Vous êtes sur la page 1sur 5

ANALYSE VECTORIELLE

A L’USAGE DE L’ELECTROMAGNETISME
(R. GARRIGOS - Février 2002)

***

Coordonnées cartésiennes

U (r) = U (x,y,z) •M ’
dx dz
A (r) = A (x,y,z)

z
M
• dy
z
O

x y
x

OM = r = x x + y y + z z
MM' = dr = x dx + y dy + z dz
dτ = dx dy dz (volume élémentaire)
∂U ∂U ∂U
grad U = x +y +z
∂x ∂y ∂z
∂A x ∂A y ∂A z
div A = + +
∂x ∂y ∂z
∂A z ∂A y ∂A x ∂A z ∂A y ∂A x
rot A = x – +y – +z –
∂y ∂z ∂z ∂x ∂x ∂y
∂ 2U ∂2U ∂ 2U
ΔU= + + ; ΔA = x ΔA x + y ΔA y + z ΔAz
∂x 2 ∂y 2 ∂z 2
Coordonnées cylindriques

U (r) = U (ρ,θ,z)
A (r) = A (ρ,θ,z) dz •M ’
M • ρ dθ

z
z
O
• ρ
θ
θ
ρ

OM = r = ρ ρ + z z
MM' = dr = ρ dρ + θ ρ dθ + z dz
dτ = ρ dρ dθ dz (volume élémentaire )
∂U 1 ∂U ∂U
grad U = ρ +θ +z
∂ρ ρ ∂θ ∂z
1 ∂ 1 ∂A θ ∂A z
div A = ( ρ Aρ ) + +
ρ ∂ρ ρ ∂θ ∂z

1 ∂A z ∂A θ ∂A ρ ∂A z 1 ∂ ∂A ρ
rot A = ρ – +θ – +z ( ρ Aθ ) –
ρ ∂θ ∂z ∂z ∂ρ ρ ∂ρ ∂θ
∂2 U 1 ∂U 1 ∂2 U ∂2 U
ΔU= + + +
∂ρ 2 ρ ∂ρ ρ 2 ∂θ 2 ∂z 2
1 ∂ ∂U ∂ 2U
si U (r) = U (ρ,z) ⇒ ΔU = (ρ )+ (Symétrie cylindrique)
ρ ∂ρ ∂ρ ∂z 2
Coordonnées sphériques

U (r) = U (r,θ,ϕ) dr
A (r) = A (r,θ,ϕ) M
•M ’

r sinθ dϕ
r dθ
θ r

O
• r
ϕ ϕ

OM = r = r r
MM' = dr = r dr + θ r dθ + ϕ r sinθ dϕ
dτ = r 2 sinθ dr dθ dϕ (volume élémentaire)
∂U 1 ∂U 1 ∂U
grad U = r +θ +ϕ
∂r r ∂θ r sinθ ∂ϕ
1 ∂ 1 ∂ 1 ∂A ϕ
div A = 2 ( r 2A r ) + ( A θ sinθ ) +
r ∂r r sinθ ∂θ r sinθ ∂ϕ

1 1 ∂ ∂A θ 1 1 ∂A r ∂
rot A = r ( A θ sinθ ) – +θ – (r Aϕ)
r sinθ r ∂θ ∂ϕ r r sinθ ∂ϕ ∂r

1 ∂ ∂A r
+ϕ ( rAθ – )
r ∂r ∂θ

1 ∂ 2 ∂U 1 ∂ ∂U 1 ∂2 U
ΔU = ( r ) + ( sinθ ) +
r 2 ∂r ∂r r 2 sinθ ∂θ ∂θ r 2 sin 2θ ∂ϕ 2
1 ∂2
si U (r) = U (r) ⇒ ΔU = (r U)
r ∂r 2
Propriétés des opérateurs de champs

• Relations locales

grad ( U V ) = U grad V + V grad U


grad ( A . B ) = (B . grad) A + (A . grad) B + B x rot A + A x rot B
div (rot A ) = 0
div ( U A ) = U div A + A . grad U
div ( A x B ) = B . rot A – A . rot B
rot ( grad U ) = 0
rot ( U A ) = U rot A – A x grad U
rot ( A x B ) = (B . grad) A – (A . grad) B + A div B – B div A
Δ U = div ( grad U )
Δ ( U V ) = U Δ V + U Δ V + 2 ( grad U . grad V)
Δ A = grad ( div A ) – rot ( rot A )

Champs de vecteurs particuliers

A = C e K . r avec C et K des champs de vecteurs uniformes :

grad ( K . r ) = K ; grad ( e K . r ) = K e K . r ; rot ( K x r ) = 2K

K.r Kxr K (K. r) r


grad = – rot = 3 –3
r3 r3 r r5
div A = K . A ; rot A = K x A ; Δ A = K 2 A
Propriétés des opérateurs de champs

• Relations intégrales

Γ f est un contour fermé sur lequel s'appuie une surface (ouverte) Σ.


Σ f est une surface fermée délimitant le volume Ω.
1
Ω=
3
r . n dS (expression générale du volume )
Σf

1
n dS = r x dr (vecteur –surface d'un contour fermé)
Σ 2 Γf

A . dr = ( rot A ) . n dS (théorème du rotationnel )


Γf Σ

A . n dS= div A dτ (théorème de la divergence )


Ω
Σf

U dr = ( n x grad U ) dS (formule de Kelvin)


Γf Σ

U n dS = grad U dτ (formule du gradient)


Ω
Σf

( A x n ) dS = rot A dτ (formule du rotationnel )


Ω
Σf

( U grad V – V grad U ) . n dS = U ΔV – V ΔU ) dτ (formule de Green)


Ω
Σf

***

Vous aimerez peut-être aussi