AĠLE ĠLE ĠġBĠRLĠĞĠ GELĠġTĠRMEDE SATĠR’ĠN AĠLE

TERAPĠ ve GELĠġĠM MODELĠ KULLANARAK OKUL

DANIġMANININ GÜÇLENDĠRĠLMESĠ

XII: REHBERLĠK SEMPOZYUMU

AREL EĞĠTĠM KURUMLARI
27 Mart, 2010

SĠBEL ERENEL, MA, MS, LMFT

Lisanslı Evlilik ve Aile Terapisti
sibele@comcast.net
AĠLE ĠLE ĠġBĠRLĠĞĠ GELĠġTĠRMEDE SATĠR’ĠN AĠLE TERAPĠ ve
GELĠġĠM MODELĠ KULLANARAK OKUL DANIġMANININ
GÜÇLENDĠRĠLMESĠ
Sibel Usluer Erenel MA, MS, LMFT

Öğrencilerin aileleriyle işbirliği yapmak her okul danışmanı için PDR hizmetinin arzulanan
bir parçasıdır. Bu işbirliğinde çeşitli hedefler vardır. Öğrencinin sağlıklı gelişimi için bilgi
alışverişinde bulunmak, okuldaki eğitim ve öğretimin sürekliliğini sağlamada öğrenci ve
ailenin desteğini almak önemli ve gerekli bir yaklaşımdır. Okul-aile-danışman işbirliğiyle aile
ile okul arasındaki iletişimi arttırmak; okul-aile-danışman bağını güçlendirmek, PDR
hizmetinde genelde varılması arzulanan hedeflerdir. Bu hedeflerin başarılması veya sorunların
aşılmasinda güç birliği yapmak sorunları aşmada kolay gibi görünse gerek ailenin
dinamikleri, iletişim duruşları bu kolay gibi görünen işi çok zorlaştırıcı ve imkansız hale de
getirebilir.

Satir modeli olumlu iĢbirliği kurmada hizmet verenin ve hizmet alan ailenin
dinamiklerini etkileyen unsurların önemine odaklanır. ĠĢbirliği kurmada Ġçsel ve DıĢsal
dinamikler: Or:etkin olmayan basa cikis yollari, algi-beklenti-inanislar ve iletiĢim
duruĢları Virginia Satir’in GeliĢim Modeli yaklaĢımıyla danıĢmanı güçlendirir.
DanıĢman kendisinin , öğrenci ve ailesinin baĢa çıkıĢ duruĢlarını anladıkça danıĢanıyla
bağlantı kurmada rahatlar, daha kolay güven oluĢturur ve iletiĢim daha dengeli olur. Bu
modeldeki araçlar danıĢana yardımcı olduğu kadar danıĢanın da bu modelde geliĢerek
kedisinn etkin baĢa çıkıĢı ve kendi özüyle doğru dengede olması bu iĢbirliğinin
sağlanmasında en önemli unsurlardan biridir.

HEDEF:
Okul-aile-danışman işbirliğiyle aile ile okul arasındaki iletişimi arttırmak.
Okul-aile-danışman bağını güçlendirmek.
Öğrencinin sağlıklı gelişimi için bilgi alışverişinde bulunmak, okuldaki
eğitim ve öğretimin sürekliliğini sağlamada öğrenci ve ailenin desteğini
almak. Sorunların aşılmasinda güç birliği yapmak.
YAKLAġIM:
•Destekleyici, bigi veren, bilgi alan, ortak sorumluluk or tak çözüm
•Beklentilerin netleştirilmesi, anlamların ve kavramların netleştirilmesi.
•Soruna farklı çözüm yollarını ve değişik çözüm yollarını kabul ve takdir etme.
•Olayları anlamada yeni ve kapsamlı bakış açısı geliştirme. Ġçsel ve dışsal
engelleri
değerlendirme. Başkasının değer, inanış ve seçimlerine saygı.
•Ġletişim becerilerinin artması için üçlü (ben-başkası-durum) dengeleyici
duruşun hayata geçirilmesi.
SATĠR MODELĠNDE ĠNANIġLAR:
• Ġnsanlar gelişmeye ve değişime dönüktürler ve her türlü dönüşümü
gerçekleştirebilirler.
• Hepimizin gelişmek ve sorunlarla başa çıkabilmek için gerekli içsel kaynakları vardır.
• Ġnsanlar ve aileler değişebilir. Ġnsanların kendi özdeğerlerini harekete geçirecek kendi
içsel hazinelerini bulmaya gereksinimleri vardır.
 • Sağlıklı insan ilişkileri bireylerin eşit olduğu ilkesine dayanarak gerçekleşir.
• Ġnsanlar bildikleri kadar elinden gelenin en iyisini yaparlar. Daha iyisini öğrenince,
daha iyiyi uygularlar.
• Umut değişimin en önemli parçasıdır.Sevgi ve destekleyici ortamların yaratılması
beraberinde gelişmeyi getirir.
• Problem problem değildir; onunla nasıl başa çıktığımız problemdir.Başa çıkış şeklimiz
bizim özdeğerimizin yansımasıdır. Özdeğer arttıkça başa çıkış daha bütüncül olur.
• Ġnsanlar aynılıkları üstüne bağlantı kurar, farklılıkları üstüne de gelişirler.
• Amaç ebeveynleri insan olarak tanıyıp, onları rolleri dışında da görüp
anlamaktır.
• Okul-aile–danışman öğrencinin sağlıklı gelişimi için çalışır.
• Ġşbirliği karşılıklı etkileşimin sonucunda güç birliği yapılmasıdır. Bu
nedenle herkesin kendi gücünü ve sınırlarını bilmesi ve bunların
paylaşılması süreç için faydalıdır.

AĠLE ĠLE ĠġBĠRLĠĞĠNDE DEĞĠġĠMĠN OLMASI ĠÇĠN

GEREKLĠ ADIMLAR:

1. Kabul/Temas/Bağlantı
(Doğrudan göz teması, aynı fiziksel seviyede olma, hitap Ģekli, eĢit değerliliği modelleme,
problem yerine her aile üyesine odaklanma)
2. Umut Yaratma/Verme
(Danışmanın ve ailenin işbirliği sürecine olan inancı)
3. Yetkinliği Sağlama
( Danışmanın güvenilir, inanılır, yapacağı girişimlerin anlamlı olması, özdeğer yüksek,
kompetanlığı hissedilir,danışman ortamı güvenli ve çalişilır kılar ve sürekliliği sağlar)
4. Farkındalık Yaratma
(Değişimin hep süregeldiği ile ilgili dikkat çeker)
5. Süreci Takip Etme

Satir’in değişim modelinden Sibel Usluer Erenel tarafından uyarlanmıştır.

 SATĠR GELĠġĠM MODELĠ

KĠġĠSEL BUZDAĞI METAFORU

DAVRANIŞ
(eylem, ana hikaye)

------------------------------------

BAŞA ÇIKIŞ
(duruşlar)
Su yüzeyi
----------------------------------------------------------
DUYGULAR
(neşe, heyecan, keyif, öfke, incinme,
korku, üzüntü)

DUYGULAR HAKKINDAKİ DUYGULAR

(duygular hakkındaki kararlar)
--------------------------------------------------------------------------------------------------
ALGILAR
(inanışlar, varsayımlar, öznel gerçeklik, düşünceler, fikirler, değerler)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
BEKLENTİLER
(kendinden, diğerlerinden, diğerlerinin senden)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ÖZLEMLER
(evrensel)
(sevgi, kabullenilme, ait olma, yaratıcılık, bağlantı, özgürlük, vb.)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-
BENLİK
(ruh, yaşam gücü, öz, çekirdek, varoluş)

©2002 Dr. John Banmen tarafından uyarlanmıştır. Sibel Erenel tarafından Dr. Banmen’in izniyle kullanılmaktadır.
© See: Satir, V., Banmen, J., Gerber, J., & Gomori, M. 1991. The Satir Model: Family Therapy and Beyond. Palo Alto, CA: Science and
Behavior Books. Inc.
KiĢisel Buzdağı Metaforu: Ġçsel Süreç
DavranıĢ: Kişinin davranışı, sözlü-sözsüz tepkisi

BaĢ Etme: Alttan alma-Yatıştırma, mantıklı, alakasız olma ya da suçlama,

dengeleyici

Duygular: Kızgın, incinmiş, korkmuş, üzgün vb.

Duygular
hakkındaki Duygular: Utanma, mahcubiyet, suçluluk, dargınlık

Algılar: Düşünce ve yargılar: Ġnanış, değer, varsayım, kural, rol, kişisel

gerçek,
Kendiyle ilgili:
Diğerleriyle ilgili:
Dünyayla ilgili:

Beklentiler: Kendiyle ilgili:

Diğerleriyle ilgili:

Diğerlerinin
benle ilgili:
Özlemler: Sevilmek, kabul edilmek, değerli bulunmak, saygı duyulmak
gibi evrensel özlemler

Benlik: . Kendine güven düşük/ yüksek, varlığını Kabul gibi.

Kanada Pasifik Satir Enstitüsü Satir egitimcisi John Banman’in eğitim materyalinden onun
izniyle Sibel Usluer Erenel tarafından Türkçeye uyarlanmıştır..
BUZDAĞI ADIMLARI
1. ADIM
•Davranýışım, söylemim neydi ? Savunmada mıydım ?
•Ne duyuyordum ve duygularımla ilgili sorumluluk alıyormuydum ?
•Bu duygularmı tetikleyen olayla ilgili algım neydi, ne anlam
çıkardım ?
•Algılarıma yol açan beklenti ve inancım neydi ?
•Özlemim neydi ?
BUZDAÐI ADIMLARI
2.ADIM

•Nasıl bir tepki vermek isterdim ?

•Duymuş olduğum duygularımla ilgili şimdi ne hissediyorum ? Ne
hissetmek isterdim ?
•Algılarımla ve anlamlandırmamla ilgili başka ne olasıllıklar olabilir ?
•Bu inançlar ve beklentiler güncel mi ve bana bugün yardımcı mı ?
Ne deðiğiştirmek istiyorum ?
•Şu andaki özlemlerim ne ?
Loeschen, S. Enriching Your Relationship with Yourself and Others-Based on
the Teachings of Virginia Satir. Yazarın Sibel Erenel’e verdiği izinle
kullanılmıştır.
ĠLETĠġĠM DURUġLARI (V. Satir’e Göre)

ETKĠN OLMAYAN BAġA ÇIKIġ ĠLETĠġĠM DURUġLARI

SUÇLAYICI

SÖZLER ‘HiçbirĢeyi doğru yapmıyorsun’

‘Ne zorun var senin ?’ ‘Hepsi senin suçun’

BEDEN DıĢarıdan: Gergin, kasılmıĢ

Ġçeriden: ‘Kendimi suçlu, yalnız baĢarısız
hissediyorum’

DAVRANIġ- Suçlayıcı, kızgın bakıĢlar, küçültücü-dikte ederek konuĢmak

Bağırmak, kusur bulan, yargılayıcı, saldırgan

FĠZYOLOJĠK ETKĠ Kas sistemi (sırt-boyun ağrıları) yüksek tansiyon, kabızlık, astım

BASKIN DUYGU Kızgınlık, güvensizlik, bastırılmıĢ kırgınlık, kontrolu kaybetme

korkusu

Bu kiĢi Ģikayet edendir. ĠĢler yolunda gitmediği zaman baĢkalarını iĢaret edip hatanın
onlarda olduğunu söyleyendir. Hem kurtarıcı hem de sindirendir.

ALTTAN ALAN
SÖZLER- ‘Hata benim’ ‘Senin için ne ıstersen yaparım’
‘
BEDEN - DıĢarıdan: Çaresiz, yalvaran duruĢ
Ġçeriden:’ Birine bakmadığım zaman kendimi
bir hiç hissediyorum.

DAVRANIġ- Özür dileyen, fazla cici, fazla neĢeli, bağımlı

FĠZYOLOJĠK ETKĠ- Mide bağırsak hastalıklarıü baĢağrıları, kalp

çarpıntıları, deri hastalıkları

BASKIN DUYGU- Üzüntü, kırgınlık, kaygı, bastırılmıĢ kızgınlık, piĢmanlık

Bu kiĢi baĢkaları için her Ģey yapıp, kendisi için yapmayan. Huzuru sağlamak isteyen,
arada kalan; cici mi cici olandır. Evet-evet deyip ‘hayır’ı kullanmayıp huzursuzluğu
önlemek ister. Özgüveni baĢkalarının olumlu tepkilerine bağlıdır. Kendi değerinin
farkında değildir. BaĢkalarını koruyan bağımlı olabilen yapıda hareket eder.
SÜPER MANTIKLI

SÖZLER-‘Ġyi düĢün’ ‘Çok duygusalsın mantığını kullan’

Uzun kiĢisel ve duygusal olmayan sözlerle
konuĢmak

BEDEN DıĢarıdan: Sakin, soğukkanlı, temas istemeyen dik duruĢ

Ġçeriden: ‘Kırılgan hissediyorum’

DAVRANIġ- Otoriter, tutucu, iddiacı

FĠZYOLOJĠK ETKĠ-Salgı hastalıkları ( lenf bezeleri), kanser, kalp krizi

BASKIN DUYGU- Az duygu gösterimi, içten çok hassas: yanlız kontrolu kaybetnmeye
korkar, kırılgan

Olayları kafasında halledip mantıkla açıklayan. Soğuk, size kendinin haklı olduğunu
ispat etmeye, akıl vermeye, kontrol etmeye çalıĢır. BaĢkalarının deneyimine duyarsız
davranır.

ALAKASIZ

SÖZLER- Sözlerin pek anlamı yok, ilgisiz

BEDEN DıĢarıdan: Dengesiz, hareket halinde

Ġçeriden: Amaçsızlık, yanlızlık, benimle kimse
ilgilenmiyor ‘ Benim için bir yer yok’

DAVRANIġ- Huzursuz, sürekli hareket halinde olan (hiperaktif)

Dikkat çekici, duyarsız uygunsuz görünen

FĠZYOLOJĠK ETKĠ-Nörolojik hastalıklar, denge koordinasyon problemleri

Kazaya meyilli

BASKIN DUYGU-Kafası karıĢık, yanlıĢ anlaĢıldığını düĢünen, yalnız az duygu

gösteren

Ġlgi çekmek için bir yerden bir yere atlayan, ilgisiz konularla araya giren, konuyu
Ģakayla veya baĢka Ģeyden konuĢup saptıran. Palyaço veya deli diye adlandırılır. Kendi
yapamayınca baĢkalarına iĢini yaptırır.
DENGELĠ

SÖZLER- Söylenilen sözlerle, ses tonu ve hareketler birbirini

tutar

BEDEN DıĢarıdan: Ġki ayaklarının üstünde duran dengeli

Ġçeriden: ‘Çok iyi hissediyorum’

DAVRANIġ-Canlı, yaratıcı, özgün, yeterli

FĠZYOLOJĠK ETKĠ- Sağlıklı

BASKIN DUYGU- Huzurlu, sakin, sevecen,eĢit değerliliği kabul eden

Duygularını, düĢüncelerini, beklentilerini açıkca ifade eder. BaĢkalarını dinler

saygılıdır. Kendini ve bedenini dinler. Ayaklarını üstünde durup kendini dengede
hissedendir. GeliĢmek için risk almayı göze alır; statüskoyu sarsmaya korkmaz. Kendi
duygu, düĢünce ve hareketlerinden sorumludur. Bu kiĢi baĢkalarının ve kendinin istek,
duygu ve düĢüncelerine duyarlıdır.

Sibel Usluer Erenel tarafından Virginia Satir ile ilgili kaynaklardan derlenip
uyarlanmıĢtır.
 KAYNAKÇA

Loeschen, S. The Satir Process: Practıcal Skılls for Therapists. Fountaın Valley, CA
Halycon Publıshıng Desıgn (2002)

Loeschen, S. Enriching Your Relationship with Yourself and Others-Based on the

Teachings of Virginia Satir. Fountaın Valley, CA Halycon Publıshıng Desıgn (2005)

Satir, V., Banmen, J., Gerber, J., Gomori, M. The Satir Model: Family Therapy and
Beyond. Palo Alto, CA Scıence & Behavior (1990)

Suarez, M. A Biography of Virginia Satir (unpublıshed), Burıen, WA, Avanta Virginia

Satir Network (1990)