIT.QVOBVMDAM VITIVM 1NMO-
DVMHONESTATIS "
BEDEGIT.NE QVID A QVO-
QVAM PETERENT NEVEQVIDA QVOQVAM ANTE
DECISAM CAVSAM ACCIPERENT POSTDECISAM
. OBLATVM QVIDVERECVNDE ET CVMCKATIA-
RVMACTIONE SVSCIPEBENT..>
1009 LIBELLUS DE MIRACULIS. 1010

LIBELLUS

DE MIRACULIS EUGENII VAVM III.

Ampl. Collect., t. VI, col. 1159, ex ms. B. Marias de Misericordia Dei.)

(Dom MARTEN.,

OBSERVATIO PRJEVIA.

Eugenius panalii, cujushic miracula ex manuscripto codice monaslerii Bealae Maria? de Misericordia"
Dei in dioecesiPictavensi exhibemus, Bernardus anlequam ad summum ponlificatiim eveherelur appel-
laius, nalns in oppido Pisani agri, cni Monlis-Magni nomen est, primum canonictis vicedominusque
Ecclesiae Pisanae fuit, dein S. Bernardi abbalis praedicalionibus 'et miraculis permottis, sx-culo valefa-
ciens, in Claramvallem recepil sese. Monacbus ibtdem factus, vilia quaeque monasterii oflicia obivit,
lum Romani S. Anastasii ad Aquas-Saivias adminjstraiurus coenobium abbas mitlilur. Qtiod cum streuue
regeret, morluo Lucio papall, sunimus ponlifex renuritiatiir anno 1145. Sanctitaie illustris obiit anno
1153. De quo Robertus de Monte in appendice ad Sigeberttim hsee habet : MenseJunio, vn Idus ejusdem
mensis, tiam universcecarnis ingressus esl venerabitis memorice Eugenius III papa, vir admodum religio-
sus, in eleemosynis largus, injudicio justus, omnibus lamen, tam pauperibus qitam divilibus, affnbilis et
jucundus, ad cujus lumulum qui ei in ecclesia S. Pelri venerabiliter factus esl, miracula post transitum
ejus statim apparuerunt. Ejus epitaphium in ms. codice monasterii Ponlis Olrandi dioecesis Andega-
vensis est hujusmodi.
Hic habet Eugenius defunctus carne sepulcrum
Quem pia cum Christo vivere vita fuit.
Pisa virum genuit, quem Clarevallis atumnuni
Exhibuit, sacrw relligionis opus.
Hinc ad Anaslasii translatus martyris wdem,
Ex abbale paler summus in orbe fuit.
Eripuit solemne jubar mundique decorem
Julius octavam sole ferente diem.
Conceptum sacrw referebant Virginis anni
Centum bis seni mille qualerque decem.

LNCIPITDE MIRACULISAD SEPULCRUM DOMNIEUGENII111PAPiE ROMANl.

1. Pauca de pluribus qua3 Dei operalione et vir- A ad usum aliquem. Huic eodem die el bora eadem,
tute diebus islis facta vidimus, et visa vera proba- scilicel dum vesperlina laus agerelur, anle praefati
mus, sicut memoriae, sic et scribi digna judicarnus. domni Eugenii sepulcrum, Dei misericordia, ad in-
Dei enira virtutes quas audivimus, quas viditnus tegrum jmembra debilia restilula sunt. Ilic passus
non Ioqui non possumus, qui virlulibus laudem, fuerat mensibus quinque, et sanaius est in vigilia
qui Iaudi confessionem debemus. B. ApoIIinaris.
2. Joannes quidam nomine, cognomine Riiius, i. In secunda die post boc, puella quasdam, no-
natione autera et civiiate Castellanus, manus et riiine Romana, annorum ferme xn, cujus pater
brachia, pedes cuin cruribus contraclus fuil. Qui Petrus, mater vero Clara nominata est, cum ad
cum fide et devolione plcnus ad sepulcrum domni sepulcrum beatae memoria? Eugenii decubaret, plo-
Eugenii III, scilicet papai, Dominum pro infirmi- ralis et ejulans, et orans sanitatem brachii con-
tate sua fletibus et suspiriis multis prbcaretur, su- tracti et manus dextrae penilus inutilis curalionem,
bito compunctionem flctus gaudium, et infirmilates crurium etiam ,et maxime libiarum quas amiserat
prece saoitas expelita subsecuta est. Hoc cano- etpedum similiter, non fraudalur a desiderio suo.
nicis vesperiinam horam canentibus publice factum g In matutinis namque, in festo Si ApoIIinaris, ope-
el visum est ab omnibus. Ilic passus erat tribus ratione et virtute Spiritus sancti, ab infirmitate sua
annis. curata est, etofliciis suismembra sunt reddita, ita
3. Alius quidam Petrus nomine, de Caslcllo-F.or- ul etiam ambularet, et omnia quac necessaria sunt
mello, manum sinistram habebal ila rigidilale ex- faceret. Hsec nativilate fuit de Reniano.
tensaro, ut ad nullum usum curvare eam vel fleclere 5. In eodem die, puerquidam nomine Romanus,
posset;sed et brachium dextrum sicconlractuni lllius Saxonis et Gatue malris ejus, de regione qua?
habuii, quod nec erigere, nec movere illud valuit appellatur Pons S. Pelri, anle sepulcruni patris
1011 EUGENII ii! PAP.C iora
supradicli recubans sanatus est. infirmilas autem A qttod ad nullum usum et ulililalem movere ea
qua lenebalur boec fuii: sinislrum lalus el mantim poterai, misericordia Dei et meriiis domini nostri
sinislram maxime, quae fere arida fuerat, amiserat, Eugenii, ita ex inlcgro sanitati reslitula sunt, qttod
el sinistro pede claudicabat, a qua omnino modicum ad omnem usum et ulilitalem moveri possunt, quasi
ante horam.matulinalem liberatus esl. nihil infirmilalis in brachio et manu aliquando pas-
6. Quadam aulem die, quidam Romanus genere, sus fuisset; et quod per.mulias expensas a medicis
nomine Slabilis, cum jaceret in choro nostro, ap- coiiseqni non poluil, a Domino Jesu Christo pcr
paruit ei in somnis domnus Eugenius, dicens : Sta- nierita domini noslri conscculus cst.
bilis. Al ille : Domine. Cui beatus Eugenius : Cogno- 7. Qiiidam Romanus, Todinus nomine, cum ter-
scis me ? Et respondit: Oplime, domine, tu es domi- tianas fcbres acriier paieretur, timens de morle,
nus meus Eugenius. Cui ille: Quare non visitasti me? cum fiducia maxima adsepulcrum praedicti pontificis
El respondil: Ubipossum visitare te , eum dicatttr jccedens, lnisericordia Dei el meritis domini nostri
quod sis mortuus ? Et ille apprehendens eum, per Eugeuii saniiati integrae reslitutus est.
inanum adduxil enm ad sepulcruin suum, dicens : 8. Quidam dc quodam castro, quod vocatur Ca-
Si hic me quwsieris, sine gratia non- redibis. Qui samamanii, per xx annos a dsemonio crtidelilcr
mox cum pulsaretur ad nonam, surgens festinus " vexatus, ita quod nullatenus aliquam ecclesiam sine
ad scpulerum accessit, promissamque sibi a sttpra- maxirao sui miserrimi corporis detrimenio el tribu-
dicto domino Eugenio gratiam cum lacrymis et laiione intrare polerat, cum ecclcsiam aposlolorum
suspiriis mullis poslulans, meruit pro misericordia principis intraret, coepil clainare : Quo ducitis me?
Dei prptinus impelrare. Nam brachium sinisirum Qui tandem adduclus esl ad scpulcriim ejus, licet
ct manus qux per mullos annos ita arida habueral, invitiis, et proiinns liberalus est.

NOTITIA DIPLOMATICA

IN EPISTOLAS EUGENII III.

(Philippus JAFFE,Regesta pontif. Ront., p. 615, Berolini IS5J, 4».)

f In Eugenii biillis Floreniini Incarnalionis anni consignali sunt; indicliones inodo Conslautinopoli-
tanae, modo CaesareaE:,modo Ponlificiae.
Senteiilia illata haec est: FAC MECDM, DOMINE, SIGNUM IN BONUM (8, 14, 51, 42, 56, 66, 71, 80, 110, clc.)
Testes subscripserunl:
ep. Albanensis. Petrus . . . . a 5 Apr. 1145 ad 24 Apr. 1145
Nicolaus. . . a 50 Jan. 1150 ad 20 Febr. 1152
< Oslicnsis. . . Albericus. . . a 15 Dec. 1145 ad 22 Nov. 1147
Gnido. . % . . a 6 Nov. 1149 ad 50 Jan. 1150
Hugo a 14 Apr. 1150 ad 7 Jun. 1155
< Praneslinus G(uarinus). . d 14 Apr. 1150
< S. Rulinae. . Theodewiniis a 14 Mart. 1145 ad 14 Apr. 1150
< Sabinensis. . Conradus. . . a 14 Marl. 1145 ad 16 Jun. 1155
< Tusculanus.. lmarus. . . . a 15 Dec. 1145 ad 7 Jun. 1155
pr. card. lii. S. Anaslasiae Aribcrlus. . a 14 Mart. 1145 ad 16 Jun. 1155
< < < S. Caeciliae Ociavianus. . a 30 Mart. 1151 ad 16 Jun. 1155
« « « S. C.ilixli. Gregorius. . a 14 Mart. 1145 ad 16 Jun. 1155
< < < S. Chrysogoni Guido i 28 Apr. 1145 ad 16 Jun. 1155
< « < S. Clementis Bernardus. . a 51 Dec. 1145 ad 5 Febr. 1155
« « < S. CrucisinJerusalem.. Ubaldus. . • a S Apr. 1145 ad 16 Jun. 1155
« « « S. Cyriaci Nicolaus. . . a 8 Apr. 1145 ad 7 Mart. 1151
« « « Equitii. '.'• Joannes. . . a 27 Mai. 1152 ad 1 Aug. 1152
< < < SS. Joannis et Pauli. . . Hubaldus. . . a 9 Oct. 1145 ad 8 Febr. 1149
< < SS. Joannis el Pauli lil.
Pamachii Joannes. ... a 25 Apr. 1151 ad 10 Apr. 1153
• < < < S. Laurenlii in Damaso. Guido a 14 Mart. 1145 ad 22 Nov. 1148
Joannes Pa-
paro. . . . a 4 Apr. 1151 ad 16 Jun. 1153
< < < in Lucina Hugo a 3 Jau. 1147 ad 13 Mai. ilSO
< < < S. Laurentii in Lucina. Cencius. ... a 27 Mai. 1152 ad 10 Apr. 1153
< < < S. Marcelli. Julius a 14 Mart. 1145 ad 16 Jun. 1155
< « < S. Marci Giliberlus. . . a 5 Apr. 1145 ad 15 Oci. 1148
Rqlandus. ... a 30 Mart. 1151 ad 10 Apr. 1155
« « S. Marisetrans Tiberim. Gregorius. . . a 2 Jan. 1153
1813 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA. !t)»
pr. card. lit. SS. Nerei el Achillei. . Henricus. . . . a 25 Apr. 1151 ad 10 Apr. 1153
< < < S. Pastoris Guido. . . . . a 5 Apr. 1145 ad 10 Apr. 1153
< < < • S. Polemian* Wiclodent. (?) d. 6 Febr. 1148
i < < S. Praxedis JHubaldus. . . . a 3 Jan. 1146 ad 16 Mai. 1153,
< « « S. Priscae Rainerius. . . a 14 Mart. 1145 ad 7 Mai. 1146
Aslaldus. ... d. 10 Apr. 1153
< < « S. Savinae Manfredus . . a 14 Mart. 1145 ad 16 Jun, 1153
< < < S. StepbaniiaCcelionionteVillanus. . . a 11 Apr. 1145 ad 4 Mai. 1146
Gerardus.:. . a 30 Marl. 1151 ad 16 Jun. 1153
< < < S. Susanna? Jordanus. . . a 31 Dec. 1145 ad 7 Jun. 1153 *
< < < S. Vestinae Thomas.... a 14 Mart. 1145 ad 16 Jun. 1145
diac. card. SJ Adriani Joannes Pa- '
paro. . . . a 11 Apr. 1145 ad 15 Jan. 1151
< « S. Angeli Gregorius. . . a 14 Mart. 1145 ad 5 Febr. 1153
< < SS. Cosmac et Damiani. . . Guido. .... a 14 Marl. 1145 ad 15 Jul. 1146
Rolandus. . . a 21 Nov. 1150 ad 13 Dec. 1150.
Bernardus. . a 5 Febr. 1153 ad 10 Apr. 1153
< < S. Eustachii juxta leniplum '
Agrippa; . Aslaldus. . . a 14.Marl. 1145 ad 24 Febr. 1151
< < S. GeorgiiadVelnmAureumOddo. .... a 28 Apr. 1145 ad 16 Jun, 1153
« < S. Luciae in Septisolio. . .-Rddnlfus. . . a 14 Mart. 1145 ad 27 Mai. 1152
< < S. Mariae in Aquiro. . . . . Cencius. . . a 10 Mai. Ii5l-ad 20 Febr. 1152
< < S. Mariae in Cosmidin. . . Jacinlhus.. . a 14 Mart. 1145 ad 7 Jun. 1153
• « S. Mariae in Porlicu. . . . Petrus. . . . a 14 Mart. 1145 ad 24 Dec. 1145
Guido. . ..a 3 Jan. 1146 ad 16 Jun. 1153
« < S. Mariae in via Lala. . . . Pelrus. ... a 17 Mai. 1145 ad 3 Jan. 1147
Gerardus. . . a 2 Jan. 1153 ad 16 Juii. 1153
< t S. Mariae Novae. ...... Joannes . . . a 5 Apr. 1145 ad 15 Jan. 1152
« < S. NicoIaiiuCarcereTullianoOctavianus. . a 14 Mart. 1145 ad 24 Febr. 1151
Oddo a 5 Febr. 1153 ad 16 Mai. 1153
< « SS. Sergii et Baccbi Gregorius. . . a 14 Mart. 1145 ad 12 Jun. 1145
Cinthius. . . a 14 Dec. 1145 ad 7 Dec. 1147
Joannes. . . a 21 Nov. H50adl6Jun. 1153-
Dalm bullae sunl p. m.
. Roberli. . S. R. E. presb. card. et cancellarii a 14 Mart. 1145 ad 13 Jul. 1146
Baronis. . S. R. E. subdiaconi. . . . . . a 18 Sept. 1146 ad 17 Nov. 114«
Guidonis . S. R. E.diac. card. et caricellarii.. a 17 Dec. 1146 ad 10 Apr. 1147
el a 7 Jun. 1147 ad 10 Apr. 1149
Hugonis presb. card. agenlis vicem D. Guidonis S. R. E. diac. card. et caucellarii a 15 Apr.
1147 ad 5 Jun. 1147; el d. 2 Jul. 1147; el d. 17 Sepl. 1147.
Bosonis. . S. R. E. scriptoris. ...... . a 6 Nov. 1149 ad 5 Mai. 1153
Plcbani Romana3 curiae notarii il. 30 Jan. 1150 ei d. 10 Jun. 1150
Mariniaui (at. Martiani) S. R. E. scriploris d. 24 Nov. 1150, 2 Dec. 1150, 30 Mart. 1151,
1 Apr. 1151, 4 Apr. 1151
Bolognini S. R. E. scriploris d. 25 Apr, 1151
Hiigoiiis S. R. E. scriptoris d. 21 Jun. 1152
Samsonis S. R. E. scriploris d. 29 Dec. 1152
Rolandi. . . S. R. E. presb. card. et cancellarii a 10 Mai. 1155 ad 16 Jun. 115?

EUGENII III
PONTIFICIS ROMANI

EPISTOLJE ET PRIVILEGIAv

(Exstant Eugenii 111 epistolae Ires, scriptse cuna adlmc abbas ageret; prima ad Inno-
centium II, secunila et tertia ad S. Bernardum direct«3. Leguntur inler epistolas S. Ber-
nardi sub numm. 343, 344, 478 (olim 423) Palrologice tom. CLXXXII, coll. 547, 548, 686.'

1. A ctis filiis P. priori S. Frigdiani, salutem et apostoli-

P. priori ecclesiceS. Frigdiani Lucensis significat,
Lucio II die 15 Februarii morluo, se in B. Cwsarii cam benedictionem.
ecdesia electum pontificem esse. Precaiiones pro Quoniam de religione el de honeslate vestra valde
tese fieri cupit. confidimus, quae circa nos noviter acta sunl dile-
(Anno 1145, Mart. 2.) ctioni vestrae breviler sigoificare curavimus. Proe-
[BALUZ..Miscelt. ed. Luc, IV, 593.] decessore siquidem nostro felicis memoriae PP.
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- Lucio, xv Ral. Marlii viam universaBcarnis ingresso.
De libns adhibitis vide jnuiccm tomo LLXXIX pralixum.
 1013 EUGENH III PAPiE 1016
in ecclesia Lateranensi bonorifice tiimulalo, fraires A Alquezar cum omnibussuis pertinenliis, et proprie-
nostri . presbylei i et diaconi cardinales una cum latem tibi tuisqne successoribus in perpetuum adju-
episcopis el subdiaconibus sanclae Romanae Eccle- dicamus, etab ejusdem Rotensis et successorum suo-
siae in Beati Caesarii ecclesia convenerunt, meque ritm impelitione super hoc omnino absolTimus. Prae-
invitum et renilentem, et nihil lale omnino suspi- lerea lerminosOsceiisis episcopatnsa parieorieiitali,
cantem, nescimus quo Dei judicio, urianimi volo videlicct sicut Cinga fluvius a Pyrenneis montibus
rt pari conserisu in Romanum ponlificem elegerunt. descendens per monlana et plana discurrii usque ad
Tanto ilnqiie pondere presstim me recognoscens, vallem Lupariam qnemaiimodiim per praedecessores
chariialem veslram aposiolicis lilleris dtixirnusvi- iiostros beata3 recordalionis Gvegorium VII et jam
silandam, roganles ut per me speciales orationes ad dictum Urbanum praedecessoribus luis Garsiae et
Dominum facialis, et per religiosorum fralrum con- Petro confirmati sunt.el nos libi tuisqiie successo-
gregationes qu» in panibus illis sunt, fieri stttdealis. ribus confirmamns, salva in omnibus aposlolicae se-
Nos autem personas et Ioca vesira niore praedeces- dis auctoritate. Si qua igitur in fulurum ecclesia-
sorum noslrorum diligere et iuaitutenere volumus, siica siccularisve persona contra hujus nosirae con-
et in vestris opporlunitalibus adjuvare. slitulionis paginam sciens, temere venire tentaveril,
Data Narniae, vi Nonas Marlii. B secundo tertiove comiiionita, si non satisfactione
H. congrua emendaverit, potestaiis honorisque sui di-
,
gnitate careat, reamque se divino jndicio existere
EcclesiceOscensis possessiones, petente Dodone epi-
de perpetrala iniqttitale cognoscttt, et'a sacratissimo
scopo, confirmat.
Mart. corpore ac sanguine Dei et Domini Redemploris nostri
(Anno 1145, 14.) Jestt Cbrisii aiiena fiat alque in exlremo examini
[FLOBEZ,Espafia sagrada, XLVI, 289). districlae ultioni subjaceat. Observanlibus aulem sit
EUGEMIUS episcopus, servus servornm Dei, vene- pax Domini nostri Jesu Christi quatenus et hic fru-
rabili fratri DODOM Oscensi episcopo ejusque suc- cltim bonae aclionis recipiant el apud dislrictum
eessoribus canonice subsiituendis, in perpeluum. nidicem pracmia ajtemae pacis inveniant. Amen,
Quar judicii veritale decisa sunt, litterarum de- amen, amen.
bent memoriae commendari, nepravorum hominum Ego Engenius catholicae Ecclesis episcopus ss.
valeant in posterum refragaiione turbari.... Inter Jigo Conradus Sabiniensis episcopus ss.
te et fratrcm nostrum Guillelmum Roteusem epi- Ego Theodevin. Sanctae Rufinae episcopus ss.
scopum snper ecclesiis de Belsa, et de Gestau el c Ego GG. phr. card. TT. S. Calixli ss.
de Alquezar juxta prsedecessoris nostri felicis nie- Ego Reinerius pbr. card. TT. Sanclie Priscie ss.
inoriai PP. Innocenlii mandalum tibi reslilulionem Ego Thomas pbr. card. TT. Vestinaess.
fieri. Qui super bac rcslilutione infirmitatem et Ego Guido pbr. cardinal. TT. Sanclorum Lauren
mortem prxdecessoris sui, et quasdam alias excu- tii el Damasi ss.
saliones non satis rationabiles praetendens, Barba- Ego Alvertns pbr. cardinal. TT SancUe Anasia-
strum a te sibi restitui postulabal, asserens et quod- siae ss.
dam scriptum sub nomine praedecessoris, in quo EgoManfredus pbr.card.TT. Sanclse Sabinae s».
continebalur quod idem Urbanus episcopalem se- Ego Hugo sanctse Rom. Ecclesiae pbr. card. TT.
«lein apud Barbaslrum manere staluil. Ostendebat Saucli Laurentii in Lucina ss.
eiiam insupcr dtio privilegia felicis memorioe Pa- Ego Julius pbr. card. TT. Sancti Marcelli ss.
schalis PP. qtiLBab eodem scripto Urbani proces- Ego Gregorius diacon. card. Sanciorum Scrgii
serant, in quibus similiter coritinebatur quod apitd etBacchiss.
Barbastrtiiii episcopalis sedes haberetiir. Ipse vero Ego Guido diac. card. Saucioruni Cosmae el Da-
Gregorii septinii, et ejusdem Urbani privilegia osten- miani ss.
debas, in quo tam Barbastrnmquam praefatae ecclc- B Ego Oclavianus diac.card. Sancti Nicolai in Car-
siae, videlket de Belsa et de Gestau, et de Alquezar. cere Tulliano ss.
Garsiaeel Petropraedecessoribus luis fuerant confir- Ego Petrus diac. card. Sancta; Mariae in Por-
;nata. Nos iiaque, atiditis. ulriusque parlis raiioni- licu ss. -
bus et scriplis diligenter inspectis, prius scripium Egd Rodulfus. diac. card. Sancta; Luciae in Septa
jam dicti Urbani unde alia privilegia Paschalis pro- Solis ss.
cesseranl falsum omnino deprchcndimus.Super quo Ego Gregorius diac. card. Sancli Angeli ss.
liabito fratrum noslrorum consilio, ex rigore jtisti- Ego Aslaldus, diac. card. Sancli Eustacliii ss.
tiae scripliim ipstim, et pra-fala privilegia damnan- Ego Berardus, diac. card. sanctae Rom. Eccle-
les in couspectu nostro incidi fecimus atque tam sia? ss.
ipsum Rotensem episcopum qnam personas ipsius Ego Guido Sanctae Romaria: Ecc. diac. card. ss.
Ecclesioe, quia falsa scripia nobis reprxsentarepra?- Ego Jacintus diac. card. Sanctae Mariaein Cosme-
sumpserant, debita animadversione multavimus. din ss.
Possessionem itague prjefati Barbastri et aliarura Ego Tr. Jordanus diac. card. sancfce Rom. Ee-
. ecclesiirum, videlicet ds Belsa et de GojEiau,'.etd*«? Clesiac ss.
1017 EPISTOL^E ET PRIVILEGiA. -1018
Ego Calbius diac. card. sanclac RomanaeEccle- .A gilione regum vel principum , oblalioae fidelium
siaess. seu aliis juslis modis, Domino propitio, polerit adi-
Datis Narniae per manum Roberli sanclrc Roma- pisci, firma vobis vcslrisque successoribus et illi-
na3Ecclesiaepresbyteri card. el cancell., n ld. Mar- bata pennaneant; in quibus boec propriis duximus
tii, indictione vm, Incarnat. Dominicae1144, pon- cxprimenda vocabulis : Totam terram de dominio
lificalus vero domini Eugenii III pp. anno primo. Tiirgis de Tracy ; in Lucerna suum molendinum
III. cum tola molitura de tota lerra sua ejusdem villa»;
Ad nbbatesel prwposilos Prwmonstratenses.— Ui ad duas garbas decima*de omni dominio suo ; deci-
generale capilulum semel in anno Prwmonstra- mam nemoris, sive in vendilione lignorum, sive in
tum conveniant.
pascuis ; partem nemoris in dominio canonrcorum;
(Anno 1145. Marl. 14.) tolam terram de dominio Gilberli filii Aduein Lu-
[LEPAIGE, Bibtioth. Pram., 626.]
cerna ; sex acras terrae juxta vivarium Richardi de
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclis Rochella, quas ipse dedit; lotam decimam de Gri-
filiis abbalibiis et' praeposilis nniversis Praemon.stra-
pone de omnibus redditibus ad dominum castri per-
lensisordinis.salutem elapostolicambenedictionem. linentibus; duos agri pennos vineae in Suljgneio;
Pro slabiliiaie ordinis et religionis observantia unam acram lerrae in Marceio, unam piscariam in
stalutum est, ut universi abbates et praepositi Prae- ' Bollion. Decimam molendini Guillelmi de Sunilleio
monstraiensis ordinis, ad Praemonslralense capi- in Burri. Decernimus ergo ut nulli omnino homi-
ttilum semel in anno conveniant, ibique communi num liceat praefatam Ecclesinm temere penurbarc,
fratrum consilio corrigenda corrigant, el quae sia- aut ejus possessiones auferre, sive ablatas rctine-
ttienda fuerinl auclore Dominn siatuant. Nunc au- re, minuere, seu quibuslibel vexalionibus fatigare,
tem, sicut accepimns, quidam vestrorum cpiscopo- scd omnia integra conserventur eorum, pro quo-
rnni suorum prohibitionem praetendentes, ad tam rum gubernatiotie et siistcnlatione concessa suui,
sanclum convenuim venire conlemnunt. Ideoque usibus oninimodis profutura, salva dicecesani epi-
per apostolica vobis scripta mandamus alque prae- scopi canonica jtislitia et reverenlia. Si qua igilur
cipimus quatenus tam sanctam iiisliluiionem nulia- in fntiirum ccclesiastica sa^ciilarisve persona, lianc
tenus negligalis, sed sicut staluium est. semel in noslra? conslilulionis paginam sciens, contra eam
anno convenientes, quae ibidem, ul diximus, pro venire pr*sumpseril, seciindo lertiove commonila ,
stabilitale ordinis statuta fuerint, irrefragabililer si non salisfaclione congrua emendavcrit, potestalis
obscrvetis, alioquin senlentiam quam abbas Prae- C bonorisque sui dignitate careat reamque se ,diyino
nionstralensis, fratrum suorum consilio abbalum judicio existere de perpetrala iniquitate cognoscai,
videlicel qui cnnvenerint, in conlemptores regula- et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini
riter promulgaverit, nos, auctore Domino, ralam Redemploris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque
habebiinus. in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cun-
Datum Narnis undecimo ldus (I) Marlii, ponlifi- ctis aulcm cidem loco jiira servamibus sil pax Dei
calus noslri anno secundo. el Domini nostri Jesu Chrisli, quatenus el hic fru-
IV. clum bonae actionis percipianl et apud districtum
Monasterii S.Trinitatis de Curba-fossa (Lucerneruis) judiccm praemia aeternae pacis iiivenianl. Amen,
prolectionem suscipil bonaque confirmat amen, amen.
(Anno 1145, Marl. 16.) Datum Parmae (2)per manum Roberti sanctae Ro-
[Huco, Annal. Prwm., III, p. 61. nianae Ecclesiaepresbyteri. cardinalis et canceiian.,
EUGENIUS episcopus, scrvus servorum Dei, dile- xvii Kalendas Aprilis, indiciione vin, Incarnaiioms
clis filiis TESCELLINO abbati de Curba-fossa, ejusque Dominicae anno 1144,
ponlificatus vero domui Eu-
fratribus tam praesenlibus quam fuluris regularem
vilam professis. genii 111anno primo.
Desiderium quod ad religionis propositum et ani-
Privilegium pro monaslerio S. Joannis Kallen-
marum salutem perlinere monstratur, animonos bornensi.
decet libenli concedere et petentium desideriis con- Anno 1145, Marl. 20.)
gruum imperliri sutTragium.Quapropler, dilecli in 'SCHOETTGEN et KRETSIG, Diplomdl., II, 697.]
Domino filii, vesiris jusiis petitionibus clementer EUGENIUS episcopus, Servus servorum Dei, dilectis
annuimus, et ecclesiam sanctaeTrinitatis de Curba- filiis GODLSCHALCO prseposito, ejusqne fratribtis, in
fossa, in qua divino mancipati eslis obsequio, sub Ecclesia S. Joannis Evaiigclislsede Caldenborn cano-
beali Petri et noslra proteclione suscipiinus, et prae- nicam vitam professis, tam praesentibtis quam ftt-
sentis scripti privilegio communimus, slatucntes turis, in perpeluum. •
III quascunque possessiones, qua3cunque bona ea- Aposlolici moderaminis clementiae convenit reli-
dem Ecclesia inpnesenliarum juste et canonice pos- giosos diligere et eorum !oca apostolica? protectio-
sidet, aut in fultirum concessione pontificum, lar- nis munimine roborare. Eapropter, dilocli in Do-
(1) Pro xi Id. leg. ir Id. Verba ponlif. nostri anno1 (2) Leg. Narniai.
II, aliena manus adjecit. Legendum anno i.
 1019 EUGENH Hl PAPJE 1020
mino filii, veslris jusiis postulationibus clementer A simo corpore ac sanguine Domini noslri Redem-
annuimus, et praedecessorum nosirorum felicis me- ploris Jesu Christi aliena fial, alque in exlreino
niorise Calixli, Honorii, Innocenlii Romanorum pon- exaniine districlse uliioni subjaceat. Cuiiclis autem
tificum vesligiis inbaerenles, canonicaevitaeordinem eidem loco jusla servantibus sil pax Domini noslri
secundum beati Augustini Regulam quam pro- Jesu Christi, qualenus et hic frucluni bonae actioius
fessi estis, apostolica auctorilate lirmamus, atque percipiant, ei apud districlum judicem prsemia aeter-
praefaiam beati Joannis Ecclesiam, in qna di- naepacis inveniant. Ariien.
vino mancipali eslis obsequio, sub beali Pelri cl DalumPaviae (3) per manum Roberti sancue Ro-
noslra protectione suscipimtis, et praesentis scripti manae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii,
privilegio communimus, slaluenies ut quascuiique xiu Kal. April., indictione vni, Incarnationis Domi-
possessiones, quaecurique bona eadem ecclesia in- nicae anno 1144, pontificalus vero domni Eugenii Ui
praesenliarumjusie ei canonice possidei, aul in fu- papae anno primo.
turum, concessione ponlilicum, liberalitate regum, VI.
largitate principuin, oblatiorie fidclium, sen aliis ju- Ad Alvisum Atrebatensem episcopum.
stismodis, Dotnino propitio, poteril adipisci, firnia (Anno 1145, April. 1.)
vobis vestrisque successoribns, et iHibaia perma- [IJALIIZ.,Miscell. II, 169.J
nearit; in quibus haec propriis duximiis exprimcnda EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
vocabulis : In Nyenburgk et in Gravesdorff deceih rabili fralri ALVISO Alrebatensi episcopo, saluiein et
inausos el dimidiuin et vineam; in Haldenstell octo aposlolicam benedictionem.
maiisos el vincara;in Ilelpede unum mansiim et Controversia qua3inler le et Hermariim presbyle-
vineam; in Erardesdorff, undecim mansos, in Sui - rumsuperpecunia quamfratersuustibifurtoabstule-
ihardesdorlT duos, in Roweckesdorff unum, in Pa- rai,cl luao ipso requirebas, agebatur tam lillerarum
iitikendorff tres, in Seburk dimidium, in Asecken- Capituli tui allesiaiiojie quam ejusdem presbyieri et
dorff unum, in Dielnice dimidium, in Lieffdegers- nunlioruin luoriim viva relalione diligenter atten-
dorff dimidium, in Deussene iriginta sepleni, in dimus. Auditis igilur ulriusque parlis rationibus,
Ludcslene triginta tres, exceplis aliis jugeribus el scriptis studiose inspeclis, de fralrum noslrorum.
quae siipersunl et unum molendinum, in Slorquice consilio judicavimus ul idem presbyler salvohonore
septerii mansos, in Zceulice xiv, in Namelickesdorff et ordine suo eamdem pecuniam, sicut juravit, tibi
xxx, in Czeckendorff dimidium, in Qtierenvordc di- restituat, lu vero, quia euindeiii presbylerura ab-
inidium, quse sita sunt in episcopatu Albersladensi Q sbue gravamine ad sedem apostolicam appellasti,
el coniilatu Palatiui cumilis Friderici, in Conste- rationabiles expensas viaesibi resliluas.
bolde viu mansos, in Modelwice v, in nova villa Dalum apud ^civiiatcm Caslcllanam, Kal. Aprilis.
juxta illam vi, in Dbreiis unum, in Drogauice iv, in VII.
Bitline xiv.in Rnreschezeze xn. Hi L mansi silisunt Fratrum S. Frigdiani Lucensium privilegium tonfir-
in pago Orlon. ln Sengenfeld vn, in'Dumoefeld IX, mat, ut ex eorum numero diaconi cardinuies
in alio Dumefeld unum, in Rotborff vm, in Urthein S. Marim Novw sumantur.
unum, in Teubecke x, et unum inoleudinum, iu (Annoll45, April. 5.)
Suegrestede v, in VraHchenhuscn n pansladel. Ob- [Butlar. Lat., 28.]
eunle vero le, nunc ejusdcm loci piaeposito, vel luo- VIII.
rum quolibet successorum, iiullus ibi qualibct Privilegium pro monasterio S. Mariw de Carcere^
subreplionis astutia vel violentia praeponatur, riisi (Anno 1145, April. 8.)
quem fratres secunduni Dei timorem regulariter [MITTAKELLI, Annal. Camaldul., III, App. 418,
providerinl eligendum. Decornimus Igitur ul nulli ex apograpbis S. Michaelis de Muriano.]
oninino hominum liceat praefatam ecclesiam lemere EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclis
perturbare aut ejus possessiones auferre, vel abla- D AliisDOHINICO priori SanctaeMariaede Carcere ejus-
tas retinere, minuere, seu quibuslibet vexaiionibus que fratribus tam praesenlibus quam fuluris, regu-
faligare, sed oinnia integra conserventur eorum, larem vilam professis, in perpetuum.
pro quorum gubernatione et sustentalione concessa Quolies illud a nobis petitur, quod religioni et
sunt', usibus omnimodis profutura, salva sedis apo- houeslati convenire monstratur animo nos decet
slolica3 auctorilate et dicecesani episcopi canonica libenti concedere, el petenlitim desideriis congruum
jusiilia. Si qua igilur in fulurum ecclesiastica sae- impcrtiri suffragium. Eapropler, dilecti in Domino
cularisve persona, hanc noslrae constitutionis pa- filii, venerabilis fratris nostri Bcllini Paduani cpi-
ginam jsciens. contraeam temere venire lenla\eril, scopi precibus inclinali, veslris juslis posiulationi-
securido terliove commoniia si non satisfactione bus clementer annuimiis, et ecclesiam Beatae Ma-
congrua emendaverit, polestalis honorisque sui di- ria: de Carcere, in qua divino maucipati estis obse-
gnitale careat, reamque se divino judicio exislere quio, sub beati Pelri et nosira proleclione suscipi
de perpelraia iniquiiale cognoscai, et a sacralis- mus, cl prsesenlis ^sciipli privilegio communimus,
(3) Forlassc lcgemlum A7«i7ii*.
 1021 EPISTOLJE ET PRIYILEGIA. 102*
statuenles ul quascunque possessioncs, quaeciinqiie A Ego Aliberlus Dresb. card. tit. Sanctae Anasla-
bona eadeni ecclesia, inpraesenliarum juste et ca- si* ss.
nonice possidet, aul in futurum con cessione pon- Ego Julius presb. card. til. Sancti Marcelli ss.
lificum, liberalitate regum, largitione principum, Ego Ubaldus presb. card. tit. Sanclae Crttcis ss.
oblatione fidelium, seu aliis jtistis modis, Deo pro- Ego Gregorius diacon. card. Sancloriim Scrgii
pilio, poterit adipisci, firma vobis veslrisque suc- el Baccbi ss.
cessoribus et illibala pertnaneant. In quibus baec Ego Wido diac. card. Sanctorum Cosmae et Da-
propriis duximus exprimenda vocabulis : Decimas miani ss.
binnium novalium, qux jain facta sunt, et qua* in Ego Octavianus diac. card. Sancli Nicolai in Car-
perpeluum (ienlin Ioco quem Caracetulum vocanl, cere Tulliano ss.
ct in Aguciano; necnon in tola Scudasia el in Ego Rodulfus diac. card. Sanctaj Luciaj in Septa
Fracta. Qua3cunqueetiam a praefato episcopoet an- Solis ss.
lecessore suo bonae memoriae Senebaldo vobis ca- Ego Gregorius diac. card. Saneli Angeli ss.
nonrce concessa sunl, nibilominus confirnianins. Ego Asioldus diac. card. Sancli Eustachii ss.
Sentenliam vero illani quam praefatus Bellinus Ego Beraidus diac. card. sanclae Romanae Eccle-
B siaess.
episcopus super conlenlione, quae inter vos et cle-
ricos Sanctae Theclae de Adeste de persona Ugonis Ego Guido sancloe Romanae Ecclesiae diac.
Balislarii et filii ejus et bonis ipsius agebatur, legi- card. ss.
lime promulgavit, confirmamus el ralam manere Dalum apud civitalcin Casiellanam per manum
censemus. Sancimus etiam ut ordo canonicus se- Roberti sancta) Romame Ecclesiae presbyieri cartli-
cuudum B. Augustiiii Regulam et fralrum Porluen- nalisel cancellarii, vi Idus Aptilis, indictione vm,
sium inslilutionem ibidem insiiluliis, per Dei gra- litcarnaiiouis Doininicaeaiiiioli45, poiilificauis veio
tiam, perpeluis lemporibus iiiviolabililerconserveiur. doiiuii Eugeuii 111papae anno primo.
Decernimus ergo ul nulli omnino hominura fas sit IX
Atl Guillelmum de Montepessulano.
praefatum monasterium temere perlurbare, aulejus
(Anno 1145, April. 9.)
possessiones auferre.vel ablatasrelinere, minitere,
seu aliquibus vexalionibus faiigare : sed omnia [GAKIEL,Series episc. Magalon., 1, 122.]
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, di-
inlegra conserventur eorum, pro quorum guberna- lecto in Cbristo (ilio GUILLELUO de Monlepcssulano,
lioneet sustenlalione concessa sunt, usibus omrii-
salulein et apostolicam benediclionem.
inodis profutura; salva dioecesani episcopi canonica '
C Nulli laico, quaniunilibel religioso, de ecclesiis,
justitia et sedis aposiolica; auclorilale. Si qua igitur
in fulurum ecclesiaslica saecularisve persona, hanc vel eartiin facultalibus atiquid disponcndi, vel judi-
nostrae constilulionis paginam sciens, conlra eam candi ulla unquam legitima attribula esl facultas;
lemere venire lentaverit, secundo lertiove commo- in episcopmn enim, et aliarum ecclcsiasiicaruin
nita, nisi realum suum congrua salisfaclione corre- personarum potestate ct ordinatione debet con-
xeril, poleslatis honorisque sui dignitate careat, sistere, et eorum usibus cedere; ideoijue per apo-
stolica libi scripla mandamus, ut ecclesias de Mon-
reamque se divino judicio existere de perpetrata videlicel S. Crucis, S. Nicolai, etalias
iniqtiilalc cognoscat, et a sacratissirao corpore ac lepessulano,
Dei et Domini faclas vel faciendas, sicut de jure Magalonensis
sanguine Redemploris nostri Jesu
Christi aliena fiat, alque in exlremo examine di- Ecclesioe esse dignoscunlur, in episcopi et clerieo-
strictae ullioni subjaceal. Cunctis aulem eidem loco rum ipsius ecclesiae, siculjustiim est, libera disposi-
tione permittas, uec deponendis in eis sacerdotibus,
jusla servanlibus sit pax Domini nostri Jesu Christi,
vel removendis introducas; jura Magalonensis Eccle-
quatenus et hic fructum bonae actionis percipianl,
et apud districtum judicem praemia 33ternae pacis siae, quae burgenses de Montepessulano coacte ab
iiiveniant. Amen. _ eadem ecclesia delioebant, eidem ecclesiae integre
]
FACUECUBI, SIGNUH IN BONUM. restituas.
DOMlNE,-{- Dalum apud civitalem Caslellanam, quinto Idus
Ego Eugenius catholicae Ecclesiae episcopus ss. Aprilis, ponlificatus nostri anno sexto (4).
Ego Conradus Sabinensis episcopus ss.
X.
Ego Theodewinus Sanctae Rufinae episcopus ss.
Ego Pelrtis Albanensis episcopus ss. Privilegium confirmans libertatem et omnia bona
Ecclesiw Majoris Monasterii.
Ego Gregorius presbyt. card. til. Calixli ss.
(Annoll45, Aprii. 9.)
Ego Gilberlus S. Romanae Ecclesiae presb. card. [BOCHELLUS, Gregorii Turonensis Opera. Paris,
liluli Sancli Marci ss. 1610, in-18. Append., p. 130.]
Ego Guido presb. card. Sanclornm Laurenlii et EUGENIUS episcopus, servus servornm Dei, GAR-
Damasi ss. NEROabbati Majoris Monasterii Beati Marlini, ejus-
Ego Nicolaus presb. card. Sancli Cyriaci ss. que fratribos tam praesenlibus quam fuluris regu-
Ego Maufredus presb. card. tii. Sanclae Savinaess. laremviiam professis in Clirislum,
(4) Glausulu*perperam addita sunt verba : pontificatut nosiri anno sextol
 1025 EUGENIl III PAPJ5 1024
Cum universis Calholica*Ecelesiaefiliis debilores A polytj.de Vivonio cum ecclesiis, decitnis et omni-
ex injunclo nobis a .Deo aposlolalus oflicio exisla- bus ad ipsam pertiiientibus ; ecclesiam Sancti Al-
mus, illis taiuen qui ad sedem apqsiolicam specia- biiii de Vineis; ecqlesiam Sanclai Mariae de Noio
lius pertinere nosciintur, prdpensiori nos convenit ctim pcrlinenliis eartim. ln episcopalu Piclaviensi,
charitatis sludio imminere. Proinde, dilecti in ecclesias de Qiiidinicheriis cum pertinenliis suis :
Chrislo filii, vestris justis postulalionibus debita salva episcoporuni, in quorum parochiis praefata*
benignitale gralum imperlienles assenstim, tttni pro ecclesiae sitae suiit, canonica jiistitia. In parochia-
beali Chrisli confessoris Martini devolione ae re- libiis vero ecclesiis quas tenetis, presbyteros eliga-
verentia, tum pro verae religionis prarogaiiva, lis, quibus, si idonei fuerint, episcopiparochiae curain
praefatum monasterium ab eodem glorioso confes- commiltant, aul ejusmodi sacerdotes de plebis qui-
sore Cbristi Mariino xdificalum, ad exemplar prae- dem cum episcopo rationem, vobis aiitem pro re-
decessorum nostrorum sanciae memoriae Urbani, bus temporalibus debilam subjeciionem exhibeant.
Paschalis el Calixti secundi Romanorum pontifi- Obeuute vero te nunc ejusdem Ioci abbate, vel ttio-
cum rn aposlolicae sedis lulelam et proteclionem rum <iuonimlibet siiccessoruni, nullus ibi qualibel
suscepimus specialiler confovendum, statuenles ui subreptionis aslutia seu violenlia praiponatur, nisi
qtiascunque possessiones, quaecunque bona idem quem fratres communi consensu, vel fratrum pars
«cenobiiim inpraesentiarum jusle et canonice pos- consilii sanioris decollegio vestro donec ibi idoneus
sidct, aut in fuiuruni Concessione poiiliPicuui,largi- inveittus erit, secundum Dei limorem ct beati Be-
Ifone regum vej principum, oblatione fideliutn, seu nedicli Regulam providcrinl eligcndum. Electus
aliis juslis niodis, Deo-.propilio, pOlerit ndipisci, ad Romanum ponlificem vel ad quem nialuerilis,
lirma yobis veslrisqiie successoribiis el illibata per- calholicutn episcopumsecundum constituiionein pra;-
nianeanl. In qtiibus baec propriis duximus expri- dicli domini nostri Pasehalis papae consecrandus ac-
menda vocabulis : In pago Cai-nolensi, ecclesiam cedat; qui apostolicae sedis fullus aiictoritaie, quod
Sancli Marlini de Valle cum ecclesiis, decimis, et posltilatiir indulgeat. Chrisma, oleura sanctum, or-
omnibus ad ipsam pertinentibus. In pago Suessio- dinaliones monacliornin qui ad sacros fticrtini or-
iiensi ecclesiam Sanciae Mariae de Gaslellione cum dincs promovemli locorum veslroriim fratres ab
perlineijtiis suis, ctecclesiam Sanctorum martyrtim episcopis in quorum dicecesibits sunt ::ccepi;<(i, si
Rufini elValerii cum omnibus ad ipsam perlinen- quidem gratiam atque coinniuiiioiiem apostolicae
tibus. In episcopalu Tricassino ecclesiam Sanctae sedis habuerinl, et si eam graiiam sine praviiate
Mariae de Rainerenco cum ecclesiis , deciinis et C noluerinl exhibere a quo malueiint catholico epi-
«imnibusad ipsani pertinentibus ; ecclesiam Sancli scopo consecrationis sacramenta suscipianl. Sane
Stephani de Arcensi cum pertinentiis [suis; eccle- missas pnblicas per archiepiscopiim aul episcopum
siam Saucii Pctri de Rassermis cum pertinenliis quemlibet in praefalo inonaslerio celebrari, aut sla-
suis; ecclesiam SancUe Susarinac , ecclesiam Sancti tionem fieri omniinodo probibemus, ne in servorum
Naboris cum eariim perlinentiis. ln episcopatu Dei recessibus popularibus occasio prxbeaiur nlla
Constanliensi ecclesiam Sancti Germani de Heal- convenlibus. Inlerdicimus eliam ne quis cj.isdem loci
villa; ecclesiam Sancti Petri de Buevilla; eccle- monachos in aliquamecclesiam adslationem, aulex-
siam Saiicti Pclri dc lierevilla, cl partem decim.-e sequias eelebrandas, praeler suain et abbatis volunta-
qunm hahctis in parocbia de Guasievilla; ecclesias lem, compellat. Adjicientes etcupientes ne quisqtiam
quoque de insula Greneliaci, S. Petri Porluensis, deinceps archicpiscopWaut episcopus Beali Marlin 1
Sanctae Marix Torevillx, Sancti Sansonis, Sanclae Majtis Monasteriiim, aul ipsius Majoris Monastcrij
Triuitatis, S. Andreoe, Sancti Martini de Laberlussa monacbos pro ulla causa ullo in loco excommuni-
cum eaium peilinentiis. In episcopatu ExonienSi care praBsumal. Sed omnis eoruin causa gravior ex
HarpcfOrd et noia .VVella. Iu episcopatu Lincol- apostolicae sedis'judiciu pendeat- Nec cellarum ve-
niensi Vuingla; iii.cpiscopaltiBurdegalensi ecclesiam ^ slrarum ubilibet posiiarum fralres pro qnalibel in-
S. Dionysii cum pertinentiis suis. In episcopatu terdicljone vel excommunicaiionedivinorumofiicio-
VasatenSi ecclesiamSanctae MariaeMagdaleuauctim rum suspensionem patiantur. Sed lain monacbi
pertineniiis suis. In episcopalu Parisiensi ecclesiani quam et famuli eo.rum, et qui se moriasticae profes-
Sancli Nicolai de Gunsiaco cum pertinentiis suis. sioni devoveruiit clausis ecclesiarum januis, non ad-
In episcopalu Aterensi ecclesjarii S. Martini de missis dioeccsanis, divinae servitutis oflicia cele-
Castello GoSccIini cuin omnibus perlineiiliis suis, brent, el sepullurae debila pcraganl. Ad haec ad-
et ea qua* babetis in eeclesia Saiictae Mariae ejus- jicinius ul idem Beaii Martini monasierium ab
demcastri; ecclesiam de Miniacode Podrohoit..... omnium mortalium subjeclione liberum, Domino
ctiin omnibus ad eatn pertiiieiilibus; ecclcsiam annuenle, periiiaiieal; solique Romanae Ecclesiae
Sancti Petri de Impbinlic cum perliiieniiis suis, subdilum de laitla liberlale alque auctoritate gaudeat.
ei ecclesiam de Talenceac cuni perlinenliis suis, Confirmamus etiam vobis universa quaa per au-
et ccclesiam quam habetis in caslro de Ploasjuicl. ihenlica pra^decessorum noslrorum Romanorum pon-
In epistopatu Cenomaneiisi ecclesiam Sancli H*ip- tificum privilegia conflrmala sunt. Nulli ergo oin-
 1025 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA. 1026
nino hominum liceat pra-falum monasterium temere A nalis et cancellarii, v Idus Aprilis, indiciione vm»
perlurbare, aul ejus possessiones auferre, vel abla- Incarnationis Dominicae anno 1145, pontificatus
tas retinere, mintiere, vel lemerariis vexalionibiis vero domni Engenii III papae anno primo.
faligare, sed omnia inlegra conservenliir eorum, ."' XI.
pro quorum sustentaiione et gubernalione concessa Atviso eptscopo Alrebatensi mandal ul de matrimonio
sunt, iisibus omnimodis profutura, salva in oninibiis Balduini de Rispens et Mathitdis de Albiniaco
aposloJicae seijis aitcloriiate. Si qua igitur in fulu- decernat.
runi ccclesiaslica saecularisvepersona, hanc noslra» (Anno 1145, April. 22.)
constitulionis paginam sciens, contra eam lemere [D. BOUQUET, Recueil, XV, 426.]
venire teritaverii, secundo lerliove commonila, Si EUGENIUS episcopiis,. servus servorum Dei, vene-
non salisfaciione congrtia emendaverit, poteslatis rabili fratri ALVISO Alrebalensi episcopo, saluiem el
honorisqlie siii dignilate careat,.ream"que se divino apostolicam beuedictionen!.
judicio exislere de perpetraia iniquitale cognoscat; Etlilleris et viva .voce nobis significasti quotl
et a sacratissimo corpore ac sariguiue Dei et qwidam parochiani ttii, Balduinus videlicet de R:-
Domini Redemploris nostri Jesu Cbristi aliena fial, spens el Matbildis i!e Albiniaco, contra prohibiiio-
alqiie in extremo cxamine districiae ullioni subja- B nem luam ausu tcmerario matrimoiiium contralierc
ceal. Cunctis auterii eidem loco justa servantibus aueiilaverunt; super quo eum ad exsequendam ju
sit pax Doiriini nosiri Jesti Chrisli, qualenus cl liic stitiam anle tuam forent evocali praesentiam, pars
fructum bonae actionis percipianl, et apud dislii- viri armata manu tuo se conspectui pra3sentavit, et
ciuui judicem.piaeniia aeteruae pacis invenianl. Amen, antequam causam ingrederelur, niuliere quam con-
amen, amen. tra prohibilionem episcopi duxeratreinvesiiri posiu-
Ego Eugenius catbolicae Ecclesiae episcopus ss. lavit; in quibiis altera pars se gravari pracsenliens,
Ego Grcgorius presbyter cardinalis til. SancliCa- ad sedem apostolicam appellavit, et stalulo ter-
lixli ss. mino, videlicet Lwtare Hierusalem, nunlium suum
Ego Goido presbyter cardinalis tit. Sanctoruni ad nostram piccsenliam destinavit. Pars viri nec
Laurenlii et Damasi ss. , venil nec ..excusalionem prselendil. Quia igilur de
Ego Manfredus presbyt. cardiiialis lit. Sanelne absenlia lucrari non debel, per aposiolica tibi scri-
Savinae ss. pta mandamus ut causa ipsa in codem staiu perma-
Ego Aliberltis presbyter cardinalis lil. Sanetae nente, utramque partem antc luam evoces pra-sen-
et absque ulla reinvestitione causain ipsam
Anastasiae ss. , liam,
Ego Ubaldus presbyter cardinalis til. Sanclac Cru- hinc inde diligenter audias et remota appellatione
cis iu Jerusalem ss. canonice diliinias. Quod si ordine judiciario sepa-
Ego Gtiido presbyter cardinalis lil. Pasloris ss. ratio ipsa fucrit confirmata, quod pro dole illius
Ego Conradus Sabinensis episcopus ss. mulieris viro datum est, sicul' justitia exigit, in-
Ego Theodewinus Sanclae Rufinae episco- legre restitui facias. Si VCTOquaelihet pars se con-
pus ss.' luinaciier absentaverit, canonicam de ipsis justi-
Ego Petrus Albanensis episcopus ss. liam facias.
Ego Gregorius diaconus cardinalis Sanctorum Dalum Vilerbii, x Ka). Maii.
Sergii et Bacchi ss. XII.
Ego Guido diaconus cardinalis Sanclorum Cosmae
et Damiani ss. Elargilio privilegiorum monnslerio S. Salvnlori»
Octavianus diaconus Papiensis diwcesis,ordinis Casinensis, quod sanclai
Ego cardinalis Sancli Nico- Romanw Ecclesioz subjectum lantummodo decla-
lai in Carcere TuIIiano ss. ralur.
Ego Petrus diaconus cardinalis Sanctae Mariaein (Anno 1145, April. 24.)
Porticu ss. "j
[MARGARINI Butlar. Casin., II, 162.]
Ego Rodolphus diaconus cardinalis Sanctae Lucia*
in Sepla Solis ss. EUGENIUS episcopus, servus servoruni Dei, due-
Ego Gregorius diaconus cardinalis Sancti An- cto iit Christo filio OBERTOabbali monasterii S^
geli ss. Salvalpris secus Papiara.sili, ejusquesuccessoribus-
Ego Joannes cardinalis Sanctae Marioe Moriae regulariler subsliluendis, in perpetuum.
(sic) ss. Ad hoc nobis a Deo pastoralis o(fi*ii sie cura
Ego Aslaldus diaconus cardinalis Sancli Eustachii commissa esl, ul quieli el ulilitali onniium ecclesia-
juxta templum Agrippae ss. nim paterna debeamus soiliciludine providere, et
Ego Berardus diac. cardin. sanctae Romanx Ec- ne pravorum bominum fatigentur molesliis, eas-
clesia3ss. auclorilale nosir* sediscommunire. Quapropier, in
Ego Beniardus diac. cardin. sanclae Romanae Ec- Chrislo dilecte fili Oberte abbas, tuis' lalionalibu»
tleslaess. poslulationibus assensuni praibentes, inonasleriuin
Datum apud civitalem Caslellanam per manuni Domini Salvaloris, cui Deo auclore prassides, cun>
Roberti sanctae Romanoe Ecclesia3 presbyleri cardi- otniiibus ad ipsum perlinenlibus ad exemplum prae-
1027 EUGENII III PAPJS 1028
decessortiiri nostrorum felicis memoiiai, Joannis, A vestrorum, quos propi iis manibus aul siniiplilaii
Benedicti, Pascbalis, . Galixli, Honorii, nnocentii excoliiis, vel de vestrorum animalium nuirimenti;
et Lucii Romanortmi ponlificum, sub beati Petri decimas nullus clericus, vel laictts a vobis cxigere
tulcla et apostolicae sedis defensione suscipimus, et praesumal. Usum quoquc caligarum, sandaliorum,
praesentis scripli privilegio coinmunimus. Qtiod chirothecarum, el mitrae, sicnl per praedecesso-
nimirum coeuolrium ab Adeleyda imperatrice au- rutn noslrorum auibentica privilegia libi tuisque
gusta beniguissima pielale reiiovalum, cl ejus successoribus concessum esse dignoscilur, et nos
liberalitate amplissimis possessionibiis diiatum esse ex liberalilale sedis aposlolica* concedimus. Ad haec
cognovimus : slaluenies itaque, ul qiiasctinque pra3senti capilulo adjicientes, ut praefatuin coeno-
possessiones, quxcunque bona idem monasterium biiiin sttb iiiillius ecclesis ditione perinancal, scd
inproeseiitiaruni juste et canonice possidel, aui in soluin sancta* aposlolica) sedis obiioxium existat.
ftiliirum concessione ponlilicum, largitiunc regum Decernimus crgo ut nulli episcopo, vel alicui om-
vel principuin, oblatione fidelium, sive aliis justis nino liominuni liceai praefatum monasterium temere
modis, Deo propilio, polerit adipisci, fii-iiia vobis perturbare, aul ejus possessiones auferre, vei abla-
vcstrisque successoribus, et illibata permaneaut. tas retinere, niinuere, seu quibuslibel vexaiionibus
ln quibus hoec propriis duximus exprimenda vod- Bfatigare; scd omuia integre couserventur eoruu;,
bulis : Castrum Moniicelli cuni duabus capellis et pro quorum gubernatione et stistentatione concessa
omnibus suis perlinenliis; curiem Olonae cum ca- sunt, usibus omuimodis profutura; salva in omiii-
pella Sancli Anaslasii, et oinnibus sibi pertinen- bus sedis apostolicae auctoritale. Si qua igitur in
libus; curtem Baseregutiae cum baptismali ecclesia futtnum ecclesiastica saecularisve persona, banc no-
in honorem sanclae Mariae consirucla, ei capella sirae conslituliouis paginain sciens, conlra eam
una cum omnibus sibi periineniibus; cuiiem Frixi- temere venire lentaverit, secunilo leriiove com-
iiaiiaecum capella una elomnibus sibi perliiieniibus; moiiita, si non satisfactione cougrua emendaverit,
curtem Melariae cum plebe S. Michaelis,et ecclesia poteslalis hoiioi-isque siti dignitalc carcat, rcaniqiie
Sancli Slephani, el Sancii Marlini, elomnibus sibi se divino judicio existere.de perpetraia inii|uitaie
pertinentibus; curtis Herbariie medietaiem, et ple- cognoscal, cl a sacratissinio corpore ac sanguine
bem S. Fauslini cum omnibus ad ipsas medieialcs Dci cl Domini Redeniptoris nosiri Jesu Christi
el plebem pertinentibiis, viridarium infra poilaai uliena fiat, alque in exirciuo cxamine dislricUc
Sancli Joannis, el prope Palaiinam porlam situin, ullionisubjaceul. Cunclis aiilem eidem loco sua jnra
cuRi duabus capellis : unit in honore sancti Lau- servanlibus sit pax Domini nostri Jesu Chrisii,
rentii, et allera in lionoie sanctae Mariae constru- qualenus et hic friictuin bonae actionis percipiuni
ctis; cuitein Garlaschi cum capella una Sanciae el apud districium judicein prsemia a3lernae pacis
Mariae, cum bouore, ct districiu per duo milliaria invcnianl. Amen, anien, amen.
in circuitu; in Maringo ecclesiam unain in houorc Ego Eugenius caiholicae Ecclesiae episcopus ss.
sancti Marliui, et capellam unam iu honore sancue Ego Theodewinus Sanctae Rufinae episcopus ss.
Muria- coiistructam, cuui omnibus ad ipsas perii- Ego Conradus Sabinensis episcopus ss.
nentibus; cellam Sanctae Uonoralae cum omiiibus Ego Pelrus Albanensis episcopus ss.
suis pertineniiis, niedieiatenv curlis Coriauae cum - Ego Gregorius presbyter cardinalis liluli S. Ca-
capelta una, el omnibus sibi perlinenlibus; curtem lixti ss.
Ariiienlariae cum capelkruna, ct omiiibus sibi per-
Ego Guido presb. 'card.tit. S. Chrysogoni ss.
lineniibus. Sane obeunte le, nunc abbate ejusdem Ubaldus presbyt. card. lit. S. Crucis iii Hie-
Ego
iiionasterii, nullus ibi qualibel subrepiionis aslutia rusalem ss.
abbaiem ibi eligere pra-sumul, nisi quem fratres
Ego Villanus presb. card. lil. S. Stephani i:i
comiuuni consensu, vel purs consilii sunioris, se-
Coelio monte ss.
cundum Dei tiiiiorcin el beati Benedicti Regulam,
Electus autem a Romano D Ego Gregorius diaconus cardinalis Saiicloruni
providerint eligendum.
Cbrisma, olcum sanclum, Sergii et Racchi ss.
poutifice ;consecreiur.
consecraliones aliariuin seu basilicarum, ordina- Ego Ollo diaconus curdinalis Sancli Georgii :td
Vehnn Aureurn ss.
liones monachorum, seu canonicorum yestrorum
ad sacros ordines fuerint a quo Ego Guido diac. card. lil. SS. Cosmse et Da-
qui proinovendi,
nialueriiis.suscipiaiis episcopo, siquidem catholicus miani ss.
fueril, et gratiam sanctse apostolicae sedis habuerit. Ego Octavianus diaconus card. S. Nicolai in Car-
Porro inecclesiis eidein iuoiias.ierio pertincnlibus, cere Tulliauo ss.
scilicet in ecclesia Sancti Martiui de Mariugo, et in Ego Joannes diaconus card. S. Mariae Novaess.
ecclesia Sancti Auastasii Olona*, et in ecclesia Sau- Dalum Vilerbii per inauum Roberti sancue Ro-
cli Salvaloris Monticelli, baptisuium apostolica manac Ecclcsiae presbyteri cardinalis el cancellarii,
auctoritate concediuius, t-t ;n aliis ecclcsiis eidem viu Kal. Maii, indiclione vm, Incarnatiouis Do-
uioiiastcrio periinentibus, in quibus usque.ad ha*c minica* anno 1145, ponlificalus vero do::-ui En-
lcnipora conslat essc celebralum. Sane laborum gcnii 111papse anno i.
 1029 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. 1030
XIII. ^1 est: salvo jure Domrnici Sepulcri, caslrum quod
Privilegium pro monasterio S. Pelri Perusini. vocalur Fracta filiorum Azonis. Sane chrisma,
(Anno 1145, April. 25.) oleum sanclum , corisecraliones allaritim, seu basi-
[MARGARINI, Bullar. Casin., II, 164.] licarum, ordinaliones monachorum qui ad sacros
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- ordines fuerint promovendi, et clericortim ad idein
ctis filiis RERNARDO abbali monasterii Sancli Pelri, monasleriiim pertinenlium, a dicecesano accipietis
quod secus Perusinam civitalem silum esl, ejusque episcopo, si quideiri catholictis fucrit, el si ea gralis
fiairibus tam praeseniibus quam futuris, regularem ac sine pravilale voluerit exbibere; alioquin liceal
vilam profcssis, in perpeluum. vobis calholicum qttem maluerilis adire antisliiem,
Desiderium quod ad religionis proposilum, et qtii nimirum nostra fultus atirtorilate, quse poslu-
animaruni salutem pertinere monslralur, animo nos latis indulgeal. Obeunle vero te, nunc ejusdem
decet libenli conccdere, et petentium desideriis loci abbale, vel luoruni quolibct successorum, nul-
congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecli lus ibi qualibet siibreplionis astutia seu| violentia
ici Domino lilii, veslris juslis postulaiionibus cle- praeponaiur, nisi quem fratres communi consensu,
menter annuimus, alque pracdecessorum nostrorum vel fralrum pars consilii sanioris, secundum Dci
vesligiis iiihaerentes, praefalum monasterium in quo B I timorem, et beali Benedicti Regulam elegerint, a
dirino.inancipati cstis obsequio, aposlolicac sedis Romano pontifice consecrandum. Missas auiem pu^
privilegio communiinus; slatuenles, ut quascunque blicas in eodem monaslerio per episcopum fieri, vcl
possessiones, quaecunque bona idein locus in prae- staliones, ant ordinaliones aliquas celebrari, prseter
sentiarum juste et legitime possidet, aui in fiiturum abbalis ac fratrum voluntatem omnimode probibe-
concessione pontilicum, largitione principum, obla- mus; ne in servorum Dei recessibus occasio popu-
rione fidelium, seu aliis juslis modis, Deo propitio, laribus praebeatur ulla conventibus. Nec ulliepiscopo
poterit^ adipisci, vobis vestrisque successoribus faCultas sil, praeler Romani ponlificis conniven-
firma et iilibata permaneant lam in ecclesiis, quam tiam, idem coenobium autejus cellas gravare, inler-
in cellis, curtibus, plebibus, mqnasleriis, fundis dicere, vel excommunicare, seu exaciiones novas
alque casalibus. In quibus utique hsec propriis no- imponere, nec ssecularium procerum cuiquam liceal
miiiibus duximus exprimenda : Plebem Sancli Con- fodrum, vel aliud servitium ab eodem . monasterio
stantii, Sancti Rufini, Sancti Marlini et Sancti aut ejus perlinenliis extorquere, salvo nimiruin jure
Joaunis; plebem Sancli Martyrii: ecclesiam Sancti ac dominio sanctse RomanseEccIesise. Dccernimus
Benedicti ir. Agellione cum suis perlinentiis, eccle- , ergo, ut nulli omnino hominum liceal eamdem ec-
siam Sancli Justini cum curte sua , ecclesiam Sancii clcsiam lemere perlurbare, aut ejus possessiones
Andrex el Sancli Angeli de Aliano cuni suis perli- auferre, vel ablalas relinere, seu injuste dalas suis
nentiis, ecclesiam Sanctse Marise in Petiniano et usibus vindicare, vel temerariis vexalionibus fali-
Sancti Clementis, curlem de Casale, curtem de gare; sed omnia integra conserventur eorum, pro
Pelroniano, et quod vobis periinet de curte et quorum gubernatione etsustentaiione concessa sunt,
ecclcsia Sancti Donati in civitella. Necnon icrram usibus oinnimodis profutura. Si qua igilur in futu-
flugoiiis nepotis Bernonis de Monte Nigro. Aposlo- rum ecclesiastica ssecularisve persona, hanc nostra;
licaequoque sedis tibi munimine confirmamus eccle- constilutionis paginam sciens, comra eam leineie
sias sanclorum Apollinaris, Blasii et Montani cum venire tenlaveril, secundo lertiove commonila, si
suis pertinenliis, salvo aiiiiuo censu Farfensis Ec- non satisfactione congrua eineudaveril, potestatis
clesiae. Qnin etiaui confirmamus massas tres, iii hpnorisque sui dignilate careat , rcamque se
comilatu Perusino positas, unam quae vocatur Pu- diviiio judicio exislere de perpclrala iniquitale .
sulo, alteram Filomio, et aliam quse nuncupatur cogncscat, ei a sacralissimo corpore ac sanguine
Casaliua, cum ecclesiis, casis, vineis, campis, Dei ac Dbinini Redemploris nostri Jesu Cbrisli
horlis, inontibus cultis et incullis, el omnibus suis ID aliena fiat, alque in exlremo examine districue
perlinentiis; monasterium Sancli Angcli In comi- ultioni subjaceal. Cunctis aulem eidem loco justa
taiu Assisinale: in loco qui dicilur Limisaiio, cum servanlibus sit pax Domini noslri Jesu Clirisli,
cellis, capellis el omnibus sibi periinenlibus; eccle- quatenus et hic fruclum bonse aclionis percipiant,
siam Sancti Archangeli, sitam juxla locum Perusi- et apud districlum judicem prsemia seieniis pacis
num; monasteriuui Sancti Salvaloris in Potale, inveiiiaiit. Amen, amen, ainen.
inonasterium Sancti Petri iu Poliano cum universis Ego Eugenius calholic* Ecclesise episcopus ss.
eorum pcrtinenliis; ecclesia. Sancti Sylvestri in Ego Theodewinus Sanctse Rufinse episcopus, ss.
Murcelle, ecclesiam Sancli Donati, jus quod babelis Ego Conradus Sabinensis episcopus ss.
in agello, ecclesiam Sanctae Mariae in Podio cum Ego Gregorius presbyt. card. lit. S. Calixti ss.
suis perlinenliis, ecclesiam Sancti Pauli in Monti- Ego Guido presb. card. tit. SS. Laureulii el Da-
cello, ecclesiam Sancti Pelri de Pclroniano, cum masi ss.
curle sua, bospitale quoque quod ante porlam San- Ego Nicolaus presb. card. lit. S. Cyriaci ss.
cti Petri siium est, quemadmodum a prsedecessore Ego Manfredus presb. card. lit. S. Sabinae s».
noslro felicis meiiiorise papa Lucio vobis rcstitulum Ego Julius presb. card. lit. S. Marcelli ss.
!03i EUGENH III PAP*E 1832
Ego Gregorius (liae. card. tit, SS. Sergii et Bac- A XV—XVI.
chi ss. ..:':•.<- Monasterii S. Bertini Siihiensis el Theoderici, Flan-
Datum Viterbii per mannm Roberti sanctae Ro- driw comitis de liencliin ad Berquariam concam-
oianae Eeclesise presbyleri cardiiialis et cancellarii, bium , et \ejusdem monasterii de electione Alcliia-
sensi privilegium confirmat.
YirKal. Maii, indicl. viii, Incarnalionis Dominicie
anno 1145, pontificatus domni Eugenii III papa* (Anno 1145, April.)
atuio i. [Iperii Chron. S. Beriini, ap. MARTENE. Thesaur.
III, 640.1
Domnus Leo abbas lertio Romam tendit, el ab
Etigenio papa jiidicium et privilegia pi-aedicla ite-
Privilegihm prb monaslerio S. Bertini Sithiehsis. rumconfiriiiari.et reiiovari impetravil; in quo nobis
•''"' (Aniio 1145,Apri'1.25.) npininaiim ninlta confirmal, sicut de elcctione no-
sira, et de electione Alchiasensi, de saccrdoiibus in
parochialibus ecclesiis nostris institiiendis , et ne
iCoilect.desCart.. 111,520.1 episcopus in hoc monasterio stattonem facial, elc,
B quod sic incipit: EUGENIUS, etc. Justiiiw et vacatio-
ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecio
etc. Datum anno Domini 1145. Item, aliud pri-
fiiio LEONIabbali Sancli Bertuii, ejusqite suc- nis,
ttt in vilegium confirmans concantbitim intcr nos et co-
cessoribus , etc, supra privitegio Gasteslini
in mitcm Flandriae Theodericum , de llenchin ad
vapw (4*). Itein parochia Tarvanensi , villam
Berquaiiam, quod sic incipil: EUGENIUS, elc. Apo-
deVinserna, cum lerris siiis ct vrastiiiis, quseex- ut supra. Ilem , aliud de
lendilur usque ad lerminos de Edekin el Longue- stolicm sedis, etc. Daium,
electione Alcbiacensi, quod incipil: EUGENIUS, etc.
nessc; ecclesiam de Osclara, ecclesianide Vuarne-
ecclesiam Sanctae Aposlqlicw sedis, etc. Dainm ut supra.
siun, Mariac, quaedicilurEggafridi
capella; ecclesiam de Haveskerke, et decimamSan- XVII. ,
cii Marlini; decimam Sancti Micliaelis, decimam de Monasterium S. Ceoryii Pragie in sedis aposloliac
Longanessa, decimam de Edekin, decimam de Til- protectionem, suscipit ejusque possessionesconfir-
mat.
leke.etc... Uerum,ut supra, in jam dieto Cwletlini
papai privilegio. Quod aulem de capella el ccemc- (AnnolI45, April. 28.)
terio leprosorutn de Broburg , a venerabili fiatio [BOCZEE, Codex dipl. Morav., I, p. 233.]
nostro Milone, Morinensi episcopo, ralionabiliier r EUGENIUS episcoptts, servus servorum Dei, dile-
slatutuin esl el scripto suo firmatum, confirmamus ctis in Cbristo filiabus BERT.E abbatissie Sancli
et ratnm manere' censemus; ita videlicet, ut in Georgii, ejusque sororibus lam prsesentihus qjiam
eadem capella leprosis lanium el sibi servieniibus futuris, rcgularem vilam professis, in perpeluum.
divinum celebretur officium ; atque in ca-meierio Religiosis desidei iis dignum est facilem praebere
nullus nisi lepiostts sepelialur, nec ad conversionein consensum, ul iidelis devolio celerem sortiatur effe-
ibidem nemo nisi leprosus recipiatur.Ilem inAtreba- ctum. Eapropter, dilecla? in Domino filiae, pro his
lensi parochia, allare de Barlin, quod venerabilis quse de religione cl hunestate vestra pcr vcnera-
frater nosler Alvisus, Atrebatensis episcopus, libi bilem fralrem nosirum Heniicum [Moraviensem
tradidit; in Noviomensi episcopatti, altare de Run- episcopuiD, religiosum et honeslum virum intellexi-
bcka, liberum a persouatu , salvis justiiiis episco- mus , preces ipsius pro vobis paterna benignitaie
p:libus. Stationes, elc... Usque in finem, ut supra admittimus, et Beati Georgii ecclesiam, quae in
in ptiviltgio Innocentii (5). Pragensi civitate sita est, in quapostposilis ssecuia-
Ego Eugenius,} Calholicse Ecclesise episcopus , ribus el mundi illecebris pro ccelesiis regni dest-
subscripsi. derio inclusse divino vacalis servitio, sub beati Petri
Data Vilerbii, per manum Roberli, sanctx Roma- D et nostra proteclione suscipimus, ei prsesentis scri-
nae Ecclesiaepresbyteri cardinalis et cancellarii, vn pli privilegio communimus, statuentes ut quascun-
Kal. Maii, indiciione viu , lncarnalionis Domiuicae que possessiones, quaecunque bona ex dono vci
aimo 1145, pontifiealus vero domni Eugenii tertii concessione nobilis viriWladisIai Boemorum ducis,
papse annoprimo. in pra3sentiarum jnstc el canonice possideiis, aut
in fulururn concessione ponlificum, largitione re-
Signatum cum circulo. gum vel principum, oblatione fidelium , seu aliis
jtislis modis, Deo propilio, poteritis adipisci, firma
In ejus circuiiu tcribitur : FACHECUM,DOMINE, Vobis vestrisque succedenlibus et illibala
perma-
SIGNUBIN BONO';el in medio dicli circuli : SAN- neant. Decernimus ergo ul nulli omnino hominum
CTUSPETRUS.SANCTUS PAULUS. EUGENIUS PAPATER- liceal prsefalam Ecclesiani lemere perlurbare, aut
TlOS. ejus possessiones auferre. vel ablatas retinere,
(4") Vide in COELESTINO
papa, sub num. 30, Pa- . (5) Vide inter epist. Innocentii II-, Palrolog. t.
mlog. t. CLXXIX. CLXXIX, sub nuni. 398.
 4033 EPISTOMS ET'PRIYILEGIA 1054
minuere, aul aliquihus vexationibus faligare; sed A 4 G. Saucli Nicolai abbalem djutius agitata est debi-
omnia integra conserventur vestris ct aliorum, pro lus conlerilionis finis impouatur, per aposlolica
qitorum gubertialione el susientalione concessa scripta in virtute bljedienliae yobisprsecipiendo man-
sunt, usibus omnimodis profulura, saiva sedis apo- damus qualenus verilalem quam de ipso negolio
siolicse auctoritate el Pragensis cpiscopi canonica nnvislis in praesenlia venerabilium fralrum nostro-
justitia. Si qua igilur in futurum-ecelesiaslica sse- ritm Joslcni Suessionensis et Milonis Morinensis
eularisve persona, hanc nostrse concessionis ,pagi- : episcoporum plene pronunlielis.
nam sciens, lemere conlra eam venire, et inclusio- Datum Viterbii, iu Kal. Maii,
nem vel quietem veslram perUirbare tenlayeril, XIX.
secundo tcrliove commonita, si nou satisfactione Ludovico Francorum regi respondet se litteras ejus
congrua emendaveril, poteslalis Jionorisque sui « debila benianiiaie >accevisse voluntatique ejus
tlignitate careat, reamque se divinojudicio exisjere safisfecisse.
de perpelrala iniquitate cognoscat cta sacratissiino (Anno 1145, April. 29.)
corpore et sanguine Dei et Doniini nostri Jcsu D. BOUQUET, Recueit, XV, 427.]
Clnisti aliena fiat, alque in extienio examine di- EUGENIUSepiscopus , servus servorum Dci,
sirictae uliioni subjaceat. Cunclis auiem eidein loco B charissimo in Cluislo filio LUDOVICO illustri Fraii-
justa servantibus, sit pax Dbmini noslri Jesu corum regi, saltilem et aoosiolicam bencdictio-
Christi, quatenus et bic fructum bonse, actionis nem.
percipiaut, et apud districtum jndicem prsemia a3- Nobilitatis iua3 litteras per venerabilem fratrem
u-rr.ae pacis invenianl. Amen, ainen, ainen. nostrum Alvisum Alrebatensem episcopum religio-
(S. M.) Ego Eugenius Calholica* Ecclesia*episco- sum et honeslum virum debita benignilale suscepi-
pus subscripsi. mus, et preces tuas pro ipso libenter admisimtis
£go Conradus Sabincnsis episcopus ss. Super his autem quse de bonis juvenluiis luae initiis
Ego Theodewinus Sanctae Rufinse episcopus, ss. ab ipso et aliis religiosis viris accepimus palerno
Ego Grcgoiius presbyl. cardinalis tituli Calixti affectu gaudemus,et ul de sursum a Palrc lmiiinuin,
subscripsi. aquobona cuncta procedunt, in bono initio tibi
Ego Guido presbyt. cardin. tituli Sancli Grego- perseveranlia tribuatur, Dominum deprecamur. Tti
rii ss. ilaque, dilecte in Domlno fili, pra3fatuin fratieiu
Ego Thoraas presbyt. cardin. tit. Vestinae ss. nostrum pro beaijPelri et noslra reverenlia de charo
Ego Gregorius diaconus cardinalis SS. Sergii et chariorem habeas, alque Ecclesiaj et ecclesiasticis
Hacchi ss. personis regni libi a Doiiiino commissi, sicut pt deT
£go Ollo diacon. cardin. S. Gcorgii ad Velum cet regiam excellentiam , honorem et reyerentiam
Aureuin ss. exhibeas. Super hoc aulem quod ex nostra, pai le
Ego Guido diaconus cardinalis SS. Cosmse et Da- libi secrelius inlimabit ipsum lanquam jne praesen»
miani ss. lem audias ,et opcre compleas.
Ego Oclavianus diac. card. Sancli Nicolai ili Datum Vilerbii. III Kal. Maii.
Carcere Tulliano ss. XX.
Ego Joannes diaconus cardinalis Sancti Adria- Donationes a Germantw proceribus,
ni ss. episcopts cwte-
risque faclas monasterio Scliyrensi. in Bavaria con-
Dattim Biterbii per inanum Roberti sauctse Ro- firmat,
niaiia*Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, (Anno 1145, April. 30.)
tv Kal. Maii, indict. vm, Incarnatienis Domjnjcae [COCQUELINES,,II, 287.]
auno 1145, ponlificalus vero domni Engenii III pa- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, di-
pa; anno priino. leclis filiis ULRICOabbati moaasterii S. Mariae
XVIII. Scbyren, quod in episcopaiu Frisingensi situm esi,
Ad Barlholomwum Laudunensem el U\rsioneni\ ejusque fratribus lam prsesentibus quarii ftiiuris,
abbatem S. Dionym Remensis. regularem vitam prpfessis, in perpetuum.
(Anno 1145, April. 29.) Rcligiosis desideriis dignum est facilem prsebere
[D. BOUQUET, Recueit, XV, 427_] coiiseiisum, ul fidelis devotiq celerem soitiatur ef-
EucE.Niuscpiscopus, servus seivoriiin Dei, vene- fecium. Iiujiis rei gratia, dilecli in Domino filii,-
rabili fratri BARTUOLOH^O Lauduncnsi episcopoet. pisedecessorum nostrorum feiicjs niemoriae Pascha-
(lilecto filio 13. abbati Sancti Dionysii Remensis , lis et Calixli Rqmanpruin ponlificum vesligiis in-
salulem et aposiolicam benediclionem. hserenles, vestris jttslis poslulationibus clementer
Fraternilati vcstraj non exslal incognitum quo- annuimiis, et beatse Dei geniiricis semperque vir-
niani sicut Redemplor nosler pax et verilas , ita ginis Marise ecclesiam in qua divino mancipali eslis
pacem et vcritatem admonuit diligendam. Conslat obsequio sub beali Pelri et noslra protectione stisci,-
iiaque ipsum a Deo diligi qui verilalem, quse Deus pimus, el prsesentis scripli pagina communimus;
«-st, praesto esl confiteri. Ul igitur super conlrover- slaluentes ,ut quascunque possessiones, quaecunqiie
sia qu* inter Alvisum Atrebateiiscni episcopiiin el bona inpiceseiitiarum juste alque cano.i-.ice nossip
PATROL CLXXX. 33
 1033 ELGENIi III PAPvE l(i5(i
detis, ati .n fulurum concessione ponlificiim, lar- \ congrua emendavcril, potcstatis honoiisque sui
gilione regum, liberalitate principum, oblatione fi- dignilate careat, reamque sc divino judicioexisien*
delium, sive aliis juslis modis poterilis adipisci, de perpelralaiiiiquilale coguoscat, ct a sacratis-
firma vobis vestrisque successoribus et illibata per- simo eorpore ac sanguine Dei el Domini Redem-
inaneant. Locum Vispachave ct Usiriboven, in ptoris nostri Jesu Christi aliena fial, alque in ex-
quibus prius habitastis, sicut per pra-fatos praede- tremo examine dislrietae ullioni subjaceal. Cunctis
cessores noslros confirmata stiul; qusectinqiieetiam autein eidem ecclesia; sna jura servantibus, sil
in parochiis et in decimis ab episcopis vobis con- pax Domiui noslri Jesu Chrisli, qiiulenus et bic
cessa sunt; et quidquid Otto Palalinus comes, ejus- friiclum bonaeactionis percipianl, el apud districluru
deiii loct fundator, consentienie, nobili femina jiidiceni praemia seteriise pacis inveniant. Amen.
Peirissa comitissa, el aliis quinque comitibus; el Daiiiin Vitcrbii per mauiun Roberti sanclae Ro-
qiiidquid Haziga cum filiis suis Ekkardo, Bcrnbardo manse Ecclesiae presbyteri cardinalis et canccllarii,
et Ottone comitibus, seu eliam illustris recordatio- ii Kal. Maii, indict. vm, lncaruaiionis Dominit-a-
nis comes Paichloldus, comes etiam Cbunradiis, ct anuo 1145, ponlificatus vcro domi-.i Eitgenii lil
frater ejus Otlo, Bernbard, et Ekkeuatidus oliique papaeauno i.
fideles Christi pro suarttm animarum sultitu congrc- 3 XXI.
gationi vestrae de suo jure obttilisse noscuniiir, per Adnialibus R[olrodumj Ebroicensem episcopmn. — Ul iw«-
vobis in con- Fontis-Ebraldi ecclesiam ab abbate Con-
prsesenlis scripti paginam perpetuum chensieis donalam toncedat.
firmamus. Chrisma, oleum sacrum, consecrationes 1145, Maii 8.)
moiiacho- (Anno
altariuin sive basilicarum, ordinationos |PAVILLON, Vie de Hobert d\irbrissel, Pr., p. 630 ]
rum, qui ad sacros ordines fueriul promovendi, a
EUGENIUS episcopus, servns servorum Dei, veue-
si
dio?cesam>accipielis episcopo, sinepravitaleexhi- rabili fralri R[OTRODO] Ebroicensi episcopo, salu-
bere voluerit, alioquin liceat vobis catholicum quem lem et apostolicam benedictioneiu.
•malueritis adire antistilem ei ab eo consecralionum
sedisfullus au- Religiosse sorores Fontis-Ebraldi qualiter post-
sacraim-nta suscipere, qui apostolicse posilis leinporalibus in spiritu humilitalis et con-
ciorilale, qua3 postulantur, indulgeal. Obeunle vero
tritionis Domino serviaut, fraternitati incogniium
le, nunc ejusdem ioci abbate, vel luorum quolibet esse non credimus. Unde dignum esl, ut imiversi
successoruin , luillus ibi qualibet subreplionis Dei fideles, prsecipue Ecclcsiarum piaelati earuni
astutia scu violenlia praeponalur, nisi quem fralres imbecillitati et pauperlaii siibveniant, et optata cis
•communi consensu, vel fralrum pars consilii sa-
si col- rj solatia misericorditer iribuant. ldeoque per apo-
nioris, vel de suo, vel de alieno, oporlueril, stolica scripta fralernitali ttise rogando mandamus
legio, secnndiiiii Dei timorem et beati Benedicli quatenus ecclesiam qnam abbas de Concbis eis
Regulam prseviderini eligendum. Porro sepulturam dedil pro amore Dei, et B. Petri et nosira revereu-
loci vestri oiiinino liberam esse sancimus, ut eorum
lia eis concedai.
qui se illic sepeliri deliberaverint, devolioni et
Datum Viterbii, vm Idtts Maii.
extremse voluntati, nisi forle excommunicali sint, XXII.
millus obsislal. Sane advocatiain vobis secundum Ad Joannem Bracarcnsem — Ul
archiepiscopum.
vestrum arbilrium, aliorumque religiosorum, et Tolelanum primatum agnoscat.
sani consiiii virorum quem polissiinuin elegerilis, (Anno 1145, Maii 9.)
concedimus, qui limoris amorisque Dei respeclu rMANSi,Concil., XXI, 671.]
vestrae voluntali benigne provideal: ipse lamen si Prsedecessor nosler felicis memorise papa Lucius
inolesius vobis exstiteril, nostra aucloritale liceat viva voce libi prsecepit, ul venerabili fralri nosiro
vobis aliuiii idoneum constiluere. Porro nec ipsi, R. Toletano arcbiepiscopo, Uinquam primati luo,
IICCaliis facultas sit, advoeaiiam loci veslri sibi debilam obedienliam exliiberes * aul si qua* contta
qnasi haereditariam viudicare, vel vobis reniien- D hoc munimeiita haberes", vel privilegia, prseterita
libus possidere. Ad iudicium aulein hujus a sede Resurrectione cuin ipsis apostolico luo conspectui
aposlolica perceptie proteclionis, bizanlium aureum pr.csentares, et ejusdem archiepiscopi nuntiis de
tiobis noslrisqiie siiccessoribus annis singulis per- sua juslitia responderes. Tu vero lanquam diffidens
solvctis. Decerniriiiis ergo, ul nulli oinitino hoini- de justitia, nec venisti, nec excusalionem raliona-
ntim liceal prsefatam Ecclesiam temere perturbare, bilem prsetendisti. Quia igitur in sede jusliliae po-
aut ejus possessiones auferre, vel ablatas relinere, sili, singulis ecclesiis et ecclesiaslicis persouis sua
miiiiiere, seu quibuslibet* vexationibus fatigare ; jura illibata servare nos convenit, per apostolica
scd orimia integra conservenlur eorum, proquorum tibi scripta mandamtis atque prsecipimus, quatenus
sustentatioiie et guberriatione cOncessa sunt, usibus eidem archiepiscopo, tanquam primati luo, cano-
omnimodis prolulura, salva apostolicse sedis au- nicam obedienliam et debilam reverentiam exbi-
cioritate. Si qua igitur in fulurum ecclesiastica sse- beas. Quod si infra tres nienses post liartun accc-
cularisve persona, hanc noslra* consiituiionis pa- plionem litleramm adimplere coiilempseris, ex
ginam sciens, contra eam temere venire lenlaveril, tunc ab episcopali ofDciote noveris essc suspeiisuiii.
secundo lertiove comnioiiil.', si non salisfaciione Dutum Viicrbii, vu ldus Maii.
(037 EPISTOL/E ET PRIVILEGIA. JOoS
XXIII. \ an. 1145, pontilicaius domni Eugenii III papa?anno
Privilegtum pro partltenone Fonlis-Ebratdi. primo.
XXIV.
(Annoll45, Maii 9.)
Vie de Robert Privitegium pro Ecclesia S. Mariw Veronensi.
[PAVILLON, d'Arbrisset, Prenv.,
p. 630.] (Am*o 1145, Maii 17.)
[UGHELLI, Italia sacra, V; 791.]
EUGENIUS episcopns, servus servorum Dei, dilcclis EUGENIUSepiscopusj servus servorum Dei, ve-
in Cbristo (iliabus P[ETRONILL^E] abbalissse Fonlis- ncrabili fratri TUEOBALDO Veronensi episcopo,
Ebraldi ejusqiie sororibus lam prsesenlibus quain ejusque successoriljus canonice promovendis in per-
futuris, regularein vilam prqfcssis, in perpeluum. petuuin.
Qiioiiiain sine verae rcligionisculiu nec charitalis Piae postulalionis, etc, Eapropter, venerab. fralcr
unilas polesl stibsistere, nec Deo gralum exliiberi in Chrislo Theobalde episcope, tuis justis poslula-
serviiimn, expedit apostolicseaiictorilati religiosas lioiiibus clemenier annuimus, el B. Dei Genitricis
persouas diligere, et earuni loca pia prolectione semper virginis Mariaa Veronensem Ecclesiam, cui
iniinire. Quapropter, dilectse ih Christo filise, veslris Dco auclore praeesse dignosceris, suh B. Petri ct
jusiis pctilioiiibiis clemciiter annuimus el prsefatum " noslra protectione suscipimus, et praesentis scripii
locuin Fonlis-Ebraldi in quo divino mancipalse privilegio communimus, statuenles ut quascunqiie
estis obsequio, sub B. Petri privilegio communi- possessiones, qusecunque hona , qu:e .inpr.xsenlia-
ittts'; slatuenles ut quascunqiie posscssiones, quae- liter juste el canonice possides, aut in fuluruin ra-
cuiiqiie bona inpraesenliarum juste et canonice tionabiiibus modis, Deo propilio, poteris adipisci,
possidetis aut in futitruin concessione poniificuin, firma tibi tuisque successoribus, el illibata perina-
liheralitale regtim, largitione principum, aul obla- lieanl, in quibus, ea propriis duximus exprimenda
lione fideliuin seu aliis jusiis modis, Deo propilio, vocabulis: Monasterium S. Zenonis, liionasterium
poleriiis adipisci, fiiin;i vobis vestrisquesucceden- Sanctoriini Firmi et Rusiici, monasterium S. Na-
libus et illibata permaneaiit, in quibus haec propriis »-arii cum omnibus eorum perlineiiiiis, ecclesias
dnsimus exponenda vocabulis :Loeuni ipsum Fonlis- ipsius civitatis, arcem Malsissini cuinonmi dominio,
Ebraldi quod esl capul cseterorum, etc. Piohibc- el dislriclo, el omnibus. pertinentiis suis : plebem
«iiiis aiilem nt nulli fratrum vel sororum post ejusdem arcis cum omnibus capellis suis, jus no-
Aiciam in locis vestris professionem ahsque abba- Slruin in caslro quod dicilur Tulis, castrum Gurde
'.iss;e et capituli licentia cxinde discedere au- cum cunclis appendenliis suis, plebem ejusdem loci
deal, discedentemque venr absque demissoriis lit- cum omnibus suis capellis, plebem de Caprino CIHII
Jeris nulliis relinere praesumal.' Quia vero religio- suis capellis el deciinis, plebem de Cisano cum
sam viiam ducentes, de aljorum eleeinosynis ct be- capellis et decimis, plebem de Gazizio cum capellis
neficienlia debent vivere, constiluiinus ul de labo- el decimis, plebein de Teneri cum capellis et deci-
ribus quos propriis sumplibus coliiis, scu de ve- mis, plebem de Pavenguli cum capellis el decimis
sliorum aiiimalium nulrimenlis a vobis decimas et caslello, nionasierio Vemagazano cuni capellis
exigere vel accipere nemo prasumai. Decernimus et decimis, plebem ejusdem loci cum decimis ci
e<-goiit nulli omniiio liominum liceat prselalum ino- capellis suis, curtem de Lenzani cum caslro et om -
nasterium lemere perturbare aul ejus possessiones nibus perlinentiis suis, Rivoliellam cuni capellis
vel bona auferre, vel ablala reliiiere, minuore, seu et decimis, plebem Silinii cumcapcllis et decimis,
quibuslibet vexaiioiiibus faligare, sed omnia in- lnonasterium S. Vigilii, plebem Puzolengi cum ca-
tvgra conserventur earum, pro quarum guberna- pellis et de.cimis, plebem S. Zenonis Zodeldisco
itone et sustentatione concessa suiit, usibus omni- cuni ecclesia Sancti Michaelis sila juxla Tarlarum
niodis profiilura. Si qua igitur in futurum eccle- cum decimis, ecclesiam Sancti Peiri in Carnario
siastica ssccularisve persona, hanc noslrse constitu- D curii decimis, ecclesiam Saricti Nazarii cum decimis
lionis paginam sciens, contra eam leniere venire et curie, ecclesiam Sancli Ambrosii de Casalialto
lentaveril, potcslalis honorisquc sui dignitale ca- cum pertineniiis suis, plebem de Valegio cum ca-
reat, reamque se diviuo judicio existere de perpe- pellis el decimis, monasterium S. Mariaejuxta inen-
irala iniqitilate cogn.oscat, cla sacratissimo corpore sa.m qitanlum ad jus speclat parochiale, plebein de
et sanguine Dei ac Domini noslri Jesu Chrisli aliena Ponio cum capellis et decimis ei. curte, plebein S.
fiat, atque iu exlremo exumine dislrictae ullioni Andreseciun capellis et decimis etcurte, plcbem de
subjaceat. Cunctis autem eidetti loco jttsia servan- Piscberia cum capellis et decimis el curte, pisca-
libus sit pax Domini uoslri Jesu Chrisli, quatenus lionibus et dimidio, plebem Cartholengi cum ca-
et hic fruclumboiise aciionis percipianl, et apud di- pellis et decimis, plebem de Palazolo cum decimis,
stiiciinn judicein prsemia aeternse pacis inveniant. plebem Summse Campancse cum capellis et decimis,
Amen, ainen, amen. plebem de Gregia cum capellis et decimis etcurie,
Datum Vitcrbii per manum Roberti sanclse Ro- plebem de Vico Atlici cum capellis et decimis,
manaeEcclesiae presbyteri cardinalis el cancellarii, plebem de Trinenzolo cum capellis et decirais, ple-
vji Idus Maii, indici. viu, Incaiiiationis Dyininicae bem de Bonefisio cum capellis el decimis, plebciu
 1059 EUGENHIII PAP^ im
<le Castellari, plebem dc aioratica cum capellis el A praefalam Ecclesiam lcmcrc perlurbare, aui cjus
tiecimis, ecclesiam S. Petri in monasterio cum dc- posscssiones auferre.vel ablalas retinere, minuere,
ciniis, plebem S. Prosodocimi cum capellis et deci- aul aliquibiis vexationibus faligare, sed omniain-
mis, et curte usque ad veterem alveum Tarlari, tegre conserventur, pro quorum gubernationc et
ecclesiam Gatii cum decimis, ecclesiam ctirtis sustentaiione concessa sunl, usibus omiiiniodis pro-
Regiaecum decimis ei curie. Jus parochiale in ple- fulura, salva in onmibtis aposlolicse sedis auclori-
l-ein.de Nogaria sicut per concordiam inter te el late. Si qua igilurin fttturtim, etc.
Nonanlulantim abbatem prsesentia noslra factum Ego Eugenius Catholicae Ecclesiaeepiscopus.
determinanle, slatulum est, el de scripto nostro Ego Thcod. SanctaeRiifinaeepiscopus siibsc.
firmaium ciim decimis quas Ccanoni«epossides in Ego GG. presbyler card. lii. S. Callisli subsc.
eadem villa de Nogaria, el in altera villa qiiae di- Ego Guido presb. card. tit. S. Grisogoni subsc.
cilur Aspum; ecclesiatn Casalavoni, ecclcsiam Sa- Ego Ranerius presb. card. lit. S. Prist-ic subsc.
lezole, ecelesiam Ravanuance cura decimis, eccle- Ego Tliomas presb. card. lit. Veslinaesubsc.
siaui Vanferarii cum decimis , plebem Ceredi cum Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinaesnbsc.
capellis et decimis, et familia, et quidquid aliud Ego Villanus presb. card. lit. S. Siepbaui in Ca:-
ibidem juste possides; plebem Leniacis cuin capellis B lio inonte subsc.
cl decimis et curie, et cunciis perlinentiis siiis; EgoGrcgoriusdhic. card. SS. Sergii cl Bacciiiss.
plebem Porlaerem cum capellis ct decimis et curtc, Ego Oddo diac. card. S. Gcorgii ailVeluin An-
ct cum perlinentiis suis; cuitein Baasi ciini ca- reiiiii siibse.
pelils el deciniis, plcberii S. Zenonis cum capellis Ego Guido diac. card. SS. Cosniae ei Daniiaui
el decimis el curle.plebein Englarii cum capella et subsc,
decimis, qnidquid aliud ibidein jusle possides; EgoPelrus diac.card. S. Mariseiu Porlicu subsc.
curtem Bonamdigni cum ecciesiis;'et decimis, eccle- Ego Rodulphus diac.card. S.Lticiie in Septa Solis
isiamLasiae cum decimis, curieiii Rupa3clara*cum Subsc.
plcbe el capellis, decimis, lamiliis caeterisque suis Ego Gregorius diac. card. S. Angeli subsc.
perlineniiis; plebem Cortiliani cuin decimis, plebem Ego Jacinlus diac. card. S. Manse in Cosmedin
Boboloni cum decimis el curte, plebem Tumbae subsc.
eum capellis et deciinis el curle, caelerisque suis Ego Bernardus diac. card. Sanctse RomanaeEc-
perlinentiis : vilia Casanove cuin ouini districlo, et clesise subsc'
«aslello veleri; plebem de Roncho cum capellis Q EgoiPetrus diac. card. S. Mariaein Via Lala subsc.
et decimis, plebem Insulae Porcharitia2 cum capellis Ego Cintius diac. card. S. Roni. Eccl. subsc.
et decimiseteurte, plebem de Opedaui cum capellis Dalum Viterbii per maimriiRobeiti S. R. E. card.
«t decimis, curtem Scardevariae.cum ecclesiis et de- et cancell., xvi Kal Jun., indicl. vm, Incarnai.
cimis, plebem Geberli cum capellis et decimis, ple- Domin. an. 1145, poniif. veio D. Etigenii 111PP.
jjem Azanensis cum capellis el decimis, ecclesias an. i.
de Porcilli cum capellis el decimis, plebem de XXV.
Suardio cum capeiiis el decimis, el quidquidibidem
curtem Galderii cum ecclesiis ei de- Confirmat pacem inler Theobaldum episcopumVero-
juste possides, nensem, et A\lberlum] abbalem Nonantulanum,
cimis el familiis, et quidquid juris habel in uie Mooc hac paclione facldm utalter < jus parochiale, >
atter < jus fundi t habeai in plebe Nogariensi.
quod vocatur Sarmaliae, ei in silvis sitis juxta inon-.
lem Forlem, et in Fustalino ciiin cunctis perlinen- (Anno 1145, Maii 18.)
tiis ejusdem curlis : plebem Colonione cum capellis [TIIUBOSCBI Storia di Nonant. II, p. 259.]
et decimis el familiis, el dimidia curle; plebem EUGENIUS episcopus, servus sei-vorumDei, dilecto
Hlati cum capellis et deciniis et dimidia curte, cur- Dlio A. Nonantulano abbati, salulem et aoostolicam
tem Calavena3 cum plebe et capellis et decimis el jD henedictionem.
familiis suis pertineniia; monaslerium S. Petri de Qusejudicii verilale decisa, vel ralionabili con-
Calayena, plebem de Mezano cum capellis el deci- cordia terininata sunt, litleraruin debent memorke
inis, et caslcllo, et famiTiis,dimidiam curlem La- commendari, ne pravorum hoiiiiniim in posierum
vanii cum ecclesiis et decimis, curlem MonlisAurei valeant lefragalione lurbari. Ideoque qualiier con-
cum plebe, el capellis, et decimis, et omnibus suis troversia quae inter fe et veuerabilem fratrem no-
perlinenliis : plebem de Cretiana cum capellis, et strum Teobaldiim Vcronensem episcopum supcr
decimis, et familiis : curlem Alzenagi, et dimidiam plebede Nogaria agebalur, in noslra prscsentia
partem Azagi: plebem Albaiiani cum decimis, el lerminala sit prsesenlibus litleris annolari prseci-
eapellis in dislriclp curise, ct familiis, plebem S. pimus. Audilis siquidem ulriusque parlis rationibus
Floriani cum capellis et decimis, et familiis ; pie- el diligeriler inquisilis anlequam judicitiin proler-
bem de Higraiiq cum capellis et decimis, et familiis, remus, pro bono pacis el ulriusque Ecclesisequiete
el dimidia parte curtis ; plebem S. Georgii curaca- optionem paciscendivobis indulsimus. Placuit ilaqite
pellis, el decimis, et familiis, et dimidia curte. utrique parli, ut Veronensis episcopus jtis paro-
Deceruimus ergo ut nuUi*oinuinoliomiiuiiii liceal chialc, Noiianlulorius vcro abbas jus fundi in ea-
 fdti EPiSTOL/E ET PRIVILEGIA. 1042
dein |>lebe de cselero quiele possidcat. Supcr quoo A mus et prsefatum monasleniini, m quo-tiivmo maii-
babilo fralrum noslrorum consilio eidem concordiae SB cipali estis obsequio, sub B. Pelri et nostra prolc-
assensum praebuimus, el ne inter easdem Ecclesias is ciione suscipimus, et prscsenlis sci-ipti privilegio
aliqua discordia de caelero orialur ipsum jus psiro- )- commiinimus, sialueiiies m quascunqiie possessio-
cbi.ile hoc modo distinximiis. Cum archipresbyicr:r nes, qiiseciinque bonablem monasterium in prsesen•
iu ipsa plebe fucrit ordinandus, a cleritis ipsius is liariim juste et canonice possidet, atit in fiiluriim
plcbis ciim Nonanlulani abbalis conscientia eliga- t- concessione pontificum, largitionc regum vel prin-
o cipum, pblalione fidclium, seu aliis justis modis,
tiir. Electits auiem , si idoncus fueril , ab episcopo
Veronensi parochia*curam suscipiat; ct de plchiss Deo propilio, poterit a^ilipisci, (Irriia vobis ve-
qtiidem cura ei respondeai, el obedientiam pro-i- strisquc .mccessoribus cl illibaia pernianeani. In
inittat. Abbati vero pro rcbus leiuporalibtts ma-,. qiiibus ha?cpropriis duximus exprimcnila ,vocabu-
niim securilatis el debitam subjeciionem cxhibeai.1, lis : Omnes videliccl lerras,. quas illustris vir Palla-
Consecralionem vero ipsius plebis, altaiiuni quoqtiei> vicinus marchio una cum uxore, el filiis suis, et
el capellarum ad eamdem plebem pertineiitiuin, et,( Conradtts Cavalcabse marchio cu.ni stta uxore, et
ordinalioiies clericorum Veronensis episcopus ba- vassali ipsorum marchionum, et ecclesia Sancl:c
'}
beat, easquegratiset absque difficultaie iinpendat. Marise de Caslellione el ecdesia de Florenlioln, et
Eorumdem quoque clericoiutn excessus canotiicee nobilis signifer Placenlina* civitalis, et Malcoredus
corrigal. Cum ad concilium Romani pontificis vc- vicedomintts, et .Fulco advocaitis, et Bqnizo de
ueril, arcbipresbyler et clcrici ipsius plebis L L Andilo et Ardengus vicedomin-is.; Griincriits cl
solidos Lucenses ei tribuanl. Si vero pro necessi- Baiamons vicecomites, et Gisl.cntio, el Bernardus,
laie et ulililate Veronensis Ecclesiie ad Rouiaiiauii ei Joannes, ei Calvus fralres filii Salvi Arditionis,
CHiiam venerit, xv solidos Luccnsis iiioiielu- eii etMalus Parens, el Rainaldus Surdus, et Malacria,
praebeant. Quod side criniiue impetitus vocaluss et filii Rainerii nqbiles prsedictae civilalis, seu om-
fuerii, hoc pacto nil dare cogaulur. Ad synodumi nesalii boni viri qui eidem Ioco devotionis intuilii,
vero ipsiiis de more eunles x solidos synodalcss velvendilioiiisseu.coiiiracambii.aiquecomiiiuialionis
(sic) Veronensis monelse, slcul consueiiim csl, sol- conlulerunl : quas nimirum ejusdem Ioci fralribus
vant. Cum auiem plehes juxta Consiieiudinem visi- quielas, et libcras jure perpeiuo permanerc, ct ab
laverit, vel si aliquo casu eum inde transire conli- omni sseculari exactioue remolas fore sancimus.
gcrit, secundum facullalem ipsius plebis ipsum ini El quoniam communem vitam agenles dc alioriiin
hospitio bonesle suscipiant. Ab aliis vero gravami-. c| eleemosynis, ac benefitenlia debent vivcre; con-
iiibiis vel exactionibus Veronensis episcopi vel ini- sliluimtis, ut de laboribus, quos fralres ipsius mo-
iMslerialium suorum, cadeui plcbs omnino libera naslerii propriis nianibus aul sumplibiis excolunt,
et quicia permaneat. atquede aninialibtis qute nulriuiit, riullus ab cis
Datum Vilerbii, xv KalendasJunii. decimas exigere, nec suscipere audeai. Decernimus
eliam, ut a loco qui dicilur Barastalla, usqiic
XXVI. Siolum, et a Siolu usque Floremiolam, et a Flo-
Otloni prwposito fratribusque Cappenbergznstbus et renliola usque Biitriiini, et a Btitrio usque adS. An-
ejnsdem eongregationit. sanctimonialibus Wisclen- dreain, ct a S. Andrea usque ad praedictuin Bara-
sibus immunilalem decimarum concedil. stalla; quos lerminos a venerabili fralre nostro Ar-
duino episcopo, nec non cleroel popiiloPlaceiilino
(Anno 1145, Maii 23.i
specialiler (lesignalos, atque a Lolhaiio, Dei gra-
[luedili bujus privilegii summarium habemus ex tia, iertic Romanorum impcralore augusto, cou-
IAFFE,Regesta Rom. pont., p. 618.] firmatos fore cognoscimus; nulla ecclesia, quolibet
XXVII.j tempore construalur, nullaque saecularis prorsus
Privilegium pro monatterio S. Marim de Cotumba. D * habitatio (iat. Quidquid etiam praefalus cpiscopus
ile terris ad jus sui episcopatus pertinentibus, fra-
(Anno 114.5, J-in. 5.)
trum suoruin consilio, jusie vobis coiicessil, et
[CAJIW Hist. di Piac. I, p. 543, Pieiiv.^ scriplo suo (irmavil, confirmamiis. Confinia qiioqtic,
EIGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, dile- qtiaepra-diclus Pallavicinus marchio cum ttxorc sua
rtis inCbristo filiis JOANNI abbali vcncrabiiis mona- de lcrris sui remedio auiinarum suaruiu
jurispio
sierii siii in loco qui Colutnba diciiur, ct Carctum
prscfaio monasierio de Columba concesserunl, et
Mtiiquitus vocabaiur, quodqtie iu Placeniino episco- suis propriis manibus posuerunt, conscripta stto mti-
paiu situmest, ejusque fratribus regitlareni viiaiu nijiiine roboraruni, nos quoque apostolica auctori-
professis, in perpelutim. tate roboramus, et ne quis ea mutare, vel Iraus-
Quoties illud a nobis pelilur , quod religioni.ct fcir.e prsesumat, prohibemus; videlicet sicut rivus
boneslali convenire digiioscitur, animo nos decet dc Pontiore transit usquc in viam,
quae vadil ad
libenti concedere et petentium desideriis congruuin Siolum, el sicut
ipsa confinia potila sunl desupcr
imperliri suffragium. Eapropter, dilecli in Domino Salicetum usqut ad viam qux vadit ad Castillio-
iilii, veslris iusiis Dos^ii^iioiiibu.sclcinenfer annui- licin, cl sicut cadcin via vadit dcsuucr caiidam .Je-
 4<H3 EUGEMIIII PAP.* 1044
Luxerclo usqtie iu rivum veterem ; et sicut ipse t XXVIII.
rivus vadit ad Bodracum, et sicul ipsiim Bodracum Olloni episcopo Prayehti et Wkdislao Bohemorum
Vadit usque ad Clusarri ejnsdem Riirgundionis, et duci liomines qnosdam ob invasa bona Heinrici
sictit rivus de Frasaneto vadit ab ipsa Clnsa usque eviscovi Moravientis excommuniculos nuntiat,
ad praedictutn locum de Pontiore.... (Anuo 1145, Junii 5.)
Nulli ergo omnino hominum fassil prsefatmri mo- [THEINER.Disquis. crit., 210.]
unsierium lemere perturbare aul ejus possessiones EUGENIUSepiscopus, s. s. D., veneTabili fratri
iiuferre.sive ablalasretinere,minuere, seu quibusli- OCNI Pragensi episcopo et dileclo in Chrislo filio
bet vexationibus fatigare, sed omnia iniegra conser- "W.illusln Boeinorum duci s. et a. b.
venlureorum pro quorum gubernalione et sustenta- A sede apostolica stalutmn est ul si quis, sua-
tione concessa sunt usibus oranimodis profutura, dcnte diabolo,- hujiis sacrilegii reattnn incurreril,
salva direcesani episcopi canonica justitia.Si qua quod in clericttm vel iiionachum violcnlas manus
igitur in fulurum ecclesiastica saecularisve persona, injecerit, analhemati subjaceat, el iiullus episco-
Iiauc nostrse conslituiionis paginam sciens, conira porttni illum prsesumat absolvere, nisi monis ur-
eatri lemere venire teniaverit, secundo tertiove . gente periculo , donec aposlolico conspectui reprae-
commonila, si noii reatum suum congrua satisfa- sentetur, el ejus hiandalum snscipiat. Pervenit ad
clione correxerit, polestalishonorisquesiii dignitate nos quod quidani parOchiaiii venerabilis, fiatris
careat, reamque se divino judicio existere de per- nostri Martini Moraviensis episcopi, diabolico in-
.petrata iniquitate COguoscal, et a sacralissimo siinciu, dum ad sanctam Romanain venirci Eccle-
corpore ac sanguine Dei et Doinini Redeinploris siam, personani suam ausu sacrilego invaserunl,
noslri Jesu Cbristi aliena fiat, atque in extremo et boiia sua auferre nullaienus timuerunt. Uude nos,
examine dislrietae ultioni subjaceai. Cunctis auiem quoruni praecipue inlerest laitium sacrilegium et
eidem loco jura sua servamibus, sil pax Domini lam gravem excessum impunitum non praetermit-
nostri Jesu Chrisii, quatenus et hic fruclum bonse lere, eosdem' sacrilegos, videlicei Conradum, Wra-
actionis percipianl, et apud dislriclum judicem dizlaum,' Depaldum, Micul, Jurala, Domazlauin,
proemia seternae pacis inveniant. Amen. Slavebor, Ugonem, Cuno, Roduik, Bogdan in prse-
Ego Eugenius Calholicae Ecclesiae episcopus sub- teriia solemnilate Peniecostes, astante populi mul-
scripsi. tiludine, excomiiiunicaiionis vinculo innodavimus,
Ego Conradus Sabinensis episcopus subscripsi. et ab omnium fidelium consoriio sequeslravimus.
Ego .Gregorius presb. card. lit. S. Celsi sub- > Ideoque per apostolica vobis scripta mandamus
SCripsi. . , atque prsecipimus qualenus tu, frater episcope,
Ego Guido presb. card. lit. S. Chrysogoni sub- eaindeiii exc.omiiiiinicationeni pubiice deuiiiilies el
scripsi. facias obscrvari. Tti vero, fili W.dux, juxla poien-
Ego Tbomas oresbyt. card. lit, Vestiiise sub- liam tibi a Deo coilalani eos coerceas, donec prse--
scripsi. lalo frali-i noslro de tain gravi injuria salisfaciant,
Ego Gilibertiis presb, card. lit. S. Marci sub- el ipsi juxla mandalum et consilium ipsius pro se
scripsi. cl pro aliis ad nosirani prscsenliam venianl, sicut
sa-
Ego Guido presb. card. lit. S. Laurentli in Da- in supradicto decreto coiitineiur, de larii gravi
riiiiso subscripsi. crilegio mandaiiim nostrum suscipiant.
Ego Ugo presb. caird. tii. In Lucina subscnpsi.' Dat. Bilerbii Non. Jun.
Ego Villanus presb. card. tit. S. Stephani iii XXIX.
Ccelio monte subscripsi Abbatibus Gradicensi ei Trebicensi nccnon Ollont
et Bac-
Ego Gregorius diaconus card. SS. Sergii duci Moraviensi, mandat ut una cum dnce Bohe
cbi subscripsi. morum Conradum, Wrdtislaw el Theobaldum dtt-
Guido diacon. card. SS. Cosmae et Damiani ) ces et eorum complices ad satisfactionem epitcopo
Ego Moraviensi compellanl.
subscripsi. . (Anno 1145, Junii 5.)
diacon. card. S. Nicolai in Car-
Ego Oclavianus Cod. diplom. Morav., I, 256.] -
cere Tulliano subscripsi [BOCZEK,
EUGENIUS episcopus, servus-servorum Dei, dilectis
Ego Joannes diacon. card. S. Adnani sub-
filiis... abbalibus de Gradis et de Trebech, el <li-
scripsi. _ in Christo filio OTTONIMoraviensi duci salu-
lecto
Ego Gregorius diac. card^ S. Angeli subscripsi. tem el apostolicam benedictionem.
Daium Vilerbii per manum Roberti sanclse Ro-
Perveiiil nd iios qiiod qui.damparocbiani venera-
manae Ecclesiae presbjt. cardinalis et cancellarii,
lncarnaiionis bilis fralris nostri Henrici Moraviensis episcopi,
iu Nqnas Junii, indictione oclava, dum ad sanctam Rotnanain te-
diabolico insiinctu,
Dominica*aniio 1145, poiilificatns vero domni Eu-
cum, fili dilccte dux Ollo, venirei Ecclesiam, per-
genii papse III anno primo. sonam suam ausu sacrilego invaseriiiit, et bona sua
atiferre niillatciius limuerunt. Unde nos quorum
prsecipuc interesi, laiilum saciilcgium et tam gr>i-
 1045 EPiSTOLjG ET 1'RlVrLEGIA. ItfMS
veni excessnm imponiltim non praelerhiiuere; eos- A XXXI.
dem sacrilegos, videlicel Conraditui, Wratislaum , Pririlegium pro monasterio S. Satvatoris. Monlis-
Depoldiim, Jiiratam, Domazlaum, Slavebor, Ugo- Aculii .. , . t,
nein, Ctinonem, Micul, Groznatam , Radmilium, (Anno 1145, Junii 12.)
Bogdan in prsr-teriia solemnitale Penlecosles, as- [MITTAKELLI, Annal. Camaldul., III, App.,, 420,]
laiile populi Biulliludine, excommtiriicationis -virt- EUGENIUS episcoptis, servus seryorum Dei, dile-
ciilo iiinoilavimusVef ab oir.niiim fidelium consortio clis filiis OFFREDO abbati monasierji Salvatqris Do-
sequestravinriis. ldeoque per aposloliea vobis seri- mini in territorio Perusinq, in loco qiii.dicilur snb
pia mandaniHS atque prsecipimiis, qualeniis vos nionle Casicllione, ejiisque fratribns tam pncsenli-
(ilii... abbates eamdem excommunicationem publice bus quam luturis, regularem vitain professis, In per-
denmittetis. Tu vero, lili Ollo dux, juxta poienliam petuum.
iiiam , tibi a Deo collatam", junclis viribus una cum Apostolici mqderaminis clemeniiae conyeuit reli-
dileclo filio Wladislao Boeniorum duce, eos cobae- giosos diligere, et eorura loca aposlolicae luiiiqnis
reas, donec fratri nostro de tam gravi injuria salis- inimimine confovere. ld<:irco„dUecli in.D.om;nofilii,
laciant, ct quidam ex ipsis juxia mandattim et con- pelilioni vestrae cbarilate debita imperlimus assen-
silinm pro seelaliis ad noslram praesenliam ve- Bsum, et prsedecessoris noslri bonse memqriaj.Ho-
niant, et de larii gravi sacrilegio mandalum nostruni norii vestigiis iiilh-erenles mor.asterium Sancti §al-
stiscipiant. . valoris, in quo. divino mancipali eslis obsequio,
Datum Vilerbii, Nonas Junii. proteclione sedis apostolicse communimus. Praeseit-
lis igilur privilegji pagina aposlolica, auc.lorilale
.. .XXX. .' statniiqus, ut quaecunque bona, qusecunqiie posses-
&d preces Htnrici Moraviensis episcopi, monasterium siones concessione ponlificum, lilieralitate regum ,
Liiomystense in sedis aposloticw protectionem sus- vel donatione (idelium aulaliis juslismodis ad Mem
cipit ejusque posiessiones confirmal. videntur pertinere monaslerium, et quaecunque iu
•Anno 1145, jun. 8.) luluris, largienie Domino, jusle alqtie cariqnicepo-
[UOCZEK, Cod. diplom. Morav., 1, 237.] terit adipisci, firma vobis yeslrisque successqribiis
EUGENIUSepiscopus,servus servortim Dei,dile- et illibata periiiaiieani; in quibus haec prqpriis no-
i-tis filiis.... abbati monasterii in Lutomizl, ordinis minibus duximus adnotanda : Videlicet mojiasleriiun
Praemonsiralensis, ejusque fralribus, saluleni et Sancli Salvatoris situm juxla fliivium Carpini; mo-
aposlolicam benediciioiiein. nasleiium Sauclse Julianae ctim capellis et perli-
Fideieiii devotionem venerabiiis fralris uostt-i G nenliis suis; Sancti Tbonise cum ecclesiis et pevti-
llenrui Moraviensis episcopi, gralo atteiidenles neniiis suis; cellam Sancii Joannis in Monle Acuto
auimo, ejtisque juslis pelilionibus, quibus pro vobis ciiin ecclesiis et perlinentiis suis; ecclesiam Sancti
inieicessit instanler, bilarem prsebenles assensum Sylvestri cum ecclesiis et pertinentiis, suis; cccle-
et t-trecium paterna, qua ilecel benignitale inclinuti sinm Sancti Pauli de Herodina ciiui perlinenliis
ecclesiain Sancta; Maria- una ciim loco, in quo ve- suis; cellam Sancli Juliani in insula Piijvensi cum
strum monasterium cerniiiir esse consiructiim, sub servis et pertinenliis et piscariis suis; ecclesiam
beali Pctri et nostra proteciione suscipinius el Sancti Floi-enlii in comitatu Arelino in loco qui di-
prsesentis scripli privilegio coininunimus, siatuenies ciltir Mosanarii cum pertinenliis suis; cellam Sanclae
ut quascunque possessiones, qusecunque bona ex Mari» in Colognola; cellam Sancli Florentii juxta
larga coucessione nobilium yirorum Brecizlai et murum civiiaiis Perusise cum suis pertinentiis; ec-
Solieslai,- uuondam Bohemornm ducum, necnoji clesiam Sanctse Marise in Clevi cum sua perlinentia;
Wladizlai ducis el Henrici fratris ejus, Oltoiiis, cellam Sanctse Pelronillae in comitalu Tudertino;
Moraviensis diicis, et ipsius fralris nosiri pi-a-faji ecclesiam Sancti Donali cum ecclesiiselpertineiuiis
Henrici aliorutnqiie vesira ecclesia jusle et cano- JJ earmn; ceUam Sancti Simeonis cum ecclesiis et
nic<*posfidei, aut in futurum ex concessione ponti- pertinentiissuis; cellam Sancti Petri in Antoniana;
lltum, largitione principuin, oblatione fidelium, seu ecclesiam Sancti Nicolai et Sancti Pateniiani cum
aliis jtislis modis, Deo . propitio poterit adipisci, omnibus earum perlinenliis; ecclesiam Sancti An-
lirina el illibata permaneant nunc el.in poslerum drese in Fracla cum hospilali et eqrum peninen-
a-vum. Nulli ergo omnino bomiiuim liceat hauc . liis; cellam Sancti Fauslini cum ecclesiis et perti-
nosirse paginam contirmationis el protectionis in- nentiis suis; cellam Sancli Salvaloris in Jessiola
fringere vel ei ausu lemerario coniraire. Si qttis cum sua periineni.ia.; cellam Sancli Petri in Carpiric
aiitem hoc atientare praesuinpserit, indigiiationem cmn ecclesiis, castellis et perlinentiis suis; ecclc-
oiKiiipotentis Doi et beatorum Pelri et Pauli apo- si.am Sancti Paterniani juxta villam qttse vocatur
stolorum ejus se noverit inciirsurtim. Fariielum; ecclesiam Sancli Laurenlii in Agello;
Datum Yilerbii, vi Idus Junii (6). . ecclesiam Sancti Benedicti in Carseta, el Sancii

(6) E copia in archivo ejusdem mouaslerii,. quod iiitextum archivo Gradicensi in registratura c. r.
gubcrnii Moravici asservalur.
4047. EUGfiNH III PAPiE 104S
Andreas in Castro cum omnibus eorum periiuenliis; A Si qua sane in fiitiirtrm ecclesiaslica ssecularisvc
cellain Sanclae Mariaein Nicona cum pertiueniia personaj hanc nostrae constitutionis paginam sciens,
sua; ecclesiam Sancli Christophori in Riilianula ; cdntraeam lemcre venire tenlaverit, seeundo ter-
ecclesiam S. Donati in Monte cum omnibus eorum liove eomnionita , si non reatum snum congrua sa-
pertinenliis; ecctesiam Sancla* Marise in Monte- lisfaclione eorrexeril, polestatis bonorisque sui di-
acuto cum stla peniueniia. In comilalu Feretrano gnilale careat, reamque sc divino judicio existerc
ecclesiarri siiam in moiile Cislo cum sua pertinetilia; de perpelrala iniquilale cognoscal, el a sacratissiino
ecclesiam Sancli Gaudenlii juxta montem Faleonem; corpore ac sanguine Dei el Redemptoris nosiri Jesu
ccclesiam Sancli Salvatoris in Valle-Vienni cum Christi aliena fial,alque in exlreme-examine di-
corum pertinentiis; terram etiam quae cst in Sorbo, striclae ullioni subjaceai. Cuiiclis autem eidem loco
in Favulla, in Baxio et juxta pelram Tifilaiii et in justa servantibus sil pax Doinini nostri Jesu Chrisli,
valle plena juxta Miratoriam et in Caslagnola, qua3 quatenus ei bic frucluin bon:c ;itli<>Hispercipiam ,
est juxta Gatlariani ctim omnibus rebus qusc in eo- ctapud districlum judkem pra-mia celernse pacis
<!e'mcomilatu ipsi sancto loco peninere videntur; iiiveniaiil. Amen, amen, amen.
ccllain Sanctse Trinitaiis in irionle Neronis hcre- FACMECUM, DOSIINE,f SIGNUtlINBONUU.
iniiali dicaiam cohversationi; ccclesiarii Sanctse "
Ego-Eugenius Calholicse Ecclesiae episcopus ss.
Marhc in Trivio cuni earum periinentiis; ccclesiam Ego Thomas presbytcr card. til. Vestinse ss.
Sancli Matthsci in Vallede Lacu cum oinnibiis suis Ego Guido presb. card. lil. Sancti Laurculii in
pertinenliis. In comilatu caslri Fclicitatls quidquid Damaso ss.
habet dorio Guicciardi infra vel extra civitalem; Ego Ilugo presb. eard. tit. in Lucina ss.
plebem Sancti Petri in monte Marciano cum eccle- Ego Gregorius diacon. card. Sanclorum Bacchi ct
siis et oniuibus siiis pertincniiis. Sergii ss.
Obeuute vero le nunc ejttsdcm loci abbate vel Ego Oddo diacon. cartl. Saucti Georgii ad Velum
tuorum quomodolibet siiccessorum, nullus.ibi qua- Aureum ss.
libel subreptionis astotia scu violcntia prseponatur, Ego Oclaviantis diaeon. eard. Sancli Nicolai ia
nisi quem fraires coniinnni consensu vel frairum Garcere Tulliano ss.
pars consitii sanioris , secundum Dei timorem, et Ego Rodulfus diaconus card. Sanclse Lucise in
beati Benedidi Ri-gulam clegerint a Roihano pon- Scpla Solis ss.
tifice coitsecrandum. Chrisma, oletim sancium, Dalum Viterbiiper manuin Rolierii, sanctse Ro-
consecrationes allarium sive basilicarum , ordina- _ manaeEcclesia? presbyieii cardiualis ct cancellarii,
tiones monacborum seu cseterorum clericorum qui secunifo Idiis Jnnii, indieikme vin, lucarnalionis
ad sacros fuerint ordines promo-vendi, a dicecesano Dominicaeanno 1145, potiiificaiiis vcro domni Eu-
accipietis episcopo, siquidem graliam atque eoni- genii III papae anno primo.
inunionem apdstulicse sedis habuerit, eisi ea graiis XXXII.
ac sine praviiaie voluerit exhibere; alioqtiin 1ceal Privilegium pro Ecclesia S. Petri de Guastalla.
vobis catholiciim qucin malueritis adire antislilem , (Annoll45, JuriiiU.)
et ab eo consecrationum sacramenta suscipere, qtii [AFFO,Istoria dell. citta di Guaslalla, I, 358.]
apostolicse sedis ftillus aucloritale, quse posiulaiiiiir ECGENIUS episcopUs, seivus scrvorum Dei, dile
indulgeat. Porro laborum vestrorum decinias ob ciis liliis RAINALDO, arcbipresbytero ecclesise Beaii
paUpermri usus rciineudas absqiie episcopi cujus- Peiri quae in Guaslallensi pago sita esi, ejusque fra-
libet contradicliono cdiicedimus. Praecipiiiius eiiain tribus lam prsesentibus quam futuris canonice sub-
et jtibeiiius ul oiiines contracius, vcl cliarinla: ad stiliiendis, in perpeluum.
ilaiiinuin ipsius inonasterii contra jus cl fas a pravis Piae postulalio voliintatis effeclu debet prose-
rccloribus sive abbatibus de bonis ipsius monasterii quenle compleri, qUatenus et dcvotionis sinceritas
facise oinriino inanes et vacuae habcariliir. Missas J) laudabililcr enitescal el Utililas poslulata vires in-
sane publicas scu slaliones iu iiionastcrio veslro dubiiaiiiei- assumaU Eapropler, dilecti in Domino
pra3ter volunlalcm abbalis fieri prohibemus. Nec Hlii, vestris jtistis posttilaiioiiibus clcmcnter annui-
ipsi autein, nec alicui persona* liceat monaslerii mus et eeclesiam vestram a praedecessore nosiro
rebris inoleslias irrogare, fodriim aulem, angarias felicis memoriaeGregorio papa qointo in plebcm de
exigere, qtiateiius^ aiinuenle Deo, in sanclse reli- capella promotam et a successoribus ejus sanciae
gionis observalionc scduli et quieli permancules, recordationis Pasebali et Innocenlio secundo suinmis
Rdmause liiilionis gralia poliaiiiini. Decernimiis poniificibus privilegiorum muiiimine roboratam,
ergo til nilHi Oinniiio boniiniiiii liceal hlein 'inona- sub aposlolica: sedis tuielam proteciionemque.no-
stciiiim temere periurbare, aut ejus possessiom-.g slram suscipimus, et beati Petri palrocinio coni-
auferre vel ablatas rclinere, miuuere, seuquomodo- mendamus; slaluenles ut quaseunque possessiones,
libct vexalionibus fatigare, scd omnia integra con- seu decimas, quseeunque ctiam bona eadem ccclesia
scrvenlur corum, pro quorum gubcrnaiionc con- inpraeseniiarum jusle el canonice possidet, aut in
cessa sunt, tisibus omnimodis profutura ; salva sedis futurum coucessione ponlificum , liberalilaic reguin
aposlolica: aucloritalc. vcl principuiii, oWatione fideliuin , seu aliis jusiib
 »W EPISTOLJE Et PRlVlLEGlA. 1050
modis, prsesianle Domino, polcril adipiscl, lirma A auno 1145, ponlificattis Vcrodomiii Eiigemi 111papse
vobis et illibaia periiianean.t. De chrismale et oleo anno primo. . ., ,,
sancto alque ordiiiatione clcricortim sive consecra- XXXHL
lionibus ecclesiaruin a qtiocunque velilis cpiscopo Privileginm pro abbatiti S. Mariw CasleltionensL
ralhoiico accipiendi licentiam vobis liberam indul-
(Anno 1145; Juiii 16.)
gemus. Ad bsec adjicientes decernimus ut nullus ec- [PLANCHER , Hist. de Bourgogne , I, Preuv., p. 44.]
tlesiam infra lerminos veslrse parochise, nisi quse EuGENiusepiscopus, servus servorum Dei, dileclis
vobis debeat esse subjecia, absqtie vestra licenlia filiis BALDUINO, abliati ecclesise Beatse Marise de Ca-
sedificare prsesumat, salva lainen in omnibus apo-
et fratribus iam prsesentibus qUam fiituris
sloticae sedis aiictorilate el reverenda dignilale su- stellione,
rcgttlarem Vilam piofessis, in perpeltttini.
prascriplae plebis. Capellas qunqtie Sancti Bariholo-
Quoties illud a nobis peiitur quod rationl et ulili-
lna?i, Sancti Georgiiel Sancii Mariini atl jus vestrae lati convenire
Ecclesiae perlinentes apra-faiis «lecessoribus nostris cognosciiur, animo iios dccel Jibeiiti
et petcnliniri desideriis congruum hnper-
vohis lirmaias, in perpetuum sub veslra snbjeciione celicedere,
liri suffragiinn. Eapropler- dilecli in Domino (iiii^
inancre sancimus. Nulli crgo arcliiepiscopo, epi-
vesiris justis pbstiilaiioiiibus elcmenter aiimiiHiiis,
scopo, vcl abbali, aut marchioni, comili seli capi- " beala* Dci genitricis semperqrie virginis
laneo, judici aut nec oninino alicui el^irsefalaiii
giiastalilioui, Marise eeclesiam, in qila divino niancipaii eslis db-
lioininiim fas sitprsefatam ecclesiam lertiere periur-
bare aul ejus possessiones auferre, vel ablatas re- sequio, sub beaii Peiri et noslra proleclione susci-
el
tinere, niiiiuere, ant aliquibtis vexationibiis fatigarei piniiis, prseseniis scripli palrocinii» comiiitiniinus,
slatucntes ul qiiascunque possessiohes, qusecunque
sedoinnia integra conservenlnr eoruin pro qiioiiiin
bona eadem ecdesia inprapsenlianim jusie ei cano-
gtil-ernatiene et suslentatiorie concessa sinii, usibus
omnimodis profutura. Si qua igitur ecclesiastica iiicepossidet, autin fiitiirumconcessione poiitilicttni,
s-Tcularisve persona, banc noslrse coiistiluiionis pa- liberalilate regum, largitione priitcipiim , oblatione
fidelium, seu aliis jnslis modis, prsesianle Domino ,
ginaiii sciens, conlra eam lcmere venire tenlaveriU
secundo lerliove cornmonita, si nou salisfactione poierit adipisci, firma vobis vestrisqite successori-
bus et illibala pernianeanl; in quibus baec propriis
congrua emcndaverit, pOtestatis boiiorisquc sui di-
duximus Cxprimenda vocabulis : Ecclesiam de Po-
gnitale careat, reamquese divino judicio existere
de perpetrata iniqtiilate cognoscal, et a sacratis- miliaco, jus vestnim iri ecclesia de Brion, ecclesi.ini
simo corpore et sangiiine Dei et Domini Redemplo- de Massaigiano, domum Dei quae est in Caslellione
ris noslri Jesu Christi aliena fiat, alqtie in exlremo i_ cum omnibus periiiicnliis suis, tolam parocbiam
exainine districise nltioni subjaceal. Cunciis vero ipsius castri, ecclesiam Sancti Fidoli, ecclesiam de
eidem loco justa servanlibus, sit pax Domini noslri Maisiaco, ecclesiam de Villota ^ecclesiam de liiin-
Jesu Chrisli, qnatenus et hic fruclum bonse aclionis ctaco, ecclesiam de Colomario, ccclesiam de Lai-
ecclesiain dc Cusleranno, ccclesiam de Baclo,
(M-rcipiant, et apud districtum judicem praemia rico,
a-icrnse pacis invenianf,. Amen. ccclesiam de Empiliaco, qiieinaduiodiim a veueia-
bili fralre noslro Godefrido Lingonensi episcopo et
Ego Eugeniiis Calbolicse Ecclesise episcopus ss.
EgoConradus Sabinensis episcopus ss. prsedecessoribus cjtis eidem eeclesiaetibere ei absque
Ego Theodoricus S. Rufinae episcopus ss. paratis ct eulogiis canotiice collatsc snnt, prseicr
Ego Ugoliims diac. card.SS. Sergii etBacchi ss. lllam de Sancto Fidolo, dims fiimris ih -eodem
Ego Oddodiac. card. S. Georgii ad Velum Aureiim c.istro; iiiedielatem minagii lam Iri foro qiiam exlra
BS. foruni, liiolendinuiii de Carcellis, deciinas etiani
Ego Guido diac. card. banclorum Cosmae et Da- lerraruni episcopalium ejusdem caslri,ciuces eliain
miaiii ss. , per singulos annos a Gieio usque Granciliacum el
EgoOctavianus diac card. S. Nicolai in Carcere ss. usqtte Lenticum; a Lenlico usqtte ad Colomariiun ;
Ego Gregorins diac. card. S. Angeli ss. 1D a Colomario usque ad Salviscum, inde etiam usque
Ego Jaciuies diac. card, S. Mariaein Cosmedin ss. Baceloum, el usque Laneam. lterii a Colornario
Ego Gregorius presbyt. card. til. Calixli ss. usque ad Sancium Germanum Rocbsum; a Sancio
Ego Guido presb. card. lit. S. Chrysogoni ss. Germano usqtte ad Aiseium, et inde tisque ad aliinl
Ego Thomas presb. card. lit. S. Vesiinae ss. Colomarium; tam ab istis villis quse iiomiiiaiae siint
Ego Guido presbyt. card. lit. S. Laurentii in Da- ipiam ob omnibus aliis quae infra bos terniiiios con •
in aso ss. tiuentur: villam quoque quae dicitur Poison, yillaui
Ego Nicolaus presbyt. caniin. lil. S. Cyrinci ss. qitae dicitur Villeia siinililerapud Divioneni ,et Fleu-
Ego Ugo prcsbyt. card. lilul. in Lucina ss. reiiiiii, Roiagium cum ventis et pedagio de propriis
Ego Jiilius presbyt. card. tit. S. Marcelli ss. iclnis ab Odone et Hugone lilio suo Biirgiiiidia: dtt-
Ego Villanus prcsliyt. card. S. Stephani iu Ccclio cibus veslrae ecclesiae donatum; parlcin iieiiioris
nioiiie ss. quod dicilur Vicinum, quani Giialierus Burgarelhis
Dalum Viierbii per manum Rooerti sanclse Ro- in eo habuil; praluin Masseiigiaci quod diciiur pra-
rnanas Ecclesiaepresbyteti cardin. et caucellar., xvin iuin Gruoldi, quod fuil Hugonis de Lairiaco lilii Gni-
Kakii.i. Julii, indicl. vui, Iiicanialionis Dominicx donis de Porla; molcudipum dc Luipiliaco, quod cst
1051 EUGENIIIII PAPJE 1052
jtixta ponlem a Willa sorore Godefridi.cuin consensu A ipsum et monacbos ftigcre e.t veltitcxsules ire c.om-
liliorum et nepotuin suorum, vobis concessum esi. pellil, duo castra in allodio ipsius monnsierii, et
Prohibemus eiiam ul nullus ecclesiam aut oratoriuin tertium in terra quam ipseiuel duobtis millibus so-
ii fra parochiam veslram absque conseiisu veslro sedi- lidoritm el dticenlis eidem abbaii vendideral, ausu
ficare prsesumal, salva tainen in omnibus apostolicae sacrilego constrnil, nec his coiilei-liis ad cnmiihim
sedis auctoritate. Decernimus igilur ut nulli omnino suae neipiilise graviora eis, videlicetpoenam el mor-
homiiitiui liceal prsefatam Ecclcsiam temere perldr- tem niinatur. Quia igiiur res ecclesiasticas tam pr.e-
bare, atit ejus possessiones aulerre, vel ablatas reli- sumptuose pervadere quantum sacrileguin sit. qtian-
nere, miiiueie, seu aliquibus vexalionibus faligare, taque aiiiinadveisione piiniendum fraternitati ve-
sed omnia inlegra conservenlureorum pro quorum sirse non credimus esse incognitumi per apostolica
gubernatione et sttsieniatione concessa siint, usibus vobis scripta prxcipiendo mandamus quatenus, di-
otnnirriodis profuiura, salva dioecesani episcopi ca- latione remoia, iiiuniim convenientes, praefaitimco-
nonica reveretuia. Si qiia igitur in fulurum eccle- niitem es uostra parte districle commoneatis ut
si&Slicasaecularisve persona, hanc uoslra? conslilu- prsefalum abbatem el monacbos suos in loco sun iti
lionis paginam sciens, contra eam lemere venire paee manere permittat, castra in ipsius altodio mo-
"
tenlaverit, sccundo lerliove coinuionita, si non sa- nasierii aedificala diruat, et de damiris et illalis in-
lisfaclione congrua eniendaverit, poteslalis bono- jmiis abbali et fratribus condignesatisfacial, pra-
risqiie sui digiilaie careai, reamquesedivino judicio v:is quoque consueitidiiies quas in eadem abbatia
existere de perpetrata iniquilale cognoscat, el a sa- ei pertinentiis suis imposuisse dignoscitur, omnino
craiissimo corpore ac sanguine Dei et Domininosiri abotcat. Quod si infra quadraginia dies posl veslram
Jesu Chrisli aliena fiat, atque in exlremo examiue commonitionem adiniplere conietnpseril,, in lota
districtse ultioni subjaceat. Cunelis autem eidem civitate ipsa Tolnsa et in episcopalu, qui sub ipsius
loco jusla servanlibus, sit pax Domini nostrj Jesu potestate est, divina prohibemus ofiicia celebrari
Chrisli, quatenns et.hic frtictum bonseaclionis per- prseter baplisma et pcenilentiam nvoricjuium. Vos
cipiant, et apud districtuni judicem praemia oetcrnae autem ipsum inteniictum, donec sttpra dicto modo
pacis inveniaut. Ameii, aitieti, amen. satisfaciat, observari firmiter faciatis. Si vero nec
Ego Eugenius CatholicaeEcclesise episcopus s. resipueritet in eaderii malitia perseverare prjesitm-
Ego Conradus Sabinensis episcopus s. pseril, dissimnlare non polerimus quin B. Pctri
Ego Theodegnitius SanciaeRufina*episcopus s. manus et nostras in personain ipsiusexlendamus.
Ego Tbomas presbyt. cardin. tit. Veslinae s. Q Dalum Viterbii, nono Kalendas Jutii.
Ego Nicolaus presbyt. card. lit. Sanc.li Ciriaci s. XXXV.
Ego presbyler cardin. tit. in Lucia s. Ad 0[thdhem]Lucetisem episcopum.
Ego Guido diaconus cardinalis Sanclorum Cosmsc (Anno 1145, Junii 50.)
et Damiani s. [BALUZ.Mitcell. e'. Luc.',' IV, 593.]
Ego Oclavianus diacon. Sancti Nicolai inCarcere EUGBNIUS episcopus servus servorum Dei, vene-
Tulliano s. rabili fratri 0. Lucano episcopo saluteni el aposto-
Ego Rodulfus diaconus cardin. Sanclsc Luciae in licam benediclionem.
Sepla Sol. s. Perlatus est clatnor ad aures nostras, quod prior
Dalum Viterbii per uianuin Roberti sanclse; Ro- Sancti Angeli el fratres sui ea qnsepraedecessor no-
inauae Ecclesia*pr.esbyteci cardinalis el cancellarii, stcr lelicis memoriaePP. Lucius super ecclesia S.
.xvi Kalend. Julii, indiclioue oclava, Incarnationis Salvatoris praecepit, negligant observare. Quia igi-
Dominicseanno 1145, pontificaius vcro donini Eu- tur.ipsius mandala taiiqiiam nostra irrelragabililcr
genii III papaj aiino priino. , voluimis bbservari, per aposlolica libi scripla pra-
XXXIV. cipimus, quatenus eidem priori ex noslra parte prse-
cipias, ut sicut idem prsedecessor noster viva voce
Bulla in gratia Alberti abbalis S. Theodardi. D per obedielitiam ei prsecepit, qiiod Innocenlius et
(Aiinii 1145, Jun. 23). Coelestinus sanctae memoriae, prsedecessores nosiri
[Gall.Chrisl.Nov., XIII, Inslr. 185.] prseceperunt, et quodipse in manu dilecti filii nosiri,
EUGENIUS episcqpus, servus servoruni-Dei, vene- G. piesbyieti cardin.ilis SS. Laurenlii el Damasi sa-
rabilihus fralribus ARNALDO Narbonensis arcbiepi- cramento firinavii, lam ipse quam fratres suijrre-
scopo, et RAIHUNDO Tolosano, cpiscopo, salutem cl fragabilite.r oliservent : illos vero qui super eamdem
aposlolicam benediclionem. S. Salvatoris ecclcsiam lapides projeceruilt, vel as-
Veniens ad prsesentiam nostram filius noster Al- sultum in ea feceruni, donec de lanto sacritcgio
bertus, S. Audardi abbas, cum quoriimdam fra- satisfaciant pro exeoinmunicalis habeas. Si autem
Irum nostrorum lilteraruin altestatione, gravem in1 praefalus prior vel fratres sui vel parochiani super
prsesenlia noslra querelam deposuit.quod Idelphon- eamdem S. Salvatoris ccclesiam vel personas seu
Sus Tolosanus comes abbatiam Sancti Audardi vio- res ejusdem ecclesise fratres S. Fridiani aliquando
lenter dcstruit, villse habiialores in abbatem ei1 infestare prsesumpserint, ex luncrin ipsa Sancti An-
inonachos consurgcrc, atque ciiin rebus el doinibti!> gcli ecclesia divina prohibemus oflicia cclebrari.
su.s ad alium locum trajismigrare facit, abbalcm1 Data Vileibii, n Kal. Jutii.
1053 EPlS rOLjE ET PRIVILEGIA. mi
JCXXVL A cesseris, quia lamen ex aposlolicx sedis revereulia
Ad G. abbatem^S. Nicolai de Vedogio. sententiam distulisli, ilevotionem ttiam in Domino
(AnnoH45,Aiig.l6.) collaudamus. Verum quoniam ille de fruslratoria
[O: BofeuET, Recueil, XV, 423.] dilatione et prava «leliberaiione sna lucrari non de-
EBJENIUSepiscopus, servus servorum Dei, bet, ipsum negotium denuo discrelioni luae remilti-
G. abbati Sancli Nicolai de Vcdogio, salutem et apo- mtis, per apostolica tibi scripta mandantes ut as-
siolicam behedictionem. sumptis tecum prudentibns et «liscretis viris, el
Cum le ipsnm asseras paupertale gravari, mira- maxime venerabili fratre noslro Milqne,Molinorum
mnr plurimiim quod modis omnibus elaboras ut episcopo, ntramque partem ante luam evoces prse-.
paUperior fias. A tua namque non debiiil excidisse sentiam; el si sacerdos, qiiemadmodurn supra; di-
inemoria qttod controversiam quse inter le etsacer- ctiiin est, in piaseniia lua probaveril.de ipsa quarta
dotem de Baipalmis agilalur venerabili fratri nosiro parte, omni appellaiione remota, ipsum vice nostra
Alviso Atrebatensi episcopo viva voce coiiunisiinus inveslias, et quse de ipsa partc quarta ablala sibi
coniinuandam; in cujus praesentia, ciim secundum esse probavcrit cum integritate, reslitui facias.
voluntalem tuam rem non procedere vidisses, sicut Datuin Vilerbii xvn Kal. Septembris. ' ;
ab eodem fratre noslro accepimus, sola siibterfugii B XXXVIII.
et frustratorise dilalioiiis causa prsedictum sacerdo-
Ad Theobaldum Veronensemepiscopum.
dolem ad sedem apostolicam ilerum appellastf.
Quia igitur nostri oflicii esl injusie gravatis paierne (Anno 1145, Sepl. 12.)
providere, per aposlolica tibi scripla prsecipiendo [UGHELLI, Italia tacra, V, 784.]
mandainus qualenus cuui a praedicto fratre iioslro EucEiMcsepiscopus, servus servorum Dei, vene-
fueris evocatiis, remoia occasionc prseseiitiam ejus rabili fratri T. Veronensi episcopo salutem et apo-
adeas, et si ineinoralus sacerdos dttobus vel tribus stolicam bebedict.
idoneis tesiibus probaveril qtiod prsedecessores sui Pervenit ad nos qnod qitidam nobiles tuse civiia-
sacerdoles quartam parlem presbylerattts de Bal- lis Veronen. Ecclesiam supra quodain caslro, quod
palmislenueriiii, lii oiniii appellaiione remola ipsam ipsa Ecclesia per concessionem imperatoriim et Ro-
quartam parlem qttiele ipsum de csetcro hahere per- mame Ecclesin; ronlirmationem diu in pace possedil,
«liltas, et damna quae exinde sibi le iuiulisse pro- et libere tcnuil, noviter inquielanl, et tu eiiam cuni
baverit cum integritate resliluas. Alioqtiin nnllatc- ipsis coiitra frairiim titorum voliintatein, el prohibi-
nus praeteiire poleriinus quin de frustratoria dila- f, tioneni super hoc, causam ingressus, ies. Quia igilur
tione tua diguam jusliliam faciaiiius. :psius Ecciesise possessiones, et bona cujuslibet in-
Daium Viterbii, xvu Kat. Seplembris. juriavel negligeniia auiitti nolumus, per praesenlia
XXXVII. libi scripta mandamus qiialenus nullum judicium
Alviso epitcopo Atrebatensi manaai uljudicet inter vel pactiiin ipsis stiper boc inias, imo eos sinc dila-
abbutein S. Nicolai de Vedbgio et sacerdotem de tione districte commoneas, ut, caslrum ipsiiin, et
Uaptulmis. i . alias possessiones quas Veron. Ecclesia hactenus
(Anno 1145, Aug. 16.) * quiele pnssedit sibi dimiltant, et eam exinde inquie-
[Ibid., p. 428.] . •: lare de caeiero non praesumaiil : verum si jtistitiatn
EUGXNIOS episcopus, servus servorum Dei, venc- se hab.ere. confidunl in praesentia dilecli filii noslri
rabili frairi ALVISOAtrebatensi episcopo salulem el G.
presbyteri cardinalis tecum. accedant, et ibidem
apostolicam benediciionem. qttodjiistum fueril oblineant. Quod si facere, et ab
Super mobilitate et levitale qttara abbatem Sancli Ecclesiae infeslalione desislere iioliieiint, taiiquaiii
Nicolai de Vedogio in tua prseseulia oslendisse iuis de ecclesiasticarum rerum pervasoribus de ipsis
nobisliiterissignificasiiprofecto dolemus et rcligioni jusliliatn facias.
contrarium minime esse dubitamus. Rccordaniiir r> Dal. apud Monlcmlubricum, n Id, Seplembris. .
siquidem quoniam controversiam quaeinlerabbaieiH XXXIX.
pra-fatuin et sacerdoiein laioreiii prsesenlium agita- 1«t ae cattro
tur viva voce fralernilali luse Iioc modo commisi- Wliaoni) presoytero carclinali thandai
quodam ortam inter cuiiojticos el nobiles quosdatn
mus lerniinandaiii, ut videlicel si sacerdos duqbus Veronensescontroversiam dirimat.
vel tribus teslibus idoneis in praesenlia veslra pro-
tAtiuo 1145, Sepl. 13.) >;•
baverit quod quartam parlem presbyteralus de Bal- ' -
[UGBELLI, ltalia sacra, V,'78'7v]':
palmis prsedecessores sui sacerdoles ex consiietu-
«liue Ecclesia: tenuerint, ipsam qtiarlam parlem EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
eumdem sacerdoiem quiele habere faceres. Quod lilio W. presbytero cardinali, salulem el aposlo-
cum juxla mandatum noslrum effectui mandare licam benedictioneni.
voluisses, praefalus abbas, non oppressionis, sed, Pervenit ad nos quod qiiidam nobiles viri Veron.
sicul asseris, sola sublerfugii causa sacerdolem civilatis Veronensem Ecclesiam super quodain ca-
ipsum ad audienliam noslrain iterum appellavil. In stro quod ipsa Ecclesia perconcessionem impcraloris
qua siquidem appcllaliouc licet exlraordiuarie pro - et Romanae Ecclcsia) confirmaliotiem diu in pace
 1055 ; EUGENit M PAP-iE 10iG
possedil et libere leniiil, novitcr«iqiiielanl, £l fra- A, bem de Albineto, cum snis Ciipellis; plcbem de
ler nosler eliam T. episcopus cunt ipsis contra fra- Ptilianello, cutii sttis capellis; pJebcni de Lezulo
iriitn suorum vohitttatera et profcibitionem sttpe* cum suis capellis, plebem de Caviliano, capellam
hoc, causam ingressus esl. Quia igiliir ipsius Eccter de Fano, capcllam Cirezuta, capellam Sancti Pro-
si« possessiones et bona cujuslibet injuria vel ne- speri de Graxiano, cotu aliis capellis ejiisdem ple-
gligentia amilli noluwtts, eideiii episcspo per litteras bis; plehem deBibiatro; eapeUas de Bibianellocuni
noslras manda viinus qtialentis iiiiltum judicium, vel aliis capellis ejiisdem plebis; plebcni de Miililena,
pactum cum ipsis snper hoc iiiiai,- inio eos sine capellas-de Cttrviaco, pfebetn de Rivalla, plebem de
dilatione districte comuiont-at, tit castiiim ipsuin, Foliano, pleben»de Cereto, plcbein de Banio, plebem
et alias possessiones, quns Veroneiu Ecclesia haete- Herberie, plebem de Prato, eum capelia Snneli
niis quiete possedit, sibi diitiillaM, et eaiti esinde Marlini de Rivo, el aliis suis capellis; plel-em de
inqnfelare de cseiero non prasiimant. Vertiin si ju- Bagnoto, plebem de Caiiiporotomlo ciim capella de
stiliain se habere coiifiduiit ad prsesentiam tuani Corrigia, elc. ; plcbem de Curte Nova, pleljem de
sccutii accedant, et ibldem qtiod justuni fuerit obli- Nuvelaria, ecclesiam de Campagnola, plebem de Fa-
neanl. Tibi vero pcr prajsenli» scripta mandamus, brica, ciim capella de Razolo, plebem Sancta*Marise
quateniis congruo loco el tempore lam eitmdem " de Novis, ecclesiam de Gargatella, plobetn de Saucio
episcopuw, arcliipresbjleruiii quoque, et clericos, Stepbano, cum capella Sancti Possidonii^elc.; ple-
quaiu nobiles ante itiamevoces prasentiaiii, etcausa bem de Quarantuia, plebem Sancii Martini in Spina,
ipsa ab utraque parte diligenlcr eogniia, ordine ju- cum capellis de Gavetlo, el de Maneronta; plebein
diciario eam deftnias. de Ceriano, cum capella de Mulla; ecclesiam de
Dat. apud Moiiiemlubricum, ld. Sept, Gouaagha, plebeni de Villula, plebem de Pigugnaca,
' " ' plebetn de Bondenode Runculis, plebem dc liondeiio
XL
Arduini, plebemdc Sii&aria.; ecclesiam de Lellobe-
:
Privitegiumpro Ecelesia Regiensi. nanii, ecclesiam de Pqlisino, ecclesiam de Ciiola,
'^ ',.;' "/* ."""';. (Aniio 1liS.)''";""; piebeta de Luaaria, ciun cnpella de Satta, et aliis
snis capeliis; plebeiu de Gtiardeslalla, cumsuisca-
[Mciuf ont, Antiq. Ilal., VI, 419]. pellis; tnonasterium de Marola, monaslerium de
EIJGENIIIS epjscopHSf servuft servorum Dei, vene- Cantisio. ,.
rabili fralri ALBERONI Regino episcopo, ejusque Prsesentis ipioqne decreti aucloritale sancimus,
successoribtis canonice subsliluendis in perpetmiiii. jr ul universi Regini episcopatus fines quieli deincvps-
Pia poslulatio eflectu debet prosequenle compleri, omnino el inlegri lam libi quam tuis successoribus
iil et sinceriias dcvolionis laudabililerenilesOt, et conservenlur. Praedecessoris quoque noslri bonae
utililas postulala vires indiibiianier assumat. Ea- lueinoriaeUrbani episcopi vesligiis inhaerentes, san-
propter, venerabilis fralcr Albero episcope, tuis ciuius ul in parocbialibus ecclesiis*quas lenent mo-
justis poslulalionibiis clemenier annuiraus, et Regi- naclii jn, tuo episcopaiti, vestro assensu presby leros
iiani Ecclesiani, cui DeOauctore praeessedignosce- collocenl, qui si idonei fuerinl, a vobis animarum
lis,sub beali Pelri etnbstra protectione suseipimus, ciuain suscipianl, et de plebibus quidern coram vo--
cl prsesentjs scripti privilegio cominiiiiinnis : stii- bis rationeni redtlanl : monac|iisvero pro rcbus
tiientes ut quascuiique possessiones, quaeeunqne temporalibus debitam subjectiopem exbibeant, salva
boiia inpraesenliaruui juste et canonice possides, in omnibus aposiobcse sedis auciorilale. Si quis
iitil in fttlurtim ralionabilibus modis, Deo propitio, igiiur in fulurum ecclesiastica, etc.
poteris adiplsci, firma libi tttisque successoribtis, Ego Eugenius Cattiolicaj Ecclesise episcopus sub-
et per vos eidem Ecclesiaeillibata permaneanl; in scripsi^
quilms haecpropriis duximus exprinierida vocabulis : Ego Conradus Sabinensis episcopus subscripsi.
Monaslerium Saiicti Prosperi, caiioniCam Sancii; D Ego Gregorius piesbyter cardinalis tiiulo Calisii
Geniiniaiii, capellam Saiicti Stephani, el caeterasca- subscripsi. >
pellas ejusdem ei vilails; monasleriuiiiSancti Tboinee, Ego Guido presbyler cardinalis titulo Sanctorum
inonasteriiim Sancti Raphaelis, plebcni de Minoiio, Laurenlii et Damasi sttbsciipsi.
capellam SanCli Jacobi de Insula de fiibio, cilm aliis EgO Alberlus presbyler cardinalis lilulo Sanclse
c.tpellis ejitsdem plebis, ptebem de Tboano, capcl- . Anastasisesubscripsi.
I im hospitaUs de Pofitc de Cavella, cum suis posscs- Ego Gregorius iliaconus cardinaJis Saneloruiu
siuiiibus, el aliis capellis ejusdem plebis,; plebem Sergii et Bacehi subscripsi.
Sanctj Vitalis cum capellis suis, et omnibus ad eani Ego Petrus diaconus cardinalis Sanctx Marise in
jure pertinentibus; plebem de Campiola, capellam " Psirtieii subscripsi.
Sancti Veuaiicii de BiJ-ssina., capcilajri de' Valyesiie- Ego Gregorius diacoutis cardinalis Sancli Angeli
ria, capellam de Sauclo Viio, curii ajiis eapellis siibscripsi^ •,-"
cjusdeni plcbis; plcbem de Baysio, CIIIIIsiiis ca- EgriCiritbiusdiacorius cardinalis SanctscRoiuaEtts
jiellis; plcbem de castro Ariano, cuin suis Capellis, Ecclcsia:'subscripsi.
plcl-cm Sancti Elcucadii, cum suis capcllis ; plc-
105? EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1058
XLl A derii sacramenioriim siisccplione cailioliciim qiiem
maluerilis adireantistilcm, qui, nostra fiillus ancio-
Privilegium pro ecclesia Berchtesgadensi.
riiaie, quod posltilatur, indulgcat. Porro loci vesiii
(Annoll45,Oct. 3.) ndvocatiam sine praeposili et fratruni consrnsii aut
[HUND.,Metropoi. Satisburg., II, 160.,] a fundatorum liaeredibus, aul a q|iibu?|ibet aliis
EGGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileelH occupari omnimodis proliibeinus. Si vcro is. cui
liliis HUGONI Ecctesia? Berthergadmciisis pr.vposito, commissa fuerit eidem Ecclesiaj- gravis, aui initlis
«jusqiie fratribus tam praesenlibns quam fiiluris rc- apparuerit, el secutido leniove coiiiinonitui, non
gularrter stibstituendis, in perpeiuum. eiiiendavcrit, ipsiim expelleudi et alitim idoneiiin
Dcsiderium quod ad religionis proposiliim ei ani- loco suo substiiuendi liberam vohis concedimus fa-
wartini snluiem pertinere monstralnr, animb nos cultalem. Laborum quoque vestrorutn, quos propriis
<lecct liieiiti conccdere et peicntium desideriis con- manibus attl sumplibus colitis, sive de niilrimcnii.s
grtiiim itnpertiri suflragium. Verumlamen petilioni- vestrorum animalium nullus omnino cleiicus, aitt
lius illoruin ampliori cbarilale nos oporiel inten- laicus a vobis decimas exigere prsesumnt. Concor-
dere, quoriim toca in reiigione ftindata ad jus diam vero lilis, quieinter vos etBainlici-genseseano-
saitciae Romanse Ecclesiae speeialius periinere tio- " nicos fuerat, quse admodtiin coram veneiabili fralre
sctitiiiir. Eapropler, dileeti in Domino lilii, vesiris nostro Conrado Saljburgensi archiepiscopo rntiona-
jusiis petiiionibus cletiientcr aniiuiiinis, et pracfiitiin bililer terminaia est, ralam nianere sancimus. Ob-
Beati Petri monasterium, in -quo divino mancipali eunte vero le nunc ejusdem loci praeposilo vel ad
-esiis ofiicio ad exemplar prsedccessortim iiosirorum alterius Ecclesise regimen Iranseunte, sive luorum
felicis meriiorise Paschalis, Cnlixii et Iiinoeenlii quolibet successortnn, nullus ibi qualibet subre-
Romanorum pontilicnm, sublieati Petrt et riostra plionis aslutia vel yioleutia pra-ponalur, nisi qitcni
prolectione suscipimus et praesentisscripli privilegio fratres communi consensit aut fralrum pars consilii
cornmuiiiiiiUs, staiueiites til qiiasetinque posses- sanioris secuiirliim Dei linioris et B. Auguslini Rc-
sioiies, qusRclinqitebona eadem ecclesia inprseseli- gulam canonice providerinl eligendum. Scpultiirain
liarum juste et canonice possidet, aut in futurnm quoqiieillius lociliberam esse coiicedimus, uteorum
concessione poniificuni, liberalitate legiiin, largi- qui se illic sepeliri deliberaverint extrcm» voluntati
lione principum, oblaiiouc fuleliuiii, seu aliis jtistis et devolioni nullus obsistat, nisi fuefint exconinui-
tnodis, prseslante Dcmino, poterit adipisci, Jirnia . nicati -.salva tamen justitia iriaiiicis ecclesise.
voliis vestrisque siiceessoribus ct illibata perina- r Decernimus ergo nt niilli omnino Iiominum lieeat
neaiil. In qitibus lisec propriis duximns exprimetrda pr;cfalamEcclesiamlemercperturbare, aut ejusbona
-•oc.ibiilis : Silvani quaeCellse adjacet, Niderlielm, ; yel.possessiqnes, aufcrre, vcl ablalas. retinere, mi-
Sconenberg, Flozze, et reliqua qua* comes Beren- nuere, seu quibuslibcl vexatiohibus fatigare, sed
•g.iriusetfilius ejusGebeharduseidem loeo dederunl, niiinia inlegra coiiservenltir eoruni, pro quoritm
quidquid in orieniali pliiga legilime possid^lls, Te- giibernatioue el stisientatione concessa sunl, iisibiis
lensieien, el cselera, qute Engel-wanits,' Henricus et oiimimodis profuiura; salya sedis apostolicae aucto-
Bernhardus de Mosa, Guillclmus de Iluba, et alii rilate, et Salzburgensis archiepiscopi canonica "jit-
vicinieorinn vobis ratioirabililer coiiluleruni, Roie- slilia. Ad iiidicium aulem bujiis a sede aposiolica
hoven'<*umsuis pertineniiis, Ilehiiigeu, cum cseteris perceptse proleciionis bizanliiim aureiim nobis no-
quse Carolus et fratres ejti.s vobis similiier donave- slrisque si.iccessoribus anriis siiiguiis pcrsolveiis.
i unl. Ea eliam quse Roditlphtis de Lungowc eodem . Si qua ergojecclesiaslica sseciilafisve persona, Iianc
niodo vobis coiitnlit. Froueboveii cl csetora ^quae nostrse consliltttionis paginam sciens, conlra eam
WolfTrigel et frater ejus Tieino de jurc suo yobis temere venire ientaveril, secuiidoterliove-Coirimoi
dederunt. nita, si non reatum suum congrua satisfaciione cor-
Sancimus cliam ul milli hominiim liceal vil;c D rexerit, poteslalis honorisque sui digiiitate careat
canonicse ordhieiu, quem secuiidum beali Augusliiii reamque se divino jndiciq exislere de perpetraia
Regitlain professi estis, in veslra Ecclesia imitiu- iniqiiitate cognoscat, et a sacralissimo corpore ac
lare. Neniini etiani professionis vestrne facultas sit sangiiihe Dei et Doinini Redemploris nOstri Jesu
alicujus levilalis insiiiiclii, vel arciioris religionis Chrisli aliena fiat, aiqtie in exlremd cxarilihe distri-
nbieniu sine praeposili vel congregationis licenlia de ciae iillioni siibjaceat. Ciniclis autem ildem lo o
ilaustro discedere. Quod si discesserii, nnlliis eum justa scrvamibus sil pax Domini nostr: Jesu Chrisii,
episcoporgm, nulltis abbatum, nullus monachorUm quaieiius et hic fructmn bona*actionis percipiani,
sine coiiimiiiiinm titterarum cautione suscipiat, et apud dislriclum judicem prjemia seternae, pacis
quaiidiu videlicet in ecclesia vestra canonici ordinis invcniant. Anien, anieii, ameii.
lenor, Domino prsestanle, viguerii. Sane ecclesia- Ego Eugenius CatholicaeEcclcsise cpiscopus ss.
siica sacramenta a dioecesano suscipielis episcopo, Ego Conradus Sabincnsis episcopus ss.
siquidein gratiam alqtte communionetn apostolicte Ego Gregorius.presb. card. li.t. S. Calixii ss.
setiis habuerit, etsi ea gratis ac sine pravilaie Ego Hubaldus presb. canl. lil.; S. Jo.an. et
volueril exhiberc. Alioquin liceal vobis pro eorutn- Pauli ss.
 1059 EUGESII III PAP^ 10(10
Ego Ollo diacon- card. S. Ccorgii ad Vclum ,A Quoniam sine veiae(iiltu religionis ncc chariialis
Aureum ss. unilas polesl sultsistere, nec Dco gratum exliiberi
Ego Gttido tliac. tardi SS. Cosmus et Damiani ss. servitium, expeJil aposiolicae aiiciorftali, religiosas
EgoOclavianusdiac.card. S. Nico. in Car. Tu',K s. pcrsonas diligere, et loca in quibtis divinis vacant
Ego Guido in Romaua Ecclesia altaris niitiisler ofiiciis, sedis apostolicse itiuiiimine confovere. Ideo,
indigniis ss. "' dileCle in Domino fili Guido abbas, tuis ralionabili-
Ego Gr.-gorins riiaC. card. S. Angeli ss. bus postulationibus clcmenler aiintiimiis, el prxde-
Ego Berardus riiacvbard. S. Romanae Ecclesia*ss. cessoris nostri felicis memoriaePaschalis papsevesli-
Datitm Vilerbii per niaiiutn Roberti sauctaj Ro- giis inhserenies, ecclesiam Sancli Joannis cnjiis re-
manae Ecclcsise presb^ eard.eicancellariij vn Idus giminis es depulaliis, sub heaii Pelri et nostra |no-
Oclobris, iiidiciione vm, Incarnationis Dominicac lectione suscipimus, ct pra-senlis scripli pagina
anno 1145, ponlificauis vero doiniii Eugenii IU papae communimus; slatuenles ut quasctinque posses-
atino pritno. siones, qusecunque bona prsefalum mqnasterium in-
'
XLII. praesenliarituijuste.el canonice possidet, aut in fiini-
Monnsierii SS. Petriet Ptiutt Hadmerslebensis rum concessione pontificum.largilione regum vel
' lectionim pro- "
suscipil ac privitegia el possessiones eon- principum, oblalione fidelium, seu aliis justsinodis
firmat. poleril adipisci, firnia tibi luisque successoribus et
(Annoll45,OcL26,) illibala perinaneanl; in quibus baec propriis noini-
[Arclieiypiim esl Berolini apud D. G. B. J. Fried- nibus duximus exprimenda : ln eodem episcopalu
. l.tnder, inqtiil JAFFE,Regetta ponl. Roin,, p. 019.] Parmensi ecclesiain ; Sancii Stephnni, qu:e est
XLlll. •" in btirgo, ecclesiaui. Sancti Micbaelis de Aicu, ec-
Atiberto presbytera eardinah-:, Gregorio epitcbpo clesiam Sancli Stepbani de Torano, ecclcsiain
,: JSergamali et abbati monasterii de Attino defert Sancli Laurentii de. Gasella ciim curte, ccclesiani
icogiiitionem controversiw inler S. Alexundri et Sancli Savini. cuin cttrie, ecclesiain Sancti Lau-
S.Yineeniiicanonicbs..
rentii de Ramuscello, castrum Ramuscelli cuin ec-
(Anrio 1145, OCU28.)
Cod. II, clesia, castruin Sancli Vilalis cum ecclesiaet curle,
[LUPI, diptom. Bergom., 1061.]
ecclesiam Sancti Joannis de Pelrignano, ecclesiam
EUGENIUS episcopits, servus servoriiin Dei, veric- Sancti
rabilibus ffalribiis A[RIBEBTO] Sylveslri de Gambalelico, ec.clesi.ini de
presbyteio cardinali, ecclesiam S. Sylvestri de Insula, ecclesiani
ci G[REGORIO] et dileclo filio Gainaco,
Pergamensi episcopo
abbaii de Astino, salulem et apostolicam benedi- Q S. Salvatoris tle Sanguineo ciiin castro et curie.
duas partes curtis Saccae, et quod in ccclesia ejus-
ctioiiem.
Caiionici Sancti Vincenlii nobis conqucsii stint •dem loci habetiir, ecciesiatn Sinctse Justinse, eccle-
ea a sede inter et cano- siairi Sancti Prosperi cl Sancti Anaslasii, qusc stint
quod quse apostolica ipsuiii in eadem civitate, eeclesiam Saircti Jacobi qtiae est
nicos Saiicli Alexandri staliita sunl, et pnedeces-
soruin nosuorum privilegiis confirniala, ipsi cano- in capite ponlis, ecclesiani Sancli Pelri de Burgo
nici S. Alexandri non observeiti. Qtiia jgitur qnain- S. Domnini, ecclesiam de Provinciano, ecclesiain
vis ipsi nobis invitis in discordia perseverent, nos Sancli Maltbsei de Callio, ecclesiam Sancti Melani
taincn pro debito nostri oflicii, ad paceia illorum cuni medietale burgi, et qnaluor.domibus, eccle-
libenter iiiteiidimus, per apostolica vobis scripia siam de Palerno cum castro el curle, ecclesiam
inaiidanuis qualenus in uiiiim coiivenienles iitram- Sancti Micbaelis de Filino, et quidqtiid Iiabeiis in
ecclesia Sancti Geofgii do Pr.-iiis, ecctesiam S. Lu-
ijue' partein aule vestram pra-sentiain vocelis, et cise
de Cavagnano. In episcopam vei o Cremonensi
utriusqtie parlis tam de privilegiis, quam de aliis
ecclesiam Sancti Justini.de Delinonn cum omiiibus
qiierinioniis el rationes diligeiiter inqiiirere et co-
rei veritatein vestris pertinenliis suis. In Regicnsi episcopatu, ecclesiam
gnoscere stndeatis, ipsius nobis
litieris quaitincius signiliceiis. Si vero pfsefalus car- D Sancti Micbaelis de Fossa. In Liinensi episcopatu
' ecclesiam S. Johannis, et ecclesiain de Cavallana.
dinalis iiileresse iion poleril, vos iiihiloiiiinussupra-
diclo niodo causain audialis, et nobis, ul pfaedixi- In episcopatu Pistoriensi monasleriuin S. Bartholo-
msei cum ecclesia S. Mari*, quse.est extra portam,
JIIIIS,intjiiielis. '...'-.'
:Dala Vilerbii, vKalend. Novcmbris. qiiie dicitur Lucensis, et ecclesia S. Georgii itlua
iluvitiin Siinbronae, etecclesia S. Komani, et eccli-
:''::..!; :-.' XLIV.
sia S. Benedieti <leMassiano, cuni curiibus et oinni-
Confirmatto ttte renovalio et nova concessioprivile-
giorum monastcrio S. Jpannis Evungelittw Par- bus perlinenliis eorum, et ecclesia de Capitana cum
mensis dib2cetit,brdinit Casinensis. curlibiis el pertinentiis suis, el ecclesia S. Bartho-
(Anrio1145, Oct. 51.) lotnseide Trivallo cum curte et omnibus pertinen-
[MAI-GARIM, BullarJ Casin., II, 165.'; liis suis, et ecrlesia S. Domnita de Suiapolis cuiii
EUGENIUS episcoptis, servus servoriun Dei, dilecto curte el oiiiiiibug pertinenliis suis, ecclesia S. An-
filio Guibom abbali niouasterii S. Joanhis, quod in geliiii vallc Nebulsecutn omnibus earum pcrtiiien-
Parmeiisi urbe siiuiii esi, ejiisque successoiibus tiis, et ecclesia Sancti Martini de Madia; decimas
legulaiiicr proinovendis, in perpetuum- qiioque Parineiisittii) episcoporum, monasierio vestio
lOfil EPiSTOL^E ET PRIVILEGIA. 1062
concessns, vobis iiiliilnminiis confirma;iitis. De illis A Domini noslri Jcsu Chrisli, quatenus el liic friictiini
eliam lcrris, qu:c vnslri monasterii juris sunl, ubi- bonscaclionis percipianl et apud districtum judicem
cunqtie stini, el qu:c noviter coluiilur, el olim a pra-mia setertisc paeis inveiiianl. Amen.
sexagintn, vcl ipiinqiiaginia seu quadraginla annis, Ego Etigenius Calbolicse Ecclesise episcopus ss.
et iufra, cultx- nou fuerinl, ueino decini.is de frucli- Ego Conradits Sabincnsis episropus ss.
lnis earum advcrsum vos peiere audeal. Sane de Ego Ubaldus presbyier cardinalis Sanctorum
taboribus quos propriis manibns aul stimplibiis.co- Joannis el Pauli ss.
litis, seu de nutrimentis vestrorum animalium deci- Ego Nicolausprcsbytercardinalistil. S. Cyriaciss.
raas exigi prohibemus. Ego Otlo diaconus card. Sancii Georgii ad Velum
Qtisecunqiievero libera persona ad vos venire, cl Atirciim ss.
religionis habilum suscipere volueril, iicentiam ci Ego Guido diac. card. Sanctorum Cosmse et Da-
cnncedimus. Sepulluram quoqne ipisus loci Iiberam miani ss. ., -
csse concedinnis, et qiiictinqueillic.sepeliridecreve- Ego Jacinthus diaconus card. Sauc.lie Maria: in
rint, nisifoileexcoiiinuinicati fiieriiil,eornindevolioiii Cosiuedin ss.
cl exlrenia- volunlaii uulltis obsislat. Dc iuon.icbis Ego Jordanus sancla? Romanse Eccle:-i;ediac.mus
clericisque luis, libi liccnliam, tnisqiie successori- B cardinalis ss.
bus el prioribus monastcriorum tiioruni danius Datum Viterbii per manum Roberti sanclse Rom,-
super eos ad oi-diiianduiu, a qiiocunqii.e cpiscopo ,n;e Ecclesiae presbyteri cardiualis ct cancellaii;,
volueris, manus imponi; ita Inmen, ul caltiolicus ii Kalendas Novembris, imlictione vm, Iucaina-
sit. Oiiinibusqiie probibemus abbatem in ipso nio- tionis Dominicse anno 1145, pontificalus vero doMw.i
naslerio cligere, extrnncis monasteriis, nisi coniniu- Eugcnii III papscaniio i.
uicalo consilio, el assensu meiioris et majoris parlis XLV.
fratrum monaslerii S. Joannis. NuUus eliam ep> Monaslerii Molismeusis possessiones et privilegia
scopus, vel plebanus in luis ecclcsiis, iibicunque confirinm.
siol, audeat aliquem clcricum intromittcre vcl ex- (Anno 1145, Nov. 18.)
trahere absque tua volimlale, et eoruin prioruin, [MADILLON, Annal. Bened. VI, 392.]
Tttnc ab annis qttinque Molismo prseerat Geral-
qui per diversa loca consistunt. Iiem. nullus epi-
dus seu Giraiidus nbbns, Gtiidonis successor, qui
scopus audeat consecrare aliquam ecclesiam, qtise
hoc anno amplissimum ab Eugenio privilegiinn adc-
juris vestri monasterii esse decernittir, sne licentia
et invilatioiie abbaium nionasteiii S. Joannis, et ptus cst. In eo coiifirriianltir recensenlurqtie omucs
priorum qui per diversa constiluti fuerint. Universis C monasterii possessiones, ecclesise el ccllae, in his
autem interdicimus, ut vestris capellis, ubicuuque qiialuor monasteria sanctimonialium a Molismopen-
sint, ofuciiun interdicere nullatenus prscsumant: et denlium';**ituoquidem in dicecesi Lingonensi, scili-
sepulturam eis, qui ibi sepeliri voluerinl, non con- cet Sanclse Maiise npud Jiilincnm, el S.incii Sulpicii
tradicant. Cunclis eliam episcopis, subjeclisque sibi apud Osam : duo ilidem in Caialaiuiensi, nempe de
et Beatie Maria- de Valle-Onse.
personis, omnino inlerdicimus, honorem ct qiiae- Andesisis (Andecies),
Datum Viterbii per manum Roberti S. R. E. pretby-
cuuque buna vestri juris minuere, ubi cognosciintiir
esse. Et si quis ad haec nititur, el in hac pertinacia teri cardinalis el cancellwii, xiv Kat. Deceinbris,
-nianere cognoscitur, liceuliamad apostolicam sedeni indiclione ix, Incarnalionis Dominicm anno 1115,
libi luisque prioribus appellandi lidticialiier dainus. •pontificalus vero domni Engenii III ttnno i. Qtii hns
Dcceiuimus ergo ul nulli boiiiiiiiim, clcricorum lilteras scripsit Robcrtus canccllarius, is est Ro-
vel laicorum Kccat idem monasleriiim S. Joannis bertus Pullus, Anglus, docirina et scriptis celebris,
Parmeiisis, nec ulliim monasterioruui qusc sub eo quem prwmissum ail Bernardtts (ep. 562) in adjtilo-
rium Etigenii ante ejus electioiiem. Euni Pai-isiis,
consisiuni, lemcre perturbare, atit cjus possessiones
cum necdtim esset cardinalis, relinuil Bcrnanliis,
auferre, vel ablntas rciinerc, miiiuere, vel leme- D
rariis faligationibus vexare, vcl faligare; sed om- qua de re offensus Roffensis episcopns; quem liticris
nia integra coiiservenliii' eorum, proqiiorum sus- (ep. 205) placavitvir sanclus, qui Roberli sanam do-
teulalioiie el guberuatioiie concessa sunt, usibus ctrinam laudat, el scripta mulli faciebat.
omiiimodis profulura. Si qua igitur in fultirum cc- XLVI.
clesiastica ssecularisve persona, hanc nnslrse con- Senensi, Volterrano, Florentino, Lucensi, Lnnensi
slitutionis paginam sciens, contra eam lcmere episcopis prwcipil ne impediri patianlur eos qnt
oralionis causa se conferanl ad altare B. Jacobi,
venire lentaverii, secuudo leniove commonita, si aposloli, in ecclesia Pistoriensi miracula edentis.
iion satisfuciione congrua emeniiaveril, poleslatis (Anno 1145, Nov.22.)
bonorisque sui dignitate careal, reamque se divino [UGUELLI, lialia sacra, III, 298.]
judxio existere de perpetrata iniquitate coguoscat, EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, vene-
et a sacralissimo corpore ac sangtiiue Dei el Domini rabilibus fr.ilribus reverendis, Senensi, Vollerrano,
Redemptoris noslri Jesu Cbristi nlicna liat, atque Floreutino, Lureiisi el Ltiuensi episcopis, saluieniet
in exlremo exatnine dislricise itltioni subjaceal. aposiolicam bencdictioncm.
Cunciis autem eidem loco justa scrvaulibus sil pax Ad vcstrani iiolitiam pervcuissc credimus, quse
 1003 EUGENH III PAP/F 1064
el qnaiila mirnculoriim insignia omn. iiomintts per A XLVHI.
beati apostoli Jacobi merita ad sacrum allare suiim Ad Ludovicum
regem Galliantm. — De expedilionein
in Pisloricnsi ecclcsia pracsenii leniporc voluit de- ^Terrath Sanctam tutcipienda (7).
monstrare, utidc lideles popnli de diversis] el remo-
tislerraruiii partibtis, devotionis intuilu, adeumdcni (Aiino 1145, Dec. 1.)
vcncrabilem lociim coeperunt concurrere, et snlulis [MANRI, Concil., XXI, 626.)
suae remedia poslulare. Expeditergo fidelibusCliri- EUGENIUS episcopus, servus servoruni Dei, charis-
slianis, etmaxrme convicinis, pro lanto collato bc- simo filio LUDOVICO iiluslri et glorios,- Francoinni
neficio, liedeinpioii nostro gralias agere, et be.-ilo regi, et dilectis filiis priucipibus, et universi Dei
Jacobo apostolo cjus debiln devolionis obsequin fi- fidelihus pet Gallinm consiilulis, salulem el apo-
deliler exhibcre. Ideoque pcr apostolica vobis scri- stolicnin bcneilictioiem.
pta prsecipiendo iiuindainus, qualeims populuin, et Quantum prsedecessores noslri Romani ponlifi-
parocliianos veslros dislricte rommonealis, quod ces pro liberalione Orienlalis Ecclesiaelahoi-averiini,
viros el mulieres, urideciniqiie fuerinl, ad tam sa- antiquorum relationedidiciinns, el in gestis eoriim
criim oratorium devotionis ct orationis eansa pro- scriptiiui reperimus. Prsedecessor eicnim nosier fc-
ficiscenlcs, nulla occasione prsepedianl, nec eis nli- B licismeinoria* papa Urbanus lanquam tuba intouuil,
qiiam tiiolesliaiii seu pertufbationcm inferre prae- el ad ipsius delil-erationem sanctae Romanse Eccle-
suinant. Quod si qtii faccre praestimpserini, eos sisc iilios de diversis inundi pariibus sollicilnre cu-
innqtiam sacrilegos, cl treguae Dei violaiores ex- ravii. Ad ipsius siqnidem vocem, Ullramontani, et
commuiHcatos publice «leiiiintieiis; ct eantdem cx- praicipne Francorum regni foriissiini et strenui
coniiiiunicalioiiissenteiiliain, (]iiousqiicsalisfccerini, bellalores, et illi etiain de llalia, charitaiis ardore
per parocbias noslras ohscrvari firmiier facialis. succcnsi conveiierunt, ut maximc congregaio exer-
Datum Viterbii, x Kalendas Decemb. anno 1145. citu, non sine niagna proprii snnguinis effusione,
XLV1I. divino eos auxilio coinilante, civitatem illam, in qua
Jndulgentiam li. Jacobo aevotts concedit. Salvator noster pro iiobis pati voluit, et gloriosuiu
(Amio 1:145, Nov. 22.) ipsius sepulcrum passionis sna: nobis memnriale di-
f UGHELLI, Italia sacra, III, 298,] nlisil, et qtiampliires alias, quas prolixilatent vilan-
«MJGENius.episcopus, serviis servorum Dei, nnivcr- tes mcmorare siiperscdcinus, a pagaiioruin spurciiia
sis Dei lidelibus, oratoijuin B. Jacobi apostoli,quod liberarenl. Quse ppr gratiam Dei cl palrtim vesiro-
in Pisloriensi ecclesiu sitiim -e-st, devote visilanli- rum sludium, qui uer intcrvalla leiiiporinn eas dc-
bus, saluiem el aposiolicani beiiedicliouem, fendere, et Cbrisiianiiin nomen in partibus illis
: IneiTabilisdivinae cleinentiie niagniiiido, quae vult dilalare pro viribus siuduerunt, usque ad nostr.t
oniiies homines salvos fieri, el ad agnitionem veri- lempora a Cbristianis detentse suut, et alise urbcs
tatis venire. Plurima clara diyersorum iiiiraculoriini infitlelium ab ipsis virililer exptignatie.
gcnera, beali Jacobi apostoli iiicrilis ad sacratissi- Nunc atitem nostris et ipsius popttli pcccatis exi-
iiiiiiu allare suum, ad compuiiciiouom fitlclium, in genlilins,' quod sine magno dolore-el gemiiti pro-
Pistoriensi ecclesia demonstravii; iiam sicut vene- ferre non possnnuis, Edessa civitas, quse nostra lin-
rabili fralre noslro Atlone ejusdeni cjvilalis rcli- gua Rohais diciliir; quse eliam, ut fertur, cum
gioso episcopo, etaliis pluribus referentibus, agno- qiionil.im in Orienle loia lerra a paganis delinere-
vinitis, cseci, claudi, conlracti, el alii diveisis lan- tur, ipsa sola sub Christianorum polestale Domino
giionbusdebiles.iii eodemlocO,perbeaii, uldixiimis, serviebat, ab iiiimicis crucis Cbrisii capta est, et
Jacobi preces ct meriia, optala salulis remedia mulia Chrislianoruiti caslella ab ipsis occupata.
percipere. Nos itaqtie pro laiitadivinscgratiajosicu- Ipsius quoque civilalis arcbiepiscoptis cum clericis
sioue, omiijpoienti Doniino graljas refeieuies, di- suis, el mulii alii Christiani, ibidem inierfeciistiiit;
gtuiiii duxiiiiiis, ut lideles Chrisiiani, qui prsefaium Q et sancloriim reliquise in infidelium concutcatio-
• venerabileni locuni, pietatis iiiltiilii devote visita- liem datae sunl el dispersse. In quo quantuiii Ecele-
vcrinl, pcccalorum siioi-uui per nos levelalioneni siae Dei et toli Cliristianitaii periculum immineai,
aliquam mereautur. Ideoque dc bealortim Peiri, et el iios cbgnoscimus, et prudenliam veslram laiere
Patili, et ejusdeni Jacobi apostoloiuin Chrisli mcrilis non crcdiinus. Maxiniinn nauique nobililaiis el pro-
conlisi, aposlolica aucloriiateslaluinius ul quotquot bilalis indicium fore cognosciliir, si ea quse patrtiui
-
prsedictum venerabilc oralorium, causa devotionis strenuiias acquisivit, a vobis filiis strenue defen-
cl oralionis visitaverint, de.injuncia poeiiileutia se- daiilur. Verunitaiiien si, qti-odabsit! secus conligc-
plem dicrum indulgentiam se accepisse congau- rit, pairum fortitudo in fiiiis immiriiila probatur.
deant. Universitaiem itaque veslram in Domino t-oin-
Datum Vilerb., x Kal. Decemb. monemus, rogamus, atque praecipitnus, el in pec-

(7) Hanc epislolam edidit BoczeV Coa. atpiom. Knl. Marlii 1116. Leclionum varietatein notamus.
Mortiv. 1,241, sed ad universos Dei fitlelesper~ Gul- ElJlT.
titftn constilttios inscripiaiu, et datam Transtiberim.
 1065 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1066
caiorutn remissionem injiingimus, ut qui Dei sunl, .A leniis Dei.et beali Pclri apostolorum principis nu-
et maxime poienliores et nobiles, virililer accingan- Ctoritate nobis n Deo concessa, talem concedimus,
Hir, infidelium niiiliitiidini, quae feresempervictoria ul qtti lam sanclum iter devote incceperitel perfe-
super nos adepta laetaliir (8), sic occurrere, el cerit, sive ibidem mortiius fuerit ,<de omnibuspec-
Ecclesiam Orienialem lanta patrum veslrortim, nt calis suis, de qitihtis corde conlrito et hiimiliato
prscdiximus, sangiiittis effusione ab eqrum lyrannide confessionem susceperit, absolutionem obtincat, ei
liberalam, iu» defendere, et mulia captivorum mil- sempiteriKe relributionis frtictnm ab omiiitun rc-
lia coiifralrtiin hostroriim de ipsorum inanibus eri- miiiieralnre percipial.
pere studealis, utCbristiani nominis dignitas vestro Datiim Vetralla', Kalendis Decentbris.
tempore augealiir, el veslra fortitudo, quae per iini- XLIX.
versum niundum laudatur, integra el illibaia ser- Privileginm pro monas'erio S. Stephani Frisingensis.
vetur. Sil vobis etiam in exemplum bonus ille Ma- (Aiino Hi5, Dec. 7.)
thattiias, qui pro patemis lcgibus conservandis [MonumentaBoica, IX, 501.]
seipsumcum filiiset parenlibus suismortiexponero, EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclis
et quidquid in mundo possidebal relinquere nulla- iiliis SIGMARO abbati mOnasterii Sancti Stepliani
temis dubiiavit : atque landem, divino cooperante B Frisingensisejusquesuccessofibus fralribus lani pr;c-
auxilio, per multos tamen Iabores lam ipse quatti seutibus quam futuris, regularcm vitam professts,
iii perpetuum, salutem et aposlolicam benedi-
^sua progenies de inimicis viriliter iriumpbavit.
'i Nos auiem, vestroruin qtiieti ci ejusdem ecclesiae clionem.
ilesliliilioni paterna solliciludine providentes, illis Quoniam sine verse cullu religionis, nec chari-
qMi lam sancium tamque pernecessarium opus et laiis unitas poiesl subsisiere , nec Deo gralum
laborem devotionis inluitu suscipere el perficcre exhiberi servitium,, expedit apostolicse auctoriiaii
rtecreverint, illam peccalorum remissionem qtiam religiosas personas diligere et eanim qtiieti, auci-
1 prsefalusprsedecessor noster papa Urbanus instilnit, liante Domino, providere. Eapropter, dilecti in Do-
auctoriiate nobis a Deo concessa Concedimus et mino filii, veslris justis postulalionibus annuimus,
confirmamus; aiqite uxores et fitios eorUm, bona et pracfalum Sancti Slephani monasterium, in
quoque et possessiones, sub sanctse Ecclcsise, no- quo diviuo maucipati estis obsequio , sub beati
stra eiiam et archiepiscoporum , episcoporum ct Pelri et nostra protcctione suscipimus et prsesenlis
aliorum prselaioiuin Ecclesiae DeL proleclione ma- scripti privilegiocoinmunimus; statuenles ut quas-
ncre decernimiis. „ cunqtie possessiones in prsesentiarum jusie et ca-
Auctoriiate etiain apostolica prohibemus ul de nonicepossidelis, aut in fulurum concessione ponti-
omuibus quae, cum crucem acoeperint, quieie pos- ficum, liberalitaie regum , largilione principum ,
sederiut, ulla deinceps quseslio moveatur, donec de oblalione fidelium, seu aliis justis modis, prastante
ipsoriini redilu vel obitu certissime cognoscalur. Domino, poleriiis adipisci, firuia vobis vestrisque
Prselerea, quoniam illi qui Domino mililant ne- successoribus et illibata permaneanl. In qitibus ha:c
quaquain in vestibus pretiosis, nec cultu formse, nec propriis exprimenda duximus vocabulis : Monaste-
canibiis, vel accipilribus, vcl aliis, qtta*portendant rium Beati Stephnni ciim possessionibus et omnibitx
lasciviam, debent intendere, prudentiain vestram in appendiciis suis ; eccicsias, decimas, possessioncs,
Domino commonemus, ut qui tam sancttim opns bcucficia ministerialium, quse vobis a venerabili
incipere decreverint, nullateiius in yestibus variis fratre nostroOtlone Frisingensi episcopo et prsede-
aul grisiis, sive in armis aureis vel argcnteis iiilcii- ressoribus ejus rationabiliter concessa etdaia sunt;
dant, sed in talibus armis (9), equis, el cseteris qui- concambia, qu;Clnter vos et eumdem episcopiim
bus infideles expugneut, totis viribus studium et vesirum de Voltisigen, et alios rationnbiliter con-
diligentiam adhibeant. cessaetfacta sunt. Probibemus insttper, ut nullits
Quicunque vero sere preniunlur alieno, et lam D post faclam professionem absque abbatis et fratrnni
sanctum iter puro corde incteperint, de prseleiilo suorum liceniia ab eodein monasierio prsesumai rc-
usuras non solvant; et si ipsi, vel alii pro eis occa- cedere. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse
sione usurarmn astricli sunt, sacramento vel fide concedimus, ul illorum qui se illic sepeliri delibe-
apostolica eos aucloritate absolvimus. raverint, devotioni et exlremae voluntati, nisi forie
Liceat eis etiam terras, sive caeteras possessiones excommunicaii sint, niillus obsislal, salva justiia
suas, postquam commonili propinqui sive domini, matricis Ecclesiae, Sane laborum vesiiortini quos
ad quorum feudum perlinenl, pecuniam commodare propriis manibus colitis, sive de nulriiueniis anima-
aut noluerint, aut non valuerint, ecclesiis, vel per- lium vestrorimi, nullus clericus vel laicusa vobis
sonis ecclesiasticis, vel aliis quoque fidclibus libere decimas exigere pracsnniai. Obeunte vero le nunc
sine ulla reclainatione impignorare. ejusdem loci abbate, vel quolibet tuorum succes-
Peccatoruui remissionem et absolulionem, juxla sorum, nullus ibi qualibel snlreplionis asluiia sett
prsefati prsedecessoris nostri inslilulionem, omnipo- violcnlia prseponalur, nisi quem fraires comntuni
(8) Mansi, qum se tempus vicloriw super nos (9) Mansi, decreverint, ad hwc non iniendani, sed
adeplam twtatur. in armis, eic.
PiTEOL. GLXXX. 3i
 1067 EUGENll 111PAPj: ,,. 1068
coneensu vcl fi-alrum pars consilii sanioris secuti-• A ra>ii arabiletn dcBonolioqtia* ad dominicalum ip^ius
dttm Dei liinorem et beali Bemtdicli Regulam pto- pertinqt; lerragium quoque quod.ibjdem habebat,
viderint eligendum. Decernimus ergo nt nulli om- co lenore, qnodsi rustici eum colere desliterinl, ad
nino boiiiiiniin liccat liunc locum lcniere pertur- proprielalem veslram (ibere redeat; pascua etiamet
bare, aul ejus possessiones auferre, vcl ablalasre- lerram incullam. el cursum aquse ad faciendum
tinere,, iuiiiuere, sen quibuslihel vexalionibus fali- niolendinum, mansis el censibus suae successioni iu
gare, sed. oinnia jntegra conservetiinr eorum, pro ea relenlis-; ecclesiam de Beriniacoqusepermanuim
qiiortim giibcrnalione ac suslcntaiione concessa Manasse Meldensis episcopi, ipso comite conseri-
sunl, tisibns ©mnimodis piofulura: salva sedis apo- (ieuie ac postulanle, vobis tradiia esl; decimam de
siolicse auclorilale et dkecesani episcopi canonica Sinesiis (Seigneux) quae ab ipso comile, a iniliiibus
justitia el reverentia. Si qtta igitur in fiitiuum ec- quae in fettdo cain babebant, redeinpia est, el per
elesiaslica ssecularisve persona, hanc nostra: consti- inaiiuni Peiri Silvaneeiensis episcopi vobis con-
lutionis paginam sciens i conlra eam lemere venire ccssa est; decimam de Burfantencio, tertiam par-
lenlaveril , secundo terliove coiiinionita, si non teni decimse de Vamoseio; nemus de Sancto Me-
rcatum sunm congrua satisfactione correxerit, po- dardo quod sub censu seplem solidorum , et dimidii
tcslatis lionorisque sui dignitate careat, reaiiique se B monaslcrio S. Medardi persolvendo vobis conces-
diyino judicio existere de perpetrata iniquitaie co- suin est; curiam deMonte Bosonis (Morcottrt) cuni
gnoscal, el a sacratissimo corpore. el sanguine stiis appendiciis. Sane laborum veslrortim quos
Dei et Domini nostri Jesu Clnisti, nliena fiat, atque propriis nianibiis aut sumplibus colitis, sive de
in extremo examiue districla: ullioiii subjaceat. Cttn- iiiitrimenlis animaiium vestroruni, niillus oiiinino
ctisautein eidem loco sua jura servantibus sil pax clericus ve! laicus a vcbis decimas exigere piaesn-
Domini nostri Jesu Clirisli qiialenus et hic fructum mai. Decernimus ergo ul nulli omnino lioiiiinum
hona* actionis percipiant, ei apiid dislrictum judicem liceat prsefatum locuin lemere pcrturbare, aul ejus
. praemia seternse pacis inveniaul. Amen. possessiones auferre, vel ablatas retinere, mi-
Ego Eugenius Catbolicae Ecclesisc episcopus ss. nuere, seu quibuslibet vexalionibus faiigare; sed
Ego Humbaldus presb. card. SS. Joannis ct omnia inlegra conserventur euriitn, pro quorum
Pattli ss.,etc. giiberiialione.et stisteiilaiioue concessa sunt, usi-
Datum Velrallse per manum Saberti [Roberii] bus oiiinibus prolutura, salva sedis apostolicse au-
sanclse Romana* Ecclesia* presbyteri cardiualis et ctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia et
cancellarii.vu Idtis Decemb., indicl. ix,'anno Incar- " reverenlia. Si qtta igilur in fuiurum ecclesiasiica
nat. Dominicsa 1145; ponlificalus vero doiiini Eu- saeculnrisve persona, liujus nostise coiislitmionis
genii papseUI amio primo. pagipam scicns, conlra eam temere venire lenia-
., ..;,:....: ,L., verii, secundo terliove commonita, si non reaium
Privilegium pro monaslerio de Loco reslauratb. suum congrua satisfactione correxerit, poteslaiis
(AnnolUS,Dec. 13.) honorisque sui dignilate careat, reamque se divino
- judicio exisiere de perpelrala
f[HuGO,An»a/. Prwm., II,Pr.,4I.] iniqiiitate cognoscai,
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, HAIMON'Iet a sacratissiino corpore et sanguine Dei ac Do-
-abbali de Loco restaurato, ejusque fratribus tam mini Rcdemploris nostri Jesu Chrisli aliena fiat,
prsesentibusquam futuris, regularem vitamjprofessis, atquc in exlremo examine districtae tillioni stibja-
in perpetutim. ceat. Cuiiciis auieni eidem loco sua jura servanti-
Quoniam sineversereligionis ctiltu, nec cbaiitatis bus, sil pax Doinini noslri Jesu Chrisii, qtialeiius
unilas pqtesl subsistei-e, nec Deo'graium exbiberi el.hic frucitim bonse acliunis percipianl, et aptid
serviiium, expedit apostolicse auctoritati reiigiosas districtum jiidicem prscmia seierme pacis invenianl.
.
pcrsoii.asdiligere.elearinn quieti, auxiliante Dotnino, Anien.
ptovidere. Eapropter,dilecti in Domino lilii, veslris 0 Ego Eugenius Catholicse Ecclesise ep.scopus.
justis postulationibus clementer animiinus et prse- Ego Guido presbyt. card. S. Cbrysogoni.
fatum locum, in quo divino mancipali eslisobsequio, Ego Albericus Ostiensis episcopus.
t,ub beati Pelri et nostra protectione suscipimus, et Ego Rainerius presb. card. tit. Sanclse Priscse.
4>i-a3senlisscripti privilegio comniunimus, siaiuenies Ego Imarus Tusculaiuis episcopus.
ut quascurique possessiones, qusecunqiie bona iu Ego Joannes diacoinis cardinalis Sancli Adriani.
prscseiiliaruin juste et canonice possidetis, aut in Ego Guido presbyler cnrd. lit. SS. Laurentii ct
futurtim concessione poiitilicum, liberaliiate re- Damasi.
gum, largitione principuin, oblalione, fideliuni, seu Datum Verullae (10) per manum Roberli diclse
aliis justis modis, prsestanie^ Domino, potei iiis adi- Romaiise Eoclesiae presbyteri cnrdinalis canecllarii,
pisci.firma vobis vesirisqtte successoribus et iilibata ldibus Deccmbris, indictione vni, Incarnationis Do-
permaneant, in quibus lisec propriis duximus expri- uiinicic anno 1115, pontificatus vero domni Eugenii
inenda vocabulis : Ex dono Radulphi coiniiis, ter> lllpapse anno primo.

fiO) Legendum Vetrallw. JAFF£.

1069 EPISTOLvE ET PRIVILEGIA. 1070
LI. A Poariam citm ccclesiis; Canincum cellam, el Alen-
Priri/egiiim pro monasterio S. Remigii Remensis. dtisium, cum ccclesiis; Baironam, Poniem-Bairi,
lAnno 1145, Dec. 14.) Tassiacum.cum ecclesiis; Tassiacum, Hermundivil-
[VARIN,Arc/ii"«s«rfmin.— de Reimt, 1, i, 541, ex char- lani, Crusniacum et Serzeium cum ecclesiis. In
tul. S. Remig. p. 14. Cari. A. S. Rem. p. 6.] perSonaln : lrbroys (Braux, note margin. du Cartu-
EUGENIUS episcopus.servus servorumDei, dilectis laire) cum ecclesia, Villare cum ecclesia ; Beloium
filiis EDONIabbali Snncli Remigii Remensis mo- cum ecclesia ; Aisencella cum ecclesia; Furneium,
iiasterii ejtisque frairibus lam piseseniibus quam Valerias, Lupinconlem, cum ecclesiis. In episcc-
fmuris, regularem vilain professis, in pcrpciuani patu Laudunensi: Moncellum cum ecclesia. In
uiemoriain. episcopatu Alrebatensi: ecclesiam Sancti Joannis
... Dilecii in Domino filii, veslris justis poslu- Baptistse de Ilosdan cum appendiciis suis; Beldin
laliouibus clemenler annuimus, et prsefaium mo- cum ecclesia, altare de Monci; capeilam de Lueres.
iiaslerium in quo divino inancipali estis obscquio In episcopatu Moricnsi: Nelis cum ecclesia, cum
sub B. Petri el noslra proiectione snscipimus, el omni liberlate. In episcopatu Avenionensi: eccle-
praesentis scripli priyilegio comniunimus; slatuen- siam Sancli Mariini, et inedium villaequse dicitur
tes, ut quascunque possessiones, qusecunque bona B ad S. Remigiuni. ln episcopatu Aqucnsium : eccle-
inpra-sentiarnm juste et canonice possidetis, aut siam S. Martini de Triola; ecclesiam S. Marlini
in fuiurum concessione ponlilicum, liberaliiate re- de Marcilliana ; ecclesiam Sanclae Mariaede Vente-
gtim , largitione principum, oblalione fidelium, seu bran; crclesiam S. Michaelis de Finistella quse nunc
nliis jusiis modis, prseslanie Domino, poieritis adi- dicitnr Volia cum appendiciis suis. In episco-
pisci, Drma vobis vestrisque successoribus el illi- palu Leodicensi; Lucaruam cum ccclesia et ap-
bala permaneant. In quibus hsec propriis duximus pendiciis t:jus, capellam de Ambe, capellam de
cxprimenda vocabulis: Castrum ipstim in quo bea- Squincorte, capellam de Heuslan et de Bunna;
IUSRemigius requiescere credilur, cum otnrii ini- Scltimanz ciiin ccdesia, ecclesiam Squinse; eccle-
muiiilale et libertate a Francorum regibus vobis siam de Olobergis; Littam cum ecclesia et pertinen-
concessis el scriplis eorum firmatis, et omnibiis ap- liissuis; Covornam, Retinas, et Angleduram, cum
pendiciis suis; burgUiu exlra cum oiniii justitia et pertinenliis snis. !n cpiscopatii Moguntino : Coslam
poteslate; nec non medielaiem leloriei, foragii et cum ccclesiis el appendiciis suis; ecclesiam Beali
roatici: niinaticum eliam burgi, cum omnibus quse Marlini de villa S. Remigii sicut a prsedecessore
ad ipsum pertinenl, exccptis quinque modiis fru- noslro . . . papa Calixto vobis adjndicala est et
menli qui pro medielate ipsius minatici, Remensi ^1 scripio suo firmata cum niedietale jpsius villae; ec-
archiepiseopo ab eadem Ecclesia annis singulis clesiain de Marsnaquemadmodum a praedecessorenn-
persolvuniur.quemadmodum a praedecessore nostro stro... papa Innocerilio vobis concessa*est; judicium
felicis memorise papa Innocenlio, per dispositjo- pra-terea quod a J. Stiessionensi et M. Tarvennensi
iieni et ordinationem venerabilinm personarum, G. cpiscopis, et nliis liouestis personis, in prsesenlia
Carnotensis episcopi lunc aposlolicse sedis legali, Sansonis Remensis archiepiscopi, inler Gislanima-
Josleni Suessionensis, Gaufridi Caialaunensis, A. tronam ct ecclesiam B." Remigii rationabiliter fa-
Atrebatensis episcoporum et Bernardi Claraaval- ctuin esl. Probibemus insuper ut nullus infra pa-
lensis atque Hugonis Pontiniacensis abbalum, intra rochias vestras novam ecclesiam attlcapellnm, in
Rainaldum archiepiscopum el Oddonem abbatein, damnum vestrarum antiquarum, absque assensu
approbatum et confirmatiim esl; foriim a feslivitale vestro, sedificare praesumat. Omiies ariiem ecclesias
S. Celinise mairis B. Remigii, usque in vigiliam qusede jure ejttsdem monasierii esse noscuuiur, ab
apostolorum Simonis et Judse. In episcopatu Re- oinni personali successione liberas manere cense-
mensi ecclesiam Sanctorum Mariyrum Timothei et mtis. Decernimtis ergo ut nulli omnino liominnm
Apollinaris, cunt omnibus qusu ad eam perlinent; 0 liceal prsefalum monasterium teinere periurbare
ccclesiam S. Juliani sine personalu; Saiiaciim cum aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere,
ecclesia ; Colunnas cum ecclesia , 'Genevereyum, minuere, seu aliis quibuslibel vexalionibus fati-
Sarpeicurtem, Dussellum , Gratiheniiain, Corbinia- gare; sed oninia integra conservenlur eorum pro
cnm cum appendiciis suis, Gersonein; ccclesiam quortim gubernalione el suslentatione conccssa
S. Marise in burgo Regitestensi cum appendiciis suitt iisibus omiiimodis profulura, salva archie-
suis, scilicet ecclesiam Viniaci [al. ViniacriJ, ec- piscopi canonica jtistilia. Si qua igittir in futurum
clesiain Avcnlionis, ecclesiam Barbeii, ecclesiam de ecclesiaslica saecularisvepersoua hanc nostrse consii-
Pertis, ecclesiam de Tennione cum omnibus qusead tutiOnis paginam sciens, conlra eam lemere venire
ipsas ecclesias pertinetil; Erpeium cuin ecclesia ; lentaveril, secundo leriiove comnionita, si non sa-
Villarc S. Remigii cum ecclesia; salicem S. Re- lisfactione congrua emendaverit, potestatis hono-
migii et Roseiuii! cuni ecclesiis; basilicam, curtem, risqtie sui dignitate careat, reamque se divino ju-
et insulain, el Pumachem cum ecclesiis; Bainam, dicio existere de perpetrata iniquilale cognoscal, et
Noceriuin, Moscherium, cum ecclesiis; Villaiein a sacralissimo corpore ac sangiiine Dei et Domini
silva ; Condatum cum ecclcsia; Gchenuevillam ct Redcmptoris nostri Jcsu Christi aliena fiat, atque
1071 EUGENH 111PAPiE 1072
in extremo examine disiricla* iiUiotii subjaceat. A scntis scripti privilegio eommmiinius, statiicnles ul
Cunclis atileni eidem loco jttsia servaniitms sit pax ordo monasticus secunrfum B. Beuedicii Regulam,
Domini noslri Jesu Christi, quatenus et bic fruclum normam qtioque et inslilulioncs frntrum Carilm-
bonae aclionis pcrcipiant ct apud disirictum jndi- siensium perpeluis ibi teniporibus inviolahililer
cein prsemia a-tcriisepacis inveniant. Amen, anien, conserveltir. Pra-lerca locum ipsiun, el quidquid in
ainen. terris, silvis, aquis, pascuis, vel aliis ab Odone Ec-
Ego Eugenins Catholica* Ecclesiae episcopus si- clesiacBeati Remigii abbnte veslri monasierii fun-
gnavi. datore, Ursione Sancti Dionysii, Rkhardo Moso-
. Ego Guido presbyler cardlnalis litiili S. Chry- iiiciisialibniibus, Nicolao de Bnrgo, Guillelmode
sogoni ss.. Selona, Gtiidone de Altreio inililibus, vel aliis Dei
Ego Rainerius presbyier cardinalis tilulkS. fidelibus, jttstis inodis vobis collaiuin esl, vel iiian-
Priscai ss. . , .. . lea, Deo propitio, confcrelur, vobis vestrisque suc-
Ego Julius prcsbyter cardinalis liltiii S. Mar- cessoribus per prsesenlis scripii paginam confirma-
cclli ss. iiius. Terniinos aiitem loci melis propriis duximus
Ego Nicolaus P. C. T. S. Ciriaci ss. expiimendos. Ab eodem scilicet Monle-Dei, etc,
Ego Wido P. C. lil. SS. Laurenlii el Da- ^utin bulta Inhocentn, anni 1136, sub num. 216,
masj ss...."'.. . Patrolog. t. CLXXIX. .
Ego Ubaldus P. card. liluli S, Crucis in Jerusa- Ego Eugenius CatholicseEcclesise cpiscopus.
.emss. Ego Albericus Ostiensis episcopus.
Ego Villanus P. C. lituli S. Stephani .in Ccelio Ego Oddo diaconus cardinalis Sancti Georgii ad
inonte ss. Veliiin Aureiim.
Ego Ariberliis P. C. tituli S. Anastasise ss. Ego Guido cardinalis lituli Sancti Grisogoni.
Ego Albericus Ostiensis episcopus ss. Ego Raynerius presbyter cardinalis lituli Sanciae
Ego Iniarus episcopus Tusculanus ss. Priscae.
Ego Oddo diaconus cardinalis S. Georgii ad Ve- Ego Jncintbiis diaconus cardirialis Sanclse Marisc
lumAureum ss. in Cosinedii).
JEgo Joarities diaronus cardinalis S. Adriani ss. Ego Jordinns Romanae Ecclesisecardinniis.
Ego Jacinthus diaconUsS. Marise inCosmcdin ss. Ego Ciulhius diaconns cardinalis Sanclorum Ser-
Ego Jordanus Romanse Ecclesia* diaconus cardi- gii cl Racchi.
nalis ss, . ,„ Ego Juiius presbyter cardiualis liluli Sancti
Ego Cinlbius diaconus cardinalis SS. Sergii et Marcelli.
Bacchi, ss. Daiuni yetrallse per mamim Roberli .S. R. E.
Dalum Velrallse, per manum Roberti S. Romanas presbyleri cardinalis el cancellarii, xvn Kal. Jau.,
Ecclesia3 prsesbyteri cardinalis et cancellarii, Ka- indici. vni.Tncarn. Dominicae antio 1145, pontifi-
lend. Januarii (11), indicl. ix (12), Incarnaiionis calus aiitem D. Eugenii III papse anno i.
Dominicse anno 1145, ponlificalus vero domni Eu- LIll.
genii III papsc anuo priino. Privilegiumpro monasterio BellmcaUis.
Lll. . . (AnnoH45.)
PrivHegium Carthusianis Montis-Deiconcessum. [HUGO,Annal. Prwm., I, 207.]
(Anno 11.45, Dec. 16.) EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, dile-
[MABLOT, Metropot. Rem., II, 514.] clis filiis PHILIPPO abbali de Bellavalle, ejusque fra-
(13) EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, tribus lam praeseniibus quam futuris, regularein vi-
dilectis in Cbrislo filiis fralribus Sanctse Marise et lam professis, iu perpeluuin.
Sancti Joannis Baptisla*Mqntis-Dei, iri Chrislo fa- Praisidium quod ad religionis proposilum, aut
mulaniibus, tain prsesenlibus quam fuluris, regula- D animarum salutcm pertinere dignoscilur, animo
rcm vitam professis, in perpetuum. nos decet libenti concedere, et petenilum desideriis
Desiderium quod ad religionis proposit.um el ani- congruum imperliri suflragium. Eapropler, dilecti
maruin salulcin perlinere' dignoscitur, aninio nos in Doniino filii, vestris postulationibus clemcnler
decet libenti concederc, et pelentium desideriis aonuiinus et prsefatiim locum in quo divino manci-
congrUum impertiri suffragiuin. Eapropier, dilecli pali estis obsequio, sub beati Petri el noslra proie-
in Deo fiiii, quieti vestrse paterna sollicitudine pro- clioue suscipimus, et prseseulis scripti privilegio
videre volentes, prsefalum B. Dei genitricis mo- communirnus; sialuenles, ut qusecunqueboria idem .
iiasieriiiui, in quodivino mancipaii esiis obsequio, locus inprsesenliaruiHjuste el canonice possidet, aut
subB.Petri et noslra proteclione suscipimus, etprse- irifulurum concessione pbntificum, largitione regum,

(11) Leg. xix Kal. Januar.
(12) Cette indiction a ete retouchee dans les deux
caimlaires de Saint-Remi. II y avaft, a ce q.ue uous
avons cru lire, indict. vim, on a gratte le x, et on y a
substiliie tin v,"'de inanieie ii fairc viin.
(13) Addunlur iii hac bulla verba Et S. Joannis
Bap. quae desimt in bulla lnnocentii II pro eodcm
nionaslerio, quod etclesia Montis-Dei anno praece-
deiiii dicata luerat B. Virgini et sancto Joauni, a
Samsone. ..''••
{075 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1071
vel principura, vel oblalione lidelium scu aliis juslis A fluvium silam, el domuro... cum omnibus ad eam
modis poteril adipisci, firma vobis veslrisque suc- periincntibus, el terram quam vobis dedit Dudo de
cessoribus el illibata permaneaiit. In qtiibus haec Diona sub censu decern sextnriorum annotia?. Sane
propriis duximus exprimenda vocabulis : Locum vi- laborum veslrorum quos propriis tnanibus, aut sum-
delicet ipsum qui dicebalnr Wamelis el nunc nmi- ptibus colilis, sive dc nulrimenlis vesirorum anima-
cupatur Bellavallis, cum omnibus appendiciis suis liuiii, nullus omnino clericus vel laicus decimas a
quse Alwidis abbalissa ecclesiae S. Peiri Avenascen- vobis exigcre prsesumat. Sancimus eliam nt ordo
sis communi consensu el consilio lolius capiluli sui, canonicus secundum Regulam Sancli Augtistini ct
vobis el successoribus veslris concessit sub censu fratrum Prsemonsiratensium rationabiles inslilutio-
unius librse cerse annuatim persolvendse; locum qui nes perpeluis ibi lemporibus rationabiliter conser-
dicitur Orvans, cum omnibus appendiciis suis, el vetur, nulliquc fralrum vel conversorum posl factam
cum oinni deciina juxla concessionem et confirma- prorcssionem, absque abbatis et totius capituli per-
lionem Rainaldi Remensis arcbiepiscopi; terram missione liceal cx eodcm claustro discedere, discc-
quam dedil vobis Simon Tascbel et Helias fraler denieni vero nullus audeal relinere.
ejus; locum qui dicitur Diilnch cum omnibus appen- Deccrnimtis crgo ul nulli oinniiio hominum
. liceat
diciis suis; niolendinuin quod est juxta villam Noaz B prscfatum lociim icinere perlurbare aut ejusposses-
quod vobis dedit Rainaldus iniles et oranes hseredes sionesauferre, velablalas retinere, minuere, seu.qui-
sui; loci qui dicilur Lunasnils diinidietatem quam buslibcl vcxalionibtts faligare; sed oninia integra
vobis dederunt Ilugo et frater ejus de Saceio, ct conserveiiliir eorum pro quorum gubernalione c!
Wamherus et frater ejus de Salnionceyo; locutn susientatione concessa sunl usibus omnimodis pro-
qui dicilur Fosreth quem vobis dederunt Bartholo- fnlura, salva sedis apostolicse auctoritate, el dicece-
niseus et Rainnldus de Granpre, et filii Warini de sani episcopi canonica justitia. Si qua igilur in fu-
Urcisci et uxores cjtis ...de Briola el uxor ejusci lilii turum ecclesiatica ssecularisve persona, hanc nostra:
eorum ; locuin qui dicilur Auemenlh ciiin omnibiis constiliitionis paginam sciens, contra eani teinere
appendiciissuis, cl quidquid intra fines cjtishabebat venire lentaverit, potestatis honorisque sui digniiate
Mosomensis ecclesia, sive in decimis, sive in qtti- careat, reamque se divino judicio exislere ds per-
buslibet usibus, quod tolum abbas Ricbardus coili- peirala iniquitate cognoscat, ct a sacralissima cor-
IMUII:consilio ct couscnsu tolius capituli sui vobis pore ac sanguine Dei et Domini Redemploiis nostri
concessit et contradidil iu pcrpeluo possidcuduii), Jesu Christi aliena fial, alque in extremo examine
sub censu uuius uiodii frumcmi aiiiiualim. pcrsol- Q dislrici» tiliioni subjaceal. Cunclisaulem cideni loco
vendi ad riiensiiram Mosomenscm; molcndina in jusla servantibus sit pax Domini nostri Jesu Chri-
Moso; terram quam vobis dedit llerbcrlus Lupus sli, qualenus el hic fructum bonse aciionis perci-
et uxor rjus ct filiae, el quam vobis dedit Rogerus piant, ct apud districtum judiceni praeniia. selcrnse
cl Oldiardis uxor ejus el eoriun hscredes; locum qui pacis iuveniant. Anien.
dicitur Crisscn qtiem vobis dedit Hnylidis de Gran- . Ego Eugenius Catholicse Ecclesiae episcopus.
p_reel Juanncs filius ejtts, ct fraircs sui el sorores Ego Guido presbyt. cardin. lit. Sanctae Priscae.
suae, et Warnerus de Brixeio ct bseredcs cjus cins Ego Albericus Ostiensis episcopus.
omnibus appchdiciis suis ; molcndina iu Axona, pi- Ego Ramerus [Raynerius]presb. card. tii. Sanctae
scatuiaui et itstim silva? quanlum necesse fueril ad Priscse.
aedificandumvel combiirendum. Qttidqitid auleni in Ego Imarus Tusculanus episcopus.
decima supradicti loci habebat Joannes el Gallwtts Ego Gtiido presbyter cardinalis tit. Sanclorum
de Brixeio, el quidqttid ibi habebat ecclesia Sancli Laurentii et Damasi.
Dionysii, sic vobis concessitUrso abbas ejusdem loci, Ego Joanues diac. card. lit. Sancli Adriani.
coniimini consilio capitnli sui, sub censu trium so- Dalum Vetrallse per manum Roberti sanclae Ro-
lidorum Reinensium aiinuniim persolvendorum, pi- D inanaeEcclesise presbyteri cardinalis et cancellariij
scaluram et lerrani de Asne adjacentem Crisscio xviu Kal. Deoembris (14), indictione viu, Incarna-
qiiain vobis dedil Hclias et filius ejus de Burgo, cn- lionis Dominicscannoll45, pontificalus vero domni
jus lerrse qtiartam partem vobis dedit Odola et Ha- Eugenii tertii papae anno primo,
rieus maritus ejus, et filius ejus, cl terram qtiain LIV.
vobis dedil Rainaldus dc Granpre; lerram quam Privilegium pro monaslerto Sauctw Marim Cvistia-
vobis dedit Guido de Sancta Maria, et prat.t el lo- censi.
cuin qui dicitur Fonteiic;lis cum omnibus appeudiciis (Ann6 1145.)
suis. Donum el rationabilem convenlionem molen- [HUGO, Annal. Prwm., 1, Pr., p. 68.]
dinoruin in Axona inler ... qttain vobiscuin fecil EUGENIUS episcopus, seivus servorum Dei, dilectis
Odo -abbasSancli Rcniigii cum coinmuni consilio filiis Luc.-Eabbali ecclesise Sanctx Mari;e Cuissiaci,
capiiuli. sui, juxta tenorein communis cbirographi cjusque fratribus lam pra-seniibus quam fuluris. re-
ulriusque ccclesi;c. Capcllam eliaiu super Arnain guiarem vila-u professis, in perpetuum.
(14) Signa clironologica stini corrupta. JIFFE.
 III VXPM * JOTt
1075 EJJGE.MI
OUicii noslri nos bortatur auctoritas, religiosas: \ lium vestrorum nullus omnino clericus, vcl laicus
pefsonas affeciione palerna diligere, et earum Ioc;i vobisdecimas exigerepraesumat;
upostolicsescdis muniinine confoverc. Eapropter, di- Decernimus ergo nt niilli omnino hominum liceat
lecij in Domino filii, vestris justis posiulalionibiu prsefatam ecclesiani vestram temere perturbare aut
clemenier nnnuimus, et prsefatum B. Dei genitrici' : ejus possessiones auferre, sive ablalas retinere, mi-
semperque virginis Marise Ecclesiani, iri qita divinci nuere, seit quibiislibet. vexationibus faligare; sed
iiiancipali estis obsequio, sub tB. Petri el nostrt , omriia integra coiiserventur, eoruin pro qttornm gn-
bernatione et sustenlatione concessa suni, usibus
protectiorie suscipimus et prsesenlis scripli privitcgic
commuriimus; slaluentes ut quascurique possessio- omriimodis profutnra; salva sedis apostolicse aucto-
nes, qusecunque bona inprsesenliarum juste et ca- ritate, et dioecesani episcopi canonica jtistiliaet re-
iionice possidetis, aut in futuruiii concessiorie pon- verenlia. Si qua igilur in futurum ecclesiastica sae-
tificum, largitior.e regum vel princlpum; bblalioiic cularlsve persona, haric hostrse constitutionis pa-
lidelium, seu aliis justis modis, praeslante Dominn, giiiam sciens, contra eam temere venire tentaveril,
poierilis adipisci, flfma vobis vestrisque sUccessori- poiestatis boiiorisque sui dignitate careat, renmque
kus et illibata pefmarieant. Iii quibus hsec propriii se divino judicio exislere de perpetrata iniquitate
rfuxiimis expfimejida vocabulis : videlicel, lerliaii n cogrioscat,el a sacratissimo corpore el sanguine Dei
piriein decima* Vassonise, silvamqu,e dicitur Clia- et Domini noslri Jesu Christi aliena fiat, alquein
Cunctis
brel, cum terra circumadjacente, culta et inculta, ad extremo examine districta? ultioni subjaceat.
eamdem silvam pcrtinenlc; viiiagium tam vini, autem eidetn loco sua jtira servantibtis sil pax Dei
et Doniini noslri Jesu elhic fru-
quam cseterarum rernm vestrarum, quod dedit vo- ctum bona* actionis Cbrisli, qualenus
bis llugo comes de Roceio, et uxor ejus Ricantia; pefcipiant, et apud districlum
seternse paeis inveniant. Amen,
lerram Girardi et Drogouis de Curi, qttain ab eis.lein judicem prsemia
Bartliolomseus Laudunensis vobis amen, amen.
emplam episcopus
Ego Eugeiiius Caiholica3Ecclesise episcopus.
donavit; pratum adjaeens (luvio qiii dicitur Au- Alhericus Osliensis episcopus» '
Ego
sona; piscationem duaruin navium, qtiam dederunt
vobis Berlrannus et Petriii filii Rogerii de Maisy; Ego Ismarus Tusculaiius episcopus
lertiam partem decimse de Apelli, assensu Simonis Ego Raynerus presbyter cardinalis lit. S. Piiscse.
Noviomensis episcopi canonice vobis concessain; Ego Hubaldus presbyter cardinalis til. S.Praxedis.
coucessit vobis Furncrius EgoNicoIaus presiiyl. cardin. lit. S. Cyriaci.
cleeinosynam quain llugo
in Ioco qui dicitur Chanetenciirt, ct in alio loco qui Ego Hubaldus presbyter card. til. S. Crucis in
C Jerusalem, ..»•••
appellalur Noerellus; beneficiiim Godonis, quod
Ego Willelmus presbyter eardinalis tit. S. Ste-
ilem Godo vobis coiilulit, quod vinea Doininiea dici-
in Coelio-inonle.
iur. Gaberi campum cum duabus paftibus decimse pbani Joannes diaconus cardinalis S. Adriani.
Ego
ejusde.m allodii; culturam quse grangise vestrse con-
duo lerliam decimae de Ego Jordanus Romanae Ecclesiaediacon. cardinalis.
liguaest; prala; partem Datum Vetrallse per manum Roberti sanclse Ro-
licniaco; lerliam paiteni decimae de Ulliaco, cuin
maiiae Ecelesise presbyt. cardinalis et cancellarii,
omuibtis appendiciis suis. Curiam de Altavilla; at-
aniio DominicseIncarnalionis 1145, pontificatus an-
lare ejusdem villse; altare de Son; curiam de Gland, tein domni III papse anno primo.
Eugenii
curiam de Segniaco cum omnibus appendiciis siiis;
curiam deEurisis; altare ejusdem villa:; curiam de LV.
et episcopis mandal ttt electos prmposi-
Longavalle; quartam partem villa2 quse dicitur Di- Archiepiscopis los ordinis Prmmonttratensit in ubbales, poslposila
siacus, quam dedit Radulfus; lerram quse juxla dilatione, benedicant.
prsefalam yillam est, quam emistis a Goswino ca- (Anno 1145, Dec. 18.)
stellano de Petrse-pome cum silva adjacenie ad om- [Le PAJGE,Bibl. Prwm., 626.]
nes necessarios usus vestros; vineas quae sunl in 0 EUGENIUS cpiscopus, servtis servorum Dei, venera-
villa quae diciltir Arsy; curiam Sancti Aldeberli cum bilibus fralribus archiepiscopis, episcopis, ad quos
oiiiriibus perlirienliis suis; curiam de Roez cum litlerae islae pervenerini, saltttem et_apostolicam be-
omnibus appcndiciis suls; tria molendina in valle nediciionem.
subtus Commi; quinqiie ipolendiua, quse in valle Ju- Religiosi fratres Piaenionsiratensis ordinis, per
miniaci adjacent; molendinum quod est sub Cer- Dei gratiam in religione proficiunt, et suse bonae
niaco; medietatem cujusdam iriolendini, quam ba- conversaiionis exemplo inultos prsesenlis saeculivq-
belis in villa quse dicitur Ambliniacus; ibidem vi- luptatibus et carnalibus concupiscenliis deditos ad
'
nagia qusedani; duas partes silvae, quas Bartholo- bene vivendum conyertunl. Unde dignum esl, ut
mseus Laudunensis episcopus vobis contulit; quariim boni Ecclesiarum prselali eos juvare, et in tam san-
nltera pars exstal sub Boconvilla, allera super Val- cto proposito confovere studeant, et in suis opporlu-
lemclaram. Ex dono Ludovici regis, Francorum nilatibus opem eis el consiliiiiu prsebeant. lpsi qui-
«luidqnid de feodo suo vobis legilime datum fuerit. dem, sicul accepimus, non causa elationis, sed nd
(Sane laborum vestrorum, quos propriis manibus majorem religionis observantiam, communi consilio
aut suinpiibus coliiis, sive de nutiinieiitis anima- slatuenint, ut locorum suorum prsepositos abbates
 1077 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA. 1078-
coDSlituant. ldeoque per aposlolica vobis scripia A ribiis confirmamus, qjicmadmodum ab episcppis .ia-,
ntandamus, quaiciius, cum perabbalem Praimonstra- quorum parocbiis sunt ecclesiae vcslrsc rationabi-
tensem, vel per litteras suas, et per fralres quibus liter concessae, et scriplis suis firmalse sunl. Decer-
prseesse debebiint vobis ablali fuerint, Spiiitus san- nimus ergo ut nulli omnino bominum liceal praefa-
cti gratia invocata, in abbales benediealis. tuni monasterium lemere perlurbare, atit ejus pos-
Dalum Sulrii, deciir.o quiitto Xal. Januarii, pon- sessiones attferre.vel ablatas retinere, iniiuiere, seu
lificalus nostri anno primo. quibuslibet vexationibus faligare; sed omnia in-
LVL legra conserventur eorum , prq quorum guberna-
Privilegium pro ecclesia S. Joannis Evangelislm lione et suslentatione concessa sunt, usibus omni-
\Ravennalis. modis profultira; salva sedis apostolicse auctoritale
(AnnoU45, Dec. 24.) et dioecesaiiorum episcoporum canonica juslitia. Si
[FANTPZZI,Monum. Ilaven., V, 285.] . qua igiiur in fulurtim ecclesiastica saccularisve
EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, dile- persona lianc nostrse constitutionis paginam sciens,
ciistiliisRoDULFOabbatimoiiaslerii S, Joannis Evan- comra eam lemere venire tentaverit, secundo ler-
gelistse quod in civilale Ravenna siluni esl, ejusqiie liove commonila, si non satisfaclione congrua
fraltibus lam prsesentibus qtiam fuluris, regularem emendaverit, potestalis bonorisque sui digiiitale
vilam profcssis, in perpeluuin. careat: reamque se divino judicio existere de per-
In apostolicse sedis reginiine, disponcnte Doniiuo, petrata iniquitale cognoscat, et a sacratissimo cor-
conslitiiti oportet nos beiiignilale debila religio- pore ac sanguine Dei et Doinini Redemptoris nostrL
sorum preces attendere, et/ Ecclesiis iu qui- Jesu Cbrisii aliena fial, atque in extrcino cxainine
bus Deo mililare uoscuntur, suam jusliliam con- districtse ultioni subjaceal. Cunclis autem eidem
servare, ut quemadmodum Palres vocamur in npr loco jusia servantibus, sit pax Domini nostri Jesu
iuine, ita nihilominus comprobemur in opere. Chrisli, quatenus fruclum bonse actionis percipiant.
Ilujus rei gratia, dilecli in Domino filii, veslris Amen, amen, amen.
jtistis postttlationibus clementer annuimus, et pra-- Eugenius Catliolicae Ecclesise episcopus ss.
falum moiiasteriiim in quo divino mancipati eslis Ego Conradns Sabinensis episcopus ss.
obsequio, sub beati Petri et nosira proteclione Ego Albericus Ostiensis episcopns ss.
suscipimus el prx-sentis scripli patrocinio commu- Ego Gregorius presb. card. lit. S. Calixti ss.
nimus; slatucnies ul qunscunque possessiones, Ego Hubaldus presb. card. tit. SS. Joannis et
qusecunque bona iiiprseseuliarum justc el canonice c Pauli ss.
possidetis, aul in fulurtim concessione pontificum , Ego Guido presb. card. til. SS. Laurentii et Da-
liberalitate rcguin, iargiiione principuin, oblalione masiss.
lidelium, sive aliis justis modis, prseslanle Domino, Ego Julitis presb. card. lii. S. Marcelli ss.
poteritis adipisci, (irma vobis veslrisqtie successo- Ego Ubaldus presb. card. til. S. Crucis in Jeru-
ribus et illibata permaneanl: in quibus ha?c pro- salem ss.
priis duximiis exprinienila vocabulis : Plebcm Ego Villantis presb. card. S. Slephani in Coelio
Saucli Martini in Barisano; omnes prselerea pos- monte ss.
sessiones et periinentias. quse in eadetn plebc jtire Ego Oddo diaconus card. S. Georgii ad Velum
proprietario monasterk) vesiro perlinerc noscuntiir; Aureum ss.
eeclesinm S. Marise in Grezi, cimi omnibus perti- Ego Guido diacon. card. S. Marise in Porlicu ss.
nenliis suis; plebem de Polenta, cum omnibus ca- Ego Jacintus diac. card. S. Mariae in Cosme-
pellis ct perliiieiiiiis sujs. Qoidquid habelis in epi- din ss.
tcopatu Faveiiiiiio, ecclesiain Sancti Nicolai in Tau- Ego Petrus diacon. cardinalis S. Mariaein Via
rese, cum omnibus pertineniiis suis; ecclesiam Lala ss.
Sancti Gervnsi, cum omiiibtts perliiienliis suis ex D Dat. Lat. per manum Roberti sanclse Romanae
utraque parle fluminis; ecclesiam Beatse Marise in Ecclesiss presb. card. et cancell., IX Kal. Jan.
litlore maris Arimini, et omncs posscssiones ac pei'- indictione Jx, Incarnationis Dominicse annoll46,
linentias quas in eadem civitate, vel in episcopatu poiitificatus vfifo domni Eugenii papselll anno i.
ipsius jusle delinetis; plebem Sanctse Marise in LVII.
Bonta, cuin omnibiis possessionibus in eadein plebe Ecclesiam B. Peiri Ratisponensem protegendam su-
ad vosjure perliiientibus; ccclesiam Sancli Joannis scipit possessionesque ejusconfirmat.
Evnngelistse de capile Samlati, cuni ripa usque ad (AnnnH45, Dec. 30.)
tnedieiatcm Oiiininis. Quidquid habetis in Massa.de [RIED, Cbd. diplom., I, 215*]
Navegalicio. Iu ripa de Persico; in plebe Sanctse EUGENIUS episcopus, servusservortimDei, ditectis
Marise iri Porln; in sorte de Marifo; in Romolago; filiis ADALBERTO dccano Ratisponeiisis Ecclesise,
iti fundo de Tethro; in portii de Vethraria; in Vi- ejusque frairibus larn prsesenlibus quam Itilinis,
gnenza; in Diiceniula; in Quartizaiia; in Limbaula. canonice substiiuendis, in perpetuttm.
Ordiuatioiiem vero ac dispositioneni prsedictarum Dignuni est et honestati coiiv.enieiisesse cogiio-
plebiuracum capellissuis vobis vestiisque successo- scitur, ut, qui ad Ecciesiarum regimen Ussumpti
1W9 EUGENH III PAPJE 1080
sumus, eas a pravorum hominum nequilia tueamur, A Subscripserunl undecim cardinales.
et apcstolicie sedis patrocinio muniamiis. Eapropicr, Datum Laterani per marium Roberli sanctse Ro-
dilecli iri domino lilii, veslris justis poslulaiionibus iiiaiiie Ecclesise presbyleri cardinalis ei cancell.,
clenienter arinitimus, et prsefalam Beaii Pelri ec- in Kal. Januarii, indiclione viin, Incafnationis
clesiam, in qua divino iiiancipati estis obsequio, Doniinicseanno 1145, ponliiicatus vero domni Eu-
sub ejusdera apostolornm principis et nosira pro- genii PP. III annoprimo.
leciione suscipimus, et prsesentis scripti privilegio Plumbum adpendet: EUGENICS PP. III.
coinmiinimus, slaltienles ul quascutiqtie possessio- LVIH.
nes, qusecuiiqiie boiia in praesenliariim jusle et Privilegium pro monaslerio S. Mariw Springirs-
canonice possidetis, aut in fuiurum concessione bacensi.
poniifieum, liberaiitnte regitm, largilione princi- (AnnoH45, Dec.31.)
pum, oblalione (idelium, seu aliis.justis inodis, [GuNTHEH,[Corf. Dipl. Rlten. Motell., I, 29».]
prsestante Domino, poteritis adipisci, firma vobis EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectir
vestrisqiie siiCCessOribuset illibala permaneant. ln filiisRiCHARDO abbati ecclesise Sanctse MariseSprenc-
quibus baec propriis diiximus exprimenda voca- kersbacheiisis ejusque fratribus lam prsesentibus
bulis : Ecclesiam ipsain Beali Petri Ratispoiten. B quam futuris, regularem vitam professis, in perpe-
cum onmibus possessionibus et appendiciis suis, ttiuin.
ctirlem de Gisliugeii ctim omnibus possessionibtis Quoniam sine verse cultu religionis nec cbaritaiis
et appendiciis suis, dqinos vestfas claustrales, arens iuiitas pote.st subsistere nec Deo gratum exhiberi
domorum in civitaie Ralispona sitas, ecclesiam servilium, expedit apostolic;c aucloritati religiosas
HlirichoVen, eeelesiam Hovechircheii, ecclesiani personas diligere et earum quieti, auxilianie Dee,
Waitkertrigeu, ecclesiam Pfafenberg, ecclesiam providere. Eapropter, dilecli in Domino (ilii, vestris
HilinchoVcn , ecclesiam Pfolenchoveii, ecctesiam jiislis postulationibtis clenienter annuimus et bea-
Lirendorf, ecciesiam Leuchngen , ecclesiam Pun- tam beata*Dei genitricis atque virginis Marioeec-
necboven, ecclesiam Otelihaiiri, ecclesiam Cliir- clesiani.in qua divino mancipati estis ol)sequio,sub
phinholze, ecclesiam Hazencboven, riecimam Wiin- beati Petri etnostra prolectione suscipimus et prae-
tingen, decimam Samtingen, decimas in Tbenkove, seiilis scripli privilegio comiiuiiiimus. In primis
decimas in NorkoUue, praedium quod babelis in siquidem staluentes ut ordo canonicus secundum
villa quse dicitur Holzen, prsedium qtiod habeiis in beali Auguslini Regulam perpetuis ibj temporibus
villa "quicdicitur Heiteirichoveti, prseditun qnod ha- inviolabiliter conservelur. Quascunque praelerea
betis in vil|a quae dicitur Strazze, mansum quen» possessiones, qusecunque bona inprsesentiarum juste
habetis in villa quse dicitiir Talmazzingeii. Ad haec et canouice possidelis aut in fulurum concessione
adjicienies slatuimus ut nulli nisi ecclesi» veslrse pontificum, liberalilale regum, largiiionepriucipuin
canonicis ejusdem ecclesiae archidiacouatutim adini- oblaiione fidelium seu aliisjustis modis, prseslanle
nislratio commiitatiir. Decernimus igitur ut nulli Domiiio; poterilis adipisci, firma vobis veslrisque
omnino hominum liceat prsefatum locurti lemeie successoribusetjllibatapermaneani. ln quibus liaec
perturbare, aui ejus possessiones auferre, vel abla- propris dtiximUs exprimenda vocabulis : Ecclesiam
las reliiiere, minuere, seu quibuslibet vcxalionibus ipsam Beatse Mariae Virginis Sprenckersbacheiisis
fatigare, sed ottinia iiitegra conserventiir eoruni, cum possessionibus et omiiibns pertinentiis suis;
pro quoriiiii gtiberiialione cl susientatione concessn ecclesiam Beaise Marias qua* sita estjuxta Ander-
sunl, usibus omniinodis prOfutura, salva sedis spo- nacum; ecclesiam Beali Nicolai de Insula qui locus
gtolicse aucioi-itate, et dicecesani episcopi canonica situs super ripam Mosellse; ecclesiam de Keyme-
justilia et reverentia. tamsilam in inonte qui dicitur castrum Mariae,sicut
Si ijua igiiur in tuiurum ecciesiastica saecula- eamdem vobis venerabilisfrater nosler Albero Tre-
risve persoiia, bnjus nostrse constitutionis paginam Q virorurti arcbiepiscopus rationabiliter concessil et
sciens, conira-eain venire tentaverit, secundo ter- : dedit et scripli sui pagina coiifirmavii; ecclesiam
liove conimonita, si non reatrim suuni eongriia sa- quse sila esl in valle Martyrum cum possessionibus
tisfactione correxerit, potestatis honoiisque sui el omnibus perlinentiis suis. Saue laborum vestro-
dignitate cafeat, reamque; se diviuo jndicio existei e rum quos propriis manibus aut sumptibus colitis,
de perpetrata iniqu-tale cognoscal, et a sacratis- sive de nutrimentis animaliiim vesirofum nullus
simo corpore et sanguiue Dei et Dqmini Redem- omiiind clericus vel laicus a vobis decimas exigere -
pioris nostri Jesu Cbristi aliena fiat, aique in exlremo prsesuinal. Sepuliurain quoque ipsius loci liberam
examine districtse ultioni subjaCeat. Cunctis aulem esse decernimus, ut eorum qui se illic sepeliri de-
eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini liberaverint devotioni et extremse voluniali nisi
nostri Jesu Cbristi, quatenus et hic fruclum borise forte excomiiiunicati siut nullus obsistat, salva
aciionis peicipiant, et apud districtum judiceriv, justilia matris Ecclesiae. Prohibemus insuper ul
prsemia seternae pacis inveniant. Amen, amen,, nullus absque communi fratrurn consensu aliquod
amen. feodum de eadem ecclesia vel ipsius loci advosa-
Ego Eugenius Catholicse ecclesiae cpiscopus se. liam suscipiat nec susceptam per successionem aii-
1081 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1082
qtiam ad alttnn transferre prsesumai. Obcunte vero * LIX.
le nuac ejusdem loci abbate vel luoruin quolibet B[ernardo] episcopo Hildesheimensi ejusquc tucces-
successorum, uulliis ibi aliqua subreptionis astulia soribus prmcipit ne eastrum Wincenburgense atie-
nent. Gvslarienses, qui prmposituram quamdam
seu violenlia prseponatur, nisi quem fratres cotn- invaseranl, impune dimitti velat. C. prwposilum
muni consensu vel fratrnni pars consilii sanioris et It. canonicum commendal.
secundum Dci timorem et beati AiigtisliniRegulam (Anno 1145-46, Maii 27.)
providerint eligendum. [Orig. Guetf., 111,449.]
Desernimns ergo ut nulli omnino bominum liceat EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
prxfalum locuni teinere perturbare aut ejus pos- rabili fratri B[ERNAHDO] episcopo, et dileclis filiis
sessiones auferre vel ablatas relinere, imminuere, clero et populollildenseinensis Ecclesise, saluteni el
seu qtiibiisli.hel vexationibus faligare, sed omnia aposlolicam benedictionem.
iniegra conserventur eorum pro quorum guberna- Quemadmodum prsedecessores nostri Romani
lione el susteniatione concessa sunt, usibus oinni-
pontifices Hildensemensem Ecclesiam et civiialcm,
bns profulura, salva sedis apostolicse aucioritale et
lanquam regni Teutonici famosara et nohilem di-
tliuecesani episcopi caiionica jiistitia etreverenlia. _ lexisse noscunliir; ita et nos eorum vestigia se-
Si qua igitur iii futurum ecclesiastica ssecularisve
quentes, eamdein ainpliori cbarilalis affectu dili-
persona bnjus nostrse conslitulionis paginam sciens, gere volumus et fovere, et ad ipsius honorem diii-
contra eam lemere venire lentaverii, secundo ler- gentius inlendere, Hoc siquidem iniuilu, iprsede-
liove commomta, si non realum suum congrua sa- cessor noster felicis memoriae, papa Innocentius,
lisfactioue correxerit, potestaiis honorisque sui tibi, fraler cpiscope, praecipiendo mandavit ut
dignitate careat, reamque se divino judicio exislere casiruni Wincenborgh, quod ad jus Hildesheiraen- .
de perpelrata iniquilate cognoscal el a sacratis- sis Ecclesiae perlinere dignoscitur, nulli unquam
sitiio corpore ct sanguine Dei et Redemptoris noslri in beneficium iraderes, nec aliquo modo aiienares,
Jesu Cbristi aliena (iat alque in exlremo examine sed ad ipsius ecclesise uiilitatem fuluris semper
districtse ultioni subjaceat. Cunct s autetn eidem temporibus permaneret. Nos itaque quorum prseci-
loco sua jura servantibus sit pax Domini noslri pue interest, bene gesta firmare; auctoritate apo-
Jesu Cbrisli, quatenus et hic fructum bonse actio- stolica prohibemus, ut neque tu, neque aliquis
nis percipiant el apud districlum judicerii prsemia successortim luorutn, prscfatum castrtim inbeneli-
selernse pacis invenianl. Amen, amen, amen. ciandi, aul aliquo modo alienandi facnltalem ha-
Ego Eugenius CatholicseEcclesiaeepiscopus. Q bealis, sed ad ipsius utililatem Ecclesise libermn,
EgoGG. presbyter cardinalis litttlo Cnllixti. et absque alicujus persuasioue perpeluis temporibtis
Ego Conradus Sabinensis episcopus. manere decernimus. Si quis auiem aliquo unquam
Ego Oddo card. Sancti Georgii ad Velum Au- in tempore austi lemerario idem castrum inbenefi-
reum. oiare attt alienare, aut ih beneficium recipere vel
Ego Albericus Ostiensis episcopus. occupare praesumpseril, noverit se cuin fautoribus
Ego Humbaldus presbyler cardinalis litulo San- suis pro tauto excessu excommtinicalionis vinculo
ctorum Joannis el Pauli. innodaiidum. Nihilominus libi, frater episcope,
Ego Wydo presbyter cardinalis Sanctorum Lau- prsecipiendo maudamiis, quatenus de Gostariensi-
rentii et Damasi. bus, qui, sicut accepimus, pfseposituram dilecli
Ego Areberlus presbyter cardinalis litulo S. Ana- filii nostri C. dum in noslro esset servitio, violen-
siasiae. ler invaserunt, infra XLdies canonicam ei justitiam
Ego Berrihardus presbyter cardinalis tilulo S. Cle- facias : euindem elintn propositum, et dilectum
mentis. . filitim nostritm,R. Ecclesiae tuse canonicum, chari-
Ego Villanus presbyter cardiuaiis S. Stepiiani in tali luse altentius commendamus.
Cceliomonle. " Dalum Vilerbii, vi Kal. Junii.
Ego Jerdanis presbyter cardinalis lilulo S. Su- LX. :.-..-..,•
saiiiise. Ad Gregorium Bergomalem.episcopum.
Ego Octavianus diaconus cardinalis S. Nicolai hi
Carcere Tulljano. (Ahiioll45-46, Jul. 12.)
[UGIIELLI, Italia sacra, IV, 459.]
Ego Gg. diacorius cardinalis S. Angeli.
Ego Jacincius diaconus cardinalis S. Marise in EGGENIUS,eic., GREGORIO Bergomensi episco-
'
Cosniedini. . po, etc.
Ego Petrus diaconus cardinalis S. Mariseiu via Cum ad tuum spectet officium paCein diligere et
Lata. praedicarc, eamque inter discordcs, et prsecipue
Dattim Laterani manu Roberli sanctse Romanse subdiios rcfomiare, dolemus quod illius discordise,
Ecclesise presbyteri cardinalis cancellarii, u Kal. quae iu Sancti Vincenlii et S. Alexaridii clericos
Januarii, indiclione vm , iricnmatioiiis Dominicse diutius agitala est, te .luclofein ei fomitem esse
uniio 1145, ponlificalus vero domni Eiigcnii papjc ostendis, quod ex hoc perpendiinus usquead octa-
Jlt aniio primo. vas Peniecostes, sicut accepimus, osteiidefe distu-
 1083 EUGENII III PAPiE . 1081
listi. Quod quamvis gravi foret auimadversionc A irivasam ex integro resliluii, et libere adjudicavit,
plectendiim, iipa lamen id ad pneseus exmausiie- vosqiie ab ejusdem parocbiae usiirpatione seu inva-
mdine. sedis apostolica* siipporlaiiies, per npqsto- sione omnino submovit: stalnens et suo firmans
lica libi scripta praecipiendo mandamus, quatenus. privilegio, ut de cselero eamdem parocbiam integre
accepiis his litleris, presbyteros qui de fidelitale h.ibeant ei possideanl, et ne monnchis, neque vo-
juxla prsedecessorum nosirorum ct nOstriim man- bis, neque atiis liceat parocliianos eorum ipsis
datuni, clericis S. Alexandri facienda rebelles exi- inconsiiltis seu contradicentibtis sepelire. Vos au-
stuiit, sictit jam oflicio privavimus, ila coram ciero lem, sicut eisdem filiis nostris conquerentibus ac-
et pdpulo oiriiii heheficio eeclesiaslico n nobis pri- cepimus, qiiemdam parochianum eorum, nomine
vatos deuiinlies, el ipsaiii privaiionis senientiam fir- Fridicioue, cum ei tinguam prorsus infirinilas abs-
iniler facias observari, donee eisdein Clericis Smicii lulisset, ftiTtim stib noctis silentio ad veslrnm mo-
Alexandri dfCla fidelilate satisfacianl. Alioquin nasierium asporlaslis, eumque cuculla' iriduistis;
quaiiitim lioc mandatuni noslrnm adimpiere dtyu- eisdem verb canonicis ante facium prohibenlibus
leris, tantum nb otiini ollicio episcopali abstincas. et tandem ex noslra parte interdicenlibiis, hoc pio
Ita qiioque super hoc te voluiiiusprisvidere, ut tuam inininio adeo habuistis, quod a.udire eliam con-
negligentiam, el eoruni contiimaciam jrraviori sen- lenipsislis. In qtio vos conlra sedis apostolicse pri-
leiitia hiinime ferire cogamur. vilegiii.conlfa prqhibitioiiem ex nostra parte faetamv
Datuih Viterbii, vi Id. Jul. ut siipra dixiuiiis, el contra SS. Patrum decreta
LXI. . egisse iiori exstnt ambigiium. Monacbttm iiamque
/','"' '."'.', aut proria devotio, aul propria professio iaciu Sed
Ad P. priorem et fratres S. Frigdiani Luvensis. liic neulfiim boriim cogiioviriius ndfuisse. Quia igitur
(Anrio'1145-46, Sept. 4.) lantam prsestimpiioiiem veslraiii impunitairi pr.x-ter-
ire necpossiifflus nec debemus, tandiu ih veslro nio-
[BALUZ.,Miscell. ed. Luc. IV, 594.] nasterio diviria prohibeuius officia celebfarf, doiiec
EUGENIUS episcopus, servus servqrum Dei, di-
el salu- prsefatis (iliis nosiris P. priori cseterisque ffatfibus
leclis fitiis P. priqri S. Frigdiani frairibus, S. Ff igdiani super lanta injuria condigne satisfacialis..
tem et apostolicam benedictionem. Data Viterbii, n Non. Septemb.
Sia monachis S. Georgii vel ab.aliis vobis jnjii-
ri.i vel molestia irrogatur, nos dolemus, sicul qui LXIII.
Ecclesiam vestram vel vos ipsos taiiquara speciales Privilegium pro ecclesia S. Joannis Kalienborneiisi.
sedis apostolicae filios vcra in Domino cbaritaie C (Anno 1145-46, Ocl. 22.)
diligimus, el sive prospera sive ndversa vobis con-
[SCHOETTGEN et KREVSIG , Diplom. II, 698.]
tingant, propria deputamus. Inde est quod veslra
adversus est, Georgii monachos suscepia querimo- EUGENJUS episcopus, servus servorum Dei, dileclis
filiis GODESCBALCO, prseposilo ecclesise Beati Joannfs
nia, et injuria ab ipsis vobis illata, lilierarum ve- de Caldeiiborn, ejusque fratribus, sa-
in eorum monasterio Evangetistse
strarum inspectione cognita, lulein et apostolicam benedictionem.
tandiu probibuimus oflicia celebrari, donec, vobis
de tanla injuria condigne satisfaciant. Religiosis desideriis dignum esl facilem prseberc
< corisensum ut fidelis devotio celerem sortiatiir ef-
Dala Viterbii, II Nonas Seplemb. fectum. Hujus reigralia, dilecli in Doniino filii, de
LXII. religione et honesla vita vestra plurimUm confi-
Ad abbatem eifratres S. Georgii Lucentit. denles et quieli et ulilitati ecclesise veslrse iaposte-
rum providere volentes, ecclesiaiii ipsam, cinn
' (Anno 1145-46, Sept. 4.)
' omnibus bonis quse ad eam canonice pertinere no-
[Ibid.] scuntur , aul in futurum ralionaLilibus niodis,
EUGENIUS episcopus, servns servorum Dei, abbali D prseslanle Doniino, polerit adipisci, sub beati Petri
et monachis S. Georgii Lucani, salutem et apostoli- . etnostra protectione suscipiniuset prxsenlis scripli
c.im benedictionem. pagina communimns, apostolica siquidem auctori-
Quamvis siatuta sedis aposlolicse contemnentes tate prohibentes, ul nulli ecclesiaslicse vel saecularL
nposlolica benedictione digni iiiinime babeantur, personse ullo unquam in tempore licAt prsefatam
nos lamen, Romanse Ecclesise mansuetudinem po- ecclesiam, vel bona ipsius, aut fralres ibidem Deo
tius quam vestraui prsesumptipnem attendentes, servientes, temere perturbare aut quibuslibet vexa-
necdtim eam vobis sublrahere paterna benignitate tiouibus fatigare. Si quis auiem id altentare prac-
decreviinus. Prsedecessor nosler felicis memorise sumpsefit, indignationem omnipotcntis Dei etbea-
PP. lnnocenlius, sicut ex.scripto ipsius cognovi- torum Petri et Pauli aposlolorura ejus, incurral, et
nius, super controversia quae inter vos et dilectos a sacratissirao corpore, et sanguine Dei acDomini
filios nostros Beati Frigdiani canonicos de parocbia Redemploris nostri Jesu Christi atienus fiat, atque
agebalur, posl mullas vestras absentiones el diuti- in extremo examine dislriclse ultioni ' 'subjaceat.
'
nam conlumaciani, fralifiim suorum convocato con- Amen. ,
' ilio, ecclesise Bcali Frigdiaui parocbiain a vobis Datum Vilerbii, xu Kalcnd. Novemb
10SS EPlSTOLi-E ET PRIVILEGIA. 1086
LXIV A Quoties illud a nobis petiiur, quod rcligioni et
Ad Petrum Regensem el Berlraudum Forojulien- hoiiestaii convenire cognoscitur, animo nos decet
sem, episcopos. libenti concedere , et petenlittm desidcriis con-
(Anno 1145-46, Ocl. 27.) grmim iniperliri suffraginm. Eapropler, dilecti in
[D. BOUQUET, Recueil, XV, 429.] Doniiiio (ilii, vestris postiilalionibiis clemenler an-
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene- niiinuis et praefalam bealse semperque virginis
rabilibus frairibus P. Regensi et B. Forojuliensi epi- Mnriae ecclesiam, in qtio divino niancipali eslis
scopis, saltttcm et aposlolicam benediclionem. obsequio sub beali Pelri el nostra proteclione sttsci-
Bariolensis Ecclesia BeatiPetri juris existit, et ad pinius et prsesentis scripti privilegio conimuniinus,
ejus proprietatem et defensionem specialiter per- staluenles ut quascunque possessiones, quaecunqiio
tinet. Unde nobis est injuncta neccssitas ipsam et bonn in prsesentiarum jusle et cancnice possideiis,
nlins sibi perlitieutes diligere el fovere, el nttllam aut in futuriim, concessione poniificinn, largitione
eis injuriara vel inolestiani irrogare. Quocirca per regum vel priiicipom, oblatione fiduliuiii, seu aliis
apostolica vobis scripta mandamus atque praecipi- justis modis, prseslante Doniino, pqteritis adipisci,
iniis qiiaienus niillas novas exaciiones, neque re- firnia vobis veslrisque successoribtts et illihata per-
ceptiones, vel pasius, vel alia inconsueta in ecclesiis B muneaiil. In quibus hscc propriis ditximiis expri-
quas in vestris episcopalibus possidet iinponatis, mcnda vocabulis : Massam Binibani eiim ecclesia
nec ab eorum presbyteris exigatis; sed eas in e.i ct omnibus pcrtinenliis suis ; decimas quoque ejus-
libertate libere liimillnlis in qna prsedecessorum dcm inassse vobis nibilominus coulirmnnius, quem-
vestrorum Augerii videlicet et Berengarii tenipori- admoduin nb episcopis veslris rniionabililer con-
bus exslilisse nosciiiiliir. Prcsbyteros autem sive cessa est; ecclesiam Monsignani ciim claudn in qua
cfericos vobis subditos, qui cxcoinmuiiicatos in sedificata est, et alias possessiones in curle Mo-
ccemeterio scienter sepeliuni, tandiu a susceplis or- reihani; ecclesiam Murse cum qiiatuor fttndis sibi
dinibus suspendimtts, donec de lam gravi pnesiiin- cohsprenlibus, et aliis possessionibus snis; jus ve-
ptione satisfacturi nostro se conspectui reprsesentent. slrum in ecclesia S. Joannis in Poinlogase, qnoddani
Yos aulem tamen nostram suspensionem eis annun-
spatiuni terra: in capite Siliiiitni in quo sunt tumbse
lietis, et observari (irmiter faciatis. aedilicatse; piscariam quoqtie cum cugullaria sibi
Dalum Viterbii, vi Kal. Novembris. cobserenle; caslelluni Cainpiani ciim lota curle.
LXV. sua; inedietatem castelli Turigini cum medielate
Apud Henrtcum Moraviensem episcopum intercedit
pro fratribus, qui e monasterio in monte Stralwi» T ipsius curtis; quasdam possessiones in curle Tau-
sine licentia discesserunt. signant; ecclesiam Rivisalsi cum lota curie sua. Iu
(Anno 1145-46, Nov. 21.) episcopalu Bononiensl: ecclesiain Sancii Tliomse in
[BOCZEK, Cod. diplom. Morav. 1,238.] villa Fasani, cum omnibus possessiottiluis suis;
EUGENIUS episcopus, servus servorutn Dei, vene- ecclesiain S. Martini in Podio cum oninibus posses-
rabili fratri HENRICO Moraviensi episcopo, salulem el sionibus suis; omnes possessiones veslras in plebe
aposlolicani beiiediciionem. S. Laurentii; sepulluram quoipie ipsius loci liberain
Lalores prsesentiiira ad nos venienles signilica- esse concedimus, ut eorum, qui se illic sepeliri
ritnl nobis quod a quibusdam fratribtis seducti a deliberaverint , devoliqni el exlrema* volunlati
religioso loco, qtii dicitur Monlis Sion, a ttta devo- nulliis obsistal, :iisi forle excommunicali sint, salva
tione fundato, absque ttia, abbatis quoque et fra- justitia mairicis ecclesise.
trum suorum licentia discesseriuil. Tandem vero ad Deceruimus ergo ut nulli omninohominum liceat
locuin ipsiim redeuntes fratres ipsi eos recipere prasfatam Ecclesiam lemere perlurbare aut ejtis
noluerunt. Quia igilur dignum est, ut sicut debita possessiones auferre, vel ablatas relinere, minuere,
nostra cupiinus a Domino relaxari, ita fralribus seu quibuslibet vexalionibus fatigare; sed omnia
nostris etiam in nos delinquentibus misericordiler ) integra conserventur eorum, pro quorum guberna-
condonemus, per apostolica scripta dilectioni vesirse tione et sustenlatione concessa siinl, usibus omni-
rogando mandaiiius, qualenus pro arnore Dei et inodis profulura, salvn sedis apostolicse aucloritate
noslro, si fralribus ipsis tolerabiles stinl, iutuitu et dicecesanorum episcoporum canonica juslitia.
charitatis et miserieordi* eos in eodem loco rccipi Si qua igitttr in ftituriim ecclesiastica sseculnrisve
fjcias. persona, liiijus nostrse consiilulionis paginam
Dat. Vilerbii, xi Kal. Decembris. sciens, contra eam temere venire tentaveril.secttndo
LXVI. lertiove commonita, si non reattim suum congrua
Privilegium pro monasterio S. Mariw in Regula. satisfaclione correxerit, poleslalis hotiorisque sui
(Aimo 1146.) dignitale careat, reamque sedivino judicio exisiere
[FANTUZZI, Monumenl. Ravenn., VI, p. 45.J de perpeirala iniquitatecognoscal, ela pretiosissimo
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei.dileclis corpore ac sacratissimo sanguine Dei et Doniini
fiiiis RODULPUO abbati monasterii S. Marise in Re- Redemploris nostri Jesu Chrisli alie.na fiat el in
gnla, ejusque frairibus tam praesenlibus quam fu- extrcmo cxamine districlse subjnceat. Cunctis
luris, regularem vilam pcofessis, in perpctuum. autem eidem locqsua jura servantibus, sit pax Do-
1087 EUGENII III PAP^E 1088
mini nostri Jesu Cbristi, qualeuus el bic friicinni A capella S. Jacobi, capella Sancli Nicolai, capella
bonx aclionis porcipiant, et apud dislrictum judi- de Swynaerde (hodie ecclesia colleg. D. Pharaildis),
cen. prsemia setcrna?pacis inveniant. Amen. aliare de Ooslburch., cuni oinnibus appendiciis
Ego Eugeniiis Cntholicse Ecclesise episcopus ss. suis; allare de Leka. altnre de Vlaersloo cum ap-
Ego Gregorius presb. card. til. S. Calixti ss. pendiciis sttis; altare de Oudegbem, aliare de Hos-
Ego Conradtts Sabinensis episcopus ss. sene, nltare de Westreni, altare de Lovendegem ;
Ego Albix Ostiensis episcopus ss. altare de Themseka, nltare de Kemseke, altare de
Ego Oddo diac. c;ird. S. Georgii ad Velum Au- Calfsuorde, altare de Beveren (in Watia, non exstat
reum ss. amplius); altarede Desselgein,altare de Ansegbem ;
Ego Guido diac. card. SS. Cosmae et Daiiiia- aitare de Aulrive; altnre de "Avelgem, allare de
ni ss. Oolegliem, altare de Bossuyt, altnre de llollain;
Ego lleribaldus presb. card. tit. Sancloruni Joan- allare de Aiineiieres; nltare de Campinio; allare
nis et Pauli ss. de Carvin, a pcrsonis et ab omni personali suc-
Ego Guido presb. card. SS. Latirenlii et Da- cessione libera, sicut a Siinone Tornacensi episcopo
niasi ss. vobis canonice commissa sunt.et scriplo suo firmata
D
Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli ss. (annolliO).
Ego Ubnldus prcsb. card. tit. S. Crucis iu ilie- ln Cameracensi episcopatu altare de Meerlebeke,
fusnlem ss. cum appendiciis suis; altare de Maleren, allare
Ego Jiilianus prcsb. card. lil. S. Stepbani in de Bost, cum appendiciis stiis ; allare de Hillegem;
Cdeliomoiite ss. allare Dulciaco, cum suis nppendiciis; in Alreba-
Ego Gtiido diac. card. Sancta? Mariae in Por- lensi episcopatu altare de Itarnes cum appendiciis
ticu ss. suis; in episcopalu Roffensi, altare de Levisham,
Ego Jacinlus diac. card. Sanctse Marisein Cosine- altare de Grenewich.
din ss. Sanclissimi qnoqtte praedecessoris noslri papae
Ego Petrus diac. card. Sanctae Marine in Via Gregoi ii (VII) vestigiis inbserenles missas pubticas ab
Lata ss. episcopo in codem nionasierio fieri omnino pro-
Datum anno 1146, pontificaltis vcro domui hibemtts, ne in servorum recessibus, et eoruni re-
Eugenii 111papse anno ceptaculis ullis popularibus occasio prsebeatur con-
LXVIL. venlibus, vel mulierum liat novus iiilroilus, nisi
Monaslerii S. Pelri Gandeiisis sive Blandiniensis pro- _ ab abbate loci rogatus fuerit.
tectionemsuscipit,bonaque ac privilegia confirmal. Prohibeuuis etiam, ut nulli infra parochias ve-
(Annoll46, Jan.l.) slras ad daninuin ecelesiarum vestraruin sedificare
[MIR/EUS,Opp. diptom., 111>41.] liceai, salva nibiloininus sedis apostolicae auclorilale
EUGENIUS episcopus, servus servorunt Dei.dileclis ct di'j*cesani episcopi cnnOnica justitia. Decerninius
filiis SIGEROiibbaii monnsterii Sancti Petri Ganden- ergo ul nulli oinnino hoiniuiim liceat prscfaititn mo-
sis sive Blaudiniensis, ejusque fralribus lam prae- uasieriiiin lemere perturbare, aut ejus possessiones
sentibus qiiani fuimis, regiilarem vitain professis, in auferre , vet ablatns retinere, iniiiitere, seu qui-
perpeiuum. buslibet aiiis Vexntionibiis fatigitre, sed oninia in-
Qiioniam sine veraeetillii religionis nec charilalis tegra coiisei-veiiliir eorum, pro quortim gnberna-
unilns polest subsisiere, nec Deo gralttm exbiberi lione et susleiiiatione concessa sunt, usibus oiniii-
serviliinn : expedil aposiolicse auctoriinli religiosas tnodis .proliiUna. Si qua igilur in fuiurum eccle-
personas diligere el earuni locapiii proiectione mu- siaslica ssecularisve persona, banc nostrse constilu-
nire. tionis paginam scieus, eontra eam temere venire
Enpropter, dilecli in Domiiio filii, vestris juslis tentaverit, secundo lertiove comiiionita, si non sa-
poslulnlionibtis clemenler amiuimtis et prsefatum D tisfnctione congrua emendaveril, potestalis honoris-
nioiiasieriiim, in quo divino innncipali estis obsequio, que sui dignilale careat, reamque se divirio judieio
sub beali Peiri et noslra proteclioue siiscipimus et exisiere de perpetrata iniquilate cognoscat, -eta
pfsesenlis scripti privilegio communinius. sacratissimo cofpore ac-sanguine Dei el Domini Re-
Siaiiientes n.l quascunque posses$iones, qusecun- dempioris nostri Jesu Christi aliena fiai, aiqtie in
que bona ident nionasteriiim inprsesentiarum juste exlremo exaiuine districise ultioni subjaceat.
et canonice possidet, aut in fiiivrnm concessione Cunciis autem eidem loco jura sua servantibus, sit
ponlificuni, lilieralitaie regtnn, largitione principum, p.ix Domini noslri Jesu Cbristi, quatenus et bic
oblatione fidelium, seii aliis jtistis modis, prseslante fruclum bonseaclionis percipiant, et apud disiri-
Domino, poleril adipisci, lirma vobis vestrisque suc- ctumjudicemprsemia seternsepacis inveniant.Aiuen
cessoribus et illibala permaneant. amen, amen.
In quibus hoec propriis duximus cxprimeuda vo- Ego EugeiiiusCaibolicse Ecclesiae episcopus.
cabiilis : In Tornacensi episcopalu allare ecclesi;c Ego Albericus Osiiensis episcopus.
S. Marise, in atrio S. Petri constructse, cum ap- Ego Marcus Tiisculniius episcopus.
pondiciis suis;capctla S. Joannis Bapiislse ih Burgo;
 108') EPISTOL.4E ET PRIVILEGIA. • 1090
Ego Guido presbytercardinalis titulq sanclj Cliry-• A . ciim molendinis ad eamdcm villain perlineiitibiis,
sogoni. Tremis.Mesmillo, Calueto faico, Vicinis, Bussetc,
Ego Reynerius presbyter cardinalis lit. S, Chessuto, Mesurn Triangulo, Montebon.Inviio.Cam..
Priscse. pogenesie, viJIa prsedicta, Monle Martini, Monterai-
Ego Julius presbyter cardinalis lit. S. . Mar- nardi, Belleil cum quinque parlibus decimse, Ra-
celli. d.iilfi villa, Montelavandria, Bellumvidere, Rogo,
Ego Nicolaus presbyler cardinalis liluloSS. Lau- Salceio, Alba, Berrinniis, Mesnillo Rixendis, Man-
renlii et Damasi. cello, Mesoarcheriis, Favergis, •Plcssero, 1 Melo,
Ego Aribertus presbyter cardinalis litulo S. Ana- Curlervello, Mesegierii cum omnibtts earumdem
stasise. villaruni appcndiciis, Alpinciimi cum appendiciis
Egq Waldus presbyter cardinalis litulo S. Crttcis suis, lerris cultis et incultis, aqyis aqiiaiuinque de-
in Jeriisalein. cursibus, silvis, pralis, nemoribus; ecclesiam B.
Ego Villanus presbyter cardinalis lilulo S. Ste- Jonnnis Evangelistse cum omnibus decimis sitam iti
phani in Crclio n.onie. Plesselo Arnulphi cum appendiciis suis. In pago
Ego Oddo diaconus cardinalis S.. Georgii ad Ve- Trecensi Biiiliacum cum lerris el cscieris appen-
lum Aiircuin. ' diciis suis, ecclesiam de Bonoloco Curfelix. In
B
pago
Ego Joaunes diaconns cardinalis S. Adriani. Parisiensi Corlegen cum omnibus appendiciis, de-
Ego llyacinlhus diaconus cardinalis S. Mariaein cimamde Marclieingen. Inpngo Senonensi Tuinbam
Cosiiiedin. . ciini omnibus appendiciis, ecclcsiam videlicel, de-
Ego Jordanus diaconus cardinalis Romansc Ec- cimis, tcrris cultis el incultis, iiemoribus, molen
clcsise. dinis, aqnis aijuarumque dccursibus; capellam si-
Ego Cinlliius diaconus cardinalis SS. Sergii ct lain in villa quse vocatur Balacrium, capc-IIamsitnm
Bacchi. r in Moiiicmintelli. In lerritorio Gasiinensi pra-diiini
Dntum Lalcrani, clcKafcnd. Jamiarii, indicl.ix, quod vocalur Gaiciis, cum omnibus nppendiciis ;
Ineariuiiionis Domitiicreanno1145, poiitiUcaiu.s vero quidqtiid juris habetis in ecclesia de Noem, et in
Eugenii lerlii anno primo. - ccclesia dc Damnaria, de Montecrescone el de Mon-
Lxvni, ; leboi, in erclesia ct yilla S. Firmini. In pago Pru-
' vincnsi ecclesiam S. Bartboloniaei
Privilegium pro partlienone Farensi. deCurtc EuroJdi.
(Anitolt46. Jsn. 5.) licm in pago Meldcnsi xx solidos censunles iri
\Gait. Vlmst. itov. VIII, Instr., 550. j ,p caslroColumbario, qui a domino illius caslri ejtis-
EUGE.MUS episcopus, servus servoruin Dei, tli- dcm ecclcsise persolvuuiur.
lcctis in Chrislo filiabus RISE.NM abbaiissse Fnrcnsis Libertales quoqtie et iinmuniiaies quse a claris-
monastcrii, ejusquc sororibus, lam pi-;csciitibiis simo filio nosiro Ludovico illustri Francorum rege,
qtiain fuiiiiis, rcgularem vitain profcssis, in pcrpe- eidcm monasterio, villis etiam, terris, Iiomiiiiliiis,
tiitini, etc. el aliis ad ipsum monnslcrium perlinenlibus jttstse
Eaproptcr, dilcctse in Doraino filisc, vcncrabilis concessse sunt et scripto sno (irmntse, prsesclitis
fratris nostri Albcrici Osticnsis cpiscopi prccibus scripii pagina confirmaiiius, Obeunte flfcro le nunc
inclinaii, veslris justis postulalioiiibns cleiiienter cjusdcni loci abbalissa, vel diarum qualibet sticce-
aiinuitnus, cl pra.-falum moiiaslerium, inquodivino dcniium, inilla ibi qualibct snbreptione, astutia seu
estis mancipaix obsequio, sub heati Pctri cl uoslra violcniia pracponatiir, nisi qiiam sorores commiini
proleclione suscipiinus, ct prseseiitis scripli privi- consensii vel pars consilii sanioris, secundum Dei
legio coiiimunimiis ; slaliicnlcs iil.qunscunque pos- limorcm el bcali Benedicii Regulain providetiiii eli-
sessiones, qusecunque bona idcm moiiaslcrium in- gendani. Cbrisina. quoque, oleuin sanctnm, conse-.
pra-senliaruin jcstc cl canonice possidel, autin fu- cralioncm allarium seu basilicarum, ordinaiionem
. tiiruin couccssioii3 ponlificiim, libcralitate reguni,. D I clcricoriim qui ad sacros ordines fuerint promp-
largilione principum, oblationc fidctium seu nliis vendi, vcl bencdictiones sanclinionialium, a dioe-
jusiis inodis, prseslante Domino, poleril adipisci, ccsano suscipietis episcopo , siqiiidem cntholicus
iiritia vobis vestrisquc siicccdcnlibiis ct illibata fucrit ct gratiam sedis apostoiicae habuerjt, et ca
permaneani.-Tn quibus haec propriis duxiraus ex- vobis gralis el absque pravitatc aliqua voluerit
primenda vocabulis. In pago Mcldensi prsedium cxhibere. Alioquin quem malueritis ..catholicu.in
ipsum, quod aniiquilus Eboriacus vocabatur, nunc adealis nntisliiem, qui nimirum noslra fultus aucto-
vero Faremoiiasterium, cum ecclesiis, deciinis, rilate.quod posltilatur indulgeal.
lefriscultis el incultis, lorcularibus, nemoriiuis, Decernimus ergo ut tiulli omnino bominumliceat
pratis, molendinis, aquis nqitarumque dccursibus; prsefatum monasteriuni temere perlnrbnre, nttljej.tis
mercataiiniuscujusque hebdomadse,'et viaria, inler possessiones auferre, velablaias retinere, ininue.re,
graque lolius villoejiislitin, cura villis circumadj'a- seu qnibuslibet Vexatioiiibus faligare, sed illibata
centibus, videlicel Morou cum eCclesia et decima, omnia ct integra coiiserveiitiir,,iiosiris et aliorum
capeila S. Adalbefga?, Ponle Mucre cum ccclesia, pro quoriim gubernalione et susieiitatione concessa
dtiabusque decimse partibus, Ponccllo, Danimartin sunt, usibus omniriiodis profutura, salva concordia
1001 EUGENH III PAP^ 1QJ)2
qiise inler Mannssem episcopttm el Riscndim abba- A \ commuiiimus; slatuenics ut quascunque possessio-
lissam, per Hugoiiein Aiilissiodorensem el Gaufri- nes, qusecunqiie bona in pra-sentiarum juste cl ca-
dum Catnlniinenscni episcopos, ex prsecepto praedc- nonice possidetis, aut in futurum concessione pon-
cessoris nosiri felicis niemorfcc pnpse Innnceiitii ra- lificum, liberalitale reguni, largilione piincipuni,
tionabiliter facta est, el scriplo suo firmaia, et oblntione fideliuin, seri aliis justis niodis, prscsiauie
scripto Meldensis episcopi miinimtrie raborala, salva Doniitio,polcrilisadipisci.firma vobisveslrisque suc-
etiam sedis apostolica: aucloritate, el in aliis eccle- CesSoribus el iltibata pernianeanl. In qnibus liaic
siis ad ipsiini inonasleriiiin pefliiieiilibtis, episco- propriis duximus exprimenda vocabulis : Ecclesiain
pofiiiti" iri qnoriirii parochiis silse sunt, cahonica Snnctse MargaretSe virginis adHengst cum curte sta-
justilia. Si qtia igiltir in liiliiruii) ecclesiaslica s;c- bularia el omnibus pertinenliis suis; ecclesiam in
cularisve persona, etc. Arrien. Malletilin cuih omnibus pertmenliis suis, quemad-
Ego Eiigenius Catholicae Ecclesisc episcopus. moduui a veiierabili fratre nostro Conrado Snlzbur-
Ego Coiiradns Sabinensis episcoptts. gcnsi arcbiepiscopo vobis raiionabilile.r sunl scripto
Ego Alberictis Osliensis cpiscopus. lirmatae.
Vmaiiis Tusculanus. Datuin Lnteraiii per manum Roberii sanctse Ro-
B. prcsbytef cardinalis liluli Calixli. -•> manse Ecclesise presbytcri cnrdinalis et caucellarii,
Guido cardinalis lituli Sancii ChrySogoni pridie Nonas Januarii, indiciione nona, Incarnalio-
Ilubatdiis cardinalis Saneia* Praxedis. iiis Domiiiicic aiinoll46, poniificalus vero domni
Ilubalilus cardirialis liluli S. Joannis iet Pauli. liugenii lerlii papae amio pritno.
Gilcbertuscardinalis Sancti Marci. 'LXX.
Aubertus, cardinalis Sancluc Anasiasinc. Privitegium pro monasteriq S. Michaelis Bergensit.
Nicolaus cardinalis lituli Sancli Cyriaci. (Annoli46, Jan.7.)
Bentardtis cai-dinalis Saricli CiementiSi [TIIORKELIN, Diplotnat. Arna-Magn., II, 1.]
Julius cardiiuilis Saneii Marcelli. EUGEMUS episcbpus.servus servorum Dei, dilectis
Villnnus cardinalis til. Saucli Slephani in Ccelio filiis Oitjio abbuti moiiaslerii Saiicti Micbaeiis Ber-
iiionte. gensis, ejiisque frntribus, lara pra*senlibus qiiam
Jbrdanus cardinalis Sanctse Stisannae. lutiiris, regularem vitain profcssis, in perpettium.
Ego Odo diaconus cardinalis Sancli Georgii ad Ad hoc universalis Ecclesise cura nobis a provi-
Vcliiiii Aufeum. sore omiiium bonoruui Deo commissa est, ut reli-
Gnido cardinalis Sanctorum Cosmse et Damiani. giosas diligamus personas, el beneplacentem Deo
Oetaviaitus cardinalis Saneti Nicolai in 'Carcere' f C < religionem stiideamus modis omiiibus propagare.
'
Tulliano. Neque eniin Deo gralus aiiquando famutatus impen-
Joaniics cardinalis Sancli Adriani. diliir, riisi ex charitalis radice procedens a piiritaie
Gfcgorius cardinalisSancli Angeli. religiOnis fuerit conservatus. Oportet igilur omnes
Becardus cardiuatis sanclae Romanse Ecc.lesiae. Chrislianse fidei amalores reiigionem diligcre, et
Guido cardinalis Sanctse Marise in Porlicu. laca venefabilia cum ipsis personis divino servitio
JacJnllnis cardinalis SaiiclaeMariic in Cosmediri. mancipalis attentius confovere, ut nullis pravorum
Cyiitliiiis cardinalis Saiicioruni Sergii el Bacclii. lioiniiiuni iiiquietenlur inolcsiiis, vel angai iis inipor-
Datum Latcrani pcr maburii Roberli saiictai Ro- titiiis laiigeninr. Eapropter, dilecti in Domino lilii,
manse Ecclcsia; presbyieri cai-dinnlis cl canceilnrii, vesiris juslis postulationibiis clemenler anntiiniiis,
terlio Nonas Januarii, indictione ix, liicarnnt. et prsefatuin Beati Micbneiis archangeli monaste-
DoininicijC aiino-1145, pontificaius vcrO domtii lium, jii quo divino liiaiicipali estis olisequio, sub
Eugenii papa>III nnno priiuo. beati Petri ct noslra pfotectione suscipimus, et
LXIX. praeseulis scripti privilegio coiumuniinus, iinpriinis
Privilegium pro monasierio S. Lamberli Subenensis. .., ' siquideni slaltienles, utOrdo mOnas.licus secundum
(Anno 1146, Jan. 4.) beaii Beiiedicli Regulam perpetuis ibi temporibus
\Monunienia Boica, IV, 524.J inviolnbiliier coiiseivelur. Quascunqueprselcren pos-
EUGENIUS episcopus, servus servofum Dei, dilectis scssioiies, qusecunque bona in prsesenliai-um juste
filiis JOANSIprseposito Beati Lamperli Subeiiensis et canonice possidetis, au.l in futuruiu concessione
Ecclesiae ejusque fratribus, tam piseseniibus quain pontificuin.liberarnaie regum,largitione principuin,
futuris, regularem vilam professis, in perpetuum, oblatioiie (idelium, seu aliis justis inodis, prsestante
Quoties iilud a nobis pelitur, qiiod religioiii et Domino, poteritis adipisci, firma vobis vestrisqiie
iionesiaii convenire cogiioscilur, animo nos decet successoribus, elillibala permaiieanl.ln quibushsec
liberiti concedere, el pctentium desidefiis congruum propriis duximus exprinienda vocabulis : Monaste-
impeftiri siiffrngiurii. Hujus rei gratia, dilecti in Do- riuin ipsurii. Beafi Micliaelis Cum: lerris, possessio-
liiinio filii, vestris jusiis posiulalionibus clementer nibus, decimis, pralis, nenioribus, piscariis, el-aliis
amiuimiis et prsefatam ecclesiam in qua divino man- perlineriliis siiis ; insulas quse dicuntur Auiuas ciim
cipati eslis oJjsequio, sub lieali Petii ct nosirn pro- ccciesia S. Clemenlis, ccclesjam Sancii Nicolai de
(ectione suscipimus, et prsesenlis scripti paiiocwiio liardla cum insutis ad iilain periinentibus ; caelcia
1003 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. . 1094
omnia qusecunque snnl ejusdem moiiasierji, stuiiini A lixii,Iiinocentii elLncii Rnmanorum poniificum vesti-
clavigeri sub protectjone et noslra in aivuin conscr- giis inhserentes, Trenorcicnsa iiionasteriuin, in quo
ventnr. divino mancipnli eslis obsequio, sub beali Pelri et
Probibemusinsuper ut nullus, post faclam ibidem nostra proteclione suscipinius, et prsesemis scripli
'
professionem, absque abbatis et fratiiiiu suorum li- priyilegio communimus; statuentes, ut quascunque
centia de eod&mmonasterio recedere prsesnmai. Ad pnssessioncs, qusecunque bona idem monasieriijm
hsec adjicienles staliiiniiis ut qtioties vobis necesse inprx-seniiarium juste et camnice possidet, aut in
fuerit adeundi sedem aposlolicam, facitllatcm libe- fuluruni concessione pontificiim, liberalitate regum,
ram. habeatis. Obeunle vero te, nunc ejiisdem loci largitione priiicipum, oblaiionc fideiium , seu aliis
abbatc, vel tiiorum qnolibet successoruro, nullus ibi justis modis, pra;*.slauteDoinino, poierit adipisci,fir-
qualibet subreptionis astuliaseu violentia prsepona- ma vobis vestrisque succcssoribits ct illibata pernia-
lur, nisiquem fralres commuiii consensu vel frairuin nennl. Practere.i ad exemplar ,.pra?f.iti prsedecesso-
pars consilii sanioris secundum Dei limorem elbenti ris nostri beal.ie memoriae papae Cnlixii pr;esentis
Benedicti Regulam providerint eligeiidum. Decerni- ilecreti auctorilale slntuimus,nt tiulli deiuceps epi-
mus'ergo ut nulli omnino hominum liceal prsefnlum scoporum facultas sil, pro nliaribus el ecclesiis,
loctim temere perttirbare, aut cjus possessiones au- Rsivedecimis, veletiam omuibusad ha*crile pertiiien-
ferre vel ablatas relinere, minuere, seu quibuslibct libus, quse ante interdicta antecessoris nostri san-
vexationibus fatigare; sed omnia inlegra conscrven- cise memorise Urbani papsevobiscognita possedistis,
tur eorum pro quorum gubernatione ct siislenlatioiie seu post episcoporum concessione acquisilis, gra-
concessa sunt, usibus oinnimodis profutura; salva vamen aliquod irrogare, sed scut eorum in futu-
sedis apostolicse auciorilate cl dicecesani cpiscopi rum permissioue quaedam cx integro babuisiis, ita
canonica justitia el revereutia. Si qua igitttr in fu- et in fuluriiin perenniter babeatis. tpsnrum quqque
turum ecclesiaslica s;ccularisve persona, hanc nosirse quas nuiic babetis, ccclesiarum decimns, qnse-a lai-
conslilutionis paginam scicns, conlra eani lemere cis obtineutur, si eorum polestali sublrafaere veslrae
venire lenlaverit, secundotertiovecommonila, sinon religionis reverentia potuerit, ad vestram ac pati-
reaium suum congrua satisfactione correxeril, po- perum susienlationem inier veslrum cl Beatl Flo-
leslalis honofisque sui dignilale careat, reamque rcnlii monasterium, de ecclesiis Lausdiini, Sanc.lse
se divino judicio existere de perpetrata iniquilale Crucis videlicet, et Sancti Nicolai, sictil a jain dictis
cognoscat, et a sacralissimo corpore ac sanguine prsedccessoribus noslris felicis memorise Urbano
DeielDoniini Redemptoris nostri JesuChristi aliena alque Calixio facta est, el scriptceorum firmaln,
"
fiat, aique in .exiremoexamine districlse ullioni sub- sedis apostolicse auctorilaie (irmamus, praecipientes
jaceat. Cunclis auiem eidem loco sua jura servan- quateniis deinceps millam vobis, vel ecclesl.e vestia».
libus, sit pax Domini noslri Jesu Chrisli, qualeiius molestiam monacbi Sancti Florenlii ex his inferru
et hic fritcliim bonse aclionis percipiant, el apud prscsumant; sed nbsqiie eorum, inquietudine , pras-
districtum jiidic.em prscmia seieruse pacis inve- falas ecclesins vos vestrique successores perpetiio
niaiit. Ameii. possidealis.
Datuni Latcrani per manum Roberti sanctse Ro- Ad boc adjicimus ut idem locus in quo beati- Vn-
manse Ecclesiae presbyteri cardinalis el cancellnrii, ' leriani manyris et sancti Philiberti confessoris *o -
vn ldus Januarii, indictione vm, Incarnatiouis Do- pora requiescunt, ab omni jugo ssecularis potesta-
minicse nuno 1145, pontilicatus verO domni Euge- ti.s liberin perpetuum conservetur. Nec - episcopo li-
nii III papse anno primo. ceat, cujnscunque dioecesis eumdem locum excoiti-
LXXI. municationis, vel absoluiionis, seu cujuslibet dispo-
silionis occasionibus perturbare; aut cruces, seu
Confirmalio bonorttmomnium et prtvilegioruma sum-
mtt Romanis ponlificibus Trenorciensi ntonasterio quaslibet exactiones novas burgo. et csetefis mo-
concessorum.
j, nasierii possessionibus irrogafe. Missas quoque iii
(Anno 1146, Jan. 9.) eodem liionasterio ptiblicas celebrari vel stationeui
[JUE.MN, Nouv. Histoire de Tournns, Pr. p. 157.] ab episcopo, prseler abbaiis vel fratrum voluntalen',
EUGENIUS episcopus, servus servormn Dei, dileclis fieri probibemus , sicut' a prjedecessoribus nosiris
filiis PETROTrenorciensis monasterii abbali ejusque slntuium est, et sctijito eoruin firmattim.
fralribtis tam prsesentibus quam futuris, regularetn Obeunle vero te, nunc ejusdem loci abbnte, vel
vilam professis, in perpetuum. tiioruni quolibet successorum , nullus ibi qualibet
Ciim universis sanciaj Ecclesisedebitores cx apo- subreptioiiis astiitia seu vio e nia praepoitaltir, nisi
slolicse sedis aucloritale ac benevolenlin existamus, quein fratres commuiii consensu, vel pars consilii
illis tanien locis atque personis, quae specialius ac sanioris, secundinn Dettm el beati Benedicii Regti-
fainiliariussaiiciseRomaiiiB ndhierenl Ecclesise, pro- lam providerint eligendum, a sedis aposlolicaepon-
pensiori nos convenit charitaiis studio iiiimiiiere. tifice vel ejus legato consccrandum. .DeceriiiniUs
Proinde, dilecli in Domino lilii, veslris justis peli- cr3'o, ut nulli omnino Iiomininn liceat prsefatnm
tionibus clemenler aiuiuimus, et praedecessorum no- monasterium temere perttirbare, aul ejus postess:o-
strorum, felicis rccordationis Urbani Pnschalis, Ca- nes aufcrre, vel ablatas rethiere, ininue e, seu qui-
 4095 EUGENt: III PAPiE 1096
tmslihet vexatioiiibtis fatigare; sed omnia irilegra A Cluniacenses moriachos el clericos de Roca-Bovis-
eonserventur eorum pro quonim gubcrnalione et curiis (LaRoche-Beawcourl) sOpef^'ecclesia ipsius
susientalione concessa sunl, usibtis omnimodis pro- loci jamdiu agilala est, diligenter audivimus el curri
fntura, salva nimirum sedis apostolicse atictoritate. fralribus nostris snper ea diu Contulimns. Auditis
Si qua igitttr in futiiruin ecclesiastica ssecularisve igitur utriusqtie parlis raiiouihus et siudiosins in-
persnna, hanc nostrse constiiuiionis paginam sciens, quisitis, quoniam cx ulriusque parlis confessione
cotura eam lemerevenire leniaverit, secundo ler- inonachos fuisse iri possessione cognovimus, judi-
iiove commonita, nisi rcaiutn sutiin congrua saiis- cavimusut, si ipsi monachi duobusaultTibus lesli-
faeiioiie correxeril, potestatis honorisque stii digni- bus idoneis in nostra praeseniia probare polueriiit
late careat, reamque se tlivino judicio exisiere de quod cleriii qui titnc erant in ipsa ecclesia, vel
perpelrata iniquitaie cognoscal, et a sacralissimo alius per ipsos, eos de possessione ipsius ecclesise
corpqre ac sanguine Deiet Doiniiti Redemploris no- per violentiam expulerunt, ipsa possessio eis resti-
slri Jesu Christi alietia lial, atque in exlremo exa- tualur ; facfa autem plena resiitulione, infra duos
mine dislricise ultioni subjaceni. Cuiiclis auleni ei- menses ulraque parie anie vesirara evocata prsesen-
-demioco justa servaiitibuS, sit pax Domini nosiri tiam, causani de prdprietnte hinc inde diligentef in-
Jesu Chrisii, qualenus et bic fruclum bonse acihi- ^ quiratis, et fine canonico lerinineiis.
nis percipiant, el apud dislricluiii judiceui praeniia Dalum Laterani, xvn Knl. Febriiaiii.
seiernae pacis invenlaiit. Amen, amen, ameii. : LXXHI:
"
Ego Eugeniiis Calhplicse Ecclesise episcopus ss. Bulta de confirmatione bonorum monatierii Crise-
nonis. . ,
Ego Confndus Sabinensis episcopu» ss.
Ego Albeficiis episeopus ss. (Ai.no 1146, Jan. 19.)
Ego Gregorius presbyt. cafdt lit. S. Calixti srib- [ Gatl. Cltr. nov. XII, Insir , 117. ]
seripsi. EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, di-
JSgo Ubaldus presbyt. card. tituli San-clsePraxe- leclis in Chrisio filiabus, ELISABETH abbatissse de
disss. Crisenone, ejusque Sororibus lam prseseniibns
Ego Nicolaus presbyter cardinalis tit. SancUcCru- qiiam futuris, regulareni vitnm profcssis in perpe-
cis ss. . tuum. ,-'....
' Quoniam sine verse cultu reiigionig,nec chnrilatis
EgoUbaldtis presbyler cardiiialis S. Crucis in Hie-
riisalein ss; / . uuilas potest subsistere, nec Deo gratum exhiberi
Ego Olto (iiaconus cardinatis Sancti Georgii ad ^ officiiiiii, expedit apostolicse auctoritati religiosas
Velum Aureum ss. personas diligerc, et earum loca pia proiectione
Ego Ociaviaiius diaconus cardinalis Sancli Nico- ituinire. Enpropler, dileclae in Christo lilise, vene-
lni in Carcere Ttilliano ss. rabilis fratris nosiri Hugonis Anlissiodorensis epi-
Ego Gregoiius diacomis cardinatis Sancti Angeli scopi precibus inclinati, veslris justis posltilationibus
subscripsi. cleinenier nnnuimus, el prsefat.umlocum, in quo
Ego Astaldus dinconiis cardinalis Sancti Eustachii divino niancipatse eslis obseqtiio, sub B. Petri et
' nostra pioleclione suscipimus, et prseseulis scripli
juxla leniplum Agrippse ss.
Ego Gujdo diacoiuis cardinaJis S. Marise in Por- privilegio communinitis, staiuenles ui qnasciinque
ticn 88.. ^ possessiones, qusecunque bona. inprsesentiariim
Ego Jacinlhiis diaconus cardinalis Sanctse Marise jtisle el caiionice possidetis, aut in fiilurum conces-
«i Cosnicdin ss. sioue pontilicum , liberalitate .regtim, largiiione
Ego JRelrus diaconus cardinalis Sanclse Mariseiii principum, oblatione fideliiim, sen nliis jnsiis modis,
VjaLalass. prsestnnle Doniino, pqterilis adipisci, firma vobis,
Datum Latcrani per nianum Roberli sanctse Ro- veslrisque succedeulibus et illibata permaneant. In
naanse Ecclesise presbyteri cardinalis et cancellaiii, p (|iiibus hsec propriisduximus exprimenda vocabulis:
V.Idus J.uiuarii, indictione ix, Incarnaiionis Doini- Molemliita de Cren. In episcopatu Senonensi deci-
Jiicse, anno 1145, poiitidcatus vero domui Etigenii mam deChasciaco. Fufiium Antissiodori cum virieis.
1Mpapse anno i. Vineas Varziaci. Tefrilorium de Luciaco. Grangiam
LXXII. de Nerlennaco cnm lerrilorio suo. In episcopatu Ni-
Ad Engolismensemet Lemovicensemepiscopos. ~Ul vernensi mohasleriurri deFirinilnle, in quo congre-
controvertium de Roca-Bovis-curtis inlei Clttnia- gationem sororum vcstrarum posuislis. Et ad' usus
censes tt clericos fine canouico termineni. earunidem sororum quidqiiidllngo deLinio etPelro-
(Aiino 1146, Jan. 16.) nilla nxor ejus, Seguinus el Agnes iixor ejus,
[D. BOUQUET, Recueil, XV, 455.] Ogerus et Christiana uxor ejttS de jnre suo vobis
EUGENIUS episcoptis, servus servorum Dei, vene- dederuiK jn villa qnse dicitur Lumitit, in Lugueii,
rabilibusffalribusLAMBEBToEngolismensietGERALDc i in Chatma, in Coeiini, in Stienci, in TribtiS Aquis,
Lenioviccnsi episcopis, salutein et aposlolicam be- in Cigoniis, in Chasseiinis et iii Ruemii. Decimam
nedictionem. quaiii Guillelnius Caroliis et ejuS uxor ad Liniim
Conlroversiam qtise inter dilecltfs lilios noslros babueruin. Deeimaih partem pisciiim Clusse Guil-
 Ifl&T EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. 100X
lelmi comitis -ad Disisam. Prsefatum vero niona- A Domiiio filii, venerabilis fratris nostri llugonis
sterium de Firmitale sub regimine et obedientia Antissiodorensis episcopi precibus inclinali, veslris
vestra seniper consistat. jtistis poslulalionibus clementer annuimus, et prsc-
Decernimus ergo ttt nulli omnino hominutn liceat fatum locum, in quo divino mancipati estis obse-
praenominaium locum temere perturbare, aut ejtts quio, sub R. Petri et nostra protectione suscipimus,
possessiones auferre, vel ablatas relinere, minuere, et prseseniis scripli privilegio communimus, sla-
seu quibuslibet vexalionibus fatigare; sed omnia tuenies ut quascunque possessiones, qusecunque
integra conserventur eorum, pro quorum guberna- bona inprsesentiarum jusie et canonice possidelis,
tione el susleulalione concessa sunt, usibus omni- aul in fulurum concessione pontificum, liberalitate
modis profutura, salva scdis apostolicse aucloritalc, reguiii, largitate principum , oblatione fideliuiu,
et dicecesani episcopi canonica justitia. Si qua seu aliis jttsiis modis prsestante Domino poteriiis
igitur in futurum ecclesiastica ssecularisve persona, adipisci, firma vobis veslrisque successoribus illi-
hujus nostrse coiislilulionis pnginam sciens, conlra balaque pernianeant. In quibtis hsec proprils duxi-
eam lemere venire tentaverii, secundo teriiove mus exprinienda *vocabnlis: Ecclesias S. Marise Ro-
commonila, si non rcalum suum congrua satisfa- tnndse et S. Mariani in snburbio Antissiodorensi
ctione correxeril, polestatis honorisquesui dignitate *»sitas cum omnibtis ad se pertinentibus, exceptis
careat, reamque se divino judicio existere de per- illis quse ad proprietatem et dominium episcopi
pelrata iniquilate cognoscat, et a sacratissimo cor- pcrtinere videntur. Grangiam deOiselia cum omni-
pore el sanguine Dei et Domini Redemptoris nosiri bus tcrris quse ad jtts ecclesise B. Marise perlinent
Jesu Christi aliena fiat, atque in extremO examine in loco illo et in parochiis circapositis. Grangiam
dislriclse ullioni subjaceal. Cunctis autem eidetit de Bosculo cum terris suis, grangiam de Capella
loco jusla scrvauiibus sil pax Domini nostri Jesu cum terris suis, molendinum deScoquo, grangiam
Christi, quatenus hic friicluin honse actionis perci- de BunOst cum lerrilorio suo; proebendam inte-
piant, et in futuro prsemia selernse pacis inveniant. gram in ecclesia Sancti Stephani, iia tamen quod
Ainen. in celebralione quotidianse missse pro defunclis
Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus ss. canonicis, et illius missse eliara quam canonicl
Ego Gregorius presbyter cardinalis tituli Sancli presbyleri per ordinem slatutis hebdomadis cele-
Calisli ss. brant, debitum eidem ecclesise serviiium impen-
Ego Guido presbyler cardinalis liluli S. Gryso- datis. Sane laborum veslrorum, cpjos propriis ma-
goni ss. „ nibus aul sumplibiis colilis, sive de nuirimentis
Ego Jordanus presbyter cardinalis liluli S. Susan- vestrorum animaliura nullus a vobis decimas exi-
nse ss. gere prsesumal.
Ego Conradtts Sabinensis episcopus ss. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat
Ego Albericus Ostiensis episcopus ss. prsenominatura locum teniere periurbare, aiit ejus
Ego Imnrus Tusculanus episcoptis s». possessiones aufefre, vel ablalas relinere, miuuere,
Ego Wido diaconus cardinalis SS. Cosmse et Da- seu quibuslibet vexationibus perlurbare, sed omnia
niiani ss. inlegra conserventur eorum, pro quorum guberna-
Ego Octavianus diaconus cardinalis S. Nicolai in lione et sustenlaiione concessa sunt, usibus tan-
Carcere Tulliano ss. tummodo profulura, salva sedis apostolicse auctori-
Ego Astallus diaconus cardinalis S. Eustachii ss. tate, et dicecesani episcopi canonica juslitia. Si qua
Datum Lalerani per manum Roberti S. Romanse igitur in fulurum ecclesiastica ssecularisve persona,
Ecclesise presbyteri cardinalis et cancellarii, xiv Kal. hujus nostrsc conslilutionis paginam sciens, conlra
Februarii, indictione vm, Incarnationis DominiciC eam temere venire lentaverit, secundo lertiove
anno 1.145, pontificalus vero domni Eugenii IU commonita, nisi realum suum congrua satisfactione
papse anno primo. B correxerit, potestalis honorisque sui dignitate ca-
LXXIV. reat, reamque se divino judicio existere de perpe-
Bulla in gratiam monaslerii Sancti Mariani. trala iniquitaie cognoscat, el a sacratissimo cofporc
(Anuoll46, Jati. 19.) el sanguine Dei el Domini Redemptoris noslri Jesu
[Gallia, Christ. nova, XII, Instr. 118. ] Christi aliena fial, atque in extrenio examine di-
autem eidem loco
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, di- sirieise ultioni subjaceat. Cunctis
leclis tiliis RAINERIO abbati S. Mariae Rotundse foris jusla servanlibus sitpaxDomini nostri JeSu Christi,
muros civilalis Anlissiodorensis, ejusque fratribus qualenus et hic fructum bonse actionis percipinnl,
tam prsesenlibus quam fuluris, vitam regularem et apud districiissimum judicem prsemia aeiernaj
professis, in perpetuum. pacis inveniant. Amen, amen, anien.
Quoniam sine verse religionis cultu cbaritalis Ego Eugenius Calholicae Ecclesise episcopus.
unilas non polest subsislere nec Deo gralum exbi- Ego Conradus Sabinensis episcopus.
beri servitium, expedit aposlolicac aucloritali reli- Ego Odo diaconus cardinalis S. Georgii.
ci
giosas persouas diiigere, et earum quieli, auxiliante Ego Guido diaconus cardinalis SS. Ccsma
Doinino, salubriter providere. Eapropter, dilecti in Diimiani.
35
PiTitot.. CLXXX.
,099 EUGENH III PAPiE 1100
Ego Octavianus diaconus cardinalis in Carcere i piat, quandiu videlicet in ecclesia vestra canonici
Tiilliano. ordinis tenor, Domino prsesiaiile, viguerit; si vero
Ego Gregorius diaconus cardinalis S. Gregorii. secundo lerliove vocatus, redire conlempseril, liceat
. Ego Hiacinlus diaconus cardinalis S. Marise in ejusdem loci praeposilo.... vel ad alterius Ecclesise
Cosmedin. regimen transeunte, sive quolibet tuorum successo-
Ego Guillelmus, presb. card. tit. S. Callixli. rum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia scu
Ego Guillelmus presbyter card. tiluli S. Stephani violentia praeponatur, vel subslituatur, nisi quem
in Belmonte. fralres communi consensu, aut pars consilii sanioris
Ego Bernardus presbyter card. tit. S. Clementis. secundum Dei limorem et B. Augustini Regulam
Data per maniim Roberti S. R. E. presbyteri canonice providerinl eligendum. Sepulturam quo-
cnrdinalis et cancellarii, xiv Kalendas Februarii, que ipsius loci liberam esse concedimus, ut qui se
indict. ix, lncarnationis Dominicseanno 1145, pon- illic sepeliri deliberaveriut, eorum devolioni etex-
tificatus vero domni Eugenii III papse anno primo. tremse volunlati nullus obsistal, nisi forle ftierint
LXXV. excommunicati,, salva tainen juslitia malricis Ec-
Prit-iiegiumpro monasterio S. ZenonisReichenhalltnsi. clesise suse. Porro capellas, qusc infra lerminos pa-
(Anno 1146, Jan. 28.) rochialis ecclesise fundatae sunt, vel imposterum ,
[Monumenta Boica, III, 532.] , Deo favenle, fundabunlur, regimini el juri vestro
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis confirmamus; et ne aliquis clcricus sine concessione
flliis LANZONI Hallensi prseposilo, ejusqne fratribtts vestra eas teneat, Vel conlra interdicium vestrum in
tam praesenlibus quam futuris regularem vitam pro- eis ministrel, apostolica aucloritale prohibemus,
fessts, in perpetivum.~ . sicut jam dicti prsedecessoris nostri bonse memo-
Quoties illud a nobis petitur, quod religioni et rise papaeLuciiprivilegio prohibilum esse dignoscitur.
lionestati convenire monstraiur, animo nos decet Decernimiis ergo, ut nulli omnino hominum liceat
Hbenii concedere.et petenlium desideriis congruum prsefalam ecclesiani lemere perturbare, aul ejus
imperliri suffragmm. Eapropter, dilecti in Dommo bona vel possessiones auferre, vel ablalas retinere,
iilii, vestris justis postulalionibus clemenler annui- minuere, seu quibuslibet indebitis exactionibus vel
mus et praedecessoris nostri felicis recordalionis molesliis fatigare ; sed omnia integra conserventur
papse Lucii vestigiis inhserenles, prsefalam llalien- eorum, pro quorum gubernalione et susleniaiione
sem ecclesiam, in qua divino mancipali estis obse- concessa sunl, usibus omnimodis profutura, salva
quio, sub B. Pelri et noslra protectione suscipimus, 2 sedis aposlolicse aucloritate, et Salisburgensis ar-
et.prsesentis scripli privilegio communimus; sla- chiepiscopi canonica jusiitia. Si qua igiiur in fulu-
lueniesut in eademecclesia, prout venerabilis noster rum ecclesiaslica ssecularisvepersona, bitjus nostrse
Conradus Salisburgensis arcbiepiscopus ordkiavit conslitutionis paginam sciens, contra eam temere
el seripio suo firmavit, ordo canonicus secundtim venire tenlaverit, secundo lertiove comraonita, riisi
B. Auguslini Regulam perpetuis temporibus invio- reatum suum congrua satisfaclione corrcxerit,
labiliter conserveiur. Prseterea quascunque posses- potestalis honorisque sui dignilaie carcat, rcamque
sioncs, quaecunque bona in prsesentiarum juste et se divino judicio exislere de perpetrata iniquimte
canonice possidetis, aut in futurum concessione cognoscat, et a sacralissimo corpofe et sanguine Dci
pomilicum, liberalilate regum, largilione princi- et Domiui Redemptoris nuslri Jesu Christi aliena
pum, oblalione lidelium, seu aliis juslis modis, fiat, atque in extremo examine districtse ullioni
prseslante Domino, poteritis adipisci, firmo vobis subjaceat. Cunctis autem eidera loco jusla servan-
veslrisque successoribus et illibala permaneant ; tibus sit pax Domini nostri Jesu Chrisli, quatenus et
iu quibus baecpropriis duximus exprimenda vocabu- hic fruclum bonse aciionis percipiant et apud distri-
lis: Decimalem salem, prsedium quod nominaiur ctum
n judicemprsemia seteriisepacis inveniant.Amen.
Suvanl, cum omnibus appendiciis ad hoc perlinen- Datum Transliberiin per manus Roberli sanciae
tibus, quod prsediclus archiepiscopus praefalse ec- Romanse Ecclesise presb. card. el cancellarii, v
clesise tribuit ; aquam in fonte Halla, quam dedil Kalend. Februarii, indiclione ix, Incarnationis Do-
Ebo, aqtiam quam dedit Facco, prsediumquod dedit minicse anno H46,ponlificatus verodomni Eugeiiii
Sigibolo Occheim, prsedium quod dedil Henricus III papse anno i.
Nutzpoum. Sane laborum vestrorum quos propriis LXXVI.
manibus aut sumplibus colitis, sive de nulrimeniis Sancti Alexandri Bergomatis significat definitivam
vestrorum animalium nullus omnino clericus sive sententiam ab eo tatam tuper pluribus conlrover-
laicus a vobis decimas exigere proesumat. lnterdi- siarum capitulit.
cimus etiam ut nemini professionis vestrae iacultas (Aniio 1146, Jan. 30.)
sil, alicujus levitalis instinciu, vel arclioris religio- [LUPI, Cod. diplom. Bergom. 11,1063.]
nisobtentu, sine praeposili vel congregalionis licen- EcGENiusepiscopus, servus servorum Dei,dileclis
iia de claustro discedere : quod si discesserit, nullus tjliisLANFAANCO prseposito S. Alexandri Pergamensis
episcoporum, nullus abbatum, nullus monachoruni, Ecclesise ejusque fratribus, salulem el apostolicani
sine communium lilieraruin cautione illuin susci- beiiedictionem.
 1101 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. U09
. Ex injuncto nobis a Domino aposlolatus oflicii A tes atque praecipienles ut praelata definitione nosiia
rmnislraiione oporiet nos Ecclesiarum scandala de contcnti silis, et mandatura nostrum irrefragabiJiier
inedio tollere, etearum pnci et tranquillitali paterna observetis. Si quis autem contra hanc nostrse deji-
sollicitiidine providere. Ideoque pro conlroversia, nilioniset confirmationis paginamvenire tentaverii,
quse inter vos et canonicos Sancli Vincenlii super potestalis et bonoris sui periculo subjacebil.
quibusdam certis et expressis capilulis jam diulins Dat. Transliberim, III Kalend. Februarias,
agitata esl, vobis el ipsis vestro conspectui prsesen- Ego Abricus Dominici Friderici imperatoris nota-
tatis, ulriusqiie parlis ralionesetalIegationes,et prae- rius authenticum hujus exemptaris vidi et legi et ad
decessorum nostrorum felicis niemorise Inuocentii, confirmandum subscripsi.
Coelestiniet Lucii Romaiiorum pontificum privilegiis Ego Alborinus sacri palalii notarius, elc.
et aliis scriplis quse, super eadem conlroversta, di- Ego Petrut notariussacripalatii authenticum hujus
versis sunt facta temporibus diligenter inquisilis et exempli vidi el legi, et sicut in eo continebatur scripsi
plenarie intellectis, fralrum noslrorum conniventia extra litteram plus minusve.
et consilio praedictse discordise per definilivam sen- LXXVII.
lentiam laliter finem imposuimus. In primis siqui-
' Privilegium pro monasterio CasmDei.
deai, quidquid a prsefalis prsedecessoribus nostris
(Anno 1146, Febr. 1.)
super eadem controversia slatutumveldefinitum est
aposlolica nihilominus aucl,oriiale firmavimus el [MABILLON, Annat. Bened.,yi, 698.]
ralum manere decrevimus, staluenles videlicel ut EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilcctis
presbyteri Bergamensis episcopatus qui post daiam (iliis STEPHANO abbati monasterii Sancli Roberli de
a prsedecessore nostro felicis memorise papa Inno- Casa-Dei,kejusque fralribus tam prsesenlibus quam
centio sentenliam ordinati sunt, sive qui deinceps futuris regularem vitam professis, in perpeluura.
ordinabunlur ulrique Ecclesiaefidelilatem exhibeanl; Desiderium quod ad religionis propositum et ani-
et si canonicl Saneii Vincenlii accipere noluerint, marum salutem pertinere cognoscitur, animos nos
nihilominus ipsam vestrae prsecipimus exhiberi. De decet libenli concedere.elpelentiuindesiderlis con-
pcenilenliis vero hoc intervos prsecipimus observan- gruum imperliri suflragium. Eapropler, dilecti in
dum, nt presbyleri de loto episcopatu Bergamensis, Domino filii, veslris justis postulaiionibtis libenler
quoties parochinnos suos pro publicis criminibus ad annuimus, el prsefatum monasierium, in quo divino
poenitentiam adduxerint, ulraniquepariem convocare mancipati esiis obsequio, sub beali Petri el nostra
sludeant, et nullatenus absque prseposili vestri vel protectione suscipimus, et prsesentis scripli privile-
unius presbyteri ecclesisevestrse prsesentia prsediclis gio communimus, statuenles, ut quascunque pos-
criminibus poenitcnlia injuugaliir. Sane in mensa sessiones, qusecunque bona inprsesentiarum jusie et
episcopi in sinistra parle prseposilus ecclesisevestrse canonice possidetis, aut in fulurum concessione
primum locum oblineat et suos penes se clericos pontificum, liberalitate regura, largitione princi-
habeat. Statuinius prseterea ut quoties consuetis pum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, pr;c-
processionibus ad missarum solemnia celebranda stanleDomino, poleritis adipisci.Iirma vobis vestris-
canonici Sancti Vinceniii ad veslram ecclesiam ve- que successoribus et illibata permaneant; in quibus
nerint, iv parietes chori in ecclesia ipsa in pace ob- hsec propriis duximus exprimenda vocabulis: Prio-
tineant, et in vigilia Beati Viatoris et festo ejusdein ratus de Cornilione et de Sanclo Salvaiore cum ec-
et in Litaniis Gregorianis cum incenso etaqua bene- clcsiis, decimis etsuis pertinenliis; prioralus Can-
dicta ei campanis pulsatis per personas vestras teogeolensis ecclesise et Montis-Ferrandi cum eccle-
eosdem hoitorifice suscipialis. Cum aulem vcl ad siis, decimis et pertinentiis eorum; prioralus Sancise
defunctorum ex§equias,vel aliis rebus in ecclesia ipsa Marise Montis-pilosi et de Bullione cuin ecclesiis ,
vobiscum convenerinl, tolum cborum ecclesis veslrae decimis et peitinentiis eorum ; prioratus Sanctae
cum eis pariter teneatis. Vos autem quolies cuin D I Liberatse et de Bargiaco etde Leuciaco cum omnibus
iisdemcanonicis S.Viricenlii sivein aliisconveneritis, appendiciis suis; prioratus de Andria, de Sepeio,
piseposilus ecclesiaevestrse primum locum in sini- de Jaliniaco et deTededa cum omnibus appendiciis
slra parte chori oblineat, reliqui vero fratrcs cum suis ; prioralus de Saviniaco, de Bello-monte, de
iisdein clericis cominuniier sedeant. Cnpellani vcro Vecellis, et de Sancto Treverio cum ecclesiis, deci-
ecclcsiarum Sancli Salvatoris, Sanctse Agath:e , mis et pertinentiis suis ; prioralus de Audancia et
Saneli Joannis, Sanctse Gralse, Sancti Vigilii in Do- de Vera-Villa et de Veracco cum ecclesiis Sancii Ye-
'ininicis diebus et prsecipuis festiviialibus ad eccle- rani cum pertinentiis earum; monasterium de Cruce
siani vestram ad majorein missam convenianl. In cum ecclesiis de Flavino, de Aidoscbia, de Longa-
cicna vero Doniini, ad baptismum el in aliis solem- canal, de Bisonas, de S. Desiderio, de Sancta Marist
nilatibiis, sicul moresolilo divina consuevistis cele- de Sirata, de Leschas, de S. Hilario, de S. Urso, de
biare ofiicia, ita ab ulraque parte pacifice prsecipi- Fratta, cum parocbia de Monte, sicut rivtts dividit,
iims observandam. El pracfalis canonicis Sancli cum capclln de Bescosello cum decimis, et omnibus
Viiicemii seu quibuslibcl aliis perpetuum super lioe pertinenliis caruiii; prioratum de Porlu-Dei cum
silcniium iinpoiiinius, apostolica auctorilate moncn- ccclesiis, decimis el omnibus pertiuentiis suis; cellaiu
 U03 EUGENII III PAPiE 1104
de Belli-Cadro cum appendiciis suis : ecclesias de A Prohibemus quoque, ct aposlolica aucloritate inter-
Fischeo, de Monte-Ayraldo, deBalgro et deSabran; dicimus, ul infra terminos ipsius monasterii, vide-
ecclesiam quoqtie de Sanclo Libcrio cum appendiciis licet S. Martinum Salas Senochias, Carisium, Iocum
suis ; abbatias eliam, in quibus abbates instituere Silvani, Poisatum, quemadmodum a venerabili
consuevistis, vobis in perpetuum confirmainus. De- fratre nostrq Amedeo Lugdunensi archiepiscopo
cernimus ergo, etc. apostolicse sedis tegalo rationabili providentia sta-
Ego Conradus Sabinensis episcopus. tutum el probibilum est, nullus bominem capere
Ego Albericus Ostiensis episcOpus. vel invadere, sive assultum, vel quamlibet offensam
Ego Imarus Tusculanus episcopus. facere prsesumat. Monaslerium vero ipsum cum
Ego Odo diaconus cardinalis S. Georgii ad Velum capella S. Michaelis quse infra ipsuin coemeterium
Aureum. sita est, in ea libertale manere sancimus, quse a
Ego Guido diaconus cardinalis SS. Cosmse ei Da- bealo Gregorio sibi concessa est, et in qua per sexa-
miani. ginla annos quieie fuisse dignoscilur : ut obedien-
Ego Gregorius presbyler card. til. S. Laurentii lia autem et dispositione Cluniacensis abbatis et
in Damaso. monasterii, tam locus ipse quam fralres perpetuo
Ego Jordanus presbyter card. lit S. Sttsannse. maneant. Decernimus ergo, ut nulli omnino homi-
Ego Artaldus diac. card. S. Etistachii juxta tem- num liceal praefalum monasterium temere perlur-
plum Agrippinse. bare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas
Ego Hyacinlhus diac. card. S. Marisein Cosmedin. retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus
Dalum Transliberim per manum Roherti S. R. E. fatigare, sed omnia inlegra conserventur eorum,
presbyteri cardinalis et cancellarii, Kalcndis Fe- pro quorum guhernatiohe et sustentaiione concessa
bruarii, indictione ix, Incarnalionis Dominicaeanno sunt, usibus omnimodis profuiura, salva sedis
1146, ponlificatus vero domni Eugenii III papseanno i. aposlolicse auctoritate, el dioecesani episcopi cano-
LXXVUI. nica juslitia. Si qua ergo ecclesiaslica in futurum
Priiiitegtum pro monaslerio Naniuacensi. ssecularisve persona, hujus nostrse constitutionis
(Anno 1146, Febr. 9.) paginam sciens, contra eam temere venire tenta-
[COCQUELINES, II, 294.] verit, secundo lertiove commonita, nisi reatum
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dUeclis .suum congrue satisfaciendo correxerit, potestatis
filils, priori Nantuacensis monaslerii ejusque fra- honorisque sui dignilate careat, reamque se divino
tribus lam prsesenlibus quam fuluris, regularem G judicio existere de perpelrata iniquitale cognoscat,
vitam professis, in perpeluum. et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Do-
Aposiolici moderaminis clementiae convenit reli- mini Redemploris nostri Jesu Cbrisli aliena fiat,
giosos diligere et eorum loca pia protectione mu- atque in exlremo examine districiae ultioni sub-
nire ; dignum namque el honestati conveniens esse jaceat; cunctis autem eidem Ioco justa servantibus,
cognoscilur, ut qui ad ecclesiarum regimen as- sit pax Domini nostri Jesu Christi, qualeuus et hic
sumpti sumus, eas et a pravorum hominum nequitia fructum bonse actionis percipiani, et apud distri-
tueamur, et apdslolicae sedis patrocinio foveamus. clum judicem prsemia seternse pacis iuvenianl.
Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis Ameu.
petilionibus clementer annuimus, et praefalum mo- Datum Transtiberim per manum Roberti sancioe
nasterium, in quo divino mancipali eslis obsequio, Romanse' Ecclesiae presbytefi cardinalis cancel-
ad exemplar prsedecessoris nosiri felicis memorise larii, v Idus Februarii, indictione ix, Incarnationis
papac Lucii, sub beali Petri el noslra protectione Doniinicacanno 1145, ponlificatus doinni Eugenii
suscipimus et prsesenlis scripli privilegio commu- 111papse anno i.
nimus, staluentes, ui quascunqiie possessiones, ft LXXIX.
qusecunque bona idem monasterium in prsesenlia- Privilegium pro monasterio Mortulmaris.
rum jusle et canonice possidet, aul in futurum con- (Anno 1146, Febr. 14.)
cessione ponlilicum, liberalitate regum, largitione [Neustria pia, 780.]
principum, oblalione fidelium, seu aliis justis mo- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
dis, prseslante Domino, poteril adipisci, firma vobis liliis, Ai>/£, abbali de Morluomari, ejusque fratri-
veslrisque successoribus et illibata permaneant; bus lam prsesentibus quam fuluris, fegularem vitam
in quibus hsec propriis duximus exprimenda voca- professis, iri perpetuum, etc.
bulis : Pomerium, Treforlium, Calorum, Trevor- Pise postulalio. volunlatis efleclu debet prose-
gias, Rumiliacum, Calmum, Cinlriacum, Calargias, quenle compleri, etc.
Talussiacutn, Mozerias, Breynoiium, S. Albanum, Dalum Trahstiberim, per manum Roberli, S. R.
S. Martinum de Fraxino, Villelam juxta Ambro- E. cardinalis presbylcri et cancellarii,'xvi K3lend.
niacum, S. Germanum de Vallebona , Buencum, Martii, indictione ix, anno lncarnalionis Donii
Lovennam, Ardunum, Astinenum, villam j'uxta Ge- nicse 1145, poniiOcatus D. Eugenii III papse anno
toennas, S. Martinum de Verelalia, Serverincum. primo.
1105 EPISTOLiE ETi PRIVILEGIA. H06
LXXX. A Ego Hubaldus presbyter card. tit. S. Cfucis in
Privilegium pro monaslerio Cluniacensi. Hierusalem ss.
(Anno 1146, Febr. 15.) Ego Villanus presbyler card. tii. S. Stephani in
[Bibliolh. Cluniac, col. 1386.] Cceliomonte ss.
EUGENIUS episcojms, servus servorum Dei, charis- Ego Bernardus presbyter card. tit. S. Clemen-
simo filio in Cbrislo PETRO Cluniacensi abbati, tis ss.
'
ejusque successoribus regulariter substituendis in Ego Jordanus presbyier cardinalis tit. S. Su-
perpeiuum. sannae ss.
Cum omnibus sanctse Ecclesise liliis ex aposto- Ego Odo diaconus card. S. Georgii ad Velum
licse sedis auclorilale ac benevolenlia debilores exi- Aureum ss.
stamus, venerabilibus lamen personis, aique locis, Ego Guido diaconus card. SS. Cosmae et Da-
maxinie quoe sedi apostolicse semper specialius ac miani ss.
devotius adhseserunt, quseque ampliori religione Ego Octavianus diaconus card. S. Nicolai in Car-
eminent, propensiori nos convenit charilalis sludio cere Tulliano ss.
munire. Prsedecessores siquidem nostri sanctse re- Ego Gregorius diaconus card. S. Angeli ss.
cordationis, Joannes videlicet XI, item JoannesXIX, Ego Astaldus diaconus card. S. Euslacbii juxia
Agapitus, Benedictus VI, ilem Benedictus VII, Leo lemplum Agrippse ss.
VII, item Leo IX, Gregorius VI, ilem Gregorius VII, Ego Joanues' diaconus cardinalis S. Marise
Alexander II, Stephanus, Victor III, Urbanus II, Novse ss
Pascbalis II, Gelasius II, Cplixlus II, Honorius II, Ego Berardus diaconus card. S. Romanse Eccle»
Lucius II, Ecclesise Romanoe pontifices, Cluniacense sise ss.
iiionasierium singularis dileclionis ac liberialis prse- Ego Guido diaconus card. S. Mariae in Por-
rogativa donarunl, et universa ei perlinentia privi- licu ss.
legiorum suorum sanclionibiis muniverunt. Quorum Ego Pclrtis diaconus cardin. S. Marise in via
nos vesligiis inbxrenles statuimus, ut ecclesise Lata ss.
omnes, ccemeteria, monachi, elc, ut in diplomale Ego Cinthius diaconus cardin. SS. Sefgii et Bac-
Lucii, Patrologiw t. CLXXIX, sub num. 49, usque cbi ss.
ad hwc verba : Item ecclesiam de Rua quse ad mo- Dalum Transtiberim per manum Roberli S. R.
nasterium de Abbevilla pertinel, quibus subjicitur : E. presbyteri card. et cancellarii, xv Kalend. Marl,
Insulam Gravelonge cum Dertinentiis suis. Prohi- Q indict. ix, Incarn. Do.minicse1145, ponlificatus au-
bemus auiem, etc. tem domini Eugenii III papse anno primo
Ego Eugeniiis Catbolicse Ecclesioe episcopns ss. LXXXI.
Ego Conradus Sabinensis episcopus ss. Ad II. priorem el fralres S. Marcelli de Salselo.
Ego Albericus Osliensis episcopus ss. —Confirmai eis donum ecclesim de Savaiia faclum
ab Eustachio Valenlinensi episcopo, antequam
Ego Imarus Tusculanus episcopus ss. inobediens essel Romanm Ecclesiw.
Ego Gregorius presbyter cardinalis tit. Ca-
lixti ss. (Anno 1146, Febr. 15.)
Ego Wido presbyler cardinalis tit. S. Griso- [D. BOUQUET, Recueil, XV, 456.J
goni ss. EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
Ego Hubaldus presbyter cardinalis tit. S. Pra- ctis (iliis H. priori S. Marcelli, ej'usque fralribus,
xedis ss. salulem et apostolicam benediclionem.
Ego Hubaldus presbyler card. lit. SS. Joanniset Apostolicse sedis atictoritate compellimur juslis
Pauli ss. religiosorumprecibusclementerannuere.etsuam eis
EgoGilberius indignus sacerdos sanctse Romanse jiistiiiam conservare. Ideoqne, juslis vestris pcslu-
Ecclesiae ss. lationibus gratum impertientes assensum ecclesiam
Ego Guido presbyter cardin. tit. SS. Laurentii et de Salvalia cum appendiciis suis, quemadmodum a
Damasi ss. venerabilifratrenoslroC.(15)Valentinensiepiscopo,
Ego Nicolaus presbyler card. til. S. Ciriaci ss. antequam Romanse Ecclesise inobediens exislerei,
Ego Manfredus presbyter cardinalis* til. S. Sa- cum consensu tolius capiiuli sui vobis rationabili-
vinne ss. ter concessa est et scriptosuo firmata, vobis nihilo-
Ego Aribertus presbyter cardinalis S. Anasta- minus auctoritate apostolica confirmamus. Si quis
sise ss. autem huj'us noslrae concessionis paginam sciens,

(15) CnrrigeE, id esl Eustachio, de qno legitur in
Viia S. Joniuiis Valenlinensis episcopi : < Placuit
enim severitati npostolicse Eiislachium illius seriis
niiiislilem degradari, eligendique pasloris liberam,
quanium iu se eral, potestaiem clero delegat ac po-
puio. Erat aiitem vir ille nobililatis prosapia clarus,
luilitum millibtis, quibus vcl cnscs cinxeral ve)
large sua dederat, admodum gralus... Hic, pravis -
suasionibus fretus, minis ac lerroribus electionem
differt; summi decrela pontificis cui jam tunc ino-
bediens esse cceperai, polestalive cessare conten-
dit ; et annis seplem Valentinensis Ecclesia, do-
lnino papa jubenie lnnocentio , divino caruit offi-
cio, > etc.
 1107 EUGENH III PAPiE 1108
contra eam ire lentaverit, sciat se omnipotentis A vobis veslrisque
' successoribus el illibata perma-
'
Dei et bealorum Petri el Pauli aposlolorum ejus neant. .'
irara incursurum. Statuimus eliam ut in ecclesia veslra, in qua fra-
Datum Transliberim, xv Kal. Martii. tres vitam canonicam professi degunt, nulli omnino
post faciam ibidem professionem canon.icam exinde
LXXXH. liceat sine communis congregalionis permissione
Odoni priori et fralribus S. Martini de Cqmpis con- discedere; diecedentem vero nullus audeat retinere.
cedit < ut decedentibus canonicis B. Gervasii de
Ut auiem omnipotenti Deo quielius servire valeatis,
Encra, ibi monachi substiluantur. i
Febr. prohibemus ut nullus sibi advocatiam loci vestri
(Anno 1146, 20.) haereditario usurpare prsesumat, nec
[MARRIER,Histoire de Saint Martin des Champt, tanquam jure
p. 303.] aliquis vobis advocatus constituatur, nisi quem prse-
ECGENICS episcopus , servus servorum Dei, di- latus vesler communi fratrum suorum consilio ele-
lectis filiis ODONIpriori S. Martini de Campis, gerit, sicut ab eodem prsedecessore noslro papa In-
ejusque fiauibus , salulem et apostolicam benedi- nocenlio conslilutum esl. Sepulturam quoque illitis
. ctionem. loci liberam esse decernimus, ut qui se illie sepe-
Super controversia quse inler vos et canonicos B liri deliberaverit, devolioni el exlremse voluntati,
B. Gervasii de Encra super eadcm diuiius agitata nisiforie excqmmunicalus sit, nullusobsislal.salvo
cst, uiriusque partis rationes et allegationes dili- jure matricis ecclesiae. Obeunie vero le nunc ejns-
genler audivimus, et fratrum noslrorum consilio dem ioci prseposilo vel tuorum quolibet successorum,
eidera conlroversise (inem taliler imposuimus. Si quid nullus ibi qualibet subreplionis astutia seu violenlia
quod super eadem causa a Gaurino bona* memoria* prseponalur, nisi quem fralres communi consensu
Ambianensi episcopo religiosornm virorum consilio vel fratrum consilii pars sanioris, secundum
slatulumest, et prsedecessorum noslrorum felicis Dei limorem et beati Augustini Regulam provide-
memorise Innocentii etLuciiRomanorumponlificum rint eligendum. Decernimus ergo ut nulli omnino
scriptis et auclorilaie finnatum:ut videlicel dece- bominum liceal prsefalum locum lemere perttirbare,
denlibus canonicis, ibidem mona-chi subslituanlur, aut ejus possessiones auferre, vcl ablalas retinere,
salvis lamen eorum prsebendis qui superslites fue- minuere, seu quibuslibet vexationibiis faiigare;
riiil, nos iiiliilominus auctoritale aposlolicaconfir- sed omnia integre conservenlureorum, pro quortim
mamus , et raium manere decrevinius , et super gubernatione el suslenlatione concessa sunt, usibus
eadem causa perpeluum canonicis silentium impo- omnimodis profutura, salva sedis apostolica* aucto-
suimus. rilate et diiecesani episcopi canonica juslitia et re-
Daium Trnnstiberim, x Kal. Marlii. verenlia. Ad indicium autem bitjus a sede apostolica
perceplae protectionis aureum ununi nobis noslris-
LXXXIIL que successoribus singulis annis persolvetis.
Privitegium pro eccletia S. Marlini Buronensi. Si qua igilur in Tuturum ecclesiaslica ssecularisve
(Anno 1146,Febr.23.) persona hujus nosirse conslilutionis paginam viola-
[PETRISuevia eccles., 216.] verit, aut sciens contra eam venire tcntaverit,
ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclis secundo lerliove commoniia, si non reatum suum
liliis FREDERICO prseposito ecclesise B. Martini de congrua salisfaclione correxerit, poiestatis .hono-
Beyron , ejusque fratribus tam prsesenlibus quam risque sui dignitate careal, re:imqiie se divino jiidi-
fuluris regularem vilam professis , in perpetuum. cio existere de perpelrata iniquit.jle cognoscat, ct
Quoniam sine verse cullu religionis neccharilatis a sanclissimo corpore et sanguine Dei tt Doinim
uiiitas potesl .subsistere , nec Deo gralum exhiberi noslri Jesu Cbristi aliena fial alque in extremo
servitium, expedit apostolicse auctorilati religiosas examine districtse ultioni subjaceat. Gunclis autera
personas diligere, el earumquieli, auxilianle Domino, D eidem loco sua jura seryantibus , sit pax Domini
providere. Eapropter, dilecti in Domino (ilii, prne- noslri Jesu Clirisli, quatentis et hic frucium bonae
decessoris nostri felicis memorise papsc Innocentii actionis percipianl, et apud districlum judiceni
vesligiis inbsercntes, vestris juslis postulatiqnibus prscmia selernse pacis inveniant. Amen, amen,
clementer annuimus et prsefalam B. Marlini eccle- ainen.
siam, in qua divino mancipali estis obsequio, sub Ego Eugenius Caibolicse Ecclesise epise.
B. Pelri el noslra proteclione suscipimus, et prse- Ego Conradus Sabinensis episc.
senlis scripti privilegio communimus, statuentcs, Ego Albericus Osliensis episc.
ut quascunque personas, qusecunque bona tam ex Ego Odo diacon. cardin. S. Georgii ad Velum
dono bonae .memorise Peregrmi, nobilis viri funda- Aureuro.
torisloci veslri, quam aliorum Dei fidclium inproe- Ego Wido diac. card. SS. Cosmseet Damiani.
senliarum juste et canonice possidelis, aul in fu- Ego Ismarus Tusculanus episc.
turumconcessione ponliDcuni, largilione regum seu Ego Gubernator card. tit. Calixti.
principum, oblalione fidelium aut aliis jusiis mo- Ego Hubaldus presbyter cardin. lit. S- Pra-
dis, prsestanie Domino, noleritis adiz>isci, linna vedis. 7
1109 EPISTOLiK ET PRIVlLEGIA. 1110
Ego Gilbertus indij-nus sacerdos Sanctae Romanse A vel principum, oblalione fidetium, seu aliis justis
Ecclesiae. modis Deo propitio poterit adipisci, firma vobis et
Ego Barido presbyter card. SS. Laurentii ct Da- vestris successoribus et iilibatapermaneani. In qui-
masi. bus hjec propriis duximus exprimenda vocabulis :
Ego Bernardus presDyt. card. S. Clemenlis. < ecclesiain de Seneliaco (Seneli) et ipsum Seneliacuni,
Ego Jordanus presbyt. card. S. Susannse. villam Baldrici (Baudrevitle) cum terris arabilibus
Ego Octavianus diac. card. S. Nicolai iu Carcere el omnibus ad eamdem villam perlineniibus, j'usti-
Tulliano. tiam quoque ipsius potestalis, id est vicariam,
Ego GG. diac. card. S. Angeli. sicut a Carolo rege Francorum ecclesise veslrss
Ego Ostaldus diac. card. S. Eiislacbii. antiquilus donalam esse ejusdem regis privilegium
Ego Guido in Romana Ecclesia allaris minister aliestatur; ecclesiam de Arlheniaco (Ailhenai) cum
indignus. • terris arabilibus, in quibus olim fuerat villa quae
Ego Joannes diac. card. S. MariseNovoe. Peculiaris villa dicebaiur, et earumdem terrarum
Ego Gerardus diac. cardin. S. Romanse Eccle- decimis et domo in eadem villa sita, qtiam rex ab
sise. omni consuetudine et exactione deliberavil. Item
Ego Pelrus diac. card. S. Marise inviolalae. viliam quse Boilelum (Baului) dicilur cum adjacenti
Datum transcriptum (16) per manum Roberii san- territorio et lerragio ejusdem villae, elaliis consue-
ctaeRomanaeEcclesiae presbyteri cardinalis el vice- tudinibus; villam quse Cunita (Cuni) dicitur, cuni
cancellarii, vn Kal. Marlii, indiclione lx, Incarna- omnibus eidem pcrlinenlibus, tam in hominibus
tionis Dominicseanno 1145, ponlificatus vero domni quam in terris arabilibus, et decimis et cseteris <
Eugenii III papse anno prinio. ejusdem terrse cdnsueludinibus; terras quas habetis
LXXXIV. apud Marolium (Mareau) secus Piverim (Pitiviers),
terras quas habetis apud Romeliacum (Roumilli),
Bulta pro Sancto Evurtio Anrelianensi. terras quas habelis apud Sironville, terras quas
(Anno 1146, Febr. 24.) habetis apud Moncellos (Monceaux), et prope eas
[Gatl. Chr. nov., VIII, 507.] nemus quod vocatur Cantamerula (Chantemile), ter-
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis ras quas habeiis in vilta que Mantelii vocalur, terras
liliis ROGERIO abbati ecclesiae Sancti Evurlii Aure- quas habetis apud Merelatum (Merelay), el alias
lianensis, ejiisque fratribus, tam prsesenlibus quam aptid Geminiacum (Gemigni), el quidquid habelis
fuluris, regularcm vitam professis, in perpeluum. r apud Fayacum (Fay), villam quse Ursella (Oursel).
Ad hoc universalis Ecclesise cura nobis a provi- dicitur prope oppidum Balgentiacum (Baugenci),
soreomnium bonorum Deo est commissa, ut reli- ciiin lerris arabilibus, el lerragio, et totius viilse-
giosas diligamus personas, el beneplacentem Dco ccnsu et jiisiitia, et cselcris coiisuetudinibus; prsc-
religionem sludeamus modis omnibus propagare; bendam in ecclesia Sanctoe Crticis, sicut bactenus
nec eniiii Deo gratus famulalus impenditur, nisi ex eam quiele tenuistis; censum duodecim solidorum,
charitatis radice procedens a puritale religionis quem vobis Hugo filius Ernaudi; immunilalem quam
fuerit conservatus. Eapropter, dilecli in Doinino Carolus Magnus rex Francorum omnibus lerris el
filii, yeslris justis postulalionibus clemenler an- possessionibus vestris conlulit, ut vidclicet. ab
nuimus, el prsefatam ecclesiam, in qua divino man- omiiibus consueiiidiiiibiis et exactionibus quas offi-
cipati estis servilio, sub beali Pelri et nostra pro- ciales regis in ipsis capere coitsueverant liberse sint
lectioiie suscepimus, el prscsenlis scripti privilegic ubicuuque infra reguum suum sinl conslitutoe:
communimus. Imprimis siquidem statuentes, ul obeunte vero te ntinc ejtisdem loci abbate vel tuo-
ordq canonicus secun.dum beati Auguslini Regulam rum quolibet successoriim, nullus ibi qualibel sub-
el instilulionem fralrum Sancli Victoris Parisiensis, reptionis audacia vel violenlia praeponatur, nisi
qui per Dei gratiam in eadcm ccclesia instilulus D quem fratres de ipsius loci collegio, sive de alia
esse dignoscitur, perpetuis ibi temporibus inviola- congregalione ejusdem ordinis canonice providerint
biliter conservetur; nulli quoque fralrum posl eligendum. Sane laboruin vestrorum qtios propriis
factam ibidem professionem absque abbalis lotius- manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis
que congregationis permissione liceat ex eodem vestroruin animaliitm nullus oninino a vobis decimas
claustro discedere, discedentem vero absque omniuui exigere praesumal. Illas quoque decimas quae ad jus
lillerarum cautione nullus audeat relinere. Liceal ecclesiarum veslrarum pertinere noscunlur, de
auteni abbali qui pro tempore fuerit, in eum qui, manu laicorum acquirendi vel etiam redimendi libe-
vobis ignoranlibus autinvitis, discesserit, si secundc ram vobis concedimus facultatem.
tertiove commonitus redire contempserit, canoni- Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat
cam proferre senlentiam. Prselerea quascunque prselatam ecclesiam lemere perturbare, aul ejtts
possessiones, qusecunque hona eadem ecclesia im possessiones auferre, vel ablatas minuere, retinere,
presentiarum jusle et canonice possidel, aut in aut aliquibus vexationibus faligare, sed omnia in-
futurum concessione pontificum, largilione reguni tcsra coiiservcnlur eorum, pro quorum gttbernalioue
(16) Leg. Trunsliberim,
 lill EUGENII IIIPAPJE 1119
et suslentatione concessa siint, usibus omnimodis A Corviaeo intra raslrum silam; capellam de Barca;
profutura, salva sedis apostolicse aucloritate, et capellam de Marzaliis; capellam de Azano; capel-
dioecesaui episcopi canonica jusliiia. Si qua igitur in lam de Vallera inferlore; capellam de Travagnano,
fulurum ecclesiaslica ssecularisve persona, hanc capellam de Tereplio; capellam Sancli Secundi,
nostrae conslitulionis paginam sciens, contra eam capellam de Pizzo, capellam de Palazione; capellam
temere venire lentaverit, secundo tertiove commo- de Vicolongo; capellam de Sala; jus quod habelis in
nila, si non salisfactione congrua emendaverit, po- capella Sancii Georgii de Pratis, el capella de Pon-
teslalis et honoris sui dignitale careat, reamque se licello, ac in capella de vicoPauli; capellam de
divino judicio exislere de perpetrata iniquitate Ulnio; capellam de Calerno cum bospilali; capcllam
cognoscat, et a sacralissimo corpore et sanguine Sancti Laurenlii de Meletulo cum omnibus ad prse-
Dei et Redemptoris nosiri et Domini Jesu Christi dictas plebes et capellas jure pertinenlibus, decimas
aliena fiat, atqite in extremo examine districtae omnium inbabilanlium in ipsa civitate, et in sub-
ultioni subjaceat. Cunctis auiem eidem loco jura nibiis, quemadmodum secundum divisionem ple
servantibus silpax Domini nostri Jesu Christi, qua- bium eas usque ad liaectempora legilime possidelis:
tenus el liic fruclum bonae actionis percipiant, el veslram partein oblationum qtrse offerunliir in vigilia
apud districlum judicem prsemia seternse pacis in- g et in festivilate Sancti Domnini de Burgo, el in As-
veniant. Amen. sunipiione Beatse Marise, in plebe de Cornilio.
Datiim Transtiberim per maimm Roberli pre- Decernimus ergo, ut nulli omnino ccclesiasticae
sbyteri cardinalis el canceilarii, vi Kalendas Martii, vel saeculari personse fas sit eamdem canonicam te-
indiciione nona, Incarnationis Dominic;e anno 1146, mere pcrturbare, aut bona vestra vel possessiones
poiitificalus vero domni Eugenii lerlii papse anno n. auferre, relinere, minuere, seq quibuslibel indebilis
exactiouibus fatigare; sed omnia integra conserven-
LXXXV.
tur eorum, pro quorum gubernatione et suslenta-
Privitegium pro ecclesia S. Marim Parmensi. lione concessa sunl, usibus omnimodis profulura,
(An. 1146.) salva episcopi vesiri canonica juslitia et reverentia.
[AFFO,Hist. di Parma, II, p. 363.J Ad indicium aulem bujus a sede apostolica receptse
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis proleclionis bisanlium untim aureum nobis noslris-
liliis AICARDO Parmensis ecclesise prseposilo, ejusque que siiccessoribus annualiter persolvelis. Si quis igi-
fralribus tara prsesentibus quam fuluris canonice tor in futurum, hanc nostroeconstilutionis paginam
substituendis, in perpetuum. sciens, contra eam temere venire lentaverit, se-
Pise poslulatio volunlalis effectu debet prose- ctindo leniovecommoniius, si non satisfactione con-
quente compleri, qualenus el devotionis sinceritas grua emendaveril, potestatis honorisque sui digni-
laudabiliter enitescat el ulilitas poslulala vires in- tate careal, reumque se divino judicio existcre de
diibitanler assumat. Enpropter, dilecli in Domino perpelrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo
fitii', prsedecessoris nostri felicis memorise papse In- corpore ac sauguine Dei et Domini Redemptoris
nocenlii vestigiis inhserenles, veslfrs justis postn- nostri Jesu Christi alienus fiat, aique in exlremo
laiionibus clemenier annuimus, et prsefatam eccle- examine dislrictse ullioni subjaceat.
siam' in qua divino mancipati estis obsequio, sub Cunclis autem eidem loco justa servantibus, sit
beati Pelfi ei nostra proleclione suscipimus, et pax Domini noslri. Jesu Christi, qitntenus et hic
prsesentis scripti privilegio commtinimns; slatuen- fruclum bonseaclionis percipiant, et apud districtum
tes ut qtiascunque possessiones, qusecunque bona in judicem prsemia seternse pacis inveniant. Auien,
prsesentiarum juste el canonice possidetis, aut in anien, atnen.
fulurum concessione ponlificum, largitione regum Ego Eugenitis CatholicseEcclesise episcopus ss.
vel principum, oblalione fidelium, seu aliis justis Ego Conradus Sabinensis episcopus ss.
modis, Deo propitio poteritis adipisci, (irma vobis Ego Imeriiis Tusculanus episcopus ss.
vestrisque successoribus et illibata permaneant. 0 Ego GG. presh. card. tit. S. Calixli ss.
In qtiibus hsec propriis duximus exprimenda voca- Ego Guido presbyt. card. til. S. Grysogoni ss.
bulis : monaslerium Sancli Quii.itini cum ecclesia Ego Hubnldus presbyt. card. Sanctse Praxedis ss.
Saucia* Mariae de<Piano el cseteris ad ipsum jure Ego Guido presbyt. card. tit. SS. Laur. el Da-
perliiiehiibus; ecclesiam Sanclse Christinse; eccle- masi ss.
siam Sancli Nicolai, ecclesian) Sancli Antonini, Ego Odo diac. cardinalis Sancli Georgii ad Veliiin
ptebem Saiicti Pancralii cum ecclesia Sancti Nico- Aureurii ss.
lai, et hospitale ejus jttxta Taronem, el cum ecclesia Ego Grcgorius diac. card. S. Angeli ss.
Sancti Anastasii, infra urbem, el cseleris ad ipsam Ego Guido diac. cardinalis Sanclse Marise in Por-
plebein pertinentibus; plebem Sancti Mariini cum licii ss.
deciinis; plebera Sancli Prosperi cum decimis; ple- Datnm Trnnstiberiin pcr manum Roberli snnctse
bem de Purpurano cum capellis suis; plebem de Romansc Ecclesise presbyteri cardinalis et cancel-
Malandrinno; plebem Sancti Cassiani cum decimis; Inrii, v Kal. Hartii, indiclione IX, Incarnationis Do-
capellain de Viligunno; capcllam de Marano, capcl- miiiicse auno 1145, poniificatus vero domni Eu-
lam dc MeleUilo; capcllain deBallone; cauellam de genii III anno secundo.
 1113 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA. 1H4
LXXXVI. A auiem post eamdem pracdccessoris nostri conces-
Privilegium pro ecclesia S. Andrem Roffensi. sionem contra ejusdem institutionis lenorem sunt
(Aiuio 1146, Febr. 25.) subrogati, amoveri prsecipimui, atque donationes
[WHARTON, Anglia Sacta, I, 344.] sive alienationes bonorum ipsius ecclesise quse ab
EUGENIUS episcoptts, servus servorum Dei, dilectis Isdraele quondam ejus archiepiscopo postmodum
filiis BRIENO priori ecelesioe B. Andrese Roffensis et faclse sunt, evacuamus, et irritas esse censemus.
ejus fratribus tam prscsentibus quam futuris, regu- Et quia Petrus bonse memoriae Tarenlasiensis ar-
larem vitam professis, in perpetuum. chiepiscopus ecclesias S. Mauritii, de Landriaco,
Ad hoc universalis Ecclesise cttra nobis a provi- de Raslheco et de Peselo, Witierlo et Petro fratri
soreomnium bonorum Doniino commissa esl, ul re- ejns, sive alicui de genere ipsorum sub excommu-
ligiosas diligamus personas, eic. Quapropter, di- nicalione dnre prohibtiil; nos sicut n prsedeCessore
lecii in Domino filii, vestris juslis postulaliouibus noslro pioe recordalionis papa Lucio confirmatum
aiinuiinus, et prsefaiam Andrese apostoli ecclesiam, esl, hoc ralum habenles coiifirmamus.
in qua divinq mancipati eslis serviiio, sub B. Petri Dalum Transiiberim, iv Kalend. Martii, indiciione
ct nostra proteclione suscipimus, et prsesenlis scripli octava, Incnrnatiouis DominiCse anno millesimo
privilegio communimus, slaluentes, ul quascurique D cenlesimo quadragesimo qitinto.
possessiones, quscctinque bona tam ex dono quam el LXXXVIH.
roncessionc bonae memorise Lanfranci, Anselmi,
Confirmat jura el possessiones canonicorum regula-.
Radulli, Tbeobaldi Cantuariensium arcbiepiscopo- rium ecclesim S. Petri Tarentasiensis, ei stuiwt
ruiri, el Gundulfi Roffensis episcopi, "Willclmi el ut ibi semper ordo regul. secundum S. Auguslini
Ilenrici Anglorum regum, alioruinqiie fidelituri im- Regul. observetur.
praesentiarum juste el canonice possidelis, aul in (Anno 1146, Febr. 28.)
fulurum polerilis adipisci, firma vobis veslrisque [Ibid.]
successoribus el illibala permaneant. Concessionem EUGENICS episcoptis, servus servorum Dei, dilcctis
autem vobis ralionabililer factam ab Ernulfo epi- filiis canonicis Tarentasiensis ecclesise tam prsesen-
scopo veslro de synodalibus denariis, et scripli ejus tibus quam fuluris regularem vilam professis, in
paginam confirmatam et ralam esse censemus. Prse- perpetuum.
terea concordiam, quoe inter vos el venerabilem Quoniam sineverse cullu religionis.nec charitalis
fratrem nostrum Ascelinum episcopum vestrum per unitas potest subsislere, nec Deo gratum exbiberi
praefalum Theobaldum Cant. archiepiscopum de p servilium, expedit aposlolicse auctorilali religinsns
Lambetha el qnibusdam aliis possessionibiis jusie personas diligere, et earum quieli, auxiliaiite Do-
ct canonice facta est, raiam et firmam esse decrevi- niino, providere. Eapropter, dilecli in Domino filii,
mus. Prseposilurain quoque ipsitis civiiatis, sicut venerabilis fralris nostri Petri Tarentasiensis ar-
bacienus super hominesveslros et episcopi et proe- chiepiscopi precibus inclinaii, vestris justis.posiu-
posilurse regis quarlam partem ralioriabiliter lia- lationibus clemenler anntiimus, el prsedecessqiis
buistis, socam etiam et sacam, tol et leam, et iu- nostri felicis memorise papse Iniiocentii vesligiis
fanglheof, cseleras quoque consueludines el liberla- inhserenles, proefulam B. Pelri ecclesiam, in qtia
tes veslras, vobis confirmamus, etc. diviiio mancipali estis obsequio, sub ejusdem apo-
Dala Translibcrim per manum Roberti S. R. E. stolorum principis el noslra protcciione siiscipimus,
cardinalis presbyleri et cancellarii, v Kalend. Maii, et prsesenlis scripti privilegio communimus : in
indiciione vm, anno Incarnationis Doininicae 1146, priinis siquidem slaluenles ut ordo canonicus
pontificalus vero Eugenii III papse anno u. secundum B. Augiistini Regtilam perpetuis ibi lem-
LXXXVII. poribus inviolabiliter conservelur , qiiascunque
Instilulionem canonicorum regularium in ecctcsia prscterea possessiones, qusecunque bona inprae-
Tarenlasiensi laudat. ]D seutiar.um jusle el canonice possidetis, atit in 1'uiu-
( Anno 1146, Febr. 26.) rum concessione ponlificum, liberalilate regum ,
[Gall. Christ. nov. XII, Inslr. 382.] lnrgitionc principum, oblalione fidelium, seu aliis
EcGENius,servus servorum Dei, venerabiii fratri justis modis, prsestanle Domino, poteriiis adipisci,
PETROTarentas arcbiepiscopo, ejusque fratribus , firma vobis veslrisque successoribus . et illibata
salulem el apostolicam benedictionem. permaneant. Statuimus etiam ut, obeunlibus cano-
Officii noslri nos hortalur auctorilas jnstas prer nicis quos in ecclesia vestra esse constai, nullus
ces attendere, el beneplacentem Domini religionem eis nisi regularem viiani professus canonicus subsli-
modis omnibus propagare. Proinde inslitulionem luaiiir.
canonici ordinis secundum B. Augustini Regulam in Dccernimiis ergo ul nulli omnino hominum liceat
ecclesia Tarentasiensi, prsedecessoris noslri fclicis prsefaluin lociim temere perturbare, aul ejus pos-
memorise papoeInnocenlii concessione factam apo- sessionesauferre, vel ablatas retiitere, minuere, seu
slolicae sedis munitnlue confirmavimus, slaluentes quibuslibet vexalionibus fatigare, sed omnia inlegra
ut obeuntibus canonicis qui ibi sunt, nullus eis nisi conserventur corum, pro quoruin gubernaiione et
regtilareui vilani professus substitualur. Quotquol suslenlalione coucessa sunt usibus o nniiiiodis pro-
1115 EUGENII111 VAPJE 1116
fulura, salva sedis aposlolicse aticloritale, etTa- A Cum universis sanclse Ecclesiae filiis ex aposto-
rentnsiensis archiepiscopi canonica jtistitia et reve- licse sedis, auclorijale ac benevolenlia debitores
rentia. Si qua igilur in fuiurum ecclesiastica ssecu- existamus, illis tamen locis atqtie personis, quas
larisve persona, hujus nostrae conslitulionis pagi- specialiler ad pronrietatem ct defensioriem scdis
nam sciens, conlra eam teraere venire leritaverit, apostolic33periinere noscunlur, propensiori nos con-
secundo tertiove coinmoiiila, si non realum suum venii charitaiis sludio iinminere, et ne pravorum
congrua satisfactione correxerit, potestatis hono- hominuin agitentur molestiis, palerna sollicitudine
risque stii dignitale careat, reamque se divino providere.
judicio existere de perpetraia iniquitate cognoscat, Eapropler, dilecte in Domino fili Gervasi abbas,
et a sacraiissimo corpore et sanguine Dei etDomini tuisjusiis postulalionibus clementer annuimus, et
Redemptoris noslri Jesu Cbristi aliena fiat, at- prsedecessornm noslforum , Romanqrum videlicet
que in extremo examine districtse ullioni subja- pontificum, vestigiis inhserentes, Westmonaslerii
ceat. Cunctis auiem eidem locosua jura servantibus Cflenobium, quod in honqre Beatqrum aposlolorum
sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic Petii etPauIi fundatum esse dignoscilur, sub ejtis-
fructum bnnse actionispercipiant, el apud dislriclum dem apostolorum principis el sanclse Romanse Ec-
judicera prsemia aelernse pacis inveniant. Amen, clesise, cujus j'uris constilit, tutela et proprietale
amen, amen. lantum manere censemus, et proesenlis scripti pri-
Ego Eiigenius Catholicse sedis episcopus ss. vilegio communiinus, statuenies, ut cuncta quse
Ego Conradus Sabinerisis episcopus ss. idem monaslerium a sui principio usque ad pra>-
Ego GG. presbyter cardinalis liiuli Callixli ss. sens, concessione et donatione, necnon el libernli-
Ego Oddo cardinalis S, Georgii ad Velum Au- late privilegiorum et charlarum, notitione regum
rcum ss. nobilium aiitiquomm, ^Edgari videlicet, atque reno-
Ego Albericus Ostiensis episcopus ss. vatoris Ecclesise illitis gloriosi regis Eadwardi,
Ego Gnido diaconus cardinalis SS. Cosmse et eorumdemquusuccessorum Willielmiel Henrici, sive
Damiani ss. Stephani, aliqrumque principum, sive fidelium ob-
Ego Raynerius presbyter cardinalis titulo S. Pri- linuit, vel in futurum oblinebil, sint omnino libera,
scae^ss. et ab omni invasione vel inquieiudine omnium ho-
Ego Octavianus diaconus cardinalis S. Nicolai in minum ctijuscunque ordinissint, vel potestaiis, ab-
Carcere Tulliano ss. '
solula.
Ego Guido presbyler cardinalis tilulo SS. Lau- Q Prseterea renOyamus, concedimusel permittimus,
rentii el Damasi ss. ex auctoiitate Dei el sanctorum aposlolorum Petri et
Ego Befriardus presbyter cardinalis lilulo S. Cle- Pauli.alque bujiissanctse Romanse sediset nostra in
mentis ss. perpeluum corroborando confirmamus chartas, privi-
Ego Cinibius diaconus cardinalis SS. Sergii et legia regum prsenqminalorum atquealiorum cujiislibet
Bacchi ss. scripla nobilium; necnonetiam ct illaquaebealus ar-
Datum Transtiberim per manum Roberli S. R. E. chiprsesul Dunstaiius ad luitionem loci illius ecclestse.
prcsbyleri cardinalis el cancellarii, IVKalend, Mart. cideincontuliL scripia, ut sil perenniterlocus ab omni
indict. ix, Incarnat. Domin. anno 1145, pontificalus servitio et episcopali dominalionepcnitussegregaius.
vero doinni Eugenii papselll anno n. Possessiones vero el liberalitates in urbe et extra
":',',".. ,.V . LXXXIX. ..;.'.,. terrarum vel ecclesiarum, sive deciinarum donalio-
Universos Dei fideles per Galliam constitutos ad nes, insuper et digriitales el omnia doiiala vel in
suscipiendum bellum sacrum hortalur. poslerum adjicienda, quse ad libertatem el exaltatio-
(Anno 1146,Mart. 1.) nem loci illius, ad honorem Dei pertinentia, reges
[BOCZEK, Cod, diplbm. Morqv., 1,241, ecodicemembr. aiiliqui seu quicunque alii bomines pie contulerunt,
ssec. xiv, in 4»', iii arcbivo capituli Olotiiucensis, D et
cujtis est tilulus : Episloldt BiBernardi Clatwvdl- privilegia et charlas, quse ex eis factse luerunt,
tensis, elc>^ sigri. n, CXXVI. — Hsec epistola, divina et robustissima aucloritale nostra apostolica
paucis imitaiis, legitur stipra, sub num. 48, sed confirmamus et rata ac inlemerata in perpetuum
Ludbvicb regi insciipta, data Vetrallse Kai. De- esse decernimus in omnibus,
cenibr. .1145. Leciionunj varieiaien) ibi nota- proutcunque ejusdem
UHlS.1 , ' ecclesise, sanctse chartse lestanlur et privilegia, itaut
: XC. - • • '.••. nullus contra bona prsefatscecclesise, saiiclse Romanse
Ecclesise concessione noslraque coniirmatione robo-
Privilegium prb cwnobio SS. Petri el PduliWestmo-
.-;. naslerii. rata, aliquid agere audeat, vel quoquo modo eaidein-
(Anno 1146, Mart. 8.) ceps infringere, vel miniiere prsesumat.
[RYMEII,Fwdera.l, 14, ex orig, bibl. Colton., Siatuinius etiam, etsub iioiniiie sanclse auctorila-
Aug.lt, 50.] lis et obedientise prsecipimus ut cellse quse prsefaio
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto illi adjacent loco, oninibus modis tariquara suse pro-
filio GERVASIO,' Weslmonaslerii abbati, ejusque suc- prioe]mati'isiiitsubjecla3; et quemomnis congregalio
ccssofibus regulariler siibsiiluendis, in oerpc- mairis Ecclesiseconiinuniter eiegerit, ipsis tanquam
tujniil ii) oninibus subjectis cuslos prseftciatur.
1M1 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1118
Si qua igitur in fulurum ecclesiasiica ssecularisve A j XCII.
persona, liujus nostrse constitutionis paginam sciens, Ad abbatem Sugerium. — Ul monasterium B. Me-
contra eam temere venire tenlaverit, secundo ter- dardi a comite Suessionensi prmgravatum adjuvet
tiove commonita, si non salisfaclione congrua apua regem.
(Anno 1146, Mart. H.)
emendaverit, potestatis lionorisque sui digriilate ca-
reat, realamque se divino judicio de perpetrata [ MANSI,Concil., XXI, 647. ]
ECGENIUS cpiscopus, servus servorum Dei, dilecto
iniquilale, cognoscal, et a sacratissimo corpore et fiilio SUGERIO abbati S. salutem el aposto-
sanguine Dei ac Domini Redemptoris noslri Jesu Iicam benediclionem. Dionysii,
Cbristi aliena fiat, alquein exlremoexamine dislri-
ctse ullioni subjaceat. Cunclis autem eidem loco Notilise luse non exslat incognitum, monasterium
Beali Medardi Suessionensis juris beali Petri exi-
jusla servanlibus sit pax Domini noslri Jesu Cbri-
sii, quatenus e( hic frucium bonse aclionis perci- siere, et ad defensionem ej'us, et sancloe Romanse
piani el apud dislriclum judicem prsemia aeterhae Ecclesise specialiter pertinere. El quia idem mona-
sterium ab Ivone comite Suessionensi, occasione
pacis inveniant. Amen.
Ego Engenius Calbolicse Ecclesise episcopus. pecunise, quam ab abbale ipsius loci exigit, sicul
n accepimus, plurimum prsr-gravalur, discretioni luse
Ego Conradus Sabinensis ep:scopus.
Ego Imarus Tnsculanus cpiscopns. pcr apostolica scripla rogando mandamus, quale-
nus pro reverentia beati Petri ac noslra ipsum ab-
Ego GG. presbyler card. til. Calixli.
baiem et fratres ejus super hoc et aliis, in quibus
Ego Ramerius presb. card. lit. S. Priscse.
tuo indiguerint auxilio, jtives, et manuteneas, et
Ego Octavianus diac. card. Sancti Nicolai in eorum
Carcere Tulliano. erga regiae dignitatis excellentiam, cujus
familiariiatis et consilii talenltim accepisse cogno-
Ego Gregorius diac. card. Sancti Angeli.
Datura Kansliberi (17) permanum Roberli sanclse sceris, intercessor et adjutor existas, ul beati Petri
et sedis apostolicae majorem promerearis graliam.
RomanseEccIesisepresbyteri cardinalisel cancellarii, Dalum Transliberim, v Idus Marlii.
viii Idus Marlii, indiclione ix, Iiicarnationis Domi-
XCIII.
nicseanno 1145, poiilificalus vero domui Eugenii
Ad Egelbertum episcopum et canonicot Bambergen-
papse III anno n. tit Ecclesim— De Henrici imperaloris tanclitate,
miraculit et canonitatione.
XCI.
(Anno 1146, Marl. 14.)
Ad capellunos Ecclesim Placentinw. „' [ MANSI,Concil., XXI, 650. ]
(Anno 1146, Mart. 10.) ECGENIUS episcopus, servus servorum Dci, vene-
[ CAHPIHitt. Eccl. di Piacenxa. I, p. 144. Lib. Pri- rabili fratri EGELBERTO episcopo, et dileclis filiis ca-
vileg. cathed. Placent. p. 46 a tergo. ] nonicis Rambergcnsis Ecclesiae, salulem ct aposto-
EUGENIUS episcopus, servus servor.um Dei, dilectis licam benediciionem.
filiis S. Euphemise, S. Gervasii, S. Protasii, S. Pe- Sicut per lilteras el nuntios veslros vobis man-
tri de Foro, S. Juliani, S. Martini de Foro, S. Dom- dasse meminiinus, venerabiles fratres noslios N.
nini, S. Alexandri, S. Marlini de Burgo, S. Vin- Sanclse Rufinseepiscopuin, et N. presbyierum car-
centii, S. Siephani, SS. Joannis et Pauli, S. Zeno- dinalem, pro divcrsis negoiiis ad partes illns de
nis, S. Fauslini, S. Michaelis, S. Agalbse, S. Marise noslro latere delegavimtis, eisque viva voce in-
de Sperono et S. Marise de Porta Gariverli capella- junximus, ut ad Ecclesiam yestram accederent, at-
nis, salutem et aposlolicam benediciionem. que de vita et miraculis Heniici regis rei veritatem
Perlaius est clamor ad aures nostras, quod cum diligenter inquirerent, et lilieris suis nobis signifi-
juxta antiquam matricis Ecclesise vestrse Placen- carent. Nunc autem eorumdem fratrum nostrorum,
tinaeetcapellarum veslrarum consueludinem in ma- et multorum religiosortim el discretomm virorum
jori ecclesia in sabbato sancto baptizare debeatis ; D altestatione, de caslitate ipsius, de fundalione Bam-
nunc illud consuelum servitiuin prsefatse ecclesise bergensis Ecclesiae, et mullanim aliarum, quarum-
vullis subtrahere, et debitam matri vestrse obedien- dam quoque episcopalium sedium reparatione, et
tiam denegare. El quoniam anliquam et ralionabi- multiplici eleemosynarum largitione, de comrersione
lem consuetudinem evacuari nolumus, per aposto- regis Slephani el tolius Hungarise, Domino coope-
lica vobis scripta prsecipiendo mandamus, quate- ranle, pereum facta; de glorioso etiam ipsius obiiu,
nus prsefalum veslrse dcvotionis obsequium eidem pluribusque miraculis post ejus obiluin ad ipsius
£eclesi:c humililer exhibeatis, et nullam exinde corporis prsesentiam divinitus ostensis, mulla co-
contradiclionem facere prsesumalis; alioquin con- gnovimus. lnler quse illud prsecipuum el memora-
lempiuin vestrum nullatenus prseteribimus impu- bile plurimum attendenles, quod cum diadema sce-
nitum. ptrumqueimperii suscepisset, non imperialiler, sed
Datum Transtiberim, vi Idus Marlii. spiritualiter vixit. In tolo eliam legitimo posiius.

(J7) Leg. Traustiberim.

1119 EUGENH UI PAPiE 1120
'
quod paucorum fuisse legitur, integritatem casti- A usum pallii confirmamus. Atque ad majorem reve-
monise usque in finem vitse conservavit. Quse qui- renliam per supradiclas provincias vexillum Domi-
dem nos omriia simul perpendenles, atque devotio- nicaecrucis ante vos deferri concedimus, sicutetiam
nemvestram, eiEcclesise Bambergensis, quaesanctse antiqua prsedecessorum vestrorum consueludp ob-
Romansp Ecclesise soli subesse dignoscilur, diligen- titniit. Prseterea quascunque posscssioiies, qusecun-
ter considerantes, tametsi hujiismodi peliiio nisi in quebona in praesenliaritni juste et canonice possi-
generalibus conciliis admitii non soleat, aucloritale des, aut in futurum, etc. Obeunte vero te nunc
tainen sanciae Romanse Ecclesise, quse oinnium ejusdem ecclesise. archiepiscopo, vel tuorum quo-
conciliorum firmamentuni est, peliiionibus vestris libet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis
acquiescimus, atque ejusdem memorabilis vjri, cu- aslutia seu violenfia prseponatur; nisi quem proe-
jus exaltationem requiritis, fratrum nOslrorum ar- false ecclesise canonici secundum Deum el statula
cbiepiscoporum, et episcoporum, qui prsesentes ade- sedis apostolicie ,canonice providerint eligenduin.
ranl, communicatoconsilio, memoriam intersancios Decernimus ergo ut nulli omnino boininum liceal
de ccetero fieri censemus, et anniversarium ipsius eamdem ecclesiam vel personam tuam letnere per-
diern soICniniler celebrari conslituimiis. Veslra ila- „ lurbare, eic.
que intefesl sic in sanctse Romanse Ecclesiae obe-
dienlia et fidelilate persislere, et ei dignae devotio- xcv.
nis obsequio respondere, ut ampliori B. Pelri et Bulla
iioslra gratia digrii inveniamini. pro confirmqlione bonnrum\ el immuiuiaium
Tongerlow.
Dala Transliberim, secundo Idus Martii.
(Ai.no 1146, Mart. 15.)
XCIV. [HUGO,Annales Prwmonslral., II, 593.)
AdPelrum Biluricensem archiepiscopum. — De pri- EUGENIUS episcopns, servus servorum Dei, dileclis
matu in provincias Biluricensem et Burdigalen- filiis HENRICO abbaii ecclesioeBeatsc Marise de Ton-
sem.
gerloa, ejusque fralribus, tam prsesentibus quam
(Anno 1146, Marl. 15.) futuiis, regulaiein vitam professis, in perpetuam rei
"
[ MANSI,Concil.', XXI, 668.] inemoriam.
EUGENIUS Desiderium quod ad rcligionis proposilum et ani-
episcopus, servus servorum Dei, vene-
rabili fratri P. Bituficensi archiepiscopo ejusque marum salulem perlinere inonsiralur, a.nimo nos
successoribus canoniCe substiluendis, in perpetuam C *-"decet libenli concedere et petentiuin desideriis con-
niemoriam. gruum imperliri suffragium. Eapropter, dilecli in
Officii noslri nos horlatur auctoritas pro eccle- Domino filii, vestris justis petilionibus clemenler
siarum statu paterriam sollicitudinetri gerere, et ea- annuimus, el praefatain BeataeDeiGenilricissemper-
rum quieti ac paci auxiliante Doriiirio salubriler que virginis Marise Tongerlensem ecclesiam, in qua
divino mancipati estis obsequio, sub beati Pelri et
providere. JiiStuin namqueest ut digiiitaiem Eccle-
sise vel personis aposloticse sedis Jtberalitate con- noslra proteclipne suscipimus, prsesenlis scripli pri •
cessain, nos quoque aiiclore Deo firmam et inviola- vilegio comrounimus, statuentes, ut quascunque pos-
bilem conservemus. Tuam ergo, fraler in Christo, sessiones, qusecunque bona eadem ecclesia inprse-
charissime Petre archiepiscope, devolionem circa: sentiaruiri juste el canonice possidet, aut in ftiiurum
nos, et circa sanctam Romanam Ecclesiam, cujusj concessione pontilicuin, liberalilale regum, largi-
filius specialis es, et in qua sacros ordines susce- tione principum, oblatione fidelium, seu aliis juslis
pisse dignosceris, attendentes, nobilem Bituricen- modis, prseslanle Domino, polerit adipisci, firma
sem ecclesiam, cui Deo auciore prsesides, B. PelriI vobis vestrisque successoribus et iilibaia perma-
et noslra proteclione suscipimus et prsesentis sCripli; r neant, in quibus haecpropriis duxiraus exprimenda
" v.ocabutis : duas partes decimse ejusdem eCclesiseet
prlvilegio communimus. Prsesenlis itaque privilegiiI
40 bonarios cura molen-
pagina confirmamus, ut superdUas provincias, vide- doininicaturani, videlicet
licet super ipsam Bituficensem, et super Burdiga-. dino uno; lerram in eadem parochia solveiitem an-
leiisem, primalum oblineas, siculhactenusobiinuisse , nuatim decem et novem sextaria brasii cuin decem'
ibidem solventem
dignosceris. Dioeceses vero illns quse intra eamdemi vasculis hordei; terram insuper
provinciam Bituricenscm sitse sunl, in lua litorum- diiodecim solidos el denarium unum ciim cseteris
manso uno solvente manipulum
que successofiim polestate ac subjectione persisteree terrse debitis, et
et insuper ifiarisum^unum ; Wimple man- :
constituimus, videlicet Claromontensem, Lemovi-. qtiartum,
solidos Cum cseteris debitis,
censem, Riitensem, Albigensein, Candurcensem, elt suin solveiitem quiiique
Mimateiisem. Et ipsaruni civitattiin episcopi ipsain, Lanchem mansuiri sblvenlem quinque solidos cum
solidos et
Bituricenserii ecclesiam matrerii et magistram reco-. suis debitis, Vuele terram solvenlem tres
lerram quam susce-
grioscant, atque libi tuisque successoribus tanquamn dimidiam cum reliquis debilis;
duo sexlaria
proprio metropolilano obedientiam ac reverentiami pistis ab Engelberto, pro qua annuatira
huiuililercxhibean!. Porro tibi tuisquesuccessoribus s ct dimidium brasii et duodccim denariosei exsolvitis.
H51 EPISTQLJEETPRIVILEGIA. 1122
Oninem possessionem Hiiberti in Evtiin, tam in A XCVI.
allodio, qiiam In hsereditale vobis collatam; lerrnm Ad cterum et popuium Tornacensem. — Episcopum
solvenlem duodecim denarios canonicis de Lyra ; postliminio Ecclesim Tornacensi restiiulum, a te
terrnm quse sotvit unum denarium super altare consecralum mittit.
Sancli Gummari; terram qttse solvil duos solidos (Amio H46, Mart. 15.)
canonicis de Brussella Lovaniensis monelae.Ex dono [MANSI,Concil., XXI, 665.]
Arnoldi dimidiam partem de Calmelboll. Ex dOno EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
Conradi mansum unum solveniem quartum mani- ctissimis filiis clero el populo Tornacensi, salutem
putum et sex denarios' in Lifterde; omne allodium ct apostolicnm benedictionem.
Arnoldi in Nile ab eo vobis collalum ; ex dono Gc- Tomncensis Ecclesia in proprii pastoris absenlia
rardi etWiberli fratrum diraidium fundum ecclesise a longis retro lemporibus pluriinuir. laboravil: et,
in Beinthem; ex dono ejusdem Wiberti dimidium sicut mulioriim religiosoitun etdiscrctorum virorum
fundum ecclesise de Orbeca, decimas autem quas aliestalione cognovimus, tain animartim quatn cor-
canonice possidetis, vobis nibilominus confirma- poriim damna plurima el gravia deiriinenta susti-
mus. Probibcmus antem ut ipsius loci advocatiam nuit. Audivimus enim multa millia hominum in
nuJlus usurpet, sed domintis Lovanise qui pro leiit- B ' eodem episcopatu, qui episcopum nunquam vide-
pore fuerit, sicut a charissimo filio nostro Conrado ruiit : sed quasi episcopum non habentes, absque
Ronianonim regfe rationabililerstalutum est, absque illa sacri chrismalis unctione, quam (ideles contra
aiiqua exnclione vobis et rebus vestris patrocinium diaboli insidias pugnaluri per manus episcoporum
prabenl. suscipiunt, de prsesenti sseculo migraverunt. Unda
Decernimus ergo ul nulli omnino hominum nceat nos officii noslri debilo, el mullorum reJigiosorum
eaindem ecclesiam lemere perturbare aul ejus pos- deparlibus vestris crebris exhorlationibus provocaii,
sessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, et charitatis zelo succensi, tantis malis occurrere
seu quibuslibct vcxaiionibus fatigare, sed omnia Domino auctore decrevimus, alque frntrum nostro-
rum communicalo consilib, dilectum (ilium nostrum
integra conservenlur eorum, pro quorum guberna-
tione et sustentatione concessa sunt, usibus om- Anselmum abliaiem S. Vinccntii Laudunensis, Spi-
nimodis profulura, salva sedis apostolicse auctori- ritus sancti graiia invocala, vobis in episcopum
laleet dicecesani episcopi canonica justitia. Si qua consecravimus. Eumdem itaque ciim gratia sedis
et liilerarum iiostrarum prosecutioue
igilur in fuiurnm ecclesiastica ssecularisve persona apostolicse,
ad sedem propriam remiltenles, per apostolica scri-
Iiujus nostrse coiislilulionis paginam sciens, conlia r1
eatn lemere venire tentaverit, secundo terliove pla universitatem vestram rogamus, moncmus, at-
commoiiita, nisi reatum suum congrua salisfactione que prsccipimtis, quatenus ipsuni reverenter susci-
correxerii, polestaiishonorisquesiii dignitatecareal, piatis, diligalis, et honoretis, eique lanquam pro-
reamque se divino judicio exislere de perpetrata prio pastori cl aniniarum vestraruni episcopo obe-
dicntiam ac rcverenliara huiniliter exhibealis. Nos
iniquitaie cognoscal, el a sacratissimo corpore et autem
illos occasiorie episcopalus Tornacensis
sanguine Dei ac Domini Redcmptoris nostri Jesu fratri nostro qui
Chiisli aliena fiat, atque in extremo examine di- S. [Simoni] Noviomensi episcopo sa-
strictse ultionisubjaceat. Cunctis nutera eidem loco cramento vel pdelilate seu obedienlia astricti sunt,
ab eadem (Idelitate et juramenlo vel obedienlia,
justa servantibus, sit pax Doinininoslri Jesu Chrisli,
qunlenus et hic fructtim bonse actionis percipiant, aposiolica aucloritaie absolvimus : ct ut prsefuto
ac apud dislrictum judicem praemia seienise pacis fralri noslro Anselmo episcopo eadeni fidelitate ct
obedientia teneanlur, prsecipimus. Si quis autein ei
invenianl. Amen.
rebelliset inobediensesse prsesumpseril, senieniiam
Ego Eugenius Calholicae Ecclesiseepiscopus. quam idem frater noster episcopus in eum canonice
Ego diac. card. Scribens til promulgaverit, nos auctore Domiuo ralam habebi-
Oclavianus diac. card. JJ
Ego S. Nicolai in Carcere JllllS.
Ttilliano. Dala Transtiberim Idibus Martii.
Kgo.... presb. card. lit. Calixti.
EgoGuido presb. card. lit. S. Chrysogoni. XCVII
Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis. Ad Ludovicum VII, regem Francorum.—Consecra-
EgoManfredus presb. card. til. S. Tu tum a se episcopum Tornacentem Anselmum com-
mendat.
Ego Ilariberius presb. card. tit. S. Anastasise.
Villanus card. lit. S. in (Anno 1146, Mart. 15.)
Egn presb. Siephani
Cceliomonie. [MANSI,Concil., XXI, 664.]
Datiim Transliberim per manum Roberti snnctse EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, cha-
Romanse Ecclesise presb. card. el cancellarii, ldibus rissimo in Cbristo lilio LUDOVICO illusiri Francorum
Martii, indictione octava, Incarnalionis Dominicse regi, salutem et aposlolicam beiiediclionem.
anno 1145, poniilicatus vero domni Eugenii III Oportet nos pro his qui nostro regimini, dispo-
papseaqno secuudo. neutc Domino, commissi sunl sollicitos esse, ct de
1123 EUGENII III PAP45 1121
ipsorum salittc lanquam de nostra propria cogilare; A bilibus fi-alribus A[LVISO]Alrebatensi el M[ILONI]
in extremo namque examine, si circa ipsorum sn- Morinensi episcopis, salulem et apostolicam benedi-
liiiem iiegligentes fuerimiis, reddituri sumus pro clioneiii
ipsis Doinino ralionem. Tornacensis Eeclesia, sicut El lua, fralrer A. Atrebalensis, el muliorum alio-
te ignorare non credimus, a Jongis relro temporibus riun religiosorum et discrctorum viroruin sugge-
paslore proprio caruisse dignoscitur. Unde sicut slione cognovimus, quod si Tornacensis Ecclesia
multorum religiosorum et discretprum virorum ve- proprium hatieret episcopum, bonor Dei ibidem au-
redica relatione cognovimus,. praelcr alia delri- geretur, el multorura millium animarum, quse sine
menta, multa millia homiiium absqtie illa sacri cbri- cura episcopali et proprii paslornlis providenlia
smatis unclione qiiam fidelcs conlra diaboli insi- periclilanliir, salus exinde proveniret: nnde nos,
dias pugnaturi per manus episcoporum suscipiunt, zelo chnrilalisetjuslitisesuccensi, et vestra lanquam
de prscsenti sseculo migraverunl: el tam his quam ipsius Domiiii Jesu Christi, exhorlatione permoli,
aliis diversis modis, tam animarum qiiam corpo- lantis malis occurrere voluimus, et quod prsedeces-
rum, in eodetu episcopatti, propter proprii pastoris sor noster felicis memoriae Iiinocenlius papa de con-
abseiiliam, damna plurima provenerunt. Ideoque et s:iluendo ibidem episcopo incccpit (18), Domino auc
nobis, et ipsis providere volenles, tantis malis oc- ctore, complevimus. Rogamtis itaque chariia:em
currere Domipo auctore decrevimus : atque dile- vestram et exhortamur in Domino, ut tnm
apud
clum filium noslrum Anselmum S. Vincenlii Lau- charissimuii) filium nosirum
LfudoyjcHiii] Francorum
dunensis abhatem, Spirilus sancli gralia invocata, et Flandrensem comilem T[heodericum],
regem
in Tornacensein episcopum consecravimus, quod ad
quam apud alios quos expedire cogttoveritis, pro
magnum regni tibi a Deo commissi el coronse tuse pace cl honesta ipsius episcopi receptionestudiosius
incrcmentitm credinius proventurum. Monentus iia-
laboretis, et quieti et Iranquilliiati ipsius fraterna
que nobilitalem ttiam et exhortamur ih Domino, ut charilate providere curetis. (Cmteta desunl.)
nullius prava suggestio cor tuum super boc moveat:
sed quod pro tanla neccssitate, ct tot millium homi- XCIX.
Clarwvattensem abbalem.—Significat
num salttle factum esl, hilari vultu, et lseto animo AdseBernardum
ad ejut intianiiam consecrasse Anselmum. in
suscipias, et eumdem cpiscoptim pro B. Peiri et episcopum Toriiacensem, mandatque ut pro pace
noslra revercntia, magniludinisluaeconsilio et auxi- ipsius laborare sludeat.
lio juvare et manutenere studeas. Quidquid enim (AnnoH46.)
honoris et beneficii a lua liberalitale sibi exhibitum _ [D. BOUQUET, XV, p. 438.]
fueril, hobis ascribimus. EUGENIUSepiscopus, servtis servorum Dei, cha-
Data Traiistiberim Idib. Martii. rissimo in Christo filio BERNARDO Claraevallensi ab-
bati, salulem et apostolieam benedictioitem.
XCVIII. . Charitatis zelo succensi, et veslra prsecipue mul-
Ad Alvitum Atrebaiensem et Milonem Motinemem torumque aliorum religiosorum et discretorum vi-
. epitcopot. — 171Antelthum a te consecralum Tor- rortim exhortalione
nacensem episcopuma rege Francorum et a comite permoti, quod prsedecessor
Flandrensi recipiendum curent. nosler felicis memorise papa Innocentius de consli-
(Anno 1146.) tuendo in Tornacensi Ecclesia episcopo incceperai,
[BOUQUET, Recueil; XV, p. 457.] Domino auclore complevimus, atque dilectum fi-
EUGENIUS episcopus, servus scrvorum Dei, venera- lium nostriim Anselmum, abhatem S. Vinceniii

(18) Rel gestsesublnnocentioseriemlongoexsrqui- ctoritale apostolica prsecepit, ul, communicato re-

tur sermone Herimaunus, ibid. p. 408. < Per idem ligiosorum et discretoruin virorum consilio, remotis
lempus, inquit, id esl an. 1142, inter papam lnno- dilationibus, episcopum proprium eligerent, electuni
ccntiiim et regem Ludovicum fiiiuin superioris Lu- autetn Remensi metropolitano consecrandura pfse-
dovici, cognaiosque ejus supra memoraios, Sinio- D senlarent; quod. si ipse nollet pcrficere, ad suam
neui scilicet (Noviomensem) episcopum, et Radul- praesentiam ducerenl Inito itaque consilio cum
ftim comitem (Viromanderisem), lis exorta est, pro religiosis viris, Absalonem abbaiem S. Amandi,
qua rex cuin coniile Clirislianiiale privatus esl, et virtini retigiosum, linanimiter nobis in episcopum
in aniium teiiti sunl; episcopus vero ab ofBcio epi- eligimus. Prolinus electio Remensi archiepiscopo
scopali per aliquod tenipus suspensus Hac ergo notiticaiur; sed ipse dicit quod non auderet euin
(iissensione inter papam et regem alqtie episcopuin consecrare pro regisel Radulfi comilis timore.
Noviomenseni coinperta, Tlieodericus prx-positus, Unde, necessitate cogeulc, coinpelliimir Romam
qui Gunthero successit, ardens desiderio cuni cleri- remittere, et ipse quidem eleclus, ut vir sapiens,
cis Tornacensibus ut ecclesia sua pristinam digrii- reniiil ire, veritus (quod poslea accidil) ne Romana
latem reciperet, domnum Heriinaniium qui quon- curia per pecuniam a seiiientia flecteretur, etc. *
dam abbas noster exstitit, secreto alloquens ut Ro- Haec lierimaniius, vel aliusei coaevus, qui de Eu-
mam eat, el animum papse super hac causa caute genio subdil : < Hic ergo cum ab omnibus nobis
exploret, horlatur. Domnus Herimaunus, favens nuntiareiur avidus pecuniae non esse, per iiileriiun-
eorum precibus, Romam pergit, Innoceniio papae tios de negotio nostro edoctus, et quid exinde fa-
litteras quas olim Paschalis papa Tornacensiiius ce.re vellet requisilus, respondit se faciuruin quid-
iraiisiniserat ostendii, lotumque rei supra scriptae quid abbas Claraevallis inde sibi per btleras nian-
ordiiieni pandit; landeiiique ipse eiiara littcras ab tlasset. »
eo accepit, in quibusToriiucenses comiiioiiuii el au-
1125 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1126
Laudunensis, Spirilus sancti gratia mvocata, ibi- A in victum fratrum ex venerabili fratre nostro Con-
dem in episcopum consecravimus. Charilatem ita- rado Salzburgensi an-hiepiscopo sequa divisione
que vcsiram qua niultura in Domino confidimus, distribuia esl; decem mansos, qui ab Henrico duce
commonemus quouinm lam apud charissimura filio Engelberli, et sex mansos, qui a fratre suo
filium nostrum Ludovicum Francorum regem, quam Engelbcrto marchione praefato archiepiscopo relicii
apud alios quos expcdire cognoverilis, pro pace sunt, et ipse nionasierio veslro intuilu pietatis do-
ipsius laborare studeatis, atque vesirae bonitatis navit; beneficium Gervigse viduse ad Rakkingin,
consilio et auxilio secundum Dominum juves et beneficium Berllioldi ad Wengi, et ad Ramisidc,
manuteneas, ne cujuslibel prava suggestio cor Chri- beneficium Megingozi de Sulberch ad Pinzgowe,
stianissimi regis super hoc valeat depravare. Nos bcneficium Piligrini de Schalheim ad Walabingin,
autem in boc facto nullam ipsius regis diminulio- el ad Ilaselpach; beneficium Eticlionis de Blase
nem iniendimus : imo ad honorem Dei ei regni sui super Yagara, beneficium Eberbardi de Friteliiigin,
incrementum in causam istam processisse rios cre- ad Copingin,et ad Tnlehusen cuinmolendino;aream
dimus. (Cwtera desunl [19].) uiiani infra urbeiii, vineam siiam in moiile, qui vi-
XCIX bis. cinus est Riestlinpurch, aream et vinean. cum suis
Privilegium pro monasterio S. Petri Salitbttrgentit. B pertinenliis apud Arnsdorff; beneficiiiin Erutonis
(Anno 1146, Mart. 25?) cseci ad Holzhusen, beneficium Henrici de Pongowa
[Nov. Chron. S. Petri Salisburg. 251.1 ad Tomerespach, beneficium duorum fratrum Adal-
EUGEWUS episcopus, scrvus servorum Dei, dilectis berli, et Cotesclialchi ad Lingheringin, et ad Hal-
filiis liALDzmcoabbati Saucti Pelri Salizburgensis deuwanc, ad Tiulinpaha et ad Chunohiiigin; patel-
monasterii, ejusque fratribus tam prsesentibus quaih lam unam cum ouinibus perliiientiis suis, quaiii a
futuris, regularem vitam professis, in perpetuum. memorato fratre nosiro archiepiscopo tradidislis;
Desiderium quod ad religionis proposilum, et ani- beneficium Wolframi de Ossinwane qUod ecclesiae
marum saliitem periincre cognoscimr, aniino nos vestrae ab eodem ralionabiliter diinissum, et ab ar-
dccellibenti concedere, el petenlium desideriis con- Cbicpiscopo concessttm esl.
gruuin imperliri suffragium. Enpropler, dilccti in Deccriiimus ergo ut nulli omnino tominum ticeat
Domino filii, vestris justis posliilationibus clemcn- proefatum monasterium lemcre periurbare, aul ejus
tcr annufmus, el prsefattim monastefium in quo possessinnes anferre, ve.l ablalas relinere, minuere,
divino mancipali esiis obsequio, sub beati Pclri el seu quibuslibet vexationibus fmigare, sed omni.t
noslra prolectione suscipimus, ei pr-esemis scripti P conserveiilur eorum, pro quoruin gubernalione et
privilegio communifnus; statuentes, utcunque pos- sti.stenialione conc.essa sunt, usibus omnimodis pro-
sessiones, quaecunque bona a Salizhurgensibus ar- fulura, salva sedis apostolicseauctoritaie.el Salzbur-
cbiepiscopis ecclesise vestrse ralionabiliter conccssa gensis archiepiscopi canonica justilia et reveientia.
et scripto suo firmata sunt, autalia quse in prsesen- Si qua igilur in futurum ecclesiastica saecularisve
tiarum juste et canonice possidetis, sive in fuiurum persona hanc nosirae conslitutionis paginam sciens,
concessioneponlificum.liberalitate regum, largitione contra eam temcrcveniretentaveril secundo lerliove
principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, commonita, si non reatum siiiim congrua satisfa-
prsestante Domino, poteritis ndipisci, firma vobis clione correxeril, potestalis honorisque sui dignitate
vestrisque successoribus, et illibata permaneani; in careat, rcamque se divino judicio existere de per-
quibus ba-.cpropriis duximus exprimenda vocabulis: petrala iniquitale cognoscat, et a sacralissimo cor-
ecclcsiam S. Michaelis inporta urbis Sitam cum pore ac sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi
decima et mansa dotali; ecclesiam ad Walraes cunl aliena fial, aique in extremo examine districtae ul-
decima Preltinave, Peirheimin, Meniwisin, Muni- lioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura
chus; decimas quoque de xvi curlibus; in Chiem- servanlibiis sit pax Domini nostri Jesu Chrisli, qua-
cowo etde x huobis; in Karinthia de diriiidia houba, 1) tenus et bic fruclum bonaeaclionis percipiant.el apud
et VIIIcuriibus; decimas etiain.depiscalionibus m; districtum judicem prsemia seternsc pacis inveiiiant.
Sagenarum ad Fusculfe, et ad Abersee; decimas Amcn. ,...<.
caseorum, qui danlur episcopis ad Torlagowa, el Ego Eugenius Catholicse Ecclesise episcopus.
ad Hoiberga, el ad Elsinwanc, insulam iiomine Ego Conradus Sabinensis episcopus.
Appanows juxta fluvium qui dicitur Lamera, ctijus Ego Oddo diac. card. S. Georgii ad Velum Au-
mediems in usus egenorum, alia vero medietas reum.

(19) <Alias eliam lilleras, inquil Herimannus, epi-
scopo Noviomensi (Eugenius) Jegavil, in quibus eum
extiorlabatiir ut palienier ferret Tornacenses pro-
prium habere, et ne vel per se, vel per subjectam
sibi persoiiam, ei aliqiiarii molesliam inferre prse-
sumeret; meliopolitaiio (|uoque Remensi el coni-
proviiicialibus episcopis innudnvil, qualenus eum
iiianulcuerent, et in otunibus juvarcnt, atquc ab
omni prsesumplione episcopttm Noviomensem desi-
siere inonerent, et cum eo ad pacem coiiconlait-n'.
Sed ideni Siiuon mitissimus homo crat, el inale-
facloribus niala reiribuere nesciebnl; umle fncluin
esl ul neque verbo neque lacto contta pr;cieptum
papaj facere teitiatel; qttod eliam ad nobili ntein
gcneris sui pertiiiebal. > Ens autcin Eugenii litlcra*
iion babcmus.
 EUGENII III PAPiE U28
U27
Ego Octavianus diac. card. S. Nicolai inCarcere A j demptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, atque in
Tiilliatio. exlremo examiiie dislrictse uliioni subjaceat. Citn-
diac. card. Sanctse Marise Novse. ctis auiem eidem loco sua jura servanlibus sit pnx
EgoJqannes
Ego GG. presb. card. lit. Calixti. Doniini noslri Jesu Chrisli, quatenus et hic fru-
EgO Guidp presb. card. lil. S, Chrysogoni. ctum bonse actionis percipiant et apud districtiiin
Ego Rainerius presb. card. lit. S. Priscse. judicem praemia selernae pacis invenianl. Amen,
Pra- amen, amen.
Ego Hubaldus presb. card. lit. Sanclse
xedis. Dala Sulrii, vni Kalend. Aprilis.
CI.
Ego Ubnldus presb. card. lit. Sanctse Crucis. — Ob-
Ego Bernardus presb, card. lit. S. Clemenlis. Ad Samsonem Remensem archiepiscopum.
manum Roberli sancise jurgat quod Francorum regem, conira jus archi-
Dalum Transliberim per
card. et cancell., vm.Kal. episc. Biluricensis, in Bituricensi tivitaie coronare
Romanse Ecclesise presb. prmsumpserit, ipsiijue propterea usum paltii inier-
Aprilis, indict. vui, lncarnaiionis Dominicse anno dicil.
1145, poniificalus vero domni Etigenii III papse (Anno 1146, Mart. 26.)
anno secundo. [MANSI,Concil., XXI, 666.]
C. ECGENICS episcopus, servus servorum Dei, vene-
Privitegium pro monasterio S. Nicasii Remensis. rabili fratri SAHSONI Remensi arcbiepiscopo, salu-
(Anno 1146, Mart. 25.) tein el aposlolicain benediciionem.
[VARIN,Archives admin. de Reims, I, i, 316.] Quantum sancla Roinana Ecclesia, nostriqueprse-
EUGEMUSepiscopus,servus seryorum Dei, dilecto decessores felicis recordationis, videlicel lnnocen-
filio JOANNI abbatj S. Nicasii, ejusque successoribns'< tius, Ccelestinus el Lucius pro paceBituricensis Ec-
tam prsesenlibus quam fuluris regulariter substi- clesix, et yenerabilis frairis nostri Petri ejusdem
luendis, in pcrpetuum. ecciesise arcbiepiscopi laboraverunt, universus fere
Ex venerabilis Patris nostri Samsonis Remensis: mundus cognovit, el prudenliam tuam latere non
arcbiepiscopi liiieris intelleximus, quod ltenricus i dcbuit. Nunc autem cum per Dei gratiam, et eo-
cpmes, cuin uxore el filiis, et Clarembaldus de Ro- rumdeni prsedecessorum nostrorum studium, ad por-
seto, similiter cum uxore et filiis, divjni amoris) tum quietis venisset: tu qtii eidem fratri luo con-
igne succensi el charissimi filii noslri Bernardi Cla- gfatulari deljueras, versa vice in ipsius injuriam et
roevallensis abbalis exhortaiioiiibus incitati, ecclc- perturbalionemausu temerario prorupisti, et charis-
siam B. Marisede castello Portensi quam contra ju- r simum filium noslrum Ludovicum illuslrem Franco-
stitiam et animarum suarum salutem hrereditariei rum regem coronare in fiiluricensi civilale contra
possidebant, pro peccatorum suorum remedio, inI appellationem ad sedem apostolicam prsesumpsisU :
niauu ipsius archiepiscopi libere et absolute refula-- quod nec tu, nec aliquis prsedecessorum tuorura
verunt; rogantes ut eamdem ecclesiaiu B. Nicasiii fecisse dignoscitur : sed Biluriceuses archiepiscopi,
moiiasierio concedertt, et nionasticum ordinem iui Leodegarius videlicet, Yulgrinus, et Albericus bonse
ea ordinarei. Qui preces ipsoruin libenter admisit,• memoria* usque ad hsec tempora quiele et pacifice
et eamdem ecclesiam cum onuiibus ad eam pcrti- obtinuisse noscuntur. Nec profuit eidem archiepi-
nehiibus prsefatp monasterio ad staluendum in eai scopo illud ultimum miserorum refugium, sedisapo-
inonaslicum ordinem concessil et scriplo suo lir- stolicse videlicel appellalio, nec hoc etiam quod S.
uiavit.. . Eaindem concessionem veldonatioiiem.. R. E. matrem stiam et nostram prsesentiam devo-
coiifirmamus. .. Quidquid eliam Arnulplius de Gestt lione debila visitayerit, et eadem die nostro conspe-
de jure suo in alodiis et in cseteris, praedecessoiiss clui assistebal: imo ad majOrem B. Pelri et uo-
nqstri felicis nieiiiorise papoe Innocentii, necnoni) slrum conteinplum, Bituricensem ecclesiam a divi-
etiam venerabilis fralris iioslri Alberouis Leodicen- nis officiis interdiclam cum Gosseno Suessionensi
sis cpiscopi consilio et asseiisu, juste et canonice£ 0 episcopo, et aliis ecclesiae luse suffraganeis, ahbaii-
vobis cqncessit, vobis et ecclesise vestrse nihiioNii- bus quoque et multis aliis tuse provincise, austi sa-
nus confirmamus: totain lerrnm videlicet quain ipsee crilego iiivasisti, et divina ibidem officia cclebrare,
Arnulphus et 1'raterejus Joannes jure baeredilarioo el oblaliones asportare temere prsesumpsisti. Si.i-
possidebal; ad hanc diinidium alodium in campis,:, lulo etiam appellationis terniiiio, nec ipse venisii,
praiis.silviset quidquid ibidem possidebat; alodiumn nec siitTicientes responsales qui pro te responde-
in Vesana villa , alodium de Resbais, alodium dee renl, ad nostrain prsesentiam destinasli. lu quo
Ilcsbinis , alodium de Rumeslat cum deciifia dee quanttim offenderis, quantumque matris tuse S. R.
Guzencurt. Si quis aulem contra Iianc nostrse conlir-- E. dignilati derogaveris, si sollicita consideratione
malioiiis paginam sciens temere venire tenlaverit,i, pensasses, nequaqiiaiii in tanlam audaciam proru-
secundo teriiove commonitus, si non reatum suumii pisses. Quaiuo eliani a maire lua S. R. E. aiiiplio-
congrua salisfactione correxeril, polestalis honoris-;- rem consecutuses dignilatem, tanto majorem ei bo-
que sui dignilate careat, reumque se divino judicioo noreiii et reverenliam le decuit exhibere. Nec hoc
exisiere de perpelrata iniquilaie cognoscal, el a sa- i- etiam reiiccndum duximus, quod idein fraler uo-
ciatissiino corpore ac sangiiine Dci et Domini Re-:- ster Petrus arcbiepiscupus a prsedecessorc noslro
 H2d EPiSTOLiE ET PRIVTLEGIA. 1150
felicis mcmorise papa Innocenlto ad sacros ordines A tuimiis nlile csse semper qiiatcntts ct tibi charissi-
in Romana Ecclesia promotus est, et ab ipso ad Ai- mo fideli noslro coadjutori, aliquem vei parvuin la-
luricensis rcgimen Ecclesia? destinatus. Unde scire borem pro nccessiiale el utililate ecclesise feren-
te volumus, quia ipsius el commisssesibi a Domino dum partiremur. Commisimus itaqnc luse sollicitu-
Ecclesise injnrias non alienns, sed proprias, et lan- dini verbum pacis, verhitm salutare, ut lanquam
quam nobis ipsis illatas deputamus. Qunmvis ita- priidensdispensator Dominicitriiici in terrabona, in
que pro tanlo excessu et lam manifesto contempiu lerra fertilitalis semen seminares, uiide et nobis,
graviorem in te et complices luos ex rigore justilise ex tui laboris fructu, el tibi pro diyinse legis cultu
posseintts proiulisse senlentiam, ex mansueludine et amore corona jtisniise siiccrescerei. Si igitur se-
lamen sedis aposlolicaedebitam scntenliam dtixiinus men verbi ab apostoliea*auctoritatis reverentia sus-
differendam. Vernmtumen ne lanlmn excessmn ceptnin (ideli terra 1, quae reddat frncium lempori-
dissimulare et quasi silentio prseterire vidcauinr , bus suis, fideliter dispensaverit, elsi quidemeoaltie-
communicato fralrum nosirorum consilio usttm pnl- rit, ul orlum fecerit frucmm, sive si nondtim fece-
lii tibi inlerdicimns, per aposlolica libi scripln n:an- rii, si non aiiqnanlo lempore sit adhnc exspectan-
danies atqtie prxcipientes, quatenus infra dies XL dus, ex dilectione lua certificari optamu>.
posiquam prii-senliascripta susceperis, easdem obla*-B Datum Sulrii, x Kalend. Marlii (26).
liones, et prsecipue eosdem cereos quos in eadem '" ' '
CV.
ctclesin recepisti, per 'tdoneas et honeslas personns Aa n. Vasatensem de 'abbalia
ad ecclesianj Bituricensem cum integiitale rcmittas,
episcopum, • ' ' S. Fre-
nierii.
ei super ipsum altare manifeste, sicut manifesta (Anno «46, April. 22.)
fuii injtiria, restitui facias. De tanto vero B, Petrl [Gall. Christ. nov., I.Tiistf. 190.] '
el nostfo conletnptti, cum complicibus luis, vide- EUGENIUS episcopus, servus servorUm Dei, R. Va-
licel G. [Gosleno] Suessionensi, A. [Alviso] Alre- saiensi episcopo, salutem et apostolicam beiiedictio-
^;
batensi, 0. [Odone] Belvacensi, T. [Theoderico] nem.
Ambianensi, S. [corr. P. Pt-tro] Silvnnectensi, S. Dilectus filius nosler MatlhseusaoDas Sahcti Flo-
[Simone] Noviomensi,et G. [Guidonc] Calalannenst, rentii, nobis coiiquestus est quod abbas et monachi
episcopis, Bartholomeo Laudensi tbesatirario, el S. Fremerii debilam et coiisuetam obedientiam e(
Bosone Remensi, qui libi in tania prsesumptione subtrabant, et professionem suam minime secun-
astiierunl, proximis B. Martini oclavis(<i7e18 Nov.) dum regtilam observenl ;et quoniam SiiiguJisecclc-
responsnrtis et salisfacturus apostolico te conspe- Q siis et ecclesiasticis personis suam voliinius exiii-
ctiii reprsesenies. beri j'ustitiam, per apostoJica libi scripta prsesieniia
Dalum Sutfii, vn Kal. Apritis. mandamus, quatenus eosdem nionaclios ex nosfra
CII. parte disiricie commoneas, ut debitam et consue-
Cmsulibus Laudentibut tcribil < manifeslum etse, tam obedientiam eidem abbati S. Floreniii absque
quia tcriptum, quod Laudensit episcoput tub no- contradictione humiliter exhibeaut, et exCCssussuos
mine Robatdi B. M. Mediolanensit archiepiscopi,
de causa quw inler ipsum et fratres de Cerreib juxta ejusdem abbatis commoniiibneni saiubriter
agatur, in prwdecetsoris sui Lncii prwtentia
' prolu- corrigant, alioquin inobedienliam et dissolutionem
terU, ab eodem papa reprobatum tit. > eorum impunitas non prseteribimus.
(Fragnu — Anno 1146, Apr. 8.) DatumSutrii, x Kal. Maii. * '
[GICLINI, Memoriedi J*fi(o«orV, 449.] ^cvi.
CHI. Privilegium pro parthenone B. Marim' in tilvd Nidi-
Monatterio Flociacensi privilegin concedil. Merti. v -<
(Annoll46, April. 15.) (Anno 1146, April. 24.)
[Ilujiisprivilegii ineiitiolanliiniexslal npud SAUSSET, [PAVILLON, .Vie de Rober.ltfArbrisself Pr., p. 570.];
Annat. eccles. Aurel., 200 el 2i6.] D EcGENicsepiscopus, servus servorum Dei,- dile-
CIV. ctis in Christo filiabus MARI«abbatissse roonasterii
Ad. Benricum episcopum Moravtensem. — De qno- B. Mariaequod in silva Nidi-Merii silura est, atque
dum :tegoliopacis seminandw.eideiu commisso. , sororibus tam prsesentibus qtiam fuluris, regularem
(Anno.1146, April. 22.) viiam professis, in perpeluuin. :
[BOCZEK, Cod. divl. Morav., U 240.] Qtioniam sine verse cultu religtOnis, nec cliarilatis
EUGENJCSepiscopus, servus servoium Dei, IIEN- nnitaspotest subsistere, nec Doinino graiitm exhi-
RICOMoraviensi episcopo, salutem cl apostolicaiu beri servitium, expedit apostolicoe nuctoritati reli-
beiiediclionem. giosas personas diligere, et earum quieti paterna
Cum sit aposlolicse dignitalis, cui licet indigni sollicitndine providere. Eapropier, dileciaj in Do-
prKsidemus, officiumregni concordiam diligere, in- niino filise, proedecessornm nosiroriiin felicis recor-
formare, et corroborare, et quoti<liano loiius Eccle- dationis Calixli et Innocenlii Romanorum pontilicum.
sise in Domino profeclui sollicitc invigilare; sta- vestigiis inhaerenles, necnon renerabitis fratris rio-

(20) Leg. x Kal. Maii. JAFFE.

PATROL. CLXXX. 36
+151 . EUGENH 111PAPiE H32
stri<4>aufridi Biirdegalensi archiepiscopi precibus A j CVH.
iitclinali, veslrisjuslis peiiiionibus clemenier annui- Ad episcopos provinciw Bnrdegalensis. — De eccle-
.intis, et prscfatum B. Dei genilricis Marisemonasle- siaslica et canonicuiikerlute.
ritiin jn quo divino ni.*incipnt;cestis obsequio, sub (Auno Ui&i April. 24.)
4$.; Pelri >e.inosira >proleciinne suscipintiis et prse- [MANSI, Concil., XXI, 679.]
«entis scripti privilegie communiinus, staiuentes ut EUGENIUS episcopus, servus servornni-Deiv vene-
quascunque possessiones, quaecnnque bona praefa- rabilibiis fralribus, GAUEKIDO Burdegaletisi arcbi-
ttim inonasieritim in proeseiiiiarumjusie et cauoiiicc episcopo, ejusque suffragaiteis episcopis, vi.ielicet
possidel, aut in fiituriim concessione poniilicuin, Agennensi, Engolismensi, Santuaiiensi, Pictavieusi,
largitaie reguni, vel priiicipuni, obiaiione fideliuiu, Pelragoricensi, et universis abbatibus per eamdem
SCIIaliis j'ttstis modis, pisestanie Doniino, poierit provinciam coiistiiuiis, tani prsesentibus quani fu-
adipisci, firma vobis veslrisqne s-uecedentibus et turis, in perpeluum. _
jllibaiapermaneanl. III qiiibus hsec propriis duxiiiius Privilegia quae intuitu libertatis sacrosanclis Ec-
expriinenda vocabulis :Eccle»iam Sanctae Mariaein clesiis a Romanis ponlificibus, vcl catbolicis regibus
Scolia in episcopaiu Naiicniensi sitani. Iu episco- confcruntur, nulla debeul leineritate convelli, nulla
palti eodem ecclesiant S. Radeguudis, e.t ecclesiam " temporum varielnle turbari. Quemadmodum ciiim
Sanclae Honorinae cum pertinentiis earum. ln epi- calholica maler Ecclesia in spiritualibus sine raa-
scopatu Corisopilensis ecclesiam qusc vocniur Locus cula et ruga, niuliimoda viriulum fragrantia et
"Marisecum perlinentiis-suis. ln episcopaluAletensi nilore clarescit, ila in temporalibus nulli servituti,
ecciesiam S. Santonisde Teloio, etecclcsiam Sancii nulli mundanse condilioni, eam conveiiit subjacere.
Germani cum perlinenliis earuin. tn episcopatu Re- Quse cum ila sint, liberiatem ab itltistribus viris,
donensi ecclesiam S. Macuti, in silva quse dicilur Ludovico palre egregiae recordationis, et filio ejus
Tilia, ciiiii pcrtineniiis stiis. In episcopatu Cenoma- Ludovico, Francormn regibus, Ecclesiis Rurdegn-
nensi ecclesiam Sanclsc Marisequsedicitur FonsS. lensis provinciae collalam, eorumque privilegiis ro-
Martini cum perlinentiis suis.-In episcopatu Tttro- boratam, nos praedeccssoriini nostrorum bonse me-
nensi ecclesiam S. Marise Magdalenaequse dicitiir moriae, lnnoceutii videlieet et Lucii, ..Romanoruiu
Traxinea. In episcopalii Andegavensi eleeniosynam ponlif. vesiigijs inbserentes, nostri favoris asser-
Ilalenodii cumperlineiiiiis suis; ecclesiaiii S, Jacobi tione firmnmus, et ratam et inconvulsam futuris
de Lutrio et ecclesiani ejusdem apostoli quae vocalur temporibus observari prsecipimus. Ul videlicel tam
Petr.i Alberiaecum pertinentiis suis. ln episcopalu r, , in Burdegaiensi sede, ipiMn in aliis episcopaiibus
Piciaviensi ecclesiam Sancta* Marise quse dicittir ecclesiis vel abbaliis ejusdern provinciae, in episco-
Fulgcrosa cum perlineiuiis suis, elc. Prohibemus porum eleclionibusyel abbaiuni, canonicam habeaiis
««liainul nulli posl factam in eodem menasterio pre- liberlalem, absque hoiniiiii, juramenli, seu etiam
fessionem ahsque abbatissse et capittili sui permis- fidei per manus datae obligationem.
sione liceat discedere; discedeutem veronulliis au- Porro quod a prsedecessoribus noslris in gcnera-
deat retinere. Deccrnimus ergo ut nulli omnino libus est siaiutiim conciliis, reset bona universa
hoiniiiuni liceal prsefaium monasterium lemcre per- Biirdegalcnsis archiepiscopi, el suffragancorum epi-
turbare, aut ejus possessiones auferre vel ablaias scoporum vel.abbatuin decedentium, successoruni
•rclinere, minuere, vel aliquibus vexationibits fati- usibus illibata servari, pariter et inconvulsa, apo-
gare; sed omnia inlegra conserventur earum, pro stolica auctoritate decernimus. Adjicit-nles elinm,
quarura gubernntione el sitstenlalione concessa ut oiiincs ecclesix infia supradictam provinciam
suut, usibus oinnimodis proftttura. conslittila?, pnedia, posscssiones, et uuiversa ad
Si qua igitur in fuitirum ecclesiaslica ssecularisve ipsas perlineiilia, secundum privilegia, jusiitias et
persona banc noslraeconstilulionis paginam sciens, bonas consueludines suas, iniegra el iiiconviilsa
conlra <tam lemere venire lentaveril, secuudo ter- j) possideaut: atque, ut dictum cst, in omnihus eccle-
tiove commonila, nisi reatum suum congrua satisfa- siis, earumque minislris, et possessionibus veslris,
etioue correxerit, potestatis lionorisque sui digni- canonicam habeatis in omnibus libertalem , sajva
uiecareat, reamquese divino judicio existere de. sedis apostolicse aucioritale. Niilli ergo hominum
perpetrala iniquilate cognoscal, et a sacratlssimoi fas sit vos, vel ecclesias vestras super hac no-
corpore ac sanguine Det et Domiui nostri Jesui stra con6lilutione lemere periurbare, aul aliqunm
Cbrisli aliena fiat, atque in exlremo examine di- vobis exinde coiitrarietatem inferre. Si quis auteui
striclse ullioni subjaceal. Cunclis autem eidem locoi huic noslrsc constilulioni ausu temerario conlraire
'usla servatnibiis, sit pas Domini noslri Jesu Cliri- tentaverlt, si non reaiiim suuin congrue emendave-
sli, qualentts ethiC fructum bonse aclkmis perci- rit, potestatis honorisque sui careat dignitaie, et
* omnipotentis Dei, et bealorum Petri ei Panli apo-
piant, et apud dislriclnmjudjcem prsemia acteriwt*
pacis inveniaiit. Amen, amen, amen. sloloriim ejus indignalionein iiiciurnl, el excom-
Ego Eugenius Catholicsc Ecctesise episcopus. niunicaiiotii subjaceat': cotiservanies vero, eoriini-
Dalum vin Kalend. Maii, indict. IX, Incarnalionis; dem apostolorum benedictionem et gratiam conse-
Dominicx anno 1146. quantur. Amen.
1135 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1154
Ego Eiigenins Calholicse Ecclesise cpiscopus snb- \ Augtistini Regulam providcrint etigendiim. Decer-
scripsi. nimiis ergo ut nulli omnino hominum liceat pr.nfa-
Ego Conradus Sabinensis episcopus subscripsi. tam Ecclesinm temere perlurbare aut ejus posses-
Ego Albeiicus Osliensis episcopus subsc. siones auferre yel-ablatas relinere, minuere, seu
Ego linarus Ttisculanus episcopus subsc. quibiislibet vexationibus fatigare, sed omnia inte-
Ego Giiido presbyler cardinalis til. S. Chryso*- gra conserventur eorum, pro quorum gubernatione
goni subsc. el sustenlalione concessa sunt. usibus oinniniodis
Ego Hubaldns presbyt. cardin. lituli S. Praxedis profutura, salva sedis apostolicse auctoritate el dio-
suhsc. cesani episcopi canonica justilia et reverenlia. Si
Ego Guido presb. card. SS. Laurenlii et Damasi qtia igittir in futufum ecclesiasiica ssccularisre
subsc. personn, hanc noslrse conslitulionis pagiuam scieus,
Ego Jordantis presb. cardin. tituli S. Susannse contra eam lemcre venire tentaverit, sccundo tcr
stibsc. * tiove comnionitn, si non reaium stiiim congrua sa-
Ego Oddo diac. cardin. S. Gregorii ad Velum lisfactione correxerit,- poleslalis honorisque sui
Aurciim subsc. . dignitate careat, reainqtie se divino jttdicio existere
EgoGuido diac. card. SS, Cosmse ei Damiani B de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratis-
.stibsc. simo corpore et sanguine Dei et Domini Redem-
Ego Octavinnus diac. card. S. Nieolai in Carcere ptoris nostri Jesu Christi aliena (iat, aiquc in
Tulliano subsc. ' extrcmo examine districtse ullioni subjaceat. Cun-
Ego Gregorius diac. card. S. Angelisubs. ctis aittem eidem loco sua jura servaniibus, sit pax
Dalum Snirii per manum Roberti S. R. E; pres-- Domini noslri Jesu Cbrisli, quatenus ethic fructum
byteri cardinalis et cahcellarii, vm Kalend. Maii, honae actionispercipinntet aptid dislrictum judicem
indictione ix, Inoarnalionis Dominicse anno IHG; prsemia seternse pacis inveniant.Amen,amen,ainen.
pontificatus vefo domini Eugenii anno II. Ego Eugeniiis Catbolicse Ecclesise episcoptts sub-
CVIII. scripsi.
Privilegium pro canonicis ecclesim S. Urti Ego Hubaldiis presbyt. cardinalis tittili Sancise
de Aosta. Praxedis subscripsi.
(Anno4146, Apf.-Mai.) Ego Humbaldus presbytcr cardinalis liluli San-
[Hitt. patr. Monum., Chart., I, 790.] ctorum Joannis et Pauli subscripsi.
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis Ego Aribertus presbyter cardinalis tituli Sancta-
filiis ARNALDO"priori ecclesiae Snnclorum Petri e't C Anastasisesubscripsi.
Ursi Augnstensis, suisque fratribus lam prsesen- Ego Jordanus presbyler cardinalis tiluli Sanctss
'
libus quam fuluris, regtilarem vitam professis, in Susannse subscripsi.
' Data Dutrii [Sutrii] per maniim Roberli, sanclse
perpeiuiim.
Quoniam sine versectillti religionis nec cbarilniis Romanse Ecelesia;' pfesbylcri cardinalis et cancel-
uniias polest subsistere, nec Dco gralum exbiberi larii, indictione ix, Incarnationis Dominicse arino
servilium, expedit aposiolicse atictoritati rcligiosas 1146, poniilicatns vero dorani Eugenii III papse,
• <
personas diiigere, et earum quieii, auxiliante Do- anho secundo. ''•
mino, providere. Eapropter, dilecti in Domino filii, •:CIX. : ,..-, -
vestris justis poslulationibus clemenler annuimus, Prhitegium pro monasterib Rtichertpergenti.
el prsefatam Sanctnrum Petri el Ursi Ecclesiam, in (AiinolI46, Maii4.)-
qua divino mancipali estis obsequio, sub beati Pelri [Monum. ltoic, IV, 412.]
et nostra proteciione suscipimus et prsescnlis scripti EUGENIUS episcopus, serviis servorum Dei, dile-
privilegio communiiniis, slaluentes ut quascunqiie ctis liliis GEISOHO Reicherspefgensis Ecclesise pfse-;
possessiones, qusectinque bona inprsesenliariiin P posilo, ejusqne fratribus, tam pnesenlibus qiiam
juste et caneiiice possidetis, attt in fiiliirum conces- futuris, regularem viiam professis, in perpetuum.
sione ponlificum, liberalitale - regum, largitiotie Desiderium, quod ad religionis propositnm et
priiicipiim, oblatione fideliuin, sett aliis jtislis modis, animnrum salutem perlinere mnnstratur, animo
prsestante Doinino, poleritis adipisci, firma vobis nos derel libenti concedere, et pctentium desideriis
vestrisqiie successoribus el illibata permaneant. congriium iinperliri suffragium. Quia sicut iiijttsla
Sepulturam qtioque ipsius Joci liberam esse decer- peieniibus nullus esl tribuendiis effectus, ita legi-
nimus, ut eorum qui se illic -sepeliri deliberaverint, tiina et jusla desideranlibus nulla est differenda
devotioni et exlremse volunlati, nisi forle excom- pelilio. Htijus rei graiia, dilecti in Domino filii,
municati sint, nullus obsistat, salva justilia matricis prsedecessoris nostri felicis memorise papao Inno-
ecclesise.Obeunte vero le nunc ejusdem loci priore, centii vestigiis inhserentes, nec non venerabilis
veltuorum quolibet successoruui, nullus ibi qualibet fratris nostri Conradi Salisburgensis arcbiepiscopi
subreplionis astulia seu violenlia prscponatur, nisi precibus inclinali, vesiris justis postiilationibiis cle-
qiiem fratres communi consensu, Vel fralrum pars inentcr annuimus, et nionasterium veslruni quod
consilii sanioris secundum Dci timorem et beali cst in cpiscopatti Paiaviensi, in fundo Salizlmr-
 1135 EUCENHIII PAPJS 1136
fensis Ecclesiaesitnm, in quo divino mancipali eslis A positi TCIcongregntionis licenlia discedcre. Quod si
«bsequio, sub beali Pelri et riostra proieclione discesser-it, nulliis episcoporum, nullus ahbatum,
SHseipimus,et prsesenlis scripti privilegio commu- nullus monachorum, sine cominunium litterarum
jiimus; impfimis slquidem slatiientes, iil lam in caulione suscipiat; quandiu videlicel in Ecclesia
vestro, quain in monasterio sanctimonialium vobis vestra canonici ordinis tenor, Domino prsestanle,
subdilo ordo canonicus, j'uxta B. Aiigusiini, Regu- vignerit. Si vero secundo vel terlio vocatus redire
lam, perpetuis lempofibus inviolabiliter conser- conlcmpserii, liceal ejusdem loci prseposito cano-
velur. Prseterea quascunque possessiones, quse- nicam in etiin proferre sentenliam. Sepulturam
ciinque bona eadem ecclesia in prsesentiarum jusle quoqtie ipsius loci liberam esse concedimus, - ut
et canonice possidet, aut in futurum concessione eortnn qui se illie sepeliri deliberaverini devolioni
ponlificum, liberalitate regum, largilione princiV et extremoe voluntati, nisi forte exrommunicati et
ptim, oblatione fidelium, seu atiis juslis modis, interdicti sint, nullusobsistal, salva jusljiia mairicis
prsestante Domino , poteril adipisci, (irma vobis ecelesise.
veslrisquc successoribus et iliibnta perinancaiit. Decernimus ergo tit nulli omnino hominum licent
In quibiis hsce propriis dtiximus expi iinenda yoca- prseratam Ecclesiam lemere perturbare, atit ejus
biilis : Funduin videlicet el plebeni Reicbcrsper- B possessionesauferre, yel ablatas relinere, iniiiuere,
gensis cum decima et jure parochiali, capcllam scu quibuslibet vexationibus fatigare , scd omnia
Sancti Marlini cum periinentiis suis, vineas in inlcgra conserventiir corum pro qnorum guberna-
Ascha, villam Chrouvai, et reliqua praedia a Wer- lione et sustentaiione concessa sunt, nsibus omni-
hero toci ipsius fundatore vobis oblaln; decimas modis profutura, salya sedis apostolicoe nuciori-
Brauibergensis ecclesiae, ac novalium Palaviensis lale, et Sallzburgensis archiepiscopi et Pataviensis
Silvae a prsediclis parochiis usque ad lerminos Un- episcopi canonica jostitia. Si qua igiiur in fuiiirmu
parkos perlinenlis, venerabilis fralris noslri Coii- ecclesiaslica ssecularisve pcrsona, liiijus nosiraecon-
radi Saltzburgensis arcbiepiscopi privilcgio vobis slilulionispagiiiani scieus, contra eam temc.ruveniie
firmatas; pateJlam salis et alia praedia ab eodem tenlaverit, secundo terliovc commoniia, nisi ren-
episcopo data; Hefslat, et alia praedia, quse Ruod- tum sttum congriia salisfaciione correxerit, poie-
beitus jasle «bttilit; praedia quae Frideiicus do- slalis honorisque sui dignilale careat, rcamque se
navit; prscdia quoe fuerunl Egelolfi et Eberhardi, diviuo judicio existere de perpetraia iniquitalc
ciim eorum decimis, ab episcopo Frisingensi ralio- cognoscal, et a sacratissimo corpore ac sanguiiie
uabitiier yobis concessis, et vitteas eroptas in Clire- Dei et Domini Redeiiiptoris nostri Jesii Christi
mesa, el ea quse dux Luipoldus jere suo contulit. aliena fial, atque in exiremo examine districta? ul-
Sane laborum vestrorum quos propriis manibus tioni subjaceai. Cunctis auiem cidem loco justa scr-
^iiii sumptibus cotilis, seti de ntilrimenlis vestro- vanlibus silpax Domininostri Jesti Christi, quaieniis
rum «n.imaliunj, iiqllus onmino a vobis decimas et hic fruclum bonse actionis percipianl et apud
-exigere -jtrajsumat; ecclesiasiic:! nimirum sacra- dislrictum judiccm preeniia seleruse pacis iuveniaiii.
jnen-j a dKBCesano%uscipielisepiscopo, vel a SaJi»- Anien,
hucgejjiH ar*;biepiscopO,si quidem gratiam et com- EgoEiigeiiiusCntholicaeEcclesiaeepiscopns ss.
munionem aposlolicse sedis habuerit, el.st ea gratis Ego Albericus Ostiensis episcopus ss.
et sine pravitate vobis voluerit exhibere; alioquin Ego Imarus Tusculanus episcopusss.
liceat vobis prq eoruindcin sacramenloiuin susce- Ego Oclavianus diaconus cardiualis Sancti Nico-
plione calholicujn, quem nialuei itis, adire antisiitem, lai in Cnrcerq Tuliiano ss.
qui noslra futtus auclorilate, quaepostulastis indul- Egq Rainerius presbyler cardinalis til. Saneue
geat. Et quia sic locus videlur esse insliiulus, ut Priscse ss.
idem, qui Saltzburgeasi Eeclesiseprincipalis sit ad- £gq Ubaldiis presbyter card. SS. Jqannis cl
vocatgs. neque ipsi neqqe alicui eumdem locum JJ Pauli ss. v
Jtceat iujusiis gravauiinibus infestare. Qnod si fe- Ego, Ariberlus ^resbyler jcard. lil, Sanct-e Ana-
ccrij, et, v-abisconquerentibus, non emendaverit, stasiaess.
consilio prsefali archiepiscopi, ipsa advocatia ab Ego Manfredus presbyt. card. tit. Sanctac Sa-
iiiulili auferatur, et nlius loco ejus substituatnr. binpe ss.; ;,-
Ubeunle vero le, uuoc ejusdem loci praeposito,vel ad Ego Yillanus presbyl. card. lit. Sancti Slephani in
alierius J^ccleaicereginien transcunte, sive itiorum Cccliomome ss.
quolibeli successorum, iuillus ibi qualibet sttbre- Egq Bernardus presb. card. lit, Sancti Clemen-
plionis asluija sea. violenlia proeponatur, vel subsli- lisss.
luatur, nisj tjuciu fratres comiuuni consensu aut Ego Ubaldus presbyt. card. tU. $. Crucis "in Hie-
pars cOHSiliisanioris, secuudum Dei liuioreii) el rus.alein ss. .
feeatj Augusjjni Regulani, canunice providerinl eli- EgoGuidodiaconus card. Sanc-UeMarisein Por-
gendura. Addenles eliam iiiierdiciratis, ,ul nemiui ticiiss.
professionis vestrse- facullas sit, alicuj-is levilalis Ego Pelrus diaconus card, Sancts Mariaein via
iiisliQClu,vel nrctiorij religionis obteniu, sine prse- Lala ss.
1137 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1138
Ego Cinibius diaconus c-ardin. SS. Sergii et Aterbraut, ciirtem cittn lola fnmilin, ecclesinm in
B.icchi ss. Duilon cum quattior cnpellis, videlicet Niwelen,
Daliiin Suirii per matiiim Roberli, sanclae Ro- llelltte, Hasteti, Cl Ganiberen ciini dimidia decima.
inanse Ecclesise prcsbyt. cardin. Ct cancellarii, iv Obciinte atilcm le iuiiic ejusdein loci abbate vel
Nottas Maii, indielione ix, auno Domini 4U6, pou- ttioriim quolibet. successorum, miilus ibidem qua-
tilicalus doumi Engenii III papae anno li. libet subreptionis astuiia seu violentia praepoitatur,
nisi qttem fratres coiniiiuni conscnsu, vel fralrum
CX.. • pars consilii sanioris secundum - Dei tiinbrem Vel
Privilegium; pro- monasterio SS. Petri et Bauli beati Beuedicli Regulara de eodem claustro, vel si,
Paderbornensi. necesse fuerii de alio, providerint eligeiidum. Li-
(Anno 1146, Maii 7.) ceat etiam vobis iri parochialibiis ecclesiis quas -
Annal. tenetis, sacerdotes eligere, et dicecesano episcopo >
[SCHATEN, Paderborn., 1,765]
prseseittare, quibus, si idonei fueriut, episcopus ani-
EUGENIUS episcopus, servus servoriiin Dej, dile,- iiiarum curam coinmittat, ut, de plebis quideiii cufa -
ctis liliis CONRADO niibati moiiaslerii Bcntorum apo- episcopo respondeant, vobis vero pro- febus lempo-
slolorum Petri et Pauli, quod iu Pntberbtii-nensi &ralibus.debitam subjectiOnem exhibeant.
civiiate situm est, ej'usque fiatribus, iain proesen- Decernimus ergo, ut iiulli omnino bominum li—
libus quam futuris,.regjilareiiJ vitatn professis,. iii cent prseftitum lnonasteriuni temere penurbare aut
perpetiiain meinorinm. ejus possessiones auferrc, Vel ablatas retinere, mi-
Apostolici modernriiiiiis clemeiitiac convenil, re- liuere , seu quibuslibet vexationibus faligare, sed >
ligiosos diligere et eorum loca pia proieciTone omiiia integra conserventur eorum proquorum gur
iiiiiuire. Digiium nanique ct honestaii coiiveniens bernatione et susientatioiie eoncessa sunl, usibus -
essc cogiioscilur, ut qui ad Ecclesinrum regiirien ' oinnimodis pfofitturd, salva sedis apostolicae aucto-
assiiiiipti siiinus ens el a pravorum boininuui ne- rilate, et diosCesaui episcopi canonica juslitia. Si
qiiiiia ltieamui-,et aposlolica.- sedis palrocinio fo- qua igitur in futurum ecclesiaslica ssecularisve per-
veanius. Eapropter, dilecli In Doiiiino filii, Vcstris sona hujus nostrse constitutionis paginarti sciens,
jtistis posttilaiioiiibus clemcnier aiinuimus, et pfse- coutra eam temere venife lenlaverit, secundo ter—
fntum monasteriuin, in quo divino mancipali estis- tiove commonita, si non realiim stium congrua sa-
obsequio, sub beali Petri et nostra protectione tisfactione correxerit,. poteslalis honorisque sui di -
suscipiuitis, et prsesemis scripti privilegio cominu- r gnitale careal, reatamque se divino judicio exislere
ninius; sialueiiies ut quascunque possessiories, quse- de perpetrata iniquilate cognoscat, et a sncratissinio
ciinqiie bona inprsesentiarum j'uste el canouice corpore et sanguine Dei ac Doinini nostri Redem-
possidetis, aul iti fuiufuni concessione poniificum, ptoris Jesu Chrisii aliena fint, atque iil extremo
liberalitaie reguni, largilione principum , oblaiione examiiie distrietse ultioiii subjaceat. Cunciis auteni
fiilelium, seu aliisjustis modis, praeslaiile Domino, eidem loco sua jura servanlibus, sit pax Doniini
poterilis adipisci, lirma vobis vesirisque successo- nostri Jesu Chrisli, quaientis et bic fructuin bonse
fibus. actionis percipiant, et apud dislriclum judicem
Iu quibus lioec propriis duximus expriiiieuda voca- prsemia aetenise pacis inveniant. Amen.
bulis: Widun ciim ecclesia, Mcrbcke-ciiin ecclesiit, Ego Eugenitis Caltiolicsc Ecclesi;e episcopus.
Gelscndorp , Rtimbeke, Fuclon, Dotenliiisen, Walt-
FACMFXUM, DOMINIS,SIGNUH IN iiONUM.
lunnncnghuson, lialle, Thensin, Riinc-, Delieim,
Bekehnson, Habergo, Edekebtison, Nederc, Ossen- Ego Albericus Osticnsis episcoptis.
dorp, Ctirbike, Messere, Bnlleiighttson , Menne, Ego Otlo diacon. cardi S. Giegorii ad Veiiim Au-
AndepO,cum ecclesia.lteni in inferiori Andepo, Vol- rouin,
peiheiihiison, Fornbolie, ecclesiam iu Hahengliiison n. Ego Rainefius cairdinaiis.
cum banno episcopali et tribus capellis, Bellede, Ego Ajibeiliis.presbyler cardinalis.
deciinam in Wilbodessuii,. Betbengdorp, Hese, Stu- Ego Ubaldus presbyl. card. lil. S. Crncis in Je-
retibriig, Suiiiveld, Wepledc, Burgnon cntn ccclesia, rusalem.
ct deciina supcr cuitein, Buieiien, Unnenscare Ego Octavianus. diac. card, S. Kicolai in Carcere
CIIIIIdecinia, Nortbiirgnon cuin decima , Alfnon, Tulliano.
aleslele, Hedmei-e,.IIengeIdere, Allon ctim ecclesia . EgoJordaiius presbylei'card. tit. S. Susannae.
si decima super curtem, Buleneii, Balhorn, Burele, . Ego Petrus diac. card. Sanctae Marise in via
cuijd Sundra fitit, ctim deciraa, llelsen et tnolendi- Lata
Vjiin cuin vivario, Lessethe, Scarheim, Wambeke, Data Sutrii per nianuin Roberii.sanclsc Romanse-
Ermesceiihuson, Cetbslere, Hohensele, Rederbrug- JSccIesiscprcsbyteri cardinalis et cancellarii, Non.
gon , Radeugheim cuin capella ,. el dcciina super Maii, indiclione ix, Incariiationis Dominicse anno
dimidiam villain Piiiihen, ctiiiem et ccclesiam cum 1146, ponlilicatus vero doiiini Eugeuii III papx anno
dimidij decinin et capellam in Vorlbusoii ad eccle- secundo. ,
siam eamdem p,erliiicnlcni,Appelc^ Wcshle in.Ihes-
1159 EUGENH III PAPJ3 1140
CXI. A Eslere, manstim unura in loco maritimo qui Ullenho
Cerhoht, prmpositi Reicherspergensit, < coiilro pettt- dicitiir, viginti septem portiones quas Warscharp
mat noviiatet > scripta liiudat, euutque oAperteve.- vocant, cum omnibus appendiciis, silvis, pratis, pa-
rantiam hortaiur.
Maii scuis, compasciiis, aquis aquarumque decursibus,
(Anno 1146, 16.) moleiidinis, viis, iuviis, exitibus et
piscalionibus,
LPEZ,Thet.. Auecd. I, n, 169.], redilibus. Item viginti sex solidos cujusdam decimse
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectc ex dono episcopi Monasieriensis; capellam itnam in
filio G. Reicherspergetisi pracposilo salulem et Belbem cum omnibus perlirienliis suis , quatuor
apostolicam benediciionem. soliiios decimsein Hullinghausen, silvulam quamdara
Scripta devotionis tuse bcnigne recepimus, fervo- juxia llombiinke de beneficio coriiilis Egeherti, cum
rein luse rcligionis cx eorum inspectione manifeslt manso urio infra eamdem silvam posilo. Prseterea
cognovimus, concaluil cor lu.um intra le, et in me- niahsum in Eteliletibolie, duosiu Clarbotle, unum in
ililatioiie tua exardcscet ignis : ignitum quoque Meicberne, unum in Edelinckausen, unum in Mo-
eloquium tiuini vebeiiiehter. Superhoc ilaque, quotj lenbem qtios a qupdam ministeriali Gyselberlo cujus
contra pessimas novitales, commoiiones quoque, fuerant beneliciiim, sexdecim marcis argenti rede-
"
quse conlra Ecclesiam Dei oriuntur, le zelo cliarita- niistis; prselerea niaiisiim unum quera emislis in
tis exardescere eognoverimus, palerno affeclu gau- Puniiighausen,
denms, el devotioneni tuam in Doniinocollaudanius, Decernimus ergout nulli omnino hominum liceat
Verum quia bonum esl incipere, sed multo melius prsefatam ecclesiam lemere perturbare, aut ejus
consiiiiiraare, dileclionem tuam in Domino comino. possessiones auferre, vel ablatas relinere, minuere,
iiemus ul in bono proposilo firmiler perseveres, seu quibuslibet vexalionibus fatigare, sed omnia
qiiia nqs personam luam lanquam litteralinn el re- inlegre conserventur eorum, pro quorum guberna-
ligiosum viruii) paterna charilate diligimus, el i» tione et sustentatione concessa sunt, usibus omni-
quibus secundum Deum possumus, hoitorare et ma- modis prqfutura, salva sedis aposiolicse auctoritato
ituicnerevoluinus. et dioecesani episcopi canonica juslitia et reveren-
Data Stiirii, xvii Kal. Junii. lia. Si qua igitur in futurum eccleslasiica saecula-
'CXIi. risve pei-sona hanc noslrse constitutionis paginam
Piivilegium pro ecclesia S. Laureniii Glarholuttsl sciens, conlra cam teinere venire tentaveril, secumlo
(Annqlt46, Maii 23.) lertiove commonila, si non reatuin suuin congrua
[IluGOj Annal. Prwm.,\, 396.] r satisfaclione corfexerit, poieslaiis honorisque sui
EUGENIUS episcoptis, servus servorum Dei, dileclii dignitaie cnreat, reamque se divino judicio exislere
liliis EHMERI-ARDO prseposilo ecclesiae Beati Laurenlii deperpetrata iniqiiitaie cognoscal, et a sacratissimq,
de Clarholle, ejiisque fratribus lam piaseiitibns corpore. el sanguiiie Dei et Domini Redemptorjs
i|uaui Cutui-is,regulai-em yitaui profes,sis, in perpe- nosifi Jesu ^hrisii aiieua liat, atque in extremo
luum, examine disirictse ullioni subiaceat. Cunctis autem
Apostolicae raoderamiiiis clemenliae oonvenit reli- eidem locojura servanlibus, sil pax Domini nostri
giosos diligere, et eorum loea pia protectioue inu- Jesu Cbristi, quatenus ct bic fructuni bonse actionis
nire: dignum nanique et honestali conveniens esse pen ipiant, et apud disirictum judicem prsemiaselernse
digiioSciiiir.-utquiad ecclesiarutn regimen assuinpti pncis iiiveiiiani. Amen.
sumus, eqs el a nravqfum boniinuin uequiiia tuea- Daliim Viterbii per mnnum Roberti sancise Ro-
innr, et apostolicse sedis patrocinio foveamus. Ea- iiiaiia! Ecclesi.sepresbytefi cardinalis el caricellarii, x
jiropter, dilecti in Douiino filii, yestris justis poslu- J^alendas Juiiij, indictione IX, Incariialionis Domi-
lationibuscleinenter annuimus, et proefatain eccle- nicse anno 1146, ponlificatus vero dqiimi Eugeiiii
siam, inqua diyino mancipati es.tis obsequio, sub terlii papseanno secundo.
beati Petri et itostta proteclione suscipimus, et D .''-/' CXlll.
In ecclesia S. Wicberti Quedlinburgensi instilulum
prseseiitis scripli prjviiegio commuDimus, stafuenles - a Tlioma, pretbylero cardinaii, apbsl.olic.msedis
iii qiiascifnquepossessiones, qtisecunque bona inprse- legalo ordinem canonicum confirmat.
sentiaruin jusie et canoni.ce pqssidetis, aut in futu- (Anno 1116, Maii 24.)
Ttim, concessione pontificum, liberaliiale regum, rERATHCod. ' diolont,
'" Quedtimburg. 87.]
largitione principiim, oblatione fidelium, sive aliis . cxiV:""
juslis inodis, praestante Domirio, poiefitis adipisci, Ad Henricum episcopumMqraviensem.—Advertittebut
iirma vobis vestrisqiie successoribus, et illibata per- affticlum consolalur.' Commendal Tebdldum Wla-
dtilai ducit fratrem, excommuvicalioue sotulum,
inaneant. In quibtis hx-c propriis duximus expri- Sacerdoies quosdam ob sacra in Cvnradi excqmmu-
menda vocabulis : CapeHam linairi in ClarhoUe, nicati lefta procuratd muneribut dejectos hunliat.
curtes duas, marisos quirique in vilta qtise dicilur Pennilliiul Wladitlauih abtotval.
Lette; capellam unam, inaiisos tres in Mackenberge, (Aimo 1146, Maii 25.)
maiisos ditosin Gunewich, mansum unum in Velnce- [THEINER,Disquisit. crilic., 209.]
ringterpe, mansos tres in Rupelo, mansum unu.m iu EUCENIUS episcopus, s. s. D. venetabili fralrr HES-
Moraviensi s. et a. b: '
B»-lilen, m ansuni tinuntin Veiiterpe, mansum unum in RICO qiiscopo
 1141 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1142«
Tribtiiaiiouibus et angusliis, quns nb iufidelibus JA Quandoquidem volunius ecclesiarum oniiiiuiii;
illis te jnin diu passum esse cognoscimus', paternb "ura illibata servat-i. ....... etc. Obetinte te
affectu conipatiniur,qiiainvis nos permilieuie Doinitio iiuiic ejnsdem loci praeposito, vel tuorum quotibel
nmllis iribulalionilius fnligemur. Veriinitainen non successorum, iiullus ibi qualibet subreptionis asiu-
iguoral tita discrctio, quia omnes qui volunt pie tia vel violentia prscponalur, sed liceat vobis com-
\ivere in Cnristo Jesu, expedit hujus saeculi tribula- iiiiini consilio, vel parli consilii sanioris, secundum
tiones sustinere. Ipse elenim Dominus nosier Jesus Dei timorcm el beati Beiiedicti Regulam, absquu
Cliristits non ad mtindi gaudia, sed ad passiones et ulliiis contradiciione prseposilum eligere. Porro loci
nicrlem etiam pro nobis tolerandani a Palie itiissus vestri advocaliam nullus invaderevel lisurpare,
est. lpsttm ilaque cnput <nostriim imitari deliemus, pruMiinial, nisi quein pra-positus el, frnlres secun-
quia sipro ipso persecutiones paiitmir, cerli depro- dtitn Deum et ipsius loci utililatem nnaiiiniiler prse-
misso ejus beati eritnus. Confortare igilur, charis- viderint eligendiim ; et Praemonslratensis vos se-
simein Christo frater, et viriliter age, quia Salvalor cundum beati Augustini Regulam iii Prseinonstra-
iiosler suosusque in finem non derelinquel, et nos, tensi ordiue primitus coiifiriualos, ipsi ulpote niairi
in quibus secundum Deuin possimus, opem et con- iii oranibus, quseofdoexpostulaveril debetis obedire,
silitim tibi impendere parali sumus. Theobaldum B ' etjure filialitatis ab ea nullatenus declinare ; sane
fratrem dilecti filii nostri W. illtislris Bohemorum ne sequeus selas aliquid in conlrarium, quod absil,
ducis, qui personaiu luam et illos qui tecum erant uiolialiir, ea quae stntuimus, per prsesentis scripti
invasil, cutn qnibusdam sociis suis rccepiinus, et paginaiii aposiolica auctorilate corroboramus. Cun-
accepto ab eo jiiramento ut de lanlo excesstt juxta ctis crgo eidem loco sua jura servantibns sil pax.
mandaium nostrum salisfaceret, absolvi fecimus. Domini nosiri Jesu Chfisli. Amen, amen.
Post absolutionem vero ei prsecepimus ulclericum EgoEugenius Catholicse Ecclesise episcopus.
yel monacbum de csetero non capiat, nec capienti Ego Conradus Sabinerisis episcbpus.
assensum praebeat. Peinde aulem condigna sibi in- Ego Octavianus diaconuscardinatis SancliNicolai
jnncla poenileritia ipsutn ad tiiam discretionera re- in Carcere Tulliano.
raisimus, ut secundum quod devotionem et compun- Ego Guido preshyt. card. Sancli Cbrysogoni.
ilionem ipsius cqgnovimus, cum eo misericordiler Datum Viterbii per inanum Roberti ,sanctoe Ra-
ngas. Monuimus etiam ipsum et studiose rogamus, manae, Ecclesise presbyteri cardinalis et cancellarii,
•ut lam devolus ethuinilein.se ipsum tibi exbibeat, VIIIKalend. Junii, indictione IX, Incarnationis Do-
ut de lanta offensa a Domino et a le indulgenliam minica*anno 1146, ponlilicatus vero doinni Engenii
mereatur. Wradizlaum vero pro hac eadem olfensa III papse anno n.
excommunicatura, cum valida infirmitate delentus CXVI.
ad nostram prsesentiam, sicul accepimus, venire EcctesimS. Mariw el S. Blasii Fridesetensis. prote-
clionem suscipil possessionesqueconfirmal.
non potest, discretioni tuse comniittimus, ipsumque
absolvendi et condignam ei pceniientiam injunjendi (AiinolUB, Maii25.)
libi concedimusfacultalem. Prseterea beaii Gregorii [Ineditum.—JAFFIS, Regesta Ront. pont., p. 623.]
de inobedienlibus mandatis sedis apostolicse sen- CXVII.
Villano archiepiscopo Pisano omnia ihdulla quw oHni
tcnliain prosequeutes, tres pi-a-sunipluosos sacer- Innocentius 11 Balduino concesserat, ileruta libe-
doles, videlicet Bolemilum, Ballum, Soiith, qui, raliiaie confirmat anno 1146, Kalendas Jitaii, iit-
prout nobis signilicatiun est, in lerra Conradi a nobis diclione oclava. t Datum Vilerbii per manum Ro-
berti, S. Homanm Ecclesim cardiualis cancellarii.t
excoiiimunicati, nostra auctoritale a divinis officiis
inlerdkli, divina officia celebrare prsesumuiii, ab (Anno 1146, Jun. 1.)
ollicio ouiiiino deponimus et benelicium ecclesiasti- [UGEULLI, Itulia sacra, III, 394.]
cuiii eis iiiterdicimus, Ad hsec, cuin religiosis ac CXVHI.
discretis personis opus liabemus, per apostolica libi D-Henricum Moraviensem, Oilonein Vragensem, eptsco-
pos, Wladistattm ditcem et universum cleram et
scripta maiidamus, qualenus qiiam citius tibi op- pppulum per Bohemiumet Moraviam conslilntosad
portunum fuerit, prsesenliam luam nobis exbibeas, cuiiipiimeiiiliimclericorum iiicoiuinenliam liortaiur.
4*1lunc de negotio quod perdilectum Uliuiii noslriini (Annoiue, Jun. 2.).
D. Pragensem prseposilum nobis significasli, libi [TUEINER,Disquisit. critic., 208.]
pienius respondere curabiraus. EuGENiusepiscopus,s. s. D.,,venerabilibus fratri-
Dat. Biterbii, vm Kal. Juuii. •- ; bus HENRICO Mornvieusi, OJ-TONI Prageiisi episcopis,
' CXV. ; dileclis in Cliristo filiis WLADIZLAO duci el univeisa
, , -.,...,.' ..
Monasteiii Vartariensis jnra de eligendo abbaie ac de clero et populb perBoheuiiam el Mornyiani consli-
defereiuiu advocatiu conjir.mat, lulis s. ct a. b.
(AunolUtj, Maii23.) Apostolicoesedis admiuisiralio.cui Doinino dispo-
[IluGO,Annat. Prmm., II, Pr., p. 652.] nente deservimus indigni, ta:ii vicinis quain longe
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, diiectis positis nos efflcitdebitoies. Qiiod prse.decessor nqsier
filiis ALBEKTO 'praeposiloEcclesi;e de Varlar, ejtisque fclicis nieinorjse papa Innoceiuius iiiielligeris el de
fraliibus, saltitcni, in pcrpeluum. vobis patenia sollicitudine curam S?reiis dilectuin
1U3 EUGENH...IUPAPiE -1144
filium nostrnm Guidonem diaconum cardinalem ad A i limens, virilis aniiiii coiistantia contradicis. Quia
partes illas direxit, et ea quae de incuntinentiis cleri- igiiumon incipienii lanlum, sed perseveranti corcuia
cbrum el sacerdotum et aliis enormilnlibus in gene- pfoniittiiur, nobilitatem liiani rogamuset ex.horia-
rali conrilio promulgavil, pcr euin vobis amiunliavit mur in Domino atque in peccatorum reiiiissioneni
ct firiniler observanda prsecepit. In quilius (|uia vos, injiiiiginnis, quatenus in bono proposito firmiier
fialresepiscopi.el Ui, dilecle hiChristo fili W.,sicut perseveres, ttl el in prsesenli, paraute Doinino, feli-
ipsoreferenledidicimus.ei viriliterastiiistis.graliam citer vivas, et iri futuro sempiternse retribtitiotiis
hubcriius eldevotionem vcstrant in Doniino collau- fructum percipias. Dileclam vero filiam nosiram
danius. Sed quoniam non inccepisse tantum, sed per- Gerlruden ducissam uxorem luam salutamus etbe-
fecisse virtuiis est, univeisitaiem veslram rogaimis, neiliciinus, et ut in dilectione Dei et amore religio-
exhoi laiiiur in Doiniiio, atque in peecaloruni vestro- uis juxta honum iiiitium perseveret in Domino coni-.
ruiii remissionem iiijungimus, iil vos, quibus iu moiiemus. Ad uhimnm Vero prsufatinn Moraviensem
terra ilta potestas a Deo commissa esi, qiioe a praj- episcopumet D. prajpositum, prudentes siqjiidein et
Juto cardinali jara dicti prsedecessoris nostri aucto- discretos viros, qui personas vcstras et vestrum
ril i c tatii de clericoriim iiiconiinenlia el aliis enor- honorem siucero affectu ditigunt, tuse el ipsius no-
mitaiibtis ibidem vestro consilio et auxilio facialis. 1 bilitali attentius commendainiis, et de visitatione
Coiileinptores vero juxia discretionem vobis a Deo vestra prsedecessoribus iwstris et nohis frequentei-
conccssain, et sanctorum Patrum staluta debita exliibita dilectioni vestrse grates referinius^ISos qni-
nniinadversioiie coerceatis. De lidelitate quoque et dem personas vestras vera iu Domiiio chariiaie di-
dcvotione, quam erga beatum Peirum et nos ligimus, et in qtiibus secuiuluiii Dominu.iii pqss.inms
ipsosgeriiis, etde fiequenti visitalione per dilectuin lionorare et exaudire voluimte.
llliuni. iiOMtrum Danielein Prageiisem prseposilum, Diit. Biterbii, i,vNon. Junii.
qiiem vobis fidelem el vestri bonoris amatorem csse CXX.
cogno' imus, prxdecessoribus nostris et uobis trans-, Privilegiuut pro mpnaslerio Stabutensi:
juissa, dileclioni vestrat*grates referinius. (Anno 1146, Jun. 6.)'
Dalum Bilcibii IVNon. Jun. Ampi. Collect., II, 12t.]
: cxixv [MARTEN.,
. EiiCENicsepiscopus, servus seryorum Dei, dilectis
Wludislaum, Bolieinorumducem, rerum ecclesiasieji- liliis WIEALDOStabulensi. abbati ejusque fratribus,
rum sl.udiosum, luhdul. Uxort ejus Gertrudi saltt-
. leln ascribit. lleinricum ephcupum Moraviejisent tam prseseuljbus quam futuris, regularem vitani pro-
comntendut. •.'"" C fessis, in pcrpfitiium
<
(Anno. 1U6, J.iin. 2.) Apostolici moderaniinis c.eroeniiae convenit reli-
[THEINER,ib.,209.] giosos diJigere, et eorum loca pk protectione mu-
EUCENIUS episcopus, s. s. D., dileclo in Cbrisio n\re,elc.,utinprivilegioLuciipupw,dat. a»mo 11443
filio W- iUus.iriBoiiemoruin duci s. ei a. b. Vitl- Palrologim t. CLXXIX^sub vum. 67,
Si j'uxta sacrse Scriplurse lestimojiiuni parliceps Ego Eugenius Catholicae Ecclesise episcopus.
mefcedis existit, qui bonoimu operuui adjulorem se Ego Cuonradus Sabinensis episcopus.
prxbei, ampliori dignus es jneriio, qiii non taniuin Ego Albericus Ostiensis episcopiis.
ndjuqr sed etiam actor exislis. Ideoque gralum nobis Ego Guido presbyier cardinalis titulp SauctiChry-
esi, qu.i sicul venerabili fratri noslro Henrico, Mo- sogoni. .
raviensi episcopo et dileclis filiis noslris Guidoni Ego Hubaldus presbytcr cadinalis lilulo Sancias.
dincbno.cardiiiali el Danieli Pragensi prseposiio re- Praxedis.
fereiitilius aceepimus, ecclesias el ecclesiasticas per- Ego Hubaldus presbyler cardinalis tilulo Sanclo-
sonas el uiaxinie religiosa.s diligis et hoiioras, alque ittin Joannis et Pauli.
rcjigioneiii ei cselera "qusead bonorein Dei spertare n Ego Manfiediis presbyter cardinalis titulo Saucue
noscuniur, in lerra tibi a Deo conintissa iiilerispro- Sabinse.
pagare. Enormitatesvero illius populi, qua^peccalis Ego Albertus presbyter cardinalis tilulo Sancta*
cxigenlib.us pluriinura exercuerunl, et pfsecipue.i Ayastasia:.
ctericorum incoittinenlias, quae Deo abominabiles, Ego Ubaldus presbyter cardinalis tilulo Sanctse
sunt, non solum de capeila tiia,veruin eiiam de lota Cmcis in Jerusalem.
icrra illa exstirpaie vitiliier elaboras. Cum enini Ego Jqrdanus presbyter cardinalis tituio Saiictae
ipsi clerici tcinpltim Dei, vasa Domini, sacrarium Siisnniiae.
Spirilus siiiicti essedebeani, indlgniiin valde est.eos.k Ego Olto diaconus cardinalis Sancli Georgii ad
cubiiibus"el iinpudiciliis deservire. Jn tioc quoque VeiiimAureiJMn.
devolionem tiiam in Donii.nocclJaudainus, quia cuin Ego Guido diacopus cardinalis Sanclorum Cosmsts
gensilla prdvnel anliqua cohsuetudine nimim pota- el Dainiani.
iioni et ebiieldiiiietiiia sit, ipse sobrietatein vilio ilti.i. Ego Ociavianus diaconus <*ardinatisSancliNicolai
roritrnfiam diligis,aiqiie lam isls quam aliis enor- in Carcefe Tulliano.
i.iiiiatibus, tnnquain catbolicus "priiiccps cl Deuini Esjo Gregorius diaconus cardinalis Sancli Aiigeli,
1145 EPISTOL.E ET PRlVILEGIA. \»">
Egu Pctrus diaconus cardinalis Sanctse Mnrisc in A videnlur, id ipsum convenit propcnsitts inipcrliri.
Via Lila, Quin igilur juxla Regulam beati Augustini vivere de-
et in Ioco, ubi sleteriinl pedes Domini,
EgoCinlhiusdiacoiius cardinalis Sanctorum Ser-: cievislis, et in
et Bacchi. adoranies, apud gloriosnm Sepulcrum cjus
gii
Datiim VilTbii per manura Roherti sanctse Ro- locis, in quibus idein Redeinplor inundi mortem
mniiaeEcclesise presbyteri cardinalis et eaiicellarii , susliniiit, regulariter mililalis, majori vos benevo-
vni Idus Juiiii, iiidiciione ix, Jncariiaiionis Donti- lentia el gratia dignos esse censemiis, el paiernis
di-
nicse aimo 1146, pontificntus verodomni Eugettii 111 vos affeclibus volumus confovere. Eapropter,
papseanno secundo. , -. lecti in Domino iilii, veslris justis posiulalionibus
CXXl. clemeitier aiinuimus, et nd exemplar pfsedecessofum
lloriorii aique
Hsnrko, Moraviensi episcopo, mandal ttt WladisUiw, nostrorum felicis irieinprisc, Calixti,
.ducem Boheinia!,<td salitfaciendum pio illttlis Ecr lnnocentii, Romanorum pontilicum, sacrosanclain
ctetiw Ralisbonensi dumnis commoneai. Doininici Sepulcri ecclesiam, in qua, divinis iuan-
(Aniio 1U6, Jul. 2.) cipati obsequiis, passionem Dominicain et victorio-
[BOCZEK, Cod. dipl. Morav. 1.1, p. 250.] sissime crucis triurapbura assidue recolilis, necnoii
EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, veiie- B etiam personas veslras sub beati Petfi el nostra
rabilifralri HENRICO Moraviensi episcopo, salutera ct prolcciione suscipimus, et prsesentis scripli privl-
aposlolicnm benediclionem. legio communimus; staluentes ut qttascunque pos-
Quanio amplius de prudeutia,religioiie et honesta:c sessioncs, qusecunque bona lain ex dono egregiiu
tua confidimus, lanlo ea quse diJigimus, vel odio uiemoriss ducis Godefridi el utriusque ivgis Bal-
habeinus, libi fiducialius nut.ificainus, sperautes ic, dtiini, Arnulfi quoque Jerosolyniitani palriarciia* el"
c-a qusc diligimus, pari affeclu diligere, el quse otli- successoruni suotiim, imprsrsenliaruin juste et ra-
iniis, odio, niniloniiims zelo charitalis, habefc. nonice possidetis, aut iu fuiurtim concessionc pou-
Yastitatemet contriiionem Ratisponensis Ecclesise, liUcuni, liberalilale regiim, largilione piiiicipuin,
quse per ducem llenriciiui, ducem Bohemicum, Fri- oblatioue fidelium seu aliis justis inodis, prscsiante
dcricum adyccatum, palatinum coniiteui, filios prse- Domiiio, poicritis , adipisci, lirma vobis veslrisque
fecii, et alios complices eorum more lyrannico facla successoribus el illibala permaiieant.
est, ad tuam jani credimus. perveuisse noiiliani. In quibus hscc propriis duximus exprimenda vocn-
Uude venerabiles fralres nostri C. Salizburgensis bulis : in episcopatu Betblebemiiico casale Tiiecue
archiepiscopus et. . . . Ralisponensis episcopus, ., cum omnibus perlineniiis suis,. sicut a Fiilcone
laiiquara zelura Dei et aiuorem justilise habentes, iu *bonae mcmoriae, Jerosolymitano rege, vobis conces-
praefalos iiicendiarios et malefactores excommuui- sum esl et sciipti ejus pngina confiimatuui; castrum
caiionis seiitentiam pioltileriinl, et nos eain, quaj in Mahomeric cum ecclcsia el omnibiis perlinentiis
paiocbianos suos ab eisdein fratribus nostris cano- ejus; in episcopalu CsesarescPalsestinoe caslrum Fe-
nice pioniiilgata est, aiiciorjtate apostolica confir- niculi ciini ecclesia et omiiibus appendiciis suis; in,
liianiiis. Et quoniam ducem Boheinise pro vobis civitate Joppe ecclesiam beaii Petri ctim oimiibiis
atfectioue pateruadiligimus et nullnm ei gravamen adjacenliis suis; iu civilaie Tyto ecclesiam SnucUL'
iuferri voiumus, per apostolic-i scripla fiaierniiaii Marisu anliquae sedis cuni oiiinibus perlineiiiiis suis;,
tttse maiidnmus, ut ex noslra et lua parle ipsum casnle Sanclse Eriiiaj in episcopalu Tyreusi ciim
studiose convenias, et districte coininoneas, ut om- pertinentiis sttis; casirum Giih cum periiiicnliis
ncs qui per ipsum, vcl suos in ejiisdem sceleris suis; in episcopalu Tripolilano ecclesiain Sancti
atrocilaie in rapiiouem ducli sunt, liberos.abire Sepulcri apud monlera Peregrinuni cuui omnibus
penniiiai, detantissacrilegiissaiisfaciat. cl ab ejus.- pertinenliis suis; in eodem episcopalii ecclesiam
tlem Ecclcsiseperturbatione desistat.. Sancti Sepulcri sive Gcorgii, quoe esl in montanis,
.., Datum Viterbii Non. Julii, -, cum omnibus appendiciis suis; ilem yillnm, quse
CXXII. dicilur Bivora, cum omnibus perliiientiis suis, con-
cambium Megitie; in Ap^ulia ecclesinm Sanc.li Se-
Ecclesiw S. Sepulcri Hierosolymitanw prolecitonem,
suscipit possessionesque cunjirmul. pulcri apud Briindusium et ecclesiam Saucti Lau-
renlii cum omnibus perlinenliis suis; ecclesiain,
(Anno 1146, Jul. 130 sita est cxtra castrum Barulum, in houorc cl
quoe
[Eug. de ROZIERE, Cartutaire du Saint-Siputcre, 56.] nomine
ejiisdcm Sancli Sepulcri, iu mei-idiniiaparie
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, di- j'uxla vias publicas, cum universis appeiuliciis suis;
lectis filiis PETRO,priori eccJesise Sancti Doininici ecclcsiamiiideinSanciiSepulcriexlramurosTiojniioe
Sepulcri, ejusque IVatribns, lam proeseniibus quanii civiiatis cum omnibus perlineiiliis suis; ecclesiam
futuris, regularem viiam professis, in perpctuum. benli Theodori in Beneveniano suburbio silnni; in
Si maiisueludo apostolicse sedis el liberalitaS uiii- episcopalu Ebreduneusi Sancti Sepulcri ecelcsi.im
versis per orbem lerrarum Cbrisiianis opportuna de- dc Knborcas, ccelcsiam Sancti Pelri et Sancti l'ou-
het solalia minislrare, et his, qtii religjosam vitani lii de Scdcnn, ccclesiam Sancli Joanuis dcCimspi-
duxunt, ct oiiinipotcnii Domino fnmiliaiiiis adbxrere na'i.s el ecclesiam Sancti Petri dc Avai.zo cuin om-.
 147 EUGEMI III PAPiE 1US
nibiis pcrtinenliis suis; in episcopatu Magalonensi.A cum omnibus pertinenliis «tiis : in Medina cCclesiam
ecclesiam Sancii Salyatoris de Rubo cum omnibus Sancise Crucis cum oniuibus appendiciis suis; in
nppendiciis suis ; in episcopniu Albiensi eecleslarii episeopaiu Zemoritano ecclesiam Sancti Seputeri
Sanctae Marisede Sepfncta cum omliibus adjacentiis: cum omnibus pertinentiis suis ; in castro, quod di-
suis, villnm quae dicilur Lttgan, niansiim qui dicitur citiir Thoro, ecclesiam Sancli Sepulcri cum omni-
Canlol, iiiansiiin Lubuscketh el mansuni Del, nian- bus pertiiicniiis suis; in villa Lali ecclesiam San-
stiin Alaplieniaze citm ccclesia Sanclse Mariic ct cise Eugenjse cum omnibus appendiciis suis; in ci-
oninibus pertinenlijs suis, mausuin Las Ciuces de vitate Legioniensi ecclesiara Sancli Sepulcri ctini
Sancto Amaranti, maiisum Castandel, mauSumViar- oiiinibtis nd.acentiis suis ; in Rivo Sicco ecclesiam
lar, inansum qui dicilur Villa Godor, ecclesiam Sancli Jnsti de Paralelos cum omnibus periinenliis
Sancti Osmerii cum omr.ibus periineniiis suis ; in suis; inMedina ecclesiam Sancli Pelri cum onini-
episcopalii Sarilonensi ecclesiaiii Saiicti Pelri de bns pertiiienliissuis, eeclesiam Sancti Laurentii de
liaiicapzhana cum omnibus periinenliis snis;,in Oterolo ctim oinnibtis perlinenliis stiis; in villn
cpiscopatu Basatensi ecclesiara Sancti Osbeni cum Morel ecclesiam Sancii Pelagii cum pertiueniiis
cinnibus appendiciis suis; in episcnpatu Barchilo- suis, ecclesiam Sancti Jusli de Villa Vela cuin om-
nensi ccclesiara Sancii Sepulcri de Latablata cum B iiibus perlincutiis suis; in eodeui episcopatu villam
oninibus pertinentiis suis ; in eodem episcopatu, in Gbipignr cum bmnibiis pcriineniiis suis, villam
Paluia ecclesiam Sancti Petri et ecclesiam Saticti Versadam ctnn omnibus adjaceniiis stiis; in Masclla
Joannis cum oriniibus pertirientiis earum ; in episco- hospitale cum omnibus periincnliis suis, ecclesiam
patu Ausonensi ecclesiam Sanclae Mariae de Co- Sanclae Mariaede Nava cuni periinentiis suis, ecclc-
seoliis ctiiii oinnibiis appendiciis suis, ecclesiam siam Sancli Petfi de castro Olfereth cum suis per-
Sanciae MarjsedePralis ei eccdesiain Sancli Andrese lineniijs; in episcopalu A&ioricensiecclesiam Saucti
cum oinnibus periineniiis suis ; in episcopalu Ur- Pelri de Cabaneros cnni omnibjis perlineiiliis suis,
gellensi niedietaiem castri Mifabcl ciiin pertineiitiis ecclesiaiii Sancta: Marise de Zoib.es Cum omnibus
stiis • iii episcopatu Nngerensi ecclesiam Sanctse pertinentiis suis; in episcnpatti Sancli Jacobi ec-
Mnriae de Gronio cum omnibiis apperidiciis suis, clesiam Sancli Sebaslinni Tavairoas cuju sua ere-
liospilaie de Villa Rubea ctim oninibus peiliiienliis niila et aliis perlineiitiis suis, iiionasierinni Sancta*
suis ; in episcopatu Buigensi ecclesiain Sancti Cle- Marisede Nogaria cum oiriiiibus perttnentiis. suis, uior
nieniis de Covas'cmri ' Oihiiibus adjacenliis suis, naslerium Saucti Salvatoris de Sobrndel cuni ojiini-.
ccclcsiain Sancti Michaelis de Qiionlana cum omni- bus pcrtiiientiis suis; in episcopatu Tiidensi. eccle-
hiis'periinenliis suis; in castro Sorith ecclesinm ^ siam Sancti Petri de Nogaria, quse dicitur Sando-
Sancti Aiidrese et ecclesiam Saiictse Mafina* cum nia, ctini oninibus perlinentiis suis.
omiiibus adjacenliis suis ; in viila, quse diciltir Cln- Obeunte vero ejusdem loci patriarcha, nullus ibl
nia, ecclesiain Sancii Andrex- cuin omiiibus perti- qualibct siibreptionis asiutia seu violentia praepo-
liciiiiis suis; in episcopntti Patentiiio eeclesiam iialur, nisi quem fratres ipsius loci comniuni con-
Sniictse Marise de Pisorga curii emnibiis peilinenliis sensu vel fratrttm pars consilii snnioris sccundum
suis, ecclesiam Sancli Alexandfi de Vaflanas cum Dei tiitiorem et sancloriiin Palrutn slatuta canonice
oiniiibus appehdiciis suis ; iii casiro Verde ecclesiam providerlnt eligendmn.
Sancii Micbaelis el iiionasteriuni Saricti Roiiiani cinii Decernimiis ergq ut nulli omniuo Iiomiuum liceat
oiiiiiibiis pertincntiis suis ; iii castro Corel ecclesiam proefalum locum leniere perturbare, aut ejus pos-
SaiicJse Marinse et eccJesiam Saticlse Eugraiise cunr sessioues auferre, vel ablatas retinere, lninuere,
omnibiis periiiientiis siiis ; iii castrb Portel eccle- seu qiiihuslibel vexalionibus fnligare; sed oninia
siam Saucti Michaelisde Vega cum omnibiis perli-' integra conscrveiiliir eorum, pfe qiiortim guberua-
iienliis suis ; in civilale Pnlenlite ecclesiam Saiicti tione et su.stentatlone concessa siini, usibus oinni-
Emilinni de Veruesca cuin oiiinibus pertiiienliis U ] niodis profulura, salva sedis apostolicae aucloriiale
suis, ecclesiam Saiicii Pclagii de Vatlc de Pero cura et dicecesanorum episcoporum canonica justitia et
omuibiis periiueiiliis suis, eCclesiam Sanctse Marise reverentia.
(h; Snndronns cuni oiiiiiibiis perlihentiis suis, ec" Si qua igilur in fulurum ecclcsiastica ssecula-
clesiam SnnctoeMariscde Pilelas ciun omnibiis per- risve persona, hanc nosirse coustitutionis paginam
liiietiliis suis; in villa Fclcs ecclesiani Sancli Mi- sciens, contra. eam temere yenire lcntaverit, se-
cbaelis cuiti omtiibus appendiciis suis ; in episco- cundo terliove commoniia si non reatum suum con-
palu Secoviaiio ecclesiaiii Snncti Sepulcri in Coca,, grua satisfnciione correxerit, potesiatis honorisque
ecc.lesiam Sancti Siilvatoris et ecclesiam Sanciae sui dignilate careat, reamque se diviiio judicio
Miirise, quse vocntur fiovada, cuiri omnibus perli- existere de perpetrata iiiiquifale cognqscai, et a
nenliis sttis ; in civhate Avla ecclesiam Sanctae sacraiissiiuo corpoic et sahguine Dei ei Domini Re-
MariscNovsecuin oinnibtis perlinciitiis suis; in Are- dcinptoris nosiri Jcsu Cluisti alicria liat, alque iu
valoecctesiam Sancli Pctri in villa yeteri CHIIUIHI- extreiiioexainiiie dislrictse ultioni subjaceat. Cuu,clis
uibus periiiiCnliis snis ; in cpiscopalu Salcmanlico auteni servanlibus jusia cidcio loco sit pax Domiiii
eccicsiam Sancti Cbrislophori exliaciviiaiemsilani nostii Jesu Cbrisli, qiiatciius el hi.c fiuctum bouse
 1149 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1130
niiionis percipianl, cl apud dicliiclum judicett:i A Ex parle cnminuiiitim filiorum Veron. canonico-
P*aamiasciernaepacis invcniaiit. Araen. ,rum nobis sigiiificaliim esse cognoscas, quod tu pro-
Ego Ettgenius, Catholicae Ecclesiae episcopus, , pter excessus civium ejusdemloci, qui bona el pos-
snbscripsi. sessiones eoruin violenter occupant, et contra justi-
Ego Conradus, Snbinensis episcopus, siibscripsi. liam detinent, in ipsa civitate divina celebrari oili-
Ego Albericus, Osliensis episcopus, subscripsi. cia probibueris, Nos aulem iilem interdicliim a le
Ego linarus, Tusculanus episcopus, subscripsi. caiiQnice facliiin rattim habentes, per apostolica tibj
-Ego Guido, presbyter cardinalis tiluli Sancli Gri- ^cripta prxcipieudo mandamus, qualenus illud lam
sngoni, subseripsi. diu (irmiier facias observari, quousque iidem per-
Ego Hiibaldus, presbyter cardinaljs liluli Sanctse vasores proefalis canoiiicis omnia iiijtiste ablnta ii|-
Praxedis, subscripsi. legrc restiluanl, atit cum ipsis de qucrimonia ead<:m
Ego Hubaldus, presbyter cardinalis tiluli San- amicabiliter conveniant, Si vero aliquis sacerdolum
eloruui Joannis el Pauli, subscripsi. ipsius loci contra iuterdicium ipsius loci divina ce-
Ego Gilliberlus, presbyler cardinalis lituli Sancti lebrare ofiicia prsestiinpseril, canoiiica censura ita
Maici, subscripsi. . . , eiiin coerceas, ut cseleri metuin habeant. Prseterca
, Ego Guido, presbyter cardinalis lituli Saiiclorum •» Elenzarum et Pil, (iliuni ejus; Aldericum (pioque,
Lauienlii et Datnasi, subscripsi. ~ Redalduni, Conrailnm, Mugeti iilium, Bncliel, Regri-
Ego Ariberlus, presbyler cardinajis liluli Sanclse gium,'Gilbertiim, Ubeittim fratres Alberici pastoris,
Aunslasia:, subscripsi. qui bona ipsorutn caiioiiicorun), sicul. eoi uin queri-
Ego Gtiido, presbyter cardipalis lituli Pastoris, iuonia indical.et leddiuis coulra jusijtiain tletineul,
subscripsi. districte coinnioneas, ut eadem oiniija injuste de-
E^o Beiiiardus, presbyter cardinalis lituli Saiicti leiila restiliianl, et de cactcroab eofum infestalione
Clenieiitis, subscripsi, conquiescani. Quod si posl coiniiioiiiiioneiii tuam
Ego Jordanus, presbyler cardinalis (iluii Sanclai contemptores exsiiterint, canonicam de ipsis jitsti-
Suzaiiiise, subscripsi. tiam lacias; postreinosententiani excommunicaiionis,
Ego Odo, diacomis cardinalis Sancti Qeorgii ad quam ex mandato G. presby teri cardinalis lunc apo-
Veliun Aureum, subscripsi. slolicse sedis legati in G.ir. Grassum et.filios ejus,
Ego.Guido, diaconus cardinalis Sanctorum Cosmse Albertum quoque Surdum et fralrem ejus, atquii
et Daniiani, suhscripsi. alios quosdam. pervasores bonorum Veronen. Ec-
Ego Ociavianus, diaconus cardinalis Sancii NW clesise canouice prolulisti, per parochiam liiani,
folai in Carcere Tiilliano, subscripsi. quousque satisfaciani, firmiter facias observari, ncc
, Ego Rodulfus, diacoiius cardinalis Sanclse Lucise eos atfquo modo absolvas donec eosdem caiionicos
jn Septa Solis, subscripsi. ab eornra infeslatione Oniniiio expedias; illos qiio-
Ego Gregorius, diaconus cardinalis Sancli AnPeJi, que, qui caslrum eorum de Pruiio nuper combus-
tubscripsi. serunl et hoinines ejusdein loci dcprsedali sunl, di-
Ego-Joannes, diaconus cardinalis Sanctse Marise sticte commoneas, ut onuiia 'ablata, et damna in-
Novse, subscripsi. juste illatn cum inlegrilaie resiiiuani, et ab ipso-
Ego Guido, diaconus cardinalis Sanctse Marisein rum infestaiioiie oiiinino desistant; quodsi inlra
Porticu, subscripsi. XL dies poslquam prsesenlia scriptn. susceperis
Ego Jacincius, diaconus cardiijalis Sanctse Marioe facere conienipseiini, inkipsos senientiam excom-
in Cosniydyu, subscripsi. lnuuicationis proieras, el quousque satisfaciant,
. Ego Peiius, diaconus cardinalis Sanctae Mariaein per parochiain tuam firiniter facias observari.
-ViaLala,siibscripsi. Dat. Viterbii, xiv Kal. August.
.Daia Viterbii, per inantim Roberti, Sanctse Ro- CXXIV.
mnnse Ecclesise presbyleri cardinalis et eancellarii, j) A[rnoldo\ Tridenlino; L[olhario] Viceittiiw, B[illiho]
Hi Idus Julii, indiciione IX, liicarnaiioiiis Domiiiica: Patuvino, episcopis, mandal ut nobites quosdam
occupata canoniconim Vetonensium bona re-ulere
nnnq lliO, pqnlificatus vero doinni Eugenii III papse cogunt,
aiino u.
(Aimo 1U6, Jul. 19.)
CXXIH. [UCHELLI, Itatia sacra, V, 78S.]
Theobaldiimepitcopum landal quod propter canonico- EuGENicsepiscopuSi servus servorum Dei, vene-
rum bona a civjbus occuptUa urbi sum sacrificiis rabilibus fratribus A.<Trideiitino episcopo, L.Viceni.
iulerdixerit. Mandat ul excommunicalionis senlen- et B. Pndunno
tinm eadem de causa in nobiles quosdam a Gui- episcopis, salutemelapostolicam be-
done presbylero cardinali pronuntialam, observan- nedictionem.
tium curel. Ex parte filiorum nostforum canonicorum Vero-
(AiinolU6, Jul. 19.) nens. qtierimoniam accepiriiuS, quod comes Od. et
[UGHELLI, Ilalia sacra, V, 78E.] filius ejus Pastro, el cognali ipsitts, hseredes qiioque
EUGENIUS episcopus, servus sefvoruni Dei, vene- el consanguinei, Hen. de Vico ^Edri, et alii quidaui
rabili fratri T. Veronensi episcopo saluteiii ct npo- parochiani veslri bona el possessioncs Veroueii.
ttolicain bcncdictioncm. Ecclesix violcnter occupcnt, cl injusle dciiueaui.
 43-tt EUGENil 111PAPM 1152
Quia igitiir bliicii nosivi est debitam eis justitiam A Ecclesise subjecta aut unita fuisse legitur; in qua
(.'xliilieie, ffatcrniiaii vestrse per nposlolica scripia mtiltiludo bominiini sitccrevil, ul itecessatio pro-
pf.ecipieudo inniidair us qiintciius infra XLdies post- prium debeat habere, elianisi non niitiquilus ha-
qtihm pfaasentia scripta susceperitis prsefatOs paro- bitissei, ei ab uno pastore propter distaiitiam ea:-
cliiaiios"veslros tlistricte commonealis, ut eadem eis dem Ecclesi», sine gravi aiiimariiin periculo, regi
iiona "iitque possessiories iiquste ablatas cmri iuie- noii possuiit. Snnctoiuiii canontini coiisiiiiilionibus
gfiiate festiuiaiii, et cle csetero hihil lale contfa Ve- et pfsedecessofulir uostrorum felicis recordulionis
ioiieii'. Ecclesiam fncere prsesuriiant. Quod si pqst Tjrbani, Paschalis el lnnocentii, qui faoc ipsum dc-
cdiiiiiioiiiiioiie'm vestrani conieinplores exsliierinl, liberaverunl, sludio incitali, le, fratrum nostronmi
caMonicaeos ceiisnra coerceatis. coiiiiiiiinicalo consilio, cidem Tofnacensi Ecclesiae,
Dat. Vilerbii, xiv Kal. Aiigust. Doniino cooperanle, paslorem providiinus, et pro-
Cxxv. priis tanqunm B. Pelri mnnibus in episeopaium con-
castrum secraviniiis, cf ad regendtint popiiluin illuni, Do-
Canonicis Veronensibus as&erit Cerelensea
Widone presbytero cnrdinuti iis adjudiciiium. iiiiuo aiixiliante, trausriiisimH.s. Pef prspsentis ita-
',. (Anno 1146, Jul. 19.) (|iie privilegii pagtnam regilhiium pefpciritim sia-
liiimits , iit Tofnaceiisis Ecetesia-deinccps ab oiniii
: [UGHELLI,J tatia tacra, V, 783. ]
Novioiuensis episeopi subjectioiie Hbera, pfopfium
EUGENIUS «piscopns, servus servorum Dei, dite-
scinper episcopttm soriintur. Stntuimtis eliam tit
ctis filiis GILBERTOarchipresbytero cseterisque Ve- qiinscunque posscssinnes, qnoectitiqtie bona eadem
joneiis. Ecclcsise tanonicis, salutem el apostolicam Tornacensis Ecclesia iinpfaesentianttn juste et cano-
lienediclionein. •;•
' Ollicii ncwtri n»s liorl-ilur atictoritas ecclcsias et nice possidel, et quse sibi jure peninere rioscunlur,
seu qtisctn futurum largiiione regum vel principutn,
ecclesiasticas personas affectione paterna diligere, oblatione fidelium, sive aliis jnstis modis, prsesianie
el earuni quieii el utililati salubriter inposlerum, Domilto, polerit atlipisci, firma tibi tuisque succes-
;nixiliaiite Doiniiw, providere. Dilecli in Domilio fi-
soiibus, et per vos eidem Ecclesiae firma el illibata
lii, vestris justis petiiiouibtis gialtim imperlieii- pefmaneant.
les asseiisuin, diuuiilioticm causoe quouinter vos et Decernimus ergo ul niilli hominum liceat praefa-
venerabilem fratrein iioslriim Tebaldiiin episcopum tflin Ecclesiam lemere perturbare, aut ejiis posses-
vcsiruin supcr castro Geretsc, ac villa, atqite distri- sionesauferrc, vel ablatas retmere, minueie, seuqui-
cia ejustiem loci agebatur a Widone presb. card. buslrbet vexalioriibus fatigare; sed omnia integra
Q
cnnonice faciain ralatri manere ceiisemus, atque conservenlur, veslris ac pauperum Christi usibus
ipsuin casiruin cuni eadem villa, el districto sicut profutura, salva «edis aposlelicse auctoritile. Si qua
vobis ralionribiliter ndjudicala sunl aucloritate apo- igitur in futurum ecclesiastica ssccularisve persona,
siolica coiifiiniannis. Si- quis aitiem hanc nostroe tiujiis nostrse constituiionis paginain sciens^ contra-
ionfirmatioiiispagihain sciens, conlra eam temere eam teniere veiiire prsesurapserii, secundo terliove-
venire tentaverii, secundo tertiove commonilus, si cOrainonita, nisi reaium sutim congrua satisfaclione
non salisfaciione coiigrua eineiidaveril, polestatis cori exerit, potestntis honorisque stii dignitale ca-
honoiisqtie suidigiiilale careai, atque indignalio- real, reamqtie Se diyino judicio exisiere de perpe-
r.em' oiiniipoteiitis Dei el bealoium Petri et Pauli trala iniqiiilale cognoscat, et a sacralissiino cor-
aposolurum ejiis incurfai. pore ei sangiiine Dei et Domini Redetiiptoris nostii
Dalum Viterbii, xiv Kal. Augusti. JcssuChristi aliena fiat, atque in extremo examiiie
disirictse ultioni subjaceat. Cuiictis autem eideni
"_'.. CXXVL " Ecclesiac jura servanlibus sil pax Domini nostri
Episcopatum Tornacensem, e Noviomensium episco- Jesu
ptnum potestgle exeinplum, pelenie Anselitto epi- Christi, qualenus et bie fruciuni bonse actionis
sco.;o, confirmai. D percipiant, et apttd districlum judicem prajmia setef-
" (AnnolUe, Jul. 24.) nse pacis inveiiianl. Anieu.
[MARLOT, Melropol. Rem., II, 350.] Ego Eugenius Catholicie EcClesise episcopus si-
EUGENIUS episcopiis, scryus servorum b«i, vcnc- gnavi
rabili fratri ANSELMO Tornacensi cpiseopo, nostiis Ego Guido presbyter cardinalis tiluli S. Chryso-
niaiiilius (onsecraio, , rjusqtie siicccssoribus cano- goni signavi.
liice subsiiiueudis, in perpeluiim. Ego llttbaldtis prcsbytcr cardin. lituli S. Praxe-
Sacro.saiic.ia: Romaitae Ecclesise coelesli privilcgio (!is signayi
sibijcqllalo scmper licuil semperqiie Jicebil episco- Ego Jordanus prcsbyl. caidin. lit. S. Siisannse
pal.es sedes divisas co.iijungeru, etc. Tornacensis Ec- signavi.
tlesia ex antiquo cpiscop.ilis sedes rioscilur exsli- Dalum Vitcrbii ix Kaleml. Augusli, indicl. lx,
iisse, ctpasiorem piojiriiini habuisse : eiijus ciiram Incnrnnii.iuis DominiCseanno 1146, poiHificatusvei»
et ndiiiiiiisiraiioiieii) qiinnivis Novioraeusis cpisco- domiiii Etigcuii III pnpae anno u.
mis,longo icinporc iiab.ticiil, non lanien NoviomCiisi
«55 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. H54
CXX.VH. A CXXVJII.
Ad Unimnnditm Petragoricensem episcopnm ut ctericos Bitlla pro. monasierio Gellonensi.,
de Roca bovis cnrlit per exrommitnicalionein com- (Anno 1146, Sept. 18.)
pellat ad restiluendqm Clitiiiacensibus eam eccle- [Gull. Cltr. nov., VI, lnslr. 280.]
siain.
EUGENIUS episcoptis, servus serVorum Dei, dileclo
(Anno 1146, Sept. 9.] filio UGONIabbati S. Guilleimi, ej'usque fralribus
[D. BOUQUET, Recueil, XV, 441.] tam pra-senlibus qtiam fuluris, regularein vitara pro-
ECGENIUS episoopns, servus servorum Dei, vene.-a- fessis, in perpelnum.
bili fralri RAVMUNDO Pelragoricensi episcopo, salu* Ex commisso nobis aposlolatus officio tarri vicinis
tem et aposiolicam benediciioriem. qiiam longe positis exislimus deliitbres.ctiinqtie om-
Ad luam credimus notiliam pervenisse, quoniam nes fratres comniuiiiter honorare ac diligere deliea-
itos controversiam quse inler dilectos filios riostros mtis, ct ecclesiis sibi cominissis debitam conservare
Cluniacenses monachos et clericos de Rocha -Bovis- justiliani, propensiori lamen sliidio charilatlsillos
curtis (La Rochebeaucourt), supef ecclesiam ipsius nos convenit coiifovere, quos ainplidrl moi-urn bo-
loci jamdiu agilata esl, diligeriler audiviinus et-ciim nestaie ac religionis nilore constal esse per Dei
fratribus noslris super ca diu contuliimis. Audilis grntinm illusiraios. Hujus rei gralia, dilecte iii Do-
siqnidem utriusque-partis ralionibus el diligenter inino fili Htigo abbas, ttiis"jtislis petilionibus clemen-
inquisilis, quoniam ex utriusqiie panis confessione ter annuimits, et monasieriuiri Sahcli Guillelmi, in
ittbnachos fuisse in possessione cognovimus, judj- quo divino mancipati eslis obsequio, sub beati Pelri
cavinms ut si monachi duobus aut tribus lcstibus et nostra protecliiine suscipimus, et prsesentis scri-
idonCis in venerabilium fratrum noslrorum Lam- pli privilegiq communimus, slaluentes ut quascunqite
beni Angolisnicnsis el Geraldi Lemoviccnsis [prse- possessioues, quoectinque bona idem cccnobiuin in
serilia], probaverint quod ipsi de possessione ejus- praesenliaruni j'iiste et canoniCe possidet, aitt in fu-
dem ecclesise violcnter expulerunt, ipsa possessio turiim coiicessione poiiiificum, liberalitate regnrii,
eis restilueretur. largitione principum, oblatioiie fidelium, sen aliis
Nunc aulerh, sicut prsefali fralrcs nostri lilteris jiistis modis, praJstanle Drimirio, polerit adipisci,
suis nobis sigiiificaveriirit, Cluniacenses monachi firma vobis vestrisque siiccessoribiis et ilJibata pcr-
probationem ipsam, juxta titlerarum nostrartim W- manpailt. In quibus hsec propriis duximiis expri-
norem, in eorum prsesentia Compleveruiil, sed mo- menda vocnbulis': Iii Ltitevensi episcopalu fiscuin
iiaclii ipsi, sicnl lilleris nobis sigiiificaveruni, qui g, Sancti Genesii Lilents', et ecclesiam Ssihcti Joannis
resiilntiopem possessionis ab illo qui abbas dicitur, cum villa, alque muriitione Stia, cselerisqiiC perii-
el aliis clericis qui pra-senles aderarit, secundum nentiis suis; ecclcsiam Saucti Martini cum fisco de
jiidiciuin noslrura (obtinere debueranl), minisct Caslris, ecclesiain Sancti Safurnini de Scirazimu
«ontumeliis repulsi, Cum itefata qUerimonia ad nos fisco, ecclesiam Sancti Felieis, eccf^siam Snncii
remissi sunl. Quia igilur Cloniacensis nionasterii Martini de Monle Petroso cuni capellis suis, sciliiet
justiiise niinime deesse debenius, el eoritmdem ile-> Sandi Petri de Monte Petroso, ei Sanctse MarisL-de
ricorum inobedienliam et conlumaciam ulicfitisferre Giiarringa. In Biterrensi episcopatu; fiscum Mili.ui
iioii possumus, per apOsioliCa tibi scripta manda- cum ecclesia Sancti Giiillelini, ecclesiain Sancti
mtisatque prsecipimus, qualeiius, ittfra triginta dies' Paragorii.ecclesiam Sancli Geriesii de Calripaniano,
postquam prscsentia scripta susceperis ,' ecctesiam ecclesiam S. Joanriis de Muro vetuio, cum capclla
ipsam cum ornamehtis et caeteris perlineniiis suis ejusdem castri ciint decimis et pertineiiliis suis,
nionncbis Cluniaceiisibus plenarie restituas. Si vero ecclesiam S. Vincentii de Popiano ciim pefiiuentiis
clerici contradieere prsesumpsefiiit eos excominu- suis. In episcopatu Neiiinuseiis,i,prioratum S. Peiri
nicatos publice denunlies, et tandiu excoriimunioa- de Salve ctini universis ccclesiis et peftiiiciifiis stiis,
tos teneas, donec, juxta mandatum iiostrum,- resti- D - ecclesinm S. Petri dc Mnyrois cumpefiiiieiiiiis snis,
tutie compleatur. Eacla aulem restitutionc, si clo ecclesiam S. Guillclnii de Esperone, ec/ilcsiam San-
rici qui ante monachoriim expnlsionem in ipsa cc- cli Marlini de Beers ctuii pei-tinCntiis suis. In epi-
clesia ordinati erant, de proprieiate agere voluerint, scopatu Agatliensi, eccJesiafn S:'M'aftini de Caux
in prsesentia proefatorum episcoporum, juxia leno- cuin deciniis el aliis pertincniiis suis, ecclesiam S.
remaliarum litierarum nostrarum', causa andiatur, Petri de Fontemartis cttin pertiiieniiis suis. Iri epi-'
et line canonico termiiieiur. Alios autem clerieos,; scopatu Magalonensi, ccclesiam S. Martini de Lun-
qui posl monachorum expulsioneiri in ipsa Ecclesia dras, cum capelln S Girardi de castfo LUndrensi,
intrusi sunl, nequaquarii ad causam de proprietate cum dccimis cseierisque pertinenliis snis, ecciesiam
admitli voiumus. Si Michaelis de Giiniinno cum pertiiientiis sliis. In
Datum Viierbii v Idus Septembris. episcopatu Vivariensi, 1 ecctesiam S.- Ilitnrii et S.
Marlini cum appendieiis snis de Spedonin. tn epi-
seopalu Vapincensi:, ecelesiam- Snncti, Desiderii de
Ortamoia, ecclesiam S. Petri dc UlmoTbel.ciim ap-
pcndiciis suis u.njlis cosnobio nionialiuiii VnpinCeu-
«S5 EUGEMl IHPAPJE UoR
sium. .n episcopatn Rnlhenensi, ecclesiam Sancia* A etundem locum temere perlurbare, atit ejus possss-
Mariscde Cornutio cum capella, et aliis pertinentiis siones auferre, vel ablatas retinere, vel minuere, elc.
suis, ecclesiam Sancli Slcphani de Larsaco, eccle- Ego Eugenius Catbolicse Ecelesise episc. sig.
siam Sancta? Eutalise- ecclesiam Sanclae Marise de Ego Guido presbyter cardinalis tit. S. Grisocboni
Cisterna, ecclesiam S. Marlini de" Mauriaco, eccle- sig.
siam S. Amanlii de Bruxa, ecclesiam S. Cnprasii, / Ego Umbaldus' prfisbyter cardinalis tit. SS. Joan-
ecclesiam S, Saturnini el S. Juiiarii de Creyssei, nis et Pauli sig.
cnni omnibus earum periinenliis. In provinciis Hi; Ego Aribertus presbyler cardinalis tit. S. Ana-
viilam vocatur stasise . ; . •
spanise,inepiscopalu Legionensi, qtise sig.
Vallesalis ctitn omnibus quse beato Guillelino ibidem Ego Jtilius, presbyter cardinalis. tit. S. Mafcclli
pertinent. In episcopalu Austoricensi, ecclesiajn *'g- ' .,.
S. Vinceniii Cum omnibus pertjnetiliis suis. Inar- , Ego Jordanus presbyler cardinalis lit. S. Siisanua?
cliiepiscopalu Brncharensi, ecclesiam Saucisc Marise sig..
de Arrlano cum omnibus pertinenliis suis, ct c.iii.n Ego Tbeodeuvinus Sanclse Riifiii« episcoptis.sig.
aliis omnibus possessionibus quse sunt juris beali Ego Oddo diaconiis card. S. Georgii ad Vebun
Giiillebni in provinciis Hispanise. B Aureum sig.
Cbrisina vero, oleum sancium. conSecrationes Ego Oclaviartus diac. card. S. Nicolai in Carccrc
allaritiin vel ecelesiarum, alque ordinalioncs eorum Tulliano sign.
qui ad sacros ordines fuerini, proinovendi, vel bene- • Ego Joannes diac. card. Sanetse Marise Novse
dictiones nbbntum, et qusecunque sacramenla ec- sign.
clesiastica n Ltiievensi snscipietis episcopo, si lainen Ego Pelriis diac. cardin. Sanctse Marise in via
Calboliciis fuerit, et gratiam alque coininuiiionem Lata sign.
sancise sedis aposlolicse .habueril, et ea gratis et Daluin Viterbii per manum Baronis S. R. E. sub-
absque pravitale aliqua exhibere voluerit: alioquin diacoui xv Kalend. Oclqbr., indicl. x, liicarnaiionis
liceat vobis catbolicum quem maluerilis adire an- Dominicse smno 1146, ponlificatus vero domui Eu-
lislitem, qui noslra fultus aiictorilate quqd poslula- genii III papae anno secundo.
tur iiidulgeat. Sepulturain quoque ipsius loci liberam CXXIX.
esse coiicedimus, tit eoruin qui se illic sepeliri de- Privilegium pro Eeclesia Sancti Zenonis Hal'
liberaverint devolioni, et extremse voluntati,. nisi tensit.
forte excomiiiunicati sinl, iiuljus,obsistat, salva ju- (Anno 1146, Sept. 22.).
slilia malricis. ecclesi;c. Obeunte autem le nunc G
[Monumeiua Boica, III, 534.]
ejusdem loci abbate, vcl tuorum quolibet successo- :' EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
rum, nullus ibi qualibct subreptionis astulia seu ctis filiis, HENRICO prseposito Ecclesise Sancti Zcuo-
violenlia prseponatur, tiisi queni fralres communi nis Hallensis , ejusque fratribus tain prsesentibus
coiiseiisu, vel fralrum pars consilii sanioris secun- qusmi futuris, regularem viiam pfofessis, in per-
dum Deum et beati Benedicti Rcgulam providerint petuum.
eligenduui. Senlentiani vero iljain ipiatn praedecessor , Quoniam sine Versecultu religionis ncc clinritaiis
nosterfelicismeinoriae papa Urbanus inter vos et Ania- unitas potesl subsislere, nec Deo gfalum exliiberi
nenses monacbos projuulgavil, et scriplo suo linna- servitium, expedit aposlolic* auctoritali religiosas
vit, ratam et inconvulsain maiicre ceiiseiiius : adji- personas diligere, et earum quieti, auxiliante Do-
ciinus autem, ut nec episcopo, aul alicui iniiiislroruin ipi.no, providere. Eapropter, dilecti in Domino lilii,
ejus liceat ipsuin, inoiiasterium gravare. Prseterea venerabilis fratris noslri Cotiradi Salisburgensis
pro beali Guillelmi reverenlia interdicimiis, qua- arcbiepiscopi precibus inclinali, vestris justis poslu-
lenus nec episcopo, nec clericis, neqtie aliqtiibus lationibus clementer annuimus , et prsefatam S.
persouis facultas sit ab ilinere qtiod adejusdem san- D Zenonis ecclesiam, in qua divino mancipati cslis ob-
cti Guillelmi ducil ecclesiain vialorcm quemlibet in sequio, sub B. Petri et noslfa prolectione suscipi-
eundq vel rcdeundo violenter retrahere vel dolosis inus el prajsentis scripii privilegio. coinmunimus;
iiiachinaiioiiibus disturbare. Coiicedimus quoqtte ut imprimis statuentes ut ordo canonicus secundum
ejiisdein S. Guillelmi alibas vel monacbi in grava- B. Augusiini Regulam perpetuis ibi temporibus in-
ininibtis suis sedein apostolicam licenter appellent, vjolabiliter obseryetur. Quascunque praeterea pos-
et juxta prsedecessqrum noslrorum instilulionem ab sessitfnes, quaecunque .bona laui ex dono •prsefati
oinni condilione vel saeculari dominalioiie ipsum arcbiepiscopi fundaloris loci vestri, qnam aliorum
iiionasterium liberum sil. Porrp ecclesise Sancti Bar- Dei fidelium, inprsesentiarum juste et canonice
ibolomaei et S. Laurenlii, si eas dicecesanus episco- possidelis, aut in fulurum concessione pontificiini,
pus indebile gravare voluerit, appellandi sedem < liberalitate regum, largitione principum, oblatione
apostqlicam liberam permiitiraus faculiatem. Appel- fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino,
latione vero interposita, iiullus in eisdeni locis di- poteritis adipisci, firnia vobis veslrisque successo-
vina possit officia prohibere. ribus el illibata permaneant. In quibus hsec propriis
Dcceruimus ergo nt nutti omnino bominum liceat duximus exprimenda vocabulis: Curtem sitam aute
 1157 EP1ST0L/E ET.PRIVILEGIA. 1158
porlam cjusdem eeclesise cum appendiciis suis.; el A noslri Jesu Cbrisli, qualenus et hic friiclum bottoe
prscdium quod dicilur Suaiile exjJouo ipsiusarchi- aclionis percipianl, ct apud dislrictuiiv judicciii
episcopi; qiiidquiil juris habciis ,in (iecimn snljs prsemia aeiernoepacis inveniant. Ameii. .,
qni.coqtiilnr de fonte Hnllae; ex (lonq Ebonis.Fac- Daiinn Viterbii per inanum Baronis sancln; Ro-
conis, el Babonjs, aquas quas in eodein lonle ad man:e Ecclesise subdiaconi, x Kal. Oclobris, indicl.
sal coqueiiduin babctis.; prcg-diumsilum in loco-qtii. - x, lncarnalionis Dominicse anno 1146, poniificalus
dicittir Occheiii , cum appendiciis .suis : ex dDno vero dorani Eugenii papse III anno' II. i
- ' , ,CXXX. ,'
Sigbotoitis prseditim quod dicitur Unclien; ex dpno ; ,
Henrici filii Eiechonis et fiatris ejus prsedium quod Privilegium pro ecclesia S. Donatiani Brugenti.
dicitur Nulerppoiiili ciini oniuibus pertinenliis. Sta- (AnnOU46,Ocl. 25.) ,
luinius, tif in ecclesiis veslris, in quibus fraircs vir [MIR^EUS, Opp. diplom. III, 44.]
tam cnnonicam professi deguiit, iiulli omnino post EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
faclam' in Jqcis vcsiris canonicajn professionem clis (iliis RoGEUiqprseposito cseterisque fratribiis
jexiiide liceat, sine comniimi congregationis pennis- Briigensis ecclesise Sancti Donatiani, lam prsesen-
sione, discedere : discedentem veroniillus aiideat tilitis qiiam futtiris, canonice subsiiluendis, inper-,
relinere. Si vero post seeundam vel lerliam com- " petutim. . . i :
moiiiiionein redire coniempserit, liceat ejusdem Commissse nobis apqstolicse ,sedis nos horlatur
• loci prseposiio canonicam in eum,..proferre senten- auctoritas, nt locis et personis ejus.aiixilium devo-
liam. Sane ipsa plebs Itnllensis, sicut a jam diclo lione debita imploranlibus tiiitionis .prscsidium iin-
nrclijepiscopo canonice stnlulum est, a nullo suc- pendere debeamus. Quja sicut injusta peleniibcs
cessorum suorum vobis auferaiur, sed in disposi- nullus est tribueiidus, elTectus, sic legitiina deside-
tione prseposili vestri permaneat. Ad hsec adjicien- ranlium nulhiest differenda pelitio,pr;cserliiii eorum
les sfalitimus, ut cnpellse, qttse infra terminos paro- qui cum bonestate vitse, et laudabili nioruni com-
chialis ecclesise Hallensis fundatse sunt, sicut ab positione gaudeut omiiipolenli Doinino deseivire.
ipso archiepiscopo raiionabiliter provisum est, Eaprop.ler , dilecii in Domino filii, veslris juslis
cidem mairici ecclcsise subjaceant. In futufo autein, petitionibus clementer anmtimus etprsefatam Beaii
absque assinsu prseposjti vestri, novas ili ipsa. pa- Donatiani Brugensem ecclesiain,.in qua divino man-
rocbia capellas scdificari prohibemus, sulva iiiini- cipali eslis obsequio, sub beati Peii i et noslra pro-
rnm sedis aposlolicaeet proprii episcopi auctoritalc. teclionc suscipimus, et prscsentis scripti privilegio
Sepuliuram quoque ipsius loci liberam esse decef- P communimus, staluentes, ul quascunque possessio-
liiinus, ut eoruin, qui se illic sepeliri deliberave- nes, qusecunque bona eadem ecclesia in prsesentia-
, rint, devotioni el extremse voluntati, nisi foj-te ex- runi juste et canonice possidei, aut iri fuiurum con-
cqmmunicati sinl vel interdicti, niillus obsistat; cessione poniificum, liberalitate regum, largiiione
ssilya jusiitia matricis ecclesise. Obeunte vero te, principum, oblatione fidelium, sive aliis juslis nio-
iniiic ejusdem loci prseposilo, vel luorum quolibet dis, prsestaiite Doiiiino, poleril adipisci; firma vobis
siiccessorum, nnllus ibi qualibet subrepliouis astu- vestrisque succcssoribus el illibatn perinaneant. ln
lia, seu yiolenlia prseppnatur, nisi quem .'fratres quibus bsec propriis duximus cxpritnenda vocabulis:
coniinuni conscnsti, vel fratrum pars consilii sanio- In episcopalu Tornacensi aliaria Dudasela.Uikerca,
ris secundum Dei limorcm el B. Augiistini Regulam Orscamp, cum appendiciis snis, altaria SaiTctiMi-
'
proyjderiiit eligeiiiium. . , . chaeliset Saiictse Crucis, Suenkerka, Clemeskerka,
Deceriiiinus crgo ut nulli omnino Iioniinum liceat Zueveuzela, Arricta. In: episcopalu, Moiincnsi Wi-
prseTalumlocum lcmcre perturbare , aut ejus pos- descal, Kemla, cum universis decimis et lcrris sibi
sessiones auferrtj , yel ablatai» retinere, minuere , peitiiieiiiibns;Hemacumappendiciissuis, Dixmiitha
seu qiiibuslibel vexationibus fatigare; sed omnia et Clarck, dtias partes. decimoe de Forniasela el
integra eonservenlur eoruni, prq quorura guberna- D Diesbusc, cl de novalibus ejusdem terrse. Similiter
lione et sustenlaiioiie concessa sunl, usibus omni- caiicellariam coiuilis Flandrise, queniadniodiini pia
iiiodis.profutura , salv.a sedis apostolicae auclori- devolione a Roberto comite ecclesise lusg concessa
lale, ei dicecesani episcopi canqnica jusiitia eire- est el scripto suo firmala, et ecclesia ijisa eam
verenlia. Si qua igilur in tuluium ecclesiastica baclenus quiete teiiuit.
sscculaiisve persona, hujusiiosirse conslitulionis pa- Obetinle vero le, nunc cjusdem loci prseposiio,
ginain sciens, contra cam tcn.ere venire leutaverii, vel luorujn quolihei succcssorum, nulius ibi qualibet
secundo leriiove coniiiionita , nisi reatuiii situin subrcptionis astulia scu violcntia prseponatiir, nisi
congrua saijsfactione corrcxerii, potestatis liono- quein fratrcs ejusdem Ecclesise secuiidum Doniinuni
risqtie sui dignitate carent, reamque se divinojudi- canonice providerint eligeiidum. Deceriijmus ergo
cio existere de perpetrala iuiquilale cognoscal, et ut nulli oinnino lioiiiinnni liccat eaindem ecciesiam
a sacralissimo corpore ac sanguine Dei el Domini temere perturbare , aul ejus possessiones auferre,
noslri Jesu Chrisli aliena fiat, alque in extrejuo velablalas reliiiere, minuere, nec allaria ad ipsiiin
exumine districtse ultioni sulijaceal, Cuuclis auieni perlinentia, vel miiiistros eoriini quibuslibcl indc-
cideiu loco sua jura scrvanlibus, sit pax Doiniiii bilis vcxalionibus faligare , sed omnia inlegia
 1159 EUGENII III PAP^E 1160
coiiserveulur eorum pro qiiorum gubcmatione ct A runv -praebeririis cflnonicorum stipcrstittim. Si qiiis
siisieiitatioiie coneessa 1suhl, usiltus oiniiiiiiodis nulem, hanc noslrse confirnialionis paginam sciens,
'
proftilura , salvd sddis apostpliea* aHcioriiale et contra eam venire lentaverit, secumlo tertiove coui-
dicecesariofum" episceporuRi canoiiica. jttsiiii»;, Si mOriitiis, si norirsa't1sfaclionecongrua emendaverit,
qna igitftr 1 ;in fulururii ecclesiastica ssecnlarisve potestniis honorisqtie srii- digniiate careat, atqtie
pcrsonaihaiic- nOsliSe consliHiiiqnispaginam sciens, iiidignaiiftriem Dei onJnrpoIentis et beaiorUin Petri
contfa cam temere vetiire leiiiaverii , secuhdo ct Jhiiili aposlolorum ejuS incrirfat.
teniove commririila , iiisi reattim suurn cqngrua -
•DaiaTiierbiij rviitusDecemb.
satisfactiorie .coffexerit, polestatis honorisquestii • "':/• -""''' "'"" :
;',;TJX;xxiL
dignitate careat,- reamqtiese divino judicio exisieie monastcno Pelriburgensi.
de perpelrata iriiquitate cognoscat, e( a sacratjssimo 1 • Privilegijimprb
"*'""
(Arino 11^6, Dec. 17)^
^^0^6' et Saiiguiiie Dei ct Doniini nostii Jesu [HugohisMCajididi, Hisi. .ccenob. Burgensis,
p. 78,
Chrisii aliena fiatj alqtie in extremo examine distri- ap- Sip-ABKE, Hist. Angt. siript.]
clse tiltiofti subjaceal. Cuiictis autetir eidem Ecclesise • Etigjssips episcoptis; servus servofum Dei, diiecto
jusla servanlibns, si t pax Doniiriinostri Jesu Chfisti, filio MARTINO Bttrgensi abhati, «jusqtie fratribns taAi
quateniis el hic fructutn bonsc actionis percipiaril et " priEseriiibtisquairi futtirls.regulareiri vitam prafessis,
apiid districtunj'judiqe-iiprafliiia; isetefnse pacis in- iiijjerpetrium. '*"!'";. ',
-
vimiant. Ameii. * "
Desidefliiti) qudd ad religioriis propositurii et:ani-
Egq Eiigeiiiiis'C;ithoIicfe EccJ.episc. mafiirti saliilem-peftinefe digrioscituf animo nos de-
*
Ego TlieoiKyiniis •SnriclseRiifiiiheepisc. ' cet Jlbenti' fcohcedere, £i peteniiiim desideriis. cori-
'EgoGuidopfesbyiercardiri.tit.SiiricilChfysbgorii. gfuum imperlirt suffragiurii. EajWopter, ttilecie in
- Ego Guido prfest).-cnrd. til. Sanctofum Laufeiiiii Dotriino liti MSftiiie
' abbas; quoniairi per iriulibsta-
et Damasi.. '''<-'• ''.-'- ':'•' bores apostotoftiiii-iimiria etnbsiram prsesentiam de-
Ego Afjbeflus presbyter card. tiu '"Sanctsc Ariai votione' debila visTiasti.tuis et ffalrum tuorum jiistis
SlaSisq. \ ,:*' • '-"' ;""•''"' ;.'•''
' Ego jWlrtispl-esb. eard. S MarccUi. ' posiulatioriibus cleriieiilfir annuimtis , et Beatt Pcti i<
'.
apqsloloriim pfiricipis ,ecclesiaiii Butgensem, in qua
Ego JordaiHis {iresb.eard. tit. S. Snsann.-c. divirio njancipati esiis obscqnio, srib. beali Petri et
Egri 'Ocitrviaiius dinc, cnrd. S. Nicoiai iri Gafcere nostfa proteCtiorie.suscipiinus , el jirsesentis scripii
Tuliiano,. ' •" ".<<' ' ':J
privitegio: cflniriitiriimris; saluentes ut quascunque
Egri Grcgorius diac. eard. S.-Attccli • z possessioriesv quaecuriquq hona eadem ecctesia tit
EgO Guido diaeon. eardilial. S. '
Marise <inPor- prseseiiitiarum juste etcanonice possidet, aui In fii-
licu.' ' "• '"•'' '--•" "; ; • '••' ":<' '' :
turum coricessione poritificiim, targiiioiie fegum vel
Ego JaciiTlhus diac. cardin. S'. Marise"in Cosnie- priricipitiffl/Oblattofiefideliuiii,' seil aiiis j'uslis niodis,
•dino. '•" '• ' ' ""' , •'""•' :' '•''
pisestniiCe Doiriino-,poierit.adipisci, -firma vobis ve-
Daltim Viterbii'pef mauiiiiti Bavonis sanclse Rp- slrisqiie siiccessqribUs et illibaia perriinneant, in
iriande Ecclesiae subdiacoiii, vni tvnfciid. Nbvem- qiiibiishjBCpfopriisdiiximus fexpririiendaVocabtilis:
bris, indiclionex.liicninnlioiiis D<iininic;eainioM-iO, lii Norhamliinescire, Etiirchi quse anliquiius Meede
poniificatus vero doitini Eugenii pap^e, III; auiiose- Sliqmstede^vocnbahir, nbi tpstim niODasteiium siium
cuudo. ,- -'" ,"' /,y '; .,.- •:' esu cuiii capettis, mercato , theloneq, Curieo inone-
•'.*.'--- ;.<"-:".<GXXXI.- "'':}, tse, etini paludibus, bosco el cseteris appendiciis
;• - Ad ubbqlem]etmomclws Beccenscs. suis. lii Farseta, duo pis.cntorcs Ctiiriduabus mansti-
' : ' "
(Annq 1U6; Dec;-40.>' ris teferse,et dhas na^es iri Wliiijesmefe; castra' ciim
*• ; ::
l>tesj;iCwt«/vXxi,es2;]'- ecclesis! et capsiliseideiriecctesise
' adjaceniibus, cum
lEDCENitsepiscopuS', scrvus Servwfum Dei, di- riicileiidiiiis et eninibris perfihenliiS' suis; "Wiihe-
lectis liliis'LEARDOJ a^bnti .Beceenst ejusque fratrii j) fiiigtuti et Wsiltun curri appejidicns siii^ Glinlon et
bus, salutem et aposiolicain behedictiohem. Peiltirke rifm ecclesia iii capellis, cum thelOneo de
OfflCifnostfi nos liorlattir auCtoritas tit quos erga pfepiiiges erPeiktft, c-Uriipiscaiura etcaeieris ap-
isiinctam Romanam Eccfesiarn, et-nosipsos devo- pertdiCiissitis, P.ilesgale' cum apperidiciis suis ; in
tiores esse cognoscimtis propertsius ililigamus et ecclesia de feefriake decem solidos, iri Slanfdrd
suain eis justiliam sedis apostolicse munimirie cou- qiiinqriagirila novem mansufas teffa?, cum terris,
(irineimis. lliijus rei 1gralia, dilecti iii Donjiuo filii, TiiOleridinfs, ecclesiis , tbeloneo., cuneo monetse. Iri
vcneriibiJisffatVis iiostfi RolrqdiEbroicensiscpiscopi eadein villa iri LiriColriesCireseptem mansuras, Tiri-
pfecibus irictitiati , veslris justis 'postutaiioiiibus guellam cum ecclesia; 1 moleridirio, t*
cseleris appen-
jjiauini iinpertiinur assensum , : et possessioriem diciis "suisrUrifele curii ecclesia et capellis, etcttiri
ccctesiaj SahctafeTririitatis de Bellojuonte cuiri om- tolo jure cidem villae adjacente, quod Eiehundred
iiibiis pertiiieiitiis suis a veriei abili ffatre iiostro H. vocatur, curii molendino, mercato, theloneo, nenio-
RfjilWuiiigerisiarchiepiscopo caiioiiice vobis ailjudi- fibus et: appendiciis suii. Ejsetiina cjftm molendinis
cataiii auctoiilate'''yobis apbsioiica cOnfirniaiiiuset "et p"ertirieriiibus siiis. tVermiiigtiiiie cum ccclesiis,
prsesenlis scripti inuniiiiine lolioiainiis. S:ilvis ninii- niolendiiiis et cselcfis pertinentibus suis. Hcteringe
im EPISTOL/E ET PRIVlLEGIA. HC4
cniii erclcsinmolendino.ctpertincntiissiiis. In Ilirt- A feurfum Ricardi Engaine, Benigfeld ; feuduiii Wil-
lingbiireh decem hidns, cnm eectesia, molcndino ct tclnji Engaine, Harcgrave cum appendiciis suis;
perlinentiissnis.ln Slnnwiggalreshidasciim ecclcsia, fcntlnm Theobaldi, Biinigbirst (Brenehirst, S.) cum
niolendino et pcrtinenltis suis. In Haldewinela tres nppendiciis suis; feudum .Godeffidi de Camberei
liidas, cum<*cclesiael pertinentiis suis. Coringham Pluuibesere (Plunibelre, S. W.), Berbam cum ap-
rtim ecclesia, molendiiiis el cselerisperlinenliissuis, pcndiciis suis; feudum Roberti de Guineges, Careby
scilicet Beinfield, Dtiffeld, Middlelum,cum foreslo, curn appendiciis suis, feudum Gaufridi deNeovilla,
Pilliesle cttm eectesia, molendinis et pertineriliis Walecotecum appendiciis suis; feudum Eylsi, llel-
suis. ln Norihainptuu, sexdecim mansuras. In Lin- pelune cum appendiciis suis. In Winewich lenemen-
tolnesire, Scoicrecmn ecclesia, molendinis et perti- luiri IBritbwoldi (Brutwaldi, S. W.); feudum Pance-
iicntiissnis.videlicet Nortorps, Scallorp, Fhiskerlun wolt in Estona; feudum Anseredi (Ansredii, S. W.)
cum ecctesia et suis perliiientiis. In Hoylande, tres in OVeriona et in Torp. In Eiinestuii lenemenlum
earrticaias terrse, cum salinis. In Walecote seplem Ttiriei. ln Kirkefeld (Chircliefeld, S. W.) et
Wermiii-}
carrticalas tcrrse. In Turiebi carrucatam unam ct gtun, el Cndele tenenieiiium [Viviani; in Wodecroft;
ires bovatas ferrse, cuin ecclesia et perlinentiis suis. lenementnmOsbenii; inMuscamlenementumGeroldi.
civiinte Lincolnise mansuras. ln Graham "R
jn quatuor Liberlates a regibus Angliseeidem inonasterio pia
{mansuras, S, W.) mansnfam et terram, quam Col- devotione concessas et scripto eorum firmatns, atque
grim dedil ccciesiseBurch. In Torkeseies octodecim antiquas et ralionabiles ipsius monaslerii consuelu-
leugas de prato, et piscaturam unam, et unain man- dines vobis nibilominus confirmauius. Obeunte ve-
suram. In Nolinghamsire, Colingham cum ecclesiis, ro le, nunc ejusdem loci abbate, vel luorum quoli-
wolendinis, piscaturis ct appendiciis suis. In Hunlc- bet siiccessoruiii.nuUus ibi qualibel siibreplionisas-
thmescire, Alwolltimcum ecclesia, riiolendinis, telij- lutia vel violenlia prseponatur, nisi quem fralres
neo navium, et periineuliis stiis. Flellona curii1 comniuniconsensu,vel fratrum pars consilii sanioris,
ecclesia et perlinentiis suis. In borgo Hurilediinise ' scciindum Dei timorem et beali Benedicti
Regulam,
terraiii Godrici Lefled. ln Lciceslrcsire, Esluii ciim' providerinl eligenduin, Prselerea prsedecessoris no-
erclesia de Brynebirst, cuin molendino et cseteris' stri sanctissimi pnpseGregorii vestigiis inhserentes,
appendiciissiiis. InLenua mansiiraiiiuiiani. In WeJla1 missas publicas ab episcopo in vestro ccenobio lieri
quatuorniilliaanguiliarumsingulis amiis.In Cloptiina1 omnino prohibciiius, ne in servorum Dei recessibus,
twiam virgatam lerrse. Hsec etiam quse ab ipso} et eorum receptaculis, ullis
popularibus occasio prse-
flicnasierm in feodo tenenlnr niliilominus duximus5 C r bealur conventibus, velmulierum fial novus iiitroi-
adnotanda : Feudum Viz Anskelilly de Sancto Me- tus, oninino non expedit animabus eorum. Nec
quod
dardo, Tliornavre (Thornehage S.), Wileringa, Si» audeal episcopus poteslatem habere imperandi, nec
bertune, Estune, Angosiebi cuni appendiciis eorum;' aliquain ordinalionem quamvis levissimam facieudi
feudniii Rogeri infanlis, de Torpcl, Ufferwrtbe (Uf- nisi ab abbale loci fueril
rogalus, quatenus monacbi
fordeS. W.ul j'am perperam vocnlur), Pilktune cunaa maneant in abbalum suorum poteslate nul-
semper
appendiciis suis et terram qnani liabei iu Mokeseie'; lusque monachum sine lestimonio vel concessioue
femluui Ascelini de WaterviUn, Torp, Marhniri, abbalis sui in ecclesia
1
| aliqtia leneat, vel ad aliqueui
Uptun cum eoruin appendiciis; feudiiin Radiitfi fili promoveat ordineni.
Willelmi, Ludintttn, Messingham cum eorum appcri- Decernimus crgo ut niilli omnino homiiiiiin Iiccst
diciis; feudumGalfridi iiifantis, Gunnetorp, Sullorp, ccenobiurn lemere poriurbnre, nut cjus
praafatuni
et terram quam habet in Siokes cum appendiciis vel ablatas relinere, minuer?,
possessionesaufcrre,
eorum; feudum Galfridi de la Mare, Makeseie, Tur- seu aliquibus vexationibus faligare, sed omnia inte-
iebi citni appendinis eoriiin ; fcudum Radulli de :
gra conservenlur, eorum pro quorum gubernalionc
Nsovilla , Scoluna , Malmiiiiiin cum appendiiiis r, et sustentaiione concessa suut, usibus omnimodis
corum; feudnm Rogeri Mairet (Mntte W.), Wodc- I salva sedis apostolicseauctorilate et dicc-
ford cum appendiciis suis ; feudum Roberli ^ profutura,
Frchlle,'* cesanorum canonica justilia. Si qiia
Dalmiiin cuni reudum Willcltui de episcoporum
appendiciis suis; in futurum ecclesiaslica ssccularisvepersoua,
Lweiol, Clopluna cum feudum igilur
appcndiciis suis; nostrse conslitulionis paginam sciens, conlra
Roberii Murmiun Langetun, Pokebroc cuni nppen- hnnc
; diciis eorum; feudum Gaufridi de Wrincbeslreia, eam temerevenireleniaverit, secundo lcrtiove com-
feudum m monita, si non snlisfactione congrua emendaverit,
Armestun, Burchle (Burgelni, S. etW.); sui dignilate careat, rcamquo
Gilberli Fawele, Roberti de Fisi, Subtuna (Sultonaia potestatis honorisque
S. W.), ciini appendiciis suis; (eudiim Rogeti de le se divino judicio exislere de perpetraia iniquiiate
Miletuna cum appendiciis suis ; feudtim Radulfi de je cognoscat, et a sncrnlissimo corpore el sanguine Dei
Tot, in Pastona; feudum Waloi.is iti eadem villa |a elDomini nostriJesuChrisiialieiiaflat,al.qtieinextrc-
cam appendiciis suis, feudum Isenbardi, Paple (Pap- 3_ moexamine districtseultioni subjncent. Cunclis auleu,
cidem loco justa servantibus sit pax Doiiiini nostri
pelai, S.) cum appendiciis suis; feuduin Wirmundi,i
Stokes cum appendiciis suis; feudiim Ingelramini, j Jcsu Christi, quatenus et hic frucium bouse actionis
in lademVilIa; feudum Roberli de Oili, Crancford; j; percipiant, et apud dislriclum mdicem pramia
IVrnoL. CLXXX. 57
 i165 FJGfLNII 111PAP^E li64
setenia: pacis .nvcuinni. Amen, amcn, aincn. A Gilberli clerici de Uffcwric. Dc AJurim de Withe-
Ego Eugenius Catholicse Ecclesise episcopus stib- rington duos solidos, de Ansfrido de Turlebi duode-
scripsi. cim denarios, de Odone de Wiiberingiun duo-
Ego Conradus Sabincnsis episcopus subscripsi. decim denarios, Pilergate cum soca, ccclesiam de
Ego Albericus Osliensis episcopns «ubscripsi.' Caslre, cum capeilis el decimis, el lerris el om-
Ego-Iniarus Tiisculanns episcopus subscripsi. nibus ad eam pertinenlibus, lcrram Alsusrli de
Ego Guido presbyt. cardinalis subscripsi. Btirch, etqnindecim acras juxta grangias abbatis de
Ego Hubaldus presbyier cardinnlis Sanclse Ana- Burch ; paludes de Wodeliilhe (Wndehyda S.) ns-
slasise subscripsi. que ad Lnwe, terram Godrici Lefled iu Hunlendon
Ego Bernardus presb. cardinalis subscripsi. (Hiniiendone ), servilium Alurici csemeniarii;
Ego Oddo diaconus cardinalis subscripsi. JEIredi snions ( Egelredi S. ) , Gualleri Anglici,
Ego Daininims dincontis subscripsi. Lefwini (LeawiniS.) carpeniarii, Godwinicarlet Si-
Ego ....... Nitblai in CarceieTuIliano subscripsi. nodi foci (Coci S. Sinothi Coci W.), Alarici.Norman-
Datum Vilerbii per manum Guidonis sancise Ro- ni secreiarii. De Roberio de Wodecroft septem
nianse Ecclesise diaconi cardinalis ct cancellarii, solidos pro una niansura in Burch, et pro lerra
decimo sexto Kalendns Januarii, indictione decima, B qtiam lenei in soca de Glinlun, et pro terra quam
lucariialionis Doniinicseanno miilesimo c«nlesimo Bonde lenet in Peikirke duos solidos, terram qu.-e
qnadrngcsimo sexto; pontificatus vero doinni Eu- fuil Lillebrandi in Burch et duas domos, quas teuet
genii 111papsc anno sccuudo. Ulricus (Alfricus S.) sacerdos. De Radulfo (omnia
CXXXIII. usque ad, Nullus ergo rex desiderantur in S.) [de
la Mare unoquoque anno decem soJidos, quinque
Privilegium pro ebdem manasterio.
(AimolUG, Dcc. 20.) autem in Dqminica Ramorunt Palmaritni, ad cele-
brandiim anniversarium domni Turoldi abbalis,
[Hugonis Candidi Hist. cmnob. Burgensis, p. 82, ap.
SPARKE,Hist. Ang/. Scripl., p. 82.] quinque vero ad fesliviialem Sancli Michaetis pro
EDGENIUS episcopus, servus servorum Dei, di- anima uxoris susc. DeGuidone de. Miltun quinque
tecto filio MARTINO Burgensi abbaii, cjusque fra- solidos. Hsec privilegia et niuniiiones abbas Marti-
tribus lam prscsetUibusquani fuluris, regiilarem vi- nus Romse acquisivil. Et quia stylus nosler adhuc
tam profcssis, in perpeluum. in his est, nuiliis ergo rex, vel princeps seu qnseli-
•Quotiesillud a nobis pelitur, quod religioni et bet persona polens, ecclesiasiica vel ssecularis, hsec
iionestaii convenire dignoscitur, animo nos.decet f, eadeni bona ab oflicio sacristise temere removere,
iibetiti concedere, el pelentium desideriis eongruum auferrc, retinerc, minucre, seu qtiibtislihet mole-
iniperliri suffragium. Eapropter, dilecte in Domino sliis fntigare prsesttmat. Sed si quid ibi muianduin,
iiii Martine abbas, quoniam per multos laboresapo- aiigendum vel niiniicudiim fuerit, abbatis el com-
stoloriim limina et nostram prsesenliam devotione muni fralrum, vel sanioris partis consilio et as-
debita visitasti, luis et Irairuin tuoritm jusiis pos- sensu fiat. Si quis auieni couira hujus nostrse con-
lulalionibus ctemenicr annuimus, et ea quse de jure stiuilionis pnginani scicns lemcre vcnire prsesum-
vestro sacristise vestri monasierii devolionis in- pseiii, a sacratissimo corpore ac snnguiue Dei ac
tuitu ralionabili providenlia concessistis, el nos Domini noslri Jesu Chrisli alienus fiat, atque in
concedinius, et praesentis scripli pagina confirina- exlremo examinc dislriclaj ullioni subjaceat. Amen,
jniis. ln quibus hsec propriis dtiximus exprimenda amen, araen. (Eugeuio cwterisque prwnominatis in
vocabutis : Capellas parochise de Burch, de Torp, superiori bulla subtcribentibus.)
de Pastun , Oxncya, ecclesias de Kaleringa (Cas- Datum Viterbii per manuin Guidonis sanctse Ro-
lere W., Catere C, at S. Ktterniga recte), de Wer- manse Ecclesise diaconi cardinalis et cancellarii,
mingtun, (bic S. addil de Peikircha), deecclesiade decimo lertio Kalendarum Januarii, indiciione du-
Undelc, unam lnarcain argenti. Deecclesia deBer- D cima, Incarnationis Dominicscanno millesimo ceu-
nak dccem solidos ; de Marhain decem solidos; de tesimo quadragesimo sexlo, ponlificaius vero
lerra deGroham unam marcam ; de Hirilingburch, domiii Eugenii 111papse anno secundo.
ite Aldewinclc, et de Slanwigge duas partes dccN CXXXIV.
iua; dominii; de Thornhage et. de Wilering duas Ad T[heobatdum] episcopum Veronensem. — JUo-
net ul excommvnicalionem in canonicorum hostes
partes decinise dominii Galfridi de SancloMedardo; edtlam a presbyteris Ruiichensibus et aliis obser-
duas partes decimae Rogeri de Torpel, Yvonis dc tuii jubeat.
Gunnetorp, Galfridi Fawel, Ascelini de Tol, Roberli (AnnoU46, Dcc. 23.)
Peverel, Turoldi de Miltun, Ilugonis de Gimiges, [UGHELLI, ltalia sacra , V, 785.]
Guidonis Malfel, Willelirii de Cloptune; Martini de EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
Pappele, Rogeri de Wodecrofl, GilberlideBernoke, rabili frniri T. Veronen. episcopo, salutem el apo-
Galfridi filii Sucin, Rndulfi de Glii.lon, liichardi stolicam benediciioiieni.
Snlide de B idinton (et Selide de Badinglona S. fol. Meinoriter le credimus relinere, quod excommu-
•100),Robeni de Waulon, Roberli de Wodecroft; nicationem in persecutoies Veronensis Ecclesia:, et
de Soca de Glinlon, ei totani deciiuam domiuii itilcrdk-luni civitalis a te canonicc pioiiiulgaium
 1185 EriSTOL^E ET PRIVILEGIA. MC&
scdis apostolicae auctoritate firmavimus.et firmiler A venerabilia cum ipsis personis, divino ofiicio manci-
teneri prsecepimus. Sed, sicul accepimus, ipstim palis, atlentius confovere, ut ntillis pravoriitn bo.
inierdictum ci excominunicalio nec a presbyleris minum agitentur molestiis, veljniportiinis angariis
de Runcbo, nec n multis aliis servatur. Quia igitur fatigenlur. Hujus rei gratia, dilectj in Domino filii,
partim proderil sacrilegos interdicere, vel excom- vestris j'uslis postulationibtis cJementer aiiniiimiis,
iniinicare, si sentenlia observata non fueril, per el prsefatum bcati Georgii Brufeningensis monas.le-
apostolica libi scripta mandamus, alque prsecipi- rium, in quo divino mancipati eslis obsequio, sub
mus quatenus illud, et illam etiam quam in presby- bcati Pelri et noslra proteclione suscipimus el prsc-
teros de Rtincho pro coclemplii et iinobedicntia ca- sentis scripli privilegio commtinimus, staluenles ut
nonice proinulgasti, usqne ad condignain saiisfa- quascunque posscssiones, qusecunque loca, ab Ot-
ciioiiem observari firmiter facias. De nliis qtioqne lone bonse memorise Babenbergensi episcnpo, et
prcsbyleris qui eam ohservare coniempserunt, se- Engilberto successore ejus, canonice veslro monn-
cundum 'mstilutionem canonum iiihilominus jusli- sterio sunl olilaln, aut inposterum ab eorumsuc-
tiam facias, el Odel. et Saccelum ei Eleazaruin ab cessoribus, sive ab aliis De.i jjdelibus simili modo,
iiifestaiione canonicorum cessare ecclesiastica cen- seu concessione pohiificum, liberalitate regum, la -
sura coerceas. Tu quoque eoruiiidem fratrum tuo- B gilione priiicipuin, oblalione lidelium aut etiam ra-
jiiin pro dcbilo luiolficii paci et iranquillilati slu- lionabilibus aliis modis, prseslante Doniino, eidem
«tiose provideas. Jococonferri contigerit, lirma yobis veslrisquc suc»
JDal.Viterbii, x Kal. Januar. cessoribus et illibata permaneant. In quibtis hscc
GXXXV. propriis duximusexprimenda vocabtilis : Ecctesiam
Ad L[olharium] episcopum Vicentinum. — Ut de Schambach, Homburcli cum appendiciis, Gebenpacb
archipresbylero S. Bonifacii, qiti excommunicatis ciiin appendiciis, Oberdorf cum vineis adjaceniibus,
tommunicaverii, pmnas capiut. ecclesiamNeunkirchen, Irenreui, Dieiptirgreut cuiii
(Anno 1146, Dec. 25.) appendiciis suis; Ayve,Achebacb, Buche, Bruckedorf.
Italia sacra, V, p. 786.] Sanelaborum vestrorum quos propriis manibus et
[{UCHELLI,
EUGENIUS episcopus, servus servonnn DeU vene- sumptibtiscolilis, sivedenutrimcmis vestrorum ani-
rabili fratri L. Vicenlino episcopo, salulem et apo- iiialium.nullusomninoa vobisdeciniasexigereprx-su-
stolicain benediclionem. mat. Adjicimus eiiam ulin ecclesiisquaein fiindonio-
Perlattts est clamor ad aures noslras, quod ar- nasterii vestri sunt, liceal vobis honeslos eligere sa-
nimirum per vos episcopo prsesenten-
«.hipresbyter S. Bonifacii quibusdam malefaclori- " ccrdotes, qui idonei
bus, pro damuis et injuriis VerOnen. Ecclesise illa- tur, aiquesi fuerint, ab eodem episcopo cu-
ram auimarum suscipiant eique de spiriiunlibtis,
lis excommunicaiis, eommunicare prscsumit, etuni
ttianicx ipsis lemerario ausu crucein imposuil, in vobis vero de temporalibus respondeant. Quod si
commune in terra illa fuerit inlerdictum, exclusis
quo qiiaiitttm deliquerilfrateruiiati luse non credi-
imfs esse iiicognitum. Quocirca per aposlolica libi ab ecclesia veslra excommunicalis et interdictis,
clausis januis, liceal vobis suhmissa voce divina
scripta mandamus atque prsccipimus, qualenus ta-
lem de ipso archipresbylero justitiam fncias, ut otbcia celebrare. Sepulturam quoque ejusdem mo-
naslerii liberam esse concedimus, ul eorum, qui se
ipse prsesuinpiionis suse dignain sentiul ullionera,
et alii suse correctlouis exeinolo siniilia timeant illic sepeliri deliberaverinl, devolioni et extrema*
volunlati, nisi forte excommunicati vei interdicti
perpetrnre.
Dat. Viterbii, x Kal. Jan sinl, nullus obsistat; salva justilia malricis eccle-
CXXXVI. sise.
Dccernimus ergo, ut nulli omnino hominum lccai
Privilegium pro monaslerio S. Georgii in Prufenin-
gensi diwcesi. prsefnttim monaslerium lemere pertnrbare, aut
(Anno 1146, Dec. 23.) ]D ejus possessiones auferre, vel ablatas reiinere, im-
[HUND.,Melropol. Salisburg., III, 152.] ninuere, seu quibuslibet vexationibus faiignrc, sed
EUGEMUS episcopus, servus servorumj Dei, dile- . omnia inlegra conserventur eorum pro.quorum gu-
ctis filiis EBBONIabbati monaslerii S. Georgii Bru- bernalione et sustentatione concessa sunt, usibus
feningonsis, ejusque fratribus tnm prsesenlibus omnimodis profulura, salva sedis aposiolicse. aucto-
quam futuris, regularem vitam orofessis, in perpc- rilate el dioecesani episcopi .canonica justilia. Si
(uum. qua igitur in futurum ecclesiastica siccular.isve pcr-
Adhoc universalis Ecclesise cura nobis a provi- sonas hujus noslrse consiiluiionis pagiqam sciens,
sore omiiium bonoruin Deo commissa est, ul reli- contra eam lemere venire lentaveril, secundo
giosas diligainus personas, et beneplacenlem Deo teniove commonita, nisi reatum suum congrua
reiigionem sludeamus modis omnibus propngare. satisfnclione correxeril, poleslalis honorisque sui
Nec enim ideo gratus aliquando fnmulalus iriipen- diguitnte cnreat, reamque sedivino jtidicio exislere
dittir, nisi ex charitatis radice procedens, a pravi- de perpelrata iniquilalc cognoscal, et a sncratissimo
tale fueril conservnliis. Oportet erjfo omncs Cbri- corporc et sanguine Dei et Domini Redeinptoris
stianse fidei amatores rcligioncm diligere, el loca nosiii Jcsu Christi aliena fiat, alque in cxlieiiio
 EUGENH III PAPJE M'-S
|.1C7
examine disirtctse ulUoni subjaceat. Ctuictis aulem A sit, alieujus lcvitatis instinclu, vel arctioris roli-
eidem loco jusin servr.niibus, sit pax Domini noslri ;
gionis obtcntu, silfc 'prseposili vel congregaiionis
Jesu Christi, qiintenus el bic fructum bonse aetionis veslrse licentia de clauslro discedere; qnod si dis-
nullus abbnttim,
percipiant, et apud dislrictum judicem prsemia cesserit, nulltis episcoporuin,
-seternaepac!s inveniant. Amen. nullus omnino hominum, sine communium liltera-
Ego Eugcnius Caiholicse Ecclesia? episcopus sub- fum caulione enm nudeat reiirtere. Si vero se-
scripsi. cttndo lerlirive vocalns redire coniempseril, liceat
Ego Theodewinus S. Rufinse episcopus ss. ejusdem loci prseposito canonicam in eum pro-
Ego Gregorius presb. card. lil. S. Calixti ss. ferre sententiam. Liceat quoque vobis in communi
Ego Guido presb. cardinal. til. Sancti Cbryso- interdiclO ipsitis lerrsp, exclusis excommunicatis et
goni ss. inierdictis, submissa voee officia celebrare.'Porro
Ego Ubaldus presb. card. tit. Sanctorum Joannis sacramenla ecclesiastica a dioecesano suscipietis
etPauliss. episcopo, siquidem calholicus fueril, et gratinm
Ego Aribertus presD. cara. S. Annstasise ss. atque communionem apostolicse sedis habuerit, ea-
Ego Julius presb. card. lit. S. Marcelli ss. quevobis gratis et sine pravilale aliqua voluerit
B exhibere; alioquin calholieum qttemcunque malue-
Ego Irnarus Tusculanus episcopus ss.
Ego Olto diac. card. lit. S. Georgii ad Velum ritis adealis anlislitem, qui nimifum nostra fiiltus
Aureum ss. nuctoritate, quod poslulattir indulgeal. Piohibenitis
Ego Guid.o in tomana Ecclesin altaris minisier ss. insuper, ut nulliis advocatus locum veslruin sive
Ego Joannes diac. card. S. Martse Noyse ss. bomines, vel bona ad ipsum pertinenta, injuslis
aut indebilis audeat exaciionibus faligare. Sepul-
Ego Guidp diac. card. S. Marisein Porlicu ss.
Daium Viterbii per manum Guidonis sanctse tiiram quoque ipsius loci liberam esse concedimus,
Ronianse Eeclesise diacoui cardinalis cancellarii, x ul eorum, qui se illic sepeliri deliberaverini, devo-
Kal. Jan., indidione x, lncarnationis Dominiese lioni et extremse voluntati, nisi forle excommuni-
anno 1146, poiuiftcatus vero domni Eugenii papse ca;i vel^interdicti fuerint, nullus obsistat: salva
IH anno ii. justilia malricis ecclesise.
CXXXVII. Decernimus igilur, ut uulli omnino hominum
Privilegium pro monasterio S. Matgatethcc Osterho- liceal prsefatani Ecclesiam temere pcriurbne aut
vensi. ejus possessiqnes auferre, vel ablalas relinere, mi-
(Anno 1146, Dec.23.) nuere, vel quibuslibet vexationibus 9 fatigare; sed
C omnia
[Monumenta Boica, XII, 534.] integra conserventur eorum, pro quorum
ETGENHISepiscopus, Servus servorum Dei, di- gubernatione el sustentatione concessa suni, usi-
lectis filiis TRriTHM\RO prseposito Osterhoven. ec- bus omnimodis profutura, salva sedis apostolicsu
clesiie Sanctse Margaritse, ejusque fratribus, tam aucioriiale el dioecesani episcopi canonica justitin.
prscsentibus qtiain futuris, regUlarem vitam profes- Si qua igitur in futurum ecclesiastica ssecularisve
sis, in perpeluum. persona, hanc nostrse constiluiionis paginara sciens,
Quoniam sine verse cnttu religionis cbariiatis 1 conlra eara temere venire lenlnverii, secundo ler-
unitas non potesl subsistere, nec Deo gralum exhi- liove commonila, si non realtim suum saiis''a tior.e
beri oflicium, expcdil apostolicse auctoritati reli- congrua coirexeril, poteslalis honcrisque sui digni-
giosas personas diligere, el earum loca pia pro- late careal, reanique se divino judido existere de
teclione mtinire. Eapropler, dilecti in Domino (iiii,1 perpetrata iiiiquilale cognoscat, el a sacratissimo
veslris jtistis postulalioiiibiis clementer aiinuiiiius,' corpore ac sanguine Dei et Doinlni Redemptoris
et ccclesiaiii , in qua divino mancipati estis obse- nosiri Jesti Chrisli aliena fial, alque in exiremo
qttio, sub bcali Petri cl noslra proteclione suscipi- examine dislriclse iillioni subjaceal. Cunclis auleni
miis, el prscsenlis scripli priviiegio communimiis,' > i) eidcm loco justa servanlibus, sil pax D,;niini no^t. i
• slatucnics ut qunscuiKpie possessiones, qusecttnque' Jesu Cbristi, qtiatenus el hic fruclum bouse action s
bona in prsesentiarum juste et canonice possidctis,' percipianl, el apud' listriclum judicem prsemia seter-
nul in fnlurttiii concessione pontificum, liberalitate! nse pncis invenianl. Amcn.
regum, .largitione principum, seu aliis justis mo- Datum Viicrbii, x Kal. Jnnuarii, indict. x, a n.o
dis, prscstante Domino, polcrilis adipisci, lirma vo- Doniiui 1146, ponlificalus Onmni Etigemi ill papx
bis veslrisque successoribus et illibala permancaui. aniio ii.
Sane taborum veslroruin, quos propriis lnanibus aulI CXXXVfll.
suiiiptibiis coliiis, sive de nutrimenlis anitiialiumi Privilegium pro monasterio Windbergentt.
vestrorum, nullus nmriino a vobis decimas exigere& (Anno 1146, Dec. 25.)
prsesiimat. Siaiuinms qtioque, ul Ordo canonicuss [HCND.,Metropol. Salisb., III. 4!)0.]
secundum B. Augnslini Regulam et institutionemJ ECGEMUS cpiscopus, servus servoriiin De:, dileciis
ffatrum Prsemoustratensiiim perpetuis ibi leiiipo- filiis GEBEHARDO prseposito ecclesia: de Wideberg,
ribus inviolabililer observelnr. Addcntes eliani in- ejusqiie fialribus tam prsesentibus qnnm futnris,
terdiciinus, lil neiniui professionis vesira? facuttass regularem viiam professis, in perp- luui»
 ll(>9 fcPISTOLiE ET PRlVILEGtA. U.TO
Desideriuin, quod ad religionis proposituiri et A intcrdicii sint, iiiillus obsistal, satva j'usliiia malri-
animamm salutem perlinere cognoscitur, animo cis ecclesise.
nos decel libeiiti concedcre, et petentium deside- Decernimus ergo, ul ntilli oninino hominum li-
riis congruum iniperiiri suffragium. Eapropler, ceat prsefatam ecclesiam lemere periurbare aut
dilecti in DominOfilii, veslris justis postulationibus ejus possessiones auferre, yel ablatas retinere, nii-
clemenler anntiimus, et prsefatam ecclesiam, in qua nuere, aul aliquibus vexalionibus fnlignre; sed
divino mancipnti estis obsequio, sub beali Petri omnia conservenlur eorum, pro qiiorum guhcrna-
et nostra protectionc stiscipimus, et prsesentis scri- tione el sustenialione concessa suiii, usibus omni-
pti privilegio communimus, slaluentes, ut quas- modis iprofutura, salva sedis aposlolicse auclori-
cunque possessiones, qusecunque bona in prsesen- lale el dicecesani episcopi canonica justitia. Si qna
tiarum jusle el canonice possidelis, aut in fulurum igitur in futurum ecclesiaslica ssecularisve ocrsoiia,
concessione ponlificum, largitione regum vel prin- hanc nostrse conslitulionis pnginam sciens, conira
cipum, oblalionc fidelium, seu aliis juslis modis, Dco eain ternere venirc tentaverit, secundo terliove
propilio, poterilis adipisci, firma vobis veslrisque commonita, si non satisfaclione congrua ciiienda-
successoribus et illibaia permaneant. In quibus hsec verii, potestatis honorisque sui dignilale careat,
propriis duximus exprimenda vocabulis: Ecclesiam K B reamque se divino judicio existere de perpetrala
videlicelSaizcovisecumadjacenteailodio el omnibus iniquitate cognoscat, et a sacralissimo corpore ac
perlinentiis suis, silvam quoque adjacentem monl 1 sanguine Dci ac Doinini •Redempioris nostri Jesu
vestroin JJuIliacensi via; Virlebachcum omnibiisper- Christi aliena fint, alque in extremo exaniine di-
tinenliis suis; Embra cum pertinenliis suis; Syrin- slricke tiliioni subjnceal. Cunctis auiem eidem loco
chkecuraperiinenliissuts; Mainckoven cumpertinen- justa servantibus, sit pax Domini noslri Jesu Cliri-
tiis suis; Vennebacb cura suis pertinentiis. Sancimus sli, qualcnus et hic fruclum bonsc aclionis perci-
eiiam juxta devotionem bona*meiiioriseAlberti comi- piant, ct npud districlum judicem prsemia seternsa
tis.vestrae ecclesise fun.lalors, ul ille.qui de progeuie pacis inveninnl. Ainen, amen, amen.
sua majiir naiu fuerit, locum veslrttm el bona ad Dniiiui Viterbii per manum Guidonis sanctse Ro-
eum peitinenlia pro salule aiiimae sttae a pravorum manc Ecclesise diaconi cardinalis et cancellarii,
incursione defendat et iiullus in eis exacliones im- x Kal. Jauuarii, iiidiclione x, Incarnationis Domi-
ponal. Quod si inutilis fiierit, liceat vobis ipstim nicse anno 1146, ponlificatus vero domni Eugenii 111
consilio Babergensis episcopi ub ipsa defensione papse auno n.
rcmovere, ct alium idoneum siibstiiuere. Sane la- CXXXIX.
c
Imriini ve-trorum quos propriis mnnibus aul sUm- Privilegium pro monasterio Sanclm Marim Abben-
piibus col l s, sive de iiiitrimentis vestrortim ani- donensi.
tnalium, nitllus omnino a vobis decimas exigere (Anno 1146, Dec. 23.)
prsesumal. Statuimus qnoque ut Ordo cauonicus Monaslicon Anglicanum, 1,107.]
secundum B. Augustini Regulam et instittitionem ECGEMLS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
fratrum Praeirionstratensium perpetuis ibi tempori- filiis LNGULFO abbati monasterii Sanctse Mnrise de
bns inviolabiliier conservetiir. Ad lenles etiam in- Abbendona, ejusque fralribus tam prsescntibus
terdicimus, ut nemini veslrse professionis facullas quam fuluris, regularem vilara professis in perpe-
sit, alicujus lcvilalis instinctu, vel arclioris reli- iiium, saliilein.
gionis obtentu, sine licentia prsepositi vel congre- Pise postulatio voliintatis effectu dchet sequenle
gationis veslrse de clauslro discedere. Quod si dis- compleri, quatenus et devoiionis sinceritas lauda-
cesserit, nullus episcoporum, nullus .abbatum, biliter enitescal, et ulilitas poslulata, vires indubi-
nulliis monachorum ahsque communium litlerarum tanler assumat. Eapropler, dilecli in Domino (ilii,
cautione etim audeanl relinere. Si vero secundo veslris justis postiilalionibus clemeiitcr niinuimus,
lertiove vocattis redire contempseriti liceat ejus- ij v et prsefntam Sanctsc Dei Genitricis ecclesiam, in qua
dem loci prseposiio canoiiicam in euin proferre sen- ilivino mancipali estis obsequio, sub beali Pelri et
tcniiam. Liceat quoqiie vobis, in corarauni inter- nostra protectione siisc.ipimus et prseseutis scripti
dicio ipsius terrse, exclusis excommunicalis el in- privilegio communiinus , staltientes ut quascunque
lcrdiois, submissa voce divinn ollicia celebrare. possessiones, qnsecunque bona inprseseuiinrum
Porro sacramcnla ecrlesiastica a dicecesano susci- juste et canonice possideiis aul in fulurum, con-
pielis episcopo, siquidem calholictis fuerit, et gra- cessione poniificum, liberaliiale regum, largitione
tiam atque comniunionem aposlolicse sedis habue- principum, oblaiioue fidelium, seu atiisjustis mo-
rii, eaqtie vobis gralis et sine pravitale voluerit: dis, prsestante Domino, polerilis adipisci, firma
exhibere; alioquin cnlbolicum quemcunque mnlue- vobis veslrisque successoribus et illibata perma-
ritis adealis antisliiem, qui nimirum nostra ftiltus, neant. In quibus hsecpropriis duximus expritnenda
auclorilate, qttod poslulalur iudulgeal. Sepullurnnii vocabulis: tpsum locuni in quo monasterium ve-
quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ul eo- striim fundatum est; Hundreduiii de Horniniera,
'
rum, qui se illic sepeliri deliberaverint, devolionii Abbandonam, el forum ciim liberlalibus et con-
et cxtreinse voluniali, nisi forle exconimunicati velL sueludinibus omnibus, sicul reges Anglise eas vobis
1171 EUGEMllll PAP^E 1-.72
coiice;sciiiiil, ciiin Cumcnnora ciReritina ct omni-.A scriptis eorum coiilirmalas, sieut eas naclemis in
bus appcndiciis llundicdi, Mcichani, Middlclunaiii, pace habuistis ct tcnuislis, vobis iit perpeiunm
Drailoiiani, Snringeford, Wtachencsfcld cum,omni- confirinamits.
Ims appcndiciissuis; ecclcsiam S. Marisc de Colum Deeernimus ergo ut ntilti omnino tiotninuni liccnt
ctiin perlincnliis suis. Ecclcsiam de Cinscnttina ct prscfatiini moiiusterium temere perturbare, aitt cjtis
duas hydas cum cis qtia* adjaccnt; ecclcsiam San- possessiones auferre, vel ablains retinere, miimerc,
rtorum liinoccnlum ct hospilia nostra qusc juxla vel quibtislibet vexationibus faligare ; sed otti-
ccclesiam sur.t apud Lundonias, via Weslinoiinsle- riia iniegra conservenlur eorum pro quortim gn-
r i; ccclcsiam Sancti Martini, cl ecclesiam Sancii bernaiione et susieniatione concessa sn:it, tisi-
Aldadi, cl quidquid lcrrse et juris habelis apud btts omnimodis profuttira, salva scitis apostolicse
Drenford; ecclcsiam de Miuneham; ecclesiam auctorttate et dieeeesanorum episooporum cano-
de Sustuna , Lating , Garing, Fernebergam , nica juslilia et reverenlia. Si qua igitur in fittu-
Witteham, Apcsford eum appendiciis suis; OiTen- ruin ecctesiaslica sxcntarisve personn, hitjtis noslrx
:onam, Gost, Urdeham, Cerm, Wuetteford, Chive- constilutionis pagiitam sciens, contra eam lemerc
laun , Vuinekcfcto, Visseteam , cum appendiciis B veriire tentaverft, secundo tertiove commoniia, si
suis : Chuleham, Chulesdonain , Lconechcnoram, lioii rcattim suuln coiigrua satisfactione correxerit,
Thadcnierlonam, Beredcnam, Lcchamsterdam, Lem- poteslatis lionorisque stti dignilate careal, reaniqtte
varionam, Tubbeiiciam, Linfordam, Fageflor, ciiiu se diviuo judicio existere de perpetraia iuiquitate
omnibus quse ndjncciit. In Glouccslrice Schira Du- cognriscn1, el a sacratissimo corpore ct sangnine
luellunani, et Cirne, ctim appcndiciis stiis. In Chil- Dei ac Domini Rcdemptoris nostri Jcsu Chrisri
lona quinquc liydns. In Pcsth duas hydas. In Dcn- aliena llal, atque in exlrcmo examine districlse ut-
cheswrdea'sepiem hydas. In Boclanda quinque tioni subjaceal. Cunctis aiueni eidem loco stia jura
hydas; inCtiadeteswrda quaiuor hydas quse fucrunl servatilibiis', sit pax Domini noslri Jesu Cbristi,
Radulpbi Basset. Iu Gerscndona viginti hydas; in qiiatcnos et hie frucliim bonse actiohis percfpiant,
Cestretona uuam hydam. In Ilulla duas hydas. In el npud districlum judicein prsemia selernx pncis
Bereford qiiinqiie hydas. In Ilernieoia duas liydas; inveniant. Amen, nmen.
in Sultuiia unam hydam cl niolendinum de lleno- Ego Eiigenius Caiholicsc Ecclesise episcoptts sa
vara. In Fencoia miain hydam. In Bennebam duas Conradus Sabinensis episcopus s.
Ego
liydas cx dono Huuifridi de Bobiin. In NtWehnm Ego Imarus Tusculauus episcopus subscripsi.
iimini piscnriam cum appendiciis. In Colebroch ( Ego Gregorius presb, card. lit. Calixti subscripsi.
qiiidquid terrsc et juris habelis ex dono Milonis Cri-
Ego Guido preshyt.card. til. S. Chtysogoni s.
spini et Roberli Gertium. In Dumeltuna unam hy- card. lit. S. Crucis injerusa-
EgoUbaldus presb.
ilani ex dono Willielmi Giiizeinhoez, el dimidiain lem s.
liydam ex dono Henrici regis- ln Stretona tinain Ego Guido presljt. card. lil. Sancloruin Laureu-
bydam et tres virgatas ex dono Henrici de Al-
tii el Damasi s.
benneio. Obeunte autem te uinic ejusdem loci ab-
Ego Bernardus presb. card. lit. S. Clementis s.
bate, vel liloitim qiiolibet succcssorum, iiiitlus Manfredus presb. card. lit. Sanctse Sabinse s.
violentia Ego
ibidem qitatibet subreptionis aslutia vel Jordanus presb. card. lil. S. Susannse s. ,
communi Ego
prscponattii', nisi quein Iratres consensii,
Ego Odo diac.card* S.Georgii ad VelumAureum s.
vel fratriim pnrs consilii snniorts', secundum Dci
Ego Joannes diac.card. S.MariseNovse s.
timOrem el benti Bencdicti Kcgutnm providerint
Ego Cithiusdiac. card. SS. Sergii ei Bacchi s.
eligenduni. Prohibemus insttper ut nultus posl fn- Ego Rcrnardus diac. card. S. Romanse Ecclesise
clam ibidem professionem, absque abbatis et fia-
subscripsi.
irum suorum liceniia de eodem monasterio audeat
D Daluni Viterbii pef mahum Guidonis S. Romanse
discedere ; discedentein vero nullusaudeat rctinere,
Ecclesise diaconi cardinalis et cancellarii, decinio
Sialiiimtis quoque, ul monasterio vestro in quo
Kalendas Januarii, indiclione x, Incarnalionis Do-
fiatres regiitarem vilam professi degiint nulli, miuicse anno 1146, ponlificalus vero domni Eugenii
oiimino liceat spcundiim beali Benedicli Regulam lerlii anno secundo.
ibidem corsiitutum ordiuem iinnmlare; nullus eliani papse
CXL.
cpiscoporum fuluris lemporibus audeal ej'usdem orao Canqmcerum S. Auguslini Claitslro-
religionis fratres de monasterio vestro, abbate et Reguinrts neoburgi inslitutus, utm cum cwteris privilegiis et
fratribus niiniis cnnsenlienlibus, expellere. Sepul- ininiitiiilatibus, taiii in lemporalibus quam in spi-
ttiram quoque monasterii liheram esse coiicedioitis, ritualibus, auctoriiate apostolica conftrmantur.
ut qui se iltic sepeliri dellberaverint devotioni ct (AnnoH46, Dec. 27.)
cxtremse volunlali, nisi forte excommunicali sint, [PES. Thes. Anecdot., VI, i, 538, ex originati.')
iiulltis obsisiat. Prseterea liberlates omnes et ratio- EUGEMUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
Unbiles monasierii vestri consueiudiiies a regibus (iliis MARQCABDO prseposito et fralribus in Ccenobio
Angltse et episcopis veslris vobis coucessns ct Sauclae Marix Nivuenburgensis, quod tn Palaviensi
1173 EP1ST0L.E ET PRIVILEGIA. 1174
episcopalu silum est, canonicam vitam professis, A , lii sanioris secundum Dei limorem el beali Atigus-
tam prsesenlibus quam fuluris, in perpetuum. lini Regulam canonice providerinl eligenduin. Ad-
Cum omnibus Ecclesiis et ecclcsiasticis personis denlcs eliam interdicimus, ul nemini professionis
debilores cx injunclo nobis a Domino apostolatus vestrse facultas sil, alicujus leviialis instinclu, vel
officio exislamus, illis tamen propensiori cura nos acrioris religionis obtentu, sine prsepositi vel con-
convenit imminere, quos ad omnipoientis Dei ser- gregationis licenlia de claustro discedere ; quod si
vilium et observaiioneni regularis ordinis amplitts discesseril, nullus episcoporum, nullus abbaliint,
anhetare cognoscimus. Eapropter, dilecti, in Dotuino nullus monachorum, sine coinniiinjuin liltprarm»
ittii, vestris justis poslulationibus clementer an- caulione suscipiat, quandiu videlicel in ecclesia
ntiimus, et ecclesiam Beatse Dei Genitricis semper- veslra canonici ordhiis lenor, Doniino prsestante, vi-
qnevirginis Marise, beato Pelro oblatam, in quo guerit. Si vero secundo vel terlio vocalus, redire
tlivino mancipati eslis obsequto, sub ejusdem apo- contempserii, liceat ejusdem loci prseposiio canoni-
ctolorum priiicipis ttilelam proleclioiiemque suscipi- cam in eum proferre senlentiam.
incs, et apostolicse sedis privilegio communimus. Devote quoque petilioni vesirse congregationis
In primis siquidem slaluentes, utordo canonicus, annuenies, prsesenli decreto sancimus, ul nullus
qrii secundum beati Augustini Regulam in eodem B prsefalse ecclesise advocalns, nisi de domo et proge-
loco noscitur insliluius, ibidcm ftilttris temporibus nie bonse memorise Liupaldi marchionis, vestro la-
perpeiuo conservetur. Bona qnoque et possessiones, mcn electus arbitrio constilunlur, dum videlicct
quas in prsesentiarum eadem ccclesia jusle el cano- nullum gravamen yel exaclio eidem loco pro ipsitts
nice possidet, aut in fulurum concessione ponlifi- patrociuio inferaliir. Quod si ipse inutilis prsefatse
cnm, liberaliiate imperalorum, largilione princi- ecclesise apparuerit et secundo lertiove commoniius
pHin, oblaiionefideliunj, seu aliis justis modis, prse- non emendaverit, liceat vobis ac veslris eum a pro-
stante Doinino, poterit adipisci, firma vobis vestris- curatione ejusmodi removere, eiaue alium idoneum
que successoribus et illibaia permaneant. In qui- substituer
bus hsec propriis ducimus. exprimeuda vocabulis : Decernimus ergo nt nulli omnino hominum liceal
Fundum videlicet el plebem Niwenburgensem ex prsefnlam ecclesiam lemereperturbare, auiejus pos-
ulraque parte fluminis cum decima et jure paro- sessiones aiiferre, vel ablaias relinere, minuere,
chiali, el capeilas cum suis pertinentiis. Similiter seu quibuslibel vexalionibus faiigare ; sed Omnia
viltas Altentoe, Slrtiphigrn, Rugesiorff, Haselbac, inlegra conservenlur, eorum pro quorum guberna-
Seweindorf, Taiiendorff, Hadiiarlesdorff, Vezen- lione el sustenlalione concessa sunl, usibus omni-
dorff, Pirinbom, Ebeihartesdorff, Pruche, Wilan- " modis profutura, salva sedis apostolicse auctoritatc
lesdorff, Miverlingen, ctnii eseteris prsediis et vineis el dicecesani cpiscopi canonica juslitia. Ad indicium
vestrojuri pertinenlibus. autem perceptse hujiis a Romana Ecclesia liberlntis,
Sancimus etiam ut in capellis fundntis vel fun- unum bizanclium nobis nostrisaue successoribus
dandis, in possessionibus vestris nullus minislret nnnis singulis persolvetis.
sine concessione veslra. Sentenlia quoquea te,prse- Si qua igilurin fulurum ecclesiastica ssecularisve
posite, vel Itiorum quolibct successorum in tuos persona.hujus no trse conslitutionis paginam sciens,
parocbianos cnnonice promulgata, auctorilate apo- contra eam temere venire tentaverit, secundo ter-
slolica rata leneattir. Sane laboritm veslrorum, liove commonita, nisi realutn suum congrua satis-
quos propriis manibus nul sumpiibus colitis, sive factione correxerit, poleslatis honorisque sui digni-
de niiiriiiientis veslrorum atiimalium, iiullusom- tate careat, reamque se divino judicio exislere de
nino a vobis decimas exigere prsesumat. Porro sa- perpetrala iniquilate cognoscat, et a sacralissimo
cramenta ecclesiastica a dioecesano accipiaiis epi- corpore acsanguine Dei et Domini Redemptoris no-
scopo, siqtiidem catholicus fuerit, et graiiam atque stri Jesti Chrisli aliena fiat, atque in exlremo exa-
coiiiinunioiiem aposlolicse sedis babuerit, eaque vq- „. mine districlse ullioni subjaceat. Cunctis autem ei-
bis grntis et sine prnvitate aliqua voluerit exhibere: dem loco j'usta servantibus sit pax Domini nostri
alioquin catbolicum, quemcunqne maluerit, adea- Jesu Chrjsti, quatenusel hicfructum bonse actionis
lis aiitistitein, qui niinirum noslra fultus auclori.late, percipiant, et in fuiuro prsemia seternse pacis inve-
quod postula.tiir indulgcal. niant. Amen, amen, amen.
Sepulturam quoque tpco vestro Iiberam. essc con- Ego Eugenius Calbolicse Ecclesise eoiscopus sub-
eedimus, ut eorum, qui se illic sepeliri deliberave- scripsi.
rint, devotioni et exlrenise voluntali, nisi fort.e ex- Ego Gregorius presbyter lituli Calisti ss.
«oinii unicati vel interdicti sint, nullus obsistat, Ego Oddodiac. card.S.Georgii ad Velum Aureum
salva justilia matricis ecclesite. Obeunle vero le ss.
nnnc ejtisdem loCi prseposito, vel ad ecciesia; alie- Ego Guido pbr. card. tt. S. Chrysogoni ss.
rius regiinen iranseunle, vel tuorum quolibei suc- Ego Tlieodewinus S. Rufinse eps. ss.
cessoriim,nullus ibiqualibelsubreptionisastuiinscu Ego Imarus Tusculanus eps. ss.
violentia prseponalur, vel substiliiattir, nisi quetit Ego Gnido in Romana Ecclesia aliaris uiiuist,er
fratres communi consensu, aul fratrunv pars cousi- ijidiguus ss.
117.3 EUGENII 111PAP^ <. flTO
Ego Hubaldus pbr. card. lil. S. Crucis in Jerusa- A ditcctionem « tuatn scire votumus quod nos proxima
l<*mss. ii
medianle XLipsius nuntios exspectamus. Et si lum-.
Ego Guido S. R. E. indignus diaconus ss. vveneriiit, nos rei veritate diligentius inqiiisila, quod
'-•Ego Guido diac. card. S. Maria?in Porticu ss. c
cum honore Dei facere poltieriinu.s pro amore luo
Kgo Jobannes diac. enrd. S. Marise Novscss. li
libenter faeiemus, sicul qni personair» tuam, tan-
Ego Petrus diac. card. S.' Marisein via Laia ss* <]
quam specialem B. Petri militem, vera in Domino
itata Viterhi per maniim Gtiidoiiis S. Rom. Eccl. chnritnle c diliginius et preces iuas secundum Deum
diaconi card. et cancellarii, vi Kalendas Januarii, v
volumus exaudire. Prselerea veiierabilem fralrem
indiclione x, lncarnatioiiis Doniinicoe anno 1146, nosirum Heinricum, Moraviensein episcopum pro
pontificalus vero domini Eugenii III PP. 311110 iipsius religione et honestale et sua eliam coinmen-
seciindo. t
datione paterna benignilate recipinjus. Et quamvis
CXLI. iipsiim tanquam religiosniii el Deo amabilem viruiH
Eberhardo episcopo Bambergensi jus pallii aliiiaite, noliiscum ' atiqiiaiidiij inmnximo honore etdileciiono
pfivilegia concedit. 1
libeiitissiine leneremus, tamen qnoniam libi iiecet-
(Anno 1146, Dec. 31.) sarBim n©yimiis,ipsiim tiisenobililati duximus rej
f USSERMAN, Episcop. Bamberg, Prob., 103.j B
" mitlendum.
i Yersa itaqtie vice eum dileclioni luse
ECGENIUS episoopus.... EBERHARDO Babenbergeusii propensius
] co nmcndanius. Rogamus ul euni prd
cpiscopo ejusque successoribus canonice substituen- inoslro amore de cbaro cluriorem habeas, el ipsins;
dis, in perpetmim. salubribUs admonitionibus humiliier acquiescas.
Cum universis saqctse Ecclesise filtis debitores ex; D.ittim Viterbii, it Kalend. Jaiiuarii.
jnjWcio nobis a Deo apostolaius. oflrcio existamus, CXLIII.
illis tamen locis alquepersonis propensiori noscon-
venit cbaritatis studio imminere, quse ad sedem1 Privilegium pro monaiterio S. Nicolai Seplern-
Fonlium.
apostolicam noscunlur speciatius pertinere.
Hiij'us rei gratia, venerabilis frater Eberharde (Anno 1146.)
cpiscope, qtiem.. . ordinationibus clericorum, etc., [Huso, Ann. Prmm., 11,4189.]
ut in privitegio Innocentii II, dat. un. 1159, Oct. 20) EuGENics*episcopus,servus servorum Dei, dilectis
(Patrol. CLXXIX, sub numAIO). In festivitate beatii filiis DEScramo abbali Sepleni-Foiitium, ejusque
lleinrici regis, Ciijus corpus in eadem ecclesia re- fratribus, tam proesentibus qtiam futuris, regularem
qniescere credilur. Cuj'us profecto pallii. .. . equi- vitam professis, in perpetuum.
tare, ut loeo cit. Ad hoe universalis Ecclcsise cura nobis a provi-
Datum Vileibii per manum Guidonis, sanctse Ro- sore qmnium bonorum Deo comniissa esi, tit reli-
inanse Ecele.sise diaconi card. et canceli., n Kal.I. giosas diligamus personas et bencplaceiilem Deo
Jan., indict. x, InCarnat. Dominicseann. 1146, pon- religionem, studeannis modis omnibus propagare.
tilicatus vero domini Eugenii III pp. ann. u. Neque enim Deo grntus aliquando famulatus iinpen-
CXLU~ ditur, nisi ex chariiatis radiee proeedens, a puritaie
fuerit conservalus. Eapropter, dilecli iti
Conrado Romanorum regi Henricum Moraviensem reiigionis
episcopum remillit el commendat. Domino filii, vestris justis postulalionibiis clementer
: nfiumiis el Bcali Nicotai ccclesiam, saivo censi
(Anno 1116, Dcc. 31 .> diiodeciui duiaiioitim Catalaunensiura ecclesix
[BOCZEK,Cod. diplom. Morav., I, 258.] Leiii Peiri de Monte, sub beati Pelri et nostra pro-
EUGENIUS episcopus, servus ser.vorum Dei, cha- l- teciione suseipimus ei pracsentis scripti privilegio
rissimo in Cbfislo fil;o. CONHADO, illusiri Romano- )- comniunimus; slatiienles ut quascimque possessio-
rrim regi," satutem et apqstobcam^ benediclioriem. i. aes, qusecunque bona eadem ecclesia in prsesen-
Pro dilecio filio nostro C. [Eberbardo] Babenher-- j) tinrum jitste ct cauonicc possidet, atit in futuriim
gensi elec.io,nobitiiatis 'use et tiitillortim i.tiigiosofum
m coiicessioue poiuihcum, lurgiiione regum vel prin-
:ic discreloium viroriim liileias et preces rce-pinius JS cipum, oblalione litlelium, seu aliis juslis modis,
et diligentef atlendimus. Et quainvis Balienbergeii- [i- Deo propitio, poteiil adipisci, (irma vobis vcstrisque
sem Ecclcsiam tanquam specialem sedis apostolica* se successoribus el illibala periuaneanl. In quibus
filiani et personam ipsam pro scientia et liones:a:e ;e bsec propriis dtiximus expriiiienda vocabulis : Ex
sua plurimum diligamns, vestris precibus lamen et dono comilis Theobaldi Ioctim qtii dicilur Novus
personse commendationibus incilati, Spiri:us samiili cum appendiciis suis, assensu Barlboloitisei epi-
gratia iiivocalapropriis tanquam beati Petri inanibus us scopi el Bartbolomsei thesaurarii Laudiineiisis. Ex
in cjusdeiri ecclesi.se episcopuin consecravimus,s, dono Baynaldi arcbiepiscopi et Ecclesia*Remensis,
alque his, qusc de digiiitale. etclesise suse a prsedc- c- sedem molendini in loco qui dicitur Waudra, quid-
cessoiibus nosiris slaiuta sunl, innovntis, ipsum m quid Barlbolomseus et (ilius ejus siiniliter Bartholo-
cum graiia sedis aposlolicse et lilierarum npslrartim m msctis vobis in eleemosynam conlulerunt-; agrum
proseculione ad ccclesiain suam remisiinus. De duce ce Bovonis assensu filii sui Walleri el Hiigone de Fixa,
ScroPolonico, undesiiniliierproces tuas'reccpjinus,ts, cuin uxore sua annuenle votris coiicesstun. Es do.i»
 H77 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1178
Godcfridi Lingonensis episcopi ecclesiamde Andelo, A CXLV
i ecclesiam de Sauclo Apro cum appendiciis suis.
Ad Hugonem Anlissiodorentem el Godefridum Lin-
Ex dono Henrici Tullensis episcopi allodiuin de gonensem, episcopot, el Bernardum Clarwvallentem
Boanivilla, ecclesiam de Geburvat. Ex dono Gau- abbalem.
fridi de Jovilla locum qui dicilur Septem-Fontium, (Anno 1145-47).
cum appendiciis suis; decimas ipsius loci a capitulo [MANSI,Concil., XXI, 653].
Molismensi, sub censu duorum solidorum Tullensis EUGENIUS episcopus, servus servoriim Dei, vene-
monet.fi. Ex dono Haimonis el Odonis locum qui rabilibus fratribus HUGONIAnlissiodoreusi, et G.
diciiur Radun. Ex dono Gosberti locum qui dicilur Lingonens. episcopis, et cbarissimo lilio B. Clarse-
Bonus. Concordia inter vos et ecclesiam de Crisla, vallensi abbali, salutem el apostolicam benedi-
dcpasciiis et aliis, et illam etinm imer vos et mo- ctionem.
nachosde Saxifoiilana, de terra Sancise Marise, ra- Apostohcse sedis administratio, cui, licet imme-
lionabililer faclas, prscsenlis scripti pagina confir- rili, deserviinus, facit nos universis Ecclesiis debi-
inamus. Sane Inborum vestrorum quos propriis ma- tores : ct quemadmodum de earum pace et tranquil-
nibus aut sumptibus colilis , sive de nutrimentis litate gaudemus, ita si qui eas indebilis molesiiis
vesirorum animalium nullus oninino clericus vel et faligationibus inquietant, paterno affectu dole-
tnicus decimas a vobis exigere prsesumal. Sancimus mus, el eis lam per nos ipsos, quam per fralres
ctinm IIt Ordo canoiiictis secundum beati Augustini noslros benigne providere solliciti sumus. Accepi-
Rcgulam et fratrum Prsemonslralensium raliona- nius autem quod venerabile monasterium Sanclse
biles insiilutiones perpetuis ibidem temporibus Marise de Vizeliaco filius noster W. Nivernensium
inviolabiliter couservetur. Nullique fralrum con- comes contra justitiam et aniiquam cousuctiidinem
vcrsoruin, post faciam professionem, absque abbatis gravare contendal, cum dilectos filios nostros Pon-
et capiluli permissione liceat ex eodem claustro tium abbatcm el fratres ipsius loci, atqueeoruM
discedere; discedentem vero nullus audeat reti- burgenses, extra villani Vizelinc. pro fnciendis seu
nere. recipiendis juslitiis conlra privilegiorum aposlolicse
Decernimus ergo ul nulli omnino hominum liceat sedis stntula exire constringnl. Quia ergo monasle-
prsefatam Ecclesiam lemere perturbare, aut ejus riiiin ipsum Beali Petri juris est, el sub sanctse
possessiones auferre, vel ablatas retinere, miuuere, Romanse Ecclesise palrocinio et defensione consistit,
aut aliquibus vexationibus faligare, sed omnia iu- in sua ei juslitia nec possumus deesse, nec debe-
legra conserveniur eorum, pro quorum guberiia- C inus. Ideoqtie pcr prsescnlia scripta vobis nianda-
tione et suslenialione concessa sunt, usibus oinni- mtis, qiiatenus euindem comitein ex nostra parlo
modis proruiiira, salva sedis apostolicse auctoritate dislriciius coinmonere curetis, ul de c;ctero neqtie
et dioecesani episcopi canonica jusliiia. Si qua igitur abbalem, neque monachos, neque burgenses pro
in fuiurum ecclesiastica ssecularisve persona, hanc hujusiuodi causis prsedictam villam egredi cogal.
nostrse consiitutioiiis paginam sciens, contra eam Quod si facere atlentaverit, dissimulare non pole-
temere venire lenlaveril, secundo lerliove commo- rimus quin B. Pelri injuriam disiriclius ulciscaniur.
nita, si non satisfnclione congrua emendaverit, poie- CXLVI.
stalis honorisque sui dignitate careat, reamque se
Ad G.uillelmumNivernensemcontitem. — Ut Vixelia-
divino judicio exislere de perpelrala iniquilate co- censes monachos et lurgenses, pro facienda se«
gnoscal, el a sacralissimo corpore ac sanguine Dci recipienda justitia, Vizetiaco exire non compellat.
ct Dpmini Redemploris noslri Jesu Christi aliena (Atnio 1145-47.)
fiat atque in exlremo examine disirictse iillioni sub- [MANSI,Concil., XXI, 649.]
jaceat. Cunctis auiem eideni loco jura sua servan- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
tibus, sit pnx Domini nostri Jesti Christi, quatenus jjfilio
r GUILLELMO Nivernensi comili, salutem et aposto-
et hic fructum bonse aclioriis pcrcipiant, et apud licain benediclionem.
disiricluiii judicein prsemia selernse pacis inveniant. Venerabilia loca, et religiosse personse, quce suam
Amcn, amen, ainen. in Deo obsequio intentionem fixerunt, nullis debent
Ego Eugenius Calbolica* Ecclcsise episcopus. gravaminibus conculi, nullis molesiiis agiiari. Ac-
Dalum anno 1146, pontificatus. vero Eugenii III cepimus autem, unde valde miramur, quod dilectos
papse anno n, etc. filios noslros, Pontium abbalem, et fratres Vizelia-
CXLIV. censis inonaslerii, alque ipsorum burgenses, contra
Monasterii S. Auguslini Canlitariensis possessiones privilegiorum aposlolicse scdis statuta, pro facicnda
et privilegia confirmat. seu rccipiemla jusliiia extra Vizeliacum exire com-
(Anno 1116.) pellas. Quod lanio gravius ferimus, quanlo mona-
[Uujus privilegii mcntio Lanlum exslnl in chronicis sterium ipsiim ad sedetn aposlolicam specialius
W. Thorn ap. TWISDE.N. Uist. Angl. Scrioii II perlinei, et ad ejus defensionem el pairociniuui
1807]. proprie spectare videlur. Te ergo indigiium esl, cl
ub iiidusiria catholicoruii) piiiicipum. pcnitus alie*
 M7t> EUGENII 111PAP.E 1180
t,UHi, ut sacrosanctse R. ccclesisc staluta lemere ab A i illas prsestnme Doniino est m proximo rediliirus,
aliquo dissolvanlur, ctijus privilegia. divinilus radi- niemoratum fitinm nostruiu Poniiiim nbbnlem super
cata evelli nullatenus possunt. Per prsesentia scripla causa ipsa lecuni stare ad jtistitiam volumus : vel si
nubilitaii luse lnaiidamus, quaienus de cselcro, riequc forle idem legaius nimium, quod minime credimtts*
abbalem, neque monacbos prsedicti nv naslerii, sive rediluni situm dismlerit, iu conspectu venerabilimn
jpsoruin biirgenses, pro supradictis cnusis extra fratrum'noslrorum S. [Samsouis] Remensis arcbi-
Vftcifociiin egredi cogas. Quod si nionitis el-man- episcopi, G. [Guillenci] Liiigoncnsis episcopi, atqite
datis nostris (ibcdire neglexeris, dissimulnre non charissimi filii noslri B. [Bernardi] Clarxvallensis
jioteritntis, qurn B. Pelri iiijuriani pro nosiri oflicii abbaiis, idcm negoiiuni discuti v.olumiis, et me-
debilo vindieenus. diante juslitin dilfiniri. Si vero nequc hoc laeeie,
CXLVII. neqtie ab infesialione ipsius abbatis, et fratrum
Ad eumdem. — Ul cessel ab infeslatione Vitelia- inibi Domino mililanlium, cessare volueris, loleraro
eensium. uon poterimus, quin B. Petri palrimonium tuea-
(Anno 1145-47.) mur, el ab iudebjla oppressione.iua prajfatum mo-
[MANSI, Concit., XXI» 650.] nasierium lam per nos quam per fideles Ecclesise
EUGENIUS episcopus, servus servqrum Dei, dilecio B I lKjeremus.
filio nobili viro GUILLELMO Nivernensi comiti, salu- cxLvm.
tem et npostolicam benediclionein. Ad Ludovicum Francorum regem. — De eodem argu-
Quanta devolione pater luus aposloticsc sed.isem- mento.
pcr adliaser t, el qusc ad.eam perlinerc noverat, (Aimo 1145-47.).
quani siudiose dilexeril, et fovere ac.mantilenere [MANSI,ConciL, XXI, 651.].
ctiraycril, noiitiani liinm latere non dehet. Pro- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, cba-
pterea B. Peirus euin, duui vixil, bouoravit, pro- rissiino in Chrislo filio LUDOVICO illustri Franco-
vexil, ei ampiiavii lerris, atqtie circa fiiiein bujiis ruut regi, salutem et aposlolicani benediclionem.
labcntis vilse in consortio sanctorum virorum su- Summum in regibus bonum est justitiain colere
scepiuiu, reser.itis ei regui coelesiis jauuis, cum Dei ecclesias in suo jure devotione debila custodire
sanciis agiiiitiibtis in seierno palatio feliciler, sicut aique diligere, el in subjectos non sinere quod pa-
«rediimis, eollocnyit. Prse;!eeessores cliam noslri tcslatis esl fieri, sed quod scquum esl, cuslo.liri.
ipsiim nffeeiione debiia dilexerunl, et in suis neces- Mniasieriuni Vizeliacense quam proprie, quam spc-
sitalibus cflkacUer adjuveruni. ISos qiioque leinpo- cialiter a suse fundationis exordio ad aposiolica:;i
ribus nosiris personam el dointim ttiam, sicut spe- sedem pertineal, etquanta cura in suse libertatis et
cinlem B. Petri familiam, paterna benignilale dilexi- imniunilatis iniegritate a Romanis pontificibus, sive
IIIUS, liouoravimus : et semper idipstiui lacere, ienibus, elaliis priiicipibus, eidemloco indulta-, usque
duetore Deo, prscoplamus, si tu parentuui yesiigiis nd tempora noslra per studium et exactam diligen-
inhserendo, matrem tuam sa;.c;ain Romanam Eccle- liam prsedecessorum nostrorum, etparentum tuorum
siara devotioneamaveris.et qusead eamperlinent fo- custoditum sil, ejusdem loci stalus incolumis evi-
vere ac manutenerecuraveris. Mimmur aulemquol, denter ostendit, el lam vicini quam longe positi re-
sicut ex conquesiione dilecti fiiii nosiri Pontii Vize- cognnscu.nt. Nunc autem nobilis vi.r G. [Guillclnius]
liacensis abbaiis didicimus, anliquam libertatem JSivernensium conies a vesligiis parenium suorum
ipsius monaslerii, quod ulique ad proprium jus B. declinans, libcrtatem ipsius conaltir infringere, et
Pelri ab ipso fundationis exordio iridubilanter novas cqnsueludines atque indebitas exactiones
noscilur periinere, conaris infringere, et novas dilecto filio noslro Pontio ejusdem loci abbati mo-
cqnsiieludines ac indebilas exaciiones eidein filio liltir imponere, non attendens anailiemalis senten-
lustro abbati raoliris imponcre. Non considerans liaui quse in perturbalores, seu infestalores ejus-
taniorum et lam sanclorum npostolicorum anatbc- jy ] dem coenobii, a tot et lam sanciis pontificibus Ro-
matis senteniiam, quse sicut in "eorum privilegiis manis, sictil in eorum privilegiis declaralur, pro-
declaraiur, in perturbalores ejnsdein ccenobii pro- mulgata esse dignoscitur. Qttia ergo locus ipse juris
miilgata esse dignoscitur. Quia ergo locus ipse suh B. Pelri el sub ejus tulela et nostra defensione in-
B. Petri tutela et nostra defensione specialiicr duhitanter consistcre ceruitur, alque diminutiouem
cnnsistere cernilur, et diniinulioneni libertalis, seu ipsius juslitise pnti uon possumus, nec debemus,
iiniuunitalis ipsus pali nec possumus, neC debe- per apostolica scripia nobililati luse mandamus,
niiis: per prsesentia scripla nobililaii luse maiida- quatenus prsedictum comitem ab inquielalione ipsius
iiius, quateniis ipsitni inoiiaslerium in sua liberlnie monasterii desislere facias, et in sua liberlale di-
(liinittas, el ab iufeslatione prsedicti filii noslri ntiiiere. Quod si ab impetilione sua cessare noluerit,
Pontii ejusdem toci abbalis, pro B. Pelri et nostra iios,qiiantumsequilalisjus exigii, ei offerimus, et in
reverentia, omnino abstineas. Quod si ab impeti- prsesenlia dilecli filii nostri 1., aposlolicse sedis le-
lioue tua cessare nolueris, nos quanlum sequilatis gati, qui per partes illas, prsestante Domino, est in
jus exigit, libi offeiiiiius, ct in prscscntia dilccii (ilii proximo reditnrus, menioraiiim filiuni noslrum
nostri I., aposlolka: scdis lcgali, qui per parles Poitlium abbatem super causa ipsa stare ad justi-
HSI EPISTOL.E £T PIHVILEGIA. 1162
liam votumus. Vel si forie idetn tegalus niiniuiil, A et morieniium pccnilentias, omnia divina officia
quod niiuime credimtts, rediitim suum distulerit , prohiberi. Quocirca prsesenlium aucloriiale manda-
in conspectu venerabilium fratrum nosirorum S; mus, IIt ex tiinc ab eo' tanquam ab excommiiui-
[Samsonis] Remensis archiepiscopi, G. [Guillenci] cato abstineas,' el burgenses ipsos ab omnibus feriis
Lingonensis episcopi, alque charissimi filii nostri regni tui sub banno lito penitus prohibens, et qui-
B. [Bernardi] Clarsevallensis ahbatis, idem in ne- briscunque inveniri poluerinl, capi, et rebus suis
gotium disculi volumus, et inediatite juslilia dif- spoliari, sicul perjuros et Ecclesise lurbalores, ju-
finiri. Si vero amedictus comes, neque hoc facere, gliiise zelo prsecipias.
neque ab infeslatione ipsius nbbalis el fratrum CL.
inibi Deo tnilitantium cessare notueril, nobis uc- Ad eumdem —De eodem atgumento.
ccssitas imminebit, ut beali Pctri patrimoiiiuni (Anno 1145-47.)
tueamur, et nb indebila oppressione ipsius coinitis, [MANSI,Concil., XXI, 652.]
aniefatum monnsterium lam per nos, quam per Per alia scripla nobilitali luse mandavinius, qua-
fideles Ecclesise liberemus. Ideoque, quoniam per tenus JNivernensem comitem ab infeslalione Vize-
cxccllenliorem ac devotiorem Ecclesise (idelem ac liacensis Ecclesise, quse ad jus B. Peiri specialiter
defensorem non possiimus, luse industrise slttdiiim pertinet, altentius cohiberes. Et ecce, quod sine
rogando atlenliiis inciiainus, ul ipsum comilem a grandi mentis affliclione non dicimus, nesciniiis nn
lanta prsesumptione firmiter revoces, el omnino euin exinde magniliccnlia tua conveniie neglexerit,
prohibens. an ipse nolueril jussioni luse parere. Postquam nos
CXLIX. hoc tibi noslra scripta transmisimus, idem
propter
Ad eumdem. — De eodem argumento. comes durius est eamdem Ecclesiam insecutus, et
(Aimo 1145-47.) nunc"per se, nuncper eos qui sub cjus ditionecon-
[MANSI,Concil., XXI, 651.] sislunt, fralres inibi ad Dei seryiiium coninioraiites
EUGENIUS episcopus, scrvus servoruin Dei, cha* et terrere minis, et fatigare injin-iis non desislit.
ri.ssimo iu Christo filio LUDOVICO illustri Francorum Sane omni nostra cominoiiiiione cessante, lam illi,
regi, saluiem et aposiolicam benediclionem. quam universis Ecclesiis, quse in terra tibi a Deo
Pro sinceri amoris et palernse affectionis prsoro- coinmissa
consistunt, deberes esse prsesidio, et a
galiva quam Jiiteris el viva voce tibi frequenler incursibus, maxime aulem eorum qui
pravorum
ostendimus, si aliquando super aliquibus causis tttis prseceplionibus acquiescunl, cas studiosiiis de-
stieiHiiialem tuam nos rogare contingnt, nostras, fensare. Nunc aulem petilionibus et prectbus nostris
imo B. Pclri preces in nobis debes altentius exau- C
adhibilis, Ecclesiam ipsam non videinus ab ejus
dire. Sed cum pro vcxalione, quam Niveniensiuin liberatam. Quocirca magnificen-
comes Vizeliacensi iuonasterio contra Deum et om- inquietalionibus
liam tuainaposiolicis lincriselprecibiis admonemus,
iiem juslitiam prsesumplione tyrannica inferre di- sicut de noslra dilectioue coufidis, ita
qiiatenus,
gnoscitur, nobilitaii tiise seripserimus , postmodum eumdem comilem s»binfestatione Vizeliacensis Ec-
vehenienlius et ntrocius quain antea ipsum mona- clesise ac bonoruiii
ejus dislricte cohibeas, el ho-
slerium oppressil, afflixit, cl (um perfidis burgeii-
niines suos ettm facias altentius coininonere. Porro
tibiis ipsius loci non destitil impugnare, et proprium
si aliquid sibi adversus ipsnm Ecclesiam, aut res
nllodiumetpatrimonium ejusdem aposlolorum prin- credit juste conipelere, nos, ad quos provisio
ej'us
cipis, licet in vaiium, couatur auferre. Quare au- el regimen Ecclesise
te.n hoc coniigerit, sive quia juxta mandatum no- si ejusdem specinliler perlinei,
poslulavciii, sequitaie media •**•«IOSaut delega-
strum prscdicium comitem a tanla prsesumptione tos iudiccs curabimus exhibere..
nolueris, sive neglexeris cobibere, sive idem comcs CLI.
cominoiiilionem et poteslatis luse dominium parvi Ad Odonem
Burgundim ducem.— De eodem argu-
penderit, ignoramus. Et quoniam lam iinmodcratam D iuenfo.
nequitiam dissimulare iinpunitam non possumus , ' (Anno 1145-47.)
ncc debemus, nobililali luse per iicrata scripla man- [MANSI,ConciL, XXI, 655.]
danuis, alque altentius cxoramus, quatenus anle- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclo
dictuiu comiieni dislricte conimoiicas, ut danina in Christo filio nobili viro ODONIBurgundise duci,
qusc memorato monaslerio inlitlisse dignoscitur, in salutem el apostolicam benedictionem.
integrum emendel, el locum ipsura in pace ac li- Ad industriam catholicorum principum speclare
berlate sua dimiltat. Quod si aliquam in eodem dignosciiur venernbilia et Deo dicala Ioca affeclione
monaslerio juslitian* se babere confidit, nos quod debila fovere, et a pravorum hominuip incursibus
justum fuerit, ei faciemus poslmodum exhibere. Si defensare. Vizeliacense monasterium Beatse Marise
vero in sua pertinacia induraltis, hoc effectui man- Magdalense quam proprie, quam specialiter ad jus
cipare conlempseril, nos in personam ejusac bur- beaii Petri perlinent, et quod a sune fundalionis
gensium de Vizeliaco, excommuiiicationis seiiientiam cxordio sub aposlolicse sedis lulela commissiim sit,
siue appellationis remedio proferri prseccpimus, el lain vicini qiiam longe positi recognosctint. Ideoque
iu tota tcrra ipsius pra3tcr baptistcriuin pueroruiii, de tua nobilitaie plurimuin coiilideutes, idem m<9-
1IH5 EUGENII III PAVM Usi
nasienum, el quse ad ipsum periinent, strenuilnti A j ulterius tempore post Rollandi obit.nm, qui tunc
tuse duximus atteniius commendandum, per pra> Dolensi Ecclesise pra-sidebat, ad pallci usuin Do-
sentia scfipta rogantes, quaieniis locum ipsum de- iensis episcopus aspirarel. Ad hsec vero Dolensis
volionis inluitu ditigas, prolegas, et ab eorum infe- nihil quod ralione subnixum esset, respondit; nec
slationibus, qui antiqttam ejus libertatem nituntur parlein suam alicujus Roiiiani poniificis auctorilate
infringere vel lurbare, pro beaii Pelri et noslra tueri pottiit.
reverentia manuteneas cl defendas. Idein scribimus Attditis ilaque iitriusque parlis allegationibus, ct
Archimbaldo de Burbono, et contiii Theobaldo. scriptis Romanorum poutificum ex parte Turonen-
CLII. sis Ecclesiai sludiose iuspeclis, prsefaius pi;»*de-
Hugonem archiepiscopttm Turonensem tam, Dolensis cessor nosler papa Lucius, comnmnicato consilio in
quam cmterortim Britannim citerioris episcoporum consessu fralruni suoruin episcopormn, presbyte-
metropolitam sancit.
Jnn. rorum, et diaconorum cardinalium, el mulioruni
(Anno 1147, 5.) aliorum nobilium Romnnortim civium, eamdem seu-
[MARTEN., Thesaur. III, 892.], tam
ECGENIUSepiscopus, servus servoriim Dei, ve- tenliain auctorilaie apostolica confirmavit; et
nerabili fratri HUGONITuronetisi archiepiscopo, "| te, qtiatti Tiironensein Ecclesiam de ,ipsoruin epi-
cjitsque successoribus canonice subsliluendis in investivit. scoporuiu obedientia propria raanu per baculiim
Prsecipiens juxta ejusdem senieniise teno-
perpetuum.
Juslilise el rationis ordo stiadcl, ut qui stia desi- rem, ut tam Dolensis, qitam universi deiuceps Britan-
derat a successoribus mandata scrvari, decessorum nia?citerioris cpiscopi Tiironensi Ecclesise lanqiiam
ei reve-
suoruin volunlaiem el siaiuta custodiat. Prsedeces- mctropoli proprise subjaceanl, et debitam
sor siquidem noster felicis memorise pnpa Innocen- rentiam bumiliter exhibeant, nullusque de csctcro
lius controversiam, quse de prselatione Turonensis Dolensis episcoptis ad pallii usuin aspirare prse-
Ecclesise et subjeciioiie Dolensis inler earum paslo- sumnt, sed sicul jant dictum est, Turonensem Ec-
et reve-
res jam diu agitata est, venerabili fralri noslro Gau- clesinm propriain meiropoliin recognoscai,
ei obediat. Nos igitur qui, licel indigui, in
frido Carnolensi episcopo, luiic aposiolicse sedis le- renier
sede jusiitise, disponeivle Doinino, constiluti, a via
galo cognoscendam, terminandamque commisii: veritaiis dcviare nec voluinus, uec debeinus, eoiuiu-
quse cum in ejus prsesenlia in pturibus locis Gallise
dein prsedecessorum nosirorum vesiigiis inhserenies,
tractala esset, et necdum finc debito (erminala,
eanideui seutentiam sedis aposlqlicse auctorilale
Dolehsis archiepiscopus ad ejusdein prsedecessoris
uobis a Deo concessa coiifirmamus, et prsesemis
iiosiri prsesentiam venit, conquerens in dilatione •
scripli munimiue roboramus. Si qua igitur iu fuitt-
ipsius causse se multolies gravatum esse, et multas
rum ecclesiastica ssecularisve persona, hanc nosiraj
ob hoc expensas sustinuisse : propter quod suppli-
conlra eam temere
ciler postulavit, ut idem prsedecessor nosier eam- coulirmaiionis paginain sciens,
lertiove cominoniia, si
d«m causam ad suam prseseniiam revocaret, et de- venire leillaverit, secundo
biiuni finem imponeret. Cnjiis petitioni acquiescens non satisfactione congrua emendaverit, poteslatis
lumorisque sui dignitate careat, reamque se divino
aposlolicis litteris tibi prsecipiendo mandavil, ut existere de perpetrata iniquiiate cognoscat,
apogtolico te conspectui prseseutares, ecclesise luse judicio
hoc oslendefe et a sncrntissimo corpore et snngnine Dei el Domini
justitiam super prscparalus. Quo
iriierim divino judicio viam universse carnis in- Redemploris noslri Jesu Cliristi aliena fial, atque
lam frater in cxlremo examine districlsc ullioni subjaceat.
gresso, lu, arcbicpiscope, quam Dolensis
conlroversise decisione Observanlibus aulem sit pax Domini noslri Jesu
pro ejtisdem prsedecessoris actionis per-
nostri beatse recordalionis papse Lticii vos con- Cbrisli, quatenus et hic frucium bonse
et apud districlum judicem prsemia seternss
spcclui prsesentastis. Cum autem de ecclesise tuse cipiant,
inveniant. Amen, amen, amen.
justilia raiiones, scripta et argumenta plurima pro- pacis
dtixisses ; producium est landem in medium prse- D s. PETRUS.s. PAULUS. EUGENIOS PAPAIII.
decessoris nostri bonse memorise papse Urbani pri- Locut monogrammatit.
vilegium, in quo manifeste continebatur, quod idem FACMECUM, DOHINE, SIGNUM INBONUM.
papa post niultas liujtis rei in suaet legalorum etiam Ego Eiigenius Catliolicse Ecclesise episcopus ss.
scdis aposlolicse prsesentia discussiones el retra- Ego Theodewinus S. Rufinse episcopus ss.
ctationes, scriptis Romanorum ponlificum,Nicotai vi- Ego AlbericUs Ostiensis episcopus ss.
dclicet, Joannis, Lconis quoqtie noni, et Gregorii Ego Gregorius presbyter cardinalis tituli Callixti
septimi diligenter inspectis, et omnibus hinc inde ss.
diligenti examinatione pcrtraclalis, ex communi Ego Guido presbyter cardinalis tituli S. Cbryso-
fralrum suoruin episcoporutii etmiiltorum Romanse goni ss.
Ecclesise clericoruni consilio decrevii, el scripti sui Ego Htibaldus presbyter cardinalis titnti SS
iiiuniniine roboravil, ut tam Dolensis, quam cseteri Joaiutis el Pauli ss.
deinceps Brilannorum episcopi Turonensem Ecclc- Ego Guido presbyler cardinalis tiluli SS. Lau
sinm suam csse nictropolini rerogtioscerenl, Ct de- rentii el Damasi ss.
bitam ci semper reverentiaui exhiberc • nec ullo Ego Hugo presLvicr liiuli in Lucina s».
1185 EP1ST0L.E ET PRIVILEGIA. HJ<5
Ego Ariberlus presbyler cardinalis lituli S. Ana- \ omnino lioininmr, cic, salva npostolicn auciorilale
stasise ss. et Clitsini episcopi cauonica juslilia. Si qua igi-
Ego tlubaldus presbyter cardinalis S. Crucis in tur, elc.
Jerusaletn ss. Ego Eugeniiis Catholicsc Ecclesise cpiscopus sub»
Ego Guido presbyter cardinalis liluli Pnslnris ss. scripsl.
Ego Manfredtis presbyter cardinalis S. Savinse ss. Ego Theodewinus Sanct:e Rufinop episcopus sub-
Ego Jordanus presbyter cardinalis tituli S. Su- scripsi.
snnnsc ss. Ego Albericns Ostiensis episcopus subscripsi.
Ego Oddo diaconus cardinalis lituli S. Georgii ad Egolsmarus Tiisciilaiuis episcopus subscripsi.
Vetum Auretim ss. JEgo Hub.ildus presbyler cardinalis litulo Sancto-
EgoOclavianus diacoims cardinalis S. Nicolai iii rum Joannis et Pauli subscripsi.
Carcere Tulliano ss. Ego Guido prcsbyter cnrdinalis liltilo Sancii Lau •
Ego Joannes diaconus cardinalis S. Marise Novse rctilii in Damaso subscripsi.
ss. Ego Oddo diaconns cardinalis Sancli Georgii ad
Ego Guido diaconus cardinalis S. Marise in Por- Velum Aureum subscripsi.
ticu ss. B Ego Oclavianus diaconus cardinalis Sancti Nico-
Ego Jacintus diaconus cardinalis S. Marise in lai in CnrcereTuliano stibscri|si.
Cosmydyn ss. Ego Guido diaconus cardinalis Sanclse Maiise in
Ego Petrus diaconus cardinalis S. Marise in via Porlicu subscripsi.
Laia ss. Ego Jacinlus diaconus cardinntis Snncix Mariee
Datum aptid S. Flavianum per manum Guidonis, in Cosmedin subscripst.
sanclse Romanse Ecclesise diacoui cardinalis ct can- Daluin apud Maituram per inaniiin Giiidonis
cellarii, III Nouas Januarii, indiclione x, Incarna- sanctse Romnnse Ecclesise diaconi cardinalis et
tionis Dominiea*anno 1146, poniificatus vero do- cancellarii, Tdibus Jnnuariis, indictione x, Incarna-
mriii Eugenii III pnpse anno n. lionis Domini nosiri Jesu Christi anno 1146, pon-
CLIll. lificatus vcro domni Eugcni lertii papse anno n.
Monasterii Vivensit potsessiones el privilegia CLIV.
confirmat. Privilegittm pro monaslerio Ruitenhatelacensi
(Anno 1147, Jaii. 15.) (Aiino 1147, Jan. 28.)
[MUBATOM, Antiq. Ital. III, 255.] „p [HUNDIUS, Melropol. Salisburg., III, 197.]
EUGEXIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclis EUGENIUS episcopus, servus servoruni Dci, d Jectis
filiis RCSTICO priori de Vivo, ejusdemque fratribus, filiis GERONIabbali ejusque ftatiibus de Rnitten-
tam prsesentibHs quam futuris, resftilarem vilam haslach, tam prscsenlibus quam futuris, rcgularem
professis, in perpetuum. vilam professis, in perpeluum.
Pise posiulatio voluntatisjeffeclu debet, elc. Mo- Religiosis desideriis dignum esl facilem prseberc
nastcrium de Vivo, in quo divino vacatis servilio, consensum ul fidelis devOlio celerem sorlialur effe-
prsesentis sCripti pagina communimus. Statueules ctum. Eapropler, tlilecti in Domino fllii, vciris juslis
ut quascunque possessioncs, etc. In quibus hsec pro- postulaliouibus clementer annuimiis, et pr*faii;ia
priis duximus exprimenda vocabulis : Monasleriurti locum, in quri divino mancipati eslis oflicio, sub B.
videlicet Sancti Petri in Campo; monasleriurii Sancti Peiri et noslra proieclione suscipimus, stnitieules
Benedicli de Mojano; monaslerium Sancti Pelri iri ut quascunque possestioiles, quacunqne bona idem
Arnano, cum omnibus bonis et possessionibus suis, nionasterium juste el canonice possidel, atil in f;tu-
qitemadmodtim a fratre noslro Mariino Clusino epi- rum concessione pontificum, largilione legura, vel
scopo ad reformandam religioncm vobis canonice principum, oblatione fidelium, seu aliisjustis modis,
concessa sunl, et scripto sno firmata. Quia vero D Deo propilio, polerit adipisci, firma vobis vesiris-
monacbi et rcligiosi viri de aliorum fidelium eleemo- que sucressoribus et illibata permaneaut. In quibus
synis atque benefieenlia debenl vivere, auclorilate bsecpropriis duximus exprimenda vocabulis: Locum
sposlolica constiiuimus, ut de laboribus, quos pro- ipsum quemadmodum a venerabili fratre noslro
priis manibus, sumpiibusque colligilis, alicui dare Chiinrado archiepiscopo Salisburgensi vobis pia
decimas non cogajnini. Mansiiro quoque in perpe- rievoiione collnliim esl; Windeberge cum omnibus
tuuin per Dei gratiam decrelo sancimus, ut clericOs appcndiciis sus; Tierolfingen mansum ununi cum
vel laicos e sseculo fugientes, duminodo nulli condi- pascuis, cullis ef iiicullis, qusesitis legilime vcl
lioni teneantur obnoxii, postulala ab episcopis suis acquiiendis; in silVa qnse vulgo dicitur Ampli.i-
liceniia, ad conversioiiem suscipiendi, eisque mo- gersforl, jiascua Portense nreamque Sulihgeiii ln
nasticse professionis habitum tribuendi facultalcm Ralisponcnsi episcopatu prsedium in loto qui Mo-
liberam habeatis, absqne aliquorum contradiclione snolgen vocatnr, sicut a nobili viro Wolfiifo, uxorc
sive molestia. Sicque ab omnium bominum infesta- quoque et filiis suis rationabililer vobis COIICCSSIIM
lionibus expediti, omnipotenlis Dei servitio libere et est. Sane laborum restroruin quos propriis ir.aailin*
absq-ic molestia insislatis: Dccernimus crgo ut milli aut suinptibus cclitis, sive de nuirimeutis vesiro-
1187 LUGENIl III PAPJl 1188
runi an.manum, hullus a vobis decimas exigcre pra>- \A facultas. Si vero cxirc prsesumpseiit, etsccundo ter-
sttiiiat. Dccerniuiiis ergo ut nulli oiniiiiio hoiitliitim liovc oommonittis, redirc contempserit,[quousquecon-
liceat pnefalum inonasieriiim lemere perlurbare, grue satisfecerit, ipsum excommnnicationis senlen-
aut ejus bona auferre, ininuere, ant nliquibus vexa- liscsubjugamtis. Proliibcmiisinsiiperne quis[ec>rum],
lionibus fatigare, sed omnia inlegra conservenlur qtti a veslrse congregalionis fralfibus gubernattir,
eorutn, pro quoruin gubernailone et siistenlaiioiie a nullo episcoporum absque canonica examinaiione,
concessa sunl, us bus oniuiinodis profnlura, snlva divino inlerdicaiur oflicio. Prseterea in communi
sedis aposlOlicseauctoritate et dioecesanorum epi- civilatis seti parochise interdiclo, clausis januis et
scoporum canoiiica juslitia. Si qtio igittir in fiilttrum non admissis dieecesanis, ecclesiarum veslrarum
ecclesiastica ssecularisve persona banc noslrse con- monachi neqiiaqunm prohibenntiir divina oflicia
stitulioiiis paginam scietis, conira eam temereve- celebrare. Qnictniqne, vero pro obsequio servorum
hire lentavefii, sciundo teriiove cominonila, si non Dei in eremo Cnmaldulensi dcgeutitim ad aliquas
congrua saiisfactione emcndaverit, poteslalis hono- parles perrexerinl, lam in eundo quam in redeun-
risqrie sui digjiitale careal, reamque se divino ju- do, seu eliam in sinndoa iiiillopenilus moleslentur.
dicio exislere de perpetrala iniquitaie cognoscat, ct Porroqusecunqiie bona, qiiascunqtie possessiones
a sacratissimo corpnre et sanguine Dci et Doinini B imprseseiitiaruin jusie et canonice possidetis, aul in
Redemptoris nostri Jcsu Cbristi aliena Uat, alque in fulnrtim concessione poniilicuni, largi'ione regiiiu
extremo examinc dislriclse ultioiit subjaceal. Cuiictis vel principum, oblatioue fidelium, seu aliis jttstis
atitem efdem loco jusla servantibus sil pax Domini modis, prsesianle Doinino, poleritis adipisci, firina
liostri Jesu Chrisli, qiiatenus et liic fructitni bonse vobis vcstrisque successoribus in eadem religionc
actionis percipianl et apnd distficlum judicein prsc- permanentibus in perpeiuum el illibata pern.a icani.
mia seternse pacis inveniant. Amen. In qnibiis liscc propriis noniiuibus ndnolanda suli-
Daiiun apud vicum Bovianum [al. Pronianuin], junximus : In episcopalu Aretino ecclesiain videlicet
per Guidoneiii sanclse Romanse Ecclesise diaconumi Sancli Donati, quae Fons Bonus dicilur, cum bospi-
-cardinalem el caiicellariuin, xv Kalen. Februarii, lali, et oninibiis suis bouis. In ipsa civitalc, mo^
indjctione x, Iiicarnationis Domiuicsc anno 1146, nasterium S. Petri Picnli, ci ecclesiam S. Michac-
ponlificatus vero domni Eugenii papse lerlii anno> lis; monasterium Silvse Mundsc; monnstcriuni
secundo. Sanctse Mnrise in Agnano, iiionasteritim S. Petri in
CLV. Rola ; monasterium Sancti Salvatoris Berardingo-
Buila pro Camttlditlensi congregallone. rum; monaslerjum S, Quirici in Rosa; curtem Lu-
(Anno 1147, Febr. 6.) ponis cum ccclesia; eremum Fleri, monasierium
[MITTARELLI, Annal. Camuldul., III, 457, ex codiee 'Sar.cti Viriani; monasteriuni Sancti Bartliolomxi in
veteri S. Michaelis in burgo Pisarnm.] Anglari cum castro cl omnibus pertineniiis suis;
EcGENiusepiscopus,scrviis servorum Dei, dilectis,. yillam de Monlhione, qtiam «mislis ab abbate Sanclm
filiis Azom priori Canialdiilensi cjtisquc fratribus> Florse, et ecclcsiam ejusdem villse; villam de Mo-
rcgularem vitam professis, in perpeliiuin. diana, quam einistis nb Itenrico prseposilo, et leli-
Rcligiosis desidcriis dignum est facilcm prscbere' qttis canonicis, siciit in veslris chartulis contineliir,
conseusum ul fidelis devolio cclcrcm sortialur effe- el ecclesiam ejusdem villae ciim decimnlione; deci-
ciuin. Nec enim Deo gratus nliquando famulalusi mationes villse.AgnsPi-etecclesiam ejusdem vilbc, et
impenditur, nisi ex cbarilalis radice procedens, at decimaiionem de Largnano. In episcopatu Fesulauo,
puritate religionis fufcril conservalus. Oporlet igiturr monasterium Sanctse Mariaj in Poplena. In episco-
• omnes Christianse fidei amatores religionem diligerei palu Caslellano monastei iuin de Diciano; monaste-
et loca vencrabilia cum ipsis personis divino.ser- rium Sancti Sepulcri cum toto burgo. In cpiscopatu
viiio mancipalis alienlius confovere. Eapropter, , Florcniiiio, monasteriura Sancti Petri in Lttco; mo-
\ nasterium Sancli Salvaloris juxta civitaiem. In
charissimi in Domiiio filii, justis petitionibus vestris> D
assensum prsebentes locum vestrum cuin omnibus> episcopaiu Lticaito monasterium Snucli Ptlii iu
:nl se periineniibiis in B. Petri tiitelnn nostramquei Puleolis cum capella hurgi Porcarise, ct capella
. proieciionem suscipinius, et aposlolicse sedis pairo- caslri; monasteritim Sancti Salvatoris in Cantiiiin-
ciniocominunimus.Prsedecessorum itaqueiioslroruiii iio; hnspitale juxta burgum Sancti Genesii. In epi-
beatse memorise Houorii el lnnorenlii Romanorumi scopatu Vulaierrano, mrinaslerium Sancli Jusli
ponlifictim vcstigiis jnhsereples, prseseuti decreto> prope civitatem; monasi.erium Sancti Petri in Cer-
slatuimiis ul Canialdiilensis eremus pcrpeiuis fuiuris> reio; monasteriiim Sanclse Marise iti Puliciano;
temporibus in. sui statns cl religionis vigore con- nionasleriuiu Sancti Pelri in Fonliano. ln cpiscopaiu
sistat, et ordo nionasiica-, observantiie in tota vestrat Pisano monaslcrium Snncti Siepliani in Cintoria ;
. congregatione siatmus iiiillius personse insolentin ett monastcrium Sancii Savini in Monlione. In ipsa
supersiitione aliqua permutetur. Hoc etiam adji-- civilate, iiionasteriiim Sancli Michaelis, inonasle-
cicntes ul nemini fralrum vestrse congregniioiiis3 rium Sancli Fridiani, monasierium Saucti Zenouis,
post factam nioij.isiic.im profcssionem, absqiic prio- salvo jiire Romanse Ecclesise. ln episcopatu Clusino
ris el ralionabiii frairum liceiilia sit egrediendii monnsierium Sancti Petri in vivo monlis Ainiaii,
 lfS9 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA 1190
qiieinadmodum a praedeccssorc noslro felicis me-AA jaceal.
j": Cunclis autcm eidem loco jusia servantibus
morise papa Cceleslino definilum esl. ln Sardiiiise sil s pax Domini nostri Jesu Chrisli, qiialeutis et hic
insula, nionasterium Sanclse Trinitalis in Saccaria; fi
fruclum honseactionis percipiant, et apud districluin
ccclesiam Sancise Eugenisc in Samanar; ecclcsiam judicemji prsemia soternse pacis invcniani. Ameii,
Sancti Michnetis et Saticti Laiircntii in Vanari; aamen, amen.
ecclesiam SanctseMariseel Sancli Joannis in Altnsar; FACJIECUM, DOMINE, SIGNUU IN BONUH.
ecclesiam Sanclse Marise iu Conlra; ecclesiain Ego Eugenius CniholicseEcclesiie episcoptis ss.
Sancii Joannis et Sancti Simonis in Salvenaro; Ego Guido presb. card. lit, Sancii Grysogo-
ecclesiam Sancii Nicolai in TruIIa; ccclesiam ni n ss.
Sancii Petri in Scano; ecclesinm Sancli Pauli in Ego Oddo diac. card. Sancti Geqrgii adVelum
"
Conlroniano ; ecclesiam Snncti Pctri in Ilcolin. In Aureum ss.
Marcliia Caiuerinn, monnsterium Sancti Gcorgii, Ego Albericus Osliensis episcopiis ss. ,
monasterium Sancti Martiui in Accole cum ccclcsia, Ego Guido presb. card. tit. Sanctoriim Laiircniii
quse diciiur Eremiia. In Galiata, niouasteriiim ei e Damasi ss. •
Sanctse Marise in insula; eremum Fajoli. In episco- Ego Jonnues diac. card. Santi Adriani ss.
patu Populiensi ccclesiam Sancti Paterniani in B " Ego Hugo presb. tit. in.Lucina ss
Ferracciano. In episcopatu Favenlino monasteriiim, Ego Jiilius presb. card. lit. Sancli Mnrcelli ss.
Sancli Hippolyii jnxta civitatcm. In episcopatu Ra- Ego Jordnnus presb. card. tit. Sanct* Susan-
vennate monnslcrium Snncti ApoIIinaris in Classe. nse " ss.
In episcopatu Bonouiensi, moiiasterium Sanctii Ego Thcodewtnus Sanctsc Rufinse episcopus ss.
Michaelis, monasierium Sanctse Chrislinse; in ipsai Ego Iiumbaldus presb. card. Sanclorum Joannis
civitaie ecclesiaui Sancti Damiani. Ilem in episco- et e Pauli ss,
patu Aretino ecclcsiam Sancti Savini in CJio,eccle- Ego Octaviantis diac. cnrd. Sancli Nicolai jn Car-
siam de Casiillione; iteui irionaslerium de Mor- cere f Tullianoss.
rona. Ego Imarus Tusculanus episcopus ss.
Ilsec igitur omnia ctiin omnibus ad ipsa mnnnste- Ego Guido pr.esb. card. tit. Pastoris ss.
ria pertinenlibus siaiuimus, el aposiolicse sedisj Ego Joannes diac. card. Sanctse MariseNovsess.
aticloritate sanciinus, taiiquam corpus unum sub, Ego Guido diac. card. Sanclsc Marise in Por-
imo capite, id esl sub priore Camaidulensis ercmii lticu ss.
temporibus perpetuis permaiicre, et in iliius disci-, Q Ego Jacintbus diac. card. Sanctse Marisc in Co-
plinse observatione persistere. Sub illn, inquam, !smedyn.
priore, qui ab ipsius congregalionis abbalibus siv#f Datum apud Sanclum Genesium per maiiiis Gui-
prioribus et ab ereinitis regulariler eleclus, prse- 'donis, sanclse Romanse Ecclesia? diac. card. et can-
(
stanle Domino, fueril. Porro congregalionem ipsam, cellarii, vm Id. Februarii, indiclionex.liicarnalionis
iia sub apostolicsesedis tutela perpetuo confovcndain, 'Dominicse anno 1146 , pontificalus vero domni Eu-
dccernimus, ut nulli cpiscoporum facultas sitt geilii ! III papse anno secundo.'
aliquod ex his monasleriis, absque prioris conniven- CLVL
lia, vel aposiolicse sedis licentia, excommunicare,, Privilegium pro parthenone S. Pelri de Luco.
vcl a divinis ofliciis interdicere. Fratribus autemi (Anno 1147, Fehr. 7.)
Cnmaldulensis eremi licentia sit, a quo voluerintI [MITTABELLI, Annal. Camaldut., III,' 440.]
catholico episcopo coiisecraiioiiuin et ordiiialionuml EUGENIUS episcopus, servus servornm Dei, dilectse
sacranienta suscipere. i Chrisio filisc.... abbalissse monastcrii Saneli Petri
in
Decerniinus ergo ul nnlli omnino hominnm liceatt sitii in Liico
pr.-cfattun eremum icmerc perlurbare, aul ejnss Quoniam sine cullu verse religionis nec chariiatis
possessiones auferre vel ablalas relinere, niinueree ""i unitas potest subsislere, nec Deogratum habeii ser-
.seu quibuslibet vexalionibiis faligare , sed omnia!i viiium, expedit apostolicse auctoriiati retigiosas per-
integra conservenlur eoriim, pro quorum guberna-- sonas i diligcre, et eartim quieti, auxitianle Doniino,
tione et suslenlalione concessa stinl, usibus oinni- salubriler
: providere. Quapropter, dilectse in Domiiio
modis profulura, salva scdis apostolicse auctorilatee filise,
i vestris juslis postulationibus clenienlcr animi-
ct dioecesanorum episcoporum canonica jtistitia. Sij mus, et prsefalum iiionnsteriinii, in quo diviuo innn-
qtia igitur in fulurum ecclesiastica ssecularisve per-- 'cipalse estis obseqttio, sub benti Pelri et nosira pro-
soua banc nostrse constiiutionis paginam sciens,:, leclione suscpiinus, cl prsesentis scripti privile„io
coiitra eam temere veuire lentaverit, potestatiss coinmuninius; stnUienles, quod qunsciinque posses-
honorisqiie sui dignilate careal, reamque se divinoo siones, qusecunqiie bona idein coeuobium ex obla-
judicio exislere de perpcirala iniquilate cognoscnl,, lione bonse meniQriseGotidii el concessione Rodulfi
el a sncralissimo corpore ac sanguine Dei cl:l Camaldulensis prioris in prajsenliariim jusle el ca-
Doinini Redeniptoi is noslri Jcsu Chrisii aliena fial,, nonice possidel, aut in fulnnini conccssione pomi-
itlque in exlremo examinc districlse ullioni snl>- h (ictim, largilione principum, vcl oblalione fidelium,
 l-r&l EUGENIIIII PAP.E IUIS
scu aliis justis modis, largicntc Domino,poterit adi- A Ego Jacinihiis diac. cara. tit. sancise Marise in
pisci, firma vobis el eis, quse post vos succcsstirse Cosmcdin ss.
stint, cl illibala pcrniaiieaut. In quibus hsec propriis Ego Julius prcsbyler card. lil. Sancli Marcelli ss.
duximus exprimeiida vocabulis : Partem de oppi o Ego Theodovintis Sancise Rtifinscepiscopus ss.
Luci cum periineniiis suis; Larcianse villx*partcm Ego Albericus Osliensis episcopus ss.
cuiii perlincntiis suis, posscssiones in Tilinno el in Dalum apud Sanctuin Ginesitim per manum Gtti-
Forttinio, et in prnia; pnrtem de Caniaroerulo; donis sanclse Romanse Ecclesisecardinalis et can-
partem de Rivofrigido cuni pertinentiis suis; par- cellarii, sepiimo Idus Februarii, indictione decimn,
lcm de Rivocornoclario cum pertinentiis suis; par- anno Dominicse Incarnalionis miilesimo cenlesimo
tem de villa Cnstri, et de villa Silvse, ct de viila qiiadragcsimo scxto, pontificalus domni Etigenii
Frense cum pertinenliis suis; ecclesiam Sanctse papse terlii anno secondo.
Christinse prope raslrtim Septem-Foitliuin cum per- Ego Bencivieni nolarius quondam domni Joannis
tinentiis suis. Sane laboruin vestrorum, quos pro- Malabocclii autliehticum hujus exempti vidi et legi, et
priis sumptihus colilis, sive de nuirimenlis vestro- quidquid scriplum est, hic per ordinem tctipti et
rum animalium, nulliis omnino a vobis dccimas publicavi. Ego Rainerius de Monteficalli nolarius authenli-
cxigere prsesumal. Septilliiram quoque ipsitis loci B cum hujut exempli vidi el leyi ideoque ss.
liberam esse conccdiinns, tit eoruin, qui se illic sc- Ego Thedericus quondam Berardi de Capraja judex
ordinurius et notarius huic exemplorite ex attihentico
peliri delilieraverint, deVotioni aut exlrcm.e volun- tumpto, elc. ss.
taii saiisfiat, nisi forle excoiiiiiiuiiicali vel inter-
dicli sint, niillus obsistat, salva justilia matricis CLVII.
ecclesise. Porro locus ipse semper sit sub Camnl- Ecclesiw Utcienti ecclesiam B. Marim Secusiensem
dulensis prioris dominio, atqtie provisione perma- adjudicat, Pelrumque prwpositum < per baculum
exinde investit. >
neai, nec episcopo, nec cpiscopi minislris liccnt
ejusdem loci congregalionem aut ejus presbyteros (AnnoH47, Febr. 9.)
excommunicare vel intcrdicere, aut super alio ne- [Ulciensit Eccl. Cliarlarium, p. 15.]
gotio moleslare, nisi prius camaldulensem priorem CLVIll.
cbaiilalis studio requisicril.
Privilegium pro monusterio S. Pelri Puteolensis
Deccrniiiuis ergo, ut uulli omiiino hominum liceat Lucensis diwcesis.
idem caenobiuui lemcrc perturbare, aut ejus pos- (AnnolI47, Fcbr. II.)
sessiones anfcrre, vel ablalas rclinere, vel lemcra- ,Q [MITTARELLI, Aitnal. Camaldul., III, Append., p. 455,
viis vexalinnibus fatigare, sed omnia inlegra conser- ex aiitographo canonicorum Lucensiuni.J
venlnr enrum, pro qtiarum gubernatione nc siislen- * EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclo
tnlione concessn sunt, usibus omnimodis profuiura, filio ALBEIITO monaslerii Sancli Petri de Putcolis
salva sedis aposlolicse aucloriiate et dicecesani epi- ejusque fratrilius tam prsesenlibusqupm fuluris, rc-
scopi canonica juslitia. Si qua igilur in fttiurum gularem vilam professis, in perpetuum.
ccclesiastica ssecularisve persona, bauc noslrse con- Religiosis desideriis dignum est facilem prsebere
sliliilionis paginnm sciens, contra cam temere ve- consensuin, ut fidelis devotio celerem sortialur
niie lentaveril, sectindo teriiove commoniia, si se elTectum. Eaproplcr, dilecie in Domino fili Albene
saiisfaclicne congrua non emendavcril, potestatis abbas, luis juslis poslulationibus clementer annui-
bonoiisque sui dignitate careal, renmque se divino IIIUSet prsefalum monasterium, cui, Domino au-
judicio exisiere de perpetrata iiiiquitale cogno- ctore, pra^sides, sub beati Pelri et nostra proie-
scat, et a sacratissimo corpore et sanguiiie Doinini ctione suscipimus; statuentes ul quascuuque pos-
el Rcdemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque sessioues, qtisecunque bona idem monaslerium jusle
in extremo examine dislriclse ullioni suhjnccal. cl cauonice possidel, aui in fulurum concessione
Cunctis atiteni eidem loco jusin servanlibus sil pnx D ponliGcum, targitione reguin vel principum, obla-
Domini nostri Jesu Christi, quaieiiiis et hic friiciiim lione fidelium, seu aliis juslis modis, Dco propiiio,
bonscactionis percipiant, ei apuddistrictum judicera polerit adipisci, firma vobis vesirisque successori-
]>r;emiascternse pacis inveniant. Aiuen.ainen, amen. bus et illibala perinaneant. In qttibus hsec propriis
- Ego Eugenius CatholicseEcclesise episcopus ss. duximus exprimenda vocabulis : lerram videlicet,
Ego Guido presbyter cardinalis lil. Sanclorum quam habetis in plebe Sancii Pauli; lerram quani
Laiirenlii et Damasi ss. hahelis iu plebe de Lunala; lerram quam habetis in
Ego Oddo diacon. card.'tit. Sancti Georgii ad plebe de Brancalo; terram quam habelis in plebe
Vclttm Aurcuin ss. Sancli Januarii, el terram quam habetis in villa de
Ego Oclavianiis diac. card. lit. Sancti Nicolai in Gragnano. Sane Jaborum veslrorum, quos propriis
Carccre Tulliano ss. gtiinpiibus alitis, sive de nutrimentis vestrorum ani-
Ego Joannes diac. card. lit. Sancti Adrinni ss. nulium, nullus a vobis decimas exigere prsesumat.
Ego Jonnnes diac. card. lit. Sanctse Maria:Novsess. Sepulturani quoque ipsius loci liberam esse conce-
Ego Guido diac. card. lii. Sanctse Marisc in l*or- dimiis, ul enrum qui sc illic sepeliri deliberaverint,
licu ss. devolioni cl extremse voluntaii, nisi forte excoui-
 4193 EPISTOL^: ET PRIVILEGIA. 1194
municalT vel inlerdicli sint, iigllus obsisiai, salva A mana Ecclesia exspectavit. Sed peccatis eofum pro-
taraen justiiia matricis Ecclesise. merentibus, corda ipsorum vebementius indurata
Decernimus ergo ut nulli omnino bominum Iiceat stinl, et jugum Doiuini sub religionis observanliarc-
prsefaium inonaslerium lemere perturbare aut ejus cipere nolucrunt. Nos itaque utilitati eorum potius
possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, qiiam volunlati coiisulerc Cupientes, sicut viva voce
aut quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia in- tibi injunximus, ita per prsesenlia scripta mandamus,
legra conserventur eoruin , pro quorum guberna- quatemis dilectos filios nostros, S. Frigdiani cano-
lione et suslentatione conccssa sunt, usibus omni- nicos, in prsefata Beati Pantaleonis ecctesia inlro-
modis proftitura, salva sedis apostolicse atictoritate ducas, cl ut ibi quiete valeant divinis vacare obse-
el dioecesaniepiscopi canonica juslitia. Si qua igitur quiis viriliter, et prudenter eflicias. Si vero aliquis
in futurum ecclesiastica ssecularisve persoiia lianc in hoc lemerarius contradiclor exstiterit, si lertio
noslrse constitutionis paginam sciens, conlra eam. a tua fraiemitate coinmoniliis cessarc noluerit, ex-
teme.re venire tentaverit, secundo lertiove cohiuio- communicationis in eum sentenliam proferas.
uila, si non satisfactione congrua emcndaverit, po- Dala apud Ponlremuliinl, xm Kal. Martii.
teslatis honorisque sui dignitate careat, reamque se CLX.v
divino judicio existere de perpelrata iniquitate co- " Privilegium pro monastetio S. Dionysii
Medioiunensi. , .
gnoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei
ac Domini Redemptoris nostri Jesu Chrjsti atiena (AnnoH47, Mart. 3.)
iiat, alque in exlremo examine districtse ullioni sub- [GIULINI,Memorie di Mitano, V, 586."
EDGENIUS episcopus, servus servorum Dei, ditectis
jacent. Cunctis aulem eidem loco justa servantibus
sil.pax Domini Jesu Christi, qualenus' et hic fru- filiis ABIALDO abbali monaslerii Sancti Dionysii
cium boiise aclionis percipiant, et apud districlum Mediolanensis, ejusque fratribus regutarem vitam
judicem prsemia seternse pacis inveuiant. Amen, professis, in perpetuum.
amen, ameju Religiosis desideriis dignum est facilem prsebere
FACSIECUM, DOMINE,. SIGNUM IN BOXUM. cotisensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur ef-
Ego Eugenius, Catliolicsc Ecclesise episcopus ss. fectum. Eapropter, dilecte in Domino fili Arialde
Ego Odo diaconus cardin.Sancti Georgii ad Velum abbas, tuis jusiis postiilationibus «lemenier anriui-
Aureum ss. mus, el monasterium Sancii Dionysii, cui, Deo au-
Ego Guido presb. card. S. Georgii ad Velum Au- ctore, prsesides, sub beatiPetri et nosira protectione
reitm ss. suscipiinus; et prsesentis scripti privilegio commu-
Ego Theodowinus Sanctse Rufinse episcopus ss. nimus,staluentes ul quascunque possessiones, quse-
bona idem monastcrium in prsesentinrum
Ego Hubaldus presb. card. litulo Sanctorum Joan- Cunque
nis et Pauli ss. juste et canonice possidet, aut in futurum conces-
sione pontificum, largitione regum vel principum,
Ego Albericus Osiiensis episcopus ss.
oblatione fidelium, seu aliis justis modis, prsestanle
Ego Joannes diac. card. Sanctse Marise Novsess.
Ego Guido presbyl. card. tit. Sanclorum Laurenlii Bomino, polerit adipisci, firma vqbis vestrisque suc-
et Daniasii ss. cessoribus et illibata permaneant. ln quibiis hsec
Ego Imarus Tusculanus episcopus ss. propriis duximus expriinenda vocabulis: ecclesiam
videlicet Sancli Michaelis de Pescallo in qua mona-
Ego Guido presb. card. S. Marisein Porticu ss.
sterium slatuendi, si expedierit, facullalem habe.tis,
Ego Jacinlhus dinc card. S. Marise in Cosmedin ss.
sicut a venerabili fralre nostro Oberlo Mediolanensi
Ego Hugo presh. card. lit. in Lucina ss..
Ego Guido presb. card. tit. Pastoris ss. archiepiscopo,rationabi!i provideritia vbbis conces-
sum esl; lotam parochiam suburbii illius portse,
EgoJordanuspresb.card. lit. Sanctse Susannse ss.
Datum Lucse per manum Guidonis Sanctse Ro- quse dicilurporto Nova, sicut perejusdem archiepi-
maiise Ecclesise diaconi cardinaljs el cancellarii, D scopi sententiam legitime vobis adjudicaia est; ec-
iu Idus Februarii, indictione x, Incarnalionis Do- clesiam Sanctse Marisein Solario, qnse nunc Sancti
minicse anno 1146, ponlificatus vero domni Euge- Fidelis dicitur ; ecclesiam Sancti Laurentii, quse esi
nii HTpapse anno secundo. juxla doiiium Tassonis, cuni lomnibus earum perti-
nentiis; curtem de Meelate, cum tribus capellis, vi-
CLIX. delicetSancti Bartboloinsei, Snncli Dionysii, Sanctse
Ad GregoriumepiscopumLucensem.—Ul S. Frigdiani Marise de Sabioncello, et duobus castris, scilicet
canonicos in ecclesiam S. Panialeomt inlroducat. de Melale et Sabioncello; curteni dc Lierni c.um
(AnnoH47, Febr. 17.) duabus cnpellis, Beaii Mauritii videlicet.el BeatiMi-
[BALUZ.,Miscell. ed. Luc, IV, 593.] cliaelis ; tertiam parlcm curtis de Talamona cum
EBGENICS episcopus, sefvus servormn Dei, vene- decinia, el jus vesirum in duabus capellis, quse iu
rabili fratii G. Lticano episcopo, salutem el aposto- curle illa sitse sunl, videlicet Sancise Mariseet Sancii
licain benedictioncm.' Marlini, ciiu*.omnibus ad eas pertinenlibus; capel-
Clericorum ecclesise S. Pantaleonis corrcctionem, lam Saneii Martini de Gradi cum omnibus ejus pos-
lempore prsedecessorum nostroruni ei nostro, Ro- sessionibus ; ecclesia.in Beali Micbaelis de Pescalk),
PATBOL.CLXXX. SS
 1195 EUGENHIII FAPJE 1196
cumomnibus suis pertinenliis, decimam terrarumJ A prsemia seternse pacis iuveniant. Amen, ameu
quse sunl |juxla ipsum monaslerium, el illarum ter- amen.
rarum, quae sunt circa flumen Sevisum binc a.lque 3 Ego Eugenius Caibnlica? Ecclesiseepiscopus ss.
inde in omnibus pertinenliis hominum liabilaniiiiiiii Ego. Avinus S. Rufinseepiscqpus ss.
jn porta quse dicitur Nova, et in porta Orientali quse: Ego Albericus Osliensis episcopus ss.
modo coluntur, vel in antea cultse fuerunt, sicut ab> Ego Ubaldus presb. card. lit. Sanclorum Joannis
Eriberto Mediolanensi archiepiscopo canonice vobis> el Pauli ss.
concessaest, et in scriplo suo firmatn; possessiones) Ego Hugopresb. lituli in Lucina ss.
quas hnbetis in Sacrate et in Sexlo, qui dicitur Ego Joannes diacon. cardinal. Sanctse Marise
Joannis, in Aflbri, in ponte Ourionis, in Grogonzola,i Novsess.
in Aronio, Pescallo, Lomacio, Casalego, Calulate,> Ego Jacintus diac. card. Sanctse Marise in Cos-
Romano, in Quinlo, in Surdi, et in Casale, de Casi- mcdin ss.
nis, dc Valle-Saxia cum omnibus supradiclarum i Datuin Vercellis per manum Guidonis sanctse Ro-
possessiqniim libertatibus et consueludinibus, sicutl manse Ecclesise diaconi cnrdinalis et cancellarii,
eas cessioiie reguni hacteiius quiete habuistis elL qiiinio Norias Martii, indictione decima, lncaina-
praefati Oberli archiepiscopi vobis confirmatse sunl. . liouis Doniinicseanno niillesimo centcsimo quadra-
Ad bsec qiiatuor clerici ipsins monasterii qui suntL gesimo sexl-6 [sepiimo], ponlificatus vcro domni
de ordine Decomanortim Mediolanensis Ecclesise,, Eugenii papsc 111anno lerlio.
ab abbate, qui pro lempore ftierit; ad honorem Dei CLXI.
ineadem ecclesia ponanlur et ordinenlur, eique[
el potsettionet abbalim SS. Solutoris et
tanquam Patri et doniino suo obedientes existant, PrivilegiaAdventoris Taurinensis confirmat.
sicut hactenus exstilisse dignosciliir, et scriptojam
(Annq 1147, Mart. 7.)
dicti archiepiscopi conlinetur. Prseterea quidquid j
Adalberliis ipsjus monasierii invasor ab eadem ec- [Hist. Patr. Monum. Chart., 1,791.]
ctesia Sancli Dionysii per vendiliones, pignoratio- EUGENIUSepiscopus, servus servorum Dei, di-
nes, iHfeudaliones, invesliliiras, libellos, commuta- leclis filiis GUILLELMO abbali Sanclorum Martyrum
tiones, locationes seu alio, quolibet modo illicile Sotutoris et Advenloris Oelaviique Taurinehsi, ejus-
alienayit, irriium esse censemus, et ad ipsam Beaii que fmtribus, tam prsesentibus quam fuluris, regu-
ecclesiam facultatem vobis con- larem vilam professis, iu perpeluum.
Dionysii revqcantli
Quolies illud a nobis petitur quod religioni el ho-
cediiutts, quemadmodum per sentenliam consiilura C neslati convenire dignoscitur, animo nos decel li-
Meiliolaiiensium a Rubaldo bonaa memqrise arclii-
esl. Sane beiiler concedere et peteniium desideriis congruum
episcopo coiiCrinaiuin legitime judicaium
dilecli in Do-
novalium vestroruin qusepropriis manibus aut sum- imperliri sulfragiuni. Quapropler,
niino fitii, veslris justis postulationibus clementer
plibus colitis, sive de nulriinentis vestroruiri ani-
aunuimus et prsefatum monasterium in quo divino
ninlium, nutlus a vobis decimas praesumat exigere. estis obsequio sub beati Petri et nosira
Deciinas qtioque, quas canonice possidetis, vobis mancipali
nibilominus coiifirraamus. proteclione suscipimus, et prsesenlis scripti privi-
legio communitnus, slatuenles ut quascunque pos-
Decernimus ergo ut niilli omnino hominum liceat sessiones, qusecunque bona idem monaslerium HI
prsefaium monasleriuin temere perturbare, aut ejiis prsesenliarum juste et canonice possidet, aul in fu-
possessiones atiferre, vel ablatas retinefe, minuere, tiirum concessione poniificuin, largitione regum vel
seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibala principum, oblatione fidelium, seualiis justis modis,
omnia et inlegra conserventur eorum, pro quorum Deo propilio, poterit adipisci, firma vobis vesirisque
gubernatione et siisteniatione cqncessa sunt, usibus successoribus et illibnla permaneant; in quibus bsec
oninimodis profutitra, salva sedis aposlolicse aucto- .D propriis'duximus expriirienda vocabuls. Infra ipsam
rilaie et Mediolanensis archiepiscopi canonica civitatem ecclesiam S. Pauli, et ccclesiam Sancli
justiiia. Si qua igitur in fuliirum ecclesiastica ssecu- Briclii cum sediminibus, doniibiis, yineis et niansis,
larisve pefsona, haric noslrseconstituliOnispaginam et aliisquse infra et extra eamdem civiiatein possi-
sciens, corilra eam lemere venire tenlaverit, securido denlur; in valle Breduno ecclesiani Suncii Marti
lef tiove commouiia, nisi prsesumptionem suam di- niani, quse quondam inonasterium fuit, cum terris,
gna satisfaclione correxerit, polestalis honorisque decimis, el ecchssiis Sancise Marise,et Sancti Donaii,
sui dignilate careat, reamque se divino judicio exi- et Sancti Juliani; in ipsa valle et in monasleriolo
stere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacra- ecclesiam Sanclse Marise cura lota villa ef decima;
tissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redem- ecclesiam Sancti Marlini cum tota decima, ecclesiam
ptoris nostri Jesi: Chrisli aliena fiat, atque in ex- Sancli Joannis de Collo cum tota villa, decimis et
tremo examine dislrictse ultioni subjaceat. Cunclis appendiciis suis ; ecclesiam Sancti Stephani de Cer-
atitem eidem loco sua j'ura servantibus sit pax Do- magna, in Ciriaco Sancli Laurcntii; in Spinariauo
niini nostri Jesu Christi, quaienus ethic fruclum ecclesiam Sancti Martini; in Burgaro jttxia Sturiam
bonseactionispefcipiant, et npiiddislrictunijiidicem ccclcsiam Sancli Marci; in Seplimo ecciesiam
 1197 EPISTOL-E ET PRIVILEGIA. 1198
Sancti Petri, et ibt prope extra villam "ecclesiami A j consilii sanioris, sectindum Dei timorem et beati
Sancti Salvatoris cum omriibus lerris et decimisi Benedicli Regulam providerinl eligendum. Sepultu-
sibi peninentibus. Curlem Catbicse cum ecclesiis et. . ram quoque ipsius loci omnino liberam esse decer-
medielate lolius decimse, et appendiciis suis a fluvioi nimus, ut eorum quise illic sepeliri deliberaverint,
Nono usque ad medium fluvii Padi, el petram Gros- extremse voluntati et devotioni, nisi forte excommu-
sain subtus Mairanq et medietatem porlus ipsius: nicati sint, nullus obsistat, salva tamen justiiia
fluvii; in Monlecalerio decem jugera terrse; in malricis Ecclesia:.
Testona quaiuor mansos etvineas, el aliaVjiiseibidem Si qua igitur in futurtim ecclesiastica ssecula-
habetis; in Cargnano ecclesiam Sancti Martini et risve persona, haric nostrse eohsliiulionis pnginam
ccciv jugera lerrse et alia quse ibidem habetis; sciens, contra eam temere veniretentaverii, secundo
•curiem Sangani cnm plebe et ecclesiis sibi perti- tertiove commonita, si non satisfaclione congrua
nentibus, cum decimis, piscaiionibus et villis cum emendaverit, polestatis honorisque sui dignitate
suis perlinenliis; decimam Trasmse, in Javenno ec- careat, reamque se divino judicio existere de per-
clesiam S. Marlini cum terriset aliis quse ibidem pelrata iniqnitate cognoscat,.et a saCralissimo cor-
habetis; in Convaciis ecclesiam Sanctse Mnrise et pore et sanguine Dei et Domini Bedemplors nostri
raedielatem lotiusejusdem curiis, el lertiam partem B I Jesu Chrisli atiena (iat,
atque in extremo examinc
decimse. In Onorio ecclesiam Sanclse Marise; in Ri- districtse ullioni subjaceat. Cunctis autem eidem
polis terras et vineas et alia quse ibidem habetis. loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu
Ecclesjam S. Marise deSlraia. In Vinalasco eccle- Christi, quatenus et hic fructutn honse actionis per-
siam Sancti Petri cum pertinentiis suis. In Planicia cipiant et apud districlutn judicem prsemia seternse
ecclesiam Sancli Soluloris cum lerris et aliis quse pacis inveniant. Amen, amen, ameu.
ibidem babelis; in Caslagnole ecclesiam Sancti Ego Eiigenius Catholicse Ecclesise episcoptis.
Petricumraedietatedecimse. lnfra caslrum, ecclesiam Ego Albericus Ostiensis episcopus.
Sanctse Marise : in Doaso, ecclesiain Sanctse Marise Ego Joannes diaconus cardinalis Sanctse Marise
et Sancli' Pelri cum lerris et suis appendiciis, et Nova?. ,
tertia parte derimse. In Polengaria ecclesias Sanctse Ego Hulbaldus presbyter cardinalis tit. Sancto-
Mariseet Sancti Desiderii cum appendiciis suis. In rum Joannis et Pauli.
Scalenga, ea quse ibidem habelis. ln Salciasco ec- Ego Hyacinius diacon. cardinalis Sanctse Marise
clesiam S. Marise cum mansis el terris. In Bulgari in Cosmedin. -
Cornaliso ecclesiam Sancti Marci, cum deciinis et P r Ego Htigo presbyter titulo in Lticina.
appendiciis suis. In Tegerone ecclesias Sancti Pelrir Ego Jordanus presbyier cardinalis EcclesiseSanela;
Sancli Joannis et Sanclse Marise, cum terris, decimis Susannse.
et appendiciis suis. In Sladegarda ecclesias Sancti Dalum Secuxise per manum Guidonis, Sanctse
Salvaloris et Sanctse Marise,cum decimis ipsiusvallis. homanse Ecclesise diaconi cardinalis et canccllarii,
In Monteferalo ecclesiam Sanctorum Victorii et Co- vii Nonis Martii, indict. x, Incarnationis Dominicse
roiite, et Sancli Thomse, et ecclesiam Sancti Euse- anno 1146, ponlificatus vero domni Eugenii III
bii. In Baldesedo ecctesiam Sancti Juliani cum ap- papse anno in (21).
pendiciis suis. In Montecuco ubi dicilur ad Sanctos, CLXII.
ecclesiam cum appendiciis suis, el ibi prope eccle- Privilegium pro monasterio Bonmvallisordinis Cister-
siam Sancii Georgii; in Montefia ecclesiarii Sancti ciensis.
Marciani cum suis pertinenliis. In Placencia mona- (Anno 1147, Mart. 26.)
sterium Sancli Alexandri cnm omnibus perlinenliis [MA-SRIQUE, Ann. Cislerc, II, 82.]
suis, infra ipsum episcopatum. ln Gavellana eccle- EUGENIUS episcopus, servus scrvorum Dei. dilectis
siam Sancti Leonardi cum suis perlinenliis. In Pru filiis GOZEVINO abbati Bonsevallis,ejusque fratribtis,
vincia, in loco ubi dicitur Reilana, ecclesiam Sancti j)D tam prsesentibus quam fuluris, regularem vilam
Michaelis cum suis perlinenliis prope civitalem, ac professis, in perpetuum.
ecclesiam Sancti Pancratii cum pertinenliis suis. Desiderium quod ad religionis propositum et ani-
Sane Iaborum vestrorum quospropriis manibus aut marum salutem perlinere dignoscilur, animo nos
sumptibus Coliiis, sive de iiulrimenlis vestrorum decet Iibenti concedere et peientium desideriis con-
animalium nullus a vobis omnino decimas exigere gruum imperliri suffragium. Eapropter, dilecti in
Domino filii, vestris justis posltilationibus clementer
prsesumat.
Obeunle vero le, nunc ejusdem Ioci abbale, vel annuimus et prsefalum locum, in quo divino nianci-
tuortim quolibet successorum, nullus ibi qualibet pati eslis obsequio, sub beaii Pelri et nostra pro-
et prsesentis scripti privilegio
subeptionis astulia seu violentia prseponatur, nisi tectione suscipimus,
ut quascunque possessio-
quem fratres communi consensu, vel fralrum pars communimus; statuentes,

(21) L'anno 1146 non corrisponde ne coll' indi- vescovo di Tornai; ma la dala e presa delP incar-
zione x, ne cnlP anno terzo del pontificato (PEuge- nazione e corrisponde alPanno 1147 dell' era nostra,
nio, che il 10 Marzo consccrato in Roma Anselmo c cosi tulte le dalc concordnno.
 • EUGENH.HI PAPiE '
H99 1290
ries, qusecunque bona in prsesenliarum jtiste et ca-1A niarum salutem peninere dignoscilur animo nos de-
nonice possidetis, aut in fiiiurum concessione pon- ' cel libenler concedere, et peleniium desideriis cop-
lilicum, largilione regum vel principum, oblatione gruum impertiri siiffragiom. Eapropler, dilectse ir
Jidelium, seu el aliis jtistis lnodis, Deo propitio, po- Christo filise, veslris juslis poslulalionibus clemeiiiei
lerilis adipisci, firiua vobis vestrisque successoribus annuimiis, et prsefatum locum, in quo divino man-
et illibala permaneant. Saue laborum yestrorum, cipatse eslis obsequio, sub beati Petri el nostra pro-
quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive tectione snscipimtis, et prseseniis scripti privilegk
de nulrimenlis vestrorum animalium, uullus om- cothraunimus; statuentes ut quascunque possessio-
' nino: a vobis decimas exigere prsesumat. nes, qusecunque bona idem locus iu prsesenliaruu:
Decernimus ergo ul nulli omuino hominum ticeat juste et canonice possidet, aul in futuruin conces-
locuni ipsuni leme.re perturbare, seu bona, vel pos- sione ponlificum, targitione rcgum vel principum,
sessiones veslras auferre, retinere, minuere, seu oblalione fidelium, seu aiiis jtistis modis, Deo pro-
grangias, vet cellaria vestra invadere, vel violare, pilio, poteril adipisci, flrma vobis veslrisque suc-
seu quibuslibel molesliis fatigare : sed omnia integra cedentibus et illibata permaneant; in quibus bsec
conservenlur eorum, pro quorum giibernaiione et propriis duximus exprimenda vocabulis : Locum
stistentatione concessa sunt, usibus omnimodis pro-1B ipsum de Tart, et locum qui dicitur Marmot cnm
ftitufa, salya sedis aposlolicse auciorilate et dicece- appendiciis suis, el pleiiarium usagium lolius riemo-
sani episeopi canonica reverentia. ris de Villers; grnngiam de Lambtento cum,nj)pen-
Si qua igitur in futurum ecclesiastica ssecularisve diciis suis, quam Humberttis de Disseio vobis libere
persQita,liaiic nostrse conslituiionis paginain sciens, dedit cum Pelro roajore et hseredibus ej'us, de as-
coniru eam lemere venire tentaverit, secundo ter- sensu Hugonis de-Bello-Monte, de ciijus casamenic
tiove commonita, si non satisfaclione congrua emen- erat, el plenarium usagium loiius nemoris deVillers;
dnverit, poteslatis honorisque sui dignitate careat, grangiam de Alta-Silva cuin appendiciis stiis, el
reamque se divino judicio exislere de perpetrala ini- usagium plenarium in campis et in silvis et in
quitale cognoscat, el a sacralissimo corpore et san- pascnis; et decimas quas possessores earuin ante
guine Dei et Doniini Redemptoris nostri Jesu Chri- dedicaiiqnem ecclesise illius grangia* in aspectu do-
sti aliena Oat, atque in extremo examine districtse mini prsesulis Cabilonensis verpierunt. Sane labo-
ultioni subjaceal. Cunctis autem eidem loco jusla rum veslrorum, quos propriis maiiibus aut sumpti-
servanlibus sil pax Domini nostri Jesu Christi, bus colilis, sive de nutrimeniis yestrorum anima-
qualenns et liic fruclum bonse actionis percipiant, c_ lium, nullus a vobis decimas exigeie prsesumat.
ct apud districlum judicem prsemia selernse pacis Decernimus ergo ul nulli homiuum oninino liceat
invenianl. Amen. prsefatum locum temere perturbare, aut ejus posses-
Ego Eugenius Calholicse Eeclesise episcopus. siones auferre, vel ablalas reiiiiere, aut aliqtiibus
Ego Joannes diaconus cardinalis Sanclse Marise vexationibus faiigare, sed omnia,ihtegrn conserven-
Novse... .'-.'• tttr vestris tisibus omniniodis profutura, salva sedis
Ego ttttmbaldus presbyi. caid. tituli Sanctorum apostolicse el dioecesani episcopi canonica reverentia.
Joannis et Pauli. Si qua igilur iu fulurum ecclesiaslica ssecularisve
Egb Albericus Ostiensis episcopus. persona, hanc nostrseconsliluiionis pnginam scieus,
Ego Imartis Tusculanus episcopus. contra eam lemere venire teniaverit, secundo ter-
Ego llyaciiilus diacon. card. S. Marise in Cosme- liove commonila, si rion salisfaclione congrua emen-
din. daveril, poteslatis honorisque sui digniiaie careai,
Ego Quido presbyt. card. lit. SS. Laufentii et reamque se divino judicio existere de perpeirata
Dan.asi. iniquiiale coguoscat, et a sacraiissimo corpore ac
Datum Cluniaci per manum Guidonis sanetse Ro- sanguiiie Dei et Domini Redeinptoris nostri Jesu
manse Ecclesise diaconi cardinalis et cancellarii, D rj Chrisli aliena fiat, alque in extremo examine distri-
seplimo Kalend. April., indiclione x, Incai-naliouis ctse ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco
Dominicseautio 1147, poittiGcattis vero dotnni Eu- justa servanlibtis sitpax Domini nostri Jesu Cbrisii,
genii 111papse anno teftio. quatenus et hk fructum bonse actionis percipiant,
CLXIH. et apud districtum judicem prsemia setfernsepacis
inveiiinnt. Anien, amen, amen.
Prhilegium pro parthenone Tartensi. «
Ego Ettgenius Cntholicie Ecclesise episcopus.
(Anu61147, April. 5.) Datuin apud Maisnile Lamberti, per manuin Gui-
Rist. de Bourgogne,1, pr., p. 47.] donis sancufi Romanse Ecctesise diacoui cardinalis
[PLANCHEB,
el cancellarii, ui Nonas Aprilis, indictione x, Incar-
ECBENIUS episcopusy servus servorum Dei, dileciis nationis Dominicse anno niillesimo centesiino qua-
in Cbristo filiabus ELIZABETH abbalissse de Tari, dragesimo septimo, poniificalus vero doiuni Euge-
ejusqne sororibus, tam prsesentibus quam fuluris, nii 111papse aniio terlio.
regiilarein viiam professis, iri perpetuum.
Desiderium quod ad religionis proposilum et aui-
 1201, EP1ST0L/E ET PRHILEGIA. 1202
CLXIV. A seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit ndipisci,
Ad Lugdnnensem et Bisuntinum archiepiscopos, eic. firma vobis vestrisque successoribus et illibata per-
— Confifmttl 'conslilutionem Calixli II papm de
e'tsecuritale lerriiorii Trinorciensis intra cer- ninnennl; in quibus hsec propriis duximus expri-
pace menda vocabulis: Ecclesiam videlicet S. Micljaelis
tos lerminos crucibus dislinclos.
ciim decima eljnre parochiali; cnpellas Neu-Kirchen,
(Anno 1147, April. 4.)
[D. BOUQUET, Recueil, XV, 443.] Hantenberge, Geroltesperge cum periinentiis eariim.
aut
EUGENIUS episcopus, servus servorttm Dei, vene- Sa.ne labornm veslrorum, quos propriis manibus
Tabilibus ffatribus LugdUnensi [AMEDEO] et Bistin- sumpiiliiis colitis, sive de nuirimentis vestrorum
nitllus omnino a vol)is decimas exigere
tino [IIUHBEKTO], archiepiscopis, el Matisconeiisi animalium,
sncramenla ecclesiastica a dieere-
[PONTIO]ac Cnbilonensi [GUALTERIO] episcopis, s;t- pra-sumat. Porro
luiem et nposlolicara henediclionem. sano smscipielisepiscopo, siquidem. calholiciis fuerit,
Prscdocessornosier felicis memorise pnpaCalixlus, el gratiam atque comnuinionem apostolicse sedis
sicutex lilteris ipsius (Calixli litieras vide Pairolo- bnbueril, eaque gralis et absque aliqua pravitale
vobis voluerit exbibere; alioquin calholicum quem-
giw t. CLXIII, sub num. 7) inielleximus, Trinorcinm malneritis adeatis aiilislitem, qui nimirum
veniens, atqite paci et securilali ipsius loci, sui cunque fullus
oflicii debito, cupiens providere, lerminos circuin- Bnostra auctoritate, quod posiiilatiir indul-
qnaqtte poni prsecepit, infra quos videlicet terminos, geat. Obettnle vero le nuiic ejusdem loci prseposiio,
sicut per cruces juxta lerrse consiietudinem distincti vel ad alterius ecclesise regimen transeunte, sive
tiidrum quolibet siiccessorum , nullus ibr qtta-
sunl, capliones, deprsedationes, nssullus, vel aliquid
libet subreptionis astutia seu violentia prsepona-
luijusmodi fieri penittis interdixit. Ctijns nos vesti- nisi quem fratres comnmni consensu, aut
ab hoc statulum liir,
giis inhserenies, quod ipso super consilii sanioris, secundum Dei timorem
esl, sedis aposlolicse auctoritate firmamus et obser- pars
vari prsccipimus. Si quis igilur huic ipsius consli- et beati Augustini Regulam providerint eligendum.
Ad hsec, quoniam locus vester est hic inslitulus, ut
tutioiii et nostrse confirmationi conlraire nudaci
advocntus bonornm prasfnti ducis in parlibus illis
temeritale prsesunipserit, a divinis offlciis, donec
salisfeceril, suspendaiur : quicunque vero observator nec ejiisdem quoqtie Ioci sit advocatus, prohibenius, ut
ipsi, nec alicui subministro ejus, loctim ipsum in-
cxstileril, omnipotentis Dei et aposlolorum ejus be-
nediciioiiem el gratiam consequatur. , justis gravaminibus infestare liceat. Quod sl feceril,
et secundo ac tertio commonitus non emendaverit,
Dntum apud Maisnile Lamberti, n Nonas Aprilis.
consilio et anxilio ipsius ducis ipsa advocatia ab
CLXV. '
inulili auferatnr, et alius idoneus loco ej'us substi-
Privilegium pro ecclesia S. Pancratii in itanshoven. tuaitir. Sepiilluram qiioque ipsius loei libernm esse
(Anno 1147, April. 10.) concedimus, nt eortim qui se illic sepeliri delihera-
[HUND.,Metropol. Salisburg., 111,208.] yeriitt, devotioni et extremie volunlali, nisi forle
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileciis excommonicati vel inlerdicti sint, nullus obsislat,
filiis, MANEGOLDO prseposito Ranshovensis ecclesise salva jusiitia matricis Ecclesise.
Beati Pancratii marlyris, ejusque fratribus, lam prse- Deceriiimus ergo, ut nulli omnino hominum li-
sentibus quani futuris, regularem viiam professis, ceat prselatam ecclesiam temere
perturbare, atit
iu perpeluiim.. , ejus possessiones auferre; vel ablalas retinere, mi-
Ad boc uniyers^ilis Ecclesise cura nobis a provi- ntiere, aut quibuslibel molestiis fatigare, sed omnia
sore omnium bonorum Deo commissa est, ut religio- integra conserveniur eorum, pro quorum guberna-
sas diligamus personas, et beneplacenlem Deo rcli- lione et siistentatione concessa sunt, usibus omni-
gioneni studeamus modis omnifius propagare. Nec modis profulura, salva sedis aposlolicse anctoritale
eiiim Deo gralus aliqunndo fnmulnlus iinpenditur, et dicccesani episcopi canonica juslitia. Si qua igilur
nisi ex clmrilatis radice procedens, a pnritaie in fulurum ecclesiaslica. sa3cularisvepersona, haric
religionis fueril conservalus. Eapropler, dilecti in D nostrse constitulionis paginam sciens, conlra eam
Domino filii, Henrici illustris Bavarorum ducis pre- temere venire lentaverit, secundo iertiove commo-
cibus inclinati, veslris juslis postulationibus cle- nita, si noii salisfaclione congrua emendaverit, po-
menter annuimus, et prsefntam Beati Pancralii testalis honorisque sui dignitaie careat, reamque se
martyris ecclesiam, in qna divino vacatis oflicio, sub divino judicio existere de perpetrata iiiiquiiale co-
bealorum Petri aposlolorttm principis tutelam pro- gnoscat, et a sacralissimocorporeacsanguine Deie-;
ieclionemque suscipimus, et aposlolicse sedis privi- Doniiui Redempioris nostri JesuCbristi alienafiat, al-
Jegio commnniriius; in primis siquidem slntuenles que in extremo examine dislrictse Ullioni subjaceat.
*ut ordo canonicus, qui secunduin beati Augustini Cunclis autein eidem loco justa servanlibus sil pax
Regulam in eodem loco noscitur instiliiius, ihidem Domini nostri Jesu Chrisli, quatenus et hic friicium
perpetuis temporibus inviolabiliter conservetur. bonseactionis perciplant, et apud dislricliim judicem
Prxterea quascunque possessiones, qusecunqiie bona prsemia seiern;e pacis inveninnt. Amen.
eadem ecclesia in prsesenliarum juste et canonice Datiim Trecis per mauum Guidonis snncta*Ro-
possidet, aul in futurum. concessione pontificum, manse Ecclesise diaconi cardinalis et canccllarii,
largiiione rcgum vel principum, oblationc fideliunij iv Idus Aprilis, indiclione x, Iiicarnati6nis Dominicse
 1203 EUGENII 111PAPJ5 joftf
anno 1147, pontiflcatus vero domni Eugenii III papse: A crucem acceperint, el bona eortim suh beaii Petri
anno m. et nostra protectione inanere decernimus.
CLXVI. Dalum in lerritorio T[re]censi, tertio Idus Aprills,
Ad expeditionem tacram advertus Slavos in Pome- ponlificatus aulem nostri anno secundo.
rania populos excilat. Regem Hispaniarum quoque'
scribit bellum conlra Saracenos Iberiw comparare.' CLXVH.
, Privitegium pro monasterio Fusmacensi.
(Anno 1147, April. 11.) (Anno 1147, April. 15.)
[BOCZEK,Cod.diplom. Morav., I, 244.] Fusniacensis monasterii, ordinis Cisterciensit,
EUGENIUS servus servorum Dei, uni- [Hist.
episcopus, opera el studio Joannis de LANCV,ej. mon. prio-
versis Dei fidelibus, salutem et aposlolicam bene- ris, Rono-Fonle, 1670, 4% p, 24.]
dictionem. ECGENIUS episcopus, servHS servorum Dei, Gos-
Divini dispensatione consilii faclum credimus; zuufO abbati Fusniacensi , ejusque fralribus taiii
quod tanta multitudo fldelium de diversis mundi prsesenltous qitnm futuris regularem vitam professis,
parlibus ad infidelium expugnationem accingiiur, in perpeluum.
et fere lota Christianorum terra pro tam laudabili Religiosis desideriis dignum esi facilem prsebere
opere commonetur. Inter alios enim principes et B assensum, ut fidelis devolio celerem sorliatur effe-
potenles ipsi reges, qui cseleris nationibusv domi- cium. Quocirca , dilecti in Domino (ilii, veslris
nantur, signo vivificse crucis assumpio, ad delibe- justis petilionibus clementer annuimus, et prsefa-
ralionem Orienlalis Ecclesise prseparant, et crucis lum locnni, in quo divino mancipati eslis obsequio,
Christi inimicos, qui, peccatis exigenlibus, in par- sub beati Petri et nostra proteclione suscipimus,
libus illis ffatres nostros apud Edessam et in aliis et prsesenlis scripti privilegio cdmmuuimus; sla-
multis locis crudeliter trucidartinl, cum Dei auxilio, tuenles ut quascunque possessiones, qusecunque
potenter expugnare disporiunt. Rex quoque Hispa- bona in prsesentiarum juste et canonice possidetis,
niarum contra Saracenos de partibus illis polenter aut in futurum cor.cessione pontificum, largitione
armatur, de quibus jam per Dei gratiam sjepins regtim vel principura, seu oblatione fideliura, vel
triunvphavit. Quidam etiam ex vobis tam sancti la- aliis juslis modis, Deo propitio, poterilis adipisci,
boris et prsemii participcs fieri cupientes, conira firma vobis vestrisque succedentibus et illibata
Sciavos cseterosque paganos habilantes versus Aqui- permaneant; in quibus hsec propriis nominibus
lonein ire, et eos Christianse religioni suhjugare, duximus exprimenda : Locum ipsum de Fusniaco,
Domino auxiliante, inlendunt. Quorum nos devo- partem silvse Aurigniaci secundum terminos defini-
tionem attendentes, omnibus illis qui crucem eam- "** tos, quam jure proprietario quiele possidetis, de
dem Hierosolymara non acceperunt, et contra reliqua vero parte tisum taolum habelis; decimas
Sclavos ire, et in ipsa expediiione, sicut statulum terrse Aurigniaci; iocum qui vocatur Aubenton,
est, devotionis intuitu manere decreverunt, illam cum omnibusad ipsum locum pertinentibus; me-
reniissionem peccatorum quam prsedecessor noster diam partem lerrse quse vocalur Fiignies; terram
felicis memorise papa Urbanus Hierosolymara trans- quse vocatur Landouzies, cum grossa decima, et
euntibus instituit, omnipotenlis Dei et beali Pelri omnibus ad eam pertinentibus, prseler homines;
aposiolorum principis auclorilale nobis a Deo furidum qui dicilur Vilers, et secundum qui dicitur
concessa concedimus, eadem auctoritate sub ex- Watigny; terlium quoque, qui dicitur Agnis; ter-
communicalione probibentes, ut nultus de paga- ram de Fouconzy, et' quartam pat-tem de Tibiis;
nis ipsis, quos Chfislianse fidei potefit subjugare, lerritoriurii Vilercelli, cum decima et aliis quibus-
pecuniam vel aliam redemptionem accipiai, ut dam adjacentibus lerris ; locum qui dicitur Evez-
eos in sua perfidia reraanere perrniiiat. Prse- cania; pascua in tola terra Roberti de Monte-Acuto;
terea quia expedire cognoscimus ul aiiqua religiosa fUndumqui dicilur Arcuzot; vineas de Culpelra.
discrela, lillerala persona sit inier vos, quse paci n Sane Iaborum veslrorum quos propriis manibus aut
et tranqtiillitati vestrse provideat, et uniiatem inter sumptibus colilis, sive de nulrimeniisvestrorumani-
vos conservet, et vos de promovenda Chrisliana malium, nullus a vobis decirnas, exigere prsesumat.
religione commoneat, veuerabilem fratrem nostrum Decernimus igitur, ut nulli oinnino hominum
A[nselmum], Havegelbergensem episcopum religio- liceat locum ipsum lemere perturbare, aul ejus
sum, discretum et litieratum virum ad hoc provi- ' possessiones auferre, vel ablatas relinere, minuere,
Jinius, et hanc ei solliciludinem injunximus. Quo- aut aliquibus vexalionibus fatigare, sed omnia in-
circa pro apostolica vobis scripla prsecipimus, ut legra conservenlur eorum, pro quorum guberna-
eum pro reverenlia beali Petri et nostra et omnittm tione et sustenlalione concessa sunt, usib.us onuii-
veslrum salute diligalis el honorelis, ejusque sa- raodis profutura, salva sedis aposlolicse auclori-
lubribus consiliis et admonitionibus et prseceptis late et dioecesanorum episcoporum canonica reve-
humiliter pareatis, ut Deus exinde honoreiur, at- rentia. Si qua igilur in fulurum ecclesiastica ssecu-
qne concordia el fraterna dileclio, Domino au- larisve persona, hanc nostrse conslitutionis pagi-
ctore, et ipsius studio annucnle inter vos conscr- nam sciens, contra eam temere venire lentaverit,
vetur. lllos aulem qui ad lain sauctani expediiionem sccuudo lerliove coniinonita, si non saiisfactioiie
1205 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 12C8
rongnia eniendaveril, 'polestaiis hoiiorisque sui \; rabili frnlri HENRICO episcopo, el dileclis ftliis cano-
dignitaie careat, reamque se divino judicio exisiere nicis Tullensis Ecclcsise, salulem et apostolicam be-
de perpelrata iniquitate cognoscat, et asacratis- nediclioriem.
simo corpore ac sanguine Dei cl Domini noslri Oflicii noslri est pro ecclesiarum statu satagere,
Jesu Cbrisii aliena fiat, alqtie in extremo examine et earum quieti et ulililali Domino auxiliante salu-
districtse ultioni subjaceal. Cunclis autem eidem briter providere.Nobilis vir Hugo, Wadanici-montis
Joco justa servantibus sit pax Domini uostri Jesu comes, devotionis intuitu Jerosolymam proficisci
Chrisli, quatenus bic fructum bonse aclionis perci- ' disponens, sicul ex scripto ejus cognovimus, con-
piant et apud districtnm judicem prsemia seleriisu sueludinem illam Froslrariorum, qusevulgoProbatio
pacis inveniant. Amen. denominari solet, quam infra in bannum Wischer-
Ego Eiigenius Catholicse Ecclesi;e episcopus. cii seu Tracoldis-villse haclenus injuste leuuerat, et
Ego Gui.lo presb. card. tii. Sancii Cbrysogoni. commendaliones hominuiri utriusque banni omni
Ego Albericus Osiiensis episcopus. occasione remota pro salute animse suse dimisit,
Ego Ismarus Tusculanus episcopus. abjuravii et guerpivit ipse, ei uxor sua, et filii sui,
Ego Ityacinthus diacon. card. Sanclse Marise in et hoc facium in prseseniia venerabilis fralris noslri
Cosmedin etc ] A. Tfeverensis archiepiscopi recognovit: et easdem
B
Datiim in terrilorio Meldensi pcr mantts Hugonis, villas ab omni prava consuetudine de qua vos con-
presbyleri cardinalis, agenlis vices domiii Guido- qucsti fueratis, liberavit, et eamdem libertatem
nis, saneta? Romanse Ecclcsise diaconi cnrdinalis scripti sui munimine roboravit. ldeoque paci veslrse
elcancellarii, xvn Kalend. Mnii, indictione x, In- in poslerum providere volenles, eamdem liberlateni
carnalionis Dominicse anuo 1147, poiiiilieatus vero per prsesenlis scripti paginam confirmamus; et ne
domni Eugenii papse tertii nnno lerlio. quis eam de csetero infringere, vel Tullensem Ec-
CLXVIII. clesiam super hoc molestare prsesunial, auctoritate
G[regorio] epitcopo Lucensi prwcipil ut ftntres S. aposlolica prohibemus. Qtiod si quis altentare prse-
Frigdiani tniro dies 20 in S. Pantateonis ecctetiw sumpserit, a sacr.ilissimo corpore et sanguine Dei
possessionemmittat. ac Domini noslri Jesu Christi sequestretur, el lam
(Anno 1147, April. 24.) lerra sua divinis ofliciis inlerdicalur.
Miscell. ed. » ipse quam
[BALUZ., Luc, IV, 595.]
servus servorum vene- Prsecipimus idem fieri, si dux Lolharingise, vet
ECGENIUS episcopus, Dei, ex ipsius bseredibus, infra quatuor leugas
rabili fratri G. Lucensi episcopo, salulem et aposto- quilibet Tullensem ecclcsiam, castrum vel munilionem
- pippe
licam benedictionem. C aliquam sedilicare prsesumit, quia generaliler hoc a
Memoriter le credimus retinere quia nos viva
voce libi injunximus, et posiiiioduin per litteras regibus inierdictum est, et nos aposiolica promulga-
tione roboramus.
inandavimus, ut religiosos fralres S. Frigdiani in Daia Parisiis, iv Kal. Maii.
ecclesia S. Panialeonis inlroduceres, et eorum
CLXX.
paci ei tranquillitaii provideres. Unde plurimuin
Privilegium pro monaslerio S. Marim Thenolienst.
admiramur quia, sicul effectus indicat, mandaiuni
(Annotl47, April. 28.)
nostrum super hoc nondum effeelui mancipasti; Annal. Prwm., II, 583.]
iterala libi mandamus alque [HUGO,
ideoque per scripta
omiii occasione remota,
EUGENIUS episcopus, servus servorum Del, dilectis
prsecipimus, quatenus,
eosdem frntres in eamdcni ecclesiam infra xx dics, filiis"NVALFRiDoabbatiThenoliensisecclesise,ejusdem-
que fiatribus, tam prsesenlibus quam futuris, cano-
postquam prsesenlin scripla susceperis, introducas,
nicam el regularem vitam professis, in perpe-
et eorum paci el tranquillitali ita provideas, ut luum.
ibidem quiete Doinino servire valeant, el liberi a Desiderium quod ad religionis proposilum et ad
pravorum inqiiieialione exislanl. Quod si quis animarum salutem
pertinere monstratur, auctore
te vel ipsos supcr hoc impedire lentaverit, si Q 1
Deo, sine aliqtia est dilatione complendum. Enpro-
clericus fuerit, ali officio et beneficio eeclesiastico dilecli in Domino filii, vestris j'ustis poslula-
ab iulroitu ecclesiarum picr,
cum suspendas; si laicus, lionibus clementer annuimtis el ccclesiam B. Maria*.
jemoveas.
x Data Parisius, vm Kal. Maii. de Tbclonio, in qua divino maucipali estis obsequio,
sub beati Pelri et nostra protectione suscipimus, et
CLXIX.
tetenle Henrico, episcopo Tullensi, vetat t consue- prsesentis statuentes scripli privilegio communirous: in primis
dinem Froslrariorum, qum vulgo Probalio de- siquidem ul ordo canonicus secundum B.
nominari soleat, infra bannum Wischerii seu Tra- Aiigustini Regutam et Prsemonslratensium fratrum
coldis-villm> ab Hugone comite Wadanici-moittis instiiutioiiem in vestra ecclesia futuris perpetuo
dimissam, referri, castruque < infra quuluor teagtis. inviolabiliter observetur. Quascunque
prope Tullensem ecclesiam* a duce Lotharingite temporibus
wdificari. possessiories, qusecunque bona prsefata ecclesia in
(Anno 1147, April. 28.) prsesentiarum juste el canonice possidet, sicut con-
[D. CALMET, Histoire de Lorraine, II, Pr., p. 324.] firniata sunta dilectofilio nostro Bartholomseo Lau-
EuGF.Mcsepiscopns,servtis servorum Dei, vene- duncnsi eiuscopo, aul in futurum concessione pon-
 1207 EUGENtl III PAPJE 1203
tificum, largilione.regiim vel principum, qblation§ A vilegio coraniunimiis, slaluentes ut quascunque pos-
fidelium, |seu aliis justis modis, Deo propitio, poteril sessiones , qusecunque prsedia , qusecunque bona
adipisci, firma vobis vestrisque successorihus ei idem monasteritim imprsesentiarum canonice possi-
iJlibatapermaneant; in quibus hsec propriis duximus dct, aut in fuluro concessione pontificum, largilione
exprimendaYOcabuIis: Locum videficel ipsum de reguui vel principum, oblatione.fideliiim, seu aliis
Thenolio, et totam decimara ejusdem' tefritorii juslis modis.Deopropitio, poteril adipisci, firma tibi
cum debita libertale..... Sancinius aulem ut ordo tuisque successoribus eidem monastefio illibala ma-
canoriicus secundum B. Augustini Regulam et Pfse- neant, in quibiis ttsec propriis duximusexpriinenda
inonstralensium frairum instituta, perpetnis ibidem vocabulis: ecclesiam S, Eligii quse sila est in pro-
temporibus invibiabiliter observetur. Nulli quoque speelu prsedicli monaslerii, ecclesiainSancli Andrese
fratrum post factam in eodera Joco. p.rofessionem Castri-Nantonis cum berieficiis el pertinentiis suis,
absque abbatis totitisqne congregalionis permis- ecclesiam Snncti Petri deArrevilla, ecclesiam S.
sione liceatexeodem claustro discedere; discedehlem Joannis de Prodais Foniana, ecclesiam S. Germani
vero absque commur.i litterarum cautione nullus de Nergiato, ecclesiam Siincti Victurii de Fontaneto,
audeat retinere. ecclesiam Sancti Salvaloris de Cetfs, ecclesiam S.
Decernimiis ergo ut nulli omnino hominum fas sit *»Marlini de Curiemando, ecclesiam Sanctse Crucis
prsefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejns Longiacensis, ecclesiam Sancti Dionysii de Mul-
possessiones aiiferre, vel ablatas retinere, minuere, niento, ecclesiam Sancti Ltipi de Branslis, eccle-
seu quibuslibet vexationibus fatigare, >ed omnia siam de Parchis, ecclesiam de Vallibus, ecrlesinm
iniegra conserventur eorum, pro quorum guberna- dePoIIiniaco, ecclesiam.SanctiGeniilfldeBitisciaco,
tione et sustenlatione concessa sunt, usibus omni- j'tinioralu'm ecctesise Btigliiriaceusis, ecclesinm de
modis prOfutura, salva sedis aposlolicse anctoritate Mundrevilla, et ecclesiam de Btirsiaco.. In parochia-
et ditecesani episcopi canoniCa j'ustitia. Si qua libus veroecclesiis qtias tenelis et inquibusbeneficia
igitur in futurum ecclesiastica ssecularisve persorin, accipitis, sacerdoteseligalis, el dioecrsano episcopo
hanc nostrse constitutionis paginam sciens, contra prsesenlelis, quibus si idonei fnerinl episeopus ani-
eam temere venire tentaverit, secundo lerliove marum curam commitlat, ut dejplebis quidem cura
comraoniia, si non satisfaclione cOngrua emendave- episcopo rationem reddant, yobisautcm pro tempo-
rit, polestatis lionorisque sui dignitate careat, reara- ralibus ad vestrum monasterium pertineiitibus de-
que se divino judicio existere de perpelraia iniqui- bitam subjectionem exhibeant; sepulttiram quoque.
tale cognoscat, et a sacraiissimo corpore ac san- r ipsius loci et Sancti' Andrese de Castro-Nantonis
guine Dei et Domini nostri Jesu Christi aliena fiat, liberam esse sancimus, uteonim qui se illic sepetiri
atque iu extremo exarnine districtseuliionisubjaceat. desideraverint, devotioni et pisevolunlaii, nisi/orie
Cunctis attlem eidem toco j'usla servantibus sil pax excommunicati vel inierdicti sinl, niillus obsistat.
Domini nostri Jesu Chrisli, quatenus et hic fructum Prbhibemusetiamhl ntillLepiscoporura ticeat ordi-
bonseactionis percipiant et apud dislrictum judicein nationes aliquasin eodem monaslerio facere, ci nisi
prremia seternse pacis inveniant. Amen, amen, ab abbate ipsiits loci fuerit invilatus, missas pttbli-
amen. cas celebrare: Adhnc autein prohibemiis, nt nemo
Ego Etigenius Catbolicse Ecclesia*episcopus. ecclesiam VelccKmeierium in proprio fundo ejiisdem
Datum Parisiis perl nianmn llugonis presbyteri loci, nisi assensu ct voltiniate abbatis et cnpitnli
cardinalis agenlis vices domni Guidonis sancise Ro- facere'praesumat. Obeunte verote nunc ejusdeni Ioci
manse Ecclesise diaconi cardinal. et cancellarii, iv abbale veltuorum quolibet successorum, nullus ibi
Kal. Maii, indiciione x, Incarnationis Dominicse qualibet subreptionis astutia seu violeniia prsepona-
annoll47,ponlif)caius vero donini Eugenii papse III tur, nisi quem fratres commnni coiisensu, aut fra-
anno m. truiB pars consilii sanioris securidum Deum et beati
CLXXI. D Benedicli Regulam providerint eligendum. Electus
Privilegium pro mondslerio Ferrariensi. autem benedicttonem a quocunque episcopo, prout
(Anno 1147, April. 28.) sibi placuCrit, accipiat, et csetera omnia secundum
[MABILL.,Annql. Bened., VI, 708.] privilegia p.rsedecessorum noslrorum obtineat. De- '
EDGENIUS dilecto filio JOANNIabbaii Ferra- uique si contigerit ut abbas accusetur de aliquo
riensis monastcrii ejusque successoribus regularem crimine, non iinius episcopi judicio determinetur
vitam professis, in perpetuiim. sententia, sed provincialis concilii exspectetur cen-
Desiderium qriod ad religionis proposilum et salu- • sura, attl forte si appellare maluerit sedem aposto-
tem animarum pertinere monslratur, auctore Deo licam, res ad Romani poniificis audientiam diflera-
sine aliqua dilalione est complendum. Eapropter, lur., Adjicimus etiam ne prsedicla. ecctesia* pro
. dilecte iri Domino fili Joaunes abbas, litis justis pos- communi pfovincise inlerdiclo a divinis cessel offi-
lulationibus clementer annuimus, et prsefatum mo- . ciis, nec iecclesia Bealse Marise quse in vestra miini-
nasterium, ctii, Deo auetore, prscesse dignosceris, tione esl, et ecclesia Beati Andrese Castri-Nantonis,
stib beati Petri proteclione et noslra nqslrorumque sed polius apertis januis*et exclusis excommunicatis
successqrum suscipimus, ct prscsentis scripti pri- et interdiclis, divina vobis. liceat atta voce offici»
1209 EPlRTOL;E E,T PRIVILEGIA. 1210
celebraTe. Praeterea confifroamus vobis omnes ec- A locum molendini sttper Strumbeccam, prsefatse ec-
clesias quse dejure et manu firma ac feodo ecclesise •-tesiseobtulit. Sane Inborum veslrorum quos pro-
Ferrariensis sunt. Dccernimus autem ut nulli ho- v]iriis manibus aut sumpiibus colilis, seu de nutri-
minum, etc. mentis vestrorum animalium, niillus a vobis decimas
Datnm Parisiis per. manum Hngonis prcsbyleri exigere prsesumat.
cardinalis, vice domni Guidonis Sanctse Roinanoe Decemimus ergo ul nulli omnino hominum liceat
Ecclesise diaconi cardinalis et canccllarii, quarto prsefatum locum temere perlurbare aut ej'us<posses-
Kalendas Maii, indictione decima, lncarnalionisDo- sioijes auferre, aut ablatns retinere, minuere, nutnli-
mini anno millesimo centesimo quadragesimo se- quibus vexntionibus fnlignre, sed omnia integra con-
ptimo, pontificatus anno quarto. servenlur eorum, pro quorum gtibernalione ei su-
CLXXU. stentalione concessa stitit, usibus omnimodis profu-
Privilegium pro monaslerio Grimbergensi. lura, salva sedis apostolicse aucloritaie et dioeeesa-
(Anno 1147, Maii 1.) norum episcoporum canonica reverenlia. Si qua igi-
[HCGO,Annal.-Prwm., 1, Pr., 510.] tur in futurum ecclesiasiica ssecularisve persona
EUGENIUS episcopus, sei vus scrvorum Dei, dileclis banc nostrse constitutionis paginam sciens, contra
filiis HOUBERTO abbati Grimbergensi, ejtisque fratri- " eam temere venire lentaverit, ^secundo leniove
bus tatn prseseniibus quam fuluris regularera vitam commonila, si non satisfaclione congrua emendave-
professis, in perpetuuni. rit, poteslatis honorisque sui digtiitaie carent, ream-
Religiosis desideriis dignum est facilem prsebere que se divino judicio existere, de perpelraia iniquitate
consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur efle- cognoscal, ct a sacratissimo corp.ore et sanguine
cliiin; quocirca, dilecti in Dqmino filii, veslris po- Dei et Domini nostri Jesu Chrisli atiena (ial, aiqno
sinlationibiisclementer anuuimusetprsefatumlocum, in exlremo examine dislriclse ultioni subjaceat.
in quo divino mancipati estis obsequio, sub beali Cunctis nutem eidem loco justa servamibus sit pax
Petri et noslra protectione suscipimus, et prsesentis Domini nostri Jesu Cliristi, quatenus et bic fructum
scripli privilegio communimus; slaluenles ut quas- bonse actionis percipiant, et apud districlum judi-
cunque possessiones, qusccunque bona in prsesen- cem prsemia selernsc pacis inveniniit. Amen.
liarum jusle et canonice possidetis, aut in futurum Datum Parisiis, vn Nonas Maii, Incarnalionis Do-
concessione pontificuin, largitione regum aut priuci- minicse anno 1147, pohtificattis vero nostri annoiu.
pum, oblalione fidelium, seu aliis jtislis modis, Deo CLXXIII.
propilio, poteritis adipisci, firma vobis vestrisque fQ Privilegiumpro ecelesiaS. Martini Laudunensis, Prm-
successoribus elillibata permaneani, in quibus hsec monslrulensis ordinis.
propriis duximus expriirienda vocabulis : Altare vi- (Anno.1147, Maii 6.)
delicel de Vunmblini cum appendiciis suis, Berchem, [LEPAIGE,J3iM. Prwm., 452.] ,
Radelgem, et Rainesdunk; ailare de Struiiibeca. EUGENIUS, servus servorum Dei, dilectis filiis ab-
Vualterius, qui dicebatur magnus,quindecim mansos bati et canonicis ecclesise Beali Marlini qnse in sub-
Grimbergensi Ecclesia* dedil. Gerardus filius sutis, urbio Laudunensis sita est, lam prsesentibiis quam
unum; Alvericus et filius suus Reimerus ruos et cu- futuris regularem vitam professis, in perpetnum.
riam de Evercben; Adeloia venerabilis vidua, allo- Quoties illud a nobis petitur quod religioni et lio-
dium in Kerberghe cum decima et quatuor solidus nestali convenire dignosciinr, animo nos decet li-
in Vicele, el lerram quse Bochull cognotninala est, benli concedere et peienlium desideriis condignuni
el dimidium molendimim in Grimberghen prsefatse imperliri suffrngiinn. Eapropter, dilecti in Doniino.
ecclesisetradidit. Guallerius Bertholdtis cum hsere- filii, veslris justis poslulalionibus clementer annui-
dibus suis Gerardo cl Vuallero de Eme terram in mus, et prsefatam ecclesiam in qua divino inancipati
Steilo etpiscaturam dederunl. Volfundis parliculam , estis obsequio, ad exemplar praedecessorum nostro-
terrse Bololengcm, prafatse ecclesise, mansum vero D E rum felicis memorise Innocentii et Lucii, sub beati
unum in Amelrengem Strumbegensf ecclesise dedit. Petri el nostra protectione suscipimus, et prassenlis
Lambcrtus de Ossele vir libefalis, seipsum et allo- scripti privilegio communimus; staluentes ul quas-
dium suum et mancipia sua devotus obtulit. Osto de ciinqtte posscssiones, qusecunque bona eadem ec-
Leuve el cobseredes sui, oclavam parlem quam pos- ctesia inprsesenliarum juste et canonice possidet,
sederanl in Mncha. Httgo et Adanghem nonam par- aut in fulurum cancessione ponlificuni, largilione
lem decimsesuse in Herne. Vuallerius de Gabnarden regum vel principiim, oblatione fidelium seu aliis
duqs mansos in veteri Aingein Commeratse ccclesise juslis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma
obtulerunl; Willelmus et fralres sui cuni sororesua vobis vestrisque successoribtis et illibata perma-
Bescela, inansuin unum in Adelegem. Berla yero ct neanl. In quibus hsec propriis duximus exprimcnda
(ilius ejus Hilis terram suam in Berthem, et partem. vocabulis : Alodia videlicet de Diona, de Coverchis,
molendini dederuut. Gozoinus vir nobilis de Veljeka, de Boelio ; molendina Fossa; molendinttm de Bar-
dimidium mansum in Beiengem hnic ecclesise dedit. rels; alodia de Taran, de Planeto, de Magniviler,
Godefridtis dux j'unior duos mansos et dimidium in de Remicurle, de Floricurte; molendinum de Ma-
Osselle cum silva libere concessit; patcr aiiiem ejus heriiscum parte lerrilorii ejusdem villse; molendi-
1211 _jaiGENtlia PAPiE 1212
num dellouza cum piscaiiael-prato adjaienie; mo- A larisve peisona hanc nostrse constituiioiiis' pnginatn
lendinunideSanctiGerinnnimonle;moleiidiiu!inqi]od scicns, contra cam lernere venire tcnlaverit, se-
Cheternes dicilur; terras quns habelis in Giseni- cundo tertiove commonita, si non salisfactione con-
curte,'ciim medietate decimre. Molendinum de Al- grua emendaverit, potestaiis honorisque sui digni-
neto et Forkes; terram de Wnhesunl cum decima; late careat, reamqne se divino judicio existere de
lcrratn de Chalamonle; vineas de monte Hunoldi; perpetrata iriiquitate cognqscat, et a sacralissimo
vineas quas hahelis in Mnilli; deci:r.:\m de Marti- corpore el sariguine Dei et Duiuiiii Redempioris no-
:iiaco, cum appendiciis suis. Tolum territorium slri Jesu Christi aliena flat, alqne in exlremo exa-
Salmoneei cum silvis et pratis, et justilia, et distri- mine districtse ultioni subjaceat.^ Cunctis autem ei-
cto, sicut vobis concessum esl a venerabili fratre dem loco justa servantibns sit pax Domini nostri
nostro Stephano Melensi episcopo. Terras quas pose Jesu Christi, quatenus el hic fruclum bonse actionis
sidelis in Rokignicurte, in Pierres, in Pomereto, in percipiant, et apud district.um judicem prsemia
Morolzis, cum molendino; duas parles decimsede seternse pacis inveniant. Amen.
Cilis cum decima cullurarunt; terras de Avains Datum Parisius per manum Hugonis presbyteri
cum decima ; Monslralam .culturam, lerras quas cardinalis et ageniis vicera donini Guidonis sanct.u
habelis in Verciniaco, Burcis, Makigni cum molen- B Romanse Ecclesise diaconi cardinalis et cancellarii,
dino, furno et pratis; alodium de Vorgia; duas par- pridie Nonas Maii, indictione decima, lncarnalionis
les decimse de monle ^Cavillo; molendinum de Al- Dominicseanno 1147, pontificatus verb doinni Euge-
neto; duas pai les decimsede Camulgia; raolendinum nii III papse anno tertio.
de Auvil; pnrtem decimsede Pesullo, et terras quas CLXXIV.
ibidem hnbetis, et in Anthies; molendina de Anisi, Adalberoni, archiepiscopo Treviremi monaslerium S.
de Clnrj, de Comportel, Destouetes, de Folia;et Maximini asserit, paclumque inter eum et Henri-
inolendinuni quod Bekerellum dicilur; molendinum cum comilem Namurcensem, prmsenleConrado Ro-
manorum rege, opera Bernardi abbalis Clarwval-
de Cbivi, sicut a venerabili fralre nostro Bartholo- lensis confeclum, probat.
mseoLaudunensi episcopo vobis legitime confirma- (Anno 1147, Maii 7.)
tum esi; vineas quas possidetis in monte Lauduno, [HONTHEIM, Hisl. Trevir., 1, 556.]
iri Tirimaco, in Vorgia, in Jovia, in Brueria, in Liri- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene^-
valle, in monle Cavillo, in Orgivalle, in Camulgia, rabili fralri ADALBERONI Trevirensi archiepiscopo,
in Capriniaco, in monle Autelli, in Trtibercourt, in ejusque successoribus cahonice subslituendis, in per-
Criptis, in Mons, in Fisains. Sane laboium vestro-' Q petuura.
ltim quos propriis mauibus aul sumptibus colilis, Cum universis S. Ecclesise filiis debilores ex in-
sive de iiuti-imeniis veslrorum animalium, nuilus juncto nobis a Deo aposlolatus oflicio existamus,
oinnino a vobis decimas exigat. Ut autem lam in illos tamen patres nostros, episcopos, el Ecclesia-
prselatis quam in subdiiis vestris ordiuis integritas rum Dei rectores, quos in fidelitate et servitio S.
inviolabiliter observelur, decernimus ut si quis ab- Romanse Ecclesise devoliores a longis retro tempo-
balum qui de vestra Ecclesia exstilerint, ab ordine ribus cognoscimus exstilisse, arclioris charitatis bra-
el consuetcdine Lauduuensis monasterii Sancli Mar- chiis diligere volumus, et fovere, ct Ecclesiis, in
tini deviaverit, abbasprsedicti monaslerii super cor- quibus Domino militare noscuntnr, stiam justiiiam
rectione stia eum bis tertiove commoneat. Quod si conservare. Eapropler, venerabilis frater in Christo,
incorrigibilis apparuerit, dicecesanus episcopus sub Adalbero Trevirensis aicbiepiscope, devotionem
prsesentia et lesiilicatioue abbatis S. Martiui el dtto- luam erga bealum Petrum, ejusque sanctam Roma-
rum ejusdem ordinis abbatum, sine omni dilatione, • nam Ecclesiain, el nos ipsos attendentes, luis justis
ordinis sui transgressorem deponel. Deposilum au- postulalionibus clementer annuiinus, et prscdeces-
tera episcopus ad ecclesiara Beati Martini reraitiei, soris nostri felicis memorise papse Innocentii vesti-
et aliiim idoneum canonica fratrum electione e ve- <*. D giis inhserentes, illud juris, quod charissiinus (ilius
stigio stibrogabil. Sepulturam quoque. ejusdem loci nosler, conradus Romanorum rex, sive antecessores
liberam esse concedimus, ul eorum qui se inibi se- ejus in ahbatia S. Maximini habuisse noscuniur;
peliri deliberaverint, et devotioni et exlremse vo- quodque tibi, et per le Trevifensi Ecclesise ab eo
luntali, nisi forie excommunicati vel interdicti fue- dem Conrado collatum sive restiiuium est, sicut ii:
rint, nullus obsistat, salvo jure parochialium eccle- ejusdem regis scriplo de restiliilione et confirma-
siarum. lione conlinetur, tibi et successoribus luis auclori-
Nulli ergo honnnura fas sit prsefalam ecclesiam tale aposloltca confirmamus, ct scripli prsesentis
temere perturbare aut ejus possessiones aulerre, vel pagina communimus. Pacem quoque et concor-
«blatas retinere, minuere, vel lemerariis vexationi- diam, sive transactionem, quse inler te et nobilem
.tjusfatigare; sed omniaintegra conserventureorum, virum Hen.ricum Namurcensem comitem in prsesen-
pro quorum gubentaiione et sustentatione concessa lia prsefati regis per charissimum (ilium noslrum
sunt, iisibus omnimodis profulura, salva sedis apo- Bernardum Clarsevallensem abbalem et principcs
stolicse aucloritate et dicecesani episcopi canonica ipsius regni ralionafiili providentia facta esl, et ejus-
us;itia, Si qua igilur in futurum ecclcsiaslica ssecu- dem scripto regis firmala, ratam el inconvuham
 1215 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1214
manere sancimns, et prsesentisscripti niunimine ro- A cerdoies in eis canonice ordineiitur. Qui tamen ex
boramus. Si qua igitur in fu|uruni ecclesinslicas earum redditibus habeant unde vivant, videlicei obla-
ssecularisve'persona , hanc noslfse confirinationiss tiones ntissarum el solemnium ei quotidianarum, i;t
}aginam sciens, conira eam temere venire lenlave- de visitalionibns infirmorum, el de sepulmris et
*it, secundo teriiove commonita, nisi reatum suumJ agendis mortuoriim. De annona quoque in ecclesiis
iongrua satisfaclione correxerit, poteslatis honnris- mairicibtis, quse alins sub se habent ecctesias xxiv
que sui dignitate careat, reamque sese divino judi-- jnodios annonse, in ecclesiis aliis quse per se siint,
cio exislere de perpetrata iniquiiate cognoscal, elt niodios dtiodecim. Nemini igitur liceal deinceps be-
. a sacratissiino corpore el sanguine Dei el Dominii neficia illa aliis couferre personis, sed monachis
Rederoptoris nostri Jesu Chrisli aliena fial, atque inl nianeanl quibuscollata suiit, salvo synodali jure et
extremo examine dislrictse ullioni subjaceat. Amen,, obedientin Leodiensis episcopi.
amen, amen. Dalum Pnrisius, v ldus Maii.
Ego Eugenius Catholicsc Ecclesise episcopus sttb- CLXXVI-YH.
scripsi. Butla in graliam Galtlieri abbatis S.Mariwde Capella
Ego Albericus Ostiensis episcopus subscripsi. ad Plancas.
Ego Ymarus Tusculanus episcopus subscripsi. B, (AnnoH47, Mniit5.)
Ego Guido presbyl. cardinalis lit. S. Chrysogonii [ Gall. Cltr. nov., XII, 207. ]
subs. EUGENIUS episcopus, servus scrvorum Dei, dilccto
Ego Ilumbaldus presb. card. tit. SS. Joannis etl filio GALTHERO abbati S. Marise de Capella ad Plan»
Pauli subs. cas, ejitsqtie fratribus, etc.
Ego Gilliberlus presb. card. tit. S. Marci subs. Dilecti in Domiuo filii, vestris justis suppljca-
Ego Gtiido presb. cafd. lit. SS. Laurenlii el Da- lionibus clementer annuinms, el prsefatam eccle-
masi subs. siam in qua diviuo eslis mancipati obsequio, sttb
Ego Julius presb. card. lil. S. Marcelli subscrip. B. Pelri et nostra protectione suscipiinus, et prse-
Ego Jordaniio presb. card, til. S.Siisamise subsc. senlis scripti privilegio coiiiiniiiiimns; slaluenics
Ego Odo diac. card. S. Gregorii ad Veltim Au- ul quascunque possessiones. ausecuiiqiie bonn im-
reum subs. prsesenliarum juste cl canonice possidetis, aitl
Ego Octavianus card. diac. S. Nicolai in Carcere in fulurum concessione ponlificiim , largiiione
Tull ano subs. regura vel principuin , oblntione fideliuin, seu alPs
Ego Joannes S. Adriani diac. card. S. MariseNo- Q juslis niodis Deo propilio poteritis atlipisci, lirina
vse subs. vobis vestrisque successoribus et illibala perma-
Ego Guido diaconus cardinalis S. Marise in Por- neani; in quibtis hsec propriis duximus exprimeuda
licu subs. vocabulis. Territorium in quo ipsa ecclesia con-
Ego Jaciulbus diac. cardinalis S. Marisein Cos- slructa est, daium a Sinione domino Belforlensi
medin subsc. el Emelina maire cjtts, cum usuaria lotius nemoris
Datum Parisiis per maiium Hugoiiis presbyicri usque ad castrum Mercbericurte, ctim appendiciis
cardinalis agentis vicem domni Guidonis S. Roma- suis; terramqne quse circa ipsam curtem est
iise Ecclesisedinconi et cardinalis et Cancell., Non. ex dono Radulfi de S. Margareta ; moleudinum
Maii, indicl. x, lnrariiationis Dominicseanno 1147, de Suzanno monte cum lerra quse molendino adja-
pontilicatus vero domni Eugenii III papse anno m. cel: similiter ex dono prsedicli Radulfi fralribus
CLXXV. suis concedentibus, ct dominis de quorum feodo
Frivilegium pro monasterio S. Laurentii Leodicensis. eral, comite videlicel Theobaldo, jEgidio cum fratre
(Anno 1147, Maii 11.) suo Lebaldo et Macnrio de Magnicurte. Curtem
[MARTEN., Ampl. Collect., IV, 1177.] sanctse Pctronillse cttm appendiciis suis, terfam ds
EUGENIUS episcopus, servus se.rvorimi Dei, dileclo D Allignis, novam domum quse sita est super Maxen-
filio WAZELI.NO abbati S.Laurentii in Leodio S.etA.B. nam. Tertiam partem decimse de villa S. Audoeni,
Qttsea fratribus noslris episcopis pro Ecclesiarum quam habetis ab ecclesia S. Quintiui Belvacensis,
quiete rationabiii providentia slaluta sunt, in sua el quidquid ibidem ipsa S. Quintini ecclesia jure
volumus siabililale (irmare, ne pravorum hominunt possidebat. Deciinam tolam de Curcellis, excepla
valeant in posterum refragatioiie lurbari. Ideoque parte presbyteri; medietalem lerlise parlis decimse
conslittitionein, quse de parocbialibus ecclesiis ve- Juncberii, snlvo jure mouacborum Rosnarum. Par»
stro monasterio collatis et de beneticiis sacerdolum lem decima? de Longavilla in ecclesia Chacericurtis,
eisdem ecclesiis servientium a venerabili fratre no- liberam electionem sacerdoitis ub Attone Trecensi
stro Heiirico Leodiensi episcopo rationabili provi- ppiscopo vobis concessam. Sane laborum vestrorum
dentia facta est et scripto suo firmala, sedis apo- quos propriis mantbus aut sumpiibus cOlitis, sive
stoliese aucloritale firmaniuset ratam manere cen- de nutrimentis vestrorum aniinaliiim, nullus a vobis
semus : videlicet ne de caelero ecclesise parocbiales decimam exigere prscsumat. Decernimus ergo ut
quse eidem monasterio collatse suni, iu nsus cedanl nulli omnino Iiomiiium liceat prsefatam ecclesiain
alioruin, scd retento usufiucluaiio inoiiacbis, sa- l.emere perturbarc, aul ejus jiossessiones aiifetre
1215 EUGENHIII PAP.E 1216
vel ablalas relinere, minuere, aul aliquibus vexa- A ffinibus Sancti Remigii dc Bosamont, datum ab eo-
tionibus faligare, sed omriia iritegre conseryentur f
dem et a filiis ejus; omnem eliam terram de
eorum, pro qttorum gubernatione et sustentatione I
Ponte-Mainardi quse Mainardo contingebal, datuni
cpncessa sunt, usibus oninibus profutura.salva sedis sabeodem et Petro filioejus, etin (inibus Darzeicnrie
apostolicse aucioritale ei dicecesani episcopi cano- viginli jugera terrse quse dedit Odo lilius Fulbcrti,
>
nif-a jiisiiiia. Si qua igilur, elc. ' t ullra medietatem totitis terrse ejusdcm a Gttnl-
et
Daiuni Parisiis per manttm Hugonis presbyteri .• 1tero et matre ejus quse Cometissa vocabatur, da-
cnidinalis, ageniis vicem Guidonis SanctseRomarise turn; • et curiam ejusdera loci cum appendiciis suis
Ecclesise diaconi cardinalis et cancellarii, ldibiis et * molendino, et ciiriam de Farnerol cum appen-
Maii, indictione x, Incarnalioiiis Dominicse aiino diciis ( suis el molendino, et curiam in finibus Beur-
1147, pontificatusanno m. '
reville cum appendiciis suis ; omnem eliam decimam
CLXXVIH. ( Bervilla datam a Philippo Trecensi episcopo,
de
Privileginm pro monasteria Bellilocensi. e duas parles jnajoris decimse et minoris de Fer-
et
(Annoll47, Mnii 15.) I
reriis et de Casa Salefridi, salva parte Hugonis
[HUGO , Annal. Prmm. , 1, Pr., p. 2oi5.] imonachi in majore decima, et tertiam parlem in
EUGENIUS episcopus, servus servoruni Dei, «li- B decima
, de Hauncourt, et in decima de Junscherio
(eciis filiis RADULPHO de Belloloco, ejusqne fraiiibiis I
lerlii unius medielalem, salva parte ecclesise Ros-
tnm prsesentibus quam futuris, regubn-em vitam naici, i el in majori decima Sumineverse in nno ler-
professis, in perpetuiim. I de duodecim casis v; ompem etiam decimam
lio
Religiosis desideriis dignitm esl facilem prsebere de ( BlegnicouTt cum ccclesia el liberam polestatera
consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur ef- (eligendi in ipsa idoneuin sacerdotem, tam de vestris
fectum. Quocirca, dilecti in Domino filii, veslris «clericis, qnam de aliis, sic ab Haltone Trecensi epi-
justis posltilaiionibus clementer annuimus elprse- tscopo canonice vobis concessum est; et in uno ler-
fatum locum, in quo divino mancipali estis obse- lio i tertiam partem in majori decima Sancii Re-
quio.sub B. Pelri ei noslra proteciione suscipi- imigii de Bosemonl eidein ecclesise conlirmamus.
mus et prscsentis scripti privilegio communimus; !
Sane laboruni vestrorum quos propriis manibus
statuentcs ut quascunqne possessiones, qusecunque iiut ; sumptibus colitis, seu de nutrimentis vestro-
bona inprsesentiarum jtiste.et canonice possidetis, i
rum animaiium, nullus a Vobis decimas esigere
aut iil fulurum concessione pontificutn , largitione ]
prsesumat.
regum vel principum , oblatione fidelium, seu aiiis rc Decernimnslergo nt nulli omnino hominiim liceai
juslis modis, Deo propitio, poteritis adipisci, firma prsefnlum] locum teniere perturbare, aut ejus pos-
vobis vestrisqtie successoribus et illibata perma- i
sessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere,
neant; in [quibus haec propriis duximus expri- aut aliquibus vexationibtis fatigare; sed omnia in-
menda vocabulis: Terrilorium vldelicet in quo legra conservenlur eorum, pro quorum guberna-
ccclesia Sanctse Dei genilricis Marise super Atbam tione el sustentatione concessa sunl, usibus omni-
siia est, et aquam a Gessena villa usque ad ulmum raodis proftiiura, salva sedis apostoticse aucloritate
Givanzei ciini banno ab Airardo quondam Brenensi et dioecesani ejiiscopi canonica juslitia. Si qua
comite, prscnominaiseEcclesiseconcessam cum terra igitur in ftiturum ecctesiastica saecularisve per-
quam iii finibus ejusdem villse habebal. Sane in sona hanc nostrse constilulionis paginam sciens,
toto coniitalu Brenensi juxta quod a prsedicto Ai- contra Cam venire temere lentaverit, secundo ler-
rardo et Gallerio, filio ejtts, slatutum est, et ini tiove comraonita, nisi etnendatione congrua cmen-
perlinentiis Belle-Fortis oppidi, pecora fralrum i daveril, potestatis honorisque sui dignitate careat,
ipsius loti libera pascuaiam in nemore quani in: rettmque se divino judicio exisiere de perpetraia
campeslrihus babeani. Porro in loco qui dicilur iniqititale cognoscat, et. a sacratissimo corpore et
Capella in neniore Dervensi a Simone domino ca->D sangiiine Dei et Domini tiostri Jesu Christi aliena
slri.Belle-Forlensis; et Amelina matre ejus prse- fiat, et in extremo examiue dislrictse ultioni sub-
dictse ecclesii» donatio, usunria et in nemoribus ad jaceat. Cunctis attleni eidetn loco jusla servanlibus
ipsiim castrum peninentibus ad focum faciendumi sil pax Domini nostri Jesu Cliristi, quatenus et hic
«i cselera necessaria; et Rosieriam cum appen- fruclum bonse aciionis percipiant, et. apud distri-
diciis suis ex dono Guarnerii mililis et Mainardii cluni judicem. praeinia seiernse pacis inveniani.
fratris ejus; et Vendolium, et domum de Trail- Ainen, amen, ainen.
baosco daium a Philippo de Valenliniaco el Angel- Ego Eugenius CatholicseEcclesise episcopus.
berto de Brena, el Herberlo Bariensi milite et An- Ego Albericus Ostiensis episcopus.
scbero fratreejuscum terra in eodem Ioco, quantumi - Ego Imarus Tusculanus episcopus.
uni caruccse omni tempore opus fuerit, et usuariai Ego Odo diac. card. Sancti Georgii ad Velum
in finibus Yalenliniaci, tam in pascuis ob nulri- Auieiim. • «
menla pecorum, quain in netnorihus ad focum- i- Kgo JOannes diac. card. S. Marise Novse.
facienduin et ad omnia eidem doinui necessaria; ; EgO Ignatius diaconus card. Sanclse Marise in
quidquid eliam habebat Hangelbertus de Brena ini Cosmcdiu.
 1217 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1218
Patum Parisiis per nianuni nugonis presbyteri A t ceny; vinagia de Bourguignon; lerram de Cnrenni;
cardinnlis, agentis vices domni Guidonis sanclse duns parles molendini de Aquila, vineas de Broien-
Romnnse Ecclesise diaconi cardinalis et cancellarii, courl; Ursignicourt, Brummonl, Lizy, Yalavrigny,
Idibus Maiifc indiclione decima, liicnfnniioiiis Do- Monlarcenne et de Moliihavin; vineas de Coucy-
iuiiiicse nnno 1147, pontificalus vero domni Euge- Castello et deCoucivilla ;vinagia et vineas deNova-
nii ltt pnpse anno ni. villa ; in Suessionensi episcopalii, in suburbio civi-
CLXXIX. tttis, curtem et locum, torcularium et vineas. Apud
Pomerias vinagia; census denariorum Brana; castri,
Privilegium pro monasterio Prwmonslratensi. ei Bianellse villse; curtem de Bucy cuni vineis cse-
(Aniio 1147, Maii 16.) terisque pertineniiis suis; raoleudinum de Rupibus,
[HUGO,Annal. Prwm., I, Pr., p. 15.] quod sub eadem villa est; curtem de Clamecy, cum
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis lorctilari, vineis et aliis pertinentiis; apud Sorny
filiis IluGONrPrseinoiislralensi abbnti ejusque fra- duo lorcularia, vineas et alios reddilus; curtem de
tribus, lam prsesemibus quam fuluris, regularem Tenselva cum periiiieniiis suis; curtem de Lnify,
vitam professis, in perpeluum. et dimidium molendinum cum cseteris pertinenti/s;
Cum universis personis ecclesiasticis nos oporleat B I apud Belbencourt vinngia et alios redditus ; apud
generaliter providere, erga eos lameii propensiori Pinon quemdam censum, et tertiam parlem minulse
cura iios convenil esse sollicitos, qtios constat ma- decimae de atrio, el sextain partem cujusdam nio-
jori sludio cunctipolenlis Dei servilio inbiare, et lendini, et decimam quani Jnsbertus ibideni bnbuil;
acriori religione et morum honestaie claresccre. capellam et curtem de Rosel eUm molendino, viva-
Iloc niinirum cbariiatis intuitu, dilecti in Domino rio, torculari, vineis et omnibus pertinentiis suis;
lilii, vestrse devotionis precibus debita benigniiale in monte de Trosly cuttein unam, curii molendino,
iinpertiuiur assenstim, el Prsemonstratensem eccte- vivnrio, torculari^ vineis et omnibus pertinentiis
siam in qua divino mancipali estis obsequio, ad suis. ln monte Trosly curtem unam, et in valle
exeniplarprsedecessoris nostri felicis nieniorise papse atiam cum lerris, vineis, et aliis pertihenliis suis, ct
Ccelestini secundi, cum omnibus ad ipsam pertinen- partem villse cuiii suis appendiciis, quam Andrjcas
tibus sub beati Petri et nostra proleclione suscipi- de Baldimento vobis conlulit, sicut eam iii dominio
mus et prsesentis scripti privilegio commuitimus; suo teriebat, el qusedam alia ab aliis Dei fidclibus
slaluenles ut qnascunque possessiones, qtisecunque oblala; curiem de Biucy cum pertinentiia suis;
boua idem venerabilis locus in prse.seniiarum jusle curteni de Atiecbi el duas parles dcciinse, vinens
el canonice possidet, aut in futurum concessione "*- cum cseleris appendiciis. Apud Cauny ceiisutn el
pontificum, largilione regtim vel principum, obla- vinagia. In villa quse dicitur Pons S. Medardi,
tione fidelium, sett aliis modis, Deo propitio, poterit quamdam parlem decimse. Apud Mnrgival diraidium
adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et molendinura ; medietatein casianeaium a Vausnilloi).
illibata permanearit; in quibus hsecpropriis duximus In episcopatu Noviomensi, aliare et ciiriem de
cxprimenda vocabulis: Ambitum scilicel ipsius vallis Benolio, cum pertinentiis suis; curfeiri de Bolmoiii;
Prsemonstfafensis sicut in veslrisscriptiscontinetur, curlem de Calveni;allodium deGermainnes; cuilem.
el certis terminis definitur, ab omni videlicet exa- de Montisel; curlem de Thory; curtem de Landri-
ctione liberum, tam lerragii quam deciinse sive . f.ourl. El in subuibio Noviomeiisi lerram, vineas
census; ciiriam quoque de Fonlenellis, cum vivario et praia, curtem cum his qusc ad eain pertiuenl;
et duabus parlibus molendinoruin subjaceniiiim, molendiua Despeville, et dimidiam partem decinue
cseterisque appendiciis suis; curiam de Peneiicourl, ej'usdem villse ; duas parles deciiiise Destoily; sextam
cum vineis et cseleris appendiciis suis; curtein de partem decirase de Dufi; molendina de Offois, et
Merliu cum vineis suis; curlem de Roseriis cum duas paries decimse ejusdem villse; leriiam partcin
pertinenliis et appendiciis suis; curtcin de Vercigny rjj decimse de Grecy; dimidiam sedem cujusdam mo-
cnm appendiciis suis; curtera de Souppy cuui mo- lendini apud Dinisam, et medietatetn decimse ejns-
lendinis subjacentibus in flumen quod dicilur Axona dera villse; duas parles decimse de Calveni; tertiam
cseterisque appendiciis et pertinenliis suis; duas partem decimse de Caullaincoiirt; duas paries deci-
parles decimse de Crepy; lertiam parlem decimse. nise de Gricourt; Ires parles dimidise partis decinise
de Chavus; apud Valavergjji decem piodios vinide de'Leh^r"\ves<; terliam parlem dcciinse de Lancy;
decima ejusdem villse; decimam citni terragio de decimam de Kivres; terram apud Omencoiirl; ler-
Vrevin; et terragia de Concivilla, exceptis duobus ram de Liencourt el de Curcy; tria jugera npnc
modiis, quse inde persolvi debent Ecclesise B. Marise Greum; capellam S."Nicolai liberam apud S. Quin-
Nogenli; vivarium eliam et niQlendinuinju.ua tinuni; curtem allodiorum cura suis appendiciis;
eamdem villara sicut hsec ipsa habuerat in suo curtem de Voiana cum appendiciis; curiem de Hana-
dorainio Ingelrannus filius, Thomse de Marla in prse- piis in alodio cum decima; duas partes decimse de
diclis duabus viilis ; census de Poilly; molendinum Bechincourt; duas partes decimse de Carligny;
de Rochis, molendinum de Proisel, molendinum de totam decimam de Falvi, excepla niinula; quariam
A.cheiy, iiiolendinuni Cortun, molendiuuin de Cen- _ parlem deAldeni; motendina deEscauly cum appen-
 1219 , EUGENIIIII PAPiE. 1220
diciis suis; molendina dc Hainel; sedes ciijusdam A Doininicse anno 1147, pontificatus vero oomni Eu-
molendini apud Pielon. genii III papse anno teriio.
lllud etiam humaniiatis ratione perspeximug et CLXXX.
prsesenti decreto in perpetuuin valituro sanciraus, Privilegium pro monasterio Calvimonlensi, ordinis
nfsorores qna* per laborem fralris nostri bonse Prwmonstratensis.
Ijiemorise Norberii Magdeburgensis arcbiepiscopi, (Anno 1147, Maii 17.)
et vestram exhortationein, ad omnipotentis Dei ser- fHuGO,Annal. Prmm., I, Pr., p.340.]
vitiuin accesserunt, et semetipsas Deo obtulermit, EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
de bonis vestris quortim nott modica pars eidem (iliis JOANNICalvomontensi, ejttsqne fratribtis lam
loco per eas noscitur pervenisse, siue cujus contra - prsesentibus quain futuris regularera vitam professis,
dictione nunc et semper in sustenlatione teropora- iu perpetuum.
liura necessaria consequanlur, Siraili quoque modo Religiosis desideriis dignum esl facilem prsebere
decernimus, ul de laboribus quos propriis manibtis consensum, ut fidclis devotio celerem sortiatur
sumptibusqtie colligiiis, dare dcctmas cuiquam non effeclum. Eapropler, dilecti in Domino filii, vestris
cogamini; sed neC alicui episcopo liceat qualibel juslis postulalionibus clementer annuimus, el prse-
occasione in ecclesia vestra divina oflicia prohibcre. B fatum locnin, inquo divinoestismancipali obsequio,
Si vero generale interdiclum in dioecesi factum sub beati Pelri el nostra proteciione stiscipimus,
fuerit, exclusis excommunicalis, el clausis januis, et prsesentis scripti privilegio communimus; sla-
nibilomiiius divina oflicia celebreiis. Porro ordinn- luentes ut quascunque possessiones, qusecunque
liones canonicorum, vel conseerationes allarium vel bona idem locus juste et canonice possidet, aut tn
basilicarum, seu reliqua ecclesiastica sacrameriia futurum concessione poniificum, largiiione regum
a Laudiinensi suscipielis episcopo, siquidem catho- vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis
licus fuerit, et gratiam alque communionem apo- modis, Domino propitio, polerilis adipisci, firma
stolicsc sedis babuerit; alioquin cntholicum quem- vobis vestrisque successoribus et illibata perma-
cunque mahieritis adeatis antisliiem, qui nostra neant; in quibus hsec propriis duximus expritnenda
fultus auctorilate, quod postulatur indulgeat. Si vocabulis : Aliare dcAdon ciini ipsa villa et molen-
vern quis nobilium se ibidem sepeliri deliberaverii, dino, et terram Pontii; nllare de Ro.seico cum terra
ipsius donationi et extremse volunlaii, uisi forte el pralis; attare.de Rubeniaco, altare de SanctoNe-
excommunicntus vel interdiclus sit, nullus obsismt, uritio; altarede SancloFerreolo; allare de Parniaco
salva justitia mairis Ecclesise. cum lerris ad ipsa allaria perlincnlibus; allare de
Decernimus ergo ut iiulli omninohominuin liceat C Meinbercis; motendinura de Ronna; Campiniolas
prselatam ecclesiam temere perluibare, aut ejus cum cseteris villis et medietatem de Remoldi curte,
possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, quse comes Rogerus et comes Ilezeliniis cum servis
seu quibusbbel molestiis faligare, sed oninia integra et ancillis ab omni cnnsiieludine liberas, dederunl;
conservenlur eorum, pro quorum gubernatioiie et lerrnm Hermanfiidi et partem allodii de Adeliaco;
suslenlalione concessa sunl, usibiis ouiniiiiodis pro- allodium de Justinia quod dedil Hugo Scotus; allo-
fulura, salva aposlolicse sedis auctoritale et dicece- dium de Ccrisiaco, allodium de Sancto Ferreolo;
sanorum episcoporum canonica juslilia. Si qua allodiura de Biiriuiaciinonie; lerram de Persoir,
igitur in fuiurum ecclesiastica ssecularisve persona, lerram de Rubiniaco Woderici lilii Yalerii; el no-
hanc noslrse constitulionis paginam sciens, contra nam partem de Guistreio; nonam partein de reddi-
eain lemere venire tentaverit, secundo lertiqve tibus comiiis qui pertinent ad Calmontem ; nonam
commqiiita, si non saiisfactione congrua emeiida- partem furni ejusdein castri; nonam parlem molen-
veril, poleSlaiis bonorisque sui dignitale careal, dinorum de Turri; quinqiie mansuras de Fusanii-
reamque se divino judicio existere de perpeirata monle et terras pertinentes; terram de Bus, terram
iniquiiate cognoscal, el a sacralissimo corpore ac de Eselci, terram de Scon, terram de Altavilla cum
- aiigtiine Dei et Domini Red-Jinploris nostri Jesu pralis, terrara de Scipsis cuin pr.uis, lerrara de
Chiisti aliena fiat, atque in exlremo examine disiri- Yasineio, lerrain de Eunicebus, terram Abilonis de
etaj ulltoni subjaceaH. Cunclis aulem eidem toco Ruba; terram Ohardi de Ultrei nionto; terram apud
justa servantibus sit pax Domini Jesti Cbrisli, qua- Mamberliaciini; allodiura Inlersisola super rivulum
lenus et hic fructum bonse, actionis percipiani, el ".Yqb quod Henricus comes et cseleri hseredes con-
apiut districlum jmlicem prsemia seternse pacis inve- cesserunl; villam qtioque quse nntiqniius Trion
niaiit. Amen, araen, ainen. dicebatur, cum altari et decima et piatis et silvis,
Ego Eugenius Calholicse Ecclesise episcqpus. terris cultis el incultis ad eadem villam peninenli-
Ego Albericus Ostieusis episcopus. ,, bus et omnibus quse in eodem loco Radulphus et
Ego Iraarus Tusculanus episcopus. , ,, Guarnerus acquisierunt; lerram Gualleri de Caslello;
; Dalum Parisiis per maiium Hugonis presbyleri lerram de Proveri-monle cum omnibus appendiciis
cardiualis agenlis vicem. domni Guidonis. sanclse isiiis; el terram de Ullrei monle cum appendiciis
JFloinan;cEcclesise diaconi cardinalis et cancellarii, isuis-; terrara de Polestibus Sanctse Marise; lerram
xvi Kalcnd. Junii, indiclione decim.t, Incnriialiqiiits *'de Mandencio; terram de Naniiiel; icrrsm de Fiu;
 1221 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1222
molendinuin de Fannion cum terra, molendinum dee A . Desiderium quod ad religionis proposJtum et
Treinel; lerram de Curcinis cum appendiciis suis;; ariimarum salutem perlinere monslratiir, auctore
«erram cum silva apud Luchiacum; lerram de Viri-- Deo, sine dilaiione est complendum. Eapropler,
guandano fonte, et decimam cullurse vestrse in ler-- dilecli in Domino filii, vestris justis postiilalionibus
ritorio Sancti Ferreoli; et partem decimse quairi ri clemenler annuimus, et prsefatam ecclesiam in qua-
Gilherlus a Radulpho deTurre tenebat, sicuiavene-:- divino mancipali estis obsequio sub beati Pelri et
abili fratre noslro Samsone Remensi arcbiepiscopoo nostra protectione suseipimus, et prsesentis scripti
vobis concessse sunt el scripto suo firmatse. Nihilo-- priviiegio communimus; slatuentes ut quascunque
niiiius qua3 dc feodis Henrici comitis et comitisssee possessiones, qusecunque bona in praeseniiaiuinjusie
de Calmonte el Radulplii prsefati de Turre, jamn ei canonice possidetis, aut in fulurum concessione
legitime acquisitis, vel in anlea acquiretis, sicut abb pontificuni, liberalitale regiun, largiliohe princi-
ipsis vobis concessum est. Sancimus etiam ut ordo0 puin, oblalione fidelium, sive aliis justis ipodis,
canonicus qui per Dei graliam secundum B. Au- prx-slante Domino, poteritis adipisci, (irma vobis
t guslini Regulain et fralruin Prsemonstralensiuinit veslrisque siiceessoribus et illibala pefmaneant. ln
inslitutioiieiii in eadem Calmonleiisi ecclesia nosci- quibus hxc propriis duximus exprimenda vocabulis:
tur instilulus, perpeluis temporibus iuviolabiiiicrr JJ Terram de Marchasio Radtilpbi quam -dedit vobis
conservetur. Sane laborum vestrorum qtios propriiss Ansculphus de Senooz, cum medletate decimse ejus-
manibus aut sumptibus colilis, sive de nutriinenliss dem lerrse quam vobis concesserunl sanclimoniaies
vestroruin animalium, nultus a vobis decimas exi- Sancli Pauli (Ord. S. Renedict. prope Bellovacium),
gere prsesuraat. et duabus parlibus aliis quas concesserunt Amalri-
Decerniiiius ergo ut nulli omnino hominum liceait cus de Fresnaulx et Osbertus (ilii ejus; terram quse
prsefalum locuni temere perturbare, aut ejus pos- cst in valle Domni-pelrse (Dompierre villa distans se-
sessionesauferre, aul ablatas relinere, minuere, autt mi Itora a Marchasio Radulplti),'de dono Radttlpbi de
aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia iniegrai Poelly; hortura de Frenels cutn parte riiolendini,
coiiserventureonim,proquoriim gubernaiione et su- quam idem Radulphus vobis coiicessit, et parum
stenlatione concessa sunt, usibus omnimodis profu- terrse vicinte, aliud inolendinum quod vobis pro-
•tura, salva sedis apostolicse auctorilale et dioecesano- priuin dedit idem Aiisculphus curo vivario, et parva
ruin episcoporum canonica justitia. Si qua igilur in1 • lerra circumadjacenti; terram de Goi (Joui villa
futurum ecclesiaslica ssecularisve persona.hanc no-. pendens a Beltimonte); lerram quse esl juxta Buden-
strse constilulionis paginam sciens, leinere contral • court, el mansuras super aqua cum vivario in terra
eam venirelentaverii, secundo tertiove commonila, C Guarini; capellam Sanctse Genovcfsecum lerra cir-
si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis. cumadjacenti. Probibetmis aulem ut nullus fratrum
honorisque sui digniiate careat, reamque se divino) vestrorum posl factam ibidem professionem, absque
judicio existere de perpetrata iuiquilaie cognoscat, abbatis et capituli licenlia ab eodem clauslro audeat
et a sacratissimo corpore et sanguiue Dei nosiri Jesui discedere; discedeniem vero nullus atideat reti-
Christi aliena fiat, alque in exiremo examine di- nere. Sane laborum veslrorum quos propriis mani-
strictae ultioni subjaceat. Cuuctis autem eidem loco, bus vel sumpiibus colilis, sive de nutrinieniis ve-
justa servantihus sit pax Domini noslri Jesu Christi, strorum animaliiim, iiullus a vobis decimam exigere
qualeiius et bic fruclum bonse aclionis percipiantet t prsesuinnt.
apud districtum judicem prsemia setemse pacis in-. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat
veniant. Amen. prsedictam ecclesiam temere perlurbare, atit ejus
Eugenius Catholicse Ecclesise episcopus. possessiones auferre, vel ahlatas retinere, minueie,
Ego Albericus Ostieusis episcopus. . seu quibuslibet vexaiionibus fatigare; sed omnia
Ego Emarus Tusculanensis episcopus. intcgra conservenlur eorum, pro quorum guberna-
Dalum Parisiis per iiianuin Hugonis presbyieri i Iy. lione et susleulatione concessa sunt, usibtts omni-
cardinalis, agentis videiri Guidonis sanetse Roman:c, modis profulura, salva sedis apostolicse auctoritate
Ecclesise diaconi cardinalis et caucellarii, xvi Kal. el dioecesani episcopi canonica jusiitia. Si qua igi-
Junii, indict. x, lncarnalionis Dominicseanno 1147, tur in futurum ecclesiastica ssecularisve persona,
pontificalus vero doinni Eugenii III papse anno! hanc noslrse constitulionis paginam sciens, conlra
* eam lemere venire prsesumpserit, secuiido ter-
teriio.
CLXXXl. liove commoiiita, nisi realum suum congrua salis-
Privilegium pro ecclesia S. Nicolai de Theles (de faclione correxeril, poteslatis bonorisque sui di
Marchasio Radulfi). guitate Careat, reamque se divino judicio exislere
(Anno 1147, Maii 18.) de perpelrata iniquitate cognoscat, et a sacratissiiiio
[HUGO,Annal. Prmin., II, Pr., p. 73.] Corpore ac sanguine Dei et Domini Redemploris
ECGENIOS episcopus, servus servorum Dei, dilectis: nostri Jesu Chrisli aliena fiat, alque in extrenio
flliis ULRICOahbali ecclesise S. Nicolai de Theles, examine districlse uliioni subjaceat. Cunctis auiem
ejusque fratribus, tam prsesentibus quam futuris, re- eidem loco jura servantibus sit pax Domini noslri
gnlarem yilam professis, in perpeluum. Jcsu Chrisli, qualenus et hic fructum bonse aclionis
im EUGENH 111PAP-E 1224
percipiant el apul districium judicem prsemia A rium in bonore Sanctse Maiise dicaium, in pago
teternse pacis iiiveniant. Amen, amen, amen. Trecensi, terram apud villani quse dicitur...,. nec-
Ego EugeniuS CaiholicseEcclesisc episcopus. non et in viculis ejusdem villse, et feodum Ar«-
Ego Atbericus Ostiensis episcopus. nulli, advocaliam super villas Cavinionuin, videlicet
Ego Guido cardinal. B. Marise in Porlicu. Esiacuni, Fillenias, Paieiiiniacum. liem aliam ad-
Ego Ocumanius diacotius card. S. Nicolai in Car- vocatiam super eumdem Esiacum, villam juxta Be-
«re Tusculano. stisi quse Mesnil nuncupatur, cum appendiciis suis,
Daium Parisiis per manum Hugonis presbyleri viaturam apud Charliacum, decimam apud Cavinio-
card. tenenlis locum domni Guidonis sancl;e Ro- num viginti solid. ad poniein Suessionis, feodum
manse Ecclesise diacorjet cancellafii, xv Kal. Junii, Sauvalonis, feoduin Rogerii de Thorota ; apud Bu-
Incainntionis Doniinica?annoll47, ponlificattnj vefo cyvinaticofuin niodios viu, apttd Charliacum modios
doinni Eugenii 111papse anno ni. duos vini, et dimidium modium avense el qusedam
alia; apud villain duos modios vini; apud Bruelium
CLXXXII. lerram quara Elizabeth lnoniatis possidebai; deci- ,
CwuobiiS. Maricc Suessionensis omnia bona posses- mam cullurarum Hugonis prseposiii de Charliaco;
sionesque confirmdt. uB
Maii apud Bursonam decimam quam Paganus Delbuisson
(Annoll47, 25.)
Hist. de N.-D. de lenebal; apud Gehennias qtiarlam partem advocntise
[GERMAIN, Soistons, 438.] quam Adelais monialis possidebat. Conventioitein
EcCENicsepiscopus, servus servorum Dei, dilectis vero quse inter vos et Radulphum Nigellensem do-
in Chrisio filiabus MATDILDI abbatissse ccenobii San- minum super marca argenli quam a vobis
singulis
cu» Marise Siiessionensis ejusque sororibus, tam annis rccipere cousueverat, et villa qu;e dicittir
prseseniibusquamfuturis, regularem vitamprofessis, Fresneices el silva ad eamdetn villam pertinenie
in perpetuum. rationabiliter facta per prsesenlis scripli paginam
Religiosis desideriis dignura est facilera prsebere coiifirmamus, ul videlicet vestra ecclesia ,de canero
coiisensuni . ut .lidelis devotio celerem sortiainr marcam illam non persolvat, et prsefatus Radulpbus
effectum ; quocirca, dilectae in Domino filise, vestris p.ro compensatione ipsius marcse jam diclara villam
justis posiulationibus clemeiiter annuimus el pnefa- de csetero habeat, atque debitum et consuelum ser-
tam ecclesiam, in qua divino mancipatseeslis obse- vitium faciat
vobis; vestrse autein ecclesia- ejusdem
quio, sub beati Pelri et n.ostra pfoiectione susci- villse, ecclesia et atrium, et bospites alrii, et omnis
pimtis, el.prsesentis scripti privilegid commuiiiinus; _ justilia perpeluo remaneant. Sane laborum vestro-
siatuenles ut quascunque possessiones, qusecunque ^" fum
quos propriis manibus aul smiipiibus colitis,
boua prsefata ecclesia in. prsesenlia juste et cano- seu de nutriraentis vesirorum animnltiim, nullus a
nice possidet, aut in futurum concessione ponlifi- vobis decimara cxigere prxsuinai.
cum, largitione regum velprincipum, oblalione fi- Decefnimus ergo ul nulli omiiino hominum liceat
delium, seu aliis justis niedis, Deo propitio, poterit' prsefatum locum temere perturbnre, aut ejus
adipisci, firnia vobis vestrisque succedenlibus et' possessiones aulerre, vel ablatas retinere, miiiuere,
illibala permaneanl; in quibus propriis hsec duxi- aul aliquibus vexationibus fatigare; se;l omnia in-
iiius exprimenda vocabulis : Villam videlicet Patri- legra conservenlur earuin, prq qnafuin giibernaiione
niacum Morcinclum cum viculis earum ; Molnica- el suslenlatiorie concessa siinl, usibus oniiiimodis
tum, Cavinionum , Esiacum , Nantoilura , Laffoce,, profutura, salva sanclse sedis apostolicse atictori-
Tiosliacuin, Colesiacum, Ressonlium, Morcinura, , tate et dioecesani episcopi canonicu justiiia. Si
Saconia cum appendiciis suis; decimam quami qtia igitur in futuruin ecclesiastica ssecularisve per-
habeiis apud Allrepiam; Caudunum, Colomellaml soua, haue nosirse constiluiionis paginam sciens,
cum appendiciis suis; Billiaciim, Asiacura, Carcri- conlra eam temere veriire lenlaverit, secundo ter-
siani cum appendiciis suis; Corciacum, Cboy, Ge-- pj liove commoniia sj non salisfactione congrua emen-
hennas, Carliacum cum appendiciis suis; Bachevel1 daveril, potestatis hoiiorisque sui dignilate careat,
cuiii appendiciis suis; Ulliacum el ea quse apudJ reamque se existere divino judicio de perpetrnta
Guni possidetis; Nigellam, Nugareduin cum appen-- iniquilate cognoscal, et a sac.raiissimo corpore ac
diciis suis. In territorio Coloniensi Cnldelaich cuma sanguine Dei et Domini noslri Jesu Chrisii atiena
'
appendiciis suis; in lerritorio Maguntise Chrocamii fial, alquein exiremoexaminedislrictseulcionisubja-
cum appendiciis suis; Edumhum, altare quoque dee ceat. Cunclis autem eidem loco justaservaniibus sit
Troisli, altare de Colysi, altare de Corcy, altaree pax Domini nosiri Jesu Chrisli, quatenus et bic fru-
Flori, attare de Mansi, altare etiam de Colomelta,, ctum boose aciionis percipiant, et apud judicem
altare de Nantolio, altare de Chacrisia,, et altaree districtum pnemia aeternse pacis inveniaiit. Aiiien.
de Patriniaco, altare do Morcincto cum libertati- Ego Engenius Calliolicse Ecclesise episcopus s.
btis et conditibnibus ab Hugone et Simone episco-i- Ego ATbertusOstiensis episcopiis s.
pis canonice vobis concessis, et scripio eorum fir- Ego lmarus Tusculanus ?piscop. s.
inalis; altare quoque de Frcsniciis, allare dee Ego Guido presbyier cardinalis lil. S. Chiyso-
Bruejip; extra oppidum Sancii Qiiiiiiini, nionaste- goni s.
«226 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1226
Ego lliimbaldns presb. card. tit. SS. Joannis et A CLXXXIV.
Panli ss. Privilegium pro monasterio S. Mariw Waverleiensi.
Ego Julins presbyter cardin. tii. S. Marcelli s., (Anno 1147, Maii 28.)
Ego Jordanus presbyler cardinalis tit. S. Su- [MonasticonAnglicanum, II, 912.]
sannse s. KCGENICS episcopus, servus servorumDei, dile-
Ego Odo diaconus cardinalis S. Georgii ad Velum clis (iliis GILBERTO abbali monasterii S. Marise dc
Aureuin s. . Waverleia ejnsque fratribus, tamprsesentibusquam
Ego Ociavianus diaconus cardiualis Sancti Nico- futuris regulariter professis, iri Christo salulem.
lai in Carcere Tulliano s. Aposlolici moderaminis clemenlise convenit reli-
Ego Joannes Paparo diacon. card. S. Adriani s. giosos diligere, el eorum loca pia protectione niti-
Ego Gregorius diacon. cardinal. S. Angeli s. nire. Dignum namque et honestati conveniens esse
EsroJoannes diacon. card. Sanclse Maria?Novses. cognoscilur ut qui ad Ecclesiarum regimen assumpti
Ego Guido diaconus cnrdinalis S. Marise in Por- sumus, eas et a pravorum hominum nequilia tuea-
licus. inur, et apostolicse sedis patricinio foveamus. Ea-
Ego Jacinthns cardinalis S.Marise in Cosmedin s. propter, dilecliinDomino fiiii, vestrisj"ustis postuja-
Daitini Parisiis per manum Hugonis presbyteri, tionibus clemeuter annuimus et prsefalum B. Marise
agcntis vicem domni Guidonis sanctse Romame Ec- monasterium, in quo divino mancipaliestisobsequio,
clMsisediaconi cardinalis et cancellarii, vm Kalen- sub beati Petri et nostra prolectione suscipimus, et
«lasJiinii, indictione x, Incamationis Dominicseanno prsesentis scripli privilegiocommunimus, statuentes,
millesiino centesiino quadragesimo septlmo, ponti- ut quascunque possessiones, qusecunque bona in
ficatus vero domni Eugenii III papse anno m. prsesenliarum jiiste et canonice possidetis, aul in
CLXXXHI. , futurum concessione pontificum, liberalitate regum,
Ad Lelardum abbatem et monachbt Beccenses. largilione principum , oblatione (idelium, seu aliis
(Anno 1147, Maii 27.) justis modis, prsestante Domino, poteritis adipisci,
[MANSI,Concil., XXI, G83.] (irma vobis vestrisque sticcessoribus et illibataper-
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- maneant, in quibus hsec propriis duximus expri-
clis filiis LETARDO abbali et monachis Beccensibus, menda vocabulis:Locum ipsum in quo abbatia fun-
salutem et aposlolicam benedictionem. data est cum onmibus suis pertinentiis. Ex dono
Quando inter rcligiosas personas de terrenis re- Stephani regis Anglorum Nietam et Fermebam cum
huscoiilrcveisia nasciiur. ita sar.i-rd<italicst solli- Q omnibus suis pertinentiis. Ex dono Adelizse reginse
citudine finienda ut crescere non possit ex more boscbumde Nolbolteelculiura juxia ipsum boscum.
contentio. Quod nos intelligentes, coniroversiam Ex dono Alani de Vilers terram de Bochilld. De
quse inter vos et Robertum priorem et canonicos Faramuzo Boloniensi Wenebergiam. Ex dono Ri-
Sanctsc Frideswidse de Oxenefordia super Ecclesia cberii de Aquila Oxenefordam ; de Radulfo viceco-
de Bellomonte et omnibus ej'us pertinentiis diu agi- mite Riheullam; ex dono Soworli Acserugiam ; ex
tata est hoc rnodo terminavimus, et bac transa- dono Roberti de Manerio Nuteseheolvani; ex dono
ctione peniius litem decidimus. Pnedictus siquidem Ricbardi de Sifrewalt dimidiam bidam terrse d«
Roberlus et canonici toti prorsus querelse el juri i Polementona; ex dono Ingelranni Piscis virgatani
quod se in eadem Ecclesia de Bellomonte et perti- terrse et pasturam j'uxta Chiminum Winlonise, de
nentiis suis habere contendebant vobis in perpeiuum i Manerio Stiventonse. Sane laborum vestrorum quos
fenuntiaverunt et ea in manu nostra libere refu- propriis roanibus colitis vel sumptibus, sive de nu-
taverunt. Unde a vobis per manum noslram simili- trimentis veslrorum animalium, nullus a vobls de-
ter villam quse dicilur Edivetona cum omni decimai ciuias exigere prsesumat.
doihinii ejusdem villse rusticorum de ipso tantumi Decernimus ergo ut nulli omnino horiunum liceat
iundo percipiendis in suum perpetuum dominiumi ^* prsedictum monasterium teniere perlurbare, aut
receperunt cum omnibus perlinentiis suis inpascuis i ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, mi-
et pratis, bosco et plano, et molendinis; salvo vobisi nuere seu quibuslibet vexalionibus fatigare, sed
universo jure reliquo parochiali et lerlia garba de-. oronia integra conserventur eorum, pro quorum
cirase rusticorum ejusdem villse, quse ad ecclesiami gubernalione et sustentatione concessa sunt, usibus
de Hundrefort, in cujus parochia ipsa villa est, pro- omnimodis profulura, salva sedis apostolicse auclo-
prie speclat, ita videlicet ut in ipsa villa Ecclesiami rilate et dicecesani episcopi canonica justitia. Siqun
vel capellam nunquam in posterum canonici con- igitur in fuiurum ecclesiastica ssecularisve persona,
struere valeant. Quia igitur nostri oflicii est eaquse> hanc nostrse conslitulionis paginam sciens, conlra
pro religiosorum quiete praecipue per nos ipsossta- eara temere venire tentaverit, secundo terliove
tuta suntin sua slabilitate firmare, eamdem deci-- commonita, nisi realum suum congrua salisfactio-ne
sionem sive compositionem sedis apostolicse auclo-- corrcxerit, potestatis honorisque sui dignitate ca-
ritate firmamus el ab ulraque oarte firiniter obser- reat, reamque se divino judicio existere de perpe-
vari prsccipimus. trata^iniquitate'cognoscat, et a sacratissimo corpore
Dala Parisiis, vi Kal. Jun. etsanguine Dftiiet DominiRedemplorisnostri Jesu
PATBOL. CLXXX. 39
M-27 EUGENII III PAPJE 1228
Christi aliena fiat, atque in extremo cxanune di-AA bene yivendiim instfux«ritj universus fere muiidua
strictse ullioni subjaceat. Cunctis auteni eidemloco recognoscit. Quod nos diligenlius attendenles, pro
j'usta servanlibiis, sit pax Doroinj nostri Jesu Chri- exsecrabili el hoirendo facinore, el inaudiiocon-
li, quatenus ei hic frucium bonse actionis perci- teniplti sanciie Roiiianae Ecclesiae, qnse in dilectum
piaut, et.apudvdistrictuui jqdiceiii prseraia aeternse filiuin noslrum Osbertum, ad ignominiam beaii Pelri
pacis inveiiiant. Anien. ,,.u- et nosiram , Balmenses tnonacbi ausu sacrilcgo
Dali.Parisiis per maiiiim Hugonis presbyteri car- coirimiserunt, loco ipsi nomen et dignilaiem abbatise
dinalis, lenentis vices donini Guidonis sanclse Ro- in perpetuuin abstiiliiritis, eumqiie Petro Cluniacen-
manae Ecclesise diaconi cardinalis et cancellarii, v sis monasterii abbali, successoribusqtie ejns, imer-
Kal. Juiiii, iudictione x, lncarnationis Domiiiicse veritu fratnim riostroriim, in prioraium ordinandnm
anno 1147, poniificalus yero doiiini Eugenii jtapse et dispOnendum comniittimiis. Per apostolica iiaque
lerlii anno terlio.," scripla nobililati tuse mandamus, alque in pecca-
CLXXXV. r .' . torum reniissionem* injungimus qualenus locmii
Ad-Petrum Cluniacehsemabbatem.—Batmensemab-
.tialiam, ob piacutum cuyusdam ihmagistrnm Os- ipsum cum thesauro et bonis suis oinnibus el per-
berlumfacjnoris et coiitemplum Romanw F.cclesim, tinentiis fralribus Cluuincensibus cum integritate
ad priorqiuin redigii,'qttemipiii,.ad instauraiidam B assignes, monachos exinde expulsos ad eorum obe-
ineo retigionem, reyendum comntuiil. dientiam revoces, et quibuscunqtie modis secundum
"
(Aijnqll47, Mail 2"3.) .'.' Deuni poleris, fralrum Cluniacensium paci ellrau-
•' [D. BquQDET,Recueit, XV,
443.] quiltitati provideas (23).
EcGENius-episcopus, serVus servorum Dei.dilecto 1 Dalum tarisiis, iv Kal. Junii.
filio PETROCluniacensi abbaii, salulem et aposloli- J CLXXXVH.
i
•cam benedictiohem. Ad Humbertum Bisnntinum archiepiscopum. — Ut
Qiiam proprie et specialiter Cluniacense mona- Cluniacensibus pro riformalione ecclesim Balmen-
sterium ad sanctam Romanam speciet Ecclesiam, sis opem conferat..'.,
quanlumque per Dei graliatn tn fetlgione prqfecefit, (Anno «47, Maii 20,)
qijot etiara siise: borisecOiiversatioiiis «xeipplq ad| [BouQUET,ibid.,p.lib.}
bene vivendttm instruxerit, iiniversiis fere mundus| EUGENIUS episcopus, servusservoruin Dei, vcneia-
recognoscil. Quod rios diligentius altendentes, pro, bili fratri II [IJMBERTO]"' Bisunlino arcbiepiscopo,
exsecrabili et horrendo fatiiiore, et inaudito con- salutera et aposlolicam benedietioncm.
temptu sanclse Romanse Ecclesiae, quse in dileclu mi Scire le volumus quod pro exsecrabili et horrendo
filium nostrum magislrum Osberlum (22), ad igno-, fj C fncinore, et inaudilo sancise Roiuanse Ecclesise con-
MiiniamB. Petri et nostram, Balmenses monachi ausuI leraplu, quse in dilecluiii filium iioslrum niagislruni
sacrilego coiiuiiiserunt, loco ipsi nomen et dignita- Osbertum, ad igiiominiam B. Pelri et nostram,
lem abbalise in perpef utirii abslulimus, eiiinque libi| Balmenses monaclii ausu sacrilego commiseruni,
tuisque successoribusi inferventu fratrrim ribslfof uui,, loco ipsi nomen et dignilalem abbalise in perpeiuum
in prioratutn ordinandum et disponendum ex apo-.* abslutimus, eumque dilecto iilio nostro Petro Clu-
stotica benigniiatecommitlimus. Tua itaque inlerest\, iiiacensi abbati ejusqne successoribus, interventu
ad ejusdem toci restaurationem et religionis refor-- frafrum noslrorum, in prioratum ordinandum et
maiionem ita intendere, ut locus ipse sub luo regi- disponendum ex appsloliea benignitntecoinniisimus.
mine, tam in spiritualibtis quarii in lemporalibusi ldeoque perprsesentia libi scripta mandaraus prse-
gratum Domtno suscipiat increraentiim. cipieridq, quatenus ad ipsius loci restaurationem et
Dalum Parisius, iv Kalend. Junii. religionis reformatioiiem fratribus Cluniacensibus
CLXXXVI. opem et coiisilium praebeas.
Ad Guillelmum comitem Malisconensem.—Ut Clu- Daluin Parisius, iv KaL Junii,
niqcensibut Balmensem ecctesiam assignet et opein1:
conferal. .- * . '^-. ,;.;..:.:xl.xxxvni. :
(Anno 1147, Maii 29.) l
D' Rulla in graliam monasterii Tironiensis.
"
[Ibid., p.444.] " (AlUio 1147, Maii 5(L)
ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, nobilii "'... [GAH.C/iri*/,Jioy., YU1.S28.]
viro G [uiLLELMo] Matisconensi comiti, salutem ett EuGENicsepiscopus, servus servorum Dei, dilectis
apostolicam benediclionem. filiis GUILLELMO Tironensi abbati ejusqtie frairibus,
Qiiam proprie el specialiler Cluniacense mona-- tairi prseseiitibus qitam futuris, regularero vilatu
slerium ad sanctam Romanam spectel Ecclesiam,, professis, in perpetttum.
quaniumque per Dei gratiam in religione profecerit,, Religiosis desideri is dignum est facilem prsebere
quot etianrsuse bonse conversalionis exemplo ad. 1 consensum, ut fidelis devotio celereni sortjatur ef-

(22) Osberlum Romanse Ecclesise legatum dicit Ma- (25) Paruii Guillelmus, cujus non solum assensu,
hillonius, loui. VI Annal. p. 43. De perpelrato facinoree sed et iiistinciti omnia gesta sunt. Ostendit hoc,
li.secPeifus Veiierahitis, Jbid. p.MO ,v?« Prseteteo» . inquit Petrus ibidem.., charta qiiam armariiim
cnsuni qui nostri temporis bominibtis niraium iiotuss CluniacensecQiilinet.sigilli ejtis iinpressioiiesignatn,
esl, et qtii indignitate sui scripto"ad posteros trans-- qunm videre est in Iiistoria urbis de Poliniaco, t.
ujiiiendusnoiiest.:»;'•' .-'. ".'<^_J:''''^_-_.l'.i.3
j II, p. 683etseq.
 12-29 EPJSTOL.E ET TRIVILEGIA. « 1230
/ectum. Enpropier, diiecti in Domino filii, vestris : A grarieas etiara Tyrohii, Sanctas valles, Cinlreium,
juslis postulationibus clemenler amiuimus : ei Tiro- Vallarium niaffredi.Giniigneiiiin et aliud Gimigneium,
nense monasterium, in qiio divino mancipali eslisi Cbildreiiim, Spesovillam, Cult-iram, Pertas, Of(e-
obsequio, sub B. Petri et nostra prolectioiie susci- riivillam, LeporisvHlam, Villamdonum. In episcopatu
pimus, el pra-senlis scripti privilegio communimus,, SagietisicapellamSanctseMariseMagdalensedeResno.
statuentes, ul quascunque possessiones, quiccunquei Runcheriam, ecclesiam de Corgebot, Mesnilbertre,
bona idem monasterium j*uste et canonice possidet,, ecclesiam Sancti Jovini, ecclesiam de Montechevrel,
aut in fuiurum concessione poniificum, Iargitiones ecclesiam de Marligneio, ecclesiafft de Nuileio. In
regum vel priiicipuni, oblatione lidelium, sen aliisi episcopatu Bnjocenst ecclesiam Sancii Antonini de
justis modis Deo propilio poterit adipisci, firinai Montehargis, ecclcsiam Sanctse Marise'de Strata,
vobis vestrisque successoribus et iilibata perma- capellam Guillclmi de Crevecor, ecclesiam SanClse
neant;in quibus hsec propriis nominibus adirotandai Marisede Rensiacq, ecclesiam de Budunello, capcl-
subjunximus. In regno Anglise iu episcopatu Sanctii lain de Tigerio. In cpiscopatu Meldensi, ecclesiam
David, ecclesiam Sanctse Marise de Chatmeis eum\ Sancti Sepulcri de Monlegihelli cum suis appendi-
appe/idiciis suis. In episcopatu Sancti Andrese de> ciis el decimis, et locum do Dormant cum suis pos-
Scotia abbaliam Sanctse Marise Rocliaburgensis cuini sessionibus. In episcopalu Pictavieusi ecclesiam
appendiciis suis, ecclesiam Sanctoriiin mnrtyrumi Sanclse Marise Magdalense de Rusaio, locum de
Joanniset Pauli de Ogra cum appeudiciis suis, ec- Puteolis, Iocum de Trusseia, locum de Megum, lo-
clesiam Sancti Egidii de Castenariis, ecclesiara S. cum de Tiliato. In episcopalu Nannetensi locum de
Leonardi de Ferreriis, ecclesiam Sanctse Marisede. Septem Fagis, locum de Trapa, locum de Oiseleria.
Asneriis, ecclesiam Sancti Michaelis de Lucezio, In episcopatu Andegavensi locum de Sauceia. In
ecclesiam Sanctse Marisede Teiio, ecclesiam Sanctii episcopalu Cenomanensi ecclesiam S. Michaelis de
Laiirentii de Brigia, ecclesiam Sancti Petri de Au-. Plauitie, ecclesiam S. Joannis de Grandirivo, eccle-
dita, ecclesiara Sancli Martini de Hildrevilla, eccle- siam Sanclse Marise Magdalensede Crucisvalle, ec-
siam Sanctse Marise deJarzia, ecclesiam Sanclso, clesiam Sanctse Marise de Passubovis, locum de Va-
Marisede Aguille, ecclesiam Sancti Joannis Baptistse; bobruneti, ecclesiam Marise Magdalense de Monte-
de Murgeriis, ecclesiam Sancli Andrese de Angliat tallario, ecclesiam Sanclaj Marise de Belloloco, ec-
cura appendiciis suis, ecclesiam Sanctse Marise de, clesiam Sanctse Marise de Cohardura, ecclesiam S;
MapedroeJIa, ecclesiam Sanctse Marise de Titileia, Marise de Vallibus, ecclesiam Sancti Sulpicii de
ecelesiam S. Crucis de lnsuta. ln archiepiscopalu , C « Pail, ecclesiam S. Mauricii juxta Cortpoltrain, ec-
Relhomagensi ecclesiam S. Sulpicii de Gerniun- clesiam Sancii Georgii de Blimart, ecclesiam Sancti
yilla, ecciesiam Sancti Marlini de Crasvilla, eccle-. Silveslri de Monlelusello, ecclesiam Sancti Joannis
siam S. Laurenlii de Calcia, ecclesiam S. Marise de, Baptistse de Jarreia, ecclesiam S. Audoeni de Tur-
Bascbeyilla, ccclesiam S. Silvestri de Clara, eccle-. nemio, abbatiam Sanctse Mari«e de Jugo-Oei, eum
siara.S. Marise de Turneio, ecclesiam S. Joannis de, suis prsenominalorum Iocorum decirais, redditibus
Monteursino, capelJain S. Marise Magdalense superr el possessionibus. Et ut divinuro oflicium apud vos
Sequanam. In pago Ebroicensi ecclesiam Sanctse, honestius celebrare valeatis, et loca vestra secu-
Cecilia.*de Guest, ecclesiam S. Ariastasise, ecctesiain( riora possidealis, concedimus ut in possessionibus
S. Martini deBusseio, capellam S. Mariaj, et eccle-. vestiis oraloria et OBmeleria hnbeatis absque de-
siam S. Lupi de Chavigneio, ecclesiam S. Bartho- trimento tamen circumadjaceniium parochiarum ;
lomsei, el ecclesiam S. Mauricii de Cberenthaio. In, sane laborum quos propriis manibus aut sumplibus
episcopatu Karnotensi ecclesiam S. Marise Magda-. colitis, sive de nutrimentis vestrorum aiiimaliuui
lense prope Briberiivallem, ecclesiam Sancti Re-, nullus a vobis decimas, nec a servientibus veslris
migii de Neronio, ecclesiam Sancti Spani de Abluis, parochiaiia exigere prsesumat; sepulturam quoque
ecclesiam Sariclse Marise Magdalensa de Oisemo,t ® veslrorum locorum liberam vobisesse concedimus,
ecclesiam Sancti MicbaeJis de Climart, ecclesiara, ut eorum qui se in eis sepeliri deliberaverint de-
Sanctse Marisede Ledo, ecclesiam Sanctse Marise de. volioni et exlremse voluntati, nisi forle excomniu-
Cumbris, ecclesiam Sancti Laurenlii de Gaslina, i nicali vef iuterdicti sint,« nullus obsislal, salva
ecclesiam Sancti Vinceniii de Maieroliis, ecclesiam, justiiia tamen raatricts Ecclesise.
Sancti Martini de Brenella, ecclesiam Sancli Vin- Decernimus ergo ut nulli otnuino homiiium liceat
ceotii de Arseciis, ecclesiam Sancti Germani dei
prsefatum monasteriuin lemere pertufbarc, aul ejus
Coluttgis, ecclesiam Sancli Pelri de Hargenvilla, , possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere,
ecclesiam Saricli Leobini de Quinque Fonlibus, eccle- aut aliquibus perturbationibiis, seu vexationibus
siam Sanclse Marise de Planis, ecclesiam Sanctii fatigare, sed omnia integra conserventur, eorum pro
Nicolai de Foetellis, ecclesiam Sanclse Marise de: quorum gubernatione el suslenlationeconcessa sunt
Hironio, ecclesiam Sancti Andrese de Silvelonia,r usibus omnimodis profulufa, salva sedis apostolicse
ecclesiam S. Marise de Molendino Novo, ecclesiami.,s aucloritate, et dicecesanorum episcoporum canonica
SauctseMaria?de Monteriuui, ccclesiam deRisubovis, juslitia. Si qua igilur in fulurum eoclesiastica ssecu-
 1231 EUGENH III PAPJE 1252
larisve persona, banc noslrsc insiitutionis paginnm A adipisci, firma vobis vesirisque successoribus et
sciens, contra eam temere-. venire tentaverit, se- illibata permaneant; in quibus hsec propriis duxi-
ctindo tertiove commonjta, si non satisfactione con- nius exprimenda vocabulis : Homines videlicet, ea-
gnta emendaverit, potestatis lionorisque sui digni- pitales, vineas, vinaria, vinatica, census et (erra-
latecareat, reaniqiie se divino judicio de perpetrata gin, el quidquid babelis iu castro Branse (Braine),
iniquilaie cognoscal, et a sacratissimo corpore ct tolain villam: Vacinni (Vassenis), excepta lerra
sanguinc Deiet< Doniini nosiri Jesu Cbrisli aliena Sancti Medardi, terram SpirileJli (Espretelle), cen-
fiat, atque in extremo examine districtu* ultioni SIIIIIapttd Converellam (Couvrellet), decenj solidos
stibjaceat. Cunctis niilein eidein loco justa servan- et quaiiidam culturam, lolam decimam.de curia
tibus, sit pax Doiiiini nostri Jesu Christi, quatemis Macenorum (la cour des Moines), quatuor sextnrios
et hic frtictuin bon.-e aclionis percipiant, et apiid frumenti de molendino Hugonis fltii Radulphi apud
djsiricliim jiidicem.prsemium a3ternsepacis inveniant. iiionteni Sahclse Marise (Mont Notre-Dame), qua-
Anien. luor sextarios frumenti de niina et censu, apud
Ego Eugenius Calholicse Ecclesise episcopus. Quiiicy (Quency) census, apud Yoniara (Joagne),
Ego Albericus Ostiensis epUcopus s. decein solidos censuales et septem de hospitibus, et
.....Ego Octavianus diaconus cardiiialis Sancti Nico- - redilus aveiise et lerragium. Apud Cerseolium (Cer-
lai mCircere Tttllianos. teuit), altare et totam decimam in culveris Domini
Ego Julius presbyter cardinalis liluli Sancti Mar- ipsius villse, vineas, terras arabiles el molendinuni.
selli s. :., ., '.,',' Apud Limet |,Li/m<!),vineas et vinaticum. Apud Le-
Ego Iinartis Tuscul. episcopus s. giajn (Luy), ceasus et terragium. In decima de
Ego Guido presbyter cardinalis tituli Sanctorum Ciiry (C'«irj-), modium frumenti. Apud Cremella
Lniireutii el Damasi s, (Crqmaille) census; apud Yillers (Villers) census et
Ego Jordanus presliyter cardinalis lititli Sanctse terragium; apud Beslisi (Betisi), Census; apud Yil-
Susauuse s. y.' lare , super Axonam (Vitlert-tur-Ayne) vinaticum,
. Ego Gregoritis dinconus cardinalis Sancli Angelis. census el terragium. Apud Afseium (Pontarcy),
Ego Jonnnes diacontis cardinalis Sanctse Marise vkiaticum et census; apud Ducellum (Duitelt) cen-
Novses. sus, lerragium el vinalicum; apud Curcellas (Cour-
. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctse Marise in ceV.es)census, lerragium etvinaticum el pratum;
Porticns. apud Brainellam (Br«ie<!)vinalicum, census et lerra-
Ego Jacinctiis diaconus cardinalis Sanctse Maria*Q gium el pfala el lorcular; apud Ay (Ay) census ct
ki CoSmedin., lraxinum, quatuor sexlarios frumcnli, in quodam
Data Parisius per inaiium Hugonis presbyteri car- molendino redecimationem doniinii caslri Branse,
dinatis agenlis vicem domni Guidonis diaconi car- vini, vinearum, lOrcularium, et vinaticorum suo-
dinalis et cancellarii-, tertio Katendas Juriii, indi- rum, et lotius annonse in furnis videlicet, in roo-
ctionex, lncarnationis vero Dominicse aniio niille- Jendinis, in propriis agriculturis, in lerragiis, in re-
sirao cenlesimo quadragesimoseptimo, puntificatus ditu avense et feni, et redeciinationem totius
vero doinni Eugeriii papse tertii anuo tertio. annonse trium villarutn, scilicet Villeis et Villse
^ CLXXXIX. <- metlise, el iri avena quse ei pro usu nemoris debet,
Privilegium pro ecclesiqSi Mdriw Btatiensi ita videlicet ut ubicuiKjuedominii possessio transfe-
(Anrioll47, MaiO.)( ratur prsedictse eCClesise,sua fedecimatio reserve-
[HUGO,Annal. Prmm., I, 322.] tur, et quidquid habebal in piscatione iiiolendiiio-
EUGENIUS episcoptls, servus servoruin Dei, dile- rwn Branoe. Curiam de Brueriis (Bruyeres) cum
ctis liliis PETKOabbati ecClesiseBealseMariseet San- perlinciitiis suis; molendinum de Joi (Jouy); deci-
cti Evodii de Brana, ejusque fratribus tam prsesen- mamet terragia et census quarumdam culturarum
libus quam futuris regularem vitam professis, in D de ecclesia Saucti Petri de Hannon (Hasnon) ad
. -'
perpeltium. : censum quinque solidorum. Hoc'etiam ab eidem
Religiosis.desideriis dignuin est facilem pfsebere doinino concessum est vobis ut omnes feodati sui
coiiseusum, ut fidelis devotio celerem sortialur ef- de feodiis suis, quaeab eo lenebanl, licenier vobis
fecium. Quapropler, dilecti in Doraino fllii, vestris eleeniosynas facerent. Quarlam paitem pascuarum
justis postulaiiotiibus clemenier annuiinus et prse- deGranges (Grangias) el terras arabiles tresAncy
fatant ecclesiam, in qua divino uiancipati estis ob- (port d'Ancy) unum molendinum, duas parles nia-
•
sequio, sub beati Pe.lri et noslra protectione susci- gnse deciniae de Blansj (Blansy) lerras arabiles, vi-
piiims, et praesenlis scripli privilegio communimus, neas, molendinum, pratum, et nemus. Totam curiani
slatuenlesul quascunqtte possessiones, qusecunque de Sarleas (Ser/iaua-) et quidquid pertinel ad illnm
bona eadein ecclesia in prseseuliarum jusie et ca- curiam ; quarlam parlem decimse de Vailly (Vais-
nonice possidet, aqt in litturitm concessione ponti- ty), Apud Yergeli (Verge/t/) census; curiam de Cur-
licum, targiiioue reguni vel piincipum, oblali.one, tialt. (Curtioua;), et quidquid ad ipsam curiam per-
lideKum, seualiis juslis modis Dco propitio poterit tinel in Suessioneu6i civilate,. modium salis, et
1233 EPISTOL.E ET PRIVILEGIA. 1234
inodium vini ci dccem solidos censuales. In Lau- Aduximus A exprimenda voeabulis : Locuin Jnndorise
diinensi episcopaiu duo molendina el terram ara- certis terminis designatum, duas parles decimsc
bilem quani dedit vobis Bartholomseus episcopus quas ibi ab aliis incolis recipitis, tertiam paiiem
ad censum duodecim nummorum. Apud Bergam decimse de Wacincort, locum Graveriarum et de
quinque millia allecium et decem pondera caseo- Wacincort cerlis leriiiinis designaltim, sicnl ab
rura. Sane laboruin vestroruni quos propriis mani- episcopo Tullensi coufirmatuin esl; pralum quod
bus aul sumptibus colitis, sive de nutrimenlis ve- Vivianus cum fratribus siiis dedit vobis; Iociitti de
siroriim animaliiim, tiulliis omnino a vobisjdecimas YValt quem Rodulplius de Burrci, et Anscherus de
exigere prsesumat. doiinio Martino dederunt vobis; scdem inolendiiii
Decernimus ergo ut nnlli omnino hominum liceat quam bi qui eani jure hsereditario possidebant vo-
pra-fatam ecclesiam temere perlurbare, aut ejus bis dederunt sublus Roseriis. Sane Inborutn vestro-
possessiones aufcrre, vel ablalas retinere, minuere, rum qttos propriis manibus aut siiinplibus colilis,
ant aliquibus vexationibus faligare, sed orania in- sive de nulrinieiitis vestrorum animaliuni, nulliis
tegra conservenlureorutn, pro quorum gubernatiune a vobis decimas exigere prsesumat,
et siistenlatione concessa sunt, usibus omnimodis Decernimtis ergo ut nulli omnino hominum lice.it
proftiitira, salva sedis apostolicaa auctoritate etB prsefalum Jocuin temere perlurbare, aut ejus pos-
dioecesanorum episcoporum canonica justilia. Si qua sessiones auferre, vel ablatas retinere, ininiieie, aut
igiiur in futurum ecclesiastioa sajcularisye persona, aliquibns exactionibus (aligare, sed orania iniegra
hanc noslrse constitutionis pagiiiam sciens, contra conserventur eorum, pro quorum gubernalione et
cam leniere venire leniaverit, secundo lerliove sustentatione concessa sunl, usibus oniiiimodis.
commonila, si non salislactione congrua emenda- profulura, salva sedis nposlolicse auctofitaie et
verit, potestalis honorisquc sui digniiale careat, dioecesanorum episcoporuin canOnica juslilia. Si
reamque se divino judicio exislere de perpelrala qua igilttr in ftiturum ecclesinstica ssecularisve
iniquitale cognoscat, et a sacratissimo corpore et persona, hanc nostrse coristilutionis paginam sciens
sanguine Dei et Domini Redemptoris ijostri Jesu contra eam lemere venire tentaverit, secundo ter-
Cbrisli aliena fial, atque iu extremo examine di- tiove commonita, si iion salisfaclione congrun
strictse uilioni subjaceat. Cunclis aulem eidem loco emendaverit, polestatis honoriSque sur digniuie
jusia servantibus sil pax Domini nostri Jesu Chrisli, careat, reamque se divino judicio existere de per-
qiialenus et liic fructtim bonse actionis percipiant, petrata iniquitale cognoscat, et a sacraiissimo cor-
ct apud districtum judicem prseroia seternse pacis r poreetsanguine Dei el Domini lioslri Jesu Christi
inveniant. Amen. alienafiat, atqueinextretnoexamine disirictseultioni
Datum Parisiis per manum Hugonis presbyleri - snbjaceat.Ciinclisaulemeidemlocojusta servantibus
cardinalis, agemis vicem domni Guidonis sanctse sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et bic.
Romanae Ecclesise diacoui cardinalis et cancellarii, fructum bonse actionis percipiant, et apud dislri-
inensis Maii, indictione x, incarnationis Dominicse ctum judicem prSemiaseternsepacis inveniant. Anien.
anno 1147, ponlificatus vcro domni Eugenii pn- Daliim Parisiis per manum Hugonis presbyteri
p* 111anno tertio. cardinalis agentis vicem domni Guidonis sancisu
CXC. Romanse Ecclesise diaconi cardinalis et caiicetlarii,
Privilegium pro monatterio Jandurienti. III Nonas Junii, indictione dectma, Incarnationis
(Auno 1147, Jun. 3.) Doniinicaeanuo 1147, ponlificatus vero domni Eu-
[HUGO,Annal. Prmm., I, p. 651.] genii papse 1Uanno m.
' ECGENIUS CXCI.
episcopus, servus servorum Dei, dile-
ctis filiis THEOJULDO abbati Jandoriensis Eeclesiscejus-' Priui/ejfium de ecclesiis episcopo Parisiensi subjeclis,
qiie fratribus tam prsesentibus quaui futuris regu- de conventione habita inter Slephanum episcopum
nD el regem Ludovicum, et de prwbendis canonicorum
larem vitam professis, in perpetuum. quam rex
qui fiunt episcopi, et prmlerea de tatlia,
Religiosis desideriis dignum est facilem prsebere \acere solebal in terris episcopi, a Ludovico rege
consensum ul fidelis devolio celerem sortiatur ef- condonuta.
fecluni. Eapropter, dilecti in Domino filii, veslris (Anno 1147, Jun. 5.)
jusiis poslulalionibiis cleraenter annuiinus, et prse- [ Chartutarium Ecclesiw Parisiensis , I, p. 25.]
faium locum, in quo divino mancipati eslis obse- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
quio, sub beali Petri et nostra protectione suscipi- rabili fratri THEOBALDO, Parisiensi episcopo, ejusque
mus et prsesenlis scripli privilegio communiinus, successoribus canonicesubsliluendis inperpetuum.
siaitienies ul quascunqtie possessiones, qusecuiique Quanto nbbilis et gloriosa Parisiensis Ecclesin pro
bona idem locus in prsesenliarum juste et canonice sede regis Fiaiicorum existit famosior, et in nniore
possidet, aul in futurum concessione ponlihcum, et reverenlia beati Petri et snnclse Romansc Eccle-
liberalitate regum vel principum, oblalione fideliuni, sise, venerabilis frater, Stephane episcope, niant-
scu aliis jusiis raodis, Deo propitio, poteril ndi- festis argumenlis exstas devolior, tanlo propensius
pisci , firma vobis veslrisqiie successoribus iii his qtise ad utriusquc decus et cmoliimeiiliim
ct illibaia peimaueaiii; iri quibtis bsec propriis sjieclafc uoscunlur, opiaia sulliagia iiiipcitiniiu'.
m$ £CGENtl III PAPj; 123»
Ideoque, charistfittfe frater Stepbane, ralionabiHbus A clesise Parisiensis auferre vel ablatas retinere, mi-
postulationibus tuis prsebentes assensum, qiiseciin- nuere seu quibuslibet molestiis fatigare. Si qua
que Parisiensis Ecclesia iinpraeseivtiarum.jusle et igitiir in posterum ecclesiasiica ssecularisve per-
canonice possidet, aut in fulurum, concessione sona, bujus nostrse constitutionis paginam sciens,
pontificum, liberalitateregum, largitione principtim, contra eam temere venire tentaverit, secundo ler-
oblalione (idelium sett aliis justis litulis, Deo propi- tiove coiiimonita, nisiprsesumplionem suam satis-
lio, polerit adipisci, tibi luisque successoribus, et, faclione congrua einendaverit, poleslalis honorisque
per vos, Parisiensi Ecclesise, apostolici muniminis sui dignitate careat, reamque se divino judicio
privilegio, communimus. In quibus hsec propriis existere, de perpetrata iniquitate, coguoscat, et
duximus exprimenda vocabulis: Ecclesiam videlicet a sacralissinio corpore et sanguine Dei ac Domirii
Saucli Marcelli, ecclesiam Sancti Clodoaldi cum Redemptoris nostri Jesu Ghristi aliena fiat, atque
villa et oinnibus appendiciis suis, ecclesiam Sancti in extremo examine districtse ullioni subjaceat.
Germani Altissiodorensis, ecclesiam Snncli Eligii; Cunclisautera eideni Ecclesiae sua jura servanlibiis
ecclesiam quoque de GampelJis.cum prsebendis et. sit pax Doinini nostri Jesu Chrisii, quatenuset hic
tribtis parochiis, id esl doSaneto Mederico, de Ca- fructuro bonse adionis percipianl et apud dislri-
pejla er de Kerris.eidem ecclesise perliiieniibus, ?.• ctum judicem pfsemia. setercse pacis inveniant.
salvo niinirum censu duorum solidorum monetse il- Amen, amen, anien.
ljus lerrse, videlicet quaj in partibus illis expendi- Datuni Parisius, per nianurn Hugqnis, presbyteri
lur, Senoneiisi Ecclesise nnnualiier persolvendo; cardinalis, ageivtis vicem Guidoni'}, sancUc Roinana:
quse videlicet supradiclie Ecclesise ad jus et pro- Ecclesise diaconi....cardiiialis et cancellarii, Nonis
prletaiem Parisiensis episcopi spectare, lioscuniur. J.itnii, indicliqne decjma, lncarnationis Dominjcse
Jus eliam episcopale, in subscriptis abbaliis et ea- anno 1147;,, ponlificatus yero domni Eugeuii III
rum parocliiis seu parocbianis omni-bus: videlicet, papse anno ni.
in abbatia Latiniacensi, in abbatia Vallis Sanctse CXCII.
Marise, in abbalia de Sarnein, in abbnlia Sancii- Concqrdiam inter Steplianum, quondum episcopum
iiionialium, scilicel de Monle Marlyrum [ de Edera] Pdrisiensem, ei Theobaldum archididconum factam
per Malthmum episeopum Albaneiisent, Joannem
et de Kala, in ecclesia insuper Argenteoli. • S. Chrytogoni el Pelrum S. Calixii presbyteros
Paci quoque et iranquillitati Parisiensis Ecclesise cardinates confirmal.
providere yojenles, exactionem et talliam qtiam, (Anno 1147, Juri. b.)
post obiium prsedecessoris lui .Slepbani, bonse me- cr. V [Collection des Cqrlulnires, IV, 27.
morise Parisiensisepiscopi, charissinius filiijs no- CXClll. ..,....-
sier Ludpyicus, Francorum rex, in terris ejusdem Bullapro parthenone S.Dionysii. Mquiis- Martyrum.
episcopalus fecit, de csetero ab aliquo exigi, aucto- (Amio 1147, Jun. 7.)
ritate aposlolica probibemus; sed, sicul ab eodein III, 62. J
'tFiLiBiENjflisl.ife-Pflris.Preuves,
rege, libi et successoribus tuis, in perpetuum con- EUGENIUS episcopus,servus servorutn Dei, dilectis
douata est, et scripto suo firmata, per prsesentis in Cbrislo filiabus Ghrislianse abbalissse monasterii
scripli paginam confirmamus. S. Dioiiysii Monlis-Mariyrum, ejusque sororibus lam
Prseterea, pactum et conventionem inter te et prscsentibus quam futuris regularetn vitaiit profes-
charissimum filium noslrum, Ludovicum, rcgem sis, in perpetuuin.
Francorum illustris memorise, faclam, de loco in Religiosis desideriis dignum est facilem prsebere
suburbio Parisiensi sito qui Campellus nominatur, consensum,ui fidelis devolioceleiein sorliatur elfe-
libi nihilomiiius confirroamus; ita videlicet, ut clum. Quocirca, dilectsein Domino filiae,vestris postu-
tertia pars lolius redditus fossati illius lerrse, siye lalionibus cleraenler annuiinus,et prsefalum monasle-
in censu seu in emptionibus, vendilionibus, quse- rium ab illustris memorise Ludovico rege ac Adelai-
slibus aut aliis quibuscunque modis aliquid inde D B disreginse uxoris suseassensu pro animarum suarum
processerit, libi et successoribns tuis," absque di- salute et peccatoruin suorum remissione constru-
minutione aliqua, persolvatur : duse vero reliquse ctuin alque dilalum, in quo divino mancipala: estis
partcs regali fisco reddantur, Quicunque vero fuerit obsequio, sub B. Pelri el noslra protectione ut
prsepositus regis, super boc. fideiilaleiii tibi luisque proprias filias suscipimus, et prsesentis scripli pri-
successoribus facial; et tuus, regi el haeredibus suis; vilegio communimus ; inprimis siquidem slaluenles
et unus absque altero niliil de terra illa suscipiat ut ordo ioonaslicus secundum B. Benedicli Regu-
vel disponat. .* lamibidemperpeluistemporibus inviplabiliter obser-
Slattiimus eiiam, ut, sialiquls Ecclesise Parisien- vetur alque in eodem loco per sanclimoniales lio-
sis canonicus ad episcopalus fuerit bonorem pro- nestse conversationis et yilse Jaudabilis omnipolen.i
inolus, ipsius prsebeuda ad Parisienseni Ecclesiam Dominode csetero serviatur, el pfsefalse sanclimo-
libere reveriatur. niales liberam eligendi abbatissam facultalera ha-
Decernimus ergo, ut nulli omnino bominum li- lieant, ne aliqua persona eis vi prseponalur. Abba-
ccal, le vel successores ttios, supcr hac noslra con- tissa etiain eartini, sive ipsaesanclimoniales pro ali-
firnintione, temere perlurbare vcl possessioncs Ec- qua aliquando ncgligeiitia a suo pcnilus monasieiio
«37 EPISTOLiE ET PRlViLEGlA. I2o8
non expellantur, riisi prius legati judicio suse san- A t quoqiie unam apud Beslesiacum, et apud Boloniam
ctse iiiatris Romanse Ecclesise, cujus palrociiiio sunt quinque millia allecum qtiolaniiis; oranem pariem
comnuinilae, dijudicatse fuerinl; sed potius Parisien- feodi venniorum regaliuni, quse contigeral Malihise
sis episcopi admonitione el consilio alque aliarum ; citra Sequanam, elapud Vetreacum lerram quse fuit
religiosarum personarum corrigantur. Porfo quas- Galonis presbyteri ex feodo regis. Parisiiis domum
ctinqtie possessiones, qna-cunqiie bona abeodem rege unam juxla parvttm ponlem; atteram juxla staius
sive regina, seu aliis Dei Gdelibus in prsesehtiarum carnificum. In monte Savics vineam Burgardi, et
juste et canonice possidetis, seu ih futurum, con- in eadeni torcnlar cum una custodia vinearum.
cessie-ne pontificum, largitione regum vel princi- Apud Brumille quinqiie solidos census cum jnsiitia;
piim, oblationetidelium, seu aliis justis niodis, Deo medietntem unitis vinese el quod Gualieriiis de Boo-
propitio, poterilis adipisci, firma vobis vesirisque ron in Monte-Martyruin vobis dedit, videlicel custo-
succedentibus et illibata permaneant. In quibus diam iinam vinearum, atqueomnes vjneas quas ibi
baec propriis duximus exprimenda vocabulis: Eccle- habebal, ct qualiior solidos, et duos denarios cen-
siam S. Dionysii in Monte-Martyrum, et decimain : sus, et ea quse in Pomponia villa habetis; capellam
ad eanidem ecclesiam pertinentem cum suis ap- , unam in Calvo monlictilocum feudo Pagani Trence-
pendiciis ; ecclesiani de S. Martyrio, xum yineis " bise, el cum feudo Garsilise; atque alodiam fratris
Adeu, el Morelli culliiram : culturam quam Mal- lui Eustachii, el sororum luarum Csecilise et Hilde-
tltseusprior comparavit a Warnerio de Porlu; vil- burgis, dilecla in Chrislo filia Clirisiiana abbalissa.
lam quoqiie quae vocatur Maiisjoiiillus, cum orani- - Gozonem quoque hominem eoruni, el ea qu;e ab illis
luis suis appendiciis ; raolendina duo apud Clippia- lenebat; undecim arpennos de pratis quse vulgo
cuni cum conclusione aquse et molitura lotius villae; Mareis appellautur. Sane laborum vestrorum quos
Parisius foroum unum cum oranibus consuetudini- propriis manibus aut sumptibus colitis, seu de nn-
bus, suis. lii silva- Vulcenia quotidie veliiculaturam trimentis vestrorum animalium, nullus a vobis dc-
unain inortuoruui lignoruiri ; dorauin Gerrici cum cimas exigere prsesumat.
stationibus carnificum et vicariam ejusdem doraus ;" • Decernimus
ergo ut nttlli omnino lioraiiiura liceat
terram Bernardi quse vocatur Puncla, liberam cl prsefalum locum temere perturbare aul ejus pos-
quielara ; piscaturam et terrain in insula de Berel- sessiones auferre, vcl ablatas relinere, minuere,
liis, [ab . omni consuetudine liberarn ; apud Che- aut aliquibus vexaiionibus faligare; sed omnia in-
lam arpenta pratorum decem. In pago Silvanectensi legraconserventur eartim.proquaruni gubernatione
upud Braiuin, domum unam, ,el vineas el terram C ( el suslenlatione concessa sunt, usibus omnimodis
uui carruccse suflicieiilein, abomni exactioneet con- profulura , salva sedis apostolicse iu omnibus au-
suetudine liberam, ila quod de carruca illa aut de ctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesia ssecu-
aliis, si plures, Deo donaute, carrucas ibi babueii- larisve persona hanc noslrse constiiulionis paginam
tis, niillam campi partem', nullam consueiudinein sciens, contra eam temefe venire tentavefit, se-
tiibuatis, sicut ab illustri Francorum rege vobis cundo tertiove commonita, si non sati sfactione
cqncessura est el scriplo stio lirmaium, ln pago congrua emendaverit, potestaiis bonorisqiie stii
Siampensi villam quse Tolforium dicitur cmn omni- diguilaie careal, reamque se divino judicio existere
bus appendiciis. In pago Miledunensi nemus et< de perpetrala iniquitate cognoscat, et a sacralis-
naveui ad ligna per Sequanam adducenda, ab omni simo corpore ac sanguine Dei et Domini nostri
constietudine liberam. Hospitem nnqni, ab oranii Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo exaniine
exactione, equitatu et hujusmodi liberum, ut anno- districtse uttioni subjaceat. Cuncla auiero eidem loco
nam vestrain a Mileduno usque Parisius per Sequa- justa servantibus sit paxDoiiiininoslri Jesu Cbristi,
iiain adducal. Et si ipse non bene servierit mor- qualenus et hic fructum bonse aclionis percipiant,
luusve fuerit, alius ad lioc opus idoneus vobis a rege<_ et apud districtum judicem prsemia selernse' pacis
restituatur. In pago Gaslinensi mansionillos ires.; inveniant. Amen, amen, amen.
cum terra et molendino et cseteris eorum appendi- Ego Eugenius Catholicse Ecclesise episcopus.
ciis. Stanipis, furnum unum cumomnibus consuetu Ego Albericus Ostiensis episcopus. -•';
dinibus. Apud Pratellum Holdeum, villnm prorsus.i ; Ego Imanis Tusculanus episcopus.
liberam cum omiiibus appendiciis suis. Quidquid dei Ego Guido presbyt. cafd. tiluli S. Grisogonr
feudo regis adipisci poiueiilis, vobis boc et alia ai Ego Guido presbyt. card. iit. Sahclorum Laiireii-
rege concessa el scripto suo (irniala nibilominusi lii et Daraasi.
confirmamus; necnon etiani viginti libras de Cam- Ego Julius presh. card. tit. S. Marcelii.
bitu Parisius quas vobis Ludoviciis filius Ludovicii Ego Jordanus presb. card. tit. S. Susannse.
regis dedit, etapud Bestisiacuni decem arpenta pra-« - EgoHugo presbyt. tit. in Lucina.
lorum el quadraginta arpenla de terra arabili. Vi- ; Ego OJdo diac. card. Sancli Geofgii ad Velum
ridarium quoque suum de S, Leodegario, et slagnmiii Atii-ciint.
cum inolendiiio; plnteam piscatorum quse esl interr< Ego OciavianiM diac. card. S. Nicolai iu Garcere
doiiium carnificum el regis castcllutum; capellainI Tulliano. '•' '
1259 ECGENH III PAPJE 124«
Ego Joannes Paparo diac. card.-S. Adriani. A curas, ecclesiam ctitn atrio et decima, ecclesiam de
Ego Gregorius diac. card. S. Angeli. Atlerievilla cuni decima; ecclesiam S. Opporlunse
Ego Guido diac, card. S. Marise in Porticu. de Montiaco, ecclesiain de Derenci cum terlia
Ego Jacinlus diac. card. S. Marise in Cosmedin. - parte decimse; ecclesiam de Carrona cum tcrtia
Daium Parisius per manuin Giiidonis sancias Ro- parte decimse; ecclesiam B. Marlini exlra civitatem;
manae Ecclesise diac. cnrd. et cancellarii, vn Idiis eeclesiani de Meru, duas partes deciinse de Villari-
Junii, indici. x, Incarnaiionis Doininic.seanno 1147, Adam. Mairolas cum ecclesia et decimis, decininm
pontificatus vero doiiini Eugcnii III papse anno m. de.Grear; ecclesiam et decimam de Chivry, deciiiiam
CXCIII bit. de Atlilly; villam de Conilans cum ecclesia; eccle-
Privilegium pro monasterto S. Mariihide Cdmpit. siam de Encrn cuui decima. Apud Clamarl, eccle-
(Aiuio 1147, Juii. 10.) siam reddenlem xxx solidos per anuum cura decima.
[DE MARRIER, Histoire de Saint-Mattin des Chainps, Apud S. Clodowaldum medietateni terra» quse dici-
p.179.] lur Anelum. Limogias, cum ecclesia et decima;
EuGENiusepiscopus, servus servorum Dei, dile- Furcas cum ecclesia et decima. Iu Noviomensi pago,
cli> filiis ODONIpiioii inonastcrii S. Mariini de ecclesiam de Capy; cum praebeuda S. Furssei de
Campis ejusque fratribus taro prsRsentibusquam fu- " Perona; altare de Moeliens ctim tertia parte decinia-,
turis regulareni viiaiii professis, in perpeluuiii. quod ante lenuerat Milo canonicus de Perona; al-
Religiosis desideriis dignum esl fatilem prsebere tare de Eliescurte, qnod ante lenuerat Gauterius
consensiiiii ul fidelis devoiio celerem sortiatur effe- filius Watvodi de Nigella, altare de Stripeium; al-
clum. Eapropler, dilecle in Doniino flli, Odo prior, lare de Longeval; in allari de Clari, beneficia tfium
tuis justis petiiionibus annuentes, B. Martini moiia- festivitalum, scilicet in Parascevc et die Pascba, et
sierium, cui, auctore Domino, ex venerabilis fralris •- die Purificationis B. Marise, et medietatem minutsc
nostri Pclri Cluniacensis abbatis inslitufione prse- deeinise, et duas parles de tnedietaie mnjoris de-
sides, quemadmodum csetera Cluniacensis ccenobii cimse, et medietatem atrii; duas parles decimse de
inembra sub beati Pelri et nostra proleclione susci- Barhes; altare de Fontenis; decimam anguillatum
pimus, etprsesentis scfipti privilegioconimunimus; Girardl de Capy; altare de Revelon; attare de Be-
staluenles ut quascunque possessiones, qusecunque rencurt, altare de Heldincurt; ecclesiam S. Hilarii.
bona idem monaslerium in prseseniiarum juste ct In pago Ambianensi, ecclesiam Sancli Modesti ,de
canonice possidet, aul in futuruni, concessione pon- l.igny, altare de Yilerey, ecclesiam S. Marix- de
tificum, Iiberalilate regum , largilione priiicipuin, Qc Arenis, ecclesinra de Vaviller cum decima , aliare
oblalione fidelium, seu aliis justis modis, prsestante de veteri Ambiano; lertiam parteni ecclesia*de Mo-
Doinino, poterit adtpisci, finna vobis veslrisque rines; decimam inolendini de Baldus, ecclesiam de
successoribus et illibata pennaneant; in quibus YVainni, ecclesiam de Bonai cum decima. In Alre-
hsec propriis duximus eixprimenda yocabulis : Jn batensipago ecclesiam de Pas; in pago Lauduneusi
pago Parisiensi, decimara prsefali nionasterii S. medielatem villse quse dicitur Disy quain lenel Lu-
Martini, el altare, et decimam de Calloio. In subur- cas abbas de Quissiaco, etecclesia sua, reddens
bio Parisiacae urbis capellam S. Jacobi cum paro- inde prsefato monaslerio vestro xxx solidos Pari-
cbia. Prope iiionasleriura S. Martini, capellam S. aensis monetse per aiinum , juxta institutionem ve-
Nicolai. Infra urbem, unam prsebendam in ecclesia nerabiliuin fralrum noslrorum Samsonis Reiiiensis
S. Marise inalris ecclesiae ejusdem urbis, ecclesiam arcbiepiscopi et Bariholoinsei episcopi Laudunensis.
S. Dionysii, quse dieitur de Carcere, cum prsebenda Alodium de Briannia, quod tenet abbatia S. Hu-
alia prsefatse malris urbis Ecclesise.ln ecclesia S. berli de Ardanna, reddens eidem monaslerio duas
Genovefsede Monte, unam prsebendam; ecclesiam marcbas argenti per annuin. In Remensi pago, cen-
S. Marise extra castrttm Gornaii. Aliam ecclesiam siim de Poelli, ex dono Gaulcberi de Basoches. In
infra ipsum castrum, Nusiellum villam cum ecclesia D Catalaunensi ecclesiam de Wailemont, ecclesiam
el atrio, Nusiacuin vitlam cuni ecclesia el decima; de Frisivilla cum capella; ecclesiam de Virleu, ec-
ccclesiam de Campiniaco cum atrio et teftia parte clesiam de Curtis, ecclesiam de veleri Dampetro. In
decimse; Roissiacum cum ecclesia, atrio et decima; pago Suessionensi, villam S. Gemmse cum ecclesia;
ccclesiam Bercheriaruin cum atrio et decima; ec- ecclesiani de Lergny cum decima, et alrio, et servis,
clesiam Pontolii cum atrio et decima; capellam et ancillis; ecclesiam de Noa S. Martini cum alrio
de castro quod dicitur Gauda, cum'furno; capellam et decima. Iii Belvacensi pago ecclesiam S. Leonorii
Canolii, ecclesiam de Ororii cum atrio et decima; ricBellomonte, decimam de Mediana curle; aliare
in decima de Roissy ununi modium frumenti; ec- S. Audomari, ecclesiam de Cressonessart cum de-^
clesiam de Erigniaco, villam de Caslaneo cum ec- cima; ecclesiam de Wirma; ecclesiam de Frenci'
clesia et decima; altare de Fonlaneo, ecclesiam et cuin niedielate decimse; ecclesiam B. Marise de In-
atrittm, et dectmam de Escuem; ecclesiam de Doo- sula, ecclesiam de Meru cum a.lrio et lertia parie
monte, altare de Armenovilla, ecclesiara Ceverenti decimse, et decima bortorum; ecclesiam de Prate-
cum decima, et capellam de Luiriaco; Bonzcias riis, reddeniein xx solidos Parisienses per annum
cum ecclesia; Penthinum cum ecclesia; apud Le- cuin niiiiuia decima; ecclesiam Sancti Remigii de
1241 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA 1242
Noa cum decima; ecclesiam de Viila-Bernqsa, el A actionis percipiant, et apud dislrictuin judicem pni:-
quinqae partes decimse; ecclesiam de Roveredo cum inin selcrnse pacis iiivenianl. Amen , anieii, aineii.
nlrioet minuta decima, et ir.edietale niajoris; duas Daliiiu Parisiis per manum Hiigouis presbvteti
partes decimsede Geals; lerliam parlem decinre de cardinalis , leiicniis vicem domn: Widonis, sancisa
Liencurt. In pago Silvanccteusi, ecclesiam S. Nicolai, Romanse Ecclesise diaconi cardinaiis ct cancellarii,'
cum prsebenda B. matris ecclesisecivitalis; ecclesiam vi Nonas Junii, indictione deciina, Incnrnationis
deOiri cunt niiinila decininjecclesiam de Sorvillers, Dominicse anno 1147, ponlificatus vefo domni Eti-
ecclesiam de Coia cum atrio elminula decima ; iuc- gcnii lerlii papse anno (eriio.
dielaleni allaris de Bmyn; medietntem dccimse tni- CXCIV.
niitsede Foiitauis, et noiiam pnrtem majoris. In pago liullit de dedicaiione ecclesim Monlis-Marlyrum.
Senonensi, villam deFonlaniscumeccIesia et decima; (Anuo 1147. Jun. 13.)
ecclesiam de Cona, ecclesiam de Dormella. In ec- [MABILL.,Annal. Bened., VI, 701, ex autogfapho.]
clesia Beatse Marisede Stampis, unam praebendam. EUGENIUS cpiscopus, servus servofum Dei, uni-
In pngo Aurelianensi, ecclesiam de Hienvilla CUIII yersis Dei iidelibus salutem el aposiolicain benedi-
parochia de Puisat. In pago Carnotensi, Ursonvillam ciionem.
cmn ecclesia; Gouvelium ctiin ecclesia el medieiale " Oflicii noslri nos liorlatiir aiiclorilas vencrabilia
decimsc; Roetivillam ciiitt ecciesia et decima; deci- locn cum ipsis pcrsonis divino famulatui niancipatis
mam de Bcrcheriis. Apud Crisperias, ecclesiara, et diligere el foverc, et eoruin oppoftuhitnliljiis pn-
duas parles decimae; Sanctum Hilarium ctim eccle- tema solliciludine providere. Inrie est quod nos san-
sia. lu Meldensi pago, Anetum cuin ecclcsia et lertia ciimonialiuin de Monie-Mariyruni necessilatem nt-
parle decimse; Choisiacuiii cum ecclesia et decima; lendentes, j'uxtn pelitionem earum aiino ab liicar-
capellara de Meroliis, decimam de Acy; ecclesiam liatione Domini 1147, Kalendas Juriii, locuin ipsiim
S. Marlini de Crecy, cum parochia et lertia parle per prwsentinm noslram ariiviniiis, ibique, Spiriius
decimse, el capelln Sanctse Marise, el cseteris appen- sancli gralia invocata , majus altnre in honore ben-
diciis; capellam de. Marnoa , capellam de Incy. Jn lorum mnrlyrnm, videlicet Dionysii, Rtistici ct
Anglia, in pagq Exoniensi capellam S. Jacobi super Eleulherii, auclorc Doinino consecravimus. Illis
aquaui, juxia ijisam civilalem, cum airio et posses- atiien) qui tunc locuin ipstiin devolioriis et pietatis
sione Gaulteri mililis, ecclesiam de Tinciona, eccle- intuitu visilnre, vel rie cseiero in anniversaria die
siam Sanct;e Mnrisede Bemnstabla , el csetera quse ipsius consecrationis visiiaveiint; el de faciillaiibus
de prsedecessorum noslrorum sancta* memoriae Ur- sibi a Deo prsestitis eisdem sanctimonialibiis suas
Q
bani papse, Paschalis, Calixti, Innocenlii et Lucii eleemosynns largiti fuerint, seplingenios dies in-
privilegiis contineniur. Prseterea prsedecessoris no- junctse pueiiilcnlise confisi de bealoruni aposlolortim
stri bonse memorise papse Urbani yestigiis iuhse- Petri el Pauli merilis indulgemus, et eamdem in-
renles slatuimus ut iii parochialibus ecclesiis quas dulgenliam scripti nostri pagina confiiinavimus.
tenetis episcoporum eonsilio, presbyteros cotlocelis, , Data Meldis Iilibus Junii.
quibils, si idonei fuerint, episcopi curam animaruin Pendet in bulla ex una parle EUGENIUS
' PAPAIII.
coinmittant, ut hujusmodi sacerdoles de plebis qui- cxcv.' ,'''"',
dem curaepiscopis ralionem reddanl, vobis auiem pro Concordiam a Giratdo
episcopo [Lemovicensi] inter
rebns lemporalibus dehilam subjeciionem exbibeanl. monasletium Utercense el Muisinacente faclain con-
Deceriiitnus ergo ut nulli omnino hoiiiinum liceal fitmal.
prsefalum monasierium lemere perturbare, aui ej'tts (Anno 1147, Jiin. 14.)
posscssiones auferre, vel ablatas retinere, ininuero, ;[BALUZ.,Hisl. Tulel., 38S.]
seu quibuslibet vexationibus faligare; sed omnia EUGENIUS episcopus, servtis servorum Dei, dileciis
integra conservenlur eoruin, pro quorum gttberna- filiis BERNARDO abbati cselerisque inonscbis User-
lione et sustenlatione concessa sunt, usibus oinni- j) censis monasterii, saluleiu et aposlolicam benedi-
modis profulura, salva sedis aposlolicse nuctoritate ciioiiem.
el di.ec.esanoruin episcoporum cauonica juslilia. Si Quoties illud a nobis petilur quod religioni et ho-
ijua igitur in futuruni ecclesiastica ssecularisve per- riestali convenire dignoscitur, animo nos decet li-
soiia, hanc noslrse coiistiiulionis paginam sciens, benli concedere el peienlium desideriis congfiiUin
conlra eam leniere venire teuiaverit, secundo ter- impertiri suffrngium. Eapropter, riilecti in Domiuo
tiove commonita si non realum suum congrua sa- filii, venerabilis noslri Geraldi episcopi veslri pre-
lisfactionecorrexerit, poteslalis honorisque sui di- cibus inclinati, vestris jnstis petitionibus ctemenler
gnitate careat, reamque se divino juriicio existere anntiimus, atque paei et Iranquillitati veslraj in po-
de pcrpelrata intqiiilale cognoscat, et a sacratissimo sterum providcntes, concordiam quse inter vos et
corpore et sangnine Dei el Doinini Rerieinptoris Maisinaeenses monachos pcr manum ipsius episcopi
nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in exlremo pacis inluilii facia est et scripto suO firmala, ner
eiamine districtie nltioni subjaceat. Cunciis auleiii pfsesentis scripti paginnm firmainus et ratamma-
eidcin loco sua jura seivantibtis sit pax Doihini nere censemus, ttt videlicet Maismacense irionnsu.*-
noslri Jestt Chrisli, qualenus ct hic friictum honse rium Uscrceiici monasierio sicut mcmbrum capit
 ^43 EUGENH III PAPJE I2U
jure perpetiib subjeciuiri »il".Obennte aiileni Mai- t. i CXCVI.
sniacensis inonnstcrii abbale, monachi ejusderii mo-
nasterii libere. eligant de eodeiri monastefio ido- Priviteqium pro monatterio Sancti Heribeili Tui-
tiensi.
nenm personnm coiisilio et volunlate ahbaiisi Usef-
cencis.ita tarnen tit vel ante eleclionem professiis sit (Ariho 1147, Jtin. 17.) .
monaslerio Userceiisi, vel si ante prOfesshs non est,
electione facla priusquam sedeiri abhatis asceridat, [LACOHBLET, Urfcund.,, 1,244.]
professionem Usercensi itionaslerio faciat. Si Vero EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
in iiionasterio Maismacensi, idonea persona qtise in ctis filiis GERLACO abbati monasterii Sancli Heri-
abbateni eligenda sit iiiventa iion fiierit, riionachi berti iii Tuitio, ejnsque fralribus lam prsesentibus
Maisiiiacenses de inqnaslerio Usercerisi idoneain per- quaiii futuris regularem vitarii professis, in per-
sonam consilio et. voluntaie abbatis Usercerisis in peluum.
nbhatem eligant et assumant. Si quisautein contra Quoniam sine vero cnltu religionis, nec cliaritatis
hujiis noslrse coiifirmationis pagiriarii sciens, lemere potest consistere, nec Deo gratum exbiberi servi-
vejsire lentayeril, iiidtgiialionem omnipoieiitis Dei tiiirii, expedit aposiolicse auctorilati religiosas per-
"' soiias
e.tIjcalorum apostoloruin ejusPetfi el Pauli inctifrat. diligere, ct earum quieti, auxilianle Deo, sa-
Daiuni; Meldis, xvin Jialend. Jiilii. lnbriler providerc. Eapropter, dilecli in Doniiiio (itii,
vestris justis poslulationibus clementer annuimus,
,Ego Petrutj.dlivinq misericqtdidperjrniitenie^Bilu- et prselnitim monasterlum, in quo divirio mancipall
ricensis Ecctesiw qrchiepisc.opus, cpmmehddri vbtb estis obseqtiio, stil) B. Petri et;rioslfa;protectione
inemoriw fidelium tqm prwseniium qudth fuiurorum siiscipiinus el praesentis scripti privilegio conimu-
quod ex prmceplo domini Eugenii papmfierhdrdum niniiis; slnluenles ut quasCunquepossessiories,quse-
Usercentemabbalemel tingonem mbndchum Mdisma- ciinque bona iileiii monaslerium in prsesentiarum
censem ante notlram prwiehliam ad definiendbm jiisie et canonice possidet, aiit in futururii conccs-
coHlrovertiam.quw intir eos diu agitata fuerqt Ae sione ponlificuni, largiiione regum vel principum,
eecletia Maitmacensi. Itaqtte cum dnle hot uiruque oblntione fideliiim, seu aliis juslis nvodis, Deo pfo-
pats die consliluto convenisset,abbas Utercensis ie- pitio, polerit adipisci, firriia vobis veslrisqtie siicces-
petit invettituram Maismacensit eccletimasserens ec- soribiis et illibata pennnneant; in quibus lisec pro-
clesiam illam diu el inpace a ptcedecestoribusv tuit priis diixiniiis exprimenda vocabulis: Castrum ip-
inprioratu ftiitse potsessam, ita quod per ptmdecet- Q suni Tuiliense cuni ecctesia S. Urb.ini et decimis et
sqret tuot Uteicenset abbaies consiiluebantur in ec- omiiibtis appeiidiciis el iiiimiiiiilalibus snis. In Re-
clesia itla priqres ei cwteri officiates monaclti et fra- mago decimam ngroriim et vinearum, ecclesiam et
tribut Usercensibus a priore Maismacensi qnnualis curtein CIIIIIdecima in Windense. In Ycne ecclesiam
refeclio reddebalur, el mqnachi qitiapudMaisma- cuin curte et decima. ln Dislernicb ecclesiam cum
eum suscipiebanl habitum ducebantur ad Usercentem decinia. lu Ziidendorp ecclesiam el curtem cunide-
tbbalem et.ibi accipiebant benedictionem,el faciebanl cimii. Iii VVadentieiriciirteui. In Aiitwirle el E**irlo
profettionem iuper altiire Utercente juxla consueiu- eccleslara et cufiera. ln YVesthotiecurieiri cum ca-
dinem monachorum. Hoc cum negatet pars adversa, pella. ln Iloumere ciiriein ciini capella. lu lieihie
abbas Usercensis produxil lettet, qui, a nqbisdiligen- cuitein ciim capella. ln Laiigela ciirtem. Iri BolU*
ter examinati el tigillatim inquisili, prolulerunl teiti- curtCin. In Mursa curteni ciini capella. Jn Merebeiii
monia tibi convenientiq de possessione Maismacensis curiein. In Eliirige ciirteni. ln Veliepe ciiriem; In
ecclesiw secundum ea qtue diclq.fuerantdbUsercen.se Rinwich curiem. In Wic el Wcflinge et Odnigeju-
abbaie. Cemmunicqtq ergo.fratxum nostrorvm.cqnsL sliliain regalein. In Seitehe ecclesiam Cura decilria.
liq,tutixpiitte$!ium:jurammtis,.adjudicavw In Gladbecb ecclesiam et curtcni. Iii Werinere cur-
censi monasterio inveslituram, salvo proprietatis '}uTe, D E leirj. InHairieke ecclesiairi et curiem. ln Elipe cur-
et, reveslivimus JJsercensem abbqt.emde Maisniacensi teiri.Jri Rodhe curiem ciim capetla: In Ilerin^e ec-
ecclesia et..-.ejifs perlinenliis cmnibut. Prmcipinius clesinm et ciiiiem. In Peleclien ciirtem cuni cnpella.
eliam ut ipse Hugo et .cwtertmonachi Maismacenses ln Ardeui (uriem. In Qiiineui ciirtem. tn Wiesche
Usercensi abbati obedienles exislanl. Hoc aulem ut curlem cuni cccle-ia. lu Noiia cilrtcin cum ecclesia.
memoritet leneatur, prwsehti scripto commendanduin lii Bilba cuiieni. In 'Wediiereugbiitisen curtein. ln
est el sigilli nottri impresiione firmatum. Walda ecclesiam et curlem. In Leichlirigen eccle-
Aclum apud Vodolium, pidentibut' clericit noslris siam et curtem, castrura Burgele cum curte et ec-
Emenone decano,,magistro Umberto, Slephano priore clesia. In Hozzela curtem cum capella. In Hemlee
de Salit, Rainatdo ptiqre.de Malavalle, Joanne cu- duosmansos et dimidium. In OEstbeim mansom. In
pellano nostto, Absaton cancellario nostro, aniio In- Ralhehe vineas. In Bulsen vineas; in Mulne vineas
carnationis Dominicm1146, tndie/. ym, ponlificatus et agros et navigium in Rbeno. ln Heistre vineas^t
verq domni Eugenii papw llj anno IJ, Ludovico agrqs. In Rodhe ecclesiam cum decima. In Uun.t
rege Vrancorum regnanle. ccclesiam. In Boine ecclesiaro. In Burge ecclesiam
cum decima.In Birline-ccclesiaiii cumdecima.ln Al-
 1213 EPISTOLaE.ET PRIVILEGIA. 1246
feltelbecbe ecclesiain cuin decinia. In Derne eccle- A ficum, liberalilale regnm, largilione prrncipuin, ob-
siam; in Daticn ecclesiaui. In Hirchlielle ecelesiam. laiione fidelium, seu atiis justis iriodis, pfiestaiiie
In Buron ecclesiam. In Waldorp ecclesiam. In Waf- Domino, poierilis adipisci, firma vobis vestrisque
tensclieid ecclesiam.In Hirspe ecclesiam. ln BIUIIOH successoribus et illibata permaneant.
ecciesiam. In Heltnon ecclestam, In Winingen ec- - In
qtiibus hsee propriis duximus exprimerida vo-
clesiam. , ... cabulis : altare de Gresvitler, el de Bresviller cum
Deccrnimus ergo ut nulli omnino hpniinum Jiceat appendiciis suis; capellam de Hamelet" ctim appen-
prsefaiunt moiiasicriuir. tetnere perttirbare, aut ejus diciis suis; molendinum de Bellis Aisis cutn appen-
possessiomes auferre, vel ablatas retinere, minuere, diciis suis, el molituram ejusdem a cruce Forensi
seu aliquibus vexalionibiis faligare, sed omnia inle- tisque foras Britannum; totam Alaniam cum appen-
gra canserveiiiur eo,rum, pro quoruni gubernalione diciis suis; ab omni exactione sseculariuin liheram;
et siislentatione concessa suul, lisibus omnimodis exceptis molcndinis, et redecimatione dominicorum
profutura, salva sedis apostolicse aucloritate et agrorum, et feodis, qiise lamen feodi sub justiiia et
dioecesauoi-umepiscoporum canonica juslilia.Siqua districto prsedictse Ecclesise erunt redacta; Helriin-
igilur in futuruin ecclesiastica saecularisve persona, court cum appendiciis suis et trarisitiim Halse flumi-
banc nostrse consiilutionis paginam sciens, conlra " nis. Septilturam qubqtie ipsiitstoci liberam 'esse
eam temere venire lentaveril, secundo 'lertioye coricedimus, ut eoririn qiii se illic sepeliri delibefa-
cominonila, si non salisfactioiie congrua emenria- vcrint, devotioni et exlfetnse voluiitalij riisi forle
verit, polesiatis honorisqiie stii dignilate careal, excoriimunicali sint, vel irilerdicti, nultiis obsistat,
'
reamqiie.se divino judicio exislere de perpelrata , salva tamen juslilia mntricis Ecclesife. ' ' '
iniquilate cognoscat, el a sacratissimo corporeet : Obemiie vefo te uuncejusdeni loci ahhate, v'el
sanguine Dei et Doinini nostri Redemptoris Jesu luoriiin quolibet successorttm, ijulliis qualibet sub-
Cbristi aliena fial, atque in exiienio exaniiue riistvi- replionis astutia, vel violenlia prsepdriiiitif," nisi
clse ultioni subjaceai. Cunctis auieni eideni Ioco qiiem fratres coriimtiiii consensu, aut' pars consiiii
justa servanlibus, sii pax Domini noslri Jesu Cbri- ^anibris secinidum Del liriiofem et' " beatt Behedicti
-
sli, qitatenus et bic fructum borise aciionis perci- Regulam providerinl eligeridum.
piant, et apud districturii judicein. prseniia seternse Decernimus ergo ut nulJi homiiiiim liceat-prsefa-
pacis inveniant. Amen. lum monasterium temere perturbare, aiitejus pO^-
Datimi Meldis per nianuni Guidonis. sanctse Ro- scssiones auferre, vel ablalas retinere, minuere, seu
nianse Ecclesisecardinaliset cancellarii.xvKal. Jutii, quibuslibet vexalionibus faiigare.sedbirinia integra
indiciionc x, Incarnationis Dominicse anno 1147, cojiservenltir eocum, proi quoriim gubefriatione et
pqnlifiealus auiem domni Ettgenii III. pnpse aiiiioui. sustenlatione concessa suni, usibus omnimodis pro-
' CXCViT ' ' futura; salva sodis apostolicse aucloritate et riioe-
; cesani episcopi justilia. ' ^ :
Privileaium pro monaslerio S. Qutntmi Montemi. Si qua igitur in fulurum ecclesiastica sseciita-
risve persona, hanc nostrse conslilutionis paginam
(Atino 1147, Jun. 19.) "'".. sciens, contra eam lemere venire lentaverit, secundo
lertiove commonila, si nori realum suum congrua
[GUIBERII Opp., p. 619.,]
' satisfaclione correxerit, potestalis honorisque sui
ECCENIUS episcopus, servus servoriim Dei, HUGONI dignitate careat, reamque se divino judicio exislere
abbati monasterii Sancti Quintini de Monte, qiiod de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacraiissinio
in pago Yermandensi sitnm est, cj'nsque fratrihns corpore ac snnguine Dei el Domini Redemptoris no-
lam prsesentibus quam futuris, regiilarem Vitani prb- siri Jesu Chrisii alicna fiat, aique in exireino ex-
fessis, in perpetuum. amine districtse ultione suhjaceat, .
Apostolicse moderarainis clenientise cnnvenit reli- j) Ctinclis autem eidem loco j'ura sua servavitibus
giosos diligiere, el eorum loca pia protectione mu- sit pax Domiui nostri Jesu Cbristi, quatenus et liic
nire; dignum namque et honesiaii conveniens esse fruciuni bonse actionis percipiant et apud districtiun
cognoscinir, Ul qui ad Ecclesiarum regimen assum- judicem prsemia selernse pacis inveniaut. Anien. <
pti sunnis, eas et a pravorurii hominum nequiiia Ego Etigeiiius Catholicse Ecclesise episcopus.,
lueainur, et apostolicse sedis patrocinio foveamiis. . Ego Tbeqdewinus. Sv Rulinse episcopus, ;
Eapropler, dilectt in Doinino filii, prsedecessofis .. Ego Albericus Ostiensis episcopus. .
nostri felicis memorise Paschalis jiapse vesiigiis iri- Egolmarus Tusculanus .epj-scopus. , r
hserentes, vestris justis poslulationibus clemenler Ego Guido presbyter cafdinalis tit,, S.Grisogoni,
aiiiiuimijs, et prsefalum nionaslerium in ,quo divino Ego llymbolduspresbyt. cardinal.Jiit. SS. Jonnnis
mancipali estis obsequio, subR. Petri et nostrapro- ei.Pauli. <. ;,.<:.
tectione suscipimns, et prsesentis scripti piivilegio , Ego Gillibertus indigiius sacerdos lit. S. Marci ,.
communiiiius; staluenles nt qiiascunque possessio- Ego Hugo presbyter tit. in Lucina. .< ;
nes, qusecunque boiia in prsesenliarum jusle et ca- Ego Odo diaconus cardinalis §. Georgii.:
nonicepossidciis, autiii fulurum concessionc pqnii- Ego Cregorius diac:onu,scai-diiialis.S-.AiiRQli.;
4217 EUGENll III PAPj; m$
Ego Guido dinc. card S. Marisejn Porticu. A (extrcnisBvoluntati, Uisi fortc excommuiiicati vel in-
; Ego Hyacinlhus diac. card. S. Marise in Cosme- terriicti t sinl, nullits obsistal. (Salvo iamen jure ma-
din. , -..,-•. . ' triiit
t Eccleiim.) Hoc qnoque prsesente capitulo sub-
Datum Meldis per tnanum Guidonis sanclse Ro- jungimus, j lit ipsum mQiiasteriiim et abbates ejtis,
nianse Ecclesise riiac. cardinal. et cancell. xiii Kal. 'i vel monacbi, ab omtii snscularis servilii sint infesia
Julii, indict. x, Incarnationis Dominicse anno 1147, lione I securi, omiiique gravamine nmndame oppres
pontilicatus vero D. Eugenii III papa? anno m. sionis
( remoli, in sanclae religionis observalione se-
CXCVIH. <
duli alque quieli; riiilli alii, nisi Romanse el aposto-
licse sedi, cujus juris est, aliqua teneanlur occasione
Butla ad Ivonem abbatem et monacnos Rbthonentet
'subjecii. Ad indicium aulem quod cceriobiiimeorum
pro cbhfitmdtibne eorum privilegiorum.
Jun. juris sit beati Petri ei sanclse Romanse Ecctesise,
(Aniio 4447, 2*.) ?
singulis annis tres aurcos noslro Laieranensi pala-
[MARTE.N. Thesaur, Anecdot., I, 403, ex ms, S. Mi- tio , persolvelis.
chaelis in periciilo maris.]
Decernimus orgo ut nnlli omnino hominum liceal
EBGSNIIISepiscopus, servus servorttm T>ei, riile- prsefalum monaslerium leiiiere perturbare, aut ejus
ctis filiis IVONIabbati Kotlionftiisis monaslerii ejus- B possessiones auferre, vel ablatas retiliere, minuere,
que frniribus tarii prsesentibus quani futuris, regu- se;i aliquibus vexationibus fatigare, sed omitia in-
larem vilnm professis, in perpetuum.
tegra eoiiserveiilnreoriun, pro quortim guhernaliono
Desidei-iiimquod ad religionis propositura et aui- concessa stinl, usibus omnimodis profutura, salva
riiarum salulem perlinere monstralur, auclore Deo, sedis apostolicse atictorilate. Si qiia igiiur in fulu-
csl sine dilalione complendum. Eapropler, dilecti rum ecclesiastica ssecularisve persona, banc nostrse
in Dominq filii, veslris justis postulatiottibiis cle- constituiionis paginatn sciens, contra eam lemere
inenler annuimus, et prsefalum Rolhoneiise mona- venire ientaverit, secundo lerliove coniinonita, si
slerium quod sancise Romanse Ecclesisejuris existit, rion satisfactione
congrua einendaverit, potestaiis
prsedecessoris nostri felicis memoiiaiGregoriiVllpa- lionorisque sui digiiilale cnreat, renmque se divino
psevesligiis inhserenies, subbeati Petri et noslrapro- existere de perpetrala iniquilale cognoscal,
et 1 judicio
lectione suscipimus pra:sentis scripti privilegio et a sacralissimo corpore ac sanguine Dei et Domini
communimus, statuenles ut quascunque possessio- noslri Jesn Chrisli alieria fiat, atque in
Redeniptoris
nes, quscctinque bona idem nionas:erium in prsesen- cxtremo examine districtsc ultioni subjaceat. Cunctis
liarum juste et canonice possidet, aul in ftituritm' „ nutem eidem loco scrvnntibus sit pax Doinini
(* jtista
concessione ponlificum, Iargiiione, regum vel prin-' nostri Jesti Cbristi,
quatenus et hic ffuclum boiise
cipum, oblalione lirieriuin, seu aliis justis modis, Deo' aciionis percipiaiit, et apud districluin judicem prsc-
propitiq poterit adipisci, firma vobis vestrisque' niia selernse pacis inveuiant. Amen, amen, amen.
successoribiis et illibatn permaneanl. Obeunte vero1
Ego Eugenius Catiiolicse Ecciesise episcopus sub-
le, piinc ejusdem loci abbate, vel luorum quolibet1 scripsi.
successorum, nullus ibi qttalibel siibieptioiiis aslu- Tlieodewinus S. Rufinaeepiscopus subscripsi.
Ego
tia seu violentia prseponatur, nisi quem fratres1 Albericus Osliensis episcopus subscripsi.
Ego
communi coiiseiisii vel fratrum pars consilii sanio-
ris secundum Dei timorcm el beali Benedicti Regu- Ego Imarus Tusculanus episcopus subscripsi.
Ego Guido presbyter cardinalis lituli S. Chryso-
lam de eadera. congregatione providerint eligCn-
subscripsi.
ilum. Quod si talis qui btiic regimini congrtial, inlerr goni Gislebertus,
Ego indignus sacerdos lil. S. Martini
vos invemri non poteril, cum consilio Romani pon-
subscripsi.
tiflcis aliunde sibi patrem ei magislrurii expelani.'• diaconus cardinalis S. Angeli sub-
Ego Gregorius
Pof ro in ecclesiis quas tenetis, slaluiittus ut presby-"
scripsi.
leros eligatis, et episcopis prseseiiletis. Quod si ''^ I Jaciiilhus diaconus cardinalis S. Marisein
,Ego
itlonei fuerint, episcopi curam animarum commit- *" Cosmedin subscripsi.
taut, ul hujusmodi sacerdotes de plehis quideni curaf: Datiim Meldis per manuin Giiidonis S. Roman;*.
eis respomleani, vobis autem pro rebus lemporali- '" Ecclesisediaconi cardinalis el cancellarii, vm Kalen-
bus debilam subjectionem exhibeant. Chrisma, * das Jul'ii, indiclione x, Incarnationis Domjiiicseaimo
olenm snnctum, in consecrationesnltnrium, sive ba- !" 1247, vero doinni Eugenii 111papa*anno
'1- • ; pontificatus
•'•.••'•
silicarum, ct ordinaliones moiincborum seu cleri- tertio.
coriim qui ad sacros fuerinl ordines promovendi, a CXCIX.
dioecesanis accipietis episcopis', siquidem gratiam m
•atque coinmunionem apostoliCse sedis habueriiit, et Ad Stephanum regem Angtorum—Vt Robertum Lon-
si ea gralis et sine pravilale voluerint exhibere.:: dinensem epiicopum ingratiam tuam reeipiat.
nlioquin licent vobis a quibus malueritis calholicis ;is
(Ann6li47, Jiin. 26.)
episcopis eadem sacramenta suscipefu. Sepulturam ™
[MANSI,CO*I*H., XXI, 648.]
quoque i|isins loci liberarii esse concedrmus, «t eo-
devotioni ct
et EDGENIUS cplscopus, sefvus Servorum Dei, dilecto
rmn qui se iltjc scpclifi delibcraverint,
 1219 EPISTQLJE ET PR.YILEGIA. «250.
in Chtisto fitio STEPHANO illusln regi Anglorum, sa- A . .:'.'; .CCI., ,
liiteni ct apostolicam benedictionem. Ad Theobaldum Lantnnriensem arcliiepiscopum.— De
Ad hoc superna providentia in Ecclesia pontifices conlrovertia inter Canluarientem archiepitcqpum
el Bernardnm epitcopnm S. Davidit de jure me-
ordiuavit, ut Christianus popubts aheis pasciin viise tropolitico. Utrumque jubet ('B. Lucw fettivitaie
reciperet, et lam principes sseculares, qiiam irife- proximi sequentis attni > ad tese venire.
rioris conditionis homines, ipsis ponlificihns, tari-
(Anno 1147, Juii. 29.)
qiiani Christi vicariis, reVerentiam exhibereril. Ve-
nerabilis siquidem ffater nosler Roberios London. [MANSI,Concil. XXI, 628.]
EUGENIUS episcopus, scrvtis servoriuii Dei, vene-
episcbpus, tanqtinin vir snpiens et honestus, etre- *
ligionis amntor, a nobiliiuie luabenigne traciahdus rabili ftairi THEOBALDO, Canluariensi arcbiepiscopo,
est, cl pro collatn a Deo prudenlia propensius lio- salulem et apostolicam benedictjonem.
noranilus. Quia ergo, sicutin verilate comperimus, Venerabilis fraler noster Bernardus, episcoptis
cum animse SUSB salttte, ac sui ordinis pericuto, fidc- Sancii David, ad nostram praesentiam veniens, Ec-
Jitate quse ab eo requiritur, aslringi non potest: vo- clesiam Sancti David olim mptropolim fuisse asse-
lumus, et ex paterrio tibi affectu consulimus, quate- D riiitvoce viva, et eamriem riignitalem sibi a nobis
nus prsedictum fratrcm noslrum snper hoc iuillate- resiitui postulavil. Cum autein . circa petitionein
nus inquieles, imo pro beati Pelri et 'nostra reve- islam invigil.tns diu in curia nostra conimoralus
rentia, eum in amorem et graliam liiain recipias, essel, lu, fraler archiepiscope, tandem, ep praesenle,
Cum autem illud juramentum prseslare non possit, ex adverso constirgens, in prsesenlia noslra adver-
suflicial discretioni luse, ut siihplici et veraci verbo stts eura querelam dejiosuisli, quod debitam, tan-
promiilat, quod Isesionem libi vel terrie tuse non in. quam primo met-ropolitano, oberiieniiam sttl.trnxis-
feraL Yale. sel, libique inobediens el rebellis existeret, cuin a
Datum Meldis, vu Ka!. Julii. prsedecessore tuo, tanquam a metropolilano primo
consecratiis essel, et viva voce et scripto Cnnlua-
GC. riensi Eccleslse professiouem fecisset el in miiliis
Ad Malhildem Anglorum reginam, Ul virum tuum ad postea, tanquam alii suffraganei libi obedisset, et
dilectionem prmfali epitcopi hortetur. astitisset. Ille vero coiisecraiionem ncgare non po-
tuit : sed professioneni se fecisse, et obedienliam
(Anno 1147, Jun. 26.) exhibuisse omnino negavit; quod tu audiens, duos
[MANSI, Concil., XXI, 649.] ,r teStes in medium prqdtixisti, teslimonium perbiben-
tes quod ipse, illis videnlibus et audlentibus, post
ECCENIUS, etc.
Salomone alleslante, didicimus quod mttlier sa- consecraiionem snam, et viva voce el scripio, Cnn-
tuariensi Ecclesise professionein fecisset. Nos igiiur,
piens sedificat ilomum; insipiens auiem, cousiru-
clam destruet manibus. Gaudemus pro te, et rievo- andilis utriusque partis raiionibus, et diligentius
el testibus luis sludiose examinatis, coni-
tiqnis sludium in Domino collaudamus : quoni.ini inquisitis,
sicut religiosornm relalione accepimus, titnorem niunicnlo fratrum uostrortim consilio, jiiramentn
eoriini recepimus, et ut ipseepiscopuslibi, lanqiiaiu
Dei| rse oculis habens, operibus pielatis iniendis, et
personas ecclesiasticas et diligis et lion.oras. Ul ergo primo ntetropolitano, ohedienliam et reyerentiain
de boftq in melius,inspiranteDomino,proficere va- exhibeat, jiistilia dictante, prsecepimus. Unde, quo-
iiiam sinsulis Ecclesiis el ecclesiasticis persouis
leas, nobilitalem luam in Domino rogamus, et ro-
suam digniiatem etjusliiiam volumus conservare,
gando monemus et exhortainur iri Doinino, quale-
nus bonis initiis exitus meliores injungas, et vene- beati Liicse festivitate proximi sequentis anni, tibi
rabilem fratrem nostrum Roberlum London. epi- et ipsi riiein prselixiums, ullunc, prsesenlibus par-
de dignitale Ecclesi;e Sancii David, et Jiber-
scopum, pro illius reverenlia, qui cum olim dives D , libus,
tate Sua' rei verilalem cognoscamus, et quodJuslul<•
esset, pro nobis pauper fieri voluit, attenlius diligas
et honores. Apud virum tuum, et dilectum filiura fiieril, auctore Doraino, exinde slntuamus.
nostrura Stephanum, insignem regem Anglorum Datuin Meldis, terlio Kalendas Julii.
eflicere studeas, ut monitis, hortatu, el consilio CGII. ,
in
luo, ipsum benignitatem et dilectionem suam su-
Fragmenlum privilegii pro monaiterio S. Marlini
scipiat, et pro beati Petri et nostra reverentia pro- de Campis.
pensius habeat cominendaium. El quia, sicul veri-
tate lesle atlendimus, eum sioe salulis et sui ordinis (Anno 1147, Jul.2.)
periculo, prsefalo filio nostro astrjngi non pcsse; [Biblioth. Ctuniae., 603.]
Totumus et paterno sibi et tibi affeclu consulimus,
ntvobis sufliciat, veraci et simplici verbo promis- Eapropter, dilecte in Domino fili Odo prior, luis
sionein ab eo suscipere, quod lscsionem vel detri- juslis pelitionibiis annuentes, Beati Martini mona-
mentum ei, vel lerrse suse non inferal. sieriuin, cui, auctore Qomino, ex venerabilis frntris
Datum Meldis, vi Kal. Julii. nostri Petri Cluniacensis abbalis insliliilione prse-
 im ;:•': i.EBGENHIII.PAPiE 1252
skles, qtiemadmodum caetera Cluniacensis ca-iiobiij-A spectare cognoveris, consilium ei atmlium praebeas.
membra, sub beati Petri et nostra• proieclione Et quoniam de lua plnrimum diltclione con/idimus,
suscipirhits/et pncscntis ' scriptr privilegio commu- et regis consilium in lua maiimum prudentia et
uinnis, etc. ,' ^lispositione consistere novimus , sollicitudini ttiae
Daltim Parisius per manuni Hugonis presbyleri inandamus , quaieuus regem adbortari, moneie
<ardinalis tenentis vicem domni Guidonis S. R, E. modis omnibus studeas, ut ad lionorem et exalta-
cardinalis el cancellarii, vi Non. Jtilii, indict. x, lionem malris suaj, sanctse Romana? Ecclcsiae
lncarn. Doininieae anno 1147-," pbhiificaliis vero intendat, et Consiaiuinopolilanensem Ecclesiam ci
doiniii Eugenii papaelll anno m. tinire, sicul olim fuissccognoscilur, juxla potenliam
•'-"-' '- - - :
cciw. a.Deo sibi concessam iideliter elaborei. Quod si tuo
\<l ..pre»l/yi.erju.eecieiiurumBaimemis monasierii. — annuenle studio ad affecluro, Domino auxiliante,
HslaXUi:interdk'inm qno eccie$ias\ adtialttidme perveneril, personse tuse dilectionem et gratiam
tnoniisteriunipertinenlesjusleinidlaveral. . apostolicae sedis augebit, et Ecclesiae luae honoris
'>' " "
(AnnoIU?; JulH4^^ iiicreiiienlum praeslabit. .
[D. BODCHDET, Recueil,X\, U5.] Balum Altissiodori Idtbus Julii.
EBteENi&s episcopus, servtis servoruin Deii dile- ;B ;? ;;;:'. v; .'ccv.; ,,' ;
"ctisflliis presbyttJris el aliis clerieis eeclesiarirm ad . Prwlegium pro eccletia S. Snlvatorh Cwsarau-
'
BaTtriehseihoiiaslerhmi pertineiilium, in B. Petri et tjuslnna.
itostra obcdiemia persisientibus, salutem et aposto- (Aiiiio iU7, Jnl. 16)
licam benedlciioiiem. [AttftUEGO, Catedra episcopal de Zaragoza, 669.]
Siciit in cnipa manentibns pcetrapro dclicli qira» - EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
litaifl jtisle iniponitiir, ita rcsipiscentibus pieiaiis rabili fratri BERNARDO, Ciesaraiigiistano episcopo,
jamia intseficorditer apcrilur. Iiiterdiclum ilaque, cjtisque successoribus canonice subsiiiuer.dis , in
qtiodin eecteaiis in quibus Domitto deservitis, pro perpeluutn.
«o quod dilectus filiiis nosler magister Osbertus in In eminenti sedis apostolicae specula, disponenle
toiiiemptuhi Dei et Ecclesiae graviter offensus egt^ Domino, constiluti, exinjuncio nobis officio fralres
de rigore jiislilia! posittiin 1'nerat, de consiieta sedis nostros episcopos* deiiemus diligere , et ecctesiis
:>poslolie«eclemeulia relaxaifms. : Nunc vero, qriia sibi a Deo commissis suatn justitiam conservare.
praefaWm nionasleriunt cuni omnibus.ad se perti- . Eapropler, vehcrabtlis'frater in Christo, Bernnrde
ncntibus dilecto fllio. nostro Pelro abbati, et per -- episcope , luis jtislis postulationibus clemcnter
cum tnonastcrio CUiniaccnsi, COIKessimus,per prae- anniiimus, el Sancti Salvatoris Caesaraugustanam
seiilia vobis scripta mainlaniusalque : praecipimus ecclesiam , cui Deo auctore prxesse dignosceris,
-quaienus ei el nobis in ipso reverenter et buniiliier "stibB. Petri et nostra proteclione suscipimus, et
poreaijs. ' .- N.L. .,- <.:<-.'>"'.-":/. , praeseiitisscripii privilegio communimus; statuente.s,
•batiini Altissiodorij xtxKal. Aitg. :: i ut quascuiique possessiones , qiiaecimque boria ,
<-'• • '.-: :•;'C'-(XN:.:- '•:'.•[ .•:--. ?-. fraier episcbpe, in praisijijiiarum juste et canontce
anl in futurum concessione poniificiiin,
Heitirico Alffravitnti episcopo liiandat, ut ilonraduiti possides ,
' Romdnorum regem , ixhbrtetKr ud intendendum largitione regiuii, velprincipiim, oblatione ftdeliiim,
- MiioiuConstaniinopoliianw Eccieiue cum Rpnuiw. seu aliis justis modis, Deo propilio, poteris adipisci,
-,:-.- .,, (ArinolU7,Jiil..i5.) firma tibi, luisque successoribus, et per voseidem
jUoczEtt, Cod- dipl. tlomv,, 1, 257.] 'Ecciesiaj ,-et illibaia permaneant; in quibus baec
EUGEMUS episcopus, servus servortim Dei, vene- propriis duximus eiprimenda vocabulis :Terobam
caltili fralri HEHBICOMoraviensi episcopo, salutem cum caslris el villis suis, Arandam, Siarcum, Arari-
et aposlolicam benediclioncm. dagama cum villis el castellis qux in eorum rivo
Sicut ma iiovit Iraternitas, pvo charissimis filiis 0] coulLnenlur, Riclam , Capannas, Epilam, Kolam,
nosiiis Courado Roinanorutn,- Ludovico Francorum Oreiam, Tiirbenaro, Alagonem cuih omnibus villis
illustrissimis regibus, cxercilibus quoque, quicnm et castellis quse in rivo Exaloiiis conlinenlur, Con-
ois smit , paterno affeclu sollieiti, venerabiles fra- crohv, Agancioneiit, Burolam, Alberil, Magalonem,
tres , Theodewinum SaiVclseRuflnae episcbpum et Frascaiium, HaMeii,Curtes, Novellas, ctim vilHs, et
Gtiidoiiein presbyterum cardiiialeiri Sancti Cliryso- caslellis, qua>versiis Caesaraiigustam in rivo Burgiae
goni.prudenles siquidem ei boneslosviros, delalere cotltinenlur; Gallur cuin villis et caslellis quaesunt
nostro dirigimus, qui eos in conoordia el dileclione usque «d castruih qiwd dicitur Alagona, Gorreyam
eusiodiant, et lam in sj)irilualibus quam in tempo- Saficcm, Alcoleiam, Deuslibol,' Alfaxarin, Pinam,
ralibus, Doinino auctore, saltiti eoruin provideanl. Villellam, Mlcbinentiani, *um villis, et castellis quaj
Quocirca fiaierniiatem luam rogamus; et rogando versus Gaesaraugustatti contiiieniur, Beldiil, Orsa,
ihandaiiius, qiiaienus eds tanquam de sifiu matris Sastago. Sancinms etiam ul cx parte Sarracehorum
iufle Romaiia! Ecclesiic niissos -prp Iwatt Pe.tri, et uuiversi fines ipsius episcopatus, sicul aniiguitus,
ejhsdeih ecclesiae revereiitta. diligas ei lionores, eis- legitime fuisse noscuntur, libi tuisque successoribus
qiiB'ih liis qnac ad liohorenr Dei el "EbcMslossuai quieti deinceps el integri coiiserveniur. Lilterjales
 1253 EPlSTOLiE £T PIUVILEGIA. 1254
quoque et immunilales ab illustri rcge Aldephonsoi A Curlamaltru, de Liliunwilar, do fonte Alnulphi, de
eidem ecclesiae pia devolione concessas, et scriplo» Miiteresheim, de Dornoso, de Ytzvelden, de flalde-
suo lirmatas, per praesentis scripli paginam conlir- statt, ,de Sennbeim, deMosacum pmnibuseariiin
mamus, et e.-imdemecclesiam ab omni jugo saecularii appendiciis. Sane labprum veslrorum, <|uos propriis
el dominatione liberara esse censemus.T . manibus aut sumplibiis colitis, sive <leiiiilriuientis
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceatt, vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas
praefatam":ecclesiam temere perturbare, aut ejiisi exigereprasumat ,'..•„ • .
possessiones auferre, vel ablaias retinere, minuere,, Decernimus ergo ut nulli omnino homiiiuni liceal
aul aliquibus vexationibus fatig.ire, sed omniain- praefalum loctim leniere perlurbare , aut ejus pos-
tegra conserventur, vestris, et aiiorum prcquortinj i sessiones auferre , vel ablatas retinere, minuere,
gtibernatione et sustentatione concessa sunt usibus; auialiqiiibusvexalioiiibus fatigare,sed oninia iniegra
omnimodis profutura, salva sedis aposiolicae anclo- conserventur. eoiiun, pro quoriim gubernalione et
ritate. Si tjua igitur in fntuium ecclesiastica saecu- sustentatione concessa sunt, usibus onininiodis
larisve persona, hanc nostra? constituliouis pagiriatni profutti.ra , salVa sedis- aposlolicae auctoiitate et
'
sciens, contraeam temere veniretenlaverit.secundo i dicecesani episcopi canonica juslitia. Siqua igitur
tertiove commonita , si nori satisfaciione congrua : B " in fuiurum ecclesiasiica. saecularisye persona, lianc
emendaverit, poleslaiis honorisqiie sni dighitale nostrae consiiiutioni.s paginani scicns, contia eam
careat, reamque se divino judtcio existere de per- teniere venire leiitaverit, secundo lerliove «omnio
petraia iriiquitale cognosc.it, et a sacraiissiihoi nila, si iton satisfactione congrua emendaveril,
corpbfe*ac sanguine Dei et Domiui Redemplorisi potesta tis honorisque stii dignitaie careat, reamqiie
nostri Jesu Chrisli aliena fiat , atqoc in exlremb, se divino judicip exislere de perpetrala iniquitate
examine dislriclae ultioni subjaceat. cognoscat, el a sacratissimo corpore et sangnine
Cunctis autem eidem loco jnsta servantibiis, sit, Dei ac Domini Redeuipiors Jiostri JesuChristi .diena
pax Domitii nosiri Jesu Cliristi , qtiatenns ei hic: liat, alque in exiieiiio ex:'niine,districtae ultioiii
fruclumbona: actionis percipiant, etapud" dfslrictum subjaceal.,Gunclis.auieiii«id:ein.',lo.cq,jnslit.servan-
judicem praemia seteriiae paicis invenianl. Amen, libus sil p.ax Dotnini noslri Jesu Cbristi, qnaieims
amen, auien. , et liic fructum bonse actionis peicipiant ei apud
Ego Eugenius Catliolica- Ecclesia? episc. districluin jmJicem prauinia aelernaBpacis inveniaiil.
Ego Aibericus Ostiensis episc, etc. Ainen, amen. '•.- , .,
Datum Anlissiodori per uianiiin Guidonis Sanclae . EgoEugenius Cathojicae Ecclesiae cpisc,
Remanae Ecclesiae diaconi Cardinalis et cancellarii,,CC EgO Albericus Osiiensis episc, ,., .,„.,'. ..
xvn Kal. Augusti, indiclione x, lncainatioiiis Donii- . Ego Gtiido prcsbyter card. tit. Sanctorum Laiuen
nicaeanno 1147, poniificatus vero dontni Eugeiiii lii,etl)ainasi.. ",,:.,., .•',<.
tertii papae anno tertio. Egu Julius presbyler cardinalis tit. Sancti Mar-
:--: "'-• '"":-:'': cevi. ;". " celli, ... , .. .,.,'.,,:^' ,.-v.-.-..--.. .-""":.-
-=.,."i. .-..
;;'*''; ;;. Ego Hugo presb. card. in Lucina.
Privilegium monaslerio S. Maria; Lucellensi.
' pro Ego Odb diaconus cardin. S. Georgii ad Aureiim
(Ahhb 1U7, Jul.17.)
-;- [ScHOEPFtiNi Veluin. . , .
Alsal. diplom.,], 253.]
"EUGENIUS , Ego Oclaviantits diacpnus card. til. S. Nicplai iu
episcopus , sbrvus servbrum vDeij-di- Carcere "
lectis filiis CHRISTIANO abbaii Sanctae Marioe de Tulliano. , ... . :,
Lucela , ejttsque fratribus tam' pnesenlibtis quam Ego; Guido diaconus cardinalis lil. S. MarJae io
fuiuris Tegularem vilam professis, in perpeluam Pprticu. ,..,,•_
memoriam. Ego Hyacintbus diaconus card. S. Marii» 'i*
Desiderium quod ad religionis proposilum et ani- Cosmedin. .
manim salulem pertinere digiioscilur, auctore Deo, _j) . Egp Jordanus presliyter card. tit^ Siisiinuae.
sine aliqua est dilatione complendum. EaprOpter, Datiim Allissiodori per inanuin Guidonis.s..k,
dilecli in Domino filii, veslris justis postulalionibus Ecclesiae Romanae diaconi cardiualis et v;..
clemenler annuimus, et praefatum locum, in quo larii, xvi Kal.. Augusti, indicl. x , liicaraai,
divino mancipati eslis obsequio, sub B. Peiri et Dontinicaeanno 1U?» ponii/icaius v.er-odomni Eu,-
noslra proteclione suscipimus et praesenlis scripti papae III amio ni. . ,. ...
'" -..; .: GGVll. ..!"- <..;,, ;.
privilegio conimtmimus; statuentes ut qoascunque
possessioues , quaecunque bona w prxseniiarum Privilegium pro ecclesia S. Maria; Dei-ioci. '
jtiste et canonice possidetis, aul in fulurum con- (Anno 1U7, Jul. 25.)
cessionepontificum, largitione reguin vel principttin, [ HUGO,Annat. Prcem., I, Pr„ 505.]
oblatione fidelium, seu aliis juslis modis, Deo pro- EfGEMtisepiscopus, servus servorum Dei, dile-
pitio poteritis adipisci, firma vobis veslrisque suc- Clis iiliis GARSEBIO abbaiiEcdesiae SanctSeJIaritede
cessoribus el illibalapermaneant. Inquibushaecpro- DeWocb, ejusque frairibus lam pracsentibtis quaiii
priis duiimus exprimenda vocabulis. Ipsum videlicet futuris canonicam vttani professis, in perpetinim. •
'ocum Lucela. -cttrius de Culmillis. de Coronaio. tle Keli^iosis dusidcrils di«nutn esl factteii)'-pra.bere
 il»5 EBGENILIH PAPiE t 125«
consensum ut fidelis devoiio ceiercm sortiamr A J fructum bhnx aclionU percipiant, el apud distn-
effectum. Eapropter, dilecti in ftbmino fllii, vestris Pttfth judicem praemia aetertiae pacis inveniant.
'
justis postulationibus clementer annuimus et prac- Aiiicit. ,.7J'-'.-.:;' '. ; '_;;.
lalam SanelaeMaflaeecclesiani;", in quii <livinuva- Ego Eiigeiiiug.Calhohc-e Ecclesiae episcopus..
catis obsequio, suli beali Petri el tiostia pioieetioiie Ego Albericus Ostiensis episcopits. .
iuscipimiiR, el praesentis scripti privilegio eonimu- Ego Imarus Tusculeasis episcopits. .
uimus ; staitientcs ut ordo canonicus, ' qtii secun- Ego Ilwnbaldtis presb. caml.tit. SS. Joannis et
dum beaii Angnstini Regnlam Iu vestra ecclesia Panli. ^: .,-.:.:;;: .;<
nPscilur insiitiHos, perpetuis futuris lemporibiis - Ego Julius presb. card. lit, Sancti Marcelli.,
ibidem inviolabiter cpnserveiur. Praeterea qiias- Ego Hiigo presb. card. tit. in Lucina. . -
cunque possessioiies.qiinecunqiie bona eadem Mcle- Ego Odo diacotiu* cardin. S. Georgii ad Velum
sia in praesentiarum jtisle et Canonice possidct , Aureum.: •,,:.;, '.' ,..'•:;.."
aut in futurum cottcessiono poniiflcunv largitione Ego Octaviauns dtec.' card. ii», Sancti Nkolai
regiutt aut principum, oblatione lidelium, seu ajiis iuCaiccreTulliano. _
juslis itiodis, prasstanle Domino, poterit adipisci, Egb Gregoritis diac.^card. SancliAngeli.
flrma vobis el itlibata permaneanl;: in quibus Iiaec R Ego Jaciiiliiu8 diac. cartl. SaitcUe Marias in Cos-
•
«pecialiler dtixinius adhotanda : Locum Videlicel llieilifl. _;.?, ,:,:...'.' : ';
ipsuin in qiio eailein ecdesia sila est; locum qui Datum Altissiodori per manus Guidonis sanctae
tlfcitur Fossa Mauri, cum omnibns eorum pCrlinen- Komaiiae Ecclesiae diaconi cardinalis ct canceilarii,
tiis; locum qui dicitur Messiacus cum lerritorio x Kalendas Attgusti, 1ndictione .decima, Incaxnalio-
quod vocatur Tlioiiacuiii; locum qui dicilur Malus- nis Dpuiinicae anno 1U7, ponlificalus vero domini
repatus; locnm qui vocatur Villapedes. Locuin qni . Eugenii tertii papae anno tertio. .,
dicilur Aureavallis, cum omnium eorum pertinen- -:.;:::.' 'V ^CCVJU^;. '' ; " (''
'.;
tlis; iiiolendimim de Fricambault, moleiidinutn de
Salva inanu et molendinum quod domina Delia de Ad consules Lucentet.— Prq (ratnbus ecclesia;
Villamauri dedit ecclesiae veslrte cum omnibus ..;."'. .- S,f-rigdiani.- . _. <. ,
eorum perlinenliis ; usuatium quoque qttod illuslris
(AnnoIU7, Jul. 28.)
luemoriae Ludovtcus Francorum rex in suo nenioro
. jux.la quod eadciu ecclesia sita est, vobis donavil, [ BALUZ.UU0. Pd. LuCy IV, 594. ]
ei quod Henricus bonae memoiiae Seiioriensis ar- ^, . EBOENIUS episcopus, servtis servorum Dei, dile-
chiepiseopu» similiter donavil in suo, uL videlicct ctis «iliisconsulibus Lucanis, salulem et apostolicam
ad oiiiries necessa rios yesiros usus iride accfpiatis el lienedictionem.
aiiiinalia vcstra pascatis. Sane laborum veslrorum, Nostrae voluntaiis est ad religionem siatuendam
qpps propfiis niahibus aul sumptibus oolitis, sive sttidiPse incumbore, el slabilium -pro noslri offlcii
^le nulrimentig^eslroruin animaliuiii nullus a vo- debilo conservare. Sjcut prudeniiae vestrae nottim
bis decimas cxigere praesumat. Prohibemus etiam csse ciediiuus, praedecessores nostri saiiclae menio-
ut mjlfi fralrum veslrorum liceat pbst factara prp- riae Romani PP. ecclcsiam S. Panialeonis fratrilms
fessionem absque abbatis el frairum licentia de ccclesiae S. Frigdiaiii ad hoc concedere vohieruut,
claitstro discedere; disCedenteiti vcro absqut coin- nt per eos siudium ibi reparelur religionis, eicuiu
mendaliliis lilieris nullus aitdeat relinere. Dei auxilio servaretu/. Muper autem , sicui acce-
: Decerniraus ergo ulnulliohiiiihohominuinHce.it r piinus, curo ven. fraler noster 6. episcopus unde
praefatam ecclesiam temere perliirbare, ani ejus; eosdem fratres in ccclesia Bcat^ Panlaleonis ex
possessiones auferre vel ablalas retinere, niinuere, iiiandato iiostro inlroducere voluissei, Rodel. Pan.
vel quibuslibetmodis fatigare, sed oninla iniegra, el alii cum eis in eos assultum itijuriosafecerwit et
coiiserventur eorum, pro quprurh gtibernaiiohe etiij posioosita Dei et S., R. E. revereiiiia , inhoneste
susieulalioiie concessa surit , usibus omnimodis_' traetaveru_nt; qupd uJtquequanla severitate quanla-
profutHra, saiv» sedis apostolicae auclorilate ett que aiiiuiadversipne mullanduui sil, industriam ve-
diaecesaniepiscopi canotiica jusltlla. Si qua igilurr strani latere iijOucredimus.Kos igitur senieniiam
iii: posierum ecclesiastica saecularisve persona ., a prajdicto fralre upsiro in praesumptores illos
lianc noslrae constitutiotiis pagiiiam sciens, conlrai canonice promulgalant raiaiu habenles;, bileclioni
eam temerevenire lentaveril, et secundo tenioves vesirae roapdamus, moneinus etexhortatiiur in Do-
commphit.aireal.uin suum digria satisfaclioae non] rnino, quatenus ad tfna laudabile opus cpmplenduin,
correxerit, poiestaljs houorisque stiis dignilaleca- . nullain praediciis iralribus vcxalionem vel inote-
reat, reamqtie se diyino judicio exislere deperpe- . sliaw inferatis ; imo, ul locun» ipsum in pace liabere
trata iiiiquilalecoguoscat, et a sacralissii.npcprporee valeaiit, et ibidein.^omino deservire, pro cpllata
ac sanguine Dominj nostri Jesu Chrisii aliena fiat,,t. vobis a Deo prudehlia opeui eis el consilium
atqiie in exireiitp exainine districtae ullioni subja-r pra;bealis. ; >. ., >.__. ;.•'.;•=..-
ceal. Cunctis auiem eidein :loio jusla servaulibusi Oaia Antissiodori, v Kal. Augusti.
sii^uxDonuni nostri Jeau Chrisli, qualenus ethic E ;.-v.' : \ .,.,:' ,• "•.-;..-.-.'•-., • ;- • ': -,;
12..7 EPISTOLvE ETPRIWLEGIA. 1238
CCIX. Aiinviolabiliter conservetur. Practerea slaluimus ut
A
Ad [Gregorium] episcopnm Lucensem. — Ejusdem 'quaecunque bona in praesentiarum juste et canonice
argumenti, 1
possidelis, aut in futurum concessione pontiflciiin, |
(Annolii7, Jul.) iargitione regum vel principum, oblatione fldelinin
[BAI.CZ.Miscell. ed. Luc, IV, 593.] seu aliis juslis modis , Deopropilio, poleritis adi-
ECGESIUS episcopus, servus servorum Dei, vene- pisci, firma vobis, el Tiis qnoe post vos successurae
rabili fratri G. Lucano episcopo, salutem el apo- sunl, ei illibala permaneant. ln quibus riaecpropriis
stolicam benediclionem. duximus exprimenda vocabulis : Locum ipsum iit
Sanclae ei nprjsiolicae sedis consueludo fuisse quo ecclesia sita csl, ctim decima, et annuale forum,
cognoscitur religiones .staiuere, et eas in diversis quod comes Roberlits contulil ecclesiae vestrac;
locis per mundum, praestante Domino, propagare. aptid Lampernessam x berquerias et quarlam par-
Quo nimirum inluitu praedccessores nostri S. me- lem tttiius. Apud Alvergem vn mansa terrae ; apud
moriaeRomani PP. ecclesiam S. Pantaleonis fra- Ekes vn mansa terrre; apud Wideschat Xxvm
trum beaii Frigdiani solliciludini commiserunt, ttt mansa terrae; aliare de Warnestrin et medimn
eorum sludio anniiente- 'ibidem canonici ordinis lelonium de Duvia. Apud Ferlinglicrq dimidiam
reforniaretur religio, el auclore Domino, inposte- ^" vaccariam. A-pud duplices mbntes curiam et duo
rum servaretur. Accepiinus aulem quoniam cnm rholendina , et xt) mansa terrae, et parlem aqune.
praedictaeecclesiae fralres in memoratam ecclesiam Decimam de Merengies, el de Martini campo, villam
S. Panlaleonis juxia mandatttm noslrum inlrodu- de Scotis. Apttd Ipram x lrbras de censu ei mansura
cere volnisses, Rodel. Pan. el quidam alii in le et Alcheri et mansuras quas Httgo eidem ecclesiaecon-
fralres S. Frigdiani assiillum injuriose fecerunt, tulit, villam Croiselle cum appendiciis suis ; man-
et inhoneste tractaverunt: utide in ipsos excom- sttm unum apttd Martini campum. Apud Diiaciim
municationis sententias prolulisti.Nos igitur, cujtts terram quae dividitur in XIIpartes. Apud Alawange
officinmest mala acta corrigere , el bene gesta mansum lerrae, decimam Sancti Richarii. Apud
firmarc, sententiam pro hac causa canonice pro- Commines, pratum et terram quae vocatur Ploitl
miilgatnm,qtiia praedictorumfralrum jnstitiat deesse cum hospitibus quam lwanus conluiit eidem eccle-
non volumus, ratam babemtis. lnterim vero virili- siao. Apud Chemlam VIIIsolidos denariorum, capel-
ler agas, et prudenter efficias, ut bonum quod lam de Merkem cum redditibus et terris adjacen-
inreptum est, per solliciludinis sludium valeat tibus.
meliori exitu constimmari. Praeterea te scire volu- ^Q Obeunle vero le, nunc ejusdem loci abbatissa ,
mns qnod si Manfredus et Lolhariiis presbyteri , vel earum aliqua quae libi est successura, nulia
inibi qualibet subreplionis astulia seu violeniia
Lamberlus, Cappellus, el magisler Guillelmus ejtts-
dcm fratribus super boc resistere, vel eorum in- praeponatur, nisi quam sorores communi cpnscnsti,
feslatoribiis de caelero favere praesumpserinl, tan- secundum Dei timorera el B. Benedicti Regitlam,
quam niandatorum luorum et sedisapostolica? trans- provideant eligendam.
gressores nnn pracleribimus impunkos. Decernimusergo ut nnlli omnino hoininum.liccat
praefatum cosnpbium temere periurbare, aut cjus
ccx.
possessjpnes auferre vej abialas relitiere, minuere,
Abbnlinm Messineiisem monidlium Benedictinarnm put
noliilinmin dicecesi Iprensi tutcipit in protectio-^ aliquibus yexalionibus faijgare; sed omnia in-
nem, ejusque postestionei reccnset atque confirmal.r legra conserventur earum, pro quanim gubernaiione
et suslentatione concessa sunl, tisibus oninimodis
(Anno 1U7, Jul. 28.)
.
[Mnt£i Opp. dipl. lom. 111, p. 46, ex archivis abha- profutura, salva sedis apostolicaeauctoritale el diffi-
liacMessiuensis. ] cesani episcopi canonica jtistitia. Si qua igiiur in
EICENIUS episcopus, servus servorura Dei, dile- funirum ecclesiasiica saecularisve persona, hanc
ciis in Chrisio filiabus, ^ELIDI Mecinensis. (vulgoi j) rj noslroe constitutionis paginam sciens, contra eam
Mestines) ccenobii ejusque sororibus lam praesenti- lemere venire tentaverit, secttndo tertiove commo-
bus quam futuris, rcgularera vitam professis, int nila , si non satisfactione congrua einendayerit,
perpeluum. potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque
Desiderium quod ad religionis propositum et ad1 se divino judicio existere de perpelrala iniquilaie
animarum salulem pertinere monslraltir, auctoree cognoscat, el a sacraiissimo corpore et sanguine
Deo, est sine aliqua dilatione complcndum. Eapro- Dei et Domini nostri Jesu Chrisli aliena fiat, atque
pter, dilectaein Domino filiae, vestris justis poslu- in. extremo examine dislriclcb ultioni subjaceal.
lationibus cieineuter annuirous, et praefalum Meci- Ctinctis autem eidem loco stia jura servanlibus sit
nense ccenobiuin, in quo divino mancipalae estiss pax Doniini nostri Jesu Chrisli, quatenus ct bic
obscquio, sub B. Petri et noslra protcctione susci- fruclum bonaeactionis percipiant et apud dislrictum
pimus el pr-aeseutisscripti privilegio communimtis. >. judicem praemia oelernaepacis inveniant. Amen.
Inprimis si quidem slatuentes, ul ordo monasticuss Ego Eugenius CalholicaeEcclesiaeepiscopus.
seciiuduin B. Benedicti Regulam ct Cluniacensium n Ego Albertus Ostiensis episcoptis.
fraires iustitiiiioiiein perpeluis ibidem temporibuss Ego Hngopresbyter cardinalis lii. in LuciDf.
PATRGL.CLXXX. 40
, 1259 EUGENIl III PAPM 1260
. Ego Hyacinthus diaconu» cardinalis S. Mariae ir A commonita, si non satisfaciione congrua etnenda-
Gosniedinp. veril, potcslatis lionorisque sui dignilate careat,
Ego Guido presbyter cardinalis til. Pastoris. reamqtie se diviho judicio existere de perpetrala
Datuin Allissiodori per manum Guidonis Romanae iiiiquitale cognoscat, et a sacratissimo corpore ac
Ecclesiae diaconi cardinalis et cancellarii, v Kalend. sanguine Dei et Domiiii Redemptoris nostri Jesu
Augusli, indictione x, Incarnalionis Dominicaeanno Chrisii aliena fiat, aique in extremo examine di-
1147, ppntificatus vero domni Eiigenii papae teriii striclre ullioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco
aniio lii. justa servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Ghri-
CCXI. sli, qualenus et liic fritctum bonae acljnnis perci-
monasterio Trunchiniensi. piant; et apud dislriclum judiccm praemia aelenue
Privilegium pro
" pacis inveniant. Amen, amen, amen.
(Anno 1U7, Jul. 29.) Ego Eugenius CatholicaeEcclesise episcopus.
[ HOGO,Anndl. Prtem., II, Pr., p. 611. ] Ego Albericus Ostiensis episcopus.
EUGEMLSepiscopus, servus servorum Dei, di- Ego Imarus Tusculanus episcopus.
leclis filiis Gozviso abbati Trunehiniensis Ecclesiae, Ego Humbaldus-presb. cardin. lit. Sanctornm
ejusquc fratribus lam praeseniibus quam fuluris, R Joannis et Pauli. :
regularem yitam professis, in perpeluum. Ego Hugo presb. card. tit. S. Marcelli.
Quoniam sinc vero cultu religionis, nec Ecclesia Ego Guido presb. card. tit. Pastoris.
polest salva consislere, nec gralum Deo exbiberi Ego Jordanus presb. card. tit. SanctaeSusannae.
servititnn, oporlet nos ubicunque possumus sa- Ego Octavianus diaconcs card. S. Nicolai in Car-
cram religionis observanliam iiisliluere, el insli- cere Tulliano.
lutam exacia diligentia conservare. Eapropier, Ego Jacinlhus diac. card. S. Mariae in Cosmedin.
dilecli in Domino filii, veslris juslis poslulalionibus Datum Allissiodori per manum Guidonis sauctae
clemeiiler .anntrimus, et ecclesiam sanclae Dei ge- Romanae Ecclesise diaconi cardinalis et cancellarii,
nilrjcis Mariae Trunchiniensis, in qua divino mari- iv Kalendas Augusli, indictione x, Incarnationis
cipati. estis obsequio, sub beati Petri et noslra Dominicae anno 1147, ponlificatus vero dorani Eu-
protectione suscipimus, el praesentis scripli palro- genii papaeIII anno m.
ci.n.ip communimus. Praelerea quascunque posses- CCXIl.
ciones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesen- Nicolao abbali Corbeitnti bullam tribuit, i dnltim
liarum juste el canonice possidet, aut in futurum Altissiodori per manum Guidonit S. H..E. diaconi
C cardinalis et cancellarii, in Kat. Augusti (Jirf.
concessipne porililicum, largilinne reguin vel prin- 30), indict.x, O»HO1147.
cipum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, (Aiino 1U7, Jul, 30.)
Deo prppilio, poterit adipisci, firma vohis veslris- Annal. Bened., VI, 423.]
[MABILL.,
que successoribuset illibata permaneant. In quibus CCXIII.
liscc propriis duximiis exprimenda vocabulis : Al-
Ptivilegium pro monaslerio S. Maria Vallit-Chri-
t»re de Nivella ; allare de Hansbeca ; aliare slianat.
de Landengem, aliare de Yorslar, aliare dePe- (Anno 1U7, Jul. 31.]
tengeirj, altare de Aslina, altare de Verrebruc, [HUGO,Annat. Prcenu, II, Pr., 629.]
aliare de Cerscamp; duas eliam curles Burst et ECGENIUS episcbpus, servus servorum Dei, di-
Spinohtl; duas parles decima? de Ursle. Sane la- iectis filiis MAURITIO abbali Ecclesiae Beatae Muriae
liorum vesirorum qiios propriis manibns aul sum- Vallis-Chrislianae ejugque fralribns, lam pracsen-
ptibus colilis, sive denulriihenlis yestrorum ani- tibus quam futuris, regularem vilam professis, in
malium , nulltis a vobis decimas exigere prsesumM. perpetuum.
Liceat cliain vbbis iri communi Tornacensis paro- Ad hoc universalis Ecclesnc cura nobis a provi-
chise iriterdiclo, clausis januis, et exclusis excom- D sore omnium bonorum Deo commissa est, nl reli-
municalis el interdictis, submissa voce rtivina oflicia giosas diligamus personas el beneplacenlem Deo
celebrare, nisi abbaiis et fratrum ipsins loci mani- religionem studeamusmodisomnibuspropagare; nec
festa culpa exsliterit. enim gravis Deo aliquando famulatus impcnditnr,
Decernimus ergO, ut nulli omnino Iiominum lice.it nisi ex charilalis radice procedens, a puritate reli-
praefalam «cclesiam lemere perlurbare, atit ejus gionis fuerit conservatus. Quocirca, dilecti in Do-
possessiones auferre, vel ablatas retinere, miiiuerc, mino lilii, vestris jusfis postttlationibus clementer
seu aliis quibuslibet vexationibus faligare'; sed or.i- annuimus, ct praefalam ecclesiam, in qua divino
iiia integra conservenlur eorum, pro quorum gub«r- mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra
nalione ct sustentatione concessa stint, usibus om- prolectione suscipimus, et praesentis scripti privi-
nimodis profulura, salva sedis apostolicae auctori- legio communimus. Imprimis siqitidem smttientesut
taie et dicecesani episcopi canonica jusliiia. Si qua ordo canonicus qtiem professi eslis secundum beali
igilur in fulurum ecclesiaslica saecrilarisve persona, Augustini Regulam et Praemonstratensium fralrum
bujus nostrae constiltitionis paginam sciens, contra institutionem in veslra ecclesia perpeluis tempo-
eam temere vcnire tenlaverit, secundo tertiovc ribus inviolabiliter conservetur. Prselerea statui-
!261 ENSTOL,E ET PRIVILEGIA. 12C2
nu» ut quasciinque possessiones, quaecunque boria A Datum Anlissiodori per manum Guidonis san-
inpracsentiarum jusle el canonice possidelis, aut ctae Romanse Ecclesiae cardinalis diaconi.' et c.\-
In fclurnm concessione ponliflcum, largitioue re- hotiici, secundo Kalenrt. Augusli, indicl. x, Incar-
gum yel principum, oblatione fidelium, seu aliis nalionis Dominicae anno iU7, pontificalus vero
justis modis, Deo propiiio, poterilis adipisci, flrma domni Eugenii III pontificis anno ili.
vobis vestrisqtte successoribus et illibata perma- CCXIV.
neant. In quibus hxc propriis duxiinus expri- Ad Heinricum Moraviehsem epitcopum. — Cratiut
menda vocabulis :Terram de Rheincurl (Reincouri) sibi fuisse si potius in Terram Sanclam quatn
terram adversus Stavosin Pomerania profectus fuisset.
apud Bruerias, terram Rainaldi praeposili,
Theodorici, terram Venaloriim, lerliam pariem (Anno 1U7.)
decimae ejusdem loci apud Crameriam, decimam [BOCZEK, Cod. dipl. Morav.,\, 258.]
EUGENIUS servus servorum Dei, 'vehr-
quam ibi jure babctis olcarum el terrae. Cnrrex- rabili fralri episcopus,
xicui loiam, furnnni ejusdem villae, el quamdam HEINBICO Moraviensi episcopo, saluiem
et apostolicam benediclionem.
partcm terrae arabilis; loiam decimam de Plais- tuum nna ciim ducibus Moraviensi-
siet, loiam decimam de Brutuel, excepta parva B Propositum
bus Oltone, Zualopluk, et Wratislawconlra Sclavos
porliuncula, duas partes decimae de Noeroil (No-
rog), quartatn partem decimae de Nuely, modium caeierosque paganos habitantes versUs aquiloncm
annenae unum ad molendinum de Berny; ad san- eundi, et ipsos Christianae religiotii subjugandi non
ctam crticem tres carrucatas lerrae ctim appen- minus nobis gralum et acCeptumerat, quam nego-
diciis suis, curiam de Mariinpel, cum perlineniiis tiuro tuum, chare frater, quo illustrem Boemorum
ct appendiciis suis; mediam partem de Bncyle- ducem CHinfralribus, Deo propiiio ad assumendam
et ad expediiionem in Terram Sahcum
barat, lam in silvis quam in pascuis, in terra cnlla( crucem
cl inculta, in tota decimalione et in omni justitia; prnfnisccndum inspiravisti. Sane quidem acriori
tertiam pariem majoris decimae de Long apud| pungerer slimttlo laetitiae, quando ex nunto ttio
Beilou, decimam tcrrae Maloie; scxtam partem de- audivissem, tuae personae pnidentiam, sagaxque
cimaede Fara. tuum iiigeiiiuin in corde Romannrum regis semina-
Sane laborum vestrorum ques propriis manibus lurum semen, ex quo Conslantinopolilame Eccle-
ant sumplibus colitis, seu de nuirimeniis anima- siae unio lanquam fructus excreveril mihi et liuitri
lium veslrorum, nullus a vobis dccimas exigere' omnium RomanaeEcclesiae longe fecundissimus. Ex
„ vero te a regis latere remotum cognovi, de pro
pnesumat. Neniini eliam post faclam ibi profes- C qno
sionem alicujus levitalis inslinctu vel majoris reli- sperando in tali negolio omnis diffido. Sed res erat
cerle ardua; sapientissime vero a le disposllam non
gionis obtentu, fas sil ad aiia loca sine abbatis
iaudare non possum. Proficiscere Igitur cum Christi
totiusque congregationis permissione transire; et sedis aposlolicae benedictione, tuaeque fraterni-
quod si fecerii, nullus omnino sine communi lit-
tatis sospiiatem in oratione mea quotidiafla scias
tcrarum caulione suscipiat.
Decernimus crgo ttt ntilli omnino hominum liceat csse inclusam. De progressu lalis expeditionis cer-
liorem me reddere minime omitlas. Vale in Christo.
praefatum Iocum temere perttirbare, aulejus pos-
sessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere,' CCXV.
seu aliquibus vexalionibus fatigare, sed omnia in- MonasleriuminS. Marim de Novo Caslro Nuenbur-
gensis tutelam sedit apottolicte recipit.
legra conservenlur eorum, pro quorum guberna- (AnnolU7, Aug. 5.)
lioneet suslentaiione concessa sunt, usibus omni- Alsat. diplom. I. 234, ex tabulario
modis profulura, saiva in omnibus sedis aposto- [SCHOEPFLI»,munast. Novi Castri.]
licse auctorilate et dioecesani cpiscppi canonicaa EUGEMUS episcopus, servusservorum De,i,dileclis
jusiilia. Si qua igilur in fuiurnm ecclesiastica sa>- n, filiis ULDARicoahJialiSanclie Mariaede NovoCaslro,
cularisve pcrsona, banc noslrae constitutiohis pa-- rjusdem fratribus l^m praesenlibus quain fuluris,
ginam sciens, contra eamvenire leinere lentaverit,;, regularem vilam professis, in perpeluum.
sccundo tertiove commonila, si non saiisfactionee Religiosis desideriis dignum esl facilem praebere
congrua emendaverit, potestatis honorisqne suiii consensum, ut /idelis devotio cclerent sortiatur
dignitaie careat, reamque se divino judicio exi- cffeclum. Eapropier, dilecli in Domino filii, vesli i's
s'.ere de perpetrala iniquitale cognoscat,, el a sa-i- justis postulalionibus clementer annuiroiis et prae-
cratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Re-i- fatam ecclesiam sub beati Petri et nostra prote-
demptoris noslri Jesu Christi aliena fiat, atque inn ctione suscipimus, cl praesenlis scripti privilegio
exiremo examine districlae ullioni subjaceat. Ctin- i- communimus,5latuenies utquascunquepossessiones,
ctis autem eidem loco justa servanlibus, sit paxx qtiaecunque bona eailem ecclesia in pracsemiarum
Domini nostri Jesu Christi, quatcnus el hic frtt- juste et canonice possidet, aut in futurum conces-
cttim bonae nctionis percipiant, et apud districtumn sione ponlificum, hirgilione regnni vel principum,
judicem prarinia aeternae pacis inveniant. Amen, i, oblutione fidelitim, sen aljis jtislis modis, Deo pro-
amen, amen. '
pitio, poicritis adipisci, firma vobis vcstrisqoe sti'--
I!i63 EUGENll III PAPiE 1264
cessoribus ei illibaia permaneant. In quihns hiec A ris, canpnicam yi.lam professiji, tn perpetunm.
propriis duximtis exprimenda . v.ppabulis : Loctim : Quplies iilud a.nobis petitur quod religioni et
videlicet ipsum, in quo ipsa abbatia fundataest, lionestali;. cpiivenire dignoscitdr, animo nos decet
grangiam liarihusen, grangiam. Lppach, grangiam .libenti concedere^et petenlium desjderiis congrtium
Hohensclieit, gyangiam Wiltnbach,; grangiam, Sur jmperliri Spffragium. Eapropler^ dilCcli in.Doniinp
velnlieim, grangiam Gerute, grangiam Bullenheim, fjjiiy yeslrispstis poslulationibus clemeiiter annui-
grangiam Atmonsvillere,' grangiam llecltenheim. inus,Jet praefatam S. Mariaeecclesiam».in qua divirio
Sane *labbrtim v.estrprum quos propriis manibus mancipati eslis pbsequio, sub B. Petri et iiostra
aul siimplibus coiiljs,- seu de nulrimentis vestro- proteclione suscipimus, et praeseniis sci ipti privir
rum animalium ntillus a vobis decimas exigere legio cpmmunimus; imprimis siqttidem slatucnles
praesumat. ut prdopanonicus qui secundum B.iAuguslini Re-
Decernimus ergo ut nulJi omnino hpminum luleat gulara et Praemonstratensium fratrum inslituiionem
praefatam ecclesiam lemere periurbare aiu ejuspos- ibi noscitur instilitius, perpeluis fuluris lemporibus
sessiones auferre, vel ablatas reiinere,;minuere, seu ibidemjnviolabililer conservelnr; quascunqtie eiiam
quibuslibet molestiis faligare, sed; ornnia integra possessiones, qtiaecunque bona in praesentiarum
conser.venlur eprnm, pro qtiorum gubemalione et B 1 jusle et canonice possidetis, autin Murum conces-
sustentalione cpncessa sunt,- usibus omnimodis sione pontiricum, largitione regum vel principmn,
profulura, salva sedis apostolicoe auctorifale et dioe- oblatione Odelium, seu aliis justismodis, Deo pro-
cesani episcopi canonica jusiitia. Si qua ergoiri pitiO,;poleritis adipisci, firma yobis vestrisquesuc-
fiiliirum ecciesiaslica. saecularisve perspna, hanc cessoribitS: et illibata permaneant. In quibtis hxc
nosirae constituiipnis paginam sciens, contra eam nominatim duximus exprimenda-: Allodiuin Dor-
temere vcnire lentayeri)., secundo lertiove commo- cheira, decimam et allodium Wlucrsheim, censum
nita, si non satisfaclione congrua emendaverit, etomne dcbilum mansi et dimidii \jnearum quas
po.ieslalis honorisque sui dignilale careat, ream- habeiis in Everbacb et in Alta villa, quae videlicet
qtie se divinp judicio existere de perpelrala iniqui- censuin et debitum verierabilis fraler noster Hen-
, taie cognoscat, et, a sacralissimo ccrpore ac san- ricus Mogttnlinus arcliiepiscopus vobis concessit et
guiiieDeict Domini noslri.Tesu Chrisli aliena fial, scriplp firmavit; libertatem quoque a bonae memo-
atque in exlremo .examine ^disirictae.ultioni .subja- riae Alberlo Mpgunlino arthiepiscopo ecclesiae ve-
ceat. Cunctis autem eidem loco jusla servaniibus, slra?cpncessam,.eiscripto suo firmatam, vobisniliil-
sit pax Dominj, nostri . Jesu Clirisii, quateniis et prainus confirmainus, ut nulli videlicet archidia-
bic fruetum bbpae aclipnis percipiant.et apud dislri- ' cpnprum yel plericor.um Moguntinae parocltiae, nisi
cluni judicem praemiaaeternaepacisinyepianl. Ameni soli arcliiepiscopo respondere debeatis. Prchibe-
Ego Eugenius CalholicaeEcclesiae episcopus. , mus, insuper ul nullus vobis advocatus praeler
Ego Aibericus Osliensis episcopus.. communem veslrum assensum in poslerum "con-
Ego flumbaidus presbyler cardinalis tilulp San-- stituatur, sed seraper sine alicujus advocati per-
ctbrum Joannis et pauli. turbalione, sicut bacienus fuisse dignosciiur, vesira
Ego Juiius presb. c^rd. tit. S. Marcelii. ; ecclesia liliera quietaque permaneat.
Ego Ilugo presb. card. lit. in Lucina. Decerniniusergo ultiulli omnino hominiim liceat
Ego JordanuS presb. card. lit. Sanctoe Susannae. prafaiam ecclesiam temere pertnrbare, aut ejus
Ego Odo diaconus cardinalis Sancli Georgii ad' possessiones auferre, yel ablalas retinere, minuere,
Velum Aureum.,' seu quibuslibel molesliis fatigare, sed omnia inle-
Egp Octavianus mac. card;. tit. S; Nicblai in Car- gra consexvenlur. eorura, pro quorum gubernaliouc
; :" '''"''"'
cere Tulliano. el sus.lentatione concessa sunt, usibus omnimodis
Egb Guido diac. card; iit. S. Mariaj in Poriicu. profutura , salva appstoiicse sedis auctbritaie et
Ego llyacinllitis •diac. card. lit. S: Mariaein Cos-,' _DMogunlini arcbiepiscopi canonica justilia. Siqna
-'; i "
niedin. , igitur inposteruin.ecclesiaslica saecularisve persona,
Ego Joaunes Paparbdiac. card. tit. S; Adriani. banc nostne constitiitionis paginam sciens, conlra
Diitum; AltissiOdori per manuiri Guidoriis sanctae' eam temere venire lentayerit, secundo tertiove
Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis et caacellarii, ' commoniia.si non salislaclione congrua emendave-
111Nonas Augusti, ihdictione decima, Iticarnationis' rit, polestaiishonorisque sui dlgnitaie,careat, ream-
Bpminicae anno 1147, pontificatus vero domni Eu- quesedivinojudicioexisteredeperpelrata iniquitate
geiiii papas anuo m. cognoscat, ct a sacralissinio corporeac sanguine Do-
CCXVI. mini npslri Jesu Chrisli aliena fiat, atque in extremo
Bulla pro llbensiailiensis Ecclesia; confirmattone. examine dislrictae uliioni subjaceat. Cunctis autem.
(Anno 1147, Aug. 8.) eidem loco jusia servanlibus, sit pax Doniini no-
[HUGO,Annal. Praim., I, Pr., 665.] slriJesu Cbrisli, quatenus et bic frucium bonaj
districlum judicem
EUGENIUS episcoptts, servus scrvorum Dei, dile- actipnis percipiant, et apud
ctis filiis ANTONIO pracpositoBeatae Mariae de llben- praemia aaternae pacis inveniant. Amen. Amen,
stad, eiusque fratribiis lam praesentibus quam fulu- amen.
 1255: EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. I26ff
Etio Eugcniiis Catholicae Ecclesiae episcopus. A mere venire tentaverit. secundo terliove commo-
Ego Albericus Ostiensis episcopus. njta, si non salisfactione congrua emcndavent, po-
Ego Oddo diaconus cariiinalis S. Georgii ad Ve-• testatis Iionorisqtte sui dignttaie careat, reamque
lum Aureum. se divino judicio exislere de perpelrala iniquitale
Ego Imarus Tusculanus episcopns. cognoscat, et a sacratissimo cprpore ac sanguine
Ego Oclavianus diaconus card. S. Nicolai in Car- Dei el Domini noslri Jesu Chrisli aliena fiat, atque
cere Tulliano. , in exiremo examine districlae ullioni subjaceat.
Ego Humbaldus presb. card. lit. SS. Joannis et Cunctis autem eidem loco jusla servantibus, sit •
Pauli. pax Domini nostri Jesu Chrisli, .qiiateniis et liic
Ego Giibertus indignus sacerdos tit. S. Marci. fruclum bonae aciionis percipiant, et apttd dislri-
Ego Guido presbyt. card. tit. SS. Laurentii et; cUiin judicem prtcraia aeternae pacis inyeniant. ,
Dauiasi. Amen., .,,;•.,„
Ego Servalius presbyt. card. til. S. Marcelli. DalaAllissipdori permanum GuidonissanctaeRo-
Ego presb. card. tit. in Liicina. nianae Ecclesiae dia.coui cardinalis et cancellarii,
Datiiin Altissiodori per tnanum Guidonis sanclae: Idib. Augusii, indiclione x, lncamaiionis Dominicae
Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis et eahcellarii, ,B,annoH47, ponlificatusyero domniEugeniilllpapse
vi Idus August., indictione x, lncarnationis Doroi- . annp m.
nicae anno 1147, pontificalus vero domni Eugeuii
III papaeanno m. . .. CCXVIII.

CCXVH. Pmilegium pro ccenobio S. Mariw tlunlingdunensi.

Monasterium S. Martw de Aldertpach, ordinis Cister- (Anno 1147, Aug. 15.)
ciensis, sltb apostolica; sedit proleciione recipit. [Monasl. Anglic. II, 26, ex aulographo bibl.
Collonianae.]1 •- ••'; i '
(AnnolU7,Aug. 13.)
EUGENIUS episcopus, servus servornm Dei.dileclis
[HUNDIUS, Metropol. Salzburg., II, 27.] filiis ROBERTO piiori S. Mariaede Hunduni ejusque
EUGENICS episcopus, servus servorura Dei, dileclo fralribus tam praesentibus quam futuris, salulem.
filin SIGFRIDO abbati S. Mariaede Alderspach, ejus- Quolies illud a nobis pelilur, quod religio.ni et
que fratribus, tam praesentibus quam futuris, regu- honestati convenire dignoscitur, animo nos dccet
larcm vitara professis, in perpetuum. libenli conccdere.
Religiosis desideriis dignum est facilem pratbere C . . . Quocirca,
consensum. Eapropter, diiecte in Doroino fili Sig- dilecli in Domiuo filii, veslris justis poslulationibus
fride abbas, tuis juslis postulalionibus clementer clementer annuimus, et praefatam Beatae Mariaeec-
aunuimus et Beatae Mariae inonasterium, cui, Deo clesiam, in qtio divinp mancipali estis obsequio, sub
auctorc, praeesse dignoseeris, sub beati Pelri et no- beali Pctri et nostra proleclione suscipimus, et
stra protcclione suscipimus, ei praesentis scripti pri- praesenlis scripii privilegio communimus, slatuenies
vilegio communimus; statuenles ut quascunque ut quascunque possessiones, quaecunque bona iti
possessiones, quaecunqtie bona idein monasterium praesentiarum ipsa ecclesia juste et canonice possi-
juste et canonice possidet, aut in futurum conces- det, aut in futurum concessione pontificum, largi-
sione pontificum, largitione regum et principum, tione regtim vel principum, oblaiione fldelium, seu
oblalione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propi- aliis justi.s modis, Deo propitio, poierit adipisci, fir-
tio, poterit adipisci, firma libi tuisque successoribus ma vobis, veslrisque successoribus, et illibata per-
et illibala permaneant,. in quibus haec piopriis maneant. In quibus hsoc prbpriis duximus expri-
duxiinus exprinienda vpcabulis : Locuin yidelicet, roenda vocabulis : Extra villam Huntendona duas
in quo ipsuin monasterium sittim est, Gumpreclilih- hidas terrae et infra villam ecclesiam Sanclae Mariae,
gen. Sane laborum veslroru.m, quos propriis mani- et ecclesiara Sancli Joannis, ecclesiam Sancti Mar-
bus aut sumplibus colilis, sive de nulrimentis vc- tini, ecclesiam Sancti Benedicti, ecclesiain sancii
strorum aniiualium, nttilus a vobis deciroas exigere Entmundi, el quidquid jtiris habetis iri ecclesia Om-
praesuitiai. nium Sanctorum, capellam casielli cum stiis appen-
Decernimus ergo utnulli omnino hominum liceat diciis; ecclesiam de Stivedai cum suis appendiciis;
praefatura monaslerium temere perturbare, autejus ecclesiam de Geodniga cura suis appendiciis, eccle-
posscssiones auferre, vcl ablalas relinere, minuere, siam de Sudwic cum suis appendiciis; ecclesiam de
^vel temerariis vexalionibus fatigare, sed omnia inle- Evenleia cum suis appeiidiciis. Quidquid habelis in
gra conseivenlur eorum, pro quorura sustenlaiione Sudhem, Peri, Cattewrida, Calikcota. Hishain, Ris-
et gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis tona, Cloplona, Pouhebroc , Turninga , Winewic,
profutura, saiva seJis apostolicae auclorilate et Soltreia, Papperwrde, Dpvefort, Hemmingeford ;
dicecesani episcopi canonica juslitia. Si qua ergo in decimam Radulfi Tesard , de Wansiflgelai, de Sti-
fulurum ecciesiastica saecularisve persona, hanc no- cbeltona, Overtona, et alia Overiona, Ghestretona,
strae coiislituiionis paginam sciens, conira eam te- Sibelorp.
 i£G7 EUGENII III PAP^: 1465
Praeterea manerium de Herford cum ecciesia etIA A CCXIX.
inolendino; terram quae luit lngelranis de Auco in1 Bulla pro confirmatiorie possessionum abbatim
villa llunlenduni; terraro de Veteri Castellurio , ell S. Maria; Bertinim-curtis sive Moncelli,
alias lcrrasel mansiones, quas ibi babelis; ei terlia1
(Anno 1147, Aug. 22.)
parie molendinorurn ejusdem vilI;w,«tduo prata sub
castello,In Stiveclai unamhidam etviginti acras inier [Iluoo, Annal. Preem.. II, Pr., p.!92.J
boscum et planum, cl unain lostam, et virgatani. Gu- EUGENIUS,servus servorum Dei, dilectis flliis
uild in eadem villa; in Lolimona unam virgalam; GISLEBERTO abbati ecclesiae Sanctae Mariaede Ber-
in Wesloua unam bidain. In Dena duas hidas, , tinia-curle, ejusque fralribus, tam praesentibus
et unam virgatani el dimidiam. In Saltreia unami quam fuluris, regularem vitarn professis, in perpe-
•
virgalam, In Sudham diniidiam virgalam.-ln Gra-, luiim.
thain unain virgatam. In Hargrawe unam virga- Quoties illud a nobis peliiur quod religioni ct
tam ct quidquid juris habelis in deoima Rogerii; Iionestali convenire dignoscilur, animo nos decet
Jloin. In Cunintona unani virgatam; in Stollona xx libcnli concedere, etpetenliiim desideriis congruuui
solidatas terrae. In Leia duodecim solidatas terrae; imperliri suffragium. Eapropter, dilecti in Domino
in Pappewrda unam hidam lerrae.de donoAluredi i „g lilii, vestris justis poslulalionihus clemenler annui-
de Coldintona ; in Slochos LX solidalas lerrao : me- inus, el praefalam ecclesiam Beaiae Mariaeei San-
«lietaiem Hedure, In Sproxtona molendiiium de dynoi cloruro marlyrum Mauritii el sociorum ejus, el Beali
Ogerii, decimam molendinorum de Stanford. In Nicolai atque omnium Sanctorum, in qua divino
Crochestonaunam bidam; in Bedefordia quamdam mancipali estis obsequio, sub beati Peiri el nostra
lcrram de dono Radulfi militis. In Norwicensi proteclione suscipimus, el praesenlis scripii privile-
episcopatu , ecclesiam de Wetinges cum suis perii- gio communimus; slaluenles ut quascunque posses-
iientiis. In Flelwello sex solidatas terrae, de doho siones, quaecurique bona in praesenliarum cadeiu
Uugoujs de Plaic. In Rechesham decimam inolen- ecclesia juste et canonice possidel, aut in fuiuruiu
diuorum; in Wella uniim miilenum anguillaruni coucessione pQ.nlif.cum, largitione rpguni vel prin-
aiinualim, de dono Willielmi filii Rogerii; et alte- pipum, oblalione fldeliuin, seu aliis juslis modis,
nim in Paccclade de doiio Willielmi de Lovetot; in Deo propitio, poteril adipisci, firma vobis vestris-
Lpiidpriiensi, quatuor solidatas terrae de donoi que successoribus et illibata peruianeaul. In quibus
Goje, haec propriis duximus exprimeuda vocabulis : ln
Decomimus ergo ut nulli omnino hominum liceat BertiniaTCurle, duas carrucalas lerrae, diio moien-
praefalum locum lemere perturbare, aut ejus pos- C dina , prata, piscaiioneni et nemus, ex.... vcstra
sessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut ct illustris Tbeohaldi comilis, atque llelvidis ; Avi-
aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra tiiacum, ubi sorores veslra: degunt, cum lerris ct
conservenlur corinn, pro quorum gubernatione et pralis quae ibi possidetis; campuro in conlinio
suslentaiione concessa sunt, usibus omnibus pro- ponlis Novae-villae,dimidiam partein mole.ndiiiide
fuiura, salva sedis apostolicae auclorilale el dicene- Irighy ex dono Widonis de Dampeira, coticedeulibus
sapi episcppi canonlca justilia. Si qua igitur in fu- uxore et filiis ejus; decimaiiouera carrucaruin cjus-
tiiruni ecclesiastica saecularisvepersor.yi, hanc np- f'eiil el lerragiorum; partem ailoilii de Escalon; duo
si ra; constitutionis pagjnam sciens, conlra eam te- liiolendiiia subtus Aviniacum, quaelenclis sub censu
nieve venire leiilaverit, secundo tertiove coriimo- viginli qualuor sexlariorum aunoiwe a quibusdam
nila , si non satisfactione congrua emendaveril, po- parlem allodiorum... quam dedit vbbis Vido iiliits
testalis honorisque sui dignitate careat, reamque se ejus, canonicus vester, juxla caslrum, quod vocatur
divino judicio exisierp de pcipetrata iniquilate: Dampetra; acriam et lerras arabiles, et parlciu
cognoscat, el a sacratissinip cprpore Dei ac Doniinii cujusdam molendini quas dedit vobis Robertus
nostri Jesu Christi aliena fiat, aique in extremp, canonicus vesler, concedente praedicto Widong; in
cxaiuine slriclae ultioni subjaceal. Cunctis autentI D ^ yilla qua; dicilur Mallis; et in alia villa, quae vocatur
cidetn lpco justa servanlibus sit pax Domini noslrii Pipcr, decimam, quam babetis ex concessione Auo-
Jesu Cbristi, cjualenus et hic fructum bonaeactionisi nis Trecepsis episcopi; decimam quam habelis in
percipiani, elapud districlpmjudicem praeraia aeler-. villa quae vocatur Dampetra, quidquidjurisbabclis
II.-Epapis iiiveniant. Ameq. ex parte Milonis inilitis, vel aliorum in terris ceti-
Ego Eugenius CalhplicatEcclesiae episcopus. sibus, liominibus, decimis el pratis; lerram Sanciue
Ego Alberius Ostiensis episcopus. Slariaede.Wanno, quam lenciis sub -censu qualuor
Ego Imarus Xusculanus episcopus. Catlialaunensis monetaeab ecclesia Sancti Paulj de
Ego Gillebertus indignus sacerdos S. Marci, eln. Verduno.
Datum Allissiodpri per inanu.m Guidonis, sanctae> Decernimus ergo ul nulli omnino liominum liceal
Roinanae Ecclesiae diacoui cardinalis et cancella-. praefatam Ecclesiam temere perturbare, aut cjiis
rii, xvui Kal. Septeitibiis, indicl. x , Incariialionisj possessiones auferre, yel ablalas retinere, minuere,
Pominicac anno 1147, ppntiliculus vero domni Eu-. seu quibuslibet aliis vexaiionibus faiigare; scd
gpnii papaj terlii ann.o terljo. oninia iiilegracoiiservehtureorum, pro quoruro gu-
bernaiione et susteri.iatione couccssa sunt, uiibu»
 1269 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 127»
omniinodis profulura, salva diuecesanorum epi-. A Tormentiaci. Terrilorium grangiae Carbonerise quod
scoporum canonica juslitia. Si qua igiturin futii-. dedit vobis Ansericus de Monle-regali ei Tbeobaldns
rum ecclesiaslica saecularisve persona hanc, nosiraes de Sculignei. Terram de Cavannis quam dedenml
constiiuiioiiis paginam sciens, conlra eam temere i vobis filii Niardi el.filii Erardi de Mongalei, et Fro-
venire tenlaverit, secundo tertiove commoniia, sii mundus de Rufiaco. Prala quae habeiis a canonicis
non salisfactione congrua emendaveril, polestalis i Si Lazafi de Avalone. Prata et quidquid juris habelis
lionorisque sui dignitale careat, reanique se divinoi in bosco Carboneriae ab Anserico de Mpnle-regali.
judicio exisiere de perpetrala iniquilale eognoscat, Ex dono Landrici de Praiaco terram Uldini cultam
et a sacralissimo corpore ac sanguine Dei el Domini[ et iricultam. Ex dono filii Galleri de Turre nemtis
Rcdempioris noslri Jesu Christi aliena fiat, alquei quod ex una parle dicitur Fagineus, et ex allera
in extremo examiiie districtae ullioni subjaceal. Sagitta. Ex dono Anserici de Tarel et Guidonis de
Cunclisautem eidem loco justa servantibus,«sitpax Curte lerram Fortumenseril cullam et incullam. Ex
Domini nostri Jesu Cbristi, quatenus et hic fru- . • dono Ascelini de Castro-censurii lerram de Pprliaco
clum bonae aclionis percipiant, et apud districlum ,; et terram de Exsard cultam et iiicullam. Ex dono
judicem prjemia octernaepacis inveniant. Amen. Uldoeri et Gerardi fralris ejus terram de Leiserio
Ego Eugenius Catbolicae Ecclesiae episcopus. • cultam et incullam, sicut meiis et signis divisa esse
B
Ego Albericus Ostiensis episeopus. dignoscilur. Terramquam dedit vobis Joscelinus de
Ego Imarus Tusculahus episcopus. Arserio. In lerritorio Rainaci ex dono Josberli Ca-
Ego Hubaldus presb.Jcard. tit. SS. Joannis et Pauli: pelli et Hugonis deCaslro-censurii elGibaidi lerram.
Ego Oclavianus diacon. card. lit. Sancti Nicolai Ex dono Guillelmi comitis Nivernensis aquam a
in Carcere Tulliano. Fonle-roboris usque ad Perreriam Bclli-montis. Ex
dono Gaufridi de Dunziaco terram de Lescberiis.
Ego Aribertus presb. card. tit, S. Anaslasiae.
Terram de Chaillo qtiam emistis a liberis hominibus
Ego Hugo presb. card. in Lucina.
Ego Julius presbyt. card. tit. S. Marcelli. qui eam lenebanl. Sane laborum vesirorum quos.
Datum Allissiodori per manutn Widonis sanctas propriis manibus aul sumplibus colitis, sive de nu-
Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis et cancellarli, trimenlis veslrorum animalium nuilus a voJbisdeci-
xi Kal. Septembris, indict. x, Incarnalionis Domi- roas exigere praesumat.
nicae anno 1147, ponlificaius vero domni Eugenii Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat
III papaeanno III. praefatura monasterium temere perturbare, aut ejus
possessiones auferre, vel ablaias relinere, minuerc,
ccxx. < aul aliquibus vexationibus faligare; sed omnia inle-
C
Privilegium pro monasterio Rigniacetm. gra conservenlur, eorum pro quorum gubernatione,
etsustentaiioneconcessasunt usibus omnimodisprp-
(Anno 1147 , Aug. 23.)
fulura, salva'sedis aposlolicae^auclorilate et. dicecesa-
[ Gall. Christ. nov., XII, Instr. 119. ] norum episcoporum canonica justilia. Si qua igitur
EUGENICS episcopus, servus servorum Dci, diloctis- in futurum ecclesiastica saccularisve persona, banc
fiiiis STEPHANO Regniacensi abbali, ejusque fralribus noslrae constitutionis paginam sciens, conlra eam
lam praesentibus quam fuluris, regularem vilam teroere venire tentaverit, secundo teriiove commo-
professis, in perpeluum. nila, si non satisfactione congrua emendaverit,
Desiderium quod ad religionis propositum et potestalis honorisque sui dignilate careat, reamquo
animarum salutem perlinere monstralur, auctore se divino judicio existere de perpelrala iniquitata
Deo, sine aliqua est dilalione complenilum. Ea- cognoscat, et a sacratissimo corpore el sanguinp
propler, dilecti in Deo filii, vestris jusiis postula- Dei el Domini Redemptoris noslri Jesu Christi aliena
tionibus clemenler annuirous, et Regniacense nio- liat, atque in extremo examinc dislriclae ullioni sub-
nastcrium, in quo divino mancipati eslis obsequio, Uj jaccat. Cunclis aulem eideni loco justa servanlibus
sitb B. Petri et noslra prOtectione .suscipimus, sit pax Domini nostri Jesu Chrisli, quatenus el bi«
statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque fructtim bonae aclionis percipiant, el apud districtum
bona idem monasterium iri decimis, agris, vineis, judicem praemia aelernae pacis inveniant. Anieu,
lerris cultis et incullis, silvis, pascuis, atque aliis aroen, amen.
impraesentiarum juste et canonice possidet, aul in Eugenius papa III.
fuiurum concessione pontificum, largitione regum, Ego Humbaldus presbyler cardinalis liluli SS.
liberalitate principum, oblalione fidelium, seu aliis Johannis el Pauli ss.
juslis modis, Deo propilio, poierit adipisci, firma Ego Guido presbyter cardinalis tiluli SS. Lauren-
yobis veslrisque successoribusetillibala permaneant. lii et Damasi ss.
In quibus haec propriis duximus exprimemla voca- Ego Aribatius presbyler cardinalis S. Anasta-
bulis: Terram videlicet quae Carbonariae nuncupatur siae ss.
in Covensi parochia. Terram et prata quae dederunt Ego Qddo diaconus cardinalis S. Georgii ad Vt&___^.
vobis Milode Noeriis et Ansericus de' Monlc-regali lum Aureum ss.
j^^T«;:
itifra hos lerminos, rupcm videlicel Ogerii et villam. Ego Gregorius diaconus cardinalis S. Aiigefess^T^
7' (1I : ~!*>
«74 EUGENHIII PAPJE 1272
Ego Joannes diaconus cardinalis S. MariaeNo- k CCXXll.
vae ss. Monasterio Cluniacensi asseril Baernam Monterium,
Ego Jacintus diaconus cardinalis S, Mari.-ein Cos- a Uuitlelmo, comile Matitconensi, concetsam.
medin ss. ; (Anno 1147, Aug. 23.)
Datum Antissiodori per roanum Guidonis sanciae [BiWioiA.Cluniac, 1409.^
RomanaeEcclesiaediaeoni cardinalls et cancellarii, x EUGENIUS epijcopus, servus servonuin Dei, dilectis
Kalendas Septembris, indict. x, lncarnationis Do- filiis PETBOabbati Cluniacensi, ejusque fratribus
minicaeanno 1148, pontificattis vero domni Euge- lam praesentibus quara futuris, regularera vitara
nli III papae anpb lertio. . professis, in perpetuuro.
" Quaeab EcclesiaeDei fidelibus pro animarum sua-
ccxxi; ';-':
rum salule ad [religiosoruni sustentalionem ratio-
Ad Matittonenten: tt Cabilonensemephcopoi.~Vt nabili provideniia statuunlur, in sua volumus slabi-
Jocerannum Grpssum, Brancfduni dominum,com- litale
peilantsalisfacere deitldlis Cluniacensi inonatierio iu persistere, et nepravorum honiinum valeant
injuriit, secundum definilionetn Lugdunensis ar- posterum refragalione turbari, cpngrua nos cpn-
cliiepiscopi. : _ venit sollicitudine providere. Sicut per scripturo
(Anno 1U7. Aug, 25.) iiobilis viri Willelnii Matisconensis comitis, quod
noslro conspcciui obtulisti ejusdemsigillo impressum,
[O:,ROUQUET, Rtciieii, XV, 445.j ,
agnovimus, idem W. comes partim dono pro animae
. EUCENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene- suae el parentum suorum sa.lule, partim venditione,
rabilibus fratribus P [O.NTIOJ Maiisconensi et G [UAL- ppssessionem quamdam cnm suis appendiciis in
TKRIO]Cabilonensi episcopis, salulem etaposto- burgo Ledonis, quaevulgo Baema Monteria vocatur,
Jicatn benedictionem. quae cral Haimonis Ledonensis praepositi, et bur-
Dilectus filius noster Petrus Cluniacensis abbas, gensem quemdam ejtisdem possessionis custpdem,
ad noslram praesenliam vcniens, querelam deposuit dala ei concordiler in concambio alia Baema Mon-
quod G[ocerannus Grossus Branciduiii dominus], teria, vobis veslrisque successoribus in perpetiium
secundum quod jurisjurandi religione firmavit, in libere habendam concessil. Vos yero pro tanto
contemptum Chrislianae fideijudicio fratris nostri beneficio sexdecim millia solidorum Cluniacensis
A[medeil (24)Lugdunensis archiepiscopi noluitobe- monetae, et qualuor ei dedistis. Ctii nimiruro donii-
dire. Quia igilur transgressores laicos coliibere non tioni et vendilioni Pontia comiiissa uxor ipsius
pst contra leges agere, sed legi ferre subsidium, per C comitis, Stephanus elGirardus filii eoriim, praefalus
praesentia vobis scripla mandamus quatenus memo- Aymo praeposilus, mater ejus et fratres, Guaiterius
ratum G[ocerannum] diligenter et solliciie monea- vicecomes Froioniaci, et omnes alii, qui in ea pos-
lis tit, secundum senlentiam memorati fratris nostri, scssione aliquid juris videbantur habcre, assensum
de illalis injuriis Cluniacensi abbati et fratribus sa- communiter praebueruut. Quodul firmiori stabiliiaie
tisfacial, et ab illicitis exactionibus abslineat: quud subnixum consisterel, ipse quoque Wilielmus
si facere contenipserit, in euro excommunicalionis, comes, et praefata uxor ejus, ct fliii, el omiies alii
el in terram ejus interdicti sententiam profe- supradicli juramenlo flrmarunt, eo videlicet lenore,
ratis. quod htijus concessionis in perpetuum bona (iile
Patum Anlissipdori, x Kal. Spptembris, auctores et defensores exislereiil. SI quis auleni
calumniam facere, aut dainnum inferre leniaverii.

(24)ProlalumabAmedeoLugdunensiarcbiepiscopo tesles quos Cluniacenses produxerunt, 'diligenter

judicium recital Guichenoniis in Bibliotbeca Sebu-
siana, p. 565, in hunc modum : < Nolum sit omni-
bus In manibus quorum baeccharta pervenerii, quod 0
ego Amedeus Lugdunensis archiepiscopus aposlolicae
sedis legatus, domni papae urgenie inandato, vene-
rabiles Iratres Ciuniacensis et Josserannum Gros-
smn, ad defuiiendam cpntroversiam quae inlereos
iliti agitata fuerat, ante meam evocavi praesentiam.
Utraque igitur purle ame nos constituta, allega-
verunt Cluniacenses praediclum Josserannum in
Cliiiiiacensis Ecclesiae terris, quae sub ejus fuerant
polesiaie, graves injurias et exaciiones fecisse;
liospitia quae aillecessores ejus in eis non halme-
rant, violenler exegisse; rapinis el tailiis, diver-
sisque infestationibiis, eornm homiues grayiter
oppressisse, Econtra Josserannus aiebat nii in eorum
terris accepisse, nisi ea quae tnore consuetudiuario
antecessores stii in eis acceperant. Auditis igitur
uiriusque partis raiiQiiibus, et consilio religiosorum
•yijoruin, Eraclii archiepiscopi, Willelmi de Mar-
jielJis, niagislri Oltna,ri, et Gilberti archipresbyteri,
praeslito sacramento testificati suul, quod Josse-
rannus in pracdiclis Ecclesiae lerris ntillam penjlus
vim, nullasque exactinnes de more inferre debebal:
teslimonio quorum Josseranni lestes non coritradi-
xerunt. Proeterea Ecclesiae testes asseruerunt, quod,
ipsis praesentibus et audientibns, Beniardus praedicti
Josseranni pater, cum jerosolyriianiin domum hospi-
lalis, ubi se donaveral, ire disponeret, in Clunia-
censium fratrum et aliorum niuilprum praeseniia,
npn soluin consueiudines ullas in praedictis Ecclesiw
lerris se non habere asseruit, verum eiiam Josse-
raiino et Henrico (iliis stiis, qui aderanl, ne injurias
aliquas aut exactiones in praefalis Eccle^iaelerris
deinceps inferre praesiimerent, evidenter praecepii ;
qui si ejus mandato non obedirent, paternairi li:cre-
ditatein eis inlerdixit. Qtiibus audiiis, comiuunicatn
illoruro consilio qui ibidem nobiscum aderant per
sentenliam protulimus, ul Josserannus de illatis in-
juriis praedictis fratribus satisfaceret, et se a lalibus
exactioiiibus deinceps compesceret; neque euim iu
terris eorum laleiii liabebat poicsiatem. >
 4273 EPISTOL.E ET PRIVILEGIA. 1274
ipsi pro posse suo concessionem ipsam per omniai A' A Ego.Joannes Papaip diaconus card. S. Adria-
tiiebuntur. Proceres quoque terrae ejusdem coiiiilis,, ni ss.
llugo videlicet de Berziaco, Henricus Giossus, etI.; Ego Gregoriiis diaconus card, S. Angeli ss.
Jocerandus fraler ejus, Guillelmus de Nebleus, Pa- Ego Joannes diaconus card. S. MariaeNovae ss.
ganus de Classiaco, Bernardus Paganus, Majolusi Ego Guido diaconus card, S. Mariae in Por-
Tabulinus, et Stephanus de Basenens, juraverunt . ticu ss.
quod si praedicla pactio non lenerelur, aul aliquoi r> Ego Jacintus diaconus card. S. Mariaein Cosme-
casu infringerelur, commonili a fratribus Clunia- din ss.
censibus Matisconam venirenl, et ibidem obsidesi Datum Aliisiodori per manum Guidonis S. R. E,
manerent, donec re pacificata, cum licenlia abba- diaconi cardinalis el cancellarii, viu Kal. Sepl.,
tis Clun. redirent. Guido insuper de Munet, Guillel- ind. x, Incar. Doniinicaj anno 1147, poniificatus
mus Joret, G. de Loiseaco, et plures alii, qui ini domni Eugenii III papaeanno iii, :
scriplo praedicli coroitis conlinenlur, in burgum1 CCXXUL
Ledonis se obsides venluros, quemaduiodura alii1 Bulla con/irinans bona el immunitatesEeclesia;
supradicti, niliiloniiiius jiiraverunt. Stivagiensis.
Ilanc igitur donationera seu vendilionem, dilectii B" (Anno 1147, Sept. 6,) . ;
in Domino filii, vobis vestrisque successoribus, et . [HuiGO,Annal. Prcem., ll,;j?p.,, p.„543..]
'
per vos Cluniacensi monasterio, in quo divino man- EuGENius.episcopus,servus servorum Dei, dilectis
cipati esiis obsequio, auctorilate apostolica confir- filiis GILLIBERTO Siivagiensis Ec.clesiaeabbati.ejus-
mamus, etfuturis perpetuo lemporibus ratam ma-.. que fralribus tain praesenlibus quam futuris regti-
nere decernimus. Prohibenles ut nulli omnino larem viiam professis.
bominum liceat Cluniacense monaslerium super Quoties illud a nobis petitur quod religioni et bo-
eadein possessione leraere perlurbare, aut aliquibuS nestali convenil, animo nos decet libenli concederc,
molesliis fatigare; sed inlcgra, et ab oniui impe- : ct peientiuin dcsideriis congruum impertiri suffra-
titione libera conserveiur eorum, pro quorum jtu- . gium. Eapropter, dilecii in Domino filii, vestris
bernaiione el susleiitalione concessa est, usibus juslis poslulationibus clementer annuimus, et prae-
oniiiiinodis profulura. fatam Stivagiensem Ecclesiam, in qua divino man-
Si qua igitur in fuiurum ecclesiastica saecularisve cipati esiis obsequio, sub beati Petri et nostra
persona, banc nosiraeconfirmationispaginamsciens, proteclione suscipimus, et pracsenlis, scripti privi-
contra eain lemere venire lentaverit, secundo Q legio communimus; imprimis staluentes ut ordo
tertiove commonita, si non saiisfaclione congrua canonicus, qui secundum Deum et beali Augiisiirti
emendaverit, poteslaiis honorisque sui dignitale Regulam atque insliliilionem Praemonstratensium
careat, reamque se divino judicio existere de per- fratrum in eadem ecclesia insiitutus esse dignosci-
pelrala iniquitate cognoscat, et a sacralissimo cor- tur, perpetuis ibidera. temporibus inyiplabiiiler
pore ac sanguine Dei el Doniini Redemploris noslri observetur. Praeterea quascunque ppssessiones,
Jesu Christi aliena fiat, alque in extremo examine quaecunqtie bona eadem ecclesiain pr33sentiaruni
dislriclae ullioni subjaceat. Conservantibus auiem possidet, aul in futurum concessione pontificum,
sit pax Domini nostri Jesu, quatenus et hicfruclum largitione regum vel principtiro, pblatione lidelium,
bonaeaclionis percipianl, et apud dislrictum judi- seu aliis roodis, praeslaute Domino, poterit adipisci,
ccui prxinia aeleniae pacis invenianl. Amen, firma vobis veslrisque successoribus el illibala
Ego Eugenius Calholicae Ecclesiae episcopus ss. permaneant. In quibus haec propriis duximus expri-
Ego Albericus Ostiensis episcopus ss. roenda vocabulis: Locuni Slivagii (25) in quo fundala
Ego Imarus Tuscuianus episcopus ss. est abbatia quae ox insiilulione Caroli quondam
Ego Hubaldus presbyter card. tit. SS. Joannis et Romanorum imperatoris post decessum Rechardis
Pauli ss. suaeconjugisquae eumdcm in propriam ppssessionem
Ego Guido presbyler card. tit. SS. Laurenlii et D Q tenuerat, Andelacensi mpnasterio qupd eadem im
Damasi ss. • peratrix a fiindanientis construxerat, pt praesenle
Ego Hugo presbyler card. in Lucina ss. jara dicto imperalore Rpmanae Ecclesiae jam dele-
Ego Ariberlus presbyler-card. tit. S. Anasta- gaverat, flrmitate perenni dignoscilur subjacere,
six ss. ita quod nulli ecclesiaslicae vel saeculari persona?,
Ego Julins presbyler card. tit. S. Marcelli ss. seu alicui prorsus ecclesiae nisi tantum Andelacensi,
Ego Guido presbyler card. lit. Pastoris ss. cui subjecta est, aliquod de jure seryitium facerct,
Ego Jordanus presbyter card. fit. S. Susannse ss. Mathildis ejusdem ecclesiaeAndelacensis abbatissae,
Ego Oddo presbyler card. S. Georgii ad Velum iconsilio et consensu capituli sanetiinonialium, et
Aureum ss. ,canonicorum suorura, comitisaue Hugonis ejusdem

(25) Ecclesia Stivagii subjecta Andelacensi fuill per

r. S, Richardera qtice suiim Andelacense JTDHZ-
steriiim Romanaj Ectiesise a principio subdiderat.
 1273 EUGENII III PAPJE 1276
. eccleslae advocati, atque ministerialium, petitione A cim denariorum Metensium; decimas de Cretinii-
qtioque canpnicorum saecularium, qui ejusdem Sti- viller; duos denarios quos habetis in allodio de
vagicnsis ecclesiae longb tempore habilatores fue- Persorame; allodium veslrum de Junchcris, in
rant, Praemonstraiensi ordini et fratribus vestris terris, pralis, silvis cum sede molendini, et duo
ibideui Deo servientibus inperpetuum benigne con- qtiarleria lerrae quae habelis apud Gundresuni. Ec-
cessit, cum tertia partebanni Slivagiensis, inierris, clesiam prielerea Siivagiensem parocbialem cum
praiis, silvis, aquis, piscalionibus et lotius banni omnibus pertinentiis suis, decimis, capellis et
quorumlibet animalium pasturis, cum censu capi- censibtis earum, scilicet pro singula quaquam se-
lali manentium infra vel extra banntim, hominis ciindum morem anliquum, triginta duos denarios
duorum, mtifieris vero unius denariorum Deodaten- Deodatensis monetaa; capeliam de Belmunt, capel-
sium, et cum reliquis possessionibus qua? ex anli- lam Burguntiae; capellam Norpradi ecclesiae, capel-
qua pontificum et iiiiperatorum inslitutione, ad lam de Sahcto Itemigio; ecclesiam de Mosteriolo
praebendam Deo in eadem ecclesia famulantium per- jiarochialem cum capella de Nohegenis; cum deci-
tinere noscuntur. Qiiindecim yidelicet mensuras mis et censibus et omnibus pertinentiis earum.
vini quas habetis pro censu Ecclesiasde Salwaraunt, Regimen quoqtie animarum lam clericorum quam
qnani a diebus anliquis ecclesia vestra. tenet; deci- laicorum parochiarum supradictarum, quoiiiam
iuain quinquaginta duarum hobarum lara vini quarn eadem Stivagiensis Ecclesia hoc ab antiquo seinper
bladi ubicunqiie sunl, quae sunt de feudo comilis babuit. Abbas ejusdein loci et successores sui, quo-
Hugohisj de Dasborc. Curiam veslram cnm allodio niam lale officium religiosis convenit, a praesuls
veslro de Salwamunt; eurhm et allodium veslrmn Tullensi beati Pelri et noslra aucloritaie (26) perpe-
de Tambac; allodium quod dedit vobis Hiigo comes tim obiineant. Synodalia quoque placita in quibtis
de Dasborc; allodium quod dedit vobis Kerlrudis parochiani Stivagienses, uno anno, nummos, altero
de Tambac; allodium quod dedit vbbis Holricus obulos, et illi de Mosleriolo nummum ct panem
Grossus de eadeni villa; ailodium quod-dedit vobis tinum, et bicatum avenae persolvere debent, et
Uesso de Berchemel; planiam quam dedil vobis omliem justitiam eorumdem manenlium infra ler-
Kertrudis comitissa sub censu octo denariorum; minos praediclarum ecclesiarum.fet instilutionem
libcrialein viiidemiandi quam dedit vobis ea.lein presbyierorum qui in eisdem ecclesiis, sive ex
comilissa ea diequa coriies vindemiavcrit; allodium canohicis vestris, seu vero ex saecularibus consti-
quod habelis apud Rotliseim; ecclesiam de Dbnce- tuendi fuerinl incotisullo episcopo :et arcliidiacono
res et capellam de Xasteviler cnm decimis et omni- _ alque decano per vos faeiendum concedimus; ita
bus perlineniiis eartim; curiam veslram de Donce- ul a yobis, lam curam aniinarum quam praebendara
res cum allodio in terris, pratis, silvis et cum deci- accipiant; et de suis actionibus, nec episcopo, nec
mis lotius agriciilturlB ejusdem curiae quam a diebus archidiacono, ncc decano respondeant, unde singu-
anliquis Stivagiensis ecclcsia possidel; curiain de lis aniiis Ecclesia Stivagiensis decano, archidiaco-
Heibermeis (Sabemey)cum allodio qiiod habetis ibi in natus de Fluns quatuor solidos Tullenses in proxima
lerris, pratis, silvis,et villarum adjacentium commu- synodo post feslum S. Reniigii .persolvat, quoruni
nibus pasturis. Allodium de. Envas et grangiam in duae parles episcopi, lertia eril archidiaconi, yobis
eodem locositaincuin banno elaliis perlinentiis suis, nihilominus confirmamtis. Quia ivero Deo omnipo-
lerris, pralis, silvis, servis, aneillis; decimas croa- tenti assislere et orationibus vacare', et lam de
dorum et anzaugiarum el agricultura quatttor boum vestris laboribus, quam de fidelium beneliciis
in eodem allodio arantium et brolii, quae omnia ab aique oblationibus pacificam vitam dticere debetis,
antiquo teiietis; lerram quam habelis apud Sanctum • decernimus ut novalium veslrorum el «gricuitaruui
Pauludi cum quadam famiiia et silva; quatuor quar- quaepropriis manibus aut sumptibus coiitis, sive de
teria lerrae quae liabetis apud Frevillam; duodecim nutrimeiilis animalium vestrorum nullus a vobis
denarios Tullenses quos habetis in allodio de Ber- D quaslibel decimas exigere praesumat. Liceat quo-
villa; duodficim quac habelis in allodio de Bassum- que vobis clericos veliaicos e. saeeuio fugienles
punt; duoquarteria lerraequae habelisapud Regncr- liberos et absolutos ad conversionem recipere, et
villam; allodium de Semirouviller cum banno et sine conlradiclioiie retinere. Cum autem generale
aliii pertinenliis suis, terris, pratis, silvis, servis, inlerdiclura lerrae fuerit, liceal vobis, exclusis ex-
ancillis, cum pamagiis porcoruin in nemore pascen- communicatis et inlerdiclis, non pulsalis campanis,
tium sine participaiione advocatorum; allodium mediocri voce divina mysteria celebrare. Prohilie-
de Mosteriolo, in terris, pwlis, silvis cum terra mus insuper ne ecclesias aut terras, seu .quodlibct
triuni aratrorum in lerritorio de Nohegenis quara ecclesiae vestrse berielicium liceat alicui-personaliier
habeiis ab abbalissa Andelacensi sub censu duode- dari, sive alio modo alienari. sine consensu totius
(26) Ex auctorilale igilur B. Petri ei aposlolicae invesliebant abbales ea aetaie; sed ab hac delega-
sedis, regimen animarum et parochiaruin habet tione exciderunt a saeculis, et post coiilinnationem
abbas Stivagiensis non ab episcopis Tullensibus, ncoabbates sponle hoc regimen adcunt, nec solvunl
quosjurisdictionis ejusmodicbllatores ex liocianlum quaiupr splidos Eccleshe Tulleusr quos ralione inve-
suspiceris quod nomina et delegalione poutificia siitttrae solvere tenebatnur.
«77 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1278
capituli, aul majoris ct sanioris parlis ejusdem. Si A j bernatione et sustenlatione concessa sunt, usibus
qtiae vero donaliones vel alienationes, aliter quam omnimodis profutura. Si qna igitttr in ftiturutn
dictum est faetae fuerint, eas irritas esse censemus. ccclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae con-
Ad haec autem addimus, ne aliqui fratrum vestro- slittitionis paginam sciens, contra hanc lemere
rum sine consensu el licentia abbatis, et sanioris venire tenlaverit, secundo terliove commonita, si
pariis capituli vestri, pro aliquo fidejubeant, nec ab non salisfactione congrua emendaveril, potestatis
aliqno pecuniam .miiiuo accipianlj ulira pietium honorisque sui dignitate careat, reamqtie se divino
capituli sui providenlia provisum, nisi forle propter judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat,
inanifeslam ecclesiae veslrae ulilitalem. Qiiod si et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Do-
facere praesumpserint,*non tcneatur convcnius (sine mini nostri Jesu Cbrisii aliena-fiat, atqtie in -extremo
cujus licenlia et consensu egerunt) aliqualenus pro examine dislriciae ullioni subjaceal. Cunctis autem
bis respondere. Praelerea licitum sil vobis in causis eidem loco jura sua servantibus, sil pax Domini
vesiris iraircs vestros idoneos ad lestificandum noslri Jesu Christi, quatenus el liic fructuin bonae
adducere atque ipsorum iestimonio, si rectum aclionis percipiant, et apud districtum judicem
fueril, et propulsare violeiiiiain et justitiam vindi- praemia ceternac pacis inveniant. Amen, ainen,
care. Ob eviiandas vero sacculariuin frequentias . amen^
Iiberum sit vobis oraloria el ccenieieria in curiis S. PETRUS,S. PAULUS, EUGENIUS PAPAIII.
veslris conslruere, el in ipsis vobiset familiis vestris FACMECUM, DOMINE, SIGNUM INBONUM.
divina oCScia el sepulturam, cum necesse fuerit, Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus.
celebrare. Concedimus etiam vobis auctorilatc apo- EgP Albericus Osliensis episcopus.
stolica ut chrisma et oleura sancturo, seu sacros Ego Hugo presb. card. lil..in Lucina.
ordines, sive consecrationem abbatis aut ecclesia- Ego Oddo diaconus card. Sancli Georgii ad Velun
rum, aquo libuerit episcopo recipiatis (27): nullus-- Aureum.
qiie a vobis seu pro abbaie deducendo ad sedem, Ego Joannes Paparo diacon. card. S. Adriani.
sive pro quibuslibet aliis ecclesiaslicis sacramentis, Ego Jacintus diacon. cardinalis Sanclae Mariae in
sub obienlu consueludinis, aut quolibet alio modo Cosinetlin.
quidquam audeal postulare. Si quis autem conlra Datum Altissiodori per -manum Guidonis sanctae
iiaec venire lentaverit, portionem cum .Giesi se Ronianae Ecclesice diaconi cardinalis et cancelhrii,
noverit habiturum, cujus factum exaciione turpis viii ldus Seplembris, indiclione x, Incariialionis
muneris imitatur. Liceateliam abbali veslro coronas Q . Dominicae anno 1147, pontiflcatus vero domni Eu-
clericorum seu altaris linleamina, sive indumenla genli papae III anno m.
sacerdolalia benedicere et consecrare, malefaclores CCXXIV.
quoque veslros et raptores fas sit vobis analbema- Privilegium pro monasterio de Yergua.
tizare, et in ecclesiis vel parocbiis, sive in om- (Anno 1.147, Sepl. 17.)
nibus prorsus locis quibus ipsi vel farailiae ipsorum *
[OIHENARTUS, Nolilia ulriusque Vasconia), 101.]
fuerint, sive ubicunque rapina veslra retenta fuerit, EUGENIUS episcopus, servus servorura Dei, dile-
ne ibidem celebrentur divina, beali Petri et nostra clis filiis RAVMUNDO abbati de Yergua ejusque fratri-
aucloritate contradicere, resipiscentes aulem a vin- bustam praesentibus quam fuluris, regularetn vilara
culo excommunicationis^absolvere; sepulluram professis, in perpeluum.
quoque ipsius loci liberaim esse decerniraus, ut eo- Q mties illud a nPbis petitur quod religioni et Iio-
rmn devotioni, qtii se lllic sepeliri rogaverint, nestati convenire dignosciiur, aniiho nos decet li-
etiamsi excommunicati sint, quorum pcenitentiam bere concedere et pelentium desideriis congruiim
propinqui et amici eorum pro ipsis se suscepturos, et imperiiri suffragium. Eapropler, dilccti in Domiiio
salisfactionem condignam secttndum ecclesiaslicam filii_,vestrisjuslisposlulatioiiibuscieinenterannuiinus,
ceusuram facluros, pie promiserint, ntillus obsistat. ^ ac praefalum locum de Yergua, in quo divino nlanci-
Paci quoque et tranqiiillitali veslrae paterna soliici-
pati estis obsequio sub beaii Petri et nostra prote-
ludine providere volentes, auctoritale apostolica ctione suscipimus et praesenlisscripti.privilegiocom-
prohibemus, ul infra clausuras locorum, seu gran- nitiiiimus, statuenles ut quascunque possessiones,
giarum veslrarum nullus violentiam vel rapinam, quaeciiiique bona, impraesenliarumjusleet canonice
furium commiltere, ignera apponere, seu hoinincin possidetis, aut in futurum concessione pontidcum,
capere, vel inlerficere audeat. largitione regum vel principum, oblatione fideliuni,
Decernimus ergo ul nulli omnino liominum fas sit seu aliisjusiis modis, Deo propitio, polerilis adipisci,
praefalam Ecclesiam temere perlurbare aut ejus firma vobis veslrisque successoribus et illibata per-
possessiones auferre, vel ablatas relinere, miuuere, maneanl. In quibus baec propriis duximus expri-
seu quibuslibel aliis vexalionibus Aitigare; sed om- menda vocabulis : Terram videlicel de Yergua cum
nia integra conserventur eorum, pro quorura gu- deciinis, pascuis el suis perlinentiis; locum de File-

(27) Hinc collige Stivagmm non esse, nec fuissii unqnain in, aut de diccccsi Tullensi, nt ex constanli
canonuin discipliua eviTutiluiv
 1279 ; EUQENU III PAPiE . . 1280;
riocum decimis, pascuis et pertincnliis, locuin de A maiicipaii obsequio, sub beati Petri et nostra pote-
Oliva cum terrls, grangis, deciiiiis, pascuis ei suis slale .suscipimus, elpracsentis scripli pagina cominii-
pcriiiientiis. ;..,,. ..,',,.. niinus, statuentes, ul quaecunque bona, quascunqne
Dec.eriiimus ergp ul nulli omnino hominum liceat ppssessiones praefaium coenobium possidet, aut in
praefalum locuni lemere perlurbare, aut ejus pps- fuUirum concessione jKintilicum, largitate regnm
sessiones auferre, vel ablatas rptinere,ininuere, aul vel principum, oWalione Ddelium.autaiiis modis po-
aliquibus. vexationibus fatigare, sed pmnia inlegra lerii adipsci, .firma vpbis vestrisque successoribus
conservenlur eorum, pro quorum gubernatlpneet el illibata permancanl.
susieniatione concessa sunt, usibns omiiinipdis pro- Decernimus ergo.ut nnlli omnino hominum liceat
futiira; salva sedis aposlolicae auciorilale, et dicece- . praefatum IQCUIIIlemere perturbare aul ejus pos-
sani episcopi canonica justitia. Siqua igilur in fu- sessipnes, auferre, yel ablatas re.tinere, minuere,:
ttirum ecclesiaslica saecularisvetpersopa hapc- npt seu quibuslibbtvvexaliQnibus fatigare, .sed omuia in-
slrae cbiisliuuionis paginam sciens.contra cain lemere lejjra conseryenJur eorutn, pro qnorum guberna-
venire lejilaverit, :s'ecundp lerliove comnioniia, si lioneetsusientaiioiieconcessasunt, usibusomnimo-
upii satisfaclione congrua einendaverit, potestatis : dis profutura. Si qua igitur in futurum ecclesiastiva
bonorisque sui dignilale careal, rearoque se divino p saeciilarisvepersonabancnoslne conslilutiouis pagi-
judicio exisiere :de perpelrala iniquilale cognqscat, namseiens, contra eam temerevenire tentaverit, se-
et a sacratissimo corpore ac sauguine.De.i et Domiui cundo tertiove commonita, sinon salisfactione con-
nostri Jf.su Cbristi aliena fiat, alqtie in exlremo exa- grua emendaverit, polestatis honorisque sui digni-
mine dislriclaa ultioni subjaeeal. Cunclis auieni ei- late careai, rearaque se divino judicio existere de
deni loco ju&ta servaniibus sit pax Domiiii nostri perpelrala iniquilate cognoscal, et a sacratissiuio
Jesu Chrisli, quatenus e.t luc, frucium bonqeaciiQnjs corpore ac sanguine Dci et Doraini Redeomtoris
percipiant, et apud dislricium judicera praemia seter- noslri Jesu Chrisli alicnal fiai, aique in extremo
nae pacis.iuVtMiiaiit. Amen, aiiien, amen..;: examine districtae ullioni subjaceat. Cunctis autem
Lgo Eugenius CatlioliciJ Ecclesite episcopus. eidem loco jusla servantibus, sit pax Domini noslri
Ego Albericus Ostiensis episcopus. Jesu Cliristi, quatenus et hic fructum bonaeactionis
Ego Gregorius diaconus cardinalis Sancii Angeli. percipianl, et apud districltim judicem prsamia
Ego Joannes diaconus cardinalis Sanctae Mariae. aelernaepacis inveniant. Amen, amen, amen.
Novas. •!'•.. Datum apud Cistercium per manum Ilugonis pre-
Ego Sanctius diaeonus cardinalis Sancta? Mariaein sbyleri cardinalis agenlis vices domni Vidonissanctae
Cosmeuiii. .:;.;; P Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis et cancellarii,
Ego llumbald., presbyt. card. lit. S. Joaunis et xv Kal. Oclobrjs, indiclione x, Incarnationis Domi-
Pauli ss. ...'•'' nicae anno 1148 „-ponlificatus verb domni "Eugenii
Ego Aribertus presbyt. card. lituli Sanctae Ana- papaeteriiiahnoiir. ; :
siasiae. ; ,<- -: • -;..
i:-'.! .'."." !,'ccxxvi.';'.';'..,.'. .; '..
Ego Guido presbyter card. lit. Pastoris.
Dalum apud Cisierciumper rnanuui HugQnis pre- ; ;.Privitegium pro monasterio S. Vitt Prulensis.
' " "' '
sbyteri cardinalis agenlis vicem domni Guidonis -;.' (Annb!lU7,Sept. 17;):
sarictae Romanae Ecclesiae diaconi cardinaiis et can- '; [ Mdriumenta Boica, XV, 156. J
cellarii, xv Kal. Oelobris, indicl.x, Incarnaiionis
Domitiicae anno 1147, ponlificatus vero dotnni Eu- EIIGENIUS episcopus, servus serypruro Dei, dile.ctis
liliis WERNUERO abbali monasterii Sjincii Viti mar-
geuii tertii papae anno lii.
.'' CGXXV. " tyris de loco qui dicitur Prul, ejusque fralribus lam
praesenlibus qtiam fuluris regu|arem, vitam profes-
Privilegium prb moncisterid S. Marice de Nienubas. sis, in pefpelnum.
(Aimo 1147, Sept.lt.) Religiosis desiderjis dignum est facilem praebere
[MANRIQUE, Annal, Cisterc, 1, 416..] cfiiisensmn ut fidelis et pia devotio celerem sorlia-
tur effectum. Eaprppter, dilecti in.Domino filii, ve-
EUGKNHJS episcopus, servus servorum Dei, dileciis
filiis RAIMUNDO abbali S. Mariae deNienzabas, ejus- slris justis postulalionibus clementer annuimus cl
Sancti Viti monasteiium, in quo Domino
que frairibus, tam praesentibus quam fulurjs, regti- prsfalum
larem vitam professis, in perpetuum. mancipali eslis obsequi.o, sub beali Peirt ei noslra
Quolies illtid a nobis petilur, quod religioni et proteclione suscipiinpset. praesentis scripii privilc-
honestali congruere dignoscitur, aninio nos decel gio coinmunimus, impiimis siquidem staiuentes, til
liberb concedere et petenliuin desideriis congruum ordo monasticus secundum beati Benedicti Rrgulam,
el ad Moniensium fralrum institulioneui (28) in ve-
impertiri suffragium. Eapropler, dilecti Domini filii,
vcstris jusiis postulationibus cleinenler annuimus, slra pcclesia constitu.lHS perpeluis ibidem lempori-
et prwfaiuin locuin de Nienzabas , in quodivino esiis bus inviolabiliter conservetur; praeierea quascunque
ex Puscliii ei Frxlfclii Dipiomhi. iacr. Siyriai, II,
(28) Qnam haud dubie secum ailuleral Werneriis
ssbbas ex eodem monasterio poslulalus , ul coii&tat 240.
1231 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1282
possessiones, quaecunque .bona idem monasterium A CCXXVlf.
in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in Bulla ad fratresSavignienses,— Confirmat eorum or-
fiiiurtim concessione pontificum,' largitione iregum dini Cisierciensi uniohem.
vel principnm, oblatione fidelium , seu aliis justis (AnnoH47, Sept. 19!)
inoilis, Deo propilio, polerii adipisci, firiha vobis [MARTEN.JAmpt. c"ollect.l,'&01.]
vestiisqiie snccessoribus et illibala permaneanl. In EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
quibus haec propriis vocabiilisduximusexjprimenda: ctis filiis conventui Savigniensi el abbaiibus mona-j
Tres videlicel mansos in Schalckaim el uniim mp- sleriorum ad ideih coenobiura perlinentium, eorum-
lcndiiHimcuni mancipiis adeaperiinentibus, vineam qpe fratiibus, salulem et apostolicam benedictio- 1
in Hoffdorf, duos mansbs in ToIIniaissing, cum man.- nem.
cipiis ad cos perlineniibtis, et caclera qnae venerabi- Pax Ecclesiae, fritrum concprdia, religionis vigor.i
lis fraler ntister Heiiricus Raiisboiiensis episcopus, status inpnasteriorum uhitatis vinculo conservatnrJ
devotionis inluilu, vobis legilime eqri,l.iiit, et.suo Hojiis'ralionis inlnilu dilecti filii noslri Serlo Sa-
scripfo firroavit. Qbeiinle vero lc iiiinc ejusiiem lopi vigniensis el Hosmundus Belbacensis abbates ad Ci-
abbaie yel tiiorum quolibel sticccssorum, ntiHns ibi:: sterciense capiiulum venicntcs, laro se quam uni-
qualibel subreptionis asluiia yel violenlia praepona- versilaiem vesiraiii per charissimum filium nosirum
lui, hisi qtiem fralres*communi consehsu vel fratium Bernardum Clarevallensem abbalem in uniiatcm
pars consilii sauioris sccundum Dei timorem et san- Cisterciensis congregalionis ct ordinis suscipi, nobis
cli Benedicli Rcgulam providerint eligendum. praesenlibus, liumililer postuhiriint. [Eorum itaqus
Decernimus ergo ul nulli omnino hominum liceat religiosam devoiionem in Domino commendanlcs,
praefalum monasteriuin lemere perlurbare, anl ejus paternae sumus chariialis debito congavisi; scienles
possessiones auferre, vel. ablatas relinere, minuere, scriptum esse, frater adjuvans fratrem, ambo con-
atit aliquibus vexalioiiibus fatigare, scd omnia inle- solabunlur. Quocirca secundum eorum gralum Deo
gra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et laudabile desiderium, tam eos quam vos sanclo
el suslenlalione coucessa sunl, usibus omnimodis illi colleglo socianles, aposlolica auctorilale sta-
profutura, salva sedis apostolicae aucioritate et tuimus, ut haec amabilis et jucunda societas futuris
dioecesanorum episcopprum canonica justitia. Si qna iemporibus inviolabiliter obseiveiur. Praefalo igitur
igitur in fulurnm ecclesiastica saecularisve persona, filio nostro S. Savigniensi abbati lanlo vos propen-
hanc nostrae constilulipnis paginam scieus, contra sjus filialera obedieniiani, spcundum ejusdem ordi-
eam lemere yenire leiilavepit, secutido tertiove com- „ nis insliluta exhibere praecepimus, quanio allentius
inonila, si non satisfaclione congrua eniendaveril, pro veslra salute cognoscilur laborare. Siquisati-
poiest.iiis hpnorisque stii dignitate careat, reamqup lem conlra hujus noslrae confirmalionis paginas:
sediyino judicio existere de perpelrata iniquitate sciens venire leniaverit, indign.ationem omnipo-
cognoscat, et a sanctissimo corpore et sanguiiie Dei tenlis, Dei et beatorum Petri et Pauli aposlolorum
ac Domini nostri Jesu Cltrisli aliena fiai, alque in ejus se noveril iiicursiirum. , .
extreiuo examine distrii tae ultioni subjaceat. Giilt- . Dalum apud S. Sequanum, xiu Kal. Qctpbiis.
'
ciis.auiem eidem loco jtisla servanlibiis, sit pax Do- .., , _ ..." CCXXVHI. .
mini noslri Jesu Clnisli, quatenus el bic fructum Charta\deeegnilione juris Sancti tfctmmelis in ler-
bonae :.'iclionis percipianl, cl apud districtum judK ritorio Divionensi.
cem prjeiiiia aclernae pacis inveniant. Amen. '.' (Annb 1147, Sept.' 25.)
EgoEugenius Caiholicae Ecclesiae episcoptis sub- [Gall. Chrtst. nby., IV.inslr., 171.]
scribo. •::'• EUGENIUS episcopus, serviis seryorum Dei, dileclis
Ego Albertus Osliensis episcopus subscribo.' ' filiis HUMBERTO decano et canonicis Lingon. ecclesiae
Ego Hunibaldus presbyter cardinalis tiltili SS. sal. et aposl. bened.
Joannis et Paulj subscribo. . ,j. Apostolicaescdis aucloriiale, debitoque compelli-
Ego Joaniies diacohus Sanciae Mariae Novae sub- mur pro universarura ecclesiaruin slatu salagere,
scribp. et earum quicli el iranquilliiali auxilianie Domiuo
Ego Gregorius diacon. card. Sancli Angeli sub- providere. Eo itaqtie intuitu, dilecti iu Doraino filii,
scribo. pro ecclesiee veslrce ulilitate solliciti, yeslris justis
Ego Jacinthus diaconus cardinalis SancUc Mariae postulationibus duximus annuendnm. Ex litteris s:-
in Cosmedin subscribo. quidem illustris memoriapHugoiiis ducis Burgundia',
Daium apud Cistercium per mantim Hogonis pre- lam suo sigillo, quam OdonU filii ejus alque vene-
fir-
sliyieri cardinalis agcnlis vicera domhi Pindcr san- rabilis fralris nostri Gotifridi Lingon. episcopi
ci;e RomanaeEcclesiae diaconi cardinalis et cancel- malis inspcximus, qnod praefatus Hugo dux acreplis
larii, xv Kal. Ociobris, indictione decima, lucarna- a vobis quingentis solidis, pactttm el concordiam
tiouis Dominicaeanno millusimo cenlesimo quadra- vobiscum fecerit, super injuriiset indebilis exaclio-
gcsimo sepiimo, ponlificalus vero domni Eugenii III nibus, quas paler suus el ipse faciebant in terris
papae aimo iij. vestris, quas in lerrilorio Divionensi habetis. Rc-
in
jwgnovit eteuitn ipse dux se nihil juris habere
12S3 EUGENII IH PAPiE 1.284
villa quse dicitiir Gibri.icus, et in -villa quae dicitur A
, CCXXX.
Fiscinis, et in inansis, quprum alterum est in Co- Fragmentum bullce per quam confirmat bona el pos-
cheio, et alterumin .Cavenniaeo,et quidquid ipse sessiones monasterix S. Larnbeni Ltsiientit.
vel minisleriales sui in eisdem locis accipere con- ,.'.'.' (Apno 1147, Oct. 10.)
sueverani, ex tolo dimisit, pedagium qiipque, quod [REiFrENBERC, Monuments pour tervir afhittoiri
de carris veslriscommunibiis sive propriis in trans- des provirices de Namur, de Hainaut, etc, t. VII, p.
itupbrtae bivibnensis accipiebatiir pinniho dimisit. 642.]
Ih vilIavero,'qiise diciliir Neronis, nihilsibi retinuit ECGENIUS episcopus, servtis servorum Dei, dileciis
praeter marischachiam, et brennariam et jusliiiani, filiis CERRICO ['Wedrico?] abbati Sancli Lamberti
ita lamehsi niajor vester eam facere noluerit. Hoc Laetiensis ejusque fratribus, tam praesentibus qnam
ergo paclum seu concordiam nostri favoris muni- futiiris, regularcm yitam profcssis, in perpetuum.
mine confirmamus, et ratum manere censemus. Si Piae postulaiio voluntatis effeclu debetper seqncn-
quis autem _hujus noslrae confirmationis tenore cb- lem compleri, eic.
jgiiito, qupd absitl cOnlraire lentayeril, prdinis et Datum Altissioilori per manum Guidonis sanciae
Pfficiisui periculum patiatur, aut excoraniunicatio- Romanae Ecclesiae djacohi cardinalis el canrellarii,
nis ullione piiniatiir, riisi praesumptionem suam .B vi Idus Octobris, indictione vi, Incarnationis Domi-
digna satisfaclione correxerit. nicae anno 114?, pontificaius^omni Eugenii papaelll
Daturn Altissiodori, vti Kal. Octob. ahno iii.
CCXXXI.
CCXXIX, Ilcnricum episcopum Moraviensem evocat ad conci-
lium Trevicente eique Joannem legalum tunrn com-
Ad Sugerium abbalem. Inlerrogat quinam episcopi memlat.
opem ipsi ferre recutent ad. regni defentianetn :
locut coricilii certus designatus; de duce Lolharin- (Anno;iU7,Oct. II.)
gia excommunicaio; dti eccletia de Buxis. [BOCZEK, Cod.diplom. Morav, 1,259,]
EUGENIUS episcdpus, servus servorum Dei, vene-
(Anno 1147, Oct. 6.) rabiii fratri HENRICO, Moraviensi cpiscopo, salutem
et apostolicam benedictionem.
[MANSJ, Concil., XXI, 650.']'.. *• De tua dileclione el fnlelitate valde confldimus,
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dci, dilccto qubd jam in Romanaj Ecclesiaj negoiiis eam pcrex-
filio SUGERIO S. Dionysii abbati, salutem et aposto- perientiam novimus. QuQniam prp mullis , quac in-
^ creverunt, enormitalibus propellendis, et qnaa Deo
licam benedictionem.
Nuniium ei litleras tuas benigne suscepimus, et placilura sunt confirmandis proxima Dominica qua
qtiod in eis conlinebalurdiligenter atlendimus. Quod canlamr : Lwtare, Jerutalem, apud Treverim in fi-
atiiem pro Parisiensi ecclesia te sollicitum esse per- ducia Spiriliis sancti conciliuin celebrare decrevi-
nostros archiepiscopos, episcopbs et alios
pendimus, gratum habemiis; et si qua in.ea perpe- mus,fratres
ram cotamittuntur, pro nostri officii debito cohdo- ecclesiarum prselatos de diversis mundi partibus du-
lemus, et ut ad viam recliludinis revocentur, ope- ximus convocandos. Ideoque pef apostolica scripia
ram dare Domino atixilianle ciirabimus. De episco- ei dileclum filium noslrum Joannem sanclae Roraa-
nae Ecclesiae Subdiaconum, fraternitali tuae praeci-
pis vero qui pro defensione regni libiopem ferreet
adesse recusant, ne onines 'simul in culpam indu- piendo mandamus, qnatenus illuc eodem terniino,
ccre videamur, nobis de aliquibus nominatim signi- remota omni aclione, ad nostram praeseniiam venias,
fices, ul eos apostolicis affatibus corripiamus, et ut frcli auxilio atque Consilio, errala corrigere, et
exhortemur, quatenus ad conservandum statuin re- quae statueuda fuerint, valeamus, sancto cooperante
gni prompiiores existant, et ad ea quae regni ho- Spiritu, stabilire. Praeierea memoratum filiurn no,-
nori el ulilitati expediunl, vires et consilium submi- strum Joannem libi altentius coramendamus, rogan-
nistrent. Porro, quod loca regni tibi commissi pro tes, ut eidem filip nostro in pertractanda inter du-
voluntaie nostra ad celebramlum concilium obtn- cem expulsura et germanos cjus concordia et com-
listi, devotionem liiam in Domino collandamus; sed ponenda, si fieri polest, diligcnter assistas , aique
quoniam nostrum flrmaVeramus consiliuirl, propo- opem et consilium praebeas.
situm nostriim non duximus iirimulandum. Praeterea . Datum Allissiodori, v Idus Octobris.
de duce Lplharingiaj, quem pro aliis culpis excom- CCXXXH.
inunicavimus, quando locus et lempns luleril, justi- Ad 11. 1
[Eberhardum] archiepiscopnm, et
tiam, qiiam aliis non negamus, libi plenius el dili- abbatet per Salzburgensem provinciam episcopos
constilutos.
geniius faciemus. Caeterum, quodsnper ecclesia de — Ejusdem argumenii.
Buxis tua dileclio postulavil, si temporis opportu- (Anno 1147, Ocl. 12. )
nitas dederit, in redilu nostro praestanie Domino [Ex cod.-biblioth. Vindobon. n. 2192 edidit
JAFF£,
fieri poterii. , Regesta Rom. ponl., p. 629.]
Datum Antissiodori, n Nonas Oclobris. Venerabilibus frairibus 11.[EBEKHARDO] archiepi-
scopo, episcopis ct dileciis filiis abbatibus per Sal2
 1235 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. J28P
btirgensem provinciam constitutis, salulera et apo- A congruum impcrlirj suffragium. Eapropter, oilecli in
stoiicam benediclionem. Domino filii, vestris justis postulalionibus clemenier
Indubiialum procul dubio est, et universa per annuimiis, praefutam Sanctae Mariae ecclesiam sub
mundtim Christianitas recognoscit, quod sanctam beati Petri el nostra proleciione stiscipimus, et
matrem et aposlolicam Romanam Ecclesiam solus praesentisscripii privilegio communimus, statuentes
ille fundavit el super lirmam el iminobilem iidei ut qtiascunque possessiones, quaecunque bona ea;
pelram constituere voluii, qui beato Pelro, ccelorum dem ecclesia in praesenliarum justeet canonice pns«
regni clavigero, lerreni simul et coelestis imperii sidet,'aul in futurum concessione pohtificum, largi-
jnra commisit. Non cnim ciijuslibct terrenae senten- tione regum vel principum, oblatione fidelium, seu
tiae, sed illius verbi, qun consiructum esl coelum, et aliis justis modis, Deo propitio, poierit adipisci,
lerra privilegio fungilur, illius aucloritale fulcitur. flrma vobis vestrisque successoribus et illibala per-
Sic enim divini consilii allitudo disposuit, ut sancta maneanl. In quibtis Iixc propiiis duxilnus expri-
Romana, quam praefali sumus, Ecclesia in capite menda vocabulis : Altare deGeih cum capella de
nostro Domino Jesu Chrislo, tanquam in solidissimo Taasbrna, altare de Hembecca, allare de Lewa,
fiindaniento admirabilis struclura consurgens, uni- capella de Mosangen, capella de Himethea cum Om-
versis per orbem ecclesiispraelalione perpetua prac- " hibus pertinentiis eorum; decimam deMolbnick;
eminerel et ad emergentes haereses et alia mala et tertiam pariemdecimae in-Volvrethem ex dono Odul-
vitia pullulanlia resecanda per se ipsam studiose in- phi et filiorum ejus... molendiiium in Getb, alne-
lendcret, et ad diem efficiendum pro qualilate cau- tum quod est juxta ecclesiam ex dono Emvain, et
sarum el lemporum aliorum studia excitaret. Hoc sororis ejus...
iiaque auctoritalis aposlolicae debito provocati fra- Decernimus ergo ut nulli omnino hominum licrat
ires noslros archiepiscopos, episcopos et alios eccle- praefatam ecclesiam lemere perturbare, ant ejus
siarum prselatos de diversis mundi partibus duxi- possessiones auferre vel ablatas retiriefe, minuere,
mus convocandos, et vobis atque aliis fralribus et seu quibuslibet vexalionibus faiigare; sed omnia
'
filiis nostris praesenlibus proxima Dominica, qna iniegra conservenlur eorum , pro quorum gubema-
canlatur : Latare Jerusalem (21 Mart. 1148,), pro tione et sustentaiione conces a suni, usibus omni-
miiltis quaeincreverunt, enormitatibiis propellendis, modis profutura, salva sedls apostolicse auctoritate
et confirmandis , quae Deo placitura sunt, in fidu- et dicecesani episcopi canonica jnslitia. Si qua
cia ipsius apud Trccas .'concilium celebrare decre- igitur iu futurlim ecclcsiaslica saecularisve persona
viinns. Veslrae itaque universitati per aposlolica Q hanc nosirae constiiulionis pagiiiam sciens, contra
scripla et dilectum filium Raira. capellanum no- eam temere venre lenlaverii, secundoteriiove com-
strum, praecipiendomandamns,quatenus illuceodem monita, si non satisfaclione congriia 'emendaverit,
lermino, remota omni occasione, ad nostram prae- potestatis honorisque sui digniiate careal, reamque
seniiam veniatis, ut vestro freti auxilio alque con- se divino judicio existere de perpetrata ihiquintc
sillo errata corrigere et quae statuenda fnerint, va- cognoscat, et a sacralissimo corpore et sanguine
leamus sancto cooperante Spiriln ,'stabilire. Proefa- Dei et Domini nostri Jesu Christi aliena iiai, at ;ue
tum vero capellanum nostrurn vobis attenlius com- in exlremo examine dislrictae ullioni subjaceat.;Cm>
mendanles, rogamus, ul eum benigne fecipiatis et ctis autem eidem loco jura servanlibus, sit pax
boneste tractetis. Domini nostri Jesu Cliristi, quatenus et hic fructiim
Daiiim Altissiodori, iv Idus Octobris. bonaeactionis percipianl et apud disttictum judiccm
praemia aeternae pacis invcniant. Amen, amen ,
CCXXXHi. amen.
Privilegium pro monasierio S. Joannis Reomaensi. Ego Eugeniiis Caiholicae Ecclesiae episcopusss.
(Aiino 1147, Oct. 15, aptid S. Florentinum.) Ego Aibericus Ostiensis episcopus ss.
[Historia monasierii Reomaensis, lesle Brequigny, D Ego Imarus Tusculanus episcopus ss.
Table chron., III, 127.] Ego Gregorius diacon. cardin. Sancti Angeli. ss.
CCXXXIV. Ego Hubaldus presbyter card. litulo SS. Joannis
el Pauli ss.
Pnvilegtum pro monatlerio S. Maria? Jellerisi. Ego Gilbertus indignus sacerdos lilulo S. Marci
ss.
(AimolU7, Ocl.24.)
Ego Jacintbus diac. card. Sanclae Mariaein Cosme-
[HUGO,Annal. Prcem., I, Pr„ p. 511.] d<n ss.
EUCENIUS epi»copus, servns servonim Dei, dilectis Dattim Catalauni per manum Guidonis sanctae Rn-
filiis GOALTERO abbati ecclesiae Sanctae MariaeJei- manaeEccIesiaediac. card.etcancellarii, ix Kalendas
tensis, ejusque fratribus, tam praesenlibus qnam fu- Novembris, indicl. xi, Incarnalionis Dominicae anno
turis, regularem vilam professis, inperpetuum. 1147, ponlificalus vero domni Eugenii 111 papm
Desidcrium quod ad religionis proposilum el ani- anno tertio.
marum salutein pertinere monstralur , animo nos
lecet libenii concedere ei pctcntiuin desideriis
 1287 EUGENII III PAPiE 1288
CCXXXV. A sancto cum decima, diias partes decimae de Daran-
Prtvtlegium pro parihenone S. Mariwlhlderensi. cio, partem nenioris apud Monssiacum monasierium
(Annoll47, Oct. 2S.) de Gif cum omnibns suis appendcnciis. Idem quo-
; rMABiLL.,AM»«/. Bened., VI, 676.] que episcopus praefatum monasterium de H,edera ab
ETOENIUSepiscopus, servus servorum Dei, di- pmniexacliohe liberum esse concessit. Ex dono
Jeciis iii Chrisip filiabus HILMARDI abb.iilissaemona-.^ ; Henrici Senonensis areliiepiscopi decimas d.e Mer-
.sterii Sanctae Mariae de Hedera, ejtisque ;sproribusi boys etde Monseunaco, et oranem deeimam de
tam praesentibus quam futuris, regularem vitam pro- Boiiilla, et ccclesiam de Villari. In episcopniu C:ir-
, fessis,i;n perpeUium. " . noiensi ; cx dono Simonis de Gaseiant et filionim
-, Lpcorumyenerabiliumcura nosadmonetdeqnjete i . cjiis locum qui Pomerium dicitur, in quo G. Camo-
alqtie utilitaie spllicite cogiiare; nec dubium quodI tensis episcopus capellam. fieri concessil. ilem ex
si fidelium-Dei pelUionibus benigne conciirriinus, , dono praefati Senonensis arcliiepiscopi decimam
nosiris oppprtunitalibtts clementem Dominum repe- quam minutam vocant, de Cavannes, el deciinnm
riinus. Quampbrem, dilectae in Doiiiino iiiiae,prae- vini, decimam tolius terrae quam Hngo Guiretly
decesspris npslri feiieis memoriae Iiiiioceniii papae'. habet in suo dominio, decimam duortim arpennorum
vestigiis,- inhaerenles, vesiris juslis posiulationibus>B tcrrae, quos idemllugo vobis donavit, et decimam
ctementpr, annuimusi, et praefatae Sanclae Mariae : de Chosel, ex dono ipsius Hngonis dimidium mo-
anpnaslerilJm, in fluo diyino mancipatae eslisobse- - dium frumenll, et dimidium hordei de horreo suo
, quio, stib' beatt Pelri e,t noslra. prpteclione suscipi-- . singulisannis, et censuin sex nummprtim. Praeterea
mus, praesentis scripti privilegio communimus. Sta-- quatuor ; arperinos terrae in qua monasterium ve-
tuentes «i quascunque possessiones, qiinecunque> siru.m fuiidattiin est, terram de Raveto, quidquid
bona idem iiionasterium in praesenliarum juste ett Eustachia habeliat apud Ganlalti|nim, septem sexla-
canonice ppssidet, aul in fitturum cpncessione pon-- .ria annonae.quae Eredericus comes habebat in
.tificum.largilione regum vel principum, oblatione! niolendinis apqd yillam quae dicilur Valles, medie-
fislelium, seu aliis jusiis modis, Deo propiliopo.terit,, tatem molendini de Pampiluna apud Corbolium,
nilipisci, fjrma vobis eisque quae post vos succes- quarlam partem molendini dePontello sancti Exu-
serint illibata permaneant. In quibus haec propriis9 perii, apud Isonam medietatem molendini, sexlam
diixiiiiusexprimeinla vocabulis* ;, , - ... parlem porlus de Villa-nova, apud aliam Villam-
Ex dono ilkistris memoriac Ludovicj rcgisFran- - uovam decimam de Couiet, decimam quoque ut de
coruro lerram deAmaro-bosco.ettoiam lerrara dei laboribns vestris seti, de nutriineiitis vestrorum ani-
Uno>yillari ciim omnibtis suis perlinenliis liberas elt V ^ rnalium nullus decimas exigere: praesumat.
ab omni exactipne quielas, el decem et ociosex- | Niilli ergo «mninp hpminum Jiceat praefatiim
laria avenae in molsndino suo singulis annis de Cal-* -• monaslerium temere perturbare, aut ejns posscs-
liaco.Ex. dono Ludovici regis filii praedjcti rcgiss .sionesauferre, :yel;ab|aias retine.re, minuere, sen
terram de Mansionillo-Ricuini. Item in eodem locoo quibuslibet molcstiis faligare, sed omnia iniegra
^aliani lerram ex donp TJiepderici. de. Bouillp, ett conservenlur earum, pro quarum, sustentalione et
quiilqnid ibl habebat viiiaticiim apud jyillam..qtiae e gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis pro-
Cons vocatur, quidquid pro eodem yinalicp reddilur. futura, salva sedis appslplicae auctorilale, etdioece-
Item ex dono praedicti regis.Lndovici; Junioris quo-i. sanorum episcoporum canonica. jiistilia. Si qua
.liescunque, rex Parisius fueril, decimam iptiuss igitur in poslerum ecclesiastic.a saccularisvepersona,
panis, qui ad curiam ejus deferiur, ypbis inperpe- ^ hanc noslrae conslilulionis paginam sciens, contra
liium concessam. Molendinum quoque quod.propee eam temere venire lentaverit, secuudo teriiove
monasterinnr est, liberum et-quietum. Ex dono 0 commonita, si.non rcalum suum congrua satisfa-
Ilugonis filii.Guarneri in molendino suo apud Bren-i_ ctionecorrexeril, potcslalis honorisqne stii dignjiaie
nacnm modium fruinenli vel ;alterius annonae quae- j careat, reamque se divino judicio exislere de per
i- rj
.ciinque ;melior ibi fuerit, pt qiianium duo asini po-H petraia iniquilate cognoseat, et a sacraiissimo cor-
teruja poriare de lignis nemoris sui quod ibidemn pore et sanguine Domiui Redempioris noslri Jesu
esi, singulis diebus ad faciendum ignem. Ex donoo Cbrisli aliena fiat, atque in exlremo examine di-
Eremburgis decem arpennos lerrae apud Succi, et:t slriclac ultioni subjaceal. Cunclis autera eidem loco
sex soKdos et dimidium censtis de pratis de Breti-i- jnsla servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi,
maco. Ex donp bonae memoriae Slepbani Parisiensisis quatenus et hic fructum bonae aclionis percipiam,
cpiscopi ecclesiam de Villa-abbatis cum decima,i, et apud dislriclum judicem praemia aeterna? pacis
der.imam ile Geivnaliaco, decimam de Silviniaco, et ^t ;invehiant. Amen, amen, amen.
ecclesiam de Eyeriaco et decjroam, decimam de le Et eral scriptum.in duobus parvis circutis seu
Craumelle, decimam de Athiis, decimara de Calen- l- rolundilulibus, in quibus er.at quwdam parva crux,
die, decimam de Concisso, decimam vini de Cons, S, SANCICS PETKUS,SANCTUS PAULUS, EUGENIUS PAPAIII.
decimam vini de Cenleniaco, ecclesiam de Hedera •a FACHECUM, DOMINE, SIGNUM INBONUM.
cl tertiam pariem dec.imae,ecclesiam de Allaribusis Sic subscriptum :
el decimam, decitnara de Braio, ecclesiam de Loco- i- Ego Eiigciiius Calbolicas Ebclesiae cpiscopus sub
 I2S9 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1290
scrpsi. EgoAlbericiisOsliensts_episcopns subscripsi.i. A _ reginae uxoris ejus ; lerram de dono Huborti rame-
Ego Oda diac. cardinalis Sancti Geor<»ii ad Ve- rarii in eadem villa; terram de Teia, ex iiberalitate
Iiiui Aurcum subscripsi. ejusdem, decimam de Benedis.
Ego Imarus Tusculanus episcopus snbscripsi. Obeunle vero te nunc ejusdem loci priore, vel
Ego Oclavianus diac. cardinalis Sancti Nicolai inn tuorum qliolibet successorum, nullus ibi qualibet
Carcere Tulliano subscripsi: subreptionis astulia seu vioieniia praeponatur, nisi
Kgo Gregorius diacohus cardinalis Sancti Arigeli li quem fratres commnni consensu, aut fratrum pars
suhscripsi. consilii sanioris, seciindum Dei tiraorera et beati
Ego Jacinttis diaconus cardinalis Sanclae Mariae e Augustini Regulam providerint eligendum. Sepul-
in Cosmcdin subscripsi. turam quoque ejusdem loci liberam esse concedi-
Ego Ibaldus presbyter cardinalis lituli Sanclo-- mus, ul eorum qui se illic sepeliri deliberaverint,
riim Joannis et Pauli subscripsi. devotioni et extremae voluntali, nisi forte excom-
Ego Hugo presbyter cardinalis lituli in Lucinaa municati sint, nulltrs obsislat. Decernimus ergo ut
subscripsi. nulli oranino hominum liceat praefalUm locuiii le-
Ego Jordanus presbvter cardinalis liluli sanctase mere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vd
Snsannae subscripsi. 1 ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexaiio-
, B
Datum Catalauni per manum Uuiaonis SancUu nibus faiigare; sed omnia integra conserventur
Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis cancellarii, , eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione
viu Kal. Novembris, indict; xi, Incarnationis Do- - concessa sunt, tisibus omnimodis profulura, salva
ininie* anno 1147, ponlificatus vero doinni Ejr-- sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani episcopi
genli III papacanno m. canonica justilia
CCXXXVI. Si qua igitar in futurum ecclesiastica saecularisve
Privilegium pro Ecclesia Christi.Londtnentt. persona, banc nostrae conslilutionis paginam sciens,
(AnnolU7, Ocl.26.) contra eam temere venire lentaverit, secundo ter-
[RTMER,Fmdera, I, 15.] tiove coriimonita, si non -satisfactione congrna
EIGENIUSepiscopus, servus servorum Dei, di-- emendavent, potestatis Iionorisque suij digniiate
lectis filiis RADCLFO, priori Ecclesiaa Christi infrai. careat, reamque se divino judicio existere de per-
inuros Londoniensis sitae, ejusque fralribus lami petrata iniquilate cognoscat, et a sacratissimo cor-
pruesentibiisquain futuris regularem vitain professis,, pore ac sanguine Dei et Doinini nostri Jesu Christi
in perpettiuin. aliena flat, alque in extremo examine dislriclae ul-
Piae poslulalio volunlatis effectu debet prose-- C tioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura
quente compleri ut devotionis sinceritas laudabi--: servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, qua-
liter enileseat, et utilitas postulala vires indubi-. tenus et hic frucluni bonae aciionis percipianl et
tanter assumat. Eapropter, dilecli in Domino fllii,t apud districlum judicem praemia xternae pacis in-
vestris justis postulationibus clementer annuimus,, veniant. Amen, amen, amen
et ecclesiam Chrisli, in qua divinis estis obsequiiss Signum papm Eugenii III. Locus monogr.
mancipati, sub beali Petri el nostra protectionei S. PETBUS,S. PAULUS. EUGENIUS PAPATERTHJS.
suscipimus et pracsenlis scripti privilegio commu- FACMECUM, DOMINE, SIGNUM 1N BONUM.
nimus; statuenles ut qttascunque possessiones,, Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus.
quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarumi Ego Albericus,Ostiensis episcopus.
jusle et canonice. possidet, aut in futurum conces- Ego Imarus Tusculanus episcopus.
sione pontificiim, liberalitale regum vel principum,, Ego Loverhados oresbyter card. lit. Sanctori.n»
oblatione fidelium, seu aliis justis roodis, Deo pro-- Joannis et Pauli.
pitio, poieril adipisci, firma vobis vestrisque suc- Ego Gillibet indignus sacerdos lil. Sancti Marci.
cessoribiis et illibata permaneant. In quibus haec: D j EgoAriiicus cardinal. presbyt. lit. Sanctae Aiu-
propriis duxiinus exprimenda yocabulis : duas sci- stasiae.
licei partes redditus de civitate Exoniae; terras dej Ego Julius presbyt. card. til. Sancii Marcelli.
Lecluna, quas Simon de Molins el uxor ejus Ade- Ego Gtiiiio presbyt. card. tit. Pastoris.
lina eidem loco, divinae pietatis, inluilu, conlulil; ; Ego Oddo diac. card. Sancli GcPrgii ad Velum
terraset socam de Angelische-cuilhe-Gylde; eccle- Aureum.
siain de Bix, cnm reddiiibus suis; ecclesiam dei Ego Octavianus dlac. card. Sancti Nicolni in C.ir-
Totentiani; ecclesiam de Welcumesloa cum perti- cere Tulliaho.
nentiis suis; decimam de Ileliham ; ecclesiam dei Ego Gregprius diac. card. Sancti Angeli.
Soresdich cum pertinenliis . suis; ecclesiam des Ego Joannesdiac. card. Sanctae Mariae Novas
Brumfeld cum pertinentiis suis; terras de Branbe- Ego Guido diac. card. Sancise Mariae in Porlicu.
leia, dedono Willielmicanotiici ejusdem ecclesiae ;; Ego Jacinthus diac. card. SaricUae Mariae in
terras de Brecbam; terram de Sceihgain de dono» Cosmedyn.
Gaufridi de Magnavilla ; terram in Brachingis.; des Datum Latalaum [/". Laleranum] per I^IDUDI
eieemosyna Stephani irluslris rcis et Mathildis; Guidonis sanclae Romanae Ecclesias diac. card. el
PATROL. GLXXX. ki
 1291 EUGENII 111PAPJE j*n
cancellarii, vii Kalend. Novembris, indictione ix,, A frumenti «ingulis aimis ab illuslri comite Tbeobaldo
Incamationis Dominica:anno lU7,pontiGcalus vero9 vobis donatum, et tolara piscalionem in molendinis
domni Eugenii papae III anno 111. suis apud Ponles.Vineam quam dedil vobis Berfridus
CCXXXVIL de Calestra, et duodecim denarios census apud san-
Eccletim S. Sftarta; el S. Joannis supra Maternamii ctum Eerreolum, vineam apud Calestram, censum
ijurrum juxta Gournaium castrum (ilw, decimas. ' quinque solidorum in eodem loco.
, quasdam asserit. Apud Montcin
— Poriarum censuna triura solidorum. Terrara de Croi -
(Fragroentum. Anho 1147, Oct. 27.) sum. Totam terram, quam Rainaldus, filius Milonis,
[LA ROQUK, Hist. gtn. de la maison d'Harcoun, IV,' liabebat in
1620.] Murgeoris, usus nemoruni de Gurgiuolt
et dePoiseo, deMaceilliaco, de Cbarineioeteinnium
CCXXXVIII. nemorum Anselli de Triagnello lam ad pasturam
Privitegium pro parlhenone Spiriius S. Paraclitensi.
AnnO Nov. pecorum quam ad aedificia, seu alia necessaria.
( 1147, 1.) Censuni quinque solidprura in pente de Baldimenlo
[ Opp. Abaelardi ed. COCSIN, App., p. 721. ]
(Pont-de-Baudement), el sex solidos in molendino
; EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileciis. de Canturanae, el
iinCliristo filiabus' HELOISS.« abbatissae monasteiii quinque soiidos in Oscha Theold,
Sancti Spiritus ejusque sororibus, tam praeseniibus apud Willelmus GurgiuoJl, el vineam de Fonle Beton, et quid-
quid babebat iu prato Gandeleu; vineam
quam futuris, regularem viiam professis, de Saidon. Ex dono Gaulerii de Curtemaim duos
"dkl hoc nobis a provisore omnium bonorum Deo sextarios siliginis singulis annis. Terrara de Tilliaco.
pasloralisofficii cura commissa ut
esl, beneplaceniem habetis ex dono Hervulfi de Insula
Deo religionem Iabbremus slaluere, el slabilitam Quidquid Jegitirae
Villain-Novamet Tranqueil (Tranquaui). Ter-
exacta diligentia conservare. Eapropler, dileciaein apud rara de Spineto, terrain apnd Gumeri, terram apud
-DominofiHae.vesirisjustis poslulalionibus clementer
Siiinraum-Foiitem(Somme-Fontaine), el apud Trem-
annuimus, et praefalum monasterium, in quodivino bleium. Molendinum de Barsara. Medietateni molen-
mancipatae estis obsequio, sub beali Pelri et nostra dini de fonte Ainau Pariein molendini
.proteclione suscjpimus, et praesentisscripti privile- pagani de
Frou. Quidquid babelis apud Planteiz. Censum sex
gio communimus, slaluenles ul qnascunque posses- denariorum ab Ubefto de
, Tranqueil. Quidquid
siones, quaecunque bona in agris, vineis, praiis,' Thehelinus habebat in
eodemloco homines.
silvis, molendinis, aquis, decimis, seu aliis idem Terrara Amici niilitis de Summo praeter Fonle. Quidquid
monasterium in pracsenliarum jusle etcanonice
-aul in futurum concessione ' *Q Ermengardius Postellus habebat in molendinis c>-
sppssidel, pontificum, nonieorum VillaeMaurorum
vel oblatione (Villemar), et in borlis
largitione regum pruicipum, fidelium, uilra pontem Vanae.Partem
seu aliis justismodis Deo propilio poterit adipisci, piscatiohis, quam Felix
habebat
firma vobis, eisque quae posl vos successerinl, et in terra inaquaBucennaii.et parlemquam habcbat
illibata permaneanl, in quibus baec specialiter duxi- Scrobium, et censum duorum solidprum ab
eodem. Terrara, in qua grtuigia weslra est, et os-
.nius adnolanda.
chara iu eodem loco. Terram quam dederunt Amal-
Terram videlicet, in qua ipsum monaslerium
dricus el Hilduimus. Prala de Vergeron. Terras
eonsiructum esl. Culturas in monte Limarsum.
habeiis
Quidquid babelis es venditione seu donatione Milo- quas de Orella.apud Quiuceium. Quarlam parlem
nis. Duo jugera. lerrae ante ipsum monasterium. prali Qualuor arpennos prati apud.Til-
Aliam terram in eodera loco. Culturam de foiite leium. Medietatem molendini de Quinceio. Touim
Amam. Totam terram quam Rainaldus habebat in lenementum Gaufridi. Dimidium arpenniiin viuefl:
Ex dono Hugonis Capri vineam de
vparocbia de Quinceio, ex utraque parte fiuvioliAr- Ponstingiatum.
ducionis. Moleiidinuinde Brufleto, culluram et quas- Mbntearpen, el doraum in qua ipse manebat, et
dam alias lerras, quas Hilduinus decamis, et Se-j cellarium. Tenementum Guarini apud Sanceium.
Terram inler Pisiacum
guimis fraler ejns, et cognati eorum monasterio Vineam apud Sesanam.
veslro dederunt. Medieialem furni de Quinceio, et (Pisy et Aisy)et Aizium.ilolendinum de Breienniaco.
vineam Baboel de<Caleslra (Chalautre). Quidquid Molendinum, terram et pratum apud Marcilliacum.
de Pisiaco, aliam pariem
Arpinusde Mariaoo tenebat defeodo Milonis, ex.illa Octavam partem nemoris
dono Gualterii Rungifer,
parte Seouanaein qua monasterium est. Terram de in eodem nemore. Ex
Busselo, terras quas habetis apud Eoiitanettira Pe- quatuor arpennos prali, «t quadraginUi solidos
trosura (Fontenay-le-Pierreux), etapud Bociam Va- census. Exdono Heloissaede Villari, ierram, vioeam
gonis, et in valie Faiel. Quatuor ochas^le terra apud et domuin. Quidquid Rodnlplms Gaius babebat in
ferroum (Ferreux), medietalem tolius nemoris et boscoFraxineli, ex dono pnefati comitis Tfaeobaldu
terrae de.Furvellis. Decem jugera terrae apud Bo- Sexdecim «extarios annonae in molendino de Sta-
cennaium (Bocenqy). Terliam partem molendinimo- gno. Molendinum de Cbangeio. Quindecim sextarios
ientis et sextam terentis, el lotam piscationem aimonae in mblendino de Planca. Molendinumde
quain Uaria de Balbusta habebat apud Pontes, et Jusligniaco (Jutigny). Medielalem molendini de
terran; apud Ponterulos [Pommereaux). Modium Crevecuer el vineam. Medielaiem furni Vicecorai-
1293 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. «94
lissae. Medielatem prali sublcr ecclcsiam Sancli A vobis rationabiliter concessa sunt, cum universis
Nicolai. Vineas Paulae et Emmellinae, lenementum appendiciis stiis auctoritate vobis aposioiica confir-
Petri de Valle, et tres denarios census de Ponne. mamus, et in vestra subjectipne manere decernimus,
Vineas Galcherii Cementarii. Arpennum vineae, et jnxta videljcet dispositionem Paraclilensis abbatissae
quatiiordecim denarios census a Frodemnndo Pere- suarumque sororum priorissae statuantur et 11111-
grino. Vincam Hugonis Butarii. Vineam Rahaldis. lentur.
Septem jugera terrae a Petro de Ponne. Quatuor Decernimus autem ne propter consecrationem vel
jugera abAlburge de Ponne. Dubjugeraet areama benedictionem percipiendam de monaste.rio exire
praedicio Gualcherio. Septem jtigera ab Ada de Allo- cogamini, hec pro electione abbatissae, aut alia qua-
muro. Arpcnnumprati, et dimidium, et medictaiem - libet occasione episcopus vel alius gravamen vobis
domus ab Emmelina Rebursata. Arpennum prali et vel molestiam inferal. De laboribus eliam vestris
dimidium a Bonade Prouvino. Pralum Teodorici. scu anuualibus nulius a vobis decimas exigat. Arf
Domum Ascranae et plaleam. Domos Ricbeldis, indicium itaque perceptae bujusa RomanaEccIesia
Paulae, Hugonis Bularii, Loberii, Adan, Joannis libenatis, unum obolum aureum singulis annis
Tyranni el dimidiam domtini Sunbardi. Domum nobis nosrisque successoribus persolvetis. Nulli ergo
Bonelli Uvaurae,et medietatem alterius domus. Tres " hominiim liceat. pnefatum monaslerium temere
cameras et vineam ejusdein. Modium avenae et vir perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablalas
ginli gallinas a Margarela vicecomilissa de Marrolis. retinere, minuere, aut aliquibus molesliis fatigare;
Molendinumde Roscha. Quartam partem domift ab. sed omnia inlegra conservenlur earum, pro qtiarum
Andrea. Sex jugera terrae in Campo levaio, el de- siistentatione et gubernatione concessa sunt, nsibus
cem el oclo jugera desuper montem Hanepon. profutura, salva sedis apostolicas auctoritate. Si
Quartam parlem terrae de VillaCren. Dimidium qua igilur, elc.
plantae de Fuliniaco. Ab Evrardo, vineam e( duode- Datum Catalauni, per manum Guidonis sanctae
cira denarios census. Tenementum uxoris Paganii Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis et cancellarii,
sellarii, et ires solidos census apud Lisinas, et do- Kal. Novembris, ind. xi, Incarnationis Dominicae
mum ejusdem Pagani apud Pruvinum. Terram 1 anno 1147, pontificatus vero domrii Engenii 111papie
Radulphi canomci apud Lizinniam (Lisinec). Medie- anno 111. .
tatem domus in atrio Sancti Nicolai. Septem solidos CCXXXIX.
census apud Calestram. Viginli solidos apud Pruvi- Ad Cluniacensem abbaiem.— Statutt ul aooas S.
oam. Viginli solidos apud Lisinnias. Seplem et rC Germani Anlissioderensit deincept eligalur cum
dimidium a Tescia Majorissa. Decem et septem consilio abbalis Cluniacensit, electus vero bene-
de monte Henepon. Quatuor solidos et duos denarios dictionem percipiat ab episcopo Anlitsiodorensi.
de Buath. Duos solidos a Godefrido Monetario. (AnnolU7, Nov.3.)
Viginti solidos in lerris Couleti. Terram Greviarum [D. BococEf, Recueil, XV, 447.]
Ex dono praelerea Hatonis Trecensis episcopi me- ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
dielatem omnis decimaede Sancto Albino, el medie- filio PETHOCluniacensi abbali ejusque successori-
tatein candelarum in Purificalione sanciae Mariae. bus regulariter substiluendis, in perpeluum.
Tolara decimam de Aneuz. Quidquid Petrus Sanctus Cogiioscentes quod servos Dei litigare non expe-
babebat in oblatione Ecclesiae de Tranqueil, et dit, ex injuncto nobis officio debemus liies elscan-
partem decimae ejusdem loci. Tertiam partem prae- dala de medio tollere, ef Ecclesiarum paci et tran-
falae oWationis, et censum atrii, et majorem partem quillitati sollicita vigilantia providere. Ideoque
decimae de Parigniaco. Quidquid habetis in decimis qtiid super controversia quae de monasterio S. Ger-
de Balbusia, et apud Sanctiim Parram in decimis de mani inter te et venerabilcm fratrera nostrum Hu-
Quinceio, et apud Ulmellos duas partes decimae dei gonem Altissiodorensem episcopum, seu inler le et
Gurgiuolt. Quidquid habetis in decima de Villagruis. D£ monachos Sancti Germani agitabatur, a nobis ju-
Tertiam parlem decimae de Nogennio. Decimam dicatum sit, lillerarum serie adnolari praecipimus.
quam habetis apud Aurigniacum, apud Oece (Otse et ne seculurae posterilatis memoriae stibtrahatur.
Maupigny) et Malpigniacum, et Sanctum Flavitum. Super eodem itaque negolio cum fratribus noslris
Quidquid babetis apud Marigniacum in decimis et diutius conferentes, quoniam dubium non erat,
oblalione, et apud utramque ecclesiam de Bocennay quod liiel fralres lui, et receptionem et cprreciio-
apud Ferroum, apud Capellam, el apud Codes, nem (29) ordinis habuisseiis, et his ornnibus poit
apud Caleslrain, apud Maferial (Maferey), apud obiluni Gervasii (30) abbatis fueralis sppliati, vos
Bernerias. Quidquid eliam Petrus sacerdos de Par- primo bmnium restilueiidos essb censuimus. Ad
rigniaco vobis donavit in domibus, vineis, seu aliis. baec praedecessorura noslrorum vestigia subsccuii.
De dono Henrici Senonensis archiepiscnpi, deciraam et quod a nobis statulum fuerat innovantes, pracci-
de Usignis, et partem dechnae de Cuchermeyo.. pimus ut in abbatia Sancli Germani sine luo tun-
Loca vero de Triagnello et Pomario, quemadmodum rumque successoriira cOnsil'10abbas riullatenus -eli-
(29) Vide litteras Urbani II papae. „',... abbalum eS. ^»„mn„:
Germani.
(30) Gervasius obiit anno 1147, IVNonas Augnsti, ex Gastis
 1295 EUGENIIIII PAPiE J29fi
galur ; eieclum vero approbandi vtl reprobandi A vobis pro accem solidis annuaiim persplvendis
canonice, et, si digniis fueril, in abbatem benedi- concessa est : leiram tolam, quam llugo de Clier-
cendi, Altissiodorensis episcopus liberam habeat fa- tucia in lenitorio de Alceris babuit, sicul eam
cultatem. Benedicius quoque obedjentiam ei pro- vobis pro marca argenti sineulis annis censualem
mitlal. Deposiiio vero ipsius, si talis (quod absitl) , concessit. ..-..
apparuerit, judiciaiio ordine facienda el lam abbalis Deceiiiimus ergo ut nulli omuino bominum liceat
qnam monachorum canonica correctio, ad eumdem praefatam Ecclesiam temere perttirbare, aul ejns
episcopum nihilominus perlinebit. Chrisma, oleum possessiones auferre, vel ablalas relinerc, minuere,
sanctum, consecrationes aliarium vel hasiiicarum, aut aliquibus vexalionibus faiigare, sed omnia in-
ordinationes mPnachorum vel clericornm, qui ad tegra conservenlur eoiu-m.pro quorum suslentatione
sacros ordines fueriul promovendi, abbas el nio- ac gubernalione concessa sunt, usibus oinnimodis
naclii S. Germani ab Altissiodorensi episcopo, tan- profulura, salya sedis aposlolicae auclorilate, et
quam a dioecesano accipiant, donec graliam apo- dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igiiur
stolicae sedis habueril. Si quis autem hujus noslrae in fulurum ecclesiastica saecularisvepersona, hanc
definitionis (51) paginam sciens.conira eam lemere nostraeconslitutionis paginara sciens.couifa eain te-
venire tenlaverit, hpnoris et officii sui periculum "8 merevenire tentaverit; secundo lertiove commoniia,
.palialur, aut excommunicalionis uliione pleclalur, si non satisfactione cbngrua emeiidaverit, potestatis
nisi praesumptioriem suam diqna saiisfactione cor- honorisque sui dignilate carcat, reamque se diviuo
Texerit. judicV existere de perpetrala iniquilale cognoscat,
Dattini Calalauni, III Nonas Novcmbris. et a sacratissimo corporc ac sanguine Dei el Domini
CCXL. Redemptoris nostri Jesu Clirisli aliena fiat, atque
<PriW/e<_rium pro monasterio S. Augusiini Morinensi. in exlremo examine districtae ultioni subjaceai.
(Anno 1147, Nov. 22.) Cunclis autem eidem loco justa servantibiis sit pax
[HUGO,Ann. Prmm., 1, Pr., p. 131.] Domini nosiri Jesu Cbrisli, qualeims et bic fruciuin
EUGEMUS cpiscopus, servus servorum Dei, dileclis bonae aclionis percipiant, et apud districtuin judi-
filiis ALELMO abbali Ecclesiae Beaii Augustini, ejus- cem praemia aelernaepacis inveniant. Amen.
qne fratribus lam praescntibus quaro fuluris, regu- Ego Eugenius CatholicaeEcclesiae episcopus.
larem vitam professis, in perpeluum. Ego Albericus Oslicnsis cpiscopus.
Desiderium quod ad rcligionis proposilum et ani- Ego Imariis Tusculanus episcopus.
niarum salptem pertinere monstratur, auciore Deo, Q _ Ego Hubaldus
presbyler cardinalis liiulo SS.
sine aliqua dilatione est complendum. Eapropter, Joannis et Pauli.
dilecli in Domino filii, veslris jusiis postulationibus Egp Wilbertus indignus sacerdos tilulo Saiicti
clemenler annuimus, et praefatam ecclesiam, in Marci.
qua divino mancipati estis obsequto, sub beati Petri Ego Aribertus presbyter cardinalis litulo Sancta?
ct nostra proteclione suscipimus, et praesenlis Anastasiae.
scripti privilegio communimus; slaluentes ul quas- Ego Hugo presbyl. cardinalis lilulo in Lucina.
cunquc possessiones, quaecunque bona eadem ec- Datuin Lugduni (32) permanum (33) Willonissan-
clesia in praesentiarum juste el canonice possidel, ctaeRomanae Ecclesiae diaconi cardinalis et cancel-
aut in fulurum, concessione pontificum, largiiione larii, x Kalend. Deceinbris, imtici xi, anno 1148,
;regum yel principum, oblatione fldelium, seu aliis poutificalus vero domni Eugenii Hl papaeanno lertio.
justis modis poteril adipisci, firma vobis vestrisque CCXLI.
successoribus el illibata permaneant; in quibus baec
Henricum Moraviensern episcopum a vocatione
propriis duximusexprimenda vocabulis : Altaria vi- concilii Treveremii absolvit.
delicel de Nielles, de Quaquella, b*P Beingbein, de
a venerabili fraire noslro D
D (Annp 1147: Dec. 18.)
Haringes, de Rincy, quae
[BQCZEK, Cod. diplom. Morav., I, 259.]
Milone Mofinensi episcopo, ecclesiae vestrae concessa ELGENIUS
et suo Drmata; lerram in qua airium episcopus, servus servorum Dei, ve-
sunl, scriplo nerabili ifratri HENBICO Moraviensi episcopo, salutem
est, quam Robertns de Corbeia et lilii ejus, et Hugo
et aposlolicam benedictionem.
de Sobrois, ecclesiaevestrae concesserunl; ex donp
lleliae militis ftlii ejus, pratum; lerrani Sancti Quanlus erga nos et sanctam Romanam Ecclesiam
Amalricus vobis sub annuo censu tuaesitcbaritaiis affecius, jam dudum praeteriiorum
Philibertl, quam unde personam luam vera
dimidii modii frumenli et dimidii avenae concessil, exbibitione cognovimus,
terram uxoris Robeni de Corbeia in Arnoldi valle ; in Domino charitate diligimus, et in qtiibus seeun-
' amaiorem
lerram Licendis molendinariae in parochia de Niel- dum Deuro possumus, lanquam religionis
honorare. Caeterum dileclus filius noster
les; lerram de Laris, sicut a monasterio de Corbeia vplumus
privile» io ejusdem ponlificis dato Remis, iu
(31) llanc definitionemtiaud multo posl retractayit psit ;
Eugenius ipse, prout dicelur infra. I
gratiam monasterii Sancli Tlieodorici, xiv Ral.
(39) Leg. Virduni. JAFFE. ]Maii, an. 1148.
(33) Legendum puto Guidonis, ipsius qui subscri-
1297 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1298
Daniel, Pragensis praepusitus, ex lua parie nos sup- A bus I suis appcndiciis, lam in yineis quam in agris,
pliciter exoravil, ul pro multis tibi instantibus nc- praiis
_ et silvis; ecclesiam de Ilowingen, ecclesiam
gotiis vocationem ad concilium quoil mcdianle ide Candro, ecclesiain deEnschossingen cum oinni-
Quadragesima, auclore Domino, celebrabiinus, libi bus ] earum pertinenliis, silvam quae sita est juxla
pielatis gratia relaxemus. Quia igitur, licet luairt Sanctum
j Albanum, molendina in ripa Birse cum
bahere praesentiam exoplemus, lamen consuela pratis ] adjacentibus, decimas in villa, quae dicitur
sedis apostolieae benignitate tuis posiulalionibus Huningeu,
] Rinwilr, Amparingen, Lechdencoven,
clementem volumus adiiuin indulgcrc, fralernitatem JRabcbensheim, Gueswibrc, Sierentze. In villa quae
ttiam a jam dicii concilii vocatione alisolvimus. dicilur < Wesihalda curtem unam cum vineis, Mor-
Praeterea quod de discrelione lua indigemus, pl.icel swilr,i Usheim, Ramspach, Michelnbach, Oberwilrr,
nobis, m, qiiam libi citius cxpedierit, praesenliam ]Bratella, Gelterchingen, Durnen, Iloellein, Mcten,
inam desiJerabilem nobis exhibeas, qualenus mu- Bladoltzeim] (34), Biningen, Machstalt, Vetlingen,
tuis ef dulcibus colloquiis ad invicem perfruamur. icum omnibus suis appendiciis.
Rogamus etiam, ul nostri raemoriam, sicut el facis, Decernimus ergo ut nulli omnino homihum liceat
iu tuis Prationibus facias, ct ila mutuis nos apml praefatam
; ecclesiam lemere perlurbare, aut ejus
Deum juvemus interccssionibus, quaienus hic In ^ possessiones auferre, aut.ablatas retinere, minuere,
Cliristo connexa charitas unam et communem nobis aut aliquibus vexationibus faligare, sed omnia
in regno Patris noslri, ipso prseslanle, sedein prae- integra conserventur eorum, pro quorum guberna-
paret et laetiliam. lione el suslentalione concessa sunl, usibus omni-
Datuin apud Treverim, xv Kalendas Januarii. modis profulura, salva sedis apostolicaeauctoritate,
CCXLII. et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua
Eccletiam S. Albani Baiilem in tntelam tuam recipit, igilur in fiiiurum ecclesiastica saecularisve persona,
singulasqueejutpossessionet nominatimconfirmat. hanc nostrae conslilulionis paginara sciens, contra
(Anno 1147, Dec. 20.) eam lemere venire tenlaveiit , secundo teriiove
Alsal. ex commonita, si non salisfaclione congrua emenda-
[ScnoEPFLiN, diplom.,}, 231, diplomatario
charlaceo monasterii S. Albani Basil. in biblio- veril, poteslatis honorisque sui dignilate careai,
tbeca Huberiana, quae Muteti est, asscrvato.] rearaque se divino judicio existere de perpetrata
EUGENIUS episcopus, servusservormn Dei,dileclis iniquilate cognoscat, el a sacratissimo corpore ac
filiis HESSONI priori Sancti Albani Basileae, ejusque sanguine Dei et Domini Redemploris nostri Jesu
fratribus lam praesentibus quam fuluris, regularem G Q Cbristi aliena flat, atque in exlremo examine
viiam professis, in perpetuum. districtae ultioni subjaceat. Cunctis auiem eidem loco
Sicut injnsia poscentibus nulliis est tribiiendus justa servaniibus sil pax Domini nostri Jesu Christi
effectus, ita legiiima et jusla postulantium non est qualenus el liic fruclum bonae aclionis percipiant,
differenda peiilio. Ideoque, dilecli in Domino fllii, el apud districtum judicem praemia aeternae pacis
vestris justis postulationibus clementer annuimiis'• inveniant. Amen, amen, amen.
et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipaiii Dalum apud Treveris per inanum Guidonis
eslis obsequio, sub beati Pelri et noslra proleclione1 sauctae Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis et
suscipimus et praesentis scripti privilegio commu-• cancellarii, XIH Kalendas Januarii, indiclione xi;
nimus; slatuentes ul quascunque possessiones, > lncariiationis Dominicae anno 1147, pontificatus
quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarum' vero domni Eugenii III papaeaiino nt.
jnsie et canonice possidet, praecipue illa, quaeRur- CCXLIII.
cbardus bonae memoriae Basileensis cpiscopus ec-
clesiae vestrse concessil et scripto suo flrmavit, aut T[heobaldum] episcopum Verbnensem teprehenatl
quod, canonicorum possessionibus non restituiis,
in fuiururo concessione pontiflcum, Iargitione re- urbem interdicto solveril. Prmcipit ut eas redden-
guro vel principum, oblatione fidelium, seu aliis; D das curei.
justis modis, Deo propilio polerit adipisci, firma. (Anno 1147, Dec. 22.)
vobis veslrisque successoribus et illibata perma- [UGHELLI,llalia sac'ra,\, 786.]
neaiiL In quibus haec propriis duximus exprimendat EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, vene-
vocabulis : in ipsa civilate parochiales ecclesiass rabili fratri T. Veronen. episcopo, salulem et apo-
Sancti Albani et Sancti Martini, sicul fluvius Per- slolicam benedictionem.
sicus determinat; ecclesiam de Buozsensheim cumi Per alia libi scripta saepe mandasse meminitnus,.
appeudiciis suis; in villa quae dicitur inferior Ba- ut de invasoribus illis qui bona et possessiones filio-
silea, ecclesiam cum stiis appendiciis ; jiis vestfuml rum noslrorum canonicorum Ecclesiae Veron. vio-
iti ecclesia de villa quae dicilur Hemps, et medie- lenter et contra rationem delinent, canonicam justi-
lalem villae cuin suis appendiciis; ecclesiam dee liam faceres. Quod, sicut eorum repelita querimo-
llaegendorf, ecclesiam et villas de Appenwillare cumi nia indicat, nondura est effectui mancipatum ; unde
eorum pertinentiis; Loerracb cum ecclesia et omni- plurimum admiramur, ,et valde dolemus. Divina
(34) Hodie Blozheitn. Reliqua loca circa Basilcamn it
inSundgovia, Brisgovia, Augustogovia sita, partimque
destrutu suut.
1289 EUGENHIII PAPJE. 130«
cnira dfficia, quae tu ipse propter cxcessus quortnn- A regis illuslris Conradi fllio, sahttem ct aposiolicam
dam parOchiaiipr.ua) tuorum in Verononsi civitate beuediciioriem.
prohibueras celebrari, conlra prseceptum no- Geniloris lui devolionem erga beaium Petrum et
strum, quod libi super hoc leceraraus, videlicel nl sanctam Romanaro Ecclesiam attendenies, et quod
ideiii interdiclum usque ad condignam satisfactio- drvina inspiratione conipiinctiis, assuniplo vitae si-
neni firmiter faceres observari, nulia salisfactione gnactilo, ad bostes fidei subjugandos, et catbolicam
liabita reddidisti. Quia igitur praefatis canonicis in Ecclcsiam dilalamlam se viriliter et poienter accin-
sua justilia deesse non possumus, nec debemus, per xeril, prae oculis cordis. liabentes,, laiiquam viscera
iterata tibi scripla praecipiendo mamlamus, quale- sua speciati te affectione coniplcctiinur, et de illius
niis E. el P. filium ejus Aid. Recl. Anf. Reg. Odel. absentia qtiodannnodo lanqiiam suam in te cernenies
Saccetum districle cominoneas ut boua praelaxatae imaginem consolamur. Proplerea nuntios el litieias
ecclesiae cum inlegrilale restituant, et de caetero ab tuas palerna benignitale reccpimus, et quod in annis
cjus infestatioiie desisiant, quod si facere contem- tenerioribus constituttis, te promptum essc exhiben-
pserint infra xxx dies postquain prnesentia scripta dam Ecclesiae Romanae ac nobis obedientiam tuis
susceperis, canonica eos censura, remola occasione, apidbus intimasti, gralnm liabuimus ac habemus,
" sperantes ut cum aetatis tuae incremento lirma do-
coerceas, et a senientia, quain in ipsos canonice
promulgaveris, donec satisfecerint, minime solvas. votionis et obsequ» tui sinceritas erga sedem apo-
Dat. Treverl xi Eal. Jan. slolicam propensius augeatur. Uhde omnipoleniis
CCXLIV. Dei supernam exoramus clementiam ut dies el actus
luos de bono in melius sua ineffabili pietate promo-
P[$regtino$ patriarchce Aquileiemi seribit teEcctesimmirari
._quod mtiites quosdam pxopler occupatas veat, et per oonlinuae salutts augmentum personam
Veronensis pestessiones excommunicalos absoiierit. tuam feliciler prosperari facial. Nos etenim, quod
Mandal itnpellat eos ut abtata retiiluant.
ex nubis est, iu quibus cum honore Dei et Ecelcsiae
(Anno 1U7, Dec. 22.)
Ilalia sacra, VI, 786.] suae polerimus, opcm libi et consilium exbibere
Y[UGHELLI,
Eci?E»iiisepiscopus, servus servbruhi Dei.venera- lanquam filio dilectissiino saiagcmus.
GCXLVl.
bili fratri P. Aquileiensi patriarchae, salutem et|apo-
Ad Ansetmum Havelbergensemepiscopum.— Ul usur-
stolicam benedictionem.
1 OIBcii hostri debito provocaniur Ecelesiis tam vi- pata a suis prmdia Corbeiensium restitui curet.
(Circa annum 1147.)
eine quam longe posiiis paterriae sollieitudinis stu-
«lio providere. Significatum vero nobisest quod G. [MAKTEN.AmpU Colteci., II, 211.]
excom-
EUGENICS episcopus, servus servoruin Dei,, venera-
C.eiftliutaA.etfrairemejus, qui propterea bili fratri A. Havelbeigensi episcopo salutem et apo-
iiiunicalionis vinculo fueranl rnnudati, qriia filiorum stolicam benedictionein.
iiostrornm Veronensis Ecclesiae canonicorum bona Dilectus filius nosier Wibaldus abbas el monachi
injuste jarh duduin et violenter pblinere pracsumuni, Corbeienses nobis conquesti suut, quod Poppo de
iioii praestila satisfaclione, tinde valde roiramiir, ab-
filauchcnburcb el QliusejusC. alqtie R. canonicus
nolveris, quod quatn graye, quahlaque correctione
tuus reddiliis Pmnes, quos habueruni in Cropenste-
sit dignum, luam prudentiam npri credimus igno- den et Gruningue sibi violenler absiulerini, et in-
rare, quos quamvis in eamdem senlentiam de ra- detineanl. Quia igilur ex oflicii noslri debito
tione revocare possemus, ad praesens lainen libi juste
eorum justitiae deesse nec volumus nec debemus,
deferre yolenles, duximus differendum. Sed quo- libi scripta mandamus atque praeci-
per aposloljca
niam praefalam ecclesiam sua nolmnus jusiilia de- si eorum querimonia veritate inni-
pimus, qualenus
Iraudart, prapseulium libi auctoritate praecipimus litur, ipsos invasores districte commoneas, ut ablala
quaienus praenominatos mililes dislricte commo- cum iillegritale restiluant. Alioquin infra duos men-
ueas, ut bona Veroh. Ecetesiae, quaeinjuste detinent D ses, poslquam prsesenlia scripta susceperis, deipsis
praefa,tis canonicis libere el tn pace dimitiani : quod canonicam justitiam facias.
si conlemptores exstiterint infra iriginta dies post- CGXLVH.
quam praeseniia scripta susceperls, eos in eamdem
A&Reinhevum canonicum Havelbergensem. — iil n-
senienliam reyoces, nec absolvantur donec Vgro- gintimansos, quot Corbeiensimonaslerio abstuterat,
nensi Eeclesiae orrinia ablata restiluant. rvstiiuat.
Duturo Treveri xi Kalendas Jaii. (Circa annum 1147.)
CCXLV, |I«rf.,212.]
EuGENitsepiscopus,sefvusscrvoruin Dei, REINHEKO
Ad Henricum iuniorent, Romanomm regem.— Latf-
dat ejus pro Ecclesia zelum, prosperaque eiotnuia Halverbergensi canonico, salutem et apostolicam
exqplat. benedictioiicm.
' '
(Anno 1147.) Dilecti filii noslri Wibaldi el monachorum Cor-
[MARTEN.,Ampl. Cotlect., II, 231.] beicnsium quereiam accepimus, quoil in viila Cro-
EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, filio in pensieden viginti mansos sibi injusie el violemer
Cbrislo dilecto HENR.CO Juniori Rohvanoriim isgi, abslulcris. Quia igiuir ecclesiasticorum buubiuui
1301 EPISTOLJE ET. PRIYiLEGIA. f30i
persuasores qu.inla sint animadversione cogendi, A Roberlo milite qui illum ab ipsis iu feudo hauebat,
libi non creilin#is esse incognilum, per aposlolica vobis coilatiim ; allodium in Masella quod Neuin di-
tihi scripta praecipiendo mandamus, quaienus et citur cum suis appendiciis, quod Berlramus abbas
praedictos mansos, quos invasisti, el alia exinde Sancli Arnulli Metensis cum cpnsensu venerabilis
ablata cum iniegritale restiluas. Quod si contemptor frairis nostri Stephani ipsitis civitatis episcopi at-
exsliteris, scire te volumus, quia sine gravi vin- que capituli sui vestro ccenobio congruo pretio ven-
dicta non praeteribimus, si iteratus clamor ad nos didit. Allodium in Evernaco a Joanne milile et ejus-
super injuria praedicta pervenerit. uxore Malilde vobis donntum; vineas in Winengen
CCXLVIII. et in Leia a Pugnero aliisque fidelibus vobis colla-
Prhilegium pro monasterio Lacensi. las, in Andernaco, in Ludeslorp, in Amerstein vt>
(Anno 1148, Jan. 20.) neas a recolendae memoriae Friderico Coloniensi
GUNTHER, Cod. diplom. Rheno-Mosetl., I, 303.] arcbiepiscopo vobis collatas. Praedium in Waden-
ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclis hcim ab Enbricone donalum; curtim Budenarde ab
filiis GISLEBERTO ahbati monasterii Lacensis quod Henrico et suis fralribus et a Garnero el fratribus
in Trevcrensi parochia silum est ejusque fralribus, ejus donatam, agros et vineas in Luzinc et in Mene-
tain praesentibusquam futuris, regularem vitainpro- " dichi inferiori, in snperiori Menedich agros aTlieo-
fessis, in perpeluum. dericoetejus fratre donatos; curtini in Cbella a
Piae poslulatio voluntalis effectu debet prose- Drudewino tradilam, et parlim prelio redemplam ;
quenle compleri, ut devotionis sincerilas lauilabi- allodium in Pumero a Roberlo milileet Herimaniio
liier enilescat ct ulilitas postulala vires indubi- donalum ; curlim Hadeiihaga cum mancipiis el fo-
tanter assumat. Eapropter, dilecii in Domino filii, resiis a Meimgoto Erneslo et Erluino donalam;
vcstris juslis posiulalionibus clcmenter annuimus, inausum in Aldendorp ab Alberlo donaluin ; allo-
et praefaium inonasterium, in quo divino mancipali[ diiim in Loe ex eleeroosyna Emichonis militis; ilem
eslis obsequio, sub beati Petri et nostra protcctionei allodium in Glcnsa ex eleemosyna Folcoldi; in
suscipimus ct praesentis scripti privilegio communi- Gerchenrodee, duos mansos ex eleemosyna Her-
IIIIIS. Inprimis siquidem statuentes ul ordo mo- manni comilis. Vineas in Cuchemo et mansum in
nasticiis in eodem loco secundum bcati Benediclii Wilre ex dono Theoderici; vineas in Clotena ex
Regulam et normam Cluniacensis monasterii futu-. dono Hcrimanni et Hartmudi ; vineas in Mudcna,
ris perpetuis temporibus inviolabililer conservelur. mansuni a Rodulfo milite donatum; duos inansos
Staluimus eliam ut quascunque possessiones, quae-. Q C pro aniina Demodis tradilos, ilera duospro anima
cunque bona in praesentiarum idem monasteriumi Sibevuir donaios ; allodium in Caldine a Frederico
juste et canonice possidet, aul in futuruni conces-. doiiaium; dimidium mansum, dimidiam partem la-
tione pontificum, largitione regum , vel principum, cus a Gerardo comite donalum; allodium ih Nederu-
oblaiione fidelium, seu aliis modis jusiis prarslahie_ sen, allodium in Mesenbim, et in Bleida a Fol-
Domino poterit adipisci, firma vobis veslrisque> cnando, Richino, Radulfo et Frowlno donatum; al-
successoribuset illibata permaneant. In quibushaec> lodiuin in Diffindale, allodium in Franchen, allo-
propriis duximus exprimenda vocabulis : Locumi dium in Staphela. Nulli eiiam facultas sit, etc, et
ipsum qui Lacus vocatur, in quo idem coenobium at alium substiiuere. Decernirous ergo, etc. Amen,
nobili viro Henrico palalino comite et Adeleide>. ameii, amen.
nxore sua praecipue constat esse conslructum, li- Ego Eugenius CalholicaeEcclesiae episcopus.
berum ab omni jugo et poiestate saeculari. Eccle- Ego lmarus Tusculanus episcopus.
siam Sancti Dionysii in Croth ; villam insuper no- Ego Ociavianus diaconus cardinalis Sancti Ni-
niine Bella, Reida.AIchena, Willeberge, Crohl, Bey- colai in Carcere Tulliano. .
lendorp cum suis omnibus pertinenliis a praedicloi , Ego Herubaldus presbyter cardinalis titulo S.
lienrico dono vobis collatam, quam curlem vide- D I Joannis et Pauli.
liret Beilhendorp injusta quorumdam direpiione abi Ego Hugo presbyter cardinalis litulo in Lu-
ccclesiae jure sublractam dileclus filius nosler!. cina.
Conradus Romanorura rex primo regni sui annoI Datum apud Treverim per manum Guidonis san-
justo principum suorum judicio ecclesite veslrae! clae Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis et cancel-
resignavit, et privilegio siio et banno venerabiliumi larii, xiu Kal. Februarii, indictione x, lncama-
fratrum noslrorum Theodowini Sanctae Rufinae epi-- lionis Dominicaeanno 1147, pontificatus vero domni
scopi, archiepiscoporum Alberonis Treverensis ett Eugenii papae III anr« '^-lio.
Amoldi Coloniensis, el aliorum praesentium, in per-
peiuum confirmayit decimam salicam de Metschet, CCXLIX.
quam Rembaldus de Isenburch in nostra praesentiai. tfonasterium S. Pelriin Nigra Silva tuenaum tutci-
vobis omnino dimisil; quatuor mansos in Croht, ett pit et ejus bona confirmat.
Meilen, in Brabani ex dono Sigefiidi comiiis pala- (Anne 1148, 4an.27.— Treveris.)
tini; unum mansum in Crobt a nobili viro Willelmo) [DUMGE,Reg.Bad. 1137.]
palatino comiie el ejus roalre Jerdrude consentiente
i303 EUGENII111 PAPJS 1304
.. .CCL .. A cunque itilra septa monasterii vesirt confu^eii'
.A
Monasterii Heilsbronentit protectionem suscipit pos-- niillus eum capere praesumat, yel in eum manum
sessionesque confirmat; niittere audeat. Obeunte vero te nunc ejusdeni
(Anno lU8, Jan. 28. — Treveris.) loci abbale vel tuorum quojibet successorum, nullus
[fLocxnti,Supplem. xum Heilsbr, Anliq., II, 74.] ibiqualibet subreplionis aslutia seu yiolenlia prae-
' : ''
,'- ; CCLI. : ponaiur nisi quem fratres comniuni consensu vel
Priviiegium pro monasterio S. Eucnar* Trevtreiw. fratrum pars consilii sanioris secundum Dei tinio-
'
(Anito 1148, Febr. 6.) remetbeati Benedicti Regulam providerint eligeu-
[GONTOEB, Corf.dtp/om. Rhenq MoselL, 1,308.] dum. Decernimus ergp, elc
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclisi Ego Eiigenius Ca|liolicae Ecclesiae cpiscopns.
liliis BERTULFO abbiiti monasterii Sancli Eucharii i Ego Hernmbaldus ptesbyter cardinalis tittilo SSj
ejusqtie fratribus, tam praeseniibus quam futuris re- Jpannis et Pauli.
gularem vitam professis, in perpetnuin. Egolliigo presbyter cardinalis lil. S. Laureniii in
Adbpc universalis Eeclesiae cura nobis a prc- Lucina.
visore omnium bonorum Deo commissa esl, ut re- Ego Giselberlus; presljyler cardinalis titnlo S.
ligiosas diligamus personas et beneplacenlem Deoi Marci,
religionem sludeamus modis omnibns propagare. Ego Guido presbyler cardiiiaiis tituio SS. Lau-
Nec enim Deo gratus aliquando famulatus impen- rentii e| Damasi.
•lilur nisi ex cbaritatis radice procedens a puritate ; Ego Herilierlus pr|jsbyier carainans tittuo S.
rirllgiPiiis fuerit conservatus. Eapropier, dilecti ini Anaslasiae.
Domino filii; vestris justis postulalionibus clemen- Ego Julius presbyter cardinaus lituio S. Mar-
ler aniiuimus et praefatuni monasterium, in quo di- celli.
vino mancipali estis obsequio, sub beati Petri ett Ego Wiclodenl presbvler cardinalis titulo S. Po-
nostra proleclione suscipimus ei praesentis scriptii tentianae.
privilegio communimus ; statuentes ut quascunquej Ego Oddo diaconus cardinalis S, Geor8n" a^ Ve"
possessiones, qiiaecunque bona idem monasteriuml lum Aureum.
itipraesenliamm juste et canonice possidel, aut ini Ego Octavianus diaconus cardinalis S. Nicolai in
fuiurcm concessione pontificum, largilione reguml CarcereTulliano.
\el principum, oblalione fidelium, seu aliis jusiis mc- Ego Joannes cardinalis titulo Sanctae Mariae
dis Deo propilio poterit adipisci.firmavobis vestris-- Q Novae.
que succftssoribus et illibala permaneant. In qui- Ego GregorinsdiacoiiuscardinalisS. Angeli.
bns lisec propriis duxtmus exprimenda vocabulis. Ego Hyacinlus diacorius carilinal;s Sanclae Maii^
Cellani Beatae Mariae de Bopardia, curtem de Wil- iu Cpsmedin.
mar cum appendiciis suis, ecclesias de majorl ett Datum apud Trevirirn per inaniim Giiidonis'§j^r-
raiuori Wilmar et de Vilre.et de superiori Bricbeno) clae R.omanaeEcclesiae diaconi cardinalis et canCel-
et de Armvurt cura deeirais suis, ciirtem de Be- larii, viu Idus Februarii, indictione xi, Iticarna-
nizenrddc cum appendiciis suis,ecclesiain de Nider- tionis Dominicaeanno 1146, poniificaliis vero domni
berga cum decimis suiset pertineniiis, curtem de_. Eugenii papaj anno terlio. ;'
Pulch cum appendiciis suis, curtem de Cobesa cumi ; CCLIL
appendiciis siiis, curtem de Trittenheim cUm eccle- Privilegium pro.inonasterio S. Marta: Lonniceuf
siat decimis et perlinentiis suis, curiem de tlrenB. (Aniio 1U8, Febr. 13.'
cuni appendiciis suis. Longasuram et ecclesiam,,'" [lbid„ p. 306,]
ejusdem viilsecum decimis et pertinentiis suis, cur-* EUGENICS episcoptis, servus servorum Dei, dilectis
tem de Cretenach cum ecclesia, decimis et perti- filiis FOLMARO abbati ecclesiaeSanctae Mariae in Lon-
nentiis suis, curtem dePelling cuin ecclesia etper- . D nechin ejusque fratribus, lam praesentibus quam fu-
liiienliis suis, curtem de Hemetre cum ecclesiaet t ttiris, regularem vitam professis, in perpetuum.
appepdiciis suis, curtem de Lampaide cuni ecclesia, Quoniam sine verae cultu religiPnis ncc cliaritaiis
piscatibnibus et peilinentiis suis. Mamonis villam(, iinitas potesl subsislere nec Deo gratum exliiberi
cum ecclesia, villam de Halesfeld cum ecclesia,f servilium, expedit apostolicae aucloritati religiosas
villamde Palzela cum ecclesia et deciinis. Nanni- personas diligere et earum loca pia pretectione
cho cum ecclesia et deeimis. Senciclio ciim ccclesiaa mUhire. Eapropier, dilecli in Domino fllii, yesiris
et decimis et qmnibus eariiin appendiciis; ecclesiami justis postiilationibiis clementer aniruiinus et prae-
Sanct.i Gervasii infra imiriim civitatis cum decimiss decessoris npstri felicis memoriae Innocentii
: papae Mariae de
suis, villam S. Eucliarii cum ecclesia et cuni totai vestigiis inliaerentes, eeclesiam Beatae
justitia ipsius villae excepip teloneo diei natalis san- Lonnecbin, in qua diyino mancipati estis obsequio,
cli Eucharii. Libertales praeierea seu imrounitatess sub beati Peiri et noslra proiectioiie suscipiuius ct
ab episcoporum el reguui discieiione monasterioo praesentis scripti privilegio communimus. Inprimis
veslBoconcessas et ebrum scripto flrmaias vbbiss siquidem slaluentes ut ordo canonicus seciinduin
Hiltilorainus CQiiIiriiiainus.Pro.hiberatis eliam ut qui- beati Au|ustini Regiibjm ip vestra ecclesia coasti-
 1305 EPISTOLJE ET PIUVILEGIA. "*
1300
lutus perpetiiis ihidem temporibus inviolabilitcr;JA compelentes liberam ei cpncessimus facultalcni.
observeiur. Praeierea quascunque possessiones, quae- Datum apud Trevirim Id. Februarii. '•"
cunque bona idem locus in praesenliarum juste ett CCLIV.
canonice possidet aut in futuriim coucessiones Ad Corbeienses monachos.—'-Hortatnr ul Wilbaldo
poutificum, largitione regum vel principum, obla- abbali humilem reverentimn exhibeanl.
tione fidelium, seu aliis jiislis modis, Deo propilio, (Anno 11.48.)
poterit adipisci, firma vobis vesirisque snccessori- [MARTEN.. Ampl. Collect.,M, 229.]
bus el illibata pemianeant; in quibus haec propriisi EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, di.Iectis
dtiximus exprimenda vocabulis: Curiam viilelicel ini Corbeicnsibusmonacliis, salulem et aposlolicain be-
Mendicb, eum appendiciis suis, praedium in Minclie- nedictionem.
Iue cum capella et suis atlinentiis ; prohiberatis au- Memores sumus quod per alia vobis scripla inan-
lem iit ecclesia vestra nullum praeter Treverensem , daviintis, ul dileclo filio noslro Wibaldp tatiquaiii
archiepiscopum, qui pro tempore fuerit, liabeat ad-. abbati humilitale debiia pareretis. Qucm utique
vocatum. Qnidquid etiam sui juris praefalus archi- nuper ad nos venientem palema benigniiate rece-
episcopus iii praediis Valendraeel Adenrodae ecclesiae. pimus, et in his, quaead reparandam in monasterio
vcslrae concessit, nihilominus confirinamiis. Obcunle. B ' veslro religionem perlinent, atque servandaro diii-
vero.ie nunc ejiisdero loci abbale vel Itiorum quo- genli euin slmlio coinnioniiirous. Ipsum ilaqiie ad
libet successoriim , nullus ibi qualihet subreptionis. vos cum gratia sedis apostolicae et lilteraruni
astuiia seti violcnlia praeponatur, nisi qnem fralres. noslrarum prosecutionibus reinittentes, universitali
coininuni religiosoruro virorum ejusdem ordinisj vestrae mandamus, inonemtis et exlioriamur in Do-
consilio aut pars consilii sanioris secundum DeiI mino, qualenus euro tanquam boni et huiniles filii
limorem etbeaii Augustini Regulam providerinl eli- diligatis et honoreiis, alque ut pastori veslro con-
genduin. Nulli quoque fralrum posl factam ibidein, diguam ei reverentiam impendatis, sillique ad recu-
professionem absquc abbalis loliusque congregalio- perandas et reiinendas possessiones et bona Cor-
nis consensu ex eodem claustro discedere liceat, beiensis monasterii virililer et fideliler assislalis.
discedentem vero absque communi lillerarum cau- Nos siquidem euradem abbatem paterno affeclti di-
lione nullus audeal relinere. De laboribus vestrisi ligimus, et. in quibtis seciindum Deura possumus,
quos propriis inanibus aut sumplibus colitis, sive de. volurnus exaudire.
niilrimenlis veslrorum animaliuin niillus a vobis1
-. " ""
CCLV.;
"-
decimas exhibere praesumal. Decerninius ergo, etc.
(
Daium apud Trevirim per manum Guidonis san- C Ad Henricum eptscopum Leodiensem.— Vt compescat
ctae Romauae Ecclesiae diaconi cardinalis et can- raptores bonorum Siabuleitsit monasterii.
(Anno 1148.}
cellarii, Id. Februarii, indiclione xi, Incarnationis 1
Dominicaeanno 1147, pontificalus vero domtii Eu- [Ibid.]
EUGENIUS episcopus, servus servbrum Dei, vene-
genii papaeIII auno iu.
rabiii fratri HENRICO Leodiensi episcopo, salulem et
CCLIII apostolicam benedictionem.
Ad presbyteros, ctericos, laicos per Archa el Zulphi- Ecclesiaslicorum bonorum pervasores quanla sint
chas parochias contlilutos. animadversione pleclendi luatn prudenliam non cre->
(Aiiiio 1148, Febr. 13.) dimus ignorare. Stabulensis auiem Ecclesiae fra-
[GUNTBER, Cod. diplom. Rlteno Mosell., I, p. 339.]| iruro ad nos querela pervenit, quod Eusiachius pa-
EUGEMCS, episcopus, serfus servorum Dei, di-. rochianus tuus eorum bona ih praedio Turhines vio<-
lectis flliis presbyteris el aliis tam clericis qiiam! lenler abstuleril, et ab eorum infestatibne nullate-
laicisper Archae elZulpliech ae parochias consiitu- nus conquiescit. Maciiarius quoque de Suingeis et
lis salulem et aposlolicam benedictionem. alii incendiarii et raptores coadjutores
j quidameamdem
Controversiam qiiaeimer dilectum filium nostrura, ipsius ecclesiam praedis et aliis Iriodis
G. Bunnensem el Fred. S. Georgii praepositos super. yexarenbn perlimescuht. Quia vero praeCipitiauda-
visitaiione decaniae agitabatur, audiiis et diligenter. ciae raptorum spirituali gladio csl fortlus resisten-
inquisitis utriusque partis rationibus et munimentis dum, praeseniium tibi aucloritate inandaihus, qua-
suflicienter inspeclis, communicato fralrum no- lenus tam praefatuihEuslachiiiih, quam alios rapio-
strorum consilio judiciali sententia lerminavimus. res ablata reddere, et de caelero ab eorum infesta-
Quia igiiur ex injunclo nobis oflicio suam unic.ui- tioue desistere stricte coerceas. Quod si contempto-
que justiiiam conservare debemus, per praesentra, res exslilerint, irifra quadragiuta dies, posiquara
vobis scripta mandaroiis et mandando praecipimus. priesentia scripta susceperis, frustratoria dilalione
qualenus praefatum G. honeste suscipiatis et tan-. remota, canpnicani de ipsis justiliam facias.
quam archidiacono vestro sibi obedieiitiam el rc- CCLVI.
verenliam deferalis. Nos siquidem juxta genera-
lem Ecclesiae consuetudineui visitandi et circum- Addum. abbatem effratret Sancti Benedicti super Pa-
— Mandal ut obedientiqm el reverentiam
eundi parocliias vestras [ure avclijdiaconatusjiliii exhibeant abbati Cluniacensi, nec eligere potsini
 EUGENH III PAPiE 131*
1307
sibi abbaiem- txne iptius aucloritate, pracepto, A j ctis flliis GUNTHERO abbali de Bonfall ejusque fra-
consilio el assensu. tribus, tam praesentibus quam fuluris, inperpeiutim.
(Anno 1148, Eebr. 15.) Religiosis desideriis dignum esl facilem praebere
[Bullar. Cluniac, 61.] consensum, ut fidelis; devolio celerem sorlialiir
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- eflectum. Eapropler, dilecli in Domirio fllii, vesiris
ciis filiis W. abbati. Sancli Benedicli, ejusque fra- justis postulaiionibus clemenler annuiiniis, et prae-
Iribus, saluiem et aposlolicam bencdictionem. fatuin locum in quo divino mancipati estis obse-
Dilecti filii noslri Pelri abbatiu Cluniacensis el quio, sub B. Pelri et rioslra protectione snscipi-
frairum suoruin saepius suscepta imerimonia, quod IIIUS,et praesentis scripli privilcgio communimus;
ea quae in monasierio Sancti Benedicti per pracde- staitientes ut quascunque possessiones, quaecnnquQ
cessores noslros, tam in electione abbalis quam in bona iilem locns in praesentiarum juste et canonice
aliis, eis concessa et in scriptis eo uni firmata sunt, possidel, aut in futurum concessione ponliflcum,
ipsis subtraxeritis, et contra lenorem privilegiorunl largitione regum vel principnm, oblatione fidclium,
sedis aposlolicae abbatem elegeriiis, utramque seu aliis jusiis modis.Deo propilio, poleril adipisci,
partem anle nostram praesentiam evocavimus, ra- fnnia vobis veslrisque successoribus, el illibata
liones vero el allegationes hinc inde diligenler au- R [ permaneanl. In quibus haec propriis duxirous ex-
divimus, et scripia sludiose consideravimus; et primenda vocabulis : quidquid juris habetis in
cuiii fratribus nostris super ea diu consiiluimiis: ex Bonfail, in agris videlicet et pratis, silvis et aquis,
quibus cognovimus qnod Beati Benedicti ifionaste- CIIIIImolendinis; terram de Bainvtlli, sicnt Htigo
rio Clunlacensis Ecclesiae solliciludo,; divina fa- teniiit. Praeterea laborum veslrorum quos propriis
venre clementia, et iiiiemporaiibus el in spiritua- inanibus aut sumptibtis coliiis, seu de nutrimentis
libus magnum conlulit incrementum. ldeoque ei- vestrorum animalium, nullus a vobis deciroas exi-
ileih Cluniacensi Ecclesiae privilegia illibata servare gere praesumat.
volentes, praecipiulus ul tu, Willelme abbas, usque Decernimus ergo ut nulli omnino hominum nceat
ad primuni festum beatorum apostolbrum Petri et praefaturo locuin lemere pcrturbare aut ejus pos-
Pauli, cum honeslis et discrelis personis de fralri- sessiones auferre, aut ablatas relinere, minuere,
bus tuis, sicut a praedecessoribus nostris felicis autaliquibus vexationibus fatigare, sed omnia in-
memoriae Innocenlio et Lucio praeceptum est, Clu- tegra conserventureorum, proquorum giibernaiione
niaceuse monasterium visites, atque dileclofilio no- el sustenlaiiohe concessa sunt, usibus omniroodfs
stro Petro abbati honorem el reverenliam humiliter profulura, salva sedis aposlolicae auctoritale et
exhibeas. Quod si inlirmitaie grayatus per le id ad- C diceeesani episcopi canpnica juslitia. Si qua igilur
implere non poteris, per meliores personas ipsius in fulurum ecclesiaslica saecularisve persona lianc
monasterii idipsum adimpleas. Defuncto vero ejus- nostra? constitulionis paginam sciens, conlra eam
dem loci abbate, fralres Sancli, Benedicti Clunia- temere venire tenlaverit, secundo lerliove com-
censem abbatem adeant, et abbalis sui obitum ei monita nisi satisfactione congrua emendaverit, po-
aiinuntient, alque de abbate de sua, si idoneus re- testatis bonorisque sui dignitate careat, reamqtie
pertus fuerit, vel de Cluniacensl congregaiione sibi se dignp judicio existere de perpetrata iniquilate
eligendp aucloritatem, praeceplum, consilium, et cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine
assensum ipsius abbatis debita bumililale sibi ex- Dei et Doinini Rcdemptoris nostri Jesu Christi
postulent; quo facto abbatera sibi regulariter cli- alienaflat, atque in exlremo examine districtae ul-
gant: electus antem Cluniacensi abbati repraesen- tioni subjaceal. Cunclis aulsm eidero loco stia jura
taiur, et obedienliam ei promitlal. Cura autem servanlibus, sit pax Domini iioslri Jesu Christi,
Cliihiacensis abbas per se, yelper yicarium spuni quatenus et hic fructum bonae aclionis percipiant,
adprajfaium.Beaii Benedicti monasterium yenire et apud dislrictum judicem praemia aeicrnae pacis
yotuerit, reverenter a vobis suscipiatur atque tra- .tj inveniant.Amen.
ctetur; et ad observaqtiam religipnis sludiose Ego Eugenlus Calholicae Eccjesiae episcopus
iutendat, et quae apud eos corrigenda invenerit, Ego Oddo diac. card. S. Georgii ad Velum.
libere el regulariter corrigal. .',-.... Ego Octavianus diac. card. S. Nieolai in Carcerc.
Datum apud Sarranium xv Kal. Marlii. Ego Humbaldus presbyt. card. tit. SS. Joannis
CCLVH. et Pauli.
Monasterii S. Ditibodi prolectionem suscipil botiaque Ego Guido presbyt. cardinalis lit. S. Laurentii et,
ac privilegia confirriiat,- Sancli Damasi. ,
(Anno 1148, Febr. 18. -iMetis.) Ego Hugo presbyter carU. lit. in Lucina.
[JOANN.,tab. spic. 127.1 , Ego jprilanus presbyl. card, tit. S. Susannae,
CCLVHI. Datum Virduni per manum Guidonis sanci,» Ro-
Pritii/ejium pro rrionasterio Bom\ageleniis manae Ecclesiae diaconi cardinalis et cancellarii,
(Amio 1148, Febr. 22.) '., VIII Kal. Marlii, tncarnationis Dpminicae anno
[HUGO,Annal. Prmm. l,Pf., p. 309.] 1147, ppiitilicatus yero domni Eugepii III papae
- EEGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilc- anno iv.
1309 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1310
CCLIX. K terram Joannis filii ejus, terram Joannis gener'
Bnlla ad capttaneos Nonantulensts monatterti vat- ejusdem Frederici; terram Godefridi miliiis in
snllos. — Ut monaslerium conlra inimicos aefen- villa
dnni. quae dicitur Latili, lerram quam pracfaius
Lambertus de Mosa vobis doiiavit, terram Frederici
v<»nno 1148, Febr. 26.)
[TIRABOSCBI, Storia della badia di Nonantola, II, Villici el nxoris ejus Mabiiiae in villa quae dieitnr
263, apographuin in cod. Rom. — Noiianl.] Hplonia super JeCoram, el in villa qiiae dicitur
EUGEMUS servus servorum dile- Hastaples, lerras quas Gisleberliis de Insiila cuni
episcopus, Dei,
ctis filiis univer.sis capitaneis monasterii vassallis, uxore sua vobis douavil, et quod habetis iu villa
salulem et apostolicam benedictionem. qiiaediciliirRicheniiiecclesia, in censtidenarioruro,
in lerra arahili, in silyis, pratis, lerris culiis et
Quantum Nonanttilanura mpnasierium etin spiri-
lualibusetin temporalibus floruerit, pmnibus Lon- incultis; qtiidqnid eliam habelis in villaquae dicitur
et in sarto quod appcllattif Roliers, in
gobardiae-partibus satis innoluit. Sed peccatis exi- Mccberoul,
gentibus ex persecutione iniquorum in utrisque est loco qui diciihr Heis, sive curiis Atifridi, mplendi-
imminutum. Quia vos propter bona ejusdem mo- num cum terra qnain ibi habelis in villa quae di-
nasterii quibus utiuiini ei fideles esse debelis, a .,Q citur Guntheries, scilicet in ecclesia Beati Petri
et Sancli Georgii, in decima iu censu denaribrum,
pravorum illud vexationibus adjuveiis, et ab ini- terra
iuicorum persecutionibus quibus oppriraunlur, de- arabili, silvis, pratis, pascuis, lerris cultis et
fendalis. incullis; in villa quae appellalur Radenchen do-
Dalum Virduni, ivKalend. Martii. muin hnspitalerii, cum pertineniiis suis, quaiii
CCLX. Gislebertus miles vobis concessit; qiiolidianum
Pricilegium pro ecclesia SS. Aposiolorum^in Monle qtioque usum in lignorum silva qui dicilur Ifrues,
Cornelio Leodiensi. sive in alia ad curiam Jupiliae pertinentem, quain
(Anno 1148, Mart. 16.) venerabilis fraler nosier Albero Virdunensis epi-
[HUGO,Arinal. Prcem., I, Preuv., p. 27S.] scopus ecclesiae suae consensu vobis concessit et
ECGENIUS episcopus, servus servor-um Dei, dile- scriplo suo flrmavit; tolum alodiuin quod appellattir
ctis filiisLuc/Eabbati ecclesiaeSanclorum Apostolo- Bofoith, lam in silvis, quam in pralis, pasciiis,
rum in Monte Cornclio juxtaLeodiiim sitae, ejusque terris cultis et incultis, cum ecclesia iueodem alo-
fratribus tam praesenlibiis quara fuluris regularem ! dio sita, etdecima, el dote ad eanidem ecclesiam
vitam professis, in perpetuum. perlinente; lerram quam tenetis in villa qtiae ap-
Qiiolies illud a nobis pelitur, quod religioni ei, C pellaluf Borsoilh; mansum lerrae qnam habetis
Iionestati convenire digiibsciiur, aniroo nos decet inier Hesbines et Halincurth cum familia; lerram
libenli concedere et petentium desideriis congruum Walteri militis de Bassines cuin familia; praelerea
impeniri suffragium. EaprOpter, dilecii in Doniinoi ordinem et proposilum vesirum canonice vivendi
filii, praedeccssoris nostri felicis memoriae papaei secundum beati Augustini Regulam el insiilulionem
Innucentii vesligiis inhaerenles, veslris justis postti- Praemonsiratensis Ecclesiae nullus audeal immutare
lationibus clemenier annuimus, et praefalam Sancto- vel super vos ordinem alterius professionis indu-
rum Apostolorum ecclesiam, in qua divino mancipatii cere ; nulli eliam fratruro vestrorum , post faciam
estis obsequio, sub •beati Petfi et noslra prolectionei ibidem professioriem, absque abbatis et capituli sui
suscipimus, et praesentis scriptl patrocinio commu- liceniia, liceat ex eodem claustro discedere; dis-
nimus; slatuentcs ut qtiascunque posseSsibries, cedentem vero nullus audeat relinere. Oleum autein
quaecunque boria eadem ecclesia in praesenliarumi infimiorum, consecraliones altarium vel ecciesiarum
juste et canonice possidet, aul in futurum con- ac ordinationes clericorum, a dicecesano episcopo
cessione pontificum, largilione reguin vel principum,, accipialis, si graliam sedis apostolicae habuerit, el
oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deoi ea vobis gratis el sine exaciione aliqua exhibere
"
propiiio poterit adipisci, flrma vobis vestrisque suc- voluerit; alioquin eadem a quolibet catholico ac-
cessoribus et illibata perinaneant; in quibus baec: cipiatis episcopo qui nosira fultus auctorilate, quod
propriis duximus exprimenda vocabulis : in urbe> poslulatur, indulgeat. Porro liberlalem ecclesiae
Leodii viginli quinque solidos, quos bonae memorias> vestrae ab episcopis Obeflo et Alberone privilegio
Oberius Leodiensis episcopus, de tbeloneo suoi determinalam atque firaiaiam assensu Leodiensis
singulis annis vobis persolvendos concessit; ; Ecclesiae, vobis auctorilate apostolica confirma-
domUinqUam dedit vobis Lamberlus de' Mosa cumi mus. Decerniraus ergo, etc.
grenario juxla forum Leodiense, domum Mariaede> £go Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus.
Coir in eodem foro septem meusaetam panes quami Datum Remis pernianumGuidonis sanctaeRoma-
subterales vendenlium ; domuin extra caslellura,, nae Ecclesiaj diaconi card. et bibliolhecarii, iv No-
vineam Radulphi apud villare episcopi; terrami nas Maii, indictione yi, Incarnationis Dbminicae
Udelini camerarii supradicti episcopi; terram 1 aiino 1147, episcopalus verp doroiii Eugenii papai
Gisleberli, lerram lllini ciim domibus, horlis et[ III anno tertio.
pralis ;ierrain Bovoni» prcsbyteri, lerramFrcderici,
1311 EUGENll III PAPM 1312
CCLX*. 1 Noyipnensi grangiam de Elenvalle, terras etiam ct
A
y~- Privilegium prq monasterio S; Marim silvas quas babetis cum terra Gaufridi Martelli, et
Longiponlis. pratis el pascuis quae tam ab ipso Gaufrido quam
(Anno U48, Mart. 17.) . ab Ilugone Furnario et uxore ejus vobis collata
[MutDRAC,ChrOnicon, abbatim Longiponiis, p. 26.] sunt ; juxta eadem prala, curlem in terra ipsius
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis Hugonis Furnarii ab omni exaclipne liberam, el in
iiliis BALIHIINO abbati ecclesiae Sanctae Mariae Lon- ipsa curte mansiones ad ineludenda el conservanda
gipontis ejusque fratribus, tam ppaesentibus quam vestra animalia. In pago Viromandensi prope San-
fnturis, regularem vitam professis, in perpetuara me- ctum Quintinum, grangiam de Murimonte cuin.sit-
liioriam. vis, mansis el terris quas ibi habelis; piscariam in
Quoties illud a nobis pelilur quod religioci el fluylo' Somena, libertalem quoque in tola lerra
honestali convenire dignoscitur, animo nos. decel cbniitis Yiromandensis et in terra liigerraiini de
libenti concedere elpelentium desideriiscongruum Cocbei, quemadmodum vobis ab eis cohcessa
wiperlirc suffragium. Quocirca, dilucii in Domino est.
filii, vcstris juslis postulalionibus clementer annui- Decernimus ergo ut nulli oninino iiominum liceat
mus, et praefatum Sanctas Mariae monasleriuin, in praefatum monasterium lemere periurbare, aut ejus
quo divino mancipati eslis obsequio, sub beatiPe- possessiones auferre, vel ablatas retinere, minucrc,
iri et iioslra protectione suscipimus, et praesentis aut aliquibus vexalionibus faligare; sed omnia in-
scripli privilegio communimus; statuentes ut tegra conserventnr eorum , pro quorura guberna-
qu.iscunque possessiones, quaecunque bona idera lione et sustentalione cOncessa sunt, usibus omni-
uion asterium in praesenliarum juste et canonice modis profutura. Si qua igilur in futururo ecclesia-
possidet, aulin futurum concessionepenlilicum, lar- stica saecularisve persona, banc nosiraeconstitutionis
giiione regtim vel principum, oblatione lidelium, paginam sciens, contra eain lemere venire tentave-
seu aliis juslis modis, Deo propitio, poterit adipisci, nl, secundp terlioye commotiila, si con congrua
firiiia ypbis vesirisque successoribus^et illibala per- satisfactione eraendaverit, ppteslalis bonorisque
lnancant. In quibus haec propriis duximus expri- sui dignilale careal, reamque se divinp judicio
Hieiida vocabulis : locum videlicet ipsum qui Lon- existere de perpetrata iniquitate cognoscat, el a sa-
guspons dicitiir, cum omnibus perlineniibus ad jus cralissimo corpore et sanguine Dei et Domiui Re-
altaris cjusdem loci, et universa possessione Ge- demptoris noslri Jesu Chrisii aliena fiat, atque in cx-
rardi de Chrisiaco, quam ipse apud eumdemlo- Q treino examine districtae. ultioni subjaceai. Cunciis
____
cuiii in suo dominio vcl alius ab ipso in feodiim autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Do-
tenebat;(prmtersilvqm qumCaisnetus dicilur) in qua mini npslri Jesu Chrisli quatenus et hic frucuiin
eiiain partem dedit ab alia coiisiilulis terroinis se- bonae actionis percipiant, et apud dislriclumjudi-
paralam, in reliqua vero. parle liberum usuagium cem praemia aeleruaepacis inveniaut. Amen, aiuen,
lerrae quae dicitur Maisniliorum ; qui dquid Adam araen.
Broslari, Joaunes deColomella, Roberlus de Musy, Ego Eugenius Calholicae Ecclesiae episcopus.
CiHebeflus Wacca ab epdein Gerardo tenuisse no- Ego Imarus Tusculanus episcopus.
seunlur; terrara quani babeiis juxta grangiaui LOB- Ego ilubaldus presbyt. card. S. Praxedis.
gipoiiiis el ultra rivulum Saveriae, terras, silvas et Ego Oddo diacouus card. S. Georgii aii Velum
pascua usque ad superciliura mcntis quae teneiis Aureum. . . ,
ab ecclesia Sancti Joannis iii vineis, juxta urbeni . Ego Guido presbvt. card. lil. Sanclorum Lau-
Suessioneiisein, in loco qui Pratella dicitur; cur- renlii et Damasi. .; .-..
lein Ct cellam yinariara cum vineis et appendiciis Ego Hugo presbyt. card. lit. in Lucina.
suis. Apud monleiii Rambodium grangiam etterras, Ego Julius presbyt. card. til. S. Marcelli.
in monte etalias lerras declivas quas latera vocant D I Ego Gregorius diac. card. Sancti Angeli. .
a vivario Coulris et terrilorio Parrecbi usque ad : Ego Joanoes diac. card. S. Mariae.
vivariuin vallis et usque in silvam Virgiaci; el in Egp Jacinlus diac card. S. Mariaein Cpsmedin.
cadem silva liberuin usuagiura caeteras quoque Datum Remis per manuin Hugonis sanctae Ro-
lerras quas habelis in territorio Parrechi. Apud roanae Ecclesiae diaconi cardinalis et cancellarii,
Dementart universara possessionern Pelri de Brana x Kalend. Aprilis, indict. xi, liicariialionis Domi-
liberam ab ipso et uxpre ac iitiis ejus, per manuni niqae anno 1148, ponlificalus vero domui Euge-
venerabilis fratris nostri Gosieni Suessioneusis niilll papae anno quarto.
episcopl vobls concessam. Apud Mpntegnetum, cur- .,..;-. ;,.CCLX1I.- -,
tem vestram et grangiara cuip yinejs, terris et aliis ilonaslerii Benedicti-Burani bona prlvilegiaque
appendiciis suis; yiiieara de. Campellis quam per con/irmat. ......
Peirum priorem de Charitaie a Gualtero priore de (Annoij48,Mart.28.)
Mbiitinetp in concarabium accepistis. Apud Fon- Moriumenta Boica,Nll, 102.]
teni inorluum, lerram quas vobis dedit Rogerius Sal- EcGENipsepiscopus, servus serypruin Dei, dileciis
abba-i Sancti B«nedicli de Burin,
vagius, scilicei 13 modialas ex lola liberas. In pago filiis GUALTERO
1313 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1314
ejusque fratribus, salulem et apostolicam benedi- A1U8, pontiflcaius verfl domni Eugenii III papae
flionem. annoiv.
Ad hoc a siimmo pjslore bmnium in aposlolicae CCLXIII.
sedis regimine pasloralem curam accipimus, ut Sententiam ab episcopisquibusdnm inter Henrienm,
subdilorura saluti palerno provideamus affeclu, abbalem Hersfeldensem, el Ottonem, episcopum
Halbersladensem, de decimis latam confirmat.
eosque ab infestanlium oppressione munimine se- 1148, Mart. 29. — Remis.i
(Anno
dis aposiolicae defensemus. Eapropter, dilecti in
[WENGK,Hets.. Landesg. Urk.^9 ;. ,
Domino filii, vestris petitionibus gralum imper-
lienles assensum, praefalum Sancli Benedicti roo- y CCLXIV.
nasierium sub beaii Pelri et noslra proleclione Ad MoytemRavennatem archiepitcapum. — De ipstus
jure tuper confirmatione eleclionis Placentini epi-
ct
suscipimus, praesenlis scripti patrociiiio commu- tcopi.
nimus; statuentes ut qua-cunque possessiones, (Anno 1148, Mart. 29.)
quaecunque bona ex concessione pontificum, largi- [MANSI, Concil., XXI, 6K5.]
lione regum, oblalione fidelium, seu aliis justte EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, vcne-
modis in praesentiarum vestra ecclesia possidet, rabili fratri Movsi Ravennati archiepiscopo, salutem
aul in futurum justc et canonice, Deo propilio, ^ et aposlolicam benedictionem.
poterit adipisci, firma vobis veslrisquij successori- Quia de fratcrnilalis tuae devotione confldimus,
bus, et illibala perraaneant. Et quia idem moiiasie- stalum nostrum tibi diximus inlimandiirn. Nos si-
rium, muliis olim possessionibus el diviliis dita- quidem et fratres noslri, miseratione divina inco-
tum, sicut ex rescripto litleraruin illustris memo- lutnes siiraus : et postquam concilium de provinci s
riaeLoibarii Romanorum imperaloris iiispeximus, Cisalpinis auclore Domino celebravimus, per apo-
regni necessitas el imminenlia exspoliaveruht ne- slolicain gratiam miiltorum correctis cxccssibus, ct
gotia, placuit eidem imperatori illud libertaie da- in eodem concilio, quae ad honorem Dei statuenda
nare, et ab omnibus injiiriis seu exactionibus fuerant, constituimus, ad Italiain redire dispoiiiinus.
inimuhe statuere. Nos ergo camdein libertatem au- Caelerum dileclioni tuaehec molestum, nec volumus
clorilate apostolica cpnflrmamus et ihviolalam In esse incognilum, qiiod Placentinae Ecclesiae eleciio-
pcrpetuum hianere deceniimus. Advocatus quoque, nem, salvo jure luo auctorilate apostolica confir-
siculidem imperalor decrevil, nullus ibi ponalur, mavimus ; unde jam prideni per nostra scripla le
nisi qncm abbas ejnsdem Ioci consilio fratrura ele- duxiinus pracmonenduin et id ipsum, et praeserili-
gcrit; qui si praeler jns stimn ad res Ecclesiaecon- Q bus mandamus epistolis , qnaleiius in proxima.
ira volunlatem abbatis manum exlenderit juxta B. Lucae feslivitaie, ut de illa coniroversia pleniiis
tenorem Iilterarum jam dicii imperaloris abhas po- coghoscarous, cum luis monumeiitis et' ratioiiibiis,
lestatem habeat eum refutandi. Obeunte vero te nostro le conspectui reprnesenies." Placeiitiili siqiii-
nunc ejusdero loci abbale, vel luorum quolibet dem, sicut nobis promisere, ad praefiniluiri lermi-
successorum, nullus ibi qualibet subreptionis as- num venient, nostris mandatis obtemperare p3rati.
luiia seu violentia praeponalur, nisi quem fratres Asserebant siquidem, quod quandiu Placentina 'fuit
communi consensu aut fralrum pars consilii sanio- destitula pastore, nullus essetqui pfo eadem eccle-
ris secundura Dei limorem et beali Benedicti Regu- sia slaret in catisa. Praeterea lam ipsa, qiiaro tola
lam providerit eligendum. civitas, innumera incurrebant dciriinenla.
Ntilli ergo hominum clerico sive Iaico fas sit Data Reiuis, IVKal. Aprilis.
ipsum monasteriuni teraere perturbare aut ejus CCLXV.
possessiones auferre, vel ablalas retinere, minuere, Privilegium pro monaslerio Laureshamensi.
aut aliquibus molesriis fatigare, sed omnia iniegra (Anno 1148, Mart, 29.)
conserventur eorum, pro quorum gubernatione et n [Cod. diplom. Laureshanu, 1, 247.
siistentatione concessa sunt, usibus profutura, EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
salva sedis aposiolicae auctoritate, et dicecesani clis filiis FOLINANDO abbaii Laureshamensisiiionasie-
episcopi canonica justilia. Si quis igiltir in fulurum rii, ejusque fralribus tam praesentibus quam fpturis,
cbntfa hujusnostri scripti paginam scienler venire regiilarem vilam professis, in perpetuum.
tenlaverit, et comrobnitus.praesumplionem suani Aposlolicae sedis, cui divina permittente gralia
emendare contempserit, reura se futuro judicio pracsidemus , aucloritale debiloque compellireur,
exislerede perpetrala iniquilate cognoscat, et a pr» universarum Ecclesiarum slatu satagere, ct ut
sacratissimo corpore et sanguine Domini noslri religiosi viri Dei servitio liberius insistere valeani,
Jcsu Christi alienus flat; conservanies autem gra- eorum quieli salubriter proyidere. Quocirca, dilecti
tia divina cuslodial, et suae benedictionis participes in Domino filii, veslris jusiis poslulationibus cle-
efficiat. menter annuimus, el praefatura Laureshamense ino-
Dal. Remis per manum Guidonis, sanctae Romanae nasterium sub Beati Peiri et nostra protectione
Ecclesiae diaconi cardinalis et cancellarii, v Kal. suscipimus, et prassentis scripli privilegio commu-
Aprilis, indict. xi, Incarnalionis DoroiniciC, anno nirous ; staluentes, ut quascunque posscssiones,
1315 EUGENII III PAPifi 1516
qiiaeciinque bona in terr-is cultis vel incullis, yinels, A Ego Joannes diaconus cardinalis Sanclae Marite
pratis, neraoribus, pascuis, aquis, molcndinis, ca- Novaess.
stellis, villis, colonis, decimis, seu aliis eadem Datum Remis per maniim Guidonis sanctae Ro-
ecclesia jtisle el cationice possidet, aut in fuliirum manae Ecclesiae diaconus cardinalis ei cancella-
concessione pontilicuin, largitione regum velprinci- ril, IVKaleiid. Aprilis, indictione xi, Incarnationis
pum, oblatione Ildelium, seu aliis jtislis modis, Deo Dominicae anno 1148, poiitificatus vero doinni Eu-
propitio poteril adipisci , firma vobis vestrisque genii III papae anno quario.
successpribus el illibala permaneant. Probibemus CCLXVI
autemut servilium cenliim marcarum.quas vestrura Mandatum aa arcniepiseopos, episcopos, elc , super
nionasterium regi vel imperalori solebat singulis restilulione facienda Laureshamensi monatterio.
annis tribuere, a cbarissimo lilio nostro Cpnrado "." (Anno 1148, Man. 29.)
Romanorum rege eidem monasierio indultum et [Cod. diplom. Laureshanu, I, 249.]
scripli sul memoria est firmalum, nulla de caetero ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
ecclesiaslica vel saecularis persoua praesumat exi- rabilibus fratribus arcliiepiscopis, episcopis, in quo-
gere,, et abbatem ipsius monasterii super hoc ali- rum parochiis Lauresbamensis monaslerii bona con-
quatenus molestare, sed praefatum monaslerium, B I sistunt, salutem et aposlolicam benedictionem
sicul ab ipso rege statuium esl, abeodem servilio Quantis Lauresbamense monasierium possessio-
liberiiin et iuimune in perpeluiim perseverel. Ob- nibus olim ditatum fueril, quantumque largis impe-
eiinle verotenunc ejusdem loci abbate, vei tuoruin raterum donalionibus abundaverit vestra fralernitas
qnolibel successornm, nullus ibi qualibel subreplio- non ignorat, sed peccatis exigentibus, propler plu-
nis astulia yel violenlia praeponatur, nisi quem riinas perturbationes et regni necessitales admodum
fratres ejusdem nionasterii communi consensu, vel est imminuium ; ideoque vestro pluriraum auxilio
fiatrum pars consilii sanioris, secunduni Dei timo- indiget, el ut possessiones ejus manutenere juvetis,
rein et beali Benedicli Rcgulam providerint eligen- et ab infcstaniium injuriis defenselis, necessarium
dum. Clirisma vero, oleum sancium, consecraliones habet. Per praeseniia ergo vobis scripta mandamus,
aliarium seu basilicarum, ordinationes clericorum quatentis parochianos vestros, qui ejusdem mona-
vel iiionachorum,. e.t benedielionem abbalis a dioe- sterii bona injuste detinent, reddere dislrictius mo-
cesanp suscipielis episcopo, si tamen Calholicus neatis; qnpd si facere noluerint, canouicam de ipsis.
fuerit, et grafiam apostolicae sedis habuerit, et ea juslitiaiii faciatis.
gratis et absque pravitate aliqua exbibere volueril; Data Remis,
' iv Kalend. Aprilis.
alioquin liceat vobis queincunque Calliolicnm ma- C ( CCLXVH
Iueritis adire anlisiitem, qui nostra fulttis auclori-
Priviltgia possessionesquemonasletii Maulbrunnerisis
tate, quod postulatur indulgeat. corifirmat.
Nulli ergo liominuni liceat jam dicium monaste (Anno 1148, Mart. 29.)
rium lemere perturbare, aul ejus possessiones au- [PETRI, Suevia ecclesiastica, p. 572.J
ferre.vel ablaias retinere , rainuere, seu quibus- ECGENIUS episcopus, seryus servorum Dei, dileclis
libet molesliis fatigare; sed omnij integra conser- flliis DIETHERO abbati de Maulbronii, ejusqne fralri-
ventur eoruni, pro quorum suslenlationeet guber- bus, tam.praesentibus quam fuluris regularera viiam
nalione concessa sunt, usibus omniiiio.dis profulura. professis,,in perpetuum,
Si quis igittir in futuriim, banc nostrae constituiio- Desiderium quod ad religionis proposilum et ani-
nis paginam sciens, contra eam temere venire tenla- marum salutera pertinere monstralur, auctore Deo,
verit, secundo lertiove commonitus, si hon pra?- sine aliqua est dilatione complendum. Eapropler,
sumptionem suara digna satisfactione correxerit, , dilecli in Domino filii, veslris justis postulationibus
potesiaiis bonorisque sui dignitate careat, reum- clementer annuimus, et praefatum locum a veiiera-
que se divino judicio exislere de perpelrala iniqui- rj bili fralre nostro Gunthero Spirensi episcopo cum
tale cognoscat, ct a sacralissimo corpore et sanguinei adjacentibus agris vobis concessum, in quo mona-
Domini Redemptoris nostri Jesu Chrisii alienusfiat, , sieriuin vestrum situm est, sub B. Petri el noslra
atqueiu exlremo examine disiriciae uttioni subjaceat. proteciione suscipiiiius et praesenlis scripii privilegio
Cunclis anlem eidem loco justa servantibus sitt communimus; slaluenies, ut quascunque possessio-
pax Doinini nostri Jesu Cbristi, qualenus et hic fru-- nes, quaecunqiie bona idem locus in praesentiarum
ctum bonas aclionis percipiant,' et apud districturaa juste et canonice possidct, aut iii fuiurum conces-
judicem praetnia aeternm pacis inveniant. Amen.. sione pontifieum, largitione reguin vel principum,
amen, ameii. oblatione fidelium, seu aliis.juslis modis, Deo pro-
SXNCTUS PETRUSS. PAULCS, EUGENIUS PAPATERTIUS. . pitio, poteril adipisci, firma vobis vestrisque succes-
BENEVAI.ETE. soribus, cl illibata permaneant. Praeterea laboruui
Ego Eugenins Catholicae Ecclesiae episcopus stib- vesirorum.quos propriis manibus aul sumptibus ce-
scripsi. litis, sive de nuirimenlis animalium vestroruro,
Ego Octavianus diaconuscardinalis Saricti Nicolaii nullus a vobis decimas exigat
de Carcere ss. Decernimus ergo ul nulli omnino hominum liccal
15 7 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1518
praefalum .ocum lemere perlurbare, atit ejus pos- A Sfaluonles igitnr, decernimus ul nulli omntno ho-
sessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aul miuum cujuscunqueordinis sit^seu dignilatis, liceat
aliquibus vexationibus fatigare ; sed Pmnia inlegre jam diclam ecclesiam temere pcrturbare, posses-
conserventur eoruro, pro qiiorum gubemalione et siones auferre, vel ablatas retinere, ininuere, seu
enstenlalione concessa sunt, usibus omnimodis pro- aliquibus vexalioiiibus faligare , scd quasi nnqne
futura, salva sedis apostolicae auctoritate, el ilioece- possessiones, .bona tam in horioribus quam in rcddi-
sani episcopi canonica justiiia. Si qua igittir in fu- libus, seu aliis in praesenliariiro jusle et canouice
turum ecclesiaslica saecularisvepersona hanc noslrae possidei, vel in futunim concessione poniillcum, lar-
«onstiiulionis paginam violaverit, aut sciens, contra giiione regum, oblatione fidelium, poieril, Deo pro-
eam venire lemere lentaveril, secundo tertiove com- pitio, adipisci, iniegra e't illibaia Deo inibi miliian-
monita, si non satisfactione congrua emendaverit, libus ac regularilcr viventibus permaneant. Hnbeant
potestatis bonorisque sui dignilalecareal, reamque eiiam fraires liberam facullateni eligendi advocatum
se divino judicio exislere de perpetrata iniquitateco- utilem rebus Idem etiam monaslerium secun-
gnoscal; el a sacratissimo corpore ac sanguine Dei duhi statulum ponlilicum Roiiiaiiae liberlatis. . . ,
et Doraini noslri Jesu Cbrisli Redemptoris aliena scilicet, ac Benedicti ab omni dicliohe episcooi in
fiat, atque in exlremo examine districtae ullioni sub- CU_HIS parochia sacros ordines dun-
jaceal. Cunctis autem eidero loco justa servantibus taxat, vel consecrationes benigne. • • Si
sil pax Domiui nostri Jesu Christi, quatenus et hic qua igitur ecclesiasiica Saecularisve potenlia contra
fructum bonaeactionis percipiant, el apud disiriclum hujus nostri privilegii paginam vcnire lcntaveril,
_j.udic.em praemia aeternaepacis inveniant. Amen. reara se divino judicio exislerc....... culpa reco-
Datum Remis per manuin Guidonis sanclae Roraa- giioscal; ac iiisi salisfactione re»ipiscat, vinculo ana-
nae Ecclesiaediaconi cardinalis et cancellarii.quarto theinalis districtae ultioni subjaceat. Qui vero hhjus
KsilendasAprilis, indictione uudecimajncarnationis nostri privilegii cuslos et observalor cxstiterit, a
Dominicaeanno millesimo centesimo quadragesimo secunda morle non laedelur, sed perpetua benedi-
ectavo; ponlilicaliis aulem doinni Etigenii papae III ctione et graliarum actione cum Deo et Agno in
aiino quaito. . Jerusalem superna perfruetur. Amen. ^
CCLXVIII. Data Remis per manus Guidonis sanciie Roraanae
P.iivilegiumvromonaslerio Helmetvardensi[Helmers- Ecclesiaediacoiii cardinalisetcaiicellarii, in Kaleml.
husensi]. Aprilis, indict. xi.
(AnnolU8, Marl.30.) C CCLXIX.
[SCHATEN, Annat. Paderborn., I, 778.] Privilegium confirmaiionis bohorum omnium mona-
EUGENIUS episcopus, servus servoruro Dei, dilectis . sterii Allahensis seu Allliw inferioris, Solitburgen-
dilectoribus, verae fidei bcnediclionem et misericor- sis dioecesit. .
«liam a Densalulari suo. (Anno 1148, Marl. 30.) '
Sicul dignum esi etjustum, nospro statu lempo- [HUND.,Metropol. Salitburg., II, 27.]
ralium et spe futurorum universitati fidelium apo- EUGENIDS episcopus, servus servorum Dei, dilect s
stolica auctoritale prospicere, sic etiam peramplius filiisCONRADO abbali monaslei ii Sancli Mauritii Alta-
et .perfectius est, aequumel salutare, votis bumilium hensis, ejusque fralribus tam praesentibus quain
el precibus mansuelorum aures benignitalis nostrae fuluiis, monasticam viiam professis, in pcrpelutiin.
accommodare. Eapropier significainus , lam prae- . Quolies illud a nobis petilur, quod ralioni el ho-
senti Ecciesiae qnam generationi yenlurae, quod nestati convenire dignoscilur, animo nos decei li-
praesidentibusnobis in generali Remensi concilio, et benii concedere, et petenlium desideriis congrutiin
quae ad pacem sunl Ecclesiarum disponentibus, ab- impertiri suffragium. Eaprppter, dilecti in Dominu
bafeni venerabilem Helmeswardensis ceenobii, Con- filii, vestris justis poslulalionibus clemenler annui-
radiiin nomine, ad nos reverenda cum devoiione ac- D mus, el praefalum monasterium, in quo divino man-
cessisse, ac de staiu, jure, seu libertate suaeEcclesiae cipati eslis obsequio, sub beali Petri et nostra pro-
pauca pro lempore nobis intimasse, uique snper liis leciione suscipimus, et praesentis scripti patrocinio
|M%decessorumnostrorum decretis priviiegii nostri comrounimus; statuentesi, ut qualescunque posses-
nucioritaie. suscriberemus, pia importunilate postu- siones, quaecunque. bona impraesentiarum jusle et
lasse. Qua de re babita^eliberatione, tum sedis app- canonice possidetis', aut in futurum concessionc
stoKcaeconventi larga liberalitate, lum eliam episcp- poiitificum, largilione regiim vel principum, obla-
ponim noslrorum. provocaii benigna intervenlione, lione fidelium, seu aliis juslis modis, Deo propilio,
Henrici sciiicet Mogunlini, [Mendensis ?].Thebardi poleritis adipisci, firina vobis vestrisque successo-
Bremensis, [Tlietmari Verdensis?] Bernhardi Hilde- ribiis, et illibala permaneanl; in quibus haec pro-
nensis, ilein Bernhardi Patherbornensis, et Vicbaldi priis duximus exprimenda vocabulis: ecclesias vi-
Stabulensis monasterii praelati justis poslulationibus delicet de Zaja, de Abbalisdorff, de Grie, de Chune-
clemeiuer annuimus, et praefalam Ecclesiam sub zen, de Cassen , de Myncliendorff, de ltreboven , de
beati Petri et nostra protectione ex boc nunc ct us- Pucboven, de Wialtorf, deErlbac, de Sinichengen, de
que "msxcuium suscipimus. Muntcrte, de Ingen, de Ingollestat, lc Otclingen,
 1519 EUGENII lil PAPiE 1320
de Wilbac, de Peringen, ae Usicrlingen , de Peir- A Significalum nobis est quod venerabitis fraicr
bacb.de Metmenbusen, de Ibacb, de Suarza, de nosler T. Veronensis episcopus pro discordia quae
Pfolingen, de Palkingen, de Suarza, deRorbach, inter comiles de Runcho, Girardum videlicet Graf-
<ie Urbac, de Loiing, de Tundorf, de Aicha, de ,fum, Alberlum Surduin , et filium Maleregolati co-
Wincliilgen, dc Itegen , de inonte S. Godheardi, de milis, et Veronenses canonicos agebatur, ipsis ca-
Naszelbach, de lleidofingen, de Cella, moniem S. nonicis pro comilibus ccc lib. Veronensis monct.e
Mariae de Scoliunge, Runiclienae, Tagmanpach, persolvit, iidem vero coroiles pro quibusdam praedis
Wiiichingeii, Hobenoe Aespach cum vineis et poriu; quas canonicis fecerunt, eisdem .adhuc tenenlur
vineas de Spizze, Scongerinci), Olhenesiiaim, Ger- obnoxii. Quia igituradboc in sede justitiae, dispo-
lochesperch, Willensingen, Mannendorf, Hofdorf, nente Domino, consliluli sumus, ut cuique sua jura
Ranvensielien, Ranthingen, Casebalchesleiuden, per nos serventur, per apostolica libi scripta prae-
Eadingen, Adelboldingcn, Asingen, Jallingen, Teu- cipiendo mandamus quatcnus praedictis comitibus
vclsperch, quidquid juris.babelis in Halla. Praeler- per juramenlum, quo.libi tenenttir obslricli, finni-
ca quaccunque bona lara in decimis quam in familiis ler praecipias ut praedicto frairi nostro Veronensi
juste et canonice possideiis, vobis nihiloniinus con- episcopo ccc lib. exsolvani, et praedia canonhis
liniiamus. ^" cum integritate restiiuanl. Quod si facere coiiteiu-
r
Docernimus ergo, ul nulli omnino hominum liceat pserint, eos in eadem excoramunicaiionis senlcntia,
praefalum monaslerium temere perturbare, aul ejus qua prius tenebanlur, sine dilaiione reponas.
possessiones auferre, vel ablalas retinere, minuere, Dal. Rerais.
seu quibuslibet vexalionibus faligare; sed omnia CCLXXI.
—
iulegra conserventur eorum.pro quorum guberna- Ad HenricumJuniorem Romanorum regem. AmiUc
lioue et siistenialione concessa sunl, usibus omni- ipsius (ducissmPolonia) provisurum sepromittit.
niodis profutura, salva scdis aposlolicae auclorilate, (Anno 1148, April. 1.)
ct dioecesanorum episcoporum canonica reveren- [MARTEN. , Ampl. Collect., II, 239.]
tia.Si qua igitur in futuruin ecclesiasticassecularisve EOGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilccio
ih Chrislo filio HENRICO Juniori Romanorum regi
persona, banc npstrac constitulionispaginam sciens,
illustri imperaloris Conradi Ulio salutem et aposlo-
contra cam venire tenlayerit, secundo tertiove licam benediclionem.
cOmmonita, si non salisfactione congrua emcndave- Lilleras et nuntios tuos debita benignilate susce-
rit.potestatis bonorisque sui dignitate careat, ream- pimus, et eorum
de preces diligenter altendimus. Per-
qiiesediviiiojudicioexistere perpetrala iniquitaie C sonam
et a sacralissiino et Dei siquidem luam vera in Dominocharilaie di-
cognoscat, corpore sanguine el in quibus secundura Deum possumus,
et Doinini Rederaptoris nostri Jesu Clirisli aliena fial, ligimus,
in extrcmo examine districtae Ultioni paiernae devotionis. memores, volumus honorare.
alque subja-
ceat. Ciinctis auiem eidem locojusla servanlibus, ldeoque tuae amilae, pro qua rogasti, consuela apo-
stolicaesedi clemenlia per nunlitim nostrum, qucin
sil pax Domini nostri Jesu Christi, qualenus et hic
ad parles illas duximus destinandum, auclore Do-
fructum bonaeaclionis percipiant et apud districlum
aeternae inveniant. mino, quanlum pro honestate noslra poterimus, pro-
jndicem praemia pacis Amen, videre curabimus. Caelerum in puerili aelate consti-
amen, ameii. tutus ila bonis el honesiis actibus incumbere stti-
Ego Etigenius CalbolicaeEcclesiae episcopus ss.
Otlo diac. ad VelumAureum deas, ut de luis successibus. mater tua sancta Ro-
Ego card. S. Georgii ss. mana Ecclesia graluletur.
Ego Octaviaiius diac. card. S. Nicolai in Car- Dala Remis Kalendas Aprilis,
cefe Tulliano ss. CCLXXII.
EgoGregoriusdiaconuscardinalisSaiiciiAngeli ss.
Jacintlius diaconus cardinalis in Ad prmlatos Teuwnieos.—UtJunion regi Henrico as-
Ego S. Mariae TVsislant
^ suisque consiliis el operibus eum adjuvent.
Cosroedin ss.
(AnnolUS, April. 1.)
Datum Remis per manum Guidonis sanctae Ro- [Ibid.]
manaeEcclesiaecard. el cancellarii, IU Kal. Aprilis, EUGENIUS episcopus, servus servomm Dei, vene-
indicl. xn, Incarnat. Dominicaeanno iU9,pontifica- rabilibus fratribus archiepiscopis, episcopis et dile-
tus vero domni Eugenii III papae anno v. ctis filiis abbalibus per Teutonicura regnum consti-
CCLXX tulis salutem et aposlolicam benedictionem.
[Peregrino] palriarchor Aquileiensimandat, prmcipiat Sicut manifeste vestra prudentia recognoscit,
comitibus quibusdam ut libras ccc T[heobatdo\epi- charissimus filius nbster Conradus Romanorum rex
scopo Veronensi debitat, pendant, prmdiaque ca-
nonicii Veronensibusadempta reddant. diviiii amoris fervoribus excilalus, yivilicae crucis
(Anno 1148, Apr.-Mai.) signo suscepto, ad debellandara idololalrarum insa-
UGHELLI, Italia sacra, V, 786.] niam, et ad cultum Cbristiani nominis propagan-
ESIGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene- dum sese virililer ac potenter accinxit. Cum itaquo
rabili fratri P. Aquileiensi oatriarchcc salutem et omnibus ex nostro simus officio debitores, pro ipso
aposiolicam benediciionem. tamen magis debemus et prooensius volumus cssu
 13*1 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1322
solliciti. tfnde fraternilatem veslram praesenlibuss A villa habnii; allare de Yser, Risbercurt, Hahiercurlj
eihortamiir epistolis, et exhorlando niandamus; ; Elneus, Fontanis, altare de Sanctis, allare de Bur-
quaienus charissimo filio nostro Henrico Juniorii iun, allare de Harraies, aliare de Ramiricurt, altare
regi, Romanorum regis illnslris Conradi filio diii- de Riolcurt, aliafe de Hauraincurt, altare de Fel-
geiirer et fideliter assislatis; et iri his; quae ad Pa-- ciiires, aliare de Salicld Brictio; qtiotl ih ciVitaie
tfis sui hbnorem et regni statum pertinere noscun-- Tornacensi situni est, altare de Morceis, altare de
tiir, ut pax per omnipolentis Dei gfatiara in popii- Ilualdre, altare de Chiuvrain, altare de Dangrc,
iis sibi subjeclis iritegra conservetur, opem ei et:t allare de Munienni, allare de Lestinis, altare de An-
consilium, qUando veslfum auxilium poslulaverit, , deiicrt, altare de Caing, altare de Maslines (33) cuni
impendatis. Nolumus siquidem , iil sub protectibnee bmnibus corum appendiciis
beati Peiri in patris sui absentia aliqualenus honorisg Decernimus ergo iil nulli omninb homirium liceat
sui delriineniiim vel defeCtum incurrat. prsefatam ecclesiarii temere perlurbare, aiil ejus
Dala Remis Kal: April. possessiones auferre, vel alilatas retinere, rainuere,
CCLXXlit. aut aliquibus vexationibus fatigare; sed otnnia in-
Privilegium pro ecclesia S. Mariw Catneracensi. ». tegra conservenlur eorum, pro qtibruro gubematione
R et sustentalione concessa sunl, usibus omnifnodis
(Anno ll48;ApriI. 1.)
[LEGLAY, Gloszaire du Cambrisis; fonds de la cathe- profulura, saiva sedis apbslolicae auctoritate et dioe-
drale, copie.] cesariorum episcoporuiri cdrioniba jiistitia. Si qua
EuGENicsepiscopns; servus servorum Dei, dilectis; igitur in futurum ecclesiaslica sajcularisve persona,
fiiiis HUGONI decano Cameracensis Ecclesise ejusque> hanc nostra? consiilutionis paginam sciens, contra
fralribus lam praesenlibus quani futuris candnicei esim lemefe veriire leritaverit, securidb tertiove
subsiituendisiii perpetilum. commonita, si non salisfactibne cOngrUa emenda-
5 verit, polestaiis honorisque sui dignitate careat,
iEquitatis et justitiae ralio persuadet rios ecClesiis
perpeluam rerum suarum firmilatem et vigoris in-. feamque sfejudicio exislefe; dfe perpetfala Iniqui-
fconfcussimuniinenta conferre. Non efiim decel cle- laie .cognoscat, et a sacralissimo corpore ac sari-
ricbs in sortem Domini evbcalbs perversis malofum, gtiine Dei el Domini nostfi Jesu Chrisii aliena fiai.
liominum molesliis agitari, nec leinerariis quorum-: Cunclis aulem eidem loco justa servantibuS sit pax
libetvexalionibus fatigari. Ideoqiie, dilecii in Dominoj Dbmini noslri Jesu Clnisii, quatenus et hic fru-
fllli, vestris justis pbsiulatiouibus clemenler annui-. 'cturo bonae aciionis pfercipiant, et flpud districtuin
rnus, et ecclesiam Sanctae Dei genilricis et virginis. „r judicem
, praemia setemse pacis iiiveniant. Ameri,
Blariae, in qua divino mahcipati eslis obsequio, sub> Amen. ...
beati Peiri eilnoslra pfoteclione stiscipinuis, et prac-. Ego Eugenius CatholicaeEcclesiae episcopus.
sentis scripii privilegio coinmunimus; statuenies3 Ego Imarus Tusculanus cpiscopus.
iit qiiascuuqiie possessiones, quaecuiiquebona eademi Ego Ubaldus presb. card. lituli Sanclie Pfaxe-
ccclesia ihpraesentiartnn jiiste el canonice possidel,, dis.
aut in filtiiruin conccssione pontificum, liberalitaiej Ego Gislebfert indignus sacefdbs lituli Sancti
regum, largiiione principtira, oblatibhe litlelium,, Marci.
seu aliis jdstis modis, Deo propilio, poterit adipisci,, Ego Gindbpsifj card. lituli Sanclbrum Laurentii
iifma vobis vesIrisque successbribus et illibata per- et Damasi.
maneahl. In quibus haec propriis duximus expri-. Ego .Hugo presbyier cardinalis littili ih Lticina
inenda vocabulis : "tileirs videlicet cum altari; treSi matrona.
parles de Maerech cum altari, Unaing cura aliari,, Ego Otb diacdnus' cardinalis Sancti Georgii ad
altare de Genlaing, allare de Lissinis, et alodiumi Velum Aureum.
quod Lielberlus episcopus in eadem villa babuit,; Ego Octaviaiius dlac. tard. Sancti Nicdlai in
altare de Ogi, et quidquid idem cpiscopus in eadcini D iCarceie Tulliano;
(33) Vileirs, Villers-Pol; Maereclt, Mairesclies; iriom inconmi; Ghiuvrain; Quievrairi, aujo'urd'hiii
Unaing, Onnaing; Genlaing, Jerilain, surlapeiite i ]
prbyince de Hainaut, en Belgique, jadis decanat
Rhonelle, arrohdissement d'Avesnes, canton dtii i Bavai; Dangre, Angre; Munienni, Monligny
de
QuCsnby; Lissinis, Lessiries en Bclgiqub; Risber- i
en Cambresis oii Montigni-sur-Roc, Belgiqtie,
curth, RibC"courl;Hahiercurl, Guallercurth, villagei j
province de Ilaiuant, jadis decanat de Bavai;.
deiruit; Elneus, Anneux; Fontanis, Fontaine-N.- J
Leslinis, Eslines, aujburd'hui Belgique, provinee"
D.; Sanclis, Sains-lez-Marquion; Burlun, Bour- i
de Hainaut, Ueu ceiebre par les deux con-
lon, canton de Marquion, Arlois, raais ayant <
ciles qui s'y sont tenus ati vin" siecle; Arideirlert;
bne seigneurie dependantc du Cambr&is; liar- IAnderlecbt, Belgique, province de Biabant; Caing;
hties, Hermies, Pas-de-Catois, canton de Bertin- i
riomme Caym dans d'autres litfes, est Chin, aiijour-
court, Arlois, avec un enclavement du Cam- t
d'htii hanieau dependant de Raimegriies-Chin, pfes de
bresis; liamincurl, Rumaiicburt, canlon de Mar- Tournai, ou bien Kain, village tbui voisln. Dans uri
qliiOn; Riolcurt, Ruyaulcourt, canion de Bertiii- irgpertoire des chartes de 1'Eglisfede Caimbrai, ou
cbtirt; Hauraincurt, Havrincourt, canton de Ber- 1 Caym villa est prope Tornacum; Maslines, Ma-
lit:
tiucourt; Felchires, Flesquieres, arrondissement de 1
lines, aujourd'hui siege d'Un archeveclie en Bel-
Carabrai, canton de Marcoing^;Morceis, Morchies,- )
gique.
Canlon de Berlincourt, P-aMle-Calais; Hualdre;
PiTROL. CLXXX. 42
«323 EUGENlI III PAP.E 1324
Ego GG. diacon. card. Sancli Angeli. A ejusque successoribus regulariler subslilucnilis, in
Ego Joannes Paparo diaconus cardinalis Sancii perpetuum.
Adriani. Desiderium quod ad religionis proposilum et ani-
Ego Jacinitis diac. card. Sanclae M.iriae in Cus- marum salutcro pcrtinere dignosCimr, auctore Deo,
mydyh. sine aliqua esl dilatione complenduro. Eaproptcr,
Datum Rfemis |>er nianurii GuidPhis saiiClacRo- dilecle in Domino fili Godescalce abbas, luis juslis
manaeEcclesiae diac. card. et cancell., Kal. April., poslulalionibus clementer anntiiinus, et B. Peni
ihdictionfe xi.lncarnalionisDomini anno 1148, pon- Affligemiensis mbnasteriuin, cui, Deo auclore, prae-
ilficaiUs verodomni Etigenii lertii anno IV - esse dignosceris, ad exemplar praedecessorum no-
CCLXXIV. strortim sanctae memoriae Paschalis et Calixli Ro-
Ad Odonem ducem Burgundiai. — Arguit quod in- manorum ponliflcum, sub B. Petri et nostra pro-
festus sit Ecclesim Vizeliacensi, lectione suscipimus, et praesenlis scripii privilegio
(Anno 1148, April. 3.) communimus; slaluentes ut quascunqiie possess o-
[MANSI,Concil., XXI, 657.] ncs, quaecunquc bona idem monaslerium inpraeseu-
EUGENIUS episcopus., servus servortim Dei, di- liarum jusle el canoniee possidet, aul in fulurum
lecto filio0. Bufgundiae duci, salulem et apostblicam B I concessione pontificum, largilione regum.vel prin-
benedictionem. ciptim, oblalione fidolium, aut aliis justis mo.lis,
Cum omnis potestas a Domino Deo sit, terreni Deo propilio, poterit adipisci, iirma tibi liiisque
principes et populi mundani rectoresquae nd hono- successoribus el illibata permaneant; in quibus
rem Dei spectare cognoverint, debeut propensius baec propriis duxiinus exprimenda vocabulis : Ec-
operari: quo contraadversus personam luam que- clesiam de Ascha, a personalu et episcopali obso-
relam accepimus. Significalum namque nobis est, nio liberam et quietam, et quidquid comes Henri-
quod ecclesiam Sanclae Mariae Magdalen», cl ejus cus bonse memoriae, consentiente fratre suo Godc-
liomines inquieias mullipliciler et infestas. Quod frido, praefato monasterio de sui jurisallodiodigno-
tanlo gravius ferimus, quanlo personam tuam pro- scilur conlulisse; ecclesiam SanctiPelri in Trasna,
Vnsiori charilate diligimus, elsalutem luam debilis cellam et ecclesiam S. Andraeae prope Brugas,
tffectlonibus praeoplamus. Ideoque per praesemia cellaro el ecclesiam S. Mariaein Warvria, cellam et
ibl scripttt mandamtts, quaienus memoralam ec- ecclesiam S. Mariae in Bomhem, ccljam Sanclae
ttesiam, et ejifs homines infeslare de cactero non Mariae in Uliederbecka curo ecclesiis de Limlenaet,
jfacsumas, ne .ilefaius clamor ad noslras aures de- et Villebrinca; ecclesiam in Genappa, ex dono co-
beat pervenire. mitissae Idae Bononiensis.; allodium cum lerris et
DalOm Remis, in Ndhas Aprilis. silvis in ipsa villa Genapha; lerram quaro praefa-
CCLXXV. lum raonasleriura habet sub annuo censti ab eccle-
Ad I. comiiissam Nivernensem.— Increpat quod in- sia Nivellensi, et Lanso et Anselo; monasleria
festel eosqui Vheliacum pergunt sanctimonialiuro in FPresto et Bigardis; ecclesias
(Anno 1148, April. 3.) qnoque de Eschen, Hekelgcm, Wiese, llerdiiigheni,
[MANSI, Concil., XXI, 662.] Erembodenghein, Mercbtene, Lenendecke, Meer-
Guillelmus comes bdnae memoriae in praesenlia becka, Ossensele, Londersele, Lisele, Puersebe,
Tenerabilis fratris noslri.Hugonis Antissiod. el dilecti Baesrode com oninibus eoruro pertinentiis, liberasa
lilii nostri Bernardi abbalis Claraeval. dicilur pro- personalu, salvis dunlaxal episcopalibus obsoniis;
misisse, quod mercalores et caeteros Vizeliacum ire terras in Anglia ex dono Aleidis, reliclae llenrici
volentes, nequeipse, neque suae lerrae homines pro- rcgis Angloruii), in Idcrsvverda; el Wesiernere
hiberent. Nunc vero, sicut dilecli filii noslri Ponlii dona, in Uremdick, Frondic, el Pakenge, Becka-
Vizeliaccnsis abbaiis reialione accepimus, ire illuc rias dono Tbeoderici comiiis Fiandiensium, el
volentes per le, ei per tuos houiines prohibes et in- Clemenliaecotnitissae uxoris Hoberti comitis in Zel-
feslas. Ideoque nobililaii tuaeper praesenlia scripla 0 lecka,et Cabbegem, et Getza allodia. Quidquiil vero
inandamus, quatenus inlnlmanitatehi hanc facerede iroraunitalis et liberlalis a Cameraceiisibus episco-
c;etero non praesuraas.Quod sifacere praesunipseris, pis, Gerardo, Odone, Burchardo el NicOlao eidem
limenduro libi est ne iiidigiiationem omnipotenlis inonasterio juste collalum esl, vobis nibilominus
Dei, beatae Mariae precibus, quae multum dilexit Do- confirmamus. Chrisma, oleum sancium , consecia-
niinum, consequaris. tiones altarium seu basilicarum, ordinaliones roo-
. DatUinReinis, m Non. Aprilis. nachorum qtti ad sacros ordines promovendi suui,
CCLXXVI. a dicecesano episcopo, siquidera giatiam atque
Vrivilegium pro Affligemiensimonaslerio, Camera- communionem aposiolicae sedis habuerit, el ea gra-
censis dicecesis. tis voluerit exbibere : alioquin liceal vobis catholi-
(AnnoiU8, April. 3.) cuiii quem malueritis adire antistitem, qui nimiruni
[MiR£US,Opp. diplom., I, 534.] noslra fulltis auclorilale, quod poslulalur indulgcat.
EUGENIUS episcopus, servns servorum Dei, dilcclo Obcunie vcro te, nunc ejusdcm loci abbaic, vel
fiiio GODESCALCO, abbati Aflligcuiiciisis monasici ii, liioruin*qiitilibct successoruiii, nullus ibi qtialibel
 1525 EPISTOLJ; ET PRIVILEGIA. 1326
subreptionis aslulia, seu violenlia praeponalur, nisi A ctis filiis SNELLARDO veheramli abbali Eenhaniensi
quem fratres cominuni consensu , vel fratriim cjusque succcsSoribus rcguiariler subslititcndis in
pars consilii sanioris, secundum Dei limorem, perpetiiura'.
et beali Benedicli Regulara, vel de suo, vel de Quolies illud a nobis petitur quod rcligioni et
aiieno, si oportueril, collegio elegerinl. Ulud quoqite honeslali convenire dignoscitur, ani.mo nos decel
ailjungimus, Ul veslri monastcrii aul ecclesiarum libenti cbncedere, et peteniiura desideriis coc-
vestrarum advocaiis facultas non sit, proseperso- griium inipertiri sulTragiiim. Eaproptcr, dilecta
naui aliquam in advocatia supponere, per quaiu nii in Domino fili Snellarde abbas, juslis postu-
ejtisdem ccenobii aut ecclesiarum bona dissipcniur. Ittiohibus clemcnler annuimiis, el praedecesso-
Decernimus ergo, ut nulli omniiiohominiim lit-eal riim nostrorum Alexandri ei Paschalis bonae me-
praefatum monaslerium temerc perturbare, aut ejus moriae Romanoruro pontificum vesiigiis inhaereii-
possessiones auferre, Vel ablatas rclinere-, ininucre, lcs, Sancli Salvaloris monasterium; cui Deo au-
tel aliqtiibus vexaiionibus fatigare; sed omnia in- clore (trasidcs, el larti adjacentera ei villam quahi
tegraconservenlureorurii.prD qiiorlnh gubernalione caetcra omnia ad ipsum periinentia sub beati
et susienlalione cbncessa suiit, tisibus omiiimodis JJ Pelrl et nostra proteclione suscipimus, et praeseniis
profulura, salva sedis apbsiolicae aucioritaie et scripti privilegio communimus;, slatuentes ul quas-
dioecesanorurri episcoporiim cajionica justitia. Si cunqiie possessiones; quaecunque bona, idcm moua-
- qna igilur in futurum ectiesiastica saecularisve pcr- Sierium inprsesentiarum juste el canonice possidei,
sona, hanc nosirae, consiilulionis paginani sciens, aut in fulurtim conccssione ponlilicum, largitione
cbnlra eam leroere venire lcntaverit, polestalis hb- piincipiim, oblatione fideiium, seu aliis juslis niodis,
norisque siii dignitate careal, reamque se divino Deo propilio poteril adipisci, lirma libi successori-
judicio existere de perpelrata iniquitate cogiioscat, bUsque tuis, et iliibala permaneanl; in quibus hacc
et a sacralissiino corpore ac sahguine Dei el Doinini propriis duxirous exprimenda vocabtilis :„Iii cpisco-
Redemploris nostri jesu Chrisli aliena fiat atque in pam videlicei Cameracensi Ecclesiam S. Laurentii
extreino examine districia? ultionl subjace.it. Cuii- elS. Vedasli (36), pastiir.ammOntis.eisdero ecciesiis
ciis aiitem eidcm loco jiisia scrvantibus sil pax adjaceiitis. In novo bnrgo apud Aldeiiardani (37)
Domini Jesu Christi quaieniis et hic frucium bbnae ccllam S: Mariae cum parocbia sua libera, cuni
aclionis percipianl, cl apud dislriciuiu jiidicbm prae- ecclesiis ad eam pertinentibus, id cst Edclar (38);
niia aeleniaepacis inveniaiil. Amen. Lupegbein, Folkenghem cum ecclesia S. Mariae de
Ego Eugenius catholicae Ecclesiae cpiscdpiis si- C superiori Horenbeka, ecclesiaro dc Cervia (39) cum
^iavi. servisetancillisadearo peVlinentibus, toiairi viliani
Datum Remis, per manuin Guidonis, Sanctac Ro- Helbekani (40) cum ecdesia et omnibus peiiine,niii,s
niante Ecclesiae diucoui cardinalis ct canccllarii, suis, ecclesiam de superiori Biacia (41), ecciesiam
m-Nonas Aprilis; inilictione xi, Incarnaliouis Do- de Wenlines (42), ecciesiam de Ciinberstica (43),
jiiinicacaiino 1U8, ponlilicatuS vero doinni. Eugenii ecclesiam de Meicines (44), ecciesiam de Monielia
papaeIII anno iv. (45) cum appendiciis suis, ecclesiaih de Boucla S. Ba-
CCLXXVH. vonis (46), ecclesiam de Tongra (47) B. Mariae,jus
Altaria; possessionesac privilegia abbalia; Eenhiimen- qttod babct iii S. Martini de Tongra, ccclesiam de
sit, ortlinis S. Benedicli dicecesis Mechlinienth, Rassilgi etmcdietalein ejusdem villae
confirtnat. . ln episcopatu Torhacensi ccclcsiam de llarri-
(Anno, 1148, April. 5.) iaui (48), ecclesiani dfeMerch (49).,
[MIIUEUS, Opp. diplom., IV, 17.]
In episcopatu Atrebalensi duas partes dcclmai
EUGENIUS episcopus, servus sefvorum De,, dile-

(36) Ecclesia S. Laiircntii est in Eename stipe- pD fluvium, prope Gaveram.

fiori, in quo silaest abbalia. Ecclcsia S. Vedasii (44) Melcines, Melsene ail -Scaldiro iluvium, sub-
est in Eename inferiori. cst episcopatui Gand.ivensi.
(37) Cclla B. Mariaein novo burgo hodie est ec- . (45) Moritela,Moorlzele, pngus in decanatu Oor-
clesia in Aldenarda. degeniiensi.
_(38)Hodie Edelaer, Leupegbein, Yolckegeni et in (46) Boucla S. Bavonis, botiie Coucla S. Blasii,-
llbrenbeca B. Mariae, pagi sunl dicecesis Mcclilin. dccanalu Roihiiacensn
iu viciuia Aldenardae. (47) Tongra B. Mariie in Hlnnonia prope Chievre
(39) Cervia, Chievre, velns baronalus ct Hannoniae locus miraculis Deiparae clarus , cui vicinus est
urbecula, distans Albo milliari, sacello D. Virgiuis tongra S. Martini; ainbb in archiepiscopaiu Ca-
el miraciiliscelebris. ineraceiisi.
(40) Helbekabodie Hetbeqtie,paaus inlcr Atbum ct (48) Harrizmn, male ciiatur; scd cst Hands:ieme,'
Angiain llaiinoniae oppida. parochia ditccesis Brugeiisis stib decanatu Thpral-
(41) Superior Bracla, vernacule Opbrakel, pagus Tano, ubi abbas ac Eeuhameiisis tisque hodie poiiiur
in cbinilalu Alostano ad limitem Haunoniaein deca- jurc patronatus decimis, prout et in vico «e-
ualii Gfandimontensi. (jtiente.
(42) Wenlides, bodie Weldene ad Scaldim fluvium (49) JI/ercA,.male; sed esl Conemarcke dioticcsis?
iii decanalu Roinaccnsi. Biiigensis decanalus Thorallani.
(43) Citnbersaca liodie Scmincrsakc ad_,Sealdiu>
 mi EUGENll 11! PAPiE 1328
messium de Assilogiis, Wlpra et Willerval, in A subjaceat. Cunclis autein eidenl locojusia servanti-
Flandria quatuor bercarias (50) in loco qui Paradi-" bus sit pax Domini noslri Jesu Chrisli, qualenus et
sus diciijfi duas partes allodii de Bossunt snpra hic frucium bonae aclionis percipiant et apud di-
Scaldam fliiviuni, euriaiii de Buri cum allodio, cu- strictura judicem praemia aeiernae pacis inveniant.
riam de Geron CUmterra Gerardi camerarii, cu- Amen.
riam de Aslruis, allodium de Rugis. Daium Remis, per maimm Guidonis S- Romanne
Quidquid vero libef lalis el immuniiatis ah episco- Ecclesiaediaconi cardinalis etcancellarii, HI Nonas
pis sive principibus eidem monasterio rationabilitcr Aprilis, indictione xi, Incarnationis Dominicie
coIlalumesl.yobisnihiiomiriusconfirmamus.Obeunie anno 1148, pontificalus vero domni Eugenii III
vero le, nunc ejusdem loci abbate, vel tuoruni quo- papae anno iv,
libet successorum, nullus ibi qualibel subreptionis CCLXXVIIL
aslutia seu violenlia praeportatuf, nisi queni fratres EcntesiamWladislaviensem in fidem el lulelam reci-
cominuni consensu, vel fralrum consilii sanioris pil, termtiioSque episcopatus ac limites dimcesis
secundum Dei timorera ei beati Benedicti Regulam, Wladislaviensis ab AZgidioTusculano episcopo et
Hoies.taoduce Poloniw stalutos, confirmal (51).
de suo vel alieno, Si necesse fuerit, collegio elege-
(AnnolI48, April. 4.)
rint. Illud quoque adjungimus, ut veslri monasterii cB
(Leonis RZVSZCZEWSKI Cod. divlom.
' Polonice,
advocato facullas non sit pro se personam aliquam H,i,l.]
in advocatia supponere, per quam bona praefati EuGENiusepiscopus,servusservorum Dei, venera-
ccenobii dissipentur. Sepulluram qtioque ejusdero brli fratri WAUNERO (52) Vlatizlavensi (55) episcopff,-
loci liberam esse decernimus, ut eorum qui se illic ejusque successorrbus carionice substituendis iit
scpcliri deliberaverinl, devotioni, nisi eicommuni-' perpetuuin.
eati vel interdicti sint, nullus obsistal, salva etiam Qiiolies illud a nobis petitur, quod rationi et
juslilia matricis Ecclesiae. Si vero Cameracensls hofteslati convenire dignoscitur, animo nos decet
scdes vel vacat, vel catholicuro, quod absil! non habet fibenti concedere, el pelentium desideriis 'congruum
episcopum, liceat vobis, a quovis calholico episcopo iinperliri sulTragium. Qnocirca, venerabilis frater,
eoiisecrationum sacramenta suscipere. tniS justis posliilationibus •clemenler annuimus, et
Si qua igitur in fulurum ecclesrastrca saecularisve Vlatislavensem Ecclesiam, cui, Deo auciore, praeesse
pcrsona banc noslrae constilulionis paginam sciens, dignosceris, stib hcati Petri et noslrae protectione
eontra eam lemere Vcnire tentaverit,- secundo ter- siiseipimus et praesentis scripti privilegio' commir-
tiove commoiiita.si non corigrua satisfaclioiie emen- C Q nimus; slatuenies ut lerminos tui episcopaius,-
daverit, potestalis honorisque sui dignitate careat, quemadmodum a bonae memoriaejEgidio Tusculario
reamque se divino judicio existere de perpetraia episcopo tunc apostolicae sedis legalo, el a Bolez-
iniquitate cognoscal, et a sacralissimo corpore ac lao nobili ejusdem terrae duce slatuli sunt (5i), abs-
sanguine Dei et Domini nostri Jesu Cbrisii alicna qtie diminulionfe aliqua, lu el lui successores in pfer-
fiat, alque in exlfemo examine districlae ultioni peluum possideatis. Quascunque possessiones, quae-

(50) Bercaria, loeus berbeeibus alendis idoneos,
alius tamen ab ovilr, praedii species eiiahi cura
cerla agri quantitate. Vide Du Cange, in Glossario
Latinitalis.
(51) Ex archetypo membranaceo, quod in tabulario
quodam privato in regno Galliciae asservatur, de-
scriptuin. Arclielypon ipsnm scripium est in charia
Pergamena; sigiilum, vulgo annulus piscatoris di-
ctum, abrupium. BuIIa haec lypis est vulgata in
Damalcvicii opere, VilceWladislaviensium episcopo-
rum, p.32; lum eliam repetita in Hariknochii opere, _"
Preussiche Kirchengeschichle, p. 175, n. 17. Semper
tainen, uli quidein nuuc coustat, ex exeroplari
mendoso crat descripla ; quo faclum esl, ul de fide
ejus noiinuHis hisloricis scrupuli injicerenlur : do-
ctissimo autem editori operis, Preussische Sammlung
oblata sit occasio callidissime conjiciendi de ipsa
bulla: conjcciurae eienim illius viri, detecto bullae
archclypo, approbantur. Quaeomnia coliigere licebit
ex notis sequenlibus.
ln
(52) indiceepiscoportimCujaviensium ad annum
1148, nulliim episcopum Wamerum (minus reete ab
omnibus hisloricis .Wernerum' dicturo) aniroadverti-
mus; veruni lantuin Svidgerum insignis Grzymala.
Damalevicio labula haccaliquam difficultatem atlulit,
quam arle critica destitutus, neutiquaro expedivit.
Errorem itaque, quem invenit repetit; conjiciens-
que tempore, quo bulla scripla esset, falso ascri-
ptum fuisse, sequilur Dlugnssium in serie Cbrono-
logica ad aiinuro 1171 episcopo Warnero duodeci-
ninm lociun assignando; ipse eniro haec profert
p. 131, Rudgeniin secutus esl Vernerus,. ut vult
Dlugossiusa. 1171; scd cum in privilegio Wladisla-
viensis ecclesiaenoinenexpressum Yerneri exstet an.
1148, in altiora leinpora Pmniuo ipsius episcopatus
referendus esl. Doclissimus auctof operis Preussiscbe
Sammlung hunc nodum fermo expedil his verbis:
isie die Urkunde richtig, soWurde Werner inJahr
1148 oder 1147 bischofGeworden seyn. Cum aulem,
ul noslra fert opinio, bullae liiijus fides sit indubia,
cerlo iiaque affirmare possumus Warnerum nonum
ex ordine episcopum fuisse, eamque dignilalem
anno 1147, non vero 1171 adeplum esse. Alii fontes
indicabunt, jin aliis quoque episcopis recensendis
peccatum esse.
(53) Ylatizlavia, Wladislavia (Wloclawek, Wladys-
luwow,Leslau), urbs a Wladislao II inler 1159-1148
a. cnndiia, sedes episcoporum Crusviciensium circa
an. 4159 hic) translaia esl, ex quti teinpore episco-
' paltis Crusviciensis, dici cceptusest Wladislaviensis,
vcl Cujaviensis.
(54),DeiEgidio cardinali et legato vide quae disse-
ruii Lelevelius in notis ad labularo a. 1105 (1224) in
opere, Poczaikowe Prawodawslwo Polskie ab eodeni
^Egidio episcopaiui Cracoviensi dalam. Attameii in
illa labula neque Ecclesiae Cujaviensis, neque Crus-
viciensis, ulla lit roentio. Aliud itaque slatulum est
ab eodem legato in rem ejusdem EcclesiaeWladis-
laviensis el perfectum ftiisse necesse esl, cum papa
lain diserie illud asseral. ldem apparel ex bulla lu>
i?29 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1330
<unque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste A f Domini nostri Jesu Chrisii aliena fial, atque in ex-
et canonice possidet, atit in futurum concessione trerao examine distrietae uhioni subjaceat. Cunclis
ponlificum, largitione regum, vel principum, obla- autem eidem loco sua jura servanlibtis sit pax
tione fideiium, seu aliis justis raodis Deo propitio Domini noslri Jesu Chrisli, quatenus el hic fructum
polerit adipisci, firma libi tiiisque successoribus bonae aclionis percipiant, ct apud districlum judi-
et illibata permaneant. In quibus haec specialiler cem praemia aclernaepacis inveniant. Amen, amen,
duximus exprinicnda i caslrum videlicel Woibor(55) amen,
cum omnibus suis appendicils, ecclesiam Sanclae SIGMIM IN B0NUM FACMECUM, DOHINE.
Mariae in Zavichost (56) cuin caslro Lagbn (57) et Ego Eugenius Calholicae Ecclesiae episcopus.
decima ejus, aliisque suis appendiciis; nonumnuro- (Bene valele in monogrmnmate).
niuin de omnibqs quae solvunlur ecclesiae Sanclae Ego Imarus Tusculanus episcopus (60).
Mariarde Zondomir(58) secundum Polonicam justi- Ego.Ubaldus presbyter cardinalis lituli SanctaS
tiam; praeposiluram Sancli Michaelis in Cracovia Praxedis.
cuin omnibus ad eam perlmemibus; caslrum Ego Aribertus presbyt. cardin. |it. S. Anastn-
Kdanzc (59) in Pomerania cum decima tam annonae si* (61).
'
B
quam omniimi eorum quae de navibus solvunlur, Ego Julius presbyter card. presb. card. tii. S.
decimam partem de rnoneta et de judiciis tolius epi- Marcelli.
scopa lus. Ego Bernardus presb. card. lit. S. Clemenlis.
NuIIi ergo boininum liceat praefalam Vlolizlaven- Ego Jordanus presbyt. card. tit. S. Susannae.
sem Ecclesiam temere perlurbare, aut ejus posses- Ego Oddo diaconus cardinalis S. Georgii ad Ve-
siones auferre, vel ablalas retinere, minuere, seu lutn Aureum.
qnibuslibel molestiis fatigare, sed omnia conser- Ego Octavianus diac. card. S. Nicolai in Carcere
vcniur inlegra eorum, pro qnonim sustentaljone Tulliano.
et gubernatione concessa sunt, usibus omniinodis Ego Gregorius diac. cardinal. S. Angeli.
pfofulura. Si qua igilurfin futurum ecclesiaslica Ego Guido diac. card. Sanctae Mariae in Porlicu.
saecularisve persona, hanc nostrae conslitulionis Ego Jacintus diac. card. S. Mariae in Cosmedin.
pagiiiam sciens, conlra eam temere venire tentave- Daturo Remis (62), per manum Guidonis sanciae
rit, secundo tertiove commonila, si non praesum- RoroanaeEcclesiae diaconi cardinalis et cancellarii,
ptionem suam congrua satisfactione correxeril, po- Nonas Aprilis (63),indiclionexi,Incarnationis Domi-
testatis honorisque sui dignitale careat, reamque Q , nicae an. 1148, pontificalus vero domni Eugenii III
sc divino judicio exislere de perpetrala iniquilate papaeanno IV.
cognoscal, et a sacratissimo corpore ac sanguiiie
nocentii 11anni 1133 quae lypis descripta esl in novo riemos in Gallia convocaium fuisse, idque initiura
rodice Pomeraniae p. 25, n° 12. In qua bulla papa ccepisse xi Kal. April., videlicet die 21 Martii, ut
subjiciendo episcopatum Wladislaviensein potestati usque ad Pascham (11 Aprilis) celebralum, ibique
arcbiepiscopi Magdeburgensis, inter caelera de ve- papam continiio prseseiitem atlfuisse. Quomodo po-
leribus quoque suorum aiiiecessoruiii ordiualionibus luit igilur huic bullie dje 3 Aprilis publicatoe, vox
hac in re promulgalis mentionem facil. Romte apponi ? Auctorem operis Preuss. Samtnl.
(55) Wolborz, oppiduni el caslrum regionis Pelri- nou fugit ea res; ilaque conjicit aliquem errorem
coviensis. commissuin esse incuria Iibrarii qui baerens iu
(36) Zawichost,oppidumxegionis Sandomiriensis. voce Remis, quam fortasse expedire non poluit, ap-
(57) Lagow, castrum et oppidum palalinalus San- posuit vocem Romw, uti melius sibi nolam. Arch.e-
domiriensi, regionis Opaiaviensis. Dlugossius nar- typum niinc repertum omnem dubitalionem exiniit,
rat : Wladislauin Hermannuin, deprecante uxore probalque hic Remos urbem GaUioesedem arcbiepi-
ipsius Judita, castellaniam Lagovietisein cum suo di- scopi intelligi. Minime dubjlari potest quin concilio
sirictu Ecclesiae Cujaviensi dono conlulisscfo. 1085. ibidem celebrato, de rebus Poloniam langeniibus
Elisnbeth regina Poloniae et •Hungariae privilegio ageretur, prieserlim cum eodem episcopi diversis
anni 1575, villam Lagow iu oppiilum permiilavil. D I gentibus convocali fuissent. Ipse Baronius loquitnr
(5S) Sundomierz (Sandomiria }, urbs proviiiciac p. 431, n° 7 : t Yeneruni ad praedicluni conciliuni.
cjusdcm nominis caput. cum bulla aurea nuntii Junioris Romanorum regis
(59) Gdansk (Gedanuin), Germanice Danzig. Henrici, lam de sublimatione sua ad imperium Ro-
(60) Apud Dainaleviciiim ei in opere Preussische inaiium pontifici Romano(significanies, quam de tri-
Summl, ut Linarus. Perperam Muratori vocat bus fralribusducalus Poloniae, qui ejecto quarto et
enm Jomarum. Apud Harduinum p. iv, lom. VI Con- seniore, ducaium inler se diviserant, acde episco-
ciliorum, col. 1241 seqq.,in duabus labulis ejusdeui pis illius provinciae, qui super-boc patri ipsorum
selalis, vocalur, utietin nostra labula. Ymarus. juramentura praesliterunl, querimoniain facienles. »
(61) Hyinerus in opere suo, Fcedera (t. 1) afferens Qtlis uegare ausil, ipsum Warnerum episcopum ibi-
bullain ejusJem pap<e an. 1147 iu qua omnes fere, dein non adfuisse? —Quodcunque demum sit, bulla
qui-in noslra recensentur cardinales, legit Ariticus, baec eo majoris esl momenli, quod temporc concilii
quae lameii leclio nobis videtur esse approbanda. cclebrati est promulgata; lidesqueejus maxiine con-
(62) Apud Damaleviciuni, el aliosauctores, qui lirmalur teslibus, quieidem concilio praesentes aTd-
eum secuti, banc bullam lypis descripserunl, legi- fuerunt, quique omuibus aliis labulis aequalibus sunt
lur Romm, Hic error longe maximus, plurimum appositi.
contulit, ul de fide bnjus bullae addubilaretur. Si- (63) Apud Damalevicinm aliosque legiiur, Non.
qtiidem Baronius in Annalibus ecclesidslicis, t. XII, Aprilis; in arcbelypo, n Nonas Aprilis, vidclicct die
p. 429, affert: a papa Eugenio auno 1148 concilium 4 Apriiis. llatic igi]ur diem , et noit 9 Aprilii,
1331 EIJGENII III PAPiE 1339
CCLXXIX. A regimine Kaminatensis Ecclcsiae deposila fuit, nul-
Stanfio Martitro prmbendam perpetuhm in- ecclesia lam alienandi vel impignorandi bona ipsius Ecclesiae
Ambianensi confirmat. habuit poteslatem, per pncsentia vobis scripta
(Anno 1148, April. 5,.) mandamtis, quatenus eos districlius moneatis ut
[Gall. Chrisl. nov., X , Instr., 314.] bona praediclae ecclesiae, quae contra animarum sa-
EUGENIUS episcopus, servus servprum Dei, dileclis lutem detinere prscsumunt, ei cum iniegritate re-
filiis THEOBALDO abbati ecclesiaeS. Martini Ambja- stituant, et ab ipsius infesiatiane desistant; qtiod
nensis ejusque jfairibus s^aluteroe\ apostolicam, be- si infra quadraginta dies, postquam a vobis com-
nedictioiiem., moniti fuerint, facere contempserint, canonicam de
Effeclus justa poslulantibusindulgere vigor aeqtii- ipsis justitiam facialis. Nihilpminus, fraler Minden-
tatis el ordo exigit rationis, praesertim quando pe- sis.prxsentium tibi auclorilate mandamus, qtiatenus
(eiitium volunlatem pietas adjuvat et veritas non Walderum, qui ejusdem monaslerii praedia, clen-
relinquit. Eapropter, dilecte in Domino fili, luis ju- calis ofiicii consideraiione postposila, ab eadem,
stis, postulationibus praesiantes assensum, donum quae potestaiem dandi non babuit, dicilur recepisse;
super praebendam quam in Ambianensi malrc ec- ' districte commoneas ut male acquisita resiiluat, et
flesia,assensu capjiuli ejusdem ecclesiae,et prceibus B eanidem ecclesiam in pace possidere permittat;
dilecti lilii noslri Bernar.di Clancvallensis abhalis, quod si facer.e contempseril, canoiiica euin censura
venerabilis, frater nosler Tbeodericus Ambianensis coerceas.
eji.iscopus libi luisqiie successoribus rationabiliter Dala Rerois, Nonis Aprilis..
^oncessisee dignoscitur, auctoritaie sedis aposlplicae CCLXXXI.
ponfirmamus, elin jure ac poleslate ecclesiae tuae — Confirmat depositionem
Ad Corbeienses monachos.
futuris temporibus manere decernimus. Si qujs vero Henrici abbalis.
Iiiijus nos(rx cpnfirnialionis paginam sciens, conlra
eam lemere venire prsesumpserii, indignalio,nem (AnnoiU8, April.5.)
pmnipotentis Dei et bea.torum Petri cl Pauli apo- [Ibid,, 241.]
stoloruro ejus se novcril iiicursurum. EUGENIUS episcopus, scryus servorum Dpi, dilcctis
Dalura Reniis, Nonis AprHis, indiclione xt. filiis Corbeiensibus monacliis, liberis ac minisic-
CCLXXX. rialibus, salulero el apostolicam benedictionero.
Ad A. Bremensem, II. Mindensem et T. Ferdensem Qtianluro sit necessariuro monasteriorum qtiieti
antislites. — Ul praulia Kaminalw monaslerii a va- Q prospicere, el de eorum utilitate sollicite cogitare,
riis usurpata curent resiitui. ante actum oflicium, quod in abbaliae regimine ges-
(Anno 1148, April. S.) simus nos informat. ldeoque paci et tranquiliilaii
[MARTEN., Ampl. Collect., H, 240.] Corbeiensis Ecclesiae providemes, senteniiam, quam
venerabilis fraler noster bonae memoriac Thomas
EUGENIUS episcppus, servus, servorum Dei, vehera-
liilibus fralribus A. (64) Bremensi archiepiscopo, presbyter cardinalis el apostolicae sedis legatus, in
monaslerii abbalem
HE. (65) Mindensi, T. (66) Ferdensi epjscppis, saliitein Heniicum qupndam ejusdem
et apostolicam benedictionem. dedit, conflrmanlcs staluiraus, quud si idem Hen-
Possessiones ecclesiarum palrimonia pauperum ricuspacem nionasterii Corbeiensis perlurbare prae-
si sumpserit, et bis lertiove coromonilus non resipue-
et prelia,peccatorum esse noscunlur, ideoque quis
rit, non solum ibi ulterius praelationis non habeat
praesumit ea contra justitiain dfedinere, sacrilegiuin
commiltit. nobjs est, qnod officium, sed nec postmodum ibi inter subditos ma-
profeclo Significatum
neat, prohibemus.
parochiani tui, frater arcbiepiscope, Odico, Riem- Dalum Remis, Nonis Aprilis.
bertus, Thederinus, Rainerus, Hermannus eV qrti-
dain alii possessione.s Kaminalensis Ecclesiae de CCLXXXII.
manu Judilh quondam abbatissae, postquam depo- D Monasterii SS. Facundi el 1'rimitivi Sahqgunensis
sita fuit, recipere praesumpseruni, eteas eidem protectionem suscipil^ possessionesque ac priviiegia
inonaslcrio reddere suae salulis immemores contra,- confirmat.
dicant. Hugoldus, Waltardus, Gerardus, et quidam (Anno 1148, April. 7.)
alii parocliiapi lui, fraler Ferdensis, betiefuia quac- [ESCALONA, Hist. de Sahagun, 529.]
dam, ul npbis suggestum.est, dc manu ejusdem CCLXXXHI.
nihilominus, poslquam deposita fuit, receperiint. Bulla pi-o.abbatia S. Marim Flabonis-montis..
Quia igitur praefata Judilh.postquam per sententiam (Aniio 1148, April. 8.)
venerabllis fratris, nosiri bonae raempriae Tliomae [IJUG,O, Annal, Prcem., I, Pr., p. 547.]
presbyleri cardinalis, lunc apostolicaj sedis (egali a EUGEJIIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
'
uli est in opere Preuss, Samml:, apposuimus. Minime commissi.
9perae preiium esse duvimus varias lecliones labulue (Ii4) Adalbcroni.
9* Damalevicio descriptae bic afferre, cum lex- (65) Henrico.
ius ille scateat eiroribus qui librarii incqria s,unt (U6) Thietbroaro.
1553 EPISTOLTE ET PRIVILEGIA. 1534
liliis, oTEruANOabbati S. Mariaede Flabonis-monle, A J congruaemendaveril, poteslatishonorisque stii digni-
ejusque fralrilius tam pracsenlibus quam futuris rc- late careat, reamque se divfno judicio existerede
gutarem viiam profcssis, iii perpeluura. perpelrala iniquitate cognoscatj et a sacratissinio
Apostolicac sedis auctoritate dcbiioque compelli- corpore ac sanguine Dei et Doinini Redemptoris no-
iunr pro univcrsarum Ecclesiariim slalu salagerc. stri Jesu Christi aliena fiat, atquc in exiremo exa-
et eorum quieti, auxiliante Domino, providere. Ea- mine districtae ultioni subjaceat. Omciis. auj,em
propter, diiecti in Doraino filii, veslris justis po- cidem loco justa servaptibus sil pax Domini nostri
siiilationibus clementcr aiinuiuuis, el Flabbnis- Jcsu Chrisli, quatenus el hic fructum bonae actionis
monlis ecclesiam, in qua divino mancipali eslis percipiant , et apttd districtum judicem praemia
obsequio, sub B. Petri eit nostra prolectione susci- aeternaepacisinvenianl. Aroen.
pimus, et pracscnlis scripli patrociiiio comrounimus; Ego Eugenius Calholicae Ecclesiae episcopus, elc.
slaiuenlesut quascunqiie possessiones, quaccunque Datum Remis pfer manum , eic, yi Jdus Aprilis,
liona in lerris culiis et incultis, pralis, silvis, pascuis, iudictionc xi, anno 1.148-,,Engenii. papae 111anisp
molen.Iinis, decimis, seu aliis, eadeih ecclesia in- quarto,
pfaesentiarum jnsle et canonice possidet, attt in. CCLXXXIV.. . -
futtirum-concessione pontificum, largiiione reguro ]R'
vel priiicipum, oblatione fidelium seu aliis justis Ad Fuldenses.—Conlra siium mnndatum factam al>
- eis etectionem declarat irriiam,inandatqiie ut prw-
modis, pracstanle Domino poteril adipisci, firma vo- senlibus quibusdam quos nominal abkatibusex altero
bis vesirisqncsuccessoribus, et illibata permaneant; claustro eliganl sibi abbalem.
in quibus baec propriis duxiinus exprimenda voca- (Anno 1148, April. 8.)
bnlis : Ipsam videlicet ecclesiam Sauctae Mariae
[MARTEN., Ampl. Coll., 11,241.]
Flabonis-moniis, cum eodeni loco et omnibus appcii-
diciis suis; decimam quam Genoldus et haeredes ejns EUGENIUS episcopus, servus seryorum Dpi, dilectis
in prapdiclb loco habebant, el alodium de Lieleiv- (|liis nipnachis, liberis et ministerialibus Fuldensis
court cum molendino ab eodem cl Horrico, cmn monasterii, salulem et aposlolicam benediclio-
haeredibus eorum, vobis concesso; et quidquid ec- nem.
clesia de Ronengis ibidem possidebal; dup. moleri- Si ad regenda rationabililer membra discrelio
dina el usuariuin terrilorii de Baigneval. Terram capitis inlenta non fuerit, corporis compages disso-
quani Luxovienis abbas infra veslrum ambilum luta nutabit. Postquam igitur Fuldensis Ecclesia
possidebat; locura qui dicilur Berlihi rivus a cOmite priroo nndala fuit paslore, curae nobis fuit fralribus
Hugohe supradiclae ecclesiaE pro animae siiae reme-' C qui praesenles erant, yiva vooe praecipcre ut de alio
dio donatum, et quidquid a Simone duce in coilem claustro iino eodemquc consensu talem sibi praeli-
loco vobis concessiim est. Liberlatem quam a prae- cic.ndum abbatem eligerent, per qtiem in Fuldensi
dicto couiite accepislis til quicunque de alodio suo monasierio, quod pasloris incuria lara in spiriiuali-
seu feodoad eum pertinenle, ecclesiae veslrae vellet bus quam bi temppralibus fuerat diminuUim, grata
impertiri, ejs licet dqre el vobis accipere; ctirtem Deo veroe religionis cultura posset, auctore Dominp,
de Dura-aqua cutu molendino| quod vocatur Munel, reslaurari. Vos vero coiitra formarp noslri roandati
et omnibus perlinenliis suis. Decimas quas ecclesia dc vestro claustro abbalem eligere. prapsumpsistis,
Sancti Vinceiilii Bisunlini, el quidquid iu culta lerra qui eliani pro membrorum deformilate ad sdcerdp-
'
per vos ad agriculluratti reducetur, vobis concessit.' lium non poterat promoveri. Ideoque qupd super
illud eiiani quod a Leobaldo el haeredibus ejus de ejus elcctione factum est, aucloritale apostolica in
supradiciis decimis vobis concessum est. Terram irritum dcducenlesj,' inonaclios clericos ab obedien-
qiiaedicitur frigidus fons, cura usu pasctix de Hage- lia, et laicos a fidelitaie, quam ei fecisse nosctintur,
villa. Praeterea decimain qiiam Albericus de Tillul absolvimiis. Quapropter per praesenlia vobis scripta
donavil vobis, nihilominus confirmamus. j. mandamus alque praecipimus, qualenus de alio
Decernimus crgo ul nulli oronino liceat praefatam claustro consilio tlilectorum filioruin npslrorutn
ccclesiam temere perturbare, aut ejus possessioiies A.dte(67) Ebracensis, Eberbrachcensis, Hersfeldensis
auferre, vel ablalas retinere, minuere, aut quibus- et Corbeiensis abbalum.personam religiosam, discre-
libet vexaliouibus faligare; sed omnia inlegra con- tain, litteratam in abbalem yobis inypcala di.vina
serventur eorum, pro quorum gubernatiope et su- gralia eligatis, per quam in veslro clauslro reiigio-
steiitatione concessa sunt, usibus omnimodis pro- nis fervor, qui peccatis exigeniibus inibi tepuisse
fulura, salva sedis aposlolicae auclorilate et diosce- digiiosciltir, valeat reparari, et verbo ejus ac bonae
sani canonica justiiia. Si qua igilur in futurura ecclc- conversationis exemplo possil futuris. tcmpuribus
siasticasaecularisvepersona, hanc noslram consti.iii- custodiri.
lionem sciens, coutra eain temere venire lentaverit, Data Remis, vi ldus Agrilis.
secundo teriiove coinmonila, si non satisfactienc

(67) IsestAdam quifexmonachoMajoris-Monastcrii fuit ad regimen abbaliae Ebracensis.^Exstat ad eiim

transiit ad Cistercicnses, arcttorcm disciplinara pro- sancti Beniardi epist. 7.
fcssus iu Moriroundeiisi cceuobio, unde asstimpius
1338 EUGENII III PAPJ5 1356
CCLXXXV. A lenpacj), Pulzeisdorf, Chuiiiur, Chniglache, Zeilles,
Ad Ebracensem, Everbacensem , Hers 'eldensem el ?emoze, Viringen, Walensdorf, Arbenorf, Emantie
Coroeiensem abbates. — Ut Fuldam accedentes cum omnium snpradictorum appendiciis. Ad indi-
abbatem ex allero claustro eligi curent. cium aulem hujus perceplce a Romana Ecclesia pro-
(Anno 1148, April. 8.) teclioni? aureuin unum nobis, nostrisque succesuo-
[MARTXN., Ampl. Coll., II, 242] ribus apnis singulis persolvetis. Decernimus ergo
EyGEiNius cpiscopus, Serviis seryorum Dei, dilectis ul nulli oronino hominura praefalum monqstcrium
flliis Ebracensi, Everbacensi, Hersfeldensi el Cor- liceat lemere perlnrbarp, aut ejus possessiones au-
beiensi abbalibus, salutem el aposlplicain benedi-
ferre, yel ablatas relinere, minuere, sen quibuslibet
ctionem,. molestiis faligare ; sed omnia integra conseryenlur
Ip aposlolicae sedis specula disponente Deo con- eorum, prp quprum gubernatione et sustenlatione
slili, omnibus niundi Ecclesiis tam vicinis quam concpssa sunt, usibus omnimodis profutura, salva
Ipnge posilis exacla diljgeuiia provjdere compelli- sedis apostolicae auctpritale, et in ecclesiis pracfaio
miir. Quia vcro fralres Fuldensis monaslerii conlra, monaslerio ilicecesanorum episcoporuin
subjectis
prphibitiqnem npstram personam de claustro pro- canpnica juslilia. Si qua igitur in fulqrum ecclcsia-
{)rjo ejegeruql, et praepedienie deformitate corppris " slica saecularisye prersona,hancnosiraeconsiitiilionis
.•ttjsacerdotium ascendere nori debebat, quod de eo
paginam sciens, contra eam temere venjre tentave-
factum fuerat, in irritum duximiis.-Ne igilureadem
ri(, secundp terlipyecpmmonita, sinpn satisfactione
Ecclesia pro pasloris absentia tam in sp.riiualihus
congrua cmendaverit, poleslatis honorisque sui di-
quam in temporalibus gravia detrimenta sustineat, gniiale careat, reamque se divino judicio existere
per praesentia yobis scripla mandamus, quatenus de perpelrala iniquitate cognoscat; et a sacratissi-
ad memoratara Ecclesiam accedalis, ut fratres ejus- mp corpore et sanguine Dei et Domini noslri Jesu
dem loci de alieno clauslro lalem sibi vesiro consilio Cliristi ^liena flat, atque in exlremo examine djstri-
eligant, Dommo auctore, paslorcm, per quem grata ciae ujtioni subjaceat. Cunclis autem eidem loco
Eep yerae religionis cultura, quae inibj deperisse jusla servanlibus, sil pax Domini nostri Jesu Cbristi,
dignoscitur, valeat reformari. quatenus et hic fructuin bonae aciionis percipiaril,
Data Hemis, vi Idus Aprilis. et apud dislriclum judjcem praemia aelernae nacis
CGLXXXVI. inveniant, Amen.
Privilegium pro parlhenbne S. Andrem Gocsseqsi. Ego Eugenius Calholicae Ecclcsiap episcopus.
(Anno 1148, April. 13.) Ego Imarus Tiisculaiius episcnpus ss.
IPUSCH ct FROEHLICH, Diplomat. sacr. ducatus Sttj- Ego Hubaldus presb. card. tii. Sanclae Praxedis,
riw, 1,123,] s«.
EuGENiysepi^copps, servus servorum Dei, dilectis Ego Ilubaldtts. presb. card. lit S,anctoruin Joannis
iii Christo filiabus ADOLESSIabba|isst£ moriasterii et Pauli ss.
Sancti Andraeaede Gossia, cju^que sproribus tam Ego Ariberliis presb. card. tit. S. Anastasiaess.
praesenlibus, quam fuUiris regularem vitam profes- Ego Guido presbjt. card. lit. Pastoris. ss.
fis, in perpeiunm. Ego Oddo diac. card. Sancti Gporgii ad Velum
Quolies iliud a nobis petilur, quod ralioni el ho- Apreuin ss.
nestati convenire dignosciiur, animo nos decet li- Ego Oc|av|amis diac. card, S. Nicolai in Carce.c
benti concedere, ei pelentium desideriis congruqm Tulliano ss.
Impgrliri suffragium. Eapropter, dilectae |n Dpmino Ego Joannes Paparp diac. card. S. Adriani ss.
filiae,yeslrisjustis postHlalionibus clementer anntii- Ego Gregorius diac. card. S. Angeli ss.
mus, et pracfalum monasteriiim, in qup diyino man- Ego Guido diac. card. Sanctae Mariaein Porlicu ss.
cipatae estis obsequio, sub beati Pelri et nostra Ego Jacintiis, diap. card. S. Maria? in Cosmedin.
proteclione suscipimus, et proesentis scripti privi- t) Dalum Remis, per manus Guidonis sanclae Roma-
legio communimus; statuentes ul quasctinque pos- nae Ecclesiae diac. card et cancell., ldib. Aprilis.
sessiones, quaecunque bona in praesentiarum juste indiclione xi, lncarnalionis Dominicae nnno 1148,
et canonice possidel, aut in fulurum concessione
ponliticaliis vero domni Eugenii pnpac111anno IV.
pontificum, largilione regum, vel principum, obla- • CCLXXXVII.
tione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio Monaslerium S. jEgidii de Canajvella sub protectio-
poteril adipisci, iinna vobis el his quae posl vos in mj.sua sumpsii.
eodem loco successerinl, el illibala permaneant. In (An, U48, Apr. 13.)
quibus haecpropriis duxirous exprimeiida, vocabulis : [RVMER, Fmdera, 1, 15
Ipsum vide]icel loctim de Go^sia, ecclesiam Santti EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
Nicolai de Micblindorf, ecclesiam Sancti Martini de filiis WILELMO priori monaslerii SanclijEgidii deC;i-
Wencbilen, ecclesiam Sancti Lamberii de Sclateliz, nawella, ejusque (ratribus tam pracsenlibus quain.
ecclesiam Sancli Martini de Soriche, Lominicb, futuris regularem vitam professis, in perpetuuro,
Tragisse, Lebena, Poumgartten, Englobortisdorf, Religiosis desideriis dignuin esl facilero praeberp
Minoz, SLrisperich, Rottenstcin, Domelachc, Wal- consensum, ut fidelis deyolio cc(erem sortiatur effc-
1357 EPlSTOLiE ET PRIVILECIA. 13381
cltiro. Eapropter, dilccti in Domino fiiii, vestris Ju- A gcnsi arcbicpiscopis, G- |Gaufrido] Carnolensi, Sl.
stis posiiilalionibus clemenler anniiimiis : praefatum [Manassi] Aurrlianensj, G. [Gilberto] Pictavensi, G.
coenolium, in quo divino mancipali estis obsequio, [Guillelmo] Cenomanensi, U. [Ulgerio] Andegavensi,
sub beaii Petri et nosira prolcciione suscipimus et ,A. [Alano] Reilonensi, J. [Joanni] Alelensi, B. [Ber.
praesenlis scripli priyilegiq cpmmiinimus ; inprimis n:irdo] Namnetensi, T. [Theobaldo] Parisiensi. M.
siquidem slatuenies, utordo monasticus, secundum [Manassi] Meldensi, G. [Gosleno] Suessionensi, II,
beali Benedicti Regulain, in veslra Ecclesia insti- [Hcnrico] Trecensi, G. [Girardo] Sagiensi, A. [Al-
lutns, ibidem futuris temporibns inviolabiliter con- garo] Constanliensi, R. [Ricbardo] Abrincensi, R.
servelur. — Quasciinque etiain possessiones, qqae- [Rotrodo] Ebroi.censi, M. [Miloni] Morincnsi, f>.
cunquebona in lerris cultis vel incuUis, pratis, sil- [Bartholomaeo] Laudunpiisi, T. [Theodorico] Am-
vis, pascuis, molendinis, decimis, seu aliis idem bianensi, et O. [Odoni] Belvacensi episcopis, salu-
monasieriuin in praeseniiarum juste et canonice pos- tem cl aposiolicam beuedictionem.
sidet, aut in fuiurum coneessipiie ponlificum, largi- ln generalibus conciliis sialuium esse cognosci-
tione regtim vcl priiicipiim, oblatione fidclium, seu tur ut sacerdotes qui in ecclesiis ad nionasteria
aliisjusiis modis Dcopropilio, poieril a iipisci, fir- perlineiilibiis eommorantiir , de animarum quidem
ma vobis yestrisque successoi ibus el illibala per- B cura dioecesano episcopo respondeant, abbati vera
tnaneani;in quibus haec propriis duximiis cxpri- et fralribus suis pro rebus lemporalibus debiiam
menda yocabulis: ipsum videlicet locum Canawcllaro subjectionem exhibcanl. Quo contra dilecti filii no-
ciim praefala Sancli yEgidii ecclesi.i; ex dono Gevae slri (J. abbaiis Majoris Monasterii et fratrum suo-.
filiae llugonis comiiis Caslriue, in cujus dominio. rum querelam accepifnus, quod prcsbyieri ecclesia-
pracdicla ecclesia sita cst, Lainlam, quae vocatur riim ad cos peTlincntium quse in parocliiis vestris
Sikhesleia ; in Draitona nhani roaiisionem ; in Dim- siiae sunt, debilam eis siibjeciiouem subtralianl, ct
lona unum raplendintim, quod csl in Corrc, c| qua- malignitalis sludio arcbidiaconis adbaerenles nihil
tuor virgalas terrae in eadem villa cum prato aiija- eis se debere respondeanl. Qua igilur neminem sua
penie, in Ellefordia, cx dpno Roberti de Weffordia; vplumus privari juslilia, perapostolica vobis scripta
sexaginla acras lerfae in Bosco suo in Wilemora, mamlamtts, quaienus piaedictos saccrdotes de qui-
praeler planum in Slicelleia. bus idem abbas vcl fratres. sui vobis conquesti fue-
Decernimus ergo ut nulli oronino hoiuiuum liceat rinl, dislriplecommoneaiis ul debilam eis reve-
p.refalum monaslerium lemcre perturbare aul ejus reniiam et subjectioncm exhibeant, et nulla occa-
possessiones auferre, vcl ablalas rclinere, minuere, ^ sione quod eoruro juris esse cognOscilur eis imnii-
seu quibuslibcl molesliis faligare ; sed oronia inte- nuere vel snbtralicre praesumanl. Alioquin praefaio
filio noslro ahbati et ejus fratribus super his quae ad
gra conservenlur eoruin, pro quorum gubernalione
et suslenlatione concessa suni, usibps omnimodis eos periinent de praedictis saccrdoiibus debiiaro ul-
profutura: salva sedis appslolicae aucioritate, ct tionem snmendi liberam concediratis facultatem.
ditecesanoruro episcoporum canonica justilia. Si qua Daiuro Rerois, xvm Kal. Maii.
igiturin futtirum ecclesiastica saecularisve persona, CCLXXXIX.
lianc noslrae constilutionis paginarn sciens, contra Decanos per Bonnensis Ecclesiw archidiaconalum,
eam temere venire tentaverit, s.ecundo lertiove com- conslitulos G. pra posito obtemperare jubet.
moiiita, si non satisfaclipne cpngrua erapndaverii, (AiuiolHS, April. 18.)
[GUNTIIER, Cod. diplom. Rheno-Mosell., I, 340.]
potestatis honorisque sui dignilate careat, reamque
se divino judicio existere de perpctrala iniquitate EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile.
a el ctis filiis decanis per Bonnensis Ecclesiae arcbi-
cognoscat, et sacralissimo corporc sanguine diaconatura constitulis, salutein et aposlolicaro lic-
Dei el Domini noslri Jesu Chrisli aliena fiat, alque
neilictionem.
in extremo exaraiiie dislrictae ullioni subjaceat,
obedienles Dlii obeilientiae nierito yirtutum
Cunclis autem eidem loco jtista servanlibtts sil pax nD Sicpt
custodiam teneht, ita inobedieuies per inobedien-.
Domini nostri Jesu Christi, quatenus hic friictura
tiam peccatorum cumtiliim inlroducunt. Est enint
bonaeaclionis percipiant, et apud districlum judi-
hariolandi repugnare, ct velut sce-
cero praeraia aelernae.pacis iiiveiiianl. Ainen, Anicii, quas.i peccalum
lus idololalriae nolle acquiescere. Ideoque ]>er prae-
amen.
senlia vobis scripta mandarotis qiialenus dilectp
CCLX.X XVIII,
lilio noslro G. Bonnensi pr3?posito obedienliam et
Epislota a pnribus ad Gallicunos episcopos,qua jura monitis el praj-i
Majoris Monasterii in parochialibus ei subjectis reverenliaro ex,hibenles, cjus juslis
definti. ceptis humilitcr pareatis.
(Amio 1148, April, 14.) Dala Rem|s, xiy Kal. Maii.
[MARILL., Annal, Bened., VI, 708.] CCLXXXIXH».
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene- Privilegium pro monaslerio S. Theoderici Remensi.
rabilibus frairibus P. [Pelro] Bitiiricensi, S. [San - (Anno 1148, April. 18.)
sonij Uemcusi, EN. [Engelbaiido] Turonensi, G. [D. MABJ.OT, Metropol. Rem., II, 558.].
[Gaufredo] Burdcgalensi et Hu. [Hugoni] Rothou\a- EUGENIUS rpiscoptis, servus scrvorum Dei, dilcclo
 J53U r. EUGENII III PAP>E 1340
in Cbristo fiiio ALDRICOabbali Sancli Theoderici, A concessipne poniificuiii, liberalitate. priiicipiini, seu
cjusque succc-ssoribus regulariter subslUiiendis. aliis justis modis, Domino largienle, poteril adipisci,
Piae postulalio voluniatis debet effeclu prose- firriia libi,"luisque successofibus el illibata perma-
qiienli compler:, quatcims devolionis sinccriias neanl ; in quibus baec duximus propriis nominibus
laudabiliter enilescat, el ulilitas uostulala vires in- exprimenda : in pago Melensi.cellam novam,ctim
dubitanter assumai. Idcoqne, clilecle in Domino omnibus appendiciis stiis videlicet Hulsperc, Aus-
iili Aidrice abbas, luis juslis posiulationibus gra- mingft, Euroelihgas, ecclesiam de Fulcreia, saiiiias
tum prapbenles assensum, monaslerium Sancti acpalcllas saiinarum aptid Marsalciam; monasteriuin
Th-eoderic', cui auctore Dominb praeesse dignosce- ArgeiitaliUin , quod situro est in pago Parisiensi,
ris, sub bcati Petri tulela et nosira proleclione supcr fluyiuin Sequanac, cuiri. periineniiis suis ; in
suscipimus. cpiscopatu Aurcliancnsi; campum-Maiiieiii, Villare,
Eugenius Calholicae Eecleske episcopus. Vendrous , Villamraeiuni, Feienis , Liuns. Ad baec
Daia Remis, per manum Guidbnis, S. It. E. dia- cpmiialum Vilcassini., qui juris;B, Dionysii est,
coni cardinalis bt caricellarii, xiv Kal; Maji, in-: queift charissiiiiu,s;fiiius; tioster Lodoicus rcv FraiiiT
dict. ii, lncarri. Dori). annb 1148, pohtificalus Eu^ cprum,' per Xera -bealo: Dionysio iri bcncficiiiiti et
genii 111anno leriio. " fePdum susccpissc coghosci.iiir, qiipiiiain.is possrdet
Hulbaldus presbyier cardiiialis Sainjia: Pra- cujus noniine possidclur; libi luisqiic successofibus
xedis. confirmamus vicariam quoqiic, el omiiimodam jusli-
Imarus Tusculanus episcopus, liam, ac plenariam libertatcm juxta villam Sancli
Qdb diacbnus cardinalis Sancti Gcorgii ad Ve- Dionysii, sicul subscriplis lcrminis dislingiiitur : a
liirn Aureum. fittvio vidfciicel Scquanac, a molbndino quod vulgo
llulbaldiis presbyter cardinalis Sanclorum Joan- appeliatur Batjard^ usqiie ad supreiiiiiin caput villae
nis et Pauli. qurc vocatur Halberviila.ro, quani pracfatus rcx juris
Guidopresbyter cardinalis Sancti Lauientii iu esse beati Dionysii reppgiioscuns, ei restiluit, vobis
IDaniasb. uiliilominus roborainus. Praelerca in episcopatu
Aribertus ,presbyier cardinalis Sauciaa Ana- Laudunensi allare de Caadiifsa , akare de Saucto
siasiae. . Goberlo, allare de Piloris, allare- de Sah:iaco cron
Joannes diaconus cardinalis Sanclae MariaeNovae. capella Sancli DiPnysii quae cst apnd Riboinonteni:
Guido diaconus cardin.ilis Sancloe Mariae in in Visana vaile, altafe de Sorbais, altare -de Alice-
Porlicu. r pia, altare de:Rochiniis, aliare de Rosbais, itltare
CCXC. deSefenis Fpiilibus. In episcopatu Canieraccny;,
allare db' _5oleini.o, allare de Vcrliniolo cum deci-
Ptivilegium pro abbalia S. Dionysii Paritiensis,
rais el omuibus appcndiciis eorum. ln dkecesi Uo-
(Anno 1148, Aprii. 20.)
rDouBLET,Hisloire de Cubbayede Sa\nt-Denis, thomagensi, ccclcsiatn deCalvonionic cum appendi-
p. 494.] ciis suis , qiiam vencrabilis ffater nosier llugo
liuGF.Niusepiscopus, servus servoruin Dei, dilecio Rolboniagensis arcliicpiscopus, conseiiiienie cbaris-
in Christo fllio SUGERIO abbati venerabilis motiaste- siiao filio noslro LiidoVico rcge Fraueorum, vobis
rii, quod in honore beati Dionysii marlyris Parisiis doria^vit.Iiiepiscopaiu Parisieiisi,tellain BeataoMariae
silum esl, ejusque successoribus regulariter subsii- prope Cofbeiitiro super ituvium Essonae silam cinn
tuendis, in perpeluum. appendiciis suis.Ex dbuo praCdicti regis, quidquid
Cum. omnibus Ecclesijs el perspnis ecclesiasticis habebal, in villa de Tfapis, praeter aniiualeiii hospi-
dehitores, ex iiijimcio nqbis a Deo apostolatus tationem quando ibidcm jacuerit, el ialliam <juain
oificio, exislimamus , illis tamen propensioris clia- apud Cergiacuih in Vilcassino, el apud Corraclias
rilatis sludio nos convenitprpvidere qui beato Peiro ' vobis donavit. Ex dono bonae memPriae Gaufridi
. ei Sanctae Romanae EccJesiaj fpni.iliartofes. esse D Cariioiensis episcopi, altaria de Monarvilla et de
noscuntur. Qupcirca, dilecte in Domino fili Sugeri, Riibrido. Ex dono Aluisi Airebaiensis episcopi nl-
quem fidelem. et devptum bealo Pelro.sanciaeque tare de Anechin. Ex dono illuslris niemofiaeEdou-
Romanae Ecclesiae certis indiciis experti sumiis, ardiscilicet et Guillelmi fcgiiin Angliae, Derbestiau)
cujus ctiam induslria el splliciludine in pracfalo supcr fluviuro Sabrinae sitaro , Tanioiiiaiii-el Me-
Bcati Dionysi! monaslprio giatam Deo religionein ram.
reforraaiam csse comperimus , ralionabilibus tuis Decernimus ergo ril nulli oinniiio hominuni (iceat
postulalionibus graluro pfaebemus assensuiii. Sia- praedictum monaslerium icniere pcrlurbarc aut ejus
luimus ilaque ul qtiaecunque dignitas aulhcnlicis possessiones auferre, vel ablatas reiinere, niinucre,
pracdecessorum nostrorum Zachariae , Slepliani, vel. lemcraiiis vexalionibiis faiigare , sed oronia
Leonis, Alexandri, Pascbalis, el Calixti Romanorum integra conseiyeniur eoium, proquoruni sustciHa-
ponlificum privilegiis.eidein loco concessa esi, quae- tione et giibernalione concessa snnl, usibus omni-
cunqtie bona catliolicorum regum, vel aliorum fide- modis profulura.Obeunte vero te nunc ejusdero loci
lium, legilirois pblalionibus ad idcm liionastcriiim abbale nulltis ibi quaiibel subrepliouis astuiia, scu
pertiriJere noscuntur, quidquid etiain in fuluium violentia pr3'ponatur, nisi qtiem fratrcs commuiii
 '341 EPISTOLJE ET PIUVILEGIA. 1342
consensu, aijt par.s consilii sanipris, secundum Dei Ji A
, CCXCI.
limorem , el beali Benedicti Rcgulam elegerint.I. Privilegium prg monaslerio S. Remigii Remensi.
Electus autem vel a Romano ponlifice , vel a quo0 (Anno 1148, April. 20.)
maluerit episcopo calbolico, consecrelur. Chrisma,i, [ MARLOT, Metropol, Rem,, 11,359.
oleum saiictuin , consecraliones allarium, sivc basi-i- EUGENIUS episcopus, servusservorum Dei.dilectis
lic.irum, ordinaliones raonachoruin, vel clericorumn liliis ODONI abbati monaslerii Sanctl Remigii, ejusqtie
ad idem raonaslerium periinenlium a calholiciss (ralribus lam pracsenlibus, quam futiiris regularem
accipietis episcopis,quen\admodum praedecessorumii vitara protessis, in perpetuum.
nostrorymcanonicoe aequitalis. privi|cgiis inslituliimii Oflicii nostri nos horlatur auctorilas pro Eccle-
esl. Missas sane publicas celebrari, aul siaiionemn siarum statti satagere, et earum quieti ei ulilitati
in epdpro monasleriQ, praeter abbatis voluntalem,, salubriter, atixiliante Domino, providere, elc. Di-
fieri prohiberous,; sed nec inlerdicere, nep excoin- gnuni namque esi et hpneslali conveniens esse co-
municare, nec ad synodum vocare , vel abbalem,, gnoscitur, qui. ad reginien Ecclcsiarum assumpti
ve.1ipsius loci monacbosepiscopis, aut episcpportiroi sumus, eas et a pravorum hoiiiinum nequiiia \uea-
Diinislris permiuimus facultatem. Porro lajn tibii _ niur, el B. Petri el apostolicae sedis patricinio mu-
quam luis successoribus licentiam indulgemus ini niainus. Proinde, dilecti in Doinino filii, vestris
gravioribus/negoiiis sedem aposlolicani appellare,, jiistis,petilipnibus clemenler annuimus, et prtefatum
nec appellantes anie nqgotii. finein laesio ulla con- monaslerium sub beati lj?eiri et noslra proiectione
lingat, qualenus, auelore Deo in sanctae religionis5 suscipimus el praesenlis scripti privilegio coinmuiii •
Sludiis quieli ac seduli pernianere po.ssilis. mus, etc. Si qua igitur ecclesiaslica saecularisye
Si quis igitur in posterum hanc noslrae consiitu- persona, hanc noslrae conslilulionjs pagipam scicns,
lionis paginam s,ciens, contra earo yenire lentaye- contraeam venire tentaveril....... . poicslaiis
ril, secundo lcrtipve coninionitus, s.i non Sflisfa- honorisqiie sui dignitate careal, etc.
ciione congrua emendaverit, poiestatis ltpnorisqi\ei Ego Eugenius Calholicae Ecclcsiae cpiscopus.
sui dignitate careat, rearaque se divino judicio1 Ego lmarus Tusculanus episcopus.
existere de perpetrala iniquiiaie cogupscat, ei ai Ego Odo diaconus cardinalis Saucti G.regorii ?d
sacraiissimo corpo.re ac sanguine Dei el Domiuii yc.Iiim Aureun\,
npstri Redenipioris Jesu Chrisii alienus fiat, alque Ego Qclavianus d\acpnus cardinulis Sancli Nl-
La extremo examinc districiae ultioni subjaceat. colai in Carcere Tulliano,
Cunctis autero eidem loco ista servanlibus, sil pax C Ego Joannes Paparo diaconus cardinnlis Sancti
Domini uosiri Jesu Cbristi.qualenus el bic fructtim Adriani.
bonaeactionis percipiant, et apud dislrictura ju- Ego Hebaidus presb. cardinalis Sam tae Praxedis.
dicera praemia aeternae pacis inveiiiant. Amen. Ego Humbaldus prcsbyter cardinalis lilttli SS.
• Ego Eugenius Catbolica1 Ecclesiae episcopus, Joannis et Pauli.
subscripsi, Ego Gilleberlus indiguus sacerdos liluli Sancii
Ego Imarus Tusculanus episc s. Marii.
Ego Hubaldus presbyt. cardin. til. Sanclae Pra- Ego Julius presbytcr cardinalis lituli Sanctt
xedis s. Marcelli.
Ego Julius presbyt. cardin. tit. Sancti Mar- Datum Catalauni, per manuin Guidonis, sanc|ae
celli s. Romanae Ecclesiae diacmii cardiualis el cancella-
Ego Bernardus presb. card. lit. Sancli Cleraen- rii, xn Kal. Maii, indict. u, lncar. Doin.anno 114.8,
lis s. pontificalusvero domniEugenii 111papaeannoquarlo.
Ego Odo sanctae Romanae Ecclesiaediac. card. lil. CCXCII.
S. Georgii ad Velura Aureum s. Ad abbalissam el moniales S. Pelri Remensis. -^-
Ego Oclaviaiuis diac. card. Sancii Nicolai in Car- P abbatissw et monialium S. Pelri Re-
D;' Munimenium
cere Tulliano s. mensis, conlra abbaiem et- monachos S. Nicasii,
super calciala de Turno.
Ego Joannes diac. card. S. Adriani s.
(Anno 1148, April. 23.)
Ego Jacinthus diac. cardin. S. Mariae in Cpsnie- Anecdqt., C27. ]
Uin s. [ MARTEN.,
EUGENIUS episcopus, servus servoruro Dei, dileclis
Datum Caialauni, per manum Guidonis sanclae in Cbristo flliabus abbatissoc S. Petri,
ejusque soro-
RomanaeEcciesiaediaconi cardinalis et cancellarii, ribus S. ct A. B.
XII Kal. Maii, indictione xi, lncarnalionis Doiniui-
Causarutn dilliniliones ct conirovcrsiarum con-
caeannoll48, ponlificatus vero domni Eugcnii papaj cordi.ae idcirco litterarum apicibus comincndatur,
tertii aniio qiiarto.
np posterorum mcnioriae subtralianlur. Conlrover-
sia qute inter vos cl abbalem (68) S. Nicasii agita-
*
batur, boc modo. in noslra praeseulia cst per con-
(68) S. Nicasii abbaiia, ordiuis S. Benedicli Rcmis, a Gervasio archiepiscopo anno 1066 fundata,,
haclenus persiat sub congregalione S. Mauri.
1345 EUGENII III PAPJE 1344
cordiam terminala. Tota calciata qux est juxia A et canonice possidet, anl in futurum conccssione
castrum deThur, erit ecclesiae S. Nicasii jure par- po.nlilictim, largitione regum yel principum, obla-
rocbiali, eique omnes ejusdem calcialoe lfabilalores lione fidelium seu aliis jusiis inodis, Deo propilio,
parocbialia jura cum integriiaie.persolvent. Oni- poteril adipisci, firma vo.bis veslrisque successori-
nes vero qui in doniibus, quac exlra porlam ipsius bus, et illibata permaneant; in quibus hacc propriis
calciaiae sunl, et quicunque de caetero intra ipsas duxlmus expriineiida vocabulis : locum videlicct
domos et ecclesiam Beaii Petri de Jardincurte habi- ipsum de Basso-fonle, locum de Magnissilium (Mes-
taverint, eruntparochiani S. Petri; ab alia yero parte nil), ciim roolendiriis, grangiam de Verpelleria
domorum, qiiicunque inler ipsas domns et ecclesiam (Verpilliere)cnm omhibuseaiuni appendiciis, quid-
S. Simeonis habiiaverinl/parochiani erunl ecclesiae qiiid a Waliero comjte Breuensi vobis datum esl
S. Nicasii. Quidquid babitalores calcialac vobis et episcopi Trecensis sigilio firmatum ; decimas.
lam de horiis, quam dc domibus ipsius calciatae Bleincijrlis, Novae villae, Vilriaci, Cepeoii (Spois),
aut aliis persolvebanl, nihilominus vobis persol- Coiivenii (Couvignon) et Frocvallis (Froeval); octa-
vent. El quoniam lu abbatissa liti de calciata stiper vam pariter decimae de nova el antiqua Brena,
jure parocbiali in manu abbalis S. Nicasii reniin- ' cum decirais Caldefii (Cheidray), Sancli Navorlii
tiasti, abbas ix sexlarios annonae libi rcmisit, quo- (S, Nabor), atque Pfessei (Pressy), octavara pariter
rum sex ecclesiaeS. Pelri pro mplendinis, tres vero lotius terrae et aqiiae quae adjacet terrae Alberti
pro quadam cuiiura singulis annis ecclesiae S. Ni- Monilis (MainU-Atiberi). Porro laborum vcstforuin
c.asii persolvebat. Nos ergo cpncordiam islam, quos in novalibus, propriis manibus vcl sumptibiis
quemadmodum diclum est, confirmamiis, et ratam colilis, sive de nuifiraeniis vestrorum animalium,
inaneie decernimus. Quadragiula quoque solid. Ca- nullus a vobis decitnas exigere praesumat.
tahiunenses, qui ab eccles;a (69) Buciliensium, pro Deccrniiiius ergo ul nulli oranino liominuui banc
abbatissa ejusdem loci ex concordia inter ipsam et prxfatam ecclesiam liirbare teraere, aut ejus pos-
per Bucilienscm abbatem ecclesiae yestrae, donec in sessiones auferre, yel ablatas relinere, minuere, seq
ea vixeril, debenltir, vobis in vila sua nihilominus quibuslibet vexare molesiiis liceat,
confirniarous. Si quis aulem hujus nostrae confir- Datum apud Claram-vallein per inanum Guidonis
niationis paginam sciens conlra eam tcmere venire sanclae Ecclesiae Roiuanae cardinalis et cancclla-
teulaverit, indignationero omnipotentis Dei, et bea- rii, viu Kal. Maji, indictione xi, Incaruationis Do-
toruin Peiri et Pauli aposlolorum ejus se noverit minicae atiuo 1148, ponliiicaius vero douuii Euge?
incursuriiin, alque in exlremo examine de coramisso r nii papae III anno iv
realu ralionem Doraino reddilurum. CCXCIV.
Dala in lerrilorip Trecensi apud Brennam,ix Ka- Bulla confirmans Prwmonstralensium subrogationem
lendas Maii. in Buctlio.
CCXCIII.
Privilegium pro monasterio S. Marim Basso-fontensi, (Anno 1148, April. 26.)
(Anno 1148, April. 24.) [ HUGO,Annal. Prmm., I. Pr., p. 556. ]
[ IlcGO,Annal. Prmm., 1,151. ] EUGENIUS episcopus, servus scrvoruin Dei, dile-
ECGENICS cpiscppus, servus servorum Dei, dilectis clis fiiiis PERSICO abbati Buciliensis Ecclcsiae, ejus-
filiis BALDUINO abbati deBasso-fonteejusque fralribus que fratribus lara praesentibus quam futuris regu-
tam praesentibtis quam fuluris, in perpeluum. larem vilam professis, in perpeluum.
' Quolies illud a nobis Piae voluntatis affectus effectu debet prosequente
petilur qupd raiicmi el hp-
nestaii convenire dignoscitur, animo nos decet compleri, ul de.votionis sinceritas laudabiliter eni-
[ibenli concedere et pelenlium desideriis congruuin lescat, elutililas poslulala vires indubitanter assu-
impertiri suffragium. Eapioplcr, dilecli in Domino mat. Quocirca, dilecli in Doinino filii, veslris ju-
filii, vesiris justis postulationibus cleroenler annui- D stis posiulationibus clementer atiiiuimus et eccle-
inus el ecclesiain Sanlae Mariaede Basso-fonie, in siara Sancti Petri de Buciliis, in qua divino manci-
qu.o divino mancipali estis servitio, sub B. Pelri et paii estis obsequio, sub beali Pelri el noslra pro-
poslra proleciione suscipimus et praescnlis scripti lectione suscipimus, el prxsentis scripli privilegio
privilegio communimus; iinprirais siquidem sla- coinrauiiiraus. Inprimissiquidem staluenles, ul ordo
luenies iit ordo canpnicus sepuiidura sancli Au- canonicus secundum beaii Augustini Regulara ct
Praemonslraiensiumfralrutn institutionon in vcstra
pistini Regulam et Praemonslralensiuin fralnim
irislilulionem in vestra ecclesia fuluris perpe- epclesia futuris perpetuo teraporibus inviolabiliter
luo lemporibus inviolabiliter conservetur. Prae- conseryetur. Praeterea quascuuque possessiones,
(.ereaquascunque possessiones, quaecunqueboua, iu quaecunque bona inpraesentiaruin jusie et canonice
agris, vineis, pralis, silvis, pascuis, lerris cultis vel possidel, aul in fiilurura concessione pontificum,
hicullis, decimis, seu aliisquae eadem ecciesia juste largilione regum vel principum, oblatiune (ideliuiu,
(69) Bucilium monasterinro ordinis rraempnslralensis in dicecesi Lauduiicnsi a comiie Viromandensi
fundaiuro.
13.5 EP1ST0L;E Ef pRIVILEGiA. 1346
seu aliisjiistis modis, Deopropitio, poterit adipisci, A mino fili, nobis fuil quandoque v-ilunlns, ul honorem
firroa vobis et illibata pcrmancaiit. vel dignilatem luam, seu juslitiam regni tibi a Do-
Decernimus ergo ulnulli ninnino hominum fas sit miuo cororaissi minuere in aliquo tleberemus: prae-
praefatam ecclesiam leincre pcrtnrbarc aut cjus cipue cum lempofe antecessorum noslrornm et no-
possessiones auferre, vcl ablatas reiinere, mi- stro, te obedienlein aposlolicae sedi fuisse noveri-
nuere, seu aliis quibuslibet vexalionibus fmigare ; muset devolum. Quoduiique aliendcntes, petiiione.t
sedomnia integra conservenlur eorum, pro qiiorum luas pro expeditione contra infideliiim tyrannidem
gubernatione et sustenlalione concessa sunt, usi- facienda, libenter adm.isimus : et ad hoc ipsum fa-
bus oranimodis profulura. Si qna igilur in futuruiii ciendum in posterum cnm honore Domini paternae
fecclesiaslicasaecularisve persona, banc noslrae con- snmus cbaiiialis dcbilo praeparati. Dignuni esligitur
stitutionis paginam sciens, contra earo tcracre ve- de caciero, ut a qucrimonia tua desislas: in eo vide-
nire lentaverit, secundo lerliove commonila, nisi licet quod a Portugalensiiira duce nos aliquid rece-
reatuni sunm congrua saiisfactione correxerit, po- pisse vel ei etiam concessisse, qtiorum nescimus
teslalis bonorisqiie sui diguilatc carcat, rearaque persuasionibus oplnatuses, unde jura regni.lui de-
se divino judicio existere de perpelrata iniqnitale beanlimminui, vel auferri, vel perputno injuria ir-
cognoscat, et a sacratissimo corporc ac sanguine B rogari. Nos siquidem amorein. el devolioneni avi
Dei el Domini Redemptbfis tiostri Jesu Christi aliena lui recolend;» memoriae A.lelfonsi, celeberrimi turtc
fiat, alque in extremo examine dislrictae ultioni temporis in Hispaniariim partibus regis, erga Ro-
subjaceat. Cunclis autem eidem loco jusia servan- manam Ecclesiam, noslris oculis proponentes, el.pro
tibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi quaieniis et viCtoria conlra inimicos Chrislianae liilei libi a Do-
hicfructumbonaeaciionis pcrcipiant, elapud distri- niino Deo Sabaolh niiseficorditcr praestita pluriiiiuni
ctumjudicem praemiarctermepacis inveniant.Aroen. exSullanies in Doniino ; spirituali tibi sinceritate
Ego Eugenius catbolicac Ecclcsiae episcopus. dileclionis astringimur; ct ad proviiiciidum regite se-
Ego Imarus Tusculauus episcopus. reDitati luaeactuisliaeredibus, iiiquibussecundumDo-
Ego Hubaldus presbyt. cardinalis liiuli Sancite miniimpossiimiis,propensius aniraamiir. Praclerea,ut
Praxedis. Bfacarensis cpiscopus et ejus suffragauei, Toletanp
EgoHugo preshyier cardinalis tituli Sancii Mar- archiepiscopo lanquam suo primali obedianl, sancie
celli. a praedecessoribus noslris mandalum esl, ita et tios
Ego Guido presbyt. cardin. til. Pastoris. per scripta nosifa mandavimus el volnmus obser-
EgoBernardus presbyi.card. lit. Sancti Clememis. vari : qui nimirum proeoqndd eidein Toletano iu
" boc non obseqnilur, suspensionis tenelur senleniia
Ego Oddo diaconus cardinalis scrib.
Ego Ociavianus diaconus card. liluli Sancti Ni- iunod.itus. Tua ilaque interest sic in beati Petri ob-
colai in Carcere Tulliano. sequio et devolione persistere,atque ad subjnganilr.s
Ego Joannes Paparo diaconus cardiualis Sanciae barbaras naliones'.cttm Domini auxilio laborare, ita
MariaeNovae. el Ecclesias et ecclesiaslicas pcrsonas yenerari el
Ego Jacinlhus diaconus cardinal.. Sanclse Mariae diligere, ut in aciionfbus inis ille, per quem regcs
iu Cosinedin. rcgnant, abunduntius lionoretur, et maler tua
Daiuni apud Claramvallcm per inanum Guidonis S. R.- E. de lanto filio et de lani catbolico principe
sauclae Romana? Ecclesiae diaconi cardihalis el can- amplius gaudeat et exsnltei.
cellarii, vi Ralend. Maii, indiclione prima, lucar- Ad haec nobililati lua? notura fieri voliimus, quod
nationis Dominicae anno 1148, pontificalus vero Catiriensem episcopum nobiscum duximus retiueu-
doinni Eugeuii papae III anno iv. dum, tum quia in ecclesia, quae sibi commissa esl,-
CCXCV. gravi inopia, sieul accepimus, prefaiebaiur, et ofli-
tuiii
Moriastcrii Theloniensis protectionem suscipil disci- cium suum ibi exercere utiliter non poterat:
pliuumque Prwmonstralensem ac bona confirmal. R quia conffdimus quod munificenlia tua suis debeat
(Anno 1148, April. Apud Claramvallem.) neeessilalibiis boneslius providere. Ad indicium au-
I HUGO,Vie de S. Norbert, 154, tesle BREQUIGNY,lem bonae yolunlatis et gratiae nostfae circa te,-
Tablechron.,111, 145. ] rosam auream, quam in signum passionis et resur-
CCXCVI. rectionis Jesu Christi Domini noslri, Dominica quaf
Romanus
Ad A. [Alfonsum] Hispaniarum regem.—Toletanum cantatur Lwtare, Jerusalem,- singulis annis
primatum confirmal. portare ponlifex consuevil, serenilali tuae per vene-
(Anno 1148, Apr. 27.) rabilem fratrem nostrum B. Segoviensem episcopunr
[MANSI,ConciL, XXI, 672.] providimus transmitlendani: ut ejusdem rosae me-
lii pasloriim specubi,- disponeiitc Domino, con- moria incitalus, ea quae desunt passionum CI ristf
stituli,"Catliolicosprincipes el regestcrrarum, maxi- in corpore luo complere cnm Domini auxilio sala-
rae illos qui B. Petro, ejusque S. R. E. fideliier adbae- gas; el ipsius solalianle clementia debeas ad resur-
rere noscunlur, paterna deberoiis affeclione diligerc reclionis gloriam pervenire. Quia vero episcopos et
et suara eisjiisiiliain cx injuncto nobis ollicio con- abbales regni lui ad vocalionem nostram, tanquanr
servare. Neque enim de le, revereiidissime in Do- devotuset humilisiilius, Remeiisi intercssc concilio
1347 EUGENH III PAP;E 134S
voluistl: benevolenliac lua) gralias exb.ibenUs, prc- A slalucrc cupicnlcs, dilcclo filip nostro abbali S. Dio-
ciim ttiariiro considefalionb devicii, eos, qui hon ve- nysii per apostolica scripla manilavimus, quatcnns
nerunt, a susjjensionis sentenlia relaxamns. eaic per dilecturo filium noslrum priorera Abbaiis-
Dalnm in territorio Lingonensi, v Kal. Maii. villae, quem ibi imponi, et fralres S. Marlini de
Gcxcvn. Can-pis, quos ejus spcielati voiumus deputari, iu
Ad Sugerium abbaleni.— Demoriachis iu ecclesia iieiriorata ecclcsia instiluerel el plantaret. ldeoque
Sanctdi Geriovefmconstituemiis. univefsiiati veslrae perpraesenlia scripla mandamus,
(Arino 1148, April. 29.) qiiatenus eos honeste recipiatis, ct salvis praebendis
[MANSI, Concil., XXI, 637.] Vcsiris huliam eis molestiam aut injuriam faciatis.
EUGENIKS episcopus, servus servorum Dei, dileclo Quod sl facere praesumpserilis, senlenliam quani
filio SUGERIO abbali S. Dionysii, salulem dt apo- raemofalus filius noster abbas S. Dionysii super lioc
siolicam benedictionem. in vos pfomulgaverit, nos auctbre Deo ratam habe-
Officii nostri nos borlatur auclbritas ad religio- bimus. Cujussustenutibni el praedictorum fratruin,
nem statuenilam diligentcr inlendere, slabililain beneficium decanalus ei pracbendas venerabilis fra-
vero exacla diligelilia conservare. Inde est, sicul tris noslri Silyanectensis episcopi, Gregorii diaconi
tua nbvil dilectio, qubd cum charissimo filio noslro B cardinalis, et Aiitissiodorensis lliesaurarii, filiorum
Ludovico iliuslri Fiancorum rege contulimus, ut in noslrorum, auctoriiale apostolica deputamus. Ad
ecclesia Sanclae Genovefaereligiosos fratres ad Dei ipsorum quoque usuro oiunia beneficia deccdenlium
servitiurh poneremus. Qiiod breviiate temporis pro- canonicorum assignari volumus eijubcraus.
hibenie, secuhduin ipsitis et nostrum proposilum, Daiuni Lingouis, iit Kul. Maii.
hequhimus eflectui mdncipare. Yefum, qUia vices CCXCIX.
regias in Gajliariim paflibiis digriosceris exefcefe, Brtiie dd Hugoneni Aniissiodorensetii episcopumi
et quia de tua pltiriinUm discreliohe confidirous : (Anho 1148, Maii7.)
per praeseulia libi scripta roandamus, qiiateriiis [ Gall. Clirisi. nov., Xll, 122.]
pfiorem AbbatisVillae in abbalem libefum el abso- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vcne-
lulum ibi slaluere, el oclo fratres ecdesiaeS Mar- rabili fratri HUGONI Anlissiodorensi episcopo sabi-
iini de Campis ejus societaii sludeas depulare, ut tem et aposlolicam benediclionem.
eiemplo bonae conyersationis eoruro, qui minus Posiquam controversia quae inler le et dilccluni
boncste sapiunl ad divinum ofiicium (ifovocentur. filium nostrum P. Cluniacensein abbatcni super
Nos Vefo priori S. Marlini deCampis pef apostolicd rc S. Germani mouasterio agebaldr, ih nostra fuif
scrip.ta mandavimus, quatehus praediclurii niimcriim pfxsentia terininata, et dominus itlero filiiis nostef
fralrum, cum libi placuerit, exhibeat et concedal; abbatero , qui (ralribus inibi Deo servieniibiis
sustenlalioni quorum, benefieium decanatus el prac- praeest, perbaiciilum iriveslivit; in qiio quia dignitas
bendas verierabilis fratris nbstfi Silvanectcnsis Ecclesiae luac obfuscari et stipprimi viilcbitur, inler
Cpiscopi.Gregoriidiaconlcardirialis, et Anlissiodoren- vos, de quo paleriue ciiaritatis debilo comlotcmus,
sis ihesaurarii, llliorum noslrorum, auctoriialeapo- est subona contenlio. Quia igitur paci el iran-
stolica deptiiamus. Ad ipsorum quoque usum oninia qiiiliitali Ecclesiarum attenia solliciludine providefe
beneficia decedentium canoriicorum assignari vo- compellimur, praeseniium scripioruiri auctorilaib
luinus el jubemus. , statuimus ne quod ab ipso iaclum csi, libi vel
Dalum Lingonis, m Kal. Mail. ecclesiae tuae imposlerum praejudiciurii fabiat, vei
CCXCYIH. aiiquod inferat deirimenluiri, et ne de caelero abbas
Ad' carionicosSdnctw Genoliefw.—Ui monachos quos S. Germani a Ciuniacensi abbale invesliiurarii per
dd ipsorum cmnobium missurus est, honesle reci- bacuiura
piani. suscipial prohibennis.
Dalum Bisuntii Nonis Maii.
(AiinoH48, April 29.) D v
[MANSI,Concil., XXI, 637.] ccc.
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- PrivilegiUm pro eccletia S. Sepulcri Hierosolymi-
ctis filiis suis canonieis S. Genovefac, saluiein et tana.
aposiolicam benedictionem. (AnnoH48, Maii 7.)
Quisquis Catholicse fidei verilalem, el veracreli- [Eug. de ROZIERE, Carlulaire du Sainl-Sepulcre, 42.]
gionis charitalem habere dignoscilur, caput omiiium EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, diie-
Ecclesiaruro sanclam Romanam Ecclesiam esse non ciis filiis PETROpriori ecclesiaeSancti Sepulcri; cjus-
dubilat, sed affirmat, et eam lanquain devoms filius que frairibus, taro pracsenlibus quam futuris, re-
veneralur. Cum igitur in ea simus velut in specula. gularein vilam professis.in perpetuum.
Deodisponenlc, conslituli, omnibus mundi Ecclesiis Incomprehensibilis et ineffabilis divinaemiseraiio
palerna sollicitudine providere compellimtir: et in potesialis nos hac provideniiae ralione in ajwstolicae
Ecclesiis quae beali Petri juris existunt, religionem scdis adminisWaiionc conslituit, ul de orauibus ec-
statucre cupimus el opiamus. lnde esl quod in ec- clesiis lam vicinis quam longe posilis paternam sol-
clcsia veslra gralam Dc-ovcrae religionis culturam liciludiiieiu gcfcre dcbcamus. Sancta siquidcm Ro-
IU9 EP1ST0LE ET PRIVJLEGIA. 13S0
hiana Ecclesia, qtiae sibi a Deo concessum omnium A Jesu Christi, qualenus et bic friiclurn bonae actio-
ecclesiarum obliuet priiicipalum, tanquam diligcns uis percipianl et apud riisiriclum judicem praemia
mater, singulis debel ecclesiis et maxiine Jerosoly- a:ternae pacis inveniam. Aincii.
lnitanae, in qua mundi Redemptof salutem noslram EgoEugenius, Catholica. Eeclesiae episcopus siib-
voluit operari, diligcnti vigilantia providere. Ea- scripsi.
propter, dilecli iu Domino filii, vestris justis postu- Ego Imartis, Tusculantis episcopus, subscripsi.
lalionibus cieraenier annuimus, et praedecessoruro Ego Hubaldus, presbyter cardinalis liluli Sanci.e
noslrorum felicis memoriae, Honorii, Innocentii, Praxedis, subscripsi.
Cceleslini et Lucii, Romanorum poniificum, vesti- Ego Humbaldus, presbyler cardinaljs tiluli Sancto-
giis inhaerentes, ecclcsiaro Sancli Sepulcri, in qua runi Joannis ct Pauli, subscripsi.
divino mancipaii eslis obsequio, sub beaii Peiri et Ego Gillibiirlus, iridignus sacerdos lituli Sancti
nostra proteciione suscipinius, ei prasentis scripli Marci, subscripsii
privilegio commuuimus; slaiuentes ut qdaecunque Ego Aribertus, presbyter cardinalis lituli Sanciue
possessiones et bona per aulbenlica venerabiliuin Anastasiae, subscripsi.
fralruin nostroruro pairiarciiarum Jerosolyinitanae Ego Julius, presbyter cardinalis liluli SanctiMar-
Ecclesiae scripla vobis firmata sunt, sive quidquid cclli, subscripsi.
eadem Ecclesia impraesentiarum juste et canonice Ego Hugo, presbyter cardinalis lituli Sancti Lau-
possidet, aut ih fulurum cohcessione ponlificum,, li- rcniii in Lucina, subscripsi.
beralitate regtim, largitione principum, oblalionc Ego Guido, presbyler cardinalis lituli Pastoris,
lideliuni seu aliis justis modis, praestanle Domino, subscripsi.
polerit adipisci, lirma vobis veslrisque successoribtis Ego Bernardus, prcsbyler cardinalis tituli Saucti
et illibala permaneant. In quibus hacc propriis duxi- ClemenliSf subscripsi.
mus exprimenda vbcabulis : roediclatem videlicel Ego Jordanns, presbyler cartliualis liluli Sanciac
cunctarum oblalionum, quae ad sepulcrum Domini Susannae, subscripsi.
offerunlur; oblationes crucis, excepta lantum die Ego Oddo, diaconus cardinalis Sancli Georgii ad
sancti Parasceve, etcum patriarcha eam secuin pro Yebiiii Aureum, subscripsi.
aliqua nccessiiale delulerit; deciroas Jerosolymi- Ego Octavianus, diaconus cardinalis Sancli Nico-
lanaeciviiatisei locoruro adjaccntium, exceplis deci- lai in Carcere Tulliano, subscripsi.
mis fundac; ecclesiam Sancti Petri in Joppen cum Ego Joannes Paparo, diaconus cardinaiis Sancti
honoris el dignitatis suae integritate; adjicientes C Adriaui, subscripsi.
ciiain ut nulli omnino hominum liceat vilae cano- Ego Gregorius, diaconuscardinalis Sancti Angcii,
nicae Prdinem, quem prpfessi estis, in vesira eccle- siibscripsi.
sia commutare. Praeterea, si ab aliquo vos senseriiis EgoJoannes, diaconus cardinalis Sanctae Mariae
praegravati,ad apostolicam sedem liberc vobis liccal Novae, subscripsi.
appellare; statuimus enitn ut laro tu, Pelre prior, Ego Jacinctus, diaconus cardinalis SanctacMarine
quam successores (ui, qui pro lempore fuerint, de in Cosmydin, subscripsi.
possessionibus el bonis qtiac proprie yestri juris Dala Bisuntii, per manum Guidonis, sanclac Ro-
sunt, conimunicalo fralrum veslrorum consilio, ad manac Ecclesiae diaconi cardinalis et cancellarii,
honorem Dei et ecclesiae vestrae profectum dispo- Noiiis Maii, indiclione xi, Incarnalionis Domi-
nendi habeatis liberam facultaierod nicae anno 1148, pontificalus vero domni Etige-
• Decernimns ergo ul nulli omnino hominum liceat riii llipapae anno iv.
praefaiara ecclesiam temere periurbarc, autejuspos- CCCI.
sessiones auferre, vel ablatas retincre; minuere, aut Piivilegiui)' pro ecclesia quw tticitiir (td Plebem
aliqnibus vexationibus faligare; sed omnia integra D Marlyrum (Ulcienti).
conscrvenlur eorum, pro quorum gubernalione el sus» (AnnolUS, Maii 14.)
tentatione concessa sunt, usibtis omniinodis prolu- [Ilisl. patriw Monum. Scripl. 598.]
tura.salvasedis apostolieoe aucloritale etpalriarcliae EUGENIUS episcopus, servus servortim Dei.dilectis
ierosolymilani canonicajustiliactreverenlia. Si qua filiis PETROpfaeposito ecdesiae quae dicilur ad Ple-
igilurin fulurum ecclesiastica saecularisve persona, bem Martyrum, ejusque fratribus tam praesenlibus
hanc nostrae constitutionis paginam sciens, conlra quam fuluris, canonicam professis, in perpetuum.
eam lemere venire tentaverit, secundo lertiove Piac posiulalio volunlalis cffeclu debet prose-
commonilasi nonsalisfaciionecongrua emendaveril, quenle compleri, ul dcvolionis sinceriias laudabi-
poiesiatis honorisque sui digniiaie careat, reamquc liier enitcscat, el ulilitas poslulaia vires indubi-
diviuo judicio exislerb de perpetrata iniquilale co- lanier assuroal- Eapropler, dilecli in Domino filii,
gnoscat, eta sacralissimo corporcacsanguineDei Re- vcstris justis petilionibus clemenler aiinuiroiis, ei
dcroplorisnostriJes:i Chrisli aliena fiat, atque in ex- praedeccssoris noslri felicis memoriae Cnlixti papae
tremoexaminedistriclaciiliioni subjaceat.Cunctisau- vcsligiis iubaerentes prxfatam • Ecclosiam, in qua
teraeidemloco justa scrvanlibus sitpax Doinininostri diviuo mancipaii estisobscquio, sub B. Pctri et rirt»
 ' EUGEMI III PAP/E 13S2
J55i
stra proleclione susci_iimils, ci praesentis scfipti A ecclesiaro Sancli Donaii cum omnibus prrlineniiis
•
privilegio comniunimhs statucnies ut ordo cand- suis, etc.
nicus, qni secundum B. Auguslini Regulam in Ego Eiigcnitis CatholicaeEcclesiae episcop.
eadem Ecciesia digtioscitur institutus, ibiilcni futu- Egb Ubaldus c.ird. S. Praxedis.
ris icmporibus inviolabililer obscrvetur; quasciiu- Ego Ubaldus presbltcr cardinalis SS. Joannis ct
que etiam possessioncs , quaecunque boha in lerris Pauli.
cultis, vel inculiis, vineis, pascuis, decimis, seu Ego Giliberius imligriiis sacfenlos. til. S.
aliis ipsa ecclesia iiipraseniiarum jusie et cano- Marci.
hice possidct, aul in fuiiirum conbessione pontifl- Ego Aubefliis presbiter cardinalis tit. S. Aiv>
cnm, largilione regum vel principuro , olilatione sinsiac.
fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, p;>- Ego Ingopresb. cafd. til. in Lucina.
lcrit adipisci, flrma.vobis vcstrisque successoribus; Ego Julius presb. card: lit. S. Manclli.
et illabata perraaneant. In quibus haec propfiis Ego liugo presb. canl. ti_t. Pastori^.
duxirous exprimenda vocabulis. In episcopatu Ego Bernardus presb. card. tit. S. Clemeniis.
Taurinensi in villa Ulcio ecclesiam Sahclac Ma- Ego Imarus Tusculaniig episcop.
fiae; in villa Beolario ecclesiam S. Michaelis, ec- Ego Odo diaconus cafd. S. Georgii ad Veluin
clesias S. Mariaeet S. Hyppolill de Bardonesca , Aureum.
S. Joannisde Salaberta, S. Mariae de Calmonte ; fcgo Oclavianus- diac; card. S. Nicolal in Caw
In villa Lezanna ecclesiam S. Joannis ; ecclesias cere Tnlliano.
de valle Clusionisj videlicet de Praloiallo (70), de EgoJoannfis Paparo diacoriis. cardinalis S. An-
Feneslrellis, de Menitilis ; ecclesiara de Monle- driani.
bracone , ecclesias de Bagnolio ; ecclcsiani B. Ego Gregorius diac. card. S. Angeli;
, Mariaede Revcl, cum capellis; ecclesiam B. Joan- Ego Joanneit diac. fcard. S. MariaeNovab.
nis de plebe cum lilulis suis ; occlesiam de Petra Ego Jacynihus diat. card. S. Mariae in Cos-
alba; ecclesiam S. Chrisiinae; ecclesiam SanCti medin.
Salvatoris, ecclesiain deVillarelo, ecclesiam de Daium Lausaniae, per mantim GuidtJnisS.Romanae
Almezio, ecclesiaS dfeYillaro Frilcbardo ; ecclesiam Ecrlesiae diaconi cardinalis el concellarii, u Idus
S. Mariaede Secusia; cum omnibus pertlnenliis suis. Maii; iildict. xl, Incarnalionis Dominifcaeanno 1148;
In Albensi episcopalu; ecclesiam S. Siephaui, cuin ponlilicatiis vero doroni Eugenii terlii papae annii
capellis ad eam pertinemibus; in Aquensi, eccle- r quartp.
sias de Ripalla, ecclcsias deCaiulo, ecclesiam S. CCCII.
Georgii de Monte. In Saonehsi ecclesiam S. Joan- ihonasierio Bellelagtensi.
cum et titulis ad eam Prwlegium pro
nis de Vadio capellis per-
linenlibus. ln Ebredilnensi ecclesiam S. Mariae (AmiolU3,Maii 17.)
deBrianzone, ecclesiam S. Theofredi, ecclesiam S. [Huco, Annttl; Prwriti, 1; Pr., p. 217.]
Marcellini de Salla, ecclesiam S. Pellagii de Neva- EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, dile^
sia, ecclesiam de Serveria, ecclesiam Sancti Pan- ciis filiis GEROLDO abbati monasterii de Bellelogia!
Cratii, ecclesiam de Podio, ecClesiamS- Martini de ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris re-
Cayreria cum capellis snis; ecclesias de valle Jaren- gularem vitam professis, iu perpetiuim.
tona, erclesiam S. Mariaede Calme. In parochiali ReligioSam vltam Cligentibus congrua nos oporlet
villa, quae vocatur monasteriuro, medielatem tolius conSiileratione prospicere, ne aul alicnjus neccssi-
decimae. In Vapicensi ecclesiam S. Arigii, ecclesiam latis occasio desideS faciat, aut, quod absil! robnr
S. Laurentii de Bellomonie cum capella et ecclesiis conversationis infringat. Quapropier, dilecti in Do-
parochialibus ad eam pertinentibus. In Camposatiro, roifio filii, ve-lris juslis posiulaiioiiibus cleroenter
tertiam partem totius decimae inter duas Sevcria- D annuimus et praefamm locum in quo divino manci--
scas. In episcopatu Gratianopolilano, ecclesiain S. pati esiis bbsequio, sub heati Petri el nostra prole-
Joannis de valle Navigii, ecclcsias de Cornerio : S. ctione suscipinius, et prabscntis scripti patrociiiio
Mariae, S. Pelri, S. Georgii, S. Agnelis de Garden- communimus; siatuentes ul quascunque posses-
co, ecclesiain S. Pclri de Avellanih, et tolam de- siones, qtisecunque bona idem moiiasterium inprae-
cimam castri quod vocatur Muia; ecclesiam de sentiarura jusle elcanonice possidei,aui in futurura
Albino, ecclesiam de Osso, ecclesiara de vultu Ga- concessione ponlificum,' largitione regum vel priu-
nnse. Et ecclcsias oinnes qnnestint a IacU Orsinacii cipum, oblatione fldelium, seu aliis justis modis,
Usque ad collem qui dicitur Allariolum. El eccle- praesiante Domino poterit adipisci, firma vobis ve-
siam Sancti Christophori de Pascberio cum capellis strisque successoribus et illibaia pcrmaneaiil; ih
suis. ln Diensi, ecclesiam S. Mariae de Synardo, quibus bacc propriis duximus exprimenda vocabu-
Ccclesiam de Claronionte, ecclesiam de Avittione , lis : Ecclesiam de Boccourt cum"omnibus appendi-
ccclesiam S. Pauli, ecclesiam S. Guiliclmi cum ciis suis; ecclesiam ile Tbarvenria cinn pertineniiis
capella caslri, quod dicilur Toscona , et lotam de- suis, sicut venerabilis ffatef noster Ordibus (Ort-
Cimain illius vallis. In Vieuncnsi arciiiepiscopatu, tiebus) Basileensis episcopus vouis rationabilitef
 '
1533 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA, 1554'
concessil, et scriplo suo firmavil; ccclesiam Sancii A i tis, ne iteratus damor ad anres noslras pcrveniat,
Ursicini de Nugerol, vineas de Bielno, curiam in ct presbyter amplius in ecclesia non gloriciur, in
Boescorlb. qua tandiu excommiinicationein contempsit, etno~
Decerninuis ergo ut nulli omnino hominuro liceal bis inobedieus permansit.
praefatum iociim lemere perlurbare, aut ejus pos- Daluni Lauzanae xm Kal. Junii.
sessiones anferre, vel ablalas retinere, minucrc, CCCIV.
seu aliquibus vexaiion';bu$ fatigare, sed oinnia in- Monasterii Rueggisbergensis proleclionem suscipit
tegra coiiser.veniur eoruni, proquoriiin gnberiiatioue possessionesqueconfirmat.
ac suslenlaiione concessa sum, usibus oiiinimoilis (Anno 1148, Maii 27.)
profutura, salva sedis aposlolicae auclorilate, et [SOLOTHCRNEII , Wochenblutt, 1829, p. 535,. lcs:e
dioecesani episcopi canonica justilia. Si qua igitur Sleltler, liegeslem der Klosler vonBern , p. 11.]
cccv!
in fulurum ecclesiaslica saccularisve persona , banc
noslrae conslilulionis pagiuam sciens, contra eam Admonnclios abbalem Sugerium. — Mulalo consilio non jam
ad S. Genovefivecclesiam miltere vult
leinere venire lenlaveril, secuiulo lertiove coninto- sed canenicos regulares.
nita, si non satisfaclioue congrua emendaVerii, ppte- (Anno 1148, Jun. 16.)
statis bonorisque sui dignilate careal, reataque se B '
[MANSI , Concil., XXI, 638.].
divino judicio exisiere de perpelrata iniqukaie co- EUGENIUS episcopus, servus sefvorum Dei, dileclo
gnoscat, ct a sacraiissimo corpore ac sanguine Dei filio SUGERIO abbati S. Diouysii; saluleui et aposlo-
et Domini nostri Redemploris Jesu Cbrisli alieua licaro benedictionem.
fiat, atque in exlreino examine districlae ullioni Cum Domiims et Redeniptor noster pax el veritas
subjaceat. Cunctis autero eidem loco justa servan- esse noscatur, ad P.aris dextram asceiisuriis, disci-
tibus, sil pax Doroini noslri Jesu Christi, quateiius pulis suis velut ex lestamenio pacem relinquens, ut
el hic frucluni bonaeaclionis percipiant, et apud di- eam in se haberent, ei praedicarent abis, imperavit.
strictum judjcem praeroia aeternaepacis inveniant. Inde cst, quod a Chrislo diligi, ct inter discipulos
Amen. ejus crediuir deputari, qui et pacem diligit, el eam
Ego Engenitis Calholicae Ecclesiae episcopus. inter-suos subditos nititur conservare. Quia igitur
Dalum Laiisaiinac per nianum Guidonis sanclae in aposlolicac sedis specula a Doinino constituti, B.
Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis et canccllarii , Petri apostolorum priucipis existiraus successores,
xvi Kalend. Jimii, indictione xi, lncarnationis Do- praeceptum quod pro religipne monastica in ecclesia
minicae anno 1148, poulificatus vero doiniii Eu- . Sanciac Genovefaededisse meniiiiiiiius, pro bono
Q pa-
genii III papae anno iv. cis, si regulares canouicos ejusdem ecclcsiae cano-
CCCIII. nici salvis eorum praebendis receperint, iminuta-
Ad Humberlum Bizunlinensem archiepiscppum, ctc. mus : praecipientes, ul beneficia quae motiachis , si
—Ut coniemplum Romanw Ecclesiw digne puniant
in presbyiero qui excommunicationem ab eo latam in pracfata ecclesia fuissent suscepti, duximus de-
trantgressus fueral, el reddiius Balmensis mona- pulanda, canonicis ipsis per te auclorilate apostolica
slerii Cluniacenstbus subripuerat. deputenlur. Quod si facere noluerinl, praecepiuni
Anno 1148, Maii 20.) de uionacbis inibi slatuendis inviolabiliter praecipi-
[BoufiUET,XV, 451.] iiius observari.
EUGENIUS episcopus , servus servorum Dei,' dile- Dalnm Vercellis, xvi Kal. Julii.
ctis filiis H[CUBERTOJ Bisuntinensi archiepiscopo, P. CCCVI.
decano et toti capitulo S. Slephani, salulera ct Monasterii Clarwvallis Mediolanensit possessiones
apostolicaro benedictionem. confirmat.
Ex parle Cluuiacensiura fralrura querelaro ncce- (Anno 1148, Jun. 25.)
piinus, quod Aiino presbyter in ecclesia de Biliaco, [GIUI.INI , Mem. di Miian., V, 478-79.]
quara Balmensis ecclesia iricenaria possessione el D ] CCCVU.
ampiius sine inleriuptione possedit, super excom- Alberoni archkpiscopo Trevirensi, et Alberoni epi-
municalionem noslram diu canlavit, et redditus ec- scopo Virdunensi, et Metensis Tuliensisque Eccte-
siarum archidiaconis mandat, Mallhwum ducem
clesiaequi Balmeasi debentur partim violentia, par- sub excommunicaiionispoina admoneant ut caslrum
tim sibi furlo retinuerit. Verum quia fralribus Clu- prope Tullum wdificatum deslrual.
uiacensibus in sua justitia, maxime in hisquaead (Annoll48, Jun. 30.)
Balmense ccenobium pertinent, deesse imn possuipus [D. CALMET, Hist. de Lorraine, II, Pr., p. cccxxxiv.]
veldebemus, quibus idem ccenobium cum omnibus EUGENIUS episcopus, sefvus servorum Dei, vene-
appcndiciis suis quibus tempore Alberfci abbatis et rabilibus fratribus A. [ADALBERONI] Treverensi epi-
poslta investitum fuit, donavimus; per praesentia scopo, Virdunensi episcopo [ALBERONIJ , et dileclis
vobis scripta mandarous atque praecipiraus qualciitis filiis archidiaconibus Metensis et Tullensis Ecclesiac,
transgressionem senlentiae uostrae et conieuiplum salutem et aposlolicam benedictiouem.
sanctae Romanae Ecclesiae in pryedicl-opresbytero Quemadroodum sapcta Ecclesia in spiritualibus,
digne et sullicienter puniatis; el redditus quos Bal- sine ruga , macula, et schismale, in unilaiis ilelut
mensi ecclesiae subripuit, ex integroita reddi facia- perpetuo splendore clurescere, ila in lempo.ra!ibus
PATROI. CLXXX. 43
 '
13S5 EUGENH 111PAPiE 1356
riuliis gravaminibus affici, nuHis angaiiis pertiirbari, A in praefatis ecclesiis recipiatiif, el honoretnr, eique
nihil debet extraordinarium suslinere : expedil eniin a clericis ei laicis ejusdem loci dcbita reverentin et
us omnis Ecclesia iii sui slalus praerogativa iromobi- obsequiuin lam in spirilualibiis qiiain iu lemporali-
liter perseverans, libera et imuiunis ab hujusntndi bus deferalur. Si aulein Cremoiieiisis episcopus, vel
vexatione permaneat. Significatum nobis est, quod Ecclesia excommuiiicaiioiiis aut interdicti senten-
diix Matlhaeus, quanrvis venerabili fTalri nostro liain canoiiice in aliquem subrum parochiaubfum
Henrico Tullerisi episcopo , et hominibus Tullensis protulerit, taih ab liis qui ad Placcnlinum, quam ab
civitalis, qui ciini eo Jerosolymam sunt profecli, sub bis qui ad Cremonensem episcopjtiim pertineiit ob-
osculo promisisset, quod lam ecclesiae quam urbi servemr. Si quis autero bujiis nostri decreti pagi-
defensiohis stiae solatiuiri exhiberel; lamen divini nam sciens contra ealn temcre venire teniaverii,
limoris consideratione postposita, prope civitatem clericus dignilalis et officii sui periculum patiaiur.
Ttillensero contra juramenluin qnod paler ejus fecii, Iaicus vero ecclesiaslica comniuniorie privetur.
et anliquam praefalte civitatis et Ecclesiaelibertatem, Ego Eugenitis CatholicaeEcclesiae episcopris.
castrum quoddamTion distans ab urbeper dimidium Daluin Cremonaeper manus Guidouis, S. Romanae
milfiare aedificare praesumat, ex qua aedificatione Ecclesiic diac. cardinalis et cancellarii, Nonis Julii,
Tullensis Ecclesia liiulla damna, mullas injurias, *> R indict. xi, Incarnat. Dom. anno 1148,
ponlificalus .
sicnt ilicilur, palietur. Quibus pro nostri oflicii de- yero D. Eugeuii 111papas anno iv.
bi|o ebviare volehtes, per praesenlia vobis scripta CCCIX.
mandamus, quatenus eum districlius moneatis, ut Piivilegium pro monasterio Tollensi.
destruat quod aedificare praesumpsit, et ab ipsius (AIIIIO1148, Jul. 7.)
iecclesiaeinfeslalione desislat. Qupd si facere con- [CAMPI; Hisi. di Piacenza; I, 544.]
tempserit, in eutn etiam pro hoc excommunicalionis EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
senteniiam perferatis, et eam facialis similiter ob- flliis ALBERTO abbaii de Tolla, ejusque fratribus, tara
servari. praesentibusquam futuris, regularem vilam profes-
Data Papite.n Kal. Julii. sis in perpetuum.
:..';'-- CCCVIII. Qnoiiiam sine verae cnllu religioriis nec charilaiis
F.piicOpalusCremonensis Ecclesiasjubel Oberlo epi- unitas potest subsisiefe, nec Deo gralum exliibe-ri
teopo.obtemperare. servitium, expedit apostolicae auctorilati religiosas
; (ArinolUS, Jul. 7.) personas diligere, et religiosa loca, in qiiibus ex-
[UGHELLI fltqlia sacra, IV, 604.] rQ isiiiiit.sedisapostolicaerauiiiminecoiifovereildeoque,
....EuGENiusepiscopus, serviis servorum Dei, vene- dilecti in Domino filii, vestris justis ppstulalionibus
rabili iratri pBERTnC';emon,,risi episcopo, ejusque clementer annuimus, et monasleriiim de Tolla, in
; successpribus canonice subsliluendis, in perpetuum. quo divino esiisobsequio mancipaii, subbeaii Pctri
Ad boc sancti Palres diversos in Ecclesia Dei esse et noslra protectione suscipiniuset piaseniis scripti
gradus et ordines voluerunt, ul dum iiiferiores suis privilegip communimus, statuentes ul qiiascunque
superioribus obedientiam et reverentiam exliiberent, pbssessiones, quaecunque foonainpraeseiiliariim justo
una fieret ex diversitate connexip, et recte pflicio- et ralionabililer possidet, aut in futurum conces-
f uiri gererelur administratio singulorum. Hoc niini- sione pontificuui, liberaiitate regum vel principuni,
rum intuilu, venerabilis fralfer Oberte episcope, oblatione fidelium, seu eliaro aliis justis inodis, Deo
tuis juslis postulalionibus clementer aiiiiuinms, cl propilio, poteril adipisci, firina vobis veslrisque
ne Cremonensis Ecclesia sua defraudetur juslitia, successoribus, et illibata permaneant. In quibus ii%c
auetoriiate nostri ofiicii volumus pfovidere. Dum propriis duxiinus expriraenda vocabulis ; locum
Creinonae cuin fralribus nostris essemus, querelam ipsum in quo prsefatinn monasleriuin silum est,
in nostra praesehiia edidisli, quod quaedam Cremo- cum parochia et omnibus pertinentiis suis ; quid-
ueuses ecclesiae, quae lUi episcopatus juris existurit, DI quid hahetis apud castrum Arqualuni, el ecclesiain
hequaquam debitam tibi reverenliam exhiberent. deMistriano cum parocbia et omnibus pertineutiis
Quia vero singulis Ecclesiis suam volumus jusliliam suis, castrum de Lavernasco cum ecclesia ipsius
'observare, decernimus ul Cremonenses ecclesiae, loci, el parochia elj caeteris perlinenliis suis; . ca-
quae parochiali jure ad le pertinere noscuntur, et siellura novum cum ecclesia ejusdem loci et paro-
pars clericorum ecclesiae S. Marite, quae libi eodem cbia, et oninibus perlinentiis snis ; castelluin de
jure debet essc subjecta, tibi tuisque successoribus Speluuca, ,et ecclesiam ipsius loci cuin parocbia et
. subjectae decaetero et obedienles existant, el lan- omnibus pertinentiis suis; castelluin de Moifaxi ctiui
quara propriis pastoribus, el animarura suarum epi- ecclesiis ejusdemlocietparochiis et aliisperiinenliis
scopis debitam reverenliam et honorem exhibeant: suis; locum Rugarli cuui ecclesia ipsius loci, etpa-
proliibentes ut nullus clericus per laicos iu eisdem rochia et omnibus pertinentiis suis ; quidquid ha-
recipiatur ecclesiis, nullus piaepositus, absque con- betis apud Regiauum cuin oninibus pertinenliis
tilio et asseiisu Cremonensis episcopi, vel Ecclesiae, suis : ecclesiam Sancii Dalroatii de Placentia cum
si episcopus defuerit, statuatur. Adjicimus quoque parochia, et caeteiis ad ipsam peninentibus. Obeunts
ut Cremonensis episcopus lanquaiii proprius pastor autem le, nunc cjusdem loci abbale, vel luorum
j357 EPJSTOLJ. ET PRIVILEGIA. 13S8
diaconus S. Nicolai in Carcere
quolibet Successorum, nullus ibi qualibet subreptio- A Ego Octavianus
nis astulia seu violenlia praeponalur, nisi quem fra- Tulliano subscripsi.
tres communi consensu vel fralrum pars consilii Datum Cremonae per manum Guidonte sanctae
sanioris de suo, si potuerit idoneus inveniri, colle- Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis et cancellarii,
secundum Dei timorem et beali Beiiedicli Re- Non. Julii, indicliofte xi, Incarnaiionis Dominicae
gio, anno 1148, ponlificalus domni Eugenii III papae
gulam, providerint eligendum. Chrisma, olenm san- anno tv.
clum.consecraliones altariiira seu basilicaruin , CCCX. '....
ordinaliones clericorum vestrorum, qui ad sacros
ordines fuerint promovendi, a Mediolanensi arcbie- Ecclesiie Ulciensi ecctesiam B. Mariw Secusienseni a
sese addictam esse lestaiur.
piscopo gralis absque pravitale aliqua vobis pne- — Cfemonae.)
et (Anno 1148, Julii 7.
cipimns exhiberi. Sepulluram ipsius monasierii
omniuui ejus ecclesiarum liberaro esse concedimus, [Ulciensis Eccles. Chart., p. 18.]'
CCCXI.
ul eorum devotioni, et extremae voluntali, qui se Ad universum clernm Romanum. — Ut
capellani pro-
illic sepeliri deliberaverinl, nisi forle excommimi- miilant obedienliam recloribus liiulorum, sive ec-
caii vel inlerdicli sint, nullus obsistat; sulva lamei. n clesiarum.
jusiitia ipsarum ecclesiarum, a quibus mormoruni (Anno 1148, Jul. 15.)
''
corpora assuinunliir. [MANSI, Concil., XXi, 628.]
Decernirous ergo, ut nulli omnino hoininum de EUGENIUS terlius, universo Romano cloro.
his quae a nostris praedecessoribus, vel Italici regni Fallax et invidus humani generis inimicus per
regibus concessa sunt, nullo modo qualibet occa- Arnaldum schismalicum, quasi per roeinbrum pro-
sione, vel alicujus scripiionis titulo, in rebus velin prium, hoc effecit, ut quidamcapellttrii uniiaiem Ec-
ipsius loci libertate aliquid possit auferre, vel mi- clesiae, quae sectionein non patitur, quanlum in eis
nuere interdicentes per sanctae Romaiiassedis auclo- est, dividentes, ipsius Arnaldi sequanlur errorem,
rilatem episcopis Placenlinae et Parmensis Ecclesiae et cardinalibus atque archipresbyleris suis obe-
iu quarum dioecesiipsum monasterium, vel res ipsae (lienliamet reverentiam promitlere et exhibere de- .
videntur consistere, aliisque omnibus tam vicinis bilam contradicant. Ne igitur vires dare praefati
qua») procitl constitutis, utiiullatenus aliquidquara schismalici pravis actionibus per silentium de cac-
proprio jure praesumant accipere, neque baptizandi __tero videamur, per praeseniia vobis scripta manda-
parochianos suos, quos apparet in privilegiali in- mus atque pra-.cipiraus, quaiehus pnefaium ArnaU
. surumento in ipso mouaslcrio olim conccssum; vel, cC dumlanquamschismaiicummodiSoiniiibusdeviletis.
decimas, quas anle possedistis, sibi vindicent. Si Quod si.aliqui clerici, Dei et sanciae Ecclesise con-
qua igitur in futurum ecclesiatica saecularisve per- lemptores, ejus errorem post praesentiuro acceptio-
sona, hanc noslrae constitutionis paginam sciens, nem sequi praesumpserint, scire vos volumus quia
conlra eam temere venire leniaverit, secundo ter- tam oificio quam beneficio ecclesiastico 'reddemus
. tiove commoniia,si uon s^iisfactionecongruaemen- eos penilus alicnos.
daverit, potestatis honorisque sui dignitate careai, Dalum Brixiae, Idilms Julii.
reamque se divino judicio existere de perpelrata ini- CCCXH.
quilale cognoscat, et a sacratissiuio corpore ac sau- Bulla pro ecclesia S. Ambrosii Mediolanensis.
guine Dei et Doinini Redeinptoris noslri Jesu Chri- (Annoll48, Jul. 21).
sti alieua fiat, alque in extremo examine districiae! [GIULINI, Memorie di Milaho, Probat.; I. V, p. 592].
uliioni subjaceat. Cunciis autem eidem ecclesiaejustai EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
servamibus sii pax Doinini nostri Jesu Cbristi, qua- filio MARTINO praeposito, ejusquefratribus in eccle-
lenus et hic fructum bonae aclionis percipianl, et> sia Beati Ambrosii divino servilio roancipalis , lam
apud districlura judicero praemia aelernae pacis in- '* praesentibus quam futuris in perpeluum.
venianl. Aroen. *
Quoiies illud a nobis pelitur, quod rationi et ho-
Ego Eugenius CatholicaeEcclesiae episcopus sub- neslati convenire videluf, anirao nos decet libenti
scripsi. concedere, et peteuliuni desideriis congruiim iroper-
Ego Ubalduspresb. cardinalis lil. SanciaePraxeilis> liri suffragiiini. Eapropter, dilecti jn Domiho Ulii,
Stibscripsi. vestris justis posiulaiionibus clemenier annuimus,
EgoAribertus presbyt. cardinalis tii. S. Anasta- el ecclesiam veslram, qua? beati Ambrosii confesso-
siaesubscripsi. ris, et sanctorum raartyrum Geryasii et Protasii pi-
Ego Ubaldus presbyt. cardinalis lil. SS. Joanniss guoribus decorata consistit, cuin omnibus posses-
ctPauli subscripsi. siouibus, et bonis, vestrisusibiisdeputatis, subbeati
Kgo Hugo presbyter cardinalis tituli in Lucina» Petri et nostra protectione suscipiinus, et praeseuli
subscripsi. scripli privilegio communiraus, slatuentes, ut quae-
Ego Jordanus presb. card. lit. S. Susannae subsc. cunque in praesentiarum juste et canonice posside-
Ego Otio diacoiius cardinalis S. Georgii ad.Velum tis, aut in fulurura concessione pontificum, libera-
Aurcum subscripsi. litaie reguin vel principum, oblatione fideliura, seu
 *SS» EUGENIIIII PAPJ: 1360
aliis rationabilibus modis poierilis adipisci, finria A Ego Hubaldus presb. card. lii. S. Pr.ixedis ss.
vobis vestrisque snccessoribus, et illibata penna- Ego Hugo presb. card. lit. in Lucina ss.
neant. In quibus haec propriis duximus expfimenda Ego Julius presb. card. lil. S. Marcelli ss.
vocabulis : Tolam possessioiiem villae Axiliani, et Ego Jordanus presb. cartl. tit. S. Snsnimae ss.
medietalem decimae cum omnibus honoribus ad Ego Oddo diaconus card. S. Georgii ad Velum
eamdem villam perlinentibus; lerram in Cornalelo Anreuin ss.
el in Eburono, et quidquid habetis ex parte Laulerii Ego Octavianus diac.ra.rd. S. Nicolai in Carcere
f-l uxoris suae; quindecim solidos pro annuali quod Tiilliano ss.
facitis in ecclesia Beali Celsi, et xn candelas ; qu;e Ego Joannes Paparo diac. rard. S. Andriani ss.
omnia singulis annis a praelalb ejusdem ecclesiae Ego JacintuS diac.card. S. Mafiaeiri Cosmydin ss.
vobis debenl persolvi. ltera in eadein ecclesia tres Dattim Brixiaepermanum Guidonis sanciaeRoman»;
solidos, quos ex antiquo babere soletis; decimam Ecclesiae diac. card. et cancellarii, xn Kalend. An-
quoque quam habelis in loco Vigonzonis; refec- gusti, indictione xi, Incarnationis Dominicaeanho
liones vero quae vobis constilutae sunt secun- 1148, ponlificalus vero domni Eugenii 111 papae
dum antiquam consuetudinem, quando altare Beali anno IV. .
Anibrosii constitutis lemporibus aperilur, nihilomi- B . CCCXIII.
nus habeatis. Quidqnid praelerea juris ex anliqua Parthenonis S. Mauritii Mediolanensis protectionem
consueiudineincoemeterio ecclesiae veslrae, etin ci- tuscipit potsessionesqueconfirmat.
niiiiarchia habelis, vobis conservari praecipimns. (Anho 1148, Jul. 29).
Consuetudinem quoque inportandis crucibus vcstris [MURATORI, A»ti"i7.Ital., V, 5(55.]
ad prpcessiones, sive ad morluorum cbrpora tnmii- EUGENIUS episcopus, servns servprnm Dei, dileciis
landa, quam justam habere videmini, iticonvulsam in Christo filiabus MARGARIT* abbatissae S. Manri-
manere sancimus. Confirmamus etiani vobis eccle- lii monasterii Majoris, ejusque sornribus lam pnc-
siain Bealoe MariaeGraecaejuxta Claustrum; quid- sentibus quam futuris, regularera vitam professis, in
quid jufis habetis in ecclesia Sancli Georgii de ponte perpeiuaro memoriam.
Sexlo; hospitale Sancti Jacobi de Ristocano, et re- Pia postulatio volunlatis effeclu debet proseqnenie
fectionem quaro habelis in festo Sancli Salyri. Sane compleri, ul devotiouis sinceritas laudabililer eni-
quaectinque autlieniicis episcoporum, regum, seu tescat, et iuilitas postulala vires indnbitanter assu-
eliam aliorum Dei fidelium scriptis vobis juste con- mat. Eapropler, dilcciaein Domine filke, vestris jus-
eessa, donata, vel eonfirmata sunt, aucloiitatis tis posiitlationibus clemenier annuimus, ut praefattim
^ monasteriinn , in
nostrae niunitnine roboramtis, et vosipsos sub beati quo divino mancipalae eslisobse-
Pelri et nosira protectione shscipimns; salva sedis quio, sub beati Petri et nostra protectione susci-
aposlolicae aucioritate et Mediolanensis archiepiscopi pimus, et praesenlis scripli privilegio commuiiimiis,
canoniCajustilia. staluentes ul quascunque possessiones, quaecunque
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat bona idcri) nionasieriuni in praesenliarum jusle et
praefalam ecclesiara temere perturbare, aut ejus canonice possidet, aul in futurum concessione pon-
possessiones auferre, vel ablalas relinere, minuere, lificum, largitione regum, vel principum, oblatione
seu aliis quibuslibet vexationityus faligare; sed om- fidelium, seu aliis justis modis, Deo propilio, poterit
ma inlegra conservenlur eorum, pro quorum guber- adipisci, firma vobis el his, quae post vos successc-
nationeet sustenlatione concessa sunt, usibusom- rint,*et illibata permaneant. In quibus haec propris
nimodis profutura. Si qua igitur in fulurum eccle- duxitnus exprimenda vocabulis : Ecclesiam Sauciic
siastica saecularisve persona, hanc nostrae conslilu- Mariae ad Circulum; ecclesiam Sancti Pelri in Vi-
tionis paginam sciens, contra eam temere yenire nea; ecclesiam Sancti Quirici; ecclesiam SanClae
tcntaveril, secundo tertiove commonita, nisi realum Valeriae cum perlinenliis suis : curlem de Aroxio
suum satisfaclione congrua correxerit, poteslalis ,v cnm ecclesia Sancti Nazarii, et ecelesia Sancti Pe-
honofisque suidignitate careat, reamque se divino tri ; curtem de Circlate; curtem de Purletia ; ca-
judicio existere de perpetraia iniquitate cognoscat, strum de Robiate, cum periinenliis suis : possessio-
et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Doraini nes, quas iderii monasterium babet in Varedeo, i:i
Redemploris nostri Jesu Christi aliena liat, atquein Magnicago, in Sepiimo, in Baradaglo, in Legniano,
extremo examine dislriclae ullioni subjaceat. Cun- in Arconale, in Pistirago, et in Fazione : Braidam
ctis autem eidem loco justa servanlibus sit pax Do- de Monle Vulpe ; Braidam, quae dicitur Ticinello, cl
niini nPslri JesU Christi, qualenus et hic fruclum alia, quaeidem monaslerium .possidet in Gardesana,
bonaeaclionis percipiant et apud districlum judicem in Valle de Bublcidira, et in Ulineto, ei in Valle Sar-
praeinia aeternae pacis; inveniant. Amen , ameu, riana, cura suis lionoribus, et aliis oninibus su-
amen. pradictoruin perlineniiis.
Bene valete. Decemimus ergo, ul milli oinnino hominiim licoat
In circulo et in monogrammate-. praefalum monasteriuro teniere perturbare, aut ejus
FACHECUH,DOMINE, SIGNUH IN BONUM. possessiones auferre, vel ablatas relinere, minuere,
Ego Eugenius Catholicae Ecclesisa episcopus ss. . seu quibuslibet vexationibus faligare ; sed omnia
3301 EPISTOLJE ET PRIVTLEGIA. 1362
integra conserventur earum, pro quaruin gufoema- A fessis, lam praesenlibus quam fuluris, in pefpe-
tione et siistenlatione concessa smil, usibus orani- tuum.
iuodis profUiura,salvasedisaposlolicae aucloritale.et Religiosam vilam eligenlibus sollicita nos oporlcl
Mediolnnensis archiepiscopi canoivica justiiia. Si consideratione prospicere» ne alicujus necessitatis
qua igitur in futurum, etc. occasio, aut desides faciat, aut, quod absit, robur
Ego Eugenius Catholicae Ecdesiae episcopus sub- conversationis infringat. Quocirca, dilecti in Do-
scripsi. mino filii, veslris justis poslulalionibus clementer
Ego Hubaldus presbyler cardinalis tituli Sanclae annuimus et pra^fatam S. Salvaioris ecclesiatn, in
Praxedis subscripsi. qua divino mancipati esiis obsequio, praedecessoris
Ego Hubaldqs presbyler cardinalis tiluli Sanclo- nostri felicis merooriae papae liinoceniii vesligiis
rum Joannis et Pauli subscripsi. irihaerenles, sub B. Peiri et noslra prolectione
Ego Ariberlus presbyler cardinalis tituli Sanctae suscipiinus, et praesentis scripli privilegio commu-
Auastasiae subscripsi. nimtis. Quia vero canouicum ordinem observare, et
Ego Jordanus presbyter cardinalis tituli Sanclae secundum B. Augustinf Regulam vivere decrevislis,
Siisannaesnbscripsi. " volis veslris libenter imperiientes assensum, ipsum
Ego Ociavianus diaconus cardinalis Sancli Nico- ordinem in eadem Ecclesia perpeluis lemporibus
lai iu Carcere Tulliano subscnpsi. inviolabiliter permanere apostolica aucloritate
Ego Jobannes Papirio diaconus cardinalis Sanctt sancimus; slaluenles ut quascunque possessiones,
Adriaui subscripsi. quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarura
Ego Gregoriusdiaconus cardinalis Sancli Angeli juste et canonicepossidel.aut in futurum concessione
subscripsi. ponlificum, largitioneregum velpriiicipum.oblaiione
Ego Guido diaconus cardinalis Sanclae Marite in fidelium, seu aliis juslis modis, praestante Domino,
Porticu subscripsi. poterit adipisci.^firma vobis vestrisque successori-
Ego Jacintus diaconus cardinalis Sauclae Mariacin fous, et iliibata permaneant; partem quoque de-
Cosmediii subscripsi. cimarura de parocbianis vestris, quae secundum
Dalum Brixiae per manum Guidonis diaconi car- sacros canones, etsanctorum Patrtim constituliones
dinalis el cancellarii, iv Kalendas Augusti, indi- vestram contingil ecclesiam vobis nibilominus
tione xi, lncarnalionis Dominicae'{anuo 1148, pon- conlirmamus. Addentes ctiain interdicimtis ne quis
tificatus verodomni Eugenii papae leriii anno terlio. in ipsa ecclcsia qu.ilibet subreptionis astutia vel
CCCXIV. Q violentia praeponatiir, nisi qiiem fratfes ipsius loci
commuiiiier vel parssanioris consilii canonice pro-
Bulla pro canonica S. Anlonini Placenlini. viderinl eligendum.
(AnnoH48, Jul.3l.) Decerninius ergo ut nulli omnino horainum liceat
[CAMPI,Hist. Eccl. Placenl., I, i, 545.] personas vestras, vel ipsam ecclesiam teraere per-
EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, dileclis turbare, aul ejus possessiones auferre, vel ablatas
filiis canonicis S. Antenini Placentiac, salutem cl retinere, minuere aut aliquibus vexationibus
apostolicam benedictioncm. faligare.sed oronia integra conserventur eorum pro
Universitati vestrae per praescntia scripta man- quorum gubernalione concessa sunt, usibus omni-
damus, acceptis his litleris, infra triginia dies modis profuiura, salva dicecesani episcopi canonica
cbrisma et oleum ad opus capellae ile Roncalia a justitia. Praclcrea ipsius Ecclesiaeparochianos nullus
dileclo filio noslro Joanne eleclo, et a Placenlina suscipere illiciie, vel reiincre praesumat. Si quis
ecclesia liumiliter postulelis. Quod si ultra triginia igiiur contra hujus nostrae constitutionis paginam
dierum spatigm eadem vobis dare dislulerini, ex sciens lemere venire lenlaverit, si secundo lerliove
tr.nc auctoritate nostra licenliam habeatis haec ipsa commonitus, reaium suum digna satisfaciione noi>
suscipiendi a quocunque catbolico episcopo maluc- D eineinlaveril, potestalis honorisque sui dignitale
ritis. Verinniainen sumniopere providele, ne pro- carcat, atque in extrerao examine districias ultioui
pter hoc adversus cnmdero elccium, vel Placcn- subjaceat. Cunctis autem eidero loeo sua jura
tinam Ecclesiain in superhiain elevemini. servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Cbrisli,
Dalu.n Brixiae, n Kalend. Augusii. quatenus et hic fruclum bonae actionis percipiant,
cccxv. et apud disiricluni judicem praeinia aelernae paeis
Mor-aslerioS.
' Salvatoris el canonico ordini in eo iiivenianl. Amen.
Bonifilii opera instituio privilegia ab lnnocen- Ego Eugenius Calholicae Ecclcsiae episcopus ss.
tioll concessa confirmat. Ego Ubaldus presbyl. card. lil. S. Praxedis ss.
(Aiino 1148, |Aug. 20.) Ego Aribertus presb. card. nt. S. Anastasiae ss.
[CORNELIUS, Ecctesiw Venetm,XIV, 93, ex aulographo Ego Guido presb. card. til. Pasloris ssl
iii archivo S. Saivaloris de Venciiis] Ego Bemardus presb. card. til. S. Clemeiilis ss.
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclis Ego Jordanus presb. card. tit. S. Susannae ss.
liliis BONOFILIO ejusquc fralribus in ecclesia Sancli Ego Ouo diac. card. S. Gcorgii ad Velum Au-
Salvatoris in Rivoalto sila, canonicam vitatn pro- raiin ss.
4365 EUGENII HI PAYM 1564
Egp Joanries Paparo diac'. card. S. Adriani. A dis abbalissa, tuis rationabilibus poslulaiionibus
Ego Guido diac. ,card. S. Mariae-in Porlicu ss. benignilale debila praebentes assensinn, Beatae Juliae
Dalum Brixiae per manum Guidonis, sanciae virginis martyris monasteriuni cujus ulique cura
Ron inae Ecclesiae diac. card. et cancellarii, xiu tibi, largienle Domino, coinraissa est, quod vide-
Kal. Septerobris, indictione xi, Incarnationis Domi- licet infra civitatem Brixiensera a nobilis memoriae
nicae anno 1148, ponlificatus vero D. Eugenii III Ansa regina constal esse constructum , apostolicae
papae anno quarto. sedis privilegio communimus et sub beati Petri el
CCCXVI. nostra prolectione suscipiinus, slatuentes, ut quae-
/id Gerardum Bononiensem episcopum. cunque praedia, quascunque possessiones, quaecun-
(Anno 1148, Aug. 24.) que foonaex munilicentia praefataereginae, seu etiam
[SAVIOLI,Annal. Bologn., I, i, 216.J ex largitione illustris memoriae imperatoriim, qui
EUGENIUS. episcopus, servus. servorum Dei, vene- post eam regni gubernacula susceperunt, vel ab aliis
rabiii fratri GERARDO Bononiensi episcopo, salutem lidelibus collata, idem monasterium iropraesenlia-
el aposlolicam benediclionem. rum juste et legitime possidel, aut in fuiurum con-
Stiper eo quod consules et populum Bonon. juxla cessione pohliflcura, liberalilaie regum vel priuci-
mandatum nostruro commonere sollicile sludiiislis Bpum, oblatione fidelium, seu aliis justis roodis,
ut lidelibus nostris Nonanlulanis contra Mutinen- praestante Domino, poterit adipisci, lirraa libi luis-
sium impugnationes eflicaciter et laudabititer sub: que sororibus, et bis quae vobis in eadem religioue
veniant afleetione paterna gaudemus et prudentiae successerint, e: illibala perraaneanl. Iu quibus haec
vestrae gratias agimus, ul igilur gratiam beali Pelri propriis duximus exprimenda vocabulis: Sermionem
et benevoleiiiiam noslram per hoc maxinie.reiinere scilicet cum duabus ecclesiis, Domini videlicet noslri
poSsint Irateriiiiatem tuam rogando inonemus et Salvaloris, et Sancli Yiti martyris; Cervanicara
exhortainur in Domino, quatenus a bono qnod cum ecclesia Sanclae Juliae marlyris; Nubulariam
coepisti proposito non quiescas et praefatis fidelibus cura ecclesia Sancli Laurentii, Berciagum cum
noslris auxilii et consiiii tui oppprtunum solatium duabus ecclesiis Sancti Zenonis et Saucli Slephani,
pro revei enlia inatris tuae sanciae RomanaeEcclesiae Magouem victiiu curo ecclesia. Sancti Alexandri,
sluileas exhibere. Nos quideradilectos filios nostros Tliimolinain cum ecclesia Sanctae Juliae, Barbadain
Reginos atque Parmenses firmiter per scripta nosira curo ecclesia Sanctac Mariae; Alfiamiiii cum ecclcsia
mohuimus, ut Miilinensibus niillum auxilium conlra Sancfe Juliae, Montecellum ctim ecclesia Sauclae
Nonanlulanos, nullutu solatium vel consilium sub- Mariae, Vovum cuin ecclesia Sancii Petri ei Sancti
ministrent. Praelerea fraterniiaii tuae noium fieri ^ Laurentii, Calvatouein, cutn ecclesiis Sanciae Mariae
yolumus quod coinrauni fralrum iioslroruin consilio ei Sanciae Juliae, Genudolariain cum ecclesia Suncii
lum cardinaliuin quam fratris noslri Peregrini Michaelis, Cicouiariani cum ecclesia Sanciae Mariae,
Aquilegensis pairiarchae et plurimorum episcoporum, Boiiteiiagum cum ecclesia Sancli Martini confesso-
quiconveneraht, Mulinensem civitalero in perpe- ris, Miliarinam cuni ecclesia Sanclae Juliae, el Scr-
tuum ab episcopali dignitate privavimus ut neque midam. Praeterea quascunque alias curtes, villas,
in civilale, neque in lota Mutinensi parochiaepisco- castella, eeclesias el oronia ad iiiem iiionasieiiiini
ptis de caeteio staiiiatur. pertinenlia, vobis nihilominus confirmamiis. Prae-
.DatumBrixiae, ix Kal. Sepl. senti quoqiie decreto sancimus ul praedicliim nio-
nasteriura aposlolicae sedis protectione el regiu de-
CCCXVII.
fensione iiiuneratuin, sub nulliiis unquam alterius
Monaslerid SS. Salvaloris et Julim marlyris Brixien-
sis dimcesis, ordinis Casinensis, bona omnia, emni- poieslate vel jurisdictionibus redigatur, adeo ut
modamque exemptionemconfirntat aliaqne concedit quisquam sacerdotum, nisi ab ipsius loci abbalissa
vrivilegin. fueril invilalus, nec missarum solemnia ibi cele-
(Anno 1148, Sept. 8.) Q brare praesumat.
[MARGARINI, Bullar. Casin., II, 1C7.J Nulli ergo omnino boniinum fas sit praenomina
EuGENics episcouus, servus servorum Dei, in tuin coenobiura temere perturbare, aut ejns posses-
Christo filiaeRICHELD.C abbatissae monasterii Salva- siones auferre, vel ablatas relinere, inintiere, atil
toris nostri et Sanctae Juliae virginis el manyris aliquibus vexalionibus fatigare, sed ouiiiia' integra
quod Novum diciiur, in civilate Brixia silura, ejus- conservcnlur, ancillaruni Cbrisli, pro quaruni gu-
que sororibus, lam praesentibus quam futuris, in bernatione et sustenlatione concessa sunt, usibus
perpetuum. omnimodis profutura. Obeunte vero le, nunc ejus-
. Cuni oinnibus ecclesiaslicis personis debiiores, ex dem loci abbatissa, vel aliqua illariiin, quae.tibi in
injunclo nobis a Deo aposlolalus oflicio, exisiima- eodem regimine successerint, nulla ibi qualibet
mus, illis lamen nos convenit propensioris chariia- subreplionis asiulia seu violenlia praeponatur, nisi
lis sludib imminere, qnas in verae religionis cuilu
quam sorores communi consensu, vel sororum pars
omnipolenii Domino militare cognoscimus, et in consilii sanioris, secundum Dei limorem ct beati
ccclesiis quae beati Petfi juris sunt, assidue com- Benedicti
Regulam providerint eligendam. Porro
morantur. Ideoque, dilecta in Domiho filia Richel- Sancli Pelri in Solato ecclesiam similiter vobis con-
 EPISTOL^. ET PRIVILEGIA. 1368
n65
lirmamus, et capellam Sanctae Julise de Pradetlis. A Ego Gregorius diac. card. tit. Sancli Angeli ss.
Sane ipsius loci abbalissae licentiaro indulgemus, Ego Guido card. diac. lit. S. MariaeiriPorticu ss.
ecclesias ad bonorem Dei consiruere, et libertatem Ego Jacintus diac. cafd. Sanctae Mariaein Cosme-
ab imperatoribus el regibns monasterio praefato din ss.
concessam, tam in mercatis constituendis quam in Datum Brixiae per nvantim Gnidonis sanctae Ro-
castellis, in lerris ipsius iiionasieiii, nbicunque vo- manae Ecclesiae diac. card. et cancell. vi Idus Se-
luerit, pro ulilitaie ejnsdem monaslerii ae.dificniiilis, ptembris, indict. xi, Incarnat, Dominicaeannoll48,
pariler roboramus. Nullus eliam episcopus, dux, pontificalus vero domni Eugeuii papaeIII anno i v-
marchio, comes , vicecomes, seu aliqua magna CCCXVIIl.
parvaque persona ullum districlum in aliquibus lo- Privilegium pro ecclesiaB. Mariie Brtxtenst.
cis ipsius monaslerii tenere, vel judicare, aui ali- (Anno 1148, Sept. 9.)
quod placilum, absque licenlia abbatissoe habere [GRADONICUS. Ponlif. Brix. Series, p. 305.
praesumai, aut res ipsius spiriiuales, aul saeculares, EUGENIUS episcopus, servus servoruni Dei, dile-
quovismodo alienare, vel molestiam eis inferre, aut tis filiiscanonicis ecclesiae Beatae Mariae Brixiensis,
fodrum, vel mansiaticum, seu ripaticum, aut para- lam praesentibus quam futuris canonice substituen-
las, sive aliquas audeanl funcliones exigere. Deci- " dis, in perpeluum.
mas novalium praeterea, et fructum laboruro vestro- iEquitatis et justitiae ralio persuadet nos ecc esiis
riini, quos propriis excolilis sumplibus, ct dislri- perpetuam rerum siiarum firmilatem, et yigoris
ctum servoriun et liberoium ad veslrum coeiiobiiim inconcussi inunimenta servare vel conferre. Non
perlincnliiim, vobis habenda firmamus. Chrisma cnim decet clericos in sortem Domini evocaios per-
vero, olemn sanctum, consecrationes altarium, sive versis malorum hominura vexalionibusfaiigari. Qno-
basilicarum, ordinationes abbalissae vel monaclia- circa, dilecti in Domino filii, praedecessoris nosirl
rum, seu clericorum veslrorum, qui ad sacros lelicis memoriae papaeHonorii vestigiis inbaerenles,
fuerint ordines promovendi, seu quidquid ad sar vestris justis postulationibus clementer annuitnus,
ciiiin ininisterium pertinet, a quibuscunque ma- el prsefalam beatae Dei genitricis semperque virgi-
lueritis calbolicis suscipielis episropis; qui nimi- nis Mariae Ecclesiam, in qua divino mancipali estis
rum absque pravilate et reprehensione aliqua ea obsequio, sub foeali Petri et nostra prolectione susci-
vobis conccdanl, quemadmodura a praedecessoribus pimus et praesenlis scripli privilegio communimus;
nostris felicis memoriae Paulo, Calixto, Innocentio, staluenles ul quascnnque possessiones, qiiaecunque
Romanis ponlificibus, vestro monaslerio pro fragi- _ bona, tam ex collatione catbolicorum cpiscoporuni
lilale feininei sexus conslat esse concessum. Con- Brixiensis civiiatis, quam aliorum Dei fuielium in
firmamus etiam vobis portutn Placenlinum et ripa- praeseniiarum jusle et canonice possidetis, aut in
ticum ejus. futurum concessione pontificuin, liheraliiule regtim
Si qua igiturin fulurum ecclesiastica saecularisve vel principum; oblatione lidelium, seu aliis juslis
persona, hanc noslrae constitulionis paginam sciens, roodis, praestanle Domino, poteriiis adipisci, firma
conlra eain lemere venire tentaverit, secundo ler- vobis vestrisque successorihus et illibata perma-
tiove coramonita, sinon satisfaclione cnngrua emen- neanl. ln quibus haec propriis nominibus duximus
daverit, potestatis bonorisque sui dignitate careat, exprimenda : capellam Sancti Augustini, napellam
reamque se divino judicio existere de perpeirata Sancli Fauslini in Caslro, capellatn Sancti Urbani,
iniquilale cognoscal, el a sacratissimo corpore ac capcllam Sancti Cassiani, capellam Sanctae Marga-
sanguine Dei et Domini Reilcmploris noslri Jcsu retae, capellam SanctaeMariaedeColcaria cum costa
Cbrisii aliena fiat, atquc in exlremo examine di- colcariae et eaeteris rebus ad ipsam curtem perti-
striclae ullioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco nenlibus ; capellam Sancli Syri, capellas Sancii
sua jura servantibus, sil pax Doroini noslri Jesn Clementis et Sanctae Caeciliae; capellam Sanclorum
Chrisli quatenus et hic frucium bonae actionis per- JJ martyrum Marcellini el Pelri, capellam Sanciae Ma-
cipiant, et apud dislrictum judicem praemia aeiernae riu; apud Sanclam Etiplieniiam, capellam Calionis
pacis inveniani. Amen, amen, amen. vici, quatuor capellas in bulicino, et tres capellas
Ego Eiigenius Catbolicae Ecclesiae episcopus ss. , in curle Flere; capellam in Castello-Novo, capellam
Ego Ubaldus presb. card. tit. S. Praxedis ss. quae est in castello Capriani, capellam in Uusado,
Ego Ubaldus presbyt. cardin. tit, SS. Joannis el capellam Sanctoruni martyfura Gervarsiiet vProta-
Pauli ss. sii in Pontecaralo, capellas Sanclae Mariaeet Sancti
Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anaslasiae ss. Martini in eodem Ioco; capellam Yirgiliani, ca-
Ego Julius presb. card. lii. Sancti Marcelli ss. pellam Sauclae Mariae in Poslerula; ccenobium
EgoBernardus presb. card. lit. Sancli Ciementis ss. Sancli Petri in Flumicello ; capellam Sancli Geor-
Ego Otlo diac. card. lit. S. Georgii ad Velura Au- gii in Scisciano, capellam Sanctae Mariae in Ura-
retiiii ss. g(>; capellam Sancli Eroiliani in Subvinca; ca-
Ego Ociaviatius diac. card. til. S. Nicolai in Car- pellaro Sancti Georgii in Cellalica ; duas capellas
ccre Tulliano ss. in Salis Sancli Thomae el Sancti Stephani; capel-
Ego Joannes Paparo diac. eard. lit. S. Adriani ss. Uiin Sancti Salvaloris in Castello Nave; capellam.
1587 EUGENII III PAP^E 1368
Sancti Zenonis in Andulo, capellam Sancli Faustiiii A i Ego Gregorius diac. card. S. Angeli ss.
in Bareliaea; capellam Sancti Micbaelis in Nubi- Ego Joannes diac. card. S. MariaeNovaess.
lento; in casale Manri, duas capellas Sancti Sle- Ego Jacinlus diac. card. S. Mariae in Cosme-
phani et Sahcti Quirici, xenodochiuro Sancli Geor- tlin ss.
giiin Sisinisco; capellam casalis Pauli, capellam Datum apud Leonense nionasterium per mannm
Sancli Filastrii in Casale; litulum Sancti Joannis Guidonis sanctae Roinanae Ecclesiae diac. card. et
in Ruvereto, capellam Sancti Faustini in Castro- cancell., v Id. Sept., ind. xi, Incarnatiohis Dominicae
clare, capellam Sancti Marlini in Adro; duas ca- annolU8,pontificatus vero dorani Eiigenii papaelll
pelias in curte casali SanctacMariaeet Sancli Petri; anrio quarto..
in Castellione duas capellas Sanctae Mariaect Sancti GCCXIX>
Emiliani; in Mairano eapellam Sancti Andraeaeapo- Henrico ephcopo Morariehsi commendat G [uidonis]
sloli. Pfaeterea quidquid de suis foonisGerardus Zar,- diac. tatd., legati in. Poloniam missi, negotia
tnm ibidem quam in alia terra illq qum noviter
zulus et Berta uxor ejus, atque Ricbelda relicta luce Chrisiianw fiilei eii perfusa, efficienda.
quondart) Girardi-Bouizonis; diadema quoque et in- (An'nbii48, Sepi. 13.)
gelenda Ecclesiae vestfae, ralionabiliter contuleruni. B | THEINER,Disquii. critic, 211. ]
Omiies decimas civium et suburbanorum et lerrito- EUGENIUS episcopus, S. S. D., venerabili Mora-
rii ad civilatis plebaticuni perlirientis, sicuta veslris viensi episcopo S. et A.'B.
pracdecessoribus quiete hactenus et rationabililer Qui de fralium suorum cliarilate confidit, ei man-
possessaesunt. Possessiones quas ad vestrae susten- dare qiiae agehda fuerint non recusat. Quia igitur
talionis usum tradiias in oppidis, villis, vel aliis de persona lua yalde cPnfidimus, per praesenlia libi
praediis in silvis, molendinis, aUt piscationibus legi- scripla mandamus, qualehus dileCto filio noslro
time habetis. Porro possessiohes sive domos cleri- G. diacono cardinali, pfiidenti siqtiidem et Iionesto
corum et earumdem possessionum Iiomines a fodro viro, cui in Poloniae vices noslras corii-
partibus
tt aliis publicis funclionibus, sicul ab imperatorifous inisimus, in his
quae sibi agenda inciimbat tani in
statutum est, liberos esse praccipimus. Polou-ia quain in terra illa quae noviler Iuce Chri-
Decernimus ergo ut niilli omnino hominum liceat stianae fidei est perfusa, tanquam apostolicae sedis
praefatam ecclesiam periurbare, aul ejus possessio- vicafio diligenterassislas, ipsiqueopem et consilium
nes auferre, vel ablatas relinere, niintiere, seu ali- studeas exbibere, ut duro
per discretiouis tuaesola-
quibus vexationibus fatigare; sed oinnia iutegra lium vel favofem shbsidiiim fuerit asseculus (qnaiiio
conserVentur eorura, pfo, quorum stislenlaiione el C ( circa Romahara Ecclesiani cliaritatis vinculo sis
gubernalione concessa sunt, usibiis oinnimodis astriclus hianifestes), et ille Deb gfala el homini-
profulura, salva sedis apostolicae aurtoritate, et dioe- bus fructosa per ipsius miseriam operettir.
cesani episcopi canoniea justilia et reverentia. Si Daiuui Parnia?, ldib. Sept.
qua igitur in fulurura ecclesiastica saecularisve per- CCCXX.
sona, banc nostrae conslitiitionis paginam sciens,
contra eam leinere Vetiire tentaverit, secumlo ter- Sugerium abbatem laudat quod slatum ecclesiwS.
Genovefw qrdindverii.
liove commonila, si non satisfactiohecohgrua emen- (Anno 1148.)
daverit poteslaiis hoiipiisque sui digriitate careat, [MASsi,Cohcil., xxi, 640.|
reamquesediviriojudicioexisiere de perpetrata iiii- ECGENIUS episCPpiis, servus sefvofum Dei, d!?-
quitate cognoscai,_ei a sacratissimocPfpofeacsaii- leclo filio SUGERIO abbali S. Dioriysii, saluiem et
guine Dei et Dbmirii Redeiitpiofis nostri Jesu Chrisli aposiolicam benedictioiiem.
aliena iiat, atilue in exireiho exahiine districlae Quoniam ad religiosorum spbclat oflicium, ut
ultioni subjaceat. Gunctis aniem eidera loco sua religionem diligant et defeiidehl, et eaih diligenti
jura servantibtis sit pax Domini nostri Jesu Chrisii, rj siiideantsollicitudine propagare, iliscreiiOueiiituam
'
quaieiius et hic fructum bonae actionis percipiant, iii Dominocominendaiiies, pateriiaecbarilaiis debitu
et apud distriCtUin judicem praeiriia aeternae pacis congaudemiis, et libi gratias reieriinus, quod in
inveiiiant. Amen. ecc.lesia Sanctie Genovefaeper tuuin studiuiii et la-
Ego Etigenius CatbPHcaeEcclesiae episcopus ss. borerri Deo grata religio slatuta esse digtioscituf,
Ego Hubaldus presbyl. cafd. lit. Sanclae Praxe- ei, per Dei gratiam coriservalur. Vefum, quia de-
dis «s. votionis affecius in bonis filiis, palernis exhoriatio-
E_,;PAribertus presbyt, card. tit. Sanctae Ana- iiibus ainpliatur, diieclionem luara corainonemus
slasix ss. et exhorlamnr ini Donsino, quatenus fratribus pra>
Egd Giiido pfesbyt. cafd. lit. Pastoris ss. fatae ecclesiae, sicut berie coepisti, diligenter assi-
Egb Jofdaiius presb. card. lit. SanclaeSiisannoess. stas; ut oninipotens Deus, qui bonae volunlatis est
Egb Oddo diac. card. S. Georgii ad Veltim Au- auclor. et inspectionis inspector, personam luain in
reuni ss. praesenti placitis sibi bpnis adornet, et eam in fu-
Ego Oclavianus aiac. card. Sancti Nicolai in Car- iuro, cum sanclis, aeteniis gaudiis facial congaudere,
cere titlliano ss. ct nos soiticitudinem tuam condignis gratiarura
1569 EPISTOLJEET PUIVILEGIA. 1370
aclionibns prosequamiir. Praeierea dilectio tua om- A } dcferatis, ne super vos [ irala ] quercla ad nosua»
nimodis efficcrc sludeat, ul Ihesaurtts et insiriiuienla aurespervenire debeal.et nosinobedieuliaim veslrain
ipsius ecelesiae, qua? adlmc per saecularos canoni- • punire districiius compellamur. -
cos deiiiienliir, abbati et fralribus in eadein cccle- Daluin Pisis, v Idus Noven.bris.
sia coiiimorantibiiS assignelnr. CCCXXIV.
CCCXXl. Ad Moysem Ruvennaiem archiepiscopum.—Utcrctt
Monasterium S. tlatiw in Arena Vralistaviense con- Placenliui episcopi. tib ipso et suCcessoribuscvn-
firmat. secralionem accipiant.
(Aiino 1148, Ocl. 19.) (Anno 1148, Nov. 16.)
[ STENZEL,Scrip. R. Sil., II, 16i. ] [MANSI,Concit., XXI, 665.]
CCCXXII. EUGENIUS episcopus, servus servorum Doi, vene-
Ad Joannem elecittm Placenitmun. rabili fratri MOYSIRavennaii archiepiscopo salu-
(Aimo 1148, Nov. 9, not.) leui et aposlolicaro beiiedictionem.
[ MURATORI, Rer. Ital. Script., II, i,'20S. ] Dilecit filii nostri Placentini canonici, obeunte
EUGENIUS episcopus, servusservorum Dei, dilecto venerabili fralre nostro Arduino bonae inemoriae
filio JOAN.M Placentino electo, salulcni ct aposto- H • episcopo, dileclum filium noslriim Joannero abba-
licam beiiediciionem. tein de Columba in patrein sibi et episcopum ele-
Nobis non cxslat ineognilum, el lua [el a tua] non gerunt : et ul ipsa clectio firmitaiem ancioritatis
crcdiinus excidisse raemoria, quod tain per litteras nostrae muniinine sortireiur, cum essemus Anlis-
nostras Placenlinae Ecclesiae, quam viva voce te siodori, per iimiiios suos humililer poslularmit.
praeseute dedimus in mamlatis, ut proxiine praeler- Nos vero Raveunali Ecclesiae lanquaro speciali fiiiae
iu S. Lucae festivitaie nostro le conspectiii prae- nostrae suani jusliliain conservaro volentes, eoruin
scntaii, ven. fratri Moisi Ravennaii arcbiepiscopo petiliones Itinc non diiXiimis adinittendas. Postmo-
responderc, et quod diclarel juslitia exsequi, prae- dum vcro iidcm filii noslri apud Treveriin noslro
para... [praeparata. ] Yerum quia praefalo lermino , se conspeclui rcproeseniaiites, idipsum a nobis
ad iioslr.im venire praesenliam, vel responsales lil- instaritiiis petierunt, asserenies possessiones epi-
feras iransniitiere, quae aliquam raiionabilem cau- scopatus el bona, nisi fifmaretur electio, devaslari
sam osienderenl, sublerfugisti, praedecessorum no- nimiiiin, et consunii, et millam esse pefsonaro
slrorum privilegiis, et scriptis eorum, et noslris qua3 libi super hoc ei Ravennati Ecclesise responde-
diligentef inspectis, communicaio frairum nosiro- ret, cum iuullas raliones dicerent se habere pro
rum consilio, judicavimus, ut tu, et successores tui C qnibus Plaeentini elecli, a Ravennate arcbiepiscopo
Placentitii electi a Ravehnale arcliiepiscopo tan- consecrationem accipere non debebant. Nos iiaquc
quain iiielropolilano proprio consecrationem sine necessilatibus Placenlinae Ecclesiae, paiernae chari-
coutradiciione suscipiant, el ei pbedientiam ct re- latis dchito, prospicere cupienles.electioneni ipsam
vereniiam sine molestia diflicullatis exhibcaiii. Per in omnibiis, salvo jure Ravennaiis Ecclesiae per
praesenlia itaque [ a nobis ] scripla inandamus, iipostolica scripla mandavimus, ut proxime praelcr-
atque praecipimus, quatenus usque ad oclavas Epi- ila S. Lucae festivilaie nostro se coiispeciui prae-
phaniaepraeiatum fratrem Ravennalem arcliiepisco- senlarel, tibi respondere, et qtiae jusliiia diclaret
pum adeas, el ab eo tanquam metropolilano pioprio exsequi praeparali. Cum autem apud Papiam per-
consecraiionem accipias ; quod si iion lceeris ex venimus, praeseiiiibus dileblo filio nostro electo et
IIIIIICte ab adrainislraLione Ecclesiae Placciitinae clericis Placenlinis, lu, fratcr archiepiscope, hti-
suspendimiis. iuiliter poslulasli, ul inslriiinenta et rationes Ra-
Daluin Pisis, vldus Novemoris. yennatis Ecclesiae atienlius aiulireiniis, cl ipsis ca-
CCCXXIII. nonicuin (iiiero iinponerenius. Nos Vero eas usque
Clerum (loputumqite Placenliuum jubet melroiwlilw, n. ad terniinum utrique parli praefixum audire distu-
archiejiiscopo Ravennali, parere. lirotis, et tam ibi quam alteri parti dediraus in
(Anno 1148, Nov. 9.) mandalis, ut roemoralo lermino, omni oppositione
[Itid. ] «eposila, ad noslram praesenliam veniretis. Cuiti
EUGEMUS episcopus, servus servorum Dei, dileciis igiinr praefixo termino idein elecms, per se aut
liliis clero et populo Placentino, saluleinel aposlo- per responsales qtii siiflicienter rationein oslende-
licam behedictionem. rent ad nostram venire praesentiain coniempsisset,
Sicut obediens per obedienliam virtuttim custo- privilegiis praeilecessorum nostrorum felicis n.e-
diara teuet; ita inobediens per iiidbedientiam pee- moriae Gelasii, Calixti, Honorii et Innoceiilii Rc
caioruin cumtlluni inlroducil. Esl enim quasi pec- manorum poniificum, et scriptis eoruro et nosirij
caturo ariolandi, repugnare, et velul scelus idolola- diligenter inspectis, in quibus conlinebantur prae^
triae est nolle acquiescere. Ppr prxsenlia itaque scri- cepla, ut meinoratus fraier nosler bonae memoris^
pta mandamus atquepraecipirous, quatenusven. fra- Arduinus Ravennali archiepiscopo tanquam meiro-
tri nosiro Ravennaii archiepiscopo, tanquain ine- politano suo humililer obcdiret, coiiimunicato fra-
irbpoliiano vesiro, obedientiara et rcverentiam i trtiin nostrorum consilio judicavimus, ul Placen-
 EUGENH III PAPJE '372
,371
liceat prae-
linus electus et illi qui efsiicecilerit, a ie, frater ^ Decernimus vero, ul nulli hominum
lemere pcriurbare, aut cjus pos-
archierjiscope, et successoribus tni.s lanqinini a suiss falam ecclesiara
aut
mielropiliiaiiis coiisecralionem siue contradiclione; scssionesauferre, antablalasrelinere, niinuere,
sed
siiscipianl, et eis de cuttero' siibjeclioueni, obedien- aliqiiibtis faligalionibus,. vexationibusfaligare,
tiam el revereniiani tariquaiii proprio metropoli- oninia inlegra conserveniur eorum, pro qiiorum
tano absqiie uiolesiia difliculialis exbibeant, salvai gubernatione el suslenlalione concessa sunt, usi-
iu omnibus aposlolicae sedis aiictorilale. Si quis au- bus omnimodis profutura,'salva sedis apostolicaeau-
lein bujiis iiostrae deliniiionis paginaro scieus, etc. cioritaie. Siqua igiluf, elc. Amen, amen, amen.
Ego Eugenius CalholicaeEcclesiae episcopus. Ego Eugenius Catbolicae Ecclesiae episcopus.
Ego, elc. Conradns Sabinus episcopus.
Dal. Pisis, per inaiiuin Guidonis diac. card. etl Odo diaconus card. S. Georgii ad Velum 4u-
cancellarii, iv Idus Novemb., indicl. xn, Incarna- reum.
tiouis Doiniuicae anno 1148, poiiiificaius vero do- Gregorius diaconus card. Sancti Angeli.
uiui Eugeuii pupaeIII annn iv. Octavianus diac. card. S. Nicolai in Carcere Tul-
CCCXXV. liarfo.
Privilegium pro eeclesiaS. MnrimLunensi. . Joannes diaconus card. SanclaeMariae Novae.
(Anno 1148, Nov. 11.) Ubaldus presb. card. tituli SS. Jo. et Pauli.
[ UGHELLI, llalia sacra, I, 845. ] Guido diaconus S. Laurenlii, el Damasi presb.
EUGKNIUS episcopus, servus servorum Dei, ven. card.
fr. GOTIFREOO Lunehsi episcopo, ejusque successo- Julius presb. card. S. Marcelli.
ribus canonice institutis, in perpetuum. Datuhi Pisis per manum Guidonis, S. R. E. dia-
In eiuinenii sedis apostolicae specula disponenle coni card. el cancellarii, iu Idus Nov., iml. xu, ln-
Domino constiluti, et iiijunctp nobis apostolalus carn. Dom. auno 1148, pontif. vero' D. Eugenii
olficio fratres nostros episcopos debeinus diligere, papae III an. iv.
el Ecclesiis sibi a Deo commissis suam juslitiam <:ccxxvi.
«ouseivare. Eapropler, ven. fraternosier inChristo Bulla qua confirmantur erenio Camaldulensidonatio-
nes Hieronymi episcopi Aretini.
Golifrede episcope, tuis justis postulalionibusdebiia
(Anno 1148, Nov. 13.)
benigniiate gratum impertientes assensiim, B. Dei [MITARELLI, Annal. Camaldul., I. III. p. 446, ex au-
Gcnilricis seinperque virginis Mariaeecclesiam de lographo Fontis-boni § Privilegia, n. 51.]
Luna, cui Deo auctore praeesse dignosceris, sub EUGENIUS episcopus, servus servornm Dei, dile-
li. Petri iiosiraque proteclione suscipimus, et prae- ^C ctis liiiis AZONIpriori Cainaliiiilensi ejusqtie fra-
sentis scripti privilegio cominuiiimus, slaiuenles ut iribtis lain praesentibus quain fuiuris, regularem
quascunque possessiones, quaecunque foona eadem vilam professis, in perpeluum.
ecclesia in praesenliarum juste el canonice pos- Locorum vencrabiliiim cura nos ailmonel pro
siiiel, aut in ftiluruni concessione ponlificum, Iargi- coriim pace el quiete sollicite cogilare, el ea quae a
tione reginn, ofolalione lulelium, seu aliis justis frairibus nostris ad ulilitatem ipsorum rationabili-
inodis, praestaule Domino, polerit adipisci,firma libi, ler slabilila sunt, auctorilatis nostrae munimine ro-
luisquesuccessoribii.s, et illibata periiianeant. ln qui- borare. Ideoque, dilecli in,Doniino filii, veslris ju-
fous h;cc propriis iiominibus duximus exprimenda : stis poslulaiionibus clementer annuimiis, et Camal-
Plebem S. Siephaiii de Unsilia cuin capella de Valle- dulense monasterium, in quo divino mancipati estis
chia, et aliiscapeilis suis, plebem S. Viti de Castellu obseqtiio, siib beati Petri ei uostra proteciione sus-
Aguullii, plebemde Massa, plebemde S.Vilale, plebera cipimus , statuenies ut quascunque possessiones,
S, Laurentii de inoine Libero, plebem de Carraria, qiiaecunquebona idcm monasterium juste et cano-
piebera S. Mariae de Sarzana, plebein S. Andreae de nice possidel, aul in fiiiurmn concessione pontifi-
Sarzana, plefoeraS. Stepharii de Cerreto, pleberade JJ j, cum , largiiione reguro vel priiicipum, oblalione
S. Veneriu, plebem de S. Vecliano, plebem de Mar- fidelium, seu aliis juslis moilis, Deopropitio,poieril
nasco, plebein.-S. Petri de portu Veneris, plebem adipisci, firina vobis veslrisque successoribus, el
deCeula, plebeni de Rubiano, plcbem de Comia, illibala perroaneant. In quibus ea, quae a venerabili
plebeni de Pignone, plebero S. Andreae de Castello, fralre Jeronymo Aretino episcopo ejnsqiie praede-
plebero de Bollano, plebem S. Petride Castello, ple- cessoribus Caiiialtlulensi eremo concessa siinl,
bem S. Latireiiiii, plebera de Offlano.pleberoS. Cy- nominalim duximus expriinenda : Oninia videiicet
priani de Capite ponlis, plebeni de Viano, plebera quae Bernardus Sidoniae filitis aut pater ejus abec-
de Soleria, plebem S. Pauli, capellaniam S. Mariae clesia Sancti Donali et ab Aretinis episcopis habtie-
de Pugnano , ecclesiam S.Margaritae deCastro Ve- runi, quemadmodum in coriimdem episcoporum
ructila.ecclesiam S. Michaelis deSaxoAlbo, plebero privilegiis conlinetur, eic.
ile S. Crispiano, plebem de Venelia, plebem de Ba- Nulli ergo liomiiium 1'iceal jam dicltim eremum
giiionc.plefoemde Vico, plebein de Tarano, plefoem temere peiiurbare, aul ejus possessiones aufcrre,
S. Cassiani de Verleola, plcbemde VigniolacOmom- vel ablalas retinere, miuuere, seu quifouslibetaliis
nibus capcllis suis, quasjusteet canonice possidelis. molesliis faligare, sed omnia integra conserventur
1373 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1374
eoruai, pro quorum suslenlatione el gubernalioiie A el pracfalum moiiaslcriumiiv quodivino mancipatro
cnnccssa snnt, usibns omnimodis profulura, salva estis obsequio, sufo B. Peiri el noslra proteciioue
sedis aposlolicae aiiclorilale ct dicecesani cpiscopi suscipimiis, et praesentis scripti privilcgio commu-
canonica justitia. Si qua igitur in fulurum ecclesia- nimus. slatuentes, ulomiiia caslclla, praedia, jnra,
stica saecularisve persona, banc noslrae consiitulio- ecclesiae, curtes, vineae, lerrae culiae sive inculiae
nis paginam scicns, conlra eam lemere venire len- cum periinenliissuis, quaecunqne eiiam idem mona-
laverit, secundo terliove coiiimnnila, si non satisfa- sierium in praesenliarum juste et canonice possidel,
ciione congrua emendaverit, poiestalis honorisque aul in futtirum concessione ponlificum, largilione
sui dignilate careat, reainque se divinO jndicio regum vel principum, ofolatione fidelium seti etiam
exislere de perpetrata iniquitate cognoscat, ct a aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci,
sacralissiino corpore ac saiigiiine Dei el Domini firraa vobis, vestrisque successoribus, et illibats
Redemptoris noslri Jesu Christi aliena fiai, aique in permaneant. Ipstim vero nionasleriiim in eodent
extremo examine dislrictae uliioni subjaceat. Cun- slatu et religione sanctimonialitiin, quotidie in re<
clis autem eidem loco jusla servantibus sit pax I)o- ligione proficiens, sicul ab exordio sui slatulum est,
mini noslri Jesu Chrisli, qualeniis et hic fructiim perpeiuo niancre sancimus ; praedecessoruni qiioque
bonae aclionis percipianl, et apud dislriclura judi- " nosirorum felicis memoriae Alexandri et Ccelesiini
cem praemia aeieruae pacis invenianl. Amen. Rnmannrum ponlificum vestigiis inhaerentes, inte-
FACMECUM, DOH1NE, SIGNUH 1NRONUH. gras decimaliones decultiset incultis lerris, el cse-
Ego Etigcuius CatbolicaeEcclesire episcopus ss. teris rebus vcslris, ad usuro panperuin el peregri-
Ego Conrailus Sabineusis episcopus ss. norum, apostolica vobis atictoritate concedirouset
Ego Hubaldus presbyt. cardinalis lit. Sauctorum firraamus. Consecrationes vero allarium seu basili-
Joanuis ei Pauli ss. carum, et clericoruin vestroruro ordinationes, qui
Ego Gilberlus indignus sacerdostil. S. Marci ss. ad sacros ordines fuerinl promovendi a dinecesano
EgoGuido presb. card. lit. Sanciormn Latirentii suscipietis episcopo, siquidein caibolicus fuerit et
21Daniasiss. gratiaro alqne communionem sedis apostolieae ha-
Ego Aribertus presb. card. tit. Sanclae Ana- buerit, el ea gratis et absque aliqua pravilale yobis
slasite ss. volueril exhibere. Alioquin licet vobis catholiciim
Ego Julius presb. card. lit. S. Marcelli ss. quemcunque nialueritis adire anlistilem, qui niniiriiin
Ego Guido presb. cardin. tit. Pasloris ss. noslrafulius auclorilate, quotl poslulatiir indulgeat.
Ego Jordanus presb. card. til. S. Susannae ss. , C Q Decernimus ergo ut nulli omnino tioroiiiuin liceat
Ego Oddo diacon. cardin. Sancti Georgii ad Ve- praefatura monasieriura temere perlufbare, autejus
lum Aureum ss. possessiones auferre, vel ablaias retinere, minuere,
Ego Ociavianus diac. card. Sancli Nicolai in1 atit aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia inte-
Carcere Tulliano. gra conserventur eorum pro quorum gubernalioite
Ego Gregorius diacnn. card. S. Mariae Novae ss. et sustentalione concessa sunl usibus omnimodis
Ego Jacinllins diac. card. S. Mariie iu Cosine- profutura, salva nimirum in omnibus aposlolicae
dyn ss. sedis auctoriiale. Si qua igilur in fulurum ccclesia-
Ego Joannes diac. card. S. Mariae Novaess. stica saecularisve persona, banc nostrae consiitutionis
Datiim Pisis per manus Guidonis sanclaeRomanae' paginam sciens, contra eam temere venire lenta-
Ecclesiic diaconi cardinnlis et cancellarii, Idibtis» veril, secundo lertiove canonice commonita, si non
Novembris. indictione xu, Incarnationis Dominicae ! satisfaclione congrua emeinlnverit, poteslalis hono-
anno 1148, ponlificatus vero Eugenii papae III' risquesui dignitale careal, reamque se divino ju-
anno ni. dicio existere de perpetrat.i iniquilale cognoscal et
CCCXXVH. a sacralissimo corpore el sanguine Dei el Domini
Bulla pro parlhenoni S. Hilari in ' eptscopatu Fesu- E Redemploris nostri Jesu Chrisli aliena fial, "atque
lnno sita.
in extrenio exantiuc districiae subjaceal ullioni.
(Anno 1148, Nov. 1S.)
Delicim Cunclis auiem eidein loco jusla servantibtis, sitpax
[LAMI. erudit., 1737, p. 215.]
EUGENIUS servus servorum dileclis Dei nostri Jesu Christi quatentis et hic fruclum
episc.opus, Dei,
in Chrislo filiabus AGNETI abbaiissae monasierii S. bonaeactionis percipiant, et apuddistrictum judicem
Hilari in episcopalu Fesulanosiii, ejusque sororibus praemia aetemaepacis inveniant. Amen.amen.anien.
tsm pracseniibus quam futuris, reguiarcm vitain, >&Loco circuli.
professis, in perpetuum. Ego Eugenius Calbolicae Ecclesiaeep.scopus s.
Quoniam sine vero ciillu religionis nec charilaiis ; Ego Conradus Sabinensis episcopus s.
unilas potest subsistere, nec Deo gfatiim exbibere s Ego Ogdo diacon. cardinal. S. Georgii ad Veluin
fruclum, expedit apostolicae auctoritaii religiosas; Aureiim s. ,
personas et religiosa loca sedis aposlolicae muni- Kgo Ociavianus diac. card. S. Nicolai in Carccre
mine confovere. Proiudc, dilectae in Doinino filiac, TiiHiano.
vcstris justis postulutionibus cleinenler anuuimus, Ego Ubaldtis presbyt. eard. SS. Joannis elPaali.
1373 EUGENHHI PAPjE 1576
Ego Gilibertus indignus sacerdos tit. S. Marci. A decefnirous, ut eorum qui se illuc sepeliri delibera-
Ego Guido presbyt. card. tit. SS. Laurehlii et verunt, deVotioni et extremae volunlali, nisi forie
Pamasi. excommunicali vel interdicli sint, nullus obsisiat:
Ego Julius presbyt. cardinalis tit. S. Marcelli. salva lamen illarmn ecclesiarmn a quibus mortuo-
Joannes diaconus cardinal. S. MariaeNovae. riim corpora assiimuniiir in parle teslamenti cano-
' Ego
Datiim Pisis permaiium Giiidonis, sanciae Romanae nici porlione. Liberiatem et iinmiiniialera vobis a
Ecclesiaecardinalis el cancellarii, xvn Kal. Decem- ilicecesano episcupo indiilgeinus. Oleum quoque in-
bris, indicl. xiv, Iiicamatinnis Domiuicae anno fiiTiioruir),et ordinaliones clericorum veslrorum a
1148, pbnlilicatus vcro Eugenii III papaeanno iv. diceresano siiscipietis episcopo, si quidem catholi-
CCCXXVIH.» cus fuerit, et ea gralis et absqtie pravitate aliqua
Buliapro monaxterio sanctimoniaUumSancti Martini vobis volnmus exhiberi ; alioquiii quem malueritis,
de Agello. caiholiciim ndeatis aritistitero, qui nostra fiillusau-
(AnnpU48, Nov.18.) clorilale, quod postulatur, iinlulgeat. In pracnoiiti-
[MURATORI, Anliq. Ital., V, 997.] natis etiam ecclesiissit vribis facultas, canonice po-
EuCENiusepiscopus, servus servoruin Dei, dile- nemli presbyieros, queinadmodum legitime iisque
clis I.IICbrislo filiabiis AC.NETI abbalissae monasterii B
" ad liicc tempofa noscimini tenuisse.
Praccipiinus
Sancti Mariiui de Agello, ejusque sororibus inm eiiam ut
- millusecclesiaseidemcoinobioperiiiientes,
praeseiiiibus qtiani futuris, regiilarera vitam profes- quas in praesenliariim jiiste et cariOriice possidetis,
sis, in perpeliiura. aut in fuiurum acquirere Contigerit, inqiiietare, vel
Prudeiitibus virginibtis, quae accensis lainpailibus in
ipsis Doinino Famulantibtis, aul rebus corum in-
per opera sariclilalissepraeparantireobviamSponso,
convenii adesse ne jitriam vel molestiam irrogare, seu novas et inde-
apostolicum praesidiuro, forte
bitas exaclionesipsis praesumalimponere.Libertales
cuilibet lemeriiaiis incursiis eisa proposito revocel,
aut robur (quod absit!) sacrae religionis infringat. insuper el iiiiinunilates antiqtias el rationabiles
riileciaein Domino constieimlines Ecclesiaevestrae concessas, et hacte-
Eapropter, liliae, vestris justis nus observatas, ralas habemus, easque futuris tero-
postulationibus clementer annuimiis, et praefalum
monasterium Sancti Martini de Agello, quod spe- poribus illibatas manere cenSemus.
cialiler beati Pelri juris existil, in quo diviuo eslis Decernimus ergo, ulnulli oiiiniiioliominumliceal
sub beati el noslra praefatum monasterium temere perltirbare, vel ejns
obsequio mancipalae, Petri, pro-
ieciione suscipimus, et praesemis scripti privilegio possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere,
sen qtiibuslibet vexalionibus fatigare, sed omnia
coinmunimus. In primis siqtiidem slatuentes, ut rC
illibata et inlegra cohserventur, eorum pro qiiorum
ordomonaslicus, quisecundum Deuni.et beali Benedi-
cti Regulam, in eodem loco institutus esse dignoscittir, giibernalione ac susleniaiioiie concessasunl, usibus
omnimodis profutura, calva in omnibus aposlolicae
perpetuisibidemleraporibtisinviolafoiliterobservetiir.
Praelerea quascunque possessiones, qiiaecunquebona, sedisattcioritate. Si qua igitur in futurum ecclesia-
iilem monaslerium in praeseniiariiro jusle et cano- \ stica saecularisve persona, elc.
nice possidet, vel in ftilurura concessione pohlifi- Ego EiigeniiisCiiliolicae Ecelesite episcopus sub-
. cuni, largilione regum vel paiiicipiiiii, pblatione li- scripsi.
Bene vaiete.
delium, seu aliis juslis modis, praesiaute Domino,
ppterit adipisci, fiinia vobis vestrisque successori- Ego Conrailus Sabinensi.s episcopus subscripsi.
bu.s el illibata permaneanl. In quibus haec propriis . Ego llubaltius presbyter cardinalis lilulo Sanclo-
duximus expriinenda vocabulis : Lociim ipsuni in lini) Joannis et Pauli subscripsi.
quo roonasterium vestrum situro esl, cum omnibus celli Ego Julius presbyter cardinaiis titu.o SancliMar-
subscripsi, etc.
adjaceutiis el perlineniiis suis ; terras, vineas, de-, Datum PisispermaniimGiiidoiiis, sanclae Romanae
ciinas, el reddiius veslros, et alia omnia, quae ad
monasierium iliclum pertinere nosciinlur apud Mas-. j, E Ecclesiae diaconi cainJiualis et cancellaiii, xiv Ka-
sam Miirchionum : ecclesiam Sancti Panchralii el lendas Decembris, iiidiclione xn, Incarnationis
ecclesiam Sancli Reinigii; cl omnes res seu bona( Dominicaeanno 1148, pohtiliratus vero domni Eu-
lertii anno quarto.
quae Jplicia, relictn qiiondain Ubaldi el Sigifredi de, genii papae
Bozano, praedicto inonasierio donatipnis seu obla- CCCXXIX.
tionis lilulo tradideruiil, praefalo inonasterio pFa:- Ad
Antissiodorensem, et Snessionensem episcopos el
senli scripto firmarous. Sane lerrarum vestrartini, > . nbbqicm Siujerium.—De elee.lioneepiscopi Alreba-
quas nunc possi.detis, sive in anteapossidebitis.quo- Lnsis.
ciinque jure jusie quaesiias, etquas de novo excoli- (Aiino 1148.)
lis, vel in posteruin excoletis, secundtiin consuelu- [MANSI,Concil., XXI, 615.]
diuem hacienus observalain, nulliis a vobisdeciraas5 EUGENIUS episcopus, servus servoruni Dei, yene-
praesttmat exigere. Liceal quoque vobis personas li- rabilibus frairibus II. Anlissiodorensi, G. Sues-
berasel absolutas e saeculo fiigienies ad conversio- sioncnsi, cpiscopis , et dileclo filio siio abb-J.ii
nciri recipere, ei 6as sine contradicliono qualibctt S. Dionysii SUGERIO, salutctn el iipostolicam bene-
relinere. Porro scpitlturaui ipsitis loci libcrain esse: diclioncm.
1377 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1378
Dileclus filius nosler L. Atrebatensis archidiaco- A eara absque ulla coniradictione liberam faculiaiem
nus ad npstram praesenliam ver.icns, quod de fiiio habeaiis, salva justitia matricis Ecclesiac.
iiosiro magistro H. factura esl longe aliter nobis et Decernentes, ul nulli omniiit) bominum liceat
fralribus nostris exposuit, quam per Adam et socios praefaitim nionasterium temere periurliaie, aulejus
ejus ipsius Ecclesiae r.anoiiicos fuerat nuntialuiii. possessiones aufeire, vel ablalas relinere , seu qui-
Significavit eniin quod quidam Atrebalenses caiio- buslibel vexaiionifoiis faiigare, sed omnia iniegra
nici ipsum filium iiosirum iiiagistrnin II. in Atreba- conserveniur eoriim, pro qunruin gubernatione <;t
tensein episcopum contra sanetorura Patruin slaiuta sustcntalioue concessa sunl, usibusomniinodis prp-
posl appellationem, quae ad nos eis piacseitlihus et futupa , salva sedis apostolic» auctorilale el dioece-
aiidienlibus facta est, eligere praesumpserunt. Ideo- sanorum episcoporum canonica justitia. Si qua igi-
que per praesenlia scripta vobis mundamus, quate- lur in futuruin ecclesiastica saecularisve persona,
nus. ulraque parte anle veslram evocata pwsen- hanc nosiiae consthutionis paginam sciens, contra
tiam, allegationes hiuc inde diligentius ainljatis; ei eam temere venire lentaverii, secundp lcrtiove
si hoc verura esse constiteril, eleciionem ipsam, comroonita, si non satisfaclione congrua eincnda-
appellatiune remola, cassetis. Practerea quoniaro, verit, poteslaiis honorisque sui riighiiaie careat,
sicut ex relaiione praedicti filii nostri L. et socio- B reamque se divino judicio exislere de perpelrata
rum ejusaccepimus, post appellatioiiem ad nos fa- iniqiiitate cognoscat, et a sacialissimo corpore ac
ciam sunt suis reddilibus spoliati; nihilomintis sanguine Dei et Domini Redempioris nosiri Jesu
vobis praesentium auctoriiate mandamus, ut eis Cbrisli alicn i fial, atque in exlremo examine (li-
ablata ciim integrilate rcsiitui facialis. stricltc ultioni subj.iceat. Cunciis auiem eidem loco
Baium Pisis. jusla servanlibus, sit pax Domini nostri Jcsu Chrisii,
CCCXXX. quatenus el hic fructuin bonaeaclionis percipiaut, tt
Bulla pro Guidone abbate inonasierii S. Mariw de apud districtuin judicem pracmia aeleniae pacis in-
Morrona. veniaiit. Amen, amen.
(AnnolU8,Nov. 22.) Ego Eugenius Caiholicae Ecclesiae episcopus sub-
[MURATORI, Amiq. IiaL,.1)1, 1163.] scripsi.
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilcctis Ego Conradus Sabineusis cpiscopus sufoscripsi.
filiis GUIDONI ahbati Sanctae Mariae de Morrone, Ego Oddo diaconus cardinalis Saucli Georgii ad
ejusque fratribus, taro prnesentibus quam fiitiiiis, Veluin Aureuin subscripsi.
regulariter substiluendis in perpetuum, Ego Guido presbyter cardinalis lilulo Sancloruin
Religiosis desideriis diguum esl faciieii) pracbe.re** Laureniii et Daniasi subscripsi.
consensum, ut fitlelia devotio celerem sortiauir Ego Gregorius diaconus cardinalis Sancii Angeli
cffectum. Eapropter, dilecti in Dpininp filii, vestris subscripsi.
justis posiulatioiiibus clementer annuimus, el prae- Dattim apud Sanctum Geroinianura, per nianuin
decessoris noslri felicis memoriae papae liinocentii Guidonis sanclie Romanae Ecclesiae diaconi cardi-
vesligiis iubaerentes, moiiasieriuro beatae Dci Gcrii- nalis et cancellarii, decimo Kaleridas Decembris,
tricis Mariae, in quo divinp mancipati estis pbse- indictione xn, Iiicarnatiouis Doiniiiicae amio mille-
quio, sufobeati Peiri et nosira protectione suscipi- simo quadragesinio octavo, ponlificatus domiii Eu
inus, et praeseutis scripti privilegip communiuius; genii papae annu quarto.
statuenles ut quascunque possessiones, quaecunque CCCXXXI.
bona idem monasteriuiu iiiipraeseiuiaruin justc et Mundiburdium papate dalum monasterio Scotorum ad
canonjce possidel, aul jn futurtini coiicessione pon- Sanctum Jacobum Ralisbottw.
lilicum, largitione regum vcl principum, oblalione (Aiino 1148, Nov. 29.)
fideliuin, seu etiam aliis juslis iuodis, Deq propitio, [RIED, Cod. diplom. Ratisbon., I, 219.]
poleril adipisci, firuia vobis veslrisque successori- n EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
bus et Ulibala permaneaiil. In quibus liaec propiiis filiis CHRISTIANO abbali inoiiasierii Sancli Jacobi
duximus cxprimcnda vocabulis : Parlein vesirain in Raiisponen. ejusque fralrifotis tam prasenlibus
ipso castro et curte ejus, plefoemel capcllain cjus- qiiani fuluris, rcgularem vilain professis, in perpe-
deffl caslri, cum decimis suis. Et quidquid babelis tuiitn.
in curle Aquisiana. Baliieum et aqueduclum usque Quoties illml a nobis petitur quod ralioni et ho-
in Cascina. Terras quas babelis in Palude et Pan- - nestali conveuire videtur, ariiroo nos decet libcni
lauo cum deciuiis earum. Ecclesiam de Thora cum concedere et. pelcntium desideriis congruum imper-
suis pertiiienliis. Ecclesiain de Moniaiiiuo cum me- liri suilragitim. Eapropter, dilecli in domino lilii,
dieiaie tastri el pertincnliis suis, salva coiivenicn- vestris justis postiilatiouibus clemcnter annuimus, et
lia, quae inter Uberlum venerandac memoriae Pisa- praedecessoris noslri felicis memoriae papae Calixti
IIUIIIarcliiepiscopuii), el Geraniuin abbatera facia vestigiis ihhaerentes, monasieriuin ipsum, in quo di-
est, et scripto firniata. Si qua vero libera cl abso- vino inancipaii eslis obsequio, sub beati Peiri et
luta persona in vita sua, sive in morle in snpra- nostra prolectione suscipimus, et pracscmis scripli
scripto nionasterio se conferre volueril, retipiendi privilegip coroniunirotis, staluentes trt ordo nionasti-
i-,79 EUGENIl III PAPiE 1380
cus in eodem monasterio institutus sectiiiduui focati A CCCXXXIU.
Benedicli regulam/uluris ifoidemtemporibus invio- Ad Sugerium abbutem. — De eccletlw S, Genovefw
labiliter conservetur. Praeterea quaecuiique boua, riegolio.
qiiascunqtie possessioncs idein monasleritiiii iu prae- (AiinoH48?)
seuliaruiri jusle elcanouice possidet, aut in ftilurUin [MANSI,CohciL, XXI, 642.]
concessione poniilicmn, largitione regum vel prin- EUGEKIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecio
cipiim, oblalione fldeliurii, seii eliain aliis juslis filio SUGERIO abbali S. Dionysii, salutero et aposlo-
modis Deo prbpitio polerit adipisci, firnia vobis licam benetlictionem.
vestrisque successofibus et illibaia permaitcaiii.. Notuin sit discretioni tuae quod non itleo venera-
'
Decerniraus ergo tit itulli omiiiiio hoiiiiuuiii liceat bileiii fraliem noslriim llug. Aniissiodorenseiu
praefaiuin monasterium lemere perturbare, ant episcopum libi in denuniialionem senlentiae noslrae
cjtis possessiones auferre vel ablatas retinere, mi- adjuuxiniiis, ut de fe aliquatenus dilfidere debea-
liuere seu quibiislibet vexationibus fatigare ; sed inus, cum praeleiila el fprtia facla futurac consian-
broiiia ihlegra conserveniur eorum pro quorum gu- tiae exliibeat argumenta ; sed ui Sanciae Genovefae
beruaiioue et sustentalione concessa sunl, usibus saeculares canonici in te specialiler invidiae causas
biniiiinpde profutura, salva Ralisponensis episcopi R B non habeant exercere, libi jain dicluin fralrera no-
canonica justilia. Si qua igilur 111fitluruni ecelesia- strum duximus adjungendum. Tua itaque inlerest,
stica saeCularisvepersona banc uoslrae conslitiiiionis qualenus taliler iti incoepto bono firmus existas, ut
paginam sciens, contra eam leinere venire leniave- sicut religionis p.laiilalor videris, ita et conservalor
ril, secuhdo lertiove commoiiita, si non saiisfaciione ipsius debeas auclore Domitio judicari.
eongriia emendaverit realum suuro, polestaiis bo- CCCXXXIY.
norisque sui dignitate careat, reaiuqiie se divinO Ad Sugerium abbaletn. — Ut Hugoni Victorino ex-
judicio exisiere de perpeirata iniquitaie coguoscat, pensas ad Rontanum iter largiatur; et de negotio
ecclesimS. Geuovefw.
el a sacralissimo corpore et sanguiue Dei et Do-
niini Redemploris nostri Jesu Clnisti aliena fiat, (Aniio 1148?)
in exlreiiio exainine dislriclae ultioni [MANSI,ConciL, XXI, 642.J
atque subja- EUGEMCS
ceal: cunciis autem eideiu loco justa servaniibus episcopus, servus servorum Dei, dilecto
filio SUGERIO abbati S. Dionysii, salutem et aposto-
sit pax DPiuini nostri Jesu Christi, quateuus et hic
licain benedictionem.
friicliim bouae aclionis percipianl el apud dislricium
De dilectione, lua plurimum confidentes, omnia
judicem praemia aeternae pacis iiiveniaut. Amen. rC quae portare consuevilcbaritas.iinponere tibi nulla-
Ego Eugenius CalholicaeEcclesiae episcopus. lenus dubitamus. Quia ergo dileclus fllius noster
Dalum Sene per niainim Guidonis, sauclae Ro-
Hugo canonicus S. Victoris ad nos redilurus est,
matiae Ecclesiae diac. canl. et cancellarii, 111Kal. benevolentiaro tuam rogamus, quatenus ei equita-
Decembris, indictione xu, liicariiationis Doniinicae ' turam unam et
expensas, quae pro ipsa et ejus ses-
anno1148, poniificaliis vero doroini Eugenii papaeIII sore in reditu sibi
anno quarto. sufllciant, largiaris; abbati ac
frairibus Sanclaj Genbverae ex noslra parte injim-
(Plumbutn. EugeniusPP. III.)
gas, ut de reddilibus dccanatus, qui assignari
CCOXXXH. eisdem fralribus debent, viginti quinque libras Pro-
Ad domnum abbaiem Sugerium. — De negoiio ec- viniensium, quas ad opus ecclesiae a creditoribus
clesim S. Genovefm. suscepisse dignoscitur, eidein Hugoni restiiiianl.
(AniiolUS?) Praelerea discretioni luae notum fieri volumus, quod
[MANSI,Concil., XXI, 641.] . pro eo ul causae inimicitiaruni sa-cularium clerico-
rum ejusdeiri ecciesiae contra te minuerenlur, vene-
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto rabilem
filio SUGERIO abbati Sancli Dionysii, salulem et apu- I Hugonem Anlissiodorensem episcopum lifoi
siolicam benediclionera. adjiinxinius, sicul poiuisti ex aliarum inspeclione
litterarum, quas tibi iransmisimus, agnovisse.
Qiioniain sicul iiiteraruin tuarum nobis inspecla
series paiefccit, niiiilios et litteras tuas ad nostram\ CCCXXXV.
praeseiuiaii) iu proxiroo es transmissurus, qtii Ad Wibaldumeos abbaiem et fralret Corbeientet. — Ut
Sanclae Genovefaenegoiium nobis plenius aperiaiil1 nutlutn apud locum Henricut depotitutinveniat.
et ostendant, libi nunc per latoren. praesentium nona (AnnO 1149, Jan. 1.)
duximus respondendiira. Cum vero nuulii tui nobiss [MARTEN. Collect., II, 293.]
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
ipsuro negoiium plenius intimantes, nostro se con-
filio WIBALOO abbali et capituio Corbeiensi salutein
spectui pracsentabunt, lunc quod faciendum fueril
auclore Doinino faciemus. Interim aulem lua dile- et apostolicam benedictionem.
ctio diligenter invigilet, ut quod jain divina gratia,' Quantum sit neccssarium religiosorum mona-
el luo adjutorio, ex maxiina parte perfccimus, de- cborum quieti prospicere, et de ipsorum ulilitate
stfui nullatenus paiiaris. sollicite cogitare, anleaclum oflicium, quod in ab-
batiao regimine gessimus, nos inform.it, et Creaitw
4581 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. 1382
omnium Deus per hoc quod Maria: causam conira A episcopus per festivilates iverit, babeat secum dia~
Marlbam assumpsit, evidentius patefecit. Inde est, conum et subdiaconum et duos alios ex vobis, et
quod Iranquillitati vestrae in quantuin possuimis, quando vailit per comitalum, dricat secum tluos de
comitanle justilia, prospicere cupienles, venerabili- vobis, quos tu, fili prior, et post tuuni obiium suc-
bus fratribus nostris archiepiscopis, episcopis et cessores tui ad hoc elegeritis. Praeierea quaecunque
aliis Ecclesiarum prxlatis per regiium Tculoniciiin alia bona praedicius nosler frater episcopus. et Vos
coiii.iiltilis, per apostolica scripla mandavimus, in episcopatu juste et canonice, Domino propitio,
quoJ quaniliii Henricus quondam Corbeiensis abbas, poteritis adipisci, vos, et siiccessores vestri cum
qucm dilectus filius noster Tbomas bonae niempriae episcopo , suisque successoribtis quiele et cora-
presbyler cardinalis deposuit, in suae praviiatis inuniier de ciclero bafoeatis. Si quis autera con-
proposito perduraveril, in suis Ecclesiis neqiiaquam tra, etc.
recipiant, el ipsi adversus vos et moiiasieriuin Daium Vilerfoii, quarlo Nonas Januarii.
vestrum nulliiin solatium, nullum siisteiiiaiiierittim CCCXXXVH.
impendanl. Tua itaque, dilecle in Domino fili Wi- Ad llugonem Sancti Auqustini monatlerii Canluariue
foaide abbas, interesl ul solliciliidinem luaro exer- abbaiem.
ceas, el ita commissos libi oralipne ei cura provi- B (Aniioll49,Jan. 18.)
denii cuslodias, ul leo quaerens quem devorel, [Cliioii. W. Tborii, ap. TWISDEN, Hisl.Angl. Script.,
nullam eus dilaniandi occasioneui iuveniat, quatenus ll,1808.|
dum religione ei honcstate decoros, quoriim sus- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
cepisli curam, reddideris, et pr&mia hiliori tuo Dei in Cbristo filio HUGONI S. Aiiguslini Cantuariae mo-
et liominum mediaior, assueta pietale concedat, el naslerii abbati, saliitem el aposlolicain benedictio-
in aaenia requie ciim suis sanctis facial gralulari. nem.
Vpbis aulero universis, qui de Corbeiensi collegio Antiquus humani generis iiiiniicus his qui se
estis, pcr piwscutia scripta roandanius ul ejus filii Christi discipulos publicis aclibus profitenlur,
nostri Wibahli abbaiis veslri raouila suscipialis assueta insidiari nequitia non quiescit, sed assidua
humiliter el servetis, ut in ejus persona Clnisliim callidilate laborat, ut animas Creatori omniiim ser-
yideamiiii, cujus minister est, bonorare. vientes in qualibel parie decipial, et eas in odium
Daiuui Yiterliii.Kal. Januarii. Creatoris adducat. Cujus suggesiione, cum lu iuter-
dicti sententiam quam exnostro maiidalo venerabilis
CCCXXXVI.
frater noster Theobaldus Canluariensis arcbiepisco-
Radulplii episcopi Horlani et canonicoriim Mujoris ^*
Ecclesiw controversias dijudicai. pus proroulgavit susciperes humilitcr et leneres,
(Amio 1149, Ja.u. 2.) fratres lamen lui, monaSlicae disciplinae consitlera-
[UGIIELLI,Ilalia sacra, 1. 756.] tione postposila, divina oflicin, proul in verilalc
EUGENIUS episcopus, servus servoruui Dei, dileclis comperimus, celebraruni. Ne igilur tantus excessus
filiis LEONIprimi Majoris ecclesiae B. Marix Orten- maneat impunitus, et mullis aliis tribualur materia
sis, ejusque filiis salutem et aposlolicam beuedi- simile commiltendi, tandiu poslqiiam pr.isentia
ctionera. scripla susceperis, monasteritiin cui praesides a
Ne oblivionis obscurilas per desuetudinem huma- divinis praecipimus ofliciis abslinere, quandiu post
nis riienlibus iiigeratur, quod super causaruin interdiclum ibi fuerint indebite celebrala. Illos vero
litigiis judicaluiu fuerit, vel decisum scripturae qui noslro se conspectui praesentaverunl, saiisfa-
debilae memoriae commendare, ut per hoc secutura ctione suscepla, a vinculo excomniunicatioitis absol-
posleritas liabeat, quod futuris lemporibus eviilenter vimiis. Priorem vero el Willelmum qui captit el
agnoscai. Quapropter quae super quaeslionibus, quae inveniores hujus conlumaciae exslilerunl, qnos
inier kvos et ven. fratiem noslrum Roduiphuin videlicet frater noster archiepiscopus excominuni-
episcopum vestrum in nostra praesentia venlilala, D calionis sentenlia innodavil, ei graiia sedis aposto-
et nobis determinala sunt praesentis scripli serie licae poteslalem absolvendi concessimus. Noluinus
praecipiraus adnolari. Juxia ilaque Ecclesiae veslrae autem ul pro eo quod ci in hoc faclo defeiiraus,
antiquas consueludines lirmiter statuimus, ut ec- per eum vel per successores suos ropnasterio Sancti
clesias, terras, vineas, et oblaliones, de quibus Augustini contra anliquam ejus consuetudinem vel
quaestio vertebatur, babeatis, et pacifice leneaiis, privilegia ab apostolica ei sede concessa gravaraen
exceplis de quatuor festivilalibus, in quibus eptsco- aliquod in poslerura inferalur. Pprro prioreni pro
pus babeat quariam parlem de panibus, videlicet in rebellione et contumacia ab officio prioraius suspen-
Nalivilale Domini, in prima Dominica Quadrage- dinius, ea videlicel ralione, ut nullus absque nostro
simae, in Pascba, et in Assumptione B. Marise, in mandaio licenliain babeal earadein sehtenliam
Naliviiateque et in Pascba babeat monetam et faciat relaxandi. Alios vero inonachos qtii parlicipatione
uronibus vobis' procuralionem in Cosna Domini; excommunicaioruin maculam iraxerunt, libi cotn-
insuper habealis metlielalein de publicis pceniten- niitlimus absolvendos.
liis, et de sacris, et ordinationibtis ubicunque epi- Data Vilerbii.xvKal. Februarii.
scopus, el per tolum episcopaturo feceril. Cum vero
1585 EUGEiSn III PAPJE 1584
CCCXXXVIII. A CCCXXXIX,
Bulla pro cremo Fonlit Avellaui. Privilegium pro mo/iasterio S. Petri Mutinensi,
(Amio 1149,-Jau. 31.) (Anno 1149, Fefor. 8.)
[MITTARELLI, Annql. Camaldut., IX, 28.] [MukATORi,Antiq. Iial„ IV, ,185.]
ECGENICS episcopus, servus servurum Del, dilectis EOGEMUS episcoptis, servus sefvpriim Dei, dileciis
liliis SARINO ereini Fontis-Avellani priori ejusque fra- filiis PLACITOabbaii inonaslerii -Saiicti Petri, qiiod
tribns rpgulnrem vitain professis, in pcrpcliiiun. foris Mtitina situni esl, ejnsque fratrJbus lam phe-
Piae postulatio voluntaiis.effectii riebel proscqueule sentibus, qnani futuris, regularem vitam professis
compleri, elc. Eaprnpter, dilecti in Domino lilii, ve- in perpetuuin.
stris justis postulationibus cleroehter annuimus, et Sicut devoti eC humiles filii sunt paiernae nffectio-
praeiliclum lociim, in quo divino raancipati eslis ob- nis splatio confovendi, ila refoelles et elali pio deli-
sequio, sub beali Petri et nosira pioteclione susci- ctoriim siiornm merilo ptmienili. Inrie est quod Mii-
pinius etpraesentis scripti privilegio cpmmunimus; tinensiuin coitlijnria_ciamet graves excessus,' quos rliu
statuentes, ut quaseiiiiqiie possessiones, qiiaccunqiie contra mandala sedis apostolicae cbmroiserunt, coiit-
hona etclesia Saiiciae Crucis in pfaeilicto eremp sita inlihicalo consilio Iratfuro iiostrorum, lani cardina-
inpracseiiliafutn jtiste et. canoiiice possidet, aui in lium quam alioriim episcoponim, Mtuinerieeni Ec-
luturuin coiicessipne ponlificiim, largilateregum ycl cleslam in perpetuliiiiiepiscppalr digriitale privavi-
piincipum, oblatione fidelittin.seu aliis jusiis iiiodis, iiiiis, et ipsius pafbciiiain per vicihos episcbpatus
praestanle DbiUirio, pbtefit adipisci, firma yobis ve- divisimus. Monasteriiini Beati Petii, in quo divino
slrisque successoribus el illibala perinancaiit. Con- nancipali .eslis obsequio, iii jus el proprietaieiii
ceilimus vobis ut clericos seu laieos libqrose saeculo sanctaeRomariaiEceiesiae feservaviinns. Ipsum ita-
fugieutes ad cpnversalionein suscipi.endi faciil.iatero que cnm omnibus bonis suis sub Beali Peiri et nostra
absque alicujus conlradiclione liberam habeaiis. piotectione susCeplum, praeseniis scripli privilegio
Pfaeferea labOfum veslrprum qtios propriis inanilius coiiimunimus, statuentes ut quascunqiie possessio-
aut sumptibus colilis, seu de liiilrimenlis ycstrnrnin ncs, elc, in quibus; baec noniinatim duxiinus expri-
animalium nullus omnino a.vobis decinias exigere merida: Terram videlicei ipsaui in qua idem iiiona-
praesiiiiiat. Possessipnes eiiam quas in massa Sotbi- steriuin coiistructuni eSt, cuih finibus suis, quem-
luii liabelis vel in posieruin jusle poleritis adipiscj, adhiodumin scriptis vestris coiiiinetur. Ecclesiain
siciit.B. nieiiioiiae proedecessoris nostri papac Leonis Sancti Joannis Baptislae, et decimas et sepulturas,
privijbgib conlineiuf, vobis apostolicae s.e<iismunere quas infra civitatem ex aniiquo habetis. Duo molen-
' dina cum aquaeduclibus suis juxta, civitatem. Ecciv-
rbbpramus. ;. ;
^ieceriiiiniis ergb utiiiilli oiiiriino libritiiiiiriiliceat siam Sanctae Maiiae de Massa. Ecclesiam Sanciae
pfacfaiuiri loeuiii leiiiere perltirfoare, aiilejus posses- Mariae tle Muniano. Ecclesiam Sancti Geminiani de
siones auferfe, vel ablatas relinere, niinueie, seu SavinianO. Eccfesiani Sanctae Mariaede Ambiliano.
quibtislibet vcxalionibus faiigare, sed omnia iniegra Eccieslam Sancti Gcminiani de Turre. Ecclesiam
cphseryenliir eoruin, pro quprum guberiKriioiie. et Sanclae Mariae jttxta Castellum Vetus. Ecclesiam
snsleiilaiione coneessa suiit, usibus omniinodis pro- Sancite Mariaede Silva. Ectiesiam Sancti Micbaelis
fiitura; salya sedis. apostolicac auctorilate et dicece- de Palude. Castellum de Adiano ciirii ecclesiis' Sancli
sani episcopi canonica justilia. Sj qua igilur in fulti- Michaelis et Sanctae Marite. Curiiceilam quae dicitur
riiiri ecclesiaslica srecuiarisve persona, banc nosiraj Abfica, chni ecclesia Sancti Georgii.Ecclesiam de
coiisliliitionis paginam sciens, contra eam temeie Alliano. Afcehi qtiae vocatuf Cornetblum, cum ec-
veiiife ieniayerit, secundrf teitiove cpfnmpnita, si clesia Sancli Marlini.Ecclesiam Sancli Micbaelis de
iion satisfactione congrua enieridayerii, pptesta.lis Sorbetulo. Terrani quain babetis iri Crespellano, et
hpiybfisque siiidignitate careat, reamque se divino in curte Pragatuli. Quaecunque praeterea babelis iu
jiulicio existere de perpelrata iniquilale cognoscal, D episcopaiibUs Regino, Fcrrarieiisi, Veionensi et Pa-
et a sacratissiino corpore et sanguine Dei ac Dominii duano. Decernimus ergo ul nulli bominum liceat,
Hedempipi'i.s nostri Jesu Chrisii aliena fia.t, atquei etc, salva dicecesanorum episcoporum canonica
ih exlieiiio examiiie dislriclae ullioni subjaceat.Cuii- jiisitiu.elc.
ctis auteih eideui ioco sua jura servahtibus sil.pax litne valete.
Dohiiiii iipstri Jesu Chrisii, quatehuset hicfiucUiin i h,efi Eugenius Catholicae Ecclesix episcopus sub-
fopnaj actioiiispeicipiani, et appildislriplum judi- scr-ipsi.'.
cem.praemia ifcterriae pacis irivenianl. Ainen. Ego Conradus Sabinensis episcopus subscripsi.
EgbEugenius Catiiolicas Ecclesiae episcpptis. Egp yiiiarus Tosculaiius episcopus subscripsi.
Daluiir V.lerbii.perroaiiusGuidpnis sanctaeRoma- Ego Hubalduspfesbyier cardinalis tituli Sanctre
naj;Ecciesiaediacpiii cardinalis et canceliai'iirsecundo i Praxedis subscripsi. ,
Kal. F.ebfuiirii, indiciipne vi, Incarnalionis Domi- Ego lii.... foaldus pfesbyier cafdiiiaiis lituli San-
nicaeannolU8, pontilicatus domni Eugpnii papae IIII clorum Joannis el Pauli subscripsi.
anno quarto. Ego JordanuS presbyter cardirialis tituli Ssncias
SusanKX subsc.ripsi.
1385 EPISTOL.E F.T PRIVILEGIA I3SS
Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Georgii ad. A gruo loco eum convcnialis, ct si in prssfenlia vestra
Vplum Aurcum subscripsi. propria manu juramentum praestiterit, quod de
Ego Oetavianus diaeonus cardtnalis Sancti Nicolai causa, pro qna excommunicalus est, mandalum no-
ia Carcere Tulliano subscripsi. slruin, quod per nosmeiipsos, sive per litteras, seti
Ego Gregorius diacontis cardinalis Sancii Angeii pcr minlium nostruin ei faciemtis, suscipial et ub-
stibscripsi. servei, eum ab eadem excommunicaiione absolvatis.
Ego Joanncs diacontis cardinalis Sandac Maiiac Hoc autera ab eo juramento suscepto causam ex-
Novae subscripsi. communicalionis et damna ab ipso et per illum il-
Dalum Viierbii pcr mamim Guidonis Snnclae Ro- lata cl lolius rei veritatem, et qtiid ipse dux eximlc
iiianae Ecclesiae diivconi cardinalis et canceliarii, suslinere possit, veslris nobisliileris signilicetis, et
sexto Idus Februarii, imljciione xi, Incariiaiionis nos rei verilale cognita, quod inde slatiiendum lne'
Dominicseaiiun 1149, pontilicaliis vero domni Eugc- ril, anctore Dnmino, staliiemus.
nii III papaeanno iv. Dalum Vitcrbii, v Nonas Maii (70).l
CCCXL. CCCXLII.
Ilenrico Moraviensi ephcopo, de reditu populi ad obe- > Clero el plebi dc Lentos et de aliis popuiis prwcipif tit
B episcopo Lucensi obedianl, cui jtim ex aposlolicw
^dienliam grntulatttr. sedis mandato eornm ecclesiw fuerunl reslitutw,
Auno 1149, Mart. 1.) qum ab Ovetensi episcopo prius occiipabimiur.
[BOCZEK, Cod. atplom. Morav., I, 213] (Aniio 1149, Marl. 17.)
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dpi, vene- [Risco (Florcz) Espana sagrada , XLI, 507, ex cod.
rahili IIEINRICO, Moraviensi episcopo, salulcm et apo- Bracar. Liber fidei nuiicupalo.]
siolicam benediclionem. . EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, ilileclis
Cum de stain fralernitalis tnae solliciltidinem ge- filiis clero el populo <le Lemos, de Sarria, de Fla-
rereraus... nuntium tuiim recepimus, qui (e molestia moso, dc Paraiuo, dc utraqttc Neira, de Navia de
corporis a Dco visitatum, et populuin, qni sc a lua Suarna, de Buron, tle Balonga, de Aviancos, de
subjectione sublraxeral, ad obedienliam tuain redi- Camba, et de Elma, salutcm et apostolicam bene-
isse nuntiavit. Nos vero pro salule lua Domiimm diciionem.
deprecantes in his quae prospere libi succedunl fra- Cttm ecclesiae ycstrae per legatos sedis aposlolicae
terniiali luae paternn congaiulemus affeclu. Per prae- Lncensi Ecclesiae quondam resliluiae fueriui, el ati
sentia itaque scripla dilcelwni luac mantlamus, qua- Ovetensi Ecclesia denuo illieite occupaix, veneral iti
tenus populo tibi commisso prajcssp ita sludeas et < Q ftatri uosiro M. Ovelensi episcopo lam lilteris, quara
prodesse, ul cum ipso gaudia acierna, Ooniiuo au- viva yocc mandavimus uteasdem ccclesias venera-
xilianle.percipere merearis. Practcrea slaiiun tuiim, bili frairi nostro Luceusi episcopo cutn iniegtitaio,
qnem semper prosperum esse optamus, iillcris tuis siatuto terniino, resiilueret, el niniimm, prout ac-
uobis frcqiicnter nolilices, cepimus, manilatis noslris, jnm sicut debuii, Immi-
DaUim Vilerbii, Kalentlas Mariii. liter obcdivit. El quia in sede justiliae posili, oiuni-
CCCXLL btis suam dehemtis jusliliaii) conservare, ei Eccle-
AA Heinrxiim Moraviensem episcopum. — Ul Wla- siam paci eltranquilliiali, salubrilcr, auxiliante Do-
dislaw, ducem Poloniw, ab excommiinicaiiotie mino, providere, per praesenlia scripla universiiati
absolval. vestrae mandamus alque praccipimtis qualenusprac-
(Anno 1149, Mnrt. 3.) fato Cratri noslro Luccnsi episcopo, tanquam veslio
[Ibid., 245.] pontifici el animarum veslrarum pasmii ofoeilicu-
EUGENIUS episcopus, servus servoruro Dei, vene- tiam ac reverentiam huiniliter deferalis.
rabili fratri HKIXUICO Moraviensi episcopo, saluietn Dalum Vilerbii, decimo sextoKalendas Aprilis.
ei aposlolicain benediclionein. CCCXLIII.
Sicut ad vesiram cretlimus nolitiain perv-enisse. D J Heinrico Moravtensi episcopoquemdam recominendiu.
L. dux Poloniae, collecia Saracenoriim iiiuUiliuliiie, (Aniio 1149, Mart. 25.)
quod nostris lemporibtis inaiidiitim et inbiimanum est, {BOCZEK, Cod. diplom. Morav., I, 244.]
terram Cbristianorum invasit, et multa mala innu- EUIGENIUS episcopus, servus servorum Dei, IIEIN-
niera eliam ei exsecrabilia in ea lcmerarioausucom- RICOMoraviensi cpiscopo, salulem et apostolicam
misiLUmie fralcr nosierL.boiiaemcmoriaeGnezncn- foenediclioneni.
sis ccclesiaearcliiepiscopus, zclo jusliiiae succensus, Lalpr pracseiiliuin pro ncgotiis suis ad parlcs illas
ipsuin excomroiinicationis vincuio iimodavit. Nunc venire disposuit. Quia igilur de prudenlia lun et
aulein, quoniam ipse archiepiscopus viain uuiversae foonestale valde confidimus, dilectioni luae roganda
carnis ingiessus est, et ipse dux pcr nuniios suos inandamus, qualenus ipsum pro beati Pelri ct no-
a nobis absolvi postulal, et salisfaclionem promiltit, stri reverentia commendalum habeas, et apudduccm
per apostolica vobis scripla maiidamus, quaienus salva nostrn el tua honestaie ipsum juvare sttitle<s.
ebdem duce ante praeseniiam veslram evocato, con- Datum Yiierbii, viu Kalendas Aprilis.
(70) Leg. Martii. JAFI£
PATROL. CLXXX. 44
1*87 ETJGENII III PAPiE 1388
"';
CCCXLiV. "".''. Adignloris, quoil iii slationifoiis et processionifous
lAd arcltipresbyieros dimcesisMuiinehsis. stipfa clerum, et canonicos ejusdem civitalis i'o
(ArinblU9,Apiil.S.) mariflalo et inslitulibne mulloriim Salzbiirgensiiim,
[TiRABOSCni, Memorie Storiclie di Modenesi, 111,21.] el consensu canonicbrum eorumdem protit litteris
EUGENIUS episcopus, sefvus servoruiii Dei, dilectis privllegiorum aTchiepiscopbrum et canonicorum per
filiis archiprcsbyleris de Sancto Martirio in ceriiiirti praefatuiii venerabilem fralrem nostrum Efoerhar*
Ripis, de Bajoaria, de civilJte nova, de GanacelO, duih pletie infbrmali sumus, semper habere con-
de Sanclo Tbomade Lama, deSorbaria, de Soiaria, siievistis una cum caeteris praerogativis, qnibtis
de Sanclo Felice, de Masta, et de Pbnte Ducis, sa- bactenus quipta possessione fuistis, vobis inconrusa
iulem etapostolicam benediclionem. permaneant. Sane ne qtiis vesirum clericiis vel
Sicut per partes Italiae rumoribus discurrenlibus laicuspost professionem exhibitam propriiim qu;d
nunlialur, propler gravero Mutiiiensiuin contuuia- babere, sine abbatis vel congfegalionis liccntia,
ciain el excessus ejustlem civitatis parocbias per clauslra monasterii deserere autleat, interdicimus;
vicinos episcopaius divisimns, quasdam vero eccle- cf laro vos, quam veslra omnia sedis apostolicaepro-
sias ipsius parocbise specialiter in noslra poteslale teclione inunimus.
servavimus. El qtioniam sedes aposlolica consuevil B I Vobis ilaquc veslrisqne successoribus in sancla
bumiles lilios et devolos diligere propensius ac fo- religione mansuris beneficia ecclesiaslica et ali.t
vere, nos devolionem venerabilis fralris _nostri A. omnia bona perpeluo possidenda sancimus, quac in
«piscopi el Regini populi allendenles, ipsi fralri no- praesentiarum juste el legilime possidetis, sivc i»
slro, ejusque successoribus, et per eos Reginae Ec- fuiuriim, largienie Domino, justis modis poieritis
:clesiae vesiras ecclesias cum omnibus capeilis ad adipisci. Et ut tranquillius in eadem sancta religione
ipsas pertinentibus in perpetuum duximus conce- persistere possitis, brania quae venerabilis frater
dendas. Per praesentia itaque vobis scripta nianda- noster Conradus archiepiscopiis ejusdem sedis pro
inus alque prsecipimus, quaienus praefato fratri no- simili conservaiiorie jiirium veslrorum statnil et
stro tanqnam episcopo el animarum veslrarum re- ordinavil, videlicel, ut electionibus archiepiscopo-
ctori liumililer parealis, el ejus nionita et praccepla rum Salzfourgehsium abbas vesfer pro tempore
suscipiaiis pariter el servetis. Quod si facere con- existeiile semper interesse debeat loco vcslri, ad
rempseritis, sentcnliam quatn fralernosler invosju- quos olim spectabat et quem ipse una cum canonicis
ste proluleril, nos, auctore Deo, ratam babebimus. praefalse sedis elegerit. Arcbiepiscopus liafoeaiur
' Dalum,Tiisculam, vi Idus
Aprilis. absque aliorum quorumcunqite contradiclione, ct
CCCXLV. quae in rcsignatione ecelesiae plebesanae ejusdem
' civilatis de consensu ejusdem archiepiscopi reser-
Privilegium pro monasterio S. Pelri Salzbur-
gensis. vasiis in decimis, ut facultate familiam vestram
(Anno U49, April. 10,; ulriusque sexus tempore Paschali providendi ut in
'
[Novissimum Chron. S. Petri Salzbitrg,, p. 223.] SabbalP Paschac vel Pentecoslcs aliquos parvulos
ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilcclis baptizandi in signum recognitionis aiitiquae malris.
filiis BALDERICO abbati Sancti Pelri Salzburgensis Obliga tionem quoque vobis sanclam a canonicis prae-
tnonaslerii ejusque fralribus ordinis sancti Behedicli{ falis Ecclesiae S. Rudperti, ob varia bona, posses-
praesentibus et futufis regutarem viiam professis, siones et translationem episcopaius Salzburgeusis,
in pefpeluum. et resignalionein dictae ecclesiae plebesanae, prout iu
Ad boc Ecclesiac cura nobis a provisore omniuin, litteris memorati fralris iioslri Conradi archiepi-
bonorum Dep commissa est, ut religiosas fovearaus, scopi plerie coniihenlur, una cum donaiione eixlesiae
perspnas, et beneplacentero Deo religionem sludea- in Mylbacb, et decimis viginti quatuor paicllarum
mus modis omnibus prorpagare. Necenim Deo gratus. salinarum ibidem, cum muliis aliis foonis, quae suc-
tilibquin famulalus impenditur, nisi ex charitalis i D ccssive iam pracfati arcbiepiscopi, quam alii pia
radice procedens, a purilate religionis fuerit conser- consideralione moti, ne persoHae veslri monasieiii
vatus. Hoc nimirum - charitatis intuilu, dilecti in, Domino famulantes assiduo studio piae vilae piopicr
Domino filii, nostri intervenlu venerabilis fratrisj temporalium facullatum inopiam, quani ex transla-
Eberhardi Salzbufgensis archiepiscopi vestris ra-. tione episcopatus et resignatione ecclesiae plebe-
tionabilibus postulationibus duximus annueiiduni,, sanae praefatorum incufrisiis, a religionis obser-
staiuentes ut regularis ordo qui secundum Deumj vantia aliquando desisleretis, vofois contulerunl,
et beali Benedicli Regulam per sancturo Rudperiiimi approbanius, confirmamus, et pefpelua firmitate
'
quondam vestrum abbatem et episcopum Salzbur-- inviolabiliter ofoservari volumus, decernentes vigore
gensera in eodem loco inlroductus est, etinstitutus s praefatae obligationis, dictos canonicos ecclesiae ab
esse dignoscilur, perpetuis ibidero teniporibus in-- oninibus bonis, possessioiiibtis, et juribus, eiiam
violabiliter observetur, ac omnia jura el priyilegiaa archiepiscopatu, et ecclesia plebesana, quae a veslra
quae prae aiiis ecclesiis ob celebrem anliquilatem,, ad eps multa pielale translala sunt, si iinquam in
et roerita fidei,quae multis gentibus a vobisilluxe- vcslris juribus vos niolestaverint, vel coclra piaefata
runt, honorati eslis, videlicet in prioritate locii slalula, seu unum illorum quidquam aitetttayerint,
1589 EPISTOL^: ET PRIYILEGIA. 139?
manus Guidonis sanct*
eaque oa3nJaiiernm*ad ecciesiam veslram redire A Datum Trecis (71) per
debere el devolvi. Praeterea sepulturam yesirara Roinanie Ecclesiae diae. eard. el cancellar.ii, quarw
ldus Aprilis, indict. duodecinia, Incarnatiotns Do-
aiitiquissimam cjusdein loci liberam manere volu-
inus.et concedinius cum oroni suo jure exsequiarum minicae amuo niillesimo ceiatesimo quadragosinu»
peractioiiibus recipiendi oblata qnar-cuttque, ut JUMIO,pontiCcatus vfiio doronl Eugenii jerlii .papas
«lorum, qui se illic sepeliri deliberaverint, devolipni anuo quinto, ....,
«t evlremae voluniali, etiamsi de miiiisterialibus' CCCXLVI.
vel fltis qui ad doroinicalia praefaU archiepiscopi, jGuitlonem Bomrum-vallium abbatemt Iwriaiur ut
yel canonicorum neriinere upscuntur, nisi forle -,menasieriuiit Vallis-magnwei ipsius monachos inter
«xcommunicati sint, vel interdicli, ntillus obsislat.- Jraires ordinis Cisterciensis admiltat.
Ail htec deceriiiuvus, ut nulli onmino liojiiiiii fa- (Aiino 1149, April. 50)
cuilas sil vestram ecclesiam temere peiHurfoare, aut IGatl. Chritt. nov., VI, 522.]
EUGENIUS episcopus, scrvus s.ervorum Dei, dilec,tp
ejns possessiones auferre , vel afolalas retinere,
filioG. abbati de Booa-vallews.aluiemct aposiolicani
«ninuere, aut tenierarHs vexaliouibas faligare, sed
benediclionem.
oimiia Inlegre conservenlur eormn, pro quortini B
QuOiuarasanclacEccIesiae filii ita ardenli desiderjo
«ubernalione ct susicnlaiioiieconcessa sunt, tisibus
diviua praeveniente gratia succendiiftlur, ul ea desl-
omnimodis profulura, salva metropblitani proprii
derent ad quae ponlificalibus essent monilis provo-
reverenlia. Porro sacramenla ecclesiaslica ab eodein
candi, tanio Ut suae laudandae voluhtalis sorliantur
•Salzeburgensi arcbiepiscopo vestro diceeesano pro effectum debemus studiosius laborare,
exislenli catliolicus qiianlo ea
lempore suscipialis, siquidem „ ipsa qtt33cupiunt Cbrisiianae religioni cojivcniunt, .ct
fuerit, et gratiam aique conimunionem apostolicae anliqui liostis insidias contradjcunt.
sedis habuerit, eaque gralis et absque pravitate vo- fratres Quia igitur
Vallis-magnae ordiuero vestrutri siiscipere ct
bjs volueril exbibere; alipquin catbolicum quem- observare
nostra peroptant, dilectioni tuae per pracseniia
cunque maluerilis, anlislitera adealis, qui mandamus, quaicnus ipsps inlcr fratres
fuitus auctoritaie, quod postulaiur indulgeat. Ob- scripla ordiiiis Cislerciensis recipias, et eis innqiiani spe-
eunie vero le nunc ejusdem loci abbale vel tuorura cialibus fratrifous iuis tam in spiriUialibiis quam iu
quolibet successorum, nullus ibi aliqua subreptionis temporalibus sludeas provjiler.e.
astutia seu violentia praeponalur, nisi queni fralres Datum Tusculani, n Kal. Maii.
commuiii conseiisu ve) fralrtim pars niajor consilii
sanioris, de suo vel de alieno, si oporluerjt, colle- c CCCXLVII.
Ad Coxanensem, Bisuldunensem el alios abliales. -.-
gio, secundum Dei timorem et beati Beiiedic.URe- Ut G. Massiliensi S, Victoris abbati, cui benedi^
gulam elegerint. Eieclus autem a suo ordinario ctionis mjinus impendit, obediant.
benedictionem accipial; nec episcopo, nec abfoati (Anno 1U9, April. 30.)
ipsi liceat ccenobji bona ut feudum sive foeneficitim [MARTEN , Ampl. Coilect., I, 803, ex chartario §J
sine eonsensu omnium vestrum vel majoris et Victoris.]
sanioris parlis aliquibus dare, vel roodis aliis alie- EUGENICS episcopus, servus servorum Dei, dile
nare, distrahere, dilapidare, commutare, impigno- ctis liliis G. Coxanensi, Bistildunensi, Balneolensi,
rare, yel inbeneficiare; sed ipse abbas, ut bonus - Gercnsi, Vabrensi, Castrensi, et S. Savini abbati-j
ilispensator res ccclesiae vestrae modis omnibus fous, salutem et aposioticam benedictionem.
studeal dispersas congregare, et congregalas con- DHecturo filiura nostrum G. (72), Massilienseni
servare. Nul.lieliam episcopo licenlia paleat anga rias, cleeiuin, cum lilteris capituli et fratribus ejusdcni.
vel alias noyas exaclion.es canonice quieti et religioni monastcrii ad noslram praesentiam venientetn be-
confrarias vobiset ecclesiae v.eslraejmponere, Si qua nigne suscepirous, et, approbala ipsius eleclione,
igilur in fulurum ecclesiastica saecularisve^persona, benediclionis graiiaro ei contulimus. Ipstim itaque
banc nostrae conslilutionis paginam scieris, contra cum gratia sedis apostolicac ad propria remiltentes,
cam l.emere veoire tenlaverit, secundo leriiove per praesenlia vobis scripta mandamus quatenus e*
commpnila, si nori satis.faetioiie congrua eiuenda- tanquam raagistro vestro debitam reverenliani et
"yerit, potestatis bonorisqiic sui dignitate careai, obedientiara deferalis, et ejus saiubribus monitfs
'reamque se divino judicio exjstere de perpetrala salubriter pareatis.
iniquitate cognoscal, et a sacraiissimo corpore ac Datum Tuscuiani, n Kal. Maii.
sanguine Dei el Domini nostri Jesu Christi aliena CCCXLVIH,
flat, aiqucincxiremo examine districtae tiliio.uisub- Ad CunradUm nobilem virum marchionem,
jaceal. Cunctis autem eitlem loco sua jura servanti- (Anno 1149, Maii 5.)
fous, sil pax Domini noslri Jesu Christi, qualehus [SCH\NNAT,Vintlemiw iitlerar., i{, 77.] .
et liic fruclum bouae actionis percipiant el apud EUGENIUSepiscopus, servus servoruin Dei, <|i-
disirictuin jadiceni prcemia aHernae pacis inve- lecto liiio nobili viroCuNRAso marcliioni, saliitsiu
fliaiit. et apostolicam beiiediclionem.
(7!) Legendtim Tusculani. _ " *
<72) Guilleluium, hujus nominis primum/cujus electionem ad annum 1147 refert Ruffius,
 1591 EUGENlI 111PAPJ, 1392
LHteras nobilitaiis tuae benigne accepimus, ct, Amasterium l manus nosfrasex rigore canoimm ain-
devotionem luam quamergaB. Pelrum ei Ecclesiaini plius aggravarc possemus, tamen, quia magis
Dei te habereperpendimiis, in Domino collaudamus. pios nos esse convenit qnatn sevcros, eis iia
Nosergotuum laudabile volnm de ecclesiis pfo) duximus indtilgenilum, tit nec eorum excessus
quibus fbgasti adimplere volentes, petilioni lua> ) omnino rcmaneal impunilus, nec compellanttir ino-
duximus annuendum, unde venerabili fratri nostro) bedientiae poenam jitxla quod promeruerunt diutitis
archiepiscopo Magdeburgehsi per scripla noslrai sustinere; ideoque monasterio S. Augtisiini usque
mandavimus ut secundum quod a nobis poslulasti, , ad proximas Kalendas Augusli divina celebrari
siudeal boc effeciui mancipari. Praeterea dilectumi officia prohibemus, extunc vero nl. inibi assucta
filium nostrum pracposilum Missnensem et carioni-- et defoita celebrenlur oflicia liccnliam indulgcmus.
cos suos babeas propcnsius commendatos, ut eos ai Tua itaque interest ut per tuuni siudium ct
prayorum hominum incursibus defendas alque ini laborem ila provideas, nc fraires lui propier ex-
suis opporlunilalibus juvcs et maiiuleneas. cessus suos tale quid de caetero debeant susiinerc,
Datum Tusculani, v Nonas Maii. «l indignalionem beati Petri el noslram incurraut.
CCCXLIX. De aliaribus vero gcslaloriis in quibus excommu-
'
Ad [Hugonem] Senonensem el [Hugonem] Rothoma-- B ' nicali oflkia celebrarunl rigorem illum quem tenete
gensem archiepiscopos. <—£os- monet, ut paro-: consuevistis volumus observari.
chianot suos, qui damna et injurias Parisiensi
Eccletiw intulerunt, ad eidem ecclesim satisfacien-[ CCCLII.
dum coerceant. Rescriptum ad Theobatdum Cantuariensis Ecclesiw
(Anno 1149, Maii 16.) arclitepiscopum super absolutione Sylvestri prio-
ris.
[Chartuliirium ecclesiw Parisiensis, 1.1, pag. 226.1
...Dalum Tusculani, xvn Kal. Junii. (AimoH49.)
CCCL. [Ibid.]
~ EBGENIUS episcopus, scrvus servorum Dei, vene-
II, Hugonem] Viennensem arcliiepiscopum,cui com-
ritilliiur controversice, inler rabili frairi TUEORALDO archiepiscopo Cantuariensi,
- Eduensem cogniiio quw fuit
episcopum [Henricum] et-PelrumV ene-• salutem et aposlolicam benediciioncm.
rabilem abbatem Ctuniacensetn super proprietaiee Quohiaro personam tuam speciali affeclione dili-*
icclesiarum de Poldniuco.
Maii gimus, idcirco te quantum permitlil justilia hono-
(Anno 1149, 20.) ramus, boc ilaque cliaritalis araore commoli,
[Bullar. Cluniac, p. 62.]
EUGENIUS servus servorum vene-" priorem S. Auguslini el Willielraum inonacbum a
cpiscopus, Dei, (C eis pro eo quod se conlra tuura inier-
-rabili fralri noslro II. Viennensi arcbiepiscopo,'' pcena quam
dictum erexeraf.t ex juslitise rigore infleximus fra-
saluiem el aposlolicam benedictionem.
ternilati luae deferenles libi eos absolvendos com-
Conlroversiae qute inler dilcctum ftlium noslrum misimus. Ne
Petrum Cluniacensem abbalem, et venerabilem igiltir aposlolicae sedis gratia Itiaa
charitati exhibila sibi damnosa existat, ct ipsi jam
fratrem Eduensein episcopum super proprielale ec-
dictum excessum plus justo deflere cogantur, dis-
clesiarum de Polouiaco agilur, debitum linem im- cretioni
luae per praesenlia Scripta niandamus qna-
ponere cupientes, fiateiiiiiaii tuae controversiam tenus nequaquam eos ulterius hac poena cruciari per-
ipsnro duximus coinniitteiiilam. Ideoque per prae- sed taridem eoruni miserlus, cosa sentcntia
sentia scripta diserelioni tuae mandaiuus, qualenus ' mitlas;
qua tenetitiir absolvas. Praeterea, sicut nobis signi-
congruo loco et tempore ulrnqtie pane ante fa-
ciem tuam cvocata, causam ipsam fine canonico,' ficalum esl, homines ejusdem monasterii pro par-
Domino aticlore, studeas lerroinare. licipatione excommuiiicatorum praeter ectiesiasli-
cam pcenain - fuerunt ad redemptioneni coacti.
Daiuni Tusculaui, xm Kalend. Jmiii.
Quod insolilum videtur et a ralionis tramiie aliemiin.
cccu. Noii enim kis in itlpsum aliqui sunt puniendi; et
Acl Ilugonemmonasterii Saneli Augustini Canlua-!" "
viensis abbatem, maximequidominorurnsuarummandalisobedireco-
gnntur. Quia vero non tam severos qiiain misericor-
(Anno 1U9.) des nos esse convenit, fralernitali luae mandamus,
ct
[TWSIDEN SELDEN, Hist. A. Script., l. II. p. 1809.]
EUGENIUS servns servotum di- quatenus oriniia quae hac occasione snnl eis ablata
episcopus, Dei, sine vexalione restilui facias. Nolumus eniro ut
lecto fltio HUGONI abbali Sancii Augustini Cantua-
nova in veslra Ecclesia inducanlur.
riae, saltttem et aposlolicam benediciionem.,
Obedieniiaet paiienlia quaein aliis liominibus reli- CCCLIII.
Ad archiepiscopum et capilulum Ecclesim.Turonensk.
gioiris Cbristiauae requiritur, :»b hisqui perfecliorem ._— Recusal scribere Dolensibus elBriocensibm, nt-
vitam assumpsisse noscuntur praecipue exspeclatur,', pote excoinmunicatis.
qui utiqtie tanlo aniplius reniehensibiles judicandili (Annoll49, MaiiJ
sunt, quanto sine causa ad iudignalionem vel ino- [MAUSI, Conc, XXI, 690-]
bedientiam provocanlur.Quainvis igiturpro eoquodd EUGENIUS eptscopus, servus servorura Dei, vene-
sentenliam nostram fratres t;ii violare aiisu leme-- rabili fratri nostro archiepiscopo el capitulc Turo-
rario proesumpserunt, conlra eos et praefalura mo-- nensis Ecclesiae, S. et A. B.
1393 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1394
Lillei ss vestras debila benignitale reeepimus, et, A partcs, auctore Doroino, incoluroem pervemsse ac-
qnao in eis continebantur, diligenter inspeximus. cepimus, sicut per venerabiles fratres nbstros Art-
Verumlanien secundum quod a nobis postulaslis, wicum Breroensem archiepisc.opum, et Anselmum
Dolensibtis cl Briocensibtis Ecclesiis neqiiaqnam Hamelburgensem episcopum tibi significavimus, nd
scribere possumus, quoniam, sicut meminirous, luam serenilatem duximus destinandos, nl affectum
propler eorum inobedientiam et conlumaciam sen- et benevolentiam quam erga te gerirons, tibi expo-
tenlia excommunicalionis fuil in eos a te, frater nerent, et quod de te audire cupimus, ipsorum rela-
arcbiepiscopc, promulgala, et in Remensi concilipi tione nosceremus. Quibus dedimus in mandalis ut
a nobis postinodum confirmaia, qtiam tandiu ralam i tibi lanquam charissimo filio noslro, et Calholico
manere decrevimus, donec a sua coniumacia resi- principi, alque speciali Romanae sanclae Ecclesiae
piscant, et ad obedientiaro Turonensis, Ecclesiae defensori, ipsius Ecclesiae stalum et noslrum expo-
converlanlur. nerenl. Qui siquidera in Tusciani usque progressi,
Datum Tusculani, xvm Kal. Juln. ex quo te ad Teulonicas partes pertransisse novc-
CCCLIV. runt, longiludinem viae et difficultatem iiineris
propief aeslalis intemperiera metuentes, ad noslrara
Ad Gonradttm regem Romanorum. — Eum Hieroso-. B pracsentiam redicrunt. Caeterum quia statum tuliro,
tymis reversum, ob tribuiatioiies ipsi et exerciluii el dilecti (ilii noslri Ilenrici •
ejus irrogatas, consolalur. junions regts, quem
(Anno 1149,Jun.24.] post discessum tuiim palerno affectii dilexiratis,elin
[Missi,Con<:«.,XXI, 629.] posterum acliones ejus p.rosperari in Domino prae-
servus servorurh optamus, cognoscere ctipimtis, cum fratres noslri
EUGENIUS episcopus, Dei, charis-
fervorem, laborem lanti ilinerisper-
simo in Cliristo Glio CONRADO, Dei graiia Romano- propteraestatis
ficere non valerenl, per fidelemnostruin Franconeni
rum regi illustri, salulem et aposiolicaro benedictio- latorem pracseniium ct apostolica scripta liiaro ex-
ncni.
cellentiam visitanies, iiobililalem tuam monemus
Cum in lioc mundocuncla mutabilitalis ordo cor-
elexhortamur in Domino, quaienus eaquse circa le
rumpai, sicut nec prosperis elevari, ita nec frangi 1 et
ipsum gerunlur, et sialum regni, pep etimdem
advsrsis, confldenles dc divina miseralione, debe- Franconcm nobis studeas inlimare, el hoc tempore
nmj ; quia Dei ei borainum medialor, admiranda '
devolionem, qiiam erga matrem tuam santiam Ro-
dispensalione consuevil omnem filium quem recipit roanairi Ecclesiamgeris, oslendas. utnoslro rcspon-
adversitatibus flagellarc, ut dum ipstim per amorero
dcre affectui congrue videaris, e't B. Peiri apostolo-
ad aelerna pracmia vocal, praesens mundus ejus ani- cC
rum principis intercessionibus, cui le toUim debes
mura periurbationes, quas ingerit, a se ipso repel-
exponere, Crealoris noslri largiorem debeas gratiam
lal.lantoque facilius ab biijns saeculi amore recedal,
promereri.
qu.inlo magis impellitur tiiim vocatur. Quod in1 Dalum in Tusculano, vm Kal. Julii.
Israelllico populo, Moyse vocanle, el Pharaone signa-
CCCLV.
tur. Moyscsnamque lunc ad vocandum missus est,
Ad II. Senonensem archiepis. ejusqtte suffraqaneos,—
cumPbaraoduris eum operibuspirurgebal, quate- De eodem argumento.
nus alter vocando perlraherel, aller impelleret,
(AnnoH49,Jul 8.)
sseviendo, ul plebs in servilio turpiier fixa, vel pro- [MANSI,ConciL, XXi, 643.]
vocata bonis,vel impulsa molesliis, mbverelur. Hoci EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vehe-
itaque rationis debilo inciiati, disefciionem luami rabilibus fratribus II. Suessionensi archiepisco, ejus-
commonemus et exhbrtamur in Domino, qualcnus > que suffraganeis, salulem et apostolicam benedictio-
tribulaliones, quas libi et exercilui luo omnipo- nem.
tcns Deus irrogavit, patienter supportes, et in eoi Quanla devotione cbarissiaius filius nostcr Ludo-
speni luam conslituas qtti quem vult permillit af-' JJ vicusilluslrisFrancorum rex llierosolymilamim iler
fligi, et confidentes in se misericordiler liberare i assumpserit, vos corporali praesenlin cognovisiis, et
consuevit. Si enim palienliam et humililatem in ad- maximam orbis parlera non laluil qui regnuinsuuni
versis perfecie lenueris, per desertum hujus vitae, sub sanclae Ecclesiaeac nostra proteclione reliquit:
sub proleciione columnae nubis et ignis, id est pa- et tam nos, qtiam vos, ut iUud a pravorum infcsla-
tieniiae solatio et charitatis ardore intrepidus per- lione tueremtir, supplieiier exoravii. Accepimus'
duceris. atitem, quodquidam pacem rcgnidiabolicoihslinclu
Quia igilur personam tuam vera cbaritate diiigi- porturbanl, ipsumque, postposita Dei et bominum
nus, ct de le valde confidiuitis, si post luum redi- reverentia , malitiose infestant, non altendentcs
,um sine dilalione de his quae ad honorera sanclsei quod ilem rex pius tolleus crucein suarn seculus
Etclesiae el regni speclare noscuiitiir lecuin mutuis; est Chrislum, et relictn palria et regno, ad loca ubi
potuissemus traclare coKoqiiiis, nobis utiquegratum i steterunt pedes Domini, pro defensione Clirisiianse
fuissel. Verum quia id nobis temporis qualitas de- fidei festinavit. Quod lanto gravius ferimus, qiianlo
ncgavit, el de lua salute sumtis sollioili, quosdam personam ejus propensiori affeclu diligimus, ipsum-
de fralribus nostris poslquam le ad Longobardix <pie in reraotis panibiis devotius pro Dei servilfo-
I&S EUGENII111PAPM 1396
deiiiorari cognoscimtis. Quia vefo lam tfevpiisanctae A ageiula fueriiit, aiixiliaiiie Dmninro cotiipleafrtur.
Ecctcsiae filii, et Chrisiianissirai principis nuxiiio Daltiin TtrscuFani, viii blus Jiilii.
rieesse non posstiintis, nec deberiius, per prsesenihi '
CCCLVM.
tobis scripla manilamiis, quatenus in unum conve- Ad Sngerimn abbatem. — De Luitovici VII regii
nienteS, perttirhalores Vegni ad vesiram prar-sen- Franc.redituex transmariuis regicnibus.
liany eVocetis, ipsosqne districte ac solticite mo- (AnnolU9, Jul. 15.)
neatis, nt ab infestatione regni omnino ilesistant, [MANSI,CO»«7., XXI, 642."]
nullamque offeiisionem hominibus domtni regis in- EBGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclo
fefre praesiimani. Si autem vestris monitis obedire filro SUGERIO afobali S. Dionysii, sahilem et aposto-
conlempserinl, lam in ipsos quani eomplices eorum, liea-m benediclionem.
occasione reniota, excommunlcationis serifeniiam Bcneilielus Dens qui non deseril speranies in se,
prbferalis. Praeterea curn ab Iiis qttihtis esl custodia el de sua misericordia confidenies misericordiler
regni coinmissn, vel aliquo iltorum fuefiiis monili, consuevii liberare. Sicul cniin pro certo accepimns,
ianquam pacis ac justitiae amalores, pro fidelilate charissimi filii nostri Ludovici illustris rcgis Fran-
qiiain eidem regno debeiis, lemporale eis auxilium coriiro posl inniimeras tribulalionum varielates mi-
»
pfxbeatis, eosque ad defensionem ipsiusmodis om- serlus, e'um ai Iucem de tenebris revocavil, et ad
jiifous adjuvetis. riieriores maris partes adduxit. Ctijus redittis, de
Daium Tusculani, vin Idus Jalii. quo paierno affectn eramus solliciti, innxirouin no
. foisgaudium praestai, el in ailversiUitibtis, qtias diu
CCCLVL
sustinuimus, solalium pncbel. Tu ergo, sicul lidelis
Ad Sugerium abbalem. —*DeGaUicifegm perlurba-
toribus. dispensalor el prudeus, negotia regni libi commfssa
, virililer siudeas perlratiare. In proximo enitu est,
(AnnolU9, Jul. 8.) ut pahnam lui laboris conscquaris et praemium.
[MANSI,Concil., XXI, 643.] De cxtero lui studii sit, ad occursum regis ciim
EUGENIUS episcopits, servus servorum Dei, dileclo suisfidelibus te honorifice praeparafe. Dileclus filius
filio SUGERIO abbati S. Dionysii, salutem el npostoli- noster rex Siciliae suis postea littcris intimavit, sifoi
eam benediclionem. rehitum fuisse, quod praefatus filius nostcr rex Fran-
Lilteras quas nobis misisti, debita beiiignitale ciaein regno suo applicuissct et versus Siciliam ten-
recepimus, et super adversitaiibus el amgustiis qnas deret, obviaturus reginae, putaus eam ex partibus
te' pati sigiiificasti, paterno libi aflectu compatimur. „ Barbariae illuc advenisse.
Et quoniam eas proamorejustilise el;frdelitatis cha- Daiuiri Tusculani, xvnt Kal. Seplembris.
rissinii filii noslri Luiiovici ilfusiris Francorum re- CCCLVIII.
ftis, te snslinere cognoscimus, ipsas tanquam pro- - Litlerw de eleclione Malhildis tecundw abbutissx
prias repulamus. Verumtamen non ignorat toa Fontis-Ebraldi.
discretio, quia omnes qtii pie volunl in Chrislo vi- (Anno 1149, Scpi. 7J
vere, et pacem diliguni, oporlet a flliis hujussaeculi, [Gall. Chrisl. nov., II, 362]
et ab his qtii oderunt pacem, persecutiones inntimea EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
ras sustinere. Ipse namque Dominns noster Jesus iri Chrislo filiabus sanctinionialibiis ecclesiae Fon-
Cbrislus, non adgaudia mtindi, sed ad passioncs et tis-Ewraldi salutein et apostolicam benedictionem.
inortem pro nobis lolerandas descendit. Ipsum ita- Sicut ex lillerarum vestraruro inspeciione perpen-
que capul nosimra iraitari debemus quia si pro ipso dimus, bonae memoriae abbatissa vestra, Domino
persecutiones palimur, ccrii de promissione ipsius, vocante, humanae condilionis debilum solvit; de
erimus in aeterna retribulione beali. Conforlare cujUs morle paterno condolenles affeclu, animam
igilur, cliarissime fili, et viriliter age, alque in ipsius nostris precifous Domino commendamus. Vos
Domino, qui tibi adjutor esl, sperans, non limeas n auiem post ofoitum ejus, sicul eisdem nobis Iitteris
quid libi facial bomo. Salvator eteiiira noster juxia inlrmastis, M. nobilis Andegavensis comitis sororem
promissumsuura usque in fiiiem saeculi suos nulla- in abbatissam vobis regulariler elegislis, eamque
tenus derelinquet; el nos, juxla potestateni nofois benedici a vcnerafoili frairc nosiro G. Piclaviensi
coiicessani ab ipso opem lifoiel auxilium exhibere episcopo poslutaslis ; qtiod quia ipse absque pro-
curabimus. Sicul enim ex lilleris quas fratribus nO- missione obedientiae facere recusaret, nos juxta
slris archiepiscopis et episcopis inillimus, perpen- petilionem veslram eidem causae finein iroponere
«lere polcris : illos qui pacero regni perturbant, nisi non differemus.
rcsipuerint, excommunicari mandayimus ; et lam Praeterea universilalem veslram per praeseniia
ipsis, quam comitibus, exhorlando mandavimus , scripla monemus, et exborlamur in Domino, ut in
ut tibi el aliis, quibus regnt esl commissa custodia, foono vcstro proposito perseycrare allentius slu-
ad defensionem ipsius viriliterauxiliandoassistant. rfealis, et ita divino cui mancipatae estis ofosequio
Tui ergo sludii sil, quatenus eosdem fratres ar- adhaerere, ut odor veslrac bonae conversalionis,
cbiepiscopos et episcopos constituto termino in roultis exempla proponens, longe laleque, sicul
uiiutn facias conveuire, ui quae prb ulilitale regni hacteniis, effundalur; ne bona quae de vestro collegio
 1597 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA. 1593
usquc inotlo praedicaiilur, virtuti vel probitati unius is A pracscnlia libi scripla mandamus, qiialenns cnpellam
plurium ascribantur. Agile ergo, dilectoe in Domino o eo teuore quo diximus aedificare permittas ; cl ctim
flliac, et lampades veslras studeatis ila foonis ope- i- ab eodem T. invitalus fueris, ipsam capellam conse^
ribus adorriare, ut ctim Chrisio cui desponsalae ie crare non renuas, salva nimirum in aliis tua, et
esiis, mereamini ad aeternas nuplias inlroire. ecclesiae tuae inlegra juslilia.
Dalum Tusculani, vn Idus Septerobris. Datum Tusculani, vi Idus Oclobris.
CCCLIX. CCCLXI.
Ad Conradum regem. — Thiebatdo Capellano suo0 Ad Serlonem abbatem Savigniensem. — Ut ipse el
confirmal prwposiiuram Xanlensem, modo aliamu omnes ipsitts monasterio subjecti vivanl juxta
prwpotiluram, quam anlea possidebat, remillat. Cislerciensium institulum.
(Anno 1149, Ocl. 5.) (AnnolU9, Ocl. 21.)
[MARTEN.,Atnpt. ColL, II, 367.] [MARTEN., Ampl. Collecl., I, 813.]
EUCEMCS episcopus, servus servorum Dei, cbaris- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
simo in Christo filio CONRADO illustri Romanorumn filio SERLONI Savigniensi abbali salulem et aposio-
regi, salulera et aposlolicam benedictionem. licam benediciionera.
Lilteras excellentiae luae debita foenignitate rece- Cum omnifous ecclesiasiicis personis debilorem
pirous, in quifousdevotionem et affectum, qUemergaa ex injunclo nobis a Dep aposiolatus oflicio existi-
niatiem luam sanciam Romanam Ecclesiam et noss mamus, illos tamen propensioris cbaritalis studio
ipsos geris plene cognovimus. Quibus eliam inspe- nos convenit imminere, quos iri vero religionis ha-
ctis, pluriinura laelificavit nos benignitalis luae plenai bitu omnipotenti Domino roililare cognoscimus. Ad
ingenti devolibne responsio. Nos siquidem lc sicutt hoc enim pastoralis officii nofoisesl cura commissn,
specialero beali Petri (iliuni et pairomim charitatiss ut bene placentem Deo rel.igionem Infooreinus sta-
brachiis nmplexnnles, personam luam cupimusi itiere, et stafoilitam exacla diligeniia conservare.
bonorare, et quanlum permiltit justitia, petitiones5 Proinde, dilecle in Doraino fili, religioneni in ir.o-
tuas admiitcre. Inde est quod majestatis tuae preci- nnsteriis quibus praeesse dignosceris, slabilitam in
fous inclinali, clcclioni, quam Xantenses clerici dei Doraino proficere cupientes, statuimus ut in omni-
dileclo filio nostro Tliiebaldo capellano luo fecertint,, bus monasleriis quac de monasterio cui praesides,
asseiismu praebuimus. Sed quoniam sacroriini ca- sunt egressa, et in his quae de egressis ab eodem
nonitin el sanctae Romanae Ecclesiae sanclfonibusi monaslerio prodierint, lam de ipsis personis quam
roiilrairc non possumus nec debcintts, opotlcl cunii de rebus monasteriorum, juxta Cisterciensium
aliera praepositura esse conleiilum, et altcram qiinmi Q ( frairum insliltitioriem, disponendi et ordinandi
prius babebal dimillcre. Tuaergo, charissime fili,, liberam babeas facuilalem. Quia vero plures, mali-
inlercst; ila malris lune sanctac RomanacEcclesiac ; gno spiritu inducti, ab obedienlia stiorum prsela-
dilectioni el affeclui respondere, el regnum libi ai lorum resiliunt, et ul suae liberius tlcserviant vo-
Dco commissum aeqiiitalis judicio gubernare, ut et1 luntali, aliena sslalia qtiaerurit, prohibemus nt nulli
ipsa speralum fruclum ttiae devotionis se rec.episse ! post factam in eisdem locis professionem liceat se
lactetur, ei posl temporale regnum merearis recipere; a (ua vel successorum luortim subjeclione sublra-
sempiiernum. Dileclum lilium noslrum Hciiriciinii hcre, aut alii hujusmodi professos, seu aliquos de-
juniorem in Doinino saluianius, et ut ipse aeiate eti monasteriis retinere. Quod si quis eoruradem mo-
sapienlia apud Deuni et homines proficiat, ipsum,, nasteriorum se a lua snbjectione subtraxeril, et
per quem reges regnamt, exorarous. tertiocommoniius redire coniempserit, euro excom-
Dala Tusculani, in Non. Oclobris municandi habeas potestatem.
CCCLX. Datum Tusculani, xn Kal. Novembris
Ad Bermundum Bilerrensem anlistitem. — Mandal ut CCCLXII.
Trencavello vicecomiti Biterrensi permittal ca-
pellam tuo in palatio construere. £ De Henrici Moraviensis episcopi valeiudine dolei.,
j)
(Anno 1149, Oct. 10. eumque cbnsolalur.
[MARTEN., Thes. Anecd., 1, 412.] (Anno 1149, Oct. 24.)
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venc- [BOCZEK, Cod, dipl. Morav., I, 261.}
rabili fratri B. Biterris episcopo S. el A. B. EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, ycne-
Nobilis vir T. a Jerosolymis rediens, el per nos rnbili fratri HEINRICO, Moraviensi episcopo, salutem
iransilum faciens, a nobis suppliciter posiulavit, ct apostolicam benediclionem.
Litleras fraterniiatis tuae debita benignitate rece-.
quatemis capellam in suo palaiio striu eo tenore
cbncederemus, ubi ipse capellanum idoneum debeat pimus, et sicul qui te lanquara devotissimum sanclac,
invenire, ellibi postinoduni, ut ei animarum ciiram RoroanaeEcclesiae filiuro speciali affectu diligimus,
Iribuas repraesentet, et in viiasua non iiiterdicatur et iiiler caetcros charissimos fralres nostros brn-
a divinis ofliciis, nisi forle ipse, vel aliquis de fa- chiis amplexamur. Devotionem eicnim tiiam qiiam
milia ejtis culpain commiserii. Et quoniam pelitio erga malreni tuam Romanam Ecclesiani sempcr
ejus toleranila esl, utecclcsiac ttiae, propter lioc dc- babuisli, ad mcmoriain revocantes, pro lua sumus
tfiseiiluin', non possit in posteruro provenire, uer incolumitale sollicili eamqtte maximo desideiio
 K<S9 EUGENll III PAPTE 1490.
luoruin
frcqtienter audire optamus. Grailum aiitem nobis A aliquis ad manus tuas vel suffraganeorum
est, quod pro cbmmisso tibi grege sollicitus per deveneril, et praecipue lldebrandinus quondam di-
seniiias justitiae euro diicere satagis, el Ipsum asqtii- lecli nosiri Jacinli diaconi card. serviens,capi facias;
taiis ecclesiaslicae norma dirigere. Super liis ilaque el tandiu iri caplione delineas doncc quid exiude
de qnibus nos djlectio lua consuiuil, juxta praede- facerevelimnsper scripia nostra cognoscas.
cessoruin nostrorum sinluia tibi fespondere decre- Daluin Tuscul., vm Kal. Novembris.
vimiis. Clerici, qni siinl culpis suis exigentibus CCCLXIV.
.legradati, nee post vitae conversionem pristinis Ad universot fratret Fontis-Ebraldt.
ordinibus restitui debenl. Ille vero, qui, nullo receplo (Anno 1149, Ocl. 25.)
ordine, missam canlare praesuiiipsil, lanquam laicus [NIQUET,Ilitt. de Fontevrault, p.579.]
principi terrae puniendus tradalur. Nulli aulem EUGENIUS episcopns, servus servorum Dei.dileclis
uxoreih sororii sui post nioiiem ipsius licet babere. filiis universis fratribus Fontis-Ebraldi, salutem i'i
Et qupriiani sacri canolies crimina semel objecta aposlolicam benediciioiiem.
indiscussa non iransetiiit, catisam ipsitis clerici Quemadmodura sanctorum Palrum manifcsiis
qni foigamus dicitur diligenter inquiras, et si ca- inslruimur documentis, obedieniia sola est, qux
iiohice tonviciiis fuerit, deponatur. Sui aulem ^ fidei merilum possidel ; sine qua inlidelis esse
scptima manii sui ordinis ab foac nota eum facias convinciiur, etiamsi fldclis esse videatur. Accepi-
cxpurgari. Quod si facere non polerit, deponatur. mus autem quod dilectis in Christo filiabus noslris
Quod tiium ilaque, fraler charissiine, speclal officium abbatissae ac priorissie Fonlis-Ebraldi qtiidam ex
Terbo et exemplo, quibus praces, ila proficere, ut vobis obedire conlemniint, sine licenlia clatislra
ad vitam una curo grcge lifoi credito pervenias eorum ingredi, yel apcrire pracsiimunt, atque in
sempitcrnam. Grave atitem nobis est, quod con- aliis rebelles conlr.i jusliliam existunl. Quia ergo
fecius senio de longa viia, quam libi valde ctipi- indignum cst, et a rationa omnino alienum, ut ec-
miis, noh conlidis. Speramus autem in Domino quod clesiamm praelatis a subjectis suis debilus bonor rt
facrein ttiam atlliuc, eo auxilianto, videfoinius. Si reverenlia denegetur, per praesenlia vcbis scripla
vcro nobis superslitibus le de hoc niundo dispositio mandamus atque praccipimus qualenus quicunque
«livina vocaverit, cnrae nobis erit pro te lanqnain sunt in veslfo collegio, qui super hoc redargui pos-
]>ro tharissimo fraire nostro ad Deum preces effun- sunt, de caetero abbalissse et priorissae ejusdem loci
dere, et in iiostris orationibus lni inemores fre- obedientiam et reverentiam humiliter dbferant;
queuier existere. Praelerea quoniam de statu iiostro £ earum claustra sine abbatissae vel priorissoe assensu
le novirous esse solliciium, dileetioni tuae ipsum rcserare ac ingredi ncquaquam altentent; abba-
duxiinUs inliiiiandnm. Nos siquidero, licet eorporis tissas quoque, in locis quibus baclenus non fuerinl,
trivaletudine et Iratrum noslrorum morie, aliisque eis inconsultis constituere non praesuroanl, alque
adversitatibus fueritnus boc anno gravali, lamen ad ad commune capitulum caruro cerlis temporibus
pacis tranquillilatem, Domino auxiliante, reversi convenire nullalcnus negligant.
sumus incolmnes. Pro iiifirmilate lua libi bonum Dattim Tusciilani, vin Kalendas Decembris.
tlceiuarium destinnmiis. CCCLXV.
Daium Tusculani, ix Kalendas Noveroforis. Privilegium pro monas'erio S. Lttcii Curientis.
(Anno 1149, Nov. 6.)
CCCLXIII. Cod. diplom., 1, 138.]
M Heinricttm arcliiepiscopum Moguntinnm. — [MOHR,
Mamlal til « ium per sequam per episcopos suffra- EUGENIUS episcopus, servus^servorum Dci, dileclo
ganeoscirciiinvngationes psettda-nuntiorum, qui sub filio AIMONIpriori Ecclesiae Sancti Lucii Curiensis,
nomine sno diseurrant el indebilis exaclionibus ejusque successoribus canonice substituendis, in
pdeles Ecclesiw fuligare prmsnmant, studiose ac perpetuum,
ililigenler allendal; et si aliquis ad manns ejus vel
.. iuffragatteorum deveneril, et prmcipue lldebran- rj Justis religiosorum desiileiiis conseniire ac ra-
dintts, quondain Jucirtcti diacvni carJinalis ser- tionabilifous eoriini pclitionjbus clcnienter annuere,
viens, ctipi f-icial t aposlolicae sedis, cui, largienle Doiniuo, tleservimus,
(Anno 1149, Oct. 25 ) aiictoritatis et fraternan chnritatis vinciilHm nos
[DENIS,Cod. manuscr., theol.,\, III, 2878.] Iioiiatur. Eapropter, dilecii in Domiuo filii, vestris
EUGENIUS cpiscopus, sefvus servorum Dci, etc. jusiis postulaiionibus clemcnler aiimiimus, el prae-
Pefvenitad aiires nostfas qribd quidam pseudu- falam ecclesiaro Beati Lucii, in qua divino mancipati
nunlii pef paries vestras sub nomine nostro discur- estis obsequio, sub beaii Pelri el nostra prote-
rimt, et indebitis exaclionibus fideles Ecclesiae lati- ctione siiscipiinus, et praescntis scripti privilegio
gare prajsumiint. Quia ergo lantae praesuinplionis coinihunimus, statuentcs ut quascunqtie posses-
a iidacia ad infamiam sanctae Roraanae Eeclesiae cl siones, quaecunque bona in pracsenliarum juste et
noslram speclare dignoscitur; per prarsenlia libi canouice possidelis, aul in futurum concessione
jcripia mandamus, qiiaienus iam per le quara per poniificiim, iargilione regiim vel principum, obla-
.uipiscopos E".clesiae tuae suffraganeos circumvaga- twiie fideliuin, seu eliam aliis juslis modis, prae-
tibnes lalijim siudiose ac diligenier atleiidas, ci si slaule Domino, poteritis adipisci, lirma vobis yeslris
 1401 EPlSTOLiE ET PMVILEGIA. 1402
que successoribus et illibata pcrinnncant; in quibns A i. Filii nosiri A. et Her. clcrici Meldensis Ecclesiae
haec propriis duxiinus cxprimenda vocnbulis : Cur- nuper ad noslram pfaesenliam venienles, quoniaro
tcra quae sita esl in villa quae vocatur Maging; super eo quod eis a Goslino iroponebalur jusjurandi
tttrtem in villa quae vocalur Riunena; iu villa quae rcligione firmaverunt, noslrum adimplere manda-
vocatur Avinne, ciirtem el vineam; in civitnte Cu- lum, eos n vinculo excommiinicntionis absolvimns.
riensi vincas, agros et prata, in villa quacivocntur Vcruro quia pars advcrsa praesens non ndemt, in
Paisie, curlem unaro; in villa quae vocalttr Um- eorum cnusn procedere, ct certum aliqnid diflinirc
bilico curtein unani ; ecclesiam Sanclac Mariae salva tcquilale non potuimns. Ipsos ilaque nd lune
in silva Augeria, cum omnibus appendiciis. suis. discretionis industriam remilteiiles, per praesentia
Sialiiimus qtioqtie ut ordo canouicus in veslra Ec- scripia dilectioni luaemandarous qnatenus, iiiraque
clesia inslitutus, secundiim foeati Aiigustini Regti- parte ante luam praesenlinm evocala, si Goslinus
lam perpetuis ihidem temporibus inviolafoililcr juxla scita canonum probare polueril quod ois im-
conservelur. Ofocunie vero le nnnc ejtisriem Ipci posuit, causam ipsain ordinc jndicinrio diflinins. Si
priore, nullus ifoiqualibet astiilia seu violenlia prac- vero praediclus Goslinus in pfobaiione defecerii,
ponalur, nisi quem Iralres communi consensu, vel seplimn manu sui ordinis piirgalioiicm praedictorurh
pars consilii saniofis secundum Deum providcrit clericoruro suscipias, et eos nb infainia, quae ipsis
eligendum. Sane laboriiin vestrornm quos de nova- imponebatiir, fratribus convicinis immiiiies osleu-
liluis, prupriis manibus, vel snmplibus colitis, sivc das, el publice nunlies. Redditus vero Ecclesiac qui
de iiiitrimenlis vestrorum animaliuin dccimasnullus prauliclo Goslino foacoccasione ablati suiil, facias
a vobis exigere praesumal. ei ciiin inlegritale reslilui. Praeierea" episcopo et
Deceruinius ergo ul nulli omnino Iiomiiitimliccat canonicis Mcldensis Ecclesiae flrmilcr ex noslra
praefatam ecclesiain teroere periurbare, aut cjus parlc praecipias, ul de caelero cum eodem Goslino
possessiones auferre, vel ablatas relinere, niinucre, pacciu ct fralernam concordiam habeanl. Quod si
seti aliis quibnslibet vexationibus fatigare, sed om- non feceriiit, cl clatnor inde ad aures nostras de-
nia integra conscrvenliif eofum,pro quorum guber- vcnerii, dissimulare non poleriihus, quin eorum
naiione ac conservalione concessn sunt, usibus inoberiienliam animadversione debila puniamus.
omiiiroodis profulurn, salva sedis apostolicae au- Datuin Tusculani, vn Idus Novemb.
ctoritaleet dicecesani episcopi canonica justitia. Si CCCLXVII.
qua igitur in futurum ecclesinstica saecularisve Ad Conradiim imperatorem. — Ejus inluilu iterum
persona, hanc nostraeconsliiulionis paginam sciens, rQ confirmat electionem prwpositi Xaniensis, el de-
contra enm temere venire tentaveril, secundo tcr- positionem arcltiepiscopiColoniensisdiffert.
tiove commonila, nisi realiim sutim congrua salisfa- (Anno 1149,Nov.,28.)
ctione corrcxerit, potestalis honorisque sui digni- [MAXSI, ConciL, XXI, 684.]
tate careat, reamque se divino judicio existere dc EUGENICS episcppus, servus servorum Dei, clia-
rissimo in Clirislo fllio CUNRADO, illuslri Roma-
pcrpelfala iniquitale cognoscat, el a sacratissimo
iioruni salulem et apostolicam bcnedi-
corpore ac sanguine Dei et Domini noslri Jesu ctiniiem. regi,
Christi aliena fiat, atque in exlremo examine di-
stricta: ultioni snbjaceat. Cunctis aulem eidem loco Quantiim affeclum erga personam tuam et re-
sua jura servantibus sit pax Domini noslri Jesu giruin tibi a Deo commissum habeamus, plurimis
luam clementiam credimus aguovisse.
Cbrisli, qtialcnus et foic fructuin bonae actionis experimeniis
et districlum acler- In quo inflexjbililer permanentes, petitiones excel-
percipiahl apud judicero praemia
nac pacis inveniarit. Amen, ameu, amen. lenliae luae, quanlum cum Deo possumus, admitli-
mus, et cum ecclesiaehonestale regiae tuae voluntaii
Ego Gregorius presbyt. cardinalis Sancti Calixli.
Ego Hugo tit. in Lucina presbyl. card. gralanler praebemus assensum, sicut devoti foeati
YVidoOstiensis Q Pelri filii et specialis sanclae Romanse Ecclesiae de-
Ego episcopus. D
fensoris. Inde est quod magniludinis luae preces in
Ego Octavianus diaconus card. electione Xantensis praeposiii patemo recipientes
Ego Jacintus diac. rard. S. Mariae in Cosmed.
Datum Tusctilani per manum Bosonissanclae Ro- affeclu, tibi, tariqiiam cbarissirao fllio noslro, du-
nianaeEcclesiae scriptoris, oclavo Idus Novembris, xiraus annuendum, licet quidain postmodiim peniliis
iudictione xn, Iiicarnalionis Dominicaeanno 1149, diversa ab his, quae dileclionis tuaelitleris signifi-
vero anno v. casli, siiggesseriiil. Causa vero fratris nosiri Co-
pontificatus domni Eugenii papacIII
CCCLXVI. loniensis arcbiepiscopi gravis fit, qiioniam longiim
ab his, quicirca lesunt, poteris raa-
Ad Sugerinm abbatem, — Ut clericorum duorum ex- est enarrare,
communicatorumcausamordine judiciario definidt. nifeste cognoscere. Si eniin quanta circa oflicium
(Anno 1U9, Nov. 7.) suuin per ncgligenliain et inobedienliaiii supei-
[MANSI, ConciL, XXI, 644.J biendo commiserit, magnitudinis tuae discretio co-
ECGENICS episcopus, servus scrvprum Dei, diiecto gnovisset, nec efiam verbnm, ut credimus, pro ipso
filio SUGERIO abbati S. Dionvsii, salutcm ct aposlo- movissel. Uiide in concilio quod Reinis Dco Do-
ficam lencdiciionem. mino auclorc celebravimus, cxcisionis seniciiiiajn
UQ5 EUGENll III PAP/E. 1404
pertulissel, nisi legiac parcentes absentiae, delri-AA firmamus; ct sicut-in scripto vestro coniiitelur, ra-
inenluni aliquod regno, quod maxime nobis caven- mm cl inconyiilsum futuris lemporibus irretragafoi-
dtiiu erat, eventurum exindc piilavissemus. Elnunc liler manere decernimus. Praecipientes ut ea, quae
post redilum tuuro npbiscum liriniter statueramus .. ad servandam communem vitaro adlmc deesse no-
ipsum setilenlia digna suis excessibus feriendum, scuntur adimplere quanto cilius debeali.s; scilicet
nisi tuae Iegatio majeslatis pracvenisset. Sed preci- ut in uno rcfectorio cproedatis, et in uno dorroi-
fous luis, quanluni possumus, iiiclinali manum no- torio dormialis. Praelerea praediclaro Dei genitricis
slram.in pracsenliarum ab ipsius damnatione retra- semperqiie virginls Mariaeecclesiani , in qua omni-
ximus.et usque ad Dominicam, qua canlatur: polcnli Domino deseryilis, srib beati Petri et nostra
Ego sum pasior bontis, inducias ei concesstraus. pioieclione suscipimus; statuenles, ut qtiascunque
Qtiia ergo excellentiae tuae preces absque gravi san- pnssessioues, quaecunque bona eadem ecclesia in -
ciae Ecclesiae et disciplinae ecclcsiasticoe laesione praescntiarum juste el canonice possidel, aut in fu-
in boc ex tolo audire nequivimus, regia aequanimi- tiiruin concessione pontificum, largilione regum vel
ler clementia fural, et his quae sanclae RomanoeEc- principuni, oblaiionc fideliura, seu aliis juslis motlis,
clesice niairiiuje incumbuiil, cujus omnipptens Deus praestanle Douiino, polerit adipisci, firma vobis vc-
tc cuiislituit defensorem, sicul de benignilate (uai ^ slrisque successoribus el illibala permaneant; in
«pcramus,laiiquain piissimus juslitiae amator, in- qtiibus haecpropriis liuximits exprimenda vocabulis:
temlas. piieclum fiiium noslruin Henriciim juniorem i Cavacurtem, Gramofellain, Martaniam, Selczamim,
regcm in Domino saliiiamus. Trecha, Arnugum , Novezatem, Habiascam, Vallcs
Da(a Lateraui, IVKal. Deceiiib. Bellegnium et Leventinam, plefoemde Artizale, Se-
CCCLXVIII. visiim , Curtadiam de Leoco, Brivitim, Gradi, Pul-
Bulla ad Obertum Mediqlanensemarchiepiscopum. cocitini, Bulzanum, Salvanuro; niansuro tinum apud
(Arino 1149, Dec. 19.) ( Caol, quem tenel Ardicius deCarimate; cenium sol-
[divLim, Mem. di Milano, V, 594, ex archivioi dos novae monelae, quos ecclcsia veslra a monasle-
della Metropolitana.] rio Sancti Simpliciani annis singulis accipere con-
EuCEStusepisropus, servus servorum Dei, vene- suevit.
rabili ffatri OBERTO afchiepiscopo , ei dileelis filiis1 Deccrnimus ergo ut nulli omnino bominum lieeat
ordinariis Mediolanensis Ecclesiae', eoriiriique suc- praefaiam ccclesiam lemere perlurbare, aul ejus
cessoribus canonice substiluenilis , in perpetuttm. possessiones auferre, vel ablalas retinere, minuere,
'
'Ad hoc uiiivdrsalis Ecclesiac cura nobis a provi- , seu quibuslibet vexationibus faligare, sed omnia in-
Q
sore omnium bonorum Deo commissa est,m pro1 tegra conservenlur eoruro, pro qiiorum gubcrnatione
omiiiiim ecclesiarum statii satagere el pla- et sustenlaiione concessa sunt, usibus omniinodis
ccniem Domino....... religionem et honeslatem slu- profutura, salva sedis aposiolicae auctoritate. Si qua
tleamus modis omnibus.... Nec cnim Deo gralus> igitur in fuluriim, etc.
aliquando famulalus impenditur, nisi ex veritatis1 Ego Eugenius CatbolicaeEcclesiae episcopus ss.
radice procedente a puritaie religionis et boncsta- Ego Conmdus Sabiuensis episcopus ss.
lis fueril conlirroaius. lnde est quod vilium satis> Ego Guido Ostiensis episcopus ss.
leprebeiisibile........ quod in vestra ecclesia, peeca- Egp,Ociavianus S. Nicolai in Carcere Tulliano ss.
lis cxigenlibiis, inoleverat, exstirpari praecipimus,> Ego Guido cardinalis Sanctae Mariaein Porlicti ss.
videlicet, quod cum illis, qui...... ifoiordinarii no- Ego Aribertus lituli Sanctae Anastasiaess.
liiijianlur, defoerelesse cor unuiii el anima una ut' Ego.
eliain sicul in ccetibus aposlolorum legilur, coiiimu- DaliimLaterani permanum xivKal. Jamia-
niias, per contrariura erni, juxta illud eliam dictum' rii, indictione duodecima , Incarnaiionis Dominicac
npostoli Pattli...,. . Alius quidem esurit, alius ebrius! anho 1148, pontilicatus vero domni Eugenii III anno
est. Postnioduni vero luo, fraler arcbiepiscope, ac-! {P; quinlo.
ceilente siudio, facturo est ut omiiis redditus, pra- CCCLXIX.
nesque obventus iilius eeclesiae, ad lionorem Dei, et;- De annua celebralione dedicationis ecclesiw B.
ad ejusdem communem vilam canonicorum qui ini Frigdiani Lucensis.
loco ipso pro lempore morafountur, in unum de cse- (Anno 1149, Dec. 19.)
tcro redigautur. Quod et..,.. etiam prpprio scriploi [BALUZ. Miscell. edit. Luc, IV, 594.]
est aperle lirmaium, Nos ilaqiie, quorum inierestt. ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, uni-
niale acla corrigere, elquac bene gesta sunl, el ve--; versis Dei fitlelibusqui devolionis inluilu ad annuain
ncraiidis canoiiibus concordant aposlolicaesedis au- celebralionem dedicaiionjs ecclesiae Beati Fridiaui
ctorilale fiiinare, quod de coinmuni vita servanda,-,. conveneriint, salutem et apOstolicam benedictionem.
el ui reddiliis ecclesiaeproyenieriles inier canonicoss Sicut ad veslram cretiimus pervenisse nbtiliam,
a.'t|uis portionibus per capitulum pro viclualibus di-. ecclesiam Beali Fridiani, ob.reverenliam corporis hu-
vidanlur, el id.qnod indcsuperest acqua paritcr inI jusqupd in ea rcquiescere creditur, propriis mani-
vestiinenlis (listiibiitione procedat; a vobis raliona--, fous Deo auctore consecravihius, el venientibus ad
foiiiier stalutttro est, prsesentis scripti privilcgiy con-- annuatn consccralienis illius diem cx injuncla sibi
U05 EPISTOLJ: ET PRIVILEGIA. U06
pcenitcnlia conflsi de bcalorum Pelri el Pauli racri- A I pus ab officio cpiscopali suspendimiis. Novissirae
lis remissionem XL dierum indulsimus. Qiiicunque vefo, cum ad nostfam praesenliam in Longobardiae
igilur, aliquibuscausisimpedieritibtis,eadem die illic partibus devenisset, absblulionem a nobis nullateniis
interesse non poluerint, et infra octavas illius dedi- poiuil impelrare, dooecin nosiroet fratrumnostro-
caiionis advenerint, eamdera remissionera ex parle rum conspcciu viva voce promisit, quod infra
oirinipotentis Dei el beatorufn Petri et Pauli apo- consiitulum a nobis terminum, Tolelanae Ecclesiae
siolornm ejus pariler indtilgemus. subjectione debita liumiliter obediret; quod si non
DataLalerani, xiv Kal. Januarii. faceret, in eadem suspensionis sententia, quousque
CCCLXX. id faciat, remanerel. Caelerum,si postquara a nobis,
Ad Bracarensemarchiepiscopum.— Euih sttspendit ab discessit, juxta mandalum nostrum Tolelanae obe-
episcopalioffieio,nisi Toletano archiepiscopo exlii- divit Ecclesiae, vel si forte in sua rebellione
beat obedienliam. perdu-,
(Anno 1149, Dec. 29.) rat, per archiepiscnpum ipsius ecclesiae, cui solli-
citudo et cura ejusdem melropolis incumbere nosci-
[MANSI,ConciL, XXI, 674.j
Quanla sit obediunliae virtus, Chrisli tliscipulus tur, nobis debuit nunliari. Si ergo ipse circa hono-
non ignoral, et lotius fere sacri eloquii paginaepro-1 rem et dignilalem ecclesiae sibi commissae negli-
lestantur. Curo enitn ipsa condimenlum aliarum gens el minus sollicitus silerc disposuit : nos qui in
virtuium csse dicatur : manifestius clarel, quia scdis apostolicaespecula, disponeute Doraino, jttdicis
quasi peccatum ariolandi esl repugnare, el velut sce- loctim, licet indigni, lenemus, propter ejus insolen-
tus idololatrim nolle acquiescere (I Beg, xv). Super tiam praeconcs vel cursores eflici non debemus. Sed
fraleitiitale itaque tua vix mirari suflicimus pnri- recolenles personae tuoe consuelam dulcedinein, et
tcrqtie dolemus, quoniam sedis apostolicaepracceplis devoiionis affeclum , quam avus tuus illuslris me-
obedirecontemnis; et mandalum de exhibe.nda obe- moriae A. [Alfonsus] Hispaniaerex, et tu ipse, erga
dienlia Toletano primaii, quod tibi viva voce nuper comniunem mairem tuam sanctam Romanam ec-
fetimus, sicut iterata queriiiionia ipsius ecclesiae clesiam leroporibus praedecessorum noslrorum et
indicat, nimis propcre a corde tuo elapsum est, et nostro hiimiliicr ostendisti: preces tuas e iam nunc
tanquam aspis surda clausis auribus perstilisse vide- libenter admilliinus. Praefato ilaque Bracarensi
ris. Sed neraini debct indignumvideri suis sufoesse juxta petilionis ttiae desiderium apostolicas lilleras
majoribns, qui se meminii aliis esse praelaltira. misimus; quem nimirum, nisi usquc ad prcximam
Alqueulinam ea, quae ad virlutis gloriam spectare Dominicam in Ramis Palmarum Toletano primaii
noscuniur, apud luam fraterniiatem valeanl repe- C ( obedire curaverii, denuo ab officio episcopali sus-
riri. Quarovis. igitur tanlae praevaricalionis con- pendirous, donec adimpleal quod ei saepe manda-
templus severiori esset praegravandus vindicla : vimus. Data Laterani, xiv Idus Januarn.
apostolica lamen utentes maiisticitidine, per prac-
CCCLXXII."
senlium libi scripla mandantcs praecipimus, qtiate-
nus aniefato arcfoiepiscopo, usque ad proximaro Do- .4dcali Sugerium abbalem. — Ut desacerdolis excontmuni-
ab archidiacono cqusa cognoscal, et sacerdoiis
minicamin Ramis palmarum, obedientiam debilam percussores excommunicet.
satagas humiliier exhibere; quin exlmic, donec ad- (Anno 1149?)
impleas quod libi saepe mandavimus, denuo le at> [MANSI, ConciL, XXI, 645.]
oflicio episcopali suspendimus. _ ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecio
Dalura Laierani, iv Kal. Jnnuarii. filio SUGERIOabbali Saricti Dionysii, salulem et
CCCLXXI. aposiollcam foenedictionem.
<Ad Alfonstim Hispaniarum regem. — De primatu Quidam sacerdos R. ad noslram praesenliam vc-
Tolelano. nicns, conquestus est quod S. archidiaconus, quo-
(Anno 1149, Dec. 29.) ] niam denarios quos ab eo pro ecclesia sibi tfadita
Q
[MANSI,ConciL, XXI, 673.] exigebai, ei tribuere noluit, de Ecclesia cum expulit.
Sicut ex inspectione litlerarutn luarum, et ver- Etquoniam super hoc eum ad nostraro audienliaro
bis nuntii tui R. praesenlium laloris perpendimus : appellavit, idem arcliidiaconus fecit eum a paren-
exfoibiliones honoris, et gratiae seriis aposiolicae, libus suis ausu sacrilego verberari. Quia vero valde
quas Ecclesiis et personis regni tui, nobilitaiis et iiiiqtitiin cst, ul in his, quibus in Ecclesia Dei super
mansueludinis luae precifous inciinali, frequeriler alios potestas judicandi concedilur, iniquilatis in-
contulimus, ad luam notiliam minime pervenerunt. venialur judicium : tibi per scripta nostra manda-
Pro luis siquidem prccibus, Ecclesiam Compostel- mus, ut utroqtiead tuam praesentiaro evocato cau-
lanam ih deferenda cruce ante mclfopolilanum sam ipsam ditigenter inquiras, el justitia comitante
suum spcciali praerogaliva decoraviraus : et Tole- diffinias. Ulbs vero qiii violenlas manus in cumdem
taiwe metropoli in recuperanda jusliiia, quarii super clericum injecerunt, excbmmunicatos publice de-
liiacarcnsi arcliiepiscopo babere dicitur, non defni- nunlies, el excoinimiiiicationem tandiu facias Pb-
nnis; imo sicul tota Hispana novil ecclesia pro servari, donec satisfacluri veslrose conspcctui re-
-catisa ipsa euindero Bracarenscni per longum tcm- praeseiiteiil.,)
U07 EUGENH111PAPiE UO*
CCCLXXIIL - A CCCLXXV.
Ad H. archiepitcopumSenonentem.— De eodemar- Fralrum S. Laudi Rothomagentium ditcipiinam
gumenlo. canouicam confirmat.
(Anno 1149?) (Anno 1145-1150. — Fragm.)
MANSI,ConciL, XXI, 645.] [ Ncttstria pia, 805. ]
ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclo EUGENIUS episcoptis, servus servorum Dei, dilectis
lilio nostro arcbiepiscopo Setionensi H., salutem ct filiis OSDERTO, priori S. Lautli de Rolhomago, et
apostolicam beiicdiciiouem. ejusdem fralribus, lam praesenlifousquam fuiuris,
Quidam sacerdos tuiis Romam ad noslram prae- regulariler vitam professis, salutein et apostolicani
senliam veriieiis, conquesttis est qiiod Stephanus foenedictionem.
afcliidiacoiius tuus, quoniam denarios qtios ab co Religiosis desidcriis digntim esl praebere facilem
pro ecciesia sibi tradiia exigebat.ei tribucre noluii, consensum , ut fidelis devolio celcrem sorliatar
de eadem Ecclesia eum expulefit. Ei quoniani siiper elfecium. Eapropler, dilucti in Domino filii, vene-
hoc cum ad nosiram audienliam nppellavit, idem rabilium fralrum noslrorum, Hugonis archiepiscopi
nrchidiaconus fecit cum a parentihus suis ausn sa- Roihoiriagensis, et Algari, Conslanliensis rpiscopi,
crilego verberari. Quia vero valde iniquum est, ut B precifous iiiclinati, ordinem canoniciim, scciiiidiim
ih his, quibus in Eccicsia Dei super alios potestas B.'Augustini Rcgulam, qtiain pcr Dci gralinro, cjus-
judicandi conceditur , iniquilaiis invcnialur judi- dem fratris noslri, Com4antiensis episcopi sludio
citim : dileclo filio nostro Sugerio abbati S. Dionysii aiinueiite, professi estis, sedis apostolicae nnclori-
per scripia ncstra mandamus, ut, ulroque atl suain lntc firmanius; ni in eadcm Ecclesi» pcrpeluis tem-
pracscnliam evocalo, causam ipsam Idiligent,r in- poribus inviolabililer conservetur, ncc alius ibi de
quirat, eijtisliiia comiiante difliniat. Tu ergo cuin- caetero, nisi rcgtilaris instiluaiur, praeseuti decrelo,
dem archidiaconum ad ipsius abbatis vocationera, sancimus, etc.
ire, et quod inde judicaverit facias ob^ervarc. Posl- CCCLXXVI.
moduin quoque eum ad vos Stiper eisdem excessibus
lcsponsurum transmittas. Illos vero qui violentasj Ad prwlalot Polonim. — Arguii eos quod lalam a
maniis in eumdem clericum injecerunt, excommu- G. nunlio tuo inlerdkli sententiam non observent,
hieatos publice deminties, el excommunicationemi atque ut resipiscant eamdem sentenliam confir-
mai,
tandiii observari facias donec nostro se conspectuii (AnnoU50, Jan. 23.)
satisfacturi repraesehlent.
C [ MANSI,ConciL, XXI, 685.)
CCCLXXIV.
Ad ubbalem Sugxrium.— Ecclesiasiicwalterius causm EUGENIUS episcopns, servus servorum Dei. vene-
judicem conttituit. rabilibus fralribus archiepiscopis, episcopis ct aliis
(Annoll49?) Ecclesiarum praelalis per Polpniam consiiiutis, salu-
[MAKSI, Concil., XXI, 645.] tem et apostoticam benedictionem.
EUCENIUS episcopus, ser.vusservomm Dei, dilectoj Qtiod vps bcnediclionis. alloqtiio salulamns, non
filio SUGERIO abbati S. Dionysii, salulem et aposlo- ex veslris merilis fieri, sed ex apostolicaesedis be-
licam beneilictioucin. nignilale, credatis. Sui eniin de.bel houoris tlojore
Pio controversia et discordia quae inler Pelium;1 prosterni, quisquis aposlolicis conlcmnit obedirc
jirascntiuiii laiorem el Jozelinum Mebleiiscincano- mandalis. Nos siquidein pro officii noslri debito ile
nicuin ngitari diguoscitur, uterque nostro se cou- vcslra et populi vofois commissi salule solliciii, di-
spectui praescntavii. Primuin quidein Jozclinus di- lecttim filiiim nostrutn G. sauctae Romanae Ecclcsiae
•rebal a praeditio Pelro injuriam et violenliain sibi,-, diaconum cardinalein ad partes veslras olimilircxi-
fuisse illalam, el propler lioc eum ad nostrain au-_ nius, ut el pacem imer YV.ducem el fratres ejus
riicnliain appellassc. Posl discessum vero ipsius Jo-. • auxilianle Domino reformarei, et ecclesiaslica nego-
zelini a nob.is, ideiii Pelrus ad nos veniens, quae de_. tia tanquam apostolicaj sedis legaius iractarel. Qui
ipso tlicta fuerant, oniuino negabat. Quia igitur rci,j sicut a nobis mandalum acceperat, parlem qua)
veritaiem ad pleniini super hoc cognoscere npn po-_ noluit ejus monitis obedirc, eteos qui ejusdem
tiiiinus, causam ipsam discfelioni luae liuximus re- _. ducis lerram delincnt, excommiinicaiionis vinculo
liiiilendain. Per praesentia ilaque scripla dileclioni,j innodavit, et in lerra divina prohibuil oflicia cele-
tuae raandnmus, qualenus iilraque parte ad tuamn brari. Vos autem, sicut accepimus, quoniam lioc
pnesenliam evocata, eamdem coniroversiam dili-. eum ex mandato nostro non fecisse asserit, sen-
genier audias, ct si adversa pars jam dicluni Pe-.. tentiam ipsam niinime observalis. Quia vero ipso
tiiim illatae violentiae reuni non ppierii manifestec hoc nostro fecil inaudato, nos lam exconimuiii<3.i-
prob-.re, et Pctriisinnoceiiiiara suam convenienter<t tionis quam inIerJicti senteiitiam, sicut ab ipso
cstenilerit.ccclesiaslicaeest modcratioui cpuveniens,s, dala est, ralam habemus, el ut vos eam observeiis
ut etim sua debcal iiinocenlia liberare. Si vero im- i. et faciatis simililer ofoservari praecipirous.Tn vero,
pisitxculpie iromunem se nequiverit tomprobare,» frater arcliiepiscope, cui boc ex debilo tni offrcii
vel quoiiiodo causa proccsserit, hpc tuis nobis lil-t- poiissiiiiini)imminet, ui iiicxctisabilcs sint.omni-
leris quaiitocius intimabis. bus suffrriganeis tuis cl aliis Ecclesiaruin p:adalis
 UQ9 EPISTOLJl ET PRIYILEGIA. UJ<j
dcnunliei, et .entcntiam ipsam firmiier observcs et A ; pars consilii sanioris.secundum Dei timorem el B.
facias observari, scitiirus, o_uiasi qiiis veslrum Benedicii Regulnm providerinl eligendum. Chrisnia,
canidem senlenliam observare nolucrit, beali Pelri oleum sanctum, cot..secraliones aliarium sen basi!:-
et sanctae Romanae Ecclesiae non effugiel ullio- carum, ordinationes monacborum, qui ad sacros
nem. prdincs fuerint proinovendi a diceesano suscipielis
Dalum Lal., x Kal. Feb. cpiscopo, si quidem catholicus fueril, ei gratiam al-
que cominiinionein apostolieae sedis habuerit, et ea
CCCLXXVH. grniis, el absque aiiqua praviiate vofois voluerit
Privilegium pro monasterio S. Marlini Ahhusano. cxhibere; alioqtiin Iice.it vobis caiholicirrn qtiein-
(Anno 1150, Jan. 30.) cunque malueriiis, adire anlislilera, qui niiiiiriim
nostra fnllus anctoiitate, quod postulatur indulge:'.
[ PETRI, Suevia ecclesiastica, p. 92.) Sepullurara quoqtie ipsius loci libcram esse conce-
EUGENIUS episcopus, servusservorum Dei, dilectis dimus, ul quicunque illicse deliberaverint sepeliri,
filiis SIGEFRIDO abbali S. Marlini de Anhiisen, ejus- nisi forle cxcomraunicati sinl, nullus obsislal; salvn
qne fralribus lam praescniibus qunm fuluris regu- laroen justilia matricis Ecclesiac. Ad indicium autcm
Jarem vitain professis, in perpcluum. '
bujus a scde aposiolica liberiatis acceptae aurctim
Cum omnibus yeuerabilifous locis defoilores ex uiiuiii nofois nostrisque successorifous annis singiilis
injtincto cxisiamus, illa lainen quae ad B. Petri pcrsolvelis.
sanclaeque Romaiiae Ecclesiae jus el dcfensioiiein Decernirous ergo ul linlli omnino hominum liccat
specialiter pertiuere noscuntuf, convenil nos pro- piaefaluni moi;as:e imii tcroere perturbare, aul ejus
pensius confovere. Idcoquc, dilecti in Doinino filii, possessioiies auferre, vcl ablatas reiinere, minuere,
vcncrabilis fratris nostri Gualleri Augusiensis cpi- aul aliquibus niolcsiiis fatigare; sedoronia inlegre
scopi et vestris precibus iuclinati, vesiris justis conserventtir coruni, pro quorum gufoernalione cl
posliilaiionibus clemcnler annuimus, ct pracdeces- susientaiione concessa suiil, usibus omniraodis pro-
soris uoslri fclicis memoriae CoeleSlini papae vestigiis futura, salva dioecesani episcopi cauonica jtislilia.
inhacrenles, pracfatum Sancli Marlini nioiiasieriiiui Si qua igitur in fiituriiiii ecclesiaslica saccularisvu
quod a pracdicio fralre nosiro Guallero lunc Au- persona, lianc noslrae conslilulionis paginaro scieiif,
gusteiisi episcopo ejusque fralribus in proprio alo- eonlra eain teraere vcnire tenlaveril, secundo ler-
d.'oconsiructuin esl, cl beato Pelro cuiii omnibiis liove cororaonila, praisuinptionem suam emendarn
ad ipsum pcriiiienlibus oblatuui sub ejustlem apo- , conlempscrit, poleslalis honofisque sui dignitaie
sloloriim principis el nostra protectionc suscipimus, carent, reamque se divino judicio existere de perpe-
etpraeseiiiisscriptiprivilegioconimuniiuus, slatuenies traia iniquilate cognoscat, el a sacratissimo corporo
ut qjascunque possessiones vel decimas, qiiaeciinque ac sanguine Domirii nosiri Jesu Cforisti aliena fiai,
cliain bonn idem nionastcriuni inpraeseiiliarum juste alque in exlremo examine districlae uliioiii subjaceat.
ct canonicc possidet, nui in fiiiufum concessione Cunctis aiitem cidem loco sua jnra servan iius sit
ponlificuni, largitinne rcgum vel principum, ofola- pax Doinini nostri Jcsu Chrisii,quateiius et bic fiti-
lione fidelium, seu aliisjuslis modis, Deopfopilio, cluin bonaeactionis percipiani, et apud disiritiini»
poterit adipisci, firma vofoisvestrisqtie successori- ju.iiceinpraemia aeieriixpacisiiiveniam. An.fcn.amcn,
btis ct illibaia pcrmaneant. Concambium praeterea amen.
quod de dccimis illius loci, in quo ipsum monaste- Ego Eugenius Catholicae Ecclcsiae cpiscopus sub-
riuui situni est cum ecclesia S. Petri de Coiingen, scripsi.
ad ciijus parochiain perliuebant,- utriusque parlis Ego Theodewinus Sanctae Rulinae episcopus stib-
assensu raiionabililer factum esl, aucloriiatc apo- scrip.
stolica confirmamus. Addentes ul ecclesia S. Mar- Ego Imarus Ttisciilanus episcopus subscr.
lini de Kawa, in qua collegium vestrum per illu- D 1 EQOGuiilo Oslicusis eplscopus subscripsi.
stris memoriae Manegoldum palalinuin comilem, Ego Nicolaus Albanensis episcopus subscri.
palrem videlicel pracfati Sanclae Augustensis Eccle - Ego Gregorius presbyt. card. tit. S. Calixti sub-
siae episcopi, in cujus crat allodio •iiionasticac reli- scr.
gionis, auctore Domino, exordium habuit, cum de- Ego Nicolaus presbyt. card. til. S. Cyriaci subscr.
cimis et omnibus aliis suis possessionibus yeslro Ego Auberluscardinal. tit. S. Anaslasiae.
monasterio in perpeiuum subjecla perinaneat. Li- Ego Oddo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureuni
ceataulem vohis eonimuni consilio advocalum, quem subscr.
ad defensionein ejusdem monasterii ulilem esse co- Ego Joannes Paparp diac. card. S. Adriaui suhsc.
guoveritis, libere eligere, ipsumque si inutilis fue- Ego Jaciiiihus diac. card. S. Marite iu Cosmedin
rii, removere, et alium, quem uliliorem provideri- ss.
tis, substiluere. Obeunle vero le nunc ejusdem loci Daluin Lalerani per manum Plebani Romana» Cu-
abbate, vel luorum quoltbet suecessoruro nullus ihi riae nptarii, iu Kalend. Febr., indicl. xm, Incarna-
qualibct subreplionis astulia vel violenlia praepona- lionis Dominicae anno 1148 [1150_; ponliiicaius
tur, nisi quem fralres communi consilio,veI frafrum doinni Eiigenii III papae nnno quinto.
1411 .EUGEMHIPAPifE 1412
CCCLXXYllI. A auxilianle Domino providere. Digmini namqi.e ct
l Ad epitcopum Cattelldnum[Venetttm]. honestali conveniens esse cognoscitur ut qni adEc-
(Anno U50,M»rt.l9.) clesiarum regimen assuinpti sumus, eas el a pravo-
rum homiiiiini neqiiitia lueamur, et B. Pelri atque
[UGHELLI,llqliatacra, V, 1240.]
EUGEMUSepiscoptis,scrvusservorui) De<, vene- aposlolicae sedis pairocinio muniamus. Eaprnjncr,
rabili frairi Caslellano episcopo.sal. et aposl. foened, tlilctti in Domino lilii, vestris juslis posliilalionibus
Quod deciinarum quatuor fieri defoeanl poiiiones, cleroenter annuimus, etB. Laurentii ecclesiam, in
notitiae tuae incognituro csse non defoel..Sicut enim quadivino mancipati eslis obsequio, sub B. Pciri
sanclorum Pairum sanxit aucioritas, una pars epi- et nostra protectione suscipimus, et praeseniis scripfi
scopp, alia clero, tertia pauperibiis, quarla yero ec- priviiegio commuiHinus. Slatuentes ui quascunque
clesiae sarlis tectis deputata esse dignoscitur. Quo- possessiones, quaecunque bona cadem eccie^ia in
circa fraternitati luae per praesenlia scripla maiitla- praeseiiliarum juste et oanonice possidei, aut in fu-
miis, quatemis fratribus S. Salvaloris 'decimarum turum concessione pontificum, largiiione rcgum,
paric.m, quae illis de jure coniigit, lacias assignari. vel principum, ofolalione fideliuin seu aliis jusiis
Datmn Lalerani, xiv Kal. Apiilis. modis, Deo propitio poterit adipisci, firma vobis
CCCLXXIX. B veslrisque successoribus el illibala perroaneani.
R
Bulla pro monasteriq S. Benedicii de Placeniia. In quibus haec proprirs duximus exprimenda voca-
(A.nnoilSO, April. U.) bulis. Ecclesiam Sanctae Maiiae Magdalenac, eccle-
[CAMPI,Hit(. eccl. di Piacenza, I, I, 351.] siam S. Salvatoris de Sanzano, ecdesiam S, Jacobi
ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto dc Calignano, ccclesiam S. Barthoiomaeide Siajano,
filio VITALIabbati S. Benedicti de Placenlia, salii- ecclesiam S. Mariae de Quarto, ecclesiaro S. Ste-
leiti el apbstolicain bciiedictionem. phani de Pariesi, decimas quoque quas in toia Ja-
Quolies illud a iiofoispeiitur, qtiod rntioni et bo- nuensi dicccesi legitime possidetis, et tres paries
neslati couvenire dignosciiur, animo nos decet li- toiius terriiorii, quoU vocant sanctus Romulus cum
benti concedere, et peieniiuni desideriis congruum omnibus pertinentiis suis, queroadmoduin a bonae
imperiiri sulfragium. Ideoque, dilecic in Doraino fili memoriae Tbeodulfo Januensi cpiscopo , ccclcsiic
Vitalis abbas, justis posiulalionibus tuis foenignuni veslrae rationabiliter concessae, etscriptisui aucto-
imperlientes assensiun, oratoriuui B. Petri siium in riiale firmatac suiit. Practerealnsulam in Ibero flu-
lerrilorio Taurineusi ultra flumen Sluriae, quod ui- inine posilam jiixta civitatem Torluosain, ab illuslri
mirum Pelrus Podisii el Taitrimis Risla pro salute rQ viroRayinundo Barcliinonensi comile.el a cohsti-
auiinaruui suarum sauctae Romana- Ecclesiae per lifous veslraa civilalis eidem ecclcsix' juste conces-
inanus noslras pro devolioue obtulerunl, tibi, et per sam, vobis pariier coiiflrmainus.
le mpiiasierio luo gubernandum concediinus, ct Decernimus ergo ul nulli omnino homiiium liccat
cjustlem loci dispensalionein liberam tradimus, eo praefalam ecclesiam teinere perturbare, aiit aliqtii -
videlicet tenore, ut per fralres VaJlobrpsanae con-: bus vexationibiis faligare, sed oninia inlegra con-
gregaiionis eidum loco fuluris lemporibns diligcuti serventur veslris, el aliorum, proquoruro gubcrna-
studio jugiter se.rviatur.. Xenodochiuin ad obse- tione et siislenlalione concessa suril, usibus omni-
quium pauperum ibidem consiructum sludiosiusper- roodis profuinra, salva sedis apostolicae auctorilate
tractelnr, et naves ad opus iranseunliiiiii ipsiim llu- ac diaecesnnorum episcopofum canonica juslitia. Si
men, sicul constitutum est, paralae seniper iuve- qua igitur in futurtim ecclesiastica saeciilarisve per-
niantur, alque census unius aurei nobis nosiiisque soiia, bauc nostrae constiiulionis paginam sciens,
succei-spribus aiinis.singulis persolvatur. Si verotu, contra eairi temere venire tentavefit, secundo tcr-
vel successores lui foaecofoservare nolueiiiii, vos ab liovecommoriita, si non saiisfaclione congrua emen-
ejusdem loci regimiiie nos vel successores nostri daverii, poieslntis bonorisque sui dignitate careai,
removcre digne poierimiis. i leanique se diviiio judicio existere de perpelrata
D
Datum Latcra.ii, xvni K.ileml. Maii. iiiiquilale cognoscat, et a sacraiissimo corpore et
sanguine Dci el Doniini Redempiofis nostri Jesti
CCCLXXX, Cbristi aliena fiat. Servantibus auiem sit pax, qua -
Guiberto prmposito et canonicis S. Laurentii Janu-
ensis amplam omniuni bonorum ac juriuni, tum leftus et liic frucium. bonte actionis percipianl, et
el Raymundi comifis donationis confirmalionem apud districlum judicem praeinia seiernae pacis in-
elargitur. vcuiani. Amen, amen.
(Annb 1150, April. 14.) Ego Eugenius Catholieae Ecclesiae episcopus siib»
[UGIIELLI , Italia sacra, IV, 685.] scrqisi.
' EtJGEMusepiscopus, serviis servofuiii Dei, dilectis - Ego Conradus Siibineiisis episc. subsc.
fili.s GTJIBERTO pfaeposito, el caeleris Januensis Ec- Ego Tbeodevinus Portuensis cpiscopus subs.
clesiac canonicis lain praesemifousquam futuris ca- Ego G. Praeiiesiiiius episcopus subsc.
iioiiice substituendis, in perpeluuin. Ego Hugo Oslierisis episc. subsc,
Oflicii noslri bortatur auclorilas pro Ecclesiarum Ego Nicolaus Albanus episc. subsc
biaiu saiaijere, et earum quieti et utililati saiubiiter EgoUgo lit. in Lucina presbyt. cardtnali» subsc.
 U13 EPISTOLflT ET PRIVILEGIA. UU
Ego Bernardiis preabyt. card. S. Ciemenlis subsc.. A soris etiam noslri felicishiemoriac Calixli papac ve^
Ego Jordahus presbyt. card. S. Susannac sufosc. siigiis inhacrentes sialuimus et favoris noslri muni-
Ego Grcgorius til. Callisti presfoyt. card. subsc. niine roborarous, ut nulla persoria in propinquitale
Ego llubaldiis presb. cardin. S. Praxedis subs. veslri roonasterii vicuni vel mansionem facere :<u-
Ego Oddodiac. card. S. Georgii ad Veliim Aurcuini dem, qti:e non ,atl n irius dimidiac leugaea jamdiclo
subsc. nionasierio separetur.'
Ego Oclavianus diac. card. S. Nicolai in Carccrci JNulliergo lioiiiiimm liceal praefalum monaslerium
Tulliano sufosc. lemere perturbare,aut ejus possessiones nufeire, vel
Ego Rodulphus diac. card. S. Luciac in Septi- ablalas reiinere, minuere, seu qiiibuslibel aliis
solis ss. vexatioiiibus fatigare, sed omnin integra conser-
Ego Joannes Paparo diac. card. S. Adiiani subsc. venlur carum, pro quarum gtibernalionc ct susten-
Ego Gregorius diac. S. Angeli siibsc. latipne concessa snni, salva diceccsahorum episco-
Ego Guido diac. card. S. Mariaein Poriicu subse. poruin canonica juslitia. Si qua igitnr in futuriim
Ego liyacinilius diac. card. S. Mariaein Cosmedini ecclesiastica saccularisvepcrsonn, hanc nostrse cbn-
sufosc. R siiiuiionis paginaiii scicns, conlra eam lemere ve-
Dal. Laterani per manum Bossonb, S. R. E. scri- nire lenlaveril, secundo lerliove comrooniia, si non
ptoris, XVIII Kal. Maii, indictibne xiii, Incarn. congriia salisfactiohe emenilaverii, potcsiatis hono-
Domin. annollSO, ponlificalus vcro D. Eugcnii III risque sui dignitate careat, reamque se diviuo ju-
papae anno v. dicio exislere de perpelrata iniqiiiiale cognoscat, et
CCCLXXXl. a sarraiissiiiio corpore ac sanguine Dci el Doinini
{Privilegium pro Eccletia Fonlis-Ebraldi. nostri Redcraploris Jesu Cbristi aliena flal, atque in
(Anno 1150, April. 20.) \ extiemoexamine tlislrictaeultioni subjaceat. Cunctis
[PAVILLON, Viede Robertd^Arbrissel, Preuv.,p. 631,J aulem eidem loco justa servnritibus sil pax Doniini
-EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilc-Clis nostri Jesu Cbrisli, qiiateuus et foic fructinii foonas
filiabus MATUILDI abbalissae. Sanclae Mnriae Fontis- aclionis percipiant, et apud dislricliim jtidicem
Ebraldi, suisque sororibus, salutem ei aposlolicam praemia seterna? pacis inveiiiaiil. Ameri, ahieu,amen.
beneilictionem. ' Dalum Laterani, xn Kalentlas Maii.
Rehgiosis poslulaiionibusdigniim est facilem proe- CCCLXXXII.
ix=reconsensum ul el pia devotio celereni soiiiatur Ad abbatem Siigcrium. —De Ltidovici regis consilio
cffcctuin ct rcligionis integrilas possit uicoucussa Q transmiiriiip? expediiionis. r
survari. Ratio siquidcm exigit ul apostolica scdes (AnnoU50,Apr.25.)-
honcstas personas gremio suae pielalis cbnfoveat, et [MANSI,ConciL, XXI, 646.]
ul in religionis proposilo firmitcr pcrseverent el In EUGENIUS episcopus, servus scrvorum Dei, dileclo
ipso proliciant, juslis earumdera postuialionibus af- filio SUGERIO abbali S. Dionysii, salulem, el aposto-
fectu benigno concurrat. Hoc itaque, dilectae in licam bcnedictionem.
Christo filiae, ralionis debito provocali vestris justis lmmensum pietalis opus,qtiod chafissimo filiono-
peliiionibus clemenler annuimus, ei quae pro vofois stro LuJovico illuslri Francortim regi divina miseri-
rcligionis intuilu et rationabili providenlia siatula conlia inspiravit, nos pluiimum anxiosiedilit. Gra-
noscuntur, apostolica auctorilate firmamus, el prae- vem namque Christiani nominis jnciuram, quani
seniis scripti assertione rounimus. Slatuimus siqui- noslris temporibus Ecclesia Dei suslinuit, el recen-
tein, et ad niajorem vestrae bonestatis opportuni- tero adhuc cflusionein sanguinis lantortim virorum
latein graecipimus ut onines virgines veslri ordinis ad niemoriam revocantes, grandi tiniore coriculimur,
quae graliam benedictionis debent percipere infra etmcerorinconsolabilis renovatiir. Ctetcrum devolio
illius monasterii clauslrum in quo sunl obsequio praedicti filii nostri et cbaritas divinitus inspirata,
mancipatae, a dioecesano episcopo ntunus benedi- conceptum aliqtianiuliim dolorem mitigat, cl speiri
clionis percipiant, si quidein caiholicus fueril et nobis consolaiiunis promi.tit. Sic igilur utriunque
gratiam aique communionem apostolicae sedis ha- supensos limor cura spe nos valde conlurbal. Sed
buerit, el eam gratis et absque molestia et pravi- ne laiittiin opus" noslra occasione [iinperfectuiir] re-
lale volucril cxlribere; alioquin liceai vobis quem- rnaneat, prudentiae tuae per praesenlia scripta inan-
cunque maluerilis ad hoc faciendum invilare anli- damus, quatenus jam dicti lilii noslii fegis, et foaro-
siilero, qui nimirum nostra fultus auctorUate, bene- ntim atque aliorum regni sui animos diligeiiler slu-
diciionis graliam veslris consecrandis virginibus deas perscruiari; el si ad tam arduum opus eos
largiatur. Veruin quoniam sine pacis el concordiae promptos agnoveris, consilium ei auxilium nostrum,
bono, religio conservari* non polesl, ut omnis dis- quantum poterimus, et reinissionem peccatorum,
cordiae ac rebellionis occasip de vestro consortio sicut in aliis litteris noslris continelur, secure prcw
penilus auleratur, imo ul unilas sinceritatis inter mittas, el nos de constantia coruin el devotione fi-
vos melius conservetur, ad abfoatissam Fontis- dei certiores effccti timoredeposilo vires eis et auxi-
Ebraldi omnes tanquam ad stium capul respiciant, lium quibus modis polerimus divina favenie miseri»
cl debiiam obedieutiam ipsi exhibeant. Praedeces- cordia trifouemus. Yestri autcm s:udii sit ul, com#
 UI5 EUGENH III PAP.E lli'3
nmnicato sapientnm consilio, quod nostri auxilii ad A illibal* pcrmar.eanl; m-qiiifous lixc propriis dnxi-
hoc necessarium fueril, et quae ecclesiaslicae per- iuus expriinenda vocabutls: ecclesiam Sancti Salva-
sonae praeler noiniiialas idoneae vbbis yisae fuerint, loris in civitale Bonoiiiensi; iu Turicella ecclesiain -
ihalure nbfois signillcare curetis. Snncti Andreae, ecclesiain Sancli Domnini justa
Datuin Lalerani, vn Kalend. Maii. bngnuna. Probibemus qttoque ul. nullus fratrum
CCCLXXXIIL ]iost faclam ibidero profcssionem absque prioris vel
ex codem
Ad abbalem Sttgerium. — Ul thesaurum ecctetim congregalionis spontahea permissione
Sanclat Genovefmpignori obligaium redimi faciat. claustro audeat disCedere; discedenlem vero abs-
(Annoll50.April.28.) que commuhi Iilterarum caulione nullus omniiio
[MANSI,rConcil., XXI, 646.] suscipiat. Sed si aliquis ipsorura fratrum exlrn
EUGENIUS episcopus, servns servorum Dei, dilecito claustrum ausus fuerit sine praedicta licenlia per-
filio SUGERIO abbali S. Dionysii, salulein cl aposto- Bianere, si secundo terliove couimonitus rcsipiscere
iicain bcnediciionero. forie conlempserit, liceal priori ejusdem loci ex-
Prutleiitiaiii tuam lalerenon credimus, hobis plu- communicalionis in ipsum tanquam in professum
iiiiunnesse moleslum, quod tliesaurus ecclesiacSan- suum senienliam promulgare. Clericos vero siva
ctacGcnovefae pignori esl ohligatus. Quia vero nolu- B a laicos liberos saeculariter vivenles ad conver-
111 us til.ecclcsia ipsa aliqua ncgligenlia vel coiiicn- sionein suscipiendi absque alicujus conlradi-
lione detrimcntuin exinde palialur, aut ornamciiiis clione facultatem liberam habeatis, Sane laborum
suis, aliquorum nequitia vel versuiia spolielur, per veslrorum quos propriis manibus aut sumptibus
piKsentia tihi scripiamandaixus.qiialeiius adiocum colitis, sive de nutrimenlis veslrorum animalium,
ipsum accedas, et rem diligenter inquirens, quidquid[ nullus omnino a vobis decimas exigere praesuroai.
de eodein ihesauro per saeculares pbligatum est, ex Oleum quoque sanctum , ordinationes clericorum
qup mulalio ecclesiae ad eorum pervenil noliliam, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a dioe-
de proprio epsrediroere cogas. QuoJ vero ante obli- cesano suscipiatis episcopo , siquidem catboliciu
_, gaium fuerat, de communi lam regularium, quaini fuerit, et gratiam atque communionera aposiolicae
saeculatium, proul quibusque coinpelet, facias re- sadis habuerit, et ea gralis et absque pravitate ali-
dimi: sollicite atlendens, ne aliquorum nequitiai qua voluerit cxhibere ; alioquin liceai vobis caibo-
daninum in hoc ecclesia patialur. Qui autem super licuni quemcunque maltieritis] adire aiiiislilem, qui
lioc tibi rebellis exstiierit, auclorilate noslra eumi nimiriim nnslra fullus auctoritale, quod poslula-
cxcoiuinuiiicatioiii subjicias. r tur, indulgeat. Ofoeunte vero te nunc ejusdem loci
Daiuin Romoe apud S. Pelrum, iv Kal. Maii. priore , vel luorum quoliliet successorum, nuilus
ibi qualibet subreptionis astutia, seu violemia pr;c-
CCCLXXXiV.
Bona, vottessiones privilegiaque Sanclm Mariw de ponalur, nisi qucin fratres communi consensti vel
Reno confirmat. fralruni pars consilii sanioris secunduin Dei liino-
(Anno 1150, Maii 13.) rem et foealiAugustini Regulam providerinl eligen-
[TROMBELLI , Memorie storiche di Reno , dum. Ad haec etiam adjicieules statuimus, ul nulli
Append., 367.] arcliiepiscopo, vel episcopo, aut alicui omnino per
EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, di-- sonaefas sit in praedicta ecclesia Beatae Marix exa-
lcctis filiis Guinom priori ecclesiae BealaeMariaede3 ctionem facere, nec priori et fralribus gravamimi
Rctio , ejusque fratrifous lam praeseulibus quaml irrogare. Sepulluram quoque ipsius loci libernm
fuiuris rcgularem vitain professis, in perpetuum. esse concedimus, ut eorum qui se illic sepeiiri dc-
Religiosis desideriis digntim est facilem praeberei liberaverint, devotioni el exlremae volunlati, nisi
consensum, ut. fidelis devotio celerem sortiaturr forte excommunicali vel inlerdicii sint, nulius ob-
«llccluin. Eapropler, dilecli in Domino filii, prae- sislat, salva tamen justitia malricis Ecclesiae.
dcccssorum nostrorum Jelicis memoriae PP. IIIIIO» - r) Decei iiinitis ergo ut nulli omninp hpminum liceat
j
ccntii el Lucii vcstigiis inbaerenles, vestris justiss ipsam ecclesiain temere perlurbare aul ejus pos-
postulalionibus clementer annuimus et praefalamn sessioncs auferre, vel ablatas reiinere , niinuere,
bcatae Dei genitricis seniperque virgiuis Mariae e scu quibuslibet vexaiionifous fatigare , sed omnia
ccclesiara, in qua diviuo mancipali estis ofosequio> i> intcgra conseryenlur corum, pro quorum guberna-
sub beali Peiri et npslra protectione suscipimus, et;t tlone et sustentaiione concessa suni, usibus omni-
prxsenlis scripti privilegio communimus; in pri-- modis profuitira, salva sedis apostolic.e aucloriiate
11)issiqiiideiii statuentes ut ordo canonicus secun-- et dicecesani episcopi canonica juslitia. Si qua igi-
duiii beali Augustini Regulam perpetuis ibi tempo- h lur in fulurum ecclesiastica, saccularisve persona,
i'ibiis inviplabililer conservetur; praelerea quascun-i- foanc noslrac coustilulipnis paginam sciens, cpntra
«jjuepossessiones, quaecunque bona in praeseniiarumn eam leinere venire tentaverii, secundo teriiove
jusleet canonicepossitletis, autin futurum conces- cominpnita , si uon salisfaclione congrua emetnln-
sione pontificum, iargilione regum, ofolaliohefide-- verit, poteslatis honorisque stii riignilate carcai,
liuiii, seu aliis justis modis Deo propitio poteriliss reamque se diyitio jiidicio exisierp.de pefpelrata
f dipisci, firma vofois veslrisque successoribus et:t iniqiiilatecognoscal, el a sacraiissimo cprporc ac
«417 EPISTOLvE ET PRIVJLEGIA. 1418
sanguine Dei et Domini Redeniploris nostri Jesu A / vobis in posierum lioc liceat perficere, scripto suo
Chrisii aliena fiat , alque in exiremo exaroine di- laudavit. Nos aulem quorum interest foene acta
strictae ullibni subjaceat. Cunctis aulem eidem loco firmare, votum veslrum .... attendentes licentiam
justa servantibus, sit pax Domini noslri Jesu Chri- translationis, ab eoilem fratre nostro rationnfoililer
sii, quatenus ei hic fruclum foonae aciionis perci- vobis indultam, auctoritate sedis apostolicae confir-
piant, et apud disirictum judicera praemia aeternae mamus; slaiuenles ul nihil lamen quod ad nos per-
pacis iiiveniani. Amen, amen, amen. tinere dignoscitur, proplcr mutationem istam, no-
FACUECUH, DOHINE, SIGNUH INRONUM. bis aut nostris successoribus, in poslerum minua-
Ego Eugenius Catholicac Ecclesiae episcopus sub- tur.
scripsi. Daitim Roroaeapud Sanctum Pelrum , x Kalend.
Ego Conradus Sabineiisisepisc. ss. Junii(73).
Ego Imarus Tusculanus episc. ss. CCCLXXXVI.
Ego Nicolaus Albanensis episc. ss. Ad canonicos Eccle.simAurelianensis. — Pro domno
Ego Gregofius card. presbyt. liluli Calixli ss. Pltilippo, de ecclesia sanctw Lelm, quam asserit ad
decanalum suum peninere.
Ego Hubaldus presbyt. cardin. lit. Sanctae Praxe-
'
fi (Anno 1150, Maii 25.)
dis ss.
Manfredus cardinal. lit. [MARTEN., Ampl. Coltect., II, 629.]
Ego presbyt. Sanctae Sa-
EUGENIUS, servus servorum Dei, dileclis filiis ca-
iinae ss. nonicis Aurelianensis Ecclesiae, salulein el aposlo-
EgoCuido presbyt. card. lit. Pastoris ss. licam benediclionem.
Ego Bernardus presbyt. cardin. lit. Sancti Cle- Ex parte dilecti (ilii noslri Philippi (74) fratris
mentis ss.
illustris Francorura regisquerelam accepimus, quod
Ego Hugo lil. in Lucina presfo. card. ss. vos ecclesiain Sanctae Letae, quam ad decanatum
Ego Oddo diac. card. Sancti Georgii ad Velum' suum asserit pertinere. ei violenter aufertis,
Aureum ss. efjus
suuni in ea sublrahere sibi conlenditis. Quia vero
Ego Joannes Paparo presbyt. cardinnl. Sancti1 bona. ipsitis tam ccclesiastica quam mundana sub
Adriani ss. beali Petri et nostra prolectioue suscepimus, pati
Ego Joannes diacon. cardin. Sanctae Mariae No- non possuriius nec debemus, ut ei ab
vae ss. aliquo aufe-
ranlur. ldeoque per praesenlia vobis scripta man-
Datum Romae,apud Sancluro Petrum per msmuro1
damus, ei reddalis,
Bosonis , sanclae Romanse Ecclesiae scriptoris , 111, 1C aut in qua(enusauleamdem_ecclesiam
Idus Maii, Iridictione XIII, Incarriationis Dominicae! praesentia venerabilis fralris nostri Hugonis
Allissiodorensis episcopi, sibi exinde justiliam fa-
anno 1150, ponlificatus verodomni Eugenii III papae! ciatis.
annt sexto. Dala Romae apud Sanclum Petrum, vm Kalend.
CCCLXXXV.
Junii.
Bulla pro translatione monasterii Middelburgerisis.
CCCLXXIVII.
(AnnoH50, Maii 25.)
[HUGOA. 0 , Prmm., II, p. 129.] Ad abbaletn Sugerium. — Ut eattsam ecclesiasticam,
de quajam epist. 372 el 373, definiat
Eptesius e-piscopus,sevvusservorura Dei, dilecto
(ilio WALTERO abbatt WalacurieiiSi, ejusque fralri-"\ (AnnoU50, Maii 26.)
bus tani praesentibus quain ftiluris, canonice substi- [MANSI,ConciL, XXI, 647.]
tuendis, in perpeluuro. EcGENius.episcopus,servus servorum Dei, dilecto
Sicut injustis petitionibus nnllus est tribuendus3 filio SUGERIO abfoaii S. Dionysii, saliilem et aposlo-
assensus, ita Iegitima desideranlium non est dene- licam benedictionem.
ganda petilio. Ex litteris siquidem venerabilis fra- Sacerdos ille R. qui ad nos contra Slephannm
tris nostri Har [iberli] episcopi Trajectensis inspe-• D Senonensem archidiaconum venerat, cum nuntio
xinitis quod vos monasterium ve$trum ad aliumi ejusdero archidiaconi nuper ad nostram praesen-
conslilueritis Iocum transferre, ,in quo quietius vi-- liam rediit. Sed cum in causa ipsa procedere sicul
vereel liberius possilis Domino deservire.Cui dispo- ralio exigit minime posset, eum a querimonia sua
sitioni frater nosler praediclus assensum praebuit, utt cessare praecepiraus, et praedictuni archidiaconum
(73) Ponlificium hoc diploma nullo numero3 et ejus ecclesia quodam primatu gauderet. Hunc
delerminatum lempora episcopatus Heriberti Tra- auxit Willelnius Romanoruni rex , quanilo tolius
jectensis non excedit. Porro Heriherlus in Andreaee Walacbriae ei Hollandiaeecclesias abbalis S, Mariae
Cuickensis lociim suflectus est anno 1158, quo.se-- disp.osilioni et proyidentiae commisil.
cunduni Beckam iiaiurae concessit xi Kal. Julii. (74) Ilic Pbilippus distinguendus est a Philippo
lleriberais vero vilaefinem atligit anno 1148. Duos s primogeniio Ludovici Vi,,Frincoruin regis, qui vi-
ndjicil Jamiiigiis. Eugenius III poiilificalum ascen-- . venteadhucpalre biennio posiquain Remisin regem
dit anno 1145; ergo inlra liium sequenliuin annorumni fue.rat inunclus, decessit. Uic aulem quinlus Ludo-
1146,1147, 1148 spalia debuil cinanere Roinanii vici nalus diu patri supervixit, fniique arcbidiaco-
pontilicis concessio. nusParisiensis.ilf quo Adrianuspapa IV, in epistoJa
Waltero Walacbirensi abbali bulla inscribitur,, 75, ad Ludovicum regem, apud Chesnium, lom. IV
eo quod primus provinciae praelatus esset Walterqss ., Hist, Franc. :j
PATBOL.CLXXX 45
 "
EtlGENil III PAP^E U20
nid
se tuo conspe- A CCCXCl.
siiper. objeciis canonicepurgalurum
ciui mandavimus praesenlandum. Per apostolica AdMindensem Wibctldumabbalem.—Ul Godeboldttmcanonicum
eumdem excommunicei, nisi ablalam Everardo
Haque libi scripla mandamus, quatenus ecclesiam de Hemeringen rettitual.
archidiaconum ad tuam praesentiairi evoces ilerum:
(Airno 1150, Jun.22.)
et si quinla maiiu s.ui ordinis snper allalis crimn
ab [MARTEN.Ampl. Co//., 11,435.]
nibus *e poteril expurgare, ipsum quoque impe- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
litione pracfali presbyteri absolutum remiltas. filio WIBALDO Corbeiensi abfoali, salulem et aposto-
..Datum Rumae apud Sanctura Petruro, vn Kalend.
licara benedictipnem.
Juiri. Lalor pracsenlium Everardns jam quinquies ad
CCCLXXXVIII. noslram accessit praesentiam. Pro" quo siquidem
Ad Petrum prmpositum Ulciensem. — Prwciptl ne ln venerabili fratri noslro H. Mindensi episcopo per
ecclesia S, Mariw Secusiemi « unquam amodo scripta noslra praeciplendo mandaviious, quate.nus
quispiam, ordinetur vel recipiatur, nec viclus ali- Godebolduni canoiiictim snum districtius commoiie-
cui neque veslilus donum concedatur, nisi,regu-
tari prius habitu sumplo, canonicam viiamprofes- fet, ut ecclesiam beaii P. de Ilemeriugen, et alia
sus sit. > R per se vel per stibmiss.is a se personas praedicto
(Anno 1150, Maii 27, Lalerani.) Everardo ablata infra vigimi ilies pbst suscepiionein
noslrarum lilterarum cum inlegritate reslitueret.et
[Utciensis Eccifisiw Chartarium, p. 18.] eum de caetero in pace possidere permitteret. Si
CCCLXXXIX. vero infra lerniinuro praedicltim nionilis ejustiem
Jf onasterii S. Nicoiai Andegavensis proteclionem episcopi obedire contereneret, ex tunc ipsura ab
suscipit. ecclesiarum introitii duximus removendum, nec
(AnnollSO, Jun. 10, Laterani.) poslea deberet absolvi, donec pro excessibus suis
satisfacturus noslro se conspeciui praesentarel. Sed,
VAbbatiaS. Nicolai Andegav., 76, leste Brequigiiy,
TMe chronol., III, 166.] sicut ejus repetila queriroonia indical, nibil horuiii
CCCXC. est effeclui mancipalum, nec ad nos venit, nec
aliquam eicusalionem praciendit, quare pauperem
Ad abbaiem Sugerium. — De Orientali Ecctesia; de' istum lantis oppressionibus aggravaret. Quia igiiur
poniificis et regis habito colloquio; de Ecctesia
..JCoinpendiensi, oppressionibus ei laboribus valde compatimur, et
- (Anno 1150, Jun. 19.) lantam conlumaciam pracicrmiliere non possumiis
*^ iinpiinilaiii, per praesentia (ibi scripta mandainus,
[MANSI,ConciL, XXI, 648.]
"EtiGENiusepiscopus, servus serVorum Del, dilecto qiiatcnusrprwdiclum Godcboldum districle conimo-
ui ecclesiam ipsam el ablaia per se et alium
filio SUGERIO, abfoali S. Dionysii, salulem et aposlo- neas,
in iniegruin infra vigimi dies, poslquam a le
licam beneJictionem.
Ex eo quod pfo defectu Orientalis Ecclesiae aiien- eommonilusfueiil.eidemEverardoomninoreslituat,
el de caelero eitin pacifice possidere permiiiai. Quod
lara sollicitudinem geris, gratum nobis est, et slu-
diura tuae devotionis in Domino collaudamus, quo- si facere coniempserit, ex lunc ipsum Godeboldura
excoinmunicaium publice denunii.es, nec a vinculo
.niam et comoslruni exinde ingenli dolore lurbatur
ct veheinenler afHigitur. lnde est quod petiiioui tuae excemmuuicatioiiis possil afosolvi, doncc pro tanta
rebetlione veniat ad nostraro praesentiam respon-
ct aliorura qui riobis^uper causa ipsa scripserunl,'
surus. Quidquid aulcm exiride a le fuerit factum,
quamvis gravissimuiii nobis fuerit propter imbecil- et rnodum
litalem personac, in qua onmium vola Domino fa- ipsius ncgoiii nobis litteris quani cilius
venle concurrunliir, assensum laiiicn denegare ne- studeas imiinare.
Daium Albani, x Knl. Jtilii.
quaquam potuiinus. Monemus itaqtte dilectionein
iuam quatenus in lanlo et lant praeclaro opete, lan-"DI CCCXCIL
vir et et Ad Wibaldum abbalem.— Laudat ejut in Romanau
quam discretus prudens, opein siudiuro Ecclesiam zetuin, alqtte in ejut gratiam tcribit
.diligenter adhibeas. Praeterea dilalioni lnae notumn Mindensi episcepo et Bremensi archiepiscopo.
fieri volumtis, quoniam ciim filio noslro charissinio^» (Anno/1150, Jun. 24.)
Francorum rcge Ludovico de slatuenda religione iu m [JWrf.,436.]
lerra sibi n Deo concessa colloquium viva voce ba- i- ECGENI.US episcppus, servus servorum Dei.dileclo
vbuimus, ei monilis noslris foenignumpraebuit assen- i- (ilio WIBALDO Corheiensi abhali, sahuem et aposlo-
sum. Quiaergo inCoinpeiidiensi Ecclesia religionem m licam benediclionem.
propagari, Domiiio auxilianle, oplamus, praeseutimn m Litieras dileciiouis tuae, xlebita beuigiiiiale susce-
libi uucloritate injungiinus, ul ad hoc efiicieiiduni iii pirims, et quia pro maire tua sancla Romana Ec-
omnimoila diligcnlia et atienlo sltidio elabores. s. clesia , lanquain devolus filius altcniam soiticiludi-
Tibi siquidem et venerabili fratri iiostroNoviomeiisisi nem geris, gratum nobis est, el devotionem tuam
-cpiscopo onus ipsuni imposuimus. iii Dotnirio tollaiiilanuis. Pro Kaminatensi vero
Daium Albani, xin Kaleadas Julii. " Ecdcsia, sicul rpgasti, el eis qui foona ejus auferrc
»121 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1422
dicunluT, Mindensi episcopo scripsiinus; sed pro X A tuo episcopatu consislunt, maxime illa, quae abba-
causa, quam nofois tuis lilteris inlimasti, reconci- lissa Juditha post deposilionem suam alienare
liari non debel, quoniam nec violentia nec pravo pncsumpsit, recuperare, ei manutenere pro tui
sludiocontigit.Bremensiqiioqiieaichiepiscopojuxta ollicii debito adjitves.
petilionem tuam pariter scripsirous, ct in cacteris, CCCXCV.
in quibus secuudura Deum possumus, tuas preces
Ad Conradum regem. — Gratam habet ejus legatio-
libemer admittiraus. Coloniensi atiiem archiepis.copo nein, in qua res Ecclesimel regni firmeniur. Mor-
idcirco nostra scripla non misiinus, quia veriieiis bacenstsmonasterii negotium commisissese episcopo
ad nos plcniiudineiii sui.oflicii roinime reporlavit. Lausanensi; el de Otlone qui clerici nasum am-
Tna igiiur interesl, charissime fili, ul de bonore putaveral.
ac profectti Ecclesiae Dei el regni, sicul bene cce- (Anno 1150, Jun.)
pisli, ita effeclu prosequenle invigilcs, quatenus et [MANSI,Concil., XXI, 686.] ,
bealiPetri graliam el noslram roerearis benevolen- EUGENIUS episcopus, seryus servorum Dei, charis-
Uam ainplioreui. simo in Christo filio CONRADO, illustri el glorioso
Dala Albae, viu Kal. Julii. Romanoruin regi, salutera et aposlolicam benedi-
CCCXCIH. "B ctionerii.
Ad Henricum Mindensem episcopum.— Kaminaten- Quod per sublimes legalos malrem tuam sanclaiu
semeeclesiam propler inopinatum casum el morlem Romaiiam Ecclesiam, sicut ex priinis et secundis
cuJHsdam monachi reconciliaiione non indigere, et litteris excellentiae tuae percepimus, ex coromuni
ul ablala eidem ecclesiw reslitui faciat.
consilio principuin regni lua destinavit serenilcs
(AnnoU50. ) visilare, ul cum eis de slalu et iililitatibus Ecclesiae
[MARTEN.,Ampl. ColL, 11,437.] Dei ac regni iraclare et ordinare possirous, nobis et
ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, H. frairibusnostris graium estet
venerabili fratri Mindensi episcopo, salutem el eorumdem Iegaiorum pracstolaremur acceptum.Etquoniam
adventum, no-
aposlolicara benedictionem. stros quoque legatos jam diu, sicut credimus, ad
Pervenit ad aures nostras, quod Kamiiialensis luae nobilitatis induslriani
inisissemus; desiderium
ccclesia, pro eb qnod qnidain monacbus , dum
siquidem nostrum est, ut ea inier Ecclesiam et
resarciret ipsius ecclesiae lecln, casu corruerit, et
regiium , quae a predecessoribus noslris el luis
ila sine sanguinis effusioneobierit, per unitis fcre, staliita sunt, inter nos et
_ majestatem- tuam ita
amii spaiiiim a divinis feceris et
cessare. ofliciis, C Domino auxilianle
firraentur, quatenus sponsa Dei
eam reconciliare disponas. Sed si res se ilahabet, universalis Ecclesia suo jure quiele fruatur, irape-
nec vioienlia nec pravostudio contigil, ntilla ratibne rium debituin robur impediat, etChristiauuspopiiius
videmtis, quod eadem ecclesia propter boc recon-
jucunda pace et grala tranqtiilliiate laetelur. Nego-
cilianria sit, vel a divinis tlebeat cessare obsequiis. . lium vero Morbacensis
inonaslerii, unde nos
Praelerea fralernilaii tuae roaudaintis, quatenus attentius exorare
voluisli, antequam ad nos luae
Tbidericutn de Ricklinge, Reimberlum quoque et
regales litterae pervenissent, venerabili fratri nostro
Tiiidericuin ipsius filios, qui praedia ipsius Ecclesiae Lausancnsi
episcopo,. de ctijus utique prudentia et
conlra jusliliam invasisse ct illicite delinere prae- honestate valde
ut confidimus, communicato fralrura
sumuni, dislricie comnioneas, si hocverum esse nostrorura consilio, disculiendum et terminanduro
constilerit, casdem possessiones Ecclesiae ipsi curamiseraraus. Uude visum est nobis et fratribus
reslituanl, el ab infestatione ipsius loci omiiino nostris
wquitati fore contraiium, si in causa ipsa,
abstineant, quod si commonilioni luac obedire altera
canonicam de eis facias. parte absente, in pracsenliarum raodis ali-
contempserint, jusiiliam quibus procedereinus , sed ad eumdem fralrem
CCCXCIV. liostrura negolium ipsum direximus, qui tanquam
D vir discrelus el prudeirs, et in regularibus disci-
Ad Hartwicum Bremensennepiscopum.—Commendut
ei Wibaldum abbatem, el ut ablala Kaminatensis plinis per loiigum lemporis spatium erudilus,
Ecclesiw prmdia reslitui faciat. enormitaies inoiiachoruro ejusdem loci salubriter
(AnnollSO.Jun.) . corrigerel, et causae ipsi canonicuro finem, Deo
[Ibid.] auxilianle, iroponeret. De caelero autero Otloiiem
EUGENIUS episcopus, servus servoruro Dei, II. illum, qui, postposila Dei reverentia, nasum cujus-
venerabili fratri Breinensi afchiepiscopo, salulem et damclerici ausii nefario araputare minime forini-
aposlolicam benediciionem. davii, nisi salisfacturus de lam gravi extessu
Episcopalis ofticii est venerabilia loca et persouas apostolico conspeclui se repraesentel, absolvendi ab
diligere, el eas in suis necessitatibus confovere. excoinmunicatione consilitim habere nequaquam
Ideoque confraternilatein luam pro dilecto filio poluimus, in quem nimirum vigor regiae poteslatis
nostio Wibaldo Corbeiensi abbate duxirous exoran- prius debuit acrius exarsisse, quam ad aures nosiri
dam, quaienus eum fralerna charitaie honores et aposlolalus quercla tanli facinoris perveiiissel.
diligas, et praedia Kaminaterisis Ecclesiae, quae in
 «1423 EUGENU III PAP^E Ull
CCCXCVI. A sonis, in suis necessitatifoiis studeas subvenirc. Si
Monasierii Ebracensis proteclionemsuscipit bonaqtti verp contra eosdem fralres aliquam quaesiionem
confirmai. liabere confidis : in prsesenlia verierabilis frairis
(AnnollSO, Oct. 25.— Signiaa.) noslri. Hugonis Antissiodorensis episcopi, quod
[LANG,Regesta, I, 197; flreris Notilia ritonast. jusliiia diclaveril poleris obtinere. Cum igiiurab
Ebrac, 67.] eo fueris evocalus, ejus praeseniiam adeas, ei quod
CCCXCVH; ipse inler vos judicaverit, lirmiler suscipias "et
Parthenonis Wechlerswinklensit prolectionem observes. Yerum si nostris roandatis obedire con-
suscipit. lempsciis, mamis beati Petri in te procul dubio ex-
(Annoll50, Ocl.23. — Signiae.) tendelur,
[LANG,ibid.] Datiim Signiae, ix Kai. Novembris.
CCCXCVlll. CD.
Ad Pontium \VIzeliacensem abbaiem. — De eodem Ad Henricum Eduensem episcopum. —Arguit quod
- Vizeliacensi cwnobiosit infeslus.
atgumenio.
- ' "
(AnrioltSO, Oct. 24.) (Anno 1150. Oct.)
[MANSI,ConciL, XXI, 657.] B [MANSI, Cohcil. XXI, 655.]
EcGENicsepiscopus, servns servorum .Dei, dile- ECGENICS episcopus, seryus servorum Dei, .vene-
cto filio PoNTio°Vizeliaceiisiabbati, salulem el apo- rabili fratri EDCENSIepiscopo, salutem et aposloli-
slolicani beiiediclionem. cam benediciionero.
Quid venerabili fratri nostro Edtiensi epjscopo, Apostulicaesedis clementia singulis Ecclesiis ei
el riobili viro duci Rurgiiniliaa fratri ejus, pro ne- personis ccclesiasticis snam dignilalera et jusliiiam
golio vestro per scripta lioslra inandavimus, ex servare consuevil. Cntle nos, quoruin praecipue
transcripto lilterarum poteris aperte videre. Si ergo interest Ecclesiarum onniiuni curam gerere, pro
praedictus episcopusel dux voluerinl te super pecu- Yizeliacensi monaslerio qtiod B. Petri jnris existil,
niaria causa corani vcnerabili fratre nosiro Hugene et frjuribus religipsis ipsius Inci, oportel esse sol-
Anlissiodorensi episcopo convenire ; cum ab eo licitos; pro quibus, sicul credimus, tibi scripta
fueris evocalus, ejus praesentiam ndeas, et quod 'noslra transmisimus, ut eosdem fralres juxta ofli-
ipse inter vos coiistituerit, audias el observes. ,Cae- cium tuum, el polentiam a Deo libi concessam, a
tcrum si de statu nionasierii episcopus Etluensis pravorum bominum iiicursibiis defensares. Quo
agere voluerit, conlroversiam ipsam in noslra prae- P contra gravis ad nos querela perveuil, quoti homi-
seniia volumus agitari. nibus et scrvientibus tuis monasterium ipsura multis
Dalum Signite, IX Kaleml. Novembris. modis infestare permiuis. Ipsi namque, sicul acce-
CCCXCIX. pimus, cquos et fooveseorum per viplenliam aufe-
_Adducem Burgundiw. — Arguit quod Vizeliacenti runi, el bomines ipsorum cum rebus suis et tro-
. cmnobio sil in\eslus. sellis, el aliis rebus capiunl, et alia pluriroa
(Anno 1150, Ocl. 24.) damn.a el injurias inferuiit. Dux etiam Burgundiae
L-- £MANSI,CO«CI7.,XXI,656.J fraler luus, atl siniililudiiiein hosiium quibus prae-
EUGEHIUSepiscopus, sefvus servorum Dei, di- lium indieitiir, eisdein frairibus a se custodiri man-
slecio lilio nobili viro duci Burgundiae, saluteni. davil, el honiines et res eorum apprehendi et deti-
. : Qua.nlo divinae tlisposiiionis., c.lemenlia majora neri jussil. Quia igitur unicuique volumus sua jura
, iibi concessit et te ainplius in sublime provexit, servari, praesenti libi adnotalione roandamus, qtia-
ianlo magis ecdesias. et ccclesiaslicas personas et lentis praediclis fralribus ablala ab hominibus luis
pauperes Christi tlebes dibgere, ei eos altenta sol- facias cum integritale restilui, ei de damnis, ct
Jicitutline a pravprum liominuiii incursibus defen- illatis injuriis salisfaclipnera congruam exbiberi. Si
sare. Setl, sictit accepimus, unde valde dolemus, D yero aliquain justiiiain conlra ipsos le babere con-
contraria operaris. Dileclos siquidem lilios noslros fldis, super pecuniaria causa : in praseritia vene-
Vizeliacensis mpnaslerij fralres duris vexalionibus rabilis fratris nostri Hugonis Aiitissiodorensis cpi-
iuquietas, et liomines, euriiro curo suis rebus capi scopi, quod justum luerii, poteris oblinere. Quo-
jussisti. Eosilein quoque fralres inote liosiiiim per cifca si ab eodero fratre nostro fueris cvocatus,
luuin nuntium diflidasti. Nos siquidem de le lalia cjus praesenliam adeas , ei quod ipse exinde intet.
minime sperabamus. Quia igitur haecfieri in perni- vos judicaveril, suscipias firroiter et observes.
ciein animae luae manifeste cognoscimus, et roo- Caelerum si de slatu mnnaslerii conlroversia agi-
naslerio quod beati Petri juris exislit deesse non lur, volumus eam in noslra praesenlia pertfactari.
possuuius, nec debemus : per pracseutia tibi scripla CDL
inandamiis, quatenus praediclis de damnis et illatis Ad Hugonem Anlissiodorensemepiscopum. — De eo-
injuriis cpndigne salisfacias, el de caetero eis nulla dem.argumenlo.
gravainina inferas; imp tanquam Ecclesiae caiho- (Anno 1150, Oct.)
licac devoius filius, et jiistitiae amalor, eisdem frar [MANSI,COII«/.,XXI, 656.]
tiibns, et aliis religiosis viris, cl ecclcsiasticis per- EUGENIUS' episcopus, servus servbruin Dei, vene-
 U25 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1126
rabili tralri HUGONIepiscopo Anlissiodorcnsi, sa- A 1 quas teneiis, sacerdotos idoneos eligalis, el episcopo
luiem. praesenteiis ; quibtis si idonei fiierini episcopus cuin
Venerabili Iratri nostro Eduensi episcopo, quf abbalis consensu curam animurum committat, ut
per bomines suos, Vizeliacensis monaslerii fralri- ejusmodi sacerdoies de plebis quidem cura episcopo
bus multa mala dicilur intulisse, per scripta noslra raiionem reddanl, vobis vero pro rebus teinporalibjs
mandavimus, qualenus ablata sifoi et hominibus defoilam stibjectionera exhibeant. Chrisma, oleum
suis faciat cum inlegrilale reslilui, et condignam sanctura, cmfsecralionem altarium, seu basilicarum,
satisfaclionem de daronis et illaiis'injuriis exhiberi. ordinaliones clericorum qui'ad sacros ordines
Si vero aliquam justitiain contra eosdero fralres fueriniproinovendi,adiuecesaiiosuscipielisepiscopo
super pecuniaria causa se habere confidit, cumdem siquidem catholicus fuerit, et ea gratis et absqiie
fratrem quod jiislum est in lua praesentia voluinus pravilale vobis voluerjl exhibere; alioquin liceat
obtinere. Per praesenlia igitur [scripta discretioni vobis calholicum quem mnluerilis ndire antistiiem,
liiae mandamus, quatenus si agere voluerii, utrarri- qui nimirum nostra ftillus aucloriiate, quod postu-
que partem congruo Ioco et lempore ad ttiam ati- lalur indulgeai. Obeunte vero te nunc ejusdem loci
dientiam convoces, et causa examinaln etcognita, abbate, vel morum quolibet successoruiri, niillus ibi
intereos media aequilale diffinias. qualibet subreptionis astutia sen violentia praepo-
CDII. natur, nisi queni fraires commuui consensu, vel
Bona omnia, donaliones el exempliones monaslerii pars consilii sanioris, secundum Dei limorem et
S.QuiriniTegernseensis confirmat, quod ordinario beati Benedicii Regulnm providerinl eligenduro.
episccfo subjectum in spirilualibus declaralur. Decernimus ergo ut niilii Pmnino hoininum liceat-
(Antio 1150, Nov. 21.) praefaiurri ccenobium lemere perlurbare, aut ejus
[HUNDIUS, Melropol. Satisburg, III,.400.] posscssioncs auferre, vel ablalas relinere, mintiere,
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis aut aliquibus vexalionibus faligare, sed omnia inte-
filiis CONRADO abbati roonasterii Beaii Quirini juxta gra conservenlur eorttin, pro quorura gubernalione
Iaeum Tegeraseae ejusquefratribus, taro praesentibus ei susienlalione concessa sunt, usibus omnimodis
quara futuris, regularein vitam professis, in perpe- profulura, salva sedis aposlolicae auctorilate et diee-
tuum. cesarii episcopi canonica justilia. Si qua igittir in
Commissae nobis aposlolicae sedis nos horialiir fuluruni ecclesiastica saeciilarisve persona hanc
auctoritas, ul locis et personis ijisius auxilium deva- rioslrae conslilutionis pagiiiain sciens, conlra eain
lione debita iniploraniibus,- tiiiiionis praesidium im-• r( temere venire tenlaverit, secundo tertiove commo-
pendere debeamus; quia sicul injusla posceniibiis nila, si non salisfactione congrua emendavferit,
nnllus tribuendus est effectus, sic legitima el jusla poiestatis honorisque sui dignitate careat, reamqtie
desidefantiiiro riulla esl differenda petilio; pracser- se divino judicio exislere de perpetrata iniquitate
lim eorum, qui cum lioneslate vilae et laudafoili cognoscai, et a sacralissimo cPrpore ac sanguine
morum compositione gaudenl omnipotenli Don>'noi Dei et Dotnini noslri Jesu Cbrisli aliena fiat, atque
deservire. Eapropter, dilecli in Domino filii, vesirisi _ in extrenio examine districlae ultioni subjaceat.
justis poslttlaiionibiis foenignum impertientes assen-• Cunctis autem eidera loco sua jura servanlibus, sit
smn, praefatitm monaslerium, quod uliqtie a nobUi- pax Domihi noslri Jesu Christi, qualenus et hic
fonsviris Adalbeno et Occario gerraanis fratribus, , fructum bonaeactionis percipiant, el apud dislriciuin
illusiribusque comitibus in suo fundo conslrricbim i judicem praemia acternaepacis inveniantrAmen.
est, el anliquis Romanorum imperatorum privilegiisi Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus ss.
Pipini videlicet, Caroli et Lmlovici decoralum: ini Ego Ubaldus presbyler cardinalis lituli Sanelae
qno deniqtie corpris beati Quirini a pio decessore> Praxeiis ss.
noslro sanclae recordationis Zacharia Romano pon-: Ego Manfredus presbyter cardinalis tituli Sanctae
tifice impetratum, requiescere perhibelur, sub beati j) Sabiiiifi ss.
Pelri el nostra prolectione suscipimus, et praeseriiis; Ego Ariberlus presbyter cardinalis lituli Sanclae-
scripti privilegio communimiis; staiuenles, ulquas- Annstasiae ss.
cunque possessiones, quaeciiiique bona idem mona- Ego Jordanus presfoyter cardiiialis tii. Sanciae-
sterium impraesenliarum jusieel canonice possidet,, Susannae ss.
aul in futurura concessione ponlificuin, largitione5 Ego Otto diac. cardinalis S. Georgii ad Veluin
regum vel principum, oblalione fidelium, seu aliis3 Aureum ss.
juslis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firmat Ego Oclavianus diac. cardinalis S. Nicolai in
vobis veslrisqtie successbribus et illibala perma*. Carcere TuMiano ss.
neani. Praelerea libertatcs sive immunilntes abi Ego Guido diac. cardin. S. Mariaein Porticu ss.
episcopis sive regibus, sive etinm principibus vestro) Ego Joannes diac. cartliitalis SS. Sergii ei Bac
monasterio ralionabililer concessas et; scripto fir- chi ss.
malas, vobis iiihilominus coufirraamtis, el tit nuliuss Ego Rolandus tliac. cardinalis SS. Cosinae et Da-
eas infringere, seu inbeneficiare aiideat, auctoritale s niiaiii ss.
apostolica proliibemus. In parochialibus ecclesiis,, Datum Signkr, pcr manum Bosonis sanctae Roma-
*427 EUGENII III PAPiE 1428
nae Ecclesiae scriploris, xi Kalend. Decembris, A raaiidamus, qiialenus unum seu plures de (rntribus
indict. xiv, lncarnationis Dominicae anno 1150, tuis eis concedas, qui eos inslrual qiiaiiter eamdem
pontificalus vero domrii Eugenii pnpae III anno vi. regulam el ordinem debeanl observare. Tibi enim
CDHI. el fratribus luis merces a remuneralore omnitim
bonorum trifonetur.
Ad Eberhardum archiepiscopum Salzburgensem.—
Ul Ollonem filium Ottonis comiiis patalini adigat Dat Ferentini, ix Kal. Decemfor.
ad prwslandam pro illata injuria satisfactionem CDV.
Otloni ep. Frisingensi, aut nolenlem excommuni-
cet, fratresque monaslerii Tegerns. tibi commen- Privitegia et immunitales canonicm S. Marim
datot habeat. Monlisbellii confirmat.
(Anno 1150, Npv. 81.) (Anno 1150, Nov. 24.)
[PEZ. Thet. Anecdot., VI, i, 393, ubi epistola liacc [SAVIOLI, Ann. Bologn., Append., I, n, 221.]
Alexandro 111perperam est tribuia.]
ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, di-
E, Salzpurgensi arcbiepiscopo. lectis filiis N. N. archipresbytero ejngque frairibus
Ex pafte venerabilis fratris noslri 0. Frisingensis in ecclesia divae Mnria; Montisbelli regiilnrcm vi-
cpiscopi adversus Ollonero, filium Olioriis palatini B lani professis, tam praeseitiibus quam fiiluris, in
comitis, gravem querelam accepimus, qui euni, dura perpeiuum
missarum solemnia celebraret, grayibus contumeliis Otficii noslri nos hoiiatur nuclorilas pro eccle-
afficerel, et, reverentia Dei poslposila, inhoncsle
siaruin stntu satagere et carum quieti et ulilitati
iraclavil: quod quam grave, el quani districta sit
saiubriter, auxilianlc Domino, providere. Dignuin
animadversione plectendum, eorum , qui recte
discrelio non Ne lantus namque elhonestati conveniens es«e cognoscilur,
sapiunt, ignorat. igilur ul qui ad ecclesiarum regimen assumpti stimns, eas
excessus in Ecclesia Dei remaneat impunilus, et
a pravorum hominum nequiiia lueamtir, et B. Peiri
flagiiiosis hominibus in ecclesiaslicas personas sae-
atque aposlolicae sedis palrocinio cominuniiniis.
viendi factillas praesiet.ur, per pracsenlia scripta dilecli in Domino filii, veslris juslis
Quapropter,
fraternitati, tuae mandamus, qualenus praedictuni
poslulationihus graluro iroper.lientes asscnsum, prae-
Ottonem districle commoneas, ul de tanto excessu diclam Dei
geniiricis seroperqne virginis Mariac
praediclo fralri nostro condignam satisfactionem ecclesiam sub beati Peiri el nostra proleciione
exhibeat. Quod si monitis luis obedire contempserii, In quibus hcec propriis duximus ex-
suscipiinus.
ipsum Olionero excommunicalum denuiities, et primenda vocabulis : Ecclesiam videlicel de Lupa-
excommunicationis sententiam tandiu serves, et "
rolo,- ecclesiam de Rauzano sicul ex sciiteniia ve-
facias lirmiter obgervari, donec de tanto excessu nerabilis fralris nosiri Ravennalis archiepi-
et Moysi
Deo Ecclesiac condigne satisfaciat. vobis adjudicanda esl; ecclesiam de Monla-
Praeterea nibilominus fraternilali luae iiiniidninus, scopi
lognio ; ecclcsiam S. Mariic de Fngnano ciim omni-
quatenus dileclos filios noslros abfoatem C. el fralres fous perlinentiis suis; ecclesiam de Pnntiano, ec-
Tegrinsensis monaslerii pro R. Peiri et nosira reve-
clesiam de Lupa Alialaria, erclesiam Sancti Pelri
rentia in stto jure mauuleneas et defendas, el de de ecclesiain Sancti Blasii de Lacu-
Savignano,
querimoniis suis, quas. libi oslenderint, debilain eis miano, ecclesiam Sanclae Mariacin Resiliolo, eccle-
pisliliam facias. siam S. Nicoiai in Ronclieliis cum omnibus suis
Data Signiae, xi Kal. Decemb.
pertinentiis; ecclesiam S. Donini de Campere m.a-
CDIV. jori; ecclesiam, Sancli Pauli de Palude; ecclesiam
Ad P. ecclesiw S. Frigdiani Lucentis priortm, S. Mariae de Prato Bunelli, ecclesiara S. Marci,
(Anno 1150, Nov. 22.) cclesiam Sancti Vincentii, ecclesiam Sancti Fa-
[BALUZ. Miscell. ed. Luc, IV, 595.] biani juxla flumen Lavini ,cum aliis ecclesiis ad
EUGENIUS episcopus, servus servorinn Dei, dilecio n plebem Monlisfoellii pertineniibus. Statuimus etiam
filio P. priori S. Fridiani, salutem et apostolii am ul ordo canonicus, qui in eadem ecclesia secundum
benediciionem. Dei timorem et beali Angiisiini Regulam noscilur
jEquiim est el ralionabile ut inopia aliorum, insliiulus, rerpeluis inifoi lemporifous inviolabililer
illorum qui abundanl copia supplealur. Dileclus conservetur. Sane locorum veslrorum quos propriis
filitis noster archipresbyter ecclesiae Montisbelli ad lnanibiis aut suroptibus colitis, seu de nuirimenlis
nostram praesentiam veniens, significavit quodoitli- vestrorum animalium nullus a vofoisomnino deci-
nem canonicorum regularium desiderat in eariem mas exigere praesumat. Ah haec proliiberous ul de
ecciesia informare, et Regulam beati Augusiini lerris quaejure proprietatis ad ecclesiam veslram
laboraniem inibi conservare. Quocirca a uobis spectant, nullus laicorum a vobis decimas exigere
suppliciler postulavit ut dilectionein tuam lilleris nllatenus, accipere yel petere audeal. Sepulluram
apostolicis rogaremus, quatenus uiiuin vel plures de quoqne ipsius loci liberam esse decernimus, ut
fratfibus tuis ei ad lempus concedas, qui fratres eorum qui de lerritorio ecclesiacvestrae se illic se-
praediclae ecclesiac in ordinis religioneinforinaret. peliri deliberaverint, devolioni vel extrcmae volun-
Per praeseniia itaque scripia dilectioni luae rogando tati, nisi exconimunicati vel inlerdicti fuerinl, nul-
1429 EP1ST0L& ET PRIVJLEGIA. 1430-
lus obsistat, salva in omriibus dipecesani episcopi A l lione debiia imploratilibus, tuitibuis praesidiiim
canonica justitia. impendere debeamus : quia sicul injusta poscenti-
Decernimus ergo ut ntilii hominum liceal praefa- bus.niillus esl Iribuendus efleclus, ita legiliroa et
tum locum teroere perturbare, aut ejus posscssio-. justa postulanlium non est differenda petitio, prae-
nes auferre, vel ablalas retinere, minuere, seu ali- sertim eoruin qui cum Ilonestate vitae et lauriabili
qualiter vexationibus faligare ; sed omnia integra morum compositione gaudent omnipolenti Deo de-
conserventur eorum, pro quorum gubernatione et servire. Eapropler, dilecle in Domino fili Oltoprae-'
sustentatione concessa sunl, usibus omnimodis prp- posite, tuis juslis postulalionibus dcbita benignitate
futura ; salva sedis aposlolicae aucioritate. Si qua gratuni impeiiienles assensum, pr.cfalain B. Mariae
igilur in futururo ectiesiastica saecularisve persona ccclesiam, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris,
1
foanc noslrae constiluiionis paginam sciens, cnntra prsedecessoris nostri felicis memoriae papae Urbarii
eam temere venire tent.averii, secundo terliove vestigiis inhaerenles, snb beali Petrl et iioslra pro-
commoniia, si non satisfactione congrua emenda- tectione siiscipimus, et praesentis scripli privitegfo
verit, poteslatis honorisque sui dtgnitate careat, cummunimus, imprimis siquidem siatuentes, ut
reamque se ,divino judicio existere de perpetrala _,' ordo canonicus, qui in eadem ecclesia secundum
iniquitale cognoscat, et a sanclissimo corpore ac Deura et beati Augustini Rcgularo nosciuir instilu-
sanguiue Dci et Doroini Redeinptoris noslri Jesu tus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter con-
Chrisli aliena flal, atque in eXlremo examine di- servetur. Praeterea quascurrque possessiones, quae-
strictae ultioni subjaceat...Cunctis aulem eidemioco cunque bona eadem ecclesia impraesenliaru») jusie
suajura servanlibus sil pax Domini nos'ri Jesu et eanonice possidet, aut in futurum concessione
Christi, quatenus et bic fructum bonac aclionis per- ppniificum, largitione reguin vel principum, obla-
cipiant, et apud districlum judicem praemia aeternae iione fideliura, seu afiis juslis roodis, Deo propiiio,
pacis invenianl. Amen, amen. poierit adipisci, firma vobis veslrisque successori-
FACHECUU, DOMINE, SIGNUM 1NRONUM. bus et illibata pcrnianeanl. Obeiinte vero te, nunc
i
Ego Eugenius Calholica? Ecclesiae eptscopus. ejusdem loci praeposilo, vel luoruin quoli.bel suc-
Ego Thebaldus presbyt. card. lit. S. Praxedis. cessorum, nullus ibi qualibet siibreptionis astutia
Ego Manfredus presb. cardin. lil. S. Sabinae. seu violentia praeponalur, nisi quem fralres com-
Ego Ariberlus presbyl. card. S. Anaslasii. inuni consensu, vel fratrum pars consilii sanioris,
Ego Julius presbyt. card. lil. S. Marcelli. elegeiint. Cunsecraliones altarium sive basilicarum,
Ego Ubaldus presbyt. card. lil. S. Crucis in Jc- C i ordinationes clericorum, chrisina, oleum sanctum,
rusalcm. et caetera, ab episcopo Frisingcnsi.in cujus dioecesi
Ego Odo diacon. card. S. jGeorgii ad Velum Au- estis, accipietis; si lamen catholicus est, et gra-
feum. liain atque coromunionero aposlolicae sedis babue-
Ego Octavianus diac. card. lit. S. Nicolaj in rit, et ea gralis ac sine pravitale impendere volue-
Carcere Tulliaiio. rii;alioquin liceat vobiscatholiciimquein volueritis*
Ego Gregorius diac. card. lil. S. Aogeli. adire anlislitem, et ab eo consecrationum sacra-
Ego Joannes diac. card. tit. S. MariaeNovae. menta suscipere, vel ad sedem aposlolicam recur-
Ego Guido diac. card. tit. S. Mariaein Porlicu. rere; qui fultus apostolica auciorilate sine ambi-
Ego Rolandus diac. card. lit. SS. Cosijiae et Da- guitate poskilala concedat. Prohibcmus quoque, ut
miani. nulli fralrum veslrorura post factam in eodero loco
Ego Hincarus Tusculanensis episcopus.* professionera absqne praeposiii sui liceiitia fas sit
Dalura Fereniini, per manum _Mariuiani sanciae e clauslro discedere, discedenlem vero absque
Romanae Ecclesiae scriploris, octavo Kalenrias comrounium litteraruro caulione nullus audeat reli-
Decembris, indiclione xm, Incanialionis Domi- nere. Porro decimas novalium ejusdem canonicaj ad
nicaeanno 1150, pontiflcalus doroui Eugenii papaelll eamdem perlinere sanximus; salvo vicinarum jure
ai.no sexto. ecclesiartim. Advocalum praelerea, sive proleclo-
CDVI. rem illustrem veslrum Welfonem vobis concedi-
Privilegium ecclesim canonicorutn B. Mariw in mus, et ejus post euin filios, si ejusinodi, Deo prae-
Raitenbuch, Frisengensis dtmcesis sub Regula
S. Augusiini. slante, fuerint nt ecclesiae yeslrae utiles, et paternae
(Anno 1150, Nov. 26.) institiilioiiis existant, exseculores; sin autein, erit
[HUND.,Metropol. Salisburg^, III, 145.] vestri arbitrii qnem volueritis eligere vesirae ec~
lucri saecu-
, EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto clesiae idoneum protectorem, qui sine
filio OTTONIpraeposilo canonicae B. Mariae quae in laris exactione id divinae virlutis slrenue ac reve-
loco Raitenbucb sita est, ejusque fratribus tam renter exhiheat.
praesentibus quam futuris, canonicam vitam pro- Decernimiis ergo ut nulli omnino hominum li-
fessis, in perpetuum. Amen. ceat praefatam canonicam temere perturbare aut
Commissae nobis apostolicae sedis hortalur auclo- ejus possessiones auferre, vel ablalas retinere, mi-
jilas, ul locis et personis iositts auxiliura devo- nuere, vel temerariis vexationibus ialigars; sed
 1431 EUGENll III PAP^E 1432
oiniiia inlegra conserventur eorum, pro quorumi A proleclione suscipimiis, el praeseutia scripli privi-
giibernaiione et sustentaiione concessa sunt usibnss legio coiiimuiiimus; siatuentes ul qiiasciinqtie pos-
omnimodis profulura. Ad indicium autem percepiaeB sessiones, quaeCunque bbna idero inonasterium in
hujiis a Romana Ecclesia libertatis per annos sin- praeseiitiaruii) jusle et canonice possidet, .aut in
gulos ad noslrum noslrorumque siicressorum iisiimi fiituriim coiicessione ponlificum, largitione regiim
quotidianum albam lineam et slolam nobis noslris- v.el principum, collatione fidelium, seu aliis jiislis
que successoribiis persolvetis. Siqtiis igitur in fu- mbdis, prosperante Domino, poterit adipisci, (irma
lurum, archiepiscopus, episcopus, jmperator, autt vobis et illibata pernianeanl, In quibus haec pro-
rex, princeps aut dux, comes aut vioecomes, juilex,, priis dtiximus expriraenda vocabulis : In Leodiensi
aut quaelibet persona potcns aut impotens noslrii episcopatu villam de Bermerys cum altari, villani
privilegii paginam sciens, contra eam temere ve- de Ereheneis cum altari, dimidiam quoque parleni
nire tentaveril, sccundo tertiove commonita, sii villae de Mallienoule; villam de Tiguillers ciini
non satisfactione congrua eroendaverit, polestalis3 allari, Ralliniacas et partem Alzoniae, villam de
bonorisqtie sui digniiale careat, reamque se divinoj Castillon cum altari et capellam de Merlinis; vil-
judicio existere de perpeirala iniquitate cognoscai, lam de Feralis cum altari el capellaro de Viscort,
et asacralissimo corpore ac sanguine Dei et Do-. " altare de Hantis, villam de Radionatis cum altari,
roini Redemploris noslri, Jesu Cbrisli aliena fiat, villam de Gillier cum altari, villam de Giniaco ciim
atque in extremo examine districiae ultioni suhja-. altari. In Ganieraeensi episcopaiu, allare de Blari-
ceat. Cunclis 'autem eidem locp jusla servanlibus, gnies; villam de Huoi cum allari et appendiciiv
sit pax Domini nostri Jesu Christi, qualenus ett suis; villam de Piscani cum altari, dimidiain parlcm
hic fruclum foonae aciionis percipiaril, et apnd1 Perrone, altare de Hyon, aliare de Meiim el ca-
districtum judicem praemia aetemae pacis inveniant. pellinn de Cipli, villara de Brania cum altari, villam
Araeri. Monaslerii cum ecclesia et omnibus ad eam perti-
Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus ss, nentibus, villam de Herslruz cum duobus inani-
Ego Ubaldus presb. card. tit. S. Prnxedis ss. pulis, (limidiain partcra deciinae de Albys, villain
Ego Albanus episcopus ss. de Sanctis cum altari, villam de Yergenoul cum
Ego Octavianus diac. card. S. Nicolai ss. allari, Geroldengias cuin altari, Singulfi villara cum
Ego JuliUs presb. card. S. Marcelli ss. altari, villani de Tisengliien, et allare de Moriezele,
Ego Rolantlus diac. card. Sanetorum Cosmse ett allare de Colegna cum omnibus appendiciis sUis,
Damiani ss. c villam quoque de Lerna.
Q
Ego Jordanus presb. card. lii. S. Susannae. ttem in Cameracensi episcopatu, ecclesiam dc
Dalum Fereniini, per manura Bosonis sanciae; Anton cum omnibus appendiciis suis, villam de
Romanae Ecclesiae scriploris, vi Kalend. Decem- Lob cum ecclesia Deati Ursmari el omnibus ad
bris, indictione xiv, Incarnalionis Doroinicae anno eam pertinentibus; in qiiibus ectiesiis videlicet de
1150, pontificalus vero domiti Eugenii papae III. Aulon el B. Ursraari, sicut doroiniuro omiiium
anno vi. praebendarum, decaniae, custodiae, et scholae ad
GDVII. abbatem perlinere dlgnosciiur, sic et possessionem
Possessiones abbqtiw Lobiensis, ordinis S. Benedicii, omnium lain in parocbiis, quam in rebus aliis atl
in dimcesi Leodiensi recenset ejusque privilegiai easdeui praebendas perliiienlium tiisposilioni abbatis
iohfiririal et amplia'1. seu monacbortim ordinationi in perpeluum subjacere
(Aitno 1150, Dec. 2.) sicul ab a-ntiqup instilutum et bacicnus servaluiii
[MiRiEi Opp. dipl. II, 1169.] esl confirmamus. Apostolica qtioque auctoriiaie
ECGE.MUS episcopus, servus servprum Dei, dilectis> decimas omnes in dominicaias loiius abb?i.iaelam
filiis FRANCPNI abbali Lobiensis monasterii ejusqne' de ecclesiis beneficiatis quain et vestro vicltii dcpu-
ffatribus tirii pfaeseritibiis quam futuris, fegnlaremi Dj) taiis, sicul imperiali vobis munificenlia vobis col-
Vitam pfoiessis, in perpeluum. Ariieii. latum est, confirmamus.
Cominissa noliis apuslolicae setlis borlalur ancto- In Tornacensi episcopatu altare de Arcella, et
riias ul iocis et personis ipsius auxilium devotione- duos manipulos de Tvrroda, aliare. de Ham cum
debita iriiploranlibus, luilionis praesidium impen- perlinenliis suis.
dere debeamiis; quia siciil injusia posceniibus nullus> In Noviomensi episcopatu duos manipulos de
esl tribuendris effecitis, ita iegitiina el jusia postu- Colio et in Laudunensi episcopaiu villatn de Er-
lanliuin non est diffefenda peiilio, pnesertim eorumi clearo cum altari et appendiciis suis.
qui cum horiestate vilae et lauclabili iiiofurii coin-- Sarie pravam illornm consuetiitlinem quae sub
positione gaudent oiiiiiipoteiiii Domino deservire. • nomine personatus usqtie atl lempus praedecessoris
Eapropter, dilecti in Domino (ilii, vestris juslis> nostri bonae memoriae PP. Urbani II extraordinarie
postulationibus cleirienter anniiimus, et praefatiiini inoleverat, sttbmovcmiis. Defunclo autem presby-
monasterium in quo divinP mancipnti estis obse- tero qui alicui altari serviebat, alium idoneuni per
'
qiilo, ad cxemplaT praedeccssoris nosiri felicisi niatium abbatis episcopo praesentari praecipinius,
iriemoiiae papae lunocenlii, sub beati Peiri et rtostrai qui videiicet, et curam parochiae ab eo cum assensa
1433 EPISTOL^: ET PRIVILEGIA. ' U34
vestro suscipiat, et de cura plebis episcopo ralionem A pracfalum monaslerium leroere perturbare, aui ejus
rPddat, et de temporalibtis ad monasteriuni perli- possessiones aulerre, vel ablaias retinere, rainuere,
nenlibiis vobis tlebilam subjectionem exliifoe.it. SPII qnibiislibel vexalionibtis fniignfc, setl illibala
Sanciraus instipef, nt iu omnifous parochiis veslris omnia et inlegra conservenlur eornm, pro qtiorum
nullus ecclesiam vel monasierium sine veslro as- gubcrnntione et sustentalione concessa sunt, usibns
sensu aidilicare, vel aedificaluin lenere praesumal. omnimodis profutura, salva seilis aposlolicae aucto-
Porro quia idem locns in honore S. Petri cujus riiale el dicecesanorum episcoporum cnnonica ju-
vicesagimiisconsecratitsesi, et ipsins pignoribus spc- slitia._
cialiler habetiir insignis, digiium duximus ejusdem Si qua igitur in futurum ecclesiaslica saecularisve
alrium, sicul a sanclis Patribus nostris statuturo est persona hanc noslrae conslilulionis paginam sciens,
et hncieiius servalum, nuliius liumani cadaveris contra eam temere venire tenlaverit, secundp ter-
sepultura deinccps aperiri. Cum autem ejusdem loci liove commoniia, si non satisfaclione congrua
reriores in inilio fuisse constet episcopos, parlim emendaverit, potestatis lionorisque sui dignilale
pnedicandi gralia, parlim quia regnli munificenlia careat, reamqiie se divino judicio existere' cogno-
.lobititer conslrucius, apostolica aucloritate nobilius scal, el a sacralissimo corpore ac sangtiine Dei et
proveciiis est; instar praedecessorum noslrorum, B Reilemptnris nosiri Jesu Christi aliena fiat, atque
iiberlalepraefalo monasierio ralionabiliter concessa, in exlreroo examine dislriclae iiltioni subjaceal.
et nos confirraamus, videlicet, ut abbates annulo Cunctis aulein cidem loco jnsla scrvantibus sit
aureo ubique ei sandaliis ct cfoirotecis el luuica pax Domiui nostri Jesu Christi, qunlciiiis et hic
subdiaconali in celebratione missse ulantiir. friictum bonac actionis percipiant, et apud distri-
Indiiinenla qtioque sacerdoialia el ornaincnia al- ctiiin judicero praeroia aeternce pacis inveniant.
'
taris focnedicanl, potestatem el ligandi el solvendi Amen, amen, amen.
hahcanl per eumriem beatum Petrum, cui el claves Ego Eugenius Calholicae Ecclesiae episcopus.
coelortim Christus credidit el polestaiero ligandi et Ego Hubaldus presbyl. cardinalis Ecclesiae S.
solvendi per ipsum nobis tribuit. , Praxedis.
Et quia religiosorum virorum esi in ecclesiis sibi Ego Imarus Tusculanus episcopus.
jommissis religionem statuere et slatuta aitenia Ego Nicholaus Albanensis episcopus.
jiligenlia conservare, praecepimns, nt in ectiesia Ego Oddo diaconus cardinalis S. Georgii ad Ye-
Beaii Ursmari, decedentibus ciericis religiosi moiia- linn Aureuui.
:hi substtiiantur. Obeunle vero ejusdem loci ab- Q Ego Joamies Paparo dlac. card. S. Adriani.
bnle, nuilus ibi per siil)rept'oiieui vel violentiam Ego Guido cardinalis tliaconu.sS. MariaeinPorlicu.
siibstituatur, nisi quetii fratrcs coinmuui assensu Ego Joaiines diacoii. card. Sanclorum Sergii et
aut pars sanioris consilii, secunduin B. Benedicii Bacclii.
Regulam provideriot eligcndum, et episcopus Lco- Dalae Terentinii, per manuin Mariniani snncla»
diensis cis praefeceril. Romanae Ecclesiae scriptoris, iv Nonas Decembiis,
Qui episcopus donum abfoatiaeanliquorum reguin indictione xiv, Incarnationis Dominicaeanno mille-
el imperatoruro munificentia sibi concessura nun- simo centesimp quinquagesimo, pontificaius vero
quara aroitiai, tinde et monacbis ea quae nunc le- domni Eugenii III papae anno sexto.
nent vel lenere debent, vel de caeiero ncquisituri CDVIII.
sunt, sine inquieiudiiie couservet. Stationes aulem Ad abbatem et conventum Lobiensem. — Ne amplius
pubiicas ab episcopis lain Leodiensium quam Ca- sedeant in refectorio cum cdnonicis, nec in uno
meracensium in eodem lieri ccenobio, cl eosdem sinl choro.
ibidem venire, vel nliquod advenlu suo gravamen (Aiino 1150, Dec. 2.)
inferre, nisi ab abbate vel fratribus vocati fuerinl, [MARTEN., Ampl. Collect., II, 630 ]
omnino prohibcmus. D EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclo
Juri quoque Lobiensis Ecclesiae consulentes, de- filio F. (75) abbati el tiniverso conventui (76) LP-
cernimus ne coeiiobiuin aliquod ob conversionis foiensi, salutem el aposlolicam benedictionem.
vel sepullurag causam absque jam diclae ecclesiae Pervenit ad aposlolicae sedis aiidientiam, quod
licentia aliquem de ejus faniilia suscipere praesu- contra religionis ordinem et eorum qui in mona-
mal. Advocaliam quoque ipsius monasierii liberam siica bbservatione censentur consuetudinem, cano-
omnino esse decernimus, ul nullus ibi advo- nicos S. Ursmari in uno cboro el in uno refectorio
calus coiistiluattir, nisi quero abbas et fratres atl patiamini pariter vobiscum consedere : undo quam-
ipsius loci ulilitalem conslituerinl; qui advocaius plures enorrailates fratruro quieiero et sanclilatis
ubi el quando invilatur, cum fralribus sine inquie- propositum disturbantes audivimus provenire. En-
(udine locum supra memoratum liiealur. propler sollicitudini veslrae per aposlolica scripta
Decernimus crgo, ut nulli omnino bominuro liccal mandamus, quaterius hujuscemodi confusionem
(75) Franconi, qui anno 1149 Lamberio abfoaii cesi Cameracensi monaslerium, a S. Landelino
sunVclus esl, ex forevi clirou. Lob. tom. III. Anecil. fundatum, cujus priini abbates eliam episcopali
(70) Lobiense insigne ordinis S. Benedicli in diue- dignilale gavisi sunt.
1435 EUGENH IirPAP.E U36
studealJs evellere, et "piae conversationis vota adeo A luimus quoque ul nulli arcniepiscopo vel episcopo,
diligenti cura munire, ul in nullo juste ministerium nisj tanlum Romano pontifici, monasteriuiii ipsum
vestrum possit vituperari, sed viftutum sngina apud subjaceat. Cbrisma, oleum sanclum, consecraliones
Deum graliam promerentes odore bonae operatiouis ailarium seu basilicarum, ordinationes monachormn
subdilorum viscera repleatis, el eorum menles ad seu clericorum qiii ad sacros ordines fuerint promo-
virtuium opera fervenlius provocetis. Praeterea de vendi, a quocunque malueritis suscipieiis episcopo,
his quae ad fratrum praebendara pertinenl, aposto- siquidem catbolicus fuerit, el gratiam atque com-
lica auctoritate praecipimus, ul nulli vel laico, vel miinionem apostoticae sedis habuerit. Obeunle vero
clerico, nisi monacbus aut conversus fial, praeben- le, nunc ejusdera loci abbate, vel tuorura quolibet
dam concedatis; sed elsi a praedeccssoribus vestris successorum, nullus ibi qualibel siibreptionis aslutia
absque consensu capilnli data est, recipiatis. seu'violenlia praeponatur, nisi qtiem fratres com-
Daturo Ferentini, iv Nonas Decembris. muni consensu, vel pars consilii sanioris, secundum
CDIX. Dei liinorem et beali Benedicti Regulara providerit
eligendum : electns autem ad Romanum pbntificem
Priviiegium pro monasterio S. Marim Compendiensi.
benedictionis gratiam consecnlurus accedat.
(Anno 1150, Dec. 13.) rB Decernimus ego rit iiufti onmiiio hominum liceat
[Gall. Christ. nov., X, lnstr., 121.] praefalum raonasterium teraere periurbare, aut ejus
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclo possessiones auferre, vel ablalas relinere, minuere,
iilio ODO.NI abbaii monasterii S. Mariae, quod apud seu aliquibus vexaiionibus fatigare; sed omnia in-
Compendium situm est, ejusque successoribus regu- legra conservenlur eorum, pro quoruni gubernatione
lariier substituendis, in perpettiuin. ac siistenlatione coucessa sunt, usifons omnimodis
Poleslalem ligantli alque solvendi in ccelis et in profulura, salva in oronibus apostolic* sedis aticlo-
lerra beato Peiro, auclore Deo, principaliler iniJi- ritale. Si qua igitur in fulttruin ecciesiaslica saecu-
tam illis Ecclesia verbis agnoscit, quibus Petruin est larisve persona, banc noslrae cpnstilulionis paginaiii
idera Dominus alloculus : Quwcunque ligaveriiis sciens, contra eam temere venire lenlaverit, secundo
super terram, erunl ligata et in cmlo;et quwcunque tertiove commonita, nisi praesumpiionem suam
soiveritis super terram, ertinl solula el in ccelis. Ipsi salisfactionc congnia emendaverit, poteslatis liono-
quoque et propriae firmitas et alienae fidei confir- fisqrie sui dignitalecareal, et a sacralissimo corpore
inatio eodem Deo auciore praestalur, curo ad eum el sanguine Dei et Doinini Redemploris nostri Jesu
dicitur : Rogavi pro le, Pelre, ui non deficiat fides Cbrisli aliena fiat, alque in exlremo exaroine distri-
C
lua, et tu aliquando conversus, confirma fratres lnos. ctae ultioni subjaceat; cunclis aulem eidem loco
Oportet ergo nos, qni licet indigni beati Petri resitle- sua jura servanlibus, sit pax Domini noslri Jestt
inus in loco, protit divina nobis clementia el scire Clirisli, quatenus et hic praemia bonaeactionis per-
et posse douavit, prava corfigere, recta firmare, et cipianl, et apud disiricltiro judicera praemia aeiernse
in omni Ecclesia sic ad iuterui arbilrium judicii pacis invenianl. Ainen.
disponenda disponere, ut de vullu ejus judiciura Ego Eugeniits CatbolicaeEcclesiae episcopus.
nnslrum prodeat, et oculiiioslri videanl aequiiatem. Ego Nicolaus Albanensis episcbpus.
IIujus itaque raiionis debito provocati, monasterium Ego OJo diaconus cardinalis Saucii Georgii ad
ipsura, cui, auclore Domino, praeesse dignosceris, Yelum Atireum.
in quo bactenus clerici saeculares enormiter et mi- Ego Octavianus diaconus cardinalis S. Nicolai in
nus hoiiesle conversati sunt, ad reformandum in eo Cnrcere Tulliano.
statum boneslatis et religionis, libi auctoritaie EgoJoannes prodiaconus cardinalis S. Adriaui.
apostolica regendum disponendumque committimus, Ego Gregorius diacontis cardinalis.S. Angeli.
et-praesenlis scripli privilegio communimus. Impri- Ego Astaldus diaconus cardinalis Sancli Eusta-
ii|is siquidem statuenles ut ordo monasticus qui pj chii.
secundiini Deum et B. Benedicti Regulam in eodemi ,' Ego Joannes diaconus cardinalis Sauclae Mariae
loro per nos, et favorem atque eludiura cliarissimi Npvae.
filii rioslri Ludovici Francorum regis, noscitur Ego Guido diaconus cardinalis S. Mariae in Por-
insiilulus, perpeluisibidem lemporibus inviolabiliier : ticu.
conservetur. Praeierea quascunque possessiones,, Ego Jacinlhus diaconus cardinalis Sanclae Mariat
q-iaecunque bona idem monasterium impraesenlia- in Cosmydin.
rum juste et canonice possidet, aut in futurum con- Ego Joannes diaconus cardinalis sanctorum Sergii
cessione pontificum, largilione regum vel principum,, elBaccbi.
oblalioiie lidelium, seu aliis justis modis, prnestantei Ego Rolandris diaconus cardinalis Sanctoruni
Domino, poterit adipisci, firma tibi luisqiie successo- Cosmae el Damiani.
ribuselillibata pefmaneant; libertatem quoqtie sive: Ego Hubaldus presbyter cardinaiis tituli Sar.ctae
auclorilaiem a praedecessoribus nosiris ponlificibusi Praxedis.
ipsi monasterio concessam, et scriplis apostolicx» Ego Manfredus presbyier cardinalis tiluli SancU!
sedis firmaiaro vobis pariter confirmamus. Consti- Sabiritc.
mi • EPISTOLjE ET PRIVILEGIA. U38
Ego Nicolaus presbylcr cardinalis lilnli Sancli'; A iuosque successores liujus libertaiis gratia perfruen-
Quiriaci. les sufosoliiis aposlolicae sedis obetlientia perpetuo
Ego Hariberlus presbyler cardinalis liluli Sanclaj mariere decernimus. Obeunie vero le nunc ejusdem
Anaslasiae. ;,_..- civitaiis episcopo, vel luoruni quolibet successorum,
Ego Hubardiis presbyter cardinalis liluti sTcrucis clero Monopoliiano facultas sit, seroola omni pra-
in Hierusalem. vitate, antistilem canonice eligendi, eleclus auiem
Ego Bernardus presbyler cardinalis lituli Sancli ad Roraanum ponlificem consecrandus accedal.
Clemenlis. Decerniniusergo, ut ntilli omnino hominum liceat
Ego Jordanus presbyler cardinalis tituli Sanctae praefalam Ecclesiam teinere perturbare, aut ejus
Susaunae. possessiones auferre, vel ablaius relinere, minuere,
Datuni Ferentini per manuni Bosonis sanclae Ro- seu aliquibus vexationibus faligare, sed otiinia in-
manae Ecclesiae scriptoris, Idifo. Deceniforis, indict.
tegra conservenlur eorum, pro quorum gtiberna-
xiv, Incarnaiionis Dominicaeanno 1150, ponlificatus tione ac sustentatione concessa siini, usibus oinni-
vero domni Engenii papae anno vi. modis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis
CDX. auctorilate et reverenlia. Si qua igitur in fulurum
Privilegium pro Ecclesia Pennensi, petente Grimaldo ' ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae con-
episcopo. stitulioiiis paginain sciens.coiitra eam lemere venire
(An. 1150, Dec. 15.— Frngm.)
Italia loilaveril, secundo lertiove commonitu, uisi prae-
[UGHELXI, sacra, 1, 1120] suani satisfactione congrua emendave-
Innoceniii II anno vi Kal. sumplionero
Privileqium 1140, Nav.,
dalum (Palrologiae lom. CLXXIX," sub ntim. 451) rit, potestatis bonorisque sui diguiiaie careat, reani-
ad verbum reprmsentat,usque ad : Datum Ferentini, que divino judicio existere de perpetrata iuiquitaie
et a sacralissimo corpore el sanguine
per maiius Bosonis, S. R. E. scriploris, xviu Kal. cognoscai,
et Domini Rcdemploris nosiri Jesu Christi alie-
Januarii, ind. xiv. Incarnal. Doinin. an. 1150, pon- Dei
lificaius vero D. Eugenii III papae amio VL, na fiat, atqtie in exlfemo examine districlae ullioni
Subscripserunt cardinales undecim. subjaceal. Cunciis aulem cidem Ecclesia; sua jttra
CDXI. servanlibus sit pax N. D. J. C. Quatenus el bic fiu-
Ecclesim Monopoliianwpnssessiones, pelente Michaele ctum bonae actionis percipiant, el apud districtum
episcopo,confirmal. judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen,
(Anno 1150, Dec. 19.) araen, amen.
_ [lbid., 964.] C Ego Eugenius Catholicae Eccl. episc.
EUGENIUS episf.opns, servus servoruro Dei, ven.fr. EgoYmarus Tiisculaniis episc.
MICHAELI Monopolilano episcopo, ejusque successo- EgoGG. presb. card. S. Calixli.
rifous, cauonice substitiiendis, in perpcluuro. Ego Ociavianus diac cardin. S. Nicolai in Car-
Et justiiiae raiio exigit, el rationis ordo deposcit, cere Tulliano. '
ui Ecdesiis, ei personis, quae familiarius apostolicae Ego Julius presb. card. lil. S. Marcelli.
sedi adhaerent, el ad Roinani poniificis ordinationem Ego Hiibaldus presb. card. lit. S. Crucis in Hie-
speciare noscuntur, propensiori studio providere cu - rusalein.
renius. Diguuin iiamque,et hoiicstali conveniens esse Daliim Ferenlini, per maniim Bosonis S. R. E.
cognoscitur, ul qui ad Ecclesiarum regimen assum- scriploris, xiv Kal. Januarii, ind. xiv. Incai.uat. Do-
pti sunms, eas, et a pravorum hominuro nequilia minicae ann. 1150, ponlificalus vero Eugenii papie
lueamur, et B. Pelri, aique S. R. Ecclcsiae patroci- III an. vi.
nio mtiniamus. Eapropler, dilecie in Domino frater CDXII.
Michael episcope, tuis justis postulalionibus clemen- Godescalco, creato episcopo Atrebatensi, gvalulatur.
ter annuimus, et praeuecessorum noslrorum felicis (Anno 1150.)
memoriae Urbani, Paschalis, Calixli, el Honorii Ro- [BALUZ.,Miscelt. ed. Luc, II, 169.]
manorum ponlificuro vestigiis inhieientes, Monopo- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
litanaro Ecclesiam.cui, Deo aticiore, praeesse iligno- rafoili fralri GODESCALCO Atrebatensi episcopo, salu-
sceris, sub B.Petri el nosira prolectione suscipimus, tem et aposiolicam benediclionem.
et pracsentis scripti privilegio coinmunimus; sta- - Non esl in homine via ejus. Cor enim hominis
luentes ut quascunque posscssiones, quaecunquei disponil viam suain, Dominus autem tliiigit gressus
bona eadem Ecclesia inpraesentiarum juste etca- illius. Quid cnim olim suinma cura instantia expe-
nonice possidet, aul in fuluruin concessione ponli- lieris reminisciniur, el quod le divina dextera subvc-
iicum, largilione regum vel principum, oblaiionei xcrit cum laetitia et graliarum actionibus inliiemiir.
fidetium, seu aliis juslis inodis, Deo propitio, polerit. Quod eiiim ab eo nexu quo pusilli gregis curae tenc-
adipisci, firma tibi, luisque successoribus in per- foaris astrictus absolvi summopere poslulabas, co
petuuro, el illibala perroaneant. btatuimus quoques laciente sub qiio curvanlur qui porlant orbom, ar-
ul eadem Ecclesia nulli alii praeter aposlolicam se- ctiori el (orliori ligamine meruisli ad infiniti populi
-flein suhjcctionis reverenliam debeat. Tc igitur,, custodiara r.eligari. A Doiniiio factura esl :'stud ei
U59 EDGENII DIPAPiE U40
accepturri in oculis noslris. Ipse quidem dat nivein A fueran^regiilares fratres juxta propositum cjus ad-
sicnt lanam, dum illiqui ad pedes Domini cum Ma- ducli; Moguntinus arcliiepiscopus, et Eisletlensis
ria residere desiderani, Domino iu.pellente, ad refe- epjscopus clericos saeculares ausu temerario retlu-
clionem populorum Marthaeqpe minislcria reflectun- xernnt. Quod factum, quanla esset animadversione
lur. Unde cominissam tibi arcam inler bas undas plectendiirii, si justiliae rigorero exercere vellemus,
pelagi ad quietis portum tanto nielius confidimus charilas vcstra liquido salis el evidenler agnoscit.
perducendam, quanto certius opinamur reclorem ei Qnoniam ergo ad nostri speclal pontificatiis offi-
provisum quijuxta verbum Aposlpli, in verfoo,con- citim, quae raale facla sunt in irritum revocare, et
versaiione, cliaritate, fide, et castiiate siiorum deyes.lra prudeii.tia valde coiifitlinius : per nposto-
exemp.um essevalealsubdiloriim. Decseteroex parie lica vobis scripta mandamus, quateniis super boe
dilectorum filiorum nostiorum abbalis el fratrum vigilanti studio inlendaiis, el expulsis inde saecula-
Sancti Vedasli querelam accepimus quod stiggestione ribus, ibi atceplara Dep religioneni instiiuerejuxla
clericorum tuorum eos conlra tenorem privilegio- vptunipraescripti episcopi sludeaiis. Ita tamen, ut
rum quae n sede apostolica mertierunt et anliquam illi, quibus ipse beneficia in viia siia reliquil, qnam-
consuetudinem aggravare conlendis. Significaverunt " vis essentei jusliliaerigore privantli, quia lameuerga
etiam nobis se capellam quamtlam parocliialem omnes oportet benignilatis maiisueliidinem exer-
liabete quac parochianos stios prae ipsorum mtilii- ceri, a nobis ea sibi misericortliter senliant indul-
tiidine capere non sulficiat. Unde ppslulant ut qui- geri. Caeieri vero, quos post inslitutionem ejusdem
bustlam eorum, illis scilicet qtti viridarium el bor- episcopi conslat illticfuisse inlrusos.sinecujiisquam
tuni ipsoruni iralrum non a mullis lemporibus in. beneficii perceptione, velut invasores exinde pro-
habilare coeperunt, a.d quamdnm alterain capellam pellanliir. Si autem vbbis super hoc obedire con-
suam, proprio- ibi prcsbytero conslitulo, liceal te lcmpserint, in personas eorum , excommunicatio-
connivente transire, jure tuo in ea, sicul in altera, nis; in locum vefo, auctoriiale nosira, inlerdicli
tibi pleniler cpnservato. Quia igitur quaulo altius sententiam proinulgate. Praelerea latorem praesen-
ascendisti, latito et coinmissorum utililatibus im- litim llsiingum, qni stiper hoc ilcbilain attenlionem
minere et religipsorum pctitionibtis facijiorem te adhibuit, charitali veslrae aiienlius commendanius,
conveuit praestarp consensum.per pracsenlia scripla rogantes ut stiis ppporlunitatibus nostrum se apud
fraternitati (uacmandamus quatenus eos contra le- vos praesidiura invenire cognoscal, et taliter defen-
norem privilegiorum noslrorum el aniiqiiam con- sioncin veslram pro pnrte noslra obiineat, ut nec
siietudinem nequaqiiam aggraves; si vero dicla „ eum^opoiieat pii laboris et stutlii poenitere,nec alios,
eorum veritale nilantur, illps qtii viridariuiu el qu.i cognoverunt, a voto siraili defoeat pravorum
borlos ipsorum inliabiiaut ad alleram suara capel- limor et violenlia cohibere.
laro transire permiltas, in qua jus liium, sicut et in CDXIV.
isla, tibi pleuiter conservetur. Si vero aliquitl est Ad Henrkum — De eo-
Moguntinumarchiepiicopum.
quod conlra eps tibi credas posse competere, anle dem argumenio,
nobis illud inlimare procures, el iios quod tuuin est,
(Anno 1150?)
auctore Domino, conservaliimtis.
[IHd., 665.]
CDXIII.
Ad Eberhardum Bambergensemepiscopum, etc.— Ut EUGENIUS episCopus, servus servoruro Dei, vene-
monqchos reslituat in ecclesiam Heidenlieimensem, rabili fralri HENRICO Moguntino archiepiscopo, sa-
pulsis inde clericis swcularibus. lutem et apostolicam beiietliciionem.
(Annp 1150?) Quod in ecclesiam Heitlenlieimensem clcricos re-
[MANSI,CqnciL,/XXI, 661] duxisli, et nostra id petis auctoritate firmari, eo
EUGENIUS episcopus, servus servorurii Dei, vene- plurimnm miramur alque dolemus, quo ex injuiiclo
rabili fralri EBERHARDO Bamfotrgensi episcopo, et di- r. tibi pontificatus oflicio, le vigilaniius oporlel reli-
lecto filjoAdani abbati de Ebrach, saiuiem. et apo- gionem plantare, fovere ac conservare, et non era-
slolicam benedictiPnem. dicare, disperdere, el dissipare. Bonae memoriae
Bonae merooriae Gebeliardus Eistetlensis episco- Gebeliardus quondam Eisleiiensis episcopus, sacrae
pus, amore sacrae religionis accensus, in ecclesia religionis igne succensus, ideo pacifice clericos inde
de Heidenheim Deo accepltim dolens non exhiheri saeculares amovit, ul accepiam Deo religionem ibi
servilium ; subrooiis iritle pacifice clericis saecu- curii virtute sancli Spiritus reformaret.' Quoniam
laribtts, religiosos fralres statiiit ortlinare : ita ta- -vero morie praeventus, tairi sanclum et laudabite
men, ut clerici saeculares ibidem eo lempore coin- volum effectui roancipare non potuil, deberei fra-
morantes, habila exinde beneficia in vila sua te- lcrniias lua, iitid complereturelaborasse, non quo-
nerenl; eis vero decedenlibus, in usris monachorum, fuinlibel siiggestiouibus evacuare atque infringere
sine cujusquam contradictione integre devenirent. praesumpsisse. Proinde quia noslra interesse digno-
Nunc aiilera, quod sine gravi nioerpre non dici- scitur, quae male facta sunt, in irriium revocare ;
mus quoniam eo his temporalibiis rpbus ademptP, boiia vero proposita, aposlolorum principis aucto-
el ad aelerhilatein, Doinino auctore, vocato, nondum ritale, prbvehere : ideo veperabili fratri nostro
 U41 EPiStfOLiE ET PRIVILEGIA. 1442
Eberbirdo Bambergensi episcopo, ei dilecio filio oA _4 CDXVIII.
nostro, Adara de Ebracb dedimns in mamlalis, qiia-- . Ad abbatem Sugerium. '—Consotatureum denepoiis
liter debeanl vice nostra errata corrigere, et qiiodJ morte.
laudabiiiter fuit incceptiim, defoiiaeproseciitioni miiii- (Anno 1145-1151.)
dare. Per praesentia itnque scripta fraterniiali tuae e [MANSI,Concil. XXI, 636.]
mandamus, qtiatenus eis super lioc facio iiulluntodoIJ EUGENIUS episcopus, scrvus servorum Dei, dilecio
renilaris, sed si auxilium luuin super aliqtio exqui- filio SUGERIO afofoaiiS. Dionysii, salulcm et aposto-
sierinl, eis, sicut aposlolicae sedis grnliam conser- licam benediclionem.
vare desideras, largiaris. Super ofoitu filii nostri Joannis, nepotis vestii,
'
CDXV. quem, sicut accepimus, pro negoliis ipsius Ecclesiae
ad nostram miltebas prxsenliara, paterna libi af-
Ad G[osvtnum] Cislerciensem el ttniversos abbaless.
fectioue compaiiraur, el ipsius aniroain Domino pre-
apud Cistercium congregalos. —: Scribil se, iusi
offieia obstarerit, ad eorum conventiim Ubenler r cibus commendamiis. Caeterum dilectionem luain
accessurum [uisse. ignorare non credimus, quoniam quos diligit Do-
(Anno 1150?—" bxstat inler epistolas S. Bernar- riiinus, visiiat etcastigal, ut per lemporalia flagella,
di, episiolac 275 praeraissa. Vide Putrologiw toni.• B R s' acqtianimiter lolerenlur, aeternae fruclus beatitu-
CLXXXII, col. 476.) tlinis acquirattir. ldeoque, tlilecie in Domino fili,
CDXVI. non le praesenlis vitae adversilas frangat, non tri-
Ad Sugerium abbatem S. Dionysii. — De violentia, bulalio lerrena cordis tui sinceritalem corrumpat.
comitis Andegavensis erga fratrem suum Ro- Ad moiileiii, unde veniet auxilium libi, mentis luae
bertum. aciem figas, et religionis nc bnnestatis tuae propo-
(Anno 1145-1151.) sitnm, in Doniino conforlalus, lirmiler leneas : nec
[MARTEN. Tltes. Anecdot., I, 416.] propterea dimitlas, quin pro Ecclesiae luaeopporlu-
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto_, niiatibus ad sedem aposlolicam dirigas, et ei siaium
filio SuGERieabbati S. Dionysii, salutem el aposlo- luae necessitatis exporias. Nos enim eamdem Eccle-
licafn benedictionem. siani el personam sincera in Domino charitate di-
Sieiil in liiteris charissiini filii nostri B. Clare- ligentes, parati sumus juslas posiulationes vesi.ras
vallis abbaiis inspeximus, scripia regis Francorum atlendere, el in quibus sectinduni Dominuni possti-
nuper accepil, in quibusconiinebatur, quod comes. nius cxaudire. •
Andegavensis terram fratris sui Robeiii curii exer-r CDXIX.
cilu el violeniia inlrare disponil. Tuac itaque dile- C ilfonaslerii Snlvatoris et S. Bonifacii Fttldensis pri-
clioni mandamus, quatenus si riecessariuin esse co- vilegia el possessionesconfirmat.
gnoveris, nobis cura fesiinatione significes, et nos, (Anno 1151, Jan. 13.)
pravitatis suae proposilo cum Dei auxilio curabimus i [DRONKE, Cod. dipiom. Fuld., 394.j
obviare. EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclo
CDXVII. filio MARCIIWARDO abbati monasterii Salvatoris Do-
Ad ettmdem. — Commendat Mo. subdiacohum. mini-noslri Jesu Chrisli etSanctiBonifacii quodsiluin
esi jitxta ripaniflumiiiis quod Fulda vocatur, ejusque
(Aiino 1145-1150.); successoribus regulariier substiluendis, in perpe-
[Ibid.] luiitu.
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilccto Ciim omnibus ecclesiaslicis personis dehilores ex
filio SUGERIO afobali S. Dionysii, salulem el aposto- injunclo nobis a Deo apostolalus oflicio existamus,
licam benediciionein. illis lamen propensiori cura rios convenil imminere,
Dilectionis luae prutlentia et dcvotio, quani erga qui in religionis habilu omnipotenti Doinino roiliiant
nos te babere cognoscimus, boftalur nos libi fre- 0f> et ad apostolicaro sedem speciali praerpgaliva per-
qiiemius scrifoere, ct bonoraiido le saepius onerare. linere noscuniur. Digiiuin namqiie el honesiali con-
Dileclus filius et subdiacontis noster Mo. quem libi venieus esse cognosciiur, ut qui ad Ecclesiaruin
coinmendavimus, aliquandiu esl benelicioium luo- regimen assuropti sumus eas ei a prayorurn homi-
rum solalio sustentatus ; sed quoniam debili onere iium nequitia lueamurlet apostolicaesedis muniinine
necessaria ope cessanie gfavatur, luum adhucau- roboremus. Eapropler, dilccte in Domino fili Mar-
xilium iinplorare compellitiir. Sicul ergo per alia cliwarde abbas, luis raiibnabilibus poslulalionibiis
libi scripta'iiiandavlmusj ila per prcesentia rbgando clenieiiter annuimns el Salvaloris Domini nostri
niandamus, qualcntis tuae liberalilaiis manum ei Jesii Cliristi monasleriuin ctii, Deoauclore, praeesse
non subtralias, sed eum a tlebito quo gravalur ab- idigriosceris, ad exeinplarpfaeilecessorismosiri felicis
solvas, et sic incboaiae largitatis aillitic beneliciiiin ':;'rocmoriac papic liiiioccntii, stibbeati Pblri el nostra
largiaris, ut et ipse sludio litlerarum valual, te proieciioiic suscipimus cl praesentis scripti privilegio
auxilinnle, proficcre, el lua largilas rios pfo eo libi < comiiiuiiimusjstatuenlesutquascuiiquepbssessiones,
faciat amplius debilores. 'quaeciiuqtie foonaideiri inonasierium impraeseniiaruiii
juste ct legiiinie possitlet, aulin futururii coricessione
 iii* EUGENII IIIPAPiE UU
pontincjm.largitionefegumvelpfinciptini.oblatione \A Dalum Ferentini, per manum Bosonis sanciac Ro-
ikleliitm, seu aliis justis modis, prseslante Domino, maiue Ecclesiae scriploris, Id. Jan., indictione xiv,
poterit aiUpisci, firma tibi tuisque successoribus et Incarnalionis Dominicaeannoli50, pontiflcatus vero
Hlibata permaneant. In quibtis liaec propriis nomi- domni Eugenii III papae anno sexto.
nibus duximus adnolanda : Monasterium videlicet
CDXX.
Sancii Andreae apostoli quod yocalur Exajulum
siliiin Romaejuxia ecclesiarii Sanciae Dci genilricis Privilegium pro monasterio Weissenainnsi.
Maruc seraper virginis, quae!vocalur ad Praesepc, a (Anno 1151, Jan. 13.)
praeilecesspre liostro felicis niemoriae papa Leone [LANG,Regesta, I, 198.]
praedecessori luo Hecberio religioso abbaii respeclu
drleclionis doiialtini, curo omnifous caininatis. . . CDXXI.
Abbattm S. Salvatoris de Majella ecclesias el bona,
ac decimas fidelium quas usquc modo possedistis qum lale recentet, confirmat, juru luetur, vindicat
tibertatem.
absque ullius personae contrarietate
(Anno 1151, Jan. 24.)
pr.imalum quem bar.tenus babuisiis in orani loco uB (Buttarium Vaticanum, I, 48, ex copia inserla in
volmniiie Visitalionis Joannis Bapiislae Corradi
coiiventtique oblineatis . . . notai. Iittera D., fol. 26; asservalur in archivio
basilicae inler abfoaliarum lmonuroenla.]
praemia "aeterna: pacis inveniant. Amen, amen, EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
amen. filio ALEXANDRO priori Eremi Magellana;, ejusque
(S. p.) Ego Eugenius, Catholicae Ecclesiae epi- frairibus lam praesenlifousquam fuluris, ereiiiititain
scopus. viiatn professis, in pefpetuum.
Ego Imarus, Tusculnnensis cpiscopus. Justis religiosorum desideriis dignum esl facilcm
Ego Nicolaus, Albanensis episcopus. pracbere consensum, ul fidelis devotio celerem sor-
Ego Gregorius, presbyler cardinalis lil. Calixli. tialur elfectum. Eapropler, dilecie in Domino fiii
Ego Hubaldus, presbyter cardinalis lit. Sanclae Alexanderprior.tuisjiislis pcjstulaiionibus benignuro
Praxedis. imperiimur assensum, ei praedecessoris noslri felicis
Ego Nicolaus, presbyter cardinalis lit Sancli Cy- meinoriae Paschalis papae (77)-vesligiis inhaerentes,
riaci. ecclesiam Sancti Salvaioris, in qua [supp.
divino]
Ego Manfredus, presb. cardin. Sanclae Savinae. roancipati eslis nbsequio, sufo foeati Petri et nosira
c
Ego Ariberlus, presfo. cardin. til. Sanclae Ana- proiectionesuscipimus.etpraesenlisscripiiprivilegio
stasiae. cpnimuiiimus; slaluentes ul vestrae habiiationis ere-
Ego Ubaldus, presb. cardin. lil. Sanclae Crucisi inus, afoomnium Iiominum jure ac potestate lifoera
in Jerusalein. perseverct, etvos ad Domini famulatum orani tran-
Ego Julitis, presb. cardin. lil. Sancti Marcelli. quillilate fruamini. Praeterea quascunque posses-
Ego Bernardus, presb. cardin. tit. Saucti Cie- siones, quaecunque bona eadem ecclesia in prjesen-
inentis. liarum jnste et canonice possidct, aul in futurum
Ego Oddo/diaconus cardin. Sancti Georgii ad Ve- concessione ponlificum, largitione regum, vel pnn-
luiu Aureuro. cipum, oblalione (idelium, seu aliis justis modis, Dco
Ego Oclavianus, diac. card. Saucli Nicbol.ii ini propitio, poleril adipisci, lirma libi luisque succes-
Carcere Tultiano. soribus et illibata permaneant. In quibus haec pro
Ego Joaunes Paparo, diac. card. Sancii Adriani., priis duxiinus expriroenda vocafoulis: Ecticsiam
Ego Gregorius, diaconus cardinal Saucti Angeli., Sancti Salvaloris de Angre Castellar (78) cum sub-
Ego Aslaldus, diaconus cardinal. Sancli Eusla-. jacenti Podio Cefaliae; ecclesiam S. Marlini cuiu
cbii juxla lemplum Agrippae. j celtis suis; ecclcsiara S. Pancratii; aram Pinni
D
EgoGuitlo, diac. cardin. SanclaeMariaede Poiiicu. (leg. Piimae)(79) cum subjacenti Podio Famecchiani,
Ego Jacintus, diac. cardin. Sante Mariae in, et cellis suis; ecclesiam Sanctae Mariae de Lavella
Cosmydyn. cum cellis suis; ecclesiam Sancli Angeli, cl Sancti

(77) Paschalis II bullam indigitai, qnae ad nosiras5 Pedimontis abbatiae Magellanae subordinatum esse
manus nondum venit. Aut ergo iiitercidit, aut lalett iiilelligeiidurii. Cur vero non casirum, sed aram Pin-
;idbuc impervia. nae dicat Eugenius, et qui Eugenium secuti sunl
(78) Feudum utrumque, CasJtj/iVnimirun), ac Ce- Romani pontifices Adrianns IV et Alexander III, non-
phaliw, in cileriori Aprutii provincia, ulira flumeni . dum satis noium. Si quis aram pro ecclesia S. Syl-
Piscariae collocant nova quae evolvimus labulariii vestri, quae jn castro Pinnae praecipua et parochia-
iiostri monumenta. Noslra bac aelate praedia illan lis esl, inlerprelabilur, ciilpantlus fortasse, qiio.l
duo iii eriiphytheosiin a capitulo S. Peiri coucessa,, nitlli irinixus fundameiilo id altiriiiel. Ejus potius
possitlet nobilis familia Valignana. haud plane conteranenda videmr conjeclura, qui
. : (79) Arain Pinnm bic enumerai Eugeniana bulla:: aram uoinen caslri propriuin inielligat, ita ul castri
castrum quod vocatur la Perina supra nominavitI vocabuluro, qiio Eugenius ulilur cumroune sit; at
Alexandri II coiistilutio. Paiet igitur castium Piuiuce vero ara Pinnw ipsum PiimensiS provinciae casiii
Ui5 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. Uid
Pelri(80) de Caslro Laroma;. ecclesiam Sancti Cle- A nearum ; apud Caslellionera ecclesiam S. Justae, ci
mentis cum cellis suis; ecclesiaro Sancli Blasii; S. Agnelis (86) cuni villanis, terris, ct vineis; apud
ecclesiam Sanciae Agalhae, ecclesiam Sancti Prc- Buclanicum ectiesiam S. Mariae de Mirabello, ec-
copii; ecclesiam Sancii Nicolai; ecclesinm Sanctac clesiam S. Mariae de Bassano, et ecclesiam Sancli
Heletiae de Caslro Sancti Angeli in Trifinio, JacobielS. Blasii, (87) villanos, roolendina et poss's-
(81) et ibidem villaiios, ac possessiones lerraruro siones lerrartim et vineafum; apud Sanctura Viium,
et vinearum; ilera apud Faram villanos, raolendina, monaslerium S. Angeli (88) cum cellis sui?, villanis,
el possessiones terraruin et vinearum, el ecclesiam molendinis, terris etvineis; apud PoIIutrum, mo-
Sanclae Cantianae (82); apud Vacrum, monasteriiiin nasterium Sancli Barbaii ciiin cellis, villanis, lerris
Sanctae Agathaeel ecclesiam Saricti Nicolai (83)'cmn et vineis; apud Gipsum de Domo, ecclesiam Sanctac
lerris, yineis et possessionibussuis; apud Preiuiium Mariae cum villaniS; terris el vineis; et ecclesiara
ecclesiamS.Candidac(84), ecclesiam S. Nicolai (85), S. Mariac de Calderar (89) cum cellis suis; apud
villanos, molendina; possessiones terrarum ac vi-• raonieni Moriscum ecclesiain Sanciae Helenae (SOj;
nomen exprimal inriiviritium. Quo ferme paclo, ciim acccssione, nibil liactcnus e nosiris monumenli.s
castrum Guardiae Grelis nominntiir, vox Guardim cruitnus.
propriiun loci nomen indigilat. "
B (84) Anno 1100 Gentilis Monopelli comesecclesiam
(80) De ecclesia S. Peiri in caslro Laroma1.egiinus S. Candidw dnno dedisse feriiir. Apud Praeturiiiin sita
in nofis ad bullam Pascbalis II. Unum supcresl erat, atquc ut vcl ex ipsis ecclesi.e rtiinis palebal,
inqiiireiidum, cur S. Peiri ecclesia, qnam Pasclialis egregio opere exstrucia; verbis utimur depromplis
vindical roonaslerio S. Mariini de Yalle, hie Euge- ex cod. visil. an. 1598 fbl. 30.
nius abbaliae Magellanaesubjicial? Putamus iinam (iS) HaeeS. Nicolui ecelesia, ipsam parothialem
eamileinque eeclesiam gemino obnoxiam oneri, in lerra Praeturii, S. Nicolao dicatam, desiguai.
utrique abbaliae inservire potuisse:ni foiie riicamus, Consulaiitur Acta visit. an. 1598 fol. 27, el an. 1604
eeclesias duas fcudo eodem exstilisse cognomincs. fol. 101.
Eccltsiam S. Angeli in eodem feudo Laroma pn- (86) Ex bullis Adrinni IV el Alexandri III, quas in-
silam iniligitat codex Visitaiionis an. 1601, fol. 184, fra eviilgabimus ulramque ecclesiam hic addimus,
sed vetusiaie ac ruinis allril.im, enuntial. Ilinc: quae ex amanuensis incuria in pracsentis bullae
bujusce sacelli non secus ac allerius sub S. Nicolaii copia fueriini omissae. Ex roeinoralo Corradi codicc
noroine, cui ex loci vieinia per excidiiim illaiumi lit. B. ibl. 151 utraque ecclesia allera S. Agnelis,
fuerat, litulus in ecclesia Sancti Remigii, qtiae ini S. Justae altern, in Castcllionis territorio, quod sufo
lerra Farae praecipiia est, collocatur. Thealino dicecesi clauditiir, exsislil; sed fastiscenteiii
(81) Quaesufo uno conlextu receiiseiilur ecclesiae. nc rtiinae proximam ulramque describil. Ab auno
nuuiero quinque, ad un.ini eumdemque locum vi-'. 1074, ex donatione Peiri de Arpa, ecclesia S. Juslie
dentnr revocandae. Harum postrema S. Helenae di- ad abbatiam Magellanam transluta esl.
cala, in caslro S. Angelt in Trifinio staluilur, ul in-C i-'C (87) Hisce ecclesiis apud iiutiaiiiiiii, nobile aclu-
'
•
castro eodem, aut castri ejusdem lerrilorio caeterasj, culenlum Tlicatinae dicecesis oppiduni, positis,
fuisse exstrucias credamus. Favei cpnjectura ex; quarium quae S. Blasii iiomen praesefert addiiuus
earmii numeraiione petila, ecclesiain S. Procopii, ex cilatis Adriaui el Alexandri coiisliiulionibus. Qua-
unam ex quinque, apud S. Arigeluni in Trifinio esse> luor igitur in Bticlani tlitione suppiitamus, et loii-
coltocandam probat donatio Gerolfl sacerdotis, quii dem reipsa iiuiiieraiuiae. Eam, qua; S. Mariae de Bas-
sacellum mOnasterio Sancii Salvatoris de Magella, sa»o tilulo ileroralui', Sigiiiolio Siginolli filio, jani
anno 1000, doiio dedil. Ecelesiam $. Blasii tle S.[ lum ab an. 1142, acceptam relcrt abbatia Magellana.
Angelti in Triliuio nominal Alexandri II bulla jami En ecclesiarum stniuin, ex actis visitationis an.
lypis impressa. Cur nnn item reliquac ecclcsia?ifoi- 1640, p. 317, S.Jacomo senza chieza, S. Croct,
dem siatueiidac? Etsi vero baec, sin minus vera, _ senza chieza, S. Maria di Bastano, S. Blasiq cVela
saliera vero similia sint, cuiiam castri in Trifinlo> chicsa e se ci cetebra.
sedem figere, iipiiduin nobis coiicessum. Haud im- •
(88) Hoc idcm iS.Angeli rnonast. Paschalis II liulla
probanda conjeclura quae casirum istud in The.a- coiiimemorat, aique inler abbaliie S. Marlini ex
lina diceccsi, atque in ipsa Guardiae Grelis ditionc> Fara ecclesias recensel. Nunc vero juri sufojicituf
conslituit. Ibi namque ex accurata descriplione qiianii abbaliac Magellanaepotiori qiiitlem ratipae : cura de
Corrndus visilator exbibet, ecclesiae S. Procopii,, donaiione Gerardi Transberli filii a'n. 1064, posie-
Sancli Blasii, ae S. Heleiiaeuna compominiur. Con- rioii liuic abbatiie iribuenduiii sit. Ul dissidia com-
sulatur in archivo nostio codex tit. C. designalus, , poiiainus, reponiiniis untim idemque iiiouasteriiiiii,
fol. 129, 203 et 215. I geuiino onere, duplici abbaliae seorsim debito, gra-
D
(82) Faram bic excipe Filiowm Peirf, in f bea- vari potuisse.
tina dioecesisitam. In casiri biijusce diiiorie ecclesiami (89) Ex duabus, quae ab Etigenio III apud bypsum
S. Canliani collocant monuineiita omiiia , illud praei collucanlur ecclcsiis, prior parucbialis esl, ac prae-
caeteris, quod Corradi visilatio suppediial in codice> positura in Gypsi castro posila, quae S. Mai jae Ma-
subiii. D. fol. 139 el 150, Yariant paulisper in ec-- joris, aut Magnac nomine donaiqr.
clesiae tiiulo desiguando; non eniro S. Cantianae,, Posterior ecclesia S. Mariae de Calilcrariis in
sed S. Cantiani eeclesiaiu ubique iioniinaiit. Hanp; slri ejusdem terrilprio exislit, Coiisulatur cotlex ca- vi-
ipsain ecclesiam an. 1066 Petrus Auiiconis filius5 sitationis sub lij. D, fpl, U4 et 195, necnou Acia
Mageliame abbatiae ofolulit possidendam. alterius visitationis anno 1598. fol. 14,
(83) Uiraque ecclesia in Thealina provincia apudI (90) Haud procul a Gypsi casjro quod in prbvincia
Yairum oppidumbaud ignobile, quodque ducutusi citerioris Aprutii stattienduiu, exstabal olim ex
pracrogativa insignilur, sita est. Prior qtiidem, sub) Corradi descriplione in relato toties volumine, foj.
vocabulo S. Aguihm, setlem bafoei in cojle, quero no- 149 ecclesia S. lielenae, quam apud rooiiiera Moris-
uiinanl La Sterpara.excod. visil. an. 1640, fol. 312. cuin Eugenius coilocat. Exstabat, inquani, olim ;
Posterior, cui tilulus S. A'i"co/ai,exlra Yacri roceniai quandoquidem vel tuni a Corradi visitaioris aetate
collocatur, iu cod. el fol. inox reiat. Eccte^iani S. ruiuis jacebat sepulta. ita ecclesia, quaro ab anno
Agaifoaeanno1077,priori M.agellaiuiiradidere Agza-• 1144, ex donalione Marsilii Roberu lilij afofoatia
rellus et Yillclmus de Vacro. De posterioris ecciestac Magellann suam noyerat, landem niiscre perut,
U47 EUGENH Itt PAPiE UiS
apud .Gipsum, ecclesiam Sancli Juliani (91); apiid 1A emendaverit, potestalis honorisque sui dignilate
Casulem, vlllam qiiaeVocaiurColIe Milonis(92), cum careat reamque se divino judicio existere de perpe-
periineniiis suis; unum liospilalein PaIazzano(95); trala iniquiiaie cognoscat, et a sacratissimo corpore
apml Seplero aliud hospilale, el ecclesiam S. Pa- . ab sanguine Dei et Domiui Redemptoris nostri Jesu
storis,(94); apudLanzanumiiiium hospitale(95); apud Christi aliena fiat, alque in extfemo examine
Roccam Morice ecciesiam Sanclae Mariae et eccle- ditUrictae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem
siam Sancii Nicolai (96); apud Ursoniam ecclesiam eremo jura servanlibus, sil pax Domini noslri Jesu
8. Marlini (97); apud>llicerii ecclesiam Sancli An- Chrisli, quatenns et hic fructum bonae actionis per-
geli (98) cum cellis suis, villanis, lerris, etvineis; cipiant, et apuii districtum jndicem praemia aelcrnae
apud ripam Cofvaris, eeciesiam Sancti Viclorini (99) 'pacis inveniaiH. Ainen.
ciiin terris et vineis. Ego Eiigeniiis Caibolicae Ecclesiae episcopus
Decernimus ergo ut nulli omnirio hominum liccat siilscripsi.
'pfaefalumiocum lemere perlurbare, aul ejus pos- Ego Conratlus Sabinensis episcopus ss.
sessiones auferre, seu ablatas retinere, minuere, Ego Gregorius presbyt. card. lii. S. Calixli ss.
vel aliquibus (sttp. vexationibus) fatigare, sed oronia Ego Ubaltlus presfoyt. card. lit. S. Praxedis ss.
inlegra conserventur eoruni, pro qiiorum giiberna- Ego Nicolaus presfoyt.card. lit. S. Cyriaci (100) ss.
tione el susleriialione concessa suiit, usibiis omni- Ego Manfreiltis presfoyt. cnrd. tlt. S. Sabinae ss.
modis profulura, salva sedis apostolicae auctoriiaie Ego Ariberius presbyl. card. tit. S. Anastasiae ss.
et dioecesanorum episcoporum canonica jusiitia. Ego Julius presbyt. card. tit. S. Marcelli ss.
Ad indiciuin atitem. bnjus perceplae a Romana Ec- Ego [Guitlo] presbyt. card. lil. S. Pastoris ss.
clesia libertatis, aureurn unum nofois nostrisque Ego Bernartlus presbyt. card. lit. S. Clementis ss.
successoribus annissingulispersolvetis. Si qua igitur Ego Jordanus presbyt. card. S. Adriani ss.
in ftilurum ecclesiaslica saecularisve persona, hanc Ego (Gregorius) diaconus card. S. Angeli ss..
noslrae consiilutionis paginam sciens, conHra cam Ego Aslaldus diacoims caftl. S. Euslachii ss.
tsmere venire tentaverii, secundo lertiove commo- Ego Guido diaconus card. Sanctae Marjae in Por-
nita.nisi prassumptionern suam saiisfaciione congrtia ticu ss.
(91) Dissonnrithic ab Eugenii btilla reliquiae sum- Arundinis sive in urbis vinelis statuitiir; in quodam
moruin ponlificum Adriani III et Alexandri III con- tafoularii nostri invenlario, cui titulus : Index col-
sliluiiones ; ubi enim Eugenius ecclesiam S. Juliani lationum ecclesiarum Basilicae subjectarum exira
apud Gypsum nominat.alii ecclesiamS.Julianm apud Q ^ urbem, fol.f94. Hiiic doniui, ecclesia S. Jacobi con-
Atettam reccnsent. Facile dissidium componitur, juncta dicitur in gemino visitationis codice, allero
si loca atque ecclesias dislinguamus. Ecclesiae S. Corradi fol. 152, allero Binatducii fol. 37.
Juliani. extra Gypsi castrum, in loco qui vocalur (96) Ectlesiarum.S. Mariw del Cerreto ei S. Nicolai
le colle di S. Jutiano, raeminiiCorradus, cit. cod. in Boccbae Moiicis lerriiorio Theatin. diceces. nie-
fbl. 149; qui ecclesiara S. Juliani dirutam aflirmat. niinit laUdal. Corradi codex, fol. 135. Sed nullam
Consonal alius ecclesiarum index an. 1489 elucu- recenset bospilaleni domuin; cujus imlla ilem mcn-
bratus. Sed. S. Julianae ecclesiam apud Alissae op- lioin sequenlium ponlificum sanclioiiibus. Suspicari
piduin sialuendam, in notis Adriarii IV foullaeinfra ergo licel, aut doinum illam eversam fuisse, aut
subjicieiulis demonslrabiiniis. Nodus ergo solvitur, alio translalam. Ex largitione Roberli comitisMono-
si dissiroilein foullarum maieriein secernamus. pelii, jam tum ab ann. 1122, ujraque ecciesia inter
(92) Quae de feutlo Collis Milonis haiisimus ex in- abbatiae Majellanae memfora recenseiur.
ventario alligalb codici visitat. an. 1604, fol. 139 (97) Ecclesiam S. Mariini in territorio Ursoniae,
etseqq., ad accuralam loci noiiliani assequendain, vulgo Orsogna Tbeatin. diceces. donavit an. 1074.
juval exscribere: llem delta abbazia liene e possiede Adeodatus Pelri filius el Adamus filius iEsonis.
nel lerritorio di Casoli, nel luogo dovesi cbiama Obvia ecclesiae notio, cujus tum in Aclis visii., lum
Colle Milone, un feudo dove anticamenle era uu in ecclesiariini invenloriis ineniio saiis frequens.
casleilo abitato tla citiadini, chiamato Colle Milone, Ex Corradi leslim., fol. 148. Ecclesia islhaec in
nel quale delta abbazia di Majella teneva la juiisdi- simplex beneficium capitulo Vaticano subjeclum,
«ione civile criininale. Delto lieudo e stalo disirulto, jj
j evasit.
c ruinalo dalli Iioinini di Casoli. (98) Haecde caslro Ilicis, in dicecesiPinnensi po-
(93) Ecclesias alque hospitales doinos in civilatis silo, atque de S. Angeli ecclesia, exCorradi cotlice
Lanciani lerritorio ereclus videiur nobis hic bulla fol. 125, adnotamus : Ecclesia S. Angeli delia Jelice,
indicare. Cujus quidem terrilorio partein quaindani quae est curata... distat a casttola Jelice, et distat a
esse'Plazanuro afo Eugenio nominaiuin, affirinal in civilale Pinnilisi circa duo milliaria. Caslrum llicis,
memoralo codice J. B. Corradus, lol. 19 ubi ad oram abbatiae S. Joannis in Venere subjicitur.
paginae, in qua ex liinocentii 111foulla ecclesiae re- (99) Ripam Corvariam, hodie Corvajo castrum est
censenlur abbatiae Majellana; subjecUe, haec babel: 'coiuilaius Albae,etTaliiacotii in regione Marsoruro.
Plazanum apud Seple in lerritorio Lanzani. Quam liic illuslrem S. Victorini ecclesiam, ht
(94) Ex relatis Corradi verbis patet, Septe plani- describit Corrad. fol. 241: < Ecclesia S. Victorini
liem lu Lanciani agro collocaudain. Adjacel Saugri iu lerris et vineis est immediate (subjecta) abbatiae
tlutninis lerritorio, alque ecclesiam S. Pasloris cuin S. Salvatoris de Majella, prout in privilegio Euge-
liospitali, cujus in bulla mentio servabal olim ex- nii papa;; quae ecclesia est in feutlo, quod di-
struClam: Olim, inquam; jam enim sacellum cbn- cilur di Ripa Corvara apud lerriloriura della Casale
cidisse, alque ejus titiilmn iu catbedralem Lanciarii Tliealin. diaeces.
fuisse traiislaluiu, legiro. iu Act. visital. an. 1598, (100) Quae ad Tbermas Diocletianas olim exstabat
fol.38. cccles' S. CyriaciinThermis nuncupaia, jainpridein
(95) Propius ad Lancianum don-us baec hospitalis excidil. Ad lemplum SS. Quirici et Julitlae Sixtus
accedil; quandoquklein exlra Lsnciuni mcenia, in papa IV, teste Pauvinio, velerum lilulum transtulit
jiiq EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA. U50
E?o Hyacinihus •diacontis card. tit. S. Costn* A concedere, etpelenlium desideriis congruum imper-
(teg. S. Mariaein Cosmedin) ss. tiri suffragium. Eapropter, dilecte in Chrislo frater,
Datum Ferentini per uianum Bosonis sanctae tuis juslis poslulationibus benignum imperlientes
Romanae Ecclesiae scriploris , IX KaL Februarii; assensum, omnem iiberiaiem seu immunitaiem libi
indicl. xiy,;Inc3niationis Dominicae"annoll50(1.01), tii.isquesticcessoribus a charissirno filib nosiro Lu-
poniificaitis domni Eugenii 111anno sexto. dovico illusiri Frnncorutri rege coticessam el scripli
CDXXII. sui iniiriimine roboratam, sedis npostolicae auctori-
Ad Senonensemarchiepiscopum. —Utjudicel de con- tate firmamus, el perpeiuis tempbribus ralam ma-
troversia qumest inter episcopum Aurelianensem nere saiicimus : ut videlicet post tuum tuorutnve.
el abbalem Vizeliacensem. sticcessorum decessum aliquod ferreum vel Jigneum
(Anno 1151, Jan. 26.) in episcopalibus domibus regales roinisteriales niil-
[MANSI,Concil., XXI, 660.] . latenus capiant. Cuin vero episcopatus Aureliancnsis
Dileciorum Diiorura noslrornin Pouiii abbalis et vacaverit, nullaro exactionem vel talliam in lcrra
fratmra Vizeliac. monasterii adversus venefabilerri ipsius episcopatus, nisi
quaeslalulis temporibus de-
fralrem nostrum Manassem Aurellan. episcopum bentiir, episcopo facienl. Quaeniniiriim lallia nume-
querelam accepiraus, quod eis ecclesiam SanctiMa- R_i^yn sexaginta librarum illius monelaenon debet ex-
chuli, quam praedecessor suus eis donavit, et scri- cedere. Praeterea quascnnque possessiones.quaccun-
piisui auctorilale lirmavil.corilra justitiam auferat, que bona iropracsejiliarum juste el canonicepossiiles,
et per violentiam detineat occupaiam. Quia ergo de aut in fulurum concessione
tu.e discretionis prudenlia valde coiifidinms, per poniificum, largitione
regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis
praesentia scripta fraternilaii luae niandaraus, qua- juslis raodis, Deo propilio, poieris
lenus congruo loco et tempore, utraque parte ante: tibi adipisci, firma
successoribus ctillibala permaneant. In
tuom proesenliamevocata, causa ipsa diligenter au-,'' in tuisquc
dila et cognita, justilia eam medianle diflinias. quibus hiec propriis dnximus exprimenda vuca-
bulis : Abbaliam saucti Maxiuiini, abfoaliam Sancli
Daluro Ferenliui, VIIKal. Februarii.
Evurtii, abbaiiam de Balgenliaco, ecclesiam S. Li-
CDXXIII. fardi Magdunensis, eccIesiamSancli Verani Gargo-
AdM. [Manassem] Aurelianensem episcopum. — De '
,. . .eodein argumenlo. , gilensis, ecclesiain Sancli Georgii Piverensis, eccle-
siam Sancti Petri virorum, ecclesiam Sancti Peiri
(Aiino 1151, Jan. 26.)
_-_..' [Ibid., 661.] puellarum, ecclesiam Sancti Aviti, ecclesiam SanCli
Ex conqiiestipne dilectorum filiorum nostrorum nC Petri Maudunensis, ecclesiam de Craventiaco, eccle-
Ponlii abbalis et fralrum Vizel. monasterii nuper siara de Ingfana, cnstrura Pilveris, castrum Maudu-
accepimus, quo.il eeclesiam S. Machuti, quam He. nense, castrum Gargogilense, Iugranam cum perti-
prxdecessor tutts eis donavit, etscripti sui auciori- nentiis suis, villam Stfepeli cum pertinentiis suis,
tate tirmavit, contra justiiiam eis absiuleris, el per Marolium curo pertinentiis suis, Piverum vetiis cum
violentiam detineas occupatam. Quia ergo nionasie- pertinenliis suis, decimam de Craventiaeo citni atrio,
rium ipsuro B. Peiri jurisexisiii, el in sua ei deesse lerram episcopi Aurelianensis, quse Marlirevim yp-
juslitia non possumus, nec debemus : per praesenlia caiur, ieloneum Aurelianis, ecclesiaro de Soliaco,
tibi scriptamaudamus, quatenns si eorum querimo- ecclesiam de Rivo Mbrentini, ecclesiam de Firrai-
uiaveriiaieiuniiiliir, aut ecclesiam ipsam raemoralo late Ebrani, et ecclesiam de Corneliaco, atque vil-
abbati el fralribus ejus in pace restituas, aut in lam quae Bullum vocatur.
praesentia yenerabilis fralris noslri Hu. Senonensis Decemimus ergb ut nulli omnino hoininum lice.it
arcbiepiscopi exinde jusiiiiam facias. praefatam ecclesiam lemere perlurbare, aut ejtis
Dalum Ferentini, vu tial. Februarii. possessiones auferre, seu ablaiasrelinere, minuerc,
XDXXIV. vel aliquibus perlurbaiionibiis fatigare, sed omnia
Bulla pro episcopis Aurelianensibm. D integra conservenlur, eorum pro qiiorum guberna-
(Anno 1151, Febr. 10.) lione ac sustentatione concessa sunt, usibus omni-
[Gall. Chr. nov., VIII, Inslr., 510.] niodis profutura, salva sedis npostolica: auctoritate.
EUGENIUS episcopus, sefvus servprum Dei, vene^- Si qua igitur in fulurum ecclesiaslica saecularisvc
rabili fratri MANASSE Aurelianensi episcopo ejusqtie, persona banc noslrae conslitulionis paginam sciens,
successoribus canonice subsiitttendis.in perpeiuum. contra eam temere venire ientaverii, secundo ter-
Quoties illud a nobis petitur quod rationi el ho- liove commonila, nisi praesumplionera suam satis-
nesiati convenire videtur, animo nos decet libcnliI factionc congrua ementlaveril, potestaiis bonorisque

(101) Etsi annuroll50bullaeniimeret,nosannum ,
1151 suppuiamus; eumdemque annum bullae inilio_
praefiximus. Dissidium facile componitur, si unde>
aiini pelantur initia, observemus. Alii a die23 Mar-'.
tii, alii a Kalendis Januarii, anni primortlia diicunt.
Utraque lemporis ralio in bullis serValur. Nos a[
.'auuario animin ordimur; hiuc Eugeniauam bullaini
PATROL. CLXXX.
quae die 24 Januarii conscripla est, anno 1151 eori-
signaiiiiis; annis pontificatus Eugenii alque indi-
clionis ita exigenlibus; quod et in bullarum sequen-
lium ratione temporum slaiuenda perpetuo obser-
vabimus. Haec in anlecessum serael praemonuisse
sat eril, nc in posterum, pari occnrrente chrono-
lugiae conflictu, eadem iimlilitcr ropetamus.
46
U51 EUGENll IIIPAPJE 1452
sui dignilaie cafeal, reamque se. divino judicio exi- A terim concordaveris, per le ipsum, vel per snffi-
stere de perpetrata iiiiqtiitate cogiiosca.l, eta sacfa- cientes resporisales tuos, ciim munimentis monaste-
tissimo cofpore ac sanguine Dei et Domini Redera- rii lui, maxime cum inslrumento funtlatoris, ad uo-
ptoris nostri Jesti Cbristi aliena fiat, alque in extre-- stram praesentiam venias super his respondere pa-
mo examine distrieiae ullioni subjaceat. Cunctisi ratiis. Nihilomhius quoque sollicittidini tuae manda-
auiera eiderii loco jusla servantifous sil pax Dpminii mus, ul in praesentia venerabilis fralris nostri Ilug.
nostri Jesu Chrisli, quaienus ei. hic frlicturo honae: Antissiodor. episcopi de bis quae tu et horoines tui
actionis percipiant, etapud districlum judicem prae- ei abhominLbUssuis injuste tenetis, justiiiam facias:
inia aelernaj pacis inveniant. Amen. quoniam eidem fratri nostro Eiluensi episcopo eo-
Ego Eugenius CathulicaeEcclesiae episcopus. 'de.m modo praecepimus, uf ex liis quae liomines siii
Ego Ymarus Tusculanus episcopus. luis hpminibus abstulerunt, in ejusdem praesenlia
Ego NicolaiisAlbarius episcopus. justitiam pariterfaciat. Inierim vefo ex his quae
Ego Hubaldus presbyter cardinalis tituli Sanctae possitlei nullam sibi volumtis molestiam irrogari.
Praxedis. Dalura Fereritihi, vn Kal. Mariii.
Ego Nicolans' presbyter cardinalis littili Sancti CDXXVl.
Cyriaci. .. • B Privilegium pro manasterio S. Trinitatiset S. Mi-
chaelis Milelensis.
Ego Aribertus presbyler cardinalis liiuli Sancloe
Anastasiac. (Anno U5|, Febr.24.)
EgoJuIius presbyter cardinalis lituHS. Marcelli. [UGHELLI,/la/ia sacrfl, 1,952.]
Ego Wido presbyler cardinalis lit. Pastoiis. EUGENIUS episcppus, servus sei vorum Dei, dileclo
Egp Ollo di.aconus cardinalis Sancti Georgii atiI filio ROBERTO abbati Militensis monaslerii, quod in
Yeliim Aureum. honore S. Trinitalis et B. Michaelis archangeli
-
Ego Oclavianus diaconus cardinatis S. Nicolai in, aedificatum est, ejusque fralribus iain praesentibus,
Carcere Tulliano. , qiiani futuris, regularem vitam professis, in perpe-
Ego Gregorius diaconus cardinalis Saiicli An- ttium.
Cum omnibus ecclesiaslicis personis debitores cx
geli. . .
Ego Aslaldus diaconus cardinalis' Sancli Eusta- injtuieto nobis a DeOapostolatus officio existamus,
chii. '. ,. '•'-. illis laraen locis atque personis quae.specialius ad
Ego Guido diaconus cardinalis Sanclae Mafne in, aposiolicam sedem spectare, atque ad Roman.i pon-
Porlicu. tificis ordinationem pertinerc noscunlur, propensiori
. rC
Ego Jacinlus diacpnus cardinalis S. Mariae in; nos convenit cbarilatis Studio iniminere, et eorum
Cosmydyii. • juslis desideriis clemenlerannuere. Eapropter, dilecie
Ego Joaiines diaconus cardiiialis Sanctorum Ser-. in Domino fili, rationabilibus tuisposlitlationibus be-
gii el.Baccbi. nignius impertientes assensum, praefatura monasle-
Datura Ferenlini per manum Bosonis sancUe Ro-. riuni, quod ab illuslris memoriae Rugerio comile a
nianaeEcclesiaescriptoris, lvldus Februarii, indi- fundamentis est instructum, ut per manrim felicis
ctione xiv, Incarnat. Dominic. anno 1150,'pontifi-.. Tecord. D< Urbani praedeceSsoris nosiri papa; II
calus vero domniEugenii papaeIII anno sexlo, B.Pelro, ejusque S. R. Ecclesiae in jus perpetuum
CDXXV. et tiilelaiu pblatum esse dignoscitnr, ad exempla
Ad Pontium Vizelidcensemabbatem. — De contro- praedecessorum. nostrorum sanctae rnein. Pascfoalis
versitt qum ipsi erat cum episcopoEduensi. ellnnocentii Romanorumponiificum, subR. Petri et
(AnnoU51, Febr.j nbslra proteclioiie suscipimus, et praesenlis scripii
[MANSI, Cpncit., XXI, 65.7.] privilegio communimus. Statuentes, ut qtiasciinque
EUGENIUS episcppus, servus servorum Dei, dilecloa possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia in
filio PONTIO, Yizeliac. abbati, salutemetaposlolicain i j)r> praesentiarum juste et canonice possidet, aut iu
beiiediclibneni. futurum concessione ponlificiim, largitione regum,.
Veniens ad praesentiam nostrom venerabilis fraterr vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis
noster Henricus Eduensis episcopus, adversum tee modis, IDeopropitio, poierit adipisci, firma tibi,
lii conspeelu nostro et fratrum nostrorum.praeseniec tuisque successoiibus, et illibaia permaneant. Iu
quoque confraire luo quem ad nos deslinaveras,, qnibus haecpropriis duximus exprimerida vocabulis :
suam querelam deppsuit, quod quaedam quaein mp- In territorio Militensi villam S. Gregorii, elibidem
nasterio tuo Ecclpsia sua usque ad baec lemporaa ecclesiam S. Nicblai, ecclesiam S. Gregorii de
pacjfice foabuit, ei contra justitiam auferre inoliris,.,. Rrintico,'S. /Joannis de iRayachio, S. Mariaede Me
et Viva voce resppnderis, quod pro eo peniius-face- dina, S. Mariae, et S. Clcmenlis de Arena, S. Ma-
Tes. Quia igituf ad- nostrum officium polissimumu riae de Slilo, S. Joannis, el S. Nicolai de Gerentia.
spectal, fralfum scandala de mediP tollere, cui- In civilate Giratio tres ecclesias, monasierium S.
qtiam suam justitiam conservare : per pracsentia a Nicodemide Pa tera,' ecclesiam"S. Nicoiaide Falla cum
libi scripta mantlamus, quatenus proximis oclaviss pertiuenliissuis,ecelesiam MnriaedeDempntoriumcuii:
13. Martini, nisi forteciim eodern fratre nostro in-- perlincntiis suis^ ecclcsiain S. Pelri juxta Bibonam,
 U55 EPtSTObiE ET PRIVILEGIA. 1451
qtiam lenuil Romcus. Apud Caslellum velus eccle-AApossessiones auferre, vel ablalas retinere, minuere,
siam S. Nicolai de Caconit, ecclesiam S. Joannis, sen aliquibus vexationibus fatigare; sed Pmnia in-
et S. Mariae de »Melicano. In civitale Squellacio tegra conservenliir eorum, pro quorum. guberna*
ecelesiam S. Martini, S. Nicolai de Pralo. In perti- tione ac suslenlaiipne concessa sunt, usibus omni-
nentia Agnelli ecclesiam S. Philippi, S. Mariae de modis profuttira, salva sedis apostolicae auctQritate.
Ponticella, S. Laurentii, el S. Ippolyli. In lerriloiio , Ad indicium vero perceplae hujus a Romana Eccle-
Alunanliae, ecclesiam S. Angeli de Slriclo, S. Bar- sia libertalis unam auri unciam nobis nostrisque
harae, et S. Pessi. In lerriiorio fluminls frigidi, successoribiis annis. singulis persolveiis. Si qua igi-
ecclesiara S. Nicolai de Turiano, et ecclesiam lur in fuiurtim ecciesiaslica saecularisve persona
S. Philippi apud montem Altum, ecclesiam S. Cas- hanc noslrae consiiiutionis pnginam sciens, conlra
siani, S. Nicolai de Mave de Trabea; juxta Maurum eam temere venire lentavetit, sccundo ierliove-
gnrgiiem, ecclesiam S. Georgii el Nicolai de Regina. coinmoiiita, nisi praestimptioncm suam satisfaclione
InSicilia.ecclesiam S. Joannis, S. Georgii de Mohac, congrua emendaverii, polestaiis honorisque sui di-
S. Joannis.de Calatiniseth, S. Barbarae de Calate-, guitate careai, reainque se divino judicio exisiere
foutor, S. Nicolai de Caca, S. Joannis de Rocca de perpeirata iniquitate cognoscat, et a sacralissimo
Maris, SS. Cosmae et Damiani de Chelaiudio ciim *Bcorpbre et sanguine Dei et D. Redempioris noslri
pertinentiis suis, ecclesiam S. Anastasiae de Graie- ' Jesu Christi aliena fial, atque in extremo examino
riis, SS. lnnocentium de Mislrelo, et S. Stephani, dislriclae ullioni subjaceat. Cunctis aulem eidein
S. Basilii de Naso, S. Nicolai de Brutana, S. Angeli, Ecclesiaejustaservanlibus, sil pax D. N. J. C. qua-
S. Georgii, S. Mariae de Murra et S. Pessi de tenus el bic frucium bonae actiouis percipianl, et
Melasio, et partem oppidi quod Mesliauuio dicittir, apmJ dislrictum judicem praeroia aeternae pacis in-
qnota a supradiclo coiriile praefato monnsierio veniant. Amein, amen, amen.
S. Trinitafis et S. Arigeli oblata cognoscilur. Cujus Ego Eugenius Catbolicae Ecclesiae episcopus sub-
anima Rogerii comitis in pace requiescat.' Poiro i scripsi.
sepulluram ejusdem loci oinnino iiberam esse san- Ego Nicolaus Albanus episcopus sufoscripsi.
cimus, ut eoriim qui se illic deliberaverint sepeliri, Ego Ubaldus presfoyi. cardin. tiiul. S. Praxedis
devotioni et exlr.eiuae voluntali, nisi fofle excom- subscripsi. ,--.,.
municali vel interdicti sirit, nul.tus obsistat. Ego Nicolaus presbyl. cardin. Saricli Cyriabi sub-
Missas autem, seu staliones publicas in eodem scripsi.
loco pracier abbatis et fralrum voluntalem lieri Q ( EgoJordanus presbyt. cardinalis lil. S. Siisamrae
probibemus, ne in servorum Dei secessibus popula- subscripsi.
ribus occasio praebeatur ulla convenlibus. Sane la- Ego Octavianus diac. card. S. Nicolai iu Carcere
bofum veslrorum quos propriis mauibus, aut sum-. Tulliano subscripsi. • -'
ptifous colilis, nullus a vofois decimas praesumal Ego Gregorius diaconus cardinalis Sancti Angeli
exigere. Cbrisma, oleum sanctum, consecraiiones ; subscripsi.
aliarium, seu basilicarumf ordinaiiones monacho-. Ego Asialdus diaconus cardioalis S. Eustacbii
rura, yel clericorum, qui ad sscros ordines fuerint , subscripsi. '
.promoyendi, a quocutique maluerilis catholico reci- Ego Jacynlhus diaconus cardinalis S. Mariaesufo-
pietis episcopo. Adjicimus etiam ut nulli episcopo- scripsi.
rum facullas sit absque licentia Romani pontificis Ego Joannes diaconus cardinalis SS. Sergii et
locum vestrum, vel.monachos, seu clericos inibi Bacchi subscripsi.
commoranles inlerdiclioni, vel excbmmunicalioni Daluro Ferentini per manumBosonis S.R.E.scri-
subjicere, aut aliquam poteslatem, vel molestiam ploris, vi Kal. Marlii, indict. xv, Incarnat. Doin. an.
exercere. Obeunte vero te nunc ejusdem loci ab- 1150, ponlificatus vero dom. Eugenii papae III
bale, vel tuorum quolibet successorum, nullusifoilD anno vi.
qualibetsubreptionisastutiavelviblenliapraeponaliir, , CDXXVH.
ii'si quem fralres cum oinni consensu, vel fratrum i Ad Ludovicum regem Francorum. — Pro Ecciesia
pars consilii sauioris, secundum Dei limorem, etl Belvacenti.
B. Benedicti Regulam elegerint ab apostolicae sedis5 (Anno U5l, Febr. 250 .
pontilice cousecrandum. Hoc quoque praesenli capi- [MAKTEN.,Collect., II, 630.]
tulp subjungimus, Ut idera monasterium, ejusquti: ECGENICS episcopus, servus servoruin Dei, cha-
possessiones, et monachi ab omni saeeularis servitii.i rissimo in Cbrislo filioLuoovico iiluslri Francorum
'sini infestalione securi, omnique gravainine mun-- regi, salutem et apostolicam benedictionem.
danae oppressionis remoii in sanctoe religionis obser- Calholici regis industria , licet omnes Ecclesias
yanlia seduli maneant, et qttieti, nec ullialii, nisi| quaein sua potesiaie consislunt debila devolione
Roinanae et apostolicac sedi, cujus juris suut, ali-- honoret et diligal, eas, tamen in quibus carnein
jqua teneantur occasione subjecii. . . suam et viciniorem sanguinem olficio praelationis
Decernimus ergo, ui nulli omnino bominum liceatt residere conspexerit, ampliori dilectione ample-
praefatum monaslerium lemere pertufbare, aul ejus3 ctitur, veneratur, el lifoentius ac proinptiori devo-
US5 EUGENII III PAP^E 1456
i
tione opporliinuiri eis sliflfagium impertilnr; Hoc A defensionein ipsius ecclesiae in hoc negoiio snlficit,
itaque rationiS'debito ecclesiam Belvaeensem dn- nolmmis ut aliorum polest-ali defensionis occasione
plici ralione tua sitbiimilas affectuosius debet sufojaceai ,. aul bona illius multorum direpiioni
diligcre, tum quia praedecessorum tuorum largifiua irailantur. Inilignum est enim, ut regia poteslas tc
tloualiqne dotala el ornala dignoscitur, tum quia indefensiini laicorum ditioni subesse permittai, et
venerabilis frater noster Henricus germanus luus quod regiam dedecetprolem, eorum condiiionibus
in ea pasloralitalis oflicio fungiltir. Guin igitur deservire. Uride charissimo filio nostro regi fratri
camdem ecclesiam idem germanus tuus in ingressu luo niandaniiis, ut eos qtii le htijusmodi reddilibus
suo valde attritam et a circumposilis mililibus gravare conantqr, a tali exactione regia potestate
oppressam invenerit, quacdam foeneficiaquae a suis conYpescat : libi aulem pcr praesentia scripta man-
pracdecessoribus eis illicile concessa fuerant, ex damus, quatenus praedicta beneficia, quae praede-
consilio noslro, sicul vir prudens, ipsis mililibus cessores tui imbecillitate stta annuatim soivere
denegavit, et ad opus ecclesiae sUaeretinuit: propter cogeb.intur, nequaqiiam de caetero largiaris, sed
quod milites ipsi, sicut accepiinus, commoti sunt, bona ecclesiae tibi commissae juxta prudenliara a
el mempratam Belvacensem ecclesiam vexare el Deoiibi concessam, ad utililatem ipsius expendas,
B iil eadem ecclesia per tuam solliciludinem de die
persequi comroinanlur. Quia ergo et ex officiore-
gimiuis tibi commisso et ex debito fralernae dile- in diem gratum Domino recipiat. iiicrementum.
clionis teneris, ut saepediclam ecclesiam sincere Tua ergo. fiater charissime, inlerest ad profectum
. illius ita prudenle.r et modeste procedere, ut om-
dijigere debeas, et a pravorum bominum incursibus
tlefensare, npbilitalis tuae conslantiam pracseniibiis. nipotens Deus bonorem debiltim intlc recipiat, et
titleris incitamus, irionemus et exliorlamur in Do- ecclesia ipsa per le in melius valem, Domino auxi-
mino, quatenus si aliquis de ipsis mililibus pfopter lianle, proficere. Nos.enim auxilium el consilium,
boc ipsius Ecclesiae boria inyaserit seu quibusl.bet qnoil a nobis tibi expedlre noverimus, libenter libi
exhibcre curabimus.,
modis eam vexare praesumpserit, juxta potentiam'
CpXXIX.
libi a Deo collatam, eum iemporaliter punins. Nos Ad Hugonem et Bernar-
circum- Allissiodorensemepiscopnm,
siquidem venernbilibus fratribus noslris dum abbdlem Clarevallensem. — Pro reconcilia-
positis episcopis dedimus in mandatis, ut si forle> tione regiscum Belvacensi episcopo.
ab aliqtio eoruradem militum ea occasione saepe- (Anno 1151, Febr. 25.)
dictam ecclesiam vexari cpnligerit, eum qui fooc : [IM., 635.]
atlentaverit excpramunicalioni subjiciant. Pfaelerea.- ip EUGENIUSepiscopus, servus servorum Dei, vene-
ut foona et possessiones ipsius ecclesiae, quae absen- rabili fratri HUGONIAltissiodorensi episcopo et
lifouset. inconsultis episcopis ejusdem loci afoeadem charissimo filio. BERNABDO Clarevallensi abbati,
ecclesia illicite alienata sunt, ad eamtlem ecclesiami salutera et apostolicam benqdictionem.
sicril princeps callipliCus et Ecclesiae Dei amalor, , Notitiam veslram latere non credirous, quam
studeas revocare.per aposlolica scripla strenuitatem i sinceracordisaffectionecharissimum lilitim nostnnn
tuam monemus, et Jin peccatorum luorura rerois-• .Ludovicum Francorum ftgem, atque ipsins frairem
sionein injungimus. venerabilem, videlicet fratrero nostrum Henriciim
Data Ferentini, y Kal. Marlii. Belvacensem episcopum diliganms, et ipsorum
CDXXYIH. actus a Domiiio dirigi, prosperari et semper de
Ad Henricum episcopum Belvacensem. — Iletn iiono in nielius provebi exopleimis. Iinie est quod
de eodem. sicut eorum unariiniilas nobis gaudium et iaelilinm
(Anno 1151, Febr.) general, ita si qnid rancoris imer eos emersisse
[MARJTEN., Coltect.,6Zi.] percipirous, patcrno affeciu doicinus, et. eornm
EUGENIUSepiscopus, fservus servoruro Dei, ve^. rancor sive iurbatio nos tristes non medjocriter
nerabili frairi HfiNBicoBelvacensi episcopo, saluieinI D reddit. .Sentientes ilaqne quotl iiitcrvenienlifoiis
et aposlolicam lienedictionein. quibiistlam occasionibus inter eos sincera charilas,
Litteras et nuntium fraternitatis tuae debitai et fraternus amor aliquantulum (102) lurbalus sil,
benignitate recepimus, et super visilatione tua libii valde sluperous, et vehementiiis tristati sumus. Ut
gratias agimus. Gralum siquidem nobis est, quod1 ergo de illorum cordibus maleriam scaridali erndi-
pro ecclesiae tibi coinniissae utililaie sollicitus, adI cnre possimus, cum per nos ipsos ad hoc intendere
cominoduro ejus libenter intendis, et ad exattalio- minime valeamus, cliariialem vestram, de qua
neiii ipsius siudiosus existis. Grave autem nobis3 lanqnam de nobis ipsis confidimus, ad id eflicientlum
esl, quod Belvacensis Ecclesiapropterimpoientiam i operam et sludium elficaciter dare optamus. Ideo-
praedecessortim luorum quibustlam fuerit gravatal que sanctilalcro veslraro attentius exoramus,
reddiiibus, et aniiiia beneficia de camera episcopii quatenus ad prtesentiara praedicti filii nostri Ludovici
coacta persoivere. Sed quoniain regalis poleniia ad1 Francorum regis.absque lardiiate pariter accedalis,
(102) Hue respicere videtnr S. Berriardi epislolai siae Belvacensis a nobis edila tom. I Anccdot.
505, ad Eugeniiim papam, et epislola Sugerii nd1 pag. 422.
Henricum episcopum,. capituliim, et cleruin eccle-
1457 EPISTOLJE El PRIVILEGLA. 1458
et convocato ad vos memorato fralre nostro Hen- A filiis G. reclori el Bononierisi populo, saluiem et
rico Belvacensi episcopo, uirumque super eoruin apostolicam benediclionem.
coutroversiis absque strepitu dislriclius ,convenire Praedecessorum vestrorum andquam el legalem
curetis, et litigii ablata maleria, ad concordiam et constanliam rnulti divcrsarum geiilium qui apud vos
fraternam cliaritalem vice noslra eos recouciliare, morari consueverunl manifestis rerum experiraentis
auclore Dominp, satagalis: ila ut el regia dignitas plcniiis agnoyerunt, quos eorum «oininis gloriosa
in sui stalus iulegriiate servelur, et episcopaiis fama est, per diversa mundi climala innuiata t-t
honor laedinon debeat, alque frateriia cbarilas inter longe laleque diflusa. Yos igilur si epruro gloriam
• ' ' - habere el retinere
eos amore perpetuo reformeltir. .. oplatis, oporlct vos ipsorum ve-
Daia Ferentini, x Kal. Marlii. siigia firmiier imilari et ad eos qui se veslfae defen-
CDXXX. sionicommillunt.morepaterno donec optalumiincm
Ad HugonemRolhbmagensemarchiepiscopuni.— ltem babeant virlulis perseyeraiiliam felinere. Non enim
vro vexatione Belvqcensis Ecclesiw.r ccepisse bonura sed perfecissevirtutis est. Homines
(AnnoU51.Febr.2-5). siquidem de Sancto Cassianp.qiii in vobis post Deiint
[MARTEN.,Collecti, H. 654J. suam fiduciam posiiertnii, qualiler sunt dispersi,
, EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene- I quam miserabiliter afflicti, eorum calamilas pate-
rabili fralri (103) HucoNi Roihomagensi nrchiepisco-i facit et veslra discretio
recognoscil. Quamvis aulero
po, saltilem et aposlolicam beneiiiclionem. quidam illorum de Sancto Cassiano cum Imolensi-
Veniens.ad pracsenliam nostram venerabilis frater bus forte tribulationibus pressi vel riequitia alio-
nosier Henricus Belvacensis episcopus, cum afoeo nimseducti
convenerint,tamen, sivosaliosquisem-
de sialu Ecclesiaesuae sollicile quaereremus, nobis
per °de palrocinio vestro confidunt adjuyare et lae-
apcruiiquod inler alia gravamina, quibus ipsa ec- dioaffecli a vestro proposito desistalis, gloriam pro-
clesia perturbatur, quidam beneficia denariorum, fecto amittitis, et imililis Jabor vester oronino exi-
quae potius maleficia dicenda sunl, per illicilam Slit. Ut igitur veslrae fatigaliones alque sudores
largilionem praedecessorum suorum mullis tnilitibtis laelum finem, auctore Domino, consequantur, et
alqtie baronibus sino utiiilate ipsius ecclesiae con- pracdictorum Imolensium m.ilitia et iniquitas retun-
eessa invenil. Super quo babilo prudenlum viro-
dalur, per praesenlia vofoisscripla praecipiendo man-
Tura et iiostro consilio, eadem benelicia ipsis mili- damus
tibus denegavii, et ad opus Ecclesiae suae retinuit; quatenus lapsa erigere, dispersa colligere
salagaiis. Et ut locus idem reparari, el liomines ibi
propter quod milites ipsi, prout accepimus, adver- C , studio mora poslposita
sus praedictuin fratrera nostrum veheraenter com- congregari possirit, diligenli
inlendaiis et contra sacfilcgos ipsos, lanquam stre-
moti, memoratam Belvacensem Ecclesiam vexare et nui bellatores ulililer accingamini. Venefabili etiam
persequi comminantur. Quia ergo ex commisso no- fratri nostro R. episcopo lam in cuslotlia Bagnariae
bis a Deo aposlolatus oflicio iiuiversarum Ecclesia-
aliorum cuslodia, quae ei atque comitibus adhuc
rum paci et tranquillitaii providere debemus, per et
residua sunl, ita opem et consilium eflicaciter tri-
praesenlia scripta tibi praecipimus,,quatenussi aliquis
buatis, ut beiiediclioiiem Pmnipolcntis Dominicon-
de-ipsis militifous praedictis , qui in lua parocliii
commoranltir, propter hocantediclara ecclesiam la- sequaroini etbeali Pelri el noslra gratia semper.in-
dereseu vexarepraesumpserit, euni districtius com- veniamini digniores.
nionere cures, ui ab infestalione saepefalaeecclesiae Dalum Fereniini, v Non. Martii.
penitus cesset, et earo in pace dimittat. Quod si CDXXXII.
posl secundam lerliamve commonitionem luam a Privilegium pro Ecclesia Bellovacensi,
sua piacsumptionetessare contempserit, in eum lan- Marl.7.)
(Annoll5i,
quam in contumacem et. rebellem excommunica- [Gall. Christ. nov., X, Instr.,259.] .
tionisetin lerra ejus interdicti sentenliam proferas, I EUGENIUS episcopus, servusservorum Dei, venera*
el landju eamdein sentenliaro facias per luas pa- bilifrairi HENRICO Belvacensi episcejusque succes-
rpchias firmiter pbservari, donec de commisso excessu soribus canonice
satisfactionem exibeat. substiluendis, in perpetuum, etc.
condignam Venerabilis in Christo ffalbr llenfice episcope,
Data Ferentini, v Kal. Martii.
CDXXXL '•-.'" luisjiistis postiilaiionibus clementer anntiimus, et
Peiri Belvacensis ecclesiam, cui Deb auctore
Ad G. reciorem el Boloniensem populum., — Ut har Beali
bitatoret S. Cassiani et R [udolphum] episcopum praeesse dignoscefis, sub ipsius apostolbrum princi-
Imolensem ab Imolensium injuriis defendant, pisetnostra proiectionesuscipimusjstatuenles, etc.
(AnnoU51, Mart. 3.) itt flrma tibi tuisque successorihus illibata perma-
[SAviOLi,Ann. Bonon., Append., I, n, 224.] neant. ln quifous haecpropriis duximus exprimenda
EcGENiusepiscopus, servus servorurii Dei, dileciis voeabttlis : Abbatiam S. Sympiioriani, S. Luciani, S.
(103) Hic esl celeberrimusilleHugo,qui ex abbate dimus tom. V Anecdot., et -tres adversus haereses
Radingensi factus est arcfoiepiseopus Rothomageiisis, noster Achcrius
cujus septem Dialogoruiu Tiieoiogicorura libros edi-
1459 EUGENIIIII PAP^E «60
Quintini, S. Geremari de Flaiaco, S. Mariae de A CDXXXIV.
Rritolio, S Mariini de Ruricurte, S.Pauli,eccIesiam Ad Hugonem Rolhomagensem archleptscopum. —
S. Bartbolomaei, S. Michaelis, S. Laurentii, Sanciae Pro Hugone deGornaco.
Mariae, et ecclesiam de Montfoatere cum omnibus (Anno 1151, Mart. 10.)
pertirientiis; praeterea civitatem, comitalum, thelo- [Ibid,].
netim, foragium el praeposiluram ipsius civiiatis , EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
culiuram qtioque el molendina,et lerram de Maresco rabili fralri HUGOMRothomagensi archiepiscopo,
<um adjacenle silva et jusliliis suis et pertinemiis salutem et apostolicam benedictionem.
suis; Hosdingitm cum omnibus appendiciis sttis; La Venerabilis frairis nostri Henrici Belvacensis
•vercinum, Castanetnm, Buriacum, Serronem, S. episcopi relatio nbs instruxit, quod Hugo de Gor-
Justum Bcrtacnrt, el Congel curo omnibus pertinen- naco, parocbianus tuus, cuidam civi Burgensi, Er-
liis suis. Quidquid insuper libertalis seu imrouni- querico iiomine, LXXIIlibras Belvacenses et duas
tatis vel juris possessionis ab illustribus Francorum marcas argenli abeo praestito juramento accipiens,
regibus vcl aliis principibus eidero ecclesiae pia de- mentita fide reddere Conlradicit. Quocirca per prae-
votione et ralionabili providentia concessum est, senlia scripta fraternilati luae mandamus, quatenus,
libi tuisque successoribus niliilominusconfirmamiis. B si dicla ejussuperhoc veritate nituntur, praediciuin
Sancimus aulem ut quidquid a defunclo episcopo Hugonero districle commoneas ut ipsaro pecuniam
vel.ab aliis de febus ipsius usque modo illicite alie- praefalo Gornaco sine contradictione restituat. Si
iiaium est, viribus omnino careatet irritum revoce- vero adraonitioni tuac obedire neglexerit, ecclesia-
tur. Prohibemus quoque ut mensam episcopi vel stica eum districtione ila cohibeas, ui non debeat
cuslodiam granarji el cellarii nullus haereditario jnre exinde ad aures nostras prp jusliiiae defectu querela
possidere praesumal. Decernimus ergo, elc. perferri.
Ego Eugenius Caiholicae Ecclesiae episcopus. Data Ferentini, vi Idus Martii.
Ego Hubalduspresbyter.cardinalisecclesiaeSanclae CDXXXV.
Praxedis. Ad Henricum Belvacensemepiscopum.— Episcopalis
muneris deponendi licentiam denegat.
Ego Nicolaus cardmalis presbyter ecclesiae Sancti
Cyriaci. (Anho 1151, Mart. H.)
Ego Albertus presfoyter c^rdinalis ecclesiaeS.Ana- [Ibid., 656.]
EUGENIUS, servus sefvorum Dei, venerabili fralri
stasiae, etc.
Datum Ferenlini, per manum Bosonis, sanctae Ro- Q HENRICO Belvacensi episcopo, salutem etapostolicam
manae Ecclesiae scriptoris, Nonis Marlii, lncarnalio- benedictionem.
nis Dominicae anno 1150, pontificatus vero domni Si semper quoties tuae fraternitati loquimur vel
Eugenii III papaj anno vii. scribiraus, libi scrupulus generatur, aut tu desinas
CDXXXIIL dubilare, autnos a loculione vel scriptura necesse
Ad Henricum Belvacensemepiscopum.—Respondetad haberaus cessare; sit ergo tuae charitati sine dubita-
littcras Henrici .quibus pelebat absolvi ab onere tiOne cerlitudo, quia quarn quaeris abepiscopalu
episcopalis dignitqtis, cujus petilioriem nec Euge- absolutionem, ad praesens nequaquam concedinws.
nius; hec qui illi, post Anasiasium IV, successit Valeas inChristo, charissime frater, ctut inccepium
Adrianus 1V admiltere voluerunt.
redituro prospere perficias, Doroinum atlenlius exo-
(Anno 1151, Marl. 8.) ramus.
[MARTEH., Ampl. Coll., II, 655.]
EUGENIUS servus servorum vene- Dala Ferent., v Idus Marlii.
episcopus, Dei,
rabili fralri HENRICO Belvacensi episcopo, satulem CDXXXYI.
ct aposlolicam benediclionera. Privilegiurit pro monasterio Michaelsteinensi.
Ut repsonsum super eo, quod a nobis post disces- (Anno 1.151, Mart. H.)
gum luum primum petisli, secrete suscipias, propria D i (LEUCKFELD, Antiquiu Michaelsiein., 87.J
manu quas legis litteras sctipsimus. Noverit itaque EuGE«iusepiscopus,servus servorum Dei,dileclis
luae fiaterniiatissinceradileciio, quia nec incameia llliis ROGERO abbati monaslerii de Lapide S. Michae-
nostra, qunndo a nobis licentiam suscepisti, nec lis ejusque fratribus lani praesentibus quam futuris,
a]io loco vel tempore cum de tua illa singulari et regularem yitaro professis, in perpetuum.
sec eta peii.iione nobis locutus fuisli, libi assensum Quoniam sine"vero cultu religionis, nec charitatis
dedinius. Non ergo super noslris resppnsis in hac unitas potest subsistere, nec Deo gratum exhiberi
parte in torde luo scrupulum teneas, sed illa inten- serviiium, opbriel nos viris religiosis propensieri
tioiie ad pfaesens seposila, reditura luuro ad eccle- pietati imminere, et ne a sui ofdinis observantia
Eiara libi a Deo commissam accelera, et ad lucruro quorumlibet praesumpiionibus drsturbenlur, res et
aiiiinarum cleri et populi, cujus curam, Doroino loca eortim protectionis munimine defensare, quate-
favente, serael suscepisti, sollicite, prudenter et iius sanclilatis proposito quod elegerunt, tanto de-
virililer elabora. Valeas in Doininosemper, charis- beant securius inhaerere, quanto ab eis vigilanlius
siiue frater. curaverimus omnem fatigaitonem indebitam sribrrio-
Data Ferentini, viu Id. Martii. vere. Eapfbpter, dtlecli in Dominofilii, vestris justis
 • im
4461 EPISTOL^ ET P.RIVILEGIA.
poslulalionibus clemenler annuimus, et praefalunv, n A Ego Bernardus presbyl. card. iit. S. Clemenlis.
inouasieriiim in quo divino niancipati estis ofose- Ego Oddp diaconus cardinalis S. Georgii ad Ve~
quio, sub beati Petri et noslra protectione suscipi- lum Aureum.
mus, et pnesentis scripti privilegio communimiiS';; Ego Gregorius S. Angeli dincpnus cardinalis. .
staluentes, ut ordo monaslicus, , Ego Joannes diaconus cardin. S. MariaeNovae.
imprimis siquidem
qui secundum Dei limorein et Cisterciensium fra- Ego YVidodiaconus cardinalis S. Mariae in Por-
irum ordinem per studium et disposiiionem dilectae B ticu.
(iliaenostrae Beatricis, ecclesiaeSancli Servalii Que- Ego Jocundus diaconus cardinal. S. Mariae in
dliiibiirgeiisis- afobatissae,in eodem loco, auctorei Cosmedin.
institulus esse. ibi- Datum Ferenlini, per maniim Bosonis sanctae Ro-
Doinino, dignoscilur, perpetuis
dcm temporifousinviolabiliter ofoserveiur; praelereai manae Ecclesiae scriptoris, ldus Mariii, indict. XIII,
anno 1152, ponlificalus vero
quascunque possessiones, quaecunque bona eademi Incarnalionis Dominicae
ccclesia jusle et canonice possidet, aut in fuluruini doroni Eugenii III papaeanno septimo.
cpncessione pontificiim, liberalitate regum, vel prin- CDXXXYll.
cipuin, oblatione fitlelium, seu aliis juslis modis,1 i> Bulla pro Guarino abbate Sancli Joannis in Valeia
Dep propitio, poteril adipisci, firroa vofoisel veslrisiu (Carnot.)
successoribus, et iliibata perroaneanl. In qiiibus' (Annoll51,Marl. 17.)
baecpropriis duxiinus exprimenda vocabulis :Locum
[Gall. Chr. nov., VIII, lnstr., 532, ex chartario do-
in quo ipsa iblialia sila csl, ctim appendiciis suis,''
mestico D. de Gagneres, in. biblioiheca regia.
graiigian.iquae dicilur Ervinkcrole Cum appcndiciis '
EUGENIUS episcoptis, servus servorum Dei, dilectis
suis, graiigitim quae vocalur Nortboll cum novalibiis
filiis GUARINO abbati ecclesitie B. Joannis Valeiacen-
el. appendiciis suis; grangiam qusc riominalur
sis, ejusque fralfibus, lam praesenlibus qiiam futu-
Halsingen cum appendiciis suis;,el grangiam quae ris, canonicam vitam professis in perpetuum.
vocaiur, Hevcrgodesrolb ciiin appendiciiss.uis,. Sane[ '
istud, etc. Eapropler.ditecti iri Domino
roanibus aut sum- Quolies
laborum yestroruin quos propriis
filii, etc. praefatam ecclesiam sub B. Pelri el riosira
piibus colilis, sive de nulrimentis vestrorum ani- proteciione suscipimus, et praeSentis scripti privile-
malium nullus aiiqiiis a vobis decimas praesumat
gio communinius; staluenles ut quascunque posses-
exigere. Obeunle vero le, dilecie iti Domino fili Ro-
siones, quaecunque bona, etc. lirma vofoisveslris-
gere, cjusdem loci abbate, vel luorura quolibet que successoribus et illibata permaneant. In quibus
successorum, nullus ibi qualibel subreplionis aslu- C ^ haec propriis duximus exprimenda vocabulis : In cc-
tia seu. violentia praeponaiuf, nisi qiiem fiatres
clesia BeataeMariae Carnoiensis totos redtiilus per
comniuni consilio, et fralrum pars consilii sanioris, annum praebendaeunius cujusque fratris
integrum
secundum Dei timorem et ordinein CisterciensiUia ex canonicorum. ipsius ecClesiae,cura
congregatione
lratriiin providerint eligendum. eain quacunque occasione diroiseril, ut quoquo
Decernimus ut nulli omnino Iioroiui liceal prae- mbdo mulelur, in usus vestroeecclesiaebe-
persona
faimii nipuasteriuro lemere perturbare aut ejus pos- lieficiura
praebendale cum omni inlegrilaie deveniat.'
sessiones auferre, seu ablalas retinere, minuere, vel lntegram praebendam quam ecclesia vestra in eccle-
aliquibus vexalionibus faligare, sed omnia integra sia Beatae Mariaeperpetualiter babet, quam habebat
conserveniur eorum, pro quorum gubernaiione et bonae memoriaeabfoasAlbertus cum canonicam sus-
sitstentatione concessa stint, usibus oinnimodis pro- ciperet norinara ; ecclesiam Sancli Stephani ciira
fuiura, salva Quedleiiburgensis Ecclesiae canohica peilinentiis, scilicel aliare-de Morenciaco cum parte
justitia. Si qua igilur iu futurum ecclesiastica sae- synodi ad aliare perlinemis; eccle.siamde Mondonis-
cularisve persona hanc nostrae conslitittionis pagi- villa cum
pertinentiis liberam ab omni exactione,
nam sciens, conlra eam leinere venire teiitaverit, ecclesiam Sanctae Fidis cum paro-
synodo, circada,
secuudo leniove commonita, nec praesuiiipiionein ^ chiali jure de novo burgo, qui vocaiur Caslclleib,
suam satisfatiione congrua emendavcrit, potestaiis ecclesiam de Luciaco, et campi parlem de illn terra,
honorisque sui dignitate -careat, rearoque sediviuo quam anle possederat bonaememoriaelvo Caruotcn-
judicio exisicre de perpelrata iniqnitate cognpscat, sis episcopus, terram de Osanivilla, tara episcopa-
et a sacratissimo corpore el sanguiue Dei el Domiiii lem quam canonicalem, cum oblalis; lerram de An-
Redemploris nostri Jesu Chrisli aliena fiat, et in cherisvilla ; iri villa de Pontegodani, prioratum ec-,
exuemo exaraine dislriclaj ultioni subjaceat. Cunclis clesiae ipsius villae cum omnibus domibus episcopa-
aulein eidcin loco sua jura servantibus sil pax Do- libus, lolam avenae farraginem, lotain lerram epi-
mini iiostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum scopi quam habetis ullra aqtiam Autluram, plateam
bonae actionis percipiant, el apiid districtum judi- quam dedit. vpbis venerabilis fraternoslerGossenus
i'1'inpraeinia aeiernaepacis inveniant. Amen. Carnotensis episcopus, donum altaris ecclesiae ,de
CatholicaeEcclesiae episcopus. Serneioa Gosleno canonico el praeposito ecclesiae
' Ego Eugenius
Ego Imarus Tusculanus episcopus. Sanctae Mariae, ecctesiae vestrae factum, donum vi-
Ego Nicolaus Albanus episcopus. geriae de Valeia, el lolius terrae de Moncellis cum
Ego Hubaldus presbyt. card. u. S. Praxedis. omnibus consiteiudinibus faclum vofois ab Hugono
1465 ' EUGENHIII PAP^E Ufi4
vicedomiuo Carnoiensi, lolam terrani de Eddeviila A Eapropter, dilecli in Domino filii, veslris justispos-
ciuri consnetudinibuset feodis, ecclesiam Ardelectb tulaiionibus clementer anniiimus, et praefatam ec-
cum omnibns libspitibus et terra ad duas carrucas ; clesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub
ecclesiam S. Nicolai de Curvavilla, cum ecclesia B. Pelri el noslra proieclione suscipimus, el prae-
Snncli Petri ejustlem villae, ecclesiam S. Dionysii sentis scripii palrocinio communimus. Imprimis si-
de Puleis, S. Mariaede Gohosvilla cum pertinenliis, quidem staiuentes ut ordo canonicns, qui secundum
ecclesiam de Trembleio cum decimis, ecclesiam Deiiimorem et beati Auguslini Regularo perstudiiim
Bealae Mariae de Tcliu cum decimis, ecclesiam de et providentiam venerabilis frairis nostri Gosleni
Braioso cum perlinenliis, ecclesiam Sancli Saturnini Carnbiensis episcopi ineodem looo.auclore Domino,
de Camburciaco cum perlinenliis, ecclesiam Sancii constilulus esse ttignoscitur, perpetuis ibidem tem-
Martini de Loiniaco, cum pasnagio porcorum ve- poribtis inviolabililer Pbservelur. Praeterea quas-
slrorum; villam Armentarvillam cum decima, quam ctinque possessiones, quaecunque bona eademeccle-
ab ecclcsia Sancti Benedicti admodialionem acce- sia impraesenliarum jusie et canonice possidet, aut
pislis pro 111frunienli modiis et iv avenae ipsi annis in futurum eoncessione ponlificum, largitione regtim
siiigulis persolvendis, villam Arbereth, et villam vel principum, oblaiione fidelium, seu aliis justis
Nerle, terram deCurvaulmo, et omnes alias lerras B modis, praesiarite Domino, poterit adipisci, firraa vo-
quas apud Carnotum habetis, ecclesiam de Garneio bis vestrisque siiccessoribus et illibata permaneant;
cum terra ad unam cariucaui, quara pro animaesuac ln quibus haec propciis duximus exprimenda voca-
rcdemptipne Nivardus de Nonancurte ecclesiae ve- bulis: Integros redditus praebendaniin et praeposi-
sirae concessil; ecclesiam de Orrevilla cum decima turae qnas in ecclesia vestra canonici sceculareslem-
qiiam dedil vobis Ilugo lilius Guineinari per inanum porifous praefati fralris noslri Gosleiii et praedeces-
praesciipii Ivonis Carnotensis episcopi ; in loco qui soris ejus bonac memori:e Gaufridi Carnotensium
dicitur Guoriarl dimidium cum pratis secus Audu- episcoporuir. juste tenuisse noscuniur, ab eodem
ram fluvium; apud Sanclum Priscura roolendinum, fralre nnslro Gosleno usibus et necessitalibus ve -
prata quae de beneflcio Beatae Mariae apud Ataias stris ralionabili provirieniia deputaiis, etecclesiam
babelis, lcrrain qtiam jurepioprietatis lenetis apud de Dordan cum appendiciis stiis. Obeunte vero le,
villam Soors.' Praelerea census domoruin, terrarum, dilecte in Dominofili Theobalde, nimcejusdemlociab-
vinearum, et decimas segetum et vinearum, quae bate, vel tuorum qnolibet successorum, jnullus ibi
tam in Carnotensi civitate quam suburbio vestri qnalibetsubfeplionis aslutia, seu violentia praepona-
juris exisiuni. Obeunie vero le, dilecie (ili Guarine rQ lur, nisi quem fralres comniuni consilio, vel fra-
abbas, nullus ibi qualibet stibrepiione, astulia, vel trurii pars consilii sanioris secundum Dei limorem
violentia praeponalur, nisi quem fratres secnndum et foeatiAugustini Regulam providerint eligendum.
Dei limorem et 6. Auguslini Regulam providerint Eleclus autem Carnoiensi episcopo praesenielur, afo-
eligenilnm. Electus autem communi capitulo Reatae batiam ab eo el foenediclionis graliam recepturus.
Mariaerepraesentetur, ab episcopo Carnotensi abba- Adjicimus eliam ut quia tanquam novitef in reli-
liam et benediclionis gratiam suscepturus; qui ni- gione plantatis roajorum suffragiuin vobis est omni-
niirum in ecclesia Beaiae Mariae sicul et alii cano- modis opporiiiniim ad consilinm el auxilium Carno-
nici suam faciet septimanam. ^Decernimus ergo, tensis episcopi pro succrescentibus vobis negoliis
etc. Amen, ainen, aroen. devolione debiia recurratis, et ejus lanquam patris
Ego Eugenius CatfoolicaeEcclesiacepiscopus. ei fundaloris veslri praesidiuin in opportunitatibus
Dalmn Ferenlini, per manum Bosonis sanctae Ro- bumiliier requirenies, sine ipsius conscientia et
iiianaeEcclesiaescripioris, xviKnl. Aprilis, indiclione consilio possessiPnes Ecclesiae nec permulare, ncc
MV, Iiicaniaiionis Domini 1150, poniificalus vero vendere, nec alienare ullo modo debeatis. Decerni-
donuii Eugenii papac 111anno sepiimo. rous ergo ul nulli omnino hominuro, elc.
CDXXXYIIl. I
D Ego Etigenius Calholicae Ecclesiae episcopus. {Se-
liulla pro Theobaldoabbate Sancli Carauni. quuntur plures cardinales.)
(Anno 1151, Marl. 20.) Datum Ferenlini, per maniim Bosonis sanctae Ro-
[Galt. Cltrist., nov. VIII, Inslr., 554.] roanae Ecclesiae scriploris, xin Kalendas Aprilis,4n-
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis dittione xiv, Incarnalionis Domini anno 1150, pon-
filiis THEOBALDO abbati S.Carauni, ejusque fralribtis, tilitatus vero D. Eugenii papae DI anno septimo.
tam praesentibus quam futuris, canonicam vitam CDXXXIX.
professis, in perpeluum. Confirmalioprivilegioruin ab Innocentio papa II Ro-
Quoniam sine observanlia sacrae religionis, nec tensi monaslerio Ord. S. Benedicticoncessorumi
ecclesiastici corporis membra in charitaiis unione (Anno 1151,Mart;50.)
consisiunt, nec gralus Deo famulatus impenditur, [HUND.,Metropot. Salisb., III, 268.]
locis instiiuendis et instituiis conservan- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
religiosis
dis oinniinodaro diligentiam adhibere nos convenit, filiis LOTHARIO Roiensis monasterir abbati ejusque*
et ne a pravis bominibus ausu icmerario conquas- fratribus tam praesenlibus quam futuris, regtilarem
selur, aposiolicie auctorilalis privilegio communiie. vilam profcssis, in perpetuufn.
 1485 EPtSTOLiE ET PRIVILEGIA. 1466
Quoties iliud a nobis petilur quod religioni et bo- A bet subrepiionis aslutia seu violentia praepbnatur,
nestati convenire dignoscitur, animo nos decet li- nisi qitem fratres communi consonsu, vel frairum
beiiti concedere, et petemium desideriis congrutim pats consilii sanioris secuiidum Dei timoreni et
impertiri suffragium. Enpropter, dilecti in Domino beati Benedicti Regnlam praeViderinl eligendum.
lilii, vestrisjuslis poslulationibus clementer annui- Decernimus ergo nt nulliomnino bomintim licent
nius, et felicismemoriae papae Innocentii praedecesso- praefatam ectiesiam lemereperlurbare.aiitejns pos-
ris nostri vestigiis inha-rentes, Rotense monaslerium, sessiones anferre, vel ablalas retinere, minuere,
in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri seu nliquibus vexationibus fatigare; sed omnia in-
et uostra proiectione suscipimus, et pracsenlis scri- legra conservenlur eorum, pro qiiorum gufoerna-
pti patrocinio communimus; imprirois siqiiidcm lionc et susienlaiiorie concessa sutit, usibus omni-
statiienies, ut Ordo monasticus, qui secundum Dei niodis profiilura, salva difficesanorum episcoporum
timorein et B. Benedicti Regulam in eodera loco, caiionica jusiitia et reverenlia. Ad indicium autem
auctore Domino, institulus csse digiioscitur, perpe- perceptae lnijits a sede apostolica proleclionis bizan-
luis ibidera temporibus inviolabililer observelur. liiira aureum nobis nostrisque successorihus an-
Praeterea quascunque possessiones, qiiaccuiique bona nualiter persolvetis. Si qua igitiir in fiituruin eccle-
cadem ecclesia impraesenliarum jusie ct canonice ^ siasiica sa:cularisve persona, hanc noslrae consti-:
possidet, aut in futurum concessione poniificuro, lulionis paginniri sciens, contra eam lemere venire
largitione regum vel principum, oblaiione fidelium lonlaverit, secundo tertiove cnmmonita , nisi satis-
seu aliis jiisiismodis, praestaiitenomiiio, polerit adi- factione congrua emendnverit, potestalis honoris-
pisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata ' que sni tlignitaie careal, reamque se divino judicio
perraaneant. In quibus foaecpropriis diixiinus voca- exisiere de perpeirata iniquitnie cognoscal et a sa-
foulisexprimentla : Locuin qui dicilur Rota, jn quo cratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Re-
ipsa abbalia sita est, cum ecclesiis,decimis, terniinis demploris nostri Jesu Cbrisli aliena fiat, atque in
ct caeteris pertinentiissuis; inpnrocbia Clemeringen exlremo examine dislrictac tiltioni subjaceat. Cun-
' ctis aiitem eidera loco sua
Iriginla mansos cnm parteecclesiaeSancti Paiicratii, jura servantibus sit pax
decirais et appendiciis suis : Beuslelen , Putingen, Domini noslri Jesu Cliristi, qualenus et hic fruclum
Aske, Minvarn, cum ecclesia ejus.lem loci, decimis bonac aciionis percipiant, et apud districlum jutli-
et appendiciis suis; Volchmarislorff cum vineis cem praemia aetemae pacis inveniant. Amen.
el agris vinitorum; Erigelteshusen ecclesia cjns- Ego Eugenius CaiholicaeEcclesiae episcopus ss.
dem loci, decirois, et appendiciis suis : pr.e- Q Ego Gregorius presb. card. tit. Calixli ss.
diuro quod appellatuf Rotn, atijacens Glane flumiui Ego Imarus Tusculanensi3 episcopus ss.
cum ecclesia Sancti Georgii, decimis el appendiciis Ego Otto diac. card. S. Georgii ad Yeliim Aa-
suis, Harde Brumciuntal; mansum apud Truhihe- reiim ss.
ringen, Helpfendorf, Tontinhuscen, Warle, Veiiste- Ego Nicolaus Albanus episcopus ss.. ,
ten. YVachreine, Durholz, YValse, Cliolental, loluiri Ego Guido diac. card. S. Mariaein Porticu. ss.
Bileresse curo ecclesiu ejusdem lbci, dccimis ct ap- EgoBernardus presb. card. lit. S. Clonentis s£.
pendiciis suis : in Luichenlal, Slegen, Wisinch- Ego Jordanus presb. tit. S. Susamiae ss.
swanch, Criessonuowe, Gromsowe, Barne, et quid- Ego Octavianus presb. cartl. tit. S. Ceciliaess.
quid illusiris inemoriaeCono palatinus, comes eccle- Ego Genciiis diac. cartl. S. Roraanae Ecclesiae ss.
siae vestrae fundator a Strichen usqiie Jagperch juste Dalum Ferentiui, per maniim Bosonis saneiaeRo-
habuerat, pia vobis ab eo devotione concessum, manac Ecclesiae scriploris, 111Kal. Aprilis, indict.
praeter unam mansionem apud YVisinchwanch; apud xiv, Incarnat. Dominicae anno 1151, ponliUcatus
Hatle palellam salis et locum patellae; in iiionie vero doiniii Eugcnii papae III anno vn.
qui dicitur Ritino uiium raansura; iu Bozen curum CDXL.
el vineas ; in Harlperch sex vincas ct agros : Cbof- Bulla pro monaslerio S. Qnirici de Rosts.
lingen, el Ralispona , curiam juxla S. Cassianum
cuiu atrio per circuitum et acdiuciis. Sane laborinu (Anno 1151, Miiri. 30.)
vestrorum quos propriis rannibus aut stimpiibus [MITARELLI, Ann. Camald. III, p. 454.j
culitis, sive de nutrimentis veslrorum animalitrm, . EUOENIUS episcopus, servus servorura Dei.dilectis
iiullus a vobis decimas pracsumat exigere. Sepiilm- filiis ANTONIOpriori monnsterii Sancli Quiric; da
rain quoque ipsius loci liberain esse sancinius, ut ' Itosis, ejusque Iratribus tain prasentibus qtiain fu-
eoruraqui se illic sepeliri delifocraveriut, devotioui turis, roonasiicam vitam professis, in perpetuum.
et extreroae volunlali, nisi cxcommunicaii siiit, nul- Quoties illud a nobis petitur, quod religioni et
lus ofosislal, salva tamen jusiitia malricis ecclesiac. hcnesiaii convenire dignoscilur, aniitio nos decel li-
Porro loci vestri advocnliam nullus invndere vcl foenfi concedere el pelenlium desideriis coiigruutn
usurpare procstimat, nisi quem abbas et fratres se- impeitiii sufifngium. Quapropler, dilecti in Domiuo>
cundum Domini el ipsius monasterii titilitaiem ele- lilii, vestfis justis poslulaiionifous clemenler aiinui-
gerim. Obeuiile vcro te, iiutic cjusiom loci abfoaie,' nius et praefaiura Beati Quirici monasterium, cui
aui tuoruin quolibet successorum, nullus ibi quali- divino mancipati eslis obsequio, sub foeati Petri e
1457 EUGENH III PAPJE 1408
nostrn proleclione suscipimus et praeseniis scripii A Doininp, constiluli, fraires nostros episcopos, tam
privilegip comniuiiinius; statuentes ut qnascunqtte vicinos, quam longe positos, debemus diligere, et
possessiories, quaecunquebona impraeseniiarum jusle Ecclesiis,, in quibus Doroino militare noscunlur,
et canonice possidetis, attt in futurum. rationabi- suara jusiiiiam observare. Eapropter, venerab. fr.
Iifous roodis, praeslante Domino, poterilis adipisci, in Chrislo Roberte archiepiscope, tuis justis postu-
firmavobis vesirisque successoribus, el illibala per- lationibus clementer annuimus, el pr«decessoris
iiiaiieant. In quibus baec propriis duxiinus expri- nostrifel. mem. Paschalis yesligiis inhaerentes, san-
meuda vocnbulis; Ecclesiam videlicel Sancti Gcor- clarii Acherunliiiam Ecclesiara praesentis decreti
gii iu castro de Fracta Guinildi, castrum etiam ip- auctorilaie munimus, libi luisque successoribus,
suin cIIin curle ejiisilem caslri ;quitlqiii(l habeiis in confirmamus quaecunque ad ipsam melropolitano
curia,deFojniio,qtiidquidliabetmonasleriumveslrum jure, praeleritis lemporibus pertinuisse nosciintur,
iri'CuriadeMarciaiio;qiiidquidhabet in curia deLici- videiicet Yenusium, Gravenam", Tricaricura, Tur-
guano; quidquid liabelis in curia dePuteo; quidqmd sum, Polentiam, ut tu, luique legilimi snccessores
habetis in curia de Fracta Rainucci ; quidquid polestatein liabealis, canoriice ac deCretaliter, in eis
habetis in curia Cesc; quicquid babelis in curiede episcopos ordinandi, ac consecrandi, salva in omni-
Donna, quidquid in cnrte Fracte de Palerno; qnid- ""bus sanctae Romanae Ecclesiae auctorilale. Ad hacc
qniJ hahetis in villa Alfoula, el quidquid liabetis in staluentes, decrevirous ut quaecunqueoppida, vitlae,
Broilo el iiicurtede Ficarelo ; quidquid habelis i.n vel ecclesia; parocbiales jure ab eadcm Aciieruntina
villa Sanciae Luciae. Ecclesia possidenlur, quaecunque bona in praesen-
Decerninius ergo ul nulli omnino hominum liceat tiarum juste possidet, sive in liiturum jusle alque
praefatum rr.onasterium temere perturbare aut ejus canonice poterit adipisci, firraa.libi tuisque succes-
possessiones auferre, vel afolatas retinere, mimiere, soribus et illibala permaneanl : iis nimirum ex-
seu quibuslibet vexaiionifous fatigare, sed omnia in- ceptis quae sedis apostolicae specialibus privilegiis
tegra;conservenlur eoriun, pro quoruni guberna- muniunlur. Pallium praeterea fraternitati luae, ple-
tioneel sustentatione concessa suut, usibus oimii- niludinem videlicet ponlificalis offlcii ex apostolicae
modis profuliira. Si qua igitur, etc. Ameu. sedis liberalitale concedimus, quod te intus eccle-
FACMECUM, DOMINE, SIGNUH INBONUM. siam lantum ad missarum solemnia, subscriplis die-
Ego Eugenius CaibolicacEcclesiae episcopus ss. bus, noveris induendum : id esl, Niitivitatis Domini,
Ego Imarus Tusculanus episcopus ss. Epiphaniae.Hypapantlies, tribus solemnitalibus bealae
Ego Nicolaus Albanensis episcopus ss. rQ Marix, CoenaeDoraini, Sabbalo sanclo.Resurrectio-
Ego Gregoriuspresb. card. tit..... ss. nis, Ascensionis, Penlecostes, Natiyilalis sancti
Ego Ubaldus presb. card. lit. S. Praxedis ss. Joannis Baptisla?, festivitalibus Apostolorum om-
Ego Ubaldus presb. card. lit. Sanclae Crucis m . nium, Michaelis archaugeli, Commemoraiione om-
Hierusalem ss. niuin Sancloriim, eiiam eoruin marlyrum vel coii-
Ego Jordanus presfo. card. lit. Sanctae Susannae fessoruin qui iu Acherunlina Ecclesia reqniescunt;
ss. - in consecratione ecclesiaruro, episcoporuin, presfoy-
Ego Rolandus presb. card. lil. Sancti Mnrci ss. lerprum et tliaconoruni. Cujus nimiruin pallii volu-
Ego Otto diac. card. Sancti Georgii ad Velura Au- mus, et per ornnia geniiini vindicafe : liiijiis siqui-
reum ss. ' dcm indumenli bonor, huinilitas alque justilia est.
Tola ergo inente fraterfiitas tua se exhibere festinet
Ego Gregorius card. diac. Sancli Angeli ss.
• in prosperis foiirailem, el in adversis (si quando
Ego Joannesdiac. card. S. MariaeNovaess.
Ego Guido diac. card. Sancte Mariae in Porlicu eveniunl) cum juslilia ereclum, amicum ljonis, per-
ss. versis conlrarium ; nullius unquain faciein contra
nullitis unquam faciem pro
Ego Joannes diac. card. Sanctorum Sergii et cbarilatem recipiens;
Bacclii ss. P veritate loquentis premens; misericordiae operibus,
Datum Ferenlini, per manus Mariani Sanctae Ro- juxta virluiem substantiae insistens, et lamen iusi-
atanae Ecclesiae scriploris, ni Kalendas Aprilis, in- slere eliam supra virluteni cupiens, infirmis compa-
siciione xiv, tncarnatibnis Dpminicae anno 1151, tienS, benevalenlibus congaudens, aliena damna pro-
ponlificalus vero domni Eugenii papae III anno vu. pria depulans, de alienis gaudiis lanquaro de pro-
CDXLI. priis exsuilans : in corrigendis vitiis, pie saeviens,
Hoberti archiepiscopi Aclierunlini, jura meiropolitana in fovendis virlutibusaudilorum aniinum demulcens];
confirmal eumque paliio donal. in ira judicium sine ira tenens, in tranquillitate au-
(AIIIIQ1151, April. 1.) lem severitalis justae censurain non deserens. Haec
[U.GHELLI, Italia tacra, VII, 52.] est, frater cbarissime, pallii accepti digniias, quam
EuGENiusepiscopus, servus servoruin Dei, vene- si sollicile servayeris, quod foris accepisse ostende-
rabili fratri ROBERTO Acheriintino archiepiscopo, rjs, iniiis hafoebis.
ejiisque successoribus canonice insliluendis,in per- Decernimus ilaque ut nulli omnino bominum li-|
pctuiim. ceat praefaiam Ecctesiaro lcmere perlurfoare, aut
In eiiiinenlis scdis .iposlolicac specula, disponcnle: cjus pbssessioues aufeire, vel ablalas retinerc, mi-
1409 EPISTOLJE ET PRIYILEGIA. 1470
imere, aut aliquibus vexalionibus fatigare, sed om- A j CDXLIV-
nia iniegra conserventur eorum, pro quorum guber- Moniales ad S. Georgium Pragm de obilu Heinrici,
nntione et sustentatione ,'concessa sunl, ubilifoet episcopi Olomuciensis, ipsarum maximi benefacto-
omninoprofulura.salva sedis apostolicae'auctoritaiej ris, consolalur, gratiasque agit pro ornamentis
Si qna igilur in futurum ecclesiastica saecularisve missis.
persona, hanc noslrae constitutionis paginam sciens, (Annoll51, April. 15.)
cnnira eam temcre venire lentaverit, seenndo ler- [BOCZEK, Cod. dipl Morav., I, 264; ex originali in
liove commonila, si non satisfaclione congrua rea- arcbivo c> r. aulico Yindobonae.]
iuin suum correxerit, potestatis honorisque sni di- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
giiitate careat, reamque se divino judicio exisiere, in Clirislo filiabus B. abbatissae Sancti Georgii, et
de perpeirala iniqiiilale cognoscat, el a sacratis- ejus sororibus, salulem et aposlolicam beiietlictio-
simo corpore et sanguine Dci et Domini Redempto- nem;
lis noslri Jesu Christi aliena fiai, atqtie iu extremo Ohilus venerahilis fratfis nostri Heinrici, bonae
examine districtae ultioui subjaceat. Cuncti3 atttem memoriae Moraviensis episcopi, benigni patroni, et
eilem loco justa servantibus, sil pax Domini nnstri benefacloris veslri animum noslrum plurimum con-
Jesu Cbristi, qnatenus et bic fructus bonae actionis B I slristavit. Cujus nimirum comraendabilis vita nobis
percipiaut, el apui distrit-ttim jmlicem praemia aeter- gaudium, etvobis in vestris necessitatifous opportti-
nae pacis invenianl. Amen, amen, amen. num solatiurn conferebat. Contra consolatioiiem in
Datum Ferentini.per manuin Martiani, sanctaeRo- eo recipere possumus, quia miseriae lemporali sub-
manae Ecclesiae scriploris, Kalend. Aprilis, i nd. xiv, iraclus, ad acternam bealitudinem est translalus. In-
Incarnaiiouis Dominicae anno 1151, ponlif. vcro ter haec autem illud oronino debemus intendere, nt
domni Eugenii papacIII anno vu. si quid ei carnalis adhaesit pulveris, miseranle
CDXLII. Domino, relaxetur, et ipse pro nobis apud Condito-
Parthenonis S. Cyriaci Gernrodensis prolecliohem rem nostrum familiarius iniercedal. Majora quippe
suscipit possessionesqtte confirmal, imposilb soro- de ipso auxilia, niajora solatia raodo speranda sunt,
ribus marcw argenli censu annuo. quam cum nobiscum corporali pracsentia morabatur.
(Anno 1151, April. 4.) Nos vero animae ipsius inter roissaFura solemnia
[BECXMAN, Hist. von Anhalt, 1, 173.] immemores esse non possumus, nec debemus, qui
. CDXLIII. non solum, dura viveret, apostoHcae sedi ac nobis
Ad'- S. Pontii et Crnssensem abbates.—Ulserveni de- devoius exstiiit ut suis nos exeniisvisitavit.sed po-
cretum Urbani II, in concilio Ctaromonlano. "C silus in extrerais illa idonea ornaroenta quae per
(Anno 1151, Apr. U.) instructas el peritas manus veslras ad altaris mi-
[MANSI,ConciL, XXI, 678.) nisterium studiosius operari fecit, pia nobis cum
ECGENIUS episcopus, servus servoruro Dei, dilectis devotione obtulit, et ad nos deferri praecepit. Qnae
filiis S. Poncii el Grassensi abbalibus, salulem et nos benignitate debila suscipienles, el prOejus
apostolicam benedictionem. anima divinam majesiateni attenliiis exorarous et
Ex conquestione venerabilis fratris nostri Pelri de labore et exercitio veslro vobis muliimodas gra-
Narbonensis archiepiscopi, el canonicorum ecclesiae liarum acliones referimus, monentes vos, ut in
suae, accepimus, quod in ecclesiis qtias in ejus proposilo professionis veslrae juxta niandatum et
episcopatu tenetis, capellanos absque conscientia doctriiiaro praetlicli Patrisvestri atteniiiisperduretis,
eorum ponitis, el ab eis excommunicatis in vita el qiiatenus intervenieniibus beatoruro Pelri el Pauli
in morle recipitis. Quod et rationi contrarium, et iueriiis ad aelernaebeaiiiudinis gaudia, largicnie Do-
sanctorum Palrum decretis omnino adversuro esse mino, feliciter pervenire possitis.
dignoscitur. Quiaergo tantae praesumptiouis excessum Datum Ferentini, xvu Kalcndas Maii.
dissimulare non possumus, nec deberaus : per prae- D _ CDXLV.
sentia vobis scripta mandamus, qualenus eorum Privilegia hospiialis S. Blasii confirmat.
excommunicatos de caetero nullatenus recipiatis, et (Anno 1151, April. 21.)
de substituendis presbyteris in parocbialibus vestris [Fmsi, Memoriedi Monza, II, 61.]
ecclesiis, quas in eodem episcopalu habelis, praede- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileeto
cessoris uostri sanclae meinoriae Urbani papae con- filio ADAHmagistro hospilalis quod est apud San-
stitutum firmiler lenealis, ut videlicet vos ipsi cturii Blasium juxla ^lodoeiiam, ejusque fralribus
presbyteros eligalis, et praedicto archiepiscopo prae- lam praesentifous quam futuris, canoniee '
subslflucn-
sentetis; quibus, si idonei fuerint, animarura curam dis, in perpetuum.
cominiltere debeat, ut deplebis cura ei respondeant, Ad hoc in apostolicae sedis regimen, disponente
vobis vero pro rebus temporalibus debitam subje- Domino, promoti sumus, ut piis votis assensum
ctionem exhibeant. Yidele itaque ut hoc mandatum praebere, auresque nostras justis inclinare petitio-
iitistrum ita efficere studeatis ne iteralus clamor nibus debeamus. Eapropter, dilecte in Doniino (ili
exinde ad aures noslras debeat pervenife. Adam, devoiionem tuam laudabilem atiendenies,
Data Ferentini, in ldus Aprilis. prarfalum hospitale quod cum oinnibus suis appcn-
1471 EUC.ENII UI PAPJl U72
diciis, assensu et corisilio Arnaldi, et Joannis alio- A Ego Ubaldus presb. card. lil. S. Crucis in Ilieru-
rumque vicinprum litijus loci sub ccnsti sex dena-- salem subscripsi.
riorum Mediolanensis monetae veteris, nobis ribsiris- Ego Bernardus presb.card. Sancti Clemeniis ss.
que successoribus annualiter persolvendp beato Ego Oclavianus presfo. cnrd. lil. Sanctae Caecili:e
Petro, et nobis offers paterna benignitale suscipi- ss,
iniis ; slaluentes nl quascunque possessiones, quae- Ego Rolandus presb. cartl, tit, Sancti Marci ss.
cunque bona idem hospitale iri pfajsetitiarum juste Ego Gerardus. presb. card. til. S. Slephani in
ac legilime possidet, autin futurum rationabilibus Ccelfoinonte subscripsi.
modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma eidera Ego Joannes presb. card. tit. SS. Joaunis et
lmspitali ac pauperibus, ei illibala permaneanl. Si Pauli ss. .
qua igilur. in fiitiirum eCclesiaslica sxcularisve Ego Henricus presb, card. lit. SS. Nerei el Acbil-
pcrsoira, lmjus noslrae conslitutionis paginam sciens, lei stibscripsi.
contra eam lemere venire Lentaverit, secundo ter- Ego Oddo diacontis card. S. Georgii ad Velura
tiove coinmoniia, si non satisfaclione cpugriia Aureum subscripsi.
emendaverit, potestalis honorisque sui digniuite Ego Rodulphus diaconus cardin. Sancli Angeli ss.
careat, reamque se divino jttdicio exislere de p«r-, B Ego GregOrius diac. card. S. Mariae in Porticu
petrata iniquitale cognoscat, et a sacralissiroo cor- ss.
pore ac sanguine Dei et Doinini noslri Redemptoris Ego Hyacinihus diac. card. S. Mariaein Cosroedin
Jesu Chrisli aliena flat, atque in extremo examine subscripsi. ,
districiae ullioiii subjaceat.Cunclis autem eidem loco Ego Joannes diaconus card. SS. Sergii el Bacclii
jusla servantibus, sit pax Domini nostri Jesu ss.
Cbristi, quatenus el hic fruclum bonae actionis per- Datum per raantiro Bologniiii sanclae Romamu
cipiant et apud dislrictum judicem praemia aelernae Ecclesiae scriptoris, seplimo Kal. Maii, intlict. xiv,
pacis inveniant. Amen. Incarnatioiiis Dominicaeanno 1151, pontificatus vero
Dalum Ferentini,x Kal. Maii, indic. xiv, ponlifi- tloinni Eugeniipapai III anno sepliino.
calus nosiri arino sepliirio. CDXLVH.
CDXLVL Ad Tarraconensem archiepiscopnm, aposlolicw sedis
Pariltenonis S. Pnlri Majoris Florenlini bona el pri- legaiunt. — Ut Tolelanum primatum agnoscat.
Vilegia confirmal. (Anno 1151, Maii 15.)
(Anno 1151, April. 25.) [ MANSI,GonciL, XXI, 677.]
Ilalia sacrq, lli, 94.] c
[UGHELLI, Qiialiier obedientia. vel reverentia sit praepositis
EuGENiusepiscoptis, servusservorum Dei, dileciae exhibenda, ex luis quoque subjectis ipse non ambi-
in Christo iiliae MAGDALEN.E abbaiissae monasterii gis. ln qua re valde ulile aciaudabile esi, si id qtiod
Sancii Peiri Majoris, quod in suburbio civitaiis> disciplinae vigor imponit, nullo cogente, humilitas
Floremiae sitiim est, ejusque sororibus tam praesen- laudarida servaverit. Nosli siquidem, qnod venera-
libus qtiam futuris, regulariter inslituendis, in per- bilis fraler nosler Rodericus [cor, Raimuntliis], To-
peiuum. - , letanus afchiepiscopus, a lua fralerniiate jure prima-
Religiosis desideriis dignuin esl facilem p.rsebere) tus defoitaro sifoi reverenliain postulet exbiberi ,
consensuro, etc. quain praedccessores luos suis decessoribus exbi-
. In quibus haec propriis duxiinusexprimemla vo- buisse, mullisnigumenloiuii) experimentis muniius,
eabulis : Ecclesiaro S. Felicis, qnaejiixta Ema positai constanier afiirmat. Sed quia ejus postiilalionibus
est, el universas possessioneS, quns nobilis muiier nondiim acquiescere voluisti : noviler per nmilios
Gisla raonasterio vestro rationabili pruiieniia, et; SUDS,pro eo qtiotl ecclesia sua in fooc,sicul asseril,
devotionis iniuitu contulit. Decernimus ergo ut iiuliii iiijuriam patilur, apostolicae sedis clementiain bu-
fieri
omnino hominum liceat prtcfauiin iiionasleriiimi r. rj militer requisivil, el jtistitiam super lipc sibi
lemere perturbare, aul fejnspossessiones auferre.vel i a nofois cum magna inslanlia poslulavit. Caelerura
ablatas retiuere, minuore, vel aliqiiibus vexationibus; nos, sicut tua frniernitas weminisse potest, super
fatigare, sed oinnia inlegra conserveniur earuin, proi bac causa Remis te ad raiioiiem posuimus, el-ut
quaruin giibernatione, et siistentatione cpncessai praedicto fralri noslro Toletano arcbiepiscopo, si
smit, iisibus omniinodis profulura, salva Florentini i cognosceres quod ecclesin iua consuevit illius eccle-
episcopi caiionica justitia. Si qua igitur in fulu- siae obedire, debitam non denegares obedienliaro,
ruinyietc., cunclis auiem, etc.- Amen. • tibi niandavimus. Tu yero novitalis luae ignoraiiliam
Ego Eugeuius Calbolicoe Ecclesiae episcopiis. tiinc nobis opponere volujsti, et ad ecclesiara tuam
Ego Ymarus Tusculaiiensis episcopus subscr. cum nostra liceniia redire te super hoc cerlum
Ego Ugo Osliensis episc. subs. liabere consiliuinpromisisti. Et quoniam praedictus
Ego GG. presb. «ardinalis S. €alixi.i subscripsi. fraier npster Toleianus a sua qiierimonia non de-
Ego Ubaldus presbyter cardinalis lit. . . sufosc. sistit, et nos qui in sede juslitiae, licel immeriii,
Ego ArisbertuS presb. card-. lit-. S. Anasiasiae ss. residenms, suam ei denegare justiliam non posEu-
Ego Julius presb, cardinaiis til. S. Marcelli ss. mus, ncc debemus : per pransentia tibi scripta uiar.-
H75 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA, 1474
darous, qualenus aut eidem fratri noslrP dehitam, A Silicuro el porium, cum paludibtis, aquaruro decur-
quam a te requiril, obedienliaro deferas; aut proxi- sibus, ct piscariis suis ; portuni Pelfedulo, bnchnre-
ma Domiuicae Resurreclionis fesliviiale, per le tam Runci, libbam fenariani, villam Zacharam; ca-
ipsum, vel per suflicienles responsales tuos, ad strum novum Fabriaci, cum setletitn )iiansis;ca-
^poslolicaeseilis praeseiiiiaiii venias,. super boc, me- strtim Bagnaria, cum lota cnrte, el omnibus appen-
liorato fralri nostro Toletano arcbiepiscopo respon- d ciis suis; inassam Adesso, miissain Sugaraiiam,
tere autioritate vel ralione sufflcienter paralus. massnm Medecanam, massam Anrotam, filndutn
Datum Ferentini, m Irius Maii Peculini, castrum Imolae, massam Plasigna.ni, nias-
CDXLVlil. saro Valeriani, inassnm Cornarani, ca'strura Gali-
Privllegium pro ecclesia Imolenst. fternae, castrtim Toranelli, cuftem S. Mnriini iri
(Anno 1151, Maii 180 Sasso, fundum Sasbiliani, fundum Niniciiliam, qtise
[UGHELLI, ltalia sacra, II, 625.] dicilur casula, curteiii vaflis Salva?, castrum et cur-
EUGENIUS, elc,venerabili fratri RUDOLPHO episcopo tem Monlis Alti, massam S. Amfotosii, castrum Ron-
Imolen. ejusque successoribus cnnonice subsiiluen- cbiim,eiim lota curie, tuiiein Maceratain et castrum
dis, in perpelutim. Rochae, villara Sorbedulura, castrura el curteni
In emiuenti sedis apostolicae specula disponenle Corbariam, castrum el cnriem Fontis Ulicis, castrnm
Domino conslituli, ex injiincto nobis a Deo aposto- et curtem Tausinianum, nnslrum Casale, cuitem
liiiiis Olhcio fratres nostros episcopos debemus (lili- Publicum, castrum et curlein Linarii, caslrum et
gere, et loca eorum gnbernationi commissa pia pro- curtem Podioli, niontem S. Andreiecum appendiciis
leciione munire. Eapropter, venerabilis in Cbristo suis, casirum Duciae cura appeiidiciis, castruin et
frater Rodulphe, luis jusiis postulationibus clemeu- curlem, Lavaloriain inassnm Libanii, massam Arsizi
ler anmiimus, et Imolensem Ecclesiam, cui Deo massam Galizani in curte Vitriani, fundum qui dici-
auciore praeesse dignosceris, sub B. Petri, et nostra tur Capraria, et quatunr alios fundos, el in ipsa ci-
tutela suscipimus, el praesenlis scripli privilegio vitate leloneum, et publicas funciioni s. Deccrnimus
communimus ; statiienles ut qtiascunque possessio- ergo, ul nulli omuino liominuin liceat pracfatam Ec-
nes , quaeciinqpe bona eadem Ecclesia inpracsen- clesiam, etc., «s^nesalva niuiiruin setlis aposlolicae
tiarum justeet canonicc possidet, aut in fuliirum auciori:ate. Si qua igiiur in fulurtim, eic, usque
concessione poniificum, largitione regum, vel prin- aliena flat. Cunciis auiem eic, usque praemia aeler-
cipura, oblatione tidelium, seu aliis justis inodis Deoi nae pacis invenian!. Amen.
propilio.ipoierit adipisci, firma tibi tuisque successp-. r( Ego Eugenius Caiholicae Ecclcsiaeepiscopus.
ribus, et illifoalapefmaneant. 1» quibus haec piopriis i Ego Imarus Tusculanensis episcopus, etc.
daxirous exprimenda vocabulis : Abbalias S. Mariae: • Ego Nicolaus Albauetisis episcopus, etc.
in Regula, S. Donati, S. Mariaein Diacoma. S. Apo- Ego Hubaldus presbj card. lit. S Praxedis, etc.
s.toli.in caslro Imolae, S. Pelri in Sala, et S. Joan- Ego Manfredus presb. card. til. S. Savina?, elc.
nis in Senno ; xenodochiuin S. Yilalis in ipsa civi- Ego Ariberlus presb. card. lil. S. Anasiasia', etc.
tate, plebem S.Laurentii, el in eatibi, et canouicis Ego Httbaldus presb. card. lit. S. Crucis in llier,,
luis metlielalcm omnium beneficiorum de lola pa- elc.
Tochia ipsius provenienlium in deeiinis, priroiliis, EgoGuido presb. canl. liluli Pasloris, etc.
oblalioiiibus ei lestameniis in castro Imol*, plcbem Ego Rollandus presb. card. lil. S. Marci,etc.
S. Mariae, cum capella S. Theodori, et caeieris ca- Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coe-
pellis ad eamdem piebem pertinenlibiis, plebem S. lio roonic, elc.
Geminiani cuni capellis suis, plebem S. Sabini curo Ego Olho diac. car.d S. Georgti ad Velum Au-
capellis suis ; plebem S. Andreae, et capellam S. reiim, ctc.
JPauIi in castro Alfoori, Hpspilale S. Jacobi in Silero, EgoGcorgius diac. card, S. Angeli, clc.
plebem S Mariaein Gypso, cura suis capellis; capel- D | Ego Joannes diac. card S. Maria? Novae, etc.
lam Saxilionis, decimaiionem novaliuin in silva de Ego Hyacinthus diac. card. S. Marbe in Cosme-
pacto infra lines tui episcopatus ; plebes S. Marine1 diin, etc.
in Taussiniano,S. MariaeiuTyberiaco, S. Martini in Ego Joannes diac. card, SS. Sergii et Bacchi., etc.
colina, S. Angeli in Cnmpiano, ctim capcllis nd eas- Ego Centius diac. card. S. Mariae in Aquiro, eic.
dem plebes pertinenlibns, plebem S. Slephani in Daturo Fereiilini, per manuin Bosonis S. R. E.
Barbiano, cura capella de castro Cunii, el caeteris scriptoris, xv Kalen. Junii, indicl. xiv, lncarn. Dom.
capellis suis, piebes S. Mariaein centum Licinia, S. anno 1151, pontificatus vero d. Eugeiiii papaj UI
Palritii, et S. Apollinaris, cum capellis ad eas pertt- aiino vn.
nenlibns, ecclesiam S. Anastasii in Noredano, ple- CDXLIX.
bes S. Prosp. el S. Mariaein Saluslra, ciim capellis Marsicanorum S. J.oamiis et S. Sabinm clericorum
earum. Totum terrilorium et curlem S. Cassiani, de oleo consecrando conlroversiam dijudical.
caslrum et curlein Taulariae, castrum et curiem (Anno 1151, Jun. 6.)
Aquaevivae,caslruro el raassam Boloniani, Massam [MANSI,Concil., XXI, 748.]
prata, Massam carapum caslrtim, el cuiiem caput EUGENIUS episcopus, servus servoiuni Dei, dileclis
1475 EUGENII III PAP.E 147«
liliis ODOBISIOprarposilo, et canoniiis ecclesiae S. A et sua ei jura inlegra conservare. Miramur autem,
Sabinae Marsicaiiae, salutem ei apostolicam benedi- quod quemadmoduiri, ex ipsiiis conquestione nuper
clionem. accepimus, lerminos. provinciae snae conlra ju-
Ne oblivipnis obscuritas hiimanis mentihus inge- stitiam occupaveiis, el in ecclesia Zamoriensi,
ralur, quod super causarura litigiis judicalum fue- quam infra terminos provinciae suae constilutam
rit, scriplurae debent memoriae commenttari, ul per inuitis argtimentis el rationibus assecurat, violentn
hocliabeatsecutura poslerilas quid in fuliiris lem- coriiposilione concordiae, quarri inler B. antecesso-
poribus evidenlpr-agnoseat. Quocirca qualiter con- rem luum, et A. Asturicensera episcopum in prae-
troyersia, quae inler vps el clericos ecclesiaeB, Jbari- sentia Dominus dedit presbyteri cardinalis pro tem-
nis super consecrando olep diutius fuerit agitata, pore apostolicae sedis legati, faciam aslruit, contia
per. noslram senlenliam fuerit termiiiala, praeseuli appellationcin ad apostolicam sedem factam, epi-
scripti serie praecepimus adnotari. Cierici siquidem scopum,qui eidem Ecclesiac impraesenliarum praeest,
B. Joannis nsserebant quod Mafsicanus episcopus illicite ordiuaveris. JNos ergo qui in sede justitiae,
deberet eis segregatam aiiipullam iinam olei conse- licet immerili, residere conspicimur, omnibus Ec-
crare, asirOentes quod ampullam ipsam ex antiqua clesiis etecclesiaslicis praelalis ex debilo suscepti
consuelutiinea Marsicanp-episcopo percepissent. Vos ^ regiminis sua jura conservare volentes, perprae-
auiem contra haec respbndentes dicebatis, quod senlem [at. praesentium] libi senlenliam mandamus,
quamvis in eadem ecclesia fueril factum, Siginul- quatentis proxima Dominicae Resurrectionis sol.m-
fus a Biberto Ludpvico ibi inlrusus, hoc primum nitate per le, vel per siillicienies responsales tuos,
cpntra justiam iiitrpduxil, et hoc SS. Pairiuii insti- ad iioslram pfaesentiam venias, praedicto fratri no-
tutis, et venerandis canonibiis omnino dignoscilur slrb superhis respondere sufficienler paratus. Prae-
esse coiitiaiiimi. Nos igilur, quia petiliunem eorum terea quoniam eumdem fratrera nostrum in exi-
superstiliosan). esse cognovimus , et principiuin genda ab ipsb professibnis obedieniia nimiura exa-
ipsum ex maxima superbia processisse, cpmmuni- sperasse lua fraiernitas dicilur : nihiiominus libi
calo fratrum nostrorum consilio, exinde judicamus, niandamus, ut cum eo, super hoc, sacerdotali mo-
tit de caelero una lanlum ampulla plei in malrici deramine ita convenias, ne justam contra te occa-
ectiesia B. Sabinae consecretur, et lam per eccle- sionem babeat de caetero murmuranfli.
siam B. Joannis, quam per alias, sicutjustum est, Dalum Ferenl. vni Idus Junii.
scqualiter dividatur, et ita lirmum et inconvulsum
futuris temporifous in perpetuum modis omnifousofo- CDLl.
serveiur; si vero pleum ipsum recipere praedicti V Monaslerii S. Marim in Pongartenberge potteittones
clerici forle nolueriiit, Marsicanus episcopus cos, cohfirmat, alque iilud tn tuam ptotectionem sutci-
pil.
tanquam conlemptores, atque refoellessevera ani- (Anno 1151, Jun. 22.)
madversione coerceal.
Datum Ferentini, vni Idus Junii, indict, xiv, In- [KURZ, Beitrage zur Geschichtedes Landes Oeslerreich
ob der Enns, Llnz, 1805, 8vIII, 593.]
carnat. Dom. anno 1151, poiilificatus d. nostri Eu-
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
genii papae III an. vii.
filiis FRIDERIGO abbati Sanctae Mariaein Pongarten-
CDL.
Ad Raimundum Toleianum archiepiscopum. — Gra- berge, ejusque fratribus tam praesentibus quam fti-
lulmnr quod Bracarensis arcliiepiscopus, ejus pri- tiiris moriaslicam vitam professis, in perpeluum.
malut se*ubjecerit; increpal quod iri ejus fines-in-
vaserit eumque durius habuerit. Religiosam vitam. eligentibus aposlolicum conve-
nit adesse praesidium, ne forle cujuslibet temeritatis
(Anno 1151, Jun, .6*) incursiis aut eos a prpposito revocet, aul robur,
[MANSI yConcit., XXI, 676.] qnod absil I sacrae religionis infringat. Eapropier,
Tunc Ecclesia Dei grata Iaetatur tranqiiilliiate, , dilecti in Domino filii, yesiris jttstis postulationibus
si suum cuique jus, et rationis ordo servalur. Ut Q clemenler annuimus et monasterium Beaiae Mariae
efgO inter Ecclesiarum praelatos vera pax et con- iri- Pongarlenberge, in quo divino mancipati estis
cordia illibata servetur, unusquisque suo jure debett obsequio, sufofoeati Pctfi et nostra protectione siisci-
esse contentus, et alterius terminos invadere noni pimus et praesenlis scripti patrocinio
communimus;
cpnetur. Placel iiaqne nobis, et graium iiabemus, , staluenles ut quascunque possessiones, quaecunque
quod verus frater nosler I, Bracarensis archiepi- bona, eadem ecclesia inpraesentiaruin juste el caiio-
scopus, ad te juxla mandatura nosirnm , licei ip- nice possidet, aut in luturum concessione pontificum,
sum, prout accepemus, exasperaveris, vienit, el te: largitione reguiri vel principum, ofolatione fidelium,
prinialem suum humiliier recognovil, atque justis; seu aliis justis modis, Deo propitio, poterii adipisci,
tuae Ecclesiae postulatibnifotis in hoc satisfecil. Cae- firma vobis veslrisque suecessoribus, et illibata per-
terum, sicut ab eo debitum libi honorem ac reve- maneanl. ln quibus haec propfiis duximus vbcafotilis
reniiam desideras exliiberi, sic et raiionis cir- ailnotaiida : Locum inquo ipsa abbatia sita est cura
cumspeclione compelleris euin laiiquam fratrera ett appendiciis suis; giangiam in Nodemeslorf cum ap-
coepiscopum fraterna cbaritale tractare,, diligere,, pendiciis suis; grangiam Tymnicli cnm peiiinenliis
1177 EPISTQLiE ET PRIVILEGIA. 1478
suis; grangmm Gozoltingen cum perlinentiis suis ; A J querelam in conspeciu nostro deposuit, quia qnae-
gringiam Teiiphenbach cum perlinentiis suis,.Mo- dam mobilia ecclesiae ipsius a nobili quondain viro
demefecche cum pralis et pascuis, De silva Nor- Otlone pro animae suae redemplione in teslainenio
dica triginta mansos; granginm tle Cremesa cum relicla ei contra jusiiliam contendit auferre. E:
ngris et vineis suis, el decem mansos dc silva, in quoniam lolerare, nec possumus, nec defoemus,
Nochelinge. Snne laborum veslrorum quos propriis ut opera pietaiis et maxime quae viris religiosis et
manibus aul siimptibus colilis, sive-de nulrimenlis Chrisli paiiperibusexhibentur, poteniia vel praesum-
vestrornm animalium nullus pmnino vobis decimas ptiorie ctijuslibet vacuentur, per praesentia scripta
pracsutnat exigere. Oleum vero infirmorum, conse- fraternitati ttiae rriandamus, quatenus, nisi jam diciris
crationes altarium scu basilicarum, beiieilielionem frater noster, praescriplum filium nostrnm et fratres
afobatis, ordinationes monachoruin qui ad sacros ejus oninia quae in ipso lestaroento fuerunt eis a
ordines fucrint promovenrii, a ilicecesano siiscipieiis praenoiiiinato virb legala vel assignata, pacifice ha-
'
episcopo, siquitlem calholicus fuerit,. et gratiara bere permiserit, uiramque partem ante tuam stu-
atqne commnnioiiein apostolicae sedis habuerit, et deas evocare praesentiani, et accitis illis, qui eidem
ea gratis et absque praviiate voluerit exliihefe. testamento interfuerunt, juxta qtiod ipsi exinde sufo
Alioquin Jiceat vobis oaiholicum qnem matueriiis 'B.]uf.isjurandi religione leslari voluerint, facias dictum
adire antistiiem, qui nostra fullus aucioritale qtiae fratrem nostrum inviolabiliter observare. In his nu-
pbstulantur indiilgeat. tem el in omnibus eoriim catisis te volumiis jatn
Decernimiis ergo ut ntilli omniiio Iiominiim liceat dictos fratres pro beali Petri et nostra reverentia
prxfatum monaslerium temerc perlurbare, aut ejus sustinere, nt et ipsi pro allerius paflis gralia vel
possessiones auferre, seu ablatas relinere, minuerej potenlia se jure suo non setuianL defraudar?, et nos
vctaliquibiis vexalionibus fatigare, sed omnia inte iri eorum siibveritione noscamus qUaliter in excs.u-
gra conserventur ebruro, pro qiioruin gubernatione tionc piarum reruiii de tun debeamus charitate prae-
ac susieiitatione concessa sunt, nsibus omiiiraodis sumere.
profutura. Si qtia igitur in fuiuriim ecclesiastica sae- CDLIH.
cularisve persona, haiic noslrae constittilionis pagi- Ad Passaviensem
episcopum. — Illum de mandato
nani sciens, contra eam temere venire tentaverit, archiepiscopo Salizburgehii dato cerliorem fucit.
secundo tertiove commoniia, nisi pracsumpiioneiii
ho- (Annb 1151, Jun.) "'
stiamcongriiasaiisfactione correxerit, polesiatis .
[Ibid., p, 289.]
uorisque sui dignilale careat, reamque se divino
^ EUGENIUS episcopus, servus serybrum Dei, Pata-
jutlitioexislere de perpelrata iniquitate oognoscat,
et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei el Domini viensi episcopo, salutein et aposlolicam benpdiclio-
Redemploris noslri Jesu Christi aliena fiat, atque nem.
in. extremp examine districlae ultioni siibjaceat. Quoniam fraleriiitalem luam sincere dileclionis
•
Cunciis aiitera eidem loco sua jura seryaniibtis sit brachiis amplcciimur, ideo non mediocriter contri-
pax Domini nostri Jesu Cbristi, quatenus. et bic stainttr, qupd viros reiigiosos in tria diaecesi com-
fruclum bonaeaclionis percipiant.et aptid districiuiu mofanles, ila plerumqne viderous a tua fraierniiate
judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, gravatos, ul elnos exinde non immerilo moveamiir,
araen, amen. el cum pontificali oflicio, ad quori le gratia divina
Engeniiis CatbolicaeEcclesiae episcopus subscribo. vocavit derogare non moiliCum videaris. Veiiiens ad
Sequuniur subscriptiqnes undecim cardinalium. aposloiicae sedis clemeniiain dileclus iilius nPster
Dalum Ferenlini,per manum Bosonis saiictae Ro- abbas de Pawmgartennperg sua nos conqiiest,ibne
manae Ecclesiae scriptoris, x Kal. Julii, intliciione instruxit, quia quasdam res, quas ecclesiic suac Otto
xiv, Incarnationis Dominicae annollol, ponlifica- vif nobilis imminente niortis articulo pro animae
lus vero domni Eugenii papae III anno septimo." n suae redemptione in testameuio reliquit, per incon-
gruos testcs atiferre cPniendit. Quia igitur ad injii-
CDLII, riara episcopalis officii pericultimque anims tuae
Ad [Eberharditm] Saitzburgensem arehiepiscopum. — spectat, religiosis viris, qui de proprio studiosius
Mandal judicet inler abbaienifBaumgaitensem et.: essenl a lua fraternitate proraoveiuli, res ab aliis
; [Conradum] episcopumPassaviensetn,de possessio-
nibus quibusdam tttiganles. pia devolione concessas auferre. Per praesentia
scripla dileclioni' tuae raandainus, quatenus vel ea
sine
(Anno 1151, Jun-) jam dicto tilio nostrp el fratribus ejus libera, et
[KURZ,Beitrage zur, elc, p. 388.] aiiqua inquietatione dimiltasi; vel cum a venerabili
servus servorura Saltz- fralre nostrO Saltzburgensi archiepiscopo fueris
EUGENIUS episcopus, Dei,
salulem el be- evocaius, ejus praesentiam adeas ct quOri ab eo
burgensi arctiiepisCopo, aposlolicaro
iiedictionem. fueril exinde judicaluhi suscipias firmiler el obser-
niliil
' Veniens ad npstram praesenliam dilectus filiusi ves, et donec ipsa causa judicio lerniiiielur,
noster abbas de Pawmgartennperg, adversus vetie- omnino de refous ipsis jam diclo filio noslro auferre
rabilem frairem noslrum Palavicnsem episcopinni praesumas.
 1479 EUGENII III PAPiE liSO
CDLIV. ' i nostri Jesn Cbristi, quatenus et hic frtictnin bontc
A
Parthknoneni S. Zachariw Venetam siib apostolicm aclionis percipianl , el apud dislriclnm judicem
sedis; proleciione su%cipit, eique sua bonu con/ir- praeriiiaaeieriiaepacisinveni.ini. Atnen, ameii, anien.
mal.. ,',...,., .
,., .,' - ;'-.. Jggo Eugenius Catbolicae Ecclesiae episcopus.
.,''.,' (Annoll51, Sepi. 26.) ._,.',,. EgoUbalduspresbyt. Card. tit. S. Praxedis.
[CpRNELi.us, Ecclesim Venetm, XI,573.] , , , Ego Arifoerms presb. cartL tit. S. Anastasiae.
-..EUGENIUS episcpptis,.,seryus servorum Dei, tiileclis Ego Juliiis presbyl. card. tit. S. Marcelli.
in Cbrislo (iliubus GIRELDRUOJE abbatissae mnnaslerii ' Ego Ubaiidus presb. Card, tii.: Si Crucis in J.CTO»
Stincti Zacfoariae, ejusqpe sorofibus, lam praeseniiT salem. .> '• .•; ?,'' .
bus qiiarn, futuiis regularilef suljstituenilis, in per-
Ego Bernardns presb. canl. iit. S. Clementis.
peiuiim. jjgb Urlandus presbyt. card.iit. S. Mariac.
Apostolici mOileraminis clementiae convenit, reli- diac. cartt. S. Angcli.
Ego <Jregorius
giosas personas diligere, et eprum loca piae pro- Ego Joannes diac. cafd. S. MariaeNovae.
leclionis muiiiinine defensare. Eapropler, dilecue Datum Signiae, per manura Bosonis, sanctae Re-
iii. Dpmiiio filiae, vestris jtistis poslulaiionibus cle- manae Ecclesiae
scriploris, yi Eal. Oclbbris , indi-
nienter anniiiiiius, et praefalum monasterium in quo B , clione xiv, Incarnationis DPminicaeanno
tlivino eslis mancipatae obsequio, sub beati Petri et tifiealus vero doinni 1151, pon-
Eugeiiii papce 111anno vii.
noslra proteclioiie suscipimus, et prajsentis scriptl CDLV.
privilegio communiinus; iiiiprimis siquitlem sla- Monaslerii Altenbergensis possesstones confirmal.
tiieiites ut ortlo monasticns, qui secundtim Donii- . (Aiirio 4151; Ocl. 1.)
niim et Cluniacensiiim fratruro observantiam ibi
[JAFF£,Reg.ponl. Rothi,,644, iu tafoularioDusseltlorf.,
noscifiir iiislitulus, perpetuis temporibus inviolabi- ex schedis Pertaii.]
liler cpnservettir. Pjraetereaqnasciinqiie possessipnes, .'..' ,.. .',.., :';, CDLVLi -' '.,
qiiaecunqiie buiin, idem riionasterinm in praesenti Priyilegium $ro canonicis Pistoriensibus ex
juste et canonice possidet, aut in fiiturttni conces- archivQ eornptdem.
sione pontiliciiro, largiiione regum vel principum, (Anno 1151, Dec. 11.)
oblatione fitlelium, seu aliis juslis modis, Deo pro- [ZACHARIA,Anecdoia medii wvi, .251.] *
pitio, pbterit adipisci, firma vobis et bis quae post EUGENIUS episcopiis, servu.s servorum Dei,"dijeciis
vos successerint, et illibala permaneant. In quibus; liliis GUENRICO pracposilo, et eaeteris Pisloriensis ca-
haecpropriis duximusexprimenda vpcabulis : Curtem nonice frairibus, lani pfaesentibus qiiam fuluris, in
siiaip iri villa quae-Petriolo vocatur, cura ecclesia C reguiaris vilae observantia permapsuris, in pei-
S. Thomae e<lomnibus pertiiientiis suis; ciirlem po- petuiim. >
sitam in loco qui dicitur Cona, cum ecclesia S. Ma- QuotiesilludVa" iiob.is.peiitur quod rationi et ho-
riae et omnibus pertiuenliis snis, et quidquid in ncslali convenire videiur, animo nos decet libeiiti
Sacco, Lupa, in Liquentia, et in Laurentiaca, atqtie «concedere, et pelentium desidefiis congruuin imper-
earum appcudieiis; decimas quoque oranium colo- iiri suffragiiiiri. Eapropter, dilecil in Domino filii,
nuin, earuindeiii cnrtiuni, quas rationabiliter possi- vestris justis ppstulatibiiibus clementer aniiuiinus, et
detis, vobis.nibilpminus confirmamus. Probibemus ad exeinplar praedecessorum nostrorum boriaeine-
aulein ut nulla deiiiccps soior in eodem monasterio raoriacAlexandf i, Urbani el Lucii Roroaiibrum pon-
adinitlaiur, qiiae proprielatenl modis quibuslibet tilicum tanonicae vitae prdinem quam professi estis,
habere praesuinat. auclprilate noslri priyilegii communimus. Praesenli
Decernimus ergo, utnulli omnino hominum liceat igilur decrelp slatuimus ut neniini viyeiitium liceat
praefaluni nionasterium temere perturbare, autejus yps, et successores veslros a vitae canonicae coili-
ppssessiones aiiferre.-verablalas reiinere, roinuere, mmiione distrabere, neve alicui veslruin post pro-
aut aliquibus vexaiionibns fatigare, setl omnia in- . fewionem liberum sil a congregatione discedere et
tegfa etillifonla cpnserventur earum , prp quarum latioris viae praeriipla sectari. Quamobrein decer-
gufoeriiniione et sustentatioiie concessa sunt, usibits nimtisut, si ex vobis.qnispiam a proposito afoerra-
oninimotlis piofiiiura, salva sedis apostolicae aucto- verit, ad corrigendiiin eum, et secundum discipli-
ritale el tlicecesani episcopi eanbnica justitia. Si qna nam- regolac coercenrium,iibi vel successorifoiis luis
iiilulurum ecclesiastica saecularisve persona, banc et cicleris, qui praefueriiit, nulla debent persona
nostrae consiiiiitioiiis paginam sciens, conira eam obsistere.' Obeuiite te vel caeteris cnnonicae vesirae
lemere venire lentaveiit, secundo tertiove.comroo- rectoribus, niillus ibi qualibet subreplionis asltilia
nitai si non satisfactione congriia emendayeril, po-. vel Violentia praeponniur, nisi quem regnlares fra-
testalis hoiiorisque sui dignitate careat, rearoque se ires setunduii) pei limorem yel de suis, si talein
, divinojutlicio cxisteredeperpctrata iniquilatecognos- inler se repcreiinl, velde alienis, si oportueiii, cum
cal,eiasaoi'aiissimocorporeetsan_giiiiieDeielDomiiii ' consilio episcopi, qui canonice elecius, et per R6-
Reilempioris nostri Jesu Chrisli aliena liai, atqne in manam fuerit Ecclesiairi ordinalus, elegeriiil. Prae-
extremo cxainine tlislrictae ullioni subj.aceat..Cunclis terea qtiascuriqiie possessiolles,,. quaecuiique boua
autem cidem loco jusla servanlibus sil pax Domini iiiipracsenliaruni jusie ef canoiiiee possidelis aul iu
 1481 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1482
fuiurum concessione pontificum, largitione regumI A A. Ego GG., presbyter card. tit. Calisli, subscripsi-
vel principum, oblatione fidelium, seti aliis juslisi Ego Hubaldus, presbyter card. lit. S. Praxedis,
n.otlis, Deo propitio, poterilis adipisci, firma vobis> subscripsi
vesirisquc successoribus, qui in eadem religione per- Ego Manfredus, presbyter card. lit. 3. Savinaa,
manserint, et illibata perroaneant. In quibus haec: subscripsi.
propriis duximus exprimeiida vocabulis: Plebem des Ego Aribertus, presbyler card. tit. S. Anastasiic,
Yiliano cum oitini decimalione; plebem de S. Qiii- subNcripsi.
rico simililer, et caeleras decimaliones sive infra Ego Julms, prcshyter card. tit. S. Marcelli,
civitatem, seu extra ab episcopis vobis concessas, el: subscripsi.
qtiarlam portionem oblalionura quas Lilaniac offe- Ego Hubaldus, presbyler card. S. Crucis in Hie-
runt, et decimaiiones de Gropole, et de Collina, ca- rusalem, subscripsi.
pellam S. Salvatoris sitam in poiia Guidonis, ca- Ego Guido, presbyter card. lit. Pastoris, sub-
pellain S. Leonardi in Rurgo ejusdem portae; capel- scripsi.
lara S. Mariae in Burgo Guidterdi, capellam S. Yi- Ego Gerardus, presbyter card. lit. S. Stepliani in
talis in porta Lucense, et ecclesiara S. Blasii cura Cuelio monte, subscripsi.
tcrris posilis in Aqua Yivola, et in Vizano, et in, B Ego Oddo, diac. card. S. Georgii ad Velum Au-
Falagrauo, et in Barzani, et in Glandaria, sicut, reum, subscripsi.
ens dedil Girardus filius Baronchi, el Rolandus cum, Ego Joannes, diac. card. S. Mariae Novae, sub-
Davizo genero suo ; ecclesiam S. Andreae cum per- scripsi.
tinenliis suis. Ego Guido, diac. card. S. Mariae in Porticu,
Decernimus .ergo ui nulli omniuo horoitium liceat subscripsi.
eanidem canonicam teroerc perturbare, aut ejusi Ego;Joannes, diac. card. Sanctorum Sergii et Bac-
possessiones auferre, aut abiatas retinere, roinuere chi, subscripsi.
seu quifouslibetvexatiouibus fatigare, sed oronia in- Dalum Signiae, per manus Bosonis S. R. E. scri-
legra conserventur luis et eoruni, pro quorum gu- ptoris, in Idus Decembris, indict. xv, Incarnat. Do-
bernatione ac susteutalione concessa sunt, usibusi minicae anno 1152, poniificatus verodomni Eugenii
omnimodis profulura. Ea nimirum diligenlia curaque papae III anno vn.
adhibila, ne rerum augmentis in libertatem carnis; CDLVH.
et velamen malitiae abutamini, ne quoquo modo res Bulla prolectoria dala monasterio de Esrom.
augere et fratrum debeatis numerum imminuere; sed Q C* (Anno 11S1, Dec. 29!)
lantus canonicoruni niirnerus conservetur, quantum i [Joannes TORKELIN, Diplomal. Arna-Magn.' 1, 248,
loci vestri facultas pati posse videbilur, ne religionis, ex cod. dipl. Esromensi fol. 1, a. Apographum.]
et servitii debiti detrimentum Ecclesia paiialur, EcGENiusepiscopus, servus servorum Dei, dilcctis
salva in omnibus aposlolicae sedis auclorilaie ei Pis- fiiiis GUILIELMO abbati monasterii de Esrom, ejus-
toriensis episcopi canonica juslilia. Yos igiiur, que frairibus tani prsesenlibus quam fuluris regu-
oportet regiilaris vilae institulionibus diligenler insi- larem vilam professis, in perpeluura.
slere, et in omnibus aposlolicae sedis decreia ser- Quolies illud a nobis petilur quod religionis et ho-
vare, ul post vitae praesenlis angustias, opitulante, nestati convenire dignoscilur, animo nos decel li-
Doroino, ad supemae lalitudinis gloriam mereamini. benti concedere et peteniium desideriis congruum
pervenire. Sane si quisin crastinum archiepiscopus impertire suffragium. Eapropler, dilecti in Domino
aut episcopus, imperator aut rex, roarcbio, comes, fiiii, vestris justis poslulationibus clepienter anniii-
vicecomes, judex aut caslaldio, aut personaquaelibet. mus, et praefatum monasierium, in quo divinoman-
niagna vel parva hujus privilegii paginatn sciens, cipati estis obsequio, sub beaii Petri et noslra pro-
contra eam temere venire leniaverit, secundo ter- lectione suscipimus, et praesentis scripli privilegio
liove commonila, si non satisfaclione congrua emen- B D communimus; statuenles ut quascunque posses-
daverit, polestalis honorisque sui dignilate careai, siones, quaecunquebona idenl monaslerium in prac-
reamque se divino judicio exislere de perpetrata sentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum
iniqiiilate cognoscat, atque a sacratissiroo corpore concessione pontificum, largitione regum aut prin-
ac sanguine Dei et Domini Redcroploris noslri Jesu cipuro, oblatione fideliuin, seu aliis juslis niodis,
Christi aliena fiat, et in extremo examine districlae Deo propitio, polerit adipisci, firma vobis vestris»
ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco jusia que successoribus et illibata permaneant. In qui-
servantibus sit pax Domini noslri Jesu Cbristi, qua- bt»s haec propriis duximus exprimenda vocafoulis:
lenus et bic frucium bonae accionis percipiani, ct Widelingerulh cuin pertinenliis suis; Aveholin;
apud dislrictum <judicern praemia aeternae pacis in- quidquid habetur in Tanga; et Davidesthorp ex
veuiant. Amen, amen. dono venerabilis frairis noslri Escbilli Lundensis
Ego Eugenius, Catholicae Ecclesiae episcopus, archiepiscopi. Sane laborum veslrorum quos pro-
subscripsi. priis sumplibus colitis, sive de iiutrimenlis vestro-
Ego lmarus, Tusculanus episcopus, subscripsi. rum aiiimalfum nemo a vobis decimas exigere
Ege Nscolaus, Albanensis episcopus, subscripsi. pracstimat.
PATBOL. CLXXX. M
^j83 EUGENIIIIIPAPJE 1484
Decernimus ergo ut iiulli omnino bominum liceat A non potiiimus nec debuimus, ad ullimttm landeui
praefalum monasierium temere perlurbare, aul ejtts refugium venienles.excunsiliofratrum purgationem
possessiones auferre, vel ablatas retincrc, mi- ab ipso ex surperabundanti recepimus. fjuia ergo
nuere ; sed omnia integra conscrventur eorum, pro post exhibilam purgalionem ordinatio ejusdem elecii
non debel, neque differri, qunmvis pcr
quortim gubernaiione et sustenlatione concessa denegari sibi
sunl, usibus oranimodis profulura. Si qua igilur npsipsosei benediclionisgratianiconferrepossemus,
ecclesiaslica saecularisve persona foanc nostrae con- luae lamen fraternitaiideferre volenies, ipsum ad te
«lilulionis paginam sciens,.contra ean> lemere ve- duximus remiuendum, per praesentia scripta man-
nire tenlaverit, secundo lerliove commonita, si non dantes, quaienus juxta lenoreni privilegiorum qtiae
saiisfaclione cong-rua emendayerit, poteslatis foono- a Roroariis poutificibus eidem ccenobio indulta sunt,
ad locum ipsura acccdas, et memorato electo conse-
risque sui dignilate careal, reamque se divino ju-
dicio existere de perpetrata iiiiquilaie cognoscat, crationis niunus praceunle Spiritus sancii gratia con-
et a sacratissimo corporc el sanguine Dai el Do- feras. Notumus enim ut ipsum monasterium proprii
mini nostri Jesu Christi aliena fiat, alqtie in ex- pastoris solalio amplius careat, el ob boc tam spiri-
tremo examine dislrictae ultioni subjaceat. Cunclis lualiter quam leraporaliter detrimenia seu incom-
^
auiem eidera loco justa servantibus, sit pax Doraini moda debeat sustinere.
nOstri Jestt Cbrisli, qualenus et hic fructura bonae CDLIX.
actionis percipianl, et apud districtum judicem prae- Ad Olhonem I ep. Frisingensem. — Ut in causa
mia aeiernoepacis inveniant. Amen. prwdii, ab Ollone comite palatino reddendi, mona-
Ego Eugenius Catbolicae Ecclesiae epjscopus ss. cltis Tegernseensibus faveat,
Ego Gregorius presbyt. cardinalis lit. Galixti. (Anno 1150-51, Nov. 16.)
Ego Hubaldus presbyt. card. lit. S. Praxedis. [PEX, Thesaur. Anecdot. YI, l, 392. — I1»2Ccum e-a
Manfredus card. til. S. Sabinae. quae sequiturepislola Alexandro 111falso ascripta
Ego presb. est.]
Ego Aribertus presb. card. lit. S. Anaslasise. 0. Frisingensi episcopo.
Ego Julius presb. card. tit. Sancti Marcelli. Ad noslrum spectat officium venerabilia et reli-
Ego Ubaldus presb. card. tii. Sancla; Crucis in
giosa loca diligere, et eorum reclores lain per nos
Jerusalem. ipsos, quam per fratres nostros episcopos cbaritalle
Ego Bernardus presfo. card. tit. S. Clemenlis. debita confovere, quatenus et Deus bonoiificelur in
Ego linarus Tusculensis episcopus. nobis, et Ecclesiarum pax atque tranquilliias, quan-
Ego Nicolaus Albensis episcopus. C lura facultas noslra subpetil, conservetur. ldeoque
Ego Hugo Ostiensis episcopus. dileclos filios nostros C. abbalem, et fralres Tegrin-
Ego Otto diaconus cardinalis Sancli Georgii ad sensis monasterii, qui sub B. Petri et nostra defen-
Velum Aureum. sione consistunt; fraternilali luaeduximus comroen-
F,goGregorius diaconus card. Sancli Angeli. c-andos, rogantes, ut eos diligas el honores, et de
Joannes diaconus card. S. MariaeNovae.
" Ego querimonia decimarum et cujusdam praedii, quam
Ego Guitlo diacon. card. S. Mariaein Porlicu. babent adversus 0. palatinum comitem, cum apud
-Ego Jaciuius diac. card. S. Mariaein Cosmedin. te conquesli fuerint, debitam eis justiliain facias,
Daluin Signiae, per manum Bosonis sanclae Ro- et locum ipsum in sua libcrtate manuleneas et de-
tiianae Ecclesiae scriptoris, IV Kal. Jan., indiclione fendas.
xv, Licarnationis Doniiuicaeanno 1151, poniificalus Data Signiae, xvi Kal. Decembr.
<lomni Eugenii III papic anno septimo. CDLX.
CDLVllI. Ad Eberhardum qrchiepiscopum Salzb.— Utcomitem
Ad Theobaldwn Canluariensem archiepiscopum.—Ut Ottonem landiu excommunicalum habeat, dum de
[Sihiestrum] electum abbalem monasterii S. Augu- ablalis monasterio Tegerns. decimis eidem saiis-
slini dediiei. _ faciat
(Anno 1151.) (Anno 1150-51, Nov.)
[TWISDEN el SELDEN,R. An. Script. II, 1811.] [Ibid.]
EUGENIUS episcopus, servus sef vorum Dei, vene- Salzburgensi archiepiscopo.
"rafoilifratri THEOBALDO Canluariensi archiepiscopo Ex parle dilecti filii nostri nbbaiis Tegrensensis
et aposiolicae sedis legato, salutem et apostolicam adversus nobilem virum Otlonem, comiiem palati-
benediclionem. num , iieralam nnper querelam accepimus, qui
Sictit nuntii lui quos ad noslram praesenliam de- quasdam decimas, qtiae aii jus commissae sibi Eccie-
Slinasti poluerunt fraterniiali luae referre, quod de siae, sicul asserit, speclanl, ipsi per violentiam aii-
monasterii Sancli Auguslini eleclo sinislris infama- ferat, et reddere contratlicat. Nos igitur quia in sua
torifous dicebatur, eis praesenlifousin conspectu fra- justitia ei deesse nec possumus, nec debemus, per
trum iiostrorlini et cardinaliuro subtili examinalioiie praesentia libi scripta mandamus, qualenus eumdeni
discussiinus et diligenler perscrulati sumus : sed comilem districle commoneas, ut vel decimas ipsas
cum ad id coinprobandum nenio contra eum ca- Ecclesiae supradiclae restituai, vel in lua praesentia
nonice vellet procedere, quoniam de ratione aliud debilam super hoc eidera Ecclesiae juslitiam faciat.
 1435 EPISTOL,E ET PRIVILEGIA. 1486
Quod si iieutnim Iioriim facere voluerit, ipsnm vin- A ibidem planiaiura est, et divina gratin iisque ad hsee
_culo excommunicationis suhjicias , et landiu sub lempora irrigatum, ulla patiamur dissimulatione
eo'!em vinculoeum teneas religatum, donec alieruin divelli, solliciludini nostrae incumbil diligenliae ma-
supradiclorum ndimplere cogaiur. nus adhibere, el quod in eatlera Ecclesia norinam
CDLXI. dicilur et ordinem excedere ad rectitudiuis reguiam
Atl Ragustensem archiepiscopum [Andream.] summopere revocare. Yerurii qooniani absque dilc-
(Anno 1145-1152, Sepl.. 22.) ctionis lua: consilio, cui ejusdem Ecclesiae disposilio
[FARLATUS, littjricum sacrum, VI, p. 64.] commissa est, id nullatenus duximus esse facien-
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, venc- dum,per pracsenlia lifoiscripta mandamus, qualenus,
rabili frairi A[NDRE^E] Ragnsiensiarchlepiscopo, salu- omni occasione remola, usque ad proximuro festum
tem el aposlolicam benediciionem. S. Micfoaelispraesentiam luam nobis exhibeas, ut ad
Cognito fratemitatis luae slalu per latorem prae- reformandam in praedicla Ecclesia concoidiam omni
seniium S. presbylerum luum, qui ad nos, Domino stttdio (ecum intendere possimus.
ductore, pervenit, infirmitaii corporis lui debila Daia Signiae, xn Kal. Seplemb.
cordis infirmitate compalimur, sed gaudemus quia CDLXHl.
B
in bujus ignis caroino couditor oinnium Dominus Ad Conradum Vic. et universum clerum Romanum.
rubiginein dileclorum suorum expurgans, te iu filio- (Anno 1150-52, Oclobr.).
ruro suorum numero collocare dignelur. Tu vcfo [MANSI,Concit., XXI, 690, ex adnoi., cod. ms. Gra-
inter haec a.... ad pairiam crigens exsilii prae- tiani apud PP. coug. Matris Dei Luc.]
sentis angusiias.... oculis cordis excogita, el plebem Praelerea quod a vobis statutum est de.his qui
Dominicam regimini luo commissam... et exemplo alienam praesumunt parceciam invadere, et aliorum
giibernare et fovere non desinas. In lucrandis parcecianos contra canonum sciia recipiunl; nihil»
animabus invigila.... r.... recliludiiiem eslo solli- ominus auctorilalis nostrae assertione firmalur; ut
ciltis, uiilitaiem Ecclesiae injusie perire vel dete- videlicet quicunque de caetero in hujusmodi pra>
riorari nulla negligeniia vel, suforeptione permittns, sumptione comprobatus fuerit dandi pcenileniiani
el in cerlis bonis operibns sncerdolali sollicitudine, poteslalem in Ecciesia Dei oronino amittat, el eccle-
ita Doniiiio largienteinvigila, ut anle tribunal aelerni siastico bencficio, quousque per manus pontificis
jiulicis consiilutus fructum bonae operationis, qui reslituatur, siinul privetur.
ad mercedem luam perlineat, eidem Redemptori Dala Signiae, IIINonas Octobris.
nOstro, in quo laelari possit, exhibeas. IUud vero, C CDLXIV.
unde a nobis sollicite induigenliam poslulas, scilicet Ad Arnoldum archiepiscopum Coloniensem. — Dt
quid ex debito juramenli aposiolorum limina visi- jurittm et priviiegiorum mullorum archiepiscopo el
tare astringeris, el gravi aegriiudine praepeditus id metropolitanw ecclesim Coloniensis presbyteris ca-
nonicis anle diu concessorum confirmatiOne.
per lc ipsuin hacienus non poluisli efficere, luae fra- (Anno 1152, Jan. 8.)
leiiiitaii ex aposlolicae setlis beiiignitale remillirous. [MANSI,ConciL, XXI, 634.]
Sed cuin oppoiiunilatem lifoi clemeulia divina per- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
niiserit, si per te ipsum non poleris, per tuum nuu- rabili fratri ARNOLDOColoniensi archiepiscopo,
tium, malrera luam sauclain Ecclesiam devotione ejusque successoribus canonice substitiiendis.
debita studeas visitare, qualenus nos de tuae habi- In eininenii aposlolicae sedis specula, divina dis-
tudinis slatu, et lu de his quae circa nos aguntur, ponente gratia, constituli, ex injuncio nobis a Deo
possis, praeslante Dnmino, informari; de.... pro apostolattts officio, fratres nostios episcopos sincera
visitatiOne tua fralernitali tuae gratias agiinus. cbariiale diligere, et Ecclesiis eorum regimini et
Datum [Ferenlini ?] — xKalend. Oclobris.... gufoernaiioni comroissis suam deberous jusiitiam
CDLXII. JJ conservare. Sicut enim in buroani compage corporis
Ad P. Ecclesim S. Frigdiani Lucensis pnorem. naturalis ralio singulis quibusque membris ad salu-
(Anno 1150-52, Aug. 21.) tem providens, speciales et proprios actus edoeei,
[BALUZ.Miscell. ed. Luc. IV, 594.] nobilioribus vero suam dignitatcm conservat : iia
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in. corpore Ecclesiae apostolica providenlia secun-
£lio P. priori S. Frigdiani, salutem et aposiolicnm dum sacrorum canonum institutiones, universas re-
benedictionero. gil ecclesias; digniores auieni et famosiores iri sui
Frequenter insinuavit auribus nosiris dileclus fi- status praerogativa cuslodit. ^qiiiun itaque et ra-
litts nosler J. diacorius cardinalis MariaeNovae,quod tionabile est, ul suus unicuique bonor ecclesiae, ct
Ecclesia sua multis enormilalibus et excessibus propria jura munimine sedis apostolicae conlirmen-
ejusdem Ecclesiae prioris, sicui libi notum esse cre- tur. Quocirca, dilecte in Christo frater Arnolde
dimus, ita inierius et exierius lurbala sit, ut com- archiepiscope, tuis justis postulalionibus benignum
page charilntis dissoluta totum aetiificium boni ope- imperiientes assensum, ad exeroplar praedecessoris
ris nulare videalur, el bona illius Ecclesiae deperire. noslri felicis memoriaeLeonis IX papae, B. Pelri Co-
Nc igitiir bonura quod a praedecessoribus liostris loniensein Ecclesiam, cui, Deo auclore, praeesse di-
4W EUGEMIIII PAPJE 1188
igrioscefis, sub ipsius apostolorum principis, cujus in A Ego Nicolaus Albanensis episcopus.
loco, licet imuieriii, residere conspicimur, et nostra Ego Hugo Ostiensisepiscopiis.
proleclione suscipiraus, et praesenlis scripti privile- Ego Gregorius presbyler cardinalis tituli Saucti
gio communimus : staiuenles, ulquascunqueposses- Calixti.
siones, quaecuiique bona, eadem Ecclesia impraesen- Ego Hiibaldus presbyter cardinalis lituli Sancta)
liartim jusle et canoiiice possidftt, aul in fulurum Praxedis.
«oncessione pontificuin, largitione regum vel.prin- Ego Manfredus presbyler cardinalis liluli Sanclae
cipum, oblalione fidelium, seu aliis justis motlis, Savinae.
Deo propitio, poterit adipisci, firma libi tuistiue Ego Guido presbyter cardinalis tiluli S. Paslons.
successoribas et illibaia permaneanl. Pallii qiipque Ego Bemardus presbyler cardinalis tituli Sancli
usuin, et viviiicae crticis vexillum, alque naccui», Clcmeniis.
insigne videlicet festivi equi; quae praedecessoribus Ego Gerardus presbyler cardin. liluli S. Siepbani
tuis a nostris pracdecessoribus concessa sunt, suo in monie Ccelio.
lempore suoque loco ferenda, nos taro tibi quam Ego Oito diaconus card. S. Georgii ad Velura
tuis successoribus confirmamus : adjicientes, ut Aureum.
nulli primati, nisi tantum Roniano ponlifici, debeas B ** Ego Rodulpbus diacon. card. Sanclae Luciae in
esse subjectus. Pro amplioris etiaro ct specialioris Septisoliis.
graiiae. praerogaliva ordinationero regis infra luam EgoGregorius diaconus cardinalis Saucti Angeli.
proviiTciam libi duximus concedendam. Et si Ro- Ego Joannes diaconus cardinalis Sanctae Maritc
maniis pontifex, vcl apostolica? sedis legatus; in Novae.
eadem provincia concilium celebraveril,. lu post Ego Guido diaconus cardinalis Sanclae Mariae in
eos primum inier alios locum obiineas. Slaluimus Porticu.
praelerea, ul seplem idonei presbyleri cardinales in Ego Hyacinllius diaconus card. Sanctae Mariae in
i praedicta Ecclesia ordincntur, qui induii dalmaticis, Cosmedin.
et milris ornali, ad principaiia duo allaria ejusdem Ego Cencius diaconus cardinalis Sanctae Mariie
ecclesiae, ctim lotidem diaconibus el subtliaconibtis, in Akyro.
quibus saiidaliorura usum coucedimus, mlssarum Datuni Signiae, per manus Bosunis, sanctae Ro-
solemnia in feslivis diebus taiitummodo admini- manac Ecclesiae scriptoris, vi Idus Jauuarii, indi-
slrent. Ul ergo baec omnia, quae supra diximus, ctione decima quinla, lucarnationis Dominicaeanno
plenum in posterum robur obtineanl, sicul in privi- Q 1151, ponlificatus vero doniini Eugenii III papac
legiis praedecessorum ngstrorum coiilinenlur, tami anno septimo.
tibi quam successoribus luis ea favoris noslri aticto- CDLXV
ritate firmamus. Decernimus ergo, ut nulli omnino' Ad Colonienses. — Amoldum arclv.episcopumpropria
hominura liceat praefatam ecclesiam teraere periur- manu consecraium ac pallio decoratum eis remii-
bare, aui ejus possessiones auferre, vel ablatas reti- lit, prwcipiens ut ei obediani, etc.
nere, minuere, aul aliquibus vexationibus fatigare ; (Anno 1152, Jau. 8.)
sed omnia integra conserventur, eorum pto quo- [MABIEN.,Collect., II, 502.]
rum gubernalione et susleiilatione concessa sunt,_ 'EUGENIUSepiscopus, servus servorura Dei, dile-
usibus oinnimodis profuiura : salva in omnibusi ctis filiis Gu. praeposito, F. decano, aicbidiaconi-
aposlolicoe sedis auctoriiate. Si qua igilur in futu-. bus, prioribus et univcrso clero ac populo Colo-
rum eCclesiastica saecularisve persoha, hanc nostrae niensis Ecclesiae, salutein el aposiolicain benedi-
constitutionis paginaro sciens, coritra earo leroere> clionem.
venife teniaverit.secundo lertiovecommoniia.si noni Ybuientem ad apostolicae sedis ciemenliam vene-
.satisfactionecongruaeroendaverit.poteslatishoiioris- rabilem fratrem nbstrum Arnoldum eleclum \e-
que sui dignitale careat, reatnque se divino judicioi D slrum cum dileclis filiis nostris Wibaldo Corbeiensi,
exislere de perpetrata iniquiute cognoscat, el ai N. (104) Sigeburgensi, etT. (105) Campensi abbati-
sacratissirao corpore ac sanguine Dei et Dominii bus, alque raagislro Henrico, charissimi (ilii nostri
Redemptoris noslri Jesu Cliiisti aliena (ial, alque ini Conradi Romanorum regis notario, A. praeposilo et
cxtrenio exaroine dislriclae ullioni subjaceal. Cun- G. Dccano Sancli Gereonis, debita benignilate sus-
ctis auiem eidem loco jusia servanlibus.sil pax Do- cepimus, et electionem, quam de ipso tanquam de
miiii noslri Jesu Christi, quateuus et hic fruclum i prudenti et induslrio viro unanimiier feceratis,
iionae actionis percipianl, et apud districtum jutii- post diligentem examinationem, auciore Doraino,
ceni pracmia aeternae pacis invenianl. Amen. ratani babentes, cum plurimum renitenlem nostris
Ego Eugeuius Catholicac Ecclesiae episcopus. lanquaro beati Petri nianibus, praeeuute sancti Spi-
Ego Ymarus Tusculanus episcopus. ritus gratia, vofoisin arcfoiepiscopum consecravi-
(104) Sigebergense monasterium insigne ordinisi (105) Campense illustre est ordinis Cisiercieusis
S. Beuedicti in dicecesi Coloniensi, a sanclo An- monasierium in dicecesi Coloniensi plUrium monaslc-
iione archiepiscopo fuudatuni est, cui tunc prseerat> rioruin inatef, de quo plura Juncelinus.
Nicolaus abbas.
1489 EPISTOL.EETPIUVILEGIA. H90
mus, etinler fratres noslros, donec circa nos volue- A <i das poslulationes luas, in quantum cura Deo pos-
rit commorari, cbarum habuimus, honesle tracia- ssumus, aures benevolas commoilamus. Inde est
vimus, et pallii sibi pleuitiiilineni seu ponlificnlis (quod veiiieniein fralrem noslrum Arnoldum Colo-
officii ex cousuela scdis apostolicae benignitate i
niensem arcbiepiscppuin, et dileclos (ilios nostros
conlulimus. Ipstim ergo iiifula poniificalis oflicii "* Wibaldnm Corbeiensem abbaiem , et magislrum
decoradim ad Ecclesiam suam et ad vos ctim Heiiricuin 1 nolarium luum, quos ad nostram prae-
gratia sanclae Romanae Ecclesiae et litterarum '
sentiam lua serenilas desiinaverat, lanquam pru-
nostrarum prosecutione, comiiante Domino, re- 'denies et indusirios viros debita buiiigniiale snsce-
deunieni, universilati veslrae diiximus atlenlius ]
pimus, honeste traclavimus, el pelilioiiibus tuis,
commendnndum. Per apostolica itaque scripta vobis < quas etlitteris et eorum viva vsceinielleximus, sicut
niandamus, qualcnus eum henigne ac reverenler 1
honori Dei el regni ulilitati expedire cognovinius,
snscipiaiis, et ei laiiquam Christi vicario et aniraa- graium
j assensum praebuimus. Pr.ediclum namque
rum veslrarum paslori, honorem debitum, ac reve- fratrem I noslrura, licel iiivituin el resislentem alqtie
rentiam, et obedienliam humiliter deferatis, quale- 1lacrymarum copiain effundentem, ad poniificalis
nus per ipsius docirinam ei pasloralem vigilantiam, idignitatis apicem, Doraino auctore, promovimus, et
salutem in vobis omnipolentis Dei gratia opereiur. " venerabilibus fratribtis nostris H. Mogunlino et A,
Ecclesia vestra, quae lam in spiritualibus quam tem- Bruinensi arcbiepiscopis, praefixos terminos ve-
poralibusvnlilc atlrilaest.ad inlegriiatissujestaiuro, niendi atl nos prolongavimus, ct tam ipsos quain
Domino largienle, resurgal, et vos de ipso gatiriium alios arcbiepiscopos, episcopos, sive principes regni
et ipse devobis coronam et fructum muliiplicem in tui ad scrviliuui tutim et expeditionem, qtiam ad
conspectu Domini consequatur. Nibilominus quoque honorem Dei et Eeclesiae suae sanciae, atque exalla-
vobis mandamus ut pro reformando religionis et lionem regui facere, divina favente clemeniia,
lionestatis ipsius Ecclesiaestatu, et pro recuperandis ; ordinasii, per aposiolica scripta coinmonere et ani-
cjusdem Ecclesiae bonis et possessioiiibus sive bene- niare diligenler curavimus. Tua itaque, cbarissime
ficiis,quaesive de mensa,.sivetle camera.seu eleemo- lili, inlerest, pro commissi lihi rcgni et sanctae Dei
syna ipsius arcliiepiscopi, sive de nbbatum praepo- Ecclesiae honore ct exallatione tanquam inter alios
sitorum et abbatissarum suarum inensa, vel de ca- orbis Christianos reges praecipiius et excelleinior
noniorum siiorum praebenda illicile concessa, dis- princeps, aitentam curam el sollicitudinem gcrere,
tracta vel alienata snr.l, vires et auxilium sicutL ut adventum luum, quem atl provecluiii Ecclcsiae
boni et ilevoii filii efficaeiter tribualis. Sane nosi p ac regni et salutcm Christia ai popuji exspeclumus,
Q
jiidicium, quod super bis, quae laicisconcessa sunt,, cum desiderato fruttu, praestaiue Doininn, perci-
in conspeciu filii nostri Conradi illuslris Romano- pere valeamus.
mm apml Coloniam rationabili providentia noviter[• Datum Signiae, v Idus Januaiii.
promulgatuiii est, favoris nostri assertione firma- CDLXVII.
mus. Praeterea quoniam ex vobis, prout accepimus,> Ad Henricum
episcopum Leodiensem. — Ut comites
posl incccptum iter antedicli fratris noslri veniendii de Los ct de Monte Aculo ablata Slabulensi mona-
ad nos, aliquas de iisdem possessionibus per violen- slerio reslituere compellal.
tiam el contra justitiam invaseruni, vel occupave- (Annotl52, Jan. 9.)
runt, praesenliura aticloritaie mandamus ut, nisi in- [MARTEN., Collecl., 11,504.]
fra quadraginla dies posl commonilionem memo- Doniinus papa EUGENIUS HENRICOLeodiensi epi-
rati frnlris nostri Arnoldi arcfoiepiscopi vestri.; scopo.
possessiones ipsas eitlem Ecclesiae restituerint, ec- Ad eorum subventum, qui de nostra specialiter
clesiasticaeanimadversionis censurae subjaceant. proteclione confidunt, promplius debemus assur-
Data Signiae, vi !dus Jnnuarii. geie, et ipsos infestantes digna animadversione pu-
CDLXVI. B nire. Venienlis ad apostolicae sedis clementiam
D
Ad Conradum regeni. — Legalos ipsius Itonoriftce se .e dilecli lilii noslri WIBALDIStabulensis abbalis ad-
suscepisse,ac ipsius voits tn omnibus obsecundasse. versus L. comilem de Los, et G. comilem de Monle-
(Anno 1152, Jan. 9.) Acuto gravem querelam accepimus, quod in bonis
[MANSI,ConciL, XXI, 686.] Stabulensis Ecclesiac diabolico instinctu incendia,
Doroinus papn EUGENIUS Romariorum regi CON- «- caedes et rapinas commiserint, et admoniti de lania.
EiDO. nequitia saiislaccre minime velint. Quia igilur
Quanlo saepius de iucolumitalis tuae stalu el bonaia lantae iniquitaiis excessum impuniium reliuquere
volunlate, qtiam erga beatum Peirum coelorum III ,nec possumus, nec debemus, per praeseiilia libi
regni clavigeruin, aique matrem tuam sacrosanctain in scripia mandamus, quaienus praefatum L. comitem
Romanam Ecclesiam gerere diceris, per litteras el de Los, et ejus complices districte commoneas, ut
is quae Stabiilensis nionasterii fralribus per violentiam
uuntios inagiiificentiae liue instruimur, lanto magis
ac magis gaudium et laelitia in nostris mentifous is abstulerunl, reslituant, et de illatis injiiriis eisdem
diebus singnlis argumenlatur, cor noslrum ad amo- a- fratribus condignam satisfaclionem exhibeant. Qtiod
rcra tuum veliementius accemlilur, ei ad exaudien- II- si forle tuis moniiis obedirc nolueriiit, infra spa-
 •1491 EUGENIIIII PAPiE 1492
lium duoruro mensium postquam praesentia scripta A J rumpossessionum rapicrcs abnliarum rertim discant
susceperis, praefulus comes et ejus fautores anathe- invasione cessare, pastoralis roaxime cura debet
matis gladio ferianlur. Coroitem vero de Monte existere, per pracsenlia libi scripta mandamiis,
Acuto, qui bona ipsins monaslerii praesumpsit inva- qualeims de invasoribus fliletip filio nostro WIBALDO
dere, dislricte comraoneas, ut de praedictis damnis Corbeieiisi abbati et fratribus ipsius dehitani jnsii-
fralribus ejusdem ccenobii dignara satisfactionem liam facias.
exhibeat. Datuni ul supra (107).
Datum Signiae, v Idus Januarii. CDLXX.
CDLXVllI. Ad Bernardum episcopum Paderbornensem, — Ut
Ad H[arlwicum] archiepiscopum Bremensem. — U* " a Widikiudo ablala Corbeiensi monasterio restitui
ablaia a suis parochianis Kaminatensi cmnobioprm- sub anathematis districtione compellat.
dia restilui curel.
(Annoll52, Jan. 9.)
(Anno 1152, Jan. 9.) [Ibid.]
[MARTEN., Collect., II, 504.] Dominus papa EUGENIOSBERNARDO Patherbtir-
DominuspapaEuGENiusIII.Bremensiarchiepiscopo. nensi episeopo.
Ex conquesliOne dilecli filii nostri Wibaldi Cor- jB Venieiis ad noslram praesenliam dileclus filius
beiensis abbatis accepiinus, quod quidam pnrochiani noster Wibaldiis Corbeiensis abfoas, grnvcm in au -
tui, videlicet Odiko, Rieberlus, Thederus, Rainerus ribus noslris qttcrelam deposuil, quod Widikimlus
et Hermanntis quasdam possessiones Kaminatensis '
parochianus tuus cuin quibusdnm satcllilibiis suis
monaslerii, quae in tuo episcopatu esse noscuntur, coemeterium Corfoeiensis monaslcrii violcnter in-
a Jiidith quondam abbalissa, postquam a regimine iraverii, et valens C. mnrcarum aiisu sncrilego intle
Ecclesiae semota fuerat, illicite receperint, et eas . abstuleril, nec non capellmn, quae in pona ipsius
contra jusliiiara detineant, atque praedictaeEcclesiae cocmeterii constituia cst, violavit, ct qux ibi inve-
ipsas restituere modis omnibus contratlicani. Quia nit, ausu nefario auferre praesumpsit. Quia igitnr
igilur ad nostrum spectal officium errala corrigere, ad nostrum spectat officitim errata corrigcrc, ct
et quae male ac contra sanctorum Patrum instilula laicorum pracsumptionem frcno justitiae coerccre.
suni, in irrilum revocare, el ad reetiludinis sialam tibi scripln mnndamus, qiiatcnus
per pracsentia
redncere, per pragsenlia scripta tibi mandamus, Widikindum ci illos onincs, quos in
praediclum
qualeiius praedictos parochianos tuos disiricle com- pracfata nequilia secum liabuissc dignosciiiir,
inoneas, ut suprafalo monasierio possessiones ipsas , districte coinmoneas, ul praefato monastcrio ablata
restiltiani, et ab ejusdem Ecclesiae infestatione de- C restiliiant, et de tanlo sacritegio coiidigiiaiii satis-
ststant. Quod si forte luis monitis obedire contem- ftictioneni
Pre- exbibeant, nlioquin Widikimlum el com-
pserint, canonicam de ipsis jusiitiam facias.
plices suos gladio anathcmalis, Domino auciorc,
lerea nihilominus libi maiidamus, ul fratribus Cor-
beiensis Ecclesiaede piscatione de Hokwar (106), quae percellas. Daltim Signiae v ldus Jnnuarii.
a parochianis luis, sicul accepimus, illicile detine- CDLXXI.
tur, quod justum fuerit, facias exhiberi. Ad Hermannum Trajectensem episcopum.— Ut pra-
Datuin Siguiae, v Idus Januarii. dia Corbeiensis monasterii in sua dimcesi sila con-
CDLXIX. servet.
Ad Henricum archiepiscopum Moguntinum. — Ut (Anno 1152, Jan. 9.)
ablata Corbeiensi monaslerio a suis parochianis re- [lbid,, 50".]
stiitti procuret. Idem papa HERMANNO Trajectensi episcopo.
(Anno 1152, Jan. 9.) Ofiicii nos adinonet et horiatur auclorilas, sl fi-
[Ibid., 506.1 deliuro omnitun, maxime religiosorum coromodis
Idero HENRICO Moguniino archiepiscopo. affeclu prospicere et eorum utilitali, Do-
palerno
Untimquemque propriis manere eomentum, nec t> mino auciore, salubriier providere. Quocirca per
ad aliena, nedum ad ecclesiastica illicite manus
praesentia scripla fralernitalem tuam monemus,
extendere, naluralia jura et sanclorum Palrum
quatemis possessiones Corbeiensis Ecclesiae , quac
scita pariter contesianlur. Quo conlra qtiidam pa- in tua dicecesi esse noscuntur, videlicet ecclesiam
rochiani lui qui praediuni Ostopb, quot prout nobis de Linewert et praedium de Mertben ad Corbeien-
suggestum esl, ad Corbeiensem Ecclesiara proprie siura frntrum ulililaiem ab illis, qui eas moliunttir
speclare dignoscilur, Dei limore postposito, contra auferre, defendas ac manuieneas. Quae aulem de
fas, contra justitinra invaserunt, et in sua nequiiia iisdem possessionibus alienala seu impedita cogno-
perdurantes, praefatae Ecclesiae restituere modis veris, expedire ae recolligere niliilomiiius elabores,
omnibus conlradicunl. Quia igitur ut ecclesiaslica- et sie de caelero super foocvolnmus le esse scllici-

(106) Piscationem illamHeinricoabbaliresliluerat scopo,qttod Meguntinq. Haeeverba snnl superiori epi-

Conradus anno 1145 ; vid. Annal. Paderb., lib. vm stolae adjunctu in cotlice nis. episl. .Wibaldi qui as-
ad binic annum. servalur in tabulario regio Beroiinensi. JAFI£.
(107) Idem scriptum Cuonrado, Wormaciensi epi-
*493 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. 1191
tum, ne Corbeiensis Ecclesia in eisdem possessioni- A Deo auclore, suscepimus, diligenti consideratjone
bus aliqua possit damna scntire. pensemus, providendum nobis esl, ut omnibus fi-
Dalum Siguiae, v Idus Jnnuarii. delibus, illis ronxime qui specialiter ad tutelam
CDLXXII. nostram spectare noscuntur, taliter suam juslitiam
Ad Utricum episcopum Halberstadiensem. — Ut pa- conservemus, ul sub oblenlu subtracl»3 justitiae in
rochianos suos Corbeiensibus 'ialribus moleslos sui
rigore officii non debearil negligentes existere.
compescat. Dilecli filii nostri Wibaldi Corbeiensis abbatis nuper
(Anno 1152, Jan. 9.)
suggestione ditiicimus, quod Hungoldus frater luus,
[MARTEN., Colleci., II, 507.] unde valde miramur, W. et Ge. et quidem alii pa-
EUGENICS papa ULRICO Halbersladiensi cpiscopo. rocbiani lui bona Kaminatensis
nos horlatur Ecclesiae, quae nd
Suscepii regiminis auciorilas, ut
ecclesiasticarum rerum defensores simus prom- jus ipsius speclare dignoscitur, violenler auferant,
et injuste detineant. Quia igitur ecclesiastica bona,
ptissimi, et illis, qui ipsa conarilur diripere, nos el
murum lulissimum opponamus. Pervenit ad aures praecipue Corbeiensis Ecclesi*, el quae ad ipsam
tui conlra speelant, sub defensione el luief.i nostra consisiunt,-
nostras, quod quidam paroehiani jusli- praesenlium tibi auctorilate mandamus, qiialemis
liam Corbeiense infestent coenobium super decimis B
in Gruninga et super decimis terrae indominicatae, germanum luum et alios pracfatos invasores districte*
coiriraoneas, ut prsefataeEcclesiaeablata resliluantct
quas praediclae Ecclesiae violenler auferuni, et in- infesiatione desisiant. Quod si tuis monitis ob-
jusle relinere praesuraunt. Quia ergo ad pastor-ale ab ejus
speclal officiura, pravoruro hominum excessus cor- lcinperare noluerint, debitam de ipsis jusliliam facias.
et ad rectitudinis Datum Signia), v Idns Januarii.
rigere, statuin freno justitiae
coercere, praesentiuro tibi aucioritate mandainus, CDLXXV.
— Ut Corbeiensi monasle-
quatenus praedictos parochianos tuos dislricle com- Ad episcopum Mindensem. rio benefacere pergat.
moneas ut a tanta praesumpiione desistant, et de
caclero eis super ipsas decimas nullam molestiam (Annoll52,Jan.9.)
iuferant. Quod si facere forte contempserini, cano- [Ibid., 509.]
nicam de eis justiliam facias. Idem papa Mindensi episcopo (109)
Dalum Signiae, v Idus Junnarii. Gratum nobis est et acceptum, quod sicut ex re-
latione dilecli filii noslri Wibaidi abbatis Corbeiensis
CDLXXII).
Ad Henricum dttcem Saxonum. — Gommendal ipsi accepimus, juxla tenorem lillerarum, quas tibi
Wibaldum Corbeiensem abbalem. G iransmisimus, ad iililitalem ipsius Ecclesiac sollir
Q
'Anno 1152, Jan. 9.) citus et benevolus exstitisti. Quia igilur non inci-
[Ibid., 508.] pienli, sed perseveranli praemium deberi dignosci-
Papa ECGENIUS, HENRICOillustri duci Saxonum. tur, per praesentia scripla fraternitati luae manda-
Inter praccipua facta virorum potenlitim, nihil esl, mtis, quatenus bonis iniliis poliora sludeas au-
lilio nostroCor-
qtiod Deo noslro eos ila reddal acceplos, quatn si: gmenta conferre, et praenominato
Ecclesiis et earum praelatis honoreni debiluro et beicnsi abbnli, de quibusdam parocbianis tnis lanv
reverentiam curaverint exhibere. Unde quia pa- clericis quam laicis, qui bona Kaminatensis Eccle-
terna te charilale diligimus, el de luac probitaiis siae praesiimunt auferre, debilara jusliliam facias.
iudtistria meliora speraraus, dileclum tiliuiii no- Dalura Signiae, v Idus.Januarii.
strura Wibaldum Corbeiensem abbatem, qui pro, CDLXXVL
suae honeslalis prudentia honorandus dignpscitur, Ab abbalem Luneburgensem. — Henricum Corbeien-
strenuilati tuae attenlius commendamus, per prae- sem abbatem deposilum officiosuo<nonfuisse resti-
lulum.
senlia scripta nobililatera luam rogantes et exbor-
lantes in Domino , quatenus ad rccuperanda el' n (Anno 1152, Jan.)
D [Ibid.
conservanda Ecclesiae ipsius foona pro nostris preci-
fousfidelis el devolus coadjulor exislas. Idem papa abbali de Lunenburch.
Dilectioni tuae notum fieri volumus quod Henricus-
Datum Signiae, v ldus Januarii.
CDLXXIV. q.uondam Corbeiensis abbas ad nostram praeseiitiam
in suo resli-
Ad episcopum Verdensem.— Conquerilur quod frater veniens humiliter postulavil, ul ipsum
ipsius el aiii ejus parochiani bona Kaminalensis, tueremus officio. Quod quia rationi consenlaneum
monasterii invadant. raininie videbaiur, et quantitas culpae ipsius peenae
(Annoll52, Jan.9.) hujusallevalione videbatttr indigna, iiullam omnino
[lbid.] resiilulionem de ipso nos fecisse cognoscas. Insi-
Itlem papa FERDENSI episcopo(108). nuatum est siquidem nobis^ quod temerario ausu
Si universalis Ecclesiae curaro, quam gerendam,, coiUradeposiiidnissenieiiliam, quaea bonse memoriae

_(1D8)Hermanno, qui magnw famw el fidelitaiis lm* 11scriptor. Brunswic.

bebalur ab imperalore Friderico I et a loia curia, nlii (109) Henrico, ex abbate S. Mauritii in Ihsula ordi,-
legitur in Chronico episcoporinn Fcrdensium tom. nis S. Benedicti.
 1495 EUGENH III PAP^E 1496
Tboma presbylero cardinali, tunc apostolicas setliss A aut ejus possessiones auferre, vel ablalasrelinere,
legato in euin prolala fuisse dignoscilur, contraire3 minuere, aut aliquibus vexationibus faligare ; sctl
praesumat. Quod qtiam rationi conlrarium, et ai omnia integra conserventur eorum , pro quoruin
sanctorum Patrum instilutionibus penilus sit alie-- gubernatione et siistentalione concessa sunl, usibus
nuro, qui zelo reclitudinis utitur peniliis non igno- omnimodis profufura , salva dicecesani episcopi
rat. Quia igilur ad apostolalus nostri officium speclat,, canonica justilia et reverenlia. Si qua igitur in
errala corrigere, et tam nefarias praesumptiones de; futurum ecclesiaslica saecularisve persona hanc
medio exstirpare, pfaesentium tibi auctoritate man- noslrae conslilulionis paginam sciens , conlra eam
damus, qualenus praedictum Henricum dislricte: lemere venire lentaverit, secundo lertiove cpm-
commoneas ut a lanta praesumptione desistal, ett raonila, si non salisfactione congrua eniendaverit,
praadlclae sentenliae in ipsum prolatae minime con- potesiatis honorisve sui dignitate carcat, reamque
traire praesumat. Si aulem de reliquo Corbeiensemi se divino j"udicioexistere de perpetrata iniquitate
abbatiam vexare seu molestare lenlaverit, dignai cognoscal, ei a sacralissimo corpore et sanguine
ipsum ultione coerceas. Dei et Domini Redemploris nostri Jesu Christi
CDLXXVil. aliena fial, alque in exlremo examine dislriclae
B ultioni : cunclis aulem eidem loco justa
Cor- subjaceat
Abbaii Luneburgensi mandat ne monaslerium
beiense patiatur ab Heinrico, dejeclo abbale, servantibus sit pax Domiiii nostri Jesu Christi,
vexari. qualenuset bicfructum botiae aclionis percipiant,
(Anno 1152, Jan. 9.) etapud districlum judicem praemia aelernae pacis
[Exstat haec Eugeriii epistola in Diplomatorio Burs- invenianl. Amen, amen.
feldensi Hannoverae asseryato, teste ikwt, Regesla Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus
Rom. pont., p. 645.J subscripsi.
CDLXXVIH. Ego Ymarus Tusculanensis episcopus subscripsi.
J3ii//a pro mqnasteriq Valciodorensi. Ego Gregorius presbyter cardinalis (ituli Ca-
lixti ss.
(Anno 1152, Jan. 12.)
. Ego Hubaldus presbyter cardinalis lituli S.
[ MARTEN.,Ampl. Coltect,, I, 819. ]
EUGENIUSepiscopus , servus servorum Dei , Praxedis ss.
dileclo filio THEODERIGO abbati monasterii Beatae Ego Manfredus presbyter cardinaiis litulo S.
Mariae in Walciodoro supra fluvium Mosa siti, Savinae ss.
ejusque fratribus, lam praesenlibus quam fuluris Q C Ego Julius presbyler cardinalis (ituli S. Mar-
celli.
regulariter subsiiluendis, in perpetuum. Olto diaconus cardinalis S. Georgii ad
moderaminis clemenliae re- Ego
Aposlolici convcnil, Yelum Aureum ss.
ligiosos fratres sincera in Domino charilnie dilige-
re,et eorum loca pio apostolicae fide: patrocinio Ego Gregorius diaconus cardinalis Sancti An-
ss.
defensare. Eapropter, dilecli in Doinino filii , geli
vestris juslis supplicationibus clementer annui- Ego Joannes diaconns cardinalis Sanctae Mariae
Novae ss.
rous, el ad exemplar praedecessoris nostri felicis
roemoriae B. papae VII praefalum' monaslerium, in Ego G. diaconus cardinalis S. Mariae in
Poflicu.
quo divino mancipaii estis obsequio , sub bcati
Pelri et nosira proteclione suscipiraus, et praeseniis Ego Hyacinlus diaconus cardinalis S. Mariae in
Cfoosmedyn ss.
scripii privilegio communimus. Statuenles ut
, bona idera Ego Joannes diaconus cardinalis Sanclorum
quascunque possessiones quaecunque et Baccfoi.
monasterium impraesentiarum juste et Sergii
canonice Data Signiae, per marium Bosonis, sanciae Ro-
possidet, aut in futurum concessione _
ponlificum , D manae Ecclesiae scriploris, n Idus Januarii, Indi-
largitione regum vel principum,ofolatione fidelium, ctione xv, Incarnationis Dominicae anno
seu aliisjuslis modis, Deo propitio.poterit adipisci, 1152, pon-
tificatus vero domni Eugenii papae III anno vn.
ftrma -vobis vestrisque successoribus el illibata CDLXXIX.
permaneanl. Obeunte vero le nunc, ejusdem loci
Augustensis Ecclesim (provinciw Tarenlasiensis)
abfoale, vel tuorum quolibet successorura, nullus privilegia confirmat.
ibi qualibet subreplionis aslutia seu violentia prae- (Anno 1152, Jan. 15.)
ponatur, nisi qnern fralres communi consensu vel [Hist. pairiw Monum., Charl. I, 795.]
fratrum pars consilii sanioris secundum Dei limo- EtiCENiusepiscopus, servus servorum Dei, vene-
rem et beati Benedicti Regulam praeviderent eligen- rabili fratri ARNULFOAuguslensi episcopo ejusque
dum. Praeterea villam quae vocatur Hasteria cum successoribns canonice insliiuendis, in perpe
omnifous appendiciis suis vobis nihiloininusconfir- tuum.
inamiis. In eriiinenli sedis apostolicae specula, disponenie
Decernimus ergo ut nnlli omnino liomiinnn Domino, consliluti, fraires veslros episcopos am-
Itceat prafalum nionaslerium tcmere periuibare, pliori defoemus cbariiate diligere ac loca ecrum
 1497 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1498
gubernationi commissa protectione apostolica di-i- A lertiove commonita , nisi praesumplionem suam
ligenlius communire. Eapropler, vcnerabilis inn congrua salisfactione correxeril, poleslatis hono-
Chfislo frater Arnulfe, Ecdesiae Angiisiensis epi- risque sui dignilate careat, reamque se divino
seope, luis justis postululionibus clementer annui-j_ judicio exislere de perpetrata iniquitale cognoscat,
mus, et praefatam ecclesiam cui, Deo auclore,> et a sacralissimo corporeet sangnineDei et Domini
praesidere dignosceris, sub beali Petri et noslraa Redemptoris nostri Jesu Cbristi, aliena fiat, atque
proleciione suscipimus, el praesenlis scripti palro-i_ in exlremo examine districlae ultioni subjaceat.
cinio coinmiinimus ; slaluenles ul qtinscunque pos- ;. Cunctis aulem eidem loco-jusla scrvnnlibus, -sit
sessiones, quaccuiiqtie bona eadem ecclesia in prce- .. pax Domini nosiri Jesu Cbristi quaienus et bic
sentiarum juste et cauonice possidet, aut inn fructum foonaeactionis percipiant, el apud districtum
futumm concessione poniificum, largilione regumn judicem praemia aelemae pacis inveniant. Amen,
vel principum, oblatione fidelium, seu aliis jtisliss amen, amen,
modis, Deo prppiiio, poterit adipisci, firma tifoi _j Ego Eugenius CatholicaeEcclesiac episcopussub-
tuisque successorifous et illibaia permaneant': Inn scripsi.
quibushaec propriis duximus exprimenda vocabulis; ° Ego GG. cardinalis presbyl. lituli Calixti sub-
In civitate Augusla et burgo ipsius pedagium etj scripsi.
lertiam partem colleclae comitis cum caeleris reddi- Ego Aribertus presbyt. cardinalis tituli Sanclae
tibus et inveslituris ad le pertinenlibus : pralumn Anaslasiae subscripsi.
de Monlahiai, ilu.is vineas , camprim Rotondura, EgoJulius presbyter cardinalis lit. S. Marcelli
villam quae dicilur Conia cum Alpibus suis, et, subscripsi.
caeteris quse ibi ad domuro episcopalem pertinent; Ego Guido presbyt. cardinalis lil. Pastoris sub-
capeilam de Donia cum appeudiciis suis, et caeieriss scripsi.
quae ad episcopaiem doinum in ipsa villa pertinent; ; Ego Bernardus presbyler cardinalis tituli Sancti
terrain quaefuit aluis cum caeieris ad episcopalem, Clememis subscripsi.
domum in villa quae dicilur Cinai pertinenlibus; ;" Ego Rolandus presbyler cardinalis tit. Sancti
capellain de Prociona cum appendiciis suis ett Marci snbscripsi.
omnibus quae ad episcopalem domum in ipsa^ Ego Ymarus Tusculanus episcopus subscripsi.
villa perlinenl; quidquid juris habes in villa quae » Ego Nicolaus Albanensis episcopus stibscripsi.
vocalur Porreisan. Quidquid juris babes in loco) Ego flugo Qstiensis episcopus subscripsi.
qui dicilur Ovellanum. Alpcro de Formieria; duoss (_ Ego Oddo tfiaconus cardinalis Sancti Georgii ad
campos ultra fluvium Duriam, et jus quod habes in) Velum Aureum subscripsi.
loto qui uuncupatur Palus. Praeterea liberlaiem, Ego Gregorius diaconus card. Sancli Angeli
quam libi ct ecclesiae luae canonicis bonae memoriae;. subscripsi.
Amedeus comes et Huuiberius lilius ejus devolionis Ego Jacinthus diaconus cardinalis Sanclae Mariae
intuitu concesserunt, et scripiorum suorum muni- in Cosmedin subsc.
mine roboraruni, nos quoque auctoritate sedis, Datum Signiae, permanum Bosonis sanctaeRoma-
nae Ecclesiae scriptoris , xvin Kalend. Februarii,
apostolicae coulirmamus el fuluris lemporibus ra-
tam maneredccerninius, til videlicel le vel luorum; indict. xv, lncarnatioiiis Dominicaeanno 1151, pon-
tificalus domni Eugenii tertii papae anno seplimo.
quolibet successomm , seu etiam canonicorum '
ipsius ecclesiae obeunte, nullus in ecclesiastica, CDLXXX.
bona qiialibel temeritate suforepat, scd inconcussa Ad Henricum Belvacensemepiscopum de negotio ma-
omnia et integra conserventur, substituendo gistri Petri.
ibidem secundum Dominum antistili seu canonico (AnnoH52, Jan. 19.)
profulura. Decernimus ergo ut niilli oinnino homi- [MARTEN., Collect., II, 656.]
num liccat praefatam ecclesiara icmere perlurbare EUGENICS episcopus, servns servoruni Dei, veiie-
aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, rabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutcm
minuere, seu aliquibus vexalionibus fatigare, sed et nposlolicnm benediclionem.
omnia inconcussa et integra conserveniur eorum, Ad opera pielalis illorum studium confideniius in-
pro quorura gubcrnatione ac sustentaiione concessa viiamus, de quorum devotione, prudentia et reli*
suiit, usibus omniiiiotiis profutura, salva sedis apo- gione pleniorem in omnibus fiduciam obtinemus.
sloiicae auctoritale. Pro latore pracsenlium magislro Petro (llO)et doiniii
Si qua igitur in futurinn ecclcsiastica saccularisve Clarevallensis et aliorum pluritim,
quorum postu-
persona, hanc nosirae conslilutionis paginam sciens, lalionibus coiisensura sublrahere nec possumus nec
contra eam temere venire lenlaveril, secundo debemus, scripta recepimus, in quibus precabanliir

(110) Ilic est celeberrimus ille Petrus, magister resignavil, non 1164, ut dicunt Sammartani, scrt
seiitemiarum dictns.qui ex canonico Camotensi fa- 1160, ut constat ex duabus Alexandri III episiolis,
cluseslepiscopusParisiensis,qtiamdignilaIeramorte aliisquc monumentis.
1499 EUGENII III PAP^E 1300
attenlius, ut quoniatn lara.longo lempore seholasti-1A Remeiisis, salutem el aposlolicam beuediciionem.
cisstudiis utililer et honcste pcr Dei gratiam insu- Venerandae memoriae abbas vester religiosos
davit, nec tamen adhuc ecclesiastico meruit benc- fralres Monlis-Dei quanta charilale dilexerit, et
ficip sublevari, noslro itl interventu assequi merere- erga eos pietatis opera curaverit exercere, neea
tnr. Nosigilur ettantorum precibus et officii nostri vestra credimus memoria excidisse, nec nobis etiam
dcbilo provocati, hoc misericordiae opus fraterni- exstat incognitum. Unde sicut lanti viri filii eslis
tati luae, de qua in niillo diflidimus, decrevinms in nomine, affectu quoque probari vultis et opere,
commiilendum, lanto utique id melius a le creden- bonis moribus, et conservationi ejus diligentius
tes exsectnioni mandandum, quanto nd similia, no- adhaerere, atque fouic praecipue tam sanclo et Iuu-
stra etiam postulatione cessante, satis rtiigiosum dabili operi tolo sluilio chariialis insistile. Dilectio-
aiiimum ttium divini amoris credimus emulalione nem ilaque vestram rogamns aitentius, etparentis
succensum. Quocirca fraternilatem tuam per apo- atfeclu monemus, quaienus praedictos filios vestros
stolica scripta propensius exorarous, quatenus ei pro pro illius aiiiore, Qtti vos de tenebris vocavit in ad-
Dei aroore.pro bcati Petri et nostra revereniia, pro miraSile lumen suum (1 Petr. n, 6, 9), pro beali
tui ponlificatus officio exaltando, praebendam in ec- Petri el nostra reverentia, toto pectore diligntis.
clesia tua concedas, tit et ipse libi et nobis debeat " Et quoniam quanto vitam magis arduam elegerunt,
esse fidelior, et ecclesiae tuac fideliter deservire, et tanto liiinus saecularibus negotiis implicanlur, et
nos fraternitati tuae graiiarum acliones reddere de- necessitatibus plurimrs stinl exposiii, laliter sub-
bearous. vcniioni eorum, aut susienlationi intendite, taliter
Data Signiae, xiv Kal. Februarii. eis viscera misericordiae aperite, laliter eis optata
CDLXXXI. charilatis solalin ministrate, ul et nos dilectionen»
Ad eumdem— Pro S. nepote abbatis S, Dionysii. vcstram commendare de piarum rerum imminenlia
(Anno 1152, Jan. 19.) debeamus, el omnibus, quod cognoverinl, qtianta
[MARTEN., Collect., II, 657.] in pecloribus vestris charltas radiei, argumenlum
EUGENIUS cpiseopus, servus servorura Dei, vene- vivacis experientiae praebeatis. De caelefo vobis, filii,
-abili fralri HENRICO Relvacensi episcopo salutem et quoad vitae palriara sub praelati custodiam festinatis,
ipostolicam benedictionem. per apostolica seripta mandamus, quatemis supra-
Quoniani fraternilaiem tuam vera nobis charilaie dicto fitio noslro Hugoni, quem vobis boc tempore
fdmus annexam, idcirco eos quos dlligimus sollici- abbulero voluil divina clementia ordinari, sicut
ludini luae fiducialiter commendamus. Dilecius fi- y. Patri et animaruro vestrarum reclori, honorem et
lius nosler S. pro illa devotione, qua venerabilis reverentiara hurailiter impendatis, ac salubribus
niemoriae S. (111), quondam Sancti Dionysii abbas, monilis et pracceptionibus ejus propositae obedien-
avunculus cjus sedi aposiolicae ac nobis ipsis tene- liae colla subdatis ; et ut ipse per suam sollicitudi-
.baltiraslriclus, cbarus nobis et acceptus existit, et nem, susceptum officiuiii utiliter valeat, Domino
tanquam specialcmRotnanae Ecclesiaefilium lam per donante, traclare, et vos per obedientiae vestrae sot-
nos quam per eos, de quorum charitate pleniorera liciludinem cum eodem possiiis ad gaudia caiestia
fiduciam pbtinemus, sustinere volurous el fovere. regni pertingere. Ut autem melius valcatis his quae-
Unde quanlo magis de lua fraternitale confidimus, vobisagenda fueriril, imminere, veuerabilibusfralri-
luntoad ipsius praesidium et dileclionem studiosius bus nostris Samsoni Reraensi archiepiscopo, et Tre-
advocamus, per apostolica scripta rogantes, quate- censi episcopo scripta nostra pro vesira subvenlione
nus etim et suos pro beati Petri et noslra reverentia transniisimus^et de caetero utilitatibus veslris, Do-
babeas atlenlius commendaios,el si forle amaritudo mino auclore, curahimus allento studio providere.
aliqua inlercessit, ila pro noslro araore diniiuas, el Datum Signiae, xn Kalend. Februarii.
ita de caelero eis exfoifoeaste benignum, ut et jpsi CDLXXXIII.
sufo tuae defensionis praesidio, a pravoruin incursu D Fragmentum privilegii ad Guilielmum decanum et
debeant liberari, et nos fraternilali luae pro eisgra- canonicos Viennenses (Altobrogum). — Gonfirmal
sis omnia Ecclesiw Viennensis privilegia el bona,
tias agere debeamus. enumerans inler cwlera, e Pupelum cum perlinen-
Dala Signiae, xiv Kal. Februarii. tiis suis, lerliam partem Viennensis monetw, mu-
CDLXXXH. nicipium quod diciiur Conveniacumcum ecclesia et
Rescriplum ad Hugonem abbalem S. Remigii. — Ut pertinenliis suis : Charentoniacum , Chomondum,
Cariltusianorum Montis-Dei necessiiatibus sub- burgum quidicilur Villa, villam.S. Clari, ecclesiam
de Reveniino, S. Vicioris, S. Peiri de Sessiaco,
veniat. villam de Faramundo, ecclesiam S. Genesii, nwn-
(Annoll52, Jan. 21.) tem Salomonis. »
[D. MARLOT, Melropol. Rem., II, 315.] Ita signatum :
EcGENiusepiscopus.servus servorum Dei, dilectis Ego EugeniusCalbolicaeEcclesiae episcopus.
filiis HUGONIabbali et. monachis Sancli Remigii FACMECUM DOMINE, SIGNUM IN BONUM.

(111) Sugerii, qui obiitamio 1151, mense Januario; ilaque haec epislola anno sequenti, aut 1153, scripta
fuit, nam Eugenius papa ulteiius non vixit.
1501 EPISTOL;£ ET PRIVILEGIA. 1502
Ego Vivarius Tuscul. ep. A CDLXXXV.
Ego Nicolaus Alban. ep. Ad abbalem de Regniaco. — Judicem eum eomliiuit
Ego Hugo Osiien. ep. super controversia de qua epistola superior.
Ego Greg. presb. card. TT. S. Calixti. (Annoll52,Jan. 28.)
Ego Manfredus presb. card. TT. S. Savinae. [MANSI,ConciL, XXI, 661.]
Controversiam quae inter lilios nostros Ponlium
Ego Ambertus presb. card. TT. S. Anastasiae.
Vizeliac. et G. de Chora abbates super decima et
Ego Jullius TT.S. Marcelii.
EgoGuido presb. card. TT. S. Pasloris. parochiali jure cujusdam villae ipsius Vizeliac. ab-
Ego Bernardus presb. card. TT. S. Cfemenlis. batis, et quadam pecunia, quam idem abbas de
Chora a quibusdam burgensibus G. et V. de Vize-
Ego Rolandus presb. card. TT. S. Marci.
liaco imituo dicitur suscepisse; agilari dignoscitur,
Ego Octavianus diac. card. S. Georgii.
discretioni tuae audiendam lerminandamqiie com-
Ego Rodulphus diaccard. S.; Lucise in Sepl. Sol.
misimus. Per praesentia ilaque scripta libi man-
Ego Grcgorius diac. card. S. Angeli.
Guido diac. card. S. Mariae iu Porticu. damus, quateuus congruo loco et lempore utramque
Ego anle tuam prsesentiam evoces, et raiionibus
partem
(Anno 1152, Jan. 26. Dal. Eugenni [leg. Signiae.]) B ulrinque diligenter audilis, ct plenarie cognitis,
[Joannes a Bosco, Bibliotheca Floriacensis, xyslon causam ipsam justitia medianie dccidas.
lacvum, p. 83.]
Datum Signiae, v Kal. Febr.
CDLXXXIV.
Ad pralatos, comiles ac barones per Alemanniam CDLXXXVI.
constiiutos. — Ut Conrado imperatori in expedi- Ad abbatem de Ckora. — De decima quam usurpa-
tione itaiica adsint. verat tn1 Vizeliac. ''deque pecunia quam muluam
(AnnolI52, Jan.27.) acceperat.
(Annoll52, Jan. 28.)
[MARTEN.,Collect., II, 510.]
\lbid.]
EUGENIUS episcopus, servus servorura Dei, vene- ad nos dilectus filius nosler Pontius Vi-
frairibus dilectis Veniens
rabilibus aichiepiscopis,episcopis, zeliacensis abbas, contra le nobis conquestus est,
iiliis comitibus et baronibus per Alcmanniam con-
quod quamdam decimam et parochialia jura villae-
stilutis, salutem et aposlolicam benedicticnem.
ipsius de Prissiaco per violentiain ei absiuleris, et
Sicut a rectore Deo ad salulein humani generis delineas. Queslus est etiam qnod burgen-
sunl injusle
duo charitatis praecepta principaliler inventa, sibus ejus G. et V. de Vizeliaco pecuniain quam
ita el ab ipso duo sunt, quibus hic mundus regitur, C tihi mutuasse dicunliir, eis conlra rationem resii-
constituta, scilicet auctorilas sacra pontificum, et luere contradicas. Quia igttur omnibus iiv sua ju-
unperialis poteslas : qnse duo, si beue ail invicem stitia clebilores existimus, per procsentia tibi scripta
conveniuut, etsui honoris integritateconsislunt, in Biandamus, quatenus in praesenlia dilecti filii nostri
sancla Ecclesia religio secura et Deosacra serva- S. [Stephanij Riniacensis abbalis super his dilecto
tur, et tam vigore jtislilise quam aeqnilatis mode- filio nostro Vizeliacensi abbati justitiam facias. Cum
ramine Cbrisiianus populus salubriler gubernatur» ab eodem filio nostro Riniacensi abbate pro-
vesirse certuin esse ergo
Dniversitati iiaque nequaquam
charissimus pier hoc fueris evocatus, ejus praesentiam adeas,
ambigimus, quod filius nosterConradus et quod exinde intcr vos judicaverit suscipias et
Romaiiorum rex, pro sui lionoris complemenlo ad observes.
honorein Dei et Ecclesise servitium aique totius Datum Signiae, v Kal, Febr.
regni vigorem et exaliationem, hoc tempore ad CDLXXXVU.
urbem regiam, veslro fretus auxilio cum expedi- Ad
Lvigonensem episcopum, etc. — De controversia
lione valida venire, largienle Domino, disposuerit. Pontii Vizeliacensisabbatis cum episcopo Eduensi
Quia ergo ad lam arduuut opus per seipsum non (AnnoU52, Jan. 29.)
suflicit, el propriae vires sibi non suppelunt, ve- D [Ibid., 658.]
strum ei servitium lanquam vesiro principisiudiose EUGENIUS episcopiis, servus servoruin Dei, ven«-
debetis pro vestris viribus minislrare. Ideoqiie per rabili fratri G. [GODEFRIDO] Lingonen. episcopo, et
apostolica vobis scripta mandamus, nioiieniiis et dilectis filiis S. [STEPUANO] Regniac. el P. [PETRO]
exhortaniur inDomino, quatenus ad servilium regni Trinorc. abbatibus salulem et apostolicam bene-
et praedicli filii nostri regis viritiler accingamini, et dictionem.
ad expeditionem ipsam cum eo ila vos praepaielis, Causa quse inter venerabilem fralrem nostrupn
ul et ipse dispositum iter, prout tantum principem Henricum Edueiisem episcopum el dileclum uiiuui
dccet, poteslative facere valeat, el sui honoris pleni- noslrum Poniium Vizeliacensem abbatem agitur,
tudinem cum gaudio et exsultatione suscipere,atqua non potuit in praesenlia nostra judicio terminari :
nos advenlum ejus, quem ad profeclum Ecclesiae ac quoniam idein frater noster quosdam se lestes ha-
iegiii,etsaIutemChrisliani populi exspectamus.cum bere dicebat, qui senio vel languore confecti, suam
desiderato fruclu, beatorum aposlolorum Pelri et nobis praesentiam nequeunt exhibere. Quia igitur
Pauli suffragantibus merjtis possimus percipere. de veslra prudcntia valde confidimus, ct per hoc
Datum Signiac, vi Kal. Februarii. caiisam ipsani nolumus fine debito defraudari : pcr
1503 EIGENIIIII PAPJE 1504
prsDsenlia vobis seripta mandamus , quatenus ab .A CDLXXXIX.
alterulra partium requisiti in uniini convenientes, Privilegium pro monaslerio Bremelensi.
ad looum in quo testes suam vobis praesenliam ex- (Annoll52, Febr. 9.)
hibere valeant, accedaiis, et juramento 3b eis [Hisi. patrim Monutn. Chart. I, 797, ex cop;a au-
theiitica sseculi xn archivii Taurinensis; cat. 41,
soscepio, quidquid. super eadem causa testificaii m. l,n. 2(D. P.).]
fuerinl, in scriplurse seriem lideliter redigatis : iii
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
scripiura redaclum, ae sigillorum veslrofum iin-
pressione signalum, cum ad causain jam dictus filiis RAYNALDO abbali Bremenlensi ejusque fratri-
1'rater noslcr redire voluerit, ad nostram praesen- bus regulariter subsiiluendis, in perpetuum.
li.mi iransmittatis. Formavero juramenli bsec eril: ln apostolicae sedis regimine, disponenle Do-
Ego ille juro quoniam quidquid verilatis scio snper mino, consliinti, religiosas personas debemus dili-
causa, qu(g inler Een. Eduensem episcopum, et P. genter' et religiosa cura quse beati Petri juris as-
Vizeliacensemabbalem agilur, vobis aperiam : falsi- sislunlel ad Romanam specialem spectant Ecclesiam
tatem penilus relicebo. sedis apostolicaeinunimine confovere. Quamobrem,
Datum Signiae, IV Kal. Fcbruarii, dilecii in Domino filii... juslis poslulalionibus c)e-
B menter anntiimus et praedecessoris nostri felicis
CDLXXXVIII. meinorise liinocenlii papae vesligiisinhserentes Bre-
—
Ad G, hingonensem episcopum. Ut Nhernensem metense monaslerium in quo divino mancipati es-
comiiem, nisi resipuerit, excommunicet. lis obsequio, sub beati Petri et nostra proteclione
(Annoll52.) suscipimus et praesentis scripti privilegio commu-
[MANSI,Concit., XXI, 654.] nimus ; slatuenles... possessiones, quaecunquebona
EUGENIUS episcopus, servus servorumDei, vene- idcmmonastcriu!)!, in praeseniiaiun) prsedecessorum
rabili fratri G. [GODEFRIDO] Lingonensi episcmpo, nosirorum auctoritate possidet, aut in futurum
salutem et apostolicam benedictionem. concessione pontificum, largiiione regum vel prin-
Soeviiiam et tyrannidem, quam Nivernensiscomes cipuni, oblatione lideliuin, seu aliis justis modis,
in Vizeliacense monaslerium, Dei timore poslposito, Ceopropilio, polerit adipisci, firma vobis vestrisque
exercere non verelur, lanlo tibi plus notam esse successoribus et illibata permaneant. ln quibus
crediraus, quanto ei vicinior esse dignosceris. Quia hsec propriis diixinins exprimenda vocabulis : In
ergo idem coenobium a prima sui fundatione pro- episcopatu Papiensi ecclesiam Petri' de Louiello;
prium allodium ac palrimonium beali Pelri esse r, in castro Sancti Salvatoris ecclesiain Sanctse Ceci-
dignoscitur, ipsius deslruciionempaii nonpossumus, lise; in Porciato ccclesiam Sancli Salvatoris. In...
nec debemus. Et quia de religionis tuae prudenlia ecclesiam Sancli Alexandri; in cpiscopalu Vercel-
valde confidimus, per pra?sentia libi scripla inan- lensi, in loco Pollicino ecelesiam Sanclse Mariae ; in
damus, qualenus praedictum1comitem districle sine raontc Nascio ecclesiam Sancli Michaclis, in B;izola
Ionga dilalione convenias, ut damna quse ipsi niona- ecclesiam Sancloe Agaihae, in Gabialio ecclesiam
sterio intulit, in integrum resiiluat, ellocum ipsum Sanctse Mariae cum curte sua ; in Cornelinno,
in sua pace ac liherlaie dimitiat. Quod si infra ecclesiam Sancli Pglri cum cnrle sna; in epi-
triginla dies posl luam commonitionem adimplere copatu Astensi ecclesiam Sancii Petri de Nasto;
neglexeril, ad locum unde ad ipsius comilis uoti- apud Morolnm ecclesiam Sancti Quirici; in Clusa
tiam pervenire possjt accedas, et congregalis reli- ecclesiam Sancii
Andreae; in Vulpilie ecclesiam
giosis et prudentibus viris, accensis candelis in ec- S;mcli Joannis, in Dnodecimo ecclesiam BeataeMa-
clesia, et personam ejus, atque perfidorum burgen- rise; in Casteggio ecclesiam Sancti Quirici eteccle-
sium de Vizeliaco auctoritate nostra excoramunica- siam Saucli Mauriiii, ecclesiam Sanctae' Mariae de
tionis sentcniiam absque appellationis remedio pro- Fubalnis... Ita ecclesiam Sancti Petri in Nizolasco,
feras : cl in lota terfa ejus, praeler baptismum par-
p ecclesiam Sancti Dalmalii; in episcopalu Viginti-
vu'lorum,et prpnitentiam morientium.oinnia diyina miliensi, ecclesiam Sanclaj Mari;e Dulcis Aquse , ec-
officia prohibeas celebrari. Adjicientes, ut senlen- clesiam Sanctae Lucias; in campo ecclesiam San-
liam ipsam venerabilibus frairibus nostris archi- ctae Margaretse; inepiscopalu Taurinensi ecclesiam
episcopis P. [PetroJ BilUricensi, et H. [Hugoni] Sancti Pelri dePollenciOjCum coinitatu suo, eccle-
Senonensi, et G. [Gofrido] Nivernensi, et Henr. siam Sancli Gcorgii cum curte sua ; in Caslro Sigi-
Eduensi, et Henr^Trecensi, et A. [Alano] Anlissio. fredi ecclesiam Sanctae Mariae; in Cavalario eccle-
episcopis, per tuas litteras ex parte noslra (irmiler siam Sancli Petri cum curtc sua et ecclesiam San-
observandana denunties. Nos siquidem per alia eis cli Micliaelis; in Paguo ecdesiam Sancli Petri,
scripla mandavimus, ut eamdem senlenliam post ecclesiam de Valtinasco, ecclesiam Sancli Firmini;
luam dcniinlialionem per suas parochias inviola- in Villario ecclesiam Sancli Andreae, in Suppunito
biliter facianl observari. Litteras vero quas prae- ecciesiam Sancli Petri et plebe/i» Sancti Juannis;
diclis fratribus noslris Eduensi, Nivernensi, et An- in Nodone ecclesiam Sancti Laurentii; el eccle-
tissiodorensi misimus, per luos eis nunlios facias siam Sancli Georgii; in civitale TauFinensi eccle-
prsesenlaii. siam Sancli Andreae, ecclesiara Sancti Auili; in
1505 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA. 1506
Gunzouo ecclesiam Sancti Pctri et ecclesiam Dal- A cjusdem loci abbalc, vel tuorum quolibet successo-
matii cum curte ; in Moira ecclesiam Sanclae rum, nullus ihi qualibetsiibreplionis asiulia seu vio-
Marise ; in Novalicio ecclesiam leancli Pe,lri; Ienliapr;fponatur,sedliceatvohisconimuniconsensu,
in Ripela ecclesiam Sancli Pelri; in Masio eccle- vel parti consilii sanioris, secundnm Dei timoremet
siam Sancti Dalmatii; in Rupe ccclcsiam Sancti beati Benedicti Regulam absqtie iillius contradiclione
Albani, et capellam Sanctse Mariae; in coilegio ec- abbalem eligere. Sepuhuram quoque ipsius loci libe-
clesiani Sancli Chrislopliori , apud campum Mer- rani esse concediinus et eorum qui se illic sepeliri
leti ecclcsiam Sancti Georgii ei ecclesiam Juve- deljberaverint devotioni et extrema? voltiniati, nisi
nalae , in burgo Novalesii capellam Sancti Slepha- forle exconimunicaii vel interdicli sinl, riullus obsi-
ni; in episcopatu Mauriginensi, ecelesiam deLance, stat. Bapiismum vero in eisdeni ecclesiis liceat fieri
ecclesiam de Villario; in Corberia ecclesiam San- apostolica auctoritale perjiiiliimus. Chrisma quo-
cli Petri; in Coria ecclesiam Sanclse Marise et ec- que, oleum sanctum, consecraiioncs aliarium, seu
clesiam Sancti Petri, et ecclesiam de Voclante; in basilicarum, ordinatiories clcr.icoruin, qui ad sa-
Gebennensi episcopatu, in Villarie ecclesiam San- cros ordines fuerint proniovendi, a qiiOcunqiie ac-
ctae Marise, in Castillione ecclesiain Sancti Marlini; cipictis episcopo, siquidem catholicus fuerit, et
in Mauriniaco ecclesiara Saucli Sulpitii;' in ar- graliam atque communionem sedis apostolicse ha-
chiepiscopatu Nivennensi , ecclesiam in Murita, in bueril. Quidquid praeterea liberlaiis, vel a prade-
Planixia, in Burniaco ecclesiam unam; inarchi- cessoribus noslris aposlolicaBsedis episcopus , vcl a
episcopatu Eljreduriensi, ecclesiara Sancti Mauritii, catholicis imperatoribus, vcl ccenobio veslro, seu
et ecclesiam Sancli Gernani; in valle monasterii de coanobii vestri locis jure consiai esse concessiiin,
Briencione ecclesiam Sanclae Marise et Sancti Petri iios quoque praisentis decreli pagina concedimUs
cuiucapellis suis; in civitate Ebredunensi ecclesiam et favoris nostri asserlione coiifirmamus.
SanctaeMariaede Aclis; iu GaslroFalcone ecclesiam Decernimus quoqiie ut ntilli omuino liominura
Sancti Pelri, ecclesiani SanciseMarise, ecclcsiam San- liceat idem monasteriuni tcmere perlurbare aut
cliStephani.ecclesiamS. Michaelis, ecciesiara San- ejusdem possessioues, vel bona, auferre, vel ablatas
cti Flavii; in Gauserio ecclesiam Sancti Nicolai; in retiriere, niiiiuere, seu aliquibus vexationibus fati-
Rumulone ecclesiam Sancti Petri, «cclesiam Tenisi; gare ; sed omnia inlegra coiiserventur eorum, pro
in archiepiseopaiu Mediolanensi ecclesiam Sancti quorum siistenlaiione et gubernalione concessa
Petri cuni pertinenliis suis; in Canobio, incivilate snnt, usibus omniinodis profutura, salva sedis
Papiensi ecclesiam Sancti Gervasii ; in G.mpri- C aposlolicae aucioritale. Si qua igitur i.n fuiuriiin ec-
scensi episcopatu, ecclesiam S. Pelri de Ronuta; clesiasiica soecularisve persoria, hanc nostrae con-
in Auriaco ecclesiam' Sancti Joannis ; in F;ildene stilulionis pagiiiam sciens, contra eam temere ve-
ecclesiam Sancti Felicis, ecclesiam de monte Ro- nire tenlaverit, secundo lertiove' commonita, si
vorco ; in valle Ancillae ecclesiam Sancti Marlini; non satisfactione congrua eraendaveril| polcsialis
apud Buxail, ecclesiam Sancli Juliani, ecclesiam bonorisque sui dignilalecarcat, reamque se divino
Sanciae Mariae,ecclesiam Sancti Laurentii, ecclesiam judicio exislere de perpetrata iniqiiitate cognoscat,
de Lain, ecclesiam Sancti Bonili, cura capellis et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei el Do-
sibi pertinentilius; in Cozbo, ecclesiam Sancti Pe- niiiii Redemptoris noslri Jesu Christi alieria fiat,
tri cum capellis suis, ecclesiain de Aspere, eccle- atque in exlremo examine districtoe ultioni subja-
siam Sancti Juliani, ecclesiamdeSalucia, ecclesiam ceat. Cunctis autera eidein loco jura sua' servanli-
Sancli Religni; in Ambella, ecclesiam Sancti Petri bus sit pax Domini noslri Jesu Cliristi, qualerius
cuin capellis suis; in Yerano, ecclesiam Sanclae et hic fructum bonae actionis percipiant, el aptid
Mariseet Sancti Pelri cum capellis suis, ccclesiam disiriclum judicem praemia seternaepacis inveniant.
Sanclse Mariae de Valie; in Gratianopolitano epi- Ainen, ainen, amen. — Bene valcte.
scopatu, ecclesiam Sanctae Marioede Gartia, eccle- Ego Eugenius Catholicae Ecclesiae episcopus sub-
siam Sancti Desiderii el Sancti Siepliani, eccle- scripsi.
siam de Naugerio cnm decimis et cxteris piaenomi- Ego GG. presb, card. tit. Calixii subscripsi.
natarum ecclesiarum perlinenliis. Ego Mainfredus presb. card. lil. S. Sabinaesub-
Veruni quia idem monasierium specialiler ad scripsi.
Romanam Ecclesiara spectat, nulli liceat archi- Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae sub-
episcopo, episcopo, sive alicui praelato in prsenonii- scripsi.
natis ecclesiis vel earum capellis ullam donalionem Ego Imarus Tusculanus episcopus subscripsi.
habere, salva sedis apostolicae auctorilate. Sane Ego Nicolaus Albanensis episcopus subscripsi.
laborunVvestrorum quos propriis manibus aul surii- Ego Hugo Ostiensis episcopus subscripsi.
plibus colitis, sive de milriineiitis] vestrorum ani- Actum Sigorae, per manuin Bosonis sanclae Ro-
malium, nullus omnino a vobis decimas cxigere manse Ecclesiae scriptoris, v ldus Februarii, indi-
praestunat. Nulli eliam liceat praefatiun Bremetense clione xv, Incarnalionis Dominic* anno 1151,
monasteritim absque evidenti et rationabili culpa. poniificaius domni Eugenii papae III anno vn.
a diviuis ofliciis interdicere. Obeunte vero le, nune Eqo mdqisler Jacobus imverialis aulas notarin*
 1507 EUGENH III PAPJE 1508
authentkum liiijus exempli vitli el legi. et nihil plus A secessibus popularibus occasio pracbeatur conven-
minusve in eo conlinebalur. Bullalum eral cum bulla tibus. Decernimus ergo ul nulli omnirio hominum
Eugenii papce' IH el me subscripsi (Segue Vaulen- liceat prsefatum monaslerinm lemere perturbarc,
iica di altri nolai).
aulejus possessiones auferre, vel ablalas retinere,
CDXC. imminuere vel aliquibus vexaiionibus fatigare ; sed
Monatlerium Heidenheimensein suam recipit tutelam omnia integra conservenlur corum, pro quorum gu-
eique varia ccncedil privilegia. bernatione el honeslate concessa sunt, nsibus om-
(Anno 1152, Febr. 9.) nimodisprofulura, salva sedis apostolicse auctorita;e
[FALKENSTEIN, Cod. diplom. antiq. Nordgav., 35.] eldicecesani episcopi canonica juslitia.
EUGENICS episcopus, servus servorum Dei., dileciis Si qua igitur in fulurum ecclesiastica soecula-
filiis ADELBERTO (112) abbali monaslerii S. Willibaldi risve persona, hujiis noslrac instilutionis paginam
in Heidenheim ejusque fralribus tara prsesenlibus
sciens, contra eam lemere venire tentaverit, se-
quam futuris, regularem vitam professis, in perpe- cundo lertiove commoneatur : si non salisfactione
tuum. sui di-
Ad hoc nobis a Deo pastoralis officii cura com- congrua emendaverit, potestaiis honorisque
careai, reamque se divino judicio existere
missa esl, ut beneplacentem Deo religionem labe- " gnitale de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratis-
remus statuere et slabilitam exacta diligentia con-
servare. Nec dubium quod si servornm Dei justis simocorpore el sanguine Dei el Domini Redemplo-
ris noslri Jesu Chrisli aliena lial, alque in exlremo
petitionibusbenigne concurrinius, nostris opporluni- examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem
latibusclemeniem Domjnum reperimus. Eapropter, eidem loco jusla servanlibns sil pax Domini Jesu
diiecti in Domino filii, qui ad praediclum locura pro
Chrisii, quatenus et hic fructum bonse actionis per-
reformanda honestaiis et religionis observantia vos
cipiant et apud dislrictum judicem prsemia aeternae
ex mandato noslro humiliter transtulislis, vestris
pacis invenianl. Amen.
justis poslulaiionibus cleiuenter annuimus, et mo- Ego Eugenius Calholicse Ecclesiae episcopus sub-
naslerium ipsum, in quo divino mancipali eslis ob-
scripsi.
sequio, sub B. Petri et noslra proteclione suscipi- Ego Umaius Tusculanus episcopus subscripsi.
mus, et praesenlis scripti privilegio communimus ; Ego Gregorius presb. card. liiuli Calixti sub-
in primis siquidem slatuentes, ulordo monaslicus,
scripsi.
qui secundum Dei limorem et B. Benedicli Regu-
lam per vos in eodem loco noscitur reformatus, per- Ego Manfredus presoyler card. lit. S. Sabinae
subscripsi.
peluis ibidem lemporibus inviolabililer conservelur. f,
Praeterea quascunque possessjones, qusecunque Ego Gwido presb. card. lii. Pasloris subscripsi.
bona ibidera monaslerium imprxseniiarum juste et EgoOddo diaconuscardinalis S. Georgii ad Velum
Aureum subscripsi.
canonice possidet, aut in futurura concessione pon-<
vel Ego Rudolphus diaconus cardinalis S. Angeli
tilicum, largitione regum principum, oblaiione
fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, adi- subscripsi.
Ego Joannes diaconus cardinalis Sanctorum Ser-
pisei polerit, Drma vobis vestrisque successoribus
el illibata permaneanl. Sane laborum vestrorum gii et Baccbi subscripsi.
Dalum Signiae, per manum Bosonis sanclse Roma-
quos propriis manihus aut sumptibus colitis, sive nse Eeclesiae
de nutrimeutis veslrorum animalium nullus a vobis scriptoris, v Idus Februarii, indict.
decimas exigere - prsesumat. Sepulturam quoque xv, lncarnationis Dominicaeanno 1152, pontificatus
domni Eugenii papae III anno vn.
ipsius loci liberam esse concedimus, ul eorura qui
se illic sepeljri deliberaverinl devotioni et exlremae CDXCI.
Eberhardo Babenbergensi et Burchardo Eyesletlensi
volunlali,j)isiforle excommunicaii aut inlerdicti episcopis commendal Adalberium abbalem Heiden-
sint, nullusobsistat,salvatamen justilia (113) matri- ». heimensem, ut ei quovis modo assisiani.
cis Ecclesiae. Obeunte vero te nunc ejusdem loci (AnnoH52, Febr.)
abbale, vel tuorum quolibet successorum nullus ibi [Ibid., p.,131.]
qualibet subreptionis astulia, seu violenlia prsepo- EUGENIOSepiscopus, servus servorum Dei,
natur, nisi quem fratrcs communi consensu aul EBERHARDO Babenbergensi el BURCHARDO Eyestet-
sanioris (/. addendum patris vel partis ), secundum tensi episcopis, salutem et apostolicain benedictio-
Domini et B. Benedicti Regulain providerinl eli- nem.
gendum. Prohibemus auteni ut intrasepta monaste- Benedictus Dominus et Pater Domini noslri
rii ipsius nulla saecularis persona placitari, vel ha- Jesu Clirisliquipercuram etsollicitudinem vestrara,
bitationem habere prsesumal, ne in servoruni Dei atque juxla commoniiionem el desiderii noslri

<U% Adelberto.ls Adelberlus fuit alter post Wu- matur, videatur .nler a..os Grotius De jure belli ct
nibaldum abbas Heidenheimensis. Vide tora. II pacis ; hic denotaljus quod alicui in se quavis
Anliq. Nordgav. cap. &. compelil; specialius, quod parocho in matrici ec-
(115) Quoluplicisignificaiuvox/MSlifircpassim su- clesia coinpetit. Vide Cangius.
1509 EPISTOLJE ET PRIVILEGiA. 1510
voium, dignalus est in ecclcsia Heidenbeimensi ho- A j abbas S. Wunebaldi, de le bona nobisplnrima nun
nestaliset Deo placiue religionis observantiam re- tiavil, quod eum el fratres cjus benignc fovcas ac
formare et dilectum lilium ribslrum Adelberlum, diligas, ct ad reforniandum in loco ipso religionis
lalorem praesenlium,; honesluin siquidem, piout siatum, o])em sibi et consilium prsebeas. Quod,
asseritis, ac bonae opinionis virum, abbalcm et qnia oiiinipotenii Deo gralnm esse cognosciinus
provisorem in eodem loco salubriter providere, ut el aninia: luoe saluti iililissiiniim , palerna lc in Do-
ubi omnis enormilatis et iinniundilise malilia diu, miiio affectione nionemus, liortainur, el in pecca-
peccalis exigentibus, exslilil, ibi de ctetero rcgnla- tum luorum remissionem injiingimus, qnatenus
vis ordo et innocentia sanclitalis refloreat, a:que ct ab infesialionilms, quic sibi conlrajiislitiam in»
gratum Deo in odorem simiialis exhibealur obse- ferunlur, sicul bonus tuior, prolcgas et dclendas.
quium. Proinde, dileclissimi in Chrislo fratres, et CDXCiV.
in agricultura smnini patrisfamilias solcrlissiini Ad Iivthomagensem ei Remensem el Senonensem ar-
cooperatores, ut donum, quod in prscdicla ccclesia cttiepiscopos, elc. —Pro Ecclesia Belvacensi.
pro studio incoepiuin esl, deperire non valeat, sed (Anno 1152, Fcbr. II.)
de bonoin melius semper angeri, fraternitaiis [MARTEN., Collecl., II, 652.]
veslrae studium praeseulibus lilieris incitamus, F.UGEMUS cpiscopus, servus servorum Dci, vene-
el iu Domino exhorlanles monemus, quatenus rabilibus frairibus Rolhomagensi [Hugoni], Re-
prsedictum filiuni nostrum Adelbertum abbalem at- mensi [Samsoni], et Senonensi [Hiigoni] archiepi-
lenlius habeatis commendatum, et ad reaedificatio- scopis, Purisiensi [Theobaldo], Ainbianensi [Theo-
iiein ac meliorationem ejusdem eeclesise, vires ei et derico] , Noviomensi [Balduino], Silvanectensi
auxiliuin, pro B. Pelri et noslra reverenlia, prae- [Thcobaldo], Sucssionensi [Josleno] ppiscopis, sa-
stelis, atque pecuniam, quae, pro reslauratione ip- Iuiem el aposlolicam benedictioiiein.
sius loci collecla est, in manu ejus ac fratrum suo- Conservandis el disliibuendis ecelesiasticis facul-
rum facialis assignari. j Clericos vero manifeste tatibus tanto sublilior est impcndenda caulela,
concubinarios, qui babilationes suas in ipso mona- quanto, ut eisel minisiri Ecclesiae siisienlenlur, et
slerio habent, nihilominus ab eodera loco sludealis indigentium necessitatibus succurraiur, et eccle-
reraovere. siarum oedificia repareiiiur, proborum virnrura stu-
CDXCII. dio sunt solummodo congregaioe. Conlra hoc au-
Gerhardo Eystetiensi comiti, Adelberium abbatem tem Belvacensis Ecclesia non moilicam pariem fa-
Ueidenheimensem, ejusque fraires allenlius com- -, cullalum suariim, quam in prscdiclos usus deberct
mendat.
expendere, quibusdam mililaribus personis conlra
(Anno 1152, Febr.) leges forenses, conira sanctiones canonicas, contra
Cod.
[FALREINSTEIN, diplom. antiq. i\ro>'rf<jrai>.,p.32.] conslitula sanctorum Patrum,
EUGENIUS compellitur imper-
episcopus, servus servorum Dei, dilecto tiri. Quidam enim illoruin, qui episcopalem in ec-
Alio nobili viro GERHARDO Eysiettensi comiii, sa- clesia ipsa olim caihedram
liitem et aposlolicam benedictionem. lenuerunl, nec postetis
- suis, nec opportuniiatibus indigeuiiuni providerc
Adinduslriam nobilium et caiholicorum princi-
curantes, quaedam benelicia dcnariorum de domo
pum spectare dignoscilur, religiosas personas dili-
episcopali annualim recipienda qnibusdam militi-
gere, et earum loco devotionis intuitu confovere, bus illicite concesserunl, quibus usqtie nunc ec-
ul per hujusmodi studium creaiori siio Domino
clesia ipsa non modicum praegravalur. Inde est
Jesu Chrislo placere valeant, et salutera suaruin
venerabilis frater Henricus ejusdera loci epi-
mereaniur consequi animarum. ldeoque dilectum quod
filium noslrum Adelberlum Heidcnheimensem ab- scopus, debito sui oflicii provocalus, et tam com-
balein ac fralres ipsius, qui ex mandato nostro ad missoe sibi Ecclcsise liberlati, quara pauperum qui
iocum ipsum se humililer transtulerunt, nobilitati D de bouis ejus fovendi sunt necessitati providere de-
tuae altentius commendainus ; per animae tuae salu- siderans, ex nostro et quorumdani sapienlum eon-
silio beneficia prsedicla retinuil, et illis mililibus,
lem rogantes, et in peccatorum luorum remissio-
nem monentes qualenus eos diligas et honores at- qui ca illicile recijiere consueverant, denegavii.
ab llli vero nec aniinarum suarum periculuin, nec
que infesiationibus pravorura hominum manu-
teneas et defendas. gravamen Belvacensis Ecclesiae atlendenles, nolunt
ab illicila eoriimdem beneficioruin perceptione de-
CDXCIII.
sisterc. lnto quidam illorum ab hoc jam dicto fra-
Adelberto, monaslerii Heidenheimensis advocato,
mandal ut Adelberlum abbalem hujus monaslerii tri nostro damna plurima irrogarunl, et inajora ei
manuteneul, el ab infeslalionibus protegal. de caitero ausu lemcrario comminantur. Quia igi-
(Anno 1152, Febr.) ' lnr ecclesiarum praelatis pnecipua cura dcbet exi-
[lbid.] siere, ul perturbatores Ecclesise, saliem vigorc
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, di- jusiitioe, a siiis proesuinptionibus arceantur, proe-
lecto filio ADELBERTO advocato Heidenheiraensis sentium vobis aucioritale praecipicndo niandamus
Ecclesiae, salutem et aposiolicain benedictionem. qitatenus in eos qui jam dicto fratri noslro damna
Veniens ad nos dilectus filius noster Adelberlus iirogasse noscunlur, ct in illos etiam qui decsetero
 1511 EUGENHIII PAPJE , 1512
jrrogare praesumpserinl, nisi a vobis districlecom-.- A consensum, ui ndelis devotio celerem sortiatur
moniti infra unius mensis spatium posl commo- effectum. Eapropler, dilecle in Domino fili, tuis
nitionem vestram leraerftalem suam congrua salis- juslis postulaliouibus clemcnter annuimus, et prse-
faclione correxerint, excommiinicalionis, in lerras5 fatam ecclesiam cui, Deo anclore, prseesse digno-
atiieni eorum interdicti senieniiam proferatis, ett sceris, sub beati Petri et nostra protectione susci-
tandiu eamdem senteniiam facialis inviolabililerr pimus, el praesentis scripli privilegio eomnvunimus;
observari, donec a suis excessibus resipiscanl, ell statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque
prsedicto fralri noslro condignam saiisfaclionemi bona eadem ecclesia in proesentiarum juste et cano-
cxhibeanl. Quia vero in ejusmodi causis quidam ad1 nicc possidet, aul in futiirum concessione pontifi-
fomenlutn suoe maliliae , canonicae ullioni refugiumi cum, largitione regum vel principum, oblatione
solcut appellationis objicere, si aliquis eorumdemi fidelium, seu aliis justis modis, Deopropilio, poleril
virorum prohac resedem apostolicam appellaveril, adipisci, lirma libi luisque successoribus et illibala
liihiloininus in eum et lerram ipsius praedi- perinaneanl. Praudia quoiqtie, vineas, domos, areas,
ciam seiitenliam proferatis et firmiler observetis. et alia quse Henricus Ratisbonensis archiepiscopus
Daia (H4)Signiae, ni IdusFebruarii. . ecclesiae vestrae intuitu devotionis juste concessil,
CDXCV. vobis et per vos ipsi ecclesi* nihilominus confir-
Ad Henricum Belvacensemepiscopum.— Pro ecclesia mamus. Statuimus prseterea ut ordo canonicus,
de Ruricorle. qui secundum B. Augustini Regulam iu eodem loco
(Anno 1152, Febr. 11.) noscitur constilulus, perpetuis ibidem temporibus
[MABTEN.,CO//<?CJ.,H, 638.] inviolabiliter conservelur. In parochialibus vero
EUGENIUS episcopus, servns servorum Dei, vene- ecclesiis, quas tenetis.presbyleros eligatis et epi-
rabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutemi scopo prsesentetis, quibus, si idonei fuerint, episco-
ct aposlolicam benedictionem. pus animarum curam commitlat, ut de plebis qui-
Qualiier ecclesiade Ruricort (115), ctim anteactis; dem cura episcopo rationem reddant, vobis vero
temporibns divitiis el religiose floruerit, nunc per. pro temporalibus debilam subjeclionem exbibearil.
illorum incuriam qui inibi coininoranlur, non mo- Becernimtis ergo, ul nulli omniivo hominum
dicum sil in iilroque contrita, plurimorum ad nos5 liceal prsefalam ecclesiam temere perturbare, aut
velatione pervenii, lantoque ainplius conlrislamur, cjus possessiones auferre, vel ahlalas retinere,
qiianlo ad inslituenda religiosa loca et inStilula, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare; sed
conservanda propensiori studio nos conyenit immi-. ^ omnia inlegra conserventur corum, pro quoruni
neTe. Quia igilur a nobis in extremo examine nie- gubernatione et sustentaiione concessa sunt, usibus
tuimus exigendum, si quod corrigendum videmus. omnimodis profutura, salva dieecesani episcopi ca-
in coinmissis nobis Ecclesiis, lepidilale aliqua re- noiiica jusliiia. Si qua igitur in ftuurum ecclesiasiiea
linquimus incorrectum, per praesentia scripta fra- saecularisve persona, hanc noslrae constilutionis
lernilati tuae mandamUs quatenus dc ordine cano- pagiuam sciens, conlra eam temere venire tentave-
nico religiosos fralrcs ibi consliluas, qui acceplam! ril, secundo tertiove commonita, si iion satisfaclione
Deo religiouis observantiam in eodem loco refor-. coiigrua emendaverit, potestalis honorisque sui
ment, el tam in temporalibus quam in spiritualibus. dignitate carcat, reanique se divino judicio exislere
ejusdem loci debeanl magisierium obtinere. Hoc, de perpelraia iuiquitate cognoscal, cta sacratissimo
autem ita le volumus diligenter efficere, ut nec, corpore el sanguine Dci et Domini Redemptoris
appellationis, ncc suffragii cujuslihet interventu, nostii Jesu Christi aliena fiat, atque in exlremo
siuiiium tiium ali exsecutione liujusMiOstii mandatiI examine dislricise uliioni subjaceal. Cunctis aiitcin
vtfieat prsepedire. cidem loco jusia servantibus, £sil pax Domini no-
Dala Signiae, ni Idus Fcbruarii. stri Jesu Chrisii, quatenus et hic fiuctum bonae
CDXCV bis. ' aclionis percipiant, et apud districtum judicem
D
aeternae pacis inveniant. Amen.
Confirmalio bonorum omnium et libertatum mona- prsemia
sterii Rorensis Canonicorum Regularium S. Au- Cgo Eugenius Calholicse Ecclesiae episcopus ss.
guslini Ratisponensis dicecesis. Gregorius presb. card. lii. S. CaJixli ss.
(Anno 1152, Febr. 13.) Ego Julius presb. card. tM.S. Marcelli ss.
[HUND.,Metropol. Salisburg., III, 255.] Octayianus presb. card. lit. S. Ceciliae ss.
EUCENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectoi Datnm RomaBapud Sanclum Petrum, per manum
filio EBEBUARDO pra>posilo Rorensis Ecclesiae, ejus- Bosonis sanclae Romanoe Ecclesiae scripioris, ld.
que successoribus regulariter substiluendis, in per- Februar., indict. xv, Iifcamationis Dominicoeanno
pciuum. 1152, ponlificatus vero doiinii Eugenii III papoe
Religiosis desideriis dignum esl facilem praebere anno vn.
(1'14) Videtur irrepsisse hic mendum oscilantia (115) Ruricnrlis ecclesia S. Marliuo sacra est mo-
amanuensis, nam omnes illae epislnlse pro Ecclesia nasterium ordinis S. Augusiini, congregationis
Belvacensi eadem die datse sunt, scilicct Ferenlini Gallicanse in dicecesi Belvacensi, cujus mansam
v Kal. M-uiui. abbalialem bodie possidenl Palres Societalis Jesu.!
1313 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1514
•^ Paschalis vestigiis inhacrentes, episcopalem sedem
A
CDXCVI.
Piivitegium pro Eeclesia Coveutrensi, pelente Galiem apud Convcnlriam prsedecessoribus luis ab eo con-
episcopo. . cessam libi quoque tuisque successoribus in perpe-
(Aiinoll52, Febr. 14.) tuum confirmamus. Porro monaclii qui apud euin-
[Monuflicon Anglic, III, 231.] dcm locum in bealse Mariaemonasierio conversan-
EUCENIUS episcopus, servus servorum Rei, vene- lur, juxta lenorem concordiae inier te el monachos
rabili fratri GUALTERO Covenlrensi episcopo ejusque ejusdem. loci, in noslra prsesenlia factoe,seraper sub
successoribus canonice insliiuendis, in perpeluum. tua, sive succcssoruin luorum obedientia maneant,
In apostolicaesedis specula, disponente Dumino, el in ipsa episcopali ci clesia divinorura officiorum
constiluli, fratres nosiros episcopos sincera in Do- debita peraganl, proul in Canluariensi Ecclesia per
iiiino charilate diligere, el ecclesiis a Deo sibi com- beatum quondani Augustinum episcopum credilur
missis siiam debemus justitiam conservare. jEqimni institultim, et sanciissimi patris ac prsedecessoris
siquidem ac rationabile esl ut qui bealo Pelro et noslri Gregorii docl&ris Ecclesite Calholicae asser-
ejtis apostolicac sedi devoliores esse. noscuntur, tione sancilum : nec cuiquam omnino successorum
nique sacrosanctoe Romanae Ecclesiae patrocinio tuorum liceat monasticoe discipliuse viros ab ipsa
ciipiiinl confoveri, ejusdem piae malris uberibus nu- B Ecclcsia reraovere, aul eis possessiones et bona
triantur, et in rationabilibus suis posiiilalionibus csetera auferrc, quae ab egregiae memoriae Leprico
exaiidianiur. Ideoque, dilecte in Chrislo fraler comiie, ipsius ccenobij fundatore, vel aliis fideubus
Gualteri tuis justis volis benignitate debita con- ad monachorum sumpius oblala et comparata stint,
currenles, Conventrenseni ecclesiam cui, Deo au- vel in futurum offerri, Domino disponeute, contige-
ctore, praeessedignosceris, sub beati Petri ct nosira rit. Ad hoc adjiciemes sialuiinus, ul quidquid contra
protcclione siiscipimus, et per prccsentis scripli lenorem prsedictse concordise privilegia praedec^sso-
privilegium coinmuiiimus; slalueiiles ut quascunque rum noslrorum lnnoceniii et Lucii Romanorum
possessiones, quaecunque bona eadem ecclcsia in pontificum coniineui omnlno viribus careat.
pracsentiaxura jusie et canonice possidet, aut in Decernimus ergo ul nulli omnino hominum liceal
futurura concessione pontificura, largitione reguin praefatam Ecclesiain leinere perturhare, aul ejus
vel principtiin, oblalione fideliuin, seu aliis juslis possessiones auferre, vel ablatas relinere, minuere,
modis, Oco propilio, polerit adipisci, firma vobis aul aliquibus vexalionibus fatigare, sed omnia inie-
vestrisque successoribus et illibata permaneanl. ln gra conserventur eorum pro quorum gubernatione
quibus luccpropriis duxiinus exprimeiida vocabulis: ' el sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis
ln comiiatu Siaflbrdije, Lichfieldiam cuin forestis, ^ profulura, salva in omnibus apostolicae sedis auclo-
partem C-.iuiiochi; Cunifield cura sarlis quae ninii- ritatc. Si qua igilur in futurura ecclesiastica saccti-
rum Stephanus Anglorura rex proedecessori luo> larisve persona, hanc nostrseconstilutlonispaginain
Kogero episcopo el ejtis successoribus rationabilii sciens, conlra eam temere veniie teniaverit, se-
providentia concessisse, el scripti sui muniminei cundo lertiove connnoiiiia, si noii saiisfaclioue
roborasse dignoscitur; iiintes, Tibintuna cum ap-' ' congrua emendaverii, potestalis. Ii.onorisque sui.
pendieiis suis; Haywodam cum foresla et omnibiis> diguiiaie careat, reamque se divino judicio exislera
appendiciis suis, Berchlewych cuin neinore et ap- de perpelrala iniquilate cognoscat, et a sacratisslrao
pendiciis suis; Brendam cum Ilaya et foresla elL corpore ac sa.nguine Dei el Domini Redemploris
appendiciis suis; Ecclesalam cura lorcstn et appen- nosiii Jesu Clnisti aliena fiat, atque in cxtremo
diciis suis; Sesleford cuni appeudiciis suis; eccle- examine dislrictie ullioni subjaceai. Cunclis auiem
siam de Paunicrofl, cuin pertiueiiiiis sui, ecclc-- cidem loco justa servanlibus, sitpax Domini noslri
siam Stallord cum perliiienliis suis, ccclesiam de: Jesu Cliristi qiiatenus el hic frnclum honae aclionis
Gnowesal cum pcriinculiis suis, ccclesias de.Aire- percipianl ct apud districlum judicem praemia
was et dc Bruiuleya cura pertinentiis eariim. lni ,.) ;ctenuc pacis inveuiant. Amen, ameu.
comitalu Warvicensi Chedelesont, Ychintuna, Che- Daium Sing. [Signiae] per manum Bosonis sanciae
clieleshroc, Caldecote, cum omnibus perlineiitiis> RoinanseEcclesiae scriploris, decimo sexto Kalendas
suis, ln comiiaiu Derbiae, Sallao, Bobendon ciitni Marlii,Jndictione xv, Incarnatioiiis Dominicse anno
appendiciis suis; in comitattt Salopesburix, Bet- 1151 pontificalus vero domni Eugcnii lertii papae
ioiia, Precs, L»iguenarum cum appcndiciiseorum; ; anno seplimo.
ecclesiam Sancti Ceddac cum pertinentiis suis. Ini CDXCVII.
comitalu Ceslria?, Trovara, Burtonam, Fercndo- Ad Bernardum Santonensem episcapum.— U( novam
' ecclesiamcedifkari sinat.
nam, Bauchcberiam, Wippenberiam, Suilonain,
cum eorum appendiciis. In Wico duos modios salis (Aniioll52, Febr. 20.)
annualiiii; in suburbio Ceslrise, ccclesiam Sanctij [MANSI , Concil., XXI, 668.]
Joannis cum perlinenliis stiis, et victun qui vocalurr EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
Sanlonensi episcopo, salutem el
Forieta; ii.fra-muros Cestriae qualuor mansuras;; fratri BERNARDO
ilem in Siaflbrdiria , Alacaslona cuni pertinentiis3 apostolicara benediclioneih. .
suis. Prselerca decessoris nostri sanclse mcmoriae 2 Veniens ad pneseuliam riostram dilectus filiui
i PVTBOL. CLXXX.
 1515 EUGENII 111PAPiE 1516
noster Petrus Cluniacensis abbas,sua nobis insi-AA monasteiiiira de Firmiiaie, eccleslam de Allaripa,
mialinrie oslendit quod qnia ecclesia S. Maiioede capellas de Vernolio, de Longa prata, de Trebenno,
Rocliella, quaejuris sui inoliasterii esse dignoscilur, ecclesiam de Monastcrio, de Quinliniaco, de Melaro,
hoiiiiiium imilliludinem, qune inibi ad Iiaiiiianduin de Rungeriis, de Graniculis; capellam desuper ca-
uoviter vcnit, capere niinimc polest, aliam eccle- slcllum dc Monie aculo, ecclesiam Sancii Jtiliani de
siain infra ejus parochiam sedilicare desiderel , et Vallibus, de Olouzaco de Silviniaco de Teudonis,
in lioc, favoris nusiri assensum huiniliier implora- de Conis, de Marciaco,"eccIesias duas de Bocciaco,
vit. Quia ergo, sicul irijusla poscentibtis nulliisesl de Suspiriis, de Briceolis, de Chimitiaco capellain
Iribiicndus effeclus, sic jusla petentium votis benigna deFagia. In castello de Nobrio, duas ecclesias, no-
debemus assensione concurrere; fraiernilatis luse vam ecclesiam. In Ediiensi cpiscopalu, capellain de
charitali per prsesentia scripla mandando prsecipi- Molinis, ecclesiam de Aversino. In episcopaiu Niver-
lnus, qiialenus infra terminos parochiae pracdicise nensi, monaslerium Campi Yolti cum appeudiciis
ecclesiae, memorato filio noslro abbati, novam cc- suis; capellain de Firmitate, ecclesiam de Cantanelo,
ciesiam aedificareproecipimus, nullo modo pcrlurbes. monasteiiuin de Monte Podio, de Martio, de Gcne-
Dala Signiae, x Ral. Marlii. ' slinis, de Validoinano, de Novavilla, de Adiaco, ca-
Uoc aiitem factum esl anno ab Incarnat. Do- " pellam Sancti Genesii. In episcopatu Lemoviensi,
mini 1153. ecclesiam de Manciaco ctun omiiibus eorum perti-
CDXCVIII. nenliis. Prselerea ejus quoque prsedecessoris uostri
Privilegium pro monasterio Silviniacensi. vestigiis inhaerentes, staluimus ne pro communi in-
(Anno 1152, FEBR. 20.) terdicto parochiae proafalum coenobium a divinis
[Bn//«r. C/iw.,p. 62.] cesset olliciis, sed clausis januis, et cxclusis excom-
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilcctis municaiis ct interdictis, supprcssa voce divina vobis
filiis PETROprioii Silviniacensi monasterii, ejusque liceat celebrare officia, nec tilli oinnino Iiominuni
fiatribus, lam praesentibus quara fuluris, rcgularem factillas sit infra ipsius monasterii seu adjacentis
vitani professis, in perpetouin. villse ambilum assultum facere.aut queralibci ho-
Juslis religiosoruni desideriis coiiscntire. ac ra- rninein depraedari vcl capere. Sepulturam eliani
tionabilibus eorum postulationibus cleinenter an- ipsius loci oinnino liberam csse decerniraus, ut eorum
iinere aposiolicse sedis cui, largienle Doniino, prse- qui se illic sepeliri deliberaverint, devoiioni et ex-
sidemus, auctoritas ei fraternoe chariiaiis unitas tremss voltinlali, nisi forle excommunicali vel inier-
noshorlaiur. Inde est ulique, dilecti in Domino lilii, j-,
r dicti sint, nullus obsistat, salva lamen justitia ma-
quod justis peiilionibus vestris bcnignum imprr- iricis ecclesiae.
tieutes assensum, ad exemplar prsedecessoris nostri Decerniraus ergo ut nulli omnino horainum liceat
felicis mcmoike Urbani papae secundi monasterium prsefatum monasleriuin lemere perlurbare, aul ejus
veslrum, in quo divino mancipati estisobsequio,siib possessiones auferre, vel ablatas reiinere, minuere,
beaii Petri ct nostra proiectione susripimus, et prae- aul aliquibus vexalionibus faiigare: sed omnia in-
sentis scripli privilegio coniinunimus; statuentes ut legra conserventur eorum, pro quorum guberna-
quastunque possessiones, quaeeunque bona idein lione ac sustentaiioneconcessa sunt, usibus omnimo-
nioiiasieiium in praesentiuruin jusle et canonice dis profulura, salva sedis aposlolicae auctoritale, et
possidci,ac in fuluruin, concessione poiitificum.lar- Cluniacensium abbatum in omnibus obedieutia at-
gitione regiini vel principum, oblalione fidelium et que dicecesanorum ipsorum in supradictis capeliis
aliisjustis inodis.Deopropitio,poteritaJipisci,fiiina canonica justitia. Si qua igilur in fulurum ecclesia-
vobis veslrisque successoribus, et illibata perma- stica saecularisvepersona, hanc nostrae constiiutioiiis
neant. In qtiibus haecpropriis du-xirausexprimenda paginam sciens, contra eam lemere venire teniave-
vocabulis : In cpiscopatu Biluricensi nionasierium rit, secundo terliove commonila, si non satisfactione
Sancli Mauricii, capellam de Burbouio, ecclcsiam D congrua emendaveril, poicsiatis honorisque sui di-
de Noyenlo, de Castellone, de Colondano, de Mari- gnilate careal, reamque se divino judicio existere
iliaco;, de Cressaugis, de Curiiliis, de Bochcrono, de perpelrala iniqtiiiaie coguoscat, et a sacratissirao
de "Betiaco, de Argiranda de Francisciis; ecclesiam corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris no-
deLemelia, deMadero, de Vannal, de Burginolio, slri JesuChrisli alicna fial,alqiie in extrenio examine
de Avalone, de Cappis, de Silviniaco coinilali, de districtx ullioni subjaceat. Cunctis aulem eidem
Sardirliaco, de Bussecrias, de Ferrerias , capellam loco justa servanlibus, sit pax Domini nOstri Jesu
de Nicio, ecclesias Sancti Placidi,' Sancli Uilarii, Clirisii,qiiale.nuselhic fructuni bonae aclionis perci-
Sancti Marcelli, ecclesiam de Chirac, monaslciiuin piant, et apud disirictum judicem praemia xternoe
Columbariense, ecclesiam de Monive , capellam de pacis invenianl. Amen.
jCella,ecclesiani de Dorequo, deComentrico, de Vor- Ego Eugenius GatholicaeEcclesioecpiscopus.
derb, deFeblineas, de Noro. ln episcopatu Arver- Ego G. presbyter card. lit. Calixti.
nensi ccclesiam de Brenaco, Sancli Maziriani, San- Ego lmarus Tusculanus episcoptis.
cli Martini, capellas duas dc Schola, de Sinlraco, Ego Julius prcsbyler cardin.ilis Sancli Marcclli.
dc Genziaco, dc Plaidacco, dc Ledaco, de Sioliaco;
 1517 EPISTOLJE ET PIUViLEGlA. 1518
Ego Umualdas presb. card. til. Saitclae Crucis inn A esisaiiaius venter eorum; sed de ipsis grangiis di-
lerusalem. repla substaniia et lajnulis Clnisii ferilale barbarica
Ego Betnarilus prcsbyt. card. tit. S. Clementis. Irucidatis, ut nihil reliqui fieret eis, nunc eamdcni
Ego liolanilus presbyt. card. lil. Sancli Marci. ipsam domunculam in qua membra Chrisli ad ser-
Ego Gerdrcdus presb. card. tit. S. Stephaui inu yiiiuinsui capitis viclitabant, in deserlum solitudi-
Coelio iuoiiie. riis converierunt, combusserunt enim mcenia, diti-
EgoOtto diacon. card. S. Georgii ad Veium Aurcum.i. ptieruiil spolia, ipsosque liabitatores in gladiis et
Ego Nicolaus Albauensis episeopus. fustibus a suis finlbus expuleruni. Proh dolor! pau-
Ego Hugo Ostiensis episcopus. perrimo famulo in hoc mundo juxla sui regis con-
Ego Gregorius diac. card. Sancii Angeli. ceditur habilare palatium, et jumenium sub uno
EgoGuidodiaconus card.SanctaeMariae in Porticu.i. tecto cum domiiio suo reqniescit: visceribus vero
EgoJoannesdiac.card. Sanclorum Sergii elBacchi.i. nostris non licuit juxta fratres veslros suum impo-
Ego Ccniius diac. card. Sanclse Mariaein Agro. nere domicilium,. et nedura in eadem villa, sed
Dalum Signiaeper manura Bosonis sancloe Romanae £ neqtie eliam in eadem dicecesi divinis obscquiis ira-
Ecclesia» scripioris, undecimo Kalendas Maii, indi-- minere. Porro si a priscis lemporibus ad eorum co-
ciione decima quinia, Incarnalionis Dominicae annoo bibilionein veslra diligentia intcndisset, el palientia
1151 pontificaius vera uoslri domni Eugenii Wpapae j> nosira landiu non fuisset abusa , nec tanlum emen-
anno seplimo. dalio licuisset differri, nec membra noslra pouis-
CDXCIX. sent usque adeo lacerari. Quia yero et vcsirorum
Ad Petrnm Chtniacensem abbalem el monachos Ciu- > excessus, et nostrorum miserias, dissiinulanli vcl
—
niacenses. Jngrutitudinis eos arguit el negligen- subsannanti oculo respexislis, opus faclum
lio!, quod Gigniacenxesmonaclws fratrihus de Mi-:* polius
ratorio atrociter infeslos non compescuerint. csl in diebus noslris quod nemo credel cum narra-
(Anno 1152, Marl. 14.) biiur, et cujus simile nonduin conligit in lsraii.
[D. BOUQUET, Recueil, XV, 471.] Quoniam igitur nec mater obliviscitur filiorum, nec
EUGENIUS episcopns, servus servorum Dei, dile- nos pOssumus noslreruni viscerum non sentire do-
ciis liliis PETROabbati el universo conventui Clu-_ lorem, quia lantis malis conlempsistis obviare,
niaceiisi, salulem el apostolicam benedictioneni. nunc sallem de ipsorum emendalione sollicitos vos
Inebriati, sicul ail Jeremias, absinthio el amari- monemus existere. Quia enim nos tanlo piaculo no/i
tudine ac felle circunidaii, talia cogimur vobis„ possuaius condignam pcenam imponcre, oportel sal-
scripta transniittere, qualia minislrat affectus, el, Q C lem quse dilapsa sunt in slalum debilum reslaurare.
doloris magnitudo suadet. Tiistis siquidem et lu- Qtiocirca vobis auctorilale prsesenlium inandamus,
ctuosa maleria in tristem sonum nos compellitl, quatenus de noslra et sedis apostolicoe subventione ,
erumpere, et dolores qui se in corde nostro non ca- in veslris causis confiditis, ita jam diciis filiis no-
piunt, licet sero, in manifestum cogil exire. Clunia- stris de Miralorio ablata omnia resliiui, dainna ir-
eensis Ecclesia', tam in capite quam in membris, rogata pleniier resarciri, et de tantis nialis faciatis
laliter satisfieri, ul non lanlum verbo, sed opere ct
quanlum a suae fundationis lempore usque nunc a
sede apostolica sit diiecla , qtianluni in necessilati- veritale probemini de conteinplu sedis apostolicae
bussuis adjuta, et semper ad inajora provecta iicet nostraque vos aflliclione irtstaii, alioquin in vos no-
in oblivionem vos duxeritis, a notitia lamen nostraa veritis gravissiine vindicandum, ut saltem ' inviti co-
non excidjt, et tota fere occidentalis Ecclesia rcco- gamini obedienliam promptam nostris exhibere
gnoscit; el quod sine gravi mcerore non dicimus, mandalis, ac de illorum refrenatione qui inter vos
ita prcces, exhorlationes et prsccepla noslra vide-^ inquiele ambulant, sollicitius cogitare.
!!ius a plerisque vestrum i« conlemplum dcducla, Datum Signise, pridie Idos Marlii.
ut possimus dicere cum propbeta : Filios enutriei-; D.
n
mus et exuliavimus ; ipsi autem spreverunt nos (Isa., D AdHugonem[Humbertum]Lugdunensemarchiepisco-
pum. — Ui sub excommunicationis interminatione
i,2). reslitui curet fratribus de Miratorio res u Gigna-
Quanta lyrannide fratres vestri de Gigniaco in vis- , censibus ablalas.
cera (116)uostra, fraires de Miratorio, pcr mulla jauiii (AnnoU52, Mart.)
siulannorum curricula (117) debacchati, notitiaeves- ;- [Dom BOUQUET, Recueil, XV, 472.]
trae.elnisi dissimulalis, evidenter iimoluit.Adeorumiv EUGENIUS episcopus, servus servorura Dei, vene-
vcro cohibendam insaniam qualiier.sollicitudo no-»- rabili fratri HUGONI[corr. HUMBERTO] Lugdiuiensi
sira inienderit, his qui recle sapiuut in aggravaiiouee archiepiscopo, salutein et aposlolicara beuedictio-
mali aperlissime demonslratur. Pbslquam enini de- !- nem.
praedanlcs pupillos, pauperes spolianint, non tamcnn Nequilia illorum qul apud Gigniacum vitam mo-
(116) Slylum S. Bernardi redolel haec epislola.' tiflcatum. Quse rcs episcopos, clericos, abbates, mo-
(117) Dissidii causa erat relaxaiio deciinarum qtiam
n iiachos, ipsos eliam ad qnos pervenire potuit laicos,
Cisterciensibus indulscrat lnnocenlius H papa, ut it adversus eos concitavit. -VidePeiri Venerabilis e|ii-
gratiaai S. Bernardo referrel ob asserluni sibi pon-i- slolas 33, 34, 35^ libri prlmi', anno 1132 scriptas.
1519 EUGENll III PAPiE , 1520
nasticam nomine tenus profilentur, operis vero exse- A ejus divina exlunc officia inlerdicimus; Willelniuin
cralione blaspliemaut, el quanta vesania in dilectos priorein , Ricardum hospilalarium , Ponciiiin deca <
'
filios nosiros de Miratorio elbona eorumper miilta niim, Hiigoiiem.Cuilleliiiiini Coiarelluin, et alios qui
sint annorum curricula debacchali, eo plenius ad capul siinl liujus nequiiiae, atque oinnes qui in boc
notitiam fraternitalis luae devenil, quo Ioca ipsa maleficio consentiunt, extoniiiiunicaiioni subjici-
prbpinqtiiora libi consistant. Saiie tam a nobis quain mus; addcuies ut illi, elqui consilium auiaiixilium
a felicis memorise papa Innocentio praedecessore ei minislrare praesumpserint eadem sententia te-
nostro, multa diligenlia est adhibila ul redirenl ad rieanlur. Sane pro hac denuntiaiida seuteiilia, cum
cor, el a prsediciorum filiornm noslforum molesta- a dileclo filio nostro abbaie de Miraiorio fu<;fis re-
lione cessarent. Ipsi vero pleni sordibus, tanqiiam quisitus, cum venerabili fraire nostro Hugone {corr.
subcinerei ejus panis qui nori reservalur, fas et nc- Huiiiberto) archiepiscopo Bisuutino convenias, et
fas pariter confundentes, ncc periculum animarum congregato cceiu ecclesise<,candilis accensis, scn-
suarura, nec opprbbriurii ordinis, ncc revereutiam tentiam istam publice uuntiare et iirefragabiliier
hominuin, nec limorem Dei, ante meniis oculos re- ab omnibus observari praecipialis.
vocaverunt; sed conversi in arcum pravum, et W.
transeunles in affeclum cordis, posl factam etiam B
Privilegium pro Ecclesia Tarvisina.
inler eos, per charissimum filium noslrum Bernar-
duria Glaraevallensem et Peirum Cluniacensem ab- (Ahno 1152, M.iii 3.)
[UGHELLI, Italia sacra, V, 511.]
bates,concordjam (118), solitofurorearrepli, addide-
runt deleriora prioribus, et in praefalos filios nostros . EUGENIUS episcopqs, servus servorum Dei, vone*
barbaricam rabiem exercentes, tam per se quam per rabiti fratri BONIFACIO Tarvisino episcopo suisque
quosdain ministros diaboli, quorum suffragia men- successoribus canonice subsliluendis, in, perpetuum.
dicarunl, personas eorum perverlere, bona diripere, Justis fratrum nostrorum desiderii» consentire ac
domos subvertere, aliaque furoris indicia in eos non raiionabilibusjeorumpeiilionibusauresaccommodare
dubiiaverunt ausu diabolico exercere. Cum vero ab nos convenil, qui, licet indigni justiliae cultores
Eeclesiaa corpore jamdiu meruissent aposlolica se- atque praecones in excelsa aposlolorum principum
curipraecidi, usque modo susiinuimus, credenics Petri el Pauli specula rcsidere Domino dispuneute
cos aliquando reversuros ad cor, et a praedicioruin conspicimur. Eapropter, dilecle in Christo frater
filiorum noslroruin persecutionibus cessaliiros. Bonifaci episcope, juslis poslulationibus tuis cle-
Qiiia vero jam ila pulruerunl in stercore suo ut f, menter annuiiuus, et Ecclesiam B. Pelri Tarvisien.,
nisi Jesus magnain vocem cmitiat, non credantur cui Deo auctore praees, sub ipsius apostolorum priu-
de fdetore sepulcri aliqiiatenus exlrabendi, /ra- cipis el noslra protectione suscipimus, el praeseniis
lerniiali ttiac per praesenlia scripta mandamus qua- scripli privilegio comniuniinus; statueutes utquas-
tenus eos cum omni dislriclione commoneas rit prse- cunque possessiones, qusecunque bona eadein Ec-
iliciis filiis noslris omnia ablata restituani, irrogata clesia in prsescnliarum jusle et canonice possidel,
(lanina resarcianl, de injuriis plenam gaiisfaclioneni aut in fulurum concessione poniifieum, largiiione
exhibeanl, el ab ipsoriim de caetero infeslaiione de- regum vel principum, oblalione fidelium, seu aliis
sisiant. juslismodis, Deo propiiio, polerrt adipisci, firma libi
(119) Si vero infra viginti dies postcommonltionem luisque successoribtts, et per vps eidem Ecciesiae et
laiii lisec omnia effectui mancipare conlempserint, illibata permaneant. In quibus liscc propriis duxinius
nos in loco ipso et in omnibiis cellis et ecclesiis cxprimenda vocabulis : Ecclesiam SanctavMariae de
'
(118) Tractalam eam concordiam novimus ex epi- affuisse quosdam, consensisse omnes. Nam qui con-
slolaS.Bernardi 283ad Eugeniuin,qiia rationefactara tradicerel nialefactoribus, nec unmn quideiu foisse
nescimus : Apud Cluniacum occurrimus, inquit, usque.ad lioc lempus audivimus. Denique ipse dom-
Gigniacensibus spe pacis; pro qua laboiattiui mul- D nus abbas isiius modi tcrgiversationes palam refel-
luin, elaboraiiim mhil. Nam totum quatridianum iebal et convincebai, afliinians jusle ab ecclesia re-
laborem sola deiuiim secuia est ruina spei. Repetiia peti quod per eiclesiam amissiun esse constabat.
esl, juxla tenorem lilterarum vesiraiuni, dair.norum Ultima exspectatur veslra, in eo quod nonnibi iii
resarcilio, resiitutio , oblatoiuin ; sed iricassum. mami valida posse emendari satis superque proba-
Multiiin visum esl adebs, quia nocuerani ipultum : luin esi.
quippe ullra triginla millia solidorum compuialio (119) Aniio 1155, eOpacto sancila dcmuni est con-
facta est amissorum; siquidem abbalia una (ne per cordia, qootl fralres de Miratorio reddiderunt iloiniii
singuta evagemur) lola deslrucla est. Caeterunrde Cluniacensi, inedkinlibus domiiiis Eraclio Lugdu-
iantis amissis mulia dimiilerc parati fiiimus; cuin nensi archiepiscopO el Heurico Wintoniensi epi-
illi fam minimum ohtulerint, ut venerabilis abbas scopo, undtcim millia solitloruui Lugdunensis rim-
Cluniacensis qui aflecluosius quam ellicacius pro netae pro decemel scptem mjllibus solidis de quibus
Teformtuda pace laborabat, nec dignum relatu ju- domus praedicta Cluuiaceiisis ab illis de Miralorio
dicaret. llaque nou proveiiit composiiio, quia re» invesiiri prseceperat. Pro omnibus decimis quas Gi-
lunc ridicula offercbatur. Dicebant autein : guiacenses exigebaiil, dicuim esl quod fratres de
uidam maligni de nostuis toluiii nialum fecerunt,
Saratio Miratorio 60 solidos Lugduuensis iuoueise eis au-
quiil ad nosl ipsi viderint. Atque id quoque ridicu- nuatiiii perSolvant, et pro his de iis inter cos per-
liim. Clarum erat in lota regione per boinines Ec- petuo pax permaiiebit, elc. In biblioiheca Sobu-
clesise hoc facinus perpelratum; inbnachos quoque siana, p. 113. -
1521 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1522
Asilo cnm caslro, cnrle, et omnibus peninenliis A rubea r cum pertineniiis suis , leloneum quoque ci-
suis, monasterium Sanclse Mariaede Muliane cum \vilalis, et ripam, nec non et porlum Tarvis. cum
omnibtis perlineiitiis suis, consecrationcm monaste- oiniii c legitima dislrictione aquarum ab eo loco ubi
rii Sancti Pelri de Camprelo, plebem Sanclie Mariae llumen 1 Sileris orilur usque ad aqiias salsas.
de Monle Bclluna cura caslro et pertinentiis suis, Decernimus ergo ut nulli omnino honiinum liceat
plehem S. Marlini de Cornuta cum arce, el curie, jprxfalam Ecclesiam teinere perturbare, aut cjus
et pertinentiis suis , plcbem S. Zenonis de Ruvico ,possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere,
ciim perlincntiis suis, plcliem S. Mariaede Ciliano •au'. aliquibus vexationibus faligare, sed omnia in-
CIIIIIpertinentiis suis, plebem S. Maria?dc Balpago |lcgra conservenlureorum, pro quorum gubematione
cum pertinentiis suis, plebem S. Mariae de Cusi- ,et suslentalione concessa sunt, usibus omniraodis
cnana cum peninentiis suis, plebem S. Mauritii de profuiiira, , salva sedis apostolicseauctorilate. Si qua
Slablucio, cum pertinentiis suis, plebem S. Mariae jigiiur in futurum ecclesiastica saecularisve persona,
de Pauliano cumpertinenliis suis, plebem S. Ro- hanc | noslrae consiitutionis paginam sciens, contra
roani de Nigrisia cum castro, porlu,'curle, ,
js eam
jet^ lemere venire tentaveril, secundo tertiove
periinenliis suis,plebem S. Mauri de Noenla cuni commoiiiia, si non satisfactione congrua emendave-
"
pertinenliis suis, plebem S. Peiri de Phw cum per- ril, polestatis houorisque sui dignilate careal,
tinentiis suis, plebem S. Blasii de Cauiillis cum reanique se divino judicio existere de perpetrata
pertinentiis suis, plebem S. Nicolai de Valio cuni iniquiiaie cognoscal, et a sacratissimo corpore ac
peniiicntiis suis, plebem S. Mariac de Lanzinigo) sangiiine Dei el Doinini Redempioris noslri Jesu
cum pertincntiis suis, plebem S. Mariac de Casale Christi aliena fiai, atque in extremo examine di-
cum perlinentiis suis, Cttrtem de Quarlo cum pcr- suictae ullioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco
lincntiissuis, plebem S. Cassiani de Paviliano ciiinI jusia servantibus sil pax Domininostri Jesu Cbrisli,
perlinentiis suis, plebem S. Mariae de Deso cum> quateniis et hic fructum bonse actionis pefcipiant,
pertinentiis suis, plebem S. Martini de Tessaria cum et apud dislrictura judicem prsemia seternae pacis
perlinenliis suis, plebem S. Gervasii de Carpeneto> iuvcniani. Amen.
cum pertinentiis suis, plebem S. Laurenlii de Mestrei Ego Eugenius CatholicoeEcclesiae episc. ss.
cum easlro, portu, el curle, et periinentiis suis;; Ego Gregorius presb. card. lit. Calixti ss.
plebcm S. Theonisti de Burbiliago cuiri castro,i Ego Hubaldus presb. card, lit. S. Praxedis ss.
portu, curte, el nertiiientiis suis; plebeiri S. Marise e . Ego Manfredus presb. card. lil. S. Savinsess.
de Zulianigo cum perlincntiis suis, plebem de Zu-- rc Ego Ariberlui presb. cardin. lil. S. Anastasioess.
miliana cum pertincnliis suis; plebem de Midraniss Ego Guido presb. card. lit. Pasloris ss.
cum perlinentiis suis, plebem de Campo S. Pelrii Ego Oclavianus presb. cardin. til. S. Csecilisess.
cuui pertinentiis suis. Plebem de Rustica cum caslro0 Ego Gerardus presb. card. lil. S. Stephani in
el villa, et perlinenliis stiis, plebem de Aurelia cum II Cceliomonle ss.
villa, etsuis pertineiitiis; castrum de Stiliano cum11 Ego Oddo diac. card. S. Gcorgii ad Velura Ati-
.villa, et pertinentiis suis, plebcm de Martiliago cumn reum ss.
perlinentiis suis, plebem de Zero ctini perlinenliiss EgoRodulpliusdiac.card.S.Liici-jeinSeptasolisss.
suis, plebem de Tribus Basilicis cum csslro, et
!t Ego Guido diac. card. S. Marioein Porlicu ss.
villa, etpertincniiis suis; castrnm S. Ambrosiicum 11 Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bacchi ss,
ccclesia, et peiiinenliis suis; castrum de Scorzadis is Datiiin Siguiaeper maniim Bosonis, S. Roiiiaiwe
cum villa, et pertinenliis suis; pleberade Quinto cuui n Ecclesia; scriploris , v Non. Maii, indictionexv, In-
castro et villa, ct periinenliis suis; castrum de le citrnalioiiis Dom. anno 1152, poniificatus vero do-
Seplimocum pertinenliis suis, plebem de Postoihia ,a mni Eugenii 111papoeanno vm. -
CIIIII perlinentiis suis, plebem S. Johannis de 16 D"'
Istruna cum caslro et villa et perlinenliis suis.'' D Monaslerio Fileriensi privilegia tribuil
plebem de Albareio cum perlinenliis suis, ple- f" (Anno 1152, Maii 11.)
bem de Silva rolunda cum castro et pertinentiis [MANRIQUE , Annal. Cislerc, 1, 416.]
suis; casirum de Resana cum villa, el foreslo, et el Dlll.
omnibus pertinenliis suis; ecclesiam S. Mariaede Monaslerii lleilsbronnensispossessionesquasdam con-
plebe nova cum periinenliis suis, plebem S. Mar- r- firmat.
tini de Lavoro cum perlinenliis suis, plebem de le (Anno 1152, Maii 16.— Signiae.)
Godigo cum pertinenlijs suis,plebem de Bessica :a [HocKEit,Supplem. zum Ueilsbr. Antiq., II, 75.],
cum perlinenliis suis, caslrum deRosio cum plebe * DlV.
et perlinenliis suis, plebem Sancti Tliomaede Costis '" Ad Fridericum imperatorem. — Gralulatur ei de sua
cum peninentiis suis, plebem S. Zenonis cura mc- C- electione, speruns euin inchoata a Conrado pio
dietale caslri, et pertinentiis suis; arcem de Su- u- Ecclesiw exaltalione completurum.
niozio cum villa el omnibus perlinentiis suis, plebem m (Anno 1152, Maii 17.)
de Fonle cura perliaenUis suis, plebem S. Marue de [MANSI, CO««7.,.XX1,685.]
de Pelra ra EUGENIUS episcopus, servuv scrvortini Dei, cha-
Gavasio cum perlineuliis suis, pleiiein
1523 EUGENII III PAPJE 1524
rissiir.© iti CUrislo filio FRI.DERICO, illuslri Romano- A^ pavit, et ejeclis mmiachis, decimas et reddilus e*
rum rcgi, salulem et aposlolicam benedictionem. . inde asportavit et sacerdotem illuc pro suae volnn-
Nunliis egregiae lusc nobilitatis, et litteris benigne tatis arbilrio introdiixit. Per prresentia itaque scri-
ac honestc susceplis, el ipsorum fideli et prudenii pla fraiernilati tuoe mandamus qnatenus, si prse-
narraiione, et illnium diligentissima inspeclione, diclse res ila agnntur, eumdem comitem dislricte
personam tuam jam pridem nobis dilectam, post commoneas ut celfam ipsam, ctim omnibns quse
decessum palrni lui recolcndse memoriae. Corirarii abslniit, antedicio abbali restituat; quod si Cicere
Romanorum regis, pari voto et unanirai consensu; conlempserit, in ipsa cella divina oflicia iuterdicas,
principttm in regni fastiginm promolam esse mani- el ipsnin distrrcta sententia percellas. Sine si ali-
feste cognovinnis.Qnoi tanto nberiore exsullatioce quid sibi adversws anlefatnm fillnm nostruin credil
suscipimua, quanlo per dilecti filii noslri 0. presby- de jure competere, metlianle poslmodum poterit
teri cardinalis iiarraliouem, ct tuariim litterarum jnstiiia obtinere.
stisceptionem spem ceiliorem de lua industria jam Dalum Signise, ix Kal. Junii.
antea lenebamiis. Deo igitur, a quo cst pmne dalum DVI.
op'.imum etomnedpnumperfoclum, de corde gratias Ad Henrhum de Salmis. r- Jubel vt reslilunt abbati
dcbitas persolventes, quod de lua strcnuitate, divina gB S. Micliaelis cellam Asmingice, quam abstulerat,
alioquin canonica ultione pleclendus.
clcuienlia disponenle, tam concorditer faclum esse
sedis (Anno 1152, Maii 24.)
cognovimus, lenigno favore apostolicse appro- [Jbid., 473.]
bamus. Credimus enim quod bnnum a jam diclo
luo et et EcclesiaB
EUGENIUS episcopns, servus servorum Dei, dilecto
pairtio prsedeeessorefirmiiernobls filio nobili viro [HENRICO] comili dc Salmis, salutem
Uomanae promissum, per generosae devotionis tuse
el aposlolicam bcueiliciionem.
Muiliuiii, desiileralum a nobis, aux.iliante Domino,
Exspectavimus, lili, ul ea de tua nobilitate ad
soriielur effeclum. Nos- siquidem ad honoris et cx-
nosiram noliliam pervenirenl, quse te sotlicitura de
a.ialionis tnae augmenlum, pro debilo coinmissi
saluieanimse inaeoslcndercnt, et nos ad ditectionem
nobis officii, snperna cooperanle gralia, alieniius tnom cl sulivenlioncm, si res exigeret, facilius pro-
iniendinms Iaborare. Eapropter de communicalo
no- vocarent, Venieniis ad nos dilecti filii abbalis S. Mi-
fralrum noslrorum consilio, legatum de-latere chaelis (Mancgamli) adversus le qnerela accepimus,
siro ad.ttiam sercnitalem disposuimns iii proxiiso el milccessores
quodcellam Asmingioe, quam ipsc
desiinare, pcr quem intentioriem et propositum no- ejus per multa-tempora pacifice lenueriint, cum
sirtnn tuse glorioe disposiiiimis aperire. Interim C .
ftiis hominibiis invasisti, et bonis ejus damnabili
autem regiam tligniiatem tuam alientc monemtis,
pr.esiiinptione direptis, ejectis monachis, sacerdo
lii professionis regiai formam perspicaci luraine
icm illuc protuae voitintaiis arbitrio inlrusisti. Stt-
ruentis semperaltaidas, el Ecclesiae Dei, et eccle- si veruin est, tanto amplius coninrbamur,
pcrquo,
siasticis personis promplam et debitam jnstiliain ac minus lale aliquid de lua indusiria timeba-
quanlo
(lefensionem infatigabiliier el semper exhibeas : vi- miis. Per scripta nobilitati iuse
prsesenlia ilaque
duis, pupillis, orpbanis et universo populo tuo re- mandamus quatenns eamdem cellam cum omnibus
gimini subjecto sine larditate pacem et jusliiiam iinle sublatis antefato filio nostro reslituas; siquid
facias, til ipsi de tua proieclione ac defensione pro jtiris adversum te credis habere, medianle si vo-
regiae dignilalis excellenlif. muniti, et tibi devole lueris, juslitia recepturus. Alioquin scire te volumu»
obetlientes kelenlur, el lu de regia solliciludine apud
quod nos venerabili fralri nostro Mctensi episcopo
lwmines gloriam, et apud illuin, per quem reges dedimus in mandatis ul in le canonieam
(Stephano)
regnant, cum sanctis regibus vitam pcrcipere nie- exerceat ullionem.
rcaris scternam. Datum Signise, ix Kal. Junii.
Daium Signise, vi Kal. Junii. DVIL
J>V. E
D
Ad Metensem, Virdunensem et Tullensem episcopos.—
Ad Steplianum Melensem episcopum. —Ui Henricum Mandul ul Rainaldum comitem Barrensem abin-
comitevi,de Salmis cogat restituere- eellam Asmin- festatione ecclesice S. Michaelis arceani, et ad re-
giw, quam abstuleral abbali Sancli Michaelis ad stitutionem ablatorum adigant sub poena censurte
Mosam. ecclesiasticce.
(Anno H52,Maii24.) fAnno 1152, Maii 25.)
[D. BOUQUET, Recueil, XV, 473.] [Wd., 474.]
EUGENIUS episcopus, servus scrvornm Dei', vcne- EuGENiusepiscopus, servus servorum Dei, vene-
rabili fralri Meiensi episcopo, salutem cl aposloli- rabilibus fralribus STEPHANO Metensi, ALBERONI Vir-
cam benedictionem. dunensi, HENRICO Tullensi, salulem et apostolicara
Dilecti filii noslri M[anegaudi] abbati Sancli Mi- benediciionem.
chaelis querela didicimus, quod comes Hfenricus] Quanlo refrigescenle charitale mullorum, pravi
de Salmis, nepos tuus, cellam Asmingioe quam ipse bomiries ex divjno judicio in episcopatibus abundanl,
abbas et anlecessores ejus per plura jam tempora lanlo a vobis, qui provisionis et regiminis illic of-
paeifiee teuuerunlV de novo pcr violentiam occu- ficium meruistis, in virtiile verbi Domini eis est
1325 EPlSTOLvE ET PRIVILEGIA. 1526
i
Mi;nlius obvianduni. Dilecli filii,(Manegaiiili) ab- A donensi concilio statutuni esl nulli rcgl vel impera-
baiis/S.Michaclisgraveili niiperquerclam accepimus, tori, seu advocato, milli ecclesiasticae saecularive
ipind conies Rayualdus euin et ecclesiam ei cont- personae liceat decedeiititiin archicpiscoporam seu
n.issain mullipliciter inqiiiclat, el bona ejtis diripere, presbylerorura, vel reliquorum clcricorum Treve-
Iiominesqiie ipsius illicitis exactiouibus, angariis et rensis Ecclesiaebona pervadere seu diripere, sed po-
pressuris aflligere non desistit. tius hsec ipsa ad opuseligendi aniistitis juxta dispo-
Per aposlolica ilaque vobis scripta mandamus sitionein oeconomi el clericbrum libere conscrven-
qnatenus eumdem comilem districlius moneatis ul lur. Ob majorem qtioque reverenliam et decorem
a praedicti filii nostri et ecclesiae suoe infesiaiione commissse iibi Ecclesiae lam de equitando pcr sta-
desislat, injuste ablala ei resliliial, irrogala damna tiones cum nacco, quam eliam de cruce ante te
rcsarciat et homines ejus millis indebitis exactioni- deferenda : quod a praedecessoribus noslris aposlo-
bus aut servitiis de caeiero fatigare prsesumal. Si licae memoriae viris Trevcreiisibus arcbiepiscopis
auteni monitis vestris obedire conlempserit, eccle- est concessum, el aulhcniicis privilegiis roboratum,
siaslica cciisura eum laliler coercere, ul antediclus; nos quoque tibi apostolica aucloritatc concedimus.
abbas ad nos pro defectu justitiae clamare de caeleroi R lllud prseterea juris' quod illustris meniorise Con-
non cogatur. radus Romanorum rex, sive ipsius anlecessores in
Datum Signiae, vm Kalcndas Junii. abbaiia Sancti Maximini babuisse noscuntur, prae-,
DVIII. tlecessori luo bonae recordationis Alberoni et per
Prhilegium pro Ecclesia Trevirtnsi, eum Treverensi Ecclesise ab eodem Conrado colla-
(Anno 1152, Maii 27.) lum seu resiitulum cst quemadmodum in ejusdera
"[GUNTHER, Cod. diplomi Rheno-Moseli.,l, 534.] rcgisscripto de resliintione et confirmatione ralio-
EUGF.NIUS episcopus, servus servoruin Dei, vene- nabilitercontinetur, libi luisque successoribus con-
rabili fratri HILLI.NO Treverensi arcbiepiscopo ejus- firmamus. Pacem quoque atque concordiam sive
que successoribus canonice promovendis in perpe- trausactioncm qtise inter praediclum prsedecesso-
tuum. rem tiiuin el nobilem virum Henricum Namurcen-
In eminenti aposiolicae sedis specula, disponentc: sem comiicm in praesentia memorati regis per clia-
Domiiio, constituti, Iicet omnibus ecclesiis lam vi- rissimum filium nostrum Bernardum Clarevallensem
cinis quam longe positis et ecclcsiarum prselaliss abbalem et principes Teulonici regni ralionabiK
debilores ex injuncto nobis a Dco apostolalusoffi- providentia, sicut inferius conlinelur, facta cst, et
cio existamus; illis lamen locis aiquc personis al-- C ejusdem regis scriplo firmata, ratam et inconvul-
tentiori el propensiori nos convenil charitalis slu- sam fuliiris lemporibus permanere decernimus.
dio imminere, quae sacrosariclae et aposlolicse Ro- Comes siquidcm antcdiclo archiepiscopo per omnia
nianse Ecclesiae devoiiori et uberiori familiaritaleet t satisfaciens ei fidelilatem ilerato juravit, atque de
obsequio adbsesisse noscunlur. Eapropter, dilecle3 prsedicla abbalia eidem archiepiscopo omnem om-
in Domino frater Hilline archiepiscope, devotionemi nino ex ea calumniain rcfulavil; sic itaque ab ar-
et sihcerum affectum Treverensis Ecclesiae, cui,, chicpiscopo absoluliouem impelravit, et excepto
Deo auclore, praeessedignosceris, ac prsedecessorumi castro de Mandirscheid cum suis perlinentiis benc-
tuortnn erga beatum Petrum et praedecessores no- ficium suum cum integriiaie recepit: juravit etiam
slros alque nos ipsos debila benigniiaie attenden- idem comes quod Rodolfisberg neque resedificaret,
tes, digniiates seu bonores el libertates a praedc- neque aliquem reaedificare juvaret. Quod si adver-
ccssorihns nostris Joanne XIII, Benedicto VII,, sus ista prscsumerel, et infra 18 seplimanas con-
LeoneJX, Victore II et Innocentio felicis memoriae e gruam eniendationem exhibere mininie vellet, ler-
Rowanis pontificibus , atil imperaloribus, vel regi- ram suam ila in manu arcbiepiscopi obligavit ui
bus eidem Ecclelsiseconcessas, libi tuisque succes-- -. T beneficiati deinceps beneficia sua ex illa terra ab
soribus auctorilale apostolica confirmamus el prse- archiepiscopo libere reciperent atqtielenerent.
senlis scripli privilegio communimiis. Staluentesutit Decerninius ergo ut nulli omnino hominum liceat
quascunque possessioncs, quaecunqtie bona eademn prsefatam Ecclesiam lemere perlurbare aul ejus pos-
Ecclesia impraesentiaruin juste et canonice possi-- sessiones auferre vel ablalas reiinere, minuere.aut
Mel, aut in futurum concessione pontificum, largi-- aliquibus,vexaiionibus fatigare. Sed omnia inlegra
tione regum vel principum, oblalione fidelium scuu conserventur, eorum pro quorum gnbernalione et
aliis juslis modis, Deo propitio,, poleril adipisci,i, sustentaiione concessa sunt, usibus omnimodis
firma libi tuisque sriccessoribus el illibala perma-i- profutura, salva in omnibus aposlolicae sedis auclo-
neant, el nominalim caslrum Tris appellatum cum n rilate. Si qua igiiur in futurtim ecclesiastica saecu-
banno ct appendiciis suis quod nobilis vir comes is larisve pcrsona, banc nostrae coiistitulionis paginam
Cdo assensu et voluniate uxoris suae Gerlrudis Pa- i- Eciens.conlraeara temcre venire tenlaveril.sccundo
lalinae comitissae praedictoe Ecclesise rationablliier;r lertiove commonila, si non satisfaclione congrua
coniulil. emcndaverit, poiestaiis honorisque sui dignitaie
S.iucimus eliain ut juxla quod in sacro Cbalce-. z- carcai, rcamque se divino judicio cxisiere de per-
1527 EUGENII HI PAPiE 15:8
pctrata iniqnifatecognoscal, c.t a sacratissimo cor- A oblalione fidelium seu aliis justis niodis, praesiante
porc ac sangiiine Dei el Domini Redeniploris noslri Domino, poterit adipisci.firma vobis veslrisque suc-
Jesu Chrisii atiena (iat, alquc in exlremo examhie cessoribus el illibata permaneant. In qwibus li;rc
(lisiricioc nltioni subjaceal; cimctis auleni eitlem roco propriis duxiinirs vpcabnfis exprimenda: Locnm
jnsla servantibiis sit pax Domini nostri Jesu Chri^ qui Clatistrum dicitur, in quo ipsum monasterium
sti qualcnris et hic fruciiim bonoe aciionis perci- sitnm est, cum pertineniiis suis. Grangiam, quac
piant, elapud districtiim jndicem proemia aeiernae dicilur AVintcrbach, Bellum-cainpum, IJemincnrotl,
'
pacis inveniant. Amen, amen, ameu. Valles, grangiamj quae vocalur Harl, silam in ter-
Ego>Engenius, Calbolicsc Ecclesise episcopus. riiorio curtis Allreie; terram ad tria aratra, qnam
Ego Jmarus, Tnsculanus episcopus a Conone de Maleberg in Rodesbiisch raiion.ibiliter
Egoiflugb, Osliensis episcopus. acqiiisii»iisrconseniienle nobili virb [comite] Henrico
Ego Bb., jiresbyier eardinaJis lituli Calixti. - de Luzeleburgh ; terram quae Molbach appellatur;
Ego Hibaldus, presbyter card. titnli Sancice Pra- yineas quas habetis in territorio Witliche, Novieni,
xedis. Maranch el Kestcnc, vincas item quas habetis Ke-
Ego Oct., presbyter cardinalis( tituli Sancise melham, Cuvernani et Ludenesdorpli. Usuaria qu;e
Caeciliav B habetis iu icrrilorio viilae Cordufee; piscaiionem
Egb Manfredus, presbyter cardrnaijs tituli San- sciticel in aqua Kile usque in Mosellam, et usuaria
etse Savinse. in silvis et pascuis, eie. Usuaria quse babelis in
EgoCencius, presbyter cardinatis tiluti in Lu- silva quse. dieilur S. Siineonis, quae a bonae me-
eina.s morise Fulma.ro qnontlam prseposito Sancli Sinieo-
Ego Henricris, presbyler card. tituli, Sanctorum nis ^l fratribtis fij^s .aliisque possessoribus ejusdem
Nerei et Achiller. silvse raiionabililer acquisiistis. Usuaria quse ba-
Ego Otto, diacorius card: Sancti Georgii ad Ve- ~ betis in utroqiie Lidiche [superiore.el inferiore} in
Tinn Anreum. silvis el pascuis. Usanria curiis.Wiiliche et curtis
Ego Rodulfus, diaconus card. Sanctac Luciue in Altreie in silvis et paseuis; ct piscationem aquae
Sepla solis. Lesere eldomuni, quam babetis in ..civitate Trevi-
Ego Gregorius,diaconns card. Sancti Angeli. rensi juxia capellam Sancti Sulpilii, cum parte
Ego Goido diaconus cardinalis Sanctse Marise in borti eidem donmi adjacentis. Sane laborttm vestrO-
Porlicu. ruin, qtiaepropriis manibus aut stimptibus colilis,
EgoJacintuSj diaconus card. Sanclse Marisc in r sive de nutrimento . vesiroruni animalitim,
- nullus
Cosmedin. , omnino "a vobis decimas prsesumat exigere, illis
Ego Joannes, diaconus card. Sanctorum Sergii
' ' el solis exceplis, de quibus annuin censum reddere
Bacclii, •'
. s,poiilanea voluntate per irianum .ven.erabifium fra-
Ego Gerardus, sanctae Romana; Ecclesiac diaconus trnm noslrorum bonae memoria: Alberonis quondam
card. archiepiscopi, Hiliini successoris ejus et ecclesioe
D.VJiimSsigniae,pcr inanum Bosonis snncise Ro- T.reyireiisis conslimistis : de grangia scilicel Win-
inanae Ecclesise scripibris, vi Kal. Junii,. indiclione ierbach pro uniyersis quse decimari.debent, cle-
xv, Incarnalionis Doniinioaeaiino 1152, pontifical.us ricp sex nummos, laico sex nialdera 'siiiginis; de
teio domni Eugenii III papteanno vm. grangia Henimenrodl clerico sex nummos. Pro uni-
•' : DIX.
versis qnae habetis in territoria curlis, Witliche, el
Privilegiumpro monasteno Hemmerodiensi. deciraari debenl, clerico nnum malderum siliginis,
(Annoll52, Maii 27.) et aliud avenae; iFIi yero, qui duas parles decinia-
[HO.WHEIM, Hisi. Trevir. diplom.l, 563.} tionis habet, duodecim nuramos. De omnibus qusc
EUGENIPS episcopus, servus servorum Dei, dileciis habetis in territorio Noyianl et Maranch, clerico
litiis RANDULFO abbati de Claustro ejusqiiefratribus, j> sex luimmos. De. vineis quas habetis in Kestene,
tarii prsesenlibus quam fiiluiis, regularem vitain clcrico diiodecim nOmmos. De vineis quas habelis
professis, in perpcttium. Kemetam, clcrico duodecim nuinmos. De vineis quas
Effeclom justa postulariiibus indulgere, et vigor habetis Ludenesdorpb, clerico qtiatuor nummos, et
aiquilalis et ordo exigit rationis, praesertim,quando Jaico octo.
pelenliom volunlatem et pietas adjuvat, et verilas Decernimus ergo ut hulli omnino boniinnm liceat
non relinquit. Idcirco, dilecti in Domino filii, ve- prsefalani Ecclesiam tcmere perlnrbare, aul ejus
siiis justis pelilionibus benigno concurreutes as- possessiones auferre, vel ablatas relinere, minuere,
sensu, praefaiam ecclesiam, in qua divino manci- seu aliquibus vexalionibus faligare, sed inconcussa
pati esiis obsequio, sub B. Petri et nosira prote- omnia el.inlegra .conservenlur eorum, pro quorum
clione suscipiinus, et prsesentis scripli patrocinio gubernalione ac suslentatione concessa sunt, usibus
eommuriimus; siatuentes, ut quascunque possessio- omnimodis profulura. Si qua igilur in fnlurum ec-
nes, qusecunque bona eadcm eccfesia in praesentia- clesiastica sxcularisve persona, hane noslnc consti-
rnm juste et canonice possidet, aul iri futuruni con- tiiiionis paginam sciens, coivtra eam ven.ire temere
Ǥsioiieponiiucum,largiiioneregum vel principum, teniaverit, sccundo lertiove commonita, nisi prae-
l."2S EPlSTOLiE ET PIUVILEGIA. ISot)
sumptionem sunm congrua satisfactione .cofrexe- A £ bnr sacrse religionis infringat. Eapropter, dilecti in
rit, poiesralishonorisquesiii dignitalecareat, reamr Drimino filii, vestris jnsiis posttilationibus bonigno
qnesedivino judicio existere de perpetrata ini- concurrenleS assensu, p.rapfatam ecclesiam, in qua
qmlate cognoscat, et a sacratissimo corpore et divino mancipatiestis obsequio, siib beati Petri et
sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi aliena nostra proteciionesuscipimns, et proesenlisscripti pa-
lial, atque in extremo examine dislriclae uliioni trocinio communimus. Imprimis siquidem slaluenles
subjaceat. Cnnctis aiiiein eidem loco sua jura-ser- • m ordo canonicus, qui secunduiu Dei limorem et
vantibus sil pax Doinini nostri Jesu Chrisli, qua- beali Auguslini Regulam ibi auclorilate Domino in- .
lenus el hic fruclum actionis bonae percipjant, et siituliis esse digiioscitiir, perpetuis ibidem tempo-
apud dislriclum judicem proemia seternse pacis in- ribus inviolablliler conservelur; praeierea quascun-
vcniant. Amen, amen^amen. (jue posscssiones, quaecunquc bona eadem ccclesia
Fgo Eugenitis Caiholicae Ecclesiae cpiscopus. in praesentiarum justeet canonice possidet, aul in
Ego Imarus Tiisciilanus episcopus. fiitiirum concessione ponlificum, largitione regtiui
Ego Hngo Ostiensis episcopus. , vel princip.um, oblatione fidelium, seu aliis juslis
EgoGG. presbyler card. tiluli Calixti .modis, prsestante Doinino, poteriladipisci, firiria vo-
Ego Hubaldus presbyter cardinalis liliili Sanclae "' bis veslrisque sticcessoribus el illibala permaneaut.
I'raxedis. Iu qtiibus ha?c propriis duximus vocabulis adno-
Ego Octavianus praesbyter cardinalis lituli San- tanda : Allodinm, qnod vocatur Wadegozingen
cloe Csecilise. (121), in quo ipsa ecclesia sita cst, quod nobilis inu-
Ego Manfredus presbyler cardinalis liiuli S. Sa^ lier Gisela, relicta comitis Friderici de Saarbru-
binse. ;. " cken, coiisenlienle Siinonc filio suo; iu niinisic-
Ego Cpncins presbyler Card. in Lucina. rialibus solis exceplis, cum dominicalibtis suis,
EgOHenricus pfcsbyter cardiiialis lilnlo SS. Nerei mansionariis: cum mansis, omnique ipsorum jiisli-
ct Achillei. . lia, mnricipiis iitriusqne scxus, agiis, silvis, pra-
Ego Joanncs presbyler enrdinaiis tituli Equitii. lis, pascuis, cnliis et incultis, aquis aquariimve de-
Ego Ouo diaeonus cardinalis S. Georgii ad Ve- cursibus, molentliiiis , piscationibus, omniqiie jnre
liim Aurenm. suo, quod in eodem loco habebat, ita libcrum vo-
Ego Radulphus diacontis cardinalis Sanclse Lu- bis absolutumque concessit, ut nec advocatiana,
ciae in Septa solts. nec quidquam juris sive dominii, prscter-ministe-
Ego Gregorius diaconus card. S. Angeli. ( riales, sibi aut suorum haeredum alicui reservaverit.
Q
Ego Guido diacomis canlinalis Saiiclse Mariae in Allodium interjacens ante dicto allodio quod emi-
Porticu. - slis a Conone ac filiis ejus novein talentis ; in Wilre
Ego Hyacinlhus diaconus card. Sanclae Marisc ih allodium quotl fuii Guntraiini el fratris ejtis, nec
Cosmedin. non Alberonis, in silvis scilicet el agris; in Habe-
Ego Joannes iliacoiius cardinalis SS. Sergii et cheslhal, allodium quod fuit Herbonis, et allo-
Bacchi. dhnn juxta posituni in Bredebach, empunri a Ste-
Daium Signiae per liianum Bosonis S. R. E. scri- pliano decem talenlis; in Kiiderbura allodiuin quod
ploris, vi Kalend. juiiii, imlicl. xv, Iiicamaticiiis fuil Gervatii, et hseredtirii ipsius Giseberti et fra-
Doinini li52,'pontificaius vero domni Eiigeniipapa» triim ejus; in Onesbeim allodium quod fuit nobi-
lllanno vni. ' lis viri comitis Friderici, Reneri, Beronis et Di-
tlimari; in Eschefitiga allodium quod fuit ejusdem
Diihmari, et alia quse ibidem habetis ; in Wopens-
Pruilegium pro monaslerio WadegozmgensL Vilre allodium quod fuil Udonis, ac fraimin ipsius,
(Anno 1152, Maii 27.) atque sororis; allodiiirn' quod -fuit Rorici et Ha-
[HONTHEIM, HisLTrevir. diplom. I, 564.] ' delugis; in fiurgalba(122)allodiiim qnod fuit eomitis
D
- EUGENIUS
episcopus, servus servorum Dei, dileclis Sigeberti, in aquis, silvis et praiis-; in Sulzasita iii
filiis (120) WALFBAMO ahbati ecclcsiae Sanclse Marise epjscopalu Wormatiensi allodiura quod fuit Hen-
de Wadegozingeri, ejiisqne fralribus, lam prsescntibus rici el Hirzeche nxoris ejus, atqne alios agros
qnara fuluris, canonicam vitain professis. quos ibidemhabeiis; in proxiraa villa Hetdenetlieim
Religiosam vitaiti eligenlibus aposloliciim conve- allodium 4juod fuit Burchardi; agros et vineas
nit adesse praesidiiini, ne forte cujuslibet lemeri- quse habetis in Lambeleshim; in civitate Trevirensi
tafis incursus aut eos a proposilo revocel, aul ro-• curiam, domum (123) et vineamei coiiliguain, alque

(120) Exstat eiiamnum ejus in Archivis archiepi- Treviris adeiintur. i

scopalibus cliirographum, quo Adalberoni archiep.
obedientiam promisil Walframus; in qua et poslerii
hodieque antisliti Treverico subjecli permanent.
(121) Jacct nemorosa regione, non procul a Sarai
fluiiiine, duobus millibus passuum supra Sara Lu-i
(iovicum. in confinibus Lotharingiae, rccessunon i
injucundo, fere ad viam niilitarem, qua Triboci ai
(122) Silam iii plalea Texlorum.
(123) Illiusprocul dubio, dequo lletiricus IV imp.
in diploinate de aiino 1080; Possjdebant qiiippe co-
niites, praeter oflicium, eiiam atlotlialia , ex libera-
lilate inipcraloruiii, acqnisita formula soiemni : In
proprium tradidimus. Struv. Qe allod. imp. , §§"»
ct 53. Hine successn leinporis inlegri comiiatus
 S31 EUGENH III PAPJ! 1532
alias vincas qtias ibidem babetis; iii Heseningcn A . aiqiie in extremo examinc dislrictae iiliioni subja-
mansum tiiui.n, ct Leimam, quum habetis ab ec- ceat; Ciinctis aiiteni eidem loco siia jura servanti-
clesia de Hcibodeslieim;. sub censu seplem solitlo- Iras sit pax Domini nostri Jesu Christi, quaiemis ct
rum eidem ecclesise a vobis vesirisqiiei successori- hic fruclum actionis bonae percipianl ei apud su-
bns aitnis . singulis persolvendoi Ad hnccOmnem.it- preiriunTjuilicem praeinia aeternae pacis iiiveiiiant.
lam libertaiem quam, bonse memorise Adalbero Ameri, amen.
quondam Trcvirensis archiepiscopus vobis, et per Ego Eugenius Catliolicoe Ecdesiae episcopus sub-
vos ecclesiae vestrae coifcessit, nos eliain atictorilalc sciipsi. " '-,*-.'''
aroslolica cnnfirmamus, ef fuluris lemporibus il- Ego Imarus Tusctilan. episcopus subs.
libala manere decernimus, ut videlicet advocaliam Egn Hugo Osiierisis episcoptis subs.
ejusilem loci iiemo pforsus occupare prsesumat, sed Ego Bb. presbyter cardinalis liltili Calixti sub-
lantumTrevirensis arcliiepiscopus, qui pfo lempore scripsi.
fiieril, advociiiirs vesler exislal, qui lamen nihil de Ego Hubaldus presbyter cardinalis tituli S. Pra-
.-obiis ecclcsise vcslrae in usus suos infleetel, nec xedissubs.
n.iquibus eam molestiis aul exaclionibus fatigabit, Ego Manfredus ' presbyter cardinalis lituli S. Sa-
scd in ejuslantuni obedientia linniiliicr persistentis, vinae subs. • '; -
el nitlli chorepiscopo, niilli omnino sub archiepiscopo Ego Ocl. presbyter cardinalis tiluli Sanctae C;c-
Trevirensi personae, eiitis aliquando subjecii, nec ciliaesubs.
ei pro eo, quod ecclesia veslra parochialis esl, Obe- Ego Censius presbyier cardinalis tituli, in Lncina
dienliam; ccnsuin, aut aliquod serviiium cogemini subs.
exhibere, sex denariis lanium exceplis, quos ec- Ego Joannes presbyter cardinalis tituli Equitii
clesise Beati Petri Trevireiisis annis singulis debetis subs.
exsolvere. Adjicimus eiiam, ut juxta prsenominali • Ego Henricus presbyler card. tittili SS. Ncrei et
archiepiscopi concessionem prscdicandi, baplizandi- Achillsci subs.
ei scpeliendi eos, qui se in ecclesia vestra sepeliri- Ego Otto diaeonus card. S. Georgii, ad Yelnm
sponlanea volunlale deliberaverint, nisi excommu- Aureum subs.
nicali fiieiint, aut inierdicii, poiestalem liberara Ego Radulphus diacorius card. Sanctae Lucise in
habia.is, -salva ii.airkis Ecclesiai jusiilia. Obeunte Septa solissubs.
vero (e nunc ejtisdeni loci abbate, vel luorum quoli- Ego Gregorius S. Angeli diaconus canlinalis
bel successorum, nullus ibi qnalibel subreplionis _ subs. '"•'''.'
aslutia, seu violentia. praeponalur, nisi qiiem fra- Ego Guido diaconus card. Sanctse Marisein Por-
ires communi consensu vel fratrum pars consilii licu subs.
sanioris secundum Detira el beali AiigustiniRegulam : Ego Jacintus diaconus card. Sanctae Mariae in
prseviileriiit eligcndum, cleclus autera Trevirensi Cesmcdin subs.
arcbiepisc.opo praesenteiur, animarum cnram el be- Ego Joannes diaconus card. SS. Sergii el Bacclii
neiliciioiiis graiiam ali eo, si fiieril idoneus, rece- subs. '
plurus. Sane laborum veslroruin, quos propriis Datum Siginae[Signiae]per manum Bosonis, sanclae
manibus aut sumptibtis colitis, sive de niilriincntis BomanaeEcclesiaescriptoris, vi Kalend. Junii, indict.
veslroium animalium nullus oinnino a vobis ileci- xv, tncarnaiionis Dominicaeanno 1152, ponlificalus
mas prsesumal exigere.: vero domni Eugenii PP. III anno vm.
Decerniiiiiis ergo ut nulli hominum ticeat praefa- DXI.
lara ecclesiam temere pcrturhare, aut ejus posses- Privilegium p.ro abbaiia Springirsbacensi.
siones aufcrre, vel ablatas rciinere, minuere, seu (ArinoH52, Maii 28.)
aliquibus vexaiionibus fatigare, *ed hvconcossa om- [GUNTIIER, Cod. diplom. Rheno-Mosell. I, 338.]
nia et illibaia servenlur, eorum pro qiioruni guber- I) ] EUGENIUS terlins episcopus, servus servorum Dei,
natione ac sustenlaiione concessa sunt, usibus om- diteclofilio Springirsliaceusi abbati, saliitem el apo-
nimodis profulura, salva dioeccsaniepiscopi cano- slolicam benedictionem.
nica juslitia. Si qua igitur in futurum ecclesiasiica Quanlo religiosi viri lcrrenis omissis ccelcstium
soecularisve persona, banc nostrae consiitiilionis pa- desiderio amplius inardcscuni, lanto nos, quibus
ginani scicns, coufra eam temere venire leniaverit, licel minus idoneis universalis Ecclesiae cura com-
sectindo lerliove commonita, liisi prsesumptionem missa est, eorum qiiieli diligentius debemus impcn-
suam congrua salisfaclioue cofrcxcrii, poiesiatis dere, et quidquid fueril per quod a suo proposito
bonorisque sui dignitale careal, reamque se divino Videantur dislurbari ancloritate aposlolica remo-
judicio exislere de perpetiata iniquitate cog oscai, vere. ldcirco, dilecte iri Domino fili, venerabilis
el a sacralissimo corpore el sangiiiiie Dei el Do- fratris nostri Hilljni TfeVerensis arcbiepiscopi pre-
inini Redemptoiis noslri Jesu Chrisli aliena fial, cibus inclinali, et luae ac succcssoriim tuorum qnieti
facli allodiales. De vici.no cnmiiatu Sarwerdcnsi id 1664, apud Gaslellium cap. 51, p. 861, seqq. Bur-
alfifniat Goeddeiis W, Cont. Marburg. 57, ct scri- goldens: ad Inst. P,gcis dijsc. 51, p. 601. Vid.
ptumiNassoviciim contraduccniLotharingiae de annp LndoUSympher. i, p. 1495.
1553 EPISTOL.« Ef PRIVILEGIA. JS34
pro debito nostri ofllcii providere votenlcs, pracsen-1A veteris ecclcsioe contra aucloritatem novjter con-
liura aucloriiale staiuiinus, ul Eeclesiae ln.v. abbas strnciam cngnovimus, ad cviiaiidum eliam futn-
qnipro iempore fuefil cnram ecclesine de Keymelha rum scandalum, eam rcmovendam esse censemus.
per manUin tanitim archiepiscopi Trevirensis .ic- Senlenliam domni Ariberti de ccclesiis de Calva-
cipiat; arcbidiaconus aulem nihil parochialis juris tone alque Alfiaivi, minime relraclamtis. A qua
ibi requirat el nnllam ibidcm exaclioriem exerceat sentenlia proetliclus fraler nosler Obertus Gremo-
satvo nimirum ccnsu qui quarto anno ei antiquo nensis episcopus ad noslram senlentiam appella-
in noslra praesentia con-
jnre debet exsotvi. Praeterea confirmamus libi et vit. Ulraque igitur parte
Ecclesiae tuse per te nllodium situm inter rivum slilnla, et allegalionibus ac rationibus viva voce
Helze el rivum Lisere in vineis, agfis, pralis, silvis nobis coram propositis et aclis, allegaliones et
ctiltis ct incullis quoil Sigefridus de Hifenburch et atleslationes ulriusqiie parlis coniinenlibiis nobis
uxor ejiis Justina Ecctesise lnae ralionabiliter tra- a,mcmorato fratre noslro Regino episcopo snb suo
et saepius
dideriinl. Nulli ergo hominum iiceat buic nostrao sigillo transmissis, diligenler inspeclis,
a nobis releclis, cognoviinus senlentiam ipsairi in
paginae vigorem infringere vet ei ansu lemer.irio
contraire. Si quis autem hoc attenlare proesumpsc- , maxima sui parle contra privitegia sedis aposto-
ril indignationera omnipotenlis Dei et bealorum liCss, monasterio Sanclse Julire indulln, fuisse pro-
Pelri et Pauli aposlolorum ejus se noveril incur- laiam. In privilegio namqne Pauli papse ila inler
stirum. caelera lcgimus: < Igilur quia poslulasiis a nobis,
Datum Signiae, v Kal. Junii. qualenus venerabile monaslciiiim Doraini Salvato-
' ris noslri Jesu Cbristi, situm infra Civitatem Bri-
DXH.
visa esl Arisa excel-
Bulla qua controversia antea agitala ab abbalissa xiam, quod noviler fundare
menaslerii Brixiani Sancta; Julicc contra episcopum lentissima regina, privilegiis sedis aposlolicae infu-
Cremonensem propler ecclisiamde Cicognaria co* lis dccorclur, concordanlibus nobis reverentissi-
ram episcopo Regiense, demum dirimitur. mis episcopis nostris, ex coniniuni asscnsu sia-
(Anno 1152, Jun. 9.) lucre decrevimus, ut pracfaliim monasteriura Do-
[MURATORI, Anliq. Ital., V, 1029.] mini Salvalorls, ciinctaqiie monasteria cnm lini-
EUGENTUS episcopiis, scrvns scrvorura Dei, di- versis basilicis ad se pertinentibus, quse a pHs-
leclse in Christo filiseRICIIILB/E abbalissae monasterii sima Arisa jure constructa essc noscunttir, aposto-
Sanclse Jtiliae, saltiiem cl apostolicara benediclio- licne sedis privilegii, cui Dco auclorc' deseryimus
nem. n iiifulis decoreitir. > El infra :•< De cujus insuper
Ad boc in sede jusliliae, disponente Domino, aliis monasteri.i iiniuscujtisque abbatisste consecraiione
praesidemus, ut singulis Ecclesiis et personis eccle- sanciri commiiuiier decreviinus, ut sibi liceat a
siaslicis sua jura servantes, si qua inler ipsas fue- qiiocunque et de quacunque civilate voluerit, cpi-
rit ortsi dissensio, fine debilo terminemus. Contro- scopo consecrari. Ctijuscunque vero ordinis clerici
versiam igilur quse inter le el venerabilem fra- ejusdem .ibhatissan rogatu. similiter a quocunque,
trem noslrum Obertnm Cremonensem episcopum *el de quacunque civitate voluerit, episcopo expe-
super ecclesia de Cicognaria versabatur, ad peti- tanliir vel conservenlur. Quibtis eliam licentiam
tionem ejusdem episcopi venerabili fralri nostro A. concordi inslitutione concessimns, chrisma tem-
Regino episcopo commisimus terminandam. Qui pore baptismalis, et oteum ad exercenda divina
ntraque parle in praesentia sua consliluta, et alle- mysleria, seu cujuscunqiie specialis negotii subsi-
gationibus ac ralionibus liinc inde diligenler audilis dium, a quoctinque episcopo, cum res exigil, apo-
et cognitis, mullorum sapientum consilio requisilo, stolica largitione percipere. i El in privilegii prss-
talem super eadem .controversia senlentiam prb- dicli serie sic inveiiimus : « Chrisma, oleum san-
mulgavit, ut videlicel homines de qualuor villis, ctum, consecraiiones altarium, sive basilicarum,
scilicet Casali, Villa Ravennensium, Gurgo, ct Scu- D | ordinatioues abbaiissse, vel monacharnm, seu cte-
roto, qui antiquitus consuerunt venire ad e:cle- ficorum veslrorum, qui ad sacros fuerint ordines
siam de. Cicognaria, sicul ex prolalione teslium promovenili, seu quidqiiid ad sacrum niinisierium
niriusque partis prsecepimus, decrelo veniant, et pcrtinet, a quibuscunque maliicritis, calholicis
spiritualia ab ea accipianl. Dc ecclesia vero de suscipialis episcopis. » Quod igitur in praedicta
Cicognaria ita dicimus. Qualenus abbalissa sacer- senlentia conlra apostolicae sedis privilegia conli-
dotem eligat, et ibi ponat, ita lamen quod episcopo netur, ad normam rectitudinis revocare volentes,
reprasentet, et ab eo curam animarum accipial; sicul superius diximus, privilcgiis diligenler hi-
quarlam vero partem dccimarum, sicul liacieuus speclis el allegaiionibus ulriusque parlis saepe ac
ecclesia de -Cicognaria tenuil, ita decreto leneat. plene auditis et cognitis , el aliestationibus crebro
Cbrisma, oleiim sanctum a plebe Casalis Majoris perleclis, communicalo fratrum noslrorum consilio
rccipiat. Ad Capitulum et Letaniam eat. Publicos jtnlicavimus, ut in ecclesia de Cicognaria juxta
poenilentiales illtic ad pcenileniiam recipiendam privilegioriim tcnorein per le presbyter eligatur,
deducat. Temporalem administrationem abbatissac ct ibidem ponalur. Cbrisma quoque, oleiim san-
adjudicamus. Ecclesiam vero qusc ad laesionem cluin, ct csetera spiritualia hJem prcshyter tam in
IfcSS EUGENH III V.WM 1536
se quam in sibi subditis, a quocunqiie volueril A 1 parochiar.um fial. confUsio, praesenli aecreio, apo-
episcopo caibolico, et graliain apostolicae sedis slolicae sedis aiictorilatCj sialuimus ul quicunque
habcnli, suscipiel. Plebi vero de Casali Majore in de supradictis parochiis de una .ad aliam domici-
nutlo suhjacebit. Oinnes lioinines de quatuor yillis, lium suum transtulerit, ab illa eccJesia omnia di-
Casali videlicet, Villa *Ravanenshim, Gtirgo, et vina percipiat, ad cujus parochiam doiniciliiim
Villa de Scrirolis, excepto Banno, et Lombaretlo, translulisse constilerit. Ntilli ergo omnino Iwmi-
etfamilia Carnparelli, Lupuli, atque Albcrti Ferra- num liceat hujus noslroe diflinitioiiis paginam le-
i-ii, ad prsedictani ecclesiam dc Cicognaria tam merario ansu infringere, seu quibuslibel molestiis
vivi quam etiam mortui pro percipiehdis Cnnclis perlurbare. Si quis igitur in futurum adversus ista
spiritualibus yadant., De vilta auiem de Barcello, praesumpserit, secumlo lertiove commonitus, nisi
Slephano de Aggere, Modelcna, et Osberti, et Do- iu praesumplione sua digna satisfactione correxerit,
clore, et Barbalongi, et quatuor Casas de Barcello, inilignalionem oinnipotentis Dei el beatorum Petri
et Pelrus abbas el cognaia siia, in eadem ecciesia et Pauli apostolorum ejus incurral, atque in aeterno
i)e Cicognaria sepclientur. Pro caeteris vero divinis exaniine dislriclae ultioiii subjaceat.
tam ipsi, quam caetcri ejusdem villse homines, ad . Dalum Signiac, v Idus Junii, indielione xv (123*).
eeclesiam de Fossa Capraria percipiendis ibunl. ® Locut sigilli f appensi deperdili.
Ecclesia de. Cicognaria decimarum quariam
par- pxw.
tcm, sicul h.ictenus icniiit, semper possideal. MAU
ficinm eiiam sub ecclesiae nomine contra sacros Confirmaiio advocalieeabbatiie de Allalia inferiore ad
episcopumBambergensem ab imperio translatw.
canones, et novi operis deiiunliationem, infra pa- (Anno 1152, Jun. 15.)
i-pchiam de Cicognaria, in veieris ecclesiae damhtira [Monumenta Boica,^}, i6%.]
conslruclum, deslrtiendiim penjlus jndicavimtis. Si ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
vero necessitas boiiiimim villoede fiareeilo rabili fratri EBERUARDO
exegeril, Babenbefgensi episcopo, sa-
iuter camdem villam et Fossam Caprariam cxtra Iutem el aposlolicam benedictionem.
parochiam de Gicognaria Creinonensem eplsco- Quse a regibus vel aliis catholicis principibus de-
piim ecclesiam acdificare permiitimns. Ne igitur votionis inluitii el rationabili providentia legilime

(123')Laudaiur in hisce tahulis hulla Pauli I pon- isiae qnidem notoeomnis vilii experles Jicendap sini.
tificis, a Margarino evulgala lom. II Bullar. Ca- Ncscio an iis lemporihiis in usti esset (qnod sne-
sinens. consiitut. 9 , cni iiiiiitiirilur culo prsecipue duodecimo itsiirpatum fuii) ul bullis
primordia
cxemplionis parllienonis Brixiani. Sed, uti jain C ( subscribcrenl episcopi. Altamen id-statue,
lihere fassus sum in Disserlatione xxiv, qnotics cjusinoili IIt lubet: certe mos fuit ut ad Romani pontilicis
inihi oeciirrunt lam anliquse liberlalis sive nnmu- decreta accederel subscfiptio episcoporum Romanse
iiitntis privilegia, haereo e vestigio, et insidias
ritns, qiiid-certi statiiam non habeo.Mihi iiiye-? provinciae, ct cardinalium. Cur; ergo hic episcopi
ea aiienae proviuciae seiiigeruui? Qni itomse illi simul
Pauli I hulla notae chronolOgicae ieilebras Creant. versantur, iidemque iiumero, qui decera post an-
Nempe dicitur:« Data yii Kitlendas Npvembris, itri- nos-Sigualti palriarcliae labulas pro eotlem Brixiano
perante domno Auguslo Cpnslariiinp a Peo coro- parilienone emissas confirmant? Insuper qui ver-
nato mngno iriipeialore, anno xxiit, sed et Leone bis plane ijsdem utrique charlae/subscribunl? Epi-
imperaiore filio ejus, anno x, indictioiie prima, hoc scopos aiitem illos Aquileieiisi proviricise ego iribui,
cstanno Chrisli 762, si a Sepiembri indiclio nova sed tantumtripdo diviiians : ntinc aio, nullum mihi
deducia est, aul anno 763, si eadem a Kalendis
Jannariis cxofdium sumpsit. Labbeus, tom. VI corum vesligium usquain occurrere , qiianquam
Siguailus scrihal se privilegium illud conccdere,
Concilior., pag. 1689; ejusdein Pauli I litieras pro- f concoxdaiiiibiis nobis reverentissimis
ferl, scriptas < Nonis Februariij imperante domno nosiris : > el Piuilus papa iiiilem albrniet episcopis se id fe-
piissimo Auguslo Constaniino a Deo coronalo cisse, « concordaiitibus nobis reverenlissimis co-
magno imperatore, anno xi, el post consulatum episcopis noslris. i Nam qupd Mabitlonius in Au-
vjiis anno xx (sivexix), sed ei Leone imperalore nalib. Benedicliiiis ad annurii 772, t Apollinafem
cjiis filio anno vn, indiciione xn. > Est et altera Hegiensein, Julianum Placciiliniirri > chartae illi sub-
ejiisdem Pauli I papae bulla apud Labbcum, cui D-scripsisse
1 dixil, divinando tlixit. Et quid rei erat
siibscfipsere complurcs tum episcopi, tum cardina- B.cgiensi et Placenlino episcopis cum patriarcba
ies sanclse Romanse Ecclesiae. «Data iv Nonas Ju- ? Denique pelendiim superesi cur a Si-
Aquilijieiisi
nii, imperante doinno Coiistaniino Aiigusio a Deo giialdo' palriarcha impelraliiiri est privilegium
curonaio inajfno iinperaiorc, anno XLI, ex quo cum illud, cui nihil juris erat in Brixianam tlioecesim;
piitre regiiare ccepif, et post consulatum ejus cl non polius a Mediolanensi archiepiscopo, cui stib-
aiino xxi, inilictione xiv. > Lector, acia erai Brixiana dioecesis, aul ab aliis archiepiscopis,
haec, sive liasce noias compoiiat ciiniqux>so,liioiitimenio in qiiorum provincia sita erant alia lempla ac nio-
Brixiaiio, atqiie decernat an rite oninia perganl. nasieria, Brixiano ascelerio addicla. Ulcuiique la-
Sed lortasse Margarimis, in nliis paruni
ne hic quidcni pergamenani rite accur.atus, iiicn sil, e tabuiis imper a rae prolatis didiciiuus
Liium anuo 1152 probatuin ftiisse Rorase privilegiiim
lainen superest, quod uie magisdescripserit.
dubiuin bac in re Pauli 1 papse, lanquam legitiinum nioiniinenluin,
ellicii. Nimiriiiii Pauli 1 privilegio suliscribunl iiullumque lueniorari jus relictum Cremonensi epi-
Apollinaris, Qtto, Jiilianus, Felix, et alier Felix, scopo ,iu ecclesiami Cicognariae : qnod profecto cuin
episcOpi- biiiites e provioeia forlassis Aquileiensi, decretis Claroinontaiii concilii, aliisque lilteris
(iiin sint ii ipsi qni privilegio siibscribuiil ponlificiis cbnseritire miniine videtur. Caeterum
Sigualti
pairiarchse,. ediip. in eodem Bullario Casiiiensi, el eiiam posl illa lempora nmltoriim episcoporum jura
dato, ul ibi lcgiliir, ranno Desiderii regis xvi cl viguisse depreheiiduiilur in monastcria et inonaclios,
Ad.igis xiv, firijictiohc xii, lerlio Idus Octobris, i ac praecipue Mcdiolaiii
lioc esl anno Clirisli 772, vei 775, quanquam ire
lo57 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1538
fitinl, in sua volnmiis stabiliiale subsistere, ct ut A maneai famulatiim. Sane quia Iiaeclam graviasuni,
fuluris firiniter observeiitiir temporibus, confirma- ' rilnec iinpunita tlebeant, ncc irrequisiia dimiili,
lionis nostrae munirnine roborare. Proinde, dilecte cognitionein eorum vcnerabili ffalri noslro Goile-
in Doinino fralcr, ralioiiabilibns tuis poslulalioiiiblis frido Liugonensi cpisropo dnxiriitis coiiiiniitciidam.
gralum imperlienies assensuin, invesliiurain et ad- Prseseiitiuni itaquc libi auctorilate pra-cipimus,
vocatiani abbalise de Allaha quoe regire diguitali qiiaientis cuin ab co fueris evocalus, prsesentiam
competebanl, et ea quae fisco regioex eadein ahba- tnam ei exhibeas, inquisitioni ejus plenam raiionem
lia annuaiini sotvebautur, prTilecessoribos tuis de his omnibus redditurus. lllos aulem parOchianos
ahlata, el nunca charissimo filio nosiro Friderico tuos, quos in nliquem nionaiiioruni, aut clericoriini
Romanoruin rege, tibi et per le tuae Ecclesise resti- ipsius monaslerii violenlas inainis iujecisse consli-
tnta favoris noslri asserlione lirnianius, el ratain lerit, congregato coetu ecclesise, publice candelis
atque inconvulsam perpeiuis lemporibus nianere accensis, exconimiinicatos anniiiilies, ei donec pro
deceriiiiniis, ila tamen, ul jura et siipentlia cjiisilem laitlo excessu salisfacturi apostolico se conspeclui
abbatiae, abhali el monachis debita, omni lempore cum tuis litteris repracsenienl, pertotam luamdicc-
iniiiiniita et illibaia permaneant, salvo jure Pala- cesim sicut excominuuicaios facias evitari. De ca1-
viensisepiscopi. Nulli igitur omnino hoiiiinum fas tero lola solliciludine prsecave, ne antefalo filio
sil prsefalorum restilutioncm temerario ausu infrin- nosiro aut ecclesitc, aul ejus fratribtis, sivc per te,
gere, seu modis quihuslibel perlurbare. Qiisccunque vel submissam personain, ;ilii|iiam riiolesliam irro-
igitur in fuiurum ecclesiastica ssecularisve persona gare pnesunias. Alioqiiin lam in personam quam
id aitenlare praesompserit, secuhdo tertiove com- ecclesiam tiiani nuclore Doriiinoialiier
vindicabimus,
monita, nisi prsesutivptiohem stiani digna satisfa- ut oniuibus qui auilieiint apertedetur inlelligi quam
ctione correxerit, imlignationem omnipoleniis Dei
gfave sitea velle per lyrannidem occuparc, quae
et beatorum Pclri el Pauli aposloloruin ejus incur- canonico tantum debeani aliciri judicio provcnire.
rat, et excommunicaiionis vinculo subjaccat. Daluin Signise, xu Kal. Julii.
Signiae, xvn Kal. Julii. DXV.
DXIV. Bulla pro Sanclo Joanne Seiionenti.
Ad Ilenricnm Eduensem episcopum.'— Ut vocatutad
G [adefridum] episeopum Lingonemem accrdat, de (Arinoll52, Jun. 21.)
daimtis monaslerio Viteliucemi illntis rulionem [ Gall. Chritt. nov., Inslr. XII, 40. ]
reddiiunis. EUGENIUS episcopus, servus servoruni Dei, dileclis
(Awro-1152. Jun.20.) C filiis, FULCONI abbati ecclesiae B. Joannis Evaiige-
[MANSI,Concil., XXI, 659.] lislse, quoejuxta muros Senonensis civilatis sita est,
EuGENiisepiscopus,servus servorum Dei.E.luensi ejusque frairibus tam pioescntibus quaiii fuluris re-
episcopo, salutem el aposiolicam benedictioneni. gularem vilam professis, iri perpetuiira.
Opera quse de persona tua, et his qui per omnia Quotics a nohis petilur quod religioni, etc. In
luis praeceptionibus acqiiiescunt, post disccssum quibus baec propriis duximUs exprimenda vocabulis:
tnum a nobis ad lioslram aiidientiam pervenerunt, Ecclesiam Reali Georgii deMatriolis, ecclesiam Beali
fidem nobis faciunl illorum verborum, quoe, duiH Sulpicii de Viciuiis cum omnibus appendiciis earum,
apud nos inoram faceres, deore luo audivimus pro- ecclesiam Baaise Marise de Sosiaco, ccclesiam Beati
cessisse : quia scilicel malebas ul Vizeliacense mo- Petri de Carris, eci lesiain Beaii Sulpicii de Nibclla,
nasterium ommno deslrueretur, quam luae non de- ' ccclesiam Beatse Marise de Yois, ecclesiam Beati
beal jussioni pafere. Dilecti siqiiidera filii noslri Martiui de Capriaco, ecclesiam Beali Siepbani de
Poniii ahbalisipsiusloci nuperestad nos Irausmissa Ciisiro-Renardi, ecclesiam Bealse GenOvcfae,ecclc-
conquestio : quod postquama sedeapostolica disces- siam Beati Georgii deVicOriiovo, ecclesiam Sanctoa
sisli, eum el coinmissani sibi ecclesiani, lam per le, r, f. Mariae de Monte-Argio, ecclesiam Sancti Leonis
quaui-per tuos niullipliciief aggravasti, quoscttii- in suburbio Senonensi, ecclesiam Bealae Mariae do
que potes in^ilamniuii el perlurbaiionem ejus acce- Gresso, ecclesiam Bcali Martini de Noem cum om»
dis. Frater etiam luiis aJ suggestionem luain in nibus earum appendiciis, ex dono Senoncnsis capi-
ecclesiam et bona ejus damnabili praesumplione tuli ecclesiam Sancti Salvatoris; in Meldensi episco-
grassalur. Honiincs suos de more oralionis causa patu ecclesiam de Percio et capellaui de Meraklo
ire ad monasterium non permiuil, homines mona- cum omnibus earum apperidiciis ; iii Aufelianensi
sierii capit et depraedatur: et quidam eorum qui parocliia ecclesiam Bcalic Mariae quse nuriciipaiur
sub ipsius ditione consislunt, in lanlae prsesumptio- ' inier muriim et fossalum ctim omnibus perline. tiis
nis audaciam proriimpiini, ut in ipsos eliain inona- suis.aniiuos quoque rcddilus singularuriv praebeii a-
chos viojentas manus injicere nnu dubilaverint. rum decedentium canonitorUin Senonensis Ecclc-
Praelerea Nivernensem comilem ila in ejusdem ec- sice, qiieraadinodura a coiiimuni cnpiiulo ejusdeih
clesiae persecutionem diceris accendisse, ut sub tan- ecclesise vobis raiionabili prudcnlia coliali et scripli
torum concussione ventorum prsefato filio noslroel sui pagina confirmati snni, favoris nOsiri auctori fe
ejns fralribus vix ibi quietis locus ad divinum re- confninamus. D.ecerninius ergo, etc.
1539 EUGF.NH III P\PM 1549
Ego Eugenius Ecclcsiae Calbollcoc episcopus A occasione sepositis iifabbatem ipsius loci, prsesentc
Ego Imarus Tiisculaniis cpiscopus. Spiritus sancti gralia, benedicat. Obedientise vero
Ego Huge Ostiensis episcopus. professionem, si a te forte exigerii, nolumus ut ei
Ego Otho diaconus eardiualis Saucii Georgii ad exhibeas; si vero, quod non credimus, idem fraler
Velum Aureiim. nosler, juxla mandali nostri lenorein, ad moiiaste-
'
Ego GrCgorius cardinalis Sancti Viti, elc. rium tuum accedere et libi benediclionis muruu
Ego Guido diacpnus cardiualis Sauclae Mariaein conferre nolueril, nostrse voluulalis est ut lioc seqna-
Porticu. niiriiie,rsufferasj quouiam poslquam ipsius inonasterit
Ego Hyacinlhiis diaconus cardinatis Sauclse Ma- adiuiriislrationemper nosirae ebnfirmaiionis aucto-
riae in Cosmedim. ritatem canonice obtinuisti, pro subtractione bene-
Ego Hubaldus presbyter cardinalis Sanclae Pra- diclionisilliusnon minorem potesiatem super aniinas
xedis. . commissi libi gregis habcbis.
Ego Aribertus presbyter cardinalis Sanctse Ana- Datum Signise, etc.
stasiae. DXVIH.
Ego Guido presbyler cardinalis tituli Pastoris. . Ad Theobaldum archiepiscopum Canluariensem.—
, Ego Octaviauus presbyter cardinaiis tituli Sanclse " Ut [Silvettrum]etecium monaslerii S. Auguttini
Cstiiiae. dedicet.
Ego Gerardus presbyter cardinalis Saucli Ste- (Anno 1152.)
phani in Coelio lnonte. [Jbid.]
Datura Signiae per^maiium Hngonis, sanctae Ro- EUGENIUS episcopus, servns servorum Dei, venera-
manae Eeclesiae scripioris untlecimo Kalendas Julii, bili fratri TUEOBALDO Canttiarionsi archiepiscopo,
indicl. xv, anno liicariialioiiis Dominiese 1152, pon- salulein et aposlolicam benediciionem.
lidcalus domni nostri Eugenii papse 111aiinp viu. Quoniam elccttira monasierii Beati Augustini ad
DXVl. tiiam fratcrnilateiii beiicdicendum remisimus, non
Ad omnes. fide.es. de justitia, scd de beuegniute sedis aposlolicac feci-
(Anuo 1152, JIIII. 22.) mus, lu vero aficclum el benignitatem quam erga
[MANRIQUE, Annal. Cister: II, 117.] personam tuainel bonorem commissselibi ecclesiae
EuGENiusepiscopus, servus servorum Dei, cunclis geriuius attendere seu cognoscere,sicut dignum non
fidclibus, ad quos pracsentcs lilteras pervenerinl, videris, cum ipsi eleclo juxta mandaluni noslrum
saluteiu ct aposlolicani benedictionem. bcnedictitinis gratiam confcrre quadam dissimula-
«'. . . Quaproplef vos.perbsDcapostolicascripta lione nolueris, imo, et ejus liioriasleriuin in eadem
roganius, moiiemiis el exliortamur in Domiiio, ut causa inuliliter fatigareet plurimum gravare diguo-
viiiliter acciugamiui ad bellum contra infidelesini- sccris. Quia igilur commissi nobis oflieii cura con-
micos Criicis christi, nec dubitelis ire cuin uobili slringiiriur pro universarum Ecclcsiarum slatu sal-
viro Rayinundo Barcliiuoiiensi comite, etc. agere, et earuin quieliel tranquillitali quantum cunt
Datiim Signiae, tleciino Kalcndas Julii. Deo possumus salubriter providcre : pcr prsesenlia
DXVli. tibi scripta maudauius, qualenus si absque lui pe-
Rescriptum Sylveslro eleclo monaslerii S. Augu&tini riculo poleris ad locum ipsum, quemadmodum in
"' ': Cantuariensii.
eorum privilegiis contitiettir, accedas, el praediclum
(AnnoH52.). electuni omni appellatione et occasione seposita ,
[TWISDEN,Hist.Angl. Scripl., II, 1813.] in abbatera ipsius monasterii, praceunte Spiritus
EUGLNIUS cpiscopus, servus servoruni Dei, dilecto sancti gralia, benedicas.
filio STLVESTRO eleclo abbati nionasterii S. Augu- Dat. etc.
siini Cantiiarise, salutem et apostolicam benedictio- DXIX.
neiri. , D Ad conventum S. Augustiai Cantuariensit. — Ul Sil-
Laboribus et expensis commissi libi monasterii veslro abbali obediaut, eliamsi archiepiscopus de-
laniiuam specialis doinus nostrae paterno affeclu dicare eum noiueril. ,
coinpaliniur, et quia causa tua sicut speravimus (Anno 1152.) ,
iioniliiin babuit c.omplemenlum, nobis pluriniuin dis- [Ibid.J
plicet, et gfaviter ferimus.- Qupd auiem nuntium EUGENIUS episcopus convenlui S. Aitgnsiiiii Can-
tntim apud nos lam diu detiiiuimus, liirbaiio terrae luariae, Salutem et apostolicam benedictionem.
elsiiiisifi rumores quos de parlibus illis nuper acce- Quod causa elecli veslri oplatuin nondum habtiit
piiiuis non alia causa atl id facienduin coegit. Ul coQipIeiiientum, pro iurbaiione quae inuoslris par-
auteiu negotium liium.siiie lardilate optalum sor- tibus nuper emersit, non propter nostram negligen-
tiatur efTectuin, venerabili fralri nostro Theobaldo tiarii aecidit. Nos siqiiidem vos et locum vestr-um
Canluariensi archiepiscopo aposlolica scripta inan- sincera in Doinino charitaie diligiuius, et justiliam
daviiiius, quatenus si absqiie sui periculo potcril, atl vestram vobis inlegfe cuslodiri voluinus, ac scuvari.
nionasferium lutiin, qiicinndnioduin in tuis privi- Inde esl quod venerabili fratri nosiro Theobaldo
legiis continelur accedat, el te onini appellalioue et CanUiarien»! archiepisCopo pcr aposiolica ncper
 1541 EPISTOLJE ETPRIVILEGIA. 1542
scripla mandavimus, qualenus si absijue sui peri- A rcligionis veslrse opinione, lanquam ptloie agri
culo poterit, ad monasteriiim veslrum,. queuiadiiio- pleni cui benedixit Diiiiiiiius, provocati,, religiosis
diim in vcstrls privilegiis contiuelur, acccdat, et poslulaiionibiis vesiris bKnignum impertimur assen-
electo vesiro benediclionis munus, omni appella- suin, et regulares insiitutiones vesiras auciori-
lionc etoccasione sepositis, conferal. Quod si forte, taie apostolica coiifirinamus. In qtiibus sub certis
quod non credimus, effeclui niancipaic noluerit, capitulis.quae inferius annexa stinl, dccrevimus ex-
prsesentium vobis auclorilaie mandamus ut ob hoc primenda.
eidem eleclo nori minus debitam obedientiam cl Slatiiislis equidem inter vo«, ne iri alicnjus anti-
reverentiam faciatis. Noluinus enira eum miiius Stitis dioecesi ordinis vcslri ablialia finiileltir, doncc
auctorilalis habere, quam si ab eodera fralre ipse aniistes decretura, quod inier ecclesias ordinis
nostro beiiediciionis gratiam consecutus fuisset vestri ad cuslodiam disciplinae lirmitum cst, ratiun
Dal. Signiae, etc. se habere proinitiat. Et ut in oiuiiibus monasleriis
, , DXX. de ordine vestro sicut in Cislercicnsi ecclesia B,
Ad Moysem Ravennatem arcltiepiscopum. — Ut Pla- Bcnedicti Rcguta perpeluis temporibus observeitir :
ntium episcopum benigne habeat. et in leciionem ipsius nulltis ordinis veslri profes-
(Anno 1152, Jul. 28.) B sor praeler simplicem et comiiiuuem
iutelligeiitiai»
[MANSI,Concil., XXI, 666.] , queiiilibet aliiini senstim inducat, sed u.nifariniier et
EUCENIUS episcopus, servus scrvortim Dci, vcne- sicut qtiaeque diffinita iioscunlur, inlelligaliir ab
. rabili fratri M. Raveiinali archiepiscopo, salulem ct omnibus et inviolabiliter observetur. Easdeniqtie ,
aposlolicam beiiediclioncm. penilus observanlias , eumdem cantum, cl costlcm
Quod venerabilis fralcr noster L. Placcnlius libros, qui ad officium ecclcsia^ticum periinent, pcr
episcopus pro sedis aposlolicse obedieutia et reslilu- universasccclesias vestriordinis tene;;t:s. Nec a'i |tia
tione Ravennatis ecclesise imiiicnsis periculis sit omniiio Ecclesia, vel persona ordinis veslri, aJver-
cxposiius, fraterniias tua evidcnter agnoscit. Di- sus communia ipsius ordiuis inslilula, privilegium
gnuui esl igilur, ut in angustiis el vexaiionibus a quolibct poslulare audeat,vcl obieutum quomodo-
suis, quas pro ecclesia tua suslinere dignoscitur, libcl retinere.
fralerniiin ei solatium debeas exhibere. Ideoque Ordinatum est etiam inler vos, ut omnes abhates
per pneseniia libi scripta mandamus, mOnemus et deordine veslro singulis annis ad generale capitu-
cxhoi tamur in Domino, ut eidem fratri noslro in suis lum Cisterciense, omui postposila occasionc, conve-
necessiialibus debita benignitale provideas, et Q niant: illis solis exceplis, quos alabore viaviiifiriiii-
cbaritatis viscera sibi fraicrna aperias : ne tu de las corporis reiardavcrii. Qui lamen idoneum nuu-
nimia duritia reprebendi rationabiliier debeas, tium delegare debebunt, per quem neccssilas remo-
ei etini ad tuam obedieniiam se liumiliasse poe- raiionis illorum valenl capitulo nuiitiaii. Et illis
nileai. ... ilem exceplis, qui in remoiioribus parlibus habi-
Dalum Signise, v Kal. August. tanles, sine gravi et evidenti difficuliate se nequi-
DXXI. verintcapilulo proesentare. Qui nimirum eo lerinino
Ad Ciitercienses. — Confirtnaiio conslittttionum. Vcnient qui eis in ipso fuerit capitulo consiiliiltis.
Praclerea si aliqua conlroversia intcr quoslibel ab-
(Aimd 1152, Aug. 1.) bales de ordine vestro cmerserit,. vel de aliquo illo
[MANSI,Concil., XXI, 609.] rum lam gravis culpa fueril propalala ut suspensio-
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei.diteclis nem vel depositionem eiiam mereaiur : quidquid
filiis GOTHOMO Cislcrciensi, ac caeteris fratribus ac iude a capitulo fuerit canonice definilum, sine re-
nionacliis tanv praesenlibus qiiain fuluris, regularem traclipne aliqua obscrvetur. Personam" aiilem de
vilam et Cisterciensis brdinis statula professis, in aliquo oidine nulla ecciesianim vesirarum sibi e!i-
perpetiiiiin. . D gat in pastorem, prout nec vestri ordinis aliqnam
Sacrosancta Romana Ecclesia sic in B. Pelro iiionasteiiis aliis siatuistis ordinari posse aibaiem.
apostolorumprincipea Domino promissionemoblinuit Hsec nimirum, dilectissimi lilii, de multis iiistiUi-
quod universalis Ecclesiae fuiidainenium.exislerel : tionibus ordinis veslri excerpsiraus, elpropriiscura-
ct praeccptum accepil, 01 Cliristiana*fidei professo- vimus capiiulis designare. Quia vero singula quse
res, in fule, religione, oranique sanciimonia con- ad religionis profeclum; et aniuiarum s.ilulem, re-
firraarel. liaque universariim ecclesiarum profecti- gulariter ordinaslis.praesenli abbrevialioni nequive-
bus soliicitam se semper exbibuii, el de insliiuendo, runl annecti: nos cum liis quse praescripla sunt,
conservando ei provehendo'in omnibus ectiesiis oiniiia quse continenlur in cliarla veslra, quse appel-
culiu sacrae religionis fuil omni lempore stndiosa : lalur cliaiitatis, et qusccunque inler vos religionis
ul et ab ea, sicut a fonte, ad universos Ecclesiaelilios intuilu regulariter statujslis, auctofitate aposiolica
sit religio derivata, et quod ab aliis qui spiritus roboramus ; et vobis vestrisque successoribus,
primitias acceperunt religiose ac saliibriler iiistitu- et omnibus qui ordinem veslrum professi fuerint,
tum esi.pereamdem, imiuulabilem accepcrit firmi- inviolabililer perpeluis lemporibus decerninnisobser-
tatem. Iudeest, dilecti in Doniino filii, quod sacrae vanda. «•.
 <543 EUGENH Hl PAPJE 1544
De cseiero, quia proposilu.ui fiftnum habeiis habl- A DXXIII.
talionis vestrae toca extra coiiversalionem saecula- Ad. ephcopos Germanim. — Improlat translationem
rium eligendi, grangias vcsiras siciit elairia eccle- episcopi Cicentit in Magdcburgentem archieoitco-
pulum iranslati ,
siaruin a pfavorum incursu ac violenlia liberas el
(Annoll52, Aug. 17.)
qnieias fore sialuimus, et ul nullus ibi lioininem
[MANSI,Concil.j XXI, 631.]
capere, spoliare; verberare, aut rapinarn exercere EIGENIUS episcopus, servus servorum Dei, yene-
praesuinat, in virlute Spiritus saiicii iiihibemus. rabilibus fralribiis EBEIIARDO S-allzburgensi, Aitrwico
Saricientes eliam, ut propter cominunia inlerdicla Bremensi, el HILLINOTreverensi, archiepistopis,
lerraruiii, niilla ecctesiarum vesirarum a divinis EIIERARDO Bambergensi, HERMAN.NO Constaiitiensi,
coinpellatur ofiiciis abstinere, sed liceat omnibus tle HENRICO R atisponenSi, OTTONIFrisingeiisi, CONRADO
ordiiic veSlro, excommunicatis et iriterdictis ejeclis,
Palaviensi, DANIELIPragensi, ANSELHO Hamelbur-
clausis januis, submissa voce fratribus suis divina et BURCHARDO Eisleteiisi, episcopis, saluiera
eelcbrare solemnia. Interdicimus itcm, ne aliqua ^ensi, et aposlolicam benedictionem.
oinnino pefsona fralres ordinis vestri audeat ad Litteras quas pro catisa Magdeburgeiisis Ecclesiae
saccitlaria judicia provocare; sed si quisquara sibi vestra riobis
adversus eos aliquid crediderit de jure competere, B prudentia delegavil, debiia benignitaie
In lectione aulem et cognitione carura,
suli ecclesiastici jutlicis examine experiendi habeat stiscepimus.
faeuliatem. Decefnimus ergo, ul nuTti aliquando slupoie nimio el admiratione repleii sumus, eo quotl
• liceat bis quse in hac pagina ex aucloritate aposlo- longe aliud in eis quam vobis ex officio poniifiea-
tus immineal, perspexinms-conlineri. Cum enim
loriim principis confirmata el consliuila sunt, ausu
in Ecclesiae verlice sitis ex divina provideniia cou-
temerario conlraire, ac noslrse hujus sanctionis
slituii, ut de medio ejus quse fiierint nociva propcl-
vigorein aliqua praesuiiiptione infringere. Si quis
lere, quse utilia debeatis attento studio conservarc, .
auiem, e^c. in causa isia, sicut ex suggesiione liiteraruiii vesira-
: Ego Eugenius Catholicae Ecclesiac episc. subsc.
riim nobis iniiotuit, nou quod expediat Ecclesiae Dei,
Ego,_etc.
Dalum Signi.T, per manum Bosonis S. R. E. stri- qnoil sacrortim canonuin sanclioni coneordel, quod
exinde a coelesli arbitrie approbetur, sed quod ter-
ptoris, Kal. Aug., Iiul. xv, Incarri. Doiuinicae anno renis attendistis. Et qui eorum
vero D. principibus placeal,
4152ipontificalus Eiigenii papse lllaiin. vm. aiiimos a stia niiuus recia deflcctere debuistis inten-
DXXH tione, atque ubi esset via Domini deuionstrare : non
• •'''.' i
C reclum est, nec stelisiis murus
—: fle persuasislis quod
Adcapitnlum Magdeturgense. faveantepisco;:o
Cicenst Ecclesiw Mdgdeburgensit invasori. pro doino Israel, quinimo ipsis, ul ait propbeta, pa-
rietem aidificanlibut, vot (quod sine grandi aiiinii
(Anno .1152, Aug. 1.)
' rancore vix dicimus) linivistit iltum lulo abtque pa-
[MARTES.,Collect., H, 550.] leis (Ezech. xni). Non ita senliebat princeps aposto-
EUGENIUS episcepus, servus servorum Dei, uni- lorum, qni ex fidei suae confessione, ul totius Ec-
verso capitulo Magdeburgensis Ecclesiae,salulem et clesiae fundamenliim essel, accepit, sed comminan-
apostolicam benediclioncm. tibus sseculi filiis, el apostolis, si prsedicarent in
Pervenit adaures noslras, qnod post eleclionem, nomine Jesu morlis exterminium uitentantibus,
quam de persona dilecli filii iioslri, prsepositi vestri confisus de Domini viriule respondil -: Oporlet obe-
oiiines, praeter seplem, consilio religiosorum secun- di)eDeomagis(juamliominibus(Act.in).\osaulem
dum Deum fecislis, Cicensis episcopus, neglecla ne a lerrenis videamini principibus dissentire, illi
sui ortiinis honesiale, contra jusliliam et constiln- causse favore vesirum impendiits, cui et ccciesia-
tioncm sanclorum Patruin se in vestram Ecclesiami sticae aucloritas constitulionis, el supernse volunla-
rcgio favore ingerere nisus sit et, sicul accepiinus,, D l tis examen pro cerlo creditur obviare.
ab ipso principe invesliluram illicile suscipere mi- Cum enim translationes cpiscoporum sine mani-
niine formidavit. Quod quam pravum et indigiiumi festae utilitalis el necessitalis indicio, divinae legis
sit, qui zelo tectiiudinis utilur, non ignorat. Quiai oraculum non permiUal; cum etiain niiilto amplior,
igilur pali nec possumus, nec debemus, quotl liber- quam in aliis eleciionibus, cleri et popuii eas debeat
las EcclesiaKancilletur, vigor ecclesiaslicus confiin- praevenire concordia i in facienda translatione de
datiir, et sanctornm Patrum coiisiitiillones irriten- veiierabili fralre noslro Guicinanno Cicensi epi-
lur, per praesentia vobis scripia mandamus atquei scopo, nihil horum est, sed splus favor principis
praecipimus, quaienuS si praediclus episcopus in Ec- exspectalur : et nec inspecta necessitate illius ec-
clesia vestra se ingerere attentaverit, ei assisteres clesiae, nec considerata uliliiaie personae, clero no-
seu favere nullaleniis proesumatis, sed ab eo tan-- lerite, iriio, ut dicitur, ex parte maxima reclamanie,
quam ab invasore penitus cavealis, scituri quod qtiii in Magdeburgensi eum ducitis Ecclesia supplariian-
aliter prscsumpserit, ofucii sui el beneficii procul1 dnin. tiuper quo, lanlo amplius admiramnr, (|iianio
dubio jacluram incurret. persoria illa, cujus gravilalis sit atque scientiae ab
Datum Signi<p,K,al. Angtisti.. anieaclis agnoviiuus, ac proinde quantmii Ecticsiaj
1545 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1546
A
illi sit utilis nori penilus ignoramus. Quoniam igitur,, A.cendiis ecclesiasticis bouis illatis excommunicalioni
quictmque icmporalis aurse flatibus agitenlur, noss subduntur, novo judicio etcommunicatos dedicant,
in illius petrae solidilalefiindati.quae in fundamentoi nisi prius in laicorum judicio damnationis sententia
memil Ecclesise collocari: sicut non debemus, iia\ feriantur. Quod si forte tam tn quam fratres nostrt
nec volumus omni vento circumferri doclrinae, autt episcopi pulaVeritis suslinendum; hoc procul dubid
a sacrorum canonum rectitudine imputsu aliquo de-- intle proveniet, ut nulli episcoporum in illis parti^
viare-: per prsesenlia vbbis scripta mandanlus, ijua-- Lns liceat conlra cujuslibet facinoris rerim discipli-
tenus causae isli favorem utlerius npn prsesletis, el1 nam ecclesiasiicam exercere. Disciptina enim ccs-
apud charissimum filium nostrum Fridericum, qneml sante, peribit religioChfisliana : religione cessante,
Deus hoc lempore pro servanda liberlate Ecclcsise iui peribit el salus animarum. Eapfoplef, charissime
cminentiam regni evexil, eflicere vestris exhorta- fili, lam super hoc qiiam super aliis, ciim ad ciirias
lionibus sludealis ut Ct ipse a sua siiper boc inten-- convenitis, quaecohlra ttonorem Dei, contra Ecclesiai
lione desistat, et contra Deurii, coiitra sacrds ca- salutarem vigofeni, conlra honestatera regni, pra-
nones.contra regisedignilalisoflicium, eidein causse> vofum malitia inoliri viderilis, viriliteret unanimi-
f.ivorcm ulterius non impendat; sed Ecclesise Magde- . ter resistatis, ul vestro prudenli sludio et labore
^*
burgcnsi, sicnt el aliis ecclesiis regni a Deo sibii malitiam sapientia vincat, iniqttilatem justitia supe-
commisst, liberam facultatem quein voluerint se-- rei; et Ecclesiae Dei, et regni status in suo decore
cundum Deum eligcndi relinqtial, el electionemi incolumis conservelur. Ad hsec sanctitati tuoe qua^-
ipsam ppstmodum favore suo, sicUl decet majesta-- dam nolificaimis,qu;efacienleAr.(l24')hai'relieoru-
lem regiam, proseqnatur. Nos enim si quod de sti- sticana qiiaedam lurba absque nobiliuin et majorum
pradicto fratre nostro facere nititur viueremus ra- scientia nuper est in Urbe niolila. Cifciler enira
tione fulciri, nec voluntali ejus, nec posltilalionii duo millia in tinuni sunt secretius conjufali, et in
Vestraeduceremus aliquaienils obviandiim : contfai proximis Kalendis NoVeriibriscfinlum perpetups se-
Deum aulem, et sacrorura canonum sanctiones nullii -• naiores malorum operum el dnos consules, alter
omnino petitioni possumus praebere consensum. qtiorum infra Urbem, alter exlra illorum cenlum
Datum Signisc, xvi Kal. Seplemb. consilio reipublicse statum disponant, imo potius
DXXIV. rotlaiil; Untiin autcm, quem volunt imperatorerit
Ad Wibaldumabbatem. — Commendal ei iausam A. dieere, creare disponunt, qitem iltis centum duobus
[Adelgoti] Curiensis episcopi, et ut ecclesiaslicasi consiilibus et omni poputo RomanP sperant quod
immunitates advertut laicos luealur:
(j debeal moftifcre imperare. Quod quia contra cordi-
(Anno 1152, Sepl. 20.) nam regni et charissimi filii nostri Friderici Roma-
[MARTEN., Ampl. Collect., H, 553:] norum regis, lionorem attentare prsesumunt, eidem
EUGENIUS '
episcopus, servus servornm Dei, dilccto voliimus per te secfeliiis nuiitiari, ut super hoc ma-
filio Corbeiensi abbafi, salulem et apostolicam be- lino consilioj quid facto opus sit, providbat sa-
iieliciioneni. pienler.
De quorum pura devdlione absque dubilaiionee Daium Sigoiap, xn Kal. Oclobris.
confidimus, eis confidenter commillimus quod di-S DXXV.
gno cupimus eflectui mancipari. Inde est, quod cha- Bulld pro canonica Bealce Marirn Fanensh
ritati tnse causam venferabilis fratris nostri A. (124)' (AnnoH52, Sept. 27.)
Curiensis episcopi attenlius duximus commendan-
[AaiANi, Memorie Jstoriche della cilla di Fano, II j
daiii, quaienus tuoetfratrum nostrorum episcopo- sonimario, p. ix, ex archivip capituli Eccles.
rum, qui ad cbarissimi filii uostri Friderici Roma- Fanensis.]
nornin regis, cnriain conVenerint, cohsilio et auxifio) EUGENIUS episcopuS, seryus servorum Dei, dilecto
frelus, nec inhonesle verbis vef faclo, sicut aliai lilio BENEDICTO pfiori canonicae Beatse Marise. Fa-
vice factum esl, possit iuipune tractari, vel Ecclesiai D E nensis ejusque ffalribus lam praesenlibus qtiatn
sua. juxta pravofum dCsideria debila justitia de- fuiuris; canonicam vitam professis, in perpetunm.
framlari. Nec pules tu in hac causa, quasi in alienai Desiderium ad religionis proposilum, el anima-
dissimulandum, sicut ait poela : rum salutcm perlinere monstraium, auetore Deo ,
Ret'lua nutic agiiur, paries cum proximus ardel. sine aliqua est dilalione complenduin ; cum pro
(HORAT.Episl. l, xviii, 84.) parte, dilecti filii noslri, poslulationibus clementer
Sirailis eniin rausajam libi peperit, vel in proximo) annuimus, et praeiiiclam canonicam in qua divino
pariet inimicos. lllud autem, quod incuria Ulmse i mancipati esiis obsequio, ad exempltim prsedeces^
liabita malitiose in ecclesiarum destruclionem no-- sofis nostri Alexandri papae sub B. Petri et nostrd
viter est a laicis introduCtura, nequaquam silenlip) ' prolcctione suscipimus, praesentisque scripti privile-
praetereundum scslimes, quod qui pro rapinis et in- gio communimus; statuentes ut quascunque posses-

(124) Adetgoli ex Diserlinensi abbale facli epi- scipulo, quem S. Bernardus epist. 189 perstnngit;
scopi, viri magnae sancliiatis. ejusque hoereses recenset Olto Frismgeiisis lib; De%
(124') ArnolUodeBrixia, Pctri Abaclardi obin di- rcbus gesiis Fredcrici iuip., cap. 20.
PATRQL. CLXXX. fr9
 "
Ml EUGENTIHl PWM - 1548
sioncs,quscciinqiic bona cadcm canonica in prsesenti A DXXV/.
jusie possidet, atiiin futurunv concessione ponti- Bulla pro monasterio S. Joannis ih valle Turoe
ficuiri, largrtione regum, vel pfiiicipum, oblalione (apud Toggios). v
fideliiim, scu altis juslis modis, Deo pfopitio, posset (Anno 1132, Ocl. 4.)
adipisci, lirma vobis vesirisqiiesuccessoribuset illi- [NEUGART, Cdd. diplom. Aleni., H, 83.]
bata perm.ineaht. In quibus hscc propriis duximus
cxprinienda vocabulis : Plebem vidclicel Saricti EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
Caesarci iiiia curiv nvansis et lerris.quas in ejus ctis fiiiis BUBCUARDO abbaii nionasierii S. Joauuis
lerfitorio legilime possidclis ; medieiaiem plebis Baplblae (125), qiiod in p-jrochiaCoosianliensi silum
Sancti Pauli una cuiii vinea dominicaia ; plebem ,; esl, ejusque fratribus, lani.propseniibus ijuam fulti-
Saticti Secundi cum capella Saneli Bariliolomaei; . ris, regularem vil.nn professis, in perpeiuam rei
qnidquid hahetis in ecclesia Sancti Atigeli in cpi- .> inemoriam.
scnpio ; ecclesiam S;meti Pelri c"xlra portam ; nio- Quoiies illiul a.nobis cxpeihur, quod religioui et
lcndinura de Reputesio, nitireridinmn Arzilln ciim honeslali convenire dignoscitur, animo nos decct
virieis; et viiicas Pnpilliani, agrum G-ualdi, ei canv- ^ libenii concedere, el petentin.ii>desideriis congriium
puttv prope ecclesiarii S. Slepliani. invperliri suffragiiira. Eapropter, dilecli in Doniino
Dccernimus crgo nl nulli omnino hominum ticeat filii, vestrisjustispostulalioTiibiis ctemenier anniii-
praefalam canonicam lemeie perlurbare aut ejus mus, et praefatum monaslerium, in quo diviiio inan.
possessiones auferre, vel ablatas reiinere, mlnuere, crpatreslis obsequio, sub B. Peiri et nostra pro-
\cl aliqnibiis vexationlbus fatigare; sed omnia iu- tectione siiseipimus, et prsesenlis scripli privitcgio
tegra coiiserventur corum, pro quorum gubernalione communimiis; siaiuentes, ul qiiascunque possessio-
ct siislenlatione concessasiiiit, usibus el commotlis nes, qusecunque bona idem monaslerinm iiipnescn-
profufur.i, salva sedis apostolicoe >auctoiilale, et liarum juste et canonice possidet, aut in fiituriim
Faneiisis episcopi canonica reverentia. Si qua" condessione pontificuiii, laigilione reguin vcl prin-
igitiirin f.itiirum ecclesiastica sseculaFisve persona, ciptim, oblalione fideliuin, seu aliisjustis modis,
hauc tiostroe coiistiliilionis p.tginani sciens, conlra Deo propitio, poterit adipisci firma vobis, vestris-
eam .teinere. ivenire leiitaverit, secuntlo toiiiove qiicsucccssoribiis, et illibata permaneanl. In quibus
lommoniia et excomnviinicalioiie cominoia, si satis- hsecpropriis duximiis exprimenda vocabulis: Videli-
faclioue nen congrua eniemlaverit, poteslatis bono- cet lllnowo (126), Mogoltlesherch (127), Pussenancii
lisque sui dignilale cafeal, reamque se divina c£ (128), HiItensawo(129),Hallenrietli(130), cum ap-
indignatione exislefe de perpelrato inbiuitaie co- pendiciissuis. Obeunie vero le, nunc ejusdem loci ab-
gnoscal, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei bate,vel iuortriiiquolif)eisnccesso'rmii,nullusibiqua-
et Dninini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena libet subrcpiionis astuiia seu violentia praeponaiur,
fial, alque in exireino examine dislriciae ultiorii nisi quemfrairescommuniconsensu^veffrairum pars
subjaceat. Cunctis autem eidem locojusta servan- ccnsilii sanioris secundum Dcum elbeati Benedicti
tibus sil pax Domini nostri Jcsu Chrisii, qiiateuus Regtilam providerint elTgendain. Prohibcmus eliam
fct bic frucluin bonse actionis percipiant, et apud ne qiris lneredilario jure advocatiam ipsius ,Ioci
districuiinjudiceni oraemia aeternoepacis iuveuiant. usurriare pr.xsnmat, sed juxta fundaioris (131) con-
Amcn. stilutioncni illnm, quem abbas communi consilio
EgoEugenius Calholic* Ecclesiae episcopus. fratrura prov'u!eriiineadem advocaiiapraelicienduni,
J>alura Signiae, per nianum Bosonis sanctse Ro- hac condilioue advocatuin suscipiaiis , ne ipsam
manx Ecclesiae scriploris, v Kalendas Octobris, . ailvojcniiaiiiseu alia bona monasterii, lemere in-
hiriictioiie decima qninta , Incarnalionis Dominicoe beneficiare debeal, vel oppressionem aliquara Vobis
anno 1152, pomificatus vero domni Etigcnii leriii irrferre. Quod si atteniare praesumpserit, e£ secniido
papa? anno ociavo. ID tertiove eommonitus nisi realum snum
condigiia
, (Omissa subscriptione dcto dvminorum reverendh- salisfaclione correxerit, liceat vobis eadem advtf-
timorum cardinalium.) catia ipsum privare, et iri loco ejus simiti lenore
aiitira idoneum substHuere.

(125) Monasterium S. Joannisin valleTliura! apua* in Tufgovia.

Toggios silimv in pra-posilurani conversuin, lingua
vejnacula All-SftSCl-Johan voealur, ul dislingua-
liira novo monaslerio ejusdeni noiniiiis, ann.
1629 duabus inde boris versus Septoniiionein
coiislructo , postquam vetus aiiii. lb'26 confia-
graverat. '...
(126) Ilnaii in comitalu Kybitrgico.
4127; Mogelsberg in valle Neccari apud Toggios.
(12)) Busnang seuBtisliugen infra EpiscopitelLini
(129) lliltisan, vitTa in parochia IletfeusWeif co-
milaius Tog^eiiburgici.
(130) Alienried, aliquot casse rusticae parocliia:
Kilchberg in eodem coinilatu.
(131) Fundalor in moiuimentis monasierii S. Galli
dicilur Wenzeslaus de Ganderswiia, quem Buceli-
nus Germ. Sac, p. n, p. 49, Wezelium seu Weseli-
num vocat, ex ordine equestri S. Joanu. Baplisiae.
 \U* •-"
CPISTOLJE Ef PRIVILEGIA: ISStj
Decerninius 'ergo ulhulli oiniiino hoininum liccal1 A . Ttxxvii:
ipsum nionaslerium temere perlurbare, aut ejuss Ad Raimundum llierosolymilani hospitalis majjt-
posscssiones auferre, velabtalas retiriere, minuere,, strum.
stu quibuslibet vexalionibus faligare , sed omniai (Anrio 1132, Oct. 27.)
integra conserventur, eorum pro, quorum gtiberna- [Cod. dipldm. del ord. Gerosoh, I, 308.]
lione et suslenfatione corieessa suril, usibus pmni- EUGENIUS episcopus,'serVus servorum Dei, dileclis
nodis profutura, salva sedis apostolicae aucloritale, , filiis RAIMUNDO (133), venerabilis Hiefosorymitani
et dicecesani episcopi canonica juslilia. Si quai bospilalis magistfo, ejusque fratribus in serviiio
igitur in fulurum ecclesiastica saecularisve personav paiiperum militantibus, sahitefii et aposlolicam be-
banc nostrae cPnstitutioriis paginain sciens, conlfai nediciionem.
eam temefe venire tentaverii, secundo leriioVei Sicut noslrl adminisiralione officii admonemur,
commonila, si non salisfaclione congrua cmenda-- ecclesiarum ct priorum locorum negotia salubri fine
vefil, honoris poiestalisqiie suae dignitalc careat,, disiingiiere, etc. Quocirca, dilecli in Dpmino liliir
reauique se divino judicio existere de perpelrata\ paci el tranquillilati vestrse, in poslefum debita
ihiquilale cognoscal, et a sacraiissimo corpore ett chariiate providere volentes-, transactionem qttae in-
sanguine Dei et Domini Redemptofis nostii Jesu" i" ler.vos et nobilerii virum Guillelnium Forcatquerii
Christi aliena fiatj atqiie in exlremo examine di-- comitem per venerabilem fratrem nostfubi G. Ebre-
sirictae ullioni subjaceal. Cnrictis auiem eidem locov dunensem archiepiscopum apostolicse sedis legatum,
justa servantibus sil pax Domini nOstri Jesu Cbiisli,, super caslro Manuaseaeet ejus perlinentiis factaest,
quatenus el hic fruclum bonae actionis percipianl, , cl per scripli sui paginam confinnala, etc; auciori-
elapud districlum judiccm praemia seiefnoe paciss tale sedis apostolicse confirmamus, et raiam aique
invenianl. Amen, amen. inconcussam perpeluis lemporibus manere decer-
Ego Eugenius CalhPIicseEcclesise episcoous sub- nimiis; cujus adjunctionis tenorem nos in eadem
scripsi. pagiua conscripiam perlegimus, etc. Nulli ergo
Ego Gregorius presbyte/ cardinalis tiluli S. Ca- omnium hominura fas sit hujus noslrse coiifirmatio-
lixti ss. nis paginam temerario ausu infringere, seu quibus-
Ego Aribertus presbyier cafdinalis liluli S. Ana-. libel molestiis perturbare. Si quis atiiera atleutare
stasisess. praesumat, secundo terliove coinmonilus, nisi rea-
j Ego Oclavianus (132) presbyter cardinalis titulij tum siium congrua salisfaciione corfexerit, in-
'S. Csecilisess. *>, dignaiionem omnipolenlis Dei el bealorura felri et
| Ego Rolandus presbyter cafdinalis lituli S.; Pauli apostolorum ejus incurral, atque in extremo
Marci ss. examinedisiriclse ultioui subjaceat.
Ego Gerafdus presbyler cardinalis tituli S. Slc- Datum Albse; decimo Kal. Novemb. anno 1151.
phani in Coelionioiiie ss; DXXVIII.
Ego Joannes presbyler card. tiluli SS. Joanniss Ad Odonem dttcein
et Pauli ss. Burgundia!, et Burgundos proce-
res. — Ui bumenses Vizeliaeenses habeantur ex*
Ego Cencius presbyter cafdinalis tiluli S. Lau- communicati.
remii in Liicina ss. (AnnO 1152, Dec. 19.)
Ego Henricusprcsbyier cardinalis tituli SS. Nereii [MANSI,Concil., XXI, 655.-]
ct Achiltei ss. EUGENIUS cpiscopus, scrvus servorum Dei, dilectis
Ego Gregorius S. Angeli diaconus c.ardina-- filiis nobilibus viris ODONIduci Biirgunrtla;* HEMR.
lis ss. comili, AncuiMB. DE BORSONE, G. comiti Cabilon.,
Ego Joannes diacomis cardinalis SS. Sergii ett R. fratri ducis, R. ctuniti de JoviniaCb, G. DE DON-
Bacclii ss. ZEiO,R. DERUEEOMONTEj D. t)E LtlZlACO, A.DE MON-
Ego lldebrandus S. R. E. diaconus cardi-- D TE REGALI,S. vicecomili Senon.» et .liltis ejus. F.
nalis ss. atque B. G. vicecomili Caslrilandonis, G. DEVIR-
Ego Gerardus S. R. E. diaconus cardina-- GIACO, ODON.DETVLO,HUGOSI DEMONTE S; JOANNIS;
lis ss. salutem et aposlolicam beiiediclionem.
Ego Odo S. R. Ecclesise diaconus cardirialis ss. Immoderatam prscsilmptioneni, ct inlolefabilein
Daluriv Signix', per inaiitis Bosonis S. Romanse> contumaciam perfidorunt burgensium de Vizeliaco,
Ecclesiae scriptoris, iv Non. Oclobr., indictione5 qui violala fideliiate' el juramento quod abbati et
xv, Inearnationis Dominicaeanno 1152 , pontifica- domino suo fecerant, eiuri de' monaslerio suo ausii
tuS Vero domni Eugeuii terlii papae anno oclavp. nefario ejicere et tocum ipsum; quod tiliqne db exor-
dio suse fundalionis beali Petfi allodium ac palrimo-
nium esscdigiiosciiur, nobis, licet in vanum,- aufefrel
conanlur, nobilitalis vestrse notitiara lalere noi,'4j[eJ'

(152) Poslea antipapa sub nomine Victoris IV aa Rolandum electus .;•'«'

dnobus tantum cardinalibus an. 1159, 7_Sepf. contraa (133) Rainiuudo de Podio, aimo 11C0 defunc»jt»y
 1551 EUGENII III PAPiE. J552
dimus. Quia ergo tanfse pracsumplioni audaciam po- A oblatione fidclium seu atiis jtisiis modis dc proprio
tentes ac nobiles viri, qui eidsm aposlolorum prin- polerii adipisci, firma vobis veslrisque successoribus
cipi devoti existunt, impiiiiilam lolerare non debenl: el illibala perraaneani. In quibus haecpropriis duxi-
per praesentia scripta nobilitali yestrse mandamus, mus exprimenda vocabulis : Monlem Bozowe, in quo
qualenlis prsedictos burgenses, docec resipuerint, ipsum monasteriura coiislruclum est, Podogrodiz,
etcondignam satisfactionem hiimiliterexliibuerinl, villam Luconowe^ cum adjacente silva, vi mansos
ab oninibus feriis lerrae veslrae prorsus inhibealis : in Gline, sex ih Provin, in Nuendorph decimatio-
imp quosctinque de ipsis, homiues vcslri inyene- nera ;'in Techibodiz, Molocliosiiorff; in pago Geralis
rint, tanquain perjurps el proditores et excommu- decimationem C. Scobnmum, rn Zwickowe ccclesiam
nicatos capi, et rebus suis spoliari proecipiaiis. cum duabus mansis el decimationc ipsius pagi, vil-
Daiuui apud Sanctuin Pclrum, xiv Kal. Januarii. lam Goarwiz cum molendino, pratls et silvis, villam
DXXIX. Waltrcwilz, villam Ozelz, ecclesiam el villam Hoy-
Ad Hugonent Senonensem archiep., G. [Godefridum] chenwalt, cum adjacenle silva; in pago Plisna deci-
Lingon., T. [Thebbatduml
—
Paiisiaceiisem et Heur. mam M.
Scobronum; iu Rodowe iv mansos, in Por-
Treeentiih epiteopbti Vt burgenset Viieliacen-
tes habeanlur excommunicali, ^ lin dominicale cum xxx et vi mansis; in pagoqnae,
(Anno 1153, Dec. 190 vocalur Plima djinitliain decimationem, et ibideiK
fMi.itsi, Goneit., XXI, 6Si.] ciinclorum novaiium, atqne novem antiquarum vil-
EBGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene- larum decimam; in VillaBorsix molendinum, villam
rabilibus fralribus nojtris HUG.Senonensi archiepi- Techebodiz, villam Rodovre ciira peritneniiis suis;
scopo, G. Lingonensi, T. Parisiac.eiJHeNR. Trecen- iri villa Drogeliz x mansos et dimidiam villanv Gol-
si, episcopis, salulem et aposiolicam benedlciionem. bin, villam LomezelZ et alferam villam ejusdeui
• Inimoderatam praesumptionem et jntolerabilem nominis; in villa Gline mansum unmn, deciraam
coiiiumaciani perfidorum burgensiiun de Vizeliaco, eujusdam dominicalis in villa quat-dieiiur Crozeliu,
qui violata fidelitate et juiamento qtiod abbati et et villam Milibendorph cnm pertinentiis suis.
domiuo suo fceerant, eum de monasterio suo ausu Dererniinus ergo, ut nnlli omnino boiiiimim iiceat
nefario ejicere, et locum ipsuin, quod utique ab pncfatutn ccenobium lemere perwrbare, ant ejus
exordio suae fundalioiiis proprium beati Petri allo- possessipnes aitferre, vel ablatas retinere, minucre,
tlium esse diguoscitiir ae patiiiwMiium, nobis licet autaliquibus vexalionibus faiigare, sed omnia inle-
iiivanuni auferre conatur, fralernitatis vestraenoli- gr.i cpnservenlur eormn, pro qtiorum giibcriiaiione
liairi latere non credimus. Ne igitur tanlse prsesum- £ et suslentatione concessa sunt, usibus oiniiimodis
ptionis audacia impunita remaneat, et in pejus in- profulura, salva dicecesani canonica juslilia. Si qua
disciplinatio pernieiosa prorumpat, per praesentia igitur iii firlnruin ecclesiaslica ssccularisve persona,
vobis scripla mandamus, qualeuus praediclos bur- hanc noslr.c consiilulionis paginam scicns, contra
genses, tanquam perjuros et proditores el excoin- eam lemere venire teulayerit, secundo lerliove
muiiicatos, in nundinis el mercalis veslrarum paro- commpnita, si npB satisfactione congrua einendave-
eiiiaruin recipi omnino prohibcaiis : imo a quibus- rit, potestatis honorisque sui digniiate careai, ream-
eunque parochianorum veslrorum inveniri potue- que se divinp judicip existere dc perpetraia iniqni-
rint, capi, el rebus suis spoliari praocipiatis. tate cognoscai; el a sacratissimp cnrpore et sau-
DalumRouix apud S. Petrum, xiv Kal. Januarii. gnine Deiet ppmini Redemptoris nostri Jesu Cbrisii
DXXX. aliena fial, aique in extremo examine districlse ul-
Privilegium super omues proprietalet moiiaslerii S. tioni subjaceal. Cunctisautem ehlem tocojusia ser-
Mqriw Boxavieims. vantibus sit pax Domini Jesu Christi, qiialenus et
(Anup i*52, Dec. 29.) bic fructum bonaeactionis percipianl, et apud distri-
[Thuringia tacra, 656.] riuni hidicem pr;cinia a;teniae pacis iiiveniant. Ainen.
EuGENiusepiscopus, servus servoruin Dei, diteciis D Ego Eugenius CatbolicaeEcclesiaeepiscopus.
filiis abbati S. Mariae monasierii, qtiod Buzatigia Ego Conradus Sabinensis episcopiis subscripsi. .
dicilur, ejusque fralribus, lam prscsentibus qnam fu- Datuin Laleranis, per nvanum Sanisonis sanelae
turis, regularein vitam professis, in perpetuum. Romanse Ecclesiaescriptoris, tv Kal. Januarii, indi-
Religiosis desideriis dignum esse fucilera prsebere clione IV, Incarnalionis Dominicaeanno 1152, pou-
consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur effe- lificatus vero domni Eugcnii Hl papae aniio viu,
Ctum. Eaprppter, dilecti in Domino filii, vestns justis DXXXI.
poslulationibus clemenler annuiraus, et praefatum Ad [Petrum] ClVhiacentem abbalem. — Ut abbali
moiHiSterium, in quo diviiio maucipati estis obse- VizeliacensiexsuliSilviniacenseceenebiumconcedat. ,
quip, sub Beati Petri et nostra proiectione suseipi- (Annoii52.)
mtts, et praesentts scripti privilegio cpmmuni- [MANSI,Concil., xxi, 66C.]
mus; statuentes ut quaseunque possessiones, quae- In maximis vexalionibus et angusliis posilo dilecto
cunque bona idem monasterium inprsesentiarinn filio Ponlio Vizeliac. abbati, carnali germano tuo,
juste et canonice possidel, aut in ftiturum conces- ahsque horlatu ct comnionitione nostra fraterna
ttoite poiilificum, largilione rcgum vel principum, debes compali charitaie , et ejus cxsulaiionem be-
1553 EPISTOL/E ET PRIVILECIA. Jsju
nignis solatiis el opporlunis debes consolationibus. A ctim exerceas, ne pro defeclu jusiiliae aj aures no-
relevare. Quocirca qunniam debilum charilatis offi- slras super hhs saepedicti fratres denun
pulsare co-
ciuni exigii, nt fratres noslros lanquam nos ipsos gantur.
in Domino diligamns, et eorum necessitatibus fra- DXXXIH.
terno provideamusaffectu, per prsesentia libi seripta
Privilegium contra archidiaconos Parisienses pro-
mandamus, quatenus Silviniacense ccenobium, qiio- audoritate episeoph
usque ipsa exsulalio ei duraverit, etiam pro Beati (AnnolU5-H53.)
Petri et noslri reverenlia sibi concedas. [PETIT, Theodori Pcenitentiale, II. p. 716.]
DXXXH. EuGENius^episcopus;servus servorurri Dei, vone-
Ad Arnaldum Narbonensem archiepiscapum. — Ut rabili fratri THEOBALCO Parisiensi episcopo ejiisque
Magalonehsem episcopum et Petrum de Veror\a successoribtts canonice subsiitucndis, in
Cluniacensibut juxta Montempessulunum degenti- perpeiuum,
bus infestos, competcat. Ofiicii nostri debitum nos compellit singtilis ec-
(Anno 1145-53.) elesiis et ecclesiasticis personis justiiiam conservare,
[D. BouaiiET, Recueil, XV, 416.) el ne qua de rebus ecclesiasiicis iuter eos in posle-
EUGENIUS, episcopus, servus Servoruin-Dei, vene- B rum valeat oboriri discordia, palerna solliciiiuiine
rabili fratri Narbonensi arehiepiscopo ARNALDO, sa- providere. Eapropter, venerabilis frafer in Christo
lutem et apostolicam benedicl.ionem. Theobslde episcope, paci et Iranquillitati tuae el
Veniens ad noslram praesenliam dileclus filius eeclesiaj libi a Deo commissaa providere volentes,
noster Petrus Cluniacensis abbas, contra venerabi- praesentis scripli paginam siatnimus ut concordia
lem fratrem noslrum R[aimundum] episcopum et quse inter proedecessorem ttmm Sleph;innm bonse
canbnicos Magalonensis Ecclesise nobis graviter cori- memorise et TlicobalJum ejtisilem ecclesise archi-
queslus est, quod parochianos suos de Montepessu- diaconum per Mallhseum Albanensem episcopuni, ct
lano, contra fraternse charitalis officium publice Joaiinem S. Grisochoni et Petnim tiiuli Calixti lunc
inhibere pfaesumpserunt, ut in novo ejus mona- presbyteros cardinales, et mandato pracdecessoris
slerio quod juxla Montempessulanum silnm esi, nostri felicis recordationis papse Honorii eomposila
nihil de bonis suis in vila vel morte conferant, seu esl, et venerabilium fratrum noslrum Gaufridi Car-
rum obierint, corpora sua in Ioco ipso litmulari nolensis el Burchardi Meldensis episcoporum scripio
proectpiant. Decimas prseterca lahorum snornin firmala, iutcr te el successores luos, et archidiaco-
contra constitutioncm sedis aposiolicae nihiloiniriiis nnsParisiensis Ecclesisetam praesentes quam futuros
exignnt. Quod quam pravum sit et a religionis ob- . pefpetuis teinporibus inviolabiiiter conservelur, tit
servantia penilus alienum, qui zelo reciitudinis videlicet non liceal archidiaconis in ecclesiis presby -
ulitur, non ignorat. Qtiia ergo nostri officii esl er- teros ponere. Episcopi auteni inlererit ecclesias or-
rata corrigere, et suam singulis Ecclesiis justitiam dinare per archidiaconos umcn.sicut per ministros
conservare, per prsesentia tibi scripta mandnmus, suos; ila ut episcopiis sacerdolibtis curam anima-
quatenus ad partes illas accetlas. et prsediclum fra- rum commiltat; per arcliidiaconos vero ecclesiam
trem nostrum episcopum, alque canonicos Magalo- et res assignent ecclesise. Archidiaconis sacerdotes
'
nenses super his graviter increpando ex parie nostra' ab officio suspendere nullatenus liceat, si episcopus
dislricte commoneas, ut de eaelero nec decimas in parochia fuerit, depnnere aulem omniiio non li-
laborura suorum, vel de incremenlis aiiimaliiun ceal, neque poenitentias dare.sed neque reconciliare
quae nutriuntur, a frairibtis praedicli monasterii exi- njsi ex licenlia debebunt episcopi; excommunicare
gant, nec injuriam seu infestalionem inferre prsesu- autem aliquem clerieum aut absotvere archidiaconis
mant; sed sicut parochianos suos monasteriis Ania- non Iicel, nisi per mandalum episcopi. Episcopus
nse et S. Willermi eleemosynas facere, et seipsosi vero, quoiies expedierit, parochianos suos conveniet
dare in morle permitiunt, ila eos memorato CIu-. per arcbidiaconum, et ad jqstiUam iavitabit. Quanv
niacensi ccenobio benefacere nequaqtiam prohi-D.si coniempserint, et justitia dictaverit, cxcpramui»
beant. Quod si luis inouiiis oblemperare noluerint, nicare licebit episcppo, faciam vero excommunica-
eorum parocbianis publice denunlies, ul pro ipsius tionem archidiaconi observabunl. Clericos vero'ad
episcopi vel suorum interdiclo minime diiniitant, ordines promoveri i)on,facientarcbidiaconi, nisiper
quin eidem loco, prpul Doininus inspiraveril, bene- mandatum etsigillum episcopi, si tamen in provin-
faciaul, el seipsos ad sepeliendum si voluerint, cpn- cia fuerit, si vero episcopus abfuerit, et archidiaconi
ferant, salva mairicis ecclesise justilia. Nihilominus mandatum habebunl episcopi, urgenie necessitate,
praeterea fraterniiati tuae mandamus, ut Petrum de et clericos promPveri facient, el ecclesias.canoiiicn
Verona, qui qtioddam molendinum antefatj mona- poterunt ordinare. Collectas vero episcopus absquo
sterii fregit, el ex eo niolestiam el conlrarietatem arcbidiaconis per parochiam eocum qon faciet, nisi
fratribus ipsius loci conlra justiliam inferre praesu- Romam veniat, aut concilium ip provincia cele-
mit, districte comnioneas ut vel ab eorumdem fra- brctur, aut forte domnum papam |n ecclesia sua
trum raolestia desistat, vel ad juslitiam ctim eis in suscipial; quod tamen eonsultis archidiacojvis fa-
tua praesenlia veniat. Quod si neulrum cx his atlini- ciet. Iii qtiibus quidem collcctis, quarum expensse
plcrc voluerii, ecc[esiasticae sevcritatis censuram ini omncs erunt cpiscopi, arcliidiacoiti nullajn babean.t
 |S& EUGENII IIIPAPJ5 1555
portionem. I.n esclerU aulera communibus collectis A ul beneplacenlcm Deo rclrgionem moiis omnibtis
iircllidiaconi, ul moris est, teriiam parlem obtineant. l.iboremus stalucre et statuiam exacta diligcntia
Archidiaconis vero in lola parocliia collecias sine conservare. Eapfoptef, dilecii in Dpmino liiii, ve-
episcopo facere non licebil. Quod si quis archidia- stris juslis postulatronibus cremenler annuimus, et
poniis de suo, precibus, aul uliro donare volueril, praefatam ecclesiam in qua divino mancipati estis
nequaquam dcbebil episcopus conlradicere. Si quis obsequio sub B. Petri et apostolica proleclibne sus-
in parochia clericus, sive laicus archidiaconis aut cipimus el prseseniis scripli priviiegiocominuitimus;
»lii injustiliam feceril, et per eosderii arehidiaconos siatucnies ul quascunqtte possessiones, quaecunque
emendari noluerit, et si epjscopus in loeo fueril,et bona eadem ecclesia iriprsesenliarum jusle ct cano-
pegoiium ante se tcactare voliierit, archidiaconi nice possidet, aut in fulurum concessione ponlifi-
usque ad senlentiam non procedanl; sicausam suam cum, largitione regum vel principum, oblatione fi-
ad episcopum deferanl, qui eis canonicam in omni- delium seu aliis juslis modis, Deo propitio, poterit
baa, obsecyet juslitiam. Si vero episcopns absens adipisci firma vobis vestrisqiie succcssoribus et
fuerit, aut audire noluerit, archidiaconi justitiam illibala perroaneant. In quibus haec nominatim du-
canonicam facianl, ex mantlato tamen episcopi; et xhmis adnolanda : Ab Hugone videlicet bonaerae-
boc in laicos, salva in omnibus sedis apostolicae H morise Allissiodorensi episcopo, suisque prsedeces-
^ucloritate. Si quis aulem contra hujus nostrae con- sofibus, sicut ejusdem episcopi scripto conlinetitr,
firraalioiiis paginam sciens, temere venireientaverit, ecclesiam Reali Eusebii Altissiodorensis, ecelesiam
sccundp terliove comtnouiius, nisi reatum suum S. Mamerlini praefataeecclesiae S. Eusebir siibditanv;
congiua satisfactionc correxerit, indignationem om- ecclesiam S. Cyrici de Coslun, ecclesiam Sancti
uipolentis Dei.etbealorum Pelri etPauli aposloloruin . Syinphoriani de Traciaco, ecclesiam Sancii DOHIIIOT
tjus incurrat, ^atque in exlreirio examine districtae leni confessofis, ecclesiam Sancti Martini deTron-
\iU#>uisubjaceal. Ameiv, amen. ciaco, ecclesiam Sancti Quintini riiartyrrs, ecclesiam
DXXXIV. Sancli Marlini de Garcbiaco.ecclesrairi Sancti Syia-
phoriani de Curte; ecclesiam Beali Petrl de Domno
£d R[aimundum] Magalonensem et A[delbertum]
.,'-.' Neiitausenseih. Petro, ecclesiam Sancli Juliani de Tauriaco; pras-
terea ecclesiiim Sancti Simeonis, salvo jure infirmo-
''/,' (Anno 1145-53.)
rum, ecclesiam de Tillto, salvo jure Altissiodorensis
[MANSI,Concil., XXII, 363, j episcopi. A canonicis autem Sancii Cyrici Nivernen-
Imperatorum saecularium leges, et ecclesiaslicae sis ecclesise sicul eorum scriploConiinetur,ecclesiam
Potrum consiituliones, viros religiosos in omnipo- C Sanclornm confessorum Lupi el Gildardi ciim onir
Hjutis Dei serviilio prolegunt et defendunt, el nullam nibus ad ipsam pertinenlibus; quse bonse memoriae
cis molesliam, vel. turbationem, quae sacro ordini Hugo lertius Nivernensis ecclcsiae episcopus eis
contradical, irrogari periniltunl. Accepimus autem concesseral; ilem qtioque Nivernenses canonici,
quod qiiidam causidici de lefra vesira, occasione staluenles ut si aliquis eorum se ad earodein eccte-
«lecidendarum liiiiiin quoe aliquando solent emef- siam in arciiori vita Deo serviturus transferret, vitae
ger.e, ab abbate el fiatiibtis Franeioe vallis jiira- "gratia prsehendam quam apud eos habtierat, donec
ineiiUiin de caluinnia, sicut ab aliis liomiuibus, exi- viveret, retinerel; praebendam vero quam in mo-
gebaiil; quod quidein intcr frafres ejusdem ordiuis naslerio S. Mariaein deposilione aliqui frairuin stio-
imisilalum est; et pps ad id facieiiduui eos cogerc rum per triginta dies habebanl eidem Sancti Gildardi
non possumus, nec debemus. Sed ne aliena jura ecclesiae coucesserunt. Item ex dono prsefati Aliis-
alieni. liac occasioue vidcaplur dclinere illicite, et siodorensis episcopi annualia canonicorum Sancli
ipsi a causa sua decidant, si ex parte ipsorum piae- Slephani. A Leodegario autera Biluricensi archiepi-
diclu.m hifameniiiiii, si tes ita postuhiverii, nOn scopo ecclesiam Sancli Hilaiii de Gondiliaco. Hogr»
fuerii praeslilum : eis prsecipimus, ul in suo mona- n denique bonae memoriae Nivernensis episcopi, prae-
slerio, sicul imperiales coiisliiutiones coiisenliunt, faiaeecclesiae Sancli Gildardi concessit ecclesiam de
ceconomum statuant, qiti prp eis petere et exeipere, llrziaco, domum cum pomario, terram, prala et c;c-
atque jurameutiiiii de cahimnia. cum necesse fuerit, lcra quag Bruno canoniciis possederat, et ecciesiam
valeat cxhibere. Sancli Slartini de Odilonevilla. IteniFroinunduspra3-
DXXXV. fati episcopi successor praebendas iniegras Niver-
Privilegium pro monasterio SS. Laurentii et Hilari. niensium canonicorum quocuitque niodp ipsi eas
(Anno 1145-1163 ) liabere desinerent, eidem ecclesiae per annuiii ha-
i [LE BEUF,Mimqiret a"Auxerre, II, p. 265.] bendas concessisset, nisi forte apud S. Martinum
I EUGENIUS episcopus, servus servoriiin Bei,adilectis quis eorum yitam, mutaverit, ibi enim in vita sua.
fcliis HUGONI abbati ecciesiae Beatorum Laureniii et praibendam liabebit; posl mortem vero ad canonicos
Hilari deabbatia ejusque fratribus tani. praesentibus Sancti Gildardi per aunum, ut diximus, prsebenda
Qiiam fuluris, canonicam vilam professis, in per- ipsa transibit. Prseterea ecctesiani de Albiniaco
liciuum. prseter id quod i.n ea habent monaclii de Diana;
&J\ JIOCiipjiis a Deo pastoralis cura, commissa est stiignum quoque cum mplendino juxla eamdcmec^i
 1537 EPISTOL.E ET PRIYILECi.C 1X8
clesiam, domum qua? fuit Hugoivis cauonici Sancti A capelta tlc Fl.iiiiengiis, el terrrs Angoii eapel-
Cyrici. lani, cum decimis omnibus et aliis ad easilcm eic-
Dcceriiimus ergo ut nulli omnino homraum liectil clesias pertinentibus; tolain decimam lelonei in
dictam Sanctorum Laureritii et Hilarii ecclesiam pfaefalo castro Caesafis-burgi, cum mansura trium
temere perlurbare, aul ejus possessiones auferre, burgensium, el libertalibus et immvinitatibus, laiit,
vel ahlatas retiiiere, minuere, seu quibuslibet mo- in foro quam inforesiis ejusilem caslri, quae hacte-
lestiis faiigare; scd.omnia integra conservenlur eo- nus ralionabiliter habuisli; ecclesiam Sariclae Ma-
rura, pro quorura gubernatione et stistentalione con- riae de Eccbeldevilla, cumdecimis, lerris, domibus,
cessa sunl, usibus omnimodis profutura, salva seilis et aliis appendiciis suis; ccclesiam de Alrenoio,
apostoticae auctoritaie, et dicecesanorum episcopp- cum lerra qualuor boum ; ecclesiam S. Salvatofls
rum canonica juslilia. Si qua igilur in fulururri ee- in Gersoio, cum terris, dechnis el aliis periinemiis
clesiastica saecularisve pcrsona, hanc nostrse consli- suis; ecclesiam d*Essert, cum decimis et lerra ad
tutionis paginam sciens, conlra eam lemere yeiiire eara pertineniibiis; carrucalam unam terrae in Ida-
tentaveril, secuudo lertiove commonila, si non se varreio; ecclesiam Sancli. Nicolai de. Barbe-fleur,
congrua satisfaclione corrcxeril, potestalis honOns- duas partes decimarum de, Valoniis, et.de Vvetot,
B et de Httbervilla ; domos virgultuum; erigintaacras-
que sui digniiale careat, reamque se divino judicio
existere de perpetrala iniquiiate cognoscat et a sa- terrae quae babes in Valloniis, cum libertaiibtts et
cratissimo corpore et sangtiine Dofnini nostri Jesti - quieludinibus in foresla comiiis, ad optis. lutim et
• Cliristi aliena fiat, atque in extremo cxamine disiri- hominum tiiorum, sictil haclenus et ralionabiliier
clse ullioni snbjaceat. Cunctis aulem cidem locp sua babuisti; ecclesiam Sanctae. Mariie de PnpeVill.%
jnra servantibus sil pax Doinini nostri Jesu Chrisli curn coemeterio, decimis, terra Radulphi de Spalthi,
qualenus et hic fructum bonae acfionis percipiant et aliis perthientiis suis ; ecclesiam. Sanctae Marise
et apud districtum judiceni praemia seternae pacis de Bulmo; capellam S. Micolai, et. lerranv in eo-
' ' '
invenianl. Airien, ainen, amen. dera burgo quae ad jus perlinet, et ex,consueludi-
DXXXVL nibuselliberlalibus quas in eodem loco juste .liabes;
BiuUapro Ecclesia Conslanlknsi, piscariam in Viria fluvio ; apud Merri decimas lin^
(Anno 1145-53.) girarum cenarum, qtiae capiunlurr inter Tar el;Tarel
[Gall. Chrisl: nov., Inslr., XI, 259. ] fluvios ; decimas. venaiiniium in omnibus. forestis
EBGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene- coniitis de loto Consieiiiiiio et de Damfronl; in pal-
rabili fratrj ALGARO Conslanltensi episcopo, ejusque Q le.is, caslrum Saricti Laudi cuni oinnibus appendiciis
successoribus instituendis, in perpetuum. suis; Blandeyillam, cum molendino et aliis adja-
Ex injiincto nobis a Deo apostotatus officio, fra- cenliis suis.; Tellam cum appendiciis suis ; Bonum-
tres iiostros episcopos', lam vicinos quam longe fossaluriv cum periineiiliis suis ;• Caugiacum cum
posilos, debemus diligere, et Ecclesiis in quibus ailjaceniiis suis ; Sanctus Ebremundus cum pef li-
Dominp niililare noscuiitur, siiarivjtislitiam conser- neiitiis suis; feiidum Radulphi de Sanclo iEgidl»;
vare; ut quemadmodum palres vocaniur in nomine, feudum Roberti quod est in aqttis; feudum quod
iia nihilominns comprobemur in opere. Hujus r^i lenel de le Richardus; feudum qttod tenet Hugo
gralia, fenerabilis frater in Christo Algare episcope, Murdrac in Brojliaco,, feudum quod lenel Robertus.
tuis justis postulalionibus clementer arinuimus, et de Salceio ;. in Haia, Fodevillam ; terram aucupum
Constanlienscm Ecclesiam, ctti, Deo auctore, praesi- in Zingrevilla; terram de.AIIodio, et terram deCra-
des, sub beati Petri et noslra protectione suscipi- poll-lucorum cum appendiciis suis : iu Cadonio qua»
mus, et prseseniis scripii privilegio communimus; luor acras prali.
statuentes ut quascunque possessiones, qusecunque Prscterea prsesentis decrcli auctoritale sancinius
bona inpra^sentarium jusleet canonicepossides, atit ul Constaniiensis episcopalus fines quieli deiuceps>
in fulurum largilione regum vel principtim, obla- P omnino, et lain libi quam luis successoribus con-
tione fidelium, seti aliis jtislis modis, Deo propitio, serventur, sicul tu ipse et praedecessores lui, hactCr
poteris adipisci, firma libi luisque successoribus, nus quiele et legilime possedistis. Ad haec adjieien-
et per vos eidem Eeclesise illibata permaneant. Iu les etiam, staluhiiusut arcliidiacono Constanliensis
quibus hscc propriis duximus exprimenda vocabulis : Ecclesjse in curia alicujus laici causanv tfactare ec-
Medielalem civitalis Constantiensis cum medieiate clesiasticani liceat.
lelonei, et molendiuis quse in eodein loco habes, et Decernimiis ergo ut ntilli omiuno hominum liceat
parco, et terris pinceralarum ; mollain Buinolde- prsefaium locurii teniere periurbare, aut ejus pos-
villse; medietalera piscaria- in Sena fluvio; eccle- sessiones auferre, vej ablatas relincre, minuere, seu
siam Sancti Laudi supra Viram fluviura, cum eccte- quibuslibet vexationibus faligare, sed omnia iniegra
sia Sanclpe Mariae in caslroejusdem loci; ecclesiam conserventur, tuis ac pauperum Chrisli usibus om-
Sancti ^Egidii; ecciesias Verevillae et Linnevillae, nimodis profutura, salva sedis apbsloticae auclOri-
Cumomnibtis appendiciis suis ; ecclesiam S. Marise tale. Si qua igitur in fnlurum ecclesiastica saecuta-
dp Csesaris-burgo, cum ecclesia Sanctse Triniia- risve persona, Iiujus nosirse conrslitulionis paginara
tis, et ccclesia Sanclse Mari;c dc Tourbaviila, et sciens, conlfa eam lemcre veriire tentavcril, san-.
155$ EUGENH III PA?M fSSO
ptibne canontca, si nonreatttm suum congrua salis- \j\ ctis filiis, ROBERTO dccano ccclesiae Meclilinieiisis,
fciclione correxeiit, poleslalis honorisque sui di- ejusque fratribus tam praesentibus quani futuris ca-
goitate careat, reamque se tlivipo judicio existere nonicam (134) vilam professis, in futuruin.
deperpetrata iniquilate cognoscal; eta saeratissimo Desiderium quod ad religionis propositum, et ad
Cprpore et sanguine Dei et Domini Redemploris salulem animarum pertinere monstralur, auclore
noslri Jesu Christi aliena fiat, atque in exlremo Deo, sine aliqua est dilalione complendum. Quocirca,
examine districtoe ultioni subjaceat. Cunctis autem dilecli in Doraino filij; yeslris justis postulaiionibus
eidem locp spa jura servantibus, sjl pax Domini clemenler annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua
pos',ri Jesu Chris^i, quatenus et hic fructum bonae divino estis mancipaft obsequio, sub B. Petri et
actionis percipiant, et aputl districtura judicem nostra prolectione suscipimus, et praesenlis scripti
praemia aclernaepacis invenianl. Amen. privilcgio cpmmunimus : statuentes, ut quascunque
DXXXVH. ppssessiones, qusecunque bona ecclesia Mechlinien-
Ad cierum et popuium Toletanum. —. Ut Muzarabet sis in prsesentiarum juste et canonice possidet, seu
Xblelaho archiepiscppq pareahi, et tn casrimoniit in futurum concessione ponlilicum, largiiione re-
ab eo non disseniiant.'
gum vcl principum, oblatione fideliiim seti aliis ju^
(Arino 1145-53.) B stis modis divina suffraganle gratia, poterit adi-
f MAHH,Coneil., XXI, 678. ]
Grma vobis vestrisque suecessoribus ei illibata
Inobedienlise erimen quam grave, quanlaque pisci,
In quibus hsec propriis duximus expri-
animadversione pteclendum, creator omnium Do- permaneanl. menda vocabulis: altare (135) Mechliniensis eccle-
minus pr-imi hominis obedienliam puniendo mon- siaecum
appendiciis suis , videlicel Muscna, Hans-
s^ravit : et iii
genus hominum valle lacrymarum wick, Batlala, Dungina, sub censu quatuor marca-
posituni experiliir. Significatum bene est, quod rum a Cameracepsis
ecclesise cajnonicis vobis COIIT
quidain qui Muzarabes nunciipantur, venerabili
cessum et ab episcopo confirnialum - Haveram (136),
fralri nostro archiepiscopo Toletano obedienliam
ecclesias de manu laicorum Hockenselam, Schellam, sicut ab episcopo Nicolao
denegantes, fecipiant ; vobis concessa
et ln sacramenlis missarum, et aliis divinis officiis, sunl, et scriplo suo coufirmata, scri-
nostri pagina confirmamus; duas partes deci-
torisura quoque clericali et vestimenlis, suam anti- pli
mae de Henghen, de Havesdunck, de Heflena, de
qoam consueludiiiem subsequentes, ab aposlolica Humbeca, de Rumesla (137), de Mortezela, de Hans-
sede diversa sentfre praesumant. Quia igilur apo- de Hockenzela, de Havera; terliam parlem
slolicse sedi lanta est a Domiiio collata poteslas, ut wic,
de Humbeca (Humbech S. Martini}; quarlam de
qood pro sanis dogmalibus, fidelium moribus, Do- ^( et Cobbinghem. AHodia vestra cum
nihiico tempore praescripsit, liodie leneatur acce- Bolembecaj,
suis usuariis in agrestibus, in aqualicis et silve-
otum; et quod illa repulil, hactenus inefficax habea- XII niansos in parochia Mccbli-
tur : quanip magis quae ob reverenliam Catholicoe slribus, videlicet
in Leghem duo bonaria, Gherdcgbem I, do-
fidei in saeramentis missarum, et aliis Uivinis ofii- niensi;
mistationem in solventem xiv denarios ;
ciis insliluisse dignoscitur, omni debenl honore in Humlieka Mechlinia,in Hockezela xiv
dups mansos, mansos,
prseferri, et ab omnibus prorsus reverenter assumi?| cuin forinsecis
Universitali vegtrae per prsesentia scripta manda- exceplionibus, in Odeghem v solidos
et duos denarips et duos arietes ; Cronilegbcm iv
mus, qualenus eps districlius moneatis , ul in sa- solidos et duos denarios etunum arieiem ; Bastela
ciameiilis missarum, el aliis divinis ofiiciis, a Ca-
xn denarios; Hengben tx splidos; Burna duos so-r
tholica Ecclesia dissentire de caeteronon prsbsumant,'
denarios et arie-
ei memoralo fratri nostro obedientiara debitam1 lidos et lies denarios; Liezela xiv
si in remanere lera; Kalsvoert xvi denarios; Puderse xvm dena-
ex.hibentes, ipsius prpvincia volue-
Heffena li solidos; Herenlhals xm denarios;
rint, pjus monita et praecepla reverenier suscipiant rios;
et obseryent. Gersdeghem x denarios; Cobbeghem xi solidos ;
1
j) Lempst xii solitlos et vi denarios et decem arieles....
pxxxviii.
Ifntho x solidos et vi denarios, el pro arietibus iv
Ecclesiam S. Rumaldi Mechliniw, olim cqllegialqtn,> solidos; Baeleghem x denarios; Havera vn solidos
nunc metropolilanam, cum omnibut tuit possetsia-
nibusacdecin\is, inprolectionem apqtlolicam recipit. et vi denarips et panadium et forinsecas acceptior
(Anno 1145^53.) • , ncs. Hanswic lii solidos el vi denafios; Hoigar iv
IV Turnholi xn tle-
[MiRiEus, Opp. dipl. i\, p. 19, ex arciiiyis capiluli: (lenarios; Aldegbem denarios;
nvelropoliiaiii.] narips; Visplica sn tlenarios; Morcesela x solidos
EBGENIIJS epi&cppus^servus servprum Dei, dilc-- pt novem denarios, et pro arietibtis xxxn denarios.
(134) Ex ipsodiplomatisesordio patet Mecblinien-- a,nno 1147 pro aljjtiibns.de Steyn Ockersee, Schelle,
ses canonicos ttinc habitasse in vita cominuni; quae
; Hevere, etc. t, II, p. 969.
Laniumcessasse fertur circa annum 1215, quo eli (137) Rumetla vutgo Rumtt, parochia hodie dioe-;
cessavil in eaihedrali ecclesia Leodiensi. cesis Antverpiensis ad confluentem DiliaeelNetbiae,
(135) De.aliari Mecbliniensi vide Diploina capit. cujus toparclia princeps de Ligne. Decimas vero.
Cariiefac. dalum anno 1134 in MirsciCollect. dipl. Rumeslae el Havesdonck postmodiim a capitulo Me-
Belgi sen lom. XIV, p. 964. chliniensi acquisivil sub annuo censu Godefridus.
(|"6) biplomaNicolaiCameraccnsiscpiicopi dalumi doinnus de PciwcyselRumesta anno 1256,.
 1561 EPISTOLJE ET RRIVILEGIA, 15C-2
Deceniimiis ergo ul nulli omnino hominum liceal, A de Inferno. terram quam dedil Castellanus Bruxel-
-
prsefatum locum temere perlurbare aut ejiis pos- lensis, assensu Guidonis el Gualieri dellosdem; apud
sessiones auferre, vel ahlalas reljnere; niinuere, aut1 Senesiain,» terram^uam dedit Uffo Pauper, assensri
aliquibus vexatipnibus faligare, sed pmnia inlegrai fralris Gislardi; apud Arken, terram quam dedil
ronservenlur eorum, pro quorum guhernatione el, Albericus cum silva el pralo apud eamdera villam.
susientationc concessa sunt, usibus omnimodis pro- Sane agrorum vestrorum , qtios propriis manibus
futufa, salva sedis apostolicse auctoritate, el epi- aut sumptibqs colitis, sivp de nulrimenlis vestro-
scopi dioecesani canonica juslilia. Si qua igitur ini rum aniuialium, nullus a vobis. deciraas exigere
ftiiurum ecclesiaslica ssecularisve persona, lianc no-. prsesumat. Proliibemus quoque ut nulius fratrum
sirae constitutionis paginam seiens, contra eanidem, posl factam ibidem profcssionem,absque abbalis sui
temere venire leniaveril, secundo tertiove conimo- permissione ex eodera clatistro audeat discedere ;
nita, si non satisfactione congrua emendaverit, po.-r . djscedenlem vero, absque ljtterarum communium
lestalis honorisque sui dignilale careat, reamque , cautione nullus sttscipere, vel retinere praesumat.
se divino judicio exislere de perpctrata hiiquitatei Decemimus ergo ut nulli omnino hominum liceat
cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine B proefatam ecclesiam lemere perturbare,aul ejus pos-
pei el Domini nostri Jesu Cliristi aliena fiat, alque sessiones aufcrre,vel ablalas retinere, rainuere, seu
in extremo examine districtae uliioni subjaceat. quibuslibet vexaiionibus faligare, sed oinitia inlcgra
Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax conservcntur eorum, pro qttorum gubernatione et
Domini noslri Jesu Chrisli, quatentis el hic fruclum stislentalionc concessa sunt, usibus pmnimpdis pro-
bonse actionis percipianl et apud disti iclum judicem futura , satva sedis aposlolicse attcioritate et dioe-
prxraia setcrnaepacis invenianl. Ainen. cesani episcppi canonica justiiia. Ki qua igilur in
Datum, elc. futurum ccclesiaslica ssepufarisve persona , hanc
PXXXIX. noslrse constiiutionis paginatn scipns , contra eain
leinere venire tenlaverit, potestaiis honorisque sui
Possessionet ac privilegia abbaiim S. Cornelii Nino-
vensit confirtnal, eamque recinil in proteclionem dignilate careat, reamque se divino judicio exislere
sedis appslolicw. de perpetrata iniqnitaie cognoscal, et a sacralis-
(Anno 1145-53.) sjmo corpore et sangtiine Dei ct Domini nostri Jesu
[MIRJLUS,Opp. dipl. I, 530, ex arch. capit. met.] Chrisli aliena Dal, alque in extremo examine distri-
Quoties illud a nobis petiliir, quod rcligjoni et clae nltioni subjaceal. Cunctis autem eidem loco
hiineslati cpnvenire dignoscilur, animo nos decet. r sua jtira servaniibus sit pax Domini noslri Jesu
libenti concedere, el pelentium desideriis congrutim Christi, quatenus et hic fructttm bqnse actionis per-
jmperliri suffragium. Eapropter, dilecli in Domino cipiant el apud districtuin judicem praemia selcrnoe
filii, veslris juslis potlulaiioiiibiis clemenier anpui- pacis inveniant. Amen.
mus, el pjrscfatani B. Cornelii ecclcsiam, in qua di- DXL.
vino mancipali estis oijsequio, sub B. Petri, et no- Privilegmm pro ecctesia S. Laurenlii Jqnuenst.
stra protectione stiscipimus , et prsesentis scripli (Aiino 1145-53.)
palrocinio cPmmunimus; slaluenles ut quascunque [UcnELLi, Italia sacra, IV, 865.]
possessiones, quaecunque bona improBscnEiarumea- EUGENIUS episcPpus, seryus servorum Dei, vcne-
dem ecclesia jusle el canonice possidct, atit in fa- rabili fratri S\RO Januensi arcbiep. ejusque succes-
lurum concessione ponlificum, largitipne regum vel SPfibus canouice subsiituentis, in perpetiium
principum, oblaiione fidelium, seu aljis jusiis mo- Ex C^mmisso nobis a Deo aposlolatus officio, frar
dis, Deo propilio, potent adipisci, finna vobis ve- tres nosircs episcopos tam vjsjrje qrjani Jorige DO»
strisqtie successoribus et illibala permaneant. In sitos debemus diligele, et Ecelesiis in quibus Dc-r
qtiibus haec propriis duximus exprirnenda vocabulis: niino militare noscuntur, suam justitiam 'conser-
Tolam decimam ejusdem villaecum appentlieiis suis, Q | vare, et quemadraoduin fralres vocamus in noniine,
Hertincoven, cum tola decima; Lidekerkensem ec- ita niliiloininus comprobemus in opere. Eapropter,
clesiam cura lota decima et appendiciis suis, scilicet venerabilis fraler in Chrislo Syre archiepiscope,
Lorabeca, Strithem , partem decimae apud Menz , tttis justis poslulalionibus clemcnter annuiiuus, et
curtem Neiberwich , cum prato, piscatione in Tc- gloriosi martyris Christi Laurcntii, et S, Syri Ece|e-
nenaubiquc, cuin advocatia; duo molendina cnm siam,cui Deo auctore praesides, sub R. Pelri et nosira
mansis juxta ecclesiam Ninivensem, ciiriem Rubroc proteciione suscipimus, et praeseiitis scripti privile-
cum circumadjacentibus terris et silvis, terram Hii- giocommtinimus.slatuenles ut quascunque possessio-
gonis Ganlis et fralriscjus Gisleberii, silvam Mentogh nes, qusecunque bona in proesentiaruin jusle el cano?
a Gerardo advocalo emptam; cmtem Wcntlecole nice possides ant in fuUiriimralionabilibus modis, J)ep
cum circumadjaceniibus torris et praiis; hoeredi- propiiio.polerisa^ipiscijfirma libi tuisqiiesuccessp-
talem Henrici conversi de Herlihcoven; allotiium de ribus, etillib;ita permaneanl. In qiiibns boecpropriis
Rosilar cum nemusculo Stonbecca, allodium quod duxinius exprimend.ivocabulis: Reddiius videticel ddf
dedii Herbrandus de Merbeca; lerram cuin silva maFi, et decimas quse ab liominibus civilatis el lo-
Gualieri de Curia, tcrram quam dedit Theoilericu§ lius cpiscopalus Jantien., ab anliquis temporibu?
 1563 EUGENII III PAPJI 1304
praedecessores lui, el ipse liaclenus qniele possi- A' A DXLII.
delis, de illis scilicel hominibiis qui a porlu Pisano Ad archipresbyterum lituli Sancii Marci.
' in
orientcm, et a poriu monachi in oecjdeulcra, (Anno H.45-53.)
sen inierram Saraceriorum, vel Christianorumexira [MitNSi,Concil., XXI, 629.]
praenominata loca niaritimasnegotiationesexercent. Supef conlrOversia obedientiae exhibendae, quse
Castrum S. Rornuli cuni suis periineniiis. Caslrnm intcr vos et capellanuin de Pinea agiiari dignosci-
Nolacianense cum curte, niolendinis et pertincutiis tur, ccclesiaeSancli Marci prospicere cupientes, pcr
suis, curiem Bazali, ciirtem de vico Molalio. Cur- pnesentia vobis scripla maiidamus qualenus euiu
tem de Bavoli. Curlem de Nervi. Ca.slrura Medolici disliiclius moneatis ut secundiim antiquam et ratio-
cnrri curte et pertinenliis suis et molendinis. Cuf- nabilem coiisuetudinem, vestrae ecclcsioe obedien-
lem S. Pctri de Arena cum suis perlinentiis. Do- tiam promittere nullatenus contradicat. Si vero
mnm cultam de S. Vincenlio ciirn molendinis, et veslris monitis siiper hoc obedire contempserit,
quidquid Iiabes in Corli. Curtem S. Michaetis.ini sentenliam qtiam iri ipsUin et prsefalam ecclesiaiii
Lavania, et doimim cultam juxla mare, et quidquid[ dePiriea jtiste luleritis, nos, auclore Deo, ratam ha-
habes in vatle Lavanisr*,et Sigesiri, medietalem des bebimus. , •
Roccataliata cttm mcdielale monlis dieComalio. B DXLIIl.
Decerriimiis crgo iit nglji oniriino homipumi Ad Arditionem Romance Ecclesix tubdiaconum el
•
liceat, etc. Salva, efc. magislrum Omnibonum.
Si qua ig.iiur, elc.Amun. (Anno 1145-1155.)
DXLI. f/6id.,363.]
Litteras henigmtatis tuae benigne accepimus, in
Ad Villanum Pisanum archiepiscopum.
quibus iitrum in causa, quae vertilnr intcr veiiera-
(Anno 1145^1153.) bilem fratrcm nostrum G. Bononiensem episcopum,
[GATTOLA, Hist. Casin. 155.] etdileclum filium nostrum Paduanum abbalem.sub
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-r " veslro examinejusjiirandiim de calumnia proestari
rabjli fralri VILLANO Pisano archiepiscopo, salulera convcnial, requisisli. Sane Romana Ecclcsia, in qui-
el apostolicam benedictionem. btis causis de decimis Ecclesiarum et rebus spiritua-
libus lanlnra agilur, juramenlum calumniae nec
Advefsum yenerabilem fratrem nostrum A- Sul-
censem episcopum dilecli filii nosiri Raynaldi Cas- darc, nec recipere coijsuevit. Et quidem hujnsmodi
sinensis abbatis querelam frequenter accepimus,' rC causse non ex legum districlione, scd canpnum
finem debilum sortiuntgr. Canones auieni
quod ei de sex ecclesiis, videljcct S. Vincentii de' aequilate
S. Marise de fluniine S. et juramenlum calumnise nulli prorsus indicunt. Unde
Taverna, tcpido, Mqrthae,
S. Pentaleonis de Olivano, etS. GeWgii de Tulvi, et dejtiramenio calumnioe praestando conteiiiione tli-
S. Mariae de Palma, quasad jtis monaslcrii sui as- missa, ' ad
'
ulteriora fralemitas lua proccdal.
serit pertinere, injuriam facial, eteos perviolenliami DXL1V-
Ad jEtculapium presbyleruin.
etinjiiste detineal. Quia ergo eidem monaslerium
ad jurisdictionem B. Pelri speciali prserogaliva (Anno 1145-53.)
pertinere dignoscilur, etin sua ei juslilia deesse nenn [Ibid., 326.]
Juvenis ille qui puellara nondum septennem du-
possumus, nec debemus, per prsesentia scripla fra-
ternitati tuse niandamus, quatenus prsediclum fra- xil, quamyis aetas repugnaret, ex humana tamcn
trem nosirum proximis Kalendis Maii pro eademn fragililale lenlavil qiiod complere non poluit. Quia
coniroversia terminanda ante Uiamprsesenliam evo-K igitur in his quae dubia stinl, quod ccr.titts sestima-
ces, et allegationibus ac raliouibusulriusquepartis mns, tenere debemus ; tum prppter boneslalein
ditigenter audilis, recognitis, perjudicium velcon- Ecclesiae, quia ipsa ipsius conjtix esse diciiur, lum
cordiain eidenv causae iinem debitum, Domino au-t. n.propterI praediclam dubitatioiiein, mandamus libi,.
ut consbbrinam ipsius puellae, quam postmodum
clore, imponas. Prsedictosiquidem terminp memora-
tus abbas proeadem causa sufficienles personas ad. duxil, ab eo dividas.
tiiam prscsenliam destinare curabit, nibilominus D*LV.
libi ut ,' Ad unhersum cterum.—De raptoribus, et eccletia-
quoque mandamus, controversia, quam Tur- rum violatoribus, et quando posl peractam pbsni-
rilanus arcbipresbyter adversus monaslerium. S. '• . lentiam sil neganda tepullura ecclesiaslica, nisi
Mariae de Thergo super ecclesia S. Petri inlra Cin- I- satisdent de ttamno restiluendo.
gla, et S. Slariae de Tanaclie in praeseniia pracde- s- "(Anno 1145-53.)
cessorislui sanciae memorise Balduini archiepiscopi pi [Ibid., 390.]
inovit, justitia mediante, sludeas definire. Praeterea ;a Super eo quod de raptoribus ecclesiarum. alqne
sentenliam quam super judicio quondam Constan- V- presbyleris qui pcenitentiam eis injungere et obla-
tiniife' Alheha beato Benedictofecisse dignpscitur,r, liones eorum conlra slaluium noslrum susciperc
tua fraternilas promulgalum digno effectui nianci- i- attenlaverint, a nobis communideliberationesiaiit-
pari, ct firmilcr observari. ttim cum fralribus nostris statuiinus, ctconsliuilio-
nem ipsam, sanclorum Patrum vcst'gia subsequen-
 15 5 EPISTOLJE ET PRIViLEGIA. VW
ies, auclorifaie Dei <lsanciorum apostolorum Petri•i A ac filios nosiros canonicos Sanctoc Genovi^fai,siipi^r
et Pauti pariter confirmanrus : staiuenies, ut qui,- ,- parochia ecclesiie Sancli Joannis, agitabalur, in no-
ctinque ex his raptoribiis, qui in ufhp, diabolo sug-;- slra fuerit prsesentia terminala , praesentis seripii
gerente, violeiiter surrexeiint, in rapina, sive inn serie prsecepinvus adnolari. Asserebas, siquidem, lu
ecclesiarum violatione manifesle est depreliensus,;, fraler episcope, quoniam jus quod habebas, in ea-
vel amodo fuerit, nisi ablata prius resiiluat, siii dem parochia pfaedicti fralres tibi nullo modo ex-
poterit, vel cmendandi pleriam securitatem fecefii,, solvebant, et ctun conslarel qnod ad le parochia
poenilentiaebeneficium ei penitus denegelur. Si vefo0 periineret, sacerdolcm, qui cidem pafochise spi-
usque ad obiium, quotl absit, in sua conliimacia du-- ritualia minislraret, cnram animarum a te debere
raverit, el in exlremis< posilus, pcenitentiae reme-- suscipere aflirmabas. Dicebasenim,quia si qni erant
diumiiumiliter poslulaverit ". si emendaiionem vel1 in eadem parochia ligandi vel solvendi, presbyier
eniendandi seciirilatem praesliterit, ac fidejussores,, qui pro tempore eamdem parochiam gubernabal,
qni ablata restituere debeant, idoneos dederit, eii ad tuum mandalum ligabat vel solvebat. Sponsas
pociiiienlia et ecclesiastica sepultura concedaiuf. quoqiie benedicendas, benedictionem, inulieres de
Qui aniem in sanilate, obstinala mente non pceni- n partu surgentes, purificalionem, et qui apertis crimi-
iuerit, vel eniendaveril, el in morte securilatem acc nihus tenebanlur in ecclesia matrice pcetiileiitiam
fhlejussores, sicut disimus. praeslare nequiverit,, percipere asserebas. Canonici autem quoe a le as-
\(.inpp. bis] solemnilaspceiiilentiaeparumprodesse, , serebantur non negantes, dicebant quod servilores
sicut credimus, videtur ; sed viaticum non negetur,', canonicorum, qui in eadem parochia consislebant,
ita lamen, ul nutlus clericorum sepulturae illius iri- per canonicos et nori a Parisiensi episcopo solvi
tefsit, nec ejus eleemosynam accipere praesumat.i. consueverant vel ligari : et presbyler qui in eadem
Quod si qui preshylerorum vel clericorum contran ecciesia miuistrabat, a xi annis relro et. ante, a
stalulum nostrura in vila vel in morie pcenilenliass decano S. Genovefae, et non ab episcopo, curam
dare, aul sepulturae illorum inleresse, vet eorurar animarum susceperat. Nos igilur super his tam tuas
eleemosynas accipere atientayerint, seu hujtisniodii quani praedictarum fralrum rationes plenarie co-
rapinae participes invemi fuerint, ordinis sui dara- gnoscenies, fratrum noslforum.communicato corH
imm irrecuperabililer paliahlur, et beneficio eccle-- silio, judicavimusqiiod sacerdos, qui debebit eidem
siastico careant parochiae deservire, sive sit regularis canouicus,
DXLVl. sive non, a le, frater episeope, curam animarum
DAititibus adhibendis tn causa separationis propterr suscipiat, el
p*' Tsupradictos parochianos, ad manda-
cognalionis propinquilatem. lum luiim, liget et solvat. Si vero lu in aliquem
(Anno 1145-53.)
ejiisdein parochiae vel in omnes excommunicalionis
[MiNsi, Concil., XXII, 309.] vel interdicti senlentiam, emcrgente causa, pro-
Quoties aliqui separantur propler cognalionem1 '
sacerdos, donec ipsa serilentia relaxe-
propinquitalis, vel consanguinitatis, tribus leslibus lnulgaveris, nec excommunicatis, nec interdiclis divina
adhibitisafiirmari debet, qui dp eadera cpnsaiigui- tur,
iiilatc supersunt : vel a duobus, ve| tribqs testibus officia celebrabit. Benedicliones sponsarum, purifi-
senioribus et melioribus ejusdem loci probari debei. caliones de parlu surgentium, publicas popnileniias
I-robaiio aulem teslium debet fieri duplici jura- idem sacerdos non usurpabit. Porro, si praediclse
inento. Testesenim debentjurare, se nequeprivato capellse. sacerdos talis aliquando reperlus fuerit,
odio vel amicilia, neque pro auro, neque proaliquo qui diviiia ministrare non debeat, lu illud abbati et
coramercio quod habuerint, vel habiluri sinl, adhoc fratribus suis nunliare debebis, et illi, verilate
juramentum esse inductos. Posiea debent jurare, ' cogniia, eo amolo, alium libi prsesentent, cui ani-
sicut ipsi dicunt, sic se rei verilatera accepisse a marum curam commiltas. Qui lamen presbyter tibi
nec circatam, nec synodaticum solvet.
uiajoribus suis, el ita esse. n
D Nulli ergo bominum liceat banc nostrse defini-
DXLVH.
Thebaldi episcopi Parisiensis et canonicorum\ S? Ge- lionis paginam temerario ausu infringere, elc.
novefw litem de paraecia ecclesiai S. Joannis de- Datum Laterani, sexto Idus Januarii.
cernit. DXLVIH.
(Anno 1146-55, Jan. 8.) Ad Bcrtoldum abbatem et fratres Cello? Wirte-
[Cartulaire de Notre-Dame de Parts, l, 30.] burgensis.
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, THEO- (Anno 1146-1153, Jan. H.)
IULDOParisiensi episcopo, saliitem et apostolicami [HUGO,Ann. Prwm., I, Pr., p. 385.]
benediciionera. EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
Ne obtiviouis obscuritas per dissueludinem liu- ctis filiis BERTHOLDO abbati de Cella ejusque fratri-
manis menlihus ingeratur, quod stiper causarumV bus, salulem et
apostolicam benediclionem.
liligiis judicalum fuerit vel decisum, scriptura de- Omni tempore sacrosancta Romana Ecclesia pro.
betmemorise commendari, ul per hoc secuiiirai religiosorum necessitaiibus, el temporaliter et
spi-
ppsleritas liabeat quid futuris lemporibus evidenterr ritualiter consuevit esse sollicila, et qiianio eos
agnoscat. Qualiler igitur controversia, quse hiter lei t^rrefiorum curarn amplius abjecisse conspexit,
1507 . EUGENII III PAPiE; 1568
taritp jgraliora'semper eis sluduit pielalis ac mise-AA Quoniam sine religionisobservantia tu... nec uni-
ricorditc solatia exliibere. llujus nimirum soMtae las cbariiatis exisiil, nec Deo gratum exhibetur
benignilalis intuilu nostri antecessores inducli, obsequium, convenit apostolicse auctoritati religio-
discrelione praeyia, misericorditer stattieriinl, tit nem siatuere, etstabiljlam exacla diligentia consor-
religiosi viri npvaliutt» suprum dare decimas non vare. Inde estquod nos in monaslerio vestro reli-
cogariiur. Quoniam ergo beneficia pietaiis el ma- gionem, quse peccalis exigentibus valde noscilur
ximeqiioe religipsorum necessilalibus exliibenlur, immhvuta, Domino auxilianle, reformare volenteSi
fralerna charit.as npn patiliir tleperire, sanctaque monasterium ipsum diiecto filio nostro R... priori
proedecessorum noslrorum instituta semper debent Camaldulensi commisimus ordiiiandum; slaiuenles
ijlibata persistere. Nos bonse veslrae religionis Pdore ul ordo monaslicus, qui in eodem monasterio nosci-
respefsi, auclprilate/apostolica inhibemus ut de lnr insliiiilus, seciinilmii beati Benedicti R.cgulam et
novalibus vesiris sive de nutrimentis animalium Camaldulensium fratrum coiislimtiones, perpetuis
vestrqrum nnllus omninp a vobis decimas prccsu- ibidem temporibus inviolabiiiter pbservetur. Ut
mai exigere. Si qnis autcm hoc atlentare pracsum- aulem facilius et convcnientius lioc ordine possit
pseril, et secnhdo tertiove commontliis, lemeritatem Tt iinpleri, pcr praesenlia vobis scripla pneeipicndo
suam salisfactioiie congrua nori correxerit, inili- ^ mandamus, quatenus sicut quidam veslrum in prae-
gnationem omnipolentis Dei et bealorum Pelri et senlia nosirae fecorunt, supradicto priori ejusque
Fauli aposiolonim ejus incurrat, alqiie in exlremo successoribus obedientiara secundum B.enedicti Re-
exaipine divinae animadyersionis subjaceat ulti<>ni. gitlanvelordinemiCaroaldulensem promiuatis, el.tara
Datum Lalerani, Iii Uus Januarii. in temporalibus quam in spiritualibus ei absque ulla
DXLIX. conlradiclione obediatis, ut el praedictum monaste-
el vos
Hugonem archiep\tebpum Viehhensem reprehendit rium pristinum religionis stalum recipiat,
quqd fmtribm Cisterciensibus el Cluniacensibut frugi melioris yilse reslilui Qomino cooperante,
injuriatihfemt. possilis. •
(Anno 1147-53. j Dalum.., '
[Biblipiheca Ctuniftc, p. 902.] DLU.
EUGENIUS episcopus, serviis servornm Dei, vene-
rabili fratri HCGPNI Yierinensi archiepiscnpo, sahitem Adcum episcopvm Lingbnensenu — Vi judicetde iis qui
excommunicatis Vizeliacensibus communica-*
el aposlolicam bencdictionem. runf.
' Quanlo persona lua ampliori religlone cognosciiur „
£ (Circa. an. 1153.)
decorari, lanio gravius ferimus, cum per te reli^ [MANSI,Concil., XXI, 6.60.)
giosi Deumque limenles virj conlra jusliliam in- Ex parte dilecli filij noslri Ponlji Vizeliac. abbatis
festanlur ; et tu super Iioc tam a vicinis quam longe adversus archipresbytefum' de Avalone, R. de Do-.
posilis isifanvaris. Cum enim lui habitus conside- miciaco, et I. deChora presbytefos, gravem quere-
ratio ie ad religionem diligendam deberet accenr lam accepimus, quod excommunicatis honiinibus
dere, et ad ipsam propagandam smdiosius invilaro, de Vi?eliacoscieniercommiinicare, et divinia oflicia
tu Cistercienses et Cluniacenses fratres, sicut fre- celebrare ausu temerafio praesumpserunt, Quia
quentes querimpnise intlicanl, neqiiaquam prolegis, Igittif lani gfavem excessum irreqviisitum et impu-
sed impugnas : et Cluniacenses fraires, quos pror- riilurn prsetefniiUere non debemus: per prsesenlia.
peusius deberes diligere, nihilominus inquielas. libi scripia niandamus, quatenus causam ipsam dili-
. ." '/ JDL.. genler inquiras, et si rem ita inveniris, praedictuni
Ad Joattnem ep\tcppum Patavinum. — De usuris, arcbipresbytcrum et alios presbyleros ab officiis suis
(Anno 1150r53.) suspensos ad noslram proeseiuiam niit.las, lilleras
[BALUZ.,Mitcell, ed. Luc., III, 377,] vcro quas episcopo Eduensi niillimus, per luuiu
Buper eo quod a nobis tua fraternitas requisivil, D P certiim el securum nunluim eidem facias prsesen-.
scilicet an illi crimen tjsurartijn (commiitaiu) quii larj.
ex possessionibus sibipignpre objigatis frticlus per* PtlH,,
cipiuiil, et postmodum recipiunt capilale, brevitcr Privilegimt pro ecelesia Sutwtai M.ariw de
tibi dixeriineosomnesusurartnn criminibusobligari, Cupembeig
qui plus recipiunl quani fueril capitale; qujdqujd[ (Anno 1153, Jan. 2.)
cnim sorti accidil, usura est. [NIESEHT,ilunsterische Urkuhdens.,M, 183.]
DLL EUGENIIJS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
Privilegium pro monatterio Sancii Sylveslri in filiis OTTOSII prseposito Ecclesiae Sarictse Mariae de
Mante-Suavi. Capeinberg ejnsque fratribns lara prsesentlbtis quam
(Anno 1152-1153) fuiuris, eanoiiicam vilam professis, in perpetmiin.
[MITARELLI, Camaldul., III, p. 466.] Religipsam vitam eligentilMiSapostoticumcoineiiit
EuGENiusepiscopus, servus servorum Dei, dileclis adesse prfesidiura etproiectioiiis-nftslrse suffragium
fratribus de Monte-Suavi, salutem et aposiolicain 'iiipertiri. Ne forte eujuslibet teineritalis incttrsus,
h,eiiediciioncin. aut cps a propostVoicvocet,atHrbbur, qnod a.bsiu.
15fift EPISTOL^l ET PRTVILEGIA. 1570
sacrae religionis infringat. Eapropler, tlilecli in A ullioni subjaceat. Cunctis autcin eidem loco sua
Domino filii Olto prseposite cseterique fratres in jura servantibussit pax Domini nostri Jesu Christi,
ecclesia Beatae Marjae de Capemberg ad Dei servi- quatenus etbicfructum bonaeactionis percipianl, et
tium congregaii, vestris juslis petitionibiis cle- apud districtum judicem prsemia selernse pacis ir,-
nienler annuimus, elfelicis memorise papas Ilonorii veniant. Amen, amen.
prsedecessoris uostri vesiigiis iuhaerentes, prsefaiam Ego Eugenius CaihoiicaEi Ecclesiae episcopus
cixlesiam, in qila divino mancipati estis obsequio, stibsc.
sub beati Pelri et nosira protectione suscipinnis et Ego Conradus Sahinensis episcopusss.
prseseuiisscripti privilegio commiinimus; imprimis Ego Hiiicmarus Ttisculaniis episcopus ss.
siquidem statueiues, ul ordo canonicus, qui se- Ego Htigo Ostiensis episcopus ss.
cundum Dei limorem el beali Augustini Regulam, Ego Otto diac. card. S. Georgii ss.
ibi,- auclore Domino, inslitutus esse dignoscilur, Ego Gregorius card. diacon. dd Sancio An-
perpetiiis ibiJem leraporibus iiiviolabilifer obser- gelo ,ss.
velur. Practerea qnascunque possessiones, qiisecunque Ego Jacinlbus diac. cartl. dc Scliola Graeca ss.
bona in terris, vineis, mancipiis, censibiis, deci- Ego Gregorius presbyl. card. de S. Mafia Trans
""
niis, molendiiiis, aquis aquarumque decursibus, Tiberis ss^
pralis, pascuis, nemoribus, campestribus, collibns, Ego Hnmbaldus S. Praxedis presbyler card. ss.
vallibus, aut quibuslibet aliis rebus, eadem ecclesia Ego Joannes de SSi Joaiine el Paulo presbyt.
impraesenliarum jusle et canonice possidet, aut in card. ss.
fiiiiirum concessione pontificum, largilione regum Datum Laterani per mamim Bosonis sanclae Ru-
vel principum, oblatione fidelium, seu aliis jnslis manae Ecclesiae scripioris , iv Nonas Januarii, iiuli-
iiiodis, Deo propilio, poterit adipiici, Urma vobis ctione xv, Incamatiottis Dominicse anno 1152, pon-
vesirisque successoribus, et illibala permancant. tificattis vero domni Eugetiii papae III, anno vm.
In quibus hsec pfopriis duximus expriinentla voca- Plumbum ex sericis filis rubri coloris appendet.
bulis: Capemberg, Curedo , Wisele, Wesheim, DLIV.
Werne, Hele, Alstede, Mengede, Neile, Hilbeke, Hildensemensi ecclesiw, intercessore Raynaldo de
Sorbecke, Langere, Wetmafej Slikelevic, curlem Dassei prwposito abbatiam Ringelheimensem co.n-
quse nunciipalur Vetmede; et quidquid vobisWine-* firmal.
marusde jure suo rationabili disposilione concessit. (AHBO1153, Jan. 3.)
Ex concessione quoque venerabilis fratris noslri , [Origines Guelpcw, III, 440.]
"
Friderici Monaslerierisis episcopi ecclesiam quse EIJCENIUS episcopus, servus servorum Dei, Tene-
vocatur Werna, cl ecctesiatn quaenominatur Atnon; rabili fralri BERNARDO episcopo, et dilectis filiis
uecnon decimam in praedicta ecclesia de Werna. IKldensheymcnsibus, salutem el apostoiicam benc-
Ad hsec paci et quieti vestrse providere optantes, diclionem.
aucloriiate apostolica inhibemus ut nulla eccle- ln emirieniiEccIesiae specula, dispbneiite Domino,
siaslica saecuiarisve pcrsona, Capenberg el ejus consiituti, universarum Ecclesiarum provcntibus
ainuituin vi vel fraude occupare , vet incastellare •xacta diligeniia debemils inlendere, et quse ad
prsesumat, aul religiosse conversationis viros exinile ipsas rationabiiiler, Deo lafgiente, proveniiint, coh-
reraovere. Sed nec alicui fralrum veslrorum post lirmatione scripli nostri eis el aucioriiaie aposlo-
factam ibi professionem liceat a loeo ipso discedere, lica, coniiiiunire. Veniens ad aposlolicse sedis)
discedentem vero sine cemmunimn cautione litle- nbstraraque prsesentiam dilecius filius nosief Rey •
rariim nnllus audeat reiinere. noldus ecclesise vestrae praepositus in audienlia
Decefnimus ergo ul nulli omnino liominum liceat e^posuil: quod illustris memorise Conradus, quon-
eaindenr ecclesiara temere perturbare, aut ejus pos- dam Romanoruni rex , fuigore superni luminis
sessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, JJ j illustratus, pro anhnse snse satule, abbaliam in-
scu atiquibus vexationibus faligare; sed illibata Ringelheim liberam el quietam vobis, el per vos
omnia et imegra conserventur eorum, prb quorum ecclesiaevestrse, et ab eo qiiod ipse ibi de consue-
gubernaiione el sustenialione concessa sunt, usibus tudine antecessorum videbatur babere, dimisit,
omnimodis profulura, salva dicecesani episcopi ac ne quod ab eo esinde gestum est, procedente'
canonica justitia. Si qua igitur in futurum eccle- tempore, temeriiate alicujus grassaretur, et swj
siastiea saecularisve persona banc noslrae constilu- cessofum suorum quilibet de illa ecclesia vobis ati(
tionis paginam sciens, contra eam lemere venire successoribiis Vestris injiifiarri irrogaret, aul ali-
tenlaverit, secundo teriiove commonita, nisi prae-, quara ibi sub obteniu alicujus consueludinis vio-
snmptionem suam congrua satisfaciione corrcxcrit, lenter exerceret, factum ipsuin, curralium suorurri
potestatis honorisqtie sui diguitate careat, rcamque et ministerialium iitiusecclesise, assistenle' coiisertst*
se divino judicio existere de perpetrata iniquilaie aucloritaiis regiae muniraine roboravit. Cum igitur
agnoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine id antefatus fiiius noster prseposiius seiipti noslrr
Dei el Domini Redemptoris nostri Jesu Chrisli petiit assertioiicfirniari.etnospelitioni ejusdigntim
alicna liat, atque in extremo cxamine dislriclae dtiximus praebere consensum, et lionori Ecclesioe
lj;7l EUGENliHI PAP^; iili
in-
\-estrsediligeniiiis pfovidere; faclum ipsiiih aucio- A ct de ejiis pfsecipuc!defehsibne consisliint, velle
ritale sedis aposiolieas cPnfirniamus, et ratum debile aggravarc; de aiiis qiioque matefaciofibus
liiinrisiemporibuspermanere saiiciinus. Ntilli ergo siiis in fua diceccsi consistentibus ita plenam cis
oiiiiiino homiiium liceal hujus nostrae confirmalionis facias juslitiam, ut non cogantur utlerius pro de-
paginam aliqua prscsumptione infringere, vci huic fpctu juslilise faligari. Frateruilali [leg. palernilatij
facio ausu lemerario contraire. Si quis autem hoc maniiamus quateniis ffalri nostro S[lephano] (138)
allentarc prsesumpseril, indignalionem omnipo- Claromontehsi episcopo ex parle noslra injungas ut
lenlis Dei et healorum Petri et Pauli apostolorum rratri R. priofi Monlis-Firmini, pto eo quod pro-
cjns, se noverit incursurum. molioni ejiis visus est ohviassP, inolfesliis neqlia-
Daiiira Laterani, 111Norias Januarii. qiiam exislat, et sicul non vnll indignalioriem hi)-
slram ihcnrfere, ilai nec pef se, iiec per suos, prd
DLV. illa causa ei vel suis ullam praesumat molestiam
—
Ad 1'etrum bttnttcetisem archiepiscopum. Mandat liceat hanc
ul ecclesiam de Casa-Majori el res sacerdoth de- irrogare. NuIIi ergo omnino hominuin
fitncti, inute ablatas, restitual tnonasterio Sancli noslrae constilulionis paginaih infringcfe, vel ei
Vionysii. temerario ausu aliqiiatenus coniraire : si quis ati-
(AnnoU53, Jan. 8.) tem hoc aitenlaverit, indignatidnem Dei oihni-
[D. BourjuriT, Recueil, t. XV, 476.] poteiitis et bealofum Pelri et Pauli aposlolormn'
EUGENIUS episcopus, scrvus servorutn Dei, vene- ejus se novefit incursiifuin.
rabili fratri PITBOBituricensi archiepiscopd, salu- Daltim Lateraiii, vi ldus Scptembris.
teni et apostolicam benediclionem. DLVL
Quando ab illis personis justitiac Prdo confunditur Rulla pro parthenone Sancli Saitatoris Ebroicentii.
et canonum decrela lurbanluf, qiiorum esse debent (Anno 1155, Jan. 20.)
(tefensores, et quod in ecclesia Dei debent altenlius [ Gall. Chnst.nov., lnslr., XI, 134.]
emeiidare, cohtfa ea ah eistlem prsesumitur atten- EUGENIUS episcopus, servus servofum Dei, dU
lari, officii nostri debito convenimur, quod male lectis in Clirislo filiabus HiLARii:abbalissse Sancti
gCslum est, ita in sialum debituin fevocare, tit nec Salvaloris Ebrpicarum ejusque sororibus, lara prae-
scandaluiri inde in ecclesia emergere, nec siinilis sentibus quam fulufis, reguiafem vilam profes-
pra'sunipiiouis occasio debeat siraplicioribus pro- sis, etc
venire. Veniens ergo ad nostram praesentiam dile- Prudentibiis virginibiis quae sub habitu feligionis,
ctus fiiius noster Odo, abbas S. Dionysii, adversus G accensis lampatlibus juxia Evangelicum verbum,
tuani fraleriiitatera querelam iu conspeclu nostro paralas se exhibenl cum sponso suo J^su Christo
deposuit, quod, posiquara pro negoliis ecclesise suse iiitrare ad nuplias, apostolicum convenit adesse
£d apostolicse sedis prsesenliam venit, ecclesia sua prsesidiuin, ne forte cujuslibet tcmeritatis incursus
t!e Casa-Majori eura non lam de juslilia quam pro aut eas a pio proposilo revocet, aut robur, quod
tuse volunlatis arbitrio spoliasti; sacerdps quoque absil! sacrae religionis infrittgat. Eapropter, tlileciai
ipsius ecclesiae, qtii, quando in ea posilus esl, omnia in Cbrislo Dliae, veslris justis poslulationibus cle-
qu;e posset ibi rationabiliter, Deo lafgiente, conqui- meiiter annuimus, et prsefatam ecclesiam in qua
rere, eidem ecclesise statuit concedenda, huic vitae divino estis mancipalae famulalui, sub beati Pctri et
subtracto, unjversa bona illius in tuos usus appli- nosira proleclione suscipimus, et praesentis scripti
Cuisli. Super quo, si verum est, tanto magis admi- privilegio communimus; slaluentes ul quascunque
ramur, quanto ct reverenliam noslram in bac causa possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in
negleclam, et canonicas sanciiones omissas, et ra- praesenti juste el canonice possidet, aul in fuiurum
fionis ordiuein vidimus ex magna parte confiisum. concessione ponlilicum, largitione regum vet prin-
Porro quid sacerdotibus cl quibuslibet praelalis cipum, oblatione fidetiiini, velaliis juslis modis,
ecclesiarum de dispositione suorum in obilu a sa- Deo propilio, poterit adipisci, firma vobis el his
cris canonibus perinitlatur, tua prudentia, nisi fal- quse post vos successerint, et illibata permaneaut.
limur, npn ignorat. Quoniam igitur quod contra ln quibus lioec propriis duximus vocabulis expri-
canones gestuin est, eorumdem vigore debet in ir- menda : Ex dono coinitis Ricardi dup molendina
ritum revocari, per prsesentia scripta fraiernitati Ebroicis, iinum annonafittm, alierum lannetarium,
tuae mandamus quatenus si querela cjus veritate cum terra quse pertinel ad eadem molendina; et
fulcilur, ecclesiaiu ipsam, et ea quse de rebus sa- decima moiendinorum, censuum etvivarii de Troz*
<3rdotis in servitio ejusdem ecclesise coiiquisitis ad comitissae, cldeciina omnium reddituuin et exiluum
le devenerunt, servala charitate reslituas, vel siab totius forestse Ebroicensis, decimam mellis ipsius
alio ablala stint, restilui facias: ut nec ipse adven- forestae, venationis et denariorum de Essarlis quse
tum suiim ad sedem apostolicam sibi fore sentiat Deni in ipsa foresta; et quidquid demum comes
.dclrimenlp,, el lua fraternilas non videalur iltas habeat Asneriis in dominio suo, exceptis feodis intj
ecclesias quae ad jos B. Petri specialiler perlinent, lilum, et bosco et aqua. In aqua tamen dedil pisca-

(158; Siephano de Mcrcorio, qui eiectus fuit Claramonlensis episcopus anno 1151«
 Ii73 EPISTOL.E ET PRIVILEGIA. 1574
tionem quae a vutgo dicitur Croignum Clavillae, A \ vesiris pro suse aniuiae salute concessit, et ccctesiam
lerraiii ad dimidiam carrucam, Hundovillam, et vestram ab omni sua et successorum siiorum con-
ijiiidquid ad eam pertinet, et moltain de Dauboio, sueludine ac gravamine liberam reddidit Ct.quie-
et Escauvilla Gfavigneii, decimarn mplendinoruin i tam, datisqtie feriis quse fiuiil in Annuntialione
et totius dorainii comitis, praeier decimam bladii Dorainica in airio ecclesiae Beatae Marise honse me-"
apud Guitebuet; decimara dominii ejusdem comiiis,, morise Guillclmo tunc Ebroiceusi episcopo, anima-
lanae scilicet, caseorum et ceriarum quae ibi fiunt: rtiin cura lantum ci el ejtis successoribus reservaiay
apud Albam-viam decimam lanoe,caseorum, lelonei,, omni pravse cuiisueitidini eam et exaciioui episco-
census el omnium reddiiiiuin in denanis, octoi pali exenirl, nos etiam hl atictorhaie aposlolfca
liospiles el tcrrairi ad dimidiam carrricam : apudI confirmaiiiiis, e.t fuluris le.upoiibiis iivconciissuni
Bavenl, ceiilum solidos, ulira Sequanam decimaini permanere dccerninius.
oinniiiin reddilitiim et •exiluum quicunque fiicrintt Dcecrnimiis ergo ulnulli omnfno liominum liceaf
foresiarum de Traclu, Cravenchon el Caudebec, prsefatam ecclcsiam lemere perturbare, aut ejus>
ctdeciinara mulcndinoruin de Maisnil el de Craven-.-. possessiones auferre, vel ablaias retinere, minuere,
chon : apml Dourenc, decimaiu moleiidinoriiui lclo- vel quibuslibel vexalionibus faligare; sed omnia
nei, census hurgensium et estoblagii porcorum.el l B E imegra conserventur eorumy pro quorum guberna-'
lierbagii ovium quas hahent burgenses, et duas; tione et sustentalione coricessa sunt^ usibtis oinni-
garbas horlorum burgensium, lini, cannabis el cu- modis profulura, salvadicecesanurum episcoporum
juslibetalierius rei; decimam qitoqne de terra qusei canonjca jtisiitia. Si qua igitur in futurum eccle-
vocalur Troz-comitis, et duas garbas de terra ru- siastica saecularisve persona, hanc noslrae conslilu--
siieorum, et duas garbas de Essartis. Ex dono.i. lionis paginam sciens, conlra eani leniere venire'
comitis Guillelmi sex marcas argenti in Anglia, tcnlaveril, secundo terliove eommonita, si non sa-
juas prior el monachi de Nogento super Andelami ' tisfaclionc, congrua eraendaverit, potestatis hone>-
debem vobis aniiiialim exsolvere. Ex dono comilis; risque sui digniiate careat, reaiiiqne se divino.
Amaurici, ferias Sancli Leodegarii Ebroicis, et decN>i judicio exislere de perpetrata iurquriate eognoscat,,
niam de porcariis suis de Guaz-forestarum, et toiam! et a sacralissimo corporc et sanguine Dei el Do-1
dcciniam terrarum veierum et iiovellaruriv quae. miiii Redcmploris noslri Jesu Cbiisli aiiena fiai,
pertinent ad Guaz forestarum de Traclu, et Cra- atque in exiremo exainine districtae ullioni subja-
yenchon, et Caudebec; decimam quoque de Haia ceat. Ctinclis atilem eidem locojusla servantibus,
de Lenioi de oiniiibus illis quar decimaiilur. Ex _ sitpax Domiui nostri Jesu Chfisti quatenus et liic
dono Anscheiilty deAulolio, molendinum de Alba- fruclum bonse aclionis percipiant, et apud disiri-
Via, et vineam unam, el duos hospiles in Fovilla; ; ctuiiv judicem nrsemia aeternae pacis inveniant,
cx Ilelinaci, de Aulolio aquam de Gravigneio, exi amen, amen.
dono Richardi (ilii Herluini decimam molendinorumi Ego Eugenius CaihplicavEeclesisD episcopus.
de Garenis, decimam Sancii Andrese ex dono Osen- Ego W. presbyter cardinalis eccleshe Latera-
nse; concessu Radulplii filii Othonis, duos burgen-. nensis.
scs in vico Sancti Taurini, quietos ab omni con- Ego Hubalduspresbylercardinalis trtuliS. Praxo-
stieiudiiie; in episcopatu Ebroicensi, omnes ecele-. dlS.
sias et dccimam bladi Iforestae Ebroicarum ; eccle- Ego Manfredus presbyler cardinali» utuli S. Sa->
siam S. Jacobi de Essarlis, curn decima de bosco ett binae.
plano; ecclesiam de Caugeio, cum decima el tri- Ego Aribertus presbyler cardinalis liluli Sanciae
ginta acras lerrsc in eadem villa; ccclesiam de> Anastasise.
Guichenvilla CIIIB' decima; decimam de^Buisson- Ego Rolandus presbyler cardiualis lituli Sancli
drcelini et de Folmuchon ; ecclesiam de Nova-villa\ Marci.
cum deeima, et triginla acras lerrae in eadem villa, D£ Ego Conradus Sabinensjs episcopus.
ecclesiam de Ferreriis cum decima ; ecclesiam de; Ego Ismarus Tusculanusepiscopus.
Lacella cnm decima, et lerrani ibi ad dimidiaini Ego Hugo Osliensis episcopus.
carrucam el liospiles qttos ibidem babetis; eccle- Ego Odo diaconus cardinalis Saneti Georgii ad-
siam de Boore cum eo jure quod competit vobis des Velum Aureuin.
decima ipsius ecclesiae in episcopalu Luxoviensi; ; Ego Gregorius diaconus cardinalis S. Angcli.
ecciesiam de Boisseio, ctim decima ipsius villse et; Ego Guido diaconus cardinalis Sauctae Marise in
sexaghila acras terrx in eadem villa ; decimam des Porlicu.
Lambervilla ex dono uxoris Wauchelini de suor Ego Jacinlhus diaconus cardinalis Sanctae Mariaj
pairimoiiio, medictalem villse qtiae dicitur Capelle, in Cosmedin.
jus quod habetis iu ecclesia ejusdem villae. Ini Ego Joannes diaconus cardinalis Saiicipruni
episcopatu Carnotensi, cx dono Amaurici de Domo-• Georgii el Bacchi.
rotunda, dimidiam villam de Orviller. Praelerea Ego Gerardus tliaconus cardinalis SanClae Marire
qiioniafiiisupradiclus conics Richardus immunitatemi iu Via Lala.
quanv liabebant servieutes demcivsa suaservicnlibus Dalum Lalerani per manuni Bosonis S. Romanie
1575 EUGENIl III PAPJE li76
Ecclesiae scriplbris, x Kal. Februarii, indictioiie xv, A salubriler auxiliante Domino providefe. Dignum
lucarnalionis Dominicse anno 1152, ponlificalus namque et honestali conveniens esse dignosciiiir ut
vero douini Eugenii papae III anno octavo. qui ad Ecclesiarura regimen asstimpli sumus, eaS
DLVII. et a pravorum hominum nequilia tueamnr et beati
Ad Henricum Eduensem episcopum. — Increpat Petri ntque apostblicae sedis palrocinio munianius.
quod infetfus tit Vizeliacensi ccenobio. Proihde, venerabilis fraler in Chrislo Godescake
(AnnoH53, Jan. 97.) episcope, tuis justis posliilalionibus clemetitcf
[ MANSI,Concil., XX, 658.1 annuimus, et prsefatam Atrebalcnsem Ecclesiam, cui
ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vcne- Deo auciorei prseesSe dignosceris, sub beaii Petri ei
fabiii fratri HENRICO Ednensi episcopo, salulem et nostra proleciiorie suscipimus et aposiolicse sedis
apostolicam benediclionem. privilegio commuriimus. Ad exemplar igitur praede=
Quod apostolicae benedictionis tc participem fa- cessorum nostrofum felicis'memoriae Urbani, Pa-
cimtis, non ex luis mefiiis, sed de aposlolicae sedis scbalis, Gelasii, Calixii, cl Innocentii Romanorum
benignitate procedit. Sicul enim pro certo nobis n ponlificum ejusdem Ecclesise episcopalem dignitatem
complnribus signiiicatum est, Omnes molcstiacaique sicut hodie est prsesentis scripli pagiha roborantes,
vexationes, quas dilecto filio nostro Poniio abbati rB Siatuimus ut quidqnid praedicise Ecclesise beatus
Vizeliacenses burgenses ipsius viliae ausu hefario Remigius contulit, videlicet Orcos et Sambucelum,
praesiimpseriint, per iiistinctum et incitaiionem qusecunque etiam eadem Ecclesia juste et legitinie
tuam habuerunt exordium : el eos in tanta nequitia possidet aut in futurum prilerit adipisci, tibi luisqtie
contra Deum, et contra commissum tibi episcopaie successoribus confirmamus. ln quibus hsec propriis
ofiicium, el animse luse salulem, fovere, ac niaim • nbminibus adnotanda subjunximus : Archidiaconias
tenere non times. Dicetis namque quod el eisdein duas, Atrebatensem scilicet et aliam qiioeObstre-
linrgensibus excommunicatis communicare pracsu- vandcnsis dicilur. lltos eliam limites inter Atreba-
mas, el ad divina oilicia eos tu ipse admiilas, atque lensem et Camcracensem Ecclesias esse sancimus
presbyleris tuis divina eis officia celebrari pcr- quos amiquiltis fuisse vel scfiptorum moimmentis
milias atque prsccipias» Quia ergo lara gravem et vel terrilofibriim divisionc vel certis aliquibus
Immoderalura [excessum iinpunilum praetermillere intliciis constal, ut aniitieiile Deo Ecclesiariini pax
nec possumus, nec debemus, per praeseniia libi niilla ocCasione ttirbetur, et quaepfo fidelium salute
Scripta mandamus, quatenus. proxima beati Lucse slaiuta sunt perenni lempore inconvulsa stabititate
fesliviiale tam pro lerminanda controversia quse persistant. Abbalias quoque infra Atrebalensis
inter te elprsedictum abbatem agilatur.quam pro his, C episcopattis limites silas, videlicet S. Petri Hasno-
ad noslram prsesentiain oceasione seposiia venias, niensis, Sancti Salvatoris Aquiciiiensis, Sancli Yin-
super conlrarietatibus, quas ipsi abbali diceris in- diciani de Monte Sancti Eligii, Sanctse Ragenfredis
tulisse, nobls suflicienler rCspondere paratus. Inte- de Donuiiaco, Sanclae Rictrudis Marcianensis, Saiic:s£
rim yefo eidem abbati nullam perlurbalionem seu M.iria£!deSlrnmo cum caeleris infrapraefalos limites
niolestiam quibuslibet inodis inferre prsesumas: sol- silis, et monasterium Sancti Proejecti de Belliunia
liciiecaveus, ut supradictorum excommunicalortiin, libi tuisque sticcessoribus subjectas esse et carum
vel inlerdiciorum nullus a te, vel a iuis presbyteris abbalesvel abbaiissascanoniceobedire praecipimus.
ad divina suscipiatur officia, sed ad quemcunque Abbas vero Sancti Vedasti de Nobiliaco et succcs-
locum parochiae luae aliquis devenerit, donec pr*- sores tibi luisque succeSsoribus obedieniiam manu
Sens fueril, nultus ibi divina officia pnesumal ce- promittanl, el de his quse ab Atrebateusi Ecclesia
lebrarc. Quod si« stalulo lermino,- ad nos venire ne- possidere noscuritur debilam reverenliam ct subje-
glexerisj aut hscc vel aiia quae ad prsedictorum ctionem exhibeanl. Pariem decaniae de Vals, quse
Viinlielani burgeiisiuin a nobis seu fratribus nostris > infra limiics Airebaiensis lerrilorii sita est, eccle-
siattita sunt praesumpsisii, vei prxsumpseris violare; .p sias scilicet de Bajoncourt, de Vallibus, de Migefol,
pro cerlo cognoscas, et causam ipsam processumi de Cbaom, de Brodovilla, de Gaxenigiiicuib, de
dictante justitia recepliirara, el le officii lui peri- Sarving, de Halcurth, de Schulsa, de Hailcourl cum
ctiluin inciirsurum. appendiciis earum. Porro ad viclain et ad mensam
Dalum Lalerani, vi Kal. Febr. cpiscopi AtTcbatensis altaria deAvions, de Culois,
DLVIII. de Menricourti et altare Sancti Martini de Heniiino
Privilegium pro Ecclesia Atrebatensi. Rainardi, iiecnon el Mareolum cum silva, lerrn,
(Anno 1153, Febr. 5.) aqua, molendinis, fnrno, hospitibus, et cum onini
[BALUZ.,Mhcell. ed* Luc, II, 170.] dislricto totius villse el niolendinis de Schenfoli, el
EUGENIUS cpiscopus, servus servorum Dei, vene- molendiniim aliud cum duobus furnis el cambo et
fabili Irairi GODESCALCO Alrebatensi episcopo ejus- hospilibus infra Atrebatum, et lerras, vivarium de
que successoribus canonice sublitueudis, in perpe- Bronuis. Quae omnia, quia praedecesSor luiis reco-
tuiim. iendte iiiemoriae Alvisus episcopus In vita stia nosci-
Oilicii nostri nos liortalur auctoritas pro Eccle- lur tciuiisse libi nihiloitiinus confirmamus. Altare
siiirum siatu salagere cl earum quieli cl ulililatii insnpcr de Monci, Gamapis, attare Sancli Martini,-
 1577 EPISTOLJEET PRIVILEGIA. {tfi
altare de Alltiih cnm appendiciis suis, Vulpi, A i Ego Oddo diacontiscardinalis lituli SanctiGeorgit
Wlgeval, allare de Raincourth cum appendiciis suis, subscripsi.
altare de Miralmont et Sanctae Mariae de Poslum- Ego Gregorius diaconus cardinalis tituli Sancli
viiler, deBagtinils, deBnlgy, Hangra, Ruyth, Berryi Angeli subscripsi.
Cornay, Bruay, Hesdinvil, Carnblin, Mafesch, Ha- Ego Guido diaconus cardinalis liluli Sanctae Mariae
nubiis, Tungry, Ilerlu , Oberlio, Harmenlcriis, in Porticu subscripsi.
Salty, Belona, Carency, Novaviila; allare de Athis Ego Joannes diaconus cardinalis tituli Sanctorum
in Ostrevando Syrici. el ecclesiam de Berberiis cum Scrgii et Baccbi subscripsi.
appendiciis suis. Praeierea ctistodiam Atrebatensis Ego Gerardus diacoinis cardinalis lituli Sanclse
ecclesiaeel reditus ad ipsam cl ad Iuniiharia cjusdem Marise in Via Lata subscripsi.
ecclesise perlinentes, scilicet altare de Cnrcelles, Ego Odo diaconus cardinatis liiuli Sancti Nicolai
Gummicnrt, Hervilert, et aliare deVimi luisusibus in Carcere Tulliaiio stibscripsi.
et domesticaenecessilati confirmamus. Ego Bcrnardus diaconus cardinalis liluli Sanclo-
Decernimus ergo ut nulli omnino Iiominum liceat riim Cosmseel Damiani subscripsi.
prsefatam Ecclesiam temere perturbare aul ejus B Dattim Roinae apud Sanctum Pelrum, permanum
possessiones auferre, aut ablatas retinere, minuere, Bosonis, S. R. E. scriploris, Nonis Februarii, in-
seu aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia riiclione xv, anno Incarnationis Dominicae 1152,
Integra conserventur eorum pro qnorum guberna- pontificatiis vero doinni Eugenii papae III aimo
lione atque sustentationc concessa suiil usibus onv* pctavo.
nimodis profumra, salva sedis aposlolicae aticlori-
DLIX.
tate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica ssecula-
risve persona, lianc noslrse constitutionis paginam Canonicos Atrebalenses adtuenda officia ecclesiastica
horlaiur.
sciens,.contra eam lemerevenire lentaverit, secundo
tertiove commonita si non salisfactione congrua
(Anno 1153, Febr. 5.)
emendare curaverit,- poteslalis.honorisque sui di-
gnitale careat, reamque se drvino judicio existere [BALUZ.,Miscell. ed. Luc, II, 170.]
de perpelrata hviquiialecogrioscat, et a sacratissimo ECGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileeiis
corpore ac sanguine Dei el Domini Redemptoris filiis canonicis Atiebaiensis Ecclesise, salutem et
noslri Jesu Clirisli aliena fial, atque in exlremo aposlolicam benediclionem.
examine dislricise uilioni subjaceal. Cunctis aulem C ( SiCut mater carnalis a propriis filiis quos studuit
eidenv loco jusla servautibus sil pax Domini noshi enutrire suslenlari desiderat, sic mater spiritualis
Jesu Chrisli, qualcnus et hic friicluiii bonae aclionis 1 Ecclesia ab his quibus pro sua facultate necessaria
percipianl, et apud dislrictum judicem praemia subminislrat servitinm debitum instanter cxposiulai,
xiernae paeis inveniant. Amen. nec illis suiim beneficiiitn libenter impendit qui
Ego Ettgcuius Calholicae Ecclesiae episcopus sub- debilum ipsi servilium sublralinnt. Non ehim ra-
scripsi. tioni debitum votunt exsolvere qui panem Ecclcs:sa
Ego Conradus Sabincnsis episcopus subscripsi. in otio manducanles desideni, et se ab cjus servitio
Egp Vmarus Tusculamis episcopus siibscripsi. non certa et rationabili occasione absenlant. Et
Ego llugo Osliensis episcopus subscripsi. quoniam inter vos quosdam esse atidivimus qtii
Ego Grcgorius presbyler cardinalis tiltili Calixti cum de altario commissse vobis Ecclesiae viYani,
siibscripsi. -. . . ipsi nolunt Ecclesiae deservire, imo non certa nic
Ego Hubaldiis presbyter cardinalis titnli Sanclse , rationabili causa intercedente, In periculdm ani-
Praxedis subscripsi. nvarum suarum, ab Ecclesioe vestroe obsequio se
Ego Aribertus presbyler cardinalis tituli Sanctae j. subiralmril, per prsesenlia scripta vobis mandamtis
Anaslasise subscripsi. qualemis, nisi ceria et rationabili causa se occasio
Ego Bernardus presbyter cardinalis tituli Sancti aliqnando ingeral, ila sitisin servitio Ecclesiae assi-
Clemeiitis subscripsi. dui ut proedicla Ecclesia debilo servitio non frau-
Ego Octavianus presbyter cardinalis liluli Sanctse detnr. Quod si aliqtiis vesirum, nisi evidenli et
Caeciliaesubscripsi. honesla causa intcrvenicnte,. in servitio Ecelesiae
Ego Rolandus presbyter cardinalis lituli Sancti veslrse laborare forte noluerit, quoniam scripuim
Marci subscripsi. est ut qui non iaborat non maridiicet, scire vos
Ego Gerardus presbyter cardinalis tiluli Sancti votumus quia senteniiara qu.am venerabilis frater
Slephani in Coelio monte subscripsi. nosterGodescalcus episcopus vester consilio saniori»
Ego Joannes Paparo presbyter cardinalis lituli partis vestri capiluli in ipsum canonice promulgare
Sancli Laureulii in Lucina subscripsi. voluerii nos, Deo auctbfe, firmam ct ralam habc*
Ego Joannes presbytcr cardinatis tiluli Sanclorum bimns. .-*"
Peiri et Paull subscripsi. Datum Romce, apud Sanctum Pelrum, Nonis Fe-
Egp bruarii. .;-:.;,^..'x
PATROL. CLXXX. :ldW -*• 80
jy/9 EUGENII 111PAPJE' 15S0
,- . DLX. A ipse pro impenso vobis gubcrnattonis offlcio per-
Ad cterum el populum Alrebalenseni. — Sentenliam pelnae coronam gloriaevaleat, Domino donante, per-
iiuam episcopus illorum in hareticos dioecesissuw cipere, et vos obedienfiae mcrito ad gaudia seteruse
feret, se in antecessum probaresigitificat, citi el felicilatis possilis cum eo pariter inlroire.
ipsi ut pareanl edicit. Datum Romse, apud Sanctum Pelrum, Nonis Fe-
(Anno 1153, Febr. 5.) bruarii.
[MANSI,Concil., XXI, 689.] DJ,XI.
EUGENICS episcopus, servus servorum Dei, ditcciis Ad sanclimoniales Duniacenses. — Significat eamm
liliis xlero el populo Alrebaiensi, salutcm et aposlo- reformdiionim Atrebjitehsi episcopb ie detiiandusse.
licam benediclionern. (AiinoU53, Febr. 5.)
Quando inlcr prselatos alque subjectos tanta est [lbid., 688.]
nnib charitatis, quod et praelati subjectis qnx salu- EUGENIUS episcopns, serviis sefvorum Dei, san-
bria sunl sollicila attenlione prospiciuul, et subjecti climonialibus Dyniacensibus, salulem et aposlolicaat
pfseTalis Se in onini obedicnlia et humililaie submil- benediclionem. •
tunt, tunc Ecclesia Dci procul dubio suo cursu diri- Quod vos apostolicse benediclioriis alloquio salu-
giliir et tranquilla pace alqtie jucuiidilate Isclaliir. g lamus, n.on ex veslris meritis fieri, sed ex aposto-
Veiiicntcm ilaque ad apostolicse scdis cleinenliain licae sedis consuela benignitate credalis. Non eniin
venerabilem fralrein nostrum Godescalcuin episco- de conversatione vestra nobis talia refertinlur, qu«
pum vestrum debita bcnignilate reccpimus, et noslrum aiiimuin inciteiit ul vobis apostolicse bene-
quandiu inter nos commoiatus esi, inter fratrcs et dictionis gratiam conferaintis, quoniam, sicut
coepiscopos noslros ipsura praecipuc pro suae hone- relaiione quoromdam audivimus, ita laxis hahenis
siatis revcrenlia fralerna charilate traclaviiiius. El post veslra desidcria curritis, nt vestrt voii me-
quoniam de slalu commissse sibi EcclCsineqtlaedam mnria vidcatur a vobis penilus excidisse, et vidca-
ad noslrara audientiam pervenerant, quae nec nos mini relrorsum abire, cum ad anteriora deberctis
nee eum in requisilione sui el in correciione ncgli- lolis viribus anhetarc. Sane charitalis igniculus, qui
gentes esse pernsilluiil, viva ei voce injunximus ul fomcs el uulrinienium honestatis esse dignosi iitir,
ad -corum emendationcm et coriservandara in cadcm peccatis exigentibus, adeo in vdbis rcfriguii, quod
Ecdesia lionestatem et religionem ita promptus et moiiasleriimi veslrum lara in spirilualibus quam
districtus e-istat, ul et in his ipsum suum ofiicium eiiam in leniporalibus est plurimum imminuiiiiii.
comptevisse appareat, et animum nostrum ulterius Nos igilur, quoniam statum vestrum in melius cupi-
iiulla exinde sinistra fama pcrlurbel. lnter caelera C mus, auxiliaiile Domino, reiormari, venefabili frairi
enim idem fralcr nobis suggessit, quod non sine noslro Godescalco Alrebatensi episcopo, de cujiis
grandi gemilu nostri cordis rcferirnus. Nunliavit uiique bonestaie atque religione confidimus, quo-
siquidem nobis, qtiod adeo quorumdam pravoruni niatn in liis pler.ius instructus esse diguoscitur, de-
in coramissa sibi ecclesia malilia creverit, ul hx- dimus in mandalis, ul gratara Deo religionem in
rclicae sint pravitaiis laqueo irretili ; qui etiam non vobis studeat rcformare, et inonasterrum vestfutn
verenlur cum quibiisdam aliis lendiculas baereii- ad frugem melioris vitae reducere. Ideoque per prae*
corum exteudere, ut suse perditionis plures socios seniia vobis scripta mandamus alque prsecipiraus,
liabeani, et se cum muUoru.ni animis condeninent. quateiius in his quoe ad emendalionem vitae vestroe
Sane illis ecclesiaslicae severilatis rigor esl dislri- el correctioncni monaslicae disciplinaespeciaverint,
ctius opponendus. Et ideo sentenliaiii quam in eos supradicto fratri noslro humilitate debila pareatis,
prsediclus.fraler noslef episcopus vesler religioso- et ipsius monila et salubria mandala benigne susci-
rum yiforum consilio promulgaverit, nos, auclore piatis, et irrefragaijviliter observetis ; scienles quia si
Deo, ralam babebimus, el ut ipsam firmiier obser- de csctero salubribus monitis ipsius contcmpse-
yetis vobis omnino injungimus. Quia igitur, sicut riiis obedire, nos sententiam, quam propler hoc in
•idem fraler noslcr a nobis et de cura comniissi sibi vos ipse diclaveril, auctore Deo, raiam habebiinus.
gregiset de imminenlia sui officii fuil propensius Daiuni Roinse, apud Sanctum Petrum, Nonis Fe-
exborlandus, ila vos ad ipsius obedienliam et vcne- brtiaiii.
ralionem nostrarum lilterarum estis admoiiilioiiibus DLXII.
exborlandi; eumdein fratrem noslrum ad Ecclesiani Ad Duacenses. — Ut obsequium debitum epitcopo
suam el ad vos cuin sedis aposiolicae ac liiierartiin Alrebalenti prwtlent.
noslrartim proseculione,dticenle Domino, remeanlcm (Anno 1153, Febr. 5.)
universilaii veslrae duximus atlenlius comniendan- [Ibid.]
diim, per praesentia vobis scripta mandantes, qua- EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis
tenus eum reverenter el honesle recipialis et filiis iioiiiiiiibus majoribus et minoribus Duacensibus,
fiiialem .eii reverentiara et bonorein higiter exbi- saltitem et aposloticam benediclioriem.
bentes, tam de his qiiae stipradicta siinti (juam de Cum universalis Ecclesiae sil nebis cura com-
aliis. quae'"ip vobisl fuerinl c'o^hjg^l3i;/;hnmiliter missa, oportet nos omnium sollicitudinem gerere,
salubiibus praccepiis ejus obediatls; qualeDiis el el lilios ipsius qui a semila recliludiiiis deviare
158) EPISTOLnE ET PUIVILEGIA. 1583
noscunlur, ad viam yeritatisattcnliiis rcvocare. Ve- A Caeterum nisi tna nobililas in se ipsa jusliliae semi-
uienlis siquitlcm atl noslram prsesenliaiu venerabilis lam servare voluerit^ nisi duxeril ct a rerura Ec 1
fratris nostii Goifescalci Alrebatcnsis episcopi nar1 ctcsiie inquietaiionact iniiislaoccupaiiorie desistere,
ralione accepimus, quod debitam rcverenliani sicut unde in districlo examine praemium comparasse
patri el episcopo veslro ipsi exliibere non vultis, el debueral, inde sibi suppliciuin procul dubio inve-
cuta aliquam culpam cominiltilis, ab eo vocaii ad niet praparalum. Et quoniam ejusdem fratrisnostri
ipsum venire ausu lemerario recusatis ; imo cu- oppressiones atquc gravainina salva conseicntia pati
jusdam veslfoe institutionis Occasione, ctim vestro non possumus, et te de cselero contra ipsum (de-
debueratis capiii unanimiter adlioerere, ipsum caput fensare) nolumus, per apostolica libi scripta man-
relinquitis, et ab eo separari nitimini, sine quo damus et mandando injungimus quatenus-ssepediclo
nequaquam vivere potestis. Sine capite namqne fratri nostro snbsides suos rcstituas et nullam ipsi
raembia vegetari non possunt, eiiamsi alicujus de cseiero super hoc molestiam inferasi Quod si
capilis niembra esse forte ab aliquibus videanlur. facere forle nolueris, scire le volumus quoniam vc-
Membra ilaque suo debent capiii adhoerere, a quo nerabili fratri nostroSamsoniRemensi archiepiscopo
ct vitain recipiunl, et sine quO vivere iiUlIalerius dedinius in mandatis ut lam in personam quam in
possant. U'l aulein vos dOctrinam salulis a capile B terram luam dislrictius tantam prsesumpiioiieni stu-
vestro percipere valeatis, ut etiam vesirum caput de deat vindicare.
impensa vobis doclriiia possil prsemiiim oblinerej Datum Ronise, apud Sanclum Petrum, Nonis Fe-
univeTsitati vestrae per praesentia scripta mandamus, bitiatii.
et mandando injuhghnus qiiatenus supfadicto fralri DLXIV.
nostro sicul palri et animarum vestrarum episcopp Ad Sibyllam Flandrortim comitissam.— Ut conjugem
debitam reverentiam el obedierltiam deferalis ; et comitem ab injuriis in Godescalcum episcopum
ad ipsum, cum pro cofrigendis excessibus fuerilis Atrebdlensem dehorlelur.
evocati, accedere nullatenus contemnalis ; scienles (Aiino 11B3, Febr. 5.)
(juia si aliquis veslrum ipsi conlumax el rebellis [Ibid.]
EbGENiuseptscr-pus, servus servorum Dei, diteclae
exsliterit, et ab eo vocatus ejus praesentiam adire
idem frater noster in Christo filiie SIBVLL.4;Flandforum comitiesse, salu-
contempserit, senteriliam, quani
tcm el aposlolicam benedictionem.
propter hoc. diclaverit in eum, nos auctore Dco
r»lam et firmam habebimus. Quoniain, dilccia in Domirio filia, devotionem
Datuin Romae, apud Sanctum Petrum, Nbnis Fe- tuam in his qiiaead Domihum perlinent credimus
bruarii. C esse sollicitam, idcifco apostolicis le litieris duxi-
DLXIII. imis honorare el ad vcnerabilis fratris nostri Go-
descalci Atrebatensis episcopi auxiliuin in animae
Ttieodorictttn comilem Flandrensem horlatur ul
Godetcalco, episcopo Atrebatensi, homines viitai tusc ac viri tui salutem propensius iucitare. Si
Mareoli restituat. enim idem fraier noster a Viri lui oppressione tua
(Anno 1153, Febr. 5.) fuerit induslria liberalus, ex hoc ipso praemium
[BALUZ.,MisceL, ed Luc.i II, 171.] duplicaiura recipies; quonjam et luam aiiimain,
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, di- quse ulique eodcm peccalo lenelur, cum possis et
lecto filio suo nobili viro TnEODonicocomiti Flan- ncgligas obviare, a laqueo diaboli eripere siuduisti.
drensi salutem el aposlolicara hencdictionein. Scriplum uamque esl: Mulier diligens corona est
Sicut qui concessa sibi a Domino poleslate ratio- viri sui. Profecto, sicut ex supradicli fralris nostri
nabiliter utitur, praemium siiie dubio conseqtielur, conqueslione accepimus, in una sua vilta sola
sic e converso qui acceptse potestatis occasione ra- quam habelj vir luus ipsum muiiipliciter inqaielal,
lioni contrarium operatur, pcenam non modicam et homines subsides videlicet ipsius de villa eadem
sustinebit. Venientissiquidemadapostoloruin limina ipsi cnntra jusliliara et per violenliam aufert. Nos
et nostram praesentiam venerabilis fralris noairi ergo, quoniam de tua devotione, prudenlia et
Godescalci Atrebatensis cpiscopi conquesiionem discretione confidimus, prsesenlibus lilleris nobili-
laii tnse mandamus, quatenus virum prudenter
accepimus quod in villa sua quae vocalur Mareolura
ul a supradicli fratris nosiri' inquieU-
plorima ipsi gravamina inferas el ipsius villse ho- commoneas,
mines conlra justitiam el ejusdem fralris nostri lione desistat et homines suos quos retinet ipsi
volunlalem in propria lerra retincas. Sane lu cum reslilual. Non enim homiuis sunl, sed Dei el Eccle-
fratri noslro abstulisse
plurimas villas ac villicos habeas, res alienas, ct siae ipsius stiiu illa quae ipse
tui episcopi maxime, non deberes auferre, et ipsum dignoscilur. ldeo, nisi ea restiliiere forle voluerit,
tam gravjier et injuste offendere quem deberes sicnt nos venerabili fralri noslro Samsoni Reniensi ai-
pstrem filiali devotione diligere el ab aliorum in- chiepiscopo dedimus in mandails tn tam in per-
quietalionibus propensius defensare. Ad hoc siqui- sonara quain in terram ipsius tantam maliiiam
dem est a Domino tibi lemporalis collala potestas ul dislrictius studeat vindicare.
in lerra luse provisioui commissa justiliam seryes Daiiiin Romoe, apud Sanclum Pcirum, Nonis Fe-
el^facienles injiistiliara fren» toerccas sequitatis. bruaiii.
»583 EUGEMIIII PAPiE 158*
DLXV. A senlium lihi auctorilatem mandamtis qnatenus, si
Ad Samsonem Remensemarchiepitcopum.—Ut Theo? verum est qnod nobisproposuit supradictus, eidera
doricum Ftandriw comitem relrahal a damnis in fratri nostro cum integritale resliluas.
epitcopatum Atrebatentem inferendis , el nqn desi- i DLXVU
sttntem ipsum el terram ejus puniat.
(AnnoH55,Febr.) Ecclesiw Verdensis proteetionem suscipil possetsio-
C oncxl., XXI,687.] ncsgue ac privilegia confirmat, petente Hermanno
[MANSI, episcopo;
EoGENiusepiscopus, servus servorum Dei, vcne-
, (Anno 1153, Febr. 6, Romae ap. S. Petrtim.)
rabili fratri SAMSONiRemensi archiepiscopo, salulem
Ilnedilum.— Vide JAFFI:,Regetta Rom. pont.,
et apostolicam benediclionem. p. 651.]
Ratio persuadct ,et fraternae debiltim charilatis » DLXVIH.
nos compcllit omnibus el niaxime fratribus noslfis
Ad Wibaldum abbatem.— Suos ad Fridericutn impe-
episcopis benigmim solalium niinislrare. Venn-ns ratorem legaioi ei commendat.
siquidem ad nostram prsesentiam venerabifis frater (AnnoH53, Febr. 8.)
noster Godescalcus , Airebalensis episcopus , auver- [MARTIN.,Ampl. Collect., II, 558.]
sus nobilein virnm Theodoricum, Flandrise comitcm, B EUGENIUS episcopus, s-ervus servornm Dei, dileci»
in.auribus nostrisquerelam dcposuil, quodhomincs filio suo WIBALBO Stabulensi abbati, salutem et
suos in villa quaeMareolum dicitur ipsi contra jusli- aposlolicam benedictionem.
liam auferal, el jam ssepius requisilus, a sua non De quoriim devolione acsineera charitale amplius
velit prsesumplione desisterc. Super quo eidem co- confidimus , ea quae ad honorem Dei et Eeclesiae
mitietlitleras direximus, el tuain fraternilatem, ut atqtie regni prompvenda el dirigenda sunt, securius
rpsnm a prsedicli fratris nostri inquietatione cessare commendamus. Inde esl.quod diicctos filiosnoslros
commoneas , alleniius dnximus incitare. Per prse- B. Saneti Clcmentis presbylerum et G.. Sancli An-
sentia itaque scripla lralernilali tnae mandamus, geli disconuni cardinatem, sapienles siquidem ct
quatenus, si supfadictus comes a le commonilus honestos viros quos ad charissimi.filii noslri Fride-
memoralo fratri noslro suos bomines reddere no- rici illuslris Romanorum rcgis praesenliam de no-
lucrit.etab ipsius infestatione desislere, tam in stro latere delegamus, dilcclioni tuse duximus at-
personam quam in lcrram cjusdem comiii? lanlam tentius commendandos , per praesentia scripla
prsesiimptionem allcntius sludeas vindicare. Praetor- lnandanles, qu.itenuseos bonesle suscipias, lionesle
ea, quoniam, sicut ex ipsius fralris nostri narralione periractes, el in exsequcndis et perficiendis, qnae
nobis iimoliiil, ipsurh pro lui officii debilo diligas el C cuiii praediclo filio nostro eis traclanda el dispo-
lionores, gratum nobisest, et tn de (seiero pro bcati nenda commisimus, pro beati Pelri et noslra revc-
Pelri et nostra revcrentia chariialis affectu eiimdem remia eis diligcnler assislas, ut de sludio el Iabo-
fraircm nostrurii propensius diligas qiianiplurimum re tiio Ecclesiac Dei honor et regno augmenlum ,
w.-inifraternilatera fogamus. Doniino targiente, proveniat, et nos tibi gralias agere
DLXVI. debeamus.
Datuin Romae, vi Idus Fcbr.
Ad Gvetrtcum abbdtem S. Vedatti. — Horlaittr ut
Godescalcoephcopo Atrebatensi obediat, solidosque DLXIX,
fkcem pro Bolelgeria solvat. Ad Bernardnm archiepitcopum Tarraconentem. —
(AIUIOHb3,Febr.) Rursus prwcipilut Toletano archiepiscopo pareat.
[BALUZ.,Miscell. ed. Luc, II, 169.] (Aitno 1153, Febr. 9.)
EUGENIUS episcopus, servus servoruin Dei, dileclo [MA.NSI, Concil., XXI, 675.]
filio GuEitRicoabbati Sancli Vedasli, salulein ei apo- Divinsemajeslalis clemenliam et supcrni cogni-
slolicam bcnediclionem. loris siiiQerilaiem, qui judex est consiilutus offeni
Ordo ralionis exposlulat et justitise dcposcil inle- JJ dit, si pro cujuslibet gloiia, vel personarura acce-
gritas ut sic noslra jura sludeamus inconcussa ser- ptione, sive humilitaie, jiisiiliam deserat. jEqua
vare quod frairibtis nostris episcopis stiam jusliiiain enira sunt libramina justiiiae. Et nos in einincnli
nullalenus videamur anferre. Eapropter, juxta quod sedis aposiolicae spccula, disponente Domin.o,con-
praedeccssoriiosler bonse nicinorioeInnoceniiiis papa stituii, Cbristi legatione fungentes , majoribus et
praedeeessori tuo mandasse dignoscilur, et nos de- niitiuribtis, et sapientibus. ei fnsipienlibus, in suo
votioni tuse mandando praecipimus quatentis venc- jure debitores existimus.Mcmores siquidem sUmus,
rabili fratri Godescalco Atrebalensi episcopo obe- quod jam secundo per aposiolicam tibi sententiam
dienliam luam promillas, cl de his.qu;c ab Atreba- mandavimus, ut Toletano arcbiepis«opo lanquam
tcnsi Ecclesia possiderc dignosccris debilam reve- priraati luo humilitale debita ohedires : vel, siati-
rentiam et subjectionein exhibeas. Praeterea idem quam contra hun« justiliam habere confidercs, in
fratcr nosler conqueslus esl quod decera solidos, Pascha proximepraeterito, per le vel per sutlicien-
quos praedecessor luus pro Bolelgeria singulis anuis tes responsales luos, praedicto fratri nostro Tolelano
supradicli fralris nostri praedccessori exsolvisse no- archiepispopo, vel ejus nunliis, in nostra praesenlia
sciiur, ipsi «ontra justitiam aiiferas. Idco per prae- super iis responderes.Tu vcro nculrum cx iis, uiid*
1585 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 15.55
plurimum admiramur, usque modo effeclui manci- Apignora in veslra ecclesia requiescunl; S. quoque
parfe curasti. Quia igitur a sua querimonia Eccie- Martini. et I.delphoijsi confessorum, et omnium com-
sia Tbletana non desislit, et nos in sua ei justitia memoralione Sanctorum ; in consecrationibus ec-
deesse non possuraus, nec debemus : per iierala clesiarum, episcoporum el clericorum; ip annuo
tibi scripta mandamus, et mandando prsecipimus, Consecrationis luse die.-et in nalali etiam SS: Isi-
qiiatemis venerabilem fratrem nostrum lldefoiisum dori et Leandri.
ipsius Ecclesiae archiepiscopura, prvmatenv tuum di- Prirnatera |.e uniyersi prjesules Hispaniarum re-
b.iione seposita recognoscas, el debitam ei obe? spicient, et ad le, si quid inter eos quseslione di-
dicntiam deferas ; vel proxima Dominiqae Resur- gnum exortum fuent, referenl, salya tamen in
rectionis solemnitate, sufficienies rcsponsales luos 1 omuibiis sedis aposlolicse auctoriiale. Sane Toleia-
ad prsesentiam nostram, remola ocpasione, trans- nam Ecclesiam prsesentis piivilegii slabililate mu-
miitas. Quodsi neglexeris, ex luiic pnediclam Ec- niuius, Compluiensem ei parochhtm cum lerininis
clcsiam sua defraudari juslitia, paranle Domino, suis, necnon ecclesias oinnes, quas jure proprio
miniiiie patiemur. antiqtiitus possedisse cognoscitur, coiiliimantes ;
Datum Romae, apud Sangtuni Petrum , y ldus episcopales prselerea sedes , Oxomam , Segoviam,
"
Febr Saguntum, Paleniiam, eidein Tolelanse Ecclesia
. DLXX-DLXXl. tauquam melropoli subdilas esse decemimus. Re-.
AdJoannem Toletanum archiepiscopum.— Confirmat iiquasvero, quse antiquis lemppfihus ei subjace-
primatum Toletunum. banl, cum Dominus oinnipolens Christianorum rcsii-
(Anno 1153, Febr. 13.) tueril poiestaii, susedignatione misericordise, ad ca^
[MASSI,Concil., XXI, 670.] ptit proprium rcferendas decieli hujus auctorilate
EuGENiusepiscopus, servus scrvorum Dei, vene- saucimus. Porro illarum dicecescs civilatum, quoe
rabili fratri JOANNIToletano archiepiscopo , ejus- Saracenis invadenlibus, metropolitanos proprios
que-successoribuscanouicesubslituendis, iu perpe- amiserunl, co lenpre veslroe subjicimus ililioni; tit
ttiuin. , qtioad sine propriis exsiilerim ir.elropolitanis, trbi
Poteslatcm ligandi alque ahsolveudi in coelo et ut proprio debeanl subjaccre. Si quoe aulenvme-
i.n lerra, B. Petro, ejusque Su?«essoribus, atictore tropoles in stalum fuerint proprium ,reslitutae,'suo
Domino, principaliter tradilam, illis ecclesia verbis qtioeque dicecesis metropolitano resiilualur ; ul sub
agnoscit, quibus Pt-lrum est idem Doniimis allocu- proprii regimine pastoris super tlivini collatione
IKS•."Quxcunque ligaveris super terrctm, erunt ligaln .Q benelicii glorietur. Si qua igitur in fulurum eccle-
elin cwlis, et quwcunque solveris super terram,erunt siastica ssecularisve persona, elc.
toluta et in ccelis (Matlh. xvi). rpsi quoque el pro- Datum Romae apud S, Pelrum, per mantis S. R.
pfiae firmalio, el alienae fidei confiruialio, ab eodeni E. scriptoris, ldibus Fehr., indict. i, Incarnat. Do-
Deo paratur, cum ad eum dicilur : Roguvi pro le, miiiicse anno 1152, pontifjcalus vero domni Eugeuii
Petre, ut non deficiat fiJes lua, el lu aliquando con- III papsc anuo VIII.
versus confirma fralres luos (Lttc. xxn). Oportet DLXXII.
ergo nos , qui licet indigni B. Pelri residcmus ia Ad Hitpanioruni episcopos. — Ut Toletano archiep.
loco, prout divina nobis clemcntia sciie et posse lanquam prihtali obediant.
donaverit, prava corrigere , recta Drmare , el in (Annoll53, Febr. 13.)
omni Eqclesia sic ad aelerni arbitrium jntligis dis- [Ibid., 675.|
ponen-Ja disponere, ut de viiltu ejus judiciuin no- EpGENiysepiscopus, servus servoium Dei, vene-
sirum prodeat, et oculi nostri videant tequiiateni rabitibus fratribus episcopis et archicpiscopis per
(Psul. xvi). Itispaiiiam conslilulis, salutem el aposlolicam be-
Tuis itaque , dilecte in Chrislo fraler Joannes iiediclionem.
arehlepiseope, justis poslulaiionibusgratum imper- ip. Apostolicse sedis clemenlia singulis Ecclesiis ct
timur assensum, etpraedecessoruin nostrorum Ho- ecclesiaslicis personis suam servare diguilatem et
iio.rii, Lucii, Romanorum ponlificum felipis niemo- jusiiiiam consiievit. Unde nos, quorum praecipue
riae vestigiis inhserenles , per praesentis privilegii imerest ccclesiarum omniunv curam gerere, ve-
paginara sedis apostolicae aucioritate statuimus, ut nientein ad nos venerabilem fralrem nostrum llde-
per universa Hispaniarum regua primaiusoblineas fonsum [Joannem] Tolelanum arcliiepiscopum be-
dignitalem. Pallio itaqUe a sede apostolica luae.cha- nigne recepimus, et inspeclis proeilecessoruin no-
ritati «onpesso lirmissarum cetebralionihus, uti de- strorum privilegiis , primatus dignitaiera per
bebis laiitum in praecipuis festivitalibus ; tribus universa Hispaniarum regna, juxta eoruradem pri-
videlicel diebus in Natali Domini, in Epiphania, vilegiorum tenorem, ei confirmavimus. Ipsum ita-
Hypapanton [Hypapante], Ccena Domini, Sabbalo que cum gralia sedis appstolicse et Iilterarttin
saneto, tribus diebus in Pascha, in Ascensione, noslrarum prosecutione ad sedem propfiam remit-
Penlecoste; in solemnitatibus B. Marise, S. quoque tentes, universitati veslrae prsecipiendo mantla-
Michaelis, et S. Joannis Baptistae; in omnibus na- mus , quatenus eidem lanquam primali vestro
'uliuis aposlolorum, et eorum marlyruin quorum absque ulla contradiclione canonicara obedienliam
1387 EUGENIIIII PAVM 1588
et debilam reyerenliam exhibere curetis. Di-i1i patrocinlo commnnrmus , slamentes nt quasenn-
gniira namque est, ut qui multis lselatur prseesse qne possessrones , qtiaeciinque bona eadem Ec-
subditis , nullatenus suis erubescat subesse prae- clesia in praesentrartim jusle et canonice possidet,
lalis. autin fiiturum concessione pontificum /larghione
Dalum Romse, apud S. Pelrunv , ldibus Fe- regtim vel principum, oblatione fidelium, sive aliis
bruarii, • justis modis, praesiante Domino, poterit adipisci,
DLXXIII firma vobis vestrisque successoribus, et illibala per-
Monatlerinm Elwangense tnendum suscipit ejtisque maneant. In quibus propria designaiioiie confir-
privilegia ac possessiones confirmat. mamus vobis et ecclesise veslr-aeper vos grangiam,
(Anno 1153, Febr. 19. — Romse, apud S. qtise vocalur Horla cum appeitdiciis suis. Sane la-
Pelrum.) borum vestrorum quos propriis manibus aut sum-
[KHAM,Hier. Aug , II, 32.]
DLXXIV. ptibus colilis, sive de nutrimentis vestrorum aiiinia-i
nullns a vobis decimas praesumat exigefe.
Ad Hu, decanum el canonicos Tullenses. — Ne S.. lium,
Deodati canonicus, qiti in morbum implicatns, nec Decerniinus ergo ul niilli omnino hominum liceal
sui compos t religiosw vilw > sponsionem fecerit, praefaiani-ecclesiamlemereperturbare,aut ejuspos-
ad persolvendam fidemcogalur. ] sessiones auferre, vel ablaias relinere, minuere, setv
B
(Anno 1153, Febr. 19.) aliquibus vexationibus fatigafe, sed omnia integra
[MABILL.,Annal. Bened., VI, 523.] conserventur eorum, pro quorum gubernalione et
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dci, dile- suslentaiione concessa sunt, usibus omnimodis pro-
clis filiis, Hu. decano et canonicis Tullensis Ecclesise, fulwa. Si qtia igilur in futurum ecclcsiastica sae-
salnlem et apostolicam benediclionem. cularisve persona, hanc nostroe conslitulionis pagi-
Veniens ad apostolicam sedem lator prsesentinm nam sciens, contra eam temerc vcnire lenlavcrit,
J. ecclesise Saniti Deodati canonicus in audientia secundo lertiove commonita, nisr lemeritaiem suam
iiostra exposuit, quod A. decanus suus.... eiim ad congrua satisfactione correxerit, dignitatis honoris-
veligiosam vitam propter hoc debere transire con- que sui dignilate careal, reamque se divino judicio
tendit, quoniam ipsum aogriiudine laborantem asse- existere de perpetrala iniquitale cognoscat, et a
rit hoc in sua proesenlia promisisse. Iste vero fir- sacratissimo corpore et sanguine Dei el DPmini Re-
iniler asseverat quia se hocpromisisse non recorda- demploris noslri Jesu Christi atiena fiat, alque in
tur; vel, si promisit, ila eral, ut ipse asseril, a extremo examine districfae uliionr subjacaat. Cunctis
proprio sensu alienaius, ul quod agcret proe nimia p aulem eidem loco sua jura servantibus, sit pax Do-
segritudine ignoraret, et neque lonsus est, neque " niini noslri Jesu Christi, quatenus et hic fructmiv
Iiabilumretigionisassumpsit.Sane si suggeslio bujus bonae actioiiis percipiaut, et apud districtum judi-
veritate subsistii, non videtur quod transire ad cem praemia aeternaepacis inveniant. Amen.
urcliorem vitam ex tali sit promissione cogendus. Daluin Romseapud S. Pelrum per nianum Bosonis
Beiveritaiem discretioni vestrse transmisimus in- sanctse Romanae Ecclesiae scriptoris, v Nonas Mar-
qnircndam, per praesenlia vobis scripta mandantes, tii, indicllone prima, incarnationis Dominicse anno
quatenus isto et Hlis, qui ei snper hac re calumniam 1152, pontificatiis vero domni Eugenii papae III
jiifcrunt, ante yestram prsesenliam evocalis diligen- anno vm.
ter id examinare curelis, el si suggestionem liujus DLXXVI.
inveneritis veritate fulciri, absolulum eum ab ar- Privilegiunt pro tnonasterio Vallis bonw, eisdem pror-
ciiori vila, ex illa promissione decernatis haben- sus verbit, eodem die el anno. ac superius datum,
dum. (Anno 1153, Marl. 5.)
Data Romse, apud Sanctuni Petrum, xi Kal. [Ibid.]
Marlii. Dalum Romae apud S. Petrum per manum Boso^
DLXXV. v Nonas
Prjvilegium pro monaslerio Caulavensi. ] nis sanclse Romanse Ecclesiae scriploris,
T.
(Anno 1153, Mart. 3.) Martii, indiplione prima, anno 1152, ponlificatus
[MANRIQUE, Annal. Chlerc.,11, 195.] verp doinni Eugeniipapse 111anno vni.
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- DLXXV
clis filiis RADULPHO abbali monaslerii Cantavensis, Ad canonicos S. Petri Romw. — De quarla parle
oblationum ipsis concessa.
ejusque fralribus,, lam praesemibus quam futuris,
in perpeluum. (Anno 1153, Apr. 10.)
Quoties illud a nobis peliiur, quod honeslali et [MANSI , Concil., XXI, 632.]
religioni conyenire dignoscitur, animo nos decet li- EUGENIUS episcOpus, servus servorum Dei, dite-
benli concedere et petentium desideriis con^ruum clis filiis BERNABDO presbytero cardinali S. Clementis,
caeteris
imperlire sufTragium. Eapropter, dilecti filii in Do- et ecclesise B. Petri archipresbytero, atquc
rnino, vestjris juslis. posliilalionibus benigno con- ejusdem ecclesiaecanonicis, lam praesentibus quam
Currenl.es assensu, prsefatam ecclesjam, in qua di- fuluris, canonice substituendis in perpetuuin.
yino mancipati estis obsequio, sub beali Pclri et Beatorum Pelri ef Patili tam eminens el taui glft-
4i,pgtra.protectippe suscrpimus, et prseserrlis scripti riosa societas, ul et ambo sint doclores geniiu;u^
 15*9 EPISTOLJE ET PRlYtLEGIA. 1590
anctorcs marlyrum, prineipcs sacerdolura ; et cum ^j slalis honorisque sui dignitate careal, reamquese
inler universos aposlotos peculiari quadam prtcro- divino judicio existere de perpelraia iniquilate co-
galiva prsecellant, aequalilalis in ccelo meritis dispa- gnoscat, et a sacratissimo corpore ac saiigiiine JOei-'.-.
-
rilatem nonseniiunl. Pelroab ipso Salvatore nostro et Domini Redemptoris nostri Jesu Chrisli aliena
Domino Jesu Christo claves regni cceloruin sunl fiat, atqtie in exiremo examine dislrictse ulliont
commissae; Paulus a Deo eleclus est, ut de mulii- suhjaceat. Cunctis autem hanc noslram constitu-
tutlinc genlium regnum coeloruni impleal sua prae- tionem eidem loco servanlibus sit pax Domiiii
dicatione. Pelrns petra est et fiiiiilaineniiim fidei, nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae
et nc ruamus, in soliditate nos firina- susleniat; aclionis percipiaul, et in fulurum prseraia seternse
Pfliilus, ne pravo hoereticorum dogmate viilneremur, pacis iiiveiiiaiil.
iriorlalitatis honestale el invincibili raiione fidei Amen, amen, amen.
nos armat. Peirus, principatum lenens, ex poteslate Ego Eugenius Calholicae Ecclesiae episcopus s.ub-
ligat et solvil; Paulus diligens procdicator, _nequid scripsi.
reprehensibile vel ligalione dignum in nobis appa- Ego Conradus Sabinensis episcopus subscripsi.
real, mirabili nos exhorlatione prxniunil. Peirus Ego Yinarus Tusculanus episcopus suhscripsi.
firmamentum nostrum cst ac donius forlittitlinis, el B 1 Ego Hugo Ostiensis episcopus subscripsi.
iu fide ejus planlati el radicali snmus : Paulus vas Ego Gregorius presbyler cardinalis lituli S. Cal,-
eleclionis praedestiuatos a Deo et eteclos cceleslis lisli subscripsi.
tnbae sonoritate vocavit; et pro nobis siue inter- Ego Guido presb. cardinatis tiluli S. Chrysogouj
missione orans, ne a fide et veritate deviemus, apud subscripsi.
Deura interveniendo nos protegit. Cum igilur ii duo Ego Hubaldus presbyter cardinalis liluli Sauclae
inaxima s.cminaria Dei Ecclesiam illuslranlia, pari Praxedis subscripsi.
et amicabili splendore el fralemo amore praeful- Ego Manfredus presbytcr cardinalis liluti Sailclte
geant, sequitalis gt justilise persuadet ralio, ul nos, Savinae subscripsi.
qni ljcet indigui Cliristi vices in terris agimus, el Ego Aribertus prcsb. cardin. tituli Sanclae Ana-
jn cjusdem aposiolorum priucipis calhedra residere slasite subscripsi.
cpnspiciimir, domesticam B. Pelri fauiiliain paternp Ego Hubaldus presb. cafd. tijLuliSanclaj Crucij
diligamus affeclu, etpia eam provisione in sius ne- in Jerusalem stibsc,
ccssiiatibus adjuvemus. Hujus itaque rationis de- Ego Guido presbyier cardinalis. liluli Pastoris
bito provocati, dilccti iri Domino filii, quarlam subscripsi.
partcm oinnium obiationum, quae de altari ejiisdem V Ego Astaldus presb. cardin. lituli Sanctse Priscae
B. Petri aposloli, el lam de arca, quam dc omnibus subs.cripsi.
Kainislcriis ipsiqs ecclcsiae, prseterqtiam de mini- Ego Gerardus presb. card. tituti S. Slephani in
slerio B. Lconis, proveniuni, vobis, ex consensu Ccelioraonle subsc.
f.atrum noslrorum episcoporum et cardinalitira, Ego Joanncs Paparo presb. card. liluli S. l.au-
sedis apostolicaeaucloritate concedimus, et praesen- rentii in Damaso suhsc.
tis scripti pagina confirmamus.Ita videlicei, ut sem- Ego Joannes presbyter cardinalis tiluli Saneto-
per, cura volucritis, faculialem libcram haheatis rum Joannis et Pauli lituli Paminachii subscripsic
eam.lem oblationem in vestris manibus retinendi Ego Centius presb. card. tituli Sanclor. Lau-
atqtie custodiendi, seu aliis quibus voluerjlis cum renlii in Lucina subsc.
npslro alquc noslrorum siucessoruiii consensu ven- Ego Henricus presh. card. tituli Sanctor. Nerei
tlentli : salva in oinnibtis aliis et reicnta iu nostris et Achillei subsc.
succcssoruni noslrorum manibiis ipsius ecclesise li- Ego Oddo diac.onus card. S> Georgii ad Veluin
bera dispositipne atque custodia. Aureum subsc.
Iloc atiiem ideofaccre tlignum duximus, ut vps D ] Ego Guido diac. card. Sanctse Marioe in Pprticu
die ac npcte sludiose in Dci laudihus dcsudanles, subsc.
lam in missaruin celebratione, quam in matulinis e| Ego Hyacintlms diac. card. S. Mariae in Cosmedin
aliis horis, pro vivorum ac defunctorum salule, at- subsc.
tenta diligentia et honesie decantandis , praediclam Ego Joannes diac. cardin. Sanctofum Sergii ct
B. Pclri ccclesiam obseqnio debilo veneremini ; et Bdcchi subsc.
Dei fidelcs apostotorum liniina devolione debita vi- Ego Gcrardus diac. card. Sanciae Mariae in Via*"
sitantes, locum ipsum in majoi i devotione ac vene- Laia subsc.
ratione seinper habeanl. Dccerninvns ergo, uj nulli Ego Odo diac. cardin. S. Nicplaj in Carcere Tntr
omnino hpniinum fas sil htijus lioslnc concessionis liano subsc.
paginam lemerarip ausu infringere, seu quibuslibet Ego Befnardus diaconus cardinalis Sanclorum
niodis perturbare. Si qua igilur in fulurum eccle- Cosmae el Damiani juxta templmn Romuli sub-
siasticasaecularisvc personaidatientareprsesumpse- *
scripsi.
rit, secundo lerliove commonita, nisi prsesumptio- Daitiin Roinseapud Sanclum Petruni per maiiuiu
pem suam congrua salisfaciione corrcxerii, pote- Uosonis sanctooRomanseEcclesite scriptoris, quarto,
 1591 EUGENIl 111PAPJE 1592
Idits Apjrilis, indiclione prima, Incanvaiionis Domi-• j\ A S. Petri de Nessa cum appendiciis;"suis ; medieta-
liicae anno 1155, ponlificatus verodomini Eugeuii IIII lem redituum ecclesiae S. Amandi, eeclesiam S.
papae anno nono. Chrislppbori cum appendiciis suis, monaslerium Si-
Locus plumbL giacense cum appendiciis suis, ecclesias S.Mariae de
Mercaio, S. Marioede Aurevilla , S. Severini, S.
DLXXVIU. Frontonis, S. Peiri de monasierio S. Crucis, S.
a el Carolo 5 Perdulphi, S. Eulaliae, capellas S. Marisc de Monte,
Bulla qua fundalum Pipino principibus
tnonasterium Sarlatense, sub sancli Petrululelu re-- S. Joannis de Agen, S. Martini de Gardelus : duas
cipitur. parlcs rediluum eccl. S.'Mariae de Monsagtiel, mo-
nasteriuuv quoque de Tita cuni ecclesiis S. Fidis,
(Anno 1155, Maii 3.)
S. Marise de la Esterna, S. Maurilii, S. Daniiani, S.
[Galt. Cltr. «ov., Inslf., II, 496 ] Marioe de Borbel, S, MariocdcRocella, S. Marioede
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto5 Berrat cum dechnis el earum appendiciis, el cura
. iillo RAVMUNDO abbati Sarlatensis monasterii S. Sal- nvediclalc reditiium ecticsi;e S. Petri de Toules,
yatoris, cjusque successoribus, regulariler stibsti- vobis et per vos Saiiatensi coenpbio confirmamus :
: tiicndis, in perpetuum, etc. 11ecclesias S. Peiri de Caviac, S. Martini. de Genebre-
B
Eapropter, dilecte in Doinino fili Raymunde ab- do, S, Mariaede Sergiaco, cinn pertincntiis earum :
bas, luis justis postulalionibus gralum> imperlien- in parochialibus auieni ecclcsiis quas leneiis, pre-
. les assenstim, Sarlalense monasLerium cui Deo au- sbyleros eligatis et episcopo praeseiuetis, quibus, si
ctpre profisides, sub B. Pelri el noslra prolectiope! idonei iuerint, episcoptis aniiiiaruin curam commit-
suscipimus, et proeseniis scripli privilegio commu- lat, ut de plebis quidem cura cpiscopo respondeant;
nivimus; slatuentes ul idemlocus, siculab cjusfun- vobis vero pro temporalibus ad ipsum monasieriuui
daloribus nobilis mcmoriae Pipino et Carolo princi- perlinenUbus debitam subjectionem exhibeani.
pibus institulum est, quietus et ab omni exaclione' Obeuntc le nunc ejusdcra loci abbate, vel Itiorum
seu gravamine liber in perpetuum perseveret. Prae- quolibet suecessorum, nullus ibi qualibel subreptio-
terea quascunque possessiones, quaocunque bona1 nis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fra-
idem monastcrium in prseseuti justeet canonice pos- tres communi consensu, vel fratrtim pars consilii
sidel, aul in fulurura concessione pontificuin, largi- majoiis sccundum Dei timorem,etB. BenediclkRe-
tione rcgum Velprincipum, oblationefidelium, seu aliis; gulam providerinl eligendum. Sepulluram quoqiie
jtistis modis,j Deo propitio , poteril adipisci, firraa veslri nionasterii et locorum ad ipsum pertineiiliuni
tibi tpisque successoribus el illibala servenlur. ln sicul hactenus habtvistis , 'secunduin antiquam con-
quibus haccpropriis duximus exprimenda vocabulis : suetudinem , liberaih el quietam permanere cense-
Ecclesiam videlicel S. Mariaede Mercato cura deci- mus; ncc archiepiscopus vel episcopus aliquis, tanv
mia el appendiciis suis, S. Mariini de Campaignaco, ipsum Sarlaleiise cccnobiuni, quam Filcnse et Issi-
S. Leonlii cum appendiciis earum, S. Mariaede giacense monasteria, seu abbalis personam interdi-
Monlignaco cum capella inlra muros ipsius castii cere, vel excommunicarc praesumat; nemo inobe-
posila, S. Riberii cum aDpendiciis suis, S. Petri de: dieiites monachos conlra abbatem manu leneat,
Corn, S. Mundansecum curiis de Marciliaco, de Ca- nullus circa ecclesias seu monasieria vestra novss
iabro, S. Simeonis de Gordonio, S. Petri de Cador, ecctesias vicinius solilofundare praesumat.
capellam S. Mariaede Carlux, ecclesias S. Amandii Deceniinius ergo ut nulli omnino hoininum liceat
deSymcyroIs, medietatem rediluum ecclesiae S. Ma- praefalum monasterium lemere perturbare, aul ejus
riae de Pratis , S. Jacobi de Trapa cum appendiciisi possessiones auferre, yel ablatas retinere, rairiuerc,
'
suis, curles de Syourac, ecclesiam S. Marise de seu quibiisdara vcxationibus faiigare, sed omnia iu-
Moncuq, S. Mariae deCapella cum plurimis ecclesiis tegra coiiserventur eorum, proquorumgubernatioiie
et lerris in vicaria de Cauves positis, ccclesias S. „r, ac susleiilatione concessa sunt, usibus omnimodis
Hilarii de Doissac, S. Mariaede Sales, ecclesiam S. profutura; ad indicium aulem hujus a sede aposto-
Sacerdolis de Aurenca cum appendiciis suis iu ec- lica perceplae libertatis, de supfadiclo Sarlalensi
clesiis S. Vincenlii, 15. Aviti, S.Mariini de Dfoi, S monaslerio auremii unum, de Fitensi vero alterum,
Petri de Auvert, ecclesiam S. Mariae de Valle, S. de Issigiacensi aliura , quotanuis, nobis nostrisquc
llartini de Claviacb cum appendiciis earum, eccle- successoribus persolvelis. Si qua igilur in fuliirura
siam S. Desiderii, S. Satnrnini, S. Martini de Cau- ecclesiaslica soeculartgveuersona, hanc nostracon-
sae, ecclesiarn S. Martini dePertus, S. Martinide stituiionis paginain sciens, contraeam lcmere vcnirc
Lenvilla, S. Joannis de Podio Girolmi cum capella tenlavcrit, secundo.lertidve coramonila, si hon salis-
S. Mariae Magdalense, ecclesias S. Martini de Satis- faclione congrua emendaverit, poteslalis honorisque
signac, S. Saturnini de Annac, S. Stephani de Bor- sui digniiate careat. reamque se divino>judicio exi-
chet.S. Aviti deBalares, ecclesiam de Somensac.S. slere dc perpelrata iniquilale cognoscat, et a sacratis-
Jtiliani, S. Petri de Roqu,eta, ecclesiam S. Sulpiiii siino corpore. et sanguine Dei elDomini Rederripto-
de Pico, ecclesiam S. Michaelis de Lanles, eccle- ris noslri Jesu Christi aliena iiat, afque in cxtreino
siasS. Gerrnani dejlavanella cum appendiciis suis. examine districtsc ullioni subjaceat; cunciis aulem
 1593 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1594
eidera toco sua jtira servantihus, sit pax Dominii A DLXXX.
nostri Jesu Christi, quatenus hic fruclum .boriae e Ad monachos archiepiscopaius Narbonensh. — Ut
actionis percipianl, et apuddislrictum judicein prae- servent decrelum Urbani II in concilio Claromon-
miaaelernoe pacis iiiveniant. Amen. lano.
Ego Eugenius CatholicacEcclesiae cpiscopus. (Anno 1153, Maii 12.)
Ego Conradus Sabiueusis episcopus. [/Hd.,679.]
Ego Odo Dircardus [/'. diac. card.] Sancli Georgiii EUCENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileciis
ad Veluin Auretim. filiis abbatibus, prioribns et aliis monachis, per
Ego lacyulus diaconns card. S. Mariaein Cosm. episcopatum Narbonensem constilutis, salulem et
Ego GG. presbyler card. C.ilisti. aposiolicam beiiedicXionem,
Ego Guido presbyier card. S. G.risogoni. Qiioniam qnidam monachorum episcopis jussuum
Ego Ismarus Tusculanus episcopus. auferre contendiint, a vcnerabihs memoriae Urb.ano
Ego Hugo Osliensis episcopus. praedecessore'noslro in Alvcrnensi cpncilio staiulum
DatumRomacapudS. Peirum pcr manum Bosouisi csi, ne in parochialibus ecclesiis quas lenent, absque
sanetae Romanae Ecclesiae scriptoris, v Non. Maii,, consilio episcoporum , presbyteros collocent, sej
iiidictione i, an. Iucarnat. Dom. 1153, pontificatus3 v) episcopi parocliiae curara cum abbatum consensu sa-
yero domni Eugenii 111papoe vni. cerdoti commiitant: ut hujusmodi sacerdoles dc ple-
bis quidem cura episcopis ralioriem reddant, abbati
DLXXIX. vero pro rebus lemporalibus ad monastcritim pcni-
Ad S. Pontii et Crassensem abbales, — Ut setventl neniibus debilam subjectionem exhibeaiit. Quia ergo
decretum Urbanill, in concilioClaromontuno. jnstiiixac rationisordo suadel, ulquiasuccessoribus
sua desiderat mandata seu insiitiiia servari decesso-
(Aiino 1153, Maii.12.
ris sui voltinialem et slatula custodial : per prae-
[MANSI,Concil. XXI, 678.]' sentia vobis scripta mandamus,qualenuspresbyteros,
in parochialibus ejus ecclesiis collocatis, vene-
EIGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis quos
liliis S. Poncii, et Crassensi abbalibus, salutein et rabili fratri[ noslro Pelro Narbonensi archiepiscopo
aposlolicam benedictionera. praesentetis ; ul si idonei fuerinl, animaruincuram,
Grave nimis esl sedis aposiolicae mandatis dura sicul statutum est, ab eo suscipiant. Nihilominus quo-
ccrvice resistere, el ejus conslituiiones velle in irri- que vobis praescntium auctoritate mandamus, ut
tum revocare. Per alia siquidernscripta sollicilpdinij c oblalionurn et decimarum portionem quse a popuio,
vestrse maiidavimus, ut excommunicatos venerabilis provenit, el secundum statula canonumad jus archi-
fratris nostri Petri Narboiicnsis archiepiscopi ne- episcopi spectare dignoscilur, exceptis his qu;e.
vobis a sede apostblica specialiter de his indulla
quaquam suscipereiis, el de substituendissacerdoti-
bus in parochialibus vestris ecclesiis, quas in pro- sunt, ei absque conlradictione aliqua persolyalis.
vincia ipsius habeiis, decrctum prsedeccssoris noslri; Praclerea, quouiam ad aures noslras peiialum est,
sanctse memorise Urbani papae iirmiler scrvaretis. quotl quidam ex vobis parvulos solcniniler baplizarc,
Quod nimirum tale csl : < Sane quia nioiiachoruin, laicis pceiiitcntias el eiicharistiaiiicontra suxprofcs-
tiuidam episcopis jus sutiin auferre coiileuduiii, sta-. sionis regiilam dare praesuniunt, praesenlium auclo-
liiiiiuis ne in parociiialibus ecclesiis quas teuent,, rilate oninimodis prohibemus, ne de caetero id •at-
fralrinoslro
absque consilio episcoporum presbyteros collocent: . tenlare p^oesiunant.Alioquin uos eidem
sed episcopi parochiae ciiramcuinabbaiuniconseusu L archiepiscopo vestro poteslatem concessiiims, ut in
sacerdoli commillant, ut hujusmpdi sacerdotes de, hujusmodi praesumptores ecclesiasticae severitatis
plcbis quidem cura episcopis respondeant, abbaliI censuram exerceal.
vero pro rebus temporalibus ad monasterium perti- D Data Romae,apud S. Petruin, iv Idus Maii.
nentibus debilam subjeclionenv exhibeanl, el sic suai DLXXXl.
cuique jura serventur. > Privilegium
' pro ecctesia S. Mariw Astensi.
Vos vero, sicutex iterala ipsius fratrisnostri con- (Aiino 1153, Maii 16.)
questione accepimus, neque ipsius iiilerdjctum, ne- [UCHELLI, Jtalia sacra, IY, 363.]
'
que decrelum ipsum servare ullatenus voluistis. Per EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, vene-
iierala itaque vobis scripta mandamus et mandandoi rabili fratri ANSELUO Astensi episcopo, suisque suc-
praecipimus, quatenus el a consortip excommunica- cessoribus, regulariter substiiuendis, in perpetuum.
torum memorati fratris noslri omnino abslineatis,, In eminenti sedis aposfolicae specula, disponento
etinveslris ecclesiis, quas in ejus episcopatu ha- Donvino,conslituli, fratres noslros episcopos fra-
betis, absque ipsius consensiVpresbyteros mininie: terna charilate deberaus diligere, el Ecclesiis qui-
collocetis. Alioquin nos, el ipsos presbyteros ex- bus Domino mililare noscunlur, suam jiisliliam con-
commuuicandi, et ecclesias inlerdicendi, ci aucfo- servare. Eapropler , venerabilis in Christo frater
ritatem conccssiraus. Ansclme episcope, luis justis poslulationibus cle-
Data llonix, apud S. Pclruin, iv Idus Maii. nienter annuiiuus, et Ecclcsiam Beatse Mariai, cui
 tfcSS EUGENIl III PAPiE KS-J6
Deo suclore prooesse dignosecrls, sub B. Petri et A gno; castrum Conlansterts cura perlinenliis suis;
noslra protectione suscipimus, et prsesentis scripti Caprile cum tolo suo comitile; comilatum, qui di-
privilegio communimiis : slaliienles ut quascunque cilur Serralonga ; sitvam quaedicitur Populare, cuin
possessiones, quaecunque eadem Ecclesia in praesen- castris, et villis infra contentis; Ceresolas ciim ca-
tiarum jusle et canonice possidet, ac in fiiitirum stris, et periinetuiis suis ; castrum Summaeripnede
concessipne pontificum, largitione regum, velprin- Boscho, cum suis perlineiitiis; caslro Summoeripae
cipum oblatione, fideli cura, seu aliis justis modis, ile Paterno, cum suis periinenliis; Cajarascum cu.m
Deo propitio, poterit adipisci, firma libi luisque suc- oranibussuisperiinenliis, caslruni quod diciiur Mon-
cessoribus, el per vos eidera Ecclesise illibata per- ialilus;coniiialuiii,ei receplum Poltensii, comiialum
maneant. In quibus hsec propriis duximus expri- civilalis, et loiius episcopatus, cum publicis fnii-
nienda vocabulis : Abbatiam S. Dalmatii de Pedona, ctionibus , el quav largitione impeialorum Astensi
Cum castio, curlc, et Valle Gessii usquc ad fene- Ecclesiaerniionabilitercollaia csse noscunltir.
stras, et plebcm ejusdeiii loci, cum oninibiis eccle- Sanciniiis pfaeterea, ul omnes decimaliones vcstri
siis ad se peiliiientibiis, abbatiam SS. Apostolorum, episcopalus, exceplis iis qua; de laboribus sii.is,
cum oranibus perlineutiis suis, abbatiam S. Anasta- quos propriis manibus, vel suinplibus excolunt, mp-
sii cum omnibus perlinenliis, abbaliam de Azano, iiachis, a sede apostolica indullse sunt, secuiidum
cum castello, et capelJis, et omnibus pertinentiis sacrorura canoniun instiliita, siue ulicujus contr-j-
suis, abbatiam S. Chrislopliori, plebem Quadrigen- diclione iu vestra dispositione consislanl. Quod si
tinam, cum caslro, curte, et ecclesiis ad se perlinen- feudali consueludine de decimis liles emerserint,
libus, plebem Onvilliensem, cum omnUnis ecclesiis ecclcsiastico taiiiuin judicio lerminenlur : lice.it
ad se pcrlipenlibus, plebem de Moniallo cura Qinni- qiroque vobis exactiones, quse sub praetextii fcudi
bus ecclesiis ad se pertiuenlibus, plebein S. Mariae velalia occasione iiiEcclesiisfiunt a laicis reinovere.
in Grana cum castro, curle, el ecclesiis ad se pertin en- lu parocliialibus vero ecclcsiis, quas in vestro epi-
'
tlbus, plebem Pizenzana, plebem de Meirade, pletiera scopatu, monaclii seu regulares canonici lenenl
dc Bagnasco, plebein de Duodecino, plebem de Mu- juxta dccretiim praedecessoris noslri felicis ineinn-
sanlia cum omnibus ecclesiis ad Ipsam pertinenli- rise papa: Urbaui, presbyleros eligaut, et vobis prse-
bus, plebem S. Julii de Lavegia.cum ourie, castello, sentenl, quibus, si idoiiei fuerint, aiiimaium curain
ei ecclesiisad seperiinentibiis, plebem S. Viiicen- vos debetis coramittere ul de plebis quidem cura
lii de Marcelengo, ptebem de Predocha, plebem de vobis respOndeant : eis vero pro rebus tcmporali-
Canalibiis cufn omnibus possessionibiis, etecclesiis Q C busad cortim loca pcriineiilibus dignani subjcclio-
ad se perlinenlibiis, plebem de Novello, cura eccle- iiein exhibeaiil, salvo niniiruin aposlolieoe scdis pri-
siis ad se periineiitibus, plebein de Viiia cum ec- vilcgio.
clesiis, castro, curte, silvis, el omnibiis periinenliis Decernimus ergo ul nulli omnino honiiniim licoat
suis, plebem de Garena, cuin xenodochiis el eccle- praefaiam Ecclesiam lemere perlurbare, aut ejus
siis, et periineniiis suis, atque bosclio, qui dicitur possessiones auferre, seu ablatas retinere, minuere,
insula S. Joannis, plebem S. Petri de Publico, cum aul aliquibus vexationibus faligare, sed integre
cuite el omnibns ecclesiis ad se perlinentibus, ple- conserventur eornm, prb quoruin gubernatione et
bein de Manchiano cum ecclesiis ad &epertinenti- suslenlatione concessa suni, vobis omniuo profu-
lius, plebem de Lavaldesio cuin curle et ecclesiis- lura. Si qua igitur in fuluruui ccclesiasiiea s.ccula-
ad se pertinciitibiis, plebem de Bagennis cum ca- risve persona, hanc nostrae consiiiutionis paginam
slro, curte, silva, bannale, ct cunctis ecclesiis ad sciens, contra eam temere venire teniaverit, sc-
se perliiienlibus, plebem S. Peiri iu Grado, cuni cuntlo tcrliove commonila, si uon salisfaclioue con-
curte, caslro Earcuo, capellis, silvis, el omnibus grua emendaverit, potestatis honorisque sui digiu-
peftinenliis suis, plebem de Carazone, cum caslro, tale careal reamque se divino judicio exislere de
ctirle, et ecclesiis ad se pertinenlibus, plebem perpetralainiquilatecognoscat.et asacratissimo cor-
S. Petri de Vico, cum curte, et capellis, el eremi- pore ac sanguine Dei, ac Redemptoris noslri Jesu
torio S. Ambrosii, quod dicitur Mons Allus, cumi Chrisli aliena fiat, atque in extremo cxamine di-
ferraria, valle causalia et castro Rivoburente usqtiei slrictae uliioni subjacuat. Cunctis autem eidem loco
ad cacumina Alpium, plebem Predolensem, cumi justa scrvanlibiis sil pax Domini nostri Jesu Cliristi,
>curte, castro, et ecclesiis ad se perlinentibus, ple- qualentis el hic fruclum bonaeaclionis pcrcipiant,
bem de Bagennis superioribus, cum curle, castro, , el apud districium judicem praemia oelernae pacis
capellis, silvis, et castro Forfice, usque in Bisi-. inveiiiant. Araen.
lnalta, et cum ecclesia S. Slephani juxta fontemi Ego Eugeniiis CalholicavEcclesiae episcopus.
Brobii, cum pertincntiis suis, plebem Moroxinami Ego Conradus Sabinensis episcopus subscripsi.
cum pmnibus ecclesiis ad se perlinentibus, pleberai Ego Oddo diac. card. S.Georgii ad Ve1umAureum
S. Albani cum castro, curle, ecclcsiis, molendinis,, subsc.
etsilvis, caslruin quod vocatur Altavilla, cum curte,, Ego Jo.mncs Tusculanus episcopus subsc.
ci peflineriiiis suis. Quidquid habetis in Monle Ma- Ego Wido diac, card. S. Marke in Porlicu ss.
1597 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA, 15*8
Ego Oddo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tul- A lum, l ul advocattis de his quaj tunc etiam possidebat
liano subsc. nihil prorsus haberet, sed de his solummodo quae in
Ego Hugo Osliensis episcopus subsc. sequenti acquireret, ita videlicet ut si essent dtior
Ego W. presb, card. lit. S. Callisti subsc/ decirn mansi, uiiiis ejus usibus cederet, qualem ei
Ego Guido presb. card. til. B. Chiis. subsc. vellet abbatissa concedere; si vero non essent tol
Ego Ubaldus presb. card. S. Praxedis subsc. mansi, tandiu exspectaret, donec numerus duode-
Ego Manfrcduspresbyter cardinalis lituli Sanclse cim impleretur, et lunc de xn tinum juxla eleclio-
Sabinse subscp. nem abbatissae reciperet. Ad majorem quoque ipsius
Ego Aribertus prest. card. tit. S. Anastasise sub- loci securitatem stalulum Jest, et in scripto rcda-
cripsi. ctum, ut si forte advocatus monasterium deslruere
Ego.. . . presb. card. tit, S. Pasloris subsc. vel dissipare proestnneret , et commonilus a Ro-
Daltini Roraae, aputl S. Petrum, per maiium Ro- mano pontifice satisfactionem debitam conteinneret
landi, presbylcri cardinalis ac canccllarii, xvn Kal. exhibere, Romanus antisies emnab advocaliae officio
Junii, indicl. i, lncarn. Dora. anno 1153, D. Euge- removeret, et abhatissa ctim sororibus suis atlvoca-
nii III papae an. IX lum sibi alium eligendi liberam haberet penilus
DLXXXIL "B facultalem. Quoniam igilur, dilecla in Chrislo filia
Privilegium pro parlltenone Othmarsheimensi. .Evancbilili, eamdem ecclesiam ad jus beati Pelfi
(Annoll55, Maii21.) specialiter pertinenlcm nosiro pctisli privilegio com-
[SCHOEPFLIN, Alsat. diplom., 1,480.] iHuniri, nosquae praescripta sunl confirmanies, ad
EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- exemplar supra nominati anlecessoris rioslri, eam
ciis in Christo liliabus EVANCIIILDI abbalissae inona- lanquam juris sacrosanctse Rbmanse Ecclesia? sub
slc.rii Sanctae Maria: de Olhmershein ejusque soro- beati Petri et noslra proteciione suscipimus, et
ribus lam praescntibus quam futuris, regularern vi- prsesenlis scripti patrocinio coinmuniiiius, staiuenteg
tam professis, in perpetuum. ut quascunqiie possessiones.quteciinque bona eadeni
. Onolies de conservando quod pie gestum est, sa-* Ecclesia in prsescntiarum juste et canonice possiilet,
cerdolalibus judiciis regalia deerela concordant, ett aut in fulurum conccssione pontilicum, largitione
quae religiose staluta sunl, tain sacerdolalis aucto- regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis
iitalis quam dignitalis regiae privilegiis muniunlur, > jtislis modis, Deo propilio, polerit adipisci, firma
tauto niajus obtinere debenl pielatis opere firma- vobis, dilectse in Christo liliaeEvancliildi, abbatissae
menlum, quanlo alteiilius pravorura iticursibtis, ne8 Q cseterisque sororibus, elhisquae posl vos successe-
illa perturbare valeant, duplici aucloriiate fueritI rinl, el illibaia permaneant. Sane consecraliones
obviatum. Veniens ad nos, dilccta in Domino filiaa aliarium, bencdicliones sanclimonialium, et atia
Evauchildi abbatissa , in audieniia nnslra expo- ecclcsiastica sacramenla a dioscesano suscipietis
guisti, quod nobilis memoriae Rtidolfus praediura II episcopo, siquidera graliara et communionem apo-
suuiii, in quo inonasterium propriis sumpiibus add slolicae sedis habucril et ea gratis absque praviiate
lionorem sanctse Dei genitricis Marise pro suse e voluerit exhibere, alioquin liceat vobis catholicum.
antniae salute construxerat, sanctse recordaiioniss quem malueritis adire antisliiem, qui noslra ftillus
Leone VIII papa praedecessore nostro per parles!S auctoritale, quod poslulalur indulgeat. Obeunto
illas transitum faciente suh auntio censu aibae acc vcro tc, dllecla in Domino filia Evanchildi, nunp
superhumeralis unttis ei el per ctim beato Pctro0 ejusdem monasterii abbatissa, seu qualibel earunv
aposlolorura principi obtulii, et ut de nianii ejusdem n quae posl le succcsserini, nulla ibi qualibel subre-t
praedecessofis nostri consecralionem acciperet, de- ;" ptionis aslulia seu violentia praeponalur, nisi quam
voiione. debita poslulavil; qui voiistii landeiu cora- '" sorores ejusdem loci vel sororum pars consilii sa-
pos effectus, lociiui ipsum de suarum rerum uber- r" nioris secunduin Deum duxerint eligendam, a Rp>
taie dolavit, et tam privilegio ipsius aniecessorisIS D ] niano quidem ponlifice benedictionis gratiam rcce*
noslri, qui illustris meinoriae Heinrici lunc Roma- l" pluram.
norum regisoinni vexalioni atque caluiniiiaesuorum m Decernimus ergo ut nulli onintno liomini liceat
successoruni exemit, uulla quidem coiisuctiidiiie, e» praefalam ecclesiam lcmere perturhare aut ejtis pos-
nullo pcuiius jure sibi aut suis successoribus in in sessiones aufcrre, vet ablaias retinere, miutiere,
eoilein loco retento, exccpto quod advocaiiara ipsius JS seu quibustibet vexationibus fatigare, sed omnia
penes haeredes suos siaiuii post suiim obiium resi-'" inlegra conservcnlur eorum, pro quorum guberna-
dere, sic utique ul de illis, si pluies essent, isthoc,c tione et sustentalionc concessa stint, usibus omni-
merito advocalioe adininisirarei oflicium, quem ab- D" " modisprofutura, salva dicecesani episcopi canonica
batissa et sorores illius loci advocalum sibi volunlalele juslilia. Si qua igilur in [fulurum ecclesiastica ssc-
propria decernerent eligendura. Caeteiiim ne advo- °" eularisve.persona, hanc nostrse coustitulionis pagi-
caio quisquis essel ad diripienda boua Ecclesiae aut ut nam sciens, contra eam temere venire tentaverit,
sorores a divinis culfibus disturbandas maleria vel e' secundo tertiove commonita, nisi reatum suum
occasio ulla suppelercl, slalutum est ct antcfali ,l 1 congnia salisfaciione correxerit, poteslatis honoris-
prxdecessoiis noslri- ac regis privilegio confirtna- a" que sui dignitaie careat, reomqne se divino judicio
1599 EUGENII III PAP.iE 1600
cxistere de perpetrata iniquitate cognoscal, et a A si iti comtuclor, aul tui tiacredcs, aut successores,
sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini nobis, et sacro nostro palatio, quae dicta. sunt iuui
el observaveritis, tunc dicta pars infi
Redemptoris nostri Jesti Christi aliena fial, atque persolveritis,
in extremo examine «lisirictse ultioni subjaceat. delis parti fidcm servanti pro pcena decem boni
Cunctis autem eidem locojusla servanlibus sil pax auri libras, et solula pcena, haec duae localionis
Domini npsiri Jesu Christi, qualenus et hic friicliira cbarlulae uno lenore conscriptae per maiium Andresp
bonaeactionispercipiant.ei apuddisirictum judicem scrinarii sanctse Roinanae Ecclesiae mense, et indi-
prsemia aeiernae pacis inveniant. Amen, ainen, ctione suprascripta prima, sccundum eorum leno-
rem firma permaneanl.
pmen.
Daliim Romaftapud Sanctum Petrtim per manum Signuml manus stiprascripli domini Eugenii
Rolandi S. Romanae Ecclesise pfesbyteri cardinalis summi, et universalis pontificis, el in sacralissima
et caiicellarii, xn Kal. Junii, indictione prima, Iri- sede beati Pelri apostoli papse tertii, liiijus char-
cafnaiionis Domjnicsc anno 1153, pontificalus vero lulae rogavi.
domni Eugcnii 111papse anno nono. Cenlius Frajapaiiis Romanoriim consul.
DLXXXIH. Hyacinthus D. papa dapifer.
B Petrus Ufbis prxfeclus.
Quartam Traniani Roccwpariem, a Vincionecotnite
de Monlumano Ecclesiw Romanw dono dalam, Maximus Guitianus.
eidein comili per empltyteusin tribuit. Oddo Franconis.
(Aniio 1153, Jun. 3,) Assalitus Convadi de Guilo. ;
[UGHELLI, halia sacra, III, 638.] Gtiivad de Radicofani.
In noinine Dojnini, anno Dominicse Incamalionis Salac filius ejus.
1155, anno nono ponlificalus domiui Eugenii tertij Mirus Massiuelli. .
papse, indict. i, mensis Junii die 3. Artlimamis Castellionis vallis dc Ove.
E#o quidem D. Eugenius episcopus, serviis scr- Gcrardus vicecomes.de Civitella.
vorum Dei, iet in sanctissima sede beati Petri apo- Petrus de Aseja.
stoli papa lertius. In prsesenlia fralrum meoruin Bcnediclus Zenonis.
episcoporum, cancellarii et cardinalis, hac die pro- Blasius de Macello.
pr.a, sponianeaque mea voluntalc loco, el concedo Oiiandinus Boinetli.
tibi Wicioni coiniii de MonUiniano, luisque haere- Bcvarsus de Caviano.
dibus et sitccessoribus in perpciiium, id est quariam Cossivallus de Mejola,
integram paflem unius Roccae quae diciiur Trania- C Arnolsiiius Caslellionis vallis Uvae.
num, cum inlegra quinta parte domorum, et casa- Et ego Andreas scriniarius sanciae Romanae Ec-
linorum, teiTarum,semenlariarum, vinearum, silva- clesiae complevi, et absolvi.
rum, pralorum, padqlium, et panianorum, cum DLXXXIV.
foniibus, rivis, aqnis, aquarumque decursibus, mon- Privilegium pro Trenorciennimonasterio.
tibus, collibus, cl plagis, el planitiis, cum. inlegra (AnnoH53, Jun, 6.)
quiiila parle omniuin placilorura, el bundorura, et TJUENU,Hht. de Cabbaye royaie de Tournus
cura quinta parie lolius honoris, et districti, et Preuv., p» 164.J
cum omnibus ipsi castro generaliler et inlegre per- EUGENIUS episcopus, servus sefvorum Dci, dilecfa
linentibus posiiis in tertitorio Clusino, sicul imcr filio PETI\OTrenorcbiensi abbali, saluiein el aposto-
suos concludit aflincs, juris beali Pelrj, et sanclae licara benediclioiiem.
Romanae Ecclesiae, ad tenenduni, ulenduiii, fruen- Quae a fralribus noslris episcopis ralionabili
diiin, meliorandtiin, elsicut dicluin est, in perpe- providentia fiunt, insua volumus slabililate subsistere
tiiuin ppssideiiduin. Qualiter beati Pelri et sa,nclae et ul fuluris observentur lemporibus, confirnialioiiis
Romanae Ecclesiae competil per donationem a te _f nostrae munimine roborare. Quocirca , dilecie in
niibi, meisque successoribus faclam, ila tibi, luisque Domino fili, liiis juslis poslulationibus gratuin im-
liseredibus, el succcsspribus in perpetuum loco et periienies assensuni, doiialionem ecdesiae de Mou-
concedo, el orani aiino, mense Maio persolvatis cellis quam Pelrus bpnae menioriae, el Ubcrlus
pro pensione nobis, nosliisque sticcessoiibus, cl Lugduiienses archiepiscopi monaslerio tuo fecissc,
sacro Laleranensi palatio, diiuidiura Morabeiini, ct et scripti sui pagiua robprasse noscuiiiur, tibi et
si accideril, quod per tres annos nobis,; nostrisve per le ipsi monasterio, atictorttaic setiis apostolicat
Sticccssoribus dictam pensionem non persolveritis, confirmainus, et ratam in posieriini permanere
Cl in quarlo anno requisitus, duplum nobis, et noslro i decernimus, salva Lugduncnsis Ecclcsiae canonica
tacro.palalio confertur. Ego ilaque una cum meis, justitia et debifa reverenlia. Nulli crgo. o;iin'i,ntt
successoribns defendere promiltimiis tuis, tiiisquc ... honiinum iiceat bujus noslrae confirniationis p.agi-
Jiaerctlibus,ac successoribus contra oiniics lionores, nain lemerario austi infiingere, seu modis quibusli-
si opus, et necesse fuerii. Si qua vero pars conlra bct perlurbare. Si qujs auiem id allenlare praesum-
fidem bnjiis localionis venire altentaverit, etcnncta, pserit, indignationem oninipolenlis Dei cl be^.lorum.
quae dicl» sunl, quodlibei modo npn obscivavciit, vel Pctri ei Pauli aposlolorum ejus in.currat.
 1601 EPlSTOLiErET PRIYILEGIA. 1662
Datum Romae, apud Sanclum Pelrum, vm Idus A Chrlsloptioro de Mnrello, de Caparossp Je Galli-
Jdnii. tpne* de Baracz, de Barbasla, ecclesias Sanci Sepalcri
Jn plumbo : EUGENIUS PAPAIII. et Sancti Joannis de Esieceslat , ecclesias de
DLXXXV Horson et de Hosforda.
Privilegiiim pro abbalia Conchensi. Obeunle vero le iiunc ejusdem loci abbaie, Vil
(Aiino 1153, Jun. 6.) luoruni quolibet successoriim, nullus ibi qualibet
[MABILL., Annal. Bened., VI, '/24.] subfeptioiiis astulia seu violenlia prsEponalur, nisi
EUGENIUS episcopus, servns servorum Dei, dileclo quem fraires cominuni consensu vel fralrum rars
filioODomabbati monaslerii SanctaeFidis Conchen- consilii sanioris secunduin Dei limorem et B. Bene-
sis, ejusque sncccssoribus regularitcr substitiicndis, dicti Regulam elegerint. Elcctus aulem a diceccsano
in perpeluuin episcopo benetliclionem consequelur, siquidem
Religiosis desideriis dignum est facilem procbcre catholicus fuerit, et graliam alque communioncm
consensum, ut fidelis devotio celerem sortialur apostolicae scdis habuerit, elsi eamdein ordinationera
effeclum." Eapropier , dilccie in Domino lili Odo gratis et sine pravilate voluerit exhibere ; alioquirt
Concbensis abbas, luis justis poslulationibus cle- liceat ci vel ad apostolicam setlem recurrere, vel ca-
menter annuimus, et monasterium B. Fidis virginis, B lliolicum, quem maluerit, adire aniistitem, qui no-
quse ibi requiescere tlicitur, cuij Deo auclore, pracsi- stra fultus aucloritalc, quod postulaveril, indulgeat.
des, ad exemplar praedecessorum noslrorum felicis ldipsum etiam dc altariiiin sive basilicarum conse-
meraorioe Ufbani et Calixli Romanorum pontificuin, cralione, el inonachoriim, qui ad sacros fuerint
sub B. Peiri et nostra proteclione suscipimus, et ordines proraovendi , ordinalione concedimus.
praesentis scripii privilegio communimus; slatuen- Adjicimus eliam ul nuili cpiscoporura facullas sit
les ut quascunquc possessiones, quaecunqiie bona absque Romani pontificis licenlia locum vestrum
idem monasierium fnpraeseniiarum jtiste et canonice vel monachos interdiclioni vel excommunicalioni
possidel, aut in futurum concessione ponlificum, subjicere; nec pro communi dioecesis interdicto
largilione regum vel principum, oblalionc fidelium, praefalum monasterium a ilivino vacet oflicio, sed
seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, polius clausis januis cl exclusis excommunicatis
firma libi tuisque successoribus el illibala parma- et interdiciis, divina vobis liceat suppressa voce
neanl. In quibus hscc propriis duximus expri- officia celebrare. Laicos practerea liberos vel cleri-
roenda vocabulis : Ecclesias videlicet de Grandina- cos e sacculo fugientes, nisi excominunicali sint, ad
bru, de Monliniaco, de Saunas, de S. Cypriano, de conversionemsusciperenulliiis episcopivel praepositi
Nota-villa, de Marciliaco, de Sancto Marceilo, de C contradictiovosinhibeai. Sepulturamquoqueejustlein
Bclla-calma, de Manso Bosonis; el in ecclesia de loo.i omnino Iiberam esse decerninius, ut eorum
Prunsologio quinque solidos censuales, ecctesiatn qui se illic sepeliri deliberaverinl, devotioni et
de Campaniaco cum tola villa, ecclesiam dc Cau- extrcnifle voluntati, nisi forle excommunicali vel
niaco, de Pricio, de Pralis, ecclesias de Trebes et inlerdicli sint, nullus obsistat, salya lamen justitia
de Monteroserio, ecclesias de Persia et de Speleu, matricis ccclesiae. Sane illam irregularem consufe-
de Anadiliaco, de Curedis, de sanclo Felicc, de liidincm, ne ultra fieri debeal. interdicimiis; id cst
Orgagneto, de Albiniaco, de Bromrr.e, de Brominalo, ne saiicloruin ejusilein raonasterii reliquiae ad pu-
de Barro, de Camporerio, de Goliniaco, de Spay- blicos convcntus cxlra volunltttem fralrum inibi Dco
raco, de Balsiaco, de Riniaco, el quod babetis in servienliuin deferanttir. Dccernimus ergo tit nuli
ecclesia de Firrainihio, ecclesias de Vivario, de omnino Iiominum liceat praefatum monaslerium
Flaniaco, de Lemniaco, de Claniaco, de Malavilla, lemere perlurbare, aut ejus possessiones auferre,
de Pervenqueriis, de Croso, de Gasanguas, de Bel- vel ablaias relinere, minuere, aul aliquibus vexa-
lomonte, de Monte-Aldonc, de Rodolayguas, de tionibus fatigare; scd omnia inlegra conserventur
Seyraco, de Borno, de Monle-Acuto, de Sepedo, r, i eorum, pro qiiorum gubernatione et 'susteutatione
de Pino, de Casiello-Mauron, ecclesias S. Fidis de concessa sunt, usibus omnimodis profulura , salva
Vauro et de Perairorio, cl Salvitate Armandi, eccle- dicccesanorum episcoporum canonica juslitia in
sias de Molendino Pizino et de Tavanella, de Ava- supradictis capellis. Si qua igitur ecclesiaslica
rolago, de.Ussello, de Alavaslria, de Monlcbruno, ssecularisve persona hanc noslrae, elc.
de Sancto Mamete, de Sancto Romano, de Auriaco, Ego Eugenius CalholicseEcclesiae episcopus sub-
de Castcllello supra Ligcrim et de Sancto Victore, . scripsi.
de Chavannico, de Columbario juxla Visternum, Ego Conradus Sabinensis episcopus.
ecclesiam Sanclae Fidis, ecclesias de Pallalio, de ,, Ego Ymarus Tusculanensis episcopus.
Vayraco, de Celliano, de Lecaraco, de Manabeilo, Ego Hugo Ostiensis episcopus.
de Lareriis, de Cailla, de Plancas. In episcopalu i Ego \V. tituli Calixti preshyler cardinalis.
Alhiensi ecclesias de S. Felice et de Fonlelupino, Ego Guido presbyter cardinalis tituli Sancti
ecclesiam de Gutlas, ecclesias de Vinairolio, el de Chfysogoni.
Exculto, de Podio-palenoso, el de Carzag, ccclesras Ego Joitlantis S. R. E. presliyter cardinalis
<leCastaneo, de Embaisso, de Cambone, dc Sancto liluii S. Susannx.
 1605 EfcbEMI 111PAPiE 1604
Ego Odo diaconus cardiuatis S. Gcorgii ad Velum \ bonse aclionis pcrcipiant, el apud dislrictum judi-
Aureum. ccm praemia aetcrnsc jiacis inveniant. Amen.
Ego Guido diaconus cardiualis S. Mariaein Por- Ego Eugenius Caiholicae ecciesiae episcopus.
licu. Dalum Roraae, apud S. Petrum, per manura Ro-
Ego Jacinlhus diaconus cardinalis S. Mariae ih landi presb. card. el cancellafii, Idib. Junii, indict,
Cosinedin. i, lncarn. bdmiiiicsrj anno 1153, pontificatus vero
Datuni Romae apud Sanclum Pelriim pcr mannm D. Etigenii III papae anno nono.
Rolandi sauctae Romanae Ecclesiae presbyieri car-
DLXXXViL
dinalis et camcellarii, vu ldus Junii, imlictione
piima, lncarnalionis boniinicae anno 1153, ponlifi- PrMlegium pro Camaldnlensi congregationei
ratus vero domhi Eugenii papae 111auno tx. (Anuo 1153. Jun. 16.)
MITTARELLI, Annul. Camaldul., III, App., 464.]
DLXXXVI. EUGENIUS episcopus, servus servorum Dei, dileclo
Privilegium pro mohasterio S, Benedicli de Saxo filio RODULPHO Camaldulensiuin priori, ejusquefra-
moulis Lateronit. iribus lam prafisenlibus quam fuluris, regularem
{Auno 1153, Jun. 13.) B vitam professis, in perpeluum,
[UGHELLI, Jtalia sacra, III, 631*] Religiosis desideriis dignum esl facilem prsebere
EUGENIUS episcopus, servus servomm Dei, dilecto consensum , ul fidelis devolio celerem sorliatur
filio ACTONI abbati monasterii Sancli Benedicti de effecliim. Eapropter, dilecii in Domino filii, veUris
Saxo Lalerone, ejusque fratribus tam prxsenlibus, juslis posiulalionibus clementer annuimus et prac-
qUam ftitiifis, regularem vitam professis. decessoris nostri felicis memoriae Paschalis papoe
Religiosis desideriis dignum esl facilem praebere vestigiis inhaerentes prsecipimus, el pfsesenlis scripti
cousensuin, ut fidelis devotio celerem sortiatUr ef- auclorilale sancimus , ne cuiquam omnino per-
fectiiin. Eapropter, dileciiin Domino filii, veslris ju- sonae, clerico, monacho, laico cujuscunque ordinis
stis postulationibus clementer annuimus, et praefa- aul dignitalis, prsesenlibiis aul fuiuris temporibus,
iimi monasierium, inquo divino eslis obsequio man- lireal congregationes illasel loca illa, qnae Camal-
cipati, sub beaii Petri et nostra proiectione susci- dulensis eremi, sive ccenobii disciplinam el ordi-
piraus, et proesenlis scfipli pfivilegio comniunimus, nem suscepenint,qn;eque hodie subillius regiraine
statueiites Ut quascunqUe possessiones, qiiaecun- conlineniur, ab ejus ullomodo suljeclione elunitale
que bona idem mPiiaslefium in praesenliarum jiisto dividere. Quse videlicel loca et congregaliones eon-
et canonice possidet, aut in futnrum concessionc " servandae uniltalis gratia singularibus visa sunt voca-
poiitificum, largiiione regum, vel principum, obla- bulis adnotanda : In episcopatu Arreiino mona-
tione lidelium, seu aliis juslismodis, Deo propitio, sterium Sancli Salvaloris Berardingorum, Sancti
polerit adipisci, firma vobis vestrisque suctessori- Pelri in Rola, Sanclae Mariae in Agnano, Sancli
bus etillibaia pernianeant. In quibus baec propriis Quirici in Rosa, eremusFleri, monasterium Sancli
diwimus exprinienila vocabulis : Ecclesias Sancti Viriani, Sancii Bartholomaei in Anglare, juxta Bal-
Llasii Bellicionis, Sancli Salvatoris Stralensis, mum monaslerium Sanclae Mariaein Trivio, in Gal-
Suncli Leonardi, in qua est hospitale de trabe Do- rata monasierium Sancl* Mariaein Iiisula. In epi-
nali, ecclesiam Sancti Christophori in Serrasicca, scopalu Montis Ferelrani monasierium montisHer-
ecclesiain Sancti Salvatoris Schifise. culis ; in episcopalu Foropopiliensi hospitaleAlme-
Decernimus ergo ut riulli omnino hominum liccat rici ; iu episcopalu Pcnsauriensi inonasterium
prsefatum monaslerium lemere perturbare, autejus Sancii Decenlii, ereinus Fajoli; in episcopalu Bono-
possessiones auferre, vel ablatas retinerc, [minuerc, niensi monasterium Sancli Archangelijuxlacastrura
seu aliquibus vcxalionibus faligare, sed omnia in- Britli, Sancti Felicis; in episcopatu Florentino
tegra conserventur eorum, pro qtiorum guberna- p. mohaslerium Sancti Petri in Luco, Sancii Salva-
tione aique suslenlatione concessa sunt, usibus toris juxta civitatem ; in episcopalu Fesulano mo-
oinnimodis profutura, salva dioecesanorum episco- nasterium Sanclse Mariae in Poplena, ecclesiam
porum canonica jusiitia. Si qua igilur in futurum Sanclae Margarctce ; in cpiscopatu Vulteranno mo-
ecclesiaslica saecularisvepersona, banc noslram con- naslerium Sancti Petri in Fontiano, Sancloe Mariae
cessionis paginam sciens, contra eam temere venire in Puliciano, Sancti Petri in Cerreto, Sancti Jnsti
lentaverit, secundo tertiove commonila, si non propre civitatem; in episcopatu Pisano monasle-
satisfaclione congrua emendare curaverit, potesta- rium Sanclse Mariae de Morrona , monasterium
lis honorisque sui digniiate careat, reamque se Sancti Stephani in Cintoria, Sancti Savini in Cera-
divino judicio exislere de perpetrata iniquilate solo ; in rpsa cWiiate monasterium Sancti Micbae-
cognoscal, et a sanclissimo corpore ac sanguine lis, Sancli Fridiani; in episcopatu Lucano mona-
. Dei el Domini noslri Jesu Christi aliena fiat, atque slerium Sancli Salvaloris in Canliniano, Sancii
in exlfemo exainine dislriclse ultiuni suhjaceal. Petfi in Puteolis. Ilera in Sardinia, in archiepi-
Ciinctis aulein eidcm loco jusla servanlibus silpax scopalu Turritano monaslerium Sanclae Trinitatis
Doinini nostri Jestt Christi, quatenus ctliic frucluni de Saccariaj ecclesiam SanctiPelri de Scanno. ltem
*60a EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 1606
in Tuscia iri episcopalu Cltisino ereinum Vivi in A iur, detligiiari nori debel ul ipse quoque aliis sit
roonle Amiato cum omnibns supradictoium loco- subjfcctiis. Indignum siquidem et reprehensibile ui-
ruin perlinenliis. Il;ec igitur omnia cum omnibus ad mis est, ut ab hominibus conlemnalur, quod ab
ipsa monasleria pertinentibiis slaiuimus ct aposto- ipsis angelicis spiritibus novimus observari. Legi-
licae sedis atictorilale sancimus, lanquain corpus mus etenim el credimus archangelos angclis pr;c-
uuum sub uno capite, id esl sub priore Camaldu- esse , et velnti subdilis divina jubere obsequia.
lensis efemi, lemporibtis perpeluis permanere, et Quaproplcr supef honcstaie ac religione tua vix
in illius disciplinaftobservalione persislefe, stibillo, inirari suflicimus , qiiod neque Toletano archiepi-
inquam, pfiofe qui ab ipsius congregationis abba- scopo, sicut per aposldlicam tibi seiitenljam man-
tibiis sive pHoribus, et ab eremilis fegulariter ele- davimus, ubetlleniiaiii, qudm a tua fralernilale sibi
«ins, pfoesianle Domino, fueril. deberi expostulut, cxhlbuisli : neque slatuto tibi
Porro congregationem ipsani ila sub aposlolicae termino, per te, vel pef tuos responsales, sufficien-
sedis tutela perpetuo confovendam dCcernimus, ut ler ei vel ejus nuntiis respondere paraltis, ad prse-
nulli episcoporum facultas sit, aliquOd ex his ni«- seiuiam noslram venisti. Pcr iteraia iterum scripta
nasterium ahsque prioris connivenlia vel aposio- tibi mandatnus, et mandando praecipimus, quatenus
Scae sedis licenlia cxcommiinicarc, vel a divinis aut venerabiti fratri nostro Ildefonso [cor. Joannil
Pfficiis intefdicere. Fralribus autcm ipsis licentia Toletano archiepiscopo, lanqirim primati ttio, obe-
sit, a quo nialueriiit catholico episcopo consecra- dientiam sine moleslia el conlradiciione exhibeas:
lionum et Ordinationum sacramehta suscipere. De- atil proxima Quadragesimse prima Dominiea, qna
cerriimus ergo ut nulli omnino hominum liceal, cantalur, Invocavit me, siipcr boc sufficienter re-
elc. Si qua igilur, etc. Cunclis autem, etc. spondere paraltis, nostro te conspeclui reproesen-
FAC MECUM , DOHINE,SIGNUU 1N BONUM. SANCTUS les. Quod si nec obetlientiam ei detuleris, nec co
PETMJS,SANCTUS PAULUS, EUGENIUS PAPATERTIUS. lcrmino sibi responsunis ad nosiram pracsenliam
Ego Eugenius CaiholicaeEcclesioe episcopus ss. veneris, ex tunc tibi tisum pallii penitus inlerdi-
Ego Conradus Sabinensis episcopus ss. . cimus.
EgoGG. prcsb. card. lit. Calixli ss. Dalilm Romee, apud S. Pclrum, ui Kalendas Julii.
Ego Guido presb. card. lil. Sancli Chrysogoni ss.
Ego Malifredus presb. card. tit. Sanclae Savinae ss. LDLXXXIX.
Ego Arimberlus presb. cafd. tit. Sancloe Ana- Ad Joannem Toletanum
stasise ss. nrchieptscopum. *—Signi-
C fical iosi qtiid ad Bernardum tdtraconensem scri-
Ego Julius presb. card. lit. Sancti MarccIIi ss. pserit.
Ego Ubaldus presb. card. lil. Sanctae Crucis in
llierusalera ss. (Anno 1153, Jun.29.)
Ego Ociaviauus presb. card. tit. SanclaeCaeciliaess. [Ibid.]
Ego Gherardus presb. card. lil Sancti Siepbani
in Ccelio nionie ss. Personam luam vera in Domino chantate diligi-
et coitimissse libi Ecclesiae Tolelanne Iionorein
Ego Joanues Paparo presb. card. lit. Sancli Lau- mus,
rentii in Damaso ss. ac dignitatem, in quanlum raiio et honestas per-
Ego Oddo diaconus card. Saiicli Georgii ad Ve- niittit, integre cuslodiri volumus cl servari. Inde
liim AureUin ss. est, quod vencrabili fralri nosiro Bernardo Tar-
Ego Guido diac. card. Sanclsc Mariaein Porticuss. raconensi archiepiscopo, apostolicae sedis legato,
Ego Joannes diac. card. Sanclorum Sergii el per ilerala scripla mandando proecipimus, quate-
BacchLss. nus absque molesiia et coniradictione obedien-
tiam libi exhiheat, vcl proxima Dominica Quadra-
Ego Gerardus diac.'card. S. Mariae in viaLala ss.
Datum Romae apud Sanclum Pelruiu per maniim D gesimae, qua canlalur, Invocavil me, super hoe libi
Roiandi presbyteri cardinalis el cancellarii xvi Kal. respondere suffioienler paratus, nostro se conspe-
cura-
Julii, indictione prima, Incariiationis Dorainicse clui repraesentet, Quod si neutrum adimplere
anno 1153, pontificatus vero donini Eugenii papce verit, ex luncsibi usumpallii omnino inlerdiximus.
111anno ix. Prselerea venerabili fralri nostro lldefonso Braca-
DLXXXVHI. rensi archiepiscopo, viva voce in prxsentia nuntio-
suo pri-
Ad Bernardttm Tarraconensem archiepiscopum. — rum tuorum prsecipimus, ul libi tanquam
Ul Toletanutn primatum agnoscat. mati, et successoribus tuis obedientiam debitam et
(Anno 1153, Jun. 29.) reverentiam deferat.
Datum Romse, apud Sanclum Pelrum, ni Kalend.
[MANSI,Concil., XXI, 674.]
Quisquis volunlalem gerit ul sibi alii subjician- Julii.
1607 EUGESIl III PAPJE 1608

DUBIA;

DXC. A speeiali sublimare, ?ol>Teniedium animsc noslrae et

Spuriunt, quotl Conradus IJT rex Eectitiat Ultra- animamm tlomni Henrici III avi nostri (cujus vi-
jectehti tribttisse fertur, ttiploma confiriuat. scera in ipsa ecclesia pro pignore siinl sepulla) cl
(Anno 1145, Marl. 18.) llenrici IV avimciili npsiri iniperatorisi nec non in-
[COCQUELINES-, II, 2R4i] terventu ditectae conjiigis noslne feginae proedicia?,
ECGENIUS cpiscopus, scrvus scrvomm Dei; dileelis ac (.onratli fraliis nostri charissimi, cjusdem ec-
filiis decano et capitulo Ecclesiae Trnjectensisj gra- clesi-.ppracpositi, jus eligeridi el insliluendi episco-
tiam, gloriain cl apostolicam benedictionem. puin in ipsa ecclesia, qitod ad reges Romanornni et
Supplicalio charissimi in Chrislo lilii Conradi III, imperalores perlinere dignosciiur, et ab antecesso-
regis Romanorum illustris, nobis pcr dileclnm filinm ribus noslris [rcgibus et imperatoribus nsque ad
Conradtim ipsius fralrem, yestroc Ecclesise praeposi- nostra tempora est devoliiium et deductum, ante
tum, propler hoc ab eodein rcge ad Romanam cu- dictis praeposito, decano ac capiluto ecclesiae Sancti
riain [adde missum], ccDtinebat ut pfivilegia, per BonifaCii ejusdem loci, eidera niajori Ecclesiae ab
Romanoriim reges el impefatores antecessores eafiim fundatione speciali fraternitate, ut nobis
snos, Ecclesiae vestrae concessa, necnon privilegium iuuotuit, conjunciis in donationem perpetuam re-
ab ipso Ecelesiaevestrsc proedictaeconcessum, aucto- gali magnificentia concedimus jin donum, et da-
riiate apostolica dignarcmur confirmare, cujus pri- mus poiesiatem noslram omninvbdam, a nullo sue-
vilegii tenor lalis est: cessorum noslrorum infringendam, ut cum episeo-
i In nomine sanctae el inilividiiaeTrinilalis, Conr.-i- palum praediclum vacare coniigerit, iidem praepo-
dus, divina favenle clemenlia, rex Romauorum III. sili, decani et capitula majoris et Sancti Salvatoris
c Si Ecclesias Dei amplificamus, et earum jura Trajcciensis ante dicli, et milli alii, nisi ecctesia-
regali auctoritate tiicmurct confirmamus, anteces- rum snariim concanonici, cpiscopum alium eligends
sorum nostrorum piorum regum vel imperatorum plenariam liabeant potestatem. Ut autem haic no-
exempla imilamur; et hoc nobis ad regni noslri stra donalio, dontim et privilegium, rcgia magni-
celsitudinem et pfaecipue ad animse nosir* salulem ficenlia voluntarie ac liberaliter concessa, iisdem
profulurum non ambigimusi Eapropter lam futuro- perpctua sint, ct rala credanlur ab omnib.us, et
ruin quain praescnlium Clirisli, nosuique fidelium inconvulsa omiii deinceps tempore ccnservetMur,
regni noverit induslria, quod nobis apud Trajectum hac in charla conscribi jiissimus, manu propria, ut
civitalein residenlibus, et de pacc ac de slatti regni infra videlur, corrpborantes, idoneos tesles, qui
traciantibiis, fidelis noslcr Hardberlus ejusdem loei Q praesentes aderant, siibtcrnolari fecimus^: quorum
venerabilis episcopus, Conradus fraler noster prae- nomina haec sunl:
positus, decanus et capitulum majoris ecclesioedictae c Anselmus Navelburgensis episcopus, Albero Leo-
ciyilalis ad nostram prscsentiam venernnt, noslrae diensis episcopus, Wernerus Monasteriensis episco-
celsitudini supplicanles, ut sicul anlecessores no- pus, Nicolaus Cameracensis episcopus, UdoOssenlmr-
stri,piiRoraani regesietiinperatoresipsauiecclesiam gensis episcopus, Walramus dux, Wilhelinus comes
Trajectensem mullis honoribus et privilegiis doia- palaiinus, Ilenricus comes de Zulphene, Arnoldus
verunt; sic npstra regalis excellentia ipsorum vesti- comes de Cliyo, Ailolpbus comes de Monle, Henficus
gia imitando, dicloe ecclesisc aliquam horioris pra?- comes de Gelre, Conradus praeposilus Trajectensis,
rogntivam concedere dignaremur. Nositaque consi- Emo praeposilus S. Bonifacii, ConradusTielcnsispra!-
deranles, qtipd regalem decet excellenliam illos posilns, Lamberlus S. Pelri proeposilus, Godefiidus
honorare debere pfacrogaliva ampliori, quorum de Renen, Alardus de Megene, Olto prsefecltis Tra-
tlevoiionem. continuis obsequiis expefiinur; alten- jeciensis, Egbertus de Aneslelle, Bertholdus de
denies eliam nos et antecessores nosiros reges ct Aldensecle, Jacobus de Salerfole.
imperalOres in dicta ecciesia a fundatioiie ejus in- < Siguum domni Conradi Roraanorum regis III.
ter canonicos priinum locum obtinere, noslramque D < Ego Arnoldus cancellarius vice Henrici Mo-
praebendainin eadem duos deservire sacerdotes, pro guniini archiepiscopi et arcliicaricellarii recogno-
noslra saluie, et regni iranquillitate ac pace Deiim vi, annp Dominicse Incarnalioiiis millesimo cenle-
exorantes, et dicii Hardberli venerabilis episcopi simo quadragesimo quinto, indictione vm, xv Ka-
fidele servitium, ac dileclorum npbis decani et ca- lend. Novemb., regnante Coni ado Romanorum rege
piliili gfata obsequia, el devolionem frequeiitein, lertio, anno yero regni ejus vm.
qua uostram regalem cxcellenliam, et dilectam < Dala apud Trajectum, in Cliristo feliciter. i
conjugem noslrani Gertrndira rcginain, per aliquod Eapropter nos pro nostroe Ecclesise reverenlia
tempus in ipsa civitate commoraiilem, plitrimum et ejusdem regis supplicanlis inslantia iuclinati,
honorarunl, el propler hoc volentes eamdein eccle- considerantes eliam ad Ecclesiam vesiram dicii
siaui iiiajoreni Trajeclenscm honoris prxfogativa regis devoiionem, qua ipsa regali niagiiificeiiiia
1609 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. 1619
favorahiliter et exccllenter bonoravit, antedktum A . Dannenstide, et in Sutlilochtenheim; sea et omnes
privilegium, cujus tenor his noslris aposlolicis. lit- inansos in prsefato privilegio praedecessoris nosiri
teris de verbo ad verbum est insertus, et omiiia seriatim descriptos. Ex donalione vero Reinhardi
privilegia per Romanos reges et iniperatores Eccle- episcopi decimaliones de novalibus in pmnibus lo-
siae vestrse ad Itouorem Christi el Ecclesioe exalta- cis in quibus decimas habere videminj; prsedia
tionem conccssa, aposlolica auctoritate confirma- quoque in Papeslhorpe et in Wochkensiide ocio
mus, inhibentes sub anatlieraalis vincuto, ne impe- taleniorum censum annuatim persolyeniia, quse per
rialis vel regalis, vel episcppalis, vel clericalis, vel Ollonem episcopum pro Gedenhusem et Alerstice
laicalis persona aliqtia, cujuscunque stalus condi- vesl.ro sunt collata el confirmata monasierio. Haec
lionis existat, ipsam Ecclesiam Trajectensem contra ergo et omnia quse nunc in prseseniiarura tiio vel
hujusmodi privilegium el noslrae conlirmationis tuorum prsedecessorum siudio conquisila canoniie
lenorem, moleslare, aut in ejusdem prsejudicium ln possideiis, sed et qusecunque in posiertim jtisiis
prsemissis quidquam in pefpeluum audeat alten- dunlaxat modis poiueritis obiinere, in utriusqiie
lare, decernentes irritura et inane, si quid a quo- sexus mancipiis lerris, cuitis el incuttis areis, sedi-
quam iii contrarium fuerit attenlatum. Nulli ergo " ficiis, agris, pratis, pascuis, campis, silvis, venatio-
omnino [bominum liceat banc nostrae corifirnvatio- nibus, aquis aquarumque decursibus, rivis, pisca-
nis pagiiiam infringere, vel ei aiisu temerarip con- tionibus, molis, molendinis, leloneis, viis et in-
traire. Si quis autem hoc altentare praesumpserii, viis, exiiibus et redditibus, mansis e.t decimis,'qua>
indignaliohem omnipoientis Dei ac beaiorum Pe- silis et acquirendis, mpre prsedecessorum nostro-
tri et Pauli apostolornm ejus se noverit incursii- rum sub inierminatione anaihenialis el sciernse
rum. damnaiionis vobis confirmanles, atictoritale nihilo-
Datum Romse, apud Sanclum Petrum, xv Ka- minus aposlolica prohibemus, ut nullus tle praediis
lendas Aprilis, ponfificatus noslri anno i. quae a vobis in usus veslros excoluniur dccimas
DXCI. vel aliquas pensiones exigal, ct ut nullus ntlvoca-
Bona privitegiaqne monasterii Ilillhineburgensis lus prseler jus et beneficium antiquitus inslitutuni
confirmal. aliquid sibi arripere vel usurpare praesumat; sub-
(Anno 1148, Mart. 23.) ,. advocalos vero et eorum exactores omniinodis ab
[Neue Milllieilttngen a. d. Geb. Itist. anl. Fortch.. ecclesise vestrae infesialionibiis per episcopos re-.
II, 300.] moveri et coerceri in viriute Spiritns sancti prse-
EUGENIUS episcopus , servus servnrum Dei, di- „ cipimus; sin autem aliquis conira hanc noslram
lccto lilio SIGEBODINI lllisiiieburgensi abbali, ejus- / prseceplionem vel prohibilionem de cseiero aliq.uj.il
que successoribus regularitcr subsiituendis, in aiienlare prsesuiripserit, ut aposlolici decreti viola-
perpeinuin. tor.nisiadmonitus resipueril,Clirisiianorum care.t
Quia sollicitudini apostolicae competit, religionem sepultura. Concedimus quoque et confirmamus in
Deo placentem modis omnibus propagare el de- vestro monaslerio liberam lieri nobiliorura sepul-
fensare, propterea, difectissime in Domino fiir, Si- luram, et ut in Aderstade, imo in omnibus paro-
gebodo lllisineburgensis abbas, tuas luorumque chialibus capellis sub jure proprietateque vesui
fratrum petiiiones humillimas clementer aimuimus monasterii cousliiriiis secundum decreta apostolica
et securidum lenorem privilegii quod praedecessor Leonis, Gregorii, Agapiti; Boriifacii, perabhaies loci
noster felicis memoriae Innocentius papa secundus veslri monachi preshyleri constituantur, divina of-
veslro ccenobio conlulit, quaecunque vobis aticto- ficia populis celebraluri, salvn cimirum debita Hal-
rilale aposlolica stattiere confirmavit, nos quoque berstadensis Ecelesiae reverenlia. Ne ergp ulla
eadem auctoriiate statuentes confirmamus, qua? deinceps ecclesiastica saecularisve persona mona-
prohibuit prohibemus, quae concessit nos quoque steriuii) vestrum cum omnibus rebus sttis et per-
firina vobis et illibala manere, sub perpetui aiialhe- D sonis sub aposlolic.se lutela clemenliae constitiituin,
maiis intermiriatione, decernimus. Exdonatione vi- quolibet modo qtiidquam (corrigi aut quidquiil)
delicct Arnoldi episcopi qui coenobii veslri devotis- eoruin quae in prsedecessorum nostrorum seu per
siinus exstiiil fundator; decimationes in Berner- nos Iradiio privilegio praelaxata sunt,. violando te-
diggerode, in Stilhseauno, in Bireslove, in Tbider- mcre perturbare prasiiinal, sub perpelua anathe-
ziggerode, in Gulisbere, iri Winilherode, in Brode- matis et selenise daninationis interminaiione auclo-
sende, in Lultherigcrode, in Boviggerode, in Em- riiate apostolica probibemus. Cunctis autem vos.
menrode, in Geschenrode, in Eggerziggerode, in fovenlibus et defendeulibus sit pax in die Domiiii
Backenrode, in Beneziggerode, in Waliggerede. Ex nosiri Jesu Christi. Amen.
donalioue "vero Burehardi secundi peo dilecli epi- Ego Eugenius catbolicae Ecclesise episcopus ss.
scopi, decimationes in Iggenlove, in Barcleslove, Ego Tueodewinus episcopus cardin. tit. S. Ru-
in Roresheim, in Thrubike, in Aldenrode, in Thur- finae.
yrardiggerode, in.Gunderaderode, in Ezerdiggerotlc, Ego Octavianus cardinal. lit. Sariclae Cecilioess.
in Werslove. Ex douatione vero Heriaudi epi- Ego Beruardus presbyt. card. ti(. Sancti Cle»
scopi qui cl Steplianus diclus esl, donalioncs in riientis ss.
PATROI. CLXXX. 81
 Tt EUGEMI ni PAPiE EPISTOLiE ET PTtlVILEGlA. 1012
Ego Htibaidfls episcopus Ferenlinus ss. A OyP, CraVfinkel, Dlaniper, Maisetstein, Stirenho-
Ego Jacintus cartiiii. lil. S. Adriani ss. '
sen ; capeflaria ecclesia RutJiinoe'cum proprio al-
Praeseriiibiis et annitentibiis episcopis Joaiine Ilodio el vinea ibidem planlala. In villa Curiensi,
Osiierisi, Widone Pracnesiino, Sarrisone Remehsi, iqu:iediciiur Arriodes, praeditim iinum; in villaWil-
fiisiberlo Pictaviensi, Adalberone Trevirensi, Hart- pcrch ] praediuin unum; ecclesia capellana Mowiier
heflo Ulrensi, Bernardo abbate Clarsevaliis. el aliodium fbidem cuiri omni jure legitimo in villa
TJalnm Remis per maniim'Rolandi canceltafii, quai dicitur scperiof Mowiler, praediuin iinuin.
x Kalendas Aprilis, anno Domini millesimo cerite- Welmanswiler, Dieplshbfen; Richenhofeii, Bunofen,
simo.quadragesimooctavo, indictione xr, pontifica- Sieinelhala , Milllienrieih , Haslach , Murwangen,
tus vero domni Eugenii papae terlii anno quarto Habbesegg, Conradisvfiler, Chonen, Welanis, Spin-
fcliciter. nelwag, Zell, BinrOlli,. Eicheberg, Bonlanden, Ba-
DXCII. chen, Halden, Ege'sec,' Obsingen, Rothum, Herr
Bttlia pro confirmdtione instituli Prwmonstratensit brncbts, Wallenvvyler, Bermeswilef, Manzenwiler,
in Rotlio et possessionum ejusdem monasterii. OiMndorf, Lophaiin , '.Hitisbaim , Dalmafinger,
(Anno 1152, Decerab. 15.) Schaffliusen, Berg; nec non el alia qusccunque
.- [HUGO,Annal, Prwm., H, 446.] B bonae sive concambiis, sive qualicunque alio prelio
EUGENITJS episcopns, servus servortim Dei, dile- canquisita in villiilis.prsediolis, longe vel prope
clis liliis OTTHINONI abbati et praelaio Eccleslse positis, eadem Ecclesia in praesentiariim jusle et
sanctoe Dei Genitricis Mari;e et "BealseVerense vir- canonice possidel, aut in fiitiirum. ..... -
ginis in Rotb, ejusqne fralribus tam praesenlibusi Ut auteih oninipoienli Deo servire quieiitis va-
quam fnturis regularem viiam professis in per- leatis euradem locnra ab oinni potestate seu domi-
petuum. nio advocati aut cujuslibet laicae personae liberiim
Quoniam sine verae cullu religionis, nec Ecctesa i permanere decernimus et quietum. Sane laborum
polest salva consistere, nec gratum Dco exhiberii vestrortim qtios propriis manibus aut siimptibus....
serviiium ; oporiet nos ubicunque possumus sacram, Sepulluram quoque ipsius loci liberam esse sanci-
religionis observantiam instiluere, et insliluiam i mus.... Obeunie aiiiem in Doraino ejusdem lori
exacta diligentia conservare. Eapropter, dilecli in, quolibet praeposito, nulliis ibi quolibet subreptioiiis
Doniino filii, veslris juslis posliilalionibns clemen- astulia seu viplenlia prasponaiiir, nisi queni fia-
ler annuimus, et ecclesiam sancloe Dei genitricis, tres communi consensu elegeriiit. Decerninms ergo
Mariae et beatse Yerensede Roiba, quoe a venerabili; , tit nulli omnino hominum 1'ceat. . . . Ad judiciiim
malrona et vidua nomine Hemnia , el lilio ejtisi ° aulem quod eadem ecclesia beati Petri et sanciac
Chunpne liberis hominibus in proprio suo allodio> Romanae Ecclesiae jurisexislai, iiniim bisanl'nuin
consirucia est, et sub unius bizanfii (nummi aurei)\ nobis, nostrisque successoribiis annis singulisper-
censu, sacrosanclse Romanae Ecclesioe annis singu- sotvetis. Deimle omnibus aposlolicis viris jugum
lis pefsolverido bealo Petro principi apostnlortin*, nostrum invieem Chrisii nobiscum poriantibus, vi-
olilaia, et in qua divino mancipati estis obsequio, delicet episcopis, presbyteris, membris Chrisli ct
siib bealiPelri el noslra proteclione suscipinius etl spiriialibus armis accittclis apostolica benediclione
pfaesentis scfipti privilegio communimus; imprimis5 mandamUs, el in vera. charitate Cbrisli rogamus, et
siqiiidem siamenles ut ordo canonicus, qui secim- pratcipimus ut iibicunqiie praedicta ecclesia praedic,ti
(iiim Dei tiiriorem et beali Aiiguslini Regulam, ibij fraires Rolhensem, adsacram Romanam Ecclesiam
anctbre Domino insliuilus esse dignosdfur, perpe: uisg pertinenles, vesfra? indiguerint subvenlionis spirima
ibideni temppribus obseryetur. libus armis veslfis perversos homines, invidiaeet odii
Prseferea possessioiies sive ecclesiasiicassivesaeeu-i_ fomite adversus eos infiammatos et vini a.crioris
lares ad se pertinentes, ut est Ecclesia propfii fundij] poleslalis sibi inferentes, in vice nostra, imo oinni-
Rotliae, cum omni dote, cum omni jure ecclesia-E _ D polenlis Dei, duriiis increpando. excoinmunicaiido,
siicb; et proprio nllodio et caeierisprsediis in eadcmn anatheniatizando, sicut vobismetipsis subvenialis,
villa, ciira omiii jiire exislentibus; similiter eccle- et ad sedem aposlolicam,iiisi forte coinmnni con-
siaScIiopfloiic, cum hominibus censualibus, cum n sensu et rogalu fralrum, si ita expedil, subvenia-
oinhi dote, cum bmhi.jiire ecclesiastico, et aJlodium n lur, severissime compellaiilur. - . ,
pfopriiim in eadeiri villa cum omni jure existens.j. Si quae ergo in fuiurum ecelesiastica saecularisve
Similiter capellana ecciesia Nertenbttecli, et allo-- persona lianc nostrae consiituiioiiis paginam sciens,
diiim pfoprium ibidem cum omni jure legitimoo qualibel subreptipnis, aslutia, seu vio'intia, seu
exislens, et alloilium Tempsheim et prsedia in villis is idiqiia advocntiae occasione nefanda, qti_m *ihi cl
Hoggenberd, Veldsletlim,. Grabenstet, Grabenslel-l- omni bominnin deinceps, cxcepla sola regali per-
ten; ecclesia quoque Steinbach cum lioniinibnss sona, a nobis aposlolica aucioi itave sciat esse iu-
eensualibiis, cura omni dote, cum p.mni jure eccle-i- lerdiclam, contra eain yenire teniaverit, bona eo-
siaslico, el cKlefa praedia cum omni jure legUimo o nim videlicet diripiendo, vel alitjuam vim poiesiatis
ih eadem villa exislentia ; praedia quoqtie in viilis is iuferendo, ^ive. in proprio fundationis loco, sive
videlicet Dalhofen, Mazenhofen, Harde, Hiusen,i, in possessionrbus, jullivlis, praediolis longe vel
prope
 ISIS YARIORUM AD EUGENiUM III PAPAM EPISTOL.E. 1614
aJ se pertinenftbufi, sive homines eorum suis ser- \ Ego Tbeob_ldus'presb. card. tit. S. Praxedis.
viliis siibjiigantlo, secuiitlo lerliove commonita, nis'i Ego Gilbertus indignus sacerdos sanclae Roman»
reaimn suuin congrua salisfactione correxerit po- Ecclesiae.
lestatis hoiiorisque sui dignilale careat. .. . Insu- Ego Albericus Ostiensis episcopus.
per omnes sibi adhaerenles, faventes, consenlienles, Ego Imarus Tusculantis episcopus.
aposiolicse auctorilalis imo omnipoleiilis Dei noslri Ego Ociavianus diaconus cartl. S. Nicolai in Car-
et oinnium siimmorum ppiitificum et sacerdoluin cere Tulliauo.
escommunicationis el aiiathematis alligationi sub- Ego Guido diaconus card. Sauctorum Cosmae et
jaceanl, el- in exlremiiate vitae eorum, omuiuni Dainiani.
fidelium communioiie priventur, et ne a quoqtiam Ego Odo diaconus card. S. Gcorgii ad Velurn
sacerdolum visitentur, per sanctara obedienliam Aureum.
interdicimus, sed sepulttira asini, sicut bene pro- Ego Baradus diacontis card. sanctoe Romanae
merueriuit, sepclianlur, ut in exiremo etiam exa- Ecclesiae.
mine districiae et a:lernae nliionis praemio multen- Ego Joannes diaconus S. Marise.
tur. Cunclis autem cidem locojtira stia servaniihus, Ego Petrus diaconus S. Marise in Via Lala.
sit Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic ^ Ego Jordanus presbyt. card. tit. S. Susannse.
fructum bonae actionis percipiant, etpraemia selerme Datum Romac apud Saiicium Peirum per niarium
pacis iiiveiiiant. Amen. Bosonis sanctae Romanae Ecclesioe scripioris ,
Ego Eugenius calholicae Ecclesiae episcopus. XVIIIKalendas Januarii, indict. xv, Incarnalioiiis
Ego Conradus Sabinensis episcopus. Dominicae ,1152; ponlificatus vero domni Eugo-
Ego Gg. presbytercard. lil. S. Calixti. nii 111papce anno vu.
Ego Guido presbyler cardinalis lil. S. Chryso-
goni.

VARIORUM

AD EUGENIUM PAPAM EPISTOLiE.

>• . C nobilis illa Ecclesia, quae plurimum a sua

magni-
—
Conradi imperaloris ad Eugenium. Wibal4i abha- tudine pcr negligenliara praecedenliuni abbaturn
tis abseiitis ei renitenth , eleclionem in abbqtem decideral, Dei proeeunle misericordia,
Corbeieusem, atque umonemKeminadw et Visbikw nliqiiatcniis
ad Corbeiensemonasterium confirmari pelil. reformarettir. El quoniam praedictus fidelis riosler
(Aiino 1146.) Siabiilensis abbas, cum haec de ipso fierent, non
[ MARTEN., Ampl. Collect., U, 198. | solum absens, scd eliam longe remotus cral, nos
Dilectissimo in Christo Patri suo EUGENIO sanclaa eum aucloritate regia diu reniienlem acreclaman-
Roinanae Ecclesiae sumnio ponlifici CONRASUS Dei em evocavimus, et ad petiiionem totius Corbeiensis
gratia Romanoruiii rex et semper Augusius, filialeni Ecclesiae, onus ad quod vocnbatur, omnino invilum
per ouinia dilecliouem et debitara in Doinino reve- subire coegimus, qualenus in Corbeiensi monaste-
renii.iin. rio el divini cullus religio per ipsnm refornietur,
Sanclilali veslrae nolum esse volumus quod, post et debilum regni servitium ad defensionem sanclae
dcposilioiiem Heinrici quondam Corbeiensis abbalis, Dei Ecclesiaeexinde paratius et auclius exbibeatur.
qui eidem Ecclesise nimis inutiiis fuit, fralresprae- Eraut in propinquo dtiaeabbaiiolse feminarum, quae
dicli nionasterii elegerunl sibi in abbatem quem- r» nullum regno et nobis vel in militia vel in alio ser-
dam Heinricuni ejusdenv Ecclesise praepositum. Quo vilio praebebant supplementum, quse adeo confusse et
no» lougo posl tempore defiincto, lola Corbeiensis inordinalae erant, ut de conversationeel moribus habi-
Ecclcsia spiriluali Patre orbala, pari voto et una- laniiiim melius sit silere quam loqui. Miilliplici ergo
nimi consensu, elegit sibi in Patrem et paslorem exliortatione vesira siiper talibus locis corrigendis
animariiin Wibaldum Slabulensem abbalem, qua- diu admoniti conlulimus ad Ecclesiam Corbeicnsem
tenus per ipsius induslriam et nostrum adjutorium jure proprielario eadera duoloca, vitlelicet(IiO) Ke-
(140) Keminadensis parlhenonis ad Visurgim flu- nobis edendum, Wisbikense puellarum monasterinm
viiim fiiiidatioiieni ab Imma comitissa et Gerone originem snam debel Adelaidse imperatrici, ejusqne
cnniiieediiliuius in toin. I ex aulographo in arcbivis filisc Mathildi abbalissse, a quibus consiructum est
Corbeiensis nionaslerii a nobis reperlo. Wisbikense circa 992.
vero, seu, ut toquitur Chronicoii Saxonictim a
J4lS VARIORUM AD EUGENIUM 111PAPAM 1616
minade el Visbikei ut et divina reiigio inibi reror- A agente nobiscum, sed exiliaiiler nos perseqtiente,
metnr, et Cdfbeiensis abbaiia in lemppribus liujus eo quod vestrnm obedientiam suoe praeponimus, eo
abbalis honore et divitiis per nos augealur. Super quod in episcopali benedictione percipienda de ple-
quo sinceritatcm vestram, de qua plurimiini con- nitudine gratiae Veslrae panicipare praesumpsiratis,
fidimus, aticnle nionendo rogamus ut quod eidem eide foiile potius quam de rivo poiare nialiiiiniis.
abbati el Corlieiensi monasleriode duabus proefalis Cujiis rei immanilas usque adeo excrevit, ul Mo-
cellis legiiima donalione per prsecepti paginam gunlini nobis servis vestris et fitiis, si diccre au-
confirmavimus, vos vestri privilegii scriplo roborare dcmus, moriis periculiim et Ecctesiae vestrae mini-
non abnualis, et abbati in suis opportunitalibtis lari prsesuraant excidium.In liis autem omnibus
benignam exaudilionis anrem inclinetis. Digimm uniciim in vobis spei nostroe refiigiiim sumentes, a
siquidem est, ut quos nos in gralia nostra clenien- vestrae auclorilalissententia ita pendemus, ul neque
tiore vinculo recepimus, vos propilia benevolentia mors neqtie vila a veslra nos separare possil obe-
dilectionis ulnis ampleclnuiini, et qnos e converso dieiitia. Omiiipoiens Deus dies veslros in sua pace
fovere disponilis, nos contra omnesiucnrsus dcfen- disponal, et ad coiisolationem omnium fidelium
sare stuileamus, et honorare condigue deheamus. leinporum vobis tranquillitalem concedal.
l
II. 111.
Eberhartli episcopi Bambergensh ad Eugenium. — Conradi imperatoris ad Eugeniitm. — Significat ei
De Henrico archiephcopo Moguntino conque- Henricum jiitum tuum communi principttm accla-
ritur, matione; in regem Romanorum electum , seque
(Anno 1147.) ussitmpia cruce accingere ad expediiionem Hierty
[ HERMANN, Episcopatus Bamberg., Prob., p. 104. ] solymitandm.
(Anno 1147.)
Reverendissimo dominoPatri el creatori (lil)suo
[MARTEN., Ampl. Coliect., II, 204 ]
EUGENIO s uinmo pontifici sanctse Catholicae Ecclesiae
EBERIURDUS Babenbergensis humile opus manuum Dilectissimo in Chrislo Patri suo EuGENiosanctae
suarum divina et apostolica gratia si quid est.cum uni- Romanae Ecclesiae summo pontifici CONRADUS Dui
versis commembris suis et confratribus debilam iu . gratia Roinanorum rex elseinper Augusius filiaiem
Ciiristo obedientiam et omnem suse possibifiiatis per omnia dilectionem et debiiam in Doniino reve-
devolionem. rentiam.
Benedicius Deus, qui universoe Ecclesiae sii.tt Litieras sanctiialis vestrae per legatum veslruin,
beneilixit ad introitum yesirum, el. post magna virum utique nobis cuin omni dilectione elhonore i;c-
luminaria firmamenli quse nocti prseerant exsiincia, minandum T. (142) SanctaeRufinseepisccpum, missai
iuminare majus ul praeesset diei accendil in per- gralissime accepiniiis , et quae in ipsis conlineban-
sona vestra. Vere etenim vestris et temporibus et tur, filiali et iiilima cliarilale ad effeclum perduxi-
nieritis exortum est in tenebris lumen rectis corde, lnus. Siqnidem de ordinaiione regni nobis a Dco
lumen ulique ad illuminalionem gentium elgloriam concessi, super qua nos paterna soliicitudine monere
plebis Israel; qua luce illuminali fideles in fide per et exhortari curasiis, niagna cum alieniione et di>
dilectionem operanlnr, et-infideles ad fl-deiunitalein ligenlia in freqiienli principum conventu apui
in bracbio divinse virtutis aggregantur. Quod com- Frankeiievori, ubi generalem curiam habuiniiis stu-
murie gaudium universae terrae tanto nos specialius diose ci efficaciter, Deo praestanle, tractavimiis,
atlingere crcdimus, quanto vobis arctiori vinculo ordinalaque et firniaia comniuni per omnes regiii
serviluiis et obedieutise subjacemus.... nostripartes soliila paCe, filitim noslrum lleinricuni
De csetero misericordia vestra, clementissime in regem et sceplri noslri successorera unanimi
Pater el domine, ante oculos nostros sehiper est, ' principum convenientia, et alacri toiius regni ac-
qnia omne meritttm nostrum praevenislis in hene- D tiamalione electum, mediante hacQuadragesima in
dictionibus dulcedinis. Unde non quantas debemus, palalio Aqulsgrani (145) coronare, divina prseeunte
sed quanlas possumus in conspeclu diviuse majesta- niisericordia, decrevimus. Sane quod dicitis, nos
lis sanctitaii vestrae gratias humiliter referimus, et rerii lantam sciticet de signo vivificae crucis, el de
qnidquid boni nobis est, post Deutn veslrae palerni- tantse tamque longse expedilionis proposito absque
taii ascribimus. vestra conscienlia assumpsisse, de magno verse di-
Ut autera iriter prospera simus humiles, adversa lectionis affectu precessil. Sed Spiritus sanclus, qui
nobis non deesse divina providenlia disposuil, do- ubi vult spirat, qui repente venire consuevit, nullas
uiino Mogiiniiuo arcbiepiscopo non judicialifcr in captando vestro vel alicujns consilio moras nOs

jlil) Seu consecralori.
(142) Tlieoileviiiinn GeTirianuin cardinalem ab In-
iiocentio H cre;iliim alqueabeo iii Germaniam iega-
liiin rriissuin, qui.tesle Ollone Frisingensi, Conra-
(linn ipsum Aquisgrani iniperiali diademate decora-
vil, archiepiscopo Colonicnsi, ad quem id munus
de jure spectat, recenter elcclo necdum pallio do-
nato.
(145) Id facium ftiisse anno 1147 scri.bil monaclius
Geniblacensis apud Mireum, ne posl discessum im-
peraioris regnuul absque principe remanerct.
 1017 EPISTOLJE. 1613
habere perinisit. Sed inox ul cor noslruiii mirabiliIA V'
ad se sine ullo morse in- Heiirici Romanormn regis ad Eugemum. — Archi-
dlgilo leiigit, sequendum
lervenienlis spalio, totam animi nostri intentionem,, episcopim Mogunlinum excusat, qnod concilio Re-
mensi non ittlerfuerit, eumque ad ponlificem pro-
impulit. Et quoniam vos ad parles Gallise tam per r fichcentem commendat.
lilleras veslras, quam per legaiiun vestrum venire3
(AnnoH48.)
cognovimus, venerabilem palernilatem vcstram ut MARTEN,, Collect., II, 268. ]
ad Rheniim accedere velitis, stnnina cum dilectione [ Ampl.
altcnle monendo invitamus, qualenus siiniil posili,, Dileclissimo in Christo Palri EUGENIO sanctae Ro-
ea Deo miserante pariter tractare ac disponere va- nianae Ecclesiae summo ponlifici, HENRICUS Dei gra-
le.imus, per qtiae pax Ecctesiarum et Christiamei lia junior Romanorum rex, (ilius magni Conradi
et semper
rcligionis ordo congruis proveclibns augeatur, ett inclyli iriuniplialoiis, Romanoriim regis
omriia dilectioriem et debi-
regni nobis a Deo concessi slalus cum nostri hono- Aiigusli, filialem per
ris incremenlo opportunis decrelis firmetur. Et( lam in Dornino revercntiam.
. Charissimus pater noster catbolicae fidei cultor a
quoniam in ariiculo profcclionis nostrae niilla nobis
a nobis haec snprema
prolixilas lemporis snppelii, in sexla feria, quse, nobis el regno sup discedens,
in pasclialem hehdomadam habelur, desideralam, B el memorioe arctius impressa mandala dedit, ul
faciem apnd Argenlinam videre optamus. Legatos. pcrsonam vestram summo dilectionis affectu am-
nostros, viros uiiqne prudcntes et discretos, ac. plecteremur, ut sacrosanctam mafrem nosiram
sanciae Ronianae Ecclesiae regnique amalores ac Romanam Ecclesiam prsecipua diligenlia colere-
nobis charissimos, Bticonem videlicel Wormatien- mus, et res ipsius lueri ac defensare, ubicunque se
seni episcopum, Anselmum Havefbergensem episco- opporturiitas offerret, non negligerenius. Quae piis-
pum, Wibalduiu Corbeiensem abbalem vestroe siu- sima religiosi genitoris nostri monita non surda
cerilati commendamiis, ut ea quse vobis dixeiinl , aure, nec pigra cordis intenlione suscipienles, ad
tanquam ab ore noslio audiniis, et in rebus sanciae effeclum ea perduceresollicita devotionecur?vimus;
Romause Ecelesioeet regni ciun eis formaliter tra- sic de csetero infenli, nt crescente in nobis per di-
ctare ac disponere non abnuaiis. vinam indulgentiam setate el sapienlia, cuncia i»
melius augere et complere studeamus. Morem regiii.
IV. nobis a Deocollativestramprudentiam ignorare non
credimiis, in eovidelicet, quod Mogiintinus archi-
nugcnis Rolhomagensh archiepiscopi aa Eugenium.
— Orat ponlificem ut liberlalem Vizeliacensh cm- ' episcopus ex anliquo suae Ecclesiae et dignila|is
nobii asserat. ^
privilegio, sub absenlia principis cuslos regni et
(AnnolUS.) procurator esse dignoscilur, qtiae priscorum insti-
512. tuta regum gloriosus genitor noster, ut in cseleris,
; Spicil. edit. in-fol., l. H, p. ]
seculus, nostram a?tatem et regni gubernalionem
Reverendo Palri et domino suo EUGENIO,Dei reverendo Patri nostro Henrico Moguntino archi-
gralia summo ponlifici, HUGORothomag. humilis episcopo, omnium principum favente conniventia,
sacerdos.obedieiitiara debiiam et reverentiam. magna curiv atteniione commisit. Quanlum vem
Quod sancta Roinana Ecclesia provida dispensa- cjusdem venerabilis archiepiscopi abseniia loti
lione juris ac digniialis contulit quibuslibet Eccle- regno et personse nostrse incommoda sil, oplime
siis, conlidimus raliun ab ipsa tcneri nec ab aliquo novil inlelligentia vestra, cui tnores Gallise Belgicse,
in posterum idipsum posse violari. Ecclesia siqui- quae sceptris nostris ex rnajori parte subdita esl,
deni Vizeliac, quoe vestra esl, a doniino, ul audi- et totius Germaniae ignoti non sunt. Inde faclum
vimus, Eduensi episcopo graviierinfestatur, el quod esl ut tempore synodi vestrae, quara in Remensi
eidem libertalis ac dignitalis Rom. ponlificum gra- civitate, divina favente clementia, ad lotius .sanctse
tuita benigiiilaiecollalum est, cassarc uililur. Super .jj Ecclesiae incremcntum celebraslis, ad vestrae saii-
hoc autein quod idem fraier nosler episcopus, ut ctitatispraesentiam venire idemarchiepiscopus non
dicitur, alllrmat, in eodem Vizeliaco aliquem episco- posset, qtioniam allerius regni fines tutus ingredi
pnm prseler ipsura vel ejus assensum, ordines non non po'uit, et nostras res, quae quanto sttnl per
posse celebrare, vel altarin consecrare ; utriusque Dei misericordiam tiiajores, tanlo stint ad regeii-
recordamur officium prece el monitu abbatis ipsius dum difliciliores, relinquere, nobis cnm consilio
Ecclesiae alqtie convenius nos ibidem complesse, multorum principura renitentibus, salva fide et
aliosque quamplures episcopos auctoritale privilegio- bonestale stia, non valuii. Verum, quoniam fre-
runi S. R. Ecclesise, quae ibidem habenlur, similia quenti vocalione vestra coivjmonilus, ad vestroe
perpetrasse. Piae igiiur paternilali veslrae pro eadem celsiiudinis praesenti^m transire nunc festinabat,
Ecclesia veslra Vizeliac. suppticamus, ut in eadeui nos in prseterila Nalivilale bealae Marioe curiam,
liberlate el dignitaie ipsam conservare dignemini, Deo auclore, in oppido Franckenevorl celebravi-
qua antecessores vestri eam servaverunt, nec dc mtts, ubi congrcgata principum noslrorum frequen-
jufe suo eamdem minui, vel injuste privari susti- lia, lam de ipsiiis arcliiepiscopi ahsenlia, quam de
neatis, charissime Palcr et domiue. securo ad vos -trausiiu sub prolixa tieliberalionis
IS19 VARIORUMAD EUGENiUMIII PAPAM 162»
mora traclavimus Eum itaque ad veslrae subli- A Sinceritati vestrae lotis animi viribus multas gra-
milatis proesentiam contra nostram el totius regui tiarum aeliones referimus, quotl ICgatos tiostros
uiiliialem impraesenliarum proliciscentem, filiali_et et liiteras affectione paterna suscepistis, et tfulcis-
affectuosa commendalione prosequimur, orantes simis responsis veslris noslrain selatem ad divinse
intime piissimam et in bonis expertam nobis pater- religionis ctilium , sanctae Ecclesiae amorem be-
nitatem vestram, quatenus eum benigne suscipia- nigne informaslis, et de absenlia inclyti Pairis
lis el honeste pelitionis nostrae intuilu habitum, noslri, veslri iitique devotissimi filii, piam et effi-
ad nos ciiin gaudio ipsum veslra beuedictioiiis gra- . cacem consolatioriem exbibuisiis. Vestris ergo apud
tia comraunilum in brevi remitlaiis. Deum inlervenientibus merilis, quaiitum pcr ipsius
VI. gratiam aetale ei industria proficere possiuniis, lan-
Ejusdem ad eumdem. — Pontifich patrocinium tumdem in veslrae personae et sacrosanclse Romanse
precatur. Ecclesiae diLectionem, ac loiius catliolicae EccIesiaB
(Annoll48.) defensionem crescimus. Siquidem Paier nosler a
[MAETEN., Ampl. Collcct., II, col. 230.] nobis sub vexilio sanctae crucis recedens, baec ncbis
Reverendo in Clirislo Palri suo et dominoEu- multoties repetita iriandaia reliquii, ut
et supremaet
CENiOsuinmo universali ponlifici HENRICUS, Dei B vossicul
ipsum filiali etinlimo affeciu tliligeremns,
gratia Roinanorum rex, debilse dilectionis et obse- ut a vobis tanquam a fidelissimo aetatis noslrae
quii sinceritatem. lutore verum consiliuin, et compeiens atlj.titorium in
Benedicltis Deus, qui sinceritatis veslrae discrc- omni opporiuniiate nostra speraremus. ln qno tra-
tionem in officiumet dispensalionem summi ponlifi- ditae nobis ab
ipso disciplinae proposilo conslanler
calus assumere dignatus est. Justiiiam enim et permaneiiles, reverendam nobis
paterniialein ve-
veriiatem sicut reiigiosi de vohis sentiunt diligitis, slrain pio sludio salutamus, oranles ul petilioues
et quae ad decorein dotnus Dei speclant, sollicile
nostras, quse iu siibjectis babeiilur, intra efficaciam
perlraclatis, unde nimirum veslrae sinceritati in1 exauditionis admiitalis. Primuin quidem ut cha-
hocobedire parati suinus, ul malerialis cum spi- rissimuin nobis Patrem ac proeceplorem atq,ue
riluali gladio in Ecclesia nostris lemporibus con-
adjtilorem nostrtim (145) Heuricum venerabilein
eordiler operando fruciificent. Pater enirri nosler
Mogiiiiiinuni archiepiscopum , nec non alios arclii-
devolissiraus filius vesier, qui pro dilataiiono Ec-
episcopos,epvscopos.abbates.prseposilos seu caeteras
clesiae crucem Clirisli circumfert, novissime a nobis1 personas, quae de
fegno Patris noslri sunl, ad cujus
recedens, ilerando prsecepit ui justiliae inniianmr, « successioneiii Dei misericordia ordinali sumus, et
religionis formam amplectamtir, Ecclesiae dignila- ad vesiram proesenliara Iranseunt, cleuienli boniiaie
lem, regni honorem snmma diligenlia luearaur. suscipialis, eosque admonitione sedula, quod pa-
Sub obientu igilur Pairis nostri, qui Roinani im- lientef el foiiiler abseiuiam Patris nostri
ferant, et
perii digniiaiem per exiera regna tradncit, el pro1 nostram indolera educare sludeanl, exhortari non
dilalanda Ecclesia seipsum periculis omnibus usque' abnuaiis, quaienus et ipsi cum gautlio in proprio
ad effusionem sanguiiiis exponendo perpeluum fce-
dignilalis suae stalti ad sua reverlenles, redilum
duscum Ecclesia pepigil, patrociiiium vestrum, qui1 Palris noslri cum
juciindilate exspeclent et nostris
specialis Pater Ecclesiae esiis, confideuier requiri- alquercgni opportuiiitalibus debiium fitlei el con-
mus, quia, secundum Deum et Patris noslri prae- silii effeclum accnniraodenl. Ducissa quoque Po-
cepluni, palerailali yeslrae in oinnibusobedire parali1 lonise noslra amila.tiiin per seiiientiara exconimuni-
sumus. cationis quae a vobis in ipsam promulgata fuit,
YIl. lum propler absenliara Patris nostri, sui ulique
Ejusdem ad eumdem. — Ut Henricum Mogunlinum1" domini et fratris, vi.ra palilur, et.de terra sua ei de
archiprwsulem el alios ad papam transeunles be- honpre ducalus sui exsulare cogitur. Super qua re
nigne tuscipiat, ducissam Polonim ab excommuni- _
eaiione solvat, et Wibaldum abbalem Itabeat iibii D ^ vestra discrclio bene meminisse debel, quod Patef
xommendalum. noster eamdein, sororera suam cancellario vestro,
(Anno 1148.) viro utique sapieiiti et honesto nobisque charissimo,
[MARTEJI.,ibid., col. 232.] in manum commisil, et per eiim veslrae celsiiudini
Dileclissimo in Cliristo Patri EUGENIOsummo ett ipsam atlentc coiiinieudavit, ut videlicet ad ejus
imiversali pontifici, HENRICUS Dei gratia Romanorumi resliiulionem clemeiitem operam adhibere dignemini.
rex lilialein per omnia dilectionem el debitam ini Corbeiensein quoque abbalem Wibaldum nostrum
Domiiio reverenliani. utique el regni noslri fidelem, pari diligeutia et
(144) Ex praeposiloanno1142 creatiisestarchiepi- ferret. Cujus ob id palrocinium susceperat dhus
stoptis Mogiinlinus el, anno 1151, jussu Eugeuiii Bernardus. Sed cleri, qnem formare aggressus, odio
papae III, deposilus fuit. Exstat ad eum S. Bernardii et accusationibus prwvalentibus, Embecam in Brun-
epislola 523. De eo annalisla Palberboineiisis aili swicensi ducatu digressus exsul hoc anno obiil, ubi
annuui Wah : Dejeclus est, in>iuit, Henricus Mogun- et humatus quietcit, Dictum ejut famtliare eral : Fui
linus archiephcopus ac metropolitanus nosier, reus* dives eanonicus. pauper praepositus el mendicus
an innocens, non convenit, inter scriptores. Vir cwteraa episcopus.
bonus ei simplicior quam politicorum calliditass
 t&il EPISTOL.E. ift22
kimili sluilio in maritim prsedicti cancellarii vestri, \ ecclesiae rcstifiiit. Salubre itaque nobis cxempluui
per inaniim inclyli Palris iioslri proesentialiier com- et cominonitoriuin in proiegcndis et ndjuvandis tfa
inissum vestrae mansiieiudini nos quoqtie coin- caelero Ecclesiis praeslabiiis, si bonuni qnod in
inendamus, ut eum in omni necessitate sua clc- eadcm Ecclesia ad lamlem Dci inchoavitnus, sa-
inenler prolegalis, et prsecipue in duabus abba- cundiim peiiiionem praedicti venerabilis abbatis sta-
liolis obtinendis, videlicel Kaminala ct Visbikc, bile et firmiim veslra ancloritale fecerilis. Valele.
quae quia fere collapsae et deslructse erant lam in IX.
religione quam in possessionibus, mansuelissiiniis Henrici comilis Namurcensis ad Eugenium. — Se
Pater nosler eas Corbeiensi monaslerio et praefato paralum esse ea observare, quw Treveris in cnria
abbati jiire proprielario contulit, quaXemis per papa' oidinata fiteranl, de causa quwipsum inle-r
et archiuiaconum Virdunensein verlebalur
ipsius indiistriam divinus ibiiem ordo reformelui',
(Anno.1148.)
ei, possessionibtis recolleclis, quae dispersae sunt, ubi supra, col. 244.]
[MARTEN.,
afqne conservatis, loca pcnilus, nt. cceporanl,.noH Reverendo Patri et dornino suo EUGENIO sancixk
ileslniaiilttr. Romanoe Ecclesioesiimmo-pontifici IlENRicus.conies
VIII. de Namuro et Luizeiemburch, devotionem filii ciuti
''
Henrici thicis Snxoniw ad Eugeniuin. — Wibatdi fidcli serviiio.
abbaih Slabulensis nterila prmdicui oralque ut
pontifex ratam- habeul Kdmin.idw unionem ad Sicul inlcr me el Richardum, archidiaconum Vir-
Cvrbeienss monasterium. dunensem, in curia vestra Treviris, uiedianlc Cla-
(Aimo 1148.) revatlense(I46)abbale, ordinalum fuit, el in veslrae
[MARTEN., Ampl. Collect., H, col. 234.] socielalis praesentia confirmaium, ita die constiltita
Siicrosanctoe Romanoe Ecclesiae sumino ponlifiei observare et adimplere modis oninibiis poslmoiJnm
EuGiiwo, HENRICUS dux Saxonioe, promplae et ofP- volui sub lestimonio Virdunensis (147) episcopi ei
ciosae servitutis (levolionem. Corbeiensis abbatis. Sed ipse Richardus archidiaco-
Coinmendamus paiernilali vestroe dilectum domi- nus valde ingeniose ccepil occasiones quaerere, qu.i-
num rneum venerabilem Corbeiensis Ecclesiae ab- liter a proposilis condilionibus recederet, ei Anscl-
bat.'in Wibahlum,. qiiem pro causis Ecclesisc suae mum queiiidain, liberum hominem meum,atque alios
ad vestrse majestatis praesentiam venisse cognosci- qiiosdam studiose sollicilavit, ne homines sui fie-
inus, quem etsi in conspeclu vestro graiiam inve- renl, et ne beneficia, quae a me liabent, ab ipsius
nisse non ambigimus, pro affcclu lamen, qtio rnanu rcciperent. Ego pro reverenlia vestri aposto
etnn diligimus, noslra quoqiic commendalione eum C Iaius in prsediclis contlilionibus el placito pcr
prosequimur. Obsecramus ergo palernitatefli vc- nianere absque dolo et sine fraude volo,. CIMH
stram, qualenus eum in suis peiiiionibus clemenlcr tamen, si in gratia vestra fieri..., ut i.r.e de bac
exaudiaiis, et pra-cipue pro Ecclesia Kaminatensi, causa coram meo judice pulsaret, et in foro, cui
in qua et religionis (livinafecultum lauquam vir hsec jurisdiclio pertinel, siiper litigare veliei, par*
religiosus ac limens Deum reformavii, et ipsius lum me modis invenirel. Ea propter paternitalem
Ecclesiaeprscdia ac possessiones, quse Judiiha abba- vestram humili supplicalione deprecor, ne. in me
tissa adjutoribiis et amaloribus suis post tleposilio- vobis obedienlem, et ea quae prscscripia sunt ob-
nem sui plnsqiiam atl centum (145) maiisos in benc- servare cupientem senlcntiam mitlatis, vel lerram.
ficio concesseiat, tanquam vir streniius Dei adju- meam sub aliquo interdiclo ponalis ; qualeiur,
lorio 11 nostro fere ad inlegruin retollegit, elusibus veslrse personse excellenliam tanto pltis diligere
(145) De dslractis a Judilha abbaiissa poslquam beneficio Brunonh. Jtem Arnoldo mansum unum qui
fuil deposita, haec reperimus in quailam schedula nobis perlinet. Decnria in Heppenstide dedit Henricf
Slabulensis monaslerii : Domna Judihu^abbalis- advocalo duos mansos Odikoni advocato unum mar
sa, luec deitil tle prwdiis Kaminiiiensis Ecclesiw sum, lipponi i maasnm. De curia Jnwidelededit Odv
pottquam deposita ftiil. De curia An. mansttm iinuin rj D koniadvocatoduos mansos, nnum Ricberlo advocato ivmim
»n Cadenberc cum sex tnuiicipiis, Odikoni advocuto. sos, llerintanno advocalo mtinsum, Heinrho
I em de endem cttria Thiedero duos mansos. Ilem advocato iti mansos quisuniJieneficium.Helpradida-
Rciuhero unuin mansurn el xn solidos. Itein uxori piferi mei, Tezzoni unutn mansum qni est beneficium
Sigehurdi tres mansos. Ilem itetprailo v soliilos avciue Heinriciclerici. Item Rikberlo advocato xxiv man-
el v so.idos doiuiriorum. I)e curia Cokerbike dedil cipia qui Teulonice vocanlur Enlope. Et Itnc omnie
Odikoni udvocnto ununt niansmn el mancipinm unum fere ad prwbendam congregalionis peninent. Apui
nomiite Biidonem. llem eiiem feininam nomine Se- Bardenwich dedil in bene/icio ili marchas. Iu curia
burgem cum.itibus fiiiis suis. Ilein Hermanno mansum Wichmannesburg deditin beneficio xxxix mansos, el
nniim et nuiiicipium Katiulphum. Item Odoni man- de indominicata terra xn mansos cum tribus domibui
sum ltnuin et w.uncipium Borgodonein. Ilein liikbetto el curtibus earum, dedil insuper xx villas Slavicas ad
advocuto niaiisunt unuiii cuin mancipio Miine. Iteiu eamdem curiam pertinentes. Inter Bodenhusen et Sn-
eidem mansuin uniim cum Huicoue mancipio. llmit llterburg dedit xxv mansos et de indominicala lerra
eidem munsum uniim cum Reino fo mancipio. vin tnansotfCum duabus domibns el curlibus earum et
liem etdem miinciinaix, quw Teulonice vocuitiur villas Slavicas xiu et unam dimidiam; llem Walthar-
Enloj e. Hem Wiiidingo v muncipia. Item Uetirico ite do sub advocato III mnnsos. Item Gerarlo n mansos.
Botwiile dedil v munsos citm muncipiis. suis q,uisunl (140) S. Bernardo qui lunc Treviris cum Eugeuio
benejiciiiin llelpradi dupiferi noslri. Ilem eidem iv versabalur. -
uiunsos qitorum unut de beneficioTankerudi, iu de (147) Alberonis episcopiscilicelel Wibaldiubbatis.
1625 VARIORUMAD EUGENJUM III PAPAM 1624
valeam, et ad defcnsionem Ecclesise Dei esse de A nis et intercessionis respeclu in Xanlensi pru-po-
volior. situra provexisiis. Dignum enim et juslum esse
X arbitramur, si prsedecessorcm veslrorum ac nostro-
Conradi imperalorisad Ettgenium. — Ut prwposi- rum, virorum utique sanclissiuiorum ac sapienlis-
turam Xanlensem Thiebaldo capellano suo cauo- simorum inslituta el jura servantes, illas personas
nice eleclo eonferre dignelur.
diligere ac sublimare curemus, quse a vestrae san-
(Anno 1149.) ciilatis misericordia in sacrosanctae matris noslrae
[MAnTEN.,Ampl. Colleci., H, col. 365.} Romanae' Ecclesise gremio beniguius confoveutur,
Litleris palernilatis vestrae plcnis piissimi affe-
sicut vestra benignitas eos, quos noslra clementia
ctus, plenis Isetitise et graiulationis, per atiam
alios nuntios piopelisiori bonitale cvebere dignatur, honoraro
paginametper plenius respoiidere et
<ecrevimus, el de nostro slatu ac regni a Deo amplificare solliciia esi. Et quoniam non in-
choasse sed perfecisse virtutis est, excellentiam
nobis coaimissi orJinatione pressius quoedammagni-
veslram intime rogando moiieiniis, quatenus eadcm
tiidini vestrse inlimare. Sed fervenle inlerim non
benedicla et larga manus vesira, quse in praedicla
lictaecirca vos ehafitaiis igne, beatitudineni veslram
honoris bona fundaraenia jecit,
filiali ac sincera dilcclione salutantes, obnixe ro- "B persona gratiaeet
aedificare ad perfectum non abnuat : videlicet si
gariius ut priina post redilum nostrum pelitio apud Coloniensis misericprdiam veslram oblinuerit, et
veslram saneiitalem exauditionis adilum inveniat.
officii sui pleniiudinem recuperaverii, non noceai
Colbniensis archiepiscopus (148) ab officibepiscopali
a veslra manu lanquam a beaii
a vestra sequilale suspensus est, atqtie ideo ad prseposilo, qui
Petri manu inveslitus el promotus est. Caeterura
veslrse manus ordinationem pertinere credimtis,
et quia vestra discreiio, sicut nobis scfipsistis, sacro-
quidqtiid pontificalis carionici juris in episcopio rum canonum et sanciaeRomanaeEcclesise sanctio-
suocsse dignoscilur. Et quouiam Xantcnses clerici
nibus conlraire non potest, nec dehet, nos de lali-
posl obilum prscposili sui B. pari fere affeclti et bus sialuendis el firmandis vestram nolumus sol-
canonica voce filium vcslrum, nostrum scilicet di-
licitare prudentiam, sed tainen quod Ormari non
lectum capellanum (149) Thiebaldum in pracpositum1
lolerari polesl, ut de dispensaiionis lempe-
sibi elegcrunt, exceptis paucissimis, quorum aelas debel,
ramento fructus inulliplicelur in recompensaiionis
et discretio ih nullis habenda est, benigniiatem1
incremento. Hoc proplerea dicimus, quod incon-
vestram attente monendo rogamus, ut praedictara
' gi UIIIIIesse credimns, ut aliquis in Ecclesia Dei
praeposituram pro noslrae dilectiouis intuitu prae- circa hauc personam, quam vos sublimaslis, ri-
nominalo clerico nostro conferre non abnualis, (• ^
vacanle tunc gorem canonum quasi vestigia vestra sequendo te-
qaem aliquando pracposiiura absque neat, in aliis vero personis, quas vos
tilla reclaraalione elegerant Xanteusis Ecclesiaeca- ignoratis, pro
arbilrio suo remitlal. Si ergo aliqua Ecclesia pari
nonici. Eumdem praeposituram obtinuit quondam.
votoel unanimi assensu eunidem virum, ut atiferat
II. proeposilus, praestaiite sibi bonae memoriae papa
tanto de-
Iirriotenlio,cum defuncto Hugone (150)archiepiscopo opprobrium ejus, apprchendere volueril,
bebil circa ipsum graliae dispensaiioiiis esse incli-
Coloniensis cathedra vacarel, quod etiam simili
forma vesirae sauetitati litere el coovenire non naiior, quanto certius coguoscitur veslrae sanciilaii
(liibitamus. pro nostrae dileciionis inlervenlu esse accepiior.
XI. Caeterum, sicutproxime vesirara sublimiiatem roga-
Ejusdem ad eumdem. — Scribit in gratiam Thiebaldii vimus, qualeuus quemdam liberum boinineni no-
prwposili Xantensh el Oltonis clerici. siriim Otlonem, qui apud vestram discretioiiem
(Anno 1149.) iiifumaius est, quod cujusdam clerici Virizebur-
[MARTEN., ibid., col. 359.] gensis, Conradi videlicel nasum truncaverit, ab
Dilcclissimo in Chrisio Patri suo EUGENIO } excoinmuiiicalione, qua pro lioc innodaius est,
sjinciae Romanoe Ecclesioe,"sumino pontifici CON- . D^ absolvi faceretis, quoniam ab eodem cterico stipcr
RADUSDei gratia Roinanorum rex et semper Au- eadein re in nostra curia pulsatus, judicio gentis
guslus, filialem per binnia dileciionem el debitauti suae el curiae nostrae, quod innocens esset, jura-
)u Domino reverentiam. liicnlo comprobavil, iia et in prsescnli attente fu-
Gralum nobis valde est, et in secrelo cordisnoslri i ciraus, roganies ut per praesenlem niintiuin tam
meinori benevolentia collatum, qriod dilecium ca--. nobis quani Baveihbergensi episcopo super eodera
pellanum noslrum Thiebaldum pro nostrae dilectio- negoiio resciibatis. Salutat dilectam palernilalera

(148)Arnoldus, qui in concilio Remensr cum Mo- " (150) DequoAIbericusinClironicoadannunvH38:

guntino archiepiscopo de Simonia acciisalus, a stim-
livo ponlifice depositus dicitur in Gallia Chrisiiana,,
lametsi ab offlcio suo taniuui suspensus hic ine-
nioralnr.
(119) ls crat archidiaconus Coloniensis, ut- dis-
cimus ex Wibaldi ad e.um epislola infra refe-;*-
renda.
Hugo, posl Brunonem eleclus Coloniensis archiepisco-
pus, dum Romam iret consecrandus, peregre esl de-
(unclus.intra duos mensesvita et sacerdotio funclus,
in Apulia apud Metrhiam quievil.
-
 1625 EPISTOL^. 1626
vestram dilectus vester in Christo fltitis Henricus A Fidelis noster vestrse snnctilniis filius Ratisbonen-
-Junior rcx Romanorura. sis episcopus, licel in rebus regni nostri plurimum
XII. nobis opportunus esset et commodtis, detineri lamen
Ejusdem ad eumdem. — Ut Arnoldum Coloniensem nequaqiiam potuit, quin ob fidei ardorem et solvendi
archiepiscopum benigne sitscioiat, ac suw seili voti desiderium sub signo Crucifixi Jerosnlymam
restilulum remiltat. tenderet. Quem ad vestrae celsiliitliiiis praesenliam
(Anno 1149.) veiiienlem, pronostroe dilectionis iiitcrvenlii paierna
[MARTEN.,Ampl. Coliecl,, cnl. 384.] benignitate suscipielis, el ndjulum in bis qiiie sua
Dileclissimo in Christo Patri EUGENIOsnnct;e necessilas
poposcerit, lamper maniis vestrae proie-
UomanseEcclesioe summo ponlifici, CONRADUS Dei ctionem, qunm per fidelitim vestronim suffragia,
gratia Romanorum rex et semper Augustus, filialem vestraque benediclione roboralum bilariter ad sui
per omnia dilectionem et debilam in Domino re- proposili complemenlum dimitletis. lmplcvit cnim
verenliam. amaritudine animam illius verbum, superqiio vestrae
Quam gratus sit sacrsc menti vcslrae honoris sanctitaii suspeclus effectus est. De quo nos ei ve-
noslri slnius, ac nostrse personse sospitas, regnitiue raciter teslimonium peihibemus, quod ipse nec
uobis a superna majestaie collaii pax atque tran- Clirisliaiiiini exercilum vendiderit, nec prodiderii,
quillilas vestrae magniludinis affatus, quos post nec sacrosanctae inatris nostrse Romanae Ecclesise
redilum noslrum a llierosolyniitana cxpedilione dignilaieni in aliquo minneril.
prinios accepimus, evidenter patefecerunt; nos XIV.
vero pari circa vos pietatis studio excitati, graviter
Ejusdem ad eumdem. — Miltil ad ehm legatos, ro-
et moleste ferimus quidquid in venerabilem per-
galque Eilulfum abbatem monasterii Morbacensis
sonam veslram et in res sacrosanctae inatris nostrav ab eo confirmari, et Otlonem ctericum absolvi.
Romanse Ecclesioe, cujus nos a Deo delensores or- (Anno 1150.)
dinali sumus, perperam agitur. Sed ad eosdem [MARTEN.,ibid., col. 404.]
vestrse beaiiludiuis apices respondere disliilimus, Dilectissimo In ChrisloPatri suo EUGENIO, sanciae
donec in proximo, praestante Domino, (ales ad Romanae Ecclesiae summo pontifici, CONRADUS Dei
veslram subliniiialein legaios dirigamus, qui et gratia Romanoriim rex el semper Augiistus, filialein
litteris nostris el viva voce sua de omni proposito per omnia dileclionem et dehitam iu Domino reve-
nosiro vestram debeant saucliiatem certificare. renliam.
Caeterum ad praeseris noslrae instaniis cl obnoxise _ Poslquam, Deo propitio, nostram fragililalem
petilionis summa hsec est, ul quia gremiiira siiiiin moderaiue, ab expeditione Jerosolyinilaiia reversi
redeunlibus nunquam sancta mater cl.uidiiEcclesia, fuinius, veslram bealiliidinein saliitarem et sacro-
venieniem ad vos Ariioltlum venerabilem Colonien- sanclam malrera nostrara Romanam Ecclcsiam
sisEcclesiae archiepiscopum, paterna cn.vi pielate visitare per sublimes legatos noslros disposuimus;
siiscipialis. ct eum ctini integritaie honoris sui pro sed, Deo extendente manum suam in retribuendo,
nostraedileciionisiniuituad nosre,iniilalis(151).Nec lam gravi et lam diulina corporis infiriiiilaie affticti
enim credi oporlet quod de contumacia vobis suain sumus, Ht a rebus agendis cessare cogeremur. Ve-
exhibere praesentiam rectisaverit, sed cum sit et rura, recepta nunc per divinae pielatis indulgenliam
senio et assidua scg