Vous êtes sur la page 1sur 20

GRATIS Un publikashon mensual

yüni 2010 di Kámara di Komèrsio


página
Kon anda
5 ku aksidente
página
Ganashi por
9 kubri penshun
página
Seguro ta hopi
10&12 nesesario
página

15 Lista nobo
di kurso
página
Invento di
19 Corsen koroná Diferente

Seguro pa empresa página

Gastu òf invershon?

página 13

Pago di seguro ta
gastu di empresa
página 18

Distinshon pa empresario
mas kreativo 2010

www.empresachiki.com
Empresa Chikí
ta un publikashon di

Kámara di Komèrsio i
Industria di Kòrsou

Seguro ta mas ku gastu so.


E ta un invershon tambe.
Su meta ta pa informá i
eduká empresario chikí
pa e por sigui kontribuí

Den bida tin dos instansia ku no ta masha kerí serka mayoria hende i empresa (dirigí na desaroyo
pa hende!), pasobra nan por kita bastante sèn di bo: servisio di impuesto (belasting) i ekonómiko di Kòrsou.
kompania di seguro. Tòg kada un ta importante, sigur awendia, pa buena marcha di hopi
asuntu den nos komunidat.

Kontrali na e kompanianan di seguro, servisio di impuesto por basa su mes riba lei pa
obligá individuo i empresario pa paga belasting. Den kaso di seguro esei no ta e kaso; Redakshon:
alo ménos den mayoria kaso ta keda na e individuo òf e empresario si e tuma un sierto Un tim di Kámara di Komèrsio
seguro. Tin eksepshon si. Manera, pa por kore outo, tin un lei ku ta obligá tur doño pa
tuma un seguro pa tur i delaster vehíkulo ku subi kaya públiko. Aya no tin skapatorio. Ke huntu ku diferente kolaborador
men, esei ta konta tambe pa tur vehíkulo di kompania ku ta hasi uso di vianan públiko.

Ta un servisio di impuesto so tin. Nan no tin kompetensia. Kompanianan di seguro si Aviso:


tin mas i nan ta kompetí ku otro. Normalmente esei ta den e servisio i produktonan di
Spotlite Productions
seguro ku nan por ofresé den merkado. Tòg nan tambe ta mará na sierto regla general
i di merkado pa loke ta e grado di kobertura pa sierto riesgo ku klientenan ta kore. Ade- Farley Lourens
mas, pa sierto seguro nan mester buska refugio na otro kompania di seguro mas grandi
pa minimalisá nan mes riesgonan pa evitá ku nan ta haña nan un ‘claim’ ku nan so no por Telefon: 767-0907
karga. Ku otro palabra, e kompania di seguro mes ta buska moda pa suavisá e peso di Telefon: 560-8284
riesgonan mas tantu posibel.
E-mail:
Pa individuo i kompania ta eksistí un gran kantidat i variedat di seguro. Ta na kada un di info@spotlite-productions.com
skohe esun ku na su opinion ta kumbiní mas – ku ta kubri mas tantu riesgo posibel, ku ta
ofresé e kondishonnan mas favorabel, ku ta garantisá e mihó servisio den kaso ku algu
sosodé di bèrdè i ku tòg tin un preis rasonabel. Por pensa riba seguro kontra e riesgonan Kompaginashon i imprenta:
di kandela (di kas privá i di negoshi), seguro di interior (di kas privá i di negoshi), seguro
di tempestat (den kaso inundashon a konsekuensia di mal tempu òf orkan), seguro di outo Drukkerij Amigoe
(tambe privá i di negoshi), etc.

Sinembargo, sigur pa loke ta seguro pa empresa tin algun seguro masha spesífiko ku ta Kordinashon:
bon pa konsiderá. Den e edishon nos ta trata vários di nan. Por ehèmpel, un seguro pa Intermediate N.V.
garantisá tantu gerensia di e empresa komo e trahadónan ku nan por gosa di un pen-
shun meresí na final di nan karera meritorio ora nan yega sierto edat, esta 60 aña i mas. Telefon: 737-1070
Ekspertonan ta atvertí pa hopi aña kaba ku no ta sufisiente ni prudente pa konfia riba e
penshun di behes (AOV) ku gobièrnu ta primintí na edat di 60 aña. Den algun aña e fon-
donan di AOV ta agotá i e ora ei Colon ta na kandela, pasobra no únikamente no por subi Tur derecho reservá ©
e AOV muchu abou mas, no tin ni plaka mas pa paga e suma mensual aki. Ke men, no ta
niun luho mas pa buska seguridat i perspektiva den un seguro di penshun – loke no ta un
gastu ordinario adishonal, sino un invershon pa futuro ku pa kolmo servisio di impuesto
ta rekonosé komo un forma legítimo pa dedusí for di ganashi di e empresa. Ademas, un
areglo favorabel di penshun ta sirbi tambe komo instrumento pa reklutá i mantené (bon)
empleado den seno di e negoshi.

Pa sierto tipo di negoshi ta konsehabel tambe pa konsiderá un seguro pa riesgo di kousa


daño na terser partido den ehekushon di trabou. E atministradó sintá na su ofisina lo
no mester buska un seguro asina mes tantu kompará ku un kompania ku henter dia tin
empleado riba kaya ku vehíkulo pisá ku por haña nan envolví den aksidente. Mihó bo
empresa ta bon kubrí pa por paga si akaso e falta kai na bo banda. Hopi di e detayenan
lo bini na òrdu den e edishon nobo aki di Empresa Chikí.

2
MCB komo úniko banko tin su
mes ofisina di intermediario: MCIS

M
Manera Yolene Felipa, ayoria di banko na Kòrsou tin un departamento di seguro negoshi i si e konosé i
Manager Commercial komprondé bo negoshi, si
Operations di MCIS a ku ta bende e produktonan di e diferente kompanianan e ta ofresé produktonan
splika, tantu e depar- di seguro ku tin na Kòrsou. MCB ta e úniko banko ku nobo ku bin riba merkado,
tamentunan di banko no tin departamentu di seguro, pero tin su mes ofisina di broker si e ta tuma su tempu
komo MCIS ta bende tur pa tur aña pasa den tur
produkto di seguro, pero (intermediario), Maduro & Curiel’s Insurance Services N.V. (MCIS). e seguronan i splika ki
kobertura bo tin òf laga di
tin! Seguro sigur ta algu
seguro ta kumbiní e i su e diferente produktonan ku bo no por wak preis
empresa mas. E por tin di e diferente kompania- so, paso loke a kosta bo
konosementu di tur asun- nan di seguro. Pero loke barata awe, por sali bo
tu di seguro tambe. P’esei si e empresario por hasi hopi karu dia bo mester
i sigur tambe komo ku ta husga skèrpi kon su di dje!
seguro ta un materia kom- broker ta funshoná. No
pliká tambe, pa esnan ku wak solamente si a ofresé
no ta traha diariamente un bon preis pero tambe Yolene Felipa, Manager
kuné, ta bo pa evaluá e si su broker tin kontakto Commercial Operations
asuntu aki bo. P’esei mes regular kuné, si e ta pasa Maduro & Curiel’s Insur-
bo tin bo broker ku ta serka dje pa tuma nota ance Services N.V.
tene su mes na altura di di posibel kambio den e

Yolene Felipa di MCIS: E intermediario ta buska e


produktonan di seguro ku ta kumbiní mas.

MCIS komo represen- den kaso di un daño ku


tante di e ‘global broker’ ta kubrí bou di e pólisa) –
MARSH ta e úniko ku miéntras otro negoshi lo
direktamente por bende mester di djis un seguro
produkto di kompanianan pa rekonstruí nan atmi-
internashonal di seguro. nistrashon. Otro ehèmpel
Esaki por ta nesesario si ta seguro di sèn (kontra
no ta posibel pa sigurá bo daño kousá pa un kaso
riesgo aki mes. Tin biaha di robo òf atrako) – e
bo tin ku tuma refugio den negoshi ku tin hopi trá-
esei; anke un negoshi ta fiko di sèn lo mester di
chikitu, e riesgo por ta un seguro asina, mién-
asina grandi ku kompania- tras ku unu ku ta mas
nan lokal no ke karga e tantu atministrativo no tin
riesgo. e nesesidat aki dje tantu.
  Pero en general e seguro-
Ki tipo di seguro nan ku ta básiko i nesesa-
Mas ku klaro ku ta surgi e rio ta:
pregunta kon e seguronan • Seguro di kandela i
aki ta kumbiní e empresa- riesgonan katastró-
rio ku tin un negoshi chikí fiko, i robo.
i su trahadónan. Por lo • Seguro di responsabi-
general por antisipá ku lidat sivil
e konsehero di siguro lo • Seguro di outo (si tin
konsehá e empresario outo)
kua lo ta kumbiniente p’e, • Seguro pa trahadó
pasobra no ta tur negoshi (gastu médiko si nan
ta igual i esaki ta pone ku ta riba e loongrens,
no ta tur negoshi mester invalides, penshun
di e mesun tipo di seguro. kolektivo) i e doño
Por ehèmpel, pa sierto mes.
negoshi ta konsehabel pa
nan tin un seguro kontra Kua seguro ta
posibel daño empresarial kumbiní
– (‘bedrijfsschadeverze- Pa e empresario ta impor-
kering’ ku ta kubri bo gas- tante pa e por haña un
tunan fiho i ganashi neto idea lihé i kla ta kua

3
Kiko hasi den kaso di
un aksidente na trabou?
Ta eksistí un obligashon Lugá di aksidente
pa mèldu. Konforme art.2 E lugá kaminda e aksi-
insiso 7 di e ordenansa dente a tuma lugá mester
pa seguridat, un doño òf keda mas tantu posibel
gerensia di un empresa tin intakto pa fasilitá un even-
e obligashon pa mèldu tur tual investigashon di e
aksidente na trabou entre instansia gubernamental,
otro na e Inspekshon di esta Inspekshon di Segu-
Seguridat i polis. ridat.

Ki ora i serka ken


Kua ta e mester mèldu?
aksidentenan ku E doño òf gerensia di e
mester mèldu? empresa mester mèldu
• Doño òf gerensia di e mas pronto posibel
empresa sin mas mes- despues di e aksidente,
ter notifiká e siguiente en todo kaso dentro di 24
aksidentenan; ora despues di e suseso,
• Aksidente ku morto na Inspekshon di Seguri-
komo konsekuensia; dat. Pa mèldu aksidente,
• Aksidente kaminda pero tambe pa tur otro
mester hospitalisá e akontesimentu di seguri-
víktima (nan) pa kuido dat, por yama e siguiente
médiko; numbernan:
• Aksidentenan ku ta
okashoná herida ku Den oranan di ofisina den
por hasi ku e víktima- siman - Departamentu
nan ta keda inválido, di trabou i asuntu sosial:
sea kompletamente òf 4346000.
parsialmente;
• Aksidente ku pa moti- Sekshon di inspekshon
bu di sirkunstansianan di seguridat: 4346407 t/k
pa kasualidat no a 4346412.
resultá den daño per-
sonal; Riba dianan di fiesta òf
• Aksidente ku ta durante dianan liber i
okashoná herida ku lo despues di oranan di ofi-
tin apsentismo komo sina: Sentral di polis na
konsekuensia. 911.

4
Importante pa sa den kaso
di aksidente na trabou
T
Aksidente na tra- a masha importante pa e trahadó i e dunadó di trabou sa haña pa e investigashon
bou (‘bedrijfs- ku mester sigui. Solamente
ongeval’) ta un insidente nan derecho i debernan na momentu di un aksidente na por yuda e víktima. Asta
ku a tuma lugá ehersiendo trabou. Den e kuadro aki señor Cedric Martina, funshonario mester mèldu Inspekshon
labor na boka di trabou i òf di seguridat pa Inspekshon di Seguridat ku ta kai bou di Dienst di Seguridat si ta un su-
bou di ora di trabou ku por seso kaminda no tin daño
kousa ‘arbeidsongeschik- Arbeidszorg (DAZ), a duna un splikashon di kiko ta aksidente na trabou. personal. Por ehèmpel,
theid’ òf tambe inkapasidat imaginábu un algu pisá kai
di e trahadó pa e kumpli ku
su labornan diario. Esaki ta
debí na malesa òf leshon-
nan ku el a sufri.
Pa loke ta e parti di
ehersiendo trabou, señor
Martina a spesifiká ku por
ehèmpel SVB i tambe den
sierto CAO nan tin regla ku
si un insidente tuma lugá
riba e kaminda mas kòr-
tiku di kas pa trabou òf di
trabou pa kas, por konsi-
derá esaki komo aksidente
na trabou dependiendo di
loke a pasa.
Den e kaso aki segun Ced-
ric Martina, investigashon
di parti di Inspekshon di
Seguridat mester saka
afó ta kiko a pasa pre-
sis. Esaki no ta algu ku
ta regla den lei pero e ta
un ekstenshon ku SVB ta
usa, i ku den sierto CAO
nan tin reglá. Tin sierto
hurisprudensia ku ta bisa
meskos. E ekstenshon aki
ta pa protekshon di e tra-
hadó durante e ratu ku e ta
bayendo kas òf trabou na e
manera ya menshoná.

Konsekuensia Ehersisio pa aksidente na trabou


Aksidente na trabou por
tin konsekuensia grandi.
Salubridat, famia i empre- Kódigo Sivil drijfsongeval’ a tuma lugá. responsabel pa salú di e riba un lugá di sinta di un
sa ta esnan ku ta sufri ora Aki na Kòrsou nos tin un lei A base di nan rapòrt, e trahadó. E trahadó e ora ei trahadó, nèt na momentu
tin un aksidente na trabou. ku ta regla seguridat na tra- víktima por hiba empresa por kuminsá un kaso den ku esaki a lanta bai. Si e
Por ehèmpel, si un tata di bou; e yama ‘Veiligheids- korte pa pidi daño i perwi- korte kontra e empresa pa opheto pisá aki a kai riba
famia ku haña un aksiden- landsverordening 1958’. E sio. E artíkulo ei ta e base e daño ku el a sufri. Sola- e trahadó e por a kousa
te i keda inválido òf asta lei aki a nase for di artíkulo ku Inspekshon di Seguridat mente si investigashon ta su morto. P’esei mester
muri, e famia ei por keda 1614x, di buki 7a di nos ta hasi nan investigashon mustra ku e falta ta di e yama Inspektor di Segu-
sin tata òf un tata invá- Kódigo Sivil. E artíkulo aki di e aksidente na trabou. trahadó, e dunadó di tra- ridat den un kaso asina
lido i konsekuentemente ta masha importante pa E artíkulo aki ta bisa entre bou ta sali liber (‘vrijwaar’). tambe pa por determiná
sin entrada. E ora ei e tantu empresa komo tra- otro ku e dunadó di trabou Inspekshon di Seguridat ta ki paso mester tuma pa
mama tin ku sali bai traha hadó. A base di e artíkulo ta obligá di tene su mes e instansia gubernamen- evitá un aksidente. Hopi
ku e konsekuensha ku e aki, Inspekshon di Segu- na e asuntunan básiko pa tal ku ta enkargá pa hasi ta bisa ku e ‘Veiligheids-
yunan ta sufri bou di esaki. ridat ta hasi investigashon traha kuné den un sierto e investigashon i traha e landsverordening 1958’ ta
Ademas, gobièrnu tin di di e aksidente. Nan ta wak forma ku nan no ta kousa rapòrt pa Ministerio Pú- bieu, pero si bo sa kiko bo
saka plaka pa ònderstant i ken a faya ku kua di e kom- daño na e trahadó. Tambe bliko. ta hasiendo, bo por yega
salubridat. ponentenan di e artíkulo e artíkulo ta bisa ku e bastante leu kuné mes. Si
Esaki, segun Cedric Mar- aki. Esnan trahando na dunadó di trabou mester Daño perhuisio bo tin konosementu di e
tina a splika, por kondu- e sekshon aki ta ‘opspo- tuma sierto instrukshon di Hopi trahadó, sinembar- lei i konosementu tékniko,
sí na pobresa i hopi otro ringsambtenaar’ enkargá regla pa indiká e trahadó go, no sa esaki i asta e bo sa kon hiba e investi-
situashon laf mas na kas. pa “spoor op strafbare kon e tin di traha kuné. dunadó di trabou den hopi gashon, señor Cedric Mar-
Salubridat i kuido sosial feiten”, esta buska e E loke ta bini na di dos kaso tampoko ta konosí tina a opservá.
tambe ta sufri si e tra- echonan kastigabel na insiso ta ku esun ku no ku esaki. Lei ta preskribí
hadó keda inválido, paso- boka di trabou. Inspekshon kumpli ku e obligashonnan ku ora tin un aksidente, Cedric Martina
bra gobièrnu mester keda di Seguridat ta hasi inves- e ora ei e ta responsabel pa mester yama Inspekshon Dienst Arbeidszorg
paga un suma pa luna pa e tigashon i traha un rapòrt e aksidente. Si ta e dunadó di Seguridat i laga tur kos Telefon: 737-1200
víktima por sobrebibí. pa por demostrá kon e ‘be- di trabou a faya, por pon’é manera nan ta pa nan bin

5
E penshonado tambe ta sigurá na SVB
S
SVB ta splika ku, riba peti- Esaki sinembargo no ta
shon di minister di salub- VB ta sigurá e penshonado ku tin su empresa tambe. Den algun nifiká ku e ta paga mas,
ridat i desaroyo sosial, palabra por bisa ku SVB ta sigurá tur esun ku ta riba 60 aña, pero e ta paga te na e
Staten a bai di akuerdo i esta e penshonado. SVB ta obligá na aseptá e penshonado plafòn di entrada ku SVB
asina a krea e posibilidat ta usa. E prima ta bisa
pa e asegurado riba 60 den seguro sin importá su entrada i tampoko sin importá su malesa. 10.4% te un máksimo di e
aña por keda den e esfera loongrens, esta e plafòn di
laboral di e ordenansa di salario pa SVB.
seguro pa malesa (Lands- komo trahadó i famia di apoderashon ku ta bai pa splika ku nan ta usa komo
verordening ziekteverze- esaki. Inspekshon di Impuesto pa punto di salida entrada no Pago
kering). Esaki sinembar- • Trahadó i esnan apuntá verifikashon. mas bieu ku 2 aña di e E penshonado tin di outo-
go tabata otro promé ku komo trahadó ku for di E fecha ku e persona a penshonado su entrada. risá SVB pa retené e prima
Staten a aprob’é. Anteri- 1996 a alkansá e edat kumpli 60 aña ta aparesé E penshonado tin di duna for di e penshun AOV ku
ormente tabata asina ku di 60 aña, por mèldu riba e Seguro card. outorisashon na SVB pa esaki ta haña. Pero si
asina e persona kumpli 60 nan mes pa keda si- E penshonado ta keda si- por haña informashon di resultá segun SVB ku e
aña tantu e komo su famia gurá na SVB. gurá despues ku e mèldu esaki na Inspekshon di penshonado no ta haña
no ta kai mas den e seguro • Esnan ku a kumpli 60 na SVB. Impuesto. penshun, e mes tin di sòru
menshoná. Awor esaki ta aña i no tin seguro di Tantu e number i identifi- pa paga e prima i esaki tin
diferente. malesa, tambe por E obligashon di kashon komo number di di sosodé promé ku dia 15
mèldu na SVB. aseptashon CRIB mester mèldu i esaki di kada luna.
Ken ta wòrdu sigurá? SVB ta obligá na aseptá un biaha mas pa verifi-
• Trahadó sin importá Obligashon pa mèldu e penshonado sin importá kashon. Esaki ta nifiká ku un pen-
edat. SVB ta splika ku e pensho- su entrada ku e tin di paga Pa e trahadó ta konta sala- shonado ku tin un empresa
• Su famia; den esaki ta nado tin e obligashon pa belasting riba dje i tambe rio komo e base pa yega tambe ta bini na remarke pa
konta kasá i yunan te mèldu na ofisina di SVB pa sin importá su posibel na e prima. seguro di malesa i manera
i ku 24 aña i tambe asina por pone den prák- malesa (nan). Pa e penshonado ta konta lei ta bisa, sin importá su
esnan ku ta bai skol tika e derechinan ku tin. e entrada ku e tin di paga entrada i ta kobra e prima
ainda. E persona ku 60 aña mes- Prima impuesto riba dje komo a base di e loongrens di
• Esun ku ta wòrdu indiká ter firma un formulario di Pa loke ta e prima SVB ta base pa paga e prima. SVB.

Ofisina pa Propiedat Intelektual ta informá


Registrashon di Marka

Pa doño di un marka haña protekshon pa su marka e mester registrá


esaki na Ofisina pa Propiedat Intelektual. E registrashon ta duna na e
doño di e marka un uzo eksklusivo di e marka pa e produktonan pa
kua el a registr’é. Ku e derechi eksklusivo aki e por start un kaso den
korte si na su opinion otro hende ke saka probecho for di e bon
reputashon ku su marka tin.

E lei di Marka vigente na Antia, Merkenlandsverordening 1995, ta


duna na e doño di marka e derechi pa e oponé uso di su marka òf uso
di por ehèmpel un palabra ku ta zona paresido na su marka. Por
ehèmpel: Doño di e marka Claeryn a inskribí e marka Claeryn, na

5 pa registrá bo marka
aña 1971 den kategoria di entre otro bibida alkohóliko. E produkto
tabata di bon kalidat i e marka tabatin un reputashon. Despues di un
par di aña, doño di e marka Klarijn a inskribí e marka Klarijn, den
kategoria di entre otro produktonan kímiko pa limpiesa general i di
kas. E doño di e marka Claeryn a konsiderá ku e marka Klarijn por a
5 pa protehá bo patènt
hasi daño na su reputashon debí ku fonetikamente e markanan ta
parse otro siendo ku e produktonan ta asina diferente for di otro. 5 pa proba ku ta Bó kreashon
Doño di Claeryn a start un kaso den korte.

Un otro ehèmpel. Doño di e marka Puma a registrá e marka Puma,


kual ta konsistí di e bestia puma den un posishon di bula. E doño di e
marka Sabel a registrá e marka Sabel usando e pintura di un bestia
paresido na un puma den un posishon ku tambe ta bulando. Den e
kaso Puma kontra Sabel, e doño di e marka Puma a hiba doño di e
marka Sabel dilanti korte paso Puma ta di opinion ku e marka Sabel
ta paresido na su marka i ku konsumidónan por konfundí entre e dos
markanan.

E ehèmpelnan ta mustra ku ta solamente dor di registrá bo marka na Berg Carmelweg 10ª


Ofisina pa Propiedat intelektual bo por tin e derechi pa kuminsá un Telefòn: 465-7800
kaso den korte na e momentu ku bo ta di opinion ku bo bon marka i Email: bipantil@curinfo.an
reputashon ta na peliger. Web: www.bureau-intellectual-property.an
Editá pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual di Antia Hulandes

6
Cedric Martina, inspektor di seguridat di DAZ:
Seguridat den e sentido
mas amplio di palabra
un suma ta paga e free- Inspekshon di Seguridat Inspekshon di Seguridat ta
lancer pa ehersé un trabou na altura di e insidente. traha na konsientisashon
spesífiko. di e dunadó di trabou i
Kastigu e trahadó. E tin di bisa
Sinembargo, e kos por Señor Cedric Martina a si ku ounke e kantidat a
kambia teniendo na kuen- bisa ku si tin un aksidente baha, e aksidentenan ku
ta ku artíkulo 1614X un na trabou i no yama in- mutilashon i morto ta so-
biaha mas. E freelancer ta spekshon, por tin kastigu sodé ketu bai. Esei ta
bai traha ku bo ekipo den òf sanshon. Si Inspekshon loke Dienst Arbeidszorg ta
bo empresa i si e ekipo di Seguridat duna un òrdu trahando duru riba dje pa
no ta den bon kondishon pa para trabou i bo sigui e kantidat aki tambe baha.
i e sufri un aksidente, ta e tòg, bo por kai sera òf haña Pronto lo bini riba website
dunadó di trabou ta esun but pa inkumplimentu. di Inspekshon di Seguri-
responsabel. Esaki, sinem- dat, artíkulonan riba sigu-
bargo, finalmente ta wes Bahada ridat na boka di trabou. Lo
ta determiná, pasobra e Señor Martina ta kontentu duna mas informashon na
freelancer por demanda e di por papia di un bahada pueblo pa redusí e kantidat
dunadó di trabou a base di di e kantidat di aksidente di aksidente na boka di tra-
artíkulo 1614x di buki 7a di na trabou. Por atribuí e bou i tambe baha e asina
Kódigo Sivil. Mester pone bahada aki na e echo ku yama ‘beroepsziekte’.

Art. 1614x.
• De werkgever is verplicht de lokalen, werktuigen en gereedschap-
pen, waarin of waarmede hij de arbeid doet verrichten, op zodanige
wijze in te richten en te onderhouden, alsmede omtrent het ver-
richten van de arbeid zodanige regeling te treffen en aanwijzingen
te verstrekken, dat de arbeider tegen gevaar van lijf, eerbaarheid
en goed zover beschermd is, als redelijkerwijze in verband met de
aard van de arbeid gevorderd kan worden.
• Zijn die verplichtingen niet nagekomen, dan is de werkgever
Konstrukshon di kas Mester tene kuenta ku e gehouden tot vergoeding der schade aan de arbeider dienten-
Asta den konstrukshon di trahadó partaim ei ta traha
kas ta masha importante den bo negoshi, ku bo
gevolge in de uitoefening zijner dienstbetrekking overkomen, tenzij
pa tene kuenta ku seguri- mashinnan i komo tal esun door hem het bewijs wordt geleverd, dat die niet-nakoming aan
dat. Nos ta gusta traha ku na kabes òf doño di tra-
hende ku ta kue djòp. Si bou ta esun responsabel
overmacht, of die schade in belangrijke mate mede aan grove
esun ku a kontratá esun pa siguridat den su empre- schuld van de arbeider is te wijten, alles behoudens de betrekke-
ku ta kue djòp, i e relashon sa. Komo tal si un kos
entre e persona aki i esun pasa e trahadó i resultá
lijke bepalingen van de Ongevallenregeling 1936.
ku a yam’é pa bin traha for di investigashon di in- • Indien de arbeider, tengevolge het niet nakomen dier verplich-
tin tinta di un kontrato di spekshon di seguridat ku
trabou; e ora ei esun ku ta kompania a neglishá
tingen door de werkgever, in de uitoefening zijner dienstbetrekking
a yam’é bin traha p’e ta seguridat, e konsekuensha zodanig letsel heeft bekomen, dat daarvan de dood het gevolg is,
responsabel pa e trahadó ta pa kompania.
ku a bai kue djòp. Kamin-
is de werkgever overeenkomstig artikel 108 van Boek 6 jegens de
da tin duda òf konfushon, Freelancer daar bedoelde personen aansprakelijk, tenzij door hem het bewijs
Dienst voor de Arbeidszorg Den kaso di un trahadó
(DAZ) lo hasi un inves- freelance, segun Ced-
wordt geleverd, dat die niet-nakoming aan overmacht, of de dood
tigashon enkuanto di e ric Martina, ta dependé in belangrijke mate mede aan grove schuld van de arbeider is te
relashon. ki akuerdo e dunadó di
trabou ta sera kuné. Por
wijten. Het voorbehoud bij het voorgaande lid gemaakt, is ook ten
Partaimer lo general un freelancer deze van toepassing.
No tin nada eksepsho- mes mester sòru pa paga
nal ku asuntu di partaimer su primanan sosial i komo
• Elk beding, waardoor deze verplichtingen des werkgevers zouden
pasobra for di momentu tal si no tin nada otro, e worden uitgesloten of beperkt, is nietig.
ku un trahadó ta den ser- dunadó di trabou den un
visio, sea fiho, riba kon- kaso asina no ta karga
Art. 1614y.
trato, ku ta yama por mes- niun responsabilidat pa De werkgever is in het algemeen verplicht al datgene te doen en na te
ter (‘oproep’), partaimer e freelancer. Kaminda tin
òf stazjèr, e trahadónan duda i konfushon, Dienst
laten, wat een goed werkgever in gelijke omstandigheden behoort te
aki tin e derechi i deber Arbeidszorg lo hasi un doen en na te laten.
di traha den un ambiente investigashon enkuanto e
safe. relashon. Básikamente, ta

7
KÁMARA DI KOMERSIO TA ORGANISÁ KURSO DI:

8
Fecha: 21 di yüni 2010
Orario: 18:00 – 21:00 PM
Tópiko: COMMUNICATION SKILLS
Mehorá bo abilidatnan komunikativo
Kontenido: Nos ta komuniká henter dia, tantu verbal i no-verbal. Ora di duna un
presentashon, bende un produkto, papia na telefòn ku kliente nos
abilidatnan komunikativo ta indespensabel. Nan ta pone ku hende
ta komprondé otro i logra nan metanan. Dor di bira konsiente di bo
estilo di komuniká bo por ta mas efektivo i komuniká di un manera
mas bon ku otro. Durante e workshop aki lo bo siña kon pa
komuniká mas mihó, p.e. kon pa hasi bon pregunta, duna i risibí
feedback, ekspresá bo mes i hopi mas! 
Preis: 40,= florin pa persona
Idioma: Papiamentu

Fecha: 23 di yüni 2010


Orario: 18:00 – 21:00 PM
Tópiko: PRESENTÁ KU ÉKSITO !
Kontenido: Duna un bon presentashon ta un arte. Durante e workshop aki lo bo
haña tepsnan pa duna un bon presentashon i logra konvensé bo
oudiensia. Siña presentá bo mes, bo negoshi, bo plan, produkto òf
servisio na un manera efektivo i atraktivo pa asina logra bo meta
final. Durante e presentashon aki lo duna atenshon na tur e
aspektonan di un presentashon. 
Preis: 40,= florin pa persona
Idioma: Papiamentu

Fecha: 28 di yüni 2010


Orario: 18:00 – 21:00 PM
Tópiko: SIÑA NEGOSHÁ !
Kontenido: Lo bo tin ku negoshá na vários okashon pa logra loke bo ta deseá.
Durante e workshop aki lo bo haña diferente teps pa negoshá ku
éksito! 
Preis: 40,= florin pa persona
Idioma: Papiamentu

Fecha: 30 di yüni 2010


Orario: 18:00 – 21:00 PM
Tópiko: PLANIA STRATÉGIKO
Kontenido: ‘Strategic planning’ ta un ‘tool’ pa organisá bo presente a base di e
proyekshonnan deseá pa futuro. E ta un ‘road map’ pa guia bo empresa
di kaminda e ta aworakí pa bai kaminda e ta deseá di ta aki 5 pa 10 aña.
Konsekuentemente esaki ta un ‘must’ pa kada empresa. Bin siña
durante e workshop aki kon pa desaroyá bo plan stratégiko.
Preis: 40,= florin pa persona
Idioma: Papiamentu

Fecha: 5+7 di yüli 2010


Orario: 18:00 – 21:00 PM
Tópiko: KUMINSÁ BO MES NEGOSHI EKSITOSO
Kontenido: Bo tin idea pa kuminsá un negoshi pero no sa unda kuminsá? Den e
kurso aki lo siña bo e kaminda pa kana. Éksito di un negoshi ta
dependé gran parti di karakterístikanan personal. P’esei tambe lo
bo siña e abilidatnan ku mester tin pa ta un empresario eksitoso. 
Preis: 80,= florin pa persona
Idioma: Papiamentu

Fecha: 6+8 di yüli 2010


Orario: 18:00 – 21:00 PM
Tópiko: HÉRMÉNTNAN FINANSIERO PA MANEHO DI EMPRESA CHIKĺ
I MEDIANO
Kontenido: Promové uso di informashon finansiero interno pa tuma desishon.
Tópikonan: Ganashi i Pèrdida, Balansa, Fluho di Kaha, Ratio finansiero
di ganashi, likides, solvabilidat i aktividat. Kon informashon finansiero
por yuda den toma di desishon? 
Preis: 80,= florin pa persona
Idioma: Papiamentu

Tur kurso ta tuma lugá den Ouditorio di Kámara di Komèrsio, kaya Junior Salas 1.
Pa registrashon i informashon yama na nos Sentro di Informashon na
telefòn 461-3918. Pa e lista kompleto bishitá nos website www.empresachiki.com

REGISTRASHON I PAGO DELANTA TA OBLIGATORIO - LUGA TA LIMITA.


Edgar Dauvillier di merkadeo di Fatum:

Un empresario ku paga impuesto di ganashi


sin areglo di penshun ta ladron di su mes saku

U
Un di e elementonan ku a n empresario mester sigui buska tur informashon kaminda Despues ku bo baha ku
atendé durante e tayer ta e penshun, e gastunan
benefishinan ku impuesto tin ora ku ta trata e tema di seguro, tantu p’e mes komo pa su di bida mester baha pa
ta duna bèk na e empresa- trahadónan. Esei ta loke Edgar Dauvillier di departamentu di motibu ku tin hende no
rio si e traha riba un plan Merkadeo di Fatum a bisa. “E empresario por bai tayer i seminario pa ta paga hipotek mas pa
di penshun pa e personal motibu ku e yunan mes ta
i pa e mes. “Si un empre- haña e último informashon ku tin riba merkado. Sin ke hasi propaganda, sòru pa esaki. Pa algun
sario ta paga impuesto di mi ke menshoná esun ku nos a finalisá dia 4 di yüni último. Durante hende, por ehèmpel, ta
ganashi (‘winstbelasting’), e tayer aki nos a hasi empresarionan mas atento riba desaroyonan importante ku nan negoshi
pero e no tin un areglo ta nan penshun. “Mi ta
di penshun, e ora ei e ta den nos pais di penshun”, asina señor Dauvillier a sigui bisa. kere ta dushi ora bo por
ladron di su propio saku. sigui traha trankil simple-
Ku un areglo di penshun mente pasobra bo gusta
e por redusí e gastunan bo trabou i esei ta algu
di impuesto di ganashi. sumamente plasentero”,
Ta bon pa e realisá ku asina señor Dauvillier a
gobièrnu ta paga un parti bisa finalmente.
di su prima di penshun”,
asina e ta sigui splika. Ta normal pa
warda?
Penshun di Behes Segun señor Dauvillier, e
Segun señor Dauvillier, tin empresario mester wak
e asina yamá ‘Algemene adelantá. “Empresarionan
Ouderdoms Voorziening’ ta buska burakunan den
(AOV). Esaki no ta haltu merkado pa nan mehorá
na promé instante, segun nan servisio pa bai dilanti.
e eksperto di merkadeo ta Tin biaha nan no ta alkansá
bisa, pero e ta ilustrá ku finansieramente pa tuma e
e peliger ta grandi ku ora medidanan apropiá. P’esei
un parti di nos mes yega nos ta duna e konsehonan
na edat di 60 anto lo no pa sera un seguro di ries-
tin sèn pa nos mas. Den go kaminda por i si por
un presentashon di Elma sera asta un seguro di
Bos di Buck Consultants malesa. Den kaso ku e
el a splika ku si Kòrsou empresario muri diripiente
no hasi nada pa yega na i tur konosementu di e
un kombenio favorabel pa negoshi bai pèrdí, esnan
AOV, ora ku Pais Kòrsou ku keda tras ta keda ku
yega na 2017 i 2018, lo henter e peso di empresa,
no tin espasio finansie- inkluso esun finansiero”,
ro mas pa paga e AOV, asina el a splika. Un segu-
segun señor Dauvillier a ro di riesgo por laga esnan
sigui splika. “Tur loke ta ku a keda tras tambe ku
paga awor aki na AOV ta un suma konsiderabel di
bai kaba na e asina yamá Edgar Dauvillier di departamentu di Merkadeo di Fatum: manera ku nan por kum-
‘schommelfonds’. Nos por ”E empresario mester wak tur asuntu di penshun for di tempran!” pra akshonnan di esun ku
konta ku na 2017 nada a fayesé i eventualmente
no ta sobra di e fondo aki. e posibilidatnan máksimo ku ta masha importante pa akseso na un areglo di bende esaki. “Tin hopi
Empresarionan i esnan ku den loke e kuadro fiskal tin e empresario spar pa su penshun. Esaki ta nifiká instansha lokal kaminda e
tin negoshi di nan mes, di ofresé. E por haña esaki penshun. Esaki ta dun’é ku 60 te ku 65% di tra- empresario chikí por haña
mester tene kuenta ku e tambe si e bira doño di oportunidat pa e keda hadónan no tin un areglo informashon tokante pen-
edat di penshun ta bay- un ‘eenmanszaak’”, segun ku kapital pa traha kuné di penshun. “Nos ta mira shun, inkluso na Kámara
endo ariba, loke ta nifiká señor Dauvillier. Pero den den su empresa i esaki ta awor ku mas empresa di Komèrsio i ADECK ta
ku e prima di AOV ta keda esaki el a bisa ku no ta dun’é benefisio”. Loke ta mediano i chikí ta ofre- algun di e instanshanan
sumamente haltu. Esaki ta tur empresario ta haña e sumamente importante ta, siendo un areglo di pen- aki”, asina señor Dauvillier
motibu sufisiente pa nos konseho pa traha riba nan pa e empresario spar pa shun. a bisa finalmente.
tur kuminsá wak alterna- penshun. “Si e empresario su penshun si no e mester
tivanan urgentemente”, ta hóben òf si e negoshi di un reserva. “Si e no tin Esaki ta algu sumamente
asina señor Dauvillier a ta bai kuminsá, e ora ei esaki, e ora ei e mester bon si mas hende tin un
enfatisá. tur energia di e kapital traha ku forsa retro-akti- areglo di penshun, pero Edgar Dauvillier
ta nesesario pa konstruk- vo riba tur kos pa e por nos mester ta honesto. Marketing Manager Fatum
Alternativanan shon di un negoshi pro- gosa di e benefishinan di “Nos ta mira ku aki na Kòr- CasCoraweg 2
“Si nos wak na posishon pio. Tin biaha ta mas impuesto”, asina el a sigui sou hopi abuelo ku abuelo PO Box 3032
di e empresario indepen- kumbiniente si bo tin e splika. ta preferá di keda biba Telefon:777-7777
diente, por mira ku e no tin kapital di trabou den bo huntu ku nan ñetunan; Dauvillier.edgar@fatum-
oportunidat fiskal pa bira propio negoshi, pasobra Hopi trahadó sin di e manera aki nan por caribbean.com
krea un fondo di penshun, esaki ta un benefisio fis- penshun sigui sostené otro i man-
miéntras ku e propietario kal”, asina señor Dauvillier Segun estudionan 35 te tené kosto di bida den e
di un NV òf BV por gosa di a sigui splika. El a enfatisá ku 40% di trahadónan tin famia relativamente abou.

9
Kiko pa ‘broker’? Kiko pa kompania di seguro?

E seguronan ta altamente nesesario


pa garantisá eksistensia di bo negoshi
E
Un punto ku ta bini dilanti mpresarionan mester ta konsiente kon nesesario seguro ta pania pa wak kiko ta e
den esaki sigur ta ku tin mihó ofertanan ku tin riba e
asina tantu seguro ku abo nan kompania – ku nan t’ei pa protehé e empresa pa kualke merkado di seguro. Aki nos
ku no ta eksperto riba e kos ku por pasa i asina garantisá eksistensia di e negoshi. ke mustra ku énfasis si ku
tereno aki, por konfundí. Si bo empresa(nan) ta bon kubrí pa e diferente seguronan, esei no mester wak únikamente
Otro punto ta ku kada unda bo ta haña e oferta di
seguro tin su gastunan por nifiká e diferensia entre éksito di bo negoshi òf fayo (ku por mas barata, pero den kaso
mará n’e i lo bo puntra kon nifiká hasta kiebro) – ora bo haña bo konfrontá ku e. o. aksidente, di seguro tambe ta impor-
mi por sa kua ta esnan malesa, kandela, ladronisia, kiebro, reklamonan di responsabilidat, etc. tante pa wak kalidat i no
realmente nesesario i mas solamente preis.
ideal pa mi negoshi.
kumbiní e i su negoshi. lo plantia bo dilanti. E ‘bro- por aserká nan i wak serka Benefisionan
Broker Un ‘broker’ ta un persona ker’ sa e prosedimentu i kua bo ta haña e mihó Sigurá direktamente serka
Un empresario por opta (kompania) ku ta inter- prosesonan den e kompa- feeling. Tambe bo por chèk un kompania di seguro por
pa aserká un kompania di mediá entre bo empresa nianan di seguro i a base naturalmente ku Kàmara tin su benefisionan. Si bo ta
seguro direktamente pa i un òf mas kompania di di nan kontaktonan, ku nan di Komèrsio pa haña infor- sigurá direktamente serka
haña kontesta riba su pre- seguro. Un bon ‘broker’ a haña atraves di añanan mashon. Via un ‘broker’ un kompania di seguro
gunta- i nesesidatnan di ta tende kiko ta bo deseo trahando den e ramo di bo por kumpra diferente i tin vários seguro serka
seguro, pero e por aserká i nesesidatnan i lo buska seguro, e por skapa abo produkto di seguro serka e mesun kompania, esei
tambe un ‘broker’ di seguro riba merkado di seguro, komo empresario tempu i vários kompania di seguro. ta pone bo den un posi-
(intermediario). E di dos kiko na su punto di bista ‘red tape’ . shon di negoshá un mihó
pregunta ku lo surgi ta ki ta e mihó produktonan pa Si bo no ta sigur kua ‘bro- Kompania di seguro akuerdo ku si bo tin un
ora mi ta aserká un kom- bo kompania i kiko nan ker’ skohe p’e, den kaso ku Di otro banda ta di kom- seguro aki, otro aya i otro
pania di seguro dirèkt i ki ta kosta. ‘Brokernan’ en lo bo disidí di traha ku un ‘bro- prondé ku ora bo aserká atrobe otro kaminda. Un di
ora un ‘broker’? Tur hende general ta traha ku mas ker’, ta bon pa tuma kon- un kompania di seguro e benefisionan ku nos por
naturalmente ta buska un ku un kompania di seguro. seho serka empresarionan direktamente, ta e produk- menshoná komo ehèmpel
kontesta riba su nesesidat E kompania ku finalmente ku bo konosé i amigunan tonan ku e kompania ei por ta ku si un kos pasa pa
segun kumbiní’é. Kada un abo disidí di sigurá serka den mundu empresarial, ofresé i e preisnan ku nan kua bo no tin kobertura
opshon tin nan pro i kontra dje ta paga e ‘broker’ un pa nan konta di nan eks- tin ta loke nan por ofresé den e seguronan ku bo tin,
i ta bon pa e empresario komishon. perensianan ku nan tin ku bo. Nan naturalmente no
tuma tempu i evaluá esaki Un bon ‘broker’ konosé e nan ‘broker’. Si bo ta haña por ofresé di otro kompa-
pa por yega na e desishon industria i por buska dife- hopi bon rekomendashon nia di seguro. Un ‘broker’ página 13 >>>>
ku na su punto di bista ta rente plan di siguro ku e di un òf mas ‘broker’ bo por traha ku diferente kom-

Eksitoso di Sinku Pensioen & Bedrijvendag di Fatum

Kon pa yega na sistemanan di


penshun duradero
E di sinku Pensioen & Bedrijvendag di Fatum, ku a relashoná ku e krísis finansiero i kiko no. Tambe el “Nos ta biba mas largu i mas salú, i esei tin kon-
tuma lugá djabièrnè 4 di yüni na Hyatt Regency mustra riba e loke ku Kòrsou no mester kopia sin sekuensia riba diferente aspekto; e.o. nos seguri-
Curaçao, tabata un éksito rotundo. Tabatin difer- mas. dat sosial. Kon nos lo por prepará nos mes? Kon
ente oradónan invitá ku a trata prinsipalmente e nos lo por duna kontenido na nos futuro? Si nos no
tópiko di penshun i a papia di formanan pa yega ‘Vergrijzing’ den Karibe tuma medida lo mester oumentá prima pa penshun
na sistemanan di penshun duradero. Aftab Ali, miembro di e Team Ehekutivo di Guard- di behes tres biaha mas tantu di e loke e ta awor-
ian Life, a trata e konsekuensianan (finansiero) ku akí. Nos mester sigui hasi hende mas konsiente di
Futuro di penshun i menasanan ‘vergrijzing’ tin riba seguridat sosial. Ali a informá e situashon. Partneran sosial, huntu ku gobièrnu i
Elma Bos, di Buck Consultants N.V., a duna un ku e ‘aging polulation syndrom’ a yega Karibe instansianan di seguro, ta hunga un ròl importante
presentashon riba durabilidat di e sistema ak- tambe ku su konsekuensianan finansiero riba nos den esaki. Mester krea un ‘mindset’ kolektivo serka
tual di penshun na Kòrsou, tantu pa AOV, komo sistema di seguridat sosial. tur grupo di interes den nos komunidat, manera;
penshun(nan) adishonal. Tambe el a papia tokante gobièrnu, trahadó, dunadó di trabou, i otro ‘stake-
menasanan ku ta biniendo den nos direkshon ku ta Hende ta biba mas largu i ménos yu ta nase holder’.”
difikultá finansiamentu e sistema aktual di penshun “Adultonan awendia ta biba mas largu komo ku
di behes i ku meresé mas atenshon manera; des- kuido médiko a mehorá i tambe ta biba segun Riba e mesun a tuma lugá tambe e di tres Fatum
mantelashon di Antia Hulandes, konsekuensianan sistemanan mas salú, pero tambe ta un hecho ku Best in Business Award 2010.
di e krísis finansiero i di bahamentu di interes. ménos mucha ta nase. Ménos mucha ta nifiká ku
Alabes el a papia tokante e konsekuensianan di ménos hende ta bai traha. Mester paga mas pens- Pa mas informashon tokante
‘vergrijzing’. “Si nos no tuma medidanan struktural hun, miéntras ku ménos hende ta traha. “E relashon
awor dentro di masa poko no por paga AOV mas ta for di balansa i nos no por sigui mantené esaki Dia di Penshun i Empresa i tambe Fatum Best in
,” sra. Bos a alertá. hopi tempu mas,”Ali a informá. Business Award 2010 bishitá:

Konsekuensianan di krisis finansiero riba penshun “The Curaçao Age Tsunami” www.fatum.an
Joke Verbaan, di ‘De Hoop’ na Hulanda, a duna Steven Martina, di Fatum Curaçao, a duna un pre-
esnan presente den sala un mihó bista di e situ- sentashon titulá “The Curaçao Age Tsunami”, den
ashon di penshun na Hulanda. Verbaan a konta kua e tambe a papia di retonan ku Kòrsou tin su
kiko segun su punto di bista Hulanda a hasi bon dilanti i ku mester atendé.

10
Eksperto riba tereno di penshun Coby van Roest:

Un areglo di penshun ta indespensabel


U
Esaki ta algu komprensibel n di e aspektonan ku hopi empresario ta neglishá ta pa traha empresario den e promé
pero no por keda aplasá e instante pa mi sa kiko e
asuntu demasiado, paso- riba un areglo di penshun pa nan mes. Nan ta hopi okupá ke pa mi yud’é kuné. Pa
bra mas bo edat subi mas ku nan kompania i hopi biaha no ta para ketu na e echo mi por traha un konseho
difísil ta bira pa krea un ku un dia nan mester stòp di traha, òf ku algu por pasa ku nan i a p’e, mi mester haña un
provishon adekuá. Echo ta bon bista, no solamente
ku no opstante ku den un konsekuensia di esaki nan no por traha mas. Den e fase inisial komo riba su empresa òf su per-
fase inisial tin hopi gastu ku mester hasi hopi invershon pa e kompania por kuminsá operá i no sona komo empresario,
di invershon, ta importante tin hopi ganashi, ta aplasá e asuntu di krea un penshun pa despues. pero tambe riba su bida
tòg pa plania i duna aten- personal. Kada persona
shon na penshun. su situashon ta distinto. E
profeshonal ei sigur mester tin ekspertisio i bo negoshi situashon privá ta di sumo
ta un konsehero riba tere- ta spesialisá aden. Impor- importansia pa bin dilanti
no di penshun. Ami mes ta tante ta bo tim di konse- den e kombersashon(nan).
empresario i tin hopi mas hero ta konsistí di hende- E situashon ku si bo ta un
di mi tim. Ami ta eksper- nan ku bo a krea un rela- empresario ku ta kuminsá
to riba mi tereno, pero mi shon di konfiansa kuné.” yòn òf a kuminsá ya na
mester di konseho di e.o. edat avansá, si bo ta kasa
mi akountent, mi netwerk Inventarisashon i òf no, si bo kasá tambe
beheerder etc. pa nom- komunikashon tin un entrada òf nò, si
bra djis algun. Abo komo “Pa loke ta trata e área bo tin yu òf nò? Si bo
empresario mester por di penshun i seguronan,”
dediká bo tempu i energia señora Van Roest a sigui página 13 >>>>
riba e tereno den kua bo bisa, “ami ta papia ku e

Coby van Roest: Pa abo hasi bo trabou, bo mester


por konfia riba bo konsehero, tambe pa loke ta seguro i
penshun.

Balor di penshun mester sigui proveé pa bo


Señora Coby van Roest, mes. Un otro punto ta ku
di Coby van Roest Pen- den un areglo di penshun
sioenen & Assurantiën, a bo por tin un kobertura pa
konta ku atraves di añanan si algu pasa ku bo i bo no
ku e la bin ta traha komo por traha mas – bo ta keda
konsehero, e la nota ku haña un entrada. Tambe
empresarionan tin un bista mester tin un kobertura ku
bastante kla di e meta(nan) si bo fayesé pa evitá ku
ku nan ke logra ku nan di un dia pa otro bo kasá/
negoshi. Mi ta kere ku un pareha i yunan ta keda sin
di e metanan ei sin mas e entrada ku abo tabata
mester ta ku ta krea un perkurá p’e,” señora Van
òf otro areglo di penshun, Roest a bisa.
tantu pa e empresario mes
komo pa su empleadonan. Tim di konsehero
“Ounke mi ke ta realístiko Mas aleu señora Van Roest
ku den e fase inisial ta difí- a bisa ku un empresario
sil i ku na edat hóben bo no mester perkurá di tin un tim
tin gana di pensa riba pen- di profeshonal rondó di dje
shun, mi mester ta realís- ku por dun’é konseho riba
tiko i bisa ku penshun ta e áreanan ku e profesho-
hopi importante. Ta yega un nal di ekspertisio den dje.
dia ku bo no por traha mas i “Un miembro di e tim di

11
Eksperto riba tereno di penshun Coby van Roest:

Un areglo di penshun ta indespensabel


bisa, “ta ku ounke ta nor- pa si algu pasa kuné ku e
<<<< página 13 mal ku komo hóben bo no por traha mas. Esaki
no ke kuminsá pensa riba ta kos ku mester regla via
tin yu – ki edat nan tin? penshun, mi ta konsehá pa un asegurado di penshun.
Tur ta faktor ku ta hunga kuminsá spar p’abo pen- Despues, segun e negoshi
un ròl grandi pa nos por shun na e edat mas yòn ta establesé su mes den
yega na un konseho pa e posibel. E ora ei e sèn merkado, mester kuminsá
empresario. Mester sa kiko ku mester hinka aden pa traha mas lihé posibel riba
e empresario mes ta haña ‘bouw op’ bo penshun ta kon ta bai kuminsá spar
importante. Nos mester di hopi abou komo ku bo por pa un penshun pa ora bo
informashon di kapital di rèk e riba mas tantu aña. stòp di traha. Esei bo por
e negoshi – si e empre- Segun bo negoshi i bida ta hasi na diferente forma,
sario ta traha ku un òf desaroyá bo por hasi ahus- pero bo mester evaluá,
mas partner den negoshi te semper. Mi ta enfatisá, huntu ku bo konsehero riba
òf nò, si e ta bai kuminsá kuminsá na tempu, pero asuntunan di penshun, tur
ku empleado òf no? Ora ku no for di bo forsa. Bo e pro- i kontra di kada
nos tin tur e datonan ei, por empresa mester por keda un di e formanan pa yega
traha riba un òf mas propo- eksistí i kada gastu ku bo na un desishon kua ta e
sishon kon e empresario lo hasi mester ta un realístiko forma ku ta pas mihó ku bo
mester atendé ku e asuntu pa bo negoshi por keda situashon. Mi no ta kansa
di penshun. E proposishon eksistí i desaroyá. Manera di ripití ku planifikashon i
i konsehonan ei no ta nifiká mi a bisa anteriormente di ehekushon di e pasonan
ku t’asina e asuntu mester rio. Segun tempu ta pasa ‘bouw op’ un penshun den tempu pa tempu ta evaluá pa yega na un areglo di
ta. E konsehero di pen- kos ta kambia. tantu den algun aña, ta un asuntu ku i wak si bo tin espasio pa penshun ta di sumo impor-
shun i seguro i e empre- e empresa i e situashon ta bira impagabel. Mester hasi ahuste. Mester tin un tansia. Hopi biaha empre-
sario mester sinta i papia privá.” tene bon kuenta ku e pen- balanse salú.” sarionan ta bin serka mi i
tokante tur detaye. Den un shun di behes di Gobièrnu djis despues di un ratu ta
fase inisial ta bon pa e No pèrdè realidat for no ta un suma ku bo por Planifiká, evaluá i kuminsá bisa ku e asuntu
atministradó (accountant) di bista biba di dje si pa años bo ehekutá di penshun ta kompliká i
tambe ta presente komo Un otro punto ku sra. Van a biba konfortabel ku bo Señora Van Roest a fina- difísil. Ami semper ta kon-
ku e tin mihó bista riba e Roest a trese dilanti ta ku entrada komo empresario. lisá bisando ku e semper testá: mas kompliká i difísil
situashon finansiero di e no mester pèrdè realidat for Tambe mester tene kuen- ta konsehá e empresario ta ora ku bo no tin niun
empresa. Ta bon pa trese di bista. Señora Van Roest ta ku interes riba sèn di ku e promé punto di focus sorto di areglo di penshun.”
un konsehero di impuesto a bisa ku di eksperensia e spar a baha masha hopi mester ta ku a lo ménos e
tambe aserka. Mi ta reko- sa ku e empresarionan ora den algun aña. Pues, pa tin un areglo di penshun Coby van Roest
mendá pa e tim aki bini nan ta yòn no ta pensa riba bo bai biba di interes ta ku kua su kasá òf pareha Pensioenen en
huntu periódikamente penshun òf ta bisa ku nan masha hopi sèn bo mester di bida i yunan no ta keda Assurantiën
pa evaluá situashon di e ta atendé esei despues. E tin. “Pues, mi konseho,” desampará si algu pasa Telefon: 461-1181
empresa i di e empresa- realidat ta si ku ora bo ke señora Van Roest a sigui kuné. Tambe pa e ta kubrí coby@vanroest.com

Kiko pa ‘broker’? Kiko pa kompania di seguro?

E seguronan ta altamente nesesario


pa garantisá eksistensia di bo negoshi
<<<< página10 abo ku ta inkluí e seguro stòf for di nan i papia ku kobertura deseá i nesesa- a sera tantu tempu pasá no
di responsabilidat. Un bon sea bo ‘broker’ òf kom- rio. Bo mester pensa ku nesesariamente ta kubri ni
‘broker’ tambe ta na altura pania di seguro pa bo sa bo kompania ta sigui desa- bo situashon komo empre-
e kompania di seguro por di esei i por konsehá bo ku ainda e pólisanan ei ta royá, meskos bo persona sario, ni e loke bo kompa-
evaluá kuantu otro kos si komo empresario. brinda abo i bo kompania e tambe i e seguronan ku bo nia awendia.
bo tin sigurá serka nan i por
pasa na pagá bo un asina Invertí den
yamá ‘coulans uitkering’ pa protekshon di
kubri sierto parti di e loke negoshi
ku bo no tabata kubrí p’e
ora algu pasa. Tambe ta
Bottom-line ta ku bo a
invertí hopi tempu i sèn
Pa “Manual Empresa Chikí”, literatura
bon pa tuma nota ku tin den bo empresa. Pues,
sierto seguro ku bo no por
sera riba nan so. P.e. un
nos ta kere ku ta na su
lugá p’abo invertí tempu
di kalidat i tur otro informashon
seguro di responsabilidat
(pa kompania òf personal)
i sèn tambe den seguro
p’abo empresa. E futuro i
komersial general, akudi serka nos
mester bai kompañá ku por kontinuidat di bo empresa
lo ménos un seguro di kas ta dependé di esei. Si ya Kamará di Komèrsío i Industría di Kòrsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai of
òf empresa. E kompania di bo tin algun seguro, ta bon Tel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E -mail: businessinfo@curacao-chamber.an
seguro e ora ei ta traha un pa di tempu pa tempu saka Internet: www.curacao-chamber.an
pakete ku e ta ofresé na nan for di bo filekast, kita

12
Runela Gabriella-Sillé di BDO-BV:

Dedukshon di gastu di seguro fo’i impuesto


H
Un di e aspektonan ku en abri e negoshi ta unu. Konsentrá riba servisio ta dos, pero ku e gastunan relatá na e
general niun hende no ta negoshi - entre otro tambe
gusta ta kestion di belas- e punto ku ta keda importante ta e atministrashon ku e seguronan relashoná ku
ting. E ta un tema basta empresario mester hasi tur ora. Runella Gabriella-Sillé di bo negoshi. Ta posibel pa
kompliká, pero semper BDO-BV, konsehero di impuesto, ta bisa ku ta sumamente importante dedusí e gastunan aki for di
por yega na solushonnan bo ganashi pa asina kalku-
struktural. “Mayoria hende pa tene kuenta ku e kondishonnan di seguro: “Un negoshante hopi lá e montante ku mester
ta pensa mesora riba paga biaha ta konsentrá riba loke e mester hasi pa e drei su negoshi. paga na ‘inkomstenbelast-
belasting so”, asina el a Esei ta hopi importante en bèrdat, pero ta importante tambe pa ing’ òf ‘winstbelasting’.
bisa.
tene kuenta ku diferente aspekto òf mihó bisá e kondishonnan ku RUNELA GABRIELA-
Impuesto: BV òf NV mester t’ei pa abo komo negoshante por pone tur atenshon na SILLÉ, LL.M
kiko ta kumbiní? Tax Director BDO B.V.
bo negoshi ku un mente trankil”, asina señora Sillé ta enfatisá.
“Bo negoshi bo por hasi sille@bdo.an
bo negoshi mediante loke Castorweg 2
na Hulandes nos ta yama kering’ (seguro di aksi- ta bèrdat ku mester paga Telefon: 462 1200
un ‘eenmanszaak’ òf por dente). Teniendo kuenta belasting, pero e regla- Fax: 462 6088
ta asina ku bo a lanta un ku loke a menshoná kaba nan fiskal ta tene kuenta www.bdo.an
NV òf BV pa manehá bo
negoshi. Den tur dos kaso
ta asina ku lo bo tin benta di
bo produktonan òf servisio,
pero lo tin gastu tambe”,
asina señora Sillé a splika.
Den belasting un di e regla-
nan di mas importante ta
ku pa por dedusí e gastu
for di bo ganashi, e gas-
tunan ei mester ta direkta-
mente relatá na e negoshi.
“Pa loke ta belasting mes-
ter tin un relashon entre e Runela Gabriela-Sillé:
negoshi i e gastunan aki. ”Den nos leinan fiskal no
Laga bo ‘eenmanszaak’ òf tin un areglo spesífiko
bo BV paga un kuenta per- ku ta bisa kon bo mester
sonal di bo, por ehèmpel atendé ku gastunan di
bo resibu di awa ku lus òf seguro”
skol di bo yunan, no ta un
gastu ku ta relashoná ku no por ninga di aseptá e
e negoshi. Esei ta trese gastunan aki. Otro ta si
pa kuné ku no por dedusí e seguro ta di tal índole
e gastunan aki for di bo ku no ta rasonabel pa bo
ganashi pa bo kalkulá bo hasi e gastunan aki”, asina
belasting”,asina el a sigui señora Sillé a agregá. A
splika. base di esaki en prinsipio
por dedusí tur seguro ku bo
Kon ta atendé ku e sera ku ta relashoná ku bo
aspekto di seguro i negoshi for di bo ganashi
areglonan finansiero brutu. “Un ehèmpel ta e
Den nos leinan fiskal no tin seguro di kandela ku bo tin
un areglo spesífiko ku ta pa e edifisio kaminda bo tin
bisa kon bo mester trata pa bo negoshi. Si bo sigurá bo
loke ta e gastunan di segu- produktonan, pasobra nan
ro. Konsekuentemente e por daña lihé, tambe esei
regla ku e gastu aki mes- lo bo por dedusí for di bo
ter ta en konekshon ku bo ganashi pa asina bo kalku-
negoshi ta konta, segun e lá e ‘inkomstenbelasting’
eksperto a splika. “Mes- (impuesto di entrada) òf
ter tin un motibu bálido pa ‘winstbelasting’ (impuesto
kiko e negoshi aki ta hasi e di ganashi) ku bo mester
gastunan. Si e motibu aki paga ria di bo ganashi.
t’ei e inspektor di belasting
mester aseptá e deduk- Seguro di
shon i te na sierto altura trahadónan
no por kuestioná tampoko Seguronan ku bo ta sera pa
e montante di e gastu nan bo trahadónan tambe bo
aki. Si pa kualke motibu e por kita for di bo ganashi.
negoshante disidí na paga Aki mester pensa riba e
un seguro di kandela na kontribushon di e negoshi
kompania di seguro A ku ta pa loke ta prima di malesa
mas karu ku serka kompa- ku ta paga pa trahadó i
nia di seguro B, e inspektor tambe ‘ongevallenverze-

13
Wedsley Martis di Ennia:

Seguro importante pa doño di kualke


empresa chikí tin p’e mes i su negoshi

U
E por perkurá pa su tra- n gran kantidat di empresa na Kòrsou, meskos ku na otro partinan sibí pago pa e entrada ku
hadónan i miembronan ta e ta pèrdè pa motibu di
sigurá na SVB, pero no di mundu, ta negoshi propio di kua un hende ta doño, manera nos malesa, via su areglo di
pa e mes. E empresario ta yama nan na Hulandes; ‘éénmanszaken’. Nos leinan te ainda penshun. Pues, e tempu
(doño di un ‘éénmans- no ta proveé areglonan ku kua nos Banko di Seguro Sosial por kubri di espera ku e direktor
zaak’) lo mester drenta mester apliká promé ku
un areglo ku un seguro gastunan di malesa, gastunan médiko i un entrada pa e empresario ku e por bini na remarke pa
partikular pa e kubri su tin un ‘éénmanszaak’ si e no por traha pa motibu di malesa òf desabilidat. un pago via su areglo di
mes pa e puntonan ariba penshun den kaso ku e
menshoná. no por a traha pa malesa
òf desabilidat, ta 12 luna.
Areglo pa kubri Lei ta bisa ku e máksimo
riesgo ku e por risibí despues ku
Echo ta ku un empresario e temporada di 12 luna
meskos ku tur hende por a pasa ta 80% di e sala-
bira malu, por haña un rio ku e tabatin serka su
desgrasia i p’esei mester empresa.”
krea fasilidat ku ta proveé
un entrada pa si algu Kobertura pa sosio
pasa kuné òf pa dia e di negoshi
yega edat di stòp di traha, Den kaso ku e doñonan
pa e mes por perkurá pa di e kompania anónimo
su obligashonnan finan- ta traha komo sosio, nan
siero. E doño di un ‘één- por sigurá nan mes pa
manszaak’ mester aserká garantisá kontinuidat di e
i drenta un areglo serka empresa den kaso ku algu
un aseguradó privá pa e pasa ku un di e sosionan.
por kubri su mes pa gas- “Esei ta un seguro di ries-
tunan médiko i perkurá go ku kua e sosio(nan)
pa un seguro ku kua e ta ku keda na bida ta risi-
kubri pa por tin un entra- bí un entrada serka nan
da ora e no por traha pa kompania di seguro ku
motibu di desgrasia òf ta kua nan por kumpra e
malu pa tempu largu. akshonnan serka e famia
ku ta heredá e akshon di
Señor Wedsley Martis, e sosio ku a fayesé.
Account Manager Direct
Sales na Ennia, a kom- Mester tene kuenta ku
partí algu di su kono- e miembronan di famia
sementu relashoná ku no tin e ekspertisio ku e
e materia. Banda di su sosio ku a fayesé tabatin
informashon balioso, i pa garantisá kontinuidat
el a duna tambe algun di e empresa lo mester
rekomendashon kiko un empleá un persona ku
empresario chikí lo por sierto speshalisashon.
hasi pa e ta kubrí mihó Esaki ta algu ku ta trese
posibel den kaso di male- gastu èkstra i e segu-
sa, pèrdida di entrada ora ro di riesgo en kestion
no por traha i kontra otro Wedsley Martis: Kòrda pa tuma medida pa salvaguardiá interes di famia di sosio defuntu. por yuda kubri e parti
riesgo. Tin hopi forma pa aki tambe. Hopi biaha
un empresario sigurá su e miembronan di famia
mes i su empresa, pero ku un aseguradó privá motibu di malesa òf des- sera un areglo di pen- mes no ta interesá den e
nos lo limitá nos mes pa ta kubri bo gastunan grasia, ta 3 luna. shun den kua e ta hasi e negoshi pero ta heredá e
e edishon aki kubri algun médiko, pero pa e tres eskoho di ke ta kubrí pa e akshonnan ku tabata di e
ku ta konsiderá impor- promé lunanan ku bo no Despues di esei e seguro falta di entrada den kaso sosio ku a fayesé.
tante. por traha, bo no ta kubrí por kuminsá pagu’é te ku e no por traha pa moti-
pa e entrada ku bo no un máksimo di 80% di e bu di desgrasia òf malesa Pa garantisá ku e so-
Kontinuidat di bo ta risibí komo ku bo no suma ku e por proba loke ku durashon largu. “E por sionan ku keda por sigui
negoshi por traha pa motibu di un e tabatin na entrada pa sera un areglo adishonal ku nan negoshi, ta reko-
Aparte di sigurá bo mes, malesa òf desgrasia. “Ta luna (un averahe) tempu ku ta sigur’é ku pa 1 aña mendabel pa informá di
ta di sumo importansia ku sali for di e punto di bista ku e tabata traha.” e ta kubrí pa un entrada, e posibilidatnan di un
bo ta sigurá bo empre- ku e empresario mester den kaso ku e no por seguro pa kubri e riesgo
sa tambe pa garantisá perkurá pa un ‘buffer’ di Areglo pa direktor traha pa tempu largu pa ora un sosio ta fayesé,”
su kontinuidat. Si bo no kua e por biba pa 90 dia akshonista motibu di malesa òf des- señor Martis a bisa.
por produsí, sigur sien- largu. Pues, e tempu di Den kaso ku empresario grasia. Si e empresario,
do un ‘éénmanzaak’, ta espera pa e empresario tin un N.V. di kua e ta direktor akshonista gran-
komprensibel ku bo no kuminsá risibí un pago direktor akshonista prin- di di su empresa, keda Wedsley A. Martis
tin entrada. Señor Mar- pa e pèrdida di entrada, sipal, (Directeur Groot malu pa mas ku 12 luna, ENNIA
tis a informá ya ku e no por traha pa Aandeelhouder) e por e ora ei e ta kuminsá ri- Telefon: 434-3946

14
Empresario,  
 
Kámara di Komèrsio tei pa yuda abo riba e kaminda pa éksito. Partisipá 
na un òf mas di nos workshopnan i realisá e kambionan positivo ku bo 
empresa mester pa prosperá! 

       
Fecha  Tópiko  Kontenido Preis 
      
YÜNI
17  Holding: Struktura i Funshon  E workshop aki lo duna bo un bista kon  40,= 
un ‘holding’ su struktura ta, ki ora ta 
kumbiní pa hasi e struktura aki i tambe 
kua ta e bentahanan fiskal di e forma 
hurídiko aki. 
21  Communication skills   Nos ta komuniká henter dia, tantu verbal  40,= 
Mehorá bo abilidatnan komunikativo  komo no‐verbal: ora di duna un 
presentashon, bende un produkto, papia 
na telefòn ku kliente nos abilidatnan 
komunikativo ta indespensabel. Nan ta 
pone ku hende ta komprondé otro i logra 
nan metanan. Dor di bira konsiente di bo 
estilo di komuniká, bo por ta mas 
efektivo i komuniká di un manera mas 
bon ku otro. Durante e workshop aki lo 
bo siña kon pa komuniká mihó, p.e. kon 
pa hasi bon pregunta, duna i risibí 
feedback, ekspresá bo mes i hopi mas! 
23  Presentá ku éksito!  Duna un bon presentashon ta un arte.  40,= 
Durante e workshop aki lo bo haña tep 
pa duna un bon presentashon i logra 
konvensé bo oudiensia. Siña presentá bo 
mes, bo negoshi, bo plan, produkto òf 
servisio na un manera efektivo i atraktivo 
pa asina logra bo meta final. Durante e 
presentashon aki lo duna atenshon na 
tur e aspektonan di un presentashon. 
28  Negoshá ku éksito!  Lo bo tin ku negoshá na vários okashon  40,= 
pa logra loke bo ta deseá. Durante e 
workshop aki lo bo haña diferente tep pa 
negoshá ku éksito! 
30  Plania stratégiko  ‘Strategic planning’ ta un hèrmènt pa  40,= 
organisá bo presente a base di e 
proyekshonnan deseá pa futuro. E ta un 
‘road map’ pa guia bo empresa di 
kaminda e ta awor akí pa bai kaminda e 
ta deseá di ta aki 5 pa 10 aña. 
Konsekuentemente esaki ta un ‘must’ pa 
kada empresa. Bin siña durante e 
workshop aki kon pa desaroyá bo plan 
stratégiko. 
       
YÜLI 
5 + 7  Kuminsá bo mes negoshi eksitoso  Bo tin idea pa kuminsá un negoshi pero  80,= 
no sa unda kuminsá? Durante di e kurso 
aki lo siña bo e kaminda pa kana. Éksito 
di un negoshi ta dependé gran parti di 
karakterístikanan personal. P’esei tambe 
lo bo siña e abilidatnan ku mester tin pa 
ta un empresario eksitoso. 
6 + 8  Hèrmènt pa Maneho Finansiero pa  Promové uso di informashon finansiero  80,=
Empresa Chikí i Mediano  interno pa tuma desishon. Tópikonan: 
Ganashi i Pèrdida, Balansa, Fluho di 
Kaha, Rationan finansiero di ganashi, 
likides, solvabilidat i aktividat. Kon 
informashon finansiero por yuda den 
toma di desishon? 
 
Tur kurso ta tuma lugá den ouditorio di Kámara di Komèrsio  
Kursonan durante siman ta di 18:00 pa 21:00 PM 
Kursonan riba djasabra ta 09.00 AM pa 12.00 PM 
Registrashon i pago adelantá ta obligatorio! 
Pa registrashon òf mas informashon tuma kontakto ku  
Sentro di Informashon Komersial na telefòn 461‐3918 òf manda un E‐mail na 

15
businessinfo@curacao‐chamber.an 
 
Eventonan internashonal
23-25 yüli Merka, market Products
Yüni Lugá: Chennai Trade 26-27 òktober Expo
Exphotel Centre Lugá: Miami Beach Las Vegas - Merka,
Hotels, Restaurant, Website: www.cinem- Convention Center 2-4 novèmber
Bars, Discotheques, a t o d a y. i n / p r o s o u n d - Website: www.ameri- Lugá: Sands Expo
Industrial Cafetarias light.html casfoodandbeverage. and Convention Cen-
Fair com ter
Cancun - Mexico, Website: www.aapex-
16-18 yüni Ougùstùs Novèmber show.com
Lugá: Centro de Con- Automotive After-
venciones – Cancun New York Shoe Expo
Website: www.expho- New York - Merka,
tel.net 3-5 ougùstùs
Lugá: Hilton New York
Expo Guajira
Riohacha - La Gua-
Website: http://www.
ffany.org/
Website ku informashon balioso
jira, Colombia –
30 yüni - 5 yüli Jewellery World www.1000ventures.com
Lugá: Auditorio Almi- Expo 2010
rante Jose Prudencio Toronto - Canada, Si bo ta un empresario, un lider,
Padilla 8-10 ougùstùs un inventor, consultant òf trainer, e
Website: www.cama- Lugá: Metro Toronto website aki ta duna bo hopi informashon
raguajira.org/expogu- Convention Centre
ajira Website: http://www. i tep kon pa diferensiá.
jewelleryexpo.ca/

Yüli Living 2010 www.amswers.com


Kòrsou,
CBD 2010 26-29 ougùstùs E kontesta riba tur bo preguntanan tantu di
China International Lugá: World Trade empresa chikí, komo di edukashon i hopi
Building & Decoration Center Kòrsou mas.
Fair Website: www.desti-
Guangzhou - China, nation-curacao.com
8-11 yüli
Lugá: China Import &
Export Fair Pazhou Sèptèmber www.business-idea.com
Complex Hasi bo ideanan pa bo negoshi bira realidat!
Website: http://cbd. Moda Shanghai 2010
merebo.com Shanghai - China,
1-3 sèptèmber
TexWorld USA 2010 Lugá: Shanghai New www.captureplanning.com
Industry Event that International Expo Siña kon pa traha un ‘Business proposal’.
brings together Centre Riba e website aki tin diferente tep i ehèmpel.
Apparel Textile Sup- Website: www.aplf.
pliers and Buyers com
New York - Merka, www.exportconsultancy.nl
13-15 yüli Wireless China 2010
Lugá: Jacob K. Javits Wireless Forum Guia pa eksportashon riba merkado Franses.
Convention Center Beijing - China,
We b s i t e : w w w. t e x - 1-2 sèptèmber
worldusa.com Lugá: The Landmark http://www.managementconcepts.com
Hotel & Towers Konseptonan di liderazgo, training
Mattech Website: www.infoex-
International material ws.com i desaroyo.
Handling, Logistics &
Supply Chain Expo Òktober
Miami, Florida - ABC Kids Expo www.organizeyourselfonline.com
Merka, 14-15 yüli Las Vegas - Merka, Tep pa organisá bo mes pa ta
Lugá: Miami Beach 10-13 òktober mas produktivo.
Convention Center Lugá: Las Vegas Con-
Website: www.mat- vention Center
tech.us We b s i te : w w w. th e-
abcshow.com http://www.thinkingmanagers.com
Pro Sound & Light
Expo 14th Americas Food E website aki ta kontené hopi informashon
Professional Sound & Beverage Show & riba e área di maneho.
and Lighting Expo Conference
Channai - India, Miami, Florida -

16
Oportunidatnan di negoshi
surtido di amplio di aseso- 4.Ta buska importadó
Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rúbrika aki òf pa mas infor- rio pa hasi otro deporte Aqua Creek Products ta un
mashon tokante un di esnan menshoná, tuma kontakto ku Sentro di Informashon tambe. fabrikante pa left akuátiko
Komersial di Kámara di Komèrsio na telefòn 461-3918, faks 461-5652 òf e-mail nos Nan ta buskando un spesial pa hende ku des-
na businessinfo@curacao-chamber.an importadó ku konosemen- abilidat por drenta i sali for
tu di e merkado pa dis- di pisina.
tribuí nan produktonan den Tel.: 406-549-0769
Lokal bunita bista i entrada inde- to entre empresarionan Karibe. Faks: 406-549-2602
1.Ta bende pendiente. di Kòrsou i fábrikanan na Tel.: +31 (0)74- 291 99 45 E-mail:
Ta bende pa motibu di emi- Colombia. Ta atendé trans- Faks: +31 (0)74- 291 97 bgiffin@aquacreek.com
grashon: kompania chikí 1.Ta hür porte aéreo i marítimo i 60 Website: www.aquacreek.
ku ta eksportá pa vários Ta hür un minimarket den tambe servisio di kompra E-mail: renan@goril- com
pais. área sentral. E ta kom- di kualke otro produkto. lawear.com Pais: Merka
E kompania ta produsí pletamente ekipá ku tur E-mail: curamed_servic- Website: www.gorillawear.
habon, krema, shampú, produkto. es@hotmail.com com 5.Ta buska importadó
zeta pa masashi etc. di Tel.: 00574-3616993 / Pais: Hulanda Ta buska importadó pa
yerba lokal. E ta kresiendo 2.Ta buska 0057-3148700519 produktonan di FoodTools;
rápidamente i e tin klien- Ta buska lokal den área di Telefon lokal: 696-0751 3. Ta buska importadó ta trata di un fábrika di
tela fiho. Punda òf Otrobanda pa un Romet Electronic Larynx ta material pa kòrta bolo,
pakus di paña. 2.Ta buska importadó/ buska importadó pa ekipo pizza, tortilla i keshi.
2.Ta hür eksportadó médiko. Tel.: 1-269-637-9968
Ta hür 3 ofisina renobá, The Gorilla Wear ta un Tel.: 210-858-5189 E-mail: RyanL@foodtools.
atraktivo i sentral lokalisá Internashonal marka di paña pa fitness i Faks: 210-858-9608 com
den Punda. Situá na e piso 1.Ta buska kontakto body-building. E-mail: export@romet.us Website:
ariba na De Ruyterkade Empresa Curamed Servic- Website: http://www. www.foodtools.com
banda di La Confiansa- es na Colombia ta ofresé Aparte di paña pa e depor- romet.us Pais: Merka
Giro Bank Building ku servisio di buska kontak- tenan aki e kompania tin un Pais: Merka

Publikashonnan nobo
E biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kámara di Komèrsio
di Kòrsou ta kontené mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofresé un
variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta kontené
un kolekshon grandi di dokumento relashoná ku komèrsio ku ta dirigí riba
merkado mundial.
Resientemente nos a risibí e siguiente publikashonnan den
nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial.

• How to access trade finance A guide for exporting SMEs


• Business Guide to Trade Remedies in Brazil
• Commercial News 2010 Thinkglobal Exporter of the year,
May/June 10
• Service Pioneers Stories of innovative entrepreneurship
• Starters Magazine Tijdschrift voor de startende ondernemer
• Ondernemen in het Buitenland Jonge versus ervaren over
ondernemen in China
• Contact Magazine Building small & medium enterprises
• Antilliaans Nieuwsbrief Veel werk aan de winkel voor 10-10-10
E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabièrnè
di 8 or di mainta te 4 or di atardi.

17
JCI IOBA Creative Young Entrepreneur
Award 2010 a bai pa Eugène Maduro
J
Junior Chamber Interna- CI IOBA Curaçao ta un di e kuater organisashonnan lokal di ku ta resiklá material di
tional (JCI) ta un organ- palu uza i krea diferente
isashon mundial ‘non- Junior Chamber International establesé na Kòrsou. For di ocho muebel eksótiko di kas i
profit’ pa hóben entre 18 organisashonnan en total ku ta forma JCI Dutch Caribbean, kurá.
pa 40 aña di edat. Meta JCI IOBA Curaçao ta e organisashon lokal ku a organisá JCI IOBA JCI IOBA Curaçao ta keda
di JCI ta pa duna hóben kere den nos empresa-
e oportunidat pa desar- Creative Young Entrepreneur Award pa di dos aña konsekutivo. rio hóben i ta keda krea
oyá den diferente área oportunidat di desa-
di desaroyo, entre otro
den e área di Liderazgo i
Empresarial. Den kuadro
di esaki, JCI ta krea dife-
rente inisiativa pa un plat-
aforma di desaroyo pa e
hóben ku ke ta empresa-
rio òf ku ta un empresa-
rio kaba. Algun programa
ku JCI tin ta organisá ta
entre otro e kompetensia
di ‘Best business plan’ i e
programa en kestion ku
ta ‘Creative Young Entre-
preneur Award’. E kom-
petensia aki, ku tin komo
meta pa konsientisá nos
komunidat en general i
nos hóbennan en partiku-
lar, ta enfoká riba e impor-
tansia pa krea empresa-
rio pa desaroyo sosteni-
bel di ekonomia di Kòr-
sou. Ademas, e proyekto
aki tin komo ophetivo
pa stimulá hóbennan pa
ta mas kreativo riba e
tereno empresarial. Por a
nominá tur hóben empre-
sario entre 18 pa 40 aña
bibá na Kòrsou pa e kom-
petensia aki. E proyek-
to ta organisá na nivel
lokal, den kua ta saka
tres finalista i un ganadó Eugène Maduro (meimei) a resultá ganador di e JCI IOBA Creative Entrepreneur Award 2010 pa su empresa ku ta traha
apsoluto. E finalistanan muebel ku material di resiklahe. Direktor Fons Simon (na man drechi) di Banco di Caribe ta entregá e chèk korespondiente.
na nivel lokal lo sigui pa
partisipá den e kompe-
tensia na nivel nashonal i nuebe nominado, ku ta (kompania di produk- nominashon. A base di e royo pa e empresario pa
internashonal. Stephany Francisca di shon di muebel a base kriterionan stipulá mun- medio di proyektonan,
Baby & Child Sitting Club di resiklahe) i Jurgen da dialmente, e kuerpo di manera Creative Young
Na 2009 JCI IOBA Cura- (kompania di ‘babysit- Camara di Da Camara hurado a evaluá tur for- Entrepreneur Award. JCI
çao konhuntamente ku ting’), Jevinne Noordhof Dietz Group (kompania mulario i mester a duna IOBA Curaçao no ta para
Banco di Caribe a tuma di Praktijk Podotherapie di maneho di invershon). tur nominado un puntua- ketu i ya a kuminsá traha
e reto di organisá e pro- Noordhof (speshalista di E nominadonan, banda shon individual. riba un otro proyekto
grama di Creative Young pia i kuido di malesa di di yena nan formulario pa e mundu empresa-
Entrepreneur Award pia), Zuleika Gonçalves di partisipashon, mester E finalistanan rial di Kòrsou, ku ta un
huntu ku diferente otro di Futura Media (kom- a duna un presentashon E tres finalistanan ku nan seminario ku enfoke riba
partner, manera Kámara pania di produkshon di na e tres huradonan ku a balotá mas haltu i ku a ‘Dutch Caribbean Secu-
di Komèrsio, O.B.N.A. i media), Shahindra Som- a forma e aña aki. E sigui ku partisipashon na rity Exchange’. JCI IOBA
Stimul-IT. Banco di Cari- mer di StyleWatch Cura- kuerpo di hurado tabata nivel mundial e aña aki, Curaçao ta reuní tur di
be a tuma e ròl di spònser çao (kompania di produk- konsistí di profeshonal a resultá di ta Jevinne dos djaweps di kada luna
prinsipal i a pone 10.000 shon den media), Maharo di diferente sektor, esta Noordhof di Praktijk na Avila hotèl di 8 or pa
florin disponibel pa e Isenia di D-M&NT (kom- señor Sergio ‘Boy’ Bak- Podotherapie Noordhof, 10 or di anochi i ta spera
ganadó apsoluto na nivel pania di produkshon den meijer (consultant), señor Eugène Maduro di Liv- tur empresario (i/o hóben
lokal kaminda aña pasá media), Thessa Fleming Richard Martina (direktor ing Green B.V. i Jurgen en general) interesá pa
a premia señora Ruvette di Freshlab Inc. (kompa- di programa pa Fakul- da Camara di Da Cama- afiliá i uni nan mes na
Dirks di Grategroup N.V. nia di produkshon den tat Sosial Ekonómiko di ra Dietz Group. Eugène e organisashon mundial
media), Timothy Waller UNA) i señora Gedeona Maduro a resultá e gana- lider den desaroyo di
Hurado Diemont di Engraving Maduro (hurista i spesi- dor apsoluto di JCI IOBA hóben.
E aña aki JCI IOBA Cre- Designs N.V. (kompa- alista empleá na BIP). Creative Young Entre- Pa mas informashon,
ative Young Entrepre- nia di eskultura den tur Ku nan konosementu di preneur Award 2010. bishitá nan página web
neur Award 2010 a ripití tipo di material), Eugène e ramo di ‘entrepreneur- Living Green B.V. ta un www.jci .cc/ioba i riba
e proyekto i a konosé Maduro di Living Green ship’ nan a evaluá tur kompania resien instituí facebook.

18
ICC ku Destination Curaçao stimulando
invento lokal na EFEX Expo 2010
Den e artíkulo anterior nos a enfoká riba e fór- Pa por a midi e velosidat Jonathan a pensa di un forma hopi ekonómiko.
mula pa éksito den siglo 21: “Hasi bo negoshi e método fásil aki ku e la presentá na EFEX Pa mas informashon tokante e invento aki por
bèrdè, redusí gastu i oumentá ganashi!” Den e Invention Kòntèst. El a kai riba e idea usando tuma kontakto direktamente ku señor Jonathan
artíkulo aki nos lo paga atenshon na un partisi- dos mikrofon pa por midi e velosidat di e nini- Corsen mes atraves di jonmat007@hotmail.
pante di EFEX Invention Kòntèst ku ta e hóben chinan ku e tabata tira. Dor di midi hopi biaha com.
Jonathan Corsen. i perfekshoná e método Jonathan a yega na e Te aki e relato di e inovashon di Jonathan
konklushon ku e ta funshoná i a usa e método Corsen ku ta un instrumento pa midi velosidat
E hóben Jonathan Corsen a sali e di dos gana- aki pa midi velosidat di e ninichinan ku e tabata ku a resultá e di dos ganador den e kategoria
dor di e public award ku un instrumento pa usa. Usando e método Jonathan a bin konkluí di Public Award pa EFEX Invention Kòntèst.
midi velosidat. Durante Jonathan su estudio ku un pipa di PVC di 140 sèntimeter a duna
na Radulphus College e tabata dediká hopi un velosidat di 110 meter pa sekònde i 400 Den e otro edishon nos lo sigui ku mas relato
di su tempu liber na eksperimentunan. Kon- kilometer pa ora. inovativo di e ganador apsoluto di EFEX
stantemente e tabata purba trese den práktika Invention Kòntèst ku ta ‘Papiamundu’.
tópikonan ku tin den buki i ku ta teorétiko. Tur Otro organisashonnan manera skol tambe por
esaki tabata sosodé na kas. Na kas el a krea hasi uzo di e instrumento pa midi velosidat. Fin di novèmber 2010 Innovatie Centrum Cura-
un sorto di laboratorio kaminda e ta plania i Ora skolnan introdusí e konsepto velosidat çao ta organisá e 13 edishon di “Innovatie-
ehekutá diferente eksperimentu. den físika ta posibel pa mustra muchanan di Prijs”.
Den su delaster aña na Radulphus College skol kon bo ta yega na velosidat òf manipulá e E aña aki nos lo bini ku un dimenshon nobo
Jonathan mester a hasi un profiel werkstuk. opheto pa e haña mas velosidat. I tur esaki di den e Premio di Inovashon. Kòrda sigui e
Huntu ku un kolega studiante el a yega na e desaroyonan ku hopi atenshon den medio di
idea pa hasi algu ku ta enserá preshon di aire komunikashon. Keda bon na altura ku, si bo ke
i velosidat. garantisá bo partisipashon ku a kuminsá kaba,
Pa por a hasi esaki el a bai buska métodonan mester inskribí pa esaki promé ku 1 sèptèmber
pa por mira e relashon. Jonathan a bin kai riba 2010.
uzo di e asina yamá potato gun i spud gun pa
hasi tèst ku proyektil i preshon di aire. Asina Pa mas informashon por tuma kontakto direk-
aki Jonathan a kuminsá diseño di e diferente tamente ku señor Angelo Ludowika.
prototiponan.
InnovatieCentrum Curaçao
Finalmente Jonathan a logra diseñá un proto- Parke Industrial Brievengat F-1
tipo ku ta sirbi perfektamente ku loke e inten- P.O. Box 4267
shon di e eksperimentu tabata. Jonathan a Telefon: 737-1360
inkorporá hopi físika ku matemátika aden pa Faks: 737-1491
su eksperimentu tabata mas puntual posibel. Email: aludowika@icc.an

Empresarionan di Kòrsou tambe por bai bishitá

Riohacha na Colombia ta presentá su


sektor komersial na Expo Guajira 2010
D
Riba un superfisie di 1182 a logra kaba den pasado i
meter kuadrá ta hinka ia 30 di yüni pa dia 5 di yüli awor ta tuma lugá den e ouditorio esei ta un motibu mas pa
Expo Guajira 2010 den Almirante José Prudencio Padilla na e siudat Kolombiano nan sigui riba e rumbo aki.
otro kaminda artesano
i empresario di diferente Riohacha den e distrito La Guajira un eksposishon yamá Eksposishon
área di e pais inmenso ‘Expo Guajira 2010’ kaminda empresario i artesano ta bon biní. Ta Despues ku durante henter
Colombia ta bin eksponé dia e partisipantenan a pre-
nan kreatividat i inovashon trata aki di un evento anual, organisá pa Kámara di Komèrsio di pará nan diferente stènt-
pa loke ta nan produkto i La Guajira, kaminda e region aki di Colombia ta presentá diferente nan, riba djarason dia 30 di
servisionan. E evento aki yüni ta inougurá e evento
a konvertí den un okashon oportunidat komersial i turístiko. Esaki ta e di-dies edishon di den oranan di atardi. E
ekselente kaminda ta duna e evento aki i den kurso di e añanan tras di lomba mas ku 1000 orario pa bishitá e ekspo-
mas realse na e espíritu sishon komersial aki ta riba
komersial – un tremendo empresario a partisipá i nan a registrá mas ku 90 mil bishitante. e sobrá dianan di mitar di
oportunidat pa promové 10 mainta pa mitar di 10 di
hasimentu di negoshi i pa negoshi, pa inventarisá 3500 puesto indirekto di siantenan di henter e pais, anochi. E kompania nasho-
yuda reforsá e imágen di loke tin den e merkado na trabou, djis pa ilustrá kon pero tambe di Kòrsou, riba nal di aviashon Avian-
e siudat komo un sentro variedat di produkto i ser- e ‘spin-off’ ekonómiko ta aktividatnan komersial ku ca tin pakete spesial pa
di aktividatnan komersial i visio òf haña inspirashon pa un evento asina. Adi- por krea trabou, generá biaha pa e siudat i partisipá
kompetitivo. Esei ta un di kon pa sigui desaroyá shonalmente nan a produ- entrada pa grupo grandi di na e enkuentro aki.
e logronan den e promé kualke plan ku nan mes sí 200 kontakto komersial hende, por fortifiká e base
nuebe añanan anterior ku tin den nan kabes. Ya e durante e diferente rue- ekonómiko i halsa e grado
a organisá e enkuentro nuebe edishonnan anterior danan di negoshi pa traha di kompetitividat den kual- Mas informashon tokante
komersial aki. a kubri un total di 31 dia di riba nètwèrk ku nan a inkluí ke isla òf region. Ademas, e evento aki ta optenibel
eksibishon kaminda mas den e programa. E ka- e por ta un estímulo pa na Kámara di Komèrsio
Spin-off òf ménos 800 empresa- tegorianan ku ta represen- esnan ku ta traha produkto su sekshon di promoshon
Segun datonan ku e orga- rio di 420 diferente tipo di tá na e evento aki ta esnan ku na man (artesania) i pa invershon i aktividatnan
nisadónan a suministrá, negoshi a partisipá. A base di industria, komèrsio ge- otro empresario kon tambe komersial (number di tele-
den e añanan anterior di evaluashonnan ku a hasi neral, artesania, turismo i por realisá ideanan di fon 461-3918) òf bishitá e
alrededor di 93.000 per- despues, e eventonan aki servisio. negoshi. Naturalmente ku website http://:www.cama-
sona a bishitá e evento, a krea alrededor di 250 Expo Guajira 2010 por na La Guajira nan ta bas- raguijira.org/expoguajira/.
sea pa buska partner di puesto direkto di trabou i habri wowo di komer- tante orguyoso pa loke nan

19
Responsabilidat di empresa bon kubrí
AVB òf tambe esta partikular, e ta sigurá lei ta responsabel p’e, hasí
‘Aansprakelijkheidsver- e asegurado i su famia, na un terser partido en e
zekering’ ta un seguro pero tambe e ta sigur si e kapasidat ku e ta sigurá
ku ta protehá e asegu- famia ei tin animal ku por p’e, basta ku esei no ta
rado kontra di rísiko di kousa daño na otro perso- ekskluí di e kobertura. E
‘aansprakelijkheid’ - esta na òf propiedat. Tin vários kondishonnan di seguro
kontra e responsabilidat pais na mundu kaminda un huntu ku e pólisa ta men-
ku e komo empresario seguro AVB ta obligatorio, shoná e diferente rason-
tin di karga na momentu miéntras na Hulanda esun nan pa posibel eksklushon
ku e okashoná daño na ku tin un outo tambe mes- di e seguro. Pues, esei ta
propiedat òf otro per- ter tin un AVB. indiká kiko no ta kubrí.
sona. Loke un seguro Otronan
asina no ta kubri ta ora Direktor Robertino Betrian Otro ehèmpel di ‘aansprake-
e asegurado kousa daño di e kompania di seguro lijkheid’ den negoshi,
intenshonalmente na ASKA a splika ku den kaso segun señor Betrian, ta
otro persona òf na otro di un empresa, ken ta entre otro responsabilidat
persona su propiedat. esun ku ta responsabel na komo dunadó di trabou i
Esaki ta e splikashon momentu ku un empleado responsabilidat komo doño
mundialmente di un AVB, kousa daño na otronan? di e edifisio den kua e
un seguro ku nos konosé El a bisa ku en prinsipio e negoshi ta establesé.
aki na Kòrsou tambe i kompania ku a duna òrdu
ku e kompania ASKA ta na e empleado pa hasi e Pa evitá ku hende kai den bo kas òf negoshi, ta bon pa Robertino Betrian, Direktor
ofresé riba merkado. trabou ta responsabel pa buska mosaiko ku no ta laga hende slep. ASKA NV
e daño ku eventualmente Kaya W.F.G. (Jombi)
Partikular i empresa surgi den ehekushon di e Mensing # 5
Tantu un persona parti- òrdu dje empresario. aki na Kòrsou ta tambe (= Aansprakelijkheids- E-mail: robertino.betrian@
kular, komo un empresa eksistí un tipo di seguro pa Verzekering Bedrijven). E askanv.com
por sigurá un AVB. Ora Tin seguro pa esei? responsabilidat di empre- seguro aki ta kubri daño Telefon: 461-5566
ta trata di un AVB privá, Segun señor Betrian, sa, esta e asina yamá AVB ku un kompania konforme Faks: 461-5588

Expand your Business with LG Nortel!


Receive an extension
FREE for every three
extensions you buy.

Features of the LG Nortel:


Voice Mail
Caller ID
Home and office number
on the same phone
Receive a Conference Call
-key Music while on hold
digital Call Transfer
Telephone IP connectivity
FREE Technical Support
And much more…

youniting you with success


With the LG Nortel phone system your Business will have a professional look. You will also be able to expand your business without major investments.
We also offer you the opportunity to lease the equipment. Leasing includes maintenance, insurance, technical service support and warranties on the equipment.
Please contact our sales department for more information and for a quotation.

UTS Business Orionweg 18 Tel: +(599 9) 777- 1155 E-mail: business@uts.an www.uts.an

20

Vous aimerez peut-être aussi