Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

ZADACI ZA VJEŽBU

1. Trofaznom asinkronom motoru 400 V, 50 Hz, 2p=6 izmjeren je moment kod nazivnog
opterećenja Mn=163 Nm, a moment trenja i ventilacije iznosi 5 Nm. Kod nazivnog
opterećenja motora i narinutih 380 V, 50 Hz ukupni gubici u statoru iznose 750 W, a
frekvencija rotorskih struja f2=1,5 Hz. Izračunajte snagu motora na osovini i faktor
korisnosti.
Rješenje: P2 = 16,6 kW, η=90,5 %

f 2 1.5
s= = = 0.03
f1 50
60 f1 60 ⋅ 50
ns = = = 1000 r/min
p 3
n = ns (1 − s ) = 1000 (1 − 0.03) = 970 r/min
nπ 970π
P2 = M 2ω = M 2 = 163 = 16.6 kW
30 30
nπ 970π
P2 = ( M 2 + M tr ,v ) ω = ( M 2 + M tr ,v ) = (163 + 5 ) = 17.1 kW
30 30
P 17.1
Pokr = meh = = 17.62 kW
1 − s 1 − 0.03
P1 = Pokr + P1g = 17620 + 750 = 18370 W
P2 1600
η= = = 0.905 ili 90.5%
P1 18370

1
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

2. Trofazni kolutni asinkroni 6-polni motor ima podatke: statorski i rotorski namot su spojeni
u zvijezdu, otpor između kliznih koluta rotora u toplom stanju iznosi Rab = 0,265 Ω, a
rasipna reaktancija faze rotorskog namota Xσ2 = 0,265 Ω. U slučaju priključenja
statorskog namota na napon 400 V, 50 Hz, uz zakočen rotor, na otvorenim kliznim
kolutima rotora izmjeren je napon 217 V. Motor je opterećen i vrti se brzinom 950 r/min.
Ukupni statorski gubici iznose 2,2 kW, a gubici trenja i ventilacije su 1,2 kW. Frekvencija
mreže je 50 Hz. Treba izračunati:
a) klizanje s u %,
b) frekvenciju rotorskih struja,
c) iznos struje rotora,
d) gubitke u namotu rotora,
e) snagu okretnog polja,
f) razvijeni elektromagnetski moment,
g) razvijenu snagu na osovini,
h) moment na osovini,
i) snagu koju motor uzima iz mreže,
j) korisnost motora η.
Rješenje: a) s = 5 %, b) f2 = 2,5 Hz, c) I2 = 301,5 A, d) PCu2 = 4363,3 W,
e) Pokr = 87266,2 W, f) Mem = 833,75 Nm, g) P2 = 81703 W, h) M2 = 821,27 Nm,
i) P1 = 89466,2 W, j) η = 91 %

60 f 60 ⋅ 50
ns = = = 1000 r/min
p 3
n − n 1000 − 950
a) s = s = = 0.05 ili 5%
ns 1000
b) f 2 = sf1 = 0.05 ⋅ 50 = 2.5 Hz
E20 217
c) I 2 = = = 301.5 A
2 2
⎛R ⎞ ⎛ 0.016 ⎞
3 ⎜ 2 ⎟ + X σ2 2 3 ⎜ ⎟ + 0.265
2

⎝ s ⎠ ⎝ 0.05 ⎠
d) PCu 2 = 3I 2 R2 = 3 ⋅ 301.5 0.016 = 4363.31 W
2 2

P 4363.31
e) Pokr = Cu 2 = = 87266.2 W
s 0.05
P P 87266.2 ⋅ 30
f) M em = okr = okr 30 = = 833.75 Nm
ωs nsπ 1000π
g) P2 = Pokr − PCu 2 − Ptr ,v = 87266.2 − 4363.31 − 1200 = 81702.9 W
P2 P2 81702.9
h) M 2 = = 30 = 30 = 821.27 Nm
ω nπ 950π
i) P1 = Pokr + Pg1 = 87266.2 + 2200 = 89466.2 W
P2 81702.9
j) η = = = 0.91 ili 91%
P1 89466.2

2
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

3. Pokusom praznog hoda i kratkog spoja trofaznog asinkronog kaveznog motora 400 V,
50 Hz, 30 kW, spoj trokut, otpora faze statora u pogonski toplom stanju kod nazivnog
opterećenja R1 = 0,47 Ω, dobiveni su sljedeći rezultati:
kratki spoj: 100 V, 70A , 6 kW
prazni hod: 400 V, 20,8 A, 1,2 kW.
Na osnovi navedenih podataka odrediti parametre nadomjesne sheme za stacionarno
stanje. Pretpostavite da je Xσ1 = X’σ2.
Rješenje: R0 = 451 Ω, Xm = 32,31 Ω, R1= 0,47 Ω, R’2 = 0,754 Ω, Xσ1 = X’σ2 = 1,075 Ω

Kratki spoj:

Rk = R1 + R2′
Pk = 3I k2 Rk = 3I k2 ( R1 + R2′ )
70
Ik = A - fazna struja
3
P 6000
R2′ = k2 − R1 = − 0.47 = 0.754 Ω
3I k 702
3⋅
3
U k 100
Zk = = = 2.474 Ω
Ik 70
3
Rk = R1 + R2′ = 0.47 + 0.754 = 1.224 Ω
X k = Z k2 − Rk2 = 2.4742 − 1.2242 = 2.15 Ω
Xk
X σ 1 = X σ′ 2 = = 1.075 Ω
2

Prazni hod:

U 0 400
Z0 = = = 33.309 Ω - impedancija motora u praznom hodu
I 0 20.8
3
2
⎛ 20.8 ⎞
P0′ = P0 − 3I 02 R1 = 1200 − 3 ⎜ ⎟ ⋅ 0.47 = 996.7 W - uži gubici praznog hoda (željezo +
⎝ 3 ⎠
mehanički gubici)
20.8
E0  U 0 − I 0 X σ 1 = 400 − ⋅1.075 = 387.09 V - približna vrijednost uz zanemarenje R1 i R0
3
1 E2 3E 2 3 ⋅ 387.092
P0′ = 0 ⇒ R0 = 0 = = 451.0 Ω
3 R0 P0′ 996.7
2
E0 387.09 ⎛ 20.8 ⎞
I0r = = = 0.858 A , I μ = I 02 − I μ2 = ⎜ ⎟ − 0.8582 = 11.98 A
R0 451.0 ⎝ 3 ⎠
E 387.09
Xm = 0 = = 32.31 Ω
Iμ 11.98

3
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

4. Trofazni četveropolni asinkroni kavezni motor ima podatke: 400 V, 3,15 kW, 6,7 A,
50 Hz, 1384,5 r/min, η = 84 %. Parametri nadomjesne sheme su: R1=1,7 Ω, R’2 = 2,6 Ω,
Xσ1 = 2,8 Ω, X’σ2 = 3,3 Ω, Xm = 96 Ω. Zanemarite otpor R0 u poprečnoj grani. Stator je
spojen u zvijezdu. Treba izračunati:
a) faktor snage cos ϕ,
b) približni iznos struje praznog hoda,
c) gubitke u rotoru PCu2,
d) brzinu vrtnje pri nazivnom opterećenju uz pretpostavku da su gubici trenja i ventilacije
1 % nazivne snage,
e) struju kratkog spoja pri nazivnom naponu,
f) potezni moment pri nazivnom naponu.
Rješenje: a) cos ϕ = 0,808, b) I0=-j2.337 A, c) PCu2=248.8 W, d) nn=1391,2 r/min,
e) Ik = 30,96 A, c) Mk = 47,6 Nm

P2 3150
a) cos ϕ = = = 0.808
3U1 I1η 3 ⋅ 400 ⋅ 6.7 ⋅ 0.84
U1 400
b) I 0 = − j =−j − j 2.337 A
3 ( Xσ1 + X m ) 3 ( 2.8 + 96 )
c) I1 = I1 cos ϕ − jI1 sin ϕ = 6.7 ⋅ 0.808 − j 6.7 ⋅ 0.589 = 5.414 − j 3.949 = 6.7 −36.10 A
I 2′ = I1 − I 0 = 5.414 − j 3.949 − ( − j 2.337 ) = 5.414 − j1.612 = 5.648 −16.60 A
PCu 2 = 3I 2′2 R2′ = 3 ⋅ 5.6482 ⋅ 2.6 = 248.8 W
d) Pmeh = P2 + Ptr ,v = 3.15 + 0.01⋅ 3.15 = 3.181 kW
PCu 2 PCu 2 248.8
sn = = = = 0.0725
Pokr Pmeh + PCu 2 3181 + 248.8
n n = ns (1 − sn ) = 1500 (1 − 0.0725 ) = 1391.2 r/min

( R1 + R2′ ) + ( X 1 + X 2′ ) (1.7 + 2.6 ) + ( 2.8 + 3.3)

2 2 2 2
e) Z k = = = 7.46 Ω - zanemarena
poprečna grana
U1 400
I1k = I 2′ k = = = 30.96 A
3Z k 3 ⋅ 7.46
3I 2′ k R2′ 3 ⋅ 30.962 ⋅ 2.6
f) M k = = 30 = 47.6 Nm
ωs 1500π

4
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

5. Na trofaznom asinkronom motoru 200 kW, 6 kV, 50 Hz, spoj zvijezda, 1480 r/min izvršen
je pokus kratkog spoja sa sniženim naponom, jer nije bilo mogućnosti u ispitnom
laboratoriju direktno izmjeriti potezni moment i struju kratkog spoja. Kod 1500 V, 50 Hz
narinutih na stator struja je iznosila 30 A, a snaga uzeta iz mreže Pk = 22 kW. Otpor
između stezaljki namota statora u toplom stanju iznosio je 3,225 Ω. Moment gubitaka
zbog vlastitog trenja motora iznosi 27,5 Nm. Koliko bi iznosio približno potezni moment i
struja kratkog spoja kod nazivnog napona, te koliki je odnos poteznog prema nazivnom
momentu?
Rješenje: Mkn = 1770 Nm, Ikn = 120 A, Mkn/Mn = 1,372

Bez obzira na spoj namota (trokut ili zvijezda), ako je poznat otpor između stezaljki namota
Rst, vrijedi
3
P Cu1 = I12 R1st
2
Iz pokusa kratkog spoja slijedi
3
Pk = P Cu1 + P Cu 2 ⇒ PCu 2 = Pk − PCu1 = Pk − I12k R1st = 22000 − 1.5 ⋅ 302 ⋅ 3.225 = 17646 W
2
P 17646
M k + M tr ,v = Cu 2 = 30 = 112.3 Nm pri Uk = 1500 V
ωs 1500π
M k = 112.3 − 27.5 = 84.8 Nm

Uz zanemarenje utjecaja zasićenja na rasipnu reaktanciju vrijedi

U 6000
I kn = I k n = 30 = 120 A
Uk 1500
2 2
⎛U ⎞ ⎛ 6000 ⎞
Pkn = Pk ⎜ n ⎟ = 22 ⎜ ⎟ = 352 kW
⎝ Uk ⎠ ⎝ 1500 ⎠
3
PCu 2 n = Pkn − I kn2 R1st = 352000 − 1.5 ⋅12023.225 = 282340 W
2
P P 282340
M kn + M tr ,v = Cu 2 n ⇒ M kn = Cu 2 n − M tr ,v = 30 − 27.5 = 1770 Nm
ωs ωs 1500π
P 200000
M n = 2 n 30 = 30 = 1290 Nm
nnπ 1480π
M kn 1770
= = 1.372
M n 1290

5
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

6. Trofaznom kolutnom asinkronom motoru poznati su podaci: 1250 kW, 6000 V, 50 Hz,
1480 r/min, cos ϕ = 0,91, η = 0,96. Napon među kolutima rotora spojenog u zvijezdu
iznosi 865 V u mirovanju. Maksimalni moment je 2,7 puta veći od nazivnog. Izračunajte:
a) gubitke u bakru rotora kod nazivnog opterećenja,
b) klizanje kod kojeg motor razvija maksimalni moment,
c) struju rotora kod nazivnog opterećenja,
d) struju statora kod nazivnog opterećenja.
Zanemariti mehaničke gubitke i pad napona na impedanciji statora.
Rješenje: PCu2=16892 W, b) spr=0.06944, c) I2n=845,6 A, d) I1n=137,7 A

a) PCu 2 = sn Pokr
n − n 1500 − 1480
sn = s n = = 0.0133
ns 1500
P P
Pokr = meh  2 n
1 − sn 1 − s n
P2 n 1250 ⋅103
PCu 2 = sn = 0.0133 = 16892 W
1 − sn 0.0133

b) Klossova jednadžba u pojednostavljenom obliku

Mn 2 s s M M
= ⇒ n + pr = 2 pr ⇒ s 2pr + −2 pr sn s pr + sn2 = 0
M pr sn s pr s pr sn Mn Mn
+
s pr sn

M pr ⎛ M pr ⎞
2 ⎛M ⎛ M pr ⎞
2 ⎞
s pr1,2 = sn ± ⎜ sn ⎟ − sn = sn
2 ⎜ pr
± ⎜ ⎟ − 1 ⎟⎟
Mn ⎝ n ⎠
M ⎜ M ⎝ n ⎠
M
⎝ ⎠
n

⎧⎪ s pr1 = 0.06944
s pr1,2 ( )
= 0.0133 2.7 ± 2.7 2 − 1 = ⎨
⎪⎩ s pr 2 = 0.00256 < sn

3I 22 R2
Pokr E202 R2
c) M n = = 30 = 3 30
ωs nsπ ⎛ R2 ⎞
2
nsπ
⎜ ⎟ + Xσ 2
2

⎝ sn ⎠
E20
I2 =
2
⎛ R2 ⎞
⎜ ⎟ + Xσ 2
2

⎝ n ⎠
s
R2
Za mala klizanja u okolici nazivnog momenta vrijedi >> X σ 2 pa se može približno
sn
pisati
E202 R2 3E 2 s 3E 2 s ⋅ 30 3E202 sn ⋅ 30 n E2 s
Mn = 3 30  20 n 30 ⇒ R2 = 20 n = = 3 n 20 n
⎛ R2 ⎞
2
nsπ R2 nsπ nsπ M n P
nsπ 2 n 30 ns P2 n
⎜ ⎟ + Xσ 2
2
nnπ
⎝ sn ⎠

6
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

2
⎛ 865 ⎞
0.0133
1480 ⎜⎝ 3 ⎟⎠
R2 = 3 = 7.875 mΩ
1500 1250 ⋅103
PCu 2 3I 22n R2 ⎫
Pokr = = ⎪
sn sn ⎪ 3I 22n R2 P P2 n sn
⎬⇒ = 2n ⇒ I 2n =
sn 1 − sn 3R2 1 − sn
Pokr = meh  2 n ⎪
P P
1 − sn 1 − sn ⎪⎭
1250 ⋅103 0.0133
= −3
= 845.6 A
3 ⋅ 7.875 ⋅10 1 − 0.0133

ili

E20 E20 865 0.0133

I2 =  sn = −3
= 845.6 A
2
⎛ R2 ⎞ R2 3 7.875 ⋅10
⎜ ⎟ + Xσ 2
2

⎝ sn ⎠

d) P1n = 3U n I1n cos ϕ

P
P1n = 2 n
η
P2 n 1250 ⋅103
I1n = = = 137.7 A
3U n cos ϕ η 3 ⋅ 6000 ⋅ 0.91 ⋅ 0.96

7
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

2
⎛ n⎞
7. Centrifugalnu pumpu s karakteristikom momenta M p = 0,95M n ⎜ ⎟ + 0, 05M n pokreće
⎝ nn ⎠
trofazni kolutni asinkroni motor s podacima 8 kW, 380 V, 50 Hz, spoj zvijezda, 18 A,
1435 r/min i otpora po fazi rotora u toplom stanju R2 = 0,65 Ω. Nazivni moment i broj
okretaja pumpe jednaki su odgovarajućim nazivnim vrijednostima motora. Odredite
vrijednost otpora koji treba dodati po fazi rotora da bi se dobila brzina vrtnje agregata
pumpa-motor 1200 r/min.
Rješenje: Rdod = 3,56 Ω

Moment pumpe kod 1200 r/min

2 2
⎛ n⎞ ⎛ 1200 ⎞
M p1 = 0.95M n ⎜ ⎟ + 0.05M n = 0.95M n ⎜ ⎟ + 0.05M n = 0.714 M n
⎝ nn ⎠ ⎝ 1435 ⎠

M m1 = M p1 = 0.714M n
n 1200
s1 = 1 − = 1− = 0.2
ns 1500
n 1435
sn = 1 − n = 1 − = 0.0433
ns 1500
U području malih klizanja može se pretpostaviti da je momentna karakteristika motora
linearna, tj. da vrijedi Mm/s = konst.
M m1 M n M
= ⇒ s2 = sn m1 = 0.0433 ⋅ 0.714 = 0.0309
s2 sn Mn
Iz uvjeta jednakih rotorskih struja za moment Mm1 kod klizanja s1 i s2 slijedi
E20 E20 R + Rdod R2 ⎛s ⎞
I2 = = ⇒ 2 = ⇒ Rdod = ⎜ 1 − 1⎟ R2
2 2
⎛ R2 + Rdod ⎞ ⎛ R2 ⎞ s1 s2 ⎝ s2 ⎠
⎜ ⎟ + X 2
σ2 ⎜ ⎟ + X 2
σ2
⎝ s1 ⎠ ⎝ s2 ⎠
⎛ 0.2 ⎞
Rdod = ⎜ − 1⎟ R2 = 5.47 R2 = 5.47 ⋅ 0.65 = 3.56 Ω
⎝ 0.0309 ⎠

8
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

8. Trofazni kolutni četveropolni asinkroni motor za 50 Hz radi u režimu protustrujnog

kočenja s brzinom vrtnje 375 r/min i razvija kočni moment 295 Nm. Motor ima gubitke u
bakru i željezu statora iznosa 5 kW. Zanemarite gubitke u željezu rotora i mehaničke
gubitke. Izračunajte:
a) snagu kočenja na osovini motora,
b) snagu okretnog polja,
c) snagu koju motor uzima iz mreže,
d) gubitke u bakru rotora.
Rješenje: a) P2 = -11,58 kW, b) Pokr = 46,34 kW, c) P1 = 51,34 kW, d) PRdod + Pcu2 =
57,92 kW

nπ ⎛ −375π ⎞
a) P2 = M ω = M = 295 ⎜ ⎟ = −11.58 kW
30 ⎝ 30 ⎠
n −n n ⎛ −375 ⎞
b) s = s = 1− = 1− ⎜ ⎟ = 1.25
ns ns ⎝ 1500 ⎠
P P 11.58
Pokr = meh  2 = − = 46.34 kW
1− s 1− s 1 − 1.25
c) P1 = Pokr + PCu1 + PFe1 = 46.34 + 5 = 51.34 kW
d) PRdod + PCu 2 = sPokr = 1.25 ⋅ 46.34 = 57.92 kW

9
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

9. Trofazni asinkroni motor 36 kW, 380 V, 50 Hz ima mehaničku karakteristiku koja je

praktički linearna u području od s = 0 do s = spr (prekretno klizanje). Kod nazivnog
opterećenja motor se vrti brzinom 970 r/min. Rotor je spojen u zvijezdu. Otpor između
dva klizna koluta iznosi R2 = 0,11 Ω u pogonski toplom stanju. Motor spušta teret težine
1200 N koji visi na užetu namotanom na bubanj promjera 0,5 m. Koliko otpora treba
uključiti u rotorski krug motora da bi motor spuštao teret protustrujnim kočenjem brzinom
3 m/s. Zanemarite pad napona na statorskoj impedanciji.
Rješenje: Rdod = 2,36 Ω

v 2v ⎫
ω= =
D D⎪
⎪ 30ω 60 v 60 3
2 ⎬⇒n= = = = 114.6 r/min
⎪ π π D π 0.5
nπ
ω= ⎪
30 ⎭

Klizanje kod kočenja

n −n n ⎛ −114.6 ⎞
sk = s = 1− = 1− ⎜ ⎟ = 1.1146
ns ns ⎝ 1000 ⎠

P2 n 36000
Mn = 30 = 30 = 354.4 Nm
nnπ 970π
n 970
sn = 1 − n = 1 − = 0.03
ns 1000
D 0.5
M t = Ft = 1200 = 300 Nm=0.846M n
2 2
Mt Mn M
= ⇒ st = sn t = 0.03 ⋅ 0.846 = 0.0254
st sn Mn
3E202 st 3E202 sk R R + Rdod ⎛s ⎞
Mt  30 = 30 ⇒ 2 = 2 ⇒ Rdod = R2 ⎜ k − 1⎟
R2 nsπ ( R2 + Rdod ) nsπ st sk ⎝ st ⎠
0.11 ⎛ 1.1146 ⎞
Rdod = ⎜ − 1⎟ = 2.36 Ω
2 ⎝ 0.0254 ⎠

10
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

10. Trofazni asinkroni motor 100 kW, 50 Hz, 970 r/min diže teret brzinom 1,2 m/s kod čega
ima brzinu vrtnje 983 r/min. Kojom brzinom motor spušta isti teret u generatorskom
režimu rada? Motor prelazi u generatorski režim rada tako da se zamijene dvije faze.
Rješenje: vsp = -1,24 m/s

P2 100000
Mn = 30 = 30 = 984.5 Nm
nnπ 970π
n −n n 970
s = s n = 1− n = 1− = 0.03
ns ns 1000
983
st = 1 − = 0.017
1000

U području malih klizanja momentna karakteristika se može nadomjestiti pravcem pa

vrijedi omjer
Mt Mn s 0.017
= ⇒ Mt = t Mn = 984.5 = 557.9 Nm
st sn sn 0.03

Spuštanje tereta
Mn M M 557.9
= − sp = ⇒ ssp = − sn t = −0.03 = −0.017 - generatorski režim, negativno
sn ssp Mn 984.5
klizanje
nsp = −ns (1 − ssp ) = −1000 ⎡⎣1 − ( −0.017 ) ⎤⎦ = −1017 r/min
nsp −1017
vsp = vd = 1.2 = −1.24 m/s
nt 983

11
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

11. Trofazni kolutni asinkroni motor radi u režimu asinkronog generatora. U rotorski krug
dodan je omski otpor tako da brzina vrtnje generatora iznosi 1250 r/min, a kočni moment
na osovini je 196 Nm. Motor je 6-polni, frekvencija mreže je 50 Hz, a gubici u bakru i
željezu statora iznose 5 kW. Mehaničke gubitke, kao i gubitke u željezu rotora,
zanemarite. Izračunajte:
a) snagu kočenja na osovini motora,
b) klizanje,
c) gubitke u rotoru,
d) snagu okretnog polja,
e) snagu koju generator predaje mreži.
Rješenje: P2 = -25,66 kW, b) st = -0,25, c) PRdod + Pcu2 = 5,13 kW, d) Pokr = -20,53 kW,
e) P1 = -15,53 kW

M
Mm

Generatorsko Mn
kočenje
Mt

2 1 sn 0 s
st 0 1 2

MmRdod

60 f 60 ⋅ 50
ns = = = 1000 r/min
p 3

nπ 1250π
a) P2 = M ω = M = −196 = −25.66 kW
30 30
n −n n 1250
b) st = s = 1− = 1− = −0.25
ns ns 1000
Pmeh
c) PRdod + PCu 2 = st Pokr = st
P
 st 2 = −0.25
( −25.66 ) = 5.13 kW
1 − st 1 − st 1 − ( −0.25 )
P P 25.66
d) Pokr = meh  2 = − = −20.53 kW
1 − st 1 − st 1 − ( −0.25 )
e) P1 = Pokr + PCu1 + PFe1 = −20.53 + 5 = −15.53 kW - snaga je negativna jer se predaje u
mrežu

12
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

12. Pri nazivnom naponu 400 V, 50 Hz, potezni moment kaveznog asinkronog motora Mk je
170 % nazivnog momenta, a potezna struja Ik(struja kratkog spoja) 600% nazivne. Koliki
bi bili potezni moment i potezna struja ako bi napon snizili na 80 % nazivne vrijednosti.
Rješenje: Mk = 108,8 % Mn , Ik = 480% In.

0.8U n
I k 0.8 = I k = 6 I n ⋅ 0.8 = 4.8 I n = 480% I n
Un
2
⎛ 0.8U n ⎞
M k 0.8 = Mk ⎜ ⎟ = 1.7 M n ⋅ 0.8 = 1.088M n = 108.8% M n
2

⎝ U n ⎠

13
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

13. Koliko se smanji potezna struja u namotima trofaznog asinkronog motora, a koliko u
dovodima iz mreže do motora, ako motor predviđen za stalni pogon u spoju trokut
prespojimo u spoj zvijezda pri pokretanju i priključimo na istu mrežu? Skiciraj spoj u
trokut i spoj u zvijezdu trofaznog asinkronog motora!
Odgovor: U dovodima iz mreže 3 puta, a u fazama namota 3 puta.

U - linijski mrežni napon

I f Δ - fazna struja u spoju trokut
I lΔ = I f Δ 3 - linijska struja u spoju trokut
U
U fY = - fazni napon u spoju zvijezda
3
U fΔ = U - fazni napon u spoju trokut
U
U 1
I fY = I f Δ fY = I f Δ 3 = I f Δ - fazna struja u spoju zvijezda
U fΔ U 3
1 I 1 1
I lY = I fY = I f Δ = lΔ = I l Δ - linijska struja u spoju zvijezda
3 3 3 3

14
Elektromehaničke i električne pretvorbe energije ZADACI ZA VJEŽBU

14. Kolika će biti struja pokretanja trofaznog asinkronog motora priključenog na mrežu
400 V, 50 Hz preklopkom Y/Δ (dakle u spoju Y), ako je pokusom kratkog spoja pri
naponu 0,5 Un i u spoju Δ motor uzimao iz mreže 120 A? Podaci s natpisne pločice
motora su: 20 kW, 400 V, 50 Hz, cosφ = 0,8, η=0,88, spoj namota Δ. Koliko iznosi
nazivna struja motora i koliki bi bio omjer nazivne i potezne struje pri direktnom
pokretanju motora?
Rješenje: pokretanje u spoju zvijezda, struja u dovodima i fazama Ik =80 A.
Nazivna struja u spoju trokut 41 A, Ik / In = 5,85.

1 120
I kY 0.5U n = I k Δ 0.5U n = = 40 A
3 3
Un 1
I kYU n = I kY 0.5U n = 40 ⋅ = 80 A
0.5U n 0.5
I k ΔU n = 80 ⋅ 3 = 240 A
P2 20000
I nΔ = = = 41 A
3U n cos ϕ η 3 ⋅ 400 ⋅ 0.8 ⋅ 0.88
IkΔ 240
= = 5.85
I nΔ 41

15