1

Numer Data: Marcin Skrzypczak FIZYKA Semestr Ocena:

ćwiczenia III
Grupa B

Wyznaczanie modułu sztywności metodą

dynamiczną.
Cel ćwiczenia:
wyznaczanie modułu sztywności drutu.

Wstęp teoretyczny:

• Metodę dynamiczną stosuje się do wyznaczenia modułu sztywności dla cienkich prętów i drutów.
W metodzie dynamicznej badany drut przymocowany jest górnym końcem do nieruchomego uchwytu, zaś
na dolnym końcu zawieszony jest wibrator. Gdy wibrator zostanie skręcony o pewien kąt, w drucie wystąpi
moment sił sprężystości, starający się przywrócić stan równowagi. Wibrator będzie wykonywał ruch
drgający. o okresie __________
T=2Π *√ I/D [s] I – moment bezwładności wibratora
D – moment kierujący D = M/α = Π Gr4 / 2l
Moment bezwładności wibratora nieobciążonego jest trudny do bezpośredniego obliczenia, dlatego na jego
ramiona dokłada się dodatkowe walce – co powoduje zwiększenie się momentu I o I1 – _______
T1 = 2 Π * √ I + I1/ D
_____ _________ 4 Π 2 I1
z wzorów: T = 2 Π * √ I / D T1 = 2 Π * √ (I + I1)/ D wynika D = ----------
T12-T2
ale D = Π Gr / 2l
4
8 Π l I1
czyli G = ---------------- [N/m2 rad] gdzie l – długość drutu; T – okres drgań
r4 (T12-T2) wibratora nieobciążonego; T1 – okres drgań
wibratora obciążonego masami;
r – promień drutu; I1 = N*Io + N*m*d2
gdzie m – masa walca, d – odległość osi
walców od wibratora; N – ilość walców;
Io – moment bezwładności Io = ½mR2

• Odkształcenie (makroskopowa deformacja ciała), które zanika po odjęciu siły zewnętrznej nazywane jest
sprężystym, natomiast odkształcenie nie znikające po odjęciu siły nazywamy plastycznym.

• Naprężeniem normalnym nazywamy stosunek siły normalnej (prostopadłej) do wielkości powierzchni, na

którą działa:
Fn
σ=
s [ 1 N/m2 = 1 Pa]
Pod wpływem naprężeń normalnych ciało ulega odkształceniu: wydłużeniu lub skróceniu.

• Natomiast naprężeniem stycznym nazywamy stosunek siły stycznej do powierzchni, na którą działa:

Fs
τ = ----- [ 1 N/m2 = 1 Pa]
S
Prawo Hooke`a wyrażające proporcjonalność naprężenia i odkształcenia w przypadku działania
naprężeń stycznych przyjmuje postać:
τ =Gϕ [ 1 N/m2 rad * 1 rad = 1 N/m2]
 2

G – moduł sztywności

• Stosunek przyrostu długości do długości początkowej nazywamy odkształceniem względnym ε :

∆l
ε=
l
Wydłużenie względne jest wprost proporcjonalne do naprężenia normalnego:
σ = Eε
Jest to prawo Hooke'a, słuszne bez względu na zwrot odkształcenia. Współczynnik E [N/m2]
nazywamy modułem Younga. Jest to wartość naprężenia potrzebna do wydłużenia ciała o długość
początkową.

• Ruch harmoniczny to taki ruch, w którym przemieszczenia cząstek można zawsze wyrazić przy pomocy
funkcji sinus i cosinus. Ruch ten jest również ruchem okresowym (czyli ruchem powtarzającym się
w regularnych odstępach czasu).

równanie ruchu harmonicznego x = A sin(ω t+ϕ )

Okresem w ruchu harmonicznym T nazywamy czas trwania jednego pełnego drgnięcia.

T = 1/f f – częstość drgania

OBLICZENIA:

1 n
* wartość średnia xśr.= --- Σ xi
n i=1

* odchylenie wartości pomiaru od średniej arytmetycznej ε i = xi – xśr.

_______________
* odchylenie standardowe δ = √ 1/n(n-1) Σ ε i
2

_________
Długość drutu – miara - ∆ l = 1 mm = 0,001 m

lśr. = 0,665 ± 0,001m

Średnica drutu – śruba mikrometryczna - ∆ r = 0,01 mm = 0,00001 m

Numer pomiaru 1 2 3
2r – średnica drutu [m] 0,00140 0,00141 0,00140
r – promień drutu [m] 0,0007 0,000705 0,0007

rśr. = 0,00070 ± 0,00001m

Okres drgań T - ∆ T = 0,01 s (wibrator nieobciążony + tarcza)

Tśr. = 48,02 ± 0,01 s

Średnica ciężarków walcowych – linijka - ∆ R = 1 mm = 0,001 m

R = 0,019 ± 0,001 m.
 3

Waga ciężarków walcowych ∆ m = 0,01 g = 0,00001 kg

m = 0,20200 ± 0,00001 kg

Odległości d – kołków wibratora od jego środka – linijka - ∆ d = 1 mm = 0,001 m

d. = 0,040 ± 0,001 m

Okres drgań T1 - ∆ T = 0,01 s; odległość d; 3 masy

T1 . = 62,40 ± 0,01 s

* Moduł sztywności obliczony został przy wykorzystaniu wzoru:

8πlI
G=
r (T12 − T 2 )
4

l = 0,665 m r = 0,0007 m T =48,02 s R = 0,019 m m = 0,202 kg d=0,04 m T1 = 62,4 s

N = 3 (ilość obciążników)

zatem

8 * (3,14159) * (0,665) * (3 * ½ * 0,202 * (0,019)2 + 3 * 0,202 * (0.04)2)

G = --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- =
(0,0007)4 * ((62,4)2 - (48,02)2)

= 6,576 * 1010 N/m2*rad

Rachunek błędów.
Błąd pomiaru momentu bezwładności dla pojedynczego walca:
δI 0 δI
∆I 0 = ∆m + 0 ∆R
δm δR
1 2
∆I 0 = R ∆m + mR ∆R
2

Obliczenie momentu bezwładności dla pojedynczego walca:

1
I 0= mR2
2
masa - m promień – R moment – I0
0,202 0,019 0,9469E-05

Błąd pomiaru momentu bezwładności dla pojedynczego walca:

promień - R ∆R masa – m ∆ m. ∆ Io
0,019 0,001 0,202 0,00001 0,000639E-05

czyli I0 = (0,9469*10-5± 0,000639*10-5) = (0,94690*10-5± 0,00064*10-5) kg*m2

Moment bezwładności dla całego układu:

 4

1
I = NmR 2 + Nmd 2

2
N- ilość walców masa - m promień – R odległość- d moment - I
3 0,202 0,019 0,04 1,869457E-03

Błąd pomiaru całkowitego momentu bezwładności obliczamy z wzoru:

N 2
∆I = R ∆ m + N d22 ∆ m + 2 N m d2 ∆ d 2 + N m R∆ R
2

N R ∆R d ∆d m ∆m ∆I
3 0,019 0,001 0,04 0,001 0,202 0,00001 0,002052E-3

czyli I = (1,869457*10-3± 0,002052*10-3) = (1,8695*10-3± 0,0021*10-3) kg*m2

Błąd wyznaczania modułu sztywności:

 I l 4lI 2lI 2lI 

∆G = 8π 4 2 ∆l + ∆I + ∆r + ∆T + ∆T 
 r (T1 −T 2 ) r 4
(T 2
− T 2
) r 5
(T 2
− T 2
) r 4
T 3 1
r 4
T 3 
 1 1 1 

I ∆I dł.-l ∆l r ∆r T1 ∆ T1 T ∆T ∆G
1,869457E-03 0,002052E-3 0,665 0,001 0,00070 0,00001 62,4 0,01 48,02 0,01 1,095E10

Wartość średnia modułu sztywności:

G = 6,576 * 1010 N/m2*rad

Wartość średnia błędu pomiaru modułu sztywności:

∆ G = 1,095 * 1010

Wynik końcowy modułu sztywności:

G = 6,576 * 1010 ± 1,095 * 1010 = (0,6576± 0,1095) * 1011 = (0,66± 0,11) * 1011 = (6,6± 1,1)*1010 N/m2 rad
WNIOSEK:

Otrzymana wartość modułu sztywności dla stali jest niezbyt porównywalna z danymi podawanymi przez tablice
N
G=
fizyczneG . ⋅ 10
81510 2
. Na wynik moich pomiarów wpłynęły niedokładności przyrządów – zwykła,
m rad
szkolna linijka; zwykły stoper .