°∂¡π∫∏ ∂¶π™∫√¶∏™∏

™Ùo ‚È‚Ï›Ô ·˘Ùfi ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹Û·Ì ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È ÙÔ˘ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÛÙÔ
Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ηÈ, ·Ú¿ÏÏËÏ·, ÁÓˆÚ›Û·Ì ‚·ÛÈο, ıˆÚËÙÈο Î·È Ú·-
ÎÙÈο, ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ô˘ ·ÎfiÌË Î·È Û‹ÌÂÚ· ··Û¯ÔÏÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜. ¢È·-
ÈÛÙÒÛ·Ì fiÙÈ ÔÈ ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ·Ó ÙË ÁÓÒÛË, ıÂÌÂÏ›ˆÛ·Ó ÙËÓ ÂÈ-
ÛÙ‹ÌË Î·È ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›·, fiÚÈÛ·Ó ËıÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ, ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ·Ó ı¤Ì·Ù· ËıÈο, ÎÔÈÓˆÓÈο
Î·È ÔÏÈÙÈο ·ÏÏ¿ Î·È ÁψÛÛÈο, ÌÂÙ·Ê˘ÛÈο, ÔÓÙÔÏÔÁÈο.

∂ÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ÊÈÏÔÛÔÊ›· Î·È ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘

∏ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È Û ¤ÓÙ ÂÚÈfi‰Ô˘˜: ∏ ÚÒÙË, Ë ∞Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈ΋, ¤¯ÂÈ ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ÛÙ·
‚¿ıË ÙˆÓ ·ÈÒÓˆÓ Î·È ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ (323 .Ã.). ∏ ‰Â‡ÙÂÚË, Ë ÂÚ›Ô‰Ô˜ Ù˘ ∫ÔÈÓ‹˜,
Êı¿ÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ (527-565 Ì.Ã.). ∏ ÙÚ›ÙË ÂÚ›Ô‰Ô˜, Ë µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‹ ªÂ۷ȈÓÈ΋, ÂÎÙ›-
ÓÂÙ·È Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ÕψÛË Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ (1453), Î·È Ë Ù¤Ù·ÚÙË, Ë ªÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‹ ÚÒÈÌË ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋, ÂÎÙ›ÓÂ-
Ù·È Ì¤¯ÚÈ ÙȘ ·Ú·ÌÔÓ¤˜ Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ ·ÏÈÁÁÂÓÂÛ›·˜ (1821). ∆¤ÏÔ˜ Ë ¤ÌÙË, Ë ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋, Êı¿ÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜.
ø˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÏfiÁÔ Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ·fi„ÂÒÓ ÙÔ˘˜, ÔÈ ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ ·Ú¯Èο ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔÓ ¤ÌÌÂÙÚÔ ÏfiÁÔ (¶·Ú-
ÌÂÓ›‰Ë˜, ∂Ì‰ÔÎÏ‹˜, •ÂÓÔÊ¿Ó˘) Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÙÔÓ Â˙fi ÏfiÁÔ. √ ∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ˜ Ï.¯. ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ¤Ó·Ó ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈÎfi,
˘ÎÓfi Î·È ·ÏÏËÁÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ (ȈÓÈ΋ ‰È¿ÏÂÎÙÔ˜), ÂÓÒ ÔÈ ™ÔÊÈÛÙ¤˜ ÙÔÓ ÂȉÂÈÎÙÈÎfi Â˙fi ÏfiÁÔ, ÊÔÚو̤ÓÔ Ì ÔÈËÙÈο ÛÙÔÏ›-
‰È·. ∆ÔÓ ‰È¿ÏÔÁÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Ô ¶Ï¿ÙˆÓ, ÂÓÒ Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ÂÁηÈÓÈ¿˙ÂÈ ÙË ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Ú·ÁÌ·Ù›· Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È
·fi ÏÈÙfiÙËÙ· Î·È ·ÎÚ›‚ÂÈ·. √È ™ÙˆÈÎÔ› (∑‹ÓˆÓ, ∫Ï¿Óı˘, ÃÚ‡ÛÈÔ˜ Î.¿.) ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ÙË ÁÏÒÛÛ· Î·È ÂÍËÁÔ‡Ó
Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ÁψÛÛÈο, fiˆ˜ Ï.¯. ÙË Û˘ÓˆÓ˘Ì›· (‰‡Ô ÔÓfiÌ·Ù·, ›‰È· ÛËÌ·Û›·). ∞˘ÙÔ› Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ∞ÏÂÍ·Ó‰ÚÈÓÔ‡˜ ÁÚ·Ì-
Ì·ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÎÚÈÙÈÎÔ‡˜ ÊÈÏÔÏfiÁÔ˘˜ Ô˘ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ·ÙÙÈ΋ ÁÏÒÛÛ· Î·È ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó Î·ÓfiÓ˜ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘.

∏ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜

∞fi ÙȘ ÂÓfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÁÓˆÚ›Û·Ì ˆ˜ Ë ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÁÂÓÓ‹ıËΠÛÙȘ fiÏÂȘ Ù˘ ª. ∞Û›·˜ ηٿ ÙÔÓ 6Ô
·È. .Ã. Î·È ·Ó·Ù‡¯ıËΠ۠‰È¿ÊÔÚ˜ fiÏÂȘ Î·È ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ÏÂοÓ˘ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ̤¯ÚÈ ÙÔÓ 6Ô ·È. Ì.Ã. ™ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜
fiÏÂȘ, fiÔ˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ Ë ÊÈÏÔÛÔÊ›· ˆ˜ ËÁ‹ ÛÔÊ›·˜ Î·È ÁÓÒÛ˘, ˆ˜ ¤Ú¢ӷ ‹ Ù¤¯ÓË ÙÔ˘ ‚›Ô˘, ›Ù ·˘Ù¤˜ ‹Ù·Ó ÔÈ ÂÏÏË-
ÓÈΤ˜ ·ÔÈ˘ Ù˘ πˆÓ›·˜ Î·È Ù· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘ ›ÙÂ Ë £Ú¿ÎË Î·È Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó Ë ∞ı‹Ó·, ›Ù ÔÈ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÔÈ˘ Ù˘ ∫¿Ùˆ
πÙ·Ï›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ·, ηٿ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ Î·È ÚˆÌ·˚΋ ÂÔ¯‹, Û fiÏÂȘ, fiˆ˜ Ë ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· Î·È Ë ƒÒÌË, Ë ÊÈÏÔ-
ÛÔÊ›· ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ, Ì·˙› Ì ÙÔÓ Ì‡ıÔ Î·È ÙË ıÚËÛΛ·, ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·Ó Ì ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ,
ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È ÙÔÓ ıÂfi.
¶ÚÔ‚·›ÓÔÓÙ·˜ Û ÌÈ· ÂÈÛÎfiËÛË ÙˆÓ ·fi„ÂˆÓ ÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ Î·È ÙˆÓ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ¤ıÂÛ·Ó, ‰È·-
ÈÛÙÒÓÔ˘Ì fiÙÈ Ì ÙÔ˘˜ ¶ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ‰˘ÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ ¤Ú·ÛÌ·
·fi ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙË ıˆÚËÙÈ΋ ÛΤ„Ë, ÌÈ· ÌÂÙ¿‚·ÛË ·fi ÙÔÓ Ì‡ıÔ ÛÙÔÓ ÏfiÁÔ, ‰ËÏ·‰‹ ÌÂÙ¿‚·ÛË ·fi ÙË ıÂÔÏÔÁÈ΋ ηÈ
Ì˘ıÔÏÔÁÈ΋ ÛÙËÓ ÔÚıÔÏÔÁÈ΋ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È Ù˘ ı¤Û˘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ̤۷ Û’ ·˘ÙfiÓ. µ¤‚·È· Ô
ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi˜ ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ··ÏÏ·Á̤ÓÔ˜ ·fi Ì˘ıÈο ÛÙÔȯ›·. ŒÙÛÈ, ·fi ÙË Ì˘ıÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ øÎÂ-
·ÓÔ‡, ÙÔ˘ ÁÂÓÓ‹ÙÔÚ· fiÏˆÓ ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ (πÏÈ¿‰· • 246), Ô £·Ï‹˜ ˘Ôı¤ÙÂÈ ˆ˜ ÙÔ ˘ÁÚfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Â›Ó·È Ë ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘.
∏ Ì˘ıÈ΋ ›ÛÙË ÛÙÔÓ ¢›· ˆ˜ ·Ù¤Ú· Î·È ‚·ÛÈÏÈ¿ fiÏˆÓ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ È‰¤· ÙÔ˘ ∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ˆ˜ ·Ù¤-
Ú· fiÏˆÓ ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, ÂÓÒ Ë Ì˘ıÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ıÂÔ‡ ˆ˜ ÛÔÊÔ‡ Î·È ‚·ÛÈÏÈ¿ ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÛÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ·
ÛÙËÓ È‰¤· ÙÔ˘ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘-‚·ÛÈÏÈ¿. øÛÙfiÛÔ Â›‰·Ì fiÙÈ Ë ÁÓÒÛË ÙÔ˘ Û‡Ì·ÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ ʇÛ˘ ÂӉȷʤÚÂÈ ÙÔ˘˜ ¶ÚÔÛˆÎÚ·-
ÙÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙËÓ ËıÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ fiÏ˘.
∏ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ËıÈ΋ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Î·Ù¿ ÙÔÓ 5Ô ·È. .Ã., fiÙ·Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆ-
Ô Î·È ÚÔ˜ ÙËÓ ÔÚı‹ Î·È ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓË Ú¿ÍË ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË. ∞˘Ù‹ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ¶ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ™ÔÊÈÛÙ¤˜
ˆ˜ ¢‚Ô˘Ï›· (ÈηÓfiÙËÙ· Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È Î·Ó›˜ ÛˆÛÙ¿ ÙȘ ˘Ôı¤ÛÂȘ ÙÔ˘), ˆ˜ Â˘Ù·Í›· (ηϋ ‰È·ÁˆÁ‹) Î·È ˆ˜ ¢·ÛÙÒ (Á·Ï‹ÓË,
Â˘Ù˘¯›·), ÂÓÒ ÛÙÔÓ ™ˆÎÚ¿ÙË Î·È ÛÙÔ˘˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˘˜ Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙȘ ÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓ˜ ÛˆÎÚ·ÙÈΤ˜ Û¯ÔϤ˜ ÎÂÓÙÚÈ΋ ı¤ÛË ¤¯ÂÈ
Ë Â˘‰·ÈÌÔÓ›·, Ô˘ ÚˆÙ·Ú¯Èο ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙËÓ «Â˘ÌÂÓ‹ ‰È¿ıÂÛË ÙˆÓ ıÂ˚ÎÒÓ ‰˘Ó¿Ìˆӻ Î·È Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ Âȉ›ˆÍË Ù˘ ·ÚÂ-
Ù‹˜. ∏ ¢‰·ÈÌÔÓ›·, ¤ÓÓÔÈ· Ô˘ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ÎÂÓÙÚÈ΋ ÛÙË ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ËıÈ΋, ··Û¯ÔÏ› ȉȷ›ÙÂÚ· ÙÔÓ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤-
ÏË Î·È ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÒÓ Î·È ÚˆÌ·˚ÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ. ∆Ô ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙÔ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ÔÏ›ÙÂ˘Ì· Î·È ÁÈ· ¤ÓÓÔÈ-
˜ fiˆ˜ Ë ÂÏ¢ıÂÚ›·, Ë ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË, Ë ÊÈÏ›· Î·È Ë ÔÌfiÓÔÈ· Â›Ó·È Â›Û˘ ¤ÓÙÔÓÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·.
∏ ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›·, Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÙÔ 600 .Ã. ÛÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÔÈ˘ Ù˘ πˆÓ›·˜, fiÔ˘ ÙÔ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ-
Îfi ÔÏ›ÙÂ˘Ì·, ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ, Ô‰ËÁÂ›Ù·È Û ÎÚ›ÛË ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË

∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À

140 °∂¡π∫∏ ∂¶π™∫√¶∏™∏

Ó¤ˆÓ ÌÔÚÊÒÓ ÂÍÔ˘Û›·˜ (Ù˘Ú·ÓÓ›·, ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·), ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È È‰È·›ÙÂÚ· Ì ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÙËÓ Û˘Ó‰¤ÂÈ Ì ÙËÓ ËıÈ΋ Û˘ÌÂÚÈ-
ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Ú¿ÍË. √È ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎÔ› ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ·Í›· ÙˆÓ ·ÚÂÙÒÓ Ù˘ ÊÚfi-
ÓËÛ˘, Ù˘ ·˘ÙÔÁÓˆÛ›·˜, Ù˘ ·˘Ù¿ÚÎÂÈ·˜ Î·È Ù˘ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÙÔÌÈ΋ Î·È Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ˙ˆ‹, ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ ·Í›· ÙÔ˘
ÓfiÌÔ˘ Î·È Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ fiÏ˘-ÎÚ¿ÙÔ˘˜. ∏ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ ·˘Ù‹ Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È Î·È ÛÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ ‹ ·ÙÙÈ΋
ÊÈÏÔÛÔÊ›· (480 .Ã.-323 .Ã.), ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Ê¿ÛË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜. ™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ¤¯Ô˘Ì ‚·ıȤ˜ ÎÔÈÓˆÓÈ-
ÎÔÔÏÈÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Î·È ¤ÓÙÔÓË ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. √ ·Ú¯·›Ô˜ ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ÌÂÙ¿ ÙÔ˘˜
¶ÂÚÛÈÎÔ‡˜ ÔϤÌÔ˘˜ Î·È ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi fiÏÂÌÔ (431 .Ã.), Êı¿ÓÂÈ ÛÙËÓ ÎÔڇʈۋ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÙÔ˘ ¶ÂÚÈ-
ÎÏ‹, Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Ï·ÛÙÈÎÒÓ Ù¯ÓÒÓ (ª‡ÚˆÓ, ºÂȉ›·˜, ¶ÔχÎÏÂÈÙÔ˜), Ù˘ ·ÙÙÈ΋˜ ÙÚ·Áˆ‰›·˜ (∞ÈÛ¯‡ÏÔ˜, ™ÔÊÔÎÏ‹˜,
∂˘ÚÈ›‰Ë˜), Ù˘ ÚËÙÔÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜. ™ÙË ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋ ∞ı‹Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ë ÛÔÊÈÛÙÈ΋ ΛÓËÛË. √È ™ÔÊÈÛÙ¤˜,
Ú‹ÙÔÚ˜ Î·È ‰¿ÛηÏÔÈ Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘, ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ËıÈο Î·È ÔÏÈÙÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ·Ó·Î‡ÙÔ˘Ó fiÙ·Ó ÔÈ
¿ÓıÚˆÔÈ ˙Ô˘Ó Û ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈΤ˜ ÎÔÈӈӛ˜. £¤Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÈÛfiÙËÙ·, ÙË ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË Î·È ÙËÓ ÔÌfiÓÔÈ· ·ÏÏ¿ ηÈ
Ì ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋, ηıÒ˜ Î·È Ì ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙȘ ·Í›Â˜ Ô˘ ÙÔ˘ ÂÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·È ·fi ¿ÏÏÔ˘˜, ··Û¯ÔÏÔ‡Ó
ÙÔ˘˜ ™ÔÊÈÛÙ¤˜. ∏ ·ÓÙ›ıÂÛË ÓfiÌÔ˜ Î·È Ê‡ÛȘ, Ô˘ ··ÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ¶ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ Î·È Û ۯ¤ÛË Ì ÙË ÁÓÒÛË Ù˘ ˘ÏÈ΋˜
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜, Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ϤÔÓ Ì ÙËÓ ËıÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›·. √È ™ÔÊÈÛÙ¤˜ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÔ ı¤Ì· ηٿ fiÛÔ ÔÈ ·ÓıÚÒ-
ÈÓÔÈ ıÂÛÌÔ› ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙË Ê‡ÛË, ÔfiÙ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ ·Í›·, ‹ Â›Ó·È Û˘Ì‚·ÙÈÎÔ›, ‰ËÏ·‰‹ ÚÔ˚fiÓ Û˘Ìʈӛ·˜ ÙˆÓ
·ÓıÚÒˆÓ, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ·fi ÙË ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙËÓ ¿ÏÏË. ∏ ‰È¿ÎÚÈÛË ÙÔ˘ ıÂÛÈṲ̂ÓÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘
(ÓfiÌÔ˜) Î·È ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÓfiÌÔ˘ Ô˘ Â›Ó·È ·ÌÂÙ¿‚ÏËÙÔ˜ (ʇÛȘ) Â›Ó·È ı¤Ì· Û˘˙‹ÙËÛ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ™ÔÊÈÛÙ¤˜ Î·È ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ
ηٷÓÔËÙfi Ì ¤Ó· Û‡Á¯ÚÔÓÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Û˘Û¯ÂÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘ (ÎÒ‰Èη) Ô‰È΋˜ ΢ÎÏÔÊÔÚ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘ Ù˘ ‚·Ú‡ÙË-
Ù·˜. √ ∫Ò‰Èη˜ √‰È΋˜ ∫˘ÎÏÔÊÔÚ›·˜ (∫√∫) Â›Ó·È ¤Ó·˜ ıÂÛÈṲ̂ÓÔ˜ ÓfiÌÔ˜ (ÓfiÌÔ˜) Î·È Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·Ú·‚È¿-
˙ÂÙ·È, ÂÓÒ Ë ‚·Ú‡ÙËÙ· Â›Ó·È ¤Ó·˜ ·ÌÂÙ¿‚ÏËÙÔ˜ Ê˘ÛÈÎfi˜ ÓfiÌÔ˜ (ʇÛȘ) Î·È ‰ÂÓ ·Ú·‚È¿˙ÂÙ·È.
√È ™ÔÊÈÛÙ¤˜ ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ ÔÈ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ì·˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÏÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Â›Ó·È Û¯ÂÙÈΤ˜ Î·È ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈΤ˜ Î·È Ë ÁÓÒÛË
˘ÔÎÂÈÌÂÓÈ΋. ¶ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ˆÛÙfiÛÔ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÛÙ·ıÂÚ¤˜ ·Ú¯¤˜, ¿Óˆ ÛÙȘ Ôԛ˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋
˙ˆ‹, Ô˘ Â›Ó·È Ë ‰›ÎË Î·È Ë ·È‰Ò˜ (¶ÚˆÙ·ÁfiÚ·˜). ªÈÏÔ‡Ó Â›Û˘ ÁÈ· ÙË Û˘Ì‚·ÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Û¯ÂÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ Î·È Ù˘
·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ıÂÔÏÔÁ›·˜ (•ÂÓÔÊ¿Ó˘, ¶Úfi‰ÈÎÔ˜, ∫ÚÈÙ›·˜), ÁÈ· ÙȘ ·Í›Â˜ Ù˘ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘, Ù˘ ÛˆÊÚÔÛ‡Ó˘ Î·È Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜
ÈÛfiÙËÙ·˜ (¶ÚˆÙ·ÁfiÚ·˜, ∞ÓÙÈÊÒÓ), ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ Î·È ÓfiÌÔ˘ Î·È ÙË Û¯¤ÛË ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Î·È ÎÔÈÓˆ-
Ó›·˜, ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó Ù¤ÏÔ˜ ÙÔÓ ÛÎÔfi Ù˘ ·È‰Â›·˜ Î·È ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·.
∏ ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË ÛÙÚ¤ÊÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È ÙË ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Û˘˙‹ÙËÛË Û ‚·ÛÈο ı¤Ì·Ù·
Ù˘ ËıÈ΋˜. √Ú›˙ÔÓÙ·È ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÁÂÓÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ (·Ó‰Ú›·, ÛˆÊÚÔÛ‡ÓË, ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË, ·ÚÂÙ‹) Ì ÙÔÓ ‰È¿ÏÔÁÔ Î·È Ì ÌÈ· ȉȷ›-
ÙÂÚË Ì¤ıÔ‰Ô, ÙË Ì·È¢ÙÈ΋ ‹ ÂÚÈÛÙÈ΋ Î·È ÙË ‰È·ÏÂÎÙÈ΋. √ ™ˆÎÚ¿Ù˘, fiˆ˜ Î·È Ô ¶Ï¿ÙˆÓ, ıˆÚ› ÙËÓ ·ÚÂÙ‹ ÌÔÚÊ‹ ÁÓÒ-
Û˘ Î·È ÙËÓ ·˘ÙÔÁÓˆÛ›· ˆ˜ ·ÚÈÔ ÛÎÔfi Ù˘ ·Ó·ÙÚÔÊ‹˜ Î·È ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. √ ¶Ï¿ÙˆÓ Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È ËıÈο
Î·È ÔÏÈÙÈο ı¤Ì·Ù· ΢ڛˆ˜ ÛÙËÓ ¶ÔÏÈÙ›·, ÙÔÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ ‰È¿ÏÔÁfi ÙÔ˘, fiÔ˘ ÛÎÈ·ÁÚ·Ê› ÌÈ· ȉ·ÓÈ΋ ÔÏÈÙ›· Ù˘ ÔÔ›-
·˜ Ë ‰ÔÌ‹ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙË ‰ÔÌ‹ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ „˘¯‹˜, ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ‰ËÏ·‰‹ ·fi ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜-¿Ú¯ÔÓÙ˜ (ÏÔÁÈÎfi), ÙÔ˘˜
ʇϷΘ (ı˘ÌÈÎfi) Î·È ÙÔ˘˜ Ù¯ӛÙ˜ (ÂÈı˘ÌËÙÈÎfi) Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ˆ˜ ÛÔÊ›·, ·Ó‰Ú›·, ·ÚÂÙ‹. ∏ ÔÏÈÙ›·
·˘Ù‹ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ·Û΋ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂӉȷʤÚÂÙ·È
ȉȷ›ÙÂÚ· ÁÈ· ÙË ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Ù˘ ¿Ú¯Ô˘Û·˜ Ù¿Í˘ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ‰ÂÓ ÂÍ·ÈÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ Á˘Ó·›Î˜. ∏ ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË,
fï˜, ·ÊÔÚ¿ fiϘ ÙȘ Ù¿ÍÂȘ Î·È Ú˘ıÌ›˙ÂÈ ÙȘ ·ÌÔÈ‚·›Â˜ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. ªÂ ÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ· Ë ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ÊÈÏÔÛÔ-
Ê›·˜ ‰Â Á›ÓÂÙ·È ϤÔÓ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ Î·È ÛÙ· Û˘ÌfiÛÈ· ·ÏÏ¿ ÛÙËÓ ∞η‰ËÌ›·, ÙËÓ Ï·ÙˆÓÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Û¯ÔÏ‹ Ô˘ ·˘Ùfi˜ ›‰Ú˘-
ÛÂ. ™ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÔ˘‰ÒÓ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÂÎÙfi˜ ·fi ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›·, ÙËÓ ·ÚÈıÌËÙÈ΋, ÙË ÁˆÌÂ-
ÙÚ›·, ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È ÙËÓ ·ÛÙÚÔÓÔÌ›·.
√ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ÌÔÚ› Ó· ıˆÚËı› Ô ÚÒÙÔ˜ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜, ÁÈ·Ù› Û fiÏ· Ù·
ı¤Ì·Ù· Ô˘ Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È ·Ú·ı¤ÙÂÈ, ÎÚ›ÓÂÈ Î·È ·Ó·‰ÔÌ› ÙȘ ·fi„ÂȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓˆÓ ÊÈÏÔÛfiʈÓ, fiˆ˜ ÙˆÓ ¶ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈ-
ÎÒÓ, ÙˆÓ ™ÔÊÈÛÙÒÓ, ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË Î·È ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ·. ∏ ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋ ËıÈ΋ Â›Ó·È ·ÚÂÙÔÏÔÁÈ΋, ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÛÙË ‰ÈÂ-
Ú‡ÓËÛË Î·È ÙÔÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi Ù˘ ·ÚÂÙ‹˜ Î·È ÔÚ›˙ÂÈ ˆ˜ ÙÂÏÈÎfi ÛÙfi¯Ô ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÙËÓ Â˘‰·ÈÌÔÓ›·, Ë ÔÔ›· Â›Ó·È ˘¤ÚÙ·-
ÙÔ ·Á·ıfi Î·È ·ÔÙÂÏ› ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ù˘ „˘¯‹˜. √ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙËÓ ËıÈ΋ Ì ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋, ‚ϤÂÈ ÙË ÊÈÏ›· ˆ˜ ·ÚÈÔ
Û˘ÛÙ·ÙÈÎfi ÙˆÓ ·ÓıÚˆ›ÓˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜-ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘Ì‚›ˆÛ˘ Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ÙÔ Ó· ˙ÂÈ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ̤۷
Û ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ÎÔÈӈӛ˜ Â›Ó·È ÌÈ· Ê˘ÛÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·.
√È ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ Î·È ÙË ÚˆÌ·˚΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ηıÒ˜ Î·È ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘
·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ –ÌÈ·˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Î·È ÌÂÙ·-·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋– ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È È‰›ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È ‰›ÓÔ˘Ó Ó¤Ô˘˜
ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡˜ ÛÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›·. £ÂˆÚÔ‡Ó ÛÎÔfi Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ÙËÓ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ·fi Ù· ¿ıË Î·È ÙÔ˘˜
Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ Î·È ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡˜ ηٷӷÁηÛÌÔ‡˜, ‚ϤÔ˘Ó ÙËÓ Â˘‰·ÈÌÔÓ›· Î·È ÙË ÁÓÒÛË Ó· ·ÂÈÏÂ›Ù·È fi¯È ÌfiÓÔ ·fi Â͈ÙÂÚÈ-
Τ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙËÓ ›‰È· ÙË ÁÏÒÛÛ·, fiÙ·Ó ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È ‰ÔÁÌ·ÙÈο, Î·È ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙËÓ ·Í›· Ù˘ ·˘ÙÔÛ˘ÓÂȉË-
Û›·˜. ∑Ô˘Ó Û ÂÔ¯‹ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ Î·È ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙË ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıÂÚ·›·
Ë ÔÔ›·, fiˆ˜ Ë È·ÙÚÈ΋, ·ÂÏ¢ıÂÚÒÓÂÈ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ ·fi ÙÔ˘˜ Êfi‚Ô˘˜ ÙÔ˘. ∞Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ˆ˜ «Ù¤¯ÓË ÙÔ˘
‚›Ô˘», ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Í›· Ù˘ ·˘ÙÔÁÓˆÛ›·˜ Î·È Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜. ™ÙËÓ ‡ÛÙÂÚË ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, Ì ÙÔÓ ¶ÏˆÙ›ÓÔ,
˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ˆ˜ ÛÎÔfi˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ Ë ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ·fi ÙÔÓ ·ÈÛıËÙfi ÎfiÛÌÔ Î·È Ë ÌÂÙ¿‚·ÛË ÛÙÔÓ ˘ÂÚ‚·Ùfi ÎfiÛÌÔ, Ë ÔÌÔ›-
ˆÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ ıÂfi Ô˘ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ·ÚÂÙÒÓ.

∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À

 141

Ã√¡√§√°π∫√™ ¶π¡∞∫∞™*

ºÈÏfiÛÔÊÔÈ πÛÙÔÚÈο - ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÁÂÁÔÓfiÙ·

6Ô˜ ·È. .Ã. (600 - 501 .Ã.) ∞Ú¯·˚΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜

- £·Ï‹˜ (624 - 546 .Ã.), ·fi ÙË ª›ÏËÙÔ Ù˘ ª. ∞Û›·˜, ηٿ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ô ÚÒÙÔ˜ - 594 .Ã.: ªÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛË ÙÔ˘ ™fiψӷ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·.
ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜. - 585 .Ã.: √ £·Ï‹˜ ÚԂϤÂÈ ÙËÓ ¤ÎÏÂÈ„Ë ÙÔ˘
- ∞ӷ̷͛ӉÚÔ˜ (612/10 - 545 .Ã.), ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ·fi ÙËÓ πˆÓ›·, Ô ÚÒÙÔ˜ Ô˘ Û˘Ó¤- ËÏ›Ô˘.
ÁÚ·„ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Ú·ÁÌ·Ù›·. ∞Ú¯‹ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ Ô˘ ·Ô‰›‰Â-
- ∞Ó·ÍÈ̤Ó˘ (585/84 - 528/25 .Ã.), ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ·fi ÙËÓ πˆÓ›·, Èı·ÓÒ˜ Ì·ıËÙ‹˜ Ù·È ÛÙÔÓ £·Ï‹.
ÙÔ˘ ∞ӷ̷͛ӉÚÔ˘. - 561 - 527 .Ã.: √ ¶ÂÈÛ›ÛÙÚ·ÙÔ˜ Ù‡Ú·ÓÓÔ˜ ÙˆÓ
- •ÂÓÔÊ¿Ó˘ (570 - 475 .Ã.), ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ÔÈËÙ‹˜, Úfi‰ÚÔÌÔ˜ Ù˘ ∞ıËÓÒÓ.
∂Ï·ÙÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜. ∏ ÚÒÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ¤Î‰ÔÛË Ù˘ πÏÈ¿‰·˜ ηÈ
- ∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ˜ (544/40 - 484/80 .Ã.), ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ·¤Ó·Ë Ù˘ √‰‡ÛÛÂÈ·˜.
·ÏÏ·Á‹. - √ ∫ÏÂÈÛı¤Ó˘ ÂΉÈÒÎÂÈ ÙÔ˘˜ Ù˘Ú¿ÓÓÔ˘˜ ·fi ÙËÓ
- ¶˘ı·ÁfiÚ·˜ (580 - 490 .Ã.), ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜-Ì·ıËÌ·ÙÈÎfi˜, ¤‰Ú·Û ÛÙËÓ ¡fiÙÈ· πÙ·Ï›·. ∞ı‹Ó· (510 .Ã.) Î·È ÂÈÛ¿ÁÂÈ ÙÔ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi
- £Â·ÓÒ (6Ô˜ ·È. .Ã.), Á˘Ó·›Î· ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, Ì·ı‹ÙÚÈ· Î·È Î·ÙfiÈÓ Û‡˙˘ÁÔ˜ ÙÔ˘ ¶˘ı·- ÔÏ›ÙÂ˘Ì· (508 .Ã.).
ÁfiÚ·.

5Ô˜ ·È. .Ã. (500 - 401 .Ã.) ∫Ï·ÛÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜

- ¶·ÚÌÂÓ›‰Ë˜ (540/15 - 470/50 .Ã.), ∂Ï¿Ù˘, ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Ù˘ ‡·Ú͢.
- ∞Ó·Í·ÁfiÚ·˜ (500 - 428 .Ã.), ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜, Ô ÚÒÙÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜
ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ¤¯ÂÈ ˙‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·.
- ¢ÈÔÁ¤Ó˘ Ô ∞ÔÏψÓÈ¿Ù˘ (5Ô˜ ·È. .Ã.), ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ·fi ÙËÓ πˆÓ›·.
- ∂Ì‰ÔÎÏ‹˜ (495 - 430 .Ã.), ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ÎÔÛÌÔÏfiÁÔ˜.
- ∑‹ÓˆÓ Ô ∂Ï¿Ù˘ (5Ô˜ ·È. .Ã.), ∂Ï¿Ù˘ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ‰È¿ÛËÌÔ˜ ·fi Ù· ·Ú¿‰ÔÍ· Ù˘
ΛÓËÛ˘, ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ ¶·ÚÌÂÓ›‰Ë.
- §Â‡ÎÈÔ˜ (5Ô˜ ·È. .Ã.), ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ıÂÌÂÏȈً˜ Ù˘ ·ÙÔÌÈ΋˜ ıˆڛ·˜.
- ¶ÚˆÙ·ÁfiÚ·˜ (490/80 - 420/11 .Ã.), ÛÔÊÈÛÙ‹˜ ‰È¿ÛËÌÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ Û¯ÂÙÈÎÈÛÌfi ÙÔ˘.
- π›·˜ (485 - 415 .Ã.), ÛÔÊÈÛÙ‹˜.
- °ÔÚÁ›·˜ (483 - 376 .Ã.), ÛÔÊÈÛÙ‹˜ Î·È ‰¿ÛηÏÔ˜ Ù˘ ÚËÙÔÚÈ΋˜.
- ∞ÓÙÈÊÒÓ (480 - 411 .Ã.), Ú‹ÙÔÚ·˜ Î·È ÛÔÊÈÛÙ‹˜, ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ·fi ÙËÓ Ú·ÁÌ·Ù›·
ÙÔ˘ ¶ÂÚ› ∞ÏËı›·˜ ·Ó·Î·Ï‡ÊıËÎ·Ó ÛÙËÓ √͇ڢÁ¯Ô (∞›Á˘ÙÔ˜).
- ∞Û·Û›· (5Ô˜ ·È ..Ã.), Á˘Ó·›Î· ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È Ú‹ÙˆÚ, Û‡ÓÙÚÔÊÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹.
- ™ˆÎÚ¿Ù˘ (469 - 399 .Ã.), ∞ıËÓ·›Ô˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È Ë ÛÙÚÔÊ‹
Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ·fi ÙËÓ ÎÔÛÌÔÏÔÁ›· Î·È ÙËÓ Ê˘ÛÈ΋ ÛÙËÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Î·È ÙËÓ ËıÈ΋.
- ¶Úfi‰ÈÎÔ˜ (5Ô˜ ·È. .Ã.), ÛÔÊÈÛÙ‹˜, Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË.
- ¢ËÌfiÎÚÈÙÔ˜ (460 - 370 .Ã.), ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜, ·ÙÔÌÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜.
- ∂˘ÎÏ›‰Ë˜ Ô ªÂÁ·Ú‡˜ (450 - 380 .Ã.), Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË Î·È È‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘
ªÂÁ·ÚÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜, Ô˘ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙȘ ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÛˆÎÚ·ÙÈΤ˜ Û¯ÔϤ˜.
- 499 - 494 .Ã.: ∏ πˆÓ›· ÂÍÂÁ›ÚÂÙ·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘
¶ÂÚÛ›·˜.
- 490 - 479 .Ã.: √È ¶ÂÚÛÈÎÔ› fiÏÂÌÔÈ ÂÓÒÓÔ˘Ó Úfi-
ÛηÈÚ· ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜. ◊ÙÙ· ¶ÂÚÛ›·˜ ÙÔ 479 .Ã.
- 472 .Ã.: √ ∞ÈÛ¯‡ÏÔ˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ô ÚÒÙÔ˜
∂˘Úˆ·›Ô˜ ‰Ú·Ì·ÙÔ˘ÚÁfi˜ (¶¤ÚÛ˜).
ÿ‰Ú˘ÛË Ù˘ ™˘ÌÌ·¯›·˜ Ù˘ ¢‹ÏÔ˘.
- ¶ÂÚ. 460 - 429 .Ã.: ∏ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹.
£¿Ó·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹ ·fi ÏÔÈÌfi.
¶·›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÙÚ·Áˆ‰›Â˜ ÙÔ˘ ™ÔÊÔÎÏ‹ (468 - 406 .Ã.)
- 423 .Ã.: √ ∞ÚÈÛÙÔÊ¿Ó˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ¡ÂʤϘ ηÈ
‰È·ÎˆÌˆ‰Â› ÙÔÓ ™ˆÎÚ¿ÙË.
√È ÙÚ·Áˆ‰›Â˜ ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó Â›‰Ú·-
ÛË ÙˆÓ ™ÔÊÈÛÙÒÓ. √ ∏Úfi‰ÔÙÔ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙȘ
πÛÙÔڛ˜ ÙÔ˘ ¤Ó· ·ÓfiÚ·Ì· ÁÈ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ.
431 - 404 .Ã.: ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi˜ fiÏÂÌÔ˜ ÌÂٷ͇
™¿ÚÙ˘ Î·È ∞ı‹Ó·˜. ◊ÙÙ· Ù˘ ∞ı‹Ó·˜.
- 404 .Ã.: √ÏÈÁ·Ú¯›· ÙˆÓ ÙÚÈ¿ÎÔÓÙ· Ù˘Ú¿ÓÓˆÓ.
- 403 .Ã.: ∞ÔηٿÛÙ·ÛË Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜.
√ £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÂÚÂ˘Ó¿ ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿
Î·È Ù· ΛÓËÙÚ¿ Ù˘ ÛÙËÓ πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘.
π·ÙÚÈο Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ πÔÎÚ¿ÙË.

4Ô˜ ·È. .Ã. (400 - 301 .Ã.) ∫Ï·ÛÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜

- √ ı¿Ó·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË ÙÔ 399 ›¯Â ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂȉڿÛÂȘ ÛÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ· Î·È ÛÂ
¿ÏÏ· ÚfiÛˆ· Ù˘ ÂÔ¯‹˜. ÿ‰Ú˘ÛË ÙˆÓ ÏÂÁfiÌÂÓˆÓ ÛˆÎÚ·ÙÈÎÒÓ Û¯ÔÏÒÓ (ªÂÁ·ÚÈ΋,
∫˘ÓÈ΋, ∫˘ÚËÓ·˚΋).
- ∞ÓÙÈÛı¤Ó˘ (445 - 360 .Ã.), Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË, Û˘¯Ó¿ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ‡ÛÙÂÚË
∫˘ÓÈ΋ Û¯ÔÏ‹.
- ∞Ú›ÛÙÈÔ˜ (435 - 356 .Ã.), Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË, È‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ ∫˘ÚËÓ·˚΋˜ Û¯ÔÏ‹˜
Ô˘ ÚfiÛÎÂÈÙ·È ÛÙÔÓ Ë‰ÔÓÈÛÌfi.
- ¶Ï¿ÙˆÓ (427 - 347 .Ã.), ÓÂfiÙÂÚÔ˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË, È‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜
(387), ‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË. °Ú¿ÊÂÈ ÙËÓ ¶ÔÏÈÙ›· (ÂÚ. 380-370).
- •ÂÓÔÊÒÓ (427 - 355 .Ã.), ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ Î·È ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ÁÓˆÛÙfi˜ ·fi ÙËÓ «∞ÔÏÔÁ›·» ÙÔ˘
™ˆÎÚ¿ÙË.
- ™‡ÛÈÔ˜ (407 - 399 .Ã.), Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ·, Ô˘ ÙÔÓ ‰È·‰¤¯ÙËΠˆ˜ ÂÈÎÂ-
Ê·Ï‹˜ ÛÙËÓ ∞η‰ËÌ›· (347)
- ¢ÈÔÁ¤Ó˘ ·fi ÙË ™ÈÓÒË (400/390 - 328/323 .Ã.), ηْ ÂÍÔ¯‹Ó ΢ÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜.
- •ÂÓÔÎÚ¿Ù˘ (396 - 314 .Ã.), Ô·‰fi˜ ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ· Î·È ÙÚ›ÙÔ˜ ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ Ù˘ ∞η-
‰ËÌ›·˜.
∏ ÂÏÏËÓÈ΋ ÚËÙÔÚÈ΋ ·Óı› (∞ÈÛ¯›Ó˘, πÛÔÎÚ¿Ù˘,
¢ËÌÔÛı¤Ó˘).
ÕÓıÈÛË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ (£Âfi‰ˆÚÔ˜
£Â·›ÙËÙÔ˜).
- 399 .Ã.: ∫·Ù·‰›ÎË Î·È ı¿Ó·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË.
- 387 .Ã.: π‰Ú˘ÛË Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ·.
- 336 .Ã.: √ ∞ϤͷӉÚÔ˜ ‰È·‰¤¯ÂÙ·È ÙÔÓ º›ÏÈÔ
Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜.
- 335 .Ã.: ÿ‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈÎÔ‡ §˘Î›Ԣ.
- 327 .Ã: √ ¶‡ÚÚˆÓ ·›ÚÓÂÈ Ì¤ÚÔ˜ ÛÙËÓ ÂÎÛÙÚ·-
Ù›· ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÛÙËÓ πÓ‰›·, ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙËÓ
ÈÓ‰È΋ ÛÔÊ›·.
- 323 .Ã.: £¿Ó·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ Î·È ¤Ó·ÚÍË
Ù˘ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘. ÿ‰Ú˘ÛË ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÒÓ
‚·ÛÈÏ›ˆÓ.

∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À

142 Ã√¡√§√°π∫√™ ¶π¡∞∫∞™

- ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ (384 - 322 .Ã.), Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ·, È‰Ú˘Ù‹˜ ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ (395) Î·È - 305 .Ã.: √ ∂›ÎÔ˘ÚÔ˜ ȉڇÂÈ ÙÔÓ ∫‹Ô, ÊÈÏÔÛÔ-
Ù˘ ÂÚÈ·ÙËÙÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜. ÊÈ΋ Û¯ÔÏ‹ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·.
- ∞Ú‹ÙË Ë ∫˘ÚËÓ·›· (4Ô˜ ·È .Ã.), ÎfiÚË ÙÔ˘ ∞Ú›ÛÙÈÔ˘ Î·È Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ ÙÔ˘ ˆ˜ ÂÈÎÂ- - 302 .Ã.: √ ∑‹ÓˆÓ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ‰È‰¿ÛÎÂÈ ÛÙËÓ ¶ÔÈ-
Ê·Ï‹˜ Ù˘ ∫˘ÚËÓ·˚΋˜ Û¯ÔÏ‹˜. ΛÏË ™ÙÔ¿.
- ™Ù›ÏˆÓ (380 - 300 .Ã.), ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ·fi Ù· ª¤Á·Ú·, ¤¯ÂÈ ‰Â¯Ù› ÂȉڿÛÂȘ ·fi ÙÔÓ - ∞ÎÌ‹ ÙÔ˘ Áˆ̤ÙÚË ∂˘ÎÏ›‰Ë.
∫˘ÓÈÛÌfi Î·È ¤¯ÂÈ ÂȉڿÛÂÈ ÛÙÔÓ ™ÙˆÈÎÈÛÌfi. - √ ∞Ú›ÛÙ·Ú¯Ô˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ ËÏÈÔÎÂÓÙÚÈ΋ ˘fi-
- £ÂfiÊÚ·ÛÙÔ˜ (370 - 287 .Ã.), Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ıÂÛË.
ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ.
- ¶‡ÚÚˆÓ (360 - 270 .Ã.), È‰Ú˘Ù‹˜ ÙÔ˘ ™ÎÂÙÈÎÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ô˘ ‹Ú ÙÔ
ÔÓÔÌ¿ Ù˘ ·fi ·˘ÙfiÓ (¶˘ÚÚˆÓÈÛÌfi˜).

3Ô˜ ·È. .Ã. (300 - 201 .Ã.) ∂ÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜

- ∂›ÎÔ˘ÚÔ˜ (341 - 270 .Ã.), È‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ Û¯ÔÏ‹˜ ÙˆÓ ∂ÈÎÔ˘Ú›ˆÓ Ô˘ ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠ- √ ∞Ú¯ÈÌ‹‰Ë˜ ÊÔÓ‡ÂÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë ÙˆÓ
·fi ·˘ÙfiÓ. ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ ·fi ÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜ (ÂÚ. 287 .Ã. -
- ∑‹ÓˆÓ Ô ∫ÈÙȇ˜ (336/5 - 262 .Ã.), È‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ ÛÙˆÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜. 212 .Ã.).
- ∫Ï¿Óı˘ (331 - 232 .Ã.), ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ù˘ ÛÙˆÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜. - ™Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ¶ÙÔÏÂÌ·›Ô˘ ÙÔ˘ ºÈÏ¿‰ÂÏÊÔ˘
- ∞Ú›ÛÙˆÓ (3Ô˜ ·È. .Ã.), ÛÙˆÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∑‹ÓˆÓ·, ÂÈÎÂÓÙڈ̤ÓÔ˜ (285 .Ã. - 247 .Ã.) ÛÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· Ù˘ ∞ÈÁ‡-
ηٿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ ÛÙËÓ ËıÈ΋. ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÂÙ·È ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο Ë ¶·Ï·È¿ ¢È·-
- ∆›ÌˆÓ (320 - 230 .Ã.), ÛÎÂÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶‡ÚÚˆÓ·. ı‹ÎË (ªÂÙ¿ÊÚ·ÛË ÙˆÓ ∂‚‰ÔÌ‹ÎÔÓÙ·, √’).
- ∞ÚÎÂۛϷԘ (316 - 242 .Ã.), È‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ «ª¤Û˘ ∞η‰ËÌ›·˜», Èı·ÓÒ˜ ˘‡ı˘ÓÔ˜ ÁÈ·
ÙË ÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ ™ÎÂÙÈÎÈÛÌfi.
- ª¤ÓÈÔ˜ (250 .Ã.), ΢ÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ‰È¿ÛËÌÔ˜ Û·ÙÈÚÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜.
- ÃÚ‡ÛÈÔ˜ (281 - 208 .Ã.), ÙÚ›ÙÔ˜, ›Ûˆ˜ Ô ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜, ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ù˘ ÛÙˆÈ΋˜
Û¯ÔÏ‹˜.

2Ô˜ ·È. .Ã. (200 - 101 .Ã.) ∂ÏÏËÓÈÛÙÈ΋ - ƒˆÌ·˚΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜

- ¢ÈÔÁ¤Ó˘ Ô µ·‚˘ÏÒÓÈÔ˜ (240 - 152 .Ã.), ÛÙˆÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ̤ÏÔ˜ Ù˘ ÂÚ›ÊËÌ˘ - 146 .Ã.: ∫·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ ∫ÔÚ›ÓıÔ˘ ·fi ÙË
ÚÂۂ›·˜ ÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ ÛÙË ƒÒÌË (155 .Ã.). ƒÒÌË. ∏ ∂ÏÏ¿‰· ¯¿ÓÂÈ ÙËÓ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· Ù˘.
- ∫·ÚÓ¿‰Ë˜ (214 - 129 .Ã.), ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ Î·È È‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ «¡¤·˜ ∞η- - ∆Ô ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌÈÛÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ·‰ÂÏÊÒÓ °Ú¿Î¯ˆÓ
‰ËÌ›·˜», ̤ÏÔ˜ Ù˘ ÂÚ›ÊËÌ˘ ÚÂۂ›·˜ ÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ ÛÙË ƒÒÌË. ÛÙË ƒÒÌË.
- ¶·Ó·›ÙÈÔ˜ (185 - 109 .Ã.), ÛÙˆÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Ì ÂÎÏÂÎÙÈΤ˜ Ù¿ÛÂȘ, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¢ÈÔ-
Á¤ÓË ·fi ÙË µ·‚˘ÏÒÓ· Î·È ÙÔ˘ ∞ÓÙ›·ÙÚÔ˘, ÂËÚ¤·Û ÙÔÓ ∫ÈΤڈӷ.
- º›ÏˆÓ Ô §·ÚÈÛ·›Ô˜ (160 - 80 .Ã.), ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜, ‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ˘ ∫ÈΤڈӷ.
- ∑‹ÓˆÓ Ô ™È‰ÒÓÈÔ˜ (150 - 70 .Ã.), ÂÈÎÔ‡ÚÂÈÔ˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜.

1Ô˜ ·È. .Ã. (100 - 1 Ì.Ã.) ⁄ÛÙÂÚË ƒˆÌ·˚΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜.

- ¶ÔÛÂȉÒÓÈÔ˜ (135 - 51 .Ã.), ÛÙˆÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎfi˜, Û˘¯Ó¿ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Â-
Ù·È ˆ˜ ÂÎÏÂÎÙÈÎfi˜, ÂÎÚÔÛˆ› ÙË «ª¤ÛË ™ÙÔ¿».
- ∞ÓÙ›Ô¯Ô˜ Ô ∞ÛηψӛÙ˘ (130 - 68 .Ã.), Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ º›ÏˆÓ· ÙÔ˘ §·ÚÈÛ·›Ô˘, ÂÈÎÂ-
Ê·Ï‹˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ Ô˘ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ™ÎÂÙÈÎÈÛÌfi Ù˘ «¡¤·˜ ∞η‰ËÌ›·˜»
Î·È ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ÛÙËÓ ·ÏÈ¿ ∞η‰ËÌ›·. ÕÛÎËÛ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Â›‰Ú·ÛË ÛÙÔÓ ∫ÈΤڈӷ.
- ºÈÏfi‰ËÌÔ˜ (110 - 40 .Ã.), ÂÈÎÔ‡ÚÂÈÔ˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÔÏÏ¿ ·fi Ù· Û˘ÁÁÚ¿Ì-
Ì·Ù· ı¿ÊÙËÎ·Ó ÛÙÔ Herculaneum (∏Ú¿ÎÏÂÈ·) ÛÙËÓ ¤ÎÚËÍË ÙÔ˘ µÂ˙Ô‡‚ÈÔ˘ (79 Ì.Ã.).
- ∫ÈÎ¤ÚˆÓ (106 - 43 .Ã.), ƒˆÌ·›Ô˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È Û˘ÁÁڷʤ·˜.
- ∞ÈÓËÛ›‰ËÌÔ˜ (1Ô˜ ·È. .Ã.), ÛÎÂÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Ô˘ ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ ·Ó·‚ÈÒÛÂÈ ÙÔÓ
¶˘ÚÚˆÓÈÛÌfi.
- §Ô˘ÎÚ‹ÙÈÔ˜ (97 - ÂÚ. 55 .X.), ÂÈÎÔ‡ÚÂÈÔ˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ÔÈËÙ‹˜.
∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ› ÃÚfiÓÔÈ (1Ô˜ ·È. .Ã. - 3Ô˜ ·È. Ì.Ã.)
- 84 .Ã.: ∆· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË ÌÂٷʤÚÔÓÙ·È
·fi ÙÔÓ ™‡ÏÏ· ÛÙË ƒÒÌË Î·È ÂΉ›‰ÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ
∞Ó‰ÚfiÓÈÎÔ ÙÔÓ ƒfi‰ÈÔ.
- 47 .Ã.: ∏ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·˜ ηٷ-
ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È.
- 31 .Ã.: ∏ Ì¿¯Ë ÙÔ˘ ∞ÎÙ›Ô˘. ∆¤ÏÔ˜ Ù˘ ڈ̷˚΋˜
‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È Ù˘ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘.
∆¤ÏÔ˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋˜ ‹ ·ÏÂÍ·Ó‰ÚÈÓ‹˜ ÂÔ¯‹˜.

1Ô˜ ·È. Ì.X. ⁄ÛÙÂÚË ƒˆÌ·˚΋ Î·È ¶ÚˆÙÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ∂Ô¯‹

- º›ÏˆÓ Ô ∞ÏÂÍ·Ó‰Ú‡˜ (30 .Ã. - 40 Ì.Ã.), ∂‚Ú·›Ô˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ÁfiÓÈÌÔ˜ Û˘ÁÁڷʤ- - 74 Ì.Ã.: √ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ µÂÛ·ÛÈ·Ófi˜ ÂΉÈÒÎÂÈ
·˜ Ô˘ ¤˙ËÛ ÛÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· ÛÙÔ˘˜ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜. ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜ ·fi ÙË ƒÒÌË.
- ™ÂӤη˜ (4 .Ã. - 65 Ì.Ã.), ƒˆÌ·›Ô˜ ÛÙˆÈÎfi˜ Û˘ÁÁڷʤ·˜, ȉȈÙÈÎfi˜ ‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ˘
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ¡¤ÚˆÓ·.
- ªÔ˘ÛÒÓÈÔ˜ ƒÔ‡ÊÔ˜ (30 - 100 Ì.Ã.), ÛÙˆÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜. - 94 Ì.Ã.: √ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ¢ÔÌÈÙÈ·Ófi˜ ÂΉÈÒÎÂÈ
- ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ (45 - 125 Ì.Ã.), ‚ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ Î·È Û˘ÁÁڷʤ·˜ Ù˘ Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋˜ Û˘Ï- ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜ ·fi ÙË ƒÒÌË.
ÏÔÁ‹˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÒÓ ‰ÔÎÈÌ›ˆÓ Ì ٛÙÏÔ ∆· ∏ıÈο.
- ∂›ÎÙËÙÔ˜ (50 - 135 Ì.Ã.), ÛÙˆÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ªÔ˘ÛÒÓÈÔ˘ ƒÔ‡ÊÔ˘ ηÈ
È‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ Û¯ÔÏ‹˜ Ù˘ ¡ÈÎfiÔÏ˘.

2Ô˜ ·È Ì.Ã. ¢È¿ÏÔÁÔ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ Î·È ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜

- ¢ËÌÒÓ·Í (2Ô˜ ·È. Ì.Ã.), ΢ÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∂›ÎÙËÙÔ˘.
- ¢ÈÔÁ¤Ó˘ Ô √ÈÓԷӉ‡˜ (2Ô˜ ·È. Ì.Ã.), Û˘ÁÁڷʤ·˜ Ù˘ ÂÈÎÔ‡ÚÂÈ·˜ ÂÈÁÚ·Ê‹˜ Ô˘
‚Ú¤ıËΠÛÙ· √ÈÓÔ¿Ó‰· Ù˘ §˘Î›·˜.

∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À

 Ã√¡√§√°π∫√™ ¶π¡∞∫∞™ 143

- ∞ÏΛÓÔÔ˜ (2Ô˜ ·È. Ì.Ã.), Ï·ÙˆÓÈÛÙ‹˜ Î·È Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÙÔ˘ ∂Á¯ÂÈÚȉ›Ô˘ ÙÔ˘ ¶Ï·ÙˆÓÈ- - √ øÚÈÁ¤Ó˘ (185 - 254 Ì.Ã.) ÚÔÛ·ı› Ó· Û˘ÌÊÈ-
ÛÌÔ‡. ÏÈÒÛÂÈ ÙÔÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi Ì ÙËÓ Ï·ÙˆÓÈ΋ ÊÈÏÔÛÔ-
- ª¿ÚÎÔ˜ ∞˘Ú‹ÏÈÔ˜ (121 - 180 Ì.Ã.), ƒˆÌ·›Ô˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Î·È ÛÙˆÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜. Ê›· ÂÚÌËÓ‡ÔÓÙ·˜ ÙË µ›‚ÏÔ.
- °·ÏËÓfi˜ Ô ¶ÂÚÁ·ÌËÓfi˜ (129 - 199 Ì.Ã.), ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜-ÁÈ·ÙÚfi˜ ÂËÚ·Ṳ̂ÓÔ˜ ·fi ÙÔÓ - ∞ÔÛÙÔÏÈÎÔ› ¶·Ù¤Ú˜ Î·È ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ› ∞ÔÏÔÁËÙ¤˜
¶Ï·ÙˆÓÈÛÌfi, ÁÈ·ÙÚfi˜ ÙÔ˘ ª¿ÚÎÔ˘ ∞˘ÚËÏ›Ô˘ Î·È ÁfiÓÈÌÔ˜ Û˘ÁÁڷʤ·˜. - ™˘ÁÁÚ·Ê‹ ·fiÎÚ˘ÊˆÓ Î·È ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ Â˘·ÁÁÂ-
- ™¤ÍÙÔ˜ ∂ÌÂÈÚÈÎfi˜ (2Ô˜ - 3Ô˜ ·È. Ì.Ã.), ÛÎÂÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È Û˘ÁÁڷʤ·˜. Ï›ˆÓ
- ∞ϤͷӉÚÔ˜ Ô ∞ÊÚÔ‰ÈÛȇ˜ (·ÎÌ‹ 200 Ì.Ã.), ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈÎfi˜ ˘ÔÌÓËÌ·ÙÈÛÙ‹˜, ‰È‰¿ÛÎÂÈ - ∂ÌÊ¿ÓÈÛË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡ °ÓˆÛÙÈÎÈÛÌÔ‡.
ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·.
- πÔ˘Ï›· ¢fiÌÓ· (170 - 217 Ì.Ã.), ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, Û‡˙˘ÁÔ˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ™ÂÙÈÌ›Ô˘ ™Â‚‹-
ÚÔ˘, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔÓ °·ÏËÓfi Î·È ÙÔÓ ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ ÛÙÔÓ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi Ù˘ ·ÎÏÔ.

3Ô˜ ·È. Ì.Ã. ⁄ÛÙÂÚË ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ·

- ¢ÈÔÁ¤Ó˘ §·¤ÚÙÈÔ˜ (3Ô˜ ·È. Ì.Ã.), ‰È¿ÛËÌÔ˜ ‚ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÊÈÏÔÛfiʈÓ. - 285 Ì.Ã.: ∏ ڈ̷˚΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰È·ÈÚÂ›Ù·È ÛÂ
- ¶ÏˆÙ›ÓÔ˜ (205 - 270 Ì.Ã.), Ï·ÙˆÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È È‰Ú˘Ù‹˜ ÙÔ˘ ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÛÌÔ‡. ·Ó·ÙÔÏÈ΋ Î·È ‰˘ÙÈ΋ ·fi ÙÔÓ ¢ÈÔÎÏËÙÈ·Ófi.
- ¶ÔÚʇÚÈÔ˜ (233 - 309 Ì.Ã.), ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÎfi˜, Ì·ıËÙ‹˜ Î·È ‚ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÏˆÙ›ÓÔ˘.
- π¿Ì‚ÏȯԘ (242 - 327 Ì.Ã.), ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜.

4Ô˜ ·È. Ì.Ã. ªÂ۷ȈÓÈ΋ - µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô˜.

¢È¿Û·ÛË Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜
- ÷ÏΛ‰ÈÔ˜ (4Ô˜ ·È. Ì.Ã.), Ï·ÙˆÓÈÛÙ‹˜ Î·È Û˘ÁÁڷʤ·˜ Ï·ÙÈÓÈ΋˜ ÌÂÙ¿ÊÚ·Û˘ Î·È ˘Ô- - 313 Ì.Ã. ¢È¿Ù·ÁÌ· ªÂ‰ÈÔÏ¿ÓˆÓ ÂÚ› ∞ÓÂÍÈıÚË-
ÌÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ∆ÈÌ·›Ô˘. ÛΛ·˜.
- £ÂÌ›ÛÙÈÔ˜ (317 - 388 Ì.Ã.), ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈÎfi˜ ˘ÔÌÓËÌ·ÙÈÛÙ‹˜, ¤˙ËÛ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈ- - 330 Ì.Ã. ÿ‰Ú˘ÛË Ù˘ ∫ˆÓ/ÔÏ˘ Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ¤‰Ú·
ÓÔ‡ÔÏË. Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜.
- ∞˘ÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˜ (354 - 430 Ì.Ã.), ¯ÚÈÛÙÈ·Ófi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ¶·Ù¤Ú·˜ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ÂË- - 325 Ì.Ã. ∏ ∞’ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ ™‡ÓÔ‰Ô˜ Ù˘ ¡Èη›·˜
Ú·Ṳ̂ÓÔ˜ ·fi ÙÔÓ ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÛÌfi. ηٷ‰Èο˙ÂÈ ÙËÓ ·›ÚÂÛË ÙÔ˘ ∞Ú›Ԣ.
- À·Ù›· (370 - 415 Ì.Ã.), ‰È¿ÛËÌË ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈ΋ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ¤˙ËÛ ÛÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· - 395 Ì.Ã. √ÚÈÛÙÈ΋ ‰È·›ÚÂÛË Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ·˘ÙÔ-
Î·È ‰ÔÏÔÊÔÓ‹ıËΠ·fi ÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi fi¯ÏÔ. ÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ·fi ÙÔÓ £ÂÔ‰fiÛÈÔ.

5Ô˜ - 6Ô˜ ·È. Ì.Ã.

- ¶ÚfiÎÏÔ˜ (410 - 485 Ì.Ã.), ∞ıËÓ·›Ô˜ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ù˘ - 476 Ì.Ã. ∆¤ÏÔ˜ Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÛÙË
∞η‰ËÌ›·˜. ¢‡ÛË.
- ∞ÌÌÒÓÈÔ˜ (440 - 521 Ì.Ã.), ∞ÏÂÍ·Ó‰ÚÈÓfi˜ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎfi˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶ÚfiÎÏÔ˘ Î·È - 529 Ì.Ã. √ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ÎÏ›ÓÂÈ ÙȘ ÊÈÏÔÛÔÊÈΤ˜
‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ˘ ¢·Ì¿ÛÎÈÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ™ÈÌÏ›ÎÈÔ˘. Û¯ÔϤ˜ ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ. ¶ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·È Ô πÔ˘ÛÙÈÓÈ¿-
- ¢·Ì¿ÛÎÈÔ˜ (462 - 540 Ì.Ã.), ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎfi˜ Î·È ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ù˘ ·ıËÓ·˚΋˜ Û¯ÔÏ‹˜. ÓÂÈÔ˜ ÓÔÌÈÎfi˜ ÎÒ‰Èη˜.
- µÔ‹ıÈÔ˜ (480 - 525 Ì.Ã.), §·Ù›ÓÔ˜ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎfi˜ Î·È ÌÂÙ·ÊÚ·ÛÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË.
- ™ÈÌÏ›ÎÈÔ˜ (490 - 560 Ì.Ã.), ˘ÔÌÓËÌ·ÙÈÛÙ‹˜ ¤ÚÁˆÓ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘
¢·Ì¿ÛÎÈÔ˘.
- πˆ¿ÓÓ˘ ºÈÏfiÔÓÔ˜ (490 - 570 Ì.Ã.), ¯ÚÈÛÙÈ·Ófi˜ ˘ÔÌÓËÌ·ÙÈÛÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË,
¤˙ËÛ ÛÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ÌÌˆÓ›Ô˘.

* √ ·ÚÒÓ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈÎfi˜ ›Ó·Î·˜ ·ÔÙÂÏ› ÂÂÍÂÚÁ·Ṳ̂ÓË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘ ›Ó·Î· ·fi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô The Oxford Companion to
Philosophy, ¤Î‰. Ted Honderich, Oxford University Press, 1995, ÛÂÏ. 945 Î.ÂÍ., Ì ‚¿ÛË Ù· ÏÂÍÈο Î·È Ù· ‚ÔËı‹Ì·Ù· Ô˘ ·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙË
‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ µÈ‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ˘¿Ú¯ÂÈ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÌÈ· ÂÓÈ·›· ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ ÛÙÔ µÈ‚Ï›Ô ÙÔ˘ Ì·ıË-
Ù‹ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.

∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À

 144

∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À

Ã∞ƒ∆∏™ ª∂ °∂¡∂£§π√À™ ∆√¶√À™ ◊ ∆√¶√À™ ¢ƒ∞™∏™ ∞ƒÃ∞πø¡ ºπ§√™√ºø¡

Πόλεις στις οποίες αναπτύχθηκαν οι φιλοσοφικές σχολές, γενέθλιοι τόποι ή τόποι δράσης των ανθολογούµενων φιλοσόφων.
(Από το βιβλίο: Β. Κάλφας, Γ. Ζωγραφίδης, Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυµα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη 2006).

°§ø™™∞ƒπ√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ √ƒø¡
(¶·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È Û˘ÓÔÙÈο ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÔ‡˜ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô)
∞ÁÓˆÛÙÈÎÈÛÌfi˜ (·-+ÁÓÒÛË=agnosticismus): ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ë
ÔÔ›· ·ÚÓÂ›Ù·È ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ ÁÓÒÛË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ÙÔ˘ ıÂÔ‡ Î·È Ù˘ ·ÏË-
ıÈÓ‹˜ Ô˘Û›·˜ ÙˆÓ fiÓÙˆÓ.
∞Ó·ÁˆÁ‹ (reductio): ª¤ıÔ‰Ô˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Ô˘ ÂȯÂÈÚ› Ó· ·Ó·Ï‡ÛÂÈ Û‡Ó-
ıÂÙ· Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ÛÙ· ·Ï¿ Î·È ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘˜. §¤ÁÂÙ·È fiÙÈ Ë ÊÈÏÔ-
ÛÔÊ›· Î·È Ë ÂÈÛÙ‹ÌË ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ·ÊÂÙËÚ›· ÙÔ˘˜ ÌÈ· ·Ó·ÁˆÁÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ (·Ó·-
ÁˆÁÈÛÌfi˜), ÙÔÓ ÈÛ¯˘ÚÈÛÌfi ÙÔ˘ £·Ï‹ fiÙÈ «Ù· ¿ÓÙ· ‡‰ˆÚ», Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ó¿-
ÁÂÈ ÙËÓ ·¯·Ó‹ ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ· ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ (ʇÏÏ·, ˙Ò·,
fiÛÙڷη, ʈÙÈ¿, Ì·ÏÏÈ¿ ÎÙÏ.) Û ÌÈ· ÂÓÈ΋ ·Ú¯‹ (Ù· ÔÏÏ¿ Î·È ÙÔ ¤Ó·).
∞Ó·ÏÔÁ›· ‹ ·Ó·ÏÔÁÈÎfi˜ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌfi˜: ∂›‰Ô˜ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡ ηٿ ÙÔÓ ÔÔ›Ô
·fi ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÎÚ›ÛÂȘ ‹ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Û˘ÌÂÚ·›ÓÔ˘Ì ÌÈ· ¿ÏÏË ÂÈ̤ÚÔ˘˜
ÎÚ›ÛË ‹ ÚfiÙ·ÛË Ì ‚¿ÛË Î¿ÔÈ· ÔÌÔÈfiÙËÙ·. √È ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ Â›Ó·È ¯Ú‹ÛÈÌ·
ÊÈÏÔÛÔÊÈο ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ· Ó· Û˘ÏÏ¿‚Ô˘Ì ·ÊËÚË̤Ó˜ ¤ÓÓÔȘ, Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·˜
·˘Ù¤˜ Ì ‰È¿ÊÔÚ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ù˘ ÂÌÂÈÚ›·˜, fiˆ˜ fiÏÂȘ, ÏÔ›·, Ô˘Ú¿ÓÈ·
ÛÒÌ·Ù·. ∏ ‰È·Ù‡ˆÛË Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡ ̤ۈ ·Ó·ÏÔÁÈÒÓ ·ÔÙÂÏ› ›‰Ô˜ Â·-
ÁˆÁ‹˜, ¤ÛÙˆ Î·È ·Ó ‰ÂÓ ·ÊÔÚ¿ ÌÂÙ¿‚·ÛË ·fi ÙÔ ÂȉÈÎfi ÚÔ˜ ÙÔ ÁÂÓÈÎfi, ÙÔ
Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· ηْ ·Ó·ÏÔÁ›·Ó ‰ÂÓ Â›Ó·È fï˜ ·ÛʷϤ˜ ·ÏÏ¿ Èı·Ófi.
∞ÓıÚˆÈÛÌfi˜ (Ô˘Ì·ÓÈÛÌfi˜): ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ı¤ÙÂÈ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆ-
Ô Î·È ÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ·Í›Â˜ ¿Óˆ ·fi ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ¿ÏÏË ·Í›·. ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈ-
Îfi ΛÓËÌ· Ù˘ ∞Ó·Á¤ÓÓËÛ˘ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙË ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÂӉȷ-
ʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ÏÔÁ›ˆÓ ÚÔ˜ Ù· ΛÌÂÓ· ÙˆÓ ÎÏ·ÛÈÎÒÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ Ù˘
·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ Î·È ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË Û ·˘Ù¿ ÚÔÙ‡ˆÓ ˙ˆ‹˜, ÛΤ„˘ Î·È Î·Ï-
ÏÈÙ¯ÓÈ΋˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜.
∞ÓıÚˆÔÌÔÚÊÈÛÌfi˜: ¶·Ú¿ÛÙ·ÛË Î·È ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ıÂÔ‡
ηْ ·Ó·ÏÔÁ›·Ó ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡ÛË (Ô ıÂfi˜, Ô ÎfiÛÌÔ˜, Ù· ˙Ò· ·›Ú-
ÓÔ˘Ó ·ÓıÚÒÈÓË ÌÔÚÊ‹).
∞Í›·: £ÂÙÈ΋ ȉÈfiÙËÙ· Ô˘ ·Ô‰›‰Ô˘Ì Û ÚfiÛˆ·, Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È Î·Ù·-
ÛÙ¿ÛÂȘ.
∞ÚÂÙ‹: ∂Ù˘ÌÔÏÔÁÈο Û˘ÁÁÂÓ‹˜ Ì ÙÔ ˘ÂÚıÂÙÈÎfi ¿ÚÈÛÙÔ˜, Û‹Ì·ÈÓ ·Ú¯Èο
˘ÂÚÔ¯‹ Î·È Ù¤ÏÂÈ· ÂΉ‹ÏˆÛË ÌÈ·˜ ·ÚÈ·˜ ȉÈfiÙËÙ·˜ ÚÔÛÒÔ˘, ˙ÒÔ˘ ‹
Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜ (.¯. Ë ·ÚÂÙ‹ ÂÓfi˜ Ì·¯·ÈÚÈÔ‡ Â›Ó·È fiÙÈ Îfi‚ÂÈ Î·Ï¿). ™ÙË ÊÈÏÔÛÔ-
Ê›· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ËıÈ΋ ·Í›·, ÂÓÒ Î·Ù¿ ÙÔÓ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË Ë ËıÈ΋ ·ÚÂÙ‹
ÔÚ›˙ÂÙ·È ˆ˜ «ÌÂÛfiÙËÙ·» ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë Î·È ÙËÓ ˘ÂÚ‚ÔÏ‹.
°›ÁÓÂÛı·È: ∏ ·ÏÏ·Á‹, Ë ÌÂÙ¿‚·ÛË ·fi ÌÈ· ηٿÛÙ·ÛË Û ÌÈ· ¿ÏÏË
°ÓˆÛÈÔıˆڛ·/ÁÓˆÛÈÔÏÔÁ›·: £ÂˆÚ›· Ù˘ ÁÓÒÛ˘, ÎÏ¿‰Ô˜ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜
Ô˘ ÂÚÂ˘Ó¿ ÙȘ ËÁ¤˜, ÙȘ ÌÔÚʤ˜ Î·È Ù· fiÚÈ· ÙË ÁÓÒÛ˘.
¢È·ÏÂÎÙÈ΋: ™ÔÊÈÛÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ Ù˘ ÚËÙÔÚÈ΋˜ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈ-
·Ú¿ıÂÛË ÂÓfi˜ ÈÛ¯˘ÚÈÛÌÔ‡ ÂÓ¿ÓÙÈ· Û οÔÈÔÓ ¿ÏÏÔ. ™ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘
™ˆÎÚ¿ÙË Î·È ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ· ̤ıÔ‰Ô˜ ‡ÚÂÛ˘ Ù˘ ·Ï‹ıÂÈ·˜ Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È
ÛÙÔÓ ÏfiÁÔ Î·È ÙÔÓ ·ÓÙ›ÏÔÁÔ, ÛÙË Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ÙÔÓ ‰È¿ÏÔÁÔ.
¢ÔÁÌ·ÙÈÛÌfi˜: ∆¿ÛË ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ó· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ¯ˆÚ›˜ Û˘˙‹ÙËÛË ÙË
ÁÓÒÛË, ÙËÓ ÔÔ›· ıˆÚÔ‡Ó ‰˘Ó·Ù‹. ¶ÔÏÂÌ‹ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ÛÎÂÙÈÎÔ‡˜
ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜.
¢ÔÍÔÁÚ·Ê›· (‰fiÍ·È): ∞Ï‹ ηٷÁÚ·Ê‹ ÁÓˆÌÒÓ ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÊÈÏÔÛfiʈÓ
¿Óˆ Û ÔÈΛϷ ı¤Ì·Ù·.
∂Ï·ÙÈ΋ Û¯ÔÏ‹: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ Û¯ÔÏ‹ ÙÔ˘ 6Ô˘ Î·È ÙÔ˘ 5Ô˘ ·ÈÒÓ· (∂Ϥ· ∫¿Ùˆ
™ÈÎÂÏ›·˜). ∫‡ÚÈÔÈ ÂÎÚfiÛˆÔÈ: •ÂÓÔÊ¿Ó˘, ∑‹ÓˆÓ, ¶·ÚÌÂÓ›‰Ë˜, ª¤ÏÈÛÛÔ˜).
∂ÌÂÈÚÈÛÌfi˜: ∏ ¿Ô„Ë fiÙÈ fiÏË Ë ÁÓÒÛË ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ÛÙËÚ›-
˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·.
∂·ÁˆÁ‹: ª¤ıÔ‰Ô˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ô‰ËÁԇ̷ÛÙ ·fi ÙÔ ÌÂÚÈÎfi
ÛÙÔ ÁÂÓÈÎfi, ·fi ÙÔ ÁÓˆÛÙfi ÛÙÔ ¿ÁÓˆÛÙÔ. ∏ Â·ÁˆÁ‹ Â›Ó·È Û˘ÏÏÔÁÈÛÌfi˜ Ô˘
ÌÂÙ·‚·›ÓÂÈ ·fi ¤Ó·Ó ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ·ÚÈıÌfi ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂˆÓ Û ¢ڇÙÂÚ˜ Èı·-
Ó¤˜ ÁÂÓÈ·ÛÂȘ. ∏ «Â·ÁˆÁÈ΋ ÁÂӛ΢ÛË» Â›Ó·È Â›‰Ô˜ ÂÍ·ÁˆÁ‹˜ Û˘ÌÂÚ¿-
ÛÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÂ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌfi ·fi Ù·ÎÙÈΤ˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ÙÔ˘ ·ÚÂÏ-
ıfiÓÙÔ˜ Û ٷÎÙÈΤ˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Î·È ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ˆ˜ Ë Ê‡ÛË
¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÔÌÔÈÔÌÔÚÊ›· (ÎÏ·ÛÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ë ·Ó·ÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘).
∂ÈÎÔ˘ÚÈÛÌfi˜: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıˆڛ· Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËΠ·fi ÙÔÓ ∂›ÎÔ˘ÚÔ
Î·È ı¤ÙÂÈ ˆ˜ ÛÎÔfi Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙËÓ Ë‰ÔÓ‹ (ˉÔÓÈÛÌfi˜), ·ÏÏ¿ Î·È ÙÚfiÔ˜ ˙ˆ‹˜
Ô˘ ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÛÙÔÓ Û‚·ÛÌfi Î·È ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË.
∂ȯ›ÚËÌ·: ŒÓ· Û‡ÓÔÏÔ ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ (ÚÔΛÌÂÓ˜) Ô˘ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó·
Ô‰ËÁËıԇ̠ÏÔÁÈο Û ÌÈ· ¿ÏÏË ÚfiÙ·ÛË (ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ·).
145
∂Ô¯‹: ∆¯ÓÈÎfi˜ fiÚÔ˜ Ù˘ ÛÎÂÙÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜, «ÛÙ¿ÛË Ù˘ ‰È¿ÓÔÈ·˜
¯¿ÚË ÛÙËÓ ÔÔ›· Ô‡Ù ·ÚÓԇ̷ÛÙ οÙÈ Ô‡Ù ÙÔ ‚‚·ÈÒÓÔ˘Ì», ·Ó·ÛÙÔÏ‹
Ù˘ ÎÚ›Û˘ ‹ οÔÈ·˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜.
∂ÚÈÛÙÈ΋: ª¤ıÔ‰Ô˜ Ù˘ ÚËÙÔÚÈ΋˜ Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁ‹ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ÛÔÊÈÛÙ¤˜.
™˘Ó›ÛÙ·Ù·È ÛÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ÂÈÛÙÈÎÒÓ, ÂÎ ÚÒÙ˘ fi„ˆ˜, ·ÏÏ¿ ÂÛÊ·Ï̤ӈÓ
‹ „¢‰ÒÓ ÂȯÂÈÚËÌ¿ÙˆÓ.
∏ıÈ΋: ∫Ï¿‰Ô˜ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ô ÔÔ›Ô˜ ÌÂÏÂÙ¿ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·Í›Â˜ Ô˘ ·ÊÔ-
ÚÔ‡Ó ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Î·È ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÙË ‰È¤-
Ô˘Ó. ∂ȯÂÈÚ›, Â›Û˘, Ó· ÂÈχÛÂÈ ÔÚÈṲ̂ӷ Ú·ÎÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·.
π‰Â·ÏÈÛÌfi˜: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıˆڛ· Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ë È‰¤·, Ë Û˘Ó›‰Ë-
ÛË, ÙÔ Ó‡̷, Â›Ó·È Ë ·ÏËıÈÓ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·.
∫˘ÓÈÛÌfi˜ ‹ ΢ÓÈ΋ Û¯ÔÏ‹: ªÈ· ·fi ÙȘ ÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓ˜ ÛˆÎÚ·ÙÈΤ˜ Û¯ÔϤ˜
Ô˘ ›‰Ú˘Û ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË Ô ∞ÓÙÈÛı¤Ó˘ (455 - 360 .Ã.) ÛÙÔ
Á˘ÌÓ¿ÛÈÔ ∫˘ÓfiÛ·ÚÁ˜ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ·fi fiÔ˘ ‹ÚÂ Ë Û¯ÔÏ‹ Î·È ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘.
ƒÈ˙ÔÛ·ÛÙÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ¿ÚÓËÛ˘ Î·È ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›·˜ Û ηıÈÂڈ̤Ó˜ ·Í›Â˜,
ÂÔÈı‹ÛÂȘ Î·È ÊÈÏÔÛÔÊÈΤ˜ ıˆڛ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Û ΢ڛˆ˜ ÙËÓ ËıÈ΋. ™ÙË
Û‡Á¯ÚÔÓË ¯Ú‹ÛË Ë Ï¤ÍË ÛËÌ·›ÓÂÈ ¤ÏÏÂÈ„Ë ÓÙÚÔ‹˜ Î·È ˆÌ‹ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿.
∫˘ÚËÓ·˚΋ Û¯ÔÏ‹: ªÈ· ·fi ÙȘ ÛˆÎÚ·ÙÈΤ˜ Û¯ÔϤ˜ Ô˘ ›‰Ú˘ÛÂ Ô ∞Ú›ÛÙÈ-
Ô˜ ·fi ÙËÓ ∫˘Ú‹ÓË (Á‡Úˆ ÛÙ· 435- 356 .Ã.) Ô˘ ÚfiÙÂÈÓ ˆ˜ Ë Â˘Ù˘¯›·
Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È ÛÙËÓ Ë‰ÔÓ‹.
§fiÁÔ˜: ∂ӉȿıÂÙË ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ ÈηÓfiÙËÙ· ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘
Ù˘ ‰È¿ÓÔÈ¿˜ ÙÔ˘ ̤ۈ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜Ø Ë ÔÌÈÏ›·, ÙÔ ÏÔÁÈÎfi Âȯ›ÚËÌ·.
ªÂÙ·Ê˘ÛÈ΋ (‹ ÔÓÙÔÏÔÁ›·): ∫Ï¿‰Ô˜ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ô˘ ÂÚÂ˘Ó¿ ÙË ‚·ı‡-
ÙÂÚË ˘Ê‹ Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÚÔÛ·ı› Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ÌÈ· ÁÂÓÈ΋
ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÈο.
ª˘ÛÙÈÎÈÛÌfi˜: ∆¿ÛË ÁÈ· ¿ÌÂÛË ¤ÓˆÛË Ì ÙÔÓ ıÂfi (¶ÏˆÙ›ÓÔ˜)Ø Ë ¿ÌÂÛË
Ì˘ÛÙÈ΋ ÂÔÙ›· ÙÔ˘ ·ÚfiÛÈÙÔ˘ ÛÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ Î·È ÛÙË ‰È¿ÓÔÈ· ÙÔ˘
·ÓıÚÒÔ˘ ·›ÚÔ˘ fiÓÙÔ˜.
√Ó: ·) ·˘Ùfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ ‡·ÚÍË, ‚) fiÏ· fiÛ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÂÓÈο, Ë
·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Û˘ÓÔÏÈο, Á) ·˘Ùfi Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÈο
Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ‰È·ÊÔÚÔÔÈÂ›Ù·È ·fi Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ·.
√ÓÙÔÏÔÁ›·: ∏ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ fiÓÙÔ˜, ÎÏ¿‰Ô˜ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ô˘ ÌÂÏÂÙ¿ ÙÔ
ÔÓ Î·È ÙËÓ Ô˘Û›· ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ.
√˘Û›·: ∏ Ô˘Û›· ÂÓfi˜ Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È ‚·ÛÈ΋ ȉÈfiÙËÙ· Ô˘ ÙÔ Î·ıÈÛÙ¿ ·˘Ùfi
Ô˘ ›ӷÈ. ∆Ô Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ì ÙËÓ Ô˘Û›· ÂÓfi˜ Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÛËÌ·›ÓÂÈ Ó· ÙÔ
ÔÚ›ÛÔ˘ÌÂ. √ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ıˆÚ› ÙËÓ Ô˘Û›· ÂÓfi˜ Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÚÒÙË Î·ÙË-
ÁÔÚ›· (Ï.¯. ¿ÓıÚˆÔ˜, ›Ô˜ Î.Ï.). √È ¿ÏϘ ηÙËÁÔڛ˜ (ÔÛfiÙËÙ·, ÔÈfi-
ÙËÙ·, Î.Ï.) Â›Ó·È ·Ï¿ Û˘Ì‚Â‚ËÎfiÙ· Ô˘ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ¤Ó· Ú¿ÁÌ· ˆ˜
ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ‹ ȉÈfiÙËÙ˜.
ƒËÙÔÚÈ΋: ª¤ıÔ‰Ô˜ ‹ Ù¤¯ÓË Ù˘ Û‡ÓıÂÛ˘ ÏfiÁˆÓ (‰ÈηÓÈÎÒÓ, ÚÔÙÚÂÙÈ-
ÎÒÓ, ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ Î.Ï.)
™ÎÂÙÈÎÈÛÌfi˜: ŸÚÔ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ÔÌfiÚÚÈ˙˜ ϤÍÂȘ «ÛΤ„Ș» ηÈ
«ÛÎÂÙÈÎfi˜», ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıˆڛ· Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ÁÓÒÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È
‰˘Ó·Ù‹. √ ™ÎÂÙÈÎÈÛÌfi˜ Â›Ó·È ·ÓÙ›ıÂÙÔ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ‰ÔÁÌ·ÙÈÛÌfi, Ô˘ ıˆÚ›
ÙË ÁÓÒÛË ‰˘Ó·Ù‹, Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·
Î·È ÙÔ Î‡ÚÔ˜ Ù˘ ÁÓÒÛ˘. √ÚÈṲ̂ÓÔÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ì ÙËÓ ›‰È· ÛËÌ·Û›· ÙË
ϤÍË «˘ÚÚˆÓÈÛÌfi˜» Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ ¶‡ÚÚˆÓ· ÙÔ˘
∏Ï›Ԣ, È‰Ú˘Ù‹ Ù˘ ÛÎÂÙÈÎÈÛÙÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ˘·ÁfiÚ¢ ÙËÓ ·ÌÊÈ-
‚ÔÏ›· ÁÈ· ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ì ÔÙȉ‹ÔÙÂ.
™¯ÂÙÈÎÈÛÌfi˜/Û¯ÂÙÈÎÔÎÚ·Ù›·: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıˆڛ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ
¤ÓÓÔÈ· Ù˘ Û¯ÂÙÈÎfiÙËÙ·˜. ¢ËÏÒÓÂÈ ÂΛÓÔ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ‹ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi
οÙÈ ¿ÏÏÔ, ηٿ Û˘Ó¤ÂÈ· ηıÂÙ› Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔÓ «¯ÒÚÔ» Î·È ÛÙÔÓ
«¯ÚfiÓÔ» Â›Ó·È Û¯ÂÙÈÎfi. ™Â Û¯¤ÛË Ì ÙË ÁÓÒÛË Ô Û¯ÂÙÈÎÈÛÌfi˜ ‰¤¯ÂÙ·È fiÙÈ ·˘Ù‹
Â›Ó·È ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈ΋.
∆ÂÏÂÔÏÔÁ›·: ¢È‰·Ûηϛ· Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· fiÏ· Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Ù›ÓÔ˘Ó
ÚÔ˜ οÔÈÔ ÛÎÔfi. ∫‡ÚÈÔ˜ ÂÎÚfiÛˆÔ˜ Ù˘ ÙÂÏÂÔÏÔÁÈ΋˜ ıÂÒÚËÛ˘ ÙÔ˘
ÎfiÛÌÔ˘ Â›Ó·È Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘.
ÀÏÈÛÌfi˜: µ·ÛÈÎfi Ú‡̷ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ·ÓÙ›ıÂÙÔ ÚÔ˜ ÙÔÓ È‰Â·ÏÈÛÌfi,
ηٿ ÙÔ ÔÔ›Ô ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ Î·È Î‡ÚÈÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙÔ˘ Û‡Ì·-
ÓÙÔ˜ Â›Ó·È Ë ‡ÏË.
∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À
146
™À¡∆√ª∞ ∂ƒ°√µπ√°ƒ∞ºπ∫∞ ™∆√πÃ∂π∞ ºπ§√™√ºø¡ ∫∞π ∞§§ø¡ ∞ƒÃ∞πø¡ ™À°°ƒ∞º∂ø¡
∞‚ÂÚÚfi˘ πÌÓ ƒÔ˘ÛÓÙ (Averroes, 1126 – 1198)
°ÂÓÓ‹ıËΠÛÙËÓ ∫fiÚÓÙÔ‚· Ù˘ πÛ·Ó›·˜, ÛÔ‡‰·Û ÈÛÏ·ÌÈÎfi ‰›Î·ÈÔ
Î·È ¤ÁÈÓ ‰ÈηÛÙ‹˜ ÛÙË ™Â‚›ÏÏË (1169) Î·È ·Ú¯È‰ÈηÛÙ‹˜ ÛÙËÓ ∫fiÚ-
ÓÙÔ‚· (1170). ™Â ÌÂ۷ȈÓÈο Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ˆ˜ «Ô ˘Ô-
ÌÓËÌ·ÙÈÛÙ‹˜», ·ÊÔ‡ ¤ÁÚ·„ 38 ˘ÔÌÓ‹Ì·Ù· Û ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤-
ÏË, Ù· ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ûˆı› ÛÙ· ·Ú·‚Èο, Ï·ÙÈÓÈο Î·È Â‚Ú·˚ο.
∞‚ÈΤÓÓ· πÌÓ ™›Ó· (Avicenna, 980 – 1037)
°ÂÓÓ‹ıËΠÛÙËÓ ¶ÂÚÛ›· Î·È ÛÔ‡‰·Û ÊÈÏÔÛÔÊ›·, ÏÔÁÈ΋, Ì·ıËÌ·-
ÙÈο Î·È Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘ ¤ˆ˜ ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ 18 ÂÙÒÓ, ıˆÚ›ٷÈ
·˘ÙÔ‰›‰·ÎÙÔ˜. ∆Ô ÌÂÙ·Ê˘ÛÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÙÔ˘ ∞‚ÈΤÓÓ· ·ÔÙÂÏ› Û‡Ó-
ıÂÛË Ù˘ ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋˜, Ù˘ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈ΋˜ Î·È Ù˘ ·Ú·‚È΋˜ ÊÈÏÔ-
ÛÔÊ›·˜. ÕÛÎËÛ ÙÂÚ¿ÛÙÈ· Â›‰Ú·ÛË ÛÙË ÌÂ۷ȈÓÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›·.
∞¤ÙÈÔ˜ Ô ∞ÓÙÈԯ‡˜ (1Ô˜ ·È. Ì.Ã.)
ŒÁÚ·„Â Û˘ÓÔÙÈ΋ ¤ÎıÂÛË, ‰ËÏ. ‰ÔÍÔÁÚ·Ê›·, Ì ٛÙÏÔ ™˘Ó·ÁˆÁ‹
ÙˆÓ ·ÚÂÛÎfiÓÙˆÓ, Ë ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙȘ ÁÓÒ̘ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÊÈÏÔ-
ÛfiÊˆÓ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙË Ê˘ÛÈ΋ Î·È ÙË ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋ Ô˘ ¤¯ÂÈ
·ÔÏÂÛı›, ·ÔÙ¤ÏÂÛ fï˜ ÙËÓ ËÁ‹ ‰‡Ô ¿ÏÏˆÓ ‰ÔÍÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ
¤ÚÁˆÓ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ù· Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ˘ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘ ¶ÂÚd ÙáÓ
àÚÂÛÎfiÓÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊÔȘ Ê˘ÛÈÎáÓ ‰ÔÁÌ¿ÙˆÓ (2Ô˜ ·È. Ì.Ã.) Î·È ÙÔ˘
πˆ¿ÓÓÔ˘ ™ÙÔ‚·›Ô˘ ∞ÓıÔÏfiÁÈÔÓ (5Ô˜ ·È. Ì.Ã.).
∞ÈÏÈ·Ófi˜ (Claudius Aelianus,170 – 235 Ì.Ã.)
ƒˆÌ·›Ô˜ ÛÔÊÈÛÙ‹˜, ÁÓÒÚÈ˙ ¿ÚÈÛÙ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ÒÛÙÂ,
fiˆ˜ Ô ›‰ÈÔ˜ ÈÛ¯˘ÚÈ˙fiÙ·Ó, ‰ÂÓ Í¯ÒÚÈ˙ ·fi ¤Ó· ÁÓ‹ÛÈÔ ∞ıËÓ·›Ô. ∆·
¤ÚÁ· ÙÔ˘ Ù· ¤ÁÚ·„ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο.
∞ÈÓËÛ›‰ËÌÔ˜ Ô ∫ÓÒÛÈÔ˜ (1Ô˜ ·È. .Ã.)
™ÎÂÙÈÎÈÛÙ‹˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ÂÎÚfiÛˆÔ˜ ÙÔ˘ ¶˘ÚÚÒÓÂÈÔ˘ ÛÎÂÙÈÎÈ-
ÛÌÔ‡ Ù˘ ¡¤·˜ ∞η‰ËÌ›·˜. ¢›‰·Í ÛÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· Î·È ¤ÁÚ·„ ÙÔ
¤ÚÁÔ ¶˘ÚÚÒÓÂÈÔÈ ÏfiÁÔÈ Î·ıÒ˜ Î·È ÙÔ ÀÔÙ‡ˆÛȘ ÂȘ ¶‡ÚÚˆÓ·. ÀÔ-
ÛÙ‹ÚÈÍ ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ «ÂÔ¯‹˜» Î·È ‰È·Ù‡ˆÛ ‰¤Î· ÙÚfiÔ˘˜, ‰ËÏ.
ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù·, Ì ٷ ÔÔ›· ·ÌÊÈÛ‚ËÙÔ‡Û ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ù˘ ÁÓÒ-
Û˘ Î·È ÙËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· Ù˘ ·Ú¯‹˜ Ù˘ ·ÈÙÈfiÙËÙ·˜.
∞ÎÈÓ¿Ù˘ £ˆÌ¿˜ (Thomaso d’ Aquino, 1225 – 1274)
°ÂÓÓ‹ıËÎÂ Î·È ÛÔ‡‰·Û ÛÙË ¡¿ÔÏË. °fiÓÔ˜ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ΋˜ ÔÈÎÔ-
Á¤ÓÂÈ·˜ ¤Î·Ó ÙȘ ÚÒÙ˜ ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙÔ ·‚·Â›Ô ÙˆÓ µÂÓ‰ÈÎÙ›ÓˆÓ ÙÔ˘
ªfiÓÙ ∫·Û›ÓÔ Î·È ÌÂÙ¿ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Ù˘ ¡¿ÔÏ˘ (1239-1243).
∆Ô ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÙÔ˘ ∞ÎÈÓ¿ÙË ·ÔÙÂÏ› Û‡ÓıÂÛË Ù˘ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ıÂÔÏÔÁ›·˜ Î·È Ù˘ ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ì Âȉڿ-
ÛÂȘ ·fi ÙÔÓ ™ÙˆÈÎÈÛÌfi Î·È ÙÔÓ ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÛÌfi ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘
Î·È ÙÔ˘ µÔ‹ıÈÔ˘.
∞ÏÎȉ¿Ì·˜ Ô ∂Ï¿Ù˘ (4Ô˜ ·È. .Ã.)
™ÔÊÈÛÙ‹˜ Î·È Ú‹ÙÔÚ·˜, ˘‹ÚÍ ̷ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ °ÔÚÁ›·.
∞Ï ∫›ÓÙÈ ∞Ì¿-°ÈÔ˘ÛÔ‡Ê °È·ÎÔ‡Ì πÌÓ πÛ¿Î (Al Kindi, Abu-Ysuf
Yaqub ibh Ishaq, 800 – 870 Ì.Ã.)
ÕÚ·‚·˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, Ô ÚÒÙÔ˜ ÂÈÛËÁËÙ‹˜ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ÛÙÔ πÛÏ¿Ì
Î·È Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ ÛÙËÓ ·Ú·‚È΋ ÁÏÒÛÛ·. √ÓÔ-
Ì¿ÛÙËÎÂ Ô «ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ» Î·È ÂËÚ¿ÛÙËΠ·fi ÙË ÊÈÏÔ-
ÛÔÊ›· ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË Î·È ÙÔ˘ ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÛÌÔ‡.
∞Ï º·Ú¿ÌÈ ∞ÌÔ‡ ¡·ÛÚ ªÔ˘¯¿Ì·ÓÙ (Al Farabi, 870 – 950 Ì.Ã.)
ºÈÏfiÛÔÊÔ˜ ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì, ÁÂÓÓ‹ıËΠÛÙÔ ∆Ô˘ÚÎÂÛÙ¿Ó, ÛÔ‡‰·Û ÌÂ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·, Ê˘ÛÈ΋, Ì·ıËÌ·ÙÈο, ·ÛÙÚÔÓÔ-
Ì›· Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋ ÛÙË µ·Á‰¿ÙË ÛÙËÓ ÔÔ›· Î·È ¤ı·ÓÂ. √ ∞Ï º·Ú¿ÌÈ
¤ÁÚ·„ ÛÙËÓ ·Ú·‚È΋ ÁÏÒÛÛ· Î·È Âȯ›ÚËÛ ӷ Û˘ÁÎÂÚ¿ÛÂÈ ÙË
ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ· Î·È ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË. √ÓÔÌ¿ÛÙËΠ«‰Â‡ÙÂ-
ÚÔ˜ ‰¿ÛηÏÔ˜» ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË.
∞Ó·Í·ÁfiÚ·˜ Ô ∫Ï·˙Ô̤ÓÈÔ˜ (ÂÚ. 500 – 428/7 .Ã.)
√ ∞Ó·Í·ÁfiÚ·˜ ˘‹ÚÍÂ Ô ÚÒÙÔ˜ ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Ô˘
‰›‰·Í ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÙÔ 432 .Ã., fiÔ˘ ¤˙ËÛ ÙÚÈ¿ÓÙ· ÂÚ›Ô˘ ¯ÚfiÓÈ·.
∂ËÚ¤·Û Ì ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ ÙÔÓ ∂˘ÚÈ›‰Ë Î·È Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó ÊÈÏÈο Ì ÙÔÓ
¶ÂÚÈÎÏ‹. ∫·ÙËÁÔÚ‹ıËΠÁÈ· ·Û¤‚ÂÈ· Î·È ÁÈ· Ó· ·ÔʇÁÂÈ ÙËÓ ÔÈÓ‹ ÙÔ˘
ı·Ó¿ÙÔ˘ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹ Î·Ù¤Ê˘Á ÛÙË §¿Ì„·ÎÔ Ù˘ ¶ÚÔ-
ÔÓÙ›‰·˜, fiÔ˘ ›‰Ú˘Û ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Û¯ÔÏ‹ Î·È ¤ÌÂÈÓ ÂΛ ¤ˆ˜ ÙÔÓ ı¿Ó·-
∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À
Ùfi ÙÔ˘. √ ∞Ó·Í·ÁfiÚ·˜ ıÂÒÚËÛ ˆ˜ ·ÈÙ›· Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘
ÙÔÓ ÓÔ˘ Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ «ÏÂÙfiÙ·ÙÔÓ» Î·È «Î·ı·ÚÒÙ·ÙÔÓ» ÔÓ. √ ÓÔ˘˜ ÙÔ˘
∞Ó·Í·ÁfiÚ· ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ú˘ıÌ›˙ÔÓÙ·È
fiϘ ÔÈ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ·fi ÙÔÓ ÌÂÁ¿ÎÔÛÌÔ ˆ˜ ÙÔÓ ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ.
∞ӷ̷͛ӉÚÔ˜ Ô ªÈÏ‹ÛÈÔ˜ (ÂÚ. 612/10 – 545 .Ã.)
¶ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ˘‹ÚÍ ̷ıËÙ‹˜ Î·È ‰È¿‰Ô¯fi˜ ÙÔ˘
£·Ï‹ ÛÙË ÏÂÁfiÌÂÓË Û¯ÔÏ‹ Ù˘ ªÈÏ‹ÙÔ˘. ¢È·ÎÚ›ıËΠÛÙ· Ì·ıËÌ·ÙÈ-
ο, ÙËÓ ·ÛÙÚÔÓÔÌ›· Î·È ÙË ÁˆÁÚ·Ê›·.
∞Ó·ÍÈ̤Ó˘ Ô ªÈÏ‹ÛÈÔ˜ (ÂÚ. 585/84 – 528/25 .Ã.)
¶ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ӷ̷͛ӉÚÔ˘, ıÂÒÚËÛÂ
ˆ˜ ÚÒÙË ·Ú¯‹ ÙˆÓ fiÓÙˆÓ ÙÔÓ ·¤Ú· (·‹Ú), Ô ÔÔ›Ô˜ ·ÏÒÓÂÙ·È
¤Ú· ·fi οı fiÚÈÔ Î·È ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·¤Ó·Ë ΛÓËÛË Î·È ·ÏÏ·Á‹.
∞ÓÙÈÊÒÓ Ô ÛÔÊÈÛÙ‹˜ (5Ô˜ ·È. .Ã.)
∏ ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È ÛÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È.
.Ã. ¢¤¯ıËΠÂȉڿÛÂȘ ·fi ÙÔÓ ∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ Î·È ÙÔÓ ∞Ó·Í·ÁfiÚ·. √
•ÂÓÔÊÒÓ Î·È Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÙÔÓ ∞ÓÙÈÊÒÓÙ· ˆ˜ ÊÈÏÔÛÔ-
ÊÈÎfi ·ÓÙ›·ÏÔ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË. ¢ÂÓ Â›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔ
›‰ÈÔ ‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÚfiÛˆÔ ·fi ÙÔÓ ·ÙÙÈÎfi Ú‹ÙÔÚ· ∞ÓÙÈÊÒÓÙ· ÙÔÓ
ƒ·ÌÓÔ‡ÛÈÔ.
∞ÓÙÈÛı¤Ó˘ Ô ∫˘ÓÈÎfi˜ (455 – 360 .Ã.)
ª·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË Î·È ‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ˘ ¢ÈÔÁ¤ÓË ·fi ÙË ™ÈÓÒË, Ô
∞ÓÙÈÛı¤Ó˘ ¤ÁÚ·„ ÔÏÏ¿ ¤ÚÁ·, ·fi Ù· ÔÔ›· ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ·
·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·. £ÂˆÚÂ›Ù·È ˆ˜ Ô ıÂÌÂÏȈً˜ Ù˘ ΢ÓÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔ-
Ê›·˜.
∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜ Ô ™ÙˆÈÎfi˜ (180 – 109 .Ã.)
ÃÚÔÓÈÎÔÁÚ¿ÊÔ˜ Î·È Ì˘ıÔÁÚ¿ÊÔ˜, ¤ÁÚ·„ ٷ ÃÚÔÓÈο ÛÂ È¿Ì‚Ô˘˜,
fiÔ˘ ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È ‚ÈÔÁڷʛ˜ ÂÈÊ·ÓÒÓ ÚÔÛÒˆÓ ¤ˆ˜ ÙÔ 110 .Ã.
∞ÚÈÛÙfiÍÂÓÔ˜ Ô ∆·Ú·ÓÙ›ÓÔ˜ (4Ô˜ ·È. .Ã.)
¶˘ı·ÁfiÚÂÈÔ˜, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË. ¶ÚÔÛ¿ıËÛÂ
Ó· Û˘Ó‰˘¿ÛÂÈ ÙËÓ ˘ı·ÁfiÚÂÈ· Î·È ÙËÓ ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›·. √ ∞ÚÈ-
ÛÙfiÍÂÓÔ˜ ıˆÚÂ›Ù·È ˆ˜ Ô ıÂÌÂÏȈً˜ ÙÔ˘ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÔ‡ ›‰Ô˘˜ Ù˘
Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÒÓ. ∞fi ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ µ›ÔÈ ‰È·ÛÒıËÎ·Ó ·ÔÛ¿-
ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙÔÓ ¶˘ı·ÁfiÚ·, ÙÔÓ ∞Ú¯‡Ù·, ÙÔÓ ™ˆÎÚ¿ÙË, ÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ·.
∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ (™Ù¿ÁÈÚ· 384 – ÷ÏΛ‰· 322 .Ã.)
°È· ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, ‚Ï. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ 4Ô˘ ÎÂÊ·Ï·›-
Ô˘, ÛÂÏ. 83 – 85 Î·È πÛÙÔÚ›· ∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜, ÛÂÏ.
143 – 149.
∞ÚÈÛÙÔÊ¿Ó˘ (445 – 385 .Ã.)
°ÂÓÓ‹ıËΠÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÛÙÔÓ ‰‹ÌÔ ∫˘‰·ıËÓ·›ˆÓ. ŒÁÚ·„ ¿Óˆ
·fi 40 Έ̈‰›Â˜ (46 Ù›ÙÏÔÈ) ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÌfiÓÔ 11 ηÈ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi 900 ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·. (°È· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, ‚Ï. πÛÙÔÚ›·
∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜, ÛÂÏ. 103 – 109).
∞ÚÎÂۛϷԘ (¶ÈÙ¿ÓË Á‡Úˆ ÛÙÔ 316 – 242/1 .Ã.)
∞Ó‹ÎÂÈ ÛÙË ª¤ÛË ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜, ·¤ÎÏÈÓ ·fi ÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ·
Î·È ˘fi ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ¶‡ÚÚˆÓÔ˜ ÚÔÛ¯ÒÚËÛ ÛÙÔÓ ™ÎÂÙÈÎÈÛÌfi.
£ÂˆÚÂ›Ù·È ÂÈÛËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞η‰ËÌÂÈÎÔ‡ ÛÎÂÙÈÎÈÛÌÔ‡, Û‡Ìʈӷ ÌÂ
ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ٛÔÙ· (ÚÈ˙È΋ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·),
ÁÈ· ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÂÚÈÔÚ›ÛÙËΠÛÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·.
A˘ÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˜ ∞˘Ú‹ÏÈÔ˜ (354 – 430 Ì.Ã.)
°ÂÓÓ‹ıËΠÛÙË £·Á¿ÛÙË Ù˘ µ. ∞ÊÚÈ΋˜ Î·È ÛÔ‡‰·Û ÛÙËÓ ∫·Ú-
¯Ë‰fiÓ· Î·È ÙË ƒÒÌË. ™Â Ó·ڋ ËÏÈΛ· ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙËÓ ·›ÚÂÛË ÙÔ˘
Ì·Óȯ·˚ÛÌÔ‡, ÂÓÒ ÛÙÔ ªÂ‰ÈfiÏ·ÓÔ (ªÈÏ¿ÓÔ) ÁÓÒÚÈÛ ÙÔÓ Â›ÛÎÔÔ
∞Ì‚ÚfiÛÈÔ Î·È ¤ÁÈÓ ¯ÚÈÛÙÈ·Ófi˜ (387). ∆Ô 395 ÂÎϤ¯ıËΠÂ›ÛÎÔÔ˜
πÒÓÔ˜.
∞˘Ú‹ÏÈÔ˜ ª¿ÚÎÔ˜ (121 – 180 Ì.Ã.)
ƒˆÌ·›Ô˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Î·È ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙË ‰È·‰Èηۛ·
Ù˘ ·Ï·È¿˜ ™ÙÔ¿˜. ŒÁÚ·„ ∆· ÂȘ ·˘ÙfiÓ.
µÔ‹ıÈÔ˜ (Boethius Ancius Manlius Severinus, 480 – 525 Ì.Ã.)
°ÂÓÓ‹ıËΠÛÙË ƒÒÌË ·fi ÂÈÊ·Ó‹ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·. ◊Ù·Ó ·ÙÚ›ÎÈÔ˜ ηÈ
¤ÊÙ·Û ˆ˜ Ù· ·ÍÈÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ‡·ÙÔ˘. ∞Û¯ÔÏ‹ıËΠ̠ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋
Î·È ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜, ȉȷ›ÙÂÚ· Ì ÙË ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ¤ÚÁˆÓ

ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ· Î·È ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË ÛÙ· Ï·ÙÈÓÈο. £ÂˆÚÂ›Ù·È ˆ˜ Ë
Á¤Ê˘Ú· ÌÂٷ͇ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ Î·È ÌÂÛ·›ˆÓ·. µ·ÛÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ë
¶·Ú·Ì˘ı›· Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ (De consolatione philosophiae), ÙËÓ ÔÔ›·
Û˘Ó¤ıÂÛ Û Â˙fi Î·È ¤ÌÌÂÙÚÔ ÏfiÁÔ Ì¤Û· ÛÙË Ê˘Ï·Î‹, fiÔ˘ ›¯Â
Ê˘Ï·ÎÈÛı› ηÙËÁÔÚÔ‡ÌÂÓÔ˜ ÁÈ· Û˘ÓˆÌÔÛ›·, fiÔ˘ ÂÍËÁ› ÙÔÓ ·ÚË-
ÁÔÚËÙÈÎfi ÚfiÏÔ Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ Ë ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘.
°·ÏËÓfi˜ ∫Ï·‡‰ÈÔ˜ Ô ¶ÂÚÁ·ÌËÓfi˜ (2Ô˜ / 3Ô˜ ·È. Ì.X., ı¿Ó·ÙÔ˜
ÂÚ. 200 Ì.Ã.) ™Ô‡‰·Û ÊÈÏÔÛÔÊ›·, Ì·ıËÌ·ÙÈο Î·È È·ÙÚÈ΋ ÛÙËÓ
¶¤ÚÁ·ÌÔ Î·È ÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·. ¢È·ÎÚ›ıËΠȉȷ›ÙÂÚ· ÁÈ· Ù· È·ÙÚÈο
ÙÔ˘ ¤ÚÁ· (∆¤¯ÓË È·ÙÚÈ΋ Î.¿.), ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· Ù· ˘ÔÌÓ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ÛÂ
¤ÚÁ· ÙÔ˘ πÔÎÚ¿ÙË, ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ·, ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË Î·È ÙÔ˘ £Âfi-
ÊÚ·ÛÙÔ˘.
°ÔÚÁ›·˜ Ô §ÂÔÓÙ›ÓÔ˜ (483/80 – 376/5 .Ã.)
™ÔÊÈÛÙ‹˜ Î·È ‰¿ÛηÏÔ˜ Ù˘ ÚËÙÔÚÈ΋˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∂Ì‰ÔÎÏ‹ ηÈ
‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ˘ πÛÔÎÚ¿ÙË. ◊Úı ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÙÔ 427 .Ã. ˆ˜ ÚÂ-
Û‚Â˘Ù‹˜ ÙˆÓ §ÂÔÓÙ›ÓˆÓ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜ Î·È ÁÔ‹Ù¢Û ÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜
Ì ÙË ÚËÙÔÚÈ΋ ÙÔ˘ Ù¤¯ÓË. £ÂˆÚÂ›Ù·È Ô ‰¿ÛηÏÔ˜ Ù˘ ÚËÙÔÚÈ΋˜.
¢·Ì¿ÛÎÈÔ˜ ·fi ÙË ¢·Ì·ÛÎfi (5Ô˜ ·È. Ì.Ã.)
∞Ó‹ÎÂÈ ÛÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔ˘ ·ıËÓ·˚ÎÔ‡ ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÛÌÔ‡ Î·È Â›Ó·È Ô
ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ‰È¿‰Ô¯Ô˜ Î·È Û¯ÔϿگ˘ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ ÚÈÓ
·˘Ù‹ ÎÏ›ÛÂÈ (529 Ì.Ã.). ªÂ ÙËÓ ·‡ÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜
ÌÂÙ¤‚Ë Ì·˙› Ì ¤ÍÈ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜ ÛÙËÓ ¶ÂÚÛ›· ÌÂÙ¿ ·fi ÚfiÛÎÏËÛË
ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÃÔÛÚfiË.
¢ËÌfiÎÚÈÙÔ˜ Ô ∞‚‰ËÚ›Ù˘ (460 – 370 .Ã.)
¶ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Ô˘ Û˘Ó¤¯ÈÛ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ §Â‡ÎÈÔ˘
Î·È ·Ó¤Ù˘Í ÙËÓ ·ÙÔÌÈ΋ ıˆڛ·. ø˜ ÙfiÔ˜ ηٷÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ·Ó·Ê¤-
ÚÔÓÙ·È Ë ª›ÏËÙÔ˜, Ù· Õ‚‰ËÚ· Î·È Ë ∂Ϥ·. ∆Ô Èı·ÓfiÙÂÚÔ Â›Ó·È Ù·
Õ‚‰ËÚ·, fiÔ˘ ¤˙ËÛÂ Î·È ‰›‰·ÍÂ. ∆·Í›‰Â„ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ, µ·‚˘ÏÒ-
Ó·, ¶ÂÚÛ›· Î·È ∞ı‹Ó·. °È· ÙË Ê˘ÛÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÂÈÎÚÈÙÈÎÔ›
Ô ¶Ï¿ÙˆÓ, Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ Î·È Ô £ÂfiÊÚ·ÛÙÔ˜, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔÓ
∂›ÎÔ˘ÚÔ Ô˘ ·Ô‰¤¯ıËΠÙËÓ ·ÙÔÌÈ΋ ıˆڛ· ÙÔ˘. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÈ-
ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÛÙ· Õ‚‰ËÚ· ·fi ÙËÓ ∞ı‹Ó·, ·Ó¤Ù˘Í ‰È‰·ÎÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈfiÙËÙ· Î·È ¤ÁÈÓ ‰È¿ÛËÌÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ‹ÁËÛË ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ.
∞fi ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È 230 ÂÚ›Ô˘ ËıÈο ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· (Û‡ÓÙÔÌ·
ËıÈο ·ÍÈÒÌ·Ù·). ÀÔÛÙËÚ›¯ıËΠfiÙÈ ¤·Û¯Â ·fi ÌÂÏ·Á¯ÔÏ›·.
¢ËÌÔÛı¤Ó˘ (384 – 322 .Ã.)
°ÂÓÓ‹ıËΠÛÙÔÓ ‰‹ÌÔ Ù˘ ¶·È·Ó›·˜ Î·È ‹Ù·Ó Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ πÛ·›Ô˘.
¢È·ÎÚ›ıËΠˆ˜ Ú‹ÙÔÚ·˜. ŒÁÚ·„Â Û˘Ì‚Ô˘Ï¢ÙÈÎÔ‡˜, ‰ÈηÓÈÎÔ‡˜ ηÈ
ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜.
¢ÈÔÁ¤Ó˘ Ô µ·‚˘ÏÒÓÈÔ˜ (2Ô˜ ·È. .Ã.)
∫·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi ÙË ™ÂχÎÂÈ·, ˘‹ÚÍ ̷ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ÃÚ‡ÛÈÔ˘ ηÈ
‰È·‰¤¯ıËΠÙÔÓ ∑‹ÓˆÓ· ∆·ÚÛ¤· ÛÙË ‰È‡ı˘ÓÛË Ù˘ ™ÙÔ¿˜.
¢ÈÔÁ¤Ó˘ Ô ∫˘ÓÈÎfi˜ (400/390 – 328/323 .Ã.)
√ ¢ÈÔÁ¤Ó˘ ·fi ÙË ™ÈÓÒË, Ô ÂÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓÔ˜ ∫‡ˆÓ, ‹Ïı ÛÙËÓ
∞ı‹Ó· ηٿ Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È., ÂÍfiÚÈÛÙÔ˜ ·fi ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘,
ÁÈ·Ù› Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË (¢ÈÔÁ¤Ó˘ §·¤ÚÙ˘ VI 20-21) Ì·˙›
Ì ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ πÎÂÛ›· ›¯·Ó ·Ú·¯·Ú¿ÍÂÈ ÙÔ ÓfiÌÈÛÌ· Ù˘ fiÏ˘.
™ÙËÓ ∞ı‹Ó· Èı·ÓfiÓ ÁÓˆÚ›ÛÙËΠ̠ÙÔÓ ∞ÓÙÈÛı¤ÓË Î·È ÂËÚ¿ÛÙËÎÂ
·fi ÙËÓ ËıÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘. £ÂˆÚÂ›Ù·È Ô ·˘ıÂÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˜ ÂÎÚfi-
ÛˆÔ˜ Ù˘ ΢ÓÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜, ·ÊÔ‡ ÂÊ¿ÚÌÔÛ ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÌÈ·
ÂχıÂÚË, Ê˘ÛÈ΋ Î·È ÚˆÙfiÁÔÓË ÌÔÚÊ‹ ˙ˆ‹˜ Î·È ÂÚÈÊÚfiÓËÛ ٷ
ÏÔ‡ÙË, ÙȘ ÙÈ̤˜ Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi.
¢ÈÔÁ¤Ó˘ Ô §·¤ÚÙÈÔ˜ (3Ô˜ ·È. Ì.Ã.)
™ËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ‰ÔÍÔÁÚ¿ÊÔ˜ Î·È ‚ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜
ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ù›ÔÙ ÁÓˆÛÙfi. √ ¢ÈÔ-
Á¤Ó˘ ηٷÁfiÙ·Ó ·fi ÙË §·¤ÚÙË Ù˘ ∫ÈÏÈΛ·˜. ∆Ô Û‡ÁÁÚ·ÌÌ¿ ÙÔ˘
µ›ÔÈ Î·È ÁÓÒÌ·È ÙˆÓ ÂÓ ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ¢‰ÔÎÈÌËÛ¿ÓÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÓ Âο-
ÛÙË ·ÈÚ¤ÛÂÈ ·ÚÂÛÎfiÓÙˆÓ ÂÓ ÂÈÙfï Û˘Ó·ÁˆÁ‹ (10 ‚È‚Ï›·) ÂÚȤ¯ÂÈ
ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ ·fi ÙËÓ ÚÔ-
ÛˆÎÚ·ÙÈ΋ ¤ˆ˜ Î·È ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ÂÔ¯‹.
∂Ì‰ÔÎÏ‹˜ Ô ∞ÎÚ·Á·ÓÙ›ÓÔ˜ (495 – 430 .Ã.)
°ÂÓÓ‹ıËΠÛÙÔÓ ∞ÎÚ¿Á·ÓÙ· Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜ Î·È Ë ·Ú¿‰ÔÛË ·Ó·Ê¤ÚÂÈ
fiÙÈ Î·Ù¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ·Ó·Ï‹ÊıËΠ‹ ·˘ÙÔÎÙfiÓËÛ ˉÒ-
ÓÙ·˜ ÛÙÔÓ ÎÚ·Ù‹Ú· ÙÔ˘ ËÊ·ÈÛÙ›Ԣ Ù˘ ∞›ÙÓ·˜ ÁÈ· Ó· ÂÍ·Ê·Ó›ÛÂÈ ÙÔ
147
ÛÒÌ· ÙÔ˘ Î·È Ó· ıˆÚËı› ıÂfi˜. √ ∂Ì‰ÔÎÏ‹˜ ·Ó¤Ù˘Í ÙË ÊÈÏÔ-
ÛÔÊ›· ÙÔ˘ Û ‰‡Ô ÔÈ‹Ì·Ù· ÂÚ›Ô˘ 5.000 ÛÙ›¯ˆÓ, ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›-
Ô˘˜ ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ûˆı› ÌÂÚÈο ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·. ŒÚÁ· ÙÔ˘: ·) ¶ÂÚ› ʇÛÂ-
ˆ˜ (350 ÛÙ›¯ÔÈ) Î·È ‚) ∫·ı·ÚÌÔ› (100 ÛÙ›¯ÔÈ).
∂›ÎÙËÙÔ˜ (50/55 – 130/135 Ì.Ã.)
°ÂÓÓ‹ıËΠÛÙËÓ πÂÚ¿ÔÏË Ù˘ ºÚ˘Á›·˜, ¤˙ËÛ ÛÙË ƒÒÌË ˆ˜ ‰Ô‡ÏÔ˜
Î·È ·ÂχıÂÚÔ˜ ¤ˆ˜ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¢ÔÌÈÙÈ·ÓÔ‡. ∞Ó·ÁοÛÙËΠӷ
ÌÂÙ·‚› ÛÙË ¡ÈÎfiÔÏË Ù˘ ∏›ÚÔ˘, fiÔ˘ ›‰Ú˘Û ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Û¯ÔÏ‹
Î·È Â›¯Â ÔÏÏÔ‡˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ∞ÚÚÈ·Ófi˜,
Ô ÔÔ›Ô˜ η٤ÁÚ·„ ÙȘ ‰È‰·Ûηϛ˜ ÙÔ˘ ∂›ÎÙËÙÔ˘ ÛÙ· ¤ÚÁ· ¢È·ÙÚÈ-
‚·› (8 ‚È‚Ï›·, ‰È·ÛÒıËÎ·Ó 4 ‚È‚Ï›·) Î·È ∂Á¯ÂÈÚ›‰ÈÔÓ (∂ÈÙÔÌ‹ ÙÔ˘ ¢È·-
ÙÚÈ‚ÒÓ).
∂›ÎÔ˘ÚÔ˜ (341 – 270 .Ã.)
°ÂÓÓ‹ıËΠÛÙË ™¿ÌÔ ·fi ∞ıËÓ·›Ô ·Ù¤Ú· Î·È ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ
Ì·ı‹Ì·Ù· ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ¶¿ÌÊÈÏÔ ¡·˘ÛÈÊ¿ÓË (Ì·ıËÙ‹ ÙÔ˘
¢ËÌfiÎÚÈÙÔ˘). ™Â ËÏÈΛ· 18 ÂÙÒÓ ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÁÈ· Ó· ˘ËÚÂ-
Ù‹ÛÂÈ ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ıËÙ›· ÙÔ˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÂÁηı›ÛÙ·Ù·È ÛÙËÓ
∫ÔÏÔÊÒÓ·, ÛÙË ª˘ÙÈÏ‹ÓË Î·È ÙË §¿Ì„·ÎÔ, fiÔ˘ ÌÂÏÂÙ¿ ÊÈÏÔÛÔÊ›·.
∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ·ÁÔÚ¿˙ÂÈ ¤Ó· ÎÙ‹Ì·, ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘
ÔÔ›Ô˘ ȉڇÂÈ ÙËÓ ÂÈÎÔ‡ÚÂÈ· Û¯ÔÏ‹ ÙÔ˘ (ÙÔÓ ÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓÔ ∫‹Ô),
fiÔ˘ ηÏÏȤÚÁËÛ ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ ˉÔÓÈÛÌÔ‡.
∂˘ÎÏ›‰Ë˜ Ô ªÂÁ·Ú‡˜ (450 – 380/370 .Ã.)
ª·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË, ›‰Ú˘Û ÛÙ· ª¤Á·Ú· ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Û¯ÔÏ‹ ηÈ
Û˘Ó‰‡·Û ÙËÓ ËıÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË Ì ÙËÓ ÔÓÙÔÏÔÁ›· Ù˘
ÂÏ·ÙÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜ Ù˘ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜.
∂˘ÚÈ›‰Ë˜ (™·Ï·Ì›Ó· 485 – ¶¤ÏÏ· ª·Î‰ÔÓ›·˜ 406 .Ã.)
∆Ú·ÁÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜, ›¯Â ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔÓ ¶ÚˆÙ·ÁfiÚ·, ÙÔÓ
∞Ó·Í·ÁfiÚ· Î·È ÙÔÓ ™ˆÎÚ¿ÙË. ™ÙÔÓ ∂˘ÚÈ›‰Ë ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È 92 ¤ÚÁ·.
™Ò˙ÔÓÙ·È 18 ÙÚ·Áˆ‰›Â˜, 1 Û·Ù˘ÚÈÎfi ‰Ú¿Ì· Î·È 117 ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·
¤ÚÁˆÓ. (°È· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‚Ï. πÛÙÔÚ›· ∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›-
·˜, ÛÂÏ. 88 – 96).
∑‹ÓˆÓ Ô ∂Ï¿Ù˘ (490 – 415 .Ã.)
ª·ıËÙ‹˜ Î·È Ê›ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¶·ÚÌÂÓ›‰Ë, ˘‹ÚÍ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi˜ Î·È ÂÎÙÂ-
ϤÛÙËΠ·fi ÙÔÓ Ù‡Ú·ÓÓÔ Ù˘ ∂Ϥ·˜ ¡¤·Ú¯Ô. ¶ÚÔÛ¿ıËÛ Ì ÙË
̤ıÔ‰Ô Ù˘ ÂȘ ¿ÙÔÔÓ ··ÁˆÁ‹˜ Î·È ÙË ‰È·ÏÂÎÙÈ΋ Ó· ·ԉ›ÍÂÈ ÙËÓ
·Ó˘·ÚÍ›· Ù˘ ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ΛÓËÛ˘. π‰È·›ÙÂÚË ·Í›· ÁÈ· ÙËÓ
ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔÈ Ù¤ÛÛÂÚȘ ·ԉ›ÍÂȘ, Ù· ÏÂÁfi-
ÌÂÓ· ·Ú¿‰ÔÍ· (˙ËÓÒÓÂÈ·) ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù·, fiÔ˘ ÔÈ ÓfiÌÔÈ Ù˘ ΛÓËÛ˘
‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ·ÓٛʷÛË Ì ٷ Ú¿ÁÌ·Ù·. °È’ ·˘ÙfiÓ Ë ·ÏÏ·Á‹ Î·È Ë
ΛÓËÛË fiÛÔ Î·È Ô ¯ˆÚÔ¯ÚfiÓÔ˜ Â›Ó·È ÛÙÔ Ì˘·Ïfi ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘.
∑‹ÓˆÓ Ô ∫ÈÙȇ˜ (∫›ÙÈÔ ∫‡ÚÔ˘ 336/5 – 262 .Ã.)
π‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ ™ÙÔ¿˜ (ÛÙˆÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜). ¢›‰·ÛΠÛÙËÓ ¶ÔÈΛÏË
(˙ˆÁÚ·ÊÈṲ̂ÓË) ™ÙÔ¿ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜ ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ. √ ∑‹ÓˆÓ ¤ıÂÛ ˆ˜
·Ú¯‹ Ù˘ ËıÈ΋˜ ÙÔ˘ ÙÔ «ÔÌÔÏÔÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ ÙË Ê‡ÛÂÈ ˙ËÓ». ∞fi Ù· Û˘Á-
ÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ûˆı› ÔÚÈṲ̂ӷ ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·. ªÂÙ¿ ·fi
·Ù‡¯ËÌ· ÙÚ·˘Ì·Ù›ÛÙËÎÂ Î·È ·˘ÙÔÎÙfiÓËÛÂ, ÂÓÒ ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ ÙÔÓ Ù›ÌËÛ·Ó
Ì ¯Ú˘Ûfi Û٤ʷÓÔ Î·È Ù·Ê‹ ÛÙÔÓ ∫ÂÚ·ÌÂÈÎfi Ì ‰ËÌfiÛÈ· ‰·¿ÓË.
∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ˜ Ô ∂ʤÛÈÔ˜ (544/40 – 484/80 .Ã.)
∞fi ÈÂÚ·ÙÈ΋ Î·È ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ΋ ηٷÁˆÁ‹ ·Ú·ÈÙ‹ıËΠ·fi Ù·
ÔÈÎÔÁÂÓÂȷο ·ÍÈÒÌ·Ù· Î·È ·ÊÈÂÚÒıËΠÛÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ·ÔÚÚ›ÙÔ-
ÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ÔÈËÙ¤˜ Î·È ÛÙÔ¯·ÛÙ¤˜. ∆Ș
ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ η٤ÁÚ·„ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ¶ÂÚ› ʇÛˆ˜ ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô ÛÒıËηÓ
129 ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·. ∂Í·ÈÙ›·˜ Ù˘ ‰˘ÛÓfiËÙ˘ ‰È·Ù‡ˆÛ˘ ÙˆÓ ‰È·-
ÓÔËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ¤Ï·‚ ÙËÓ ÚÔÛˆÓ˘Ì›· «ÛÎÔÙÂÈÓfi˜». √ ∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ˜
Û˘Ó¤Ï·‚ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ˆ˜ Û˘Ó¯‹ ·ÎÏÔ ·ÏÏ·Á‹˜ Î·È ·ÈÒÓÈ·˜ ÌÂÙ·-
‚ÔÏ‹˜ (Á›ÁÓÂÛı·È).
∏Úfi‰ÔÙÔ˜ (485 – 425 .Ã.)
πÛÙÔÚÈÎfi˜ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ (‚Ï. πÛÙÔÚ›· ∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·-
Ù›·˜, ÛÂÏ. 111 – 115).
∏Û›Ô‰Ô˜ (ÂÚ. Ù¤ÏË 8Ô˘ ·È. .Ã.)
√ ÚÒÙÔ˜ ÔÈËÙ‹˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ Î·È ÚÔÛˆÈο ı¤Ì·-
Ù· ÛÙ· ÔÈ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘. ŒÚÁ· ÙÔ˘: ·) £ÂÔÁÔÓ›· (1.022 ÂÍ¿ÌÂÙÚÔÈ ÛÙ›-
¯ÔÈ), ‚) ŒÚÁ· Î·È ∏Ì¤Ú·È (828 ÂÍ¿ÌÂÙÚÔÈ ÛÙ›¯ÔÈ). (°È· ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ
¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‚Ï. πÛÙÔÚ›· ∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜, ÛÂÏ. 34-36).
∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À
148
£·Ï‹˜ Ô ªÈÏ‹ÛÈÔ˜ (6Ô˜ ·È. .Ã., 624 – 546 .Ã. ÂÚ.)
ŒÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ∂Ù¿ ™ÔÊÔ‡˜ Ù˘ ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, ÁÂÓÓ‹ıËΠÛÙË
ª›ÏËÙÔ, Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÙÔ˘ ™fiψӷ Î·È ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ §˘‰›·˜ ∫ÚÔ›-
ÛÔ˘. ∆·Í›‰Â„ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯ÒÚ˜ Î·È ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ, fiÔ˘ ̤ÙÚËÛÂ
ÙÔ ‡„Ô˜ ÙˆÓ ˘Ú·Ì›‰ˆÓ ·fi ÙË ÛÎÈ¿ ÙÔ˘˜. ¶Úfi‚Ï„ ÙËÓ ¤ÎÏÂÈ„Ë
ËÏ›Ô˘ Ù˘ 28˘ ª·˝Ô˘ (πÔ˘ÏÈ·Ófi ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ) ÙÔ˘ 585 .Ã. (∏Úfi‰. π
74). ∂ÈÛËÁËÙ‹˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ù˘ ÁˆÌÂÙÚ›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È Ô
ÚÒÙÔ˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Ô˘ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ fiÙÈ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È
οÔÈ· ıÂfiÙËÙ· ·ÏÏ¿ ÙÔ ‡‰ˆÚ, ¤Ó· ·fi Ù· Ù¤ÛÛÂÚ· ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë
ÛÙÔȯ›· Ù˘ ʇÛ˘ (ÁË, ÓÂÚfi, ˘Ú, ·‹Ú).
£ÂfiÊÚ·ÛÙÔ˜ Ô ∂ʤÛÈÔ˜ (371/0 – 287 .Ã.)
ºÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ÔÔ›-
Ô˘ ¤ÁÈÓ ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ «§˘Î›Ԣ», fiÔ˘ Î·È ·Ú¤ÌÂÈÓ ˆ˜ ÙÔ ı¿Ó·-
Ùfi ÙÔ˘. ∂›¯Â ÌÂÁ¿ÏÔ Î‡ÚÔ˜ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· Î·È ·ÛÎÔ‡Û ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÚÚÔ‹
ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ô˘ ·ÚÈıÌÔ‡ÛÂ Ë ¶ÂÚÈ·ÙËÙÈ΋ Û¯ÔÏ‹.
£Ú·Û‡Ì·¯Ô˜ (‚’ ÌÈÛfi 5Ô˘ ·È. .Ã.)
™˘ÁÁڷʤ·˜, ·È‰·ÁˆÁfi˜, ÎÚÈÙÈÎfi˜ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜.
∏ ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. .Ã. °ÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÌfiÓÔ
fiÙÈ Î·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi ÙË Ã·ÏÎˉfiÓ· Ù˘ µÈı˘Ó›·˜ Î·È ‹Ù·Ó ‰¿ÛηÏÔ˜
Ù˘ ÚËÙÔÚÈ΋˜. √ ¶Ï¿ÙˆÓ, ÛÙËÓ ¶ÔÏÈÙ›· (336 Î.¤.) ÙÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ
˘¤ÚÌ·¯Ô Ù˘ ıˆڛ·˜ ÙÔ˘ ‰Èη›Ô˘ ÙÔ˘ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚÔ˘, Û‡Ìʈӷ ÌÂ
ÙËÓ ÔÔ›· ˆ˜ ‰›Î·ÈÔ ÏÔÁ›˙ÂÙ·È ÙÔ «Û˘ÌʤÚÔÓ ÙÔ˘ ÈÛ¯˘ÚÔÙ¤ÚÔ˘».
π¿Ì‚ÏȯԘ (ÂÚ. 250 – 326 Ì.Ã.)
¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶ÔÚʇÚÈÔ˘, ˘‹ÚÍ ÙÔ
ÚfiÙ˘Ô ÁÈ· ÙÔÓ ¶ÚfiÎÏÔ Î·È ÙÔÓ πÔ˘ÏÈ·Ófi, ÂËÚ¤·Û ÙË ‰È·ÌfiÚʈ-
ÛË ÙÔ˘ ÏÂÁfiÌÂÓÔ˘ ·Ó·ÙÔÏÈÎÔ‡ ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÛÌÔ‡.
πÔ˘ÏÈ·Ófi˜ (∫ˆÓ/ÔÏË 332 – ∆·ÚÛfi˜ ∫ÈÏÈΛ·˜ 363 Ì.Ã.)
∞˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Ù˘ ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ڈ̷˚΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ (361-363)
ÁÓˆÛÙfi˜ Ì ٷ ·ÚˆÓ‡ÌÈ· ¶·Ú·‚¿Ù˘ ‹ ∞ÔÛÙ¿Ù˘, ÂÂȉ‹ ·Â-
ÛÙÚ¿ÊË ÙÔÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi Î·È ¤‰ÂÈÍ ı·˘Ì·ÛÌfi ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂıÓÈ-
΋ ıÚËÛΛ·. ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ¤ÁÚ·„Â, ÂÁÎÒÌÈ·, 78 ÂÈ-
ÛÙÔϤ˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÚÔ˜ §È‚¿ÓÈÔ, π¿Ì‚ÏȯÔ, £ÂÌ›ÛÙÈÔ. ÕÏÏ·
¤ÚÁ· ÙÔ˘: ªÈÛÔÒÁˆÓ, ∂Ș ÙÔ˘˜ ··È‰Â‡ÙÔ˘˜ ·ӷ˜, ¶ÚÔ˜ ∏Ú¿ÎÏÂÈ-
ÔÓ Î˘ÓÈÎfiÓ, Î.¿.
π›·˜ Ô ∏Ï›Ԙ (‚’ ÌÈÛfi 5Ô˘ ·È. .Ã.)
™ÔÊÈÛÙ‹˜, ÓÂfiÙÂÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÚˆÙ·ÁfiÚ· Î·È Û˘ÓÔÌ‹ÏÈÎÔ˜ Ì ÙÔÓ ™ˆÎÚ¿ÙË.
πÛÔÎÚ¿Ù˘ (436 – 338 .Ã.)
§ÔÁÔÁÚ¿ÊÔ˜ Î·È Ú‹ÙÔÚ·˜, ÁÂÓÓ‹ıËΠÛÙÔÓ ‰‹ÌÔ Ù˘ ∂گ›·˜,
˘‹ÚÍ ̷ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶Úfi‰ÈÎÔ˘, ÙÔ˘ °ÔÚÁ›·, ÙÔ˘ ¶ÚˆÙ·ÁfiÚ· ηÈ
ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË. (µÏ. πÛÙÔÚ›· ∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜, ÛÂÏ.
156 – 157).
∫·ÚÓ¿‰Ë˜ (Á‡Úˆ ÛÙÔ 214 – 129 .Ã.)
™ÎÂÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ËÁ¤Ù˘ Ù˘ «¡¤·˜ ∞η‰ËÌ›·˜».
∫ÈÎ¤ÚˆÓ (Cicero Marcus Tullius, 106 – 43 .Ã.)
ƒˆÌ·›Ô˜ Ú‹ÙÔÚ·˜, ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎfi˜, ÛÔ‡‰·Û ÛÙË ƒÒÌË
Î·È ÂËÚ¿ÛÙËΠ·fi ÙÔÓ ¶·Ó·›ÙÈÔ ÙÔÓ ¶ÔÛÂȉÒÓÈÔ. ∞Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔÓ
ÛÎÂÙÈÎÈÛÌfi Ù˘ ¡¤·˜ ∞η‰ËÌ›·˜ Î·È ‹Ù·Ó ÂÎÏÂÎÙÈÎfi˜, ÂÓÒ ·¤ÚÚÈ-
„ ÙȘ ‰Ôͷۛ˜ ÙÔ˘ ∂›ÎÔ˘ÚÔ˘.
∫Ï¿Óı˘ Ô ÕÛÛÈÔ˜ (4Ô˜ /3Ô˜ ·È. .Ã. – ÂÚ. 260 .Ã.)
À‹ÚÍ ̷ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∑‹ÓˆÓ· ÙÔ˘ ™ÙˆÈÎÔ‡ ÁÈ· 19 ¯ÚfiÓÈ· Î·È ‰È¿‰Ô-
¯Ô˜ ·˘ÙÔ‡ ÛÙË ™ÙÔ¿.
∫Ú¿Ù˘ Ô £Ë‚·›Ô˜ (365 – 285 .Ã.)
∫˘ÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ˘‹ÚÍ ̷ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¢ÈÔÁ¤ÓË ÙÔ˘ ∫˘ÓÈÎÔ‡
(™Ô‡‰·), ¤˙ËÛ Ì ÌÂÁ¿ÏË ÏÈÙfiÙËÙ· Î·È Ï‹ÚË ·‰È·ÊÔÚ›· ÁÈ· ÙȘ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈΤ˜ Û˘Ì‚¿ÛÂȘ.
∫ÚÈÙ›·˜ (ı¿Ó·ÙÔ˜ 403 .Ã.)
√ÏÈÁ·Ú¯ÈÎfi˜ ∞ıËÓ·›Ô˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜, ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ∆ÚÈ¿ÎÔÓÙ· Ù˘Ú¿Ó-
ÓÔ˘˜, ηٷÁfiÙ·Ó ·fi ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ΋ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È ‹Ù·Ó ı›Ԙ ÙÔ˘
¶Ï¿ÙˆÓ·. ∞ÎÚÔ·Ù‹˜ ÙÔ˘ ™ˆÎÚ¿ÙË Î·È ÙˆÓ ™ÔÊÈÛÙÒÓ ¤ÁÚ·„ ÙÔ
Û·Ù˘ÚÈÎfi ‰Ú¿Ì· ™›Û˘ÊÔ˜.
§Â‡ÎÈÔ˜ (5Ô˜ ·È. .Ã.)
¶Èı·Ó‹ ηٷÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë ª›ÏËÙÔ˜, Ù·Í›‰Â„ ÛÙËÓ ∂Ϥ·
Ù˘ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜ Î·È ¤ÁÈÓ ̷ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∑‹ÓˆÓ· ÙÔ˘ ∂Ï¿ÙË. ∫·Ù¿
ÙÔ 450 .Ã. ÌÂÙ·‚·›ÓÂÈ ÛÙ· Õ‚‰ËÚ·, fiÔ˘ ›‰Ú˘Û ۯÔÏ‹, ÛÙËÓ ÔÔ›·
Ì·ı‹Ù¢ÛÂ Ô ¢ËÌfiÎÚÈÙÔ˜. ™ËÌ·ÓÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ §Â‡ÎÈÔ˘ ÛÙËÓ
ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Â›Ó·È Ë ‰È·Ù‡ˆÛË Ù˘ ·ÙÔÌÈ΋˜ ıˆڛ·˜,
Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ô ÎfiÛÌÔ˜ Î·È Ë ‡ÏË Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡ÓÙ·È ·fi ‰‡Ô
ıÂÌÂÏÈÒ‰ÂȘ ·Ú¯¤˜, Ù· ¿ÙÔÌ· Î·È ÙÔ ÎÂÓfi.
§ÔÎ ∆˙ÔÓ (John Locke, 1632 – 1704)
ÕÁÁÏÔ˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎfi˜, ·ÚÈÔ˜ ÂÎÚfiÛˆÔ˜ ÙÔ˘ ·ÁÁÏÈ-
ÎÔ‡ ÂÌÂÈÚÈÛÌÔ‡.
§Ô˘ÎÚ‹ÙÈÔ˜ ∆›ÙÔ˜ ∫¿ÚÔ˜ (Lucretius Titus Carus, 97 – 55 .Ã.)
ƒˆÌ·›Ô˜ ÔÈËÙ‹˜ Î·È Û˘ÁÁڷʤ·˜, ÂËÚ¿ÛÙËΠ·fi ÙËÓ ÂÈÎÔ‡-
ÚÂÈ· ÊÈÏÔÛÔÊ›·, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙÔ Ô›ËÌ· De Rerum natura (¶ÂÚ›
Ù˘ ʇÛˆ˜).
§˘ÎfiÊÚˆÓ (5Ô˜ ·È. .Ã.)
™ÔÊÈÛÙ‹˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ °ÔÚÁ›·.
•ÂÓÔÊ¿Ó˘ Ô ∫ÔÏÔÊÒÓÈÔ˜ (ÂÚ. 570 – 475 .Ã.)
π‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÏ·ÙÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜ Î·È ‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ˘ ¶·ÚÌÂÓ›‰Ë Û ËÏÈ-
Λ· ›ÎÔÛÈ ¤ÓÙ ÂÙÒÓ ÂÁηٷÏ›ÂÈ ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ∫ÔÏÔÊÒÓ· Ù˘
πÙ·Ï›·˜, fiÙ·Ó ÂΛÓË ¤ÂÛ ÛÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ (564 .Ã.)
Î·È ÌÂÙ¿ ·fi ÂÍ‹ÓÙ· ÂÙ¿ ¯ÚfiÓÈ· ÂÚÈÏ¿ÓËÛ˘ ˆ˜ Ú·„ˆ‰fi˜ ÂÁη-
ı›ÛÙ·Ù·È ÛÙËÓ ∂Ϥ· Ù˘ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜. ∆Ë ıÚËÛΛ· ηٷÓfiËÛ ˆ˜
¤ÚÁÔ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Î·È ‰È·Ù‡ˆÛ ÙËÓ È‰¤· ˆ˜ «ÛÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ Ô
¿ÓıÚˆÔ˜ ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘».
ŸÌËÚÔ˜ (ÂÚ. 8Ô˜ ·È. .Ã.)
ƒ·„ˆ‰fi˜, Ù·Í›‰Â„ Û ÔÏϤ˜ fiÏÂȘ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ ÔÈ Ôԛ˜
‰ÈÂΉÈÎÔ‡Ó ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹. √È ÈÔ Èı·Ó¤˜ fiÏÂȘ ηٷ-
ÁˆÁ‹˜ Â›Ó·È Ë ™Ì‡ÚÓË Î·È Ë Ã›Ô˜. ∂›Ó·È Ô ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ
ÂÒÓ, Ù˘ πÏÈ¿‰·˜ Î·È Ù˘ √‰‡ÛÛÂÈ·˜. (µÏ. πÛÙÔÚ›· ∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ-
΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜, ÛÂÏ. 15-16).
¶·ÚÌÂÓ›‰Ë˜ Ô ∂Ï¿Ù˘ (6Ô˜/5Ô˜ ·È. .Ã., 540/15 – 470/50 .Ã.)
¶ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ÂͤıÂÛ ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ ÛÙÔ Ô›ËÌ·
¶ÂÚ› ʇÛˆ˜, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È 163 ÂÍ¿ÌÂÙÚÔÈ ÛÙ›¯ÔÈ. ∞Û¯ÔÏ‹-
ıËΠ̠ÙË ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋ Î·È ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁ›·.
¶Ï¿ÙˆÓ (427 – 347 .Ã.)
°È· ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‚Ï. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, ÎÂÊ. 3.
¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ Ô Ã·ÈÚˆÓ‡˜ (42 – 125 Ì.Ã.)
ºÈÏfiÛÔÊÔ˜ ·fi ÙË Ã·ÈÚÒÓÂÈ· Ù˘ µÔȈٛ·˜, ÛÔ‡‰·Û ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·
ÛÙËÓ ¶ÂÚÈ·ÙËÙÈ΋ Û¯ÔÏ‹ ÊÈÏÔÛÔÊ›·, ÚËÙÔÚÈ΋ Î·È Ì·ıËÌ·ÙÈο.
∆·Í›‰Â„ ÛÙË ª. ∞Û›·, ÛÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· Î·È ÛÙË ƒÒÌË, fiÔ˘ ÁÓÒ-
ÚÈÛ ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ∆Ú·˚·Ófi. ∞Ó‹ÎÂÈ ÛÙË Ì¤ÛË Ï·ÙˆÓÈ΋ ÊÈÏÔ-
ÛÔÊ›· Î·È ¿ÛÎËÛ ÎÚÈÙÈ΋ ÛÙËÓ ÂÈÎÔ‡ÚÂÈ· Î·È ÛÙˆÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›·
(°È· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‚Ï. πÛÙÔÚ›· ∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜, ÛÂÏ.
174-175).
¶ÏˆÙ›ÓÔ˜ (204 – 270 Ì.X.)
√ ıÂÌÂÏȈً˜ ÙÔ˘ ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÛÌÔ‡. µÏ. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, ÎÂÊ. 5.
¶fiÂÚ ÛÂÚ ∫·ÚÏ ƒ¿ÈÌÔÓÙ (Sir Karl Raimund Popper, 1902 – 1994)
∫ÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÛÙÔ¯·ÛÙ‹˜ ·˘ÛÙÚȷ΋˜ ηٷÁˆÁ‹˜, ÂËÚ¤·Û ÙȘ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈΤ˜ ÂÈÛً̘. ÀÔÛÙ‹ÚÈÍ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜
ÌÂıfi‰Ô˘. ŒÚÁ· ÙÔ˘: ∏ ÏÔÁÈ΋ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, 1934Ø ∏
·ÓÔÈÎÙ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÔÈ Â¯ıÚÔ› Ù˘, 1945.
¶Úfi‰ÈÎÔ˜ Ô ∫›Ԙ (460 – 400 .Ã.)
∞Ú¯Èο ·Û¯ÔÏ‹ıËΠ̠ÙË ‰Èψ̷ٛ· Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÙÔ˘, Ù˘ πÔ˘Ï›-
‰·˜ Ù˘ ∫¤·˜, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ì ÙË ÛÔÊÈÛÙÈ΋ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·.
¶ÚfiÎÏÔ˜ ¢È¿‰Ô¯Ô˜ Ô §‡ÎÈÔ˜ (410 – 485 Ì.X.)
¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ÁÂÓÓ‹ıËΠÛÙËÓ ∫ˆÓ/ÔÏË Î·È ÌÂÁ¿ÏˆÛÂ
ÛÙËÓ •¿ÓıÔ Ù˘ §˘Î›·˜. ™Ô‡‰·Û ÛÙËÓ ∫ˆÓ/ÔÏË, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· ηÈ
∞ı‹Ó·. ¢ÈÂÙ¤ÏÂÛ ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÛÙË ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ.
¶ÚˆÙ·ÁfiÚ·˜ (490/80 – 420/11 .Ã.)
√ ·Ú¯ËÁ¤Ù˘ Ù˘ ™ÔÊÈÛÙÈ΋˜ ηٷÁfiÙ·Ó ·fi Ù· Õ‚‰ËÚ· Ù˘ £Ú¿-
΢, ¤˙ËÛ ÂÚ›Ô˘ ‚‰ÔÌ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ·fi Ù· ÔÔ›· Û·Ú¿ÓÙ· ¯Úfi-
ÓÈ· ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, fiÔ˘ ÂÍ¿ÛÎËÛ ÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ· ÙÔ˘ ÛÔÊÈÛÙ‹ Î·È ÁÓÒ-
ÚÈÛ ÙÔÓ ∂˘ÚÈ›‰Ë Î·È ÙÔÓ ¶ÂÚÈÎÏ‹. ™ÙÔÓ ¶ÚˆÙ·ÁfiÚ· ·Ó·Ù¤ıËΠË
Û‡ÓÙ·ÍË Ù˘ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ Ù˘ ·ÔÈΛ·˜ ÙˆÓ £Ô˘Ú›ˆÓ (444 .Ã.).
¶¤ı·Ó Û ӷ˘¿ÁÈÔ Ù·Íȉ‡ÔÓÙ·˜ ÚÔ˜ ÙË ™ÈÎÂÏ›·.
¶˘ı·ÁfiÚ·˜ Ô ™¿ÌÈÔ˜ (580 – 490 .Ã.)
™Â ËÏÈΛ· Û·Ú¿ÓÙ· ÂÙÒÓ ÌÂÙ¤‚Ë ÛÙÔÓ ∫ÚfiÙˆÓ· Ù˘ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜ ηÈ
∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À
 149

›‰Ú˘Û ÌÈ· ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋, ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ Û¯ÔÏ‹ ‹ ÎÔÈÓfiÙË-
Ù·. ∂Âȉ‹ Ô ¶˘ı·ÁfiÚ·˜ ‰ÂÓ ¿ÊËÛ ÁÚ·Ù¿ ¤ÚÁ· Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó·
ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙË ‰Ú¿ÛË Î·È ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘. °È· ÙËÓ
ËıÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÙȘ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ‰Ôͷۛ˜ ÙˆÓ ¶˘ı·ÁÔÚ›ˆÓ
¤¯Ô˘Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fi Ù· ¤ÚÁ· ÃÚ˘Û¿ ¤Ë, ¶˘ı·ÁÔÚÈο ˘ÔÌÓ‹-
Ì·Ù·, πÂÚfi˜ ÏfiÁÔ˜ Î.¿.
¶‡ÚÚˆÓ Ô ∏Ï›Ԙ (360 – 270 .Ã.)
ºÈÏfiÛÔÊÔ˜, ÂÈÛËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶˘ÚÚˆÓÈÛÌÔ‡ (¶˘ÚÚÒÓÂÈÔÓ ‰fiÁÌ·) ηÈ
Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÛΤ„˘. ¢¤¯ıËΠÂȉڿÛÂȘ ·fi ÙÔÓ ¢ËÌfiÎÚÈÙÔ, ÙÔ˘˜
™ÔÊÈÛÙ¤˜ Î·È ÙË ÁÓˆÛÈÔÏÔÁ›· Ù˘ ∫˘ÚËÓ·˚΋˜ Û¯ÔÏ‹˜. ∞ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ
ÙÔÓ ª. ∞ϤͷӉÚÔ ˆ˜ ÙȘ πÓ‰›Â˜ Î·È ÁÓÒÚÈÛ ÙÔ˘˜ Á˘ÌÓÔÛÔÊÈÛÙ¤˜
(ÁÈfiÁÎÈ). ÿ‰Ú˘Û ۯÔÏ‹ ÛÙËÓ ∏Ï›·, ‰ÂÓ ¤ÁÚ·„ ٛÔÙ· Î·È ÙȘ ‰ÔÍ·-
ۛ˜ ÙÔ˘ η٤ÁÚ·„Â Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∆›ÌˆÓ, ·fi ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘
¤¯Ô˘Ó ‰È·Ûˆı› ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·.
ƒÔ˘ÛÛÒ ∑·Ó-∑·Î (Rousseau Jean-Jacques, 1712 – 1778)
°·ÏÏÔ-ÂÏ‚ÂÙfi˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ·È‰·ÁˆÁfi˜, ¿ÛÎËÛ ¤ÓÙÔÓË
ÎÚÈÙÈ΋ ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∞ÈÌ›-
ÏÈÔ˜. √ ƒÔ˘ÛÛÒ ÛÙÔ ∫ÔÈÓˆÓÈÎfi ™˘Ì‚fiÏ·ÈÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ‡·ÚÍË Ù˘
ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ˆ˜ ¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘ ÎÔÈÓ‹˜ ı¤ÏËÛ˘ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘
Ó· Û˘Ì‚È‚·ÛıÔ‡Ó Ë ·ÙÔÌÈ΋ ÂÏ¢ıÂÚ›· Î·È Ë ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘.
™ÂӤη˜ (Seneca Lusius Annaeus ·fi ÙËÓ ∫fiÚÓÙÔ‚· Ù˘ πÛ·Ó›·˜,
4 .Ã. – 65 Ì.X.)
ƒˆÌ·›Ô˜ ÛÙˆÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ˘ ¡¤ÚˆÓ· ·Û¯ÔÏ‹ıËÎÂ
ȉȷ›ÙÂÚ· Ì ÙËÓ ËıÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›·.
™¤ÍÙÔ˜ Ô ∂ÌÂÈÚÈÎfi˜ (2Ô˜ ·È. Ì.Ã.)
™ÎÂÙÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È È·ÙÚfi˜, ¤˙ËÛ ÛÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· Î·È ÙËÓ
∞ı‹Ó·, fiÔ˘ ‰Èˇı˘Ó ÙË ™ÎÂÙÈ΋ Û¯ÔÏ‹. °È· ÙË ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘ ‰ÂÓ
˘¿Ú¯Ô˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜. ¢È·ÛÒ˙ÔÓÙ·È ‰‡Ô ¤ÚÁ· ÙÔ˘: ·) ÔÈ ¶˘ÚÚÒ-
ÓÂÈ·È ˘ÔÙ˘ÒÛÂȘ (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜, ÙȘ ıˆڛ˜ Î·È ÙȘ ÌÂıfi-
‰Ô˘˜ ÙÔ˘ ¶˘ÚÚˆÓÈÛÌÔ‡) Î·È ‚) ¶ÚÔ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÔ‡˜.
™ÔÊÔÎÏ‹˜ (496 – 406/5 .Ã.)
∞ıËÓ·›Ô˜ ÙÚ·ÁÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜, ¤ÁÚ·„ 123 ÙÚ·Áˆ‰›Â˜ ·fi ÙȘ Ôԛ˜
ÛÒıËÎ·Ó ÌfiÓÔ 7 Î·È ¿Óˆ ·fi 1.000 ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· (°È· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘
‚Ï. πÛÙÔÚ›· ∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜, ÛÂÏ. 82-87).
™ÙÔ‚·›Ô˜ πˆ¿ÓÓ˘ (5Ô˜ ·È. .Ã.)
™˘ÁÁڷʤ·˜ ÙÔ˘ ∞ÓıÔÏÔÁ›Ô˘ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ‰Ôͷۛ˜ 500 ∂ÏÏ‹ÓˆÓ
ÔÈËÙÒÓ Î·È ÊÈÏÔÛfiʈÓ.
™ˆÎÚ¿Ù˘ (470/69 – 399 .Ã.)
∞ıËÓ·›Ô˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ (µÏ. Û¯ÂÙÈο ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, ÎÂÊ. 3).
ÃÔÌ˜ ∆fiÌ·˜ (Hobbes Thomas, 1588 – 1679)
ÕÁÁÏÔ˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ÂÎÚfiÛˆÔ˜ Ù˘ ÔÓÔÌ·ÙÔÎÚ·ÙÈ΋˜ (ÓÔÌÈÓ·ÏÈ-
ÛÙÈ΋˜) ıˆڛ·˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÙÔ Î·ıfiÏÔ˘ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ÁÂÓÈ-
Îfi˜ fiÚÔ˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È fi¯È ÌÈ· ηıÔÏÈ΋ ÔÓÙfiÙËÙ·. £ÂˆÚ›ٷÈ
Úfi‰ÚÔÌÔ˜ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ·Ó·Ï˘ÙÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜, ·ÊÔ‡ ·Û¯ÔÏ‹-
ıËΠȉȷ›ÙÂÚ· Ì ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘.
∆ËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ıˆڛ· ÙÔ˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ §Â‚È¿ı·Ó, fiÔ˘ ÌÂÏÂ-
Ù¿ ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Ì ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙÔ ¤ÓÛÙÈÎÙÔ Ù˘ ·˘ÙÔ-
Û˘ÓÙ‹ÚËÛ˘ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜.
ÃÚ‡ÛÈÔ˜ Ô ™Ôχ˜ (281 – 208/4 .Ã.)
√ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfiÙÂÚÔ˜ ÛÙˆÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ™ÔÏÔ‡˜ Ù˘
∫ÈÏÈΛ·˜ ‹Úı ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· (ÙÔ 260) ÁÈ· Ó· ÛÔ˘‰¿ÛÂÈ ÛÙËÓ ∞η‰ËÌ›·.
À‹ÚÍ ̷ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ÚÎÂÛ›Ï·Ô˘ Î·È ÙÔ˘ ∫Ï¿ÓıË, ÙÔÓ ÔÔ›Ô Î·È
‰È·‰¤¯ıËΠÛÙË ‰È‡ı˘ÓÛË Ù˘ ™ÙÔ¿˜.

∂Àƒ∂∆∏ƒπ√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ √ƒø¡

(¶·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Ô˘ ··ÓÙÔ‡Ó ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô)

∞Á·ıfi 86, 87, 88, 111, 132, 136 ∂ÓÙÂϤ¯ÂÈ· 103 √ÓÙÔÏÔÁ›· 9, 24, 145
∞ÁÓˆÛÙÈÎÈÛÌfi˜ 47, 145 ∂·ÁˆÁ‹ 17, 19, 85, 145 √˘Û›· 8, 145
∞Ï‹ıÂÈ· 22, 24, 60 ∂ÈÎÔ˘ÚÈÛÌfi˜ 11, 118-121, 145 √˘ÙÔ›· 73, 74, 129
∞Ó·ÁˆÁ‹ 17, 19, 145 ∂ȯ›ÚËÌ· 145 ¶¿ıÔ˜ 111
∞Ó·ÏÔÁ›· ‹ ·Ó·ÏÔÁÈÎfi˜ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌfi˜ 17, 19, ∂Ô¯‹ 111, 130-131, 145 ¶fiÏË 30, 32, 98, 100, 101, 102
145 ∂ÚÈÛÙÈ΋ 39, 140, 145 ¶ÔÏÈÙ›· 58, 65, 72, 76, 126
∞ÓıÚˆÈÛÌfi˜ (Ô˘Ì·ÓÈÛÌfi˜) 126, 127, 145 ∂˘‰·ÈÌÔÓ›· 28, 29, 84, 86, 87, 88, 109, 118, ¶ÔÏÈÙÈ΋ 72, 74, 75, 110
∞ÓıÚˆÔÌÔÚÊÈÛÌfi˜ 145 130, 139 ¶ÔÏÈÙÈÎfi˜ 58, 74
∞Í›· 145 ∏‰ÔÓ‹ 110, 111, 118, 119 ¶ÚÔ·›ÚÂÛË 92
∞¿ıÂÈ· 111, 114, 122, 123, 130 ∏‰ÔÓÈÛÌfi˜ 119 ƒËÙÔÚÈ΋ 36, 44, 45, 145
ÕÂÈÚÔ 20 ∏ıÈ΋ 10, 29, 110, 145 ™ÎÂÙÈÎÈÛÌfi˜ 11, 108, 130-133, 145
∞ÚÂÙ‹ 17, 26, 44, 78, 80, 90, 93, 96, 114, 140, π‰Â·ÏÈÛÌfi˜ 145 ™Î¤„Ș 132
145 ∫ÔÈÓˆÓ›· 98, 104, 126 ™ÔÊ›· 8, 17, 40, 60, 65, 120
∞Ú¯‹ 8, 17, 18, 20 ∫ÔÛÌÔÏÔÁ›· 10, 20 ™fiÊÈÛÌ· 39
∞Ù·Ú·Í›· 109, 110, 111, 118, 122, 123, 130, ∫˘ÓÈÛÌfi˜ ‹ ΢ÓÈ΋ Û¯ÔÏ‹ 11, 108, 109, 114- ™‡ÛÙËÌ· 136
133 117, 145 ™¯ÂÙÈÎÈÛÌfi˜/ Û¯ÂÙÈÎÔÎÚ·Ù›· 47, 145
µÔ‡ÏËÛË 123 ∫˘ÚËÓ·˚΋ Û¯ÔÏ‹ 11, 145 ∆ÂÏÂÔÏÔÁ›· 89, 145
°›ÁÓÂÛı·È 145 §fiÁÔ˜ 32, 42, 44, 139, 145 ∆¤ÏÔ˜ 86, 87, 132, 134
°ÓÒÛË 8, 22, 24, 140 ªÂÛfiÙËÙ· 90, 91, 92 ÀÏÈÛÌfi˜ 145
°ÓˆÛÈÔıˆڛ·/ÁÓˆÛÈÔÏÔÁ›· 9, 20, 145 ªÂÙ·Ê˘ÛÈ΋ (‹ ÔÓÙÔÏÔÁ›·) 9, 145 ÀfiÛÙ·ÛȘ / -ÂȘ 112
¢È·ÏÂÎÙÈ΋ 36, 39, 56, 140, 145 ª˘ÛÙÈÎÈÛÌfi˜ 109, 112, 145 ºÈÏ›· 93, 94, 96, 97, 100, 120
¢ÈηÈÔÛ‡ÓË 17, 50, 64, 104, 140 ¡fiËÛË 24 ºÈÏÔÛÔÊ›· 8-14, 39, 50, 56, 59, 64, 72, 85, 108-
¢ÔÁÌ·ÙÈÛÌfi˜ 111, 131, 145 ¡fiÌÔ˜ 17, 30, 32, 50, 51, 66, 126, 128, 140 112, 122, 126, 139-140
¢ÔÍÔÁÚ·Ê›· 145 ¡Ô˘˜ 20, 24 ºÚfiÓËÛȘ 97
∂ÎÏÂÎÙÈÎÈÛÌfi˜ 12, 108, 112 √ÈΛˆÛË 127 º‡ÛË 16, 19, 50, 51, 52, 110, 119, 128, 140
∂Ó¤ÚÁÂÈ· 103 √Ó 10, 24, 145 æ˘¯‹ 61, 134, 135, 136

∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À

150
∂Àƒ∂∆∏ƒπ√ ∫Àƒπø¡ √¡√ª∞∆ø¡
∞‚ÂÚÚfi˘ πÌÓ ƒÔ˘ÛÓÙ (Averroes, 1126 – 1198) 85, 146
∞‚ÈΤÓÓ· πÌÓ ™›Ó· (Avicenna, 980 – 1037) 85, 146
∞¤ÙÈÔ˜ Ô ∞ÓÙÈԯ‡˜ (1Ô˜ ·È. Ì.Ã.) 12, 17, 146
∞ÈÏÈ·Ófi˜ (Claudius Aelianus, 170 – 235 Ì.Ã.) 146
∞ÈÓËÛ›‰ËÌÔ˜ Ô ∫ÓÒÛÈÔ˜ (1Ô˜ ·È. .Ã.) 111, 142, 146
∞ÎÈÓ¿Ù˘ £ˆÌ¿˜ (Thomaso d’ Aquino, 1225 – 1274) 85, 146
∞ÏÎȉ¿Ì·˜ Ô ∂Ï¿Ù˘ (4Ô˜ ·È. .Ã.) 36, 146
∞Ï ∫›ÓÙÈ ∞Ì¿-°ÈÔ˘ÛÔ‡Ê °È·ÎÔ‡Ì πÌÓ πÛ¿Î (Al Kindi, Abu-Ysuf
Yaqub ibh Ishaq, 800 – 870 Ì.Ã.) 85, 146
∞Ï º·Ú¿ÌÈ ∞ÌÔ‡ ¡·ÛÚ ªÔ˘¯¿Ì·ÓÙ (Al Farabi, 870 – 950 Ì.Ã.)
85, 146
∞Ó·Í·ÁfiÚ·˜ Ô ∫Ï·˙Ô̤ÓÈÔ˜ (ÂÚ. 500 – 428/7 .Ã.) 16, 141, 146
∞ӷ̷͛ӉÚÔ˜ Ô ªÈÏ‹ÛÈÔ˜ (ÂÚ. 612/10 – 545 .Ã.) 8, 16, 18, 141, 146
∞Ó·ÍÈ̤Ó˘ Ô ªÈÏ‹ÛÈÔ˜ (ÂÚ. 585/84 – 528/25 .Ã.) 8, 16, 18, 141, 146
∞ÓÙÈÛı¤Ó˘ Ô ∫˘ÓÈÎfi˜ (455 – 360 .Ã.) 114-116, 141, 146
∞ÓÙÈÊÒÓ Ô ÛÔÊÈÛÙ‹˜ (5Ô˜ ·È. .Ã.) 36, 50, 141, 146
∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜ Ô ™ÙˆÈÎfi˜ (180 – 109 .Ã.) 146
∞ÚÈÛÙfiÍÂÓÔ˜ Ô ∆·Ú·ÓÙ›ÓÔ˜ (4Ô˜ ·È. .Ã.) 12, 146
∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ (™Ù¿ÁÈÚ· 384 – ÷ÏΛ‰· 322 .Ã.) 8, 10, 12-14, 17, 37,
40, 82-106, 139, 140, 142, 146
∞ÚÈÛÙÔÊ¿Ó˘ (445 – 385 .Ã.) 12, 57, 146
∞ÚÎÂۛϷԘ (¶ÈÙ¿ÓË Á‡Úˆ ÛÙÔ 316 – 242/1 .Ã.) 11, 142, 146
A˘ÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˜ ∞˘Ú‹ÏÈÔ˜ (354 – 430 Ì.Ã.) 143, 146
∞˘Ú‹ÏÈÔ˜ ª¿ÚÎÔ˜ (121 – 180 Ì.Ã.) 111, 124, 126-129, 143, 146
µÔ‹ıÈÔ˜ (Boethius, Ancius Manlius Severinus, 480 – 525) 143, 146
°·ÏËÓfi˜ ∫Ï·‡‰ÈÔ˜ Ô ¶ÂÚÁ·ÌËÓfi˜ (2Ô˜ / 3Ô˜ ·È. Ì.X.) 147
°ÔÚÁ›·˜ Ô §ÂÔÓÙ›ÓÔ˜ (483/80 – 376/5 .Ã.) 11, 36, 42-45, 147
¢·Ì¿ÛÎÈÔ˜ ·fi ÙË ¢·Ì·ÛÎfi (5Ô˜ ·È. Ì.Ã.) 143, 147
¢ËÌfiÎÚÈÙÔ˜ Ô ∞‚‰ËÚ›Ù˘ (460 – 370 .Ã.) 16, 20, 24, 26, 29, 30-33,
141, 147
¢ËÌÔÛı¤Ó˘ (384 – 322 .Ã.) 73, 83, 141, 147
¢ÈÔÁ¤Ó˘ Ô µ·‚˘ÏÒÓÈÔ˜ (2Ô˜ ·È. .Ã.) 141, 147
¢ÈÔÁ¤Ó˘ Ô ∫˘ÓÈÎfi˜ (400/390 – 328/323 .Ã.) 114-117, 141, 147
¢ÈÔÁ¤Ó˘ Ô §·¤ÚÙÈÔ˜ (3Ô˜ ·È. Ì.Ã.) 12, 17, 143, 147
∂Ì‰ÔÎÏ‹˜ Ô ∞ÎÚ·Á·ÓÙ›ÓÔ˜ (495 – 430 .Ã.) 16, 18, 24, 139, 141, 147
∂›ÎÔ˘ÚÔ˜ (341 – 270 .Ã.) 110, 118-121, 142, 147
∂›ÎÙËÙÔ˜ (50/55 – 130/135 Ì.Ã.) 111, 122-125, 142, 147
∂˘ÎÏ›‰Ë˜ Ô ªÂÁ·Ú‡˜ (450 – 380/370 .Ã.) 141, 147
∂˘ÚÈ›‰Ë˜ (™·Ï·Ì›Ó· 485 – ¶¤ÏÏ· ª·Î‰ÔÓ›·˜ 406 .Ã.) 66, 140, 141, 147
∑‹ÓˆÓ Ô ∂Ï¿Ù˘ (490 – 415 .Ã.) 141, 147
∑‹ÓˆÓ Ô ∫ÈÙȇ˜ (∫›ÙÈÔ ∫‡ÚÔ˘ 336/5 – 262 .Ã.) 16, 110, 111, 114,
122, 129, 142, 147
∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ˜ Ô ∂ʤÛÈÔ˜ (544/40 – 484/80 .Ã.) 16, 18, 28, 30-33, 139,
141, 147
∏Úfi‰ÔÙÔ˜ (485 – 425 .Ã.) 8, 147
∏Û›Ô‰Ô˜ (ÂÚ. Ù¤ÏË 8Ô˘ ·È. .Ã.) 8, 147
∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À
£·Ï‹˜ Ô ªÈÏ‹ÛÈÔ˜ (6Ô˜ ·È. .Ã., 624 – 546 .Ã. ÂÚ.) 8, 10, 16, 18, 19,
141, 148
£ÂfiÊÚ·ÛÙÔ˜ Ô ∂ʤÛÈÔ˜ (371/0 – 287 .Ã.) 12, 17, 142, 148
£Ú·Û‡Ì·¯Ô˜ (‚’ ÌÈÛfi 5Ô˘ ·È. .Ã.) 36, 148
π¿Ì‚ÏȯԘ (ÂÚ. 250 – 326 Ì.Ã.) 112, 117, 143, 148
πÔ˘ÏÈ·Ófi˜ (332 – 363 Ì.Ã.) 148
π›·˜ Ô ∏Ï›Ԙ (‚’ ÌÈÛfi 5Ô˘ ·È. .Ã.) 11, 36, 141, 148
πÛÔÎÚ¿Ù˘ (436 – 338 .Ã.) 72, 141, 148
∫·ÚÓ¿‰Ë˜ (Á‡Úˆ ÛÙÔ 214 – 129 .Ã.) 111, 131, 142, 148
∫ÈÎ¤ÚˆÓ (Cicero, Marcus Tullius, 106 – 43 .Ã.) 111, 142, 148
∫Ï¿Óı˘ Ô ÕÛÛÈÔ˜ (4Ô˜ /3Ô˜ ·È. .Ã., ÂÚ. 260 .Ã.) 111, 125, 139,
142, 148
∫Ú¿Ù˘ Ô £Ë‚·›Ô˜ (365 – 285 .Ã.) 110, 114-117, 148
∫ÚÈÙ›·˜ ( ı·Ó. 403 .Ã.) 36, 46, 148
§Â‡ÎÈÔ˜ (5Ô˜ ·È. .Ã.) 16, 141, 148
§ÔÎ ∆˙ÔÓ (John Locke, 1632 – 1704) 52, 148
§Ô˘ÎÚ‹ÙÈÔ˜ ∆›ÙÔ˜ ∫¿ÚÔ˜ (Lucretius, Titus Carus, 97 – 55 .Ã.) 110,
118, 141, 148
§˘ÎfiÊÚˆÓ (5Ô˜ ·È.) 52, 148
•ÂÓÔÊ¿Ó˘ Ô ∫ÔÏÔÊÒÓÈÔ˜ (ÂÚ. 570 – 475 .Ã.) 16, 22, 24, 25, 139,
141, 148
ŸÌËÚÔ˜ (ÂÚ. 8Ô˜ ·È. .Ã.) 8, 68, 69, 148
¶·ÚÌÂÓ›‰Ë˜ Ô ∂Ï¿Ù˘ (6Ô˜/5Ô˜ ·È. .Ã., 540/15 – 470/50 .Ã.) 16, 22,
139, 141, 148
¶Ï¿ÙˆÓ (427 – 347 .Ã.) 8, 10, 12, 13, 14, 36-38, 40, 44, 46, 52, 55-81,
83, 139, 141, 148
¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ Ô Ã·ÈÚˆÓ‡˜ (45 – 125 Ì.Ã.) 17, 41, 79, 112, 142, 148
¶ÏˆÙ›ÓÔ˜ (204 – 270 Ì.X.) 12, 112, 134-137, 143, 148
¶fiÂÚ ÛÂÚ ∫·ÚÏ ƒ¤ÈÌÔÓÙ (1902 – 1994) 20, 148
¶Úfi‰ÈÎÔ˜ Ô ∫›Ԙ (460 – 400 .Ã.) 11, 36, 45, 46, 141, 148
¶ÚfiÎÏÔ˜ ¢È¿‰Ô¯Ô˜ Ô §‡ÎÈÔ˜ (410 – 485 Ì.X.) 112, 143, 148
¶ÚˆÙ·ÁfiÚ·˜ (490/80 – 420/11 .Ã.) 11, 36, 45, 46, 141, 148
¶˘ı·ÁfiÚ·˜ Ô ™¿ÌÈÔ˜ (580 – 490 .Ã.) 8, 16, 18, 141, 148
¶‡ÚÚˆÓ Ô ∏Ï›Ԙ (360 – 270 .Ã.) 141, 142, 149
ƒÔ˘ÛÛÒ ∑·Ó-∑·Î (Rousseau Jean-Jacques, 1712 – 1778 Ì.Ã.) 53, 149
™ÂӤη˜ (Seneca Lusius Annaeus junior, 4 .Ã. – 65 Ì.X.) 101, 111,
142, 149
™¤ÍÙÔ˜ Ô ∂ÌÂÈÚÈÎfi˜ (2Ô˜ – 3Ô˜ ·È. Ì.Ã. ‹ ± 200 Ì.Ã.) 17, 24, 48, 111,
130-133, 143, 149
™ÔÊÔÎÏ‹˜ (496 – 406/5 .Ã.) 80, 140, 149
™ÙÔ‚·›Ô˜ πˆ¿ÓÓ˘ (5Ô˜ ·È. .Ã.) 12, 17, 117, 149
™ˆÎÚ¿Ù˘ (470/69 – 399 .Ã.) 10, 11, 12, 14, 17, 36, 55-81, 85, 108,
109, 140, 141, 149
ÃÔÌ˜ ∆fiÌ·˜ (Hobbes Thomas, 1588 – 1679) 52, 104-105, 149
ÃÚ‡ÛÈÔ˜ Ô ™Ôχ˜ (281 – 208/4 .Ã.) 111, 125, 128, 139, 142, 149
 151

∂π∫√¡√°ƒ∞ºπ∫√ À§π∫√ µπµ§π√À

∞ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, ÂÚ. «πÛÙÔÚÈο», Ù‡¯. 264 & 265, ÂÊËÌ. ∂Ï¢ıÂÚÔÙ˘›·, 2004.
µ∂§π™™∞ƒ√¶√À§√™, ¢. ∫., ¶ÏˆÙ›ÓÔ˜. µ›Ô˜ Î·È ∂ÓÓ¿‰ˆÓ, ¶ÂÚ›ÏÔ˘˜, ÂΉ. ∆Ô ÕÛÙ˘, ∞ı‹Ó· 2000.
BOARDMAN, J., Î. ¿., ∞Ú¯·›· ∂ÏÏËÓÈ΋ ∆¤¯ÓË, Ù. 2, ÂΉ. ∆Ô ÕÛÙ˘, ∞ı‹Ó· 1967.
°∫∞ª¶§, ™., ª·ÁÎÚ›Ù, ÌÙÊÚ. ∞. ¶·¿˜, ÂΉ. ÀÔ‰ÔÌ‹, ∞ı‹Ó· 1996.
DELIUS, C. & GATZEMEIER, M., Î.¿., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊ›·˜. ∞fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ¤ˆ˜ Û‹ÌÂÚ·, ÌÙÊÚ. ¢. ƒÈÛÛ¿ÎË, ÂΉ. Kunemann FC-∂Ï¢ıÂ-
ÚÔ˘‰¿Î˘, ∞ı‹Ó· 2006.
HURSTHOUSE, R., ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›·, ÌÙÊÚ. ¶. ∫Ô˘ÙÛÔ˘Ìfi˜, ÂΉ. The Open University, ∞ı‹Ó· 1991.
πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏ¿‰·˜, ∆· ¡¤·-¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ÙÔ˘ ∫·›ÌÚÈÙ˙, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, ÙfiÌ. 1-4, ∞ı‹Ó· 2005.
πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜, ÙfiÌ. ∞’: ¶ÚÔ˚ÛÙÔÚ›· Î·È ÚˆÙÔ˚ÛÙÔÚ›· (̤¯ÚÈ Ùo 1100 .X.) – ÙfiÌ. µ’: ∞Ú¯·˚Îfi˜ ∂ÏÏËÓÈÛÌfi˜ (1100 .X. – 479
.X.) – ÙfiÌ. °1, °2: ∫Ï·ÛÛÈÎfi˜ ∂ÏÏËÓÈÛÌfi˜ (479 .X. – 336 .X.) – ÙfiÌ. ¢’: ∞ÏÂÍ·Ó‰ÚÈÓfi˜ ∂ÏÏËÓÈÛÌfi˜ (336 – 215 .Ã.) – ÙfiÌ. ∂’: ∂ÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ›
Î·È ƒˆÌ·˚ÎÔ› ¯ÚfiÓÔÈ (215 .Ã. – 324 Ì.Ã.), ∂ΉÔÙÈ΋ ∞ıËÓÒÓ, ∞ı‹Ó·È, 1972.
πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ °ÏÒÛÛ·˜, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈÎfi §ÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi Î·È πÛÙÔÚÈÎfi ∞گ›Ô, ∞ı‹Ó· 1999.
πÛÙÔÚ›· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ∫Ï·ÛÈÎÔ› ¯ÚfiÓÔÈ, ÙfiÌ. 3Ô˜, ÂΉ. ¢ÔÌ‹, ∞ı‹Ó· ¯.¯.
πÛÙÔÚ›· Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊ›·˜. ∞fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ¤ˆ˜ Û‹ÌÂÚ·, ÂΉ. Tandem Verlag-∂Ï¢ıÂÚÔ˘‰¿Î˘, ∞ı‹Ó· 2005.
∫∞∫ƒπ¢∏™, π. £., ∂ÏÏËÓÈ΋ ª˘ıÔÏÔÁ›·, 5 ÙfiÌ., ÂΉ. ∂ΉÔÙÈ΋ ∞ıËÓÒÓ, ∞ı‹Ó· 1986.
∫∞§º∞™, µ. Î·È ∑ø°ƒ∞ºπ¢∏™, °., AÚ¯·›ÔÈ ¤ÏÏËÓ˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ, πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ, ÿ‰Ú˘Ì· ª·ÓfiÏË ∆ÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏ›‰Ë, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›-
ÎË 2006.
KENNY, ∞. (ÂÈÌ.), IÛÙÔÚ›· Ù˘ ¢˘ÙÈ΋˜ ºÈÏÔÛÔÊ›·˜, ÌÙÊÚ. ¢. ƒÈÛÛ¿ÎË, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Ù˘ √ÍÊfiډ˘, ÂΉ. ¡ÂʤÏË, ∞ı‹Ó· 2005.
KING, P., 100 ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ: ∏ ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ÛÙÔ¯·ÛÙÒÓ, ÌÙÊÚ. ∞. ∫·ÙÛÈÎÂÚfi˜, ÂΉ. ™·‚‚¿Ï·˜, ∞ı‹Ó· 2005.
MAGEE, B., ∏ ÂÚÈ¤ÙÂÈ· Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜, ÌÙÊÚ. ¶. ªÔ˘ÚÏ¿ÎȘ, ÂΉ. ™·‚‚¿Ï·˜, ∞ı‹Ó· 2005.
ª∞ƒ∞¡∆∏, ∞., √Ï˘Ì›· Î·È √Ï˘ÌÈ·ÎÔ› ∞ÁÒÓ˜, ÂΉ. Toubis, ∞ı‹Ó· 1999.
ªÂÁ¿ÏÔÈ ∑ˆÁÚ¿ÊÔÈ, ÂΉ. ª¤ÏÈÛÛ·, ∞ı‹Ó·, ·.Â.
•∞¡£∞∫∏™, ∞. •., ¶·˘Û·Ó›· «∞ÙÙÈο». ∞ÙÙÈ΋˜ ¶ÂÚÈ‹ÁËÛȘ, ŒÓ· ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎfi Ô‰ÔÈÔÚÈÎfi ̤۷ ·fi ÙË ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘ ¶·˘Û·Ó›·, ÂΉ. ∫ԯϛ·˜,
∞ı‹Ó· 2003.
¶ƒ√µ∞∆∞∫∏™, £. ª., ª·Î‰ÔÓ›·. ª¤Á·˜ ∞ϤͷӉÚÔ˜, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂ıÓÈ΋ °Ú·ÌÌ‹ ∞. ∂., ∞ı‹Ó· ¯.¯.
™∞ƒª√¡√, ∑., ª∞ƒ∆∂¡, ¶., µπ°π∞ƒ, ºƒ., ∂ÏÏ¿‰·. ∞Ú¯·˚΋ ÂÔ¯‹, ∞fi ÙÔÓ 7Ô ¤ˆ˜ ÙÔÓ 5Ô ·ÈÒÓ· .Ã., ÂΉ. ªÂÁ¿ÏÔÈ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ›, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ∆¤¯Ó˘
«∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹», ∞ı‹Ó· 2007.
™∞ƒª√¡√, ∑., ª∞ƒ∆∂¡, ¶., µπ°π∞ƒ, ºƒ., ∂ÏÏ¿‰·. ∫Ï·ÛÈ΋ ÂÔ¯‹, ∞fi ÙÔÓ 5Ô ¤ˆ˜ ÙÔÓ 3Ô ·ÈÒÓ· .Ã., ÂΉ. ªÂÁ¿ÏÔÈ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ›, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ∆¤¯Ó˘
«∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹», ∞ı‹Ó· 2007.
™∞ƒª√¡√, ∑., ª∞ƒ∆∂¡, ¶., µπ°π∞ƒ, ºƒ., ∂ÏÏ¿‰·. ∂ÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ÂÔ¯‹, ∞fi ÙÔÓ 3Ô ¤ˆ˜ ÙÔÓ 1Ô ·ÈÒÓ· .Ã., ÂΉ. ªÂÁ¿ÏÔÈ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ›, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ∆¤¯Ó˘
«∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹», ∞ı‹Ó· 2007.
™∆∞π∫√™, ∫. ™., µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË. ∞fi ÙËÓ ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ· ¤ˆ˜ ÙËÓ ∞Ó·Á¤ÓÓËÛË Î·È ™ËÌ·ÓÙÈΤ˜ √˘Ì·ÓÈÛÙÈΤ˜ Î·È ªÔÓ·ÛÙËÚȷΤ˜ µÈ‚ÏÈÔı‹Î˜, ∞ı‹Ó· 1996.
™∆∞π∫√™, ∫. ™., ∏ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ÛÙÔÓ ¢˘ÙÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi. ∞fi ÙÔÓ ª¤Á· ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ¤ˆ˜ Î·È ÙÔÓ ∫·Ú‰ÈÓ¿ÏÈÔ µËÛÛ·Ú›ˆÓ·, ÂΉ. ∫fiÙÈ-
ÓÔ˜, ∞ı‹Ó· 2006.
Ã∏™∆√À, Ã., √ ̇ıÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÚÔÌËı¤· Î·È Ô ˙ˆÁÚ·ÊÈÎfi˜ ‰È¿ÎÔÛÌÔ˜ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ, °Ú·ÊÂ›Ô ¢ËÌÔÛÈÂ˘Ì¿ÙˆÓ Ù˘ ∞η‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ,
∞ı‹Ó· 2003.
Ã∏™∆√À, Ã., ∏ ∑ˆÔÊfiÚÔ˜ ÙˆÓ ¶ÚÔ˘Ï·›ˆÓ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘, ∞η‰ËÌ›· ∞ıËÓÒÓ, ∞ı‹Ó· 2006.

∞¡£√§√°π√ ºπ§√™√ºπ∫ø¡ ∫∂πª∂¡ø¡ ñ ° ’ ° À ª ¡ ∞ ™ π √ À

ªÂ ·fiÊ·ÛË Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ∫˘‚¤ÚÓËÛ˘ Ù· ‰È‰·ÎÙÈο ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡, ÙÔ˘
°˘ÌÓ·Û›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ Ù˘ÒÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ √ÚÁ·ÓÈÛÌfi ∂ΉfiÛˆ˜ ¢È‰·ÎÙÈÎÒÓ
µÈ‚Ï›ˆÓ Î·È ‰È·Ó¤ÌÔÓÙ·È ‰ˆÚÂ¿Ó ÛÙ· ¢ËÌfiÛÈ· ™¯ÔÏ›·. ∆· ‚È‚Ï›· ÌÔÚ› Ó· ‰È·Ù›-
ıÂÓÙ·È ÚÔ˜ ÒÏËÛË, fiÙ·Ó Ê¤ÚÔ˘Ó ‚È‚ÏÈfiÛËÌÔ ÚÔ˜ ·fi‰ÂÈÍË Ù˘ ÁÓËÛÈfiÙËÙ¿˜
ÙÔ˘˜. ∫¿ı ·ÓÙ›Ù˘Ô Ô˘ ‰È·Ù›ıÂÙ·È ÚÔ˜ ÒÏËÛË Î·È ‰Â ʤÚÂÈ ‚È‚ÏÈfiÛËÌÔ ıˆ-
ÚÂ›Ù·È ÎÏ„›Ù˘Ô Î·È Ô ·Ú·‚¿Ù˘ ‰ÈÒÎÂÙ·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ‰È·Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘
7 ÙÔ˘ ¡fiÌÔ˘ 1129 Ù˘ 15/21 ª·ÚÙ›Ô˘ 1946 (º∂∫ 1946, 108, ∞’).

∞·ÁÔÚ‡ÂÙ·È Ë ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ ÔÔÈÔ˘‰‹ÔÙ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘,

Ô˘ ηχÙÂÙ·È ·fi ‰ÈηÈÒÌ·Ù· (copyright), ‹ Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ Û ÔÔÈ·‰‹ÔÙÂ
ÌÔÚÊ‹, ¯ˆÚ›˜ ÙË ÁÚ·Ù‹ ¿‰ÂÈ· ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘.