Orderic Vital. Saeculum XII. Orderici Vitalis,... Historia ecclesiastica. Accedunt Anastasii IV, Adriani IV,... epistolae et privilegia...

accurante J.-P. Migne,.... 1855.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CBRSUS COMPLETCS
SIVE
BIBUGTHECA CNIVERSALIS, INTEGRA, ONIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM 88. PATRUM, DOGTORUM SGWPTORUMQUE ECCLESIASTICOBUM

oci
AB ^IVO APOSTOLICO"AD INNOCENTII III TEMPORA
FLORUERUNT;
RECUSIO CHIlONQtO^HGA
OMNIUMQU^; EXSTITERE MONUMENTORTJMCA^HOLICJE TRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECCLESIsfeSiECULA, •-.-•
JUXTAEOITIONES IKTERSE CCMQUE
ACCURATISSIMAS, NONNULLIS CODICJBCS MANUSCRlr.TlS
COLLATAS,
PEHQUAM ;piLiGEN-TER CASTIGATA;
DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIIIUSQUE VAMANTIBUS CONTINENTER llXUSTnATA ",
OMNIBUS OPEItillUSPOSTAMPLiSSIMAS EDITIONES QUiETlilBUSNOVISSIMIS S.CCULIS
DEBENTUli ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA; ;;,
INDICIRUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS,SINGULOS SIVE TOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, ; DONATA
CAPITULIS INTIUIPSUMTEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULISSINGUI.ARUM PAGINARUM MARGINEM
SUPERIOIIEM DISTINGUENTIBUSSUBJECTAHQUE MATERUM SIGNIFICANTIBUS,ADORNATA ;
OPERIRUS CUMDUBIISTUMAPOCRYPIIIS, ALIQUA VEROAUCTORITATE 1NORDINE A DTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;
DUORUS INDICIRUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET REHUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID
UNUSQUISQUE PATRUM INQUODIIBET THEMA SCRIPSERITUNOINTUITU AI.TERO
CONSPICIATUR-,
SCUIPTURiE SAChuE, EX QUOLECTORI COMPEUIRE SIT ORVIUM QUINAM PATRES
ET 1NQUIBCS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
SCMPTUIliE TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIOACCURATISSIMA, CSTEMSQUE OMNIRUS FACILE ANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR ! CIIARACTEnull N1T1DITJ.S
CIIART.C QUAUTAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUMVARIETAS
TIIMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PEROUAM COMMODA SIBIOUEINTOTOOPEHIS DECURSU CONSTANTERJ^«~- .
PRETllEXIGUITAS,
SIMILIS, PRJ5SERT1MQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METHODICA ET ClinONOLOGICA
SEXCENTORUH FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE IUCTENUSHIC 1LL1CSPARSOHUM,
PIllMUM AUTEMIN NOSTRABIBLIOTIIECA , EX OPERIBUS AD OMNES iGTATES
LOCOS, LINGUASFORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.
SERIES SECUNDA,
IN QUA PRODEUNTPATRRS, DOCfORESSCRIPTORESQUE ECCLESIiELATIN.B .
A GUEUOUIO MAGNOAD JNNOCENTIUM III. \
Sttturante 3;s^J. SJRigne,
BIBI.IOTHBCJECI.BltI SHIVllll,
-:; isiVB
CCRSUUM GOMPLETORUM 1NSINGULOSSCIENTI.I:ECCLESIASTICJE RAMOSEDITORB

PATROLOGIABINAEDITIONETYPISMANDATA VENELNT
EST, ALIANEMPELATINA,ALIAGRJICO-LATINA.—
MILLEETTRECENTISFRANCISSEXAGINTA ET DUCENTA VOLUMINAEDITIONISLATINM\OCTINGENTIS
ET MILLETRECENTAGRa!C0-LATIN/E.— MERELATINAUNIVEnSOSAUCTORES TUM 0CCIDENTALIC8,
TUMORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA.SOLAVEUSIONELATINADONANTUR.

PATROLOGIiE TOMUS CLXXXVIII.

ORDERICUS VITALIS ANGLIGENA. ANASTASIUS IV, ADRIANUS IV, PONT. ROW. 1
CANTUAR. ARC.HIEP.ATTO PISTOR., B. AMEDEUSLAUSAN., ANSELMUSHAVELB
BERTUS PORRETANUS PICTAV., EPISCOPI. GUKRRICUS IGNIAC, ODOMORIMUN
DUS CLARiEVALL., JOANNES CIRITA THARAUC. IN HISP., GAUFRIDUS W
ABBATES. HUGO METELLUS CAN.REGUL. GILBERTUS DE HOILANDIA. |

^*~~^
EXCDDEBATDR ET VENIT APDD J.-P MIGNE EDITOREM,
IN VIADICTAVAMDOISE,PROPEPORTAMLUTETI^ PARISIORUMVULGODENFERNOMINATAM,
SETJPETIT-MONTROUGE.

tm
 SilGULUM Xrl

ORDERICI VITALIS

'
ANGLIGEN^

COENOBII UTICENSIS MQNACfll

HISTORIA IfiCLISIASTIM

ANASTASII IYV IV
ADBUP

ROMANORTJH PQNTIFICUM

EPISTOLj; ET PRIVILEGJA

NECNOH

THEOBALDI CANTUARIENSIS ARCHIEPISCOPI; ATTONIS PISTORIENSIS, B. AMEDEI

LAUSANNENSIS, ANSELMI HAVELBERGENSIS; GISLEBERTI PORRETANl PICTA-
VIENSIS, EPISCOPORUM; GUERRICl iGNIACENSIS, ODONIS MOMMUNDENSIS,
FASTREDI CLARJEVALLENSIS y JOANNIS CIRIT2E THARAUCANI IN HISPANIA,
GAUFRIDI CLARJEVALLENSIS, ABBATUM; HUGONIS METELLI, CANONICIREGU-
LARIS, GILBERTI DE HOILANDIA

OPUSCULil, mVLOmATA, EPISTOLJS

ACCURANTE J.-P. MIGNE

BIBLIOTHECJE GLERI UNIVEBSffi
"
'.'._."" SIVE. •;
CURSUUMCOMPLKTOnUH
1N SINGULOSSCIENTl.B ECCLESUSTICE RAHOS EDITOBB

TOTOS UNICUS

TESIT 9 FRANCISGALLICIS

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

1N VIADICTAPAMBOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUMVULGODENFEJl NOMINATAM
SEU PETIT-MONTROUGfi
1855
 ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLXXXVIII CONTlNEltTUR.

ORDERICUS Vlf ALIS UTICENSIS MONAGHUS.

Histona ecclesiastica. Coi' *'
. GUERRICUS ABBAS IGNIACEJSSIS;
Sermones. 986
ATT0 PISTORIENSIS EPISCOPUS.
Vita S. Joannis Gualberti. 986
ANASTASIUS IV PONTIFEX ROMANUS.
Upistolffl et privilegia. 989
-•'-... ANSELMUS HAVELBERGENSIS EPISCOPUS.
'
Liber de ordine canonicoruin regularium.., 1091
Apologeticum pro ordine canonicorum regularium. 1118
Dialogi. 1139
GISLEBERTUS PORRETANUS PICTAVlENsis EPISGOPUS.
Epistola ad Matthfflum abbatem S. Florentii ' Salmuriensis. 1255
Coinmentariain Boetium. _ . "„'_' 1257
Liber de sex principiis. •- v 1257
HUGO METELLUS CANONiCUS REGULARIS.
Epislolse. .. . W*
B. AMEDEUS LAUSANNENSIS EPISCOPUS.
Epistola ad filios siios EcclesisB Lausannensis. 1299
Homiliae de Maria Virgine. 1303
ADRIANUSIV PONTIFEX ROMANUS.
Epistolaiet privilegia. 1361
ODO ABBAS MORIMUNDENSIS.
Sermones. ...... 1644
FASTREDUS GLARiEVALLENSlS ABBAS TERTIUS.
Epistolse. 1659
JOANNES CIRITA ABBAS THARAUCANUS IN HISPANIA
Epistoiffl. 1661
Regula ordinis militaris Avisii. 1669
, THEOBALDUS CANTUARiENSlS ARbHiEPISCOPUS.
Epistolffl et testamentum. 1675
GAUFRIDUS ABBAS CLAR^VALLENSIS.
Sermo ln anniversario obilus S. Bernardi. I677
Epistola ad Albimim cardinalem. jfod
Libelhis contra capitula Gilberti Porretani. - jbid'
Eoistola ad Josbertum continens notulas in Orationem Dorainicam. jbid'
GILBERTUS DE HOILANDIA.
Sermomes in Cantica. j^
De cohtemplatione rerum ccelestium. jnd
Sermo de semine verbi Dei. ri>ij
Epistolffl. jjg;

Ex lypi»L. MIGNE>«u PciK-Montrofrfle.

 ORDERiCI VITM.IS

ANGLIGEN^E

CffiNOBII UIICENSIS MONACHI

BISTORIIHISIMTICI

LIBRI XIII

IN PARTJES TRES DIVISI

PRJFATIO
' ' '
'•- \^\:"'
Orderici Yitalis Chesnianam,(l) et D. Bouqueti (2)*lectionem ex integro lypis mandamus. Divisionem
operis in ires partes, ab ipso Orderico institutam» consentienlibus codicibus manuscriptis, relinuimus.
Libris et capitulis, quod lectoribus pergralum fore censemus, rubricas piraefixinius.
Si quis nostri auctoris assertiones excutere jvelit, perpetuum et eximium commentarium, quo vi'
eruditus Le Pr^vost (3) suam: editionem ornavit, summa cum fiducia adeait.
Nunc de Orderico nostro paulula dicamus,
'"" " ' '
.. "'/•.->.;;.,;'; ; ':--:'\ \V"^L
Orderkus Yitalis, monachusi'., scriptor eximius» natione Anglus, natus est apud Ettingesham, hodio
Atcham, supra Sabrinae seu SaVernaeflumen,iprope;Sch()resburiam seu Scrobesburiam, vulgo Shrewsbury
urbem, in conflnio Merciorum et Wallorum regionis, die 17 Februarii mensis, anni 10751 Odelerium
patvem habuit qui, defuncta uxore;;etipse: in moriasterio Sancti Ebrulfi Uticensi, in Normannia, ubi fllium
suum undecim annis natum Deo dederat, trabeam monachalem suscepit. Paulo post annum 1143, ut
videtur, e vivis excessit Ordericus; stemma sacerdotil tricesimum tertium aetatis anuum agens (4) susce-
perat. Nomen ejus in codicibus sic profertur : Odericus, sive Oldericus, Odelerius, Ordericus Vitaiie
Yitali. >-.\\:''",-
Sic de seipso pius monachus locutus est, in prihcipiolibri quinli Historise suae:
« Hac et alia hujusmodi diligenler perpendens, Pater Guarine (5), aliquid quod aliquibus in domo Da
« fidelibus prositseu placeat, decrevi simpliciter edere, arreptum vero sedimen vigilanter tenere, ne cuin
« servo torpentepro absconso in terra talento damner, Domino adjudicium veniente.
« Primo itaque prseceptis venerandi Rogerii abbatis, et postea vestris optavi parere, opusculum inci-

(1) Eistorlce Normannorum Scriptores antigui," (3) Orderici Vitalis Hbiorim ecdesiaslicce, edit. a
res abillis per Galliam, Angliam, Apuliam et Orien- A. Le Prevost, 4 vol. in-8* 1$38-1852.
iem geslas explicantes. Lutet. Paris.,1619, in fol. (4) Id est anno 1107.
(2) Scriptores rerum Francicarum, tom. IX, p. (5) Guarinus de Essartis, abbas monastern Sancti
10. : tom. X,p. 234: tom. XI, p.221; lom. XU, p. Ebrulfi Uticensis fuit a 24 Maii 1123 ad 20 Junu
585. H37.
PATUOL. CLXXXVIII. 1
 H ORDERICBS VITALIS. 12
« piens de stattftlticeiisisEcciesiffi, quod priores riostri sese mutup exhortati sunt facere, sed nuHus
i ebrum voluit iibc iricipere. Nam quisqiie siiere quam loqui WialuitVet securam quietem edaci curse
« iransactas res iridagandi pwposiiit. Libenter quippe Tegissent actus abbatum, fralrumque suorum,
« et parvarum -cpllectioriem.ferum suaruro} qtise ab egehissed devptis^ fundatoribus-tenuiter auctae sunt
« ingenti; spiHcitudihe pitrum| se^ %d dictaridi seu scribehdi sedinlen>a!inirenueruhtcurvare irigeni«m.
« Tandeih ego, deiextreniisiMefcipfririifliiibus decenhis Angligeria huc adyectus, barbarusque et ignotus
« advena Callenlibus indigenis admistus,. ihspifarite Tieo, Nbrniaiinbruiri gesta et eventus Normannis pro-
« mere scripip sum conatus. •
« Jani dubs, (5*) ppitulanle Deo, lihellos edidi, qulbus de-reparalipne sedis nostrae et de tribus abbati-
« bus nostris, cum quibusdam Casibus temporis illius^^bieviter inserui, veraciter allegans, prout ab
«:arinpsis senioribus diljgenter^exquisiyi. .
« Amodo tertiuni," ab arao Incarriiitionis Dpniiriicse1075 Tibellum exordiaf, et de abbate meo ac Uli-
< cerisi Cbricione et derebus per-xii anrios, scilicet uSque ad Guiilelirafegis obitum,;gestis loquar.
« A pfsefato nempe anno placet irichoafe prseseris bpusculumY iqup in haric lucem xiv Kalendas Martii
.«matris ex uief o pfbfusussuni, Sabbatoque sequeritis. Paschse, apud Ettingesliam in ecclesia Sancii
< Eallae cbnfessofis, quaj sita-est sriper Sabfinam fluyiuiri,per miriistefiuihOrdriei Sacerdolis, sacro fonte
« renatus .sum. Post quinquerihiuiii Sivrardo nobili presbytero litterlserudieridus a genitore traditns
« sum, cujus magisterio priitia percipieris rudinienla quinque annis subjugatus;sum\
< UndfecimPauleiri selalis mese annp pro amore Deia proprio genitore abdicalus sum, et de Anglia in
«. Normanriiam teneilus exsul, ut seterrib iregi miiitarem, destinatus suriv.Deindea venerabili Patre Maine-
« rio (6) susceptu.s, mpnachilis habilus trabea togatus, sinceroque monachorum conyentui foedere indis-
« solubili sbciatuSi jam uiiannis jilcne jugum Doiriiiii gratanter bajulayi,et ciini cosevismeis secundum
< Regulse inslitutionem iri via Dei pf o posse nieo alaCriter ambulavi;; ecclesiaslieum morem et serviliura
« ediscere laboravi, et semper ad aliqriid ulile ingenium; applicavi. J
H«c Ordeficus scfibebat anno 1128.
Iterum, in fineiibrixni^ dicit: -
« Ecce senio et ihfirmitate fatigatus, librum hunc niiire cupio, et hoc ut fiat pluribus ex causis mani-
< festa exposcit ratio. Nam sexagesimum septimum Ktatis mese annum in cultu Domini mei Jesu Cbrisli
« perago; et dunl bplimateshujus sseculi gravibus infortuniis, sibique valde contrariis, compriiui video,
« gratia Dei rbboratns, securilate subjectiohis et pauperlatis tripudio. ^En Slephanus rex Anglprum in
; ^: cafcefegemens detinetuf, et Ludovicu&Tex,Fi;ancoriim,expe^^^
* pluribus cufis^crebro anxiaturi En pfsesuje defuncto, Lexoyiensis catlieuVa caret episcppp et quando
< vel qualem iiabilurasit poritificem ncsclb. Quid ariip!ius dicani ? .; f;
« Inter liaec.jpmnipotens DehSj eloguium meum ad te converto, et ciemeiitiam tuam ut mei miserearis
« dupliciter exoro: Tibi gratias ago, summe rRex,, qui me gratis fecisti, et annos meos secundiim berie-
< placitam voluntatem tuam disppsuisti. Tu es enim Rex meus et Deus meus, et «go sum seryus tiius, et
< ancillse tu«3 filius : qui pro posse meo a primis tibi vilseniese seryivi diebus.
« Nam Sabbato Pasclije apuil Attingesliani baptizatus sum, qui yibus in Anglia situs est super Sabri-
< fiain, angeriteiri ffluvium. Ibi per miuisterium -Ordrici presbyteri :ex aqua et, spiritu :sancto me regene-
« rasti; et mihi ejusderii sacerdotis, palrini siiicet mei, iiomeh irididisti, Tteiride cuni quinque essem ah-
t riorurii apud urliem Scrobesbiiriam schol33HfadHus sum, etprima tibi servitia clericatus obtuli in ba-
< silica Sanctofum Pelfi et Pauli' apostblorum. Illic Siguafdus, insignis presbyter, per quinque arinos
« Carmeiitis' NicPstr.alEe litteras docuit me, ac psalmis et jiymriiSi; aliisque riecessariis instructionibus
« mancipavit nie. ihterea prsedictam basilicam super Molam fltimen. sitam, •<ju.sepatris niei erat, subli-
"« DiaSti, et per piarii deyolipnem Rogerii comilis venerabiie Cceriobiunieonstf uxisti.
« Non Ubi placuit ut illiu diutius. niilitarem., ne iiiter parenles, qui servis tuis. multoties oneri sunt et
« inipediraento, paieref inquietudinem, Vel aliquod delrinlentum in observatione legis tuse per-parentum
•« carhaiem aflectum incurrererii. Idcirco, gloribse Deus, qurAbrabam de terraj p^lrisque doriio et co-
< gnatione egredi jussistii Odelerium patrem meuin aspirasli, ut me sibi pehitus abdicarer, fii, tibi omni-
< mode subjugarfef.'Raiii|ildo igiluf.monaeliO plorans plorantem me tradidit, etpro amore luo in exsiiium
< /destinaviti hee riiei hnquairi pbstea vidit. Paternis riempe votis tenellus puer obviare non prsesumpsi,
< sed in omnibus illi ultro acquieyi, quia ipse rnibi spopondit ex parte tua, simonachus fierem, quod
« posl mortem meani paradisurii cuni inripcenlibus possidereih. Gratanler facia inter me et te, genitore

- (8*) De tertio pt quartojsui

bperis libl'isvhic:Ioqui- (6) Mainerius, qriaftus Ulicensis abbas, ab anno
thr Ordericus, riam pririius et secimdus posterihs ~ 1066 ad aiinum 10891
aiiisaddili sunt.
 15 PRiEFATIO. «4
« meo proloquente, conventione hujuscemodi, patriam et parenteis, omnemque cognationem, £t notos et
« amicos reliqui; qui lacrymantes et salutantes benignis precibus commendaverunt me tibi, osummo
« Deus Adonai. Orationes illorum, quseso, suscipe, et quse mihi optaverunt, pie Rex Sabaoth, clementer
« annue.
« Decennis ilaque; BfItanhiCum marc transifetavi, exsul in Normanniam veni, cunctis jgnotiis, nemi-
< nem cognovi. Linguam, ut Josepb in jEgypto, quam non noveram audivi. Sufiragante tamen gratia
« tua, inter exteros omnem mansuctudinem et familiaritatem reperi. A venerabili Mainerio abbate in
« monasterio Utieensi, xi setatis meaV anno, ad moriachatum susceptus sum, undecimoque Kalendas
« Octobris Dominico clericali rilu tonsoratus sum. Nomen qupqaeVUalis, pro AngliCo vocamine, quod
« Normannis absonum censebatuf, mihi impesitum est;xjuod ab uno sodalium Saucti Mauricii marlvris,
« cujus tunc martyrium celebrabatuf, mutualHm est.
< In praefato coenobio LVI annis, le fayehtb, Cohversatus sum, el a cunctis fratribus et contuhernalibus
< mullo plus quam merui amatus et horipratus ;sum.JGstus et frigora, pondusque diei perpesshs in vinea
< Sorech inler tuos laboravi, et deriariuin, queiri poilicitus es, securus quia fidelis es exspectayi. Sex
< abbates, quia tui fuerunt vicarii, ut patres et magistros reveritus sum, Mainefium et Scrlonem, Roge-
< rium et Guarinum, Richardum et Ranulfiim; Isti nempe Uticensi converitui legiiime prsefuerunt; pro
< me etproaliis tanquam rationem redditufi yigilaverunt, intus et exterius solertiam adhibuerunt, no-
< bisque necessaria, te comitanle et juvarite, procufaverunt. ,
< Idus Martiicum xv.i essem annorum, jussu Serlpnis electi, Gisleberlus Lexoviensis prsesul oniinavit
« me- subdiaconum. Deinde post biennium vil Kalendas Aprilis, Serlo Sagiensis anlistes mihi stolam im_
« posuit diaconi. In.quo gradu xv annis tibilibenter ministravi. Deiride xxxmsetatis mese anno, Guillel-
« mus arcblepiseopus Rothomagi xn Kaleridas Januarii oneravit me sacerdotib. Eodem vero die CCXLIV
« diacones et cxx consecravit sacerdotes, cum quibus ad Sanclum altare ;tuurii iri Spiritu sancto devotus
« accessi; jamque xxxiv annis cuni alacfitate mentis tibi sacra miBisteria Meliter persolvh i
' '!- ' m.
Inhoc Uticensi Sancli Ebralfi monasterio Ordericus, prsecepto Rogerii abbatis su et rogatu sociorum,
Aiinualem Historiam siinpliciter recitare decrevit.
Est autem opus Historise ecclesiasticse sive Vticensis hhtorim tripartitum, divisurii in libros xm, quo-
rnm primi duo (sequentibus poslerius additi) partem primam constiluunt, et res a Cliristt.nato summarie
«lescfibunt usque ad annum 1140.
Pars secunda, a.libro tertio ad sextum risque, persequitur bellica Normannormn gesta in Fran-
«ia, Anglia, Apulia;'monasleriorum fundatioiies, episcoporum et abbalum totius periC Neustriae seriem
acres geslas, multaquealia notatu digna, prsecipue snb Guillelrrib Tl duce, cognomihe Noiho, luculen-
tef exponuntur. —• • '•-. ' •.'• -' . * ~s :
Parte tertia denique, sive libro septimo ad ultimum teitium decimum usque, plura referuntuf de.inorte
Guillelmi Conquestpris anno 1087, tribusque ejus flliis Roberto, Guillelmo et Hcnrico, itinefe itera Hie-
iosolymitano anno 1097 et variis aliis illoram temporum eventibus.
De Orderico nostfo Antonius Pagi, ad arihumll^I, Annal. ecclesiast. n° 7, sic discurrit:'« Ex Orde-
« rici Historia riiulta ad supplendos aririales ecclesiastieos mutuati suriius; iiam liCet hic aufor non raro
< in cbronologiam peccet, multa lamea scitu dignissima in mediuni profert et sincere riarfat. Exlstimo
< eum ante morteiri opus suumfevisisse; Tibruin enirii primum finiehs, ait tuhc LothariUm dominari
* Alemannis, Ludovicum Francis, Stepbahum Anglis el Ranimirum monacbum Ilispanis, et tamen Lo-
« tiiariusimperator anno 1137 obiit, eodemqhe aiino Ranhnirus regnum Aragonise dimisit, et i'n suum
.« monastcrium reversus est. Prseterealibruiri suumxniin Stephani regis.captivilate absolvit. i
45 ORDERICI YlTALlS 16

iflENOBII l^

IT^ E^CLEStASTICAM Hl STQRIAM.

Anteriores riostri ab antiquis leraporibiisTalientis A De rbbus ecclesiasticis, ut simplex Ecclesise /ilius,

sseciili excursuslprudenter inspeieruriv,"ei bona sihcere fafi dispbno; et prlscospatres pro posse
seu mala mortalibus Cbhlingentia pfo cautela ho- riioduloijue meo nisu seqnCris sedulo, modernos
inirium nblaverhnt, et futuris semper pfpdesse vp- Christianornm eyentus rimari et propalare satago.
lerites, scripia scnplis acCumulaVerunl. Hoc nimi- Unde prsesens opusculum Ecclesiaslicam Historiam
rum videmus a Mpyse et Daniele factum, aliisque appellari affeClo. Quamvis eriim res Alexandrinas,
hagiograplris. Hpc;Tn Dareter Plirygio et Pompeip seu Grsecas, vel Romaiias, aliasque relatu dignas
Trpgo comperiitius, aliisque genlilium historiogra- indagare nequeam, quia Claustralis coenobita ex
phis. Hoc etiam adVertimus TnEusebib, et Orosio prriprio volo cogor irrefragabiliter ferre monachi-
de Ormesta (7) mundi, Anglicoque Beda, et Paulo lem observantiam; ea tamen quse nostro tempore
Cassineusi, aHisque scriptoribus eccleHssticis. Ho- vidi, vel ih vkinis regipnibus accidisse comperi,
rurii allegationes delectabiliter intueor, elegantiam .--:elaboro, cpadjuvante (9) Deo, sinipliciter et vera-
el ulilitatem syhtagraatum Taudo pt admirbry no- citef enucleafe posterorum indagini. Finniter ex
strique temporis sapientes eorum uotabile sedimea conjectura prseieritprrim: ppinor quod exsurget
sequi cPhprtor. Vefum, quia nbn est raeum aliis _ qiTs me mullo perspicacior, ac ad indagandos mul-
imperare, inutile saltem nitbr otium declinanv et,. timodarum, quae per orbem liunt, refum cventus,
inenielipsurii exerCens, aliquid aclitafe quod meis potentior; qui forsitan "de riieis alibfumque mei
debeat: simplicibus symmalicis placere. similium scbedulis hauriet quod chronbgraphise nar-
In relatipne, quam de rcstauratione Uticensis rationique suse dignanter ad aotitiam futurorum
coenobii, jubente Rogerio abbaie (8), simpliciter iriseret; .•.-......; ~ . ...•,
prout possum facere institui, libet veraciief lan- ; Prsecipuam hempe in hoc fiduciarii- habeo, qupd
gere nonnulla de bonis Seu malis primatrbus jiujus hoe ppus incpepi yeherahdi senis Rogerii abbatis
nequam saeculi. Non arte lilleratoria fuUus, nec fa- simplici pfsecepto, tibique, Pater Guarine (10), qui
cundia pr<editus,; sbd bpnae volunlatis". ihtentione secundum Ecclesia! ritiim CiTegitime succedis, ex-
pl-oypcatus, appetp"iiiiric dictare .de his quse yide- liibeo, ut swperflua ;deleas, incpmposiia corrigag,
ftiuSsbu tbleraiflh^ Decet utiqueut,sicrit.iicvaeres et emendata vestrse sagacitalis auctoritate munias.
mundP quotidie acci^unt, sic ad laudem Dei assi- In primis brdior de prihCipio Sine principip, cujus
due scfiplo tradaritur; ut et, sicut ab antcrioribus ope ad ipsum (inem sine fine peryenire desidero,
prseterita gesta usqueadnos transmissa sunt,sic devbtas laudes cum superis in selernum cantatu-
etiam prsesenlia nunc a praesentibus futurse poste- f us (11) • ALPHAET OUEGA.
ritati litlerarum notamine transmittantur.
(T) Historia muridi. (10) Guarinus de Essartis, de *|uo jam supra, ab-
(8) Rogerius de Sappo, abbas Sancti Ebrulfl ab bas Sancti Ebrulfi Uticensis fuit, ann. 1123-1137
ann. 1096 ad anri: 1123, mortuus est ann. 1126. (11) Le Privost: canitums.
(9) LePrevosl:conibente.
 H1ST0RIA ECCLESIASTJCA. — PARS I. — LJB. 1.

ORDERI€I VITALIS

ANGLIGEM

C(ENOBII UTICENSIS MONACHI

HISTOKLE
ECCLESIASTJCiE

PARS PRIMA

In quares ab Incarnatione Salyatoris usque ad annum 1140 gestro, per serietn lm-
peratoruin, regum atque pontificum Romanorum breviter describuntur.

SUMMARIUM LIBRI PMIVfli

!. Natale Domini nostri Jesu Christi.
II. Vita ejus.
ni. Miracula et prodigia ejus.
IV. Sequentia.
V. Sequentia.
VI.Sequenlia.
Vll. Sequentid. Transpguratio ejus.
YHI. Sequentia.
IX. Sequentia.
X: Sequentia. '
XI; Jesus intrai Jerusalem. Paraboloe. .:_"
XII. Passio D. N. Jesu Christi.
XIU. Seqventia Passionis D. N. J.C.
XIY. Sequentia Passionis. '•_,;,.
XN.MorsD.N.JesuChristi. ; V-
XVI. Resurrectio et asceimoejus.
XVII. Spirilus Sanctus in apostolos descendii '.'"''..'"'
XVIII. Regna imperatorum Romanorum.
XIX. Successio imperatorum Romanorum. ,
XX. Imperatores Romani. Persecutiones in Chrislianos. Constantiniconversio. ''" '
XXI. Imperatores Romani. Invasiones Anglorum, Saxonum Francorumque. Origo Frdncorum regni.
XXU. Clodqveus rex Francorum bapihatur, Reges Francorum. Reges Angiorum. Imperatores Ro-
mani. • .'....'
XXIH. Conatus ad uniendas Orientalemi et Oecidentalem eeclesias. Constantinopotitanum cojicilium^
Edilthrida Ince filia/jCuthbertus episcopus.
XXIV. Aquileiensts synpdus. Imperatorejs Romani. Garolus Marlellus.
XXV. Imperatores_Homafti.Pippinus.CarolUsMagnus.lmperatoresC
KX\LI^lhariusre^.CarOlusrex.ExsiincliuCarotiMagnidynasti(e.
XXYH. Hugo rex: Remense concilium. Gerbertuspapa.
XXYllI. Oiho imperator. Fdelredus Anglqrum rex. Eventus varii in Anglid, Normannia et Burgundia.
XXlX, Vticensis ccehobii restauratio.Francos et Normannos inter simultates. Claromontense conci-
lium. Eventusvarii usquead annuin 1138.

LIBEfi PRIMUS.
I. Natate D. N. Jesu Chrhli. A id est sanctam Ecclesiam, nullo tempore slesistit
Oranipotens Verbuin per quod Deus Pater bmnia colere ejusque palmiles per omnia mundi climala
condidit, vitis vera, sunirausque paterfamilias, qui nobiliter propagare. Ipse nimirum, qui est emriium
vineam plantaVit, et a mane usque ad undecimam verus rex sseculorhm, etvefus pontifex futurorum
horam intromissis operariis excplil, ut uberem fru- bonorum, verusque propheta, hominuinque domi-
etum ex eadem colligere possit, eamdein vineam, nus et angelorum, oleo tmtiticeprceparlicipibus suis
 19 ORDEItlCl YITAUS gO
irieffabiliter unctns' '{Hebf.\, 9), tnrostimabilisque A firma vero. nostrse c.arnte kilerans per assumpiam
cpnsilii paternse dhpierisationis Sngelus (secundum humahitateni. Legeni, quam per Moysem dederat,
bracula prophetarttin, qui Spiriiu saijctb edocti,- inviolabiliter seryavit, et omnem justitiam ipse
ceu sleUaein hujus sseculi>riocteiuiserhht, et velut legifer per bmniaImplevlt. Nam PCtava die circum-
galli somnolentps antelucanurii caiierido excitarites, cisuSest, et quadragesima die cum legali oblalione
I)ominici advenths mysteria; Valicinali sunl)jr fegiam in teriipioPatriobiatus esl [Luc. n, 21-23).
virginem Mariahi, de familia regis David bflam, ; Sed, quamvis Virgo mater diyse prplis alligaret
de multis millibus u»am el.egit, omniumque yirtu- Irienibra paiinis invpluta, et pedes manusque stricta
tum copia gloriose irisigiiitarrisibi malreiri effecit. , cingeret fascia, tenerque infan.s inter arcla condi-
GenerpsaYirgo virtritum insigniis adbrnata, Joseph lus prsesepia vagiret pro liuinana, quam Palris
justo divihitu» desporisata, a Gabriefe; archangelo ; velle Suscepefat,;miseria; sublimis taraen Deus,
salulata (LHCIJ), 4e:Spifitusanclff imprsegriata, orto In setbere nOvo;sidere,. monslfatus est, et a
desideratum curictis geritibus Salvatpfem, queiri niagis orientalibUs divinitusillustraiis in Bethleem
sine delicto CPnCepit-,vin Kal. JahuariFsiiiedolpfe : requisilus, ibique in cunabulis inventus, ac ul Deus
mundo pepefit. Sic Dominris hPstef JesuS.Ghristus: "adorsitusest.;Prudentcsniagi tria niuiiera de tbe-
prima census-ascfiptiorte, CiriiiO.SyfiseprseSidente, '" ssiuris Suis pretiosa protulerunt, aurum, titus et
secundum ofdiaerii totius prbpbetise quse de, ipso myrrbairi Cbristb sponte obtriieruht; quibus ipsum
• oppidb natus est. summuiri regem, verumqiie Deura, et mortaleiii
prsedicla est ,;.'Iri Beihieerii-r-Judse
Praelara:, ut; veraces ScripturseP releruiit, vsigna hbmiiiem prsecohati sunt. Electioiiis gentium pri-
nascente Cliristp coelitiis ostensa sunt; et angeli mit|se in bis cbnsecratse siint, quse de Saba aliisque
de saiute hominurii pie gratiilahles ceejnerunt':, 'natioriibus late per orbem dispersis ad Cbristum
Glor.iain altissimis Deo , et in terfd pax 'jigminibujs iri BeUiieeni properavefunt. In soranis ab angeio
bonmvolunlatis!(Luc.i\.,i-ii}y_ coniiiiorilii rie fedirerit ad Herodeiii. t»er aliud iter
Aiino itaque Csesaris Augusti xtii, ab interitu in suarii Iseti fepedariintregiorieiri (Matth. ii, 1-12).
vero Cleopatrse et Ahtonii, quando et jEgyptus iri Tempore purgatipnis siise Yirgo pareiis devota
prbvinciam versa est, xxvin; olympiadis vero cen- templiim adiit, Deoque Palfi puefum prseserilavit,
fesimaenonagesimse terlise anno tertio, ab Urbe queni Simeon senex justus in ulnis suscepit. FeKx
auteni condita 752, id est eo anno quo conipfeS^ silicernius in Deo exsultavit, quia diu cxspectalum
sis cunctarum per orbem terncgeritiumfnotibus, Salvatorem geiitium vidit, per SpJritum sancttim
firmissimam verissimamque. paceiri, prdinatione , < agnpvit, manibus gestavit, eumque populis vitseet
Dei, Csesar Octavianus coniposUit, JesuS Chfistus mprtis esse domirium prsedicavit.etmultisadmiran-
Filiiis Dei sexlam mundi aUalem advenlu-suo con- libns cuiri; ingeriti iripudio beriedixiti Anna pro-
secravit. v ^ phetes, filia Plianueigaudens adfuit; vidua virtu-
Ab iiiilio niundi usqne ad nalivitaleiri 'Ghristi, tibiis pbllenS Cliristum agnovit", ipsumque.palam
secundiim Hebfaicam verilatem', arini 39S2 riuirie- omnibus qui redemptionera prseslpiabantur Jeru»
ranlur ;;juxta cbmplttationem vero Isldori Hispa- salem, jam venissepraecinuit. Pafentes prb eo par
lensis episcopi, aliorumque quorumdam doctorum, turturum- aut duos" pullqs columbarutn obtulerunt
5154 Supputahtur. Porro secundum eompiiiationem (Luc. ii,; 24-38); quibus Ecciesise riitida castitas
Etisebii Caesarierisis et Hlferpftymi, ab Adam risqiie '_ et blanda simplicitasprsefigUratsesiint.
ad xviii annum Tibefii Caesarisi quandp Chnsius Ecce riato in carne Domino non soluni angeli
passusest, Arini5231 fiont. cceibruih, sed et ornnis sefas mprlalium et sexus,
Omhis crederitiunf miiltiludoin Spirilu saricto : reddit: iestiriioniuhi. Vifgo Maria~Spiritus Isaricti
exsultetysetefmimque Cfeatofehl iridesirienief adp^ cbopefaiioiie concepit, pepefit et lactavit;: eique
ret; ciqrie tota virtUte sacfiflcium laudis iirimotetV ipef pmnia efficaciterIpsius ope rninisli^viti joannes
qui hnicum FilJum suuri).v''Bibi'fsih'cipque?^jirUui'I >iriutefp {riiatrisDpmirium lsetp gestu suum salutavit,
cosetefnum et consubstantialtem, Jricarriari coristiT et repieta^Spiritu sarictp Elisabeth ,;tripiici-prophe-
tuit j et areatumOftis seryum ihdebita riiorte Filii tise iribdo Ecclesise de Mcssia el ejus geriitrice pro-
absolvit!Clemens enim Cbiiditor, quiplasma shum, piletavit. Glpriiicaveriiht angeli Deum, prb humana
quod ad imaginem et similitudinem shi; fecerat, fedemptiorie incarnaturii; qhi dum nos con-
lapsum esse condoluit; iiisestimabilique. cPnsilio spiciunt redirni, suum gauderit numerum repleri.
inexhaustse profunditatis suse deCreyit ut cosequalis" Arigeljca; visitatione pastores instructi Belbleem
sibi dainiiatiira in ergastuloFiliusseryiiiri yisitaret, aecurrhrit; panem vivum, qui de coelo descendit,
hominemque db captivitate propfiis ad gfegeih hii- in prsesepio quserurit; infanteni,: qui coelisprsesidet,
meris pie repprtaret, novemque ordihes angeiprurii paiirtis irivolutuiri inyeniunt. Paslorum prseconiis
siu festaiufatipne riumeri perfecte laetificafetV audieritiurii cbrda de Chfisli notitia gaUdium et ad-
: Filius itaque Dei homo factusid quodfuit per- mirationem concipiiint. Zacbarias et Simeon jusli
mansit• j. et quod npn erat dssumpslt - non commi- • senes Cbristum cohfileritur; et de illo futufa vati-
stionem passus, neque divisionenl, eurii.Palresah- cinantur; quibus in Clifisti amore^anus leala fide-
ctoque Spiritii rcgens omnia per'..divini.tatem,: \n- litcf Anna comilalur. Bonis itaque felici jucuudi-
21 HISTORIA ECCLESLVSTICA. — PARS I. — LIB. I. 22
ute gratulantibus, Herodes, imisitatis rumoribus L Tiberius pnvignus Augusti,' Livise uxoris ejus
audilis, coniristatur inipiuS, et jubet omnes a bi- ex priore raarito filius, annis xxiiijegnavit. Cu-
matu et infra in Betbleem perimi, et in euiiciis jus xvin anno Christus passione sua mundum re-
cjus finibus. Translato Jesu euin inlacla liiatre a demit. - \
Joseph in JEgyplum , Hcrodis furia erudeliicr effu-' Post morlem Herodis AnlipatriAscalonilse pro-
sus est sanguis infantum, et campi Bethleem hia- lis, qui xxxiv annis iii Judcea regrium usurpavit,
duerunt cruore innoeenlum (Matth. n, 13-16). --Archelaus filius ejus x annis super Judseos tyranni-
Christus autem pro se irucidatos in suum transiulil, dem exercuit. Cujus; proineiu, Joseph, ut Mat-
thalamum, ubi feliciter laureati tripudiant in per- thseus astruit, postquam angeli jussu de iEgypto
petuum. rediit, cum puero et; matre jejus in Galilseam
n. fVitaejus.. secessit, et Nazareth habitavit. Arcbelaus autem a
Salvator xxxn annis et in niensibus in lerris: .Judceis, ob intolerabilem aiiimi ferocilatem, apud
conversatus est, sed peceali expers d»lum loeulus- AUgustum criminatus, deciditr,. et; seierno apud
lion esl, solusque inter mortuos liber ab onihj; Viennam Gallise urbem exsilio clispieriit. Regnum
culpa repertus est. . vero Judsese, quo minus validum fieret, fratribus
In inilio xxx anni Jordanis alveum expeliii:,; a * ejusidem Augustusper tetrarchiassciriderecuravit.
Joanne baplismate intirictus aquas sanctificavit ,*etl, Porro Pilatus xii anno Tiberii Csesaris Judseam'
sic exemplum tolius humilitatis sequacibus suis* missus, procuralionem gentis suscepit, et inibi per
oslendil. Jesu baptizato et orante, ccelum apeftum x continuos annos usque ad ipsurii pene finem Ti-
est. Corporali vero specie sicut columba supereum berii perduravil. Herocles, Philippus et Lysanias, ut
Spiritus sanctus descendere visus esl, et vox Patris Lucas refert (cap. .m, 1), cum illp Judseam re-
decoelo audita est : Hic esl Filius meus diiectus, gebant, filii Herodis senioris, sub quo Dominus na-
inquomihi complacui (Maith. m, 1-17; Mare.-i, tus est.
9-11; Xuc. iri, 21, 22). Merito Joannes prsecellit Omne tempus, quo Dominus nosler in terris do-
inter natos muliefum, cui se Christus credit bapti- cuisse describitur, inira quadriennii spatia coar-
zanduni, invisibilis se Spiritus exbibet videndum, clatur. Nam tunc, ul Josephus refert, Anna detur-
«uum de ccelo Pater commendat Filium. Sic beaio bato, ponliGcatum Judseorum per successiones te-
prsecursori mysterium Trinitaiis ostenditur in ba- liuerunt Ismael filius Bafli, Eleazarus Ahanise pon-
ptismoSalvatoris. tificis filius, et Simon Canufi filius, atque Jose-
Dpmiiius Jesus, qui duedecimo «tatis suse a.nno ; phus Caiphas, qui Jesum pro gente morituruiri
templo in medio doctorum sedit, nec ;docens sed prophetavit. Eusebius Csesariensis a vi annp Darii,
interrogans inveniri voluit, annorum xxx baptiza- qui post Cyrum et Cambisem regnavit, <juando
lur et exinde prodigiis Deus declaratur. Triennio ppefa templi consummata sunt, usque ad Herodem
signa facit et diseipulos crudit. Triennalis (12) setas el Augusium, numerat in Daniele hebdomades vn
nostri Salvatoris intimat sacramenlum nostri ba- et LXduas, quse faciunt annps483, iquando Chri-
ptismatis, propter fidem sanctseTiinilatis et opera- stus, id esl Hyrcanus, de genere Machabseorum no-
tionem Decalogi legalis. Legifer etiam noster sic vissimus pontifex, ab Herode jugulatus est, et juxta
aduionet homines ne audeaiit infirma setate prsedi- legem successio pontificum cessavit. Hippolytus
care, seu temere prselationes appetere; sed legiti- vero regni Persarum 230 supputat annos, e.t Mace-
mum et malurum temptis ad sacerdotium , yel ad dorium 300, etpostiljo.s usquead Cliristhm 30, id
docendum studeant bumiliter exspectare. - est ab inilio Cyri regis Persarum usque ad adven-
Amodo continuationem miraculoruin Domini tum Domini 560 numerat annos.
nostri JesuChristi, quse in qualuor Evangeliorum Haecde lemporum serie studioso lectori rimalus
libris scripla snnt, libet intaeri, et veraciter com- : inlimavi, quod sol justitise sexta seiate ortus est in
pendioseque paginis adiiotare. Dt facilius ibideni ) noyissima hora hujus sseeuli, Amodo proposilum
perspecta passim ad mentemrevocentur,seriemre• opus de meo aggrediar Domino, cujus in omnipo-
rum, prout qualUoreyaiigelistae descripserunt, in- teritl benignilate confidp, et opem, ut incoeptum
vestigo.; ipsoque, quilinguas infaritium facit diser- digne peragam ad laudem ipsius, fideliter invoco.
tas donante, .breyiter propinare perOpto. Et quia III. Miracula et prodigia ejus.
chronographiam decreyi conlexere, juslum^st.\ut Jesus, plenus Spiritu sancto, a Jordane in Gali-
in primis cerlitudinem.-temporuin dJligenti :desi- losam regressus est; ibique tertio die cum discip»
gnem conamine, prout sancli evangelistse, aliiqiie lis suis ad nuptias in Cana vocatus est. Deiiciente
historiographi scriptis suis jamdudum eiiodavere;' vino, a matre rogalus, sex hydrias aqua repleri
OctavianusCsesarAugustus,i]aii Julii Csesaris ex jussit, et mutatam in vinum defefri :a ministris ar-
sorore Octavia nepos et Tiseres, Romanorura secun- chifriclino prsccepil (Jean. n, I-H). Hoc signo
dus, regnavit annis.Lvi ct mensibus vi. Cujus XLII gloiiam suam discipulis suis priffium manifeslavit,
anno Christus naius:est. per quod commutationem carnalis intellectus ia

.(12)Le Prevost r tricennatis. :, : ',

 33 ORDERICl YlTALlS it
veteri lege designavit, et pei; Spiritus. saricti gra- A
_t suq patria lionorem non habet (Joan. iv, U). Exem-
tiam in novitatem vitse transtulit. In deseftum a plum esse verax de anlerioribus prolulit, quod ad
Spiritu saneto ad agonem ductus est, et a Salana, solam, licet multse-Jn lsrael viduse essent, Sarepta-
qui hominem incomparabilis justitise videns, admi- nam muliereffi tempore famis Elias missus fuerit;
rabatur, Wntatus est. Quadragenjs diehus ac rio^ riiuitisque leprosis in egestate et serumna relictis,
ctibus jejunavit, et sie, per jejunium et oratipnem sblus, Elisebvaticinanle, Naamaii Syrus inJordane
omne genus daemoniorum a bonis vincendum, mundatus fuerit. Omnes in synagoga verbum Do-
exemplo docuit (Matth.»v, 1-11 ,|- Marc. i, 12^13; mini oudieiiies ira repleti.siint (Luc. IV, 28). Qiiod
£«c. iy, 1-13). Aritiquhs serpens, gula^ et vana dictuui fuerati ppere sacrilego vefum esse compro-
glona, et cupiditate, quibus primum Adam superavit banles, surrexerunti Amentes efiGcacemarchiatrum
(Gen. n), secundum nihilominus Adam tenlavit; extra civitatem ejecerunt, :et usque ad supercilium
sed ab illajtripl.iciter victus refugit. Et ecce acces- montis siiper quo conslructaest urbs, ut prmcipiiarent
ierunranjeii, efministraverunlFilioDei (3/a»/i. iv, eum, duxerunt. Ipse autem transiehs per medium
11), qui vietores Satanae in coelis remunerabit gau- illorum, inde desccndit Capharnaum (ibid. 29-31;
dipperenni.: Miatth.
• IV,13-16; Marc. -i,^l).
R
p
Salvator cum matre et fratribus Capharnaum Venil Uerum in Cdna-Galilcea!. Regulus, cujus-
descendit, ibique non multis diebus mansit. Inde, filiusinfirmabaturCaphdTnaum,iesnm venientem
appropihqharite Pascha,. Jerosolymam asceiidit, et « Judma :in Galilmam. fqgabai ut deseenderet, el
intemplum intravit. Veiidentes oyes, et boves, et filium ejus sanaret, Dixit ei Jesus-: Vade, filius luUs
eplurabas* et hummukirios sedentes in templo inye- vivit (Joan: iv, 46-50), PrptinUs seger convaluit,
nit, et fulgpre deitatis mire rulilans effines ejecit. pater credidit, domumque in cfastinum remeavit,
(Joan. M,1247)., \ et sospite filio gaudenlem: familiam reperit, et co-
In die festo Pascliar multi signa, quse Jesus fa- gnoscens qnod contigerat cura tota domo credidit.
ciebat, viderunt~«t in nomine ejus crediderunt. Hoc, ut Joannes perhibet, secundum fuit signum
Tunc: Nicoderous Pbarisaeus, princeps Judseorum, quod fecii Jesus, cum venisset a Judceain Galilmam
venit ad Jesum riocte^ cupiens ejus- secreta perfrui (ibid. 54).
alloculione. Meruit ergp instrui de virtute baptismi, Cum audissei Jesus quod Joannes traditus esset,
de regeheratiPrie ex aqua et Spiritu, de sui descen- relictaNazareth, quse dicituf flos, Iiabitavit iri Ca-
8ione et^ascensiohe,; de serpentis senei typica exalta- phamaum, quae villa pulcherrima intefpretaluf, qua
tione et Filii hpminis indebita passione (Joan. mr (Q Ecclesia designatur. :Nazareth quippe; undeChri-
1-2l)W;s-;.V "";.-. stus Nazaraeus dictus est, in Galilsea juxta montem
; Pqjst hqnr, Dpminus venil in Judwam. Jllic cwri Thabor yiculus est. Capharnaum vero oppidum est
discipUlis.suis dimorqbqtur, etplura salutisinsiguia in Galilsea gentium juxta stagnum Gehesar situm,
pperabatur.- Jvannes dutem erat baptizans inJEnnon infinibus Zqbulon et Nephthalim (Malth. iv, 13),
juxta£alim,:\ilA muttce aquce erqnt; et conquseren- ubiprima captivitas Hebrseorum facla fuil ab As-
tibus- discipulis ejus et Judaeis, de Christo verax syriis. Exinde, id est. traditp Joanne, cmpit Jesut
perbibuit lestiriionium (ibid. 111, 22-23). Deiride prmdicare (ibid, 17), quia evacuata voce sequitur.
Jesus teliquii Judceam qt qbiit itefum in GalUesam,-_. verbum, et desinenle-lege sequitur Evangeliura,:ut
traiismtque per Samariam. ln civitate Samarim-. sbl aurorara. Pmnitenliam, iiiquit,. agile; appro-
qum diciturSiehqr, juxta prtedium quod dedit Ja- pinquavit enim regnum Ccelorum(ibid.).
cobJoseph filio-mo, erat fqns Jacqb. Jesus ergofq- Ambularis J.esitsjuxiqmare Galilmm invehil.Simo-
tigqtus ex ilinere sedit super fontem hora sexta, et nemtelram, et Andream fratfem ejus, etflliosZebe-
'
mystica yerba locutrisest cuhi muliere Sairiaritana. dwijjacobum et Joqnnem:,eivocqviieqsMiili continuo^
Samaritani cum gaudiP SaJyatofem susceperunt, :reliciisretibus,secuti sunteum (ifcid.18^22; Mdrc. l,
et dvrobus secumprece niultadiebus detinuierurit, *^16-20; Lue. v, 2-il).Simpninterpretatur qbediens,
devotiquejHures in eutn crediderunt(Joan.iy, ;5-42).';: Petrus- agnoscens^Andreas fqrlis vel virilh, Jacobus '
Inde Jesus in Gatilxqm iti yirtute Spirilus abiitj et supplantalor, Joannes Dei gfatiri; InterpretatiPnes
fama de illqper universam fegionem exiit.Ijnse in istse sanctis pnedicatoribus apte congruunt. Nam
synagogis eorum docebat et magnificabatur ab omni- sine obedientia nullus ad Dominum intrat, absque
bus. Nazarelh^Sabbato t» syhagbgam intravii dd fortitudine nullusperseverat, et qui vilia supplantat,
legendum. Optimus lector surrexit, librum. Isaim Dei gratiae omne bonum quod Iiabet ascribat
propheiee fevolvit, ei irivenlum prpnosticon legit,: GircHibal Jesus totam Galilmam, dqcens in syna-
Spifitus Dvmini, super me, prppier quod unxit me;. gogis eorum et prmdicans epangelium regni, et sa-
evangeliidre pauperibus misit me, :et reliqua .(Js». ndtis omnem languorem elfdriinem infirmitatem i»
"ua,'A)^Et\ mmiplici/isset libruni, mmisifoireddidit, popuio. El qbiitvpinio ejusiin- toiam Syfiam, quae
resedit et.:dJiU ; Quidhddie cbmpleta esi hwcscri- regio pertingit ab Euphrate usque ad mare magnum,
plura_m quribus vestfis. Mifdbqnltif inverbis gra- a Cappadocia usque ad iEgyptuiri. Et obiulerunt ei
iim quce procedebarit.ejus ab ore (Luc. iv, 14-22). . omnesimale hqbenles, variis lahguoribus animarum
Ipse Jesus tettimonium pcrliibuit, quiaprophetd- in ct cbrporum, eitormentU,M est acutip passiohibus,
25 HISTORIA ECCLESIASTICA. - PARS !;•—LIB. IJ ••-'.".*:\ 26
comprehensos, el ijui dcemoniahabebant el lunaticos, i\ 33-57). Moxde synagbga exivitj in domum Simonis
el paralylicos, el curavit eos. Turbce ergo multm se- inlravit, socrum ejus febricitdntem- viditj et; rogatus
cutm sunt eum de Galilwa et Decapoli, de Jerosply- abamicis ejuS mdnum tetigit, Prolinusfugata febre,
mis et Juima, el de trans Jordqnem (Mallh: iv, 23- mulier sana sufrexit, et coelesti medico gratanter
25; Marc. ni, 7, 8; Luc. vi, 17), intentione quiH- ministravit. Vespere autem facte, cum sol occu-
quepartita. Alii enim pfopler cceleste magisteriulh, buisset, multos ei obtulerunt dsemoriiacos et variis
ut discipuli, alii propter curationem infirmitaium, languoribus vexalos. (JfatiA.-vm, 14-17; Marc.i,
alii sola fama et curiositate, volentes expefifi Ve,r 29-34; Luc. iv, 38-41). Yerus archiater singuiis
rane essent quse dicebanlur, alii propler invidiam, manus imposuit, verbo spiritus ejecit, et omnes
volentes eura in aliquo capere et accusare; quidam male habentes curavit. Occubitu solis mors Domini
eliam sequebantur eum propter corporalem vietum. designatur; poslquam gentiles, quos dsemon possi-
Videns autem turbas Jesus, ascendit inmonteni; debat, per fidem liberanlur, et segrpti a morbis
el cum sedisset, ad eum accesserunt discipuli ejus.Et peccatorum, emendatioris yitaj remedio sanantur.
aperiens ossuum (Matth. v, 1, 2), qui plim aperue- Multas turbas videns circum se,sefo jussit disci-
rat ora prophetarum, edidit prolixum sermonem . pulos suos ire transfrelum; eoque ascendenle in
omni perfectione plenum, inquo pulehreet utjliter B nqvicutam, discipuli ejussecuti sunt eum (Matth.ym,
apostolos erudit et iuformat; ut, qui per Moysem 18, 23). Dignum erat ut, sicut in terra feceratroi-
in Sinai ffionte legem dederat, in Galilsea in nionte racula, sic etlam in mari faceret, ut se terrae ma-
Thabor, suos doceat et perfectione tolius justitjse risque dominum esse comprobaret.
imbuat. Ingressus ergo innayiculam, mare turbari fecit,
Nam de octo beatitudinibus plane disseruil et «e- ventos commovit, fluclusque concilayit. Ipse vero
teris mandalis legis, quam non solvere, sed adim- dormiebat corpore, sed vigilabat mente; quem orta
plere venit (ibid., 17);et praecepta novse legis arctiora tempeslate discipuli suscitaverunt, dicentes : Domine,
quara Yeteris Testamenti dicit, dum inimicos etiam salva nos; perimus. Tunc surgens, imperavit ventis
diligi praecipit (ibid., 44), el misericordiam in ,oc- etmari, et facla est iranquillilas magna (ibid. 24-
tulio faciendam, et multa alia pertectse vitae jussa 26; Marc. IV, 35-49; Luc. vm, 22^25). Sic idem in
depromit. De tbesauro in coelo condendo, de eo salo hujus sseculi Ernmanuel quotidie pperatur, dum
quod nullus possit duobus dominis servire, de vo- navis Ecclesise su» diversarum procellis tribulaiio-
laliljbus et liliis agri (Matth. VJ, 24, 28), de festuca num jactatur, et pene discriminum enormitate pe-
el trabe in oculo, de margaritis ante porcos non , riclitalur. Sed quia cum fide flebiliter a suis invo-
miltendis, de introitu ad viiam per anghstam por- J, calur, prsesto adest, etvirtute deitatis suse mirabi-
tam.de cavendo a falsis propbetis, de domo sedi- liter eis suffragatur, et continuo sedatis tentatip-
ficanda supra petram (Mqtlh. vn, 3, 6, 24; Luc.yi, ihbus fortiter, opitulatur.
18-49), verusDoctor docloruin incomparabiliter.per- IV. Sequenlia.
oravit. Trans fretum cum venhset in regivnem Gerase-
Cum consummasset Jesus perfectionis verba, turbm norum, duo swvi nimis, habentes dmmonia, de monu-
admirabanlur super ejus doclrina. Ertat enimeos do- menlis egressi sunt, et occurrenles ei exclamave-
cens, sicut Deus omnium potestatem habens, norisicut runt : Quid nobis et tibi, Jesu fili Dei? Venisti liuc
Scribm et Pharismi (Malth. vn, 28, 29; Marc. i, 22; anle tempus torquerenos? Si ejicis nos, mille nos in
Luc. iv, 31), qui servi erant Moysi, et ea tantum gregem porcorum.,Et: qil illis : lte. At illi porcos.
docebant quse infirmis data erant. invaserunl totumque gregem in salum prsecjpitavc-
Cum autem descendissel de monle, secutm sunt runt (MatfA.vni, 28-32; Marc. vi, 1, 17). Sic a le-
eum turbm mullm. Leprosum vero supplititer ado- gione dsemonum ad duo millia porcorum grex prse-
rantem Salvator manu tetigit, el confestim munda- cipitatus est, et inmari,suffocatus.(Lac. viii, 26-3").
vit, ipsumque Se sacerdotibus oslendere cum legalj ) Pastores autem fugerunt, et venientesin urbem om-
sacrificiopr^.cepit (Matlll. vni,.l-4; ifarc. i, 40-45; hia nuntiaverunt (Malth. yw, 33). Hominibus itaqufr
Luc. v, 12-14). Quo jussu confessioncm et poeni- sanatis, porcisque prsecipitalis, Geraseni de ista ci-
tentiam peccalorum insinuavit. :..'/' vitate nimis territi. exierunt; Dominumque, ut a
Capharnaum lidem Ceuturionis approbayit, et; finibus eorum transiret, stulti rogaverunt.
puerum ejus, pfo quo siippliciter rogayit, jacentern Gerasa est urbs in Arabia trans Jordanem, juncl&
paralyticum el :male tortum, verbo sanavit (ibid. monti Galaad, quam tenuit tribus Manasser, noft
5-13; Lac. vn, 1-10). : - longe a stagno Tiberiadis, ubi sues demersi sunt.
Sabbatb, dum doceret in.synagoga, dseraon per Quae interprelatur colonumejiciens, vel advena ap<-
hominem exclamavit: Quid nobis et tibi, Jesu Na- propinquans ; gentiles Significans, ad quos salvan-
zarenef Venisti perderenos?, Seio te, quia sis San- dos Filius Dei accessit, diiiri,cafriem humaiianfc
ctus Dei. Et comminalus est ei Jesus, dicens; Ob- assnmpsil. Duo, quos legio daemonum possidebat^
mutescQ, etexi de hominc. Discerpens eum spiritus duos figurant populos, Judaeorum et geritilium ;
nequam, egressus est; ct hpmo, cunctis qiiJ-aderant quibus dominabatur universitas viliofum. In sepul-
mirantibus, sauatus est {Marc. i, 23-28; :i«!s:iv, cris habilabant, qtiia morthis operibiis, id.-e.st pee-
27 ORDERlCI VITALIS 28
catis, serviebant. Salanse debililas in hoc manifestc A sc : Sj letigero fimbriam veslimenti ejus tantum,
patescit, ^quodnec porcis sine permissu Dei nocere salta ero. At Jesus conversus et videns eam, dixil:_
potuit. Conftde, filia; fides tua le salvom fecit. Confestim
Nola quod, dum prsedestinati ad vilam ad Domi- fons sanguinh ejus siccatus est, et salva fai ta est
num convertuntur, et sana ralione utentes salvan- (Matth. ix, 18-22; Marc. v, 22-34; Luc. vni,
tur , spurci tumidique idololatrse, et omnes reprobi 41-48).
" Deinde Christus, cumindomum
nequitiis inhserentes, qui per porcos designantur, principh venis-
in stagno lutulcntorum actuum soriilali condem- set, et tibicines turbamqne lumulluanlem vidisset,
nantur. dixit: Recediie; non est morlua puella, sed dormit.
Asccndcns Jesus in naviculam transfrelavil ct Et deridebant eum. Ejecta turba, conclavim inlra-.
Capharriaum venit. Ibi cum esset, multi ad eum vit, secumque Petrum el Jacobum et Joannem et
convenerunt; el domum implentes, veibum ejus patrem et matrem puellac intioduxit, mamim ejus
audierunt. Tunc a quatuor viris paralyticns delatus tenuit, ipsoque jubente puella surrexit, iljique.
est, et grabatum in quo jacebat, nudatp teclo, anle dari manducare praecepit, et fama hsec in univer-
illum demissum est. Porro clemens Dominus fidem sam terram exiit (Matth. ix, 25-2(>; Marc. v, 55-
portitorum vidit ct paralytico peccata dimisit, ei- 43; Luc. vin, 49-56). Jairus inteipretalur iltumi-
que, murmurantibus Scribis,ail: Snrge, tolle teclum nans, vel illuminatus, ct significat Moysem aliosque
tuum, et vade in domum tuam. Stalim ille surrexit, legis doclores; duodennis autcm filia, Synagogam;
et, sublato coram omnibus grabalo, in domum suam hffimorreusa vcro, gentium Ecclesiam, quse prius
abiit (Matlh. ix , 1-7; Marc. n, 3-12; LKC.V, pcr Christum fidem tctigit ct sanilaiem a profluvio
18-26). i iololalriae, carnaliumquc voluplatum , graliosa
Inde Jesus tvansiens Malthseum in leloneo se- piseiipuit. Tandem, sicut puella jussu Dommi po-
dentem vocavit, el secutum ex publicano aposto- slea revixisse dicitur, sic Israel, cum plenitudo
lum et evangeiistam sublimavit (Mutth. IX, 9). genlium inlroierit, salvabitur.
Discumbente Domino in domo Levi, Pliarisoei mur- Inde Jesu transeunte, secuti sunl eiim duo cmci,
murabant; eique, quod cuni publicanis el pecca- ctamantcs : Mherere nostri, fili David. Oculos ep-
toribus manducaret, derogabant; scd benignus rum teligit, cosque illuminavit. Egressis illis,
doctor pravos eorum medilalus atlendit, utilemque ecce obiulerunt ei homincm mutum et dsemoriiuin
sententiam proferens, ail: Non est opus valentibus habenlem. Ejecto autem dwmone, locutu^ estmu-
medicus , sed male habentibus. Non veni vocare ju- C tus et admiratse sunt turbse, dicentes : Nunquam
ttos, sed peccatores (ibid. 10-13; Jlfarc. n, 15-17; opparuit sic in Israel. Pharhwi vero diccbant : Iti
Luc. v, 29-32). Dominus ideo pcccatorum convivia Reelzebub principe dmmoniorum ejicit dmmones
frequcntabat, ut invitatorcs suos doccndo invilaret, (Matth.ix, 27-34).
el. transferret ad coelesles epulas. Jesum in deserto turbse rcquiiebanl, et bvveri-
Dum loqueretur Jesus cum discipulis Joannis, tum, ne discedcrel, sibi delincrc optabanl (Luc. iv,
et reprehensus essct a Pharisseis cur discipuli ejus, 42). Cum lurbm irruerent, ut verbum Dei audirent,
ut Joannis, non jejunarent; aplam protulit simililu- Jesus «i iiaiiem Simonis asccndit, eumque a terra
dinem de iiliis sponsi non lugcnlihus quandiu cum in stagnum Gencsarelh reducere pusillum rogaiit.
illis est sponsus, et de commissura panni rudis in lbi sedens turbas docuit, et, ul loqui cessavit, Si-
vestimentum vetus, et dc vino novo in utres veteres nioni, qni tota nocte fruslra laborarat, dixit: Diic
non mittendo (Mailh. ix, 14-17; Jtfarc. n, 18-22; in attum, et laxate relia vestra in capturam. (Juod
Luc. v, 33 30). Sic prohal arctas observaliones cttin fechscnt, copiosam concluserunt multitudinem
novse !egis non esse carnalibus imponendas non- piscium, qua salis onustum rumpebatur rete eorum
dum renovatis, donec palam patescerel renovatio j. (Luc. v, 1-11).
spiritualis pcr nnsterium Dominicse passionis ct In diebus itlis exiit in montem orare, ei per-
resurrcciionis. noctans erat in oratione Dei. Die facto, disciputos
Loquente Jesu ad turbas, Jairus archisynago- suos vocavit, et duodecim ex ipsis elegh , quoset
gus accessit, ad pedes ejus procidit, eumque ado- apostolo», id est mhsos, nominavit. Duodecim "au-
rans dixit : Domine, filia tnea modo defuncia esl; tem apostolorum nomina hmc sunl : Simon Peirus
sed veni, impone manum tuam super eam, et v'vet. et Andreas frater cjus, Jacobus Zebedwi et Joannes
Bcnignus opifex surrexil, et cum illo piolinus frater ejus, Philippus el Barthotommus , Thoma? el
abiit. Turba vero multa sequebatur illum, et com- Matthmus , Jacobus Alphmi et Thaddmus, Sinion
primebat. Mulier autem quw fluxum sanguinis pa- Chananmus, et Judas Iscariotes , qui et trddidit
tiebalur duodecim annis, quae omnem substaiuiam i eum (Matth. x , 1-4 , Marc. m , 16-19 ; Luc: Vi,
suam crogaveratmedicis, quibus falsi theologi, seui 15-16).
philosophi, legumque designautur sxcularium do- Sacralus aposlolorum nuraerus non vacat a my-
ctores, nec ab ullo potuit curari, accessit retro, ei>, jlerio. Duodenarius enim- numerus designat cos
teiigit fimbriam vestimenti ejus. Dkebat enim inira or quatuor climata mundi fidem sancUc Tiiniiatig
29 HISTORIA ECCLESIASTICA.— PARS I. — LIB. I. 50
prsedicaturos. Quaternarius numerus triplicatus duo- A factm sunt plurimw virtutes ejus, quia non egissent
decim facit, quorum figura iri multis antea prseces- pmnitenliam in prsedicatione ejus. Huc usque gehe-
sit. Aposloli figurali sunt xii filiis Jacob , xn prin- rationem Judaicam communiler redarguerat, nunc
cipibus plebis Israel, xn fontibus repertis in Helim, quasi nominatim civitales eorum increpat; prseci-
xn lapidibus altaris, xn .lapidibus de Jordane eleva- pue Corozaim, id est mysteriummeum, Bethsaidam,
tis, xnbobus sub mari seneo, xn stellis in corona id esl domum fructuum, et Capbarnaum, quia, yi-
sponsae, xn fundamentis, xn porlis supernae Jeru- sis signis et operibus, converti noluerunt (ibid. 20-
salem, quam refert Apocalypsis. Multis et aliis 24; Lwc. x, 12-15).
figuris prsenotati sunt, quibus ad dispensanda po- Deinde Jesus Deo Patri gratias agit, quia sapien-
pulis Dei mysteria insigniler excellunt. tibus saeculisecreta sua abscondit et oarvulis re-
Gloriosus Emmanuel totam Galilaeam circuivit; velavit (Mallh. xi, 25-30).
in villis, castellis et urbibus, id est parvis et ma- . Pharisaeis reprehendentibus quod discipuli Sab-
gnis, absque discretione personarum , evangeljum batis, dum per sata irpnt, spicas vellerent, el ma-
prsedicavit. Non potenliam nobilium, sed salutenv nibus confricanles manducarent, Salvator.eos ex-
credentium altendit, et post mellifluam praedicatio- cusavit, et exemplo de David et Abiathar sacerdote
nem , curavit omnem languorem et infirmitatem ; B prolato, dixit : Sabbaium propter hominem factum
ut quibus non suaserat sermo, persuaderet operis est, et non homo propter Sabbatum. Iiaque Dominus
magniludo. esl Filius hominis etiam Sabbali (Mailh. xn. 1-8;
Videns turbas Jesus, misertus est eh, quia vexati Marc. ii, 25-28; Luc. vi, 1-5). p
erant et jacentes, sicut oves pastorem rion habentes. Inlroivii iterum Sabbaloin synagogam.et sariavU
Duodecim itaque convocavit, et potestalem illis de- hominem qui habebat manum aridam. Pharisaei ii-
dit ul immundos spiritus ejicerent et omnem infir- vore commoti quod Jesus omnia gioriose agebat,
mitatem curarent. Eunles, inquit, prmdicale, dicen- exeunles cum Herodianis consilium fecerunt quo-
tes quia appropinquabit regnum ccelorum. lnfirriios modo eum perderenl. Quapropter inde secessit et
curate, moriuos suscilate, leprosos mundate, drn* secuti sunt eum mulli; et curavit omnes.
mones ejicite. Gratis accephtis, gralis date. Nolite Tunc oblatus est ei dwmonium habens , cwcus et
possidere aurum, neque argenlum, neque pecuniam mutus, et curavit eum, ita ut loqueretur etvideret.
in zonh vestris; non peram in via, neque duas tuni- Scribis autem et Pharisseis opera Chrisli depravare
eas,neque calceamenla, nequevirgam [Mqtth. IX, sinislra interprelalioiie nitenlibus, et ab eo signum
35 ;x, 10; Marc. vi, 6-9). n de coelo petentibus, ipse profunda et spiritualia
V. Sequentia. disseruit, quibus nialos redarguit et bonos instru-
Multa quoque alia cocleslis Magisler saluberrima xit. Generationi quoque nequam nullum nisi Jonae
esse dandum perhibuit; cui reginamAustri,
prolulit monila, quae veraces ejus symmistse, Mat- signum de finibus terrae sapieiitiam Salomonis audire
thaeus et Lucas, scriptis memorise commcridaye- quae
ru«t. .' venit, et poenitentes NJnivitas meriti comparatione
prseposuit (Mqtlh. xn, 9-45; Marc, m, 1-5; Luc.
Ibat Jesus in civitatem Gaiilsese, qum vocatur
vi, 6-10). Matre vero ejus et fratribus foris stanti-
Naim, qusein secundo milliario Tbabormonlis con- bus, et cum illo loqui quaerentibus,. extendens ma-
tra meridiem juxta Endor sita est. Dum portm ur- num in
discjpiiios suos, dixit: Quicunque fecerit
bis appropinquaret cuni copioso agmine, quod co-
volunlalemPatrhmei,quiesl.in cmlh, ipse meus
mitabaiur; ecce defunclus juvenis unicus viduae frater, et sori>r,et mdlermilii esl(Mdllh.\u, 46-50;
filius efferebaiur. Quam cum Dominus flenteni ni- Marc. iii,l-35 ;LMC. vin, 19-21).
disset, misericordia motus super illam, dixit : Noli In illo die exiens Jesus de domo, sedebat secus
ftere. Bajulis stantibus accessit, loculum teligit et mare, el congregatw suni ad eum turbm mullw.
exanimi dixit: Adolescens, dico libi, surge. lilico
p In naviculam asccndens, sedil, et turbse stanti
revixit, resedit etloqui coepit; vitaeque reparator in littore multa in parabolis edidit. De agricola,
illum matri sanum rcstituit. Timor omnes invasit qui exiit seminare, idoneam operationi suae simi-
videntes. Divino nutu multa Domjnum lurba se- litudinem oslendit; et de ipsis seniinibus, quorum
quebatur, multa viduam comilabatur; ut, viso tantp pars periit, quia secus viairi aliud cecidit, et eon-
niiraeulo, mulli testes, multi fierent Dei laudato- culcatum est ab hominibus, et volucres cceli conie-
rcs (Luc. vii, 11-17), der.unl; aliud in petrosa, aliud in Spinas,, et variis
"JOannin-nuntiahlu-r in Herodis carcere miracula eventibus sufiocata sunt. Quid significent ista,bre-
Cbristi. Unde ab ipso miltuntur duo discipuli, ut viter et liquido mihi adnotabo. Semen est ver-
diligenter per ipsam perscrutenlur Dci sophiam bum Dei, Sator autem Christus, volucres dsemo-
secrela de provisione coelesli. Regressis Joannis nia. Yia est prava mens, malaruni cogitationUm
nuntiis, mulla de ejus magniiudirie loquitur, et sedulo meatu trita et arefacta. Petra est pro-
pueris in foro seden.libus generationem comparat lervse mentis durilia. Terra esi lenitas animse
Judseorum (Malth. xi, 2-19; Luc. v» , 18-32). obedientis. Sol vero fervor est persecutionis sae-
Tanc cxpit Jcsus exprobrare civildtibus, iri quibus vier.tis. Spinse sunt corda divitiarum ambitione
r.I ORDERICI VITALIS 52
sollicita. Boria tefra est dcvota et fidelis mens, quae tK.lutn praeceplpribus ministrareril. Hoc, qhia scan-
fructum reddit centesimum, et sexagesimum, et tri- dalum facere polerat in nationibus, Paulus se abje-
cesimum. Cenlesiraum fructum reddit, qui universa cisse memorat. Susarina ihterpretatur lilium;
seternitaiis iritentione facit; sexagesimumj id est Joanna, Dominus gralia ejus, vel' Dothinus mheri-
Ppus peffectuhi chm doctrina, propter sbx et de- cprs ; Maria, amarum mare; Magdalene, turrensis.
cem; tricesimum; id est fidem cum doclriiia, pro- Interpretationibus nominum suorum evidenter de-
ptef tfia ef decem.Ttem aliter :.Ceritesimus fructus proiriiturj quibtis praerogativis riieritorum miriistrae
virgirium est, et martyrum pro societate yitse, seu Pomini decbrantur (JMa«A.xxvii, 55; Marc. xv,40,
cbntemptu morlis; sexagesimus viduaf rihi est, pfb- 41; Luc.viii, 1^3). j.
ptef otium iriterius, xjuia hon pugnant contra cori- Diefesto Judsebrum Jesus Jerosolymam ascendit,
suetudiriem carnis. Solet eriiffi oliuiri sexagenariis hominemque qui per xxxvin annos languerat sana-
concedi post mililiam. Tricesiriius vero cOiijugato- vit ad probaticam piscinam, quaeCoghomiiiatur He-
rum esty qhia haec aetas pfseliahtium est (Mdttk. braice Bethsaida, ubi satcerdoles lavabaht carnes
xin, 1-23;\Marc. IV, 1-20;Luc.yni, 4-15). pecudUm, unde legali ritu faciebant Deo sacrificia.
Deihde verus Propheta, conflueritibus turbis, aiias _ Piscina hsec quinque porticus Iiabebat, in qUibus
propinat parabolas, de bbrib seihine seminato et de multitudo magna tqnguentium jacebal, cmcorum,
zizaniis, de granp siriapis, et de fernienlo; duod claudorum, aridorum, exspectdntiuni dqum moiurii.
aceepium muiier iri fdfinw sqlis tribus. abscondit, PorrolAngelus Domiuidescendebatinpiscinametmo-
donec fefnientaretur totum, Salvator sedens in riavi, vebatur aqua; et quiprius descendhset in piscivam
quasi dives pateffariiilias irivitatbs diversis feficit posi triotiohem aqum, sanus fiebat.q quacunque tene-
cibis, ut uriusquisque secundum haturam slbmachi batur infir.mitate. JubChle Chrisio, statim sanus
alimerita susciperet varia. Diversis ergb Utitur pa- factus est homo, grabatumque suUm sustulit Sab-
rabolis, ut;Satisfa.:iat voluntatibus variis (Maiih. balo. Murmurahtibus inde Jhdaeis et blaspbeinanti-
XIH, 24-35; Marc. iv, 26-33; Luc.xm, 18-21); hus, Sophia Patris fesporidit, arcana divinilatis suae,
Dimissis turbis,in domum veriit; et interroganti- iit JoannesTheolbgus refert.multiplicitermanifesta-
bus discipulis parabolam zizaniorum declaravit vit, et lucernae suae Joanrii Mbysique insigne tesii-
(Matth. xiii, 36-43-; Jtfarc. IV, 34). Turic etiaffi de monium perhibuit (15*).
thesaUro abscondilo in agro, de negotiatofe et In illo tempore Herodes tetrarcha famam 'e>u
margarita, :de retibus missis in rtiare adjecit, et audivit, puerisque suis ;dixit: Hic est Joannes Rd-
quid figufaret exposuit. Inde in patriam sriam r plista; ipse surrexit amoftuh'; ideo. virtutes operqn-
transiit, et\in synagogis: eorura eos docuiti ita ut tur in eo, Herodes enim Joannem tenuit, eumque
omnes ffiifarentuf (Matth. xin, 44-58; -Mafc. vi, alligavit et in carcere posult, pfopter Herodiadem
i-G). ,.-..-•..:.-•.. qiiam Philippb fratri sup tulerat, sibique, contra-
Rogatus aPharissep, Salvatofin dpmb ejus man- dicente Joahne! sociaverat, .Versipellis adulter prae-
ducat. Mulier verb, quae peCcatrix fuerat, discum- conem vefitailis occidere voluit, sed populum, a quo
bentis Domirii pedes lacrymis rigat, capillis capilis Dei vates veherabathr, timuil. Joanhem etiam He-
sui tersitet ungUerito uilxit. Omnia, quibus illicite rbdes melueliat, queiri viriim justuni et sainctum
usa prius ad peccatum fuerat, Dcopehitus(13)devota sciebal; sed amor mulieriseum vicit, cui districto
immblat. Qubt iri se habuit oblectamehia, tot de ie Dei judicio coritigit ut propter appetifum adullerae
invenit hojocaustai Falsa tumehs iiistitia Pharisaeus sariguiriem furidefet saricli prophetae. Herodes die
segrahi reprehendit de aegritudihe et medicum de natalis sui ccenairi fecit pirincipibus el tribUnis et
subventione, a quo diiorum parabbia"fedarguitUr pfimis Galilaeae.Ibi lilia Hefbdjadis, duin saltasset,
debitOrum; propribque judicio Ut frerieticus Cori- et Hefodi simulque fecumbentibus placuisset, jura-
vincitur, qui fhriem portat ex quo ligetUr. Pecca- merito a rege siiii factp quod:quidquidppstuiaret ab
tricis -boria ppeniteiitis enumeranlur, ef ffiala falsi D eo impelraret, instinctu.matris perfidae, in disco sibi
justi cbrf iguiitur a Judice, cujus oCulis inliriia petiit dari caput Jpaririis Baptistse. ,Funestus rex
quaeque nuda panduntur. Taiidem Jesus Mariae spicuiatprem misit, caput PfsecursOris Christi am-
peccata reiriisit; quoniam ipso teste mulluui dile- pUtafi jussit, quod riibx pro saJtatiOnis pretio alla-
xit. Fides; inquit; tua ie sdlvam fecit :vddein pace thm est in disco puellaB, et ih iriipuro cbnvivib
(Luc. vii, 36-50). cruentse factae sunt epulse. Discipuli vero Joannis
Evangeliiante Domino et discipulis ejhs, mulieres cbrpus in Sariiaria sepelierunt, el venienles ad Je-
sequebainthr, et de suis facultaiibus eiS bbseqUe- suni, hsecnuiitiaveruiit (Matth. xiv,l-12; Marc. vi,
bantur, Maria scilicet Magdalene, et Joanna uxor 14-29 ;Luc. m, 19, 20~y\x, 7-9).
Cuzae procufatbris Ilerodis, et Susahna, et aliae Salvator, auditanece Baptistse sui, inde sCcessit,
multae diviniius irispiratse. Cbrisuetudiri«s Judaicse et sepfsum trans mare Galilsese,quod est Tiberiadis,
fuit, riec duceBatur in culpam, mofe geritis antiqho, in deseftum locum abiit; nbri timore riiortis, sed
ut iriuliefes de substantia-sua victuhi atque vesti- parcens inimicis suis, ne homicidib jungerent ho-
(13) Le PrevOst, pmnitehs, rectius. . .-. ^- . .
(13*) Hic Ofdericus, cerisente Le Prevost, alludit cap. ix, v. 5 primse Epistblae ad Conritnios.
33 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. I. 54
micidium, si crebro visis ejus miraculis in zelum Ai habentes obtuterunt; eumque, ut vel fimbriam vesti-
iiritarenlur lethiferum. Distulit itaque in diem menli ejus langerent, rogaverunt. Quicuhque ergo
Paschae interilum suum, et nobis prsebuit exemplum tetigerunt, satvi facti sunt (Matth. xiv, 34-36 ; Jlf«rc.
vilandi temeritatem tradentium. vi, 55-56). Ibi contra Scribas et Pliarisaeos, qui de
Cum audissenl lurbm, pedestres eum secutm sunt. Jerosolymis accesserant, plura protulit, et supersli-
Videns Jesus turbam multam, miserlus est ejus et tiosas seniorum traditiones redarguit (Matth. xv,
curavit languidos eorum. Vespere facto, quirique 1-9; Marc. vn, 1-13).
panes hordeaceos et duos pisces accepit, aspiciens Turbae in naviculas ascenderunt, et Capharnaum,
in cmlum, benedixit, fregit, dhcipuihque, ut appo- quwrentes Jesum, venerunt Jerusalem. Quibus ipse
nerent turbis, dedit. Turbas vero super fenum dis- dixit: Amen, amen, dico vobis : qumrithme, non quia
cumbere jussit. Ministrantibus apostolis, quinqtie vidislh signa, sed quia manducastis ex panibus et satu-
millia virorum, exceptis mulief ibus et parvulis , raliestis. Operamini non cibum qui perit, sedqui per-
manducaverunt et saturati sunt, et de reliquiis xii manet in vitam mlernam, quem Filius hominis vobis
cophini fragmentorum pleni sublati sunt (Matth. dabit; hunc enim Paler signavit Deus (Joan. vi, 22).
xiv, 13-21; Marc. vi, 30-44; Luc. ix, 10-17; Joan. " Haec et plura his similia de pane coelesti et vita
] aelerna docuit in synagoga Capliarnaum,
vi, 1-13). quse Ju-
Haecomnia mysteriis plena sunt. Jesus de Judaea dseinon intellexerunt, habentes cor lapideum. Dixe-
secedit, in deserlum genlium venit. Turbae sequun- runt ergo : Durus est hic sermo. Plures malilia ex-
tur. Languidos, eorum misertus, curat. Quinque csecati murmuraverunt, et scandalizali ab illo-re-
pariibus hordeaceis Mosaicselegis, et duobus pisci- cesserunt. Dixit ergo Jesus ad duodecim : Nunquid
bus prophetise et psalmorum, pavit. Et hoc vespere, et vos vullis abire? Respondii Simqn Petrus: Domine,
id est fine sseculorum propiriquante, peregit; cum ad quem ibimus? vcrba vilw mternw habes. Et nos
ipse sol justitise pro nobis occubuit. credimus et cognovimus quia tu es Christus Filius.
Homines, cum vidhsent quod fecerat siynum, di- Dei(ibid.M-10).
cebant: Quia hic est vere propheta qui venlurus est Post hwc ambulabat Jesus in Gatilwam; non enim
in mundum. Jesus ergo, cum cognovissel quia ven- volebat in Judmam ire, quia Judwi qumrebanl eum
turi essent ut eum raperent et regem facerent, disci- inlerficere. Tunc, ut symmista Joannes refert, co-
pulos jussit in naviculam ascendere, eunique trans gnali ejus, qui pro ritu Jndaico fratfes vocabantur,
fretum prsecedere, et ipse dimissa turba fngit in ipsum ad scenophcgiam invitaverunt, ut palam sese
monlem solus orare. Vespere facto, navicula in me- ,_ aslenderet mundo. Illis ascendentibus, qui mundi
dio mari jactabatur fluctibus, et pene tota nocte in quaerebant gloriam, ipse mansit in Galilma. Sed jam
remigando laborantibus ventus obstabat contrarius. die festo mediante, ascendit in templum. Miranlibus
Quarta vigilia noclis, cum remigassent quasi stadia cunctis de doclrina ejus, docuit. Pharisaei turbam
viginti quinque vel triginla, venit ad eos ambulans dissentientem de illo audierunt, et minislros ut eum
super mare; et videntes, limuere quia putabant eum apprehenderent miserunt. Sed nemo in eum mhit
phantasma esse. Prae limore clamanlibus, statim manus, quia nondum venerat hora ejus. In novhsim»
dixit Jesus : Ego sum; noliie timere.—Domine, in- die magno festivilath, stabat Jesus et clamabat,
quit Petrus, si tu es, jubt me venire ad te super dicens: Si quis sitit, veniat ad me et bibat. Qui cre-
aquas. At ipse ait: Veni. Descendens Petrus de na- dit in me, sicut dicit Scriptura , flumina de ventre
vicula, dmbulat super aquam, ut veniret ad Jesum. ejus fluent aquw vivm.Hoc dixit de Spirilu, quem ac-
Videns vero venlum vulidum, timuit; et cum cmpisset cepturi erant credentes in evm. Nondum enim erat
mergi, clamavil: Domint, salvum me fac. Contimto Spiritus datus, quia Jesus nondum fuerat glo-
Jesus manum extendit, et se in periculo invocantem rificalus. Cum audhsent sermones ejus, quidam
apprehendit: Modicw, inquit, fidei, quare dubilasti ? dicebant : Hic est vere propheta. Aiii dicebant:
Ascendente Jesu in naviculam, cessavit venlus ; et D ] Hic esl Christus. Quidam autem dicebant: Nunquid
ista videntes adoraverunt etFilium Dei confessi acmt a Galilma Chrhtus surgit ? Nonne Scriptura dicit:
(Mdtth. xiv, 22-33; Marc. vi, 45-52; Joan. vi, 14-21). Quia ex semine David, et de Relhleem castello, ubi
Nota quod Joannes describit miraculum panum erat David, venil Chrislus ? Dissensio itaque in turba
prope Pascha factum fuisse; Matlhseus vero et Mar- propler eum facla- est. Ministri vero, qui missi a
cus commemorant hoc statim occiso Joanne factum ponlificibus et Pharisaeis, ul Jesum cohiprehende-
esse. Unde colligitur Joannem imminente Pascha rent, fuerant, auditis sermonibus ejus, obliti sunt
decollatum, annoque sequenti, cum Pascha denuo propter quod venerant. Redierunt ergo immunes a
rediret, mysterium Dpminicse passicnis esse com- crimine, pleni admiratione. Atrocibus magistris
pletum. discutienlibus proterve cur eorum clientes vinctum
VI. Sequentia. sibi non adduxissent Doctorem vitae.illi ccelilus il-
Jesus cum discipulis suis in terram Genesareth luslrati verax testimonium perhibuerunt Christi do-
venit, et ab incolis gratanter susceptus, languidos ctrinse. Dixerunt enim: Nunquam sie teculus est
eorum curavit. Nempe Salvatoris benignitate illecti, homo, sicut hic loquilur homo. Quia nimirum [\\eM
tit universam regionem miserunl, eique omnes mate ,qui loquebatur, Deus erat et homo. Superbis prin-
 53 ORDERICIWTALIS, 36
cipibus veritati nequiter derogantibns, Nicodeimis A Egressusinde Jesus secessit in partes Tyri et Si»
aucloritiue legis compescuit epfum.nefarios ausus. donis, ibiquea muliere Chanarisea interpellatus est
Denique riullo peffecto negolio,.vacui fide.et omni pro filia dsemoniaca, precibus multis. A discipulis
fraudati utilitate, suoslares repelieruiit (Joan. vii, etiam rogatus, post aliquantulam diflicultatem ac-
i-53). -._\ .-...;"' quievif; et, laudata matris fide et humilitate, filiam
Jesus inde in montem Oliveti perr.exiij iterumque a daeffionioliberavil (1/aM/j. xv, 21-28; Marc. vn,
'
diluculo intemptum venit. Ibi Dominp sed.enie et 24-30)\'\ : \\
docente, omnis poputus qd.eum:venit, el adductam Eyiens de finibusTyri, metropolis Chananaeorum,
mulierem in adulterio deprehen.sam justitia coii- veait per Sidqnem PhoeniCis urbem ad mare Gali-
demnavit, sed dulcedinepietatissuajabsplyit (Jo.an: twm, inter medios fines Decapoleos. Ibi surdum et
VIII, 1-4). Pharisaica fraus muscipulam Chrislp mutumde turba seorsuin apprehendit, digitosque
prsestruere putavit, duih opinionem ejris erga ple- suosin auficulas ejus mhit; et exspuens, linguam
bem ofluscairetentayit, et ipsum aut crudelem aul ,ejus tetigil. Suspiciens autem in cmluin, ingemuit
injustum probabiliter ostentare, sategit. Nam.si f eam et ait illi : Ephpheta , quod est adaperire. Sta-
juxta decreium Moysi coridemiiasset, quasi sseyum tim aperice surii aiires ejus el soiulum esl vincu-
Pt oblitum niisericordiae quam prsedicabat, deri- ™.lum lingum ejus et loquebalur recle. Et mirati sunt
sisset; et siC odiosuni turbis, a quibus diljgebatur, qui noverunt, dicentes : Rene omnia fecit; et sur-
faceret. Si verp moacham pro. clemeniia. lapidari dos fecil audire; el mutos loqtii (Matc. vii, 31-
prohibuisset, quasi legis adyefsarium et fautofem '57)...\ ,;\
/scelerum cpndemnasset. Vera Sbphia vejut arainese Secus mare Galilseaeveniens, in montem ascen-
flla doios. Sceleratorura disrupit et, regia dignitate dit et mullas turbas ad eum accedentes docuit. Ibi
utrobique sefvala, absque impedimento pertransiit. mutbset claudos, caecos, debiles et alips mullos ad
Ait enjm : Qui sine peccato est vestrum, pfimus in pedes ejus pfojectos curavit; ila ut turbae miraren-
VAqmlapidemmitlat (ibid. 7). tur, dum viderent mutos loqui, claudos ambulare
In prjmo cominate temperantia esf. miserantis, in et caecosvidere (Matth. xv, 29-31).
seqhenti juslilia judicantis. Inclinaris se deorsum, Haec similiter in sancta Ecclesia Dominus spiri-
digito scribebatin terram, ancipitique yerbi sui tualiter operatur, cujus ope turba peccatorum quo-
gladio: penelravit insidiatorum; conscienliam. Sic tidie salyatur. Muti sunt qui Domiriumnori laudant,
servavit ecce.per omnia el justilise districtionem et nec lidem confiteiitur.Caeci sunt quj non inlelligunt,
pietatis mansuetudinem.' Tandem fraudulenti quae- -, etiamsi obtempererit jubentibus. Surdi sunt qui
silpfes Doiriini sententia percussi erubueruntj moe- non pbtemperant, etiamsi intclligant. Claudi sunt
Cham reliquerunt et incipientes a senioribus exie- qui prsecepta non impleht diviiia, et vadunt per
-rurit. Deinde sunirausJiidex sibi d.crelictam, quse pravi opcris devia, Tales quotidie diviniius saaan-
.accusubatur, clementer sublevavit. Vade, inquit, tnr, ac ad yiam salutis perducunlur. Timentes Do-
et ampiius holipcccare(i.bid.. 11). EcCetanquam pius j»inum, qui signa corpofalia videbant, laeti regem
prseterita peccata ignoscit, el quasi justus, ne ani- sabaplh maghificabant. Nunc quoqne prp conver-
plius. peccare prsesumat, interdicit. . . sione reorum fideles exsultant; et Doniiniini Isfael,
In gazpphylacio Jesus pluriiiia locutirs esl de yera qut bona cuncta facit, pie magnificant.
luce etlibertate, de exaltatiorie sui.et.de s.ervif.ip
de mendacio et vefitate. Jnsahientes: yiL SeqUentia mirdculorum. Transfiguralio.
peccaii, prp
boriis -a,Cbristp" benbdictis: i:espondefunt Judsei : Jesus, convocatis diScipulis suis, dixil: Misereor
,Sumaritanus_es;et dwmoniumhqbes J(ibid.A$). Jnju- turbw, qttiq iriduo jamperseveranl mecum,et non ha-
riatus patienter resppndit, humiliter docUitet di- 'bent quod manducent ;el .dimittere eos jejunos nblo, ne
vina salvandis proiulit; Porro magis efferati ad la- deficiant in via. T>eindeprwcepii lurbw super terram
pides cuCurrerunt, ac ut in eum jacerent. lulerunt. I) discuir.bere, septem pqnes ac pisciculos•paucos acce-
Jesus aulem abscondit se etexivit de lemplo (ibid. pit, grqtiqs egit, fregit, dhcipulhque suis dedit.
59); : Discipuli autem populo dederunt, et coroederunt
, Pfmteriens, hominemd nqlimtate cmcjumvidit, in •nines, eisdturati sunt. Quod sUperfuit de fragmen-
lerram exspuit, lutumex sputdfecit, et super oculos ti.s, tulerunt septem sportas plenas. Erant autem,
ejus livit, eiquedixit': Vade, lavainnatatoriq Siloe. qui manducaverunt, quatuor tnillia virorum, extra
Abiit ergo et lavii, ei venit videns (Joan. ix, 1T7). parvuloset mulieres. Et dimissa turba, in navicutam
Hoc Sabbato factum est, unde, inler Jiidseps ingens . ascendit, et in fines Mdgedam yel Dalmanuiha circa
schisma exortum est. Illiiminatus illuminatbfi suo Genesar venit (ibid: 32-39; Marc. viu, 1-10). Illic
testimonium perhibens, de ^ynagoga ejectus esl; Sadducaeiet Pharisaei eum tentaverunt, ac uteis dc
sed ab illoi quem mcrito amabat, cognitus et rece- coelo signum ostenderet rogaverunt, parvipendentes
ptus est.Turic Jesus tractavit de pstio el pvili et quod de septem panibus quatuor millia hominum
ovibus, de bouopastore et mercenario. Verba ejus . paverit, et reliquiis septem sportas .repleverit. At
niulti suscepcrhnt, et plures ecoritra perperamre- ille proterviam eprum redarguit, eisque siguum,
spuerunl (Joah.•x:, 21). nisi signum.Jpnae prpphctse, dcnegavit, ct felictis
 57 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. I. 38
ftiis navem ascendit et trans fretum abiit (Matth. A dixhsel. ln sequenti die, cum ad turbam venissef,
xvi, 12; Jlfarc. vni, 11-21).. confesthn omnh populus videns eutn stupefactus eu
Belhsaidse rogatus est ut caecum tangeret. lile el accurrenles salutabant cum.Tunc quidam de turba
vero manum caeci apprehendit, eum extra vicum ad eum accessit, et ante eum genibus provolutus
eduxit; et, exspuens in tculos ejus, manus suasim- dixit : Domine, miserere filio meo, quia lunalicus
posuit; et ab eo, si aliquid viderel, inlerrogavil': At est ab infantia el male patitur. Frequenter eum dw-
ille ait: Video homines quasi arbores ambulantes. mon in ignem et :n aquas misit, ut illum perderet;
Itirum manus super oculos ejus imposuit. Ille cmpit et discipulis luis ootuli eum et non poluerunt curare
videte et reslitutus est, ita ut clare videret omnia. eum. Cumque Jesus illum afierri jussisset, et seger
Tunc ait illi: Vade in domum luam, et, si in vicum allatus fuisset, statim spiritus conlurbavit eum et
inlroierh, nemini dixeris (Marc. vm, 22-26). elhv.s in lerra volutabatur spumans, Cu.inque Jesus
Egressus Jesus, in castella Cmsqrew Philippi venit, daemonium increpasset, et exire abeo, necamplius
et a discipulis suis in via, quid homines opinarentur iniroire jussissel, daemon clamans, multumque di-
de iilo interrogavit. At illi dixerunt: Alii Joannem scerpens eum, .exit.Et ille elisus adterram corruu,
Bapiistam, alii Eliam, alii Jeremiam, aut unum ex ita ul mulli dicerent quia morluus esl. Jesus dutem
prophetis. Dicit illis Jesus : Vos autem, quem ine esse B tenens manum ejus, elevavit, patrique suo sanum
dicitis ? RespondensSimon Petrus dixit: Tu es Chri- reddidit. Deinde"discipulis seereto interrogantibus
stus, Filius Dei vivi. Respondens aulem Jesus, dixit cur non potuissent curare illum, dixit: Propter in-
ei : Beatus es, Simon Barjona, quia caro el sanguis crednlitalem veslram. Amen dico vobis : si habuerith
noh revelavit libi, sed Paier meus qui in cmlis est. Et fidem sicul granum sinapis , dicetis monli huic:
ego dico tibi quia tu es Petrus, et super hanc pe- Transi hinc ; et trqnsibil, el niliil impossibite crit
tram mdificabo Ecclesiam meam; et porlw inferi non vobis; hoc autem genus non. ejiciiur nisi per oralio-
prmvalebunt adversus eam. Et tibi dabo claves regni nem et jejunium. Conversantibus illis in Galilwa,
cmlcrum, et qtwdciinque ligavcris super lerram, erit dixil: Filius hominis tradendus est in manus homi-
'ligatum et in cmlis; cl quodcunque solverh super num el occidenleuin et terlia die resurget. El con-
terram, erit solulum el in cwlis (Mailh. xvi, 15-19 ; trislati sunt vehemenler (Malth. xvil, 1-22; Jlfarc.
Jtfarc. vin, 27-29; Luc. ix, 18-20). Tunc prsecepit IX, 1-26; Luc. ix, 28-47).
discipulis suis ut nemini dicerent quia ipse esset f El cum venhsenl Capharnaum, accesserunl qui di-
Jesus Christus. Exinde cospit Jesus oslenriere disci- drachma accipieoant, adPetricm, dicentcs ; Magisler
pulis suis quia oporteret eum ire Jerosolymam, et r vester non solvil didrachma ? At ille ait: Eliam.
multa pati a senioribus et Scribis et principibus sa- Cum intrasset domum, prwvenil eumJestis, dicens :
cerdotuin, et occidi et lertia die resurgere. Assu- Reges terrm, a quibus accipiunt tribulum ? a filiis an
jiiens eum Petrus separatim, ccepit illuin affectu ab alienis ? At ille : Ab alienis. Christus ef.secun-
anroris increpare, dicens : Absil a te, Dominelnon dum carnem, efsecundu-m spiritiim filijis regiserat,
erit tibi hoc. Qui conversus, dixit Petro : Vaderelro vel ex slirpe David genitus, vel omnipotenlis Pa-
me, Satana. Scandalum mihi es, quia non sapis ea tris Yerbum. Yecliga! ergo, ut filius regis, npn debe-
quw Dei sunt, sedqum hominum. Poslquam Domiiius bat, sed qui humililatem carnis assumpserat, om •
mysterium suae passionis ei resurrectionis ostendit, neni jusliliam adimplere volebat. Iji omni regno
hortatur eos una cuiri turba ad sequendum suse inlelligendum est liberos esse filios, nonvectigalcs.
passionis exemplum, promittens quod perpessos Dixit Jesus Pelrp.: Liberi sunt fitii. Sed ne scanda-
comitetur prsemium (Matth. xvi, 20-28; Marc. vm, themus eos, vade ad marc et mitte hatjium; et eum
50-39; LMC.ix, 21-27). piscem, qui primu.s ascenderit, lctle; et aperto ofe
Post dies sex, assumpsit Pelrum et Jacobum et ejus, invenies staterem; illum sumens, da eis pro me
Jodnnem fratrem ejus, et duxit iilos in montem ex- et le (Matth. xvn, 23-26). Piscis iste Christus est
celsum seorsum, et transfiguratus est anle eos.Et j0 in mari, id est in vita .ir.ortali. Siater , id est
resplenduit facies ejus sicut sol, vestimenta autem didrachnia, significat confessionem, quae pro Pe-
ejusfacta sunt alba sicut nix. Ethcce apparuerunt tro datur quasi pro peccatore, pro Cbristo vero
illh Moyses et Elias, cum eo loquentes; et ecce nu- quasi pro Agno immaculato, qui peccatum non
bes lucida obumbravit eos. Et ecce vox de nube; di- fecit.
eens: Hicest Filius meusdileclus, in quo milii bene Orta inter apostolos quseslione quis eorum ma-
complacui; ipsum audile. Audienles discipuli cecide- jor esset in reguo ccelorum, advocans Jesus par-
runl in faciem suam ct limuerunt vatde. Et accessit vulum, statuil eum in medio eorum. : Amen dico
Jesusel teligit eos, dixitque ad eos : Surgile, et no- vobh, nisi conversifueritis et efficiaminisicut parvuli,
litetimere. Levanles aulemoculos suos, neminem vi- non inlrabitis in regnum cmlorum. Quicunque ergo
derunt nisi solum Jesum. Et descendentibus illh de humitiaveril se sicut parvulus iste, hic est tnajor in
monle prmcepit Jesus, dicens : Nemini dixeritis vi- regno ccelorum, et reliqua, quse locutus est de hu-
sionem, donec*Filius hominis a mortuh resurgat. mililate el mansuctudine, de cavendis pusillorum
Tunc inquirentibus discipulis dixit quod Elias ve- scandalis el fratribus benigne casligandis. Deinde
nisset. Et intellexerunt quod ilte de Joanne Baptisla de indulgentia fratcrna tractavii, el parabolam de
 39 ORDERICl VITALIS 40
rege propbsuit, qui servo Supplicariti decem mil- \ Vinea cultq fuit; cuttores pfmmia quarunt,
lia.talenta indulsit, et de eoderiiservP qui' centum Nqrilabor mquqlis,0qualiadona fuerunt.
dertarips conservo spo condonare nolhit (Maltli. Qui venit exlremus, dispensaiore vqcante,
fqnlumdeiri recipit quqritum qiii verierat ante.
xvrii, 1-35; Jfarc. ix, 3249; Luc.ix, 46-48). SicDeus osiendii quod, quanaocunque velimus,
Consummafis sermonibus post tributurti, de hu- : - . Aggrediamur opus, cefti de munere sumus.
militate commendanda et innocentia, de corfectione
et yeriia, pius dOcfor a GaliJaeariiigravit et in flhes VIII, Sequentia.
Judseaetrans Jordanem venit. Ibi sequentes turbas Hactenus opera quae Dominus in initio praediCa-
Curavit (Mdtth,,xix, 1, 2). .-' :-:,"-'': tibnls siix -fec.itpef biehriium, prOut ex dictis edi-
laterfoganlibus Pharisaeis si licet virp uxorem scere potui evangelistarum, prb salubri exercita-
dimiltefe, firmam legem; conjugii prbtulit, dicens : tipne perscrutatus sum, brevique relaiu mihi adno-
Qtibd Deusconjunxit, homo non Separet (Matth. xix, lafe conatus sum. Amodo libef anni lertii gesta
6; Marc. x, 9). Thnc obtaiisuntei pqrvuti, ul nianus irtvestigare, insigniumque pondus ferum .compen-
eis irnpoherei et ararei. Dhcipuli autem commina- diose coarctare; posiquam ipse Dominiis de Galilaea
baniur offerentibus. Jesris vero iridigiie ferens ait :
coepit in Judaeam migrafe, ut mysterinm paiern*
Siniie•parvulos venire ad me et nolite eqs prohibere; / * disperisatioriis in Jerusalem consummaret, etarcana
talium est/eiiim regnum cmlorum {Matth. xixy 13r legis et prophetarura sua nobis inellaMi operatione
15; Marc.x, 13-16; LUC.SVIII, 15-17). Genuflexo reseraret.Primo quideih in Judsea dociiit, traris Jor-
adplbscenti,viam salutisaeternaequaerenli,poslquam daneffi, ad. ofientem:; pbst et cilra Jordanem,
pfaeCepta legis iritimarat, adjecit: Si vis perfectus quando veriirJericho et Jerusalem. Nam cum omnis
iesse,vade, vende gum hdbesetdafauperibus, ethabe- Judaeofuffi proyincia generaliter ad dislinctionem
bis thesaurum.incwlo; etveni, seqiiefe me. Hle auteffi aliarum genlium Judsea sit, specialius tamen meri-
bis auditis, quia multas habebat possessiones, abiit diana
ejus plaga appellabatuf Judsea; ad distinclio
iristiS.Turic dixit Jesiis :.Amen dico vobis quia di- riem Samariae,!,Galiiaeae,'DecapoIis,et caeterarum in
vesiitiffiple inlrdbitin regnumcxlorum. Fqcilius est eadem prpviricia regionum.
cameiumper fofameri. acus transire, quam divilem
itilrare ihregnumrcmlorum(Matth. xix,i6-:24; J/arc. , Asceriiiens Jesus in Jerus.aiem, secreto suis prae-
dixit discipulis passionem. tunc mater filiorum
x, 17-25; :Luc. xvin, 18^25). Petrus,audita sponta-
nese paupeftatis laude, dulciler exhilaraiUs ait ad Zebedaii petiii ut unus filioruin ejus ad dexteram
Doihirium.: Eccenqs reliquimus omhia, et secuti su- et alius sederet in regno ejiis _ad sinislram (Malth.
mus ie. Quid ergo erit nobh? J esUsautem dixit eis : \ xx, 17-24; Jlfarc. x, 32-45).•tllc vero ad patienliam
Ameti dicoivobis quod vqs, qiti secuti estis me, in re- et hUmilitaiem eos inyitavit, et se- ipsum totius
cum sederit FUius hominis in sedema- exemplum justiliae sequendum ostendit. Joannem
genefatione docuii ne prohibeaf vir.tu.tes.in ej us
jestqiis SUw, sedebitis et vos super sedes duodecim nbmlhe iiitGrrpgahfem
facierilem.
judicanles duodecim tribus Israel. Etdmnisquire-
tiquerii dohium, vet fratres, autsofores, aut patrem, Dum iref in Jerusaletn, ante conspectum suum
auitnatrem, aut uxoretn, aut fiiios, aut agros pro- in civitatem Samaritanorum misit nuntios; sed rion
vero et Jbainnem, quia
piefinomeri tneUm,rcentupium accipiet etivitam aster- receperunt. ebs. Jacobum
hdfnpossidebit.Muiti autem eruni: pfimi riovissimi ignein^decoelp.super:coritemptpres^petefevoliierunt,
et nqvhsimt primi(Mailh,xix, 25-30; Jlfarc.x, 26- increpavif, djcens: JVesciti*cujus spifilus estis. Fi-
31; Lucvxyiii,.28-^0). ,./, ..-v, .• lius iiqminis itiori 'venil dnimas perdere, sed salvqre
"'-'''" \\:'
Deiride"pafabolain propoSuit de patrefamilias, qui (Lue:ixM-$6J.
cbhduxit pperarios in viiieam sua^iridivpfsis: hpris, Septuaginta duos designdvit, illosque binos in om-
et aequalerri mercedem uriius dehafii dedit unicui- nem ciiitdtem'eilocum,quo eratipse,venturus,misit;
que,;incipiehs a novissimis usque ad primos (Jlfatth. j , illisque praecepta, quibus et quomodo praedicars
xx,l-i6).Varietaleshoraruiii;typiceintelligunturse- deberent, intimavit, Incredulas civitales increpavit.
cundura setateSlabentis saeculi.Mahe primo laboravit Septuaginta duobus feversis alque gaudentibus,
Abel, tertia; Noe, sexta Abraham, noiia legislator praecepit non de subjeclione daemonum, sed de sub
Moyses. Undeciina hora ChristuS venit, et gentiles rum in coelo lipiriinum scriptione gaudere.- Confes-
populos,.curin forp hujus riiundi otio yacarent, re- sio laudis refertuf ad Patrem. Beatos dicit Dominus
dargUit; et pef fidem in Ecclesiae sriaevinea operari discipulorum PCulos, quia vident quae priores jusli
praecepit. Alilef etjam possurit diversitates horarum et regesVoluerunt videre et nort yiderurit (Luc. x,
ad unumquemque.dist.ingui,:pef mbiricnta setalum. 1-24). Tentanti legis perito dograata verae salulis
Marie, pueritia est; terlia, adblesCeritJa; sexla, ju- irisinuayit, et paradigma de homine descendente de
veritus; riohay senectus; Undecima est decrepita Jeriisalem in Jeiichb et de casibus ejus prolulit; et
setas, vel.veterana. In his pmnibus aliqui ad con- Samaritanum qui.franseuntibus sacefdote et levita,
versionem jpierducUntur, et deriario pefenriis vilae vulnerato a latronlbus: subvenit, proximum mise-
j^emunefantur. De simililudrne hac modernus ver- ricordiam faciendo illi fuisse palam mbnstravit
sificator sic ait: (H«t»A. xxii, 34-40; Marc. xu, 28-34; Luc. x,25-
41 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. I. 42
37). In castello Jesus hospitium subiit, et tjuere- ^. riiinis in quo tria simul signa pcrpetrata sunt;
lam ministrantis Marthaede sorore non cam adjii- caecuseuim videt, mulus loquitur, possessus a dae-
vante compescuit, quia oplimam cam partem ele- mone liberatur, Veritas plurima salulis vcrba edi-
gisse asseruit (Luc. x, 58-43). dit, tentantes Pharisaeos ralipne compescuit, lucer-
Matthaeusin oratione Dominica septem petiliones nam sub modio non esse ponendam, sed supercan
ita describit : Paler noster qui es in cmlis, sanctifi- delabrum, dixit, oculumque simplicem csse debere
cetur nomen.tuum. Adveniat regnum tuum. Fiat vo- docuit (Matth. xu, 22-28; Marc. m, 22-26; Luc. xi,
tunlas lua, sicut in cmlo el in terra. Panem nostrum 14,29-56.
quolidianum da nobis hodie. Et dimitle nobis debita Apud Pharisaeum prandcre rogatus, cogitanlem
nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. cur ante prandium Judaico more non esset bapti-
Et ne nos inducas in lentationem. Sed libera nos a zatus, de exteriori baptismate, du.m inleriora sor-
malo. Amen (Matih. vi, 9-13). dibus scelerum plena sint, iiotavit, et vae sexies
ln tribus primis petitionibus poscuntur selerna, Pharisaeis dicens, multa eorum mala coaddit
in reliquis quatuor temporalia,quse lamen obaeterna (Matth. xxui, 13-38; Luc. xi, 37-52). Discipulis
consequenda sunt necessaria. Porro Lucas (cap. ' quoquc prsecipit a fcrmento hypocrisis cavere, et eos
xi, 2-4) quinque petitiones ita complexus esf: Pa- B qui corpus occidunt non meluere, nec in persecu -
ler, sanctificetur nomentuum. Advenial regnum tuum. tione quid locuturi sint cogitare (Matth. xvi, 6-12;
Panem noslrum quotidianum da nobis hodie. Et di- Marc. vin, 15; Luc. xn, 1-12).
milte nobis peccata nostra, siquidem el ipsi dimilti- Pelente quodam inter se et fralrem suum dividi
mus omni dcbenti nobis. Et ne nos inducas in tenta- haereditatem, parabolam ponit dedivite avaro. Mox
lionem. el discipulis soUiciludinem cibj vestisque, qua ca-
Ecce septem pelitiones secundum Maithacum,ab- rent aves, ppaecipit evitandam (Malth. vi, 25-34;
breviataesunt in quinque secunduni Lucam. Nomen Luc. xu, 15-31). Pusillo gregi regnuni promittens,
quippe Dei sanctificatur in spiritu. Dei aulem re- possidenda vel possessa propler eleemosynam vendi,
gnum in earnis resurrectione venturum est. Deinde lumbpsque praecinctos et lucernas ardentes esse
tres alias adjungit, de pane quotidiano, de remis- debere jubet. Vigilandum quoque, scrvi boni mali-
sione peccatorum, de tenlalione vitanda. In his quemenlione facta, imperat. Servum scientem vo-
competenter intelligi possunt quaecunque in hac et luntatem domini sui, nec facientem, m.ultis; igno-
alia vita homini necessaria sunt. rantem vero, paucis vapulare confirmat (Luc. xn,
Rogatus itaque Jesus a discipulis : Domine, doce „ 32-48). Ignem in terrara se dicit necessitudine divi-
nos orare (ibid. 1), non solum tormam orandi, sed sorum missurum, et faciem cceli probanles debsre
instantiam frequentiamque tradit orandi. De perse- tempus intelligere manifestum, atque consentien-
verantia orationis assiduae suos admonet, et affiici dum adversario in via pronuntiat (Luc. xn, 49-59).
tres panes media nocte petentis parabolam exhibet; Nuntiatis quibusdam a Pilato occisis, ait omnes,
petendum, quaerendura, pulsandura persuadet. Hor- nisi pcenitenliara agant, similiter periluros; vel
tatur enim petere epulas verbi Dei, quibus alatur sicut illi xvni turris ruina oppressi. Parabolam
amicus, id est animus; quaerere aroicum, quj det quoque de stcrili arbore fici ponens, indicat poeni-
atfluenler, id est Dominum ; pulsare ostium divinae tenliam differentes (Luc. xm, 1-9).
clementiae,' per quod ingrediatur in thesauruia Mulierem ab annis xvm curvalam Sabbalo erigit,
sapientiae, quo servantur coelestes deliciae. Panis et de cura Sabbati murmurantes bovis adaquandi
inlelligitur charitas, cui opponitur lapis, id esl ava- exemplo depellit, gaudenle populo de gloriosis ejus
ritiae duri.tia. Piscis est fides invisibilis propter miraculis (Luc. xm, 10-17).
aquam baptismi, vel quia de invisibilibus locis ca- Regnum Dei grano sinapis comparansel fermenlo,
pilur, nec in hujus mundi fluctibus circumlata de angusta quoque vitae via paucorum loquens :
frangitur; cui venenosus serpens opponitur, quo D Erunt, inquit, novissimi primi, et primi nqvissitr.i
perfidialis incredulilas figuratur. ln ovo spes iiidi- (Matih. xin, 3.1-34; Marc. iv, 30-32; Luc. xm,
calur.Ovuiri enim nondum est fetus perfectus, sed 18-50). Herodem Dominus vulpem, quo propterdo-
fovendo speratur. Spei vero desperaiio coiilraria los et insidias haerelici designantur, appellat; et
est, quae scorpicoe figuratur, cujus aculeus vene- Jerusalem alis ejus protegi respuenlem increpat
natus in tantum retro perculit, et clancula pun- (Luc. XIII, 51-55).
ctione subitam perniciem ingerit. Hydropicum Sabbato curat, et yelut de humoris
Blasphemos et ingratos beneficiis quse videbant, puteo liberat (Luc. xiy, 1-4). Murmuranies Phari-
Salvator redarguit. De armato a forliore devicto sseos asini vel bovis in puteiim cadenlis extraclione
exemplum contulit, et de immundo spiritu septem- confundit. Hurailitatem quoque sectandam docens,
pliciter in hominem regresso tractavk (Matth. xn, in convivioprimum accubituni non esse quaerendum,
31-45; Marc. m, 27-30; Luc. xi, 21-26). Excla- nec divites, sed pauperes, qui non retribuant, esse
ffianli muiieri bealum esse ventrem qui eum por- pascendos (Luc. xiv, 5-14).
tasset, respondit eum esse beatum.qui servaverit Mullis roodis Dominus Jesus Christus consulens
verbum Dei (Luc. xi, 27-28). Post curationem ho- humanse saiuti, ponit parabolam de invitalis, qui
PATROL. CLXXXVIH. 2
 43 QRDERICl YITALIS 44
se excusare studentes, ccena non fuerunt digni. A sitaque similitudine de servo arante vel pascente,
Primus proptef villam quam emerat, venire noluit; docet ut inutiles se, etiam implentes quae praecepla
quo designanlur terrense amatores subslantise, pro sunt, fateautur (Matth. xvn, 20; LKC. XVII,5-10).
qua parvipendurit ecelestibus inhiare. Alter proquin- Dum ifet Jesus in Jerusalem, transibat per me-
que jugis boum detentus, nonivit; quo figuranltir diam Samariam et Galilaeam.Iningressu cujusdam
xuriosi, qui cbrporeis sehsibus illecti sola exteriora caslelli decem leprosos mundavit, quorum unus
•cPgnoscere curant; et, dum aliorum vitanri investi- tantum, et hic alienigena, ad gratias referendas re-
gant, sui curam negligentes scternae salutis epulas diit (Luc. xvii, 11-19). Interrogatus de tempore
appetere refutanl. Tertius pro uxore rccusavit ve- ragni Dei, respondit non cum observalione ventu-
iiire; quo deffibnstrantur hi qui carnis irreliuntur rum, et fulguri comparal Filii hominis adveritum.
voluplate. Sic dum hunc terreria cura occupat, illum Repentiiib die judicii dicit homines occupandos, et
alieni actus sagax cogitaiio devastat, allerius etiam sequiparat illum diem diebus Noe vel Lot, quando
roenlcm voluptas carnis inquinat, fastidiosus quis- velox interitus supervenit mortalibus. Loquitur
que ad epulas perennis vitae non festinat (Luc. xiv, etiam debinis in lecto, in mola etin agro; singulos
16-20). assumendos el singulos pronuntiat relinquendos.
Salvatof sequentibus turbis necessiludines iiisu- " Lecti nomine figuratur quies Ecclesiae. De duobus
perctanimam suam relicturis, et assumpta cruce loquitur, quasi de duobus honiinibus; sed imelli-
jpsum secuturis, similitudinera aedificandaeturris ne gendum est de duobus affectionum generibus. Qui
deficiant suggerit, et de bello duorum fegusn exem- enim pro Deo contiiientiae sludet, ut sine ulla sol-
plum proponil (Luc. xiv, 25-32). licitudine vivens ea quae Domini sunt cogitet, assu-
IX, Sequentia. metur a Deo ad aeteinam bealitudincm. Qui vero
Mufmurantibus de peccatorum corivivio parabo- hjimansc laudis amore, vel alia qualibel vitiorum
lam ovis et drachmac ponit; quarum sicut perdilio corruptione calens statura monasticse vilae, qua
passessorem contrislavit, -sic inventio laetificavit. iriibutus est, laeserit, aeternaemiserise relinqueridus
Gaudiuni ilaque de poenilentis salute futumm an- est, ut in Lamentaiionc Jeremiae insinuatur, qui
gelis cbmmeridatur. Pcenitentia vero est perpetrata otiosae cujuslibet et peccatricis animse sub Judacae
riiala -plangere et deilerida non iterare. Debet etiam specie lapsum describens, ait: Viderunt eam Iwstes,
<jui coirimisit prbhibita, sibinielipsi abscidere con- et derheruni Sabbata ejus (Thren. 1, 7). Dusemolen-
Cessa, ut yplunlaii satisfaciat divinae(Luc. xv, 1-10). tes propter temporalium negotiorum orbem et cir-
- Dominus parabolam ponit de frugi et luxurioso ( cuitum significaht plebes, quse sicut femihaea viris,
Q
filio^ et f eversione prodigi ad patrem, et benigni- sic deberit regi a doctoribus; ef in variis laborantes
late qua pater eum siiscepit et osculatus csl; et artibus; Ecclesiaedeserviunt usibus. Una pars as-
induil stolapriffia, id est vesieinnocentiae, et dedit sutnetur, quae cbnnubia propter amorem tantum
annulum sinceTaefidei ef calceamenta, id est ofli- generis exercet, terrenamque substantiaffi ob acqui-
ciurii eVanjgeliiandi.Manus itaque et pedes conversi, rerida coelestia disperisat. Relinquetur autem, quae
id bst bpus et cursum, Deus ornavit, et pccisc vi- conjugiis ob illecpbras carpis servierit; lerrenavero
tulo saginato, corivivium celebravit. Unde senior si qua, Ecclesiae, vtl pauperibus obtulerit, ideo
filius, id est Judaicus populus, de agro, id est exte- fecerit, ut quasi redempto Doniino his amplius
riofi Observatione, ut domui appropinquavit, et abundet. Duo in agro designant opsfantes in Eccle-
symphoniam et chorum audivit, idestEcclesiae filios siae minislerio, lanquam in agro Dei. Assumetur,
Spiritu Sancto plenos Cpnsonis vocibus;EvangelMim qui sincere verbum Dei prsedicaverit; relinquelur,
praedicare advertit, cognita laetitiae causa, palri qui Christum non caste, sed ex bccasione annuntia-
indignatus est; et quod suse devastatori substanlise "verit (Luc. xvii, 20-37). :
cum meretricibus vitUlum saginatum occiderit, . His tribus hominum generibus constat Ecclesia,
sibiquepraeposuerit, conquestusesl (LKC* XV,11-32). II) quse binas habent differenlias, propter assumptio-
Deinde Dominus devillico iniquitatis ex dissimi- nem et relictionem. Unde tres viros Ezechiel pro-
litudine intrOducit exemplum, qui aclu solertiore pheta liberatos yidit, Noe, Daniel et Job (Ezech. xiv,
minuerat doffiini sui debitum (Luc. xvi, 1-8). Non 14), in quibus designantur prsedicatores, continen-
posse Deo servire et mammonae asseruit. Avaros tes et conjugati. Nam Noe arcam in undis rexit,
iricrepat Pharisaeos, legemque dicens vel prophetas ideoque flguram reclorum tenuit. Daniel in aula
Jisque ad Joannein tBaptistam, immisericordem regia abstinentise deditus fuit, et ideo vitam conti-
divitem purptiratum et pauperem introducit; osten- nenlium designavit. Job vero in conjugio positus,
dens qualia passuri sunt raptores, si sic mereiitur et curam proprise dbmus exercens, Deo placuit;
puriiri tenaces (Luc. xvi, 13-31). Vse dicit scanda- per quem digne bonorum conjugum ordo figuratur.
Iizanti, poenilenti vefo fralri etiam Septuagies sep- Quoniamopbrtel semper orare et non deficere(Lut.
ties praecipit remittetidum (Matth. xvni, 21, 22; XVIII,1-8), Dominus parabolam de Juda(14*) ponit,
Luc. xvn, 1-4). Augeri sibi petunt apostoli fidem, quse deadversariosuoultioneraabiiiiquojudice po-
et audiunt de translatione arboris facultalem; po- stula7«l, assidiiisqueprecibus.,pBnpter taedium.fluod
(14*) Le Prlvost: vidua, recte.
 45 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. I. 46
petebat perfinaciter, impetravit. Oratione Pharisaei £^ X. Sequenlia.
in teraplo et publicani proposita, docet non jactan- His dictis, Jesus praecedebal in Jerusalem (ibid.
da merita, sed confiienda peccata (Luc. xxm, 9-14). 28). Solus Joannes, cum encsenia hieme fierent Je-
Boni jugiler orant, ut de inimicis lalem vindictam rosolymis , commemorat Judaeos dixisse ad Jesum
oblineanl ut omnes mali pereant.. Duobus quippe anibulantem in porticu Salomonis : Quousque ani
modis mali pereunt, aul conversione adjustitiam, niam nostram tollis? Si tu es Christus, dic nobh pa-
aut amissa per supplicium male faciendi pote- lam. Inde sumpta opportunitate sermonis, dixit:
stale. Ego et Pater unum sumus; et alia sublimia protulit.
Tradendum se Jerosolymis, passururaque.Domi- Unde Judwi malignilate caecali lapides sustulerunt,
nus prsedicit (Matlh. xx, 18-34; Marc. x, 32-52; ut lapidarent eum. Deinde iterum trans Jordanem
Luc. xviii, 31-43); et juxta Jericho mendicantem se- in locum ubi Joannes primum baptizaral, abiil el il-
cus viam audivit, slans adduci eum ad se fecit, et lic mansit. llluc mulli venerunt et in eum crcdide-
poscenli lumen pie restituit. Perambulans Jericho, runl (Joan. x, 22-41).
Zachaeum principem publicanorum super arborem Bethaniae Lazarus infirmabatur, pro quo sorores
vidit, et in ejus, qui satis desiderabat eum videre, ejus Maria etMartha miserunl ad Jesum, dicentes:
domo hospitium suscepit. Murmurantibus Judaeis, ** Domine, ecce quem amas infirmatur. Audiens Jesus,
quodad hominem divertisset peccalorem, slans m (Kxil: Infirmitas hwc non est ud moriem, sed pro
fidei verilate Zachmus dixit ad Dominum: Eccedi- gloria Dei, ut glorificetur Fitius Dei per eam, Tunc
.tnidium bonorum meorum, Domine, do pauperibus; duobus ibi diebus mansit, et postea cum discipulis
et si quid aliquem defraudavi reddo quadruptum. suis in Judmam abiit, et Lazarum qualuor dies jam
Ait illi Jesus : Hodie salus domui huic facta est, eo in mpnumento habentcm invcnit. Martha, ut ejus
quod el ipse filius sit Abrahm. Venit enim Filius ho- adventum audivit, fide fortis, occurrens illi, dixit :
mims quwrere et salvare quod perierat (Luc. xix, Domine, si fuhses hic, fraler meus non fuisset mor-
1-11). tuus. Moderalis utitur verbis, quse intcmperar.ter
Deinde parabolam ponit de nobili quodam, qui dolet interitum fratris. Martha post mutuam cum
abiit in regionem longinquam accipere regnum et re- Christo collocutionem, veramque fidei confessio-
verti (ibid. 12); et de servis, quibus decera mnas nem, qua credidit eumDei Filium, vitam et resur-
dedit, ut ncgotiarentur ex eis. Reverso autem pri- rectionem, Mariam vocavit suam sororem , dicens
MUS ait: Domine, mna lua decem mnas acquhivit suppressa voce: Maghter adest et vocal te. Illa cito
(ibid. 16). Primus servus ordo doctorum est in cir- r-. surrexit, extra castellum, ubi Salvator substiterat,
ciuncisionem missorum, qui unam mnam negotia- ivit; el videns eum, ad pedes ejus proslrata dixit:
lunas accepit, quia unum Dominum, unam fidem, Dtmine, si hic fuhses, frater meus Lazarus non
unura baplisma, unum Deum praedicare jussus esl. fuhset, moriuus. Fons pietatis plorantibus amicis
Sed haec eadem mna decem mnas acquisivit, quia pro morte amici ploravit, sed flendo inexplebile
populum sub lege constiiutum sibi docendo socia- gaudium suis peperit. Jesus fremens in semetipso,
vit. ll'.o feliciter reniunerato, aller ait : Domine, ad monumeiilura venit, lapidem de spelunca lolli
mna tua fecil quinque mnas (ibid. 18). Servus iste, prsecepit, et quatriduanum jam fetentem voce» ma-
ccetus esl eorum qui in praeputio evangelizare missi gna vocavit : Lazare! veni foras ! Et staiim prodiit,
sunl, meritoque illis divinitus praeponuntur, qui per ligalus.manus etpedes inslith; quem Dominus mox
eos ad cultum unius Dei SmortifiCatissensibus car- jussit solvi a discipulis. Facto tam glorioso et cun-
nis conversi sunt. Porro alter servus qui, nego- ctis sseculis prsedicarido miraculo, non omnes
liari jussus, acceplam Domini pecuniam in sudario crediderunt in Jesum, sed multi ex Judmis, qui
reposuit, denotat eos qui, ad prsedicandum idonei, venerant Mariam et Marlham cor.solari, el vide-
praedicalionis officium, jubente Domino, per Ec- rant insperatam resurrectionem Lazari (Joan. xi,
clesiam vel saltem suscipere, vel digne gerere I)l-45).
detrectant. Pccuniam in sudario ligare est per- Plures mortuos Dominus suscitasse non dubita-
, cepta dona sub olio lenti torporis abscondere. In tur, sed in sancto Evangelio tres tantum certi
hac parabola, per duos servos fideles intellige utri - causa mysterii suscitasse legitur. Per filiam archi-
usque populi doctores; per decem et quinque mnas, synagogi, quse inter domesticos parieles paucis vi-
in Dominum cfedentes popnlos; per servum ne- deniibus resuscitata est, designantur peccatores,
quam, malos catbolicos; per inimicos, qui genui- qui peccatum intus in conscientia clausum habeht,
num hseredem super se regnare noluerunt, impie- et necdum ad opus erumpunt. Hos plerumquc divina
tatem eorum qui verbum fidei aul nunquam audire, inspiratio resuscitat, dum eos a pravo consensn pri-
aut male interprelando corrumpere maluerunl; vata emendatione revocat.
per missioriem seminis non seminati, eorum etiam, Per filium viduse, qui extra porlas urbis elalus
quos verbum Dei hec audire contigit, discussio- est, et multis cernentibus a ChristP resuscilatus
nem. His nimirum quinque personis omne genus est, denotantur rei, qui post consensum ad perpe-
humanum; quod in die judicii fulurum est, expri- trandum facinus exeunt, et quasi mprtuum de late-
mitur. bris anim* proferunt; ut quod latebat in secreto,
 47 - ORDERICLVITALIS 48
appareat in publico. Plerumque tales salubriter ad- A ex odofe unguenti, cum Ecclesia respergitur reli
monentur, et remedio dighae conversionis divini- giosa; vitaebojiafama. Suavitate odoris, qua dorous
tus vivificantur; inultls scientibus, qui inde lse- irapleta esl, Judas infelix, qui fur erat et loculos
tanlur. hibens, scandalizalus est, devolx eliam mulieris
Per Lazafum jam sepultum, jam felidum, pec- ministerium reprehendit. Sed Dominus ei lemere
cantes figurantur, qui prava ctiam consueludine objurganli mansuete respondit : Sine illam; bo-
iriiplicarilur; adeo iit ipsi mali consuetudo nori per- hum emm cpus operaia est in pie. Amen dico tibi:
iiiitlat eos inteiligere ffialum esse quod faciunt; narrubitur in toto mundo quod fccit hwc in memo-
uridexrebro defendunt nefas qiiod agunt; jamque riam ejus (3fa.'//j.xxvi, 6-13; Jlfarc. xiv, 3 9; Joan.
veluf ingenti inole perversae consuetudinis obruti xii, 1-8).
sunU Procaciter irascuntur, cum reprehenduntur; PlUres, curiositale ducti, Belhaniam adierunt, et
et fetent, dum pravse opinionis elogio passim de- Lazarum manducanteffi cuni Christo viderunt, Isc-
Togantur, proximique videntes eos, eorum exem- lique festimOnium mirandi operis perhibueruut.
plo laeduntuf. Illi tandem, qui humano judicio lnvidenles ergo Pharisaei cogitaverunt resuscitatum
damnandi cerisentur, intrinsecus a Dep vivifican- inlerficere, sed frustra nitebantur obstare Christi
tur, postea per saCerdotale ministerium absolvun- omnipotentiae(Jodn, xn, 9-U). .-
tur. XI. Jesus intrat Jerusatem.—Parabolw.
Aliter, omnis liomo mortuus nascitur originali In craslinum turba multa, qum convenerat ad
peccato. Pririia dies morlis est, quam dedil origo diem festum, cum audhset quia Jesus venit Jerusa-
propagiiiis; Securida diesestmortis.dum crescendo lem, acceperuntraimos palmarum, el processerunt ei
adolescit hpmo; venit ad annos rationis capaces, obviam. Appropinquanle hora immolalionis, Agnus
iiicipil in se habere naturaliter legem, qua docentur Dei locum expeliit passionis. Qui cum venisset 1
natticaliter hominesj ut quodsibi fierinoluerunt, aliis Bethphage ad monlem Oliveti, lunc duos ex disci-
ne faciant, sed haiic transgredi aUdent. Tertia dies pulis suis misit, dicens : lte in casteltum quod cqn-
inorfis est,du!ii sCfipta lex homini datur; sed ipsa tra vos est, ei slalim invenietis asinam alligatam,
quoque contemnitur. Post omnia Christus venit, et pullutn cum ea. Sotvtte, et adducite mihi. Eun-
evahgelium altulil, regnum ccelorum praedicayit; tes autem discipuli, asinam el pullum adduxerunt;
iriale facienlibus minatus est gehennam, el bene vi- super eos veslimenla sua imposuerunt, eumque desu-
veritibuS Vitam proinisit scternam. Evangelium etiam per sedere fecerunt. Ecce rex noster, sicul de illo
Pontemnitur, ef haec est quafla dies morlis, qua f, jamdudum vaticinatum est, non sedet in curru au-
Latarusin mausojeo jacuil. reo purpura fulgens, nec ascendit fervidum equum
' lteiri aliter,
primo esl titillatio in corde, secundo discordise et litis amatorem; sed sedet supcr asinam
Consensus, lertib factum, quarto consueludo. His tranquillilatis et pacis amicam. Non habel in cir-
itaque modis reus occidit et iu sepulcro putrescit. cuitu suo splendenles gladios, sed venit maiisuetus;
Gratia Deiper peccatum elongatos fevocat, et mul- non ut per potentiam limeatur, sed ut propter man-
timoda peccatorum niole depressos ad vitam resu- suetudinem diligatur. Plurima turba slraverunt
scitat. vestimenia sUa in via ; alii autem cwdebant frondes
Divulgato Deitatis mirabili miraculo relatione de arboribus et slernebant in via, Turbw autem, qurn
iiiuliofum , qui praesentes curiose inspexerant in- prwcedebantel qumsequebantur, clamabant, dicentes:
spefata lege de tuiniilo processisse Lazarum, colle- Hosanna filio David! benedictus qni venil in no-
gerunt pontifices et Pharisaei consilium adversus mine Domini! benedicium regnum patrh nostri Da-
Jesum, et prophetante Caipba decreverunt ut inter- vid! Eosanna in excelsis! Quidam Pharisworum
flcerent euni. dixerunt ad illum : Maghter, increpa discipulos tttos.
Abiit ergo Jesus in fegionem juxta desertum, in Quibus ipse dixit :. Dicb vobis, quia si tacuerint hi,
civitalcm quae dicitur Ephrem, ibique morabatur D lapides clamabunl (Matlh. xxi, 1-9; Marc. xi ,1-10;
cUrii discipulis suis. Prihcipes enim sacerdotum Luc. xix, 29-44; Joan. xu, 12-15). Cum autcm
et'.cQiiipliceseorum dederant mandatum ut, sj quis appropinquavit, videns civilalem, super illam flevit,
cpgnoverit ubi sit, indicet, ut apprehendant eum. et mala illi prsescius futurorum prsedixit imminen-
Timebant quippe ne inundus totus sequeretur tia, eo quod tempus visitationis suse noh cognove-
euniietvenientes Romanitollerenteis regnum (ibid. rit. Cum inlrasset lerusalem, commota est universa
46-56). civilas, dicens : Quis est hic ? Populi autem dice-
Jesus ante sex dies Paschae venjt Bethanianii ibi- banl: Hic est Jesus prophela a Nazareth Gatilmm.
que fecerunl ei coenam. Martha ministrabat, Laza- In templum Dei intravif, omnes vendentes et emen-
rus vero discumbebat. Maria libram unguenti nardi ; tes in illo ejecit; et mensas nummulariorum et ca-
pistici pretiosi accepit, pedes Jesu unxit et capillis tltedras vendentium columbas evertit, dicens: Scri-
. suis ejttersit. Nardus. aromatica speciesest. Phtis ptum est (Isai, LVI, 7; Jerem. vn, 11) : Domusmea
Graece,/!rfes dicitur Latine; inde pislicum, id est domus orationis vocabitur ; vos autem.fecislis illam
iidfele, dicitur ungsentum, quia cadaver eo perun- spetuncanitqtronum (Maitth. xxi, 10 16; Marc. x«,
Ctum a pptredine servat illaesum. Domus impletur 15-17; Luc. xix, 45, 46; Joan. n, 13-16). Acce-
 49 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. I. 50
dentes ad euni csecos et claudos in lemplo sanavif. }A perfruenlur Dei visione sine corruptionis labe
Videntes autem principes sacerdotum et Scfibaemir (Matlh. xxii, 23-33; Marc. xn, 1^8-27;. Luc. xx,_
rabilia quae fecit, et pueros gratulanler in lemplo 27-40). , "..."'.'.
clamantes : Hosanna fitio David! felle livoris indi- A legis doctore interrogatus quod esset manda-
gnali, dixerunt ei: Audh quid isti dicunt? Jesus lum magnum in lege, dixit : DUigesDominum Deum
respondit: Audio. Nunquam leghtis, quia exore ih- tuum ex tolo corde tuo et, ex tota. animatua el ex
fanlium et laeienlium perfechti laudem ?.-, omni mente tua. Hocest maxinium et primum man-
Circumspectis pmnibus, malevolos eivCs reliquit, datum. Secundum autem simile esihuic: Diliges
et cum xii in Belbaniam exiit, ibique mansit; Mane proximum tuum sicul leipsum. In his duobus mdndq-
revertens in civilatem, esuriit; ad arbofera flci, tisuniversa lex.pendet et prophetm. Inlerroganles
quse secus viam stabat, venit. Sed in ea niliil, nisi de Chrislo, cujus .esset filius, confutavit, e-t Chri-
folia tantuni, invenit, et maledicens, ait : Nunquam stum David dominum nianifesfavit, et illis silen-
tx te fructus nascatur in sempiternum. Conlinuo tium tale imposuit, ut nullus auderet eum ex illa
ficulnea aruit, per quam Synagoga desigiiatur, quse die amplius interrogare; sed jam aperte nilerentur
verba lcgis, non fructus habuil (Matth. xxi, 17-19; Romanae potestati tradere (Malth. xxn, 34 46;
Mcrc. xi, 13, 14). Interrogantes in qua potestale IB Marc. xn, 28-37; Lttc. xx, 41-44). .. - .
in templo tam praeclara faceret, interrogavit ha-v TuncJcsus adturbas, discipulosque suos locutus
ptismum Joannis de coelo erat, an ex honiinibus. esl : Super calhedram Moysi sederunt Scribm et
Tam brevi quaestione Christus insidiantes Sibi con- Phariswi. Omnia ergo quwcunque-dixeiint robit,
fudil et eorum ora obturavit. Nam quod e ccelo ve- servate el facite; secundum vcrq opera eorum nolitt
rum sciebant esse, confiteri noluerunt promaligni- facere. Dicunt enim etnon faciunt. Altigant autem
tate, nec palam negare ausi sunt pro lurbarum ti- onera gravia et imporlabilia, el imponunt in hume-
mpre. ros hominum ; digito aulem suo nolunt ea movere.
. Deiiide parabolam ponitde duobus filiis, quospa- Omnia vero opera sua faciunt ut videantur ab homi-
ter in vineam misit; quibus initium et finis diversus hibus. Dilalant enim phylacteriasua et magnificant
ftiit. Unus enini palri non verbo, sed actu obedivit; fimbrias. Amant aulem primos recubitus incmnh,el
aller vero non ore, sed opere spernens, contradixit primas calliedras in synagogh, et salutationes ir
(Mailh. xxi, 23-52; Marc. XJ, 27-33; Lwc. xx, fyro,et vocari ab hominibus Rabbi. Vqs aytem nolite
1-8). vocari Rabbi, unus est enim maghter vestcr, otnnes
Aliam quoque de agricola Dominus adjecit, qui autem vosfratres esth. Et pqlrem notiie vocare vobis
vineam plantavit, et peregre profectus coloniseam " super terram; unus est enim Pater vesier, qui in
locavit. Qui servos ejus, dum vineae fructus re- coslis est. Nec vocemini maahtfi, quiq maghier
poscerent, apprebenderuiit. Alium ceciderurit, ul vester unus est Christus. Qui majqr esl vestrum, erit
Jeremiam; aliuin occiderunt, ut Isaiam; aliuni vero minisler vester. Quiautem se exqllqverit, humiliabi-
lapidavcruni, ut Naboth et Zacbariam ; novjssime tur; et qui se humiliaverit, exqltabitur, Vm vobis,
Filium Dei crucifixerunt. Myslice servus unus et Scfibm et Pharismi hypocritw, qui claudilh regnum
aUer mitlitur, cuni lex, psalmus et prophetis, le- cmlorumante homines ! Vos enim non intrath, nec
gitur: quorum monilu bene operelur. Sed missus inlroeunles sinilis introire.
caeditur, ejicitur, cura sermo contemnitur, vel Jesus itaque multa salubenima edidit, simplices
(qiiod pejus esl) blasphematur. Haeredem, quantum docuit, hypocritas reprehendit. Lpcutusest de ju-
ad se, occidit qui Filium Dei conculcaverit et Spi- rantibus in templo, et auro quod in templo est; de
ritui gralise contumeliani fecerit. Perditomalo t,u\- altari et donis quse in ipso sunt.; de.diyina pictalc,
tore, alii vinea datur; dum donum gratise, quod quse prophetas et sapientes et Scribas miserit; de
supcrbus perdit,humilis accipit (Matth.xxi, 33-41; crudelitate Judaeorum, quae niissos a Deovariis ge-
Jlfarc. xn, 1-9; LKC.XX,9-16). ID neribus mortis peremerit.
Teriiam parabolam de nupliis edidit, quas pater Super Jerus^lem luclum cdit; non saxa, sed ho-
rexfilip suofecit, elinvilatos eontemplores missis mines plangit. Jcrusaleffi flcbiliter ingeminavit,
exercitibus'puniit (Matth. xxn, 1-14). quse"prophelas occidit, et a malitia resipiscere ne-
Pharisaei cumHerodianis tentaverunt si licef cen- gligit (Malth. xxm).Detemplo Jesusexivit, el osten-
sum dari Caesari, an non. Delalo numismate, denlibus discipulis magnas sedificationes templi,
respondit Jesus : Reddite Cmsari qum sunt Cwsarh, respondit: Non relinqnetur lapis super lapidem, qut
et Deo qum Dei sunt (Matlh. xxii, 15-22; Marc. non deslruatur. Sedente eo super montem Oliveli,
XII,.13-17; Luc. xx, 20-26). Sadducaei quoque ten- discipuli secreto, sicut Mafthseus MarcusqUe al-
tayerunt demuliere, quaeseptem viroshabuit.cnjus testanfur, tempus.et signa prsedictae deslruclioiiis
in resurrectione futura sil. Jesus vero respondit: interrogant. Ille, perCuiiclantibus de fine, respondit
Erralis, nescicntes Scripturas hequevirlutem Dei. In mala plurima praecessura, gentium bella, terrse-
resurtectione vero neque nubent neque nubentur; sed molus per loca, pestilentias et fames, ferroresque
erunt sicut angeli in cmio. Ecce bonus Magister se- de ccelo et signa magna. Multa vaticinatus est de
curitatem insinuat flliis Ecclesiac, quod resurgentcs futuris pcrsecutionibus, adventuque suo; fidelibus
 51 ORDERICI VITALIS 52
nbii prsecogitandum quid traditi ioquantur, sed in i\ pctnem, benedixit ac fregii, deditque dhcipulis suis et
pitientia sua possideant animas Suas. CircuriidaA- ak : Aecipile et comedite: hoc est corpus meum. Et
dam ab exercitu Jerusalem, et vae prsegnantibus; accipiens cdlicem, gratias egit el dedtl illis, dicens :
gladium quoque et caplivitatem, signaque cueli fu- Bibite ex hoc omnes : hic est sahguis meus novi te-
tufa yseque venlurum in nribe cum potestate iria- stamehti, qui pro multis effundetur in remissionem
gna et majestate prsedixit; Respicitei iuquit, quia peccatorum. Dico aulem vobis : non bibdm amodo de
appropinquat redemptio vesira. Ah ebrietafe quoque hoc genimine vitis usque in diem illum, ciith illud
et curis hujus vitse prohibens, vigilandum prsecipit biibam vobhcum novum in regno Patris mei (Matih.
et orandum. Elationem Scribarum reprehendit, vi- xxvi, 21-29; J»fare. xiv, 18-25; LHC. XXH, 17-25).
duam in gazbphylacium duo sera miltentem plus .' Dominus, nocte qua traditus est, tribus vicibus
omnibus misisse confirmavit (Matth. xxiV; Marc. oravit, ut et nos a prseteritis peCcalis veniara, et a
xn, 58-44; LKC.xx, 45; xxi, 4)/ prseseritibus riialis tutelam, et a futuris periculis
Sub exemplo ficiarboris docet de adventu con^ cautelam oremus, et ut omnem oratioriem adPa^
summationis. Parabolam profert de decem virgini- trem et Filium et Spifitum sanct.um dirigamus.
bus, et de eo qui servis suis bona sua tradidit et Ilerii notandum est qubd, sicut triria est tcntalio eu-
peregre profectus est; de adventu Filii hominis in '" piditalis, ita et timoris. Concupiscenlia carnis,
majestate sua; cum aiigelis suis; de segregatione concupiscentia bculorum, ariibilio Ssecularis. Timor
oviujh"a dextris ethsedoruma sinistris; derelribu- nihilominus est morlis, iimor vilitalis et timpr do-
tione reprobor.uni in supplicium aeternum et remu- loruiii. Contra quse omnia docet nos debere oratione
liefatione justoriim iri vitam aeterriam conshmma- muniri. Unde et propter trinara tentationem passio-
vil (Jtfa///t. xxiv, 32, 33, xxv; LKC.XIX,11 -27). riis potest inlelligi Dbminus ter orasse.
XII. Paisio Domini nostriJesu Christi. Joannes, ihsignis theologus, asserit quod Jesus
Prima die diymorum accesserunt discipuli ad Je- postquam pedes Petri primo multum prohibentis,
ium, dicenles : Cbi vh paremus tibi coniedere pa- aliommque lavit, inler iriyslica verba propheficae
scha ? At ipse dixit Petro el Joanni : Itein civitatem Scriplurae auctoritate proditorem adhuc occulte de-
ad quemdam, quem vobis- demonstraverii homo, qui notavit, dicens : Qui manducat mecum panem, leva-
vobis dccurrerit lagenam aquw porlans. Seqtiimini bit contra mecalcaneurii suum. Deinde cumdecrevis-
eum indomuminqudrii inlrat, eidicelis patrifamilias set eunl secundo manifestare, turbatus estspiritu et
-,domus ': Ebi est diversorium, ubi pascha cum dis- proteslatus est, et dixit : Amen, amen dico vobis,
cipulis meis manduceni? Et ipse vobis ostendei cm- (r, quia unus ex vdbh tradel tne. Aspiciebant eryo ad
naculum magnum stralum, ei ibi parate. Euntes, invicem dhcipuli, hmsilantes de quo dicerel. Simon
sictit dixit illis invenerunt, et pasclia paraverunt. Petrus Joanni, qui supra pectus Jesu recuffibebat,
'
Vespere facto, cum duodecim venit, el discumbentibus innuit, et Joannes interrogavit : Domine, quis est ?
iltis dixit : Desiderio desiderdvi hoc pascha mandu- Ille, inquU , est cui ego intinctum panem porrexero.
care vobiscumantequam paliar. Dico enim vobh quia Et cum intinxhset panem, dedit Judw Simonis Isca-
ex hoc non manducabo iliud, donec impleatur in riotis. Etpost buccelldm, tunc introivilin illum Sa-
regno Dei (Matth. xxvi, 17-20; Marc.xiv, 12-17 ; tanaset dicit eiJesus : Quodfacis, fac cilius. Hoc
Lttc. xxn, 7-16). aulem nemo scivit discumbenlium ad quid dixerit ei.
Secundum Joannem, cmna facta, cum diabolus IUe posl hxciexiitconlinuo.Erat qutem nox. Cum
jam mhisset in cor uttraderet eum Judas Simonis ergo exiisset, dixit Jesus ': Nunc clarificalus esl Fi-
Iscariotis;sciensquia omnia dediteiPalerinmanus, lius hominis, et Deus clarificatus estin eo (Joan.
et quia.a Deo exivit et ad Dominum vadil, surgit a xin, li8-3lj.
cwna et ponit vestiwentasua. Et cum accepisset lin- Et alia multa dixit mirae profunditatis verba de
ieum, prmcinxil se. Deinde miltit aquam in pelvini, vera Dei et proximi charitate, de Trinitatis unitate,
et cmpit lavdre pedesdiscipulorum ei extefgere linteo, D de trina Petri negatione, et Spiritus sancti Para-
quo erat prwcinclus. Pustquam lavit pedes eorum et cleti adventu et consolatione; de mandalorum Dei
accepit vestimenta sua, cum recubuisset ilerutn, dixit observatione el felici bonorum remuneratione; de
eh : Scitis quidfecerim vobis? Vos vocatis me Ma- fidelium persecutione . et infidelium . inexcusabili
gisier ei Ddinine, et bene dicilis; sum etenim: Si damhatione; de discipulorum dispersione etinstante
ergo ego lavi pedes vestros Dominus et Maghter, et jain sui passiorie.
vos debetis aller alterius lavare pedes, et reliqua Incomparabili finito sermone, Jesus oculos in
usque ad illud, ubi dicit: QKi me accipit, accipit ccelum sublevavit, Ct exaudibilem Patri pro Jisci-
eum qui me,misit (Jodn. xiu, 1 -20). pulis suis et pro omnibus qui cfedituri erant per
Matthaeus refert quod edentibus discipulis ait Je- verbum eorum in Deum, orationem benigniter pro-
sus : Ameh dico vobis quia unus vestrum metrddi- fudit; in qua multo majora quam humana fragilitas
lurusesi. Ei cbntthtdti vaide, cmperuni sihguli di- petbre praesumpsisset, prb nobis a Patre clementis-
cere : Nunquid ego sum, Domihe? At ipseirespon- siraUs orator postulavit (Joah. xni, 21-xvn, 26).
dens, ait : Qniinlingit mecuni manum-iri pardpside, -- XIII. S«<j«enfiaPassionts.-
hie metradet. Ccenantibus qutem eis, accepit Jesus Tunc, secundum Lucam, contentio inter discipu^
 53 HISTORIA ECCLESUSTICA. — PARS 1. — LIB. I. 54
los facta esl, quis eorum videretur esse major: Sed A tneum, et exhibebit mihi plus quam duodecim mitlia
ccelestis doctor ad humilitatem eos exemplis om- legiones angelorum ? Quomodoergo implebunlur Sdri-
nino provocavit et dictis. Imbecillium itaque disci- pturw,quiasic oportet fieri ? (Matth.xxvi, 52-54.) His
pulorum conlentionem pie compescuit, et se ipsum verbisadjungi potest,quod illum eolocodixisseJoan-
sola pietate illorum ministrum astruit. Quibus cum nes commemorat: Calicem, quem dedit. rnihi Paler,
illo permanentibus regnum etiam promittit, el post nan bibam illum? (Joan. xvm, 11.) Tunc, sicut
aliqua Pelro improvide jactanli dicit : Simon, ecce Lucas dicit, auriculam Malchi tctigit et sanavit
Satanas expetivit vos, ut cribraret sicut triticum. Ego (LKC.XXII,51). In illa hora dixit Jesus turbis :
autem rogayi pro te, ut non deficial fides lua. Et lu Tanqnam ad latronem existis cum gladih et fustibus
conversus, confirma fralres tuos. Qui dixit comprehendere tne. Quotidie apud vos sedebam, do-
aliquando
ei: Domine, tecum paratus sum et in carcerem et in cens in lemplo, et non me tenuislh. Sed hmc est
mortem ire. Et ille : Dico tibi, Petre: non cantabit hora vestra et poteslas tenebrarum. Tunc dhcipuli
hodie gallus, donec ter abneges nosse me. Et dixit omnes, reticto eo, fugerunt. Unus adotescens amiclus
eis : Quando misi vos sine sacculo et pera el calcea- sindone sequebalur, qui, cum tenuissent eum, rejecla
ad-
tnentis, nunquid atiquid defutt vobis? At illi dixe- sindone nudus profugit ab eh. In illa turLa cum
runt: Nihil. Dixil ergo eis : Sed nunc qui habet sac- B essent tribunus et cohors et ministri Jadacorum,
culum, tollat similiter et peram; et qui non habet, Salvalor ligatus est, et primo ad Annam pontificem
vendat tunicam suamct etnat gladium. At illi: Ecce socerum Caiphse ductus est (Matth. xxvi, 55-57;
gladii duo hic. Qui dixit eis : Salh est (Luc. xxn, Marc. xiv, 47-55; Joan. xviu, 12-13).
24-58). Pelrus aulem sequebatur a longe usque in atrium
Et hymno diclo, sicut Matthseus Marcusque principis sacerdolum, et ingressus inlro sedebat ad
commcmorant, exierunt in montem Oliveli; ibique ignem, quia frigus erat, cum minhtris, ut viderel fi-
tunc dixit illis : Omnes vos scandalum patiemini in nem. Accenso igni in medio atrio et circumseden,-
mein hta nocte. Inde venil in prsedium Gethsemani, tibus illis, erat Petrus. in medio corum (Matlh.
quod interprelatur vallh pinguium, sive pinguedi- xxvi, 58; Marc. xiv,-54; LKC. XXJI, 55; Joan.
nis. Et dixit discipulis suis : Sedele hic, et orate, ne xym, 15,16). Maxima Petrus adniiratione veneran-
inlretis in lentationem. Et assumpto Petr.oel duobus dus esf, quod Domiuum,. etiain cum timeret, se-
filiis Zebedmi, cmpitpavere et tmderevel contr.htari. cutjisest. Quod timetnaturseest, quod sequitur de-
Et ipseavulsus est ab eis, quantum jaclus est Iqpidis; votionis, qupd negat obreplionis, quod poenitet
$1posilis geriibusorabql, dicens : Pater, si vis trans-, Q fidei.
fer calicemhunc a me, Verumtamen notimea volun- Principes sacerdotum et omne concilium quwrebant
tas, sedtuafiat (Matlh. xxvi, 30-54; Marc. xiv,26- falsum testimonium conlra Jesum, ut eum morSi tta-
39; Luc. xxn, 39-42 ; Joan. xvm, 1). derent; etnon invenerunt, cum multifalsitesles ac-
Apparuit autem illi angelus de cxlo, confortans cesstssenf.Princeps sacerdoium, tacente Jesu, dixit:
eum, el faclus in agonia prolixins orabat; el faclus Adjuro le per Deum vivum, ul dicas nobis si tu es
esl sudor ejus sicul gultw sanguinis decurrenlh in Chrhtus Filius Dei. Dicil illi Jesus : Tu dixisli. Tune
terram. Ibi trans torrentera Cedron fuisse hortum princeps sacerdotum scidit veslimenta sua, dicens*:
inlelligimus, in quem inlroivit ipse et discipuli Blasphemavit; quid adhuc egemus testibus ? Ecce
ejus; quera iocum Judas sciebat. Qui cum accepisset nunc audhlis blasphemiam. Quid vobis videtur ? At
cohortem, et a pontificibus et Pharhwh minhlros, illi respouderunt : Reus est morth. Tunc ejus in
venil illuc cum laternis el facibus et armh. Et con- faciem exspuerunt, et colaphis eum ceciderunt (Joan.
festim accedens ad Jesum dixii: Ave, Rabbi. Et xvm). Alii aulem faciem ei ;velaverunt, et palmas
osculatus est eum. Tunc accesserunt, el. manus in Je- in facieni dederunt, dicentes : Prophetiza nobis,
sum injecerunt, eumque tenuerunt. Deinde, quod Chrisle, quh est qui le percuss.it? Hsec intelligitur
Joannes commemorat, dix.it eis : Quem quwrith? D nocte passus Domipus in domo principis sacerdo-
Responderunt ei : Jesum Nazarenum, Ut dixit : tum, quo prius adductus est; ubi etiam inter has
Ego sum, abierunt retrorsum et ceciderunt in ter- Domini contumelias Petrus.fentalus est. Trina ne-
ram, et reliqua (Matth. xxvi, 45-50 ; Marc. xiv, 40- galio Petri ccepta est ante primum galli cantum,
43; Luc. xxn, 45-48; Joan.xvm,2-9). et ante secundum peracta j.uxta Marcum. Alii tres
Videntes autem, sicut Lucas dicit, ii qui circa ip- attenderunt quod anle primum affeciione animi et
sum erant, quod fulurum erat, dixerunt : Domine, timore Petri tota fu.it concepta. Tandem Petrus re-
si percutimus gladio? Tunc PetrusMalchum servum cordatus est verbi Jesu,quod dixerat: Priusquam
principis sacerdotum percussit, et auriculam ejus gallus cantet, tertne negahis. Et egressus foras flevit
dextram amputavit. Interroganlibus respondit Je- amare (Mallh. xxvj, 59-75; Marc, siv, 55-72; Luc.
sus : Sinile usque huc (Luc. xxu, 49-51) ; et per- XXII,56-71; Joan. xviu, 17^27).
culienti Pelro prolinus, quod Malthseus commemo- Pontifex Jesum interrogavit de discipulis suh el
rat, adjunxit : Converle gtadium tuum in lccum doctrina ejus. Respondit ei Jesus: Ego palam tvcu-
, sunm. Omnes enim qui acceperinl gladium, gladio tus sum in mundo, ego palam docui in.synagoga et
veribiinl. An pulas quia non possum rogare Patrem in tempto, quo'omnes'Judwi cpnveniunt; et in oc-
55 ORDERICI VITALIS 56
cullo locutus sum nihil. Quid meinterrogas? Inler- .S.estquod antea proplietalum esi(Mallh. xxvn, 3-10;
rqgd eos qui dudierunt quid lccutus sum ipsis. Ecce Ad. i,18, 19),
hi sciunt quw dixerimego. Hmc dulem cum dixhset, Exinde, sancti eyangelistaequse per Pilatum cum
Uriusassisteiis tninhtrorum dedit alapam Jesu, di- Domino gesla sunt seriatim enarrare satagunt; quse
cens : Sic resporides poniifici? Respondil ei Jesus : sludiosi lectores debenl diligenter investigare, et
Si.male locutus sum, lestimonitim perhibe de malo; singula suis in locis i-ationabiliter coaplare. ln pas-
si autim benei,quid me cmdis? Et misit eum Annas sione Chfisti, ut solers Auguslinus Hipponensis
ad Caipliampontificem %atum(Joan.xviii, 19-24). episcopus in libro fertio De consensu evdngelhtqrum
Matlhaeus corisiliuminierunt scribit, raulta dieta sunt el multa responsa sunt.
Mariefacto,w\, refert,
sacerdotum ei seniores adver- Unde quisque eoriim quanlum sibi visuin est decer-
omhesprincipes populi -ef .-in narratione sua posuit quod sslis esse
susJesum, ut eummorti tradereht; et vinctum ad- -psitj
duxertint eum, el tradiderunt Pontio Pildio prwsidi. judicavit.
(Mattli. xxvn,i,2.) Jesus, ut Matthaeus asseril, ant,epraesidem stetit,
et interrogatus ab eo.si rex Jud*orum esset, res-
XIV. Sequentia passionis D. N.Jesu Chrisli. pohdit :Tu dr,cis(Matih. xxvii, 11). Exiit Pilaiu»,
Lucas contexuit narrationeis de his quae circa trt Joannes refert, ad eos foras qui non introieruiit
niane cuffi Domino gesta sunt, quando viri, qui in prabtorium, et dixit : Quam aecusationem afferlh
tenebant eum, iUudebant ei, caedentcs; et velaye- adversushominemhunctRespohderunt : Si non esset
junt eum, et pei-culiebant faciem ejus, et multa hic malefaclor,non tibi tradidhseriius eum. Dixit eis
blasphemarites dieebant in eum. Factp autem die, Pilatus : Accipite eum vos, et secundum legem ve-
seriioresplebisel principes sacerdolum et Scribw con- stram judicate eum. Dixerunl Judwi: Nobis non
veneruni, et iri concilium suum.illum duxeruht, di- licetintefficere quemquam. Introiitilerum Pilatus in
centes: Si tu es Chrhlus, dic nobh.. Quibus ait: prmtorium, et vocdvit Jesum, el dixit: Tu es rex Ju-
Sivqbis dixero, non credeth mihi. Si autem et in- dmorum? Respondit Jesus:A temelipso hoc dich,an
terrogqvetOi:non respondebith mihi, neque dimitielis. alii libi dixeruht de me ? Respondit Pilatus :Nun-
Ez hoc efii Filius hqminis sedens a dexlris virtutis quid ego Judwus sum? Gens tua,et pontifices tui,
Dei. Dixerunl 4>mnes:Tu ergo es Filius Dei? Qui tradiderunt te mihi. Quid fecisli ? Respondit Jesus:
ail: Vos dicitis, quia egosum. At illi dixerunt: Regnum meum non est rfe hoc mundo. Si ex hoc
Quid adhuc-desideramus testimonium ?:Ipsi enim au- muhdo essel regnum meum, ministri ttiei decertarent
divimus de ore ejus. Et surgens omriis multitudo eo- Q ut non traderer Judwh. Nunc autem fegnum meum
rttm, duxerunt illum ad Pitatum. Hsec omnia Lucas non esl hinc.
hafrayit (cap. xxii, 66-71, et xxiii, 1). Matthaeus Dixit ergo Pilatus : Ergo rex es tu? Respondit
vero et Marcus narraverunt ea quse cuffi Domino Jesus : Tu dicis, quia rex sum ego. Egq in hoc nalus
acta sunt usque ad mane. Sed poslea redierunt ad sum,et ddhocveni in mundum, ut testimoniumpcr-
Jiarrandam Pelri negationein (Matlh. xxyi; Marc. hibedm veritati. Omnis qui esl ex veritdtc audit vo-
xiv). Qiia terminata, Tedierunt ad mane, ut.: inde cem medm. Dixit ei Pilatus : Quid est veritas ? El
csetefa cohtexerent quae cum Domino gesta eranl cum hoc dixisset, iterum exiit ad Judmos, et dixit
(Matth. xxvii; Marc. xv). eis : Ego nullam in eq ihvenio causam (Joan. x-vi-u,
Joannes quoque: Adducunt, inquit, Jesum ad Cai- 29-38). Tunc amaricantes Judaei, ut Lucas referl,
pham. in prmtorium. Erat autem mane, et ipsi nqn coaperunt.accusare, dicenles :: Hunc invenimussub-
introierunt, ut non contaminafentur/Sed manducq- verienlem gentem nostrdm, et prohibenlem tributa
rentiPascha.Tmc illic iniqui ccetus aggregati sunt, d.ari Cmsdri,et dicentemseChrhium regem esse (Lue.
Dominunique quasi jam convictuiri reuni adduxp- xxin, 1-25). Et cuin accusarelur, ut Matthccusail,
rnnt, adnitente Caipha, Cui jajn antea visum fue- a principibus saperdotUm et senioribus populi,
vat ui -Jesiis moreretur; nulla. mora interponitur, D nihil respbndif, quod ex mansuetudihe fecit. TKnc
qhin damnaridus Pilato tradefelur. ait iWt PilalUs : Non audis quanla adversum te di-
Solus Malthaeusexiluiri Judae tradiloris narravit, cuntiestimohiq? El nullumei verbum respohdit, ila
ita dicens :Tuhcvidiens Judas,quilradiditeum, quod ul mirarelur prmsesvehementer/Sedenteillo pro tri-
damnatus essii, pmnittntia duclus, retulit triginia bunali, misit ad illum uxpr ejus, dicens: Nihil tibi
argenieos prihcipibus sacerdotum et senioribus, dt- pt justo illi. Multa enim passa sum hodieper visum
ceris:-Peccavi,tradens sanguinenijuslum. At illi dixe- proptereum.(Malth. xxVn, 13-19). Dicenle Pilato :
runl : Quid ad nbs? tu videris.Eiprojeclh argenteh Nihil invenio caiisw in homine, Judsei, ut Lucas
in iemplo, revessil; et abiens, laqueo se suspendit. scribit, invalescebant, dicerites : Commovitpopulum
Principes sacerdotum, acceptis argenteh, dixerunt: per UniversamJudmqm, docehset ihcipiens d Galilwa
Nonlicet eosmiiiefe in corbanan, quia pretium usque huc,
sahguihh est. Gorisilio autem iniiq, emerunt ex iilis Pilaius autem audiens Galilmam, ihterrogavit si
aijrum figuli ih sepuliufdm peregfinorum. Propier homo Galilmusesset; eiut cognopit quod de Herodis
hoc vocdttts est agerille Ackeldernach,hoc esi ager potestate esset, remisit eum ad Herodem, qui el ipse
sanguihiSj usqtie in hodierttum diem. Sic ifnpletum Jerosolymis erat illis diebus. Herodes autem, vito
 57 HISTORIA ECCLESIASTIGA. — PARS I. — LIB. I. 58
Jesu, gavisus est valde. Erat enim cupiens ex multo jA.nhi tibi esset datum desuper. Propterea qui me tra-
tempore videre eum, eo quod audirel multa de illo, didit libi, majiis peccatum habet. Exinde quwrebat
et sperabat signum aliqued videre ab eo fieri. Inter- Pilatus dimiltere eum. Judmi autem clamabant, di-
rogabat illum multis sermonibus. At ipse nihil ei cenles : Si hunc dimilth, non es amicus Cmsaris;
respondebat. Slabant principes sacerdotum et Scribm, omnh enimqui se regemfacit contradicit Cmsari.
conslanter accusantes eum. Sprevit itlum Herodes Pilalus crgo, cum audhsel hos sermones, adduxit
cuni exercilu suo, et illusit indutum veste alba, et re- foras Jesum, el sedit pro tribunali in locum qui di-
mhit ad Pilatum. Et facti sunt amici Herodes et Pi- cilur Lilhostrolos, Hebraice aulem Gabbatha. Eral
latus in ipsa die, nam anlea inimici erant ad invi- aulem parasceve Paschm hora quasi sexta. Et dicit
cem. Judwis : Ecce rex vesler. Illi autem clamabanl:
Pilatus, convocatis maghlralibus et plebe, dixit Tolle, tolle, crucifige eum, Dicit eh Pilatas : fiegem
ad iltos : Obtulhth mt/it hunc hominem quasiever- veslrum crucifigam ? Responderunl ponlifices : Non
lenlem populum; el ecceego coram vobis interrogans, habemus regem, nisi Cwsarem. Tunc ergo tradidit eis
mdlam causam inveni in homine isto, ex hh in qui- illum, ut crucifiyeretur (Joan. xix, 1-16).
bus eum accusalis. Sed neque Herodes. Nam remisi Haec narravil Joannes per Pilatum gesta, quae
vos ad itlum, et ecce nihil dignum morte actuni est Mallhseus et Marcus quia praeterierant recoluerunt.
itli. Emendalum ergo illum dimiltam (LMC.XXIII,16). Sic enim Matlhseus dicil : Tunc mililes prwsidis
Sciebat enim quod per invidiam tradidissent eum. suscipienles Jesum in prmtorio, congregaverunt ad
In die festo consueverat praeses unum dimiltere eum universam cohortem; el exuenles eum, chlami-
vincturti populo, quem voluissenl. Congregath au- dem coccineam circumdederunt ei. Et pleclentes co-
tem illh, dixit: Quem vulih dimittam vobh, Ba- ronam de spinis, posuerunl super caput ejus, et
rabbam, an Jesum qui dicilur Chrhtus ? Principes arundinem in dextera ejus. Et genu flexo ante eum,
eulem sacerdotum et seniores persuaserunt populh ut iltudebant dicentes : Ave, rex Judworum. Et exspuen-
pelerent Barabbam, Jesum vero perderent. Erat au- tes in eum, acceperunt arundinem, et percutiebant
tem Barabbas lalro insignis, quipropter seditionem caput ejiis. El postquam illuserunt ei, exuerunt eum
factam in civitate et homicidium, missus erat in chlamide, vel purpufa secundum Marcuin (cap. xv,
carcerem. Prwses ait: Quem vultis vobis de duobus 17); induefunt euni vestimentis suh^ el duxerunt
dimitti? At illidixerunl : Barabbam. Dicit illis Pi- eumut crucifigerent (Malth. xxvn, 27-31). Joannes
lalus : Quid igitur faciam de Jesu, qui dicitut Chri- narrat quod bajulans sibi crucem Jesus exiit in
stus ? Dicunl omnes : Crucifigalur. Ail illis prwses : , Golgotha, id est Calvarise locum. Sed Simon Cy-
J
Quid enim mali fecit? Atilli magis clamabant, di- renicus paler Alexartdri et Rufi, de quo tres evan-
cenles : Crucifigalur. Videns aulem Pilalus quia ni- gelistae commemorant, de villa veniens angariatus
hil proficeret, sed magis lumultus ficret, accepta est; cui poslea crux data est usque in locum por-
aqua, tavit manus coram poputo, dicens: Innocens tanda memoratum (Malth. xxvn, 27-33; Marc.xY,
ego sum a sanguine justi hujus ; vos viderilis. Et res- 16-22; Luc. XXIII,26-52; Joan. xix, 17).
pondit universus populus : Sanguh ejus super nos et XV. Jlfors D. N. Jesu Chrisli.
snper filios nosiros. Tunc Pilalus Barabbam illis di- In Golgotha cum duobus latronibus Jesum cru-
misit (Matth. xxvn, 15-26), Jesttnt vero apprehendit cifixerunt, et myrrhatum' vinum ei bibcre dederunt;
et flagellavil. ct super caput ejus causani ipsius seriptam impo-
Joannes refertquod tunc milites plectenles coronam suerunt : Hic esl Jesus rex Judworum. Hic vero
de spinis capili ejus itnposuerunt, et veste purpurea lilulus lilteris Grsecis el Lalinis et llebraicis scri-
etun circumdederunt. El veniebant adeum et dicebant: ptus est (Matth. xxvii, 34-37; Marc. xv, 23-26;
Ave, rex Judmorum. Et dabant ei alapas. Exiitile- Luc. XXIII,33-38 ; Joan. xix, 17-22).
rum - Pilatus foras el dixit eh : Ecce adduco eum Mililes ergo, cum crucifixhsent eum, accepe-
vobis foras, ut cognoscalh quia in eo nullam causam r,. rutit veslimenlaejus el feceruntquatuor partes, unicui-
invenio. Exiit ergo Jesus, portans spineam coronam que miliii partem et iunicam. Erat autem lunica in-
et purpureum veslimenlum. Et dixit eh : Ecce homo. consulilis, desuper cOnlexta per tolum. Dixerunl
Cum ergo vidissent eum ponlifices el minislfi, cla- ergo ad invicem : Non scindamus eam, sed sortiamur
mabant, dicentes : Crucifige, crucifige eum. Dixit eis de itla, cujus sit. Vt Scriptura impleretur (Psal.
Pilalus : Accipite eum vos et crucifigite; ego enim xxi, 19), dicens : Parliti sunt veslimenta mea sibi, et
noninvenio causamineo. Responderunt Judmi: Nos in vestem meam miserunt sortem (Malth. xxvn, 34-
legem habemus et secundum tegem debel mori, qnia 37; Marc. xv, 23-26; Luc. xxm, 33-38; Joan. xix,
Fitium Dei se fecit. Cum ergo audisscl Pilatus huric 23-24).
sermonem, macjistimuil. El ingressus est prwtcrium Principes et Scribse pendenlem in cruee blasphe-
ilerum, et dixit ad Jesum : Vnde es tu? Jesus au- mabant, et moventes eapita sua dicebant: Vah! qui
tem responsum non dedit illi. Dicil ergo ei Pilalus : deslruh templum Dei, et intriduo illud remdificas.
Mihi non loquerh ? Nesch quia potestatem habeo cru- Salva lemetipsum. Sil^ilius Dei es, descendede crttce
cifigere te, et potestalem habeo dimitlere te ?Respondil (Mallh. xxvii, 40; Jlfarc. xv, 29-30V.
Jesus : Non habercs potestatem adversum me tillam, 'Unus autem, seeundum Lucain, dc his qui peu-
 59 OftDERICI VITALIS 60
debanf latroiiibus, blasphemaljat eum, dieeris : A j xus est, hortus, et irt horto monumentum novum
Si iu es Chrhtus, saliia temetipsum et nos. Alter in pelra exCisum, in quo nondum quisquam positus
vero increpabat euffi, dicens :Neque lutimesDeum, -fuerat.: Ibi ergo propter Parasceven Judaeorum,
qupd in eadem damnatione es? Nos quidem juste, quia juxta erat monumeiitum, posu.erunt Jesum.
narii digha factis recipimuS; hic vero nihil mali Pracfatae mulieres, quae magis amabant, contra se-
yessit: Et dicebat ad JeSum : Domine, menientd hiei . pulcrum sedebant, et ubi poneretur aspiciebant
dum verierh in regnumtuum. Dixit illi Jesus : Ame» . (Matth. xxvn, 57-64; Marc. xv, 42-47; Luc. xxm,
dico tibi: hodie mecum eris in paradho (Luc, xxiu, 50-55; Joan. xix, 38-42).
' 39-43).' :' ' : " : ,;.: . Altera die sacerdotes el Pharissei de dictis Domini
Stabant juxta crucem Jesu mater ejus, etsoror Jesu quaedam male Pilato suggesserunt; eoque
thdtris ejus Maria Cleophm, et Maria Magdalene. annuente lapidem signaverunt, adhibitisque cu-
Cum vidisset ergo Jesus matrem el discipnlum stanr stodibus sepulcrura munierunt (Malth. xxvu,
tem quem diligebat, dixit malri sum : Mulier, ecce 62-66).
filius tuus.Deinde dixit discipulo : Ecce mater lua. Quaedam in evangelica leguntur narratione, de
Etex illahofa accepiieam dhcipulusin sua (Joan. . his qu« ih Dominjca facta sunt resurrectione, quae
XiXi 25-27).'•-. ."/ .'-. B
1 qub ordirie gesta siul nisi dili^enter considerenlur,
A sexia liora tenebrm factm sunt super uhiversam repugnstntia sibi possunt videri. Unde quid per-
ttrfam usqne ad hordm nonam, et circa hordm no- spjcax djvinae Scripturae investigator Augustinus
nain clamavit Jesus voce magria, dicens :Eli, Eli, dicat, et qiiid.indeiii.tibro m-De concordia Evange-
lamazababdqni? hocest:Deus meus, Detis meus, _ut- liorum disseraf, libet indagare; et eamdem, sicut
quid deretiquisti tne? (Malth. xxvn, 45-46.) Poslea edidit, lectionem hic mihi adnolare. Sic ejiuii posl
sciens Jesus quia jdm ominia consummata, sunt,ut ninltas qnaestiones declarans dicit: t Omnia, quse
corisummareiur Scriplura, dixit : Sitio. Vas ergo circa tempus resurrectionis Domini facla sunt, se-
positum erat aceto plenum.: Illi autem spongiam cundum omnium evangelistarum testimonia ia una
aceto plenam hyssopo cifCunipqnehtes,oriejus obtute- quadam narratione, quantum nps Dominus adjuve-
ruht (Joan. xix, 28, 29). Et clamans voce magna, rit, queraadmodum geri potuerint prdinemus,
secundum.Lucarh, dixii: Pater, in tnqnus tuas com- XYI. Resurrectio et ascensio ejus.
tnendo spiritum meum (Luc. xxin, 46). -
Ad.exlreihum; juxta Jo^jmem, cum-accepisset t Priina Sabbati djluculo, sicut omnes. conseu-
Jesus aceium, dixil: Consummalum est; et inclinato tiunt, ventum est ad riioiiumentum. Jam factum
"
capiie, tradidit spirilum (Jodn. xix, 30). Et ecce erat quod solus Matthseujs commeniorat de terrse-
velum templi scissum est in duas partes a summo -motuel lapide rpvolulo, conterritisque cuslodibus ;
usque debrsum, et terra mota est, et petrm scissm ita ut in:parte aliqua velut ihortui jacerent. Yenit
stihl; et monumenla aperta sunt, el multa corpora autem, sicut Joanries dicit, Maria Mag.dalene sine
sanclorum, qui dormiermt, surrexerunl; et exeuntes dubio, cum caeteris mulieribus, qiise Doniino mi-
de nwnumerith post resurrectionemejus, venerunt in nislraverant, plurimum dilectione fervenlior, ut non
sanctam civitatem, et apparueruni multis. Centu- immerito Joannes solain commemoret, tacilis eis
rio et qui cum eo eranf, custodientes- Jesum, viso quae cuih illa fuerunt, sicut alii testantur. Venil
terrwmutu et hh quw fiebant, timuerunt valde, di- ergb, et tit vidit lapidem sublatum a monumento,
ceiites: Vefe Filius Deierqt hie. IbL Maria Magda- antequam aliquid diligentius inspiceret, non dubi-
;lene, et Maria Jacobi, et Joseph mater, et mater tans abiatum irideessecorpus Jesu, cucurrit, sicut
fijiorum Zebedsei.jet alise muitae mulieres a longe djcit idem Joannes, et nuntiayit Petfo atque ipsi
erant, quse, secu.tae Jesum a Galilaea, ei roinistra- Joanni. Ipse est enini discipulus quem diiigebat
bant., Orijnes, qui siBiul ad spectaculum, aderant, Jesus. At iill currere cceperunt ad monumentum,
videiiles quffifiebaiit, turidentes pectpra sua redj- ID_et prteveniens Joannes incliriavit se, et vidit posita
banf (Mqtth. xxvu, 50-56; Marc. x\, 57.41.; Luc. linteamina; non tamen intravit. Pelrus autem con-
xxiij, 46-49). ; ... , , secutus intravit in monumentum, et vidit lintea-
Cum jam serq faclum esset, Joseph qb Atima- mina posita, et sudarium, quod fuerai super caput
ihia nobilh decurio, vir bonus et justus, exspe- ejus non cum; linteaminibus posilum, sed separatim
_clqhs fegnum, Dei, occultus tamen propter inetiim irivolu.tum. Deinde et Joannes intravit et viditsimi-
Judaeorum, ad PUatutnaudacter accessii, et ab liler etcredidit quod Slaria dixerat, subktum esse
eo corpus Jesu peliit. Cui praeses, cum eum obiisse Dominum de monumenlo. Nondum enim sciebant
a centurione cognovisset, perinisit. Joseph ergo Scriptufas,.quia oporiebat eum a mortuh resurgere.
. vehit, et corpus Jesu. tulit, et mercatus sindo- Abieruntergo ad semeiipsos dhcipu.ii. Maria autem
hein, depositum involvit. Venit.autem. et.Nico.de- 'slabatadmonutnenlum foris plorans, id est ante iliuin
mus ferens misturam myrrhae et alpes quasi libras saxei sepulcrj locum; sed taroen intra illud spa-
centum. Corpus ergo Jesd acceperunt, et linteis tiumquo jam ingfessae fuerant. Hortus quippeerat
illud cum aromatibus, sicut mos est Judaeis se- ijlic, sicut idem Joanries comriiemorat {Joan.xix,
. pelire, ligaverunt. Erait autem in locp, iibi crucifiT 41); Tunc viderunt aiigelum sedentem a dextri.s
 61 HISTORIA ECCLESIASTICA.—PARS I. — LIB. f. 62
super lapidem revolutum a monumento, de quo A verba ista, et non credebant illis. Hiset Marcus atte-
angelo narrant Matihseus et Marcus : Tunc dixil statur. Nam, postquam commemoravit eas trementes
iis : Nolite timere, vos. Scio enim quod JesUm, qni et paventes a monumento exisse, et nemini quid-
crucifixus est, qumrith. Non est hic; surrexit enim quam dixisse, adjunxit quod resurgens Do-
sicut dixit. Venile el videle locum ubi positus erat roinus apparuerit mane prima Sabbali primo
Dominus. El cilo euntes, dicite discipulis ejus quia Mariae Magdalense, de qua ejecerat septem 'dse-
resurrexit; et ecce prwcedit vosin Galilwam. Ibi eum monia; et quia. illa. vadens nunliavit iis, qui cuiu
videbilis; ecceprmdixi vobh. Quibus similia Marcus eo fuerant, lugentibus et flentibus; et quia illi, au-
quoque non lacuil (Matth. xxvm, 1-7 ; Jlfarc. xvi, dientes quod viveret et visus essel ab ea, non cre-
1-7). diderunt. Sane Matlhaeusetiam illud inseruit, absce-
< Ad hsec vcrba Maria, dum fleret, inclinavit deniibus mulieribus, quae illa omnia videfant et
se, et prospexit in monumenlum; et vidit duos audierant, venisse eliam quosdam in ciyitatem de
angelos, sicut dicit Joannes, in albis sedenles, illis custodibus qui velut mortui jacuerant, e"t nun-
unum ad caput, el umim ad pedes, ubi posilum tiasse principibus sacerdotum omnia quae facla
fuerat corpus Jesu. Dicunt ei: Mulier, quid plo- . erant, ea scilicet quae illi sentire potuerunl; illos
ras ? Dicit eis : Quia tulerunt Dominum meum, '™vero congregatos cum senioribus, consilio acceplo,
et nesciovbi posuerunt eum. Hic intelligendi sunt pecuniam copiosam dedisse mililibus, ut dicerent
surrexisse angeli, ut etiam stantes viderentur, sicut quod discipuli ejus ipsum furati essent illis dor-
eos Lucas visos fuisse commemorat, et dixisse ti- mienlibus ; pollicentes etiam securitatem a praeside,
ntentibus feminis, et vullum in terram declinanti- qui eos custodes dederat, et illos accepta pecunia
bus : Quid quwrith viventem cum mortuis? non est fecisse sicut erant docti; divulgatumque verbum
hic, sed surrexit. Recordamini qualiter loculus est istud apud Judacos usque in hodiernum diem. Lu-
vobis, cttmadhuc in Galilma esset, dicens quia opor- cas solus quatuor evangelistarum non dicit a mulie-
tet FUium hominis tradi in tnanus hominum pecca- ribus visum Dominum, sed tantummodo angelos.
torum, et crucifigi, et die terlia resurgere. Et recor- Matlhseus autem dicit, quod eis a monumento re-
dntw sunt verborum ejus (Luc. xxiv, 1-8; Joan. xx, deuntibus occurrerit. Marcus quoque dicit primo
1-13). visum esse MariaeMagdalenae,sicut et Joannes. Sed
<Post haecMaria conversaest retrorsum, el vidit quomodo ei sit visus non dicit, quod explicatur a
Jesum stantem, sicut dixil Joannes, e, non sciebat Joanne (Matlh. xxvm, 8-15 ; Marc. xvi, 8-11; LKC.
quia Jesus est. Dicil ei Jesus : Mulitr, quid ploras? , xxiv, 9-12; Joan. xx, 14-18 [15].) i
quem quwris? Jlla exislimansquia hortulanus esset, Omnes quatuor evangelistae, sicut in omnibus,
dixit ei : Domine, si tu sustulisti eum, dicito milii quae omnipotens Emmanuel lecil ante passionem
ubi posuisti eum, et ego eum tollam. Dixit ei Jesus : suam, veraciter referendo concordant; sic nihilo-
Mtria ! Conversa ilia, dixit: Rabboni, quod dicitur minus resurrectionem ejus et ascensionem concor-
megisler. Dicit ei Jesus : Noli me tangere. Nondum diter enarrant, deciesque Dominum a moriuis re-
enim ascendi ad Palrem meum. Vade autem ad fra- surgentem visum esse ab hominibus commemorant.
tres meos, et dic ets : Ascendo ad Patrem meum et Semel ad monumentum mulieribus, rursus eis-
Patrem vesirum, ad Deum meum et Deum veslrum. dem in itinere a monumenlo regredientibus, tertio
Tunc egressa est a monumento, hoc est ab illo Simoni Pelro apparuit; quod si evangelista quando
loco ubi erat horli spatium ante Iapidem effossum; vcl ubi factum sit noii designaverit, tamen quia
et aliae,quas, sccundum Marcum, invaserat tremor factum sit liquido describit. Quarto duobus in ca-
et pavor, cum illa; et nemini quidquam dicebant. stellum Einmaus euntibus, in alia efligie, ne co-
Tunc jam, secundum Malthseum, ecceJesus occurrit gnosceretur, apparuit; ut peregrinus eis in via
illis, dicens: Avele. Itlw autem accesserunt et lenue- comitatus, tristitiae querimoniaeque causam inqui-
runt pedesejus et adoraverunt eum. Sic enim colli- Ei sivit; auditoque a Cleopha lamento de Jesu Nazare-
gimus et angelorum allocuiionem bis numero eas no, qui fuit vir propheta, polens in opere et sermone
habuisse venientes ad monumentum, et ipsius Do- coram Deo et omni populo, et de danmalione ejus,
mini. Semel scilicet illic, quando Maria hortulanum eos pie increpavit; incipiens a Moyse et omnibus
jiulavit, et nunc ilerurii in via, cum eis occurril; ut prophetis Scripturas explanavit, traclusque ad
eas ipsa repelilione firmaret, aique a timore recrea- hospilium cum eis reeubuit, in convivio panem
ret. Tunc ergo ail illis : Nolite limere. Ite, nuntiate accepit, benedixil, fregit, porrexit, et octilos eorum
fratribus meisul eant in Galilwam. Ibi me videbunt. in fraclione panis ad agnoscendum se aperuit, co-
Venit ergo Maria Magdalene annunlians dhcipulis gnilusque mox ex bculis eorum evanuit. Quinlo
quia vidit Dpminum, et hwc ei dixit; non solum pluribus in Jerusalem, ut Lucas et Joannes perhi-
ipsa, sed et alise, quas Lucas commemorat. Qum bent, sero congregalis, ubi non erat Thomas, Jesus
nuntiaverunt hwc discipulis undecim et cwleris januis clausis intravit, manus et latus eis ostendit,
qmnibus. Et visa sunt ante illos sicut detiramenlum partemque piscis assi, el favum mellis coram eis
, (15) S. August. De consensu evang. Opp. t. III, part. 1, col. 1201, Patrologiw t.XXXIV.
tii • GRDERIGI VITALIS 61
iharidiicavit,insufftavit, et dixit eis : Accipile Spiri- A V J erosotymisne dhcederenl, sed cxspeclarent proniis-
tumsanctum', et caetefa (J^oait. xx, 22-)".Sexto, post- sionem-Pairh, quam audisth,inquit, per os meum.
dies octo, ubividit eurii Thbmas, et dixit :-DomU Quia Joqnnes quidein baptizuvil aqua, vos autem
rius metisetDeus trieus (ibid. 28). Septlmo; ad mare bapiizabimini Spiritusanctononpost multos hos dies,
Tiberiadis, ubf sepfem discipuii piscantes euiri Igiitur qui convenerant, interrogabant eum, dicenies':
post nbcturiiurii laborem maiie viderunl, etcum illo- Ddmine, si in tempore hoc restitues regnum Israel?
posl miram ctiii piseiuiii capturampanem el piscem Dixii autem eh : Non est veslrum nosse lempora
iri"liltore comederurit. Oclavp, in monte Galilsesese- Velmomenla qum Pater posuit in sua poteslate, sed
cuiidum Matlhaeum , ubi videnteseum adoraverunt, accipietis viriutem supervenieniis Spiritus sancli in
quidam diilem dubiiaverunt: Trinc aitillis : Data vos, et eritis mihi lestes in Jerusalem, el in qmni
estmihi ofnnispoiestas in cmlo et in terra: Eunies Judma, Siamarid, etusquedd ultimum tcrrw_.Et cum
docete omnes genleSyiaplizanles eosinnotitine Pulris hqc dixisset'.'_,-videntibus illis etevaius esl, el nubes
ei Filiiei Spiritus sancti; dbcentes eos servare omnia sUscepit eum ab ocuth eorum. Cunique intuerentur
quwCunqueniandavi vobis. Elecceego vdbhcum sum in cmlum euntem illum, ecce duo viri astiterunl juxta
omniljus diebus usque ad cbnsummatibnem swcuti illos in veslibus dlbis, qui et dixerunt: Viri Galilmi,
(Matiii. xxviii, 7). Nbrio, quoq/ Marcus dicit: D quid statis aspiciehtes in cwlum ? Bic Jesus, qui
Novhsime recumbehlibus apparuit Jesus, el incredu- assumptus esl a vobis in cmlum, sic veniel quemad-
litatem illorum expfdbravil durioribus (Marc. xvi, modum vidhtis eum euntem in cmlum. Tunc reversi
12 14). Ideo diciiur novi6sinie, quia jairi nonerant suttt Jerosolymam amonie Oliveli, qui est juxta Je-
in terra cuni illo conyiyatui-i. Decinio, ih ipso die rusalem, Sabbali habens iler (Act. i, 12). lbi, ut
iioii jam in tefra, sed elevatum in nube Lucas testaiur, fideles discipuli triumpho coelestis
discipuli
videruni, chiM in ccelurii asceridit; quod MarcUs magistri specialiter gaudebant, in lemplp et iu
et LiiCas comniemorailt (Marc. xvi, 19; LKC. ccenaculo /unanimiler in oratione pei^severabant, et
xxiv, 51). ''/"'. promissum Patris per Filium, sicut ipse jusserat,
Tblies ergo in evangelicis libfis coniinemoraius securi exspectabant (ibid: 1-4).
cst visus aib hominibus ahlequam ascendisset in : Omnia enim, quae abllloaudieraiil, cerla operum
coelum , iii terra scilicet novies, et iii aere semel exbibitione comprobaverant, et oculis nianifeste
"ascendens. Sed non omnia scripta stint, sicut jaffi complela perspexerant. Nam sicut ehm in pas-
Joarines dicit (Joan. xx.i, 25). Crebra enim erat sione difa toleraturum, ipsumque lertia die cum
ejus cuiii illis cbnversalio per dies XL pruisquain c victoria resurrccturum, ex ore illius plerumque
ascendissel III coeliim (jl/a«/t. xxvm, 16-20; Marc, audierant; sic devicta iiiorte jam immortalem vitse-
xvi, 12-14; Luc. xxiv, 15-49; Joari. xx, 15; xxi, datorem Iseti adspectant, ipsoque super coelos exal-
4); noii tamen eis pef omnes XL continuos di.es tato, ct Palris ad dexleram sedente, feliciter tri-
apparueral. Nain post primiirii diehi resurfectionis pudiant. Angeli quoque in albis vestibus apparenles,
ejus, alios octo dies ihterveiiisse dicit Joanries et Galilaeos cum adiniraiionfe creJis Iiitenlos allo-
(Joati. xx, 16); post qubs eis rursus apparuit. Sic quentes, angelorum hominumque gaudium desi-
per illos,XL dies quotics voluit, quibus voluit", et gnant, et generalem ejus in fine saeculi advenlum
quemadihodum Voluit, apparensj fidem in illis suae ad judicandas geutes Jenuritiant.
resnrreclionis confirmavit. Pelrus et Joannes, Jacobus et Andreas, Philippus
Duas Siquidem ultimas appaiitioncs Marcus et et Tlioriias, Banholpmaeus et-3\latiheus; Jacobiis
Lucas cominoinbrant, et ea quae ibi diota vel acta Alphsei et SimonZelotes et Judas Jacobi, qui usque
fuerant. Secunduin Marcum, duriliani cordis incre- in,fi.flem cum Domino Jesu pcrmanserunt, sal ierrm
dhlorum fe.darguit, et cbnliriiiatis in fide aii: Euh- et iux mundiab ipso appellati sunt (Mdtth. v, 13-14),
les in mundum universum, prcedicdle evangelium meritoque , quia mundum. conlemnentes , vestigia
omni credturm. Qui crediderit et bapiizatus fuerit, nj] ejiis- tenuerunt, reclofeS oi'bis, ct judices sseculi
salvus erit. Qui verd hoticrediderii, condemriabitur. diviuiliis cbristituti sunt. Pfistquam venerabilis con-
Sigria auteih eos' qui Crediderint hmc sequentur. In vehtus•', ubi fere cenluni viginti erant, Jerusalem
nornine tiieo dmnionid ejicierit, lihguis loquehtur no- remeavit, PetrUs , qui vocatione primus-, el digni-
vis, serpenies tolleni; et si riiofiiferuni quid bibe- late maximus erat., in medio frairum surrexit, et
finl, non eis nocebit. Supef wgros rhanus iinporient; de Jiida proditore disseruit, quombdo suspensus
et bene habebuht, Domirius quideni Jesus, postquahi inter ccelUinet terram medius crepuit, et viscera
locutus esi eis , assumpttis esl iri cwluth , et sedet a ejuseffusasunt, quia nec ccelo, nec lerra dignus
dexlris Dei(Marc, xvi, 15-19). Porro Lucas in Evan-. est; et ager pretio Chrisli emptus, haceldama, hoc
gelii sui finc siC iiit: EduXtt eos fdrqs in Bethariiam, est ager sqngmtihi vocatus est. Deinde admonuit
ei elevdtis mariibhs suh, behedixit eh. Et faciithii jit, sicut David pfaedixerat, alfer pro eo ad praedi-
est, cuiii behedicefei illis, recessil qb eisi; et ferebaiur catsoriis ophs-et cceleste'ministeriuitt eligeretur.
"riicwtutn (LKC.xxiv, S0, 51): ''•',''"' ""'' OiiirieSItaqhe prioris seriteritipa concesserunt, et
Ilem etiam in initip Acthuni apostolorum de as- iie sacer niimerus apostolorum iniperfecllis yide-
QCrisioiicDomini sic ait; Convescenspfwccpit eis ai felur, Joseph jiislum et Malhiam priefulerunt, eis-
 65 IHSTORIA ECCLESIASTICA. - PARS I. — LIB. I. C6
que sortes dederunt. Oralione aulem a Petro facta, A nalis vitse relinquentes in novum hominem reno-
ct ab aliis confirmata, sors super Malhiam cecidit, vavil (ibid. 41).
et connumeratus estcum xi apostolis (Act. 1,15-28). Ecce, juvante Deo, simpliciter prosecutus sum
Hi sunt xn horse diei et perfccli xn menses anni, continuationem quamdam a nativitnte Christi us-
atque multis aenigmalibus a prophetis et patriar- que ad adventum Spiritus Paracleti, et singula
chis jamdudum designati apostoli. Hos venerantur , Salvatoris miracula ex evangelicis codicibus seria-
oinnes fidelium nationes, meritoque censenlur cceli tim breviterque congessi, prout ipse secunduin
senatoies, et Ecclesise gloriosi principes; quia intellectulum meum indagare potui, sive dicacem
verse viti Christo inhseserunt fructuosi palmites. Augustinum, aliosque doctores sectatus caraxavi.
Ejus enim in arvis vestigia specialiter imitati sunt Iii hoe nempe sedimine mihi meisque similibus
spontanea paupertate inler homines, mirisque vir- prodesse curavi: eis scilicet, qui profunda docto-
tutibus fulserunt insigncs socii et consecretales, rum prolixaquc rimari faslidiunl, conferre volcns
nunc vero in coelestibus thronis consessores, et aliquid eniolumenli; dum Dominica miracula per
xn tribuum Israelitarum jusii censores. Et sicut in quatuor libros diffusa compaginavi, el in brcvi
terris assidue cucurrerunt ad bravium vitae Christi tomo examussim collecta adnotavi. Porro, non-
sequaces, et in Ecclesia laboriose desudarunt ejus ,P nunquam eadem vcrba, quae in libris authenlicis
vicarii ac testes, sic nunc illius beati coruscant in videbam , avidus hausi; plerumque vero brevitalis
coelis cohseredes. - causa dictatum mutavi, sed invictam veritatem
XVII. Spiritus sanctus in apostolos descendit. ubique sectari summopere.laboravi,nec ab aullien-
Cum cotnplerentur dies Pentecostes , dlscipulique tica unquam sponte sententia cxorbitavi.
hora tertia in unum congregati essenl fideles, XVIII. Regna imperatorum Ramanorum.
faclus>est repente de cwlo sonus, et in igneis linguis Nunc, quia certam proposui chronographiam
super sedentes descendit Spirilus sanctus, replens scripto protelare, utleclori clarius pateat ordo
eos omni scientia divinisque charismatibus (Act. n, temporum, quaedam libet inserere, quse anliqui
1-4) palres in opusculis suis ediderunt de eadem re.
0 quam velox et efficax est iste artifex, et desi- Eusebius enim Caesariensis, et trilinguis Hiero-
deranfium unctionem ejus animarum dulcis et vivi- nymus , Iberi quoque sophistae, Orosius et Hispa-
ficus opifex! lgnis divinus non comburens , sed .lensis Isidorus, aliique plures mulla scripserunt de
illuirinans, advenit, corda discipulorum uberlim saeculi excursibus; prsecipueque apud nos Beda
iiif?amm£vit, carnalium delectatione voluplatum et presbyter in libro De temporibus, qui postremus
formidine suppliciorum evacuavit. Eos in ore per omnium Anglicaegenti scripsit, slylumque prisco-
diversitatem linguarum subilo docuit, in mente rum veraciter prosequi sluduit.
autem ex aucloritate i'oboravit, et in culmine vir- Tiberius Oclaviani Augusli privignus, Liviaeuxo~
tulum contra omnes astus inimici extulil. In variis ris ejus ex priore marilo filius, regnayit annis
apostoli linguis magnalia Dei loquebantur , ita fit xx.m. Hujus anno xn Pilatus Judaeaeprocurator ab
omnium gentium advenaemirarentur quod indigense eodem dirigitur. Herodes letrarcha, cum Jiidaeorum
Galilaeiomnibus linguis diserle ulerenlur. Hoc ut principatum teneret annis xxiv, in honorem Tibc-
invidi Judaei confusione digni compererunt, qui rii et Livhe matris ejus Tiberiadem cpndidit Li-
opera Chrisli et verba sinistra iiilerprelatione hiadem.
semper depravare solili sunt, magnalia Dei fahfes Anno quinto decimo imperii Tiherii Csesaris, Do-
inusio plenos debacchando asseruerunt. Verum minus Jesus post baptismum, quem Joannes prae-
Petrus spiriiuali potu affatim debriatus in perfidos dicavit, mundo regnum ccelorum annuniiavil; per-
surrexit, verba sapientiac salutaris eructavit, de actis a mundi principio secundum Hebraeos annis,
incarnatione et passione ac resurreciione Cbrisli ut Eusebius in Chronicis suis signat, iv millibus,
eloquenler tractavit, el multiludinem malignantium rj> adnotando quod xvi anno Tiberii principiurn fuerit
cooperanle Spiritu sancto confiisam superavit. Sic- LX«Xjubilaei secundum Hebrseos; juxla Chronica
Ut Malchum, qui scrvus summi sacerdotis erat, eadem, quse ipse Eusebius de utraque editione, ut
gladio quondam percussit, ct aurem ejus aniputa- sibi videbatur, composuit, anni sunt quinque millia
vit, sic carnaliler famuiantes soli litterse Mosaicse ducenti viginti octo.
legis mystico Dei verbo pupugit, vcleresque ccere- Anno xviii imperii Tiberii, Dominus sua passione
monias et observationes ab intelleclu neophytorum mundum redemit, et victor a mortuis lertia die
resecavit. Judseos itaque, quos ad necem Messise resurgens, fidelibus suis manifestus apparuit, ct XL
perfidia ssevire paulo ante coegit, fervens Pelri die- videillibus illis" in ccclum ascendit. Agrippa,
praedicatib ad posnitentiam et fidem atque baptisma cognomento Herodes, filius ArislobuIi fihi Herodis
invitavit. Et tanquam pisces de pelago solitus fue- regis, accusalor Herodis tetrarchse, Romani profe-
rat extrahere retis ministerio, sicerrantes de igno- clus a Tiberio in vincula conjicitur; ubi pliirimos
raritise puteo ad verse fidei solidilatem pertraxit sibi ad amiciliam ascivit, et maxime Caium Germa-
sanctse predicalioiiis oiHcio. Unde conversorum nici filium.
ipso die tria millia baplizavit, et vetustatem car- Caius, cognomento Caligula, regnavil annos m,
 67 ORDERICl VITALIS 63
irierisCSx et dies vm. Hic Hefodem Agrippam arai- i genere mirabjlis, adeo ut am.or et deliciae humani
cuhi suum, vinculis libef aturii, regem Jiidafeaefecit; generis dicefetur; Hic amphitheatrum Romaesedifi-
millia ferarum
qui penriariet in regno vii arinis, id est usque ad cavif, et in dedicatione ejus quinque
quartum Claridii annum. Quo ab arigelo percusso, •'occidit.
Agrippa filiiis ejus in fegiio sUccessit, et usque ad Domitiariris,-frater Titi junior, annps xv,-menses
exterminiuih Judaeorum xxvi annis "pefseveravit. v. Hic secuiidus post Neronem Christianos perse-
Herodes tetrarcha et ipse Caii amicitiam peteris, quitur^ et paiiib post pro mercede theomachise a
cogente Herbdiade Romam veriit. Sed aceusatus ab senalii interfieitur.
;Agrippa etiam fetrarchiam perdidit, fugiensque in Nervia anrio urio, mensibus iv, diebus vni. Hic
Hispaniam cum Herodjade moerore pCriit: Pila- primb'edicto, suo cunctos exsuks revocavit. Unde
tus, qui senteritiam dahittalibnis in Christuni dixe- Jbannes aposlolus hac generali liberatus indulgen-
fat, taritis irrbganie Caio angbribus coarclatiis est, tia Ephesuni remeavit.
ut sua se manu peremerit. Caius in deos se refe- Trajaiius annos xix, menses vi, diesxV. Hic ad-
rcris, Judaeorum loca sancta idolbrum sordibus .VersumCliristianos persecufionem movit, eximios-
profariat. que Dei servos maftyfizavil. Plinius Secundus No-
' Claudius arinos xui, menses vii, dies xxvn. Ipse vocomehsis, orator el historicus insignis habetur,
1
ivfegni sui anno, drim fairics graVissima, cujus cujus plufiiria ingenii exstant opera. Pantheum
Lticas in Aciibus apostolorum hieniiiiit, facta Cst, Romae, quod Pomitianiis fecerat, fulmine concre-
Britattniairi adiens quaffi neque ante Julium C*sa- niatuiri; Cui riomeh inde datum est, quod ipsa do-
rem> neqiie post eutn quisquaffi attingere ausus mus omniuto deorum sit babitaculum. Judsei per
fuerat, siiie rillo pfaelio ac sangriine inlra paucissi- diversas terrarum parles seditionem moventes,
mos dieS plurimam irisulae partem m deditioriem digna caede sternuntur. Trajarius"Roniaiii imperii,
feCipit. Orbadas etiani imperio Romano insulas ad- quod post Aiigusluffi defehsurii magis fuerat, quam
jeCit, ac sexto "merise,ex quo profectus erat.Roniam nobiliterampiiatuih, fines longe laleque diffudit.
rediit. Npno regrii Siii ariiio Judaeos tumultuanies Adrianus conspbrinae Trajani fiiius annis xxi.
Rbmaexpulit, qubd et Lucas refert. Scqhenti arino Hic per Quadratum disclpuluiri apostoloruni, et
fames; maxima^Koriiafficof fipit. i'! > Aristiderii Atheniehserii, virum fide Sapientiaque
Nero arinos xni, iuenses vii, dies xxvni. Hujus plerium , et per Serenum Gianium legatum, libris
antib seciindoEeslus Judaeaeprocuralor FelicJ suc- de Christiaria religione compbsitis instructus, prae-
cessil: Tunc Paulus Romam vinctus miltitur. Feslo ! cepitper epistoIamChristianos sine criminum ob-
iri magJslralh Judaeae successit Aibinus, el Albirio jectione rion damnari. Idem Judseos secundo re-
Gessius Florus, cujiis Iuxufiairi et avaritiam, cae- belles ultima Csede perdbmuit, etiarii introcundi
teraque: liagitia' Jridaei tolerare nequivefuril; unde eis Jerosolymaih licentia ablata; quam ipse in
cpntra" Roriiarios febellaverunt. Adversum quos optimum statum exstructione murorum reparavit,
Vespasiarius magister militiaetransiriissiis, plufimas Cl ^lliam vocari de nomine .suo prsecepit. Idem
jirbes Jhdseaecapif."Priniu;s Nerb (15*) super omnia eruditissimus in iitraque lingua, biblioihecam Athe-
scelera Siia etiani Christiaribs pefsequltur, quorum nismirioperis exstruxit.
exiinios; Romae, Petruni criice, etpaulum occidit Jerosolymae primus ex genlibus constituifur epi-
gladib; Hic ih re; riiilitari niliil pmninO ausus, Bri- scopus MarcusyrcesSantibus hjs qui fiieranl ex Ju-
ianniam perie affiisit. Nam dub sub eb liobilissinia dseis, quorum" Jiomina hxc sunl: Jacobus frater
bppida illic;capta atque eversa sunl. Domini, Simeoii fiiius Cleophse, Justus, Zacbaeus,
Yespasiahus"arinbs ix,menses xi, diesxxii. Hic Tobias, Sexlus, Jpannes, Mathias, Philippus, Se-
apud Judaeam imp/crator ab exercitii appellatur, et neca, Jiistus, Leyi, /Ephrem, Joseph et Judag.
belluiii Tlto filio coinniendans, Roijiani per Alexan- HJ numero xy ex circumCisiOrieprodierunt, in Je-
driam prpflciscitur, et pefemplo Vitellio regriurii rusalem^a passione Pomini-usque ad jElium Adria-
nanCiscitiir. Qui secundo anno Judaeaeregnnm sub- niim per ;annps fere cyn prsefuerunt, fideque
vef tit, templumque solo stravit post arinos1priniae et scientia Cum sanctitate jnicuerunt.. Deiii ex gen-
sedificalionis ejris 1084. Hoc vero bellum cbnsumma- fibus eis hi successerunt: Marcus, .Cassianus, Pu-
tum est anriis iv, duobus quidemNefone vivente, et blius, Maximus, Julianus, Cajus, Julianus, Capilo,
dhobhs aliis postea. Yespasiahus inter alia magnp- Yalens, policianus, N.arcissus, Alexander, Mazab-
rrira operuiri Jii privata adhuc vila,:.in Germaniam, banes, Hymenaeus, Zaji.das, Hermon, Macbarius,
ac deinde Jn Britairiiilatn a ClaudiO missus, iricles Maximus, Cyriilus :el Jpannes. -.,
et bis: cuin hOste conflixit; duas validissiinas gen- .XlZ.SuccessioimperatorumRomanoirum. \
tes, xxpppida/; insulara Yectam Britanhiae proxi- Aiiloninus, cognpmenlo Pius, cum filiis suis, Au-
niam .-.imperio'Romano adjecit. Colossus efigifuf relio.et Lucio, annis xxu et mensibus m. Jusl.inus
habens aliiihdinis pedes cvn. phijpspphus IJbruni prp Christiana rejigione com-
Titus annos ii, mCrisesii, vif pmiiium; virtutuffi positum Antoiiinp tradidit, eumque benignum erga

(15*)Sic D. Lb Pf^yoit ^Duchesrie verof'

69 HISTORIA ECCLESIASTICA. ~ PARS I. — LIB. I. 70
Christianos fecit. Qui non longe post suscitante Ji simumque vallum, crebris insupcr turnbus coin-
persecutionem Crescente amico, pro Christossan- munilum, per cxxxn tnillia passuum a mari ad uiare
guinem fudit, sub Pio Romae episcopo. Hermes scri- duxit, et Eburaci obiit.
psit librum, qui dicitur Pastoris, in quo prseceptum Aritoninus cognomento Caracalla, Severi filius,
Angeli continetur, ut Pascha die Dominico cele- annis vn. Alexander episcopus Cappadocise,' cum
braretur. Polycarpus Romam veniens multos ab sanctorum desiderio locorum Jerosolymam venis-
haeretica labe castigavil, qui Valentini et Cerdonis set, vivente adhuc Narcisso ejusdem urbis episcopo,
fuerant nuper doctrina corrupti. persenilis aetatis viro, ipse ibi ordinatur episcopiis,
Marcus Antoninus Verus, cum fratre Lucio Au- Domino ut id fieri deberet per revelationem mo-
relio Commodo, annos xix, menses u. Hi primum nerite. Tertullianus Afer cenlurionis proconsularis
sequo.jure imperium administraverunl, cum usque lilius omnium Ecclesiarum sermone celebratur.
ad lioc tempus singuli augusti fuerint. Bellum deinde Macrinus anno uno regnavit, et pum filio Diadu-
contra Parthos admirabili virtute et felicilale ges- meno,cumquo imperium invasil,apud Archilaidera
serunt. In Asia perseculione orta, Polycarpus et miliiari tumullu occiditur.
Pionius marlyrium fecere. In Gallia quoque Pho- Marcus Aurelius Aiiloninus annis iv. lu Palseslina
tiniw, Lugdunensis praesul, aliique plurimi pro j|J Nicopolis, quaeprius Emmaus vocabalur, urbs con-
Christo gloriose sanguinem fudere. Nec multo post dita est; legationis industriam pro eo suscipienle
vindex scelerum lues multas late provincias.ltaliam Julio Africano scriptore temporum. Hsec est Em-
maxime Romamque vastavit. Defuncto Comniodo maus quam Dominus postTesurrectioiiem suo, sicut
fratre, Antomnus Commodum filium suum consor- Lucas narrat (cap. xxiv), ingressu sanctificare di-
tem regni facit. Antonino iraperatori Meiilo Asianus gnalus est. Hippolylus episeopus, multorum condi-
Sardensis episcopus Apologelicum pro Christianis tor opusculorum, lemporum canonem, quem scri-
tradidit. Lucius Britannise rex, missa ad Eleuthe- psit, huc usque perduxit. Qui eliam se, decenno-
riunt Romseepiscopum epistola, ut Christianus effi- valem Paschse circulura reperiens, Eusebio, qui
ciatur impetral. Apollinaris Asianus Hierapoli, et super eodem Pascha cyclum composuit, occasionem
Dionysius Corinthi, clari habenlur episcopi. dedisse retulit.
Lucius Antoninus Coromodus post mortem palris Aurelius Alexander annis xiri. Hic in Mamiaeani
regnavit annisxin. Hicadversum Germanosbellum matrem suam unice pius fuit, et ob id omnibus ama-
felieiler gessit. Caeterum ipse per omnia Iuxurise bilis. Urbanus Romae episcbpns multos nobilium ad
ct obscenitali mancipatus, nil palernse virtutis et fidem Chrisli et riiarlyrium perduxit. Origenes
pietatis simile gessil. Irenaeus Lugdunensis episco- " Alexandrise, irao toto orbe clarus habetur. Denique
pus insignis habetur. Commodus imperator, Colossi Mamxa malcr Alexandri eum audire curavit, ct
capite snblato, imaginis suae caput eijussilimponi. Antiochiam accitum summo honore habuil.
Helius Perlinax iriensibus vi. Hic Juliani juris- Maximinus annis lii. Hic adversum sacerdotcs
perili scelere periit, quem mense vii, postquam ecclesiarum, et clericos atque doctores persecutio-
.eoeperat imperare, Severus apud Pontem Milvium ncm exercet, maxime propter Christianam Alexan-
bello civili victum interficit. Yictor Romae episco- dri, cui successerat, et Mamaesematris ejus fami-
pus, datis late libellis, constiluit Pascha die Domi- liam; vel praecipue propter Origenem presbytefum.
nico celebrari, sicrit praedecessor ejus Eleutherius, Pontianus et Anteros, Roraanse urbis episcopi, mar-
a xiv luna primi mensis usque ad xxi.Cujus decre- tyrio coronati,«t in ccemeterio Calixti sunt sepulti.
lis favens Theopbilus CaesareaePalaestinaeepiscopus, Gordianus annis vi. Julius Africanus inter scri-
scripsit adversus eos qui xiv luna cum Judaeis ptores ecclesiaslicos nobilis habelur. Qui in chro-
Pascha celebrabant, cum cseteris, qui in eodem liicis, quae conscripsit, refert se Alexandriam pro-
conciHo aderant, episcopis synodicam et valde uli- perare, Heracla; opinione celeberrima prbvbcaium ;
lem epistolam. n quem et in divinis et philosophicis sludiis, atque
Severus Pertinax annis xvii fortiler quide:n, sed omni Grsecorum doctrina iiistructissimum fama lo-
laboriose imperium tenuit, et persecutionem in queretur.
Christianos acerrimam exercuit. Clemens Alexan- Philippus, cum Philippo filio, vn ar.nis regnavit.
drinse Ecclesiae presbyter, et Pantaenus Stoicus Hic primus omnium imperatorum admonitu fidelis
philosophus, in disputalione dogmalis nostri diser- Chrisli militis Pontii Christianus factus esl; ac
lissimi habentur. Narcissus Jerosolymorum episco- postlertium imperiiejus annum, millesimus a con-
pus, et Theophilus Csesariensis, Polycarpus quoque ditione Romse annUs expletus est. Januis delubro-
et Bacilus Asianae prpvinciae episcopi, insignes ha- rura obluratis, sancla Ecclesiacum tripudio ad Dei
bentur. Plurimi Christianorum per diversas pro- laudem libere reserata est ; et ita magnificis ludis
vincias martyrio coronati sunt. Clodio Albino, qui auguslissimus omnium prseleritofum hic natalis
se in Gallia Caesarem fecerat, apud Lugdunum in- annus a Christiano imperatore celebratus est. Ori-
terfecto, Severus in Britannias bellum transfert; genes Leonidse martyris filius in Caesarea Palaestinae
ubi, ut et receptas provincias ab incursipne bar- Theodorum, cognomento Gregorium, et Athenodo-
barics feceret securiores. magnam fossam firmis- rnm. adolescentulos fratres, Ponli postea npbilissi-
71 ORDERICI VITALIS 72
iiios.episcopos divina philosophia imbuit; adversus .A post a militibus occisus cst itineris medio quod in-
quemdam Celsuro Epicureum philospphum , qUi ,ter Constaiillnopolim et Heraclcam est. Eulicianus
contra nos scripserat, oclo voluminibus respondit. . papa niartyrio Romse coronatus, in cremeterio Ca-
Qui, ut brevilcr dicam, fantum scribendi -scdii- lixli sepelilur ; qui et ipse cccxm martyres manu
iiis friit, ut Hieroiiymus qupdam loco quinque sua sepelivit.
miliia libronim ejus, se legisse .meminerit Tacitus irienses sex. Quo apud Ponlum occiso,
DeciiiS annP i, meiisibus ni. Hic cum Philippos, FJorianps obUnuit imperium diebus LXXXVIH, ct sic
patremet filium, interfecisset, pbpdium eorum in apud Tarsum occidiiur. Analolius, natione Alexan-
Chfisfianos persecutionem movet; iri qua Fabianus drjnus, Laodiciae Syrise epiScopus, philosophorum
papa inurbcRomamartyriocoronatus, Cornelio re- disciplinis eruditus, plurjmo semione celebratur ;
liquit sedem sui episcopatus. Alexander Jerosoly- cujuS ingenii magnitudo de libro , quem super
mprum episcopusapudCaesareamPalaestiiise, etBa- Pascha composuit, et de decem libris arithmeticse
bylas Antiochiae interficiuntur. institulioriis potest apertissime cognosci. Insana
Gallus cuni Yolusiano filio annos n, menses iv. Manichseorum hxresis, et Sabelliaiiorum oritur.
Hic ut Dionysins Alexandrise antisles perhibet, cum
" Probusannos vi et menses iv. Hic Gallias jam-
regriuin ejus in Jnitio floreret, el cuncla ei ex sen- dudum a Barbaris occupatas, per multa el gravia
tentia cedercnt, saiictps viros, qui pro pacc regai prselia, deletjs landem hostibus, ad perfeclum libe-
ejus Deo shmiiio supplicabant, perseculus est, cum ravit: Archelaus Mesopotamise episcopus librum
quibus et prosperitatem- snam fugavit el pacem. disputationis suae, quam habuit contra Manichaeum
Origenes Lxxaetatis anno non ad integrum impleto exeiinteni dePerside, Syro serjnone composuit, qui
defur.ctus, elin urbe Tyro sepultus est. Cornelius translatus a Graecis, habetur a mullis.
papa rogalus a quadam matrona Lueina, corpora Caniis eum fijiis Caririo et Nunieriano, annis n.
appstolorum d? calacumbis levavit noctu, et posuit, Caius Rpmanae Ecclesiae episcopus fulget, qui a
Paiili quidem -via Ostiensi, ubi decollalus est; Pe- .Diocletiaiio martyrio passusest; Pierius Alexan-
tri aulem, jiixta locum ubi crucifixus est, inter cor- driaepresbyter sub Theona epiScopo floTculissimc
ppra saiictorurii cpiscoporuin in templum Apollinis, populos docuit ; et taotani sernionisdiversortnnque
ih ffipnte Aureo, ht Yalicaap.palatii Neroniani, III -tiactatuum, qui usque hodie exstant, elegantiain
Kalendas Julii. iuvenit, ut Origenes junior vocaretur; vir mirae
Yalerianus cum filio Gallieno annis xv. Hic in parcimpniae, et voluiitariaepaupcriatis appelitor, qui
Christianos persecutione commota, stalirti a Sapore post persecutionem omni tempore vitae suae Romae
Persarum regecapitur; ibique luminaribus orbatus, conyersatus est.
scfviiute miserabili consenescit. Unde Gailienus XX. Imperaiores Romani. Persecutiones in Chrislia-
tam claro Dei judicio lerrilus pacem nostris red- nqs. Gonstanlinicqhversiq
didit. Sed ob meritum tamen vel propriae libidi- Biocletianus cuiri Herculio Maximiano arinos xx.
his velpalernse tbeomachiae, innuniera, barbaiis asr Cafausius sumpla -purpura Britannias occupavit.
surgenlibus, Romani regni detrimeiita sustinuit. Nafseus rex Persarum Orienti bellum inlulit. Quin-
Hac persecutione Cyprianus Carthaginieiisis cpi- «juegentiani Africam vastayerunt. jEgyplum Ar-
scopiis, cujus doctissima exstant ppuscula, marly- cliilleus. obtinuit; ob quse Coristanlius ct Galerius
rio coronatur. Cujus vitaeet passipiiis voluinen egre^ Maximinus Csesares assumunlur iri regnum. Cons-
giuin Ponfius diacoriiis Cjus j-eliquit, qui usque ad tantiiK privignam Herculei Theodoram accipil, ex
dieni pass>ohis ejus cum ipsp -exsilium sustinuit. ^ua sex liberbs postea Coristaiitiiii fratres. habuit.
Theodorus Gregprius Neocaesarese'Ponli episcopus Galerius Dliam Diocleliani Valeriaffi accepil. Post
magha virtutum glorja claret; e quiljus unum est, iecem annos, pef Asclepiodotum prsefeclurii prse-
quod, u.t ecclesise faciendae locus sufliceret, mOa- tprii, Brkanniae reCeplsesunt
lem prccibus mpvi.l, Stephanus ef Sextus Romae Ij Nono 'decimo anno Diocleiianus in Orienle, Maxi-
episcopi marlyrio passi sunt. mianiis Hcrculius in Occideiite ecclesias vastari,
Claudiiis anno i, mensibus ix. Iste Golhos jam alfligi Christianos el interfici praecipiunt. Secundo
per annos xv lllyricum Macedoniamque yastanles autem persecritionis anno Diocletianus Nicomediae,
superat; ob quae in curia clypeus aureus, et In Ca- jHasimianus Mediolani pufpuram deposuerunt. At-
pilolio staluaei aurea collocata est. Marcion diser- tamen coepta semel persecutio usque ad septimum
tissimus Anliochenae presbyter Ecclesiae, qui inea- Constantini annum fefvefe non cessat. Conslanlius
detii urbe rhcloricam dbcuerat, adversus Paulum xvi imperii anrio, summaehiansuetudiiiis el civilila-
de Sampsate, qui AntiochiK episcopus dogffiatiza- tis vir, in Britaniiia diem obiit Eboraci. Haec perse-
bat Christum comniunis naturse hominem fuisse, cutiotamcrudeliset crebra flagrabat, ut intra unuin
accipientibus nptariis disputavit, qui dialpgus usque mensem decem et octo millia martyrum pro Chri-
hodieexstat.: sfo passi ihvehiaiitur': rtam et Oceaiii limbum
Aurelianus annis v, mensibus vi. Hic cum adver- trahsgressa, Albariuin, Aarbn ct JuliumBiitaiiiiiae,
sumnosperseculioncm movisset, fulmcn ante eutrt cum aliis plufibus viris ac feminis felici cruore
magno pavore circumstantium ruit, ac rion multb damnavit. Triric passus est Paffiphilus presbyter,
73 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS 1. — LIB. I."" 7J
Eusebii Csesariensis episcopi necessarius, cujus Vi- A\ tinopolim librum pro se Constantio porrexisset, aa
taro ipse tribus libris comprebendit. Gallias rediit.
Tertio persecutionis anno, quo el Conslantius Julianus annos u, menses vm. Hic baptizatus.et
obiit, Maximir.us et Severus a Galerio Maximo Cx- sacris ordinibus atque ad diaconatum sublimatus
sares facti. E quibus Maximinus maleficia et stu- fuit; sed relicto clericatu, arma sustulit, imperio-
pra sua Christianorum persecutionibus accumulat. que arrepto, ad idolorum cultum conversus Chri-
Passus est ea tempestale Petrus Alexandrise epi- stianos persecutus est. Pagani apud Sebasten Pa-
scopus, cum pluribus JEgypti episcopis. Lucianus liestinse urbem sepulcruin Joannis Baplistae inva-
quoque, vir moribus et Continentia et eruditione dunt, et ossa dispergunt, eademque rursus colie-
prsecipuus, Anliocbiae presbyter, et alii mulli passi cla et cremata latius dispergunt. Sed Dei providen-
sunt. lia quidam ex Jerosolymis monachi adfuerunt, qui
COnslanlinus Constaniii ex concubina nelena ii- misii colligentibus quseqiie poterant ablata ad pa-
iius, in Brilannia creatus imperator, regnavit annis irem suum Philippum pertulerunt. Ille confestim
xxx et mensibus x. Ab anno persecutionis quarlo hsec, quia supra se ducebat lantum thesaurum pro.-
Maxenlius, Herculii Maximiani filius, Roaise Augu- priis servare vigiliis, ad pontificem maximum tunc
slus appellatur. Licinius, Constantiae sororis Con- 'B Alhanasium, per Juliarium diacoriem suum, misit.
slanlini vir, Carnunli imperalpr creatur. Conslan- Quse ille suscepta, paucis arbitris, subcavato sacra-
tinus de persecutore Chrislianus efficitur, et Eccle- rii pariele inclusit, et prophetico spiritu profulura
siara Dei subKmare toto nisu conatur. In Nicaeno generationi' poslerse consecravif. Cujus prsesagium
conciiio Ddes Catholica exponitur. Constantijnis sub Theodosio principe per Theophilum cpiscopum
mulias Domino basilicas construxit. Romse, ubi Alexandrise complelur qui, destructo Serapis se-
baplizalus cst, basilicam fecit in honore sancti p»lcro, Sancii Joannis ibidem ecclesiam consecra-
Joannis Baptistae, quae appellatur Conslanliniana; vit.
beato Pelro in templo Apollinis, et beato Paulo in Jovinianus , menses vui. Synodus Antiochise a
via Ostiensi. Ih palatio Sessoriano basilicara, quse Mcletio et suis facla est, in qua Macedonianum
cogtioniinalur Jerusalem, fecit, ubi deligno crucis dogma Spiriluinsanctumblasphemans condcmnatuni
Domini posuil. Ex rogatu filiaesuse fecit ecclesiam est. Jovinianus poslquam In xxix annos paceni
Sanctae marlyri Agnae, beato quoque Laurentio' cum Persis composuit, ad Romanum regressus est
martyri viaTiburtina in agro Verano. Ilem basili- soIiKii; lapsuque Constantii praedecessoris admo-
cam via Lavicana inter duas lauros, bealis martyri- _. nitus, hoiiorificis et officiosissimis Athanasium lit-
iius Marcellino et Petro fecit; et mausoleum, ubi teris requirit, a quo lormaro fidei, et modum Eccle-
matrem suam in sarcophago purpureo posuit. In siarum disponendarum suscepit. Sed ejus pia \x-
civilate Ostia juxta portum urbis Romse, Beatorum taque principia mors immatura apud Ciliciam cor-
apostolorum Petri el Pauli el Joannis Baptistse ba- rupit.
silicam conslruxit. In Albanensi civitate, Sancti Valentinianus cum fratre Yalente, annis xi. Apol-
Joannis Baptistae, et in urbe Neapoli, fecil ecele- linaris Laodicenus episcopus multimoda noslrse re-
sias. Idem Conslantinus Drepanani Bilhynise civita- ligionis scripta componit, qui postea a fide devians
tem in honorem Luciani roartyris ibi condilj in- smi nominis hseresim insiituit. Damasus Romse epi-
stauravft, ct ex vocabulo matris suse Helenppolira v scopus basilicam juxta theatrura sancto Laurentio
nominavit. In Thracia vero noffiinis sui urbem sta- fecit, ct aliam in catacumbas, ubi corpora sancto-
luit, et sedem Romani imperii et tolius caput rivm apostolorum Petri el Pauli jacucrurit. In quo'
Orientis esse voluit. llem slaluit citra ullam bonii- loco, plaloniam ipsam, ubi jacuerunt, versibus
num caedempaganorum tcmpla ciaudi. adornavit. Valens, ab EudoxioArianorum episcopo
Constantius, cum Constantiho el-COnstantefra- baptizatus, nostros persequitur. Gratianus Valen-
tribus, annos xxiv, menses v, dies xm. Jacobus D l tiniani filius tertio ejus anno Ambiahis imperator
Nisibinus episcopus agnpscitur, ad cujus preces faclus est. Constantinopoli apostolorum marly-:
ssepe urbs a discrimine liberata est. Impietas Aria- . rium dedicatur. Post Auxentii seram morlem, Me-
na Constantii regis fulta praesidio, exsiliis, carce- diolani Arabrosius episcopus consiituilur, cujus
ribus et variis afllictionum modis, primum Atbana- prsedicatione omnis ad fidem Christi Wallia conver-
sium, deinde omnes non suse partis episcopos per- titur.
secuta est. Maximinus Treverorum episcopus clarus , Valens, cum Gratiano et Valentiiiiano, Valenti-
habelur; a quo Athanasius Alexandrise episcopus, niani fratris sui filiis, annis iv. Valens, lege data
cum aConstantioquaereretur ad pcenam, honorifiCe ut monachi mililarenr, nolentes fuslibus jussit in-
susceptus est.Antonius monachus centesimo quinto terfici. Gens Hunorum diu inacccssis reclusa mon-
aetatis suse anno in eremo moritur. Conslantio Ro- tibns, rcpenlina rabie percila in Gotbos exarsif,
mam ingresso, ossa Andrese aposloli et Lucse eyan- eosque sparsim conlurbatos ab amiquis sedibus
gclislae a Constantiuopolitanis miro favore susce- expulit, Gothi, transito Danubio, fugienles a Va-
pfa. Hilarius Piclavensis episcopus, qui pulsus ah lente sinearmorum depositionc suscepti, mox per
Arianis in Pbrygia exsulaverat, cuffi apud Coristan- avariliam Maximi ducis fame ad rebellandum co-
1'ATROI..CLXXXVHJ: 3
75 ORDERICI YITALIS 76
acti suiit; yiCtoquc vaienlrs exemtu, per Thraciam A Lucianus presbyter, cui revelavit Dpminiis, vn
sese miscentes, siniul omnia caedibus,'jnceiidiis et Honorii principis anno, loctim sepulcri et reliqui-
rapiiiis friderunt. aruni beali protomartyris Siephaniel Garaalielis ac
Gratianus cum fratfe Valentiniarip, annis vi, NicPderai, qui in Evangelio et in Actibus aposto-
Theodpsius a Gratiano imperator cfealus, maximas lorrim iegunlur, scripsit ipsam revelatiohem Grae-
illas Scythicas gentes, hoc est Alanos, Hunos et co sermone ad onmium ecclesiarum personam.
Gothos, magnismultisqueprseliis vicit. Cujus cpn- Quam revelationem Avitus presbyter, homo Hispa-
cprdiam npn ferenles Ariani, post XL annos ec« riuS genefe, in Lalinum vertit, et adjecta epistola
clesias, quas,- vi tenuere, reliquerunt. Synodus sua, per Qrosjrim presbylerum, Occidentalibus de-
ceritum quinquaginta Patrura eongregafuf urbe Au- dit. Qui etiam Orosius au Ioca sancta perveniens,
gusta, cpntia Macedonium ,,sub Damaso Romse quo eum AugUstinus ad Hieronymum pro discen-
episcopo. Theodosjus Arcadium filium suum con- da animae ratione miserat, reliquias beati Stephani
sortem facit imperii. A secundo; Gratiani anno, accepit, patriamque reversus Occidenti prlmus in-
ipsO sexies et Theodosio consulibus, Theophilus tulit, Britanni Scotorum , Pictorumque infestatio-
paschalem computum scribit. Maximus, vir qui- nem non ferentes,/Rpmam miltunt, et sui subje-
dem strenuus el probus , atque Auguslo dignus, I ctione promissa, contra liostem auxilia (lagitant.
riisi contra sacramenli fidem per tyrannidem emer- Quibus stalim missa legio magnam babarorum
sissqt, in. Britannia invitus propemodum ab exer- multitudinem sternit, caeteros Britannise finibus
citu imperator crealus, in Galliam fransiit; ibique pellit, ac domum reversura praecepit sociis ad
Gratiaiiuin Augustum dolis circurayentum apud Lu- arcendos hostes muf lim trans insulam inter duo
gdununi pccidit, fratremque ejtis Valenlinianum maria statuere. Qni, absque artifice magislro ma-
Halia expulit; qui tamen justissimam cum matre gis cespite quara lapide factus, nil operantibus
sua Jhstiiia pcenam exsilii luit. (Juamet ipstim profuit. Nara iiiox ut discessere Roroani , adve-
Ariana haeresis ppljuit, et emiijeniissimam Cathbli- clus riayibus pribr liostis, quasi maturam segetem,
cse fidei arcem Ambrosium perfida obsidibiie yexa- obvia quseque sibi caedit, cajcat, devorat. Iteruia
vit; necprius quara prolatis beatorum Gervasii et peterili auxilia Romani advolant, et csesum ho-
Prptasii martyrum, Dep revelante, reliquiis in- stem traiis maria fuganl, conjunctisque sibi Britan-
cprruptis , nefaiida ccepta deseruit, nis, miirum nonterra ut arile pulvereum, sed saxo
Thecdpsius qui, yivente Gratiano, sex annis jam solidum; inter civitates, quae ibidem ob metum
Orieptem regebat, post mortem ejus regnavit an- , hostium factae fuerant, a mari usque ad mare col-
nis XI. Ipse et Valenlinianus , qnem ftalia expulr locant. Sed et litlore meridiano rnaris, quia et in-
sum ^benigne sus-eperat, Maxiinum tyrannum ter- de hostis timebatur, turres per inlervalla ad pro-
lip ab Aquileia lapide interficiuiit, Qui, quoniam spectum magis statuunt. Sic valedicunl sociis,
Britanniam omni pene armata juvfentute copiisque tanquam ullra non reversuri. Bonifacius Romae
miliiaribus' spoliayerat, quae•tyrannidis ejus yesti- episcppus fecit eratofihin in cpsmeterio Sanctae
gia secutse. in Gallias, nunquam ullra domuni re- Felicitatis, et prnavit sepulcrum ejus et Sancti
diere; yidenies tfansmarinse /gentes ssevissimae , Syjvini. Hieroriymus presbyter pbiit xn Honorii
Scblo.rum a Circio, ei, Pictorum.al) Aquilone , de- anno, n Kaleridas Octobfis, anno aetatis suae xci.
slitutairi milite ac defcnsore insujam, adveniunt, et Theodosius hiinbr, Arcadii filius, annis xxvi.
vastatam direplamque per multos eam annos op- Valentinianus junior Cohstantii filius Ravennse im-
primuiit. Hieronymus sacrae interpres Historise.li- perator creatur. PlaCidia vero niater ejus augusta
brUm, quem de illuslribus Ecclesi.a; viris scribif, nuncupatur. Effera gens yandalorum, Alanorum et
usque ad xiv totius imperii TheodoSii annum pcr- Golhorum, ab Hispaniis ad Africam transiens, om-
dyxit. nia ferro, flamma, rapinis, simul et Ariana ijn-
ArcadiuSi, filius Theodpsii, cum fratre Honorio, ] i pietate fcedavit. Sed beatus Augustinus Hipponen-
annis xiii. Corpora sanctoram Habacuc et Michaeae sis episcopus, et omnium dpctor eximius Ecclesia-
prpphelarum divina revelatione produnlur. Golhi rum, rie civitatis suse ruinam yideret, tertio obsi-
llaliam, Vandali atque Alani Gajlias aggrediuiitur. dionis,ejus mense migravit ad Dpniinum, v Ka-
annis LXXVI,in
Innpcentius Bpmae episcopus .dedicavit Jbasilicain lendas Septembris; cum vixisset
Beaii^siroorum. martyrum Gervasii et Protasii, ex cleficalu autem vel in episcopalu annos ferme XL
devptipne testamenti cujusdam illustris feminae complesset. Qub lenipore Vandali, capta Cartlia-
Yestinae. :Tunc famulus Chrisli Alexis obiif. Pela- gine,. Sicijiam quoque deleverunt. CujUs caplivita-
giiis Brito Dei gratjam impugnat. tis Paschasinus Lilybitaiius antistes in epislola
Hoiiorius cuin Theodpsio minore, fratris^sui filio, meminit, quam de ratione paschali papse Leoni
annis xyi. Alaricus, rex Gothorum, ,Romam inva- scripsit. .
sit, partemque ejus incendio cremavit ix Kalendas Ad Scotos in Christum credentes crdinatus a
Septembris , anno conditionis ejus 1164., ac sextb Cceleslirio papa Palladius.primus episcopus niitti-
die quam ingrcssus fuerat, depraedata urhe egr.es- tur anno Thpodosii vm. Recedenle a Britannia
i»s est. Bpmano exercitu, cognila, Scoli et Picti, lediius
77 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. - LIB. I. 78
denegatione, redeunt ipsi; et totam ab Aquilone jli voce ad sidera levalo, hosles 111Tugamverlil lmma-
insulam pro indigenis muro tenus capessunt. Nec nes. Qui deinceps ad Ravennam perveniens, summa
mora, csesis, captis fugatisque custodibus muri et reverentia a Valentiniano et Placidia susceptus,
ipso interrupto, eliam intra illum crudelis prado migravit ad Christum. Cujus corpus honoriflco
grassalur. Mittitur epiSlola lacryrais serumnisque agtriine, comitantibus virtutum operibus, defertur
referta ad Romanse potestatis yirum Aetium ter Autissiodorum. Aetius patricius occidentalibus oc-
consulem, xxm Theodosii principis anno, petens cidentalis reipublicse salus, et regi quondam Attilse
auxilium , nec impetrat. Intcrea fames dira ac terror, a Valentiniano occiditur, cum quo Hespe-
famosissima profugos infestat. Qua coacti quidani rium rcgnum cecidit, neque' hacleiuis relevari va-
Iiostibus dedere manus. Alii de montibus, spe- luit.
luncis ac sallibus strenue repugnabant, ac strages Circa hsec tempora regnura FranCorum exordium
hostibus dabant. Revertuntur Scoli domum, post sumit. Nam temporeTheodosii junioris filii Arcadii
non multum tempus reversuri. Picti extremam in- et Ccelestini papse, Ferramundus, Suiinonis ducis
sulae partem tum primum et deinceps inhabitaturi filii Franci filius, Francorum fegum primus, quin-
detinent. Famem prsefalam magna frugum opulen- " que annis regnavit. Quo defuncto, Clodio filius ejus
'
lia, opulentiam luxuria et negligentia, negligentiam VIIannis regnavit.
lues acerrima, et acrior mox hoslium novorum , Tunc diabolus Judaeis in Creta in specie Moysi
id est Anglorum, plaga secuta est. Quos illi una- apparuit, eosque ad terram repromissionis pede
nimi consilio cum rege suo 'Worligerno quasi de- sicco per mare perducere promisit; sicque pluri-
fensores patrise ad se invilandos clegcrunt; sed mis necatis, reliqui ad Christi gratiam convertun-
exceptos mox impugnatores atque expugnatores tur.
senserunt. Anno n Marciani et Valenliniani, Meroveus rcx,
Sixtus Romse episcopus fecit basilicam Sanctse postquam xni annis regnavit, mbrtuus est. Post
Marisematris Domini, quae ab antiquis Liberii co- quem Childericus filius ejus per annos xxin regno
gnominabaiur. Eudoxia, uxor Theodosii principis, Francorum potitus est.
a Jerosolymis remeavit, et beatissimi Stephani pri- Leo annis xvn. Hic pro toino Chalcedonensi per
mimartyris rehquias, quae in basilica Sancti Lau- universum orbem singulis orthodoxorum episcopis
rentii positse venerantur, secum detulit. Bleda et singulas consonantesque misit epistolas, quid de
Atlila fralres, mullarum gentium reges, illyricum eodem tomo sentirent rescribi sibi postulans. Quo-
Thraciamque depopulati sunt. Q rum adco consonanlia de vera Christi incamatione
XXI. Imperatores Romani. Invasiones Anglorum, stiscepit omnium rescripta, ac si Uno tempore,
Saxonnm Francorumque. Fundalio Francorum unoque diclante, fuisscnt universa conscripta.
regni. Theodorus episcopus civilatis, quse a Cyrorege
MarcianusetYalenliniarius, annisvn. Gens An- Persarum condita Cyriae nomen habet, scribit de
glorum sive Saxonum, Britanniam tribus Jongis vera incarnalione Domini Salvatoris adversus Eu-
navibus advehitur. Quibus dum iter prosperatum tychem et Dioscorum Alexandriae episcopum, qui
domi fama referret, millilur exercitus fortior qui, humanam in Christo carnem negant. Scripsit et
'junctis prioribus, primo hostes quos patiebatur Hhloriam Ecctesiaslkam a fine librorum Eusebii
abigit; deinde in socios arma verlens, totam prope tssque ad suum tempus, id est usque ad imperium
insulam ab orientali ejus usque ad occidenlalem Leonis hujus, sub quo et morluus est.
igni Vel ense subigit; conficta occasione, quod pro Viclorius, jubenle papa Hilario, scripsit Pascha-
se militantibus Brilones minus suflicienter stipendia lem Circulum632annorum.
darent. Zenon annis xvh. Corpus Barnabse apostoli, et
Joannes Baplisla duobus monachis orientalibus, Evangelium Matthaei ejus stylo scriptum, ipso re-
qui ob oratioDem venerant Jerosolymam, caput D velanle, reperitur. Odoacer, rex Gothorum, Romam
suum juxla Herodis quondam regis habitaculum re- obtinuit, quam ex eo tempore diutius eorum reges
vciat; quod deinceps Emissam Pbcenicise perlatum, tenuere.
et digno honore cultum est. Mortuo Theodorico Triarii filio, alius Theodori-
Hseresis Pelagiana Brilannorum fidem turbat. cus cognomento Valamer Golhorum suscepil regnum
Qui a Gallicanis episcopis auxilium quserenles, qui utramque Macedoniam Thessaliamque depopu-
Germanum Autissiodorcnsis Ecclesiae episcopum, latus est, et plurima regise civitatis locaigne suc-
et Lupum Trecassium aeque apostolicae gratise an- cendens, Italiam quoque infcstus occupavit. Hune-
tistitem fidei defensores accipiunt. Insignes autem ricus rex Vandalorum Arianus, in Africa exsulalis
Domini athletaefidem verbo veritatis simul et mira- diffttgatisque plus quam 334 episcopis Catholicis,
culorum signis confirmant, sed et bellum Saxonum ecclesias eorura clausit, variisque plebem suppliciis
Pictorumque adversus Britones eo tempore junctis affecit; et quidem innumeris manus abscindens,
viribus susceptum divina- virtute retundunt. Nara, linguas prsecidit, nec tamen loquelam Catholicse
cum Germanus ipse dux belli factus, non tubae confessionis eripere poluit.
clangore, sed elamore Alleluia , totius exercitus Britones, duce Ambrosio Aureliano, viro roo-
"79- . ORDERICI VITALIS 80
desto, qul solus forte Romanse gerilis Saxonrim A_ codex Justinisini promulgatus esl. Vjclor quoque
csedi superfuerat, occisis in eadem parenlibus pur- Capuarius episcopUs iibrum de Pascha scribens,
pura indutis, viclriceffi eprum gentem provocantes . Victorii arguit errores,
ad prseliuin vincunt; et ex eofempore nunchi, Clotarius rex.granda3vus morfuus est, et regnum
nunc illi, palmam habuere, donec adyena potentior Francorum in letrarchias divisum est. Parisius enim
tOla per longnm pptiretur insula. cessit Cariberto, Aurelianis Guntranno,, Suessionis
Anno quo Zenon imperare coepit, mOrtuo Chil- Hilperico et Metlis Sigiberto. Denique xxxvi anno
derico Clodoveus filius ejus in Gallia regriare coe- imperii Justiniani, Sigibertus rex fraude Hilperici
pit, annisque xix fortiter agens regnavit. fratris sui, cumqup bellum inierat, occisus.est, et
Anastasius annis xxvm. Transamundus rex Van- Childebertus filius ejus adhuc puerulus, cum Bruni-
dalprum ecclesias catholicas clausit, et cexx epi- childe matre sua, regnum patris ad regendum sus-
scopos exsilio Sar.diniam misit. Symmaehus papa cepit,.ct xxy annis regnavit.
ihler multa ecclesiarum opera, qrise vel a funda- Justinus minor annis xi. Narses patricius Toti-
mentis '.cfeavit , vel prisca renoyavit, 'ad Beatum lam regem Gothorum in Italia superavit et occidit.
Petruin et PaUjum, et Satictum Laurentium, pau- . Qui deinde per invidiam Romanorum, pro quibus
peribus habitacula construxil, et omni anno per mulla cOntra Gofhos laboraverat, accusatus apud
Africamyel Sardiniamepiscopis, qjiiinexsjlioerant, Justinum et conjugem ejus Sophiam quod servitio
peCunias et. vestes ministrabat. Anastasius, quia premeret llaliam, secessit Neapolim Campanise, et
liseresi fayens Eiilychetis Cafholicps insecufus est, scripsit genti Langobardorum ut venirent el possi-
divJnbfuImine periif. derent Ilaliam. Joannes papa ecclesiam apostolorum
XXII. Etodoveus rex Francorum baplizqtur. Reges Philippi et Jacbbi, quarii prsedecessor ejus Pelagius
Fraricofumi. RegesAnglqrum:. Imperatores Romani. cceperat,fecitet dedicavit. Tuncbellicosus Albuirius,
Clodoveus rex Francbrum xv anno regrii sUi, cum AudOnis Langobardorum regis filius, de Pannonia
tribus nobilium millibus abeaioRemigio fiemorum in Italiam venit, eamque, permitlenfe Narsetc patri-
cum Guinilis suis Pbtiniiit.
archiepiscopo baptizatus est.. Deitide post :iv (1S) cip,
anrios obiit.et Theodericus filitis ejusei successit. Tiberius Constanlinus annis yn. Gre§orius tujic'
in Cohstantinopolim, post Romanus
Quo defunctp, Glotarius frater ejus per ar.nos M apocrisiarius
in Galba regnavit. Tunc Gildardus et Flaviris in episcppus, libros expositionis.in Job.condit, et Ett-
sede Rolhomagensi flofuefunt; et Mameftus Yien- ticium ejusdem urbis cpiscopum in fide nostrse re-
nensis pro multimbda:peste,:qua populus angebatur, C, surrectionis errasse, Tibefio praesente convicit; ita
litanias, id estrpgaiiones, ante Ascensionem Do- ut ipse Aiigttstus librum ejuS, qucm de resurreclione
roini solemnes instituit. scripsit, suis quoque cafholicis allegatioiiihus de-
Justinus senior annis vm. Joannespapa Gonstan- struens, deliberaret flammis cremari debuisse. Do-
linopolim veniehs, ad portam qu»:Vocatur Aurea, cebat enim idem Euticius corpus nostrum in illa
lurbis ei occurfentibus, in conspectu omnium ro- resurrectionis gloria impalpabile, et vcntis aereque
ganti csecolumen Lreddidit. Qui dum rediCns Raven- sublilius esse futurum; contra "illud Dominicum :
nam venisset, Theodericus eum cum comilibus car- Pdlpate, el videte quia spiritus carncm et ossa non
ceris afilictione peremit; invidia ducius, quiaj Ca- habet, sicut me videtis habere (LKCXXIV,59). Gens
fholicse pietatis defensor Juslinus eum honorifice Langobardorum, comitante fairie et morialitafe,
suscepisset. Epdem annp Symmachum. patricium omnem invadit Itaiiam, ipsaraque Romanam vasta-
Ravennae pccidit, et;ipseatino"seqriente ibidem sub- trix Pbsidet urbem. Quibus tunc rex praeeraf Al-
ita morte periit, eique iri regno Athalaricus nepos buinus.
ejiis successit.flildericus Vaiidalorumrex episcopos Mauricius annis xxi. Herminegeldus Liuvigildi-
ab exsiiio revcrli^ et ecclesias instaurare pfseccpit, guissi Golhorum rcgis filius, ob fidei Catholicae con-
"
posf annos ;Lxxiv hjereticse prpfanationis. Benedi^ fessioriem inexpugnabilemi a patre Ariano regni
clusabbas viflutum glpria claruit.tiu&sbeatus-papa privatus infulis, et in carcerem ac vincula proje-
Gregbrius in libro Diaiogorum scripsit. cttis,: ad ;extreriium npctp secunda Doffiinicsefesur-
. Juslinianus Justini ex sorprerriepos aiihis xxxviii. rectionis securi in capile percussus, regnuin ccele-
Belisiariuspatricius a Justinianp ih Africam niissus ste pro tefrcno rex et martyr inlravit. Cujus frater
genteni Yandalbrum delevit. Cafthagp qubqtie annp Recharedus, mox ut regnum post patrem accepit,.
cxcessionis suae xcvi recepta est, pulsis devicfisque pranem . Gothprum, cui prseerat, gentem, instaute
Yandalis, et Gelismero rege eprum capto, et Con- Leandrp Hispalilano episcopo, qui et. Herminegel-
siantinopolim misSo. Corpus saricti Antonii mona- dum docuerat.cafholicam cpnvertit ad fidem. Mau-
chi diyina reyelafione repertum Alexandriam defer- riciris filiam Tiberii Constantini conjugem habuit,
.lj.tr et in ecclesia Beati Joannis Baptistae humatur. et pfiffius Gfaecorum fasces Ilomanorum gessit.
Djonysius Parvus paschales scribit Circulps, inci- Gregorius, Romanse Ecclesjse ppntifex ctdoctorex-
piens ab anno Dcminicse Incafnalipnis. Tunc orbi imius, anno Mauricii impcrii xni, indiclione xm.
:(J5),Sic in codd. ei in cdilione v. c. Le Pr.evosl.
fi! HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS 1. — LIB. I. W
synodum episcoporum xxm ad corpiis beaii Peiri A excellcntissinius rex Anglorurii in Bfitansia trans-
apostoli congregans, de riecessariis Ecclesise decer- humbranse gentis ab aquilone, Paulino episcopo,
nit. Idem, missis Britanniam Augustino, Mellito,- quem de Canlia venerabilis Justus archiepiscopus
Joanne, aliisque pluribus cum eis monachis timeriti- miseral, prsedicaiite verbum salutis cum sua gente
bus Deum, ad Chrisium Anglos convertit. Et qui- suscepit, annoquidem regni sui xt, adventus autem
dem Edilberlus mox ad Christi gratiam conversus Anglorum in Britanniam plus minus annb CLXXX,
euffi gente Cantuariorura, cui prseeral, proximisque cique Paulino sedem episcopatus Eburaci donavit.
provineiis, etiam episcopum doctoremque suum Cui prOfectoregi in auspiciurii venturse fidei et regni
Augustinum, sed et caeleros sacros aiilistiles epi- coblestis, pntestas quoque lerreni creveral regni,
scopali sede donabat. Porro gentes Anglorum ab ita ut universoS Britanniae firies, quod nemo Anglo-
aquilone Humbri fluminis, sub regibus Elle et Edil- rum anle eum, qua vel ipsorum, vel Brilonum gen-
frido sitse, necdum verbum vitse audierant. Grego- tes habitabant, sub ditione acciperet.
rius xvin anno Mauricii iv, scribens Augustino, Eo tempore exorlum aprid Scotos in observatione
Lundonise quoque et Eburaci episcopis, accepto Paschae errorem Honorius papa per epiStolam re-
a sede apostolica pallio, mefropolitanos esse debere dargriit. Sed et Joannes, qui Successori ejus Seve-
decernit; et post IV annos obiit. rino successit, cum adhuc-esset eleclus in ponlifi-
Focas annis viu. Hic, rogante papa Bonifacio, calum, pro eodem Pascha eis simul, et pro Pela-
statuit sedem Romanse et apostolicae Ecclesiae caput giana hseresi, quse apud eos reviyiscebat, scripsit.
esse omnium Ecclesiarum, quia Ecclesia Constan- In Gallia Theodeberto et Theoderico regibus
linopolitana primam se scribebat omnium Ecclesia- defunctis, Lotharius magnus Hilperici filius floruit,
rum. Idem, alio papa Bonifacio petente, jussit in et monarcbiam Franciae solus obtinuit. Qho defun-
veleri fano, quod Pantheon vocabatur, ablatis ido- cto, Dagobertus filius ejus ei successit, et XII annis
lolatriae sordibus, ecclesiam Beatse semper Yirginis regnum strenue gubernavit. Deinde Clodoveus filius
Mariaeet Omnium Martyrurii fieri; ut ubi quondara ejusxxvi annisregnavit, moriensque diadema tribus
omnium non deorum, sed daemoniorum cultus age- filiis suis, Lothario, Theodericb et Hilderico, reliquit.
batur, ibi deinceps omnium fieret memoria sancto-- Temporibus horum regum in Ffancia viri sancti
rwn. virtutibus et signis claruerunt. Romanus ct Audoe-
Persae adversus rempublicam gravissima bella nus, Ansbertus et Eligius, Ebrulfus et Launomarus,
gerentes, multas Romanorum provincias, et ipsara Maurus el Colombanus, Philibertus et.Guandregisi-
Jerosolymam aufcrMH; et destrnentes ecciesias, j ? lus, aliique plures fide et prsedicatione pollenles,
sancta quaeque profanantes, inler ornamenta loco- sanctilaie et prodigiis coruscanles.
rum vel sanctorum, vel communium, quse abstule- Heracleonas cum matre sua Martina ahnis n.
runt, etiam vexillum Dominicae crueis abducunt. Cyrus Alcxandriae, Sergius et Pyrrhus regiae urbis
Heraclius annis xxxi. Anastasius Persa mbnachus episcopi, Acephalorum haeresim instauranles unain
nObilepro Christo martyrium patitur. Qui nalus in . operationem in Chrislo divinitatis et huinanitaiis,
Perside magicas a patre puer artes discebat; sed unam volunlatem dogmatizant. E quibus Pyrrhus
tibi a captivis Chrislianis Christi nonieii aeceperat, his temporibus, Id est sub Theodoro papa, Romam
in eum mox animo toto conversus, relicta Perside, veniens ex Africa, ficta , uf post apparuit, poenir
Chalcedoniam Hierapolimque, Christum quserens, tentia obiulit eidem papae.prsesentecuncto clero et
ac deinde Jerosolymam petit; ubi acccpta bapti- populo, libellum cum sua subscriplione, in quo
smatis gratia, quarto ab eadem urbe milliario hio- coiidemnarentur omnia quse a se vel a praedecesso-
nasterium abbatis Anastasii intravit, ubi septein an- ribus suis scripta vel acta sunt adversus Catholicani
nis regulariter vivens, dum Csesaream Palaestinae Ddem. Unde benigne susceptus est abeo qtiasi regite
orationis gratia venisset, captus a Persis, et multa pontifex civitatis. Sed, quiareversusdotuum, repe-
diuverbera inter carceres et vincula, Marzabanaju- D tiit errorem domesii.cum, memoratus papa Tbeo-
dice, perpessus, tandem ad Chosroem regem eorum dorus, advocalis cunctis sacerdotibus ct clero in
Persidem miltitur : a quo per intervalla lemporum ecclesiam Beati Petri apostolorum principis;,con-
tertio verberatus, ad extremum una suspensus ma- demnavit eum sub vinculo anathematis.
nu- per tres horas diei, sic decollatus cum aliis LXX Constanlinus frater Heraclii mensibus vi. Pyrrhi
martyrium complevit. Mox tuniea ejus indutus qui- successor Paulus, non tantum vesana docfrina,
dam daemoniacus curalus est. Interea superveniens sicut prsedecessores ejus, sed aperta persecutione
cum exercitu Heraclius princeps, Persis cum rege Catholicos cruciat, apocrisiarios sanctae Romana;
Chosroe superatis, Chrislianos, qui captivali erant, Ecclesise, qui ad ejus corrcctionem missi fuerant,
gauderites reduxit, et sanctae crucis lignum Jeroso- partim carceribus, partim exsiliis, partimverberibus
lymis reportavit. Reliquise beati martyris Anastasii afliciens. Sed et altare eorum in-domo Placidiae
primo monastcriuffi suum, deinde Romam advectae, sacratum in venerabili oraculo subvertens diripuit,
venerantur in monaslerio Beati Pauli apostoli, quod prohibens eos ibidem missas celebrare. Unde et
dicitur ad Aquas Salvias. ipse, sicut praedecessores illius, ab apostolica sede
Anno regni Heraclii xvi, indictione xv, Eduinus justa deposilionis ultione damnatus cst..
 «5 ORpJERICI VITALIS 84
Constsralinus. filius Gonstantini annis XXVIM.Hic^ A factus. Tantaque gratia legatos Calholicse pacis
deceptus a PaiilOj sicuf Heraclius avus ejus a Ser- comitata est, ut Joannes Porluensis episcopus, qui
gio, ejusdem regiae ciyitatis episcopp, exposuit erat unus ex ipsis, Dominica oclavarUm Paschae
Typum adversiis catholicam fidem; necunam, nec missas publicas in ecclesia Sancfae Sophise coram
duas voluntates, aut operaliones in Christo defi- principe et patriarcha Latine celebraret.
jiieps esse cpnfitendas, quasinihil velle, vel operari, Hsec est sexla synodus universalis Constantino-
credendus sit Ghristus. Cnde Maftinus papa, con- poli celebfata, et Graeco sermone conscripta, tem-
gregata Romse synodo centum quihque coepiscopp- pofibus papse Agathonis, exsequente ac residente
ritni, daumnayit sub analhemate praefafos Cyrum, piissimo principe Constantino intra palatium suum,
Sergium, et Pyrrhum et Paulum haereticos; Missus simulque legatis apostolicse sedis, et episcopis CL
ergp post haec ab imperatore Thepdorus exarchus, residenlibus.
tulit Martjnura papam de ecclesia Constantiniana, ,Prima enim universalis synodus in Nicaea con-
perduxitque Constantinppolim. Qui post hsec rele- gTegata est contra Arium, trecentorum decem et octo
gatuf Chersonam, ibidem vitam finiyit, multis in Patrum, temporibus Julii papse, sub Constanlino
epdbm lOco virtutum signis usque hodie refulgens. prinCipe; secundain Constanlinopoli, centum quin-
Facta est aulem prseTata synodus antto imperii Con- " quaginta Patrum, cbntra Macedonium et.Eudoxium,
slantini npno, mense Octobrio, indictione viii. teffiporibus Damasi papse pt Gratiani prinCipis ,
Constanlinus princeps, Vitaliano papa nuper or- quando Nectarius eidem urbi est prdinatus episco-
dinato, iv.isit beafo Petro apostolo Evangelia aurea, pus; fertia in Epbeso, ducentorum Palrum, contra
jgemmis albis mirse magiiitudiriis in circuitu ornata. . Nestorium Augustae urbis episcopum, sub Theodo-
Ipse post aliquot arinos, id est pef indicf ionem vi, sio magno principe et Cceiestino papa; quarta in
Veniehs Romarti, obtulit siipef altare ipsius pallium Chalcedone , Patrum sexcentorum triginta , sub
aufo textile,,fotn Cum cereis exercitu ecclesiam Leorte papa, temporibus Marciani principis, contra
intrarite. Sequente ariho, faCta est eclipsis solis Eulycheni nefandissimorum praisulem monachorum;
'ijjjasi decima hora diei, v NonasMaii. Theodorus quinta item in Gbnstantinopoli, temppribus Vigilii
arcbieplscbptis bt Adrianus aUbas., vir aeque do- papae, sub Justiniano principe, conlra Theodorum
ctissimus, a Yitaliano mjssi Brilanniarii, plurimas et omnes hserelicos; sexta hsec, de qua in prscscnti
Ecclesias Anglorum dpctririae ecclesiaslicae fruge diximus.
fecundarunt.. Constantinus. post plurimas et inau- Saricta et perpetua virgo Christi Edillhrida filia
ditas deprsedatibnes provinCjis factas, oecisus („u Anhse regis Anglorum, et piimo alteri viro pcr-
in balneo periit indictione xn, nec longo post magnifico, noniine Tondbert, pripcipi australium
tempore etiam Vitaliahus papa coelestia regna Girviorum, efpost Egfridp regi Nordanhymbrorum
petiit. conjux data; postquam xn annos torum incor-^
XXIll. Conqtus ad uniendas OrientalemeiOccidenta- rupta servavit maritalem, post reginam sumpto ve-
iem Ecclesit^S, Constanlinopolilanum concilium. lamine sacra virgo, sanctimonialis eflicilur; nec
EdilthridaAnnmfilia.Cuthberlusephcopus: mora eliam virginum mater et pulrix pia sancta-
Coristanlirius, frater Gonslantini superioris regis, rum, accepto in construendum monasterium loco,
annis XVII.Sarracaii Sieiliam invadunf, et praeda quem Elige vocaiit. Cujus merita vivacia testatur
nimia secum ablata, mox Alexandriam redeunt. etiam caro ffiprlua, quae post decem et sex annos
involuta est, incorrupta
Agatho papaex fogatu Constantini, Heraclii et sepulturae, cum vesle qua
Tiberii, principum piissimorum, misitin regiam reperifur. . . '.
urbem legatos sups, in quibris erat Joannes Ro- Justiniarius niinor, filius Constantini, annis x.
mariseEcclesiae fUnc diaeonus, non longe post epi- Hic constituif pacem cuffi Sarracenis decennio lerra
seopus, prp adunatiohe faciendasanctafumDei Ec- marique. Sed et provincia Africa subjugata est
clesiafum. Qui beriignissime suscepti a feverendis- 1D/Rbmano imperio, quae fuerat lenta a Sarracenis;
simb fidtii Catholicae defensore Cpnstantino, jussi ips^ qjioque Carlhagine ab eis capta et deslructa.
Ecclesise
sunl, remissis, disputationibus pliilosophicis, pacifico Hic beatse memorise pontificeni Romanae
cplloquio de ltde vera perquirere; datis eisdebi- Sergium, qitia erraticse sriaesynodo, quam Conslan-
bliotheca Crinstantirtbpolitarta cunctis anliquofitro tinopoli fecerat, favere et subscribere noluisset,
Patrum,; quos pelebant, libellis. Adfueruntautem misso Zacharia protospatario suo, jussit Goitstan-
et episcbpi CL,prsesidente Georgip gatriarcha regiae linopolim deportari. Sed praeveriit,militia Ravenna-
urbis, ef Anfiochise Machario. Et convicti siiut, qui tis urbis, viciharumque partium, jussa principis
liiiam vbTuntatem et operationeiij astruebant in nefandaj et eunidem Zachariain contumeliis et in-
Ghristb, falsasse Patruni cathplicprum dicla per- jhriis ab urbe Roma repulit.
plurima. Finito autem coiiflictu, Georgiris cbrrectus Quarto anno Justiniani, in Fraricia Pippinus pri-
est:; Macharius-vCro cum suis sequacibus, simul et mus major domus rbgiae efiicitur. Sergius papa or-
prsecessPribus, Cyro, Sefgio, Honerio, Pyrrho, dinavit venerabilem virum Guillebrofdum cognp-
Pahlo et Petro anathematlzatus; et in locum ejus mento Clementem, Fresionum genti cpiscopum; qui
Theophanius abbas de Sicilia Antiochise episcopus natiorie Anslicus de Britannia peregriiiafus es^, et
85 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. I. 86
inter barbaros innumera quolidie diabolo delri- ,A gobardorum, multas curtes et patrimonia Alpium
menta, et Chrislianse fidei facit augmenta. Justi- Colliarum, quse quondam ad jus aposiolir.se sedis
nianus ob culpam perfidise regni gloria privatus, perlinebant, sed a Langobardis mullo teropore
exsul in Ponluni secedit; eumque Cyrus abbas ablata fuerant, ejusdem sedis juri restiluit, et hanc
aluit. donalionem aureis scrjptam litteris llomam direxil.
Leo arinis m. Papa Sergius in sacrario Beati Pe- Justinianus secundo cum Tiberio filio, annis vi.
tri apostoli capsam argenteam, quae in angulo obscu- Hic auxilio Terbelli Bulgarorum regis regnum reci-
rissimo diu iacuerat, et in eo crucem diversis ac piens, occidit eos qui se expulerant patricios, et
pretiosis lapidibus adornatam, Domino revelante, Leonem, qui locum ejus usurpaverat, et successo-
reperit. De qua traclis quatuor petallis, quibus reni ejus Tiberiuni, qui eum de regno ejeclum loto
gemmsc inclusse craiit mirae magnitudinis, porlio- quo ipse regnabat tempore in eadem civitate in
nem ligni salutiferi Dorainicae crucis interius repo- custodia tenuerat. Callinichum vero patriarcham
sitam inspexit. Qtiae ex tempore illo annis omnibus erulis oculis Romam misit, et episcopatum Cyro,
in basilica Salvatoris, quae appellatur Constanti- qui erat abbas in Ponto, eumque alebat exsulem,
niana, die exaltationis ejus ab omni populo oscula- dedit. Hic Constaniinum papam ad se venire ju-
" bens, honorifice
tnr atque adoratur. suscepit ac remisit; ila ut eum die
in Brilannia reverendissimus Ecclesiae Lindisfar- Dominica missas sibi facere jubens, communio.neiii
nensis ex anachoreta antistes Culhbertus totam ab de manu ejus acceperit. Quem, prostralus in terra,
infanta usque ad senium vitam miraculorum signis pro suis peccatis intercedere rogavit, et cunctac
inclytam dtixit. Cujus dum xi annis.corpus esset Ecclesise privilegia renovavit. Qui cum exercitum
humatum, incorruptum posl haec, quasi eadem hora ntitleret in Pontum, papa multum prohibenle, ad
defuucti, simul cum veste, qua tegebatur, inven- comprebendendtim Philippicum, quem ibi relega-
tum est. Ceduval rex occidentalium Saxonum Iri« verat; convcrsus omnis cxercilus ad partem Phi-
regnum sponte reliquit, et Romam perveniens, a Jippici, fecit eum imperalorem. Beversusque cum
Sergio papa Sabbato Paschse baplizatus est; et in eo Constantinopolim, pugnavit contra Jnstinianuiit
albis adhuc positus, languore correplus, xu Kalen- ad duodecimum ab urbe milliarium; et victo atque
das Maii obiit. Jubente papa, qui eum in baptismo occiso Jusliniano, regnum suscepit Philippicus.
Petrum nominaverat, in ecclesia Sancti Aposloli Philippicusanno uno et mensibus sex. Hic Cyrum
sepultus esl, et epitaphium in ejus monumento sic de pontificatu ejecit, eumque ad gubernandum ab-
exaratum est: batis jure monaslerium suum, Ponlura redire pra>
Culmen, opes, sobolem, pollentia regna, triumphos, cepit. ldem Constanlino papse litteras pravi dogma-
Exuvias, proceres, mmnia, casira, lares, lis misit, quas ille cura apostolicse sedis consilio
Qumquepatrum virlus, et qum congesserat ipse, respuit; et hujus rei causa picturas in porticu
Ceduval armipotens liquil amore Dei, Sancti Petri fecit, quse acta sex sanclarum syno-
Vt Petrum, sedemque Petri rex cernerel hospes,
Cujus for.le meras sumerel almus aquas. dorum universalium continerent. Nam et hujus-
modi picturas, cum haberentur in urbe regia,
..*.........
Philippicus jusserat auferri. Slaluitque populus
Sospes enim veniens supremo ex orbe Dritanni, Romanus ne nomen hserelici imperatoris in chartas
Per varias gentes, per freta, perque vias
Vrbem Romuleam vidit, templumque verendum aut figuram solidi susciperent. Unde nec ejttS
Aspexit Pelri, myslica dona gerens. efligies in ecclesia introducla est, nee nomen ad
Candidus inter oves Chrisli sociabilis ibil, missarum solemnia prolatum est.
".Corpore nam tumulum mente superna tenel.
Comriiulassemagis sceplrorum insignia credas, Anastasius annis m. Hic Philippicum cajrtum
Quem regnum Chrisli promeruhse vides. oculis privavit, nec occidil. Idem litteras Constan-
XXIV. Aquileiensis synodus. Imperatores Romani. tino papse Romam per Scholasticum palricium et
Cqrolus Martellus. Beda. D exarchum Italiae direxit, quihus se fautorem calho-
Tiberius annis vu. Synodus Aquileise facta, ob licae fidei sanctique sexti concilii praedicalorem esse
imperitiam fidei, quintum universale conciliuni docuit. Liudprandus rex Langobardorum dohalio«-
suscipere dilDdit, donec salutaribus beati papse mo- nem patrimonii Alpium Cottiarum, quam Ariperlus
nilis instructa, et ipsa huic cum cseteris Chrisli Ec- fecerat, et illc repetierat, admonitione venerabilis
clesiis annuere consentit. Gisulfus, dux gentis Lan- papae Gregorii confirmavil. Wulfrannus Senonensis
gobardorura Beneventi, Campaniam igne, gladio et archiepiscopus et Fontinellensis monachus flofuit,
caplivitate vastavit. Cumque non esset qui ejus im* et verbum Domini Fresionibus praedicans, mulla
petui resisteret, Joannes papa, qui Sergio successe- miracula fecil. Ecberectus vir sanclus de gente
rat, missis ad eum sacerdotibus ac donariis perplu- Anglorum, et sacerdotium monachica vila etiam
rimis, universos captivos redemit, ethostes domum pro ccelesli patria peregrinus exornans, prinias
redire fecit. Cui successit alius Joannes, qui inter Scoticse gentis provincias ad canonicam paschalis
multa operum illustrium, fecit oratorium sanctse Dei temporis observantiam, aqua diutius oberraveraiit,
Genitrici, opere pulcherrimo, intra ecclesiam Beati pia prsedicalioue converlit anno ab Incarnatione
Petri.apostolorum principis.JIereberectus, rexLan- Domini 717.
 87 ORDERICI VITALIS «8
Theodosius anno. i. Hic electtis in iniperatorem,, H Constantinus Leonis filius annis LVIIIregnavit.
Anastasium apud Nicseam ciyitatem gravi praelio Hugo Rothomagensis archiepiscopus floruit, el epi-
.vicil; datoque sjbi sacramentb, clericum fieri ac scopaiibus Parisiensi et Bajocensi, abbatiis eliam
presbyterum ordinari fecit. Ipse vero, ut regnum Gemmeticensi et FontinCllensi praefui.t. Carloma-
accepit, cum esset Cafhplicus, mpx in regia urbe gnus et Pippinus majoratum domus adipiscuntur,
iihaginem iliam yenerandam, in qua sex sanctse et Remigius frater eorum, ejecto Ragenfredo, ar-
synodi efant depictse, et a Philippjco fuerat dejecta, chiepiscopus Rolliomagensis eflicitur. Conslanlinus
pristinoiri locb erexit. Tiberis fluvius alveum.suum , et flabdallas Amiras rex Sarracenorum pariter in
egressus multa Romaiiae iecjf exitia eivitati; ita ut prllipdoxos saeyiunt. Coiistanlinus concilium cccxxx
in via jata ad unaip et semis siaturam accresceret, episcoporum Constantinppoli congregavit.
atque a porta Sancti Petri usque ad pontem Mil- Anno ab IncarnationeDomini 754, Stephanus papa
vium aquae descendenles se conjungerent. Mansit malignitate Haistulli Langobardorum regis fatigatus,
autctri diebus Vn donec agenlibus crebras lilanias in Galliam confugit, a Francis honorilice susceptus
civibus, octavb deffium die feyertifur. His tempori- Parisiis acgroiavit, et convalescens apud Sanctum
bus multi Anglorum geitis noliiles et ignobiles, altare dedicavit. Pippinum, et filips
Dibnysium
viri et feminae, duCes et privati, diyini amoris ' ejus, Carolum ct Carlomannum reges consecravit,
inslinctu, de Britannia Romam venire consueve- -eisque defensionem totius sancla! Ecclesiae contra
rant, cunctos hostes ejuscommeiidavit.
Lep annis JX regnavit. Cujus annp 111 Carolus Pippinus, Francorum rex, postquam xvi annis
Marlellus Pippini filius major domus regiae fit, an- strenue regnavit, yin Kalendas Octobris morieus,
noque sequenli Ragenfredum tyrannum Yinciaci Carolo filio sup regnum reliquit. Carolus aulem
beilo vicit, quo victo Ahdegavim oblinuit. Sarraceni Magrius XLVIIaiinis regnavit,. et niulta praedicabilia
cum imriieriso exercitu Consfantinopolim conve- fam in ecclesiasiicis rebus quam in ssecularibus
nientes, triennip civitatem obsiderit, donec civibtts perpetrayit. Hujus virtutes aiiteDominum el homi-
multa instantia ad Poniinum clamantibus, plurimi nes magnae fueruntj et multorum ora ipsius acfa
ebrimi; jfame, frigore, pestileiitiaque perirent, ac sic cum adniiralioiie refcrunt, avidisque auditoribus
pertaesi obsidion.is abscedererit. Regressi Bulgaro- cum favore sunimo concinunt. Ipse enim cum nobili
rum genlera, quaesuper Danubium est, bello aggre- Gallorum exercitu Romarii perrexit, et inde re-
diuntur, et ab hac qupque victi refugiunt, ac naves means Desiderium regem Langobardorum cepit.
suas repetunt. Quipus, cum altura peterent, in-( ] Papiam, aliasque civilates Italire sibi subjugavit,
gruenle Subita tempestate plurimi. etiani mersi, Pampeloniam destruxit, Caesarauguslam bellica
sive confractis per littpra navibus sunt nccaii. manu obtiniiit; Saxoiips et Hispan.oS aique Sarra-
Liulhprandus rex audiens quod Sarraceni, depopu- cenos bellis protrivit, etlmicasque vires Clnistianae
lata Sardinia, etiam loca feedafenl illa, nbi ossa virtutis ferforc humiliavit, et vexillum crucis tn
.sahcli Augustini episcopi pfopter Vastationem nomirie Christi sublimavit.
barbaroriiffi olim trarislata, et honorifice fuerant Leo Constaritini filius v annis. Uerum Carolus
cbnJifa, misit, et dato magno pretio accepit, eaque Roffiam vadit, deinde Gapuam et Apuliam bellica vi
in Ticjnis transtulit, ibique cuni honore tanlo Patri penetravit. "•-.
debito cprididit. Constaritirius, cttm Ifene nialre sua, xvtt annis.
Hucusque chrpnographiam Anglici Bedaesecutus Tunc Constantihopoli quidam lapideam arcam in-
sum, qui scripsjt usque ad 73^ ab Incamatione vehil, et ln eam virum jacentem cum-hac scri-
Deniini annum, Ipse nimirum. Beda presbyter et plura':
Paulus Cassiniensis, religione monacbi, eruditione Chrisius nascelur ex Maria Virgine, et credo in
magna imbuti, inter caelera bona studia bistoriam eum. Sub Constantino et Jrene impetatoribus, o sol,
suae gentis qtiinque libris ed.iderunt, et lucUlenter 'D ilerum me vidcbis.
'
proinpserunt; unde Cuinili ef Angli prbcesserint Carolus ad fines Bajoariaeper Alemanniam venjt,
et qualiler llaliam Langobardi, atque Britanniam et tertio annp Bajoariain obtinuit. Deinde in Scla-
Angli sibi subegerjnf. vos, qui Vulti dicuntur, vadjl, annoque sequenti
XXV. lmperatores Rotnahi. Pippinus. Cdrotus Ma- Hungariam vastavit..
gnus. Imperatpries Constantinopolitahi. His tenip.oribus Adrianus elLeo per annos XLVIII
Amodo aliofurii .'do.cumenta.-Palrum laboriose aposlolicse sediprsefuerunt, admodum bonis operi-
perscrutari cogpr, et descfiptionem temporum busin prsesulatu fulserunt, et Ecclesise Dei piofue-
usque ad nostra prosequi tempura molior, quse runt. Tunc Constanlinus et Leo, aliusque Constaa-
multis variisque cal.amitatibtiS; modo tetra sunl; tinus, ut dictuffi est, iiiiperaverunt. A tempore enim
dum duo praesules de Rpmano ponlificatu jam per Constanlini Magni Helertse filii, qui Coiisiajitinopo-
sex annos ambifiose confendefujit, ef post morteiri lim condidit, usque ad tenipus Coiisiantini Iren»
. Hbnrici regis Anglorum, de regno ejuS Slepbanus .filii, Conslantinopolitaiius imperator Romajium
itepps, et Jpffredusgener, ad mulfprum delrimenta, imperium rexit; et lllyrico Italiseque, multisque
minis et armis inimicitias exercuerunt. aliis nationibus et liriguis prsefuif. Sed quia plures
 89 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. I. 90
ex ipsis imperaloribus hseretici fuerunl, nec lcgi- A lendas Decembris Neuslriam penetravit. Anno ab
timo rilu a populo ad imperium eiigenle assumpti Incarnatione Domini876 Normanniam ingressus est,
sunt, sed crudeli dominorum, sive consanguine- et xxxvn annis in Gallos praeliatus est donec a
orum interfectione suorum augustale stemma ne- Francone archiepiscopo baplizatus est.
quiter subripuerunt, nec apte tnediam partem lam Leo el Alexander filii Basiiii xxii annis. Carolo
latae dominationis contra barbaros undique insur- imperatore defuncto, Aruulfus rex imoerator efii-
gentes defendere poluerunt; Leo papa, et conven- citur, et x annis imperio potitur.
tus senatorum, populique Romani, convenerunt, ct Anno ab Iticarnalione Domini 900, indictionc nr,
de stalu reipublicae salubriter tractaveruut; jugum- Zcndebaldus rex filium Arnulfi occidit.
que Coiistantinopolitani principis a suo collo com- Tunc Rollo Carnutum obsedit, Sed Gualtelmus
muni consilio abjecerunt, strenuumque regem ejusdcm urbis episcopus, vir religiosus ,• tunicam
Francorum Carolum, qui jam multa probitate illis sanctse Dei genitricis Mariae in manibus feVens,
palrocinatusfuerat, elegerunt, etRomano imponere exivil, divinitusque adjutus hostes fugavit et civi-
fastigio decreverunt. tatem liberavit. Richardum enimfBurgundiaeducem,
Quinto itaque Leonis papse anno, qui ab Incar- et Ebalum Piclavensium comitem ad auxilium sui
natione Domini 808 annus est, Carolus Magnus rex, B provocaverat; et fugalis hostibus liiumpbante Deo,
imperalor LXXXHI ab Augusto factus est, et a Rb- Chrisliana plebs tripudiat.
manis Atiguslus appellatus est. Illos autem, qui Alexander uno regnavil anno. Huni Saxoniam et
Lepnem papam.a quo consecratus fuerat, de- Thuringiam vastaverunt. Constantinus Porphyro-
honestaverant, morte damnavit; sedprecibus papae genitus, Leonisfilius, cum Zoe malre sua, iv annis.
morfe indulta, exsilio retrusit. Circa id tempus Tertio anno Ludovicus Arnulfi filius obiit, et Coii-
terramolus magnus factus est, qui pene totani f adus Conradi filius in regem elevatur, et vn annis
Ilaliara concussit,et tectum beati Pauli apostoli,, regnavit.
cuni suis trabibus, magna ex parte dejecit. Romanus Arrneniacus cum prsedicto Constantino,
Nicephorus, frater Irense, sex annis regnavit. xxvi annis.
Hic pacem cum Carolo fecit. Aaron quoque rex Tunc Rollo Christianus factus est, et cuni Ca-
Persarum legatos, et amiciiiae munera Carolo di- rolo rege Francorum, accepta in conjugio Gisla lilia
rexit. ejus, pacilicatus est. Henrico imperante, Carolus
Michael, gener Nicephori, m annis regnavit et rex in carcere comilis Herberli Parronae obiit, ct
Carolo imperatori legalos pacis misit. ., ingens dissensio Francos turbavit. Tandem post
Leo filiusBardaeviannis regnavit. Carolus Magnus quinque annos Ludovicus rex Caroli filius Gerber-
Aquisgrani obiit, et Ludovicus Pius ex Hildiaide gam, Henrici Teutonuui regis filiam, uxoreiri
filia Guilichingis Saxonum regis filius ejus succes- duxit.
sit, et xxvii annis s.trenue imperavil; cujus tem- Constantinus cum Romano puero filio suo, an-
pore turbo tribulaiioniim super terrigeaas admodum nis xv. Tunc Otlo, filius Henrici, regnare camit,
furuit. Paschalis, papa cenlesimus a Petro, Ludovi- et xxxvi annis regnavit, et sororem Edelstani regis
cum Pium Romaein die Paschse coronavit. Anglorum conjugem habtiit. Tunc GuillemusLonga-
Theophilus xi annis. Lolharius contra Ludovi- Spatba Rilhulfum Ebroiceiisem, in loco quiPraiuin
cuin patrem suum rebellavit, et multipiicata perfi- belli dicilur, vicil; el Arnulfus Flandriai satrapa
dorum potentia terram lurbavit. Tunc Norinanni ipsum post vni annos, xvi Kalendas Januarii,
Brilanniam, aliasque terras vastaverunt el corpora Guillelmum occidit. Guillelmo autem Richardus
sanctorum Samsonis et Pbiliberti, aliorumque mul- vetus filius ejus in ducalu successit, el LIVannis
torum, pro timore paganorum translata sunt. principalum strenue tenuit, et laudabilia opera pcr-
Michael Theophili filius xxvn anrtis. Secundo petravit.
imperii ejus anno Ludovicus imperator xn Kalen- fli Stephanus et Constantinus filii Romani patrem
das Julii obiit el a fratre suo Drogone arcbiepiscopo suum de solio regni deponunt. Sed Constanlinus
Mediomatricum sepultus est. Deinde tcrtio anno, ambos similiter deponit, et ipse cum Romano fiiio
.qui ab lncarnatlone Domini 842 annus est, Fonla- suo annis xvi regnavit.
nelicum bellum inler tres filios ejus , Ludovicum, Edgaro Edmundi filio Anglis imperante, et cul-
Lotharium et Carolum Calvum prope Aulissiodorum toribus Dei benigniter adminiculante, alque in
faclum est, in quo Christianus populus vt Kalendas onmibus quse ad aedificationem Ecclesiae perlinent,
Julii mutua caede utrinque prostralus est. Tandem magistris fideliter obtemperante, Dunstanus Doro-
sors victoriae Carolo cessit. Eodem anno Normanni bernensis archiepiscopus et Oswaldus Eboracensis
Rothomagum vastaverunt, et monasterium Sancti ac Adehvoldus Guintoniensis sanclitale et doctrina
Audoeni prxsulis Idus Maii succenderunt. claruerunt, et commissas sibi plebes sollicite sa-
Basilius occiso Michaele domino suo xx annis IubriterqUe rexerunt. Religionis iristitutionem totis
regnavit. Fanies valida et mortalitas hominum at- nisibus amplexantes feliciter viguernnt, et xxvi
que pestis animalium in mundo passim ssevit. abbatias monachorum vel sanclimoiiialium in An-
- kudovico rege defunclo, Rollo cum suis xv Ka- glia conslruxerunl. Danica quippe ctades, quae
 91 ORDERICI YITALIS 92
aiile aliqiiot annos bealiun Eadmundum regem Est- A j bbsidionem reliquit, et in patriam suani mocstus
Anglorum martyrizaverat, super uiiiVersum etiarii femeavit.
giegcm ChriSti perie per totam Britaiinise insulam Lotharius rex Lotharii regnum recuperavit, acad
admodura debacchala fuerat; et sacris sedibus de- palatium Aquisgrani, ubi Ollo imperafor cura uxo-
struclis, Dominicas oves lupino more lariiaverat, re sua mancbat, cum exercitu copioso veniti et ho-
seu disperserat. ra praudendi, rieroine contradicente, introivit. Ollo
Nicephorus imperator, x annis. Turbationes in autem, cum uxoreelpopulo fugiens, palatiumreli-
murtdo rtimise saevierunt, avidique proceres ctini quit. Deinde reverso in Francia cum victoria Lo-
subjectis exercitibus contra pares iu bello consur- thario, praefatus imperator exercitum congregavit,
rexerunt. Parisius venit, suburbium illius incendit, ibique ne-
Joannes, ocCiso Niccphoro, per uxorem ejus re- pos ipsius augusti, cum aliis pluribus.-armis Gal-
gnavil, cujtis neptis Theophanu Ollpni imperatori lorum interiit. Lotharius igitur rex flugonera du-
jiupsit. Quinto impcrii ejus anrio Olto minor obiil, cera Francorum et Henricum ducem Burgundionum
ct Otto filius ejus post eum xvm annis regnavit. convocavit, et in hostes irruit. Fugientes vero us-
Tuncflugo MagnusaliiqueproceretFrancoruni conlra que Suessioneni persequi non destifu. Uli autem,
Ludovicuni regem rebellaverunt. Praefalus quippe "B persequenlium terrore, fluminis Axonte alvcum im-
dux vestigia Rodberti patris sui sccutusest, qui petuose ingressi sunt, ibique vadum nescientes plu-
contra Carolum Simplicem rebellavit, et in rcgem rimi perierunt. Plures itaqueaquaconsumpsit quam
uiictus est. Porrb Carolus rex, ut se a perjuro duce gladius, fluvius enim ripas suas impleverat; unde
contemplum perspexlt,nondum anno expleto, co- ibidera taiui dimersione perierunt, ut aqua redun-
piis undique cOnfractis in deserlorem surrexil, daret cadaveribus mprtuorum. Lotharius auteni rex
ipsumque Suessionis pugrtando vicit ef interfecit. tribus diebus lotidemque noctibus bostcs constan-
ter persecutus est. Deinde in ipso anno prsefattts
XXYI. Lothdrius rex. Carolus rex. Exstinctio Caroli- rex cum
imperatore Reffiis, contra volunlalem du-
tnagni dynastim. cum et exercitus Francorum, pacificatus est; eique
Mense Maio, feriavi, sariguis super operarios Lotharingiam, quod Francos magis conlristavit,
pluit. Eodem amio, mense Septembri, Ludovicus largitus est.
rex post multas tribulationes morluus est, et Reinis Anno ab Incarnatione Domini 976, Lotharius
in basilica Sancti Remigii supullus est. Lolharius rex mortuus est, et Remis in basilica Beali Remi-
autera filihs ejus Remis in j'egerii unctus est, et/>, gii septiltus est. Ludovicus vero filius ejus xi annis
'
VII annis strenue regno politUs est. Tunc (lugo rCgno potitus Cst, et defunctus in basilica Saucfi
Magrius Aurelianeiisls dux Francorum, cuncfis Cornelii marlyrfs Compendio sepultus est. Carolus
prOceribus subliniior diviliis et potentia viguit. Hic autein frater e.jus regnare voluil, sed flugo Magnus
filiam Otlonis imperatoris conjugem habuit, quse Hiigbnis Magni filius contra illum rebellavit, et col-
treS ei lilios peperil, Hugonem, et Otlonem, et Hen- lecto exercilu copioso, Laudunum, ubi Carolus cuni
rlcum, el filiam nomine Eminam, quae Richardo uxoresiia commanebat, obsedit. Tandem ille indi-
seniori Normannorum duci nupsil, sed sine liberis gnatus de civitate cum armatis prosiluit, Hugonem
obiit. ctim exercitu suo cerfando !'fugavit, et mapalia
SeCundo anno Lotharii regis, niense Augustp, eprum incendit. Cernens itaque llngo dux, quod
Hugo Magniis Pictavis civilatetn obsedit. Sed Do- fortiludine Carolum superare non posset, consilium
niimis, merilis sancti Hilarii pracsulis et patroni iniit cuffi Ascelino Lauduni vetulo prsesule, et con-
ejusdem urbis,""ierribiliter inlPnuit. Veheraens au- Siiiario Caroli. Porro ille ordinis sui et setatis, con-
tem turbo papilionem ducis disrupil, ipsumque cum liguseque sibi mortis immemor, Achitophel etJu-
exercitu suo stUpor nimis invasit, et statim ab dam imilatus, non erubuit fieri traditor. Npctu enim
urbis obsidione fugavil. Eodem anno Gislebertus D) quiescentibus cunctis.Laudunum prodidit, el Hugo
BUrgundise dux mortuus est, etOlto filius Hugonis Carolum cum uxore sua, Herberti videlicet comitis
gener ejus ducafu poiitus est. Verum, non multo Trecarum filia, yinxit, et Aurelianis in furre
post idem sine bberis obiit et Henricus frater ejus ditttinse custodiae mancipavit. Illic Carolus duos
successit. filios ; Ludovicum et Carolura, genuit, et exin-
Tunc Ansegisus Trecarum prjesul a Rodberto co- de progenies Caroli Magni regnare in Francia
mite de civilate ejeclus esl, et in Saxoniam ad Ot- desiit.
toncm imperalorem profeclus est. Inde adductis XXVII. Hugo rex. Remense concilium. Gcrber-
Saxonibus, diu Trecas obsedit. Duo siquidem du- tus papa.
ces, Helpoet Bruno cum exercilibus suis eum adjuva- Anno ilaque Dorainicae Incarnationis 995, Hugo
bant. Quondam venientibus illis depracdari Senones, dux in regem Remis unctus est. Eodem quoque an-
occurrerunt Archembaldus archiepiscopus, et Rai- no Roberlus filiusejus rex ordinatus est, etregi-
nardus comes vetttlus, eorumque phalanges; et mine regni xxxvm annis functus est. Ad tanlum
coramisso prselio, inlcrfecerunt Helponem ducemcl facinus Hugonem quaedam visio animavit. Sanctus
multos Saxones. Qubd Bruno socius cjusdem videris, enim Gualaricus pra;falo duci in LHteiia urbePari-
93 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS 1. — LIB. I. 94
sioruin constituto apparuit, «ique quis esset, vel. . sul revocatus csl de custodia, et cum magno ho-
quid vellet, in somnis evidenter inlimavit, pr*ci- nore receplus in sede propria. Altercatio Gerberti
p'.ens videlicel ut super Arnulfum Flandritam cuin ponlificis el Leonis abbatis valde ulilis habetur, et
cxercitu expeditionem faceret, el corpus suum de in gestis pontificiim Remorum scripla diligenter
monasterio Sithiensi, ubi corpus sancti Berlini re- servalur.
quiescit, exlraheret, et Legonao coenobio in Yin- Gerbertus in divinis et saecularibus libris crudi-
macensi pago restilueret. Praelerea promisit ei, si tissimus fuit, et in sua schola famosus, et sublimes
hacc ita faceret, quod ipse et progenies ejus usque discipulos habtiit, Rodbertum scilicet regem etLeo-
ad seplimam generalionem in Francia jfegnaret. thericum Senonensem archiepiscopum, Remigium
Gratanler igtur Hugo jussioni paru-it, et impetu (16) prsesulem Aulissiodorensium, Haimonem alque
fortiludinis sme Arnulfum, Deo volente, terruit; ve- Huboldum, aliosque plurimos fulgenles in ,choro
nerabiliumque virorum Gualarici et Richarii, quae sophistarum.
per quemdam clericum nomine Erchembaldum, ac- Remigius pontifex luculenlani expositionem su-
cepto ingenli prelio, sublata fuerant, corpora rece- per missam edidit, et artem yel edilionem Donati
pit, propriisque locis reverenter restituit. Ipse dux grammalici uiiliter exposuit. Haimo quoque Sancti
Legonaum cum proceribus suls perrexit, glebamque Pauli apostoli epistolas laudabiliter explanavit, et
sancli Gualarici in monasterio super Sominaeflumen alia multa de Evangeliis, aliisque sacris Scripturis,
sito locavit; et ejectis saecularibus canonicis, regu- spiritualiter tractavit. Huboldus autem musicae ar-
lares monachos subrogavit. Non multo post, ut di- tisperilus ad laudem Creatoris in ecclesia perso»
ctum est, regnum recepit, et progenies ejus usque nuit, et de sancta Trinitate dulcem historiam ceci-
in hodiernum diem in regno perduravit. Qualuor nit, aliosque multos deleclabiles cantus deDeo et
enim reges de stirpe jam regnaverunt ipsius, id est sanclis ejus composuit.
Rodbertus, Henriciis, Philippus et Ludovicus. Hugo Hos, aliosque plures Gerbertus erudivit, qtiorum
rex in inilio regni sui synodumRemis congregavit, multiplex sequenti tempore scientia Ecclesiae Dei
et Sewinum Senonicae urbis archiepiscopum cum plttrimum profuit. Qui, postqtiam de thronoRemen-
suflraganeis suis invilavit, atque dominum Arnul- si, quem illicite usurpaverat, depositus est, cum
fum Remorum archiepiscopum degradari fecit. Di- rubore et indignationeGalliani relinquens, ad Oito-
cebat ettim ex concubina natum, secundum cano- nem imperatorem profeclus est; el tam ab ipso
nes, non debere esse episcopum. Illi nimirutn invi- quam a populo ad prsesulatum Ravennae electus est.
debat, quia de regali prosapia Caroli Magni crat, , Inde post aliquol ;annos ad sedem aposlolicam
frater Lotharii regis, sed ex concubina natus; mo- translalus est, annoque Dominicae Incarnatio-
ribus tamen iuclylus, quia bonus erat et mode- nis 999 Silvester papa sublimatus esl. Fertur
stus. de illo quod dum scholasticus esset, cum daemone
Yenerabilis aulem Sewinus plus Deum quam Hu- locutus fuerit, et quid sibi futurum immineret in-
gonem metuit, ideoque in injusta degradatiome Ar- quisierit. A quo protinus ambiguum monadicon au-
nulfi non consensil; sed magis, in quantum potuit, divit:
ipsum regem redarguit. Unde regius furor in illum Transit ab R Gerbertus ad R, post papa vigens R.
eflerbuit, et ad explendam temerilatem quam con- Yersipellis oraculum tunc quidem ad intelligendum
ccperai nimis exarsit. Aliivero episcopi, licet invili, satis fuit obscurum, quod tamen postmodum ma-
regis tamen ob metum Arnulfum degradaverunt, et nifeste videmus impletum. Gerbertus enim de Re-
Gerberlum monachum philosophum, quimagister mensi cathedra transivit ad praesulatum Ravennae,
Kodberti regis fuerat, ordinaverunt. Yiolento quippe ac postmodum papa factus est Romae.
Tegis jussu depositus est Arnulfus, et cum magno XXVHI. Otto imperator. Edelredus Anglorum rex.
dedecore de ecclesia Bealae Dei genitricis Mariae Eventus vatii in Anglia, Normannia el Burqun-
Remensi expulsus, et Aurelianis in carcere tribus ) dia.
annis retrusus. Haec itaque omnia Romano praesuli Anno ab Incarnalione Domini 1002, Otto iinpera-
nuntianlur. Qui super his valde indignatus, inler- tor obiit, eique Henricus successit.
dixit omnes episcopos qui Arnulfum dejecerant et Dein 1024, Cono Augustus imperavil. Cujus
Gerbertum in loco ejus constituerant. Leonem ni anno Richardus n obiit, qui pro studio religio-
quoque abbatem a sede apostolica misit in Galliam nis pater monachorum appellari meruit.
vices suas explere, etinjustas ordiriationes regula- Tunc Edelredo Edgari filio regnatile, mulla ad-
riter emendare. Denique legatus; papae Senonensem versa stnrexerunt in regno Anglise. Nam Suenus
Sewinum primo adiit, eique, quem rigidum recti- rex Danorum cum ingenli classe Angliam invasit,
ludinis servatorem prae caeleris noverat, apostoli- et deficientibus ad eum Anglis, Edelredus rex cum
ci mandata insinuavit. lterum collecto Remiscon- uxore ct filiis in Normanniam fugit. Emma enim
cilio exjussione apostolica , Arnulfus arcbiprse- uxor ejus eral soror Richardi Gunnoridae ducis Nor-

(16) Remigius Antissiodorensis prsesuf non csl Remigius ille mooachus Gcrbeiii verc discipulus. De
quo consulendus v. c. Le Prevost.
 95 '. «RDERICl YfTALIS> : $6
mannnrum, et Rodberti archiepiscopi.Rothomagen- A tudine /concitati febellaverunt, et in sua viscera
sium. Non mullo postgentilis rexSuehus asancto -ditt pugnanles; nimiam slragem nobiiium et vulga-
Eadmundo rege et martyre occisus est,- et cadaver - rium perpetraverunt. Naffi Gislebertus comes Brion-
ejusaromatibus conditum in Daciaffi delatum est. : naeet Osberrius dapifef, Gualichelinus de FerraTiis
Daci quippe adhuc pagani erant, et ferocis heri, et Hugb de Monteforti, Rogerius de flispania et
-ciijus cbrpusAnglica liuirto sepultuni coniineri rion •Rodbertus de Grentemasnilo, Turchetillus quoque
potuit, morte perterrili fuerant. Porro :Ede!redus ; ducis paedagogus, atiique plures interierunt mutuis
•rex, audita riiorte Suerii, natale sblum protinus ictibus. Guido efiam.Rainaldi Burgundionum ducis
repetiit, et dietis atque promissis suos desertores ex fiiia Richardi secundi filius, comes a Guillelmo
sibi conciliavit, et in redivivos hostes, ut sese nie- duce constitutus, in illum rebellavit, mUltosque
lius .quam artlea defendcrent, atiimavit. Cunutus -Normannorum, qui proni ad pfoditionem erant,
autem filius Sueni conlra suos valde indignatus est, promissis sollicitavit. /Quibus sibi; consociatis, du-
-quod fiigisserit, et nobile regmirri Angliae jam sibi -catum auferre duci.salegit. Uride coaclus juveriis
subactum muliebriter deseruissent. Denique parata • dux Pexeium convolavit, ibique prpnus ad pedes
classe, cum 'Lacman rege Suavoruffi et Olavo rege Henrici regis corruit, et ab eo contra maleficos pro-
Noficorum, in Angliamfvansfretayit et Lundbniarii It ^ ceres et
cognatos auxilium petivit. At ille, ut erat
obsedit. Ibi tunc Edelredus rex aegrolavit et mor- clemens, desolatb adolescenti compatiens, robur
tuuS esl; et Edmundus filiris ejus cogriomentp lrne- exercitits ^rancorum excivit, et in^Neustriam duci
•side, id est Ferreum-Latus, in fegera levatus est. auxiliatUrtis perrexit.
Plerumque ab Anglis et Danis pugnatum est, : Anno ablncarnatione Domini 1039 Gonradus im-
victbriseque softe variante, multtis sauguis utrius- perator obiit, et Henripus: filius ejusxviiannis re-
qiie. partis effusus est. Tandeih irtdustriis et soler- gnaVit. Anpo iv imperji ejus magna hominum mor-
libus vi.ris paceffi pfpcuraritibus, duP principes ne • talitas facia est. -
eessarium populis fcedus pepigerunt. Cunulus autem Anno ab Incarnatione Domini 1047 apud Vales-
Christiantis factiis est, et.Emmam Edelredi regis dunas acriter pugnatura est. Sed Guido violentiam
felictam cuirt medietate regni conjtigem sorlitus Henrici regis et Willelmi duCis ferre non valens,
esl. Haec illi peperit Hardecuhutum regem Ang-lo- -Victus est, atque de bello cum suis non sine fliagno
rum, et Guniiildem uxorem Hertrici imperatoris dedecore et detrimenfo fugere Compulsus est. His
'Romanorum. temporibus Bruno Tullerisis episcopus Iegalione
Irtstigartie Satana, qui letlialiter perturbare genus ^ Lptharingorum fungens Romam abiit, et in vi.a dum
huflianum jugiter sataglt, Edmundiis rex, post -yn quadam nocte oraret, angelos cantantes audivit:
annos, fraude crudelis Edrici Streonae latrihis in- Dicit Dqmintis : Egq eogilo cogiluliones pacis, et non
teriit; et Cunutus tolam Angliam obtinuit, el usque afftictionh, etc. (Jer. xxix, H.) Bruno aulem ad pa-
ad mortem possedii. Eduardum vero et Edmundum panrDamastim peryeniens, hoiiofifice-ab eo susce-
•filios Edmurd', elegantes albeolps, in Daciam rele- -ptus est, etirt "senatu Romano cardirialis.episcopus
gavit, et Sueno regi Danorum fratri suo, ut eos in- ,brdinatus est. Erat eniffi puleher et generosus,
tefficeret, mandavit. Af ille geiierosos et innoceiites sflpieris et facrindus, et iriultis ornatus virtuti-
•bus. '
ptieros nequitef necare coiifempsit, sedorta occa- ,'"
sioneregi Hunorum illos qtiasi nepoles suos Obsides Eoderii anho Damasus» papa defurictus est, el
dediti Ibi Edmundus clito imjriatura morte obiil. in LeOtietii papam electus est; qui sanetbrum scila
•EduafdusveroDeinulu filiara fegis in matriirioriiiim canOnum passim restituere coriatus est, quae jam
aCcepit, et super Ihirios regnayit. Edgarum vero trarisactis tempof ibus supradiclorum regum et pon-
.Adelinuiri, et Margarilam reginam .Scotorum, et tificumnimis deCiderarit, etpeneanotitiahominum
Clifistianam sancliffioniaiem gemtit; quos Eduafd us •' defluxeranf. Ipse igilur aiino Domini 1050 Remis
Edelredi regis filius, postquam palrium jus adeptus ^p ulile concilium tenuit, Ct dfi castitate justitiaque
est, accersiit, et veluti propriani prolenl iii Anglia -niinistrofum Deitraetavit,'et salubria decrela, quse
benigniler educavit. ; jairi anlistites et pfesbyteri ncsciebaiit, renovavit.
Annoab IncarnationeDomiiii I031,Rodbertus rex Tuiie ecclesiam Sancti Remigii Remorum archi-
Francorum obiit, et Henricus filius ejus, licet Con- episCopi Kalendas Octobris, Herimaro abbate: pro-
slanlia regina, et Rodberlus juiiior fratcr, aliique curante,- dedicavit, et corpus ejtisdeni prsesulis
Franci multum obstarent, auxilianteRodberto duce transtulit; erijus solemnllas sirigulis* annis primo
cum robore Normannorum, Gallise regnum obti- die Octbbris iri Friaincia Celeberfime fit.
nuit, et xxix annis regna^il. XXlX, "Uticensis cwripbii resldurdlio. Frahcos el
Anno v regni ejus, Rodbertus dux NorniannOrUiii NpfmahnOs ititer sinmltaies. Claroiiiontense con-
in Uinere Jerusalem apud Nica;ain Bilhyniac urbem '- ciliumi Eventus varii tisque ad annutn 1158.
Kalendas J.ulii obiit, et Guilleltnus noihus filius ejus, "- Sequentiariribtfticense cceribbiurhSanctiEbrulfi
octennis puer, iri ducatu suCcessit, et i annis slre-. a Guillelmo Geroil filio et nepotibus suis, Hugone
" ; :
"nueffehiiit. 1 '; de Grerifejriasiiilio et/Rpdberto fratre ejus, rcstau-
In pueritia vero ejus Normanni genuina inquie- raluni est, et venerabiHs Theodericus Gemmeticen-
 07 HISTORIA ECCLESL\STIGA. — PARS' 1. — LIB. I. 98
censis monachus primus abbas effectus est. V. Anno ab Inearnalione Domini 1099, Jeriisalenif
Ilis tempofibus, gravis simultas et belli semiha- gentibus viciis, qui eam diu lenuerant, a sanctis
rtum inter regem Francorum el duceni Normanno- peregnnis capta est. Tunc Urbanus papa obiit, et
rnm ortum est. Guillelmus enim de Archis, pairuus Paschalis successit. Sequenli arino Guillelmtis Ru-
ducis, contra eum febellavit, consilioque Maigerii fus rcx Anglorum in venatione sagitta percussus
fratris sui; Rothomagensium archiepiscopi, Henfi- obiit, Cui Henrieus frater ejus successit, et xxxv
cum regem ad sui auxilium invilavit. Animosus annis ac iv mensibus regnavit. Hic, vn anno regni
autem dux protinus Aichas obsedit, EngelrannurtT sui, bellum apud Tenercbebraicum fecit, quo Rod-
comilem Pontivi contra eum in oppiduin intrarc bertum fratrem suum, ducem Normannorum cepit,
volenlem praeveniens occidit, et munitione obtenta et ducatnm sibi subjugavit. Ttitic Henricus impe-
, Guillelmum exhseredavit, et Malgerium incenlorera rator vu Idus Augusti obiit, et Carolus Henricus
dissensionum exordinari fecit. filius cjus successit.
Unde rex Gallise nimis indignalusinfremuit; an- Deinde lertio anrio Philippus rex Francorum mor-
noque Domini 1054 in Ebroicenscm pagum cum luus cst, et Ludovicus Tedbaldtis successit, et xxix
magrio exercitu introivit, et Odonem fratrem suuni . annis jam regnavit.
cum multis militum turmis per Belvacensem pagum Sequenti anno, Anselmus Cantuariensis archi-
trans Sequanam destinavit. Porro dux cum valida episcopus, et Hugo Cluniacensis abbas e vila mi-
manu regi e latere comitabatur, et Caletorum ca- graverunt; quos paulo post Guillclmus Rolboma-
tervam sub manu Roberti Aucensis comitis et Ro- gejisis arcliiepiscopus mohciido secutus est.
gerii de Mortuo-mari contra Odonem prsemiserat. His tribus annis inger.s iri Gallia fames facla est,
Protinus illi, Gallis ocpurrenles, apud Mortuum- et igne sacro cruciante multitudo populi debilitata
mare belluin commiserunt, et magna caede utrinque est.
peracta Frauci fugerunt; et Guidone Ponlivi co- Anno ab Incarnalione Domini 1118, venlus in
mite, qui mortem fratris sui venerat ulcisci, caplo, occiduis parlibus vigilia Natalis Domini vehetnens
gaudentes Normanni suam victoriam duci notifica- fuit, et sedificia plurima nemorumque arbores pro-
verunt. Audiens autem rex suos terga dedisse Nor- slravit. Sequenti anno, bellum inter Henricum re-
mannis, erubuit, subiloque moestus ad sua remea- gem Anglisc et LudOvicum regem Franciae xm Ka-
vit. Deinde post aiiquod tempus legitimi pacis lendas Seplembris Brenmtilae faclum est, de quo
procuratores inter discordes dominos discurrerunt; triumphantibus Anglis et Normannis exercitus Gal-
et, rcddito Guidone cum aliis qui capti fucrant, prae- ( ; lorum fugalus est. Eodem vero anno, Calixtus II
faii principes foedera pepigerunl, subjectseqtie ple- papa maximam synodum episcoporum Rimiis te-
bes admodum gavisae sunl. nuil, el pacificare dissidenies summopere laboravit.
Anno ab Incarnatione Domiiii 1060, Ilenricus Concordia taiidem inter reges facta, dum rex An-
Francorum rex mortuus est, et Philipptis fiiius cjus glise in regntim suum rcdiret, Guillelmus et Richar-
XLVIIannis post eum sceptro Galliae potilus est. dus filii ejus, cum magna mullitudine nobilium
Anno regni ejtis vi, Eduardus Edclredi filius rex mttllarum regionum, vii Ralendas Decembris nau-
. . ..
Anglorum evita migravit; post quem Haraldus Go- fragio perierunt.
duini filitis Angliae diadema invasit. Seqtienli anno, Anno Domini 1123, indictione 1, rebellantibus
comctes apparuit. Guillelmus autem dux Norman- quibusdatn Normannis, Amalrico Ebroicensi et Gua-
norum in aulumno mare transivit, commissoque larico Mellentensi et eortim' complicibus, Henricus
praelio, u Idus Octobris Heraldum occidit, regnum rex oppida eorum, Montfortem, Brionnam et Pon-
cbtinuit, et in die Natalis Domini regale sceptrum tera- Aldemari, obsedit, combussit et cepit. Post
sumpsit; annisque xx ct viu mensibus lenuit. plurima damna, Gualerannus comes cum LXXXmi-
Sancta Ecclesia ejus teroporibus crevil et magiii- lilibus bello capius est, et in carcere Henrici regis,
ficaia est, el religiosis viris bonisque rectoribns 1 a quo enulrittis fuerat, et conlra quem insolenler
eilucata esl. Mauriiius enim et Joannes atque Guil- arma levaverat, v annis vinctus est.
lelnms metropoii prajfuerunl Rolhoniagensi, Lan- Anno Domini 1125, mulioruih principum mtitatio
fraacus Cantuariensi et Thoinas Eboracensi, aliique facta est. Carolus Henricus v iinperalor obiit, et
religiosi coenobiis et episcopatibus prsepositi sunl Lotharius Saxonum dux in imperio successil. Tunc
Patres et magistri. etiam egregii duces, Guillelmus Piclavensis el Guil-
Anno ab Incarnatione Domini 1087, Guillelmus lelmus Apuliensis , obierunt. Deinde tertio anno
rex obiit, et Guillelmus Rufus filius ejus xn anuis Carolus Flandrise dux, iri ecclesia brahs ad missam,
et x mensibtis regnavit. Kalendis Martii occisus est, eique GuiHelmtls Rod-
His temporibus, 1093 anno, Urbanus papa ingens berti ducis Normannorum filius suceessit, qui se-
concilium apud Clarum-Montem tenuit, et iter in quenti anno apud Alost pererriptus est.Tunc Ger-
Jerusalem conlra paganos inire Chrislianos com- mundus patriarcha Jerosolymitanus atque Goifffe-
monuit. dus Rotliomagensis archicpiscopus obierunt.'
Siccitas etfames et mortalilas hominuni tunc Anno ab Incarnalione Doniini 1130, Baldiiinus II
fuerunt. rcx Jcrusalem, xvm Kalenias Seplembris. Gbiil;
99 ORDERICI YITALIS 109
cui Fulco Ahaegavorum comes gener ejus suc- _A rex Siciliae pedcterilim ^ecutus Apuliain intravit,
cessit. - - mortuoque Rannulfo probissimo duce, cui papa et
SeCundo amnoRomaeHonorius papa mortuus est, Augusttts.contra eum regionem commlserant abla-
et mox in Ecclesia nimium schisma exortum est. tas sibi urbes fortiter reobtinuit. Innocerttium pa-
Nam a quibusdam noctu Gfegorius diaconus Papiae pam, qui nuper eum publice ahathematizaverat, per
natus in papam electus est, et Innocentius nomina- Rogerium filium suum comprehendit, et pro libitu
tus est, quem Ecclesia in Occidenfis parlibtis con- suo pacem cum tllo fecit. Dcnique ab invifo mode-
stitula suscepit et secuta est. Tertia vero die, ab stpque papa regnum Sicilia*, et ducattim Apuliae re-
aliisPetrus Leonis filius intronizatus est, et Ana- cepit, et absolutus ab illo, Rogerium filium suum
cletus appcllatus est. Hic, quia fratribus et cognatis ducem Apulise constituit.
poleritibus et amicis adniodum stipatusest, jamyn Vesligia majorum proseculus, chronographiam
annis urbem Ronjam et redditus ac dominia papse scribere tentavi; jamque in primo Ecclesiasticae
elHcacitef nactus est, ipsumqub Apulia cum Sicilia Historjae libro lineam narrationis ab incarnatione
etiuagnb climale mtirtdi secuta est. Salvatoris inchoayi, et per sefieni imperatorum et
Arino ab Incarnatione Domini 1136, indiclipne regum usque in hodiemum diem perduxi, quo
xiy, Henricus rex Ariglprum et dux Normannorum, Joannes Augustus Alexii filius praeesl Constantinc-
pacis et justitise strenuus amator, et fidelis pei cul- poli, Lolharius vero dominatur Alcmannis, Ludovi-
tor, inermis populi protector, Ecclesiseque sanclae cus Francis, Stephanus Anglis, et Remigius mo-
feryidus' defensor, in castro Leonis, Kalendis De- naChus Hispanis.
cembris, defunctusest. Et corpus ejus afomatibus Nunc autem in secundo, auxiliante Deo, de san-
conditum in Angliam devcctum est, et Radingis in ctis apostolis et apostolicis viris a priscis doctoribus
basilica Sartctae Trinitatis, quam ipse monachis edita, et ab antigraphis scripla considero, eteorum
consfruxerat, sepultum cst. gesta brevitef congerere appeto, prout divini Spi-
Stephanus autem, ex sorore Adala nepos ejus, ritus mihimet intimaverit inspiratio.
in regnp successit, jamque sextum regni annum De pontificibus Romanis, et eOrum in vinea Sa-
peragit, in quo graves casus, multos dolores et baolh cooperatoribus libet seriem diligenter per-
lnultis detrimenta parientes atluiit. Nam conlra scrutari, et veraci stylo sociis id a me poscentibus,
coiisules sibi rebelles Lincoliae pugnavit et vicius prbfari. AntiStiles nempe ROmani a beatissiroo Pe-
est, Captus et in carcere Rodberli Brihitou moerens' tro, cui primitus dictum est a Domiho Jesii Chri-
vinctus est. iC sto.: Tibi ddbo claves regni cmlorum (Matth. xvi,
Anno ab Incarnatione Domini 1138, Petrus Ana- 19), usque ad InhPcenlium papam, qui praeesf ho-
cletus suhito mbrluus esti die apostblicse sedi, CXLIcomputantur.
Lotharius auteffi imperator, dum de subjugata De his: omnibus quorum in Gestis ponlificum in-
sibi Apujia redirel obiit; eiqtts Conradus Caroli serta est mentio, ih sequenli libro aliquid propalare
iieririci iroperatoris nepos successit. Rogerius vero peropto.

SUMMARIUM LIBRI SEGUNDI.

I. De originibus Ecclesiw Jesu Chrisli. Actus et mtracu.a apostoiorum. Discipuli -numero crescunt.
II. Stephanus primus tnartyrum. Perseculio•': in Ecclesiam
' Jerusatem. Pauli conversio. Miracula
- Petrt. '-• .'*;'.•
, HI., Opinid Romani sendlus de Christ:O.FacinoraHer.odisregis inChrhtianos.
IV. Verbum Chrisli propagatur. AntiOchenaEcclesia.PduttelBarnabmpfmdicattohes. .
V. Nqtitim deChristiapqslotis, Pelrihhtorid.
VL Paulus.
VII. Sequehlia:Petrus et Paulus Romm degentes.
: VHl. Sequentia. Mbrs qpostolorum Petriel Pauli.
IX. Andreas.
X. Atidreas. Seauehtiqvitm ejus,
XI. Jacobus ctJoannes.
XII. Jacqbus Mindr.
XIII. Philippus.
XIV. Thomas.
XV. Barlholommus. '
XVL Matlhmus.
XVII. Simon,Juda sive Thsdamus.
XVIII. Malkias.
XIX. Historia dhcipulorum. Barnabas.
XX. Jlfarcus.
XXI. Lucas.
101 HISTORIA ECCLESIASTICA. - PARS I. — LIB. II. 102
XXII. Martialh Lemovicensh.
XXIII. Sequentia Martialh apostoli vitm
XXIV. Hisloria Romanorum pontificum. Pelrus ejusque successores.
XXV. Seqnenlia Romanorum ponlificum hislorim,
XXVI. Sequenlia.
XXVII. Sequentia. -
XXVIII. Sequenlia.
XXIX. Sequentia.
XXX. Sequenlia.

LIBER SECUNDUS.

I. De originibus Ecclesim iesu-Chrhli. Aclus et mi- \ lorum martyrumque recensetur, quia hujusmodi
racula apostolorum. Discipuli numero crescunt. secretis cceleslibus interesse dsgnus habetur.
Salutiferam humanogeneri visitationem, quando Facundus quoque Arator, Romanae sedis subdia-
temporis plenitudo venit, coelestis gralia, ut ante conus, narrationem Lucae sequi sluduit, et inde
mundi conslitulionem praeviderat, clementer exhi- specialem versificandi materiam sumpsit atque Vi-
buit, et circa novissimam saeculi horam radiis novae gilio papae carmen metrica sonoritate pulchruiii
lucis tenebrosa mortalium corda illuminavit. Sal- edidit, in quo nobile sui sediminis monumentum
vator enim nosler Jesus Christus, ut altisona sancli posteritati futurae reliquit. Tantos talesqueprsevios
vox Evangelii nos veraciter instruit, xv imperii inlueri nitor, ac ut claudus pedetentim gradiens,
Tiberif Caesaris anno, in Jordane baplismum a celerrimos cursores a longe vix insequor. De ma-
Joanne suscepit, et tribus semis annis evidentibus teria lamen illorum in prima fronte inchoanduin
signis et prodigiis verus sol emicuit, suamque dei- mihi est, cui de apostolis et eorum bealis comniili-
tatem, qua Patri, sanctoque Spiritui coaequaiis et tbiiibus fandi volunlas inest.
consubstantialis atqtte coaelernus est, mundo de- Luculenta Lucas refert narratione quod in die
monstravit. Deinde xxxm setaiis suae anno passio- sancto Penlecostes apostoli Spiritu sancto repleli
aem in cruce, hominum pro remedio, clementer ' 5 sunt et variis gentium linguis magnalia Dei, stu-
pertulit, et, destrucla morte qua genus humanum penlibus Judaeis, qui de diversis nationibtis conve-
vinculo justae damnationis irretitum quinque mil- nerant, locuti sunt. jEmulissiquidem invidentibus,
libus annorum tenuerat, infernum spoliavit, de- et prae invidia mussilantibiis : Quia musio pleni
vicloque Satana serpente antiquo, victor a mortuis sunt isti (Act. n, 13), Petrus ardore infiammatus
tertia die resurrexit. Denique XLdie postquam subs fidei, slans cum undecim sociis, vocem siiam ele-
manifestis ostensionibus suae resurrectionis veros vavit, de advenlu Spiritus Paracleti longe ante pev
lesles confirmavit, et cunctis evangelizare genlibus prophetam Joel prsedicto consequenter disseruit, et
cum signorum exsecutione praecepit, discipulos de Jesu Nazareno, quem Deus Pater virtutibus et
foras in Beihaniam eduxit, eisque in monte Oliveti signis atque prodigiis declaravil, et a mortuis post
stans benedixit et, intuenlibus illis atque gratu- passionem crucis terlia die resusbitavit, probabili-
lanlibus, in coelos ascendit. Post decem vero dies, bus exemplis Psalmistse"prolatis, veracissimam as-
jejunantibus amicis et in unum orantibus, Spiritura serlionem disseminavit. Judaei ergo corde com-
Paracletum misit, eosque, ut promiserat, unctione puncti sunt et salubriter receplo sermone baptizati
interna de omnibus in momenlo docuit el omnium , , sunt;animseque credentiuffi in illa die circiter tria
abundantia charismatum feliciter illustravit, con- millia appositse sunt (ibid. 1-41). Inde primiliva
tra cunclos adversantium impetus corroboravit, et pr.ocessit Ecclesia quara ccelestis copiose perfudit
invincibiles alhletas omniuraque didascalos gentium gratid.
effecit. Multa signa elprodigia per apostolos in Jerusalem
Lucas, natione Syrus, arte medicus, Christi fide- fiebant et universi videntes insolita metueba: t.
lis discipulus, Spiritus sancli gratia repletus, post- Omnes etiam qui credebant pariler habitabant et om-
quam Evangelium scripsif Graecis fidelibus, insigne nia communia habebant. Possessiones et substantias
volumeti Theopliilo adjeeit de apostolorum Actibus. vendebant et omnibus, preut cuique opus erat, illa
Tlieophilus quippe interpretatur Deum diligens, qub dividebant. Quotidie fideles crescebant virlulibus,
destgnalur omnis studiosus et inlelligens et in di- Dominoque augente qui salvi fierenl, crescebat eo-
vinaedegis meditatione jugi fervens, ad quem senuo rum numerus (ibid. .41-47).
Dei jure dirigilur et a quo idem vivaciter percipi- Petrus cum Joanne hora nona templum ascendit,
tur, glutinoque dilectionis vei'ae tenaciter relinetur. ibique quadragenarium ex utefo malris claudum
Illi nimirum Evangelium, id est bonum nunlium, mendicantem respexit. Negans vero sibi esse divi-
merito iiisinuatur, et invictorum triumphtis aposlo- lias, indigenli metius obtulit, eumque apprehensa
105? ORDFRiCI VlTALiS // 104:
niaiju sefmone mox in noniine Jesu Christi curavit. \ consistebant, omnesque Spiritu sqncto rcpleti Sunt
Qui protinus, consolidatis basibus el plantis, exsi- et retibussacrae praedicalionismultosde profundi-
liens.etcurrens, cum iliis templum inlravit elgati- tate, errprum ad ^fidei jusutiseque lumen attraxe-
dens Dominum publice laudavit. Oninis aulem pp». runt.
pulus, ut speciale miraeulum vidit facluiri in no- Muttitudinh credenlium erqt cor unum el anima
mine Christisuper elaudum, qui quolidie ponebalur una. Nihil propritim aliquis possidebqt neque quis-
ad speciosam portam templi, repietus esl slupore quam inter illps egens erat. Omnia illis erantcom-
ef/.exstasi. Cum lenerentur autem apostbli, cu- mnnia. Possessotesdomorum aut agrorum vendebant
currit/populus ad pofticum Salpmonis ut clattdum etante pedes aposlolorum preiia eorum ponebaiit.
videret jairi curaium virtule nominis Christi. Con- Dividebantur autem singulis, prout cuique opus erat,
gregata muUitudine, Petrus loqui coepit et Jaudem Priihitus in Jerusalem ordinata sic effulsit concio,
ciiralioiiis a se peiiitus. humilj raliocinatione ab- cujus tbta cceiis scmper flagrabat inlenlio. flunc
egit, sed virtuti divinitatis Chrisli Jesu omnino conventum tam jucundum dedicavit diva benedictio
ascripsit. Judaeos auteiii ejus persecutores benigni- et bonorum inde morum nobis alma manayit insti-
tef redafgiiit, sed ppslmbduni, quiaper ignbrantiam tutio. Josepji,. qb qipostolh coghominalus Barnabas,
fecerint, ih, infaligabiii iiiisericordia Magistri siii ° id pst filius consolationh, levites, Cyprius genere,
confidehs, leriiter excusavil. Ad poslremum, ad p'oe- pfomptus ad opus bonurii, cum Iiaberet agrum,
iiiieiitiam scelerum ipsos invitayit. et Salvalorem vendidil illura, atluiit ipretium et dnte pedes pqsuit
ac verum proplietam, ut Moyses et Sanmel et om- apostolotam (Act. iy, 23-37). Ananias aulem agrum
nes prophetse delriceps prsedixerunt, jam venisse vendidii et, conscia uxore suq nomine Saphird,de
iiquJdb mpnstravif (Act. li, 42; ni, 26). predo agri fraudavii, el afferenspqrtem.quanidam,ad
Loquentibus illis ad populum, sacefdotes el md- pedes qpostoiorum posuit. Ut Petrus fraudem per
gistraius iempli et Sqdduccei supervenerunl et com- Spirituni sancfum cogiipvit, fraudulentum de meri-
preherideiites eos, in custodiam posuerunt. Fellis dacio increpayit; qui fhox, ut apostoli rpdargulio-
eriim nequitise pieni dolebant quod populum doce- nero audivit, cecldit et exspiravit. Ef post spatium
rcni et rcstirrectioncm cx morluis in Jesu anniin- quasi trium horarum, uxor ejus nesciens quod
tiarcnt. Mulli eorutn qui audieranl verbum credide- faclum fueral, ingressa est, et a Pelro interrPgala
runt, et factus est numcrus virorum quinque millia. de prelioagri, mcniita cst. Ipsa quoque ab apostolo
In craslinum Annas, princeps sacerdolum, ct Caiphas increpata confeslim ante pedes ejus corruit et inor-
el Joannes et Alexandcr et quotquot eranl de genere j-, tua est. Timor itaque magnus in universam Eccle-
sacerdotali, et principes et seniores ct Scribx, con- siam el in omnes qui audierant kwc factus est (Act,
gregati sunt t» Jerusalem. Etslatuentes eos in mcdio, v,l-H).
interrogabant: In qua virtute aut in quo nomine fe- Per manus apostolorum multa in plebe signa et
cistis hoc vos? Tunc Petrus, Spiritu sancto reple- prodigia fiebant et omnes in porlicu Salomonis una-
tus, optime tcstatus cst quod in nomine Jesu Cbri- nimiter erant. Cwterorum autem nemo illis se cqn-
sti Nazareni aeger sanalus est, nec aliud, in quo jungere audebat , sed popalus eos magnificabal.
salvari oporleal, nomen sub coelo datum esl. Ad- Magh augebatur credenlium in Domino mullitudo,
vcrsarii vero conslantiam Pelri et Joannh videntcs, virorum ac mulierum. In plateis infirmi ponebantur
comperlo qtwd homines essent sine litteris et idiotm, in lectulis, tit, veniente Pelro, saltem umbfa illius
admirabantur et contristabantttr; ipsos utique co- obumbraret quemquam illorum et liberarentur ab in-
gnoscebant quoniam cum Jesu fuerant. Hominem firmitatibus suis. Vicinarum quoque civilatum mul-
quoque qui curalus fuerat, coram eis stantcm vide- titudo in Jerusalem ad apostolos concurrcbal, mgrqs
bant ct nihil contradicere poterant, sed pro roani- et dwmoniacos aflerebat et cunctis oplala salus
fcslo cunciis in Jerusalem signo, prae ira tabesce- proveniebal (ibid., 12-10).
bani. Deniquc consilio accepto, apostolos convoca- D Princeps sacerdotum et omnes qui cum illo erant,
runt, ct ne omnino loquerentur ncque docerent in zelo repleti sunt, manus in apostolos injecerunt et
noroinc Jesu, denuntiaverunt. Quorum praccepto in cuslodia illos pubiica posuerunt. Angelus aulem
Petrus ct Joannes auctorilate magna conlradixc- Domini per noclem januas carceris aperuit ei edu-
rurit, diccntes : Si juslum est in conspectu Dei vos cens eos, dixit: Ile, el stanles loquimini in tempto
polius audire quam Dominum, judicate. Non enim plebi omnia verba vitw hujus. Porro illi diluculo in
possur.ms Cjuwvidimus et audivimus non loqui. At illi ttmplum inlraverunt et verbum Dei cum fiducia lo-
comminanles eos dimherunt, non ausi punire quos cuti sunt. Princcps sacerdotum, et qtii cum eo erant,
vidcbant populopro ingenti miraculo admodum pla- concilium convocaverunt ac ad carcerem ut adduce-
cere(Acf. iv, 1-22). rentnr mherunt. Missi vero carcercm quidem cum
Dimhsi ad suos venerunl et qnce sibi contigcrant omni diligentia clausum, sed neminem inlus invene-
eis annuntiaverunt. Qui cum audhsent, vocem ad runt. Tandcm auditum cst
quod qui quserebantur
Dominum unanimiter levaverunt ct, ardore divino in templo docerent. Tunc magistratus cum minislrh
inflammati, specialem Deoque gratam oralioncm illos sine vi adduxit. Timebanl enim populnm ne la-
fudcrunt; elcum orassent, moitis est locus in qv.o pidarehtur. Piinccps sacerdolum statutos in concilio
105 H1ST0R1A ECCLESIASTIGA. — PARS I. — LIB. 11. 108
redarguit quod conlrana sibi doctrina replessent J quam faciem angeli (ibid. 8 15).lnterrogattis a prin-
Jerusalem contra generale decrelum seuiorum. cipe sacerdotum, eloquenter respondit et antiqua
Aposloli ergo responderunt: Obedire oportel Deomagis palruin gesta prudenter intrepidus explicavit. Nam
quam hominibus. Deus palrum nostrorum suscitavit de Abraham et Moyse, aliisque palriarchis idoneam
Jesum, quem vos interemhth, suspendentes in ligno. laudalionem extulit, magnarumque rerum narratio-
Hunc Deus principem et salvatorem exaltavit dextera nem breviloquio conclusil. Dcnique incredulos ct
sua ad dandam pmniientiam Israel ct remhsionem legis contemptores redarguil, duros et incircum-
peccatorum. El nos sumus tesles horum verborum et cisos cordibus et auribus palam appellavit, qui
Spirilus sanclus quem dedit Deus omnibus obedien- Spirilui sanclo semper reslilerunt et prophelas
tibus sibi. Hmc cum audhsent, dhsecabanlur et cogi- perseculi sunt. Audientes iimc-,dissecabantur cordi-
tabant interficere illos (Act. v, 17-33). bus suis et slridebant dentibus in eum. Cum autem
Tunc Gamaliel Phariswus el legh doctor.honora- esset Slephanus plenus Spiritu sancto, intendens in
bilis universm plebi, in concilio surrexit, et, remolis cwlum vidit gloriam Dei et ait: Ecce video cmlos
aposlolis, subvenire illis volens, palam recensuit apertos, el Jesum stantem a dextris Dei.Exclamanttt
qualiter ante paucos dies Theodas cum cccc com- aulem voce magna, conlinuerunt aures suas, et hn-
plieibus in nibilum redactus fuerit, Judas quoque 1' petnm fecerunt unanimiter in cum, et ejicientes eum
Galilaeus cum suis,qui populum avertebant posl se, extra civilalem, lapidabant. Testes vero vestimenta
in diebus professionis perierit. Tandem, prolatis sua secus pedis Sauli adolescentis deposuerunl et
htijusmodi exemplis, dixil: Nuncilaque, dicovobh, Stephanum lapidaverunt, invocantem et dicenlem :
dhcedile ab hominibus istis et sinite illos, quoniam Domine Jesu, suscipe spiritum meum, Posilis autem
si esl ex hominibus consilium hoc aut opus, dhsol- genibus, cldmavit voce magna: Domine, ne siatuas
velur; si vero ex Deo est, non poterith dissolvere illis hoc peccatum. Et cum hoc dixhset, obdormivit
eos, ne forte etDeo repugnare videamini. His auditis, in Domino (Act. VII, 1-59). Hoe itaque secundo Do-
illi consenserunt, et apostolos convocanles, cwsis minicae Ascensionis anno, vn Kal. Januarii, factum
denuntidverunt ne loquerentur in nomine Jesu, eosque est. Porro viri timorati corpus protomarlyris in
dimiserunt. Et illi quidem ibant gaudentes aconspeclu villam Gamalielis, quae Caphargamala dicitur, por-
concilii, quoniam digni habili sunt pro nomine Chri- taverunt, et super illum planetum magnum fecerunt
sli contutneliam pali. Omni autem die in templo et (Act. VIII,2), ibique revcrenter sepelierunt; cum
circa domos non cessabanl, docentes et evangelhan- quo postmodum Nicodemus , Gamaliel et Abihas
tes Chrislum Jesum (ibid. 34-42). lumulal*. sunt. Illic tantus thesaurus plus quam
1
In diebus illis , crescenle numero discipulorum, ccc annis delituit, donec illum Lucianus presbyter,
factum est, contra Eebrwos murmur Grwcorum, quod revelante Deo, invenit et Joannes Jerosolymitanus
despicerentur in ministerio quotidiano vidum eorum. praesul, vn Honorii imperatoris anno, in Jerusalem
Unde convocantes duodecim multitudinem dhcipulo- translulit.
rum, dixeruni : Non est mquum nos derelinguere Lapidato Stephano, in Ecclesia quae erat Jerusalem
verbum Dei et tninislrare mensis. Considerate ergo, ntagna persecutio facla est, et omnes , prseter apo-
fralres, viros ex vobis boni testimonii septem, plenos stolos, per regiones Judeae et Samarise dispersi
Spirilu sanclo et sapienlia, quos constiluamus super sunt. In ipsa tamen dispersione Spiritu sancto cor-
hoc opus ; nos autem oralioni et minhlerio verbi in- roborati plurima loca pertransibant et verbtim Dei
stantes erimus. Cunctis hoc annueiitibus, elegeruni evangelizabant. Tunc Philippus in Samaria Chrk
Stephanum , virum fide et Spiritu sanclo plenum, slum prsedicavif et multarsigna, paralyliciset clau-
Philippum et Procorum, Nicanorem el Timotheum, dis ac dsemoniacis in nomine Chrisli curaiis, audi-
Parmenam et Nicolaum advcnam Anliochenum. Hos toribus suis ostendit. Saroaritani unanimiter his
ante conspectum apostolorum statuerunt et orantes quae a Philippo dicebantur intendebant el cum ala-
eis manus imposuerunt. In Jerusalem dhcipulorum ] i crilate magna fidem veram suscipiebant. Tunc Si-
numerus valde mulliplicabalur, multa etiam turba mon Magus qui Samaritanos jam olim seduxcrat,
sqcerdotum fidei obsequebatur (Acl. vi, 1-7). diuque magicis suis eos dementaverat, unde a de-
II. Steplianusprimus marlyrum. Perseculio in Eccle- ceptis raagnus putabatur el magna Dei virtus vo-
siam Jerusalem. Pauli conversio. Miracula Petri. cabatur Philippo evangelizanti de regno Dei credidit
Slephanus, plenus gralia el forliludine, faciebat et, cum aliis viris atque mulieribus in nomine Jesu
prodigia el signa magna in populo. Invidenles ergo Christi baptizalus, Philippo adhaesil. Signaenimct
Judaci in illum surrexerunt, et dispulanles cumeo, virtules maximas fieri videbat ct inde pro insolitis
sapienhm et Spiritui, quo loquebatur, resistere non admirans slupebat (ibid. 2-13).
poluerunt. Tunc falsos lestes, qui dicerent se audisse Apostoli autem, qui erant Jerosolymis, cum audis-
eum dicenlem verba blasphemim in Moysen et Deum, sent quia recepit Samaria verbum Dei, mherunl cd
tubmiserunl et plebem ac seniores atque Scribas eos Pelrum et Joannem. Qui cum venissent, orave-
commoveruni. Deinde concurrenles eum rapuerunt runt pro ipsis ut acciperent Spirilum sanclum. Tunc
et in concilio stalutum accusaverunt. Omnes aulem mantis super baptizatos imponebant, et ipsi Spiritum
qui sedebanl in concilio, viderunt faciem ejus tan- sanclum accipiebant (ibid. 14-17). Hinc ecclesiastica
PiTROL. CLXXXVIII. V
107 ORDEBICI VITALIS 108
processil institHlio, Ut post baplisma, quod cate- j\ Damatci habitabanl confundebal. Ingcnsigitur odium
chumenis per ministerium datur sacerdotis, impo- conlra illum pro tcstimonio fideli concitatum est,
sitio manus ponlificis cuin oralione fiat acunctione et posl aliquod tempus a Judscis , ut interliceretur,
charismatis; et sic integra confirmalio fil per septi- summopere qusesitus est, porlisque Damasci cuslo-
formem gratiam sancli Spirilus baptizalis. dia, ne effugeret, nocte dieque depulala est. Disci-
Cum vidhset Simon quia per impositionemmanus puli aulem, quia hosliles insidim Saulo nolw faclm
apostoiorum darelur Spirilus sanctus, qbluUleh pe- sunt, iiiimicis frusfra insidianiibus, eum nocte per
cuniam, dicens : Date et mihi hanc polestatem ut murum in sporta subroiserunt. In Jerusalem cum ve-
cuicunqtie imposuero manus, accipiat Spiritum san- nisset, jungere se discipulis tenlabat; sed omnes ti-
ctum, Petrus aulem dixit ad eum : Pecunia tua ie- mebqnt eum, non credentcs quia duciputus esset.
cum sit in perditionem, quotiiam donum Dei exisli- Barndbas vero illum apprehendit, ad d.scipulos du-
masli pecunia possideri. Non est iibi pars, neque sors xit et quomodo in via vidhset Dominum, el cselera
in sermone isto. Cor enim tuum non est rectum coram quae cpntigeraiit, eis narravit. lllis itaque Deo gra-
Deo. Pmnitentiam itaque age ab hac nequitia lua, et lias ageiilibus fideliter adhacsit, el cum itih intrans
roga Dominumsiforte remittatur tibi hmc cogitalio et exiens, in tiomine Domini Jesu fiduciatiter egil.
cprdis lui. In felle enim amariiudinh et obligatione Cum Grmch disputabal el J;id&os revincebat, Deo-
iniquilatis video te esse. Simon autem, apostoli di- que adminiculanie, omnibus emincbal. Iiividentcs
cta parvipenderts, recessit, ef apostala factus, in- ergo sublimiori, perimcre Saulum vicfi conati sur.t.
numeris sceleribus iram Domini diu exacerbavil. Quqd -fratr.escognoscentes,. e«fn Cwsaream deduxe-
Apostoli verp loculi verbum Domini Jerosolymam runt el Tarsunidimiserunt. Ecclesiaquidem per totam
redibant et mullis regionibus Samaritanorum evan- Judwam, et Galilmam, et Samariam pacem habebat.
gelizqbant (d, Aet. vtii, 18-25). Ambulans intimore Domini wdificabatur, et conso-
Angelb Dei praecipiente, Philippus Cmdaci (17) latione Spiritus sancti replebatur, alque credenliua
cunucho, qui super omnes gazas reginsc jEih'iop:i*i niultiludo augebatur (ibid. 22-31).
erat, revertenti de Jerusalem occurrit et stiper cur- Pelrus apostolus jEneam paralyticum ab annis
rum Cum illo ascendit, alquelsaiam, quem legebat octojqcenlem in grabalo Liddw sanavit. Omtiesvero
prophetam explicare ccepit, et a valicinio de occi- habilatores Liddm et Saronw, qui boc viderunt, ad
sione agni mansueti incipicns, Jcsuni illi evange- Dominumconversi sunt. ln Joppe Tabithq, operibus
lizavit.Ipse vero gaudens atfdivit, diligenter intel- bonis et eleemosynh plena, defuncta est, el a fralri-
lexit, libenter credidit, et, invenla aqua,~ baptizatus |£ bus in cwnaculo posita est. Dhcipuli audientes quia
cst, et in patriam suam cum gaudio, pro sacrae re- Petrus essetJoppw , quse vicina erat Liddae, duos ad
generalionis innpvatione, regressus est. Spiritus cum viros mherunt ac ut ad eos vejiirel rogaverunt.
auteni Domini Philippum rapuit eti.de Azoto nsque At ille mox ul legationem fratrum audivit, humi-
in C.sesaream , civilatibus cunclis evangclizavit liler obedivit. Advenieule Petro, circumsteterunt
(ibid. 26-40). illum omnes vidum flenles, et ostendebanl illi lunicas
Saulus adliuc spirans minarum et cmdis in disci- et vestesqnas faciebal illis Dorcas. Ejectis qulem om-
putos Domini, petiit a principe sacerdotum epistolas nibusforas.ponensPetrusgenuasua oravit, et con-
in Damascum ad synagogas, ut Ecclesiam Domini versus ad cotpusdixit: Tabitka, surge. At illa ocu-
devastaret, et viros ac mutieres de Nazarenorum los suos aperuit, etvho Peiro, resedil. Dansque itli
secla vinciret, et Jerusalem perduceret. Cum appro- manum, erexileum, et sanclis ac viduis assignavit
ptnquaret Datnqsco, circumfulsit eum lux de cmlo. eam vivam. Hoc divulgato per universamJoppem mi-
Et cadens in terrqm (Act. IX, 1-4), audivit Domi- raculo, mulii crediderunl in Dqmino (ibid. 32-42).
num increpaiitem se, et cprrectus est, ef sibi mul- Cornelius in Gmsarea, cenlurio cohorth qum dici-
iisque aliis utiliter imrautatus est. A sociis, qui tur Italica, vir religiosus ac timens Deumcum omtsi
comitabantur, qui Doniiuum.quidem cum illo lo- D domo sua muliis irttenlus erat eleemosynis et ora-
quentem audierutit, sed rietiiinem videriint, per tipnibus pro salute perpetua. Is vi:!it in Vhu mani-
manum tractus in Dainascum, tiibus dicbus noa feste;quasihora nona diei, angetum Dei. Quem in-
vidit, nec maiiducavit, neque bibit. Ananias a Do- tuens, timore correptus ab illo audivit: Corneli,
mino missus Saulo nianus imposuit, confortavit, oraliones tum et eleemostjnwtum ascendcrimt in, tne-
illuminavit ac liaptizavit. Sic mirabilimodo de lupo moriam in conspeclu Dci. Deinde prsecepit ut Si-
et perseculore sxvo fit agnus et aries fortissimus, monem Pelrum accersiret, a quo consilium salubre
ias electionis et Dpctor gentium. Cqntinuo ingres- atidiret. At ille jubenti mox partiit et tres viros ad
sus in synagpgas, prmdicabat Jesum , quoniam hic Petrum misit. Posleradie, illis appropinquanlibus
est Filius Dei, stupcntibus cuuctis, qui perlinaciam civitali, Pelrus, circa horam sextam, ascendit in
ejus atttca noverant, dum paiernarum traditionum superiora utorqret. Cumqueesuriret et supernis in-
'
amplius aeniulator existeret (ibid. 4-2i). hiaret, cwlum in excessu mentis apertum viditet
Saulut tnulto mqgis convalescebat et Judmos qui descendensvas quoddam velut liriteum magnum qua-

(17)Leg. Candacis. Hoc nomen, fegina jEthiopum, sed hon eunuchi est. Le Prevosl.
 £09 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. II. 110
tuorinitih sUbmilli de ca-lo in terram, inquoerant ,A venerunt, et annmn totum in Ecciesia conversati
omnia quadrupedia el serpentia terrw el volalilia sunt, turbamqtie mullam docuerunt. lbique dhcipuli
cxli. Et facta est vcx ad eutn.' Surge, Pette, occide primutn Chrisliani cognominati sunt (Acl. xi, 1-26).
eimanduca. Pelrus autem ait: AbsiC! Dqmine, qnia Tunc Agabus vales, unus ex his qtii de Jerosoly-
nunquam mandttcavi conimune et iminundum. Et vox mis venerant, prophetis, magnam famem fuluram
iterum secundo ad euin : Qum Dominus purificavit divinis praesagabat oraculis. Saulus vero et Barna-
ne tu communedixeris. Hoc autem ter factum est, bas cum ministefio a fratribus collato, quod san-
et statim vas in cmlum receplum esl. Hac nimirum ctorum usibus deserviret, Jerosolymis destinantur
revelatione. Petro genfuim conversio divinitus in- (ibid. 27-30).
sinttata est, quae per quatuor mundi climata in III. Opinio Romani senatus de Chrislo. Facinora
omni lingua et tribu facta est, et a Deo, ne quem- Herodis regh in Chrhtianos.
libet converti volentem respueret, evidenler edoctus f Interea Tiberius Augustus duobus et viginti cir-
est. Securus ergo et gaudens nuntios Cornelii citer annis regnavit. Cujus iniperii xvm anno, ut
hospitio in domo Simonis Coriarii suscepil, et cum fidelis notitia veraciter asserit, Dominus noster Je-
illis sequenti die in Caesaream Palaestinae perrexit. sus Christus passus est et resurrexil et multa mi-
"llluc ingressus, Cornelium et cognatos ejus cttm B rabilia ineffabili niodo fecit, quse jam longe latequo
necessariis amicis invenit et rogatus ab eis, qui pervulgala Pilatus Tiberio retulit, et quod pro innu-
ad audiendum et obediendum parati erant, verbum meris magnalibus in ejus nominc peractis a quam-
vitae loqui, pie ohtemperavit (Act. x, 1-33). plurimis jam Deus esse crederetur, adjecit. Tibe-
Aperiens enim Petrus os suum , dixit: In verilale ritis quac compererat senalui retulit. Seriattts autem
comperi quoniam non esl personarum acceplor Deus, Christum sprevisse dicitur, ut Terlulliaiius in Apo-
sed in omni genle, qui timel eum ct operalur justi- loge.ico suo scribit, pro eo qttod liujus rei judicium
liam, acceptus est illi. Verbum misil fitiis lsrael, non sibi prius delatum fueril, sed auctorilateni
annuntians pacem per Jesum Chrislum. Ricest om- suam vulgi sententia praevenerit. Lex enim eral an-
nium Dominus. Cumque Petrushsec et alia plura de tiquitus designata, ne quis apud Romanos deus ha-
adventu Salvatoris et perenni vita praedicaret, berelur, nisi senatus decreto et sententi.i confir-
fliultumque sitienlibus de fonle coelcslis doetrinae matus. Porro, ut Cr-esariensisEusebius in secundo
pocula vitse propinaret, Spiritus sauclus super om- ecclesiasticm Hhlorim libro asserit, hoc erat pro
nes qui audiebant verbum cecidit et scienliam lin- vero quod agebatur, ne divina virlus humanis as-
guarum illis repente conlulit. Petrus atilem, obstu- (P sertoribus indigere putarelur. Ctinique secundum
pentibus iisquicum eo ex circumcisione venerant, ea quse supra diximus, rentiisset senatus, Tiberius
baplizavit Comelium et omnes qui cum eo credi- lamen tenuit sentenliam suam, ne quis adversus
derant (ibid. 34-48). doctrinara Christi contrarium moliretur. Quod pro-
ldem, postquam ab illustribus neophytis rogatus feclo divina prudentia ila tunc Csesaris sensibtis in-
aliquot diebus Caesareae mansit, coiifirmatis illis, gessil ut, absque tillo obstaculo, in ipsis dunlaxat
Jerusalem ascendit et coapostolis suis conversionem initiis, Evangeiii sermo Usquequaque percurreret.
gentium enarravit. Tunc quidam ex circumchione Unde et factttm est ut repentc quasi coelitus lumcn
cpntra illum dhceplabant, dicentes : Quare introisti ostcnsum, aut radius solis erumpens, lotum orbem
ad viros prmpulium habentes, et manducasti cum illh ? clarilate superni Itiminis illustrarel, ut complcreliir
Petrus aulem seriatim explanare coepit quomodo et illa prophelia quae dixerat : In omnem terram
jejunus Joppe oraverit, ibique in 'exstasi visionem exivil sonus eorum, et in fines orbh lerrw verba eo-
viderit qua Detts illi vocationem et conversionem rum (Psal. xvm, 5; Rom. X, 18). Ex quo per omnes
gentium suamque opitulalionem demonstraverit, et civitales ac vicosimmensse mtiltitudinis, velut tnes-
reliqua quaecontigeriritsincera narratione manifesta- sitim tempore frumentaadareas, itaad ecclesias po-
vit. Hh anditis, tacuerunt, etquia fraternachaiitate ;D puli congregabantur. Quicunqtic illi a parentibustra-
fervebant, laelali sunt, Dominumque, qui gentes ditsesibi morbidae supefstitionisvinculistenebantur,
etiam pcr pobnilentiam salvat, glorificaverunt, Cy- per doclrinam Christi simul et virlutum miracuia,
prii quoque e»Cyrenmi fideles, aliique qui in tribu- quae fieri videbant, percepta verbi Dei nolitia, tan-
iatione sub Stephano facta dispersi fuerunt, usque quam a tyrannicis dominis liberali, ad unum vemm
Phmnicem, et Gyprum, et Antiochiam perambulave- DeumetDominum, Creatoremqtie suum, vetusti er-
runt, et solis Judmh verbum fidei locuti sunt. Porro roris pceniletites, lideli cuni confessione veniebant.
ingressi Anliochiam, Grsecis annuntiaverunt Domi- Defuncto Tiberio, Caius Caligula imperium susce-
num Jesum, mullusque numerus credenlium conver- pit et iv annis nec integris usurpavit. HicJudaeo-
sus est ad Dominum. Hoc audiens Ecclesia quse Je- rum principalum Herodi Agrippae, Aristobuli filio,
rpsolymis eral, in Domino exsultavit, et Barnabam tradidit, siinulque Philippi et Lysanise tctrarchias
virum boiium, sanCloqueSpiritu el fide plerium mi- coniulit, Herodis quoque paulo post addidit. Ipsu.m
sit. Qui ctim venhset, et graliam Dei vidhset, gavisus vero Ilerodem, qui Joannis Baplistae nccis auctor
esi, et confortatis omnibus, Tarsum, ut qttsereret exstilerat, vel in passione Domini subsannator in-
Saulum, pfofeclus cst. Inde simul ambo Antiochiam lc.rftierat, mullis excrucialum modis, telerno in Hi-
111 ORDERICIYITALIS 112
spama exsilio damnavit, ut Josephus Hebrseorura jA funt ululare et horribiliter ccnqueri qupd, igneis
nobilis historiographus scribit. ibidem catenis religati, cruciarentur ab angelo Dei.
Turic Philo Judaeus , scriptorrim inSignissimus, Taiidem apostoli jusstt absoluli sunt, et versa vice
in Gfsecorum philosophia inter primbs primus, pe- ad Hermogenetn rediefunt, eique defestihus a tergo
ritisp suae posteris clafa monumenta reliquit et in- manus ligaverunt et vinctum ad apostolum perdu-
ter reliqua quaescripsit, de acerbitale Caii et insania xerunt.
asserif qupd in tantum superbiae eiatus sit,ut deum BeatUs vero apostolus illum increpavit, dsemoni-
se. appellari veluerit et sancta Jridaeorum loca idolis cam societatem homini detestabilem et oninino nb-
profanaverit. Judsei etiam.prbpiaculisquaein Chri- xiam esse asseruit, humileraque magum el cbnfu-
stum ausi sunt, nimias clades et tribulationes per- sum ante se stantem a Phileto solvi prsecepit. Ab-
tulerunt, sicuti prsedicti sophistse Philo et Josephus Solutus ilaque baculum apostoli contra dseraonum
suis in scriptis referunt. Nam ex admissi sacrilegii iras sumpsit, et de domo sua zabernas codicibus
tempore nunquam ab eis seditionum furor, nuri- plenas, cervicibus discipulorum suorum impositas,
quam bella mortesque cessarunt, usquequo ultimum altufit. Deinde omnes libros ignibus concremare
exitiabile maluffi t emporibus Vespasianae obsidiohis ccepit, sed jussu apostoli, ne odor incendii malefi-
eos inclusit. Pilalus, qui Tiberii Caesaris ahno xn " ciorum vexaret incautos, zabernas petris et plumbo*
procuralor Judsese factus fuerat, et sententiam dam- impletas in mare demersit. Sic abomni maleficio-
nationis in Christum dixerat; irrogante Caio, lantos ruin pnere nudatus Hermpgenes repedayit, et apo-
angores subiit, Ufpropfia mami se pefemerit. Mal- stoli planlas humiliter tenuil, verairique Deo poeni-
ibaeus, in Judaea praedicaris, Evarigelium Hebraco tentiam exhihuit, et beato aposfolo adhserens in
serffione scripsit. omnibus obtemperavil. In limoTe vero Dei ita ceepit
Interempto Caio Caesare, Claudius xm annis et esse perfecius ut virtules eliam plurimas per eum
>ni mensibus rcgnavit. Sub quo faines salis dira facerel Dominus; quibus visis,plures ad Dominum
iiiiiversum orbeni terrae Pbliiiuit, sicut Lucas Aga- conversi sunt, relictis erroribus suis et facinoribus.
buffi prophetam denuntiasse descfibit. Judaei autem in nequilia perseveranles, cura vi-
In illo lempore, quod sub Claudio fuit, cum famcs dissent maguni, quem inviclum putabant, et amiccs
erat, Herodes rex manus suas immisit affligere ali- ejus in Chrislum credentes, ceriturionibus Jeroso-
quos de Ecclesia. Tunc Jacobus, Zebedsei filius, lymorum Lysiae ac Theocrito pecunias obtulerunt,
Poraini nostri Jesu Chrisli apostolUs, omnem Ju- tentumque Jacobum in custodiam miserunt. Facta
da-amet Samariam visitabat el mUlla signa inChri-. Q vero seditione, ductus est ad audienliam, et mirati
sti viftute faciebat. In synagogis contra incredulos sunt omnes ejus in Domino constantiam. Inlerro-
dispulabatj sanctasque Scripluras explauabat, ostcn- gatus a Pharisaeis, optime respondit et de sanctis
deris Omnia, quse a prOpheiis suut prsedicta, in Do- Scripturis prudenlCr et eloqtienter tractavil. Cnde
niino Jesu Christo esse completa. nativitatem de infacta Virgine el passionem ac re-
Hermogenes magtts, audila virlutum ejusfama, surrectionem, et caetera quae de Christo Calholica
invidit, ac ad eum, explbrandi causa, Philetum di- confitetur Ecclesia, irrefragabiliter probavit. Feli-
scipulura suum destinavit. Veniens autem Philetus citer apostolo perorante, pmhes crediderunt alqne
cuffi aliquanlis Pharisseis conatus est Jacobo resi- peccata sua confltentes, Ecclesiae Dei Udeliter ad-
stere et praedicationem ejus de Doriiino Jesu Christo haeserunt.
suls objectionibus conquassare. Apbstolus vero in Post aliquot dies, Abiatliar poniifex, videns tan-
SpiritU sancto coniidenter egit, omnes adversarii tum Dominb pppulum credidisse, doluit, datisque .
assertiones evacuavit, eique ex divinis Scripturis pecuniis, sat acerbaffi sedilionem excilavit, ita ut
Jesutti Najafenum esse verum Filium Dei ostendit. Josias scriba funem in collo apostoli milteret, ip-
Reversus adflermogenem Philetussummbpereticepit suffique ad prsetbrium Herodis regis, filii Arisio-
Jacobuiri laudare, allegationes ejus de vera fide fide- 1Dbuli, perduceret. Herodes autem, favere volens
Titer approbare, ipsumque insuperabilem extollere Judseis, jussil eum decollari. Cumque Jacobusdu-
Ct multa quse Viderat vel audierat miracula publi- ceretur ad decollationem, vidit pafalyticum jacen-
care. DCnique magistrum commonuit ut ambo ad tem et ab eo sanari fideliter poscentem, et ait illi:
ipsum continuo irent et ab eo indulgentiam postu- " < In nomine crucifjxi Domini mei Jesu Christi, pro
larent ejusque discipuli fiereht. Hermogenes igitur cujus amore ducor ad decollationem, exsurge sanus
zelo repletus Philetum ita vinxit, ut movere se non ct benedic Salvatorem tuum.» Qui protinus sur-
posset. Aposlolus verb, ut hoc per puerum Phileli rexit, et gaudens currere, Dominumque benedi-
agnovit, sudarium suum illi direxit, ac ul indein cere ccepit. Quod videns Josias, ad. pedes apo-
nomirie Domini tangeretur prsecepit. Quo facto.mox stoli corrUit et indulgentiam ab eo humililer pe-
a vinculo magi resolutus, ad Jacobum cucurrit, dse- tivit.
monicisque lnaleficiis tripudianS insultavil. Magus Jacobus autera intelligens cor ejus a Deo visita-
autem, riimium dolens, arte nefaria dsemones exci- tum, gavisbs est, et Josias Dominum Jesum verum
tavit, eisque nt Jacobum etPhiletum vinctos sibi Filium Dei vivi confesstts est. Tunc Abiathar fecit
adducerent jussit. llli vero venienles in aere ccepe- eum teneri et os ejus pugnis caedi, Deinde missa
 m IHSTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. II. 114
de eo relatione ad Herodem, impetravit ut decol- i L Herodes rex custodibus nimium iratus est. Regis
larelur. Cumque Jacobus eum osculatus fuisset, vero facinus in apostolos perpetratum dilaiionciu
manum suam super caput ejus posuit, ipsumque non patilur ultionis, sed continuo vindex adest
ficto signaculo crucis in fronte ejus benedixit. Sic dextera DWinilatis, sicut Lucas edocet in Actibus
perfectus in fide cum apostolo decollatus est, et apostolbrum (ibid. 13-23), et Josephus in non ode-
ambobus remuneralionem aeternam omnipotens Em- cimo libro Antiquitatum; nam cum Caesaream, quae
manuel largitus est. Pyrgus Slratonis prius vocabatur, descendisset, ct
Consummalo itaque beati Jacobi apostoli, fratris in die solemni.cum in honorem Caesaris spectacula
egregii Joannis Evangeliste, martyrio, qttod viii civibus ederet, prseclara veste ex auro argentoqtie
K*»l.Augusti festive celebrat Ecclesiae devotio, sep- mirabiliter contexta indutus ad fheatrum processis-
tem discipuli ejus, qui ab eo in vera fide instituli set, ac pro tribunali consedisset, eique populus
passioni ejus iriierfuerunl, corpus ejus dtvinitus concionanti de sublimi, dei, non hominis vocem
edocti vetustae navi imposuerunt, altoque pelago, acclamaret, statim angelus Domini percussit eum,
sine gubernatore necessariisque instrumenlis, se, eo quod gloriam Deo non dederit, el scatens vermi-
dispensante Deo, commiserunl. Sic miro niodo in bus post quinque dies exspiravit.
Hispaniara appulsi sunt, et a rege Galliciae suscepti, IV.Verbum Chrhli propagatur. Anliochena Ecclesia.
primum fidem et religionem Iberis praedicaverunt, Pauli et Barnabw prmdicaliones.
'
ibique venerabilem sepulturam magistro suo adepti Agrippa vero filius ejiis xxvi annis, id est usque
sunt. Multa ibidem miracnla meritis sancti Jacobi ad exlerminium Judscorum, regnavit, et pacemcum
apostoli fac.ta sunt, et habitatores tolius provincise Romanis et Christianis habuit.Verbum Domini cre-
jamdudttm Christi fidem susceperunt. In sede pon- scebat ct multiplicabatur.
tificali canonicales asseclae pretiosissimum corpus Anliochim in Ecctesia prophelm et doctores erant
apostoli veneranter custodiunt, et illtic fideles Chri- Barnabas el Simon Niger, Lucius Cyrenensis, Ma-
slicolae de cunctis climatibus orbis concurruijt, ac nahen Herodis tetrarchw co'lactaneus et Saulus.
ad exorandum cleinentem Adonai per aposlolicos Minhlranlibus illh Domino , et jejunantibus, dixit
interventus conveniunt. Spiriltts sanclus : Separate mihi Barnabam et Sau-
Herodes rex, quero Josephus Agrippam nbminat, lum in opus [ad] quod assumpsi eos. Tunc jejunan
videns gratum esse Judaeis >'quodJacobum occide- tes et orantes et manus eis imponentes, dimiserunt.
ral, Petrum quoque in. carcerem misit et qualuor lpsi quidem, aSpiritu sancto missi, Seleuciam abi-
qualernionibus mililum ad cuslodiendum tradidit. /2 erunt,eltndeCyprumnavigaverunt. Salaminetn syn-
Pctrus quidem servabatur in carcere ut ad mortem agogis Judworum verbum Dei prmdicaverunt, et
post Pascha producerelur publice. Oralio Ecclesiae universam insulam usque ad Paphum perambulave-
incessanter pulsabat aures divinae majcsiaiis, ne runt (Act. xm, 1-6).
tenero gregi subtraheretur pii subsidium pasloris. Ibi Sergius Paulus proconsul, vir prudens, Bar-
Clcmens autem Deus pro dilecto dispensatore cilo nabam et Saulum accersiit, et, desideranler audito
preccs audivit sponsae suse et fidelis amicae, cce- sermone Dei, credidit. Tunc Saulus Elymam ma-
lestis subvenlio suis adfuitel lmpios conalus Uerodis gum, doclrinse fidei resistentem, jussu ad tempus
frustrando praevenit. Noclu Petro dormiente inter excsecavil, et nomine Pauli, quem de genlibus pri-
duos milites vincto duabus calenis, et custodibus nium fide devicit, ut Scipio Africanus a devicta
anle oslium carceris, angelus Domini cum lumine Africa cognomiriatus cst, appellari meruii. Deinde
aslilif, percussoquePelri lalere illum excitavit. Surge, Pergen Pamphylim et Anliochiam Pisidiw vene.runt,
inquit, velociter. Mox catenw de manibus ejus ce- el ingressi synagogam die Sabbalorum sederunt. Post
eiderunl prwcinctus et calceatus et veste circumda- lectionem legis el prophetarum, principibus synago-
tus exivit, angelumquc secutus, custodias usque ad gse annuentibus, Paulus surrexit, et manu silenlium
porlam ferream, quse ullro aperla est eis, perlrans- 1) indicens, bisloriam palriarcharum oplime recensnit
ivit. Haec in somnis fieri putavit. Discedente an- et promissiones a Deo per prophetas olim factas,
gelo, in se reversus rei veritalem agnovit, et pro jam in Christo consummalas perfecle asseruit (ibid.
ereplione sui suo Uberatori gratias egit (Act. xn, 7-43).
3-11). Sequenli Sabbato pene universa civitas convenit
Ad fralres, qui in domo Marise matris Joannis verbum Domini audire. Unde zelantes Judaei conati
cognomine Marci congregali erant, venit, eoque sunt blasphema conlradiclione aposlolicam praedi-
pulsante oslium, Rode puella ad videndum pro- cationem impedirei Tunc constanter Paulus et Bar-
cessit. Coguita vero voce Petri, prae gaudio januam nabas dixerunt: Vobh oportebal primum loqui ver-
noii aperuit, sed introctirrens, stare Petrum pro bum Dei; sed quoniam repellilis illud el indignos vos
foribus nur.tiavit. Tandem ingressus, obstupentes judicalis wternw vitm, ecce convertimur ad genles.
d:scipulos cor.fortavit, et qualiler eum de- carccre Sic enim prwcepit nobis Dominus : Posui le in tumen
Boriiinus eduxisset enarravit, egressusque confestim genlibus, utshin satutem usque ad extremum lerrm.
in alium locum secessit. Deinde ingens lurbalio His auditis, gentes gavisw stint, et qui prsedeslinati
inter milites de Petro facla est, eoque non reperto, erant ad vitam crediderunt. Jutljei vero, excilata
 *•? ORDERICI YITAjJS «S
persecutione tn Paulum et Bamabam, de finibui A dini credeiilium exgenlibus relulerunt. Quam cum
iuise}ecerunt,etilli gaudio pleni lconiuin venernn legissent, super consolatione gavhi "sunt. Judas et
(ibid, 44-52), et in synagoga Judseiset Graecislo- Silas, cum essent prophetw, verbo plurimo consolaii
cuti sunt. lbi diu demorati, fiducialiter in Domiiit sunl fratres et confirtuavefnnt, ac postmodum cutn.
egertint, eoquC cooperanle, slgna et prodigiapei pace in Jerusalem reversi.sunt. Paulus autem et
liianus eorum facta suut. Invidentes igitur impi Barnabas Antiochim verbum Domini aliquandiu
et gentiles et Judsei, eos contumeliis afficere et-la- evangelizaverunf, el inde digredientes, ab invicem
pidare iriolili surit. Illi autem ad civilates Lycao divisi sunt.Barnabas cum Marco Joaniie Cyprum
nim Lysiram et Derben , et universqm in circuiture- navigavit. Paulus vero, electo Sila, Syriam et Cili-
gionem confugerunt, ibique evarigelizaverunt. In do- ciam peraiiibulavit. Ecclesias confirmavit, et apo-
cfrina eorura tofa civitas ccmmota est <Act. xtv, stolorumac seiiiorUih praecepta cuslodire prsecepit
(ibid. '.30-41). ;Inde irt Derben et Lystram pervenil,
. Lystris quidam claudus, qui nunquam ambulave- ibique Timptheum, qui ex patre genlili erat, prp-
ral, loquentem Pdulum audivit, et, invocato nomim pier insidianfcs Judseos circumcidit. Phrygiam, Ga-
Domini Jesu a Paulo, confestim sanatiis exsiliit, el laliam et Mysiam pertransivit, el Troadem descen-
credens Dominiim glorificavU. Quod videns popu- dit, et visione per noctera admonitusin Macedo-
lus, admirans Lycaonice dixit : Dii similes factiho- niam trarismt. Philippis, quae prima pars est Ma-
.minum descenderunt adnos. Et vocabant Barnaban, cedonise, praedicavit, eumque Lydia purpuraria co-
Joveth, Paulum vero Mercurium. Sacerdote quoque lens, Deum audivit, el baptizata cum domo sua cre-
Jovis, et populo illis sacrificare volentibus, apostoli didit, et fideles apud se manere olmixis precibus
protinus. in turbas exsilierunt, tunicasque suas coegit (Aci. xvt, 1-15).
consciderunt, et humilibus verbis miraculi gloriam Pauio ad orationem eunti cum sociis suis puella
ad Dbrtiintim retulerunt, seseque liumiliantes, t« quaedam, haberts spiritum pythonem obviabat; quae
sibitnet hhpiotqrent, vix lurbas sedaverunt. Superve- dominjs siiis magnum quaestum divinando prsesia-
njeniibus ab Aniiocltiaet Icoriio Judwis, turbae per. bat. Jfefillos sultsetuta, clamabat': Isti hqmir.es
Briasae Paulunt lapidayerunt, 'et extra civitatem, servi Dei excelsi sunt, qui annuntiant vobh viam se-
cestimantes ettm mortuum esse, traxcrunt. Circum- iutis. Hbc durti multis diebus faceret, dolens Pau-
dantibus eumdiscipulis, surgens iritravil in civitalem, lus spirilui dixit: Priecipio iibi innomine Jesu Chri-
el postera die prdfectus est in Derben. Deinde ambc sti exire ab ea.Et exiil eadem korq. Videntes autem
feversi suht Lystram et Iconium, Antiochiatn et Pi- C domini ejus quiq exiit spesqumstus eorum, irati surit,
sidiam, 'et verbum vitae praedicaveruiit, animasque Paulum et Siiam apprehensos in forum ad principes
discipulorum exhortando confirmaveruiit, et pet perduxeruni, et quod insolitum Romanis morem aa-
singulas ecclesias presbyteros conStituerunt, eos- nunliando civitatem conturbareiit, accusaveruut.
que Dominq euni jejuniis el orationibus cotnmenda- Turbida quoque plebs contra innocentes concurrit.
verunt..DePamphylia in Allaliam descenderunl, e\ Jussu magistratuum virgis caesi sunt, et inimerio-
-inde.Aniiochiamnavigaverunt^ibid.l-^), rem carcerem missi sunt, eorumque pedes in ligno
.; Ibi diu cwnt disciputis morati sunt (ibid. 27).Tunc cpnstricti sunt. Media npcte Paulus et Silas ad-
quidam, quj de Judaea descenderant,: credenlibus orantes Dominum laudaverunt, ejusque auxilium
'ex gentibjis circumcidi et observare legerii Moysi sp8ci"alitei'.sensefunt. Terrwnwtus subilo magnus
suadebant. Paulus el Bamabas illis contradicendo factus est, ila.ut moverentuf fundamenta carcerh.
resliterunt, coriimunique decreto, pro hac (jusestione Omnia ostid statim aperia sunt et universomm.vin-
determinanda, iji Jerusalem ad apostolos el pre- cula soluta sunl. His itaqtie visis, carcetarius nimis
sbyieros missi sunt. Phcenicem el Samariam per- lcrrilusest, et, auditaratione fidei a Paulo, credens
trajiseuptes, conversionem genlium narrabant et cura omni dbmo sna baptizatus est. Magis.tratua ur-
magnura cunctis fralribus gaudium faciebanl. Jo- D bis, audilo qttod Romani essent, limuerunt, et, de
l-osojymis autem abEcclesia suscepti sunt, etquanla carcere educentes, ut egrederentur de urbe roga-
Deus fecisset ciinx illis annunliaveruiit. Porro illis verunt (ibid. 16-40). [Inde Lydiam introieruht et,
qui de Pharisseis crediderant summopere volenti- per Amphipoiim ac Apolloniam , Tkessalonicam ve-
busjtidaizare, Sjmon Petrus el Jacobtts aliique se- herunt. Ibi per tria Sabbala Paulus in synagogam
niores diligentef traclaveriirit.de proposita qua;stio- Judsecruiri intr.oivit, et de Scripturis palam disse-
ne, ac ad poslremum decreverunt electos et proba- ruit, adaperiens et insinuans quia Christum oporluit
tos fratfes ad; genles miltere et per eos instiiictu pdli et resurgere amortuh, et quiq hic est Chrislus
ex Judseis et.
Spififtis sancfi scrjpsum dirigere, ut, remotis aliis Jesus; queiii ego annunlio vobis. Mulli suni.
oiieribus, absliiierent se ab iihmolatis siinulacroruin gentibus credidtmnl, Paulo el Sitw adjuncii
ct sanguine,' et suliocato, et fofnicatione (Act.xv, Zeianies igilur Judwi tttrbam concitaverunt, et Ja-
i-29)./: sonem aUpsque fratrcs ad principes civitatis trahea-
Paulus igitur et Barnabas, Judas , qui cogiiomi- tcs accusaveruiit". Sed illi, accepta satisfaciictie a
nabatur Barsabas, el Silas, Anliochiam missi suni, Jasone el a cwteris, eos dimiseruni. Fra>rcs vero
el epistolam appstolbrum atque scnibrum muUilu» cov.festim per noctem Paiilum ct SUam in Veroiam
117 * HISTORIA ECCLESIASTICA. - PARS I. — LIB. H. 118
«•* .
dimheruni', el iitde, propter tumultum multitudinis A. Ordinem apostolorum et meritum uniuscujusque
concitatum a Judseis, Paulutn fratres usque Athenas solus omnium Conditor novit, ct is qui cordis hu-
perduxerunt. Ibi Silam et Timolheum, quos Beroeae mani arcana rimatur, reiributionem laborum sin-
dimiserat, exspectavit..Interea dispulabat in syna- gulis distribuit. Aposloli namque missi interpretan-
goga cum Judwis et colentibus, et in foro per omnes tur; ipsos enim misit Christus evangelizare per
dies ad omnes qui audierant. Quidam- autem Epicu- universum mundum, ut, sicut piscatores de pelago
reiel Sloici philosophicum eo dhserebant. Alhenien- retibus extrahunt turbam piscium, sic illi perditos
ses ei advenm hospites ad nihil aliud vacabant, nisi homines prsdicatione facla pertraherent ad lumen
autdicereaut audire aliquid novi. Paulus autem, in vitae de profunditate viliorum. Nomina autem ip-
tnedio Areopagi slans, Alhenienses idololatriae su- sorum sunt haec: Simon Pelrus et Andreas, fraler
perstilioni deditos reprehendit, el de ara in qtia ejus; Jacobus Zebedaei et Joannes, frater ejus;
scriplum erat: Ignolo Deo , loqui coepil. Inde ini- Jacobus Alphaeiet Philippus; Thomas et Barlholo-
lium injunctae sibi prsedicationis sumpsit, Deum- mseus; Levi Matthseuset Simon Chananseus; Judas
que veruin, qui olim ignotus mundo erat, annun- Thaddaeus et Malhias (Act. i, 13 el 26).
tiavit, brevique sermone mulla comprehendens fi-. Primus vocalione, maximus dignilale, apostolici
'
dem el resurrectionis spem i.stanler praedicavit culminis sedem Petrus clavigerasseculus est, qui
(Act. xvn, 1-31). Christo ardenter obsequens, loto corde secutus est.
Tunc Dionysius Areopagita, el mulier ejus Dama- Hic patre Jona vel Joanne gcnjtus, vico Bethsaida
ris, aliiqtii cum eis adhwrentes, apostolo crediderunt provincise Galilaeae,qui juxla stagnum Genesareth
(ibid. 34). Deinde Paulus, ab Athenis egressus, Co- est, ortus , ad declarandam dignitatem futuram et
rintlium venit, et Judseis atque GrsccisJesum Chri- potestatem qua sublimatus sp!endescit, trinomius
stum esse testificans, minislerio prscdicationis jn- fuit, indicioque trium vocabulorum muitiplex virtus
slilit. Disputabat in synagoga per omne Sabbalutn. ei coelitus dala claruit. Simon elenim obediens,
llluc de Macedonia Silas et Timotheus venerunt, Petrus vero agnoscens, Cephas autem caput inter-
ct, prsedicanle Paulo, Crispinns [Crispus] archisyn- pretatur. Simon itaque per obedientiam, qua mox,
agogus cum omni domo sua, mullique Corinthio- ut prseceptum Dcmini audivit, relictis omnibus
ruiii credentes baptizati sunt. Paulus in domum ipsum sequi usque ad mortem expediltis sfuduit',
cujusdani justi nomincTiti (18), quae conligua erat ad inefiabilis cognitionem Deitalis conscendit. Et
synagogae, introivit, Deoque jubente per visionem quia ccelilus inspiratus supra Iminanum inlellectuin
noctis, annum el mcnses sex mansit, ibique instan- ('l divinse theorise ardenter inhiavit et altisonam vocem
ter verbum Dei docttit. Ibi Aquila Judaehs, genere gloriosse confessionis fideliler deprompsit, dicens :
Ponticns, cum Priscilld uxore stia manebal; cum Tties Chrhtus Filius Deivivi(Matth. xvi, 16), ipso
quibus Paulus, quia scenofactorije artis erat, ope- incomparabiliter recompensante Christo, meruit
rabatur, et viclum propriis manibus procurabat, honorari et Ecclesiae caput ac fundamentum ordi-
Inde Paulus valcdicens fralribus, Syriain navigavit nari. Largus enim retributor qui nolitiam sui divi-
et Ephesum devenit. Inde descendit Csesaream ac nitus inspiraveral, puri cordis fidem prolalam per
postmodum migravit Antiochiam. Faclo ibi ali- oris coiifessionem principali auctoritate reminierai:
quanio tempore,profeclus est, el ex ordine Galalicam Beatus es, iuquit, Simon Barjona, quia caro et san-
regionem et Phrygiam perambulavit, omnesquedisci- guis non revelavit libi, sed Pater meus, qui esl in
pulos eonfirmavit(Acl. xvm, 1-25). cwlh (ibid. i 7).
V. Nolitiw de Ckrisli aposlotis. Pelri hhioria. Yere beatus est Simon, id est obediens, qui Bar-
Huc usque raihi de primitiva.EccIesia summatim jona , id eslfilius columbw, dicitur, qua Spirilus
excerpsi, de his videlicet quae Lucas in Actibus sanctus designatur. Vir obediens, ut ait Salomon ,
apostolorum edidit, usque ad narrationem quo- loquitur victorias (Prov. xxj, 28). Qui dum jussio-
modo Paulus Ephesi baplizatos baplismale Joannis I3 nes incessanler observat divhias, in quotidianis
in nomine Domini Jesu baptizaverit, ibique cum conflictibus per tenlaliones iropugnatur varias,
eisdem, qui Spiritu sancto repleti loquebanlur ipsoque in mandalis Dei perseverante, superatur
linguis et prophetabant, permanserit, atque per -Salaiia*s. Quid enim aliud divina lex imperat vel
tres menses de regno Dei disputans multis profe- docet, nisi ut omnis homo Creatori suo mililet,
cerit; et inde discedens, quam fortiter in Asia cum antiquo serpente, qui nobis semper insidiatur,
per biennium cunclis evangelizaverit, et virtules diniicet, el bravium supemae vocationis obtinere
pluriraas super languidos ac dsemoniacos in nomine insudel? Tunc fortis Dei agonista procul dtibip
Jesu Chrisli fecerit (Act. xix, 1-10). Amodo libet . loquilur victorias, dutn , prostrato inimico, prote-
alios codices perlustrare, et de eisdem apostolis ctori suo celebral Deo, gratias, dicens cttm Pfo»
uiihi qusedam breviter comraemorare, quae in au- pheta : Prmcinxhti nievirtute ad bellum, et supplan-
thenticis libris et in Ecclesia frequentatis potero tasti insurgentes in me subtus me (Psal. xvn, 40),;
reperire. ct alia muUahis similia. Nemo polest sanctis ops-
(18) Vulg., cujusdam'nomine Titi jusli.
 H9 ORDERICIVITALIS 120
ribus lsetiflcare Deum Patrem, nisi per graliam ,S.jus orationibus dsemoniosi et languidi curati sur.t,
Spirilus saneli obediehlise adeptus fuerit virtUtem. et gaudeiiles quasi yeri Dei doctrinam et miseri-
Deinde Salvator remuheralionem pise confessio- cordiam consecuti discesserunt. Terlia vero die
nis magnifice consummans, ait Simoni : Tu es Petrus Simonem immortalitatem animse negantem
Pelrus, et super hanc petrafn wdificabo Ecclesiam vera ratione convicit et scelera ejus probabiliter
meatn, yt porlm ihferi non prmvalebunt adversus detexit. Populus autem indignatus blasphemum
edm {Malth. xvi, 18). Petrus Laline , Ceplias Sy- alrio ejecit et extra domus atrium pepulit, eumque
riace, qttod nomen in utraque lingua a petra den- demullis, qui dudum sequebantur, vix unus sequi
vattitn est, a Christo videlicet, qui firma petra est ccepit. Porro Simoh polluta el exsecrabilia secreta
supra quam Ecclesia fundata est. Sic niinirum super humeros socii sui imposuit, metuensque nc
Siiiioh per obediefltiam ad agnitiortem Filii Dei deprehensus publicis legibus subjaceret, noctu in
pervenit, quam nort caro et sanguis, sed Pater marejecit, eoque nolente illi comitari, quem pessi-
ccelestiis ei revelavit, ideoque ab ipso Salvatore mum impostorem jam compererat, aufugit.
Petrus, id est dgnoscens, cognominari meruit. De- Petrus autem Caesareae tribus mensibus mansit
nique datis ei coelestis regni clavibus, Cephas, id et Zachaeum ibi episcopum ordinavit, multitudi-
est caput Ecclesiae, ab ipso rege Sabaeth est con- J
riemque credentium ad decem millia in die fesio
stitutus, apostolorum scilicet princeps et pontifcx baplizavit. Inde etiam duodecim fratres post Si-
summus, potestate ligandi alque solvendi praeditus, monem dcstinavit utitinera ejus perscrutarentur.
doctrina et sanctitale praecipuus, signis et mira-
Sophonias enim et Josephus, Michaeaset Eleazar,
culis praeclarus, in Ecclesia ovibus Christi pastor Phinees et Lazarus, Elisaeus et Benjamin filiUs
primus, et specialis praefuit vicarius. Saba, Ananias filius Saphra et Rubelus frater
Hic vii annis in circumcisione pfaedicavit, et ZaChaci,Nicodemus et Zacharias structor, ab apo-
specialia ejus opera, quae tunc fecerit, Lucas in slolo elecfi sunf ut fidelium duodenario fratrum
Aclibus apostolorum, ut superius notavi, oslendit. numero in Deitatis cultu aslipularetur, gratiaque
Quadragenarium Cnim ad speciosam templi portam Dei praccipue fultus, eorum quoque adminiculo
claudum erexit, et quinque millia Jodseorum, qui Simonem Magum aliosque inimicos justiliae perse-
conversi fuerant, baptizavit. Ananiam et uxorem queretur.
ejus Saphiram, fraudis et mendacii reos, ceusorio Complelis autem tribus mensibus , per Doram
jussu puniit, et sic praesentes atque fuluros, ut oppidum Petrus Ptoleraaidam profeclus est,-ibique
salubriter castigarenlur, terruit. ^Egrotorum tur-( ] per decem dies pbpulum Dei lege instruens demo-
bam in lectulis, per plateas trarisiens, Umbra tan- ralus est. Deinde apud Tyrum et Sidonem et Bery-
gebat, meritis et potestate sibi ccelitus impertita tuni similiter in satione divini seminis occupatus
sanabat. est, atqueposlea cum muUiludine plurima electorum
jEneam pafalyticum, jam oclo annis in grabalo ex singulis civitatibus Tripolim ingressus est. Ibi
jacentem, Liddse in nomine Domini curavit; et in' domo Maronis cum suramo civium desiderio
novilatem miraculi videntes ac admiranles ad fidem susceptus est, a quibus etiam cunctis comilibus
perduxit. Joppe yefo Tabilham venerabilem viduam Pelri omnis humanitas gralis cum hospiliis im-
a morte resuscitavit earoque sanclis ac viduisvivam , pensa est. Mane magna multiludo in hortum Ma-
assignayit. Reliqua autem, quae idem a Judsea ronis ad audiendum Petrum accurrit, et ipse in-
usque in Antiochiam perpetravit, et quam strenue primis spiritus immundos vociferantes ex obsessis
Simonera Magum persecutus multoties disputando corporibus fugavit et languenles post sermonem
superavit, Clemens Romanus, Fausliniani filitis, sanayit. lbisalutis verba per tres menses copiose
in libris Recognilionum enucleayit, ttnde idem opus seminavit et Clementem, alipsque plures in fonti-
Itinerarium Petri nominavit. Ipse enim , relictis ' bus, qui contigui habenlur mari, baptizavit, hospi-
omnibus quae Romae habebat, navigio Palaeslinam b lemque suum Maronem, jam perfectum in omni-
petiit, Caesarea^que Stralonis Pclrum apostolum, bus, episCopum conslltuit.
Baruaba, quem Romae optimurii hospitem et ami- Inde Antaradum venil et sequentem credentium
cura benigniter fbverat, indice, invenit, et ab eo , muUiludinem in duas partes divisil, easque Nicetae
ut a palre filius, pro ainborum benevolentia dul- cf Aquilaepraecepit ducere et Laodiciam praecedere,
citer suscepius, in fide yeri prophelae solerter in- ne .tanta constipatione sequentium videretur alie-
structus et sacro fonte renalus, inseparabiliter ei nis a fide invidiam gignere. Quibus progressis, inter
est copulatus. affiica colloquia Clemens unde esset Petro inliraa-
CaesareaePetrus cum Simone Mago disputavit, vit, progeniemque suam, casusque parentum suo-
et sero Simone cum mille viris abeunte, reliquos rum enarravit. In crastino, in vicinam insulam, ad
confortavit, invocatoque Dei nomine, dsemoniacos videndum vitreas immensae magnitudinis columnas
et languCntes sanavit. In crastinum altercatio ile- perrexit, ibique. post xx annos Malidiam malrem
rata est, et, opitulante Deo, Simon in multis viclus suam per Pelrum recognovit. Petrus autem hospi-
est. Tandem sero confusus, cum paucis egressus tem Matidiae paralyticam prece sanavit, et Clemens
est, et populus gaudens Petro prostratus est; cu- ei miile drachnias pro remuneratione dedit.
 121 HISTORIA ECCLESIASTICA. - PARS 1. — LIB. II. 122
Deinde Petrus venit Balancas et inde Paltho, ii qua Petro apostolo ab omni populo cathedra con-
atque post hsecGabala et sic Laodiciam, ibique de- stiluta est. Faustinianus vero, visis liiirabilibus ct
cem diebus remoralus est; et recognilio matris, intellectis ccelestibus arcanis, ad pcdes apostoli pa-
triumque filiorum Clemenlis, Fauslini et Fausti lam procidit, et, vetustis erroribus abdicalis, bapti-
facta est. Cogniti gemini retulerunt quod post nau- zari petivit. Cui Petrus apostolus jejunium indixit,
fragium, dum cuidam fragmenlo tabularum hseren- eumque, venienle die Dominico, baptizavit, et in
tes per pelagus jactarenlur, piratse illos repereriint, medio populi, ex ejus conversione materiani sumens,
impositosque naviculae suae Caesaream Stratonis omnes casus ejus exposuit. Porro hujusihodi narra-
psrduxcrunt, eosque illic, mulatis nominibuS illo- tio ad delectalionem et utililatem niuliis placuit,
runi, juslae cuidam feminae vendiderunt; quae loco prsefatumque cum sua familia senem Antiochenae
filiorum eosdem educavit, lilteris liberalibus ac plebi admodum commendavit. Tota vero civitas in
Graecis erudiri fecit, adultosque philosophorum divino cullu feliciter crevit, et sancta mater Eccle-
sludiis tradidit. sia, quotidie numero fidelium crescente, in Christo
Cumque Petrus Laodicise moraretur, bonisque Jesu exsultavit.
studiis solito more jugiter occuparetur, Faustinia- Bealus itaque Petrus apostolus primum annis VII
nus senex, habitu pauper, ad eum accessil et disce- ' * in Antiochia sedit, et Ponto, Galatiae,Cappadociae,
ptare' coepit quod neque Deus est, neque cullus, Asiae et Bilhyniae praedicavit. Deinde Romam Si-
neque providentia in mundo, sed fortuitus casus et mone Mago petente, Pelrus Antiochenam Ecclesiam
genesis agunt omnia. Contra quem tres filii ejus, otdinavit et Evodium episcopum ibi pro se conse-
quos adhuc non cognoscebat, per triduum, audiente cravit. Denique Romam cum pluribus electis disci-
populo, insigniter obslitcrunt, et in suis responsis pulis perrexit, et ingressus urbcm tempore Claudii
muiliplici dogmate audilores instruxerunt. Caesaris, prsefatumprsestigiatorem, pluribus phanta-
Primo die, Niceta sapienler allegavit quod unus siis per daemoniacam virtutem, quam paredrum
est Deus omnia tenens, et munduiu fecit, suaque vocant, populum decipientein, invenit in tanlam in-
providentia gubernat, justus Deus, unicuique secun- solentiam clatum ut deuin se esse gloriaretur cl a
dum gesta sua quandoque redditurus. Secundo, Romanis civibus honore simulacri in flumine Tibe-
Aquila eloquenler disseruit quod justus Deut omnia ris inler duos porites collocali tanquam deus poti-
juste dispoiiit. Terlio, Clemens de ratione genesis - relur. Hunc nimirum Satanas tnm vesanum totius
disputationem fecit, utrum omnia ex ea fierent, an malignitaf>s incentorcm penilus possedit atque ad
esset aliquid in nobis quod non genesis, sed Dei t j debelland-iii Ecclesise rectam fidem nefaria haeresi
judicium gererel. Tunc inslinctu Dei, sine quo nihil pr.mum irinavit. Porro contra illum omnipotens
est, obstinati senis et conjugis ac filiorum recogiii- Eminanuel insigneni miiiliae suae roagislrum comi-
tio post xx annos facta est. nus dimicare praeparavit, Simonem Petrum dico,
Primarius urbis Petrum cum suis hospilio reti- cui Christus claves regni ccelestis tradidit, et apo-
nere suinma vi conalus est, et filia ejus, quae xx sloloruni principem, Ecclesiaequeprobum rectorem
annis a dsemone crud.eliter obsessa fuerat, resoluta consliluil. Hic ilaque Romam veniens, splendore
et culala est. veritatis et justilise tcnebras falsitalis discussit,
His dicbus, cum Fausliniaiius~Aiiubionem et Ap- ibique dignus censor jusle judicans xxv annos, n
pionem amicos suos, qui c.um Simone hospilaban- m nses, dies m, sedil.
tur, adissct et cum eis ccenasset, vullus ejus in Cumque clarum verbi Dei lumen Romanse urbi
efiigieni Simonis arte magica transformaius est; et fulsissel, et sermo veritatis, qui per Petrum prae-
inde omnibus amicis ejus, ne jussu Caesaris pro dicabatur, omnium mentes auditorum illustrassct,
niago couiprehensus punirelur, timor ingens ortus eisque in-lanlum placuissel ul quolidie audienti-
est. Deinde Petrus Antiochiam venit, a populo cum bus audilio sola non suflicerel, Marctis apostoli
ingeiiti gaudio susceptus verbum Dei praedicavit, I) discipulus, innumeris et quolidianis predbus coa-
oblalos sibi languidos curavit, paralyticos daemo- ctus, Evangelium scripsit, et qnse ille verbo prsedi-
•
niisque fatigatos et diversa pericula patientes sa- cabat bic scripto congessit, ac ad perpctuam legen-
navit. Infinila quippe muUiludo Ianguentium erat. lium commoiiilionem posteritati transmisit. Petrus
Super omnes in conspecttt populi Petrus ad Domi- vero, ut per Spirilum sanctum religibso se spolia-
num oralionem fudit el subito immensum lumen tum furto comperit, delectalus est,' fidem eoruin
gratia Dei plebis in medio apparuit, et confestim per hacc, devotionemque considerans, factum con-
omnes segrotos sanitati resliluit. Omnes igitur An- firmavit et in perpetuum legendam Ecclesiis scri-
tiocheni una voce Dominuiu confessi sunl, et inlra pturaro tradidil, epistolas quoque duas qtiae Cano-
vn di.s plus quam decem millia hominum credentes nicfe appellantur. Hic temporibus Tiberii Cscsaris,
Deo baptizati sunt. Caii Caligulse, Claudii et Neronis, in vinea Christi
Theophilus aulem, qui cunctis polentibus in ci- viriliter laboravit, egregiosque discipulos educavit,
vitate sublimior erat, inamore Dei admodum exar- virtutibus ei eruditione imbulos per diversa loca
sit, domttsque suae ingentem basilicam Deo gratan-; destinavil, Marcum videlicet filiolum discipuluinquc
ler obtulit, quae ecclesise nomine consccrata cst; iu suum Aquileise, posttnodum Alexandrise, Martialem
123 ORDERICI YITALIS 124
Lemoyicse,; Apollinarem Ravennae, Yalerium Tre- A S,bruffi edidit, heroicoque ' metro apostoiorum Actus
veris et alios pliircs, qui diyersis in locis multa devote cecinit, et Pauli agones et lolerantiaui, nau-
m noniine Christi miracula fecerunl, et phtres fragiutnque relulit. Quaedamfactorum ejus inde brcr
maximosque ccetus genlilium ad fidei lumen per- viter excerpta in prsecedenlibus adnofavi, quorum
traxerunt, atque sacri baptisnialis unda regeneratos hic nOnme taedel iteruttt ad laudem Creatoris re-
in si.itt piae malris Ecelesiaocollocaverunl. minisci.
Quoiidam Romae, d.uniplurimi fratres simul refi- Sanlus, qui et Paulus, Spirilu sancto admonente
cerent, TitUsdixit apostolo Petro : « Cum universi segregatus, Paphi prsedicavit, Elymam magum
a le salventur infirmi, quare Petronillam paralyli- verbis fidei fesistentem jttssu csecavjt, et proconsu-
cam jacere permitsis? • Apostolus vero ait: t Sic lcm Paulum ad fidem convertit. Antiochiaesynago-
expedit ei.Sed ne existimetur impossibilitas ejus gam ingressus, roanu silentium indixit, ibique qua-
incolumitatjs cxcusari meis sermonibus, i ait ad liter Israelilica plebs de iEgypto per mare exiit et
eam : t Surge, Pctronilia; nobis tnitiistra. > Stalim de diversis mirabilibus, quae in deserto facla sunt,
sana surrexil et ministravit. Minislerio autem ex- ' locutionem fecil. Alio quoqtie Sabbato passionem
pieto, jttssit eam redi.re ad grabalum. At ubi iri Christi et resurreclionem commemoravit, proplie-
Dei timore coepil esse perfecta,. non soluro ipsa ^" ticis assertionibus allegavit, et plurimis credenli-
salvata est, sed etiam plurimis in melius suis ora- bus Ecclesiaegregem augmenlavit. Lyslris claudum
tionibus sanitateni lecuperavit. cx utero matris, inlendentem verbis Dei, curavii,
el ex veteri superstitione Lycaonios sibi sacrificare
VI. Paulus.
volerttes, scissis vestibus et faculidarationeprolata,
lnsignis athlela etinclipotenlis Adonai Paulus, compeScuit. Post nmUa in praedicatione certamina,
vas eleclionis.doclor gentium, praedicator veritatis, quacslioriema Judseis baptizalis perlulit, ne creden-
qui ihronum Inter apostolos meruit duodecimum tes exgenlibUs baplizarentur priusquam circumci-
possidere ef in paradiso raptus afcaha verba, qttw derentur. Paulusergo legationetn fidelium Jerttsa-
tionlicei homini loqui (II Cor. xii, 4), audire, vere lerii detulit, Pelrum et Jacobum aliosque seniores
digne esf glorificandus eta filijs Ecclesiae veluli coiisuluit, eorUmque diflinilioneni per epistolam
solers paedagpgus jugiter, honorandus. Hie Saulus, relulit ut abstirierent se ab imsi.olalis simulacrorum
id est tentaliq Hebraice, diclus.est, eo quod in ten- . et sanguine et suffocato ef fornicatione.
tatione sanctae niatris Ecclesise prius versatus est. Philippis a puella pythpnissa spiritum immunduni
Postea, mutalo riominc, -de Saulo Paulus, id esl fo expulil, et, cjecto dsemone qui resppnsa inquiren-
tnirabilh, dictus esl, miroque modo de rapaci lupo tibus dabat, avidos qusestores pretio divinationis
niitis agnus factus est. Latine autem Paulus quasi privavit. Upde ab cisdem accusatus et prseccpto
pnrvtts dictus est; uude ipse palam de se lestattis primorum urbis in carcerem missus, rioctu ad
est i-.Egosum minimus aposlolorum (I Ccr. xv, 9). Domiiium lucis orando clamavit, el benignus fide-
Ortus est de tribu Benjaniin, cx Pharisaeis Phari- lium sufffagator illum ccleriler exaudivit. Nam,
saeus, Tarso Ciliciae naliis, Jerosolymis a puerilia tcrrsemotu facto , omriium vincula solula sunt, et
nutrifus et in lege Dei a Gamaliele erudilus. Hic carceris custode ctini suis baptizalo, servi regis
sccundo post asccnsioricm Doniini anno, dum plus Sabaotli Paulus clSilasliteri abire permissi suisl.
justo paternarum tradilionum acniulator exislercf, Paulus Atiienis prsedicans, teminiverbins a populo
ideoque in Christianos admodum sae.viret, et ctim cognominatus est, cl sic idoneo ab ei ranlibus vc-
principis saceidoluin epistolis in Pamascum irel ut cabulo appellalus est. E eujus verbis Ibns vitse pcr,-
omnes ibi Christicolas trucidaret, appropinquans cnnis sitientibus orielatur, el salulis semen om-
urbi, subito insolita luce circir.ndatus atque ccelesti nibus suscipere desiderantibus gratis spargebalur.
voceDominiJesu ex insperato cbrreptus, salubriler Cum Epicureis et Stoicis philosophis decertavit,
ad terram corruit, amissaque pristina feritale sur- D 1 verumqne Deum, quem Cecropidae ignoliim Deum
rcxit.et in Damascum a comilibus itineris perdu- nuncupabant, eloquentcr cis aniiuntiavit. Dionysitis
cius, tribus ibi diebus impos sui dcguit. Deindc, Areopag.ta, cum Dair.ari uxore sua, credens bapli-
jiibeiUe Deo, post tres ab Anania dies visitalus, fi- zatus est, et Paulo inter praecipuos, propter sapicn-
dem, quam impngnave)'at, susccpit el baplizatus" liae justitiseque prscrogalivam, amicos associatus
cimdem Judieis el.genlibus audacter praedicavit,inci- est.-Hic poslmodum, ut Arislides Atheniensis as-
piensque a Jerusalem usque ad lllyricum et Ita- seril, cpiscopus ab eodeni apostoio Atheniensibus
.Uam, Hispaniasque (Rqm. xv, 24 el 2.8) processit, ordinatus est, et posl nitilla virtutum insignia in-
ic nomen Cbristi multarum. populis gentium, qui- signi martyrio coronalus cst. lnde Paulus Coriis-
tus non fyerat declaratuiii, manifestavit. thuni venit, Aquilam cuiri Priscilla uxore sua prse-
Lucas Eviuigelisla, Paiili coines ef laborum par- dicantem invenil, apsid quem dcgens, scenofacto-
ticeps, de ipso usque iri linem diligcnter digneque riam arlem, in qua periti eranl, exercuil. Ibi Chri-
loculiis est, et ejus prxcipue gcsta, oroissis aliis, slus illum admoiiuil ne prsedicare cessaret, ~ eoque
sublilitef prosecutus est. Aralor qiioque, sanclae fideiiler obsequenlc, lnulli conversi sunt.
Kcmanae Ecclcsisc subdiaccnus, sccundum inde Li- Epliesi duodeeim viris, quos Paulus in r.omine
 123 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. II. 126
Domiui baptizavil, Spiritus sanclus replens varias \ palam per Spirilum sanctuni prxdixit quod Pauliim
mox iinguss tribuil. lbi dumPaulus diversis morbis, in Jerusalem Judsei sic aUigareul el in manus gen-
lauguentes curarct in nomine Domini Jesu, septem tium iraderent. Flentibus cunclis ct rogantib;;s nc
Judsei, Scevja principis sacerdotum filii, dajinoniaco ascenderet, Paulus dixit : Ego non solum alligari,
inanus imponere prsesumpserunt, conjurantes per sed et mori in Jerusalem paratus sum, propter no-
nomen Domini Jesu qucm prsedicabat Patilus. Dae- men Domini Jesu (Acl. xxi, 10-15).
mon vero, pcr obsessum hominem, J- sum et disci- • Fretus ilaque fidei constanlia Jerusalem venit,
pulum ejus Paulum palaro recognovit. Super infide- Jacobo aliisque senioribus enarravit quse Deus in
les autem exorcislas repente irruit et laceratos gentitus per ministerium ipsius fecerit. At illi cum
effugavit Multi Ephesiorum, audita praedicalione audissent conversionem gentium, magnificaverunt
vcritalis.credenles baptizati stint; et aliqui curio- Deum creatorem oinnium. Deinde Paulus causa pu-
sorum magicoslibros incenderunt, quorum pretiura rificationis in femplum intravil, et Mosaicae legis
quinquaginta millia denariorum aesliinaverunt. lla cseremonias persolvere ccepit ut semulatoribus pa-
fortiter veibum Dei crescebat et conforlabatur, el, ternse legis omniuiii occasionem scandalorum deme-
fidelibus in gralia Dei corroboratis, impiorum pars ret, et Judaeus Judaeis factus, sic omnes lucrifaceret.
labescebat et confundebatur. Paulus autem Timo- * Jttdsei aulem qui de Asia erant, ut eum in tcmplo
f eum elEraslum in Macedoniam misit; ipse vero viderunt, malevolis clamoribus omnempopulum con-
* ad tempusin Asia remansit (Act. xix, 1-22). citavertinl, eique tnanus injecernnt. Tota civitas com-
Demetrius argentarius videns Ephesios, docente mota est et concursio populi facta esl. Paulum ila-
rauio, aedes D.anse deseruisse, dolensque lucruni que apprehenderunt, extra templum traxerunt, sla-
suse arlis, dum simulacra damiiareiitur, in nihilum timque januas clauserunt, et ipsum perculientes,
rediiss"e, complices convocavit, communem queri oceidere qusesierunt. Clandius Lysias tribunus co-
nioniam enodavit et clamosam vulgi seditionem hortis, ul urbem subita turbalione confundi audivit,
«•oncitayit. Unde in theatrum demens turba ctim assumptis mililibus et centurionibus, statim ad illos
furore cucurrit.Caium et Arislarchum Macedones decurril; Paulum vcro, ne interficerc.lur, vi eripuit,
Pauli comites rapuit; sed strepiius insanorum in injectisque duabus catenis vinclmn de tiiinultu ex-
semet confusus nihil praevaluit (ibid. 23-40). traxit, ct quis esset vel quid fecisset, inlerrogalu-
Patilus, accilis fratribus, cum exhortalione vale- rus, in castra indnxil. Annuenle tribuno, Paulus in
dixit, et inde, ut in Macedoniam iret, iter iniit. In gradus ascendit, el Hebraice loquens, certam sericm
Grsecia tribus mensibus mansit. Comites autem ,J conversionis suse detexit et conversationis prius in
ejus fuerunt Scsipater Birri Berceensis; Thessalo- Judaismo, et poslmodum in gratia Christi ralionem
nicensium vero, Arislarchus, Secundus, Caius, optime reddidit. Admodum illo sapienter Icquente,
Derbeus et Timolhcus; Asiani quoque, Tilicus et Judsei vim verborum cjus non ferentes, vociferati
Trophimus. Paulus cum Luca, post dies azymorum, siuit et furentes clamaverunt: Tolle de lerra c.jtts-
a Pliiiippis ad Troadem in diebus quinque navi- modi; non enim fas est eum vivere. Tribunus ergo
gando venit, ibiqne diebus septem deguit. Una jussit eum in caslra induci et flagellh cmdi atque
Sabbali, cum plures ad frangendum panem conve- torqueri. Tunc Pauitis astanti sibi cenlurioni ail:
nissent, et prolixum sermonem Pauli, qui profectu- Si hominem Romanttm el indemnalum licet vobis fla-
rus erat in crastinum, usque in uiediam noctem gellare ? Tribunus itaquc, postqttam rescivit quia ci-
ausculiasseni, Eutychus adolescens super feneslram vh Romanus esset, timuit quod eum ligasset (ibid.
sedens, sonino gravatus, de terlio ccenaculo deor- xxi, 14-40; xxn, 29).
sum cecidil, sed precibus Pauli resuscitatus, Ppstera die Paulus in concilium productus est,
cunctis qui hoc videranl gaudentibus revixit (Act. et stans in medio rationabiliter pro se loculus est
xx, 1-12). (Acl. xxn, 30). Ananias autem princeps sacerdotum
A Milelo Paulus millens Ephesum, majores natu ) prmccpit astantibus sibi percuiere cs ejus. 'func Pau-
Ecclesise vocavit, et plurima eis ad salutem anima- lus dd eum dixit : Percutiet te Dominus, paries de-
ruin commoda replicavit, finiloque sermone, positis albate; et tu sedens judicas me secundum legem, et
gcnibus suis, ctim oninibus illis oravit. Magnus au- contra legem jubes me perculi. Aslantes vero dixe-
tem fletus omnium faclusesl.et, osculatis fratiibus, runt : Summum sacerdotem Dei maledich ? Dixit
ad navem Paultis ab eis deductus est. lngressus na- aulem Pautus : Nesciebam, fratres, quia princeps
veni, reclo cursu navigando venil Choum, inde essel sacerdotum. Scriplum est enim : i Principem
Rhodum, Patarainque, et per Syriam venit Tyrum; poptdi lui non matedices (Excd. xxu, 28). > Scienj
ibique ciim fidelibus amicis in Chi'islo vn diebus Paulus quia una pars essel Sadducseorum, et aller»
permansit. Deinde Ptolemaida Caesaream venit, Pharisseorum, exclamavit in concilio : Viri fratres
domumque Philippi Evangelistae, cui quatuor erant ego Pharhmus sum, filius Pharisworum. De spe et
filiaevirgines prophetanlcs, intravit (ibid. 13-58 ; resurrectione mortuorum egojudicor. His dictis, dh~
xxi, 1-9). sensio inter' partes facla esl et mulliiudo sotula esl.
Tmic Agabus propheta illuc a Judsea supervcnit Sadducwi aulem dicunt non csse resurreciionem,
el zcna Patili pcdes ct mantis sibi alligavit, alque neque Avgclvm, nequc Spirittttn; Pkarhwi vcro
 427 ORDERICI VITALIS 128
«trumftie confitentur. Quidam Pharismorum pugna- .A et conatus gubcrnatoris et naucleri praevaluerat.
bant, dicentes : Niliil mali invenimus in homine isto; Quibus centurio cum militibus magis acquieverat.
quid si Spiritus locutus esl ei aut Angelus? Igitur Prseceps ilaque festinatio hiemales procellas temere
cum magna dhsensio facta esset, tribunus, timens subiit, ef pene omnes, nisi merita Pauli subvenis-
tie Paulus ab ipsis discerperelur; auxilio militum de sent, demersit. Nimios quippe metus et labores
medio eorum rapuit et in castra induxit (Act. xxin, passi sttnt, dum in Syrtes inciderent, et navis ar-
2-10). • mamenta disrupfa essent, eademque propriis ma-
Sequenti nocte assistensei Dominus, ail: Constans nibus et trilicum et alia quse puppim onerabant,
esto; sicut enim testificalus es de~me in Jerusalem, projecissent. Inter hsec, Angelus Domini astitit
sic te oportel Romw testificari. Facla die, Judaeorum Paulo, dicens : Noli timere, Paule, Cmsari te opor-
plits quam quadraginta ad principes sacerdotum et tet assistere; et ecce donavil tibi Deus omnes qui na-
seniores accesserunt,el volo se constrinxerunt quod vigant teeum (Act. xxvn, 23 et 24).
non nJanduearent neque biberent donec Paulum, Post naufragium, cum sttmma diflicultale ad in-
dum ad concilium adducerelur, occiderent. Hoc ut sulam Mitylene appulsi sunt, eisque barbari mag-
iribunus per filium sororis Pauli cognovit, insidias nam humanitatem impenderunt; accensaque pyra,
jmpiorum callide delusit. Nam tcrlia noctis hora I8 propter imbrem et frigus, refecerunt. Ibi dum Pau-
vinctum cum cc mililibus el L-XXequitibus ac cc lus foco sarmenta ingereret, et vipera prse calorc
ianceariis Gaesaream misit, et causiim ejus Felici ]irocedens manum ejus invaderet, barhari hoc in-.
prsesidi litteris insinuavit. Illuc ilaque perductus tuentes homicidam illum asseverarunt, et mox mo-
in praetorio Herodis custoditus est, et post quinque riturum sine dubio arbitrati sunt, Ipse vero viperam
dies ad concionem productus est (ibid. 10-35). Ana- in ignem jactavit, et mirantibus cunctis nihil mali
nias sacerdos cum senioribus Judseorum adfuit, et pertulit (ibid. 25; xxvm, 6).
Tertullus orator accusalidnem in Paulum insidiose Publius princeps insulse jactatos illuc triduo be-
deprompsit. Paulus, annuente praeside, breviter re- nigne suscepif. Paulus vero ad patrem Publii febri-
spondit, prudenlique responso profinus objecla bus et dyssenteria vexatum intravit; et cum orans
confutavit. Felix prseses, donec tribunus descende- ci manus iniposuissct, salvavit. Alii quoque insu-
ret, illos distulit, et cenlurloni bene habere Paulum lani, qui ijifirmabanlur, accedebant ad eum et cu-
praicepit. Post aliquot dies Feiix, cum Drusilla uxore rabantur. Multis ergo naufragos honcribus pro Pauli
. sua, quw erat Judma, veniens, Pautum vocdvit, et meritis honoraverunt,\el naviganlibus qum nccessaria
fidem, qum in Jesum Christum est, ab eo audivit. erant imposuerunt. Posl tres menses, in navem Ale-
'
Dhputante iilo de justitia et castitate judicioque fu- xandrinam, qum in insula kiemdverat, ingressi sunt,
turo, Fclix contremuit, et sperans ab eo pecunias Deoque ducente, non, raullo post Romam venerunt,
obtinere, frequenter illum accersiit. Biennio expleto, et quidam ex fratribus, adventu Pauli comperio,
Porcium Festum Felix succeSsorem accepil; et Ju- gratulanles occurrerunt. Ibi Paulo siui manerecum
dmis graliam prmstare volens, Pautum in vinculis custodiente milite permhsum est; et ppst triduum,
reliquit (Act. xxiv). convocatis primoribus Judaeoruin, de captioiie Sua
Non multo post Fesius Cmsaream descendit, ct et de malis qtiae a fralribus in Jerusalem perpesstis
Paulum accusare Jud%is prsecepit. Illi vero multas fuerat, conqueslus est. Deinde de vera fide, quae in
et graves causas ei objecerunt, quas probare non Jesu Christo est, fideliler loculus est. Biennio toto
potuerunt, Paulo ralionem reddente : Quoniam ne- in suo conduclo mansit, Deique regnutn oirnibus
que in legem Judmorum, neque in templum, neque in praedicavil, et ea qum sunl de Domino Jesu Ckristo
Cmsarem quidquam peccavi (Act. xxv, 7-8). Tandem cum omni fiducia sine' prohibilione docuit (Act.
pro insidiis Judscorum et tergiversatione judicis, xxvui, 7-31).
qui eis favere mplitus est, Csesarem appcllare com- VII. Sequentia. Petrus el Paulus Romm degentes.
pulsus est. In concione coram Agrippa rege et Fe- I i Huc usque secutus sum de Actibus aposlolorum
sto praeside productus est, et, extenta hianu, ratio- narrationem sancti Lucae evangelistae qui, dimissis
nem reddens de yocalione sua et fide Christi, sat aliis, referl Paulum Romam venisse, ibique biennio
eloquentcr conlestalus est. Denique cuncti pruden- verbum Dei, nemine prohibenle, praedicasse. Se-
tiam ejus admirati sunt, et semoti optimates ad cundo qtiippe Neronis anno Romam introivit, et
invicem dixerunt : Nikil tnorte aut vinculis dignum apud eumdem, cum adhuc in iniliis lenior esset,
quid fecit homo iste. Limilti ycterat, si non appellas- sese defendit; Deoque confortante, de ore Neronis,
set Cmsarem (Act. xxvi, 31). vgitur Julio centurioni quem tropiceLeonem nominat,liberattis, indeexiit,
cohortis Augustae traditus est, et Aristarchus Ma- ct ad occiduas gentes usque in Narbonam Galliae
cedp cum Luca comitatus est. In nave CCLXXVI ani- urbem perrexit. lbi nimirum, ut fertur, basilicam
mse fuerunt, et tempestubsam ac yalde periculosam construxit, et in honorem Machabaeorum martyrum
navigationem per xiv dies peitulerunt, quibus nec dedicavit; ubi adhuc apparet in maceria de oleo
solem neque sidera viderunt, neque cibum, quia crucis signum quod idem apostolus pollice charaxa-
onmis spes salutis ablata eral, sumpscruiit. Paulus vil, Deinde Paulura discipulum suum pontificcm
eniin hiemare in Creta persuascrat, sed consilium ordinavil el cideffi urbi destinavit; qui multitm in
 »29 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. H. 150
bonis operlbus laborans, beato fine vitam consum- A in noniine meo daemonia ejicile, infirmos curate>
mavit. mortuos suscitale, excila puerum istum utomnis
Sic et alii plures in Ecclesia Dei mire fulserunt, haec turba agnoscat quia tu es Detts, et non est
qui per beatum Doctorem genlium in fide caf/olica alius praeter te qui cum Patre ct Spirilu sancto vivis
iustituti sunt, el in calhedra magistrali ad regen- et regnas in saecula sscculorum. Amen. > Puer au-
dum populum Dei per diversa loca prudenter dis- tcm exsurrexil, et adorans Pelrum, dixit : « Vidi
positi sunt. Nam Lucas Bilhyniae, Tilus Cretae, Dominum Jesum Christum jubenlem angelis et di-
Carpus Troadse, Timotheus et Archippus in Asia, centem : Ad pelitionem amici mei Petri reslituatur
Trophimus Arelati, Onesimus Ephesi, Sosthenes orphanus unicus viduae matri suse. > Populo autem
Corinthi, Tychicus Paphi, Dionysius Areopagita ttna voce clamanle : i Unus est Deus quem prse-
Athenis, Epaphras Colossis et Erastus Philippis dicat Petrus, > Simon transfiguravit se in 'canino
rele fidei expanderunt, ethnicosque coetus de tene- capile et coepit fugere. Porro, plebe illum retinente,
bris ignoranliae, veluti pisces de profundo pelagi, et in ignera miltere volente, Pelrus in medium se
ad luuien veritatis pertraxerunt. Justitiae quoque misit ipsumque liberavit. » Magisler, inquit, noster
semilam sicut alios docuerunt, sic in verbis et acti- nos docuit ttt pro malis bona reddamus. > Evadens
bus suis tenuerunt. Nomina ergo eorum in libro 1B itaqtie Simon, ad Marcellum, quem jampridem
vilse ascripla sunt et sapientiam eorum atque lau- seduxerat, venit; imraanemque canem, quem vix
dem omnes populi pronuntiabunt. ferrea catena vinclum tenebat, in ingressu ligavit.
Amodo dignum est ut de triumphali morte san- • Videamns, inquit, si Petrus, qui solitus est
cforum loqriar, et serieui narrationis ex Patrum venire ad te, poterit ingredi. > Deinde post unam
documentis veracitcr prosequar qualiter gloriosi horam Petrus vcnit, factoque crucis signo, canem
principes terrae , vexillum veri Josue nobilitcr fe- solvens ait : i Yade et loquere Simoni : Desine
rentes, repromissionis terram obtinuerunt, et quo- minislerio dseinonuni decipere populum, pro quo
modo in vita sua sese dilexerunt, ita et in morte Christus fudil sanguinem suum. > Marcellus autcm,
separati non sunt, sed uno spiritu ardenles, con- laiila mirabilia videns, ad Pelrum cucurrit, et'
tra Neronem Csesarem el Simonem Magum Romae genihus ejus provolulus, in domo sua illum exce-
certaverunt, unoque die, hoste deviclo, cceleslia pit, Simonem vero cum dedecore expulit. Canis
Tegna petierunl. auteni blandus omnibus effeclus est, solum vero
Marcellus igitur Romanus, Marci prsefecli filius, Simoncm persecutus est. Quem cum misisset sub-
a Petro aposlolo baptizatus, sanctis martyribus ,„ tus se, currenle Pelro et clamante : i Praecipio
*
Nereo et Achilleo, qui dum pro fide Chrisli in Pon- tibi, in nomine Domini nostri Jesu Christi, utnon
tiana insula exsularent, ibique contra maleficos figas morsum in aliquam partem corporis ejus, »
Furium et Priscum, Simonis Magi discipulos, in- jnillum quidem membrum ejus contingere poluit,
victis assertionibus veritatis quotidie dimicarent, sed ita morsibus vestimenta ejus attrectavit ut nulla
in Epislola scribit perversilatem Simonis Magi et pars corporis ejus tecta remaneret. Omnis autem
iiinocentiam Petri. Refert siquidem quod quadam populus, et prsecipue pueri post ettni simul cum
die, duni Simon Petrum argueret et magum di- cane cucurrerunl. eumque cum ululatu quasi lupum
ceret, populumque Romanum in ejus odium exci- [exlra] muros civitatis ejecerunt. llle vero, hujus
taret, subito vidua cum ingenti lurba transibat et pudoris opprobrium non ferens, per unum annum
clamosis vocibus cum luctu unicum filium suum nusquam comparuit. Postea Neroni Csesari innotuit,
efferebat. Tunc Petrus ait assentatoribus Simonis : hominisque maligni amicitiis pejor pessimo copu-
i Accedite ad feretrum et deponite mortuum. Qui lalus inhsesit.
vero suscitaverit eum, hujus vera fides esse _cre- Appropinquante termino apostolici certaminis,
datur. > Quod cum fecissel popultis, dixit Simon : apparuil Dominus Petro apostolo per visionem di-
« Modo si suscitavero illuni, interficietis Petrum? > IJ. cens : i Simon et Nero pleni daemoniis adversum
Turba respondit : « Yivum incendemus eum. > te cogitant. Noli timere, quia tecum ego sttm, et
Ttinc Simon, invocalis dsemoniis, miuisterio eorum dabo tibi aposloli Pauli solatium, qui cras Romam
coepit agere ut moveretur corpus. Quod populi vi- ingredietur. Cum quo post septem menses simul
dentes cceperunt clamare in laudem Simonis et in habebis contra Simonein bellum. Et postquam vi-
perniciem PetrL Petrus aulem , vix impetrato si- cerilis et dejeceritis eum ct deposueritis in infer-
lentio, ait ad populum : t Si viyit, loquatur, am- num, simul ad ine ambo venietis victores. > Quod
bulet, accipiat cibum, revertatur ad domum suam. et factum est. Nam alia die vehit Paulus. Quo or-
Alioquin, sciatis vos falli a Simone, > Populus vero dine se viderunt, et post septem menses cum Si-
una voce clamavit : i Nisi hoc Simon fecerit, pce- mone confiictum habuerunt, sanctus Linus papa
nam patiatur quam Petro imposuit. > Simon au- enarravit et omnem textum passionis eorum Graeco
tem fingens se iratum, fugere peliit. Sed populus sermone ad Ecclesias orienUles scripsit.
cum cum ingenli exprobratione lenuit.TuncPetrus, VIU. Sequentia. Mors apostolorum Petri et Pauli.
cxpandens manus suas ad ccelum, dixit: < Domine Inde sicut olim coepi, quaedam mihi libet excer-
iesu Chrisle, qui nobis discipulis tui3 dixisti: Ite, pere et intermissa verbprum copiosa prolixitate
I3i ORDERICI VITALIS , 132
gestaruni eompendiosam serieiii rerum congerere. i\ Petro multa ccepit mala dicere, asserens eum ma-
Audito quad Paulus Romam yenisset, Pelrus gum el sedtictorem esse. Homines eidem prayi cre-
valdegavisus esl, eisiatim exsurgens, ad ettm per- debanl, et deludebantur, qui pliaiitaslica signa ejns
rexit./Mutuo au:em se videnies, prse gaudio fleve- stulte mirabaiitur. Faciebal enim serpenlem sereum
runt, et in amplexibus suis diutissime morali, in- nioveri se, et lapideps canes Iatrare, statuas aereas
vicem se lacrymis iiifuderunt. Deinde tantis verbi ridere et moveri; se autein ctifrere et subito in
Dei pj-aedicaloribus pars maxima populorum credi- aera yideri. Contra. haec Pelrus iiifirmosverbo cu-
dit, nec eis vesana conicio Judaeorum vel gentium rabat, Caecos orandp illuminabat, dsemonia solo
palam resislere potuit, quibus abundantiam lolius jussir fugabat. Interea ef ipsos morluos suscitabat,
sapientite Spirilus almus allluenter infudit. - et omnes
quos polerat. a pessima magi socielate sub-
Innuinerabiles populi dura convertuntur ad Do- trahebat. Omnes ergp religiosi viri magum exsecra-
uiimim perPetri praedicatioaera, contigit etiam con- bantur; scelefosi econtra complices ejus falso Pe-
verti Libiam Neronis uxorem, et Agrippinam Agrip- trum testinionio criminabantur. Tandem hujusiriodi
pae prsefecti conjugem, ita ut a lalere suprum se sermo ad Neror.em venit, et Sinonem Magum ad
mariforum auferrent et pudiciliae pro a;terni regis se ingredi prsecepit. Ingressus illico ccepil inlueiites
a.iuore sluderenl.' 1B ludificare et ante Neronem efllgies musare, ita ut
Paujus quoque muitiplici gralia resplenduit, et subito fierelpuer elposlea senior, altera vero hora
prbi Romano signis et prodigiis et doctrina mulia, adolescentior. Sic per .mullas (iguras ministerio
tiiirabilique sanclitate admodum innotuit. Extra tir- diaboli bacchabalur. Et hsec videns imperator, hunc
bem liortum publicura sibi condiixit, ibiqtie cum esse Dei filium- arbilrabattir. Tuiic seductore mago
L;ica et Tilo, aliisque fidelibus de verbo vitac Ira- ciim suis. compUcibus aposlolos accusante, Nero
elavit. Interea ccepit maximam multiludiiiemcolli- jussilPetrum et Paulum festiiianter adduci ad se.
gere, Deoque juyante, fidei per eum adjiciebanlur Alia vero die apostoli et Magus coiara Csesare dis-
nniltae animaej ita ut per totain urbem sonus praedi- ceptaveruiit, et diversa, utveridica narratidpandit,
caiionis et sanciitalis ejus fieret, el fama per uni- ab illis prolata .srint. Nam discipuli veritatis vera
vefsani circa regionem de illo exiret. Mulli de domo prompserunt," magunique fufem ct sceleratum in
Cccsaris ad eum concurrebant, et, audita prsedica- omnibus detexerunt, ipsutnque turpem et aipostati-
lipneejtis, in Dominum Jesum Cbristum credebant. cura, ne socordes ei obtemperarent ad sui damna-
Plures eliam ex cubiculo Caesaris ad eum venie- tionem, asseruerunt, Cumque Simoii minareftir se
baiit, et, facliGliristiani niililiam deserebant, et .,' missurum artgelos suos ad puniendum Petrum, Pe-
internp feivore sic ihflam;nati Ghristo adhierebaiit trus a Nerone seereto petiit tit jubeiet sibi panem
ut rursus adniilitiam s.uam Vel ad palatium roverti hordeaceurii afferri el occulte dari. Quo facto, Pe-
nolleiit, sed gloriam verse fidei el virtutum trinis trus panem accepit, benedixit, fregil et sub nianica
omnibus et divitiis ac honoribus prseponerent. In- sua abscoiidit, atqne a Mago jactante seDei fi.ium
gens itaque diabolo jjuotidie augmentabalur detri- essfe, quid fecerit instauter inquisivit. Tunc Sisnon,
mentum et fidelibus salubre gaUdium.' Seneca etiam indigrtalus quod secretum apostoli non possel di-
inslilhtor iiiiperatoris adeo est illi amicilia copu- cere, vociferaiido jussit canes magnos procedere, et
lalirs, videns iu eo divinam sCicritiam, ut se a col- Pelrum in conspectu Caesaris dev.orare. Ecce canes
loquio illius lemperare vix posset; quateuus si ore mirx magniltidinis pfolinus apparnerunt, et in Pe-
ad os illum alloqtii rton valeret, frequenlibus datis trum impetum fecerunt. Ille vero genibus in lerra
et acceptis epi,stolis,;ipsiiis dulcedine et amicali col- positis, ambas roaiius extendit, et pariem quem be-
loquio atque consilio frueretur. Sic nimirum ejus nedixeraf ostendit. Quem ut canes viderunt, subito
doclriria, agente Spiritu sancto, mulliplicabatur et nusquam comparuerunt. Sic magus oinnium ludi-
amabatur, ut licite ibi doceret et-a mullis libentis- brio manifeste patuit, qui angelos in apostolum
sime audiretur. Disputabat siquidem cum ethnico- 10 venluros promiserat, canes exhibuil; seseque non
rum philospphis etf evincebat Judaeos, unde etma- -divinos, sed caninos habere angelos monstravit.
Tandem Simpne Mago in multis ratione verborum
gistefioillius piurirai manus darent. Quaedamriam-
ab apostplis confutalo, Nefo jussitexcelsam tuirem
que sciipla illius magister Csesaris coram eo rele-
•
gil, et itt cunctis admirabilem reddidit. Senatus fabricari ex lignis in campo Martio. Aliera vero die,
etiarti de illb non roedibcriter sentiebat. Csesar et st.natus et equiles Romani, omn'.sque po-
Igitur, dum sic divinussplendor per insignes apo- pulus ad spectaculum convenerunt, et apostoli, Ne-
stolps nori solum Ronianis emicuisset, Sed eliam rone jttbente, adducti sunt TuncSimon turrim co-
cririctos, qui de diversis riationibus Romani, utpote ram oninibus ascendit, (auroque coronatus sursum
caput muridi, appetebant, illustrasset, majores syn- manus extendit, et in altum vplare coepit. Paulus,
agogarttm et principes gentium zelo ainaritudinis flexis genibus coram omni populo, Dominum ora-
coffliiioti sunt, et turbidum vulgus in odiuiii illorum bat; Petrus vero roacliinationibus Simonis inten-
impiis derpgatioiiihus Concilaveruht. Siirioneni ergo debat, et opportunuin tempus divinse 'ul.lionis secu-
Magutri Nefbiiide palalio procedenti prselulerunl et rus exspeclabat. Tandem lideli socio ait: « Paule,
fccatos apostblbs falso culpare studuerunt. Simon de modicum caput erige et vide. > Paulus vero lacry^
135 IHSTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. II. 134
mis plenus capul clevavil, Simoncmque jain in alto & Vet Romanos, aliosque credentes, qui ejus ercptione
volantem vidilet ait: « Petre, qtiid cessas? perfice adniodiim gratulabantiir, in lide conforlavit, so!ii;>-
quod cocpisli. Jam enini vocat nos Dominus Jesus. que rilu verbum Dei ubertim sparsit, fideliuroque
Cbristus. >Petrus auleni contra Simonem aspicicns, numerum per aiiquot dies, opilulante Deo, au-
ait: i Adjuro vos, angeli Salanse, qui eum ferlis in giiienlavil. Porro beatus Pelrus, dum liLiam de
aere ad decipienda hominum infidelium corda, per compedibus ferri demolilam haberet, et fasciola
Deum crealorem omnium, et per Dominum liostiuni ei anle scpem in via Nova caderet, juxta porlam
Jesum Christum Filiam cjus quem lerlia riie susci- Appiam veniens, Dominum Jesum Chrislum vidil.
tavit a morluis, ut eum ex hac hora jam non fe- Quem ut cognovit, adorans ait: « Domine, q;:o va-
ratis sed dimittalis. > dis?> Et Dominus dixit ei: « Seqnere me, Petre,
Continuo in voce Petri ex alto dimissus, in loco quia vado Romam ilerum crucifigi. > Mox illum
qui Sacra via dicilur cecidit, et in quatuor parlcs secutus, Romam rediit, eiqne Doniinus dixit: «No!i
fractus, qualuor silices adunavit. Quae res r.sque in timere, quia ego tecum suni, quotisque ir.lroducam
hodiernurn diem apostolicse vicloriae teslimoniuni te in domum Patris mei. >
cxhibuit. Tunc/ad sonitum ejus, cum crepuit; Cumque rediret mane, ecce magistriani cuni
Paulus caput levavit, Deoque justo judici gralias 'B tenuerunt, ac ad iribunal Csesaris peiiraxcrunt.
egit. Nero autem ira magna plenus Petrum et Pau- Nero autem, recolens ea quse gesta fuerant, jussit
lum in vinculis teneri fecit. Corpus vero Simonis Petrum in crucem levari ct Panlum decollari.
tribus diebus, totidemque noctibus diligenter cu- Petrus vero cum ad crucem vcnisset, et tolus
slodiri praecepit, putabat enim quod lertia die re- snpernis inlentus in sp:ritu solerle considerasset
surgeret. Sed Petrus assevcrabat quod in aeternum quod Dominus Jesus Christus, qui de coeload terras
damnalus esset. Aposlolis in Spiritu sanclo tri- descenderat, recta cruce sublimatus fuisset, roga-
pndianlibus, Dominumque Jesum magistrum suum vit a camificibus crucem suam gyrari, seseque
palam conlitentibus, Nero ira magna repletus dixit capile demerso crucifigi. At illi crucem verterunt,
ad Agrippam prsefectura suum : i Islos homines ir- el pedes ejus sursum, manits autcm deorsum fixe-
religiosos necesse est perdere male; et ideo cardis runt. Tunc convenit innunierabilis populi multi-
fcrreis acceptis, eos in Nauniachiam consumi ju- tudo ita pleni furore ul vellent etiam ipsum Nero-
be. > Agrippa dixit : « Non congruenti exemplo item imperatorem incendere. Petrus autem prohi-
jubes eos perire. Quoniam Paulus innocens esse bebat eos, dicens : i Nolitc, filioli, nolite impedire
videtur, juslum cst ut ei pro irreligiositate caput pt iter meum. Jani pedes mei viain ccclesteiu am-
aiiipntelur. Petrum autem, eo quod homieidium bulant. Nolile tristari, sed gaudete mecum, quia
perpelravit, jube in crucem levari! > Annuente Cac- hodie consequor fructurn laborum meorum. >
sare, doctores selernae salulis statim a conspectu Deinde post longam exliortalionem, qua. figuram
cjiis deducti sunt el Paulino traditi sunt. crucis Christi, quem imilabatur, subtiliier explana-
Paulinus, vir clarissimus magisteriae potestatis, vit, orans et gratias agens Deo, ail: « Gratias ago
apostolos Christi suscepil, et in custodia Mamertini, tibi, bonc pastor, quia oves quas tradidisti mibi
sub manu Processi et Martiniani, aliorumquc mili- compaliuiitur mecum. Pcto, Domine, ut parlicipeat
tum, maccipavil. Ibi novem mensibus in carcere niecum dc gratia tua in regno tuo. > Et adjiciens
fuerunt, el niultos infirmos, qui ad cos venerant, dixit: « Comnieudo libi oves, bone paslor Christe,
ac dsemoniacos orationibus suis curaverunt. Deni- quas mihi tradidisti, ut non sentiant se sine me
que cunctis, qui in cuslodia erant, obnixe voeife- essequitehabent, per quem ego gregera hunc regere
rantibus, et aquam ab eis, quia siti periclitabantur, potui. > Et haec dicens, emisit spiritum.
utiaiiimiler poscenlibus, bealissimi apostoli Deum Sialim viri, qui nunquam ibi visi fuerant, appa-
oraverunt, et ab ipso, ctii adhaerebaiit, celeritcr rueve, nec anlea nec postea quisquam poltiit eos
exauditi sunt. Nam bealo Petro apostolo signum D ibi videre, qui dicebant se propler illum dc Jero-
crucis in monte Tarpeio facienle, .eadem hora solyma advenisse. Ipsi una cum Marccllo iliuslri
emanaverunt aquse de monte. Tunc Processus el viro corpus ejus occulle abslulerunt, ac ad terc-
Martinianus, el omnes qui in custodia erant, ad binlhum juxta Naumachiam, in loco qui Yaticanus
pedes Pctri apostoli proslrati sunt, et XLVIIcreden- appellatur, posuerunt, magnosque palronos <t
les in Dominum baplizati sunt. Tunc pro eis sacri- amicos Domini Jesu Christi Romanis dalps testati
ficium laudis obtulit, et omnes Dominicae participes stmt.
eiieharistiae fecit. Nuiic de Doctorc genliuni, qualiter bonum cerla-
Visis itaque tot mirabilibus, magistriani Pro- men certaverit, cursumque consummaveril, Lia^
ccssus atque Marlinianus dixerunt ad apostolos: viumque supernae vocationis obtinueril, libet ex
« Pergite qtio desideralis, quia cxoblilus Nero bistoria passionis ejus breviler excerpere, et hic
desperavit de vobis. > llli autem satis a fratribus ad laudein ineffabilis Adonai veraciler inserere.
rogati ut egrederenlur, post novem menses exi- Paulus postquam de carcere, ut supra dictum est,
erunt, et per viam Appiam ad portam pervenerunt. exivit, hortum, ubi prius hospitabalur, rcpotiit; et
Tunc Paulus in urbe Roma nolos ct amicos adiit. illuc amicorum pluritra cohors ad eu:n gaudens
 135 ORDERICI VITALIS iZH
convenit. Denique quadam die, dum salutari do- i Nero, sine alicujus indicio, facile potuit cognoscere
clrinse inservii'et, et circa yesperam in ccenaculo ipsum magni rt-gis milifibus praesidere, cumque
cditiori turbas erudiret, Patroclus pincema regis illum interrogaret cur in regnum Romanorum laten-
a consodalibus suis invitatusi Caesaris se subducens ter introisset, mililesqne suos sibi sublraherel, sui-
aspectibus, ad hospiliiim Pauli perrexif yespefeut qiie regis principalui subjugaret, PauUis, Spiritu
audiret documenla vitse perpetuae. Sed cum, prae sancto rcpletus, virtuteni omnipotentis Dei coram
multitudine populi, ad magistrum ingredi non omnibus qui aderant conslanter promulgavit, et
posset ut verbum Dei, quod. feryenter amabat, omues ad largitatera manus illius, qui secundum
commodius audiret, ad fenestram excelsiorem cujusque merilum dona ditissiroa dispensare po-
ascenilit et secus eam sedit. Verum cum profluus lest, invilavit, ipsum quoque Cscsarem suuimo Regi
sermo in longum protraheretur et juvenis somno fideliter pbedire commonuit. Nihilominus etiam as-
fatigaretur, insidiante invidia diaboli, paiilulum seruit regem suumveiiturum vivos et mortuos judi-
dorinitare coepit, cadensque de fenestra salis ex- care, et figuram hujus mundi per ignem devastare.
celsi coenaculi, spiritum exhalavil. Quod mox Ne- His auditis, Nero Csesar ira succensus est et omr.es
roni, a balneo revertenti nuntiatum estj unde idem, Christi milites igne. cremari prsecepit. Paulum au-
qtiia juvenem valde dilexerat, contristatns est, B tcm consullu senatus, tanquam majestalis reum,
aliusque in lpco ejus ad vini oflicium ordinatus est. secundum Romaiias leges capite triincari jussit,
Paulus yero, qui populos inltis inslruebal, stalim Longino et Megisto prsefeclis alque Acesto ccntu-
per Spiriiuin cognovit quod gestum erat, popiiloque rioiii, ad iriterficiendum exlra urbera tradidil; qui-
prscsenf i nuntiavit, sibique corpus exaiihiie illico bus in viaPaulus sine inlerniissioiie verbum salutis
iffcrri prseccpit._Deinde allatp cadavere,Paulus ple- pfsedicavit. Ministrietiam et apparitores a Nerone
bem ailocutus est, ac ut plena fide pro resuscita- crim velocitate direcli sunt, et latitanles Chrislianos
tione mortui Dominum Jesum orarent exhortatus diligeiiteradoccisionem perscrutali sunt. Unde tam
est.- Universis orationi procumbentibus, finita preee iriultiplex turba Christianorura caesa esl utpcpulus
ait Paulus : « Adolescens Patrocle, surge et narra Romanus palatiuin virtule irrumperet, et ia ipsum
quanta libi feceril Dominus. > Mox Patroclus tan- t;csarem excitare seditionem satagsret. Tunc Nero
quam a somno surrexil, et glorificare Deum omni- tlamores populi Cxpavil, et aliud ediclum propo-
pofenteni cospit. Paulus illum gaudeniem cum cse- Suit quo Christianos in pace vivere prsecepit. Qua-
:eris, qui ex doino Caesaris erant, dimisil. Cumque propter Paulus iterrim est ejus pblalns conspeetibus.
Nero Patroclum lamentaretur el immensitate tri- i, Nero aulem, ut erim vidit, vehemeiitissime excla-
''
stitiae absorberetur, audivit. ab assistentibus sibi mavil : i Tolle magum, tollite ma!eficum; decollate
Patroclum vivere et pro foribus adesse. Quod au- impostorem, auferlp de superficie terrse mentium
diens Csesar expavit corde, et recusabat eum In- immulalorem. > Paulus vero constanler promisit
;roire, snoque aspectui astare. Tandem persuasione se post mortem aelernaliter victurure, el cum invi-
amicoium ingredi permisit, et videns eum vegeta- cloRege suo mtinsurum; ipsi quoque Neroni, ad
tum, nullaque -signa morlis bahentem, obstupuit, comprobiindam suorum fidera verborum, se vivum
cl locutus Cum illo, Ghristianuni eum esse cogno- post decollationem evidenter oslensurum. Deinde
vil. Unde nimis iratus, alapam ei dedit, ideoque Paulus gaudens ad supplicium ductus est, suisque
magis ille inDomiuo Jesu exsultavit. TuncBarna- carnificibtis, aliisque coiuitantibus verba vite mul-
bas etJuslus, Paulus miles ef Arion Cappadocus tipliciter impeitilus esl. Nam, cooperante Spi-
et Festus Galata, iiiinistri Caesaris et amici, dixerunt ritu sancto, idololalriae vanitateiri monstravit, ra-
ei: « Cuf recta sapientem et veracissime respon- tiocinaiido nihil esse probavil, veram fidem, vcri-
dentem pefcutis juvenem? Nam et nos mililanius que Dei cognitionem mirabiliter allegavil, damna-
invicto regi Jesu Christo Domino nostro. > Caesar tionem reproborum et glorificationem justorum
autem, cum audisset uno sensu et sermone illos [) magnifice peroravil. Nec frustra. Divinus enim
iiivictura fegem Jesum dicere, retrusit eos in car- sermo protinus fruclificavil, audierilium videlicet
cerem, ut nimis illos torqueret quos nimis ante corda turbarum tangens inflammavit, el converso-
amaverat. Praedicalores quoque illius magni regis rum voccm pro transaclis reatibus, in planctum
Bummopere reqtiiri j ussit, et edictum ferale proposuit permulavit.
ut, sicubi invenireiitur ,• sine iiiterrogatione per Interea, dum pro tam sanctis occupationibus
tormenta varia pnnirciitur. Fideles ergo mtilta mora fieret, et ppprilus multus voces in altum
scrjitatjone a ministris reipublicae quaesili stint et emitteret, Nero Parlhenium et Feritam, videre si
inveiili quampluriiiii, atque ad praeseiitiam Caesaris jussio euis completa essct, misit, et per eos pas-
perducli suht. sionem aposloli, si adhuc viveret, acceleravit. Ipsis
Inter eos Paulus, consuetudinarias sibi pro no- quoque Paulus semen salulis obtulit, sed praeva-
niine Chrisli gestans catenas, ducttis est vinctus. lenle iiequitia, obduralis cordibus minime profuit.
Ipsum omnes alii velut didascalum respiciebant, Cuttique ad locuni martyrii cum innumeris coniiti-
meritoque, quem Domimis vas cleclionis censuerat, bris incederet, et Plautillam nobilissimam malro-
hohorabant, sibique in omnibus praefeivbant. Inde nam ad portam urbis Romae obviani habu:ss:t :
 437 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. II. 13i
« Yale, inquit, Plautilla, aeternse salutis filia. > De- &
h. fenipus, maximumque suppbcium, et seternus restat
inde peliit ab illa ut panniim, quo caput ejus tege- interitus; pro eo quod inter cselera pessima qua? fe-
batur, ad ligandnm oculos hora passionis suae slbi cisti, multura sanguinem justorum injuste effudisti. >
aeconimodaret. Illa vero flens ejus orationibus se Haec dicens, repente disparuit. Nero siquidem, his
commendavit, pannunique festinato porrexit, et auditis, ultra quam dici possil timore percussus
paululum in partem propler piebis impedimenlum, est, el velut amens effeetus, ignorabat quid agere
ut Apostolus ei jusserat, secessil. lnsultaiitibus pa- potuisset. Tandem suadenfibus amicis, jussit solvt
ganis, quod mago crederct ac imposlori, Paultts Patroclum et Barnabam, aliosque qtii vincti fue-
eam confortavit, jubens ut seorsum prseslolaretur fant cum illis. Longinus quoque, sociique ejus,
adventum suum, seeura signa moitis ejus in pan- mane, ut Paulus illis conslituerat, ad sepulcrum
niculo recepliira. Longinum vero, sociosque ejus ejus venerunt, ibique duos viros orantes, et in me-
credentes doauit paucis sermonibus qualitcr et a dio eorum stantem Paulum viderunt; admirabilique
quibus baptizarentur post obitum ejus. Perveniens metu pertimescenles, propius. accedere reveriti
autem ad passionis locum, ad orienlem versus in sunt, Ac ut praefectos et ceiiturioneni, qui mi-
ccelum manus letetidit, ct diutissime cum lacrymis . nistri necis Pauli fuerant, ad se properanles vide-
"
Hebraice oravil, Deoque gratias egit. Deinde vale- runt, terrorehumano sUbrepti, statimin fugam versi
'
dicens fratribus, beiiedixit, sibique oculos de Plau- sunt Yerum illis pie supplicantibiis, steterunt, et
lillse mafora ligavit, in terram utrumque genu flexit fidem eorum audientes, clim gaudio spiriluali eos
cl collum feiendit. Spiculalor vero cum virtute per- baptizaverunt.
ciissit et caputejusabsciilit; quod poslquam a cor- In illo lempore, magna perseculio Chfistianorum
pore prsecisum fuit, nomen Jesu Chrisli Hebraice intonuit, el prima sequentibus eximiiim yiriulis
claravoce personuil. Stalim de corpore ejus unda exemplum ac constantise prsebliit. In Tuscia Tor-
lactisin vestimento militis exivit et postea sahguis pes, ma»nus in offlcio Neronis, post plurima tor-
eflluxit. Stola vero, qua sibi ligaverat oculos, non nienta, decollalusesl. Romae Processus et Marlinia-
comparuit. Tanta etiam lucis immensilas et odoris nus etxtvi socii eorum, a bealo Pctro apostolo ba-
suavitas. in momenlo illius decollationis coelitus ptizali sunt. Longinus quoque, aliique duo, per
emicuit utmortaUum oculi splendorem illius sufferre Paulum conversi suut, et a Tito ac Luca salulare
et humana lingua odorem narrare nequiverit. Om- lavacrum perceperunt. fli nimirum doctores suos
nes hsec videnles valde admirati suut, et invictum fide et maii^rio pedelentim secuti sunt. Mediolani
Regeni sabapth in mullam horam laudaverunt. Par- -Nazarius, Gervasius, Protasius et Celsus puer
theniiis aulem et Feritas reveifentes ad portaffi Ur- passi sunt. Nero itaque innumeris facinoribus thco-
bis pervenerurit, ubi Plautillam Dominum glorifi- machiam adjecit, odiumque sui exercilus populique
tantem inveiierinit; quam mox irrisione percunctati Romani merito incurrit. Statuerunt enim iit publica
sunt cur caput suum non operiret mafora quam cathomis tandiu caederetur quousque cxspiraret.
Paulo prastilerat. At Ula, calore fidei accensa, cum Quod cum ille audisset, et in eum tremor ac metus
magnanimitale respondit : < 0 vani el miseri, qui intolerabiiis irruisset, miser ila fugit ut u'terius
credere nescitis quae oculis vidctis et manibus attre- non appareret. Fertur a quibusdam quod, dum ad-
ctatis I Yere habeo eumdem quem porrexeram pan- huc fugiens erraret, ex frigore nimio et faine divi-
num, de infusione pretiosi sanguinis gloriosum. > guisset, et a lupis devoratus essel.
Deitade tripudians enarravit quod Paulus innumera- Ecce quae sparsim de summis scnatoribus Ec-
bilium candidatorum catervis comitatus de coelo clesise rimatus suffi, simplici brevitale collegi; et
venerit; maforamque deferens, graliam pro'beni- de piurimis voliiminibus insignia gesla iuerooriae
gnitaie in euin habita rclulerit, sibique pollici- posterorum veraci stylo congessi. Petrus siquidem
tationeih aeternae retributiohis adjecerit. Protinus in circumcisione vn annis prsedicavit/ deinde apud
Plautilla pannum a sinu extraxit, roseoque per- D Antiochiam vn annis sedit. Sub Claudio Cscsare,
fusumsaDguiiieilIisostendit.ini autem rtimiopa- contra Simonem Magum pugnaturus Romam, per-
vore correpli, concito gressu Caesarem adierunt, et rexit, ibique xxv annis Evangelium pfaedicavitj et
quae viderant vel audierant ei nuntiaverunt. At ille ejusdein orbis pontificatum primus tenuil. Tricesi-
cum audisset, miratus est horrifice, cl ingenli atlo- mo autem et sexto antto post passionem Christi,
nitus pavore, coepil de his quse nuntiata sunt ei III Kalendas Julii crucifixus est, viaque Aurelia,
cum philosophis traciare et amicis ac ffiinistris rei- juxta palalium Neronis, in Yaticano sepullus est.
publicae. Eodem die Paulus, postqiiam innumeros agoncsat-
Cifca horairi nonam, dum haec irtvicem miraren- que labores insigniter passus est, in via Ostiensi,
tur cf securn quaererent atque confabularentur, in milliario secundo, in horlis ad aquas Salvias de-
Paulus, clausis januis, venit; et slans ante Caesai- collatus esl. Hi simul Rottisepassi sunt sub Nerone
rem dixit: • 0 Caesar Nero, ecce ego Paulus Regis Csesare, Basso et Tusco consulibus ; quorrim prior
aeterni et invicti miles; vel nunc crede quia non in eadem urbe, juxta viani triuniphalem, lotius ur-
sum mortuiis, sed vivO Deo meo. Tibi aulem, mi- bis veneralione celebratur, sequcns vero in via
ser, mala ineffabilia imminent non post multum Ostiensi par-i honore habetur.
PATROL. CLXXXVIII, 5
 15» DRDERICI VITALIS / UO
: IX. Andreat. A tus aid sfupfnm, confugit ad apostolum; ef ilia, fclle
coriimPia, coram proconsule crimen projecil in fi-
Roma caput mundi tam sublimes patronns se ha- Iiririi.Tacente pnerp
prae verecundia, sanclus illum
bfre glorialur, ad quoriim limina de cunctis: mtindi Aridreas excrisavii, et impudicam de flagitio
palam
partibus fideli* populus properare Conatur, ut iam redarguit. Procousril Iralus jussit puerum in cullco
poieiitibus advocatis adjutus, contra omnes adver- pafricidsRrecludi et in fliimen projici, Andream Vero
safiosj adversasque poteslates indesineiiler pro- in carcerem frudi. Orahle apostoio, tcr.nEmoius ms*
tegatur-. Uiiiversi praesto senliunt eorum sub- grius cuin; f pri,'lrUgravi facliis est, et pfoconsul de
sidia, qui devolibne congrua poscunt eOrUrasuf- sede cecidil, et reliqui onmes terrisc decubuerunt.
fragia; prsestarite Deb rege summo, qni trinus et Mater vefopuerl peicussa afuit et niorlua est.Tunc
unus vivit et regnat pef oinnia «eeiilerum saecula. pTocoiisul, pfpstratuS
''-''- apostoli pedibus, ait :« Mise-
•Ameri.;/:: rere pereutitibtis, famuleDei, ne nos terra deglu-
Andreas, ffater Siriionis Petri, sccunduiii He- - iiat. > Orante apostolo, terracmotus cessavit, sere-
braicam eiymologiahj decorus vel resporidens inter - niliis aeris .fediit, et ipse lurlialos circumiens saiva-
prctafur. Sennone autem Grseco, ano T»0 a«3/»of, vit. Piocoiistil vero vcrbuih Dei suscepit, et cum
idcsl aviro, virilisdici.tnr.1Iic.in Softepraedicalio- ° omni doiiip sna, cfedens in Dominuni, ab aposlolo
his Scytliiani et Achaiam acCepil, 111qiia etiam.in liapiizatus est.
«iyitatc PatraS ii Kalendarum Dccembiis in cruce Gralirius Sinopensis a febre appreher.sns graviter
siispensus occuhtiil. Egregius de viitutibus ejtis aegrotavit, uxor vero ejus hydrope intuniuil. Filius
spud nos libcllus habelur, in quo multa.et mirade quoqtie, dtim in balneo inulierum lavaretur, a dae-
beato Andrea referuntur. Auctor quidem libri co-
mbne, pefditp sensu, graviter cruciaiiatur. Andreas
gnitus mihi non est; sed inirandarum rclatio i-e- vefo a proconsule rogatus, ascenso '-reliic.uload "ci-
•rum merito, uf arbitror, gratissima est. Libet ergu "vitafem
veriit, ct Gratini domum ingresstts, daeroo-
ad laudeni cunctipotentis Messise quaedam irtde bre- nium
exturbavit, pucrumque mundalum sanavit.
"viler experpere et huic opusculo noslro inserere. "SIafiit.'mvero et adulteiii cphlagio
conjugcm cjus
Igitur, cum Matthseus apostolus et eyangelista Myr- ppliirtos fedargui f, Ct ab bls acCepta etiiendationis
irtidonibiis Verbumsalutis anniintiaret, unde a duris
sporisioiie-curavit. Denique jairi sospiteS fidem Jesu
ciyibiisappfehensus, erutis oculis in carcere cate- •Chrisli receperurtt /et cuffi ohirii domo sria gaUdeu-
nis circumdatiis /esset,, Andreas apostplus, angelo surif -
tesbjtplizaii '•''.. '"':'•
'Deijubenlei adfretumve.nit. lrilittorc:iiiyenta nave
- rrioxin illam aseendit, et, prospere flantibus yentls, J. Nicaeseseptem dseTipnes iriter monumeiila secus
viam latifabant, homiiies qupque prsetereunles Tne-
ad urbem, ubi sancins Matthactis irisqualore carce-
Vidcns Vefo rdie lapidaiant, ct miillos jam iiece affeCeraht.-
risteriebaluf, hiiyigavit. coapostolum
dblore jiimio cum aliis vinctis Tanileiii iijttc .adyenienle appslolb iota civitas cxsul-
sutimin fcsiderilem, obViariicuni ramis palmafuin, pro-
ainarissime flevit, factaque simul oralione, locus ille t:.vit, etegressa
et ltix in carbere refulsU. clamavit: « Salusnostra in manu tuaj homo Dci. >
st.atim contreuiuit, magrta Deiride; omttem rei.prdinem exposuerunl, ipsique
Oculi quoque beati evangelistae reslaurati sunt, et
ordinem iidci. et religipnis ab aposlolo
«Uricioriiift caleiise relaxalae sunt. Sic Mallhaeus, et Kiiuloniinus-
Protinus gaudentes Jn Dominum
omnes aln qui euirt eb vincti erant, resoluti sunt mox audierunf.
Jesuin Christuni Dei Filium professi
ct inde/ abierhrit. Ctiirique AnJrpas verbum Dei crediderunt> el
sutit. Andreas autem pro ebruiii prompta cfeduli-
pradicafet incoiis, Ipsrim apprehendetJles, ligaiis
eivitatis. Jam evulsis late Deo grafias egit, et daemones in siniiliuidino
pedibiisfiaiefuiil per plaleaiii
canumcofam populo assisfere jtvssft, etpbsfmbdtim
capfllis/fltiebat sanguis de capUe illius. Tandem in
orante apbstolo,; Cmor ingens super habitatpres lpca arida. et infrucf uosa, ne ulli honiini hoce-
. SIc in virlute Dei civitatein 'Ilberavit,
Myrmidpnise faCtus est, el ille mox ab eis dimis- '] rerit, fugavit. 'CoeleSti-
sus est. Deinde proslrati solo ante pedes apostbli ciyesque .credentes baptizavit, eisque
et sapienlem, episcoptini cbn-
praBdicatioheiriiejus receperuht; et divinifus inspi- nuro, virumhonum
rati credeiites iri Dominum baptizati sunt. Andreas sftuit.
irtde recedens, ;in rpgioncm suam venit, ibique cu- Ad porlam Nicpiriediaein grabatp nioiluum juve-
juSdanjlcaBcioculosletigit etille statim lumen rece- iieni pffendit, cujus parenles aelate grayatps et
pit. Depietriiis, primas urbis Amasseorun), audilis cum nimiis ploratibus filii cadaver prosequentes
. signis quse faeiebat in noroineChfisti cuffi lacrymis prOspexit. Condojens aufem Iacrymis eorrim, quali-
proc.dil ad pedes apostoli, ut puerum jEgyptium ler adolescens obiisset inquisivit. Sed illis prae ti-
sihi vivum, quem febris exslinxeiat, fedderet, Mi- more nihil^resppiidentibus, a famulis audiyit :.
tis apostolus Ilenti condoluit, ad domum luclus i Dum esset hic in cubiculp sPlus, septem^cancs su-
cuni eo perrexit, et, oralione facta, puer sospes bito advenerunt et iii eum-irrnefunt,.- Ab his ergo
confestim surrexit. Omnes;qui hoc viderunt lsela- liiiserriiiie discerpttt.s, cecidit mortuus. >Tunc An-
ti sunt, £t cnedentes baptizatt sujit. dreas seplemdaemohum.quos aNicaea fugarat,hoc
Sbstfafus puer Clirjstiainus,; a matre stia impeti- opusessei*ogru)yii, et, in ccelum sUspirans, a DBO
Ul . IIISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I, — LIB. II, 142
vitam defunclp petivit. Faptaqtie prece, conversus \ verunt. Porro juven'. omne patrimonium suum a
ad feretrum, ait: i In nomine Jesu Christi surge. > contribuHbus suis, quia valde ab eis diligebatur,
Admiranle populo, puer surrexit et resuscitatori concessum est. Ipso vero adhaereiis apbstolo ,
suo adhsesit. Aposlolus vero ptterum credentem us- fructus praediorum suorum pauperibus largitus
que in Macedoniam sectim perduxit el salutaribus est.
verbis instruxit. Tost aliquod tempus ambo siniul Thessalonicam
Egressus inde, navim ascendit et Hellesponli fre- profecti sunt, ad quos cives In thealrb gaudentes
tum inlravit, Byzantiumque adire disposuil. Ecce congregali sunt. Exous autem eisverbiira Dei prae-
niare commotuin est, ventus validus iucubuit, et dicabat, et bcatus Audreas, admirans prudeiiliam
navis mergebatur, nautseque raorlis periculum prse- ejus, tacens audiebal. Deinde, posceritibus lufbis,
stolabautur. Denique beatus Andreas ad Dominum Adi:iialhum Carpiani filium segrotantem afferri
oravit; quo prsecipiente, mox ventus siluit, tran- jussit. Sed ille, dictb sibi a patre Suo suse salvatio-
quillitas rediit, el omnes a discrimineliberatos By- nis nitntio credidit, vestimenta sua induil, a gra-
zantium prospera navigalio perduxit. lnde prope-
liato posl xxiu annos sattus surrexit, et veloci
rantibus Thracias hominum apparuit mullitudo, qui- cursu
3 parentes suos prseveniens, ad theatrurii per-
cum evaginatis gladiis lanceas manibus gestabant ad pedes apostoli cecidil, et pro re-
el in occursantss irruere cupiebant. Bealus vero rcxit, ibique
sanitate, populis stupentibus, gfatias egit.
Andreas coritra illos crucis signum fecit et pro sal- cepta de Thessalonicensibus rogante aposlolum
Quodam
vatione suorum Deum orayit. Angelus autem Domi- lilio daemonioso, mille-artifex Satan in secreto
eorum pro
nj, cum magno splendore praeteriens, gladios suffocavit ctibiculo. Deiiique pater cum niortuiim
tetigit et, eisdem interram corruentibus, vir Dei
invenisset, et ob hoc multuiri plorasset, fide tariien
cum suis illacsus ti-ansiyit. Berinlhum inaritimam robustus in spe prsevaluit etcadaver ad tlieatfum
Tiiijaciaecivjtalem Andreas apostolus pcrvenit, ibi-
ab amicis deferri fecit, eventumque rei apostolo
que navem, quse in Macedoniam properaret, invenil; narravit, Ille aiitem ad populuin coiiversUs, ait:
in quam inlrare apostolum angelus Dei priecepil. « 0 viri Thessalonicenses, quid proderit vbbis,
Irigressus autem verbura Dei prsedicavit, et nauta cum mira fieri videritis, si non creditis ? > Pbffb
cuni pmnibus naucleris in Deum credidit.
illis pollicentibus qriod crederent, viso miraCulo,
Exous nobilis ac valde dives juvenis in Thessa-
Andreas apostolus dixit defuricto: « Iu riomine
lonica erat. Hic ad apostolum, nescienlibus suis, JesU Christi surge, puer. > At ille statim surrexit,
accessit, ipsuriique prsedicantem verbnm Dei au- '
populusque stupefactus sponsibncm de recipieiida
diens in Dominum credidit, ct, ccntemplis paren- fide fideliler lenuit. ; .,....
tibus ac rebus suis, ei adhsesil. Parentes cjus eum
Medias Philippensis pro filio aegrbtante cum
quaerentes Philippis invcnerunt, ips.umquc ab apo-
siolo muneribus cl minis segregare valde conali lacrymis apostolum rogavif; cujus preccs niiiissi-
mus yir benigniler siiseepit, el apprehendens ma-
sunt, sed non potaerunt. Praedicante aposlolo, ver-
bum salutis spreverunl et, convocata cohorle, ig- jiuiiJ ejus, Pliilippis ivit. ingrediciitibus portam
r.eni in domum injccertint, fiscesque carecti, scir- - civitatis senex occurrit, et pro filiis, qubs pro
• culpa Medias in carcere cruciaverat, rogavit. Sua-
pique et facularum adliibentcs, domtim succendere
coeperhnt, Tunc juvenis ahipullam a,,uae cura in- dente aposlolo, Medias ad pedes ejus prpcidit, et
vocationeiiominis Chrisli desupereffudil,et diviria npn. spluni illos duos absolvit, sed etiam alio»
virlus omne incenditim, ac si accensum noii fuis- • seplem, pro quibus nemo lpquebatur, tantum uf
filitis ejus sanaretur. Illis ilaque liberatis, apostolus
set, slatim exstinxit. Deinde Uiriosi scalas admo-
verunt ut ascenderent, eosquc gladio inlef ficerent; Philomedem sanavit, qui xxn annis fuerat debi-
sed divinitus excaecati sunt, rte ascensunr scalarum jis..... ."''"_. ";.-"'. ;";'
viderent. Tunc Lysimachus quidara e civibus divi- > Deinde clamanlibus poptilis.tit suis.eliam mede-
nuni opus adverlit, vicinorumque insaniam auda- retur infirmis, Andreas confidens in Domino, sa-
cter redarguit, dicens : i Ulquid, o viri, casso vos nato dixit puero : i Per domos segrotanlium vaile,
labore consumilis? Deus enim pugnat pro viris istis, et in nomine Jesu Christi, in quosanatus cs,julw
etvosnori cognoscitis. Cessate ab hac stullitia, ne eos exsurgere. > At ilie jussis aposloli paruit,'
vos cffileslis consumat ira. > His diclis, omnescor- populusque videns riiirabilia credidit, el apostolc•
de compuncti sunt, et tenebrpsa nocte ingruenle, multa munera oblulit; sed ipse gtatis omnibii!
ipsi coelitus illuminali sunt. Ascendentes aulem, • verbum vitae prsedicans, nihilrecepit. Eiliani quoq«e
apostolum oranteffi interveneruiit, et in pavimento Nicolai, quse iaiiguebat, pro qua pater nujlta offere-
prostrati, ab eo indulgenliam petentes acceperunt.: batj gratis sanavit et omnes ad fidem invitavit.
Ab appslolo cnim henigniter erecti sunt, et in fide-
cbrroborati (jmnipotentem laudaverunt. Parentcs "' X. Andreas. Sequentia viim ejus. .
tantum pucri non crediderunt. Exsecrantes veroju-
vcnem, in patriam suam reversi sunt: et post quin- Passim apostoli fama per Macedoniam Currebat
quaginta dies, unius hora momenlo gimnl cxspira- de virtutibus quas idem super infirmos faciebst.
 «3 :..,' ORDEIUCI VITALIS \u
Viririus (19) ergo proconsul ccnlra eum concitatus: V morere. > Statim serpens gravem rugitum emisit,
est, et Thessalonicammilitesmisit ut eum cpinpf>;. quei^curiimagnam, qijae pfppinqua erat, cirCUmdc-
hendefeht; sed viso fulgore vttltus ejus, attingere dit, el se circa eam obligavit, evoniensqiie rivum
Illum rion ausi fuerunt. Populi vero in Deuin cre- Venenicuin saiiguine exspiravit. Deiride apostblus
dentes, ut riillites-illuc venisse pro laesioneapostoli ad prsedium miilieris, in quo parvulus, quem ser-
atidierurit, ifati gladiis et fustibus eos iiiierimere pens perculerat, mortuus decubabat, perveriit; et
voluerunf; sed, prohibente aposlolo, -vix manus a parenles ejiis,,Jil inlerfectoi'em filii sui mbftuum
csede cpliibueriint. Denuo procbnsul misii milites, videreni, misit. lllis vero abeuntibus, nxori procon-
sed ipsi, ut apbstolum viderunt, turbali hihildixe- sulis dixit apostolus : « Vade et suscila puertim. »
ruiit.Deiiique/teftio proconsuf mnllitudinem mili- At illa niiiij dubitans, venit ad corpus, el ait:
iuiri misit; qtiOrum unus a daemoriearreptus est et « In nomineDei riiei Jesii.Christisurge incolumis. »
in absentem tfhculenla prpccnsulem verba locutus llle vero protinus surrexlt, cunctis gaUdentibus,
est. Deinde daemonium egressum est, ct miles Deoque gratias agentibus. Sequenii nocle .beatus
cecidit ac mprtutts «st. Interea proconsul magrio AndreaS Petrum et Joannem vid;t in visipne, in qua
eum furPre venil; et secus Andream apostolum revelatum est ei qubd paulo postpcr.derel in cruce,
stans, eum videre non potuit, donec. loqueiitem Dominumque Jesmn scculurus esset crucis passione.
audivit; fandeni miser, ut sanctum Dei vid"it, pro- Fratres autem cohvocavif, ena.rrationem visionis
bra minasque iriillum inculcavit. Sed benignusvir expjanavit, el prp celeri migratione sui lugenles
furiburidum judicem dulcibus elbquiis rtiitigare confortavit, ef per qiiinque dies salubriler erudivit,
studuit, fusisque precibus.ad Dominum, militem pfecibusque piis Ecclesiae gregem Deo commenda-
defUncturii fesuscilavit. Proconstil yero adhuc in vit. Inde Thessalonicani prpfectus cst.
iiisania permansit. Facto mane jussit feras in sta- Lisbius proconsul vise Dei resistere conatusesl,
dium intromilti et beatum aposlolum trahi, feris- et, mililibus mulioties missisut Andream compre-
/que pfojici.Furiosi yerp clientes illum per Capijlos iienderent, deteslabilis impos voii effcctris est.
traxerunt, in arenam projecerunt, aprumque fero- Tartdem apostolo adyeniente, a duobus dxrabriibus
«em el horribjiem dimiserunt. Qui sanctum Dei ter. flagris ctesus est. Unde postnioduni, Dei virum ac-
eircUffiivit, sel niliil ei iiocuit. Iterum jussu pro- cersiens, coram orani populo nequiliam siiam ei
conSulis, aper a xxx militibus adduclus, eladuo- confessus est, Deinde yerbiim Dei. ab apostolo
bus venatpribus est impulsus, sed Andream non libentef audivit, et ab a;gritudine sanalus in Deum
attigit, venalores aulem in frusladiscerpsit; demum ( ; credidit, atque in Dei lege diiigenfer ambulavit,
liorribilein gruiinitum dans, cecidit et exspiravit. Calista vero uxor proconsulis rtirais Jijvidit Tro-
Igilur, laudante Dominum populo, angelus visus est phiniae, qttae olim concubina ejus fuerat; sed jam
descendisse de ccelo et sanctum Dei confortabat in alteri yiro spciata, appstolicte doctrinae adhaeserat.
sfadio. Deniquc saevus pfoconsul, fervens ira, ferb- Unde Lisbio ignorante, acCilo procuratore, jiisslt-
cissimurii lebpardum dimilti praecepit. Dimissus eam ut scortuni damnari aC ad lupanar deduc».
autem apbstOlurii reliqiiit, ad sedem proconsulis Trophiriia ifaque ad lupariar deducilur, lenoni do-
ascendit, ejusque filiuin arripuit ac suffocavit. Ve- natur, ibique Derim assidue dcprecalur. Venienti-
rum nimja pfoconsujem insahia: obtihuit; unde de bus, aulem impudicis Eyarigeliuffi opporiehaf, qupd
febus, gestis non doluit, nec aliqUid djxit. Tunc sccuffi adpeclussuum habebat; aique raox illece-
beatus vif pbpuluiri in affipfe Dei corifoftayit, ac ad : brPstis aflectus deperibal. Denique quidain impudi-
cpfrbboraridarii fidcffieoruiri, defunctum i,roconsu- cissimus lepos accessit, violentiam irtgerere vbluit;
lis iiliuhi se resuscitaturum proraisit, et prostratus sed illa festitil, Evangeliumque ad lerram cecidit.
terrae diutissime Pravit, appreliensaquc suffocati Tuhc Trophima moerens anibas nianus ad coelum
manu, eum. in nomine Domini resuscitavit., Haec extendit et lacrymaris ait: « Ne patiaris me, Do-
videntes popiili, Deuni magtiilicaverunl, et Yirinum ] > mine, pollui, ob crijus nomen castitalem diligo. »
proconsulem, qrii incredulus sanctp De.iresislebat, Angelus vero Dohiini slalim ei apparuit, efinyere-
inlerficefevoluerunt; sed ab apostolo permissi non Pundus jiivenis ad pedes. ejus cadens exspirayit.
sunt.Proconsulautem confusus a praetorio disces- At illa, divinitus cpnfortata, Deum.benedixit, pue-
sit.-;/ ,;'. rumque in nomine Chrisli resuscitavit; etoninis
Quadam muliere obsecrante, bealus Andreas civilas ad hoc speclacrilum cucurrit.
accessit adagrum ubifotam regionem devastans '; Calista verp Cum procuratore suo ad baineum
sefpens eraf > lbrtgitudinis quinquaglnta cubitprum. abiit. Cumqtie simul lavarentur, daemonteterriraus
Apostolo auteffi appropinquante, sibila magna emi- eis apparuit; a qtio percussi ambo mortui sunt.
sit; nimiuhiqhe teiritis omhibus qui aderant, erecto Magnus ergo,luctus factus est, et apostoJo atque,
capite obyiam Venit. Tunc sanctus Dei ait ad eum : proconsuii subitus eyentus nuntiatus est, Nulrice
i Abde caput, funeste, quod erexisti ab inilio ad autem/, quse prse seneClute manibus aliorum porta-
necem generis huniani, et subde te famulisDei ac - batur, pro rcstiscilalionc Galistscapostolum roganle,
|1S) Leg: Quirinus. Le Pr^vost
U5 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PAltS 1. — LIB. II ~U6
quamvis vir ejus ssevirel pro commisso gravi faci- ji Egeas proconsul de Macedpnia regressus venit
nore, mitis lamen apostolus corpus in medirim Patras, quae est civitas-Achaiae, et credentes Ghri-
exhiberi jussit, et accedens post oralionem caput sto ccepit. ad sacrificia idolorum compellere. Cui
mulieris tetigit. « Surge, inquit, in nomine Jesu sanctus Andreas occurrit, ipsumque rationabilibus
ChrisliDei roei, > Protinus mulier surrefcil, et cum dictis ad veram fideni invitafe sategit.: Sed in ma-
Trophima pacifiearLpetivit. Lisbius itaque procou- levplam animam sapientia non introivit. Yeruni
sul, visis mifabilibus Dei, per aposlolum in lide largus divinse dispensator sophiae, quamvis; iujpio
profecif, et consiliis apostoli ftdeliler in oiiinibtis non profuisset Egese, aliis tamen, qui praedeslinali
obteinperavit efant ad vilam, uberem coslestis dbctrinse profudit
Quadam die, dum simul in lillore consedissent, alimoniam. De mysterip crucis mullum, prudenter
et plui-es ibidem ab ore aposloli verbum Dei dili- Iractavit, cur Deus homo factils est et passus li-
genter audirent, ecce cadaver a mari anle pedes quido disseruit, ordinemque Dominicae passionis
apostoli cjectum est, a quo mox, fusa prece ad et communem humani generis profectum luculenter
Deum, rcsiiscilalum est. Philopalor quippe voca- deprompsit. Hinc iratus Egeas apostolum compre-
balur idem juvenis, filius Sostrati civis Macedmiis, hendit et in carcere retrusit, ad quem niultitudo
Flenle eo pro sociis qui fluctibus absOrpti fuerant,. B pene tolius prpvinciae veiiit; ita ut Egeam vellent
et supplicante, apostolus oravit, undaque famu- occidere et apostolum fraclis januis libcrare. Au-
lante devecla xxxix corpora resuscilavit; ita ut dreas autem salutaribus eos ittoniliscompescuit,
unicuiqiie fratrum juberet unum mortuum tenere per. totam hoctem edocuit, Doniinique Jesu parten-
eique dieere: « Resusciletie Jesus Chrislus Filius tiani ad memoriam revocavit; populumque, ne pas-
Dei vivi. > Sic xxxix viri revixerunl «t omnipolen-. sionem suam impediret, summopere rogavit .
lem Deum glorificaverunt Sequenti die proconsul Egeas misit ac ad ,se appr
Post multa signa el bona opera, quae singillalim stolum eduxit, et sedens pro tribunali seducero
enafrare nequep, beatus Andreas apostolus PatraS illum sttiduit; sed in Deo fundatus contra minas tf
venit, ubi Maximilla graviter aegrolabat, uxor Egese" blandimenta forliter perstitit. Tandem Egeas etin
proconsulis qui Lisbio successcrat. Tunc Eflidima, a septem ternionibus flagellis caedi extensumpraa
quae pcr doctriuam Spsise conversa fuerat, aposlo- cepit; sedpost verbera forlis athlcta Christi lau-
lum rogavit tit visitaret Maximillam quae febricitar dem crucis praedicavit et furenli tyranno veras con-
bat.. Al ille venit ad cubiculum infirmte, praecedenle stanler assertiones intiniavit
Eflidima; et facfa oratione, febris esl fugala, mtt- Turic indigiialus Egeas.cruci ettm.afligi praecepit,
Merqtie sanala. Prpconsul aulem ceritum argenteos G et quaestionariis mandavitut, ligafis pedibus et ina-
sancto Dei obtulit, quos ille nec aspicere voluit. nibus, quasi in eculeo tenderetur; ne clavis allixus
Cumqiie multa signa per beatum apostolum apud cito morerelur, sed longo polius cruciatu angerotur.
Patras agerentur, et plures per corporalium exhi- Ctimque sanctus vir duceretur a carnificibus, fit
biiiones opilulalionum ad lidem Chrisli. perlrahe- pppulorum concursus clamantium et dicentium :
rentur, Stratocles, frater Egeae proconsulis, advenit «Justus homo et a"micus Dei quid fecil, ut ducatur
de ltalia; cujus servus nomine Algmana, quem valde ad crucen;'! > Andreas yero securus et gaudens ibat,
diligebat, impulsu daemonis spumans ih alrio jace- populumque, ne passionem ejiis.impedirent, ro^i>-
bat. Ecce magno f umultu facto, el Stratocle nimio bat, et a salutari doclrina non cessabat. Cutrt autem
aiiiiiii dolore comnioto, suaderitibus Maxiuiilla et ad agonis lociini pervenisset et crucem a longe vi-
EiTidima, bealns Aiidreas accersitus est, ipsoque disset, exclamavit voce magna, dicens :,« Salve,
brante, daemoniacus puer sanatus est. Stralocles crux, quae in corpore Chrisli dedicata.es, et ex
efgo in Doroinum credidit, et in Ude conforlatus, - membris ejus laiiquam margaritis oniafal 0 bona
ad audiendum verbum Dei apostolo adhaesit. Egeas crux! quae decorem et pulcbritudinem de,raembris
in Macedoniam abierat, et Maxiroilla, quae spirituali j, Domini suscepisii; diu desiderata, spllicilc amata,
amore fervebat, opportunitatem ut ccelestem do- sine inlermissione qusesita, et aliquando jam con-
clrinam ab apostolo perciperet quotidie quaerebat, cupiscenti animo praeparata! > Haecct ajiamulta
ac ad eum devota veniebat. Magna ilaque indigna • aiuoris et devotionis plena dicens,, se exspolia-
tione proconsui contra apostolum succensus erat, vit et veslimenla sua carnilicibus tradidit.. Qui
eo quod uxor ejus post acceptum dogma salutis ei accedenles, eum in cr.ucem, Jevavertijit, totumqtie
conjungi nolebat corpus ejus funibus extendentes suspenderunt, sic-
Amodo passionem beatissimi Andreae apostoli que jtissum impii proconsulis crudeli actjpne com-
breviter adnotare, et libello nostro nitor veraciter pleverunt. Porro turjia fere ad xx millja hpminum
inscrere, quam recprtdidit in bibliothecis suis ab astabat, et injusto judicio sanctura virum hpc pati
antiqup lempore et fideliler recitat pia devotio sari- clamabal; inter quos Stratocles, Egea? frater, erat.
clae matris Ecclesise. Iilara nirairura presbyteri et Sanclus vero Andreas mentes fideljum iconfortabat,
diaconi Ecclesiarum Achaiae coraiii positi viderunl, et in toleraiitiam temporalem conimonebat, quia
et universis Ecclesiis per quatuor climata mundi nihil esse dignum passionis ad reniuneralioneiR
constitutis utilUer et eleganter scripsetunt.. a:tetnam docebaU
1*7 ORDERICI VITALIS K8
lnlerea omnes ad dpraum Egete vndunt, pariter \ lnterwfuiiinasiiitibanihsdeuii
que clamantes dicuiit: * Quse esl baec senlentia tua, , Sa-pe qUqssamur, geiiiimusquelanguidi
Orti pronbbh majeslatem Uoniim,
procorisul?riiaile judicastL Concedenjobis hominem Vt donel nobis Vcfa tuce perfrtii.
justum; redde nobis hominem sanctuffi, ne inler- Amen,
ficias hominem Deb charuiri. » Haec et rtuilla alia XI. Jacobus elJoanncs.
dicente populo, Egeas expayit, et se eum deppnere Jacobus et Joannes, filii Zebedaci;,a Christo ap-
promitteiis, simul ire coppit. Quem videns sanctus pellati sunf Boanerges, sive ul melius legitur : Boa-
Andfeas, hortattts esl ut Christp crederet atque, nereem, id est filiitonitrui;. ex fifmitate et magni-
dum adhuc posset, ad fidem pro salule sua cuire- ludine fidei qua tenuerunt iriviolabililer et docue-
ret. Ipse vero in crucc penderis securus exsultabat, ruht immaculaiam fegem Domini. Jacobus: supplan-
ef de visione Cliristi, queiri tota mente dilcxerat, lator interprelatur, Joannes vero Dei gratia, \e\in
diuqtie desideraveiat, admodum laettis diceiat: Merito eleciti fratres tam claris no-
» Jam Rcgem meiim yideo, jam etim adoro, jam in quo est gratia.
hjinibus vbcilati sunt, qui, per supplanlatiohem vi-
conspectu ejris assistp. > Carnifices aulem, missis tiorinn in sladio fragilis vitae, tortnosum serpentem
ad crticem manibus;,-eum coniingere non poterant,
ginsigniter viccrunt, et ainici Dci speciales eflecti
et subinde alii et alil ut solyerent etim sese inge-
sunt, iriiilliplicique illius graiia replcti, sanclain
rebant; sert bracliia eorum"qui eunj deponere ni- iriatrem Ecclesiam yeritatis doctrina illiislraverunt.
lebanfur stnpebant. Tunc snnctus Andreas voce De beatb Jacobo, qualiler in Judaea et Samaria
niagna exclaniayit el devotissiriiam Prationem co- evangelizaverit, et ab Hcrode, Aristohuli filio, irar-
ram Deo prpfudit. Quem, pastquam diulitiS Jesum -
tyrium, principibus sacerdolum et Pliarisaeis accu
bonum magistrum suitm orayit, videnlibus cunctis, santibus, pertulerit, siciit ab antiquis scriptoribus
splendor nimius sictit fiilgur de cpelo veriierts ita ediliim reperi, simpliciler In praecedenti libro ab-
circumdcdit utprae ipso splendofe tmniani penitus breviatum huic opusculb inserui. Nunc de Joanne
cum rtbn ppssent pculi aspicere. Cumque splendor Theplogo, Jesa Christo amico, scripta investigb, et
permansissel fere per dimidiae horse spaliuhi, An- ea breviter ad laudem Regis sabaoth coUigere desi-
dreas, insignis pugil Christi, abscedcnte hiraine dero; quae Mellitiis scripsit Laodicenis, aliisqub
emisit spiritum, simul cum ipso lumine pergens ad ridelibris qui sunl JH universo mundo, aliique illu-
Dominuni. Maximilla vero senatrix cum reverenlia slrcs anliquarii promulgarunt de illo, praecipucque
corpusculum ejtis lulit, ct cohditum aroriialibus HieronymUs, divinae legis interpres p.raenofavit iit
oplimo lpco sepelivit.,'. Z Apocalypsis procemio.
Porro Egeas, aiiteqtiam ad donium suam veniret, JoanneS apostolus et evarigelisla virgo est a Do-
a damionio arreptus est, ct in conspectu omnium mino Jesu Chrislo electttSi atqueintef caeiefos magis
ilaemonicavexatione in via morluus est. Stratocles dilectus, et in tanto amore dilectioriis abeo estha-
autem.fratef Jigeae, de substantia ejus nihil cOnti- biths uf in ccena super pectus ejns recuriiberct, et
git, sed cpfpiis sanctt Andre» apostoli tenens eva- ad crucem astanti solimatreni propriaffi commen-
sit. Tanfus etiain timor universoV in ilia provincia dasset; ut quem nubcfe voleiitem ad. amplexum
invasit iitnullus remaneret qui Salvalori nostfo virginitatis; ascivef af, ipsi etiam custodieiidam -vif-
Deo npri crederet. Fertur quod de sepnlcro ejus gineiri iradidissei. Hic itaque, ciitn in AsJa verbum
jpanna ih iripdtiiii farinae etoleuro, crim odore sua- Dei publice prsedicaret et testimoniiim Jesu Christi
.vJssirap deflhit; a quo; qu* sit praeserttis anni fer- Jiidscis atqiie gehtibus instahter intiiriafct, ihvi-
iilitas, incolis regionis osteridltur. Si profluit exi- .diosa Telalione advcrsariorum veritatis Roni?e est
guuhr, lerra fructum exhibet txigitiim;si vefocopiose accusatris, jussuqiie Doihitiani Caesaris, qui securt-
processefit, hiagiia fructuum pjtulentia ministratur. dus post Neronem perseculionem Cliristianbfum
.- Ecce solo tui coactus amore, glbriose apostole exercuit, de Ephesp raptris, et coram Csesare atque
Jesii Christi, cursum- tttae vitse divinis charismali- senatuanle portam Latinaih cphstilutus. Cuiriqiie
busfpliciter oniatae lireviter recensui, ad laridem persistefel in vCra fidc, inimobiljs ul riipris firmtis
tiii omriipotentis magisfrj, cui tu fideliler usque',ad et excelsus, 11Nonas Maii, jiissu Caisaris,in fervcn-
mbrterij adhaesisti. Devotum «fgo famulalum, n;ilis tis olei dPlijim estinissus. Sed divina se protegci:le
Andreai'.Iieiiigniter suscipe, meque peccatorerii piis gratia, exivit illsesus, ipsbque die per singulos au-
precjbus comnienda Creatofis clemehtiae; in cnjuf hOs fesliva ejus memoria devote celebratttf a fide-
cultu, ihter laeta et tristia, ipso juvante, optoper- libiis. Inde cum exsilio In Patljmos irisulam pbria-
sistere. Et qui criidelem Egeam intefiectorem tuuit fetur, illic ab eodeffi Apocalypsis prseosteusa/deseri-
cxhortatus es ad fidem- pehdens in cruce, indesi- bitur, in qua septempliciler Ecclesia; staius cf brdo
iienter suflragare fiaelibiis filiis Ecclesiae qni tib demonstrantur, ingerttes eliam pressurae IribulMo-
diciiht carierites cum sumnia cofdis devotione e num et retributiones meritorum.
Ofjs ijipdiilatione ; Denique, procurartteDep, quicuncfajuste dispo-.
• Aridred pie, sanciorum riiitmime, nil, DomitJahUm, eodetri arinp qiip Joannes exsula-
Obliitetiostris erraiibus veniatn; _ Romanus sehatus pro cruentis aclibus Suis oc-
sarcina peccqminum, vit,
' Et qui grnvamur cidrt, Doinde generali consulttt definivit ut cassa-
Suhlevd ttih intercessionibvs.
UH HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. U. 159
re'.ur quidquid Domifanus fieri voluit. Sanctus igi-1 i sequentes Evangclio, gemmas vendiderunl et Chri"
lur Joaunes apostolus, qui ex voluntate Domitiani stb in pauperibus erogavertint. Infinita vero turba
deportatus fuerat cum injuria, ad Ephesum reroea- credentiura adhaerere apostolo ccepit ejUsqtie seqid
vit cum honore multorumque Isetitia. Omnis cnim Vestigia.
populus Ephesiorum revertenli occurrit, et virorum Allicus et Eugenius, duo fratres honorati clvita-
ac raulieTum fideliter exsultanlium una vox per- tis Epbesiorum , exemplum praedictorum juvenum
sonuit: « Benediclus qui vcnit in nomine Domini!» secuti suiit. Nam quaeque habere poterant vendidc-
Cumque Joannes civilaleni ingrederetur , ecce runt, egenisque dederunt, et expediti post aposto-
Drusiana, quae ferventer diligens eum videre desi- lum abierunt per civitates Cunlem et verbum Dei
deraverat, defuncta efferebalur. Yidusevero et.pati- praedicantem. Contigit aiitem ut ipsi urbem Pcr-
peres cum pi.rentibus et orphanis pariter flebant, gamum intrarent, sefvosque suos videreht sericis
et clamantes dicebant: « Sancte Joannes, apostole indutos veslibus procedentes et in*sseculari gloria
Dei, ecce Drusianam efferimus, quaesanclis mor.itis fulgentes. Inde diaboli sagitta percussi, admodum
tuis obtemperans," nos omnes alcbat, Deoque in facli sunt tristes quod ipsi Uno pallio amicti cssenf
cas!itale et humilitatc serviebat, reditumque tuiira egenles, servos vero suos vidcreut potenlissimos
d^siderans quolidie dicebit: « Cliiiam videam apo- atque fulgentes. Porro beatus apostolus, Satanae do-
< stolum Dei oculis meis, antequani moriar! >Tunc los iiitelligens, praecepit ut rectas sibi deferrent
beafus Joannes deponi ferctrum et corpus ejus re- virgas in singulis fascibus, lapidesque minutos "a
solvi jussit, ac voCe clara dixit: «Dominus meus liltore maris. Quod curo feCissent, invocalo nomine
Jesus Christus excilet le, Drusiana. Surge, pedibus- Domini, silvestres virg* conversse sunt in aurura
que tuis ad domum luam revertere, et refectionem et lapides in=gemmas. Tunc sanctus eis aposlplLS
•mihi praepara. > Pretinus illa surrexit, et apostoli dixit-. <Per septem dies ite ad aurifices et gemina-
prsecepto Iseta obsecundavit, et merito, quia ipsi rios,.et dum probaverilis. verum aurum el veras
videbatur quod non de morte sed de somnp exci- gemmas, nuntiale mihi. > Euntes anibo arlificuui
lata fuerit. Clamor itaque lit populi per tres horas oflicinas, cirCumierunt, et post vn diesjeversi sunt,
dicentis: < Unus est.Deus quem praedicat sanclus atque apostolo renuntiaverunt quod aurificcs bpti-
Joanncs; unus est verus Dominus Jesus Chrislus.»- mtim aurum asseruerint, gemmarii quoque pretib-
Eodem tempore duo fratres ditissiini juvenes, sos lapidcs comprobaverint. Tunc sanctilS'Joannes
Cratone philosopho persuadcnle, patrimoniura.suuni dixit:«lle.et redimite vobis terras quas vendidislis,
dislraxerunt, singulasque gemroas emerunt, quas C quia ccclorum prsemia perdidislis. Seficas vestes
in foro in conspectu onmiiim confregeriint, et pro emite vobis, ut sicrit rosa pro tempore ftilgealis.
vana oslentatione mundairi contemptus hujusmodi Scd,diiiu flos ejus et odorem pariter et^rubofcm
spectaculum egerunt. Hoc nimirum beatus Joannes oslendit, repente marcescit. In vestrorura conspectu
apostolus per forum transieiis vidit^,insipienliseqiie servoimm suspiratis, et vos elfeclos pauperes ge-
deviantium compatiens sanius consilium benevolus muistis. Estote floridi, ul marcescatis; estote divi-
praebuit. Nam Cratonem magistrum erroris ad se tes lemporaliter, ut in perpeluum mendicetis. Nun-
accersiit, damnosam devaslationem reruin vitupe- quidnon valet manus Domini ut facial servos suos
ravit, utilem mundi coiileniptum secuiidum Cbrisli divitiis affluentes et incomparabiliter splendcnles ?
praeccptum docuil, recolens ejusdem Magistri sui Scd cerlamen statuit aniniarum ut credant se seter-
documentum, qui jVuvenidixit quaerenti ab eo sa- nas habituros divitias .qui pro ejus nomine tempo-
Ititis aeiernaeconsilium : Si vh perfecius esse, vade, rales habere opes noluefunf.» -
rende omnia qum habes et da pauperibus, et habebis Dum haec et-his siniilia beatus Joannes sedifica-
thesaurum in ccelb; et veni et sequere me (Matlh.xix, tioriis causa loqueretur, et multa de miseria, con-
21). Cfaton vero philosophus aposloU salutaribus tempttique niundi et de apostasia, vel in bono per-
inonitis consensit, ac ut gemmae,quae in frusla(20)- D severanlia, gloriose persequeretur, ecce juvenis no-
fractae fuerant, redintegrarentur, obsecravit. Ergo mine Stacleus, a matre vidua mortuus efferebatur.,
beatus Joannes fragmenta gcinmaruni collegit, et- Lugubris vero mater et turbse, quse funeris exse-
in manu sua tenens, elevatis ad ccelum oculis diiir q.uias agebant, sese ad pedes apostoli jaclaverunt,
lius oravit. Oralione autem finiia, postquam fideles, ei.cum mullis fletibus eum rogavertint ut in no-
qui aderanl, Amen rcsponderunt, fragmenta gem- niiiie. Dei. sui. hunc juyenem ,sicut Drusiauam,
marum ita solidata sunt ut nec signum aliquod de suscitarel, malremque viduam et conjugem, qiiam
eo quod fraclae fnerant remaneret. Tunc Cr.atoti.phi- nuper duxerai, pie relevaret. Tunc apostolus pro-
losophtis, cum universis discipulis suis, apostpli stratus, flens diulissime oravit, et ter exsurgens ab
pedibus advolutus, credidit et baptizatus cst cum oratione manus suas ad cocluin expandit, tacitam-
omnibus, et fidem Domini Jesu publice prsedicans, queprecem diutissime fudit^ Deinde corpus involu-
verus esse coepit piiilosophus. Porrp duo fratres, luin solvi prsecepit ,,juvenemque .pro.pr.io nomine
qtii prius nequidquam res &uas.dib.pidaverant, pb- vocavil, ac ut. resurgeret, verusque nuntiiis de hi&„
'
Lc
(20) Prdvost frttstra.
151 ORDERICI MTALIS wa.
quae de*unctus vidcrat, ficret, iinpera\il. Tunc lV.pulus in populum pai-aretur ad Lellum. Sed Joaiines
Stacteus exsurgcns apostolum adoravit, et discipu- pacis amalor dixit: < Dic mihi, Aristodime, quid
los ejus increpare ccepit: «Angelos, inquit, vestros faciara ut indignationem dc animo tuo tollam? >
vidi flentes; angelos Satanae in vestra dejbctione At ille: i Si vis, inquit, tit crcdam Deo tuo, tibi
gratulantes. Regnum quoque j'am vidi paratum vo- venenum bibere dabo. Quod dum biberis, si mor-
bis, et ex coruscantibus gemmis zetas instructas tuus non fueris, apparebit verum esse Deum tuum.>
plenas gandiis, epulis et diviliis, vita perpetua, lu- Apostolus aulem hoc pactuni conccssit. Porro Ari-
mine setcrno, plenas deleclationibus quas amisistis; slodimus, eum lerrere votens, ad proconsulem pcr-
et loca tenebrarum vobis, proh dolor ! acquisistis, rexit, duosque viros, qui pro suis sceleribus de-
plena draconibus et angustiis, plena stridciilibus collandi erant, ab eo petiil. IIIo taiidem conccdente,
flamrais et cruciatibus, plena putoribus ct dolori- in medium forum adducli sunt, et illic in conspectu
bus. > Haecet his similia dicentc Stacteo, obstupuii aposloli et lotius populi vcnentirn biberunt et mox
populi, qui aderat, mullitudo. spirilum exhalarunl. Bealus vero Joannes, jacenli-
Atticus autem et Eugenius, cuni illo qui resusci- hus mortuis qui vciicmini bibcrant, caliccm intre-
talus ftierat,antc apostolum proslrati sunt, ipsum- pidus acccpit, et signaculum crucis in eo faciens,
que pariter ut pro eis apud Doininum intercederet, I* dcvole oravit, cunctisquc audientibus ineffabilia
rogavcrunt. Denique snpplicantibus illis sanctus Dei opera fideliter memoravit. Deinde senielipsum
Joannes dedit in responsis ut per xxx dies Deo pce- signo crucis armavit, toluraquc quod erat in calice
nitenliam offerrenl, in quo spatio maxime hoc a bibit, Dominoque gratias agens, laetus et hilaris
Deo poscerenl quatenus aureae virgae ad suam na- perroansit. Quod atlcndentes populi, clamaverunt:
turam redirenl, lapides quoque ad vilitaterii, qua «Unus verus Deus est qucm pr;cdicat]oaniies.>
nati fuerant, remearent. Factum est autein ut xxx Arislodimus aiilcm, cum per tres hovas aposlo-
dierum transiret spatium, ctim nec aurum mulare- lnra Dei obnixe ronsiderasset, nec eum aliquod pal-
lur' in virgas, nce gemmse in arenas. Tandem anxii loris seu trepidalionis specimcn habere deprehen-
fratres ad apostolum accesserunl ct cum multis disset, cacteris euin objurganlibus, credere detre-
precibus ac lacrymis clemeniiam ejus obsecrave- clabat, sed obdurato corde verilali adhuc resiste-
runt. Ille vero flentibus com]iassus ct pcenilenlibtis, bat. Dcnique peliit ut vcneno roortui divinitus ex-
universis etiam proeis intervenientibus, jussit \ir- citarentur, et promisit quod sic ab omni dubietale
gas in silvam et petras ad liltus reporlare.quoniam cor ejus emundarctur. Populi autem insurgebanl
ad naturam suam sunt reversac. Deinde prscdicti , in illum, dicentcs se incensuros ipsum, ipsiusque
{'
fratres gratiam quam amiserant receperunt, ita ut domum, si ausus fucrit ullra vexare Dci aposlolum.
daemones sicut prius fugarent, inflrmos curarent, Joannes vero, ut accrrin am seditionem inter crc-
csecos illuminarent, et virtutes multas in nomine dentes et incredulos oriri pefspexit, silentium petiil,
Domini facercnt. ct cunctis audienlibtis ait: iPatientia prima est
Ciim omnis civitas Ephesiorum, imo totius As"ue virlus quam de divinis virtulibus imitari deberaus.
provincia sanctum excoIjret acpfaedicaret Joanncm, Unde, si adhuc Arislodiinus ab infidclitate sua te-
«ontigit ut cultores idolorum excitarent sediiionem. netur, solvamus nodos infidelitalis cjus. Non cnim
lnsanientes itaque gentiles ad templura DianaeJoan- cessabo ab hoc opere qtiousquc medela ejus poss.t
nem traxerunt, ac ad foedilalem sacrificiortim fle- vulneribus provenire. Oportet rne pcriti perseveran-
ctere inoliti sunt. Quibus ille Spiritu sancto plenus tiam inedici habere, qui varias medelas insianlcr
propnsuit ut irent ad ecclesiam Christi, et, invo- scgro satagit adhiberc. Sic iiiroirum huic languido,
calis Dianse suae viribtts , facerent sedcm cadere si adhuc curatus non esl dc eo quod factum est,
Christi; aul si non possent hoc facere, ipse, invo- facianius aliud quod factum non est.> Deinde Ari-
cato noinine Dei sui, facerct fanum Dianae labi et slodimum ad se convocavit, tunicamque suam ei
idolum ejus comminui; quo facto, considerata recti- 1[>dedit. Ipse vcro amictus pallio stclit, eique pracci-
tudiive, superstiliojtem vanitatis relinquei'cnt, ct piens dixit: i Yade, et mitte super deftiiictoruin cor-
verse fidei justltiaei|tie tramitem arriperent. Con- pora,et dices ila : Joannes, apostolus Domini nostri
ditio hujuscemodi placuit plebi, licet pauci essent Jesu Christi misit me ad vos ut in ejus nomine ex-
qui huic contradicerent definilioni. Tnnc beatus surgalis, et cognoscant oroncs quia mors et vita
Joannes dulciter exhortatus est populitm ul longc famuhntur Domino meo Jesu Christo.» Prolinus
recederet a templo; ipse vcro devota mente et clara ille cum jussis obtemperassct, et redivivos exsur-
voce oravit. Continuo fanum et omnia idola ejus gentes vidisset, aposlolum adorans festinus ad pro-
corruerunt, ac sicut pulvis, quem projicit venlus a consulem perrexil, et mirabiiia quae viderat, voce
facie terrse, effecta suiit. Eadem vero die duodecim magna vociferando, narravit. Deinde salubre con-
millia gentilium, exceplis parvulis et mulieribus, silium invcnit, et proconsuli dixit: « Eamus, et
conversi sunt et in nomine Sanctse Trinitatis ba- advoluti genibus apostoli veniam postulemus. »
plismum perceperunt. Tunc Arislodimus, qui erat Tunc simul ad apostolum venerunt, et prosternen-
pontifex omiiium idolorum, stimulatione pessimi tes se, indulgentiam flagitaverunt. Quos ille bejii-
spi'ri:us turbavit populum ut, orta seditione, po- gniler suscepil, orationcm Deo cum praliaruni
 HISTORIA ECCLESIASTICA — PARS I. — LIB. I. 154
153
actlone obtuht, eisque unius hebdomadae jejunium . i tatibus et periculis, virtutes orationum ejus salu-
et ego peccator accedo
agere prsecepit. Quo expleto, baptizavit eos, curo briter sentiunt. Cum quibus
omlii parentela ef aflinitate, famulisque suis. Illi devotionem nieam trepidus exhibeo, et exccllent;
autem oronia simulacra frcgerunt, et basilicam in Salvatoris aniico in fide et spe devolus orationeta
r.omine sancti Joaniiis, in qua ipse assumptus est, eflundo :
fabricaverunt. 0 Joannes bealissime, Chrisli fdmiliaris amice, qtti
Cum beatus Joannes esset annorum nonaginla et ab eodemDomino Jesu Christovirgo eteclus,et inler
novem, apparuit ei Doniinus Jesris Chrislus cum cwteros magis dileclus atque tnystcrih cmlesiibusul-.
discipulis suis el dixit ei : «Veni ad me, quia tem- tra omnes imbntus , apostolus ejtis et ,evantielhla
pus est ut epuleris in convivio meo cum fratribus factus es prwclarhsimus, le suppliciler obsecro; iv.e
triis. > Surgens aulem Joannes, coopit ire. Scd Do- tnherw.n, lamen diligenlem te, dilige, quwso, meis-
minus dixit ei : « Dominica resurreclionis inese, que precibus clemens exauditor adeslo. Labores meos
quae post qiiinque dies futura esl, ita verties ad el mrumnas , quibus angor assidue, et muttimodas
me. > Et cum hxedixisset, ccelo receptus est. Vc- infirmitates corporh-mei, morumque moleslias meo
niente itaque Dominica, convenit ad Joaniieni utti- rum respice, merUisque vivacibus et oratinnibus pro
versa muliitudo in ecclesia quse in ejus nomine me ad Dominum pie cblath a nie efficdciter amove;
fuerat fabricata; ef a pr-inio pullorum cantu agenS ut, a culpis emundatus, divino cttllui merear semper
mysteria Dei, onniein pppulum usque ad horam diei inhwrere, et fidelium nivem phalangi sociatus, Regem
terliam allocutus est, dieens: « Fratres et coii- Sabaotk in mternum laudare. Amen.
servi mei, hseredes et parlicipes regni Dei, cogno- XII. Jacobus minor.
scite Dominum noslruni Jesum Christum, quantas Jacobus Minor, filius Alphsei, qtii in Evangelio
virtutes, quanta prodigia, signa quoque et chari- Hominatur frater Domini, quia Maria uxor Alphati
sffiata , simililer et doctrinam per me vobis prse- matertera fuit matris Domini, quam Mariam Cleo-
stiterit. Perseyerale ergo in ejus mandatis. Me plise Joannes Evangelista cognominal, ab aposlolis,
etcnim Dominus jam de hoc mundo vocare digna- post ascensionem Doniini, Jerosolymoruiii episco-
tur » pusstatini ordinalus est, et ejusdem sedis regimins
Post hiec, juxta altare quadratani jussit foveam pcr annos xxx polilus est. lpsum omnes, tam pro
fieri, et terram ej'us foras ecclesiam projici.Deinde illius iiimia sanctitate quam pro Salvatoris consan-
in eara descendit, et manus suas expandens ad Do- guinitate, apostoli honorabant, et de diyersis re-
minum, dixit: «Invilatus adconvivium luum v.ilio, ( ; gionibus, dtim ad prsedicandum dispersi essent, ad
graiias agcns, quia me dignatus es, Domine Jesu ipsuui velut ad patrem opportunis temporibus r>
Christe ad tuas cpulas invitare, sciens quod ex tolo currebant, necessariosque consultus ab ipso, ut a
corde meo desiderabam le. Vidi faciem tuam, et magistro, prout ratio deposcebat, humiliter flagi-
quasl de sepulcro suscilatus sum. Odor tuus con- labant.
cupiscerttias in me exCilavit aeternas. Vox tua plena Tandcm seplimo Neronis imperii anno, dum in
sUavitate melliflua, et allocutio lua incomparabilis Jerusalem praedicarel Chrisitiffi Dei Filium,de tem-
est eloquiis angelorum.Opera tua scripsi, quae ocu- p!o a Judaeis praecipitatus est et lapidatus, ibiqtie
lis meis vidi; el verbaquse ex ore tuo auribus meis juxta teffiplum Kal. Maii sepultus.
audivi. Nunc, Domine, commendo tibi filios luos, Hegesippus, virsanctus et eruditus, apostolornnv
quos tibi virgo mater per aquam et Spiritum san- lemporibus vicinus, in qulnto Commentarioruni
ctum regeneravit Ecclesia. Suscipe me ut cum fra- suorum libro Jacobi Justi meminit, narrans quod
tribuS meis sim, cum quibus veniens invilasli me. postquam Festus praeses, Felicis successor, apud;
Aperi mihi januam vitae, et perduc me ad convi- Judaeam oniil, et proyincia rectore ac principe, an-
Vium cpuiarum tuarum, ubi tecum omnes aihici fui fequam Albinus succederet, caruit, Jacobus frater
epulantur. Tu es ertim Christus FiliusDei vivi, qui ' Diimini, saeviliam Judaeorum passus, ad Dominum
praeceplo Patris mundum salvasti. Tibi gratias re- transierit. Hic ex utero malris sanctus fuil, vinuro.
ferimus per iufinila s*culoriim sxcula. > Ciimque ct siceram non bibit, neque aniroal nianducavil
omnis populus respondissel i Amen, lux tanla su-_ Ferrum in caput ejus non ascendif, oleo non esi
pef aposiolum apparuit per uiiam fere horam ut perunctus, balneis non est usus. Laneo non uleba-
nullos (21) sufferret aspcctus. Postea ihveiita est tur indmnento, sed lantum sindone. Solus ingre-
illa foVeaplena, nihil aliud in se habens nisi man- diebalurteinpluni, et jacebat supergenua sua,oran& '
na,-quam usque hodie locus ipse gigriit, ubi ma- pro populi indulgentia; ila ut callos in genibus, in
gna n.iraculorum copia" spccialis amici Jesu Chri- modiim caroeli, faceret orando, genua semper fle-
sti meritis crebrcscit. Uluc nimirum mulli acc.ur- clendo, nec unquain ab orationc cessando. Itaque pro
runt, vota et orationes Deo fundunt, meritisque incredibili continentia et summa justitia, appellalus
sancti Joannis apostoli et evangelistse optatum pre- est Justus et Oblias, quod munimentum populi in-
cum suarum effeclum pcrcipiunt, et, pulsis infirriii- terpretatur.

(21) Duchcsne ct Le Prevost nullus.

155 .,-.-., 0RDER1CIYITALIS 136
Quidamdeseptemhxrcsilius Judxorum inlerro- AV Dei, gaudens iri vera fide et salvificis viriulibu3,
gabant eum quod essel pslium Jesu. At ille diccbat ,forlctn bellatorem in auxilium diulurni certaminis
hoc esse Salyatoiem. Septeuis qujppe scctipnibus advoeat pura devolione, clarisque vocibus :
;* se Juda;i discreparit et a linea veritatis devjaiit. Jacqbe juste,:Jesu frater Ddmihi, .
Nam Pharissei ct Sadducaei, Essenii et Galllaei, He- Sil tibi pia super hos compassio,
merobaptislae, Basbulhaei et Sainaritac, privatis ap- Q.uos reosfacilsuperbajaciantid-,
Atque fmdavit mundi petulantia. _.'
peilari y-pcabulisglorianliir, et diversa dogjnata pro Nostra cleniehler exaudi precanlinaj
intcntione sna pertinaciter asserunt el seqttunlur. Impetrans nobis verw tucis gauilia . _
Ex quibus aliquaiiti pcr Jacobum crediderunt quia : Pro
Tibi
inimicisqui orqstiDomiiiuin,
devolis ihipendesnffragium,
Jesiis cst Chrislus./Cumque multi ex principibus Vt sempilernum nahehcumur 'pfwmium,'
credidissent in Jesuni, ofla est ingens perturbatio Amen. " : -
Judacorum, Scribaiiimet Phaiisscorum, dicentiuui: "XIII. Phi.ippus.
« Nihil superest qttiii omnis populus credat in Je- Philippus os lampadis inlerprctalur, quo nomina
surii, quod ipse sit Christtis. » Deinde communi demonstratur quod ipse lotus patenS erat infusioui
coiisiiltu ad Jacobum accesscriint, eumque reve- gcminsecharitatis, et divinis obscquendo mandatis;
fenler rpgaverttnt ut in die icsto Paschac in excel- "I) inibutus ct instructus charismafibus sacris, inslar
sumpirinse tenipli locum ascenderet, yerumque te- lucidse lampadisbarbaras gentcs illustravit riitilan-
stiinoniiim de Jesu multinidini JiidKoriun el gehii- tibus exemplis et docfrina veritatis. Hic a Befh-
lium, qui de vicinis seu longinquis civitalibus con- saida civitale Galilaeaeortris est, et inter priiiios
venir6iit, asseverafef. At ille, occasione accepta ma- yestigia Christi secutus est. Post ascensionem Do-
nifestandi veiitatem, lactatus esf, uksequiumque miniGallis, yelGalalis, atque Scylhis per xx annos
suum precantibus, licet non ad iibitum malignan- Evangelium praedicavit, et diversasgenfes ad.agni-
tium, pollicitus est. Hoc enim vi.r justus divino agi lioucm vcriluminis perlraxif.-Quondamin Scylhia,
nulri intellcxil, ideoque obsecranlibus acquievil. ta dum a gentilibus/lenereluf, ac ad staluam Marlis
sublimi positus ad omnem populuni voce ijjagsa ducttis :ad sacrilicandum compellereluf, iiigeus
clamavit, alqUe Jesum Dei FiliUiri pin.nia comple- draco dc siibtus basim statuae exiit, et fiiiuin ponti-
visse qriaede illo prpphetae praedixcrant, coiistantcr ficis, quj ministrabat ignemsacrificri, peiCtissil,
efmanifesteasseruit. duos eliain triburios, qtti eidem provinciaeprsceraijt,
Deniqiie lideli prosecutione Jacobi finila, tiirbae quoruffi oflicialessanctum Phllippum apostPlumin
gavisae sUnt, Dbminiimque glprificantes dixeruut: vkiciilis tenebant. De fl.aluautemdraconis pmncs
f Iiosanna filio David I » Pharisaei autem, aliique^ E morbidi fedditi sunt et.velieinenler segrolare coepe-
verilalis inimici, valde cbntristati suiU, el, inito in- runt. Tunc Philippusomnes adffibriuit uf in Donii-
ter se pcssimo cbncilio, claniaverunt: «' 0 ! e.tju- num crpdefent el Marleffi dejicientes Confringercnt,
ttus erfavil! » Tunc adimpleyerunt qupd in libro ki locp aulem, in quo fixus siare videbaltir,«rucem
Sapientiae scriplum 'cst : Auferamus jiisium ,quta Domini alfigerent et ipsam adorarent. Deinde adje-
huiilis est ripbis (Sap. ii, 12). Nam PJiarissei ad cilquod,si haeCagerentur, inftrmi sanarentur, nior-
eum ascendentes dixerunt: « Nos te rpgayimus ut lUi resusciliirentur, et lethifer draco In nomlne Jesu
errbreiri a pppulo dp Jesu folleres, et lu ampiilica- ChristiTugarcliir. Tunc illi,} qui erueiabantur, do-
sti.;» Quibiis ait Jacobus : « Ego erroreni luli, et lore cpacti clamafe coeperunt : « Recupereiiir in
yeritatera ostendi. > Uli auteroj tiirliis iri ejus prse- nobis vlrtiis, et hunc Marteni dejiciemus. > Facto
dicatione gratulanlibus et .io Jesum credenfibus, ifaqiie silentio, apbslpius praecepit draconi ul pro-
ehni exalto prsecipitaverunt etlapidibus Urgere cm- liniis egredefelur jn nbffiine Doinini, et yadens in
perunt. Qui dej*ectUssuper geiiua sua procubuit, et desertuni netfijni noceret, ef in Jocp, ubi accessus
oraris dixit : « Rbgote, Doinine DeusPatcr, re- hominuin rion est, habifafel. Tunc saevissiniusdra|co
mitte illis; non enira scinnt quid faciunt. > Cumqiie n{ exivit et festinanler abire CbcpitetHltra nusquam
cum lalia orantein desuper lapidibus peiurgerent, compafuit. Aposlblus aUtem filihm pontificis et tri-
Unus de saccrdotibus, de filiis Recliab, exclaittavil, imnos, qtJi mbrtui fuefant, in npmine Dpniini susci?
dicehs: « Parcite, parcite, quaiso. Quid fackis? lavit, omnemque furbam, quse morbidaerat, sani-
Pio vobis oral hic justris quem lapidatis.'» Tunc tati restifuit. Universi ergo qui Philippum apostplum
iratus quidam ex Pharisseis perticahi fullonis arri- . persecuii sunt poenitentiam egerunl, et deuiti hunc
piiit; et in capite ej'us fOrtiter dedit, ej'usque cere- esse piitaiifes, adprafe yolueruiit. lpse autem per
bfuffi ejeCit. Teslis ilaque Jesu Christi taili riiarly- iiriuni annuni'. eos jugiter docuit, eisque ribtitiam
rio est .consiimmains, ibique prope templuui Jial. suiiJmi Dei solcrler iiisinuayit, ef omnia quae ad
Maii est sepuitus. Non multo post bppiignatip con- veram fidem pertiricnt instanter iri cordibus crp-
.«iecutaesl Vespasiani, quam prudehles Jhdseorum deriyium semiiiavif. Multa igilur millia hominuni
ciediderunl diviniuis accidisse pro yindicla JaCohi credidefunt et ab epdem aposlblo baptizati sunt.
Jiisti, jit evidefiter lejitur in lihfis Josephi Hebraio- Pliilippiis itaque apostolus, gralia Dei mulfipliciter
ruin insignis historiographi. lncredulis pfo cerlo adjutus, inultaS ecclesias consiriixit et cpiscppos ac
Judaeis diiplici coiitrilione periclitanlibus, Ecclesia prcsbytevos cuiu reliq.uis ordittibus sacfis iii Eccle-
157 filSTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. II. 138
sia ordinavil. Deinde pcr revelationem ad AsiariiJ { de Chrislo pfscdicatioiiem, el Iaboriosam iisque inl
reversus, incivitatc.Hierapoli commoratus, mali- perennis vitae braviuin passionein.' ~
gnani exstinxit hxrcsim Ebionitarum, qUi Domi- Thoinas Didyinus cum apttd Caesarearii essel, Do-
num Jesum neganl esse Dei Filium, nec homirtis minus Jesus Chrislus ei appaf iiit',"ipstimque Abbani
corpus sumpsisse de Virgine veruin. Duae vero prseposito Gundafori regis Indorum commendayit,
fl;ise ejus sacralissiinae virgines ibi erant, per quas et cum eo, ul Romano bpere palatium regi fabri-
Doiuimis mulliltidincm virginum lucratus csl. lpse carel, in Indiara niisit. Na.vigantibiis illis"per mare,
auiem, ante septem dies migrationis stiae, prcsby- Thoinas de arlis sUabscienlia mullariiystice locutus
terOs et diacOnos et viCinarum urbiuin .cpiscopos est.et mirarida opera iii riiarmore et ligno in omni
aJ se vocavit, eisque, quod seplem tantum dicbus slriiclura se facturiim palliciius est. Scplimo ait-
vitales auras carperel, praedixit. Deinde omnes tem die Aiidrinopoiim prospere venerunt, et, ut de
commomit ul in fide viriliter slarcnt cl doctrinse navi descenderunt, voces catttatttium iii organis et
Dominisempermemores essent. Deniqiiebealus apo- tibiis, cilliarisqnc audierunl. Nuplias nimirura rex
stolus, post jiiam copiose exhortalus est populum, civitatis celebrabat, in quibus Pelagiam liliain suam
aniiortiro LXXX,et.vn Kal. Maii perrcxit ad Domi- Dionysio tradebal. Praiconcs uibem circumeuntes
num; cl Hierapnli tumulatum est corpus ejus san- ]B Clamabant ut oinnes riegali convivio interessenl:
ctissimum. Post aliquantos annos duae filise ejus dives, pauper, nobilis, civis ac
peregrinus; qui-
dexlra laevaque scpullae stinl; ibiqnc multa bene- ciinque non vehisset, regera offendei-et. Abbanes
ficia fideliter poscentibus fiunt meritis illius, ad ergo cuni Thoma corivivio interfiiit, sed Thomas
quem amici Sponsi accedunl el Iripudianlcs claris sollto more non jocis, nec epulis, sed coclesfi theo-
vocibus ita canunt : ...: rise sttiduit. Interea Laritatrix Hebrsea ferens tibiam
Proni rcgamu-i, Philippe, os lampadis, / secus prandium circumibat, et unicuique qttod illi
Pias caiestis aures pulsa Juclicis, placeret canebat. Veniens autein ad Thoinaiii, diu-
Ul qummeremur repsllat snpplicia .....
El CJUIB tius irair.orata anle illum stelil, ac ut lioinineni
precamtir det supeniu guudin.
Atnen. non mandiicanleffi rieque bibentem, sed oculos
XIV. Thomas. ccclis aftixos babeiitem perspexit, hunc Hebrseum
Thomas abyssus, et Didymus interpretatiir gcmt- esse et Dei cceli ofatorerii inlellexil. Congaudetts
nus, qtii Salvatori similis, ct redimitns miiltimpdis igitiir illi ut coropatriolae, Hebraice cocpii canere :
virtutiim charismafibu s. Hic Evangelium prsedicavil Unns est Deus Hebrworum, qui creavil omhia; ipze
Parthis ct Medis, Hircanis et Persis, Bactrianis et iP fecit cwlum et terrdm, el ipse funddvit- maria.
InJis, ac martyrium in Caiamjna civitatc, in die Haec apostolus audiens, plus orabat, et puellairi
xii Kal. Januarii, stib Mesdeo rege, consummavit, verba veritalis canentem altenlius eamdem repetere
el non multo post inde ad Edessam tirbcm mullis admoiiebal. Tunc ipsuni, quod neque manducaret,
niirabilibus coruscavit. neque biberel, pincerna increpavil, et palmam in
in relationibus de apostolis mulla diversitas Cst faciem ejus dedit. Apostolus vero mox Hebraice
tam pro antiquitale lemporis quam pro longirtqtti- praedixit quod ei pfolinus,' nnlcquam "cbiivivium
tale regionum ubi agricolae Christi praidicaveruiit complevelur, conlingeret. Porro pinccrna, utaquam
de fonte deferret, exivil, euiiiqiie Ieo invasit et bi-
barbaris, qui dissona barbarie sua valde discrepant
a Roinaiiorum ritibus et usu loCtttionis. Unde in bens sanguinem ejus abiil. Canes vero lriembra
de sancliS ejus comederunt, quorum unus niger, dexteram
quibusdam, quaj apostolislegimus, quo-
niam ab incertis edita sunt aucloribiis el usque.ad cjtis in ore ferens, irt mediiiffi cbnvivii apporlavil.
noS tfansmissa, dtibitamiis, prasertim cnm a Gela- Stupentibus convivis qui hsec intuebantur, Hebrsea
sio papa aliisque magnis apocrypha nuiiCupata sint canlatrix, qu:c sola prophetiani ejus iritellexerat,
docioribiis. Egregius quoque pontifex Augustinus libiam suam jaclavit, et currens pedes ejus oscu-
i
in lmjiismodi scviptis dubUavit, et cum meliculosa D lari ccepit, el oinnibus qui aderarit dixit : Hic
de sancti Thomse conlra Fau^ homo aut prophela esl, aut aposlolus Dei, > Nam
scrnpulositate gestis
stura Manichseumquoddam exemplum protulit (22). ut pincerna etim pcrcussit, casum quem passus est
HOcideo dixi de dissonantia scriptorum qnse per Hebraico sermone prsedixit : « Non exsurgam, in-
orbem passiin reperitur in voluminibus anliqubrum, quit, de hoc convivio, nisi manum ipsam a cane
non ut defogem mirandis operibus sanctbrrim^ sed nigro hucdcferri vidcro- >
ul quaecunque scripta sunt de apostolis, aliisve Cumque de strcpitii hbmiriuhi rex ittquirerel, et
beatis, sludio- priorum, cum subtili cautela discu- quid accidisset audirct, apostoluni ad se vocari
tiatur ad fidei munimentum et sedificalioneni irio- fecit, ac ut filiam suara (25) una ciini sponso ejns
rum.Nunc in nomine Doniiiii breviter prOsequar benediceret rogavit. Thomas itaqtte -in thalanium
narrationem quae sancli Thomae apostoli refert una cum rege intravit, mahiim sriam super aftibo-
fructiferam percgrinationem, feliceni et gloriosara ruffi capita posuit,' eisqueiii D'einoroinc niemovatis

(22) Saucli .Xiigustiiticonirf.-Fausiiimmattichaum (23; Lcg. : fitia' sita-. Le Ticvost.

xsn. "9. Le 1'revuPl. .-•-:•:*
150 ORDERIGIVITALIS 1C0
patriarcharum nominibus, orans benedixit. Cum A de fabricando palatio cum eo tractavit, et sedifieii
autem apostolus e thalamo egressus abiret, et spon- locum itli oslendit. Thomas autem arundinem ap-
sus eum deducerel, ramus palmae plenus dactylis prehendit, et mefiendo dixit -. « Ecce januas hic di-
grandibus in manu ejus apparuit. Untle gaudens sponam, et ad ortum solis ingressuin : primc pro-
juvenis ad sponsam suara cucttrrit, eique ad gusian- aulam, secundo salutalorium, in terlio consisto-
duin de fructu ejus dedit Cumque ambo de fructu rium, in quarlo tricorium, in quinto zelas hieina-
memorato gustassent, subilo soporali uniim som- les, in sexto zelas aeslivales, in septimo epicauslo-
nium videruut. Nam quasi rex potens gcmmatus rium et triclinia accubitalia, in octavo thermas, in
videbalur, et in medio eorum slans utrosque ara- nono gymnasia, in decimo coquinam, in undecimo
pleciebatur, dicens :« Apostolus meus bcnedixit colymbos et aquarum lacus influentes, in duode-
vos (24), ut aelernae vitse participes efliciamini. > cimo hippodromum et per gyrum arcus deambula-
Evigilantes aulem, cum mutuo sibi narrarenl qnse torios (25). >Rex aulem considerans, ait-. «Vere
vidisscnt, ecce Thomas apparuit eis, diccns : i Rex artifcx es, et decet te regibus ministrare. > Deinde
roeus, qui modo vobis locutus est in visione, ipse iiifinitas illi pecunias relinqucns, abiit.
ni3 jajiuis clausis inlroduxit, ul benedictio mea Aposlolus siquidem cocpit provincias et civitalcs
super vos fructificet. Habetis enim integritalcm, ^ circuniire, verbum Domini praedicarc, credenles
qusc est omnitun rcgina virlutum et fructus salutis baptizare cl egenis abundanter donare. lnnmnera-
perpeluae. Yirginitas soror est angelorum et om- bilem itaque populum Domino acquisivit, clericos
nium possessio bonorum. Virginitas victoria libi- ordinavit, ecclcsias fabricavil, cl per totum bien-
dinum, fidei iropseura, triumphus de inimicisctseler- nium, quo rex Gundaforus absens fuit, ecclesias
nae securilas quietis. Nam de comiptionc nascit..-r firmavit. Cumque rex venissel et apostoli facta dc-
pollutio, de pollutione reatus, de reatu confusio. > prehendissct, ipsum cum Abbaue fcrro vinctos in
Cumque Thomas lisec et multa alia de virgiuita- ima carceris trudi praecepit. Et quoniam Gad fratcr
tis lauJe etlibidinis fceditate disseruisset, inulta - regis in exlremitale vitae languebat, intcrfectioner.i,
que incongrua, quse de carnali commisiione pleris- eorum distulit. Cumque cogilaret utvivcntcs exco-
que oriuntur, relulisscl, Dionysius ct Pel.igia gra- riarct el ila flammis traderet, morilur Gad germa-
tanler oinnia qux docebantur ah apostolo audicj unt, nus ejus. Et quia ffiullum amabatur, fit intolera-
eisque ibidem duo angeli apparuerunt: < Nos, in- bilis luctus. Barbari mortuum.pro rilu genlis pnr>
quiunt.angcli sumus, qui vobis a Dcodati sumus pro pura et bysso circumdant, lotumque corpus gemmis
benedictione apostoli ejus, tit, dum cusiodiei itis ttioiii- P perornanl. Rcx quoque ex purpureis lapidibus me-
laejus,omnesDominopetiliones vestras ofleramus. > moriam ejus exslrui, et ipsum in labro purpureo
His aliisque piis monitis sponsus et sponsa in- poni [jubel]. Inlerea, ilum ab artificibus pomposa
slructi sunt, et prostrati ad pedes apustoli. dixe- peragerentur opera, ideoque fieret ej'us sepulturae
rnnt: i Coiifii-ina nos in omni veritaie, ut nihil mora, Gad ipse, qui mortuus fuerat, resurrcxit
jolis de scienlia Dei desit. > Quibus ait: i Veniam quarta die, hora diei prima. Et factus esl pavor
ad vos sequenti nocte, et plenius vos instrucns, ct slupor et sileiifmm omnibus, qui morelndico
proficiscar. > Igitur juxta promissum suum venit, exhibebant rcgio funcri planctus. Porro Gad Gun-
de omnibus aeternae vilae mysteriis ambos diligen- daCoium regem redarguit quod amicum Dei, cai
ter inslruxit, et baptismatis eos unda sanctificavit. famulantur angeli, disposuisset excoriare et incen-
His itaque peractis, navigavit, et post aliquod tem- dcre. Palatium eliam in ccelo inenarrabile se vi-
pus unum ex discipulis suis misit, quem presbyte- disse retulit, co factum ordinc, quo Tlioinas dispo-
rum ordinans ita conslituit, ut in eaJem civitate suit; et de merilis ejus, secrctisqtie ccelcstibits
consisteret et ecclesiam ordinaret, in qua multus plura rcseravit. Deinde ad carcerem fcstinus pef-
Deo populus est acquisitus. Ibi sedes est Thomse rcxit, aposlolum a vinculis absolvit, pronus ad pe-
apostoli, fidesquc calholica usque in hodiernum '0 des cjus ploravit, el indulgenliam fratri suo postu-
diem. Dionysius autem episcopus factus est, spon- lavit.
samque suam sacro velamine consecravit; qtiae post Egredienli aposlolo, rex ipse jam moderalior
obitum ejus duplex marlyriuiii pertulit, quia virum occurrit et, pedibus ejus advolutus, veniam peliit.
liabere contempsit, nec idolis sacrificare voluil. Tunc apostolus, accepta occasione congrua, barba-
In Christi ergo confessione decollala est, el stiper ros edocere ccepit, et veritatem annuntians, inter
tumulum ejus Graecis sermonibus el lilteris ita cselera dixit: i Dominus meus Jesus Christus mul-
scriptum est: In koc loco requiescit sponsa Diony- lum vobispracslilit, qui secrela sua vobis oslendit.
s'i ephcopi et filia Tkomw aposloli. Ecce provinciae veslrae ecclesiis plenae sunt. Parati
Cum venissent Hierapolim in India civitalem, in- ergo estote ut sanctificemini. > Hac et alia his sl-
gressus Abbanes ad Gundafonim rcgem, nuntiavit milia principibus inliniavit, cosque de fide et sacra
Thomam adesse pcritissimum artiDccm. Hex autem religione inslruxit.

(21) Leg. : vebis. Lc Prcvost. lor., Annali d'It., iv, 11, clLe Prevosl, n, 11, pa-
(2S.) Cf. aputi M.tuitll.Iler. Italic. u»p. 11; Mura- latjera Spoleti ducum, sub anno#lf, descriptum,
m HISTORIA ECCLESIASTlCAi'— PARS I. — LIB. II. 1S2
Ingeiis fama de virlulibus quas Dominus per J Lnatti, cum omnibus qui Crediderant, baplizayit-.
apostolum operabatur, per lndiam diffusaest; et Carisius autem, cujus sororem Mesdeus rex habe-
nimia congregatiO populorum de longinqiiis et pro- bat uxorem, petiit ut Treptia regiha iriitteretur ad
ximis civitatibus ad eum facta esl. Vilulos ei et suam uxorem, quatenus per eam revocaretur ad
ar-ietes more divino sacrific3re volebaut, quiaipsum torum maritalem. MesdeuS rex coricessit. Treplia
csse deiim pulabant. Porro Gundaforus rex, apo- rpgina perrexit, astulis blanditiis MygdOriiara con-
Riolo sitadente, jussit ut per unum mensem exspe- venif, totoque nisu ad pristinam conversationem
clarent, quousque totius provinciae conglobaiio retraUere studuit. Veruhi illa j'am in Christo fun-
fierel, ef ita demum facereiil quod ipse juberet. data forliter restitit, jamqjie flde fortis bellatrix
Completis ergo xxx diebus, in campo j'uxta Cazi rcpugnavit, et reginam Taiione victam ad Chri-
jiioiilis asceiisum hominum multilodo congregata slum stremie compulit. Du!ci. eniffi affattt ei re-
est, in qua variis aegritudinibus laborantium niagna spondit, ejus aniffioamoremapostoli solerlerinjecit,
miilliludo adest. Apostolus autem omnes infirmari- et ila praedicandb mulieiis cor eilo-supposuit. Ait
tes in unum congregari praecepit, et ipse iii medio enim :
eorum stelit, manusque suas ad ccelos expanderis, « 0 soror Treplia, si scires quae ego didici, non
pro eis oravit. Finita oratione apostoli, CorusCus hoffiinem putares esse, sed deuni. Surdis ehim
super eos venit, et ita omnes, ulietu fulguris pe- audilum reddit, salulem omriibus aegrimoniis re-
riluros se forraidarent, terruit. Oranes proslrati stiluit; aliquando etiara mortuos ad vitamresu-
enm aposlolo per mediam fere horam jacuerurit, scilavit. Hic ostendit alteram vitarii immortalem ,
sibique gratissimam Dei bonitalem adesse sense- nesciam Omnis doloris omiiisquetrislitiai. In hac
; runt. - Mtilli enim febricitantes et surdi, cseci et eliam nocte morluus ab eo resnscitatus est. Nam
claudi sattati sunti aliaeque infirmitates ab honii- dux militum Simforus ad cafcerem abiit, a car-
nibus virtule Creatoris depulsse sunt. Jubenle apo- cerariis apostolura infidesria susccpitet in dbffium
stolo, de humo cuncli surrexerunl, et gandentes suam duxit. lpse autem oratioriem fecit, et unicun
pro reccpta sanitale Dominum glorificaverunt. filium ducis, qui mortuus fuerat, resuScitav.l
tunc bealus Thomas ascendit supra petram ut -Ecce nunc in domo ducis sedet, onines ad se in-
omnes yideret et videri ab omnibus posset, facto- gredientes docet et uriivorsas infirmiiales ctirat. >
qjip Silentio, verairi eis doctrinam ubertim exhibet. Respondil Treplia : « Si ita est ut asseris, eamtiSi
Sequenti pominico baptizali sunt novem millia ct si vere ila cPmprobavero, prolinus credam ei.
virorum, exceplis parvulis et mulieribus. Apostolus ,£ Slullum esl enim aelernam vilam non appelere et
ad Indiam superiorem profectus est per revelalib- lanlis virlutibus noii credere. > Ducis ilaque ad
nem el omnes populi festinabanl ad ejus opinionem. doniuni perrexerunt; ingressse, ad eum tunc loqui
oigna et prodigia qme faciebat videbant; Unde mi- non potuerunl. OcCupatus enim erat, mahiis im-
rantes, praedicationem ejus conlemnere non aude- ponens super infirmitaies varias. Regina, ut tarita
bant. Daemonesenim expellebat, csecos illuminabat mirabilia vidit, obstupefacta dixit: « Maledicti sunt
et leprosos mundabat. Omnes etiam dolores et ca- a Deo qui non creduiit operibus saliilis > Tuncqui-
loris et frigores pellebai, moriuos quoque susci- dam elephanliostis aspectu nimis horribilis, sca-
<afc»t. broso yultu et voce raucissima, jubente apostojo,
Quaedam mulier, nomine Sintice, quae caeca per iiitroductus est. Porro in eura aposlolus aspiciens
annos sex fuerat, ita curata est ut nec signum prae- flevit, et fixis genibns diutissime oravit, eiquedex-
sleritae infirmilatis haberet. Inde Mygdonia, uxor teram imponens, Deum suppliciter iuvocavit. De-
Carisii cognali regis Mesdei, valde accensa est, et Inde puer quidam fulgido aspeclu apparuit, lepro-
mutato habifu appiic.uit se inter ancillas suas, ubi .sum a parte anguli secreti lulit, vestibus suis
de Deo vero saluberrimum sermonem faciebat san- exuit, corio quoque quasi turiica corpofali spoliavit,
"
ctus Thomas. Docente apostolo, universa multilu- Osicutqui excoriat vitulum, et revocavit eum ad
do credidit, et post. jejunium septem dierum ba- apostolum. Ille vero consignans euffi signo .'prucis
ptisma percepit. Mygdonia vero, sermone audito baptizayit, novisque.et candidis indui vestimentis
ex ore apostoli, noluit ultra coiitingere torum "vifi fecit. Haecvidetts populus, Deus magnificayit, et
sui. Iralus itaque Carisius perrexit ad regem, et regina pedes ej'us psculans baptizari ppstulavit.
inipetravit ab eo ut tenlris apostolus mitteretur in Tunc apostolus, quia tempus migrandi de corpore
carcerem. Sintice autem Mygdoniam ad carcercm proximum esse praescivit, reginam cum omnibus
duxit, el dato niunere carccrario, ad eum intravit. qui ibi aderant baptizavit.
Apostolns, audita credulitate Mygdoniae,jussit-in Reversa regina, regem de fide commoiiuit, seqiie
domum suam cito reverteretur, ibique in cubiculo Christianam constanter ostendif. Tuoc cor regis
clauso ipsum pntestolaretur. Mediae vero noctis expavit, et iratuscoritra.Carisium clamavit • i Cum
lempore aposlolus adfuit, promissa complens ca- studeo recuperare tibi uxbferatuam, perdidi meam.
mcram ihtravit, Mygdoniam confortavit, in fide Nam Treplia pejor facla est iriihi quam Mygdonia
erudivit, septem diebus jejunare praecepit. Octavo tibi.> Statim jussit ad Thomam mitti et, manibus a
autem die iterum similiter rediit, et fidelem femi • tergo ligatis, ante se adduci. Adduclo autem prae-
163 ORDERICl YITALIS 164
cepit ut persiiasipne sua deceptas miiliercs restitue- Ai sive Didyiiii, qni lattis Domihi coiitingens diiit :
ret thalaffip Ppnjugali. Qtiod cum ille facere de- « Tu es",Dbmiiie, Deus nieus. »
treclasset, ipshsque peiseculcres salvare pcr fidem Geofgius Florehtius Gregbrius Turonensis vene-
maluisset, iralus rex jussit lances ferreas ignirl et rabilis afcliicpiscppus sCribil quod a Thebdoroqup-
apostolti.m excalciarii 'iit, nudibus pedibus super dam de sancto Tlioina audiyit, qui lunc tcmporis
staqs, lioc deficeret dplore. Protiiius proriipit aqua in Indiam peregrinatus fuerat, ctinde rcversushscc
,et exstiriclie siint larices. Deinde /consilio Garisii intercaeteranarrabat: ;
niissus est: iri fpriiacerii therirtariim; sed therihae . : VlnIndia, in ibcb ubi corpus neati Thomae apo-
riltracalere nbhpbtueruht,; ctapostbliis/altero die stolipritis requievit, Iiabctur monasteriuin et lem-
jncplumis egressus est. Deniqrie coegerunt illrtih plum iriifse magriitudiiiis diligcnter exorijatum at-
ut simiilacfo solis oiferrel/sacrificiuro. Eitit arileni que cpmpbsilhiri. In-hiic jgitjif aede magnum mira-
slatiiasblis ex aurp facla, habens quadrigam equo- ciilum Doriiinus bstendit, Lichinus inibi posilus, et
ru.iri:'auream et cumiffi , ubi habenis efliiSis, quasi illiimiriatiis ante locum sepulttirie illius, perpeitta-
ciirsu rapido agcbatur a<iccclps.Tn templo gentiles liler die nbctuquedivino nntii resplendet, a nullo
fcarbarico rilu chPros dttcebant,; et.vhgiiies cinn fomentujri olei scirpique4»ccipiens, neque vento ex-
lyris' cantabant, cum/tibiis et lympanis, cum littt- "*-stiiigiiitrir, neqtie casu diiaiiitiir, ncque ardendo
lis(26) atque ihuribulis. Cuirique rbxei aihici ejus il- mlhuitiif. Habet increnienttun per aposloli virlji-
Juc .apostplum/intrPduxisseiit'i et iinriiolare siffiu- tcm, quod nescilur ab homine ; cognilum tnntiim
lacro solis illi pefsriadererit, ipse daemorii Heljrai- habetur divinae potciitisc. In Edessa urbe, in qua
eo Seririprie praecepit ut exiret, sibique apparens beatos aftus tiimulatos diximus, advenifcnte Iransla-
imperala perficereti Egressus aiitem dacnibn sletit lioiiis/ejtts festivilate, magnus aggregalur populp-
ante eum, ita Ut srtlris vidercl eum. Aposlolus cum ruitt cootiis.ac de diversis regionibus cum ybtiset
Zabulo HebfaiceTo-quebatur, el nullus sciebat quid negoliis Venierilibus, vendendi 'compafandique: per *
diceret, vbl cuiloqhefethr. xxx dies sine iilla leloriei exactione ljcenlia datur.
Taridehi CurivsiarictusThoihas adorans bominum ln Kis yerodiebiis, qui -ininerise 5quintb habeninr,
jn templo geritia flbxissct, ct daeirioni, rcge prae- wagna et ijiusitatapopulis beheficia prabeiituf. Non
sehle, inC hflsli^rioiiiiiig pr;ecepissef ui.iieHiirtettj1:e- Scahdaluih siifgitin plebe, hori riiiisca inCidit riior-
deretVWd ihCtalluiii siffiiilacricommihiierct, sfatirii tiflcatse cafni; noii latex deest sitienli. Nam, cum
idbhim: iiquefactuiripst qiias^icera jttxta ignem pb- ibi reliqiiis dielnis pliis qiiam centuin pedujri alti-
sila, el resolutum. Omiies vcio saCefdolcs levave-^. tiidiiiein aqiia hauriatur a puteis, niinc paululuih s't
runt/mugiluiri. Trihc poritifex feffipli apOstoiutn eflbdiasj affatiih lyhiphas cxiiberahies inveriies. Qribd
trahsverbcravit gladio. Itex auleni fugit ctim Ca- non ambigiltir haec virlute apostoli impeiiiri. De-
risio. Magfta itaqrie iacta esl dissensio, quia major cursis igitur solemnitatis diebus, (elbnenm publico
niusca qnse defuit 'itdesl, pfopinquitas
pars populi clamaliat prb aposlolo, ila ut percussOf redditur,
dehiscit. Dehinc einissa diyiuitus plrivia ita
ejus quaereretrir quatenus vivus incerideretur. Cor- aqttse
omne atriiim lcmpli a sordibuset divefsis sqiialori-
pus vero apPslbli Cuirilaudibus cl hymriis in eccle-
siam honbrificeiranstuierunt, et preliosis aroiriali- bus, qrii per ipsa solemnia facti sunt, miindat, ilt
Inis cbiidieriiiit; ibique niagria signa et prodigia putafesillud-nec fuissecalcatum (27). »
facta siirit, Nani dacriiPiiiosiliberabaiilur cf bmnes Vere Pcus ribster oninipotens, justus et pius ju-
aegritiidiiiescrirabariiur. dex, atque redditbr paliehs, sahctPsstios mirc glo-
• Post 'rificafetineirabiliter lionbrepefenni CPronat.genus
lprigimJ: tempus.iSyri ab Alexandro injpera- humaniim
tbre Roroano, qui yjctqir de prselioPersidis e Xerxe tcntiam terfcrido castigat.et puniendo per pobni-
salyificat. Nos igituf ipsi geinentcs iri valje
rege devicib yenicbat, siipplicaiites impetraveriint
nl mitleret adregiilps. Iiidoruin, ut civibus, redde- ploralibhis suppliceiiius , prp ineffabilibiis bonjs
rcrit defurictiirii, Cnfpus igitur apostoli de India t» suis gratlas agairius, et hjattdatis ejus inhaerenclo,
ad illum festinemus. Beatiim qiipqtie Thomam. apo-
iranslaturii est, el in Edcssa civitale in locello ar-
slolum,
genlepex catenis argenleis pendente posilum cst., ducialiierqui Didyihus diciiur, exorcmus, cique fl-
Ihi nullus idolorum •cultor, nullus haefeticus polest carieutes dicamus :
0 Tlioma, Christi pertusirator laleris,
vivere, nrillus Judseus. , Per• itla sancta le rogamns vutnerd, -
At^arus toparclia cjusdem lirhis fcx fuit, qui cpi - Qnw mundi cur.cla diiuerunl criwiua
slolain irianri SalvatorissCriptam accipere meruit; > Nqslfosreatusiergetuhprecibus,:
Diiaseritimuspeccalorumvtdnerq,
qtiara infans baplizalus slans super porlaiti c:vi- :Pro quibus danius anxiisuspiria, "_
tatis legitv si: quandp bafbaragens Contra civitatein Flentes.oramus :pirq tiobh poientia . :::::
venerit. Eadem diequalecta;fuerit, aut placantur Offer TonanticleinettUirprecamina.. Amen:
barbafi, aut^fiiganlur/remiriaii tairi Salvaloj-is , : :XV. Barlkotomwu». "_
scriptis quam prationibus sancli Tliomae aposloli, Bartholomaeus SjTum est [nomen],etinterpretatvir

''-''
(26) HiCfortc icgcriduffi cilotis, inslrumenti mu- (27) Greg/^Tur. Re gtor.ritdrtvr.\,%l.
sici species. Vid. Cangii Glossarium verbo Cilota.
 1(53 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS 1. — LIB. 11. 163
filius suspendentts aquas. Hic in gnrle prsedicationis ^i\ intclligit. Ecce et hoc quod vps in.terrogatis, et
Lycaoiiiam accepit, deinde in Assyria et Tertia Indfa quod ego do responsum de co jam novit. Angeli-
evangelizavit. Ad ullimum in Albano majoris ArnjC- Dei famulaiitur eiet ipsi nuntiant ei. » Hsec et alia
niae urbe vivens est a barbaris decorialus, atque plura dsemortlocuttis conticoit.
jifssu regis Asfyagis decollatus; sicque ix Kal. Revertentes oHinium peregrinprrira hospilia cir--
Septembris est terrae conditus. Hujus sacratissi- curaierunt, vultus ct.habiluni siiiguloruni aspexe-
mumcorpus primuin ad insulam Lipparis, deinde runl;sed per duos dies apostoliini Dei non invene-
Benevenlum-, anno a"b Incariialione Doniini 809 runt. Denique quidaro dsemoniacus, nomine Seusii-
translatum , pia Iionorafur veneralione fideliuni. Cus, claraaus dixif: « Apostole Bariho.loiiisee,incen-
Niinc totani serieni passionis ejus libet solerter fi- dunt meorationes tuse. > Apostoltis autera dixit ei :
mari, el ex antiquis codicibushuic nostrae breviter «Obmulesce et exi ab eo. > Et stalim liberalus est
inserere narrationi. hpmo, qui per niultos annbsfatigatus fuerat ab eo.
Indise tres esse ab historiographis asseruntur, in Hoc ut Polemius ejusdem provinciae rex audiyit,
quibus traduntur fuisse pppidorum qtiinqiiemillia, ad eum misit, j-ogans ut sanaf et fiiiam suam quaj
populorum vero novem millia. Prima India ad lunalica erat, et pmnes quos tenere poteral, morsu
jEthiopiam mittit, secunda ad Medos, tertia finem atlrectabat aut scindebat el caedebat. Exsurgens ila-
facil; quia ex uno latere habet regionem lenebra-. quc apostolus cum nunlio regis perrexit, ei puellam
rum et ex alio iiiareOceanum, In hanc ergolndiam catenis striclam solvi praecepif. Porro, metuenlibus
Bartholomaeus apostolus venit,. et in teniplum, in minislris ad eam accedere, dixit apostolus : « Yin-
quo idolum Astaroth erat, inlravil, ibique quasi ctum teneo iniroicum qui eral in ipsa. lte el eam
peregrinus manere coepit. Apostolo itaque adve- solvite; lavale et reficite, et craslina die mane ad
nieute, Aslaroth obmuiuit, nec consulentibus re- n>e adducite. > Euntes, fecerunt quod apostolus
sponsa dcdit, nec his quos lseserat subveiiii<epp- jussit, eamque daemon ullra vexare non potuit.
ttiit. Cumque jaffi plenum esset langiieiilibus 4em- Ttuic rex oneravit camelos auro et argenfo, gem-
plum, et qtiotidie sacrificantibus nullum darelAsta- mis ac vestibus, et quaesivit apostolttm; sed ep non
roth responsum; morbidj verp, qui de Jonginquis invento, cuncta reporlala sunt ad palaliuni.
regionibiis adducti ftteranl, suos dolbres miserabir Cumque sequenlis diei aurora inciperet, el rex in
liter plangercnt, idolique cultores, neque sacrifi- cubicuio clauso esset, apostolus ei solns npparuit,
cando, neque se ipsos mpre suo laniando prpfice- ipsuinque vera rtde et salutari doctrirta inslruxit.
rcnt;inaliam ciyitatem ubialiud dsemonium no-C y Nam incariiationem Verbi Dei ex intemerataVirgine
mine Beerith colebatur, perrexerunt, et illi sacri- Maria seriatim retnlit, triroodamque tentalionem
ficantes, de taciturnilale dei sui et aliis eveiitilius tripliccmque vicioriam diligenler enucleavit.
suis consulueruiit. Quibus ille dixit : « Quia deus Pplemius rex apostolicae prsedicalioni acquievil,
%-estersic caplivus, et catenis habetur igneis stri- ct -pbiiiifices idolorum in craslinum sacrilicare ex
ctus, ut neque suspifare, neque loqui atideat, ex .• indiistfia prsecepit. Ipsis autem prima diei hora sa-
guo illuc ingressus esf aposlolus Dei Bartholo- crificanlibusdsemon locutiis esl, et vexationes suas,
luaeus. » lnterrogantibus autem quis ille Barlholo- quibtis ab angelis torquebatur, coiiquesius est.
inaens esset, darnion respondit : « Ainicus est Dei Apostolo quoque prseCipiente, deceptiphes suas,
emnipotentis, et ideo in istam venit provineiam, ut qnibiis miseros vulnerabat, palam confessus est.
numina, quse colunt Indi, eyacuet.»Aslarolliilse au- Tunc apostolus dixit ad piebem : « Ecce qucm
tem dixerttnl: « Dicnobis signaejus.ut eum.in- Deum putabalis curarevos, audite nunc vertinl
ter multa millia cognoscere possimus? » At, ille Deurti creatorem vestrum, qui habilat in.CoeliS; et
respondjt: «Capilli nigri capilis et crispi, car.o ^, si vultisul orempro vobiset omnes infirmi qui ad-
candida, oculi grandes, nares . sequales el directse, sunt sanitatem recipiant, h::c idolrim deponile et
aures coopertae crine capitis, barba .prolixa habens D) confringitc. Quod cum fecerilis, hoe templuni Ghrisli
canos paucos, stalura aequalis, qttae nec brevis, nec noniini consecrabo. >Regis itaoue 'ussu omnes populi
longa nimium possit adverti. Vestitur colpbio albo funes et trochleas misei-unt, et sinjiilacrum everlere'
ciavato.purpura, induilur pallib albo,. per singulos noii potuerunt. Aposlolus autem dixit eis : i Solvite:
angulos singulas gemmas purpureas habens. Viginti vincula ejus. t Curaque omnia exsolvissent, illc dae-
sex anni siint ex quo nunquam sordidantur vesti- .raoni praeccpit ut exirct e'. simiilacruiri confiinge-:
menlaejiis, neque velerascunt. Similiter et sanda- ret. At ille statim cxivitj et omnia genci-a idolorum
lia iii pedibus ejus per xxvi annos riunquam vete- eommiiWt, Omnes. ergo qui hoc vidernnl una voce
rasctint. Ccnties flexis genibus ,per diem, ceiities clamaveruiit: « Unus est Deus omnipolens, qnem
per noclem orat Deum. Yox ejus quasi tuba vehe- praedicat apastolus ejus Barlholomaeus.» Tunc bea-
mens est. Ambulant cum eo angeli Dei, qtii non tus aposlolus ad Dominum manus suas expandit, et
permiltunt eum fatigari nec esurire. Semper eodem pro salvatione omnium qui aderant diulius oravit.
yulttt, eodem.aniirio perseverat, omni horalaetus et Curnque omnes respondissent Amen, angelus Do-
hilaris permanet. Omnia providet, oinnia novit, mini sicut sol splendidus habens alas apparuit, et
omnem linguam omnium jgentium ef loquilur et per qualuor angulos lempli circumvolavit, digito-
167 ©RDERICI YITALIS 168
tiles omnem ppptiliim ad beati Ba;ihp!omsci sepul-
que StiO I" quadrafts saxts signum trucis sculpsit. iA
Deinde prsecepit eis lit digito sup signum crucis fa-- crrim cpricurrefev eique assiduse deprecatioiiis in-
cereiit iu Ifontibris suis. Et osteridit ingentetti censa deferfe, invidiaillecti; cufpus.ejus abstule-
in safcpphagum .plumbeuih ppsueruiit et in
iEgyptlum fuligine nigriorem, facie acuta, barba rriht,
riaare prbjeceriiht. Sed providentiaDei cpoperaijte,
prplixa, criries usque ad pedes habentem, pculcs
igneos siCut ferrum ignituhi, scihtillais emicanies. sarcophagura piumbeum a Jocb/illo aqiiis subvehen-
Ex ore vero ejus«et naribus egrediebatur flammaZsuV tibus Sublevktum est, ac ad insulam Lipparis dela-
tiim est, ibiqueCIiristianis, ut illud honorifiCe sus-
phurea. -Peririas et alos spirieas sicut sphihx habe-
bat, et -vinctus erat a tergo marius, Igneisque caie- cipererit, revelatiim .est. Ibidein cbliectum et sepul-
turti et super iiltid aedificaj-
rt.is strictuR.. Poslquam riialignus Satan ab omni tum esf; et templum magiium
est, monachilis concio cultui divino dedita
populo visus est etab angelo absolulus, praecipiente est* * -
ttt in desei'tuffi ipcuin abiref, ubi nulla homiririm XVI. Matthwus. ',
conyersafip essel, Tbique diem iudicii exspectaret, Matthaeus Levi.ut ipsein EvangeliO suo refert,
lelerrimririi dir» vpcis iilulatum eniisit, evolavit et
fuittelonearius, sed ex publicariis esta Domiiioas-
nusqiiam comparuit. Artgelus autem Dpmini, videii- B/suroptus et.apostolorttm numero adtlitus, mttltipli-
libus cunctis, ad ccelum evolavif.
ciqne gralia decpratus, Hic prjniurii in Judsea evan-
TunC Pplemius fex, una cum uxore sua ef duo-
suo et gelizavit, postea in Macedonia prsedicavit, ad ulti-
bus filiis, cum omni exercitu onini populo qni miim in
jEthiopia, poslqtiam Eglippnm regem ciim
salvalus est, cum omrii pbpulo civitatis suae et Vi- multJs millibttS: susp gentis Converftet in Christo
ciriafum urbium quae ad ejus pef^tinebant. f egiium, sub flyrtaco Adeipho, dura missam ce-
ca- baptizavit,
cfedens, baplizatus esf, ef, deposito diademate Tebraret martyriurii pertulit; sicque felix xi Kal,
pilis cum prirprira, coepit apostoloadhaerere. Inferea
Octobris: ad. Dominum mlgf av.it.-Series vero, praedi-
ciillores ei porttifices uniyersorum lemplorum se eatioriis el passioiiis beati evangelistae sic in pri-
cpllegerunt, ac ad Astyagem regeitt fratrem {ej'us"] scis voluminibus
feperituf.
uiajorem iia conquesti sunl: i Frater tuus magi ho- Malthaeus aposlolus, postquam in Judaea Evange-
minis discipulus faclus cst, qui leinpla nostra sibi lium Hebraeo sermone descripslt, praecipicnle Deo
vindicat et deos nostros confringit. > Cum hacc
jElhiopes adiit, el agens divina opera inultos sal-
flenles referrent, ecce et aliarum civilaluni pontifi- vavil. Nam
ces eadem flentes rclulerunt. Astyages rex igilur ingressus civitaiem jnagnam Nadaber,
detexit praesligia magorum Zaroes et Arphaxat'),
indignatus, misilmille viros armatos cum ponlifici- C qui se deos esse diccbant, et sic
bus ut ubi invcnireiil apostolum, vinctum sibi per- Eglippura regem,
ejusque populum ludificahant. Ilomines tandin im-
ducerent illum. Qui ciim perductus ad regcm fuis- mobiles
slare, quandiu ipsi voluissent, facicbant.
tet, et interrogalus de Deo vero constanter respon- Yisus
quoque et auditus hominum a suo olficio re-
disset, nuntialum est regi quod Deus ejus Waldach fienabanl.
Serpenlibns ul percn:erent impcrabant,
cecidisset et liiinutalim abiisscl. Tunc rex purpu-
ipsi rursus incanlandu curatant. Pcr totam crgo
reani veslem, qua indiitus crat, scidit, et sanclum
fuslibus cxdi cscsiim autem dccol- iElhiopiam opinio eoruin ibat, et ex longinquis re-
apostoluin fecit,
hri prsecepit. lnnumerabiles vero popttli MI civita- gionibus jElhiopiic populos pcrtrahebat, ul ad ma-
gos festinarent, deceptique deceplores adorarent.
lum, qui crediderant, venerunl, cum hymnis ct
omni gloria corpus ejus abslulerunt, cique basili- tia Malignis itaque, ut vtilgo dici solct, major revercn -
exhibetur tirooris qnam benignis amoris.
cam mirse magnitttdinis coiistruxerunt, et in ea sa- Clemcns igilur Dominus, curam hominum gerens,
cratissimum corpus posuerunt. Triccsimo autem Matthaeum apostolum misil, per quem ^lhiopibus
die depositionis ejus, Aslyages rex el omnes ponli-
duplici nigredine tinclis subven t. Hunc qtiando vi -
ficcs a daemonio arrcpli sur-t, et venicntes ad leni- disset .lElhiops ctinuclius nomine Candacis
(2S), qui
plum ejus, apostolum confessi sunt, ct, sic Dco ju- D fuerat a Philippo aposlolorum diacono ba])tizatus,
dicante, morlui sunt. Ingens itaque limor supcr gaudens ad pedes ejus procidit, et adorans euni in
omnes incredulos irruit. Universi vero manifeslam doroum suam susccpil. Oir.nes amici Candacis eu-
Dei ullionem intuenlcs credidcrunl, ct a presbyteris, nnchi ad eum venicbant, ct vitie vcrbum audientes
quos apostolus Barlholomseus ordinaveral, baptizati Christo Jesu Domino credebar.t, et plurimi bapiiza-
sunt. bantur, videntes quod omnia mala, quae magi ho-
Polemius rex per revelationem, omni populo et minibus faciebant,
aposlolus Dci evacuaret. Illi cnim
clero acclamante, ab apostolo episcopus ordinatns ideo vulnerabant quos poterant, ut vulnerati ipsns
esl, et signa faciens, xx annis in episcopatu vixit; rogarent; quiquc idco curare putabantur, quoniam
ct perfeclis oinnibus ac bene compositis cl bene a laesione cessabant. Matlhaeus aulem
apostolus
constabililis, ad Dominuin migravit. Christi non solu-m hos curabat quos illi laedcbant,
Peraclo multorum annorum spatio, cum ilerum sed etiam omnes, qui ad eumaflerebanlur infiruiH
Chrislianis advenisset pcrsccutio, el vidercnt gen- latibus diversis obsessi sanabat. Ycrilalern vero
(28) Cf.supracap.il.
560 HISTORIA ECCLESIASTICA.. — PARS I. — LIB II. 170
Dei populo prsedicabal, ita ul omncs de .eloquentia A.Dominum in efligie hominis Ialentcm. > Cumqiie
ejus mirarentur, quod Grsecam et ^Egypliacam ac venissct omnis multitudp cum cereis et lampadiblis,
jEthiopicam sermoemationem optime loquerelur. cum thymiamate ct diversO sacrificiorum genere,
Candaci fiducialiter el affectuose interroganti fa-r sanclus Matlhseus sic alloquitur omnes : i Ego
cuiide iniimavit quomodo per prsesumptionem ho- Deus non sum, sed servus Dei oninipotenlis, qui
reinum ad turrem Babel confusio linguarum facta me misil ad vos, ut errorem relinqualis, verumque
fuerit; et rursus divinilas incarnata per humilila- Dominum cognoscentes colatis. Aurum ct coronas
lem Christi humanum genus redemeril et anliquum •aureas et argentura ab ocuiis meis toliite. Ite,
hostem protriverit, eleclosque clientes igne sancli templum Dpmino fabricate, ut ibi congregemini et
Spiritus inflammaveril, et omnium linguarum scien- pariter audiatis verbum Dei. >
tiam, omniumque sapientiam Scripturarum pleniter Quo audito, gaudentes abierunt, leniplum Deo
edoeuerit. Cumque sanclus apostolus multa de the- LXinillia hominum fabricare ccepeiuint, et intra xxx
sauro sophise salubria populis libenter audienlibus dies sanctam ecclesiam consummaverunt. Matthseus
proferret, venit qui magos cum singulis draconibus illam, pro resuscitatione filii regis, Rcsurrectionem
advenire diceret. Dracones autem galeati erant, fla- vocavit, ibique xxm annis sedit, presbyteros cl
tus eorum flammiferum ardorem emanabal; sul- •" diacones constituil, episcopos per civitates • et
phureas naribus auras spargebant, quorum odor ho- castella ordinavit, et multas ecclesias fabricavit.
raines interficiebat. Tunc sanctus Matlhaeus scse Rex et regina et varise plebes ^Etiiiopum bapiis-
consignavit, et prohibente Candaci eunucho, secu- roum Christi susceperunt, et magi timentes ad
rus exivit. Ulico ut duo magi astiterunt, ambo dra- Persidas fugerunt. Innumera per beatum Matthseum
cones ante pedes ejus obdormierunt. Tunc aposlo- miracula facla sunt, quae singillatim omnia enar-
lus magis dixit: « Ubi est ars vestra? Si polestis, rari non possunt. Nam multi caeci sunt illuminati,
excitate illos. > I!li atitem arle magica dracones ex- paralylici curali, dsemoniaci salvati, mortui etiam
citare conati sunt, sed penitus non potuerunt. ln- snscitati.
terea populi convenerunt, et hoc videntes obstu- Christianissimus rex Egiippus, expleta senectule,
puerunt. Tandem beatus apostolus, in nomine Do- perrexit ad Dominum, et Hyrlacus Adelphus acccpit
niiiii, praecepit saevis anguibus ut cum omni maii- ejus imperiuni. Hic dum Ephigeniam defuncti regis
suetudine ad locum suum redirenl et sine alicujus filiam, quse jara Christo dicata sacrum velamen de
laesioneabirent. Protinus serpentes caput elevarnrit, manu apostoli acceperat, jamque virginum amplius
ire coeperunt, et aperlis porlis urbeni egrcssi, nus- („ qnam ducenlarum praeposita erat, uxorem accipere
quam comparuerunt. vellet sperans quod per apostolum ejus animum
Tunc sanctus evangelista gaudentem pnpulum al- commovere posset, coepil cum illo agere, dicens :
Iocutus est benigno sermone , et narravil ei seriem i Dimidium regni mei accipe, tantum ut Ephigeniam
de primi hominis condilione et paradisi amcenitate, possim matrimonio meo copulare. > Tunc beatus
de apnstatae Angeli livore et deceplione, de casu MaUbaeus jussit regem et Ephigeniam et oninem
JSrotoplastiAdae per prsevaricationem, ejusque repa- populum Sabbato adessein ecclesia, ut omnipotentis
ratione per Filii Dei passionem. Cumque plura de Dei audirent verba. Quod et factum est. Faclo
uberi materia sermocinaretur apostolus, ecce subito autem in congregatiorie magno silentio, loquiccepit,
lucluosus ortus est tumullus, in qtto Euphranon el de conlinenlia, bonoque conjugio, rationabilique
filius Eglippi regis piangebalur mortuus. Ad funus operatione sapienter ac diserle disseruit. Luculenler
ejus magi stabanl, ct quia illum suscitare nequi- enim demonstravil quod edacitas carnium vel com-
bant, hunc a diis raptum in collegio regi asserebant; mistio conjngalis polltttionem babet, sed crimine
suadenles ut unus ex diis computaretur, eique si- caret. « Sordes qnippe corporum a Deo per elee-
mulacrum et templum fabricaretur. Euphenisia vero mosynas el opera misericordise iavantur, non cri-
regina sanius consilium a fideli Candace accepit, 0 mina, quae nisi per lacrymas poenitentiae non la:
magisque abominabililer conleraplis, per honoratos vantur. Si quis ipso die, postquam cibum camalem
barones ad regem reverenter Maithseum apos'.olum percepit, Dominici corporis spirituali cibo refici
accersiit; eoque ingredieiite, ipsa protinus ad ge- prsesumpserit, ex utroque rcus eflicitur criminis et
nua ej'us se proslravit, et fideliter ac devote ut inhoneslatis et praesumptionis; non quia mandu-
filium suum resuscitaret obsecravit. Beatus autem cavit, sedquia conlra ordinem et justiliam, Deique
apostolus bonae fidei ejus congratulalus esl, el pro regulam, Eucharistise bonum usurpavit. Sic homi-
resuscitatione defuncti cunctipotentem Dominum cidium et mendacium, quamvis sint per naturanj
deprecatus est. Deinde puefi manum apprehendit, suam mala, bona lamen iieri videntur ex causa.
in nomine Jesu Christi exsurgere praecepit, et con- Nam, si quis mentitur ul iiinoceniem abscbndat, ct
festim puer exsurrexit. ab inimico permendacia protegat, aut si jtjdgjjmum .
Tanto miraculo viso, cor regis expavit, coronas sceleratum judicio condemnat ne ilIe^«S^oM4^|te
ci et purpuram statim deferri jussit, et praecones centes inlerimat, bonus el utilis indb ffucf^s^pfV^
per civitates et per divei-sas ^thiopiae provincias ruropit. Quod liquido apparet in occisionb Cpiise ef ,|
misit, dicentes : « Venite ad civilatem, et videte Sisarae, Aman et Holophernis. Sic mairinibnia.^utft.;/
PAXROL.CLXXXVHI. \fy
 471 ORDERICI VITALlS 172
copuiantur, boni operis hOrieSlateoriuntur,'si.sancte A peratoris invenlum est, ipso revelante. Hujus ni-
et jusle eopulentur. Atsi servusregis desponsatam mirum memoriam sancta mater Ecclesia xi Kal.
, domini sui usurpare audeat, non solum offensam, Octobris festive celebrat, eique vocis et meniis
sed e:isim erimen tain grande i.ncurrisse dignosci- dulci modulamine canlat:
fur ut merito vivens flammafhm ihcendiis tradafur. Matihwe sancle, bino potlens munere
Hoc idco fit, non quia Uxorem drixit, sed quia Sedulh Jesum inlerpellq vocibus,
Vt nosin mundi gubernet liirbinibus,
meliori se injuriam fecit. > His aliisque manifestis
Niposfmiernus sorbeat interiius.
pxemplis, Matthaeus aposfoltfs Hyrlaco regi dissuasif
Deo dicatae nuptias Epliigeniae, iie ecelestis irain SNll.SimonJuda,»iveTaddmus,
regis incurreret, si caro sub matrimonio teriiere Simon Chananseiis, id Cst Zelotes, ad distinctio»
copularct. Hyrtacus igitur ifa accensus recessi!; nem Simonis Petfi et Judse traditoris, qui et ipse
apostolus autenr coristans et alacris doclriiiae et Simon Iscariotis dictus est, de Cana vico Galilscse
Orationlliris iiistitit. Tunc Ephigeniam ad pedes fuit, iibi Dominus aquam in vinum mulavit. Hic
ej"us prostratam coram omni populo benedixit, et principatum in jEgypio accepit.
velamen capitibus pmnium virgiriuni, quae ihidem Jridas Jacobi trittomius fuil. Judas enim et Thad^
efant, imposuit.CuffiqUeffiysferia Domini,celebrala B daeus atque Lebbeus diclus est, Hic in Mesopotamia
ffiissa, omnis ecplesia Suscepisset, et unusquisque ct in interioribus Ponti praedicavjt. Inde simul
ad propriam dpmuni remeasset; ipse j'uxta altare, arabo Persidem ingressi, cttm innumeram gentis
ribi corpris Domirii co&fecerat, remansil, ibique ipsius multitiidinera Christo subdidissent, v Kal.
manibus expansis prans niarlyrium recepit. Spicu- Novembris niartyrium consunimaverunt.
lator enim ab Hyrtaco hiissus apostolum a tergo Craton, apostolorum discipulusj quse per annos
punctiini gladio percussjt, et slc Christi raartyrpm XJII egerunt et quse in Perside passi sunt, longa
fecit. Quo attdito, cinh igne-,ad palatiitm pergebaf enarratione scripsU, etin decem voluminibus uni-
omnis populus.sed vix a presbyteris et diaconibus, versa compfehendit, quse Africanus historiographus
aliisqtte religiosis viris coercitus est sacris adiiioni- iri Latinam linguam transtulit. Abdias eliam epi-
tionibns ne regem Comburerent cum suis omnibus. scopus Babylonise, qui ab ipsis ordinatus est, ser-
Porro Ephigenia, quidquid in auro et argento et mone de illis scripsit Hebraico, quseomnia in Grae-
gemmis habefe potuit, sacerdotibus el clero con- cum translata stirit ab Eutropio ej'usdem discipulo;
tulit, utindedighairi apostolo basilicam fabricarent, quae universa nihilominus Latinis interpretata sunt
e.t residuum pauperibus efogarent. Hyrlacus vero _ ab Africario. Inde abbreviatio excerpla esl, grata
pef riobiliuiri uxores illara prius tentavit, deinde vplenljbus scire quae prineipia praedicationis eorum
pef iriagos seducerC sategit. Ad extremum, quando fueriht, vel qub finbmundum dereliqtierint, ae ad
nihil ad suum profecisSel libitum, fecit igne eir- ccclestia regna migraverint-.
cuffidari jprsetbrium, in quo cuffi virginibus Christi % Sancti igitur apostoli Simon et Judas per reve-
cbffiriiorabatuf, die lioetuqtie Deo suo faffiulabatur. laliortem Spiritus sartcti Persiderti ingressi sunt,
Sed, cum per circuitum igttis arderet, angelus Do- ibiqtte duos magos, Zaroem et Arfaxat, qui a facie
inini Cum sahcto Matthaeoaposlolb apparuit, sacfas sancti Matfhsei appsloli de JElhiopiai fugerant, inve-
virgines confoftaVit, celererrique liberationem pro- riertint. Erat aulem doclrina ebrum praya, et contra
friisit. Mox Deus ventum validissimum excitavit, DominUni atque prophetas lethalis blasp!:emiae
bmne incendium a dPtao virginis suae mutavit, et pleria. Ingredientibus irt PerSidCm aposlolis, Wa-
palatium regis cum facullatibus ejus consumpsit. rardachprsefectus et dux regis Babyloniorum, no-
Ipsp autem cum iilib unicb vix evasit; sed inde niine Xerxis, occurrit, qui-coritra Indos iinium
iiullum ei gauditim pfbvenit. Nam filium ejus vehe- Persidis invasbres bellum susceperat. Advenienlibus
menlissimus daemOnimpleVit.rapidoque cursu ad autem apostolis, dsemonia, quae singulis mansioni-
Matthaei apostoli sepulturam adduxit, et a tergo 1) btts dabant fesponsa suae fallaciae saCrificantibus,
manibus ab ipso diabolo colligatis, paterna eum obmutuerunt. (Jnde cultores eorum ad fanum vicinae
-crltnina conliteri compulit. Ipse vero elephantiosus civilatis pergentes consuluerunt, Porrodsemon mu-
factus in se gladium iraponens occubuit, propriaque gilum consuleiitibus dedit, et quod, praeseiitibus apo-
nianu perfofatb stoniacho apostolicse ffiortis poenas stolis Dei Siraone et Juda, dii eorum loqui non
luit. Omriis autem populus morti ejus insultavit, et possent, intimavit. Tunc Warardach dux aposlolos
Behor fratrem Ephigeniae ab apostolo baptizatum inquiri fecit, irtverifps qui essent vel unde venissent
comprehendit, sibique regerri sublimavit. Hic xxv interrogavif; bosque de genere HebraeOrum com-
: ahrib aetatis suse regnare ccepif,et per annos txn luunis causa salutis illuc advenisse audivit. Cum-
regnavit, pacemque fifffiissiffiam Cuffi Romanis et queillo rogante utdiis suis poteslalem respondendi
- Persis habuit. Omnes iEihiopum provincise caiho- darcnt, et -illi fusa oralione permisissent, fanatici
licis ecclesiis repletae simt, ac ad confessioriem eorum protinus a dsemonibus arrepli sunt, et grande
beati Matthaei apostoli mirabilia magna fiunt. Hic bellum futuruin, atque rouUos ex ulraque parte
primus EyangeliUmJJbmini nostri Jesu Christi He- casuros esse vaticinali suttt. Ridenlibus autem
bfseo scripsit sermorie, qnod fempore Zenonis im- apostolis, dux terriius est, sed ipsis persuadenti-
I7X HISTORIA ECCLESlAStlCA. - PARS I. - LIB. H. 174
bus, legatospacis usque in crastinum ibidem prae- A ^ gentem proterviam Simon salubenima redarguit
stolatus est. Poiro profanis pontificibus irt apostolos sermocinatione. Plane enim demonstravit quod ih
stomachantibus, et pannosos, vilesque personas aureis ct gemmatis scriniis quaedam claudantur
iuter divitias Babylonicas non debere loqui vel au- vilia, et in vilissimis ligneisque capsis reponantuf
diri asserentibus, dux aposlolos et vesanos flamines preliosa raonilia ; pulcherrima eliam vasa acefb
usque in crastinum custodiri praecepit, ibique apo- repleantiir, foedissima vero aspectu optirao vino
slolico consultu exitum rei consideravit. imbuantur. Sic in personis visu despicabili-
Sequenli die verbum apostolorum completum bus nonnttnquam- magnae virlutes pollent, me-
est. Nuntii enim ducis cum legalis lndorum velo- rilisque prxclaris summo Creatoris per omnia
Pissimo cursu in dromedis reversi sunt, et omnla placent.
ita esse sicut aposloli proseculi fueranl nunlia- Deinde sancti apostoli advocatos salutaribus mo-
verunt. Nam lerras invasas reslitueruut, tributa iiitis inslruxerunt, sacrjsque precibus Deo com-
solverunt, firmissimumque pacis pactum stabllie- mendaverunt et signo crucis in frontibus signave-
rtiiit. Denique dux, postquam aposlolos, manifesto runt. Zebedaeus, aliique advocati constanter ad re-
eventu attestante, Veridicos comprobavit, iratus gem ingressi magis insultaverunt; sed magi nulla
^
pontiiicibus, ignem copiosum accendi jussit, ipsos- ratione illos laedere potuerunl. Irali igitur magi
que cum eomplicibus eorum in ignem praecipitari multiludinem serpentium venire fecerunt, unde om-
praecepit. nes hoc intuenles admodum len-iti sunl, ct, jubente
Apostoli aulem, Dominicse jussionis memofes, rege, cursim apostoli accersiti sunt. Qui venienles
duci prostrati sunt, el pulverem super caput suum palliasua de serpentibus impleverunt, et eosdem in
spargentes, pro inimicis ne perirent supplicave- magos audacler miserunt, statimque serpentes co-
runt, et mirantibus cunclis, hanc esse disciplinam medere carnes corum cocperunt. Illi autem sicut
Dei nostri luculenler annuntiaveruiil. lupi ululabant, gaudentibus cunclis qui cruciatus
Tandem Warardach imperavit pontifices compu- knpiorum palam speclabant. Res et omnes aposto-
lari, et omnerii facultatem eorum , ut apostolls lis dicebant: « Permittiteutmoriantur. > Alilli re-
daretur, inquiri. Iuvenli sunt autem pontifices sponderuiit : « Nos missi sumus a morte ad vilam
femplorum cxx, el unusquisque in uno mense de reducere, non avitain.mortem prsecipitare. > Dein-
fisco consequebatur unam libram auri; summus de oraveruiit et serpentibns j'tisseruiit ut omne ve-
vero ponlifex quadruplum in auro adipiscebatur nenum Suum a magis auferrent ac ad loca sua re-
quam csclcri. Tanta erat facultas eorum in auro (,, dirent. Majores itaque cruciatus passi sunt, quan-
el argento, in vestibus et jumentis, ut dinumcrari do universi serpenles iterum carr.es eorum ederent
non posset. Quam dux apostolis obtulit, sed ipsi et saiiguinero sugerent, ut venena sua tollerent.
penitus respuerunt, imo indigcntibus erogari jus- Cwmque serpenles abiissenl, et apostolorum senten-
serunl. lia magi triduo anxii non manducarent, nec bibe-
Denique duce regi Xerxi evenlus suos et.aposto- rent, neque dormirent, apostoli visilandi gratia ad
lorum praeconia magnificante, Zaroes et Arfaxat, eos venerunt, et, malum pro maledicto non red-
qni cranl cum rcge, apostolis cceperuiil derogare, dentes (Rom. xn, 17), ipsos sanaverunt. Illi profe-
ci omiies conlra eos, nisi dcos eorum adorarenl, clo in pcrfidia sua permanserunt, et sicut a facie
conali suiil commovere.. Dnx aulcm pro aposlolis sancti Malthsei apostoli de iEthiopia fugerunt, sic
scmpcr bcne locnlus cst. Tandem in praescntia ab bis duobus confusione operli recesserunt, et
regis altercalio slatula cst; cumque magi palam simulacrorum cultores per totam Persidem ad apo-
cunclis loculi cssent, omnis advocatio muta facta stolorum iniinicilias suscilaverunt. Ipsi autem per
esl, et sic spaiium transiil fere unius horae ut cunela templa eorum sacrificabant, hominesque
nullus ex cis, quidudum clamosi et eloquentes ex- praestigiis suis subito fixos, subiloque solutos facie-
slilerint, aliquid posset cxprimere. Deinde loqui al D bant, subito csecos et iterum yidentes , subito
m.ogispermissi surit, sed ambulare non potuerunt; surdos et iterum audientes. Sic de his ludi-
iteraque reccplogressu, apertis oculis nihil vide- ficabsnt, qui^ idolis immolabant, suique similcs
runt. Hsee vidcntes expaverunt, magosque magis erant.
pro liraore quam amore reveriti sunt. Hujusmodi Apostoli a rcge et a duce rogali morabantur in
spectaculum aprirao maneusque ad horam sextam Babyionia, in Jiomine Domini lacientes mirabilia
explicitura est, et tristes advocali cum confusione magna, surdis reddentes auditum, claudicantiijus
ad domos suas remeaveninl. gressum, caecos illuminaiiles, leprosos mundantes,
Porro dux aposlolis, quos valde diligebat, haec dacmones ex obsessis corporibus fugantes. Multos
omnia enarravit, cl praefatam advocaiioneminl^p-:/ ergo discipulos habebant ex quibus
presbyte-
nium suam convocavit, et aposlolos Del Sii&PifemltZ :/Zf ps et diacones et clericos in ecclesiis ordinabant.
el Judam eis protulit, per quos vincefe magos p0>-' Ibi filia ditissimi satrapse cOrrupta parturiens pe-
sent, si nioiiitis eorum obsecundarent. Advocali riclitabalur, etEustpsinus diacprius-deincesti cri-
vero, ut viderunl homines yiUssima iiidulos veste, mine impetebalur. Hoc audieiites
aposloli, jussc-
qiiasi.desp-ctuieos coeperunt habcrc; quoruin tur- runt parenles puellae el diaconem adesse, et infan-.
m. ORDERICI VITALIS 176
tem, qui ejusdeni diei hbfa primanattts.esf, defer- ,i pera^rasseiit, et Sanir in domo Senrtis discipuli sni
ri. Cumqttejrississeiit infarit.i utloqueretur, ille ab- hPspitati fuISserit, ecce circa boram primam om-
Splutissjmo serrnone ait: .«, Hic diacorius vir san- ribs simul pohtifices irruerhnt,. et horribiliter ad
ctus et castus est, et nunqitam jnquinayit carnem Sennem vociferarites, inimicos deorum suorum pro-
suam, > ;Cumqu3 insisterent pafentes ut.de perso- drici jussef unf. lriterea sancfi apostoli tenentur ac
na iucesti perciirictaretur, apostoli dixerunt:' « Nos adtempiuih Sblis dttcuntur. Illis atttem ingredien-
innoceriles absolyere decet, rioeentes vero pfodere lih.iis, dsemories clamant per eiiergamenos : « Quid
non decef. > . rtpbis et vbbisi apostoli Dei vivi ? in ingressu ve-
/Nichafpn, amicus regis, duni exercilinm belli Slrp flamniis exurimur. > ln una aede templi ab
ageretur , sagiitam in genu accepit, quse nulla ofierite quadfiga equorum fusilis ex aurO stabat, in
ratibiie ex osse poteraf evelli. Tunc beatus Si- qua fadietas solis aeque fusilis cbrisistebat. In alia
riion DominUni Jesurri invpcavU, et niox ut ma- vero Sedeliirta statbaf fusilis ex argenlo, habcns bi-
num applicuit, .sagillam" abstulit atque statiin ho- gam bouffi fusileni simiiiter.ex argento. Ponlifici-
Hiosanatus esf ; ita ut nec sigrium vulneris appa- buset magis 'cumpOpulo cogentibus apostolos ut
fbret.'- ; '. z '; adorareht, ipsi de visione Domini nostri Jesu
DriaetigridCsTerbcissi.njae de sihgriliscaveis fuge- 3 Chrisli,/ quem vbbanlem se in medio angelorum
runt, elquidqtiid ittvenire.pPterant devorafe coepe- contemplabaiitiir, iriutuo Hebraice loquebaiiiur.
luiit. Trinc Pirinis poprilus adapOstolosDei copfu- AngeluS quoqrie Doffiinieis apparuif et coriforlavit.
git. Apostoli vprb riomen Doniini Jesu inyocavefunt, Delnde, faclo silentio, ad populum loculi suiit, et
etfefae, quae riuiiquammarisuescere consueverarit, errorem suum raiionaZbiliter ostenderurit, qui hono-
quasi agni mites facta?. sunt. Diebtts siquidem ut rem soliDeo-debitUm creaturse iuutiliter impende-
PveS in riiedio pppuli cominanebant, vespere vero barit; riec sine /injuria solem et lunam iri manufa-
Irt celliilam appstolorurii remeabarit; et aposlolis ad ctis mansionibus ineludebant, quos Deus ab initio
alias civjtates migrarilibus, ipsae habitaculi eorum in ccelo creayit, et omni sseculo patere et lucere
custodes erant. Alnii ergo praedicatores materiam coiistitttit. Stupeiitibus cunctis, Simori daemoni
inde sermocinahdi sumpserunt,'populosque quid praecepit ul egresstts irtde siraulacfura solis et
hOmines ; ratioriabiles agere Vel qualiter Pbe- quadrigam ejUs comminueret. Similiter Judas jussit
dife Deo deberent, docueruni ; exemplumque slmulacrum lunae confringi. Tiinc duo iEthiopes
brhtorum animalium digito prae oculis. ostende- tiigri et riudi, hprribilesque Vultu, egi'edi ab onirii
runti '•••"••-":'• . , pbpulo visi sunt; et simulacra corifringentes, nlu-
Rege. pbpuiisque petenlibusy unb anno et men- latum dirse vOcis eraittebant. Vesani Crgo pontifices
sibus tribus " Babylohiai cbmmorati sunt. QuO iii in apostolos ifruerunt, eosqrie gaudentes, Deoque
tcrapore; aniplius quata LxZmillla virorum, exceptis gratiaS agentes iijlerfecerutit. Seniies -quoque ho-
pafvjiliset muJieribus, baptizati siint. Prius rex et spes corum cum eis passus est, quia idolis sacrifi-
Univefsae dignitates ejtis fidem sttscepefunt. Vide- oare conteropsit. Ipsa hora, quaiido coeli esset se-
barit bnim omries infirmitates verbb curari, Caecos renitas magua, fulgura exstiterunt nimia, ita ut
illuminari :et" ffiortuos suscitari. Abdlas, qui cttm trifarie scinderetur tcmplum a summo tecti fastigio
ipsis a Jiidaea venerat, et ipse oculis suis Dbnvihum usqne in iillimum fuiidamctttum. Zaroes autem et
Jesurii videfat,; episcopus ordjnatus es.t, et civitas Arfaxat ictu fulminis adusli et iri carbonem conversi
ecclesiis fejpleta; est. Qiiibus rilb ordiriatis, profecti sunt.
sunt. Sequebaiitiir autem eos turbse discipuloruffi, Post mensem tertium rex Xerxes omnes ppntifi-
ducenti/et eb amplitts viri. Circrimierunt xn pro- ces confuscavit, aposloloruin corpora cum ingenti
vincias Persidis el urbes earurii. bonoread suara civilalcm transtttUt,in qua exstruxit
Ambdb ferriptts est enarfandi qttaliter passi sunt basilicam in octogono cyclo bcto angttionim octo-
sarictl apostoli. Meriiorati igituf magi Zarbes et Ar- 1) geiium pcdum; ita ut octies octogehurii peduni nu-
Taxai sceleraper civitates faciebaiii, seque de genere mcrus numerarelur per gyrum, In alturn aulem
debf um esse dicebant et sempef a facieapostolbrum pcdum centumviginti. Omnia ex quadratis marmo-
fugiebant. Tandiu manebant in quacunque civitate, ribus et syninalicis cxslruxil, cameras vero lami-
dortec •agnbscefeht apostolos illuc adveuire. lu-Sa- nis aureis alfixil. ln mcdio atitem PctogOno sarco-
nir i/xx leihplof.iirii porttifices erant, qui singulis phagum ex argento puro instiluit. Rer quatuor an-
aufi Iibram(29) a rege'quater iri artiio conseque- nos fabricam inCessanter exercuit, et consummans
baiitur, quartdo sblis epuluhi celebrabarit: in intrbiH- eam die nalalis eorum, id est v Kal/ Noyembris,
,tu scilicet verjset^^aestatis,'autuffinl et biemis. Sfse^ /basilicam in honorem sanclorum dedicare meruit.
fafi iriagi qhpsCunque"poterant conlra aposfblb? In quo loco bencficia divina credentes consequun-
ubique conimbyebant,et hbc prseeuntes cbnixe'prb- tur, qui inartyria eorum, quK/Domino nostro Jesu
cufabarit' 1' -. ; .'-""'" :; "''''- "' ;';.' ';;-:rt°£"*2'*' Christo li^qu^l^mortera perhibuerunt, veneranlur.
•
':Pbstqhim":sahcti apostbli i.iiiivefs*as'*r^fbvinci3s Nos cliaro, qu,i sp^fantes'in< Dpmino' hsec «-'
scribendo
%^'t /--.
(29) tDuohesrie- et Le Pr^vostsingulds^fikrds:
 177 HISTORIA ECCLESIASTICA. - PARS I. — LIB. II. 178
recoUmus, beatos apostolos summi regis comites ct, A cooperatores', ej'usque in regno coe.esti cohserede
convivas tripudianles Iaudamus; eisque in atriis celebri memoria fidelium passim recoluntnf, et in
Jerusalem, quae est nialer nostra, cum pueris Hor cunctis riationibus, ubi vera fides imperat, hono-
sanna Redemptori clamanlibus devote psallimus : rantur, magistrique gentium ct rectores ecclesia-
Bcale Simon et Thaddwe inclyte, rrim veneranter vocitantur : utpote orbis a Christo
Cernite nosiros gemilus cum flelibus ; constituti j'udices, reproborum districli censores et
Quique per lapsum meruimus baralhrum, devolorum pii adjutores, assiduique intercessores.
. Per vos cmlorum mereamur aditum.
Amen. Despectiseniiiiomnibusquaemuiidaiia sunt, Christo,
XVIH. Matthias. qai vera vitis et vita est, indissolubiliter inhaese-
runt. Nunc in ecelis cum eodem Rege regum re-
Matthias de LXXdiscipulis unus sorle in locum gnant, in ejus perenni laude cumangelis tripudiant,
Judae ab apostolis eleelus est et in Judaea praedica- et supcr XII thronos residentes xn tribtis Israel
vit, ibique pro Christo. passus est. Hujus fesliyi- cum Domino judicant. Horum siquidem gesta, quas
las vi Kalendas Marlii celebratur, et consecrata leguntur in Ecclesia, perscrulalus sum, eqdemque,
cohors devote accedens, modulando sic eum precatur: prout in priscis inveni codicibus, mihi abbreviando
exercilatus sum.
Matthia juste, duodeno solio residens sorte,
Nos a cunctis nexibus solve reatus ; Amodo de sociis et successontius eorum traclare
Vermlucis gaudiis quo perfruamut desidero, et quorumdam mentionem, opitulante
Tuis sacrh precibus,
Amen. Deo, buic operidevote commendabo. Id agam, non
quod ipsi mea indigeant laudatione quorum laus
Judas Simon lscarioles de tribu lssachar orlus est Deus ipse, qui trinus et unus regnaf in scterni-'
csl, et inter duodeclni apostolos computatus est. tate, suosque secum beatificat selenia remuiiera-
Sed quia, letbaU cupiditate inflammatus, Judaeis tione, sed ut eis hoc agendo ex-hibeam meam devo-
specialem magistrum, dominumque suum xxx ar- tionem, obtineamque favorem eorum ad meain sal-
genteis yendidit, apostolatus dignitatem perdidit, efc valionem pie nanciscendam per eorum interveu-
male poenitens miser laqueo se suspendit. Sequaces tionem.
ejusadhuc in Ecclesia multi sunt, qui sacro nomine XIX. Hhtoria discipulorum. Barnabcts.
sinejustis actibus nuncupari volunt. Digna quidera Joseph igitur, qui Barnabas, id est filius conso-
indignus et myslica Judas. habuit nomina, quibus lationis, cognominatus est, natione Cypriae civilatis,
falsi Chrisliani lypice denotantur in Ecclesia. Ju- r , qua3 a Cyro, rege Persarum, fundata est, tertio
das enim confitens interpretatur, quo nomine ilji post passionem Domini anno cura Paulo in geutibus
portendunlur qtii, ut ait Apostolus, confitentnr se aposlolalura adeplus est (Act. iv, 56). Hic ex LXXII
nosse Deum, faclh aulem negant (Tit. i, 16). Porro discipulis Christi unus fuit, et in lsetis vel tristibus
Simon obediens interpretatur, per quod vocabulum cum apustolis deguit, et secundum nomen suuffi
hypoeritae et fraudulenti, falsique obedientes figu- consolalionein maximam credentibus praebuit.
rantur, qui non pro amore Dei desiderioque coslesti Iji primis cum haberet agrum, vendidii et prelium.
Dominicis prseceptis famulantur, sed pro inani ante pedes aposlolorum posuit (ibid., 57). Paulum
gloria, hunianoque favore, transiloriaque mercede, post conversioiieni amicabiliter apprehendit, ac ad
majorum mandatis specietenus obsequuntur. E apostolos, quibus adhuc ignolus et suspectus erat,
quibus plures, ut Judas Iscariot, nimia. cupiditate duxit, seriemque vocationis ejus nescientibus enar-
excsecantur, et relicto bonorum studio consortio- ravit (Acl. IX, 27). Ab aposlolis Antiochiam missus
que, in detestabiles reatus ultro labuntur, funi- est, ibique graliam Dei videns in discipulis gavisus
busque peccatorum indissolubililer illaqueati peri- est, et, hortante illo, mulia lurba Doralno apposila
cUtantur. Transitoria quippe mercede in praesenli est. lnde profectus Tarsum qu;erere Saulum, inveri-
saeculogaudent, et hic pro quibusdam honestati- j) tumque perduxit Antiochiam, et ibidera per totum
bus et manifestis observationibus recepta recom- ... anmim conversati docuerunt turbaui multam. Tunc
pensatione elati turgent, sed in futuro inextricabili ibi discipuli priniuro vocati sunl Christiaiii (Act.
nexuconstricti.tartareisincloacislugebunt, et ine- :r.xi, 22-26).
dicibili suppliciorura genere pro perpelratis seele- : i Barnabas ef Saulus, quia misericordes erarit et
ribus cruciati, omni spe remissionis carebunt. benevoli, eleemosynas credentium ex gerttibus in
Recedente de ccetu aposlolico Juda proditore, Judseam fratribus delulerunt (ibid., 29, 50). Post-
quid residui meruerunt, qui cum Domino Jesu per- quam a Jerosotymis reversi sunt expleto ministerio,
manserunt? ineffabile decus el sempitemam beati- assumpto Joanne, qui cognominalus est Marcus (Act.
tudinem. Sancta mater Ecclesia credit, et omnis xn, 25), erant Antiochiw inter propbetas et doctb-
Calholicus fideliter asserit quod xn apostoli vere res. Minislranlibus illis Domino el jejuriantibus ,
beati sunt el sublimes, aelernaeque felicitatis parti- dixit Spirilus sanctus : Segregale mihi Barnabam et
cipes. Sol(30) enim terrae el lux muiidi, xnhorae pe- Saulum in opus ad quod assumpsi eos. Missi quidem
renjiis diei, fructiferae vitis fecundi palmites, Chrisli a Spiritu sancto Selcuciam venerunt, et inde Cy-
(50) Duchesne el Le Prevost, sat.
179 ORDERICI YITALIS 180
pfum navigacerunt. Postquam Barjeu magum, qui k visum est Patilo ut Jerusalem celerius properaret
ef Elyraas dicebatuf, lumhie ad tempus privarunt, et Barnabam ire Cyprum permilteret. Relata vero
et Sergium Paulum proconsulein ad veram fidem visione, positis genibus orayerunt, et osculantes se
conveiterunt, plurimam gentium muit.itudinem ad inviceni cum mullis flelibus valefecerunt, et diyisi
liicem verilatis perduxerunt (Act. xni, 1-48). corpore nunquam in hac vita postmodura sese vi-
Eleclis itaque curreritibus ad fidem et justitiam, derunt.
inde reprobi magis inflammati ad iram, seditionem Barnabas et Joannes Laodiciara descenderunt,
fecerunt, et apostolos de iinibus suis ejecerunt. Illi et inde in civitatem quae Anemoria vocatur vene-
aulem gaudentes, Spiritu saricto repleti, verbum mnt;ibique ab eis quidam ethnici sagaces et be-
Dei praedicaverunf, et copiosam ffiultitudinem Ju- nevoliaudita praedicafione Christo crediderunt, et
daeorum et Graecorum ad Doniinum converterur.t baptizati virtutem Spiritus sancti acceperunt. De-
(t«rf., 49-52), inde liavigantes Cyprum pervenerunt, ibique Ti-
Venientes in Listris cl.audum ex utero matris suse monem et Aristipnem famulos Doraini invenerunt.
cttraverunt. Quod miraculum turbsc conspicientes, Tiraon autem urebalur magnis febribus. Cui cum
deos illos existimaverunt, dicenles: Dii similes fa- n Barriabas imposuisset manus et sacrum Evangelium,
cti hominibus descenderunt ad, nos. Barnabam qui- per invpcationem Domini nostri Jesu stali.m febris
dem vocabant Jovein, Pqulum vefo Mefcurium. Et fugata est, et vir' adeocorroboralus est ut conti-
sacerdos Jovis, qui efat qtite civitatem, tauros et co- nuo sanctos Dei sequeretur cum gaudio.
ronas ante januas deferens, cum populis volebqt sa- Ex dpclrina apostolorum bealus Bamabas Evart-
crificare. Vefu.m apostoli tale facinus omninO abo- gelium sancti Matthsei apostoli secum ferebat, et
minantes expulerurit, ac scissis. tuiiicis suis in tur- ubicunque inlirnios inveniebat, illud super ipsos
bas exsilientes clamayerunt, et mullis ralionabilibus poncbat et protinus sanabantur a quocunque lan-
dictis lurbas rie sibi immplafent vix sedaverunt guore tenebanlur.. Heraclium vero, quem Paulus
(Act. xlv, 6-17). apostoluS baplizaverat, Barnabas ad commoiiilJonem
Inde Derben pefvenienles evangelizab.arit, multos-' fldelium epiScppum brdinat. Deindbj dum Paphu»
quedocentes-yiftutibus instruebaiit; plurimas pro- inlroire voluisset, et Barjeu maieficus/ Judaeus,
vincias peragrantes verbum Domini annuiitiandp, quem Paulus jaradudum ad tempus lumiiie pfiva-.
tandem pervenerunt Jerosolymis; susceplique a vefat,_ apostolum cognovisset, malilia commotus
saiiclis apostolis aniuintiabant gaiiidentcs quanta obstitit quahtum potuit et Paphum ingredi prohi-.
Deus cum ejs mirabiliter fecisseC Tunc in Antio- ( ] buit. Proinde beatus vir in queindam locum diver-
chia quidam iraprobi de Circrimcisione agenda quse- tit, in quo ethnicos viros nudos et muheres ludendo
slionem commoverunt. Undc soncti apcstoli consi- currere vidit.. Indignalus ergo Barnabas mox tem-
lium inierunt, ac ad tale facinus exstirpandum ' plttm maledixit, Stalimque pars templi funditus
Barnabam et Paulum destinaverunt. llli autem An«. corruit, cujus ruina. multos ex ethnicis contriliorie
tipcbiam cuni apostolica epistola properaverunt, et interemit. Gaeteri autem qui evaseruiit, in templum
praedicaptes, impiam haeresim destrnxerunt (Act, Apollinis fugerunt. Insignis athleta Christi Salami-
x,iv,/6;xv,.l-31). nam urbem introivit, ibique synagogam Judseorum
Utveri pastores verbum Dpi evangelizabant, igna-r invenit, cui Evangeliutii Christi coristanter praedi-
rps dopebant, aegrotos curabant, omnemqtje sollici- cavit, et plurimos Judaeorum ad fidem Christi con-
tudinem erga sanctam religionem habebant; et ne vertit. Quod comperiens Barjeu, omnera malitiam
in allquam haeresjm neonhyli inciderent sunimopere suam ostendit, et seditionem in sanctum Dei apb-
praecavebant, ideoque frequenter ecclesias visita- stolum concitavit. Judaei vero eomprehensum con-:
bant, in qnibus verbum Dei praedicaverant. Calli- suli Salaminae fradere vpluerunt, sed antea multis
dam enim Satanac astutiam esse sciebant, ideoque, suppMciis, variisque cruciatibtts ipsum afflixerunt.
pe corda renovata sanctorum lelhifero germiiie zi- ' ^Deljinc, eum maceratum et. quassatum pcenis ad
zaniorum fcedaret, providebant. Poslmodum , ut jiidicaiidum ducerent, compereruiitquod Eusebius,
Lucas ait evangelista, visum est eis ut Paulus re- virmagnus et praepotens, de progenie imperatoris,
verterefur Jerosplymis, Barnabas autem repeleret in insuiam deveniret; niniiumque verentes ne illum
Cyprum ciyitatem suara, de qua prtus erat (Act. de mattibus eorura eriperet, funem in collo ejns
xv, 39), Joannem vero cognomento Marcum in mi- ligaverunt, nocluque dilaceratum ai synagoga in
Disterio secuin habebat. Hic nimirum, cum etbni- hippodromum et inde foris portam pertraxerunt.
cus esset, et cum Orduone spcio suo Cyrillo ponti- Posthaec illum igne circumdederunt et crudeliter
fi»i nefandissimi Jovis ministraret, in loco qui di- cremaverunt. Sic beatus apostplus, post multos
citur Iconium per Bafnabam ef Paulum baplizatus agohes et diuturna certamina, pro Cbristi amore
est, et fideliter ipsos per plurima loca comitalus adustus migravit ad gaudia sempiterna. Impii au-.
est. tem Judaei, non safiati de nece illius, lulerunt cor-,
Denique, dum prsedjcti appstuli inPamphyliaprse- pus ejus, et in locello plumbeo recludentes tn mare
dicafent, et multi Judaeorum atque gentilium Do- disposuerunt praecipitare. Iuterim Joannes Marcus,
raino credidissent, angelica per noctem visione cum Tiinone ct Rodone, sanctum corpus nocturnis
131 HISTORIA ECCLESIASTICA— PARS I. — LIB. H. 182
horis occulte lulit, et in crypta, quse olim habitatio /{ gione quoque Libyae Marmoricae et Ammonicae, vel
Jebusaeorum fuerat, 111ldus Junii collocavit. Ob Pentapolim., vBram fidem annuntiavit. Cuncti nimi-
hanc itaque occultationem plurimis annorum cur- rum, qui tunc in his terris habitabant, incircum-
riculis venerabile corpus latuit, nec inveniri a chri- cisi el idololatrae et omni spurcitia repleli erant.
sticolis valuit. Tandem tempore Zenonis imperato- Cum ergo Marcus Cyrenem, quae est apud Penta-
ris et sancti Gelasii papae, eodem sancto apostolp polim, pervenisset, et indigenas exsecrabiles pro
revelante, inventum est et cum hymnis el laudibus nimiis sceleribus. invenisset, exordium faeiens di--
ad honorem Dei mirifice collocatum est. Pro sancti vini sermonis in nomine Domini medelam contttlit
Barnabse aposloli merilis multa pie poscentibus infirmis. Nam leprosos mundabat, multosque ne-
impenduntur beneficia, quorum etiam nos parlici- quissimos spiritus solo sermone pellebat. Plurimi
pes faciat exuberans Dei nostri gratia, quae infati- siquidem haec videntes crediderunt, idola sua de-
gabiliter operatur, suisque, quos ad vitam prae- struxerunt, lucosque succiderunt, et in nomine
destinavit, eflicaciter suffragatur per cuncta ssecula. Domini, qui est trinus et unus, baptizati sunt.
Amen. Dehinc revelatur ei per Spirilum sanctum ut
XX. Marcus. pergeret ad Alexandriae fanum. Marcus igitur fra-
Marcus evangelista, beati Pelri aposloli discipU- •B tribus valedixil, et quod ei divinilus revelatura fue-
lus et inlerpres et in baplismate filius fuit, Evan- rat detexit. At illi usque ad navem ipsum prose-
geliumque Domini nostri Jesu Christi ejus ab ore cuti sunt, et cum eo panem manducantes dimise-
scripsit. Qui, sicut ferlur, pollicem sibi abscidi nint. « Dominus, inquiunt, Jesus Christus prospe-
fecit, ut sacerdotio reprobus haberetur, nec tamen rum faciat itertuum. > Die autem septimo Alexan-
ab apostolis repttdiatus, quin eorum electione epi- driam pervenit, et de navicula egressus ad urbera
scopus Alexandriae praeficeretur. Hunc beatus Pe- prpperavit. Mox ut civitatem ingressus est, calcea-
trus, cum in urbe Roma esset, vocavit, et in Ita- mentum ejus disruptum est. « Yere, inquit, iter
Uam ad praedicandum gentibus destinavit : « Quid meum expeditum est. >
hic, iuquit, nobiscum moraris ? Ecce de omnibns Deinde beatus vir calceamenlum ouidam sutori
quse fecit Jesus Nazarenus eruditusv es. Surge et velerum nomine Aniano corrigendum tradidit; qui,
Aquileiam perge, ibique populis dogmala verse sa- cum inj'unctum opus faceret, sinistram manum
lutis sparge. » Tunc- Marcus primam sortem praedi- suam fortiter vulneravil, et protinus exclamavit:
cationis. et baculum pontificatus accepit, injunctum < Uuus est Deus. >.Quod ut beatus Marcus audivit,
iter arripuit, et Aquileiam, quae ex civitatibus Ita- gaudens intra se dixit: « Prosperum fecit iter meum
l.tapprima est, venit. Ibi quemdam j'uvenem lepro- Dominus. > Continuo in dexteram suam exspuit,
sum, nomine Ataulfum, Ulfini illuslris et primi ci- manumque viri perungens : dixit « In nomine Jesu
vitatis filium, invenit, cum quo locutus manum ej'us Chrisli Filii Dei vivi sanelur manus isla. > Et con-
et brachi.um apprehendit. Mox lepra de manu ej'us festim sanata est. Sutor itaque considerans tanli
ct brachio mundata est. Hoc videns j'uvenis, citius viri potentiam et verbiej'us eflicaciam, vitseque con-
ad patrem cucurrit, et omnia quae Marcus ei feeis- tinentiam, obsecravit eum ut in domum suam decli-
set ISBIUS enarravit. Ulfiiius efgo cum magna lurba naret, panemque cum eo comederet. LaHus ergo
celerius venit, et Marcum residenlem ad portam Marcus ingressus domum benedictionem dedit. et
Qccidentaleia invenit, eumque ut filium suum sa- oralionera fudit, veramque fidem audientibus cvan-
naret rogare coepit. Sanilalem vero promittenti, si gelizavit, et sapientiamhujus muridi stuitiliam esse
crederet, se in Dominum Jesum credere perhibet. apud Domiiium asseruit. Veracibus quoque verbis
Tunc Marcus juvcnem baptizavil, et omnis ab eo signa el prodigia in nomine Domini consequenter
lepra recessit.. Hlp ilaque sanato, Ulfinus. cum tota addidit. Et Anianus, cum tota domo sua et multitu~
familia sua baptizatus est. Multitudo quoque pnpuli dine vicinoriim, credidit atquebaplizatus iu prsedi-
in illa die baptizata est. Posl aliquahtos annos Mar- D calione magislri adjutor exslilit.
cus desideravit Petrum videre, voluilque occulte Porro idololalrte A-lcxandrini, postquam per Ga-
plebem dimittere et Romain adire. Quod nutu Dei lilaeum praedicatorem suos ritus caeremoniasque de-
comperientes populi diluculo cucnrrerunt, et voci- stf ui viderunt, illum interlicere quaesierunt, et plu-
ferantes ut pastorem eis daret petierunt. Tunc riroas insidias ei posuerunt. Beatus autem Marcus
Hermagoras a populo electus est, et a bealo Marco agnoscens consilia eorum, Anianura ibidem ordina-
Romam perductus est. lbi a beato Petro apostolo vit episcopum, et tres presbyteros, Melinum, Sayi-
protoepiscopus provinciae Italiae factus est, et post num et Cerdoncm, et vn diaconos, aliosque xt ad
niulta miracula, quae Deus in populo per illum ope- ecclesiasticum ministerium pertinentes. Deinde
ralus est, Nerone imperanle, sub Sevasto praeside, Pentapolim pergit, et ibidem duobus.annis deguit,
cum Forlunato archidiacono iu Idus Julii martyri- atque fratres, qui antea illic crediderant conforlavit,
zatus est. episcopos per regiones illas et clerjcos ordinavit.
Beatus vero Marcus, sancto Petro apostolo prae- Iterum Alexandriam venit, et fratres in gratia ef
cipiente, regimen Alexandrise sedis suscepit, et pri- fide multiplicatos. reperit. Ecclesiam vero videns
mus in terra iEgypti Christum prsedicarit; in re- coustructam ab eis in loco qui vocabatur Bucoliae,
 is 5 ORDERICI VITALIS ISi
id est bubuici, sub rupibus j'uxta mare lselatus est A{\ in locb, qul yocabalur ab angelis (31), igneni succen-
yalde; ppsitisque genibris Dbminum glorificavit, dii, et fejiqttias sanctas combufere vo.luit. Tunc
ppemque suara in verbis et oratipnibus tenigniter provideiitia Dei valida tempestas exorta est, vehe-
adjecit. : : merisque pipcella venti facta est, suosque sol sub-
/ Cumque jam tempus compleretur, et in fide Chri- traxit .radips et toniiruri facta sunt gravia. Iniber
stiani rauUlplicarentur, atque siffiulacra dej'iceren- etiam plurimos a
riiarie.usqus ad vesperam eflluxit,
tur, gentiles .sajictttm advenisse cognoveruiil; nj- ita ut habitacula multorum corruere.nt, et pluriroi
niioque liyore, pfopter miracula quae ab eo fieri mOrte perireht. Metuenles vero cusfodes sanclum
coropeferant, repieti sunt; Infirmos enihi sanabal, corpiis dimiserunl et fugerunt. Alii deridentes dice-
ihcredulis- prsedicabat, auditum sttrdis reddebat, bant quod Serapis haec ageret, et sic in sua feslivi-
viiumque csecis cpndoiiabat. Ulurii igitur appfehen- tate inimicum sUuffi iriviseret.
dere quserebant, pec invenire poteranf. Unde in TuriC religipsi Viri vehierites jiisthm corpus tule-
spectaculis idPlprum suprum- dentibus suis freme- runtj etin loco lapidis excisi cum gloria, vn Kal,
bant, facfisqup coffiessatiortibus suis claiuabarit: Maias, sepelierunt. SiC bealus Marcus evangelisla,
« Magna vis hujus magi.) Tariderii Domiriico Pa- primus Alexandfiae praeSul
pro Christo passus est,
schse, id est vtiiKal. Maii, qup tettipofe Serapiaca B et Corpus ejus oriehtali parte repositum esl. Quod
celebrjfas agebatur, Insidiatores adunali prbtinus post multOruni curficula aniiofum, propler incur-
diriguntur, a quibus yir Dei sacralissimam oblatio- siones paganofum, qui totum Qrientera ut locustae
nem divinse maj'estati celebraris reperitur. Cori- operuerurit, sibique maxirnam partem muftdi ad au-
tintio profani servum Dei rapuerunt, funem in strum et ad aquilonem subegerunt, fideles Christia-
collo ejus miserunt, ipsumque per saxa tam crude- ni Aquileiaffi, ubi primus Chrislum ariiiuntiavit,
liter traxerunt ut in terram defluerent cafnes ej'us traiistuleruiit. AquileieiiSisigifiir praesul stemma pa-
et saxa inficerentur cruore ejusZ Illis itaqiie insa- triafchattts, quo Alexandrinus pontif x olim potiius
nientibus et dicentibus : « Trahamus bubalum ad est, nunc fetinet, el quartus primas, ob reveren--
loca Bucoliae; > sancfus MarCusDeo gratias refere- tiarti ej'us, in Prhe renitet, sancti videlicet MarCi,
bat, dicens : « Gratias tibi ago,; Domine meus Jesu qhem Peirus Claviger regni coelcrum in ^Egyptum
Christe, quia dignus habjfus suffi haec pro nomine destinavit, et mefidiani climatis prihcipaluni ad
tuo pafi, > multarum salutem animarum eeiiimisit. Venetiarttm
Advesperascente die» miserunt eum iri carcerem, iiidigenae el pccidentales populi babito corpore beati
nsque peftractarent qua eummorte disperderent. rc evangelistae gfalulantur, et irtdesinenter illud ad
Circa mediam yerb noctemf clausis Pstiis et custo- laudem cunctipotentis Dei venerantur, deprecantes
dibus anfe foras dbrmientibus, ecce tcrrae motus ut in cpllegio beatofum compulafi in setefhura me-
factris est magnus. Angelus autem Doriiiriide ccclo reanlur. Amen. :
desceiidlt, effangens ettm dixit : « Famule Dei XXI. Lucas
Marce,: princeps aC propagatof sanctissimorum per Lucas evangelista, natione Syrus, apud Anlio-
iEgyptum decretprum, _..- ecce npmeh tuum in libro cliiairi medicinae ariis egregitts et apostoloruip
yitae cpelestis ascriptum esti et memoriale tuum Christi discipulus, postea nsque ad corifessionem
non dereUnquetur iri saeculum. Socius enim factus Paulum apostplum Secutus, sine crimine permanens
es supernarum virtulum; Nain -ef in ccelis spiritum in virgihitate, Doihjno: maluit servire. Hic divinO
twum colligerit, et in te requies non peribit. > Haec stimulatus imperio, in Achaiae partibus, Eyangelium
audiens beatus Marcus, suas ad coelum exteridcris scripsit, Grseclsque. fidelibus ihcariiationem Dpmini
lnaniis, dixit : « Gratias. tibi ago, Domine Jesu fidelinarrationeos.lendit, eumderaquede stlrpeDavid
Cbrisle, quia nbn me dereliquisti; sed cum sanctis descendisse moristravit. Deinde aliuih libriim spe-
fuis commemofasti. Gbsecro te, Domine Jesu Chri- cialem ediditj in quo actus apostolorum el primordia
ste, suscipe animam meam in pace, et non me pa- nasceiilis Ecclesiae luculeiiter enucleavit. Sic gemi-
tiaris diufius separari a te. > Hsec cum dixisset, nos Lucas Theophilo, id est Deum diligenli, libros.
Dominus Jesus venit ad eum in habitu et forma qua condidit.cunctisque gemina charitate flagrantibus,
fuerat cum discipiilissuis antequam paterelur, ct inspiraute Spiritu sancto,. exhibuit. In priori quippe
ait : « Pax/ tibi, Marce noster evangelista. > At libro verum Christi sacerdoiium descripsit, qu&
ilie'.:.•'«•Gratias, inquU, tibi ago, Dpmine Jesu Chri- Agnus Dei pretioso sanguineeffuso mundi piaculum
stp. >Marieautem:facto, eonvenitmultitudo civilatis, expiavit. In sequenti yero sublimilatem ineffabilis
et ejicientes eUm de cuslodia, miserunt iterum fu- deitalis" deprompsit, qua Filius Dei ad dexteram
nem in collp ejus, ettrahebarii.dicentes : « Tra- Palrisin assumpto hbmiiie ascendit, adventum quo-
hite btibajum ad loca Bacoliae. > Cumque trahere- que Spiritus Paracleti super apostolos in igseis
tur, Deo gratias ageiis, ait,: « In inanus tuas, Do- linguis enarravit, quo priroitiva Ecclesia illustrala
- iiiine,: cbminendo spiritum meuin. » Haec dicens, gloriose splendescit. In his duobus libfis Lucae spi-
tradidit spirituniijmrtianis autem. tiirba gentjlium rifualis archialri vera medicina invenitur, qua le-

(31) Ad angelos. Le Prevost.

 185 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. II. m
thales morbi peccatorum depelluntur, et vitalis ju- jA pta publice prsedicaverunt. Tunc ibi Dominus Je-
stitiaeremedium pie quaerentibus ingeritur. Scriptis sus beato Pctro apparuit, et Martialem ad prsedi-
itaque el eloquiis beatus Lucas Dominum enuntia- candum provinciis Galliarum dirigere praacepit.
vit et lumen verilatis ignorantibus intimavit. lnter Ille vero Martialem ad se accersiit, eique a Deo
caetera miracula quae fecit, fertur quod mortuum in imperala per ordinera enarravit. Quo audito, gra-
nomine Domini resuscitaverit. Tandem cum octo- viter flevit, quia longinqiiara regionem, hominum-
ginta et trium esset annorum, in Bithynia, Spiritu que barbariem valde perlimuit. Quem beatus Pe-
sancto plenus, xv Kal. Novembris obiit; cujus ossa trus blande consolatus est,. ac ad praedicandum
cum ossibus sancti Andreae aposloli et Timothsei miftens, divina ei monumenta rememoratuS esl.
discipuli Pauli apostoli, Constanlii imperatoris Nec mora, Martialis cum duobus presbyteris, Al-
anno xx, Constanliuopolim, vn Idus Maii translata piriiano et Austricliiiiano, inj'unctum iter arripuit.
sunt. Sed, incoeplo itinere, Ausiriclinianus Obiit. Moe-
Ecce sartctorum apostolorum et evangelistarum, stus ergo Martialis Romara repedavit, ,et soda-.
qui convivse Salvatoris fuerunt et socii, eodem Do- lis morlem Pelro nuntiavU. Petro autem praeci-
mino largiente juvamen, mentionem hbenter j'am piente, ad defunctum fratrem remeavit, et apostoli
feci, et eorum pia gesta, proul potui, breviter atque baclerio defuncti sacerdolis cadaver tetigit, qui
vcraeiter de diversis codicibus collegi, et in unu.m meritis et orationibus sanctorum redivivus extempla
mihi congessi. surrexit.
XXII. Martialh Lemovicensis. Deinde Marlialis cuni discipulis suis Tullum ca-
Adhuc restat ut de beato Martiali Lemovicensi stellum venil, ibique ab Arnulfo divite bospitio re-
aliquid memorem, qui pracipuis pollens virtutibus ceptus binis mensibus mansit, et verbum Dei an-
inter maxiraos habetur post apostolos clarissimus. nuntiare sluduit. Multusvero populus ad eum quo-
Multa quidern de illo Aurelianus, quem a mortuis in tidie conDuebat, et ab eo salubria liionitagratanter
nomine Domini resuscitaverat, veraci stylo et dili- audiebat, insolitaque sibi signa videbat. TuncAr-
genti cura serialim enarrat. Inde quaedam mihi col- nulfi filia, quae a dsemonio quotidie vexabatur,
ligere cupio, ad quae colligenda Spiritum sanctuni immundum spiritum, prsecipiente Marliali, evomuit,
invoco ut opem suam meo dignetur conferre slu- et quasi morlua facta est. Sed vir Dei manum ejus
dio. tenens, eam erexit et incolumem patri reddidit.
Apud Judseam, dum Dominus noster Jesus Chri- Sanctitas enini el benignitas ac humana humilitas
Stus praedicaret, ac ad eum multa turba Judaeorum (Q erat in eo et oratio assidua.
conflueret, et ea quae necessaria erant humanis usi- Princeps prsefati castelli, noniine Nerva, consan-
bus deferret, atque salutis ab eo semilam solerter guineus erat Neronis imperatoris, cuj'us filius a dia-
audiendo ediseeret, quidam nobilissimus Judaeorum bolo suffocatus est. Pater autem et mater defuncli,
ex tribu Benjamin, nomine Marcellws, ad eum ve- et omuis populus qui aderat, ante pedes sancti Mar-
nit, et uxorem sttam Elisabelh, unicumque filium lialis se proslraverunt, et corpus adolescentis, cum
Martialem xv annoruro secum duxit. Videntes au- magiio planctu et ejulatu omnium, ante eum proje-
tera insolita quaeipse faciebat, et audientes salubria cerunt, atque cum lacrymis dixerunt : « Homo Dei,,
quae prsedicabat, compttncli corde in eum credide- adjuva nos. > Sanclissimus itaque pontilex populi
runt, ipsoque j'ubente, a beato Pclro apostolo ba- fletibus condoluit. lpse eliam cum discipulis suis.
piizali sunt. Omnibus vero ad propria repedantibus, flevit, et pro resuscitatione defuncti omnipotenlem
Martialis totum se Domino Jesu commendavit, et Doininum cuin suis exoravit. Oenique, finita oratio-
ejns discipulatui jugiter inhaesit. Apostolo quippe ne , ctira sanctus praesul prsecepisset ut morluus in
Petro, qui ei proxima aflinitalej'ungebatur, indesi- nomiiie crucifixi Salvatoris sanus resufgeret, illo
nenler sociatus Dominum Jesum sequebatur. Resu- statim resurrexit, ac ad pedes beati viri se projecil
scitationem quatriduani Lazari vidit, multisque aliis ID et clamare coepil :« Bapliza me, homo Dei, et con-
miraculis inlerfuit. Ministerio sacrse coenae,aliisque signa me signo fidei. > Deinde adjecit : « Duo an-
mysticis servitiis cum Cleopha ministravit, et cer- geli ad me venerunt cum magno impetu, dicentes
tis apparitionibus, post resurreciionem, et gloriosae quod precibus beati Martialis suscitandus essem,
ascensioni cum aliis discipulis interfuit. Adventum lnfernus nullam babet mensuram. Ibi est fletus et
quoque Spirilus Paracleti feliciter persensit et divi- amaritudo; ibi sunt lenebrse, mugitus et planctus
nis chrismalibus aflluenter imbutus emicuit atque et trislitia magna; frigus el ignis magnus et horri-
ad evangelizandum fide et gratia instructus virililer bilis, nec unquam deficiens; morsus serpentium et
viguit. fetor inlolerabilis., putredo et miseria., et vermis
Post dispersionem apostolorum, Martialis cura qui non raoritur. Ibi sunt carcerarii infernales, qui
bealo Pelro aposlolo propinquo suo Aniiochiam aiiimas quas rapiunt diversis flagellis cruciant. >
percexit, et inde, post vu annos, Romam petiit. Ibi Cuinque hsec et his similia dicerel, cunclus populus
Petrus ef socii ejus a Marcello consule in hospi- Domiuum confiteri ccepit, ibique tunc hominum
lium suscepti sunt, et in domo ej'us multis diebus utrittsque scxus tria millia sexcenti baptizati sunt.
habitaverunt, et Romanis saluberriina vitse prsece- Mulla quoque muncra bcalo viro obtulerunt, quse
 187 ORDERICI YITALIS 188
onittia jussit dafi patiperibus, Post haecad similitu- IAloruniiiidjgriali suril, ebsque flagellis graviterca?ci-
diues idolorum abiit, et siraulacrorum cuncta scul-.. defttnt et in carCerem misefiirit. Sanctus vero Mar^
ptilia confregit et innihilum redegit; tialis cttffi sOciis suis illata sibi patienter perlulit,
Dcinde ;beattis antistes cum discipulis suis ad , DePque gratias cgit. Circa horam sequeutis diei
Agedunum (32) vicum venit et idolplutris diabolicp tertiam Martialis oravit, et continuo lux magna veL-
errpre deceptis Veram fideffi praedicaylt. Porro sa- ut: spleiidor solis. in carcere fefhlsit. Cunclorum
cei-dotes idolorttm advenerunl et sanctos praedicato- catenac cPhfractse suntet ostia aperta sunt;et om-
res graviter percusseriini. lills aufem Dominum nes qui aderarit, baptizari rogaverunt.Terra^motus
benedicentibus et patienter adversa pro ipsO su- ctiam in civitafe factus est, fulgura ct tonitrua so -
stineutibus, ejusque suffragium contra iinininen- nuerunt, ethnici ad teiripla idolorrim frustra fuge-
tera tribulationem fiducialiter postulanlibus, per- runt, et sacerdoles, qui sanctos Dei percusseiant,
cussores eorum subilo caeci facti sunt, trahentes- ictu fulmiiiis riecaiiZsunt. Oinnes ergo cives terrore
que se manu ad nianum Mercurii simulacrum expe- unaniiriiter perCUssi ad carcefein perrexeruiit, pe-
lierunt. Securidum morem consulenlibus nullum dibusqtte praeSulis pfovolttti reatuum veniam, auxi-
dedit responsum Mercurius , eo quod ab angelis liumqne sibi postulaveriint. Orante cum suis colle-
Dei daemon esset reUgatus. Euntes ad aliud ido- gis beatp porilifice, Aufelianus et Andreas resusci-
lum, audierurit quod deus suus respondere illis non tali sunt, et indulgeiitiam pixmi pelierunt; verum-
posset, quia ab angelis Dei catenis igneis religatus que Doffiinttrii cnm omiii populo, qui Insolita ad-
esset. .'.-'••-.-' mirans intuebatur, confessi sttnt. Sequenti die, bea-
Tunc caecati sacprdotes ad sanctum Martialem lus Martialis a riiiniriio usque ad maximum convp-
venerunt, et prOstrati ad pedes. sanctorum veniam cavit, :et, facta CPmpetettti exhortatione, unrversos
postulavermit» Beatus vero prsesul visum eis resfm baptizavit. Turtc,'ibi viginti duo millia iri Dominum
luit, ac ad statuam Jovis cum omrii populo abiit, credideruhf et saiutari thettsebise^ratantersese sub-
et daemoneiri in nomine Domini adjuravit ut inde miserunt.
statim exiret et coram omni poptilo staluam con- SacCr prsesul cum omni populo ad f emplum ,
fringeret. Qui jussa perfecit etsimulacrum minula- in<quo"siatua Jovlset "Mercurii ac Dianse et Vene-
tini confregjt. Tunc ibi duo millia sexcenti bapli- ris erat, venit;'idolisque confractis, ibi ecclesiam
zatisrint. in honorera sancti Stephani protomartyr.is dedica-
Hoc miraculum paralyticus quidam tit audivit,.- vit.
deferri se ad horainem Dei fecit. Erat enim ex ma- (2 Beata vero Susiiiiha feliciter in Domino defuH-
gno genere hominum, mullumque dives auri et ar- cta est el aBi Martiaje cum magna veneratione se-
genti etpossessionum. Cumque vir Dei pfeces ej'us pulla est. Multa etiairi dOna .et innumera beneficia
audiret et fidem ejus agnosceret, manum illitts le- bealo virb Contulit, servorrimqiie multitudinem
Muit, ipsumque, facfa oralione, sanayit, Sanatus au- subegit. Porro Yaleria ejus filia vifginitatem suara
lem Deum glorificavit, et beatp viro munera obtu- Dominp vovit, et Spiritu sancto repleta, in Cunctis
lit, quseipse accipere noluit, sed orania dari pau- operibris bonis se sempef prpbabilemBxhibuif. Quse
pefibus praecepit. tit sponsum sutiin Stephanum ducem ad urberii Le-
Duni Ibi commoraretur sanctus Martialis, appa- movicam Veriifeaiidivlf, sciehS pro eerto quod ipsa
ruit ei Dominus iri visti, et dixit: « Ne timeas de- iiilegritatis voto-graviter eum offenderit, oraries
scendereadurbemLemovicam, quiaibi te glorilica- divitiassuas in aurbjet argento atque mttltiplicibus
bo, ef.semper tecum ero.> Tuncbeatus ponlifex il- vestimeritortiffi generibtts, -lyiidibusque pretipsis
los quos baplizaverat co.nf/rtavit, Domiiioque com. pattperibus distribuit.Possessipnes quippeac man-
inepdavit et cum discipulis suis ad urbem perrexil. cipia et vemaculos jam bUm eummatre sua sancto
Inilomp nobilis matrnnae, nomine Susannae, hospi- prsesuli coricesserat tit, ppst discesSum ejus, inibi
iati sunt, et in crastinum publicc Dominuffi praedi- D ' sancta ipsius tumularentur meffibra.
care cceperunt. Stephantts siquidem dux priucipalum a fluvio
In hospitio viri Dei quidam phreneticus.cafenis , Rhodani usquead mare Oceanum tenebat, omnem-
constrictus erat, qiierii solvere nemo audebat. Pro que citra Ligerim regionemet bmnem Aquitaniam,
quo Susanna rogavit episcopum ut ipsum quo- seu Wasconum et Gblhorum gentem possidebat.
que sicut alios sanaret infirmum. IUe vero sup- Rex tamen non vocabatur, quia nullus sibi hOcno-
pijcariti annuil, et signum crucis super aegrum fe- men vindicabat, nisi solummbdo Nero qui Roma-
cit; mox catepa confracta est et homo sanus fa- num tcriebat imperiuhi. Hic Leinovicam civitatem
cius Cst. Nobiiis itaque mater et iilia ejtts Yaleria introivit et Valeriam sponsam suam ad se venire
hoc signum videntes, crediderunt, ct a beato prsecepit. Ex ciijus colloquio qtiando repudiiim sui
praesule cum sexcentis de fainilia sua baptizataj didicjsset, ac pro cerlo probasset quod eam, qnia
sunt. ipsa nollet, sibi conj"ugio sociare non posset, freri-
Sanctis in theatro prsedicantibus, sacerdotcs ido- dens niffiis, rion eam diulius passus est secum con-
. *,..-....^.-.
(32) Yulgo Ahun.
169 HISTORIA ECCLESIASTICA — PARS 1. — LIB. 11. 190
fabulari, sed furore repletus, jussit eam exlra ur- XXIII. Sequentia Martialis apostoti vilw.
bem duci et protinus decollari. Ducta vero ad locum
decollationis spiculatori proximam mortem prsedi- Interea Stephanus princeps Galliarum, j'ussu Ne-
xit, et, expansis manibus in coelum , oravit, Domi- ronis imperatoris, Italiam perrexit, ibiqiie cum IV
noque Deo sese fiducialiter commendavit. Qua legionibus prseliatorura sex mensibus eiservivit. In
ofante, vox desursum audita est : « Noli timere, mililari tamen exercilio divinae legis immemor non
Yaleria, quia exspectant le in claritate quae nullo fuit, sed exercitum suum sic.instituit ut quisque suis
fine cjaudetur. > Hanc vocem audiens virgo exsnl- contentus esset stipendiis, et si quis aliquid raperet,
tavit, et, elevatis in ccelum oculis, dixit: « Do- capilalem sententiam subiret. Completoautemservitii
mine, in manus tuas commendo spiritum meum. > tempore, remeandi licentiam accepit; sed sua repe-
Haec effata, ultro collura tetendit, et lanistae uno tere, priusquam beatum Petrumprincipemapostolo-
tctu capite truncata est. Fulg|dam instar solis ani- rumvideret, noluil. Romam ergoipse et omnisexerci-
hiam cjus de corpore egressam multi viderunt in tus ejusproperaveruiil.et urbem ingressi,apostolum,
igneo globo deferri in ccelum, cum hymnidico an- in loco qui Yaticanus dicitur, doeentem muUas tur-
gelorum concentu dicenlium: « Beata es, Yale- bas populorum iuvenerunt. Protinus discalceatis
ria, martyr Christi, quae mandala Donaini custo- pedibus, incilicioad pedesejusprostralisunt.etcum
disti. Eris jugiter permanens in conspectu ejus, in magna hurailitatebenediclionem ab eo postulaverunt.
splendore lucis quae terminum non cognovit. > Petrus autem, ut tam praeclarain de Gallia genera-
Haecaudiens armigerStephani ducis, qui eam de- lionera vidit, et omnes Evangelio Dei edoctos et a
collaverat, cum sunima feslinatione Domino suo beato Marliale baplizatos esse audivit, admodum
nuntiavil omnia quje viderat vel audierat. Ad ulti- laetus gratias agens, Dominum benedixit. Apostolo
mum, ut verbum virginis de immmer.ti morle sua sollicite percunctanti de moribus et gratia vel con-
protulit, ah angelo percussus adpedes ducis cecidit versatione praefati anfislitis, devotus dux multa be-
et mox exspiravit. Timor aulem et tremor magnus nigne retulit de virtutibus ejus et prodigiis, el de
ducem el cunctum populum ejus invasil; ideoque coiiversione populorum ad fontem concurrentium
diix, cilicio indutus, ap se beatum Marlialem yp- sacri baptismatis.
nire rogavit. Qui cum in praesentia ejus venisset, dux ab apostolo pro effusione sanguinis
Postquam
prosternens se dux ad pedes ejus, cum magno fletu innocentis Valeriae absolutionem promeruit, auri
ccepit dicere : « Peccavi, o vir sanctissime, fun- libras ducenlas, quas a Nerone imperalore dono
dens sanguinem justum; sed precor te ut resuscites
l acceperat, ei oblulit. Sed ille eidem duci praecepit
ljunc arniigerum meum, et me facias credere in ut memoratum aurum sancto prsesuli deferret, ut
Deum luum. > Tune sanctus ponlifex omuem po- ecclcsias inde construeref Vel pauperibus erogaret.
pulum Christianorum convocavit, et omnes ut Denique, accepta benediclione aposloli, pariter in
• Deum pro resusciiatione morlui deprecarentur ad-
Gallias reversi sunt, consultuque dueis priusquam
moriuit. Deinde, facto silentio, ipse clara voce ora-
proprios lares reviserent, communem patronurii re-
vit, et finila oralione ad defuncti corpus abiit, te- ad quoddam palatium regale
petierunl. Cumque
nensque manuhi ejus, ut resurgerel in nomiiie Do- vocabulo Jocuiiciacum venissent, tentoria et papi-
mini pracepit. Qui confestim surrexit, et provolu-
liones super Vinzeimam fluvium fixerimt. Qui.jium
tus episcopi pedibus baptizari petiit. Stephanus
calore solis sesluantes ad fliivium irent, ut ardorem
eliam dux, ut hoc signum vidit, similiter, soncti
simul et sudorem devitarent, Hildebertus, Archardii
vesligiis procubuil et indulgentiam pro conimisso Pictavensis comilis filius, ad locum qui Garricus
facinore iroploravit. Beatus aufeni ponlifex pceni- a diabolo suffocatus interiit,
lentiam eipro interfectione virginis et martyris in- dicitur, venit, ibique
et omnis exercitus cadaver ejus quserens non.inve-
dixit,' ipsuraque et omnes comites illius ac duces, nit. Tune Archadius cum omni exercitu suo nimio
cunctumque exercitum et omnem populum utrius- Dmoerore affectus est, lacrymansqtie Lemovicam ad
que sexus numero xv millia baptizavit. Praefatus beatum Martialem venit, ipsumque humililer pro
vero dux magislro suo dedit mulla munera auri et
filio suo deprecalus est. Tuiic mtrltae turbae Gotho-
argenti ut exinde fabricaret ecclesias in honorein
rum et Wasconum Leniovicam venerant, et ex di-
Dpmini. Praedia eiiam ingentia et plura beneiicia illtic populi confluxerani, ae
in Lemovicensi versis regionibusplures
cum vineis et vernaculis provincia a bealo viro verba verae salutis audire cupiebant.
tradidit, ut exinde faceret nobilitatem ecclesiai-uin,
Archadius el omnis populus ad pedes hominis Dei
quas fahricalurus esset, et omnem indigenliam cle-
se projecerunt, et cum magno fletu pro adolescente
ricorum, qui in eisdem Deo servituri essent, supple- flere
ret. Post haec hospitale pauperum in eleemosyna in flumine demerso obsecraverunt. Ipse quoqne
ad locum
beatae Valeriae fecit, in quo ccc pauperes omni die ccepit, et in cilicio, discalceatis pedibns
vir Dei daemones
alendos instiluit. Aliud quoque instituil, in quo perrexit. Orantibus vero cunctis,
turbam pauperum numero nc quotidie refici decre- in fovea latitantes adjuravit, praecipiens ut corpus
et adolescentis ad ripam fluminis deferrent, et ipsi in
vit, super tnmulura Valerise virginis et martyris
ecclesiam conitruxit. conspectu plebis manifesti apparerent. Statim cor-
191 ORDERICI VITALIS 192
pus ad.ripam fluviiprojecturii est, quasi sexstadiis, 1 dianis excessibtis, qui non gravantuf criminalibus.
in siccum; et daemones visi sunt itt similitudine Purgalorius quippe ignis fluvius est, el pons super-
pOrcoruffi. Deinde populo deprecaiife et episcopo pOsilus, in quo rae ducens aiigelus Domini ac sta-
imprecante, de flumine Cum magno impetu exierunt, tuens illuc, apprehensa manu mea, dixit: fftcstaMs,
et ante pedes sancti Martialis verierttnt. Erarit atttem quousque; ab omriibus peccath emundatus, cwlesih
qtiasi jElhiopes nigrioreS Tuligirie, "pedes eoruni regrii merearh esse particeps: His explelis, ad por-
magni terribiles oculi et cruenti, capilli totum lege- taffi paradisi venimus, juxta quam multiludiiieni
bant corpus, atqne pef os eorum et: nares ignis daemonumcongregatam reperimus, quorum sxvitiam
emanabat sulphiireus; loquentes vero corvinaui vo- et calumniam pertimescebam veheraentius. Tunc
cem imitari videbantur. Praesule noffiina eorurii in- vox de cceloaudila est : Revertdlur dnima pueriiiu-
terrogante, unus eorum dixit : « Ego vocor Mille- jus in viscerq ejus et vivat annos vigivti el sex. Au-
Arlifex, qttia niille habeo artes ad decipiendum genus geltts autem qui nie ducebat incredibilis pulchrim-
humaiium. > Alter dixit : « Neptuntts nuncupor, dinis erat, ethumanam naluram aspectu susevisionis
quia multos hoffiines in hac fovPa praecipitavi ct in exCedebait.Percunctanti eliam mihi de doctore no-
iriferni poenas demersi. > Sanctus porttifex dixit : stro Martiale, resppndit angelus : Magnum incmlis
« Utquidgestatisigneas catenas iniiaribusvestris?» meritum pbssidet, quia virgo permanet et sine concu-
Daemones dixernnt: « Quando animasliominum de- phcehtia fentinarum est et esse deliberat. A juventute
cipimus, ad magistruni nostrum cum his catenis Domino cwpii deservire et bealo Petro adhmrere: Ad
dttcimuS. > Praesuli vero interroganli quomodo ma- phiernam domtini reversus non est. Sicuta concupi-
gister ebrum vocaretur, dixerunt: « Rixoaldus, quia scentia carnis nbscitur atienus, sic a dolore mortis
rixam semper desiderat et cumira et indigriatiorie eritextfdneus. Angeli duodecim ei a Doniino depulali
permanet: > Deriique deprecantibus illis ne Latirto sitnt, quisemper cum eo gradientes eumfuligari non
sermone cum eis ultra loqueretur, nec illos in abys- permittunt, nec esurire, nec siiire; sed ab omhi malo
sum vel iti msire Oceanum niiileret, Hebraice prae- eum cuslbdiunt, et ab dmni coniagione dotoris pror-
cepit ut in desertum locnm ifent nec ullam usque sus exlraneum reddunt. >'
in diem judicii creaturam laederent. Daemonessta- 'flaec etalia his.similia Hildeberioreferente,'pon-
tim perinanevolarttesnunquam cofflpariierunt. Dux tifex et dux, cuitt omnicoaduiiataplebe, laetati sunt,
autem et onme vulgus, cunctusque exercilus ex Dominoque pro collatis beneficiis gratiarum actiones
dlversis proviuciis adunatus afque ad hocspectacu- reddideriirit. Hildebertus aulCrii, angeli monita te-
lum congregatus, projecerunt se ad pedes sancti C nens, caput suum totondit, et beato praesuli aSlise-
aniistitis, pro resuscitatione morlui rogantes cum rens, in Dei servilio permarisit, vinum nonbibens
lacrymis. Ipse vefo, tpt flelibtis commolus, omnes et carnem non comedeiis. Indumentis pedum non
pariter Dominum deprecari praecepit.tenensquema- est usus. Parte et aqua solummodo contentus fuil in
nufn defuncli, dixit: « Hikleberte, in nomine Do- cibo, et cilicioin indumeiito. Erat enim deditus in
miiii nostri JesuChristi, surge.>Qui statim surrexit assiduis orationibtts, in jejuiiiis frequentioribus, et
et xxvi annis postea religiose vixit. Cunctis Domi- continuis bonof uni operum exhibitionibus.Data vero
num glorificantibus qui. tam gloriosum miraculum sibi a parenlibus distribuebat indigentibus; nihil in
yiderant, sanctus Martialis Hildebertum vocavit, et crastjnum sibi reservabat. Exempluffi vero ejus
ab eo, de hisquae jam exaiiimis viderat, proaedifiea- mttlti secuti sunt, propriisque renuntiaiiles voluri-
tione audienliumiriquisivit. Cunctaiite (35), plura talibus, per arclam viam adChristiim cucurrbruht,
ille narrayit. Stephantts dux decretura fecit et per omiiesgen-
« Cum fatigatus, inqnit, ardore solis, a sudore tes, quae ditioni ejus Subjacebant, dirbxit ut oiniiia
corpus meura abluerem, continuo dseinones i.n.fo- tethpla et idbla rainutatim corifringerent et igtii ere-
veam prsecipitantes me suffocaverunt.Cumque igneis mafent, solique Deo vacarent ct servire studerent.
catenis me coiistringere voluissent, protinus astans lpse religiosanl vitara, sicul a bono magislro didi-
angelus Domini de nianibus eortim abstraxjt me. cerat, diligenter Deo servabat. Eleemosytiis enim
Cumque ad orientem pergere cocpissemus, duo cunei erat dedilus, in judiciojusltis, circa pauperes solli-
daemoniir.nCoiitra nos veniebartt, et igneas sagittas citus; sacerdolibus atque cunctis Dei minislris
jaciebant. Unus eorum ante nos etalius retro per- supplexerat acdevotus, prudentissimus pater Chrij
gebat. Astego nimio pavore perterrebar, sed ab an- stianorum ac ferOcissimuS persecutor paganomm.
gelo comitante mibi blande confprtabar. Sonora A die quo baptisma suscepit, cum femina pollums
etiam yoce ac dulci niodulaiione Ccepit angelus Do- non fuit; sed in castitale usque iri diem obilus sui
mino canerc, dicens :Benedic, anima mea, Domino, vixit.
et omnia qumintra me Sunt nomini sanclo ejus. Qui In Bnrdegala civitate Sigiberttts comeS erat, qui
propilialur omnibus iniquitatibus tuis, et redimet de per sex annos paralysi morbo gfaviter aegrotaverat.
inferno vilam tuam. Deiride ad ignem purgatorium Qui, ut niifabilia qriaeper bealum Martialem age-
pef venimus, in quo Christiani crucianlur pro qubli- bantur audivit, coujugi suae Benediclae praecepit ut

(33) Lcg. : percunctanii,-

 193 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. II. J94
fcsliiianter ad hominem Dei pergeret, et xxvi libras3 A sanali. Daemones enim, qui per fidei Christianae
auri et argentum sufliciens secum defcrret, factaque; virlutem de Burdegala urbe ejecti fuerant, irati
pelilione propitialioneni Dei perejus amicum sihii coutra suos quos subjugaverant, miseros idololatras
oblineret. At illa cum summa velocitate imperalai invaseraiil, et in eorum corpora grassantes nimis
conipelenler paravit, et eum duobus millibus octin-- illos vexabant. A parentibus itaque ad virum Dei
gentis equitibus ad virum Dei perrexit. Pervenienss perlracti sunt; quo orante et praecipiente, maligni
autem ad iilum fiducialiter pro viri sui salute petiit.. hostes, per ora eorum cum sanguine egressi, nus-
Super cujus fide bealus vir exhilaratus, sanitatemi quam compai-uerunt.
segroto promisit. Tunc baculuin siium matronaetra- Quondam, dum beatus Martialis Mauritaniae prae-
didit, ac nt super marilum suum ponerel, ut sana-. dicaret, et maxima populorum multitudo, ut au-
retur, praecepit. Aurum autem et argentum acciperes dirent vera dogmata , concurreret, Sigibertus co-
noluit, sed divina secundum Doniini praeceplum be-• mes decrevit cum magno militum exercitu ad eum
ncficia gralis erogavit. Nobilem vero Benediclam et1 venire, eique congrueutem apparatum ciborum et
omnes ilineris ejus comites baptizavit, et onines, ini potus amicabiliter exhibere. Copiara ergo piscium
fidc confirmatos ad propria remisit. concupivil, et ministros in ponlum piscandi gratia
B
lnterea, Burdegalse dum civitatis populus ad de- misit. Tandem piscaloribus multa secum genera
lubra idolorum venisset.etpoiilifex lliura cremaret, piscium deferentibus, et oplala invisere littora cu-
dseinon per queradam Hebrseuni nomine Marlialem pientibus, subito tempestas exorta est in mari,
vi se egiessurum dixil, el magnas virtutes sancli qnae ipsis inlerilum el navibus naufragium coepit
prsesulis alque dignitates apud Deum mceslus pa- minari. Pon-o Benedicta comilissa, quae cum mul-
lam promulgavit. Tandem riiatroiia urbem ingre- litudine plebis ad littus stans exspeclabat, roetu-
dienle, seniores populi obviam ei proccsserunt, et endum trepida periculum videbat. Cumque jam
omnia quae a Jove audierant narraverunt. Tunc mergi coepissenl homines £cum navibus, religiosa
primum pontificem idolorum ad sc coniitissa voca- mulier extendit in ccelum manus, el voce piagna
vit, eique praeeepii ut per omnia templa pergeret, exclamans, Deuni invocavit.et continuo sedata tem-
et, excepto templo Dei ignoti, uiiiiutatim ea con- pestas cessavit. Piscalores autem ciim navibus et
fringeret. Deinde cum sociis Chi-isliauis Dei cle- piscibus ac retibus incolumes ad portum pervene-
iiienliam exoravit, et in ejus nomine ad lecluni runt, et cuncti hoc videntes mirabilem Deum glo-
mariti pervenit, ac super eum beati pontificis ba- rificaveruiit.
culiini imposuit. Porro membra, quse contractione f Almus vei-o praesul a Mauritania reversus Lemo-
ncrvorum ac viliosa febrium compagine fuciant vicam repedavil. el inde ad vicum nomine Asia-
j-auciala, extemplo efficiunlur ac si nuiiquam pro- cum (35) perrexit. lhi Jpvis idolum venerabile pa-
pria virtute fuissent privata. Poslquam praefalns ganis erat, ibique multitudo magna languentium
comcs Sigibertus sanalus est, cum raulto apparatu diversis oppressa infirmitalibus jacebat. Tunc, ad-
popuUad sanctum antislitem profectus est, et ab veniente ponlifice, dsemon obmuluil, sed vir Dei,
ipso sacri haptismati.s tinda cum cunctis sequacibus TOgaiilibus incolis, de siniulacro illum egredi prae-
suis regeneratus est. Copiosa vero precum et gra- cepit, statuam confringere et visibiliter populis ap-
tiarum xenia pro collatis sibi ccelestibus beneficiis parere. Prolinus de stalua exivit quasi nigef pue-
relulit, et raultis postea diebus in Dei servitio fe- rulus obscurior fuligine, cujus-capilli tetri et den-
liciler vixit. sissimi usque ad pedes erant; et per os illius ac
Quoiidam, cum exigentibus hominum insolenliis nares et oculos [ flamma ? ] cum fetido ardore
denominala civilas ignis incendio jam coiisumenda emanabat. Denique sancto populis ostendente quem
cremarelur, ac pene sui interitum arsura minari domiiium coluerant, eique rursus ut statuam com -
videretur, religiosa Benedicta baculum viri Dei fide- minueret praecipienle , conlfactam slatuam in pul-
liler igni opposuit, et, omnipoteiiiiam Creatoris D vereni redegit el postea nusquam comparuit. Ve-
confessa, ejus atixilium invocavit. Protinus incen- nerabilis auteni episcopus cunctos segrotps ad s.e
dium ila sopitum est ut vestigia ignis nullo modo congregari fecit, et facto supcr eos signo crucis
apparerent. in Dei nomine sanavit; et cunclos qui ihi comma-
In illo tempore, instinctu divino admonilus, nere videbanlur baptizavit. Inde reversus ad pro-
praesul Christi Martialis ad Garumnam fluvium per- priam sedem, oraloria coustrui fecit et insignibus
rexit, et in loco qui Mauritania (34) dicitur, multis ornamentis diligenter decoravit. Unimi in honore
sui
qui illuc confluxerant, verbum Dei praedicavit, ibi- sancli Stephani protomartyris consanguinei
que, pro saluberrima occupalione divini operis, consecravit, et aliud in honore sancti Pelri apo-
tribus mensibus mansit. Novem djemoniaci catenis stoli ac magistri sui constiluit, et tolum altare per
constricli, ex Burdegala civitate a parentibns de- circuitum laminis aureis veslivit. Coiistruclis a;i-
ducti, a sancto Martiale, daemonibus expulsis sunt tera b:.silicis. beatus prsesul cerlum dcdicalionis

(54) Yulgo : Mortagne-sur-Uironde.

153) Forle : Axia (Aixe) prope Leniovicum. Le Prevost : Ansiacum, lgnotus locus.
 19S OUDERICIZVITALIS . i§g
dietii denurtiiavil, et Stephantts dux Siifficienlemvjj V cias, quas Ipse Dominp acqtiisierat, destinavit
apparatttm cunclis veiiientibus ad saCra solemnia Mulli autem>cuin magnp ej^ulatuconvenefunl, popu-
prseparari commeridavit. Pbfro, dtim sairctus pon- lus sCilicet PictaveiiSium, Biturigeiisium, Arverno-
tifex celebraret missarum soleniiiia, Arveus, comes rurii, YKascoiium, vel Golhorum. Appropinquante
Turonicse civitatis, arfeptus est a diabolo ctim con- , atttera obilus sui die, rogantibus cunclis, eitra ci-
jiige Ghristiana. Yir aulem Dpmiiii diu fatigari ho- vltatis .portam, quae Calcinea dicitur, perrexit;
-miiips paissus non est, sed eos ad se jussit venire, ibique sermoneiJi de vera fide ei divinis operibus
et dserhPrtes iiierepavif cur aiisi fuissertt iu illos edidit, atque beatas virtutes, quibus saluliferi mo-
ijilrafe. Dseriiortes vefo dixerunt boc sibi perffiis- reS decbraiitiir, utiliter recensuit. Postquam exhur-
sum fuisse pro fraiisgressiorie, quia coiiira prsece- tatiojie finita populum benedixit, Dominoque Deo
ptum ejris immuriditia carnaji commacuiasseut se piis precibus comriiendavit, portari se in oratorium
tota nocte. Duce cum populo roganle prb vexatis, beati Stephani feeit; ibique in cinere et cilicio re-
sanclus prsesul daettionium expulit jn nomine Salva- cubans fiiiem sinim exspectayit, geiiibusque flexis
tofis; homihesque restituit Vigori pristinse sospi- et nianibus ad cceliini.inteiitis, orationibus exitum
tatis. Basilica siquidem Sancti Petri vr Nonas Maii, , suuni; iiiuniri curavit. Ad ultimum vero hanc ad
tempore Neronis imperalons ,.<eonseerata est; et lB Dorainura vocem fudit: «Inmanus tuas, Domine,
-tanta -claritas in die cortsecratibiiis ejus ibidem cpmmeiido spiritum meum. J Cunctis autem flenii-
«micuit ut alter aiterum sibi proxiiiiumvix videre biis et oranfibus, ipse manu inijuens ut siierent,
quiyisset. dixit: « Taceie; nunquid non auditis quantae ve-
flis rite peractis, beatus Martialis Aurelianum niunl laudesf de coelo? Certe Dominiis venit sicut
prdinavil, et post suum discessum urbi Lempvicen- promislli >Coiitijitio luxmagna ibidem refulsit, et
sinm praefecit. Andream vero presbyterum ecclesise vox DbminJ vpcantis eum persOnuit: « Egfedere,
Sancti Petri apostoli prsefecit, ibiquc cum ep.-Hil- benedicta aninia. > Deinde cum ipso splendore in
debertum Archadji comitis filium ef alios xxxvi cle- ccelum perrexit,: pt .cojicentus interim angelorum
ficos Cbnstituit.eisque Stephanus dux ex suo red- auditus est. In crastinum Iiora tertia parajyficus
ditus ad victttm et vestitum ubertim donayit. Multa quidam teiigitferetfum ejiiSet statim factus est
quideiri de operibus beafi Martialis.serlpta sunt, scd sanus. Cumque ad sepeliendiim corpus illius defer-
tanien omnia sirigillatim proiefri nequeuiit. Erat retur, iii hora egressionis ad Sancti Stephani basi-
enim divina eruditione replelus, religione iiisignis, licam cocli apefli sujif, et .bajulissancti eorporis
morum probilate-pollens, miraculoriim; exbibitioite .P pergeiitjbus usque ad locum sepultiirse semper ape-
admirabilis. Erat contemptor saeculi, araatpr Dei et riebantur,n Prseferea multis ad exsequias confluen-
proximi, etcui yivereCiiristuseral et riiori lucrum. tjbus .iiifirmis, beatyis Alpiniaflus, accipiens suda-
Reddebat, ut ssepe jam diximus, csecis visum, su-r- rium beafi pontificis, aegrptorum corpora langebal
"dis audilum, claudis gressuiiii mutis lpquelam, ac e.t cunctos ad invpeati-pnem Cliristi sanabat. Inter
morluos fevocabal ad vitam....Sunt et alia multa, ut i-ejiqups hydi;ppicus qiiidam. ex Tplosana urbe ad-
Aurelianusdicit, cpffimemoratione digna, quseper vec.lus. est cuni sex caecis el quatuor daemoniacis,
eum operata est Christi gralia; quse, si litteris scri- tjui sequeiili dieppst pbituiji sancti praesulis ad se-
lief entur, a non credentibus apocrypha dicerentur. pulcrum illius repraesenlati sunt et sacri sudarii
Anno DpmiiiicaeResurreclionis .40, quando bea- tactu sanati snnt. .
tus pontifex Martialis oraret solifo, ecce Dominus Innumeraper sanctissimum praesulenj posl lumu-
Jesus Christus cum discipulis suis in splendpre ,ei lalipiiem ejus miracula facta sunt, quse singillatim
apparuit, et amicabiliter epm salutans yocavit, ei- omnia prae.iiigbnti copia scripto comprehendi hon
qtie quiiitumdecimum diem migrationis ejus de posstint. Forlassis cui haec non sttfficiunt, nec
mundo terminiirti esse praedixit.:Saiictus ergo yir, . ampliora, si scriberentur, voJumina suflicerent.
gaudio magno repletus, Depgraftas egit, et exitum P ; . Interveniat prqnpbhzalmus prmsul Martialh de
suiim per binas helidomadas assiduis jejuniis et se loquentibus, qui convivq Christi fuit et apqslo-
vigiliis ac orationibus praeparavit., Slatulp enim lorum socius, qui pius pastor, exstilit Lemovicensi- '
tempore noctis, ppst inodicam pausalionertJ, -q.uae busei primus prmdicqior populis dccidentalibus, ut,
fessos arlus recreabat, ad oraiioneiii surgebat, et sqcris ejus. oratibnibus tnunili, Jiwreditjth cetemw
lisque in lioram secuiidara diei precibus etdivinis tnereamur participcs ascisci. Amen..
laudibus insistebat. Deinds sacrificiurii. Dominp in XXIY. Hhtoria Rothanorum
pontificum. Petrus et
Jipra secunda pro sectomni Ecclesia offerebat, et successores ejus.
poslea usque -in vesperum assidue praedicabat. Qnia chrprtographiam secundum scripta prisco-
Nocte verojam incumbente, arduam sibi imposi- riim cottlexere dpcrevi, et ecclesiasticam incipiens
tam yiGlus alimoniam, panem scilicet et aquain, narrationem, in c.ujus Capite de sanctis apostolis
> percipiebat quaedam breviter apposui, nunc, adjuvante Deo, de
Appropinquante vocatioriis lermino, vir Dei fra- Romanis praesuiibus continuatam seriem edere n:-
tres eonvocavit et obitus sui diein iinminere indi- tor, et a bcatu Pclrp apostolo, cui Christus claves
:cavit, nunliosqiie per universas regiones etprovin- regni ccelorum comraisit. uichoare conabor. Hoc
 197 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIS. II. 198
"enim opus uecessariuin duco, ac studiosis clienti- i\ sia ej'icere, dtu gyrantes per circuitum januam
bus sibi aliisqtte docilibus commodura autnnio. non potuerunt invenire, donec Theodora pra viro
Jam, ut veraciter rimatus sum, per mille et centum suo fusa obtinuit oratione ut ipse cum pueris suis
annos, ex quo forlis Emmanuel per intemeratam inde potuisset exire. llle tandem ad domum per-
Virginem nube carnis trabcatus venit ad nos, in ductus, in caecitate permansit, et Theodoi-a post
urbe Roma (quaeab ipso sui primordio super omnes missas sancto Clementi papae ordinem rei gestse
vicinos molita est efferre fasces suos, et usque insiiiuavil. Ipse vero populum, ut Deum orarent,
ad Euphratem Oceanumque, disponenteDeo, dilaia- admonuit. Deinde cum muliere ad aegroluin per-
vit fmes suos) plures, opitulante Deo, exiraii athletae rexit, et orationem faciens, visum el auditum ei
tenuertint ecclesiaslici regiminis frenos, quorum stalini restituit. Ille autem receptis sensibus corpo-
iriumphales cursus perscrutari bonis delectabile est ris amens faclus esl, et Clemenlem episcopnm,
inter fluctus niundanos, ut, per heroum vesligia queni ad conjugem suam irigressum esseputabat,
gradientes, desudent iniitari strenuos actus atque teneri el trahi praecepil. Servi vero ejtis saxeas co-
salvificos. lumnas ligabant, et nunc deintus foras, nunc de-
Beatus Simon Petrus, princeps apostolorum, foris intus trahebant. Sisinnio itaque cum servis
filius Joannis, vico Bethsaida provinciae Galilseae suis insaniente, Clemens recessit, ct Theodora pro
ortus, priraum in Anliochia vn annis sedit; deiride marito suo tola die cum lacrymis oravit. Tandem
sub Claudio conlra Simonem Magum Romam per- ad vesperum Pctrus apostolus ei apparuit, et con-
git, ibique xxv amiis Evangelium praedicans Eccle- forlans ait : « Per le salvus erit Sisinnius, ut im-
siam rexit. Contra Simonem multoties coram Ne- plealur hoc quod dixit frater meus Paulus aposto-
rone et populo disputavit, et, eo devicto, a Nerone lus : Sanclificabiiur vir infidelh per fidelem mulie-
xxxvi .anno a passione Domini III Kal. Julii, cum rem (1 Cor. VII, 14). > Statim Sisinnius, receplo
Paulo martyrizatur. sensu, per Theodoram Clementem accei-siit, et
Linus de Tuscia, ex patre Herculano, sedit an- araenliam suam confessus, omnipotenti Deo credi-
nis xi meiisibus m, diebus xu, et marlyrizatus est dit, et corroboratus proximo Pascba cnm cccxxwi
vi Kal. Decembris. Hic ex praecepto Petri apostoli promiscui sexus baptismum suscepit. Multi nobiles
conslituil ut mulier in ecclesiam velato capite in- et illuslres Domino per eum crediderunt, et veram
traret. fidem suscipieiites baptizali suut.
Clelus Romanus sedit annis xn, mense i, die- Puhlius Torqueanus, sacrorum comes, mullilu-
bus xi, et sub Domitiano passus est vi Kal. Maii, Q; dini Christianorum invidit, dataque pecunia pa-
ct cessavit episcopalus diebus xx. Rufinus, Aqui- tronis regionum, nomini. Chrisiiano seilitionem ex-
leiensispresbyler, de LinOet Cletodicit in procemio cilavit. Administraiiie Maihertino praefecturam po-
historise Ciemenlis quod ipsi, vivente Petro aposlolo, puli Romani, sediliofacta esl; et PublioTorqueano
miiiislraverinl sibique successerint. Yalde miror jubenle, Clemens secreto ad eum perductus est,
qttod tam prudens Inlerpres et historiograpbus, et ipsumque judicem rationalibus responsis ad veram
tam Graecisquain Latinis adraodum eruditus, non fidem infleclere conatus est. Denique seditiosis tu-
consideraverit quod ambo lelicem cursuffi marlyrio multuaiitibus, ad Nervam pariter et Trajanum de
cojisummaverint, nec aliqui perseculionem in urbe illo relatio missa est. Trnjanus vero rescribens ju-
pro Chrislo usque ad tertium decimum Neronis an- bet, si Clemcns sacrificaie nollet, trans Pontum
iium, post Simonis Magi prsecipitiuro, perpessi maris, quod civitati Cersonae adj'acet, exsilium sub-
fuerint. Linus quippe tempore Vespasiani, Cletus iret; lanlam graliam Dominus beato Clemenli tri-
vero persecutione passus est Domitiani. buit ut pagani etiam praesides superillo flerent. Ju-
Clemens Romanus de Ccelio monle, ex patre lianus praeses illum Deo plorans commendavit,
Fatistino, sedit annis x, mensibus n, diebus x, et cique navem omnibus necessariis onustam dele-
sub Trajano in mare prsecipitatus est ix Kal. De- D*gavit. Multi eum religiosi viri deplebe et clero se-
cembris, et cessavit episcopatus diebus xxi. Hic cuii sunt. Inexsilio plus quam duo millia Chri-
discipliijani beati Petri apostoli secnlus, bonorum stianorum ad marmora secanda damnatos beatus
ornamenlis morum insigniter pollebat, et ob hoc papa invenit; quos cum pro Dei nomiiie relegatos
Judaeis et gentilibus et omnibus Christianis compla- cognovisset, exsultavit, eisque copiosam de ser-
cebat, quorum inopes nominatim scriptos habebat, vanda fide el patientia doctrinam erogavit. Deinde,
nec sanctificatione baptismatis mundatos publicse ut cognovit quodaqtiam humeris suis a sexto inil-
mendicitali subjectos esse sinebat. Flaviam Domi- liario deportarent, Doroiiium oravit et aquam pe-
liam virginem, Domiliani Csesaris neptem et Aurelii tiil. Coropleta vero oralione, agnum stantem super
sponsam, sacro velamine consecravit; et Thebdo- monlera vidit, et locum qnem agnus erecto pede-
ram, Sisinnii cOmilis conj"ugem, in proposito casti- dexlro luonstraverat, brevi sarculo leviter percus-
tatis confirmavit. Quam vir suus zelo ductus eccle- sit, et fonlem affltienlibus venis omatttm aperuit,
siam iutrantem occultc prosecutus est; sed a Cle- qui subito impetu vomens fluvium fecit. Ad hanc
meiite facla oratione, slatim csecus et surdus ef- famam confluxit omnis provincia, atque doctrinam
feclusest. Cumqne servi cjus yeUent eum de eccle- sancli Cieraenlis suscepit mullitudo maxima ; ila
199 ORDERICl VITALIS 200
utiri die rina qiiingentae animse vel amplius bapti- \ ihnomine Domini; Hosanna in excelsh ! Accusa-
zatae bsSeftt, ibique intra unttm arinum , confractis torisprimo persona, fides,vila et conversalio enu-
idolis a credentibuj, LXXV ecclesiac factse essent. cleatim perscrutetur. Accusatoribus enim, qni ve-
Posf anrios tres, paganis insistentibiis, ad Tra- ritalis fidem ignorant, nec rectae conversationis vi-
jartuni imperatOrem invidiosa relatio cucurrit; et tamdeducunt, seuqui de inimlcorum domoexeunt,
Aufidianus dux ab eo missus diversis poenis mul- credeiidtiin non est. Denique Nonis Apriiis marty-
Jtbs Christianos peremit. Caesa verO multitudirie, rizatus est, et cessavit episcopatus diebus xiv.
solum Clementem jttssit ad mafe perduCi et ari- Telesphbrus Grsecus sedit annis xi, mensibus m,
Choram ad colluin ejusligari et iri medium maris diebtts xxi, lemppre Anlonini -et Marci. Hic decre-
pfaecipitari, ne a Christianis posset invenirj et pro vit ut septeffi hebdomadis jejunium aule Pascba
deo veherari. Quod quandofaclum esset, Phoebo et celebretur, in Natale Domini noctu missa canatur,
Cofnelio di-scipulis sancli Glementis cum multitu- in.vingressu sacrificii hymnus angelorum , id est
diheChfistiariorUirt ad liitus slantibils et cum fletu Gtoriain excelsis Deq, dicatur. Tandem martyri-
oraiitibus, recessitmarein sinura suum pertria ferb .zatus est Nonis Jaiiuarii, et cessavit episcopatus
millia, et ingressi per siccum populi videre mira- diebus.vii.'
bilia^ Habitaculum namque inveiiefunt in modum D Hyginus Alheniensis, ex philosopho, sedit annis
teriipli maririofel angelicis manibusparatum, ibique iv, mensijjus ni, diebusiv, lempore Yeri et Marci.
iri af ca saxea corpus sancti Clemenlis posilum roi- Hic nimirum sanxit ut melropolitanus absque om-
nistefio angelofum, ita ut anchora, cum qtta mis- . Jiium pfayirtcialium episcoporum prsesentia causas
sus esi,: posita esset juxta eum. Discipulis aulem aliorum non audiat. Episcopus aulem absque cle-
ejus feyelatuffi est ne eum tollerent; quia omni die ricis suis nullius causam defmiat; alioquiu utrius-
passioriis ejtts ffiare recederet, et per seplera dies que sententia irrila eril. "Hic sepulfus est m ldus
ativehieniibus siCcuffi iter praeberet. Multis ibi mi- Jannarii, et.cessavit episcopatus diebus m.
rabilibus factis , pnines geritiles per gyrum credi- Pius ltalus,,deAquJleia, sedilannisxix, mensibus
defunt in Ghrisluffi, et famulantur ei qui vivil et iv, diebus Tu, tempore Anlonini Pii. Hic in habitu
regiiat per omnia saeculaisieculprum. Amem pastoris edoctus, Pascha Dominico fieri jussit. v
ClemertS colistituit utvaltaris palla, cathedra, Idus Jttlii obiil, et cessavit episGopatus diebtiS xiv.
candelabrum, si vetustate consumpla fuerint, con- Anicctus Syrus sedit annis xi, mensibus iv, die-
Creinenturv -:• - bnsiii, tempore Severi et Marci. Hic coiisiituit tit
Anacletus Graecus, de Atheiiis, sedi», annis ix, Q clericus;comain non nutriat,. Episcppws a minus
iheiisibus ii;diebus x; quo defuncto ni ldus Jslii, qjtam a tribus epjscppis non ordinetiir. Melrppoli-
'cessaiyitepiscopatusdiebtts XVI,Hic decrevitnt ac- tanus auteiii cbnsecretur aboriinibusquibus praeesse
cusatib sacerdotum rion fieret nisi abidoneis et pro- debef. Marlyrizatus est auleffi xn Kal. Maii, et ces-
'batissimisviris, qui suspicionibus careant.. savit epis.cppatus diebus xvii.
Evaristus Judseus, de Bethleheni, ex patre Juda, Soter Campanus, ex palre Concordio, de civitate
sedit ann|s ix, meiisibus x, diebus n, temporibus Fundis, sedit annis IX, mehsibus vii, diebus xxi,
Doriiitiani, Nervse et Trajani. Post marlyrium ejus tempore Severi. Defunctus est yero xv Kal. Maii, et
cessaylt episcopatus diebns xvin. Hic vu diacones - cessavit epispppatus diebus xxi.
brdiriavit qrii cuslodireht episcopum pracdicantem XXV. Sequenlia Romanorum pontificum hhlorim.
pbf styliim vefitalis, eique velut oculi essent in Eleuther Gfsecus, cx patre AbundiOv sedit amtis
orrinibus locis. Is etiam conslituit iit vir uxorem, xy^meiisibus iu, lemporeAntonini et Commodi. Hic
vel riiiilier maritumnondimittat, nec ecclesia, epi- definivit ut absens non jiidicetur, nec in eiim pro-
scbpo suo vivenle, alium accipiat. ditoris calumiija velvox audialur. Nulla esca, quse
Alexander Roihaiius, de regioiie Caput Tauri, ex tamenbumana etralionalis est,aChristianis repu-
patfe Alexandfo, arinis x, mensibus vii, diebus xi. D dietur. Deinde vn Kal. Junii obiit, et cessavit epi-
Hicaspersionis aquaffi cum sale in habiiacuUs ho- scopatiis diebus y,
niiriuin beriedixit, et passioriem Domini in pTeea- Victor Afer.sedit annis x, mensibus n, diebus x.
fioiie sacerdotuffi,' dum missas cclebrantur, miscuit. Marlyrio corpriafus csl Kal. Augusti, et .cessavit
Miilta per ettm; Doiriirius miiacula fecit, et multis episcopatusdiebus xuZ Hic decrevit ut nemo de in-
salulem animabus dedil. TandemVia Nomeritana, v cerfis Zjiidicelur.
Nbnas Maii, decbllatus est, et cessavit episcopaiua Zepliyrinu^ Ilpmanus sedit annis vni, niensibus
diebrisxxxv. Z vii, :diebps?x,;teinporeAntoriini et Severi. Via ver.o
Sixtus Romanus, Cx patfe pastofe, de Via Lata, Appia vuISal. Septembris sepuUus est, et cessavit
scdit arinis x, menslbus n, die i. Hic decrevit ul epjscopalus diebus yn. Hic constitu.il uf injusleex-
miriisterla sacrata rion tangantur nisi a ministris, spoliatus sua primo recipiat, et post legitime accu-
Presbyter intra actionem in populo hymnum ange- sanfibus respondeat, induciasque, si einecesse fu-
loriimet hominum decantet:Sanclus, sanctus, san- erit, non modicas accipiat.
clus Dofriinus Deus Sabaoth. Pleni sunt cmli et tefrc Calixtus ROmanus, de regipne Ravenuati, sedit
gloria tua;HoSanna in excelsh. B.enedictusqui venh annis vn, mensibus n, diebus x, sub Macrino et
 erti HISTORIA ECCLEKIASTICA.- PARS I. - LIB. II. So3
Heliogabalo. Hic decrevit ut episcopus alterius pa- A V lattis est, iv Nonas Augusi, ct cessavit cpiscopatus
roehianumnoiijudicet nec excommunicet. Nullius diebus XXVII.Hic decrevit ul infanies personse sa-
enim nisi sai prwsulis judicio tenebitur aut damna- cerdotes non accusent. Sacerdos et levit» sicralis
bilur. Lapsus in peccalo, si digiiam pcenitentiam veslibus in usu quotidiano, nisi in ecclesia, non
gesseril, honore pristini officii noh privetur ; sed utantur.
etiam si necdum habnit, adipisci polerit: Jej'unium Sixtus Grsecus, ex philosopho, sedit anno i.men-
Sabbati ler in anrio fiat, frumenli, vini et olei, se- sibus x, diebus xxm, temporetGallie.ni et Decii.
cundumprophetiam quarti, septimi et decimi. De- Hic statuil ut spreto proprio judice ad alium recur-
riique martyrizalus est III Idus Octobris, sub Ale-" rens excommunicetur. Tandem vm Idus Augusti
xandro imperatore, et cessavit episcopatus diebus decollatus est cum sex diaconibus : FelicissiniOj
vi. Tunc Calepodius presbyter et Asterius ac Pal- Agapito, Januario, Magno, Vincentio el Stephano;
niatius-cousul, cum cc de familia sua, passi sunt. et cessavit episcopatus diebus xxxv. Tunc Lauren-
Urbanus Romanus sedit annis iv, mensibus x, tius archidiaconus et Hippolytus cum familia sua,
diebusxn. Hic decrevil utomnes fideles per impo- Abdori et Sennes subreguli Persarum, aliique mulii
siliortem fiianus episcoporum post baptismum Spi- . diversis suppliciis maflyrizati sunt.
ritum sanclum accipiant, ul pleni Christiani sint. B Dionysius, ex monacho, sedit annisvi,. mensibus
Tiinc passi sunt Tiburcius, Yalerianus, Maximus, ,n, diebus iv. Hic presbyteris ecclesias dedit, cce-
Caecilia. Jpse vero vm Idus Junii martyrizalus est. metefia, parochias et diceceses conslituit. Martyri-
Poritianus Romanus sedit annis ix, mensibus v, zatus est vi Kal. Januarii, et cessavit episcopatus
diebus n, lempore Alexandri, a quo in Sardiniam, diebus v. In decrelis Dionysii hoc reperitur : « Con-
crim Hippolyto presbytero, exsulare coactus est. fessio ex neeessitate veniens, credibilis non est;
Tertio autem Kal. Novembris defunclus est, et ces- hon enim delet extorqueri, sed potius sponle
savit episcopalus diebus x. proferri. >
Antheros Graecus sedit annis xn, mense i, die- Felix Romanus sedit annis iv, mensibuS m,
bus xn. Martyrizatus est vero m Nonas Januarii, diebus xxv, tempore Claudii et Aureliani. Deinds
et cessavit episcopatus diebus XIII. maityrio coronatus est III Kal. Junii, et cessavit
Fabianus Romanus sedit annts xiv, mensibus xi. episcopatus diebus v. Hic decrevit ut episcopalus
Hic intef caetera dixit: « Convicium irati pro ac- episcopo non adiraatur, antequam causa ejus di-
cusationC habendum non est. Omnis qui crimeri . scutialur.
objicit probet, et qui nOn probaverit, patiatur pce- < Q Eutyciaiius £uscus, de Lunis, sedit anno .-,
nam quam inferre voluit. > Passus est autem xiv mense i, die i, temporeAureliaiii; Obiit vi Kal. Au-
Kal. Februafii, et cessavit episcopatus diebus vu. gusti, et cessavit episcopatus diebiis vm.
Comelius Romanus sedit annis n, mensibus n, Caius Dalmala sedit annis xiy mensibus iv, die-
-diebus in. Hic aposlolorum corpora rogatu Sanclae bus xn, tempore Carini, Diocletiani et Constantii.
Lucinae noctu levavit. Beati Pauli corpus in via Hic constituit septem gradus ordinum, ut esset
Oslierisi posuit, et Petri in templo Apollinis, in ostiarius, lector, exorcista, subdiaconus, diaconus,
monte aureo, in Valicano condidit. Sub Decio au- presbyler, episcopus. Martyrizatus est x Kal. Maii,
tem Cenfumceilis exsulavit. Deinde Roraam addu- et cessavit episcopalus diebus xi.
ctus, plures salvavit, et decollalus est xvm Kah Marcellinus Romanus sedit annis ix^ mensibus iv«
Octobris, el cessavil episcopatus diebus xxxv. Hic - diebus xvi, tempore Diocleliani et Maxiihiani. Hic
decrevit ut sacerdotes, nisi pro fide, sacramentum deCrevit ut major a minore non judicetur, laicus
non faciant. clericum non accuset; clericus vero cujuslibet or-
Lucius Roffiantts sedit aiinis ni, niensibus 111, dinis absque pontificis sui pefmissu ad saecularp
diebus m, tempore Galli et Volusiani. Hic de exsi- judicium neminem attrahat. Martyrizatus est autem
lioDeinutu rediit. A Valeriano, III Nonas Martii, D I vn Kal. Maii. Cum ipso, intra x»x dies, xvm millia
capite truncatus est, et cessavit episcopatus diebus bominum pro fide Christi perempti surit. Tunc ni-'
xxxv. Hic coristituit ut duo presbyleri et tres-dia- mia persecutio Chrislianorum fuit, et cessavit epi-
coni semper ubique pro ecclesiaslico testipjonio scopatus annis vn, mensibtis vn, diebus xxv.
cum episcopo sint. Marcellus Romanus, de Via Lata, sedil annis x,
Stephanus Roffianus sedit annis vii, mensibus v, mensibus vn, diebus xxi, terappre Maxentii et Ma-
diebus ii, tempore Valeriani, Gallicani et Maximi. ximini. Qui in catabulo jussu tyranni equis ditt
LriciUam, quae a cuhabulis Cteca erat, illiiminavit, servivit, et tandem xvrt Kal. Februarii migravil.
et Nemesium tribunum patrem ej'usi aliosque pro- Tunc cessavit episcopat-us diebug xx.
miscui sexus LXJIbaplizavit. Post: martyrium Sim- Eusebius Graecus, ex medico, sedit annis vi»
pronii, Olympii, Exuperiae et TBepdoli, xn presby- mense i, diebus m, tempore Constanlini; vi Non.
leros : Bonum, Faustum, Maurum, Primitium, Ca- Octobris obiit et cessavit episcopatus diebus .vni
lumniosum, Joannem, Exuperantium, Quirillum, Hujus tempore crux Domini noslri JCSHChrisli V
Honoralum, aliosque plnres per martyrium prae^- Non. Maii inventa est, et Judas Quirisrcns baptiia-'
misit Kal. Augusti, et ipse, celebrata missa, decol- tus est.
PATBOJ,. CLXXXVHL .. 7
 20S ORDERICI ViTALIS 20i
Melchiades Afef sedit annis iv. Ilic coristituit A mcestus calamitate, quid sibi prodessef obnixe slu-
ut nullus fideiium Dominico jej'urtaret, "nec feria v duit indagare. Tunc nefariorum Capitplii consilio
pro ritu paganorum. Sepultus est auterii in cceiiie- porilificum, jhssit perimi turmam ad tria millia in-
terio Calixti, Via Appia, IVIdus Decembris, et ces- fantium, ut fuso sanguine illorum fieret balneum,
savit episcopatus diebus xvi. et in ipsofumaiiti cruore intinctus, impetraret sibi
Silvester Romarius, ex patre Ruflno et matre Ju- leprae remedium. Curoque Constantinus a palatio
sta, sedit ainiis xxin, mensibus x, diebus xi. Hunc egrederetur ad balneum , et vidisset mullitudijiein
Cirinus presbyter Romae docuil; cujus vitam imi- mulierum amarissime flentiuni pro interfectione pi-
tatus et mores, ad summum apicem Christianae re- gnorum, tanti luctus occasionem inquisivit, faci-
ligionis attigil. Silvester a juventute hospitalitati, nusque ut cognovit, protinus exhorruit. Longa etiam
aliisque bonis actionibus pie studuit. Timolheum et sublili coiicionatione barbaricam crudelitatem
ab Antiochia venienlem hospitip Romae suscepit, et damnavit, imperiique Romani pietatem exlulit.
Christum publice praedicantem fotis nisibus adju- Filios ilaque malribus incolumes reddi praecepit, et
\it. Dehinc eumdem, post annwm et menses tres, • amplissima dona cum vehiculis ct annonis addidit,
prp veritate a Tarquinio urbis praefecto marlyriza- ct sic eas alacres ad propria remisit.
tum noclu. rapuit, et Melchiadem episcopum, cum , Seqttenti nocte, in.visione beatos apostolos Pe-
sanclis presbyteris et diaconibus, ut testem Christi trum etPaulum vidit, et ab eis adnionilus Silve-
sepelirent; ad domuin suam perduxit. Timotheus strum cum clericis suis revocavit, et ab ipso vera?
itaque in horto Theonae Christianse mulieris, j'uxta salutis eruditionem audivit, eique libenter in
Pauli apostoli sepulturam, venerabiliter luinulalus oninibus acquievit. Deinde papa ipsi et orani populo
cst; et Silvester a Perpenna Tarquinio tentus est, Chrisliano jejunium unius hebdoniadse indixil; quo
ef in carcerem ut in crastinum pro confessione peracto, vespere Sabbali salulare lavacrum in
deitatis torqueretur missus est. lnterea praefectus palatio Lateranensi parari praecepit et ex more
dum pranderpt, osse piscis in gulture versato, in- sanctificaviti. Tunc Constantinus haptizatus est,
teriit, et Silvester, dum persecutor ejus ad lumu- subitoque per mediam fere horam himia luce emi-
lam cum luctu dueeretur, de carcere cura gaudio. cante, a lepra mundatus est et Christum se vidisse
exivit. Qui, cum triceriafius esset, diaconus factus confessus est.
esl, et paulo posl, omni populP poscenle, presbyter Constantiiio imperante, concilium XLIVepiscdpo-
a sancto Melchiade episcopo ordinatus est; quo rum in urbe Roma factum est. Ibi. Silyester papa
niigrante, Silvester ab omnibus papa concorditer ^ contra xu peritissimos Judseorum principes dispu-
electus est. Curictis virtulibus. ipse rulilabat, me- tavit, et, opitulante Deo, contradicentes sibi au-
ritoque sanctitalis omnibtis idem complacebat. thenticarum imbre sententiarum superavit. Contra
lmraanis erat draco in monte Tarpeio, in quo Abiathar et Ioasi rabbites dissertum est quod Pater
Capitoliulri est collocalum, ad quem magi cum sa- et Filius et Spiritus sanclus jinus Deus est. Conlra
crilegis virginibus seiuel in mense cum sacrificiis Godoliam et Annam scribas, ex prophelarum librts
et listris descendebanf CCCLXV gradibus quasi ad liqujdo manifestatum est Chrislum de Virgine na-
ihferntim. Hic ex improviso ascendebat, et licet tum , a diabolo tentatum, adiscipulo tradilum, ab
non egrederetur, vicinum tamen aerem flatu suo hostibus tentum, illusum , flagellatum, acetu-pota-
vitiabaf, quo mortalitas hominum et maxiirius de tum, yenditum, spinis coronatum, spoliatum, vesti-
morte irtfaiitium luctus veniebat. Tandem paganis menta ejus in sortem cecidisse, cruci affixum,
aSilvestro poscentibus auxilium, ipse Christianis mortuum et sepultum. Contra Dohet et Ghusi di-
triduanum indixit jejunium; post quod, a bealo dascalos, et Bonoim et Arohel inlerpretes legis,
Pelro apbstolo in visiorie edoctus, cum tribus pre- maxima utililas incarnationis Christi et tentationis
- sbyteris et duobus diaconibtis descendit, et invirr ac passionis os.lensa est. Contra Jobal et Thara
tute Dei draccnem penilus inclusit, a cujus flalu ) Pharisaeos, authentice propalalum est quod Jesus
tola civitas ex illa dle et deinceps liberata Deo gra- Christus perfectus Deus et perfectus homo est, qui
lias egitr.Haec ut plurimi gentilium Romaeviderunt, secundum humanilateni, ut omiiibus salutero exlii-
a pesta draconis erepti, Chrislo credentes baptizati beret, tentatus, passus atque mortuus est; sed
-*unt.-:. omnipotens Deitas pmnis passionis, sicttt splendor
. Cohstantino imperatore Christianos cogente idolis solis super arborem, dum ferro caedilur, incisionis
eaeriflcarc, et plttrimas slrages agente de illis qni expers est. Seleon presbylerp copiosa ratio publi-
simulacra nolebant adorarc, Silvesler ab urbe curii cata est qupd Filius Dei agritis immaculatus jure
clericis suis recessit, et in mpnte Soracte jejuniis vocatus est, quia ipse prp totius populi offensa (56)
et orationibus insistens aliqtiandiu deliluit. Ultrix iminpIajUisest. Ex yii;ginequpquenalus est, ul nos
vero Dei manus elephanfina Constantinum lepra. ex EccJesiaevirginis utero nasceremur. Tripiiciter
nos a simili tentatione Jiberarei;
percussit, etsic illum ab effusione sanguinis ser- lentatus est, ut
vPrUmsuoriim compescuit. Augustus ergo pro tanta tenlus, utnps dimitlereinur; ljgatus, ut nosa nodo

{36) Melius, offensis. Le Pr^vost.

 ons HISTORIA ECCLESJASTICA. - PARS 1. - LIB. II. 20*
maledictionis absolveremur; illusus, ut nos ab Ai nua exosculans, sibi locum poenitentise dari rogavit."
illusipne dsemonum erueret; venundatus, ut nos Eadem hora mulli daemones ex obsessis corporibus
rediraeret; humiliatHs, ut nos exallaret; caplus, egressi suut, sanctique Silvestri jussu se coactos
ut nos de caplivitale dsemonum auferret; spoliatus, exire confessi sunt.
ut nuditas primi hominis , per qtiam mors ingressa In praefata Christianorum et Judseorum alterca-
est, tegeretur; spi.nis coronatus, ut spinas ac tri- tione, Zenophilus et Craton praecipui eensores et
bulos primse maledictionis a nobis auferrel; felle ordinarii ab Augusto et senatu electi fuerimt, quo-
cibaius ef aceto potalus, ut nos in terram lacte et rum unus erat Grsecus et alter Latinus. Ambo pe-
melle manantem intrpduceret; postremo in altari rilissimi erant oratores et dieaces veritalis amato-
crucis sacrificatus, ut lotius mundi peccata deleret. res, et in Roraana curia pef longum lempus proba-
Hic defecil argumentum diaboli: qui vitulum contra tissimi rectitudinis servatores, avaritiaeque contem-
vitulum et bircum contra hircum fecerat, agnum ptores. Ambo genliles eranl, ut neutrae parti pro
contra agnum immaeulatum invenire nori potnit. religione faverent, sed justilise solummodo famulari
Mortuus itaque rex noster est, ut morlis iroperium studerent, et ne Christiani vel Judaei pro sua secla
captivaret; sepullus est, ut sepulluras sanctorum " iUos suspectos haberent.
benediceret; resurrexit, ut mortuis vilam redderet; B Triumphante autem Christo per sanctum Silve-
ascendit in coelos, ut homini non solum paradisum, slrum, multi Judaeorum et gentilium crediderunt.
quem araiserat, restilueret, verum etiam coelorum Et quia inter initia primi mensis baec gesta sunt,
januas aperlret. Sedet nunc ad dexteram Patris, ut dato nomine in Pascha baptizati sunt. Extunc ccepit
credentiuin precibus annuat. Yenturus est autem nomenDomiiii ab omni populoRomanO magnificari
judicare vivos et morluos, ut reddat unicuique se- et fidelium grex in toto mundo conforlari et ubique
cundum opera sua. Haec est vera lides Christiano- Dei virtule admodum exaltari.
rum. Silvester papa, ex praecepto Constantini, cccxviu
Cumque Silvester haec et multa alia valide dis- episcopos in Nicsea Bithyniae congregavit, et in urbe
„ seruisset, et Seleon, aliis Judaeis tacenlibus, a>lle- Roma CCLXXVII praesules ad concilium aschit. Hic
gationes papae laudibus extulissel, duodecirans consiituit ut nullus laicus clerico crimen inferat.
Zambri, qui magus erat artificiosissimus, restitil; Oppressusjudices quos elegit habeat. Diaconi Dal-
nec authenticis Scripturaf um serroonibus, sed roa- maticis utantur, ct pallio linostimo eorum laeva te-
gicis actibus confligere oplavit, taurumque ferocis- galur. Nullus clericus pro causa qualibet in curiam
simum sibi coram omnibus adduci petiit. Mox papa ,_ introeat, nec ante judicem nisi in Ecclesia causain
et Augusto praecipientibus, taurus Terentii, quem dicat. Sacrificium altaris ad missam non serico ne-
vix centum fortissiroi milites lenere poluerunt, est que panno linclo celebretur, sed inlineo lantum,
adductus. In cujus aurem ut Zambri quoddam sicut a Joseph corpus Domini sepultum legitur. Si
secretum dixit, statim miser mugitum dedilet vio-., quis vult in Ecclesia militare vel proficere, sit le-
lenlissiffie ejeclis oculis exspiravit. Tunc omnes ctor annos xx, exorcisla dies xxx, acolylus annis v,
iludaeinimiuminsultavere Silvestro, elper duarum subdiaconus annis v, diaconus annis vii, presbyter
ferfeborarum spatia'personuit tumuliuatio. Denique annis m, et postea, si meretur, fiat episcopus. De-
Augusio imperante silentium, Silvester convenit nique Silvester, post innumera bona, n Kal. Januarii
malefictim, poscens ut sicut taurum jnterfecerat obiit. Et cessavit episcopalus diebus ctxv,
. vivum, sic eumdem in Dei nomine resuscitaret XXVI. Sequentia Romanorum pontificum historitv.
mortuum. Qupd ille nequivit facere, sed palam Marcus RQymanus,exrpatre Prisco, sedit annis u,
ccepit devotare et per salutem Augusti asserere mensibus vm, diebus xx. Hic duas basilicas fecit,
quod si Silvester laurum erigeret a morte, omnes rinam via Ardeatina in coemelerio Balbinse, ubi re-
Judaicarii legem dimitterent et Christianse religioni quiescit, aliamque in urbe Roma juxla Palatinas.
se traderent. Tunc sanctus papa manus suas ex-. D Episcopos per diversa loca xxvu ofdinavit. Nonas
pandit, et, positis genibus, Cum lacrymis diutissiine Octobris defunctus est. Et cessavit episcopatus die-
oravit. Finilis vero precibus, ad juvencum accessit bus xx. '
et cum ingenti clamore dixit: « In nomine Jesu Julius Romanus, ex patre Rustico, sedit annis xv,
Christi, qui a Judseis sub Pontio Pilato prseside mensibus 11,diebus vii. Hic tempore Constantii hae-
crucifixus est, surge et sta cum omni mansue- relici multas tribulationes sustinuit, et pro fide ca-
tudine. > Prolinus surrexit et sanctus prsesul tholica mensibus x in exsilio fuit, sed
post n.ortem
accessit et omnia vincula de cornibus ejus solvit: tyranni ad sedem suam cum gloria rcmeavit, duas
« Vade, inquit, cum omni mansuetudine ad armen- basilicas fecit et coemeteria tria. Episcopos. ix or-
tum tuura. > Et mox faurus cum mansueludiiie dinavit. Pridie Idus Aprilis obiit. Et cessavit epi-
rediit ad gregem suum. Tuncbmnes Judaei, pedibus scopatus diebus xxv.
ejus provoluti, poslulaverunt unda baptismatig Liberius Romanus, ex patre Augusto,sedit annis
regenerari. vi, mensibus III , diebus JV, tempore Constantii.
Ipsa etiani Helena Augusta publicis se aspectibus Tribus annis pro fide in exsilio fuit. Postea cp»s'?n-
levatis aulaeis exhibuit, et palam omnibus papse ge- liens Arianis,
per Ursaliumet Yalentemjiaer^ticos
2tY\ ORDERICI VlTALfS $$$
presbytcros levocalas est et Calholicos vehementer A ferainae et multis muneribus Iionoravif. Episcopos
persecutus esl. Denique vi.t Kal, Maii Via Salaria LIVordinavit. Jejunium Sabbato consfituit celebra-
in coemeteiib Priscillse sepultas est. Et cessavitepi- ri, quia Sabbato Dominus ih septtlcro posilus est el
scppatus diebusvi. disCipuli jejunaveruiit. Ad Ursumpileatum v Kal."
. Felix Roraanus, ex patre Anastasio, sedit anno Augusti sepuhus est. Et cessavit episcopatu'sdiebu3
1, mensibus ni, diebus ni^ Liberip exsulante. ln xxii.
co.ncilSo xtvm episcoporum Constantinura Augu- Zozimas.Graecns. ex patre Abramio, sedil anno i,
stum ab Eusebio Nicomedieiisi reliaptizatum et Ur- mensibus iii.diebus xi. Hic multa constiluit in Ec--
satttm acValentem baereticosanathematizavjt. De- clesia, jtissit diacones Iaevampallils linostimis oper-
positus est ergo et passus in civitate Qorona, III tam habere, et per parbcbias cereum bencdici. Epi-
Idus Novembris, et cessavit episcopatus diebus scopos vijj consecrayit.
ixxvii. Hic episCopos xix ordiriavit, et dies ej'us in Bonifacius Romaiius, ex patre Jocundo presby-
brdiiiatioiie Liberii dinumeranlur. Statuta qulppe, tero, sedit annis iii, merisibus yin, diebus vn. Hic
quaj Liberius anteexsilium fecerat, authentica sunt; sub inlentione cum Eulalio ordinalur uno die, et
^uae vero post reditum, quia consenserat haereticis, dissensio fuit in clerpmense vn et dies xv. Eulalius
irriia sunt. in basilica Conslantiniana, Btnifacius vero in ba-
Dainasus, natione Hispanus, ex patrc Antonio, silica Julii ordinatns est. Sed auctoritate Honorii
sedil aniiis xviii, mensibus 111,diebus xi. Cum eo et Yalentiniaiii Placillse Auguslae filii uter-
Augusti
sub intentibne Ursinus ordinatus est, sed ab ufbe que ejectus est. Yenienle Pascha, Eulalius urbem
ejectus, in Neapoli* episcppus constituttts est. Da- intravit, in basilica Constantiniana baplizavit et
aiasus vero-Iri.virtiitibus laudabilis faetus est. Multa Pascha celebravit. lmperatores
ei-go, pro tanta pra:-
corpora santtorum requisivit et invenit, qUorum sumptione irati, Eulalium iu Camp:>niara
eipulerunt;.
Kiortuhienta versibus declaravit. A duobus autera Bonifaciura vero in urbem Romam revocantes,
epi-
diacoriibus, ConCordio et Calixlo, de adullerio invi- scopum constit.uerunt. Hic decrevit ut nulla mona-
diose accusatus est, sed facta synodo a XLIVepi- cha vel mulier
«st. contingat pallam sacratam aut Iavet,
scopis accusatores condemnantibus purgatus vel incensum in ecclesia nisi minisler ponat. Servua
Psalmbs die nocluque in Ecclesia canlari statuit, et velobnoxius Curiae, seu cujusljbet rei, ciericus npu:
decretum iiide presbyteris vel cpiscopis cl rjionasle- fiat. Bonifacius papa in ccemelefio Sanctoe Felicita-
fiis direxit. Hieronymum divinae legis ihterpretem tis marlyris, juxla corpus ejus, oratorium fccit, et
airiavit, poritificali auctorilate admodum corrobora- ; episcopos per diversa loca xxxvi ordinavit. Deinde
Vit, aC ad indagahdam Scripturarum cerlilndinem Yia Salaria, juxla corpus sanctaeFelicilatis, viii-Kal.
iiistigavil. Episcppbs pcr diversa loca LXII ordinavit. Novembris sepultus est, et xessavil episcopatus dier
Yia Ardeatiria, in basilica qttaffiipse conslruxil, m bus ix. Tunc clerus vel
plebs petierunt Eulalium
Idos Decembris juxt.a malrCm suam sepultus est.-El reyocari, sed ille non consensit Romam
reverti.J
«essavit episcbpatus diebtis xxxi. Coelestinus Romanus, ex patre Prisco, sedit an*'
Siricius Romanus, ex patre Tiburtio, sedit annis nis vni, mensibus x, diebus xvn, Hic multa bona
iv!. Hic mtilla commoda slaluta fecit et Zpcr univer-
constiluit. Anliphonaliui CLpsahnos David atite sa-
sum muridum exspersit, quiacirca gregem Domini- crificium staluif modulari. Nam antea Pauli tantum
cum valde sollicilus fuit. Episcopos per diversa loca recitabalur et sanctum evangelittm, e.tmis-
In ccetnelerio via Sala- epistola
xxxu coiisecfavil. Pfiscillae,
Et sae fiebapt. Epjscopos XLVIconsecrayit. In ccemeie-
ria viii Kal. Manii sepultus est. cessavitepisco- rio Priscillae IVIdus Aprilis sepuitus est. Et cessas-
patus diebtis xx.
vit episcopatus diebus xxi.
Anastasius Romarius, ex patre Maximo, sedit aaa-
iiis ni, diebus x. Hic constiluit ut, quotiescun<{ue SixlusRoiqanus, ex palre Xisto, seditannis viu,
sacerdoles non . diebus xixv Hic a quodam vasso incriiriiiiatus vest.
saricta evangelia recilaiilur, sedcant, ;
Yalentinianus igifur.-Augiisfiis syriodum Lyi episco-
sed CUrVi.Steiif. Nullus clericus.tfaiismariiius sine
sui ordinetur, Crescenlianam ppf.uin congregavit, aquibuspapa purgatus et yas-
chirograplio episcopi est. Idem iiifra iu menses obiit,
basilicam in regiOne seeuhda tirbis Romse fecit ct sus condemnatus.
cujiis corpus ad beatum Petrum papa. sepelivif.
episeopoS xi cpiisecravit. In^CPeriieterioautem suo Sixtus
*1 Ufsumpileaium v Kal. Maii sepultus est. Et ces- papa basilicas sanctorum pluribus ornanien-
savll episcbpattis diebus xxi. tis decoravit et episcopos LH brdinavU. Yia Tibur-
InnPCehiius Albanensis, ex patre Innocenlio, se- lipa in crypta, juxta corpusvbeati Laurentii, sepul-
I."
dit aftrtis ;xV, rriensibtts ii, dieUhs xxi. Ilic multa tus esf. Et cessavit episcopatus diebus 5X;ii.
statuta fecit, hmltos Kalaphrygas invenii et exsilio Leo TttscUS, ex patre Qiiintiano, sedit annis xxi,
diebus xm. Hic in Chalcedpnia; ccivi sa-
relegavit,.Pelagium etCceleslinnm haereticos damha- irierise i,
vit; Cbhstitriit ut; qui riatus esset de iririliere Chri- cerdbtes, Marcjanp pfincipez catliplico jtiyanfe •,
su-
stiana baplizetttr, quod Peiagius damriabat. Basili- aggregavit, et ccccVi episcoporum chirographa
cam sanctbrum marlyruin Gefvasii et Prbtasiide- scepit, comprbbavit,; ef exposita fide «alhbiica Eu-
damnavit. Mulla»
dicavit, ex devotibne testaffiehli Yestlnae iHustriS tycliium ef Nestoriuin haefeticbs
3C3 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. II. »Ii>
epistolas fidei solerter edidit, quibus synodum Chal- ,\ Symmachus Sanitis, ex palre Forturtato, sedlt
cedonensein frequenter firmavit. Ad Marpianum annis xv, mensibus vn, diebus xxvn, Theoderici
principem fecit epistolas xu, ad Pulcheriain Angu- fegis el Anaslasii Augusli tempore. Hic sub inten-
stam ix, ad episcopos Orientis xvui. Studiosus in tione cum Laurenlio Nucerino episcopo ordinatus
sacris multa bona egit. Episcopos CLXXXV ordinavit. est; sed judicio Theoderici, quia prius et a majori
Sepultus est apud beatum Petrum apostolum parte ordinalus fuisset, in sede apostolica cOnfirma-
lii Idus Aprilis. Et cessavit episcopatus dies vn. tusest. Post triennium vero ex invidia Romanorum
Hilarius Sardus, ex patre Crispino, sedit annis falsp incrirainalus est, et Pelrus Allinae civilatis
sex, mensibus III, diebus x. Hic epistolas de fide episcopus contra canones sedem apostolicam inva-
calliolica per universum Orienlem sparsit, et tres sit. Tunc nimium schisma in Ecclesia factum :est,
syriodos, Nicaenam, Ephesianam et Chalcedonensem, et clerus iterum divisus est. Symmachus papa,
confirmavit, et omnes haereses anatheraale, damna- synodo aggregata cxv episcoporum, purgatus es.t,
vit; multa preiiosa ornaroenta in basilicis Sanclo- et Petrus Allinas invasor apostolicai sedis acLau-
rum perpetravit et episcopos xxii ordinavit. Post rentius Nucerinus damnali stnit. Tunc ab omnibus
inulta bona opera sepultus est ad beatum Lauren- episcopis et omni clero vel plebe Symmachus apud
tium in erypta, juxta cprpus sancti Sixti episcopi.' P beatum Petrum cum glpria sedi apostblicae redinle-
Et cessavit episcopatus diebus xv. gratus est. Festus autem caput senatus et Probinys
Simplicius Tiburtintis, ex patre Castino, sedit exconsulcs in urbe cum aliis senatoribus pugnare
^nnis xv, mcnse i, diebus vn. Episcopos xxxvi or- cocperuiil, etomnes qui Symniacho communicabant
dinavit. In basilica Sancli Petri apostoli vi.Nonas ex invidia tam rojrabiliter persecuti sunl ut etiam
M.aiisepultus est. Et cessavit episcopatus diebus. vi. sanctimpniales de mpnasteriis vel habilaculis suis
Felix Rpmanus, ex patre Felice presbytero de deponerenl, sexumque femineum denudarent et
filulo Fasciolse, sedit annis ym, mensibus xi, die- caedibus plagarum affligentes vulnerarent.Tn media
bus xvn, temporibus Zenonis, Augusti et Odoacris urbe contra Ecclesiam quotiuie pugnabatur, ef
rcgis Gothorum usque ad Tlieodericum regem. Hic mulli saccrdoles ajiique fidelcs occidebantuf; inlej-
Petrum Alexandriiium episcopum et Achatiura Con- quos Digiiissimus el Gordianus presbyleri capli
stantinopolilamim a recta fide deyiantes excomnm- sunt, et fustibus gladioque, aliique plures Christiani
nicavit, et contra illos a sede apostolica duos epi- perempti sunl. Nulius itaque de clero, die vel
scopos, Mesenum et Vitalem, misit. Qui ut in civi- noete, in urbc securus erat. Solus Faustus exconsjii
latem Heracleam intraverunt, pecunia corrupti tr pro Ecclesia pugnabat. Symmachus lamen perdu-
praeceptum papse non feceruot. Felix papa, ut illud ravit a censulalu Paulini usque ad consulatum Se-
agnovit, facta discussione, ambos a <ommuiiioiie natoris. Hic Manichaeos,qups in urbeRoma invenit,
ejecit. Episcopos xxxi ordinavit. In basilica Sancli exsilio relegavit, et eorum siinulacra codicesque
Pauli apostoli sepultus est, tempore, Theodorici ante fores basilicae Conslanlinianse Combussit. Ba-
jregis. et Zenonis Augusti. Et cessavit episcopatus silicas Sanctoi-um multiroodis ornamentis decoravit
diebus v. • et episcopos cxvti ordinayit.-'.Cpnstituit ut omni dia
Gelasius Afer, ex patre Valerio, sedit annis vm, Dominico hymnus angeloruin caneretur. Omni anno
diebus;-xvui. Hic. amator patiperum fuit, cleriiin per Africam et Sardiniam episcopis, qui in exsilio.
ampliavit, Romam a fame et periculo llheravit. De retrusi erant, pecunias et vestes minislrabat. Caplj-
omni Ecclesia cpnstilutum fecit. Tractus et hymnos vos per Ligjirias efper diyersas proyincias pecuniis
sicut Ambrosius composuit, et libros conlra Euly- ledemit et cgenis muUa dona dedit. Posf multa
chem et Nestorium, qui nunc usque bibliothecse bona opera sub die xix mensis Julii sepultus, est in
archivofeiieiitur reconditi, edidit. Manichacos,quos basilica Sancti Petri. Et cess^yit episcopalus die-
in urbe Roma invenit, exsilio deportari praecepit, et bus yii.
codices eorum ante fores basilicae Sanctae Mariae D
XXVII. Sequenlia Romanorum pontificum khloriat
concremavit. Petrum et Achatjum in pei-peluum
damnavit, si non pcenjterent, eo quod niulta mala Hormisda Campartus, ex palre Justo, de civilate
et hpmicidia per eos fierent. Episcopps LXVIIordi- Frisione, sedit anjiis vin, diebus xvn. Hic consilio
navit. In basilica Beati Petri apostoli xi Kal. De* Theoderici regis Ennodium Ticinensem et Fortuna-
cembris sepultus est. Et cessavit episcopalus die- lum Catinensem episcopum Constantinopolim misit
bus vn. ct Graecos absolvit, qui pro hsereticis Petro Alexan-
Ariastasius Romanus, ex palre. Petro, de regione drino et Achatio Constantinopolitano analhematizati
qtiinta Caput Tauri, sedit aiino i, mensibits xi,die- erant. Sed Anastasius Augustus, quia haeresi Euty-
bus xxiv. Multi ex clero a communione ejus se cianse favebat, temere eos ejecit, et papse inter
subtraxerunt, quia vblebat Achatium clam revo- cseiera rescribens superbe dixit : « Nos jubere vo-
care; sed non potuit, quia Dei nutu percussus est. ltimus, hon juberi. » Non.mulio post nutu Dei ful-
Episcopos xx consecravit. In basilica Sancti Petri mine percussus interiit. Justinus vero catholicns
apostoli xin Kal. Decembris sepultus est. Et cessa- post eum regnavit,-et papaejussis libenter in omnW
vit episcopatus diebus IV. bus paiuit, el Germanum Capuanum episcopum»..
W ORDERICI VITALlS ^19
raliosque a sede apostolica missos hoiioriflce susce-,- A gavit, et Vigilium diaconem slbi subcessorem ele-
pit atque, cum;Vitaliano consule et mullitudineJ git; sed inde postea poenitens, suse subscriptionis
-inonachorum et iliustrium virorum, a Castello Ro- chirographum in prsesentia clefi et senattts incen-
.tundo usqup Cohstantinopolim duxit. Tunc quidami dit. lnbasilica Saiieti Petri apostbli.sub die xvii
de clero complices Achatii tali gloriae nequiter invi- mensis Octobris sepultus est. Et cessavit episco-
derurit, el inmajori ecclesia Sanctae Sophiae see patus raenses duos, dies quindecim.
concluserunt, consilioque facto, imperatori manda- Joannes MerCurius Romarius, ex palre Prpjecto
verunt quod nisi Achatius eorum episcopus eiss deCcelio-moiite, sedit annis n, mensibus Iv, die-
absblutus redderetur, apeslolicse sedi non obseque-- bus vi, temporibus Athalafici et Jusliniani. Reli-
.rentur. Tunc Clodoveus rex Francorum Chrisliaiiuss : giosus AugustuS summo amofc Christianse religiO-
facfus est, et donum beato Petro aposlolo cuffi n nis fideirtsuam scripsit, propriumque chirographum,
.geromis pretiosis misit. Prsefatus papa a consulatuu cum pretiosis linmeribus, per Eparchium etDeme-
Senatoris usque ad Symmachum et Boetium floruit,;, trium sedi apostolicae misit. Joannes episcopos xxi
et episcopos per diversa loca numero LVordinavit.i. consecravit. In basilica Beati Petri aposloli vi Kal.
Zln basilica Beaii Petri apostoli vin Idus Augustiti Junii sepultus est. El cessavit episcopatus dies vi.
B Agapitus Romanus, ex patre Gordiano
sepultus est. Et eessavit episcopatus dies VII. presbytero,
Joannes Tuscus, ex pafre Conslantio, seditit Z sedit mensibiis xi, diebus xvm. Hic a Theodato
annis ii, mensibusix,- diebus xvi, a consulatuu rege Golhorum, qui reginara Amalasuintara Theo-
Maximi iisque ad Olybrium. Tunc Justinus orlho-i- derici regis filiam bcciderat, ad Justiniaiium Au-
doxus omnes hsefeticos voluit exstinguere, et eccle-i- gusium missus est; a quo Constantiiiopoli hopori-
. sias eorum Deo consecrare. Pro qua re Theoderi-i- fice susceplus est. Ibi Anthemium, ejusdem urbia
cus Gualamer, quia haereticus erat, nimis exarsit,t, episcopum, quia duas naturas in ChristO negabat,
totamqiie Italiam gladio perltriere decrevit. Joannes:s ih exsilium expulit, et catholicum Meuam episcepum
itaque papa Ravennae, rogatus a rege, legationehi n cpnsecravit. Deindc Constarttinopoli x Kal. Maii
friscepit; atque licet aeger Constantinopolim adiit, t, obiit, et corpits ejus in loculo plumbeo Romam
ibique caecum illiiminavit. Tttrtc cum gloria susce-!- • franslatum est, ac ad beatum Petruiri XII Kal.
ptriSj Juslinum Augustura coronavit ac ab eo iri- i- Octobris septtltum est. Et cessavit episcbpatois
iulgenliam haereticis pro ereptione Italiae impetra-i- mense i, diebus xxvm.
vit, Interea rex haereticus praeclaros senatores et Silverius Campanus, Hormisdae episCopi Roffia;
excbnsules Syimiiachum et Boetium gladio peremit.t. Q filius, sedit anno f, mensibris v, diebtts vi. Hie a
Joannem quoque papam, et senatores, quiConstan-n- Theodato tyranno per pretiurii non legitime, sedvi
. linbpoli ab Augustohonorifice suscepli sunt, rever- r- et mCtu levatus est. Post duos vefo ffienses Tlieoda-,
tentes dolose cepit, et papam in ctistodia Ravennae se tus Dei rtutu exstinclus est, et Guitigis vitulit.
xv Kai. Junii martyrizavit, et ipse nutu Dei xcvm [ii filiam AffialaSuintae, sibi uxofemducens,Ziri"fegem
. die subito exspiravit (37). Joannes papa xv episcopos os levatus est. Jusliniaims Augustus Bejisariuin patn^
cpnsecravit. Corpus vero ejtis de Ravenna transla- a- ciuffi contra Gothos misit utltaliamZiiljeraretv^Pa-
tum est ad B. Petrum. Et cessavit episcopatus us tricihs ifaqueNeapolim sibi resistentem cepit, et
dies tvm. • : - omnes Gothos ac ciyes peremit; ita ut riec in ec-
Felix Samius, ex patfe Catorio, sedit annis iv v, clesiis sacerdotes vel sanctimoniales salvarentrir.
mensibusu, diebus ni, temporibus Theoderici et ei Guitigis vero exercitum Golhorum cito colligens,
Athalarici nepolis ejus, et Justiniani Augusti, a: uno anno Romarii obsedit, et iniitthierabiles gladio
consulatu Tiburtii usque ad consulatuffi Lampadi lii .vel fame, quae tunc nimia per totutii mundum erat,
et Orestis. Hic cum quiete ordinatus esi et episcoi Os necavit. Nulli licebat Romam inlrare vel exife: Turic
pos xxix consecravit.-Irt basilica Beati Panli apoo- omnes' possessiones privatae, vel fisci, Vel EcClesiae,
stoU IVIdus Octobris septiltus est. Et cessavit epi )i-D incendio consumplae sunt. Homines: vero gladio
* trucidali sunt, alii autemfaraevel morboperierunt.
sbopatus diebusm.
Bonifacius Romanus, ex patre Sigibuldo, scdi iit Tandem gratia Dei pCr Belisarium Gothos fugavit
/ annis n, diebus xxv, fempore Atlialarici haeretici et e et Romam protexit. Augusta rogante Silverium ut
. Justiniani Augusti. In hujus ordiriatione per die ies • Anthemium revocaret haereticum, ille fldeliter in
vXViiiin clefo et senatti dissensio magna fuit. JSan im Deo:persistens, non acquievit; sed aiitecessorum
. Dioscorus cum eodem in basilica Canstantihianna sttorum sentenliam sua quoque auctoritale obniie
'. ordinatus 'est;;Sed paulo post, nutu Dei, n ldu lus corroboravit. At illa jussit Belisario patricio ut
Ocfobris defunclus est. Hunc nimirum plurima mul ul- Silverium papam m exsilium mitleret, et Yigilium
tjtudb sequebatur. Bonifacius presbyteris et diaco io- apbcrisiarium el subrogaret. Belisarius autem invi-
nis, nbtafiisque scutellas de haereditatibus obttilil lit, tus jussa cbmplevit, et quipusdam falsis testibtis
iU. papam accusantibus quod ufbem Romam regi Go-
et aliffioniis roultis in periculo faniis clero subveni)
In basilica Sancti Petri apostoli synodum congrs re- thorum jper portaim Asinariam juxta Laterarils

(37) Cod. intravit, vox nullus sensus.

 «15 HISTORIA ECCLESIASlICA. — PARS I. — LIB. II. «*
trstdere disposuisset, eum in palatio Pincio compre- .A.Marcelltim sepultus Cst. Et cessavit episcopatn»
hendit. Tunc Antonina patricia graviler papain mensibus m, diebus v. Hic episcopos LXXXI conse-
•redarguente, Joannes subdiaconus pallium de collo cravit, et ad gubernandum clerum, tempore qno
ejus tulit, et Jn cubiculo exspoliatuin veste mona- exsulavit, Ampliatum presbyterum ac vicedomiiiiira
chica induil. Silverius itaque in Poncias exsul mis- suum, et Valentinum episcopum de Sicilia Latera-
-
sus est, ibique pane tribuiatioiiis el aqua angiislice nis destinavit. , ;
sustentatus, xn Kal. Julii sepullus est. Hic episco- Pelagius Romanus, ex patre Joanne vicariano,
Duo epi-
pos xvni consecravit, el postobitum mulla sanita- sedit annis xi, mensibus x, diebus xsvii.
tum miracula fecit. Et cessavit episcopatus die- scppi, Joannes de Perusia et Boniis de Reveren-
..bus xtv. tino (39), et Andreas presbyter de Hosliis ipsum
Vigilius Romanus, ex patre Joanne consule, 'se- pontificem ordinaverunt. Multitudo enim religioso-
dit annis xv, mensibus vi, diebns xxvi. Tunc Be- rum, sapientum et nobilium ab ejus communione
lisarius bello Guiligem devicit, et Joannes Sangui- se sublraxerat, dicens quod Pelagius in morte Yi-
narius magister militum noctu insecutus eum ce- gililpapae se imffiiscuit, uttantispocnis affligerelur.
-
p-t. Quem ductum Constantinopolim Justinianiis B Pelagius ergo papa et Narses consiUum inierunt,
iroperator laetus suscepit, patricium et comitem dataque litania ad sanctum Pancratium, cum hyra-
fcc.it, ac juxta fines Persaruin transmisit, ubi usque nis et canticis spiritualibus, venerunl ad sanctum
admorlem permansit. Belisariura quoquepatricium, Petrum aposlolum. Pelagius vero papa, lenens
data ei diguitate militum, Augustus subliraavit et evangelium et crucem Domini super caput suum,
in Africam misit. Ille vero Guittarit Vandalorum in amboue ascendit, et sic omni populo salisfecit
contra VigUium.
regera sub dolo pacis inlerfecit, et Africara post quia nullum nialum peregisset
annos xcix sub repnblica redegit, Romamque ve- Episcopos XLIXconsecravit. In basilica Beati Petri
. niens, de spoliis Vandalorum multa Deo et sancto apostoli vi Nonas Marlii sepullus est. Et cessavit
..Petro pauperibiisque tribuit. Theodora Augusta episcopatus mensibusin, diebusxxv.
Yigilium papam scriptis urguet (38) ut Anthemium Joannes Roinanus, ex patre Anastasio Hlustri,
liseiesiarcliara revocet. Quod ille omnino reiiuit, sedit, annis xn, mensibus xi, diebus xx.vi. Tunc
kno senlentiam praedecessornm irrefragabiliter te- Heruli Sindual sibi regem feccrunt, et oranem Ila-
nuit. Suggerentibus igitur in-vidis Roraanis, el pa- liam opprimere cceperunt. Sed Narses, ccciso rege,
pam de morle Silverii velut homicidam accusanli- viriliter illos subjugavit. Amingum quoque et Buce-
bus, Anthemus scribo mittitur, et Yigilius papa in Q linura, duces Francorum prementes Italiam, juvanlc
ecclesia Sanctse Ceciliae capitur, ac per Siciliam Deo, peremit, et omnem Italiam in pace et lselitia
navigio Constanlinopolim ducitur. Per biennium custodivit. Romani vero per invidiam eum apud
Graeci conienderunt augustali potestate ut haereti- Justinianum accusayerunt et injuste contra illura
cus revocaretur, sicut. promiserat dum esset in commoverunt. N-rses autem,.ubi se ab Augusto
«Kaconatus honore. Sed papa nullatenus voluit pristina dignitate nudatum sensit, Guinilos Lango-
conCedere, optans magis bene mori quam male bardos, qui Pannoniam colebant, ut Italiam icvadc-
yiVere. Tandem, iit ante Justinianum etTheodoram rent accersiit. Qnod et factum est. Non multo post
couslaiiter. lpculus fuit, et quidam cum probris in Nai-sesmortuusest, et in loculoplumbeo cuiti om-
faciemejus alapam dedit, papa inecclesiam Sanctae nibus divitiis suis Cojistantinopolim delatus est.
Euphemiae ad columnam altaris fugit. Sed inde Joannes papa episcopos LXI cOnsecravit, et in basi-.
foris ejectus, et fune misso in collo ejus, per tolam lica Sancli Pelri apostoli in Idus Julii sepultus csl.
urbem nsque ad vesperum tractus est. Deinde in Etcessavit episcopatus mensibus x, diebus m.
arcta custodia missus est, et clerus Romanus, qui Benedictus Romanus, ex patre Bonifacio, sedit.
cum eo venerat.per diyersa metalla dispersus est. amiis iv, mense I , diebus XXVHI.Anno ab Incarna-
Tunc Gothi Yaduam Totilam regem sibi fecerunt, " tione Domini 568, Alboiit rex Langobardos in Itat-
nec multo ppst Romam obsederunt. Fames vero in liam adduxit, Tunc etiam fames Itaios Jnvasit et
urbe lalis facta est ut eliam mulieres. nalos suos Guinilis se tradere coegit. Justinianus. vero impe-
vellent comedere. Tandem Totila urbem intravit, rator hoc audiens in ./Egyplum misit, et oneralas
et populo per ecclesias delitescente, aliquandiu frumcnlo naves Romam transmisit, et pcriclitanti-
obtinuit. Tuuc Narses eunuchus et cubicularius ab bus fame subvenit. Is pro victoriis adversarum
Augusto in ltaliam missus est, et perempto Totila frequentibus gentium, Alamannicus, Gothicus, Ala-
rege cum exercitu suo, victoriam nactus est. Quod nicus, Guandalicus et Africanus est agnominatus.
audiens Justinianus imperalor admodnm exsultavit, Hic intra urbem Constantinopolim Christo Domino
et petentibus Romanis cum Narsete, Vigilium pa- templum exslruxit, quod Grseco voeabulo
Agiam
pam cum clero suo remisit; sed ipse dolore calculi Sophiam nominavit. Cujus opus adeo cuncta sedifir
Syracusis obiit. Denique Yia |Salaria ad Sanctum cia excellit ut in totis lerrarum spatiis huic simil*,
(38*)Leg.: urgel. Le Prevost. .
(39) Leg.: de Ferentino. Urbs episcopalis in Romae Campania.
 W5 ORDERICI YITAMS H6
itiveniri nou possif. Erat eniffi idem princeps fide A : aliquot dies captum confestim peremit. Nonmulto
catholicus et in opefibus rcctus, in judiciis justus; posf ubi. Ticinum repedavit, beato papa Gregorio
ideoque prospara illi concurrebant in omnibus. procurante cum Romanis firmissimam paccm pe-
Hujus tempore Cassiodprus Senator, postea mona- pigit. ........ . •
chus, in urbe Roma tam sasculari quam divina Eodem tempore, beatus papa Gregorius misit
seiehtia claruil; qui inter caetera, quae nobiliter servos Dei, Mellitum; Auguslinum et Jpannem, et
soripsit, psalmorum prseeipue occulta potehtissime alios plures cum eis timentes. Dpmiiium, in pwedi-
reseravit. -' catione ad gentem Anglorum, ut conyertereteosad
-Tunc etiam Dionysius abbas in urbe Rotaa con- Dominuffi nostrum Jesum Christuin. Ppst mulla et
slitutus paschaleffi calculum miranda argumenta- magna opera in basilica Beati Pefri aposfoli anle
tione composuit. secretarium iv Idus Martii sepultus est. Hic ordina-
Pfiscianus quoque Caesariensis apud Coustanti- vit episcopos per diversa loca LXII.Et cetsavit epi-
hopolim grammaticae artis, ut ita dixerim, profunda scopatusmensibus v, diebus xvin.
riraatus est. - Sabinianus Tpscus, de civitate Blesa, de patre
Arator nihilomimis Romanse Ecclesise subdiaco- Bonp, sedit .smno i, mensibus y, diebtis ix., Tunc
ntis, poeta mirabiiis, apostolorum Aclus hexametris -B gravis in urbe Roma . fames fuit. ;Papa vero,,pace
versibus exaravit. cum gente Langobardorum. facta, -jussit aperire
Tunc eliam bealissimus pater Benedictus, et horrea Ecclesiae, ef venundari frumenta per, soli-
prjus in Ipco qui Subjacus dicitur, qui ab urbe xt diim tiniim tritici modios xxx. In ecclesia Beati
millibus abestj et poslea in castro Cassino, magnis Pefri apps.loli vi Kal. Marfii sepultus esf. Hic prdi-
vitae meritis et apbstolicis virtutihus effulsit; cujus navit epjscopos sxvi. Et cessavit episcopatus rtjen-
viiam, ut notum eSt, heatus papa Cregorius insuis sibus-M, diebtis yero xxm, ....'-_:
Dialogis s.uavi Sermpne compbsuit. Boiiifacius vaomanus,. ex pafre Joanne C»ppa-
XXVIII. Sequentia Romdnprum pontificum hhtorim. doce, sedit mensibus vtii, diehus xxii. Hic obtiniiit
Benedictus.papa in muHis laboribus et afllictio- apud Focan) principem ut sedes appStoliea, capnt
riibus fatigalus obiit, et in basilica Sancli Pelri psset oinnium Ecciesiaruni, quia Constantinoppli-
apostoli n Kal. Augtisii sepultus est. Hic episcopos tana Ecclesia se Romanai praefereb^t et: primam se
xxi cpnsecrayit. Et cessavit episcopatus mensibus oranium Ecclesiarum scribebat. Sepultus est autem
ni, dieb.us x. in ecclesia-Sancti Petri apostoli n Idus Noyembr».-.
Pelagius Romanus, de patre.Winigildo, sedit an-i g Hic consecravit episcopos xxi. El cessavit episco-
nis x, mensibus n, diebus x. Hic absque jussione patus mensibus x, dicbus yi.
Augusti ordiriatus est, ep quod Larigobardi Romam Bpnifacius, natipne Slarsorum, de civifate Yale-
pbsiderCnt, ItaliaffiqUe niinis devaslarcnl. Tunc ria, ex patre Jpanue medico, sedit annis yi, mcnsi-
riimiae cladcs et pluviae fueruht. lnguinaria pestis bus viii, dieljus xiii. Hujus tempore fames et pesti-,
papam subito percussuiti vti ldus Februarii exstin- lentise etinundationes aquaruin gravissiiiiae fuerunt.
iit, qui apud Beatum Pelrum sepultus est. Hic epi- Tunc petiit papa Bonifacius a Epca principe tem-
pcoposper diversaibca XLVIIIofdinavit. Et cessavit plhm, qupd appellatur Panfheon.i et impetrattiffl;
episcopatus merisibus vi,; diebus xxv. dedicayit iji honorem Omnium Sanclorum., Hic
Gregorius, arte philosOpUus,, Gordiani praetoris apud: Beaturo Petrum apostplum vin Kal. Junii se-
viri clarissimi et beatae Silviae filius, praefuit an- pultus est. Episcppos prdinavit xxxvi. Et cessayit
riis xiii, ttiensibus vj, diebus x, femporibus Tiberii episcopatusmensibus VI, diebus xxxv.
Constanlini, Mauricii et Focse A.ugustofum. Hic Deusdedit Romanus, e^ palre Stepbapo subdia-
exposuit horiielias EyangeJJorum nuraero XL, Job,, cono, sedil annis 111,diebus xxin. Ilic cjerum valde
Ezechielem, Pastoralemque edidit librum pt Dialo- dilexit etZhonoravit. Tunc Eleuthefius patricius et
gum, et multa ajia quae enumerare non possumus. cubiculafius Neapolim-expugnavit, et Joaimem Cbm?
Doctor enim inComparabiUs enituit, et multa saga- psinum, qui multps occiderat, lebellaritem peremit,
citate, ingentique studio dicendi et scribendi utili- In tota itaque ltalja pax facta est. Tilnc fenaemotus
ter laboravit, Ecclesiaeque Dei filiisadmodum pro- magnus laclus est. Percussio scabierum in;pppuJo
fuit. Hic augmeritayit in pfecatione caponis : Dies- talis secuta est ut nullus -mprtuum suum .posset
que ttosiros in tuq pace dhponas, etc. Romanns cognoscere. Deusdedit papa vildus Novembris apiid
patricius et exarchus Rortiam yenif, et perlurbatib- Beaium Petrum -apostblum sepultusest, et prp ex-
nem magpam Romanis ciyibus excitavit. Nam.dum . seqttjis sttis bmni clero rogaun inlegram unaai di-
Ravennam reverteretttr, tenuit civitates quaea Lan- misit. Hic episcopos ordinavit xxix. Et cessavit epi-
gobardis tenebanluf, Sutrium videlicet ac Polimar- scopalus mense i,,diebus xvi.
tium, Ameriam, Perusiain et alias plures. Upde BpnJfaCius CampanuS, de civitate Neapoli, ex
Agilulfus rex vajde iratus cum valido exercitu Pe- patre Joanne, sedit annis v. Hic milissimus Iiosni-
rusiara peliit, ibique Maiirisionem Langobardorum num fuit^ et muUa bona in Ecclesia constitiiit. Tunc
^ucera, qui se Romanis tradiderat, obsedit, et ppst Eleutherius patricius intarta (10) regnum inyasit,
(40) .I4e. rebeith. Yid. Cangii Gloss. verbo antaries. Duchesne pro intarta legit in Tharsiq.
 217 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS I. — LIB. 11. 215
sed Romam veniens Luceolis a Ravennatibus mili- A insanivit in pejus, ita uf quosdarii eorum in custOr
tibus interemptus est. Papa vero apud Bealum Pe- diam retruderet, alios in exsilium deportaret, alios
trum apostoluffi viri Kal. Novembris sepullus est. autem verberibus submitteret. Tuiic Martinus papa
Hic episcopos xx;x ordinavit. Et cessavit episcopa- in urbe Roma c et v praesules congregavit, et, da-
tus diebus xm. mnalis h<cresibus, Ecclesiam Dei confirmavit. Postea
Honorius Caropanus, ex patre Petronio consule, instinctu Pauli, ConstantiinisiipperatorTheodpruin
sedit annis xn, mensibus xi, diebus xxn, tempore exarchum in ltaliaro misit, et Martinuttj papam per
Heraclii imperatoris. Hic mulla bona fecit etdo- eum Clieisonam in exsilium ducifecit, ubi sanctus
cuit, et basilicas sanctorum multis ornamenlis de- prsesul xv Kal. Oclobris obiit.
coravit. Hic constituit ul omni Sabbato litania a Eugenius Romanus, de: regione, prinja Adyenti-
beato Apollinari exeat, et ad beatum Petrum, cuin ncnsi, clericus a cunabulis, ex patre Rufiniaiip,
hymnis et canticis spiritualibus, omnis populus oc- sedit annis 11,mensibus ix, djebjis xxiv,., Hic. mulr
eurrat. Episcopos vero LXXXIconsecravit, et iv Idus tum bonus fuit, et Pelrum Constantinopolitanum
Octobris sepultus est iri ecclesia Beatae martyris episcopum pro haeresi anathematizayit. .Episcopos
Agnae, quam ipse a solo construxit. El cessavit epi- xxi ordinavit. Sepultus est autem iv Nonas Julii.ad
scopatus anno i, mensibus vn, diebus xvn. . B Beatum Petruin apostolum. Et cessayit episcopatus
Severinus Romanus, ex palre Abieno, sedit men- mense i, diebus.xxi. ; ;•, Z^
sibus II, diebus u, sub Heraclio imperatorei Hic VUaliaiius .Signensis: Campanus, de patre Ana-
-jnitis et largus fuit, clerum et pauperes mullura stasip, sedit annis xiv, m.epsibus vi. flie beneregu-
amavit. Tunc a Mauricio charlulario, et Isacio pa- laris fuit, et episcopos xcvu consecravit. Tunc
tricio et exarcho, ac exercitu Romano episoopium Gonstantiiius Augustus llomoaldum, Griropaldi rp-
Lateranense violenter devastatum est. Prsefatus vero gis filium, in Benevento pbsedit, sed ipde victus
papa, poslquam episcopos iv ordinavit, apud Bea-' fugiens, Romam venit. Ibi vero a papa cum clero
tum Pelrum iv Nonas Augusti Sepultus. est. Et ces,- honorifice susceptus xn diebus perseveravil, et
savit episcopatus mensibtis ui, diebus xxiv. omnia quae in sere ad ornatuiri civitatis erant.de-
- Joannes Dalmata, ex
patre Yenantio scholasticb, posuit. Ilalis quoque et aliis gerttibus ,sibi subditis
sedit anno i, mensibus ix, diebus xvm. Bic per niulta mala fecit, et a suis postmodum in Sicjlia,
ooinem Dalmatiam et lstriam multas pecunias pro diim balnearelur, occisus est. Post quemcMezenfiiis
redemptione captivornm per sanctissimum abbatem tyrannus regnum invasit. Ttmc Safraceni.magnani
Marfmttm misit, et inde reliquias sanctorum decen- pstragem Chrisliaiiprum in Sicilia fecerunt. Porro
<
ter transferri fecit. Ipse IVIdus Octobris apud San- Vjtalianus papa vj Kal. Februarii ad Beatum Petrum
ctuin Petrum sepultus est. Et cessavit episcopatus apostolum sepullus est. Et cessavit episcopatus men-
•niense i, diebus xm. . sibus II, diebus xin.
Tbeodorus Grsecus, ex patre Theodoro episcopo, ... Adeodatus Romanus,- exmohachus, depatre Jo-
de civilate Jerosblyma, sedit annis vi, mensibus v, biano, sedil annis IV, mensibus n, diebus v, Tunc
"'diebus XVHI.Tunc nefandus Mauricius cbartularius in nrbe Syiacusana Mezentius ab exercitu Italise
coritfa Isacinm patrjcium inlarlizavlt, et omnes j'U- inleremplus est, et mullis ex, judicibus truncaiis
dices""cum exercitu sacramentis secum strinxit. caput ejusdcm Conslantinopolim delatum . est.
Isacius vero Donum magistrum milituin et sacella- Deinde Sarraceni praedictam urbem . obtinuerunt,
rium suum contra eom misit, captumque decollari, multamque in populo occisionem fecerunt; vi-
et caput ejus in stipile in circo Ravennalis porii miamque praedam, quam illuc nuper Constantinus
fecit, et imboiatos jn arcto carcere ut punirentur imperalor secum detulerat, auferentes, Alexandriam
servavit. Ipse autem paulo ppst nulu Dei subito reversi sunt. Prsefatus papa episcopos XLet vi prdi-
periit, et Theodorus Calliopa ab imperatore missus navit, et apud Beatum Pelrum vi Kal. Jnliisepul-
ad regimeu Italiae successit. Thepdorus papa rank ID tus est. Et cessavit episcopatus mensibus m, diebus
tum pius et bonus fuit, et Pyrrhum ac Paulum xv. Tunc inaudilse plnviae et lonitrua- fuerunt, le-
hsereticos episcopos Constantinopolis deposuil. Hic gumina colligi nequiverunt; sed alio anno sn.onte
episcopos XLVIordinavit. Idus M^ii ad Beatum Pe- renata sunt. . . ,
trum appstolum sepultus est. Et cessavit episcopa- Donus Romainis, ex patre Mauricio, sedit anno i,
tus mense i, diebus xvi. mensibus v, dicbus x. Tunc cometes in Oriente,
Martinus Tudertinus sedit annis vi, mense i, die- Augusto mense, apparuit, et per tres menses a galli
bus xxvi. Huj'us tempore Paulus Constanlinopoli- cantii usque mane in mullis regionibus intuentes
tanus episcopus contra catholicum dogma insurre- terruit, et roors homiiium ab Oriente successit.
xit, et Romanaesedis altare, quod in domo Placidise Donus papa [clerum] diversis honoribus ampliavit,
consecratum erat, temere subvertens diripuit; pro- et episcopos vi consecravit. Deiride apud Beatum
hibens ne apocrisiarii Romani adorare, vel imniacii- Pelr.um apostolum ui.Idus Aprilis sepultus est. Et
latam hostiam Deo ihidem offerre valerent, nec cessavit episcopatus mensibus n, diebus xv.
communionis sacramenta perciperent. Ab eisdem Agatho Siculus sedit annis n, mensibus vi, die-.
crgo et ab aliis orthodoxis nraesulibas commpjiitus, bus IV, tempore Constantini, Heraclji et TibcrU
 tt| ORDERICIVWALIS «30
Ajugustorum, TtiheTuna eclipsini mense Junio per A senem et religlosum, elegerunt. Hic diutina jnftr-
diesxviiipassaestj etriiirabilis ffipftaiitas secuta mitate detentus est, et episcopos xvi ordjnavit. Ad
est.; Pafentes et filii bini vej terni ad sepulcra du- Beatuni Pptruin "apostolum x Kal. Octobris sepul-
cebantur. Turtc legati aipostolicae sedis ab impera- tus est. Et cessavit episcopatus mensibus u, diebus
; toribusin urbe rbgia honorifice suscepti sunt, et XXllI. '
ct episcopos orientalium partium ad disserendam Sergius Syrus, ex Antiochia, de patre Tiberio, in
fideiri catholicam ~m syiiodo generali congregave- Pariormo Sicilisc, sedit annis xin, wensibus vm,
rurit. Ibi Geofgius CbnslantinOpolitanus ab haeresi diebus xxiu, fempore Justiniaiii Augusti, filii Con-
cpnvictus quievit. Pertinax vero Macharius Antio- stantini Defuncto Cbnojie papa, pars populi elegit
chenttscumsuis sequacibiis damnari meruit; nam Theodorum archipresbyterum, pars altera Pascha-
generali judicio depositus est et in exsilium Romam lem archidiaConem. Sed dum nimia dissensio fieret,
directus est. Theophanius vero abbas de insula Sergius a clero elecfus esl. Paschalis vero Joanni
Sicilicnsi cortstitutus est. Agatho papa xvm episco- Piantino exarcho clam pretium dedit, per eum
pps cohsecravjt. Hic iv Idris Januarii apud Beatum violenter papatum invadere volens, sed frustra.
Petrum apostolum sepultus pst. Et cessavit eplsco- Non niulto post, pro quibrisdam incantationibus
patus arino. i, niensibiis vn, diebus v. quibusi.nhaerebat, ab archidiaconatu ejectus est, et
XXIX. Sequentia Romanorum. poalificum khlorim. post quiiiqueiiiiium imppenitens mortuus est. Justi-
- Leo juniof, natione Siculus, de paire Paulo, se- nianus
imperator concilium in urbe regia fieri
dit mensibus x, diebus xvn.Hic multum fuit elo- jussit, quod, imperiali manu firmalum, Romam
qucns, in divinis Scripturis inslructus, Graeca et .Sergio papaeper Sergium magistrianum misit. Sed
Latina lirigua eruditKS, cantilena et psalmodia prse- jlle, quia quaidam contraria ecclesiastico dogmati
ciputts, et in eunciis opbribus bonis multuni.stre- ibidem inserta erant, subscribere noluit; inde tur-
nuiis. Sextam synpdum intra palatium Conslantini batio magna orla est. Zacbarias ehim protospatha-
.Augustij quod T-rullus appellatur, celebratam susce- rius ab Augusto Rohiam niissus est ut poniificem
pit, et de Gracoin Latinum studiosissime transtu- corapfehenderet "et 'Constanlinoppjim dcpprtafet.
lit. Tunc xvi die mensis Aprilis, indictione xi post Verum, Deo exCitarite, Ravennas ffiilitia et Penta-
ccenariiT)omini, luna eclipsim pertulit, et pene politani Romam convcnerunt, et portas ciyitatis ut
tota.nocte in sanguineo vultu elaboravif, et post ZaChariam occidefertt plauserunt. Ipse vero treme-
galii cantum paulatim elimpidare ccepit. Leopapa btindus in cubiculum poritificis fugit, et sub lecto
ixiii episcopps ordinavit. Deinde v Nonas Julii ad , pro liropre-mortis meticulosus delituit. Ciimque
Beatum Petriim apostolum sepiiltus esf. nt cessa- Ravennafcexercitus per portam Beati Pelri apostoli
vit episcopatus mensibus xi.diebus xxu. :Cum armis in Laferanense episcopium venisset, et
Beiiedictus junior Romanus, de patre Joanne, fores patriarchii, quseclausaeerant^riisi aperjrentur,
Zseditlriensibus x, diebus xii. HiC ab infantia Ec- in terram miltere mirtaretur, beattis papa egressus,
cleslse militavit el bonis operibus studuit. Tempore rnilites et pbpuliitri, qui pro illo cucurrerant, hpno- .
. Jusliiiiani et Heracliifloruit. Tunc luna vclut sub rifice suscepit, datoque suavi responso, ebrunr'
riube oriinino obumbrata est ccelo'sercno in Thco- corda linivit. Jili autem, zelb Dei et amore prjesUj-
phania: Februarib atitem in die stella ab occasu lis accensij a patriarchii custodia- n.on reces,sefiirit,
Zexlit.Zetih partes Orientis declinavit. Post haec in qubusque dbiipminatum spalharium cuin injufiis ab ,.
.Martio mons Bravius in Campania per dies x eru- iirbe depellerettt. Pofro is, qiii illum misefat, ipso
; clavit, et pmnia vicina prae cinere ipsius extermi- In lemporeDoinirip retribuerite, jure regno privatus
.Zmatasurit. Prffefatus papa.xii episcopos ordinavit, est, et Ecclesia Dei cum sub praesule incolumis,'
vetZipseZyiiiZidusHaii ad Beattim Petrum sepultus ChristO favente, conservata est. Sergius papa in
:. est. Et cessavit episcopatus mensibus n, die- sacrario Sancti Petri in capsa argentea niagna»;.
-.BusZxV..: . \ portioiiera sanctae Crucis, Deo monstrsinte, repe-
D
i Jpannes Syrus, de Antiochia, ex patre Cyriaco, rit, et in die Exaltalionis ej'usdem a populo singulis
-seditanrto 1, diebus IX, tempbre Justiniani Augristi. annis adorari cprtstituit. Hic conffaciionis lenipore
Hic dum esset diaconus, ab AgathOrte papa cura pomiijici cbrporis, Agnus Dei a ckfo et pppiiloter
valiis sacerdoiibus.in regiarii urbem missus est. IV cantafistatuit. Dairiianum vero Raveiihae archie-
Nonas Angusti ad BeatumPetrum aposlolum""se- piscopum; ef Bertoaidum Dorobcrniae archiepisco-
pultus eSt. Et cessavit episcopatus mensibus u, puriJ, et Clementem Guillebfordum in gente Fresio-
diebus xvni. Hic diutina infirmilate detentus est, et num, aliosque per diversas provincias episcopos
. episcopos xiu brdinavit. . , xcvn ordinavit. In basilica Beati Petri apostoli vi
, Cbnon Siciilus, de patre Traceseo, sedil mensi- ldus Septembris sepultus est, sub Tiberio Augusto.
- bus xi. In ejus. eleclione niagna contenlio facta est. Etcessavit episcopatus mense i, diebus xx.
• N;<mclerus in Petfum archipresbyterum intendebat, Joannes Graecus, sedit annis m, mensibus 11,
et cxefCitus in sequentcm ejus Theodorum presby- diebus xii. Theofilatiura exarchum Itajiae.neperi-
- lerum.; Sed
repente nulu Dei dereliclis Petro et meietur atumultuaiite poptilo in urbe Roffia,^siiis
iThpbiloro, oranes domnum Conpnem, pulchrum 'reonilis salvavit. Gisulfum qupque ducem LongoiaT^
 321 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PAKS I. — LIB. II. J2«
dorum,"qui in Campania incendia et multa mala.j Vtra Tiberium pugnaVit,-sed victus el clericus factus
faciebat, pro capt-ivis multis muneribus datis, ad est. Nefanda Agarenorum gens Hispaniam x anhis
sua redire fecit. Hic episcopos xv consecravit et afllixit, quaro Rhodanum transire volentem ad Fran-
sepultus est ad Beatum Petrum, et cessavit episco- ciam Eudo AquitanOruni dux vicit et ex eis CCC.11
patus mense l, diebus xvm. peremit. Millevero et quingenti Francorum ibi tan-
Joannes Graecus, de patfe Platone, sedit annis n, tnmmodo cecidisse leguntur. Tunc, in qnodam loco
mensibus vi, diebus xvn. Hic eruditissimus et fa- Campanise, pluvia quasi ignea de coelo cadere visa
cundus tempore Tiberii et Justiniani floruit, et in est, et triticwm ac hordeum atque legumen com-
coemeteriis sanctorum, ecclesiisqne, raulta, quae bussit.
diruta vel detecla fuerant, diligenler emendavit. Leone principe, Constantinopolis bienrtio abAga-
Tunc Aripertus Raginberli Taurinensium ducis renis obsessa est, sed, protegenle Deo, capta non
filius, rex Langobardorura, Alpes Collias Saiicto est. De populo tamen urbis CCC M fame vel peste
Petro reddidit, et donationem litterjs aureis exara- perierunt.
tam reforraavit. Justinianus imperator, auxilio Liudprandus, rex Langobardorum, Romanos,tunc
Terbelli Bulgarorum regis, regnum quod amiserat gravabat; sed hortatu prsesulis ac precibus et sari-
recuperavit, imperiique invasores. Leonem et Tibb- ctitate coercitus, postea quievit.
rium in circo coram omni populo j'ugulari fecit. Basilius dux et Paulus exarchus, aliique malitios.i,
Joannes papa xix episcopos ordinavit. Sepultus est jussu Leonis Augusti, Gregorium papam perimere
autem ad Beatum Petrum apostolum ante altare nitebantnr. Sed Romani atque Langobardi nutu Dei
Sanctse Dei genifricis Mariae, quod ipse construxit, lotisnisibus resistebant et beatum praesulem prote-
xv Kal. Novembris. Et cessavit episcopalus mensi- gebant. Jordanum charlularium et Joannem Bario-
busii.] nem et Exclaratum ducem,filiuroque ejusAdrianumi
Sisinnius Syrus, ex palre Joanne, sedit diebus interfecerunt, et nefarios conalus Augusti penitus
xx. Hic animo constans et de Romanis sollicitus praepedierunt. Decreverat enim ut in milla ecclesia
erat, sed podagra detentus nimis anxiabatur. Yice- imago Salvatoris, vel ejus sanctse Genilricis, aut cu-
sima die ordinationis suse subito exspiravit, et ad juslibet sancti martyris, aut angeli haberetur. Male-
Beatum Pefrum sepultus est. Et cessavit episcopa- -dicta enim asserebat omnia. Sacfas ergo iniagir.es
tus meiise i, diebus xvni. in urbe regia deponi j'ussit, et in medio flammis
Constantiiius Syrns, ex patre Joanne, sedit annis . concremari.compulit. Prohibenles vero abscisione
vin, diebus xv. Hic vir valde bonus fuit. Tunc ,-, capitis aut aliorum mcmbrorum condemiiavit. Ger-
Romae magna fames tribus annis facta est, quam . manum utique Constantinopolitaiium anlislitem,
maxima uberlas secuta est. Justinianus ihiperator qui sibi in hoe obstabat, prsesulalu privavit, et
Theodorum patricium in Italiam misit, Ravennam Anastasium presbyterum subrogavit. Mense Janua-
cepit, et superbum Felicem arcbiepiscopum Iumi- rio, per x dies slella, quse Anlefer dicitur, cuin ra-
nibus privatum in Ponto exsulare fecit. Papa vero, diis in Occidente micuit. Post haec Tiberius Peta-
rogatu prsefati principis, Constanlinopolim cnm sius regnum invadere nisus est, sed, Euticio exar-
mullis profectus est, et ibidem a Justiniano et Tibe- cho et Romanis pugnantibus, occisus est. GrBgorius
rio filio ej'us ac populo mullum honorifice susce- papa CLepiscopos ordinavit, et post multa bona
ptns est. Non multo post Philippicus Justinianum opera in Idus Februarii ad Beatum Petrum aposto-
occidit et regnum invasit- Sed paulo post, ipso lwin sepultus est. Et ccssavit episcopatus mense i
depuIsO, Anastasius imperium suscepit et verse diebus v.
fulei consensit. Praefatus papa LXIVepiscopos con- Gregorius Syrus, ex patre Joanne, sedit annis x,
secravit, et vi Idus Januarii ad Beatum Petrum mensibus vin, diebus xxv, Lebiie et Cbristanlino
apostolum sepultus est. Et cessavit episcopatus imperantibus. Hic sanctitate, pielale, sapientia,
diebus XL. ]D Graeca et Lalina facundia admbduro clarus fuit,
Gregorius Romanus, ex"patre Marcello, sedit an- muita condidit, et in multis ecclesias Dei ornavit.
nis xvi, mensibus ix, diebus xi, tempore Anastasii, In urbe Roma synodum xcm episcoporura congre-
Theodosii, Leonis" atque Constantini Augustorum. gavit , coritra haereticos imperatores Leonem et
Hic multas ecclesias et abbatias consiriixit, et Constanlinum, qui sacras Dei et sanctorum ejus
multa alia bona, quse enumerare impOssibile est, imagines ab ecclesiis elimijiabant et irreverenter
fecit. Hic per Bonifacium episcopum Germaniam urebant. In canone hoc a sacerdote dicendum adje-
ad fidem Christi convertit. Tunc luna usque ad me- cit: Quorum solemnitas hodie in conspeciu wajesta-
• diam noctem cruentata visa est, fluvius Tiberis tis tum celebratur, Domine Deus nosler, in tqto orbe
inundavit et per vu dies Romam occupaVit, ita ut terrarum, et in oratorio in lapide scribi fecit. Liud-
portam Flaminiam egressus transcenderet etinYia prandus rex Romam obsedit. Pro qua re papa a Ca-
Lata ad unam et semis staturam aqua excresceret. rolo rege Francorum auxilium peliit. Tunc pro
Gregorio papa cum clero et plebe litanias crebro Transamnndo duce Spolitanorum, qui Romam con-
agente, post pctavuni diem jam misertus Deus fugerat, quatuor urbesRomanis ablatae sunt, Bea-
aquam amovit, Anaslasius de imperio dejeclus con- tus papa episcopos txxx consecravit, et iv Ral.
1*3 OADERICI VITALIS 224
Decerabris in ecclesiaSanctiPetri apostpli sepultus A XXX. Sequentia Romanorum pontificum hhtoriw.
esf.ZEl cessayit episcppatus.diebus viti.:. Stephanus Siculus, ex patre Olibo, sedil annis m,
Zachai-jas Graeciis, ,ex palre Polochronio, sedit mensibus r, diebus xxviu. Yir strenuus etbonus ac
annis x, mensibus m, diebus xiv.Hic omnibus hpnis sapiens, Ecclesiae Dei admodum profuit. Ante: ele-
prnatus, Ecciesiae Dei prpfuit. Tunc Italia nimis , ctionem ejus inaudita inalilia Rpmae peracta est.
turbata erat. Papa itaquc Liudprandum regein adiit NamTotp;Nepesinusdux Coiistaiitinuffi laicumfra-
et pacem in Jt^ annZosfirmavil.capiiyosque redttxil'. trehj suum ab jnvifo Georgip.Praenesfinaeepiscppo
.jLiudpr^dus.xx^i^nnOjregni.sni pbiit, eJ:Ratcjii- papam Consecrari/Cpegit. Ppst qttain ordinationem
su3, Pemmonis ducis Forojulianorum filius, regnutii Geprgius.irt seg.riludiiiemcorruit, liimiumque infir-
suscepit. Tpnc dum Cpnstantinus imperator contra matus nuuquam postea missam canlavil. Ejusenim
Agarenps issef, .quidam nomihe Artavaslus inipe-r dextera niamis afuit et coutracla est, quam nec ad
jriitm furlim invasjt. Cpnstanfinus vero exercitum os suuth fcfre Valttit; sed eodera annp ipse pessimp
Ofientis congregavit, urbem viriliter expugnans re- . languore obiit.' Post annum Roroa Christoforo. pri-
gero cepit, pl rebejlem cum suis complicjbus oculis micerio et Sergio sacellario tradita est, ei Toto dux
priyavit. TuncCarlpmannus, Caroli Martelli Ffan- a Demetrio et Gratioso fraudulenler occisus est.
corum regis fiiius,in:monte Cassinp monachus fa- B Post iiascSlephanus papa legitime a cnnctis eleclus
«tus est. Ratchisus qupque rex, hortante papa, Ro- est. Nou multo post a quibusdam malignis Constan-
niam yenit, flutuque DeJcjeposito diademate regni, tinus Inyasor et Passibius fratpr ejus acTbcodorus
monachus facttis esf. Zacharias papa Jibrps rv Dia- episcopus ,et yicedpmipus capti et.orb.ati supt; et
logprum beati Gregerii papae de Latino in Graecum Chrisfpforus ac Sergips filius ejus, aliique multi-
transtulit, et txxxy episcopps ordinavit. Idus yero dolo et immissione Desiderii regis perierunt. Inter
Maffii ad Bealum Petruiii.appstoljini sepultus est. haec Stephanus papa, in ordinationis' suse exordio,
Et cessayit episcopatus diebus XII. Sergiuin secttiidicerium tid Carolum Magriuinriegem
Sieplianus liomanus, .ex pajtre Constantiiio, sedit Frattcorum dtrexit, et coiisilium auxjjiumque ab ea
annis v» diebus xxym. Tunc Stephanus presbyfer a ppposcit. Ciii gratanterill.e xiiepiscppps d'e FrancJ»
pppttloelectusfuit.Sedfertiodie, dum asoranosur- probatissimos, et in divinis Scripturis, sanctorum-
*
rexisset, et sedens alacriter, res suas disponeret, su- que .canonuminstilutionibus efudilos direxit.
bito ajienatus obmutttif et:in ,,crasliiium pbiit. Mense Aprili multorUm synpdus praesulumlu ba-
Deinde Stephanus est ordinatus diaconus, cunctis silica Sancti, Salvatoris juxta Lateranis aggregata
Virtutibus adornatus. Tunc Aistulfus, Langobardo- r est; alque Cpnsiantinus, qui de laicp repente cleri-
rum rex, sanctamEcclesiam nimis persequebatur, ct cus et ppntifex effectus fuerat, pmiiium jndicio con-
Romam ditioni suaeomnino subjugare nitebatur.Qua- demnatus esl. Dejnde generalis senteiitia sub ana-
propter papa, dum -nilapud eum precibus vel muneri- themalis interdiciione prolata esl ut nullus laico-
bus valeret.cpaclusest pro sanctae Ecclesiaedefen- rum, nec ex alip prdjne, nisi :per dislinctos gradus
sipne GaUiain adire. Pippinus vero rex cum Fran- ad praesulaturopromoveatiir; ac uf oninia, quae idem
cis eum hpriorilice suscepit, et hiemare Parisius. ad .Constanfmus in ecclesiasticis "ad diviiium «ullum
Saiictimi Dionysium fecit. Postea -cum exercitu Gal- egit, iterarentur, praeter baplisraa atque sacrtim
lorum Papiam pbsedit, et Aistulfum Romanis pacein chrisffia, Stephanus papa epjscopos xxx consecra-
jurare coegit. Sed postquaro Pippinus ad sua, rever- yit, et apud%eatuffi Petrum sepultusesl. Et cessa-
sus est, Aistulfus pejeratus est.Romam enim IV vit episcopatus diebus yiii.
mensibus obsedit, et multa sanctorum corpora effo- AdrianusRomanus, ex patre Theodorp, de regione
diens ccemeteria violavil. Iterum Pippiiius, preeibus , Via Lata, sed'it annis xxni, mensibus x, diebus xvu.
papae difetus, Papiaro bbsedit, et a perjuro Ravert- Hic nobilis Ct pujcher, cpnstatis, pius et sanclus
hani et Narnium ac Ariminum et mulla alia quae tuit. Tiinc Desiderius, Langobaidoruni rex, innu-
ablata fuerant, beato Pelro reddi compulit. Non D j mera mala Romse cl Ravennae et sttbditis earum
multo ppst Aistulfus in venatu, divino icfu percus- iaciebat. Carolus ergo Magnus roga:u papae in Ila-
sus, periit, et Desiderius dux regnum ejus invasit. liam venit, Ticjnum vi mensibus obsedit, Dcoque
Steplianus papa xv episcopos ordinavit, ac Pippi- juvante ,cep;t, Sabbatoqiie Paschae cum suis hono-
num regem Francorum atque Berlradam reginani rifice Romae srisceptus est, Desiderium vero regem
-et filios eorum Carolum et Carlomannum consecra- capluin cum uxore sua Franciam misit, et bealo
vit, ZDeJnde-veroKal. Maii ad Beatum Petrum apo- Petro quas sibi abjata fuerant restiluit. Adrianus
Stolum sepultus est. Et cessavit episcopatus die-• papa ecclesias et oriiatus et multa mira fecit, ef
Vl»US-Vi..; Conslantjnum Augustum CCCLepiscppps Iri Nicaea
fPaulus Rpmanus, Stephani frater, sedit anms x,, congregare spis precibps compiilit, quam synodum
niense i. Hic temporc Conslantini et Lepnis: multai' de Grsecp in LatiriumZfransferri fecit. Tinic, jtx
lipna bperatus estv EpiscoposZtx prdinayit, et postt anno ejusdem papatusv Tiberis fluvius ad portam
ejus obitum cessavit episcopatus anno t et mense i,, Sancti Petri; venit et niulta darana civibus intulit.
quandPiCPnstaritinus tranSgfessor apostolicam se-- Sed papa litanias institiiit, et misertus Dominns
deminvasit, -</.> - \- - aquam Effiovit,Hic episcopos ctxJtxy.ordinavit,Zel
m HISTORIA ECCLESlASTiC*. — PARS I. — LIB. 11. 22f
VIIKal. Januarii ad Beatum Petrura sepultus est, et. i genitricis Mariae assumpius, et in pofitificali throno
eodem die Leo papa ei subrogatus est. pbsitus est, sed paulo post sahcte-iicfunctus est.
'
Leo Romainis, expalre Aizuppio*,seditannis xx,= Gregorins Romartus, ex piitre Joanrie, pulclier"et
measibus v, diebus xvi, praedecessoribus suis Sn nobilis, sapiens etsanctus, sedit annis xvi. Tunc
omnibus similis. Hic dum bene quae bona sunt age- Agareni de firiibus"suis exierunt, etinsnhisac re-
ret, et quadam^lie in lilariiis ad Bealiinl Petfum giones Christiaiioriiffi gfaviter desolaverunt, ho-'
apostolum Cum populo pergeret, Paschalis priirii* , riiinibtisque pereinptis,] basilicas et habitacula fide-
cerius et Campolus sacellarius cnm armalis satel- liiim despoliaverunt et debacchantes destruxerunt.
litibus sriis de insidiis prosilierunl, populuuique Gregorius ergo papa niuros Ostise fecit, quse ob
inermem timore armorura fogaverunt, et papam hpc postmodum Gregorianbpolis dicla est. flic
anle altare Sancti Pelri oculis-et lingua privare alia innumfira bona fecit. Multas enim basilicas cori-
nisi stint. Sed post aliquot dies Albinus cubieula- struxit, et multa sanctorum corpora translulit,
rius eum de carcere eripuil, et Dominus omnspoteris et in locis opporturiis diligehter aplavil. Episco-
integram sanitatem illi contulit. "Winigis vero; dax pos CLXXXV consecravit, et- in basiiica SahctrPetri
Spoletanorum", ei suppetias advenit, et videns pa-i ,apostoli sepultus est.Et cessavit episcbpatus dieisxv.
pam, qui fustibits laniatus, et semivivus in sanguihe B Sergius Romanus, ex patre Sergib, sedit ainriisiii.
revolutus ante aram fueral, mirabiliter sanatuitiyr Qui dum electus ex ffiore fuisset, Joannes diacb--
cum aliis fidelibus Dominum glorificayit. Post haec nus cum agresti mattu bellicis telis armala januas
pspa Carolum Magnuffiregem adiit, et querimoniairi' fregit, et legis et ofdinis traditionem tfansgres-
de febus gestis ei deprompsit. At illetantum virum sus, per vim in patriarchium iritravit. Sed post
honbrifice susccpii, et cum duobus archiepiseopis, unam horam cuneus ej'us limof e correptus fugit, et
Idilvaldo et Aruone, alque vi episcopis et tribus co- Joannes invasor captus et caesusac diacouatu pri-
mitibus remisit. Ipse quoque rex postea Romam ve- vatus est. In illotempore, Lolhariiis Auguslus Dro-
nit, et ab eodem papa, in die Natalis Domini, iri ec- gonem, archicpiscopum Mettertsem , et Ludovi-
clesia Sancti Petri coronatus est, et ab omiiibiistarii cttm filinm suum, cum multis episcopis el abbati-
Rbirianis quatn Francis imperator Romanus cousti*' bus atque comitibus Romani misit. Qtii inultas stra-
tutus est. - -' • ges per urbes et agros irt via fecerurit, et iiidigeiias-
Posfhaec, iridictione'ix, n Kal. Maii, terraemo- colonos tyraimica crudelitate perterrilos ad late-
tus magnus factus est et tolam ecelesiairi Sancti bras confugere coegefurit. Quadani itaque die atfa"
Pauli apostoliiliruit; quaffi Leo papa optiine'repa- densitas nubium facta est, et quidamprimates Dro-
ravit. Litanias quoque idem praesul tribus diebus gOnis fulmine percussi perierunt. Ludovicus vefo
ajite Ascensionem Domini jussit celebrari. Nul- Romam vcnit, et Sergius papa oleo sancto eum"
lns praedecessorum ejus in ecclesiis sanctorum ;et - . .perunxit et regem Langobardorum consecravlt, Ser-;
ornamentis vel aliis necessariis rebus plus 'quam gius papa xxm episcopos ordinavit, abbatias plures
Ule operatus esf.. Hic bpiscopos CXXVJ oi-dinavil. "/ et ecclesias condidit. Ad;Beatuffi>Petrum apostolum
Sepultus vero est iti basilica Sancti Petri apostoli, sepultus est, ct cessavit episcopatus mensibtis n, 1
n Idus Junii. Et cessavit episcopalus mense i. diebus xv.
•Siephanns Romaiius, ex patre Marino, sedit riien- Leo Romanus, ex patre Radualdo, sedit annis
sibus VII. Hic, pro confirmanda pace sanctae Ecele- vni, mensibus ni, diebus vi. Hic innumerabilibus
siae, Galliam ad Ltidovicum imperatorem petiit, bonis ut sol in mundoemicuit, «l in aedificiis et
quseque voluit abeoimpetravit, et exsulespi-oreaiii ornamenlis, aliisfjiie utililus studiis Ecclesiae Dei
in beatum Leonem papam commisso inde ejemen- multipliciter profuit. Post morlem Sergii papae,
ter eduxit. Tlic episcopos V consecravit, et ad bea-K m»x Sarraceni basilicas apostplorririi -Pelfi et Pauli
tum Petrum apostolum sepultus est. Et cessavit deprsedati sunt. Sed dum ad?*Africara navigio re-
episcopatus diebus xxvi. [) dire vellent, procellis inmari perierunt. Tunc ter-
Paschalis Romanus, ex patre Bonpso, sedit an- rsemotus in urbe Roraa talis faclus est ut oiunia
nis vu, mensibus iv, diebus xvm. :HiC prsedecessb- elemento concussa viderentur. Leo papa prohibuit
rum snorum sanctissimus aemulalor exstilii, et laicos ad inissas in presbylerio essp. In primo pa-
muita Ecclesiae populoque pulchra elutilia fecit; patys sui anno basilisciim merilis et precibus sui*v
Episcopos :XL conseciavit. In ecclesia: vero Beati effugavit, qui in tetris cavernis Romae latens flatu
Petri sepultus est. Et cessavit episcopatus diebus iv; ; suo multos perimebat. Validuni: quoque -ignein
cru-
Eugenius Romanus, vir honus et sanclus, sedi'. beatus papa in vico Saxoneum furentem signo
annis iv. Tunc magna ubertas et pax in orbere^ cis opposito exslinxif Ecclesias multas et orna-
gnavit. menta fecit, antiquas urbes restauravit, murum
Valentinus Romanus, ex patrePetro, de re- Romae fenovavit, bcclesiam vero SanctiPetri muro
Leonians
gione Via Lata , cunctis pollens virtutibus , se- cijixil.et quasi urbem.quaeanomine ej'us
dit diebus XL. Hic ab episcopis centnm et pfoce- dicitur, firmavit, el cum omni populo Roriianp in
ribus Romanorum, omnique populo in palatio La- magna Isetitia pmnium JV KaJ. Jiiiii dedicavil.
teranensi electus est, et de ecclesia Sanctae Dei Ecce mentionem centum ponlificum, qui post 8e»
 S9X ./:'/:.:/ ORDERICI VITALIS 228
iriitiPeirum apostojicae spdi prsefuerunt.inhpc opu- J\ Leo Lplharingus sedit annis v. Hic Bruno Tul-
sculo denotavi, -prbut in scriplis sancli papse Da- lensis pontifex fuit. In Galliam venit, Reriiis in-
riiasi ad Hieronymum, vel in Gestis pontilicalibus gens concilium tenuit. Prisca sanctorum Patrum
invesligavi. decreta , quse deciderant, renovavit, et multa in
.Porro, de aliis xt quj post Leonem iyusquead utroque ordine salubriter et utiliter correxit
nostrani atatem" prKfuerunt. aposlolicae sedi, huc Gebehardus Yictpr sedit annis m.
nsque integra ^esta npn InvenJ; ideoque vjx pauca Fridericus Stephaiius, filius GPthelonis ducis.se-
de illisaudeo profari.Nominasolummodoriilor eo- dit anno i.
rum per ordUiem proferr e;-sed de progenie vej actibus Gerardus Nicolaus, qui de FrahCis primus as-
epruiri compellor omnino silere, donec possiin, do- sumptus est, sedit annis ii.
nantpDeO, plenipra deiljis ut:cupio scripta reperire. Alexander Lucensis sedit annis xi,
Z Benedictus papa sedit anno i, mens. vj,diebus x. GregpriusHildebraiinus, a.pueritiamoiiachus, se-
, Nicolaus papaannis ix, mensibus x. dit annis xiv. Cujus tempore Henricus imperaior
;Adrianiis papa annis v.: . - Guilbertum Ravennensem intrusit,, et, expulso pa-
Joannes papa annis x. pa, Romanam Ecclesiam valde f urhavit.
* Desiderius
vMarinus papa aniio t, mensibus iv. Yictpr, qui Cassinensis abbas fuit, se-
- Adrianuspapa annoi, mensibus iv. dit mensibus n.
. Agapitus papa arino i. ' , Urhanus Odo ,
qui Cluniacensis monachus fuit ct
, BasiJius Stephanus anno i. Deinde Formosus, Ostiensis episcopus, sedit annis xn; exercitum
Joannes et Slephanus tempore Ludovici transma- Christianum in Jerusalem contra paganos direxit.
Z-Snifloruerunt. Ipsos quoque secuti sunt Marinus, Paschalis Rainerius, qui de valle Brutiortim fuit,
•\gapitus, Octaviarius, Lep, Benediclus, Joamies, monachus, -sedit annis xu,
/jui Ottonem juniorem benedixit, Benedictus, Bene- Gelasius Joannes Gaditanus sedit ajinis n.
diclus, Gerbertus Silvesier, Agapilus et Benediclus. Calixtus Guido, filius Guillelmi Burgtindionum
Skperannos fere centum >et x patres xi praefuerunt ducis, qui Yiennensis fuit archiepisc,sedit annis vi.
apostolicse sedi, quorum genealogiam seu certum t Honorius Lamberlus, qui fuit Osiierisis episco-
tempus praclaiionis vcl occasus nondum inyeni. pus, sedit annis v.
Clemens Suidgerus, qui fuit Bayembergensis epi- Innocentius Gregorius Papiensis sedit ann.s xn,
cbpus, sedit apuis ix, el Henricum imperatorem be- qui, nonopapatus sui anno, ingens cpncilium Romae
nedixit et -Agnetem. ^, aggregavil, et multa, quamvispauca seryentur, con-
"
Opo Damasus, qui fuit Aquileiensis praesul, sedit stituit.
anno i...; Finis hujus libri.

ORDERICI VI1PALIS

ANGLIGEN^; ; '/..'

COENOBII UTICENSIS MONACHI

ECCLESIASTICiE HISTOMiE

PARS SECUNDA

Qua bellici Normannorum eventus in Francia, Anglia; Apulia, monasteriorum fundationes,

episcoporum et abbatum totius pene Neustriae series ac gesta piurimeeque alia res me-
moratu dignae, sub Guillelmo.il duce, cognomine Notho, luculenter exponuntur.

SUMIVrAMUM XIBRI TERXIL

"I; FrbtojfiM,. '"'
11.Fundatio monasterii Sancti Ebrutfi Ulieensh «t vartorum tnonaslerioTum in Neuitria. Imasfone»
Normannorum inhdncprovintiam.
K3 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS II. — LIB. 111.. 250
III. Rollonh baplismus. Succcssorum eius dominatio: Cmnobiorum furideliones.
IV. Monasterii Ulicensis restauratio.
V. De Gervio, Vticensh monaslerii benefaclore, ejusque familia.
YI. Hhtoria Uticensh monasterii. .
VII. Sequilur hhtoria Uiicensh monasterii. Theodericus abbas. <:.
YIU. Migrationes Normannorum ih Apuliam. Primm eorum ibidem seaes, Anschetillus' monachus.
IX. Sequitur Uticensis monasterii et Theodorici abbath khtoria.
X. Iter Tkeodorici abbalh in Orientem. Mors ejus.
XI. Sequilur Uticensh hhtoria. Roberlus de Grenlemaisnilio abbas.
XII. Bellainler Francos ei Normqnnos. Eventus varii.
XUI. Dhsensiones in Normannid. Osbernus abbas Uticensibus monachisRobertilocoimponilur. Hober-
tus abbas in Apuliam. transii ad Robertum Vhcardum. Evenlus varii.
XIV. Sequitur Uiicensh hhtoria.Osbernus abbas.
TLV.GuiilelmusNorniannorum dux. Robertus de Vitotseu deWaceio. Geroianorumprogenieiexslinclio,
XVI, GuillelmusNormannqrum comes seu marchio. Conlentio inter Hugonetn de Grenlemahnilio ct
. Radulfum Mendahtensium comitem. Osberni abbath mors. . .
XVII. Cometes. Eventus in Anglia. Heraldiusurpatio. Guillelmus Normannorum marchio sese ad
transfretandtim in .Angliam parat.
XYIII. Sequitur Uticensh hhtoria. Iterum de morte Osberni. Mainerii abbalis electio
~$SL.DebeatoJudoco,filioJulhail,Brilonuhiregh.
XX. Efentus «n Anglia. Northvigenm ab• Anglh profligantur. Guillelmus Normannortm dux Angtiam
invadil. Insigne prwlium. . '
XXI, Prmtii effectus. GuiUelmus rcgionem lotam submittil. Anglorumrex corontttur.

LIBER TERTIUS.

I. Prologus. _ A sui in superiori parte libenter locutus sum; da

Ad laudandum Creatorem in cunctis Pperibus
suis indesinenter instare debemus, cujus inelfabi-
lem potentiam et magnitudinem discutere non pos-
suffius, nec eflicaciam, qua sublimitas ejus et infa-
ti»iibilis benignitas a nobis enarrari possit, habe-
«atis;*Inde Veteris et Novi Testamenti pagina tra-
ctat, inde omnis sapiens perscrutatur et cogitat,
sed immensitatem .profunditatum Dej nemo pene-
trat. Scientia charitatis Christi supereminet omni
humanse prudentise, quam investigare, amplecii to-
toque iiisii sequi juslum est, et plenum salutis per-
petuse. Ob hoc beati homines, quorum laus est in
authenticis codicibus, et sociati angelis gaudent in
coelestibus, contemptis transitoriis inhiabant peren-
nibus, et abhorrentes carnalia salubriter frueban-
tur spiritualibus. Per arduum iter virttitum vestigia-
Salvatoris prosecuti sunt pt salulare nobis exem-
plum reliqueruiit ul, sequaces eorum, per justitise
semitam ad perennem hsereditatem. festinemus; ad
quod opus, peccatis prementibus, nimis desides et
inOrmi sum.us. Sed tamen debemus, quantum pos-
sumus, veraciter hiti ut vestigia eorum sequamur;
quatenus illorum meritis associati, quandoque bea-
torum adjungi collegio, mereamur. De quibnsdain;
Uaque amicis Dei, dominisque ac rectoribus populi
quibus meditari sive loqui fideliter, jucundum e?t
animse, et commodum pro interioribus morbis sa-
lubre remedium. Nunc autera a magistris aliud mihi
opus injungitur, et de Normannlcis eventibus ma-
teria porrigitur; quoniani ipsi de Dacia prbdeuntes,
non lilleris sed armis studuerunt, et usque ad Guil-
lelmi Nothi tempora magis bellare quam legere vel
dictare laboraverunt. Bellicos siquidem actus trium
ducum Dudo Vermendensis decanus eloquenter
enarravit, affluensque multiplicibus verbis et hietris
panegyricum super illis edidit, et Ricardo Gunu.o-
ridse gratiam ejus captans trahsmisit.Quem Guil-
ielmus, cognomento Calculus, Gemmeticensis coe-
nobila, secutus eleganler abbreviavit, et de qualuor
* ducibus, qui successerunl, breviter et diserte res
propalavit.
II. Fundatio mondsterii sancti Ebrulfi Uticensh et
variorum monasleriorum in Neustria. lnvasiones
Normannorum in hanc provinciam, ubi consi-
dunt.
Opus in primis arripiam.de vinea Domiui Sa-
baoth, quam ipse forti dexlera colit et protegit in
toto mnndo contra insidias Beheffioth.. Haec nim.i-
rura in regione, quse olim Neustria, nunc vero vo-
catur Normannia, laboiantibiis colonis» sparsim
 '' * "
'131 "."":;?i;..!T:-'vV^z^BESliEt^t^Lia^-"'^:;' S3t
suas propagines emis' t et multiplicbm fructum, hb- A sttis ttiffiuUs, jam desiructis sedibus, absque cultu
minum in sauctiiate permanentium Deb obtulit. relinquuntur, aut a piis cultoi-ibtis ad peregrina
Multa enim a boniscultoiibus coenobia ibideffi con- loca devehuntur. ^
slructa sunt, ubi ramiipsius vitis, id est boni Chri- Sed, dispensante divinse pietatis arbitrio, ex ca-
sfi.ani semetipsos contradiderunt, ut ttttiUsZcontra dem gente tiiide vertit Neuslrise deSolatio, inde ni-
insidias spiriiuaiiuni: libstiuih^Tirtb ^titiSiJdecerta- miruiii non multo post processU consolafio. Nam
rent. Nam beatus prsesul Audoenus, qtii-multa pro- complctis fere • xxx annis post Cladem; Hastingi,
bitate fam sseculari quam spirituali tempore Dago- RollbduxcumvaUdaDanoriim juventiiteNeiistriam
berti regis Francorum et Lodovei filii ejus (loruit, ingressus est, el Gallos diuturnis in^asionibus ve-
unum ccenobium sanctimonialium Fiscanni condi- hemenler -nttereie nisus est. Nam, conserto cum
dit, et aliud monachorum Rolhomagi; ubi ipsc Gallis prselio Rollandum signiferum eorum occidit,
anno Domiiiicsc Incarnationis 678, lumulatus re- ct Rainaldum Aurelianensium ducem cura exercitu
quievit, ibique per annos CLXVusque Normanni Francorum bello victum fugavit. Parisiorum urbeih
Rolhomagum devaslarent, latuit. In dicbus prselali qualuor annis obscdit; sed eam, impediente Deo,
pontificis, sanctus Wandregisilus ingens monacho- non obtinuit. Bajocas expugnavit et cepit, et Beren-
rum agmcn Fontinellse adunavit, et beatus Phili- " garium comitcm cjus interemit, Popamque filiam
bertus fortis signifer insignis aciei apud Geramcti- cjus in conjugium accepil; ex qua Willelmum cog-
cum emicuit. Prsecedenli quoque temporc, hoc est nomento Loiigam-spatam procreavil. His aliisqve
dum Hilpcricus et Childebertus ncpos ejus Francis innumeris confliclibus Gallos protrivit, assiduisque
imperabanl, et rcgali auctorilate insontcs a pcr- rapinis et inccndiis pene tolam Galliam usquc in
versis defensabant, Bajocensis Ebrulfus in Uticensi Burgundiam devaslavit. Tantos impetus Gallis non
saltu, angelica dcmonstralioiie doctus, moiiasteriuui ferenlibus, cunctisque.pro pape .coiiiiiiuniter sup-
instauravit, et agrpsles incolas, qui rapinis et latro- plicantibus, Carplus rCx Rolloni filiam suam, 110-
ciniis anle deservierant, correxit, et dbctrinse pa- mine Gislam, dedit in malrimonium, lotamque ter-
bZulo ac miraculorum exhibiliOne ad melioris vUse "fatiiaflumine, quod Epta vocatur, usque ad mare
Viam provocavit. Sie Domiuus aliis etiam in locis Oceariunij in perpeluum possidendam reliquit.
per bonos agricblas vineam sUam'prop'agavit:,'et ZJII. Roljoriis baplismus. Successorumejus dominatio.
salutis suse dtilcedinem Gallorum cordibus ubertiin Cwnobiorum.fuhdatidnes.
irifudit.
rV,_.Anno itaque alj Incarnaliohe Domini 912, RoIIo
Postquam rcgnum Francorum, favcnle Deo, valde (^ dux a domno Fi ancone Rothomagensium archiepi-
super vicinas gentes sublimaturo est, et frequcnti- scopo bapiizalus esl, idolisque conlemptis, quibus
bus triumphis regum suorum Pippini, CaroMque anlc deservieral,- cum tolo exercitu suo devote
Magni et Ludovici Pii dilalalum est, nimia cupidi- chrislianilalem susccpit; completisquc quinque-an-
tas et superbia atque libido proceres et ined>ocrcs, nis ex quo baplizatus est, obiit. "Willebnus. autem
infimosque invaserant, ct in nequiliarum laqueus Hlius ejus, qui post eum xxv annis ducatuni Norr
pra>cipitantes, contra salutis suse auciorem, ne fi- mannorum tenuit, Gemmeticense monasteriuiii|
deliter ci obedirenl, duxerunt. Prsedictis cladibus quod sanctus Philibcrtus construxerat, sed-JSa-
omnis ordo clericorum et laicorum irapulsatus, a stingus destruxeral, in prisliiium slatum resti-
pristino robore corruit, mundiqne Mandimcniis suc- tuit
cumbens, omisso splendore prislini rigoris, elan- Anno autcpi Incarnationis Dominjcse 942, re-
gnit. Divina autem pictas peccaniibus diu pepercit, gnante Ludovico rege Francorum, fraude Arnulphi
mullisque modis ad poenitenliam invitavil. Resipi- Flandrensis satrapse, ^Yillelmus dux occisus est,
scentibus a malitise laqueis veniam clementer con- et Ricardus filius ejtts, qui tunc decem aimorum
tulit, sed pcrseveranlibus in nequitiis iracundisc . erat, dux Normaiinorum factus cst; et inter varios
suse flagellum inlulit. evenlus, nunc prosperos, nunc adversos, LIVannis
ducalum -forliter adeptus cst. Inler reliqua boria
Tempore Caroli regis Francorum, qui Simplex
cognominatus est, Brier, cognomento Costa-Ferrea, qttse fecit, tria ccenobia conslruxit, unuiii Fiscauni
filius Lolbroci regis Danorum, cum Hastingo nu- in honore sanct.c Trinitatis; aliud mon:c Tumba
tritio suo et ingenli juvenum mullitudine, ad depo- in honore sancli Michaelis archangeli; terlium
in honore sancti Petri apostoU sancti-
pulandas gentes, de vagina sua egressus est. Ex Rothomagi
insperato de mariquasi turbo veheniens in Galham que Audoeni archiepiscopi. ..
intravit, et oppida urbesque cum sanclorum coeno- Deinde anno Incarnationis Dominicse 996, de-
biisrepertte cohcreihavit., vetper triginta ariiios functo Richardo sehiorej Ricardus Guiiriorides fi-»
guper Christianos cum stiis cbmplicibus insaliabili- lius ejtis successli, et ducatiiih Normahhise" triginta
ter ftiruif.:Tunc Rothomagus et Noviomum, Turpi annis religiose tenuil. Hic verb FotitiheHenSe "cce-
nisqiie: et Pictavi», -aliseqtie 'prsecipuae tirbes coiii'» nobium, quod sanctus Watidregisiltts adificaverat,
Misfeflunt. Inermes populi occidijntur, moiiachiet sed HastingUs dissi^terat, reSdificavit; et Judith
dbrici dispergunlur, et sanctorum corpora aut in uxor ejus, soror Gaufredi Britonum comitis, ccane-
 235 HISTORTAECCLESIAS*ICA-.-^ PARS lt. — LlB. lil. §34
bium apud Bernaicum in honore saiiclse Dei genc- A . Pastores autem Sanctse Dei Ecclesise prsefatum vi-
tricis Mariseccndidit. rum pro nobiliiale et religione elegerimt, nqvoquS
Defuncto aulem Richardo Gunnoride, Richardus raPnasterio quod inchoaveral prsefecerunt. Cujus
juvenis, lilius ejus, successit; et vix anno uno et regiminis tempore, Lanfrancus et Anselmus, aliique
dimidio ducatu potitus obiit. Deinde Rotbertus fra- profundi sophistse iiluc ad scholas Christiperrexe-
ter ejus priucipatum Norraaimise suscepit, et se- runt; ibique Willelmus Geroii filius.elHiigocomes
ptem annis ac diraidio insigniter lcnuit, palrumque Mellenti, aliique prseclari milites militiam Cbristi
suorum sequax, Cerasiacensem abbatiam instaurare assumpserunt. Ibi, usque hodie, multi clericorum
cmpit. Timore vcro Dci compunctus, terrenum ho^ et laicorum sub monachili schemate vivunt, et
norem reliquit.el spontaiiea peregrinatione arrepla, conlra Zabuluu dimicantes Deo laudabiliter ser*
sepiilcrura Domini quod est in Jerusalem adiit; et viunt.
inde rediens, apud Nicseam urbem Bithynise, anno Unfridus de Velulis, Turoldi lilius, duo ccenobia>
ab Incarnatione Domini 1055 obiit. Porro Willel- uuum monachorum et aliud sanclimofiialium, Pra^
mus filius ejus, qui tunc octo annorum eral, duca- tellis inchoavi.t. quae Rogerius de Bellomonle filius
tum NormanrtOrum suscepit, el multortim insidiis ejus multum amavit, el de redditibus propriis gratan-
semulorum impelilus, LIII annis strenue tenuit. Ipse B' ter dilavit.
parenlum suorum studia sequi erga Dei cultum sat- WiUelmus, Osberni filius, duo monasteria in
egit, Deoqne favente, diviliis ct pctestate omnem proprio fundo condidit, unum Lirse, et.aliud Cor-
patrum snorum gloriam transcendit Apttd Cado- meliis, ubi ipsehumatus quiescit. Alii etiam Nornian-i
ffium duo ccenobia construxit: unum monachorum norum proceres plurimi, proulpoterant, monacho-
in honore sancli Slephani protomartyris, aliud san- rum seu monacharum domus in diversis locis
climonialium in honore sanctse Trinitatis. construebant.
Barones Normannise, principum suorum lanlum Horum exemplis Hngo deGrentemaisnilioelRot-
fervorem erga sanctam religionem videntes, imitari bertus vehementer provocali devoverunt et ipsi ei
afleclarunt, et ad simile opus se suosque amicos possessioiiibus, quas jure hsereditario possidebant,
pro salute animarum suarum excitarunt. Unus alium pro salute sua et pro salute animarum antecesso-
in bono opere festinabat prseire, eleemosynarumque rum suorum ccenobjpm construere.
largitale digniter superare. Quisque potentum se Igilur cum apud Nuceretum villam suam prope
derisione dignum judicabat, si clericos aut mona- Grentemaisnilium sedificare coenobium statuissentj
clios in sua possessione ad Dei militiam rebus ne- {_ jamjamque operi insisterent, ad aures Willelmi
cessariis non sustentariat. filii Geroii avunculi sui pervenit quod nepotes sui
Igilur Rogerius de Toenio eoenobium Castellioiiis, Htigo et Rolbertus sedificare coenobium cccpisscnt.
alias de ConchiSconstruxit, tibi Gilbertus abbas, vir, Hic nimirum in sseculo miles fuerat magjise subli-
magnse honestalis et sapienlise, laudabiliter floruit. mitaiis, hostibus terribilis et amicis fidelis. Filios
Goscelinus de Archis extra muros Rothomagi in et fratres multosque nepoles in arniis polentcs ha-
monte Sanclte Trinitatis cocnobium, quod vulgo buit, hostibusque vicinis seu longe positis valde
Ssncte Calharinse dicilur, fundavit; cui veneran- feroces. Hunc Willelmus , cognomento Talavacius,
dus abbas Isembertus sapientia et religione pollens W.llelmi Beiesmensis filius, ad nuptias suas invi-
prsefuit. tavit, eumquenil mali suspicanlem, sine reatu ocu-
Wiliermus Aucensis comes, inslinctu religiosse lis privavit, amputatisque genitalibus auriumque
conjugis suse Lezscelinse, abbatiam Sanctse Mariae suramitalibus crudeliler deturpavit. Utideprotanto
super rivulum Divse coustruxit; cujus regimen Ai- facinore perosus cunclis factus est, el posl aliquot
nardus Teulonicus , vir sanctitalc et litterarum temporis a filio etiam suo nomine Arnulfo de tolo
scienlia prseditus, diu tenuit. hoiiore suo ejectus est.
Tempore Rodberli ducis, Gisleberlus comes D Geroianus Wrillelmus omni vita sua Ecclesiam
Briomiicein pagum Viiiimacensem cum tribus ar- Dei dilexit, et monachos et clcricos, aliosque reli-
malorum miilibus expeditionem fecit; sed ei juxta giosos hoinines honoravil, Bis in Jerusalem sepul-
desiderium suum prospere non successit. Nam Ingel- crum Domini expetiit: semel dum incoluniis erat
rannus Pontivi comes cum valida manu ei obvius el prosperitate prscditus, iterumque post inforlu-
fuit, commissoque certamine, victum cum suisin nium quod ei evenissc retulimus. Post reditum se-
fugam coegit, et ex ftigientibus multos eepit, vel cundae peregrinationis sseculum reliquit, etBeccum
occidit, vel vulneribus debilitavit. Tunc ibi quidam expetens, monachilem habitum ibidem assumpsitj
miles nomiueHerluinus periculum metuens, totoque et Uticensem ecclesiam Sancti Petri eidem loco
nisu pro salute sua fugiens, Deo devovit quod si devote tradidit. Itaque Iieiiuinus abbas Lanfran-
de imminenli periculo sospes evaderet, nulli ulterius cum monacbum (qui postea Canluariorum ar-
nisi soli Deo mililaret. Dei nutu discrimen hono- chiepiscopus exslitit) cum tribus Uticum monachis
rifice evasit, votique sui memor sseculum reliquil,, direxit, et per eps servitium Dei, quod decidcrat.
et in patriinonio suo, in loco qui Beccus dicilur, inibi restaurari fecit. Tunc locus ipse desertus
coenobium Sanctse Dei genitrici Mariae eoriddit. erat, et succrescens hedera maccricm ceeiasiS
PATROL. CLXXXVIII. 9
 S55 ORDERICI VlTALlS «56
cpoperiebat. Duo Spli sencs> clerici, Resloldus et j\ domno Rotberto ejusdem ecclesise abbate Theode-
Ingrannus, ibidem morabantur, ct in tanta eremo ricum monachum ad abbatise suse regimen requi-
sub paupere vila Deo pro posse suo famulabantur. sierunt. Abbas vero justse petitioni nobilium viro-
Posl aliqubt temporis "Willelmus, ubi vota nepo- rum libenler favit, et monachum, quem ad pasto-
tum suorujn de conslruenda, ut prsediximus, abbatia Talem curam idoneum noverat, illis concessit. Illi
comperit, accessit ad eos, et dixit: t Gaudeo valde, aulem gaudentes eum duci piseserifaverunt. At ill*
charissirai mei, quod Deus omnipotens cordivestro veiieratione congrua eum suscepit, datoque baculo
inspirare dignatus estut inipsius nomine domum pastorali, sicut moris est, ecclesise Uticensi prje-
fabrjcetis. Sedvidetis quialoeus iste, ubi ccepistis fecit. Deinde Lexoviensis episcopus Hugo, cum
sediflcare, habilationi monachorum aptus noii est, , Osberno archidiacono, aliisque clericis suis, Uli-
quia ibidem aqua deest, etncmus longe est. Cer- cum perrexit, et venerabilem Theodericum ceeno»
tum est quod absquc his duobils elementis mona- bitam secum duxit, eumque ibi III Nonas Oclobria,
chi esse non possunt. Sed si meis consiliis acquies- die Dominico; venerabiliter consecravit. Ordinalus
cere voluerilis, aptiorem locum intimabo vobis. autem non in superbiam elatus est, sed religionis
Est locus in Uticensi pagb, ubi quondam amicus viam verbis et operibus ostendcbal hig quibus prse-
Dei Ebrulfus sanctus abbas habitavit, et inde post I3 latus est. llic nimirum ab infanlia in domo Domini
multorum perpetralionem miraculorum ad Christum nutrilus fuerat, diutinoque sedimine religiosam vi-
feliciter migrayit. lllius ergo coenobium ibi instau- tam jugiter ducere didiceratJ In sanclis orationibus
rate, quod destruclum est apaganis,ibique iiimiam alque vigiliis necnon in abslinentia assiduus erat.
aquam invenielis.Nemus eidem loco contigimm ha- Frigoribus etiam in tantum corpus proprium affli-
beoi unde ad omnia necessaria ecclesise sufficienter gebat ut per totam aliquandp hiemem sine pellicia
adminisirabo. Yenite et locum videte, et si vobis permanerel. Quadam itaque die, dum secundum
placuerit, Deo ibi doraum commuiiiter sedificemus; morein ccnsuetum sibi sacrificium Deo offerre vo-
hominesque fideles, qui pro nobis pie intercedant, luisset, pelliciam miri candoris superaltare positam
aggregeraus, et de nostris possessionibus, justisque inveiiit, Quam non manibus hominum, sed angelo-
reddilibus tantum eis demus ut libere senvper pos- ruih illic eam esse posii.am non dubitans, Deo gra-
sint vacare divinis laudibus.» His auditis, Hugo et tias egit, et indutus eam gratulantcr servitium di-
Rotbertus cbnsilium ejus laudaverunt, et pisedictum vinum peregit. Hoc ita gesltim fuisse in Gemmeti-
locum perlustfare cum eo venerunt. Venientibus censi ecc)e*ia, dum adhuc claustralis esset mona-
illis, libellus Vitse sancli Patris Ebrulfi Rotberto _,' chus, a niJuachis yeracibus, qui tunc in supradiclo
oblatus est. Quam diligenter legit, etllugoni aliisque monasterio mcrabanlur, audivimus. Hunc venera-
sociis suis prudenier exposuit. Quid multa? Ulicen- Jttilis Theodericus, Gemraeticensis abbas, de sacro
sis lqcus placuil ambobus fralribus. Sed quia idem fonte levaverat, et sub monachili jugo in schola
locus ccenobib Beccensi jam delegatus fuerat, ali- .Christi educalum mullum dilexerat. Quem, dum
tpiantique monachi ex eodem cceiiQbio,ut jam dixi- idem ad. robur virile venisset, bonisquc moribus
mus, illic conversabantur, abbati Herlubao et 1110- laudabiliter polleret, vicarium sui ad animarum
nachis Becci in mutua vicissitudine villam, quse lucra fratribus constiluit, atque ad infantum ma-
dicitur Rosseria, dederunt, sicque prsefatum locum gisterium et ad curam clauslralisprioratus luendam
liberum reddiderunt. promovit. Deinde, sibut supradictum est, idem vir
IV. Monasterii Ulicensis restauralio. Domini, lempore Rotberti abbalis, de Gemmetico
Arino ab Incamatione Doniini 1050, indictione iv, assumplus est, et Ulicensi novellseplantationiabba-
iirriiato cOnsilio de restaurando apud Uticum coeno- tise prselalus est, anno ablncarnationeDominilOoO,
bio, Willelmus et Rotbertus filii Geroii, et Ilugo ac ir.diclione iv, qui erat annus Xix Heririci regis Fran-
Rotbertus filii Rotberti de Grentemaisnilio Willel- corum, et xvjducatus Willelmi dJicisNormaniiorum.
mum ducejn Normannorum adierunt, suamque vo- D. Ad construclionem vero novaj domus Rodulfum
luntateiti illi reseraveriint, atque ut principali au- nepolem suum etHugoncm cantorem, aliosqueido-
ctoritate ad opus salubre sibi auxiliaretur postiila- neos fratres, permissu Palrjs sui, de Gemmetico
verunt. Lociim etiam ssepe nominalum communi secum adduxit. Cum quibus, et per quos regularem
eonsensu ita libertim tradiderunt ejus tutelse ut nec observantiam, et modestum rigorem, aptamque
sibi, necaliis quibuslibet aliquam assuetudinem seu seriem in divino cullu fervenler erexil. Diversse
Tedditum, praeter beneficia orationum, aliquando autem selatis et qualitatis ad conversionem venien-
a monachis liceret vel hominibus eorum exigere. tes suscepit, et secundum Regulam S. Patris Bene-
Dux autem bonaj voluntali eorum gratanter acquie- dicti diligenter instiluit. Nam ipse in priinis Gun-
vit, el lestamentum de rebus, quas oplimatessui fridum et Rainaldum et Fulcouem filium Fnlconis
sancto Ebrulfo dabaht, confirmavit, et Malgerio, decani, aliosque nonnullos grammaticse arlis pe?
Rolhomagensi archiepiscopo.suffragaiieisque epis- rilos in schola Cbristi emendationem vitse humiji-
copis subscriplionibus suiscbrrbboranduriitFadidit. ,ter. docuit. -Riculfum quoque senem et Rogerium
Deinde Hugo etRolbertus, a duce acceptalicehtia xuslicos presbyteros ct Durapdum horlulanum et
eiigendi abbatem, Geffimeticum expetierunl, et a Goisfredum atque Olricum.aiiesque simplices dis-
»37 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS 11. — LlB. III. 228
cipulos benigiiiler tractavit*. Et quia profunda A nobiliter viguit. Hildiardi vero sorori ejus tres filii
Scripturarum synlagmala perciper.e nequibant, et undecim filise fuerimt, quse honorabilibus viris
lacte pii liorialus dulciter pavit, et sanclis actihus nuptse multos filios pepererunt, qui succedenti
ostensis, in fideet religione salubriier corroboravit. tempore in Gallia et Anglia atque Apulia hostibus
Ipse' etiaih Herbertum et Berengarium, Goscelinum in annis magno terrori fuerunt.- Geroius inter reli-
et Rodulfum, Gislebertnm et Bernarduui, Richar- qita fortia opera quse fecit, cum Willelmo Beles-
dum et Willelmum, aliosque plures Jionse indolis mensi contra Herbertum Cenomannensium comitem
pueros diligenler inslruxit in domo Domini -adberie pugnavit. Yicto autem Willelmo et fugiente cum
legendum, ad canendum, ad scribendum, et ad alia suis Geroius stetit, bellumque donec Herbertum
bona studia, quse servis Pei veram theoriarti quse- cum omnibus suis in fugam cogeret, viriliter susti-
rentibus compeluitt, vigilanter exercendum. Porro nuit; victoriamque nactus, usque bodie ab his qui
agrestes incolse, ubi tanlae sanctitatis studinm in norunt laudari promeruit. Huic quidam Nornian-
rure sterili, olimque diu deserto viderunt, admi- norum polens miles nomine Helgo unicam filiam
rari cceperunt. Et inde quidam salutem, nonnulli suam in matrimoiiium obtulit, et moiiasteriolum
vero detrinientuin sibi sumpserunt. Nam quidam ac Escalfoium, lotamque terram suam bis duobus
eorum conversaiiouem videntes eos imitati sunt, B oppidis jacentem donavit. Ille vero, Helgone paulo
et alii invi.ientes diversis molestiis inseculi sunt; post defuncto, totum honorem. ejus possedit; et
utrique vero debilam mercedem, sequissimojudice virgo, quse firmata ei fuerat, imroatura morte prae-
Deo reddente, adepti sunt. Nobiles et mediocres, venta, ante nuptias obiit. Deinde Willelmus Be-
inspirante Deo, illuc confluebant et orationibus lesmensis Geroium Rothomagum ad Ricardum du-
servorum Dei sese cum devolionc commendabant, cem Normannise adduxit ; quem liberalis dux,
exhihitisque eharitatis muneribus, Deum, qui famu- agnila virtute ejus, honoravit, eiiiue tolam terrani
los suos in infrucluoso cespite pascebat, benedi- Helgonis hsereditario jure concessit. Geroius autem
eebant. - inde rediens Gislam Turstini de Bastebiirgo filiam
. MeriUs itaque sancli Palris Ebrulfi Uticensi ec- in conjuglo accepit, ex qua septem filios et quatuor
clesia surgenle, et per studium laborenique Geroia- filias genuit, quorum nomina sunt bsec : Ernaldus,
norum ad honorem Dei undique crescente, Roge- Willelmus, Fulcoius, Radulfus Mala-corona, Rod-
rius de Monle-Gomeri, Oximensis vicecomes, con- bertus, Hugo el Geroius; Heremburgis, Hadvisa,
tribulibus suis ccepit invidere quod eo plus ferve- Emma, Adelais.
rent in Dei amore, et omnino definivit inlra se quod „ Sscpe nominatus heros, quanquam prole et divi-
pro salute animse suse faceret opus consimile. Unde tiis, amplisque possessionibus in hoc modo abun-
ascivit Gislebertum CasteUionis abbatem cum mo- danter floruerit, Deum tamen, qui omnia prsestat,
nachis suis, qui monacliilem apud Nuceretum or- fideliter amavit, et Ecclesiam .ejus, culturaque et
dinem tenere inchoaverant, sed mutato consilio ministros coluit. Sex in nomiiie Domini basilicas
Hugonis el Rotberli (sicut supra retulimus), eo- de prnpriis facultatibus sedificavit. Nam apud Yer-
rum velle sequi noluerant, imo pro immutatione nucias couslruxil duas ecclesias : unam sanctse Dei
construclionis eos levilatis arguentes reliquerant. genitrici Marise, aliamque sancto Paulo, Doctori
Quos prsefaius Rogerius accersiit, eisque ad sedifi- gentium. In villa, quse Gloz dicitur, in pago Lexo-
candum abbaliam Troarnum tradidit; et indexn viensi, lerliam condidit sancto Petro, apostolorum
canonicos, quos Rogerius pater stius ibidem con- Principi; apud Escalloiuni quartam, Andrese apo-
sfituerat, ejecit. Expulsis aulem clericis (quia stolo; apud Monasteriolum quiiilam fabricavit, S.
gulse et libidini, aliisque carnis voluptalibus deser- Georgio martyri; apud Altam-ripam sexlam instau-
vierant, et ssecularibus emoluinenlis, collocavit ravit, sanclo Marlino confessori. Talibus patronis
ihidem nionachos i'egularibus imbutos disciplinis. subvenientibus, et in hoc sseculo prsedictns vir diu
Porro monachi, jussu Patris Gisleberti, strictam D honorilice vixit, et defunctus eorum meritis veniam
religionis viam in ecclesia Sancli Martini arri- peccaminum, et beatam requiem in societate fide-
puerunt, et sequacibus suis servandam usque ad lium, ut credimus, obtinuit.
mortem commiserunt; quam successbres eorum Defuncto autem Geroio, filii ejus in puerili setate
6ub eruditis Patribus Gerberto, Durando et Ar- constituti erant, solique duo Ernaldus et Willelmus
nulfo usque hodie laudabiliter. tenere sategerunt. milites erant. Gislebertns ergo comes Brionnise in
Y. De Geroio Uticensis monasterii benefaclore, ejus- sua confidens virtute, terniinosque suos cupieris
que familia. dilatare, super pup.illos cum valida manu andacter
De Geroio, Erualdi Grossi de Corle Sedaldi Abo- irruit, eisque Monasleriolum auferre bellica vi
nii Britonis filii filio, cujus progenies Uticensibus voluit. llli autem, aggregata cogiiatorum et satelli-
multa beneficia contulit, libet hic posteris brcviter lum caterva, in aperto campo fortiter eidem resti-
intimare quis qualisve fuerit. terunl, eumque multa slrage peracta,victum in fu-
Hic ex magna nobilitale Francorum et Brilonum gam coegerunt; seseque ulciscentes, burgttm, qui'
processit, miraque probitate et audacia, tempori- Sappus dicitur, non multo post ei violenter abstu--
bus Hugpnis Magni et Rotberti regum Francorum, leruiit. Sed Rodbertus dux eos reconciliavit, cr-
<&§ ORDEKiCI VITALIS 143
phaiiisqiie cbmpaiiens, et probitati eorum congra- j1 Ssepe memoratus vir a ducibus Normarinoriini
ttilans, ut iirma pax fieret, Sappum eis a Gisleberto Richardo et Rodberto diligebatur; pro fide,quam do-
cbmite consijio suO impetravit, Porro idem cOmes, minis suis Roberlo Belesmensi et Talavacio et Gois-
quia pbst aliqubt annos prsedictis v» Geroii filiis fredo, aliisque Vel heris, vel amicis servabat, plu-
moiestus. fuit, eisque Sappuih, quem illis consi- rima detrimenta et pericula patiebatur. Nam ipse
lio Rbdberti ducis concesserat, reauferre voluit, sponte destruxit castrtim Montis-acuti, quod erat
qtianivis nitilla hOminum stjpatus.raultitudine fue- suum, pro redemplipne domini sui Gbisfredi de
rity epriim audacia et viribus mortem suscepit. Meduana qiiem Willelmus Talavacius ceperat, nec
; Onines eniffi istj fratres fuerunt strenui et dap- cxire decarcere permittebat, nisi prsedictum deji-
eijes, in militia callidi et agiles, iiostibus terribiles, ceretur castruffi, quod valde nietuebat, Postquam
sociisque blaiidi et affabiles.: Diversis everitibus aulem Goisfrediis de vinculisTalavacii evasit, Ge»
creverunt, et riihilomirius (lit se habet huniana con- roiano baroni,pro niagna fide quam in eo repererat,
dilio) deciderunt. Longum est ei mi*ii impossibile' castrum Sancti Serenici super Sarlara ei erexit.
Vftrips singuloruiri actus dissprere, sed de fine tan-' Multa posseffi de Willelmo referre, sed quia pluri-
tum uniusciijiisqiie libet parumper posteris hic bus occnpor cuiis, cbgor ad alia transire. De fino-
intimare. * B vero ejus Uiliusin sequentibus cdisseram. Nunc de
Ernaldus, qui prirtibgenitus erat, 'vir fortis et fralribus ejus, ut supra proinisi, compendiose de-
probus, quadam die, dum.apud Mbnasteriolum Jo- tegam.
eai-elur, el cum qttodam jttVerie liictaretur, forte I; Fulcbiiis, qui lertius erat, mediefatem Moriastc-
Super acutum scanjmim lapsus est, confractisque rioli habuit, duosque fijios, Geroium et Fulcoium,
tribus cosfis, pbsttresdjes defunctus est.Willelnius, ex concubina procreavit, Ipse posl mortein Rodbcrli
in ordine hatiVitatis secundiis, di.u vixit, omnique diicis cum cPmpatre suo Gisleberlo comite, qncni
vita suacunctis fratribus suis iffiperavit. Erat enira conducebat, Pccisus est. Rolberttts castrum S. Se-
mnltum'facundiis et jocosus, largus et animo- renici cum circumjacente provincia dlu lenuit, ei-
sus, subjeclisamandus ef obsiantibus formidandus. que Willelmus dux Adelaidem consobrinam suam
Niillus vicinormn atidebat terram ejus ullo niodo ih conjugium dedit, ex qtia filium noniine Rodbcr-
Invadere, nec aliquam inquieludi.iiis cpnsucttidlrteia tum (qui nunc Henrico regi Artglorum militat) pro-
ab liominibus "ejus exigere., Episcopales consue- creavit. Yerum post multas mirandasque probitatcs,
i.udines Monasterioli et EscaJfoii fundo habcbat, quas gessit, riiagnis simultatibus orlis inler Nor-
liecullus archidiaconorum ibidera presbylerbs ejus- marinos et AndegaVenses, eastruiri Sancti Serenici
dem honoris circumvenire audebal. Nam Geroius c coiitra Willelmiim dticem tenuit, ibique, anno du-
pafer ejus, poslquam Helgoiris fiscuro (nt supradi- calus ejusdeffi ducis xxv obsessus est, pomoque. Ve-
bluin esl) obtiiiuit, incolas illius patrise, de quo nenato, quod corijugi suse vi rapueral, cbmeslo,
episcopatu esSent, inqtiisivit. IUi- autem dixerunt post quinqiie dies morluus Cst.
se nullius episcopatus esSe. At ilje : c Hoc Pniiiiiio Radulfus autem qiiiiitiis frater Clericus cognomi-
injustum esl. Absit a me ut sim absqtie pastore et nalus est, quia peritia litteraium, alianimqiie ar-
jugo ecclesiasticse disciplinse! > Deinde qiiis vici- tium appriine imbutus est. HiC el Mala-Corona vo-
norum prsRSulUm religiosior esset investigavit; cabalur, eo quod in juventute sua militaribiis exer-
agnitisque virtulibus Rogerii Lexbviensis episcopi, ciliis et levitatibus deliiiebatur. Arlis medicinae
ei totum honorem suiim subjugav.it, ei Baldiicum perilissimus fuit, muUarUmqtte rerum profunda se-
de Balgenzaio, generosque suos, Wasceliiium de crela, tinde senes Hberis et nepolibus suis adbuc
Ponte Erchenfredi et ROgeriuffi de Merula, terras pvo admiratione loquuntur, agnovit. Denique, re-
siias, quse simili libertate abutebantur, prajfato lictis mundi lenociniis, ad Majus mortasteriura con-
pontifici simililer submittere persuasit. Rogerius fugit, ibique sub Alberlo abbate monachus factus
itaque prsesul, videns quod prsefati optiinates sibi n Deum suppliciter rogavit ut insanabilis leprse morbo
Sponte siia huiniliarentur, congratulalus est cis, in corpore fcedaretur, qtiatenus a peccatorum sor-
deditquc privilegium utcjerici terrse suse non irent dibus iii anima emuiidaretur. Quod pie deprecatus
ad placitariduin extra potestateiii eorum nec oppri- est obtinuit,- et post conversionis annos fere sex
merentur injustis circumveritibrtibiis archidiaCo- feliciter deepssit.
norum. Hoc aiitem privUegiuiii GeroianriS ^Willel- Hugo sextus frater, juventute florens, fortuna in-
mus fortiier tcr.uit, et a doiiinb Hugbne episeopbi videnfe,raptiis est. Nam dum,'quadam die, de castrc
Uticensibtts mbnaciiisobtiriuit.; S. "Scolastlcsecttra -fratribus suis multisque satel-
Ipse Hiltrudem fiUain FulbertideBeina, qui lem- litibusrediref, secus ecclesiam S. Germani in terri-
pbre Richardi ducis castrum Aquilse Cbnslruxerat, torio Escalfoii CuiticOnSodalibus suis sese lanceandc-
"ttxoreffi diixit, exquij Ernalduffi de Escalfoioge- "bxeicuisset, eum armiger ejus, duffi incautemis-
nuit. Deinde Emmam *Walchelini de Taneto filiami sile jaceret,'grayiter percussit. Qui mox, =iit erat
in conjugium acccpit; quse Willelmum, qui post inL mansuetus, etiriideiti armigerum ad se vocavit, e>
Apulia boniis Tsorniannus cognoininatus est, pe-• que clam dixit: t Velociter fuge, quia graviler vu!-
"jjsriK" herasti me. Misereatur lui Deusi Fuga ahteqnaift
 2-il HISTCRiA ECCLESIASTICA. — PARS H. — LIB. IIL . 244
fratres mci hoc animadvertant, et te pro hoc eventu..A quse nuncupatur Olh, monasleritimet.terra preshy-
interficiant. > NobiUs itaque jtivenis eo die occu- tericumuno hospite et deciraa molendinorutti ejtis-
buit. dem villse; et in monasterio de Waipiato dederunt
Geroius junior omnibus, dum adhuc prirao flore eliam talem partem, qualem tenuit Rodbertus pa-
juventutis vernaret, prsedam in terra Lexoviensis ter eorum ; prselerea dccimam de Buinna et inBel-
ecclesise rapuit, et inde Monasteriolum regressus et meis lertiam partem molendini cum decima ejus-
in amenliam versus inleriil. Sic licet diversis ino- dem; beneficiumque Fulcuini presbyterijecclesiam
dis una mors omnes Geroii filios rapuil, nec ullum scilicet et decimam de Grenlemaisnil, ac decimam
ex eis ad senium usque pervenire permisit. molendini Oliveti;unumhospitem in Gollavilla cum
Primogenita quoque filiarum Heremburgis data decima totius villse; decimam quoque cerse necnon
est Wascelino de Ponte Erchenfredi; ex qua Wil- et denariorum Sancli Petri inter mbntes; insuper
lelmus ct Kadulfus orti sunt,qui poslmodum in ecclesiaro in vico , qui vocitatur Fogei et decimse
Apulia el Sicuia Rodbertura Wiscardum Calabrise partem Coluncellse, quam tenuit Rodbertus pater
dticem multum juverunt. Deinde Hadvisa sociata eorum. Terram vero de Cueleio dedit Hugo, peten-
esl Rodlicrlo de Grenteniaisiiilip, quse peperil ei Hu- tibus sponle dominis ejusdem villse, quorura alo-
gonem et Rodbermm et Ernaldum et totidem filias. dium erat, eidem coenobio; imo et decimam omnium
Quodefuiicto, conjuiicta est Willelmo Rodberti ar- carrucarum ejuset pecorum, et deciraam de Monte
chiepiscopi filio, et pepcril ei Juditb, qusc poslmo- Calvet, lam de teloneo quam de annona ; ecclesiam
du.ni Rogerii comiiis Sicilise conjux fuit. TertiaGe- aulem dc Lovigneio cum terra presbyleri; prseterea
iroii filia fuit Emma, quse dala esl Rogerio de Me- tcrram,-qusc appeilatur Noer Mainardi; in loco qui
rula; ex qua Ro.lulfus, etWiilelraus Rodulfi et Rp- dicitur Maisnil Bernardi, lerram unius aratri et
gerii vicinorum nostrorum pater, orli sunt. Quarta terram villse Tanaceli; prseter hsec, monasterium de
Adelais sociata est Salomoui de Saljloilo, eiquepe- Mancellis ctim terra preshyteri, et de Sappo deci-
perit Rainaidum, cnjus proles nomine Lisiardus niam leionei; viilam qtioque quse vocatur Maisuil
nunc Henrico regi Anglorum grande prseslal in An- Dode, et ecclesiam de Limboth cum terra presbyte-
degavenses auxiliuitt, Hsec de Geroiana progenie ri, et porlionein quara lenuit Hadvisa maler eorum
•dixisse sufficiat. in Veteri Maisnil; ad Novum Mercatum, dedit Hugo
Nunc ad materiam, unde aliquantisper digressj quartam partem monasterii Sancli Potri et decimam
sumus, re:'eamus. medietatis telonei tolius villse et molendinorum si-
VI. Hisloria Uticensis monasterii. C militer; m SeirJ Fontana, monasterium et tertiam
, In primo anno quo Uticensis abbatia fundata est, parlem decimse cum omnibus primiliis, et quinque
Willeimus el Rodbertus filii Geroii, el Hugo et Rod- cprlilagia.
Lertus nepoles eorum, cura filiis et nepolibus ct Willelnuis autem Geroii filius, consenlieritibus
baronibus suis apud Uticum congregali sunl. Et el condonaiitibus liliis suis Ernaldo el Willclmo,et
de utiiitale rudis ccenobii quod inchoaverant, tra- fjalribus Rodbeilo el Rodulfo Mala-Corona, mona-
ctantes, communiler Slatuerunt ut quisque sese sterium de Escalfo, decimamque ejusdem villse te-
cum omni parte substantise suse sanclo Ebrulfo in lpnei praediclo ccenobio cum terra presbyteri Ade-
fine suo concederet, necaliquis eorum decimamvel lelniique, et dccimationem totius silvse ad eamdem
ecclesiam , vel aliud quidlibet ad ecclesiaro perli- villain pertinenlis, tam de suibus quam de nummis,
nens alicubi daret, nec etiam vcnderet, nisi prius ipsamque silvam ad omnia necessaria; insuper et
Uticensibus ad emendum offerret. Hoc libenler coiir monasleria omnia, quse tunc in doniinio suo habe-
firmaveriittt Fulcoinus presbyter ct Osmundus Bas- bat; quorum unum in honore sancli Georgii con-
seth, Lupetius et Fulco filii Fredeleudis, Odo Ru* structum est in villa quae Monasteriolus dicitur;
fus etRichardns filius Guiberti, Rodbertus de.Torp duo Vernuciis, unum in lionore sanctse Marise, al-
etGeroius de Logis, et alii barones eorum. Tuncet ^ lerum in honore sancti Pauli; in Sappo duo, ununl
prsefali monasterii construclores possessionum sna- jn honore sancti Petri, alterum in honore sancti
i'um quanlitatem computaverunt, et bonam porlio- Martini. Haec omnia largitus est cum decimiset
nem pro possibilitate sua ecclesise, quse inchoaba- terris ad ipsa perlinentibus; ad hsec decimas leip-
lur, dederunt. neorum, omnesque consuetudines tara silv^rum
Possessiones ilaque, quas Rodbertus et Hugo et quam aliarum rerum, qusp tunc debebantur illi in
Ernaldus filii Rodberti de Grentemaisnilio pro sa- Escalfj el in Monasteriolo alque in Sappo.
lule sua Uticensi ecclesise tradiderunt, hse sunt: Igitur poslquam, Dei donante gratia, est ordina-
ln Nucereto , ecdesia cum onini decima et terra tus prsedicli coenobii abbas Theodericus , emit ipse
presbyteri cura arabili terra trium carrucarum, et ab Ernaldo prsefali Willelmi filio, consentiente
villa quse dicitur Solengiacus; in Oillei, cum omni Rodbcrto avunculo suo, et jubenle Willelmo co-
beneficio quod lemiit Tezs.celinus clericus, etiam mite, terram de Balgenzaio, sicut eam tenuerat
decinia molendiuorum ipsius villse ; Anglisca quo- Baldricus ejusdem comilis archearius, et partem
que villa cum monasteriojecclesiaauteni yillsequse terrae Escajfo, quse est sita inter Aquam nigrajn et
Yjllari» dicitur, cum tino hcspite; in villa vero, Carenlonam, et Exarlum Henrici-. el dccimam mq?
 ttt ORDERICI YITALIS . "*'"*. 8|i
iendini de. Escalfo. Dedit prseterea ferram Altseripse^A tei-ea verididit Hubertus de Uncins praedicto abbati
ipse Ernaldiis eidem Ccenobio, et quseeunque ad ecclesiam ejusdem villseet arpenta terrse. Hsec om-
eam pertiriebant, cum omnibus monasteriis suis et nia supradicta concessit dominus eorum Willelmus,
terris presbyterorum, et terram de Dorthmusii. iilius Osberni senesealci.
Denique Willelmus frater ejus, filius supradicti Post hsec Rodbertus, iiUus. Geroii, annuens et
Willelffii, aiinuente Geroio fratre ejtts, et cogna- confirmans qusecunque fratres et nepotes, ipsi et
tis,.videlicet Geroio atque Fulcpio, tribuit memo- eorum homines, praedicto Ibco donaverant, dedrt
rato loco omnia monasteria, qtise: in potestate sua etiam de praediis suis ipsiloco Sanclum Sereni-
habebat, accepla haud modica pecunia ab abbate cum, Sanctum Petrum de Poteslale Nidi, et omnes
prsefati ccenobii.. Ex quibus unum erat situm in decimas.ad ipsa loca pertinentes., et dimidium vir-
Maisnil Bernardl in honpreZsancti Sulpitii, alterum gulti SattCti Serenici, piscationesque in Sarta ad
in honore sanctj Leodegarii in Roilvilla, aliud vero placitum monachofiim ibi habitantium, Sanctam-
in Moenai in honore sanctae Marise; et medietatem c[ue Mariam de monte Wantelen, decimarrtque Si-
ejusdem Moenai, quam tenebat Rodbertus, ipso ralaistotam, et de.cun.ctis. hprtoribus quos ipse ad-
etiaijr annuente; unum etiaffi; de Ternant, et in epturus jerat.; Deiiide Radulftis, filius Codefredi,
Exarz unuhi in hpnpre saiicti Petri; in Algerun IB ejus miles dedit eidem loco ecclesiam de Radon,
unum cum tota vllla ,. et in Bosco Herberti nnum. illo concedente. Inter hsec audiens quidam miles
IlaeC ortnia libenler pro redemptione animarum bonus de Drocis, Wado iioniine, condonavit eccle-
suarum cum omnibus.decimis etterris presbylero- siam Sancti Michaelis silam s.uper Arva in pago
ium, taffi Jpse Willelmus quam domini eorumdem Ebroicensi, consenticntibus dominis suis et iiliis et
itionasteriorum , scilicet Rogerius Gulafret de parentibus et amicis.
Mesnil Bernardi, Herfredus de Roilvilla, Rotber- Hse sunt donationes, quas Willelmus et Rod-
tus de Moenaio, Henredus de Tern.aiito, Willel- bertus, aliique cognali eorura Uticensi ccenohio de-
mus presbyfer de Exarz, Willelmus praepositus de derunt; et chartam inde facientes, Willelmo duci
Algeron, Rogerius Faitel de Dosco Herberli, prse- Normannorum coniirmandam prsesentaverunt. Ille
dictp coenobio tradiderunt. \er6 peliliones eorum libenter accepit, et donatio-
Item Willelmus dop.avit eidem ccenobio in Vernu- nes eorum prsedicto coenobio benigniter concessit.
ciis f erram unius carrucse ob redemptioiiem animse Tituli quoque principalis privilegio Utjcensem ec-
Emmse matris suse. Dedit prseterea molendinorum clesiam insignivit, ut libera et ab omni extranea
medieiatem de Yernuciis, annuente fratre «jus , subjectione perpetuum maneat immunis. De ele-
Ernaldo.; et quse inibi habebat ih suo dominio, 1 ctione autem abbatis lociejusdem, lotum concessit
terram Warini, et lucuni Landigulse ; et in Ver- . consilio fratrum, salva tamen regularis disciplinse
nuciis, terram Burnendi, et duos piscatores de ralione, id est ul non. amicitise, aul cousanguini-
Temanto; et in Mbnasteriolo tres furnos: et umim tatis, aut;certe pecunise anjor vota eligentium cor-
burgensem; Deinde Willelmus, fiUus Wazscelini de rumpat. Deniqpe prselalus princeps in fine testa-
Ponte Erchenfredi, dedit prsefatp ccenobio eccle- menti hoc inseruit, el his illud verbis corroboravit:
siam Beatse Marise, et qusecunque Osbernus presby- c Hanc doijationis chartulam ego Willelmtis Nor-
ter Ztettebat cum redecima telonei, et deciffiam mannorum comes scribi feci, etmanibus archiepi-
molendinorum seu carrucaruffi, quas ibi et ubi- scopi Rpthomagensium et episcoporttm, abbatum-
. «unque habebat, et habituruS erat; in RoilviUa que ac principum, quorum noniina et signa sub-
eani parteni, quam habebat ipse. . ter scripta habentur, sub excpmmunicatione con-
Postea Rodbertus, Helgonis filius, consentienti- firmandam tradidi, qiiatenus inconvulsa et aslipu-
bus et condonantibus ejus dominis, WUlelmo seili- lata binc et in reliquum permaneat, ut si quis eam
cet atque Rodbertb, cumfiliis ac nepotibuseorum, infr.ingere praesumpserit, aut aliquid per se vel per
ecclesiam Sancti Martini super fluvium Waioli j . alium quocunqtie ingenio damnuin inferre voluerit,
iiionachis. prsefati ccenobii vendidit, et in eodem ex ajictoritafe Dei el omnium sahctorum omni
loco terram presbyteri cum alia terra Octo carru- Christianitate (si non eroendayeril) excommunica-
carum, quara emerunt non modico pi-etio. Dedit . tum, et in aeternum maled.ictuni se noverit. > His
ctiam medietatem monasterii de Sappo Andrese cum dictis Willelmus dux signo crucis chartam signa-
terra presbyteri, et medietatem terrse suse tofius vit. Deinde subscripserunt Malgerius archiepisco-
villse-.Rodbeftus vero filius Teodelini dedit aliajii pus Rolhomagensium, filius Richardi Gunnoridse
ejusdem monasterii medietatem cum medietate to- ducis Normannorum ; Hugo episcopus Lexoviensis,
tius villse. fi.lius Willelmi comitis Aucerisis; Od.o episcopus
Denique ecclesiam SaHCtseMarise de Bosco,. a Baiocensis, uterinus frater WUlelmi ducis; WUlel-
stipfadicto ccenobio prisco teffippre constructam , mus episcopus.Ebroicensis, filius Gerairdi Fleitelli;
toum silva ibi praesente comparavit Theoderictis ab- . Gislebertns abbas Castellionis , Willelmus el Rod-
•bas a Willelmo et Rodberto filiis Rpdulft cogno- bertus et Rodulfus filii Geroii;. nepotes eorum
Zmenlo Fraisnel, decem et octo libris, siCttt tenue- Hugo de Grentemaisnilio, Rodbertus et Ernaldus
•
Wt eam quidani monachus nomine Placidus, Pr?e- et Willelmus filius Wascelini Rodulfus de Toenio,
245 HISTORIA ECCLESIASTlCA. — PARS II. — LIB. III. 246,
Rodulfus Taison , Rogerius de Monte-Gomeri,_£\. quenter ad laudem Dei resolvif. Hoc volumen
Willelmus Osberni lilius, Ricbardus de Belfou, Emraa conjux Elderedi regis Anglorum Rodberto
Richardus de Sancta Sholaslica, et alii quamplu- Rotliomagensium archiepiscopo fratri suo prae»
res Normanniaeprocerum, qui in sallu Leonis, ad sentaverat, et Willelmus ejusdem prsesulis Ulius
curiam ducis super flumen Loiris, anle ecclesiam de camera patris sui familiariter sustulerat, di-
Sancti Dionysii aggregati sunt, el Ulicensis ecele- lectaeque suse conjugi Hadvisseomnimodis. placerc
sise teslameiitum annb Dominicse liicarnaiipnis volens detulerat, Alia quoque mulla bona prse-
1050 indictione IV confirmaveruiit. fatus vir ecclesise suse acquisivit, et tam in or-
Eodem anno, Rodberlus de Grentemaisnilio sse- namenlis ecclesiasticis quam in necessariis sub.-
cularem habitum mutavit, et sub regimine Theode- sidiis procurandis fratribus acceptabilis fuit.
rici abbatis apud Ulicunrnicinacbile schema subiit.'
Hic nimirum (ut supra tetigimus) Rodberti de Greu- VII. Sequitur historia Uttcensh monasterii. Theoderi-
cus abbas.
temaisnilio slrenuissimi baronis filius fuit, ex Had-
visa Geroii filia procreatus. In infantia litteras af- Venerabius autem Theouencus abbas monasti-
fatim didicit, quarum inter sodales tenaci memoria cse religioni ferventer insistebat, et sibi commissse
iusigniter viguit. Sed postquam annos adolescen- B congregationi verbis et operibus prodesse studebat..
tise attigil, sprelis lilterarum otiis, ad armoruni la- Hic fuil natione Normannus, de prpvincia Talo-.
borem cucurrit, et Willelmi ducis armiger v annis giensi (41)oriundus,slatura mediocris, eloquio sua-
exstitit. Deinde ab eodem duce decenter est armis vis, faCie rubicundus, sacris litteris eruditus et ab
adornatus, et miles effeclus pluribus exeniis nobi- infantia usque ad canos divino cultui mancipatus.
liter honoratus. Consideratis autem mortalium Sed sicut zizania in messe trilicea jmportune
casibus, elegit magis in domo Domini abjeclus eriuntur, quse tempore messionis a diligenti mes.r
manere quam in tabernaculis peccalorum ad tem- sore funditus eradicabuntur, ignique non parcentL
pus ul fenum florere. Nam ssepe recolebat ssecula- h-adentur, sic filii nequam succresceiites agmini pio-
ris militiae pericula, quse pater suus, aliique innu- rtmi insertintur, sedajuslo Judice prasfinilolempora
merabiles experti sunt, qui dum hostes fortiter in- detegentur, meritisque suppliciis districte subdentur.
vaserunt, incidentes in laqueum quem aliis para- Sub prsefato abbate monachus quidam nomine Ro-
bant occubuerunt. Rodberlus enim pater ejus cum manus in Utieensi grege conservabatur, qui in-
Rogerio de Toenio contra Rogerium de Belloraonte stinctu dsemonis staminia , femoralia et caetera
_ hujusmodi furabatur. Qui dum a Patre Thcode-
dimicavit; in quo conflictu Rogerius cuin filiis suis P
Elberto et Elinancio peremptus cst, et Rodbertus r-ico, cur talia facinora psrpetraret, ssepius cor-
in intestinis lethale vulnus suscepit. Inde revectus riperetur, omnino furtum se fecisse dcnegabat.
tribus septimanis supervixit, terramque suam filiis quod multoties paulo post confitebatur. Quadam
suis Hugoni et Rodberlo divisit. Deinde xiv Kal. autem nocte, dum in lecto suo jaceret, arreplus
Julii [1050] defunctus est, et secus ecclesiam San- est a dsemouio, vehementerque vexatus. Hunc cum
ctaeMariseapud Nuceretum sepultus est. Inde Rod- monachi horribililer clamantem audirent, ad euin
bertus filius ejus permotus est, et meliori mililia accesserunt, illumque propulsanles, et aquam be-
exerceri nisus est. Gcenobium itaque in prsefata, nedictam snper illum spargentes, vix aliquando a
villa, sicut satis supra dictum est, pro salute sua vexaiione daeraonica eruere quiverunt. Qui ad se
suorumque statuit construere, eique totam partem reversus intelligit propter furta quae egerat diabo-
patrimonii sui, Hugone fratre suo consentienle, lum talem poteslatem super se accepisse, promisit-
liberaliter submittere. Sed, mutato consilio per que quod ab hac nequitia de cselero custodirel se.
Willelmum Geroii avunculum suum, facto gene- Sed postea more canis ad suum voraitum revcrsus
rali lestamenlo, cum Hugone fratre suo, de rebus est; unde capitium illi abbas Theodericus abscidi
quas supra memoravimus, venit Uticum, ibique se- D fecit, eumque de ccenobio expelli. Ejectus autcm
cundum Regulam Sancti Benedicti devote professus de collegio fralrum, iter, ut dicunt, in Jerusalciii
est monachatum. Multos labores pro subventione arripuit; sed omnino nescimus qualem postpa fijiein.
pauperis ecclesise sustinuit, Opesque parentum suo- sortitus fuerit.
rura, qui diviliis abundabant, multolies rapuit, et Quidam presbyler, Anseredus nomine, in territo-
pro salule eorum ad subsidia fidelium charitative rio villae, quae Sappus dicitur, commanebat, qui
dislribuit. Hadvisae namque matri suse datis LXli- vitam levem pluribus modis ducebat. Hic dum ab
bris Rodomensium, subripuit mariagium suum, hoc aegritudiuis incommodo fatigaretur, a moiiachis su-
est Noer Mainardi, Velus Maisnil, Tanesiam et pradicti coenobii habitum Sancti Benedicti sibi dari
Maisnil Dode, el Uticensi tradidit ecclesise. Tujic poposcit. Quod cum adeptus fuisset, ad ccenobiuin
etiara magnum psallerium variis picluris decoratum estdelatusatque in infirmaria posilus.Quipostqiiam
dono matris suse Uticensibus contulit; quod usque ab eadem aegritudine convaluit, illam levitatem,
hodie monachorum concio psalmodiis jntenta fre- quam in s«culari conversione agitavcrat, in quan-r.

(il).Hodie T.alsu.
 S41 ORDERICI VITALIS *J8
\\\m polerat, resumebat. Et sicut quidamsapiens d< . militare vis. Si potes observare, ingi'edere; si vero
talibus dicil: - non potes, liber discede. > Nolebat enim aliquem
Cxlurrii non animam mutat, qui trans mare cur- hujusinodi hominem vi retinere. At ille in sua per-
\ .' t**'J(«J.- tinaciamale induralus de ccenobio exivit, el habi-
iste.habitum tanluirimodo, non riiores mutavit. Cujus tum saecularem, quem reliquerat, rcassumpsit,
vitain et; conversationem cum afobas Theodericus Cumque ecclesiam de Sappo, quam monachis dc^
valde reprehensibilem ceraeret, illumque sacrurii derat, iterum accipere voiuisset, Hugo de Grecte-
ordinem odiohabere audiret (mandaverat enim patri maisnilio, qui tunc honorem de Sappo oblinebat,
suo et matri ut ipsum calumriiarenlur, et de moiia^ ei hon permisit. Qui Friardellum ad suos parenles,
sterio extrahererit); timens ne illius iniseiia -alii erat enim de bonis pareutibus, abiil, et postea ferc
fratres vitiarentur, apostolicum prseceptum in illo xv annis ibidem vixit. Nunquam tamen posimodum
adimplere voluit, ita dicentis : Auferle malum ex integre fuit sanus, sed assiduis fatigabstur iufirmi-
yotis (1 Cor. v, 15). Et illud : Infidelis si discedit, tatibus, Denique cum mortem sibi imminere cer-
discedat (J' Gorl vn, 15). Permisit ilaque illum de neret, et a^terna propter apostasia; reatum supplir
coenobio exire et ad sseculum redire. Qui peccalis cia metueret, abbati Mainerio, qui post venerabilem
suis peccata accumulans, cuidain mulierculie se B Tlieodericttm quartus idem rexit ctenobium, sup-
ipsum copulavit. Sed cum illa ei non sufficeret, plicavit ut habitum S. Benedicti, quem peccatis
alteram vocabulo Pomulam in amorem sui ascivit, suis faciehtibus reliquerat, sibi redderet. Quem cuai
pactumque, ut secum ad Sanclum jEgidium illam adeptus fuisset, tribus hebdomadibus supervixil et
deduceret, cum ea fecit. Yolebat enim parentibus ibidemvitam finivit.Inflrmitaseniin illiustam gravis
et amici3 suis incognitum esse quod eam diligeret. erat, quse officiomuliebri carerenon poterat; ideoque
Cuuique illi mulieri locum designasset ubi simul tivus deferri nequivit ad monasterium unde discesr,
jungerentur, pariterque proficiscerenlur, cum qui- serat.
busdam peregrinis ad Sanctum JEgidium euntibus In diebus Willelmi ducis Normannise, Ivo filius
iter arripuit. At, illa ipso ignorante, abhac pactione Willelmi Belesmensis Sagiensem episcopatum re-
resiluit,et alterj clerico se sociavit. At vero Ansere- gebat, et hiereditario jure ex paterria successione,
ilus, cum ad locum quem mulieri designarat, per- fratribus suis Warino et Rodberto mque Willelmo.
venisset, eamquenonreperisset, dixitbiscum qiiir deficientibus, Belesmense oppidtim possidebat. Hic
Lus gradiebatur : t Oportet me ad domum meam erat litterarum perilus et corpore decorus, sagax.
reverti, quiarem mihi necessariam oblivioni tradidi. et facundus, facetus, multumque jocosus. Clericos
r
Vos vero in eundo moras innectere nolite, quia ce- et monachos ut pater- filios airiabat, el inter praeci-
leriter prosequar vos. > Qui cum domum, in qua puos amicos abbatem Theodericum venerabiliter
illa mulier inanebat, nocte ingressus essel, inveuit colebat. Saepe conveniebant ad privata colloquia.
illos discumbenies. At illa statim dilectori suo ad- Nam Sagiorum urbs septem soliimmodo leucis distat
ventum ejus intimavit. Qui securi manu arrepta in _ ab Ulicensi abbalia. Praefali praesulis neptem, no-
capite illum percussit, et exanimem reddidit. Deinde mine Mabiliam, Rogerius de Monte-Gomerici Oxi-
jn saCcum intromisit et longius pertraxit, atque Biensium vicecomes in conjugium habebat; per quam
liumo cooperiens occuluit. Qui cum post multos magnam partem possessionis Willelmi Belesmensis.
dies inventus. fuisset, denudaverant enim eum be- obliniierat. Qui prsedicii ponlificis inslinclu et con-
sli* et coxam illius et tibiam comederant, -tantus s.ilio ecclesiam S. Martini apud Sagium Theoderico,
fetor de eo ebulliebat ut nullus ad eum accedere abbati S. Ebfulfi Tradidit, eumque ut ibidem ccano-
posset. Nam per fetorem, qui longius sentiebatur, bium riionachile corislrueret, cum conjuge suasum-
inventus est, Et accipientes eiim pater ejus et mater mopere rogavit. At ille haud segriiter assignatum
qui plus caiteris amabanl, exlra polyandrum ecclesiaj opus inriomine Domini inchoavit, ibique Rogerium
sepelierunt. Eccequalimorte iste mulctatus est, qiii 0 Uticensem monachum sacerdotem et Morinum et
ad saeculi vanitatem redire maluit quam inter servos
Engelbertum, aiiosque ex discipulis suis constiluit.
'Dei vitara ducere,' per quam posset ad coeleste re- Ipse quoque saspius eumdem locum visitabat, et
gnum conscendere. aliquando tribus seu quatuor septimanis commane-
Alius presbyter, Adelardus nomine, cum p»r in- bat, et
incoepti operis perfectioni, pro amore Dei et
firmitatem habitum monachicum sumpsisset, ec- utilitate sequentium, totis nisibus insistebat. Pree-
clesiam de Sappo cum decima, quam in feiido tene- fata vero Mabilia mullum erat potens et sxcularis,
bat, Deo et S. Ebrulfo ac monachis ipsius in per- callidaetloquax, nimiumque crudelis. Valde lamch
petuum possidendam tradidit. Qui postea, cum ad virum Dei Theodericum diligebat, eique, licet aliis
sanilatem rediisset, pcenitere de eo quod egerat religiosis hominibus nimis dura esset, in quibusdam
ccepit afque ad saeculum redire statuit. Quod cum obediebat. Rodbertum quoque de Belesmia primo*
fcbbastheoderfcus audisset, Regulam S. Benedicti re- genitum filium suum, cujus crudelitas in diebus
cilari cidem fecit, dixitque illi : i Ecce lex, sub qua noslris super miseras plebes niiniam efferbuit, ipsi

^4|) l^eg : CCB/^IB,not\qnimwn, mutant, qui trans marecurrunt. HOR. Ep. I, xi, 27. (LePrevost).
249 HISTORIA ECCXESIASTICA. — PARS II. - LIB. III. 250
et Rogerio, allisque monachis apud Sagium com- i. sacrificale. Olia velut lelhale virus totis nisibus
morar.tibus, ad abluendum sacro baptisniatisfonte devitate, quia,sicut sanctus Pater noster Benedictus
obtulit. dicit: Otiositas inimicaest animce. lllud eliam scepe
Vera charilas illum, in quo regnat, bonis facil vobiscum revolvite quod in Yitis Palrum dicilur a
amabilem, et perversis formidabilem. Ideo saepc quodam probalo doctore : quia unus solummodo
r.ominatus abbas a boiiis raerito diligebatur, et a dcetnon lenlando vexat laboranlem in boriis mona-'
pravistimebatur. Exleriores enim curas, in quanluir, <chum; mille vero dsemones impugnarit otiosum, in-
puleral, devitabat, seseque divino cultui lerversli aiumerisquelentalionum jaculis undiquestimulalum
sedulitate rnaneipabat. Assiduus netnpe in oralio- cogunt fastidire monasteriale claustrum, etappelere
nibus erat, et in opere manuum quoiS sibi compe- dainnosa saeculi sppctacula, el noxiarum experien-
tebat. Nam ipse scriptor eral egregius, et inelylc liairi voluplatum. Et quia largis sustentare pauperes
insitce sibi ariis monumenta reliquit Ulicanis juve- eleemosynis non poteslis, quoniam lerrenas. opes
nibus, Collectaneum enim et Graduale ae Antipho non habetis, nec ingenlia templa, siculi reges aliique
narium propria manu in ipso ccenobio conscripsit, potentes saet-uli faciunt, erigere poteslis, qui regu-
A sociis etiam suis, qui secum de Gemmelico vene laribus claustris septi, omnique poteslate privati
ranl, pretiosos divincelegis codices dulcibus monitis ° estis; saltim,.secundum Scxlomonishorialum, omni
exegit. Nam Rodulfus nepos ejus Eptaticum scripsil custodia corda vestra servale, Deoque placere totis
et Missale, ubimissa in convenlu quolidie canilur: nisibusindesinenter contendite. Orate, legite, psal-
Hugo auiem socius ejus exposiiionem super Exc lite, scribite, aliisque hujusmodi actibus insistite,
chielem et Decalogum, primamque partem Mora- eisque contra daemonum tentamenta vos sapienter
Iium ; Rogerius vero presbyter -Paralipomenon. farmate. »
librosque Salomonis, tertiamque partem Moralium, Talibus monitis Pater Theodericus discipulos suos
Praefatus itacjue Palerper supradictos etper alios, instruebat, et arguendo, obsecrancio, -increpando,
quosad boc opus flectere polerat, antiquarios, octo -ad bonum opus vigilanter incitabat, ad qtiod ipse
annis, quibus Uiicensibus praefuit, omnes libros •prius tam orando quam scribendo, vel alia bona
Veteris et Novi Teslarneuti, omnesque libros facun- ifaciendo consurgebat. Pro hujusmodi- sludiis a qui-
dissimi papse Gregorii Ulicensium bibliotiiecce pro- busdam blasphemabatur monacbis, qui mundiales
curavit. Ex ejus eiiam schola excellentcs librarii, id -curas divinis praponebant officiis. Proh dolor! unde
est Berengaritis, qui postmodum ad episcopaium illum venerari debebant, inde magis illi detrahe-
"Venusiae provectus esi, Goscelinus et Rodulfus, ->bant. Dicebant enim: i Talis homo non debet abbas
Bernardus, Turchetilius elRichardus, aliique plures esse, qui exteriores curasnescit, riegligitque. Unde
processerunt; qui tractatibus Hieronymi el Augu- ..vivent oratores, si defecerint aratores? Insipiens
stini, Ambrosii et Isidori, Eusebii et Orosii, alio- est qui plus appelit in clauslro legere vel scribere,
rumque doctorum bibliolhecam Sancti Ebrulfi re- -quam unde fratrum victus exhibeatur procurare. >,
pleverunl, et exemplis suis ad simile sludium secu- Ilcec itaque et his similia quidam superbi dicebaiu,
turam juventutem salubriter exhortati sunt. Hos et servo Dei plures injurias faciebant. Sed Willel-
vir Domini Tbeodericus docebat, et saepe commene- nus, filius Geroii, pro sanctilate ejus eum semper-
bat ut vagae mentis otia omnino devilarent, quae observabat, et tumullus insurgentium, quoshic no^
corpori et animaevalde nociva esse solent. Hoc etiani minare riolo, competenti severiiate compescebat,
eis referre solilus erat: « Quidam frater in mona- atque pro viro Dei contra omnes querelas intus et
sterio quodam de multis. transgressionibus monar foris ratiocinia prompte reddebal. Post aliquot
sticaeinstituliouis reprehensibilis exstitit; sed scriptoi lemporis praefalus heros pro ulililatibus Uticensis.
erat, etad scribendum deditus, quoddam ingens ve« ecclesiae in Apuliam ire decrevit; quo abeuute, nec
lumen divinae legis sponteconscripsit. Quiposlquam posttnodum redeunte, vir Dei Theodericus in Nor-
defunclus est, anima ejus ante tribunal justi Judieis ) mannia valde desolatus remansit.
ad examen adducta est. Cumque maligni spiritus Sicut boiiis valde displicet vita malorum, sic
eani acriier accusarent, et innumera ejus peccata pravis motibus gravis esse solet viia bonorum,
proferrent, sancli angeli e contra librum, quem Unde sicut boni divino spiritu inflammati pravos
idem fraler in domo Deiscripserat, ostentabant; ad rectitudinem multis niodis sludent incitare, sic
et singillatim Iitteras enormis libri contra singula, perversi, daemonica malignitate insligati, reclos ad
peccala computabant. Ad postremum una sola littera pjavitatem frequenter nitunlur incurvare. Et quarn?
numerum peecatorum excessit, contra quam daemo- vis eos non possint funditus prosternere, nonnun-
mim conalus nullum objicere peccatum prcevaluit. quam tamen solent eos in via Dei perturbare, di-?
Ciementia itaque Judicis fratri pepercit, animamque versisque modis vexaudo plerumque in operatioue
ad proprium corpus reverti praecepit, spaliumque sancla lardiores efficere. Sic quidam infandi homk
corrigendi vitam suam benigniter concessit. Hoc, nes, dum Ulicensis ecclesia consurgeret, et in bonis
charissimi fratres, frequenter cogitale, et ab ina,- opei'ibus aucta coram Deo et hominibus effulgera.^
nibus noxiisque desideriis corda vestra emundate, cceperunt varias simultatum causas contra ipsam,
manuuiuque vestraruin opera Domino Deo jugiter colligere, et turbatis rebus, quce ad victurp et vei^k
28i GRDERICI VITALIS 25*
tum et agapen servorum Dei datae erant, ipsam A venabatur, occidit. Pro quo reatu a facie ejus prius
aflligere. Sed benignus Jesus, qui est verus Ecclesice in Bi itanniam, deinde in Angliam, pestremo Beno-
ponsus, quamvissaevirent ad deprimendaro Ecclesice ventum cuiri filiis et nepotibus aufugit. Hic priraus
«avem maris Uuctus, ipse mirabiliter emicuit in Normannorum sedem in Apulia sibi delegit, et a
ereptione suorum, comprimendo contrarios' conatus. principe Benevenlanorum oppidum ad manendum
Quid tunc temporis contigerit Mabilise, Willelmi sibi suisque haeredibus accepit. Deinde Drogo qui-
Talavacii filiae, veraciter explicabo, licet prcepostero darii Normannus miles, cum centum militibus in
ordine. Ipsa, dum apud Uticum in initio monasticus Jerusalem peregre perrexit; quem inde revertentem
ordo regulariter servaretur, et omnibus advenien- cum sociis suis Waimalchus dux apud Psalernum
tibus charitatis officia, ut hactenus ibidem mos est, aliquantis diebus' causa humanitatis ad refocillan-
exhiberentur, propter odium; quod erga fundatores dum retinuit.
illius coenobii ferebat, plures ropleslias nequiter Tunc viginti millia Sarraceriorum Italico littori
excogitatas eidem loco inferebat. Quippe contra applicuerunt, el a civibus Psalernitanis tributum
Geroienses pater ejus et ipsa, omnisque illius pror cum summis comminationibus exigere coeperunt.
genies diu perdurans od.ium habuerunt. Unde quia Duce autem cum satellitibus suis vectigal a civibus
Rogerius ^de Monte-Gomerici, vir ejus, moijachos colligente, de classe egressi sunt, et in herbosa
ainabat et honorabat, nec ipsa eis aperta malitia planitie, quae inter urbem et mare sita est, ad
nocere audebat, crebrius cum multitudine riiilitum prandium cum ingenti securitate et gaudio resede-
quasi hospitandi gratia ad monasterium diverlebat; runt. Cumque Nornianni hoc comperissent, du-
sicque monachos, qui pauperlate in sterili rure af- ccmque prp leniendis barbaris pecuniam colligere
fiigebantur, gravabat. Quondam cum ibidem cum vidissent, Apulos amicabiliter increpaverunt quod
centurri mililibus hospitaretur; et a domno Theo- pecunia sese ut inermes viduae redimerent, non ut
derico abbate redargueretur cur cum lanta ambi- viri fortes armorum virtule defenderent. Deinde
tione ad pauperes coenobilas venisset, eamque ad- arma sumpserunt, Afros secure vectigal exspectan-
moneret ut ab hac stullitia se coercerel, illa infiam- tes repente invaserunt, mullisque millibus fusis,
niata respondit : « Majorem numerum niililum reliquos cum dedecore ad naves aufugere compu-
adiiucam de caelero quam adduxi. > Ad hcec abbas lerunt. Normanni itaque aureis et argenleis vasis,
ait: i Crede mihi; nisi ab hac improbitate resipue- aliisque spoliis multis et pretiOsis onusti redi-
ris, quod nolles palieris. > Qtiod et ita contigit. erunt, multumque a duce, ut ibidem honorifice re-
Nam in subsequenti nocle passio illam invasit, et Q rnanerent, rogati sunt; sed quia revisendr patriam
forliter vexare ccepit. Al illa mox inde sese juss.it cupidi erant, poscenlibus non acquieverunt. Atta-
efferri. Qua: dum fugere de lerra Sancli Ebrulfi men promiserunt ei quod ipsi ad eum redirent,
lerrita festinaret, et ante domum cujusdam burgen- aut de eleclis juvenibus Normaniiiae aliquos ei cito
sis nomine Rogerii Suisnarii transiret, inde quam- niitterent. Postquam vero natale solum' attigerunt,
dam inrantulam lactentem assumi praecepit, orique multa quae viderant etaudierant, vel fecerant, seu
ejns mamiliam suam, in qua maxima pars infirmi- passi fuerant, compalriotis suis retulerunt. Deinde
tatis collecla erat, ad sugendum lradidit. Infans quidam eorum promissa complenles reciprocato
itaque suxit et paiilo post morlua est; mulier vero calle Italiam repedarunt, exemploque suo levia
eoiryalescens .ad propria reversa est. Postea fere iriullorum corda ad sequendum se excitarunt. Nam
xv annis vixit, sed Uticum, poslquairi ibidem, sicut Tiirstinus cognomento Citelhis et Ragnulfus , Ri-
stipra diximus, flagello Dei castigala esl, nunquam chardus Anschetilli de Quadrellis fdius, filiique Tan-
adire prcesumpsit, etne babitaloribus illius ccenobii credi de Alta-Villa, Drogovidelicet atque Umfri-
ullalenus noceret seu prodesset, toto nisu se ciislo- dus, Willelmus el Hermannus, Rotbertus cogno-
divit, quandiu in serumnosis hujus vitce felicitalibus niento Wiscardus et Rogerius et sex fratres eorum,
vixit. Abbatem lamen Theodericum dilexit, ^ Willelmus de Monasteriolo el Ernaldus de Grcnte-
postea
eiquc magis quam Uticensi ecclesiaccellam S. Mar- maisnilio, aliique multi Normanniam reliquerunt,
tini, ut per anticipalibnem diximus, commendavit. et Apuliain non simul, sed diversis temporibus,
adierunt. Illuc autem pervenientes," prhno qiiidem
VIII. Migrationes Normannorum in Apuliam. Primm Waimalchi ducis aliorumque potentum stipendiarii
eorum ibidem sedes. Anschetillus monaclius. -contra paganos facti suni; posteaque, exortis qui-
Iri sede apostolica Benedicto papa.residente, Sar- busdam simultatum causis.eos quibus antea ser-
racerii de Africa in Apuliam navigio singulis annis vierant impugnaverunt, et Psalernum alque Ba-
veniebant, et per sirigulas Apulice urbcs vectigal rum, Capiianque cum tota Campania et Calabria
quanlumvolebant a desidibus Langobardis el Grce- virilibus armis sibi subegerunt. In Sicilia qupque
cis Calabriam incolentibus impune accipiebant. Panormum,-urbemque Cathanensem , castrumque
Jlis diebus, Osmundus , cognomento Drcngolus, Joannis, cum aliis ujbibus et praeclaris oppidis,
Willelnium Repostellum, qui sese de stupro filiac quae usque hodie hceredes eorum.possident, obti-
ejus in audientia oplimatum Normanniae arroganter nuerunt.
jactaverat, inter manus Rotberti ducis in silva, ubii Inler Normannos, qui Tiberiin Iransierant, Wii-
S5S , HISTORIA ECCLESIASTICA. -^- PARS II. — LIB. III. 254
lehnus de Monasteriolo, Willelmi Geroiani filius', A cens , aurum et pallia preiiosa, calicemque argen-
maxime floruit, et Romani exercitiis princeps mi- teum aliasque pretiosas speeies protulit, diligenter
litiae factus, vexillum Sancti Petri gestans Uberem nuhieravit et Anschetillo tradidil. Non niulto post,
Campaniam subjugavii. Hic Uticensibus quorum ingravescente morbo, nobilis heros in confessione
fraler et amicus erat, et quibus plura anlequam Cbristi Nonas Februarii mortuus est, et in eeclesia
de Normannia migrasset, ut supra diximus, dede- Sancti Erasmi episcopi et martyris, ubi sedes est
rat, mandavit ut ad se legatum fidelem mitterent episcopalis, honorifice sepultus est, Deinde An-
pro deferendis muneribus quae eis praeparabal. Hoc schetillus et Theodelinus Gallias adierunt, et. ad
Willelmus paler ejus ut audivit, sese ad hanc le- propria prospere reversi sunt. Post aliquot dies
gationem pro utilitate sanctae Eeclesire libenter Anschetillus Uticum adiil, fratribus obitum domni
praesenlavit. Inde Tlteodericus abbas et laetus et Willelmi et sociorum ejus nuntiavit, sed de com-
tristis effectus est; laetus , pro tanta senioris de- missa sibi pecunia,quam inusus suos jam nequiter
volione, qua fervebat, ei quae eum tam laborio- ipse distraxerat, omnino lacuit. Ccenobitce autem,
sum iler arripere monebat; trislis, pro inagno audita morle fundatoris ecclesiae suae, nimium
solamine quod in prcefalo seniore amiltebat, quia contristali sunt, precesque et missas et. alia bene-
ad omne opus bonum promptus existebat. Denique B ficia pro anima ejus Deo, cui vivunt omnia, fide-
vir Dei et Rotbertus prior, lotusque eonvenlus; liler oblulerunt, quce successores eorum usque
domnum Willelmum Deo commendaverunt, eique hodie ferventer observare satagunt. Anschetillo
Gunfridum peritissimum monachum,et Rogerium domum suam repelente, Theodelinus socius ejus
Gemmeticensem egregium scriptorem, aliosqueduo- Uticum venit, el a monachis quid sibi de Apulia
decim honorabiles^famulos associaverunt. Ille au- delatum fuisset inquisivit. Cumque nil nisi mcero-
tem, transcensis Aipibus, Romam petiit; et inde ris nuntium de morte amicorum eis delatum esse
iter earpens in Apulia filium , aliosque amicos et comperisset, obstupuit; et omnem rei veritatem de
affines ac parenles invenit. Qui viso eo valde gavisi omnibus quce sibi prospere vel adverse contige-
sunt, eumque cum magno honore aliquo tempore rant in peregrinatione intimavit. Mox Theodericus
secum retinuerunt, cique ad sustentationem Eccle- abbas Anschetillum ascivit, commissamque pecu-
sice, pro qua mendicabat, multa et magna munera niam ab eo repetiit. At ille primo negare cojpit,
dederunt. Ipse vero egenis fratribus suis festinan- sed postmodum a Theodelino convictus rei vorita-
ter subvenire volens, Gunfridum monachum cum tem recognovit. « Pecuniam, inquit, quam repOsci -
magno censu remisit; sed occulto Dei judicio aliter tis, a domino meo Willelmo suscepi; cujus ali-
quam sperabatur evenit. Nam Gunfridus Romam ^1 quam partem ad usus nostros distraxi, partem
venit, ibique in monasterio Sancti Pauli aposloli vero Remis, consilio domini mei Rodulfi Malae
hiemare decrevit. A Romanis aulem, pro cupidi- Coronae, qui illic mihi obviavft commendavi. >
lale auri quod ferebat, veneno infectus est; sicque Quod audienles monachi Remis illum bis direxe-
venerabilis peregrinus in confessione Chrisli Idus runt, prius cum Rainaldo monacho de Sappo,
Decembris defunctus est. Willelmus quoque non deinde cum Fulcone ad Gervasium archiepiscopum
multo post iter redeundi cum ingenti pecunia iniit; pro censu deposito. Praefalus autem metropolitanus
sed ad urbem qure a Caieta nutrice Trojani Mnem monachum Sancti Ebrulfi gralanter suscepit, eum-
vocatur veniens, lethiferam regritudineiu incurrit. que in negotio pro quo venerat adjuvit quantum
Tunc duos milites, Anschetillum de Noerio Asce- potuit. Nam idem dum Cenomanensium episcopus
lini filium, et Theodelinum de Tanesia ad se vo- erat, et curiam Willelmi ducis Normannorum, cui
cavit, eisque dixit: < Ecce duodecim socii vestri, valde familiaris erat, crebro expeteret, apud Uli-
qui nobiscum alacres de Normannia exierunt, sicui cum saepe fuerat honorifice susceptus, et cum omni
videlis, in hac patria defuncti sunt; me quoque familia sua amicabililer habitus. Viso itaque Ful-
gravis morbus nunc invasit, et ad ultima impa- n cone monacho, benelicia beneficiis recompens^ve
tienter compeliit. Nunc itaque libi, Anscbetille, voluit. Sed quia jam longum tempus effluxerat. et
sub testimonio Theodelini pecuniam quam procu- Anschetillus ea quae repetebat insipienter deposue-
ravi commendo ut eam sine fraude deferas domno rat, vix potuit recuperare pauca et viliora ex his
abbati Theoderico et Rolberto riepoti meo, aliisque quae in Apulia susceperat. Calicem solummodo ar-
monachis Sancti Ebrulfi, pro quibus nunc exsulo. genteum et duas casulas , dentemque elephautis et
Ambo Sancti Ebrulfi hoinines eslis, eique fidem ungulam gryphis , cum aliis quibusdam rebus dif-
servare debelis. Non vos ulla decipiat cupiditas. ficulter exegit. Deinde monachi, consideratis fran-
Sagaciter perpendile quod , defunclis omnibus so- dibus Anschetilli, in judicio in curia Sancti Ebrulfi
ciis vestris,; meritis sancti Ebrulfi vos soli super- eum statuerunt; ubi Richardus de Abrincis filius
siites estis, fortassis ut ei hoc servitium fideliter Turstini, aliique multi proceres ad adjuvandum
exhibeatis. Ulicensibus, quos in Christo sicut me- eum fuerunt. Sed monachis rationabiliter conqne-
ipsum diligo, ex parte mea ultimum vale dicite; rentibus, justo judicio determinatum est ut omnem
et ut pro me omnipotentem Dominum fideliter ex- feudum, q^iem ipse de Sancto Ebrulfo tenebat,
orent, suppliciter rogitate. > Haec et alia mulla di- aroitteret. Tandem, suadenlibus amicis, utriusque
 * --,,
«55 QRDERICI VITALIS ^ ^
partis concordia talis facta est. Anschelillus reatum A, giense asyhim secedebat, ibique sex yeiocto septi
suuni palam confessus vadimonium abbati Theode- manis habitabat, et in pace opus Dei faciebat, lio-
rico dedit, lnonachis ut sui misererentur humiliter minumque salutem pro posse suo diligenter procu-
suppiicavit, el pro reconipensatipne damni, quod rabat. Sic exspectabat emendalionem contumeliosi
illis per ignaviam suam fecerat, Uticensis burgi fratris, et implebat Apostoli praeceptmn dicentis :
tertiam partem, quam ex palerna hcereditate iiabue- Date locum ira (Rom. xn, 19). Sed postquam ran-
rat, Sanclo Ebrulfo coram multis testibiisconces- corem et scandala non deficere, sed magis ad detri-
sit; et donalionem per unam pallam ex serico, roenta fratrum augeri perspexil, Willelmp duci
unde cappa.cantoris facta est, super altare posuit, Normannorum pasloralem baculum cum tota abba-
Monachi igitur pielate molierrata sua clementer ei tia reddere voluit. Dux autem, sagaci usus consilio,
indulserunt, et omnem reli.quum feudum suum, onmem hujus rei ordinalionem injunxit Maurilio
prceler hoc quod amicorum persuasione obtulerat, Rolhomagensium archiepiscopo, ut causam disseu-
benigniter promiserunt. Ipse non muitp post Apu- tionis soHicite indagaret, et quid agendum c-sset,
liam expetiit jibique occisus est. cura consilio sapientum recte definiret.
IX. Sequilur Vticensis monastefii et Theoderici ab- j Anno itaque Doninicae Incarnalionis 1056, in-
• . batis historia. dictione VIII, residente in sede apostolica Victore
Antiquus hostis nunquarii eessat Ecclesice quie- papa, Henricus cpgnomcnto Bonus iniperator Rp-
{eri>yariarum stimulis tentationum impugnare, et' manorum, filiiis Cononis imperalpris, obiit, eique
per eos quos potest mundanre vanitali subjugare, Ilenricus (ilius ej.us successit et arinis quinquaginta,
in simplicitate;catholicce ftdei prudenter vigilanfes, Fegnavil. Eodem.anno Ma,urilius episcopus, et Ful-.
et in virtutum ctiimine virililer stantes airocitef berlus sophista consiliarius ejus, et Hugo Lexo-
mojesfafe. Unde dum vidisset regulare monaste- vieasis episcopus, et Ansfridus Pralellensis abbast
rium iri Uticensi saltu, opitulante Deo, sunexisse, atque Lanfiancus Beccensium prreposilus, et alii;
et Tiieodericum abbatem in verbo et operatione plures profundce sagacitatis viri Ulicum convene-
jliullis animabus jtivehum atque senum oppido pro- runt, ibique solemnitatem sanclorum apostolorura
desse, exardens invidia, qua protoplastum Adam Peiri et Pauli m Kal. Julii celebraverunt. Tunc au-
per vetiti fruclus gustum de paradiso expulit, Rot- dilis et solerier discussis dissensiotium fomentis,
beititm priorem contra ahbatemsuum, post disees- Theodericum abbatem . ut hactenus exstilerat,
sum Wiilelmi Geroiani, insolenter excitavit, ma- praeesse jusserunt; Rotbertum vxro priorem, ut
gnaque dissensione diu perdurante, mobiles sub- /Q pauperlatem Christi seqiierelur, patrique suo spi-
jectorum animos graviter inquietavit. Erat idem rituali pro Deo huniililcr in omnibus optemperaret,
Rotbertus, ut superius salis dictum est, prceclarce no- copiosa sermocinatione admonuerunt. Deinde prre-
hilUatis, frater scilicet Hugonis de Grentemaisnil; fatis.monitoribus ad propria redennlibus, Uticensi^,
cui adhuc erat puerilis levitas et indomitum robur grex aliquantulum in pace quievil; scd post unum
atque srecularis ambitio, In castifate atque aliis annum, comperta Willelmi Geroiani morte, iterum
quibusdam sacris charismatibus erat laudabilis; rediviva lis surrexit, et discordia, corporum ani-
sed econira, ut Flaccus ait marumque saluti contraria, coenobilas valde tur-
....; Niliil est ab omni partebealum (43). - bavit. Amator aulem pacis Theodericus undiqua
iri nonnullis efratibus erat reprebensibilis. Nam in angustiatus' est. Nam apud Sagium nequibat ani-
boriis seu malis qiicecupiebat, yelox ad peragendum marum saluli proficere, nec cellam ibi cceptam a
efat ac fervidus, et auditis sive visis quae nolebat, Rogerio et uxore ejus ad perfeclionem erigere;
ad irascendurii festinus, magisque prreesse quam quia ipsi pluribus'srecularium rerum curis tunc
subesse, et imperare polius quarii obsecuridare cu- occupabantur, et ab inimicis suis undique impur
pidus. Ad accipiendum atque ad danduffi aperias gnabantur. Apud Uticum sibi vel aliis affalim ut
habebat maniis, et ds promptum furori suo saiisfa- D I vellet prodesse non polerat, proptcr importunilales
cere inOfdinatis faminibus. Et quia ipse, ut dicitim quas a quibusclam potentioribus monachis illatas
est, excelsce gerierbsitalis laihpaderenilebat, et ex tolerabat. ,
patriinoriio suo cceiiobiurriilliid fundaverat, et colr Tandcm poslquam diu secum quid sccuiidiim
jectis undecunque ad cultum Dei fratfibus, subsir Deum ageret dcliberavit, omnia relinquere, etse-
diisque necessarils procuratis ditaverat, ideo regtt-i pulcrum Domini iri Jerusalem adire decrevit. Deinde
Jaris diseiplinae jugo in novella domo coerceri non iv Kal, Seplembris, dc Sagio, ubi tunc diu moratus
poterat. Frequenter iiaque Palri suo clam detraher fuerat, Uticum venit; convocalis in.capiliilum fra,-
bat, eo quod ipse vif Dei plus spiritnalibus quam tribus voluntatem suam aperuil, omnf s admpnuit,
Brecularibus negoiiis intendebat. Nonhunquam absolvlt, benedixit, Deoque commeridavit. Posteas
aperle Cum eo liligabat, et rionnullas cjus consli- Lu-xovium adiit, el Ilugoni episcopo, a quo valde,
tuliones de rebus exlerioribus simpliciler faetas amabalur curam aniinarum reddidit, sicque, multis
vittiperabat. Uride servus Dei plerunique ad Sa- llenlibus anficis, sanclam peregrinationeiu l?rQa

(43) HOR.Od, I, ii, 16, 27. Cir,.: NihU omni ex parte perfecium aiqke bealum. (Lc Prevost.) «
i-57 HlSTOiUA ECCLESLkStlCA. PARS II. — LIB.- III. S5S
Christo suscepit. Heiberlus autem de Monasteriolo^ i prcesulis conditam invenermU. Cuniqm? ecclesiam
primus monaclnts, quem ipse in Ulicensi ecclesia introissent, ibique, pfout ccelestis gratia singulis
susceperat, cum eo peregre profectus est, et Willel- inspiraverat, Deum orassent, Tlieodericus post
mus clericus, cognomento Bona Anima, Radbodi niultas lacrymas de oratiPhe surrexit, et labcre
Sagiensis episcopi filius, qui succedenti tempore senectutis, tcedipque maris, aliisque incommodis
Rothpmagerisem metropolim fere xxxvi anriis na,- fractus in ecclesia aniius resedit. Tiinc ab episccpo
ctus esi. ;• .sibi fidissimo comile quid sibi contigisset cum in -
X. iter Theoderici abbatis in Orienlem. Mors ejus. terrogarctur, respondit:« Terrestrem Jerusalem, riii
In diebus illis erat quoddam bonorabile- xenodOf Pater, adire decrevi, sed credo mihi aliler ai Domino'
chium in confiiiio Bajoariorum et Hunorum, quod disponi. Anxietale corporis Valde Crucior; uride cce-
lideles et.polentes Christiani de circumjacentibus lestem magis quam terrestrem Jemsalem appeter.dam
provinciis inslituerant ad susceplionem pauperura essearbitror.» Cui episcopus ait: t EgO, charissime'
et peregrinorum. Tunc Ansgotus Normanntts huic frater, nunc ibo hospiliuni tibi procurare, el lu inle.
xenodochio electione indigeriarum prreerat. Is ni- rim hicsedensreqtiiesce. >Ep:scopusitaque liospitittm
mirum Rogerii Toenitis, qui Hispanicus vncabatur, sibi quaercre perrexit, el Theodericus ad allare ac-
crignatus erat, et sub dueibfls Normannorum Ri-"' B.cessit, ibiqi!ediuDeum,cuiabin!'antia fideliter ser-
chardo et Rptberto nobiliter mililaverat; "sed lir vierat, oravit. Deinde xoram altari se ad Oriei.lCm
more Dei compunclus omnia nittndi reliqnerat, el prostravil, pannos circa se h'onestecomp6suit,:super
peregrlnalionem atque spontaneam pauperlatem dexlrum latus recuhans, qiiasi dprmire volens,
omni vita sua tenendam pro Christo arripuefat; caput suum super marmoreum gradum reclinavit,
Hic ut Tlieodericum abbatem cum sociis suis vidit, manusque super peclus in modum crucis aptavl!,
oplime recognovit, et aliquot diebus ut compa- ^icqite Kal. Augusli [1058] fide'.em spiritiim Deo
triotas amabiliter retinuit, atque omnem humanita- Creatori reddidit.
lcm eis exhibuit. Episcopusautem, hospitio pfreparato, miriistrum
Inlerea quidam religiosus Bajoariorum pontifex hominis Dei acccersiit, eumqtie pro viro Dei in
peregre proliciseeris illuc advenit, quem hospitalis ecclesiam misit. Ille vero ut-servum Dei defunctuin
Ansgolus cum omnibus suis clientibus, more so- in e.cclesia invenit, territus ad antistilem rediit,
lito, aliquot diebus ibidem retinuit. Deinde venera- eventumque insperatum tremuliis retulit. Sed epi^
bilem Theodericum cum suis pedisequis ei suppli-? scopus virum Dei tam subito migrasse non cve-r
ciler commendavit, et quantse sanctitatis apud Deuiri .r dens, ait : « Taedio niaris, nimioque aeslu. bonus
et sublimitatis erga homines in sua patria esset, senior valde faligaliis est; ideoquenunc in refri-
luculenter enarravit. Prccsul autem, audita viri gerio ecclesiae super frigidum marmor suavi sopcra
sanclilate, Deo gratias egit, euniquej ut decebat tan* detentus cst. Eamus nunc eum visitare. > Prresttl
lum virurn, benigniter suscepit, secumquerevereui itaque cum clericis suis in ecclesiam prccessit.
ter usque Anliochiam deduxit. Ibi diversa peregri- Qui ut comparem a-iiim diligenter tetigit, eumque
nis voluntas oborta esti Nam quidam eorum ter- morte gelidum reperit, stupens condoluit. Mox
resjfe iter, ut cceperant, usque in Jerusalem teriere •mnes peregrinos, qui jam pef divefsa hospitia
volebant. Alii vero barbariem gentium metuentes, prandere procurabant, in ecclesia congregari prae-
navigio per pontum ire decreverunt; quorum co«- cepit, indigenisque illitis loci vitam defuncti pere-
silio pontifex et abbas, aliique piures assensurh grini fideliier retulit. Illi vero, comperta ejus reli-
prrebuerunt. Cumque praesul navem nautasque pe- gione, gavisi sunt, et obsequia sua impensasque
ritos perquireret, et quidam rellgiosus arcliiman- cceleris peregrinis benigniter obtulerunt. Deinde
drita coenobii Sancli Simeonis in pbrlu Syrire prresul defuncto exsequias cum clericis suis per->
Theodericum eum suis comilibus horiorabiliter de- solfit, eique sepulturam ante portas ecclesire a re-
tineret, Herbertus Uticensis monachus iter accele- 1Diliquis peregrinis fieri jussit llli auiein.baculissuis
randi desiderio fatigabatur, rnagisque per terram ubi pontifex praeceperat fossam fecerurit, ad de-
quam per mare sancta loca expetei'e uilebatur. functi glebam, praesente antistite, accesserunt, et
Abbas ilaque suus ei licentiam eundi quo vellet deferre ad tumulandum vpluerunt. Sed nuiu Dei
dedit. Ille autem terreslre iter carpens, cum turma ita cofpus aggravatum est, ut a lcco dormitipnis
peditum usque Laodiciam pefvenit, ibique vebe- nullatenus moveri' potuisset. Quod cernens episco-
menter cegrotans sociis abeuntibus diu remansjt. pus cum omnibus qui aderant, valde miratus est;
El postquam vix de lectulo surrexit, non in aiitea diulinoque cum sociis stqpentibus quld agerent
pedem tetendit, sed Eois partibus relictis, occiden- traclatu potitus est. Tandem divina edoctus inspi-
talem Normanniam qaantocius repetiit. rationedixit: t Vir istemagnce sanctitatisrfuit, ei
Deinde praesul et Theodericus et Willelmus Bona vita ejus ut nunc lucide manifestatur Deo placuiti-
Anima, sociique eorum in portu Sancti Simeonis Unde, ut repr, digniori loco debet sepeliri; etffl
navem ascenderunt, et sulcantes aequora in Cyprum nobis celebriori reverentia pro posse nostro debet
insulam navigaverunt, ibique in littore maris abba- amodo tractari. Nunc" igitur ego cum clericis pro
»h>mSancti Nicolai confessoris Myreorum archi- anima ejus divinae majeslati pefsolvam c'eleiifal*6-
 2S9 ORDERlCl VlTALIS 260
nem missce; vos airtem juxta allare congruam ei A aliquot anrios ejusdem coeribbii regimen suscepit,
sepulturam praeparate. > At illi libenler obediere annisque xxi et mensibus vn uliliter leriuit.
jjubenti. Deinde missa venerabiliter fmila, et fossa Eodem tempore Rodulfus, cognomento Mala-
diiigenter prreparala, tumulandum cofpus sinegra- Corona Uticum venit, ibique cum Sodberlo abbate,
vamine suslulerunl, et secus arairi decentef sepe- suo videlicet nepole, diutiiis habitavit. Hic nimi-
lieruni; ubi poslmodum multi, febribus aliisque funi, ut paulo superius breviter meminimus, ab
incommodis laborantes, merilis ejus sanati surit. infantia litteris affatim studuit, et Gallire Ilalireque
-Uticeiises aulem monachi, postquam reverendi scfularido scholas secretarum indaginem rerum in-
Patris obitum relatu sociorumcjusdem,Normanniam signiter attigit. Nam iri grammatica et dialectica, in
jepetentium, cognoverunt, valde coiiirislati sunt, et astronbmia quoque nobiliter erudilus est, et niusica.
debitum prp anima ejus servitium Dep fideliler Physicce quoque scieritiam tam copiose habuit ut iri
celebraverunt, et memoriam ejtis singulis annis urbe Psalerilitana, ubi maximre medicorum scholae
usque hodie Kal. Augusti celebriter exsolvunt. Re- «b antiquo teinpore habentur, neminem in medici-
ligiosa quoque instituta, qure ipse ex doctrina vene- nali arte, pfreler quairidairi sapientem matronam,
rabilium abbatum Richardi Veredunensis et Wil^ _ sibi parerii inveniret. At, quamvis tanta liltefarum
lelmi Divionensis atque Theoderici Gemmelicensis pefitia ppileret, non tamen otio, sed militice labori
didicerat, et novellre ecclesirc sibi commissre fide^ diu manclpatus est, et latn manu quam consilio in
liter tradiderat, diligenti studio usque hodie obser- bellico discrimirie praeclarus inter coessenles suos
yant, et noviliis ad religionis conversationem con- niultoties probatus est. Multa adbuc, qure nobis
versis solerter insinuant. mira videnlur, Mostefolenses referunt, "qure de
XI. Sequttur Vticensis historia. Robertus de Gren- subtilibus experimenlis ejus cOntra iriorbos vel
temaisnili'6, abbas. alios insperatos eventus vel ipsi viderurit, vel a pa-
Anno ab Incarnalipne Domini 1059 indiclione xn, tfibus suis, quibus ipse ionga comilale notissimus
tJlicenses Redbertum de Grenlemaisnilio sibi eler fuit, audierunt. Ipse tandem titubantis mundi rui-
riam metuens, et prudenti tergiversatiorie praeca-
gerunl abbatem: rationabiliter considerantes i»
saeculi luxu calcalo, Majus Monasterium
prrefali viri electione multimodam commoditalem , vens,
tam propter ejus claram generositatem, quam ar- Sancli Martini Turonensis expetiit, et -sub Albeito
dentem monasticte rei procurationem, el in agendis venerabili abbate monachili Regulae septem annis
riebus efficaciam et strenuilatem.Hunc itaqueconfir- militavit, Qui, postquam iu ordirie conflrmatus
rioatotptius corigfegaiiPnis consensu Ebroas (44) du-, 1C fuit, abbate suo permittente, Uticum venit, nepotem
xefuht, ibique Willelmp duci prcesentaverunt, eique scilicet solatiafi suurii, qiiia jam novellae regimen
meriachorum electionem atque pelitionem inlima- Ccolesiae suscepit. Et quia idem heros pro multis
verurit, Dux aiitem eorum pelitioni acquievit, *et flagiliis, quibus se gfaviter oriustum senliebat, a
prrefato viro, qui electus efat, per cambutam Ivonis Domiiio morbum lepfae multis precibus sibi obti-
episcopi Sagiensis exteriorem abbatire potestalem nuerat, quamdam in honore Saiicti Ebrulfi con-
tradidit. Wiilelmus vero Ebroicensis episcopus m- structam capellam a nepote suo recepit, ibique
teriorein aniriiarum curam per pontificalem bene- Goscelinum monachum ad Dei servitium suique
dictionem xi Kalendas Julii spirilualiler commenda- solatium habens, plurimo lempore deguit, multis-
vit. Rdtbertus itaque, jam abbas effectus, res mo- qiie, qui ad eum pro sapientia et nobilitate sua
nasterii ccepit diligenter tractare, et ex parentum confluebant, consilio pietatis profuit.
suorum divitiis necessarium servis Dei subsidium Ipso multura bortanle, Rodberlus abbas Hugonem
sufficienter administrare; juslas observationes, Lexoviensem episeopum, monacborum fidelem ma-
qiiaspius prredecessor ejus inslituerat, non solura gislrum el Palrem accersiit, a quo. praedictam ca-
ribn imminuit, sed etiairi, pro ratiorie et tempore, * pellam in honore .sanctorum confessorum Ebrulfi,
auctorilate majorum, vel exemplo vicinorum perci- Benedicti, Mauri et Leudfredi, n Nonas Maii, dedi-
lus augmentavit. Ipse quideiri, dum adhuc neophy- cari fecit. Tradunt hanc ecclesiara a temporibus
tus erat, permissu venerabilisTheoderici Cluniacum sancti Ebrulfl conditam fuisse, ipsumque, dum su-
perrexerat, ubi tunc irioriasticre phalangi Hugo pernae afdenlius iniicerere volebat theoriae, inter-
abbas, tempbribus nostris speciale monachorum missis exterioribus curis, ad ipsam confugere soli-
decus', pfreeral. Unde cum post aliquot tempus re- turii fuisse. Locus ipseest amoenus et solitariaevitae
'
diret, magnanimi Hugonis muriificentia Bernefri- satis congruus. Nam in valle rivus sterilis Carentonae
dum illustrem monachum.quipostmodnmcpiscopus defluit, et Lexoviensem episcopalum ab Ebroicensi
faclusest, secum adduxit; eumque, ut mores Clu- diririiit. la cacumine vero montis silva crebris
niacensium Uticensibus intimaret, aliquandid ho- frondibus ventorum flabra suscipit; in declivo au-
norifice retinuit. Sub eo ad conversionerii Maine- tem montis, inter rivum et silvam, viridariumec-
rius Gunscelini de Escalfoio filius venit; qui post clesiam circumcingit. Ante porlas ecclesise Uticus

(ttyjelEfrroicfls.
26t HISTORIA ECCLESIASTICA. WPARS II. — LIB. ill. 264
fons pritur; a qup Pmnis circumjacens regip Uli- A Sanclum Serenicum,.totamque patrum Supriini hce«
ccnsis dicitur, reditatem recepit. Deiride Rodherlus abbas pace
Ne miretur quis qucd Lexeviensium prresulem facta a duce reqttisivit ut ayunculi stti corpus, qliod
in Ebrpicensi prresulatu dedicationem fecisse dixi-. apud Sanctum Serenicitin tribus septimanis humii-'
mus. In diebus illis tres generosi praesules, magnce- tum jacuerat, Uticum transferri concederet. At
que civilitatis trhVus praeerant conterminis paro- ille hostilis memor odii piimo denegavit, ppstmo-
chiis. Hugo Willelmi Aucensis comitis filius prce- dtim erubescens quod-in mpriuum sceviret, -con-
erat Lexoviensibus, etWillelmus Gerardi Fleitelli cessit. Mox impiger abbas Rpdberti Gerpiani gle-
filius ecclesiastiea jura dabat Ebroicensibus, et Ivp bara in trunco Ulicum Iranslulit, ibique in ciaustro
Willelmi Belesmensis filius aeternae salutis curani monachorum honorifice sepelivit. Cuncti qui ad-
exhibebat Sagiensibus. Hi tres in Normanriia turic erant mirabantur quod nullus de corpore tribus
maxime pollebant divini cultus fervore et unanirai jam seplimanis exanimi fetor senliretur. Tradunt
consensu, lanloque neclebantur amore, ut quisquis quidam quod vis veneni, quo idem interierat, om-
eorum in dicecesi confinis sui velut in propria, nem defuncti cadaveris humorem exsiccaverat,
prout tempus et ratio poscebat, omne divinum opus idepque nullus inde fetor vivprum naribus effundi
elercefet sine litigio et. livore. B. njoleste poterat.
XJJ. Bella iitter Francos et Normannos. Evenlus ,B-edeunte ad naturale jiis Ernaldo Uticenses
varii. mpriachi gavisi sunt, et in vicinos insolentes, q.ui
Stimulante Satana, qui nunquam humano generi inermes injuste opprimebarit, illius ope erecti sunt.
nocere desislit, riimia inler Francos et Normaimos Temporibus Theoderici abbatis et Rodberti succes-
seditio exarsit. Henricus enim rex Franeorum; et soris ejus, Baldricus et Wigerius de Balgenzaio et
Goisfredus Martellus, fortissimus Andegavensium homines sui contra monachos insolenler agebant,
cpmes, Normannorum fines cum forti manu intra- et non solum eis ut dominis [non] obediebant, ve-
verunt, et detrimenta quamplurima Normannis in- rum etiam plurimis inquietudinibtis ipsos homi-
tiilermit. Porro Willelmus aeerrimus dux Norman- nesque eorum srepius consiristabant. Quod Rod-
norum injurias multoties non segniter ultus est, bertus, postquam abbatiae regimen suscepit, diutiu3
Nam plerosque Gallorum et Andegavensium cepit,. ferre indignum duxit. Nam, accepto fratrum con-
nonnullos' occidit, mullos autem in carcere diu silio, praefatos rebelles pro contumacia Ernaido
clausos afllixit. Qui singulos conflictus et damna, consanguineo suo tradidit, ut ipse cervicosiitateni
quaeTsibi vicissim intulerunt, diligenter voluerit r eorum, qui monachorum mansuetudinem pacifice
perserutari, legat libros Willelmi Geramelicensis pali dedignabantiir, quandiu vivefct, militari manu
ceenobilce, cognomento Calculi, el Willelmi Picta- protereret. At iile multis diversisque servHiis eos
vini Lexoviensis ecclesire archidiaconi, qui de gestis aggravayit, et ipsos hominesque eorum muniticnes.
Normannorum studiose scripserurit, el Willelmo spas apud Escalfoium etSanctum Serenicura custo-
jam regi Anglorum favere cupientes praesentave- dire coegit. Unde illi Rodbertum abbatem et mpna-
runt. chos obnixe pelierunt ut iterum potestati epnim
Suh ea tempestate, Rodbertus Geroii.filius contra restitui mererent.ur, prbmittentes eis omnem sub-
Willelmum ducem febellavit, et, accersilis Ande- jeclionem et emendationem. Abbas vero cum mo-
gavensibus, castra sua, Sanctum scilicet Serenicum nachis eorum precibus acquievit, et Emaldum, ut
et Rupem Iaigiensem, fortiter munivil, et contra eos Ecclesiae servituti, quae humilibus et mansuetis
ducem, cum Normannico exercitu obsidentem, yere libera est, redderet, petiit. His diebus Roger
aliquandiu tenuit. Sed quiamortalium robur labile rius primogenitus Engenulfi de Aquila hlius pccisus
est, subitoque ceu flos feni marcet, prcefatus heros, est. De cujus morte Engenulfus etRichuerada uxor
post innumeras probitates, dum ad ignem in hieme ejus valde afllicti Ulicum venerunt, et beneficium
lcetus sederet, conjugemque suam Adelaidem, quce ]D atque orationes monachorum pro sua, filiique sui
ducis conspbrina erat, quatuor mala manu gestare Rogerii salute petierunt et acceperunt, optimumque
videret, duo ex iliis familiariter jocando ei rapuit, ejusdem Rogerii equum Deo et monachis pro ejus
etnesciens quod venenata erant, uxore eontradi- anima obtulerunt. Hunc ergo equum, quia preliosus
cenle, comedit. Qui mox veneno infectiis est, et erat, Ernaldus ut sibi donaretur peliit, et Baldri-
post v dies, ciim multo moerore suorum, vm Idus cum, hominesque suos et lerram de Balgenzaio
Pebruarii [1060] defunctus est. Quo mortuo, Er- pristinre monachorum potestati concessit. Quod ejt
naldus Willelmi Geroiani filius in loco patrui sui ita factum est. Ernaidus equum consobrini sui Rp-
surrexit, oppidanps precibus menitisque corfobo- gerii a Rodberto abbate accepit, et Baldricum to-
ravit, ducique viriliter resistere pro paterna haere- tamque terrara de Balgenzaio ecclesire dominip
ditate imperavit. Cujus. animositatem callidus dux reddidil. Baldricus autem . qucd grayia evaserat
blandis hortatihus lenivit, pacemque secum facere Ernaldi servilia gaudens, domiriatum suum, quem
cum pluribus promissis persuasit. At ille, consilid iri villa Sancti Ebrulfi Kabebat, mcnachis dedit, et
ab amicis accepto, duci acquievit, eique fidelitatem' terfam, quam supra rivulum Ductus Villaris habe-'
fecit, et al> eo Monasteriolum et Escaifoium ac bat, et terrara Normanni Micreet Benigni tradidit.i
 " '
2C5 ORDEltlCi yitALis iu
Tunc Baldrictis Rodbeffo abbati junctis manibus .A rioveni aniiorum erat, miindo sibique abdicavit,
fidelitatem fecit, et subjectiPnem. justitiamque de Deoque sub monachili jugo in ecclesia Ulicensi
se suisque hominibus promisil, et suinmopere ne serviluruin, in die festivilatis Omniuai Sanctorum
lionorem ejus de potestate ittonachorum amplius tradidit. Tunc Willelmus prrcpositus miles egrc-
projiceret, poposcit. Hoc itaque monachis Confir- gius, prcedicti pueri avunculus, ecclesiam de Alge-
manlibus ratum fiiit, el tam ipse quam Rodbertns ron cum tota villa Sancto Ebrulfo dedit, et selotam-
filius ejus usque in hodiernuln diem pro terra de que siibstantise suce par:em iri fme suo eidem pa-
trono fideliter devovit. GraliaDeiWillelmum puerum
Balgenzaio solummodo monachis militavit.
Uticensis quippe abbatia iii feudo de Balgenzaio bonis moribus adornavit, et in bonis studiis vigilan-
cpnsistit, et srepefatus Baldricus magnae nobilitatis tem effecit; unde a pra-.latis suis Gregorius cogno-
fuit, Nam Gisleiiertus comes Brionnae, nepos Ri- minari metuit. Hic in gremio sanctae malris Eccle-
chardi ducis Normannorum, Baldrico Teutonico, siae diligenter educatus, et omnino a mundi slreplu
qui cum Wigerio fratre suo in Normanniam vene- et carnali luxu remotus, utili scientia, quas hujus-
rat Richardo duci servire, neptem suam in conju- modi Ecclesife filiis maxime competit, nobililer
gium dedit, ex qua nali sunt sex filii et plures fluruit. Nam peritus lector fuit et cantor, prre.ci-
filice, Nicolaus scilicet de Baschevilla et Fiilco de ]P puusque scriptor et librorum illuminator. Opera
Alriou, Rbdbertus de Curceio et Richardus de Nova- manttum ejus ad legendum et canendum nobis
Villa, Baldrieus de Balgenzaio et Wigerius Apu- adhuc valde prosunt, et per similis exercitii probi-
iiensis.Hi nimirum sub duce Willelmo magna stre- tatera nosa nobisotiositatem depellere erudiunt.In
nuitale viguerunt, multisque divitiis et honoribus oraiionibus et vigiliis ab infantia fuit assiduus, et
•ab eo ditaii fiierunt, et hseredibus suis amplas pos^ Usque ad senectutem jejuniis aliisque maceralioni-
sessiories in Norinannia diniiserunt. bus carnis moderale intentus, observator monastici
Baldricus, qui honorem de Balgenzaio cum Wi- ordinis diligens, et ad redarguendum sanclre Regu-
gcrio fratre suo possedit, Elisabeth soforem suam lcC transgressores fervens. Epistolas Pauli et Pro-
FiiicOni deBona-Valle strenuo militi in conjugium verbia Salomonis, aliaque quamplura sanctce Scri-
dedit, et ecclesiam Sancli Nicolai, quam pater snus pturce syntagmata tenaci memorire contradiderat, et
conslruxerat, cum adjacenti fundo in mariagio con- ift qttoticlianis locutionibus suis ad exhortationem
cessit. Fulco autem, futuri temporis raemor, Theo- eoruiii, quibus confabulabatur, proferebat. Hu-
dericum filium suum, quem Tiieodericus abbas de juscemodi sludiis inlentus jam tiv annos in
sacro fonte levaverat, Deo ad monachalum in ccs- monachili ordine transegit, et adhue ul per bonum
nobio Uticensi obtulit, ipsumque puerum et praefa- 'G finem ad retemre quielis stabilitatem perlransire
tam ecclesiam Sancti Nicolai pro anima sua, ami- possit, sub fiogerio abbate, bonis actibus solito
corumque siiorum salule, in prresenlia Rodberti more insistit.
abbctli», Sancto Ebrulfo coricessit. Hoc etiam Bal- t Dum Uticense ccenobium auclo conventu XLmo-
dticus et Wigerius et Willelmus de Bona-Vallej nachoriim glofiose corroborarelur, et ordo mona-
aliique parentes eorum gratanter concesserunt, et slicus secundum normam divinre legis ibidem regu-
ipsi, aliique mulli qui adfuerunt, legitimi tesles lariler observaretur, lpnge lateque procedeus f.iina
suprascriptce concessipnis ad utilitatem ecclesice volilabat, et multos-ad amorem ejusdem ecclesias
exstitertmt. Tunc Rogerius, Tancredi de Alta-Villa invitabat. Quidam autem pestifero livore inficielian-
filius, in Italiam pergens ibidem adfuit, qui postea, iur, propriceque maliiice vulnifico missili punie-
juvante Deo, Siciliam magna ex parte oblinuit, et bantur, Rodberlus vero abbas genuiria largitale
Afros Siculosque el alias gentes in Cliristurn non prceditus, undecunque venienles ad conversionem
Credentes, quce praefatam insulam devastabant, libenter suscipiebat, et qureque fratribiis ad victum
armis invasit, prbtrivit et superavit. Puer aulem seu vestitum neeessaria erant virilitev procurabat.
Theodericus mundo substractiis, Deoque donatus, Reddilus iiiriiirum Utipensis ecclesiae, qua; in sle-
livii arinis in monachili scbeiriale vixit, et per sin- fili pago surgebat, ad tantam dapsililatem prrefali
gulos gradris usqite ad sacerdotlum legitime ascen- Patrisnon sufliciebat; sed ipse, ul diximus, ex ge-
deris horieste Deo militavit. rierbsis pareniibus prodierat, et opes eoriim ad
Eodem tehipore Wido, cognomento Bollein, se- usum monacborum, prout volebat, amjca familiari-
riioris Ge.roii pronepos, cuni Hodierna conjuge sua tate consentiente, plerumque accipiebat.
in pago Corboniensi honorabiliter vigebat, et in Idem in primo anno sui regiminis, quia vetus
ordine militari divitiis ampliatus rem suam ho- ecclesia, quam sanclus Ebrulfus construxerat,
neste regebat. Huicerant plures filii, Norraannuset parva.et rusticani operis erat, ingeniem basilicam
Waltefius, qui militire laboribus deservierunt, insigni opere ccepit, quam in honore sanctce Dei
Geisifedus quoque et Willelmus cpgnomenloGre- genitricis. Mariae conslruere," mullisque sanclorum
gorius, quiiitteris imbuti. stemma sacerdotii nacti allaribus ampliare decrevit, Nam propter reliquias
sunt. Prrefalus Wido nutu Dei et instinctu Rodberli sanctorum,,quce in veteri ecclesia teraporibussancti
abbalis, cognati videlicet sui, Uticenses multum di- Ebrulfi conditce sunt (sed eorumnomina, vel gesta,
iexil, et Willelmum filium suum, qui tuneferme seu loca depositipiiis pro antiquitate ijrnoraritur ab
«** RISTORIA ECCLESIAStlCA. — PARS II. — LIB. 1!I. 2GS
hisqui supersuiit) disposuit novam redem tani ma- A \ nia et Hugonem de Grentemaisnilib atquel_-rnaldtim
gnam facere ut vetustam omnino circuttidaret, et de Escalfoio et barones eorum exhaereditavit, et
ossa seu mausolea sanctoriim, quae ibideiri latent, siiie probabilibus ciilpis diu exsulare ceegil. Tunc
semper honorifice contineret, Sed, prpcellis tfibu- etiara Rodbertus Uticensium abbas ad curiam du-
laliorium incumbeniibus, cessare^ ab, incoepto ppere cis accitus est. et ad diem statutum de q;uibusdam
coaclu.s est, quod.'nulius suceessoruiii ejus ca men- reatibus, unde falso accusatus fuerat, respondere
sura vel ordine seu loco, quo ipse destinaverat, jussus esl. Hunc nimirum Rainerius Casleilioiien-
prosequi ausus esi. sis moiiaclius, quem ipse pfiorem Ulicensibits prae-
Anno ab Incarnalione Domini 1059, indictlone; fecerat, et ad intima' cbnsilia sua veliit fidejem ami-
xiiij Henricus rex Franconiiri (45) post multas pro- cum indubitanter accersierat, de. quibusdam ludi-
bitates, quibus in regno gloriose viguit, potionerii a bfiis et improvidis diclis, ducique privatim dero-
Joarine riiedlco CarnoiensU qui ex eventu Surdus garitibus apud ipsiim accusayerat. Rle vero, ut
cognominabatiir,. spe lorigiofis et sanioris vitce ac- ducem contra se totamque suam parentfilara vehe-,
cepit. Sed quia voto suo riiagis quam prceceptO;af-1. menfer furentern el norere cupientem .sensit, indi-
chiatri obsecundavil, et aquain, dum veneiio ri- _ ciOqrieainicorum suorurii malevolentiara ducis.sibi.
niaute interiora nimis arigefetur, clam a cubiculario ^ damiia membrof um inferre yolentis yeraciter agrio-
sitieris poposcit, medicoque igribrante ante purga- yil, cbnsilib Hugoriis Lexbviensis episcc-pi immi-
tionem bibit: proh dolpr! in crastinum cum magHO. neritem furiam declinare prius quam. datnritii-i
inultorum moerOre bbiit. Sceptfa Francorum Phi-. irfeparabile pateretur, elegit. Tertio itaque regimi-
lippb filio suo, qui adhuC puerilibus annis detine-" iiis sui aniio, vi Kalendas Februarii poslquain
batur, reliquit, et Baiduinb Flandrensium duci piie- Sabbato ad vesperas. Antiphpnam, Peccata meri,,
ruiri cum regnoad tulandum cbmmendavit. Hu-• Pomine, pronuntiaverat, discessit, ascensisque
jusmpdi tutela tanto duci bene cpmpetebat, quippe equis cum duobus monachis, Fulcone et Urso, Gal-
qui Adalara Rodberti regis -Fraricorum filiam iri liam expetiit, et inde Nicolao papae eyentus sups
conjugium habebat; ex qua Rodberlum Ffcsionenv revelaliirus adiit.
reginam Anglorum, et Udonem Treverensium me- Intefea Nermannicus dux, per cpnsiliiim vene-
tropblitarii, aliosque magnae_ nobilitatis viros' ge- rabilis Ansfridi Pratellensium abbatis et Laiifranc;
riuerat. .. .-.
. Beccensium prioris, aliaf uirique perspnarum cccle-
Eodem anno Fridericus filius Gotheloriis. du-, siasticafum,' Osbemum Cormeliensium priorem a
cis,.qiii et Slephanus papa dictus est, obiit; cui p( Rairierip abbate Sanctae Trinilatis de Monte Ro-
Gerardus,' qui et Nicolaus, successit. Hip annus thomagi requisivit, eique nil tale suspicanli per.
erat tertiiis "Henrici quarti, filii Henrici Conradi caiributam Maurilii archiepiscopi in synpdo Rotho-
imperatofis et Agnetis impefatricis, qui LXXXVII magensi curam Uticensis abbatice cpmmendavit.
loco ab Augusto regriare coepit, et annis quinqua-- . Delnde Hugo episcppus jussu ducis eum Pralellis
ginla regnavit. adduxit, ibique subito, nescientibtts mpnachis San-
Anno ab.Incarnalione Domini 1065 NiColaus pa- -' cti.Ebrulfi, abbalem consecravit, secumque postea
pa obiil;:cui Alexarider Lucerisis episcopus succes- Uticum addiixil, et mtcstis Uticensibus ex imperio
sit. Qiio tempofe Sigifridus Magbriiiae:et Gunterus ducis imposuit. llli autcni ancipiti discrimine anxiaii
Babenberg-e, aliiqiie qiiamplures episcopi vel nObi- siirit. Nam, vivente abbate suo.qui praefatam eccle-
les mullo cOinitatu Jerusalem pefrexerunt. siairifundaverat, eosqUe ad monachatum suscepe-
rat, et sine probabilibiis culpis non per judiciuiii
XI1i.ph~iemiones.in Nor.mannia. Osbernus abbas Uli-
censibusmonachis hnponitur: Roberii ibcb: Iioier- syribdi, sed per tyrannidehi: furentis marchisi ex-
tus ubbdsin Apuliamiransiiad Roberium Yiscar- pulsus fuerai, aliura abbatem suscipere diibitabant,
dum. Eventus varii..-".".' > .-../...•- iiec palam refutare propter ducis animositatem
Eodem tempofe inler Willelmum Normanniae D D audebant. Tandem consilio prredicfi prresulis ele-
diiceiri el proceres ejus disserisio gravis exorta est. gefiint pati violentiam, gratisque dato sibi riiagi-
Nam, cupiditate furente, unus aliuin supplahlare stfo exhibere obedientiam, ne si sine jugo perma-
conabatur, gravesque seditipnes ad detrimenta mi- . nerent, Dei offenderent potentiam, et ad destru-
serofum diversisex causis_ oriebantur, Unde qui- ctionem nbvelli coenobii graviorem ducis contradi-
dam crudelioris animi Iretabantur, alii pietatis et cerido excilarent malevolentiam, " -,
mOdestice amatores nimis" coritristabantur. Tunc Pprro Ernaldus deEscalfoio injuriam.exha.redi-.
Rogerius de Monle-Gomerici et Mabilia uxor ejus talioiiis six8 acriter vindicabat, et rapinis,. inceri-
exojrta simuliale gaudebant, et blandis adulalioni- diisque, hominumque capiuris vel opcisioiiibus
biis sibi ducem alliciebant, et cpntra vicinos suos Lexbviensem pagum per triennium
inquietabat,
cailidis factioiiibus coramotum acfius ad irairi con- Qtiadam nocte cum quatuor militibus Escalfoiunr
citabanl. Animosus autera dux, plus requo irce freria venit, etincaslrum cum suis clam
iiigrcssus, in
reiaxans, praecipuos railiies Rodulfum de Toe- magnam vociferationem prortipit Quam ul LXnii-

(45) Henficum regem annc 1060, die 29 Angusti, obiisse ccnstal

PATBOL. CLXXXVIII. 9
 267 . ORDERICI VITALIS 26?
Jites diicis audierunt, riiagnum ciira Ernaldo exer- A ubi convenirent designavit. Al ille mandaluin qui-
c.tum adesse putaverunt, territique castruiri quod dem suscepit, et ad curiam Romariam se libenter
custodire debebant relinquentes, atifiigerunt. At ilurum dixit; sed, aiio consilio accepto, ad statulum
ille Ignem injecit, et damnum ingens hostibus suis tempusel loeum minime accessit. Unde Rodbertus
irilujit. Burguni quoque Uticensem igrie combussit, per queiridam famulum Uticensium, qneni Ernal-
ct per omnes angulos ecclesiac cum salellitibus suis dus ceperat, litteras misit, in quibus ex auctoritate
nudos enses in dextris vibrantibus Osbernum abba- papae Osbernum invasorem excommunicavit, om-
tem ad occisipnem diu quresivit. Sed ille. Dei riutii nesque monachos Uticensis ccenobii ut se seque-
. defuit. Ppst aliquot autem dies Hermanntts cellara- rentur imperiose invitavit. «.
fius Ern_aldum privatim adiit, ipsumque. quod ab-
batiam, quam pater suus pro salute animae suae Quis refefre polest quot tribulatioiiibus Uticens;s
ecclesia intus et exlerius liinc quatiebalur? En
cbnstruxerat, destruere niteretur, benigniter re-
Rodbertus ejusdem fundator et rector de sede sua
darguit. At ille monita servi Dei pie suscepit, me-
conlra injuste fugatus, cogebatur vagari pef exlernas do-
morque paternre pietatis pfo majefactis
loco sceculari potestale successit
ccenbbium Sancti Ebrulfi ploravit, pcenitensque mus, et ejusdem in
E5vir qui, licet solers esset ac religiosus
congruam emendationem promisit. Non raulto post el inexlraneus; ordine fbrvidus, suspectus lamen el meticulo-
Uticum venit, prOmale gestis super aram vadimo-
riium posuit, iridulgentiam petiit, abbatique Osberno sus non satis credebat indigenis fratribus. Unde
securitatem dedit, Prrefatus enim monacbus sublili quidam ex ipsis audita excommunicatione, qua
abbas percussus fuerat, et hortalu patris
reiatu ei vCraciter intimavit fluod prredictus abbas suffeclus
Rodberti, quo filios suos ex consenstt papce post se
cognati sui locum non per cupidilatem invaserit,
; sed vi principis et instirictii magistrofum suofiim veriire jusserat, Ndfmanniam relinquenies abbatem
suuiu comitati sunt, et apostolicam sedem expelie-
compulsus, desolatre ecclesiae regimeri invitus sus- runt. Pene omnes discedere voluerunl; sed infantes
ceperit.
et infirmiores, qui arctiori custodia conslringeban-
Denique Rodbertus abbasNicblaum papam Rbnice
tur, inviti retnanserunt. Alii vefo qui fortiores
invenit, eique causam itiriefis sui diligentef intimae
At ilie nam Fran- erant, et irtajorero licenliam usurpabant, patrem
yit. compatriotam suum, genere secuti sponle exsularunt, quorum nomina
Cus erat, benigniter suscepit, querimoniam ejus suum
: Herbertus et Huberlus de Moslefolo, et
cum pietate audivit, fidumque stiffragium iri sua hcecsunt
Ernaldi filius scriptor prrecipuus (hi
riecessitaie spopondit. Rodbertus auterii ad parentes (,J Berengarius
a in domo Domini solerter educati,
suos in Apuliam, ubi urbes et oppida quamplura vi tres pueritia
bonis imbuli, omni vita sua utiles per-
armorum oblinuerant, transivit, et completa cum studiisque
manserunt divino cultui), Rainaldus Magnus gram-
eis locutione, cum lilteris apostolicis et duobus
maticce artis perilus, et Tbomas Aridegavensis no-
cardinalibus cler.icisNormanri.iamrepeliit, el Juiiam-
bilitate faniosus, et Rodberlus Gamaliel cantor
Bonam, ubi tunc temporis Willelmus dux curiam
Rainaldus Capreolus et Walte-
suam tenebat, audacter adiit. Audiens vero dux egregius, Turstinus,
rius Parvus. Hi Neuslfiam riatale solum deserue-
quod Rodbertus abbas cum legatis papce abbaliam
casus perpessuri Sicaniam expe-
Uticensem qucesiturus advenisset, e.t Osbernum runt, variosque
tierunl; uride quidam eoruiri postmodum redierunt,
dur.is jussu substitulum abbatem velut invasorem
nonnulli verp pastorem suum fine tenus juvantes in
alieni juris calumniaturus esset, vehementer iratus
Calabria ultimum diem clauserunt. Porro doranus
dixit se quidem legatos papce de fide et religione Rodbertus abbas ante primam
Mainerius, quem
Cliristiana, ut communis patris, libenter susceptu- discessionem suam pribrem ciaustralem corislifue-
Tum; sed si quis monachofum de terra sua calum-
rat, quia post paucos dies profectionis ejus Beccum
niam sibi contrariam inferret, ad altiorem quercuna r\
Vicince silvre pef capilium irreverenter suspensu--1 perrexerat, primusque de substiluendo alio abbate
cum Lanfranco Beccensium "priore tractavcrat,
fum; Quod audiens Hugo prresul Rodberto intima-
eumdeiri cui pfofessloneiii fecerat implacabiiitei'
vit, et Ut fufibundi principis prresentiam declina- offenderat. Unde minis ejus lerritus, et imprPperiis
ret admonuit. At ille festirianler inde discessit, et
fautorum ejus dedecore lacessitus, consilio et per-
in pagum Parisierisem ad venerandufti Hugenem
missu Osbemi abbatis Cluniacuiri perrexit, ibique
abbatem coenobii Sancli Dionysii Gallorurii aposto:i
secessit, el apud ipsum, cognatus quippe suus erat, per unum aiinum rigprem Cluiiiacensium experiri
sub venerandp Hugpne archimandrita ferventer
et apiid alios aniicos ac parentes suos, qui inter
edidicit.
Gallofum proceres pollebant, aliquandiu hbnorifice
babitavit. Iiide Osberno abbati: mandavit ut coram Ulicensis aulem ecclesia in hujusmodi mutaiione
Romanis cardinalibus in pago Carnoiensi ambo vehementer desolata est, muliisque possessionibus,
adessent, ibique, riegotio utriiisque diligenler inda- quas priiis. possederat,-spoliata est. Vicirii enim
gato, a personis ecclesiasticis definitum judicium mililes, qui homines seii cognali Geroianorum fue-
secundum ordinalionem sanctorum canonum indu- rant, naturalibus expulsis hreredibus, moriachi8
bilanler subirent. Diem quoque et locum quando et Sancti Ebrulfi graves molestias et damna infcre-
<_.... RISTORIA ECCLES1ASTICA.:— PARS II. — LIB. 111. 270
bant. Nam unusquisque terram, vel ecclesiam, seu lAMacedoniam invasit, contra Alexium imperatoretu
decimam anferebal; e.t novus abbas ut advena re- Conslantinppolitanorum bis conflixit, ipsumque
rum donationes ignorabat, et indagare ab his, in lerra marique victum bello, cum ingenti mullitu-
quibus minime confidebat, certitudinem rerum, dine fugavit.
quas Rodberius filius Helgonis, et Geroius filiiis Prcefalus heros, ut diximus, Rodbertum abbatem
Fulcoii de Mosterolo, seu Rogerius Gulafra, aliique cum monachis suis honorabililer suscepit, et eccle-
sia'm Sanctae Euphemiae, quae super littus Adriatici
perversi aflines rapiebant, dubilabal. Unde multa
Uticensis ecclesia tunc perdidil, qure usque hodie maris, ubi ruinae antiquae urbis, quam Brixam no-
recuperare nullatenus potuit. minabanl, adbuc parent, sita est, ei tradidit, ibi-
Defunclo Nicolao papa/Alexander successit, ad que monachile coenobium in honore sanclre Dei
quem Rodbertus abbas cum xi monachis Sancti genitricis Marire construi prcecepit. Magnas pos-
Ebrulfi accessit, eique suas, suorumque injurias sessiones lam ipse dux quam alii Normanni prce-
luculenter deprompsit. At ille paterno solamine dictce ecclesice dederunt, et orationibus fidelium,
benigniter eos refocillavit, eisque in urbe Roma qui illic congregati seu congregandi erant ad mili-
ecclesiara Sancti Pauli apostoli tradidit, ut ibi habi- tiam Chrisli, sese commendaverunt. Ibi Fredesen-
tantes ordinem suum tenerent, donec sibi con- dis uxor Tancredi de Alta-Villa sepulta est; pro
gruam habitationem invenirent. Deinde Rodbertus qua Wiscardus filius ejus quemdam magnum fun-
W.illeimum de Mosterolo consobrinura snum ad dum eidem ecclesice largitus est. Idein princeps
auxilium sui requisivit, promplissimumque ad sub- coenobium Sanctae Trinitatis in civilate Venusia
veniendum invenit, Prredictus quippe miles papce prcedicto Palri commendavit. Ille autem Berenga-
signifer erat, armisque Campaniam ohtinuerat, et rium, filium Emaldi filii Helgonis, Uticensem mo-
Camparios, qui diversis schismatibus ab unitate Ca- naclium elegit, et ad stiscipiendum regimen Venu-
tholica dissidebant, sancto Petro aposlolo subjuga- siensis coenobii Alexandro papce prresentavit. Qui
verat. Hic exsulanti consanguineo cum monachis post perceptam benedictionem, quandiu Alexandcr
suis medietatem antiqure urbis, quae Aquina dicilur, et Gregorius ac Desiderius aposlolicam sedem rexe-
dedit. Postea Rodbertus Richardum principem Ca- runt, curam Venusiensis abbaliae honoral.iliter
puse filium Anschetilli de Quadreliis adiit. Ipse tenuit; deinde temporibus Urbani papae a plebe
vero raullis blandiliis ei favit; sed promissorum electus episcopalum ejusdem urbis suscepit. Ilic
blaridhnenta operum complelione non peregit'. Rot- nobili parentela exortus, ab infantia sub Theode-
bertus autem, ut frivolis promissionibus delusum iQ rico abbate apud Uticum Christo railitavit, perilia-
se perspexit, iralus degenerem parentelam ejus, que legendi et canendi, optimeque scribendi floruii.
quam bene noverat, ei exprobravit, ipsumque relin- Deinde, ut diximus, abbatem suum secutus, et ab
quens ad Rodbertum Wiscardurn Calabriae ducem ipso ad pastoralem curam assumplus, pusillum
se contulit. Ille vero ut dominum naturalem eum gregem xx mbnachorum quem recepit, mundanis-
hojiorifice suscepit, multumque ut ipse cum mona- que vanilatibus vehementer occupatum, et in Dei
chis suis semper secum permaneret, rogavit. Hujus cultu valde pigrum invenit, postmodura gratia Dei
pater Tancredus de Alta-Villa de pago Constan- juvante, ad numerum cenlum monachorum aug-
tiiio exslitii; qui de duabus legitimis uxoribus, quas, mentavit. Tanto etiam bonarum studio virtutum
desponsaverat, xn filios, pluresque filias habuit; nobilitavit eos ut ex ipsis plures episcopi et abbates
quorum uni, nomine Goisfredo, paternae haereditatis assumerentur, sancta.que matri Ecclesise ad hono-
agros concessit, aliosque pmnes ut extra solum ea rem veri regis pro salute animarum praeficerentur.
quibus indigerent, viribus et sensu sibi vindicarent, Prreterea magnanimus dux tertium coenobium in
adnionuil. Uli aulem non simul, sed diverso tem- honore sancti Michaelis archangeli in urbe Mellilo
pore sub -specie peregrinorum peras et baculos construclum Rodberto abbati Iradidit, quod ipse
portantes, ne a Romanis caperentur, in Apuliam D Willelmo Ingranni filio, qui apud Ulicum natus el
abierunt, omnesque variis eventibus aucli, duces ad clericatum promotus fuerat, sed apud Sanctam
aut comites in Apulia seu Calabria vel Sicilia Euphemiam monachalum susceperat, commendavit.
effeclisunt; de quorum probis actibus el strenuis ln his itaque trihus monasleriis Italice Uticensig
eventibus Goisfredus monachus, cognomento Mala- cantus canitur, et raonasticus ordo usque iiodie.
terra, hortatu Rogerii comilis Siciliae elegantem prout opportunitas illius regionis et amor habitan-
libellura nuper edidit. Horum sublimior et poten- tium permitlit, observatur.
tior Rodberlus Wiscardus exstitit, qui post obitum Dure sorores uterinre Rodberti abbatis, Jitdith e*
fratrum suorum Drogonis el Unfridi principatum Emma, apud Uticum in capella Sancti Ebrulfi mo-
Apuliae diu tenuit, et Langobardis Graecisque, qui rabantur, et sub sacro velamine mundo renuntiasse,
magnis in urbibus et oppidis cbnfidentes jus anti- Deoque soli per mundiliam cordis et corporis inhre-
quum pristinamque libertatem defendere nilebantur^ rere credebantur. Qure cura Rodberlum fralrem
virlute bellica subactis, ducatum Calabrire obtinuit. suum in Apulia sreoulari potenlia sat vigere audis-
Ionio mari transfrctato cum modica, sed forti sent, seseque in Normannia despicabilcs et sine
Normannoru.m Cisalpinarumque genlium manu, adjulorio perspexissent, iter in Ilaliam inierutit,
 m ORDERIGl VltALIS 272
et, felicicv velariiine sanctitatis, lotis nisibtts rriun- A haefeditaliesfestitiiit. Errialdusquot|uepPsl trierina-
diim amplexatae sunt, e' ainbre marilisigriprarilibus lem guerfam trevias a duce accepit,; et in Apuliam
«ju.odDeo dedicatae essent nupseruiit. Narii Rpge- ad amicos et parenles suos, qui magnis ibidem opi-
fius Sicilire cpmes Judith in conjugium acCepit, bus ppllebarit, pefrexit; unde nonmultopost cunv
aiitisque. Cbhies, cujus nOmen 1
nori recolo, Eriiniam ingenti pecuriia rediit, ducique pallam pretiosam-
iiiatfiinbnio suo cbnjunxit. Sic ambre velamen, san- detulil.
etae feiigibnis specimen, pre muridi amOre relique- XIV. Sequilur Viicehsis hisioria. Osbernus abbas.
riirit, etijriia pfiriiam fidem irritam fecefurit, ambre Sedatis quibus tJticensis
iri hocsaeciilb steriles permanserunt, et iri brevi ecclesia aliqiiantiilmn proceliis Osbernus
graviter impiilsabatur, rector'
purictb teriipbfali felicita.e fuiictre ccelestem spon- ejusdem, qui riiagnis curafurii tiiniullibns arigeba-
suiii!offeriderunt.
tuf, et raordaci conseientla, pro apostoiico ar.aihe-
Pdst discesiioiierii Rodberti abbalis, Rodulfus iriate
quo pefcussus fuerat, inius aflligebatur, cori-
Mala-Goforia avuriculus ejus videns acerbam tribu- silio cotisensuque fratrum, damntirii Maiiierium
laiiorietri in"parerites suos grayitef srevire, el extra- Cluniacb revccavit, et eum Fulcherio, qiiem ROf-
nebs in Ulicefisi doino, quarii ipse, fratresque sui bertus. abbas
j pfiorem coiistiluerat, deposilo subro-
Deb Cpristfuxerant, dbminatioriem exefcefe, re-
g-avit. Efat ideiri Osbernus Herfasli filiiis, de pago
licta; capella Saticti Ebrulfl, iibi siipra dixinius infantia: litteris admodun
Calcegio(46) briundiiSvab
euiri liabitassej Majus-Monasterium, in quo ttio- enidiiiis, sernionefaciindus,
irigenio acer ad oninia
riacliilerii pfofessionem fecefat, expeliit; ibique . arlificia, scilicet sculperidi, fabficandi, scribendi et
nbii riiulto- post, cbmpletis in Ordirie mbnaslico miilta bis siiriilia facieridi.; staturamedioefis,
per-
yii aiinis, xiy Kalendas Febriiarii glofieso iiiie fectae retatis, capit.e affatim oriu_.tp nigfis caiiisve
quievit. capillis. Asper erat ineptis"ef cpntiimacibus, miseri-
Per idem tempus,, GbisffeduS Marlellus Andega- cofs infirmis etpauperibus, et cbmpetenter largus
verisiuiii ,comeS posttmulla irt: rebus sa.euli fprtia et extfaneis, iii bfdihe fefvidus, et eofum
; l^staipbiit., {et quia libefis eafuit,. Goisfredb nepoti privatis
quibus ffalfes cbfpOfaliter seu spiritualiier iiidige-
siib AlbericiiWaslinensium comitis filio honofem Lafit procuratpf splertissimus, Juveries valde; cOer-
Suuriijreiiquit.Quem Fulco frater ejus cognomento; cebat, eosque bene legere et psailefe atque scfibere
Richirius pbst aliquot tempus fraudulenter cepit, verbis et verberibus Cogebat; Ipse pfopriis manibus
prMicipatuinejusarfipuit, ipsuhique in caslro, quod scriptpria piieris et iridpctis fabricabat, cperisque
ChiriOnvbcatur, pef triginta annos carceri iiianci-^ ! mbdurii sirigulis constitutum ab eis quolidie exigebat.
pavit. >; -":'.':. Sicotia depelleris juveftiles mcntesiiitenlibneuiili sa-
:- HiS"leinpof ibus j Willelmus Normaiinia.dux prp- gaciter bnerabat, easque futuro tempore scsenticedi-
Mtale etrpotestate. valdecrescebat, cunctisque vici- vitiis ditatas pfreparabat. Hic canonicus Lexoviensis
nis suis liberalitale et magnificeiilia supereminebat. sub domnO Herberto aritisiite fueral; postea volens
Hic generosam Mathildem, Balduini ducis Flandren- arctiori norriia; constringi, habitum saecularem reli-
sium fiiiara, neptefli scillcet ex sorore Henrici querat, etadnbvum coeiiobiurii,quod Goscelinus ds
regisFrariecf iim, conjugem accepit; ex. qua dante Archis in monle Rodoirii sancta. Tririitati constitue-
Deo filibs et filias habuit Rblbeftum yidelicet et Ri- rat, ubi lunc venerabilis lsemberlus abbas, vir mirae
cbafdum, . Willelmum et Henr icum, Adelizam el; peritiae riostris temporibusiiiconvparabiliter, polle-
Gonslaritiam, Creciliani et Adalam.De his ingentem bat, mores eriiendare secundum berieplacitam vo-
historiam dieaces his_loriographi texcre possiint, si, luntatem - Dei corifugerat. Hiiric Rainefius abbas,
olio reriiptp studioque adrftoto, varios illustrium lseinberti successof," jam in ordine prol.atuni ad
eyeritus pbsteris promulgare satagunt. Nos autem, c.onstruettdiim coenobiuni Cbrraelias uiisit, ubi tunc
quiisaecularibuscuriisiion insistimus, sed in c'au- temporis praeclarus heros .Wrllelihus Osberni filius,
stris.mbiiasterii degenles meriasticis rebus incuriiT I dapifer Normannorum abbatiarii Sanciae Deigenitfici
bimus, ea qu_e riobis competunt breviter, adriolan- Mariae condere ccepit. Depulso autem ROdbefto ab-:
tes,: ad incCeptam riiateriam redeamus. bale deloco suo, utsuprasatlsdiclum est.Os)ernus
:BeHoNormariiiis contra vicinos 'Britones et Ce- igriarus et invitiis •ad regimeii Ulicensis ecclesiae
nomannenses insurgenle, Willelmus dux consilio assuiriptus est; quo per quinque attrios et nierises
sjenipfum;statuit inter dissidentes prpceres suos pa- tres, prorit saevitia iniqui lempofis ;pefriiisit, dili-
cem fifmare et exsules reyocare. lgilur: optimates genter et: utiiiter potitus est,
subs Rodulfum db Tbeiiia et Hugonem deGrente- :Hinc quenidam Ecclesi_e suae .mbnachnm valde:
maisnilib, qups supfci diximus eum exhaeredilasse et sapienlem et:religipsuni, nomine -Wilmundum, per-
eitra splum cu-nysuissate-litibus Jugasse, suppli- Hiissu;abbatis.sui secuni:adduxit;>cujus mbnitis et,
catibnibus Simonis de Moriteforti;et Waleraiini de; aiixiliis UsusieSt ;quandiu aptid.UlifeU-ii vixit. Prav»
Britblo Belvaceri-ii;alicrumque pptentiim amicprum; fatus mcriachus.graiririiaticae artis etmusicae peti-
et yicinprum- deliiiitus feypfcayit, eisque paternas tissiriius erat; qupd;ii6bis adhuc testantur anti-
~
.(46) Vulgo, Paysde €«ux,,
275 HISTORJA ECCLESIASTICA. — PARS II,— LIB. III. 27i
plionre el responsoria qtireipse condiderat. Plures A Deiiin me ordiiiaverunt; liescio si yerum dicunt.
enim dulcisonos cantus in.trophario et antiphonario Hoe solum ex mea conscientia firmiter scio, quia
edidit. Hic historiam Sancti Patris Ebrulfi, addilis non prece, non pretip, non familiaritate, non obse-
novem antiphonis el tribus responsortis, perfecit. quio, nec ullius calliditatis ingenio, sed solo obe-
JSam ad vesperas super.psalmos qualuor antiphonas dicntiae prrecepto, quantum ad me, abbalis nomen
condidit, et in secundo nocturno tres ullimas adje- et onus suscepi, et suscipieitdo nullam calumniani
cit, quartum eliam responsorium et octavum et audivi. Praefatus ergoRodbertus abbas a nobis
duodecimum, et antiphonam ad cantica, et ad se- ionge transportatus inprovincia Calabrice cujusdam
cundas vesperas ad, eanticum de Evangelio pul- monasterii Pater-esl.effectus, et ibi gravitef adver-
chernmam antiphonam condidit. Ipsam nimirum sum ine ira odioque movetur, calumniatur, commi-
historiam Arnulfus canlor Carnotensis, Fullerli natur, dicens me locum suum invasisse contra
episcopi discipulus, secundum usum clericorum Deum. Ex qua dissensione et aniriicesubdiloruni uli-
bo-talu Rodberti abbalis jam ediderat, et duobus que periclitantur, el ego inter utramque parlem
juvenibus monachis, Huberto et Rodulfo, a prce- valde fluctuans haesilo. Videlicet quia!et pra.lalis
dicto Palre CarnOlum missis primitus cantave- meis me bene loco slare asseverantibus ac persistere
rat. Porro Rainaldus Calvus responsorium ad jubentibus inobediens fore non audeo; et fratris
laudem Domiui, quod ad vesperas canitur, et se- calumniantis iram odiumque vebementer formido,
ptcm aritiphonas edidit, quae in Uticensibus an- prcesertira cum sacerdotes et monacbi simus ainbo.
tiphonariis scriptae reperiuntur. Hyninos quoque Dum enim vox aposlolica terribiliter omnibus into-
p:ures de eodem Patre Rogerius de Sappo, aliique netdicens : Omnis qui odilfratrem suum homkida
studiosi fratres ex devotione pia dictaverunt, suis- III, 15), quis enarrare suflkit quam
est(IJoan.
que posteris in bibliolheca Ulicensi commendave- grave homicidium perpelrat nionac.ius sacerdos 1
runt. fratrem suum odiens?Et si ita adaltaresacrificat,
Nimia solliciludine anxius Osbernus abbas pro- eum animam suam damnare
quis ignorat? Proinde,
pter aposlolicum analhema, cui coactus eral sub- domine apostolice, lolius Chrislianitalis Pater re-
jacere, consilio sapientium decrevil legatum Rb- verendissime, terra tenus proslratus ad pedes mlse-
mam mitlere, et apostoiicae sedis benedictionem ficordire vestrae lacrymosis geiiiitibus praecordiali-
huniililer expeterc. Witmundo itaqrie sapienli mo- tef
efflagito lit vOs, qui in loco beali Pelri summa
nacho snpplices jussit litteras diclare, et Bernardo
vigilanlia oves Dominicas alere et a luporum insi-
juveni, cognomento Mattbceo, nobili antiquario dili^- E diis custodire debetis, hujus lupince discofdioe ma-
genter scriplitare. Textus autem epistolae bujus- lum inter me et fralrem hunc, de quo lbquor, Rod-
modi est: berlum ex zelo Dei per judiciuni aeqtiilatis abolere
« Domino apostolico ALEXANDIIO (47), vice beati
Patri feslinelis, et omnem hanc fluctualionem a corde
Pelri tptitts prbis excellentissimc, quidam meo ita scilicet ut ex imperio ve-
ccenobii San- penitus auferatis;
abbas longe positus nomine OSBERKUS
strae auctoritatis, et me et ordinationis meae aucto-
cti Ebrulfi in Normannica patria, salutem veram,
et orationem res, et eumdem Rodbertum calumniatorem ad ju-
subjcctionem humillimam, pro pcsse ssissimarii rei discussionem coram idoneis legitimis-
devctam. in unum convenire faciatis; quatenus
t Qtioniam anle omnes et super omnes Ecclesia? que judicibus
si in abbatia bene posituS reperlus fuero, pefsislam,
prcelatos, domine -Pater, vpstrum est in universo
si male, discedam. Quod si pergratiamvestram fece-
orbe totius Christianitatis sollicitudinem gerere,
anirnarum lucra ardenti desiderio quaerere, discor- fitis, el officium quidem vestrum laudabiliter imple-
dantes ad concordiam vestra auctoritale revocare, biiis, et nos ambos fratres iri pacis dulcediriem condu-
idcircoego abbas ignotus intra gremiuiri taineri ve- cetis. Nam sive persistere sive discedere iriibi con-
trae custodire manens, ad vos lanquam ad clemenlis- n tingat, profecto et fratris iracundia ex judicii defi-
simum consolatorem aperta voce, ex toto nisu nitione mitigata quiescet, et ego, a fluctuatione li-
mentis exclamo, preces fundo, solalium imploro, ut beratus, Deo postmodum faitiulari polero securus.
me per graliam vestram a quadarh ordinis iiosiri 0 rectorum Ecclesice reclor et Patrum Pater, qni
fiuctualioue quam patiof, secundum fectitudinem omnibus tribulatis ad refugium cbnstitutus estis,
auclorilalis eripere dignemini. Cujus fluctuationis per beatam potestatern Iigandi et solvendi, quam
causa haec est: Sancti Ebrulfi abbatiam, quani ego supra oihnes' terrigenas possidetis, hcec verba mea
nunc teneo, quondam ante me domnus abbas Rod- cordis aure percipite, et in quantum recte socant
bertus, consanguineus WTillelmi Normanni mililis agite quod poscunt. Et ut me simpliciter loquicre-
fldelis vestri, tenuerat; sed quodam contfarib sibi datis, ad testimonium conscientice meae oriinia
contingente, eam reliquit et discessit. Princeps au- scientem Deum appello, qui me ex tolo corde et ore
tem provincice et praelali Ecclesice meineodem loco qure loquor intuetur proferre. Hcc iandem in fsne
abbatem constiluerunt, et ut mihi super hoc trepi- verborum, piedomine, pronusetsupplex sumniopeve
danti asseruerunt et asserunt, recte ac secundum deposco, ut per huuc eumdem quem vobis diriga
(47) Alexander II, 30 Sept. 1061 - 21 Apr. 1075.
276 ORDERICI VITALIS 276
legatum, iti litteris siglllo vestfo signatis mihi re- A celebriter canitur, ciim qiio sacratis indunientis
iriandare palerna pietate curells, qualiter lirccverba omnes ministri revestiunfur. Ab eleemosynarib au-
mca sentitis vei recipitis, et quid iride acturus tem tot pauperes quot mbnacbi sunt, ipsa die iri
cslis, et quando et ubi; quatenus. duro certuni ccenobid colliguntur, et in xenodochio pane et potu
dederitis respbnsum flucluationi rtiere, ad clemen- vinoque generali sttflicienler a cellario pascuntur,
tissimum consolatorem me gaudeam exclamasse. et post capitulum ab pmni conventii mandatum pau-
Valete, Pater gloriose , rector excellenlissime, perum slcut in ccena Domini peragitur. Hoc sicut
suihmum in tefra caput Ecclesire. Valete et su- Osbemus abbas co-istituit, TJtiCensisecclesia risque
per ovilia Domiiiica yigilate. Quod utiiiam sic in hodiefnum diem vigllanter custcdit, et Ncgip-
agatis, ut ad ultimum judicium seciirus veniatis. nensibus atque Balcherensibus, aliisque sequacibus
Amien. > suis arderiter tradidit.
Hanc epistolam Willelmiis pfesbyter Sancli Ari- Srepe nominatus vir Dei pauperes, ul supradixi-
drerede Esealfoib dctulit, RoiiirequeAlexahdro papce mus, et regrotos valde amabat, et eorum indigendo
prcesentavit. Qua corara Romano senatu peflecia, - (48) et necessaria largieftdosubvcniebat. Unde con-
et prudenti exaniinalione diligenter discussa, vene- stituit ut septem leprosi pro amore Dei pereiuiiter
raiidus papa, rogante Rodberto abbate, qui prae- " ab Uticensibus alerentur, eisque de cellario fratrum
sens erat, Osbemum absolvit, et prcefatcelegatioriis panis et potus septerii monachorum qnotidie largi-
bajuluiri cum benedictione apostolica gaudentein ad retur. Qiiod ipse el Mainerius successor ejus liben-
suos remisit. Rodbertus enim jam de reditu in Nor- ler tenuerurit, quandiu in regimine vitales auras
Hiann.l3Ji!_.proplerferocitatem Willelmi ducis diffi- hauserunt. Sed hsec a Serlone successore ebrum,
stts, el in Calabnre parlibus, ut supra diximus, a prout voluntashominum variatur, constilutiopostea
Guiscardo aliisque Normannis alienasdivilias usur- mulata est, iterumquea Rogerio, qiii successit eis,
pantibus bonorabiliter retentus , mitigato furore ternarius infirmorum numeriis in noraiue Domini
quera contra Osbernum prius habuerat, nunc apud feformatus est.
papainpro eo benignus inlercessor existit, quem XV. Guillelmus Normannorum dux. Robertus de
antea subtiliter accttsando crudeliter impitgnaverat. Vitot , seu de Waceio. Geroianorum progeniei ex-
Completa vero legatione, Willelmus presbyler ad ttinctio.
eos, a quibus directus fueral, prospere remeavit, Anno ab Incarnatione Domini 1064 , post mortem
ct relatis qure Roniceviderat vel audierat, Ulicenses Herberti juvenis, Cenomannensium comitis, Willel-
Lelificavit. P mus dux cum valida inanu armalorum Sartam flu-
Securioritaque Osbernus curam ecclcsice, quam viumtransiit, multosque Cenomannorum sese illius
susceperat, intus et exterius laudabiliter exercebat. manui subdentes clementer suscepit, et quandiu
Neopbytos ad conversionem rion nisi quatuor susce- poslea vis.it,. annis scilicet xxiv, subjeclos jure pps-
perat, propter procellas persecutionum quas per- sedit. Pra.fatus nimirum juvCnis post obitum Her-
pessus fuerat; sed illos, quos a prcedecessoribus berti senieris patfis (qui vulgo Evigilans-Canem
stiis susceptos inveneral, diligenter etutiliter in san- cognominabatur, propter gravissimas infestationes
ctis artibus educabat. Hicconstitiiit generale anni- quas aperfidis affiuibus suis Andegavensibus inces-
versarium fieri singulis annis vi Kal. Julii pro pa- santer paliebatur) consilio Berthre matris suce, se
tribus el matribus, pro fralribus et sororibus om- suumque patrimonium foftissirao duci Normanno-
nium monachorum Uticensis ccenobii. In rolulo rum commendaverat, et Margaritani sorprem suara
quidem longissimp omniuni fratrum, dttm vocanie Rodberto, ejusdem ducis filio, in conjugium dede-
Deo ad ordinem yeniunt, nominascribuntur; deinde rat, cum qua hcereditatem siiam, comitatum scili-
patrum et mattuni eorum, fratrumque ac sororum cet Cenomannensem, si sine liberis obiret, conces-
vocabula subsciibuntur. Qui rolulus penes aram serat. Sed quia Walterius Poiitesiensium comes,
toto anno servatur,et sedula commemoratio inscri- D filius Drogonis coiuitis, qui cum Rbdberto seniore
ptorum in conspectu Domini agitur, dufti ei a sa- Normannorum duce in Jerusalem ierat, et in illo
cerdote in celebratione missae dicitnr ; Animas fa- itinere peregrinus obierat, Biotam Hugonis Ceno-
mulorum famularumque tuarum, quorum nomina mannensium comitis filiam, qure amita praedicli ju-
ante sanclum allare tuum scripla adesse videnlur, venis erat, ixi conjugium habebal, totiim comitatum
clectorum iuorum jungere digneris consorlio, Anni- Cenomannensem calumniabatur, et ex parte possi-
versarium verb de quo loquimur, vi Kal. Julii sic debat. Nam ipsam urbem, quae caput est provincia?,
agitur. Omnia signa sero et mane ad oflicium de- Goisfredus deMeduana et Hubertus de Sancla Su-
functorum diu pulsantuf; volumen mortuoruni su- sanna, aliique potentes in fidelitafe WTalterii acri-
per altare dissplutura palain expandilur, et depre- ter tenebanl; quia Normannicum jugum his, qtiibus
calio prius pfO defunctis, postea pro vivis parenli- imminet gravissimum est, subire riimis formida-
blis et benefactoribus, cunctisque fidelibus Deo fi- bunt. Ilaque dum magnanimus dux frequenti expe-
deiiter offerlur. Missa vero matutinalis ab abbate dilione rebelles impeteret, et ipse ut bellica sors

(48) Turbatus locus, hic legendum est eorum indigentim necessaria, etc, vel quid siriiile.
277 HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS II. — LIB. 111. 278
expetil damna pateretur, et damna hoslibus infer-, L Hugone filio Fulcoldi, aliisque niultis magniset
ret, prredictus comes Walterius et Biota conjux mediocribus S. Ebrulfo concessuni est.
ejusperinimicoruin machinamenta simul, ut ferunt, Deinde quia idem miles fere xi nepoles mililice
leihali veneuo fraudulenter infecti obierunt. Quibus tilulis feroces habuit, ipsis inter se scevientibus,
defunclis, securior dux cum magno robore rebelles vix unquam usque in prcesentem diem hcereditas ejus
expeiiit, Cenomannicam urbem civibus ultro sese in pace pennanere poluit. Nam Matthiellus et Ri-
dedentibus cum ingenti tripudio recepit, eique chardus frater ejus ac Nigellus atque RualodusBrito
domnus Ernaldus ejusdem urbis praesul, cum cle- Nigelli gener diversis lemporibus successerttnt,
ricis et monacbis revestitis, texlus crucesque fe- mullasque malilias infortuniis comilantibus exer-
rentibns, honorabiliter obviam processit. cuerunt. Unusquisque eorum praefatam possessio-
. PorroGoisfredus deMeduana tantce felicitali du- nem S. Ebrulfo calumniatusest; sed judicio Dei,
cis invidit, eique quantum potuit adversarios exci- qui Ecclesiam suam potenler ubique protegit, im-
tando, aliisque modis mala machinando nocere stu- minente, ab injusta calumnia cessare coactus est.
duil. Unde dux, postquam prolerviam ejus, ul per Mattldellusenira, sub magno duce Willelmo, et Ri-
se sine multorum detrimento corrigeretur, aliquan- chardus, aliique calumniatores sub duce Rodberto,
diu toleravit, contra persevcrantem in nequilia in- * ejusque fratribus Willelmo Rufoet Henrico, Eccle-
gentem exercitum movit, Ambreras oppidum ejus siatn Dei rebus habitis spoliare cum raullis minis
cepit, et Meduanara post diutinam obsidionem com- conati suut; sed, Rege regum suos adjuvante, quod
bussit. His ilaque duobus castellis sibi subactis, uequiter optabant perpetrare nequiverunt.. j
Goisfredi contumaciam fregit, sibique ipsum, qui Ernaldus de Escalfoio, Willelmi Geroiani filius,
fortissimus Cenomannorum alibs tumentes secum postquam de Apulia prospere remeavit, Willelimim
resistere suadebat, servire coegit. Quo superato, ducem adiit, eique pretiosissiniam pallam prcesen-
pene omnes illius complices et ad rebellandum tavit, suamqueab ipso humiliter haeredilatem requi-
faulores, terrore curvati sunt, et Willelmum prin- sivit. Dux aulem considerans nobilitatem viri et
cipem, quem divina manus protegebat, timere, ingentem probilaleni,recolensque suam contra Ce-
eique obsecundare coaeti sunt. Ipse speciosam vir- nomannos et Britones, aliosque sibi resistentes pro-
ginem Margaritam Stigando potenti viro de Man- borum mililum paucitatem, jam lenior effectus ei
sione Odonis adnutriendum commendavit; sedipsa, reatus indulsit, datisque induciis, patrimonium suum
priusquam nubiles annos attingeret, sceculi ludibriis se illi reddilurum spopondit, et usque ad statulum
erepta feliciter obiit, et Fiscanni, ubi monacbile Q terminura per lerram suam eundi et redeundj li-
coenobium Sanctce et individuce Trinilatis gloriose beram securitatem concessit. Ernaldus itaque vana
pollet, hitmala quiescit. ducis promissione percepta lrelatus est, sedfrustra,
Eodem lerapore Rodbertus de Waceio, filius Ro- ut paulo post dilucidatum est. Nam Mabilia Tala-
dulphi filii Rodbertiarchiepiscopi, sine liberismor- vacii filia lelhali veneno cibum et potum infecit,
tuusest. et Willelmusdux cognatusejus totam hce- euinque dum de curia ducis in Galliam remearet,
reditatem ejus in dominio suo nactus est. Tunc ipse refici jussit; sed ilii per quemdam amicum suum
terram Rodherti de Witot, qui propter occisionem doli conscium tantum nefas innotuit. Unde du«»
Gisleberti comitis exsulabat, Goisftedo Mancello apud Escalfoium ad quosdam amicos suos collo-
fratri vicecomitis Huberti dedit; a quo domnus queretur, el a clientibus prcefatcemulieris ad con-
Osbernus abbas S. Ebrulfi villam, quae DuctusErtu vivium cum summaprece invitarelur, memor amici
dicitur, et Trunchetum et Maisnil Roscelini emit. jussionis nullatenus acquievit, sed omuino cibum
Hoc Willelmns dux concessit, et in charla confir- et potum, in quo lethum inesse metuebat, repu-
mavit coram optimatibus Nprmanniae, Willelmo diavit. Verum Gislebertus, frater Rogeriidp Monte-
Osbernifilio, Richardo de Abrincis Turstini filio, Gomerici, qui praedictum Ernaldum conducebat,
Rogerio de Monte-Gomerici, et multis aliis in D ulpole qui penitus doli nescius erat, scyphum ac-
chartanotatis. cepit, super equum residens merum bibit, et ve-
Rodbertus vero de Witot post longum tempus neno infectusapudRaimalastum (49) tertia die obiit^
duci reconciliatus est, et, honore suo recuperato, Sie perfida mulier dum marili sui remulum exslin-
prrefatam terram S. Ebrulfo calumniatus est. Sed guere putavit, mariti sui unicum fratrem, qui mulla.
non multoposlhello Anglico, ubi et ipse in genu honeslate in annis adolescenlice et equestri probi-
vulneratus est, peracto, lethiferam regriludinem in- tate pollebat, occidit. Non multo post, dum primo
currit. Qui dum mortem sibi appropiare sensit, conatu se delusam esse ingemuit, ad concupitum
totam lerram, quam ab ipso calumniatam esse jam facinus perpetrandiira alio rtisu non minus ferali
diximus, bono animo fidelibus Dei pro redemptione denuo insurrexit. Nam Rogerkim militem cogno-
animre sure concessit. Hoc autem apud Doveram mento Gulafram, qui Ernaldi cubicularius erat,
coratn Odone Bajocensi episcopo et Iiugone de precibus et promissis circumvenit, citoque fraudu-
Grentemaisnilio, Hugone quoque de MoiUeforli et lentuni salellilem nefariis votis incljnavit. Deindo

(49) Hodie : Remalard (Ome).

 '
279 ORDERICI VITALIS 880
pesiiferas potiones hrec prceparavit; ille autem Er- A regis Francornm adiit, regisque armigcr fac.us, ei
nablo domirib suo et Geroio de Coibrevilla atquc serviyit donec ab eo ariria militaria accepif. Deitidc
Willelmo cogiioniento Goietde Monie-Miralio propi- Apuliam, ubi prirentes magnre sublirnitatis habebat,
navit. Sic uiia tabe tres proceres apud Corbaevillam appeliit; a quibiis amicabilitef feteritus, per pluri-
siinul infecti sunt.Sed Geroius atque Wiilelnius, irias probitiites miiltipliciter excfevit.Tbi nobilerii
qui ad pfoprias doinus delatisunt, ibique srii cufara de genere Langobardorum eonjugem accepit, et
ad libitum stium exercere pbtuerunt, Deo eflectum possessione.nitrigiiiia caslellbrura sub Rotberto co-
remediis medicorum pr£'stante,eonvaltierunt. Porro riiite Lorolelli, nepbte sciiicct Wiscafdi, obtinuit.
Emaldus, qui exsulabat, nec sui curam inexlfaneis Ex fecunda muliere multiplicem utriusque sexus
penatibus sufficienter cxercere poterat, aliquantis sobolem recepit, et Normannbruiri bblitiis, inter
diebus cegrofavit, tandemque ingravescente morbo Winilos fere XLannis honorabiiiter vixit.
Kal. Januarii exspifavit. IIIc pfidie quam obiissel, Rainaldus auteni, minimus filiorum Ernaldi, tri-
duiri solus in caniera leclo decumberet, quemdam bus merisibus anle patris obitum Osberno abbati
senibrem pulcherrirouni, qiiem S. Nicolaum prresu- traditus est, et iii Uticensi ecclesia sub regulari di-
leiti ratus est, manifeste, noti in somniis vidit; a _ sciplina diligetiter educatus.est, el a praefato abbate
quo hujuscemodi mandala audivit : « De sanitate Benedictus dulcediiiis gfatia cognbniinatus est. Pa-
eorporis tui, frater, sbllicitus essenoli, quia cras ter ejus, duni ipsiirii Deo ad mbnachatum obtulit,
sine dubio morieris ; sed toto nisu procuraqualiter terram uriitis carrucae apiid S, Germanurii in paro-
anima tua salvetur in examine justi et ceterni ju- chia Escalfoii S. Ebrulfo concessit; quara pro in-
dicis. > His dictis, sehex fepente dispariiit, et reger fortuniis quaeipsutti hreredesque ejusperpessos esse
mox Uticum misit, et ab ejusdem loci fratribusvi- felulimus, ecclesia jamdudum perdidit. Prcefatus
sitari rogavit. Illi autem Fulconem de Warlenvilla puer qtiinquennis eralcuin monachile jugum subiit,
cito miseruni Corbrevillam. lbi namque prafalus et L.n anriis sub 'q-iaiuor abbatibus per advefsa et
miles cuiri Geroio cjusdem oppidi doiniiid, cujus prospera forliter portavit. Eruditionem legendi et
propinquus el amicus erat, exsulationis suae tem- canendi et ipse aflalim didicit, et aliis, postquara ad
ppre pef triennium moratus fuerat, et inde per virile rbbur pervenit, sine fraudis litura gratis iuti-
Corbonienses cl Drocenses atque Moritios, aliosque mavit. Memoria vero narrandi quae yiderat vel au-
qiios in auxiliuni sui advocare potuerat, injuriam dierat niagnifice viguit, delectabilique relatu rerum,
expulsionis suae forti guerra viridicaverat. Illuc quas in divinis voluminibus seu perilorum asser-
Fulcone confestim advenienle, aeger valde gavisus C tionibtts riiriatus est, socios multbties leuivit. Miti-
est, et manifestala revelatione quam pridie viderat, bus ct mOdeslis,'indoctisque lieophytis affabiiiiate
sreculoque relicto cum benigua devotione aninii et obsequiis semper placere studuit; sed superbis et
monachus effectus est. Deinde peccata stia lugens siiiHilatoribus, novitalHmque commentoribus au-
et in Deb gatidens, eodera die riioftuiis est, et ccr- daci corttradicliotte viriliter resislere decrevit. Bis
pus ejus Ulicum delatum est, ibiqite in claustrb in Apuliam peririissti Rogerii abbatis propier uti-
monacliontm a domno abbate Osberno et a coriVentu lilatem Ulicerisis ecclesire perfexit, ibique Wil-
'
S. Ebruliilionorilicesepullum est. • " ; . lelmurii fralfem suurii, aliosqui. multos ex paren-
Defuncto itaque Ernaldo, lota Geroianoruin nb- tela sua, qui iti extera fegibne divitiis abunda-
bililas.pene corruit, nec ullus posterOrum slemma bant, inveriit. Gum Willelmo abbate S- Euphe-
priorum ex integro usqtie "hodie adipisci potuit. iiiice-ilio Urifridi de telliblo fereiribus annis in Ca-
HicEnimam, Tufstini cognpmento Halduc filiairi, labria mansit, et inde remeans prcedjcti abbatis,
uxorem duxerat, exqtia Willelmum et Rainalditm cujiis ipse cpnsobfiiius efat, dbno cappam ex alba
ac Petronillam atque Gevarii, aliosque filios et iilias pufpufa S. Ebfulfo detulit, Hic ab infanlia mona-
habuetat. Qui patre, dum adhuc viridi juventa sticas pbservaliones laudabililer lenuit, divinoque
maxime floreret, in teneris anriis destituti,, et iii D cultui nbcte dieque ferveriler inhresit. Psalmodiam
externis domibtts ut supra satis ostendinius consli- tarii infatigabiiiter vidimus eum plerumque tenere,
luli, coacti 's.un.tinopias, pluresque irijurias ab in- ut vix unus versiculus ab aliis in choro suo' psalle-
farttia perpeli. Maler ad Eudonem fratrem suuni fetuf ipso taeewte. Sed sicut scriptum est : Multm
Nbririaliiiici ducis dapiferiim, qui in pagd Cpnstan- iribulationes justoruin (Pso-.vn, 20), hic multas ad-
linp divitiis ct poleslate inter Ncrmanniceproceres versitates perpessus est impoftunilate' tumultuum
cminebat, secessit, et lam apud illuifl nuam apiid itileriorum et exteriorum, Nairi quia rigidus et asper
alios airiiccs suos in viduitale pene xxx arinis ho- erat temerariis, atque adulari dedignabatur hypocri-
rieste vixit.. Caslilate et mansueludine. aliisque tis, scepeconlurbattis est eorum iiifesiationibus raul •
bbriis honestalibus laudabilis exslitit, ac ad ulti- timodis. Et duia oculus Dei omnia intuetur, subti-
'
liiiim prope' finem suuin sreculare scbema reliquit, ltque judicio fedarguit ea etiam qure hominibus
<aa doiririoRogerio abbale Sanctre Trinitatis Exa- laudanda yideiUur, prredictum fratrem ab infantia
q.uii sacrum velamen cum devotione accepit. infirmitate corporis Corripuit, et huc usque, utju-
' Willelmiis deExcalfoio, primogenitus Ernaldi fi- slus juslificelur adhuc, membroriira debililafem au-
lius, ut annos adolesceniice atligit, curiam Philippi ginenlare lion desislit. Is enim in puerilia, quia
 2fll HISTORIA ECCLESIASTICA. — PARS II. — LIB. III. 28i_
immoderalus erat, etad omne opus, ut reliquis i4. chi successerunt, et ecelesia. medietatem usque ho-
fralribus fortior videretur, lolo nisu insurgebat, die possederunt; ibique Rolbertus Calvus et Ra-
ruptura ift-esl-iipriim, dum leriam geslarel, lcesus "dulfus de Rosseria necnoii Joannes de Beloaio, alii-
est, ipsoque sibi non parcente, lrssura eadem insana- qiie pfobi iriodo habitaverunl.
bilis effecta est. Denique jam per septem annos tam Quodain tempore inler saepe nominatum Hugo-
gravi oppressus est passione uf nec manum ad os riem el Radullum comitera Medaritensium, Philippi
% niinc possit erigere, nec propria vi quodlibet offi- regis Francorum vitiicum, gravis seditio exbrta
/" ciumsibi exhibere. SummeDeus, qui sanas contritos est, curiique Hugb cum praedicto consule audacter
'
corde, clemenler illius miserere, ipstimque ab omni congressus est, quia milifum impar ei iiumefus
expurgans scelere, ereptum de carnis ino'esto carcere, efat, fttgeie compulsus est. In hac fuga Rjchar.dus
iri aeleriia requie famuiorum luorum collegio insere! de Heldrici-Corle, nobilis miies de pago Vilcassino,
Duae Erualdi filiaepost morlem patris et desolatio- vulneratus est. Nam dttm vadum Eptce fluminls
nem suorum optaverunt raagis Deo placere modesta equo velociter fugiens ingressus est, persequentis
compos:lione morum quam sreculo subjacere cor- militis lancea super equum a lergo acerrime per-
ruplibilipulcbrjludine corporum.Unde virginita.em cussus cst. Qui mpx ad Novuni-Mercatum delalus
ambceDeo dicaverunt, mundoque spreto, sanctimo- P; est a commiliioiiibus su.s; morique metuens, con-
nialeseffect_e.sunt. Nam Petronilla in ccenobio S. silio Hugonis, in cujus familia servieratin armis,
MariceAndegavis velum suscepit, diuque secundum devovit aniodo se miliiaturum sub monacbili norma
morem aliarum virginum diligenter sacrum ordinem yiitutum exerciliis. Ulicenses ergo monachos ac-
servavit, ac deinde per x annos jam inclusa, fama .cersiit, el Osberni abbalis magisterio se mancipa-
sanclilalis et virtulis exeinplo longe lateque muliis yil.Postea, donanle DeO, qui_ peccalorps diversis
inriolescit. Porro Geva soror ejus in ccenobio S. occasionibus de baralhro perditionis retrahit, Ri-
Trinitatis, quod Malbildis regii.a apud Cadomum ..chardus aliqtiaiUultim, non tamen ex integro, con-
construxit, sub Bealrice abbatissa sacram seriem -valttit, et !ere vn annis in ordine fervidus vixit,
diu gerendo el docendo, sibi et aliis laudabiiiter atque pluiibus modis Ecclesiae profeeit. Hic etenim
profecit. Haecde fundaioribus Ecclesiae nostrae, et patrimoniuni suttm, quod in pago Vilcassino posse-
eorum dicta sunt progenie. -derat, quia uxorem et liberos 11011 habuerat, post
XVI. Guillelmus Normannorum comes seu marcliio. yulneris lcesionem Saucto Ebrulfo sponte secum
Conlentioinler Hugonem de Grenlemnisnilio elRa- eonlulit, el a Fulcone patruo suo atque Herberto
dutfitm Medantensium comilein. Osberni abbatis Q ( Pincerna, qui capitalis dominus erat, aliisque pa-
mors. • rentibtis suis integram hujus rei concess.ionera ob-
Nunc ad narrationem redeamus historice. Inclytus tinuit. Ipse nimirum, quamvis plaga ejus nunquam
Normanniae.marchio Willelmus, contra Belvacenses, •clausa esset, et inde sanies, quanlum testa ovi an-
qui fines suos depopulari conabantur, castrum quod seris capere posset, ut referturab his qui viderunt,
Novus-Merealus dicitur, expulso pro quadam levi quolidie deflueret, conventum ordinate sequi ar-
offensa Goisfredo naturali haerede, ad tuendum piu- denler studebat, el ministeria, qux ordini compe-
rimis baronum suorum.commendavit; sed vix ullus tebant, alacriter exhibebat. Eundo vel equilando
eorura propter infestantes Milliacos et Gerberritos, quo sibi jubebalur ibat, el ecclesiasticisutilitalibus
aliosque confines uno anno tulari pOtuit.. Tandem proposse suo verbis et actionibus instantcr deser-
magnaiiimus dux Hugoni de Grentemaisnilio, qui viebat. Hunc uimirum Osbernus abbas plus aliis
audaci probitate et dapsilitate praecipuus erat, con- diligebat, et in ipso valde velut in suo proprio con-
silio Rogerii de Monle-Gomerici, qui sibi. nimis vi- fidebat. Unde ad novam basilicani, quam inchoare
ciriaefortitudiniejus invidebat, eique scandalum qua- disponebat, curam ct impensas, magisteriumque
Jibet arte vel eventu praestruere cupiebat, praedictum lalomorum ei connnendabat.
oppidum cum Geroldo dapifero commendavit, ct me- D Praefatus paler, bujtis Richardi precibus et hprr
dietatem dedit. At ille tuitionem prcefatce munitionis talu, Franciam adiit, el Rodberlum eloquemem ac
gratanter suscepit, Deoque juvante, intra unum an- Herbeitum de Serranz et Fulcoiutn de Caldreio,
puni duos Belvacensium maximos optimates cepit', aliosque milites et plebeios Yilcassinienses ad sui
conterritisque reliquis hostibus, lotam regionem in notitiam dulci colloquio invitavit, fundumque Helr
illo cliuiate pacificavit. drici-Corlis, prrefatis proceribus el vicims.annuen-
Novo-Mercato quatuor canonici ecclesiam S. tibus et congaudentibus, in dominium.S. Ebrulfi
Pelri apostoli possidebant, sed Dei cultum negli- recepit. Inde rediens in lecttini decidit. Post aliqnot
genter agebant, vitamque suam multum saeculariier dies, morbo ingravescente, in capitulum deductus
ducebant. Unde magnanimus Hugo medietatem, yenit, et epistolam, quam Alexandro papae misisse
qure sibi competebat, ecclesiae, monachis S. Ebrulfi eumdem supra diximus, pahim reciiari jussit. Quod
concessit tali lenore ut, dum morte vel alio quo- ila faclura est ut cunctis manifeslum fieret quod
libetcasu canoiiici deficerent, monachi succederent. ipse abbaliaui Rodberto abbati non subrinuisset,
Quod ct ila factum estl Nam duobus canonicis, qui sed invilus ac violentia coactus regimen suscepis-
in parle Hugouis erant, inde discedcntibus, mona- set. Deniqtte fratrcs hortatu corroboravil, ac utsibi
 283 ORDERICl VITALIS 2S4
erfata indulgerent, suique memores essent, obse- A Post aliquot temporis pice memoriae rex Eduar-
cravit. Sicque data confessibne, ac sacrosancta Do- dus, xxiv anno regni sui, Nonas Januarii Lundoniae
minici corporis percepta communione, postquam defuncttts est, et in novo monasterio, quod ipse in
moderamen Uticensis ecclesice quinque annis et occidentali parte urbis condiderat, et tunc praece-
tribus mensibus tenuit, vi Kal. Junii [1066] inter denti sepiimana dedicari fecerat, prope altare quod
manus fratrum litanias pro eo pie canentium pbiit. beatus Petrus apostolus tempore Melliti episcopi
In crastinum vero Vitalis Bernaicensium abbas ad cum ostensipne signorum consecraverat, sepultus
tumulandum amicum suttm accessit, et in clauslro est. Tunc Heraldus ipso tum