Vous êtes sur la page 1sur 2

PEDAGOGIKA KRYTYCZNA

1. PEDAGOGIKA A MYŚLENIE KRYTYCZNE

 - znana jest pod nazwą teorii krytycznej


 - źródło w marksistowskiej krytyce ideologii
 - aby dotrzeć do poznawczo ważnych sądów musimy przebić się przez ideologię
( fałszywą świadomość odzwierciedlającą określone punkty widzenia). Miedzy innymi
taki zobiektywizowanemu oglądowi służy teoria krytyczna
 - jej krytyczność ma kilka poziomów:
a) wyrasta z niezgody na niesprawiedliwość istniejącego świata – świat
jest nie taki, jaki być powinien
b) ma poznać uwarunkowania rozmaitych procesów społecznych,
posługuje się interpretacją uwzględniającą kontekst badanych zjawisk –
interpretuje zjawiska kulturowe w kontekście polityki, albo politykę w
kontekście potrzeb człowieka itd.
c) w swych interpretacjach zmierza do przekroczenia myślenia
uprawianego tylko z jednej pozycji – myślenia ideologicznego
d) dąży do konstruowania wyjaśnień, które mogą być uznane za bardziej
adekwatne od myślenia potocznego czy ideologizowanych programów
politycznych.
 - pedagogika jako teoria edukacji często odwołuje się do krytyki społecznej, wiąże się
to z uwikłaniem procesów edukacyjnych w problem społecznych nierówności – ich
rozumienie i projektowanie działań przeciwdziałających nierówności wymaga
wypracowania szczególnej teorii i praktyki edukacji.

2. PEDAGOGIKA KRYTYCZNA – PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA

Może być ona rozumiana jako wykorzystanie filozoficznej teorii krytycznej w analizach i
projektowaniu działań edukacyjnych.
Stawia ona sobie następujące zadania:
 - określenie wizji człowieka i społeczeństwa – realnej i idealnej
 - określenie jaki świat jest, a jaki być powinien
 - poddanie obserwacji i analizie procesów edukacyjnych i społecznych
 - określenie kierunku, w którym powinny podążać zmiany
 - zakłada, że społeczeństwo powinno być otwarte na dialog a jednostka przygotowana
do życia tak, by w dialogu odpowiedzialnie uczestniczyć, konkretny kształt
społeczeństwa jest natomiast kwestią przebiegu owego dialogu, powstaje w wyniku
społecznego dyskursu
 - określenie sposobów działania umożliwiających zbliżenie do tego jak być powinno
 - zaprojektowanie określonych działań pedagogicznych
 - proces ten musi być krytycznie kontrolowany, analizowany i monitorowany
 - odpowiada na pytania:
a) jak wygląda świat w perspektywie ped. krytycznej – DIAGNOZA
b) jak wygląda świat pożądany – CELE WYCHOWANIA
c) jak można osiągnąć zmianę tego świata – METODY EDUKACJI
d) jaka jest skuteczność tych działań?
Ad. DIAGNOZA

W tej warstwie ped. krytyczna ujmuje edukacje jako element systemu społecznego ściśle
związanego z jego funkcjami politycznymi.
Edukacja w tej perspektywie ukazuje swoje dwuznaczne oblicze. Z jednej strony jako element
społecznego systemu musi służyć jego konserwacji, zapobiegać radykalnej krytyce i
blokować oczekiwanie zmian. Szkoła wychowuje jednostki tak, aby akceptowały one zastany
porządek społeczny i traktowały go jako coś oczywistego i nienaruszalnego. Z drugiej strony
to właśnie edukacji tradycja oświeceniowa przypisuje rolę czynnika społecznej zmiany.

EDUKACJA ZNIEWALA, ALE WYZWOLENIE WYMAGA EDUKACJI.

Ped. krytyczna szuka diagnozy mechanizmów dominacji i przemocy wpisanych w


funkcjonowanie instytucji edukacyjnych oraz projektuje takie działania edukacyjne jakie
miałyby szansę przyczynić się do zwiększenia zakresu indywidualnej i zbiorowej wolności.
Jeśli system decyduje o losach jednostki i zbiorowości to jest to system zniewalający i
wymagający radykalnej zmiany. Ta teza jest podstawowym elementem diagnozy społecznej
zawartej w krytycznej teorii edukacji.

Ad. CELE I KIERUNKI INTERWENCJI (CELE WYCHOWANIA)

Normalizujące oddziaływanie szkoły opiera się na dwóch strategiach: IGNOROWANIE


RÓŻNIC (w klasach mogą być dzieci wywodzące się z różnych grup etnicznych czy
religijnych), TRENING MILCZENIA (dzieci nienależące do zdefiniowanej przez szkołę
grupy normalnych uczniów wycofują się z aktywnego udziału w szkolnej edukacji).
Zmiana społeczeństwa wymaga zmiany edukacji. Edukacja uwzględniająca tego rodzaju
krytykę powinna przede wszystkim:
 - dostrzegać i akceptować różnice społeczne
 - dopuszczać różnorodne wypowiedzi i uczyć młodych ludzi aktywnego zabierania
głosu we własnych sprawach
 - uczyć aktywnego działania na rzecz zmiany nieakceptowanych cech życia
społecznego
 - działania nauczyciela powinny przypominać działania tłumacza, którego zadaniem
jest przekład kultury nieznanej (np. dominującej) na język zgodny z doświadczeniem
kulturowym dziecka.

Ad. SKUTECZNOŚĆ PEDAGOGIKI KRYTYCZNEJ

- projekt ped. krytycznej powoduje szeroki zakres oddziaływań (od czynników


makrostrukturalnych poprzez instytucjonalne po jednostkowe)
- w czym upatruje się praktyczny sens ped. krytycznej?
a) w działaniu kolektywnym
b) w lokalnym działaniu na rzecz wyrwania określonych grup społecznych czy jednostek
z „logiki społecznej determinacji”
c) w myśleniu pedagogicznym powinien dominować język nadziei a nie retoryka teorii
reprodukcji

Vous aimerez peut-être aussi