አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003

አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003

በሊቢያ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

 45%
2
ርዕሰ አንቀፅ አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003

የካቲት 2000 ዓ.ም ተመሠረተ

አውራምባ ታይምስ፡-
ኤርዝ ጀነራል ቢዝነስ ኃላ/የተ/
የግል/ማህበር ስር የሚታተም፤
በብሉ
...!
ሃሳብን በነፃነት የመግለፅ መብት ሰይፍ ተመዞበታል
በፖለቲካዊና ማህበራዊ ጉዳዮች ላይ
የሚያተኩር፤ በንግድ ሚኒስቴር
በቁጥር 020/2/6572/2001

በአስቸኳይ ወደሰገባው ይመለስ!

የተመዘገበ ሳምንታዊ ጋዜጣ ነው፡፡

T’@Í=”Ó ›?Ç=}`
Ç©ƒ ŸuÅ

ª“ ›²ÒÏ
õì<U TV
(›É^h ¾” ¡/Ÿ
kuK? 03/04 ¾u?.l 1540)
45 በመቶ የሚለውን አሃዝ ሲመለከቱ ለዋጋ ጭማሪው የጉምሩክ
የተለመደው በተጨባጭ የማይታይ እና ተግባር ብቻ ነው፡፡ ይመለስ!!
U/ª“ ›²ÒЋ ቀረጥን ጨምሮ አንዳንድ ሰበቦች
የኢኮኖሚ ዕድገት አዲስ መግለጫ የብርሃንና ሰላም ማተሚያ እንዲህም ሆኖ ግን አካሄዱ
Ó³¨< KÑW ተዘርዝረዋል፡፡ ዓለም አንድ መንደር
¨<wgƒ Â ሊመስልዎት ይችላል፡፡ አይደለም፡ ድርጅት መግለጫ ፍፁም ድንገተኛ ለብዙ ሚሊዮኖች ምንም የሚሆንበት
በሆነችበት የዘመን ምዕራፍ ላይ
፡ የተለመደው የዋጋ ጭማሪ እንጂ፡ ብቻ አይደለም፡፡ ከጀርባው ፍፁም አቅጣጫ መሆኑን ለማስተዋል የተለየ
በመሆናችን፣ የተለያዩ የመረጃ
Ÿõ}— ›²ÒÏ ፡ ይህ አሃዝ ዕድገትን ሳይሆን ረቂቅ በሆነ ሥልት ሀሳብን በነፃ ግንዛቤ አይጠይቅም፡፡ በሌላ በኩል
መረቦችን መፈተሻችን አልቀርም፡፡
›u?M ¯KT¾G<
ስረ ብዙ የቁልቁለት ጉዞ መባቻን በመግለፅ መብት ላይ የተመዘዘ ሰይፍ የኢትዮጵያ ሕዝብ ካሉበት ዘርፈ ብዙ
ስንፈትሽ ደግሞ በዚህ ደረጃ የዋጋ ጫና
ያመለክታል፡፡ ጭማሪው ቀድሞውኑ አለ ብለን እንድናምን የሚያስገድደን ችግሮች አንፃር እስካሁን በነበረው
›²ÒÏ መከመር የሚያስፈልግበትን ተጨባጭ
እጅግ ፈታኝ በሆኑ ጫናዎች ተከበው ነው፡፡ ለዚህም ነው ሰይፉ ወደ የጋዜጦች ዋጋ እየከፈለ የሚያነበው
¨c”cÑÉ Ñ/Ÿ=Ç” ሁኔታ ልናገኝ አልቻልንም፡፡ ዘርፉም
ባሉት ጋዜጦች የሕትመት ዋጋ ላይ ሰገባው ካልገባ የሚያጠፋው የነገይቱን አቅሙ ፈቅዶ እንዳልሆነ እናውቃለን፤
ቢሆን ልዩ ድጋፍ የሚያስፈልገው
Ÿõ}— ]þ`}a‹ መሆኑ ደግሞ የበለጠ አስደንጋጭ ሀገራችንን ተስፋና የዴሞክራሲ ይታወቃል፡፡ 45 በመቶ ጭማሪ
እንጂ ሥልታዊ ጫናዎችን ፈጥሮ
ያደርገዋል፡፡ ሥርዓት ምሶሶውን ነው ስንል ማለት ደግሞ እስካሁን በሚገዛበት
በራሱ ጊዜ ህልውናውን እንዲያጠፋ
›?MÁe Ñw\
የ45% አሃዛዊ መግለጫው በአፅንኦት የምናሳስበው፡፡ ሌላም ዋጋ ላይ ግማሽ ያህል መጨመር
የሚደረግበት አይደለም፡፡ ሊሆንም
c<^õ›?M Ó`T
ብርሃንና ሰላም ማተሚያ ቤት ማንሳት የምንፈልገው ነጥብ አለ፡፡ ማለት ነው፡፡
አይገባም!
በጋዜጦች ላይ የጨመረውን የጋዜጣ ምንም እንኳ በሀገራችን አዎን! ሀሳብን በነፃነት
የኢፌዴሪ ሕገመንግስት
ሕትመት ዋጋ አስመልክቶ ለደንበኞቹ የሕትመት ዘርፍ ያለው ተጨባጭ የመግለፅ መብት ሰይፍ ተመዞበታል፡
¯UÅ™‹ ዴሞክራሲያዊ መብቶችን አስመልክቶ
በላከው ደብዳቤ ላይ ያስቀመጠው እውነታ እጅግ አሳሳቢ ቢሆንም፣ ፡ በአስቸኳይ ወደሰገባው ይመለስ፤
›uu „L ድንጋጌውን ባሰፈረባቸው የአንቀጽ
cKV” VÑe መግለጫ ነው፡፡ በተለይ እጅግ በመንግስት በኩል ይህን ሕጸጽ ይህ ካልሆነ መዘዙ በድቅድቅ ጨለማ
29 ሃሳቦችም ሆነ የመገናኛ ብዙኃንና
ƒ°Óeƒ ¨”ÉS< በፈታኝ ሁኔታ ላይ ለነበረው የግል ለመቅረፍ ከመጣር ይልቅ ውስጥ ጭል ጭል በማለት ላይ
የመረጃ ነጻነት አዋጁ ለዚህ ዓይነቱ
ፕሬስ የመንቀሳቀሻ ዓለም ራሱን ከድጡ ወደማጡ ዓይነት አካሄድ ያለችን መብራት ለማጥፋት መጣደፍ
ሥልታዊ ጥቃት በር አይከፍቱም፡፡
iÁß“ Te¨mÁ
እንዲገድል በማስገደድ ግብአተ ይስተዋልበታል፡፡ ጥናታዊ መረጃዎች መሆኑ እንዲታወቅ እናሳስባለን፡፡
}hK cÃñ መብቶች በሕግ ደረጃ በመደንገጋቸው
መሬቱን የማስፈፀሚያ ደወል ሆኖ እንደሚያመለክቱት፣ ዕለታዊ ለማይገሰሱ ዴሞክራሲያዊ
}hK ¨ÇÏ ብቻ ተጠቃሚው ተጎናጽፏቸዋል
አግኝተነዋል፡፡ ኃሳብን መግደል፣ የጋዜጦች ስርጭት አንድ ጋዜጣ መብቶች በጋራ እንቁም!
ማለት አይደለም፡፡ ከተለያየ አቅጣጫ
ዴሞክራሲን መግደል አይገባም - ለ1400 ያህል ሰዎች ነው፡፡ ሃሳብን ኢትዮጵያ ለዘላለም
¢Uú¨<}` îG<õ ድንጋጌዎቹን የሚያጠናክር አሰራር
SpÅe õeN አይቻልም! በነፃነት የመግለፅ መብት ሰይፍ ትኑር!!!
መኖር አለበት፡፡ መገለጫው ተግባር
ተመዞበታል፣ በአስቸኳይ ወደሰገባው
Ó^ò¡e ›?Ç=}`
’w¿ Seõ”
(0911 18 09 33)

ማን ምን አለ
E-Mail:nebiyou1st@yahoo.com

¾´Óσ ¡õK< eM¡

eM¡:- ®911 62 92 78
®911 62 92 82
0911 15 62 48
þ.X.l 7994
awrambatimes@gmail.com
http://www.awramba.com

›dT>¨<
ብሉ ኤርዝ ጀነራል ቢዝነስ
ኃላ/የተ/የግል/ማህበር
‹‹ወደብ ባይኖርም መርከቦች አሉን፡››

ጠ/ሚ/ር መለስ ዜናዊ

የኢትዮጵያ ንግድ መርከብ ድርጅት

ያስመረቃቸውን ባሕረኞች በጽ/
ቤታቸው ተቀብለው ባነጋገሩበት
ወቅት ከሰነዘሩት አስተያየት
የተወሰደ፡፡

አድራሻ
አራዳ ክ/ከተማ ቀበሌ 09
የቤት ቁጥር 191 ‹‹ሁሉም የሚለው እንደዛ ነዋ!
ሙባረክም እኮ ‹‹(እዚህ ይደገማል
ከአራት ኪሎ ወደ ፒያሳ በሚወስደው ብላችሁ አታስቡ) ይህ ቱኒዚያ
መንገድ ፣ ከራስ መኮንን ድልድይ አለፍ አይደለም›› ብሎ ነበር፡፡ ጋዳፊም
ብሎ ወደ ሀገር ፍቅር ቲያትር መገንጠያ በተራው፣ ‹‹ይህ ካይሮ አይደለም፤
አስፋልት ላይ በሚገኘው ባህረ ነጋሽ አትልፉ›› ብሏል፡፡ ... የአምባገነኖች
ሕንፃ ግቢ ውስጥ፡፡ አንዱ ችግር ይሄ ነው፡፡››

አቶ ስዬ አብርሃ
/የአንድነት ለፍትህና ዴሞክራሲ ም/
አታሚ፡- ሊቀመንበር/ ‹‹ትልቁ የጋዜጦችን ወጪ የሚሸፍነው የማስታወቂያ ገቢ ነው ...
የማስታወቂያ ገቢ ያላቸው ጋዜጦች በአሁኑ ጭማሪ አይጎዱም፡፡››
የኢህአዴግ ባለሥልጣናት ከፍተኛ
ብርሃንና ሰላም ማተሚያ የኢኮኖሚ እድገት እያስመዘገበች አቶ ሽመልስ ከማል
ድርጅት ባላቸው ኢትዮጵያ ውስጥ፣ የሰሜን /የኮሚኒኬሽን ጉዳዮች ሚኒስቴር ም/ኃላፊ/
አፍሪካ አይነት ሕዝባዊ ተቃውሞ
ክ/ከተማ፡- አራዳ አይከሰትም ማለታቸውን አስመልክቶ ብርሀንና ሰላም በቅርቡ በጋዜጦች ላይ ያደረገው የዋጋ ጭማሪን በተመለከተ
ቀበሌ፡- 17 ካፒታል ጋዜጣ ላቀረበላቸው ጥያቄ ሰንደቅ ጋዜጣ ላቀረበላቸው ጥያቄ የሰጡት ምላሽ፡፡
የቤት ቁጥር፡- 984 የሰጡት ምላሽ፡፡

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
ኮሜንተሪ ሥልጣን ላይ ያለው አካል ለዴሞክራሲ
3

አደህይቶ እና አደንቁሮ
ያለው ታማኝነት ጥያቄ ውስጥ መግባቱ
ባይቀርም የራሱ የግሉ ፕሬስም አስተዋጽኦ
ሊዘነጋ አይገባም፡፡ ፕሬሱ በየጊዜው
ከውጭ የሚደረስበትን ችግር ለመወጣት
የተለያዩ እርምጃዎችን ሲወስድ መቆየቱ
ይታወሳል፡፡ ለምሳሌ በቅድመ ምርጫ
97፣ በተለይ 1980ዎቹ መጨረሻ እና

የመግዛት ሙከራ እስከመቼ?

1990ዎቹ መጀመሪያ ታፔላ ‹ጋዜጠኞችን›
በማዘጋጀት የእስር ቤት እና የፍርድ ቤት
ፍዳዎችን እንዲወጡላቸው ማድረግ ነበር፡
፡ ምርጫውን ተከትሎ ከተፈጠረው ሁኔታ
ጋር በተያያዘም ብዙዎች ሀገር ለቀዋል፡፡
እናስመስል ካልተባለ አዲሱ መንግስት ከዚያም በኋላ ከሀገር መሰደድን የመረጡ
ጋዜጣ ማንበብ ባህል የሆነባቸው እንደ የተለያዩ ዘዴዎችን በመጠቀም የነፃውን አሉ፡፡ አስደናቂው ነገር ግን የግሉ ብቻ
አሜሪካ ያሉ ሀገራት ውስጥ ጋዜጣን ሚዲያ ሰላማዊ ዕድገት ከማስተጓጎል ቦዝኖ ሳይሆን በዚህ ወቅት ከመንግስቱም
‹‹ደህና ሁኚ›› የሚያስብሉ ምክንያቶች አያውቅም፡፡ ለምሳሌ ሁልጊዜ በየፍርድ የተሰደዱ መኖራቸው ነው፡፡ ስደትን
እየበረከቱ ነው፡፡ ከእነዚህ ምክንያቶች ቤቱ የሚቀርቡ ጋዜጠኞች እንዳይጠፉ ያልመረጡት ደግሞ በርዕሰ አንቀጽ የፍራቻ
ዋንኛው የድረ-ገጾች መስፋፋት ነው፡ ማድረግ እንደ ስልት ይጠቀመው የነበረ ቅሬታ መግለጽ፣ ዋጋ በመጨመር፣
፡ ስለዚህ ጋዜጦች የሠራተኞቻቸውን ማዋከቢያ ዘዴው ነበር፡፡ ከ1997 በኋላ መንግስት ጉያ በመሸጎጥ፣ ወይም ከደረቅ
ቁጥር፣ የጋዜጣውን ቁጥርና መጠን ደግሞ ነፃ/የግሉ ፕሬስ ከመቼውም ጊዜ ጥላቻና ጽንፍ በመውጣት ለሚደርስባቸው
በመቀነስ ላይ ናቸው፡፡ አንዳንድ ጋዜጦች በላይ አጣብቂኝ ውስጥ ገብቷል፡፡ ከወዲሁ ተፅዕኖ ምላሽ ሲሰጡ ታይተዋል፡፡ ሌሎችም
በየቤቱ የማድረስ አገልግሎትም እያቋረጡ ፍቃድ በመከልከልና የተሰጣቸውም ቢሆኑ ከመንግስት ስሜት ጋር የሚለዋወጡ
ለገበያ የሚቀርቡት በየጋዜጣ መሸጫ እውነት እንኳን ቢሆን መዘገብም ሆነ ሞቅ ቅዝቅዝ፣ ግንፍል እርግት ያሉ
መቆሚያዎች ብቻ ሆኗል፡፡ በቅርቡ መተንተን እንዳይችሉ ከሽብርተኝነት ርዕሰ አንቀጾችን የግጭት ማስወገጃ ዘዴ
የተከሰተው የኢኮኖሚ ቀውስም ሁኔታውን ጋር አያይዞ የሚያስቀጣ ሕግ በማውጣት አድርገው ተጠቅመውበታል፡፡ ሌሎች
አባብሶታል፡፡ ይህ ሁኔታ የጋዜጣ አፈናውን አርቅቆታል፡፡ በስመ ነፃ ጋዜጣ ደግሞ አግቦን፣ ተረታ-ተረትንና ስላቅን
ዘመን እያበቃለት ይሆን? አሰኝቷል፡፡ በብርሃኑ ደቦጭ አርካሽ እንቅስቃሴዎች፣ ማስታወቂያ በመጠቀም ቁጣን ሳይቀሰቅሱ መልዕክት
አንዳንዶች ቢሆንም እንኳን ይኼን ያህል መከልከል/ለተመረጡ ብቻ መስጠት፣ ለማስተላለፍ ይጥራሉ፡፡ የባሰባቸው ደግሞ
እንባ የሚያስረጭ አይደለም ይላሉ፡፡ የጠበቁ በተለያዩ ርዕሰ ጉዳዮች የሚፃፉ ደረጃ ላይ ደርሶ እየተንገታገተ እስከአሁን በመንግስት ሚዲያዎች ከሽብርተኛ ጋር ድምፃቸውን አጥፍተው ከገበያ ይወጣሉ፡፡
መከራከሪያቸው ደግሞ እድሜ ለቴክኖሎጂ መፅሐፍት የሚወጡባቸው ሀገራት ቆይቷል፡፡ የተደረገውም በብዙ ውጣ አያይዞ በማቅረብ በማስራራት ማስነጠል፣ አንዱም እርምጃ ግን ዘርፉን ጠቃሚ ሆኖ
ዘገባዎችን እንዲያውም በበለጠ ፍጥነት መሆኑን አንዘንጋ፡፡ ውረድ እንደሆነ ግልፅ ነው፡፡ የክሱ መደብደብ፣ አልፎ ተርፎ ‹አንተን ማሰር አልተገኘም፤ እንደውም እየጎዳው እንጂ፡
ማግኘት እየተቻለ መሆኑ ነው፡፡ መዓት፣ የዛቻውና ሰብቁ (አዲስ ዘመን ላይ ሰልችቶናል ስለዚህ... › ማለት ተጀምሯል፡ ፡ ለምሳሌ የነፃው ፕሬስ ማሳያ የሚባሉት
ይህ እንግዲህ በየቀኑ በመቶዎች የሚቆጠሩ የሚወጡ ጽሑፎችን ልብ ይሏል) ሁኔታ ፡ ሁኔታው መንግስት ወሰኑን እያጣ ሁሉ የሚሰሩበትን መንፈስ የሚገዛው
ዕለታዊ ጋዜጦች እየወጡ ለብዙ አስርት ኢትዮጵያ ውስጥ የጋዜጣ ብዙ ያሳያል፡፡ በእርግጥም የሰብዓዊ መብት መሄዱንና ጋዜጠኞቹ ሽብር ውስጥ ‹‹ዕድሜን እንደምንም ማቆየት›› የሚል
ዓመታት፣ ቀላል የማይባሉትም ለመቶ ጥበቃም ሆነ ዓለም አቀፉ የጋዜጠኞች እንደተዘፈቁ ያመላክታል፡፡ የነፃው ፕሬስ
ዓመታት ሲነበቡባቸው በኖሩ ሀገራት
ዘመን እያበቃ ይሆንን? አቅም ማጣት እየተባባሰ ለመምጣቱ
መርህ እየመሰለ/እየሆነ መጥቷል፡
ወደራሳችን ስንመጣ ግን እንኳን ድረ-ገጹና ድርጅት ሀገሪቱን የሚያውቋት በጥሩ ፡ ስለዚህ በአመዛኙ ከአቅም በታች
መሆኑን ልብ ይሏል፡፡ በኒህ ሀገራት ዛሬም ገድሏ አይደለም፡፡ ሽልማቱ ያበሳጫቸው የራሱ አስተዋጽኦ እስከምን ድረስ ነው እየሰሩ ነው ለማለት ይቻላል፡፡ ይህም
በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ ቅጂዎች ይቅርና
አንድ የሚዲያ ተቋም ብቻ 40 እና 50 ወገኖች በተቃራኒው ቢጮሁም ጋዜጠኛ ለሚለው ጥያቄ አንዱ መልስ ጫናዎችን መንግስት እየለካ በሚሰጠው ብቻ እየሰሩ
ከአንድ እጅ ጣት ብዙም የማይበልጡት
ዕለታዊ ጋዜጦችን እያስተዳደረ የሀገሪቱ ዳዊት ከበደ በጨረስነው የፈረንጆቹ ዓመት ለማስወገድ ወይም ለመቋቋም ከወሰዳቸው በማስታወቂያም በሽያጭም ከሚገኘው
ሳምንታዊ ነፃ ጋዜጦችም ድሎት እየሆኑብን
አጠቃላይ ቅጂዎች ህትመት በሚሊዮን በድርጅቱ የተሸለመው በእንዲህ ዓይነት እርምጃዎች ውስጥ ይገኛል፡፡ ትርፍ ማስተማመንን ግብ ላደረጉትም
ነው፡፡ ሥርዓቱና የሀገሪቱ የሚዲያ ሕግ፣
የሚቆጠሩበት ነው፡፡ በዚያ ላይ በርካታ ሁኔታው ውስጥ መስራቱን ለማመስገን ሽፋን ሆኗል፡፡ የስደቱ አማራጭም
የህብረተሰቡ ግንዛቤና የሙያተኛው
ቻናሎች፣ እጅግ ፈጣንና የማይቋረጥ የድረ- ነው፡፡ ክስተቱን እንደ ፋሲካ ለቆጠሩት መልካም
ገጽ አገልግሎት፣ እጅግ ብዙ ታብሎይድ፣
ደረጃ ከሕዝቡ ድህነት ጋር ተደማምሮ
ከፋም ለማም የመንግሥት ለውጡን
ነፃው ፕሬስ ችግሮችን አጋጣሚ ሆኖላቻዋል፡፡
የሀገሪቱን ሁኔታ በአፍሪካ ሀገራት ሥነ-
በርካታ ሲቪል ማኅበራትና የከፍተኛ
ትምህርት ተቋማት የሚያዘጋጇቸው
ልክ እንኳን እጅግ ዝቅ ያለ ነው፡፡ ዘርፉ ተከትሎ በተፈጠረው የነፃ ፕሬስ ለመቋቋም የሞከረበት መንገድ
በችግሮች ተተብትቦም ቢሆን፣ በጥራቱ እንቅስቃሴ ለብዙዎች ተስፋን ፈንጥቆ በነፃው ፕሬስ ላይ በየጊዜው የሚፈጠርበትና
ኁልቆ መሳፍርት የውይይት መድረኮችና ነበር፡፡ በዚህም የሚያስመሰግነው እርምጃ
አለም የለምም ለማለት የሚያወላዳበት እየተባባሰ ስለሚሄድበት ችግር ሲዘከር
በየዕለቱ ለገበያ የሚቀርቡ ደረጃቸውን መውሰዱን ዛሬም አይካድም፡፡ ይሁን እንጂ ወደ ገፅ 15 ዞሯል

ማ ስ ታ ወ ቂ ያ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

4
ፊ ቸ ር
አዲሱ አቋም!
የትኩረት ማስቀየሻ ስልት?
ወይስ የዳግም ጦርነት ነጋሪት?
የኢትዮጵያ መንግስት በቅርቡ በተለያዩ የመገናኛ ብዙሃን አማካይነት በኤርትራ ላይ የአቋምና የስትራቴጂ ለውጥ በማድረግ በአስመራ ያለውን ስርዓት
በውብሸት ታዬ
ለማስወገድ መወሰኑን ይፋ አድርጓል፡፡ የዚህ በዲፕሎማሲው ዓለም በማይጠበቅ አገላለጽ ይፋ የተደረገ አቋም አንድምታዎች ምንድናቸው? ቀጣዩ ፊቸር
በውብሸት ታዬ የፖለቲካ ፓርቲ አመራሮችን፣ የፖለቲካ ተንታኞችን፣ የወታደራዊ ሳይንስ ባለሙያዎችንና የተለያዩ ወገኖችን ትንታኔ አካቶ የቀረበ ነው፡፡
ከ12 ዓመት በፊት...
ዋሽንግተን ውስጥ ነው፡፡ የኤርትራ
መንግስት በእናት አገራቸው ላይ
የፈጸመው ወረራ ያስቆጣቸው በርካታ
ኢትዮጵያውያንና ኢትዮ-አሜሪካውያን
ለጊዜው የፖለቲካ ልዩነቶቻቸውን
ወደጎን በማድረግ የአምባሳደሩን ጥሪ
አክብረው ዋሽንግተን ዲሲ የሚገኘውን
የኢትዮጵያ ኤምባሲ የመሰብሰቢያ አዳራሽ
አጨናንቀውታል፡፡ የተለያየ ይዘት ያላቸው
ጥያቄዎች ከዚህም ከዚያም ይሰነዘራሉ፡፡
አምባሳደሩና ባልደረቦቻቸው ይመልሳሉ፡፡
ሁኔታው ግን እንደአጀማመሩ አልቀጠለም፡
፡
በድንገት አንድ በ40ዎቹ ማገባደጃ ላይ
የምትገኝ ኢትዮጵያዊት ቅድመ ሁኔታ
በሚመስል መንገድ ያልተጠበቀ ጥያቄ
አቀረበች፡፡ ‹‹አቶ መለስ ያመጡብን
ጣጣ ነው...›› ስትል ጀመረች፡፡ ‹‹...
በመጀመርያ እሳቸው ከስልጣን ይውረዱ
ከዚያ ሁላችንም ባለን አቅም ተረባርበን
ጦርነቱን በድል እንወጣዋለን፡፡›› ይህ
የቅድመ ሁኔታነት ስሜት የሚነበብበት
የጥያቄ አቀራረብ ባልደረቦቻቸውን በግርታ
ቢመታቸውም አምባሳደሩ ግን በተለመደው
የተረጋጋና ማመቻመች በተንጸባረቀበት
አመላለሳቸው የተፈጠረውን ውጥረት
ረገብ አደረጉት፡፡ ከኤርትራ ጋር በተያያዘ
ጠንከር ያሉ ጥያቄዎች መቅረባቸው ግን
በዚያው አላቆመም፡፡
ከ12 ዓመት በኋላ...
አዲስ አበባ ውስጥ ነው፡፡ በባሕሪያቸውም፣
ባሳለፉት የዲፕሎማትነት ተሞክሯቸውም
ነገሮችን በተቻለ መጠን አመቻምቸው
በማስተናገድ ይታወቃሉ የሚባልላቸው
አምባሳደሩ የውጭ ጉዳይ ሚ/ር ዴኤታ
እዚህ ነጥብ ላይ ሲደርሱ የዲፕሎማትነት
ካባቸውን በመጠኑ ገፈፍ አድርገው ጠንከር
ያለውን አቋም በቁርጠኝነት ይፋ አደረጉት፡
፡ “አቋማችን ...” አሉ አምባሳደሩ ሚ/ር
ዴኤታ “...በዚህ ሁኔታ ይህ ሊቀጥል
አይገባውም የሚል ነው፡፡” ከዚህ በኋላ
በውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር መ/ቤት የስብሰባ
አዳራሽ የታደሙት ጋዜጠኞች ተከታታይ
ጥያቄዎቻቸውን ማዝጎድጎድ ጀመሩ፡፡
‹‹ጠ/ሚ/ሩ ሲናገሩ በኤርትራ የመንግስት
ለውጥ እንዲኖር ይፈለጋል ብለዋል፡
፡ እንደውጪ ጉዳይ ሚ/ር መ/ቤት
ኃላፊነትዎ ሊያረጋግጡልን ይችላል?››
‹‹የኤርትራን መንግስት ማስወገድ ከፍተኛ
ትኩረት የተሰጠው ይመስላል፡፡ ኢትዮጵያ
ውስጥ ካለው ስር የሰደደ ድህነት በላይ
የኤርትራ ጉዳይ ይብስብናል?››
‹‹በኢትዮ-ኤርትራ ጦርነት ወቅት ይህን
ማድረግ የሚቻልበት ሰፊ እድል ነበር፡፡
አሁን ምን አዲስ ነገር ተገኘ?››
‹የዓለም አቀፉ ማሕበረሰብ በኤርትራ
ላይ አቋም ካልያዘ በኢትዮጵያ በኩል
የሚወስደው እርምጃ እስከምን
የቀጥላል?››...
እና የመሳሰሉት፡፡ ለእነዚህ ጥያቄዎችና
የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ሚ/ር ዴኤታ
የሆኑት አምባሳደር ብርሃነ ገ/ክርስቶስ
መንግስታቸው በኤርትራ መንግስት
ላይ አድርጌዋለሁ ያለበትን የአቋምና
የስትራቴጂ ለውጥ መንስኤ ሲገልጹ
ከዚህ ቀደም ከሚታይበት የማመስ
ተግባር በተለየ መንገድ የ24 ሰዓት
ስላደረገው መሆኑን ለማብራራት ሞከሩ፡
፡ አዲሱ ክስተት በዋሽንግተኑ ኤምባሲ
ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ
ሚዛናዊነት የለም፡፡ ከሚታወቀው እውነታ
ተነስቶ ካሉብን ችግሮች እንዴት እንላቀቃለን? በጎ
ጅምሮቻችንን እንዴት እናጎለብታለን? ወዘተ ከማለት
ይልቅ ከፈለጋችሁ ተቀበሉ፤ አለዚያ መንገዱን
ጨርቅ ያድርግላችሁ ዓይነት ነገር ነው ያለው፡፡...”
ለተገኙት ታዳሚዎች በተሰጡት ምላሾች
የተገኘው አንጻራዊ ፋታን ሊሰጥ የሚችል
አይመስልም፡፡ ምክንያቱም አሁን
እየቀረበ ያለው ምክንያት ግን ብዙዎችን
አላሳመነም፡፡
በሰሜን አሜሪካ - ሚኒሶታ
የሚኖሩት የፖለቲካል ሳይንስ ተመራማሪና
ተንታኝ ጃዋር ሲራጅ መሐመድ የቀረበው
ምክንያት አጥጋቢ አይደለም ከሚሉት
ወገኖች አንዱ ናቸው፡፡ ለዚህም አቶ
ኢሳያስ የኢትዮጵያን ደህነነት እና
መረጋጋት መፈታተን የጀመሩት ከበፊት
ጀምሮ ከመሆኑ በተጨማሪ ከቅርብ
ዓመታት ወዲህ ግን ይህን ዓላማቸውን
የሚያሳኩበት ዕድል እየተመናመነ
መሆኑን ይጠቅሳሉ፡፡ “እንደሚታወቀው
አቶ ኢሳያስ አቶ መለስን የሚፈታተነው
የኢትዮጵያን ተቃዋሚዎች በመጠቀም
ነው። ይህ የኤርትራ እና የኢትዮጵያ
አማጺያን ግንኙነት ደግሞ ከጊዜ ወደ ጊዜ
እየሻከረ በመሄድ በአሁኑ ወቅት አብዛኞቹ
ቡድኖች በግልጽ ባይናገሩም ከኤርትራ
ጋር ሆኖ ኢትዮጵያ ውስጥ የመንግስት
ለውጥ ማምጣት እንደማይቻል ድምዳሜ
ላይ ደርሰዋል።” ካሉ በኋላ ለዚህም ሶስት
መሰረታዊ ምክንያቶችን ያስቀምጣሉ፡፡
• የኤርትራ መንግስት
መቼም በቂ እርዳታ ለአንድም
ቡድን ሰጥቶ አያውቅም።
እንዲያውም ተቃዋሚዎቹ
በሙሉ ኃይላቸው እንዳይታገሉ
በማገድ፣ አልፎ አልፎ
የሽብር ጥቃት እንዲያደርሱ
ያስገድዳቸዋል። በተጨማሪም፣
የቡድኖቹ መሪዎች ወደ ሀገር
ውስጥ ገብተው እንዲዋጉ በዴሞክራሲያዊ ምርጫ ለዚያውም ወደ
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
መቶ በመቶ በተጠጋ ‹የሕዝብ› ድምፅ
ስልጣን ተቆናጠናል ያሉትን ሳይቀር
አሽቀንጥሮ እየጣለ ባለበት ቅጽበት ጠ/ሚ/ር
መለስ ዜናዊ “አሰና” በተባለው የኤርትራ
መንግስት ተቃዋሚ ራዲዮ ጣቢያ ላይ
የሰጡት ቃለ ምልልስ የተጠበቀ ዓይነት
እንዳልነበር ብዙዎች ይስማሙበታል፡
፡ ጠ/ሚ/ሩ ረዥም ጊዜ በወሰደ በዚህ
ቃለ ምልልሳቸው የኢሳያስ አስተዳደርን
አስመልክቶ ሁኔታውን በሁለት በመክፈል
የሰጡት ማብራርያ የተለያየ አንድምታ
ፈጥሯል፡፡
የመጀመሪያው ተቃዋሚዎች ‹‹የአቶ
መለስ ተማፅኖ›› ሲሉ የተቹትና ጠ/ሚ/ሩ
‹‹የኢትዮጵያ መሪ በመሆኔ ጉዳዩ
አይመለከተኝም›› ካሉ በኋላ ‹‹እንደኤርትራ
ሕዝብ ወዳጅነቴ›› በሚል የሰጧቸው
ግላዊ አስተያየቶች የኤርትራውያኑ ነፃ
አውጭ ፋኖ ያስመሰላቸው መሆኑ ነው፡
አይፈቅድም። ብዙዎቹ በቁም ፡ በአጠቃላይ ለሕዝቡ፣ ለአዲሱ ትውልድ
እስር እንዳሉ ነው የሚነገረው። እና በስልጣን ላይ ያለው መንግስት
የእነዚህ ቡድኖች መሪዎች የወደፊቷን ኤርትራ ተስፋ የሚያጨልም
በኤርትራ ካምፖች ውስጥ መሆኑን ገልጸዋል፡፡
ይሰቃያሉ። ከዚሁ ለኤርትራ ሕዝብ ከተገለጸ ግላዊ
አስተያያት አንዱ ‹‹ሁሉም ሕዝብ ሰላም
• የኤርትራ መንግስት ይገባዋል፤ በተለይ ግን የኤርትራ ሕዝብ
በኢትዮጵያ ተቃዋሚ ቡድኖች ሰላም ይገባዋል፡፡...›› የሚል ሲሆን ይህን
የውስጥ ፖለቲካ ውስጥ ጣልቃ ያሉበትን መንገድ መንገድ አስመልክቶ
በመግባት የፈለገውን ሽሮ አስተያየታቸውን ለአውራምባ ታይምስ
ለመሾም የሚያደርገው ጫና የሰጡት የወቅቱ የመድረክ ሊቀ መንበር
ብዙዎቹን አስኮርፏል። ኢሳያስ የሆኑት አቶ ገብሩ አስራት ‹‹የቃለ
እንደ ሎሌ ሊጠቀምባቸው ምልልሱ ማጠንጠኛ የሕግም የሞራልም
እንጂ የትግል አጋር ሊሆናቸው መሰረት በሌለው መንገድ የብዙዎች
እንደማይችል ሁሉም እየተረዱ ሕይወት መስዋዕት የሆነበትን የድንበር
መሆኑን እያየን ነው። ግጭት መሬት በመለዋወጥ እንፍታው
የሚልና ጠ/ሚ/ሩ ለኤርትራ የጠበቀ ወዳጅ
• በአሁኑ ወቅት መሆናቸውን አጽንኦት የሰጡበት ተማጽኖ
በአረብ ሀገራት ዜጎች ብቻ ነው፡፡›› ሲሉ ተችተውታል፡፡
ያለጠመንጃ እና የውጪ እንደ አቶ ገብሩ ሁሉ ሌሎች ወገኖች
እርዳታ በሰላማዊ ትግል የሚያቀርቡትን መሰል አስተያየት ቀደም
አምባገነኖችን በመገርሠስ ሲል በኤርትራ ነፃነት በነበራቸው ድርሻ
ነጻነታቸውን መጎናጸፍ ይቀርቡባቸው ከነበሩት ተቃውሞዎች ጋር
መቻላቸው፣ በኢትዮጵያ በተያያዘ የራዲዮ ጣቢያው ላነሳላቸው
ለውጥ ለማምጣት የኤርትራን ጥያቄ ጉዳዩን ከሕዝቦች ነጻነትን የማክበር
አስፈላጊነት አሳንሶታል። ከዚህ ገለልተኛ አስተሳሰብ ጋር አያይዘው
በፊት የኤርትራን ድጋፍ መልሰውታል፡፡ ቀጥሎ የቀረበላቸው ጥያቄ
አስፈላጊነት አበክረው ሲናገሩ ግን በኤርትራ ጉዳይ ላይ የዳር ተመልካች
ሊሆኑ እንደማይችሉ ያመላከተና አዲሱን
የነበሩ ዛሬ አመለካከታቸውን
የመነጋገርያ አጀንዳ የከፈተ መሆኑ
ቀይረው እየተመለከትን ነው።
አልቀረም፡፡ ጥያቄው ‹‹ኤርትራ ላይ አዲስ
‹ወይ ፖሊሲውን ስትራቴጂ ነድፋችኋል?›› የሚል ነበር፡
፡ የአቶ መለስ የመንደርደርያ ኃሳቦች
ከተገባደዱ በኋላ ‹ወይ ፖሊሲው ወይ
ወይ ራሱን›
ስርዓቱ› እንዲቀየር ቀደም ሲል ይደረጉ
ከነበሩ ጫናዎች በተጨማሪ በወታደራዊ
የሰሜን አፍሪካ አገራት ሕዝባዊ አመፅ
መስክ ሳይቀር እንደሚገልጹት ይፋ
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
አደረጉ፡፡
የስትራቴጂ ለውጥ ተደርጓል?
ጠ/ሚ/ሩ መደበኛ የመግለጫ አሰጣጥ
ፕሮቶኮልን ባልጠበቀ ሁኔታ ያን ያህልም
ዕውቅና ባልነበረው የራዲዮ ጣቢያ ሙሉ
ምስሉና ዓላማው ተገማች ያልሆነ በተባለለት
አዲስ አቋም እና ተያያዥ ጉዳዮች ዙርያ
ቃለ ምልልስ ባደረጉ ማግስት የውጭ
ጉዳይ ሚኒስቴር መ/ቤትና በየደረጃው
ያሉ ከፍተኛ ባለስልጣናት ገደምዳሜ
መግለጫዎች ግርምትን አጭረዋል፡፡
ሁኔታው ትኩረታቸውን የሳበው የፖለቲካ
ተንታኞች ደግሞ ቀደም ሲል የነበረው
የውጭ ጉዳይና የአገራዊ ደህንነት ፖሊሲ
ስትራቴጂ መፈተሽ እንዳለበት ያሳስባሉ፡፡
በእርግጥ ቀደም ሲል በሰነድ ጭምር ሰፍሮ
ሲሰራበት በነበረው የአቋምና የስትራቴጂ
ፖሊሲ ለውጥ ተደርጓል ወይ? ሲሉም
ይጠይቃሉ፡፡
ይህ በውጭ ጉዳይ ላይ የሚያጠነጥን
የፖሊሲና ስትራቴጂ ማብራሪያ ኤርትራን
አስመልክቶ የሚኖረው አቋም መለስተኛ
ከፍተኛ ግቦችን ታሳቢ ያደረገና አገራዊ
ጥቅማችንን በሰከነ መንፈስ በመመርመር
ላይ የተመሰረተ መሆን እንዳለበት
ይገልፃል፡፡ መለስተኛው ግጭትን ማስወገድ
ሲሆን የኤርትራ በጎም ሆነ አሉታዊ
ተፅዕኖ እጅግ መለስተኛ በመሆኑ በዚህ
የተነሳ ከዋናው ዓላማችን የምንዘናጋበት
ምንም ምክንያት ሊኖር አይችልም ይላል፡
፡ በሁለት መልኩ ግጭቶችን ማስወገድ
እንደሚቻልም ጥቆማ ይሰጣል፡፡
የመጀመሪያው የአደጋ ተግላጭነትን
በመቀነስ በሻዕቢያ በኩል ሌላ ዙር ግጭት
ቢቀሰቀስ ተጎጂው ማን እንደሆነ ማሳየት
ሲሆን ሁለተኛው በስልጣን ላይ ያለው
ቡድን ወይም ፖሊሲውን መቀየር አልያም
ከስልጣን መወገድ መሆኑን ያሰምርበታል፡
፡ የመጀመርያውን በእጃችን ላይ ያለ
ሁለተኛውን ከቁጥጥራችን ውጪ የሆነ
ይለዋል፡፡ አሁን ተደረገ በተባለው ለውጥ
ይህ ከቁጥጥራችን ውጭ የነበረ መንገድ
በእጃችን የገባበት ሁኔታ ግን አልተገለጸም፡
፡ ይህም በመሰረተ ጉዳዩ ተጨባጭነት ላይ
ጥያቄ እንዲነሳ መንገድ ከፍቷል፡፡
የመድረኩ ሊቀ መንበር የሆኑት አቶ
ገብሩ ጉዳዩን በስነ አመክንዮ ከመዘኑ
በኋላ ወደዚህ አቋም የሚመራ መሰረት
እንደሚያጡበት ይናገራሉ፡፡ በተለይ
በዚህ ወቅት ሻዕቢያ ከራሱ የውስጥ
ችግር አልፎ ለሌሎች የስትራቴጂ ለውጥ
ምክንያት እስከመሆን የሚያደርስ ነባራዊ
አቅም የለውም፡፡ ጃዋር ሲራጅ በአቶ ገብሩ
አስተያየት ይስማማሉ፡፡
እንደፖለቲካ ተንታኙ ዕምነት
ኢትዮጵያ ከኤርትራ በኩል ያላት ስጋት
በከፍተኛ ሁኔታ እየቀነሰ በመሆኑ
ኤርትራ ለኢትዮጵያ ብሔራዊ ደህንነት፣
ጸጥታና ሰላም ከድሮ የበለጠ አስጊ ሆናለች
ለማለት የሚያስችል ምንም ምክንያት
የለም። መንግስት በአፍሪካ ህብረት ስብሰባ
ሰሞን ተሞከረ የተባለው የሽብር ጥቃት
እንደ ምሳሌ ያቀርባል። ኤርትራ ከጦርነቱ
ወዲህ ለመጀመሪያ ጊዜ አምባሳደሯን ወደ
አዲስ አበባ ልካ፣ ጎን ለጎን የሽብር ጥቃት
በአፍሪካ ህብረት ላይ ማድረስ ትሞክራለች
ብሎ ማሰብ አስቸጋሪ ነው። አምባሳደሯን
የምትልከው ሀገሪቷ ከዓለም ማሕበረሰብ
መነጠሏ እየጎዳት ስለሆነ ያፍሪካን ህብረት
ለማባበል በመሆኑ ይህ ህብረት በስብሰባ
ላይ እያለ አዲስ አበባን ማጥቃት የባሰ
ይጎዳታል እንጂ የሚረዳት አይሆንም
ሲል በመንግስት ባለስልጣናት እየተሰጠ
ያለውን ሰበብ ያጣጥሉታል፡፡
ታዲያ የሰሞኑ የኢትዮጵያ
መንግስት ፉከራ ለምንድነው የሚል ጥያቄ
ሲነሳ ገዢው ቡድን ከውስጥ ይነሳብኛል
ብሎ የሚፈራውን ህዝባዊ አመፅ ለማክሸፍ
ብሎም ለማፈን የሚያደርገው ቅድመ
ዝግጅት ነው የሚል ምላሽ ይሰጣል፡፡
ጃዋር ሁኔታውን ባለፉት ወራት ህዝባዊ
አመፅ የተነሳባቸው ገዢዎች፣ ለገጠማቸው
ቀውስ የውጪ ጠላትን ሲያሳብቡ
ከታዩበት ክስተት ጋር ያያይዙታል፡፡
“የቱኑዚያው ቤን አሊ አልቃኢዳን ከሰሱ።
የግብጹ ሙባረክ አንዴ አክራሪ ጽንፈኞችን
ሲከስ ከርሞ አልሳካ ሲለው፣ ሸሪኩ
የሆነቸውን የእስራኤል ስለላ ድርጅት
ሞሳድ ማመካኘት ጀመረ። የየመኑ አሊ
አብደላ ሳሌህም እንደዚሁ አልቃኢዳ እያለ
ሲጮህ ቆየና ምዕራባውያን ደጋፊዎቹ
አላምን ሲሉት እንግዲያውስ እራሳችሁ
እስራኤል እና አሜሪካ ናችሁ ወጣቶቹን
ያነሳሳችሁብኝ አለ። በተመሳሳይ ሁኔታ
የሊቢያው ጋዳፊም አንዴ አልቃኢዳን ሌላ
ጊዜ ኢምፔሪያሊስቶችን ሲረግም እናያለን።
ለየት ባለ መልኩ፣ ባህሬን የኢራን ጣልቃ
ገብነት ነው ስትል፣ በኢራን ለተነሳው
አማጽ ደግሞ አህመዲነጃድ አሜሪካን
ሲከስ ከርሟል።” ይለካሉ፡፡
የተአማኒነት ችግር
የመንግስት ሹማምንት ለሕዝብ ይፋ
በሚያደርጓቸው የአፈፃፀም ሪፖርቶችም
ሆነ በተለያዩ ጉዳዮች ላይ በሚሰጧቸው
መግለጫዎች የተአማኒነት ጥያቄዎች
ይነሳሉ፡፡ ተዓማኒነትን ጥያቄ ላይ
ከሚጥሉት ጉዳዮች አንዱ እክሎች
ሲያጋጥሙ መፍትሔ ተብለው የሚወሰዱ
እርምጃዎች ያልተጠኑና ችግሩን
የሚያባብሱ ሆነው መገኘታቸው እንደሆነ
ይነገራል፡፡ እንደሁኔታዎቹ
መጠን የሚያስከፍሉት ዋጋም ይለያያል፡
የስሱነት
፡ የቀድሞው የመከላከያ ሚኒስትር
የነበሩት አቶ ስዬ አብርሃ ባለፈው ሳምንት
ለአንድ ጋዜጣ በሰጡት ቃለ ምልልስ ላይ
የገለፁትም ይህንኑ ነበር፡፡
መንግስት በሰሜን አፍሪካ የተከሰተው
የሕዝብ አመፅ ምንም እንዳላሳሰበው
ከገለጸ በኋላ በምክንያትነት ያስቀመጠውም
በእነዚያ አገራት ያለው የዴሞክራሲያዊና
ሰብአዊ ቀውስ እዚህ የማይታይ መሆኑን
ነው፡፡ አቶ ስዬ ‹‹በእነዚህ ሰዎች ላይ
ካለኝ እውቀት አንፃር የሰሜን አፍሪካው
ሕዝባዊ አመፅ እጅጉን ያስጨንቃቸዋል፡
፡...›› ካሉ በኋላ ችግሩን ለመፍታት ግን
አስከፊ የተባለ አቅጣጫ እንደሚወስዱ
ጠቁመዋል፡፡
የሕግ ባለሙያና የኢትዮጵያውያን
ብሔራዊ አንድነት ፓርቲ ሊቀመንበር
የሆኑት አቶ ዘሪሁን ገ/እግዚአብሔር
“ጥያቄው የትም፣ መቼም እና በማንም
ቢነሳ የሞራልና የሕግ ፅንስ ሃሳብ ሕዝቡን
ትክክለኛ ስለሚያደርጉት ገዥ ስርዓቶች
ያመጧቸው መመሪያዎችና ሕጎች ሚዛን
መዋዠቁ አይቀርም” ካሉ በኋላ በተለይ
ከእውነታ የራቁ መሸንገያዎች ትክክለኛ
መረጃ የማግኘት መብት ባላቸው ዜጎች
ላይ ሲፈጸሙ መኖራቸው አንድ ሕዝብ
በአገሩ ሁለንተናዊ ጉዳዮች ላይ የባለቤትነት
ስሜት እንዳይኖረው በማድረግ የልዕልና
ኃይሉን እንደሚያሳጣው ይናገራሉ፡፡
አቶ ዘሪሁን የሕዝብን መሰረታዊ
ጥያቄዎች ለመመለስ ከመሞከር ይልቅ
እንደሌሉ ለማስመሰል የሚደረገው ሙከራ
ተአማኒነትን ከማሳጣት አልፎ በሌሎች
አገሮች እንደታየው ሁሉ ባልታሰበ ወቅት
በመፈንዳት ከፍተኛ ቀውስ ሊያስከትል
እንደሚችል ያስጠነቅቃሉ፡፡
የተአማኒነት አደጋዎች መምጫቸው
ያለመታወቁም ሌላው ፈተና እንደሆነ
ይገለጻል፡፡ ከ1983ቱ የስርዓት ለውጥ በኋላ
ብቻ እንኳ ላለፉት 20 ያህል ዓመታት
በተቃውሞው ጎራ ጉልህ አስተዋጽኦ
የነበራቸው ፖለቲካ ፓርቲዎች በአገር
አቀፉ ምርጫ ወቅት ምንም ድምፅ አጡ
ቢባል ድክመት አልነበረባቸውም የሚል
መከራከርያ ባያስነሳም በ”አሸናፊው”
ወገን ላይ የተአማኒነት ጥያቄ ማስነሳቱ
አልቀረም፡፡
በሕዝብ ተወካዮች ም/ቤት ከፍተኛ
ኢኮኖሚስት ሆነው ያገለገሉት ዶ/ር
ታደሰ ብሩ በአንድ ጥናታዊ ጽሁፋቸው
የኢሕአዴግ መንግስት በአገር
አቀፍ ምርጫ ወቅት ‘የሚያገኘው’
የተቃዋሚዎችን ሚና መና የሚያስመስል
ውጤት የሕጋዊነት ጥያቄ እያመጣበት
እንደሚቸገር የጠቆሙት የ99.6 በመቶው
ውጤት ከመከሰቱ ከአምስት ዓመታት
በፊት ነበር፡፡ ዶ/ር ታደሰ በዚሁ ጥናታዊ
ሥራቸው ያነሱት ሌላው ነጥብ የኤርትራ
ጉዳይ ሉዓላዊት ከተባለች በኋላ እንኳ
ከኢትዮጵያ ልሂቃን አእምሮ መውረድ
ያልቻለ መሆኑ ነው፡፡
ጀርመን ውስጥ ያለውን የመላው
አፍሪካውያን ኮሙኒቲ ለረዥም ጊዜ
በፕሬዝዳንትነት የመሩት አቶ አድማሱ
ኃይሉ/አሁን የኢአዴድ ፓርቲ ሊቀ
መንበር ናቸው/ በበኩላቸው የተአማኒነት
ችግሩ እየጎላ የመጣው ገዥው ፓርቲ
በረዥም ጊዜ ይሰጣቸው በነበሩ አጠራጣሪ፣
የተጋነኑና ከእውነታ የራቁ መግለጫዎች
ድምር ውጤት ነው ይላሉ፡፡ ከጥቂት
ሳምንታት በፊት ጀርመን ውስጥ ከሚገኙ
ኢትዮጵያውያን ጋር ባደረጉት ውይይት
በስፋት ይንጸባረቅ የነበረውም ይኸው
እንደነበር ያስታውሳሉ፡፡
“ተአማኒነቱን አደጋ ውስጥ ከሚከቱት
ነገሮች አንዳንዶቹ በተዛባ ስሌት
የሚይዛቸው አስተሳሰቦች ናቸው፡፡
ለምሳሌ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ዜጎቻችን
በረሃብ አለንጋ እየተገረፉ ባሉበት ሁኔታ
ልዩ እገዛ እንደተደረገላቸው አነጋገራቸው
የሚያሳብቅባቸውን ጥቂት ‘ልማታዊ
ባለኃብቶች’ በቴሌቭዥን በማቅረብ
ስለተትረፈረፈ የኢኮኖሚ ትሩፋት ይሰብካል፡
፡ ሚዛናዊነት የለም፡፡ ከሚታወቀው
እውነታ ተነስቶ ካሉብን ችግሮች እንዴት
እንላቀቃለን? በጎ ጅምሮቻችንን እንዴት
እናጎለብታለን? ወዘተ ከማለት ይልቅ
ከፈለጋችሁ ተቀበሉ፤ አለዚያ መንገዱን
ጨርቅ ያድርግላችሁ ዓይነት ነገር ነው
ያለው፡፡...” ይህ በየጥቃቅኑ ጉዳይ ሳይቀር
ማንንም የማያሳምን አቀራረብ ፈታኝና
ወሳኝ በሆኑ አጋጣሚዎች የሕዝቡን
ድጋፍ እንደሚያሳጣ ይናገራሉ፡፡
ግንቦት 5/1990 እና ሚያዚያ 5/1994
በመንግስት በኩል ኤርትራን አስመልክቶ
የተቀየረው የስትራቴጂና የአቋም ለውጥ
የአቶ ኢሳያስ አስተዳደር ወይ ፖሊሲውን
እንዲቀይር ያለዚያም ከስልጣኑ እንዲወገድ
እስከመንቀሳቀስ የሚዘልቅ መሆኑ ሲገለፅ
የትኩረት አቅጣጫ የማስቀየር ተራ ስልት
ነው ከሚለው ነቀፋ በተጨማሪ ወደኃይል
እርምጃ የሚገባበት አጋጣሚ ቢፈጠር
በኢትዮጵያ ሕዝብ በኩል ያልሻረ ቁስል
እንዳለ ይገልፃል፡፡
ማንነታቸው እንዲገለፅ ያልፈለጉ አንድ
የቀድሞው የኢትዮጵያ ጦር ሰራዊት
ጄኔራል መኮንን በሁለቱ አገራት መካከል
ዳግም ግጭት ይቀሰቀስ እንደሆን
ላቀረብንላቸው ጥያቄ የ1990ውን
የ”ድንበር” ግጭት ተሞክሮ በማስታወስ
ሊደረግ አይችልም ብሎ መደምደም
ጉባኤተኞቹ በውጭ ኃይሎች ስርዓቱን ለመቀየር
የሚደረጉ እንቅስቃሴዎችን እንደጣልቃ ገብነት
እንደሚመለከቷቸው ግልጽ አድርገዋል፡፡
የተቃዋሚዎቹ መግለጫ ባልተለመደ መንገድ
በአደባባይ የሌላ አገር መንግስት ስለመቀየር
መወሰኑን ለሚገልፀው የኢትዮጵያ መንግስት
የመጀመርያው ቀይ መብራት ተደርጎ ተወስዷል፡፡
እንደማይቻል ይገልጻሉ፡፡ “በአገራችን
ላይ ሊያስከትል ስለሚችለው ሁለንተናዊ
ምስቅልቅል ለጊዜው እንተወውና “ጦርነትን
መፍጠር እንችላለን” ይሉ የነበሩ የጦር
አዛዦች የነበሩት መንግስት በጎረቤት
የአፍሪካ አገራት ፈፅሞ ባልተጠበቀ
ወቅት የተቀሰቀሱ የሕዝብ አመፆች ምን
እያስከተሉ እንዳሉ እያየ የሁኔታዎችን
አካሄድ አስልቶ እርምጃዎችን ሊወስድ
አይችልም ማለት አጠራጣሪ ነው” ይላሉ፡
፡ ደብዳቤ ጠንካራ አቋም የተንፀባረቀበት
በሌላ በኩል ሻዕቢያ ለአገራችን ስጋት ነው
እስከተባለ መፍትሔው ውስጣዊ ብቃትን
ማደራጀት እንጂ ስርዓቱን ማስወገድ
አይደለም” ካሉ በኋላ “ኢትዮጵያ
የየራሳቸው አጀንዳ ባላቸው፣ ለደህንነቷ
ተጨባጭ ስጋት በሆኑና በኢኮኖሚ
አቅማቸውም ጠንካራ መሰረት ባላቸው
አገራት የተከበበች መሆኗ ይታወቃል፡
፡ መንግስትን እስከመቀየር መንቀሳቀስ
የሚለው በሌላ አገር ... ለነገሩ ኤርትራን
አገር ያደረጋትም ኢሕአዴግ ነው... ጣልቃ
መግባት መሆኑን ብንተወው እንኳ ስንቱን
እያስወገዱ መቀጠል ይቻላል? የዚህ
ዓይነቶቹ የእናስወግዳለን መግለጫዎችስ
በሂደት ሊያስከትሉብን የሚችሉት
ዲፕሎማሲያዊ መዘዝስ ተስተውሏል
ወይ? ...” ሲሉ አከታትለው ይጠይቃሉ፡፡
ጃዋር ከዚህ ኃሳብ ጋር
በሚመሳሰል መንገድ ጦርነት ሊነሳ
አይችልም በሚለው ግምት ላይ ያለውን
ጥርጣሬ ይገልጻል፡፡ “አቶ መለስም ይህንን
ዘዴ በደንብ ያውቁታል፣ ሲጠቀሙበትም
ኖረዋል። አሁንም የሕዝባዊ አመፅን
በመፍራት ነው የጦርነት ከበሮ መደለቅ
የጀመሩት። የተፈራው አመፅ ከተነሳ
እና የስልጣን ወንበራቸውን ካወዛወዘው
እንደዛቱት በኤርትራ ላይ ጦርነት
እንዳይከፍቱ ያሰጋል። አመጽ ካልተነሳ
ግን እንደተለመደው የአንድ ሰሞን ወሬ
ሆኖ ያልፋል።...” ሲል፡፡
ቀደም ሲል የተጠቀሱት ከፍተኛ መኮንን
ያሰመሩበት ሌላው ነጥብ የተጠቀሰውን
ዓይነት የስትራቴጂ ለውጥ አድርጎ
ሕዝባዊ ጠቀሜታ ያለው ፋይዳ ላይ
ለመድረስ መሪዎች በመሰል አጋጣሚ
ትተው ያለፉት የተአማኒነት ተሞክሮ
ትልቁን ስፍራ የሚይዝ መሆኑ ነው፡፡
በዚህ በኩል የ10ሺዎችን መስዋዕትነትን
ባስከፈለ ጦርነት ማግስት የድንበር
ኮሚሽኑ የሰጠውን ውሳኔ አስመልክቶ
በውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ስዩም መስፍን
አማካይነት የተሰጠው ፈፅሞ ከእውነታው
የራቀ መግለጫና መግለጫውን በማመን
በአደባባይ የተካሄደው የደስታ መግለጫ
እውነታ ሲገለጥ በሕዝቡ ላይ ያደረሰው
የመናቅ ስሜት ከሌሎች አገራት ጋር
በሚከሰት መሰል አጋጣሚ ላይ አሉታዊ
ጥላውን ማሳረፉ አይቀርም በማለት
ጥርጣሬያቸውን ይገልፃሉ፡፡
ዓለም አቀፍ የሕግ ባለሙያ የሆኑት ዶ/ር
ያዕቆብ ኃ/ማርያም በበኩላቸው የሁለቱ
አገራት የ1990 ዓ.ም የግጭት መንስኤ፣
ሁለቱን አገራት ይገዛቸው የነበረው
የአልጀርስ ስምምነት የክርክሩ ሂደትና
የመረጃ አቀራረብ፣ የድንበር ኮሚሽኑ
የመጨረሻ ውሳኔና ውሳኔው ኃላፊነት
በጎደለው መንገድ ለሕዝብ ይፋ የተደረገው
ሃሰተኛ መረጃ ያለውን አሉታዊ አንድምታ
ይገልፃሉ፡፡ የዚያን ዓይነቱ ዓለም ያወቀው
ከእውነት የራቀ መግለጫ ተሰጥቶ
እስካሁን ይቅርታ ያለመጠየቁ ደግሞ
በእጅጉ አሳፋሪ መሆኑን ይናገራሉ፡፡
በኢፌዴሪ የሚኒስትሮች ም/ቤት ተወስኖ
ግንቦት 5 ቀን 1990 ዓ.ም የተሰጠው
መግለጫ ምንም እንኳ ቀደም ሲል በነበረው
ቀን “የኤርትራ መንግስትና አገሪቱን
በመምራት ላይ ያለው ሕዝባዊ ግንባር”
የኢትዮጵያን ድንበር ዘልቆ መግባት
ሉአላዊነቷን ቢዳፈርም ያለምንም ቅድመ
ሁኔታ ለቅቆ ወደነበረበት እንዲመለስ
ይጠይቃል፡፡ መግለጫው አደገኛ መዘዝ
ሊያስከትል የሚችለውን የእብሪት ወረራ
የፈፀመውን አካል ማስጠንቀቂያ የሰጠበት
መንገድም አሁን ለብዙዎች ግልፅ ባልሆነ
አደጋ ላይ ከሚሰጠው የጠነከረ አቋም
ፊ ቸ ር
ጋር ሲነፃፀር በእጅጉ የተለሳለሰ እንደነበር
ይነገራል፡፡
ይህ በአራት አጫጭር አንቀፆች
የተቋጨው የሚኒስትሮች ም/ቤት
መግለጫ ብዙ ቦታዎች ላይ “የኤርትራ
መንግስት፣ሕዝባዊ ግንባር” የሚሉትን
ሐረጎች መደጋገሙ ይጠቀሳል፡፡ ከዚያ
ይልቅ በወቅቱ የአፍሪካ አንድነት ድርጅት
ሊቀ-መንበር የነበሩት ኮምፓውሬ ለአቶ
ኢሳያስ ፅፈውት የነበረው የማሳሰቢያ
በሚል ተጠቃሽ ሰነድ ለመሆን በቅቷል፡፡
ከአራት ዓመታት በኋላ ማለትም ሚያዚያ
5 ቀን 1994 ዓ.ም ዘሄግ ላይ የተሰየመው
የድንበር ኮሚሽን ያስተላለፈውን ውሳኔ
አስመልክቶ የሚኒስትሮች ም/ቤት
በውጭ ጉዳይ ሚኒስትሩ አማካይነት
የሰጠው መግለጫ ግን በጦርነቱ ዋዜማ
ላይ የነበረውን “የኤርትራ መንግስት እና
ሕዝባዊ ግንባር” የሚሉ ቃላት “የሻዕቢያ
መንግስት” በሚል ተክቶታል፡፡
“ሁለተኛውና ዋንኛው ነጥብ ግን....”
ይላሉ የፖለቲካ ተንታኞች “የመግለጫው
ማብራሪያ በቁጥር ሁለት ላይ ያሰፈረው
“በምዕራቡ አካባቢ አገራችን ካቀረበችው
ጥያቄ በመነሳት ሻዕቢያ ይገባኛል ብሎ
ወረራ የጀመረበትን የባድመ አካባቢ
የኢትዮትያ እንደሆነ አረጋግጧል” ካለ
በኋላ “በተጨማሪም በባድመ አካባቢ
ኢትዮጵያ ስታስተዳድረው የነበረው ቦታ
ሁሉ የኢትዮጵያ እንዲሆን ወስኗል” ይላል፡
፡ እውነታው ግን ውሎ አድሮ እንደታየው
መሆኑ መንግስት ከኤርትራ ጋር በተያያዘ
የሚያነሳቸው ጉዳዮች የቱንም ያህል
የአሳሳቢነት ይዘት ቢኖራቸው ከጥርጣሬ
የማያማልጡ መሆናቸው እንደሆነ
ይገለፃል፡፡
“መንግስት ቅየራውን ለእኛ ተውት”
የኤርትራ ተቃዋሚዎች ሕብረት
አምባሳደር ብርሃነ ገ/ክርስቶስ
መንግስታቸው የስትራቴጂና የአቋም
ለውጥ ስላደረገበት ምክንያት ሲገልፁ
“በኤርትራ በኩል ኢትዮጵያን ለመበተን፣
ልማቷን ለማደናቀፍ ያልተሞከረ ነገር
የለም፡፡ የቴረሪስት ኃይልን በማሰልጠን
እንቅስቃሴ ሲያደርግ ቆይቷል፡፡ ...” ካሉ
በኋላ በአሁኑ ወቅት ግን ይህ ተግባሩ
የ24 ሰዓት ሥራው በመሆኑ ስርዓቱ
ሊቀጥል አይገባም ሲሉ ደመደሙ፡፡
መደበኛ ተግባሩን የኤርትራን መንግስት
ከስልጣን ማስወገድ ያደረገው የኤርትራ
ተቃዋሚዎች ሕብረት ግን የመንግስት
ቅየራውን ነገር ለእኛ ተውት ሲል
ተደምጧል፡፡
የተቃዋሚዎች ሕብረቱ ለአንድ ሳምንት
ያህል አዲስ አበባ ውስጥ ባደረገው ሰፊ
ጉዳዮችን የሚተነትን ጉባኤ ካነሳቸው
ነጥቦች አንዱ ይኸው የኢህአዴግ መንግስት
“የኤርትራን መንግስት እስከመቀየር”
የሚለው አቋሙ እንደነበረ መረጃዎች
አመልክተዋል፡፡ ጉባኤተኞቹ በውጭ
ኃይሎች ስርዓቱን ለመቀየር የሚደረጉ
እንቅስቃሴዎችን እንደጣልቃ ገብነት
እንደሚመለከቷቸው ግልጽ አድርገዋል፡
፡ የተቃዋሚዎቹ መግለጫ ባልተለመደ
መንገድ በአደባባይ የሌላ አገር መንግስት
ስለመቀየር መወሰኑን ለሚገልፀው
የኢትዮጵያ መንግስት የመጀመርያው ቀይ
መብራት ተደርጎ ተወስዷል፡፡
ጃዋር በኤርትራ የኢሳያስን መንግስት
በኢትዮጵያ ጦር ገርሥሶ የተረጋጋ
መንግስት መፍጠር አስቸጋሪ መሆኑን
ይገልጻል፡፡ ከመጀመሪያው የኤርትራ
ሕዝብ ምንም ያህል ኢሳያስን ቢጠላም፤
ለረጅም ዘመናት እንደ ጠላት ሲያያት
የኖረችው ኢትዮጵያ ሀገራቸውን
ስትወር ደስተኛ ይሆናሉ ብሎ መገመት
የዋህነት ከመሆኑም በላይ ሌላ መዘዝም
እንደሚያስከትል ያሰምርበታል፡፡ ይኸውም
የኢትዮጵያ ጦር ኤርትራን መውረር
የኤርትራ ብሔረተኝነት እንዲያገርሽ
ማድረጉ ሲሆን ይህ ደግሞ ኢሳያስ
ከተወገደ በኋላ እራሱ፤ ስልጣን የሚይዘው
ቡድን እንደ የኢትዮጵያ ሎሌ ስለሚታይ፣
ተቀባይነት የሚያሳጣው መሆኑ ነው፡፡
በሌላ በኩል የዚህ ዓይነቶቹን አቋሞች
አዲሱ የኢትዮጵያ መንግስት መገለጫ
5
አድርገውም የሚገምቱ ፖለቲከኞች
ሁኔታውን ቀየም ሲል በግብፅ መንግስት
ላይ ይሰጡ ከነበሩ መግለጫዎች ጋር
ያነፃፅሯቸዋል፡፡ “እንደተለመደው ጠ/ሚ/ር
መለስ በዓለም አቀፍ ሚዲያ ላይ ቀርበው
በአባይ ጉዳይ ግብፅ ኢትዮጵያን በጦርነት
ልታሸንፋት አትችልም አሉ፡፡ ብዙዎች
በጦርነት ዋዜማ ላይ እንዳለን አድርገው
መወያየት ጀመሩ፡፡ እንደተለመደው ሌሎች
ባለስልጣኖቻቸው የወረደላቸውን አቅጣጫ
ተከትለው የጉንደቱን ታሪካዊ ድል መዘከር
ጀመሩ፡፡ ጥቂት ቆይቶ እንደተገመተው
ጉዳዩ ተንኖ ቀረ፡፡ ሁለቱም ግን በጦርነት
ዙሪያ የሚያጠነጥን ቅኝት ነበራቸው፡፡
....”
በእርግጥ ወደ ጦርነት ቢገባስ?
የስትራቴጂና አቋም ለውጡ
በእርግጥ ወደ ጦርነት ቢያመራስ?
የሚለውን ኃሳብ ጉዳዩን በቅርበት
ለሚከታተሉ ወገኖች ስጋት ማጫሩ
አልቀረም፡፡ “አያምጣው እና አቶ መለስ
የሚሉትን የስትራቴጂ ለውጥ ወደ ተግባር
ለውጠው ኢሳያስን በኃይል ለማውረድ
ወንድሞቻችንን ወደ አስመራ ከላኩ፣
መዘዙ ከፍተኛ ነው የሚሆነው።” የሚለው
ጃዋር ምንም እንኳ ላለፉት አስር ዓመታት
ድርቅ ባለ ፖለቲካው የሀገሪቷን ኢኮኖሚ
ስላደቀቀ እና ሕዝቡን መተንፈሻ ስላሳጠው
ኢሳያስን ማሸነፉ ቀላል ሊሆን ቢችልም
የዚያ አይነት ጦርነት በኢትዮጵያም ሆነ
በኤርትራም የውስጥ ቀውስ ሊያስከትል
እንደሚችል ያሳስባል፡፡
በጦሩ ላይ የሚያስከትለውን
አሉታዊ ጫና ሲገልጽም “ኢሳያስን
በኢትዮጵያ ጦር ከስልጣን ማስወገድ
ማለት የኤርትራን መከላከያ ኃይል
መደምሰስ ማለት ነው። ይህ ደግሞ አዲሱ
መንግስት ሰላም እና ጸጥታን ለማስከበር
የሚያስችለው አቅም እንዲያጣ ያደርገዋል።
በእንደዚያ አይነት ሁኔታ ውስጥ አሁን
በቡድኖች መካከል ያለው ፍጥጫ ወደ
እርስ በርስ ጦርነት ሊለውጥ ይችላል።
አማራጩ የኢትዮጵያ ጦር ረዘም ላለ ጊዜ
እዚያ እንዲቆይ ማድረግ ነው። ይህ ደግሞ
ከላይ የጠቀስነው የኤርትራ ብሔረተኝነት
በባሰ ሁኔታ ያነሳሳል።” ይላል፡፡
ኢትዮጵያ በአሁኑ ወቅት
ልትወጣው ካልቻለችው ከፍተኛ የኢኮኖሚ
ቀውስ አንጻር ወደ ጦርነት ሲገባ
ኢኮኖሚው የበሰ መዳሸቁ እንደማይቀር
የኢኮኖሚ ጠበብቶች ይገልጻሉ፡፡ ኢትዮጵያ
ባለፈው ጦርነት ላይ 350 እስከ 500
ሚሊዮን ዶላር እንዳወጣች ይገመታል።
የዓለም ባንክ ማስረጃ እንደሚያሳየው
ከጦርነቱ በፊት ( 1996 እ.ኤ.አ) በ 12.6%
እያደገ የነበረው የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ
ጦርነት በመነሳቱ ወደ -3.5% (ኔጋቲቭ)
አሽቆለቆለ። አሁንም የሚወራው ጦርነት
ከተነሳ የዚያን አይነቱን ኪሳራ ማስነሳቱ
አይቀሬ ያደርገዋል፡፡
በሌላ በኩል ከአስር ዓመት
በፊት በአቶ ኢሳያስ እብሪት እና ድፍረት
የተንገበገበው እና ምናልባትም አሰብን
እናስመልሳለን በሚል ጭምር የኢትዮጵያ
ሕዝብ፣ የኢኮኖሚ እና የሰው ህይወት
ኪሳራውን ውጦ ከአቶ መለስ ጋር ቆሞ
ነበር። ዛሬም እንደዚያ ይሆናል ማለት
አስቸጋሪ ነው የሚሉት ጃዋር በኑሮ
ውድነት እየተጠበሰ፣ በአምባገናነዊ ስርዓት
ስር የሚኖር ህዝብ ሌላ የጦርነት ጫወታ
ይደግፋል ብዬ አላምንም ሲሉ ይገልጻሉ፡፡
አተርፍ ባይ አጉዳይ ላለመሆን...
የአምባገነናዊ ስርዓት መሪዎች
የውስጥ ችግር ሲነሳባቸው ከውጪ ጠላት
ጋር በመዋጋት የሕዝቡን ቀልብ ከውስጥ
ወደ ውጭ እንዲያዘነብል ሲሞክሩ
ይታያሉ፡፡ አንዳንዶቹ ይሳካላቸዋል።
ሌላ ጊዜ ደግሞ መፍትሔ ብለው
የዘየዱት ስልት እነሱኑ መልሶ ሲበላቸው
ይስተዋላል፡፡ አርጀንቲናን ሲገዛ የነበረው
ወታደራዊ መንግስት፣ የተጋፈጠውን
ህዝባዊ አመጽ እና የኢኮኖሚያዊ ቀውስ
ለመቋቋም በማሰብ ፎክላንድ (Falklands)
ተብላ በምትጠራው ደሴት ላይ የይገባኛል
ጥያቄ በማንሳት በ1982 ከእንግሊዝ ጋር
ወደ ጦርነት ገባ። መጀመሪያ ላይ የሀገሪቱ
ሕዝብ ቀድሞ በልቡ አዝሎት ከነበረው
ቁጭት የተነሳ ቢደግፈውም፣ በማርጋሬት
ታቸር የምትመራው እንግሊዝ ጦርነቱን
ስታሸንፍ አርጀንቲናውያን መንግስታቸውን
አፋጠጡት። ይህም የኢኮኖሚ እና
የፖለቲካ ቀውሱ ተባብሶ፣ አምባገነናዊውን
ስርዓት ፈረካከሰው፡፡
ጃዋር መሐመድ የዚህ ዓይነቱ
የተዛባ ስሌት የሚያስከትለውን ውድቀት
በማስታወስ ማንኛውም መንግስት
የሚከተለውን የጭንቅ መገላገያ መስመር
በጥንቃቄ መፈተሽ እንዳለበት ሲመክር
“የውስጥ ቀውስን ለመሸፋፈን ወደጦርነት
ለመግባት የሚያስቡ መንግስታት
ጥንቃቄ ቢያደርጉ የተሻለ ነው። ስልጣንን
ለማጠንከር ሲሞከር ያለችውን በፍጥነት
እንዳታፈተልክ መጠንቀቅ ይበጃልና!”
በሚል ማስጠንቀቂያ ጭምር ነው፡፡ ...
ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ
6
የፖለቲካ ፈላስፎች አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003

የጠቃሚነት ዓይነት ነው፡፡ እንዲህም
ይላል፡-
‹‹ጠቃሚነትን በሁሉም የሞራል ጥያቄዎች
እንደመጨረሻው ጥሪ እመለከተዋለሁ፤
ነገር ግን ደረጃ በደረጃ እያደገ እንደሚሄድ
ፍጡር በሰው ዘላቂ ፍላጎቶች ላይ መሠረት
በማድረግ ሰፊ አግባብ ያለው ጠቃሚነት
ሊሆን ይገባዋል፡፡›› -(On Liberty,
Introduction)
ሚል በፃፈው ላይ በዋናነት የሚንፀባረቀው
እርካታ ወይም ደስተኝነት ሳይሆን
እንደ እውነት፣ አእምሮአዊ መገለጥ፣
ግላዊ ጥንካሬ እና እንደ ግለሰባዊ ግለ-
ምሉዕነት (self-realisation) ያሉ ነገሮችን
መፈለግ ወይም መከተል ነው፡፡ ከዚህ
ነው፡፡ ከጥቂት ተጠቃሾች - ያልተማሩ፣
ወንጀለኛ እና እራሳቸውን መርዳት
ከተሳናቸው - በስተቀር ሁሉም አዋቂ
ሰው፣ ወንድም ሆነ ሴት ቢያንስ አንድ
ድምፅ ሊኖረው እንደሚገባ ሚል ያምናል፡
፡ ሴቶችን ድምፅ እንዳይሰጡ መከልከል
የተወሰኑ ወንዶችን ቀይ ፀጉ ስላላቸው
ብቻ እንዳይመርጡ ከመከልከል እኩል
ምክንያታዊነት የጎደለው ነው፡፡ (ሚል
ከእንጀራ ልጁ ከሄለን ቴይለር ጋር በመሆን
በ1869 የፃፈው “The Subjection of
Women” ሴቶችን ስለሚያሳትፍ ምርጫ
የተደረገ ቀደምት ጥሪ ነው፡፡
የውክልና መንግስት በመደበኛው ዜጋ
ዘንድ ጠንካራ ሀሳቦችን፣ ኃላፊነትን
ለማሳየት የሚገመገሙበት የፈተና መዋቅር
እንደሚያስፈልግ ያምናል፡፡ እንዲሁም
የአናሳዎች ውጤታማ ውክልና ይረጋገጥ
ዘንድ ተመራጮች የሚያገኙት መቀመጫ
ከተሰጣቸው ድምፅ ጋር በተመጣጠነ
መልኩ የሚሆንበትን (proportional
representation) እሳቤ በማቀንቀን
የመጀመሪያው ባይሆንም ከቀደምቶቹ
መካከል ነው፡፡ እርሱ የሚደግፈው
ውስብስብ (ዘርፈ ብዙ) ሥርዓት ቶማስ
ሔር ከተባለ የለንደን ጠበቃ የተወረሰና
በ1859 “A Treatise on the Election
of Reprentatives, Parliamentary and
Municipal” በተሰኘ መፅሐፉ የገለፀው
ነበር፡፡

የአብላጫው አምባገነንነት
የውክልና መንግስት አዳጋ
ጆን ስትዋርት ሚል /1806-73/
በተቃራኒው፣ አላዋቂነት የሰፈነበትና እና ተሳትፎን በማበረታታቱ ምክንያት በግለ-ታሪኩ ከተገለፀው ከልጅነት ህይወቱ
[ባለፈው ሳምንት ስለ ጆን ስትዋርት
መቻቻል የሌለው ሕዝባዊ ምልከታ የተሻለ እንደሆነ ያስባል፡፡ በሌላ በኩል በኋላ ጎልማሳው ሚል እውቀታዊ በሆነ
ሚል የጀመርነው ፅሁፍ ከልጅነት
አናሳዎችን እና ግለሰቦችን በቁጥሮች ፍፁም ሥልጣንን የጨበጠ (Despotic) መልኩ መንቀሳቀስ ስለመቻሉ የህሊና
ህይወቱ እና ከግለ-ታሪኩ ባሻገር በ1861
ክብደት ሊጠራርጋቸው የመቻሉን እድል መንግስት ተገዥዎቹን ፍላጎት አልባና ሥራዎቹ እማኝ ናቸው፡፡ እርሱም
ያሳተመው “Utilitarianism” ሥራ ላይ
ይጠላል፤ ያ ትልቅ ብቃት ወደታች ሰምጦ ጭምት ያደርጋቸዋል፡፡ የውክልና እንደሚያረጋግጠው፣ ስሜትን በሚሰባብር
ብቻ ያተኮረ ነበር፡፡ ዛሬ ደግሞ ከነፃነት
ሊቀር ይችላል፡፡ መንግስት በራሳቸው የሚተማመኑ፣ መንገድ የተማረው ሚል፣ ውስብስብ
እና ከውክልና የመንግስት ዓይነት ጋር
‹‹የግለሰባዊነት በነፃነት መዳበር ንቁ እና ጠንካራ አስተሳሰብ ያላቸው ባህሪው እጅግ ጥልቅ፣ ወስጣዊና ሁልጊዜ
የሚያያዙትን ሥራዎቹን እንደሚከተለው
የመልካም ሁኔታ ቀዳሚው መሠረት ግለሰቦችን፣ እንዲሁም እንዲህ ያለ ሕዝብ ወጥ በማይሆኑ ጠንካራ ስሜቶች የተሞላ
ቀጥለንባቸዋል፡፡]
መሆኑ ከግንዛቤ ገብቶ ቢሆን፤ እንዲሁም አንድ ለመሆን የተጣመረበትና ሥርዓት፣ ነው፡፡ የጠቃሚያዊነት (ዩቲሊታሪያኒዝም)
የተሰኘው ሥራው ከሊበራል ግለኝነት
ሥልጣኔ፣ ሥርዓት፣ ትምህርት፣ ባህል መሻሻል እና መረጋጋት የሚለመልምበት እሳቤን በፍፁም ሊተወው አልተቻለውም፤
(Liberal Individualism) ዘመን አይሽሬ
በሚሉት ቃላት ከተሰየሙት ሁሉ ጋር ማህበረሰብን ይፈጥራል፡፡ ይሁንና “እርካታ” ማለት እርሱ (ሚል)
እንደርሱ ሀሳብ ስሙን ሊወክል ገለፃዎች እንደ አንዱ ሆኖ ሁል-አቀፍ
የተጣመረ ንጥረ ነገር ብቻ ሳይሆን በራሱ
ተቀባይነትን ያገኘ ነው፡፡ በጆን ስትዋርት ሆኖም የውክልና መንግስት ጉድለቶች እና ያፀደቃቸው እንቅስቃሴዎች ናቸው በሚለው
የእነዚህ ነገሮች ሁሉ ወሳኝ ክፍል እና
የሚችለው ነፃነት የራሳችንን ሚል የህይወት ዘመን ውስጥ ከየትኛውም
ሁኔታ መሆኑ ከግንዛቤ ገብቶ ቢሆን፣
አደጋዎችም አሉት፡፡ ሚል ከሁሉም በላይ መልኩ ላለመለወጥ አልተቻለውም፡፡
የፅሁፍ ሥራዎቹ ይልቅ ገኖ የወጣ ስጋት ያደረበት የአብላጫው አምባገነንነት ያልተገደበ ነፃነትን ያወድሳል፣ ነገር
መልካም ነገር በራሳችን ነፃነት ከደረጃው ዝቅ ስለማለቱ ምንም ነው፡፡ መንግስት በቁጥር አብላጫነት ግን ያልተገደበ ነፃነት ከሥርዓት
ነበር፡፡ ሚል ለነፃነት (Liberty) የነረበው
ዓይነት ስጋት ላይኖር ይችል ነበር - (On ላይ ብቻ የሚመረኮዝ ከሆነ ተራነት እና የለሽነት እና ከብጥብጥ ይልቅ እርሱ
አረዳድ በኋላ “Negative liberty” ወይም
መንገድ የመፈለግ ወይም Liberty, ch3) አላዋቂነት በጉልብትና እና በአብርሆት ዋጋ የሚሰጣቸውን ውጤቶች ያስከትሉ
ከእንቅፋት የፀዳ፣ ገደብ የሌለበት፣ ጣልቃ
ምናልባትም ላይኖር ይችላል፤ ነገር ግን (enlightenment) ላይ አይቀሬ የበላይነት እንደሚሆኑ ጥርጣሬ አለው፡፡ የውክልና
የማይገባበት ነፃነት እንደሚባለው ዓይነት
የመከተል ነፃነት ነው፤ ይህም ነው፡፡ እንደርሱ ሀሳብ ስሙን ሊወክል
ይህ ከ”ዘመን አይሽሮ” ጠቃሚያዊነት ይጎናፀፋሉ፡፡ በተጨማሪም መንግስት መንግስትን እና ከሞራል አንፃር በመደበኛ
(ዩቲሊታሪያኒዝም) እጅግ የተለየ ነው፡፡ አብላጫውን የሚያስደስቱ ፖሊሲዎችን ዜጎች ላይ አለው የሚለውን የማበረታታት
የሚችለው ነፃነት የራሳችንን መልካም
የሌሎችን ተመሳሳዩን የማድረግ ነገር በራሳችን መንገድ የመፈለግ ወይም
የሚል አብላጫውን ያለማመን ሁኔታ መምረጡ አይቀሬ ነው፤ እነዚያ ፖሊሲዎች አስተዋፅዖ ያደንቃል፣ ነገር ግን የምሁራን
“Considerations on Representative በመሠረታዊ ገፅታቸው ጠቃሚም ይሁኑ እና የሞራላዊ ልሂቃን ተፅዕኖን ቀጣይነት
ጥረት ሳንገድብ ወይም የመከተል ነፃነት ነው፤ ይህም የሌሎችን
Government” በተሰኘ ሥራውም የሚተይ ጎጂ፡፡ በሚያረጋግጥ መልኩ ነገሮች እንዲዋቀሩ
ተመሳሳዩን የማድረግ ጥረት ሳንገድብ
ነው፡፡ ቢያንስ ለራሱ ጉዳዮች ኃላፊነትን ስለዚህም የፖለቲካ ሥልጣን ውክልና ይፈልጋል፡፡ የሚል ድባባዊ አፃፃፍ የሀሳብ
ሳናደናቅፍ ነው፡፡ ማንም ቢሆን ወይም ሳናደናቅፍ ነው፡፡ ማንም ቢሆን
ለመውሰድ የሚያስችለውን ያህል ለሰለጠነ ከፖለቲካ ትምህርት ጋር እጅ ለእጅ መጣረስን እና ጥበትን የሚደብቅ ሲሆን፣
- ግለሰብም ሆነ መንግስት - በሌሎች
እና ለተቀናጀ ሕዝብ የውክልና መንግስት ተያይዞ መጓዝ እንዳለበት ሚል አፅንኦት እርሱም በህይወት ዘመኑ ሁሉ ስፋት
- ግለሰብም ሆነ መንግስት ላይ የሚደርስ ጉዳትን ለመከላከል
(representatives government)
ካልሆነ በቀር በማንኛውም ምክንያት ይሰጣል፡፡ አባላቱ ኃላፊነት ተሰምቷቸው ባለው አስተምህሮት ተኮር እና ዝርዝር
ከሁሉም የተሻለ የመንግስት ዓይነት ድምፅ ለመስጠት እጅግ አላዋቂ ሆነው ትምህርት የተጎዳ ነበር፤ ነገር ግን ጆን
- በሌሎች ላይ የሚደርስ ማንኛውንም ሰው እንዳይናገር፣ ሀሳቡን
እንደሆነ ይቀበላል፡፡ “የውክልና” መንግስት
በህትመት እንዳይገልፅ ወይም በድርጊት ሙሉ ለሙሉ ነፃ የሆነ የመራጭ ስብስብ ስትዋርት ሚል ለፖለቲካ እሳቤ ያበረከቱት
ሲል አስፈፃሚው አካል የሚመረጠውና
ጉዳትን ለመከላከል ካልሆነ እንዳይተገብር የመገደብ መብት የለውም፤
ተጠሪነቱ (ከ)የተወካዮች ምክር ቤት
ይኖራል ማለት ምክንያታዊነትን ያጣ አስተዋፅዖ ከምንም በላይ በክርክሮች እና
እናም ሚል “ጉዳት” ወይም “harm” ነው፡፡ ከፖለቲካ ትምህርቱ ስኬት ጋር ሥራዎቻቸው ባንፀባረቁት ውጤት ላይ
በቀር በማንኛውም ምክንያት የሆነበትና ይህ ምክር ቤትም በተራው በተያያዘ አንድ ሰው ከአንድ በላይ ድምፅ ከሚመረኮዝ - ጆን ራውልስ እና ሮበርት
ሲል ተጨባጭ፣ መለካት የሚችል ጉዳት
የሚመረጠውና ተጠሪነቱ (በ)ለሕዝቡ የሚሰጥበት (plural voting) ሥርዓት ኖዚክ አባል ከነበሩበት - አያሌ የፀሐፍት
ማለቱ ነው፡፡
ማንኛውንም ሰው እንዳይናገር፣ የሆነበት ፓርላመንታሪ ወይም የፓርላማ መዘርጋት እንዳለበትና ግለሰቦች ከአንድ ስብስብ ውስጥ አንዱ ነበር፡፡
እዚህ ላይ ሚል የተረዳው የማይመስለው
ሥርዓት የሚያራምድ መንግስት ማለቱ በላይ ድምፅ ለመስጠት ብቁ መሆናቸውን
ችግር ይህ “ጉዳት” የተሰኘው መርህ
ሀሳቡን በህትመት እንዳይገልፅ ከትግበራው ይልቅ ሲናገሩት እጅግ ቀላል
መሆኑን ነው፡፡ አንድን ሰው እራሱን ማ ስ ታ ወ ቂ ያ
ወይም በድርጊት እንዳይተገብር ከመጉዳት እናቅበው ዘንድ መብቱ የለንም፡
የመገደብ መብት የለውም ፡ ሙሉ ለሙሉ እራስን የሚመለከቱ

የጫጩት ማስፈልፈያ ማሽኖችን

ድርጊቶች ከማህበራዊ ድርጊቶች በተለየ
የድርጊቶቹ ባለቤት ከሆነው ግለሰብ
በቀር ለማንኛውም ሰው ግድ አይሰጡም

ኢንኩቤተሮችን
(በድጋሚ ይህ ልዩነት ተግባራዊ
ሊያደርገው በሞከረው በማንኛውም ሰው
ዘንድ የመሆኑን ችግር ሚል ያወቀው
አይመስልም)፡፡ በሁሉም ሰው ከተደገፈው
አስተያየት አንድ ሰው ብቻ የተለየ ሀሳብ
ቢኖረው እንኳን እርሱን ዝም ለማስባል
ይህ ምክንያት ላይሆን ይችላል፡፡ ሁሉም
ሀሳቦች በነፃነት ውይይት እንዲደግባቸው
እስካልተፈቀደ ድረስ እውነት ምንድነው፣ በተመጣጣኝ ዋጋ በነጠላና በብዛት እናቀርባለን
ሀሰት ምንድነው የሚለውን ማንም
ሊያውቅ አይቻለውም፡፡ ይጠይቁን መጠናቸው ከትንሽ እስከ ትላልቅ ማለትም
ውይይትን የማይፈቅድ ቅድመ-
ምርመራ አድራጊ (Censor) ማንም • መጠናቸው ከትንሽ እስከ ትላልቅ
የሌለውን ስህተት ያለመስራት ችሎታ
ይጠይቃል፡፡ እጅግ የምንጠነቀቅላቸው ማለትም
እምነቶች እንኳን እውቅና ለማግኘት • ባለ 50፣100፣200፣300፣400፣500...
አደባባይ ወጥተው ፉክክር እንዲገጥሙ ወዘተ እንቁላል በመያዝ ጫጩቶችን
እስካልተፈቀደለቸው ድረስ ህይወት አልባ
ጭፍን እምነቶች ይሆናሉ፡፡ እውነት ማስፈልፈል የሚችሉ
ከሆኑ ፉክክርን የሚፈሩበት ምንም • የክልል ደንበኞች ሙሉ ክፍያ
ነገር የለም፤ ስህተት ከሆኑ ስህተት በአድራሻችን ከላኩ ወይም በአካል ከከፈሉ
መሆናቸውን ማወቃችን እራሱ የተሻለ
ነው፡፡ ሰፋ ባለ መልኩ፣ ሚል “የኑሮ በሚኖሩበት ከተማ ሆነው ማሽኑን
ቤተ-ሙከራዎች” በማለት የሚጠራውን የሚረከቡበትን ሁኔታ እናመቻቻለን፡፡
እሳቤ ይደግፋል፡፡ የጉዳት መርህ • በብዛት ለሚያዙ የዋጋ ቅናሽ አለን
እንደተጠበቀ ሆኖ፣ ሁሉም የማህበረሰብ
አባላት የትኛውንም ያህል ያልተለመደ
ቢሆን በፈለጉት በማንኛውም መንገድ
ያለ ጣልቃ-ገብ በመኖር የየራሳቸውን
ሻያ ኤሌክትሮ መካኒካል
ማንነት እስከጫፍ ድረስ እንዲያጎለብቱ
ሊፈቀድላቸው ይገባል፡፡ እዚህ ላይም
ቴክኖሎጂ ኃ/የተ/የግ/ማህበር
በድጋሚ ሚል የጠቃሚያዊነት አቀንቃኝ
(ዩቲሊታሪያን) ነኝ ብሎ ከሚያስበው ያነሰ
ሆኖ እናገኘዋለን፡፡ ጠቃሚነትን (utility)
በተመለከተ መከራከሪያ ነጥብ እያዳበረ
ስልክ 0911 69 31 02/0913 54 87 21/
እንደሆነ ያምናል፤ ነገር ግን የተሻሻለ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
‹‹መርፌ ትሰራለህ?››
አመሻሹ ላይ ደስ የሚልና
ቀዝቀዝ ያለ አየር ይነፍሳል፡፡ ወበቁ፣
ንዳድና ቃጠሎው አልፏል፡፡ ጩኸትና
ግርግሩ ረግቧል፤ የእለት ውጥረቱ ሰክኗል፡
፡ ጨረቃዋ ፏ ብላለች፡፡ ከቀኑ ይልቅ
አመሻሹ ያምራል፡፡ እንደ ዘፋኙ፣ ‹‹ምሽቱ
ደመቀ፣ ምሽቱ›› ያሰኛል፡፡ ብዙ ሰዎች
ለተፈጥሮ ግዜ አንሰጥም፡፡ ስለመዝናናት
ያለን ግንዛቤም እጅግ ውስን ነው፡፡
ሳይከፍሉ መዝናናት ያለም አይመስለን፡፡
በተለምዶ 22 (ማዞሪያ)
ከሚባለው ሰፈር ቁልቁል ወደ ቦሌ
በሰሎሞን ሞገስ
መድሃኒዓለም በእግሬ እጓዛለሁ፡፡ ለወትሮው
solomoges@yahoo.com በዚህ መንገድ የማቀናው በታክሲ ነበር፡
፡ እነሆ ዛሬ ነሸጥ ቢያደርገኝ፣ የምሽቱን
ጣፋጭ አየር እየማግሁና ከራሴ ጋር
እያወጋሁ አስደሳች ጉዞዬን ተያይዣለሁ፡
፡ ከዓመታት በፊት እዚሁ ቦሌ ት/ቤት
ስማር ከምኖርበት አካባቢ ወደ ት/ቤቱ
የምመላለሰው በእግር ጉዞ ነበር፡፡ ያኔ
እምብዛም አይርቀኝም፡፡ ዛሬ ግን ሁለት
ታክሲዎች ይዤ እመጣለሁ፡፡ ቀድሞ
አንዳፍታ በእግሬ ፉት እለው የነበረውን
መንገድ ዛሬ ንክች አላደርገውም፡፡
‹‹ቴክኖሎጂ ያቀራርባል›› ይባላል፡፡ ነገር
ግን፣ የትራንስፖርት አገልግሎቱ ሲሟላ
ይህ ቦታ ጭራሽ ራቀኝ፡፡ ታክሲ ሲመጣ
ቅርብ የነበሩት ቦታዎች ሁሉ ቀስ በቀስ
ይርቁኝ ጀመር፡፡ ስለሆነም ‹‹ቴክኖሎጂ
አቀራርቧል›› ሲሉ፣ ‹‹የለም፣ ቴክኖሎጂ
አራርቋል›› እላለሁ፡፡ በእግሬ 10 ደቂቃ
ይወስድብኝ የነበረውን መንገድ ዛሬ
ከ10 ደቂቃ በላይ በትራንስፖርት ጥበቃ
አሳልፋለሁ፡፡ ቅርብ የነበረው ቦታ ጭራሽ
መራቁን አስመልክቼ ሀሳቤን በግጥም
ቋጥሬው ነበር፡፡ ሰዎች ‹‹ሉላዊነት›› ሲሉ
እኔ ‹‹ልላዊነት›› ብዬ፡፡
ፊት ቅርብ ነበር ከቦሌ መርካቶ፣
አሁን ግን ሎንችናው፣
ታክሲው ባሱ ሞልቶ፣
ተራርቆ ቀረ ቦሌና መርካቶ፡፡
አንድ የሰማሁት ታሪክ ነበር፡
፡ የሃገራችን እውቅ አትሌት ነው አሉ፡፡
ትውልዱን አንርገም
እንደ አቮካዶ ሾጠጥ ብሎ እንደ
ማንጎ የተሟለለው ጭንቅላቱ፣ እንዲሁም
የካሮት ቅርፅ የተላበሰው አገጩና እንደ
ጥቅል ጎመን እጥፍ ያለው ጆሮው ወዳጄን
የፈጣሪ ሥራ ሳይሆን አትክልት ተራ
ተጠፍጥፎ የተሰራ አስመስሎታል፡፡
ይህ ወዳጄ በንግግሩ መሀል
እንደ እንቁራሪት የሚንቋረር ድምፅ
እንዳይፈጠርበት በመስጋት አስቀድሞ
በታዲዎስ ጌታሁን ጉሮሮውን አፀዳውና አፉን አሞጠሞጠ፡
፡ ደመና እንደኪንታሮት በተንጠለጠለበት
ጨፍጋጋ ቀን ምን ዓይነት ብራ ወሬ
ይነገረኝ ይሆን ብዬ ጆሮዬን ቀሰርኩለት፡፡
‹‹...ኢትዮጵያ ስሟ በዓለም
ላይ በበጎ አይነሳም... በአንድ መፅሐፍ
ላይ ስሟ ለረሀብ ምሳሌ ይሆን ዘንድ
ተጠቅሷል...›› ማለት ጀመረ፤ ይሉኝታ
ቢሱ ወዳጄ፡፡ ይህ ዓይነቱ ወሬ ተደጋግሞ
ከመወራቱ የተነሳ እንደሰነበተ ወጥ ዕጅ
ዕጅ ብሎኛል፤ አፍንጫዬም የሚሰነፍጥ
ሽታውን መቋቋም አቅቶት ቀዳዳዎቹ
ለመደፈን ተቃርበው ነበር፡፡
አፍንጫዬን በሶፍት ደፍኜ
ልሰማው ብሞክረም የማይቻል ሆነብኝ፡፡
ወዳጄ በህይወት ያለውን ትውልድ ምንም
እንዳልሰራ ወቀሰው፡፡ አፈር የበላውን
ትውልድ የክብር መጎናጸፊያ አልብሶ
ይኼን ትውልድ አራቆተው፡፡ መተቸት
አላረካ ሲለው ዘለፈው፡፡
“አንተ አፈር የበላው ትውልድ
አባል ነህ?”
“አይደለሁም” አለኝ፡፡
“የዚህ ትውልድ አባል ከሆንክ
ምን ሰራህ ታዲያ?” ብለውም የረባ
ምላሽ ሊሰጠኝ ስላልቻለ መሸነፉ ገባኝና
መነታረኬን አቆምኩም፡፡
ሀገሪቱ በሌላው ዓለም ጥሩ
ስም እንደሌላት ያወቅነው ዛሬ አይደለም
እኮ፡፡ በጣም ቆይቷል፡፡ በድርቅ፣ በሰብዓዊ
መብት አያዝ፣ ነፃውን ፕሬስ፣... ባጠቃላይ
በሰው ሰራሽና በተፈጥሮ አደጋ ስሟ
በሚገባ በመጥፎ ተራግቦላታል፡፡ በዘመናት
ሲነገር የሰነበተውን ወሬ ዛሬ እንደአዲስ
ነገር ማውራት በስንት “መከራ” የበሉትን
ምግብ በከንቱ ማትነን ነው የሚሆነው፡፡
ብዙዎች ለሀገሪቱ ዕድገት
አስተዋፅኦ ማድረግ እንዳለባቸው
በመዘንጋት ወሬ በማመላለስ ብቻ
ዘመናቸውን ይፈጃሉ፡፡ ሌሎቹም
ከተጠያቂነት የሚያመልጡ ይመስላቸዋል
ኮሜንተሪ
በእግሩ ሲጓዝ ያዩት አንድ ሰው ማንነቱን
ይለዩና የመኪናቸውን መስኮት ዝቅ
አድርገው፣ ‹‹አንተ ሰው፣ ወዴት ነህ? ና
ግባና በመኪና ልሸኝህ›› ቢሉት፣ ‹‹የለም፤
ስለምቸኩል በእግሬ እሄዳለሁ፤ እርስዎ ቀስ
ብለው ይሂዱ›› አላቸው አሉ፡፡ እንግዲህ
በዚህ አትሌት እይታ የትራንስፖርት
አገልግሎቱ ያዘገያል፤ ቅርብ የነበረውን
ቦታ ያርቃል ማለት ነው፡፡ ብዙዎቻችን
ቀድሞ በእግራችን የምንዘልቀውን
መንገድ ዛሬ ያለሚኒባስና ኮንትራት
ታክሲ አንሞክረውም፡፡ የአምስት ደቂቃው
መንገድ ገና በሀሳብ ያዳክመናል፡፡ ልባችንም
አይነሳ፣ እግራችንም አይንቀሳቀስ፡፡ እውን
ቴክኖሎጂ አቀራርቦናል?
መቼም የእግር መንገድ
የሚጠቅመው ከራስ ጋር ለመወያየት፣
አካባቢን ለመታዘበ ነውና በዚህ ጉዞዬ
ላይ አንድ ማስታወቂያ አየሁ፡፡ ይህን
አስገራሚ ማስታወቂያ ብሄራዊ ቴአትር
አካባቢና ሜክሲኮም አይቼው ነበር፡፡
አንዳንዶቻችሁም ሳታዩት አልቀራችሁም፡፡
ማስታወቂያው የሰይጣን እምነት መጽሐፍ
ነው፡፡ እንዲህ ይላል፡- ‹‹ከዘመኑ የዓለም
እውነታ ጋራ የሚያጓጉዘው በጥቁር
ጥበብ ዘዴና በባለጥንታዊ የአስማት
ቁልፍ ድግምት የሚጠቃለለው የሰይጣን
ሃይማኖት ባለ 263 ገፅ ጽሑፍ በአማርኛ
ተተርጉሟል፡፡›› ማስታወቂያው ይህን
ይልና የአዘጋጁንና የተርጓሚውን ስም
ጠቅሶ፣ ‹‹አስማት ለማሰራት የምትፈልጉ
በዚህ ቁጥር ይደውሉልን›› ሲል ሰይጣናዊ
እምነት በመጽሐፍና በሲዲ የቀረበልን
መሆኑን ‹‹ያበስራል››፡፡
እዚህ ላይ ነው የአብዬ
መንግስቱ ለማ ግጥም የሚታሰበኝ፡፡
ነፍሳቸውን ይማርና ጋሽ መንግስቱ ለማ
ከዛሬ 50 ዓመታት በፊት በፃፉት ግጥም
‹‹መርፌ ትሰራለህ?›› ሲሉ ጠይቀው
ነበር፡፡ ዛሬም ለእኛ ኢትዮጵያውያን
የሚያስፈልገን ሙያ መርፌ መስራት ነው
ወይስ አስማትና ድግምት? ከፈረንጁ ዓለም
መቅዳት ያለብን ጥንቆላና አምልኮ ወይስ
የአካፋና ዶማን ጥበብ? አፄ ቴዎድሮስ
ነጮቹን፣ ‹‹ሕዝቤን አስተምሩልኝ፤
መሰለኝ “መፅሐፈ ባልቴት” ይመስል ዝም
ብለው ይተረተራሉ፡፡
ሲጀመር ይኼን ትውልድ
መውቀስ (መገሰፅ) ያለበት የረባ ሥራ
ያልሰራ ግለሰብ አልያም ተቋም (የሚዲያም
ሆነ ሌላ ዓይነት) አይደለም፡፡ ተጎልቶ
ከሚውል ማኅበረሰብ ውጪ ለውጥ ያመጣ
ሃያሲ ቢገስፅም ያምርበታል፡፡
አለበለዚያ ሁሉም አንደበት
አለኝ እያለ፣ እንዲሁም መድረኩንና ድምፅ
ማጉያውን የማግኘት ዕድሉ ስለሰመረለት
ብቻ ትውልድን መርገም የለበትም፡፡ በዚያ
ላይ እርግማን ያቆረቁዛል እንጂ ሲየሳድግ
ታይቶም ተሰምቶም አይታወቅም፡፡
በርግጥ ይኼ ትውልድ ታሪክ
የለውም? አልሰለጠነም? ለማኝና ረሃብተኛ
የሆነው በማን ውድቀት ይሆን? ታሪክ
ማለት ሐውልት ቀርጾ ማቆም ብቻ
ነው እንዴ? መሰልጠን ወይም ሥልጣኔ
የሚባለው ከአንድ ድንጋይ ቤተ-መቅደስ
መፈልፈል ብቻ ነው?
ለማንኛውም ሰው ሁሉ
የአስተዳደጉ ውጤት ነው፡፡ የአንድ ልጅ
አስተዳደግ እንደ ግራዋ እንጨት የተጣመመ
ከሆነ ሀገር የምትባለዋ ራሱ እድገቷ እንደ
ግራዋ ቅርንጫፍ ውልግድ ውልግድ ያለ
ይሆናል፡፡ የተወላገደ ህብረተሰብ ፈጣሪዎቹ
እኛው፤ ተራጋሚዎቹም እኛው፡፡ ቀጣዩን
ፅሁፍ በማንበብ ከእርግማን እንውጣ!
ልመናን የሚያበርታቱትና
ሕፃናት በልመና ተኮትኩተው እንዲያድጉ
ዕድሉን የሚመቻቹት የገዛ ወላጆቻቸውና
አሳዳጊዎቻቸው ናቸው፡፡ አንድ ኢትዮጵያዊ
ሕፃን ገና በሕፃንነቱ፣ ምናልትም ከወፌ-
ቆመች አልፎ በ36 ወራቶች ሲከበብ
እናትና አባቱ ልመናን ያለማምዱታል፡
፡ በግልፅ ለመናገር ልጃቸውን “ለማኝ”
ያደርጉታል፡፡
ይህ አስተዳደግ በተለምዶ
“ድሆች” የሚባሉትን የህብረተሰብ ክፍሎች
ብቻ የሚመለከት አይደለም፡፡ ሀብታም
የሚባሉትም ቢሆኑ ለልመና መስፋፋት
“ተጠያቂ” ናቸው፡፡ ድሆቹ ልጆቻቸውን
ወደ ጎረቤት በመላክ ክብሪት ለምነው
እንዲያመጡ ያደርጓቸዋል፡፡ ሀብታሞቹ
እንደ ድሆቹ ልጆቻቸውን ክብሪት
ባያስለምኑም፣ እናታቸው “አባታችሁ
ሶደሬ እንዲወስዳችሁ ለምኑት” በማለት
ተተኪው ትውልድ የሚባለው ልመናን
ከአባቱ ጋር ይለማመደዋል፡፡
አሰልጥኑልኝ፤ እውቀታችሁን አካፍሉኝ፤
የእጅ ሙያተኞች ላኩልኝ›› እያሉ
ሲወተውቱና ሲማጠኑ ፈረንጆቹ የፈሰሰ
ውሃ የማያቀኑ የሃይማኖት ሰባኪዎችን
እየላኩ ያማርሯቸው ነበር፡፡ ዛሬ ደግሞ
የልጅ ልጆቻቸው እውቀትና ቴክኖሎጂውን
ትተን አስማትና አፍዝ አደንግዙን
እየቃረምን ነው፡፡
ስንት ሺህ ዘመናት የማረሻ
ቴክኖሎጂን መቀየር ያልቻልን፣ ከዝናብ
ግብርና መላቀቅ የተሳነን፣ በምፅዋትና
እርጥባን የምንኖር ዜጎች በጥብቅ
የሚያስፈልገን ከድህነት፣ ከበሽታና
ከጉስቁልና የሚያላቅቀን ጥበብ እንጂ
ጥንቆላና አስማት ነውን? መቼም
ግሎባላይዜሽን የማያሳየን ጉድ የለም፡
፡ እንደ ጥንብ-አንሳ (አሞራ) ውዳቂውን
እየለቀሙ የሚያመጡብን ‹‹ወገኖቻችን››
መብዛታቸው በእጅጉ የሚያሳዝን ነው፡
፡ በአውሮፓ እግር ኳስ ደንዝዘናል፡
፡ በጫትና በመጠጥ ሱስ ደንዝዘናል፡፡
ከዚህ ድንዛዜ የሚያነቃን እንጂ ተጨማሪ
መደንዘዝ ውስጥ የሚጥለንን መች
ፈለግን? የሚያስፈልገን ባለራዕይ ሕዝብና
ባለራዕይ መንግስት ነበር፡፡ የሰይጣን
እምነት ለሃገራችን ችግር ‹‹በቡሃ ላይ
ቆረቆር›› ነው፡፡
ፕሮፌሰር መስፍን ወ/
ማርያም ‹‹የክህደት ቁልቁለት›› በተባለ
መጽሐፋቸው፣ ለአያሌ ዘመናት ባለህበት
እርገጥ ወይም የእንፉቅቅ የሆነ ኑሯቸውን
ታዝበው ሲጽፉ ይህን ብለው ነበር፡-
‹‹በ1860 አፄ ቴዎድሮስን
ሊወጋ የመጣው በናፒየር የሚመራው
የእንግሊዝ ጦር በመጓጓዣ ዘዴው
ከቴዎድሮስ ጦር የተሻለ አልነበረም፤
በእንስሳት እየተጠቀመ ነው መቅደላ
የደረሰው፡፡ በ1888 በአፄ ምኒልክ ዘመን
የኢጣልያ ጦር ኤርትራን በቁጥጥሩ
ስር አድርጎ ትግራይን አቋርጦ አምባለጌ
ሲደርስ መጓጓዥው ያው አጋሰስና አህያ
ነበር፤ የአፄ ምኒልክም ጦር ከአምባለጌ
እስከ አድዋ ያለውን የኢጣልያ ጦር
ያሸነፈው ከመሀል ሀገር በአጋሰስና
በአህያ ያለውን ጭኖ ነበር፤ ከአርባ
“እስኪ ሂድና ከእገሌ የእሳት
ፍም ለምነህ አምጣ!” ለምነህ የሚለው
ቃል መርዘኛ በመሆኑ የታዳጊዎቹን የራስ
ቅል ይመርዛል፡፡ የተመረዘ ትውልድ
ማርከሻ እስካላገኘ ድረስ እየሞተ ይሄዳል
እንጂ ነፍስ አይዘራም፡፡ የአሳዳጊዎችም
ሆነ የወላጆች የልጅ አስተዳደግ ካልተለወጠ
ወደፊትም ለማኝ ሆነን እንደምንቀጥል
እርግጠኛ ነን፡፡
በልመና ኮትኩታችሁ
ያሳደጋችሁትን ትውልድ መልሳችሁ
ስትወቅሱት ከሞራል አንፃር ቀላችሁ
ትገኛላችሁ፡፡ አንድም ሰው ታሪክ ሰራ፣
ሚሊዮን ሕዝብም ታሪክ ሰራ የሚጠራው
የሀገሪቱ ስም ነው፡፡ አንድም ሰው ለመነ፣
እልፍም ሰው ለመነ ሀገሪቱ “ለማኝ ነሽ”
ከሚል ተምዘግዛጊ ቃል የምታመልጥበት
ምክንያት አይኖርም፡፡
ችግሩ የአንድ ሰው ጦስ ትርፉ
ለሀገር ጭምር መሆኑ ነው፡፡ አንድ
ኢትዮጵያዊ በኢትዮጵያ ምድር እየለመነ
ቢታይ “እገሌ የሚባል እንቶ ፈንቶ ሰው
ለመነ” ተብሎ አይደለም ዜና የሚሰራው፡
፡ ቢሆንማ ጥሩ ነበር፡፡ ግን በዚያ ሰው
ምክንያት “ኢትዮጵያ የምትባለው ታሪካዊ
ሀገር፣ ያን ሁሉ ቅርሶች የፈጠረች ሀገር
ትላንት በዓለም ላይ ተፅዕኖ ማሳረፍ
የቻለች ሀገር ዛሬም እየለመነች ነው” ነው
የሚባለው፡፡
አንዲት ሀገር በአንድ ግለሰብ
ትወሰናለች፡፡ ያ ግለሰብ ሀገሪቱን ጥላሸትም
ሆነ ሽቶ ለመቀባት በቂ ኃይል አለው፡
፡ በመሆኑም አንድ ሥራ ሲሰራ ሰው
በመምረጥ፣ ያኛውን ህብረተሰብ ከዚህኛው
ማኀበረሰብ በማበላለጥ አይደለም፡፡
ከታችኛው ተርታ ሰው እስከመጨረሻው
የሀገሪቱ አስተዳዳሪ ድረስ የተወረወረው
ቀስት ግቡን መምታት አለበት፡፡
እባካችሁ አታስቁን! ትላንት
ማታ ሲጋራ ለመለኮስ ፈልጎ ልጁን
ለላይተር “ልመና” ያሰማራ ጋዜጠኛ፣ ዛሬ
ጠዋት በሬዲዮና በቴሌቪዥን እንዲሁም
በጋዜጦች “ትውልዱ ልመና ውስጥ
ተዘፍቋል፤ ታሪክ መስራት አልቻለም”
ብሎ ቢጨቀጭቀኝ እግሬን ሰቅዬ ነው
የምስቅበት፡፡ በዚያ ላይ ራሱን አየሰደበ
መሆኑን ሊያውቀው ይገባልና እባካችሁ
አለቦታው አታስቁን! “እናቴ” ሞታ
እያለቀስኩ ጋዜጠኛው እንዲህ ያለውን
የተቃረነ ዘገባ ቢያስተላልፍ፣ ለቅሶዬን
7
ዓመታት በኋላ በ1928 የኢጣልያ ጦር
በመሬት በጦር መኪናና በታንክ፣ በሰማይ
በአውሮጵላን መርዙን እየዘራ ሲመጣ፣
የአፄ ኃ/ሥላሴ ጦር ወደማይጨው
የዘመተው ያው እንደተለመደው አህያ
እየነዳ ነበር፡፡ በ1860 አፄ ቴዎድሮስን
ሊወጋ ወደመቅደላ ከመጣው የእንሊዝ
ጦር ጀምሮ እስከ ማይጨው ጦር (ማለት
ከ1860 እስከ 1928) አራት ትውልዶች
ያህል በቅለዋል፤ በዚያው ግዜ ውስጥ
የኢጣልያና የእንግሊዝ ትውልደች ምን
ያህል መጥቀው እንደሄዱ መዘርዘር
አስፈላጊ አይሆንም፡፡ የሚደንቀው ደግሞ
የወያኔ ልጆች በ1982 አዲስ አበባ ሲገቡ
አህያ እየነዱ ነበር አሉ! እንግዲህ ይህንን
ተጨባጭና ጉልህ እውነት የምንቀበለው
እንዴት ነው? ልንክደው አንችልም፡
፡ የአዕምሮና የመንፈስ ችግር አለብን፡፡
በአዕምሮና በመንፈስ ኃይሉ የማይጠቀም
ሕዝብ አህያ ከመንዳት ሊወጣ አይችልም፡
፡››
(የክህደት ቁልቁለት፤ መስፍን ወልደ
ማርያም፤ 2003፤ ገፅ 14)
በእርግጥም ፕ/ሩ በጥብቅ
የሚያስፈልገን አህያ ከመንዳት የሚያወጣን
እውቀት እንጂ የሰይጣን እምነትና አፍዝ
አደንግዝ አይደለም፡፡ እጦታችን የጥንቆላ
እጦት መች ሆኖ? ከቶም የሃይማኖት
ችግር የለብንም፡፡ የትም የምንቃርመውን
አግበስብሰን አምጥተን ሕዝባችን ላይ
መድፋት ያለብን አይመስለኝም፡፡ ይህች
ሀገር ቅራቅንቦውን ሁሉ ለቃቅመን
የምናጠራቅምባት ቅርጫት መች ሆነች?
የወገናችን ጥያቄ አፍዝ አደንግዝን አስማት
ትሰራለህ ሳይሆን ‹‹መርፌ ትሰራለህ?››
የሚል ነው፡፡ ሃይማኖት አልቸገረንም፡
፡ እስልምናው አለን፤ ክርስትናው አለን፤
በሀኢውም እንዲሁ፡፡ ከራሳችን አልፈን
ለሌላው ዓለም የምናካፍለው እምነት
ሞልቶናል፡፡ ‹‹የሰይጣን እምነትና
የጨለማ አሰራርን፣ ድግምትና አፍዝ
ወደ ገፅ 23 ዞሯል
አቋርጬ እንደምስቅበት ካሁን ሊያውቀው
ይገባልና እባካችሁ ሀዘናችንን ረግጠን
በሳቅ እንድንንፎለፎል አታድርጉን!
ሌላው ይኼ ትውልድ አብዝቶ
የሚረገምበት “ዐብይ” ጉዳይ አለ፡፡ በዚያን
ዘመን የነበረው (አፈር የበላው) ትውልድ
አብዛኛውን ሥልጣኔውን ያሳየው
በድንጋዮች ላይ በመመርኮዝ ነው፡፡ በሌላ
ቋንቋ፣ ያ ትውልድ ድንጎይ ወዳጅና
ለድንጋይ ትልቅ አክብሮት የነበረው
ማኅበረሰብ ነበር፡፡ አክሱም፣ ላሊበላ፣
የጀጎል ግንብ፣ የጎንደር ቤተ-መንግስትና
ሌሎችም የታሪክ ቅርሶች ግድግዳቸውና
ማገራቸው ድንጋይ ነው፡፡
በወቅቱ የነበረው ትውልድ
ማንነቱን መግለፅ የፈለገው በድንጋይ
ሊሆን ይችላል፡፡ ይኼ የግል መብቱ ነው፤
የግል ስሜቱም ጭምር፡፡ ስሜቱም ስለሆነ
ድንጋይ በማንከባለልና ድንጋይ በማስዋብ፣
ድንጋይ ፀሐይ ለመሞቅ ከመቀመጫነት
ባለፈ ታሪክ ሊሆን እንደሚችል አሳይቶን
አልፏል - ያ ትውልድ! ግን ደግሞ የዛሬው
ትውልድ ታሪክ መስራት ያለበት የግድ
በድንጋይ ብቻ ነው ተብሎ መታመን
የለበትም፡፡ የዚህ ትውልድ ፍላጎቱና
ስሜቱ ሌላ ነገር ሊሆን ይችላል፡፡
በዚያ ላይ ደግሞ የትውልዱን
ስሜትና ፍላጎት ጠብቆ ተገቢውን ሂስ
መስጠት፣ ከተማረውም ካልተማረውም
የሰው ዘር የሚጠበቅ ነገር ነው፡፡ አንድ
ሰው ከምንም በላይ የሌላውን ስሜት
መረዳት አለበት፡፡ የሌላውን ስሜት
መረዳት የማይችል የትኛውንም ትምህርት
በማዕረግ ያጠናቀቀ ሰው ቢሆን እንኳን
ሌላ ሰው መሄስ አይችልም፡፡ እምቢ ብሎ
ቢሄስ እንኳን የተማረበትን ዩኒቨርስቲ
ያስገምታል፡፡ ማዕረጉንም ለጥርጣሬ
ይዳርገዋል፡፡
አንዲት ሴት ካሮት መብላት
ካልወደደች አልወደደችም ነው፤ አለቀ፡፡
በ”ግድ” ሴቲቱን ለመመገብ የሚደረግ ሩጫ
ጠብ ያጭራል፡፡ ይኼም ትውልድ ድንጋይ
ካልፈለገ አልፈለገም ነው፤ አለቀ፡፡ በዚህ
ምድር ላይ የመኖር ስሜቱ የሌላቸውና
በየእንጨቱ በገመድ ተንጠልጥለው
ያገኘናቸውን ሰዎቻችንን በአባዲና መኪና
ወደምኒሊክ ሆስፒታል ልከናቸው የለም
እንዴ? ... ምክንያቱም የስሜት ጉዳይ
ወደ ገፅ 23 ዞሯል
ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ
8 የአቤቶ ወግ abeto2007@yahoo.com
ግልፅ ያልሆነ ደብዳቤ
ለክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር!
ክቡር ሆይ በሌሎች ሸቀጣ ሸቀጦች ላይ ዋጋ ጨመረ ሲባል በስግብግብ ነጋዴዎች ስናመካኝ ቆይተናል፡፡ አሁን ግን በንባብ ዋጋ
ላይ የተጨመረው ጭማሪ ልናሳብብ ልናመካኝ የምንችልበት አይደለም መንግስት የጨመረው ነውና! በእውኑ በአንባቢው ጠቅላይ
ሚኒስትር የምትመራ ሀገር የንባብ ዋጋ ይህን ያህል ጨመረ ቢባል ምን ይባላል? በምንስ ይመካኛል?
ስለዚህ እባክዎ ጠቅለይ ሚኒስትር በህትመት ዋጋ ላይ የዋጋ ቅናሽ ‹‹ይሁን›› ይበሉ እርሶ ይሁን ሲሉ የማይሆን ነገር የለምና!!
ባ
ለፈው ሳምንት በዚህ አምድ ላይ
ጠቅላይ ሚኒስትራችንን አንስተናቸው
ነበር፡፡ ዛሬም ደገምናቸው፡፡ መጀመሪያ
አካባቢ ስቅታ ያስቸግርብኛል ብዬ
በመስጋት ላላነሳቸው አስቤ ነበር፡
፡ ኋላ ላይ ሳስበው ግን እንደውም
‹‹አንድ ያጣላል!›› እንዲል የሀገሬ ሰው መደጋገሜ
ፍቅራችንን የሞቀ ያደርገዋል የሚለው ሀሳቤ አሸነፈኝ
እና ድጋሚ እርሳቸውን ማንሳቴ ክፋት የለውም ስል
ዛሬም ተመለስኩባቸው፡፡
ርዕሴ ‹‹ግልፅ ያልሆነ ደብዳቤ ለክቡር ጠቅላይ
ሚኒስትር›› ይላል፡፡ ለምን…? መልዕክቱ ግልፅ
ያለሆነ በመሆኑ ነውን…? በፍፁም አይደለም፡
፡ እንኪያስ አንዳንዶች ‹‹ግልፅ ደብዳቤ…››
እያሉ የሚሰዱላቸው ደብዳቤዎች እርሳቸው
የማይወዷቸውን፤ እርሳቸውም ብቻ ሳይሆኑ እኔን
ጨምሮ ወዳጆቻቸው የማንወዳቸውን ጥያቄዎች እና
ሀሳቦች ያዘሉ ሆነው ስላገኘኋቸው፤ ይህ ደብዳቤም
ከነዛ እንደ አንዱ እንዳይታይብኝ በመስጋት ነው፡፡
ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር እንግዲህ የምጽፍልዎ
ደብዳቤ ከሆነ አይቀር ሰላምታን ላስቀድማ…!
እንዴት አሉልኝ! ቤተሰብ በሙሉ ሰላም ነው…
ሰላምዎ ይብዛ አንበሳዬ…!
ቤተሰብ ብዬ ከጀመርኩ አይቀር … ለመሆኑ የቤትዎ
ነገር እንዴት እየሄደልዎ ነው? መቼም ‹‹ቤተሰሪ
ደም የለውም›› ይሉት ብሂል በርስዎ እንደማይደርስ
እገምታለሁ፡፡ ደግሞም እንዳይደርስብዎ እፀልያለሁ
‹‹ደም ከማጣት ይሰውርዎ!›› ባለፈው ሳምንት
ውስጥ አንድ ጋዜጣ በአራት ኪሎ ቤተመንግስት
ውስጥ ሰማኒያ ሚሊዮን ብር የሚፈጅ መኖሪያ ቤት
ለርስዎ እና ለመላው ቤተሰብዎ እየተገነባ እንደሆነ
ይፋ አድርጓል፡፡ ከዚህም ጋር ተያይዞ አንዳንዶች
‹‹ከግንባታው ይልቅ በጀቱን መጥራት ይከብዳል››
እያሉ ብሩ ስለመብዛቱ አስተያየት እየሰጡ ነው፡፡
ይኸው አሁን ከተማው ሁሉ ሌላ ወሬ ያጣ ይመስል
የሚያወራው እሱኑ ሆኗል፡፡ ቤቱ በአራት ኪሎ
ቤተመንግሰት ውስጥ ከመገንባቱ አንፃር፣ ሰማኒያ
ሚሊዮን ብር ከፍጀቱ አንፃር ከወዘተ አንፃር… ጉዳዩ
የሚመለከተውም የማይመለከተውም እንዳሻው
እየቧለተ ነው፡፡ አንዳንዶችማ ‹‹አይመለከታችሁም!››
ብለን ስንገስፃቸው … ሰማኒያ ሚሊዮን ብር የፈጀ ቤት
ሲገነባማ ሰማኒያ ሚሊዮኑም ህዝብ ይመለከተዋል፡
፡ በማለት እየመለሱልን ይገኛሉ እንደነዚህ ሰዎች
አባባል ለዚህ ቤት ግንባታ እያንዳንዱ የኢትዮጵያ
ህዝብ ህፃን አዋቂ ሳይለይ አንድ አንድ ብር አዋጥቷል
እያሉ የማይሆን ስሌት እያሰሉ ይገኛሉ፡፡ እኔ
በበኩሌ ግን ኪሴን ፈትሼ ካስቀመጥኩት ብር ምንም
ስላልጎደለኝ ከኔ አልወሰዱም ብዬ ተቆርቋሪነቴን
አሳይቻለሁ፡፡
ሌሎችም በበኩላቸው ‹‹ጠቅላይ ሚኒስትራችን
በሚቀጥለው ምርጫ አልወዳደርም ብለዋል፡፡ ታድያ
ለማን ይድላው ብለው ነው ቤት የሚገነቡት?››
ሲሉ እየጠየቁ ነው፡፡ መቼም የዛሬ ሰው ቧልት
አያልቅበትም አይደል? ከኒህ ቧልት ከማያልቅባቸው
መካከል የሆኑት ሌሎች ደግሞ ‹‹እንግዲህማ
ይሄን ሁሉ ወጪ አውጥተው ገንብተው ቢያንስ
ቤቱ ሞቅ ሞቅ እስኪል ድረስ ሌላ አምስት አመት
እርሳቸው ወይም ለርሳቸው የቅርብ የሆነ ሰው
የጠቅላይ ሚኒስትርነቱን ቦታ ይዞ እንዲኖርበት
ጥረት ያደርጋሉ እንጂ አይለቁም ማለት ነው፡፡››
እያሉ እየገመቱ ነው፡፡ የቅርብ ሰው ሲሉ የጠቀሱት
ማንን ለማለት ፈልገው እንደሆነ የቱንም ያኽል
ለማውጣጣት ብሞክር ሳይሆንልኝ ቀርቷል፡፡ የሆነስ
ሆነና ቤቱን የማስገንባቱን ኃላፊነት ከስንት ስራ ጋር
ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
ደርበው ባለቤትዎ እየሰሩ መሆኑን በሰማሁ ጊዜ
ደስታ ፍንቅል አድርጎኝ እንዲህ ነው እንጂ ጎበዝ…
‹‹ባልና ሚስት ከአንድ በህር ይቀዳል›› ስል መተረቴን
አልደብቅዎትም፡፡ የቤቱን ጉዳይ ስቋጭ የማይፈርስ
የማይታደስ ፅኑ ቤት እንዲሆንልዎ እመኛለሁ፡፡
እኔ የምልዎ ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር ሻቢያ ሆዬ
‹‹አዲስ አበባን አፈራርሼ ባግዳድ አደርጋታለሁ››
የሚል ነጠላ ዜማ ሰሞኑን እያንጎራጎረ መሆኑን
ነግረውን ነበር፡፡ እርግጥ ነው የማልደብቅዎ ነገር
አንዳንድ ወገኖች ይህንን በሰሙ ጊዜ የሻቢያው
ሰውዬ (ስማቸውን ቄስ ይጥራውና!) በአፍሪካ
ህብረት ስብሰባም አልመጡ፣ በሚዲያም ብቅ አላሉ
እንደሚባለው ለራሳቸው (ከዚህ ከጋዳፊ ነው ቀጣፊ
ከተባለ ሰውዬ ቀውስ በኋላ) በጠና ታመው ሀኪም
ቤት ለሀኪም ቤት እየተመላለሱ ናቸው… ታድያ
ከጠቅላይ ሚኒስትራችን ጋር የት ተገናኝተው ነው
አዲሳባን ባግዳድ ባላደርጋት… ብለው የዛቱባቸው?
በሚል ጥያቄ ተነስተው ብዙ ብዙ ክፉ ነገሮችን
ሲናገሩ ሰምቻለሁ፡፡ ብቻ በዚህ ደብዳቤ እንዲህ
እንዲህ አሉ ብዬ ብል ወሬ ማመላለስ ይሆንብኛል
ብዬ ለዛሬ ትቼዋለሁ፡፡
ይልቅስ ክቡር ጠቅላይ ሚኒስቴር ሻቢያ የፈለገውን
ያህል አዲሳባን ባግዳድ ለማድረግ ዕቅድ ቢኖረው
የፈለገውን ያህል እኛን ብቻ ሳይሆን ቀጠናውን
ለማተራመስ አጀንዳ ቢይዝ የአዲስ አበባን ህዝብ
ግን ለተቃውሞ የማደራጀት አቅም እንደሌለው
ላረጋግጥልዎ እወዳለሁ፡፡ እንኳንስ የአዲስ አበባን
ህዝብ ለተቃውሞ ሊያደራጅ ይቅርና የራሱን ሀገር
ሰዎች በጥቃቅንና አነስተኛ እንኳ ማደራጀት የማይችል
መሆኑ በእውነት ሳይታለም የተፈታ ነው፡፡ እኔ
ታማኝዎም ከአንዳንድ የአዲሳባ ነዋሪዎች ለመሰለል
እንደሞከርኩት ህዝቡ ለሻቢያ ክፉ ጥላቻ አለው፡፡
እንደውም አንዳንዶች የኛን ሰዎች ራሱ የሚጠሉት
ድሮ ያኔ በበረሀ ለነበረው ትግል ‹‹ከሻቢያ ጋር
አብራችኋል›› በሚል ቂም መሆኑን ጠቁመውኛል፡
፡ እናም የአዲሳባ ህዝብ ሻቢያ እንኳንስ በኢሳያስ
እና ያቺ ማናት ‹‹ሄለን መለሰ›› በተሰኘች ተወዳጅ
ዘፋኛቸው ራሱ አዘፍኖ ‹‹አዲሳባን ለማተራመስ››
ነጠላ ዜማ ቢለቅ የሚሰማው የለምና አይስጉ፡፡
ውድ ጠቅላይ ሚኒስትር ዛሬ ይህንን ደብዳቤ
ለእርስዎ ለመፃፍ ሳስብ ብዙ አውጥቼ አውርጄ
ተጨንቄ እና ተጠብቤ ነው፡፡ እስከ አሁን ያነሳነው
እንደው ለመንደርደሪያ ያኽል ነውንጂ ዋናው ጉዳይ
ከስር አለ፡፡ ከስር ስለሚነሳው ዋናው ጉዳይስ ቢሆን
እርሳቸውን ከማደክም ለሌሎች ብናገር አይቀልም
ነበር? ብዬም ተጨንቄ ነበር ነገር ግን የነገሩ ቁልፍ
እርስዎ ብቻ መስለው ታዩኝ፡፡
ክቡር ሆይ ምንም ነገር አይጠራጠሩኝ እኔ የመልካም
ገፅታ አምባሳደር ነኝ፡፡ እንኳንስ ሌላ ቀርቶ በሀገሪቱ
ታላላቅ አለማቀፍ ስብሰባዎች ሲኖሩ እንኳ እንግዶች
ሀገሪቷን ‹‹የአመዳሞች ሀገር›› እንዳይሏት አደባባይ
ስወጣ ፊቴን በቫዝሊን አውዝቼ የምጠብቅ፣ ቫዝሊን
ካጣሁ ደግሞ ጎስቋላ ገፄን እንግዶች እንዳያዩት
እስኪሄዱልኝ ድረስ ጥቅልል ብዬ ቤቴ የምውል
ሰው ነኝ፡፡ የኔ መልካም ገፅታ አምባሳደርነት በዚህም
አያበቃም ለበርካቶችም ይህንኑ ስሰብክ ቢመለከቱኝ
በየአውቶቡስ ፌርማታው ‹‹ኢየሱስ ጌታ ነው!››
ከሚለው መንፈሳዊም ሆነ በየቤተስኪያኑ ደጃፍ
‹‹ወዮላችሁ!›› ከሚለው ባህታዊ ብበልጥ እንጂ
አላንስም፡፡ ሆኖም ግን አሁን ስብከቴን የሚገዳደሩ
ሁኔታዎች እየተከሰቱ ይገኛሉ፡፡
ባለፈው ሰሞን የኑሮ ውድነት ለበርካታ ትችቶች
ሲያስዳርገን ‹‹ምናለ በሉ አሁን እርሳቸው አንድ
መላ ባያበጁለት›› እያልኩ ስወራረድ ቆይቻለሁ፡፡
አላሳፈሩኝም፡፡ እግዜር አያሳፍርዎ! በአንድ ስብሰባ
የዋጋ ተመን አውጥተው ውርርዱን እንዳሸንፍ
አድርገውኛል፡፡ ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር እርስዎ
‹‹ይሁን›› ብለው ያልሆነ ነገር የለም፡፡ እርስዎ ይሁን
ካሉ ነጋዴው ባያዋጣውም ይሸጣል፡፡ አስፈጻሚውም
ባይዋጥለትም ያስፈጽማል፡፡ እርስዎ ‹‹ይሁን›› ካሉ
መሬት መንቀጥቀጥ ይቆማል! የባህር መናወጥም
ይፀናል! ለዚህም ነው ዛሬ እርስዎ ‹‹ይሁን›› ይሉ
ዘንድ ይህንን ደብዳቤ መፃፌ…
ክቡር ሆይ ባለፈው ገበያው በዋጋ ውድነት ህዝቡን
ከጃፓን ሱናሜ እኩል ሲያናውጠው ተርጋጋግቶ
የነበረው እርስዎ ‹‹ይርጋ›› ስላሉ ነበር፡፡ ይኽው ዛሬ
እርስዎ ትንሽ ስራ በዛብዎ መሰል ‹‹ይሁን›› ብለው
ካረጋጉት በኋላ ገሚሱ ዋጋው ተመልሶ ተሰቅሏል፡፡
ገሚሱ ከገበያ ጠፍቷል፡፡ ገሚሱ… ብቻ የተረጋጋው
መልሶ መናወጥ ጀምሯል፡፡ እግዜር ያሳይዎ
የእግዜር ውሃ እንኳ ሳይቀር ከ200 ፐርሰንት በላይ
ጭማሪ አደርጓል፡፡ ልብ ያድርጉልኝ ቢራ እና ለስላሳ
ዋጋ ይቀንስ ብለው በቃልዎ እንዳላፀኑ ዛሬ ውሃ
ይህንን ያኽል ጭማሪ አሳየ ሲባል እርስዎ ባይሰሙ
ነውንጂ ሰምተው ቢሆንማ እንዲህ አይደረግም ነበር፡
፡ እባክዎ ክቡርነትዎ ዛሬ ነገ ሳይሉ ስኳር፣ ዘይት፣
ውሃ ሳይለዩ… የሁሉም ዋጋ ‹‹ይርጋ›› ይበሉ እና
እኛም ሀገሪቷ የጥጋብ ሀገር ነች ብለን አፋችንን
ሞልተን እንናገር፡፡ እባክዎ…
ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር ዋናው ለርስዎ ይህንን
ደብዳቤ ያስፃፈኝ ጉዳይ ይኽውልዎ
ጋዜጣ እና ሌሎች የህትመት ዋጋዎች እኮ የትየሌሌ
ጭማሪ አደረጉ!! መቼም ለንባብ እዚች ኢትዮጵያ
ውስጥ ከርስዎ የቀረበ ማንም ያለ አይመስለኝም፡፡
በአንድ ወቅት ራሱ ፌስ ቡክ በተባለው የማህበራዊ
ድህረ ገፅ ላይ አንድ ወዳጃችን በአንድ ገጠር ሄዶ
ፎቶ ያነሳውን ቤተ መፀሀፍት አሳይቶን ነበር፡፡ የቤተ
መፀሀፍቱ ስም ምን እንደሚል ያውቃሉ? ‹‹እንደ
መለስ ዜናዊ … መፀሀፍት መደብር›› አዩ ክቡር
ሚኒስትር እያንዳንዱ ዜጋ እርስዎን ከመፀሀፍት ጋር
እንዴት እንደሚያቆራኝዎት… ምነው እንኳ ራስዎም
ባለፈው ጊዜ ‹‹ያሉኝ ንብረቶች መፀሀፍቶችና ጥቂት
ሱፎች ናቸው›› አላሉም እንዴ? ታድያ ለንባብ
ከርስዎ የቀረበ ማን አለ?
እውነቱን ለመናገር የዛሬ ጊዜ ጋዜጠኞች ሀሳባቸውን
በጋዜጣ ለመግለፅ የማይችሉበት ደረጃ ላይ ሊደርሱ
መሆኑን ቢሰሙ ምን ይሉ ይሆን? መፃፍ ሱስ
የሆነባቸው አንዳንድ ጋዜጠኞችማ ከንግዲህ
ሀሳባችንን በህዝብ መፀዳጃ ቤቶች እንገልፅ እንደሁ
እንጂ ጋዜጣ የማሳተም ነገር በዚህ ዋጋ የማይታሰብ
ነው እያሉ እያማረሩ ይገኛሉ፡፡
ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር ንባብ ዜጎችን ከመገንባት
አንፃር ያለውን ጠቀሜታ ለርስዎ ለማስረዳት
ብሞክር ‹‹ለቀባሪው አረዱት›› ይሆንብኛል፡
፡ ደግሞም የመንገድ እና የህንፃ ግንባታ ብቻውን
የትም የማያደርስ ዕድገት እንደሆነም ይሰወርዎታል
ብዬ አላምንም፡፡ የእርስዎ አይነት ጎበዛ ጎበዞችንም
መገንባት አለብን፡፡ የእርስዎ አይነት ጎበዝ ደግሞ
የሚገነባው በአሸዋ እና በስሚንቶ ሳይሆን በንባብ
ነው፡፡ አሁን እየመጣ ባለው ሁኔታ ግን ከሰዎች ገፅ
ላይ የስነልቦና ንባብ ከማድረግ የዘለለ ከጋዜጦች እና
መፀሀፎች ገፅ ላይ ዕውቀት ለማንበብ አቅም ያለው
ሰው ያለ አይመስለኝም፡፡
ክቡር ሚኒስትር ላለፉት በርካታ አመታት የፕሬስ
ነፃነት ተረጋግጧል ስንል በምድረ በረሀ ሳይቀር
ሰብከናል፡፡ ሀሳብን የመግለፅ ነፃነት ተንሰራፍቷል
ስንል በየጓዳ ጎድጓዳው አስተምረናል፡፡ አሁን
ግን ሀሳብን የመግለጽ ነገር አደጋ ላይ ወድቋል፡
፡ የሚገርሞት ነገር ሀሳብን በመግለጽ ነፃነት ላይ
አንዳች የውስጥ አርበኛ የገባ ነው የሚመስለው፡
፡ ይሄውልዎ ድሮ ድሮ ጋዜጣ እንኳ ቢወደድ
ቡና እተፈላ ጎረቤት ከጎረቤት ተጠራርቶ መረጃ
ይለዋወጥ ነበር፡፡ ዛሬ ግን ቡናውም ለአንድ ኪሎ
ከመቶ ሰላሳ እስከ መቶ ሃምሳ ብር እየተሸጠ ነው፡፡
ታድያ በየት በኩል ሀሳብ ይገለፃል፡፡ ሀሳብ ገባን እኮ
ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር፡፡
ግድየሎትም ክቡር ሆይ በሌሎች ሸቀጣ ሸቀጦች ላይ
ዋጋ ጨመረ ሲባል በስግብግብ ነጋዴዎች ስናመካኝ
ቆይተናል፡፡ አሁን ግን በንባብ ዋጋ ላይ የተጨመረው
ጭማሪ ልናሳብብ ልናመካኝ የምንችልበት አይደለም
መንግስት የጨመረው ነውና! በእውኑ በአንባቢው
ጠቅላይ ሚኒስትር የምትመራ ሀገር የንባብ ዋጋ
ይህን ያህል ጨመረ ቢባል ምን ይባላል? በምንስ
ይመካኛል?
ስለዚህ እባክዎ ጠቅለይ ሚኒስትር በህትመት ዋጋ
ላይ የዋጋ ቅናሽ ‹‹ይሁን›› ይበሉ እርሶ ይሁን ሲሉ
የማይሆን ነገር የለምና!!
በመጨረሻም
ከማቱሳላ የረዘመ የጠቅላይ ሚኒስትርነት ዘመንን
ያድልልኝ (ያንስ ይሆን?)
ወዳጄ አማን ያሰንብተን!
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
ኮሜንተሪ 9

የኔታን የሚያስናፍቁት #ሰሞንኛ$ መምህራን ትምህርት ቤት እንደ ስሙ ሁሉ
ትምህርት መቅሰሚያ ነው፡፡ ገና በልጅነትም
ቢሆን እንኳ ከአዳዲስ Õደኛ የምንተዋወቅበት፣
ከቤት ወጥተን የምንውልበት ቦታ፡፡ ይህ ቦታ
(ትምህርት ቤት) የአንድን ሀገር መጻኢ ዕድል
በመወሰን ረገድ ወሳኝ ድርሻ ያላቸው ዜጎች
የሚፈልቁበት ነው፡፡ የማይሞተው የሰው ልጅ
ማደጊያ ስፍራ - ትምህርት ቤት፡፡
የዘርፉ ምሁራንም
እንደሚስማሙት፣ ትምህርት ለልማት
(ለኢኮኖሚያዊ ለውጥ እና ለማህበራዊ ለውጥ)
ወሳኝ ነው፡፡ እናም ትምህርት ለልማትና
ለዕድገት መሠረታዊ ከመሆኑ ጋር ተያይዞ
ትኩረት ተሰጥቶት ሊሰራበት የሚገባ መሆኑ
አያጠያይቅም፡፡ ብቁና መልካም፣ ብሎም
ተወዳዳሪ ዜጋ በማፍራት ረገድ ትምህርት
በአብርሃም ተስፋዬ
ቤቶችና መምህራን የአንበሳውን ድርሻ
ባህሪይ ማሳየት እንደሚጠበቅባቸው የረሱት
ይመስላል፡፡
መምህራን በእያንዳንዱ
እንቅስቃሴያቸው ውስጥ ተማሪዎቻቸውን
ከግምት ሊያስቡ ግድ ነው፡፡ ነፃነታቸውን
እየተጋፋሁ አይደለም፡፡ ጋውን ለብሶ
ማስተማር የማይወድ መምህር ዩኒፎርም
ልበሱ ብሎ ተማሪዎቹን የማዘዝ የሞራል
ብቃት አይኖረውም፡፡ (ጋውን የመልበስን ሥነ-
ሥርዓት ልብ ይLEል፡፡) በተማሪዎቻቸው ፊት
ቀርበው ዕውቀታቸውን ሲያካፍሉም ያልተገቡ
ተግባራትን እና የቃላት ምልልሶችን ማድረግ
ክብራቸውን ያወርደዋል፡፡ አንዳንዶቹ መምህራን
የእረፍት ጊዜያቸውን የሚያሳልፉባቸው
ቦታዎች ሁኔታው ወዴት እያመራ ነው ብለን
እንድንጠይቅ ያስገድደናል፡፡
ከላይ እንደጠቀስኩት ድሮ ለየኔታ
ቢልም በሌሎችም የመንግስት መ/ቤቶችም
ተማሪዎቹ ብዙውን የትምህርቱን ክፍል
አንዳንድ የድርጅት አባሎች ነን ባዮች
በማካካሻ እንዲጨርሱ ማድረጉ ነው ችግሩ፡
ይዘምሩት የነበረው #ጉሮ ወሸባ$ አሰልቺ ብቻ
፡ መምህራኑም በጊዜው አለማስተማራቸው
ሳይሆን አስጨናቂም ነበር፡፡ መምህራኑ ላይ
ብዙም አለማሳሰቡ ነው ከባዱ ነገር፡፡ #ፎርሙ
ሲሆን ደግሞ በፖለቲካ ሥራው ውጤታማ
ካለ ምን ችግር አለ;$
ለመባል የሚተጉትን ያህል ለተማሪዎቻቸው
ትምህርት ለልማት መሠረታዊ
ዕውቀታቸውን ለማካፈል አለመጣራቸው
ነገር ነው፡፡ በትምህርት ነው የሀገር ስም
በእርግጥም ሊያሳስበን ይገባል፡፡ መምህራን
መለወጥ የሚቻለው፡፡ ትምህርት ሲስፋፋ ነው
የሚመዘኑት በፖለቲካ አመለካከታቸው
ሀገር በእውቀት #የመጥለቅለቅ$ አጋጣሚውን
ሳይሆን በመምህርነት በሚሰጡት ግልጋሎት
የምታገኘው፡፡ ግን ምን ዓይነት ትምህርት;
ነው መሆን ያለበት፡፡
በምንስ ዓይነት መምህር; የመምህራኑን
በዚህ መካከል በፖለቲካ
አቅምና ችሎታቸውን ማጎልበት ተገቢ ነው፡
ተሳትፎዋቸው ለመወደድና ስማቸውን
፡ ወደ መስመር መመለስም የሁላችንም ድርሻ
ለማግዘፍ ሲሉ እርስ በእርስ የሚያደርጉት
ነው፡፡
ሽኩቻ በራሱ መምህራኑ ትምህርት ፍለጋ
ሙያው ክቡር ነው፡፡ መምህርነት
ለሚመጡት ተማሪዎች ጊዜ እንዳይኖራቸው
እንደሙያ የራሱ የሥነ-ምግባር አካሄዶች
ማድረጉ ሀቅ ነው፡፡ በፖለቲካው መስክ

ድ
ሮ በልጅነቴ ወደ
ቄስ ትምህርት
ቤት ካልገባሁ ብዬ
የረበሽኩት ረብሻ
ታወሰኝ፡፡ ወላጆቼ
ጥያቄዬን ተቀብለው
ት ም ህ ር ት
አስጀመሩኝ፡፡ አዲስ
የነበረውን የቄስ ትምህርት ቤት አካባቢ
ስለምደው እንደመጀመሪያው አልወደድኩትም፡
፡ ወደ ቄስ ትምህርት ቤቱ ሂድ ሲሉኝ
የፈረዱብኝ ይመስለኝ ጀመር፡፡ ለብቻዬ ሰፈር
መዋሌን ደግሞ ወላጆቼ አልወደዱትም ነበር፡፡
ወደ ቄስ ትምህርት ቤቱ መሄድ
የጠላሁት አካባቢውን ስለለመድኩት ብቻ
አልነበረም፡፡ የኔታ (መምህራችን) ኃይለኛ
ነበሩ፡፡ የሚያረፍድ ተማሪ አይወዱም፡፡
ለትምህርታችንም ትኩረት እንድንሰጥ ይገፋፉን
ነበር፡፡ ባገኙት አጋጣሚ ሁሉ ይከታተሉን
ነበር ማለት ይቻላል፡፡ በመንደራችን ሲያልፉ
እንኳ ቃኘት ያደረጉ ነበር፡፡ አስታውሳለሁ
ስናጠፋ ካዩን ትምህርት ቤትም ቢሆን ትንሽ
ተግሳጽ እና አለንጋ ይጠብቀን ነበር፡፡ ብቻ
ከሶስት ቀን እረፍት በኋላ ተመልሼ ትምህርት
ጀመርኩ፡፡ እየቆየሁ የኔታን ወደድኩዋቸው፡
፡ ትምህርቱንም እንደዛው፡፡ ዛሬ ላይ ሆኜ
ደግሞ የየኔታ ኃይለኝነት ለምን እንደነበር
ገብቶኛል፤ ውዴታቸው እስከምን እንደነበርም
ተገልጾልኛል፡፡ የኔታ ምርጥ መምህር፡፡ የኔታ
ምርጥ አባት፡፡
ይወስዳሉ፡፡
ተማሪዎችም በአብዛኛው
አካባቢያቸውን ከመምሰላቸውም በተጨማሪ
የእውነት አባት ብለው የሚያስቡዋቸውን
መምህራኖቻቸውን ይከተላሉ፡፡ መምህራንም
ሙያው የሚጠይቀውን ሥነ-ምግባር በተከተለ
ሁኔታ ሊቃኙና እንቅስቃሴያቸው ሁሉ በዚህ
መስመር እንዲሆን የሥነ-ምግባርም የሞራልም
ግዴታ አንዳለባቸው ይታመናል፡፡
ከቅርብ ጊዜ ወዲህ የሚስተዋለው
ግን፣ መምህራን ወዴት እያመሩ ነው;
ትምህርትስ እየገጠመው ያለው አደጋ ምን
ያህል አሳሳቢ ነው; ሀገራችንስ ወዴት
እያመራች ነው; ብለን እንድንጠይቅ
ያስገድደናል፡፡ ሁሉም መምህራን ባይሆኑም
የተወሰኑት የሚያደርጉት ነገር በተከበረው
ሙያ ላይ ጥላ ማጥላቱ የማይቀር ነውና
ሊታሰብበት ግድ ይላል፡፡
በተለይም አንዳንድ በመንግስት
ትምህርት ቤቶች የሚያስተምሩ መምህራን
ግብራቸው የሚያሳፍር ከመሆኑም በላይ
በሙያው ላይ ያለንን እምነትና ከበሬታ
እያወረደው ነው፡፡ ድሮ ድሮ መምህራን
ከሚለብሱት ልብስ ንጽህናና ዓይነት ጀምሮ
ሲጨነቁ ይስተዋል ነበር፡፡ ከትምህርት ቤት
ውጭም ቢሆን እያንዳንዱ እንቅስቃሴያቸው
ጥንቃቄ የተሞላበት እንደነበር የምናስታውሰው
እውነት ነው፡፡ አሁን ግን የሚስተዋለው የተለየ
ነው፡፡ ምንም እንኳን #ፋሽን$ መከተል ተገቢ
አይደለም ብዬ ባላስብም አንዳንድ መምህራን
ግን ለየትኛው ቦታ ምን ዓይነት ልብስ መልበስ
እንዳለባቸው’ በትምህርት ቤትም ምን ዓይነት
የነበረን ክብር አሁንም ድረስ የዘለቀ ነው፡፡
እርሳቸውን ብቻ አይደለም በተለያዩ የትምህርት
ደረጃዎች ያስተማሩኝ መምህራኖቼን አሁንም
ድረስ አከብራቸዋለሁ፡፡ ወቅታዊ ግጭቶችም
ቢሆኑ በመምህራኑ ላይ የነበረኝንና ያለኝን
ክብር አልቀነሰውም፡፡ መምህራኑም ለመከበር
ሳይሆን ለሙያው ያሳዩት የነበረውን ቁርጠኝነት
ሳስብ ያስቀናኛል፡፡ መንፈሳዊ ቅናት፡፡
የኔታ ይወዱን ነበር፡፡ ጎበዝ
ተማሪዎች እንድንሆን ያበረታቱን ነበር፡፡
ስናጠፋ ይቀጡን ነበር የቅጣቱ ደረጃና ዓይነት
ቢለያይም ለኛ ጥሩ ከማሰብ የመሆኑ ነገር
አያከራክርም፡፡ መምህር አባት ነው፡፡ መምህራን
ተማሪዎቻቸውን ያለአንዳች መመዘኛ በእኩል
መንፈስ መውደድ አለባቸው፡፡ መምከርና
መገሰጽም የዕለት ተዕለት ሥራቸው ሊሆን
ይገባል፡፡ ተማሪዎች ያጠፋሉ፡፡ ከጥፋታቸው
መመለስ ደግሞ የመምህራንም ኃላፊነት ነው፡
፡ በዚህ ረገድ ብርቱ ሥራ መሰራት አለበት፡
፡ በአንፃሩ ተማሪዎችም መምህራኖቻቸውን
ማክበር አለባቸው፡፡ ታላላቆቻችንን ማክበር
ባህላዊም ሃይማኖታዊም መርህ ነው፡፡
በአለቆቻቸው እንዲወደዱ ብቻ
የትምህርቱን ሥራ እርግፍ አድርገው ትተው
በፖለቲካ ሥራ ሲጠመዱ የሚታዩ መምህራን
ቁጥር ቀላል አይደለም፡፡ ማንኛውም ሰው
በፈለገው የፖለቲካ ድርጅት አባል መሆንና
መሳተፍ መብቱ መሆኑን ሕጉ በግልጽ
ያስቀምጣል፡፡ የፖለቲካ እንቅስቃሴው
ዋናውንና ግልጋሎት ለመስጠት ኃላፊነትና
ግዴታ የገባበትን ሥራ ግን ማዛነፍ የለበትም፡
፡ እንዲህ ዓይነቱ እንቅስቃሴ ሰሞኑን ረገብ
የሚያገኙትን ሥልጣን ወይም ሌላ #ጥቅም$
ማጣት ስለማይፈልጉ ሙሉ ትኩረታቸውን
በፖለቲካው ሥራ ላይ ማዋላቸው
አይጠረጠርም፡፡ ትምህርቱ ጉድ የሚፈላበትም
ይኼኔ ነው፡፡
በትምህርት ቤቶች አካባቢ በርከት
ያሉ ቪዲዮ ማሳያ’ ፕሌይ ስቴሽን ማጫወቻ’
ጫት መቃሚያዎችና ሌሎች የ#ንግድ$ ቤቶች
በስፋት ተከፍተው በስራ ላል መሆናቸውን
እናያለን፡፡ እንዲህ ባሉ ቤቶችም መምህራኑ
ደንበኛ ሆነው ከተማሪዎቻቸው ጋር ከላይ
በጠቀስኳቸውና ሌሎች መሠል ቤቶች ደንበኞች
መሆናቸው ይነገራል፡፡ ከተማሪዎቻቸው ጋር
#አታካብድ$ #አታካብጂ$ የሚባባሉ መምህራን
መበራከታቸውም ይደመጣል፡፡
መምህራኑም ተማሪዎቹም የሀገር
ሀብቶች ናቸው፤ የዚህች ሀገር ዜጎች፡፡ ዜጎች
ደግሞ እንዲህ ባለው ነገር ሲዘፈቁ ሀገር
ወዴት እያመራች ነው ልንል እንገደዳለን፡፡
ነገስ የዚህች ሀገር ተስፋ ምንድ ነው;
ሥራቸውን በጊዜው የማያከናውኑ
መምህራን ከባድ ቅጣት ሊጣልባቸው ይገባል፡
፡ በመንግስት ት/ቤቶች አሁን እየሆነ ያለው
ግን አካሄዱን ድጋሚ እንዲጤን ያስገድዳል፡
፡ መምህራኑ በጊዜው ሥራ ላይ ባይገኙ
እንኳ ያለፈውን ክፍለ ጊዜ ለማካካስ (በብዙ
የመንግስት ት/ቤቶች ማካካሻ ክፍለ ጊዜዎች
የተለመዱ ናቸው) ከርዕሰ መምህራኑ ወይንም
እነርሱ ከሚወክሉት ሰው ፎርም ወስዶ
መሙላትና ክፍለ ጊዜውን #መሸፈን$ የተለመደ
አሰራር መሆኑ ይስተዋላል፡፡ ያላስተማሩትን
ትምህርት ጊዜ ወስዶ ማካካስ ባልከፋ ነበር፤
(code of conducts) አሉት፡፡ ይህ መርህ
ደግሞ በትክክል ሲተገበር ሙያው ይከበራል፡
፡ መምህራኑ ያላከበሩትን ሙያቸውን ማንም
እንዲያከብርላቸው ሊጠብቁ አይገባም፡
፡ የትምህርት ማስረጃውስ #ከነሙሉ ክብሩና
ጥቅሙ ጋር$ አይደል የሚለው; ዛሬ
ያልገራነውን ባህሪይ ነገ ማነጽ አይቻለንም፡፡
የከፋ አደጋ ሳያጋጥመን ከወዲሁ ልናጤነው
ግድ ነው፡፡
የዚህችን ሀገር መጻኢ ዕድል
የሚወስኑ ተወዳዳሪና ብቁ ዜጎችን ለማፍራት
ብቁ መምህራንም ያስፈልጉናል፡፡ ከሁሉ
ነገር በፊትም የተማሪዎችን ማንነት ለማረቅ
መምህራኑ ላይ ብርቱ ሥራ መስራት
ያስፈልገናል፡፡ እዚህ ጋ አንድ እውነት ለማከል
ወደድኩ፣ ትምህርት ቤቶችም ወላጆችን
የሕንፃ ማሰሪያ ገንዘብ ለመጠየቅ ብቻ ሳይሆን
ስለመማር ማስተማሩ ሂደት ለማወያየት
ቢጋብዙዋቸው መልካም ነው፡፡ ጥራት
ብለን የምንፎክርበት ነገርም መምህራንን
ከማረቅ ይጀምራል፡፡ ለግጦሽ የተሰማሩ
ከብቶች በእረኛቸው እንደሚዳኙት& እንደ
እረኛቸው አያያዝ ፀባያቸው እንደሚገራ ሁሉ፡
፡ ተማሪዎችም በመምህራኖቻቸው መንገድ
ይÕዛሉ፡፡ ጥሩ መምህር ጥሩ ተማሪ፣ ጥሩ ዜጋ
የመፍጠር አጋጣሚው ሰፊ ነው፡፡ ይችላልም፡፡
ኢትዮጵያችን ሆይ መልካም ዜጎች
የሚኖሩብሽ ሁኚልን፡፡ የራዕይሽ ስኬት በኛ
በልጆችሽ ይወሰናል፡፡ እንድንረከብሽ የሚያስችል
ዕውቀትና አቅም ለመፍጠር ያስችለን፡፡ ለዘላለም
የመኖርሽን ምኞት ከልባችን ያድርገው፡፡ ከቃል
በዘለለ በተግባር የምንኖርልሽ ያድርገን፡፡

ማ ስ ታ ወ ቂ ያ

ነፃ ሰሚናር በሳብኮንሼስ ማይንድ ምንነትና አጠቅቀም ዙሪያ

ዘማይንድ 4 መፅሐፍ በገበያ ላይ ውሏል፤ ይመረቃል!!
95 በመቶው ህይወትዎ የሚመራውና የስኬታማነት አድማስዎ የሚወሰነው በሳብኮንሼስ ማይንድዎ
መሆኑን ያውቃሉ? ብዙዎች መድረስ የሚፈልጉበት ደረጃ መድረስ እየፈለጉና እየተመኙ፣ እቅድ
እያወጡና አላስፈላጊ ባህሪን ለመተው እየወሰኑ የማይሆንላቸው የሳብኮንሼስ ማይንዳቸውን ሀያል
ጥበብ ባለማወቃቸውና 95 በመቶው ፍላጐታቸውና እቅዳቸው በዚሁ አዕምሯቸው የሚቀለበስ በመሆኑ
ነው፡፡
ዘማይንድ - 4 የተባለውና ሰሞኑን ታትሞ ለንባብ የበቃው የዶ/ር አቡሽ አያሌው መፅሐፍ በሳብከንሼስ
ማይንድ ምንነትና አጠቃቀም ዙሪያ ሰፋ ያለ ሙያዊ ትንታኔ የያዘ ሲሆን በሰሚናሩ ወቅት የሚመረቅ
ይሆናል፡፡
በዕለቱ፡-
1. 97 በመቶው ህዝብ በትክክል እንደማይጠቀምበት በሚነገርለት የሳብኮንሼስ ማይንድ
ምንነትና አጠቃቀም ዙሪያ በደራሲውና ሞቲቬሽናል ስፒከሩ ዶ/ር አቡሽ አያሌው
ትምህርት ይሰጣል!!
2. በዘርፉ ከፍተኛ ልምድና እውቀቱ ባላቸው ሞቲቬሽናል ስፒከር የሆኑት ህንዳዊው
አሳይ ዱራይ በሰብኮንሼስ ማይንድ ዙሪያ ጥናታዊ ፅሁፋቸውን ያቀርባሉ!!
3. በሳብኮንሼስ ማይንድ አጠቃቀምና አስተሳሰብ ህይወታቸው የተለወጡ ሰዎች የህይወት
ተሞክሯቸውን ያካፍላሉ!!
4. በሳብኮንሼስ ማይንድ ዙሪያ በቪዲዮ የታገዘ ትምህርት ይሰጣል
5. ስለ ሳብኮንሼስ ማይንድ ከታዳሚዎች በሚነሱ የተለያዩ ጥያቄዎች ዙሪያ ውይይት
ይደረጋል፡፡
6. በሳብኮንሼስ ማይንድ ዙሪያ የተቀናበሩ አዝናኝ የኪነ-ጥበብ ዝግጅቶች ይቀርባሉ

ቦታ፡- ሀገር ፍቅር ቲያትር አዳራሽ ሚያዚያ 2/2003 (እሁድ ከጧቱ 2፡00-6፡00)
የመግቢያ ዋጋ፡- ካሁን ቀደም ካነበቧቸው የዶ/ር አቡሽ አያሌው መፅሐፍት አንዱን ይዘው ከመጡ በነፃ ይካፈላሉ፤ ወይም በዕለቱ ሰሚናሩ በሚሰጥበት
ቦታ አንድ መፅሐፍ ብቻ ገዝተው ሰሚናሩን በነፃ መካፈል ይችላሉ፡፡
ተጨማሪ ምርቃት፡- አንድ መፅሐፍ ይዞ የመጣ ሌሎች 3 ሰዎችን በነፃ እንዲካፈሉ መጋበዝ ይችላል!!

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

10
እ ን ግ ዳ አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003

አንጋፋው ጋዜጠኛ እስክንድር ነጋ በኢትዮጵያ የነጻ ፕሬስ ታሪክ ውስጥ የጎላ ሚና አለው፡፡
የመጀመሪያዋ የነጻ ፕሬስ ውጤት ከሆነችው ‹‹ኢትኦጲስ›› አንስቶ ለመጨረሻ ጊዜ እስከሰራባቸው
ምኒልክ፣ አስኳልና ሳተናው ጋዜጦች ድረስ በኢህአዴግ መንግስት ላይ የሰላ ትችት በመሰንዘር
ይታወቃል፡፡ በዚህም የኢትዮጵያን እስር ቤቶች በተደጋጋሚ ጎብኝቷል፡፡ የ1997ቱን ምርጫ
ተከትሎ በተፈጠረው ቀውስ ከባለቤቱ (አለም አቀፍ ተሸላሚ ሰርካለም ፋሲል) ጋር ለእስር ተዳርጓል፡
፡ ከቃሊቲ መልስ የህትመት ፍቃድ ቢከለከልም በውጭ በሚገኙ ድረገጾች አማካኝነት በየሳምንቱ
ሀሳቡን ይገልጻል፡፡ ሰሞኑን የሰሜን አፍሪካው ህዝባዊ አመጽ ከኢትዮጵያ ነባራዊ ሁኔታ ጋር
እያመሳሰለ ለንባብ ያበቃቸው ጽሁፎቹ በኢትዮጵያ መንግስት ዘንድ አልተወደዱለትም፡፡ የፌደራል
ፖሊስ ከፍተኛ ኃላፊ ‹‹አንተን ማሰር ሰልችቶናል፤ ከድርጊትህ የማትታቀብ ከሆነ መንግስት እርምጃ
ይወስድብሀል›› ሲሉ ማስጠንቀቂያ እንደሰጡት በሚዲያዎች ይፋ ካደረገ ወዲህ በአገር ውስም
በውጪም መነጋገሪያ ሆኗል፡፡ እሱ ግን ‹‹ማስጠንቀቂያውን የሰጡኝ ኃላፊ የተግባር እንጂ የቃላት
ሰው አይደሉም፤ ከልባቸው ነው የነገሩኝ ማስጠንቀቂያውንም ከምር ወስጄዋለሁ፡፡ መጻፌን ግን
አላቆምም፡፡ የሚወሰድብኝ እርምጃም ካለ ለዴሞክራሲ የሚከፈል መስዋዕትነት ነው የሚሆነው››
ይላል፡፡ ባልደረባችን ዳዊት ከበደ በተለያዩ ርዕሰ ጉዳዮች ዙሪያ አነጋግሮታል፡፡

እንግዲህ ጋዜጠኛ እንደመሆንህ ቃለምልልሱን ሙያዊ በሆኑ ጥያቄዎች ዙሪያ ብንጀምር፤

እንደሚታወቀው ከ1983ቱ የመንግስት ለውጥ በኋላ ኢትዮጵያ ውስጥ ነፃ ፕሬስ ሲፈቀድ
የመጀመሪያዋን የግል ጋዜጣ ለንባብ ያቀረብኸው አንተ ነህ 18 ዓመት ወደ ኋላ ልመልስህና
ያኔ የነበረው ድባብ እንዴት ታስታውስዋለህ?

አዎ እንግዲህ የመጀመሪያዋ የግል ፕሬስ ጋዜጣ ያቋቋምኩት እኔ ነኝ፡፡ እሷም “ኢትኦጲስ”

ነች፡፡ በዛን ጊዜ በእኛ ውስጥ የነበረው ስሜት ይህ ሕዝብ ለብዙ ሺህ አመታት የታፈነ
ህዝብ እንደመሆኑ፤ ከዘመናት በኋላ የመተንፈሻ ቀዳዳ ሲከፈት በርትተን እስከ መጨረሻው
መቀጠል አለብን የሚል ፅኑ እምነት ነበረን፡፡ ይህንንም ያኔ በስልጣን ላይ የነበሩት የኢህአዴግ
አመራሮች ይረዳሉ በሚል ተስፋ ነው፡፡ ነገር ግን እነሱ እኛ እንዳሰብነው ሊረዱን አልቻሉም፡
፡ ከዚች ጋዜጣ ሁለተኛ እትም አንስቶ ነው ኢትዮጵያ ውስጥ በነፃ ፕሬስ ላይ የክስ መዓት
ማዝነብ የተጀመረው:: ያኔ ለቃቅመው ማዕከላዊ እስር ቤት ከተቱን፡፡ ከዚያን ጊዜ አንስቶ
በርካታ ፈተናዎችን እየተጋፈጥን ቀጠልን፡፡ በነገራችን ላይ ይህ ታሪክ የሚመሳሰለው
ከተማሪዎች ንቅናቄ ጋር ነው፡፡ እንዴት ያልከኝ እንደሆነ በአፍሪካ የተማሪ ንቅናቄ እውን
የሆነባት የመጨረሻዋ አገር ኢትዮጰያ ናት፡፡ እንደሚታወቀው በሌሎች የአፍሪካ አገሮች
የተማሪ ንቅናቄዎች የተጀመሩት ቀደም ብሎ ቢሆንም ኢትዮጵያዊያን ተማሪዎች ግን በጣም
አርፍደው ነው ወደ ንቅናቄው የገቡትና ንቅናቄውንም እውን ያደረጉት፡፡ ሆኖም አርፍዶም
ቢነሳ ደማቁን ታሪክ በመፃፍ ረገድ ውጤታማ ነበር፡፡ የኢትዮጵያ ፕሬስም ታሪክ እንደዛው
ነው፡፡ ምንም እንኳን ከሌሎቹ ዘግይቶ መጨረሻ ላይ የጀመረ ቢሆንም በአፍሪካ ውስጥ
ደማቁ የነፃ ፕሬስ ተጋድሎ ታሪክ ያለው ኢትዮጵያ ውስጥ ነው፡፡

በአሁኑ ዘመን አንድ የአገር መሪ

20 ዓመት ስልጣን ላይ መቆየት የለበትም
ጋዜጠኛ እስክንድር ነጋ

ከ1997 ዓ.ም በኋላ የተከሰተው ሁኔታስ እንዴት ታስታውሰዋለህ?

የ1997 ሁኔታ የተለየ ነው፡፡ ፕሬሱ በብዙ ፈተናዎች ሲያልፍ የዚህ ሁሉ ጫፍ ምርጫ
97 ላይ ሲቋጭ ትመለከታለህ፡፡ ምርጫውን ተከትሎ በ1998 መጀመሪያ ኢትዮጵያ ውስጥ
የነበሩ የነፃ ፕሬስ ውጤቶች ሙሉ ለሙሉ የተዘጉበት አሳዛኝ ታሪክ እናገኛለን፡፡ ይህ እርምጃ
በአፍሪካም ሆነ በአለም ደረጃ ተወዳዳሪ የለውም ብንል ማጋነን አይሆንም፡፡ ከ1998 ጀምሮ
እስከ 2000 ዓ.ም ድረስ እንግዲህ ምንም ነገር ያልነበረበት የጨለማ ጊዜ ልትለው ትችላለህ፡
፡ ከ2000 ዓ.ም ጀምሮ የ”አዲስ ነገር” እና የ”አውራምባ ታይምስ” ጋዜጦች መምጣት ፕሬሱ
በፊት ወደነበረበት የነፃነት ደረጃ እንዲመለስ ማድረግ ባይቻል እንኳን በብዙ ችግሮች ውስጥ
አንባቢ መረጃ እንዲያገኝ በማድረግ ረገድ እንዲሁም ክፍተቱን በመሙላት ብዙ ጥረቶች
ተደርገዋል፡፡

ሰሞኑን በማተሚያ ቤት የተደረገው የዋጋ ጭማሪስ አሉታዊ ተፅእኖው ምንድነው

ትላለህ?

ከተለያዩ ዘገባዎች ለመረዳት አንደቻልኩት ይህ ጭማሪ የፕሬሱ አሳዛኝ ዕጣ ፈንታ መገለጫ

ነው፡፡ አንድ ጋዜጣ ከሰባት ብር በላይ ለአንባቢ ካልቀረበ በስተቀር መቀጠል የማይቻልበት
ደረጃ ላይ እንደተደረሰ ያሳያል፡፡ መጠነኛዋን የብርሃን ጭላንጭል ጠፍታ እስከናካቴው ወደ
ድቅድቅ ጨለማ ተመልሰን እንዳንገባ ያሰጋል፡፡ እውነት ለመናገር ከዚህ የዋጋ ጭማሪ ጋር
በተያያዘ አንድ ያልተመለሰልኝ ጥያቄ አለ፡፡ በዚህ ጉዳይ ላይ ከማተሚያ ቤቱ ኃላፊዎች
ማብራሪያ ካልተሰጠ በስተቀር ለመቀበልም ይቸግራል፡፡ የማተሚያ ቤት ወረቀት ወደ
አገር ውስጥ የሚገባበት የአገባብ ሂደት በቅርብ ስለማውቀው ነው መቀበል የቸገረኝ፡፡
የብርን የምንዛሬ ተመን ማነስ (Devaluation) ከሆነ ለጭማሪው ምክንያት ወረቀቱ ካለበት
አገር ታዞ፣በመርከብ ተጓጉዞ፣ ከወደብ ኢትዮጵያ ድርስ ገብቶ ማተሚያ ቤት ለመድረስ
ብዙ ወራቶች ይፈጃል፡፡ አሁን በመሃል ያለው ጊዜ ያየን እንደሆነ ግን ጥቂት ሳምንታት

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
ብቻ ናቸው በመሀከል ያሉት፡፡ በአዲሱ የምንዛሬ ዋጋ
ከሩሲያ ወይም ከህንድ ታዞ በምን አይነት ፍጥነት
አዲስ አበባ ሊገባ እንደቻለ ለማመን ተቸግሬአለሁ፡፡
ስለዚህ በዚህ ፍጥነት ለዚያውም የፕሬሱን ህልውና
በሚፈታተን መልኩ ጭማሪ ማድረጉ ምናልባት
በሰሜን አፍሪካ ያለውን ሕዝባዊ እንቅስቃሴ በመፍራት
ሆን ተብሎ የጋዜጦች ቁጥርና የስርጭት መጠን
ለመቀነስ እንደተፈለገ ያሳያል፡፡ ደግሞም ካለው ስጋት
አኳያ ዋናው ምክንያት ይህ ይመስለኛል፡፡
በኢትዮጵያ የነጻ ፕሬስ ታሪክ ውስጥ የአሁኑ አይነት
ጭማሪ ታይቶ አይታወቅም፡፡ በዚህ አስቸጋሪ የኑሮ
ውድነት ላይ እንደገና በአንባቢ ላይ ጭማሪ ማድረግ
ከባድ እንደሚሆን ጥርጥር የለውም፤ እንደው ምን
መደረግ አለበት ትላለህ?
አንድ አስገራሚ የራሴ ተሞክሮ ልንገርህ፡፡
የመጀመሪያዋ ነፃ ጋዜጣ “ኢትኦጲስ” ዋጋዋ 0.60
ሳንቲም ነበር፡፡ በማተሚያ ቤቶች ላይ ጭማሪ
ተደረገና ወደ አንድ ብር ከፍ ማድረግ ግድ ሆነ፡፡
በዛ ወቅት “ህዝቡ እንዴት በአንድ ብር ገዝቶ ያነባል”
ብለን በጣም መደንገጣችንን አስታውሳለሁ፡፡ በወቅቱ
በመፅሔትና ጋዜጣ ስራ ላይ ከተሰማሩ ሌሎች
ጋዜጠኞች ጋር ተመካክረን “መንግስት በወረቀት ላይ
የጣለው ታክስ ሊያነሳ ይገባል” የሚል አቋም ላይም
ደረስን፡፡ ምክንያቱም ይህ አይነቱ አሰራር በሌሎችም
አገሮች ላይ የተለመደ ነው፡፡ ለህብረተሰቡ በጣም
መሰረታዊ በሆኑ ሴክተሮች ላይ መንግስት ተመሣሣይ
እርምጃ ይወስዳል፡፡ ይህንን ታሳቢ አድርገን በወቅቱ
ጥያቄያችንን ለመንግስት አቀረብን፡፡ በወቅቱ የነበረው
ጥያቄ በጋዜጦች ላይ ብቻ ሳይሆን ደብተር፣ መፅሐፍና
ሌሎች ወሳኝ ነገሮችንም ጭምር የሚመለከት ነበር፡፡
መንግስት ግን ጥያቄአችንን ሲሰማ ሳቀብን፡፡ እኛ ግን
ተስፋ አልቆረጥንም በ1998 ዓ.ም ፕሬሱ መቃብር
ውስጥ እስከባበት ጊዜ ድረስ አጀንዳውን እንደ
አጀንዳ ይዘን ገፍተንበታል፡፡ ወደ ጥያቄህ ስመለስ
አሁንም ቢሆን የጋዜጣ አሳታሚዎች ተደራጅታችሁ
ጉዳዩን ለመንግስት ሃላፊዎች ማቅረብ አለባችሁ፡፡
ምክንያቱም ስለ ወረቀት ስናወራ የምናወራው ስለ
ጋዜጣ ብቻ አይደለም ስለ መፅሐፍ፣ ስለ ደብተርና
ስለ ሌሎች መሰረታዊ ነገሮች ነው፡፡ አንድ ሰው በዳቦ
ብቻ አይኖርም፡፡ የመንፈስ ምግብ እውቀት ነው፡፡
ስለዚህ በመንግስት በኩል አንድ እርምጃ መወሰድ
ያለበት ይመስለኛል፡፡
ከዚሁ ጋር አያይዤ አንድ ጥያቄ ላንሳ፡፡ የመንግስት
ኮሚኒኬሽን ጉዳዮች ም/ኃላፊ የሆኑት አቶ ሽመልስ
ከማል ዛሬ ለወጣው ሰንደቅ ጋዜጣ (ቃለምልልሱ
የተደረገው ባለፈው ረቡዕ ነው) በሰጡት አስተያየት
“ጭማሪው ማስታወቂያ ያላቸው ጋዜጦችን አይጎዳም”
ብለዋል፡፡ ይህ አስተያየት ከፕሬስ ነጻነት አንጻር
እንዴት ትገመግመዋለህ?
አስተያያታቸው “ፕሬሱ ቢጠፋ አንቆጭም” የሚል
መልዕክት ያዘለ ይመስላል፡፡ እኔም አስተያየታቸውን
አይቼ አዝኛለሁ፡፡ ለአገር የሚያስብ መንግስት ነፃ
ፕሬስ ሲጠፋ ሊቆጨው ይገባል፡፡ እሳቸው ግን
በርካታ ፕሬሶች ቢጠፉ አንቆጭም፤ የራሳችን የሆኑ
ትንሽ ጋዜጦችን ይዘን ወደፊት መራመድ እንችላለን
የሚል መልዕክት ለማስተላለፍ እንደፈለጉ ነው
የገባኝ፡፡ እሳቸው ባሉት መስፈርት የምንሄድ ከሆነ
ለ80 ሚሊዮን የኢትዮጵያ ህዝብ አንድ የአማርኛ
ጋዜጣና ሁለት የእንግሊዝኛ ጋዜጦች ብቻ ናቸው
የሚቀሩት፡፡ ይህ ለ80 ሚሊዮን ሕዝብ ይበቃል ብለው
በቅንነት ከልባቸው መከራከር ይችላሉ? አይመስለኝም፡
፡ በቅንነት ነገሮችን ከመረመርን በአልጄሪያ ከ100
እና ከ150 በላይ ጋዜጦች አሉ፡፡ ኡጋንዳ ውስጥ ከ20
በላይ የግል ሬዲዮኖች አሉ፡፡ ይህ በመሆኑ አልጄሪያም
ኡጋንዳም አልተጎዱም፡፡ ቱኒዚያን ያመሰው የሕዝብ
ማዕበል አልጄሪያን ዘሎ ነው የሄደው፡፡ ከሊቢያና
ከግብፅ ጋር ሲነፃፀር ሕዝቡ በተወሰነ መልኩም ቢሆን
መፈናፈኛ ስላገኘ ነው፡፡ በአጠቃላይ ካለው ነባራዊ
ሁኔታ አንፃር አስተያየታቸውን ስገመግመው አቶ
ሽመልስ ተሳስተዋል ባይ ነኝ፡፡
ስለ ሰሜን አፍሪካ አንዳንድ ነጥቦች ካነሳህ አይቀር
በእነዚህ አገሮች ላይ ስላለው ወቅታዊ ሁኔታ ጥቂት
ነገሮች ላንሳልህና እስኪ እንደ ጋዜጠኛ ከቱኒዚያ
ጀምሮ ያለውን ሁኔታ እንዴት ተከታተልከው?
የቱኒዝያው ማንም ያልጠበቀው ዱብዕዳ ነው ማለት
ይቻላል፡፡ የሰሜን አፍሪካ አገሮች በተለይ ደግሞ ቱኒዚያ
በፈረንጆቹ አጠራር Stable (የተረጋጋች) አገር ነበረች
ማለት ይቻላል፡፡ ከአፍሪካና ከአረቡ አለም አገራት
አኳያ ስታነጻጽራቸው ከአውሮፓ ጋርም ቅርበት
ስላላቸው የሰሜን አፍሪካ አገራት Progressive
(የሚያድጉ/ተራማጅ) ናቸው፡፡ ለምሳሌ ቱኒዚያን
ስትመለከታት ከአረብነት ይልቅ ወደ ፈረንሳዊነት
(በጂኦግራፊ ብቻ ሳይሆን በአስተሳሰብም በዝንባሌም)
የምትጠጋ አገር ነች፡፡ እናም እነዚህ የሰሜን አፍሪካ
አገሮች በጣም የሚሞካሹና እንደሞዴልም የሚወሰዱ
ነበሩ፡፡ ሕዝቡም Secular ነው፡፡ በሰሜን አፍሪካ
ውስጥ ሃይማኖት እና ፖለቲካ ስር የሰደደ ነው፡፡ ግልፅ
የሆነ የወሰን ምልክት (Demarcation) ያለበት አካባቢ
ስለነበረ ማንም አልጠበቀም፡፡ በቱኒዚያ ከተነሳ በኋላ
ወደ ሌሎች አገሮች ይዛመታል ብሎ ማንም የጠረጠረ
አልነበረም፡፡ እኔም ራሴ በኢንተርኔት ላይ ሁኔታውን
በስፋት ስከታተልና በጊዜው የሚሰጡትን ትንታኔዎች
ስመረምር ያው ከቱኒዚያ ያልፋል የሚል ግምት
አልነበረኝም፡፡ ቢሆንም ቤን ዓሊ ሲወርድ ተቃውሞው
በቤን አሊ የሰልጣን መልቀቅ ይደመደማል ብሎ ማንም
አልጠበቀም፡፡ …ተዓምር የተፈጠረው መቼ ነው
ካልከኝ፡፡ ፕሬዚዳንት ቤን አሊ በሰላማዊ ሰልፈኞች
ላይ ተኩስ እንዲከፈት ለኢታማዦር ሹሙ ትዕዛዝ
ሲሰጥ ነው፡፡ እዚህ ላይ ነው የሰሜን አፍሪካ ታሪክ
የተለወጠው ምናልባትም ደግሞ የአንባገነኖችን ፍፃሜ
እውን ከሆነ የምንመለሰው እዚህች ቦታ ላይ ነው…፡
፡ ኢታማዦር ሹሙ አልተኩስም አለ፡፡ (ምናልባት
እግዚአብሔር ጣልቃ ገብቶ መሆን አለበት) ቤን
አሊም ዓለምም እኩል ደነገጠ በ48 ሰዓታት ውስጥ
የቱኒዚያ፣ የሰሜን አፍሪካ ምናልባትም የአለም ታሪክ
ተለወጠ ማለት ነው፡፡
በነገራች ላይ በሰሜን አፍሪካ የተፈጠረውን ክስተት
የምናመሳስለው ወደኋላ ተመልሰን ከበርሊን ግንብ
መፍረስ ጋር ነው፡፡ ያን ጊዜ እንደዚሁ የዲሞክራሲ
አብዮት በምስራቅ አውሮፓ በቀድሞ ሶቪየት ህብረት
ውስጥ እንደዛው ሳይታሰብ እንደቀልድ ለመከሰት
በቅቷል፡፡ የአውሮፓንም ታሪክ አንዴ ለውጦ አልፏል፡
፡ እውነት ለመናገር የአውሮፓን ታሪክ ብቻ ሳይሆን
ከዛ በኋላ የላቲን አሜሪካም ሆነ የእስያ በርካታ
አገሮች ዲሞክራሲያዊ የሆኑት ከዛ በኋላ ነው፡
፡ በአፍሪካ ውስጥም ጥቂት አገሮች ዴሞክራሲያዊ
የሆኑት በዛ ሰበብና ውጤት ነው፡፡ አሁን ወደ ሰሜን
አፍሪካ በምንመጣበት ጊዜ የአረቡንም ዓለም በእርግጥ
እየለወጠው ነው፡፡ ይኼ ምንም አያጠራጥርም፡፡
ከቱኒዝያ በኋላ በሌሎችም በርካታ አገሮች ተቃውሞው
እንዲቀጣጠል ያደረገው የቱኒዝያ ወኔ ብቻ ነው የሚሉ
ተንታኞች የመኖራቸውን ያህል የአመታት ቅድመ
ዝግጅት ውጤት ነው በማለት (ለምሳሌ በግብጽ
ከስምንት አመት በፊት መጀመሩን ያወሳሉ) ወደ
ሌሎች አገሮች መዛመቱን በተመለከተ ምን ትላለህ?
ግብፅ ላይ ተመሳሳይ አብዮት መከሰቱ የቱኒዚያው
ለግብፅ ምሳሌው ነው፡፡ የግብፅ ደግሞ ለመላው አረብ
ምሳሌ ሆኗል፡፡ አረቦች አይነተኛ ምሳሌና አይነተኛ
ሞዴል አድርገው የሚመለከቷት ግብፅን ነው፡፡ ስለዚህ
የአረቡ አለም ተለውጧል፡፡ ስለዚህ አሁን ጥያቄው
የዲሞክራሲ አብዮት ወደ ጥቁር አፍሪካ ይዛመታል
ወይ ነው፡፡ አሁን በዓለም ብቸኛዋ የአምባገነንነት ምሽግ
አፍሪካ ነች፡፡ በአህጉር ደረጃ ማለቴ ነው፡፡ (ይህንን
ያልኩበት ምክንያት በዚህች አህጉር ዲሞክሪሲያዊ
ያልሆኑት አገሮች ዲሞክራሲያዊ ከሆኑት አገሮች
በቁጥር ብልጫ ስላላቸው ነው) ስለዚህ የሁሉም
ሰው፣ የሁሉም ተንታኞችና መንግስታት ጥያቄ ወደ
ጥቁር አፍሪካ ይሸጋገራል ወይ? የሚል ነው፡፡ ወደ
ጥቁር አፍሪካ የሚሸጋገር ከሆነ ደግሞ የሚጀምረው
በኢትዮጵያ እንደሆነ በአገር ውስጥም በውጪም ያሉ
የተለያዩ ተንታኞች ይስማሙበታል፡፡
አመጹ ወደ ጥቁር አፍሪካዊያን የሚሸጋገር ከሆነ
የሚጀምረው ኢትዮጵያ ላይ ነው ብለው ተንታኞቹ
ግምታቸውን ሲሰጡ ምን አይነት ነጥቦችን
በማስቀመጥ ነው?
ለዚህ አንዱ ምክንያት ከቅርብ ጊዜ ታሪካችን ጋር
የተቆራኘ ስለሆነ ነው፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ በጥቁር
አፍሪካ ውስጥ ኢትዮጵያ በህዝብ ቁጥር ሁለተኛና
ትልቅ ከሚባሉት አገሮች መካከል አንዷ መሆኗ ነው፡
፡ ግብፅ በአረቡ አለም ውስጥ ያላትን ቦታ፣ ኢትዮጵያ
ደግሞ በጥቁር አፍሪካ በተለይ ደግሞ ከስነ-ልቦና
አኳያ (የአፍሪካ ህብረት መቀመጫ መሆኗ በቅኝ ግዛት
ያልተገዛች ብቸኛ ጥቁር አፍሪካዊ አገር ስለሆነች)
ለውጡ ወደ ኢትዮጵያ የሚመጣ ከሆነ፤ ከግብፅ
ወደ ሌሎቹ የአረብ አገሮች እንደተስፋፋው ሁሉ
ከኢትዮጵያም ወደ ጥቁር አፍሪካ አገራት ይስፋፋል፡
፡ በዘርፉ የተሰማሩ አጥኚዎችና ምሁሮች የሚሉት
የሄንኑ ነው፡፡ እኔም በእነሱ ትንታኔ እስማማለሁ፡፡
እንግዲህ ‹ወደ ኢትዮጵያ የሚዛመት ከሆነ› በሚለው
ነጥብ ስንነጋገር ኢትዮጵያ ውስጥ ያለው ነባራዊ
ሁኔታም መመልከት ተገቢ ይሆናልና ሁኔታውን
ከኢትዮጵያ ጋር ስናቆራኘው ኢትዮጵያ ውስጥ
ለመከሰት ያለው ዕድል ከአገራቱ ነባራዊ እውነታ
አንጻር በንጽጽር ብታስቀምጥልን?
ስምንት ነባራዊ ሁኔታዎች አሉ፡፡ ሰፋ ባለ መልኩ
ማሕበራዊና ኢኮኖሚያዊ የሆኑ ነባራዊ ሁኔታዎች
እንዲሁም ፖለቲካዊ ነባራዊ ሁኔታዎች ብለን በሁለት
ልንከፍላቸው እንችላለን፡፡ በሰሜን አፍሪካ የህዝብን
ተቃውሞ ለማቀጣጠል ዋነኛ ምክንያት የሆነው የዋጋ
ግሽበትና የስራ አጥነት ችግር ነው፡፡ እነዚህን ሁለት
ግብዓቶች በኢትዮጵያ ውስጥ ስትመለከት ከሰሜን
አፍሪካ በተባባሰ ሁኔታ ነው ያለው፡፡ ለዚህ አንድ
በጣም ቀላል ማስረጃ ልስጥህ ኢትዮጵያኖች ወደ ግብፅ
የሚሄዱት ለስራ ፍለጋ እስከ 20ሺህ ብር እየተጠየቁና
እየከፈሉ ነው፡፡ ይሄ የሚያሳየው በኢትዮጵያ ውስጥ
ያለው የስራ አጥነት ከግብጽ እጅግ የባሰ መሆኑ
ነው፡፡ ወደ ሊቢያ ለመሄድ እስከ 50ሺህ ብር ያህል
የሚከፈል ይመስለኛል፡፡ እርግጥ ወደ ሊቢያ ብዙ ጊዜ
የሚኬደው ወደ አውሮፓ ለመሻገር ነው፡፡ ግን ባለው
መረጃ ብዙዎቹ ሊቢያ ውስጥ ይቀራሉ፡፡ ስለዚህ
እነዚህ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ግብዓቶች የምንላቸው
ኢትዮጵያ ውስጥ በባሰ ሁኔታ ነው ያሉት፡፡ ይህንን
ግምት ውስጥ በማስገባት ነው ኢትዮጵያ ውስጥ
ይዛመታል የሚል ግምት እየተሰጠ ያለው፡፡
ሌሎቹ ስድስት ግብዓቶች ደግሞ ፖለቲካዊ ናቸው፡፡
ከሙስና ስንጀምር ምንም እንኳን ኢትዮጵያ ውስጥ
ያለው ሙስና በአፍሪካ ደረጃ ስንመለከተው ዝቅተኛ
ሊባል የሚችል ቢሆንም በኢትዮጵያ ደረጃ ከጊዜ
ወደ ጊዜ እየተባባሰ ነው የመጣው፡፡ አንዱ ሕዝቡን
የሚያበሽቀው ሙስናው ከታች ካለው ይልቅ እላይ
ባሉት ባለስልጣኖች አካባቢ የተባባሰ ነው፡፡ በጣም
ተባብሷል፡፡ እንዲያውም በግብፅ የሰሜን አፍሪካን
የተመለከትክ እንደሆነ ሙስናው ዕላይ ካሉትም እታች
ባሉት በጣም የተባባሰ ነው ብለህ መከራከር ትችላለህ፡
፡ እኛ አገር ግን ተገላቢጦሽ ነው፡፡ በሕዝቡ ውስጥ
እ ን ግ ዳ
የሚፈጠረው ስሜት የከረረ ነው የሚሆነው፡፡ እላይ
ባለ አካባቢ ሙስናወ አለ፡፡ ዱላው ግን የሚያርፈው
“ሙስናን እየተዋጋን ነው” እየተባለ ታች ባሉት ላይ
ነው፡፡ ዋናው ሙስናውን የሚፈፅሙት ከሞላ ጐደል
የሚነካቸው እንደሌለ ነው በአብዛኛው ሕዝብ ውስጥ
ያለው ግንዛቤ፡፡ አንዱ ይሄ ነው፡፡ ሁለተኛው አንድ
ፓርቲ በስልጣን ላይ ለረዥም ጊዜ የመቆየቱ ሁኔታ
ስንመለከት፡፡ በግብፅም ሆነ በቱኒዚያ ስልጣን የያዙ
ፓርቲዎች ከ20 ዓመት በላይ ነው በስልጣን ላይ
የቆዩት፡፡ ኢትዮጵያ ውስጥ ያለው ገዢ ፓርቲም
ከጥቂት ወራት በኋላ 20 ዓመት ይደፍናል፡፡
በእነዚህ ሕዝባዊ ተቃውሞ በተፈጠረባቸው የሰሜን
አፍሪካ አገሮች ፓርቲዎቹ ስልጣን ላይ መቆየት
ብቻ ሳይሆን የመሪዎቹ ስልጣን ላይ የመቆየቱ ነገር
አንዱ ትልቅ የሕዝብ ብሶት የፈጠረ ነው፡፡ ኢትዮጵያ
ውስጥም በተመሳሳይ መንገድ ነው ኢህአዴግ ስልጣን
ላይ የቆየው፡፡
እዚህ ላይ ላቋርጥህና አንድ ጥያቄ ላንሳ ከዛ አያይዘህ
ትመልስልኛለህ፡፡ የኢህአዴግ አመራሮች በተደጋጋሚ
የሚጠቅሷቸው አገሮች አሉ (ጃፓንና ስዊድንን
የመሳሰሉ) በእነዚህም አገሮች አንድ ፓርቲ ለረጅም
ጊዜ ስልጣን ላይ ይቆያል በሚል ከዚሁ ጋር አያዘህ
እንድትመልስልን ስለፈለኩ ነው
አንድ ፓርቲ ለረዥም ጊዜ ስልጣን ላይ የሚቆይባቸው
ምዕራባዊያን አገሮች አሉ፡፡ ራሳቸው ጠ/ሚኒስትሩም
በተደጋጋሚ በምሳሌነት የሚያነሱት ጃፓንና ስዊድንን
ነው፡፡ የስዊድንና የጃፓንን ነባራዊ ሁኔታ ስትመለከት
ገዢ ፓርቲዎቹ ስልጣን ላይ ለረዥም ጊዜ ይቆዩ
እንጂ ጠቅላይ ሚኒስትሮቻቸው ከአምስት ዓመት በላይ
ስልጣን ላይ አይቆዩም 10 ዓመት ስልጣን ላይ የቆየ
የስዊድሽ ጠ/ሚኒስቴር እኔ በግሌ ሰምቼ አላውቅም፡፡
ትንሽ ሪሰርች ለማድረግ ሞክሬያለሁ፡፡ በጃፓን ታሪክ
አምስት ዓመት ስልጣን ላይ የቆየ ጠ/ሚኒስትር አንድ
ብቻ ነው፡፡ ስለዚህ ምንም እንኳን በአንድ ፓርቲ
የቆየባቸው ዲሞክራሲያዊ አገሮች ቢሆንም ውስጡ
ለውጥ አለ፡፡ እንግዲህ ቅድም ወደ ጀመርኩት ሀሳቤ
ስመለስ በሦስተኛ ደረጃ ሃሳብን በነፃነት የመግለፅ
መብት ነው፡፡ ቱኒዚያም ግብፅም ሃሳብን በነፃነት
የመግለፅ መብት የተገደበባቸው አገሮች ናቸው፡፡
ኢትዮጵያም ከዚህ አንጻር ካየነው ትብሳለች እንጂ
አትሻልም፡፡ በተለይ ከግብፅ ጋር ስናነፃፅራት በጣም
ወደኀDላ ነች፡፡ ግብፅ ውስጥ ጋዜጦች የተሻለ ነፃነት
አላቸው፡፡ ኤሌክሮኒክስ ሚዲያዎች የተሻለ ነፃነት
አላቸው፡፡ በእኛ አገር የሚታየው አረብሳትም ቢሆን
አብዛኞቹ ፕሮግራሞቹ ከግብፅ የሚተላለፉ ናቸው፡
፡ ስለዚህ በዚህም ደረጃ የኢትዮጵያን ነባራዊ ሁኔታ
ስንመለከተው ከሰሜን አፍሪካ አገራት በባሰ ሆኖ
ነው የምናገኘው፡፡ አራተኛው የመደራጀት ነፃነንትን
የሚመለከት ነው፡፡ ይኼን ስንል የሲቪክ ተቋማት
እንቅስቃሴ ኢትዮጵያ ውስጥ ገደብ ተጥሎበታል፡፡
ይሄ ቀጥታ የተኮረጀው ከሩሲያ (የፑቲን አስተዳደር)
ነው፡፡ አምስተኛው ምክንያት በተፅዕኖ ምክንያት
የተቃዋሚዎች መቀጨጭ ነው፡፡ እንግዲህ በእርግጥ
ተቃዋሚዎች በቱኒዚያም በግብፅም ከኛ አገር የተሻሉ
አይደሉም፡፡ እርስ በእርስ የሚናከሱ ናቸው፡፡ የውስጥ
ድክመት ያለባቸው ናቸው፡፡ ወደ ሕዝብ መግባት
ያልቻሉ ናቸው፡፡ ይኼ ድክመታቸው እንደተጠበቀ ሆኖ
ግን ለመቀጨጫቸው ለመዳከማቸውና የሞት አፋፍ
ላይ ለመድረሳቸው ዋነኛው ምክንያት የመንግስት
ጭቆና ነው፡፡ የመንግስት ተፅዕኖ ነው፡፡ በኢትዮጵያም
ውስጥ ያለው ሁኔታ የዚህ ፎቶ ኮፒ ነው፡፡
የኛ ተቃዋሚዎች የውስጥ ድክመት የለባቸውም ብሎ
የሚመሰክርላቸው የለም፡፡ ይኼ እንደተጠበቀ ሆኖ
ግን በመንግስት በኩል ከፍተኛ ተፅዕኖ እንዳለባቸውና
ያለባቸውን ችግር እንዳባባሰባቸው፤ ይሄንን ደግሞ
ሕዝብን ቅር እንደሚያሰኘው የታወቀ ነው፡፡
ስድስተኛው በጣም መሠረታዊው የምንለው
ከፖለቲካና ነባራዊ ሁኔታዎች አንፃር የፍትሐዊ
የምርጫ ስርዓት ጉዳይ ነው፡፡ አሁን በተመሳሳይ
ደረጃ ሳይሆን በተባባሰ ሁኔታ ነው ያለው፡፡ እነዚህ
ስድስት ነባራዊ ሁኔታዎች ተጠቃልለው መገለጫቸው
ፓርላማ ውስጥ ካሉት 547 መቀመጫዎች አንዱ ብቻ
በተቃዋሚዎች እጅ መሆኑ ነው፡፡ ግብፅም ውስጥ
ሙባረክ የሚመሩት ገዥው ፓርቲ ወደ 90 በመቶ
ያህል መቀመጫ ነበራቸው፡፡ ቤን አሊ የሚመሩት
ፓርቲም 92 በመቶ የፓርላማ መቀመጫ ተቆጣጥሮ
ነበር፡፡ ፓርላማ ውስጥ ያለው የተጋነነ የገዥው ፓርቲ
11
መቀመጫዎች አገሪቱ ውስጥ ላለው የታመመ፣
የተጓለደለ የፖለቲካ ስርዓት መገለጫ ነው፡፡ ስለዚህ
በቀላሉ ሕዝቡ አይቶ ሊረዳው የሚችለው ነገር ነው፡
፡
በእነዚህ የሰሜን አፍሪካ አገራት ያለው የሰራዊቱ
አደረጃጀትስ ከኢትዮጵያ ነባራዊ ሁኔታ ጋር እንዴት
ታነጻጽረዋለህ?
በቱኒዚያም በግብፅም ለውጥ ሊመጣ የቻለው
ሰራዊቱ በሕዝብ ላይ አልተኩስም በማለቱ ነው፡፡
ግብጽን ያየህ እንደሆነ ሙባረክ ከሞላ ጎደል ለ30
ዓመት የመሩት መንግስት በተግባር ወታደራዊ
መንግስት ነው፡፡ የሲቪል መንግስትነቱ በስም ብቻ
ነበር፡፡ ምክንያቱም አብዛኞቹ ሚኒስትሮቻቸውን
የተመለከትን እንደሆነ በ30ዓመት ሂደት ውስጥ
ወታደሮች ነበሩ፡፡ የወታደሩ ጥቅማጥቅምና ሁኔታ
በዚህ ብቻ አይደለም የሚገለፀው፡፡ ግብጽ ውስጥ
ሁለት አይነት መንግስት ነው ያለው እስኪባል
ድረስ የግብፅ ሰራዊት በግብፅ ውስጥ የነበረው
ሚና በመንግስት ውስጥ የሚገኝ መንግስት /State
with state/ ነበር፡፡ በግብፅ ኢኮኖሚ ውስጥ አንዱ
ትልቁ ነጋዴ የጦር ሰራዊት ነው፡፡ ትላልቅ የንግድ
ተቋማት የሚያንቀሳቅሰው የጦር ሀይሉ ነው፡
፡ ደግሞም ኩባንያዎቹ እጅግ በጣም አትራፊዎች
ናቸው፡፡ ሙባረክ አንድም ቀን እነዚህን አትራፊ
የንግድ ተቋማት ልመርምር /ኦዲት ላስደርግ/
ብለው አያውቁም፡፡ እነዚህን ከፍተኛ ጄኔራሎች
አንድም ለ30 ዓመት በስልጣን ላይ ያቆያቸው
ይህንን ችለው መኖራቸው ነው፡፡ በግብፅ ውስጥ
ስለ መንግስት ለውጥ ከተነሳ የግብፅ ሰራዊት
በተለይም ከፍተኛ ጀኔራሎች ከሙባረክ በላይ
ምንም የተሻለ ነገር ሊያስቡ አይችሉም፡፡ ከሙባረክ
የተሻለ ሊያደርግላቸው የሚችል ምንም ነገር የለም፡
፡ ማግኘት የሚችሉትን ነገር በሙሉ ሙባረክ
ሰጥቷቸዋል፡፡ በመጨረሻው ሰዓት ላይ ግን ሰራዊቱ
ከሙባረክና ከአገሩ አንዱን እንዲመርጥ ሲገደድ
አገሩንና የአገሩን ሕልውና መርጧል ማንም ከዛ
በፊት የነበረ ተንታኝ እንደዚህ አይነት ምርጫና
አቋም ለመውሰድ ህሊና ያለው የግብፅ ጄኔራል አለ
ብሎ ለመናገር አልደፈረም፡፡ ወደ ተቃዋሚዎች
ብትሄድ፣ ዩኒቨርሲቲዎች ጋር ብትሄድ፣ ከግብፅ
ጋር የጠበቀ ግንኙነት የነበራቸው ከግብፆች ጋር
የቆሙ አሜሪካኖች ጋር ብትሄድ እንደዚህ አይነት
ሃሳብ የሚሰጥህ ተንታኝ ጨርሶ አታገኝም ነበር፡
፡ በመጨረሻ ሰዓት ላይ ግን ከጥቅማቸው ይልቅ
ህሊናቸውን አስቀድመዋል፡፡ ከራሳቸው ጥቅም
ይልቅ አገራቸውን አስቀድመዋል፡፡ በተመሳሳይ
መልኩ ኢትዮጵያ ውስጥ ያለው ሰራዊት፣ ኢትዮጵያ
ውስጥ ያሉት ከፍተኛ መኮንንኖች፣ የጦር አዛዦችና
ጄኔራሎች በኢህአዴግና በአገራቸው መካከል መምረጥ
የሚገደዱ ከሆነ እኔ አገራቸው እንደሚያስቀድሙ
ትንሽም ብትሆን ጥርጣሬ የለኝም፡፡
ከዚሁ ጋር በተያያዘ በርካታ ትንታኔዎችን በየሳምንቱ
ውጭ በሚገኙ የተለያዩ ድረ-ገፆች ትሰጣለህ፡፡ በሰሜን
አፍሪካ የተፈጠረው አይነት ክስተት በኢትዮጵያ
ሊከሰት የሚችልባቸውን አጋጣሚዎች ብዙ ጊዜ
ዘርዝረሀል፡፡ በእነዚህ ጽሁፎችህም ምክንያት
በፖሊስ ኮሚሽን እንደተጠራህና ማስጠንቀቂያም
እንደተሰጠህ በተለያዩ ሚዲያዎች ገልጸሀል፡፡ በተለይ
አንድ የተቋሙ ከፍተኛ ኃላፊ ‹‹አንተን ማሰር
ሰልችቶናል ከድርጊትህ የማትታቀብ ከሆነ እርምጃ
ይወሰድብሀል›› እንዳሉህም ተናግረሀል፡፡ ‹‹የህግ
ስርዓትን በተከተለ መልኩ ክስ ቀርቦብህ በፍርድ
ቤት ትቀጣለህ›› ለማለት ነው ወይስ ምን አይነት
እርምጃ ነው? የሚል ጥያቄ የሰነዘሩ አንባቢዎች
ገጥመውኛልና ብታብራራው?
እንግዲህ እሳቸው በግልፅ ነው ያስቀመጡልኝ
“በሕግ አይደለም የምንጠይቅህ” ብለውኛል፡፡ አሁን
በቀጥታ ነው የምገልፃቸው፡፡ “በሕግ አይደለም፣
አንተን ማሰር ሰልችቶናል ነው ያሉኝ” ከዚህም
ባሻገር ‹‹በምርጫ 97ን ወቅት እንደሆነው የደሃ ልጅ
አይሞትም በዚህ አገር ላይ የምትመኘው አይነት
የግብፅና የቱኒዚያ አይነት ረብሻ ቢነሳ የድሃ ልጅ
አይሞትም፡፡ አንተ ላይ ነው እርምጃ የምንወስደው፡
፡ እንድታውቀው ይሄ የመንግሰት ውሳኔ ነው፡
፡ አያደርጉትም ብለህ እንደምትጠራጠር ይገባኛል
ግን እኔ የምመክርህ የመንግስት ውሳኔ መሆኑን
እንድትረዳ ነው›› ብለው ነው የነገሩኝ፡፡ እንዲያውም
መጨረሻ ላይ ውይይታችንን የዘጋነው እጃቸውን
እያወዛወዙ ተጠንቀቅ! ተጠንቀቅ! በማለት ነው፡፡ እና
አንተ በጠየቅከኝ አይነት መልኩ አይደለም፡፡ ይሄ
ማስጠንቀቂያውን አኔ ከምር ነው የምወስደው፡፡
ከዚህ በፊትም እንዳልኩት ማስጠንቀቂያውን የሰጡኝ
ኃላፊ የቃላት ሰው አይደሉም፡፡ የፊታቸው ገፅታ፣
ሁኔታቸው፣ የቃላት ሰው እንዳልሆኑና ለዛቻ ያህል
ብቻ የሚናገሩ ሰው እንዳልሆኑ፣ ሲናገሩኝም ደግሞ
በደንብ ያስታውቃል፡፡ ሰውየው የድርጊት ሰው
ናቸው፡፡ ብዙ ዓመታትን በታጋይነት እንዳሳለፉ
የሚያስታውቁ ናቸው፡፡ ይሄ እንግዲህ ማስጠንቀቂያ
ደርሶኛል፡፡ እንደ ማስጠንቀቂያ አድርጌ ከምር
ወስጄዋለሁ፡፡ ሁልጊዜም ያሳስበኛል፡፡ ሆኖም ግን
እኔ መክፈል ካለብኝ የሚከፈለውን ዋጋ መክፈል
አለብኝ ብዬ ወስኛለሁ፡፡
እስክንድር እንግዲህ የቤተሰብ ኃላፊ ነህ፡፡ የአንድ
ልጅ አባትም ነህ፡፡ ልጃችሁም የተወለደው
ሁለታችሁም (አንተም ባለቤትህም) እስር ቤት
ወደ ገፅ 23 ዞሯል
ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ
 12 አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003

p Ç T@
አቶ መለስ በአደባባይ ስለተሰቀሉ ፖስተሮቻቸው ምን አሉ?
“እውነቱን ለመናገር በስሜም ሆነ በፎቶግራፌ ቴምብር
ስለመዘጋጀቱ ፈጽሞ አላውቅም፣ አንድ ግለሰብ ቢያንስ ጉዳዩን
ለእኔ ሳያሳውቅ በእኔ ስም ቴምብር የማተም ስልጣን እንዳለው
አድርጎ ማሰቡ እጅግ ያስገርማል፡፡ በእርግጥ ይህ ተፈጽሞ
ከሆነ የሚጣራ ጉዳይ ይሆናል፡፡ እኔ የግለሰቦችን ተክለስብእና
በማጉላት ጉዳይ ጨርሶ አላምንም፡፡ የእኔንም ሆነ የሌሎችን
ተክለስብእና በማጉላት ተግባር ላይ ተጠምጄም አላውቅም፡
፡ ዛሬ፣ በድሮ ዘመን ይደረግ እንደነበረው አይነት የመለስን
በርካታ ፎቶግራፎች በተለያዩ የኢትዮጵያ ቦታዎችም ሆነ
በመንግስት መስሪያቤቶች ተሰቅሎ የምትመለከቱ አይመስለኝም፡
፡ እኔ በፍልስፍናዬ እንዲህ አይነቱ የግለሰቦችን ስብዕና የማጉላት
አስተሳሰብ በጽኑ እቃወመዋለሁ፡፡ ትርጉም አልባነቱ ግለሰቦችን
ለሚያመልኩ ሰዎች ብቻ ሳይሆን መመለካቸው ተገቢ እንደሆነ
አድርገው ለሚቀበሉ ግለሰቦችም ጭምር ነው፡፡ ለሁለቱም ወገኖች
ከሰብአዊነት የወጣ አስተሳሰብ ነው፡፡

ጠ/ሚኒስትር መለስ ዜናዊ

የዛሬ ሁለት ሳምንት በጽ/ቤታቸው ለውጭ ጋዜጠኞች መግለጫ
ኤልሻዳይ በተሰኘ ግብረሰናይ ድርጅት ተዘጋጅቶ በመስቀል አደባባይ በደቡብ ክልል፣ሐዋሳ ከተማ ለግንቦት 2002ቱ የምርጫ ቅስቀሳ በሰጡበት ወቅት ከተናገሩት የተወሰደ
ኤግዚብሽን ማዕከል በር ላይ ተሰቅሎ የሚገኝ የተሰቀለ ቢል ቦርድ

ይህ ፖስተር የሚገኘው በስቴድዮም ቤተዛታ ሆስፒታል አጠገብ ሲሆን የፌደራል ወጣቶችና ስፖርት በልደታ አልሳም ህንጻ አካባቢ ለምርጫ ቅስቀሳ ሲባል ተሰቅሎ የሚገኝ
ሚኒስትር ከዲኬቲ ኢትዮጵያና ከኢትዮጵያ ወጣቶች ፌዴሬሽን ጋር በመተባበር ያሰራው ነው
ማ ስ ታ ወ ቂ ያ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

 1
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003 13

S ´ “ —
ዳ ሰ ሳ

የምልከታና የሽያጭ አፍታ

ሳምንቱ ድባቦች
ሪያድ አብዱልወኪል
ibnalhabeshi@yahoo.com
በየዓመቱ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ አ
ዘጋጅነት የሚሰናዳው የመጻሕፍት ዐውደ-ር
ዕይና የሽያጭ መርሀ-ግብር ባሳለፍነው ሳም
ንት በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ዋና ግቢ ውሰ
ጥ ተካሂዶ ነበር፡፡
በዚህ ከመጋቢት 05 እስከ መጋቢት 11 ቀ
ን 2003 ለሰባት ቀናት ሲካሄድ በቆየው ዐው
ደ-ርዕይና የሽያጭ ሳምንት ላይ የዩኒቨርሲቲ
ፕሬሱን ጨምሮ በርካታ መጻሕፍት አሳታሚ
ና አከፋፋዮች ተሳታፊዎች ነበሩ፡፡
ከዩኒቨርሲቲው ቤተ-መጻሕፍት ስብስቦች ው
ስጥ ለዕይታ የበቁ ቀደምት የመመረቂያ ጽሑ
ፎች፣ የጥናት ወረቀቶች እና የምርምር ሥራ
ዎች ለዐውደ-ርዕዩ ልዩ ድባብ የፈጠሩና ዝግ
ጅቱንም ድምቀት አላብሰው ያለፉ ነበሩ፡፡
ከእነዚህ በአስራ ሁለት ረጃጅም ጠረጴዛዎች
ና በስድስት የመስታወት ማሳያዎች ውስጥ
በወግ በወጉ ከተደረደሩ መጻሕትፍ መካከል፣
ከሃያ አምስት ዓመት በፊት ለሕትመት የበ
ቃውና በመጠን ዳጎስ ያለው ‹‹አጭር የኢት
ዮጵያ ሥነ-ጽሑፍ ታሪክ›› የተሰኘው የአምሳ
ሉ አክሊሉ መጽሐፍ አንዱ ሲሆን መጽሐፉ
ን በብሬይል ጽሕፈት ተዘጋጅቶ መመልከቴ
ገረሜታን ሳያጭርብኝ አላለፈም - የአድናቆ
ታዊ ገረሜታን፡፡
በዚህ ረገድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬሱ መጻሕፍት በ
ተለያዩ መንገደች ለአካል ጉዳተኞች ተደራሽ
ሊሆኑ የሚችሉበትን ዘዴዎች እንዲተልም እ
የጠቆምኩ፣ ጥሩ ፋና የሆነችንን ‹‹አንድ ክን
ፍ›› መድብል ደራሲን ሳላደንቅ አላልፍም፡፡
ከላይ የጠቀስኩላችሁ የጥናትና ምርምር ሥ
ራዎች እንዲሁም የዲግሪ ሟሟያ ጽሑፎች፣
‹‹Don’t Touch›› (‹‹አይንኳቸው››) የሚል
ጽሑፍ የተለጠፈባቸው፣ የሚታዩ ነገር ግን
የማይነኩ፣ የመጻሕፍት ወዳጆችን ልብም መ
ያዝ የቻሉ ስብስቦች ነበሩ፡፡
በ1963 በለማ ወልደማርያም የተዘጋጀውን
‹‹የብላቴን ጌታ ህሩይ ወልደስላሴ የሕይወ
ት ታሪክ›› እና የፈቃደ አዘዘን ‹‹የኢትዮጵያ
ታ መጻሕፍቱ ላይ ከአስር ብር የገፋ ቅናሽ አላ
ደረገም ማለት ይቻላል፡፡ የባህሩ ዘውዴ ምርጥ
ሥራ እነደሆነ የሚነገረው “Society, State &
History” በዘጠና (90.00) ብር ሲሸጥ፣ ‹‹ኢት
ዮጵያውያን በአሜሪካ ማሕበራዊና ሥነ-ልቦናዊ
ትንተና›› በስልሳ አምስት ብር (65.00) ብር፣
የኒያና የውበት ሥራ ሥልጠና እና የጆይ ኦቲስቲክ
እንዲሁም በቅርቡ ለንባብ የበቃውና በአዶልፍ
ፓርላስክ ተፅፎ በተጫነ ጀምበሬ ወደ አማርኛ ልጆች ማዕከል መስራች፣ ባለቤትና አስተማሪ፣
የተመለሰው ‹‹የሃበሻ ጀብድ›› በአርባ ብር ተሸ
ጠዋል፡፡ በተለይ የመጨረሻው መጽሐፍ ፈላጊ እንዲሁም የሁለት ልጆች እናት ነች፡፡ ‹‹ማንም
ው በርክቶ ነበር፡፡
አምና ከአስር ብር ባነሰ ዋጋ ሲሸጡ የነበሩ፣
እንዲሰጠኝ ሳልፈልግና ሳልጠብቅ እኔና እኔ
‹‹Kassa & Kassa›› የመሳሰሉ መጻሕፍት ዘ
ስናወራ የዶክተሬት ማዕረግ ለራሴ እንድሰጥ
ንድሮ ለአይን እንኳን አጥቻቸዋለሁ፡፡
በኢትዮጵያ ቋንቋዎችና ባሕሎች አካዳሚ የኢ ራሴ ፈቀደችልኝ - የዛሬ 15 ዓመት፡፡
ትዮጵያ ቋንቋዎች ጥናትና ምርምር ማዕከል በ
ተለያዩ የሀገራችን ብሔረሰብ ቋንቋዎች የሚ በቀጣይም፣ በመጪው ጥቅምት 6/2004
ነገሩ ተረቶችንና ምሳሌያዊ አነጋገሮችን ከነአ
ማርኛ ትርጉማቸው ያቀረበባቸውን መጻሕፍ በሚውለው የልደት ቀኔ ላይ ለራሴ
ት በርካቶች ተሻምተው ገዝተውታል - በእው
የፕሮፌሰርነት ማዕረግን እሰጣለሁ፡
ነተኛ ቅናሽ፡፡
የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ መጻሕፍት ማዕከል ያ ፡ ከሕይወትና ከአካባቢዬ ራሴን
ቀረባቸውን መጻሕፍት ያለምንም ቅናሽ የጀር
ባ ሽፋናቸው ላይ ባለው ዋጋ ሲሸጥ የነበረ ሲ አስተምራለሁ፡፡›› ካለችንና ስለወቅታዊ
ሆን የኢትዮጵያ ደራሲያን ማሕበርም መጻሕ
ፍቱን በሽፋን ዋጋቸው ሲሸጥ ገጥሞኛል፡፡ ደ የአረብ ሀገራት ሁኔታና ስለኢትዮጵያ
ራሲያን ማህበሩ ቅናሽ ያላደረገበትን ምክንያት
ፖለቲካ በነፃነት፣ በግልፅ ከምታወራው፣
ጠይቄ፣ ‹‹ማሕበሩ መጀመርያ ዋጋውን የሚ
ተምነው ሕብረተሰቡን ታሳቢ በማድረግ ስለሆ ውበትን መስራት እንጂ ማወዳደርን
ነ፣ የመጻሕፍቱ ሽፋን ላይ የሚታተመው መ
ሸጫ ዋጋ ዝቅ የተደረገ ነው›› የሚል ቀና ም ከምትነቅፈው ወ/ሮ ዘሚ የኑስ ጋር አንዳፍታ
ላሽ አግኝቻለሁ፡፡
ድርጅታቸው ምን እንደሚባል ስጠይቅ፣ ‹‹ለም ቆይታ ያደረገው ኤልያስ ገብሩ፣ አንዳፍታን እንዲህ
ን ፈለግክ?›› ብለው መልሰው ከጠየቁኝ በኋላ፣
‹‹ማሕሌት አሳታሚ›› እንደሚባል የነገሩኝ የ
አሰናድቶልናል፡፡
አሳታሚው የሽያጭ መኮንኖች በትህትናቸውና
በ50% (በመቶ ሃምሳ) ቅናሻቸው ምክንያት በበ
ርካታ አንባቢያን መጻሕፍት መደርደሪያዎች ላ
ይ በርካታ መጻሕፍት እንዲኖሩ አድርገዋል፡፡
የማህበራዊ ጥናት መድረክ በአፍሪካም (‹‹OS-
SREA››) እንዲሁ የ50% (ሃምሳ በመቶ) ቅ

‹‹እያዳንዳችን ውስጥ ዘረኝነት አለ

ብሔረሰቦች ሥነ-ቃል ጥናት፣ ቅኝትና ሙግ
ት›› ጨምሮ ከተለያዩ የማሕበራዊ ሳይንስ ት
ምህርት ክፍሎች የቀረቡ ጽሑፎች ለዕይታ
ቀርበው ነበር፡፡
በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ያሬድ ሙዚቃ ትም
ህርት ቤት ተማሪዎች የተዘጋጁ የመመረቂ
ያ ስራዎችም ነበሩ፡፡ በአሸናፊ ሙሉጌታ በጽ
ሕፈትና በካሴት (በድምጽ)፣ ‹‹በጅጅጋ አካባቢ
የሚኖሩ የሶማሌ ብሔረሰብ ባሕላዊ አኗኗርና
ሙዚቃቸው›› በሚል ርዕስ የተዘጋጀው ጥና
ታዊ ጽሑፍ በዚህ ዘርፍ ሳይጠቀስ መታለፍ
የሌለበት ሆኖ አግኝቼዋለሁ፡፡
እነማን ነበሩ?
ዘንድሮ ሲካሄድ ለአምስተኛ ግዜ በሆነው የ
መጻሕፍት ዐውደ-ርዕይና ሽያጭ ሳምንት ላይ
የዩኒቨርሲቲ ፕሬሱን፣ የዩኒቨርሲቲውን መጻ
ሕፍት ማዕከል፣ የቋንቋዎች ጥናት ተቋምና
የቋንቋዎችና ባሕሎች አካዳሚን ሳይጨምር፣
ከሰላሳ የማያንሱ የመጻሕፍት አሳታሚዎች፣
አከፋፋዮችና ነጋዴዎች ታድመዋል፡፡
የትምህርት ጥናትና ምርምር ተቋም በትም
ህርቱ አካባቢ ላይ ያተኮሩ በርካታ ጆርናሎች
ን ይዞ ቀርቦ የነበረ ሲሆን፣ በምስራቅና ደቡባ
ዊ አፍሪካ ላይ የማሕበራዊ ትምህርት ጥናት
የሚያደርገው ድርጅት (‹‹Organization for
Social Science Research in Eastern
and Southern Africa - OSSREA››) በክ
ፍለ-አህጉራቱ ላይ የቀረቡትን የጥናት ውጤ
ቶች እጅግ ዝቅተኛ በሆነ ዋጋ ይሸጥ እንደነበ
ር ተመልክቻለሁ፡፡
ቅድስተ ማርያም ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ፣ በመር
ሀ-ግብሩ ላይ የሳተፈ ብቸኛው የግል ከፍተኛ
የትምህርት ተቋም ነበር፡፡ የዩኒቨርሲቲ ኮሌጁ
የመጻሕፍት መደብር የጥናትና በሕግ ትምህ
ርት ክፍሉ በዓመት ሁለት ግዜ የሚታተመ
ውን ‹‹Mizan Law & Review›› መጽሔቶ
ቹን ይዞ ተገኝቷል፡፡
በቀድሞው አየር ኃይል ግለ-ታሪክ ላይ ያተ
ኮረውና በጋዜጠኛና ደራሲ ዘነበ ወላ የአር
ትኦት ንድፊያ የተከወነው ‹‹አስተኳሹ›› የ
ተሰኘው መጽሐፍ፣ በራሱ በመጽሐፉ ደራ
ሲ አማኑኤል ሀዲስ ሲሸጥ እንደነበር አስ
ተውያለሁ፡፡
ወጣት አንድነት ኃይሉም የመጀመርያው የሆ
ነውን ‹‹የአንድ አገር ሕዝቦች›› የተሰኘ መጽ
ሐፉን ይዞ ተገኝቶ ነበር፡፡
ቅናሽ እና እውነተኛ ቅናሽ
ከአምናው ጋር ሲነፃፀር አዲስ አበባ ዩኒቨርሲ
ቲ ፕሬስም ሆነ ሌሎች የዐውደ-ርዕዩ እና የ
ሽያጭ ሳምንቱ ተሳታፊዎች ሕብረተሰቡ መ
ጻሕፍቱን እንዲገዛ የሚጎተጉት ቅናሽ አድርገ
ው ነበር ለማለት አልደፍርም፡፡
በተለይ አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ በርካ
ናሽ በማድረግ በማህበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊ፣ ፖ
ለቲካዊ እና ጤና ነክ ዘርፎች ላይ የጥናት ው
ጤት የሆኑ መጻሕፍትን ቅንነትን በተሞላ ቅና
ሽ ይዞ ቀርቦ ነበር፡፡
‹‹ልዩ›› ኹነቶች
ለሁለት አስርት ዓመታት እስልምናን ይዘታቸ
ው ያደጉ መጻሕፍትን ያሳተመውና እያሳተመ
የሚገኘው ነጃሺ አሳታሚ እስልምና ተኮር የሆ
ኑ መጻሕፍትን፣ ስብከቶችን እና ሃይማኖታዊ
ዝማሬዎችን ይዞ ቀርቦ የነበረ ሲሆን፣ በኢት
ዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተ-ክርስቲያን የሰ
ንበት ት/ቤቶች ማደራጃና መምሪያ ስር የሚገ
ኘው ማህበረ-ቅዱሳንም ኦርቶዶክሳዊ ይዘት ያ
ላቸውን በርካታ መጻሕፍት፣ የስብከትና የመ
ዝሙር ካሴትና ሲዲዎችን ለታዳምያኑ እንካች
ሁ ብሏል፡፡ እንዲሁም፣ በኢትዮጵያ ወንጌላው
ያን አብያተ-ክርስቲያናት ሕብረት ስር የታቀፉ
ት የራዕይና የበዕምነት መጻሕፍት መደብሮች
በወንጌላውያን ከተጻፉና ከተተረጎሙ መንፈሳዊ
መጻሕፍት በተጨማሪ፣ በስኬትና ብልፅግና ዙ
ርያ የሚያጠነጥኑ መጻሕፍትን ይዘው መገኘ
ት ችለው ነበር፡፡
በሽያጭና ምልከታ ሳምንቱ ላይም፣ የሕፃናት
መጻሕፍት ገዢ አላጡም፡፡ በኩር ኮሚኒኬሽ
ን ‹‹አና›› በሚል ስያሜ የሳተማትን የሕፃና
ት መጽሔት በስድስት (6.00) ብር ሲሸጥ፣
የ‹‹ራዕይ›› አንባቢያን ማህበር በበኩሉ የአባላ
ቱን ቁጥር በማበራከት ሥራ ላይ ሲተጋ ተ
ስተውሏል፡፡
ብዙ ... ተባዙ!
የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ ስለሚያዘጋጃ
ቸው የመጻሕፍት ሽያጭና ዐውደ-ርዕይ መር
ሀ-ግብሮች ማስታወቂያ አለማስነገሩ በርካታ የ
መጻሕፍት አፍቃርያን ስለክስተቱ ‹‹መችና የ
ት›› እንዳያውቁ እንዳደረጋቸው እሙን ነው፡
፡ ይህን ጽሑፍ እያነበቡ እንኳ ባለማወቃቸ
ው ስላመለጣቸው በረከት መቆጨታቸው አ
ይቀርም፡፡
መጻሕፍት የሕዝብን ንቃተ-ህሊና ከፍ ከማድ
ረግና ግንዛቤን ከመፍጠር ባለፈ ለአንዲት ሀገ
ር ዋነኛ የዕድገት ምንጭ የሆኑ ሕዝቦቿን ዕ
ውቀትንና ክህሎትን፣ ብሎም ፅናትን የሚያስ
ታጥቁ መሳሪያዎች ናቸው ብል በፍፁም እያጋ
ነንኩ አይደለም፡፡
የሀገሪቱ ዕድገትም ሆነ ውድቀት ሕዝቦቿ ከን
ባብ በተለይም ከመጻሕፍት ንባብ ጋር ካላቸው
ቅርርብና እውቂያ አንፃር የሚወሰን ነው፡፡ በአ
ዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስም ሆነ በሌሎች ተ
ቋማት በኩል የሚደረጉ መሰል ተግባራት እን
ዲበዙልን ምኞቴም ፀሎቴም ነው፡፡
ሰላም ለእናንተ ይሁን!
እከሌ እከሌ ሳይባል ነፃ ሆነን ከመረመርነው እናገኘዋለን››
ወ/ሮ ዘሚ የኑስ
ዘሚ ለዘሚ ራሷን እንዴት ትገልፃለች? ነው?
ዘሚ ዘሚ ነች፡፡ ለምክንያት የተፈጠረች ብዙ ነገር አግኝቻለሁ፡፡ ራሴን፣
ሰው ነችም ብዬ አስባለሁ፡፡ ሁሉም ሰው የምፈልጋቸውን ነገሮችና ከምንም
የተፈጠረበት የራሱ ምክንያት አለው፡ በላይ ለረዥም ጊዜ አጥብቄ ስፈልገውና
፡ ምክንያቴ ደግሞ ወደ እዚህ ዓለም ስፀልይበት የነበረውን ምንም ነገር
መምጣትና ወደ ዓለም የመጣሁት ላይ መሠረት ያላደረገውን ፍቅርን
ለሌሎች ወገኖች፣ ለሀገርና ለዓለም (Unconditional Love) ፈልጌ አግኝቻለሁ
የምችለውን ነገር አስተዋፅኦ ለማድረግ ብዬ አስባለሁ፡፡ ብዙ ነገር ደግሞ ገና
ነው ብዬ አምናለሁ፡፡ ይቀረኛል፡፡ ይቀጥላል፡፡
ራስን፣ ውበትን፣ እውነትን፣ ሕይወትን የኒያና የውበት ሥራ ሥልጠና ማዕከል
ፍለጋ ወዘተ እየተባለ ... ‹‹ፍለጋው ምን እየሰራ ይገኛል?
አያልቅም›› እስከሚባል ድረስ ተዘፍኗል፡ ማዕከሉ ከመጀመርያው በውበት ሥራ
፡ ሕይወት ሁሌም በፍለጋ የተሞላች ሥልጠና ፍቃድ አውጥቶ የተንቀሳቀሰ፣
መሆን አለባት? ብዙ ሥራ የሰራ፣ ያንቀሳቀሰና አሁንም
እ ... ሕይወት ስለሆነ ነው ብዬ እየሰራ የሚገኝ ት/ቤት ነው፡፡ አሁን
አስባለሁ፡፡ ምክንያቱም ሕይወት ይበልጥ ያተኮርነው ለመማር ካላቸው
እንቆቅልሽ በመሆኗ ዛሬን እንጂ ነገን ፍላጎት ባሻገር፣ ሕይወታቸውን ሊቀይሩ
አናውቅም፡፡ ዛሬን ያወቅነው ደግሞ የሚችሉ፣ ነገር ግን የገንዘብ አቅምን ያጡ
ዛሬን በመኖራችን ነው፡፡ ሁሉም ነገር ልጆች በዚህ ሙያ እንዲያድጉ በማድረግ
እየሆነ ያለው በአጋጣሚ ነው፡፡ ሁልጊዜ ላይ ነው፡፡
ቆም ብለን እናስባለን፡፡ እንፈልጋለን፡ ልጅሽ የኦቲዝም ችግር ነበረበት፡፡
፡ ፍለጋ ሁሌም አለ ብዬ አምናለሁ፡ እንዴት ነው? የጆይ ኦቲስቲክ ማዕከል
፡ ራስህን ማነኝ? ምን ስሰራ ከረምኩ? ተጠናክሯል?
ወዴት ነው የምሄደው? በማለት ጆጆ [ልጇ] በጣም ደህና ነው፡፡ ትልቅ
ትጠይቃለህ፡፡ ይኼ ሁሉ ፍለጋ ነው፡፡ ለውጥ አለው፡፡ እሱና እኔ ደስተኞች ነን፡፡
ሁሉም ፍለጋዎች ምርምሮች ናቸው፡፡ በብዙ የሰዎች ፀሎት ይመስለኛል ከፍተኛ
ምርምርህ አያልቅም፡፡ የሰው ልጅ ሁሌ ለውጥ አምጥቶ ዛሬ አድጎ 19 ዓመት
መፈለግ አለበት፡፡ የሚጥመውም ሁሌ ሞልቶታል፡፡ እኔም ጋሼ እያልኩት
ፍለጋ ውስጥ ሲኮን ነው፡፡ የሚያገኛቸው ሲሆን፣ እኩያ ጓደኞቹን እየፈለገ ነው፡
ነገሮች አሉ፡፡ ብዙ ያገኘናቸውና ፡ ሌሎችም በማዕከሉ ያሉ ልጆች ለውጥ
የጨበጥናቸው፣ እንዲሁም የሚቀሩ አላቸው፡፡ ማዕከሉም እያደገና ጥሩ ነገር
አሉ፡፡ ፍለጋ ከቆመ ደግሞ የሕይወት እየሰራ በመሆኑ በብዙ ልጆች ላይ ለውጥ
ጣዕሙ ይጠፋል ብዬ አስባለሁ፡፡ እያመጣን ነው፡፡ እኛም ይበልጥ እያወቅን
ፍለጋ እስከሞት የማያቆም ከሆነ፣ ዘሚ አዳዲስ ነገር እየፈጠርንላቸው እንገኛለን፡
ከፍለጋዋ ምን አገኘች? ምን እየፈለገች ፡ በጆይ ማዕከል ጥሩ ነገር እየሰራንና
ብዙ ብዙ ልጆችን እያሰተማርን ነው፡፡
እነርሱም እየበዙ ነው፡፡ ማዕከሉ በጣም
ትንሽ ቢሆንም፣ የወላጆች ተሳትፎና
ስለችግሩ ያለው የግንዛቤ ደረጃ እያደገ
ነው፡፡ በዚህ በጣም ደስተኞች ነን፡፡
በአንድ የቴሌቪዥን ቶክ ሾው
ላይ የቁንጅና ውድድር ማድረግ
ተገቢ አለመሆኑን በግልፅ ስትናገሪ
አድምጫለሁ፡፡ ምክንያትሽ ምን ነበር?
በትክክልና በእርግጠኝነት ውድድሩ
አያስፈልግም፡፡ እንኳን የውበትን
የምንም ነገር ውድድርን አልወድም፡፡
አልደግፍምም፡፡ ከራስ ጋር መወዳደር
በቂ ነው፡፡ ሁሉም ሰው በጎ ነገር
ስላለው በችሎታው መኖር ይኖርበታል፡
፡ ዓለማችንን ያበላሸናት በውድድር
ይመስለኛል፡፡ ዓለም ቆንጆ የምትሆነው
ሁላችንም እኩል መራመድ ስንችል
ነው፡፡ አንዱን ለማስበለጥና አንዱም
ለመብለጥ በሚሮጥበት ጊዜ ብዙ ሰዎችን
ኋላ ጥሎ መሄድ አለ፡፡ ብዙ ሰው ወደኋላ
መቅረቱ ደግሞ ይጎዳናል፡፡ ሁላችንም
ውቦችና ቆንጆዎች ነን፡፡ ከዛ በላይ
መሄድ አንችልም፡፡ ውበትን ለውድድር
የምታቀርበው አይደለም፡፡ አይቀርብም፡
፡ ውበትን ልናሳየውና ልናደንቀው
እንችላለን፡፡ ነገር ግን ባልፈጠርነው ሥራ
ነው የምናወዳድረው፡፡ ያ የፈጣሪ ሥራ
ሲሆን የፈጣሪን ሥራ ደግሞ ማወዳዳር
አንችልም ብዬ አምናለሁ፡፡ ለቁንጅና
ውድድር ምን ያህል ነው የምናወጣው
ብለህ ስታይ ከበስተጀርባው ብዙ ደስ
የማይሉና አስቀያሚ ነገሮች አሉ፡
ወደ ገፅ 16 ዞሯል

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

14 አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003

ሕብር ስኳር አክሲዮን ማህበር

Hiber Sugar Share Company
ሕብር ስኳር አ.ማ ከ5,280 በላይ የሚሆኑ አባላቱን በሰነዶች ማረጋገጫና ምዝገባ ጽ/ቤት ማስፈረም ጀምሯል፡፡ ቀዳሚዎቹ
ፈራሚዎች የቦርድ አባላትና 32ቱ ዋና መስራቾች ሆነዋል፡፡

ስለሆነም እስከ ጥር 25/2003 ዓ.ም አክሲዮን የገዛችሁ የተከበራችሁ የሕብር ስኳር አ.ማ ቀሪ መሥራች አባላትና
ባለአክሲዮኖች በሚከተለው ሠንጠረዥ መሠረት በሰነዶች ማረጋገጫና ምዝገባ ቢሮ ቀርባችሁ እስከ መጋቢት 30 ቀን
2003 ቀን ድረስ እንድትፈርሙ የአክብሮት ጥሪያችንን እናስተላልፋለን፡፡

ስማችሁየሚጀምርበት
ስማችሁ የሚጀምርበት ፊደልናፊደልና
ተራ ቁ.ተራ ቁ. የመፈረሚያ ቦታየመፈረሚያ ቦታ
(A)
(A)
የ አ ዝርያ ዋናው መስሪያ ቤት
የ አ ዝርያ
(ከተራ ቁ. 1-913) ዋናው አጠገብ
ሜክሲኮ አደባባይ መስሪያጨለለቅ
ቤት አልሣም ታወር 2ኛ እና 3ኛ ፎቅ
(ከተራ
(B, C, D,ቁ.E)1-913) ሜክሲኮ አደባባይ አጠገብ ጨለለቅ አልሣም ታወር 2ኛ እና 3ኛ ፎቅ
በ፣ ቸ፣ ጨ፣ ደ፣ ኢ፣ ኤ፣ እ ዝርያ ቅርንጫፍ 4 ጽ/ቤት
(B, C, D, E)
(ከተራ ቁ. 914-1789) አምስት ኪሎ አ.አ.ዩ ቴክኖሎጂ ፋኩልቲ ፊት ለፊት
በ፣G,ቸ፣
(F, H, ጨ፣
I, J, K)ደ፣ ኢ፣ ኤ፣ እ ዝርያ ቅርንጫፍ ቅርንጫፍ
1 ጽ/ቤት 4 ጽ/ቤት
ፈ፣ ገ፣ ሀ፣ ሐ፣ኀ፣
(ከተራ ቁ. 914-1789) ኸ፣ ጀ፣ከ፣ቀ ዝርያ ደብረ ዘይትአምስት
መንገድ ኪሎ
ተሻለ አ.አ.ዩ
ገራዥ አጎና ሲኒማ ቤት
ቴክኖሎጂ አጠገብፊት
ፋኩልቲ ባለኬር ሕንፃ 1ኛ ፎቅ
ለፊት
(ከተራ ቁ. 1790-2731)
(F,M,G,N,H,
(L, O, I,P, J,
Q,K)
R) ቅርንጫፍ 1 ጽ/ቤት
ፈ፣መ፣
ለ፣ ገ፣ነ፣ሀ፣ኦ፣ሐ፣ኀ፣
ጰ፣ ረ ዝርያ ኸ፣ ጀ፣ከ፣ቀ ዝርያ ቅርንጫፍ ደብረ ዘይት መንገድ ተሻለ ገራዥ አጎና ሲኒማ ቤት አጠገብ ባለኬር ሕንፃ 1ኛ ፎቅ
3 ጽ/ቤት
(ከተራ ቁ. 2732-3613) መገናኛ መንገድ ትራንስፖርት ሕንፃ ጀርባ ራሒም ሕንፃ 1ኛ ፎቅ
(ከተራ ቁ. 1790-2731)
(L,T)M, N, O, P, Q, R)
(S,
ለ፣ሠ፣
ሰ፣ መ፣ሸ፣ ነ፣
ተ፣ኦ፣ጠ፣ ጰ፣
ፀ፣ ረ ዝርያ
ጸ ዝርያ ቅርንጫፍ ቅርንጫፍ
5 ጽ/ቤት 3 ጽ/ቤት
(ከተራ ቁ. 3614-4656) ሰሜን ማዘጋጃ ሸገር መናፈሻ አካባቢ ብርሃን ሕንፃ 1ኛ ፎቅ
(ከተራ
(U, ቁ.Y,2732-3613)
V, W, Z) መገናኛ መንገድ ትራንስፖርት ሕንፃ ጀርባ ራሒም ሕንፃ 1ኛ ፎቅ
ኡ፣ ቪ፣ ወ፣ የ፣ ዘ፣ ዝርያ ቅርንጫፍ 2 ጽ/ቤት
(ከተራT)ቁ. 4657-5280)
(S, መርካቶ ክፈለ ሀገር አውቶቢስ ተራን አለፍ ብሎ ሸዋ ፀጋ ሕንፃ 2ኛ ፎቅ

ሰ፣ ሠ፣ ሸ፣ ተ፣ ጠ፣ ፀ፣ ጸ ዝርያ ቅርንጫፍ 5 ጽ/ቤት

(ከተራ ቁ. 3614-4656) ሰሜን ማዘጋጃ ሸገር መናፈሻ አካባቢ ብርሃን ሕንፃ 1ኛ ፎቅ
(U, V, W, Y, Z)
ኡ፣ ቪ፣ ወ፣ የ፣ ዘ፣ ዝርያ ቅርንጫፍ 2 ጽ/ቤት
(ከተራ ቁ. 4657-5280) መርካቶ ክፈለ ሀገር አውቶቢስ ተራን አለፍ ብሎ ሸዋ ፀጋ ሕንፃ 2ኛ ፎቅ

ወደ ሰነዶች ምዝገባና ጽ/ቤት ለፊርማ በምትመጡበት ጊዜ

1. የታደሰ የቀበሌ መታወቂያ ወይም መንጃ ፍቃድ ወይንም ፓስፖርት
2. አክሲዮን የገዛችሁበትን የምዝገባ ቅጽ
3. ገንዘብ የከፈላችሁበትን የባንክ ደረሰኝ
4. ሕጋዊ ውክልና ማስረጃ
5. ለሕፃናት የገዛችሁ (የልደት ሰርተፍኬት)
6. በጋራ የገዙ ባለትዳሮች የጋብቻ ሰርተፍኬት (አንዳቸው እንዲፈርሙ)
በማህበር የገዛችሁ (የተወከላችሁበትን ቃለ-ጉባዔ፣ መተዳደሪያና መመስረቻ ጽሁፎች ወይም የምዝገባ ሰርተፍኬት)
ይዛችሁ እንድትቀርቡ እያሳሰብን ሰነድ ላይ ፊርማችሁን ያላኖራችሁ አባላት የሕብር ስኳርን የአክሲዮን ባለቤትነት
ሰርተፍኬት ማግኘት የማትችሉ መሆናችሁን ከወዲሁ እናስታውቃለን፡፡

ለስራ ቅልጥፍና ሲባል የምዝገባ ተራ ቁጥራችሁን በስልክም ሆነ ዋናው መ/ቤት በመምጣት ለማወቅ የምትችሉ መሆኑን
እንገልፃለን፡፡
ይህ በእንዲህ እንዳለ የሕብር ስኳር አክሲዮን ሽያጭ ማጠናቀቂያ ጊዜ የካቲት 30/2003 ዓ.ም ስለሆነ በቀሩት ቀናት ብቻ
መስራች አባላት አክሲዮናችሁን እንድታሳድጉና ሌሎች ፍላጎት ያላችሁ ሁሉ አክሲዮን በመግዛት የመጨረሻው ዕድል
ተጠቃሚ እንድትሆኑ ጥሪ እናቀርባለን፡፡
• የአንድ አክስዮን ዋጋ = 1000
• ዝቅተኛው የአክሲዮን መጠን 1ዐ አክሲዮኖች = 10,000
• የአገልግሎት ክፍያ 7%
አክስዮን መግዛት የምትፈልጉ ሁሉ በኢትዮጵያ ፖስታ ድርጅት መላው ቅርንጫፎች እና በዋናው መስሪያ ቤት እንዲሁም
በሽያጭ ወኪሎች አማካይነት መጠቀም የምትችሉ መሆኑን እንገልፃለን፡፡

አድራሻ፡- ሕብር ስኳር አ.ማ ሜክሲኮ ከዲ’አፍሪክ ሆቴል ፊት ለፊት ታደሰ ተፈራ ሕንፃ 1ኛ ፎቅ ቢሮ ቁ. 105
ስልክ ቢሮ 0118501357/58 E-mail - info@hibirsugarethiopia.com web - www.hibirsugarethiopia.com

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

 አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
የተ.መ.ድ ውሳኔ ተፈፃሚነትና የኃያላኑ ‹‹አለመግባባት››
በጆአፍም ጋስካር
በሰሜን አፍሪካ
ተቃውሞዎች፣ ሰልፈኞች አደባባይ ይዘው
ከወጧቸው መፈክሮች መካከል፣ (‹‹Yesterday
we were all Tunisians. Today we are Egyptians.
Tomorrow we will all be Free››) የሚለው
ንግርታዊነትን የተላበሰ ነበር፡፡ (የመፈክሩ
የአማርኛ ተለዋጭ፣ ‹‹ትላንት - ነበርን ሁላችንም
ቱኒዚያውያን፤ ዛሬን - ሆነናል ግብፃውያን፤
ነገን - እንሆናለን ሁላችንም ነፃ›› የሚል
አይነት መንፈስ አለው)፡፡ እናም፣ ይህን እና
ሌሎች ንግርታዊ የሕዝባዊ አብዮቶች መፈክሮች
እንዲሁ በእጅ ከፍ ተደርገው የተያዙና ቃላት
የታተሙባቸው ብቻ አልነበሩም፤ ሆነውም
አልቀሩም፡፡
በተግባር ደረጃ፣ ‹‹ዱዋሊዝም››
አጅ-እግር ያለው በአፍሪካ ብቻ ይመስላል - እጅግ
ከመጉላቱ የተነሳ፡፡ የዛሬን አያድርገውና ሊቢያ
በአንድ ‹‹ሕጋዊ›› መንግስት ነኝ በሚል እንጃ
የሁለት ‹‹መንግስታት ሀገር› ከመሆኗ በፊት፣
ሀገሪቱን በብቸኝነት ‹‹ሲፈነጩባት›› የቆዩት
ሙአመር ጋዳፊ ነበሩ፡፡ ይህችን ሜዲትራኒያን
ባሕር በሰሜን፣ ግብፅ በምስራቅ፣ ሱዳን ደቡብ-
ምስራቅ፣ ቻድና ናይጀር (ወይም ኒጀር) በደቡብ፣
አልጄሪያና ቱኒዚያ በምዕራብ የሚያዋስኗትን
በርሃማና በርሃ የሆነቸውን ሀገር ‹‹ታላቋ
ሶሻሊስት ሕዝባዊት ሊቢያ አረብ ጃማህሪያ››
ሲሉ ነው የሚጠሯት - ጋዳፊ፡፡ ‹‹ታላቋ››
የሚሏት ሊቢያ የብቻቸው እንዳልሆነች አስረግጦ
ያሳወቃቸው አማፂ ኃይል፣ በዓለም ኃያላን
ሀገራትና መንግስታት ድጋፍ እየተጠናከረ
መምጣቱ የአገዛዛቸው መጨረሻ ጫፍ ላይ
እንደሚገኙ ፍንጭ ሰጥቷል፡፡
ኮሎኔል ጋዳፊ በአሁኑ ወቅት
ትሪፖሊንና አብዛኛውን ምዕራባዊ ሊቢያን
ለግዜው ተቆጣጥረው የሚገኙ ሲሆን፣ በሙስጠፋ
አብዱል ጃሊል የሚመራው የ‹‹ሪፑብሊክ ሊቢያ
ብሔራዊ የሽግግር ሸንጎ››፣ መቀመጫውን
ቤንጋዚ (ምስራቅ ሊቢያ) ያደረገ፣ አብዛኛውን
ምስራቃዊ ሊቢያን ይዞ የሚገኝ፣ ሕዝባዊ አመፅ
የወለደው የጋዳፊ ሊቢያን የተጋፈጠ ኃይል ነው፡
፡ ጋዳፊም ለአማፂው ቡድን በዋዛ እጅ የሚሰጡ
አይነት አልሆኑም፡፡ ሥልጣናቸውን ለማስጠበቅ
ሲሉ የሚወስዷቸው የኃይል እርምጃዎች፣ በተለይ
የአማፂው ቡድን ጠንካራ መቀመጫ በሆነችው
ምስራቅ ሊቢያ - ቤንጋዚ - ላይ የወሰዷቸው፣
ከአማፂዎቹ ተርፎ በርካታ ንፁህ ሊቢያውያንን
መጉዳቱ የዓለምን ማህበረሰብ ያሳሰበው ጉዳይ ሆኖ
የቆየ ነበር፡፡ ይህም ስጋት እየተባባሰ መሄዱ ነበር
የአረብ ሊግ፣ ተ.መ.ድ፣እና ሌሎች በርካታ ዓለም
አቀፍ የሰብዓዊ መብቶች ተሟጋች ድርጅቶች
በአገዛዛቸው ላይ አስቸኳይ እርምጃ እንዶወሰድና
የሀገሪቱ ሲቪሎች ጥበቃ ይደረግላቸው የሚሉ
አደህይቶ እና...
ፕሬሱ ምን ያድርግ?
በአጠቃላይ በነፃው ፕሬስ ድንጉጣዊ
እርምጃ ፕሬሱን የበለጠ ለአምባገነኖች
ከማጋለጥ በቀር የፈየደለት የለም፡፡ እስከ
አሁን የነፃው ፕሬስ አባላት የሄዱበት
ሁኔታ ለአምባገነኑ የተመቻቹ፣ እንደውም
ከጊዜ ወደጊዜ ለእነርሱ ያለው ንቀት
እንዲያድግ አድርገውታል፡፡
በዚህ ከባቢ እየሰሩ ካሉት አንዳንድ የነፃው
ፕሬስ ውጤቶች ረዥም ጊዜ በገበያ ላይ
መቆየትን ብቻ በራሱ የስኬት ምልክት
አድርገው መውሰዳቸው ሊያነጋግር የሚገባ
ይመስለኛል፡፡ ጋዜጦች በተቻለ አቅም
ትርፋቸውን ለማስጠበቅና ቀጣይነታቸውን
ብቻ ለማረጋገጥ የሚሞክሩ በመሆኑ
አንባቢዎቻቸውን እያጡ ተቀባይነታቸው
እያነሰ ላለመሄዱ መከራከር የሚችሉበት
መሞገቻ ያላቸው አይመስልም፡፡
ጋዜጠኛ የሚለውን ስም ይዘው ሀገሪቱ
ባለችበት በአሁን ሰዓት የሚያስከፍለውን
መስዋዕትነት ግን ለመክፈል ዝግጁ
አለመሆናቸው እንኳን ለሌላው አብርኆት
ሊያስገኙ ለራሳቸውም ያነሳቸው ናቸው
እንዳያስብል ያሰጋል፡፡ ስለዚህ ፕሬሱ
ከመድበስበስ ቀጥተኛነትን፣ ከዕድሜ
ጥራትን፣ ከራስ ማዕቀፍ ወደ ሕዝባዊነት
የመምጣት ስልትን መከተል ያሻዋል፡፡
ያን ጊዜ ጥሬና ገለባውን ከብስሉና ፍሬው
መለየት ይቻላል፡፡
ሕዝብ ምን ያድርግ?
ይህ በእንዲህ እያለ ባለፉት ሦስትና
አራት ዓመታት ብቻ ከእጥፍ በላይ
የጨመረው የጋዜጦች ዋጋ ሰሞኑን
ይጨመራል በተባለው እስከ ሃምሳ በመቶ
የሚደርስ የህትመት ጭማሪ ምክንያት
ችግሩ ክፉኛ ሳይባባስ አይቀርም፡፡ ይህን
የአታሚ ድርጅት/መንግሥት ዋጋ ጭማሪ
ተከትሎ ጋዜጦች ብሶታቸውን በዘገባም፣
በርዕሰ አንቀጽ መልክም እያነሱ ነው፡
፡ ድርጅቱም አሳታሚዎችን ለማነጋገር
እንደሞከረ ተሰምቷል፡፡ እንደምክንያት
ያቀረበውም የወረቀት ዋጋ በዶላርና
በወደብ ዋጋ ጭማሪ ምክንያት ማሻቀቡን
ነው፡፡
በዚህ አጋጣሚ ጋዜጦች የሕትመትና
ዓለም አቀፍ 15
ጥሪዎቻቸውን እንዲያጠናክሩ ያደረጋቸው፡
አሜሪካ ፍላጎቷ ከተሳካ በቀጣይ
ሕዝባዊ ፡ በመጨረሻም ተሳክቶላቸው የተባበሩት
የሚኖራት ድርሻ ‹‹ድጋፍና እርዳታ የማድረግ
መንግስታት ድርጅት የፀጥታው ም/ቤት በጋዳፊ
አስተዋጽኦ›› እንደሚሆን የኋይት ኃውስ ፕሬስ
አገዛዝ ላይ አስፈላጊና አግባብ ነው ያለውን
ሴክሬታሪ ጄይ ካርኔይ የገለፁት ባለፈው ሃሙስ
ውሳኔ አስተላልፏል፡፡
ነው፡፡ ይህም ድጋፍና እርዳታ የአሜሪካንን
የስለላ ተቋማትንና ወታደራዊ ብቃቶቿን፣
የኤሌክትሮኒክ ሽበባን (ሮኬቶችንና ሚሳየሎችን
ውሳኔው . . .
ለማደን)፣ የጥምረቱን አውሮፕላኖች ነዳጅ
መሙላት፣ ሊቢያን በአየርና በሳተላይት
የተ.መ.ድን ቻርተር በተከተለ
መከታተል ያካትታል፡፡
መንገድ፣ በሊቢያ ያለውን ሁኔታ ለመቅረፍና
የኦባማ አስተዳደር ዘመቻው
ሁኔታው ለዓለም ሰላምና ደህንነት ስጋት
እንዲጀመር ከሁሉም ቀድመው ግፊት ያደረጉ
በመሆኑ፣ የፀጥታው ም/ቤት በሊቢያ ላይ
የጥምረቱ አባል ሀገራት አማራጭ መፍትሄ
የተለያዩ እርምጃዎችን የሚፈቅድ ውሳኔውን
ይዘው እንዲመጡ እየወተወታቸው ይገኛል፡
ያስተላለፈው በየካቲት 28/2003 ላይ ነበር፡
፡ ይህም ይሳካ ዘንድ ሴክሬታሪ ክሊንተን
፡ አስቸኳይ የተኩስ አቁም እንዲደረግ፤ ሙሉ
ከእንግሊዝ፣ ፈረንሳይና ቱርክ አቻዎቻቸው ጋር
በሙሉ የጥቃት እርምጃ እንዲቆም፤ ሁሉም
መክረዋል፡፡
በሲቪሎች ላይ የሚሰነዘሩ ጥቃቶችና ኢ-ፍትሃዊ
ሌላው ከዚሁ በሊቢያ ላይ
አያያዞች እንዲገቱ የሚያሳስበው የም/ር ቤቱ
ጉዳዩ የሚመለከታቸው አባል ብቻ በብቸኝነት ያዟቸው ድርጅቶች ለሥርዓቱ እየተወሰደ ካለው እርምጃ ጋር በተያያዘ የሩሲያ
ተቀዳሚ የውሳኔው አካል ነው፡፡
ሀገራትም በተሰጣቸው ሥልጣን መሰረት የገንዘብ ምንጭነት ሊውሉ ይችላል በሚል ፖለቲከኞች አለመግባባት ትኩረት የሳበ ሆኗል፡
ለሊቢያውያን አግባብነት
የሚወስዱትን እርምጃ ወዲያው ለድርጅቱ ዋና ሁሉም ላይ ማለት ይቻላል እግድ ተጥሏል፡፡ ፡ እንደዘገባዎች ከሆነ ፕሬዝዳንት ሜድቬዴቭ
ላለው ጥያቄ ምላሽ ለማግኘት የሚያስችሉ
ፀሃፊ እንዲያሳውቁ ‹‹ይጠይቃል›› የሚለው የሊቢያን አገዛዝ ከሚወስዳቸው እና ጠቅላይ ሚኒስትር ፑቲን የፀጥታው ም/
ጥረቶች አስፈላጊ መሆናቸውን በማስመር
የውሳኔው አካል ሲሆን፣ በክልሉ ዓለም አቀፍ አስከፊ እርምጃዎች ያቅባል ተብሎ ከተወሰደው ቤት በወሰነው ውሳኔ የተለያያ አቋም ነው
እና ወደሰላማዊና ዘቂ የፖለቲካ ማሻሻያዎች
ሰላምና ደህንነት መጠበቅን በተመለከቱ ጉዳዮች የምክር ቤቱ ውሳኔ በተጓዳኝ፣ ሌላው በርካታ ያንፀባረቁት፡፡ ይህንኑ ተከትሎ ፕሬዝዳንት
የሚመራ ውይይት ለማመቻቸት የተ.መ.ድ
የአረብ ሀገራት ሊግ ወሳኝ ድርሻ እንዳለው ሀገራትን እያነጋገረ ያለው ከበረራ ነፃ ቀጠናውን ኦባማ ለሩሲያው አቻቸው ስልክ በመደወል፣
ዋና ፀሃፊ ልዩ ምልዕክነኞቻቸውን ወደ ሊቢያ
በማተት፣ የሊጉ አባል ሀገራት ከሌሎች አባል ተፈፃሚ ለማድረግ እየተወሰደ ካለው ወታደራዊ በሊቢያ ላይ ለተወሰደው እርምጃ ወሳኝ
ለመላክ የወሰኑት ውሳኔ፣ እንዲሁም የአፍሪካ
ሀገራት ጋር ለተጠቀሱት ግቦች ትብብራቸውን እርምጃ ጋር የኃያላን ሀገራትንና ወታደራዊ የነበረውን የሀገራቸውን ድምፅን በድምፅ የመሻር
ህብረት የሰላምና ፀጥታ ካውንስል ‹‹አድ-ሆክ››
እንዲያደርጉ አሁንም በመጠየቅ ወደ ዋናው ቡድኖችን የሚመለከተው ጭብጥ ነው፡፡ መብት ተጠቅመው ሩሲያን የውሳኔው አካል
ከፍተኛ ባለሥልጣናት ኮሚቴ ለተመሳሳይ ዓላማ
የውሳኔው እርምጃ ያመራል፡፡ ፔንታጎን ባለፈው ሀሙስ በማድረጋቸው አድናቆታቸውን ገልፀውላቸዋል፡
ልዩ መልዕክተኞቻቸውን ለመላክ የወሰኑት
ሲቪሎችን ለመጠበቅ እርዳታ እንዳስታወቀው አሜሪካ በጋዳፊ ኃይሎች ላይ ፡
ውሳኔ የችግሩን አሳሳቢነት የሚያጎላው መሆኑን
ለማድረግ ሲባል፣ በሀገሪቱ የአየር ክልል የታወጀውን ዘመቻ መሪነቷን ለሰሜን አትላንቲክ የአፍሪካውያኑ የተቃውሞ ንዝረት
በመዘርዘር፣ የሊቢያ ባለሥልጣናት ዓለም
ሁሉም በረራዎች የታገዱበት ይህ የውሳኔው ቃልኪዳን አገሮች (ኔቶ) እስከዛሬና ነገ ድረስ ከሰሜን አፍሪካ (በስተምዕራብ አቅጣጫ)
አቀፍ ሕጎችን እንዲያከብሩ ጥያቄ ያቀርባል -
ክፍል፣ ብቸኛ ዓለማቸውን በሰብዓዊ ድጋፍ ላይ ልታሸጋግር እንደምትችል ነው የተጠቆመው፡ ተነስቶ የአህጉሪቱን ሰሜን-ሰሜን-ምስራቅ
ውሳኔ 1973፡፡ በዚህ ጥያቄ ሳያበቃም
ያደጉ (ከላይ በተጠቀሰው መሰረት ሥልጣን ፡ ያን ብታደርግም ቅሉ፣ ቀጣይነቱ አስፈላጊ ጫፍ አቅጣጫ ይዞ፣ በርሃ እያቆራረጠ ባሕር
ሰብዓዊ መብቶች፣ የስደተኞች ሕግና ሲቪሎችን
ተሰጥቶአቸው ለሚከናወኑ በረራዎች) በረራዎችን ሆኖ እስከተገኘ ድረስ የአውሮፕላን ጥቃት ተሻግሮ መካከለኛው ምስራቅ ለመዝለቅ
ለመጠበቅ (እና መሰረታዊ ፍላጎታቸውን
ግን ሚመለከት አይደለም፡፡ በዚህ ውሳኔ (1973) መሰንዘሯን ልትገፋበት የመቻሏ እድል እንዳለ ብዙም ግዜ አልወሰደበትም፡፡ የንዝረቱ መጠን
ለማሟላት) ሁሉንም አስፈላጊ እርምጃዎች
የታየው ሌላው ጉዳይ በውሳኔ 1970 (2011) ተጠቁሟል፡፡ መንቀጥቀጥ ሆኖ ከተለወጠባቸው መንግስታት
እንዲወስዱና ሰብዓዊ ድጋፋ በፍጥነት
የታየውን ይመለከታል፤ ያም የጉዞ (መንቀሳቀስ) የኦባማ አስተዳደር የሊቢያው መካከል የመን፣ ባህሬን፣ ሶርያ … ተጠቃሾች
የሚተላለፍበትን የተቀላጠፈና ከእንቅፋት የፀዳ
ገደብ ነው፡፡ ይህም እገዳ ተፈፃሚ ከሚሆንባቸው ዘመቻ ወደ ‹‹ኔቶ›› በአፋጣኝ እንዲሸጋገርለት ናቸው፡፡ ይህም ንዝረት ምንም እንኳን ባህር
መንገድ እንዲያሰፍኑ የሊቢያ ባለሥልጣናትን
ሰዎች መካከል ቁረን ሳህሊ ቁረን አል-ቃዳፊ በእጅጉን የፈለገው ሆኗል፡፡ ይህም ምናልባት የተሻገረ ቢሆንም፣ የኋላ ኋላ ወደ ተቀሩት
አበክሮ በማስገንዘብ፣ አባል ሀገራት ሊወስዷቸው
(በቻድ የሊቢያ አምባሳደር እና ለሥርዓቱ ቅጥር አሜሪካ በአረቡ ዓለም ካላት የጣልቃ ገብነት የአፍሪካ አህጉር አቅጣጫዎች ተመልሶ ሊመጣ
የሚችሏቸውን ወታደራዊ እርምጃዎች በዝርዝር
ነፍሰ-ገዳዮችን በመመልመልና በማደራጀት ተሞክሮ ጋር ሊያያዝ እንደሚችል ተገምቷል፡ የሚችል ነው - የአብዛኞቹ የአፍሪካ ሀገራት
አስፍሯል፡፡
ቀጥተኛ ተሳትፎ ያደረጉ) እና ከሎኔል አሚድ ፡ የኔቶ አዛዥ - ‹‹ኖርዝ አትላነቲክ ካውንስል›› ዴሞክራሲያዊም ሆኑ ሌሎች ጥያቄዎች
ሲቪሎችንና በሀገሪቱ ለጥቃት
ሁሴይን አል-ኩኒ (የደቡብ ሊቢያ ገዥ እና ገዳይ - ይህንኑ የአሜሪካ ፍላጎት በሚመለከተውን ከሰሜን አፍሪካና ከመካከለኛው ምስራቅ ሀገራት
በተጋለጡ ሲቪሎች በብዛት የሚኖሩባቸውን
ቅጥረኞችን በመመልመል ቀጥተኛ ተሳትፎ ጉዳይ፣ ማለትም የጥምረቱን ኃይሎች መሪነት እምብዛም አይለይምና፡፡
አካባቢዎች - ቤንጋዚን ጨምሮ - ለመጠበቅ
ያላቸው) ይጠቀሳሉ፡፡ እንዲረከብ፣ የመጨረሻ ስምምነት ለማድረግ በዓአቀፍ ሕግ ለአንዲት ሀገር
‹‹ሁሉንም አስፈላጊ እርምጃዎች›› እንዲወስዱ
ንብረታቸው እንዳይንቀሳቀስ እግድ በብራሰልስ ለቀናት ተሰይሞ ነበር፡፡ ካውንስሉ መንግስት እውቅና ለመስጠት የራሱ ሥነ-
ሥልጣን የሚሰጠው ይህ ውሳኔ፣ አስቀድሞ
የተጣለባቸው ደግሞ፣ አቡ ዛይድ ኡማር ዶርዳ ለአንድ ሳምንት ያህል ተሰብስቦ ቢመካከርም ሥርዓት አለው፡፡ ይህ አካሄድ በፈረንሳይና
በወጣው በውሳኔ (ቁጥር) 1970 (2011)፣
(የውጭ ደህንነት ድርጅት ዳይሬክተር)፤ ሜጀር ውሳኔ ላይ ለመድረስ ቀላል አልሆነለትም፡፡ በፖርቹጋል በውል ይጠበቅ አይጠበቅ
በአንቀጽ 9 የተካተተውን ግን እንደማይመለከት
ጄኔራል አቡባክር ዩኒስ (መከላከያ ሚኒስትር)፤ ካጋጠሙት አለመግባባቶች መካከል አጠቃላዩን በእርግጠኝነት እስከአሁን ባይታወቅም፣ ሸንጎው
ያስቀምጣል፡፡ ከዚህም በተጨማሪ፣ በየትኛውም
ማቱቅ ሞሀመድ (ሴክሬታሪ ኦፍ ዩቲሊቱስ) እና ፖለቲካዊ ቁጥጥር እና ተልዕኮው ሊሚኖረው በእነዚሁ ሁለት ሀገራት የሊቢያውያን ብቸኛው
የሊቢያ ግዛት ውስጥ ማንኛውንም አይነት
ሌሎች ተካትተውበታል፡፡ ከዚህ በተጨማሪ፣ ይገባል የሚሉት ዋነኞቹ ያላግባቡ ነጥቦች ‹‹ሕጋዊ ወኪል›› ተብሎ እውቅና ተሰጥቶታል፡
የውጭ ኃይል ወረራን በግልፅ ከልክሏል፡፡
ሙሉ በሙሉ የሙአመር ጋዳፊ ቤተሰቦች ናቸው፡፡ ፡
ለመደጎም ቅድምናን ይወስድ ይሆን? ማኅበረሰባትን የገንዘብ ምንጭ ለማድረቅ በቅጡ መታየት ይኖርበታል፡፡ በግልጽ
የሀገሪቱን ተጨባጭ ሁኔታ ለሚገነዘብ የወጣው 90/10 በመቶ ሕግ፣ የፖለቲካ የሚታየው ምክንያት በሀገሪቱ የተንሰራፋው
ግን መንግስት አንዱንም ለማድረግ ፍላጎት ፓርቲዎች ገቢያቸውን አስመልክቶ ዕመቃ ነው፡፡ የትኛውም ድርጅት ለግሉ
እንደሚኖረው ደፍሮ መናገር አይቻልም፡፡ የወጣው ሕግ፣ በአንዳንድ የግል ተቋማት (ለነፃው) ፕሬስ፣ በተለይም ጠንከር ያለ ሂስ
የሽያጭ ዋጋቸውን እየተናዘዙልን ነው፡ ይልቅስ መንግስት የመረጃ ምንጮችን፣ ላይ የሚወርደው ውክቢያ፣ ባልታወጀ ሕግ በመንግስት ላይ ለሚያስተናግዱ ጋዜጦች
፡ የሚቀርቡት መረጃዎች የጋዜጣዎቹ ስርጭትንና ትንተናን በሚቻለው አቅም ሥርዓቱን የሚተቹ ዜጎችን በየሚሰሩበት ማስታወቂያውን መስጠት አይፈልግም፡፡
ሁሉ በስሩ ለማድረግ ከመቼውም ጊዜ መሥሪያ ቤት እና ከፍተኛ ትምህርት ስለዚህ ማስታወቂያ የሚሰጠው በስርጭት
ድርጅቶች ምን ያህል ጋዜጦችን
በበለጠ ለመቆጣጠር እየታተረ ነው፡፡ ተቋማት ጭምር ባሉ ካድሬዎችና መጠንና በሌሎች የግብይት ሕግ/ፅንሰ
ለአንባቢው ለማድረስ እየደጎሙት
ሥልጣን ላይ ያለው አካል የሚያወራውና ባለሥልጣናት ግፊት ከሥራ ማባረራቸው ሀሳብ ላይ ተመስርቶ ሳይሆን መንግስትን
እንደሆነ የሚያመለክቱ ናቸው፡፡ ጋዜጦቹ
የሚሰራው አልገጥም፣ አልስተካከልና ሥርዓቱ ዜጎችን ሲሆን አደህይቶ/ኅሊና የማይጋፉትን መርጦ ይመስላል፡፡
ኢትዮጵያ ውስጥ ባለው ነባራዊ ሁኔታ
አልመጣጠን እያለውና በፕሮፓጋንዳ አሳጥቶ መንፈሰ ልዕልናቸውን አላሽቆ በዚህ ረገድ ከፍተኛ የገበያ ጥናት
ምጣኔ ሀብታቸው ውሱን በመሆኑ በጉዳቱ
ወሳኝነት የሚያምን በመሆኑ ጭምር ለመግዛት ወይም ድምፃቸው ሳይሰማ ባለሙያ ያሏቸውና ስመጥር ድርጅቶች
አንዳንዶች ከገበያ የመውጣት ዕድላቸው
በየጊዜው የሚሰበስባቸው ጋዜጠኞችና እንዲሞቱ እንደፈለገ ተደርግ ያስወስዳል፡ የሆኑት ሳይቀሩ የዚህ እወደድ ባይነት
ከፍተኛ ሊሆን ይችላል፡፡ ለሙያው
ኃላፊዎች/ጎቤላውያን የሚያወሩት ‹ዝክረ ፡ በጋዜጠኞች ላይ የሚጣለው የገንዘብ ሰለባ ሆነዋል፡፡ አተቱም ገተቱም ተሰብስቦ
ያላቸው ቁርጠኝነት ግምት ውስጥ እየገባ
ነገር› በአንጋፋው ጋዜጠኛ ማዕረጉ በዛብህ ቅጣትና የጋዜጣ ፈቃድ ቅድመ-ሁኔታና የታተመበትን ባለ191 ገጽ አንድ ‹መጽሐፍ›
በመሄዱ ምክንያት በተፈጠረ የተሳሳተ
አነጋገር ውሸት መሆኑን እያወቁት እውነት የዝግጅቱ ዋጋ ከፍተኛነት ሥራውን 40 የሚደርሱ ሀገሪቷ ያሏት ድርጅቶች
ግንዛቤ ሁኔታውን የጋዜጠኞቹ ብቻ
ነው ብለው የሚያምኑ መስለው ለመታየት የማይሞከር ለማድረግና ከተሞከረም ሁሉ ስፖንሰር ለማድረግ መንጋጋታቸው
አድርጎ የመመልከት ሁኔታ እንዳይፈጠር
ይበልጥ የሚጥሩ ሆነው ተገኝተዋል፡ አስጨናቂ ከባቢ ፈጥሮለት ብዙዎች ጥሩ ማሳያ ይሆናል፡፡ አሁን አሁንማ
ያሰጋል፡፡
፡ የራሱን ሕዝብ በሀሰት በማሳሳት እንዲሸሹት ለማድረግ ያለመ ላለመሆኑ በአንድ ወገን ታሪክ እንፅፋለን ብለው
የነፃው ፕሬስ ጉዳይ ግን የራሱ ጉዳይ
የሚጠላው መንግስትና የምትጎዳው ሀገር በእርግጠኝነት መሞገት አይቻልም፡፡ ይኼን የሚነሱ ወገኖችን ስፖንሰር ለማድረግ
ብቻ ተብሎ የሚተው ሊሆን አይገባም፡
ይጭነቃት እንጂ፣ እነርሱማ ‹‹ፕሮፐጋንዳ፡ ስንመለከት ደግሞ አደህይቶ ብቻ ሳይሆን ደጅ በመጥናት አሽቋላጮች መፅሐፍትን
፡ ምክንያቱም ከሰው ልጆች መሠረታዊ
ዘ ፎርሜሽን ኦፍ ሜንስ አቲቱድ›› በተሰኘ አደንቁሮ ለመግዛት ማለሙን ከሚያሳዩ በ1ኛና ሁለተኛ ደረጃ ስፖንሰር ምልክቶች
መብቶች አንዱ የሆነውን የመናገርና
መፅሐፍ (ገጽ 196-197) እንደተገለጸው፣ ብዙ ምልክቶች አንዱ ብቻ እንደሆነ በመሙላት ወደ መጽሔትነት ደረጃ
የመፃፍ መብት እንደፈለጉ እንዲፈነጩበት
በራሳቸው ምንም የሚያምኑት ነገር አድርገን ልንወስደው እንችላለን፡፡ እያወረዱት ነው፡፡
ለመንግስትና ለጋዜጠኞች አሳልፎ መስጠት
ስለሌላቸው ዘመን ሲቀየር ቆዳቸውን በዚህም አለ በዚያ፣ የሆነው ሁሉ ከሆነ በአጠቃላይ በሀሳብ የበላይነትና አሳማኝነት
ስለሚሆን ነው፡፡ ችግሩ ኢትዮጵያውያን
ገልብጠው ለሌላ አስተሳሰብ ለማሸርገድ እኛ ምን እናድርግ? ቅድሚያ ሀሳብን ላይ ሳይሆን በመጠቃቀምና በመሟሰን
ይኼን ለመቆጣጠር ጥረት የማናደርግ፣
የሚሳናቸው አይደሉም፡፡ በነፃ ለመግለጽ የማያወላዳ ማኅበረሰብን ላይ መሠረቱን ያደረገ እንዲህ ዓይነቱ
ግዴታችንም እንደሆነ የማንረዳ መሆኑ
ስለዚህም ሀገሪቱና ሕዝቦቿ ከመቼውም እና ሥርዓትን መፍጠር የዕለት ተዕለት ሥርዓት ስር ከመስደዱም በላይ በሀገሪቱ
ነው፡፡ በቅርብ ያነጋገርኩት አንድ ጋዜጠኛ
ጊዜ በላይ ወይ ለመንግሥት ቅጥ ያጣ ትጋት መሆን አለበት፡፡ ይኼ ደግሞ ያሉ ድርጅቶችም በሀቀኝነት መስራት
‹‹ይህቺ ሀገር በአሁን ሰዓት ለሕዝቦቿ
‹ዓይናችሁን ጨፍኑ ላሞኛችሁ› ዓይነት ጥቂት እንኳን ቁጭት ሲኖረን ነው፡፡ እየተሳናቸው መምጣቱን ያመለክታል፡
ብለህ ስትሰራ ከሕዝቧ የምትነጠልባት
ፕሮፓጋንዳ እንዲጋለጡ፣ አሊያም ከሀገር ከቅርብ ጎረቤት ሀገር ሳይቀር በዝቅተኛ ፡ የኢትዮጵያ ድርጅቶች ትዝብት ላይ
ሆናለች›› ሲል አምርሮ የወቀሰው
ውስጥ መረጃን ከማግኘት በሳተላይት ዋጋ የሚሸጠው ጋዜጣ ዋና ገቢው እንዳይወድቁ ስማቸውን የሚመጥን
አለምክንያት እንዳልሆነ እንረዳለን፡፡
እና በድረ-ገጽ መረብ የሚንሸራሸሩ ከማስታወቂያ በመሆኑ ነው፡፡ ሰሞኑን ሀቀኝነት በማሳየት ሀሳብን በፅሑፍ
እንደዚህ ሰው አገላለጽ በዘመዱ ሠርግ ላይ
መረጃዎች ላይ መመስረትን እንዲመርጡ ጋዜጦች እየደጎሙ መሆኑን ቢገልጹልንም የመግለፅ ነፃነትን መደገፍ እንዳለባቸው
እንኳን ይገኝ አይገኝ ድምጽ እስከመሰጠት
እንደደረሰበት ያስታውሳል፡፡ ለእንደዚህ አድርጓቸዋል፡፡ ከዚህም የከፋው ደግሞ የጋዜጦቹ ዋጋ አሁንም ከፍተኛ በመሆኑ መጠቆም ያሻል፡፡
ሁሉንም እርግፍ አድርጎ፣ ራሱን ንቆ መግዛት አቅቶ በኪራይ (ተገቢ ባይሆንም) እንደ ደራሲያን፣ ጋዜጠኞች፣
ዓይነት ጩኸቶች ጆሯችንን መስጠት ተገቢ
ለዕለት ጉርሱ ብቻ የሚታትርው ባተሌና ለማንበብ ተገደናል፡፡ ስለዚህ የበኩላችንን የመምህራንና የትምህርት ተቋማት፣
ነው፡፡ ዴሞክራሲ እንዲያብብ በተለምዶ
‹የዴሞክራሲ መፅሐፍ ቅዱስ› የሚሉትን ብኩን ሆኖለታል፡፡ ስለዚህ ወቅት እየጠበቀ ሚና መጫወት ካለብን ሁኔታው የግድ የአታሚዎችና አሳታሚዎች ማኅበራት
ጋዜጣን መታደግ አስፈላጊ ነው፡፡ ይህንን የሚጨምረው ዋጋ ከመንግስት አቅም እንድንገዛ የሚጠቁም ነው፡፡ በተቻለም ለየማኅበራቸው አባላትና የሀገሪቱ ዜጎች
ለማድረግ ሕዝቡ በተለያየ ምክንያት በላይ የሆነ አስገዳጅ ሁኔታ ገጥሞ ነው አቅም ሀሳባችንን እየገለጽንባቸው ዕውቀትን በመሻትና በመፍጠር ሁሉም
ጋዜጦች ሲዳከሙ ስለ መረጃ ስርጭትና ቢባል እንኳን ጮቤ የሚያስረግጠው እንጂ አስተዋጽኦ ልናደርግላቸው ይገባል፡፡ እኩል ዕድል እንዲኖረው ጥያቄ ለማቅረብ
ዝውውር ነፃነት ሲባል እነርሱን ለመደገፍ እንዲለወጥ የሚሻው አይሆንም፡፡ ይህም አንድ ጋዜጣ በጥሩ የምጣኔ ሀብት በጊዜያቸው አንድ ጊዜ እንኳን ወኔውን
የሚቆሙ በጎ አድራጎት ድርጅቶች ሀገሪቱ ሀሳብ ያጠረውን ሕዝብ እንደፈለገው ላይ የተመሠረተ ነው የሚሰኘው እስከ እንዲያገኙ ማንቃት ያስፈልጋል፡፡ ለጋዜጣና
ካለችበት ተጨባጭ ሁኔታ አንፃር ማቋቋም ለማበጃጀት ያስችለዋል፡፡ ይህም 60 በመቶው ለማስታወቂያ ማዋል ለመፅሐፍ ህትመት የሚውሉ ወረቀቶች
ይችል ይሆንን? መንግስትስ በሆነ መልኩ፣ የመረጃ የበላይነትን ሰጥቶት ያሻውን ሲቻለው ነው፡፡ ይህም ከብዙ ጥቅሞቹ ላይ የተጣለ ግብር እንዲነሳ፣ በየጊዜው
ለምሳሌ የፈረንሳይ መንግስት እንዳደረገው ሚስኢንፎርም እና ዲስኢንፎርም እያደረገ አንዱ ጋዜጣውን በዝቅተኛ ዋጋ ያለምክንያትም በምክንያትም ህትመት ላይ
ዕድሜያቸው 18 ዓመት ለሆናቸው ለመኖር ያስችለዋል፡፡ ባጠቃላይ ድንቁርና ለአንባቢያን ለማዳረስ ስለሚያስችል ነው፡ የሚደረገው ጭማሪ ሥርዓት እንዲይዝ
ወጣቶች በየቀኑ በምርጫቸው የፈለጉት ይንሰራፋል፡፡ ፡ ከዚህ በተጨማሪ ደረጃቸውን የጠበቁ በየዝግጅቱ ክራቫትን እያሳመሩ ለሚዲያ
ጋዜጣ እንዲደርሳቸው ለማድረግ ለጋዜጣ በእርግጥም በሀገሪቱ የሚታዩ ጥቃቅን ዓምደኞችንም ሆነ አርታኢ ለመቅጠርና ሽፋን የሚራወጡት የማኅበራት መሪዎች
ኩባንያዎች ሊከፍል ባይሻ እንኳ ወረቀት ክስተቶች ሲገጣጠሙ የሚገኘው ምስል ጥራት ያለው ሥራ ለመስራት ያስችለዋል፡ ኃላፊነታቸውን እንዲወጡና አደህይቶም
ላይ የተጣለውን ‹ግብር› ሊያነሳ ይችል የሚያሳየው ይህንን ግብ ለማሳካት ፡ በሀገሪቱ ያሉ ጋዜጦች ከሁለቱ በስተቀር ሆነ አደንቁሮ መግዛት አዳጋች እንዲሆን
ይሆን? አሊያም እንደ ሕንድ ጋዜጦችን የሚደረገው ሩጫ ነው፡፡ የሲቪል ይኼን ለማድረግ የአለመቻላቸው ምስጢር እየተመኘሁ መልዕክቴን እቋጫለሁ፡፡
ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ
16
ሴት
‹‹እያዳንዳችን ውስጥ...
ሴ
ጉራማይሌው
፡ ዕርቃነ ስጋ እስከማውጣት ይደርሳል፡
፡ ያንን ደግሞ በትክክል መፍረድም
አንችልም፡፡
አንቺም በዳኝነት ሥራው ተሳትፎ ስለነበረሽ
ከምትይው ነገር ጋር አይጋጭም?
ቁንጅና፣ ፋሽን ሾውና ሞዴሊንግን
ማሳየት እወደዋለሁ፡፡ እደግፈዋለሁ፡፡
ውበትንም እኩል እሰራለሁ፡፡ አደንቃለሁ፡
፡ አወራለሁ፡፡ ይኼ ማሳየት እንጂ
ሙዚቃዊ ቋንቋ
ማወዳደር አይደለም፡፡ ውድደር አቅርበህ
‹‹እከሌ አከሊትን ትበልጣለች፡፡ ሁሉም
ውድቅ ናቸው፤ አንደኛዋ ይህች ነች›› ነው
በቋንቋ ይገለፃሉ የሚባሉ ነገሮች አሉ፡፡ አንዱ ፍቅር ነው፡፡ ፍቅር በተለያየ ቋንቋ
የሚባለው፡፡ የማንም ልጅና ውበት ውድቅ
ይገለፃል፡፡ በአይንም ይገባል ይላሉ፡፡ ያ እንዴት ይሆን? ተሞክሮ ያለን እናውቀዋለን፡
አይደለም፡፡ ሁሉም ውበት አንደኛ ይወጣል
፡ ለዚያ ይሆን የሙዚቃዋ ንግስት አስቴር አወቀ ‹‹ፉርሽ ፉርሽ አለ ደከመ ጉልበቴ፣ ባይ ነኝ፡፡ እኔ ውበትን እሰራለሁ እንጂ
ፍቅር ገባ ባይኔ ከዳኝ ሰውነቴ›› ማለቷ? አላወዳድርም፡፡ ስለውበት በጣም ስለማደንቅ
ከዚህ ቀደም በዚሁ ዓምድ ላይ ወንዶች ፍቅራቸውን ለሴቶች እንዴት አድርገው
አወራለሁ፡፡ ነገር ግን ዳኛ ሆኜ ብዙ ጊዜ
በሙዚቃ እንደሚገልፁላቸው ለማየት ሞክረናል፡፡ የእሷስ? እሷ ለእሱ ያላትን ፍቅር፣
ጥርጣሬ፣ አክብሮት ... እንዴት ትገልፀዋለች? በተቃራኒው ያሉት ከሚገልጹት ፍፁም በዓለም አቀፍ ደረጃ ሰርቻለሁ፡፡ ይኼ
ስህተት መሆኑን አስተምሮኛል፡፡ ውስጡ
የተለየ እንደሆነ ተገንዝበን ይሆን? የተወሰኑ ምሳሌያዊ መገለጫዎችን እንመልከት፡፡
ስለእንስት አቀንቃኞች ስንነጋገር፤ ለአንዳንዶቹ የመኖር ሊሆን ይችላል ወይም ሌላ ... ስትገባ ሁሉንም ታውቃለህ፡፡ አለበለዚያ
ማውራት አትችልም፡፡ እስከአሁን ድረስ
ተስፋ ‹‹ዓይን›› ነው ‹‹አይኑ፣ ተስፋዬ ነው አይኑ›› ስትል ፍቅርዓዲስ የምታቀነቅነውን
ያህል፣ ለድምፃዊት አስቴር ደግሞ ‹‹ከከንፈሩ ሲሸሽ ሲገለጥ ጥርሱ›› ስትል የእሱ በሰራንባቸውም ባልሰራንባቸውም ፍርደ-
መሆን ያስመኛትን የሰውነት ክፍል ‹‹ጥርሱ›› መሆኑን ነግራናለች፤ ‹‹አንድም ገምድል ነን፡፡ ትክክለኛ ፍርድ ፈርደን
ተፈወስኩኝ አንድም ተሸሸኩኝ፣ በእጁ በመዳፉ ስንቱን ተሻገርኩኝ›› ስትል መዳፉ አናውቅም፡፡ ‹‹የሚሰራው ሥራና ቁንጅናን
ለእሷ ከመዳፍም በላይ መሆኑን ከፀደኒያ አንደበት ሰምተናል፡፡ ‹‹ ... ባማረው ባትህ ማወዳዳር ቆሻሻ ሥራ ነው›› ብዬ አፌን
እስቲ ተለመነኝ?›› ‹‹አቦ ሸማኔ›› በተሰኘው ዜማዋ እጅጋየሁ ሺባባው ተማጽናለች፡፡ ሞልቼ መናገር እችላለሁ፡፡
በእያንዳንዱ ወንድ ውስጥ የተወሰነም ቢሆን የሴትነት ባህሪ እንዳለ ሳናስተውል ተወዳዳሪ የነበሩ ብዙ ልጆች ሲያድጉ
አልቀረንም፡፡ ለዛም ይመስለኛል ወንድ ደራሲያን ለወንድ እና ለሴት ዘፋኞች ገጥመው መወዳደራቸው ስህተት መሆኑን
የሚያበረክቱት ግጥም ልዩነት ያለው የሚሆነው፡፡ ለሴቶች ገጥመው ሲሰጡ ሙሉ ይስማማሉ፡፡ ይህንን ብዙዎች ይነግሩኛል፡
ለሙሉ የሴትነት መንፈስን ተላብሰው እና መንፈሳዊ ስሜቱን ተጋርተው ይመስለኛል፡ ፡ የሚያወዳድሩትን ተዉ እያልን ነው፡
፡ ፡ ፈረንጅ ስላደረገውና ዓለም ስለተሳሳተ
በፍቅር ግንኙነት ወቅት በራስ በመተማመን የማያምን አለ ቢሉኝ አያሳምነኝም፡፡
ማድረግ የለብንም፡፡ በውድድሮች ላይ
የሙዚቃ ዓለም ውስጥ እንዳለን ሆነን እናስብና በዚህ ‹‹በራስ መተማመኑ በኩል››
ማን የበለጠውን ቦታ ይይዛል ብለን እንጠይቅ፡- በዚህ ላይ እርማት እሻለሁ ሰዎች ቢወዛገቡ አይገርመኝም፡፡ ከዚህ
“ባልተከለከለ በሚበላ ፍሬ አገኝሃለው ተው በኋላ በፊት አይቻለሁ፡፡ በዚህ ከቀጠለ ገና
በእጅ አዙር አይደለም፤ መጥቼ ብዙ ውዝግብ ይኖራል፡፡ ካወቁት ማንም
ፊት ለፊት ነው የማገኝህ ኮርቼ...” ወላጅ ልጁ፣ ወንድም እህቱ እዛ ውስጥ
ስትል አበባ ደሳለኝ የእሱ ኩራት ምንም እንደሆነ እና እሱን የማግኘት በራስ እንድትገባ የሚፈልግ አይመስለኝም፡፡
መተማመኗ እስከምን ድረስ እንደሆነ አስጠንቅቃዋለች፡፡ ምን አልባትም ይህ ዘፈኗ እንዳልኩት ከበስተጀርባ ብዙ አስቀያሚ
“ ‹ቆይ እኔ አይደለሁም ባላምበረክካት ነገሮችን አይተናል፡፡ ፊት ለፊት የምናየው
እንደኮራችብኝ ልክ ባላስገባት› ነገር ውሸት ነው፡፡ እውነቱ ይኼ ነው፡፡
ያልኩት ውሸቴን ነው አሁን አላመርም ሰዎች ሳያወዳድሩን የተሻልን ሆነንና በራስ
ራሴን እያታለልኩ ከእንግዲስ አልኖርም” ላለው አቀንቃኝ ማስተማሪያ ይሆን? ተማምነን መቆም እንችለለን፡፡ ደግሞስ
ይህ ብቻም አይደል፤ በፍቅር ውስጥ ፀብ መኖሩ እንዳለ ሆኖ እንደየሁኔታው ይቅር
ማነው አወዳዳሪው? ማንስ ነው አዘጋጅ?
መባባልም የሚበረታታ ነገር ነው፡፡ በይቅርታ አድራጊነት በኩል ማን ቀዳሚውን
ማነው ተጠቃሚው? ... ቶሎ መንቃት
የይቅርታ ሰጪነት ቦታ ይይዛል፡-
አለብን፡፡ ውስጣችንን ፈትሸን መልካም
“አስቀይመኸኝ ውስጤን ብትጎዳው
ነገሮች ብቻ ከውስጣችን ሊወጡና ውጫዊ
እየዋሸኸኝ ሆዴን ቢከፋው
ማንነታችንንም ልንቀበለው ይገባል፡፡
ማለፍ ይሻላል ይቅር ብያለሁ” በማለት ለይቅርታ እንደማትሰስት እና የይቅርታ ግዜ
እንደማይረፍድ ድምፃዊት ፀደኒያ ብታሳውቅም ከውበት ወጣ እንበልና፤ ስለአረብ ሀገራት
ሕዝባዊ ተቃውሞዎች እናውራ፤ ሊቢያ
“አልረፈደብሽም አልዘገየሽም ወይ
ለወደደ ጊዜው ፋታ ይሰጣል ወይ? በአሁን ወቅት አስቸጋሪ ሁኔታ ውስጥ
ትገኛለች፡፡ መጨረሻው ምን የሚሆን
በማለት ለይቅርታ ቀነ ገደብ በማስቀመጥ ‹እንደረፈደ› እና ‹እንዳትሞክረው› በሚመስል
ይመስልሻል?
መልኩ ድምፃዊ ሙሉቀን ለይቅርታ ማን ቀና እንዳልሆነ አሳይቶናል፡፡
መለያየትን ‹ክፉ› ከሚል ቃል ውጭ ትርጓሜ ያጣለት ይመስላል - አርቲስት ጥላሁን ፖለቲካ ውስጥ እያስገባኸኝ ነው፡፡ [ረዥም
ገሰሰ፡፡ በእርግጥም ልክ ነው፡፡ ክፉ ማለት ንፉግ ማለት አይደል? እንዲያ ነው፡፡ ሳቅ] አዎ ... የሊቢያ መጨረሻ ደስ የሚል
የምንወደው ሰው ሲለየን/ስትለየን የምናገኘውን ደስታ በመለያየት ምክንያት እየተነፈግን አይመስለኝም፡፡ ፈጣሪ ይጠብቃቸው፡
ነው፡፡ መለያየትን ፉርሽ የሚያደርገው ቃል ‹ጽናት› ነው፡፡ አቀንቃኙ ገረመው ግን ፡ ጥሩ ነገር ይምጣላቸው፡፡ ሁልግዜ
በዚህ በመራራቅ ጉዳይ መፈተኑን እና አስጨናቂ ምርጫ ውስጥ መግባቱን የማየው፣ ከፍተኛ የእርስ በእርስ ፉክክሮች
“ቁርጡን ንገሪኝ ባክሽ አደራ የምንላቸው ነገሮች ዓለማችንን እያበላሹ
እኔም የራሴን ህይወቴን ልምራ ነው፡፡ ዓለማችን ቆንጆ መሆን ትችላለች፡፡
አልታይ አለኝ ሴት ካንቺ ሌላ ሁላችንም በቂ ነገር ኖሮን ተደስተን መኖር
ለራሴ አልሆንኩም እኔ አጣሁ መላ” ሲል የተሰላቸ በመሰለ መንገድ ገልጾላታል፡፡ የምንችልባት ናት፡፡ ግን ስግብግቦችና
ምን አልባትም፣
ኃያላን ሀገራትም ስላሉ ነገሮች ሁሉ
“ትዝታን ከልብህ ይዝራ ይሰማ ድምፄ አልፎ ጋራ
ይድረስ ከአገር ቤት ሩቅ ሃገር ያውጋልህ ናፍቆቴን ያብስር እየተበላሹ ይገኛሉ፡፡ እነአሜሪካን ምን
አልወላወልኩም ከልቤ እጠብቅሃለሁ ርሃቤ ...” ስትል “ሃሎ አዲስ አበባ” በሚለው እየሰሩ ነው? ለምንድን ነው እንደዚህ
ዘፈኗ የምናውቃት ድምፃዊት፣ ትዝታ ጽናት እንደሆናት ለሚገልፀው አባባሏ እንድንሆን የሚያደርጉት? ምንድን ነው
የሚያሳፍር መልስ አይሆንባት ይሆን? ያለው እንቆቅልሽ? ማየት እንችላለን፡
የሴቶቹ አዘፋፈን ወደ ሩህሩህነት፣ ወደ ልምምጥ ያደላል የሚል ትችት ብጤ ፡ ጋዳፊስ ቢሆኑ ለምን ሕዝባቸው በዚህ
ይሰነዘርበታል፡፡ የተወሰነ እስማማለሁ፡፡ በሴቶች ውስጥ ከወንዶች በበለጠ ሩህሩህነት ዓይነት ነገር ያዙት? የምንፈትሻቸው ነገሮች
አለ ብል ራስ ወዳድነት አይሆንብኝም፡፡ አንዳንዴ (ቢያንስ በአንድ ካሴት ውስጥ ከአንድ አሉ፡፡ ለእኔ እነዚህ ነገሮች ስግብግብነት
በላይ) “ያለእርሱ ምንም እንደማይቋቋሙ” አድርገው ያስቡና መኖራቸው እዛ ጋር ናቸው፤ ሌላ ትርጉም የለውም፡፡ ይኼ
ያቆመ እንዲመስለን ያደርጉናል፡፡ ደግሞ እንደዚህ አይነት ነገር ያመጣል፡፡
“ባትለየኝ እኔን ምን አለ ... የልቤን አቅም ስታውቀው ይኼ ባይኖር ኖሮ ያ ሁሉ ገንዘብ እያላቸው
ትዝታን መቋቋም አቅቶኝ ስትርቀኝ መንፈሴት ጨነቀው” ስትል ፍቅርዓዲስ ‹ተመለስ› አይደለም ለአምስት ሚሊዮን ዜጎቻቸው
በተሰኘው ዜማዋ ድክመቷን አስደምጣናለች፡፡
ለሌላም ይተርፉ ነበር፡፡ አሜሪካውያን
ሔለን በርኼ “እስቲ ልሂድ ደግሞ እንግዲህ ምን ቀረኝ ደግሞ የራሳቸው አጀንዳና የሚፈልጉት
ፍቅሬ አልቋል አለኝ” ‹ምን ቀረኝ› የሚለው አባባል ‹እሱ ብቻ ነው ያለኝ› የሚለውን
ነገር አለ፡፡ በዚህ ግዜ ክፍተት አገኙ፡፡
አባባል እንደሚያጠናክር ልብ ይሏል፡፡ በመጨረሻ፤ የበርማዋ የነፃነት ታጋይና
ክፍተቱንም ሕዝቡና መንግስት ሰጣቸው፡፡
ዘሪቱ ከበደ “ስተወኝ ተውኩ ራሴን ጣልኩ እኔን ከፋው ውስጤን
ሐዘን በላኝ በቁሜ ሳሳሁ ተለየኝ አቅሜ” ይህን ዜማ ስንሰማ እውነት ... የኢራቅን ሁኔታ አይተናል፡፡ እስከአሁን
ነው ብለን ብናስብ ይህቺ አቀንቃኝ ከዚህ ቀን ያለፈ እድሜ ያላትም አይመስለንም ደም እየፈሰሰ ነው፡፡
ነበር፡፡ መጨረሻው ጥሩ ካልሆነ፣ ጋዳፊ መውረድ
በመለያየት ወቅት ጥንካሬዋ፣ ቁንጅናዋ፣ ውበቷ፣ ሃይለኝነቷ ... ያለእሱ ባዶ እንደሆነ አለባቸው እያልሽኝ ነው?
ጋዳፊ የግድ መውረድ አለባቸው፡፡ ይኼን
አድርጋ ታቀነቅናለች፡፡ እሱ በእሷ ውሎ ውስጥ ከሌለ “ምንም” የለም ብላ ስለምታስብም
ያህል ግዜ ለአንድ መሪ ጥሩ ነው ብዬ
እሱን ለማሳመን ማቀንቀኗን ከድክመቷ ትጀምራለች፡፡ የእሱስ? ሁሉም ባይባልም ከእሷ
በእጅጉ የተለየ ነው ያሰኛል፡፡ አላስብም፡፡ ጥፋት ያለበት አወራረዱ ላይ
“ተለያዩ ሲባል ኧረ ሰዉ ምን ይለናል? ነው፡፡ ሲወርዱ ሕዝቡ ብዙ ነገር አሳልፎ
እሺ የኛስ ይሁን የሰማን ሰው ምን ይለናል .... እዚህ ላይ ትዕግስት መውሰድ አለበት፡፡
‹ግዴለም› አትሂጂ አብሮ መኖር ይሻለናል” የራስህን ጉድ ለሌላ ማውጣት የለብህም፡
ሲል እሱን የቆረቆረው እሷን ከማጣቱ ይልቅ የሰው ትዝብት መሆኑን ገልጾላታል፡፡ ፡ እኛ ደግሞ ከዚህ ምን እንማራለን ብለን
ለዚህም ‹ግዴለም› የምትለዋ አባባል ጥሩ ማሳያ ናት ብዬ አምናለሁ፡ ማየት ይኖርብናል፡፡ እኛ ራሳችን መጠንቀቅ
“እንግዲህ የሩቅ ሰው ተጓዥ አልጠብቅም አለብን፡፡ ሁላችንም አንድ ሕዝብና ወገን
ቢጤዬን መፈለግ ሳይሻል አይቀርም” ሲልም አርቲስት መሐሙድ ለነገሩ መፍትሄ ነን፡፡ ከአሁኑ እንደ አንድ ቤተሰብ ሆኖ
ከመፈለግ ይልቅ ወደአፋጣኝ እርምጃ እንደገባ አሳይቶናል፡፡
ሕዝብ፣ መንግስትና ተቃዋሚ ፓርቲዎች
ያኔ እንዳልነው ነው፡፡ ፍቅር ይቅር ባይ ነው፣ ታጋሽ ነው ... ፍቅር ሁሉንም
ነገር ነው፡፡ ያን የምንገልፅበት መንገድ ደግሞ አንዱ ሙዚቃ ነውና መልዕክት ተሰባስበን ‹‹ለሀገራችን ምን ይበጀናል?››
የምናስተላልፍበት መንገድ በተቀባዩ ስነልቦናም ሆነ ልቦና ውስጥ “ቁጭ” የሚል ነገር ማለት አለብን፡፡ ከዚህ ነገር የመንማረው፣
በመሆኑ ልንጠነቀቅለት ይገባል፡፡ በዚህ ዙርያ በሙዚቃዎቻችን ስለተገለጹት አውስተን ለልጄ፣ ለልጆቻችኝ የምናስቀምጥላቸው
የምንጨርስ አይመስለኝም፡፡ እና አንድ ቀን መመለሳችን አይቀርም ማለት ነው!
ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
ምንድን ነው? እንደዚህ መሆኑ ማነው
የሚጠቀምበት? ብለን እኛም ከአሁኑ
ማሰብና መነጋገር አለብን፡፡ አሉታዊ
ነገሮቻችንን ማስወጣት አለብን፡፡ በዚህ
ላይ ብዙ ሴቶች ቢሰሩበት ጥሩ ነው፡
፡ እናቶች ጎበዞች ናቸው፡፡ ወንዶቻችንም
ጎበዞች ናችሁ ግን ሴቶች ይህንን የማየት
ችሎታና ‹‹እንዴት አድርጌ አስታርቃለሁ፣
አስባስባለሁ?› የሚል ክህሎት በተፈጥሮ
አላቸው ብዬ አስባለሁ፡፡ እንደዛ ቢደረግ፣
‹‹No!›› ቢባል ... መቃወም ነውር
የለውም፡፡ የማንፈልገውን ነገር መናገር
አለብን ብዬ አስባለሁ፡፡ ግን ስሜታዊ
ሆነን መጯጯህ የለብንም፡፡ የምንጎዳው
እኛው ነን፡፡ በሊቢያ የሞቱትን ሕፃናትና
የጠፋውን ንብረት ማነው የሚተካው?
አሜሪካውያን ምንም እየሆኑ አይደለም፤
ሀገራቸው በሰላም ተቀምጠዋል፡
፡ የሊቢያ ሕዝብ እየተጨፋጨፈና
እሳት እየተንቦለቦለ ነው፡፡ እኛ ሀገረ ያ
እንዳይሆን፣ ለእነርሱም ጥሩ እንዲመጣ
እንመኛለን፡፡ ቃዳፊ ጥሩም የሚያስጠላም
ነገር ነበራቸው፡፡ እኔም ራሴ በሴቶች
ዙሪያ በቅርበት ያየኋቸው የሚዘገንኑ
ነገሮች ነበሩ፡፡ እኛም ሀገር ሲመጡ ምን
ሲሰሩ እንደነበር እናያቸዋለን፡፡ ያ ከአንድ
መሪ የሚጠበቅ አይደለም፤ ያሳፍራል፡
፡ ይሄ ሲገርመኝ ነበር፡፡ ሀገራቸውም
ሄጄ በሕዝቦቻቸው ላይ የነበረውን ጫና
ተመልክቻለሁ፡፡ ... እኛም ጠንቀቅ ማለት
አለብን፡፡ [እየሳቀች] .....[ዘሚ ተከታዩን
ጥያቄ እየመለሰች በነበረበት ወቅት ቃለ
ምልልስ በምናደርግበት መኪናዋ በጎን
መመልከቻ መስታወት በኩል አንዲት
አዳጊ የአዕምሮ ሕመም ችግር የነበረባትን
ልጅ ተመለከተች፡፡ ይቅርታም ወዲያው
ጠይቃኝ ከመኪናዋ ወረደች፡፡ ልጅቷንም
በፍቅር ስማ በማነጋገር፣ ከልጅቷ እናት
ጋርም ስለችግሯ ሃሳብ በመካፈል ስልክ
ተቀያይራ ነበር]
‹‹በሀገራችን እንደዚህ አይነት ነገር ሊከሰት
ይችላል›› ለሚሉ አስተያየትስ?
[በጣም ዘና በማለትና ለመናገር በጣም
ነፃ በመሆን] ... እውነቱን ልንገርህ፡
፡ እኔ እንደሚመስኝ፣ ይኼን ነገር እኛ
አልፈነዋል፡፡ የሕይወትና የዓለማችን
ሕግጋት አሉ ብዬ አምናለሁ፡፡ እኛ
ያሳለፍነው ነገር ቀላለ አይደለም፡፡ ከዘውዱ
ዘመን ጀምሮ በተማሪዎች ንቅናቄ፣
በደርግና እስከ 97 ምርጫ ድረስ ይኼን
እኛ አልፈነዋል፡፡ ጦርነት፣ አስቀያሚ
ነገር፣ ውረድ አትውረድ፣ በኃ/ስለሴ ግዜ
ሕዝቡና ተማሪው አደባባይ ወጥቶ ሰላማዊ
ሰልፍ ያደርግ በነበረበት ግዜ መታሰር፣
መገደል ... ይኼንኑ ነው፡፡ እኛ ያን ሁሉ
ስቃይ ያለፍነውና ከአሁን በኋላ ወደእዛ
የምንመለስ አይመስለኝም - በተለይ
ብልጥ ከሆንን! ሕግጋቱም ይመልሰናል
ብዬ አላስብም፤ አይመልሰንም፡፡ ልማት
ላይ ያለን ይመስለኛል፡፡ በተለይ ሁላችንም
አንድ ሆነን ከገሰገስን የኛ ግዜ ነው፡፡
በዚህ ስጋቴ ትንሽ ሲሆን ትንሿም ሰውና
ሞኞች ስለሆንን ነው፡፡ ሰዎች እዚህ ጋር
እንጂ አርቀን አናይም፡፡ ‹‹ለምን ይሄ ሁሉ
ነገር?›› ብለን ማሰብ አለብን፡፡ በዛ ማነው
ተጠቃሚው? ለምንድን ነው ልጄና የደሃው
ልጅ የሚገደለው? ማነውስ የሚገደለው?
ዞሮ ዞሮ በዚህ ችግር ውስጥ የሚገባው፣
እሳት የሚጎርሰው ማነው? ወጣቱ ወይስ
ደሃው? በሊቢያ እያየን ያለነው ይኼን ነው፡
፡ ሌላውማ ልጁን ሰብስቧል፡፡ ... ብልጥ
እንሁን፡፡ በሉሲ፣ በጦርነትና በብዙ ነገር
ቀዳሚ ነን፡፡ አሁንም በጥሩ ነገር ቀዳሚ
መሆን እንችላለን፡፡
በሀገራችን ነባራዊ ሁኔታ መንግስትና
ተቃዋሚዎች አብረው አይሰሩም እኮ፡፡
የሚያሳዝነው እሱ ነው፡፡ እሱን ነው
አሁን እኔ የምቃወመው፡፡ ሁለቱም ማንን
ነው መምራት የፈለጉት? እኛን፣ ሕዝቡን
አይደለም?! እኛ ደግሞ ድምፃችንን ማሰማት
አለብን፡፡ ‹‹ልትመሩን ከፈለጋችሁ አንድ
ላይ ስሩ›› ብለን ማሳመን አለብን፡፡ እኔን
ሊመሩ አይደለ ይሄ ሁሉ ሩጫ? የኔ
ድምፅ መሰማት አለበት፡፡ የቱ፣ ምንድን
ነው የሚበጀን መባል አለበት፡፡ እነርሱ
በተጣሉ ቁጥር እኛ፣ ሕዝብና ሀገር
ነው የሚጎዳው፡፡ ስለዚህ ይተራረሙ፤
ተቃውሞ ካለ ይስማሙ፡፡ ‹‹ይሄ ይሻላል››
እያልን እንደሀገራችን ወግ ቢሆኑ ምን
አለበት፡፡ የእኛ ችግር የውጭውን መምሰል
ስንፈልግ ነው፡፡ የውጭውን ትተን ‹‹እኛ
የምናደርገውና የምንፈልገው ምንድን ነው?››
ማለት ይገባናል፡፡ ትልቁ ስህተት ራሳችንን
አለመሆናችን ነው፡፡ ችግሮችን መፍታት
የምንፈልገው በእነአሜሪካ መንገድ፣
መሆን የምንፈልገው እንደነአሜሪካ፡፡
ይኼን ማድረግ አንችልም፣ አይሆንም፡
፡ እኔ ሌላ ሰው ልሁን ብል አልችልም፡፡
ራስህን መሆን የቻልክ ዕለት ግን ሁሉም
ነገር ይስተካከልልሃል፡፡ ስለዚህ አሁንም
አልዘገየም፡፡ ብዙ ችግር አሳልፈናል፡
፡ ልጆቻችን በየመንገዱ ወድቀዋል፡
፡ ሕፃናትቶች ያሉት በየጉድጓዱ ነው፡
፡ ከሀገር ውጣና ተመልከት! የት ነው
ያለነው? የእኛ ሴቶችና ወንዶች የትነው
ያሉት? ያለነው ስቃይ ላይ ነው፡፡ ይኼንን
እያየን ‹‹ጉዳዩ የእኔ ነው ብለን በአንድ
ላይ ሁላችንም መምጣት አለብን፡፡
አንዳንዴ እኮ በጎ ነገር እንዲመጣ እናት
ለልጇ ስትል እንደምታደርገው ራስን ዝቅ
ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ ሀገር ማለትም
እንደዛ ነው፡፡
‹‹እነ አሜሪካና ቻይና ምን አደረጉ?››
ማለትን ማቆም አለብን፡፡ ልምድ እየተባለ
በመንግስትም ሆነ በሕዝብ በኩል
የሚመጣውን ነገር አልወደውም፡፡ ሌሎች
ሀገራት ‹‹ምን እያደረጉ ነው?›› የሚለውን
በፖለቲካውም ገልብጠን እናስቀምጠዋለን፡፡
ያንን ትተን፣ ምን ይሻላል ብለን የራሳችንን
የጀመርን ዕለት ያኔ ሰው እንሆናለን፡፡ ለዚህ
ግልፅ ውይይት፣ ምን እናድርግና መልካም
ልብ ያስፈልጋል፡፡ እያዳንዳችን ውስጥ
ዘረኝነት አለ፡፡ እከሌ እከሌ ሳይባል ነፃ
ሆነን ይኼንን ከመረመርነው እናገኘዋለን፡
፡ ዘረኝነት በዘር በሌላም ነገር አለብን፡፡
ሁሌ አንዱ ከአንዱ የበላይ ነው፡፡ ይኼ
ዘረኝነት መቆም አለበት፡፡ የለየን ቋንቋ
ነው፡፡ ትግሬ፣ አማራ፣ ኦሮሞ፣ ጉራጌ ...
ይባላል፡፡ ሰው ሰው ነው፡፡ በተለይ ይሄ
ቀርቶ ወደ አንድነት መምጣት አለብን፡፡
በአፍሪካ መሪዎች ላይ የሚታየው
አምባገነንነትና ለረዥም ዓመታት
ሥልጣንን የሙጥኝ የማለቱ የመጨረሻ
መፍትሄ?
ይኼንን በሁለት ነገር ማየት እንችላለን፡
፡ አንድ መሪ ለአንድ ሀገር ሰላም
የሚያመጣና ጥሩ መሪ ሆኖ ረዥም ግዜ
ከቆየ፣ ሌላው አደረገው ብለን ለምን እኛ
እንከላከላለን፡፡ .. እንደገና ደግሞ ነገሮች
የሚሰለቹም ከሆነ ታውቃለህ፣ በቃኝም
ልትል ትችላለህ፡፡ መሰልቸትም ስላለ
ለውጥ ትፈልጋለህ፡፡ ያኔ ደግሞ ለምን
አይሆንም፣ እንደው ለለውጥም ቢሆን
ትላለህ፡፡ የሚሆነው ይኼን ማስታረቅ ነው፡
፡ ተጠንቅቀን ነገሮችን ካደረግናቸው ለእኛ
የሚበጀንን ቤተሰብ ሆነን በመመካከር፣
ዘር ሃይማኖት ሳንል የሚሻለንን መወሰን
አለብን፡፡ አሜሪካ የተደረገው ነገር ለእኔ
አይሰራልኝም፡፡
መራራ ሽንፈት ላንቺ ምንድን ነው?
አላውቅም፤ እኔ የምሰተው ምላሽ እናንተ
የምትፈልጉ አባባል ላይሆን ይችላል፡
፡ ግን ለእኔ መራራ ሽንፈት እየቻልኩ
አለመስራት፣ እውቀት ኖሮኝ እውቀቴን
አለመጠቀሜ ነው፡፡ ሞክረህ የማይሳካ
ነገር ለእኔ ሽንፈት አይደለም፡፡ ቢያንስ
ሞክረሃል፡፡ ለምሳሌ ሥልጣን ቢኖረኝ
በኋላ ላዝንበት የምችለው ነገር በሥልጣኔ
ላይ ሆኜ አለመጠቀሜ (በገንዘብ
አይደለም)፣ በሥልጣን ተጠቅሜ በጎ
ነገር አለመስራቴና ለውጥ አለማምጣቴ፣
መምራት እየቻልኩና በሀገር ላይ ለውጥ
ማምጣት ስችል አለመምራቴና አለመቻሌ፣
ሥልጣን ላይ ሆኜ ብዙ ሕዝብ መርዳት
ስችል አለመርዳቴና ማስተላለፍ የሚገባኝን
እየቻልኩ ያንን ማድረግ ባለመቻሌ
ተሸንፌያለሁ፡፡ ይኼ የመጨረሻ ሽንፈቴ
ነው እላለሁ፡፡
በቅርቡ ከቁም እስረኝነት የተፈታችው
ማነች?
አላውቃትም! ስለበርማ አላውቅም፡፡ [ሳቅ]
አንድ ነገር እዚህ ላይ ልንገርህ፤ አሁንም
ብዙ ነገራችን ከውጪ ሀገራት ጋር
የተያያዘ ነው፡፡ እኔ ስለእርሷና ስለበርማ
የማጠናበት አንጎል የለኝም፡፡ አንጎሌ
እዚሁ በብዙ ነገር በተያዙ ልጆች ላይ ነው
ያለው፡፡ በኦቲዝም ለረዥም ዓመት ጥፋት
ሳያጠፉ የታሳሩትን ልጆች ጠይቀኝ፡
፡ በድህነትና በመኃይምነት ስለታሰሩት
ወገኖቼ ላውራልህ፡፡ [እየሳቀች] ይቅርታ
ካልመለስኩልህ፡፡ ተንጠልጥለናል፤ ከታች
ያለውን እናፅዳው፡፡ [ዘሚ ስለእሷ ለማወቅ
አንጎልሽን ባትሰጪም ሳን ሱቺ ነች]
 ‹‹ይማርዎየማይባሉበት
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
ል ዩ ቅ ኝ ት 17

›› ስፍራ
ትርምስ፣ መደማመጥ አለመቻል፣ ሊነካን ይችላል፡፡ ይህም የህክምና ወጪ
ማስነጠስ፣ ማሳል በተናጠልም ሆነ ስለሚያስወጣን ነው ለዚህም ነው ጉዳቱ
በአንድነት ማክሰኞ፣ ሐሙስና ቅዳሜ ያመዝናል ማለቴ” ስትል አስረዳችኝ፡
የሚውለውን የገበያ ስፍራ ይገልፀዋል፡፡ ፡ ብርቱዋን ሴት በቀን ምን ያህል
በሚደምቅበት “ቅዳሜ” ቀን መጠሪያውን ጊዜ እንደምታስነጥስ ብትጠይቋት
አድርጓል፤ ከቡታጅራ 18 ኪሎ ሜትር ፊቷን የሞላው ፈገግታ “ሳቅ” ወልዶ
ርቀት በምትገኘው እንሴኖ ከተማ ላይ እየተንከተከተች “መዓት ጊዜ ያስነጥሰኛል፡
የሚገኘው ቅዳሜ ገበያ፡፡ ፡ ተቆጥሮ አያልቅም” ስትል የማስጠነሱ
የእህል፣ የጥራጥሬ፣ የቅባትና ድግግሞሽ በቁጥር ብዛት መገመት አዳጋች
የቅመማ ቅመም አይነቶች፣ ለእለት መሆኑን ትጠቁማለች፡፡
ተዕለት ለቤት ውስጥ መጠቀሚያነት በኪሎ እየተሰፈረ እንደሚሸጠው
የሚሆኑ የምግብ አይነቶች እንዲሁም በርበሬ የልኬት መጠን ቢኖረው ገበያው
ልባሽ ጨርቅን ጨምሮ ሌሎች ቁሳቁሶች ላይ በማስነጠስ የሚወጣው የፈሳሽ መጠን
በዚህ ገበያ ላይ ቢኖሩም በዋናነት የማረቆ ብዙ ሊትር በወጣው ነበር፡፡ ደጋግመው
በርበሬ ማዕከልነቱ ይታወቃል፡፡ አራት የሚያስሉ አሉ፡፡ እዚህም እዚያምጋ
ማዕዘን ቅርፅ በያዘ ሰፊ ሜዳ ጠርዝ ላይ ደጋግሞ “እንትሹ...” በሽ ነው፡፡ መደራደር
ያለው አቧራው የሚጨሰው የማረቆ ጀምረው ሳይጨርሱ ምናልባትም
በርበሬ መሸጫ- የቦታው ብራንድ ነው፡፡ ደጋግመው ያስነጥስዎታል፤ ሻጭም
በአንድ ርምጃ ርቀት የበርበሬ ዛላ እንደዚያው ነው፡፡ ገበያው መሀከል በሰው
“ቁልል” በቦታው ይታያል፡፡ ሁሉም ተከበው አስነጥስዎት “ይማርዎ” የሚሎት
ሻጮች ሴቶች መሆናቸውን የቃኘሁ በማጣትዎ ግራ ከገባዎት ለቦታው አዲስ
ሲሆን እያንዳንዳቸው አንድና ከአንድ በላይ ሰው ነዎት ማለት ነው፡፡ ገበያው ላይ
የበርበሬ አይነት ይዘው ገዢን ለመሳብ “እንትሹ...” ማለት ብርቅ አይደለም፡፡
ይጥራሉ፡፡ አንገታቸው ላይ ሁሉም ማለት እርስ በርስም “ይማርዎ” አይባባሉም፡፡
ይቻላል በጨሌ የተሰራ ጌጥ አድርገዋል፡ “እንዴት?” ብትሏቸው “ስንቱን ስንት ጊዜ
፡ ገበያው ላይ የተለያዩ ጎሳዎች ለግዢም ይማርህ ብለን እንችላለን?” ሲሉ ጥያቄዎን
ሆነ ለሽያጭ ይንሸራሸራሉ፡፡ ብዙዎቹን በጥያቄ ይመልሱሎታል፡፡
(ገዢንም ሆነ ሻጭን) ፍሎራይድ የበዛበት የቅኝት ፀሐፊዎም እያሳለና እያስነጠሰ
ውሃ ከመጠጣት ሳቢያ ጥርሳቸው መወየቡ የማረቆ በርበሬ በጣዕሙ፣ ባለማቃጠሉ፣ የሴትን ልጅ ሙያ በማጉላቱ በኩል ድምፃቸውን የተቀበላቸው ሰዎች
ያመሳስላቸዋል፡፡ ሲያስነጥሱ “ይማርዎ” ቢላቸውም በተራው
ምርጥ መሆኑ ይነገርለታል፡፡ የበርበሬውን የገበያ እምብርት ቃኝቶ የተመለሰው አቤል ሲያስነጥስ ግን “ይማርህ” ብሎት “ያኑርህ”
እዚያው ገዛች እዚያው ሸጠች ዓለማየሁ ‹‹ያኑርህ›› እያሉት የሚያነቡትን ተከታዩን ፅሁፍ አሰናድቷል፡፡ ብሎ የመልስ ምት የቸረው አላገኘም፡፡
ሰኔ ማለቂያና ሐምሌ ላይ ቃሪያ የገበያው የመድረክ ተሳታፊዎች
ይደርሳል፡፡ እየቆየ ሲሄድ (ሲያረጅ) አፍንጫን ከሚሰረስረው የበርበሬ ሽታ
መልኩ ይቀላል በዚህ ጊዜ (በመስከረም ጋር ከመለማመድ ብዛት ማስነጠስ
ወር) ስሙ በርበሬ የሆነው ተክል ለለቀማ አልተዋቸውም፡፡ ተደጋጋሚ ማስነጠስ
ግን ቢያንስ በሳምንት አንዴ ቅዳሜ - “ቆንጆ ነው” ብላ በፈገግታ የምትናገርለት እንዲሆን ያደርጋሉ፡፡ ለዚህም ሲባል የራስ ምታት እንደሚያስከትል የሚገልፁት
ብቁ ይሆናል፡፡ ይህም ቅዳሜ ገበያ በሰው የበርበሬ ንግድ ለማጦፍ አንድ ሺህ ብር
አቧራማው ቅዳሜ ገበያ ላይ በርበሬን ለማውለቅ ቀላል የሆኑ (ነጠላ ጫማዎች) የአንገት በላይ ስፔሻሊስት የሆኑት ነጋ
ነጭ የሚሞላበት ጊዜ ለመቃረቡ ምልክት ይዛ በመውጣት የምትቀበለው ከገበሬዎች
ከመቸርቸር ውጪ የሚያደርጋቸው መጫማትን ያዘወትራሉ፡፡ ኪሮስ (ዶ/ር) ደጋግመው የሚያስነጥሱ
ነው፡፡ ሲሆን ቅዳሜ ገበያ ድረስ ይዘው ስለሚመጡ
አይደለም፡፡ ገዢ ግን በዚህ ወቅት ጥሩ እንደ ሙህዳን ገለፃ ለረገጣ ሰዎች ከአፍንጫቸው ፈሳሽ እየተንቆረቆረ
ገበያው ከጠዋቱ ሦስት ሰዓት እስከ ገዝታ “ለበላተኛ” ትሸጣለች፡፡ “ከ10-15
በርበሬ ይገኛል ብሎ ስለማያስብ እምዛም የሚያስከፍሉት ብር እንደ ወቅቱና ስለሚወጣ ስራን ለመከወን ከማዳገቱም
ምሽቱ አንድ ሰዓት ይውላል፡፡ ሻጮች ኪሎ ያህል ከገበሬ ላይ እገዛና ለተጠቃሚ
አይጎበኛቸውም፡፡ እንደማዳበሪያው መጠን ይለያያል፡፡ እንደ በላይ ተጨማሪ መዘዝ እንዳለው
ከሜዳው ላይ ውልፍት አይሉምና ምሳን እሸጣለሁ፡፡ ንግዱ ከግብርና ስራ ጋር
እሙነሽ መልቲሮ እንሴኖ-ቅዳሜ ገበያ አላባ በርበሬ ሁሉ ተወዳጅ የሆነው የማረቆ ይጠቀማሉ፡፡ “ብዙ ፈሳሽ ከፈሰሰ በኋላ
“አስበውት” ይውላሉ፡፡ ግፋ ቢል ሸንኮራ ተደማምሮ ከባለቤቴ ጋር ተረዳድተን ቤት
ላይ ከ10 ዓመት በላይ በበርበሬ ንግድ በርበሬ በሚደርስበት ወቅት ተፈላጊ አፍንጫቸው የመታፈን ባህሪ ስለሚያመጣ
መጥጠው ኃይል ቢገነቡ ነው፡፡ ከራስ እንድሰራ አድርጎናል” ስትል የንግዱን
አሳልፋለች፡፡ ሐሙስና ቅዳሜ ገበያ ስትወጣ ናቸውና ደረታቸውን ነፋ ያደርጋሉ፤ መተንፈስ ያስቸግራቸዋል” ይላሉ፡፡
ማሰሪያቸው በላይ ፀሐይ መከላከያ “ኬሻ” ትሩፋት ታሳያለች፡፡
የተቀሩትን ቀናት በግብርና ታሳልፋለች፡፡ እግሮቻቸው በቀላል ብር በርበሬዎቹን በርበሬን ጨምሮ ዘወትር
ኮፍያ ጣል ማድረግ ልማዳቸው ነው፡፡ እንደ እሙነሽ ገለፃ ከአንድ ኪሎ አይደፈጥጡም፡፡ ከትንሹ እስከ ትልቁ በሚያስነጥሱ፣ በሚያስሉ፣ በሚሰነፍጡ፣
በምትግለው ቅዳሜ ሻጮች ከቡታጅራ በርበሬ ላይ በአማካይ ሁለት ብር ከሃምሳ ማዳበሪያ ድረስ ከሦስት እስከ 15 ብር በሚሰረስሩ ነገሮች የተከበቡ ሰዎች
ወደ ዝዋይ የሚወስደው መንገድ አጋማሽ ሳንቲም ታተርፋለች፡፡ “18 ብር ገዝቼ ድረስ ያስከፍላሉ፡፡ በሂደት ሽታውን ይላመዱታል፡፡ ይህ ግን
ድረስ ገብተው ከመኪና “እየተጋፉ” 20 ብር እሸጣለሁ፡፡ የምገዛበት ብር እስማዔል አህመድ በተለይ በርበሬ የጎላ የጤና ችግር አንዳልሆነ ነጋ ኪሮስ
ሳይቀር ገዢን ይጣራሉ፡፡ ዛሬ ገበያ ቢጨምርም ከሁለት እስከ ሦስት ብር የደረሰበት ወቅት ከሆነ ማክሰኞ እና ይጠቁማሉ፡፡ “ቅመማ ቅመም እና በርበሬ
የደራላቸው ቦታ ላይ ነገ ሌላ ሰው በርበሬ አትርፌ እሸጠዋለሁ” ባይ ነች፡፡ ሐሙስ ሰበቦችን እየደረደረ ከት/ቤት የሚሸጡ ሰዎች አካባቢያዊ ሽታ ምንም
ሊያነጥፍበት ይችላል፡፡ “ይህቺ ትላንት እንሴኖ- ቅዳሜ ገበያ ላይ ከ17 ኪሎ በመቅረት ረገጣ ላይ ይውላል፡፡ “ለምን አይላቸውም፡፡ ነገር ግን ‹‹አለርጂ›› ያለበት
የሸጥኩባት ‹‹አኪሬ›› የቆመባት የመሸጫ ግራም ጋር እኩሌታ ያለው “ፈረሱላ” ከት/ቤት ቀረህ ሲሉኝ አሞኝ ነው እላለሁ፡ ሰው እዚያ አካባቢ ሊሰራ አይችልም፡፡
ስፍራ ነች” ብለው በቦታ አይጣሉም፡፡ ስሙ እንጂ ተግባራዊ እውቂያው አናሳ ፡ ረገጣ እንደምሰራ የሚያውቁ አንዳንድ ምክንያቱም ህመሙ ይነሳበታል፡፡ ፈሳሽ
“የጎላ የእርስ በርስ ግጭቶች የለብንም” ነው፡፡ ፈረሱላ/ ግማሽ ፈረሱላ በርበሬን አስተማሪዎች ግን ለምን እንደምቀር ከአፍንጫው እንደ ውሃ ይንቆረቆራል
የሚሉት አንጋፋዋ ወ/ሮ ፋንታዬ ኬኖሮ ዋጋ የሚጠይቅና የሚናገር ገዢ እና ያውቃሉ፡፡ ያው ገንዘብ ከለመድክ ...” እንዲሁም ስለሚበላው (ስለሚያሳክከው)
ከገዢ ጋር ግን በገንዘብ እና ከበርበሬ ሻጭ አታገኙም፡፡ የሚደራደሩት በኪሎ በማለት ከትምህርት ይልቅ ልቡ ወደ ህይወቱ የመከራ ይሆናል” ሲሉ አለርጂ
ጥራት ጋር በሚፈጠር አለመተማመን ግራም ነው፡፡ በአሁን ጊዜ በቦታው ረገጣ እንደሸፈተ ይናገራል፡፡ ላለባቸው ሰዎች ስራው አስቸጋሪ መሆኑን
የፖሊስ እርዳታ የሚያስፈልገው ግጭት የበርበሬ መሸጫ ዋጋ ከ21-24 ብር ሲሆን እንሴኖ ከተማ መስቃን ወረዳ፣ ቀበሌ ተናግረዋል፡፡
ድረስ እንደሚደርሱ ተናግረዋል፡፡ እንደ የአይነቱ ይለያያል፡፡ ልኬቱ በእጅ 01 የሚገኘው የማረቆ በርበሬ መሸጫ የማረቆ በርበሬ በሚከፋፈልበትና
“የሴት ገንዘብ ሆኖ እንጂ ጥሩ ጥቅም በሚንጠለጠል ሚዛንና በነሲብ ይካሄዳል፤ ስፍራ ላይ የሚገኙ “ረጋጮች” በተደራቢነት በሚቸረቸርበት በዚህ ማዕከል በበርበሬ
አግኝቼበታለሁ” በማለት ዘጠኝ ዓመት ሻጮቹ አፈስ አፈስ ያደረጉና “በዚህ ያህል በርበሬ ማሻሻጥ (ድለላ) ይሰራሉ፡፡ ሽታ ሳቢያ ‹‹አለርጂ›› ተፈጥሮባቸው
የሰሩበት የበርበሬ ንግድ አዋጪ መሆኑን ዋጋ ይውሰዱት” ብለው በግምት ዋጋ
የሚጠቅሱት ወይዘሮዋ ቀዳዳዎችን ስራቸውን ያቆሙና የግድ “የሚታገሉ”
ሲደፍኑ ገንዘቡ አልበረክት አላቸው እንጂ
ይተምኑሎታል፡፡ የማይታሰበው “ይማርዎ” አሉ፡፡ ጀንበር ስትጠልቅ ገበያው
ጥሩ በርበሬን በማየት ብቻ ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት መጠናቀቅ እየተቀዘቀዘ ቢሄድ፣ በርበሬው ሲወጣ፣
ስራው እንደሚደጉማቸው ይናገራሉ፡፡ እንደሚያውቁት የገለፁልኝ አንድ ገዢ በኋላ ለጦርነቱ የዋሉ ኬሚካል ጋዞች ሲገባ ሁሉ ተደጋጋሚው ማስነጠስ
500 ብር ይዘው በመውጣት ከገበሬ ሻጮች በርበሬን ውሃ እየነከሩ ኪሎ የፕላኔታችንን አብዛኛውን ክፍል በክለዋል፡ ትኩረት ሰራቂ መሆኑን ያጤነ ቦታው
ገዝተው፣ ለተጠቃሚ ሸጠው ይገባሉ፡፡ እንዲያነሳ በማድረግ ያለ አግባብ ተጠቃሚ ፡ በዚህ ወቅት ከጣሊያኗ ሴንተሊና ደሴት ቅዳሜ ገበያ ከመባል ባለፈ ከማስነጠስ
ካልተሸጠላቸው ለቀጣዩ የገበያ ቀን ቀጠሮ ለመሆን እንደሚጥሩ ገልፀዋል፡፡ ሻጮችም በስተቀር ስፓኒሽ ፍሉ የሚባል ወረርሽኝ ጋር የተያያዘ ስም ቢለጠፍበት ብሎ ሀሳብ
ይይዙለታል፡፡ ገበያ ቀዝቅዞም ሆነ በርካታ ይህንን አይክዱም፡፡ ለዚህ “ዘዴ” መሰል ይዛመታል፡፡ በአገራችንም በሽታው በህዳር ሊያዋጣ ይችላል፡፡
ሻጮች ከመኖራቸው ሳቢያ ገዢ ምርጫው ክዋኔ የሚዳረጉት የበርበሬ ሽያጭ ላይ ወር ስለገባ “የህዳር ወረርሽኝ” ተባለ፡፡ በርበሬ በሚደርስበት እና ገበያው
ካላደረጋቸው ሞጆ ወስደው ለሚቸረችሩ የሚገኘው ገንዘብ አጥጋቢ አለመሆን ነው ጦርነቱ ከበላው በላይ ህዝብ የገደለው ይህ በሚደራበት የመስከረም እና ጥቅምት ወር
በዱቤ ሰጥተው ቤታቸው ይገባሉ፡፡ ይህ ይላሉ፡፡ እስከሞት የሚያደርስ በሽታ የጀመረው የሚያስለውና የሚያስነጥሰውም ቁጥር
የሌሎች በርበሬ ሻጮችም የዘወትር
ሰው ያስነጥሰዋል፡፡ በዚህም ሳቢያ የወቅቱ የሚያይልበት ነው፡፡ የቀዘቀዘው መድረክ
ተግባር ነው፡፡ ረገጣ የሮማ ሊቃነ ጳጳስ “የሚያስነጥሰው ሰው ለመድመቅም ወራቶቹን እየተጠባበቀ
ለብዙሐኑ የበርበሬ ንግድ በዋነኛነት መስከረም በርበሬ የሚደርስበት ወቅት ስታዩ ይማርህ በሉ” ብለው ትዕዛዝ ነው፡፡ ያኔ “ኤር በርበሬኦ” (በማረቆኛ ጥሩ
ከሚያከናውኑት የግብርና ሰራ ተጨማሪ ነው፡፡ ጥቅምት ደግሞ ምርቱ የሚሞላበት አስተላለፉ፡፡ ዓለም ላይም ተለመደ፤ በርበሬ ማለት ነው) በብዛት ይገኛልና
የገቢ ምንጫቸው ነው፡፡ ወ/ሮ ፋንታዬ ጊዜ በመሆኑ የበርበሬ ንግድ ይጦፋል፡፡ “ያኑርዎ” እስከሚል ምላሹ ድረስ ማለት ለገዥ፣ ሻጭና ረጋጭ ምርጡ ጊዜ ነው፡
“የበለጠ ከግብርና እንጠቀማለን” ሲሉ በዚህ ጊዜ ሙህዲን የከሲ እና ጓደኞቹ ነው፡፡ ቅዳሜ ገበያ ላይ ግን ከዚህ የተለየ ፡ በዚህ ጊዜ ስፍራውን ከጎበኙ ምርጡ
እውነታውን ያጠናክሩታል፡፡ በተለይ “ረገጣ” ያደራላቸዋል፡፡ “ረገጣ” በርበሬን ነው፡፡ በርበሬ የሚደርስበት ወቅት ነው ብለው
ከየካቲት አንስቶ እስከ ዓመቱ መጨረሻ በማዳበሪያ “ለማጨቅ” የሚጠቀሙበት እሙነሽ መልቲሮ “ተጠቃሚ ነኝ” በማሰብ “ስገዛ ይመረቅልኛል” ብለው
ድረስ ምርት እያነሰ የማረቆ በርበሬ የመጠቅጠቅ ‹‹ስትራቴጂ›› ነው፤ አዳጊዎች ማለቷን በድንገት ረስታ ስራው አሉታዊ ካሰቡ ተሳስተዋል፡፡ ከኪሎ ግራሙ በላይ
ገበያ ይቀዘቅዛል፡፡ እነ ወ/ሮ ፋንታዬ (ወጣቶች) ማዳበሪያው ላይ ሻማቸውን ጎኑ ማመዘኑ ታወሳት፡፡ “ስራው ከጥቅሙ “ፍንክች” የለም፡፡ ነገር ግን ያለ ፍላጎትዎ
እና እሙነሽም የበለጠ ትኩረታቸውን አውልቀው “ፊጥ” ይሉና በርበሬውን ይልቅ ጉዳቱ ያመዝናል፡፡ በርበሬው የሚመረቅሎት አንድ ነገር ብቻ ነው፤
ወደ ግብርናው ያደርጋሉ፡፡ ይህም ቢሆን እየረገጡ የመያዝ አቅሙ ከፍተኛ ውሃ የነካው ከሆነ ብርድ ሳንባችንን አቧራ፡፡

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

18
ፓ ር ላ ማ
የትራንስፖርት ሚኒስቴር
በሱራፍኤል ግርማ
ማክሰኞ መጋቢት 13 ቀን
2003 ዓ.ም የ1ኛ ዓመት የሥራ ዘመን፣
16ኛ መደበኛ ስብሰባውን ያከናወነው
የኢ.ፌ.ዴ.ሪ 4ኛው የሕዝብ ተወካዮች ምክር
ቤት በአጀንዳነት የያዘው የትራንስፖርት
ሚኒስቴርን የ2003 በጀት ዓመት የ8 ወር
ዕቅድ አፈፃፀም ማድመጥ ነበር፡፡
የትራንስፖርት ሚኒስትሩ አቶ
ድሪባ ኩማ የመሥርያ ቤታቸውን የ8 ወር
ዕቅድ አፈፃፀም ሪፖርት ባቀረቡበት ጉባዔ
ላይ የተመዘገበው የቀሪ አባላት ብዛት
ከወትሮው ጫን ያለ ነበር - 224፡፡
ሪፖርቱ ካካተታቸው ጉዳዮች
ውስጥ የብዙዎቹን እንደራሴዎች ትኩረት
የሳበውና በርካታ ጥያቄዎችን ያስከተለው
የመንገድ ትራንስፖርት አገልግሎትን
የሚመለከተው ከፍል ነበር፡፡
የመንገድ ትራንስፖርት
አልግሎት “ደህንነቱ የተጠበቀ፣
ቀልጣፋ፣ ብቁ፣ ኢኮኖሚያዊና ስርጭቱም
የተመጣጠነ” ሆኖ በሀገሪቱ እንዲስፋፋ
በበጀት ዓመቱ የትኩረት አቅጣጫዎች
ተቀምጠው እንቅስቃሴ እየተደረገ መሆኑን
የሚገልፀው ሰነድ የታቀዱ እና የተከናወኑ
ተግባራትን አስፍሯል፡፡
ከታቀዱ ተግባራት መካከል
የመንገድ ትራንስፖርት አገልግሎትን
ማስፋፋት እና የመንገድ ትራፊክ ደህንነትን
ማረጋገጥ ዋና ዋናዎቹ መሆናቸውን
የገለፁት አቶ ድሪባ ኩማ፣ የመንገድ
ትራንስፖርት አገልግሎትን ለማስፋፋት
የፍላጎትና አቅርቦት ዳሰሳ መከናወኑን
ለም/ቤቱ ነግረዋል፡፡ “ዳሰሳውን በማከናወን
ከፍተኛ የመጫን አቅም ያላቸውን የሕዝብ
ማመላለሻ አውቶብሶች ወደ ሀገር ውስጥ
የሚገቡበትን አሊያም በሀገር ውስጥ
የሚገጣጠሙበትን መንገድ የሚጠቁም
ጥናት በመከናወን ላይ ይገኛል” ያሉት
ሚኒስትሩ ሌሎች ነጥቦችንም አንስተዋል፡
፡ የተለየ ነው፡፡ በአዲስ አበባም ሆነ በሌሎች
አቶ ድሪባ በንባብ ባቀረቡት
ሪፖርት መሠረት በስምንት ወራት
ውስጥ በትራንስፖርት አገልግሎት
መስክ መልካም ክንውኖች ተፈፅመዋል፡
፡ የህብረተሰቡን የጉዞ ፍላጎት በተወሰነ
ደረጃ ለማሟላት ሰባት አዳዲስ መስመሮች
ተከፍተው በጠቅላላ የመስመሮች ብዛት
ወደ 116 እንዲያድግ ሆኗል፡፡ የልጆች
ትራንስፖርት ክፍያ እና በተሳፋሪ
የሚያዙ ዕቃዎች ክፍያን በተመለከተ
መመሪያ ጸድቆ ተግባራዊ የተደረገ ሲሆን
አፈፃፀሙም በተዘረጋው የክትትልና
ለአውራምባ ታይምስ አንባቢያን
በጋዜጣ የህትመት ዋጋ ላይ ማተሚያ ቤት ባደረገው አስደንጋጭ የዋጋ ጭማሪ ምክንያት
ከሚቀጥለው ሳምንት ጀምሮ በጋዜጣችን መሸጫ ዋጋ ላይ መጠነኛ የዋጋ ማስተካከያ
ለማድረግ እንደምንገደድ እንገልጻለን
አሳታሚው
ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
8 ወራት
የአዲስ አበባ ከተማ
ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴ
ከጊዜ ወደ ጊዜ
መጨመሩንና የሕዝብ
ብዛቷ ማሻቀቡን ተከትሎ
ችግር ለመቅረፍ መሥሪያ ቤታቸው የቀረበ ሪፖርት አልነበረም፡፡
የተባባሰውን የትራንስፖርት “እየተጋ” መሆኑን ያስታወሱት አቶ በሌላ በኩል የኢትዮጵያ አየር
ድሪባ፣ በከተማዋ የብዙሃን ትራንስፖርት መንገድ ባለፉት ስምንት ወራት ውስጥ
ችግር ለመቅረፍ መሥሪያ አገልግሎት እየሰጠ ያለውን አንበሳ 872 ሚሊዮን ብር የተጣራ ትርፍ
አውቶብስ የማገዝ ሥራ መከናወኑን ለማግኘት ታቅዶ 1.2 ቢሊዮን ብር
ቤታቸው “እየተጋ” መሆኑን ገልፀዋል፡፡ ለማግኘት መቻሉን የሚያሳየው ሰነድ
ይኼኔ ነበር ከም/ቤቱ ‹‹ከዕቅዱ በላይ 140 በመቶ ክንውን››
ያስታወሱት አቶ ድሪባ፣ የትራንስፖርት ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ በአዲስ መመዝገቡን ያስረዳል፡፡
አበባና በሌሎች ከተሞች ስለሚስተዋለው የኢፌዴሪ የትራንስፖርት
በከተማዋ የብዙሃን የትራንስፖርት ችግር “በአዲስ አበባ ሚኒስቴር ለም/ቤቱ ካቀረበው ሪፖርት
ከተማ ታክሲዎች ያለአግባብ አቆራርጦ ውስጥ “ትንሽ” ግራ የሚያጎባው
ትራንስፖርት አገልግሎት መጫን፣ ከታሪፍ ውጭ የመጫንና የአብዛኛዎቹ ክንውኖች የዕቅድ አፈፃፀም
መኪኖች እያሉ ህብረተሰቡ ትሪንስፖርት ሆኖ ተስተውሏል፡፡
እየሰጠ ያለውን አንበሳ አጥቶ መንገላታት፣ እንዲሁም የገጠር ለአብነት ያኽልም፣
አማራጭ የትራንስፖርት አገልግሎት - የባህር ዳር ኤርፖርት
አውቶብስ የማገዝ ሥራ ተገቢው ተኩረትና ክብደት ተሰጥቶት ቀዝቃዛ መጋዘን ግንባታ የዕቅድ አፈፃፀም
በታቀደው መሠረት ለምን አይፈፀምም?” 52.3% ፤
መከናወኑን ገልፀዋል፡፡ የሚል ጥያቄ የቀረበው፡፡ - የመቀሌ ኤርፖርት ቀዝቃዛ
ሚኒስትሩም፣ በአዲስ አበባ መጋዘን ግንባታ የዕቅድ አፈፃፀም
ያለውን ችግር በታክሲ የቀጠና ስምሪት 56.6%፤
እንደሚወገድ ለጥያቄ አቅራቢዎቹ ገልጸው - የጅጅጋ ኤርፖርት
ነበር፤ በትክክል መቼ እንደሚጀመር የአውሮፕላን ማረፊያ ሜዳ ግንባታ ዕቅድ
ቁጥጥር ሥርዓት መሠረት እየተከናወነ ባያሳውቁም፡፡ አፈፃፀም 74.9%፤
ይገኛል፡፡ ሌላው በሪፖርቱ ውስጥ - የሰመራ ኤርፖርት
ምንም እንኳን ሚኒስትሩ የተካተተው፣ የአየር ትራንስፖርት የአውሮፕላን ማረፊያ ሜዳ ግንባታ የዕቅድ
ስለልጆች የትራንስፖርት ክፍያ እና የዕቃ ለዓለም አቀፍ ውድድር የተጋለጠ አፈፃፀም 74.3%፤
ክፍያ ሲገልፁ በእርግጠኝት ቢሆንም እንደመሆኑ መጠን በኢንዱስትሪው - ለሀገር ውስጥ በረራ
በተጨባጭ ያለው እውነታ ግን ከዚህ ያለውን የዓለም አቀፍ ሁኔታ እያጤኑ ለማቅረብ ከታቀደው የመቀመጫ በኪሎ
የውድድር ብቃቱን በየጊዜው እያጎለበቱ ሜትር ጥምረታ ውስጥ የተፈፀመው
ከተሞች በሚገኙ አውቶብስ ተራዎች መሄድን እንደሚጠይቅ የሚያስገነዝበው 76.6% ነው፡፡
ውስጥ ሕፃናት ከአዋቂ እኩል ሙሉ ሂሳብ ሰነድ በስምንት ወራት ውስጥ የዘርፉን - የደረቅ ወደቦችን አስተዳደር
ሲከፍሉ እና ተሳፋሪዎች ለያዙት ዕቃ የሰው ኃይል ብቃት የማሻሻልና አዳዲስ ብቃት ለማሳደግ የሚያግዙ ሥራዎችም
ተገቢ ያልሆነ ክፍያ እንዲፈፅሙ ሲጠየቁ ብቁ ባለሙያዎችን የመፍጠር ሥራዎች የዕቅዱ 60% መከናወኑን የስምንት ወራቱ
በየዕለቱ መታዘብ የዕለት ተለት ክስተት መከናወናቸውን ይጠቅሳል፡፡ ሪፖርት ያሳያል፡፡
ከመሆኑ ባሻገር “ታዲያ ‹የተዘረጋው ነገር ግን በኢትዮጵያ አየር የበጀት ዓመቱን ሁለት ሶስተኛ
የክትትልና ቁጥጥር ሥርዓት› የታለ?” መንገድ ደስተኛ ባለመሆናቸው የተነሳ ጊዜ በሚዳስሰው ሪፖርት የተጠቀሱት
የሚል ጥያቄን ያጭራል፡፡ ወደሌሎች ተፎካካሪ አየር መንገዶች የዕቅድ አፈፃፀሞች ግን ተመልካችን
የአዲስ አበባ ከተማ እየፈለሱ ስለሚገኙ ባለሙያዎችና “አስፈፃሚው አካል ዕቅዱን ሲነድፍ
ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴ ከጊዜ ወደ ጊዜ ፍልሰቱን ለመግታት ምን እንደተሰራ ከአቅሙ በላይ አድርጎ ነው ወይስ
መጨመሩንና የሕዝብ ብዛቷ ማሻቀቡን በሪፖርቱ ካለመካተቱ ባሻገር በአየር እየሰራ ያለው ከአቅሙ በታች ነው?” ሲል
ተከትሎ የተባባሰውን የትራንስፖርት መንገዱ የተላለፉ ውሳኔዎችን አስመልክቶ እንዲጠይቅ መገፋፋታቸው አልቀረም፡፡
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
ዜ ና ዎ ች 19

ለኢንተርኔት መቋረጥ ምክንያት የፋይበር

ኦፕቲክስ መቆራረጥ መሆኑ ተገለፀ የሦስተኛ ወገን መድኅን
በምድባው ወቅት አድሎ

• የኢህአዴግ እና የፓርላማ አባል

የፈፀሙ ኃላፊዎች መቀጣታቸውን
የገለፁት አቶ ደብረጽዮን፣ በአዲሱ
ቴሌኮም መዋቅር ውስጥ መካተት
ሽፋን ሊጀመር ነው
ያልቻሉት የቀድሞ ሠራተኞች በሱራፍኤል ግርማ
የነበሩት የከፍተኛ ፍ/ቤት ም/ ፍላጎታቸው
ተቀብለው
የአገልግሎት
መሰናበት
ካሳ
በመሆኑ ባሳለፍነው ማክሰኞ የትራንስፖርት ሚኒስትር የሆኑት አቶ ድሪባ ኩማ
ፕሬዝዳንት ሆነው ተሾሙ ካሳ የመክፈል ሥራው የቀረቡት
ቅሬታዎች ታይተው ካለቁ እና
የመ/ቤታቸውን የስምንት ወር ዕቅድ አፈፃፀም ሪፖርት ባቀረቡበት
ወቅት የተሽከርካሪ አደጋ የሦስተኛ ወገን መድኅን ሽፋን በቅርቡ
እንደሚጀመር ገለፁ፡፡
ወደ ኩባንያው የሚገባው የሰው የመድረክ አባል ከሆኑት አቶ ግርማ ሰይፉ “የሦስተኛ ወገን መድኅን
ኃይል አደረጃጀት ከተጠናቀቀ በኋላ አዋጅ ከፀደቀ ቆይቷል ለምንድነው ተግባራዊ የማይሆነው?” የሚል
በሱራፍኤል ግርማ ፡ ሚኒስትሩ እንዳሉት ከሆነ አሁን እንደሚከናወን ተናግረዋል፡፡ ጥያቄ የቀረበላቸው አቶ ድሪባ፣ ከተሽከርካሪ ባለንብረቶች እና
እየተሰራበት ከሚገኘው ካርድ በተያያዘ ዜና መጋቢት ኢንሹራንስ ኩባንያዎች ጋር ውይይት ተካሂዶ አዋጁን የሚያስፈፅም
ከቅርብ ጊዜያት ወዲህ በተጨማሪ በኤሌክትሮኒክስ መንገድ ደንብ መዘጋጀቱንና ደንቡ በሚኒስትሮች ም/ቤት ከፀደቀ በኋላ ወደ
15 ቀን 2003 ዓ.ም 17ኛ መደበኛ
በተደጋጋሚ ለሚከሰተው የኢንተርኔት ሂሳብ መሞላት ይጀመራል፤ ለዚህ ተግባር እደሚገባ ተናግረዋል፡፡
ስብሰባውን ያከናወነው የኢፌዴሪ
እና የሞባይል አገልግሎት መቋረጥ የሚያገለግሉ ማሽኖችም ተገዝተው በአገሪቱ ውስጥ እየደረሰ ያለውን የተሽከርካሪ አደጋ ለመቀነስ እና
የሕዝብ ተወካዮች ም/ቤት የፌዴራል
ምክንያቱ በመሬት ውስጥ የተቀበረው አገር ውስጥ ገብተው በሙከራ ላይ አደጋ የሚደርስባቸው ወገኖች በማንኛውም ጊዜ በማንኛውም የህክምና
ጠቅላይ ፍ/ቤት ዕጩ ዳኞችን፣
የፋይበር ኦፕቲክስ ኬብል በተደጋጋሚ ይገኛሉ፡፡ መስጫ ቦታ በአስቸኳይ የህክምና አገልግሎት የሚያገኙበትን ሁኔታዎች
የፌዴራል ከፍተኛ ፍ/ቤት ዕጩ ም/ ለማመቻቸት የተሽከርካሪ ባለንብረቶች የተሽከርካሪ አደጋ የሦስተኛ ወገን
በመቆረጡ መሆኑን የመገናኛና ለአቶ ደብረጽዮን ፕሬዝዳንትና የፌዴራል የከፍተኛና መድኅን ሽፋን እንዲኖራቸው ለማድረግ እየተሰራ መሆኑን ሚኒስትሩ
ኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ ሚኒስትር ከቀረቡላቸው ጥያቄዎች መካከል የመጀመሪያ ደረጃ ፍ/ቤቶች ዕጩ አስረድተዋል፡፡
አቶ ደብረጽዮን ገ/ሚካኤል ገለፁ፡፡ በአዲሱ የቴሌ አወቃቀር የተነሳ ዳኞችን ሹመት አፅድቋል፡፡ ይህ በእንዲህ እንዳለ፣ የአገር ውስጥና የውጭ አገር የአየር ትራንስፖርት
መጋቢት 15 ቀን 2003 የሚደመጡትን ቅሬታዎች ነገር ግን በጠቅላይ አገልግሎት ፍላጐትን ለማሟላት በተለያዩ የአገሪቱ ክፍሎች የአዳዲስ
ዓ.ም ፓርላማ ቀርበው ከም/ቤቱ የሚመለከት ይገኝበታል፡፡ “ኢትዮ- ኤርፖርቶች ግንባታ፣ የነባር ኤርፖርቶች ማስፋፊያ እና የማጠናከር
ሚኒስትር መለስ ዘናዊ አቅራቢነት
አባላት ለቀረቡላቸው ጥያቄዎች ምላሽ ቴሌኮም ባካሄደው የሪፎርም ሂደት ሥራዎች በመካሄድ ላይ እንደሚገኙ ሚኒስትሩ ባቀረቡት ሪፖርት ላይ
ሹመታቸው ከፀደቀላቸው ዳኞች
የሰጡት ሚኒስትሩ፣ “ሪፖርቶች ምደባ ያላገኙ ዜጎች ዕጣ ፈንታ ምን ተጠቅሷል፡፡ በሪፖርቱ ላይ እንደተመለከተውም የኰምቦልቻ ኤርፖርት
መካከል ለፌዴራል ከፍተኛ ፍ/ቤት
እንደሚያሳዩት ከሆነ የፋይበር ይሆናል?” ለሚለው ጥያቄ ምላሽ የአውሮፕላን ማረፊያ ሜዳ ግንባታ፣ የጅማ፣ የጅጅጋ፣ የሠመራ
ዕጩ ም/ፕሬዝዳንት ሆነው የቀረቡት
ኦፕቲክስ ኬብል መቆራረጥ በጣም መስጠት የጀመሩትም ምደባው እና የአሶሳ ኤርፖርቶች የመንገደኞች ማስተናገጃ ሕንፃዎች ግንባታ
የአቶ ሀብቴ ፍቻላ ቦንቻ ሹመት በአቶ እየተከናወኑ ይገኛል፡፡
አስደንጋጭ ነው፤ ለዚህ ምክንያቱ የተካሄደው በዕቅድ መሆኑን በመግለፅ ግርማ ሰይፉ ተተችቷል፡፡ በ2003 በጀት ዓመት ለመንገድ ጥገና፣ ለመልሶ ግንባታ ሥራዎች
ደግሞ በሰው ሆን ተብሎ የሚፈፀም፣ ነበር፡፡ “ከቀረቡት 1196 ቅሬታዎች ዕጩ ም/ፕሬዝዳንቱ እንዲሁም ለትራፊክ ደህንነት ሥራዎች ማስፈጸሚያ በጠቅላላው 1.34
በመንገድና ሕንፃ ግንባታዎች ውስጥ 155 ብቻ ተገቢ ናቸው” ከዚህ ቀደም ኢህአዴግን ወክለው ቢሊዮን ብር ለፌዴራል እና ለክልል መንገድ ኤጀንሲዎች ተመድቦ
እንዲሁም በኤሌክትሪክ ኃይል ያሉት ሚኒስትሩ፣ አብዛኛው ቅሬታ የፓርላማ አባል የነበሩ መሆናቸውን እንቅስቃሴ መደረጉ ተገልጻDል፡፡
መቋረጥም ችግሩ እየተፈጠረ ነው” ደረጃ 4 እና ደረጃ 5ን እንደሚመለከት በምክር ቤቱ ቀርበው “በቀጣይ ዓመታት ውስጥ 2516 ኪ.ሜ የባቡር
ያስታወሱት አቶ ግርማ፣ “ግለሰቡ
ብለዋል፡፡ ካስታወሱ በኋላ እስካሁን ድረስ ከደረጃ መሠረተ ልማት ለመገንባት ታቅዷል” ላሉት ሚኒስትር ድሪባ ስለ
ከዚህ ቀደም የፖለቲካ ተመራጭ
ለም/ቤት አባላት ምላሽ 4 ቅሬታ አቅራቢዎች ውስጥ 75 ሰው ኢትዮ-ጅቡቲ ምድር ባቡር ቀጣይ ዕጣፈንታ ጥያቄ ቀርቦላቸው ነበር፡
የነበሩ እንደመሆናቸው መጠን
በሰጡበት ወቅት የሞባይል ብቻ እንዳልተስተናገደና የእነሱ ጉዳይ ፡ አቶ ድሪባም ድርጅቱ በአሁኑ ሰዓት ያሉት ቴክኖሎጂዎች ከ100
የፖለቲካ ወገንተኝነታቸውን ይተዋሉ
አገልግሎት ከመስፋፋቱ ጋር በተያየዘ ሲያልቅ የ5ኛ ደረጃ ቅሬታን ማየት ዓመት በላይ ያስቆጠሩ መሆናቸውንና ሥራው የተቋረጠ መሆኑን
ብለን አናስብም” የሚል አስተያየት በማስታወስ ሠራተኞቹ በብረት ኰርፖሬሽን ውስጥ ገብተው እየሰሩ
የሞባይል ሂሳብ አሞላል ላይም እንደሚጀመር ተናግረዋል፡፡ ሰንዝረዋል፡፡ መሆኑን ገልፀዋል፡፡
ለውጥ እንደሚመጣ ጠቁመዋል፡
አቶ ድሪባ አክለውም፣ አዲሱን የባቡር መሠረተ ልማት ለመዘርጋትና
አገልግሎት ለመስጠት የምህንድስና ትምህርት በመጀመሪያና

የግል ድርጅት ሠራተኞች

በሁለተኛ ዲግሪ 5 ሺህ፣ እንዲሁም በቴክኒክና ሙያ የሰለጠኑ 25
ሺህ ባለሙያዎች እንደሚያስፈልጉ ተናግረዋል፡፡ አቶ ድሪባ ኩማ
እንዳሉትም ባለሙያዎችን በአገር ውስጥ ለማሰልጠን ከተጀመረው

ጡረታ ረቂቅ አዋጅ ተዘጋጀ

እንቅስቃሴ ባሻገር በውጪ አገር ከሚገኙ ልምድ ካላቸው የትምህርት
ተቋማት ጋር በተደረገው ቴክኒካል ትብብር አማካኝነት 17 ባለሙያዎች
ወደ ውጪ ሄደው የድህረ-ምረቃ ሥልጠና እንዲጀምሩ ተደርጓል፡፡

የሠራተኛውን በሥራ ውጤታማነት አመራር እንዲያመች የግል ድርጅት

በሱራፍኤል ግርማ ሠራተኞች ፈንድ ለብቻው እንዲደራጅ
ለማሳደግ ከሚቀየሱ ፖሊሲዎችና
ለረዥም ጊዜ ለመንግስት ስትራቴጂዎች መካከል
ይሆናል” ያሉት ረዳት ተጠሪው፣
አንዱ አስፈላጊ ሆኖ በመገኘቱ መሆኑን አቶ
መለስ አስረድተዋል፡፡
የኢትዮጵያ አየር መንገድ የ40
ሠራተኞች ብቻ ሲሰጥ የነበረውን አዋጁ ከመጽናቱ አስቀድሞ
የግል ሠራተኞችም የጡረታ ሽፋን
የጡረታ ሽፋን የግል ደርጅቶች
ሠራተኞች እንዲያገኙ ለማድረግ ራሱን
የቻለ የግል ድርጅቶች ሠራተኞች
እንዲያገኙ ማድረግ የኢንዱስትሪ
ሰላምና መረጋጋትን እንደሚያመጣ
ሠራተኛ በቋሚነት ቀጥረው የሚያሰሩ
ነገር ግን የጡረታ ዕቅድም ሆነ ሚሊዮን ዶላር ብድር አገኘ
ገልፀዋል፡፡ የፕሮቪደንት ፈንድ ሽፋን የሌላቸው
ጡረታ ዐቅድ እና የጡረታ ፈንድ የግል ድርጅቶች በመኖራቸው ምክንያት በሱራፍኤል ግርማ
እንዲቋቋም መንግስት ያሳለፈውን አዋጁን ማውጣት አስፈላጊ
የሆነበትን ምክንያት የአገሪቱን የጡረታ መዋጮ ያልተከፈለበትን
ውሳኔ የሚያስተገብር ረቂቅ አዋጅ አገልግሎት ለጡረታ አበል አወሳሰን የኢትዮጵያ አየር መንገድ አምስት ቦይንግ 777-200LR የመንገደኛ
ተዘጋጀ፡፡ ሕዝቦች ደረጃ በደረጃ የማሕበራዊ አውሮፕላኖችን መግዣ የሚሆን 40 ሚሊዮን ዶላር ከአፈሪካ ልማት
ዋስትና ተጠቃሚ ማድረግ በኢፌዴሪ መያዝ ስለማይቻል አዋጁ ከመፅናቱ
መጋቢት 15 ቀን 2003 ዓ.ም በፊት በሥራ ላይ የነበሩ ሠራተኞች ባንክ በብድር አገኘ፡፡ አየር መንገዱ ከ2010-2018 (እ.አ.አ) ድረስ
17ኛ መደኛ ስብሰባውን ባከናወነው ሕገመንግስት ላይ በመደንገጉ፣ ሊያከናውን ካቀዳቸው የኢንቨስትመንት ሥራዎች ውስጥ አንዱ ለሆነው
ከአገሪቱ ማሕበራዊ ፖሊሲ ጋር አዋጁ ከሚፀናበትና መዋጮ መክፈል
የኢፌዴሪ የሕዝብ ተወካዮች ም/ቤት ከሚጀምሩበት ጊዜ አንስቶ ያለው የአውሮፕላኖች ግዢ ማከናወኛ የሚሆነውን ብድር ባንኩ ያፀደቀለት
ረቂቁ ቀርቦ ውይይት በተደረገበት የሚጣጣም የግል ድርጅት ሠራተኞች ያሳለፈነው ረቡዕ በቱኒዚያ ርዕሰ መዲና ቱኒዝ ውስጥ ነው፡፡
የጡረታ ዕቅድ እንዲኖር በማስፈለጉ፣ አገልግሎታቸው ብቻ እንደሚታሰብ
ወቅት በም/ቤቱ በሚኒስትር ዴኤታ በረቂቁ ላይ ሰፍሯል፡፡ ዘመናዊዎቹ ቦይንግ 777 አውሮፕላኖች አየር መንገዱ እየተገለገለባቸው
ማዕረግ የመንግስት ረዳት ተጠሪ የማሕበራዊ ዋስትና ጥቅሞች አሰጣጥን ያሉትን አውሮፕላኖች የሚተኩ ሲሆን ከአፍሪካ ወደተቀረው የዓለም
አስመልክቶ በየጊዜው የተደረጉ ረቂቁ ሲፀድቅ የጡረታ
የሆኑት አቶ መለስ ጥላሁን ስለአዋጁ ፈንድ የሚቋቋም ሲሆን፣ በዚህም ክፍል የሚደረጉ የረዥም ርቀት በረራዎችን ይሸፍናሉ፡፡
ማብራሪያ ሰጥተዋል፡፡ ዓለም አቀፍ ስምምነቶችን ተግባራዊ የኢትዮጵያ አየር መንገድ ከ2010-2018 (እ.አ.አ) ሊያከናውን ያቀዳቸው
ለማድረግ የሚያስችል ሁኔታዎችን መሠረት ለጡረታ ፈንድ በሠራተኛው
“ከግሉ ክፍለ ኢኮኖሚ ደመወዝ ላይ ተመስርቶ የሚደረገው ፕሮጀክቶች ከ400 በላይ ለሚሆኑ ሰዎች የአጭር ጊዜ የሥራ ዕድል
የተሰማሩት ዜጎች የማህበራዊ ለማመቻቸት፣ በግል ድርጅቶች የሚፈጥር ሲሆን ከ800 ለሚበልጡ ደግሞ ለመካከለኛ ጊዜ የሥራ
ውስጥ ተቀጥረው የሚያገለግሉ መዋጮ በግል ድርጅቱ 11 በመቶ እና
ዋስትና ሽፋን እንዲኖራቸው ማድረግ በግል ድርጅት ሠራተኛው 7 በመቶ ዕድል ይፈጥራል፡፡
በሕገመንግስቱ የተገለፀውን የዜጎች በርካታ ሠራተኞችና ተተኪዎቻቸውን አየር መንገዱ ከዚህ ቀደም እ.አ.አ በ2009 ዓ.ም እንዲሰሩለት
የማህበራዊ ዋስትና መብት ለማረጋገጥ ይሆናል፡፡
ማህበራዊ ዋስትና የማግኘት መብት ያዘዛቸውን አምስት ቦይንግ 777 አውሮፕላኖች ሕዳር 8 ቀን 2003
ማረጋገጥ፣ ድህነትን ለመቀነስና እና ለአስተዳደር ፋይናንስ ሥራ ዓ.ም መረከቡ ይታወሳል፡፡ በአምስት ቦይንግ 777-200LR አውሮፕላኖች
ባለቤትነት ከአፍሪካ አህጉር ሀገራት ቀዳሚ የሆነው የኢትዮጵያ አየር

ዶ/ር ቴድሮስ አድሃኖም ዓለም መንገድ፣ ከ300 በላይ ሰዎችን ማሳፈር የሚችሉትን አውሮፕላኖች
ወደ ዋሽንግተን እና ወደ ቤይጂንግ ለሚያደርጋቸው የረዥም ርቀት
በረራዎች እየተጠቀመባቸው ይገኛል፡፡

አቀፍ ሽልማት አገኙ

በኤልያስ ገብሩ
የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር
ሚኒስትር የሆኑት ዶ/ር ቴድሮስ
አድሃኖም የ2011 “Jimmy and
Rosalynn Carter Humanitarian
Award” የተሰኘ ሽልማትን ከትናንት
በስትያ በአሜሪካን አርሊንግተን
ቨርጂኒያ ተቀበሉ፡፡
ሽልማቱን የሰጠው ጂሚ
ኤንድ ሮዛሊን ካርተር ፋውንዴሽን
የተባለው ለትርፍ ያልተቋቋም ድጋፍ
አድራጊ ተቋም ሲሆን ዶ/ር ቴድሮስ
በዓለም አቀፍ ደረጃ በፍጥነት እያደገ
በመጣው የጤናው ዘርፋ ላይ የላቀ
አመራር በማሳየታቸውና ኢትዮጵያ
በዋና ዋና ዓለም አቀፍ ፎረሞች ላይ
ንቁ ተሳታፊ እንድትሆን ባደረጉት
ጥረት መሆኑን በዕለቱ የተሰጠው
ጋዜጣዊ መግለጫ ያስረዳል፡፡
የካርተር ፋውንዴሽን አወቃቀርና አቅምን ለማሻሻልና
ፕሬዝዳንትና ዋና ሥራ አስፈፃሚ
የሆኑት ዶ/ር ጆን ሃርድማን
በእናቶች እንክብካቤ ዙሪያ የተለየ የእንግሊዝ የንግድ ኩባንያዎች በአዲስ
ትኩረት በመስጠት የላቀ የአመራርነት
በሽልማት ሥነ-ሥርዓቱ ወቅት
ዶ/ር ቴድሮስ በዓለም አቀፍ ፈንድ
ብቃት አሳይተዋል›› ሲሉ ገልፀዋል፡፡
በተጨማሪም የጤና ጥበቃ
አበባ ንግድ ም/ቤት ውይይት ያደርጋሉ
ኤች.አይ.ቪ/ኤድስ፣ ቲቢ እና ወባ ሚኒስቴር ሚኒስትሩ በኢትዮጵያ አደገኛ
ለመዋጋት እ.ኤ.አ ከሐምሌ 2009 በኤልያስ ገብሩ
የስርጭት መጠን የነበራቸውን እንደ
ጀምሮ የፈንዱ የቦርድ ሊቀመንበር ወባና ኤች.አይ.ቪ/ኤድስ ያሉ ተላላፊ
በመሆንና እንዲሁም ከግንቦት 2009 ከ12 የእንግሊዝ ታላላቅ የንግድ ኩባንያዎች የተውጣጡና በለንደን
በሽታዎች የስርጭት አድማሳቸውና የንግድ ኢንዱስትሪ ም/ቤት ኃላፊ በሆኑት በሚስተር ሱፕ ሀሽ ታክራር
ጀመሮ በአፍሪካ ሕብረት የጤና ጎጂነታቸው እንዲቀንስና እንዲገታ
ሚኒስትሮች ኮንፈረንስ ላይ ኢትዮጵያ የሚመራ የእንግሊዝ የንግድ ልዑካን ቡድን ሰኞ በአዲስ አበባ ንግድ ም/
ጥረት ማድረጋቸውን ዶ/ር ጆን ቤት ውይይት ያደርጋል፡፡
በሊቀመንበርነት እንድትወከል ማብራራታቸው ተዘግቧል፡፡ በዚህም
በማድረግ ባላቸው ኃላፊነት የላቀ በተጠቀሰው ዕለት ከቀኑ 8፡00 ሰዓት ጀምሮ በኢትዮጵያና በእንግሊዝ
መሠረት እ.አ.አ በ2002 በኢትዮጵያ አገራት፣ ብሎም በአገሪቱ ባሉ ኩባንያዎች መካከል የንግድ
የአመራር አቅም በማሳየታቸው የነበረው የኤች.አይ.ቪ ኤድስ የስርጭት
አክብሮት እንደሚገባቸው ተናግረዋል፡ ኢንቨስትመንት እንቅስቃሴን ለማዳበር የሚደረግ ውይይት በአዲስ
መጠን ከ6.4 በመቶ በ2010 ወደ 2.1 አበባ ንግድና ዘርፍ ማህበር አዳራሽ እንደሚደረግ የም/ቤቱ የሚዲያና
፡ በመቶ እንዲቀንስ የዶ/ር ቴድሮስ
ዶ/ር ጆን አስተያየታቸውን ኮሙኒኬሽን ዲፓርትመንት ክፍል ባለሙያ የሆኑት ወ/ሮ ሄለን ተካ
ሚና ስላለበት ይኼ በስኬትነት ለአውራምባ ታይምስ ገልፀዋል፡፡
በመቀጠል ‹‹ዶ/ር ቴድሮስ በኢትዮጵያ ተገልጾላቸዋል፡፡ ዶ/ር ቴድሮስ በተለያዩ
ጠንካራ ብሔራዊ የጤና ሥርዓት ወቅቶች የተለያዩ ዓለም አቀፍ ሽልማት
እንዲገነባ ያላሰለሰ ጥረት በማድረግና መቀበላቸው ይታወቃል፡፡
በአገሪቷ ያለውን የጤና አገልግሎቶች

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

20
ጤ ና አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003

የአፍንጫ አለርጂ
በኤልያስ ገብሩ

የዶ/ር ነጋ ከፍተኛ
የአንገት በላይ ክሊኒክ
ባለቤትና ከአንገት በላይ
ላይ እንደሚገለፀውም አለርጂ መነሻው ያስጠቁናል፡፡ በተለይ ይኼ አይነት ችግር
ስፔሻሊስት የሆኑት ዶ/ር ቅዝቃዜ አይደለም፡፡ መነሻው ከሚበሉ፣ የሚኖረው በትልልቅ ከተሞች አካባቢ
ከሚጠጡና ከሚሸተቱ.. ነገሮች ጋር ነው ሲሆን ኑሮውም የተፋፈገ ስለሆነ ነው፡፡
ነጋ ኪሮስ በአፍንጫ እንጂ በሌላ አይደለም፡፡ በበረዷሟና እጅግ በገጠር አካባቢ እንደዚህ አይነት በሽታዎች
በሚበርደው ሳይቤሪያ የሚኖሩ ሰዎች አሉ፡ ብዙም አትመለከታቸውም፡፡ ብዙ ሰው
አለርጂ የጤና ችግር ፡ እዛ የሚኖሩ ሰዎች በ‹ሳይንስ› የተጠቁ አዲስ አበባ ከተማ ሲመጣ ነው አመመኝ
ሰዎች አይደሉም፡፡ የበለጠ ቅዝቃዜ ሲሰማ የሚለው፡፡ ያ የአካባቢና የአኗኗር ሁኔታ
ዙሪያ ከአውራምባ ሰውነት የመቋቋም ኃይል ያጣና የበለጠ ነው፡፡ ይኼ ትልቅ አስተዋፅኦ አለው፡፡
ችግሩን ያባብሰዋል እንጂ በቀጥታ ብርድ ስለ ምርመራዎቹስ ምን ይላሉ?
ታይምስ የጤና አምድ ለአለርጂ መነሻ አይደለም፡፡ ምርመራው በሦስት ይከፈላል፡፡ አጠቃላይ
አለርጂው ከአፍንጫ ሕዋስ ወይም ሕብረ የሕክምና ሂደት እነዚህን ደረጃዎች
ፀሃፊ ጋር ተከታዩን ሕዋስ ጋር ነው ግንኙነት ያለው? ይይዛል፡፡ መጀመሪያ የበሽተኛውን ታሪክ
አይደለም፡፡ ያ ባዕድ ነገር አፍንጫ ውስጥ መጠየቅ አለብህ፡፡ ይኼ ወሳኝ ነው፡፡ በዚህ
ሙያዊ ቃለ ምልልስ ካለው ስጋ ጋር ይገናኝና ባዕድ መሆኑን 80 በመቶ የበሽተኛውን ችግር ማወቅ
ሰውነታችን ይገነዘበውና ምላሽ ይሰጣል፡ ይቻላል፡፡ ወደሌላ ወጪና ዝርዝር ነገር
አድርገዋል፡፡ ፡ በዛን ጊዜ ለመከላከል ሲባል ሰውነታችን ከመግባት በፊት ጊዜ ሰጥቶ በሽተኛውን
ወደ ደም የሚያፈሳቸው ፈሳሾች አሉ፡፡ እንዴት እንደሚያመው ብትጠይቀው
ይኼ የአፍንጫ ውስጥ ስጋዎች እንዲነፉና ስለበሽታው መረዳት ይቻላል፡፡ ሁለተኛ
እንዲቆረቆሩ ያደርጋል፡፡ በእጅ በመዳሰስ፣ በአይን በማየትና
በአንዳንድ ሰዎች አፍንጫ ላይ ሽፍታና በመመርመር የሚገኝ ነው፡፡ ሦስተኛው
ውሃ የመቋጠር ነገር ይታይባቸዋል፡፡ ደረጃ ዘመኑ ባፈራቸው መሳሪያዎች
ለምን? ተደግፈህ ልታውቅበት የምትችልበትን
በመጀመሪያ አለርጂን እንዴት ከላይ እንደገለፅኩት አለርጂዎች የተለያዩ
ይገልፁታል? ታውቃለህ፡፡ አፍንጫ ትንሽ ቀዳዳዎች
ናቸው፡፡ በቆዳና በአይን ብቻ የሚከሰት አለ፡ አሉት፡፡ እዛ ገብተህ እንደልብ ለማየት
ከአንገት በላይ አለርጂ ተብሎ ተለይቶ ፡ ዓይንን ይበላል፣ ይቀላልና ይደፈርሳል፡፡
ሳይሆን አለርጂ በአጠቃላይ የአንድ በሽታ እንድትችል ረቂቅ መሳሪያዎች አሉ፡፡
እንዲሁም ሌላ ነገር ሳያማቸው ቆዳቸውን ኢንዶስኮፒ፣ ኤክስሬይ፣ አልትራሳውንድ፣
ችግር ነው፡፡ አንዱ አለርጂ ከአንገት በላይ የሚያሳክካቸው አሉ፡፡ እንደ ችፌ የሆነ
አካባቢ በአፍንጫ ላይ የሚከሰት ሲሆን ኤም.አር.አይ፣ የአፍንጫ ሲቲ ስካን
እግር፣ እጅና ፊታቸው ላይ ይከሰታል፡ ይጠቀሳሉ፡፡ በዚህ መሠረት ማወቅ
በሳንባና በቆዳ አካባቢም በተለያየ መልኩ ፡ ይኼ ራሱን የቻለ የቆዳ ችግር ነው፡፡
ሊከሰት ይችላል፡፡ አለርጂ ሲባል ሰፊ ነው፡ ይቻላል፡፡ እነዚህ ዋናዎቹ የመመርመሪያ
ከአፍንጫ አለርጂ ጋር የተያያዘ አይደለም፡ ዘዴዎች ናቸው፡፡
፡ ፡
የአፍንጫ አለርጂስ? ሕክምናዎቹ፣ መድኃኒቶቹ... ?
የሲጋራ ጭስ፣ ሺሻና ጫት ችግሩን ሁለት ዓይነት ሕክምና አለው፡፡ አንደኛ
በመጀመሪያ አፍንጫ ምን እንደሆነ አይፈጥሩም?
መመልከቱ ይጠቅማል፡፡ ብዙ ሰው በመድኃኒት በሽተኛው የሚታከምበት
አንዱ የአለርጂ መነሻ የሲጋራ ጭስና ሁኔታ አለ፡፡ ሁለተኛው ደግሞ በቀዶ ጥገና
አፍንጫችን ለመልክ የቆመ አድርጎ ብናኝ ነው፡፡ ያ በሚሸታቸው ጊዜ፣
ያስበዋል፡፡ አፍንጫ ትልቅ ስራ አለው፡፡ ነው፡፡ የተለያዩ መድሃኒቶች ቢኖሩም ብዙ
በተለይ ከጭሱ ይልቅ ትርኳሹ በጣም ጊዜ አለርጂን እስከመጨረሻው የሚያጠፋ
የማሽተትና የመተንፈስ ሥራ የእሱ ነው፡ በንኖ በአፍንጫ ሲሸተት በጣም ችግር
፡ በተጨማሪም ብዙ ሰው የማያውቀው መድኃኒት የለም፡፡ መድኃኒቶቹ ብዙ
አይደለም፡፡ ያመጣል፡፡ የመጨረሻ የአለርጂ ጠላት
ነገር፣ አፍንጫችን ከውጭ የሚመጣውን ጊዜ የመትከላከልባቸው ናቸው፡፡ እነሱን
ከዚህ ጋር ተያይዞ ‹ሳይነስ›ን እንዴት እሱ ነው፡፡ ሲጋራን ከማጨስ መቆጠቡ
አየር አምቆ፣ አፅድቶና አርጥቦ ወደ ሳንባ ሁለት ዓይነት ሕክምና በመጠቀም ችግር በሚኖርበት ጊዜ
እንረዳው? አጠያያቂነት የለውም፡፡ በሁለተኛ ደረጃ
ያቀርባል፡፡ ሳንባችን ሁልጊዜ የሚያገኘው እንዲወገዱ ማድረግ ይቻላል፡፡ በሁለተኛ
ብዙ ሰው አፍንጫውን ሲያመው ‹ሳይነስ› ሲጋራ ጉሮሮ አካባቢ የሚያመጣው
የተመቻቸ አየር ነው፡፡ እንዲሁም አለው፡፡ አንደኛ ደረጃ በዋናነት ደግሞ በተደጋጋሚ
ብሎ ነው የሚገልፀው፡፡ ይኼ ተለምዶ ጠንቅ አለ፡፡ የጉሮሮ ካንሠር መነሻ ነው
እንዳንኮላተፍ ድምፃችንን አስተካክሎ አለርጂ በሚመጣበት ጊዜ አፍንጫ
ሲሆን ሕብረተሰቡ ማወቅ የሚገባው ተብሎ ከሚጠሩት አንዱ ሲጋራ ነው፡
ለማውጣት ይረዳል፡፡ ሆኖም በእነዚህ በመድኃኒት በሽተኛው ውስጥ የሚወጡ ትርፍ ስጋዎች አሉ፡
‹ሳይነስ› ማለት ቦታው ነው፡፡ አፍንጫችን ፡ የተጠቀሱት ሁሉ ለችግሩ ያጋልጣሉ፡፡
የአፍንጫ ስራዎች ላይ መስተጓጎል ፡ ይኼንን በቀዶ ጥገና በማውጣት ነው
አካባቢ ከጎን ጎን፣ ከፊት፣ ከኋላ የበሽታው ቁጥር እየጨመረ እንጂ እየቀነሰ
የሚያደርሱ በሽታዎች ብዙ ናቸው፡፡ የሚታከምበት ሁኔታ ልትገላግላቸው የምትችለው፡፡ ሦስተኛው
የሚቀመጡ ክፍትና ባዶ የሆኑ አራትና አይመጣም፡፡ ባዕድ ልማዶች በቀነሱ
ከእነዚህም ውስጥ አንዱ አለርጂ ሲሆን ሕክምና እኛ አገር የለም፡፡ በውጭ አገር
አምስት ቦታዎች አሉ፡፡ እነዚህ ‹ሳይነስ› ቁጥር በሽታውንም ይቀንሳሉ፡፡ ይኼ
ሰውነታችን የማይፈልገው ባዕድ ነገር አለ፡፡ ሁለተኛው ደግሞ ግን ይጠቀሙበታል፡፡ ግለሰቡን ለየትኛው
ይባላሉ፡፡ የእነዚህ ክፍት ቦታዎች በሽታም አያጠያይቅም፡፡ ሰዎች ጫት ሲቅሙና ሺሻ
ሲኖር አፍንጫችን ውስጥ ያሉ የውስጥ አለርጂ እንደሆነ የቆዳ ምርመራ (Skin
የ‹ሳይነስ በሽታ› ይባላል፡፡ ይኼ አለርጂ ሲያጨሱ በብዛት ተፋፍገው ነው፡፡ በጠባብ
አካላት ይቆጣሉ፡፡ እነሱ በሚቆጡበት ጊዜ በቀዶ ጥገና ነው፡ test) ይደረግለታል፡፡ በዚህ ምርመራ ላይ
በአደጋ፣ ዕጢም ሊወጣበት በሌላም ነገር ቦታና ክፍል ውስጥ 10 እና 15 ሰው
አፍንጫችን ውስጥ ያሉ የውስጥ ስጋዎች የተለያዩ የአበባ፣ የአቧራ፣ የእንስሳትና
ሊከሰት ይችላል፡፡ በተለይ ግን አለርጂን ተኩኖ የሚተነፈሰው አየር የተበከለ ነው፡
ይነፋሉ፡፡ አለርጂ ሰው የማይፈልገው ፡ የተለያዩ መድሃኒቶች የተለያዩ ነገሮችን ይወጋሉ፡፡ ከዛ ግለሰቡ
የሚጠቃው አለርጂክ ፌናይተስ ወይም ፡ የአከባቢና የራስ ንፅህናን ያለመጠበቅ
ሲመጣበትና ሲያጋጥመው፣ ወይም ከዛ ለየትኛው ነገር አለርጂ እንደሆነ ይለያል፡፡
አለርጂ የአፍንጫ በሽታ ሲሆን ምልክቱ ነገር ስላለ ለአለርጂና ለትንፋሽ በሽታዎች
ጋር ንክኪ ሲኖር የሚያጋጥም በሽታ ቢኖሩም ብዙ ጊዜ ለምሳሌ ለአባባ የወንዴ ዘር ብናኝ አለርጂ
ከሌሎቹ የተለየ ነው፡፡ ይጋለጣሉ፡፡
ነው፡፡ ያም ከምንበላው፣ ከምንጠጣው፣ የሆነ ሰው ለሁለትና ሦስት ዓመታት
በምን መንገድ? ሀገራችን የተለያዩ መልክአ ምድሮችና
ከምናሸተውና ከንክኪም ሊሆን ይችላል፡፡ አለርጂን እስከመጨረሻው በምርመራው መሠረት አለርጂ የሆነበትን
ማስነጠስ፣ ከአፍንጫ ውሃ መሰል ስነ-ምሕዳሮች ባለቤች ነች፡፡ የተለያዩ
የዚህ መነሻው ምንድን ነው? ነገር በጥንቃቄ በትንሽ በትንሹ እየወሰደ
ፈሳሽ መንቆርቆር፣ አፍንጫን መብላትና የዛፍና የዕፅዋት ዝርያዎች ይበቅሉባታል፡
ይኼን በሁለት ነገር እንለየዋለን፡፡ የሚያጠፋ መድኃኒት ሰውነቱ እንዲለምድ ይደረጋል፡፡ ይኼ
መቆጥቆጥ፣ ዓይን፣ ላንቃንና ጆሮን ፡ ከሌሎች አገሮች አንፃር የእነዚህ
ወቅታዊ፣ ጊዜና ወቅትን ጠብቆ የሚመጣ ይኼን ያህል አጥጋቢ ውጤት ባይኖረውም
መብላት፣ ትንፋሽ መከልከልና ማፈን... ተፈጥሯዊ ሽታና ብናኝ ለአፍንጫ አለርጂ
(Seasonal) እና ዓመቱን ሙሉ ሳያቋርጥ የለም፡፡ መድኃኒቶቹ ብዙ ብዙ ጊዜ ይጠቀሙበታል፡፡
የመሳሰሉት ምልክቶቹ ናቸው፡፡ ይኼ ምን አይነት አስተዋፅኦ ያደርጋል?
የሚመጣው (perennial) አለርጂ ይባላሉ፡፡ መድሃኒቶቹ ደግሞ አንቲ ሂስታሚን
ችግር ያለባቸው በአጠቃላይ ፊታቸውን እኔ እንዳየሁት፣ ከውጪ አገራት አንፃር
የመጀመሪያዎቹ በተለይ ክረምት አከባቢና ጊዜ የመትከላከልባቸው ይባላሉ፡፡ ብዙ ጊዜ እንጠቀምበታለን፡
ጥሩ ስሜት አይሰማቸውም፡፡ ፈሳሹ ስታነፃፅረው የውጭዎቹ አካባቢ የበለጠ
ክረምት ሊወጣ ሲል ከሳር፣ ከአበባ ብናኝና ፡ ሰውነታችን ያ ባዕድ የሆነ ነገር ወደ
ደግሞ ምንም ከለር የለውም፡፡ ቢጫ ይጎዳሉ፡፡ ምክንያቱም የአካባቢ ብክለት
ከቅጠላ ቅጠል ጋር ወራትን ጠብቀው ናቸው፡፡ አፍንጫ ወይም ወደ መተንፈሻ አካል
ወይም አረንጓዴ አይደለም፡፡ ብዙ በኢንዱስትሪ፣ በመኪና ጭስና በተለያዩ
ሊመጡ የሚችሉ ናቸው፡፡ የአበባ ብናኝ በሚጣበት ጊዜ ሰውነታችን ሲቆጣና
በሃረብ ይፈጃል፡፡ እንዲሁም አፍንጫችን ኬሚካሎች አለ፡፡ በዚህ ሕፃናትና አዋቂዎች
በእንግሊዘኛው አጠራር ‘pollen’ ይባላል፡፡ ሲታመም ሂስታሚን የሚባል ኬሚካል
የመተንፈሻ አካል ዋናው ስለሆነ በብዛት ይጎዳሉ፡፡ ይኼ በእኛም አገር አለ፡
የሳር አለርጂ ብዙ ጊዜ ሳር በሚበቅልባቸው ይረጫል፡፡ ያ ሂስታሚን የሚባለ ለዚህ
በችግሩ ምክንያት የአፍንጫ ውስጥ ስጋ ፡ ግን ከውጪው ጋር የምታነፃፅረው
አካባቢዎች ያጋጥማል፡፡ ወቅቱ ሲያልፍ ለአፍንጫችን ውሃ መንቆርቆር፣ በአፍንጫ
ስለሚቆጣ ይነፋልና አየር አያስገባም፡ ሁለቱም አሉ፡፡ አንዳንዱ አፍንጫው አይደለም፡፡ አገራችን በተፈጥሮ የተመቸ፣
አለርጂው አይኖራቸውም፡፡ በዚያች ውስጥ ስጋ በማሳበጥ መታፈንን የሚያግዝ
፡ በዚህ የታመሙ ሰዎችን ትንፋሽ አካባቢ ብቻ የሚቀር አለ፡፡ ሁለቱም በአንድ ደጋ፣ ወይን አደጋና ቆላ ተብሎ የተከፈለ
በተወሰነች ጊዜ ግንኙነት ስለሚኖራቸው ኬሚካል ነው፡፡ አንቲ ሂስታሚን ሂስታሚን
ይከለክላቸውና በአፋቸው ይተነፍሳሉ፡፡ ጥላ አለርጂ ተብለው ይገለፃሉ፡፡ ነው፡፡ ሰው ደጋ ካልተመቸው ወይና
ችግሩ ይከሰትባቸዋል፡፡ ሁለተኛው የአለርጂ እንዳይመነጭ የሚረዳ መድኃኒት ነው፡
ያኔም አፋቸውና ጉሮሮዋቸው ይደርቃል፡ ከወቅታዊ አለርጂ ጋር በተያያዘ በአገራችን ደጋ ሄዶ ይቀመጣል፡- እያቀያየረ፡፡
ዓይነት ደግሞ ዓመቱን ሙሉ ከሚገኙ ፡ በዚህ የተለያዩ መድኃኒቶች አሉ፡፡
፡ ስለዚህ በዚህ በአለርጂ ምክንያት ጥሩ መስከረምና ጥቅምት ወራት አከባቢ፣ አዲስ አበባ ውስጥ ራሱ የተለያዩ የአየር
ነገሮች ለምሳሌ አቧራ፣ ለአይን የማይታዩ ሁለተኛው ስቲሮይድ የሚባሉ ሆርሞኖች
ሕይወት አይኖራቸውም ማለት ነው፡ አበባ በሚያብበበት ጊዜ የአበባው ሽታ ፀባይ አቀማመጦች አሉ፡፡ ቄራ አከባቢ
እንደ ‘mite’ ዓይነት ሕዋሳት፣ ከዱቄት፣ ለሕመምተኛው ይሰጣሉ፡፡
፡ ቀንም ለሊትም ስለሚያሰቃያቸው ራስ የሚያስከትለው ምንድን ነው? የማይመቸው ሰው ንፋስ ስልክ ሄዶ
ከፈንገስ፣ ከተለያዩ እቤት ውስጥ ካሉ በመጨረሻም ለአንባቢያን ማስተላለፍ
ምታት ይመጣባቸዋል፡፡ ከአበቦች የወንዴ ዘር ፍሬ የሚበንነው ሊሻለው ይችላል፡፡ የአገሪቷ አቀማመጥ
የዕርጥበትና የሚሸትቱ ነገሮች ይመጣል፡፡ የምፈልገው፣ ሰዎች ለምን ነገሮች አለርጂ
‹ሳይነስ›ና የአፍንጫ አለርጂ ይገናኛሉ? ብናኝ በንፋስ በንኖ አፍንጫ ውስጥ በሽታውን ለመከላከል የሚደግፍ እንጂ
ከምንም በላይ የምንጠጣው፣ የምንበላው፣ እንደሆኑ ለይተው ማወቅና ራሳቸውን
አዎን፡፡ ከላይ እንደገለፅኩልህ ነው፡፡ ይገባል፡፡ ለብናኙ አለርጂ ያለባቸው ሰዎች መጥፎ አይደለም፡፡ ብክለቱም ከውጭው
የምንጠቀመው ነገር ለዚህ መነሻ ሊሆን በቅድሚያ መመርመር ይገባቸዋል፡
አለርጂ አጠቃላይ ነው፡፡ ማንኛውም ነገር ብቻ ይጎዳሉ፡፡ ሌላውን ሰው ምንም ጋር ሲነፃፀር ያን ያህል ነው፡፡
ይችላል፡፡ ጊዜው ግን አይታወቅም፡፡ ፡ ከላይ በገለፅኩት መሠረት ለችግሩ
አፍንጫን ሳይነካው ወደ ሳምባ አይገባም፡ አይለውም፡፡ ከሙያ ልምድዎ አንፃር በአብዛኛው
ለአለርጂ በተፈጥሯቸው ስስ የሆኑና ከሚያጋልጡ ነገሮች በተቻለ አቅም
፡ ብዙ ጊዜ አፍንጫ አካባቢ የ‹አለርጂ አንዳንዴ ሰዎች ለቅዝቃዜ ሲጋለጡ፣ በአገራችን ለችግሩ የሚያጋልጡት?
ያልሆኑ ሰዎች አሉ? ራሳቸውን መጠበቅ ይኖርባቸዋል፡
ሳይነስ› ያላቸው ሰዎች አሉ፡፡ ከዛም አልፎ ቀዝቃዛ መጠጦችን በተለይም አ ል ኮ ል እንደሚታወቀው የአኗኗራቸው ሁኔታ
ለአለርጂ ስስ (sensitive) ሆኖ የተፈጠረ፣ ፡ እንዲሁም በየቤቶቻችንና በየሆቴሎች
ወደ ሳንባ ወርዶ ሳንባቸውን የሚነካ፣ ሲጠጡ ያስነጥሳቸዋል፡፡ ይኼ ለአለርጂ ከኑሯችን ጋር የተያያዘ ነው፡፡ ብዙ ጊዜ
ያልተፈጠረ የሚባል ነገር የለም፡፡ አለርጂ የሚነጠፉት ምንጣፎች አቧራን፣ በዓይን
የሚያፍን፣ የሚያስልና የሚያጠቃ አለ፡ ምክንያት ይሆናል? ለአለርጂ የአከባቢና የራስህ ንፅህና ትልቅ
በዘር የሚተላለፍ ነው፡፡ ለምሳሌ አለርጂ የማይታዩ ረቂቅ ተዋሲያንና ቆሻሻዎችን
፡ ትንፋሻቸውን ይከለክላቸዋል፡፡ ስለዚህ ጥሩ ጥያቄ ነው፡፡ ብዙ ጊዜ ሰዎች ተፅዕኖ አላቸው፡፡ አካባቢያችን የተበከለና
እናትና አባት ካላቸው ብዙ ጊዜ ልጆች የሚይዙ በመሆኑ ትልቅ የንፅህና ጥንቃቄ
‹ሳይነስ›ና የአፍንጫ አለርጂ ግንኙነት ቅዝቃዜና ቀዝቃዛ አየር ብለው ከችግሩ ኑሯችንም ያን ያህል ንፅህናውን የጠበቀ
ላይ ይከሰታል እንጂ ስስ ተብሎ የሚገለፅ እንደሚያስፈልጋቸው ለመግለፅ እወዳለሁ፡
አላቸው፣ የተዛመዱም ናቸው፡፡ አንዳንዴ ጋር ያያይዙታል፡፡ ብዙ ጊዜ መፅሀፍ አይደለም፡፡ እነዚህ ለ‹ሳይነስ› በሽታ ፡

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

 ተ ጠ የ ቅ 21

የታክሲየዞንማህበራትና
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003

ስምሪት አወቃቀር
የአዲስ አበባ ከተማ የታከሲ አገልግሎት በዞናዊ ስምሪት እንዲዋቀር መደረጉን አስመልክቶና በሥራው ላይ ስለሚስተዋሉ ችግሮች በመገናኛ ዞን የዜብራ ታክሲ
ባለንብረቶች ማህበር ም/ሰብሳቢ ከሆኑት አቶ ዘሪሁን ደሳለኝ፣ የብሌን ታክሲ ባለንብረቶች ማህበር ሂሳብ ሹም ከሆኑት አቶ ዳንኤል ዘውዴ፣ የፀሐይ ታክሲ ባለንብረቶች
ማህበር ሰብሳቢ ከሆኑት አቶ አበባው ካሳ፣ እንዲሁም ከአዲስ ህይወት ባለንብረቶች ማህበር ደግሞ አቶ ገብሩ አርጋውን ሱራፍኤል ግርማ በጋራ አነጋግሯቸዋል፡፡

አቶ ዳንኤል ዘውዴ አቶ አበባው ካሳ አቶ ዘሪሁን ደሳለኝ አቶ ገብሩ አርጋው

የዞናዊ ስምሪቱን እንዴት አያችሁት? በመጀመሪያ ደረጃ ነው እያላችሁ ነው? ተገቢ ነውስ?
የቀጠና ስምሪቱን በጥሩነቱ “አያተርፍም” የሚባለው ነገር ላይ አዎ፡፡ የታሪክ ክለሳ
አምነንበትና ወደን ፈቅደን የአዲስ አበባ አንስማማም፡፡ ምክንያቱም መስመሮቹ እንዲደረግ እየጠየቅን ነው፡፡ አሁን
መንገድ ትራንስፖርት ቢሮ ባደራጀን ተጠንተዋል፡፡ አንድ መኪና
እኛ ትክክለኛ የመንግስት ግብር ከፋዮች ያለው ታሪፍ በቂ አይደለም፡፡
መሠረት ለመጀመር በዝግጅት ላይ በተመደበበት ዞን ውስጥ በሚገኝ አንድ ሊያሰራን አይችልም፡፡ “ተገቢ ነው
ነን፡፡ ከቢሮው የቀረቡልንን የሥራ መስመር ላይ እንዲሰራ የሚደረገው
ነን ስለዚህ እኛም ሆንን ሌላው የሕብረተሰብ ክፍል ወይ?” ብለህ ለጠየከው ከአቅማችን
ማንዋሎች ገምግመን እንደሚበጀን ቢበዛ አንድ ወር ነው፡፡ ስለዚህ ዞኑ በላይ ስለሆነ ነው፡፡ ለምሳሌ 7 ኪ.ሜ
ተረድተናል፡፡ ውስጥ ያሉትን መስመሮች በፍርርቅ
በሚከፍለው ግብር የተቋቋመው ፖሊስ ሥነ-ሥርዓት 2 ብር ከ25 ሳንቲም ይከፈልበታል
ስለሚያገኛቸው የሚጎዳ አይኖርም፡ ግን የቤንዚን ዋጋ ከ18 ብር በላይ
የዞን ስምሪቱን ለመጀመር አንቅስቃሴ ፡ በነገራችን ላይ ከስምሪቱ ትልቅ የማስከበር ኃላፊነት አለበት፡፡ ከዚህ በተጨማሪ “ፀጥታ ነው፡፡ አስበው እንግዲህ የጎማ ዋጋ
ማድረግ ከጀመራችሁ ምን ያህል ጊዜ ተጠቃሚ የሚሆነው ባለንብረት ነው፡ 1200 ብር ነው፤ ዘይትም ጨምሯል፡
ሆናችሁ? ፡ ቢያንስ መኪናው የት እንዳለ ማወቅ እንዲያስከብሩ” ብሎ ያሰማራቸው ደንብ አስከባሪዎች ፡ ለጥገና የሚወጣ ወጪ አለ ስለዚህ
ከነሐሴ 2001 ዓ.ም ጀምሮ ይችላል፡፡ ለሥርዓቱ ተገዢ መሆንን የወቅቱን ሁኔታ ባገናዘበ መልኩ
እንቅስቃሴዎችን ጀምረናል፡፡ በመሐል በተመለከተ ደንቡን አክብሮ የማይሰራ ሥራቸውን በአግባቡ መስራት ነበረባቸው ግን ከእነሱ ታሪፍ ሊከለስ ይገባል፡፡
ግን ቢያንስ ለአንድ ዓመት ያክል ማንኛውም ባለንብረት በመንግስት
ተስተጓጉለን ነበር፡፡ ለዚህም ምክንያቱ ይቀጣል፡፡ የሚጠበቀውን ሲሰሩ አይስተዋልም፤ ከዛም አልፈው እሺ ... ወደ ባለንብረቶች ቅሬታ
የአዲስ አበባ መንገድ ትራንስፖርት እንመለስ፡፡ ምንም እንኳን የማህበር
ቢሮ ሊያከናውናቸው የሚገቡ ነገሮች ድልድሉ በሚካሄድበት ጊዜ እኛ ላይ ትልቅ በደል እያደረሱብን ነው፡፡ አባላት ቢሆኑም ከማህበራት ግን
ባለመሟላታቸው ነው፡፡ ለማሕበራት ሥራ አስፈፃሚዎች የሚያገኙት ጥቅም /ዕገዛ አለመኖሩን
ቅርበት ያላቸው ባለንብረቶች አትራፊ የሚገልፁ አሉ...
የትራንስፖርት ችግርን ለመፍታት የሆኑ መስመሮችን እንዲያገኙ ይህንን የሚሉት ሰዎች
ባለንብረቶች በማሕበር መደራጀታችሁ መደረጋቸው እየተገለፀ ነው፤ በዚህ የእኛን ቢሮዎች የማያውቁት ናቸው፡
የግድ አስፈላጊ ነው? ላይ ምን አስተያየት አላችሁ? ፡ ወደ ቢሮዎቻችን ለሚመጡት
በመጀመሪያ ደረጃ አንድ ይኼ እንግዲህ ተራ አባላት ሁሉ በቅርበት እንዲከታተሉን
ማህበር ሲቋቋም ከሥራው ጋር አሉባልታ ነው፡፡ ድልድል ከመካሄዱ እንነግራቸዋለን፡
ተያያዥ የሆኑ ችግሮችን ለማስወገድ እናንተ ዘግጁ ከሆናችሁ የዞን ስምሪቱ ከሆነ እናንተ ላይ ነው፡፡ የእኔ ጥያቄ
በፊት በሚዲያ ተጠርተዋል፡፡ በወቅቱ መቼ ይጀምራል?
ነው፡፡ በተናጥል የሚደረጉ የነበረው ግን ሕዝቡን ያማረረውን የማህበራት ገንዘብ ተመዝብሯል
የመጡት በአግባቡ ተስተናግደዋል፡ በትክክል መቼ እንደሚጀመር
እንቅስቃሴዎች በጋራ ቢሆኑ ይበልጥ ቆራርጦ መጫን ለማስቆም ማሕበራት የሚባለውስ?
፡ በከተማዋ ውስጥ ያለው መስመር የምናውቀው ነገር የለም፡፡
ውጤት ያስገኛሉ፡፡ ስለዚህ በማህበር ኃላፊነት እንደሚሰማው አካል ምን ይኼም ሐሰት ነው፡፡
ውስን ነው በሰዓቱ የመጡት
ከመደራጀት ውጪ ይህን የሥራ ሰርተዋል ወይም እየሰሩ ነው? የሚል ጥያቄውን ይዘው ለመጡ ባለንብረቶች
ትርፋማ መስመር ላይ ተመድበዋል፡ እስከዛ ድረስ ቢያንስ የየማሕበራት
ዘርፍ ከወደቀበት ማንሳት አይቻልም፡ ነው፡፡ የባንክ ቡካችንን አሳይተናቸው
፡ ግን ያ ያመለጣቸው መስመር አባላቱ ተገልጋዩን በአግባቡ
፡ እንደማንኛውም ኢትዮጵያዊ ተማምነናል፡፡ ይኼ ሁሉ ውዥንብር
እንዳመለጣቸው ይቀራል ማለት እንዲያስተናግዱ ማድረግ ሕገ-ወጥ ሥራዎችን እናወግዛለን፡፡ የመጣው ስለ እንቅስቃሴያችን ቀርቦ
አይደለም፤ በፍርርቅ ይደርሳቸዋል፡፡ አትችሉም?
ማንኛውም ባለንብረት አባል የመሆን እንደ ባለንብረትም በንብረታችን ላይ የጠየቅን ባለመኖሩ ነው፡፡ ግን እኛ
ግዴታስ አለበት? ያንን ማድረግ አንችልም፡ ሕገ-ወጥ ሥራ እንዲሰራ አንፈልግም፡ ለአባላቶቻችን ዘይት በቅናሽ እያቀረብን
የዞን ስምሪቱ ለመዘግየቱም ፡ ግን ችግሩን እስከዛ ድረስ “ጋብ”
አዎ፡፡ ምክንያቱም አባል ፡ ነው፣ ሌሎች እገዛዎችንም እያደረግን
በምክንያትነት እየተቀመጠ ያለው ለማድረግ ማን ምን መስራት
ካልሆነ ሊንቀሳቀስም አይችልም፡ ማህበራቱ የቤት ሥራቸውን በጊዜ ነው፡፡
፡ ማንኛውም ታክሲ በስምሪት እንዳለበት በትክክል ይታወቃል፡፡ እኛ እኮ በንብረታችሁ የሚፈጸመውን ሕገ-
ሰርተው አለማጠናቀቃቸው መሆኑ ትክክለኛ የመንግስት ግብር ከፋዮች
በሚሰራበት ወቅት የታፔላ መለያ ወጥ ድርጊት ማስቆም አትችሉም? አዲስ ታክሲ የገዙ ባለንብረቶች
ነው. . . ነን ስለዚህ እኛም ሆንን ሌላው
ሊኖረው ይገባል፡፡ ይህንን ደግሞ ይኼ እንዳይሆን አንድ የማሕበር አባል ሲሆኑ በቂ የግንዛቤ
እኛ ሥራችንን በአግባቡ የሕብረተሰብ ክፍል በሚከፍለው ግብር
በበላይነት የሚቆጣጠሩት ማህበራት ችግር አለ፡፡ እሱም የታሪፍ ጉዳይ ማስጨበጫ እንዳልተሰጣቸውና
ጨርሰናል፡፡ ዝግጁ ነን፡፡ አሁን የተቋቋመው ፖሊስ ሥነ-ሥርዓት
ናቸው፡፡ ስለዚህ ማህበራቱ ታፔላ እና ነው፡፡ ትናንት የነበረውን ሁናቴ የማይመለከታቸውን ውዝፍ ሂሳብ
ሁሉም ነገር መልክ ይዟል፡ የማስከበር ኃላፊነት አለበት፡፡ ከዚህ
የስምሪት መስመር ሊሰጡ የሚችሉት በማገናዘብ ነው ታሪፍ የተሰላው፡፡ እንዲከፍሉ የተደረገውስ በምን
፡ ባለንብረቶች ታፔላና የጎን ቁጥር በተጨማሪ “ፀጥታ እንዲያስከብሩ”
ለአባላት ብቻ ነው ታፔላ የሌለው እሱ ደግሞ አያዋጣም፡፡ ይኼን መነሻ አግባብ ነው?
ወስደዋል፡፡ የአዲስ አበባ መንገድ ብሎ ያሰማራቸው ደንብ አስከባሪዎች
መኪና ደግሞ መስራት አይችልም በማድረግ ነው ሾፌሮች ለባለንብረት ይኼ እንደየ ማሕበሩ
ትራንስፖርት ቢሮ ይህንን ፈር ሥራቸውን በአግባቡ መስራት
ስለዚህ በሥራው ለመቀጠል የማሕበር የሚያስገቡትንና የራሳቸውን የዕለት ያለያያል፡፡ ውዝፍ የሚያስከፍሉ
ለማስያዝ የሚሰራቸው ሥራዎች አሉ፡ ነበረባቸው ግን ከእነሱ የሚጠበቀውን
አባል መሆን ግዴታ ነው፡፡ ገቢ ለመሸፈን የሚቆራርጡት፡፡ አሉ፤ የማያስከፍሉም አሉ፡፡
፡ እንደመንግስት አካል የሚሰራቸውን ሲሰሩ አይስተዋልም፤ ከዛም አልፈው ስለዚህ መንግስት ወቅቱን ያገናዘበ እንዲከፍሉ የተደረገበትም ምክንያት
ሥራዎች አላጠናቀቀም፡፡ ሥራውን እኛ ላይ ትልቅ በደል እያደረሱብን
እስካሁን ያለው አሰራር በአንፃራዊነት ታሪፍ አውጥቶ ችግሩን ማቃለል - ነባር አባላት ባዋጡት ገንዘብ አዲስ
አጠናቆ እኛን “ቀጥሉ” ቢለን ምንም ነው፡፡
ከዞናዊ ስምሪት የተሻለ አትራፊ ይችል ነበር፡፡ ገቢዎች ተጠቃሚ መሆናቸው ካልቀረ
የሚያግደን ነገር የለም፡፡ ስለዚህ
እንደመሆኑ መጠን የዞን ስምሪት ማህበራት በራሳቸው ያዘገዩት ነገር ለሚያገኙት አልግሎት የሚሆን ክፍያ
ተግባራዊ ሲሆን ለሥርዓቱ ተገዢ ... ገባኝ ተራ አስከባሪዎቹ በደል ህብረተሰቡ አሁን ባለው የታክሲ ዋጋ እንደፈፀሙ ስለሚቆጠር ነው፡፡
አይደለም፡፡ እያደረሱ ያሉት እናንተ እንደምትሉት
ለመሆን ምን ያክል ዝግጁ ናቸሁ? እየተማረረ ባለበት ሰዓት ታሪፍ ትንሽ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

22
‹‹በኢትዮጵያ እግር ኳስ
ውስጥ ተስፋ ሰጪ ነገር አለ››
በፊፋ ወርሃዊ የእግር ኳስ ሰንጠረዥ 124ኛ ደረጃ ላይ የምትገኘው ኢትዮጵያ፤ 39ኛ ደረጃ ላይ የተቀመጠችውን ናይጄሪያ ለመግጠም ነገ ማምሻውን
በአቡጃ ብሔራዊ ስታዲየም ቀጠሮ ይዛለች፡፡ የቡድኗ አባላትንም ማክሰኞ ማምሻውን “መልካም ውጤት” ብላ ራት ጋብዛና አበረታትታ ወደ ልካለች፡፡
የዘር ሐረጋቸው ከናይጄሪያ የሚመዘዘው ስኮትላንዳዊው የኢትዮጵያ ብሔራዊ ቡድን አሰልጣኝ ኢፌም (ኢፊ) ኦኑራ እናት ምድራቸው ባላት የእግር
ኳስ ስም እንደማይጨነቁና ቤተሰባቸውም ለእሳቸው ሲሉ ኢትዮጵያ እንድታሸንፍ እንደሚፈልጉ ገልፀዋል፡፡ አቤል ዓለማየሁ 13 ሺህ ዶላር ወርሃዊ
ክፍያ ኪሳቸው ከሚያስገቡት የ43 ዓመቱ ጎልማሳ አሰልጣኝ ጋር ወደ ንስሮቹ ዘንድ ከመብረራቸው በፊት ቆይታ አድርጓል፡፡
ወደ ኢትዮጵያ ከመጡ ስምንት ወር ሆኖታል፡
፡ በዚህ ጊዜ ውስጥ በዋናነት አከናውኜዋለሁ
የሚሉት ምንድን ነው?
በዝግመታዊ ሂደት የተለያዩ ስኬቶችን
እንዳገኘሁ ይሰማኛል ተጨዋቾች
ላይ መሻሻሎችን አይቻለሁ፡፡ ቡድኑን
ብትገመግመው በስምንት ወር ውስጥ
ለውጦችን አስመዝግቧል፡፡ በፊፋ በሚወጣው
ወርሀዊ የአገራት የእግር ኳስ ደረጃ ኢትዮጵያ
20 የሚሆኑ ደረጃዎችን ማሻሻል መቻሏ ጥሩ
ነገር ነው፡፡ ማዳካስካርን በሜዳዋ ማሸነፋችን
ታንዛኒያ በምስራቅና መካከለኛው አፍሪካ
ሻምፒዮና ላይ አራት ውስጥ መግባታችን
መልካም ቢሆንም ከዚህ የበለጠ መሻሻል
እና ትልልቅ ድሎችን ማስመዝገብ አለብን፡
፡ በጥቅሉ ክብር ልንሰጣቸው የሚገቡ
መሻሻሎች አሉ፡፡
አንዳንዶች ናይጄሪያን ለመግጠም የያዙት
የተጨዋቾች ስብስብ በታንዛኒያው የምስራቅና
መካከለኛው አፍሪካ ዋንጫ ከተካፈለው
የተሻለ ነው ብለው ያምናሉ፡፡ ሌሎች ደግሞ
በሃሳቡ አይስማሙም፡፡ የእርስዎ አስተያየት
ምንድን ነው?
አዎ! መጠነኛ ለውጦች አሉ፡፡ የተጨዋቾች
ስብስቡ የተሻለ ነው፡፡ አዳዲስ የተመረጡት
ልጆች ቡድኑን ያጠናክሩታል፡፡ ቡድኑ ላይ
በአጠቃላይ መሻሻሎች አሉ፡፡ ተጨዋቾቹ
የልምምድ ጊዜውንና መጠኑን ይወዱታል፡
፡ አዳዲሶቹ ልጆችም እዚህ ስሜት ውስጥ
ገብተዋል፡፡ በቴክኒክም ሆነ በአካል ብቃት
ደረጃ ተሰጥኦዋቸውን እያዳበሩ እንደመጡ
በሁለት ስምንት ጊዜ ውስጥ መረዳት
ችያለሁ፡፡
ይህ ከሆነ ታዲያ ከነገው የአቡጃ የናይጄሪያና
የኢትዮጵያ ጨዋታ የተሻለ ነገር እንጠብቅ?
ናይጄሪያ ትልቅ ቡድን መሆኑን ማንም
ያውቃል፡፡ ተጨዋቾቹ የተጠሩት
ሊጫወቱባቸው ከሚያልሟቸው የዓለማችን
ትልልቅ ቡድኖች ነው፡፡ ጆን ኦቢ ሜኬልን
ከቼልሲ [ባለፈው ሳምንት ለቼልሲ 90
ደቂቃ አልተሰለፈም] ነንማዲ አዲማዲን
ከኤሲ ሚላን ጠርታለች፡፡ መልበሻ ክፍሏ
በታላላቅ ተጨዋቾች በመሞላቱ የተጋነነ
ግምት እንድንሰጣት አያደርግም፡፡ ስብስቡን
ማወቃችን ምን አይነት አጨዋወት ይዘን
መግባት እንዳለብን እንድናውቅ ይረዳናል፡፡
በጨዋታው ሊመዘገብ ይችላል ብለው
የሚያስቡትን ውጤት ሊገምቱ ይችላሉ?
ቁማርተኛ አይደለሁም፡፡ መገመት ቁማር
መጫወት ስለሆነ አላደርገውም፡፡ አገርን
የሚያኮራ ውጤት ለማምጣት እንደምንጓዝ
ግን እምነቴ ነው፡፡
ስለ ናይጄሪያ ብ/ቡድን ምን አይነት
መረጃዎችን አገኙ?
ከሴራሊዮን ጋር ካደረጉት ጨዋታ በኋላ
አሁን ሚኬልን ወደ ቡድኑ ቀላቅለውታል፡
፡ ጆሴፍ ዮቦ፣ ኦቢፋሚን ማርቲንስ፣
ኦያዝ ኦዲሚውንጌን የመሳሰሉ ተጨዋችን
እንደምንፋለም እናውቃለን፡፡ በሳምንቱ
አጋማሽ በመጐዳቱ የሚያጡት ብቸኛ
ተጨዋች ምርጡ ግብ ጠባቂው (ቪንሰንት
ኢንዬማ) ነው፡፡ የእሱ አለመኖር ምናልባት
ሊጐዳቸው ይችላል፡፡ ስለ እነርሱ ብዙ
ስለሚወራ እና ቅርበትም ስላለኝ መረጃዎች
አሉኝ፡፡
የዘር ሀረግዎ ከናይጄሪያ ይመዘዛል፡
፡ እናት አገርዎን በተቃራኒነት ለመፋለም
መዘጋጀትዎም የበርካታ ዓለም አቀፍ
መገናኛ ብዙሐንን ትኩረት ስቧል፡፡ ይህ ምን
አይነት ስሜት ፈጠረብዎት?
በአንድ ጐኑ ኩራት ይሰማኛል፡፡ ቤተሰብዎቼ
ከአገሪቷ ከመውጣታቸው በፊት ብዙ
መስዋዕትነትን የከፈሉባት አገር ነች፡፡
እናት ምድርህ ላይ ተመልሰህ በተቃራኒነት
መጫወት በራሱ ኩራት እንዲሰማህ
ያደርጋል፡፡ ቤተሰቦቼም የኢትዮጰያ ደጋፊ
እንደሚሆኑ ነግረውኛል፡፡ ሁሌም ከጐኔ
ናቸው፡፡
ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ
ስ ፖ ር ት
ኢፊ ኦኑራ [የኢትዮጵያ ብ/ቡድን ዋና አሰልጣኝ]
በአገራቸው ኢትዮጵያን ሊደግፉ?
አዎ! ግን ለዚህ ጨዋታ ብቻ ነው፡፡
በናይጄሪያ አክስቶች፣ አጎቶች እና የአክስትና
የአጎት ልጆች አሉኝ፡፡ ሁሉም ጨዋታውን
ቢመለከቱ ደስ ይለኛል፡፡
ምን አይነት አጨዋወት ለመተግበር
አስበዋል?
ወደ እዚህ (ኢትዮጵያ) በመጣሁ ጊዜ
ስመለከት ተጨዋቾች የሚያደርጉት የኳስ
ቅብብል አስደስቶኛል፡፡ በመቀባበል ላይ
ያተኮረ እግር ኳስ (Passing Football)
እና ቦታ ጠብቆ የሚደረግ አጨዋወት
እመርጣለሁ፡፡ ሁሉም የመከላከል፣
የማደራጀትና የማጥቃት ሚና ላይ ተሳታፊ
እና ጠንካራ ሆነው ኃላፊነታቸውን እንዲወጡ
እፈልጋለሁ፡፡ በታክቲክ ዲሲፕሊንድ ሆነን
4-5-1 ልንተገብር እንችላለን፡፡ ይህ ጐልፍ
ወይም ቴኒስ አይደለም፤ የቡድን ስፖርት
ነው፡፡ ሁሉም ኃላፊነቱን ከተወጣና ማድረግ
ያለበትን ካደረገ ይዘን የገባነውን አጨዋወት
ልንተገብር እንችላለን፡፡ በጋራ እንከላከላለን፤
ስናጠቃው እንደዚያው ነው፡፡
የቡድንዎ ተፅዕኖ ፈጣሪ ተጨዋች ማነው?
ሦስት እና አራት ተጨዋቾችን ልጠራልህ
እችላለሁ፡፡ ፍቅሩ ተፈራ [በደቡብ አፍሪካ
ለሱፐር ስፖርት ዩናይትድ ይጫወታል]
የወቅቱ በጣም ትልቅ ተጨዋች ነው፡
፡ ከአገር ውጪ መጫወቱ ትልቅ ልምድ
እንዲያካብት አድርጐታል፡፡ ይህን ልምዱንም
ያጋራል፡፡ አምበሉ ሳምሶን ሙልጌታ ልምድ
ያለው መሪ ነው፡፡ ቡድኑን በመምራት በኩል
ትልቅ እገዛ ያበረክታል፡፡ አጥቂው ዑመድ
ራሱ ተፅዕኖ ፈጣሪ ሆኗል፡፡ ከስድስት ወር
በፊት የነበረው እና ያሁኑ ዑመድ ኡኩሪ
ብዙ ልዩነት አላቸው፡፡ በጣም ተሻሽሏል፡፡
ጠንካራ ጭንቅላት አለው፡፡ ኳስ ሲቀበል እና
ተቆጣጥሮ በፍጥነት ያሰበውን ሲያደርግ...
ብቻ በሁሉ ረገድ እድገት አሳይቷል፡፡ ትልቅ
ተጨዋች ሆኗል፡፡
በብ/ቡድኑ ውስጥ ጥሩ እና መጥፎ የሚሉት
ያጋጠምዎት ነገር ምንድን ነው?
ስለ መጥፎ ነገር አላስብም ስራዬን በጣም
እወደዋለሁ፡፡ አጋጣሚውን አግኝቼ ተሰጥኦ
ያላቸውን ልጆች ማሰልጠን በመቻሌ እና
ወደ ቡድን ስርዓት ውስጥ ማስገባት በመቻሌ
ደስ ይለኛል፡፡ ጠቃሚ ስራ ስለመስራቱ
እና የያዝኳቸው እቅዶች ስለመተግበሬ
የሚረጋገጠው በሂደት ነው፡፡ በታክቲክ ስራ
በኩል መስራት አለብን፡፡ ለዚያ የሚጠቅሙ
ነገሮችን በመስራት ለውጥ የሚኖረው
በፍጥነት አይደለም፡፡ በናይጄሪያ፣ በጋናና ደ/
አፍሪካ በርካታ የእግር ኳስ አካዳሚዎች አሉ፡
፡ በሁሉም ስፍራዎች በርካታ ሳር የለበሱ
የመጫወቻ ሜዳዎች ታገኛለህ፡፡ በአዲስ
አበባ ግን ይህ የለም፡፡ ልጆች በመንገድ
ላይ ሲጫወቱ ታያለህ፡፡ ይህ በጣም ትልቅ
ችግር ነው፡፡ ግን ነገሮች ተስፋ ሊያስቆርጡህ
አይገባም፡፡ 11 ተጨዋቾች ይዘህ ሜዳ ከገባህ
የምትችለውን መስራት አለብህ፡፡
ከኢትዮጵያ እግር ኳስ ፌዴሬሽን ጋር ያሎት
ግንኙነትስ እንዴት ነው?
ጥሩ የሆነ ሙያዊ ግንኙነት አለን፡፡
እንከባበራለን፡፡መደበኛ የሆነ የማያስማማ
ጉዳይ ሊኖር ይችላል፡፡ ይህ ደግሞ በስራ ቦታ
የሚያጋጥም ነው፡፡ አንተ ጋዜጠኛ ነህ በስራ
ቦታ የማትስማማባቸው ነጥቦች ይኖራሉ፡፡
ይህ ግን ሙያዊ ግንኙነቶችህን ሊረብሽብህ
አይገባም፡፡ ከማንም ጋር ጥሩ ግንኙነት
እንዲኖረኝ እፈልጋለሁ፡፡ በእንግሊዝም
አሰልጣኝ በተጨዋች ምርጫ፣ በገንዘብ ነክ
ነገሮች እና በሌሎች ሁኔታዎች ከክለብና
ከፌዴሬሽን ኃላፊዎች ጋር አለመስማማት
ይኖራል፡፡ አሰልጣኙ የሚፈልገውን ነገር
ክለቡ ወይም ፌዴሬሽኑ የማይቀበሉበት
ሁኔታ ይኖራል፡፡ ይህ ሊያስጨንቅህ ይችላል
ግን ሊያስፈራህ አይገባም፡፡ ባያስማማህም
ለውሳኔዎች ክብር መስጠት አለብህ፡፡
የኢትዮጵያ እግር ኳስ ያጣውን ስኬት
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003
እቆማለሁ፡፡ ሁሌም የተሻለ ቦታ ለመድረስ
የምጥር ሰው ነኝ፡፡ ለምሳሌ ወደ በታንዛኒያ
የሄደነው ምንም ዝግጅት ሳናደርግ ነው፡፡ ከ12
አገሮች ጋር ተፎካካሪ ሆነናል፡፡ ለፍፃሜ
ያላለፍነውም እድለኛ ስላልሆንን ነው፡፡
ተጨዋቾችዎ በጣም ተግባቢና ሳቂታ ሰው
መሆንዎን ይናገራሉ፡፡ እኔም በልምምድ ጊዜ
ተመሳሳይ ነገር አይቼቦታለሁ...
የመጀመሪያው ነገር ሙያዊ ክብር መስጠት
ነው፡፡ አብረን ስንሆን እንቀልዳለን፣
እንሳሳቃለን፡፡ ይህም ሙያዊ ግንኙነታችን
እንዲጠናከር ያደርገዋል፡፡ ተጨዋች ተስፋ
ሲቆርጥ ጥሩውን ነገር እየነገርክ ማበረታታት
አለብህ፡፡ አዕምሮው ከተለወጥከው የምትለውን
ለማድረግ አይቸገርም፡፡ በራሳቸው
በጣም እንዲተማመኑ እነግራቸዋለሁ፡፡
ከአሰልጣኞችም ጋር ጥሩ ግንኙነት አለኝ፡
፡ የሚሰሩትን ስራ ማበረታታት ወዳለሁ፡
፡ ኧ... ተጨዋቾቼን ሁሉ ብትጠይቅ ስለ
እኔ የሚነግሩህ ነገር ተመሳሳይ ነው፡
፡ ወደ ልምምድ ሲመጡ ሳይነግሩኝ በፊት
ፊታቸውን አይቼ ስሜታቸውን እረዳለሁ፡
፡ የተጨነቁበትን ነገር እንዲነግሩኝ
አደርጋለሁ፡፡ በሙያቸው ደስተኛ እንዲሆኑ
ሁሌም እነግራቸዋለሁ፡፡ ሰላማዊ ግንኙነት
መፍጠርን እወዳለሁ፡፡
ቅድም በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ
[ያነጋገርኳቸው ማክሰኞ አመሻሹን ከሰጡት
ጋዜጣዊ መግለጫ በኋላ ነው] ረዳት
አሰልጣኝዎ አጥናፉ አለሙን ጥሩ አጋዥዎ
መሆናቸውን በመግለፅ አወድሰዋቸዋል፡፡
ከሳምንት በፊት ከአፍሮ ኤፍ ኤም ሬዲዮ
ጣቢያ ጋር በነበርዎ ቆይታ ላይ ግን ረዳቴ
አስተርጓሚ ብቻ ነው ብለው ነበር፡፡ ሁለቱ
አይጣረስም?
ማለት የፈለግኩት እንደዚያ አልነበረም፡፡
እንደዚያ የተረዱኝ ግን አሉ፡፡ ‹‹የምፈልገውን
በአግባቡ በመተርጐም ሃሳቤ እንዲደርስልኝ
በማድረጉ በኩል በልምምድ ላይም ሆነ ከዚህ
ውጪ ባለ ጊዜ ይረዳኛል- ጥሩ አስተርጓሚ
ነው›› ማለቴ ነበር፡፡ በዚህ አጋጣሚ
አስተያየቴ አድናቆታዊ እንደሆነ ሰዎች
እንዲረዱልኝ እፈልጋለሁ፡፡
ግን እውነት ጥሩ ረዳት አሰልጣኝ አለዎት?
አዎ! በጣም ጥሩ ነው፡፡
በተደጋጋሚ ጊዜ ወደ ሀዋሳ ይሄዳሉ
ምክንያትዎ ምንድን ነው?
ያን ያህል ብዙ ጊዜ አልተጓዝኩም፡
፡ የተወሰኑ ጉዞዎችን ግን አድርጌያለሁ፡
፡ የመጣሁት በክረምት ወራት በመሆኑ
ለልምምድ አዳማና ሀዋሳ መሄድ ነበረብን፡
፡ አዲስ አበባ እንደ ብዙዎቹ ዋና ከተሞች
በውጥረት የተሞላች ነች፡፡ ለንደንም በጣም
ቢዚ ነች፡፡ ሀዋሳን በጣም እወዳታለሁ፡፡
እዚያ ስሆን ዘና እላለሁ፡፡ ሁሉ ነገር ንፁህ
ነው፡፡ የእረፍት ጊዜ ለማሳለፍ ተመራጭ
ቦታ ነው፡፡
ጥቂት መረጃዎች በቁጥር፡ በመጨረሻ
ለመጀመሪያ ጊዜ ከለንደን ወደ አዲስ
- 124፡- የኢትዮጵያ ወቅታዊ የእግር አበባ በመጣሁበት ወቅት የተመለከትኩት
ኳስ ደረጃ የስታዲየም ጨዋታን ሳይሆን የመንገድ
• 39፡- የናይጄሪያ ወቅታዊ ላይ እግር ኳስን ነው፡፡ ሲጫወቱ ያየኋቸው
የእግር ኳስ ደረጃ አዳጊዎች በቴክኒኩ በኩል ያላቸው ችሎታ
• 18፡- የኢትዮጵያ ብ/ቡድን ማራኪ መሆኑ አስገርሞኝ ነበር፡፡ አዎ...
ወደ አቡጃ ይዟቸው የሄደው የተጨዋቾች ማስገኘት የሚችል የአሰልጣኝነት ልምድ ጥንካሬ የላቸውም ነገር ግን በቴክኒኩ
ብዛት እንደሌለዎት የሚናገሩ አሉ... በኩል የበለፀጉ ናቸው፡፡ በመንገድ ላይ
• 3፡- ከጊኒ፣ ማዳጋስካርና [አቋርጠውኝ ቆጣ ብለው] ስንት ዓመት ነው የሚጫወቱትን ተጨዋቾች ተሰጥኦ ሳይ
ናይጄሪያ ጋር በምድብ ሁለት ያሰለጠንኩት? ‹‹ለመስራት ምቹ ነው›› አልኩ፡፡ ለምሳሌ
የተደለደለው የኢትዮጵያ ብ/ቡድን በሦስት ስፔናዊያንን ተመልከት ሰውነታዊ ጥንካሬ
ነጥብ በናይጄሪያ በግብ ክፍያ ተበልጦ አስር ዓመት የሚጠጋ ጊዜ እንዳሰለጠኑ የላቸውም ግን በጣም ቴክኒሺያን ናቸው፡፡
ሦስተኛ ነው፡፡ ሦስተኛ ጨዋታውንም መረጃዎች ይጠቁማሉ፡፡ ግን የሰሩት በክለብ ያን ነገር እዚህም አይቻለሁ፡፡
ነገ ያደርጋል፡፡ ደረጃ ብቻ ነው፡፡
• 2፡- ቡድኑ ከማቅናቱ [የግርምት ፈገግታ] በእንግሊዝ በትልቅ እውን ኢትዮጵያዊያን ተጨዋቾች ቴክኒሺያን
አንድ ቀን በፊት የተቀነሱ የመጨረሻ ደረጃ ማሰልጠን የሚችል ፈቃድ ካላቸው ናቸው?
ተጨዋቾች ሲሆኑ እነሱም የሀዋሳ አሰልጣኞች አንዱ ነኝ፡፡ በጣም ቴክኒሺያን ናቸው፡፡ [ይህንን
ከነማው ዘነበ ከበደ እና የመከላከያው ሰሞኑን በዓለም አቀፍ መገናኛ ብዙኃን
ጫላ ድሪባ ናቸው፡፡ እሱን አውቃለሁ፡፡ ላይም እየተናገሩ ነው] በታንዛኒያ ብዙ
• 1፡- ለዋልያዎቹ ከአገር ውጪ በርግጥ ለስልጠና ልምድ ትልቅ ጥቅም አለው፡ ሰዎች ያደነቁትም ይህንኑ ነው፡፡ ልባቸውን
የሚጫወት ብቸኛው ተጨዋች የሱፐር ፡ ልምድ ከሌለህ ግን ውጤታማ አትሆንም የኢትዮጵያዊያን ማራኪ የኳስ ቅብብል
ሰፖርቱ ፍቅሩ ተፈራ ነው፡፡ ማለት አይደለም፡፡ የባርሴሎናውን ጋዲዮላ አስሸፍቶት ነበር፡፡ በቴክኒኩ ረገድ ጥሩ
ተመልከተው ያለው የማሰልጠን ልምድ ቢሆኑም ግን... ኧ... ሌሎች ነገሮች ላይ
አራት ዓመት ነው፡፡ ግን ውጤታማ ስራ ማለትም በአካል ብቃት በኩል ለመዳበር ጊዜ
ሰርቷል፡፡ በብቃት ማሰልጠን የሚያስችል ቢጠይቅም መሰራት አለበት፡፡ ናይጄሪያን
አዕምሯዊ ብቃት ይኑርህ እንጂ ልምድን ልንሆን አንችልም፡፡ መስራት ያለብን
በሂደትና ከምታገኛቸው ሰዎች ጥሩ ግንኙነት ራሳችንን ሆነን ነው፡፡ በጥቅሉ በኢትዮጵያ
ካለህ ታገኘዋለህ፡፡ ከአስተያየቱ በተቃራኒነት እግር ኳስ ውስጥ ተስፋ ሰጪ ነገር አለ፡፡
አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003 23

}SdeK¨< Ÿ}c\ ð×” ¾h¨` ¨<H TVmÁ

U`„‹ ÃÖ”kl ƒ¡¡K—¨<” ¾w^²=M ‹‹መርፌ ትሰራለህ...
¾h¨` ¨<H TVmÁ ÃÖkS< አደንግዝን ይዤላችሁ መጣሁ›› ፡ ዛሬም ከዚህ አይነቱ አምልኮ የጠቀሰውን ነው፡፡ ታሪኩ እንዲህ
ብሎ በየአደባባዩና በየመደብሩ የሚያላቅቀን እንጂ እዚሁ አዘቅት ይላል፡-
መቸርቸር ያልበላንን እንደማከክ ውስጥ መልሶ የሚዘፍቀንን ‹‹ሌላው ፒርስ
ነው፡፡ አልያም ድምፃዊው፣ ወጥመድ አንሻም፡፡ በእምነት (እንግሊዛዊ ሀገር ጎብኚ)
ነፃነት ስም በግሎባላይዜሽን የተገነዘበውና የደረሰበት አንዱ
‹‹ይገርማል ... ይገርማል (‹‹ገድሎ በላ›› ይሉታል) ስም ጉዳይ የደብተራው ነገር ነበር፡
መልካሙን ባህላችንን የሚሸረሽር፣ ፡ ይህ ደብተራ በመላ ሀገሪቱ
ተርቦ እሳት ይሞቃል ማንነታችንን የሚያጠፋ፣ የተዘዋወረ ትልቅና ታዋቂ ደብተራ
እድገታችንን የሚያቀጭጭ ቀንበር ነበር፡፡ ያልተማሩትንና ድሆችን
ተጠምቶ ልብስ ይደርባል ... ›› ሊጫንብን አይገባም፡፡ እያታለለና እያሞኘ የኖረ ሰው ነው፡፡
እንዳለው መሆኑ ነው፡፡ በያዝነው የመጋቢት ‹የታመሙ እፈውሳለሁ፤ በሰይጣን
ተምረናል፣ አውቀናል፣ በቅተናል ወር የወጣው አዲስ ጉዳይ የተለከፈን አካባቢ አነፃለሁ፤ ክፉ
የሚሉ ሰዎች እኛን የሚያንፀንን፣
መጽሔት (ቅፅ 5፣ ቁጥር 85) መንፈስን አስለቅቃለሁ› የሚል
ኑሯችንን እንዴት ማሻሻል
በንፋስ ስልክ ላፍቶ፣ በአቃቂና ነበር፡፡
እንደሚገባን የሚያሳየንን እውቀትና
ቂርቆስ ክፍለ ከተሞች ሕዝብን ይህ ደብተራ ሁልግዜ
ጥበብ ያሳዩን - ያስተምሩን፡
ሲያጭበረብሩ የነበሩ 5 ጠንቅ- ሥራውን የሚጀምረው ጸሃይ
፡ የሚያስፈልገን እውቀትና
ዋዮች መኖሪያቸው ከጥንቆላ ሲደራ ነው፡፡ ምንም እሳት
ብልፅግና ጤናችን የሚጠበቅበት፣
ጎጇቸው ተነስቶ ወደ ወህኒ ቤት በአካባቢው እንዳይኖር ያዝና ወደ
አዕምሯችን የሚያድግበት፣
እንዲዛወር መደረጉን ዘግቧል፡፡ በር ስር ጠጋ ብሎ ይመጣል፡
ኑሯችን የሚሻሻልበት ዘዴ ነው፡፡
‹‹ኤች.አይ.ቪ/ኤድስ እናድናለን፤ ፡ ፀሎት በሚጀመርበት ሰዓት
ከጥቂት ወራት በፊት
መንፈሳዊ ኃይል አለን፤ በሽታ ሰዎች ከእርሱ ፈንጠር ብለው
የአንድ ጠንቅ-ዋይ አስገራሚ
እንፈውሳለን፤›› ሲሉ ራሳቸውን እንዲቆሙ ይነግራቸዋል፡፡
የወንጀል ታሪክ በኢትዮጵያ
በመለኮትና በሀኪም ሙያ የዶሉ ይህንን የሰዎቹን ከአጠገቡ መራቅ
ቴሌቪዥን (ኢሬቴድ) ቀርቦ
ነበሩ ሲል የገለፃቸው መጽሔቱ፣ አጋጣሚ በመጠቀም የጠርሙስ
ነበር፡፡ በብዙ መቶ የሚቆጠሩ
ጉዳያቸውን የተከታተለው ፍ/ ስባሪ በመያዝ የደረቀ ፋንድያ
ወገኖቻችን በዚህ አባይ ጠንቅ-
ቤት ከ15 እስከ 25 ዓመት እስር በጠርሙስ አማካይነት በጸሃይ
ዋይ መጭበርበርና ኑሯቸውም
እንደፈረደባቸው ገልፆ ነበር፡ ጨረር እንዲቀጣጠል ያደርጋል፡፡
መናጋቱ ተገልጿል፡፡ ከዚያ
ከዚያም እጣን ላይ ሲወረውረው
ታሪክ የምንገነዘባቸው ሁለት ፡ ችግራችን የመርፌ ሰኪዎች
ቡልቅ ያለ ጪስ ያወጣል፡፡ ከዚያም
ነገሮች አሉ፡፡ የመጀመርያው፣ ሳይሆን የመርፌ ሰሪዎች ነው፡
ወደ ሰማይ ያንጋጥጥና እነዚያን
ኢትዮጵያውያን ለዚህ አይነቱ ፡ ሀገራችን የምትሻው አንደርቢ
በዙሪያው የተኮለኮሉትን ሰዎች
ከንቱ ዕምነትና አምልኮ ምን የሚያወርድላት ጥንቆላ ሳይሆን
ወደ አጠገቡ እንዲቀርቡ እየጠራ
ያህል የተጋለጥንና የመጣው ንፋስ ዝናብ የሚያወርድላት እውቀት በአርምሞ ፀሎቱን እግዚአብሔር
ሁሉ በቀላሉ የሚወስደን የዋሆች ነው፡፡ የሚያስፈልገን አፍዝ እንዲሰማውና የማይታየውንም
መሆናችንን ነው፡፡ ሁለተኛውና አደንግዝ ሳይሆን የሚያነቃን፣ ሆነ የሚታየውን ጠላቱን ሁሉ
በደንብ ያላስተዋልነው ምንድን ከአፍዝ አደንግዝ የሚያላቅቀን ለማጥፋት ሲል እሳት ከላይ
ነው ብዙዎቻችን ያልደከምንበትን፣ የአዕምሮ እውቀት ነው፡፡ አጥብቀን እንደላከ ይነግራቸዋል፡፡
ያልወጣን ያልወረድንበትን ኃብትና የምንሻው አህያ ከመንዳት ይህን የተጭበረበረ
ጥሪት በአጭርና በአቋራጭ መንገድ የሚያወጣንን ጥበብ ነው (አህያ ዘዴ ለመረዳት ያልተሳነው ፒርስ
ለማግኘት ምን ያህል ጥልቅ መንዳት ነውር ነው ለማለት ደብተራው የተጠቀመውን ዘዴ
ፍላጎትና ጉጉት ያለን መሆናችንን ሳይሆን ወደተሻለ የቴክኖሎጂ ለአከባቢው ባለሥልጣን ራሱ
ነው፡፡ ያ ሁሉ አማኝ ጤናውንና ሥልጣኔ የሚያሸጋግረን ለማለት ሞክሮ አሳይቶታል፡፡ ይሁን እንጂ
Brazmart International General Trading Plc. ንብረቱን ያጣው ያልሰራበትን
ታምራዊ ኃብት አገኛለሁ በሚል
ነው)፡፡ ይህን የተማረ ደብተራ ማጋለጥና
Address!- • Urail Alem Brehan Plaza 1st Floor #106 በዚሁ ጉዳይ ላይ አንድ ታሪኩንም ማውጣት ትልቅ
ነበር፡፡ ‹‹አተርፍ ባይ አጉዳይ›› ያነበብኩትን ታሪክ ጠቅሼ ሀሳቤን ብልግና ነው ተብሎ ይታመናል፡
ሆነ እንጂ፡፡ ባለውቃቢው ለሕዝብ ልቋጭ፡፡ አዳሙ ተፈራ የተባሉ
1. ›<^›?M u?} ¡`e+Á” ›”vu= ¯KU w`H” ýL³ 1— öp u=a lØ` 106 ፡››
ከቀረበ በኋላም ጥቂት የማይባል ጸሐፊ፣ ‹‹የኢትዮጵያውያን
2. Ku< ›Åvvà òƒ Kòƒ dS<›?M I”í እንግዲህ አያቶቻችን
ሕብረተሰብ ‹‹ጀግና ነው! ሰራላቸው፡ ማንነት በባዕዳን ቅኝት›› በተባለው ‹‹አዋቂ ነን›› የሚሉ ሰዎችን
uT”—¨<U ¾vD”vD“ ¾h¨` u?ƒ n­‹ SgÝ“ ”Ç=G<U u¾I”í SX]Á SÅwa‹ ÁÑ–< M:: ፡ አንበሳ ነው! ሸወዳቸው›› በሚል መጽሐፋቸው የቀደሙ ወገኖቻችን ያልጠየቁትን ጥያቄ እኛ የልጅ
c=Ѳ< ƒ¡¡K— ¾w^²=M U`ƒ SJ’<” Á[ÒÓÖ<! ውስጣዊ አድናቆት ሲሰጠው በአጉል አምልኮና ጥንቆላ ልጆቻቸው መጠየቅ መቻል
እንጂ ሰውዬውን ሲጸየፍና መከራቸውን ያዩ እንደነበር
Tel. 251-11 552 -6011 /12 Fax 251-11-5526012 አለብን፡፡ እንደ አብዬ መንግስቱ፣
ሲያወግዝ እምብዛም አላየሁም፡፡ ጽፈዋል፡፡ አቶ አዳሙ በዚህ ላይ ‹‹መርፌ ትሰራለህ?›› እያልን፡፡
ይሄ ደግሞ ይበልጥ አሳዛኝ ነው፡ ያቀረቡት መረጃ ራስል ስለሀገራችን

ትውልዱን... በአሁኑ ዘመን አንድ የአገር መሪ...

አንደ አንድ ዴሞክራሲያዊ፣
የፖለቱካ ድርጅት በሰላማዊና
ዴሞክራሲያዊ አረማመድ፤
የቀጣዩን ትውልድ የፖለቲካ
ስርዓት አካል ለመሆን አቶ
መለስን ሊያሰንብት ይገባል ብዬ
ስለሆነ ብቻ! ቆሞ በመጋፈጥም ታሪክ መስራት ውስጥ እያላችሁ ነው፡፡ እንደ ልዩነት እንደተጠበቀ ሆኖ) ጥሩና ከልቤ አምናለሁ፡፡
ጠላት ናቸው ብዬ አላምንም፡፡
ባለፈው ዘመን ኖረው ይቻላል፡፡ ታሪክ ሲባል ግድ ልጅ አባት እንደ ቤተሰብ ኃላፊ ብሩህ አዕምሮም አላቸው፡፡ አገርን ከኢህአዴግ ውስጥ ጥቂት ሰዎች
ያለፉት ሰዎች የሥልጣኔያቸው ከድንጋይና ከዓለት ጋር “ብቻ” ከዚህ ማስጠንቀቂያ በኋላ አሁንም ለመምራት አያንሱም፡፡ ነገር ግን አቶ መለስና ሌሎች አመራሮች
ናቸው በዴሞክራሲ የማያምኑት፡
መሠረት ጭቃ ቢሆን ኖሮ፣ መጣመር የለበትም፡፡ መጻፍህን ቀጥለሀልና ውሳኔው 20 ዓመት በጣም በዝቶባቸዋል፡ ‹‹በዴሞክራሲ የማያምኑ››
፡ ኢትዮጵያ ለዴሞክራሲ ገና ነች
በዚህ ዘመን ላይ ኗሪ የሆነው የቀደሙት አባቶቻችሁ ከባድ አይደለም ትላለህ? ፡ የዓለማችን ጂኒየስ አልበርት ብለሀቸዋል እዚህ ድምዳሜ ላይ
ብለው ከልባቸው አምነው ወደ
ሕዝብ የጭቃ ታሪክ ስለሌለህ ያቆሙትን ሐውልት ሮማውያኖቹ አንስታይን ራሱ ዛሬ በህይወት ለመድረስ መሰረታዊ ምክንያት
ዴሞክራሲያዊ ስርዓት እንዳትገባ
አልሰለጠንክም ይባል ነበር ማለት የወሰዱት ሀገራቸው ታሪክ ውሳኔው ብቻዬን ሆኜ የወሰንኩት ቢኖር አንድን አገር ለ20 አመት አለህ?
ዕንቅፋት ሆነው የተቀመጡ
ነው? ድንጋይ አንከባሎና ጠርቦ ስለሌላት አልነበረም፡፡ ለጥቁር አይደለም፡፡ ባለቤቴ አለች፡፡ ከባለቤቴ በብቃት መምራት አይችልም፡ አቶ መለስ በፍልስፍናና
የኢህአዴግ አመራሮች አሉ
መሰልጠን እንደሚቻል ሁሉ ሕዝብ ይኼን የመሰለ ብርቅዬ ጋር የወለድነውና የምናሳድገው ፡ ዘመኑ ራሱ ውስብስብ ሆኗል፡ አበይዲዮሎጂ ደረጃ ሊብራል
ብዬ አምናለሁ፡፡ የእነዛ ሰዎች
ድንጋይ በጠላት ላይ ወርውሮ የድንጋይ ሥራ አይገባውም፤ ልጅ አለ፡፡ ግን የግድ መሆን ፡ በዚህ ውስብስብ በሆነ ዘመን፣ ዲሞክራሲ ለኢትዮጵያ
ተምሳሌትና አውራ ደግሞ አቶ
ታሪክ መስራትም ይቻላል፡ የጥቁሮች ታሪክ ጥቁርነታቸው ካለበት ምን ይደረግ እንግዲህ ውስብስብ የሆነ ችግር ላለባት አገር አይጠቅማትም ብለው ያምናሉ፡
መለስ ናቸው ብዬ አምናለሁ፡፡
፡ ለመሆኑ ታሪክ የሚባለው ብቻ ነው ብለው አስበውም ይሆናል መከፈል ያለበት መስዋዕትነት 20 ዓመት ውስጥ ዳይናሚዝምና ፡ ተሳስተዋል፡፡ መሰረታዊው
ስለዚህ ለዲሞክራሲያዊ ስርዓት
ሐውልት ቀርጾ ማቆም ብቻ ነው ሐውልቱን ነቅለው የወሰዱት፡፡ መክፈል ነው፡፡ ምንም ይሁን ምን ኢነርጂን ጠብቆ መምራት መነሻ እሱ ነው፡፡ በኢትዮጵያ
ሽግግር የእሳቸው ከፓርቲና
እንዴ? ያ ትውልድ የሚማርክ ከባድ መስዋዕትነት ቢያስከፍልም አይቻልም፡፡ ከአንድ ሰው ብቃት ብቻ ሳይሆን በዓለም ላይ ያለው
ከመንግስት ስልጣን መልቀቅ በጣም
ሕዝቦች በወረርሽኝ ታሪክ ስለፈጠረ ተወሰደበት፡፡ መጻፌን ቀጥያለሁ፡፡ ልጄን በጣም ከሰውነት ብቃታችን ባሻገር ብቸኛው መንገድ ሊበራል
አስፈላጊ ነው ብዬ አምናለሁ፡
አልቀው ስጋዎች ሁሉ ቢሞቱ ይኼም ትውልድ እየተወሰደበት ነው የምወደው ባየሁት ቁጥር አንድ ሰው ሊወጣው አይችልም፡ ዴሞክራሲ ነው፡፡ ዛሬ ለሰው ልጅ
፡ ከስልጣን እንዲነሱ በደብዳቤዬ
እንኳን፣ መንፈስ ግን ከማይረሳቸው ነው እኮ! ኃይሌ ስንት ጊዜ ነው በጣም ነው የምንሰፈሰፈው፡፡ ፡ ስለዚህ አቶ መለስ የዛሬ 20 የሚጠቅመው ብቸኛው መንገድ
የጠየኩት ለዚህ ነው፡፡
የታሪክ ሰዎች መካከል አንዱን ወደ ሮም የተወሰደው? ሮሞች ባለቤቴንም በጣም አከብራታለሁ፡፡ ዓመት የነበራቸው ዳይናሚዝም እሱ ነው፡፡ ይሄንን ነው እንግዲህ
ላንሳ - ያውም ከሚረገመውና ዛሬም በታሪካችን እንደሚማረኩ እወድዳታለሁ፡፡ ስለዚህ ያው ቀላል ዛሬ ስለሌላቸው፣ የዛሬ 20 ዓመት አቶ መለስ የማይቀበሉት፡
የአቶ መለስ መሰናበት ኢህአዴግን
በህይወት ካለው ትውልድ! ግልፅ ማስረጃ እኮ ነው፡፡ ይህ አይደለም፡፡ በአንድ በኩል በዜግነት የነበራቸው የስራ ልኬትና ፍላጐት ፡ ይሄንን ስለማይቀበሉ ነው
ዴሞክራሲያዊ የፖለቲካ
በአንድ ወቅት ኃይሌ ዘመን የዲፕሎማሲያዊ በመሆኑ ያለብኝን ኃላፊነት እወጣለሁ፡ ስለሌላቸው ከዚህ አኳያ ሲታይ ዛሬ ኢትዮጵያ ውስጥ በደንብ
ድርጅት ያደርገዋል የሚለው
ከፖልቴርጋት ጋር ያደረገውን የዚህ ትውልድ ተንቀሳቃሽ ፡ በሌላ በኩል ደግሞ ከቤተሰቤ ስልጣን መልቀቅ አለባቸው ብዬ ዴሞክራሲያዊ ስርዓት ዕውን
አመለካከትህ ብዙ ሰው የሚጋራው
“ታሪካዊ” የሩጫ ትንቅንቅ ብዙ ታሪኮች እንደ ሐውልቱ በግድ ጋር የወሰንኩት ነው፡፡ ባለቤቴም አምናለሁ፡፡ ግን አሁንም መሰረታዊ ሊሆን ያልቻለው፡፡ ይሄንን
ይመስለሀል?
ኢትዮጵያዊያን ተመልክተውታል፡ አይደለም ወደ ሮም የሚወሰዱት፡ ታምንበታለች የእሷ ጠንካራ ምክንያቱ ይሄ አይደለም፡፡ በግላቸው ሊያምኑ ይችላሉ፡፡
፡ በዚያ የምጥ ቀን በመሰለው ፡ ሐውልቱ በጠብ መንጃ ወደ ድጋፍ አለኝ፡፡ ስለዚህ በፅሁፎቼ አትመኑ ማንም አይላቸውም፡፡
ቱኒዚያ ውስጥ ገዥው ፓርቲ
ደቂቃ ቆሞ ሲያጨበጭብ የነበረው ሮም ሲገባ፣ ዛሬ ደግሞ የታሪክ እንደቀጠልኩ ነው፡፡ ታዲያ መሰረታዊ ምክንያቱ ማለትም አይቻልም፡፡ ብዙዎቻችን
እኮ ዛሬ በነፃነት እየተንቀሳቀሰ
ኢትዮጵያዊ ሁሉ እንጀራ በልቶ ሰዎቻችን ከአውሮፕላን ሲወርዱ ምንድነው (ብዙሃኑ ኢትዮጵያዊያን) ግን
ነው፡፡ ማንም አልመጣበትም፡
የጠገበ አልነበረም፡፡ ቁርስና ቀይ ምንጣፍ ተነጥፎላቸው ነው አዎ ከዛ በኋላም ቀጥለሃል፡ በዚህች አገር የሚበጀው ስርዓት
፡ የቤን አሊ መሄድ ብቻ ነው
ምሳውን መብላት ያልቻለው ወደ ሮም የሚገቡት፡፡ ፡ እንዲያውም በቅርቡ አንድ መሰረታዊው ምክንያት ምን ሊበራል ዴሞክራሲ ነው ብለን
ለዴሞክራሲያዊ ሽግግር ምክንያት
ኢትዮጵያዊ ጭምር ሆዱ በረሀብ ይህን ትውልድ “ሙሉ አነጋጋሪ ደብዳቤ ለጠ/ሚ/ር መሰለህ፤ እኔ አቶ መለስ እናምናለን፡፡ ነፃና ፍትሃዊ
የሆነው፡፡ በግብፅም ኤም.ዲ.ፒ
እየነደደ ሩጨውን በስሜት ተነክሮ ለሙሉ” እንድታመሰግኑት ግፊት መለስ ጽፈሀል፡፡ ደብዳቤህ ዴሞክራት አይደሉም ብዬ የሆነ የምርጫ ስርዓትን ዕውን
በሚቀጥለው ምርጫ ለመወዳደር
ሲያይ እንደነበር ታሪክ ምን የሚያደረግባችሁ መድፍ ወይም አቶ መለስ ስልጣን እንዲለቁ ስለማምንና ኢትዮጵያ ውስጥ ማድረግ የሚቻለውም በዚህ
እየተዘጋጀ ነው፡፡ ደግሞም ማንም
ማለት እንደሆነ የሚያውቁ ሰዎች ላውንቸር ከኋላችሁ ሊገተር የሚጠይቅ ነው፡፡ አዎንታዊ ምላሽ ዲሞክራሲያዊ ሽግግር እንዲኖር መንገድ ነው፡፡ አቶ መለስ
አይከለክለውም፡፡ እንዲያውም ብዙ
ያስታውሱታል፡፡ አይገባም፡፡ በርግጥም ይህ ትውልድ አገኛለሁ ብለህ ነው ያንን ደብዳቤ ደግሞ እሳቸው ከፖለቲካው ብቻ አይደሉም በነገራችን
መቀመጫዎች ያሸንፋል እየተባለ
ያ ሥልጣኔ የተከተለ ጎልተው የሚታዩ ጥፋቶችን የጻፍከው፤ምክንያትህስ ምንድነው? ዓለም መልቀቃቸው አስፈላጊ ላይ እንደዚያ የሚያስቡት፡
ነው፡፡ ምርጫውን አያሸንፍ እንጂ
ታሪካዊ ሩጫ ረሃብ የማስረሳት እያጠፋም ሊሆን ይችላል፡፡ ግን ነው ብዬ ስለምገነዘብ ነው፡፡ እኔ ፡ ሌሎችም አሉ በኢህአዴግም
መቀመጫውን እንደሚያሸንፍ
ኃይል ነበረው፡፡ ምናልባትም እኮ ደግሞ በሙሉ መንፈሳችሁና ስልጣን እንዲለቅቁ በደብዳቤ ኢህአዴግ ዴሞክራሲያዊ ድርጅት ውስጥ ከኢህአዴግም ውጪ፡
እኔም አልጠራጠርም፡፡ ነገር
ኃይሌ ሩጫውን ትቶ ድንጋይ ልባችሁ አትዝለፉት! የሰራውን የጠየኩበት ምክንያት አንደኛ ሊሆን ይችላል ብዬ አምናለሁ፡ ፡ ቁጥራቸው ግን በጣም
ግን ኤም.ዲ.ፒ እንደ አንድ
ማንከባለል ቢጀምር የማንንም በጎ ሥራ ስታውጁለት ደስ በአሁኑ ዘመን አንድ የአገር መሪ ፡ ያ ግን ሊሆን የሚችለው አናሣ ነው፡፡ ብዙሃኑ ሊበራል
ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ በፖለቲካ
ቀልብ መስረቅ አይቻልም ነበር፡ ብሎት ለመልካም ሥራ ይነሳሳል! 20 ዓመት በስልጣን ላይ መቆየት ኢ-ዴሞክራሲያዊ የሆኑ አመራሮቹ ዴሞክራሲን እንደሚፈልግ
ስርዓቱ ውስጥ ለመሳተፍ
፡ ሰዎች ባልተመሩበት ሜዳ “ኢትዮጵያዊነትና ታሪክ ሰሪነት የለበትም፡፡ አቶ መለስ ትልቅ ስም ከወረዱለት ብቻ ነው፡፡ እኔ በግሌ ጥርጥር የለውም፡፡
የሙባረክን ከስልጣን መውረድ
ላይ የሚሰማሩ ከሆነ ምርትም ይደበዝዛል እንጂ ሙሉ ለሙሉ አላቸው፡፡ ይሄንን አልከራከርም፡ ሁሉም የኢህአዴግ አምስት እንደ ቅድመ ሁኔታ አስፈልጓል፡፡
ሆነ ምርጥ ውጤት መሰብሰብ አይለቅም!” ፡ (በመካከላችን ያለው የፖለቲካ ሚሊዮን አባላት የዴሞክራሲ በተመሳሳይ መንገድ ግን ኢህአዴግ
አይችሉም፡፡ ሮጦ በማምለጥም፣

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

24 ማስታወቂያ አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 160 ቅዳሜ መጋቢት 17 2003

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ